Igarfaartr SSntfarcstt^ ILtftrarg BEQUEST OF WILLIAM McMICHAEL WOODWORTH (Class of 1888) TO THE MUSEUM OF COMPARATIVE ZOOLOGV. Deposited in the Library of the Harvard Medical School. Qiftof Frederic T. Lewis, M.D, S3- ~&£i.$f~< * » \g |[|1]| llllll |1|[1 =£± El ~ >K = Eii tibi .Stalpartimi , juedica cjui qniccjuid 111 arte = Rarins occurrit :, /eduliis liicce notal". = JJt iiofcas totum.dabit luec tibi pa£ma vnltiini ' r7*^-^ ■ ■■ *"— "" M i .Sedula Icrij>ta notatif ijiteriora viri . i ^^=M t( 1 1 filillllllllllliilf- 11» C. Stalpartii vander. VVlEt Medici Hagienjts OBSERVATIONUM RARIORUM MEDIC. ANAXOMIC, CHIRURGICARUM Centuri^e Posterioris P A R S P R I O R, Anttior longe , atque emendatior. Accedit P. STALPARTII VANDER WlEL, Corn* FlL. M. D. De NUTRITIONE FOETUS EXERCITATIO. tuGDUNI BaTAVORUMJ Apud PETRUM vander A a , Bibliopolani, CIO. ID. C. LXXXVII. HAStVARO GGILEGE LIBRAW BEQUEST OF , WiLLIAM McMICHAEL WOODWORTH FEB. 19, 1915. livfh) AD LECTOREM. iRimahazc, amiceLe&or, Obfervatiooum alterius Centuriae pars , ne ni- mia liber mole turgeret , feorfum prodit. Monuit me equidem-» movitque fepius literis omnis hu- manitatis y animique quam maxi- me benevoli undequaque ple- nis Nobiliflimus , ac Celeber- rimus Vir Job: LudoYicus Hanne* mannus Phyfices in Athenaeo Chi- lonenfi Profeffor , nec non S. R. imperii Natura curiofbrum colle- gadi&us Neftor II, ut, quamjam 3 pn- ad lectorem: pridem Tomo I. promiferam , publico Centuriam darem ,- cunc- tantique mihi 7 ut vel hinc Viri defiderium agnofcas > non ita vulgarium fuppeditavit rerum ma-» teriem, quas, nifi ejus mentio- ne fafta, memorare religio fuit. Qaod fi qualiacunque hsec noti nimium difficiles inveniant le&o- res, operamdabo^ uti, quaeprio- ris libelli numerum ad^equent hifce accedant, nec minusutilita- te '? quarn mirandorum varietate evetjtuum certent IVk 1 N D E X OBSERVATIONUM PARTIS PRIORIS Centur. Posterioris. I. /~%Apitis vnlnus non Jine ipjius PerU V-/ cranii lajione. pag. i II. Pravajymptomata , ufut illcefo exterius capite , orta. p. 1 1 III. Grave capitis vulnus , illafa tamen cute. p. 18 IV. Cranii vulnus fupra oculum. p. 29 V. Auditus per hiennium , (& loquela per annos quatuordecim amijfa fahito reflitu^ ta. p.3y V I . $olita flernutatio ante atlum venereum. p.4; VII. Vihrijfeevulfemortiscaufa. p. 50 VIII. Mirandum oculi vulnus, p. 6z IX. Oculiprocidentia. p.72 X. Mufculorum oculi paralyjis. p.85 XI. Jranea aure contenta. p. 91 XII. Spafmus oris , cynicus perperam dic- tus. p. 100 XIII. LaUi Pfeudo-cancer. p 104 XIV. Hy* Index ObservatioNum. XIV. Hydrocephalus. p. 109 XV. Diutuma admodum h cibo,potuque ab~ ftinentia. p. 1 34 XVI. Pervomitum, (&fecejfutn ejefta pi* ced nigredine tinfta. p. 1 8 j XVII. Menftrua vomitu egefia. p. 196 XVIII. Glansplumbea deglutita , acper vi- as urinarias emiffa. p. 200 XIX. Delirium , aliaque Jymptomata af- fumptionem fanguinh menftrui fequentia. ip. 220 XX. Fila pil. 39 1 XXXIX. Urethra prope fcrotum aperta. p. 401 XL. Urethra callofis obftrufta excrefcentiis. p.409 XLI. Subita coeundi impotentia. p. 4 1 6 XLII. /^wj iftfra f w hebdomadas variolis bis impetitus. p. 424 XLIII. Totius corporis cutis fenfu , accalo- redeftituta. P-43^ XLIV. Exoftofis , /W ^& excrefcentia. P- 435 XLV. Difcijfus, acpercuratus tendo. p. 438 XLVI. /fc, Index Observ at iomuw; XLVI. Vas lymphaticum vulneratum.p. ^i XLVII. Concha faljis gravida anferibus. p 458 XLVIII. Infolitus cervicis galli gallinacei ttmo/- p 469 XLIX. Ovuminovorepertum. P-47* L. Non datur Bafitifcus infefiior. p. 480 CoRN. Pag. i F^ro ' C. Stalpartii vander. Wiel OBSERVATIONUM R ARI O RUM CentiPost: Pars Prior. OBSERVATIO I. Capitis vulnus non fine ipfius Perkranii contufione. Rseclare equidem , ac pru~ denter MedicorumPrin- ceps Hippocrates Cous ini- tio tradtatus de capitis vulneribw,Nullum, inquit, capitis viilnus uicunque mi- nimum , leveputandum efl ; Sape enim cutis fola contufa ferro , aut alid aliqud refi non diligenter , & cum quddam A cautio- % Observat. Rariorum cautione citretur , veluti fi fanguis concretus non expurgetur , aut aliud quiddam negliga- tur 9 ulcus recrudefcens non parum molefiia exhibet , & aliquando etiamfehrem inducit9 ac Medico quidem negotia , tegroto verbperi- culum non minus adfert. Verba hxc Divini Senis me quidem circa prognofin capitis vulnerum , fed fpeciacim hoc cafu (fiquidem is , qui vulnus, de quo hic fermo , inflixerat, carcere includebatur) cautum effecerunt, & circumfpe&um. Anno 1684 die 20 Januarii vir qui- dam robuftior Hagx £nei candelabri orbem inferiorem in Procuratoris cujuf- dam caput multa vi impegit (erat au- tem illud pileo , galericuloque e corio Hifpanico munitum) prope futuraefagit- talis, &coronalisunionem, fedtamen paulo magis verfus finiftrum latus, ca- pitis cuce ad pericranium ufque pertufa , ita ut vulnus medium adulti hominis magnitudine aequaret digitum , unde magnum fanguinis profluvium. lpfe autem cum Chirurgo Frederko Kempio arcefficus ipfum etiam Pericra- nium idtu non parum reperi contufum. Con- Cent. Post. Pars Prior.Obs.I. 3 Conclufimus itaque illud levi incifione aperire. Quo fadto , tefum folita metho- do intra odto hebdomadas (nontamen abfque officulorum quorundam fepara- tione) curavimus. IN OBSERVATIONEM I. Llcet hxc obfervatio non adeo fit rara , fae- piufque in praxi occurrat, inconfultum ta- men non exiftirnavi eandem hic loci exhibere, fiquidem magna faepe circa talia vulnera conten- tio, &controverfia, fcilicet propter prognofin, & determinationem imminentis periculi vel ma- joris, velminoris,vulnerante imprimis depre- henfo , exoritur. Quaeritur ergo, an quifquam caput vulnera- tus, contufo etiam pericranio , refpe&u iftius vulneris extra omne mortis periculum fit ? Experientia certe addu&as Hippocratis admo- nitionis, ratiociniique veritatem plus fatis confir- mavit. Francifcm Valleriola obf, med. lib, 3. obf 1. fol. mihi 183. vocatum fe fuiiTe ait ad Arduynum Ferrerium 13 annos natum juve- nem, leviter caput fufte lignea, eaque prolon- ga, levitamen, utpote falignea , fed fecundum alterum extremoruni mucronata , & ab alto de- jec"ti, vulneratum; licet autem leve quidem initio hoc vulnus, quod fcilicet fine ulla calva- A z xi& 4 Observat. Rariorum riae fra&ura , fcifiurave conftitiffet, folatan- tum capitis cutevulnerata, videretur, cum ta- men poftfextum ab acceptovulnerediemaccer- feretur , laefum acriter febricitantem , biliofa vomentem, & caput graviHime dolentem in- venit. Quin etiam inflammatio in vulnere cum deli- rio , refolutio in crure dextro , brachioque fi- niftro, tum & convulfio in manibus apparere coeperunt, ac mors tandem fubfecuta eft. Dif- fefta poft obitum vulneris infpiciendi gratia,capi- tiscute, amotoquepericranio, vifum eft, qua partetelumimpa&umfuerat, oslivens, contu- £o utique a ligno pericranio , atque etiamnum cranio ipfo. Quum igitur , ita pergit Valleriola* de morte hujus vulnerati, ac undecimopoftac- ceptum vulnus die mortui, fententiam coram Magiftratuferrejuberer: dixiadjuvenis vulnus, etfieffentiafuae numero neceffario letaliumnon fuerit, quumfimplex efTet, abfque cranii frac- tura, rima, fciffurave, quae utplurimum falu- bria magis, quam letalia eife folent, nihilofe- cius tamen mortem pueri effe referendam, ac- cidentium , qua? vulneri fupervenerant refpectu : utpote quae vulneribus capitis evenientia , illifque copulata , utplurimum letalia efTe foleant. Illudetiam teftati funt Hippocratesy & Gale- nus Ub. 5. apborif. comm. 2. ejufdemque lib. 6. comm. 50, nec non lib. 7. ejufdem trattatus comm. 14., Ut & Celfuslib. 5. cap. z6. Sic Cent.Post.ParsPrior.Obs. I. £ Sic quoque fc ribitjoh. Petrus Pajferuscap. 3. de vulneribus Capitis Bergomi Nobilem Caufi- dicum D. NicoL de Curte Regia aetatis annorum 28 in dorfum cadentem caput lllififfe in angulum clyn opodii , cute in regione futurae Lam bdoidis fra&a. Licetautem primis diebus nihil, quod metum inferre pofTet , fupervenerit , feptima tamen die os ftomachi dolore coepit , o<5fcava fe- bris lxfum corripuit , nec remifitj undecima rigbres fupervenere, decimaque feptima obiit, tametfi vulnus ad pericranium non pertigerit. Tradit & ille ibidem , quomodo Clerico cui- dam, filio fabri lignarii baculo percuflb in re- gione fagirtalis futurae cutis leviter frafta fit , qui , cum ad decimum feptimum diem bene fe habere vifus effet, febri mox fuperveniente, quam ri- gores, deinde 8c paralyfis partis oppofitae exce- perunt, vigefimo die objerit. Ablato cranio nullum in cerebro , membranifve apoftema, venae autem craffam meningem permeantes magis quam pareflet, fanguineturgidaeapparuere. Iob, Manafdus epift. med, lib. 6. fol. 7$. refert, quomodocapiti fabri cujufdam ferrarii, Alovifii nomine , inflifta fuerint duo vulnera duobus catenae ferreae annulis, alterum fupra fupercilium finiftrum , alterum in eodem latere parum infra angulum ubi futura fagittalis cofo- nariae conjungitur. Narrat autem oc~hvo poft vulnerationem die eryfipeias infacie, quodpau- lo poft totum caput cum febre complexum fit, A $ die- 6 Observat. Rariorum dieque duodecimo refolutionem quandam dex- trae manus cum diminutione loquelae , & duo- decirno demum mortem fupervenifle. Haec autem duocapitisvulnera, fiquidem cutistantum exigua pars praecifa fuerit, letalia per fe non ag- novilTe fezYtManardus. His ergo , fimilibufque evidens eft capitis vulnus , etiamfi leve , mortis quandoque elTe caufam. Nec tamen adeo mirum videatur, d~ quidem contingere poteft ( quemadmodum etiam fupra memoratis revera contigit) ut vul- nerafiant fuprafuturas, vel inalia quadam cranii parte, perquamvas aliquod (five vena fuerit, five arteria , vel flbra denique , aut nervus ) a. meningibus originem habens tranfcurrit , un- defubje&aepartesvulnerisnon omnino funt im- munes , ita ut propter capitis excellentiam (etiam- fi vulnus nonnunquam leve appareat , nullique fuerint vel a Chirurgo in curatione, vel a patien- te in diaeta comrhiffi errores)mors nihilominus adveniat. Nonnunquam etfam poft i&um, lapfumve, quoddam vas fanguineum fub cra- nio illaefo rumpitur, unde fanguis extravafatus putrefcit, & meningum producit inflammatio- nes, quale exemplumhabet(j. Fabrit.Hildanus cent. i» obf z i.fol. mihi z. Multi etiam , capite pugno caefo, fine ullo externo vulnere obiere , qualia exempla extant apud Hippocratem de morb.vulg. lib. ^. cap. 21. v. 6". &c. Horat. Augenmm Bpifl. & confelt. medt Cent. Post. Pars Prior. Obs. I. 7 med. tom. i. lib. 9. epi(t. 2. Afelch. Sebi^ium frodrom. exam. vulnerat. part. 3. thefi 90. Gothofr. Welfch. rational. vuin. letal. indicat. eap. 14. Joh. Rudolph. Camerar. memorabih med.cent. 10. obfa^. Thom. Bartholinum afiis med. anni 1. pag. 68. Helwigium obf. zi. fol. mihi 6$. Mifcell. med. Phjf. curiof an. z. pag. 203. & anni 6. pag. 305. Apud Anthon. Benivenium obf. med. cap. 10. pag. mihi 28 5. G.Fabrit.Hildanum cent. 5. obf 85. & cent.6. obf.ii.fol. mihi 507. Henric. ab Heers obf. 12. fol mihi 120. & apud Marcellum Donatum lib. 2. de med. hifl. mirab. cap. 6. fol. mihi 16 j. Quapropter admonitum velim unumquemque Chirurgum , cui ejufraodi capitis vulnera cum laefione , aut contufione cranii fbrte occurrunt, ut in Medicinas noftrae honorem nullam certam, aut determinatam faciat prognofin , fed Da- mafceni aureae fententiae memor fit : Si interro- gatus fueris , femper velociter refpondeas : du- bitandum eft; nam veluti magna, & graviaca- pitis vulnera (tefte Galen. lib. 5. aph. comm. z> nec non ufu quotidiano ) non femper fequitur mors, fic & levia faspenumero mortis caufs funt. Capiti vulnera leviter infli&a, fegniter tra6hta, letalia poffe evadere , praeter exempla apud VaU leriolam lib. ^.obf 1. G: Fabrif.HJld: centur: i* obfzi. H:Fabrit: ab Aquapend. lib. z. Chirurg* cap. 1 5. nec non P: Zacch: qmft: med, Leg: Ub\\. A 4 tiu 8 Observat. Rariorum tit. 2. quafl. 9. § 2. E contra gravillima capi- tis vulnera, imocumipfa cerebri fubftantiae de- perditione a prudenti Chirurgo curata fuiffe, ac- cedenteaegrinaturabene difpofita, & obedien- tia , pluribus conftat exemplis , qualia prater Schenckjum recenfent cerebri fubftantiam fine morte fubfequente deperditam Borellus cap. 1. obf.%8. Fabrit. Hild. cent. 1. obf 13. cent. 4. obfi,i,$. centur. 5. obf.dfi. Petiloh: Lotichius lib:6obf:cap:% obf i.Fallop. de cur: vuln: capi 45. Andr. a Cruce lib: 1 Cbirurg. tr: 2 cap: 14 Ambrof. Parbj* ut & Tulpium obf med.lib.z.cap.6. & 27. Galenus lib.6. de loc. aff. cap* 4 fcribit pus, quamquam fanguini non mixtum , ex univerfo corpore per venas, & arterias ad renes , & veCi- cam una cum urina, vel etiam ad heparfluere, indeque in inteftina ejici , uti jam antea anno- tavimus Scholiis ad obf. 24 & 35* cent. 1. obf noftr. Confiderandum etiam judico illum , cujus fupra meminit Roonhufitis , undecimo die de intolerabili cervicis dolore fuiffe queftum , a quo tutnor deinde, dolorque capitis indies minueba- tur; Deinde &animadvertendumefteundemde immenfo fpinse dolore conqueftum effe , qui ut pelleretur , fotus, & linimenta (veluti antea diximusinvulnere capitis) fuire adhibita , fic- que dolorem poftea ufque ad os Coccygis, & tandem ad femora , & tibiasdefcendifle, verum fenfim omnia evanuiffe fymptomata. Supra addu&us P. de Marchettisy obf. eadem, fol.tf. fe expertum fuiife refert , dolente hifce capitis in vulneribus collo , ac praefertim parte ejus pofteriore, lateralive,materiampurulentam in pe&oris , abdominifque cavitatem fuiffe de- lapfam. Idem, cujus memini, Jobus Mekeranus ad foramen offis occipitis , per quodfpinalismedul- h ad vertebras fpinas defcendit , omnia , praefer- tim- Cent. Post. Pars Prior. Obs. III. 29 timque membraaas medullam inveftientes, muf- culofque cervicis caputretrorfum moventes fero fcatuiffe tradit , de cujus affe&ae partis dolore laefus non fruftra fuerat queftus. Sed nec adeo mirum hoc fuit , fiquidem meninges intus un- dique thoracem , & abdomen indifferenter veftiant , unde fympathlae illius deducenda eft caufa , quae fatis ex fternutationibus , vomitibus, tufEbus,&c. liquet. OBSERVATIO IV. Cranii Vulnusfupra oculum. QUemadmodum partes capitis tam ^externae , quam internae , bene mul- tx , indoleque diverfx funt , ita & magna inter earundem vulnera 9 tam ratione partis vulneratae , quam ipfius inftru- menti, quo vulnus infligitur , exiftitdif- ferentia. Hujus autemexemplum fup- peditabit filia odto annorum politoris cujufdamargentarii Hagx-Comitum ha- bitantis : Ad quam ego una cum Chirur- go Ludovlco Cock anno 1 668 , vocatus lum. Ejus autem fynciput fupra palpe- bram finiftram ita calce percufTerat equus, ut vulnus exortum fuerit non tan- tum jo ObservaT. Rariorum tum cum fra&ura , fed & cum cranii quadam eo loci depreffione. Cum ita- que primodie ad fanguinis fluxumfup- primendum, vulnus fimpliciter tantum eflet obligatum , fecundo vulneris appa- ratu pulfum quendam intus in frafto of- fe , motumque animadverti, quem primo quidem durae matris credebam , fed cum fubiretmihi os frontis fupra oculos cavitate qu idam donatum , non amplius ea de re fuimus foiliciti , prxfertim cum fpecillo experiremur infimam cra- nii tabuiam illgfam effe $ quare ipfum vulnus, de offisdepreffi reftitutione non amplius anxii, ufitatiore percuravimus methodo. IN OBSERVATIONEM IV. Clrca di&i offis frontiscavitatem varia occur- runt confideranda, fiquidem eareperitur in quibufdamvaldemagna, in nonnullis vero par- va, in aliis exiftit in alterutra faltemoflis parte, in aliisautem omninodeficit. Fabrit. Hildanus centur. 5. obf. i.p. 381. re- ferteamcommunitermagnam admodum reperi- riiniis, quifyus frons, fupericiliaque protube- *ant, Bar- Cent. Post. Pars Prior. Obs. IV. ji Bartholinus autem lib. de off. cap. 6. cavitatem illam non reperiri in iis ait , quibus facies , & frons planiores funt, ac latiores,- quod & affir- mant Fallopius expofit. de offibm cap. 1 3 . fol. mihi 497. & Nathan. Higmorus lib. 3 . difquifit. Ana- tom.part.i.cap.q. quorum hic refert fe ancil- lae cujufdam caput aperuifle , cui facies dicto mododdformiserat, deficiente tamen cavitate illa. Non ita pridem confpicere mihi licuxt 3pud Dom. Antb. Nuck. Medicr m , & Anatomicum Hagienfem cranium quoddam , cui talis cavitas omninodeficiebat. In tenellis quoque infanti- bus astatisprimoanno eademnon reperitur,Tef- te Bartholino , fed fucceffu temporis fe manife- ftat. Prout enim offa infantum fenfim perdu- cuntur ad perfe&ionem , fic etiam hoc os tandem kaprominereincipit, utinter ipfius hiantialate- ra quaedam produeatur cavitas : hoc quoque, loco modo adduclrojconfirmat Fallopim. Quam- vis autem Bartholinus cavitatem hanc iis deelTe dicat, quibusosfrontis futura quadam in duas dividitur partes, attamen celeber ille Anatomi- cus P. Pauw Difcipulis fuis olim varia oftendit craniacavitatehacdonata, etiamfi futura fagitta- lis idem osinduasdivififfetpartes; confirmatque hoc Higmorus , dum cavitatem illam etiam in di- vifo frontis oiTe fe confpexiffe memorat. Illecujusfupramemini Anthon. Nuck^ nuper etiam cranium viri , qui $0. ad minimum r.ams fuiflet 32 Observat. Rariorum. fuifTet annos , mihi monftravit , in cujus offe fin- cipitis ad di&ae futuraelatus finiftrum una aderat cavitas , ad dextrum vero dua?. Schneiderus de ojfe cribriformi foL mihi. n6. fe crania vidiffe ait , quorum in dextra fupercilii parte cavitas hasc reperta fuerit , finiftra parte nonexcavata, fed plena, & fpongiofa, pumi- ceaque conftante fubftantia : quodque annotatu d;gnumerat, ininternacraniifacie ita promine- bathaec csvitas, utiipfumpropefuperciliumdex- trum fynciput , cui haec cavitas fuberat. Aliis vero deficiebat hxc ipfa in latere dextro. Ejuf- modi etiam protuberantias internas mentionem cbf. 38. centur.no ftr.i.p. 152. fecimus. Obfervandum quoque hic eft, cavitatem il- lam intus undiquetenui quadam inveftitam, & obdu&amefTemeiribrana, &, quamvis nonnul- li contendant eadem humorem quendam vifco- fum contineri : plerumque tamen reperitur va- cua, tefteeodem Schneidero de ojfe cribriformi p.116. &c. necnon RiolanonotisadAnat.Lau- rentii cap.y.ltb.z. imo in ipforum brutorum v.gr. vitulorum , ovium , aliorumque humidiorum ejufmodi cavitate ( iis enim illa fatis eft magna) nihil ut plurimum , aut certe perparum liquoris reperitur. De cavitatis hujus in fyncipite ufu, variafcriptores fentiunt. Joh. Anthon. Linda- nus Medicina Phyfiolog.fol.l69. vifcidum humo- rem per cavitatem iliam ad nares demitti tradit, Ejufdem eft opmionis N.Higmorus^ui ideo duo in Cent. Post. ParsPrior. Obs.IV. 33 in illa exiftere foramina fcribit: juxta quorum alterius longitudinem humor mucofus a cere- bro per offis cribriformis foraroen deferatur, ac deinceps per alterum verfus inferiora in nafum defcendat. Opinionis hujus veritas, ut ait idem Lindanus, evidenter e fupremarum nafi partium obftruc- tionepatet, necnon ex pure, aqua, & fangui- ne, pernaresquorundam nonnunquam efltaen- tibus in cephalalgia , unde juxta Hippocratis fetl. 6. Apb. 10. haec utplurimm^ evanefcir. Exiftimant alii cavitatem illam aeris infervire praeparationi , ne fcilicet per naresattra&us, & ibidem aliquamdiu retentus, nimis frigidus, vel crudus in cerebrum admittatur. Nonnulli, quos inter & Fallopius, cavita- tem hanc veluti refonantiae quendam locum ad vocis claritatem facere exiftimarunt , unde illi quibus nafus latus eft, & planus , non clarum, fed ex nafo proveniente quodam fufurro mixtum edantfonum. Ab his autem diverfi locumhunc per attra&um aerem odoratum quodammodo adjuvare credidere, e quibus £allopius> Fefa- liMti SpigelitiSy alii. Saepius addu&us Anth. Nuck, retulit mihi nuperrimehic Hagae afe diffe&um canem quen- dam, in quo cavitas haec communionem ha- beret cum organis odoratui infervicntibus: verum Alex. Beneditlus , Riolanns , aliique hanc faepe eorum craniis defuiffe teftantur, C qui 34 Obser v at. Rariorum qui antea bene olfecerint, ac clare voce locuti fuerjnt. Ego vero in illorum defcendo oplnionera , qui afferunt cavitates illas praecipue efformatas efle, utoilis fupra oculum eminentiam produ- cerent, quae alias ibidem deficeret, fi os per- fe&am acquifivifTet hrraitudinem , fiquidem illud hoc cafu gravitate fua ahquatenus impedi- mento fuiffet ; quamvis interim non diffitear illius alium quendam , minorifque momenti effe ufum ; fiquidem & fimilis cavitas in brutis, videlieet bobus, ovibus, equifque reperitur, & quidem multo major, oblongiorque quam in hominibus: intra eam quoque, ardente Si- rio, vermes reperiuntur, unde di&a animalia aliquando vertigine corripiuntur, & in furias ruunt, tefte Uiemerbroeckio anatom. lib. 9. cap. 6.fol. 897, & Fabrit. Hildano cent. 5% obf.i.fol.tfi. v G. Fallopius lib. de vuln* in genere cap. 4. fyncipitisvulnus, five fraduram curari non poffe . fhtuit : fe tamen femel illam fanatam, & carne repletam obfervafle; quodexemplum miraculi inftarhabuerit; utpote quod aliis nunquamob- tigiffe meminerit. OB- Cent. Post. Pars Prior. O b s. V. 37 OBSERVATIOV. ^Auditus per biennium , (& loquela per annos quatuordecim amiffafu- bito reftituta. ADmiranda fuat circa humana cor- poraDeiomnipotentisopera , quse uti mulcis, ac diuturnis faepe obnoxia fecit morbis , ica etiam , quando ipfi vifumfuerit(quamvisnon abfque nacu- talibus mediis) eofdem nonnunquam valde fubito , & inexfpedtato modo aufert$ cujus rei evidens nobis fuppe- dicabit fequens relatio exemplum. Medicus nofter , acChirurgus ComeL Solingius nuper mecum iitteras quafdam communicabat adipfuma Fratre Eereu- le Solingio Gorcomii habirante dacas, quibus prolixe narratur, quomodo in pago Aal nomine, five Eyl, zliisAndel Workomium inter , & Hoefdam ad agge- rem fito , rufticus quidam 40 annorum , nomine Gisbertus , natusinci- vitace Campenfi habitaveric , qui illuc anno 1 666 mutus, & furdus cum cam- C z pa- 36 Observat. Rartorum. panula quadam (ut folem ejuimodi ho- mines) ad colligendas eleemofinas ad- venera*:. Quem , cum laboriofus eflet admodum , vidua quxdam , etiam fur- daftra , mefericordia ducta hofpitio ex- cepit , ita ut ab eo ufque tempore res perageret rufticas , in quibus femper diligentem le , folertemque prTftitit. Poftquam vero ibidem per biennium laboribus iniudafTet, ac aliquando fof- fam quandam foderet , contigit , uc inter operandum campanx audierit fo- num , quod digitorum fuorum allifione fodalibus fais iatis indicabat , & ab eo ufque tempore audicum confervavit in- tcgrum. Duodecimautem poft annis, dieiz. April. 1680 cum conforcio cuidam in- terfuiffet Dominica palmarum . ancilla Herae , cui famulabarur , lecto ipfum incumbere rara pro moredomum clau- fir , lecfturnque petiic Illevero multa demum noclereverlus, januamreperic claufam , quapropter vicini fui domum adiit , a quo comniodiore tunc tempo- ris ledto de^itutus ad fenile dimiflus eft, rogatufque fuit , uti mature domefticos exct- Cent. Post. Pars Prior. Obs V. 37 exckaretfecuturodie, qui Lun& eflet, multo mane mercatum adituros Gorco- mrnfem. GUbertm ergo in praedidto foenili decumbens vocem quandam , uti poftea retulit , audiit,velforfan fibi au- dire vfus eft, vel fomniavit, claman- tem : Surge Gisberte , (^ Loquere ! ipfe ergo furgens mox vicini doiijumadiit, cujusoftiotruftra terpulfato, Heraefo- respul avit^ undeancilia furgens roga- bat , quifnam adeflet , cui ille : ego fum Glsbertus , Deus mihi lin^ux refti- tuicufum: quod nvnus credensancilla, diflolutiorifque vitae homines adeffe fuf- picata , quidomum ingred conarenrur, januam non aperuit. Coadtus ergo fuit Gisbirtus vicini fui domum repetere, cujusuxor, qu# interealurrexerat, uti icinerifeaccingeret Gorcomienfi, ftre- pitumquen^amantefores audiit , qua- propcer accurrens quis eftet, rogavitj Gisbertum autem fe nominantem illa accedens cognofcenfque exclamavit: Tune ades Gisberte> & loqueris > Ille autem non fine amplexu refpondic: Deusmihi ioquelam reftituit , ipft fa honos , &gloria. Unde mulier ftupefa&a pri- C 5 rao 38 Observat. Rabiorum mo quidem loquinon poterat, fed ta- men parumper ad fe rediens , quo pa£fr> loquendi recuperafTet ufum, rogavit, quare ipfe , quicquid fibi accidifiet, narravit. Adventanteautem , quouxor difcederet , rempore , Gisbertus mari- tumadiit, eique rem fignificavit; om- nium autem primo mulier ifta fe ad meas (ita fcribit Hercules Solingiw') contulit &des, ut nonnulla emeret. Dumautem nos fimul (ita pergit) pranderemus , in- travit & Gisbertus , quem quidem una ad prandium invitabam, fed verecundior ille (uti videbatur) abnuit. Interrogan- tiigitur mihi , qtiid ni Juvenis ille ad comedendum accederet, vicini uxor, tui, dixit, caufa pudore affickur» ac mox fingula expofuit, quae ipfe etiam confirmavit referens, quomodo primo in pagum perveniflet. Famulam autem quacum fimul diu habitarat , poftea uxorem duxit, fed cum ipfadiuinma- trimonionon vixit, toto ifto tempore valetudinarius admodum. Uxore ita- que fine liberis relidta , fatis ceffit an- no 1681. menfe Martio. Quas rela- tio (ut ait Hercv.les Solingius) nontan- tum Cent. Post. ParsPrior. Obs.V. 39 tum veriffima eft, fed & centenis aliis teftimoniis , fiquidemopusforec, con- firmari polTer. IN OBSERVATIONEM V. DE eodem ruftico quaedam etiam breviter propomt Expertus Medicus Steph. Blan- kardm part. i. collebl. med. fhyfcent. z.obf z r. fol. io%pt &part. z. cent. 6.fol. 143. quamquam utraque mrratio diverfis modis (juxta literas Joh. vunDeuren) fada fit. Quapropteroperas pretium judicavi, fi rarumhunc, mirandumque cafum abamico quodam cognito prolixe omni- bus cum circumftantiis defcriptum etiam huc adferrem. Licet autem cafus ille valde admirandus , ra- riorque fit , attamen fine miraculo naturalique modo contingere poteft, quemadmodum & fimi- lia deauditus, vifus, motuumcorporisdiuamif- forum reftitutione traduntur. Divinam tamen providentiam hicj praecipue fufpicere , ac reve- reri fas eft. Memini etiam exempli cujufdam , quod ju- venis animadverti dehomine quodam, quicum poft annorum aliquot gravern paralyfin , refci- ret aliquando templum aedibus fuis vicinum, flammis e(Te correptum , neminemque tunc tem- porisadeffe, qui ipfi opem ferret, magna ani- C 4 mi<> 40 Observat. Rariorum. mi cum confternatione e kcto profilait fuga fe fubducens pofteaque paralyfi liber manfir. Francifcus Valleriola l: 2 obf^fol. 116*. fimile quid habet de cive quodam Arelatenfi , nomine Job. Berla , qui refolutione alterius lateris mu> tos annos laborans , quum diu refolutus manfif- fet, incendiimetu, cum flagraret igne domus, in quadegebat , propequejamcubileejusflam- maferperet, incendii metua domofaku prasci- pitem fe dederit ,pofteaqueincolumis, & probe incedens derepente fa&us fuerit. Ta!e etiam fubitaneae a paralyfi liberationis exemplum contigifTe perhibetur Amftelodami anno 1676 in muliere quadam 40 annorum , no- mine Geeske Claas , quae quatuordecim anno- rum paralyfi fubito fuit exemta ; de qua etiam vide D. Steph. Blankardum colletl: med: phjf: cent: 3 cap: qpfol: 249. Vidi, & diu novi , inquit Ifbr. de Diemer- broeck, Anatom.Ub. 8 cap. 1 denervis, fol. 85 1. mulierem per triginta annos adeo p3ralyticam, ut nequebrachia, neque cruris finiftri ullum ar- ticulumloco movere poflfet, cui tamen permaxi- mum, horrendumque no&urnum cum fulmine tonitru, quo illa rnundum periturum putabat, immenfo terrore percuflae , materia obftruens h nervis fubito expulfa Cit. Ipfa autem paralyfi repente liberatafuit, & manfit. Thom: Bartbolinus att: med: anno i6ji & 1672^/: 71, fol\ 157 narratex Olao Borrichio de Cent. Post. Pars Prior. Obs. V. 41 decivequodam Chriftiano-PLfmenfi , quem ipfemet Borrichius fe cognovifle teftatur, quo- modo mutus fa&us toto quadriennio vocis ufum fruflra expecfhrit , tandem vero , cum domum aliquandoproperaret, inpontefublicio, qui utramque urbem dirimit, obviam fortevi- derit vetulam quandam , ob inimicitias funeftas jam olim fibi invifam ; qua confpe&a , toto animo exardefcens , & vindicfbae accenfus cupi- dine , in haec prorumpit verba : Vt te Dii, De&cjue omnes perdantl fimulque laxatalinguae fuae frena ftupens obfervat ; tum demum fibi ipfi iratiorquam aniculae , quod fauftiflimum ejus occurfum conviciisexcepiffet , & primum redeuntis linguae ufum a maledi&is efllt aufpi- catus. Scilicet credibile eft (ita Bartholinus) grumum aliquem fanguinis , vel pttmtae tenacio- remprincipioarteriaeloquacislinguae impa&um, & hs&enus vicinos nervos comprimenrem , ad motum illum incandefcentis animi concitatiffi- mum, & fecutum hinc irritati fanguinis motum vehementem dclicuhTe. Joh.DoUm mifi: med-.phjfcur: decur.z ann. 1 obfi i$fol. 109. de puella quadam agit decem annorum , quae trimula variolis mahgnis labo- raverit , hifque , materia nimirum peccante per metaftafin ad nervos linguaedelata, pulfismuta evaferit, talifquepermanferit adannum ufquede- cimum. Poftea vero ex improvifo aeftate maxime ardenti (forte materia nervos obftruente a calo- C 5 re 41 OBSER V A T. RA RIORUM re refoluta) nonfineParentum, Confanguineo- rumque maxima admiratione loqui ccepit , & nunc cum quolibet, haudaliter, quamfi nullo laboraffet incommodo, colloquitur. Petrm a Caftro mifcelLmed.phyf. curiof.dec, l.ann.i.obf. 35./W. 191. inemink quorund \m7 qui infantesmuti fuerint, ac pqftea diftin&e lo- qui potuerint. Adde & Jleufnerum obf ty.fol. 27. quidequodam poft decem annorum, deque alio itidem poft quadraginta annorum furditatem priftinum recuperanteauriumufum memorat. Tndit Herodoti Clio lib. x.fol.mihiap. Croefo fuilTe filium caetera habilem , fed mutum ; ad cu- jus vitium emendandum Croefus pro viribus- omnia , quarnquam fruftra , fecerat : hic autem cuiiT Cjr/cxercituvidus, ac captis mcenibusfu- bito opprefTasefTet, quidam Perfesy Crcefum iibi ignotum occifurus vadebat. Quem invaden- tem fe Croefus cum videret, tamen praefenti clade arlectus devitare negligebat nihil intereffe ratus per cuffufne oppeteret mortem, an fecus. Id ubi filius rnutus afpexit , patri timens erupit in vocem dicens: Homone perimas Croefum: Atque hoc iile primum effatus poftmodum per omne vhx tempus vocalisextitit, Crcefufque poftea captivus in Cjri manustraditus eft. *s£glis cujufdam lu&atoris ex infula Samo mentionem faciunt Val. Max. Itb. 1. cap.S. & uiulus Gellius lib. 5. cap. 9. hic , cum muto vic- toriae, quamadeptuserat, titulus, &pra?mium eri- Cent.Post.Pars.Prior. Obs. V. 43 eriperetur, indignatione accendis voca is evafit; Ratio eft , quod ira celerior fsnguini copcilierur motus , qui vifcidos , & tenaces , obftruftio- nemque nervorum inducentes hurnores folvere aptuseft. Illeautem, dequonos, rufticus forfan udi- tum recepit , quod tnsxlmo in fodienda fofta la- borefanguineejusfluidiore, mobilioreque rtd- dito , fpiritibufque concitatis , materia nervos auditorics obftruens quafi delicuerit, ut com- mc-ce inde potuerit expelli. Reftitutio autem auditusanteloquelam forte contigit, quod ob- ftru&ionervorum auditoriorum nonfueritadeo gravis, &magna, quam nervorum loquelae in- fervientum , unde tenax iila materia , quae fpiri- tuum tranfitum antea impedierat, tanto ocyus eo, quamaliolocofueritfoluta. Verofimile etiam eft ipfum vocis donum deindenodurecuperaife, cum de die haud du- biQ in commilitonum confortio hilaror extitiffet, fpiritufque vino recreaffet , unde hi valdc fue- rint ad motum concitati, &volatilioresredditi. Accedit,quod eadem no&eforfitan per foninum fe in eodenrconfortio etiamnum exiftere ratus multa cum vi nonnihil fodalium cuipiam fignifi- caregeftierit, undefpiritus ( qui tempore fom- nicopioiioresintus funt , nec adeoad externum fenfuum ufum difperguntur) eo tempore for- tius , quam quidem interdiu fuerint agitati , eo- dernmodo, acfuprajamdiximusde filioCrasfi, cui 44 ObIervat. Rariorum ciii ^lioquin erfcCtui prodiicendo fuiiTent ornnino imp^res. Itaetiam Tbeoph Bonetus MedSeptentr.ltbr. de pett. affeihjtcr. 18. cap. $.fol. ^i.exjob. Schmiedio rerert Chnfltanum Omurh virum vere prooum, &dodum, vero • divini Mmiftrum e fomnoexpergr3ctum , in inopinatam fuoito in- cidifTe dtw.ow , ac poft \<\. dies fomniantem de Bo&efeundis fubmergi, anxium voce clara, & eloquio prompto opem imploraffe , expergefac- tum autem a proprio clamore grates Deo precibus ardentiffimis, &cantuperfolviiTe. Quemaimodum jam addicta funt fubitae au- ditus, & loquelae reftitutionis a obftru&is ner- vis orta exempla , ita quoque depulfge , cujus caufa fuerat nervorum opticorum obftructio, caecitatis qu^d^m dabo. G. H. Fclfcb.obf.mcd. Ep4fagm.10f.14.exem- plum habuit faemina? cujufd m ex amuurofi iive guttaferenacsecae, quaetandem poft febrem ali- quam vehementem priftinum recuperarit vifum. Memorat Laz,. Riverims obf. commumc. a Samuele Formio 0bf.1gf0l.l6i. mulieremquan- dam amaurojl lta fuiife correptam , ut per cibi abftinentiam mortem fibi inferre decreviiTet,quo in ftatu annum perfeverarit integrum, unde ad extremam dedu&a fueritmaiem, calore nativo ( utiloquiturS.Formius) defechi pabuli humi- dumfubft intificum depopulante. Cum eo vero omnisfimulcorporishumidhas, tum ipfamate» ria Cent.Post.ParsPrior.Obs. VI. 4^ riaguttamlerenamerTuiensabiu^t fuit; (kque «gra vifum recuperavit , ac poftmodum vi&u analeptico refe&a fuit. OBSERVATIO VI. NOviegoquendametiamnum fuper- ftiem, quiquotiescumuxorerem haberegeftirer, immediare anre coeprum opus, rer, qua ervefternurarecogeba- barur: cujusphaenomeni cauia illenon- nihil foilicirus ( fiquidem alioquin vir erar robuflus , & fanus , fenfuumque compos ) me aliquando confuluit. IN OBSERVATIONEM VI. MUJti, quos inter eft Avicenna lib. $.fen. 5. tr. z. cap. 3. jam olim exift.marunt, pofteaque etiam alii , ut kioUnus particnl. methm cap. 17. Vntz,erus lib. de Eptlepfia , aliique con- firmarunt, fternutationem levem quandam efTc Epilepfiam. Convenientia fymptomatum illorum vel hinc, rneo quidem judido, quod^mmodo poterir eli- ci, quodutrumqueexa nquadam, &pungen- te materia , originem habeat ac, fenfu tefte, conjun&am fibi habeat convulflonis aliquam fpeckm, & denique, quod m utroque vel nervi 46 Observat. Rariorum. nervi , vel meninges contrahantur, hac tameri cum differentia , quod fternutationis fubitaneaj Ep'epfiaeverodiuturniorfitconvulfio. Sfernutationisautem caufae diverfae , earumque quaedan externae, quaedam intemae funt. Sub extcniisco'mprehendunturvu!goaerficcus,acrif- qie, qui hocannitemporemagis, illoveromi- nus, p-fticuliseftrefertus nitrofis; vaporetiam fulprnris, camphorae , aceti , alli,finapios , ra* phani, tl1:bori, &c. fivepernares attra6tus,five ptr os atftmHirs , narium quoque vellicatio, pi- lorumve tjus evulfio ( cujus mentionem ficie- n.»us obf feq.) afTurnptio fortium fternutatorio- rum (quorum exempla nOnnulla atmlimus obf lo.fol. 48. Tom. noft. vrrm.) vel alfa quaedam matena acris , & mordax. Nonnunquam etiam afpIendoreSolis, velimmediate, velmedfate, v.gr.a reflexionenivis , aquaefplendidae,fpeculi &c. excitatur fternutatio ; unde Ariftoteles dixir, fternutat , quifub Sole fe committit ; forfan quia calehcensSolnafifibrillas, eodem modo, quo phimaquaedamtitillat. CertumutiqueeftaSolis calore, vei fer vorepotus, humores intus in ca- pite contentos attenuari , fluidiorefque reddi. C. V. Schneiderus traft. de fternutatione fol. 460. cpncionatorem quendam fe cognoviiTe re- fert, qui, cutii Soli exponeretur,bis, ter, vel etiam fsepius fternutare coa&us fuerit. Mem- brana enim njfum intus circumcingens in non- nullis hommibus fenfibilior eft , quam quidem in aliis; CentS Pos?. Pars Prior. Obs.VI. 47 aliis; ideoque facilius ab acido, sr.ri, tenuive aere quibufdam vellicatur, velethm forfan Sol radiis humores intra caput attermando efficit , ut acrisquidamafcendatvapor, qui exitum peran- guftam viam quxrens cerebri membranas velli- cat. Hinc Hippocrates feft. j.aphor: 51* Sternu- tatiofitex capite, excalfrfto, aut perhumeUato fparicin captte inani\ aer enim intus contentus fora^ erumpit, Strepit autem , quiaper anguftum ipft eft exitusy Internae fternutationis caufa? fun t , vel humores acres, & tenues a c-ipite ad nafum in coryza depluentes , & ex vafis nafi nonnunquam tranfudantes , vel etiam vapores acres e ven- triculo , vel tenuibus inteftinis furfum afcen- dentes , nafique membranas interiores, ac prse- cipue quidem fuperiores earum prope os cri- briformepartes vellicantes; porroque ea omnia quas apta nata funt ad tunicas narium irritandas; unde hx moleftiam , qua afficiuntur , a fe abi- gere conantur , ac fic quidem 'pe&us ipfum , mufculique abdominis, nec non diaphragmatis inflati meningibus fuccurrunt , cum quibus communionem habent tunicae hafi fibrillarurn quarundam nervofarum, cribrofique offis fora- minula percurrentium ope. Atque ita quidem fortiorisaeris expulfione fonitus ille producitur multum huc facientibus anguftis narium ducti- bus, perquosaernonfinsftrepituerumpit: vi- detur- 48 Observat. RariorumJ deturque tuflis circa laryngem, & pulmonemj eademeffe, quae fternutatio circa meninges, & narium tunicas, fed tamenpe&us in fternutatio- nealiter quamin tuili irritatur, moveturque. Ariftoteles fett. 33, lib, 7, problem, 9. fter- nutamentum falutarcm quandam expirationem appellat , valetudinifque indicium. Quid , quod etiam inter Medicorum arcana iliud idem Ari- ftoteles ponat : aegros videlicet, affccl:o(que,& gravi morbo decumbentes excitandos effe , ut fternutent; id nili efficere valent , falutis fpetn nulJam fupereffe. Hinc quoque Tbeophraftus difficulter admodumaegros fternutare pofle ait, propter fpirituum & virium defe&um ; ean- demque ob rationem Ballonius ad Theophraftilib. de vertigine /?. 9. Vulgo , ait, e Xenodochtis ju- bentpv>re gravis illius Neomagenfis peftis anno 1635. nefiunem fe vidifle convalefcere , qui dura^te morbo ftemutalTet faepius. Tradunt quidam fternutationem tempore Gregorii Ponti Max* contagiofum quendam fuifle morbum epidemicum, quo homines fternutando obie- rint, &inde ortam fternutantibus bene precandi confuetudinem; Quam longe autem £. Sigonius qui hunc falutem precandi fternutantibus mo- rem a Gfegorii tempore deducit, aliique, qui idem, quae ille, fentiunt, a veroabfmt, non ineleganter fane demonftrat Famianus Strada foc. Jef. Prolufton. Academicar. lib. 3. Pr&- lect. 4. de Piftore fuburrano , qui jucunda ad- roodum hac de re habet. Mos autem ille diu ante So cui Cent.Post.Pars.Prior. Obs.VI. 53 cui idcirco praeftemus honorem. In ru&u au- tem, crepituve ventris falutare, hominis efTe plus fatis urbani Doclorum elegantiffimus Z>. Erafmus tr adit.v Sicco autem pede praeterire nequeo iEgyptios, aliafque gentes Ethnicasin- ter innumeros, quos adorabant Deos, nume- rafTe etiam quicquid eximium excellenfque, ac magna virtute praeditum efTet, v. gr. animi a£- fectus, tanquamimperiuminnoshabentes, imo & ipfos corporis affe&us. Hinc Febris fanum in Palatio : hac enim placata falutem fperarunt. In numero iftorum Deorum erant quoque & alia multa nugatoria , ridicula, & fordida, v. gr. Crepitus ventris. Honorem praefatur Joh* Seldenus de Dts Syris Proiegom. pag. 58. quod emifTus (verba recito Seldeni) fanitati corporis haud parum fit conducibilis , fupreffus item noxius. IndeRegiminusimparem eflejoculari Epigrammate fcripfit-iV/^rc^^quodvitae, 8c necis (hominis ingenium !) habuerit poteftatem. Id autem tale eft. OvXgV 21 (Tci^H , fi^f '&7rOK'TEtVt wlM mffi, Toiz (Zcunfovoiv Ulw moaf\ i%{ ovvct[MV* Quod Latine ita fonat. Si fervare queunt Crepittcs 9 & perdere ventris , Regibus anne putes viribm ergp pares ? D 5 Cori^ 54 Observat. Rariorum Confiderandum etiam eft fternutationes mor- bofum quid nonnunquam involvere , morbo- rui»que faepe, ut fupra di&um exiftere acciden- tia. Quidni autem quaefo, (praefertim cum diuturnior id confirmavit ufus) fternutantibus non ignari plurima quandoque frequentiores , violentiorefque fternutationes infequi incom- moda, bene precemur , ac aliis occafionibus facere confuevimus ? Ita operis aliquid agenti- bus profperum optamus eventum , coenantibuf- que , ac peregre ituris faufta omnia precamur. Hinc etiam 1). Augufitnus ferm.qz.de Sanctis> tom.io. Siquis obviumfibi^ inquit, nonfalu- tet , a viatore non habebitur homoy fed trun~ cus-> aut flatua Mercurialis. Quandoinque confuetudo hujufmodifaluta- tionem (Cive eaore contingat , five fola capitis denudatione, autcorporis denique inclinatione) introduxit, confirmavitque, minus urbsnus ha- bebitur, quifquis hoc quicquid eft humanitatis negligit. Ambrojius lib. jin Lucam cap. 10. Salutatio, inquit, communis efl ufus gratU. Sic inferio- res fuperwrum favorem fibi conciliare confue- verunt ; Gentiles quoque cum Cbrtfltanis ejuf modi habent commercia. Prudentis igitur Cbrifliani eft , (modo ne committatur error) hoc cafu perfonarum , locorumy temporumque fc accommodare circumflantiis. Pr^ter internas , externafque fternutationis cau- Cent. Post. Pa-rs Prior. Ors. VI. 57 caufas vulgatiores, ac jam adduftas , jure etiaai •meritoconfideranduseftcoitusappetitus,fternu- tamenti utut rarior caufa. Inter fternutationiscaufasrecenfet, etiam Joh. Mez,uelib.z. de agritudinx appropinquationem admulierem, defideriumquecum eacoeurdL Amatus Lufitanus Schol. curat. 3 cent.qfol. mihi 370 ; Scire decet, ait^ quod, qmcottmfunt dedtti, & ab eo per dies altquot abftinuere , & tnulterem -pulchram contemplantur, autviaent* brevi mfternutamentum lavuntur : fed ftemu- tamenta h*.c coitus factle folvit : hoc enim con(i~ lio pramunitus quidam , qui ad Principem fimul cum uxore ftantem^accedebat , & fepe frequen- tt fternutamento dedecorabatur^ Lberevadebat. Theoph: Bonetus Anat.prafi. lib. i.fect. 20. fchoL adobf 17. fol. mihiitf. (ibi cafum huic noftro valde fi milem obveniffe refert. Q^ii- dam enim ab illo quaefierat , cur incer venereos amplexus , inftante Titumque Eaterium Equites Roroanos . D 5 ia 58 O B S E % V AT. R A R I G t U M. in ipfo opere fuiffe fufFucatos , tefte etiam Valerx Max: lib: 9cap 12. Plura ejufmodi repenuntur apud Alex: Benedttlum lib- 24 de curand: morbi cap: 22.de Sen&tore Ptturi* , & apud Fulgofum lib. $cap. 12. dequodamij/rt^ro Geneva Saltt- tiano. Tertullianus Apologetko idem Speufippo Pla- tonico contigifTe fcribit. Memorabile eft , nec fllere poffam , quod fcripfit NicolausGrudius e tribusFratribus Bd- gis unus Epigramma de adolefcente quodam qui anno 1555. Bruxells novo mortis geneg* periit. Adolefcens autem loquitur. Kuftica me ftriBis nimium complexihus urgens , (^Quis credatO collum luxat amica mihi. llicet, ecce, humero incuhuit caput ; atque foluta Cervice, ipfa fimul femita claufa ciho eft. Hoc quoque vix potui fupprejjd vaceprofari, Es mihi tu rara , Cypria , caufa necis. Ad quod hauddubie alludens Joh:Secundu$ Hagienfis N: Grudii Frater hoc compofuit Epigramma. Inter opus medium lafcivd morte folutus, Hicjitus eft , & initjam Menelaus humum^ Cent,Post, ParsPrior. Obs. VI. f-. Qjae omnia gravia fympfomata :^x fpinmurn, immodico coitu nimis diffipatorum, inop.ia pro- venire folent ; unde calor corporis irMnuirur, circulatio fanguinis retardatur , tranfpirationes impediuntur, ficque cruditates , & obftru&io- nes multae corpori obveniunt. OBSERVATIO VII. Vthiffae evulfe mvrtis caufa. Viles , & exigui faepenumero mo- menti res funt, quaemortemnobis feftinant. Experientia enim docuic ex- ternam tanrum pun&ionemabape, vel alio quodam infedto fadtam , aut lrfio- nem quandam a parva feftuca , vel fpi- napifciculi, deglutitionem pili, acini uvx , mufcae , culicis , fimiliumque plurium , mortis non femel fuifle cau- fas. Sic nuper mihi per literas fignifica- vit (cum plura tranfmitteret) D. Joh. Ludov. Hannemannus Phyf in inclyta Chrift- Alberti Academia Chilonenfi Profeflbr Tribuno cuidam Suecici exercitus Buxtehudae in Comitatu Bremenfi per pilo^ 60 ObServat. Rariorum. pilorutn tantum e naribus evulfionem primo quidem narium , mox & cerebri inflammationem , tandem vero ipfarn fupervenifle mortem. IN OBSERVATIONEM VII. HUmoribus corporis noftri per hunc , illum- ve in Diaeta commifTum errorem debitQ temperamento deftitutis , vel acribus exiftenti- bus, levis quandoque dolor inflammationem producit, atque ita quidem exiguae caufaeexter- nas magnum afFcrre pofTunt corporibus detri- mentum. Cercum eft membranam nafum intuscingen- tem fenfibilemadmodum efTe, magnamque cum meningibus habere fympathiam, aquibusetiam multas, diverfafque acquirit fibrillas praefertim- queunam, quaeadeo manifefte ibidem apparet, ut Andr. Fefdins inde mfi tunicam provenire credat : unde facile contingere poteft, ut, ea- dem , tive vibriflarum evulfione , fivc fortioribus fternutatoriis , vel iterata vellicatione , aliave tandem acriori re irritata, gravia orianturfymp- tomata , imo etiam corporibus intemperatiori- bus ipfa fuperveniat mors, quamvisnullusdiffi- tear alium prae alio membranisfenfibilioribus uti. Acutiffimiinhifce membranis fenfus exemplum exhibet Godofredtis Sclmbartns mifcelL med. fhyf Germm* ann. 3, obf i$8./b/.2Z7.in qua- dam Cent.Fost.ParsPrior.Obs.VII. 61 dam virgine, & Amatus Lujh. cent. 4. curat. 3. fol. mihi $69. in Juvene quocUm , quinonnun- quamadeofortiter, & faepefternutarit, utcum hominibusconverfari erubefceret. Joh* Anthon. Lindanus MedicinA olim in Academia Lugduno - Batava Profeflbr tradit Med. flua Phyfiol. cap. 12. art. 1. §.15.^/. 532. celebrem quendam fe novifle Medicum , qui, cceloficco, &acri, faepiflime, ac vehementer fternutaret, ita ut tali cafu nafum intus tepido la&edulcihurae&arecogeretur , quoetiammo- do curafle fe dicit Foreflus lib. io. obf. 127. ancillam vehementer achnodum , ac faepe fternu- tantem. Conr. Fitlor Schneiderus lib. 5. cap. 1. de eatarrh. pag. 6z. Narium , ait , inflammatio- nem comitantur gravitas> dolorquecapitis, ar- teriarum capitis pulfus citatior , fonitus au- rium, delacrymatio , narium pruritus , libidoque emungendi , jugis fiernutatio , amiffio fenfus odoratusy vitiumvocis> tandemque fluor ipfius humoris. Sique cerebrum nimio^ fortiorifve cujufdam vini hauflu , vel aliis modis incalefcat , eo cafufanguis , almfve acrishumor a membra- nis cerebriprodiens narium tunicam vellkare non definet. Non fuit itaque adeo mirum, 11 ad membra- nasnafl illius Tribuni evulfione primo irritatas, cujus humores forfan commifli in diasta errores fecere intemperatos , humor aliquis acer per duc- 6z Observat. Rariorum du&um artenarum delapfus fuerit, unde ipfas q.:oqiiemeninges, qnaemagnam, uti diximus, cum nafi tunicis communionem habent, inflam- matae fueript. O.BSERVATIO VIII. Mirandum ocuti vulnus. INter dona illaomnia, qu# nobis lar- gitus eft Deus T. O. M. nullum , meo quidemjudiciogratias eft, autnobil>us vifu » hic namquenon tantum hominem idoneum reddic ad viftum , & ami&um ftbi comparandum , fed & reliquas Dei Creaturasdignofcendas , diftinguendaf- que, uteafdem contemplatus erefto ad fideravuku Creatoremtantomagis fuf- ptceret : Hinc non fine ratione caccos vocamus miferos , duofque propter ma- ximam vifus neceffita~em omnifcius Deus homini conceifit oculos , quorum alterutro forte amiflb , alter homini in- ferviat. Exemplum alterutrius oculi pungente gladio amiffi hic videre eft in Guilhelmo Jrtbon, cujus oculi dextri canthus ma- Jor 1 ' iah:i c%4 I j 1 \ X" 1 \J 1 ' \ 1 fy^ v^- | ' '# n I ■'! ■ 1 flf c. . B J . Cent. Post. Pars Prior. Obs. VIII. 63 jorj-i.O&ob an. 1674. gladio tenuiore ita luitiaefus, ut ipfius enfis lamina ibi- dern fuerit rupta, ejufque portio qux- dam medium longituciine exceden^ adul- ti viri digitum (qualem fig. 1. ad literas B. B. exhibet) remanferit 5 hoc itaque in ftatu Comelium adiit Solingium Medi- cum, & Chirurgum Hagienfem quiil- lud gladii fruflum non fine magni vi , Sc moleftia forcipe extraxit, nampropter magnam longkudinem forfan penetra- verat ad os fphxnoides , ibidemque fixa permanferat : extatque eciam in hunc ufque diem ipfum fanguinis (quod nota- tudignumeft) in didto frufto veftigium adlongicudinemlitera C. notatam 5 lae-. fus tamen remanentequidem iftius oculi caecitate , percuratus eft. IN OBSERVATIONEM VIII. OCulorum vulnera , praefertimque orbitant ipfam penetrantia , periculofa admodurn effe , ita ut inde vifu non tantum quis privetur, fed & nonnunquam paraly fis , apoplexia , memo- riae defe&us , imo ipfa mors proveniat, tefbn- turinteralios Rbodius obfmed.centur. i. cap.zS» fag. 5 1 . Joh.Schmidins mifcelL med.Phyfcuriof an. 64 Observat. Rarioru wr. M. 8. obf. 85. /0/. 140. Thom. Bartholmus acu Hajfn. tom. 1 . obf.jS-fol. 68. MarcelL Donatus de hifi., med. mirab. lib. ^.cap.^.fol. 565. Verum noftro Guilhelmo Arthon , felicfor fuir mcndicus illePatavinus, cujus meminit Bar- tholinus obf.centur. 2. hifi. ji.fol. mihi 270. Hu- jusoculi angulum ventilabrifa&o manubrio qui- dam ita offenderat, ut reli<5ta in oculo fuerint lignifruftula, quorum quaedam cum extraxiffeC induftrimMarchettus, fanatum uti apparebat, exNofocomio dimifit juvenem, reverfus vero poftaliquotrrienfesconquerebatur de tumore in faucibus, & palato , quo aperto durum aliquod corpus in palati tumore deprehenfum fuit , quod ligni erat fruftum ex prioris vulneris reliquiis, huc via incognita protrufum. Tumque fecuriore recuperata valetudine lig- num extra&um collo fufpendit , urbemque cir- cumiens miraculofe fe fanatum clamitavit. Quse Hiftoria narratur etiam a Petro de Marchettis obf Chirurg. 23./0/. mihi 59. Joh. Langius Epifi. med. lib. i.Epifi.fol. mihi 31. Mentionem facit civis cujusdam nomine Neudegker ex civitate celeberrima Arabergenfi in palatinatu fuperiori. Hic debita , ait, exaflurus tn quendam pagum ,, peregreibat,& dumcultello oblongo rapum ,, exagroproximoevulfum excorticaret, &ob ,, itineris lubricitatem pedibus vacillaret, pro- ,, nuscumocuioin cukel.lum cadens, oculum „ ab Cent.Post.ParsPrior.Obs. VIII. 6$ ab inferiori palpebra sd fuperciiium ufque per medium diiTecuit. Chirurgi vero accerfiti , ne putredo intra cranium ferperet, oculum ex- cidere ftatuerant, id civis quidam citra mei ab- fentis confilium fieri nolebat. Vefperi vero, quum domum ab aegro , quem inviferam , re- diiffem , vidi oculum ad ovi gallinacei magni- tudinem intumuiffe, quare quamprimum, neoculusobdolorem, & humoris alluviem phlegmone corriperetur, eum unguento de alabaftro illevi & album ovi , addito caphurae, momento, cum oleo, aqua roferumdifTolu- tum, & fpleniis exceptum , fupra oculum applicui , quibus tum or defidebat , & tandem oculi recens vulnus, citra phlegmonem, & fuppurationem confolidavi. Hic jam exoritur quaeftio , an fcilicet humor aqueus poft inflictum vulnus egreffus ita reftitui poflit , ut vifus recuperetur ? Hoc non ratio tantum docet, fed & confir- matexperientia. Quantum enim adprius,vero- fimiie eft humoris hujus aquei portionem quan- dam indies per membranarum oculi poros avo- lare,prasfertimqueiniis,'qui continue adignem operari coguntur : tales]autem in oculorum membranis exiftere porosmicrofcoplisevidenter patefcit. Tradit idem Langius iiWum , de quo agit, Neudegker, , vifum fuum recuperaffe , rerria- nente tantum eo incommodo , quod ebrio fimi- E lis, 66 Observat. Rariorum is, omnia confpiceret geminata. Cujus phx- nomeni caufa erat ejus pupilla infimae palpebrae rionnihil agglutinata , inferioremque altera ha- bens locum ; fi enim cryftallinus alterius oculi humor e loco fuo , (ive verfus fuperiora , five inferiora, aliquantulum fuerit dimotus, omnia (tefte Galeno lib. de caujis fjmptom. cap. z.fol. mihi 14) geminata apparent. Poftea tamen il- lud, ut ait Langius, continua oculi motitatione vitium evanuit, unde pupilla ab infima palpe- bra foluti apparentium duplicitas ceflavit. Ad pnecavendam vero illam oculi cum palpe- bra agglutinationera , utraque illa parte laefa, necefium erit digito nonnunquam ultro , citro- que impeilere. Quem etiam in finem nonnulli duplex , vel triplex aurum foliatum oculo im- ponunt. Simile quidreperias apud Benivenium deab- dit, & admir. morb* &fanat.caufiscap.ji.fol. mihiz^z, depuella quadamquatuor annosnata*, cui, dum noclum inpanno folvere acuto gladio niteretur, refiliens mucro oculum dextrum per- cuffit : quo perforata ipfius oculi tunica , pluri- mus ftatimindefluxithumor; quare etfi vifum prorfusamiferit,ipfum tamen haud multo poft rite curata recepit. Tanta enimineftvistenellas aetati , ut hunc ipfum (quod faepe accidit) in in- tegrum reficere poffit. G, Fallopius trail. de vulneribus particuU cap. i.foL mihi 199. teftatur fe ejufmodi ocu- lorum Cent. Post. Pars Prior. Obs.VIII. 67 lorum vulnera abfque vifus pnvatione faepius percuraffe : prsecipue autem in octuagen ario , cui vi depofita fuit fuffuiio feu cataracta ; dum au- tem acus exempta fuit ex oculo , magna copia humoris aquei effluxit, cum tamen tertio die appareret oculusipfo humore plenus,neque quid- quammali propter effluxumhumofis, quantum ad vifionem, pafTuseffet. NicoL Tulpius obf med. lib. i. cap. 30. foh mihi 64. fibi etiam hujufmodi oculi vulnus oc- curriffe fcribit, in quo non tantum aqueus hu- mor effunderetur , fed & membrana fubfideret uvea , hebefcente inde adeo vifus acie , ut ne ad- motae quidem candelae confpicere poffet lumen ; illud tamen curavit per anodyna , & exficcantia , remanente vifus officio naturali , at imbecilliore , ob cicatricem uveae a vulnere reli&am. Ophthalrmfta quidam affirmabat humorem illum femel amiffum reftitui neutiquam poffe, quia acu pertufa in fuffufioneoculitunica, prae- di&aque fuff ufione foluta , putabat fe eandem fu&ione atmcturum , verum non membranam tubulo, fedhumorem aqueum attrahebat, un- de oculus flaccidior evafit, & minor, di&ufc que humor poftea accrefcere non potuit : unde concludebat illud experimentum nunquam poffe fuccedere : verum , mehercle , aliter fe habet humor aqueus in fuffufione , quam in recenti vulnere; ejus enim reftitutio illo cafu impedi- tur, quia tunicas uveas glandulse operationem E z fuam 68 Observat. Rariorum. fuim, five fequeftrationem humorum non lta re&e abfolvunt, quod materia pituitofa, vifci- daque obftru&ae fint. Quid autem caufae eft , quod.oculorum alte- rutro laefo uterque occludendus fit ? Refpon- demus, quiamotouno, movetur&alter, un- de dolor oculi laefi adaugetur, & fanatio, quas quietem requirit, impeditur. Sunt qui multa gloriantur de medicamento humores ex laefis , vulneratifque oculis egreflos reftituente , inter quos praecipuus quidem eft Franc. Jofeph. Burrhus , qui eum in finem utebatur aqua quadam (uti tradit literis ad Thom. Bartholinuman. 1669, menfe Februarii) fuper folia chelidonii , addito parum Campho- rae, in B. M. deftillata, poftea tamen dicit fe meliorem inveniffe, quae non fine magno labore magnifque praeparari queat fumptibus. Alii huic rei aptos exiftimarunt humores e vivorum ani- malium oculis edudos. Verum quidem eft chelidonium , five hirun- dinariam majorem prifcis medicis ad fananda oculorum vitia valde fuifle laudatam , . praefer- timquein fuflfufione, five catara&a ,fuccusenim iftius herbae valde detergens eft, & difcutiens, fivediffolvens : verum an fuccus ille tantis gau- deat viribus, ut humores e vulnereejedos de- nuopoflitfuppeditare,ipfeequidem vix credide- rim exiftimans hujufmodi oculorura vulnera nonexternisremediis, fednovi humoris affluxu fa- Ce.nt. Post. Pars Prior. Obs. VIII. 69 fanari. Si vero ejufmodi reperiretur ars, qua humores amiffi poffent reftitui, circulatio re- vera humorum in oculo fruftanea effet, fuper- fluiqueefTentad vifum tres diftincti humores, fi fola injeclione vifus poiTet recuperari. Verum enim vero talifne gloriatio Creatorem corrigere velle videtur , artemque praeferre naturae , re- clamante tamen ratione, &experientia ? Fieri ne- quit, fcribente Th\ Barth&lino att. tom. i. foL 153. ut aqua chelidonii majoris, vel alio quocumque liquore, five fint membranae , H- ve ligamenta,ftiliatitio rupta omnia , refarcian- tur. „ Quis rerum naturas gnarus ab aqua deftil- „ lando per alembicum^ evocata membranas, „ & ligamenta fperet ? Quin etiam ne qirid „ diflimulem, ex quo didici aquarn illam Bur- „ rhianam ophchalmicam deftillando parari „ (neque enim Amftelredamivifisexperimentis „ ejus,& Epigrammatshonoratis, id fcieram) ftatim ita mecum ; aqua illa acuit haud dubie vifum , & labra vulneris oculi ad cicatricem forfan difponit, reftituere tamen crafTos ocu- lihumores, folius naturae eft. Ha&enus Bdr- tholinus. Hinc quoque nihil ad accretionem , five re- ftitutionem aquae magis requiri quam cicatricis produ&ionem Tulpius fcribit. Anne autem & Veteres reftitutiontm illam hu- morumin oailisfciverunt? qui ef» fluxerat , humore. Verum hsec rara funt. C. Plinus Itb. 2,9. hifl. natural.cap. 6. mufte- lxy inquit, vindefque lacertae , oculis perfora- tis, SclxGs vifurn reftituere dicuntur : indicant- que porro emfdem rationes id abfque medica- mentis ipfanatura, &fpontefieri. Avibus, prasfertimque hirundinibus , vifum amifTum fponte reftitui jam olim indicavit Com. Celfus lib, 6\ cap. 6.fub finemfol. 578 . Hirundi- nibusjnquit amiffa ex vulnere oculorum acies in- terpofito tempore reftituiturfen(im,jaclura ejus humorls reparata. Idem confirmat Ariftoteles lib. 6. de hift.Ani- malium. Licet enim hirundinumlasdanturacie quadarn oculi, imo Sc efTodiantur , hos tamen de novo accrefcere, vifumque iis redire tradir. Patet itaque adduclis exemplis eirculationi , afxluxuique foli humorum, non vero prardidis artihcialibus aquis , vel aliis externis remediis , ad- fcribendam humorum in oculis reftitutionem : idque tanto msgis , quanto plura fecerunt eum in finem experirnenta multi Philofophi , Medici , Chirurgi, Anatornici, perforando tunicas cor- neas Cent. Post. Pars Prior,Obs.VIII. 71 neasanferum,gailinarum, oviurn, commb rum anatum, &c. phlebotomis, & acubus humo- resomnesdigitisexprimendo; rel (flsenim vul- neribus , fine ulla remediorum impofitione , vi- fus , & humores fponte fuerunt reftituti , & qui- dem intra breve tempus , rem jnente tantum cica- tricequadam, quae fuccelTutemporisminuebatur, imoetiam (tefteBurrbo) planeevanefcebat. Ita etiam Fr. Rhedi fe vidifle refert vifum iftis animalibus intra viginti quatuor horarum fpa- tium fuifTe reftitutum abfque ulJa remediorum externorum applicatione. Si quis autem remedium aliquod ad arcendam inflammationem initio , cicatncemque produ- cendaniadhiberevelit, noninutiliter aqua plan- tag. cum bolo, album. ovi , & granis aliquot Camphorge utetur. Optimum vero , meo quidem judicio , reme- dium externumeft, fioculusvulneratus, quan- tum fieri quest, optime operiatur , & sb aere defendatur, fic enim nontantum citius genera- biturcicatrix, verum humoresreftituentur.Vidi aliquando una cum aliis Medicis Dexterrimum Anatcmicum noftrum Anthon. Nuck. tunicam utriufque pupill^ caninsdifTecuide, ita utomnis illico efBueret humor aqueus ; poftridie vero, deligatotantumfimplicitervulnere, abfque aliis remediis idem humor reftitutus erat , cicatrice tamen valde molli, & tenera , quae indies accref- cens folidior evafit. E 4 7k 72 Observat. Rariorum. Th. Barthol, ai~b.med.tom. i.cap.6^.foL 151» refert Olaum Borrichmm virgunculam quandam feptennemfanaffe, quaeferreum uncum impro- vifo i&u in medium impegerat oculum vulnere itaprofundo, &lo, utproximotriduonon folum quicquidhumorisaquei, fed & quicquid vitrei effet, effunderetur ; id quod crafTamen- tumcodoleviterovialbuminifimillimumconti- nue efHuens clare oftendebat. Hiantis ergo ocu- li foramen fenfim perducebatad cicatricem ratus fore, ut ex cerebri vafis, five afteriolis tunica- rumejus, paulatim tantum in vacuum pene lo- cum diftillaret humoris , quantum implendo ocu- li buibo fufficeret ; Illum autem ipfum liquo- rem omni alio peregrino cqnvenientiorem efle. Deftillare autem aliquid ipfi videbatur ex eo, quodoculiin perpetuomotu, & calore verfaren- tur , atque adeo non pofTent non quotidie ali- quidexhslandoamittere, in cujuslocumaliquid continuo fuccedere neceffe eft, ne bulbusoculi flaccefcatjtum quod aegrotantium oculosin mor- bis, prafertim ardentibus, flaccidiores videa- mus , humore , qui ex cerebri vafis alias fubmini- ftrari folet , aliotranflato, convalefcentium au- tem , & fanorum vividos , & humoribus fuis refertos. Addit& idemin praecedentium confirmatio- nem humoris aliquid folo moderato prefTu ex qui- bufdambulbi oculorum bubulorum poris profi- tire, obkisdXottClariJf.Stcnonio'. Nec,inquk idem Cent.Post.ParsPrior. Obs.VIIL 73 idem, fefellit eventus ; quamquam enim impo- tuofusi&us omnia confuderit, & ligamentorum ciliarium appendices vel diftorferit, vel difrupe- rit , hoc eft , certam vifui objecerit defperationem impletustamenbulbuseft,&vifusnon phne bo- litus, utqui ad certas Lunaephafes jam tumre- curreret* Contingitautem, utvulneraoculorum lapfu, i&uveobiLtiorum quorundam mftrumentorurn fa&a fepius fequatur caeciras : quia inde non hu- mortantumaqueusplerumque effluit, fed firnul etiammembrana£&ligamenta,veletiamquidarri nervorumramii^duntur,cumcontrainvulneri- bus pungendo , five perita quadam manu in bru- tis, five infortunioqtjodsm in hominibus fa&is humores non nifi lente, & abfque contufione, vel laceratione emittantur. Sunt , qui aqueum hunc humorem partem ocu- li vivam , & feminalem appellent : alii vero ex- crementum tantum ex nutrimento cryftallini hu- morisprocedens vocant. Realdo Columbode re Anat.libr. 10. fol.mihi 403. humor aqueus ex- crementum eft, quiabis fe vidiffe refert poft in- fli&um vulnus, eundem amiffum fuifTe reftitu- tum, vifurnquerecuperatum. Joh. Riolan. feVv. 4. Anat. cap. 50. fol. 551. ,,. Siverumfit, inquit, eum humorem ex vul- ,, nereemiffum regenerari , oculorum acie re- ,, ftituta, lubentius eorum opinionem amplec- ,, tor, qui excrementum effe ftatuunt. Idem E 5 con- 74 Observat. Rariorum confirmat G. Fabrit. Hildan. SchoL obf. 16. cen- tur. 1. foL ij. dicens ipfum effe excrementum quoddam ex vafis tunicae uveae fanguiferis fecre- tum , quae circa humoris aquei locum terminan- tur, afferitque idem Plempius Ophthalmogra- phia fua. Tham. BarthoL lib. 3. cap, 8. deAnat.oculifoL mihi 350. de di&o humore fequentem faturin modum: „ hic humornoneft parsanimata,fed „ tantum excrementum effe videtur ex nutritione „cryftallini; nam & in morb/s abfumitur, & in „ vulneribus oculorum deperditus , reftituitur; „ certum autem eft omnia,quaeantea intra oculum „ dedu&a erant,& ex quibus produ&i erant humo- „ res, percirculationem fanguinis, deficientibus „ humoribus, iterum fuppeditari, & reftitui. Hinc quoque Galenus lib: de oculo cap: 1. alibi- que , ftatuit cryftallinum humorem , nutrimen- tum accipere a vitreo , hunoautem a cerebro pro- venire; dicitquenutritionem fuppeditatione no- vi nutrimenti fieri : .ita ut do&rina illa de humo- rum amifTorum reftitutione cum Galeni fententia omnino conveniat, Qoaeritur autem , anne & ipfe reftitui poflit humor oculicryftdlinus? Affirmat Burrhus, modo nervus opticus, ejufque rami manferint illaefi, tunc enim ab af- fluente latice nervofo reftituitur: Convenit Kerkringius^ quiobf anat. 100. p, mihiiyS. non tantum cryftallinum, fed & reli- quos Cent. Post. Pars Prior.Obs. VIII. 7? quos humores reftitui pofle ftatuit , fcribitqus idem/b/. 291. fefe, etiamfi humores omnese bruti cujufdam oculo fuerint expreffi , medica- m^nto tamen nobili, eumque in finem invento efFe&urum, ut brevivifusreftituatur, affirmat- quefediffc&ionemillamterquidem inuno, eo- demque cane inftituifle, femperque curationem feJicirerfucceffifle. Thom. Barthol. ab~b. an. 1. cap.i$$. folz mihi 265. fe integrum humorem cryftsllinum e gal- linae cujufdam oculoexpreffiffe ait, quaepoftea, occlufo oculo fano , non quidem seque felici- ter, ac ante (forfan quia nondum erat adfueta) grana collegerit, licet iis vefci non defierir. Ut autem certior redderetur , an ipfe cryftsllinus hurnor regeneran poffet , poft o6to hebdoma* das gallinaecapiteamputato, oculum laefumdif- fecuit , & hunc pari fere felicitate , ac reliquis foler anima!ibus,renatum invenit, licetnondum ad dtbitsm perveniiTetmagnitudinem,fano enim minor aliquanto erat. Forfan fi gallina, inquit idem, diutiusfuifTetfervata, cryftallinus ille hu- mor perfe&e fuiffet reftitutus. Talifne autem cryftallini humoris reftitutio aeque in hominefuccederet, valdeequidemego dubitaverim , quoniam idem Bartholinm lib., &cap. eodemfoLmihi 166. tradit purpurati cu- jufdam pueri in aula Danica e nobili ftemmate oriundi akerum oculum ita fuiffe laefum , ut omnes humores , qua data via , elapfi fuerint , ad j6 O B S E R V A T. RARIORUM ad quem juflii Regis vocatus fit D. Burrhus\ ut ea , quam prae feferebat, arte & humores, & vifum aegro reftitueret. Sed ille difficulta- tem fubolens , fubterfugium in dierum aliquot mora venabatur , quorum prastextu fpeciofum artis fuae commentum tueretur ; ita ut tandem ad eum advocatusVir celeberrimus, & in omni meliore literatura excellentiffimus D. Henricus a Moinichen^ Rcgis digniffimus Medicus, poft- quam Bartholinum fjbi elegiflet focium, nihii eorum, quas cum ad fanitatis reftitutionem , tum ad artis incrementum facere videbantur , praetermifit , fed tantum abfuit , ut vel aqua chelidonfi, vel aliis infubfidium vocatis' reftitui potuerit, ut etiam hodie fa&itium ex auro ge- ftet oculum. De quo ufurpandi modo fcripfe- runt Henr: Petraus Encheirid: Chirurg. tr. 8. cap.q, Paraus lib. 22, Cbirurg. cap. 1 , Daniel Sennert.lib. 1 part: iJeci: z cap. 40 de oculorum defeclu /W. 319, Schenkius fol. ij6 aliique* Cryftallinum humorem reftitui non poffe etiam G. Fabrit. Hildan.centur. 1. obf. z6.fol, mihiij teftatur, quia prascipuum , utait,vifi- oniseft organum ,propriaque arachnoide (prop- ter fubtilitatem itadi&a) includitur , qua dif- rupta , cryftallinus humor officio fuo ampiius fungi nequit. Notandum etiam eflfe idem ait, pupilla Iaefa, quamvis cryftallinus humor illaefus , aqueufque reftitutus fuerit , vifum tamen rite reftitui non poffe Ceht.Post. Pars Prior.Obs.VIII.77 pofle, fiquidem inevitabilis cicatrix impedit, quo minus radii ab obje&is penetrare queantad humorem cryftallinum , quamvis Burrhus cica- tricem temporis uicceffu evanefcere dixerit, OBSERVATIO IX. Oculi Procidentia. COrpora noftra innumeris obnoxia efTe morbis vel hinc patet , quod circa membrum minimum, oculumvi- delicet, olim zjacobo Guiliernao, experto in Gallia Chirurgo centum fere vitia, jundta& fanandi ratione, fint defcrip- ta , quorum tamen numerus a recentio- rum nonnullis (praefertim Joh. Verbrigge) nuper adaudtus eft ad cencum , & tre- decim , inter qu£ haud minimum eft oculiex orbita procidentia. Ante aliquot annos puella qusedam annorum quindecim meae cornmitteba- tur curas , cui variolas paffie oculus pro- cidit, quod malum G. Fabrit. Btld. ex- ophthalmiam dicit. Poftea autem trigefimo menfisMay annoi68j hic Hagx curandam fufcepi puel- 78 Observat. Rariorum puellulam quandam bimulam, cui ter- tia poft erumpentes variolas bebdoma- da oculi etiam prolapius fupervenit non fine ipfius pupiliae ulcere. Quas tamen fymptomata ( quamvis cum pu- pillae ja&ura ) intra tres hebdomadas fequentibus fublata funt remediis. Primo fcilicetad doloremfedandum, (imulque inflammationem , quantum fieri poterat , avertendam , ocuto le- quens appiicabatur cataplafma. $£♦ Mic&panis alb. gj. la&is dulc.q.f Coq. ad conjifientiampultis, dein adde vitell. ovor. n°. ij 01. rojar. ^ij. pulv. croci %$. Camph. Bg. Fiat Cataplafma. Hoc remedio dolor, & inflammatio intra biduum minuebantur admodum , tumorque oculi adeo fubfidebat , ut intra eundem guttae aliquot ladtis muliebris tepidi intundi potuerint. Poftea plu- maceolis quibufdam occludebamus ip- fiusoculos, fequenti unguento delibu- tos, Cent.Post.ParsPrior.Obs. IX. 79 tos , porroque pracedens impofitum fuit cataplafma , quod bis de die iterarejuffi- mus, unde tandem, fine ulteriori pu- pillaeexulceratione, intra didti tempo- ris fpatium ad ulteriorem pervenit fani- tatem. Unguentum vero erat hujuf* modi. $>. Mmilag: fem: cydon. pfyllii aq: plant: extr: q.f. Vng: rofar: §j. M:F:Vng:molle. IN OBSERVATIONEM IX. QUamvis quibufdam hominibus veluti na- turalisfit oculorum exitus, titi liquet in ■^iis quibus oculi majores, craffiorefque, bovinorum in morem , prominent , quibufque nulla adhiberi folent remedia; animadvertimus tamen faepe hoc qualecumque vitium ab inter- nis, quamvis utplurimum ab externis produci caufis. Interne exophthalmia a mallgno quodam tu- more, primo inflammationem deinde & exul- cerationem producente oritur , unde vense , 3c forfan etiam vafcula lymphatica premuntur, ita ut per eorundem canales circulatio humorum rite peragi nequeat, fed ad novos oculares meatus, non ita pridem ab expertilf. , & indefeflb noftro Anato- 80 Observat. Rariorum. Anatomico^/^. Nuck, una cum du&a falivali novodete&os , uberior exoriatur humorum fecretio : quapropter continuo hoc humoris ad oculum affluxu, impeditoque refluxu filiolae, qua de loquimur , oculus indies intumuit, ac verfus exteriora propulfus eft , ita ut palpebra ob- tegi non potuerit. Memorat etiam G. Fabrit. Hild. fe hoc quic- quid eft vitii in puello quodam Lofanna habitante poft variolasanimadvertifTe. Similis quoque oculi prominentia a fcirrho juxta oculum provenire poteft. Qua de re vide Aiarcelh Donatum lib. 5. cap: 4. fol.mihij6$y G: Fahrit: Hildan: cent: 1. obf 1 , Joh: de Muralto obf. 1 16. mifcelL cur. German. decur. 2. an.i> Fel. Platerum lib. 3. obf fol. 719, & Petr. Pauw obf 23. fol. 38. Verofimile eft prominenthm oculorum poft variolas fefe manifeftantemprovenhTe, velquod nimis fregefactans aliquod collynum inflamma- tistKulis tempore variolarum fuerit applicitum , vel quodlaborant.s nimis mature, & intempe- flive frigido fefe expofuerint aeri , ita ut maligna illa materia commode nequiverit tranfpirare extemo aere frigido coagulata , & condenfata. Conringit etiam nonnunquam , ut malum hoc ab impura lue venerea originem habeat, quo cafu partem affectam aqua, unguentove mercuriali , aliis tamen haud omiftis ,, hume&are praeftat. G.Fa- Cent. Post. Pa-rs Prior. Obs. IX. 8 $ G. Fabrit. Hild. hujufmodi oculi vitium ex furunculis natum, qui copiofe puerisorti, &in- tempeftive repulfi fuerant , vidifTe fe fcribit. Nic. Tulpimobfmed. lib. i. cap* i%.fol*mihi6i. exemplumhabetfilias cujufdam, cui poft impe- ditum menftruum fluxum immenfum obvene- rat fanguinis per nares profluvium, quo citius, quam par erat, ob iracundiam fupprcflb, om- nis iliico inhibiti fanguinis impetus in oculum dextrum converfus eft, qui inde ufque adeo in- tumuit , ut fede fua propulfus mirum in modum puellae faciem deformaverit, ita ut non obftan- tibus multis, falubemmis confiliis, auxiliifque, malum illudcurarinon potuerit, fed in carcino- m a , cu j us pus adeo acre efTet , ut vitiata inde fo- rent, exefaque narium ofTa , degenerarit. Qua- propter tali cafu (quando fcilicet malam eo uf- que nondum proferpfit, ut vicinarum partiura, fubje&orumque offium corruptela fuerit fubor- ta , agri viribus etianfnum integris , totum quan- tum excidere utilius fuerit. Cujufmodi exern- plum , methodumque prolixe exhibet modo ad- duftus G . F abrit. Hildanus obf. cent, i. cap. i. Caute tamen profpiciendum eft, ut totus aufe- ratur oculus, ne minima quidem portione re- licla : radice enim maliin imis oculi penetralibus fuperftite, provenit denuo fubit&nea, & hor- renda excrefcentia , tefte eodem Hildano cent. 6. obf. i. fol ^98. ut & Nicol. Ttilpio loco ad- fcripto. F Ex- 82 Observat. Rariorum. Externae procidentiae oculi caufae funt lapfus, allifio, vulneratio, magna preflio, flatus for- tior , iteratufque , vehernens vomitus , & la- boriofus, moleftufque partus, colaphus , i&us pilas, lapidis , alteriufve durae in oculum mate- riae. Exoriuntur etiam hujufmodi prolapfus nonnunquam poftgravescapitiscontufiones, & i&us, utut abfente vulnere , modo fanguisintra caput extravafatus, commodo exitu non reper- to, delabatur ad oculum : qualequidfibi vifum tradit G. Fabrit. Hildanns centnr. 5. obf 12. foL 398. H. ab Heers obfl med. lib. i„ obf q.fol. 49. Hiftoriam viri cujufdam habet, cujusalterocu- lus ab hoftibus cultroomninofueratexcifus, al- ter vero digitis ufque ad extremitatem nafi orbi- ta expreffus , ejufdem & parte quadam cultro praefcifla, ubi pendulum illum fupergenamre- liquerant : hic vero fatis commode tamen vifu fruens chirurgi domum adierat , qui oculum cavo fuo , five orbita repofitum aliquamdiu obligavit, fanumquepofteahominem, acbene fe habentem dimifit : Sed affirmaverat idem k(c (quod equidem mirandum eft) propendente ocu- lo ambulantem viam, qua incedendum elfet, optime viduTe , fed tamen cum agitatione qua- dam , Civc flu&uatione , qualis in fuperficie fiu- minum vento agitatorum vulgo obfervatur; quae haud dubie orta fuit , quod oculus, ner- yufque opticus , dum moveretur , inconftan- tes Gent.Post.ParsPrior.Obs. IX. 8} tes admodum receperit rerum vifibiles ima- gines. Verum quaerat hic quifquam , quo pa<5k> fieri potuerit , ut oculus ita propenderit abfque ip- fiusnervi optici ruptione l Andr. Spigelim omnes corporis noftri ner- vos, atqueadeo &opticos, ingentem in longi- tudinem extendi pofle demonftrat. Habet 8c ille itidem pueri cujufdamexemplum, cuiocu- lumlapis ja<5his extra orbitam excufferat , ut ad medium ufque propenderet nafum , hic tamen Chirurgidexteritate adeo lente, re&eque repo- nebatur, utnullum remanferit vitium. De fimilietiam fymptomate i&u baculi exorto Joh. Baptifl. de Lamz,7i>eerde ohf.69.fol. 269«, agit , quem asgrum nullo fuperftite vifus defe&u, fequentis Cataplafmatis beneficio perfe&e fecu- rafle refert. $>. Herb. malv. bifmalv\ _ rut. Semperviv. & mj. Far. Hordei lin. a §$♦ Camphor. 01 rofar. § if. Lact. muliebr. §ij. Aq. rofar, q. f fiat Cataplafma. F 2, Hoe 84 Observat. Rariorum. Hoc autem coquendum non efle ait , fed qua- vis vice ad ufum fimpliciter mifcendum , ficque tepidum imponendum. De Unguento quodam fimul cum iilo cataplafmateadhibito videri pote- ritiderndi&oloco. Fr. Jofephus Burrhus epift. adThom. Bartho- linum oculi prominentiam collyrio quodam ad- ftringente , emplaftroque defenfivo Vigonis col- lo appiicito, fefuftuliiTefcribit, Nullum efficacius reperiri ad tollendam oculi procidentiam remedium cucurbitula quadam magna fine fcarificatione, pofteriori capitisparti applicitajsm olim, tefte Joh. Rbodioobf.med. cent.i*obf$q.fol. mihi 54. Aldrigettis Medici- nas ProfeiTor Patavienfis docuit. Quale quid etiam afferit ny£tius tetrab. z.ferm. 3. cap. 24. fol. 340. qui, inflammatione decrefcente, po- fteriori capitis parti cucurbitam admovendam ait, cui adftipuhtur Aftuarius meth\med\ lib\^. cap: 1 i.foL mihi$i%. Lud\ Duretus not\ ad Jacob\ Hollerj lib\ 1. de morb\ intern\ cap\ 20. fol\ mihi 152. caecita- tem nobiHs cujufdam Virginis a lapfu exortam firmlicucurbitula pofteriori capitis parti adhibi- ta fubito fuifle depulfam tradit. OB- Cent.Post.ParsPjuor. Obs.X. 8j OBSERVATIO X. Mnfciilorum oculi paralyjts. TEnellos etiarn infantes in ipfo ma- tris utero , &. ante nativitatem, multis obnoxios eflemorhis poftplures exoculi viciisdenionftrac infans Henricl vander Hoeve Cauponis Hagienfis, qui die 19. menfis Februarii an. 1683. uteri clauftris folutis , m lucern prodiit non fine gravi fmiftri oculi inflarnmatione, dextrique tremore : quam inflammatio- nem multi adniitantesdubitarunt, ori- ginemne ex errore quodam obftetricis in partu commiflb haheret. Parentes autem vitium iliud non multum curan- tes lac tantum muliebre tepidum in- iantis oculo. inftillarunt , quo remedio necquicquam adbibito , fecuta eft fex di&i oculi mufculorum paralyfis 5 Quamvis autem oculus hic-pro arbitrio nec verfus fuperiora , nec inferiora, nec dextrorfum , ftniftrorfumve move- ri poflet , palpebram taraen , vigiiante infante , verfus fhperiora evehi , dor- F 3 mien- 86 Observat. Rariorum. miente vero demitti , atque occludi ani- madvertimus. Dexter vero oculus continue movebatur dicitur autem vitium hoc Veteribus , nec non hodiernis Medicis propter motus inconftantiam Hippos , Equus , vel etiam Oculus inftabilis^ quae denominatio pro- prie defumpta eft ab equorum oculis, qui vagi plerumque , atque inconftantes funt, imprimis illfs , quibus orbitaoculi notabilius prominet^ unde tam verfus anteriora, quam retrorfum profpicere folent , fique nullis ad latera munian- tur tegumentis , expavefcunt plerumque, pupillafque perpetuo movent. Hujuf- modi autem equis oculi utplurimum ma- ximi funt. IN OBSERVATIONEM X. ANnotatu dignum eft , dum ab una parte finifter infantis oculus omni prorfus mo- tu carebat , dextrum contra indefinenter fuifTe motum, quemadmodum vero prima iftius vitxi caufa eft afHuxus humoriscujufdsm tenacisner- vqs oculorum motorios obftruentis , ita forfan alterius vitii caufa fuit motus quidam convulfi- vus, quofpiritus irregulariter influendo incon- ftan- Cent. Post. ParsPrior.Obs. X. 87 ftantem producunt motum ; qui minusconftans fpirituum influxus , tubulis quibufdam nervo- rum obftru&is, oriri poteft. De paralyfi mufculorum oculi omnium, nul- lum me unquam exemplum legifte memini : Celfus lib.6. cap. 6. generaliter tantum.de uni- veriali mufculorum oculi paralyfi loquitur , ut & zy£tius tetrabi 2. centur. 3. cap. 49./0/. 356". dicens : Si vero totus oculus refolutus fuerit, motus ad dextram , &' finiftram furfumque , ac deorfum perficere non poteft. Et fiquis acrius pharmacum fubltnat , non percipit morfum, Hoc autem malum agre curabile eft ; maximeque in atate provetlis , (i vero ex nativitate contigerit refolutis , impojfibile eft hanc corrigere. Eodem quoque mocfo loquitur Gutllemaus de oculi vitiisfeti. ^.cap.^fol^mihiy^. Nonnulla equidem exempla quidam referunt, quibus tamennon omnes> fed nonnulli tantum oculi mufculi paralyfi fuerunt affe&i : Sicetiam PiForeftus Itb: 10 obfS^fol. mihi^i^. vidiffe fe fcribit quorundam oculi mufculorum e vehe- mente quodam in capite iftu ortam paralyfin. Tradit L: Sigifmundus Graffius mifcell: med: phjf: curiof.decur: 1 an 1 obf.yi fol: 173 , dt(Q^ met ipfo, quomodo ex equo lapfus , ac in ca- put volutus oculi , palpebraeque alterius correp- tus fuerit paralyfi , ita ut quando earn digitis at- tolleret, pupilla dextra appareret triplo amplior, & objecta per nebulam quafi denfiffimarn con- F 4 fufa 88 Observat. Rariorum. fufa cernerentur, fiquidem pupilla magis verfus externum oculi canthum eitet converia , quod inde proveniebat, quia fanus mufculus antago- nifta ed oculum deduxerat. Pbilip: Salmuthi centur.^obf^z. fimile quid habet, cui itidem ex equo lapfus caufam dederat , oculo tamen non ad latus, fed verfus fuperiora dufto , quod infimus mufculus paraly fi effet affe&us. Quantum vero ad curationem paralyfeos mufculorum oculi attinet, de ea confuli poteft Guillemaus libi & cap: jam adfcriptis; Veluten- dum eft remediis , quae caput fpeciatim fuper- fluis liberent humoribus : Ut $d. Extratl: cathoL 9f. Mercur, dulc. gr: vj. 01: cinnam: gut: ij. FiantpiluU nc. V. Pofteaque fumendafunt, quas craffam , vifco- famque materiam attenuant * & confumant , qualia funt decoclum interne affumptum e fal/a pnrilla , guajaco , faffafras , &c. additis fub fi- nem decotlionis neuriticis quibufdam herbis. Ex gr. $£. Rad. falfaparil. gij. raf. iign. guajaco ^vj. Macerentur horisxxwin aq.pur five fibrillas in- ftar 5>o Observa?. Rariorum ftar tinearum quarundam nigrarum , pilis cilio- rum fimilium de fe fpargit , quibus pupillae di- latatio , & contra&io efficitur. Verum quidem eft ejufmodi continuum mo- tum oculo nonnunquam a flatibusoriri, eoau- tem cafu non diu continuatur , diciturque illa fpecies potius palpitatio : nonnunquam & acon- vulfione provenit, vel etiam ex terrore, irave: pofterioribus autem cafibus natus oculorum tre- mor ///^jdicinequit, qnhGalemscommvz fetJ. 2 1 in prognoft. Hippocr. vitium illud ocu- Jorum aflimilat connato cuidam dentium ftrido- ri , unde non morbum quendam , fed velut in- genitum quoddam malumeffe patet, idquetan- to magis llquet, quia nemode mali hujus cura- tione quicquam nunquam in medium protulit, mentionemve fecit. Quod fi tamen cuipiam hujufmodi poft na- tivitatem vitium fuboriatur , confultum dicit P. z/£ginetA lihr. j'« ut inftrumentum aliquod oculis efformetur, quo non nifi per parvum quod- dam foramen confpiciant, utita cogantur re&e profpicere , quantumque fieri poteft , immobi- les, conftantefque maneant. Qujdam vero hoc malo laborantum oculos deligandos cenfent, ita ut per temporis aliquantum occaecentur non- nunquam iterum refolvendi. O B- Cent.Post.ParsPrior.Qbs.XI. 91 OBSERVATIO XI. Aranea aure contenta. QUot, quantifque malis humana corporatam internis, quam ex- ternis , exiguse quandoque pre- mant, obruantque caufx , evidenterde- monftrat , quod referre aggredior. In Michaelis Digbaucher die 30 De- cemb. anno 1682. fub te&oquodam nu- do capite operantisaurem aranea quas- dam coloris fufci , magnitudinifque , qualem exhibet Tab. 1. Fig. i. ad lite- ram A. irrepfit , qus ipfum adeo tor- fit , ut non parum anxius , quo eam eximeret , omnem moveret* lapidem. Trium autem Chirurgorumopenecquic- quam implorata , tandem ad Medicum, Chirurgumque noftrum Cornelium Solin- gium itur, qui, licet fpeculo , five in- ftrumento dilatatorio , cavitate auris ampliata , araneam confpicere non po- tuit. Capicalem tameninimicum, ho- minem tam mifere cruciantem,poft quin- que horarum moras , difcedere coegit tenui 9z Observat. Rariorum. tenui quodam , planoque , ac lapidilli in morem effbrmato cochleari ufus. Animadvertebatur autem circa Ara- neam illico poft extradtionem extincTram nonnihil faniei, cujusreliquiis exemtis, Solingius auri ^Afaei balfamum curn Peruviano , & oleo hyperici , gummi- que elemmi mixtum inftillavit , cujus virium effe&us tanti fuere , ut , Michael poftridie optime fe habens , lsetufque non fme gratiarum a&ione a Medico difcefTerit. IN OBSERVATIONEM XI. COntingit nonnunquam , ut viva quxdam in honiinum , praefertim dormientium, aures irrepant infe&a ; ut vermiculi , mufcae, culices , erucse , curculiooes , aliaque fimilia , quae, fidiuibidem hofpitantur , gravium ad- modum, ut pofl: dicetur , accidentium caufae funt. De curculione intra aurem contento loqui- tur Trincavellus lib. \.cap*6*derationecurandi part. hum.corp.affeEh. Andr. Qnoeffelius mifcelL med. phjf curiof, decur. i. an. 4. obf, 50. /0/. 44. exemplum Ru- ftici cujufdam dat , qui aliquando penes forna- cem in fcamno fopitus gryllum in aurem ingre- diea- Cent.Post.FarsPrior Obs.XI 95 dientem non fenferat , quem tamen expergefac- tus ex immenfo , ut dicebat , clamore, & vo- lutatione ftatim percipiebat. Hic autem pene ad infaniem reda&us illum neutiquam interimere , vel eximere poterat. Tandem ei Cnoeffelius confultus fuafit , ut fcorpionis oleum in aurem infunderet. Ille quidem paruit , at fruftra. Juf- fit itaque , ut vivum adduceret gryllum : alla- tumoleo olivarum merfit, unde mox interiit. Hujus oleicum duodecim fere guttae in aurem hborantis immitterentur, paulo poft gryllus de- ficere coepit ; inter moriendum tamen retrogra- dum quafi motum repentis infecti fenfit rufti- cus , & fruftatim deinde cum multo pure gryllus ex aure prodiit , atque ilie quidem convaluit. Verum infelicior multo erat , uxorSacerdo- tis cujufdam, in cujus aurem, referente Samue- le Ledelio ephem. german. decur. 2. an.pbf. 39. fol. 69. etiam gryllus irrepferat , unde poft fru- ftranea multa remcdia , horrendis doloribus excruciata tandem vivere defiit. Joh. Georg. Volkamerus mifcell. med>phjf. curiof.an. 3. obf. 166. fol. 480. puellaecujufdam, annorum 18. mentionem facit, cui laboribus defatigatae , ac in prato decumbenti , dormien- tique vermiculus rotundus medii auricularis di~ giti longitudine, lumbricum craffitie adsequans, aurem fubintraveritdextram, paulatimque ro- dendo in [frontem afcenderit , ibique per qua- tuor hebdomadas hofpitatus incommoda puellas pepe- 94 Observat. Rariorum pepererit quamplurima ? Undique ergo ope J confilioque implorato , fine fuccefTu tamen, tandem juflit Pharmacopasus quidam, ut in au- respuellae, reclinato capite, oleum juniperinum immitteretur , quo aliquoties immiflb , duo eje<5H fuere vermiculi minores , ac albi , prio- ris haud dubie fuboles. Poft ulteriorem illius olei infufionem tandem &eorum genitrix rubei coloris , enedaque comparuit, fubfequente in- tolerabili circa frontem dolore, qui fuffitu gum- mi ammoniaci poft faniei fcetentis effluxum fo- pitus fuit. Nonnunquam etiam mufcas, culices , aliud- que infectorum genus , uti modo di&um , in- tra aures fe confert , quod motibus reciprocis magnam vim inferendo multa producit miferis incommoda: Narrat etiam Vblkamerus loco eodem ad kCc aliquando acceflifle vetulam , quse ante annos viginti , cum incautius molem graminis capiti impofitam geftaflet , fefla linteamini iftius farci- nae infe&is fcatenti capiti fuppofito obdormive- rat , cujufque in aurem dextram forbicinae in- terea , quas vermes auriculares , <®0?-ft>0?mett > dicimus, irrepferant, quarum una chirurgi ope fuit extra&a , reli&is aliis , quas elicere , vel fo- lertiflimi tunctemporis Medici nequivere. Huc- ufque immenfa earum copia cerebrum inter, & cranium commorata , indiefque immenfior red- dita , «rumnofam miferae vitam reddebat , ut, hac Cent.Post.ParsPrior.Obs.XI. hinc in- de moveret j interiora capitis crepitare adftantes non obfcure audiebanf Huic vero , utut auxi- lio efTe annitebar , incaffum tamen omnes noftri abiere conatus. Balfamum fulphuris therebin- thinatum auribus ejus immifi at praeter unicam, fed enectam , non potui elicere, infeftum enim ilud meatus auditorios longo fatis tempore ob- vallaffe vero admodum fuitfimile. Fumi gum. Ammnon. crebro ufu mire dele&abatur vetula, dum ad exitum accurrere forbicinas femper ob- fervafTet : Cum igitur nullum fupereffe videret faemina auxilium , ad extremum vitae terminum' tolerare hoc malum decrevit rogitans faltem * ut exantlatis tandem iftisxrumnis, calvaria ejus aperiretur, ut, quas ex tanto infeftorum hofpi- tum grege tormenta futffet perpeffa , omnibus innotefceret. Evenire quoque poteft, ut vermes in ulce- ribus quibufdam aurium intus crefcant , & pro- ducantur. Ita Valefcm de Taranta lib. 4. cap. ^o.fevi- diffe refert tres, quatuorve vermes figura nu- cleorumpini, quamvis hjfce nonnihil majores, qui ex auribus Juvenis cujufdam vehementiori febre affli&i prodierant , poft quorum exitum Ju- venis convaluerat. Non diffimile eft, quod habet Arnoldvs de 5> 5 . obf: j.fo.h 7. Henr. a Momichen obf. 1 6. vidit Romae ver- mes ex a*:nbuseamagnitudine, qua in nucibus reperiri foient , prodeuntes , quorum aliqui, infufisin aurem fpiritus vini aliquot guttis, con- tinuo verfus exteriores ejus partes ferpere viil funt, qui volfella arrepti , caeterique afperfo Mercurii fublimati dukis pulvereene&ifuere* Anthon. Stadlender , Chirmgus civitatis Thorunenfis in Borujfia e puelli cujufdam aure vermem eduxit iis piane fimilem, quiexperfo- ratis prodire folent nucibus , fed nonnihil ma- jorem , coloris valde candidi ; narratque idem fe quinque fimiles ex alterius cujufdam aure ex- traxilTe , fed minores paulo , qui nullis , excepto fpiritu vini , remediis potuerint necari : refert- que Simon Schultz,ius mifcell: med: phjf: curiof. decur: i.ann:z. obf: 24./o/:4$.feeofdem etiam- num viventes confpexilfe. Chrifioph: Mentz>elius Ephem: Germ: decur: 2. an: 2. obf. 57./(?/.Q5.feexaurecujufdammifere ejulantisruftici dextraan. i672.magnacum mo- leftia oclo albicantis cbloris vermes extraxiiTe re- fert. Quod malum ruftico illi (uti poftea ex- pofuit) ab exulceratione auris dextra? provenerat, in quam mufcae, cum fub dio, aeftate, capite nu- Cent. Post. Pars Prior. Obs. XI. 97 mido, dormiret, fua fpermata, & fsetus eje- cerant. Prseter infe&a, aliaetiam quandoque feucafu quodam* five perpetulantiam illabuntur in au- res. Itarefert G. Fabrit: Hildanm centun i. ob/l 4. fol. 15. de globulo quodam vitreo pifi magnitudinem non excedente , cujufmodi vir- guncularum conftituunt brachialia, qui infinua- tus fuerat in concavum auris finiftrae puellae cu- jufdam 10. annorum, unde gravia fequebantur fymptomata; dolor videlicet in capitis parte fi- niftra, ftupores ufque adpollicem , & indicem progredientesadlumbos ufque, tibiam, & pe- dem: imo totum latus finiftrum continuis ftu- poribus languebat , fequebanturque eonvulfio- nes, tuffislicca, &c Qui globulus, poftquam aliquot ibihaefiffet annos, quatuorque necquicquam in auxilium advocati fuiflent diverfis temporibus Medici * ipfe tmdem Hildantts globulum feliciter (etiam- fi profundius prope tympanum fordibus firmiffi- me adhaereret) fine ulla violentia, inftrumento quodam eum in finem adaptatoextraxit. Admiranda vero eft hiftoria illa , quam tra- dit Marcellus Donatus de hifl: med: mirabili lib.z.cap. n.fol. 219. de nobili puero, qui dumaliisconfociis, quibufcum lufusagebat, fe joculariae artis peritum oftendere vellet, arreptis ceraforum nucleis binis, ex dextra aure ad &- niftram manuum dexteritate ut pervolarent $ fe G fadu- 98 Obse r v at. Rarioru m. fa&urum praedicabat, quod dum exequi parat ita illorum alterum in intimiorem auris partem indidit, ut null o unquam ingenio a medicis , aftan- tibnfve extrahi valuerit, qui id non femel per- tentaffent ; non levero enim illi cerafi nucleus noxam inferebat. Quare toto negotio naturae dereli&o, poft multos dies phirima humiditate madente aure , is germinare coepic , germen- queprodiit, quodjam confpicuum tenaculis le- viter arreptum altera nuclei pars gerroini adhae- rensinfequuta, altera vero (nam in binas fcifTus erat) hauddifficileextrafta eft, Idem haud diflimilem fubne<5Ht hiftoriam de femine ex Anagyride (vulgo Venetis Karobe) quod cum intra Joh< MarU Bonardi aurem forte fortuna incidhTet, ipfeque illud extrahere pertentaret , penitius impulit. Quare dolore excitatovaldeurgente, concitata fluxio , apofte- imque genitum , quod per plures menfes mifel- lum hominem afflixit,donec undem germinans femen prominente germine extra&um effet, fic- que medicamentis opportunis rite ulcere curato convaluiffet: Siinfe&umaliquodforte vel in aurem irrepfe- rit , vel intus produdum fuerit, curandum quantoeius eft m eximatur , vel ad rninimum enecetur, fiquidem Rhafes dicat , lidiuibiper- manferit (prxfertim quando fimul maligna pol- let qualitate) non atroces tantum inde exoriri dolores, inflammationes, hafque fequentia ul- cera, Cent.Post.ParsPrior Obs.XI. 99 Cera, fednonnunquam&convulfiones, aliaque accidentia, qualiaex addu&o Hildani exemplo demonftravimus. Idem & confirmat Hippocra- tes 3. prognoft. 13. & Galenus cotnmi Hujuf- m odi vero fymptomata pro veniun r , quia ca vum auris propter membranam circumcingentem fenfibile eft admodum, ac nervofum , fibrillif. quemultis nervofisintertextum , quas & quinto pari nervorvm auditoriorum , ut &^ fecundo pari vertebrarum recipit, itautveriffimedicere queamus nullam in univerfo corpore humano reperiri membranam , quae refpe&u magnitudi- nispluribusgaudeatnervis: adde, quod&au- ris cavitas non ad duram tantum extendatur ma- trem, fed & nervum auditorium attingat, qui (juxta opinionem Galeni in calce lib. <5. methx med:) a cerebro in illam cavitatem defcendit , ita ut dubitandum non fit, quin eerebrum, ner- viqueipfoqueant affligi. Ideoque rede exifti- mavit Celfus majus effe circa aurium , quam ocu* lorum vitia periculum ; propter hum orum enim affiuxumadolore provenientem tympanumtan- demcorrumpitur, undefurditas, necnon, ac- cedente exulceratione,aurisoffis caries, velalias fungus, five caro luxurians, & fpuria, tefteG. Fabrit: Hildano, centur: 3. obf: 1. fol: 183, nafcitur. Inftrumenta ad extra&ionem rerum in aures ilhpfartfm apprime utiiia defcripfit G: Fabriti HUd\ centur: 1. obf: 4 , ac figuris expreffit. G 1 Quod ioo Obs-erv.at. Rariorum. Quod vero ad vivorum infe£torum enecationes attinet , maximam partem addu&is exemplis elu- cefcit. Omnibus autem ufurpatis Galenus ful- phurcalce, & melle fuba<5tum, ac cum aceto auri inftillatum laudat. Extinguuntur & vermes fucco abfynthii, centaur:, felle brutorum , fu- mo fulphuris, aut gum: Ammon: per infundi- bulum in aurem immiflb , nec non fpiritu vini , ut modo dictum, quamvis D. Du Vernej part: 5. cle auditus organo foh 37. ornnibus praeferat crafTa , & oleofa , fiquidem , ut ait , talia oc- cludant infedorum ofcula, ficque eadem fuf- focent. Nonnulli viva infecta allicere conantur dulci- bus externe applicitis , vel etiam in aurem im- miffis v: gr: dulci malo affato, calidoque , ac difTe&o impofito, vel medulla ejufdem cum melle, vel faccharo cum melle mixto, tepido- quein aurem intrufo. Alii turundam illinunt therebinthina , filoque alligatam profunde in au- rem, ut eidem adhaereant infe&a, injiciunt# OBSERVATIO XII. Spafmus oris , cynkus perperam cMus. QUam incaute puerperas quxdam nonnunquam frigido Me exponant aeri, nec leve incurrant morborum pe- ri- Cent.Post.ParsPrior.Obs. XII. ioi riculum , faepiufque ineofdem incidant , experientia fatis monftrat. Exemplo nobis erit Uxor N. Verboom futoris Ha- gienfis. H^c decimo quarto puerpe- rii die, quamquam temere admodum, & imprudenter , initio Decembris 1683 ad templum fefe contulit Deo propter felicem partum gratias adtura: verum brevi poft fpafmo corripiebatur oris a finiftra parte verfus dextram, ita ut (vitium namque erat vaide moleftum ) me illico ea de reconfuluerit$ egoita- qtie omnibus rite perpenfis, tertia a puerperio hebdomada lene quoddam praefcripfi purgans , partemque afFe&am unguento nervino ungi juffi : cucurbitu- las etiam cervici, emplaftrumque pha- gedxnicum pone aurem finiftram admo- veri prxcepi : Addidi & fternutatoria , decodtumque ex ligno guajaci , falfapa- rilla, &faffafras: cui fub finem decodh addebantur herb, Chamaep. prim. veris, &beton. , ac denique fequenti ufafuit re- medio. v yt. Fol: laurk rut&\ rorifmi G 3 *»<*- 102, O B S E R V A T. RARIORUM. majoran: aa M j $. Flor: ft Wepferus exercit. de Apopl.fol. mihi 69 , & Thom. Barthol. atl. Hafn.tom.i. pag.z^* indicatque idem Wepfe- rus, Colonos id animadvertere pofle in brutis, quando in pratis vertigine corripiuntur, tefta- turque fe audiffe apud Subfylvanos ia Helvetia frequentemhuncboumefTemorbum, ac fever- tigineprodere. Addit & bubulcos efTe, quiipfi nsedeantur. Hi primo malleolo poft cornua pul- H 4 fanr, izo Observat. Rariorum fant, ubiexfonoaliud vacuum fpatium, acvul- go funtin craniis bubulis, percipiunt, eumque mox perterebrant , acforaminipennam indunt, & attra&o fpiritu veficas hujufmodi extrahunt. Si infuperficie exiftat, prompte fuctioni cedit, fi autem profundior , & cerebro immerfa fit, fucceffu fruftrantur. Ac tum quidem quanto- cyus bos ma&andus eft. Idem hoc rriodo moka animalia curata fuifle ait,memoratque,quum juvenca in pafcuis crebrius vertiginecorriperetur, femacxata: caput,in quo caufamalilatueratjfortefortunaobtinuiffe , quo aperto , ac cerebro denudato , finiftrum latus iub fyncipite tumidius, & moilius reperhTe; quod cum durius attre&affet , profiliifTe aquam limpi- diffimam , faciemque ei confpurcantem. Poft quod,inquit, tumorfubfedit. Divulfoautem cerebro adcorpus ufque callofum , ventriculum finiftrum aperuit, inveftitque veficam tenerri- rmm,totam anteriorem ejus partem occupantem, quam citraulteriorem lacerationemintegramex- traxit, ovum gallinaceum magnitudine fuperan- tem. In ventriculo, verticem verfus fuperius, & infra,afperitasleviufcula, ubivefica annata erat, apparuit, ac fi feminibus papaveris albi afperfus 7 fuiffet; Ventriculus autem iinifter duplomajor eratdextroinanteriorepatte: fuperior ejus pars, & lateralis tempora verfus , propter extenfionem, tenuis vixcultellidorfumaequavit: castera omnia incerebrofanaerant* Si- Cent.Post.ParsPr.Obs.XIV. 12 i Similem, at paulo minorem veficam idem Wepferm in bovino cerebro , dextri ventriculi anteriori parti undique accretam fe inveniiTe ait, in cujus fundo mucus inftar fedimenti craffioris , atque candidi lapilli , tanquam cretas friabiles , fubfederant. Siquisquaerat, quo pa&o liquor ille incere- bri cavitates perveniat : dicendum eft , varias cir- ca illud phaenornenon occurrereconfiderationes, litemqueadhucfubjudiceefle. Izxiftimmt Riolanus, Regiftfqfteyorosindidiis cavitatibus exiftere,humoremque illum a cir- cumferentiacerebri adpun&um, hoceft, adce- rebri cavitates tranfire , hxc tamen opinio a Wepfero fol. 60. refutatur. Tbom. Bartholinm lib.^. cap. 6. anatom. re- /tfr^.negatibidemporoseiTeconfpicuos, & eti- amfi darentur, facillime, utpoteminimi,obftrue- rentur,unde hic illic defe&usin fenfibus,aut etiarn Apoplexia oriretur. Statuunt alii malum hoc interne ex debili cere- bricaloreoriginemducere, quia hoc valde refri- geratum, hume&atumque nutrimentum fuum debitepraeparare, humorefque ab infernis parti- bus allapfos fufficienter tranfpirare non poteft. Quidam autem arbitrantur vitium hoc externe aquadamviolentia, lapfu,allifione, contufione, dura, imperitaque obftetricum contre&atione inpartu, velalioquodam violentiori modopro- venirs , unde cerebrum puerorum Issdatur, rum- H 5 pan: 122 Observat. Rariorum panturque lymphatica vafcula , ficque magna tandem lymphae colligatur copia, qua nondum occlufum , tenerumque cranium fenfim exten- datur; unde etiam fiat ( uti ajunt) ut morbus ifte in puerismagis, quamadultisreperiatur. Nonnullietiam, vafis lymphaticisobftru&is, hydrocephalum produci autumant, unde lym- pha, ceffante circulatione>aquofi caufafittumo- ris. Nonnulli quoque opinantur aquam illam ex arterialarum extremitatibus , vel etiam per mo- dum tranfudationis ibidem colligi. Hydrocephalus autem externus meo quidem judicio , quod tamen meliori nihil derogare opi- nioni velim, a fuperfluo plerumque quodam hu- more provenit, qui ex arteriarum extremitati- bus, vafifquelymphaticisprocedit, vel propter illorum abundantiam , vel obftructionem , vel etiam tardiorem fanguinis intra arterias motum a vifcofo , craffoque humore fanguini mixto or- tum, unde hic necefTario minori vi in vafalym- phatica propellitur : quamvisetiam fieri poflit, ut tenerum necnon porofum valde infantis caputab aerefrigidononbenedefenfumfuerit, unde hu- mores in vafculis lymphaticis facilius condenfan- tur, ficquead motum evadunt ineptiores vafis ipfismagis, magifqueintumefcentibus. Hydrocephalum hujufmodi externum prove- nire pofTe abarteriarum extremitatibus vel hinc magis patefcit, quod tales hydrocephali non tan- Cent. Post.Pars Pr.Obs. XIV. 123 tantum a violentia, aliave caufa externa nafcan- tur , fed & quod in iifdem limofa quaedam , vel fanguinolenta , turbulentaque femper reperiatur Jympha, cum tamen in internis hydrocephalis ea clara femper, & limpida appareat, hanc fen- tentiam confirmat praeter alios Epipban. Ferdi- nandns bifi. z i.foL 66. Si veio quifquam dubius roget, uhdenam con- tigerit , ut in cane Richardi Loweri tratt. detor- decap.z.pag.iz^. ligata vena jugulari, omnes fuprafitimufculi, & glandulae liquido, pelluci- doque repleti fuerint Jero? Id forfan contigit, quiafanguineperiigatamvenam jugularem ver- fusinferioranonretrogrediente, fedinipfa arte- ria manente , per poros tunicarum arteriolarum, quas in extremitatibus non duplices , fed fimpli- ces funt , non niii purum ferum tranlcolatur ; il- larum enim arteriolarum textura tranfcolationi tenuisejufmodihumorisfatisidoneaeft. Qantum autem ad internum attinet Hydroce- phalum , lympha in cavitates cerebri , aliumve capitis locum eodem defertur modo, quo ille hu- mor, quiin aliiscotporispartibus producit hy- dropem , ut in tunicis vifcera circumcingentibus, tefticulis tam virilibus , quam faeminis , perito- naeo &c. , in quibus ultimis partibus multoties quidem centum , & quod excedk , aquas librae fuere repertse. Verofimile eft hoc , quicquid eft lymphs , per arteriolas in glandulas cerebri corticales delatum , ibi- 124 Observat. Rariorum ibidemque feparatum per canaliculos ( eoderri planemodo, acinrenibus, aliifve corporis par- tibushumores fequeftrantur ) ad cerebrum de- duci; eftquehaec hydrocephali lymphaejufdem plane natura? , cujus eft iila , quae in ventriculis cerebri fanorum hominum femperreperiri folet, quemadmodum abunde e fapore , & colore colli- gitur ; qui humor naturaliter femper a fubfe- quentenovo inde propelli folet. Verumquorfum ille, cavitatibus cerebriirri- gatis, in fanis deferatur , an fcilicet ad nafum , iive oculos, aurefve , aut oris cavitatem,non adeo exploraturn eft. Joh. LechelimEphem. German. decur. i, an. 2. obf. 178./0/. 363. exemplum habetpueri mak culi , cui recens nato caput hydrocephaio obfide- batur , cujufque noii multo poft mortui tota ce- rebri cortexnonexcedebatcalamifcriptorii craf- fitudinem , quo feparato , loco ventriculorum offendiiTe fe ait amplamquafiveficam, limpidif- fima, cV infipida aquarepietam, quantitate un- cias 50. excedente, negle&aea, quam fpongia?, &Iinteaminaimbiberant; efTusaautemhac, col- lapfi cerebriventriculimanifeftodocuereillam in utrumque ventriculum per corticis quofdam tu- bulos , a recentioribus Anatomicis 'paflim de- fcriptos deftillalTe , ac undiquefui copia cerebri fubftantiam , cranium , pericraniumque exten- dilTe , atque capiti iliam deformitatem produ- xiiTe. Fieri Cent.Post. Pars Pr. Obs.XIV. t2f Fieri etiam poteft , utabfceffus, fiveveficulas aquofas in cavitatibus cerebri tam brutorum quam hominum repertae primo ex aliis parvis ve- ficulis plexui choroideo annexis conflentur : quia glandulaeillaetuncetiamtumidaefunt, &in- duratae , qu^ fuceeffu temporis ita accrefcunt , dum , fuperfluus humor propter obftru&io- nem revehi nequit. Ita Wdlifius glandulas illius plexus faepe fevidifle teftatur turnidas. Scribit etiam Franc: Sylvius dijp, 4. §. 12. fe glandulas illasin folis morbofisreperiffe; forfan quia tunctemporisfuperfluo humoretumefac^te melius confpici potuerint. De glandulis hifce agit quoque Whartom Adenogr. cap. 24. fol, 142. ut & Tfieod. Kerckr ringiusobf. 10 pag, 2oTeftatur D, Fred. Ruyfcb. Adedicus , & Anatomicus Amftelodamenfis ex- fertijfimus fe in diffectione cadaveris cujufdam fa?minei glandulas copiofas magnitudine fem: milii reperiffe plexui illi annexas. Joh, JacoL Wepferuspag. 375-. fe noncerebri tanturn cavita- tes humore plenas, fed & ipfum plexum fangui- nis fere expertem vidiffe ait, in quo multae con- fpecTae fuerint glandulae , fed albicantes , iimofa?, ta&uque durae; fol. autem^i^. fe obfervaffe tra- dit variashydatidestamin finiftro, quamdextro plexu chorideo, nec nonfol. 410: fe varias in plexu dextro hydatides animadvertiffe fcribit , quarumqusedam pifo majoresfuerint, ut.cc pa- riter in finiftro, quarum una avelianae nucis rnagnitudinem excefferit. Ql3ll~ tz6 Observat. Rariorum; Quando itaque liquor hic vafculorum lym- phaticorum praeter confuetudinem , & riaturam vifcosa quadam fanguinis materia incraflatus eft, obftru&ionemque ibidem produxit , vafa lym- phatica continua^fubfequentis lymphae preflione tandem rumpuntur , iicque liquorem fuum inter membranas effundunt , & receptaculum quod- dam ibidem efficiunt , vel etiam inter vaforum lymphaticorum valvuks hydatides produ- cunt. Contingit etiam, ut extremitates arteriarum a viicofo quodam humore fint obftru&ae, vel vafculum quoddam alicubi tumore quodam pre- matur, unde fanguinis circulum fuum per ar« terias abfolvere non valentis tenuis , & aquofus liquor extra ipfasperporostranfcolatur, quiita hydrocephali internicaufa eft. Sunt , qui dubitent , an in cerebro vafcula den- turlymphatica, verum teftatur epiftola quadam Steno faepius fe vafculaquaedamlymphaticacirca glandulam pinealem animadvertifle, quae , ut ait, totidem forfan vix fuere ly mphaticae hume&atio- ni ventriculorum cerebri deftinatae. Et, fiqui- demeadem in pe&ore, abdomine, aliifqueex- ternis membris reperiuntur, non itaerraverit fortean, quineccaputipfisdeftituidixerit, hoc enim inftar gazophylacei cujufdam humorum, utpote lymphatico liquore , arteriifque liquorem iftum advehentibus abunde ditatur. Ita ut du- bitare non liceat, quin caput aeque, acthorax, ven* Cent. Post. Pars Pr. Obs. XIV. 127 venterve, aut alia corporis exteriora membra, fuisfcateat vafculislymphaticis. Ac quamvis nul- laadhuc cerebro reperta fint hujufmodi vafcula, non tamen non exiftere dicendum erit. Sed quaenam quaefo , fuit caufa , cur infimae cor- porispartes illius, dequo retuli, ut& in aliis,quae adduxi, exemplis, adeofuerint macilentae? Nos caufam fuiffe putamus , quod durante hy- drocephali accretione, ille parco admodum , i-rno faepe nullo ufus fuerit alimento , folo matris la&e contentus. Accrefcente itaque capite , rekquae corporis partes decrefcebant, quod nutrimento deftituerentur, quemadmodum aliis partibus* nutrimentoaliodelato ,accidit. Conferaturobf. 49. tom. noftri primi primi , ubi de magno liene. Sic etiam refert Thom, Bartholin. Atl. med. Hajfn. volum. i. obf 9.2. Quomodo D. Bor- richitts duarum gallinarum , quas macrefcere quotidie , & fine manifefta caufa , fuppetente licet fagina largiori, oppido attenuari videbat in confpe&um prolata vifcera ommia flaccida , & exfucca , praefertim quae in abdomine contine- bantur, repererit. Solum ibi hepar praeter mo- rem imminens , adeo non vidtbatur imminutum utplus, quam decuplo au&ius cerneretur, &, quodaccedit, pinguiffimum : quale quid etiam obfervarunt Joh. Lafel. renum fcrutink >, OlauJ- que Rubdecq.obf. anatom.iS Quod autem in gallinaceo genere vitium de- prehendit, id in anferibus delitiarum locc/in ccenis antiquorum seftimatum fuir* Hinc 128 O B S E R V A T. RaRIORUM Hinc Martialislib. ii.Spigram. 58. 'jjjpice quam tumeat magnojecur anfere ma~ : jus9 Miratus dices , hoc9 rogo , crevitubi} JuvenalisSatyra V. Anferis ante ijfum magni jecur 9 anferibus par. Certum autem eft liquorem hydrocephali h fucco quodammodo conftare nutritio ; idem enim fatis lentor , qui poft ejus evaporationem animadvertitur, demonftrat. Infimamrn. partium marcor forfitan inde quo- que ortus fuit, quod fanguis iftarum partium craffior plerumque , minufque fpirituofus exiftat quam fupremarum, necnonquiaille perfecreti- onemmagna^copiastenuis liquoris in capite ali- quanto craffior fa&us, obftru&ionelinde in vaf- culis fuborta , infernas partes tam bene nutrire nequeat, vel denique , quia tubuli nervorum aliquomodo preffione lymphae funt obftructae , unde fpiritus fatis abunde in partes , pro circula- tionehumorum ntttrientium propagandainfluere nequeunt. Puer autem ille fenfim vifum amifit , quod tubali nervorum opticorum paulatim magis , ma- gifque materia vifcofa intus contenta obftrue- rentur , vel etiam nlmla ejus quantitate compri- merentur. De Cent.Post.ParsPr.Obs.XIV. 129 De fignis , prognofique hydrocephalorum legi poterunt Paul. zALgineta lib. 6. cap. 3. J>. Sennertus Itb. i. prax. part* i. cap. 28 y nec non Ambrof. Paraus lib. 7. operat* Chirurg* cap.x. Dicendum reftat, an Hydrocephalus queat curari? Externus equidem i acilius curatur, fed internus, praefertimque locum habens in ipfis cerebri ventriculis , nulla eft fanabilis arte , tefte etiam Galeno lib. med. introdutl. Quum etiam medicatio confiftat in medica- mentorum internorum ufu , longoque tempore ea aflumi debeant, difficile ad eorum afiumptio- nem adducentur infantes. Balth. Ttmauslib* 5. de morb. Infant. caf. 5. /W.144, dicitfepuellambimeftremfanafTe, quae tumore capitisinfigni, & pellucido ejufdem un- diquecoloris afficiebatur; tumorin altum ele- vatus ta&uicedebat, rurfufqueaffurgebat; com- prefTus aquae flufhiantis motum prodebat fine dolore. Ab humore autem ferofo extra cra- nium, inter cutem , & pericranium colledo , tu- morem hunc excitatum fuilTe figna modo enu* merata fatis oftendiffe ait, fenfim autem, &in utero materno coacervatum efle ferum exinde , collegit, quodmateralioquinvaletudinaria, & ad hydropem difpofita, toto geftationis tem- pore potu cerevifis tenuis , (Ivc fecundariae ufa , multumaquofi, &ferofi humoris cumulaviffet. Quare nutricem fanam , & boni habitus fubfti- I tuen- 1 130 Observat. Rarior um, tituendam fuafit, cumqueinfanti tenelloexme- dicamentis internis nihii adhiberi poffet,externis sgendum effe cenfuit , impofito fequenti cata- plafmate , cujus foiius ufu aliquandiu continuato fenfim difparuittumor. $£• pulv* rad. cuCum, jijinini Iridis a gjj. Sem. cumini ^j. Far.fabar.^i). Mellis Anthof. q.f. Fiat Cataplafma capitirafocalidc Ldz,. Riverius obf. med. a Sam. Formio com- municat.pag. 3 50 , infantis recens in lucem editi, hydrocephaioque laborantis meminit, qui to- tum caput, cum magna futurarum dihtatione occupabat , dicitque fine ullo medicamento , aut alio remedio hunc fe curafTe, fola fcilicet fafcia Guidonis in formam cucuphas concinnata, qua totum caput obvolutum fuerit. Haec autem fafcia, Gallis Capeline de Gui- don\ quotidie renovabatur, & intra 15. aut 20. dies tumorem prorfus evanuiffe tradit. Circahydrocephaii curationem, inqmSteph. Blankardus lib. de morb. puer. fol. 208. opti- mum effe exiftimo, ut caput valde calidum fer- vetur, iique infantes in cunis decumbant, cali- dus aliquis lapis, vel arenacaiidacirca caputpa- natur , unde obftru&Iones iterum referan- tur, Cent.Post.ParsPr. Obs. XIV. 13 1 tur , & lympha liberum acquirit tranfitum : fudorifera quoque, ut cenfet ille, hoc cafuuti- lia funt. Idem collefban\ med\ phyf. cent\ 3. obp.afj.foL 248. exemplumhabetHydrocephali cujufdam in futura Lambdoide fiti, magnitudi- nem aequantis panis albi , quales binos argenteo- rum nummorum minimo noftrates emunt, qui fotu quodam ab eodem defcripto , pramiffa • corporis debitaevacuatione, fublatus fuit. H. Montum Pueror. Pragmat. cap. 8. Opifici cui- dam inftarbovinicaputintumuhTeinemorat, ita ut eo tota facies, nafufque contegeretur. Huic autem confuluere, uti ligneumin osimmitteret fruftum , quo facilius r efpiraret. Atque ita qui- dem porro avertentibus a capite remediis, fobria- que vivendi lege percuratuseft. De puero fexenni fanato vide Ephem. Germl ann» i.fag. 137. Quaeriturporro, anhydrocephalum, curan- digratia, inciderefasfit* iV. Tulpius obf. med. lib. 1. cap. z^.fol.^i» binis hydrocephaiis dimidii capitis, de quibus fupra, Chirurgum variainufiifTeulcera, cutem- que non uno difTecuifTe loco, fed utrumque, aeque improfpere ceffiffeait, exftillante humore magis gutttatim , quam tam efFufe, ut levaret cerebrum , & exhauriret fontem vitalem calorem alioquin certo extindurum. Deinde, etiamfi aqua majori copiaexcerebri cavitate fimul efHuxiffet (quod tamen iftomodo I 2, fie- i^i Observat. Rariorum* fierinequit) alia tamen in efrufe locum fucceffifc fet: adde, fi malumdiuduraverit, craniavalde diftenta , & audta efle, unde poftea collabi ne- queunt- Non minus infelicem eventum habuit infansquidam, dequo Scbenk. obf\ med\ lib\ de monftrof. cap\ conformat. ex Joh. Franc\ fhyfi. Camicenfifol. mihi n. G\ Fabrit\ Hild: centur. $. obf ij.fol. 198. exemplum habet infantis cujufdam, cuicumter- tium aetatis menfem vix abfolviffet , caput pau- latim accrefcere coeperit, ita utinfantulicaput, antequamipfeo&avumaetatis menfem attigifTet, magnitudinem capitis cujufvis hominis longe ex- cederet; ufque adeo namque aqua limpidiffima extendebaturcranium, utcutis, omnefquefub- jectse partes pellucidae redderentur, &pofitaex adverfa parte candela , aut ad radios folares collo- catocapite,aquafacillimeconfpiceretur : Interim Chirurgum juvenem, ingeniofum tamen fatis, in confilium adhibuerant, qui , incifo bregmate dextro, aquae clarae ad libram unam circiter, prima" vice extraxit, mox turundam impofuit, &emplaftro quodam vulnus obturavit, fedquia caput aqua valde turgebat, ita ut ea continue, &copiofeefHueret, vires infanti adeo fuere de- bilitatae , ut intra horas 36. e vita difcefTerit. Pe- riculofa itaque valde eft cranii apertio , & aquac evacuatio, nec fine ratione; continetur enim , inquit ille, aquaipfis cerebri ventriculis, ideo- quefiquis illam educere tentet meninges fimul, dc Cent.Post.ParsPr. Ob£ XIV. 133 &fubftantiamcerebriincidat, necefteeft: cerc- brum etiam, praefertimque partes ejusinterna?, liquore ifto, praecipue li diutius ibidem haereat, adeo debilitantur, ut materia nutriens illuc de- du&a inlaudabilemutari nequeat nutrimentum. Hanc quoque ob rationem Caf. Arant: lib: de tumor. cap. fectionem in hydrocephalis in- ternis non admittit; ut nec P: zy£gineta lib. 6r cap. 3. neque M.Aurel. Severinm Cbirurg effic. part. z.fol. 135. Non nifi externi itaque incidendi erunt hydro- cephali, necquicquam adhibitis exterioribus, interioribufque remediis, approbante ipfomet Galenolib: med: introduft: cap: 1 8 , dum dicit hydrocephali pericranium duabus , vel tribus, proutfcilcetid magnumfuerk, incifionibusape- riendum effe ; quae tres linex , fecundum nAEgi- netam lib. 6. cap. 3. inftituendae funtadfiguram literaeH.Idem-P^r^/affirmat lib.j. cap. 1. nec non Epiph: Ferdin: hifl: med: zi.fol. 6j, ut & M: Aurel: Severinus , G : Placentinus > Fore- (tus, &c. Carolus Pifofett.i.part: i.demorb:cap:ext. ab Vluvieferojacap. i.foLmihi^z, fe ejufmodi hy- drocephalumfeniscujufdam multis tam, internis, quamexternis remediis incalTum adhibitis, fon- ticulooccipiti inufto percurafTe fcribit. Joh. Baptip. de Lamzwerde obf. ad arma- ment: Chirurg.obf. l$*foL 253.hydrocephalurri quendam in muliere quadragenariacuratum fuiffe I 3 ait, 134» Observat. Rariorum, aic , cui diu crudeli capitis doloreinternodeten- tx9 tandera media hyeme caput extrinfecus tu- more cedematofo in tantum excrevit , ut duplo fere majus videretur , & oculi amplius aperiri non polTent, aurefque ad pollicis craflitiem intu- mefcerent. Per quam humorum metaftafin in- ternus, acutufque dolor externus evafit, mul- toque levior. In curatione autem caput variis vulnufculis lanceolafaclishic illic perforarifejuf- filTe dicit, e quibus ferofus liquor copiofe ex- ftillavit, ficquecaputpaucisdiebus multum de- tumuit; adhibitae etiam fuere fomentationes, & cucuphx e cephalicis calidis , ^c difcutientibus confectae, & ficaEgramconvaluifTeaffirmat. Hoc autem malurn infantibus , inquit , raro , fed adal- tis rariilimeaccidit. OBSERVATIO XV. Dhiturna admodum a cibo,potuque ab- ftinentia. ^lquidem itacomparati fimushomun- ^ciones, utrarioraquaevis, minufque folira, fifta putemus , operae pretium du- xi, fi liceras quafdam die 13. Julij an. 1 683. Diepenheymio ab Hermanno ab Ey- bergen verbidivini eodem inlocoprae- cone ad D: Bmynfteyn Celfiff Araufio- num Cent. Post. Pars Pr. Obs. XV. 13? num Principis Archiatrum datas his adjicerem. VI R OBSERVANDE: Siquidem hiftoricam ame relationem poftulafti eorum,quae apud nos hic nu- per accidere circa miraculofum puellae cujufdam morbum , ejufdemque cura- tionem , de qua apud vicinos tanta , tam- que miranda prsdicantur , pecitloni tuas nec volui , nec debui non fatisfacere, itatamen, utnonnififumma rei capita fim ta&urus. Accuratius autem iftanon fuere annotata, quod exiftimaret quili- libet nihil alimenti iumentem non diu aura vitali vefci pofle. Hifce prxmiffis rem ipfam aggredior, quantumque occurrit memori , breviter exponam, illius quidem nomine, pa-< rentibufque , ac natali folo indicatis. Di&a eft pueila Adelheydis , filia Joh. Kuyper in pago Helfelaer , qui eft Topar- chiae Berkelo degentis , fuitque mihi , uc & parentes , jamdiu familiaris. Matris nomen erat EJJele Banninck filia coloni cujufdam in pago Helfelaer, ubi Adelheidis nata eft tempore Autumni 1 4 ann. 136 Observat. Rariorum, ann. 1667. & matre mortua die 11. Jannuarij ann. 1676. Amita, nomine Geefken Kuyper , puellam hanc, quod lijberis careret , domi fux educavit in pago Diepenheyrn 9 ubi fchote eandem tradidit, retinuitque ad Menfem Mayum ann. 1682, Tum vero amitse confenfu fuas locavit operas uxori Bemardi Svoie- rinch.9 Provincise hujus Tabellarii Swol- 1% habitantis 5 ubi fub initium dierum canicularium corripiebatur febre quar- tana, qua per fex hebdomadas affii&a domum tandem ad Amicam feptima re- mittebatur. Reverfa igitur in pagum Diepenheym febriquidem quartana etiamnum afflige- batur , fed tamen ledro non affixa quo- tidievicinosinvifebat, verbumque Dei iemelintemplo audiebat: Verum inte- rim confuetus ipfi minuebatur appetitus, praefertim quidem propter frequentio- rem crudorum pomorum, raparumque efum. Elapfo itaque menfe uno, leclo tan- dem inhsrebat foli. ac quasvis refpue- bat alimenta, imomorbus tanta indies fumebat incrementa, ut propinquam qui- vis arbitraretur mortem. Hoc- Cent.Post.ParsPr.Obs. XV. 137 Hocce in ftatu decubuitillapermen- fem continuum , le&o interim non im- mutato , ac nihil efculenti , aut potu- lenti affumfit , nihil omnino per alvum excrevit, certo indicio ipfam ncc co- mediffe, n^c bibifte, quod haud dubie alvus, urinsvemanifeflaflent. Hxc itaque omnia magnam Illi parie- bant alterationem , & anguftias$ nihil lociita , ac tanquam mox moritura tanto cum dolore obriguit , ut nec pedes com- movere, nec attrahere poflet, autpati planum -quendam laterem calefadum , linteifque inciuium, quem amitapedi- bus, ut calefierenc (erat enimtuncanni tempus brumale ) admoverat, Pofiquam vero tam mifero in ftatu per menfem integrum decubuifTet , invita grabato impofita eft , ut comrnodior ip- fi eflet decubitus , ficque rurfus conti- nuatadierum ferie jacuitufque in hebdo- madamtertiam, nonmurato, nifiquo- vis odtavo , decimo , vel duodecimo die , ledto. Magnis interea faspius an- goribus corripiebatur , deliquiifque , quae nosletalesmotusconvulfivos puta- bamus , quibus etiam pollices rnanus vo- Jis 138 Observat. Rariorum, lis includebar , cum alias brachiis fub tegmine quietis decumbere confueviflet. Tandem & internas illae convulfiones ex- trinfecus non fine multa vehementia ap- paruere^ ita ut fe ipfam hauddubie e le&o conjeciflet , ni.fi accurate fuiflet obfervata , hoc enim non cuftodita fe- cerat. Hujufmodi affeftibus laborantem ip- femet, quse eft muneris meipietas, in- vifebam , facra confolatus Scriptura , cujus, nec non precum , avida admodum erat. Ipfe quidem quater unius horae fpatio vidi eam iftis paffionibus affli&am, manufque ejus detinui, fed detentio- nem , ac prsfertim capitis , ferre ncfcid. fibi relidta fuit impofterum. Omnes detinere volentes mordebat, imo etiam amitse manum faepius appre- hendebat, quse, nifinaribusejusfubito occlufis , dimitti vix poterat. Speciatim ergo attendendum erat, ne femet ip- fam le£fr> ejiceret . caputve laederet. IM enim paffione obruta caput in anteriora, ac pofteriora jadtitabat , quapropter etiam, quam primum gemitum daret, cavendum erat, neagitationecapitisvio- lenta laederetur. Non Cent.Post.ParsPr. Obs. XV. 139 Nonnnnquam & pulvinar in prseferva- tionem ejus parieti admotum , dentibus arreptum canis inftar concutiebat , quin imo vidit aliquando Diepenheymii Domi- na quaffkione illa pulvinar laceratum. Siniflro non poterat incumbere lateri , fednon nifidextro: nonnunquam adeo fe contorquebat , ut mentum , genuaque conjungeret , ac tum iterum fe explica- bat , paroxyfmo autem decrefcente (erat enim tantum brevis) defefla admodum erat, fudoribufque perfufa, apertifque in manibus fudor , inftar butyri liquefafti cernebatur. Huic malo aliud infuper accedebat , nam per vehementem illam paffionem palpebrae ejus ita claudebantur , pupillas- queverfusinteriora propellebantur , ut quafi confumptx apparerent, digitifque palpebras aperire non poffet 5 quare fir- miter occlufe manferunt. Totoillotemporef^pe qtiictem nonni- hilad fui refocillationemaffumerecona- batur , fed deglutire non poterat ,etiamfi liquidafuerint, ut vinum, cerevifia &c. cum enim fummo conamine aliquid forte deglutivifiet , prx nimiis anguftiis quief- cere 140 Observat, Rariorum, cere non poterat, antequam tuffi, vo- mituque illud ejeciffet; quapropter im- menfi doloris metu nihil tandem inos ingerebat , nec quidquam offerre aude- bat amita. Vefperi quidem parumper dormiebat, cefTante mediam poft noftem fomno, nonnunquam tamen poft meridiem d©r- miebat per horam unam , autalteram. Multiplicibus illis convulfionibus mentis etiam ufus videbatur imminutus ac licet nihil omnino pofTet edere , li- bum dulce tamen, mala, uvas paflas, ficus, pruna, &c. petebat, optimeque conlervabat, ita ut nihil amitteretur, omnibus fepe numeratis. Rogatu vero Patris , tandem ab amita die 13. Aprilis an. i683.demifTafuitad pagum Helfelaer horxintervalloZ)/V/>^- heymio diftantem , magna quantitate pl"acentorum , malorum, & id genus plu- rium , locupletata , ubi , quamquam c#ca, clavos parieti argillaceo affixit, iifdemq ue afleres impofuit egregiam fup- pelleclilem aflervaturos non minus pro- vida , quam cum Diepenheymii eflet. In his autem numerandis (fitaceamde . con- CENT.PARSP0ST.PRiOR.OBS.XV. I4I confolationibus , verbodivino, &prae- cibus) fumma ejns confiftebat voluptas , eratque, quantum ad res iftas, adeo avara , ilt fitum omnia apud eam con- traherent, Initio quidem molefta erat confortii, Diepenhejmici amiffio , tan- dem autem & hujus oblita eft. Verum enim vero quis non immen- fam Dei T. O. M. fufpiciat mifericor- diam / Nodhi inter diem 16. & 17. Aprilis imaginatur illa bibere fe, ac videre,- quapropter Patrem clamitabat , ut po- tum afferret , fed fomno fepultum excU tare non poterat. Quievit itaque parum interim obdormiens : mane patri narra- bat, quid fibi contigiftet, a quo idcirco porre&i vini ipfa aliquantum bibit , ac retinuit. Recuperata itaque , Dei gratia , de- glutitione , defiderabatur etiam fummo- pere vifus reftitutio , quem fibi redditum etiam nodtu imaginata erat. Etecce, una poftaffumptum potum hora Patri le&o adftanti dixit : Credo , Pater , me videre pofle , accendas , quae- fo , lampadem , ut , an vera putem , ex- \^h Observat. Rariorum,^ periar. Petitioni fatisfacit Pater, ac lampada, etiamfi meridiano tempore, accendit , cujus non tantum illa lumen , fed & Patrem , omniaque feneftrarum vitris infcripta vidit. Palpebra tamen nondum aperiebantur omnino, nifidi- gitis adjutae. Verum non ita diu poft abfque manuum auxilio oculosaperuit, ftupentibus omnibus , fiquidem per qua- draginta ac feptem dies occlufi fuiflent. Poft inexfpe&atum hunc eventum oculi rurfus ckudebantur ad diem tertium , vel quarium , tuncque digitis ipfos aperie- bat, quod per dies aliquot continuare necefTe habuit , donec tandem naturalem ipforum recuperaflet motum , quo hodie feliciter fruitur. Die 27. Aprilis, prima demum poft morbum vice panis nonnihil triticei cum melie comedit , eratque hic dies decimus ab eo , quo primum potaverat. Die 28. menfis ejufdem fruftulum quoddam femicodfci deglutivit lardi , & fiquidem illud fumme defideralfet , ali- quid infuper, ut ei fatisfieret, frigen- dum fuit. Verum illa tanto interim lardi ferebatur appetitu, ut aflationem ex- pe<5ta- CEtiT. Post.Pars Pr.Obs.XV. 143 pe&are non poffet , ideoque crudum illud comedebat ; ita ut credita fit non minus quarta librae parte fumpfiffe, ni- hil inde mali experta. Necdum tamen alvus refponderat , etiamfi faepius bibiflet. Die autem 4. May prima vice reddidit urinam, ficque porro quotidie. Sexto demum ejufdem menfis alvum prima vice de- pofuit , porroque decimo , decimo- quarto, &c Poftquam lardum femel comedifiet, infequentibus porro diebus eodem , ut & carne fumo indurata deledtata eft : Haleces etiam falitos anni prasteriti (nondum enim capti erant recentes) cum ladte frigido abfque pane fumpfit. Frudtibus denique , tunc temporis abunde venalibus , ventriculum ita re- frigeravit , ut vix quicquam aliud poflet comedere , in tertiam hebdomadam al- vi exoneratione dilata : Hanc enim nudiuftertius die 30 Julii afiumpto tuo medicamento dejecit , quod unicum internum fuit remedium, quo illatoto hoc tempore fuit ufa , excepto ante tres hebdomadas 3 ad roborandum ven- 144 Observat. Rariorum,' ventriculum , vino quodam medicato, quod tamen bibere non perfeveravit. Dicendum reftat, quomodo ei refti- tutus fuerit greflus , ut & quomodo con- vulfiones ceflarint. Viiu, Dei gratia, una cum appetitu cibi , potufque , reftituto , vires fenfim accrefcebant , decrefcentibus interea convulfionibus. Obfervaverat Pater convulfiones in pagoHelfelaer phafibus aufcultafle lunae , nec non ipfa convalefcente , tertium femper graviflimum fuifie diem: Pri- mo quidem continuabantur eodem cum impetu convulfiones , imo iifdem du- rantibus aflulam , quandam morfibus a lefti aflere avulfit : his tamen tandem magis , magifque ceflantibus , robur , crefcere, virefque redire coeperunt, quamvis initio quidem eredlo federe corpore non poflet, paulatim vero e ledto quafi rependo novercam fuam , na- tura non duram , fed clementem , quas- que antea multospafla eratmorbos,uf- que in hortum fequebatur , non Jevi ej us gaudio , folatioque. Poftea autem ei efFormabantur bina ful- Cent. Post.ParsPr.Obs.XV. 14$ folcra fubalaria , quibus tam intra , quam extra domumprocedereincipiebat$ fed federe non poterat , ambulare , vel de- cumbere coadta. Viribus poft magis in- crefcentibus primo unum cierelinquebat fulcrum, poftea & aliud , jamque bacu- lo quodam , quod utraque tenet manu, incedit, Cum jam ita valida evafiflet , utabf- que periculo deliquii animi poflet eredta federe, die 1. Augufti templum adiit, primoin ipago Heljelaer 9 deindeejufdem menfis die 8. apud Diepenhejmenfes- meos , Deo T. O. M. precibus pro ra- cuperata fanitate gratias adtura. Reliquum jam eft, utventriculusdu^ rioribus alimentis , ut & frigido ladte, frudtibufque debilitatus ad priftinam re- ducatur conftitutionem , quod eundem Deum daturum fpero , voveoque. IN OBSERVATIONEM XV. QUamvis haec hiftoria quibufdam forfan minus vera. Yiclebitur refpe&u tamen tot 3 ^camque dignorum teftium , non nifi veri- tati congruamconfido^ K Multa 146 Observat. Rariorum, Mulca olim contigere , ac etiaranum etiam contingunt, quae initio hominibusquidem mi- randa, fidemque fuperantia videntur, atad ac- curatiorem judicii revocatatrutinamfacilefidern inveniunt. Prudentiae equidem indicium crediderimnon protinus negareea, quae minusliquido capimus, nec etiam continuo credere , quae vano quo- dam> & diffoluto fcribendi animo tanquam mi- randakcloM mtruduntur. Horno profe&o creaturarum Dei excellentif- fima , maximeque admiranda eft. Quaprop- ter in eo magis, quam in aliis animalibus divi- na eluceot miracula , u: pote quas in nobiliore ptaeftita fubje&o longe clariora funt. Hunc tamen cafum miraculofum fupernatu- ralemve non exiftimo, etiamfi potentiae, pro- videntiaeque ccelefti non parum tribuendum cen- feam. Ex hiftoriae itaque explicatione plurima a natu- ralibus proveniffe caufis patebit. Veras quidem extant de quibufdam narratio- nes, quidiutiusabfquealimentisvixerunt, qui- que abfque miraculo, propria temperantia, & fobrietate Sanctos quofdam jejunando fupera- runt; illae tamen miraculum nontollunt, nam faepeinunomirandum quidfieripoteft, quodin alio caufas habet omnino naturales. Priufqu.:m autem demonftrationem aggre- diarj primo evertere conabor, quae a nonnul- lis C£tfT. Post. ParsPr. Obs.XV. 147 lis contra hujufmodi a cibo , & potu abftinen- tiamobjiciuntur. Hiffocrates lib* de Carnibus, vel, uti qui- dam volunt, de Princifiis^ dicit hominem fine alimentisviverenon poffeultrafeptem dies, quod Macrobius lib. i. in fomniutu Scifionis caf. 6. ut 8cBratfavola9 aliique confirmant, veruman liberille reveraab ipfo Hipfocrate fit confcriptus Vallejitts , Mercurialifque dubitant. Scriptor libri decarnibusj nonnullis, quan-J do ( ne poft tot dierum jejunium obirent) ad co- medendum, & bibendum fe rurfus committe- rent , alimenta defcendere non potuiffe ait, R~ quidem inteftinum jejunum intra illud tempus coaluerat, quapropter necefTario extincti fuerint.' Haec equidem non fine ratione dicuntur , quae experientia enim multiplex fepius docuit. Ita tradunt Ephemerides German. decur. i. an. 3/ fol. 328. obferv. 173. Henrici Samffonii, mu- Jieriscujufdam ventrem continuo jejunioita flac- cidum evaviffe, utfpinadorfi, non obftantibus mufculis abdominis , & inteftinis , premente manufentirifacilepoffet. Memorat Felix Platerus centur. Poflhuma qu&fi. Med. yi.foU 58, dequodam vinculisde- tento, qui, utmortevoluntariafuppliciumgra- vius, quod imminebat, averteret, genus mor- tis , quod ipfe eo loco, & tempore facillimum effe cogitabat, elegit, coepitqueomnicibo, &potu, licet ferid a miniftris reprehenfus ob id facinus, K 2 & 148 Observat. Rariorum? & frufn ^dmonitus , abftinere , famemquej quodscmirandum, citraomnem quaerimoniam aut moieftkm, quatuordecim dierum fpatiopa- tientiffime pertiilit, quo tempore primum pae- mtentia fed ferius ductus, ita ut cumcibum pe- teret, eumtamenrefpueret, citragraviusaliquod fymptom a expiravit. Scripfit equidem Plimus hominem antediem feptimumfame non interire. Sed lib. 1 1. cap. 24. illud tempus ad diem extendit undecimum. Quamvis autem ita faepius contingat, feptimum tamen , undecimumve diem certum determina- tumqueftatuere tempus erroneum eft. Atque ipfe quidem exiftimo tempus illud diverforum temperamentorum , regionifque , nec non fa- nitatis, acmorbi, quo quis laborat, refpefhi, valde difFerre : (iquidem nonnulli ante , qui- dam poftfeptimum diem nutrimenti defedu de- cefferint. Docuit experientia plurimis, morboque^ca- rentibus nullo alimento ultra dies feptem vitam fuiffe produchm. Joh, Rbodius cent. 2. obf 54. & 55". varia ha- bet exempk eorum, qui ultra undecim diesabf- que alimento fine noxa vixerint. N. Tulpius obfmed. lib. 1. obf tft.fol. ?#*f>/ S^.Septem An- glos, quos tempeftas faevior in altum longius egerat, quam ut portus fperari poffet , undecim diesabfquealimentis nullo inde fuperftite incom- modo vixiffe tradit. Domi- Cent.Post.ParsFr. Obs. "XV. 149 Dominictis Panarolus Pentecofl. 5. obf. med. 20. virginiscujufdammemihit, qujBtriftitia, & defperatione per dies viginti duos omni cibo, potuque abftinuerit, ae (nefubitaalimentorurn ingeftionequidquam pateretur incommodi) po- ftea fenfira alimentis conco&u facilibus, &hu- midisrecreata fervataque fuerit. Sunt , qui religiofam quandam virginem nullo feamplius indigerealimentoiTPginatam tradunt, quoddi&umfibicrederet , fore, uti affidua fa- cri Codicis le&ione nutriretur abunde. Cum ergo per tres, quatuorvedies in imaginatione ifta perfeveraret , nuliifque uteretur alimentis , fru- ftra confanguinei eamhujufmodiliberareerrore annixifunt, oblataenim quaevisaverfatatantain- terdum rejiciebat in patinam iracundia ut drcum- ftantium veftescontaminaretjufculo. Poftquarri itaque perduodecim diesnihilomninocomedif- fet , decimo tertio ad plures abiit. Memorabile etiam judicaverim quodlibellus Gallicus , qualis fingulis menfibus prodit, Reipn- blica literaria u4cla vocant, de quodam Ifaaco Henrici Stipbont tradit. Hic mentis parum com- pos, cellula:que,in quales id hominum genus in- truditur, Harlemiinclufus, tandem furore per- citus verum fe Meffiam, ejufque ad exemplum per quadraginta dies, ac totidem no&es fefeje- junare velle dixit. Jejunium itaque fexto De- cembris anni 1684. inchoatum quinto decimo Februarii 1685, fioivit, Tabaci equidem ufu K 5 fefe 150 Observat. Rariorum, fefe pro more non abftinuit, aquamque , fed magis adlavandum os,quamrigandavifcerafump- fit; Cibo autem, potuque per omne illud tem- pus non fuit ufus : fed nec aquae nutriturum li- quorem, vlnive fpiritum mifceri voluit. Hoc enim cum fieri animadverteret (caute namque quaevis circumfpiciebat) protinus illam non fine horrore rejiciebat , nec ullis, ne vel fi&orum quidem angelorum , minis , promiffifve , ut ederet, adigi poterat. Necquicquam enim qua> vis ofFerentibus Codeftris Patrisjuffafefequidi- xit. Nihii etiam omnino , utut ejus in veftibus cellulaque vel accuratius fuerit quaefitum , quo fe aleret , apparuit. Sed nec quifquam , qui ei no&u alimenti quidpiam adferret, repertus fuit, itaut, quinminimefi<5hfueritabftinentia, excrementis quoque fenfim minutis provenire citiflime ceffantibus, dctbitarenon liceat. Toto ilotemporevigoris priftini vix quicquam amife- rat, elapfis quadraginta diebus, pro confuetu- dinevefciincipiens. Remipfamquifquisplenius nolfe defiderat, libellum infpiciat. Eft autem is, quideFebruario 1685 agit. Cur autem fecundum Hippocratis noftri hy- pothefinlib.de carnibus, ut fupra memini, je- junantis inteftina ad fe invicem collapfa , prae- clufo cibis tranfitu, firmiter non funt congluti- nata* Sciendum eft homini ifti faepe os aqua pura colluenci portionem forte quandam fubinde per 6": Cent. Post. Pars Pr. Obs. XV. iff gulam in vericriculiim, & inteftina defcendiire, quofa&um, utlixcnontam cito coadunatafue- rint; Haud dubieetiam ejus inteftina quodam- modo , ut u t non ita firmiter , ac fi nihil fumpfifTet liquoris, fuerunt fibi invicem agglutinata, quas fententia evidenter confirmatur, qaod is poft 40. dierum abftinentiam , pulte craffiori fumpti, poftridieintenfiffimisventrisinfeftatusfuerittor- minibus, eumqueexoneraretentmsmagno eju- latu , gemituque mhil per alvum excernere po- tuerit, qui dolores in tertium perfeverarunt diem, quo ventns onus non fine magno levamine de- pofuit. Similia legi poffunt apud Loffium Ub. 1. obfi med. 21 . & Cafpar. Tbeoph. Biertmgium adverfi curiof. 43 . Henr. ab Heers obf med. 27. exem- plum viri cujufdam afFert, qui primis decem dit- bus cujufvis menfis nihil edent , biberitque. Tradit idem confuetudinem 1II0 eafii multum ef* ficere; decujuspotentia circajejuniumpluravi- deantur apud Joh. Pechlinum medit. de aerisy & alimentidefechu. Dicentforiitan multiplurima iftorum jejunio- rum Dei e(Te miracula , vel veneficia , artefve Diabolicas, autimpofturasdenique, &falhcias. Mihi equidem non eft animus hic dejejunio ElU loquendi 1. Reg. 19. v- 8. aut Mofis. Exod. 34« v. 28» aliorumve fpeciali Dei potentia fuftcn- tatorum. Nec negaverim Daemones nonnun- quam circa diutinarn cooperari abftinentiam ,, K 4 mul- \$Z O^ERVAT. RARIORUM, x multaenimluce meridiana clarius demonftrant exempla iftos illufiiTe hominibus, quatenus je- junantibus edulia mppeditaverint : quale quid Delrius lib. 6. difquifit. mag. cap. 2. feft. 3. e FroJp.AquinJib. de promiJJ. & praditli cap, 6, de puella quadam refert, cui cacodaemon ob- feffae fub figura avis (asmulans eatenus Elia cor- vum cibum afferentem) liquorem aliquem nofhi clamperfeptemdies attulit. Hanc autem eielfe poteftatem Tofiatus , Torreblanca^ <& Vilalpan- dk^autumant. Silentio prasterire nequeo hiftoriam Annali- hus rerum Anglicarum Henrico otlavo regnantc ,, An. Chrifii i^6.pag, 280. extantem. Figulus „ fcilicet Londinenfis Guilh. Foxlejus nomine, „ nuila infirmitate praecedente, in fomnum in- 5, cidit tam ar&um, utper totos 14. dies, noc- „ tefquei^. expergefieri nulla ratione potuerit, 5, donec tandem die 1 5, fponte fomno folutus eft, „ adeo fanus, & re&e valens, nocle ut una, „ neque amplius, fe obdormiiffe firmiter cre- „ deret, donec ex muri cujufdam ftuctura dies „ plurimos eifiuxifTe , perfpiceret. Eundem „ autem poftea fupra^o. annos, videlicetannum „ Di. i^Bj.vixiflefcriptoraffirmat. Ruftici mentionem facit Damafcenus , ut& Lil. Gjraldus hifi. Poet , & Medina lib: 2. de reilf in Deum fide, nec non Forefius lib. j.fcholio abf. 28. alterius meminit, qui per totum Au- tumnum , hyememque fub magna fceni copia ob* Cent.Post.ParsPr. Obs. XV. 153 obdormivererit, quaconfumpta, ablataqueper- culfus admodum, ac veluti emortuis fufcitatus furrexerit. Hofce igitur cafus, tanquam fupranaturales, eofque, queis impoftura nonnihil mifceatur, hic loci excludemus. Indagari enim nequeunt nefariorum doli , fraudefque , queis minus aftutos decipiunt , vel fub divini cultus , fan&itatifque fpecie multum lucri , aeftimationifque fibi conci- liare ftudent. Horum numero merito adfcribendum exem- $>lumefl: Margareta Spirenfis , quod annoi542. inpago, cuinomen ^OCtit/ duabus milliaribus «S^radiftante conrgit, tefte Langio lib. z. epift. cap. zj.foL mihi 604: , Sc Marc\ Donato de Med. hifi. mirab. lib. 7. cap. 1. fol. mihi 645. Haec decem nata annos poft capitis dolores , ventrifque tormina , quicquid erat ci bi tandem afpernabatur; donec eo omnino reje&o , potu tantum fefe per aliquot fuftentarit hebdomadas, quo etiam de- nique abftinens citra cibi, potufveufum totum, ut credebatur , fatisvalida tranfegerit triennium. Ferdin.% interea Romanor. Imp\ in hanc rem inquifivit, diligentiufque fingula obfervari juf- fit, fi qua forte fraus lateret. Haecautemlon- go detegi nequivit tempore ; donec tandem ingeniofe pallae fimbriae inclufaapparuereliba. Huc etiam pertinet fimulata jlla abftinentia decantatae filise Moerfenfis, nomine Ev&Flegen* five Efgenyon gen End> quaeanno 1597. vigefi- K 5 tno 1^4 O B S E R V A T. R A R 1 O R U M, mo primoaetatis anno, poftFeftum Pafchatisin xnorbum incidit chronicum , cui ilia non tam medicamentis , quam proprio temperamenti cxemta robore quemvis averfataeftcibum, po- tumque* Scribit alter autem eundem plaae inlmodum externe conformatus, interne vero concavus erat , qua in cavitate Maz,a panis (noftratibus Mafi greffa aliqua caufa externa cibum minus appetere incipiebat, de nullo pneterea conquerens fafti- dio, denullo tsedio, niii quod nil comedere, nihil quoque bibere poffet, erat haec tempera- menti,inquit, calidi,&humidi, habebatgenas rubentes, fatifque obefa erat, refpuebatmedica- menta, dicebatque fe iisnonhabereopus, cum fanam fe fatis fentiret , temporis tamen tra&u viresatterebantur, nec dum tamen fentiebat ap- petitum. Durabat hic affe&us per 17. hebdo- madas, inquibusperparum, imo fere nihil bi* berat, multominus, imo vix Polonicum grof- fum valens , comederat. Sequuta dein eft ve- hemens haemorrhagia , quse faepe recrudefcebat , redibat quidem tandem aliquatenus appetitus, verumfequebaturcachexia, tandemque Anafar* ca, &mors* De pharyngis five gulae paralyfi paradigma dabimusobferv: XXVII. Imminui etiam poteft appetitus, fi acidum,fa- mem naturaliter in ventriculo producens,vifeo- fis, &pinguibusfueritobtufum, &involutum* qua propter etiam fames , hifce affumptis , ad tempus fedatur. Tradit Avicenna lib: 1 . Fen: 3 . Dofir : f. cap. 2. fuo tempore pilulas ex refrigerantibus quibuf- dam Cent. Post.ParsPr. Obs. XV- i6r dam fimplicibus, cumaxungia, adipe, fimjli- bufquepinguibusfuifTe formatas,quibus longura ingrefluri iter contra famem utebantur: Idem quoque Fen: 3. lib\ 1. Dottr:q.cap: z.quendam poft ufum librae unius ol. violarum , famemper decem dies toleraffe refert. Experientia etiam diuturnior monftrat cor* rofivum remedium parti cuidam corporis ira- pofitum , accedente pinguedine , vim amittere-' Comperimus quoque ipfum Arfenicum pa«» rum allaturum efTe detrimenti , ventriculo prius intuspinguedine, veloleoobiito, quaetiamarte circumforanei vulgum decipiunt fallacibus ver- bis efFeclum iilumfuis tribuendo medicamentis, vel, utajunt, antidotis, curstamenbrevipoft, ob pinguia allumpta, venenum rurfus evo- mant. Nec pinguia tantum , & vifcofa in ventricu- lum immiffa , ad breve tempus famem fedare va- lent, fed & corporum quandoque, defe&u nu- trimenti, particulae quazdam difToIvuntur, ut fevum, adeps, medulla, pituita,aliaque, quae Iiquefa&a, aliifque humoribus commixra, ur-' gente neceffitate , nutriunt. Quamvis enim primd in ventriculoinchylumnon fint commu» tata , una tamen cum fanguine per univerfum cor- pusdeferri,ficque nutriraentura ad tempus prss* ftare queunt.] Pinguia tempore inedias Galenus 6,de ufpartl Jiecnonmedullara 2. de ttf.farn ut &vifcidam 161 Observat. Rariorum, pituitarn , comm.i. de rat.vift.acut. alimentum praeberepoffemamfeftavit. t Loco hic adfcribam non alieno , quod Doc- tiffimus 3 Celeberrimufque Vir Theod. Craanen* nuper Leydenfis Profeflor clariflimus jam vero Curatpr AcademiasDuisburgenfis, Archiaterque Sereniff. Ele&oris Brandeburgici , mihi non ita pridem rerulit. Quidam verbi Divini minifter , Tehmannm nomine aliquando villam fuam adiit , ibidemque canem valde obef um & robuftum cu- biculo quodam nefcius inclufit : ubi ille perma- nebat ad trigefimum primum diem , revertente tuncdemum Hero. Aperta ergo janua, blan- diente cauda Hero obviam ivit debilis admo- dum, &macilentus, fiquidempertantumtem- poris nihil omnino (nifi forfan murem unum , alterumvecaptum)comederat, biberatve. Ne- que verofimile eft muresibi occurriffe , fiquidem hoc animalium genus loca deferta, & alimentis vacua amare non folet. Franc. Mendozla lib. 6, problem. 24. rarum affert de gallina exemplum, qua2 vixiffe reperta fuit abfque cibo , & potu (fiquidem , uti ille canis, etiam alicubi fuiffet inclufaj per 80. dies continuos ; quod tanto magis , inquit idem, erat mirandum, quanto hoc animalium genus calidi , avidique eft ventriculi. Jure itaque merito ftatuere licet pinguia non tantum appetitum retardare , ied & obefa corpo- rafamem diutiustolerarepoffe,quam macilenta. Acir Cent. Post. Pars Pr. Obs. XV. 16 j Acidumenim pingues, mollefque partes, dum in eas agit, facile abradit , fecumque abripit , ita ut poftea (uti modo dictum) fanguini commixtae ad tempus nutrimenta fufficiant* Monftravit &experientiamultosnautas viato- refquenaufragiumpafTos, vel aliis tempeftatibus obrutos, deficiente cibo , & potu., tabaco folo aliquamdiu vitam fuftentaffe. Monachus quidam Qanada Incolas famis, qua f aepius afHiguntur , tempore per hebdoma- dasaliquot folius tabaci, aquaequeufufefefuften^ tarepoffetradit. NicoL Monardis^ Medicus Hifpanus refert Hifi. Rerum Indicarum , Indos per deferta , lon- gequediflitaloca profe&uros, deflrientibus ali-< mentis , pilulam quandam manducare ex taba- co compofitam, pifi magnitudine, cujus -ope per quatuor dies itinerari poffint abfque alimentis; quod petum ftomachi fenfum ftupefaciat , (quod tamen nos non omnino ftatuimus) utpote qui ramos quofdam a feptimo, vel ut alii volunt, octavo nervorum e cerebro prodeuntium pari accipit, ideoque fenfibilis eft valde, fedefque famisa quibufdam habetur; dequaftupefactione vide Neandri tabacologiam fol. 34. nec non Augufiin.Thonerum obf, medic. lib. 2. fol. 104. Sive quod fpiritus quofdam corpori impertiat. Nonnullienim per tabacum nontantumpraefen- tes fpiritus impediri , quo minus ex aiiis particulis excricentur, & avolent, verum etiam refpectu L % fub- 164 OlfSERVAT. RARIORU M V fubtilitatis fumi, novos tenues,& fubtiles fup^ peditari fpiritus volunt. Quaeopinio confirma- turexemplocujufdam fenis olim Hagae habitan- tis, quem ipfe novi. Poftquam hic ultracen- tum vixifTet annos fumptibus tandem Ecclefiae Gallicariae fuftentabatur , fenioque confe&us continue ftipitisinftar jacebat ink&o immobilis abfque ulla cibi , velpotusaffumptione, itauta mortuo vix licuiffet difcernere , niii cum fumus tabaci(quoquidemanteaabunde ufus fuerat) in nares irrflabatur. T unc enim oris attra&ione vi- tae edebat indicia , labiaque ita aperiebat , ut fi- ftulatabaci, longitudine nauticae , intermaxillas poffet intrudi. Atque ita quidem ille fumum fenfim aliiciens parvis , iteratifque infpirationibus fiftulamtamdiu inter mandibulas detinuit , do- nec, quicquid ea continuiifet, igne confump- tum efTet. Ioh. Chrjfofiomus exercitat. fuii de tabace Cocamlndicam vaporibus fuis homines inebria- re , fomnum conciliare , fimulque famem fedare, ac corpus rofociilare memorat. Certum equi- dem eft, frudibus illis contufis, & cum maffa farinacea fuba&is , pifces inebriari ; itautaquae fuperficiem petant. Idem quoque Matthiolui indicat Ub. 3. epiflol. ad Thadd&um Nemicum , ac Gafpar Reja a Franco faepius fe vidifTe tefta- tur. Velforfan fames tabaci ufu fiftitur, qua- tenushujusope (uti volunt nonnulli) e capite, vafifve falivalibus, liquor quidam pituitofus jnagnsi Cent. Post. ParsPr.Obs.XV 165 magnaquancitate ad ventrkulumdelabicur, un- decorpus aliquamdm nutriri queat, tefteAVc, Monarde. Annotavit quoque C&lms Rhodigi- fJH$ lib. 13, cap. 24. ex Grsecorum obf. famern fedari, quando aliquid in ore detinetur, quo crudus, &vifcidusquidamliquorin illud proli- citur , ficque ad ventriculum defcendit. Itaetiam animadvertimus milices longum fac- turos abfquealimentis iter plumbeam ore geftare glandem, eandemque volutare, ut ita fames, iitifquenonvexet. Annotandum autem e(l omnibus hifce rebus famem non admodum pelli , fed per dies can- tum aiiquot fedari , fallique. Prsterea locum illa tantum in iis habent, quorum fanguis non valde tenuis exiftic, & fubtilis. NecefTum au- tem eft, ut tales non multum laboris fubeant, fiquidemita, poris valde apertis , magna parti- cularum fubtilmm , & nutrientium quantitas e corpore avolat, tefte Htppocrate fett. 2, j4pho- rifm. 16. hisverbis: Vbifamesy laborandum non efl. Longe autem aliter fe habebat noftra aegra, quae nullis omnino ad famen fedandam utebatur mediis. Ilias aucem diucurniores a cibo abfti- nentias non tam aegrotis , quam quidem robuftis, fanifque contigifTe patet, cum tamen ex allata obfervatione a?gram tribus laborafTe menfibus, antequam a cibo,& potu abftinere omninoincipe- ret, fatisconftet* i66 Observat. Rariorum, Ut ergo obje&ioni de humorum , fpjrituum* que continua attenuatione , tranfpiratione , & deperditione fiat fatis, dico primariam rationem diuturnae iftius inediae fuifTe vifcofitatem (qua corpus ejus antea, dum in pagum Diepenhey- mium fuerat reverfa, commeftione crudorum pomorum , & raparum (fiquidem aliorum edu- liorum non erat appetens) onuftumfuiuSubtiK- bus enim fanguinis partibus perquartanam, cui tunc per duos obnoxia fuerat menfes, aliquate- nus difcuifis , imminutifque, fuperftites crudis illis fructibus debite concoquendis nonfufficie- bant, ita ut necefTario inde crudus, &vifcidus prodierit fanguis , qui non tantum difficulter attenuari potuit, &dividi, verurn etiam prae- fentes fubtiles , &volatiles fanguinis particulas aliquatenusfrenavit, undefpiritus non poterant notabiliter avolare conftanter in fangunine per- manentes, ita ut parvus ille calor , vifcidufque fuccus fervandas in ftatu tam mifero puellae abfque ulteriori alimentorum afTumptione fufFecerit, fanguifqueejushac decaufa multo tardiorifuerit circuma&us motu. Accedit , quod fanguis illo modo frigefactus, crafliorque redditus fer- mentumfimilisplanenaturae in ventriculum de^ pofuerit,?quod per confequens nervos ejus non vellicandoappetitum proftravir. Hujus etiam fententiae funt Albertus Magnus lib. 7. de Animalibus. Joubertus , Grevinus Langius, Citefius , aliique , & ex Veteribus Avi- Cent. Post. ParsPr.Obs.XV. 167 Avicenna , qui lib, i. doBr. 6.cap.i.& lib.$. Fen. i$.tr.j.cap. 8.pituitam, defkiente alio nu- trimento, hominem aliquamdiu fuftentare, & nutrirepoiTedocuit. ,- . ' \ Fortunius Licetus trafb. de iis s qui diu vi- vuni fine alimentis illud ob squaliterterapera- tum, humidumque calorem fien ftatuit : quan- do fcilicet alter alteri non marnfefte dominatur, unde fiat, ut hifce ternperatura rnjrius in fe in~ vicem a&iva conrcurrenttbus , calor hurnidum non confumat , quapropter nihii ex hauritur , hu- midumque tenellaecaionsoperationi refifterepo- teft, undenonneceile eft, reftituatur. Agen- tis enim poteftate patientis renixum fuperare non valente nihil interit. Hanc etiam propter rationem glires, taxi ( de quibus vide Jonflonum bift. natural. de quadrup. cap. 6. fol. 146.) Marmotae , Crocodili, urfi, muresmontani (de quibus Artfiot.lib. %,animalP cap. 17.) teftudines , ferpentes , hirundines, Turtures, rana?, cicadae, mufcie, culices,plu- raque alia asimalia per totam hyemem in antris abfque alimentis vitam tranfigunt. Unde Pli- nius lib. 8. cap. 57, & Artftot. modo addutlo lib. yfr capjpzx fomnum nutriri , & impinguefce- reajunt: Hinc etiam MartUlis lih. 13. Epigr. 59. de Glirececinit. Tota mibi dormitur hiems , & pinguior iilo Tempore fum > qw me nil nififomnus alit. L 4 ■& lCt Observat. Rariorum, &alibi. Dormitis nimhm glires , vitalique mariniy Nil mirum , fi vos crajfa Minervafremit. Mures raontani per fex menfes continuos , & qui- dem tam firmiter dormire feruntur, ut ex antris eruti non expergefiant , nifi vel ad radios folis, vel ignem optime calefatfli. Teftudo hyberno tempore fe fub terra occultat , antrumque ali- quod fibi effbrmat , ubi fepulta fub terra ad trium, quatuorve digitorum profunditatem per totam abfque cibo, & potupermanetbrumam : Imo cadem (tefle Rondeletio lib* de Arrphib.) abf- que alimentis quovis tempore in vivis manere poteft. Haecveroanimaliafanguine, & fucco praedita funt admodum frigido, uti ipfemet fumexper- tus; unde&tarduseftillorummotus, hauddu- Lie etiam eorum fanguine particulae nitrofae abun- de continentur, quae abfquecoaguiationefrigus introducunt, ficque tranfpirationem abattenua- tione oriundam facilius impediunt. Tradit Ariftot. lib. $.hift. animal. cap. 1 5. fer- pentes tempore brumali fe fub terra occultare. Nierenbergius lib. 12. hift. nat. cdp. 1. eofdem mrrat apud Indos per annum integrum vivere sbfque alimentis pofle. Idem tefbtur Bellonius , & Plinius lib. 8. cap. 39. adftipulante etiam Franc. Citefioy Medicogallico, dumfe expertum dicit lisrpentts vitrfis lagenis indufos pcr anniim inte- grum Cent.Post.ParsPr.Obs. XV. 169 grum abfque alimentis vivos confervari pofTe : fol. mibi 177. traft. de abftinente Confolentanea. Idem Citejiusvzxhs profert animalium fpecies quas ex penu fuo, tanquam e feracipromo, & condo alimentum attrahunt, & veluti alterurn rorem in univerfam fuam fubftantiam fufum con- cipiunt. Quae inter funt cochleae, hae enim cura fitiunt, aeris atque illis decadonihililliquitur, fucco proprio vi&itant ; unde Flatitus captivif acl. 1. Scena 1. Quaft ', cum caletur, cocblea in occulto fol tent , Suo fibi fucco vlvunt , ros finoncadit. Hyeme autem id contingit, quando fub terra co- chleae terreftres adverfus hyberni frigoris inju- riam albo quodam operculo, duro , gypfiquc fpeckm referente, ac teftse obtenfo munitae folo interno redundantis humoris fomite fuftinentur per integrum femeftre fub terra circa fruticum ra- dicesconditae : ut& omniafere animalia hyemis afperitatern variis latibulis lenire folita, qualia angues, rana?,mufcae, erucse, &c. Lacertae , & hirundines , inquit Browwn pfeudo-doxia Epidemica cap.n.fol. 292. per ali- quotmenfesabfque alimento yivunt, cochleaf- que per totam hyemen in vitris fervavimus , quac poftea, inftantevere, iterum cooiederunt. Tradit Plinius lil\ $.cap.<$i. ranas per fex men- L i ' H 170 Observat. Rariorum, fes continuos quafi in pituitam , lutumque mu- tari, aft appropinquante vere, quafi regenerari, ita ut frigore quidem diffolvantur, non confu- manturtamen. Scribit& eas inriparum antris, non tantum alimento deftitutas , fed & femimor- tuas jacere. ^fonflonus autem de quadrupedi- bus foL mthi 189. temporales^ durantejque&stl TmzSiPliniique locutndeillis accipiendum fcribit. Traditidem Ionflonus p. 186. durantes etiam hyeme fub aquis degere occlufo , ac veluti con^ glutinato ore : quod ipfum & Albertus , ufufque crebriordocuerunt. Similiter mufcae frigore torpefcentes interfif- furas afferum , trabumque (e[e occultant, ver- nalique tempore, ignive admotae, tanquam diu fepultae refurgunt. Idem fere teftatur Ariftote- les lib. S.de part. Animal. cap. 14. ut&Plwius lib. 11. cap. 16. de apibus. Experimur, inquit Swammerdammim trafb. de infeBisfol. 162. in- fec~h, paucisexceptis, pertotamhyemem fuper- effe; quotamen temporefenonmovent,fi vero vel ex locis fuis, quge tanquam naturae conve- nientia fibi elegerant, deturbantur, erigere fefe nequeunt , fed accedente calore manus , vel ignis, avolant , & de loco in locum motitatione alarum tamdiutransferuntur , donec*frigoretorpefcen- tes certumfibidenuoelegerint domicilium. Hirundines, quarum, tefte Ariftotele, va- riaefunt fpecies, a frigore brumali fe defendere geftientes occultant fefe sd lacuum, fluminum- que Cent.Post.ParsPr. Obs.XV. 171 que, &paludummargines, vel ad puteorum ca- vitates, rupefve marivicinas, ubi veluti amplexi- busconjundasreperiuntur,fe conferunt. Memo- rat ^gr/Vo/rfpifcatores eafdem nonnunquam ita mutuoconjun&as ex aquis extraxifTe. Quod& tanquam veriflimum nobis A Idrovandus ex Ari- ftotele, Plinio, Olaoy aliifque indicavit. Tefta- tur etiam Gafpar a Reyes Franco certum efTe, per dimidiumannumvivereabfque alimentis hirun- dines poffe. Memorat Cromerim lib. i.hift. Polomaparvzs quafdaminPoloniaaves, hirundinibus, * Cyp- felifquenonmultumdifTimilesconglcbatismiftiC que fimul pedibus fub brumas adventum Mq la- cubus, aquifque fubmergere , ?prcpe veris ini- tium inde prodituras,pifcantumque retibus quan- doque per hyemem motu fenfuque carentes edu- ci , nec non igni , hypocauftove admotas revi- vifcere, acavolare, frigore autem laefas illico extingui. Diu equidem , multumque difceptatum fuit, ubinam locorum tempore hyberno lateant cico- nias, & unde proveniant. Sed Baptifta Campo Fulgofuslib. 1. memorabil.fol,mihii6y. teftatur eas, hirundinum fere more, Cefc fub aquis oc- cultare , quod & confirmare videtur Ariftoteles, dum Kf\pe A©^ five Apos ( quodpedibus carere dfcatur) avis quaedam eft fimilis hirundini , de qua ^riftot. Hifl. dnimal.lib.^.cap. 30. & Tlinius lib. 10. caj>. 39. quse irt fcopulis nidifkare dicitur, i7» Observat. Rariorum, dura lib. 8. hift. Animal. cap. 16. ciconiam quo^ que fe occultare fcribit. Verum quidem eft ciconias in diverfis mundi tra&ibus certis confpici temporibus , unde Plinius libr.10. hifl. nat. cap. 23. eas aves efle peregri- nas, seftivafquedicit, velut etiam Ph&dru* lib. i.fab. 36. ut & Publius Sjrus apud Petronium Satyr. nec non Varro de lib, de re ruftica affir- mant; autquonam poftea tendant; quidameas ex Africa provenire, eoque reverti ajunt , kd non addunt, quid ibidem agant. Quidam enim easibidem, velut in Europa, nidificare, pullof- queprogignerefcribunt. At aliarumavium mo- refaBfehyemeinmontibus, vel paludibus occur Jere alii autumant , cujus opinionis etiam eft Mdartinus Schoockjus trafi. de ciconiis , Utpote quae potiffimum conveniat cum Prophetae Jere- mi& verbis cap. 8.v. 7. ubi dicit : Etiam ciconia w cceio cognofcit tempm fuum ; turturque , grus , tfr hirundo obfervant tempus adventm fui. Notandum ergo eft hic loci , ciconiam dici cer- tum tempus obfervare , quae verba non ita con- venirent , fi aves has certis temporibus de loco in locuramigrarent; tuncenimmagis illaecertaco- gncfcere loca dicendae ^flent» Obfervandum quoque eft ciconiam , quia Jeremiz loco cuni grue, turture, & hirundine conjungitur , cer- tum efle eodem , quoillaetres, tempore bruma- lifefeocculere, peinde etiam, fi tempore hyberno vel in A- frica* Cent. Post. ParsPr. Obs. XV. 173 irica, veladPontum Euxinum degerent cico- niae, neceffario per totum illud tempus iftis , vel vicinisin locis confpicerentur, cum tamen illa- rum regionumincolae nefciant, qnonam fefe pm- ripiant , poftquam aliquamdiu ibidem perman* ferint. No tum cuivis eft , quom odo etiam bom by x, media asftate , ad minimum per 14. dies non abf- que alimentis vivat tantum , fed iniuper magnarrt fubftantiae portionem filis fericis nendis impen- dat. Verofimile etiam eft in bruxls abfque ali- mentis diulatentibus, & plerumque dormienti- bus, non omnem abolitum efTe motum , fed eum duntaxat, qui per manifeftam partium foli- darum agitationem certum exhibet, vitae indi- cium. Supereft videlicet fanguinis humorum- que circulatio motus , &caloris initium , a quo aliusmajor, accrefcentibusviribus, modoacau- fis aliis non turbetur, omninodependet. Galentts lib. ff de loc. ajfecT;. caf. i. Jt , ait J neque fentiendi^ neque movendi ab elettione fa~ cultatem habuerit „ animal, neque nutriatur^ „ velut in latentibus evenit animalibus , nihilo- „ minus vivere ipfum poffe , quoad cor manfe- 3, rit illaefum , haud quaquam negandum efi ,; Quin videmus fxpenumero multis deinceps „ diebus alios neque intelligere, neque fentireg, ^ neque etiammoveri, atnihilominusvivere, Anne etiarn multas plantas extra terram , c 9uJ 174 Observat. R a r i o r u m,: qua proveniunt, per aliquot menfes fupereffe j iiec definere propullulare videmus? ut caepe, fcylla, allium, fempervivum, aloe, (quaeidcirco fempervivum marinum di&a) telephium, aliae- que plures ejufmodi herbae, quaeomnesfuccum quendam crafTum , lentum , & vifcofum obti- nent, unde arido ccelo refiftere poflunt , atfeo- que non multo intus calore gaudent, Quare e terra edu&ae non virefcunt tantum, fed &ger- minant, Probant haec omnia crudam , frigidamque > ac vifcidam materiam in corpore ( praefertirrt fanguine antea ejufmodi particulis onufto ) cau- fam effe, cur corpus (quale etiaraaegrae noftras fuit ) abfque recenti nutrimento diutius fubfi- ftere queat. Idcirco etiam Hippocratesfeft. i. aph. 13. Senes facillime (propter exiguum fcili- cet calorem ) jejunium ferre dixit, fecundo hoceft, lunatici di&ifuerint. Ani- madvertebantur enim epileptici juxta diverfas lunse phafes fpeciatim affici , ita ut Luna non tan- tum circa ftuxus, & rerluxus marium» fluminum, alia- 176 Observat. Rarjorum, aharumque aquarum , fed & circa hominum, bru- torumque humores peculiarem vim deroon- ftret. Talisetiam puerquidamturbae Jefum fequen- thent Matth.cap.ij.vers 14. cujus ergo pater adjefum.appropinquans in genua prolapfus di- xit : Domine miferere filii mei, quoniam luna- ticus efi , & male afficitur , fape enim cadit in ig- &fitpe in aquam. Legimus & apud Marcum cap. 9. vers ijk Quendam e turba clamantem dixifle : filium ad te , magifler adduxi , haben» temfpiritum mahtm , qui ubicunque corripuerit eum, lacerat, ipfeverofpumat, &ftridetden- tibus , & exarefcit , dixique difcipulis vefiris^ ut illum ejicerent, kd nonpotuerunt,quae Lucasc. 9. vers 39. fere repetir. Pueriautemiliius malum Spilepjiam fuifle Pa- rentis verba , Evangeliftarumque abunde do- cent teftimonia. Namque illum convulfum dentibusftridifle, faepiufquedelapfum, necnon ©refpumantifui(Te fidem faciunt. Pater autem jnalum hoc ei a prirna ufque infantia adhaeflfTe •queftus fuerat. Hinc Hippocrates lib.de aere9 aq. &loc, ut & 6. epidem , morbum hunc rv\v r 7nttJicop Tca-ovfivepuerorum morbum vocat, pueris autera hunc magis familiarem morbum crediderim , quod humidum maxime iis fit cerebrum hinc HippocratesAph. J>fecJ. 5. Quibtu inquit epilep* fa ante pubertatem contingunt , wHtationem hjbtm Cent.Post. Pars PRr. Obs.XV. 177 habent , ( diminuto fcilicet per atatem humide.) Ouibus vero accidit vigmti quinque annos natis% plerumqae commoriuntur. Notavitquoqueoptime^i//<7£/?/fci lib. i.fen^ l.trafi.^. cap. ig. morbum hunc, proportione habita, in calidioribus magis, quam frigidiori- bus regionibus homines afHigere. Afros malo Herculeo obnoxios admodum ef- fe Hippocrates quoque lib. de morb.facr.propter caloremregionisteftatur. Puerautem, de quo S. Script. in Galilsea , ubi etiam cakt maxume, natus erat. Certum autem eft modo enarrata fymptomau non ex Veterum tantum ( quales funt Hipt>ocra- tes quoqu e lib. de morb.facr. propter calorem re- gionisteftatur. Puer autem, de quo S. Script„ in Galibada , ubi etiam calet maxume , natus crat. Certum autem eft modo enarrata fymtomata nonexVeterumtantum (qualesfunt Hippocra- tes lib. demorb.facr. & Galenus 3. deloc. aff. cap* 7. ) fed & recentiorum opinione morbum fa- crum plerumque comitari : quod & experientis abundedemonftrat. Contingit aliquando , ut morbus hic flatas fer- vetperiodos, patientemque denuo fumma cum vehementia invadat, cujus rei exemplum unurxis &alterumadjiciam. Thom. Bartholinus obf.med. centur. i.hifi. jzl Singularem^ incjuit, Lunfcumcorporefyilep- M tm 178 O B S E R V A T.' R A R I O R U M tici confenfum in Patria noflra vidi : filia enim SophU in horto Regio Fridericiburgenfe epileptica me & 6.ejufdem cap. 1. confirmante etiam Hippocrate lib. 5. de morb. popularib. , nonnun- quam per vomitumex hepate, vel liene fangui- nem ejici fcribit. Eft Cent.Post.ParsPr. Obs.XVI. 187 Eft autem valde periculofa hujufmodicruoris ejectio. Quapropter etiam R. Dodonaus med* obfcap. 26.fol.6q. teftatur fe nullum unquam vidhTe hominem, qui hoc Iiberatusfueritmor- bo ; quamvis enim hic fanguinis vomitus faepe aliquamdiu , imo nonnunquam per snnum in- tegrum, velultra ceffaverit, facillirnetamenre- vertitur , fubitaneaque tandem morte ^gri per hujufmodi vomitum obruuntur, vel etiam in afcitidem incidunt. Hujus rei exempla extant apud Marcell. Do- natum hifl. med. mirab. lib. 4. cap. 9. & apud R. Dodonaum cap. 26.Joh.R.h-odium obf. med* cent.z. obj. 64* Scultst . armament. obf. 73. Hinc eti.im Hippocr. lib. 4. aph. 21. Dejeblio- nes. inquit, nigra, qualisfanguis niger , fpon- teprodeuntes^ & cumfebre^ <&finefsbre^pef- fima. Et eodem lib. aph. 22. morbis quibufvis incipientibuS) fibilis atra vel furfum-, veldeor- fumprodierit^ letale. XJz8cfeqq.aph.21.ejuf- demlibri. Ouibufcunque ex morbis acutis , aut diuturniSy vulneribujvey aut aliter quocunque modo extenuatiS) bilisatra^ vel> qualisfanguis niger, prodierit , pofiridie moriuntur. Idem lib. eodem Jlphor* 25. Sanguis, ait, quidem qualifcunque fit , malum. Deorfum vero , bonum^ niger fubtus fecedens. Ita tamen hxc pronunciat Hippocrates , (1 mata co rp >©ri s accedat difpofitio, vel febris aclfit , uti ckrius femet ip- fum lib. j.aph: 37, explicat. Fieri enim poteft ut i88 Observat. Rariorum, utquifquam castera fanus, illgefis vifceribus in- ternis, & impeditis folitis (fcil. mulierum men- ftruis, fivevirorumhaemorrhoidibus, vel alio quodam fluxu) evacuationibus, nonnunquam hujufmodifanguinisvomitufanetur,qualeexem- plum vomentis puellas fequenti obf- 17. adducturi fumus. Merriorat Thom. Bartholin. cent. $. hift. 56. / de Cardinale Cibo* qui fanguinis vomitu, & deje&ione nigra obierat ; inejusau- temcadaverediiTecl:o, praefente Anthon. Mufa Brajfavoto, repertaeftvena e liene prodiens fu- pra morem tumefa<5h , nec non ex eadem non tantum in ventriculum , fed & in inteftina eje&us fanguis. De eodem Valverda lib, 6. cap. 5 . atque ex eodem Adrian. Spigelius de hum. corp. fabr. lib. 8. cap. 14. cornprdfo liene ventriculum fan- guine , qui per vas breve dertvabatur , repletum fuifle, ventriculo autem preffolienemmtumuhTe notavit. Theoph. Bonetus MediciSeptent. collat.lib.l* de infimo ventre , feil. j.fol. mihi 547. ex Georg. Wolfg. Wedelio de gravida quadam mulierefan- guinem vomente memorat, cujus lien maximus erat , ac tumidus , vafque breve folito calamo fcriptorio craffius , quod e liene prodiens in ven- triculum inferebatur , ubi in diverfos di videbatur ramos, uno horum ftylum in ventriculum ad- mittente, reliquis in exteriorem ejus tunicam infertis. Non procul ab hoc inferius paullo aliud adhuc vas, fed roinus, ex liene ad ventriculum tendere vifum eft , itidem pervium . Ventricuius alias fatis fanusfanguinegrumofo ad tertias repletus obfervabatur , in vafis vero fan- gui feris vix veftigium exftabat fanguinis , excep- tisaortae , & venascavae parum fanguinis coagu- lati Cent.Post.ParsPr. Obs.XVL 19$ laticontinentibus: undequis inferatpropteriftam vaforam communionem aliquidelieneinventri- cum effundi pofTe. Verum non adeo certum id eft, quamvis enim venae per univerfum corpus undique difperfaefanguinem ab arteriisadvectum, a quavis parte avehant , nec non valvulis refluum cohibeant fanguinem, alia tamen venarum ventri- culi eft conftitutio , utpotein quibus nullae repe* riunturvalvuke, ita ut fanguis, etiam in cada- veribus, fufque, deque, tam verfusfuperiora, quam inferiora ex iifdem exprimi poffit. Vafa autem haec ventriculi venofa quadruplicia funt ; primo nempe vafa brevia duos pollices lata , quas fanguinem a ventriculo in ramum fplenicum, non tamen in lienem , & inde in venam portae deferunt; Secundovenainlatere dextro, paulo l infra inferius ventriculi orificium , dextragaftro- epiplotca vocata; Tertio in finiftro latere gaftro- epiploica (iniftra , quae ramos tam in ventriculum, quam omentum difpergunt , & denique Quarto dextra-gaftrica , fivepylorica tenuis , quae a trun- co venae portae prouenit, quae omnes venae mutuas in ventriculo ariaftomofes habent nullis dotatae valvulis. Haec omnia ita fe habere retuiit mihi Anato- micus , & MedicusHagienfis Celebris D. Anth* Nttck,) ut pote obfervationibus edodus , tam per fanguinis prefliones, quam liquorum in ifta vafa in jediones , ut & inflationes. Flatus enim , & liquor in vas breve immiffi in ipfa afcendere vafagaftrica. An- 1$1 OBSE&VAT* RARIORUM Anthon. de Pozz,is ephem. German. ann. 4, *bflo.fol.-$i. fe in Baroniffae cujufdam cadave- re obfervaffe ait vas breve ad ventriculum ten- dens valvulis caruiffe. Ita ut mirum non fit fanguinem a ventriculo Cardinalis illius ad lie- nem, & viceverfa ab hoc ad ventriculum po- tuifTe premi. Nihil autem ornnlno exarteriae caeliacaeramis aliene ad ventriculum , vel viceverfa, a ventri- culo ad iienem traniire ftatuit Richard: Lowe- rtts traU. de corde cap. ^.foL 205. Ubi, lertiHS^ityarteriti caliacaramus >qui & „ omniuxa maximus eft , in duas dividitur pro- 9, pagines, quarum Prior verfus finiftram lienis 3> partemprocedit, fed ubilieni appropinquat, 3, diffifTa quafi in bivium , furculum unum ia 3, ventriculifundum exporrigit, aliuminlienem >, refle&it. Secunda vero hujus rami propago „ paulo ultcrius prove&a prope akeram lienis „ partem fimul in quatuor furculos dividitur, „ quorum duo in lienem , reliqui in ventriculura „ huc illuc quaquaverfum explicantur. Hoc „ autem expertum fe injedione atramenti vel „ lactis, clareque , & perfpicue fe vidiffe li- „ quorem, poftquam ad commune iliud bi- „ vium, vel quadrivium pervenifTet, inlienem, „ & ventriculum , fimul , & femel deferri af- firmat. Mutuam vero duorum iftorum corporum fanguinjfque io ventriculum Cent.Post.ParsPr.Obs.XVI. 193 ranflationem per lienis fieri venas minus eft ve- rofimile; eodem namque modo , quo arterise, quaefanguinem ad hepar, pancreas, inteftinum duodenum , ventriculum , lienem , & omen- tum adferunt, omnes ex eodem proveniunt trunco; ita etiam venae, quae a quavis harum, partium particulariter procedunt , quaeque fan- guinem per arteriasadve&umrevehunt, omnes in unum concurrentes truncum venam fcilicet portae terminantur , ita ut venae inter ventricu- lum, & lienem brevibus (ibi mutuo ramiscon- currentes, ideoque breves didcx , rami tantum fint venarum a fundo ventriculi defcendentes , dum rurfus alii venarum rami a liene provenientes prioribus obviam procedunt , ac melioris dedu* dionis ergo conjun<5H in unum , vas nempe bre- ve, concurrunttruncum , quiporroabutraque parte refluum , nec non commixtum fanguinem ad portaevenamdefert. Fel. Platerm obf lib. l.fol. mihij$.&j$u ut & Ub. de vomit. caufcaf. S.fol. mihi 648. hu- jufmodipicisinftar nigrum fanguinem per vomi- tum, alvumque eje&um e vafis mefentericis ad ventriculum excurrentibus, ac ob tetri fanguinis illuviem in illis contentam referatis,provenire exi- ftimat. Fr. deleBoe Sylvins vomitum fanguinis pan- creatisvafe quodam humore acri aperto oriri ftatuit, quem fanguinem fi nec per fuperiora, nec inferiora exoneretur , ibidem ulcus produce- reaifirmat. " N Vc- 194 Observat. Rariorum. Verum modo addu&a opinio(quafanguis ex liene per vafa brevia , & mefenterica in ventricu- li cavitatem deferri creditur) non fuftenfhri pofle videtur, quod inter ventriculi tunicas quidem , fed neutiquam ipfo terminentur ventriculo , alias enim fanguis continuo in eundem efflueret. Verum quidem eft vafa iila fanguiferanatura- liter ventriculi tunicis inferi , fed in temperatio- ribus, maleque difpofitis corporibus fanguis fervidior , acriorque redditur , unde vafa in ipfo aperiuntur ventriculo, indicante hoc ipfumT*/;. Wdlifio de fcorb.cap.i.cum dicit fanguinem eo cafumagis,fa!inum adeoque ad orgafmum aptio- rem orincia vaforum facilius perrumpere. Et quld nihicaeque, acaliiscorporis inparti- bus, vafa fanguifera per diapedefin , vel diaerefin perrumpantur, fanguifque minus confueta fer- mentatione conckatus in ventriculum efFun- datur ? Ita faepe obfervata funt in hominibus fanguinis vomitu extin&is vafa fanguifera majora propter orgafmum fanguinis plus jufto concitatiorem , fere evacuata , & in circumftantium admiratio- nem circalpartem, ubi fa&a fuerat evacuatioin ventriculo admodum fuifle tumefa&a ; haec inter aliosconfirmat Aug.Tbonerus lib. 3. obf. pag. mihi 140. Cum memoret, quomodo D. M. „ A. Herrenfcbmid Gymnafy Ulm. Metaphyf. „ ProfelTor poftlargioremvini hauftum corpo- „ rifque validiorem motum in fanguinis vomi- „ tum Cent. Post. Pars Pr. Obs.XVL 19$ r„ tum exundantem inciderit ad mortem ufque „ perfeverantem. Quo vita fun&o, & cada- „ vere referato, in tota vena cava , & arteria „ magnainiumbisrecumbentibus nihil fere fan- 3> guinis, inaliisetiamvafisnihil, praster quaf- 3, mucilaginestantillocrupreimbutas, ventricu- „ li vafis fanguiducis valde tumefa&is repertum „ ait. Idem quoque teftatus eft degravidarnulierei cujus modo memini, Georg* Wolfg.Wedelms , nec non F. PUtertis lib.z»obf.pag. 472.de nobi^ li quadam matrona. Caufa vero, cur vas breve venofum, juxta fupraaddu&orumteftimonia, iniis, quivomi- tu fanguinis obierunt, ufque adeo intumuerit, nulla, meo quidem judicio, alia effe potuit, quam magnus aliquis fanguinis orgafmus atque infuper obftru&iones quaedam neceffario in vafis latentes gaftricis a vena cadiaca procedentibus, &adlien©mexcurrentibus. Itaut, cumfanguis inde tam cito perramosvensecdiacae reverti ne- queat, quamquidemfortiter ab arteriis appelli- tur , neceffario partim extra vafa erumpit, partim vasbreveadimplet, &diftendit. i N i OB- J96 OBSERVAT. RARIORUMi' OBSERVATIO XVII. Menjlrua vomitu egefla. EXempIum quoddam menftrui fluxus guttatim e palpebris effluentis tom. i- obf. 19. ejufdemque aliud quoddam e palpillis erumpente obf 7p. retuli; hic autem agam de menftruis a puellaqua- dam (qu£ olim parentibus meis famu- lata eft) tempore cujufvis purgationis menftrux vomitu magna quantitate eje&is, quod ego ipfemet aliquoties vi- di , puella autem nihil inde detrimenti fenfit , fana namque permanebat, & alacris. % IN OBSERVATIONEM XVII. CAtamenia mulierum propter vaforum fan- guiferorum circa uterum obftru&ionem prodire nefcia alias fibi vias quaerunt, per quas coromode exonerentur, uti obf. 19. tom.noftri yrimi aliquomcdo oftendimus, vomitu autem rarius illorumfiteje&io. Tbom. BarthoL cent. 5. hift. yi. exemplum fuppeditat faeminse, cui folita^ menfiumpurga- tiones Cent. Post. ParsPr.Obs.XVII. 197 tiones per annum fubftiterant, qugeque ftatis menfium vicibus vomitum fanguinis, fatis fub- inde grumofi , patiebatur , fine ulla de liene quarrimonia. Idem teftantur Anth. Mutlo, Brafiavoluscomm.adaph.il. feU. 5% Hippocra- tis, nec non R. Dodon. medicinal.obfcap. 26. Anthon. Beniveniuscap. qi.Amat. Lafit. cent. 1. curat. 17. Job> Langius epift.dp. lib. 1. Verz^afcb. ebfimed.c* i$. Mart. Ruland.cmt. ycurat-^. & cent.^.curat.6j.G.Horfiiuspart.i. obf. medic. lib. l.obf.tf. Aib. Hermannus Cumnrius mifcelL medic. phyfi curiofdecur. 1 • anni obf 9 5 fol. 2 24. Decur, 2. an. 2. obf. iqi, foL 251. nec non Qleberr. Medicus Steph. Blank^rdus colletl* med. phyfcent. i.obf.69. Baldajfar Timaus caf. med. lib. 4. cap. 12. foL 211. exemplum habet nobilis cujufdam Ma- „ tronae 40. annorum* Haec , retento ukra „ bienniurn fluxu menftruo, fingulis menfibus „ circa ultimam Lunae quadraturam copiofifli- „ mum fanguinem vomitu rejiciebat, huicque „ aChirurgofanguinemfiftentia, &contravo- „ mitum cruentumfacientia, exhibitaerant; a „ quorumufupeflimefe habuit, Quare Tsmai imploravit opem , qui, re penitius perfpe&a, memor aph. Hipp. $2. fetl. 5. omni co- natu in id incubuit , ut fanguinem ad ute- rum, tanquim huic evacuationi deftinatum locum, revocaret, nihilque eorum , quae ad menfium retentorum provocationem quocunque N 3 mo- I98 " O B S E R V A T. RABIORUM, modo facere poterant , intermifit ; fed cuni -etiam efficaciffimis, & exquifite comparatis re- mediis nihilproficeret , ipfaque vomitiones hafce TOenftruas citra ullum valetudinis incommodum facile ferret , naturae negotium committendum cenfuit. Duraverunt autem , ut inquit idem, hi vomitus ufque ad quadragefimum o&avum annum, quo fponte defierunt , valetudine cor- poris deinceps variis morbis fubinde tentata, ut plerumque deficientibus per aetatem menfibus fieri folet. Momtos itaque ferio imperitiores velim, ne ad- ftringentia mulieribus exhibeant $ quibus, ob- itru&is viis inferioribus , fanguis per os viam qua> rit : nifi prius referats , quo menftruis circuitibus fecundum naturam fluere folebat fanguis , tran- fitu. Hoc enim nifi fiat , aegra mortis incurret periculum : cujusletaleexemplum Celeberrimus Vir G. Wolfg. Wedelim OpioL lib. i.fett. j?. cap. 3. foL 146, adfert. Joh. Rhodins obf med. cent* 2. obf. 64. foL mthi 101. An. 1625. Patavii duas vixiffefaemi- nas tradit , alteram Deo dicatam , ccelibem al- rcram: quaeimminentefluxu menfium, pridie fanguinem abfque incommodo rejecerint, imo vomitum praefenferint ; quem fi medicus cohi- bere tentaret , varia fuboriebantur fymptomata ipfo vomitu fiiblata. Rod. a Caftro lib. 1. demorb. mulier.cap. 2. fol. mihi 101, fe illuftrem J)* Johannam-iComi- tiffam Cent. Post.Pars Pr. Obs. XVII. 199 tifTamVillaefrancaecurafTerefert , quae, niiifin- gulis menfibus fufficientemfanguiniscopiamper os rejedaret s infebrem, &gravifTimafympto- mata incidebat. Dom* Panarolus Jatrologifmo obf med. PeKteci-obf6.pag.mihi 4. Mulieris cujufckm 70, annorum meminit, quae abipfauiqueinfan- tia menftrua vomitu exoneraverat. Plura ejuf- rnodiexemplavidefisapud Schenkitim lib. 4. obf med* Quaeritur autem, per quas vias menftruus ille fanguis ad ventriculum perveniat? Verum quidem eft peculiares nullas demon- ftrari pofleviasab utero ad ventriculum tenden- tes, quoniam autem fuperfluus, & menftruus ille fanguis vafis retentus confuetarn , qua exeat , non invenitviam, fehtysnt&t*, magnoquecum impetu furfum commoveri incipit> magnaque vi, modoperhas, modoper illas circumfertur vias, donec aotam quandam mveniat aperturam , qua exoneretur. Neque vero diffimile eft hu- jufmodi fanguinis excretionem velexvafismefa- raicis ad inteftina , vel ex his ad ventriculurn , veletiam ex arteriis inter mernbranas tunicarum ventriculi implantatis fieri. Hippocrates tib* 1. de morb. Mnlier.fell. 5. fol. mihi 592, , huncfanguinisvomitum iis, quas finevirofunt, magiscontingereait. Ratioeft, quod mulieribus femel , faepiufve enixis vafa fan- guifera menftruis emittendis deftinata aropliora N 4 fmt aoo Observat. Rariorum, fintmulto,quam nondumimpraegnatis, adquod etiam multum faciuntlochia. Idem Senex Cous Aphor. ii.febt. 5*. mulieri> ait, fanguinem evomentiy menflruis erumpen- tibus fit folutio. Quod & conflrmat Celfus lib. 2. cap. 8. Ita ut v fanguinis vomitu a fuppreflione menfium orto, nullum praeftantius reperiatur confilium , quam ut folitus quantocyus idoneis xnedicamentis reftituatur fluxus. Quod puellae cuidam optime fucceflifTe refert R. Dodoneus obf. med.cap.z^.fol.mihi^j. necnon Amat. Lufit. curat.Med.cent. z. curat. ij.fol. mihi 148. ubi depuerpera quadam refert, cui nihil lochiorum poft partum decefferit , correptaeque febri, an- gore, cephalalgia, fitique poftridie fanguis per os , narefque magna copia effluxerit , poft cujus fluorem capitis dolor, & fymptomata omnia remitti coeperint. Sequenti vero die cucurbitulis feminibus admotis , & fyr. de bifantiis fine aceto , faepe fumpto , aliifque externe adhibitis , fanguis diverti , & retrahi coepit. Atque ita illaconvaluit. OBSERVATIO XVIII. Glans plumhea deglutita, ac per vias urinarias emijja. QUifquis continuis , dirifque affliftus eft cruciatibus, quaevis interdum, queis le vari fperat , admittet , membra- que Cemt.Post.ParsPr.Obs. XVIII. 2or queuri, fecari, ac nonnunquam ampu- tari permittet, vel etiam non ingrata tantum , ac naufeabunda , fed & peri- culofa aflumet, modo minima miferias evafuro fpes fuperfit. Hujusreiexem- plum mihinon ita pridem fuppeditavit Vir Celeberr. Joh. Ludov. Hannemannus Philofophice in Academia Chilonenji Profefjbr. Faemina quaedam paflione colica affec- ta hortatu cujufdam glandem deglutive- rat plumbeam , quam poftea (prasviis tamen horrendis doloribus) cum urina per confuetas vias reddidit. Hoc , in- quit Hannemannus , bona mihi fide narra- vit D. Agrippa Medicus Hulfenfis in Hol- fatia. IN OBSERVATIONEM XVIII. QUamquamhsechiftoria fidem apud multos non fit inventura, ipfe tamen eam, quod teftimonia adfintfidedigna, nonrejecerim, id. que tanto magis, quanto plura fimilia aliis do&is , iifqueintegerrimisviris annotata reperio. Ita memoratur Att. Phtlofiph. Anglic. an. 166%. foL Hiftoria quaedam ex epifi. a Do&ore Nathaele Fairfax ad H. Oldenbnrgittm chta, » quas fic habet : G. Eliot de Mendlefham in N s Suf- ■zoz ObservaT. Rariorum, „ SufTblcia, mulicr pallid?, mediocris aetatej „ &corpulentaadmodum, aliquotannosaffli&a „ cruciatu inteftinorum , perfuafa fuit a Vicino , 3, qui multuminfimili Accidente paflus fuerat , „ deglutireduas idoneas glandes: &ftatim(ut „ ipfe ante) fruebatur quiete a doloribus: fed „ pofteacruciatusmagno cum foenore redibant, „ ipfaque multum cum morbo fpatio 15. ann. „ confli&ata femet commifit curae cujufdam „ Apothecarii, qui ipfi prafcripfit pulverem, *, poftcujusufumproximomane, dum minge- „ bat, cumurinaexcrevit, quod cum clangore „ ad latus matulae elapfum maxirne illam attonuit „ ignaram, quid efTet ; & urinacaute effufa , „ reliquus erat gravis, & (fecundum apparen* „ tiam) calculofuslapis, colore dubio inter fla- 3, vum , &rubrum, fere magnkudine extremi- „ tatem pollicis aequans. Sedubimalleodecuffe- „ rant exteriorem partem cruftse ejus, invenerunt „ globum medio inclufum colore aereo : qui ta- „ men cultello paululumrefe&us comperiebatur „ efle plumbeus. Quamnam autem quaefo per viam glans illa in veficam tranfiit * Nonnulliviameliguntpervafa quaedam lactea ad renes tendentia , non quae cum chylo ad mam- mas tendunt, verum quae breviori curfu, fcili- cet per rivulos aliquot lacleos , ex cy fterna chyli in venas inferuntur emulgentes, de quibusvide Thom* Barthol, lib. 6\ dc latt* thorac, , & cav. 8. - " ■ dc Cent.PoSt.ParsPr.Obs. XVIII. *o$ de venis lacl. Sed iter illud T\ioma Warthono Adenogr. caf. ij.fol. 91. propter rationesad- je&asnonarridet. Aliieumin finem vafa quae- dam lymphatica adducunt , fed hxc liquorem quendam magis a renibus ad chyli receptacu- lum auferunt; quam aliquid ad renes adfe- runt. Alii autera de tubuli? quibufdam in inteftino cgeco capitetrunci hominis repertis, & coiumu- nionem cum renibus habentibus loquuntur. Hoc autem haud dubie infolitum quidfuit, lufufque quidam naturas , quapropter in aliis corporibus locum habere nequit. Ne tamen explicationem iftius phaenomeni fic- coplanepede praeteream, ac conje&uras potius circa rem adeo obfcuram proponam , verofimile mihi fit hujufmodi cafu omnia fieri praeternatu- raliter , corporaque illa dura non per vias com- munes, fed fada laceratione, vel penetratione partium , fenfim in veficam ingredi. Neque adeo abfonum eft dicere glandem iftam primofibrasinteftiniilei, ubicircaos pubis def- cenfu fuo fundum attingit veficae, ficque etiam tandem ipfius veficas fibras per detritionis mo- dumpenetrafTe, exitumque fibiper viam urina- riam aperuifle : quam opinionem ego libentius ampkctor , quia exemplum fimile reperio apud Bernardinum Cabifinm C 2. obf. 168» fol. 166. CUndmm Sohn virum quadragenario proximum poftquam in nephriticos incidiflet dolores, cum urina per urethram , parvulam , aft plumbeam juftae mag- nitudinis glandem, nec non calculum quen- dam Cent. Post. ParsPr.Obs. XVIII. 211 damreddidifle, acdixiflefe ante triduum quat dam comedifle aviculas ejufmodi glandibus in- terfe&as, ac proinde coqui incuria reli&um in avi- bus plumbum fe haud dubie in gulam intrufifle, Parvi cujufdam clavi forte deglutiti, poftea- que calculo obdu&i, atque ita e vefica extradt meminit Ioh. Matth. Heffus hift* rarior cap. i • & Diemerbroekius Anatom. lib. i.fol. 170., &c. De acu comatoria per fomnum deglutita, poft. que decem menfium moras cum urina excreta , ex Alex. Bened. tom. noftr. prim. obf. 26. foL 112, mentionem fecimus. Idem etiam lib. 5 . Anatom* cap:6> acustresdigitos longae, accafu quodam deglutitae, & poft mortem in vefica repertas meminit. De acuin calculi meditullio reperta vide Amb. Par Cent. Post. Pars Pr. Obs. XVIII. 219 PraeftatetiamMercurium majori exhibereco- pia : Acidum enim , vel falfum , quod in inteftiBis fsepe eft, aparvaMercurii imbibitur quantitate, unde corrofiva evadit, contra quam copiofiori continget Mercurio. Certum eft Mercurium , modo vivus fit , & ritepreparatus, hoc eft, pinguedine mortifica- tus, velinparvasparticulas difcerptus, non efle venenatum , nec corpori nocere , quia fluiditate fua, & gravitate facillimedefcendit, eademque facilitate abfque fui diminutione ejicitur , qua fuit affumptus. Illud autem ipfe demonftrat u- fus : meminit enim H ab Heers obf. med.yag.ifi. Qentmionisy cui cum Princeps comeflabundus in media compotatione rifum captansfelibram ar- genti vivi capaci poculo vino pleno propinan- d am curafTet , ipfe, obdu&o amyftide vafe , pra> fentibus omnibus, nec enim adhuc fere bibens fugere poterat , atque in cachinnos effufis, lar* giffime,&cumfaenore pridianaecaenae, peranum innoxie reddidit, ultraque triginta annos fanus vixit dicens,cum inter pocula rideretur , fe dyfte- riscoropendium feciffe. Mercurium vivum innoxium efle ipfi etiam docent fervi cinnabarim nativam in minerisquae- ritantes ; nonnunquam , enim furtim pondera aliquot deglutiunt ; Ideoque infpe&ores jubere vulgo folent , ut , ex minera afcendentes , ai- vum deponant furta manifeftaturam. Agreftemnovit PravoHm^ qui ad deturban- dam 220 Observ at. Ra r iorum. damalvi farcinam argenti vivi binas unciasquo- vis die fumebat, quas reje&as , & probe lotas iterum confueto more ufurpabat. Mercuriusitidem vivusPatavii verminantibus exhibetur pueris , tefte Job. Rhodio obf. med. centur. $. obf. 85. folK mihi 195. qui etiam narrat hydrargyrum nulloartificioimmutatum citrano- xam incolis infulae cujufdam prope Moluccas, tam ad confervandam fanitatem,quam ad propellendos xnorbos ufurpari, OBSERVATIO XIX. Delirium , aliaquefymptomata affumptionem fanguinis menftruifequentia. Dlverfis equidem , mirifque modis artesfuasin mundo exercet Diabo- lus, utpereafdem hoc, vel illo modo miferos decipiat , atque irretiat. Illius rei exemplum aliquod ipfe ego vidi 14. Aprilis ann. 1 dS^cui fimile mihi nunquam huc ufque in Praxi confpicere licuit. Centurio quidam , aetatejam adfeni- nium vergente, & extra Hollandiae fi- nes degens , uxore mortua , domefticas curas Gubernatrici cuidam commiferat. Hxc autem , poftquam aliquamdiu cum eo Cbnt.PostPar^Pr.Obs.XIX. iti eo vixiflet , omnem movit lapidem, non tantum , ut curae , folertixque intuitu Domino placeret r verum etiam, ut eum face mutua torreret. Eventu tamen conatibus , votifque non conveniente, acincaflum adhihita quavis diligentia, modeftia , ac candore , tandem ad illi- citas , & deteftandas fe convertit artes , uteum adamorem incitaret divitiarum haud dubie cupida , quibus , mortuo eo, juniorem ad fe alliceret. Contigit ergo aliquando , ut ille men- fe Martio multo mane, peregre proifec- turus Giibernatricem juberet vini nonni- hil cum vitellis ovorum, faccharo, & aromatis pracparare : in hunc autempo- tum portionem quandam proprii fangui- nis menftrui infudit , quo ita coloraba* tur , ut ipfe Herus coloris rubicundioris caufam rogaret. Sed illa aftute refpon- ditaddita fuifleAnatum ova, quorum vitelli , praefertim ifto anni tempore, tanquam adhuc immaturi , fint rubicun- diores, qua ratione ipfe tum quidem contentus erat. Verum ille circa vefpe- ram reverfus magno corripiebatur ango- re, cujus caufam nefciens fanguinem nari-» 112 O B $ E R V A T. R A R I O R tf M, naribus, ore^auribufyueemittebat; qui fluxus ( non tamen femper eadem ve- hementia) per tres feptimanas conti* nuas quotidie durabat. Illeautemnon tantum de capitis dolore conquerebatur, fed&devertigine, & appetitu proftra- to. Tandem autem deco&o falfaparik Ix , & faflafras , cui fub finem decodti herbae quaedam cephalicx addebantur, nec non confervis ex iifdem herbis con- fe<5tis, cucuphifque percuratus efl IN OBSERVATIONEM XIX. Clrca hunc cafum perpendenda occurrit qu#- ftio, an mulier five per menftrua propria* fivealiaphiltra, fic perverfe nuncupata, quen- quam in fui amorem allicere poffit ? Jam olim equidem , ac ante plura fecula , alia , cxceptis incantamentis , fuiffe remedia, quibus quifquam in alicujus impelli poffet amorero, vete- resmulticonfirmant, quos inter CafarM.Au- relins Sfift. ad Antigonum , de herba quadam Flavia c!i&a> ac in Arcadia ( ut fertur) cref- cente. Acofta Indicae cujusdam herbae meminit , qux herba viva dicitur ; Albertm Magnm lapidis sALtitis meminit, Andr. Matthiolm de fung» cervi- Cent.Post. Pars Pr. Obs.XIX. 223 ccrvinoagit: aliide Hippomane fabulantur, quo nomine nonnulli intelligunt carunculam recens nati pulli equini circa linguam confpicuam. Haec autem in philtris efficax efFe , ignique mandata amorem abolere credebatur, qujrefer illud Vir~ gilii lib. ss£ncid. 4. Quceritur & nafcentis equi defronte revulfus, Etmatriprarepttu amor. Apud Ovidinm de arte amandi idem praepara- tum fuit philtrum. At Hippomanes aliud quid fignificat , luridum fcilicet liquorem feminalem equaelibidinofae, ipfa vocis denominatione fatis clamante. Hippomanes enim idem eft, ac tQ *i7T7nv Mavia y hoc eft : eqtt& infania* nam de« fluente ifto liquore equa coitum defiderat furi- bunda. Ita etiam Arifioteles lib. 5. hifi. cap. iS.Juve- nal. Sat. 6. Columna de rc Ruftica lib. 5. cap. zy* Plinins Ub. 28 . cap. 11. (utut lib. 8. cap. 42. Hip- pomanes vocetcarunculam iftam, de qua fupra, undeillorum errores, qui perperam Hippoma- nes ita interpretantur) ut & Vtrgilins verbo Hippomanis iftum indicarunt liquorem , ut lik %.Georg* patet: Hinc demum Hippomanes vero quod mmine dicunt Paftores , lentum deftillat ah inguine virus. Refpon- /Z24 Observat. Rariorum Refpondemus autem ad praemiffam quaeftio- nem , nullum potum , nulla medicata pocula ( qualiacunque demum fuerint ) queaquam certi cujufdamhominisamore corripere,vel ad ac"him venereum concitare pofTe. Magis enim eft, ut infaniaoriatur,ficutaccidit &illi, cujus memi- ni. Cerebrum enim ei non tantum menftruo fanguine perturbatum, fed fanguis etiam ejus ad peculiarem quendam orgafmum deduftus fuit. Traditetiam HabHeers obfimed- lib* i« obf. ll.foLn6. dejuvenequodam,cuipoftquam ju- vencula quaedam amatorium , in cerevifia exhi- buifTet pulverem , magna obvenerit narium haeroorrnagia,quique poftea , per os thrombos pvo majores^ ut per omnia momenta fufFocan- dus videretur, fcreaverit, nec multo poft per tirinarium alvinumque feceffum , fanguinem tantaemiferitcopia, utnonmodo aliquotmatu- las , fed & fitulem capacem impleverit. Delirium, & amentiamex hujufmodiphiltris fuiffe ortam C. Suetonius Tranquillus etiam tefta- tur/^.4. Ubi narrat Caefoniam marjto fuo Cali- gulae amatorium propinaffe medicameatum , quodin furorem verterit. Ejus rei Juvenalis etiam Saty r. 6. aliique meminere. Fertur Lucila 7*. Lucretii Cari uxor fufpicio- ne furtivi amoris marito fanguinem propinaffe menftruum , unde ad tantam redigebatur infa- niam, utviolentas fibiintuleritmanils; hincde eo olim Politianus : Hic Cent. Post. ParsPr. Obs. XIX. zif Hic qui philtra hihit , nimioque infanus amore, Moxferro occuhuit , fic mentem amiferat omnem^ Petr.Borell.Hift.gr obf.rar. med.phyf.cent. r« ebf.6^.fol. mihi 63. Theologicujufdammerrii- nit prope urbem Caftrenfem , qui , philtro men- ftruorum muliebrium cum leporino fanguine in condimento fumpto , tantocorreptus fuerit fu- rore, ut Patrem occiderit. Tradit & ibidem faepius a puellis hujufmodl philtraeodemcum eventu fuiffe propinata. loh. Freitag notl. Med. cap. i6.fol. mihi 7. ex Iohl Hagio narrat, quomodo P. Lotichius Phiiofo- phus, Medicus, & Poeta celeberrimus, fumpto philtro, indementiam inciderit, quae poftea in morbum degenerarit chronicum, vitsequefinem fecerit: Phiitrisautem neminem contra voluntatern ad puellam quandam , fed potius ad infaniam com- pelli, jamolimfcivitingeniofiffimusiV^, qui lib. 1. de Arte amandi itafcripfit* Nec dataprofuerint pallentia philtra puellis $ Philtra nocent animis , vimquefuroris ha~ hent. Idem libro eodenv. 126 Observat. Rariohum fallitur fparfis de furtivo mariti , puellaeque cujus- damamore, cujuscaufa philtrumeflet,rumori- bus, pueliam accerfi juflifTe , formaeque venu- fhteconfpe<5ta,continuodixi(Te : Abeant calumnia , tu in te tyfa veneficium habes : Ea- Cent. Post. Pa rs Pr. Ob.XIX. 227 Eadem etiam fere verba pronunciafle fertur Regis Demetrii uxor , accerfita enim Lamia* pulchra mariti concubina falfo exhibiti phihxi ac- cufata: Valeant , inquit , Calumnite , tu in te philtra habes. Quamvis autem quortmdam exempla memo* rentur, qui mulieris, cujus menftruum fangui- nemforte bibiffent, perpetuo mentionero fece* rint, id ideo contigifle putem, quod deliran- tium mentibus nota dudum occurrerit imago ; iis enim de rebus plerumque loquuntur , quas pras aliisantea dilexerunt. Quaeri itaquepoteft, fitne hujufmodi fanguis venenatus,utpote qui tam diraproducatfympto- mata? Quidam id affirmare videntur , quos & inter reperiuntur Plinius lib. 7. hi(l. naturaL cap. 15. ? lutarchus,Columella , aliiqueVeteres Plinium fequentes, e quo forfan eadem hauferunt; Sta- tuit enim ille nihil reperiri mulierum profluvio magis monflrificum. Acefctwt* inquit, fuper* ventumufta^ flerilefcunttaftafruges , moriun- tur infita , exurunturhortorumgermina , &fru« Uusarborum^ quibm infidere , decidunt* fpecu* lorumfulgor afpellu ipfo hebetatur9 acies ferrl prxftringitur , eborifquenitor*. alvei apumemo- riuwtm : oesettam^acferrumrubigoprotinus cor- P z ripit9 2,28 OBSE R v at. Rariorum, ripit, odorque dirus &ra : & in rabtem aguntur gufiatoeocanes9 atque infanabili veneno morfus inficitur> &c. Illa autem opinio parum firmo nitens funda- mento fuperftitione non caret. Mulierculae enim eo in ftatu a fictitiis parum difFerrent Bafilifcis, multumque incommodi tori confortibus adfer- rent. Certum vero eft fanguinem menftruum natu- ralem non effe venenatum , fed peregrina infici fermentatione ; hincenimpaffio hyfterica, ven- tris, lumborumque dolor, deliquium, vertigo, ofcitationes, expanfiones, facieitumor, acfimi- lia oriuntur , quod fanguis ifte obftru&us malig- niorevadat, nec non pravi quidam humores ex corpore ad uterum defcendentes ei mifceantur. Neutiquam tamen diffiteor pneternaturale quidutplurimum in illo reperiri ; tunc enim tem- poris infolitus quidam motus, ac fermentatio fan- guinis exiftit, quam peregrinus certarum Lunae phafiumastherproducit, quaquemares (quam- \is pauciflimos ifti fluxui obnoxios obfi 80. tom. 1. diximus) nec non viragines quaedam carent, quia naturalis earum , folitaque fanguinis fermen- tatiomajoreft, quamutab illovincaturaethere, illique porisdonantur apertioribus. Certum etiam eft parum menftrui fanguinis mulieribus (quamvis faetidam fit, & deteftan- dum remedium ) contra menfium obftrudionem fumptum, multumpollere, fiquidem ille ex ar- teriis Cent.Post. ParsPr.Obs.XIX. 229 teriisuteriimmmediateproveniat, necnon plus minusvolatilis, fermentantifque faliscontineat, unde fervidior , & tenuior catameniorum fluxum promovere aptus eft. Scribit Celeberrimus vir Georg. Wolfg.Wede- lixsphyjiolog. med.feil. 3. cap. 29. §. i.foLzio. fe obfervafTe Virgini , cui ad promovendosmen- fes propinatumfuerat infufum laciniarum primo fanguine menftruo tinclarum , & exficcatarum , angores, inftantem lipothymiam, caloremque pr^ter naturam , & alia fy mptomata fuperveniife , eaque fe unius Tin&ura Bezoardicasopefuftu- liffe. Narravitmihinuper confanguineorum aliquis famulam quandam hic Hagae menftruiHerae fan- guinis infufum ex vino bibiffe , unde non ita poft, quamvis non abfque magna corporis per- turbatione, felix prodierit effectus. Ego tamen nulli qualecunque hoc obtulerim remedium , cum quoddeteftandum fit, tum qiiod pericu^ lo non careat, aliaque eundem producant ef- fe&um, Nec dubium eft , quin fanguis ille a muliere afTumptus, quantum ad operationes, varie ad- modum differat, fiquidem haecfanior, illanar tura frigidior fit. Meo infuper judicio major neceffario adeft motus, majorvefermentandi vis iniis, quae virum quendam amant ardentius, earumque fanguis propinatus plura , vehemen- tioraque producet fymptomata, quam alterius P 5 cujuf- 2.1,6 O B S E R V A X. RARIORUM, cujufdam mulieris , cujus fanguis non ita vehe- menti agitabatur fermentatione. Nec mirum cuipiam fit parvam hujufce liquo- ris quantitatem tantum pofTe : experientia enim quotidiana monftrat minimam quoque fermenti copiam brevi magnam farinaceam maflam fer- mentare, 8c in fui naturam commutare pofle. Talem autemfermentationisvirtutem in fangui- jiemulierum juniorum fecundum diverfas lunae phafes provenire fupra annotavimus. Cur enim aliastam accurate, ftatoquefempercircuitusiu- H32tempore ftuxusille oriretur. Quidniaequeidin microcofmo praeftetluna, ac in macrocofmo, ubi maria, & flumina tur- gere facit, praefertim, quando ex mulieribus fermentumaliquodfalinumuteri fubftantia con- tentum , & ex fanguine feniim ibidem colle&um accedit? Nullus tamen ad fluxum hunc majorem fanguinis requiri quantitatem inficior , quam quidem hujufmodi mulieres ad corpora fuften- tanda indigent» Experimur tamen nonnullas ctiamfl magna careant fanguinis quantitate , in- fuperque parum alimenti propter triftitiam,aliam- ve caufam affumant, accurate in confueta Lunx phafl fluxui ifti obnoxias efle. Ariflot. 7* hift. animal. cat). 2. , gentem pruritum vulvam arboribus, aliifveob- viisaffricant. Liquorem etiam quendam equae tunc emittunt, quipropterardoremfuroremque olim///^o^^^dicebatur, philtrumque Eth- nicis, & impiis hominibus praeftabat, uti fa- pra annotavimus ; De eo enim Vtrgilius Maro Georg. 3. Hippomanes , quodfape rnalte legere no~ vercaz, Quis , inquam , non concedet in animalibus peregrino quodam aethere illud fieri ? Sic AriftoteL lw> 1, meteor. cap.\> multoigne mifceriaeradixUa P4 V<> 2,32 Observat. Rariorum, Docet eriam Hippocrates lib. de principiis ; iti terra , & circa terram ignem plurimum remanfifTe, quantum nempe fuit neceiTarium , ad varias quae interra, &circarerramfiuntfermentationes, & generationes necnon Galenus inlibrum de decre- tis Hippocrates & Platonis, ut & ipfePlato, at obfcurius, ac tanckm Cartefius^ at clarius, & apertius indicavit Docetetiam ufus plethoram nonnunquam fo- litumimpediremenftruorum curfum, qui faepe non promovetur, nifi per venaefectionem qua- dam fanguinis emifTaquantitate: hoc autem in praxi non femel expertusfui. Si vero mulieres fanguinem illum quovis menfe propter plethoram emitterent , caufa demonftranda eflet, cur per uterum magis quam per aliam corporis partem ejiceretur. Si enim fanguis abundans vafa diftendit , eorumque aperit oftiola, debilioracertevafa, apertisillis, ante omnia fanguinem effunderent, Quoniam ergo vafa fanguifera narium, pulmonum, alia- rumquepartium(utnonnunquamfit) citius ape- riuntur , quam uteri, neceflum eft, ut praeter plethoram alia qusedam quaeratur fluxus.me^nftrui caufa, quae eft fermentatio, motufque fangui- nismajor, quemaerlunae peregrinus (utmodo dicturn) producit. Hoc enim violentiori fan- guinis , fpirituumque motu uterus , poris aper- tioribus redditis, magis incalefcit: ita ut ejus fubftantia circa id temporisporofior eyadat , ma- gifqu e Cent.Post.ParsPr. Obs.XIX. 133 gifque intumefcat, mulierefque ardorem quen- dam fentiant circa dorfi fpinam , ut & in abdomi- ne circa uteri locum , nec non tenfio quxdam in partibus vicinis animadvertatur , quge non- nunquam ad coxendices extenditur , accedente interdum Iaflitudine quadam , quod fanguis prima preffione mox per arterias moveri non pergat. Sed fi haec veramnt, unde, quaefo, fit, ut non uno , eodemque tempore quotquot funt mu- lieresmenftruumfentiantfluxum ? Caufa eft, quia non omnia fermentantur ab omnibus, necmulierisfanguisabuno, eoden> que, feddiverfopro diverfis lunge phafibus aere ad fermentationem perducatur. Caufaetiamnonnunquamin ipfo latet fangui- ne, quaeimpediat, quo minus hic tam cito in- fueto Lunasaeriaufcultet, quodpoftaliquot de- mum dies permittit. Multum etiam huc facit diastas diverfitas , aerifque temperamentum, aetas,&c. ita ut fluxus ifte in eadem citius, fe- rius animadvertaturmuliere. Sed quam, quasfo, ob caufam praegnantes raenftruo plerumque non laborant fluxu ? R.atio eft , quia non imprxgnatae majorem colligunt fanguinis copiam , quam quidem ad corporum requirftur fuftentationem , quod in viris non obtinet , utpote qui calidioris funt fem- peramenti , porifque gaudent amplioribus, unde major iis tranfpiratio. P $ Ma^ 2.3+" O B s"e R V A T. Rarioru m. Majorem fanguiniscopiam, necefljimeft, uc colligant , ut fatui fuppeditetur alimentum. Nec tamen ftatuo matrem , frtumve fanguine nutriri, fedchylo, equoplurimaefanguinispar- tes confiftunt, & e quo non Mater tantum , fed & faetusnutrimentum accipiunt. Quid autem de vaccis , equabus, ovibus, aliifque faemineis brutis eodem , quo mulieres, modo concipientibus , faetufque in utero nu- trientibus, nec tamen menftrua expertis dicen- dum eft? * Sciendum haec bruta aere a lunari diverfo affic/, quo etiam juxta qualitatum diverfitatem certis annitemporibusin venerem concitantur, quan- do & celerior motus, ac fermentatio eorumin fanguine exoritur, unde folito major produci- tur in partibus gcnitalibus ardor. Tunc eti3m vaccae, equa?, canes, &c- parum emittuntiiquo- ris , cum mulieres contra , nec non (imiae quaedsm quovismenfenon ica exiguam ejiciant fanguinis copiam. Menftruaautem impraegnatis ut plurimum non fluunt, quod dia fermentationis vis in earum fanguinem ope fpiritus feminis mafculini intro- ducta lltjlunarem xtherem fuperans, unde non amplius fermentatio fanguinis huic aufcultat, nulla enim mulier unquam impraegnabitur, quamdiu fpiritus feminis mafculini tam potens non eft , m peregrinum aerem , qui antea fan- guinemfermentabat, fuperet^ Qusm Cent.Post.ParsPr.Obs.XIX. 235 Quam potensautem fit feminis mafculini aer, non iolum in proprio genere (utipatet ex anima- lium non caftratorum carnibus) fed praefertim quando uterus ipfo perfufus, & imbutus eft, denotat fatis mira illa mutatio , quam fexus foe- mineus inde fubit ; quale quid etiam indicat Regnems de Graaf lib* de viror. org. generat» dicatis , pag. mihi iz6. ubi de fele memorat, quae e pinguiffimae canis mammis per ali- quot annos lac exfuxerat tam copiofum , ut in- de fere nutriretur , cum canis nunquam gene- rafTet, nec quod magis eft , coiviflet. IUam enim toto tempore, quo coitum appetere ani- madvertebant, diligenter cuftodiebant : nihilo- minus tandem aliquando canis aliquis domum intrans cum illa coivit, & ab illo tempore felis nunquamlac, utante, e mammis ob mutatio- nem haud dubie, quam feminalis aurain canis corpore effecerat , fugere voluit. OBSERVATIO XX. Tdafilazin moditm ipfo in ventriculo conglobata. QUemadmodum in quorundam ani- malium vencriculis globi nonnun- quam pilofi fuere reperti, qui viven- tibus graYiffimi fuerant, & de quibus rufti- 2^6 Observat. Rariorum, ruftici perverfum vulgo feruntjudicium exiftimantes armenta fuifle fafcinata, cum tamenphaenomenon illud a natura- li dependeat caufa : ita etiam contingere poteft , ut homines peregrino quodatn appetituconcicati quaedam nonnunquam deglutiant , qus digeri in ventriculo ne- queunt, ideoque ibideni permanentia efficiunt, (nifi mature tollantur) utpoft magnos , diuturnofque dolores illi mi- fere intereant. Memini meante quadriennium fimi- le quid animadvertifle in filia Theologi cujufdam Hagienfis o&o annosnata^ quae , cum recepto pueltis more crepun- diis luderet, fepius linea quaedam fila perverfo forfan quodam appetitu du&a, vel etiam incautior deglutiverat , quGS cum digeri , ac confumi nequirent, fenfim ita invicem convolvebantur , pi- tuitaque in globum uniebantur , ut non levem produxerint angorem. Tandem tamen violentiore vomitu ejefta funt magnitudine juglandem excedentia. I N C£Ni\ Post. Pars Pr. Obs. XX. 237 IN OBSERVATIONEM XX. ^TOtumeft indiverforum quadrupedum,ut ^boum, vaccarum, vitulorum , equorum 9 arietum , caprarum , cervorum , fuum , &c. ventriculisglobos pilofos diverfae magnitudinis, figurae, & indolis nonnunquam reperiri, unde illafpiritumdifficulter admodum trahunt, mag- noqueangore emaciata tandem extinguuntur. MemoratClariff.S^/7. Blanckardus tom. 1. coilefi. med.phjf.aj2fi.16S0.cap, 97. de bove quo- dam JVefopia madhto , cujus in omafo varii globi reperti fuerint magnitudine , & duritie folitarum pilarumluforiarum. Illi autem futuris carentes intus pilis pleni confpictebantur , exterior vero cortex inftar corii vituli marini erat , hi autem , ut idem tcftatur , in hunc ufque diem in curia Wefo- pienfiacuriofisconfpiciendi aflervantur. Con- ferantur ejufdem collett. med.pbjf. cznt. j.obf 6q.fol. 66. De fimili globo , five pila vitulina mole fua fa- cile caput infantis recens nati , ac pondere uncias quatuor cum duabus dragmis asquante,vide Henr, Vollgnad. Epbem, Germ. decur, i.an.2. obf. 1 10. fol. 398. De globis iftis pilofis e juvencis extradlis jarn olim icrlffit Plinius lib. u.cap. tf.fol. 232. ubi eosjnftarpilserotundosefTe, corticemque habe- re nigrum , aec non magnum mulieribus tempo- re &38 Observat. Rariorum, xepartus dirEcilioris remedium fuppeditare fcri- bit. Thom. Barthol. ceni. z. hift. 21. pag. 188. fc habere ait globulos crinitos aliquot juglandis magnitudine, teftadura, glabra, &nigra,qua- les 5o.numerain ventriculo vervecis in Iflandia a mercatorerepertos memorat. Refert 01. Vormius Mufzi eap. %.fol. mihi 60. hujufmodi pilos in Norwegia ex ovium ventricu- lisedu&os. Similesetiam globos in cervis reperiri confir- mat Georg. Wolfg. Wedelius Ephem* Germ.decur. 1. ann.9. obf 169. fol. 374. & decur i. ann. i.obf. 159./*/. 384. Retulitmihi FelicifT.Med.Do&or W.Lieber- gius fe non diffimilem globum e Sue exfciffum vi- difTe. Th. Kerckringius obf. 84./?. mihi 164. incane , quodaminveniffefeaitventriculum, non uno lo- co crinibus obfeffum , qui variis m locis ita adhae- ferant parietibus , ut vix avelli , nifi ipfa fubftan- tialaefa, potuerint. Hic autem notandum duco in quadrupedibus duplexdaripiloforum globorum genus , alterum ^cilicetomninopilofum, quod plerumque in vac- cis , & vitulis tantum reperitur. Hi autem glo- bi e minima pilorum congerie primum provenien- tesfenfirh vorticis in modum circumvolutis ma- gis, magifque accrefcunt pilis, donec tandem inapiceitaartificiofeconjungantur, ut vinci hu- mana Cent. Post. Pars Pr. Obs. XX. 139 mana ars videatur ,' atque induftria. Hi autem rotundi funt, manuumque preffioni non magis cedunt , quam pila luforia , interdum quoque in- tus ita duri funt , ut ne cuneo quidem feparari queant, unde fatisliquet interiores partes, cor- ticemque exteriorem eodem modofefe habere. Monftravit mihi D. Franfifc. Sevenhufius Ha- gienfis olim Senator hujufmodi pilam e vitulo edu&ammagnitudinis, figuraeque, qualem ex- hibettab. $.ubilitera A. totumglobumpilofuro, B. vero per medium di&dium monftrat. Ille autem duas uncias cum fex dragmis appendebat. Horum autem globorum caufa eft , quod vac- cx fcabra linguse fuperficie prurientem cufem faepe lingant, dentibufve fcalpant, ficque mag- nam pilorum quantitatem temporis procefTu de- glutimt, qui cum in ventriculis confumi neque- ant, vifcofirate quadam fenfim concrefcunt , at- que in unam marfam , tandemque in globum, ini- tia quidem exiguum , poftea vero , accedente in dies pilorumcopia , majorem rediguntur. Wierus de maleficio affeblis lib. 4. & iz.fol. mi- hi 3 1 8. de his ita fcribit. Vttuli^ inquit, adhuc laSie viventes materno fi quando alimonia deftituti, vel alioqui petulca atate infolentes ad parentem , vel altam accur- runtvaccam^ ejus furas , vel quemcunque ore contigerint locum birtum , maxime pofieriorum coxarum , tam exugunt avide , ut etiam depi- lem reddanty pilique valido , crebrequefutlu in veni 240 ObsSrvat. RARIORUM) ventriculum attratli , & frequenti m otu , futttt* que lajcivo paulatim conglomerati , plerumque latle , vel chylo , autpituitofo fucco lento obvol- vuntur 1 ' qui temporis fuccejfu tenacior redditus membrana induit faciem : quemadmodum fub- fiantia limofa albida flatim a fetlione , vifa efi primum obdu&a hacpilarumpellicula, Ou quaunainparte cultro nonni- bil excifa ejujmodi uniformespili molles (quales in illis pecorum locis inveniri cermmus ) admodum compatli apparuerunt, Vnde animalia illay quoniam hipilifacultati non obediunt^ paulatim languefcunt , & nifi tempeflive matlentur , tan- dem moriuntur, Teftatur & idem hofce globos quandoque in inteftinis vitulorum reperiri, quemadmodum ipfe fuit expertus. De his etiam vide fis Com- ment, Joh, Fabri Lincei in hifi, ammaUnec non JWard. Anthon,Recchum fol, 6iq, Secundum genus eorundem globorum e filis,in- tertextishicillic herbarum,plantarumque quibuf- dam fibrillisconftat, qui plerumque in Rupica- pris vidum in Alpinis montibus* alibique quae- ritantibusreperiuntur. Quamvis nonnunquam in aliis inveniantur animalibus ; interdum & in cervis , ut fupra di&um. De huj usmodi globo epilis, fiiifque conflato peculiarem confcripfit tra&atum H, Velfchiustitulo es£gagrapili. Pofteriorishujus generis delineatio videri po- tcft Cent.Pqst.ParsPr. Obs. XX. t^i teft Epbem. German, decur. z. an. i . obf. i 59./0/. 383. ubi duo proponuntur oblongi rocundi , quo- rum alterpauloplus , paulominusalter duasdrag- maspendebat,nigricabat autem uterque. Globi autem illi haud dubie eodem modo in vitulis, quo in vaccis producuntur , qui jam ex noftris Wierique verbis patet. Caufamvero, quod plantarum fibrillae , qus pilisnon ompino funt diflimiles, in capris, cer- vifque cum pilis mifceantur, iifque multos per cincinnos involvantur, fic tradit Celeberrimus Wedelius : quia fcilicet Caprae in aridis , monta- nifquedeguntlocis, undefiat, utmateriam, & quapiliproveniunt, parum diluat humoris,dum interea a glandulofis ventriculi papiilis ferum ef- fluitcoagulans, quod fenfim cruftam producit , quas quo diutius in ventriculo permanet eo du- rior e vadit. Quapropter etiam pilofi globi e vi- tuiis, velaliis junioribus animalibus exemti ex- terna , multoque magis nigricante carent crufta* qualis quidem femper adultiorum animalium pi- losveftit. Atquehaec quidem de pilofis brutorum globis fufficiant. Similes autem in hominibus fuiffe re~ pertos nufpiam me legifle , nec audiviffe memini 2 li tamen exceperis coUell- med> phyf. Steph. Blan- kardiicentur. cap. zz.fol. 30. ubi magni globi pi- lofi e ventriculo nautae cujufdam Hafniae exfcifli meminit, cujus pili vaccinis fimiles admodum, necnonpileorummaximepilofdrum more valde %^z ObservAt. Rariorum implicitierant: hujus tamen globi caufa ibidem nonprofertur, nififorfan, quod fuos comedif- fetpilos, uti dealio quodam , iifdem colleB. med. fhyf centur. 6. obf yz.fol. 195. Joh.aDeuren teftatur. Inftitutum noftrum non eft hic loci de nexi- bus iftis pilofis , quos quidam cum aliis rebus mi- nusconfuetis, v. g. clavis, aciculis, vitro, &c. evomuerunt, agere. Ifthaec enim a caufis na- turalibus proficifci non exiftimo , nimifque hic forem prolixus , fi vel quaedam eo pertinentia, quodecetmodo, attingerem. OBSERVATIO XXI. Maxi/Ia Pajferis Qifcis) deghtita. REperias equidem , nonnullos adeo gulofos, ac tam incaute quaevis in avidum ingerentes ventriculum , ut vix alimenta dentibus corhminuant , lin- quaque circumvolutent. Inter hofce nobis exemplo erit Comeltus Henrici, quem, cum anno 1683, menfe Febr. a Medico Joh. Weiningo , Chirurgoque Guilhelmo Bourgognie hic Hagae advoca- rer, intellexi An. 1684. circa finem menfis May Pentecoftes feflo , nundi- na- Cent.Post.ParsPr.Obs. XXI. «4| narum rempore , Scheveringas pafleres comedentem fenfifie os quoddamcefo- phago inhasrens , quod tamenpoft in- gentem angorem in ventriculum defcen* dit , nec nifi prope finem Decembris am 1 684. kk in inteftino xcOeo , poft fep- tem videlicet menfium moras , manife-. ftavit. Intra quod tempus nullos fe paf- feres cofnedifle retulit ille. Eo igitur loci poft acutum , immenfumque dolo- rem abfceflus quidam ortus fuit, quo difrupto puris quaedam ex inteftino redto prodiit quantitas , nec ita diu poft alius etiam ad ani latus animadverfus eft tumor, quoper Chirurgum aperto paC* feris maxilla una cumpure extra&a eft, magnitudinis & figurse , qualem videre dat tab. i.Fig. 3. litera D. Poftea vero la- tius proferpfit hoc ulcus , novufque con-« fpedtus fuit in perinxo abfceflus , quo aperto multum puris diu eflluxit. Ille autem , praeterlapfis aliquot menfibus, convaluit. 0^2 m 244 .tObservat. Rakjojlum, IN OBSERVATIONEM XXI. COntingit interdum , ut corpora quaedarri dura, prasfertimtamen angulofa , &acuta, diuininteftinishaereant, cujusreiexemplbmde- diob/l6q.tom.i.fol.ijs. Tradit infup«r Zodia- cm med. Gall. an*z.fol.%%. quomodo puellus 10. annorum intra iz. vel 14. dies ultra 50. acicu- las -per anum ejecerit,quas ante quatuor , velquin- que annos incautus deglutiverat, In Obfervationis noftrae confirmationem , de- glutitarum maxillarum pafferum , non tamen ita diu inteftinis inhaerentium, quaedam proferam exempla- De maxilla quadam pafferis, fed noftra majore, inter comedendum deglutita, poftque o&iduum (nontamenabfquepraeviis continuis, vehemen- tibufquedoloribus) ex infimainteftiniredipar^ te digitis extra&a, quae non tranfverfim tantum ibidemhaerebat, fed& firmiter admodum tuni- cae laterali illiiis inteftini erat infixa , exemplum affert Expertiff ille fuo tempore Chirurg. Jobus Mekeranus cap. 3 2 . pag. 1 99* Similis etiam deglutita: mandibula? jam olim xnznzionemfecit ^rnotd.Tholinx , quam femet ipfum ex inteftino re&o , fupra rugas videlicet exorto ulcere , prominentem , acutamque vidif- feait, quam Chirurgus forcipe per raedium in- cifam, volfellaque apprehenfam fruftulatim ex- traxir, Cent.Post. ParsPr.Obs.XXI. 24^ traxit , pofteaque ukus , nullo fuperftite incom- modo , ad cicatricem ptrduxie. iv. Bernhardus Chirurgus quondam Amftelodamenfis fimile quoddam, t&tMekeranofoL 203. maxiliae de- glutitae vidit exemplum', ipfeque etiam segro opem tulit. Illud os autem poft infandos dolo- res pofterius elumbis, fuppuratione fa&a,pro- diit. Non inconfultum duxi etiam rarum quendam addere cafum , quem mihi nuper retulitExpertifT, nofter Medicus , & Anatomicus Anth. Nuck^ds fubitanea quadamfruftuliofTeideglutitione, nec non ejufdem rara exoneratione. Nono fcilicet Januarii An. hujus i68<5.cum hafce obfervationes belgico ederem fermone, contigit, utjoh.de laCofie annorum^z. miles hicHagae domum aliquando veniretefuriens ad- modum, fubitoquejufculumquoddam, inquo fruftum aliquod olfeum latitabat , fumeret, quod nimia feftinatione cum jufculo in Oefophagum irruit , ubi propter notabilem magnitudinem fi- ftebatur.' Perturbatus autem ille digitum gulae immifit ea cum fpe , ut vomitu os ejiceret, verum necquicquam tentavit. Quapropter multum haufit olei, cum ut os evomeret, tum ut vias redderet glabras, fed & hxc incaflum fiebant: quin etiam os propter Qefophagi ex oleo glabri- tiem defeendebat infuperlatitudinetriumdigito- rum transverforum , unde laborans , multum jntumefcente facie , ( fiquidem os non tantum a^6 Observat. Rariorum', majufculum, fed & angulofum effet , acutum- que ) maximp correptus fuit angore , atque do- lore, itautChirurgiopemimplorare cogeretur, fed nihil hicadferrepoterat auxilii,deficientibus, ad osextrahenduminftrumentis. Cum illeitaque ufqueadeo anxiusperintegram ferme permanfiffet horam , nec, niii certam , ac fubitaneam , modo fuffocationis , expe&aret mortem, ipfemettandemChirurgo interim aliis inftrumentis efformandis occupato , filum quod- dam ferreum , quali nofjtrates focum circumfe- runt (uppedaneum, diffregit, atque ita curva- vit, ut concurrerent extremitates in medio fui curvs, ftexaique , mperiore in parte rotundo £jupjqlam, pb/longoque remanentefpramine, ita ut cpmmode inftrumentumilludin Oefpphagum profundius immitti, atque hxrens os arripere poffet. Poftquam itaque quater, quinquiefve fruftra tentaffet, tandem offis extremitatem ita arripuit, atque obvolvit , ut Chirurgus , niil nimis fuiffet meticulofus , illud apte extrahere potuiffet. iEgeritaquefummisinanguftiis ma- nus admovit operi, fruftumque offeum, poft- quam ibidem per quinque horae quadrantes la- tuiffet, feliciter, nontamen abfque laceratione quadam , vomituque liquoris biliofi , nec firi.e quantitate fanguinis erumpentis , tanta cum violeqtia extraxit, ut maximp impetu in terram projecerit. Tunc autem quivis pffis mag- nitudjnem, inasqualitatemque admirabatur. Ii- lud Cent. Post. Pars Pr. Obs. XXI. 247 lud etiam pendebat circumcirca fefquidragmam , akeriufque extremitatiscraflities duorum ftrami- num, akeriusautem uniuslatitudinemaequabat. Idem miles non ifa diu poftdomimesefuit, fruftumque illud cum fiio ferreo mihi monftra- vit, portio oflis omoplatas videbaturque nobis efle , ej us autem figurae erat , quam vides tab. 14, fig. 3 . ad obfervat. XLIV. OBSERVATIO XXII. Aranete comefe. NOvum quid, aut mirandum adeo non eft, fi prsegnantibus mulieri- bus infoliti quandoque oriantur appeti- tus : mares autem , nec non faeminas non impraegnatas , puerofquehorrenda, inutiliaque-, ac venenata appetere , iif- que abfque fanitatis detrimento uti poile, jure merito quivis miretur. Eft enim hxc fingularis quxdam proprietas , cu- jus non adeo manifefta eft caufa. Celeberrimus D, Joh. Ludov. Hanne- mannus in illuftri Chilonenfi Academia Profeflbr literis an. 1683. Baronem quendam in Frifiaorientali araneas quam 0.4 avi~ 248 .Observat. Rariorum, ayidiflime comedifle , nec uxorem un quam impraegnafie mihi fignificavit. Re- tulit & idem puerum quendam Rigx in Livonia araneas , mufcas, fimiliaque infefta fine ullo fanitatis detrimento , ni- fi quod facie eflet pallida edifle , quod a Livonico fibi memoratumftudiofo tefta- batur. , IN OBSERVATIONEM XXII. Vlderunt eruditorum qusmplurimi , audi- verantque rari6ra hominum exempla, qui ab ipfa juventute fefe quorumvis fordidiorum efui, & quidem tanto cum appetitu, ac fapore, ut pofiea iifdem fe abftinere non potuerint , affue- fecerant, S: Scholzjus Mifcell: med: phyfi curiof an: 1. chf: 10. fol: 29, fe juvenem quendam Scotum Lugduni Batavotum novuTe aic, qui paffim in aedium angulis araneas conquirebat , fibique fuaviflimum cibum elfe affirmabat, quique ta- raen , utut pallefcente, nec npn circa oculos parum intumefcente facie , fatis bene fe ha- bebat. Vidit Offredus , tefte Joh: Rhodio centur: med,$, ob f. 9 i.fol: 10, Aureliae Mendicum quen- dam , qui araneas , faedioraque animalcula , illae- ff valetudine vorabat. Tradit & Rhoditts ibi- dem Cent.Pgst. ParsPr.Obs.XXII. 249 dem fe etiamnum adolefcentem Patavii vidiffe quendam fatuum, qui citra noxam Scorpios, araneafqueingurgitaverit, kd tamen peftilentia paflim per Italiam graffante Anno 1631. fueric fublatus, Hujus etiam rei meminit Gafpar Rejes aFran- co qtaefl. 65. fol. mihi 484. Idem quoque de puella trimula memorat H. Cardanus. D. Sen- nertus lib. 6. part. 5. cap. 1. fe civem quendam hujufmodiinfe&aabfquenoxa, & cum delefh- mento afTumentem vidifTe fcribit. Adducit expertiff. Steph. Blankardus colleB med.phjfctntur.^. obf^.fol. 5-2. exemplum. quoddam ex epift : Joh. a Deurenyd& viro quo- dam confpicuo, qui maximas, quas acquirere poterat, araneas, minime infracta valetudine, comederit. Idem quoque cent. 1. obf. 5O./0/. 46. Chirurgum quendam Leovarrdiae, fe prefente, in horto quodam erucas cum fale , ac pipere abf- que ullo incommodo ednTeaffirmat. Memorantur & virgines quaedam liventes fa- cie, peregrinifquedudraeappetidbus nonaraneas tantum, fed& alia infe&a, conftante fanitate, comedifle. Perhibet Alberv. Magnus lib. 7. de animal.tr. %.cap.$. fepuellam quaodam Co- lomaeAgrippinasvidiiTe, quae tanta du£h fuerit voluptatearaneascomedendi, ut murosquidem afcenderit ad iftas captandas , vid: etiam Lud. C&l. Rhodiginum lib. 11. cap. i^.fol. mihiqoy, Meminit & P. Borellus hifl. , $? obf. rar. Q^5 med, z$o Observat. Rariorum. med. phyf centur. 3. obf 19. fol. 212. nobilis cuj ufdem Matronae Anglica? , quae inter alia etiam araneas valde defiderabat. Confer. Moujfet, lib, 2. cap.i^fol.iff. Virginiscujufdam mentionem facit Ariftote- lesy quae initio ita aranearum, aliarumque re- rum venenatarum kk afTueverate fui,utfortiffima tandem toleraret venena haud aliter , quam fanus quifpiam folitis vefcitur alimentis. Verum enim- vero ipfa inde ufque adeo evafit venenata , ut fola faliva , aliove corporis liquore appropinquantes m ox interimere pofTet. Forfan haec eadem fuit , quam Plutarchus , aliique inter alia rariora ad Alexandrum Magnum a Rege quodam Indo tranfmiffam , donoque datam tradunt eum prae- fertim in finem , ut Macedo amore captus cum illadecumberet, ficque certo interiret: verum Ariftoteles fufpicione motus Regi confuluit , ut primo aulicum quendam ei adjungeret : quod ita contigit. Quamprimum enim ipfamimpudi- ce attigifTet , veneno infectus interiit. Huc referendum exemplum eft , quod D. Si- mon Vtrefius fecunda magni TheatriHift. parte pag. mihi 98. ex Sligtenhorftii\ additamentis Pontani Hiftor. Gelria lib. 7. #• 23./0/. 136. habet. Vixit fcilicetolim Italus, cujus fama, prop- ter rara, quaecalluit, artificia, per totum erat diffufa orbem , quique etiam nonnullisDei Pro- pheta \ aliis Antichriftus habebatur. Hic virtu- tes Cent.Post.ParsPr.Obs.XXII. 251 tesherbarumnofcere, atqueexpeririavidusfem- perfueratquammaxime. Undea prima ufque infantiaita venenatarum herbarum fe afluefecerat efui, utiis tanquam alimento, uteretur. Ejus autem halitus tantam quidem afferre poterat aliis noxam , quantam ifta , de qua retuli , atta&u faemina. Quotquotenimei appropinquabant, vel animolinquebantur, vel humi procumbe- bantexanimes; Adeoquequi, uteumcaperent, accedebant, mutata, capiebantur, forte. Illud autem diutius f uit continuatum , donec a. qui- bufdam, quibus antidotorum clypeo probe munitis hoc datum erat negotii , tandem captus, ac in carcere ftrangulatus fit. Tantumdiuturnior valet ufus etiam in malis, & non naturalibus rebus. Sic Augufiinuslib. 2. de moribus Manichaorum memorat illuftrem quandam mulierem.Athenjenfem venenisita fe adfuevifTe,utob delifhim quoddam capite dam- nata venenis, quibus necanda eflet, extingui non potuerit. Scribit Galenuslib. ^.fimpl. medic. cap. 18. ve- tulam Athenienfem Napelliherbaeprimoparum, moxplus aflumere dicidifle,donecnihil inde de- trirnentitimuerit. Mithridatis Ponti Regis (a quo antidotum noftrum Mithrrdatium nomen accepit, centum quidem ante Chrifti ortum annos)fatis innotuit hiftoria. Ipfe enim antidotis munitus primo parvam, deinde maJQrem veneni quantitatem aflii- 2^2 OBSERVAT. RARIORUM, affumere confueverat , ut poftea venenis cum ali- mentis mixtis interimi non poffet; imo cum & Pompejo viftus, ne in Triumpho circumduce- retur, metueret , veneni portione duplici nec- quicquam mortem accelerare geftiit, poftea ta- men a Tribuno Bititio precibus exorato, tefte u4pp: Alexandrinocap' ij.lib. 4- de beilis Regis MithridatiSy gladio perfofTus eft. Atdns ta- men Gellittslib. 17* cap. \6.fol. 544. illam ob caufam eum (ibi violentas intuliffemanustradit. In hunc Regem ita cecinit Martialis lib. \. Epigram.j^. Profecit poto Mlthridates fiepe veneno , Toxica ne poffent fieva nocere fihi. OBSERVATIO XXIII. Nimius raparum efus funejius. APpetitus, dequojamadkirifumus, honeftior multo eft, quam ille, cujus modo fadta mentio. Neminem ramen fugit vel optimum nimiafump- tum copia tandem nocere alimentum. Retulit mihi ante annos aliquot expertus Chirurgus Aime de Foix fe co- hortis equitum Ducem ) quem ob fingu- larem Cent. Post.ParsPr.Obs. XXlII. 2^3 larem raparum appetifum Rapariunidice- bant familiares) vulneratum gladio , qui ipfum diaphragma, ac pericardium ad cordis ufque conum penetraverat , percurafle. Hic autem , valetudine ref- taurata, a rapis neutiquam abftinere potuit, ac, biennio fere poft acceptutn vulnus elapfo , tantam raparum come- dit copiam , ut nullos omnino emitere flatus , nec alvum deponere poflet: Unde (quemadmodum poft apparfoit) tandem deceflit. A perto a Chirurgo de Foix cadavere , in corde , ubi v ulnus fue- fuerat inflidtum , callus quidam longi- tudine primi articuli digiti minimi , qui cum pericardio coaluerat , quod tameti nonnnihil lymphae continebat , reper- tus eft. Obfervavit prxterea (quod notatu dignum) Chirurgus portionem quandam tenuium inteftinorum duplicatim per foramen diapbragmatis gladio faftum tranfiifle , ibidemque fibrillis quibuf- dam coaluifle , ita ut chylus , fecef- que abdominis tenuiores poft accep- tum vulnus per thoracem iter fece- rint. Tale 2^4 Observat. Rariorum, Tale quid memorat Job. Mnfius Prax. Chirurg. ration. dec. j. ohf 2. fol. 263. de quodam, cujus ventrieulus per diaphrag- ma gladio lsefum tranfierit. Nec non dealio, cuicolonpoftacceptum vulnus ufque iri thoracem afcenderit. Uterque tamen diu poftea fuperfuere. IN OBSERVATIONEM XXIII. QUamvis rapae co&ae , beneque praeparatae alimentum conco&u facilepr£eftent,nec non corpori humano modiceaffumptaeutiles fint ad- modum, hominibus tamen ( uti quaevis flatus concitantia , crudaque ) nimia quantitate co- mefae , quod flatulentae fint , multum nocere valent , praefertim fi crudas fumantur. Quemadmodum autem, de quo egi, Eqw- tum Dux maxime fuit raparum appetens, fice- tiam eafdem quammaxime defiderafle dicitur Romulusuvbis conditor, utpotequem nonnulli inccelo etiam rapas comederefcribunt,tefle Z,.^. Seneca Apocolocjntheji^ nec non Martiale lib. 1 3. epigram. 16. quod hujufmodi eft : Hac tihi hrumali gaudentiafrigore rapa, Qua damus , in ctslo Romidus ejjefrlet. Fidem faciunt Annales Homanum Ducem Cent.Post.Pars Pr. Obs.XXIII. 2 $ f Manium Curium rapas vehementer cupiifle; do- naenim, qua^LegatiSamniticialiquandoipfi ra- pasadfocum torrenti ofFerebant, recufavit fibi minime auro opusefle,quamdiuhujufmodiedu- lia palato placerent , di&itans. Certum autem eft flatus , praefertim craflbs \ noninventriculotantum, &inteftinis, fed &in omnibus corporis cavitatibus, imo in quavis fere parte ( uti loquitur Gaienus 2. de art. cur. ad Glauc. cap. 6. & 14. met h. med. cap. 70. ) diften- fione, & expanfione magnos producere dolo- res. Anthon. Benivenius de abdit* morb. caufisl cap. 81./0/. mihi 294. vidifle fe teftatur Ludovi- cumNicolinumgenerofiequitisOthonisfilium, folo vento vifcera, & ftomaehurn impetente, adeo in Monoculo affli&um fuifle , ut,dum pars partepremeretur, exitu hincinde negato, non folum vifcera, & pe&us, fed fcapulae etiam in- credibiliextenderentur dolore , & fpiritus mag- na , ac miferabilis fieret anguftia , ita ut tertio die, nihil conferentibus auxiliis, evita rriigra- verit. Incifo autem cadavere, vifcera omnia ventoplena confpe&a funt, inventufque in fini- ftro cordis ventriculo fuit callus obduratus, qui nucis magnitudinem aequabat. Quare,ut illum, hoc eft, ventum , inquit idem, mortis ipfius, itahunc, fcilicet callum, adverfae hominis vale- tudiniscaufamfuiflearbitratifumu*, Rembertus Dodonosus obfmed. cap, i%.fol.mi- hi 2j6 OBSERVAT. RARlOkUM, &9. lo.fol. mihl 159» Cohibendiy inqmt, flartu confuetudine non pattcos dijjetlione animadvertimus> quibus dila~ tatum coion inteflinnm brachii amplittidtnem ad- eequabat. Liquet etiam ex hac obfervatione , omnia cordis vulneranon omnino efle letalia, quamvis yeterum pluriml , ut Hippocratesfetl. 6. aph. 1 8. Galenusin comm. ad eundem , & lib • 5 . de loc. af- fetl.cap.i. Avicenna lib ^.canon-fen. <\,tra£t. cap. z . Arifloteles 3 . part. animal. cap. 4. Celfus Ub.%.cap.z6. nec non recentiorum multi con- trarium tam de hominibus , quam brutis fentiant. Revera fe teftari pofTe fcribit , loh. Mujiusprax. chir. rat. dec. 5. obf.z*fol. 263. Judaeum Arn- hemieafem , ipfacordisfubftantiavulnerata, ni- hilominus per fex dies quotidie bis de dle pedibus fe ad cedes fuas 9 utvulnus obligaretur , ante- qusmmoreretur, contuliffe. Haec tamert vulnerum cordis eft differentia. Vulnere nempe ventriculos , prxfertim autem fi- niftrumnonpenetrante, laboransfivehomo, fi- vebrutum, laefocorde, nontantum peraliquot dies fupereffe , fed & percurari poterit. Non tamen defunt exempia eor^ar,7qul^_c0r- de vulnerato , aliquot fupervixerint dies. Nic.Tulpiusobfimed. lib* z.cap. iS.foL mihi i$z.re£m Nic.MuIlerum virumfibi notiffimum, fideque dignum , vidifTe cum plaga ventriculi dextri,vitam cuidam prorogari fineinternecione ultra Cent.Post.Pars Pr. Obs. XXIII. zf^ ultra diem quintum decimum. Quod tamen miraculo, quamveropropiusvideretun nifivi- ri integerrimi auctorimem confirmaret teftimo- nium publicum , infertum operibus chirurgicis Dan. Sennerti lib. 5 .part. 4. cap. 1 1 1 • H. ab Heers obf med. lib. 1. cap. 11./0/. 115. exemplum habec cujufdam, qui, corde media quatuor glandibus perfbffo , fuperftes ad quin- tum decimum ulque diemfuerit. De milite quodampoft vulnus incordis ventri- culoper novem dies vivente,memorat Ioh. Rhod. obf med. cent. 2. c.39. f 871- nec non Tkom.Bar- tholin. centnr. 1. hift. JJ.foL 1 1 5#de quodam, qui per quinque poft infli&um vulnus dies vixerir. OBSERVATIO XXIV. Glandulaper alvum ejefta. QUemadmbdum mortalium nemo, etiamfi vel accuratiffime optimas oDiervec dixtx leges , vivic, quin ali- quando hoc , vel illo corripiatur morboy aut fymptomate 5 ita nec ipfi malorum immunesfuntMedici, a quibus, utpo- te hominibus , humani nihil alienum pu- tandum eft. Contigit mihi, cum non itadiuma- nus aliis admoviflem medicas , ut poft R z con- r^6o Observat. RariorumJ continuos aliquot dierum dolores , ven- trifque tormina non fine animi deliquiis lene quoddam afTumpferim purgans,quo, alvo aliquoties deje&a , tandem & giandulam quandam exclufi Nucis Mo- lchatae minoris magnitudine, a quo tempore tormina, & dolores evanue- re. Ipfe autem circa ablutam glandu- lam , cum accuratius perfpicerem , va- ria mirabundus reperi fanguifera vafcula, de quibus non ita promptum mihi tum temporis , & diu poft, fuic judicium. Neque enim fatis videbam , undeglan- dula, qua ejedbi convalueram , pro- veniifet , donec tandem in ipfis etiam inteftinis reperiri glandulas animad- verti. IN OBSERVATIONEM XXIV. GLandulas in hominum inteftinis latere jam olim, (edohkurvdsHippocratesdocuit, ut patet lib. 'Z8& d$ivcov> five de glandulis , quamvis eom nonnulli hoc loco de mefenterii glandulis ^agere ftatuant. Idem aurem fe b~b. 4. aph. 26. Si , inquit, a dyfenterta detentovelut caruncuU fe- tefferint , letale efi. Noftrofeculor/j* WillifiHStratt. de medicaml operat* Cent. Post. Pars Pr. Obs.XXI V. 261 operat. part. i.feft. i. cap. i. fol. i$. ^..om- nium (quantum quidem ego fciam) primus quam apertiflime inteftinorum glandulasdemonftravit, ubi & eafdem in inteftinorum tunica interiori , five velamiae bombycino exiftere fcribit. De iifdem vero glandulis Joh. Jacob. Wepferm lib. de cictit.aqmty prasfertim cap. 11. pofteaetiam egit. Tandem & peculiarem de inteftinorum glan- clnlis edidit tra&atum Joh, Conradm Peyerus, quo eafdem non in brutorum tantum , fecf & ho- minum inteftinis reperiri ftatuit, illico, fifru- ftum quoddam inteftini, qua in longum patet, diffectum ad lucem detineatur , apparituras. Tradit & eafdem extremifstibus fuis papillula- rum inftaradvekrnentum bombycinum tende- re.porifque donari parvis5qui digitispreffivifci- dum quendam emittuot humorem, quem noii tantum ad inteftmoram interiorem tunicam obli- nendam , defendendamque, kd & propter diflol- vendi vim chylificationi admodum infervire ait. Glandulas in inteftinis miliares dari non ita pridem dicitur demcmftraffe celeberrimus Regis Galliae Anatomicus D- Vernaeus, e quibus exi- guamferi portionem e fanguinis maffa eo advec- tam ad diluendas alvi faeces ftatuit, quae fi alio transferatur (ut fputatoribus fudatoribus, aliif- que obfervare licet) alvum adftri&am reddl$ maximam autem feri partem in renibus fegre- gari ait. R l P| z6i Observat. Rariorum De Harum glandularumufujam non difputa- bo, in confirmationem noflras obfervationis , glandularumque inteftinalium exiftentiam cafus quofdam non multum diffimilesallaturus» loh. Rudolph* B ttrcardttsMed.Fr ofcff.In Aca- dem. Bafilienfi, referente Pejero cap.iz.foLmi-. hi 94. de gland. Inte/iin: olim Medicinam fefe- ciffe faifus efr, puero cuidam , qui praeviis alvi torminibus carunculam fubrubentem, & vafis fanguiferis mftru&am , figura phafeoli , & mag- nitudine nucis mofchatae , per anum excreverit, ficque integram fanitatem recuperaverit. Quid, ,, inquit, Peyerus , hsec caruncula aliud erat, 5, quamejufmodig/^W#/^ob ferum in ea coa- ,, gulatum, atque temporis tracl:u in carneam ,, aliquam maffam compactum, prseter natura- ,, Ii magnitudineafTecta ? Hxc enim mole fuain 3 , cavitatem inteftini protuberans cum vix re- ,, moramnonparvaminterponeret, fa&um, ut , , abexcrementis vi pertranfeuntibus fenfim ve- ,, lut ex arbore pomum decuteretur , a qua , , vellicatione tormina imprimis nata videntur. ,, Tandem vero glandula ifla torminum pro- , , creatrice penitus avulfa , ac excreta puellum , , convaluifTe idem Burcardus refert. Braffavolus comm. ad Aph. 16. lib- 4. Hipp. fe quofdam fanaffe fcribit, quibus caruncula?, five fruftacarneafecefferint* Ephem. nat. curiof Germ. decur. I. an, i. obf 246. pag. 346. men- tionemfaciuntobfervationis a D.Ehmfrid. Ha- gen- Cent. Post. Pars Pr. Obs.XXIV. 263 gendorn profccbe de juvene , febre epidemice tunc graffante , cum haemorrhagia narium , dyfpnsea , lipothymia creberrima , &c. correpto; cuidatumpoft Bezoardica laxativum exalvodiu ob&m&z glandulas XII. inftar nucis myrifticafc catenatim fibi connexas deturbavit valetudini poftmodum in tegr# reftituto. De decem hujufmodi glandulis parvorum aviumovorum niagnitudine per alvum poft dy- fenteriam a puero quodam egeftis vide Joh* JacohJVagner.ephem.decur* 2. an. 3. fol. 367; obf.1%7. Tale quid habet Th. lierkringws obf anat. 5 6*. foLi\6. de magna quadam, & oblcoga (ab- ftantiaghndulofaamuliereper feceffum poft in- tolerabilesdoloresejecra; vldeetiim L.Schroc- kium fchoL ad obf i8j.de cur. z.an. 3. ephem. curiofpag. 368. Meminit Th, Bartholwus epifl. med. cent. 4. epifl.$6,foL mihi 490. Mercatoris cujufdam, qui poft Ifterum , variafque febris vTnrpoQctg in tabem fere dedu&us veficas, & cyftides fibi invicem connexas» concatenatafque, ac humo- re quodam pultaceo repletas, nec non ovi co- lumbini magnitudinem aequantes majores, mfc norefque tanta per slvum excreverit copia, ut implendae pel vi fufficere potuiffent,qui bus excf e- tis Idero , febriumque fubinde recurrentium infultibus, ut& febre lenta, qua fenfim confi- ciebatur, liber evafit. R. 4 Mon* '264 Observat. Rariorum Monftravit mihi non ita pridem D. Johl %y£gidins Euth. Ducis Saxoniae Archiater fub- ftantiam quandamper alvum, poft magna ven- tris tormina, & muliere quinquagenaria excre- tam juglandismagnitudine; eaque primo intuitu mihitanquamcorpusaliquod exinnumeris glan- dulisconftansapparebat, quaeomnesabuno pe- tmnculo uvarum in morem dependebant. Illam autem accuratius perfpectam ipfe , aliique fimbriam quandam effe adipofam ftatuimus, qualeshicillic plerumque inteftinum colon pro- iducit. Ipfa etiam pinguedinis omenti inftar, nt & obfervat Malpighius , ex parvis veficulis adipofiscomponebstur: quamvishoc corpusna- turae quodam, quem vocant, lufu, alio quo- ,dam modo intus creverk, ■ OBSERVATIO XXV. jnteftini Coli vulnus. ^*\Uam periculofa fint inteftinorum, V^ praefertimque tenuium , vulnera, fatis fuperque docet Hippocrates fett. 6. Jphor. 1 8. inquit e x inteflinis tenu^ bus aliquoddiffetlumfuerit , non coalefcit. Haec autem ita intelligenda funt , ut ita ple- . rumque fieri credamus. Apellat quippe Hippo- > erates vulnus letale, quod utplurimum tale eft. Illudipfum etiam fatis indicavimus obf 1. hujus tomi. Poftquam enim ille lib- adfcripto §. 509. mortem pluribus cafibus prasdixit , quibus pla- gapertranfverfumfueratfa&a, & magna; mox fubjungit: Siveroparva> reclaquefueritplaga, quidam evadunt. Vulnera autem , ulceraque Jnteftinoram te- nuium nonnunquam fanabilia effe Albucafis capi 1.8- Arettus lib- i- cap. 9. Femelius lib: 6- de tnorb : part: & fymptom : cap : 14. Marcellus Donatusltb: 5- cap: q>fol: mibi 576. teftantur, De ilei vulnere , quodfibula, fivefuturacu- ti anne&ebatur , eoque modo fanabatur , vide Mifcell:med:phjf. German: curiof: Becur: 1 : ani y.obf: iy6:fol: 347: ut & annotat : Vdalr : Rum» leri obf: i$:fol: 2 3 : Cafp : etiam Bauhinus parergz poftRouJfetum fol: 272. de vulnere tenuis inte- ftini agit , quod confutum coalefcere nequivit: Nihil enim fcecum omnino per anum rejecitlse- fus, fed per ipfum inteftini vulnus, quod circa umbilici latusfiniftrumrsmanfit: dolorem nul- lum perferebat , nec , quando excrementa ef- fluxuxaefTent, perfentiebat : clyfmata adalvum fob 'ijo Observat. Rariorum, follidtandam aliquoties fuere inje&a, nunquam tamen, licet larga manu deco&um fuiflet admi- niftratum, ad vninus pervenit, fed quaevis, ut inje&a, fuerereje&a- Anteomnia autem miranda eft curatio illius, Cujusmeminit N: Blegny Zodi Med\ Gall: an\ 2: obf q:fol: 123: Hajusinteftinum acinace tfanf- verhrc , & omnino diiTe&um fuit, non procul a loco , ubidefinitlleon , adeo ut extremitas ejus dh?e<5fca extra vulnus , ad longitudinem fextse par- tis ulnafc efrerretur , qus paulatixTi ambienti aerx afluefz&a re&i inteftini munere fungebatur , & merribrana exterior portioois ilei egreflk abdo- ifienfenfim sd interiora contraxit, adeo tamen, utcircumn/entiaextremitatisillius, cum attigif- fet vulneris circumferentiarn , a natura feniith fuerit conruncta,'& conglutinata media futura quadam natu rafi , ac membrana interior exterio- ri parti adhaeferit , eadem fervata longitudine, eSque ratione deinceps opem tulerit excremen- torum expulfioni. Crafloram autem inteftino- rum pbft exculTam farcinam ea fecuta eft fubfiderttia , ut aeger ne minimam ' qtiidem eriemstis partem admittere valuerit, femeftri ab • accepto vulnere fpstio nunquam ad flatuum ex- cuilionem dehifcente ano. : Simile exemplum coli vulneratia glande, in quo ejufdem inteftini pars femipalma longior ex abdomine propendebat, fscibus per aperturara ' eje&is , fuperftite tamen per triennium Mo, extac Cent.Post.ParsPr.Obs.XXV, 27? txUtMifcell.med. phjf. curiof. Germ. decur. i« an. l.obf. S.fol. n. Quj plura fanationis vulnerum inteftinorum \ tenuium defiderat exempla, infpiciat obf rar. : quintam Jacobi Sejdeliiad Tbom. Barthol. con- fcriptamy devulnere intefiinorum tenuium cul~ \ tri aciefa£io9 nec non Joh. Heurnium comm. feB. 4. aph. i$.Hippocratis>zc lacob. Hollerium obf. propria 17. ut & comm. citat. cap* 18, jimbrof Paraum lib. 24. operat. cap. 19. De inteftinorum a vermibus perforatorum curatione vid. Mifcell med.phjf. an.i.fol. 321. & Sch enkjum lib. i.obf. med. de vermibus , nec non SolenandrumfebT;. 5 . conjil. 1 5 . §. 2 3 . Quaeret autem quifpiam, quomodofiat, ut l fanentur inteftinorum tenuium vulnera,fiquidem |chyli,faecumveportio necefTario in cavitatem ab- dominis ex iis defcendit, quae ibidem vel putref- cit, ve£ fuccelTu temporis exulcerationem pro- ducit? In hujufmodi hominibusmeoquidem judicio r' vulnus in fuperiore tenuium inteftinorum portio- f ne fa&um ,nec adeo magnum fuit,& fiquidem ita llaefi, dumcurantur a Chirurgis, continue ter- I go incumbunt , fieri poteft, dummodo tempe- iranter comedant, bibantque, ut chylus non, Inifi minima quantitate, vel omnino non , in ca- jvumabdpminisejiciatur, unde vufoera in inte- Iribre tenuium inteftinorum tergum refpicien- f ciumpartefadamultofuntpericulofiora. Haec enim 272* Observat. Rariorum^ enim non ita re&e videre pofTumus, nec labia corum vulnerum adeo bene cum inferiore abdo- mine coalefcunt. Vulnera etiam curatu funt faciliora , uti ex Hippocrate modo notatum , quando non funt tranfverfa, fed oblonga, & re&a, quiaaliaslabiapropter continuum humo- rumtransfluxamr;imiumhiant, necnon reme- media intus adhibita ibidem permanere ne- queunt, etiamfi vafa fanguifera magis tan- gantur. Adde , quod vifcidus humor ex inteftinorum glandulis extillet, nec non lympha nutritia ex laefis arteriolarum orificiis proveniat, cujus len- torelabia partisvulnerata? (quaepropterinternum profundum fitum aeris eft immunis, qui parti- busvulneratis nocet) facile fanantur, praefertim quandoflatus, quiantevulnusin inteftinis late- bat, per vulnus proruit, labiaque fic collabun- tur, undefacilior, commodiorqueeftfanatio. De inteftinorum vuineratorum percuratione t prolixe agit Corneh Solingius part: 3. manuah eperat: Chirurg: cap: 5. OBSERVATIO XXVI. Ventriculus exefus. v Entriculi morbi multiplices qui* dem , & \arii funt. lnter ipfos ta- mer* Cent. Post. Pars Pr. Obs. XXVI. 273 menjuremerito rariffimus hic dicendus eft, de quo fum acturus. Quamquam autem vix credere queamus humorem quendam ufque adeo corrofivum in ven- triculo coliigi pofle abfque prsevio nota- bili in diaeca , medicamentifve exceflii , ipfe tamen aliquando in cadavere mulie- riscujufdam a C. Solingio difle&p ventri- culi fuperiorem partem , trium digito- rum tranfverforum latitudine fub orificio fuperiore perforatam, exefamque vidi ad magnitudinem pugni. Intra illud fo- ramen pmerea tumorem quendam can- crofum , exulceratumque panis triticei magnitudine, qualemtribus obolis no- ftrates emunt , reperiebamus , qui pe- ritonaeoadeo adhaerebat, utvi avellen- dus fuerit. Ventriculus infuper cum diaphragma- te , quod propter ulceris vicinitatem etiam reperiebatur a corrofivo pureper- foratum, ut & lobus hepatis, qui fu- pra ventriculum plerumque jacet , mag- na fui parte inferiore eratexefus. Lien coloris plumbei erat , renes autem bene fe habebant 5 omeotum vero emaciatum erat, ventriculufque fubfidebat admo- S dum 274 O B S E R V A T. RARIORUM, dum, ac perpauca continebat, qUod aegra ante obitum per f. hebdomadas nihil prxter potnm aflumpfiflet, itaut mirum non fit, fi pridie ante obitum per alvum albamquandatn, fed purulentam, qualis etiam in cavitate abdominis dxtra ventrieulum in difle&ione reperieba- tur , excreverit njiateriam. .Mulier illa, juxta conjugis, cogna- torumque teftimonia , per tredecim an- nos continuos vitiis ventriculi fuerat obnoxia, ut vomitibus, doloribufque fub coftis fpuriis in latere , &, non obftante ventrtculi malo , quatuor enixa fuerat infantes , qui diu Matri fani fuperfuere. Quatuor vero dies ante obitum eadem fcemina non mag- nam tantum albse materiae copiam, verum &: fatis magnam faetidi fangui- nis poft diuturnam halitus graveolen- tiam per os ejeeerat quantitatem. Faeces autem alvinx nigrae, copiofae, faetentefque admodum fuerant. I N Cent. Post. Pars Pr. Obs.XXVI. 27$ IN OBSERVATIONEM XXVI. Slquidem, anhiccafus, quodfit rariflimus^ fidem apud nonnullos inventuruS (it , dubito, fimiles quofdam ex aliis adducam; Philip. Salmuth. centur. i. obf.ft. fol. 28, mentionem facit morbicujufdam ventriculi illi , de quo egimus, valde fimilis, quo afficiebatur quifquam , incujuscadavere foramen ventriculi vetus, quemadmodum e lateribus nigris, cru- ftofis , & inveteratis patebat, confpiciebatur, cui & fiftulofum junctum erat ulcus. Georg:Abrah: Merclinus mifceil: med. phjjl Germ. decur: i. an\ z. obf. 229. fol: 332 exem- plumforaminiscujutdamdatin ipfa kde ventri- culielatiorefubfternof^tidiffimafcatentisamur-' ca, de qua patiensante annos aliquottonqueftus brevi poft aperturam moriebatur. lacob: Hollerius fchol: adcap: 43. demorb: intermfoL mihi 453 de quodam narrat , qui febre , cardialgia , vomitu , torminibus ventris , deje&ionibufque pici, & nigro fanguini fimili- bus diu vexatus tandem obierit, incujus fe&a corpore inventum ulcus uftulatum in ambitu tunicis omnibus ventriculi, quaparte dedivisin pylorumeft, exefis. Memorat & P: Foreflus lib: 18. obf: 53.-/*/: mihi 178 de fkomachiajfettibus ,deexulceratione ventriculiin 15 annorum puella. S 2 lohx 2j6 Obse rv at. Rariorum, loh: Scultetus Armament: Chirurg: obf. 80 J fol: 196. fe aperuifle cadaver monachi Patavini , qui doloribus colicis obiifle ferebatur , & in cau- fam morbi inveftigantem non modo ventriculi fundum phlegmone correptum,verumetiam ad mediam ufque tunicam corrofum reperiffe ait. - De erofione ventriculi ab uvis immodice af- fumptis in puello narrat loh. Rhodius centur. 2. obf fi.fol.94. fcilicet efu illo immodico trium horarum fpatio extinguebatur ; poft mortem ve- ro abunde in ventricub reperiebatur ichor viridis, quem idem bilem fuiffe dicit geruginofam, Remb: Dodonaus obf. med. cap^ij.fokmihi 61. exulcerari ventriculum non minus quam aliascorporispartes, aratione haudalienum effe ait, probatqueilludexemplo honeftae cujufdam matronae annos plus minus 60. natae , quae ex ore fpiritum foetentem multis emiferat annis : quse- quepoftdolorem circa ventriculi regionem afli- duum longo morbo confe&a evitadifceflerat, ac cujus ventriculus , cadavere aperto , fuperfi- cietenus exuleeratus reperiebatur. De excoriato ventriculo fcribit G. Blafius obfi fol: jz. & j6. G. Fabrit. Hildanus centur: 3. obf. 20.fol.mihiqoo.de magno faetente ulcere infu- periore ventricuii orificio reperto , acputridis, fa;tidis , nigrifque humoribus repletaagit. P: Borellus Centur* 1. obf. 54. fol. mihi 55. mentionem facit abfceflus cujufdam in ventricu- lo , in quo copiof a mater ia nigra , lutulenta , fan- guinis Cent. Post.Pars Pr. Obs. XXVI. 277 guinis corrupti colorem asmulans reperiebatur. Similis exempli meminerunt Guilh: Ballonius lib: i.confiLafi.fol: 197. Horat. Augenius lib: j.epift:i. cap:n. Dominic* Panarol; Pentec: i. pag: 20. loh: Bauhinus obf: i. lob: Schenchjus lhb:yfol:\%x.i%%. Th: Bartholinus atl: Hafn: tom: 4. obfii6.pag: 115,119. & tom:\. fag: 59, 61. Hoc vitium merito haberipoteft lyacwmg, hoc eft ardor ventriculi Galeni, cujus 8. compofit: fec: loc: cap: 3. mentionem facit idem, a bile tuni- cis ventriculi in6xa , ardoreque horrendo infeftl oriri dicens. Qua de re vide Th: Barthohnum £pift:medic: centur: $,fol: 157: epift: 42.aliofque ibidem. Hodiernietiamfcriptores, iftiusphaB- nomenicaufamacricuidam, acidoqueolim cum fanguine comrnixto , pofteaqueex arteriis ventri- culiin eundem depofito tribuunt humori : con- feraturprascedensnoftra obf\\6^ & feq:$. Huic autem ventnculi ardori tollendo , humo- riqueacidocorrofivo temperando inferviet Cre- ta cum aq.rofar.aliquotieslota, oculicancri abf- que acidopraep., coral!ia,perlaepra:p., concha?, bolus Arm: vera, terra figtllata, qua Adrian: Spi- gelius tali cafu nihil efTe praeftantius ait : acidum enim non abforbet tantum , verum & pinguedine quadam tunicis ventriculi adhgeret , acreraque humorem ibidem ftabulantemobtundit, Obfervavi ego, inquit idem Spigelius , in magnam mei admirationem ejufmodi ventriculi S j ardo- 273 Obsehvat. Rariorum. ardorem nullis aliis, five externis, (ive internis aeque acterra figillata cum fyr: Confolidae, miti- gari , & aufern poflfe remediis. OBSERVATIO XXVII. Oefophagi Paralyfa. QUomodo , & qua ratione particula- res quxdam , minimaeque corporis noftri partes ex gr. mufculi quidam oculi (de qulbus obf X. tomi hujus adtum) nec non aliae parvx partes affici queant paralyfi, ita ut motu deftituantur , cor- porique integro magnum adferatur dam- num, fatis equidem bac Johi Bafteri Me- dici, &ChirurgiZieriz££in Zelandia liquebic relatione. Significavit enim ille mihi per literas , quomodo die i. Febr. An. 1677 a^ ludimagiftri cujuf- dam filiam Neokerka in Duvelandia habi- rantem , nomine Elizahetham , annorum 20. fuerit arceffitus 5 quae poftquam ali- quamdiu obftructione menfium labora- verat, tandem m cachexiam incidit, quadurante, alvusipfi adftri&a admo- dumfuerat, deglutiendi tandem impo- ten- Gent.Post.ParsPr.Obs. XXVII. 279 tentia fubfequente 5 unde ipfam inftar fceleti emaciatam reperit , cujus caufam nonnulii fta r.ebant Medici, quod ex- crefcentix quaedam, glandulaeve in Oefo- phago induratse efient. Verum, ut m iftius phaenomeni verkatem inquireret, flexibile quoddam os balenx iumpfit , cujus extremkati fpongiam appiicuit, ficquefenfim ad ventriculum fere ufque immifit , nulio in veato obftacuio , unde paralyfin quandam in didtap^r: e exiftere indicavit , eumque in finern idonea pr&- fcripilt remedia , quibus fruftra adhibi- tis, deeventufbiHcitus admodum erat, miferam tamen non dereiiquit , verum , ut alimenta quasdam dentibus cornmi- nueret , juffit , porroque iingui verfus inferiora, quantum fieri poffet, depri- meret, ficque ille inftrumento fiio aii- menta iila manducata ad ventriculum detrufit, qua operatione aliquoties ite; rata, prsecepit, uti illaeandem impo- fterumcontinuaret, afleverans modum iflum ad ipfius refocillationem fadturum, cumque per annum operationem illam ad vitam fuftentandam continuaflet , tandem accrefcebant vires, ira ut folo ** S 4 hoc- a8o Observat. Rariorum, hacce remedio morte fuerit liberata , ei- que die 18. Decemb. an. 1682. cum haec fcriberet , obviam fatis fana fuerit fa&a. 1N OBSERVATIONEM XXVII. VAria fsepe gulae occurrunt vitia tranfitum alimentis ad ventriculum impedientia, ut in- fUmmationes , exulcerationes , de quibus Obferv. i^.tom.primi, a<5him, necnonplures tumores, quorum mcminerunt loh: Fernelius lib: 6. de morb:part: cap: 1. Nic: Tulpius obj: med: lib: 1. cap : 44 fol: mihi 8 8. &" cap : 45 .fo l: mihiyz. Memorat Vir celebris Stepb. Blankardus coll: mediphjf.cent:^. capitf.fol: 255. de oefopha- gi coalefcentia , & fteatomate quodam mortis caufa. ContingitetJaminterdum, utoffamajor,vel aliud quid fubito deglutitum Oefophago inhse- reat, tranfiuimquenonimpediatt Marcell: Donatumlib: ycaf.iU fol: mibi 279, Laz,: River: centttr: q.pag-.qz, Carol: Pifonem demorb: a fierofia colluvie p:i^O Riolani Anthropol , lib:j.cap:i> Tliom.Barthi cent: 2. hifl. 7. & Att: tom: 2. pag: 297, gf. tom: 1. obf: 89, Tulp: obf: med: lib: 2. cap: iGm fol: 118, Zacnt: Lufit: prax: admir: lib: 1» obfl m.fol: 26, Ioh: Iac: Wepferi exercit. de Afoplexiafol: 287, lolr.Bapt: a Lamznveerdz append. armament: Chirurg: fol: 252. obf: 31, Anthon. de Poz,z,is mificelU med. pbyfi curiofi. Germ. decur. i.an. 4. obfi 29. De Hydrope pericardii vide Gerh. Blafium obfi.med. rar.part. 1. obfi 19./0/. 3 1. e qua mem- brana ultra 30. unciaslimpida, dulcifque prodi- bat aqua. Thom. Barthol. Act. med. volum. 1 . obfi Sp.fol. 174.de quodam refert cujus pericar- diumitaampliatum, diftentumque reperiebatur, ut tres libras, & quod fuperat acris , turbidique liquoris finu fuo comple&eretur. Reperimus (inquit Rolfinciusepitom.meth. cognoficendi, & cnrandi Itb.i. pag.z. cap. 1.) in pericardio eo- rum , qui palpitationi cordis obnoxii fuerant, hydatides : De fimili ejufdem membranae hydro- pe vide N. Tulp- li b. 4. obfi 19 , Riolamencheirid. Ub. 3' cap. 4, H: Fabrit* Hild. centur. 1 . obfi 43 , fol 39, QaroU Pifion* de illuv: ferofi fiefi. 3. &/• s T Ds 2po- Ob servat. Ra riorum, "J DeVentriculi hydropeagit Laz,: River: obj: communic.pag.^i^i in cujus intima membrana multa? tam integFae ,-quam perforatae reperiebantur hydatides. Exiftimat autem ille hujus hydropem e frig. & hum. ventriculi intemperie a copiofo aqux gelidae potu , nimioque crudorum fruc- tuum ufum proveniente ortum fuifle, cirjus rei exemplum habet loh- Rhodius obfmed. centuft^m obf^.fol mihi 129. Nonnunquam & in omento reperiuntur hy- dnides» Ita tradit Theoph» Bonetus Anatom: prabl* lib. $.fel~b- z 1 . obf z 1 .foU mihi 1 103 /f/p- foljtum Bofcum defacult* anatom. lett- z, pag. 17 dn* 1580 in cadavere mulieris cujufdam Hydro- picae multas veficulas intra particularem pellicu- krn per fe aquam continentes , & per fubftan- tiamomentidifperfas obfervaffe, annoque huic proximo alii vomicam aperuiffe in umbilici re- gione , e qua per aliquot dies difrupta omenti portio exierit cum veficulis multis aqua repletis: sfmoto autem omento , manente in illo loco fi- ftulariulcere, curatam fuifTe mulierem , & poft Kaectres peperifle filios teftatur. Laz Riverius obf communicata ult.foU 395, deHydropico quodam agit Ruftico , cui, utut poft convalefcenti , ex abfcefTu in dextra abdo- minis parte aperto plures ducentis aqua repletae per aliquot dies egreflae fuerint veficula?. Hxc , inquit, obfervatio confirmat hiftoriam, quam de hydropico narrat Schenchjus , cujus venter poft CENT.P0ST.PARSPR.0BS.XXVni.29l poft obitum duTe&usveficulisaqua repletis peri- tonaeo , aliifque firmiter adhaerentibus refertus inventus eft. Poflunt & omenti glandulae ad eam extendi magnitudinem , ut durum , magnumque red- dant ventrem. Refert G. Fabrit. Hildanm centttr. 3. obf 6z fe cadaver aperuhTe , cujus omentum ob tumefa&as glandulas 56". appenderet libras- De omenti hydrope Velfchius epifagm* 30. & MarcelU Donatus lib* 4* de med* htfl. mirab* cap. 21. /0/. 430 agunt. De Hydrope c,um mefenterii hydatidibus vide JV. Tttlpitim obf. med. lib> 2« cap- IfyfoU ij6, qui morbum huncimmedicabilem ait- Ruptisquip- pe nonnullis hydatidibus, plurimoe manent illas* fae, quibus utique a fcalpello ventrem perforante pertufis, latitant nihilominus sSfliae continen- ter perennem inextricabils hydropis caufam foturae. VolkUb.ycap. 2, Hydropicorum aquas circa mefenterium vefkuiis variae magnitudinisinclu- fas detineri, & propterea hominemdiu fervart* T Z far l$Z OBSERVAT. RAttiORUM^ fuperftitem , donec veficulae vel tenuitate fuSJ vel acrimoniam induente fero intus contento rumpantur, hocque deinde in cavitatem ven- tris defluat, putrefcat , reliquorumque vifce- rum corruptelam , & tandem hominis interitum producat. De hydatide in renibus Thom* Wtllifimfathol. cerebri caf. 9. memorat. In utero etiam nonnunquam hydrops exori- tur. Ita refert Rhafes mulierem quandam gravi- dam fe putantem aliquando in ventrem decidifle, unde ex utero 25 aquae flavefcentis cotylas, quarum quaeuis 9 continet uncias , excre- yerit. Memorat Andr. Vefalitts corf> httmani Fabr. lib. i.caf.yfe Auguftae Vindelicorum quinqua- genariae aperuiflecadaver , cujusin uteri cavita- te plures LX Wfguftanas aquae menfuras, qua- rum (ingulae tres continent libras , repererit , nullo circa inteftina liquore reperto. Admiratione, mehercle, dignumeft, quod Regner. Graeffitts tratl» de Organ. mulier. gener. inferv- caf-%* de uteriquodamtradit hydrope: hic enim e mulierisexemtus corpore, cum fanus plerumque fefquiunciae gravitatem pondere non excedat, per 15. annos au&o ita accreverat hy- drope , ut 40. penderet libras. Ioh* Georg. Volkamertts mifcelU med.fhyf Germ.an-y. obfij.fol. 54 virginisan» 35* memi- nit 9 quae tumore abdominis inaequali, & hinc CENT.PoST.PARSPR.OBS.XXVIlI.r93 indefluitantelaboraverat,cumque aliquando fo- roriadpartumfeftinanti fuccurrere vellet, fune prae foribuscrafliorein tenebris non animadver- fo, interramcollapfaventrem fortiter pavimen- to altifit, unde difFracrfcis in abdomine veficis aqueis, &fubfequentepaulo poft largi alvi de- je&ione, falva, &incolumisetiamnum per fex luftravixit. Credibileeft, aitidem, hafce in- tra omentum latuhTe veficulas : viasautem, per quas effufus ifte liquor ad inteftina pervenerat , incognitas ha&enus efle ait, quamvis Riolanus tncheirid. anatom* cap* 16. aquam facile a venis mefenterii, vel a liene fpongiofo reforberi poffe autumet. Scribit Iacob> de Partibus ad lib. 3. Avicen- n& 5. Fen. 21. tract. 3. cap* 21. Prscipuam quan- dam Matronam, nondifTentientibusMedicis,ob- ftetricibufque fe putaffe gravidam. Inftante au- tem , ut credebattir , partus tempore , pluri- mum aquas ex utero prodiit, unde brevi tenuior Matronae evafit venter* Similiahabenty^ra?//. Donatusde hifl. medP mirab. lib.Ccap. 21. fol. 42,3 Beniveniuscap* 109 N. Tulpius obf. med. lib. 3 ■ cap. 3 2 >fol. 246 , BU~ fius obfi pag. 13, Zacut. Lufitanus pr. med0 admir. obfi 6. de morb. part. & fymptom. cap. 1 5. fol. mihi 196 , Dan> Senmrtusprax. lib. 6. part. 1. fett.i.cap. 11. Nonnunquam & in Utero faetum continente hydrops oritur, quem cafum G. FabrtnHH- T 5 fa 2,94 Observat. Rariorum danus centur. i. obf 55. uxori fuae obvenifle aferit. Decornuumuterihydropevide N: Tulpium \ib. 6. obf med. cap.^.fol. 369. Dehydatidibusin utero lege es£tium lib. 16. cap. 79.97. 105 , &c. ut& P. nALginetam lib. 3, cap . 75 .Nos etiam Tbw. 1 .0 bf 70.exemplum ima- ginariae graviditatis ab hydatidibus adduximus, Dc hydropeteftium muliebrium vide relatio- nem ex Joh. Heintfio apud Schenkjum lib. 3. obf pag. qj$) Marcell: Donatum lib. 7. cap. j* foL 689 > Cajp: Baubinum append. ad Frane. jRoJfetum de partu Cafareo pag: 257, quod exemplum etiam reperitur apud Scbenhjum fol. 475. Simile quid habent Mifcell: med:phjf Germ.an. \. decur.z*obf 183./0/.432. Ultraje&ian. 1678 edextra uteri virginis cu^ jufdamtubapoftmortemeducebantur 112 aqua- rum librae. De ejufmodi tubae dextrae hydrope per paracentefin curato mentionem facit Th. Bar- tholmus atl.tom. l.foL 194. obf 103. Lienis hydropis meminit Jobus Mekeranus cap.6. append. obf med. chirurg. fol. 456. Nos eti^miimihshydropismentionem fecimus obf.^% Mt & [chol.tom.prim. Hippocratesfetl.j.aph.tf. de hepate hydro- pivoagit, quod Galenus comm.ejujdem aph. dp hydatidibus hepatis ,quibus difruptis,abdomen aquarepletur, intelligendum ait. JEjufmodi hydatidibus in hepate , &puImo- nibusj Cent.Post.ParsPr.Obs.XXVIII 295 nibus, nontaoiendifruptis, Cardanus mirandis curationibus tres filios Laurentii Gadii , lifdem plane fymptomatibus, morboqueafrhctos quam- primum febris , nec non diarrhaea accederent , extm&os teftatuf. Quamvis autem hae hyv cLtides utplurimum fefe in convexa hepatisma- nifeftent fuperficie , ProfelTor tamen G. Stra- ienus hujufmodi hydatides abunde olimin fuper-» fiaehepatis concava fufpenfi cujufdam furis atn 1647. Ultraje&idemonftravit. Galenus lib. 5. de loc. ajftttis cap. 7. nullum abfque hepatis kefione hydropem oriripoffefta- tuit, cuiadftipulantur Savonarola tratl. 6.cap* 14, rub. 9. Valefc. de Taranta lib. 5. cap. 8* Capi- vacciuslib.yz.prax.cap. 18» plurefque Veteres, Herculesautem Saxonia lib. 3 . Hydropern, illaefo hepate, reperiri affirmat, Deafcke abfqueulla vifcerum Isfione arup- tione vaforum quorundam lymphaticorum or- ta, vide Diemerbr. Anatom. Ub. 1. cap. 12. Aretbaus lib.z.cap. i.defign. caufifquemorb, diuturn. hydropem dari , in quo hepar fanum reperiatur, ait: adducitenimipedemquandam hydropis ex multis hydatidibus in cavitate ab- dominis orti8 Sententiam Arctbai receutiorum confirmant obfervationes, ut excomm. Mauritii Cor.dti in lib* i' Hifpocrates de morb. mulier.comm. f*pag+ mihi 315. patet; ubi refert , quomodo mulier fjusdaraParifiisobierit, in cujus cadavere nulla I 4 , capat 2<)6 O B S £ R V A T. RARIORUM capacitas, hoc eft , nihil cavum fuerit , in quo non veficae reperirentur; locos cavos, inquit, dici- mus , non vefi cam tantum , renes &, uter um , fed & ventriculum , inteftinaque , cor , pericardium, &, idgenus, reliqua, equibus, prouttamin- tus, quam foris nativum cuique folum contigif- fet, cyftespendulasconfpiciebantur aquacitrina oppletae , & fineomnifaetore, etiam poft vigefi- mum diem» Hepar quoque intelligi volumus te&umiifce, oppreffumque foris, adeoque lie- nem totum. Si quafque vel minutulas in nume- rum quifpiam retulifTet , o&ingentas numerus fuperafTetfacile. Simile quid narrat Schenckius lib. \.pag. mihi ifj^ex obj. Joh. Eicholtz,ii de Hjdropica quc Cent.Post.ParsPr.Obs.XXVIH 297 DeHydropicaecujufdam difle&ione, cuipe- ritoneum , & inteftina extrinfecus parvis erant tumoribus obfeffa, quorum quivis avellanae nu- cis aequabat magnitudinem , vide Bartholini att* Hafn. tom. 3. hifi. 6^.pag.io^. Proponitetiam Schenckjus hydropici cujufdam hiftoriam, cujusabdomenpoft obitum apertum veficulis aqua repletis , ac peritonaeo, aJiifque partibus adhaerentibus repletum apparuerit. loh.Philip. Ingraffias de tnmorib. pr&t.natK- ram traft. 1. cap- 1 .foL mihi 229. meminit cujuf- dam , in cujus mefenterio ftrumae circiteryo^of- fendebantur, prseterquasin glandulis exiftentes totidem fereexternasinteftinorum , praecipueque cratfbrum tunicae adhaerentes tumores, propria fingulosmembranula, cujufdam veficulae inftar, contentos , invenifle fe ait, Hos porro , qui exreriori inteftinorum tunicae adnati fuerant , ftrumarum nomine, quiafcilicetin glandulisnoh erant, minime dignatus eft. Utriufque autera generis tumoris varia quantitate& magni , & par- vifuere, atqueinterextremos, qui ad ovi galli- nacei magnitudinem perveniebant , & minimi ciceris parvitatem , quam plurimi intermediae quantitatis gradatim vifi funt, non fecus, ac in fertilis gaflinse utero ovorum gradata multitudo (quamvulgusovariumvocat) invenitur. Non- nufli horum tumorum diffc&i lapideum gypfum, quidam vero glutinofim , muccofamque, & liqui- dam quandam fubftantiam ftib eat membranula J 5 ~ cor3 298 Obser v at. Ra rioru m, continebant : nonnulli autem-per gradus quoque intermediam comprehendebant. Ut noviffime genitus tumor liquidioris, antiquior vero foli- dioris videretur fubftantiis* In reliquis vero corporis partibus , praefertimque in Jecinore , & iplene faluberrimum corpus videbatur. Hinc nonnu.Ui hydatides, quando fortes, craffaeque funt, ita ut non difrumpantur , fucceflu temporis infteatomata, atheromata,& melicerides immu- tariautumant. Ita Clariff. Rmfchins Chirurgia?, & Anatomige profeflbr Amftelodam./. 83. obfz^. fe tales hydatides multas vidifle, quibus pulta- ceaquaedam, ferofa, cafeofaque fubftantia con* tinebatur ; eafque non in fuprema tantum hepatis membrana, fed 8c in fuperficieejusconcavafu- pra ramos venx cavs , Sc portae fe reperiffe fc ribit. Hifce, opinor, evidens eft hydropes quof- dam hepate, ac liene integris reperiri; fta ut Francifc. de le Boe Sylvitts raro fe hydropicos aperuifle, inquibusillaepartes contaminatae fue- rint, alTerat. De Hydrope inter mufculos abdominis, & peritonasum exterrjeinlaterefiniftro prorumpen- te, equopluresducentis veficulae, ovorumin* ftar gallinaceorum , fed molli, & putida aqua repletaeeducebantur, lege, fi placet, Solenandr. feii. 5. confil. 15.^ mibi 489, ut & Anthon. de Poz,zJis mifcellan.med. fhyf. German* decur. 1« an.q- obf.fi.fiLff. & Joh.Rhod.obf.pag. 132* De Cent. Post.Pars Pr.Obs.XXVIII. 299 DealioHydrope inter peritonaeum , & mufcu- losabdominisin virgine quadam 20. annor: pofl: cujus mortem 29. libraeaquarum ecavo abdomi- nis edu&ae futrmt , vide Gerh. Blafiumobfmed. part. i.obf. 18./0/. 30. Dehydrope, equoao. squae foetentis libras prodierunt, quaeinter tunicas raufculorum ab- dominis , 8c peritonaeum htuerant , legatur Martinus Bogdanus obf.anat. chirurg. obf i 1 . Verumranoreft, de quo obfervatio noftra, hydrops , de quali generaiius nonnihi' annotavit Marcellus Donatusfol.^o. qui, quamvis, ait, Galenus j.deloc.aff. cap.j^ & de natur. facult. cap. 13 proprium aquae hydropis locum cavita- temmagnam abdominisinternam ftatuat, nihil- ominus& intra perironaeem , ac reliquas partes inferioremventrernconftituentes, aquae portio- nes fsepius reperiri fe&ione comprobatum eft, Idcm pag. 413. Aqua, ait, inter cutem non- nunquam a copiofo frigida: potu provenit, cum prae nimia fiti ad faturitatem quifpiam multam aquam gelidam ingurgitaverit , pofteaque humi- dum in peritonaeum delatum fit. Iacobus Came- nicenus (ita pergit idem) epijiola ad Andr. Mat- thiolum lib. j.epiftolar.fcriptaxefert de quodam , cui aqua intertunicas peritonaei, necnoninte- ftinorurn adinventa fuerit. Unicum, quodnoftroconveniat, exemplum defcribh N.Tulpius obfmed.lib. 4. cap. 43. foL mhii6j, ntcviQnIob*Mekermmcap*^.f^7' quas 300 Observat. Rariorum, quae hiftoria , fiquidem ab hoc prolixe, ab illo autem cum aliis circumftantiis defcripta eft , ope- rx praetium judicavi, (1 eandem, utpote rario- rem , ex utroque exhiberem , quod lubentius ago , fiquidem nullum noftro fimilius exempluna ufpiam me legifle memini. Quinto Januari 165 1 a Jobo Mekerano cada- ver Din* Ntcolai Thovelings, quae Godefridi Flinkii Pi&oris celeberrimi uxor fuerat , coram Medicis Sam, Coflero, Guilielmo Piz,one, ac Fr. Vtcquio , Sylvio , & Scaga aperiebatur» Huic jam ab ineunte aetate venter durus fuerat, ac diftentus, quod tamen malum circa pubertatis demum tempus , ;anno fcilicet decimo tertio , aut quarto, prorumpentibus prima vice menftruis, mirum in modum increvit. Horum etiam fluxus non, nifibis, acparcusadmoduminea fuit ol> obfervatus, ventreeotempore leviter fubfiden- te; extra hunc fluxum autem ventrisille tumor valdeaccrefcebat, nectamenadeoeratmoleftus, quin matrimonii jugo collum laeta fubdere vellet; nupfit ergo viro, debitoque tempore infantem peperit, nequaquamdetumenteventre. Varia tollendo tumori, confultis etiam Medicis,Chirur- gifque, adhibitafuerantremedia: aftirritusfuit omnislabor. Caufam in aliud conjicere non li- cebat, quam fententiarum de vera morbi origine veraque parte affefta , diverfitatem , fuerunt cnim , qui fungos divifos mali originem ftatue- rent, placuit aliis Atheromatum fafciculos cau- fam Cemt.Po$t.Par§Pr.(3bs.XXVIH.301 fam dicere; veficulas plurimaspituita refertas hic Iwererevariiaflerereaufi fuerunt , imdnec defue- runt, qui molam adeffe fufpicarentur. Praeci- puaMedicorum , Chirurgorumque inconfilium adhitorum pars aquam ventre conclufam in inter- ftitiisvifcerumh^rentem caufam effe habendam voluit. Sed Clariff- WaUns Medicinae apud Ley- denfesProfeffor, probabileomninodixit (nec, fententiamutmutaret, ullis induci potuit ratio- nibus) ferofum humorem fenfim ad peritonaeidu- plicaturam deftillaffe, ubi, colle&ione fa&a, tumoremproduxerit enormem. Mirandum erat , breviffimi temporis , o&o nempedierumfpatio, iatantam molem ventris tumoremfuiffeadau&um, ut ferealtero tanto ma j or fa&us fuerit. Ut ad digiti tranfverfi lati- tudinem venter increfceret, fieri non poffe dix- iffet , quifquis mulierem confpexiflet. Illa au- tem , quodomnemfuperatadmirationem, inte- rimadeoerat agilis, motuque prompta , utnihil non, quodaddomefticaofficiapertinet, curren- do, ftando , laborando, efficere valeret: hoc- que exuberansaquarum pondus (Ine magna cor- poris, acviriumja&ura, tam apte femptem plus minusannis, tulit mulier animofa, ut tanquam faniflima , non quocunque tantum deambulare , verumetiamperegreproficifci, &, quod mire- ris , excelfam , referente marito , Clivenfium fineulla moleftia afccndere, & defcendere po- tueritturrim. %oz ObservaT. Rariorum; Mifera tamen interea temporis , quaecunque etiam adhiberentur remedia , ventrem magis, magifque intumefcere percipiensj tandem doloris gravitate maxime debilltata , quod nec federe, nec ftare, fedmanibus* pedibufque repere co- geretur , in le&o decumbere coa&a fuit, in quo vitam^tandemfinivit, Deoopt. Max. anima pie commendata* Difle&o ad inquirendam graviflimam morbi caufam cadavere , circa umbilicum limpidae , mi* nimeque faetentis aquae quantitas centum , & vi- ginti quinque librarum effiuxit. Edu&a aqua , inquit ^fob. Meheranvts^iZ" cum,cujustunicae minimi digiti crailitiem aequa- bant, quemque ha&enus ignorabamus perito- naeum efle , e quo ille liquor efHuxerat, in par* tes quatuor eruciali diffe&ione divifimus, cujus fundum materiaimpura, lentaqueobdu&um in* venimus. Rei novitatem admirabamur, qui pervenhTe nos in ventris cavitatem putabamus; nihil vifcerum reperiebamus, peritonxum cu-, ti unitum in eam magnitudinem poffe extendi , qualis nobis ocrurrebat, nunquam admififfe- mus , nifi oculis fuiffet exhibitum* Partem adeoque peritonaei fuperiorem cir- ca mucronatam cartilaginem , cofhfque no- thas feparare aggreffi fumus ; quo fa<5to , in confpectum venere hepar , ventriculus , inteftina , aliaque vifcera , ictegra , & bene conftituta , praeterquam , quod colon plus ju- fto Cent.Post.ParsPr. Obs.XXVIIL 305 ftocontortum, renque finifter jufto efiet ma- jor , caecae uteri venae , five tubae Fallopii, quas per peritonaeum difperfas quantumvis ocu- lusin dextrolatereviderit confpkuetumidas, ac jprotuberantes, intus tamen plane imperviae* adeoqueobturatae , ut neminimus quidem fiftu* lae flatus illas tranfiret , erant. Siniftruminfuperuteri , utidem refert, bene fe habebat Jatus : ficque difTecl:o cadavere ClarifL Joh: WaUitententlx innotuit veritas , imo etiam paracentefeos in aegrotante , 8c facilitas spparuit 9 & utilitas , quam ldem WaUus cum Sam. Cofle* ro Nofocomii AmftelodamenfisMedico, fiqui- dem vifcera omnia fana erant, lympha inter du- plicaturam peritonaei tantum contenta, maxime commendaverat. Tulpius lib. & cap. iifdemfol. wihi 16%. incertam hujus morbi dicit caufam, fiquidem via, per quam Jymphae inter peritonxi perveneritmembranas, ipfifitignota. Gr Blafius Appendice ad Veflingium fol. 369. &371. inter duplicaturamperitonaeirnultasghn- dulas la&eas immerfas latere dicit * & hinc fieri poffe, ut hydrops interdum haufto potuftatim diftendatventrem, quodinamico fuo intiraofe obfervaffeait. Iob.zMttmMeheranusfoLz^i.v. 16. Vasdefe- rens, & arteriam, per quam menftruus a non gravidis exeernitur fanguis , alieno , & infolito detentoloco, & in ipfius peritonaei ddata fuiiTe duplicaturamait, quameodem pianepererrabant modo 304 Observat. Rarigrum modo , quo ureteres veficam urinariam, in quana etiam haud dubie fanguinem, imperfe&umque femen, tumoris materiam, deduxerunt. Ex- iftimat & idem aquam hic colle&am , pro partc quadamureteredextroarene defcendente ad ve-^ ficam exftillaffe , fiquidem du&um illum lufu na- turaeadduplicaturamperitonaeicum arteria fper- matica , & du&u casco , fivetuba uterina , tranf- iifle per anatomen annotaverit. Hoc profecto rarum , ut pergit JnlptHSy at« queinauditum hydropisgenus, quandoquidem non meminerim me legiffe in ullis Medicorum monumentis, fed folo dunxtaxat auditu intellex- iffe a viropneclaro G, Strateno Principis Arauii- onenfisaMedtcinis, quifimillimum hydropera fe&ionefedeprehendiffe in virgineajebat, decu- jus pudicitia perperam dubitatum fuerat : Operas autem pretiumfa&urus videor, inquitidem,fiqui- dem cafumhunc aboblivionisinjuriaafTeruerim, non tantum ob infolitum aquarum fitum , quam ob fummum , quod aegroti inde percepturi fint , cmolumentum , quibus in hoc peritonad hydro- pe longefecurius, expeditiufque paracentefin in- ftituent Chirtirgi, qnam in ullis aliis ejufdem morbi fpeciebus , in quibus vifcera naturalia £ circumflua aqua ufque adeo periculofe vitiantur, ut, illaetiamfubdu&a, nihilominusmoriantur aegri, cumin hac peritonaei aqua exta maneant illibata , ac plane feclufa ab irriguo acrioris humo- risatta&u, undeproculdubio rnulierihuiccon- ftans. Cent. Post.Pa rs Pr. Obs.XXVIII. 305: ftans , ac integer manfit corporis valentis vigor, ad quem etiam necefle erit oculum convertere , fi quis conabitur fcalpelloelicere, quam perito- naeum continebat, aquam. Helwigius obf phyf med. Sz.fol. 2^5. exem- plumhabet mulieris cujufdam pofl mortem dif- fe&ae, in quainter duplicaturam peritonaei ali- quot menfurae feri fcetentis , & coloris flavefcen* tisrepertaefuerint. Verum, quaenam, quaefo, noftrocafuperi* tonaei hy dropis caufa fuit ? Joh.Fernelius liba 6.depart. morb. &fymptl cap.S. jam dudum abdominis aquam vafe quo- dam exefo , rupto , vel alio modo aperto produ- ci fcripfit : nonnulli autem deceptum putarunt Fernelium , utut fecuta aetas non ufque adeo eum errafle viderit. Certum enim efttunctemporis IatuilFe Medicos, quopa&o fanguifera vafa tan- tam feri quantitatem abfque fangbine emittere poflent; repertis autem lymphaticis vafis facilius in Femelii fententiam iripotuit. Omnes igitur hydropis fpecies , cuicunque tandemcorporislocoobveniant, aut nomine di~ ftinguantur, recentiorum opinione ab una, ea- demque caufa , acrafla videlicet lympha, cu* jus fanguis craflior caufa, proveniunt. Haec au- tem qualifcunque a frigidis, vifcidis, tardis , craf- fis, acidifque materiebus craflities oritur ; unde fanguis incraflatusdefenon diffimiles emittit hu- mores. Ita ut vitium illud a retardata fanguinis X ornnk 306 Observat. Rariouum, omnino dependeat circulatione : cum enim art£- riarum extremitates, five illae in glandulas , fivc fibrillas mutentur , materiam nimis craflam ve- hunt, quam ob vifciditatem fatis celeriter pro- pellere nequeunt, partimque, quantum fcilicet ad partcs ej us fanguineas, & crafliores attinet , in venasdevehunt , partim, quantumadtenuiores, &aquofas particulas, in vafcula remittunt lym- phatica , vifcidus humor , quo vafe illa obfiden- tur, propter tardam fanguinis motum vifcidior haud dubie evadit : qui cum propelli riequeat, ne- ceffari 6 , obice rupto , ister membranas efFundi- tur, ubi vel in unum colligkur , vel , fi mem- brmx tubuiorum lymphaticorum tenacioresma- jorem abfqueruptioneferre queantexpanfionem, in veficulas lympha repletas attollitur , quae inter duas illorum lymphaticorum vafculorum efFor- mataefuntvalvulas. Caufa autefc noftri in peritonaso hydropis vaf- culorum lymphaticorum ruptione non videtur orta : cum quod nondum certo fciamus , anne ctiam hac in parte vafcula dentur lymphatica , &, licet ibidem efTent , verfus inferiora ad fupremam peritonaeimembranam, &non inter ejus dupli- caturam excurrerent, tumquod lirapida fuifTet. aqua > fi e vafculis Jymphaticis provenifTet. Erat autem , ut fupra notatum , cerevifiae inftar. Verofimilius itaque eft hujufmodi liquorem ex arteriolarum per membranam hanc difperfarum cxtremitatibus eodemplanemodo, quoidinex- ternis Cent.Post.ParsPr. Obs.XXVIII 307 ternis hydrocephalis p. 122. fieridiximus, pro- venifle. Haeigitur arteriolae primd circa umbilicum $ xnateria quadamcraffa, vifcofaque obftructe fe- quenti a tergo fanguini denegarunt tranfitum : fanguinis tamen motustamfortis fuit, utper iilas pluribus fimilibusparticulis al!atis,locus ftagnan- tismateriei fenfim fuerit dllatatus, undeinitium feparationis membranarum peritonad circa um- bilicum factum eft , ficque fucceflii temporis tao- dem ibidem abfoluta eft fecefli o. Credibile autemeft humorem hunc, ejufque coloremortum effe, quod tubuli terminantium arteriolarum nullam aliam , in fanguine abundan- tem tranfmittere potuerint materiam, nec non quodrenibus (ut ante di&um) obftructis, lim- pidatantumfeparariibidem potuerit aqua , reli&a in fanguine crafliore materia. ^^ Fieri etiam potuit , ut humor ille^er poros il- larum arteriolamm expulfus fuerit, fiquidem po- ri propter f ermentatioaem , & appellentem fan- guinem , tunicafque arteriarum in pulfu diften- dentem, valde dilatantur , qui humor eje&us, cum propter obftru&os peritonaei poros non tranfpirare , nec ( uti contiagit in Afcite ) per eandem membranam inabdominis cavitatempe- netrare pdtuerit , tumorem iftum produxit. Quemadmodum auteai vafcuia lymphatica quavis fere in corporis reperiuntur parte , ita etiamcontingere poteft , uthujuiino4ihydatides, y 2, hoc, 308 O B S E R V A T. RARIORUM hoc, velillo praecedente fanguinis vitio, ubiquc fere in corpore appareant. Quando enim vafa lymphatica liquorem fuum in venas revehere ne- queunt , vifcido obftruuntur humore , ficque infequenteliquore prefla, & diftenta, tandem, quod tenerafint admodum, rumpuntur, ficque liquorem in partem egerunt vicinam. Contin- git etiam , ut humor nutritius ab arteriis advec- tus alicubi partium folidarum tubulis inhaereat, qui ea ratione tumoris origo elTe poteft. Depeculiariquodam pedum hydrope cafum habet JST. Fontanm exempl. 35. fol. 96; Joban. fiapfift. MontanmconfiL 189.de morb. part.foL 199. fe mendicum qu^ndam vidilleait, cuialte- rum tantum brachium hydropicum , manufque cjufdem kteris immane tumenseffet. Idem etiam refert de hydrope gutturis fe&ione percurato. Marcellm Dwatm lib. 7. de med. hift.mirab. pag.j.foLaJ&de hydrope totius ftudioficujuf- dam finiftri brahii narrat , ita ut illud altero triplo crafliuseiTet. De pluribusejufmodi particulari- bus, partiumque externarum hydropibus vide CaroL Pifonem de morb. a colluvie ferofa ortis fetl. ^cap.^.foL 534. & feqq. Supereft quaeftio , an etiam bruta hydropi ob- noxia fintl Hydrocephalum in iis repeririy?W: ad obf.iq diximus,qualifcunque autem haec aquarum colle&io brutorum etiam aliis obvenit corporis partibus, praefertim quando tempeftate pluviofa frigidiorique pratis in uliginofis diutius pafcuntur. Ita Cent.Post.ParsPr.Obs.XXVIII. 309 Ita Richard Lsrwerm trafl. de corde cap. i.pag. 125. fe multas oves pe&oris , & abdominisex- tinc"foshydrope difTecuiffe tradit. Thom. Bartholtmis AEh.Med. Hafnienf.part. 7y.cap.q6.fol. 132. etiam de morbo quodam in- ter boum familiam Abrahamflropii Sialandia i6*74,grafTante refert. Boves enim corporis lan- guore , refpiratione anhela , tufficulaque rara laborantes nihilominus comedebant, coibant, ge- nerabant, pinguefcebantque. ,, Quaedam, inquit, utriufquefexushorurri 5 , animaiium dhTecui: pinguedo ubique copiofif- ,, fima, carnibus flaccidis, pulmones innume- , , ris hydatidibus referti , quaedam duos pugnos , , aequabant, m vaccae unius pulmonibus nume- ,, ravi 17. extenus , kd copiofiores intra ipfos , , pulmones latentes numerum non admittebanr. , , Non tenues pelliculae has involvebant , fed ,, crafTae membranas, vulnerat3%limpidum li- ,, quorem profuderunt , quasdam, at paucio* ,, res, flavefcentem : omnis thoraciscavitas , ut ,, & pericardium, aqua cruenta inundabatur, ,, Omnium hepar peffime fehabuit, multarum ,, vaccarum innumeris replebaturaquofistumo- , , ribus , pugni , pomi , juglandis , avellans , , majoris , minorifve quantitatis omnibus mem- ,, brana craffiffima veftitis , Corneae oculorum ,, nec duritie, nec colore cedente : vulnerati ,, tumores quidam aquam falfam, pleriquevel 9, flavefcentem , vel viridiufculam amarefcen- V 5 » teia 3 io Observat. Rariorum, ,, tem effuderunt. Aliorum boum jecinora ,, hydatidibus quidem deflituta erant , fedpaf- ,, fim in fcirrhos induruerant: omnium cyftae , , fellese confuetis longe majores erant copio- ,, fiffimohumorerepletae, qui colore pallidus , , , ac fapore remiffe admodum amarus aquae plane 3, m morem difrluebat. Idem centur. z. hift. 6j.foL 165 in multisp©r- cis annos 1653. rna&atis ova quaedam fine tefta inhepate, mefenterio, lumborumque vertebris appenfa apparuiffe memorat, quae magnitudine ova gallinacea aemulabantur, & fubventanea vi- fa,nihil, nifi aquam limpidam Continebant ; diu- tiusenim co<5his non indurabatur liquor; Unde abfceffusfecredidiffeaquofos, feu veficas fero- fas fuiffe, e vafis lymphaticis, quae circa hepar mefenterium, iliacofque luxuriant ramos, ex- ortasait. FelixPla^us fe etiam Suum mefenteriis vefi- culas quafdam annexas vidiffe narr ar. OBSERVATIO XXIX. Vermes ex utero proJeimtes. VArios, prseter aliainfecla, huma- no in corpore nonnunquam reperiri vermes, diverfifque crefcere in parti- bus, multimagnodolore, &moleftia, fa- Cent.Post.ParsPr.Obs. XXIX. 311 fatis animadverterunr , ira ur non im- merito hujufmodi homines viventes morruos dixeris$urpore qui ante obirum, quam non nifi poft fata alii, vermibus ef- cam praeftent. Elizabetha lomboy obftetrix Hagienfis , cujusromo primo non femel memini, fan&emihi aliquando afleveravit fe an- te quinquennium e mulieris cujufdam, poftquam pepererat , urero vivum quen- dam vermem ulrra ulnas quadranrem lon- gum, vidifleprodeuntem, quifefecir- ca funiculum infantis umbilicalem con- volverar. Retul it eadem fe paulo poft praefenribus mulieribus fecundum, fed minorem monftrafle in ipfaplacentalo- carum : cumque eadem puerpera de dolore venrris per aliquot dies continua- to conquefta fuiflet, confilio Frarris mei Joh. Stalpartii vander Wiel P. M. remedio quodam conrra vermes ufa magnam cum lochiis vermiculorum ex- creverir quanriratem. V a I N 3iz Observat. Rariorum, IN OBSERVATIONEM XXIX. QUamvis de vermibus in utero repertis pauca exiftant teftimonia , Benivenius tamen Ub. de occult. morb. cauf. uteroejcc- tos fevidifle aflerit vermes. Mirum non efTe ait Jacob. Primirofius de morb. mulier.lib.z.cap, i^.foi.iyj. Vermes, quiin aliisetiamgeneranturcorponspartibus, ob cau- farum fimilitudinem in uteroproduci. Merculialis de mulier. morb. lib. 4. cap* iz. foL 158. Harc il!a de re (cribit : Dubitatum eft, ,, ait, an lumbrici, qui reperiuntur in utero , 39 inipfofiant, analiunde mittantur, fed non , , poffum videre , qua via, & ratione ab inte- >, ftinis egredientes ingredianturmuterum,quia ,, etfihoc fieret, perforatis inteftinis,& utero, a, fanedolore, & his vulneribus intcrirent mu- *, lieres. Quapropter magis mihi confenta- ,, neumeft, gigniinutero, eoquemagis,quod 3, memini, ut dicunt Arifioteles , Albertus% ,, & alif, vermesfieriincerebro, & vafisfper- ,, maticis, ut nonfit adeodurum, Ci etiam fiant ,, inutero. P. iorellus obf, rarar. med. phjf.cent. 1 . obf. f. fol. 8 , cakulos , & vermes non in omnibus tan- tumanimalibus, fed etiamin quibufvis produci pofle tradit partibus , quod exemplis fe pofle con- jfirmare teftatur. Cer« Cent.Post.ParsPr.Qbs.XXIX. 315 Certum eft raxius in utero , faepius vero in ipfa vagina vermiculorum afcaridibus non diffimi- lium quandam reperi fpeciem. Quantu m ad uteri corpus , exhibet B. Timaus a Guidenklee caf. med. lib. 4. pag. mihi 204. exemplam concubinaecujufdamTibicinis, quae gravidam fe efTe fufpicabatur ; quare nexum con- jugalem, quem ille promiferat, urgebat inftan- tius: hic contra acrius inftare, mortemque ni abitum maturaret , minitari, tandemque ob- luctantem gladio confodere aufus eft. Demor- tuae ventrem fe propter animantis fpefn fubito aperirejuffum praeter mucofum quid, &ingen- tem afcaridum viventium , & hinc inde obrep- tantiumnumerum nihilinutero reperilTe fcribit.' Benjamin Scharffus ephem. Germ. decur. 1. an. 9. obf. 7. fol. 44. exemplum habet mulieris cujufdam quinquagenarias , tenuis fortunae , quae ladieiniis, aliifque cibis crudioribus adfueta tres anteannosincredibilem circagenitalia pruritum , & fervorem fenferat, fubfequente dolore rodente, ac quafi urente , perque aliquot dies continuante. Tandem vero per muliebria ingenti afcaridum cafei vermiculos apprime referentium copiaex- clufa, dolorquidem, ac pruritus aliquatenus remittebant, omnistamen moleftia penitus non auferebatur, ac, licet hicaffe&us per medica- menta interna pariter, ac externa, imprimis per clyfteres, peffofque uterinos, ut& balnea penitusprofligaripoffet, cumtamen prae nimio V 5 pudore 3I4 OBSER V AT. RARIORUM, pudore malum hoc nemini revelare voluifTet, adeoque confilia medica fpreviffet, miferam egit vitam. Joh. Schenckius lib. 4. p. mihi 717. fimile quid de Joh. de Tornamirarefert. Quantum autem ad uteri vaginam attinet; Jam olim Hifpocratesz.de morb. mulier: vermes inftar afcaridum in pudendis fasmineis crefcere poffe annotavit. Rod. a Caflro lib. 2. demorb.mulier. cap. 33. fol. mihi 345. de fimilibus etiam vermiculis in uteri vagina agit, ut & Nic Guill. Beckers mifcell.med.phyf.curiofGerm. decur. 1. an. 8. obf 75. fol. 121. de vetula quadam feptuaginta annos habente , quae hoc vitio in intolerabi- lem labiorum pudendi, collique uterini incidit prurimm , qui injecldonibus ex abrotano in lac- te, pofteaque ex abfynthio , & tanaceto codo, magnam vermiculorum copiam ejicientibus tol- lebatur. Garztias Lopius variar. med. leEi. cap. 13. honeftam fe noviffe fcribit mulierem, quae, e collouteri magna vermiculorum ejecta copia, immenfo liberata fuerit dolore. Hujufmodi vermium etiam meminit Merca- tus de mulier. affeil. Itb. 2. cap. 28. fol. mihi 342. dicens eofdem aeque in collo uteri, ac inteftino redo generari poffe , quia iftae viae fimilitudinem aliquam habent, nec non propter fuperfluum illum vifcidum humorem^ qui intra rugas, & of- Cent.Post.ParsPr.Obs.XXIX.3IJ ofculum uten quafi agglutinatus eft, & prasfer- tim quidem fi ipfi utero iniolitus obveniat ardor. OBSERVATIOXXX. Fcetus matemoin corpore extra uterum repertiu. OBfervatione 66. tomiprimi p. 287. exemplum quoddam dedi maturi fcetus , qui , perforato utero , parte in- feriore, incavum abdominis promine- bat. Hic autem aliud fcetus toto corpo« reextrauterumin abdomine repertiex* emplum exhibiturus fum. Anno 1683. diey Martii talem nobis videre licuit cafum , cum Med. Chirurgm C.Solingius,ipr%fenubus Medkis clariflimis Kockio,Cabeliavio,<& Scho0nycadayez mulie- ris cujufdam annorum 44. diflecaret, qux poftquam antea quinquies , quamvis non line moleftia , fummifquelaboribus , te- ftevpfoSolingio ante in auxilium vocato, peperiflet, tandem partus doloribusvi- &a deceffit. Diffe&o cadavere ufque adeo uteri fundum reperimus laceratum ? ut fcetus te~ 316 O B S E R V A T. R A R I O R U M. tenellus cum notabili funiculi umbilicalis portione in abdominis cavitatem ejedtus" eflet , ubi haud dubie non ita diu decu- buerat, fiquidem tergurh tantum cute denudatum eflet , nifi forte quifquam eum extra uterum aliquamdiu per funicu- lum umbiiicalem nutritum ftatuat. Ve- rum id credi vix poteft, quia propter ruptionem uteri magna fanguinis ex ip- fius fubftantia fimul in illam cavitatem profluxerat quantitas , quo fupra intefti- na veluti natans fortean fuit fuffbcatus. Aqux, utinobis narrabatur, triduo quidem ante obitum effiuxerant$ os eriam uteri poft mortem , adeo apertum, ut parvus in iilud pugnus inferi potuif- fet, confpeximus. . IN OBSERVATIONEM XXX. NOn minimum certe admirationis nobis at* tulit ifthaec uteri apertio, quam poft mor- tem reperiebamus, ut&ejufdemdifruptio.Cau- fam autem pr&ter ipfius. foetus fortitudinem , qui forfan minus re&e in utero fitusfuerat, nec non defecfcum aquarum , quae mature nimis effluxe- rant, non invenimus. Hucforfanaccedebatte- nuitas fubfiantiae uteri. Haec enim quo magis in- Cent.Post.ParsPr.Obs.XXX. 3 17 increfcente fetu expanditur , non fit tandem craffior, uti quidem primarii fere omnes judi- cant Anatomici, quosinter Laurentius> Riola- nus^Bartholinus funt. Ipfe enim contrarium faspius in mulieribus obfervavi , quae turgido objerant utero, ita ut craffities ejus fubftantiae ultimis geftationis menfibus ob magnam expan- fionem decrefcat , ac idcirco uterus eo tempore maxime fit imbecillis; uti re&e Galenus cap. 8. de anatom. uteri his notavit verbis. Jam vero vulva inprincipio conceptus craffa <% cum prope tempus accedit , major quidem , fed tenuts evadit. Crajjities enim in longitudinem extenfa abfumitur : in reliquo mtercedente tem- pore, pro ratione magnitudinis , crajfitiem ha- bet. Et cap. 14. lib. de ufu part. Tenuijfima enim> inquit, omninomatricesfunt^ quo tem~ pore gerunt , nempequod profunditas in longitu- dinem fit abfumta , eoque imbecillim ait attenuatur cum magnitudine Smbryonisi & dilatatio efi fecundum dilatatio- nem corporis Embryonis. Eandem etiam fovet opinionem lAZtius tetrabl c^.ferm. 4. caf. 1. , qui expanfionem uteri tempo- re gra viditatis comparat expanfioni vefic3e,dicens: Vbi verofcetus adolevit> acparienditempus adeft, tenuijfimus evadit uterus , attenuatur autem* ve- luti veficaaqua repletafolent, crafftudine in lati- tudwemabeunte* Rum> 318 Observat» Rariorum, Rumpituruterus, fitenuiorreddatur, quod fieri poteft a nimia diftenfione. Fortioribus pel- lentibusaffumtis, ideminpuerperafe obfervafle dicit Salmutbfis centur. i . obf. \6.faL 1 2. Teftatur Fr, Mmricauslib.de prtgnantibusj & puerperis cap. fyfoL mihii$. fe idemfaepius fuifle expertum , redditquerationem/^. i5.cur ilJa in re decepti fuerint veteres : quod fcilicet aliorum tantum dictis flderent. Illi autem in hujusopinionis confirmationem dixerunt in mu- Jierum immediate poft paftum mortuarum dif- fe&ionefubftantiam uteri digkum unum, aut alte- rum latum crafTam fe reperifle , nec non uteri fub- ftantiam valde craflam in aliis mulieribus , quae fcetumnondumexpioferint, vidifTe; cumtamen ulterius iniftiusphxnomeni caufam non inquifi- verint. Sed etiamfi uterus poft partum adeo craflus repertus fuiffet , nort tamen eandem dicen- dusefthabuiffecraffitiem, duminfantem, ejuf- que aquas cum placenta contineret , quge mag- nam produxerunt expanfionem , diftenfionern- que. Illam enim acquirit craffitiem ex contrac- tione, & collapfuprius expanfae fubftantiae, quae mox poft partum contingit. Nonnunquam , autem infantes novem menfes geftati , oeclufo tranfitu , praeternaturalem qua> runtviam, ut vinculis, clauftrifque exeant , fi internum uteri os matris, infantifque conatibus non fatis aperitur , fufficienfve fpatium (ut vulgo inpartucontingit) ad exeundumreddit, quod ^ ' " - - - fi Cent. Post. Pars Pr. Obs. XXX. 3 19 fit , quia vel interno uteri in ore prominentia, vel excrefcentia quaedam carnofa , ulcufve, aut tu- mor quidam durus, fcirrhofufveobeft, velqUod anguftum nimis illudos, maleve fit uterus con- formatus, quo cafu infans (prsfertim quando robuftas, &fanuseft) exuteroin cavum abdo- cninis prorumpit. De non diffimili cafu P. Salmuthus obf. 16V centur. i.fol. 12. agit, ubifcetusuterumad ilion dextrum prope cervicem addimidiae fpithama; longitudinem perruperat, brachiumqueaextrum pridie exertum retraxerat , quod poftea putridum fcecenfque reperiebatur. y oh . FaujfinS) ut habent mifcellan. med. phjf. German.decur.z. an. 2./W.434. etiamuteruia laceratum obfervavit. G. Fabrit. Hildanuscentur. 1. obf. Chir. 6*4. fe feeminam fecuifTe ait puerperio mortusra , in qua matrix lacerata , caputque infantis in laevam ven- tris capacitatem demiflum reperiebatur. Mirabilem cervicis. uteri perruptionehi vide apud Plaz,z,onum lib. z. de part: generationk vap. 14. Plura jacok Guillemdits lib. z.de puerperie Cof.il . foL mihi 3 19. nec non C Solingius okf peculiar. de mulier. & infantibus foL z6. ut & EmbryulcU foL 39* &c. exempja adducunt, qualia ncsquoque Scholio.ad obf: 66. tom:prim* pag\Z%%.&feqq. Nonnulli etiam fcetuin in ca,Yitate yentrisextra ute- 520 0 B $ E R V A T. RARIORUM, uterum , etiamfi non laceratum , vel difruptumv reperttam fuiffe tradunt. Ita memorat D. de Monconnys tom, z, itiner, Ital.p.tfo- inmulieris cujufdarn, Aurelianenfi in Nofocomiodiffe&ae , quae poft multos dolores, Irritofque in pariendo conatus obierat, cavitate abdominis inter uterum , & inteftinum rec"fcum fcetumoptimefehabentem, illaefa matrice, re- pertum fuiffe, utut non diu matri ftiperftitenu Nota eft fcetus lapidei Mujfipontmt hiftoria, quam vide apud Thom. Bartholwum centur. 4. epifi. fS.fol. 368.^/^.nec non departus info- tit. viis ftgp. 1 1 . fol. 74 &c. ut 8c Anth. Deufing. hic autern fcetus in abdomine muliejis cujufdam, anno ^p.illaefoutero, repertuseft. De puero nulio apparente ulcere , aut cicatrice, in civitate Burgundiae Dolenfi extra uterum , anno i66i,reperto trac"t.atum edidit celeberrimus Vir j&rnotd: Senguerdim Philofophiae Profeffor in Academia Lugd. Batav. , cujus infantis involu- craomniscalculofa, & cartilaginofa erant, qui- busdiffectls, humorferofuscumfcetu effluebat, de quo etiam poftea Profeflbr Stephan. Willetus Dolas publice differuit. Ephemerid.MedicisGerman. Vratiflaviae ty- pis editis affertur exemplum infantis rite confor- mati , in alvo matris extra matricem , inter intefti- num reft-um, & uterum reperti, quamquam in hoc neque ulcus, nequecicatrixanimadverfafit. De fcetuextrauterumT^a/^ an, 1675 inven- Cent. Post. Pars Pr. Obs.XXX. 3 21 to, quiintracorpus per annos 25. permanferat, rnentionem faeit JV, de Blegnii, Regis Galliarum Chirurgus Zod* Med. GalL an. 1 . obf.y. p. 9. Verum hi fcetus in abdomine matrum exi- ftebant, quiatuba Fallopiana ovum minus rede comprehenderat , vel ( ut volunt alii ) ovum in tubas ductu haeferat , quo tandem diftenfo, ruptoque , fcetus in cavum abdominis delabL tur, tefte G: Harvao exercitati 65 degenerat* animaL pag\ W//7/428. Ubi tubas uterinas rau- lierum revera cornubus uteri caeterorum ani* malium proportionefimilesait; ut aliquando ex fitu,connexioneamplitudine , perforatione, fimi- litudine,atque officio patet: quemadmodum enimt aliaanimalia(utjamdidumeft) femperin cornu- busconcipiunt; itaetiam mulier reperta eft,quae fceturn in cornu, five tuba illa gereret : ut doctifL Riolanus Anthropogr\ lib\ 2 cap: 34. ab aliis obfervatum meminit, oculifque confpexit. Idem teftatur Matth\ Tilingius differtat. de foetuLutetia Pariporum an\ 1669 extrauterum teperto fet~i\ 2. § 13 pag^?* Joh\ Riolanus dift: libi capi tf foh mihi 180.' quatuor diverfa fcetuum in tubis mulierum re- pertorum adducit exempla. Regn. etiam Graaffius trab~l\ de mulier\ orgi generationi inferv: fohmihiz^. fcetus aliquan- do in cavitate abdominis inter inteftina excrefcere ftatuit : quatenusfcilicetova jamfcecunda e tefti- bus extratubarum cavitatem decidanT>& a parti- X "7 bus 322 Observat. Rariorum, busadiacentibus foveantur, & incrementum' fu- mant; donectandem placentasbenericiocum illis copulentur , ac perfeclionem nancifcantur. Admiratione dignaeftilkuteri perforatio, cu- jusmeminit G: Fabrit: Hildanus refponf: ad epi- flolam M: Doringiifol: 908. Ubi fcetum mor- tuum per umbilicum , fuppuratione fa&a , exiifTe, matreroque , curatione re&e inftituta , integram recuperaffe fanitatem tradit. Similem hiftoriam , at diflimili longe eventu , Albucafes CbirurgUpart: z. c:j6. fol: mtbi zn habet : Mulierem , inquit , mortuum ventre gerentem fcetum > nihilominufque impraegna- tamvidi; fed& hic interiit fcetus. Diu autem poft mulierisumbilico abfceffus accidit , e quo aperto , multum effluxit paris. Vocatus itaque diutius medicam illi prxftiti opem , quamquam nonpercuratoulcere. Admoto igiturattrahente emplaftroosexumbilico, aliudquepoft diesali- quot prodiit. Cumvero nuliain ventre repe- riantur ofla, attonitus fteti: Quare illa mortui fcetusefTecogitavi. Poft exactiorem autem in- fpedionem non pauca eduxi offa , cum fe melius haberet mulier. Remanente dein ulcere, parum- que emittente puris , illa vixit. ^ Alex: Beneditlus lib: z$cap:$i foh miki$$j. Mirum , inquit , obiter exemplum referam cujufdam Venetae Matronas , quae cum, partum legitimum exclufifler , mortuus intra uterum manfit gemellorum alter, qui poft magnos ge- ni- Cent.Post.ParsPr.Obs.XXX. 323 nitricis iabores tabefa&us fluore quodam per vulvam emiiTus eft. E trium in ventre ortarum fiftularum roaxima integra embryonis non frne intuentium ftupore eduda eit calvaria : fingu- lis poftea diebus reliqua prodierunt ; Atqux ita illa convaluit. OBSERVATIOXXXI. Jmpragnatio , nullis unquam praviis menftruis. PRovidentiffimus hominum Creator ita fcemineum condidit fexum, ut, reliquis paribus , frigidioris fit tempe- ramenti, porifque donetur anguftiori- bus , quamvirilis, unde majori fan- guinis fruitur copia , quam ad fui fuften- tationem indigeat, ut idem aliquando, poftquam virum pafia effettmulier , foe- tus vivificationi neceflarius foret e virginibus quovis menfe erupturus. Qua de re obf. grteced. 19. aftum fuit. Quamvis autem , quae menftruonon purgantur fluxu, fteriles habeantur mu- lieres , aliquando tamen virgo quaedarn, vel mulier , niillis prxviis menftruis , concipit. Hoc autemipfum in Sartoris cujufdam Hagienfis uxore etiamnum X 2 vi- 3x4 Observat. Rariorum, vivente animadverti. Haec enim nullo unquam,nec extra, nec in matrimonio, menftruo fatigatafluxu quotannis pepe- rit , vitamque redte fe habens tranfigit. IN OBSERVATIONEM XXXI. MUltiplices funt menftruorum defe&us caufae , multaque illum plerumque fe- quuntur fymptomata , de quibus hic loci non agemus di&uri tantum, cur mulieres quaedam abfque fanitatis detrimento illo fluxu carere queant. Ratioeft; quiapropter fervidam, &ficcam temperiem porofque magis patulos , nec non magnos labores , fanguinis hujus materia difli- patur , & avolat : ut inlaboriofis, robuftifque, vel etiam calidiores inhabitantibus regiones mulieribus monftrat experientia, quae nullo, vel minimo madent fluxu , quamvis materia haecce five pernariumhaemorrhagiam, five hae- morrhoides &c. exonerari queat. Ita tradit JohiLerius Itinerar: Brajilienfi cap. 1 7/0 /.240. fe, qui perannumintegrum in America vixerit, foeminas' nullas menftruis laborantes unquam confpexhTe, quas multo labore viros antecedere fcribit. „ Ego , inquit , crediderim fluxum illum „ ratione nobis ignota eas divertere. Puellas enim „ annos 1 2 . natas vidi , quarum latus ab axilla ad » genu Cent. Post. Pars Pr. Obs.XXXI -3% „ genu ufqae animalis cujufdam dente acutifli- „ moabmatribusincideretur* Puellae vero prae 3, fummo dolore frendentes magnam cruoris co- „ piam emittebant. Hocilksremedio menftrua „ ancevertereconjicio. Idem etiam confirmat Appianusl\z>cofmogr\ ,, cap\ 15. Sanguinem, inquit, e mediislum- „ bli\ genibttfque depromifinunt. F\ Platerus etiam virgines, raulierefque Bra- filienfes abfque ullo fluxu quam rnaxime fanas vivere tradit. Rufticas multas abfquefluxu ifto fanasdegere mulkres Foreftusy ac Horftiusteftamur. Exempla quaedamad obf: 78- tom: i/p: 341 de quibufdam mulieribus adduxi, quae abfque menftruo fluxu pepererint; quod ipfum etiam Ariftoteles lib\ r. de generat\ animah cap. 19» indicavit. Merninit Rondeletius meth\ curand\ morbi cap\ 24,mulieriscujufdamMontis Albani, quae nunquam fluxum iftum experta duodecim edide- rit infantes. Memorat Laur, Joubertus popuLerror.lib. z cap.i. fceminae cujufdam Tholofana, quae 18. infantes, tammafculos, quam fcemellos abfque * prasviis menftruis pepererat, ut& H\ Reufnerus, apud Velfchium obf 99. pag. 55. de alia, quac fedecim infantes abfque illo fluxu in lucem pro* eulerat. Plures cafus videri pofFunt apud Sennermm X $ Ub. 326 Observat. Rariorum, lib.6.prax>part. 2. fecl. 2. cap. 1. qu&fl. 1. pag, mihi 232, Schencl^dib. 4. de conceptione y MarcelL Donat. lib. 4. de hiftor. medic. admir. cap. 23, Guainer. tracl, de agritud* matricis cap. 21. Greg. Njnmnnum de vita foetus in utero^ Nicol. Florent.ferm. 6. tract. 3. cap.q* Bertwumlib.^. m^ed. cap. 6. foh 61 , Th. Barthoitni centur. 4, hifl. 37. fol. 309 , Trincavell. lib. 10. cap. 3. de rat. cur. omnes humani corp. ajfettus, Laz,. Riveriumpr, med. cap.ij, J°h. Rhod. cent\ 3« cbfi 541 5 nec non mifcell. med. phjf.cur. Germ» dec. 1. an. ^.obf26^. fol. 479, 8can.6.obfi6ty pag. 92« ItejD. obf. 1 59. pag. 224, ut & decur. 1. an. 1. obf^itfol. 114. Brafjavoluscomm. ad Aphor Hippocratis$6. lib. 5. Novimus , inquit , notaque funt hodie ruficA y cjuibw nunquam menfes fluxerint* quamvis fanoz, degant , e-r robuflafint , ac,(quod mirum) fcetus producant. Ut autemhaedetrimenti nihil, vel quod ali- cujus fit momenti, prseter caufas modo recenfi- tas perpetiantur, fanguinis bonitas , laudabilif- que vifcerum conftitutio efficit. Mirum autemeft, quod de muliere quadam Ephemerides Germanvcuriof decur. lan. ^.obfi 248.memorant, quaenon, nifi imprsegnata men- ftma emktebat. Fiuxus autem ille certum exhi- bebntconceptionis iignum.Hinc patet (uti etiam monuimus Schol. adobfj6. tom. i.fol. $H)Apb. Hippocratis fexagefimum fecl. 5*. exceptionem pati Cent.Post.ParsPk. Obs. XXXI." 317 pati. Quare de eo intelligi debet iluxu men- ftruo, quifitutplurimum, &cum vehementia. Nec nocere poteft mulieri fluxus menftruus , fi non proveniat ihe e cavo uteri, 11 enim manat e vafis, quadncollo uteri funt, nullum eft abor- tus pericuium , 11 vero e cavo uteri ob externas, internafve evidentes caufas ton>. 1. memoratas, idoneisfifti nequeat remediis,quamprimum pro- curandus eft obftetrici partus, aut certo morie- turcum matre infans. Atque hoc quidem cafu verus eft Hippocratis Aphorifmus. Monitositaque Veneris nepotulos, puellafque audaculas velim , ne fiforte menftruus non appa- reatliquor, furta latitura putent. Quam enim decipiqueant, adje&a abunde oftendunt exem- pla. Ita etiam virguncularum meminit Ludov : Mercatus , quae viris ance f] uxus illius adventum traditae conceperint, fatifque apparuerint fce- cunda?. OBSERVATIO XXXII. Fcetus humanus ahfque umhilico editus, TOt inauditas infolitafque videmus indies, & ubique fere terrarum, monflrorum, & defc&uum circa hominis efformationem figuras , quas prscipue X 4 ' oI> 318 Observat. Rariorum, obfervant, qui fedulam Medicins, & Chirurgiae navant operam, ut non imme- rito in fummam quandoque Franc.Bayletratl: de ufu latlis ad tabidos reficiendos, Charleton oeconomia anim*. fol: 165. Regn. de Graef de mulier: organ: generat: inferv. cap. 15. foU 278. And. Lau- rentius Anatom: fol: 315. Deufingius genefi mi- crocofmi-i Thom* Bartholinus Anatom: novay Wedelii pbyfiol^ Vettbufius tratl. de generat., Alex. Maurocordatus, Olaus Rudbec^ Zy- paus , Anth : Everhardus , Math: Sladus , Ma- jouW) Thrufton> JVeedham,8cc. Adde , quod exterior oris pars in fcetu , rima fcilicetlabiorum, ut & cefophagus , larynxque re quadam, qua aperta maneant, indigeant. Haec Cent.Post.ParsPr.Obs.XXX1I.333 Haecautem (meo quidem judicio)nullaaliaeft, quam illi liquores, nempe faliva, &humor,cui innatat fcetus; quas falivae materia per ipfas ar- teriolas in falivalesglandulastraje&a , & in iifdem fequeftrata , ac per earum canales ad oris cavi- tatem dedu&a permanere nequit, fedneceffario mufculorum linguae motu verfus inferiora de- prefTa ad ventriculum , & inteftina tranfit; quem- admodum ipfa monftrat experientia , nec non motuum indicat ratio. Si etiam nihilper os ad ventriculum , & inde adinteftina embryonis defcenderet, undequae- fo , efformarentur , & in ftatu fuo conferva- rentur vafa la&ea , ut tenuior chyli portio ex ventriculo , & inteftinis deveniens ad fangui- nem propelli, &trajicipoffet, dumintereacraf- fior parsin inteftinis colle&a meconium produ* cit, five nigras illasfcetus fceces , quae poft par- tum per intervalla tandem excernuntur ? Ut autem commodior fucco nutritio psr Oefophagum in ventriculum foret tranfitus , epiglottis laryngis rirnulae , fi ve glottidi em bryo- num naturaliter aliquo modo eft agglutinata, mollis enim haec , neque cartilaginea nondum natis eft , quibus poft nativitatem vi aeris a glot- tide refilit, duritiemque refpiratione fenfim ac- quirit. Ut autemuberiusfcetum peroshutriridemon- ftrem , adduci poteft & hoc, quod ad trigefimum, aut quadragefimum diem ufque (licet Harvaus exer* 334 Observat. Rarioru^ exercitat. 56. de generat* Ammal.foL 30*$. per trium menfium fpatium vixrudimentumaliquod placentae confpici fcribat ) nufpiam aliquam con- nexionem , aut communionem habeat cum ipfa matre, non certe magisquamovurnventre galjinae circumvallatum , quod etiam confirmat idem Ilar vaus d: lib. exercitat. 69. pag. 449. ubi in ove fcetum , qui tunc temporis perfe&us erat, & pollicem fere longus, ad tempus illud ufque, nufpiam cornibus uteri alligatum , orifi- ciaquevaforumumbilicalium intra colliquamen- tum uteri, tunic?rumque inferta , ac terminata fe confpexifle fcribit. Hifpocrat: de natm pueri JeEt: 3. pag: 245. Qu& fcetum, inquit , fuftinent membrana ex umbilicoprodeunt; &paulopoft: eodemmodo^ ac in ovo , ex mnbilico membrana proten* duntur. H: Fabrit. ab Aquapendente de formatofcetu p*rt. i- cap. $.fol. 5. Simile quid de quibufdam affirmat brutis, praefertim de fcropharum, equa- rurnque fcetibus , quibus ille nullas carunculas , fi- ve colliculos carneos, nullam placentam , nulla etiam vafa umbilicalia , quorum ope cornibus an- ne&antur, efle refert. Hos etiamadtempusex- clufionis ufque ab humore intra uterum con- clufo nutriri , nullibique cornibus anne<5U aflerit. Idem teftatur Harvaus lib. degenerat. Animal. exercitat. 70. fol. 462 ,^541 exercitat. de uteri membraniS) necnon Anthon.Deufingius Genef. Mi- Cent.Post.ParsPr.Obs.XXXII. 33 y Microcofmi foL 1 50 , ferum pullus equinus , qui valde tnagnus ex utero prodit ) eminentis magnitudinis concep- tum , (ive ovum , & per confequens magnam humoris hujus quo alantur, copiam requirunt, fi quidem etiam tanta nutrimenti copia frmii! , &femel (uti alias inovis contingit) iniisanima- libus non exiftit , ut inde intra uterum fubfi- ftant , & quoniam denique hifce animalibus nec per placentam, nec etiam per vafa umbilicalia, uteri vafis unita quidquam affertur aiimen- ti, certe , cum alius nutritionis modus defit, per os nutriantur, necefTeeft, quemadmodum e chylo quoque , qui in eorum ventriculis , etiam quando nondum ad debitum tempus geftata fun t, reperitur, conftat. Hacautemdere prolixius fequentibus agemus. Fcetumetiamintrauterum nutrimentum, fi- mulac chylificationi infervientia organa funt ef- formata per osadmittere, jam olim Hippocratis tempore di&um reperio. Ipfeenim//£. decarni- busfibl: $./0/: 3 50. P#*r vero, inquit, in utero comprimens labiafugit ex utero Matris , <& attra- bit nutrimentum. Ac lib, de naturapuerifitl. 3, foh 33 &c. & eodem lib* cap. $.JVe igitUr fcetus , £#* vivificantur, ani- mari diffdamus : »f ^*/? enim hi pofl partum pro- prias operas ab aliquo difcunt , fed uteris contenti devorant, coquuntque^ac expurgant diflribu- tum aiimentum* apponuntque , quodpurgatum efl > ac fupervacuum depellunt ; ut poflquam inlucemprodierint^ quod fupervacuumeft, ex- eernant. Convenit Democriti, 8cEpkuri> tefle Plu- tarcho lib. 5. deplacitis Philofophorum cap. 16. fententia; ftatuunt enim & illi per os nutriri fcetum. Plato etiam Timao fcetum Ia&e nutriri ait- Arifloteles lib* 4. de generat. animalium c. 8. fubfinem, quando, ait, fcetui propter magni- tudi- Cent.Post.Pars Pr.Obs. XXXII. 337 tudinem non eft fufBciens nutrimentum illud , quodafferturper umbilicum, accipit kc in ali- mentum. Quibus verbis denotat ante partum id contingere, utclareexfequentibus, & quando per umbilicum nullum amplius tranfit nutrimen- tum,&c.\)2itet' Spreta autem diu fuit Hippocratis do&rina, quodpraecedentibus feculisrationi minusvidere- tur efTe confentanea : pofteriori autem hoc xvo repertifunt , qui ejus fententiam validis confir- marint rationibus , quos inter familiam ducit G. Harvaus , qui Hippocratis veftigia premens duplicem pro nutritione fcetus viam agnovitj perumbilicaliavidelicet vafa, atqueos. Verum- enimvero in hoc difFert Harvaus ab Hippocrate, quod loco fanguinis menftrui , albugineum ad nutritionem fubftituat alimentum , tefteturque fe per multiplicem , ac continuam cervarum , damarumque anatomiam diverfis temporibus in- ftitutam ifthaec invenhTe. Rationes autem quibus in hypothefeos fu£ confirmationem ufus eft Hippocratesf tum ab excrementis in recensnatiinfantisinteftinis laten- tibus , tum a fugendi defumtas funt notitia. Lib. enim de carnibus fett. $.fol. mihi 250, Quod d quis roget , inquit, unde puerum m uterofugere fciamus, hoc illi refpondere licet: Pueri, cuminlucemprodeunt, ftercus in inte- ftinis habere confpiciuntur, & fimul ac in lucem editi funt* tum homines, tum pecora, id iis Y per 338 Observat. Rariorum, ,per ventrem fecedit. Atqui neque ftercus ha- beret, nifi in utero fugeret, neque, utprimum. puer natus eft , ubera fugere noffet , niii in utero fuxiiTet. Harvausexercitat. 58. pag. mihi 886. Velut pullus, & alia animalia liquori intraovum inna- tantiaos aperiunt, urhumoris portionem aflu- mant, ita etiam per os fugere foetum fcribit: Quamprimum enim aliquam nancifcitur perfec- tionem, membra protinusmovet, &fiquidem alios commovet mufculos, quid ni etiam oris, & cefophagiorganis ad liquorem illum intromit- tendum uteretur? Fcetum autem in utero materno fugere vel hinc liquet , quod fi in recenseditifcetus os inferatur digitus, illico deprehendatur fugere, imo ob- fervatus eft fcetus ipfo tempore partus , antequam lacrymari, vel recte refpirare potuit digitum in os infertum attraxifTe , quod in vitulis nondum omnino editisexperirilicer. Fcetum infuper recens natum longe melius, quam adultum hominem fugere , re&iufque multo labiispapillam ampledfci, videmus. Si itaque per os nihil unquam antea in utero materno in ventriculum admifuTet, non poflet equidem , meo j udicio , immediate poft partum chylificationis , cui non adfuevit , producere fun&ionem , imo non fine fummo periculo tam fubitaneamferretmutationem foetus, fi inutero perfolum nutritus umbilkummoxinluceraedi- tus la&ealeretur. Fcetum Cent. Post.Pars Pr. Obs XXXII. 339 Fcetum in uteroper osnutriri etiam Iiquet ex fubftantia , quae in cefophago ejus,ventricuIoque reperitur , nec quantum ad colorem, faporem ve, ac confiftentiam a liquore cuiilIeinnatat,dirTerr, quaeque in ventriculo aliquantulum co<5h lac coagulatum refert. Haec etiam chyli fpecie in primis inteftinis deprehenditur, dum inferiora cxcrementis referta funt ftercoraceis. R. Graeffus lib. de mulier. organ. generati infervient. frl. 187. Invenimus, inquit, in duodeno inteftmo talem liquorem, quaiem in ventriculo , praterquam quod obajfufam bilem aliqualiter adviridem vergeret colorem , & quo magis defcenderety eo magis incraffaretur^ aU bumqutfuum colorem exueret ; ita ut in crajjls tandem inteftinis alvinarum fcecum confiften- tiam acquirat : qua lenta Uquoris immutatio fcetumper os nutririfatis indicat. Quin etiam multi recens nati infantes la&eum nutrimentum ante evomuerunt, quam mammas fuxerint, aut aliud quicquam extra corpus ma« trisaiTumpferint, quodcerte ventriculis eorum ineiTe nequivit, nifi intra uterum admiffurrj fuerit. Hac de relfer. deDiemerbroeck^ Anau lib9 1 cap.so.fol.mihiffi. fe clarum in filiola fua ha- buille exemplum dicit, horam circiter unam poft partum abfolutum , magnam la&is quantitatem multis admirantibus mulieribus (nondum enim aliquid per os extra uterum acceperat ) evomen- Y z te. 540 Observ at, Rarioriim^ te. Anthon, etiam Everhardus abortum quen- dam 28. hebdomadum in lucem edituro pluri- mum ferofi hdis vomitu rejecifle teftatur , quamquam ne hilum quidem . extra uterum afTumpfifTet. G. Harv&us , aliique circa tertium , quar- tumque geftationis menfem in embryonum ven- triculis chyluminftaralbuminisovi, fubftantiae, cui innatabant , non abfimilem invenerunt : Idem afferit Joh* Vejlingius Syntagm. Anatow* cap. 8. In ventriculis quoque , tenuibufque embryonum aniraalium inteftinis materia quae- damreperitur, qu£ tam quantum ad colorem , quam faporem , ac confiftentiam omnino liquo- ri, cui innatant , fimilis eft , tefte Harvao exercitat.tf, fol. 306*. Non levis certeponderis demonftratioex///p- pocratis, quaede foecibus, fivemeconio, quod in infimis recens natorum reperitur inteftinis , defumuntur, petitur argumentis. Certumenim ad chylificationis in ventriculo pera&ae fignum eft. Negare equidem nolim ad produ&ionem meconii inteftinorummultum etiam alioshumo- res , falivam bilem , fuccumque pancreaticum conferre , ab hujufmodi autem materiarum (& fpeciatim fucci pancreatici) commixtione hancce provenire nigrcdinem , vix eft, ut cre- dam : Si enimhaec abillo, autabiie ininteftina embryonum immiffis oriretur, multo magis in adultis animadverteretur, quibus humorum fe- cre- CHNT.POST.PARSPR.OBS.XXXIL341 cretio, propter majorem hutrimentiufum, co- piofior, nec nonhumoresacriores, icleoquead tingendum aptiores funt, Certum etiam eflet fuccum pancreaticum , fi nigrediois meconii caufa efTet , ex particulis acidis , aufterifque con- ftare, qualestamenin hoc embryonum non ob- fervantur fucco , faporis enim ifle eft expers ; qua- propterlibentiusego hujufmodi nigredinem diu- tina meconii in inteftinis mora ortam credide- rim. Illud enim in quatuor, aut quinque men- fiumerrbryonibus viridiufculum, ir%triumvero menfium fcetibus flavefcens repertumeft. Verum quidem elTe poterit embryonum me^ coniumpedetentimnigrumevadere exeo, quod bilisintra veficulam feileam nigravulgo confpi- ciatur, quia propter externae, liberseque infpl- rationis aerisdefedum paueas infeparticulas ha- bet nitrofas, quae alias non rantum bilem flavams fcd & rofam maffam faogumeara , qux nigrior in embryonibus apparet, intenfe rubram reddere poteft : Ita ut bilisiftius nigricantis embryonum parva quantitas per vices in duodenum eje&a chy- lo, &fcecibus, quas poftea fequeftrantur, ni- griufculam meconii producat tin&uram, ^ HarvjtHs quoque exercim. 58. foL 387. in viviparorum fcetibusinteftina craffiora confimui excremento repleri^qualilactevefcentia abunda- recernuntur, necnon inovibus, aliifque bifuf- cis fcybala reperta efTe ait. Ibidem etiam circa dieni feptimum decimum in pullo prope anum 1 l tejz 34*2 Observat- Rariorum, ftercora evidenter fefe repenfTe , eademque fo- ras intra fecundinas egefta paulo ante partum fe confpicatum fcribit. Quod & Volchertts Cotterf & Carpm obfervarunt» Coronidis loco fubjungam in embryonibus non tantum humanis , kd & brutis , oculos exi- liere claufos , & fub palpebris firmiter admo- dum (ibi adhaerentibus occultos, verum ex ad- verfo labia feparata, ofque (etiam tunc , cum embryonum vix difcerni poflunt rudimenta) apertum xonfpici , uti etiam G. Harvatts exercit. $6. pag.ffi* & exercit* 6$.pag. 4^0. notat. In fcGtubus etiam , qui ex utero prodeunt mortui, inter maxilias lingua nonnihil promi- nens obfervatur , unde illos in uteroequorum , boumquemore, liquorem, cuiinnatant,alen- tem haufiiTe ftatuimus; praefertim cum etiam ejufmodi quandoque liquor, quamvis craflior paulo , ex eorum oribus , annotante Anth. Everhardo pag. 16$, poft partum edu&us fit. Denique tarn ex noftra , quam D. Chatton obfervatione necelfario aliam praterumbilicum exiftereviam , per quam fcetus in uteroalimen- tumaccipiat, liquet. Ruftici occlufo, & confolidato umbilico in lucem prodire vitulos , ac etiamfi umbilicalis funiculi portio quaedam ventri in partu adhae- reat , ne guttulam quidem fanguinisinde vel f or« tiori digitorum compreflione elici affirmant. Hx Cent.Post.Pars Pr. OBS.XXXII.343 Hx itaque rationes meridiano fole darius in utero etiam per os nutriri fcetum demonftrant. Nonnulliautemforteliquorem, cui foetusin- natat, non nutritium , fedexcrementitium,five ex urina, &fudoreconflatumdicent. Huncautem non effe urinam hinc liquet,quod fcetus in utero non mingat : Ejus enim vefica fexto, feptimove, auto&avomenfeapertaurina femper reperiter plena , ita ut Joh. Riolanus&fl. anat.fostus humani cap. ult.fol. mthi 4 io.veficam infoetuteripfo ventriculo ■m?jorem dicat,quod & confirmare vidaur Joh. Veflmgms Syntagm. anat.cap. %.fol. m.ii.xxbi veficam multolotio diftentam , nec non ureteres in fcetibus amplos admodum reperiri ait, ut &, neceffitateurgen^ te, urinae retinendae inferviant. Statuerunt B. Euflachius^ 8c Confl. Varolius omnem m vefica colligi, ibidemque ufque ad partumconfervari urinam; quam etiam opinio- nem Goth. Moebius fundam. medic. phyfiol. cap. lo.fol. m. 565. nec non Anth.Everhardus p. 1 85. & feqq* fovent. Platerus quoque 3 Vtgierius^ Gajfendus , & Sebifius non per urethram , fed per urachumurinamreddidixere. D.Steph. Blan- \ardm Anat. Reform. foL 478. fcetus urinam e vefica in placentamexcerni, ficque intra uterum fufceptam tandem per matris veficam expelli credit. Foetus autem veficam fatis efTe magnam quae omnem urinam geftationis tempore collectam Y 4 capiac 344 Observat. Rariorum capiat, verofimile admodum putem , propter ipfiusenim nutrimenti puritatem parum produci- tur excrementi , nonplus certe, quam partibus ifti ufui deftinatis conrineri queat» Si enim fce- tus intrauterum tantum urinaeexoneraretindies , quantumextra illum, certenec vefica, necute- rus illam caperent. Quopa&oautem liquor illeurina dicipolTet, cum, renibus, veficaque fcetus nondum abfo- lutis, neculio, vei minimo certe ejusapparente rudimento, in membranisreperiatur. Accedit, quod, qud major evadit fcetus eo magis, quicquid id eft liquoris imminuatur, quod profe&o non^fieret , fi urina , vel fudor ellet , quemaimoium exercitat. §6*fol. $66. & 58./0/. 382. indicat Harvaus. Liquoretiamillein quovis animalium reperi- tur genere, imo etiam in illis quas nunquam aut mingunt, autfudant, tefte eoievhyexercitat.de humoribusuteri 656. Siliquor iftein uterum e vefica deplueret, fal- fus, acer, faporis, odorifque mali elTer , unde non tenella tantum fcetus laederetur cutis, ki & tenuis illa membranaamnion eroderetur , uti cla- re in infantibus, ubi diutius paulolotio madidis inhaeferelinteis, liquet. Certum enim eft urinam extra veficam ftag- nantem non folum acrem reddi , fed Sc putrefcere tandem, cumintraveficam, quod naturali con- tineaturloco, nonputrefcat. Jta aliietiam cor- poris Cent.Post.ParsPr. Obs. XXXII. 345- porishumores, ut&fanguis, intra vafa fua non putrefcunt , extravafati vero in peregrinum quendara locum, putrefa&ioni funt obnoxii. Sietiam liquorille non eflet boni faporis, odo- rifque , revera eundem tam avide non abforbe- rentvivipara," nec^tiamfcetus recensnatosdelin- gendopurgarent. Uiteriori demonftrationi fequens etiam infer- vit experimentum . Liquor enim ilie in cochleari vivisimpofuuscarbonibus, humidiore portione parumper avolante , glutinofusmox, acgelatinas adinftar crafliis evadit , quod urinae nunquam contingit. Ita Rolfincim lib. 4. cap. 32. dijfert. anatom.fol.m. noi.fe liquorem , cui fcetus in- natabat, lentecoxifle, quotenuior avolaretpor- tiuncula , & relidhm fuifle crafliorem inftar gela- tinaspartemdicat, quam, quantumadfaporem, minime ingratam, nec falfam , nec urinofarn fuiffe aflerit, certo indicio eam non excremen- tumquoddamexurina, &fudoreeffe. Theod. Aldes differt. epifi.foL 10, liquorem, quiamniocontinerifolet, igniimpojfitum (Hy- dropicorum tamen excipit hquorem ) coagulari, & abfque multa aliarum particularum exhalatione concrefcere fcribit. Siliquorilleurinaforet, fcetus, juxta noftram hypothefin , eam deglutiret , quod a veritate alieniflimum eft, urina enim nutrire nefcia fce- tuinoceret. Denique , fi fcetus intra uterum per urethram Y 5 min- 346 Obseryat. R a r i q r u m* mingere cogeretur , qui, quaefo, a&ioillajn aliis ,quibusurethra ( utin noftraobfervatione) omnino impervia , ac claufa eft, proeederet ? Liquorem autem intra amnium contentum non effe fudorem probaveris , quod tenellus adeo, imperfe&ufquefetusfudarenequeat,cum nec ipfimet adulti, nifi poft vehemens corporis exercitium, &c. fudent. Qui etiam , quaefo, fiat,ut fcetus, qui quadragefimo etiam diefor- micahaudmultomajor exiftit, fex, aut feptem uncias liquoris , cui tunc innatat , fudando emit- tat? Obfervatur etiam liquor hic corpora anima- lium nunquam fudantium ( ut funt canes , feles > nec non pennata) haud minus circumcingere, quam fudantium, ita ut fcetus- in utero non ma- gis , quam pullusintra teftam ovi , aut pifcis in aqua fudare dicendus fit. At, dicetfortequifquam,fifcetusper osnu- triatur, curnon tanta Iymphae quantitate obru- tus fufFocatur ? Verum obfervandum eft fcetum , etiamfi per os nutritur , non fuffocari , liquorem enim illum nutritium non feftinanter afTumit, fed lentead- modum non amplius una vice , quam necefTe eft, inosadmittit. Quamquam etiam fcetus illo non nutriretur Ji- quore, dicereturque illa non nutritia, fed ex- crementitia5 atqueex urina, & fudore confhta lympha, nihilominus, curnonfuffocetur,qua> rerelicebit» No- Cent.Post.ParsPr.ObsXXXII. 347 Notumeftfcetibus, quimortui ex uteropro- deunt (utfupra notatum) linguam nonnihil in- ter maxillas prominere, quairr-pediatur Iiquo- rinutritiocitiorininterioratranfitus. Ipfemetprastereanon ita pridem obfervavi vi- tulis, equuJifque, antequam externum emic- tuntur m aerem , labia glandulofo quodam non aliter obfitaeffe corpore,quam hic Tab. 5.60!. 347 confpicidatur, ubi Avituli caput eo, quo intra uterum erat , modo B B. labrum fuperius , C Q carunculam glandulofam fpongiae inftar, ac lie- nem mentitam , D. inferius labium notant. Corpu? hoc haud ita pauci , Plinwm lib. 8. cap» 42. fecuti , in equinis pullis Hippomanes dix- ere, atperperam, utfupra^/Tio./b/. 223. ple- nius demonftratum. Hodierni quidam ruftici, fed immerito, ca- runculamillam£/V/z modoetiamclaufamanent horum ora neque lin- gua, nondumnatisdentibust laeditur. Quasret autem quifquam, quomodo fcetus deglutiat , cum experientia, compreffo nafo, plenoque ore , nos difficuker admodum, aut omninonon deglutire, nec commode refpirarc pofle doceat. Verum haec embryonum , adultorumque (quantum ad neceffitatem refpirationisindeglu- titione attinet) inter fe minus re&e infhtuttur comparatio. Sentitur quidem eo cafu difficul- tas quaedam in deglutiendo , quia aeri ad pulmo- nestranfitusoccluditur, id autem non fit , quod refpir atio ad deglutitionem fit neceflaria , verum quod deglutitio in adultis fine refpirationefieri nequeat, qua tamen fcetus in utero neutiquam indiget. Quod R, Graeffimdemulier. organ. gtnerat. irtf. CENTPoST.PARSPR.OBS.XXXII.3fl inf. fol. mihi 289.de cane , quae una vfce quin- que peperit catulos, quorum maximus capite carebat, &ore, nulioearumpartiumapparente indicio, quiquenon diu poft abruptum umbi- licum moriebatur , ventriculo vacuo , atque ex^ crementisininteftinispaucis admodum repertis, nec non quod alii de infantibus , aliifve animali- bus claufo ore, vel prorfus abfque eo natis tra- dunt, noftram non evertit de nutritionefcetus, tam per os, quam per umbilicum opinionem. Adducit enim D. Graeffius exemplum illud, quo fcetum non tantum per os, fed & umbili- cum nutriri probet, uti etiam memorato a D9 Cbatton cafu patet , deficienteumbilico, fcetum per os nutrimentum admittere. Quando itaque fcetus claufo ore, vel etiarti finelingua, & inferiorenafciturmaxilla, quale nonita pridem hicHagae, in recens nata ove exemplumvidi, cuitranfitusper os ad cefopha- gum prorfus erat occlufus, ut nihil omnino per illud verfus inferiora admittere potuerit, aliud quidpiam plerumque adeft , quod oris fuppleat vicem, utita nutrimentum in ventriculum def- cendat , quemadmodum ipfemet in illaoblerva- vi ove; habebat namque aperturam fubtus in collo , cujus extremitates , five fimbrias fatis latae, carnofaeque tenui quadarh, uti labia no- ftra, obduda erant membrana. Quamvis autem cafu quodam fuperne nihil per os admittatur , fcetus tamen , urgente ne- ceffi- jys, O B S E R V A T. R A R I 0 R U M ceffitate, nutrimentum per umbilicum accipe- re, ac contra etiam (uti exemplo D* Chatton clarum efl) abfque umbilico ad tempusper os ali poteft. Atque ita quidem Le&ori etiam per os nutriri fcetum conftare crediderim. Reftat, ut, quomodo idem per os refpiret, cxponam. Hancautem utHypothefin explicem revocan- daefunt, quas modo adduxi, rationes. Ubi cunque enim notabilis quaedam exiftit cavitas cujusinternalatera funt mollia, neceffario caufa quaedamexiftitmatenalis, quae eandem corifer- vet; dilatante enim caufa fubjata, coalefcerent latera» Certum autem eft in pulmonibus fcetus cellulas quafdam , five veficulas, quae caufam | habentconfervantem, reperiri; haecautemnon eft aer, cujus ibidem non ita fufficiens adeft quantitas quam quidem in jam natis, & libere refpirantibus : Quapropter caufa confervans hu- mor, cuifcetus intra amnion innatat, dicatur, neceffe eft. Ita pifces aquam immittere, & expirare ani- madvertimus, fine qua operatione vivere ne- queunt. Qujdniergofimiliferemodo, quopo- ftea aer , humor intra amnion aliquatenus fan- guinemrefriger$t>? Quando igitur humor ille os ingreditur , por- tiotenuior, &forfan vaportantum, per conni- ventem epiglottida verfusinferiora , & hinc per la- Cent.Post.ParsPji.Ob5. XXXII. 35*3 iaryngem , afperamque arteriam ad palmones defcendit , ut ita quodammodo expandantur , di- latenturque. Quinetiamduplex eft refpiratio vifibilis alte- ra^ quafimulpe&usmovetur, quaeque idcirco multum requirit aeris, minus vifibilis altera, cui aer intra os, & fauces exiftens fufficit, qui ultimus refpirationis modus minus a mufculis pectoralibus dependet ; hoc autem modo fcetum in utero refpirare ftatuimus. Hinc Scherbms apud Hofmannttm 6, de uf.fa.ru cap. 7. optime quofdam effe , qui fine refpiratione , id eft , vifi- bjlipe<5torismotu5nontamenabfque ipfius refpi- rationisufu, vivant, dixit. Poft partum autem externus aer attra&us per- fe&iore modo cellulas, fiveveficulaspulmonales diftendit , quam humor ille , qui eas tantum aper- tasconfervat. Hinc fit, ut Judices rationem a medicispe- tant , an materfcetum interfecerit, an vero mor- tuus ille prodierit ? Si enim ille intra uterum obie- rit, fundumaquaepetentpulraones, quia bron- chia, ac pulmonum cellulae aqua repletaepul- monesredduntgraviores, ita ut fupernatare ne- queant , verum fi vel per momentum tantum refpiraveritfcetus, pofteaque a matre interficia- tur, pulmones neutiquam fundum petent, fed femper fupernatabun t , quia aer , qui cellulas di- latat , ita ex iis expelli nequit, quin femper nonni- hil remaneat , unde pulmones ie viores redduntur Z ita 354 Observat. Rariorum, itautabaquadepriminequeant; nec, qukquid tandem feceris* aer omnis ex arteriae afperae ra* mis, lobifvepulmonumexpelleturj illofvetam ar&os , ut quidem ante , reddi permittet- Porro Ci fcetus inutero nonrefpirat , quem , quaefo,in finem efformati funt diaphragmatis,om- nefque refpirationi infervientes uervi ? Quid ni fcetus hosaeque (quamvisnonitaut poftpartum) acaliosmoveret mufculos? Nonne horum ner- vorum tubuli , (I abfque ulla fun&ione tam diu quiefcerent, nunquam referandiobftruerentur* Fcetum in uterorefpirare (quamvis non intro- mittaturexternusaer) etiam ftatuerelicet, quod, quandofalvis nafcitur rnembranis, neutiquam externum infpirare queataerem, quamprimum vero membranae tolluntur, illico refpiret , certo indicio ipfum intrauterum refpirafle, fiquidem nemo alias concipere poflet, quomodo foetus ablatis, apertifqueintegumentis, tam cito refpi- raret, & quomodonervirefpiratoriihucufque otiofi tam repente officiofungerentur. Celeberrimus R. Boyle , fiquidem , ait , ex- perimentis noftris conftet liquores fere omnes corpufculisquibufdampraeditoseffe aereis, velut abunde ipfa demonftratur aqua , non videtur a ratione alienum ftatuere, fcetura, cum incre- mentum fumit , (praefertim quando fuprema pars membrana^ amnii, quacingitur» humore vacua, & vaporofa fubftantia repleta eft) ali- quatenus refpirare. Ac- Cent. Post.ParsPr. Obs.XXXII. $$$ Aeris etiam nonnihil aquae admifeeri, quo pif- ices in aqua refpirent, non ita , pridem per antliam obfervavi pneumaticam , hac enim fenfim aer e vitrea, cujus dimidia parsaqua repleta erat,^duce- baturphiala, ac in eapifcisnatabat, fsctumque eft , ut magis , magifqueille ad fuperficiem afcen- derit, donec tandem exhaufto aere in latusdefi- derethaud «lubkmoriturus , nifiparum aerisad- miflumfuiflet, quomoxad ferediensnatavit. Fcetum extra uterum membranisinclufum fine externarefpiratione per horas aliquot vivere poffe, ( fiquidem necefTaria etiamnum adfint aliquam- diu ) quod narrare aggredior, probat exemplum.' Erat fcilket in obfidione Bergarum ad Zomam militis quaedam uxor , quae ultimo geftationi$ menfe aquam quaerens ita ferro & civitate ejefto laedebatur, utmedia corporispars huc illuc di(- pergeretur, nec non uterus cum rnembranis ex- tra propugnaculum delaberetur in aquam. Pau- lopoft contigit, utmiles quidameircaiHum lo- cum excubiasagensin aqua quendam animadver- terit motum , unde rei novitate allecfcus haftl corpus illud ( quamvis quid effet , plane igno* raret) adfeattraxit: actumquidem vivum fu- iffe fcetum, qui motfonem illam in aqua produx- ifTet , videbat , quem mox ad Tribunum , cui Cordm nomen , tulit , qui , mirando cafu au- dito, fcetum membranis continuo folvi juffit, atque ad Ifabellam Claram Sugemam Belgii Gu- berfiatricem deroifit , quas eum , utpote mire na^ Z z tum, 3f videre contigif . Infar> tisenim feptem dies nati cadaverculum cum exa- minaremus , confpicuum in ejus hypogaftrio fuit rotundum , rubens , & paululum prominens quoddamcorpus, tactu molliufculum , magni- tudine pilae palmarias per medium difcifTae , quod undiquaque firmiter abdominis cuti annexum erat. Loco naturali umbiiicus deficiebat , fed ejus defe&um fupplevere vafa umbilicalia ad bafin Z 4 di&i 360 Observat. Rariorum, dictitumoris, partetaroenfuperna, inferta, ubi portio funis, modo vulgari deiigati etiamnum confpiciebatur. Tumoris parti inferiori , qua genitalia refpiciebat, duo foraminula digiti lati- tudine a femet diftantia , & ftylum miediocris craffitiei admittentia apparebant, per quae urina continue , fenfimque emanabat, paululumau- tem infra haec locopenis , glans tantum vifa efi , & quidem bifida, atque inverfa abfque ducl:u urinario. Aperto dein abdomine repertus eft uterque ureter, qui pro corpufculi modulo na* turaliduplo, triplove craffior inferiori corporis prominentis termmabatur parte". Eminens ille rubicundus tumor nil aliud erat, quam infantis vefica urinaria omnino plana , collapfa , in fe in- vicemcompreffa , & nullo modo concava , quae ne guttulam quidem Jiquoris continebat, quo- niam per duo illa fbramina urina continue ftilla- bat extra corpus, quemadmodum in bene con- ftitutisper ureteres in veficam ftillare folet. In prominentiglandene quidemurethrae veftigium apparebat, quamvis ad ejus bafin, quapenisve- ficam tangere folet, corpufculum glandulofum apparebat duriufculum , in quod vafa deferentia terminari vidimus, fineullaveficularumfemina- lium indicio. Quoniam autem umbilicuslocum mutaverat, arteriae umbilicales breviores, vena vero longior naturali apparebant : Scrotum bene formatum , duobufque tefticulis donatum con- fpeximus. HifcevifiSj certiorde du&uumuri- na- Cent.Post.ParsPr.Obs.XXXH. 361 nariorum infantis , de quo obfervavi, conftitutio- ne, excernendique lotii modo mihi factus vi- debar. Rariffimum exemplum , nec noftro (quantum ad mingendi modum) diffimile habet Natb. Higmorm lib. 1. Difqmjit. Anatom. part. 4. cap. J.pag. mibi 114- ubi haeccememorat. ,, Inpuero, inquit, Oxonienfi (qui me haec fcribente, aetatem habebat novem, vel de- cem annorum) ab ipfa nativitate ufque nullae obfervabantur partes , quibus fexus aliquis poflet dignofci; fed obfervabatur in eofora- menaliquod? per quod urina excernebatur, caeterum omniaerantplana, &fblida adipfum anum ufque , parumper tamen infra umbili- cum (qui alias bene , & in totum erat occlufus) aperiebatur cutis, latitudine duorum digito- rum tranfverforum , & erat fimulrubra, & fcabra , per quam urina deftillando colabatur : infimapars ventris (fcilicetcircalocum vefica2) ipfi valde erattumida, cogebaturque faepius ventrem pronuscontra prominenteslapides, colliculofve quo vefica exoneraretur , com- primere, Ipfe autem Higmori infantis uYinam infra umbilicum occlufum fudoris in modum prove- nifTecrediderim , quodejusvafaumbilicaliapoft nativitatemcolligatafuerint, undepuer ille uri- nam , quam per urethrae communem viam exo- nerare non potuit, per aliam quandam praeter- Z f na- 3 6z Observat. Rariorum, naturalem infra umbilicum , quo dixi , modo geffit. Simili platie modo in noftroinfante(quium- bilico omnino carebat , cujufqueurinas, propter occlufam urethram , nullus patebat tranfitus) duo ifti canales , per quos urina excerneretur , effor* mati funt. Neque mukum differt , quod dit 15. Auguft. an. 1 68 3 . hic Hagae in puero quodam vidi , quam - vis funiculus umbilicalis prodeuntis fcetus ventri , utut folito inferius , annexus foret , ac quemad- modum ih primo, fic etiam in vltimo hoc in- fante glans tantum penis, fed denudata, atque imperforata, non tamen inverfa confpiciebatur. Huic autem praeputio inverfo pfeudo-frenulum erat adnatum , fed nec duas fpeciales ad urinae ex- cretionem utiin prioreinfante, du&usin lata ilia, fcabra , cuteque denudata macula , fed urinam guttatim, tranfudationifque in modum prove- nientem , animadvertimus. Per tres autem heb- domadashic infans vixit. Infantis hujus partium deformatarum deli- neationem exhibet tabula feptima, denotatque A. prirnae figurae locum feparati, nondumque occlufi umbilici. SecundaefiguraeB. fpongiofam carnem,fivemaculam. C. glandem penis. D. ve- rum , & naturale frenulum. E. inverfum praepu- tium.F.pfeudo-frenuIum. Tertiafigura occlufi penislatus monftrat. Quartae figurae. A. fpon- giofam carnem. B. pelvim , per quam urina gut- tatim Toh: 7 I CENT.POST.PARSPR.OBS.XXXII.363 tatim defluebat; C. C. fimbriam pelvis. D. in- verfam penis glandem oftendunt. Refert Thom. iBartholinuS btft: andi: rariorz eent, 1. hi(t.6$,fol. 103. dum in Latio moraretur, fe vidifTe Italum annor. turrt 40. robufto , & fatis fano corpore, quiab ineunte aetate fine podicis» penifquenotavixerat, quumnecpromare, nec ifxEminaSparentibusobvirilis membri defe&um haberetur , pro fcemirta facro oaptifmatis lavacro immerfus Ann& nomen obtinuit, retinuitque per reliquae vitx decurfura. Vigefimo quarto demum aetatisannolongior barba genas inveftiens inter viros eum afTeruit. Hic autem quoniam anum imperviam haberet, faeces (miSchol* ad obferv. 56. centur. i.fol. 240. retulimus) certisperiodis per cornu ori impofito evomuit, quarum feditatem , faporifque mo- leftiam grato potu , aquave diluit , quam in hunc ufum perpetuofecum circuroferebat , lotium ve- ro e pila quadam fungofa circa locum umbiiici abfent* s enata , velut per fpongiam,ftillans reddi- dit, & pro lubitu, velut lac epapillis,ca?tera&- mis, necfominasaverfatusexpreffit. OB, 364 O « S E R V A T. R A R I o R U M, OBSERVATIO XXXIII. Infans cum Exomphalo , five minus mra umhilki hernia r natus. DE magno quodam Exomphalo , five umbilici prominentia , quamper- peram nonnulli umbilicalem dicunt her- niam , mulieri cuidam a magno in ipfp partu nifu orta , p. 223. obfi 53. Tom. 1. egi. Hic autem ejufmodi vitii infantis intra uterum matris orti , natoque ad- hxrentis exemplum dabo. Uxor illa erat Sartoris cujufdam Hagienfis, ad quam, cum 7. Decembr. anno 1682. pareret , me , Corneliumque Solingium accerfiri curavit obftetrix Elifabe- tha Cavalliers. Fcetum exomphalo la- borantem invenimus, qui fuperne ita pellucidus erat, ut gyri inteftini il- li commode confpicerentur. Cum vero infans tertio anativitate die prop- ter exomphali gangraenam , quam initio jpraedixeramus , obiiflet , uti nobis ca- daver poftridie aperire liceret, petiimus 5 quod coram Medico Sam. Cabeljavio, nec non C£nt.Po$t.PahsP^.Obs.XXXHI. 36$ non obftetrice fa&umeft. Reperimus autem fupremam exomphalf membra- nam nihil aliud fuifle, quam umbilicalis funiculi dilatationem quandam,qua aper- ta , illico in confpe&um venit perito- naeum, fub quo tenuia inteftina fita erant, quae tam firmiter peritonaeo videbantur unita , ut abfque laefione feparari non poflent. Ulterius inquirendo infantis ilium fpitbamae longitudine fupra inte- ftinum cxcum propulfum, dilatatum- que, ac triplo craffius , magifque cavum , quam quidem aliis in locis , obfervavi- mus. Saepius interrogata , anne gefta- tionis tempore lapfa, vel ad durius quod- dam corpusallifa fuiflet , negavit puer- pera $ tandem autem fe circa medium geftationistempusdiutius ftantem mul- tas penulas fuper menfam leviter , non tantum late extenfis brachiis, fed & contra menfam , ut illas tanto melius explicaret , compreflb ventre , confuif. fe confefla eft. Verifimile itaque eftr vi- tium illud infanticontinua illa materni ventris preffione ortum fuifle. Tabulae autem odtavae litera A prominentiam umbilici, B. funiculum, C. dilatatio- nem, <±$6 Observat. Rabiorum, nem , five expanfionem umbilici , cuti que infantis monftrat. IN OBSERVATIONEM XXXIII. NOn per clamorea tantum , vomitus , tuffes , faltationes , lapfus , fortiores flatus , aut curruum motitationes , internafve mufculorum abdominis difficili in partu preffiones ^duriorum- quefaecum expreffionem, fed & per externam ventris contra duriorem quandam materiam pref- fionem peritonsei fieri poffe dilatationem certum cft. Id enim cirea umbilicum tenuiffimum eft, itautperejus expanfionem inteftina verfus eflfor- matam inclinent cavitatem , ficque exomphalum producant. Credibile itaque eft illius infantis ortuui fuiffe vitium , quod Mater toties , ac tam diu ventrem ar&ius menfae admoverit; unde nonpreffio tsftitum partium internarum adinvi- cem fa&a, fed dolor , angorque corpori ejus excitatusfuit, cujusmoleftiae haud dubie fcetus etiam particeps fuit, fiquidem, quaegravidisac-. cidunt £ caufis externis , etiam fcetibus ( praefer- tim quando crebriores iis de rebus matrum funt cogkationes ) ut plurimum obveniant fymp- tomata, quod & fecuturis obfervationibus evi- dentius conftabit. Atqueideoquidemevenire poteft , ut per brachiorum expanfionem , ven- trifque materni preffionem fcetus peritonaeum nontantum cumfuniculo umbilicali fuerit dila- tatum Cfnt.Post.ParsPr.Obs.XXXIII. 367 tatum , fed & inteftina eidem firmiter annexa coa- luerint. Memorat celeberrimus Medicus Stephanus Blanckarduslib. demorb. pueror. obf. y.fol. 188. demirandoquodam, &infolitopueri cujufdam Heuckelomiianno i68i.natiexomphalo, e cu- jus umbilico propendebat funiculus, qui longi- tudinemulnae quadrantiscumfemifTe, digitique minoris asquabat craffitiem , in cujus extremitate globulus quidam rotundus , qui duplicis pugni magnitudinem excedens tenui obduftus erat membrana, perquam motus inteftinorum peri- ftaltie, us optime animadverti poterat. Idem ohf 1 1. ejufdem lib. l.fol. 291. meminitinfantis , qui inteftinisextra abdoroen propendentibus , natus erat, quiaMater quodam ante partum tempore per plateam obambulans felem viderat , cujus corpus curr u quodam ita erat protritum , ut extra abdomen propenderentinteftina. , Non difEmile mulieris exemplum quondam, intellexi, quaeinfantem peperit,.cujus inteftina extra ventrem fita erant , quia geftafionis tempo- revifum, & cogitationes inmaftatam conjecerat fuem, extracujus ventrem inteftina profluxe- rant. o§. 368 Observat. Rariorum. OBSERVATIO XXXIV. fxtiu diffrattis in Utero lumbis editus. QUanta inter Matrem , & fcetum ex- iftat fympathia , praecedens docet obfervatio. Nunc exemplum proferant, quod mihi 1 2. Oftobris an. 1 682. occurrit, cum D. Corn. Solingius , me , aliifque prae- fentibus Medicis , cadaver infanris ape- riret , cui lumbi in uterp matris difrupti fuerant , qui nihilominus novem natali- bus dies fuperfuerat. Hujus mater circa medium geftationis tempus cum fitula aqua plena per gradus defcendens ter- gumforte in tabulationis cujufdam ex- tremitatem impegit , ita ut foetus in ute- ro laefus cum plano quodam , fufco , & obfcure caeruleo , magnitudine nummi , quem Philippicum dicunt , tumore pro- dierit 5 quo poft obitum aperto exoftofis quaedam magnitudine caftaneae pofterius in fpinae dorfi vertebris , quae & ipfa fub exoftofidlffrzCta. , folutaque, ac mobilis erat, confpe&afuit; undecontigit, ut infans inferiores corporis partes infra ver- lab.-i Cent.PoST.ParsPr.Obs. XXXIV. 36$ vertebras illas fitas nunquam movere po- tuerit.* fpiritibus enim per nervos me- dullae fpinalis eo locinullusplaneverfus inferiora patebat tranfitus. Hujus in- fantis etiam pedes , quibus praeternatu- rali modo circumvolutis , aliter plane 5 quamalii in utero locantur, prodierat, notabiliter tortos , yerfufque interiora inverfos reperimus. Praeterea in tenello hoc infante pro- cidentiam quandam vaginae uteri , mag- nitudine nucis mofchatae , obfervavimus* Anus ipfa etiam praeter morem offi facro proxima erat. Ipfius autem infantis delinationem , tama parte anteriore , quam pofteriore hic loci exhibere non inconfultum duxi. Denotat ergo A.nonae tabulae prominen- tem dorfi fpinam : B. aperturarh gangtae- nafereemortuam. Decimae tabulx A. pudendum:B. vaginae procidentiam:C. C. paraly ticos , & immobiles oftendunt pe- des. Similisfere infantis mentionem facit Juflus Schraderus dec. 2. obf i.fol. 204. qui divifa dorfi fpina natus erat , quse defor- matio (utitaloquar) orta erat, quod Aa mater g;ro O B S E R V a t. Rariorum, mater geftationis tempore e fcalis , lum- bis graviter isefis , decidiflet , unde in in- fantisdorfofub cute aquofus quidam ad yercebrarum lgmbarium initium poftea apparuit tumor : Hoc etiam cafu iupe- rioramembramobilia, femoravero, & pedes immobilia mirari licebac. Tumo- re aperto , abfceiTus quidam crafla mem- brana obdu&us apparuit , quo ferofa condnebatur rnateria.Iofima etiam fpinae dorfiparscute, & carne denudata divi- faque , ac medulla fpinali carens confpe- ftaeft, quamvis ab utroque ejufdemla- tere hic iilic ordinata quadam ferie non- nullanervorume medullafpinali prove- nientiuoi afpicerentur principia, quorum unus ramus ad alterutrum tendebat fe- mur. De fimili exemplo Nic. Tnlpim lib. 3. cap. }o.fol. mihi 24^. agit. 1N OBSERVATIONEM XXXIV. OBfcura admodum eft , rnonftroforum fo> tuum caufa. HincTheologorum nonnul- li eandem immediate voluntati attribuunt divi- nae; alii malitiss ipfius Sathanae , necnon Mago- Cent.Post.Pars Pr.O&s.XXXIV. 375 rum, & veneficorum ihcantatiombnsaffign^nr, Multiautem do&ihujus rei varias naturales ad- duxere caufas , quarum maxime vulgaris , & vero fimillima eft firma quorundam objedoruoi maternaemennfa&aimpretlio* Quo autem modo hujufmodi imaginationis maternae operatio in fcetus tranfeat non ita promptumeftdicere. Th.FienHslib.de viribm imagtnationis qmflm -i^.foLmihizi6. quxftionem hanc exponere ar- duum dixit ; cum ejufmodi res humanum fupe- rare videantur captum , quamquam ipfe fuaot promere nonvereaturopinionem. Tradit quippe phantafiam per fe , & imme- diatenonimmutarefcetum: ideft, phantafiarri fimplid imaginationis a<5hi illum non alterare, vel immutare , fed notas peculiares , 8c imagina- tasinfcetuproducere dirigendo potentiam con- formatricem , & ad fic conformandum deterrm- nando , quod abfque praeviis animi paffionibus, humorumque, & fpirituum matris motirfieri negat; Directionem autem hanc per communi- cationem fpecierum fieri credit , quas a phantafia prsconceptas , fpiritibufque , & fanguini matris imprefTas, acaduterura delatas per communio- nem , & continuitatem etiam fanguini , fpiriti- bufquefcetusimprimiautumat. TribuitCeleberrimus Cartefim effe&um hunc forti fpirituum radiationi Trattatu de homine, Quod&ejus ftatuunt fechtores, quos inter eft Aa 2 Ludov* 57^ Observat. Rariorum, Ltidov.de la Forge tratb. de mente humana> 8C notisad Cartejiitratl. de homine pag. 1 18. Nec nonfcriptor GallicHslibri> cui Veritatis indaga- uo nomen , lib, i.fol. 162. &c. Neque profe&o melius maternae impreffiones, quam per ipirituum radiationes concipi poffunt : Illa enim Idearum veftigia, quas erTormat phan- tafia, non tantum in cerebro permanent , fed & juxtaarteriarum du&umad cor pergunt, radiof- que fpirituum in ipfum tranfmittunt fanguinem, ita ut nullse excipi queant fpirituum particulae, qua2 non aliquam inde adipifcanturalterationem. Quin etiamiiTuginationis vis ad humoresvenis, & arteriiscontentos, qui fpirituum motibusfem- peraufcuitant* tranfit. MotusautemMarrisne- ceffariam cum fcetuhabtntcommunionem; fce- tusenimgenitnxque unum fere, idemque con- ftituuntcorpus, nutrimentumqueutriufque, & fpiritus reciproce funt communes. Vafa quippe uterina impraegnationis tempore oftiola quae- dam placentae inferunt , ficque communionem quandam cum faetusvafishubent. Ut autem res ipfa comparatione quadara di- ftin&iuspercipiatur; nonne indies in nobifmet, quando terrore afficimur , fpirituum e cerebro per univerfum corpus , imo ad extrema ufque membra, extremofque digitos radiationem fieri animadvertimus \ Nonne hinc Htppocratis confirmatur fententia totum noftrum corpus ffvpc7rvQvv 7*\ v&f ovpoovv dicentjs ? Certumeft ra- Cent.PostParsPr.Obs.XXXIV.373 radiationes fpintuum Jecum irnaginern eorum, quas intelle&us pnmo percepit, per umverfum abripere corpus. Non aliter etiam articulatum fonum totam aeris rnolem, muros, te&aque tranfire obfervamus; quidniergofacilius radiationes fpirituum, ipfis imagi nibus , impreffioni bufque e onfer vatis , per poros tenuis noftri corporis viam inveniarw? Monftrat praeterea ufusejufmodi fpirituum radia- tionesmulieribusmagis, quam viris contingere, quod illarum plerumque corporaporofiora, pe- netrabilioraque fint , quapropter fieri facilepo- teft, ut hujufmodi radiationes etiam cum confer- vatione eorum , quae Mater rnenti propofuic, cerebroque impreflit, ad fcetum utero conclu- fum tnnfeant, Kircherns art*magn-. luc. &umbr.lih* iQ.pag, 2.cap>z.fol.%o6. piSrixphanfafi*, inquit,. eft in naevis producendis , penicillus eft fpiritus cor- poreus; colores fpecies ex phantafia radiantes? tela , corpus infanns teneriim : prototypon corporis infantilis corpus maternum , cujus par- tescumpartibus infantis fingularemhabentcon- fenfuirj. Aa j PB* 374 O B S E R V A T. Rariorum, OBSERVATIO XXXV. Sguammem , ac veluti Phocapelle conteftuspuer. QUaiita fit imaginationis in corpora noftra , humorifque , praefertim gravidarpin , poteilas , quotidie abunde liquet, ita ut veriffime jam olim multi, Jmaginationem in humores imperium habere , dixerint. r De paffiofiis hujus vi Schdto adobfervat. Jz.tom. ifil.311. &feqq. nec non proxi- ^rnis duabijs obfervaticnibus nonnulla adduximu§. Hdcautem, quodmemo- raturusfum, minime filentio mihi prse- tereundumfuit. Anno itaque i683.menfe Majo Ha- g£ puer quidam decem circiter annorum confpiciendus exhibebatur nomine Ber- nardus, Wifeglix , quod efl regni Neapo- litani ad Hadriae littora oppidum , natus, cujus Patri Petro Anthonio Configlio no- men erat , Mater Elizabetha Naftajia vo- cabatur. Pueri illius manus, pedefque toti quan- Cent.Post.ParsPr.Obs.XXXV. nf quanti fquammei erant , brachia autem, &crura, atqueadeo totum corpus,ex- cepto folo capite , veluti phocas pelle ob- ducta , conta&uque dura erant , & fca- bra Narrabat matertera , cujus cura ipfe creditus erat , ortam fuifle iftam cutis deformitatem , quod mater , cum lintea- minum purgandorum caufa littus pete- ret, influminevicino varios fquamma- tos , & teftaceos vidiflet pifces , quorum imaginem tam firmiter cerebro impref- fiffet , ut non ita diu poft a marito im- pragnata , ^pifciumque perpetuo memor fcetum pepererit , inftar pifcis fquammo- fum, facie tamen, colioque decorum, reliquo autem corpore prorfus nigrican- tem , & obfcuro quodam , fcabroque obdu&um mufco , quapropter idem nu- dusnon tantoperefrigore, quani quidem alii , infeftabatur. Puer ille ingenio , quantum setas fere- bat, fubtili, & acri, ac quodmirere, pifcium avidus admodum erat, adeout poftcrebriorem carnis efum malefeha- beret. Ipfe etiam cum aliis Medicis ex; ejus corpore prodeuntem animadverti, Aa 4 qua- 376 Observat. Rariorum, qualem pifces diffundunt, odorem,quem quivis admoto propius nafo percipere poterat Delapfis veteribus nov# fuccedebant illico fguamx , quibus avulfis mox ef* ftuebat fanguis. Operae pretium credidi ipfius pueri delineationem adjicere. Undecima ita- queTabulatotumejuscorpus, Duode^ cim# autem figura prima manum, fecun- dapedisinferiorem, Tertia fuperiorem cerneredatpartem. IN OBSERVATIONEM XXXV. MUIti impreffionum quarundam , figno- rumque pifcium forti matrum imagina-» lione in fcetuum corporibusprodu&orum exem- plamemorant, Gaffarellm rer.inaudit. part. 2. cap. 5. v. lil pag. 107. de forore fua narrat , cujuspedi pifcis adeo accurata inhaerebat figura , ut vel excellen- tiflimi videretur pi&oris opus. Mater geftatio- nistemporepifcium avida admodumfuerat, nec filiapifces comedebat, quin ifto pedis loco acu* tum fentiretdolorem, P. Borellus Hifior. & obfervat. rarior. med. fhj/tc.centtor, 5. obf.q9.fol,ztf. figuramquan* tcld:i "'#% \ '% Cent.Post.ParsPr.Obs.XXXV. 377 dam foleae marinae cum fquammisin viri cujus- dam tempore finiftro fe vidiffe refert. Phil. Jac. Sachjtus Gammar.lib. i.fefb,!. capl <\.fol. 5$)(S.degravidamuliere fcribit,quse poft ni- miarn cancri ingentisinrivoquodam contempla- tionem3ejufquepotiundi defiderium , fiiiam pepe- rit, cui pedes chelarum in modum formati fuerint . Schenckjus etiam lib. ^.o^homini loco digito- rum chelas } quales funt cancris , prognatas tuiffe fcribit. Lucas Toz,z>i Medic* cap. de monftrofts, & maculofisfcetibus fol. 47. exemplum pueri cu- jufdam Neapolitani habet , qui, cum ipfe haec fcriberet, annum agebat decimum , cujus bra- chium finiftrum multis aviditatum maternarum notis fignatum erat, quae oftreis,fpondylifque, & da&ylis valdeerant fimilia , cujufque metacar- pium corpus cancri m arini , digitique chelas refe^ rebant, quod pifcium genus Mater fextogefh- tionis menfe venale viderat , cujufque cupidine correpta finiftrum brachium , rmnumque fWpius, ut ipfaretulit, tetigerat. Idem etiam , quo anni tempore pifcesilli pinguefcebant, manum,brachi- umque puellas intumuiffe, febremque inde or- tam fuiffe tradit. Tnom. Banholinus cent. i. hift. ^fol. 218. Lutetiae Parifiorum anno 1645. mulierem quan- dam fexto geftationis menfe marem enixam iuifle capite fere pifcis carpionis, quamquam lingua major, & reliqua in facieplana effent , fcribit-. Jdem centur. 1 . hift. 10. foLzu( quamquam hoc Aa 5 yix 378 Observat. Rariorum, vixfit admittendura) Joh. Naborowfey nobilem Polonum , amicumque familiarem Baiileae retu- lifle ait fe in Patria duos vidifle pifces abfque fquammis a muliere quadam editos , qui , quam- primum ex uteroprodiiflent, inaqua, pifcium morenatarint. Gattinaria comm. ad cap. de mola matricis \Almanz>oris fe Ticinenfem vidiffe mulierem te- ftatur, quae magnum fruftum carneum cum alii^minoribus, nec nonanimaIi,7/#^7»pifcem referente , pepererat , cujus dorfum obfcure viride , venter autem rubicundas, cutis vero adeo crafTa erat, ut gladio vix difcindi poflet. Illud autem cum attingeretur, inftar Echini fefe contrahebat. Similequid defcribit P. Sal~ muth. cent. 3. obf. 98. Mifcellan. curiof. GeYman. decnr. 1. dn. 2. fol.n6.(\xbTheodoJio Juniore mulierem quan- dam animal inftar pifcis enixam fuifle memo- rant. Fort* Lketus de monftris cap. 8(5. foL 250* In littus Africanumcadaver quoddam ejectum a Lufitanis repertum fuifle ait, quod homini fimillimum fquammis undique fuerit con- tec~him. De mujlere quadam , cujus corpus minime rnorbofum fponte acutis quibufdam obdu&um fuerit fquammis , legatur Dom: Panarolus fentec.q. obf.y.fol. 146. Sunt, quiillamimaginationismaternae in fce- tum Cent.Post.Pars Pr. OBS.XXXV.37p tum poteftatem geftationis tempore non tantum in hominibus, fed & in brutis quibufdam ani- madverti ftatuant, quorum etiam foetus forti imsginatione rerum, vifui, five ipfo in coitu, five brevi poft oblatarum mire varient cute di- verfo colore tincta , qua de re SchoL obf. 50.,quae eft de Bafilico , latius agemus. OBSERVATIO XXXVI. Navi Vterini. VAria quidem , & multiplicia funt humanxcutisvitia, interquas pr#- cipua quidem funt naevi iri utero contrao ti , quorum nuper in Medici cujufdam filiola hic Hagx exemplum vidi, cujus corpus prominentibus , latifque ma- culis, coloreficuum maturarum, cum prodiret, hic iilic erat obfeflum , quas» quia continue accrefceb^nty ipfe, nec nonPater, &ZX Corn. Solingius penitus per lixiviofa alcalia abfque ullo acido auferre ftatuimus : haec aurem molefta admodum nobisfuit curatio, fiquidem cutis propter mali pertinaciam tardius carnofae acceffit parti. IN 380 Observat. Rariorum IN OBSERVATIONEM XXXVI. Naevi, de quibuspauca admodura huc uf- que tradita funt, plani, vel prommentes, vellaeves, feabrique, autpilofi, minores, ma- jorefque, vel latae , vel anguftae funt bafeos. Diverfi etiam funt coloris, figuraeque, de qui- bus CorneL Gemma , Weinrichtus , Licetus, Lycofibenesy Gefnerus , Lemnius , KirchertiS arte mag. luc. & umbra lib. 10. cap. 2. part. 2. / nec non maculae tulipam , ut & caryo- phillum florem in femore refercntis. E Tulliis qui fuerunt Arpini potiffimum Gice* r0»wfuntappellati,quodaud:or illorum nefcio quid in nafo , quod ciceris formam referret , habuiffe dicatur, utPlutarchus fcribit, quam- quam Plinius ita di&os putat , quod genus hoc legurmnis optime fererent. Gafpar. a Rejes FrancoElyfijucHndiJf.quafi, Cwt.Post.ParsPr.Obs. XXXVI. ^i campo , qu&ft. 50. §. 36. figura rofae meminit; De macula rapam referente vide N. Tulpium lib. yobfmed. cap. 30. De quadam malo fimili Phil. I. SachfiHsmifcelL wed.phyf Germ. an. 2. ^/Trfi.agit. Dealia, qufeprunoDaraafcenonon diffimilis erat, vide H Fabrit. Hildanum centur^ obf\6. ut & Helwtgy obf 35, fol. n6> qui rnentionem facit naevi cujufdamin ventre murem referentis, qualis etiam meminit G> H Velfchius mifcell. med. phyf Germ. decur* 1. an. 3. obf. 38 , & G. Segerus eodem lib. obf 198. nec non Joh. Val. Willius volum. 3. abt. med. Hafnienf obf 83. fol. 151. ut & Thom. Fienus cjuaft. 13. lib. de viribusimaginationisy quideghris quoquefigu- ra memorat. Hae , fimilefque a forti quadam imaginatione Matris circa quoddam obje&um , quod ipfis magnopere appetitum denegatur, vel etiam ab inopinatoreicujufdam , quae menti poftea con- tinue offertur , metuoriuntur. Dehacautem imaginationis vi jam adum fuit. Non videbit forte quivis , qui fiat, utnaevi, do verrucas curari perhibet. Qux Ci non juvant, corrodentia adhibenda funt, qustameo in recens natis, tenerifque in- fantibus majori ufurpanturcumfuccefTu, quarh Bb in 386 ,OB S E R V A T. RARIORUM, in; adultis , quibus fruftra pierumque admo- ventur. His tiec inutilis eft aqua illa regia, quam G. Segerxs mifc, medtfhyfi German. an. 5. obf 197. fatis&liciternsevoaijufdam Domini, quimuris peliernexhibebat in tempore capiris, applicitam ait; pofthujusenim aquae ufum primo capilli, deir.de cutis feparabantur, & poft mundifican- tiumufumpartiafFedaenovaaccedebatcutis, ita utille tandem percuratus fuerit. Valet etiam fpiritus falis ammon. applicatio, fi pars naevo infeda eodem oblinatur, donec cutis auferatur ; ita enim fenfirn tolluntur ma- culae. Plateru? lih. 3. pag. 589. fe fufcum a puellae cujufdsm facie naevum cathaeretici, (ive caufti- ci fine dolore operantis ufu abftuliffememorat. Nonnulii Mercurio fublimato pinguedine tnixto utuntur. Alii naevos fecundum artem abfcindunt, quodcommodiusperficitur, quan- do tumor inferne circa radicem filo quodam con- ftringi poteft; cavendum autem eft, nearteria, veJaliudmajus vas praefertimque, nenervuslae- datur. Nihil etiam turaoris relinquendum eft , fiquidem, velminimaejus parte fuperftite, de- nuo redeatmalum , uti ^fibicontigifleiT". Fabrit. Hildanus centur. ^obf 46. fol. 4$$. teftatur. Hoc itaque fi evenerit , nec non marginum quae- dam portiopoft abfciffionem remanferit, idem remediorodenteecineribusvitis, & calceviva, cum Cent.Post.ParsPr.Obs.XXXVI. 387 cum modica quantitate aq. plantag., & rofar. ad formamlinimenti reda&o utitur, cujus remedii virtus, &acredocorrofivaaquisillis temperatur. Hoc autem linimento minoris penicilli ope mar- gines oblipit, ficque efcharam efficit , cui dige> mvumecera, therebinth, gum. elemmi, ol. rofar. amygdrdulc. , vitell. ovor. , & croco con- flatum imponit, ac deinde caufticum applicat, donec nihil omnino mali fuperfit ; interim fimul cumdigeftivopulv.prascipitati fpiritu vinire<5H- ficat: abluti nonnunquam utebatur; fiquidem iftepulvis, uttradk HiUamSy ad extrahenda , quae pmernaturaliter in cute , vicinifque muf- culis haerent, efficaciffimus eft. Pofteaautem exficcantibuscutem fuperinducit. In naevisautem abfcindendis loci infuper, j# quo reperiuntur, habenda eftratio. Tb. Bar~ tholinuscentur. 3. epifl. 40. fe tumorem glandu- lufum non aufum fuifle auferre ait , cum quo circa os facrum infansquidam natus erat, cum, quodfirmiter nimis loco inhaereret, tum quod fubjectorum metueret nervorurnliefionem. Nic. Tttlpins infelicem etiam deligationem , abhtionemque tumoris cujufdam lumbaris in in- fante defcripfif In mentem etiam mihi venit tumor quidam in capite modo nati infantis, qui, illo aperto, non diu vixit. Biennium jam elapfum eft , cum ego , ac CorneL Solingius prominentem quendam , ob- Bbs - fcu- g88 Observat. Rariorum, fcurum, &fubito proferpentem naevum, figu- ra , & colore rubi idaei , fitumque prope canthum minorem oculi dextri filiolae Domini JV. H. duos annos natae per illa corrodentia auferre cona- remur, quae inter etiam erat aq. fortis argento cupellato affufa , qua naevus oblinebatur, dum interea.cutim fanam circa tumorem pinguedine ofoduxeramus, ne a corrofivo laederetur. Tu- mor autem ufque adeo indeau&usfuit, utfor- cipe eum auferre fatius duxerimus : fiquidem in tamteneroinfante caufticum , praefertim inparte octilo tam vicina, non re£te compefci pofTet. ScifTo itaque tumore infans intra 4. hebdomadas convaluit. OBSERVATIO xxxvii. Piii , (& os in tefliculo puellce reperta. OBfervatione 92. tom. 1. mentionem fecimus pilorum in abfcefiu quodam repertorum ; hlc autem de pilis , & officulo in tefticulo puellx cujufdam in- ventis agemus. Hujufmodi enim cafus mihi , fratrique Joh. Stalpartio vander WieU nec non Fr. a Kempe Chirurgo Hagienfi An. 1682, in dextro fili# cu- jut Cent. Post.ParsPr.Obs.XXXVII 389 jufdam annos quindecim mtx tefticulo occurrit. /Equabat ille ovi anferini magnitudinem , atque intra eum alba quaedam reperiebatur materia , cujus fubftantia putrefaclo cafeo fimilis pilis permifta erat, plerifque magnitudine minimo digito paribus , quorum etiam pars non parva inftar minoris capillitii firmiter interiori tefticuli adnata erat parti. In eodem etiam os quoddam re- perimus , quod fimiliter interiori mem- branae annexum magnitudine phafeoli , accolorealboerat. Filia hsec nunquam menftruos pafla fluxus per annum quidem integrum mor- bo lento, nec non hyftericsc obnoxia fuerat paffioni, In rene etiam dextro exulcerato varii inveniebantur lapilli quorum unus exiguae amygdal^ magni- tudinem aequans in uretere dextro hxre- bat, quem , quod pituita obfideretur, aliquamdiu ibidem hsefifle fufpicati fu- mus , quamvis urina folito tempore abf- que majori incommodo excreta fuerit. Bb 3 I N 390 Observat. Rariorum, INOBSERVATIONEM XXXVII. GAlenus meth. med. cap. i z. in nonnullis abf- ceffibus incifis corpora diverfae naturae , fub- ftantiaeque , ac figui ae, non liquida tantum , & rcoljia, fed&dura, v.gr. ungues, cornua, pi- los, conchas , teftas , lapides , olTa , & ilmilia reperta fuifle tradit. Quamvis autem rarus admodum eflet pilofus ille, cujus tom. i. Scholio ad obf. 9$. memmi&bC- cefTus, in hujus tamen puella; tefticu:o cum pilis etiam officulum repertum fuiffe mirandum eft. Cdeberr.vir yoh.Baptifi. de Lamz>weerde tratl, de molis uteri cap. i.fol. 15. tumoris cartilaginofi teftis puellae 1 1, annorum 1 5. libras pendentis me- minit , qui carneas , ofleas, imo &pilorum fub- ftantiasambitu complectebatur. Illam autem urinam abfquemajori paffim mo- Jeftia, licet calculus in uretere hsreret, exone- raffe, noneft, ut magnopere miremur : fiqui- demren alter omnino fanus urinanranfmittendse fufficienserat, utut Forefim, DuretHS^Riolanus Beverovicius , Lofelim , uliiquenonitafentiant. Ejufmodiautemcafuexperientiasmagis^quam magnorum virorum auft-oritatiquaefaepefaflitur, fidendum eft. Rteorquidem me non femel , obftru&o per calculnmrene, veluretere, animadvertiffe uri- nam excerni non potuiffe. Id autem non per fym- C£NT.P0ST.PARSPR.0BS.XXXVII.3pt fympathiam quandamalteriusreniscum altero,ut non pauci exiftimarunt , fed quia ren alter infcio aegro (nequeenim acuti fenfus renesfunt) jam- dudum fuerat obftru&us , contigerat, dum in- tereaurina per oppofitum renem,tunc temporis calculi immunem,fatis apte efflueret. Hoc autem tandem etiara obftru&o , omnis urinae in veft- cam via praecluditur. Ulud ipfum frequenter in cadaverum difTe&io- ne demonftratur. Diemerbroekjus Anar, lib. i. fol.ij8.cap. 17. fe ureteremalterumfi-pius circa initium omnino occlufum- inveniiTe ait , quod viventes a?gri nihil fentientes irKommodi , per alterum renernurinare&e lemper clefluente, i^- noraverant, itautnunquam urinaefufHaminatio- nem renum intaitu , nifl uterque poft obitum obftrufhisapparuerit, animadverterit. OBSERVATIO XXXVIII. Lac cum itrina excretum. Vr Arios multas equidem , diverfafque admodum, tam tenues, mollefque quam craflas , ac folidas, utpus, fan- guinem, atram, flavamque , ac coeno- fam materiam , vermes , pilos , arenas 9 calculos , ofla , pituitam , pinguedinem, pelliculaSjfurfures, &c. excrevifle ufus Bb 4 do- 39^ Obser v at. Rariorum, docuit. Nunquam tamen mihi antea occurritcafus, quocumurina lac fuerit excretum. Idipfumtamen Guilhelmo a RoJJenzfa annorum Juveni accidifle conftat. Hic tertiana perduos, trefve menfes afflic- tus febri , ac paupercate coactus , refe- rente Med. Doct. D. Theod. Schoon , in Nofocomium Leydenfe delatuseft,ubi inrraduas, trefve hebdomadasperido- nea remedia febre liber evafit , ita ut con- valuifle videretur , fuperftke tamen ano- rexia , & cibi faftidio , quod eum conti- nuevexabat. Omnia itaque ei aNofo- comiiMedico, quae ad appetitum cien- dum , fermentumque vencriculi lauda- bile excitandum cenfebantur idonea , fed fruftra , fuere propinata : fiquidem nullis excitaretur appetitus remediis , quod ei unicum reftabat malum. Cumicaque nihil proficere, kdfen- fim confumi videretur , alimenta con- coclu facilia , ut carnium jufcula , lac dulce, emulfiones, aliaque cardiaca ei data fuere. Interim tamen turbulenta erat, acfineullo fedimentourina, nec nonfereaquaeinftar fapone mixtaepalli- da, Cent.Pos.ParsPr.Obs.XXXVIII.393 da: Illa enim igni impofita, & ad gra- dum co&ionis fervefadia in fubftantiam quandam coloftro odore , nec non colo- re y & fapore, &c. quantum quidem cer- nere licebat , fimillimam convertebatur 5 codtioneenim, ut coloftrum, coagula- batur , ita ut fervefa&a ab hoc difcerni non poffet 5 omnes etiam , qu#vulgo in la&e reperiuntur, oleofas, pinguef- ve,nec non terreftres,& aquofas , fimilef- que comprehendebat partes , uti com- pertum fuit cafeo butyroque inde con- fedo. Nofocomii itaque Medicus , perfpec- ta accuratius urina , mortem appropin- quaredixit. Certior enim erat, quod fimiles ei in duobus aliis occurriffent ca- fus, qui, omnibusiftis obfervatis, eo- dem , quo hic poftea , obierant modo. Nofter enim Guilhelmus ita per tres men- fescontinuos abfque ulla valetudinis re- cuperand^ fpe afflidtus tandem vehe-' mentiore quadam febre cum delirio fu- perveniente , quod biduum durabat , ex- piravit. Aperto cadavere hxc obfervatafunt. Pulmo erat Pleurae firmiter annexus. He- B b 5 par 394 -O B S E R V A T. R A Rt ORUM, par prtfgrande , ac ad finiftrum ufque hypochondrium extentum erat ; Ventri- culus minimus , craffaque , & vifcofa tmteria intus obfeflus. Lien valde tu- midus admodum, maximufque,ac durus apparuit. Pancreas quoque induratum erat. Csetera fatis refte fe habebant. 1N OBSERVATIONEM XXXVIII. URinas hominum pro morborum diverfitate multumvariare quotidianademonftrat ex* perientia. Sic in Chlorofi , five pallido raorbo virgineo , urina pallida , clara , & aquae jugis inftartenuis, in i&ero autem flava , acquafibile, vel croco tin&a occurrit. In acutis autem , & ardentibusfebribus, necnonlienofis, &in quo- rum vafis nigricans reperitur ferum , urina etiam nigricat, necnoninillis, quorum fanguis ex de- fe&u fufficientis motus craffefcit, undefpiritibus quaficonftri&is, circulatioretardatur, maffaque f anguinis tandem corrumpitur. In continuis fe- bribus , ac quibus inflammatus eft fanguis , mul- tas fulphureas , falinafque in fe comple&itur par- ticulas , rubicundaque ac fplendens apparet urina. Quorundam autemurinas non colore tantum, craffitieque, fed & fubftantia , & fapore h&i dulci, (utinoftraobfervationeconftat) fimiles rcij Csnt.Pos.ParsPr.Obs.XXXVIII^ non lmmerito quivis miretur : Tales enim Me- dicis raroadmodumoccurmnt. N.Florentinusferm.j. tratl. 10. cap. n. tra- ditfe juvenem quendam^o. annorum vidiffe, qui cum urinaquoudiemultumla&isin fundovelu- ticoagulatiexcrevent, quod dimidiam vitri uri- narii, tenuifupernatante fero , implebatpartem. Narrat quoque Schenkjus Petrum Sphererium vidiflequendamPo.onum, qui renum ulcerela- borare judicabstur, faepius in Nofocomio albam, atqueinftar la&is crdTam reddidiile urinam. Hancautem rmieriam purulentam efTeetiam ex iis p&tet , qua? Felix Platems lib. 3 obf.pag.mihi 784. memorat. Ait enim kk diutius , ab 5 1. & pag.liz.an.^.obj. 123./). 195^ an.6.obf\ 214- fol.m* Animadvertimus infuper album mulierum fluorem nihil , nifi chylofam , & a fanguine fepa- ratam effe materiam : quamvis G \ Blafius App.ad Veflingiumpart.^. cap. lo.faL 372. non dubitet, quin peculiaria quaedam Iac1:ea e chylifero facco ad uterum difpergantur vafa : fic in puerperis faepius circa 400 OBSER V AT. Ra RIORU M, circa finem depurationis lochia alba, lacteum- que referentia colorem videmus , qui fluxus mammis fuccum emittentibusfacileevanefcit. ^Andr. Laurentius lib* 2. Anatom, quaft. io. non femel fe vidifle puerperas tam ex utero, quam vefica, magnam egerentes la&is quan- titatem tradit. Teftatur G. Blafius loco notato expertum fe gravidas inftantepartu materiam fub- ftantia, fapore, ac colore la&i fimillimam per uterumexcrevifle, quodipfis obftetricibus cer- tum inftantis partus fignum efTe aflerit. . Quaenam autem caufa fuit, cur lactea haec no- ftro aegro magis quam aliis efluxerit urina? Illud fortean propterobftru&iones quafdam in exiguis vafis capillaribus , & canaliculis, five tubulis, quinutritiumadpartes folidas deferunt fuccum , contigit. Saepius enim hujufmodi ob- ftru&io e vifcofo quodam, tenaci, & craflb provenit fanguine. Pauciora autem interdurn, plura nonnunquam capillaria obftruuntur vafa, dum interea majora chylc» referta , folidafque par- tes propter capillarium obftru&ionem nutrire nefcia chyli nonnihil in renes, •& veficam eji* ciunt. Ejufdem autem Guilhetmi pulmo membranse pleurae firmiter annexus rion eft quod magnopere nos moveat , quoniam plures magis, minufque ifto afficiuntur malo : moleftior autem eo cafu , ac difficilior eft refpiratio. Hepatis etiam pmer morem magnitudo fan- gui- Cent.Pos.P a rsPr.Obs.XXXVII I. 40 1 guinis craffioris imputanda eft obftru&ioni , prar - * fertim (i acidaequaedam, aufteraeque ei admiftae fuerint particulas ; nifi forte quis obftrudionera > & preffionem in vafis la&eis thoracici du&us or- tam dicat ; ita ut fuperiores eorporis partis nutri- mento deftituantur , unde hepati auclta fit magni- tudo; quale exemplum apud Bartholinvm.de latt. thorac. cap. 9. fol. 42. extat. Tradit & idem lib. 1. Anat.reform. cap. 14. feincadave- ribus tabe extin&orum maximum , imo vel quater , aut quinquies folito majus reperifle hepar. Forfan etiam tam exiguus fuit ventriculus , quod ille propter appetitus defe&um alimentis diutius non fuerit extenfus , unde haud duhie con- tra&us, corrugatufque tandem evafit. Ven- triculi autem debilitati , cibique faftidii caufam vifcofa materia, quae in illoreperta eft, mani- feftavit. Ipfiusautemlienistumorem, nec non infoH- tam magnitudinem , ejufdemqueut &pancreatis duritiem vifcofae cujufdam materiae a crudppro- venientischylo, tandemqueinduratae, exficca- fcsqueobftru&ionem credibije eft produxiiTe, CC . Q?r ^OZ O B S £ R V A T. R A R I O R U M, OBSERVATIO XXXIX. Urethra prope Scrotum aperta, EXemplum petulantiae puerilis fatis gravi punitas fupplicio mihi menfe Febr. an. 1683. in adolefcentequodam annos dubdecim nato occurrit. Hic enim ante fexennium prxputium petu- lanterretrahens filo quodam nonprocnl & fcroto penem firmiter vinxit, unde hic ita intumuit, ut Chirurgus propter magnum undique tumorem filum , quod difiecaret, non videret. In auxilium itaque advocatus Corn. Solingius Medicus, Chirurgufque Hagienfis tumorem digi- tis , quantum fieri pocerat , compri- mens filum confpectum forcipe acuta, tenuique fecuit , animadverritque per arftam filiconftri&ionemapertamfuiile urethram. Quapropter affectas parti requifita applicuit temedia. Adolef- censautem poftea curam neglexit, un- de apertura propter urinae illac continue pro parte affluentis acrimoniam callo un- Cent.Po3.ParsPr.Obs. XXXIX. 403 undique obducla fanari ncqniit. Poft fexennium tamen ejus amici (Parens enimjam tum obietat) D. Solivgii denuo implorarunt opem. Confultus itaque ipfe, aliique tolli malum pofle nega- vimus , cum quod amplior apertura , vicinaque urethrx cutis nimis eflet *e- nuis , tum quod fpatium fcrotum inter , faclumque foramen non ita latum. eflet , quod commoda admitteret medieamina. Tabulse autem 13. fig. primas iittera A. penis glandem, B. retraclum prse- putium , C. urethrae apertirram filo fac- dtam monftrat. Secundae fig, litteraA. ftylum in aperturam intrufum , B- ipfura foramen , in quo ftylus hasret , oftendit* Tertix fig. A. A. ftylum per apertam tranfmiflum urethram , atque extra fcro- tum prominentem notat. IN OBSERVATIONEM XXXIX. URinam, urethra, per quam excerni fofet occluia, alium fibi patefacere iter ad ob- fervationem 86. tom. 1. p- 366. annotavi, ibi- demque id nonnunquam infra penis glandem , guandoque& in mediaurethra, incerdum etiam Cc § ia 404 Observat. Rariorum, in ejufdem extremitate, ac denique aliquando in ipfo fieri perinxo dixi. Haec autcm obferva- tio de apertione urethrae in extremitate penis non procul a fcroto ex petulantia fuborta agit. Glans enim fatis erat perforata. Quod vitium propter rationes ipfa adduftas obfervationeimmedicabile judicabatur. Verum quidem eft nosad obf 86. exemplum cujufdam adfcripfifTe , qui ocdufa penis extre- roitate , Jiberos procreavit , verum illius penis immediate infra glandem perforatus erat. l)io- nyfins etiam a Sterre tratl. de generatione nuper edito p. 37. fe haud paucos nofle teftatur , qui pene five prope frenulum , five ad pollicisuriius, dimidiique Lttitudinis ab extremitate diftantiam perforatoliberosprogenerarint. MeminitD. Melchior Fribe mifcell. med. fhyf German. decur. 2,. an. 3. obfi 98. fol. 159» viricujufdam , cui penis in inferiori parteperfo- ratus , glans autem non folum deformata , fed in- fuper imperforata erat , qui nihilominus aptiffi- mumfeadgenerandam prolem oftendit , utpote cujus ope fex prodierintliberi. CongreiTum au- : tem ille fine obftaculo rnaxima cum voluptate abfolvit. EmifTum vero femen interdum orifi-, cio uteri communicari e glaridis penis avida, dc jucunda bafiatione, &complexuftatuit. Hujufmodi autem hominibus procreandi vim minus efTe certam ex alio quodam ad eandem no- ftram obfervationem addu&ocafuconftit, Ari CENT.PoST.PARSPR.OBS.XXXIX.40jr An vero ej ufmodi vir , cui duobus locis , pra> fertim tam prope fcrotum , perforatus eft pen is , ad generationem aptus fit, non ita expeditum eft. Confiderationes autem quafdam breviter proponam. Felix Platertts obf. lib- 3. fag. mihi 792. fe nobilem quendam noviffeait, cujusinpeneduo aperiebantur foramina , unum quidem in glande ipfa , ubi naturaliter apparere folet , alterum vero paulo infra circa glandis radicem ad praeputii exortum, per hoc, autem' tam urinam, quam. geniturameroittebat: nontantum, inquit, ge- nerationem praepediebat, fed& patientem jugi- ter polluebat hic afFe&us ; hujus autem geminati foraminiscuratio, quamvisvitiumab ortu con- tra&um fuerat , non difficile fuit , foraminis videlicetinferiusincifis, & abrafis labiis,inducr taqueinterim antrorfumin penemplumbea, vel argent^o fiflnii. ^ «?^et-f .—1 -.«•«*-*»***- traxerit, detinenda. Verumhocmodopuer, de quo egtm«s > °*> rationesillas percurarinequiit. Dubius autem fum, hicae ad generationem plane ineptus fit futurus , an fecus. Statuunt enim plurimi eam uteris, prscipue avidamm, viraginumque, ineffe vim , ut feminis virilis fpiritum recens ad ora externa affufi in interna., ac deinceps in ipfas admittant cavitates. Quarn- vis enim femen in vulvam non intromittatur, xoncipere tamen poffunt. Cc * Hoc 406 Observat. Rariorum, Hoc autem fi verum eft, quid ni multo faci- lius quandam impraegnet puer nofter, cum fe- men , licet non omne , ad os uteri ufque effunde- re qtieat 'z Ad aftruendam iliius opinionis veritatem , Hi Fabriv. ab Aquapendente lib. de Cbirurg: operat. part: i. fol. mihiy^. narrat Adolefcentes Marem , & fceminam , quos fax torrebat mutua, furtim conveniffe, ftantefque ofculis, ac blan- ditiis indulfiffe avidos. Cum vero utriufque genitalia fe invicem extrinfecus contingerent, fada ex nirnia volupbte feroinis ad vulvae oftia effufione, concepit virgo. Id autem haud ita mirum effe idem ait, quod, cum ambo eflent Adolefcentes , & tentigine arderent , glandis orificium Hymenis foramini apponi, conjungi- que, 'atqueita femen a Mari vi magna emiffum per Hymenisorificium vulvam ingredi potuerit; J^^j ._M~.-D_- tTj^^^^^^ijafafta «J- Vulvam enim infigni vi attradrice , inquit idem,polWeteftiseft?/^, °lui animafiuterum comparat, &veIutianimalefTe affeverat. E;uf- 'modihiftoriamy^:^^ declarationum li- bro narrat. « Ipfemet ego noviincolam, & Civem hujus urbis, qui, cum uxor, puerperii le&o per ali- qubd tem pusaffixafuhTet, tam diutinaea coitu abftihemias impatiens vicini filiam , qua cum 'familiarfteranteavixerat, blande interdum con- tre&abat, adeo ut tandem, yeretro illiuspu- dendis Cent.Post.ParsPr.Obs.XXXIX. 407 dendis admoto, femen ante vulvse ejaculatus fit oftia , cujus turgidos , ferventefque fpiritus illa ad venerem jam anteincitata, & fummopere pruriensfaucibusuteri hiantibushaufit, indeque pene in vulvam non immiflb , virginitatifque clauftrisiliaefis, concepit, & nihil initio ex ifto a&u fufpicata, gravidaque permanens tandem peperir. Refert G : Fabrit: Hildanus cent. 3, obf. 6ol de conjugata quadam , cujus collo matricis dura admodummembranainterpofitaerat, quae,quo mjnus penis irtraret, obftabat; unde maximus dolor, dum Maritus inibat, exoriebatur. Ea autem nihilominus , antequam membrana in- cideretur, gravidafa&aeft. Virginero citra virginitatis ja&uram, virgi- nalique fepto iltefo irnpraegoan poiTe Ariftoteles; etiam 2. de gentrat: Ammal: tv*p 6. innuerevi- detur. Quod nec Gdenus negat, cura lib: U de femine cap: 4. uterum collo, tanquam ma- nibus, ad attrahendum maris femen uti di- cit. Tefteetiam Hippocrate , & Avicennafen: 21.1 Ub. 3. tr: 4* cap: 1. Atretae, feu imperforatae mu- lieresconciperepofTunt. Memorat&tres^/W^- xusfiliusiib. 2. Anthropogr: cap: 3 1. de hifce hi- ftonas. Idem amrmant Feramatus append: \.de conceptufol.<$.§. 2. H: Mercurialis lib: 4. de morb:mulier: capw^. Sinibaldus lib.i. Gene- mthr+tn 3. cap: 6. necncmP. Zacchiasquaft* : Cc 4 Medi 4/: $22.adducit, Sequentia itaque lon- ge praetulerim eo , quem diximus,modo appli- canda. Memorat Anthon: Fuchjlus fe carnofas hafce excrefcentias, non fine fuccefTu, muitisabftulif- feoleofuccinicum vitelloovi mixto, quod ita, ut modo retuli , in urethram intrufit. Laz,ar:Riveriuscent: z.obf.i^, candeJa qua- damcerea, veterique, ac tenui quodam linteo involuta, nec non extremitatepoftea hujufmodi unguento obdu&a , utitur. $i. Ol.Rofarumf&). CeruftVenet:^ iv. Caphura. Tuth: aq: rofar. pr 'meminit. yer* \\6 ObservAt. Rarioium Verrucae, quae extrinfecus nonnunquam in glandepenisfub praeputio haerent, tantafaepeac- crefcuntmole, ut, qudminusglanstegatur5im* pediant. Haeautemabfcindendae, velfiloferico fenfim compriraendae funt , donec decidant> pofteaque affe&a pars alumine confpergenda , nee nonaqua rofarumcui tuthi^e nonnihil admiftum fit,fovfenda eft , ut Aqttapfndens operat: Chirurgi aliique monent. Veldepique, utillefuadet,per argenteum tubulum exuf endae funt verrucae- Verrucas ego , inqqit H: abHeers obf: pagi 84. in iroa glande cujufqam viri amputavi , qua- rummaxima fexaginta ciuinque capitella manife- fta , five verrucas minpres oftentabat , eratque juglande major, quae illi etiam cum latiffimis coeundi poteftatem tollebat , qua ablatS ter uxo- retn duxit , atque ex omnibus fubolem fufcepit. OBSERVATIO XLI. Suhita coeundi impotentia. IDemille, cujus ohf 41. lom. i.memi-» ni, mihi faflus eft fe poft dimidise dragmae opii ufum fubito , cum paula ante no&urnis fatis ftrenuus fuiflet prae- liis , incoeundi incidifTe impotentiam , utut interim plurima no&is parte erefto dor* Cent. Post. Pars Pr. Obs. XJLI. 417 dormiret pene , expergefa&um autem omnino impotem fe dicebat. Quarehu- jus rei caufam me rogavit. 1N OBSERVATIONEM XLI. VAriae nonnunquam Medicis occurrunt cau- fae, quaevirum etiamfi partibus genitalibus non careat, fuboli procreandae minus reddant idoneum. Ita apud plurimos varia extantexempla eorum, qui capitis. vulnere omnem generandi amiferint vim. Quadere videaturiV/W: Nicolm ferm: 6. cap:6, & Avicenn: fen: 20. tr: i- cap: 5. ut & Rbaf 24. continenu Hinc & Hippocxates lib: de loc: ajfefl: nnm: 10. Venae fe&ionem pone au- res tarditatis in a&u venereo caufam efle dixit, quod pracipuorum quorundam Scytarum exem- plisprobaregeftit, qui propter dolores lumbo- rum nimia equitatione ortos venas pone aures fecari j ufTerant \ unde procreandi Ipfis adempta fit potentia. Mihi autem hujufmodi imbecillitatis caufam non innotefcere ' igenue fateor : nifi cjuifquam nimia venaefe&ione fpiritus diffipatos, ficque hominesillosaliquamdiudebilitatos dicat, prae- fertim quia hae gentes f rigidiores plerumque , humidiorefque debilidotanturcerebro. Hoc au- tem cafuvitiumiftud aeque aliarum venarum fec- tione , ac pone aures produceretur. Dd Fue- 418 Observat. Rariorum, Fuerunt, quibusfrigida, five extriniecusad- mota, five intrinfecus aflumpta genitalium attu- lennt debilitatem» Sicque aquae gelidae, tefte Ariflotele 6' degenerat. animal. cap. z , homines in venerem fegnes reddere queunt : Hinc Hip- pocrates lib.6-de aere, aqms^ & locis mulieres inregionibusfeptentrionalibus degentes propter magnum aquarum frigus faepe infcecundas efTe fcribit. Saepe etiam fubita in aquam gelidam immerfio, ejufuecopiofus, &fubitaneus potus ftenlitatis quandoqus caufa fuit. Schenckius lib\ 6. fol\ mihi 589 exemplum e lacob: Oetheo lib\6* obfi propr\ de fubitaneo de- fe&u e genital;um unctione proveniente, quae unguento mercuriali ad tollendos pediculos in- guinales fa&a erat , meroorat. Hoc autem quicquid erat vitii illitu olei lpicae fublatum eft. Paralyfis etiam in mufculis penis^ nervis ab ofle facro per foramen oflis pubisexcurrentibus humore quodam obftru&is, oriri poteft, vel etiam quando iidem tumore, cujus caufalapfus, i&ufve fuit, comprimuntur, vel vulneratione abfcifli, autlapfu, faltuve rupti funt. Opium autem veneris minuere , ac auferre defiderium jam olim Garcias ab Horto Indiae Proregis Medicus, Hifior: aromav. apudlndos nafcentmm lib\.i. cap\ ^fohmihi 30. indicavit Scrtbitenim fe Lufitanosquofdam , qui opii ufu ad coeundum inepti evaferint, novifle. Reno~ Cent.Post.ParsPr.Obs.XLI. 319 Renodms lib\ i. de materia Medica fe&\ i$. cap\ z coeundi appetitum opii infringi ufu con- ftare ait. Scribit Rod. aCafiro demorb\ mulier: lib\ 3. cap\ $-pag\ 371 opium , cicutam, mandragoram , fimiliaque narcotica virorum teftibus aliquamdiu admota , aut peffi forma in muliebria immifTa ftenlitatis eflecaufam. Cicutam autem pollutiones nodurnas, quae vel propter abundantiam, vel ardorem, acri- moniamve feminis fiunt, inhibere poffe, quidam Athenienfesexemplo docent Ecclefiaftici, quos, quod cicutae forpfiflent fuccos , veluti caftratos P: HieronymtPsL i.adverfus Iovinianum prodic. Illudautem neutiquam mirumeffe/^i^W/V^ annot\ in Scribonium Largum compofir. 179» fcri- bit : fiquidem Galenuslib\ ^dcfimph medicam\ faculr. Hocipfummodicotantumejus ufueffici poffe teftatur. Quare Tragus etiam Theologis cicutae ufum , ut caftitatis vota tantofaciliusfol- vant , commendat. Hanc autem contufam^ ac teftibus applicitam nodurnlsfeminisfluxibus fupprimendis, cohibendaeque fommantium laf- civiaeutiliffimameffe herbam, utpotequaegeni- talesrefolvatpartes, puerorumquetefticulis mar- corem inducat, teftatur Diofcorides. Francifc. Hildesheym Spicikgio !• de mania pag\ 151. gerjitalia, renes, &epigaftriumaqua, in qua opium difTolutum ftrit, ad venereum appe- titum coercendum humeclranda ait. Hunc etiam Dd 2 in 420 O B S E R V A T. R!A R I 0 R U M, in ufum Hartmannus prax: Chymiatr. cap. 275 opium unguento refrigeranti Galeni, &popu- leo mifcet. Opium autem nonnulli libidinem incitare ve- neream , quod illud calidae exiftiment virtu- tis , fhtuunt. Verum Garcias ab Horto hi s fefe loco addu&o opponit , fatuofque , ac ni- miumcredulos, quotquothaec, tanquamvera, admittuntydicit. Hinc Amatus Lufitanus centur. 2. curati 18. fol.mthi 160, Amphion , five opium , quo Turcae ad libidinem augendam utuntur, non papaveris , fed alterius cujufdam herbae fuccum effe fcribit. Idem afferltOberndorffius Apolog. Chjm-med* dicens Turcas haud dubie diverfo quodam ab opio adMartium vigoremexcitandum utifucco, cujus ufu temulenti vei inermes in praelia tru- dant ur. Camerarius oper .fubciflib. 1. cap. 39, pag. 45. Turcas praecer opium alio quodam , cui Maflach nomen, uti pulvere perhibet. Quod&Thom. Eraftus difputat. de narcoticis affirmat , quem nonnulli e SoUno foetido , pomo fpinofo , fem. ttigr. Bauhini, C. Hofmannus autem Medicinal. officina cap. i.fol- 169. §. 22. e Datura Turcarum confici contendit. Scriptor libri de Plantislndicislib. 3. cap. 25. plantae cujufdam Bangue nomine, cannabique iLmillimae meminit, cujusfemine Indiadvene- rem Cent. Post. Pars Pr. Obs. XLI. 421 rem ftimulandam utuntur ; hu j us fuccum quem itidem &*#£#£ vocitant, colligunt, cuinonnul- li virentem herbam Faufel > vel nucem mofcha- tum, macemve , aut canophyllos, alii cam- phoram , ambramve , aut mofchum, ipfumve denique opium , ut Mauntani , jungunt, de quibus legatur Marcellus Donatus cap. 18. lib» fyfol. 402. ac W. Wedelius Opiolog. lib. z.fefb. 4. cap. i.fol. 167. Abfit tamen , ut opium calidum effe negem, quod illius olesginofitas , qua accendi poteft, nec nongravis, fcetenfque odor, acamarus, atque acer fapor,quem in lingua aliquamdiu ore conten- tumexcitat, fatisindicat. Praelium etiaminitun Turcae opii nonnihilde^ vorant, unde, referente Scaligero exercit. 154. ac Verulamio htfi.vit.& mortisp. 225. nec non P. Bellonioltb. 3. memorab. obfcap. 1 5. ad pugnam fiuntalacriores, uttanquam eoriivel amentesad periculaquaevis minusformidulofe fubeunda kfh praEcipitent. Eadem de caufa P. I. Sachs tom.i. Ephem.Germ. Decur.i.obf.6^.pag. i2 ut frigidiyfacit femen exile , vel debile. Huic fententiae fubfcribit Plutarch. 3. Sympof. quefl. 5. Problematiceaucem Artflotelesqmft.l. nancrem proponit. Unde autem , quaefo , papaver fcecundum di<5tum eft ? Quaenam etiam fuit caufa , quqd olim fcecunditatem Venus papavermanu gerens hieroglyphice fignificaverit \ Illud, quiacopio- fiffimo gandet femine , minime autem , quod generandivim mortalibus augeatpapaver,fa<5i:uni fuit. Qui denique contigit, utille, dequo retuli, fomnitempore fucci, ardorifque plenus fibi vi- fus, vigilautem adopusomninofueritineptus? Somniquidem tempore velutitorperefenfus," fpiritufque ad lllorum functiones non impendx quivisfciat: tuncenim maximafpirituum cohors- intus convertitur , unde illi copiofiores longead partes deferuntur genitales , cum m vigilantis cor- pore quaquavorfum ad munia obeunda difper- gantur. Ita fuere , qui cum uxoribus aeftu libidinis perciti coituri nihil emitterent feminis , qucd fomni tempore effiuebat abunde. Haec autem eft ratio, cur femen copiofius a fomniantibus , quam vigilantibus coitus tempore expellatur, illique majori, quam hi , voluptate fruantur,ci- tiufque rore madeant, Dd 4 Mar 4*4 Observat. Rariorum, Marcellus Donatus hifi.med. mirabili lib\ 6, caf: \%.fol:mihi 397.illuftrismentionemfacitju- venis, quicongreffus, quod fomnians, maftur- batufque nullo egerebat negotio , femen emittere non poterat. Illud ipfum & praecipuo urbis fuae accidiffe viro teftatur. Simile quid fe vi- Dd 5 dis- 426 O B S E R V A T. RARIORUM, diffe ait : fed nihil , inquit, adeo mirum mihi occurrit, quam mulier quaedam Bononienfis Galla , quae fepties eas pafla anno centefimo, & decimoo&avotandem eo morbo periifc Ipfeegofcetusnon fine variolarurn labe editos confpexi , quod & G. Fabrit. Hildano centur. 4. obf.tf. & 56.fol.mihi $z$.accidit. Nec hujufmodi cafus mifcell.curiof. med.pbyf. German. decur. 1. an. 1. obf. 13. fag. 1 56. & ,an. 3. obf^j. pag. 5-54. Joh. Fernelimlib. z. deabdit. cap.iz.fol. 503. P. Foreftus lib. 6. obf.qq. pag. wihi 196. Th. Bartholinus cent. q.hift. 50. f. 339, & cent. 4. epiftol.fol. 488. aliive tacent. Joh. Rhodius obf.medic. cent.^.obf. 83. infan- tis, quilue infe&us venerea prodierit, mentio-. nemfacit, quaIiapluranos.SV/?0/*0 obfervat.ioo. tom.i.fol.^zS. Veteres Medici, & inter eos primi Arabes variolas menftrui fanguinis, quo fcetum nutriri putabant, contagio provenire crediderunt : qua- re quemvis, cui maternus incrementa dedifTet fanguis, ferius, aut tardius corripiendum fta- tuerunt. Haec autem non ufque adeo vera efTe quisnonvidet? Neque enim quarumvis mulierum aeque male fe habet fanguis , fiquidem praegnantes quaedam fanaeadmodumfuerint, nullo fanguinisanimad- verfo vitio. Hac autem de re prolixius ad obfer- vat. i9.acl:um. Sednec, quifquis veteri Teftamento immun- das Cent.Post. PARsPR.OBS.XLII.427 dasmenftruifluxustempore habitasfuifle mulie- res dixerit , certi quidquam de maligna humoris iftius profert qualitate , quandoquidem multa tunctemporisimpuraexiftimatanobis fatis mun- da habentur alimenta. Nec malignitatem (inquit Cafp.Bartb. Thoma filins exercit.i.fol. 13.) hujus magisx quam go- norrhe& virilis , per fe arguit Lex Dtvina , Levitic. i^.v. 19.25. & cap< 18. imq. Ouia prohibetur > ne vir cum muliere menflruata^ tanquam immunda , congrediatur ; Eft enim Lex Ceremonialis , Judais folis lata , nihil mi- nusrefpiciens, quam maligni fanguinis infe&io* nem , fed ne impuretur Tabernawlum Jehova , Levit.i^.v. 31. Forfan etiam^ nt venerii illi Nepotuli coercerentur , & ad honeflam mundi- tiem incitarentur ; Naturalis forfan etiam ratio fubefty ad pracavenda alia mala ex iftaconfue- tudine oririfolita. Quamquam autem vitii nonnihil materno inefTet fanguini, foetus parum inde pateretur detrimenti, quia intra uterum non fanguine fed chylo nutritur. Quin etiam, licet minor quaedam ejufdem fanguinis portio nutrimen- tum praeftaret, haud dubie in placenta purifi- caretur. Eadem etiam,n quodammodo inquinatus efTet Matriscruor, fcetum mox inficeret labes; uti in papula peftifera , five febre petechiali , vario- lifque , & venerea lue, nec non minus naturali- bus 428 Observat. Rariorum^ bus fanguinis motibus aliifque morbis, quibus immundarum matrum mox infeftantur fcetus, obfervareeft. Denique, fi variolae fanguiniimputandaefint menftruo , Italorum etiam , Hifpanorumque iifdem corriperenturinfantes, quorum genitri- cibus aeque , ac noftris , menftruus fluit liquor. Hos tarnen rariusiftislaborareconftat, cumfae- pius quandoque noftrates eodem affligantur in- commodo. Hujus autem fecdi do&iores conceptus tem- poreinfcetuscorporenonmhil, quod craflioris fubftantiae, qualitatifque acriorisfit, acechylo (quo diverfae adrnodum naturas particulis con* fhnte fcetus vifcera concreta funt) tandern pro- veniat, produci , diverfifque in folidarum par- tiuratubulisdiutiuslatere pofTe exiftimant; do- nec a peregrino quodam in acr,um deducatur aethere , fanguinique admifceatur, vel exhala- tiones quaedam peregrinae ex hominibus variolis mfe&is erumpentes , atque alterius ingrelTx poros latens malum ad fermentationem perdu- cant. Quamvis autem pofterior haec ratio mihima- gisarndeat, quam prior, neutiquam tamen fuf- ficit. Neque enim video, cur infantes iftam , dequa loquuntur, materiam, vanolarum cau- fam, matrum in corporibus acquifitarntamdiu poft partum retineant, cum porofa admodum, fluidaque paflim fint humana corpora , neque quare Cent. PoSt. ParsPr. OBs.XLIII.429 quare ea ipfa intra 50, 60. 70. 80. annos per poros ndn expellatur. Necmagisliquet, cur, quidquididfit, non febribus , fcabie, herpeteve , aut aliis, queis non ita raro vexamur, ante fene&utemejiciatur morbis; Aut, quid obftet, quo minus femper omnefemel, &fimulerumpatmalum. iEque etiam incertum eft, unde contingat, ne materia illa tot, tamque diverfis alimentis, nec non tempeftatum , regionumque, ac aeta- tum multum degeneret mutationibus , nifi quis illam adeo vif&dam , immobilemve , ut tam facile maturefcere, vel avolare minime queat, etiam per hunc , illumve morbum non fimule latebris educi potuifTe , vel denique adeo pertina- cemdicat, ut nullo alimento , aerifve, autaeta- tisdifferentiaimmutataad maturitatem pervene- rit. Hasc autem minus perfpicua effe quis non videt? Certum equidem eft contagiofum , & ma- lignum quendam , five ab aftris , five ab infe&o corpore manantem aethera plurimum hucconferre, nec non diverfas anni tempeftates varie admodum corpora noftra afficere, prout aether magis , minufve fuerit malignus, vel in- fantum corpora fe habuerint. Quapropter malignitatis illius diverfitate plures non- nunquam, pauciorefquevariolas, velvehemen- tiora, aut mitiora fymptomata fequi, ac veluti peftem quandam in infantes furere experimur. Un- 43° O B S E R V A T. R A R I 0 R U M^ Unde variolae , morbillique , quos nonnulli quandoqueconfundunt, abltalismorbilli, five paruapeftis vocantur. Peftis enim mr ^XW ipfis II morbo eft. Interdum ita malignae reperiuntur variolae , ut plurimis exedentesadmodum pravaulcera, mem- brorum con vulfiones , epilepfiae, aliaque gravi a comitentur fymptomata. Imo etiam oculos, malas , linguam , nafum , articulos , fauces, pulmones, inteftina, aliafque nonnunquam lae - dtre, ac corrumpere partes, ipfaque quando- que erodere offa uifae funt. Quade re legatur Tulpius abf Med. lib. 6, cap. 51. fol. mihi 379. Ut & Job. Mekeranus App. obf. med. Chirurg. cap. 10. fol. 472. nec non P. Borell. cenu i.obf 34. fol. ifi.Zacut. Lufitan. prax. med. adm. lib.^9 obf 47. ut & Joh.Fernelius lib. z. de abdit. c. 1 z. fol. 503. qui morbum hunc adeo malignum , fce- dumquefuiffefcribit, ut, occaecatisoculis, uni- verfa cutis in fquammas foluta fitfcetidas, cru- ftafqueingentes, necnoncorpus omne non ali- ter contabuerit macie, nigroreque, ac fi menfes quatuor e furca pependifTet. De varioiarum gravioribus fymptomatibns videiV. Tulp.y & Mekeranum locis addu&is, nec non Mifeell. med.phyf.curiofdecur. 1. an. 3. obfiio.fal.qxy. & 562. Sub variolarum cruftis vermiculos nonnun- quam repertos tradunt Fr. Joel lib. 19. prax. feft. 5 . cap. z y Joh. Rhodius obf centur. 3 • obfi 64. foh Cent. Post. ParsPr. Obs.XLII. 431 fol. mihi 181. nec non D. Sennerws part. i.dc infantium morbis cap. 2. Zacut. Lufitanus pr» admir. lib. 3. obf 46. foL^^Horat: Augenius lib* 9. defebribus cap. 7. & comm. Ub. 1. aru cur. ad Glauconem, P. Borellusobfcentur. z.obfyi.fol. 16*8. item obf. microfeopica 31. foi. mibi 21. vermiculos non diffimiles ait illis , qui veteribus reperiuntur in fragis. loh. Schmidius Ephem. curiof Germ. an.i.obfify.fol. 142. plures quinquaginta ver- miculos blattarum magriitudine poft magnum pruritum, prodeuntiumqne variolarum indicia exterius in collo infantis cujufdam triumanno- rum apparuifTe teftatur. Chri&oph. Francifcus Paulinus Ephem. earundem an. 6. obf $.fol. 8. puelli cujufdam Pomerani meminit , qui an. astatis 12 variolis correptus, intolerabilemque fentiens pruritum, Matrem, ut fortiter ipfum fricaret, rogarit, cuicum illa morem gereret, augebatur pruritus , unde mater ejus perluftrans corpusminutiffimosvermiculosalbos, nigra ca- pitibus gerentes punc"h e poris partimegreffos, partim egrefTuros immenfa animadvertit copia. Multos vermiculos poft variolas etiam cum urinaexcretosfuifTe teftatur Ernhfr. Hagendor- nius mijcell med.phyf curiof German* decur. 1. an.$. obf.i%.fol.qq. Hanc autem ob caufam Chrifioph. Langius difputat. de morbillisLipfia an. 1660 babita vario- las, morbillofque non nifi gradu differentes", ea- i^z O b Servat. Rariorum, eademqueprovenientesfcatur gine nihil ni(i ver* minofospartusefle dixit. Quod variisexperimen- tis microfcopii ope fa&is laborantumfanguinem e nafo ftillantem , ut & pus e variolis prodiens, ipfafque inteftinorum fceces vermibus fuiflere- pletasedoduseflet. Athanafi. Kircherus ficrutimo Pefiis in fangui- netemporefebrium putridarumemifTovermicu- los fe animadvertiffe refert , quod & teftatur p. a Cafiro fiebl- i. de Febre maligna aphor. iy& fett.q-aphor. 13. Simile quid Hafniae fe vidiffe memorat Th: Bartholinus tracl* de morb. Biblicisfol. 103. nec non P- Borellus cent* 3. obfiq.fol. 189. ut & fcrip- tor Zod- med- Gallici an. i.fol.j6> 8cMifcelL med. phyfi cur. Gevman-an.z. obfi 154.^.143. OBSERVATIOXLIII. Totius corporis cutisfenfu , ac calore defiituta. Dlverfa inter cutis vitia non imme<- rito recenfetur fenfus abolitio , de qua, hauddubie, quod rarius occurrat, pauci admodum quidquam literis con- fignarunt. Celeberrimus Medicin# Doftor Joh. Frederic. Helvetius hujus mali exem- Cisnt.Post. ParsPr.Obs.XLIH. 435 ^xemplum fatis memorabile mihi retu- lit, quod ipfi Amftelodami An. 1678, inpauperculaquadam viduaannorum 36 Videre contigerat. Hujus enim partium externarum fuperficiem marmor frigore non vincebat , utut membra fatis mo- verentur. Rigida paffim , & inflar pet- lis , qualis tympana fonora reddit , du- ra nihiL fere fenfus reliquum habebar. Huic autem incommodo D. Helvetius in- tra tres hebdomadas diaphoretico- rum , antifcorbuticorumque ope illam exemit. IN OBSERVATIONEM XLIII. DE fimili mulieris vitio me aliquando legifTe memini; Sednecviri cujufdam immemor fum , qui graviori affe&us fcorbuto ex India Afiatica huc percurandus venerat : quamvis au- tem ille membra pro lubitu moveret , cutis fenfu ufque adeo erat obtufo , ut vel prunis uffca nul- luai fentiret dolorem : huic autem fubje&is par- tibus pungentia, acrioraque fatis afFerebant do- loris. Elephantiafi, five vera ArabumLepra, olim correpti cute fenfus experte fui(fe, at,mufculis Isfis, dolore non caruifTe memorantur. Huic E e au- 434 OBSERVAT.RARI0B.tJMr autemvitio nomen eft, quod omnis ejufmodi hominum cutis elephmtinaefimillimaeffetpelli: Maculis enim quibufdam nigricantibus infe&a , &inaequaliterfcabra, crafTaque, acvelutifquam- mis erat obdu&a. Cutis itaque fenfu externo amiflo , motuque mufculis fuperftite , fentire tamen partes motum efficientes animadvertendum eft: adeo, ut hae ne tum quidem , cum partes exteriores, quse mufculos contegunt , non amplius fentiunt, fenfu careant. Hinc itaque partium membri in- teriorum fenfum , remanente motu ,[non amitti , at contra, mufculis motum auferri pofle , fu- perftite fenfu patet. Pauciores enim fpiritus ad fenfum, plures ad motum requiruntur, quibus non fatis abunde inmufculosinfluentibus, mo- tus deperit , rdidto , utut obtufiore, fenfuv Hoc tamen multorum Veterum , & praeftan- tium Medicorum opinionesevertit , qui nonnun- quam unum , idemque membrum fenfu deftitui , motu non fublato , fsepius affirmarunt. Hi autem non animadverterunt illam dvcupjaiou non in mufculis , fed in cute tantum, vel forfan eciam in panniculo carnofo fuiffe, cujus vitio etiam externas laborare crediderunt partes. Si quis, unde hujufmodi fenfus abolitio cuti obveniat , quasrat ; contingere quandoque fciat, ut externum , intenfiufque frigus, vel etiam humores quidamitacutisobftruentesporos, ut- tran- Chnt. Post. Pars Pr. Obs. XLIII. 43; tranfitus fpiritibus occludatur animahbus , iliana producant : cutis enim hofce etiam fpirkus per nervos recipit , quorum ramuli , ac innumerae eadem terminanturfibrillae, cui origo acutioris iunt fenfus. OBSERVATIOXLIV. Exoftofis , five offis excrefcentia. QUam gravis ultor Deus T. O. M. fcortatores a tergo fequatur , evi- denter, opinor, hac patefcet obferva- tione^ qua cuivis innotefcet, quomo- do feda veneris lues non folum carnofas, fed & ofleas ita invadat partes , ut hx in- tus (mirum! ) undique nonnunquam in« tegra exterioremembrana, exedantur5 corrumpanturque. Hoc autem cuidam , nomine A.B. an, 165-3. obvenit malum, quo ipfa tibiae fubftantia haud aliter quam malignis ul- ceribus excrefcentia folet carnea , intu- muerat : oflea quippe ifthoec prominen- tia quartae ulnae partis longitudinem , ac fuperne majoris latitudinem aequabat pollicisinacutam, aca tibia feparatam Ee 2 de- 436 Observat. Rariorum, definens extremitarem : Haec autem vi- tam mifero eripuit labes , qui tale libi- dinis pretium tulit. Offis a Chirurgo Amoldo ab Heck cadavere exemti delinea- tionemTab. 14. prima acfecundadabit Figura. A. A. Os femoris B. B. Offis naturalis Apophyfis C. C. Epiphyfis naturalis D. D. Exoftofis prxternaturalis E. E. Ligamentum offisfemoris, quod anteriori coxendicum offisannec- titurparti. IN OBSERVATIONEM XLIV. fZAlenns lib. de tumoribus pr&ter natnram / cap. i^fol. mihi 84. & 14. metb. med. cap. 17« foL mihi 93. Exoflofin praeternaturalem quan- dam offis vocatprominentiamfuperfluo, terre- ftrique , ac maligno ortam humore , quam etiam in Elephantiafi laborantibus reperiri ait , quorum ofTa Celfus etiam corripi afferit. Quamvis autem fufpectas vulgo fint hujufmodi eminentiae, nec, nifi lue venerea, eaque inve- «erata produci ex iftimentur , aliis tamen quando- que imputandse funt caufis» Nic.de Blegny Zod.med,Gall.part.i.f.209. Cjent. Post. Pars Pr. Obs. XLIV. 437 Juvenisfabriferrariimeminit, cujus brachio an- teannum , ac fex menfestumor ortus erat, qui paulatim auc~his magnitudine tandem infignido- dolorem cieverat. Verofimile , inquit , eft, cum brachium ante fra&um fuilfet, (os enim quo loco tumor erat , omnino fuerat ruptum) ci- tius coaluifTe fra&uram , interftitiumque reli- quiffefiftulae, per quam iterhabuitfuccusnutri- tius, a quoos confolidationem obtinere debue- rat, itauthumof illetuberi, quod mere offeum videbatur , materiam fuppeditaverit. Contingit interdum , ut vitium hocce tibias filTura equi calcitratione inipfam penetranteoffis medullam producat,qualis olf. ^aom. 1. memi- ni. Haec autem afferalis vulgo dicitur fra&ura , per quam fenfim offis plerumque extillat nutri- mentum: ibidem loci etiam ipfum tandem ex- tenditur os, donec oriatur Exoflcfis ; de cujus curatione lege fis C. Solingmmpart^. manml, operat. Chirurg. cap. 2 1./0/. 320. In univerfo paflim corpore, at praefertim in tenuiori , carne obdu&is Exoftofes proveniunt offibus, v. gr, fyncipite , cubito, thorace, ti- biis, manibus, pedibufque. Contagiofae au- temtandem infcetidas, acpure mariantes dege- nerant exulcerationes. Saepe etiam in pecudibus hujufmodi promi- nentiaeanimadvertuntur , quod mali gentis vete- rinarii Itali , Soproffo five offium exulceratio- nem dicunt- Ee 3 Qui 438 Observat. Rariorum," Qui plura de Exoftofeos caufis , ac curatione defiderat , adeat H. Fabrit» ab Aquapendente lib. $. de ulceribus pag. 141. & operat.chirurg. fol. 1 67. , nec non Aurel. Severini effic. Chirurg* cap. 29« , ac de chirurgia , qua ad ojfa perttnet cap. \z.fol. 142. ut & quae nos 0/^ 94. tom* 1« ejufquefcholio. OBSERVATIO XLV. Dijfciffus , ac percuratus tendo. ftohus Bafler celeber olirn Chirurgus, ^nunc autem & Zirizeae in Zelandia ed. Do&or, mihi, Comelioque $olin~ &:o Anni 1 682. menfe Augufto retulifedie 12. April: an. 1677. fejunioricuidam ruftico e pago Oofterlant medicas appli- cuifle manus , qui fibi feeuri , quali noftrates arborum ramos deputare fo- lent, mufculi fupioatoris longioris ten- dinem , ubi radio implantatur (qui muf- culi radiaei externi , iive bicornis dicitur tendo) duorum digitorum latitudine fu- pra fmiftrae manus ligamentum annula- re ufque ad ipfum diffecuerat os. Supe- rior autem illius pars ad diftantiam , quam Cent. Post. Pars Pr. Obs. XLV. 439 quam pollex cum dimidio latitudine impleret fub communibus integumen- tis furfum in vaginam refiluerat , infi- ma vero , quae paulo infra vulnus appare- bat , non longe receflerat. Medicus ita- que , vulnere ante omnia aperto , bra- chioque, ac manu verfus interiora fle- xis , volfella tendinis extrema arripuit , conjunxitque acu triangulari per medii tendinis anteriorem parcem verfus po- fteriorem filum tranfmittens ad ftraminis cum dimidiolatitudinis fupra extremita- tem diftantiam, illudque per inferio- rem fcfti tendinis partem pari diftantia modoque ab interiori latere per exterius reducens: divifasdein fortiori filo feri- co adduxit, ac firmiter ligavit partes. Involucris etiam communibus futura una, atque altera conjun&is turundam planam balfamo quodam vulnerario obli- tam, necnon tenax emplaftrum cum pulvillo , fafciaque vulneribus admoveri folitis impofuit , cubitumque , nequa vulnerivis fieret, perpetuo fle&endum juffit. Tendinemautemhoc modo fanatum , atque intra dies 14. abfque ullo fympto- Ee 4 ma- 44° Observat. Rariorum, mate confolidatum fuifle , rufiicurnque priftinum brachii recuperaffe ufum D. Bafter afleruit- Illam etiam merhodum fe Lutetiae Pa- rifiorum ab experto quodam Chirurgo, cujBienaj/enomen, edodtum retulit. Pari modo fabrum lignarium , cui me- dii finiftrae manus digiti extenforium cuneus pungens fecuerat tendinem , ma- tronamque quandam intra tres hebdo- madasfecuraflenarravit, cui An. i68z. menfe julio In cellam labenti vas , quod manu tenebat , mufculi fublimis tendi- nem , qui priorem intus in metacarpio fle&it digitum , ruperat. Nihil autem mali tribus hifce praeter parvulum quen- dam tumorem , quo loco confutus fuerat tendo, remanfit. IN OBSERVATIONEM XLV. DE nervis confuendis non quondam tantum , fed & hodieque inter Do<5tos , quorum alii hunc curandi probant, alii rejiciunt modum, exiftit controverfia. Haec autem ut rite decidatur > quinam , ac cu- jus indolis nervi fint, & quot laedantur modis, fciendum eft. Quan- Cent.Post.ParsPr.Obs.XLV. 441 Q^antum adprimum: Notavit Galenm u ufpart. cap. 17. Veteres vocafle tendines ner- vos. Hin?mque, utzklib. deoffibus ad Tyro- nespro triplicesftatuebantnervos, arbitra- rios videlicetecerebrcsfpinaliqueoriundos me- dulla , ligamenta ex offibus provenientia , ac tendines denique , quiamufculis defcendunt, Confer ejus Itb. de decret. Hippocratis , & Plato- nis cap. 9. ita ut Galenus ipfos tendines non fim- pliciter nervos , fed corpora tantum dicat nervo- fa , uti videre eft Comm. 5. Aphorifm. 1. Illos enim lib. 1. de motu mufcul. cap. 1 . & z. nec non tib, 6. meth. med. cap. 4. e compofita quadam ligamentorum , nervorumque permufculos dif- perforum , quaque hidefinunt, concurrentium natura provenire docet, ut lib. i.uf.part. cap. i-7<& d.l 12. cap. $.nec non deplacit. Hippocr. & Platonis cap. ultimo pater. Ejufdem & Anatomicorum pleriquefunt opi- nionis , quales Andreas Laurentius lib. ^.Anat, cap. 13. Picolhominus lib. 1. leb~l. j. & G. Bauhi- nus lib. 1. theatriAnatom. cap. 7. qui tendinem e fubtilibus tam nervorum , quam ligamento- rum compofitum dicit filamentis, ita tamen, ut e pluribus ligamentorum, quam nervorum conftet fibrillis. Poffitneautem tendopars dicifimilaris, qu# per univerfum corpus fibi fimilis fit , nec ne, non ita convenit inter (criptores. Inter partes tamen illefimilaresut plurknum numeratur. Ee 5 Quod 4+2 Observ at. Rak iorum, Quod vero ad nervorum , five nervofarum partium indolem attinet , omnes frigidae funt , & ficcxy juxta Galeni lib. i.de temperam.cap. ult. , quod fanguine careant. Ligamentis au- tem molliores , cute duriores efle , idem, lib. z. detemperam. cap.$. nec non i. de motu Mufcu- lor. cap. i.fcripfit. Verum nervus proprie di&us parseftfibrofaeplurimis, iifque nervofis, ac fi- biinvicem, per membranas annexis conftans 6- lamentis, necnonlonga, rotunda, albaque,ac poris, nonaliter, quam Hifpanicae arundines, plena, fpiritibufque animalibus tranfmittendis , membrifque corporis movendis deftinata. Hac de re legatur Bartholini Anatomiafol. 452. Acuti etiam fenfus nervi funt; tefte Galeno lib. i.demot.mufcul. minusautemfentiunt ten- dines, quia e nervis, Jigamentifque, ut modo di&um , contexuntur ; ligamentaenim nullo do- nantur fenfu , quod nullos accipiant nervos, fcri- bente Galeno d. lib. cap. 1. & lib. 1. de uf, part» cap. ij.aclib.i.de decret.cap.9. Idque ita provi- dentifiimus humanae fabnca? artifex, ne mem- brorum motusdolorisforetcaufa, voluit. Ejus autem tendines funt qualitatis, ut hi in adultisrupticallo, acneutiquam vero, utipue- rhcontingit, confolidentur nexu : utvelideo nervorum futura in omni setate, neceflitate ur- gente, prafertimautemvulneribusincifione fa* &is, admittendafit. Triplici autem modo, pun&ione videlicet, inci- Cent. Post. Pars Pr. OBs.XLV.443 incifione, ac contufione nervos proprie di&os vulnerari Galenus Lb. 6. meth. med. cap, z. & 3. fcribit, quibus contorfiones recentiores addunt. Pun&ura, fcribenteillo, vel cceca, & occlufa, vel aperta,ac hians eft,incifio autem,ut lib. 4 meth. med* cap. 3. ait, vel oblonge, vel tranfverfim,utro- quecafu cum, vel finepartium fuperjacentium , cutisfcilicet, carnifque deperditionefit. Carnedeficiente,nudusapparet nervus; tranf- verfa autemincifioneveltotusnervus, vel qua> dam laeditur pars. Periculofa funt quaevis nervorum vulne- ra propter binas a Galeno art. parva addu&as rationes, fcilicet quodacutifint fenfus, unde immanes , atrocefque excitant dolores , nec non communionem quandam cum cerebro, quod illorum eftinitium , habeant. Inter nervorum autem vulnera pericuJofiffima eft cceca pun&ura , quia nullum eo cafu pus e vulnere educi poteft , unde putrefcendo malig- num evadit, dolore , convulfione, aliifque ac- cedentibus fy m ptomatibus. Haec autem fpjnis, acubufque plerumque infliguntur vulnera. Cura, vero circa pun&uram apertio eft, non tanturip idoneis topicis applicandis , fed & faniei , per quemeffluat, concediturlocus. Minus periculola eft tranfverfa incifioquau- traque omnino feparatur extremitas , quia hujuft modinervusprincipio fuonon amplius annecti- tur? undedidudis extremis pars affecta mutila ma- 444 ObServat. Rariorum, manet: faevioreftilla, quse totum non difiun- xit nervum, quo cafu, tefte Galeno 6. metlu med. omnia caecae puncturae metuenda funt fymp- tomata. Oblonga nervorum incifio minimum fecura - trahit periculi juxta Galeni, & Aviccnna opini- onem : fiquidem hujufmodivulnus faciliuscoa- lefcit, quia dilfe&ae fibrillae minus fecedunt , ac aliquatenusintegrae funt. Contufio , & contorfio dolore quidem non carent , quia partes illae fenfibiles admodum , adeoque humorum afHuxui magis funt obnoxiae, nontamenitacrudeles, quafnpunctura, velfcif- fura, funt, quod conjun&aemaneantnervorum fibrillae. Quaecunque de nervorum vulneribus diximus etiam ad tendines pertinent. Tendinum autem vulnera minus fenfibilia, adeoque non ita efle pe- riculofa obfervandum eft. Hxc ad meliorem rei cognitionem praemifla funto: de tendinum autem futuris jam fermo fit. Sunt , qui tendines nec confui permittant, nec pofTeaffeverent : quia operationeillaacus novam continuo producit puncturam , quae , utdixi, vulnerum eft periculofifltma. 2. quoniam e quovisvulnereneceffario, quicquid foris irrep- fit , educendum eft ; quod imprimis in tendi- num , nervorumque vulneribus , utpote peri- culofioribus, quam carnofarum partium, ob- fer- C*nt. Post. Fars Pr. Obs. XLV- 44| fervandumfit : ita utiilum in tendine reli&um malorum fymptomatum caufa fit futura. 3 . Quod f utura non dolor tantum , verum etiam peiora circa vulnus quae eo cafu avertenda fint, proveniant. 4. Quandoquidem ita laefa pars fenfu , motuque deftituitur. Denique 5. ten- dines fpermaticas , ac coalefcere nefcias dicunt eiTe partes. Quantum ad primum : quia acus recta per tendinem tranfit via , vulnufque ad puris exone- rationem , medicamentorumque applicationem fatis hiat , non magnum a pundura periculum efTedico. Nequeenim, admotismox remediis, valde metuenda eft. Joh. Andr. a Cruce de vuln. tr. 1. Ub. 2. cap. S.foLm.yz. Nec dolor , inquit, ab acu pro- ductus, dum nervi fuuntur , timendus; tolli- tur enim , quamprimum a rofaceo tangitur, ner- vorum autemcapitaunacumextremitate mufcu- lofae carnis aflfui debent, probatur autem hasc operatio ratione a praxi fumpta , & a Galeno con- firmata. Sicut enim peritonaeum , membrana quidem nervofa inter abdominis mufculofas fubftantias confutum unitur, fic pariter & caeterae partes nervofaeinterfubftantiascarnofascongeftae,con- folidari perfe&e poflunt. Filum autem remanfurum humorum per fi- brillas tendinofasmotus corruptionis modo,qua2 fana- 446 OfcSERV AT. RariGRum; fanationem pracederefolet,fenfim expellet. Poteft & illud fupra pulvillum ligari, & con> primi , fanatione pera&a recidendum. Dolor fuendo ortus tantus non eft , quantus olim credebatur ; Tendini enim non multum feniusefTeufusdocet. Vaginam tamen, quam tendo liber , ac lubricus percurrit , aliquanto auctiori gaudere fenfu, multo tamen obtufiori, quam nervum , nullus negaverim : Horum enim extremitatesvaginanon contentx juxta eandem inter manus , digitorumque terminantur muf- culos. Hinc , laefa. vagina , tardius , quam vulneratonervo , manifeftanturfymptomata. Jobus Mekfranm obf. 6i.pag. $88. fetendi- nespaulatim, ut, numfentirent,videret, imo firmum , magnumque rotulae , quem aliquando neceflitas tolkndum urgebat , diffecuifTe tendi- nemtradit. Hunc autemvariis, lentifque for- cipis, de dolore minime conquerente asgro , re- ciditincifionibus. Transverfim autem diffe&i tendinis pundu- ram ideo non multum ciere doloris crediderim , quoddivifi tendinisfilaments non ita refilire , ac contrahi queant , quam fi ille foret integer ; max- imi enim doloris caufa cft ejufmodi contractio. Sednecmembrifenfum, motumvecapta tol- lit futura , uti non folum noftra obfervatione, fed & clarius fequentibus patebit. Quamvis autem astate prove&ioribus quo- dammodo minueretur , non amitteretur tamen omnismotus. Quo C£NT. Post. ParSPr. Ob$. XLV,447 Quo accuratius tendinis difcifli adducuntur partes, eominusalia accrefcet fubftantia , unde fpiritus etiam aliquatenus perfluere poterunt» tefte Guidone cap. 4. tr* 3 • de vuln.fol. 180. Nec diflidet M. Aurel. Severinus Ub. 2. de effic. Cbirurg- cap. 123. foU mihi 127. Neque illudobftat) inquit, quod minimerelevaturpar- ticulay propterea , quod indublus ulceri poms tranjitum prohibetfpiritusy nequemotusvendi- catur-) porro inpuerisfervaturfunfiiofeliciter , in adultis vero etiamfi non terea tendinem confuere , quam ad fpafmum avertendum omnino aliquando recidere fatius eft. Ambrofi Paraus lib. 4. cap. 36". de audacio- ribus quibufdam Chirurgis , qui refe&os fub ge- nu tendines acu connectere, ac coniolidare aufi fuerint, ac potuerint, memorat. M* Aurelius Severinus , Chirurg. efficac* lib. 2. cap. 12$. tendinem etiam confui per- mittit Chalmetaus JEncheirid. Cbirurg. lib. z> c. 1 1* fol. mihi 207. Cuando nervus , inquit, tranfiver- (im efl ommno difiijfus , pramijjis univerfialtbus % qua ad curandi methodum pertinent , impri- mis una cum carne, fi fieri pojjit* efl fiutura reuniendus : quamquam nonnulli reclamant. Decliviori autem loco turunda efl immitten- da, &c. Jacob Boevaart > referente Mekerano , fe aliquoties apud expertiffimum Chirurgum Majnart digitorum tendines , gladio, cultro- ve diffe&os acu falcata , filoque , digitorum fuperftite motu, connexos vidiffe fan&e affeve- ravit. Fe- Cent.Post. ParsPr. Obs. XLV. 449 Felix Wurtzius Libr. 14. de vuln. curat.foL 123. ubi de recifo magni digiti sgit tendine , difiiffus, inquit, nervus inftrumento , fi fieri poteft, adducendus , confuendufque eft; exter* numtamenvulnus confuere non licet. Ita enim codefcente nervo , paraljfeos periculum non in- curret Ufus. Joh. Vefiingtus Patavii quondam Anatomise Profeffor exempla quaedam obf. anatom. i^. /1 m. 90. difcifTorum , confutorumque habet ten- dinum : deteftatumque fe olim fuifTe hominum audaciam, fedfelicem fucceflum, & vix nota- bile a pera&a curatione detrimentum , timoris vanitatem arguifTe ait. ExpertiffimusMedicusy^. Baptifi.aLamz,- weerde App. ad armament. Chir. Joh. Scnlteti, fol. 137. ,, De modo , inquit, nervos confuen- ,, di, magna inter Veteres , & Neotericos lis ,, eft. Utautemmeex hac difficultate extrica- ,, rem, incaneexperimentum inf itui , cujus ,, nervum, & tendinempedispofterioris prius ,, abfciffum , deinde communi acu, & filo , , , imbuto tamen oleo therebint: confui , & ,, vulnerecooperto communi emplaftro,illaefo ,, inceffu, intra paucog dies reftitutus eft. Sed , , hac ufus fum methodo , abfcifTo medio nervo , , , & tendine , praecifam medietatem ope acus 3 , prius ar&e conjunxi antequam medietatem -, diffecuerim alteram , &acumufurpavi, nullo 7 y alio oleo , aut emplaftro, quam pradi&o , .Ff im- 4)*o Observat. Rariorum, 5 V impofito: Hocmihi dubium movit , pror- , j fus abfciffum nervum melius adnafci , quam ,, iilum, cujus aliqua filamenta intacta reman- ,, ferint : nam plane abfciffus nuUos dolores ,. , , convulfiones , aut febres adfert quse om- „ nia non folum agglutinationem impediunt , , , fed & mortem accelerant. Non ita pridem etiam Celeberrimus nofter Anatomicus, & MedicusHagienfis^^j.iV«^ canini anterioris pedis flexorem carpi externum diffecuit , confutafque falva adione priftina , fanavit extremitates. Quid ni autem tendinum , extremitates aeque, ac tenueslaeforum inteftinorum tunicse, necnon ipfa offa omnes partes duritie fuperantLa , con- folidentur ? Quarn vis etiam Galenus hartc tendi- num coniun&ionem propter periculofa , quse ipfi metuebantur , fymptomata repudiare vi- deatur, libr. tamen 6. meth. med. , & de compojiu medicam. per genera cap. n.fol. mihizi» mufcu- lorum tendines , vulnerato abdomine , con- fuit ; Infimas etiam femoris partis transverfo vulnere laefae labia futuris univit , quam opera- tionem , non perforato membranofo , qui femur cingit , tendine fieri potuifle negat Vejlin- gius. Per difiunctum autemi calloqueunitum ten- dinem , nervumve fpiritus ad fenfum requifitos , utnecefTe eft , fluere non pofTe quifpiam dicet, quod denfa,& crafliorfit callifubftantia. Verum Gent. Post. ParsPr.Obs. XLV. 4?z Verum ficuti fra&a , ac reftituta ofla facik, quamvis non perfe&e coalefcunt ; tefte Galeno commiaph. 19. libr. 6. Hippocratis, qui,fiquis , inquit, ruptaanimantumojfa, poroquejamfir- mata , five viva , five mortua contempletur, manifeflo partes ojfium feparatas poro quodam (utcicatricein cute) veluti vinculo circumjetlo confirittas ejfe comperiet , quas fi abraferit , frattur&profundum apparebit non glutinatum. Ita etiam nervi , tendinefque conjungi pofTunt , quorum tamen intimae partes non onmino uni- untur, fcribente Hippocrate d. Aph. ly.febT. 6. ubi , Si dijfetlum , ait, fuerit os, vel carti- lago , nervusve , &c. neque augetur , neque coalefcit. Quid etiam caufe eft , quo minus tendinem , nervumve diffe&um non seque perfluerent fpiri- tus, acpermutilatum quoddammembrumfan- guis fertur ? Hoc enim cafu per continuam fan- guinis circulationem vias manifeftari cernimus, quibus nutritur membrum. Quapropter nervis valvulas tribuit Cartefius. Regius etiam infuper fpirituum non aliter , quam fanguinis fieri circu- lationem dixit. Hoc autem quodammodo pro- batur,quod aliquoinmembro, v.g. pedisdigito majore, fubito nonnunquam oriatur Epilepfia, quia malignus ifte vapor e membro fubito per univerfum corpus difpergitur, unde fucceffivis omn ia convelluntur motibus. Nonnulli autem rnembrum, cuJustendo fe- F f 2, para- 4)2 Observat.Rariorum, paratus > iterumque confutus fuit , non fpirituumi fed antagoniftae ope moveri ftatuunt. OBSERVATIO XLVI. Vas Lymphaticum vulneratum. QUemadmodum arteriae cujufdam vulnus occlufuro multum difficul- tatis parit Chirurgo , ita minoris non efl: moleftiae vafis cujufdam lymphatici, & praefertim falivalis percuratio , uti exem- plo naucleri cujufdam Delphenfis , alio- rumque abunde patuit. Ipfe namque anno 1668. nautamillum febricitantem reperi , qnapropter ut Chirurgus venam ei fcinderet, juffi. Quo rite pera&o, percuratoquevulnufculo, e brachiiaper- tura multum aquae limpidae poftridie effluxifle animadvertimus , continuato, at abfque dolore , aut inflammatione per dies aliquot fluxu. Nos autem initio attoniti laborantem effluvio iflo debili- tari admodum obfervavimus. Quare lymphaticum aliquod vas fupra venam excurrens fedione haud dubie laefum fuifle credidimus, Supprimi enim non po- Cent. Post. ParsPr. Obs. XL.VI.4y3 potuic fluxus, antequam calidum the- reb. oleum per aperturam immittere- tur, uti vulnerato tendine fieri folet: lileautemligaturis, commodifque pul- villis, nec non adftringentibus adjutus tandem convaluit. IN OBSERVATIONEM XLVI. HUmano in corpore varia exiftereiymphati- ca vafa multiplexviventium brutorum non ita dudum manifeftavit difledio : quoniam au- tem tenuia admodum , ac tenera in hominibus hujufmodi vafafunt, providentiffimus rerum O^ifex, ut, quocommodius, fecuriufqueuni- verfum percurrerent corpus , arterias magnas (uti in membris, ac portae vena circa hepar vi- dere eft) inftar hederae hic illic ample&erentur, voluit. Lymphaticaautemvocanturvafa, quod tenuem quendam , ferofumque , ac limpidum contineant liquorem, qui chylo mifcetur, ut eo facilius per du&um thoracicum afcendat, nec non fanguinem venofum fero deftitutum in vena axiliari fluidiorem reddat : lympha hxc ea- dem eft , quam vulgus laticem vocat nervofum , laefisenim, exeflfve vafis illis ubertim ex ulce- rum, vulnerumvecavitateprofluit, acdeinacef- cens multum Chirurgis negotii facefcit. Quamvis autem de hujufmodi vaforum vul- Ff 5 ne- 4f4 Observat. Rariohum neribus, eorumque fanatione pauca admodum exiftantconfcripta , duos tamen noftro omnino fimilesreperio cafus apud Medicum,Chirurgum- que noftrum Cornelium Solingium quarta part. manual. operat. Chirurg» cap.i^.fol.izj. quo- rum primus eft viri cujufdam, qui Aponeuro*- Jtny live mufculi Soleicaput laeferat, cujuscavi vulnerisintraoctiduum carne repleti infima pars psllida admodum apparuit , inferiore etiam difle- &i vafis lymphaticiparte , (quas globuli inftarin- turnuerat) quo minus liquoris animadverteretur effluxus, impediente. Quapropterfenfimlym- ph3m verfus infimum labium pollice remotam expulit Solingius, atque ita, quod in medio globulo, five papillaipfiusvafislymphatieiappa- rebat, facillime confpexit oftiolum, in quod ufque ad valvulam quandam , quae obftaculo erat, ftylum immifit tenuem , nullo , quamdiu valvula ftylo occludebatur , humore exeunte. Ulo autem preflione continua educto, tantum effluxit liquoris, quantum cochleari implendo eifer. Hunc autem ut fifteret fluxum, fruftra vitrioli Cyprii pulverem loco impofuit , poftri- die etiam cauterio, ut efcharam induceret, in- caflumadhibito, hacenimfeparata, humor, ut ante, fluebat. Tandem vero, uti Ixfis fit ar- teriis, vafculurn interceptum , comprefTumque fupra pulvillum , latiore lfgavit vitta, apertum- que, &' hians vafis contraxit oftiolum , fluxum- que blando quodam adftringente remedio intra pau- Cent.Post.ParsPr.Obs.XLVI. 455 paucos fuppreiTi: dies, vitta, quarn fenfirn fol- vebat , donec callo obducxum effet vulnus , re- Alterum, quod narrat Solingms^ rupti vafis lyrnphatici exemplum eodem Ikk , & cap, extat. Violenta autem corporls contorfione orta erat haec ruptio, poftquame vafe illo fenfim juxta porum quendam cutis fubfalfys abunde manabat humor, undemaximedebilitabatutlaefus. -Acv cerfitus itaque Solingms efHuentem liquorem pulvillis , ligaturaque intercepit , fcarificatio- nefque quafdam eirca porum inftituit , quibus cauterium aliquod potentiale haud diffluens, ac ex Mercur. fublimato,, facch. Saturni, arnyio» & ichtyocolia conftans impofuit, atque efcha- ram , operatione peracta , cruciatim incidit, /a&aquefeparatione, tandem vulnus fanavit. Quamvis autem humoris in vafis lymphaticis tantus non fit motus , quantus eft fanguinis in ar- teriis, venifque, illorum tamen vaforum diffi- culter percurantur vulnufcula, quia Iiquor iiie non eft tam crafiae , vifcofasqua?, quam fanguis \ fubftantise , ideoque talis ejufdem coagulatio, qualisinfanguinefit, expe&ari nequit. Saliva- lia autem omnium difficilius curantur, teftante zo&emSolingiolib.&cap» adduclis/i?/. $76. Ubl fe, cum aliquandodudusfalivallsfuperiorisvul- n.us adftringentibus, ac confolidantibus fanare nequiret , inflexum aliquod inftrumentum e cha«» lybe effi&urri vafi comprimendo , humorique Ff 4 fup- 4?6 Observat. Rariorum, fupprimendoidoneumadhibere necefTe habuiffe narrat. Idem etiam ejufmodi occafionibus in- ternas e validis cicatrizantibus componendasefTe oris collutionesfcribit. H. E^oonbujfius part. 2. ebf cap. ty.fol. 1^6. de vafefalivaliin gena vulneratomemorat, cujus vulnerisminor quidam tumor caufa fuerat, qui commode occludi, lympha perpetuo, quando laefus maxillam inferiorem efurus potaturufve movebat , effluente , non poterat. Hic autem fluxus nullis a&ualibus (uti vocant) fifti poterat cauteriis, verum cataplafmate quodam roboran- te, atqueexficcante, necnon diasta ficca, for- tioribufquecompreffionibus, actenaci, &adha> rente emplaftro priorem aegrbtans recuperavit va* letudinem, %i. Kefina pini § iij. Ol. maftich. g j. , Coq. adconjiftentiam Emplafiru H. Fabrit. ab Aquapendente Append. lib. 2.1 de vulnerib. genarum , difficilia curatu, ait, genarum funt vulnera , quod fanguinis profufioni obnoxia fint, propter venas, cVarterias furfum per gerias excurrentes, qua? fanguinis profufio vulnerisglutinationemimpedit. Non oportere vulneratum mandere, nec loqui, nec buccas Inflare, nequeridere, nequeflere, autinclinato capite ftare, vel fpiritum cohibere ait. Verfus ^urem etiam foraminulum angufiiffimum vix ocu- lis Cent. Post. ParsPr.Obs. XLVI. 457 lis confpicuum apparere fcribit , e quo praefettim , cumlaborantesmandunt, magna aquae limpida? manetcopia, quamlacrymaeinftarinterdum lon- gotemporedurare affirmat. Undeautem, & quomodo effluat, fibi minus liquere ingenue profitetur. Primo autem hic obfervandum efl , quando iftius lymphae fluxus folo inferioris maxiltae au- geturmotu, Kquidum aliquod alimentum per tubum in os imnnttendum efTe. Secundo vafo- rum lymphaticorum , ut & venarum interceptio- nem, compreffionernve, abilla, quaehtinar- teriis , omnino differre. In his enim infra vulnus, inillisautemfupraillud, reliquis non difTerenti- bus, fitpreflio. Nonnullivafculis lymphaticis laefis pulverem centauYiiminoY. non finefuccefTu admovent, aliis non minus profpere oleum Sabintt calidum, ut eomeliuspenetret, imponentibus: quod&olim Galenus nervis , tendinibufque vulneratis appli- cuit, mlMeth. med. lib- 6. cap. z. fol: 37. & lib: 4. cap: j.fol. 88. nec non lib: 6. cap. 3 .fol. 38. patet. Idem etiam lib. $.de compofit: phaYmaci cap.i.fol: 140. &fec: loc. lib. i.fol. 122. oleum Sabinae tenujum ait efTe partium» Ante omnia autem inveteratum laudat. Ff 5 O B- 4j8 Observat. Rariorum, OBSERVATIOXLVII. Concha faljis gravidie anferihus. QUemadmodum in homine , quem jure merito microcofmum , five parvum dixeris mundum , variis animi paffionibus humores praeter morem ce- lerrime , vehementerque moventur unde omnia in ipfo , five bona , five mala, quxantelatentia, acquietacor- pori nihii aflerebant impedimenti , com- moventur, ac perturbantur , itaetiam in macrocofmo , five majore mundo fe habent maria , qus variis tempeftatibus ferventia , vehementique concitata motu omniapervertunt, atque e gremio non varios tantum pifces , & animalia , fed & vegetabilia, plaatafque emittunt $ quem- admodumfuccino, ambragryfea, nuce medica, corallo , &c. nec non hocce noftro pifce conchato conftat, Sub finemgftatisAn, i68j.pofthor- rendam tempeftatem e mari Germanico, quod appellant , in Scheveringanum lit- tus fruftum mali cujufdam navis ejec- tum 9 icub:i5 Ce-nt. Pqst- Pars Pr.Obs. XLVII. 479 tum eft , cui innumerae adhasrebant variae magnitudinis conchx , qux triangulares, ac planae , nec non laeves , lineifque qui- bufdam extrinfecus albo-caeruleis , ac fplendidis notatas ope tubulifufci, car- nofique , ac nodis interftindti algs annec- tebantur , e quo , tanquam umbiiicali tu- bo , nutrimentum fumere videbantur : quod a nonnuilis furfum , & deorfum fer- ri animadverfum fuit. Has autem intra conchas rotundum quoddam , & infor- meconfpiciebatur corpufculum, e quo varia brachia, pedefve provenire vide- bantur , qui verfus interiora flexi multos quafi parvos, brevefque, ac fufco-lividos emittebant pilos , quorum fupremi caete- ris longiores erant , quos qualecunque hoc animal ad alimenta capienda exten- dere, & attrahere noverat. Decepti autem fuerunt haud ita pauci , qui pilos illos pennas efle credebant , cum ex hu- jus pedunculo utrimque plumae utpluri- mum procedant. Ad Ledtoris captum figuram iftius corpocisTab. j^.expreflamhabet. I N 460 Observat. Rariorum, IN OBSERVATIONEM XLVII. Dlfcrepantesadmodumiftis de conchis fue- runt opiniones , hifce pifces , illis anferi- nos in iftis latere fcetus ftatuentibus. Dumitaque, quibus accederem, nefcirem, aecuratiusinveftigandicupido me inceflit. Primo igitur Mattbiam Lobeliutn flirp. ob- fervfubfinempetkgi , a quo non diffentit Pe- trusPenay qui corpora ifthaec Britannicas con- chas anatiferas vocant , quemadmodum etiam ipfa figura anferes exprimit Gallis MagueroU.es , & Macreufes. Exiftimant multi Scotos non exovis, kdb mariprovenireanferes, quamvisnon inter om- nes de eorum origine conveniat. Munflerus Cofmogr.libr. i.cap.deScotiafol. 49. in Scotia inveniri tradit arbores, quae foliis conglomeratum producuntfru&um, quioppor- tuno tempore in fubjectam decidens aquam re- vivifcat, atquein avem vivam, quam anferem vocant arboreum , convertatur, Veteres quo- que,inquit, Cofmographi, praefertim Saxa ^r4w^^V^,hujusarborismentionemfaciunt, ne putes efle figmentum a nobis fcriptoribus excogitatum. *s£neas Sylviusde hac arbore itafcribit. ,, Audiveramusnos olim arborem effe in Sco- r?3 tia, qiiae fupraripam fluminis enata fruftus Pr°: Cent. Post. Pars Pr.Obs.XLVIL 461 ,, produceretanatumformamhabentes, &eos ,, quidem,cum maturitatiproximiefTent,fponte ,, fuadecidere, alios in terram , aliosinaquam, ,, & in terram deje&os putrefcere, in aquam ,, vero demerfos mox animatos enatare fub 3, aquis, &inaereplumis, pennifque evolare. ,, Dequarecumavidiusinveftigaremus, dum , , efTemus in Scotia apud Jacobum Regem , , , hominem quadratum , multaque pinguedine. ,, gravem, didicimusmiraculafemperremotius ,, fugere, famofamque arborem non in Scotia , , fedapud Orc^^infulasinveniri. Hanc etiam fententiam Odoricus Vtinenfis , fcribente Fortun. Liceto de fpont* vivent. ortu. libr.^. cap. 47* amplexus eft. Alii ex interiori malorum , afTerumque in mari fluitantium medulla primo nonnihil educi , atque exalgapiciadhaerente conchas, five mytulorum quandam pendere autumant fpeciem , quae tan- dem aliisin Ponto acquifitis vel inaere volitent, vel in aquas delapfas natent; Quos inter Turnerusy quihaecanimaliaB^wV/^dicit, notante ibidem Liceto. Hxc autem omnes maris accolas in Bri- tannia, Hyberniaque, acScotia,ut& celebrem Hy bernige Hiftorio graphum Gyraldum^iotepie confirmareait. Eadem fedit opinio HeUori Boetio d. Ubr. » nec non Jul. Cafari Scaligero Exercit. ty.feB.z. ut & Mich. Meyero ( tefte Sennerto Hypomn* Phyf 6. cap. 8. ) traft. de volucri arborea cap. 3 1 . Car- 462 Ob ser v at. Ra riorum, Cardano de Varietat.rerum^ Ortelio defcripu ScotU , &c Hybernite^ Cornelio Scribonio Epi- tom. Hiftor. de gentibus Septentr. Aiex. ab Alexandro dierumgeniaL libr. 4. cap.g.Anthon. Torquemado Hexam. , Joh.Baptift' Porta Phy~ tognom.^ AldrovandoOrnithologiay & de 7V- ftaceislibr. ^.cap. j$.p.i66. Illi tamen de iftorum anferum , vel anatum nafcendi modo maxime dhTentiunt. Hienimipfos inarboribus crefcere, illi maris , aut ligni munere oriri ftatuunt. Nonnulli autem primo vermem provenire, qui fenfim in avem mutetur , alii mox intra con- chasavis primordiaponicontendunt. Hasautem quidam ex alga , quidam pediculorum ope, aut deniquee vermibusligniproduci,eique adhaeref- cere tradunt. Haec itaque opinionum diverfitas ejufmodi anferum originem merum effe figmentum, quod conjecturis nitatur,evidenterprobat. Siquidem autem res tara diverfimode memoratu , vero fi- millimum eft,nullum ocularem efTe teftem- Erro- ris caufaeft, quod anferes illi immenfo numero in Scotiam avolent , ubi autumnali tantum , & hyberno degunt tempore, ac quoniam natale eorum quondam ignorabatur folum , ex hujuf- modiconchisillos produci quidam crediderunt, praefertim , quiaavisinitiumiislaterevidebatur. Rectius recentiores Scotos anferes non illo modo, fedexovis, utaliosprodiredixerunt. Georg. Marcgravins de Liebftad Hift. rer. CfNT. POST. PARS Pr.ObS. XLVII. 4(Jj HatnraLBrafiLlib.^. de pifcibus foL mihi 188. r^.22./?m\^/^BrafiIienfium meminit , quse cervicum oblongarum nomine vulgo veniunr. Has e pice navali fubter naves immediate ad- haerentes tabulis innumera copia oriri, earum- quecorpus unum autduos digitosIongum,teres, aequalicraflitie, dupla videlicetpennae anferins efTeait. Huic, inquit, annata eft conchula fi- gurae ovalis , magnitudine olivas, major, aut minor, conftatquequinquepartibus, albicolo- ris, fedubi partescoalueruntcrocei, nondura, fed molliufcula eft conchula : In uno latere rimam habet, per quam capitulum fuum exferit, con- ftans multis elegantibus quafi tornatis filamentis, lunatis femidigitum longis, color corporis eft fufcus , feu nigricans , ut & fiiamenta capitis. Immediateautem pici inhaerent , quafi corpus abfciflum eflet , & agglutinatum abfcifla parte , nec unquam a navi fe poflunt foivere , nifi vi ab- ftrahantur. Multa miiiia faepe uni navi adhaerent, prafertim proramverfusinterius,&navis curfum retardare dicuntur. Sed de avibusex iisprodeun- tibus neverbumquidem refert. OlausVorminsMufeohifl.animal.lib. 5. cap* j.fol.i<$6.,y Concha, inquit anatifera triquetra ,, eft, foris ex albo ccerulea , lucidaj» laevis , , , comprefla , uncialilongitudine , & latitudine , ,, ad perfe&ionem ubi devenit, quatuor con- , , ftans valvis , interdum pluribus , quarum prio- 5, resduaetriplomajorespofterioribus, quaeiis tan- 464 ObServat. Rariorum, 3 , f anquam appendices adhaerent , tenues valde J ' circapartemcraffiorem, qua algaeadhaerent, , apertae, dum aperiuntur, oftentant aviculae , rudimenta , & pennas fatis difcretas. Hae 9 , aves , quas perperam olim putarunt ex his . conchisnafci, quafqueGalli Maguerolles,&c 9 , Macreufes appeHanr, tempore quadragefimali ,, exNormantiiaParifiosmagna copia adferun- ,, tur, vendunturque loco pifcium ; Nam in >9 aliquibus locis pro pifcibus comeduntur ut- ,, potecarnem non habentes,nec ex carne pro- ,, duftae. Imo a fide digno Gallo accepi, pu- ,, blica Theologorum Sorboniftarum fententia 3, inpifcmm, non autem avium claffem relatas ,, efTehasaves. Idem confirmat Rob. Sibbaldus Scott* Illufirata part. 2. lib. 3. cap. 6.fol. 2 1 . V erum R.Dodon verius faxum ingens aut fcopulufto- dixeris; hand amplius mille paffteum circuhH amplitudoejus clauditur. Hujvs infuU fuper- ficies (menfibtos Mafo , & Junio) nidis, ovisy pultifque> propemodumtota infirata eft, adeo9 ut vix ufpiam , pne eorum copia*, pedem libere ponere liceat \ tantaque fupervolantium turba* ut Cent.Post.Pars Pr. Obs. XLVII. 467 ut (nubium inflar) folem , ccelumque auferant> tantufque vociferantium clangor , & flrepitus , #/■ prope alloquentes vix audias. Sifubjeftum mare inde, (tanquam ex edita turri, & altiffi»- mo pracipitio) defpexeriS) idem quoquoverfum inpnitis diverforum generum avibus natantibus^ pr&d&que inhiantibus opertum videas> &c. Si circumnavigando immineniem clivum fufpicerg libuerit , videas in fingulis prarupti loci crepidi- nibus, &receffibus> avium cujufLibet generis ', & magnitudinis ordines innumerabiles: plures fane, quamilluninoll-e^ fereno coeloftelU con- fpiciuntur : Jiadvolantes , avolantefqne eminus adjpexeris , apumprofefto ingens examen credas. Haudfacile dixerim , quantusreditm quotannis explumis , & nidorumy foco utilium reliquiisy ovorumque cotlorum commercio Pojfefori acce~ dat: adeo, quod ipfe mihi narravit^ fidem ex- fuperat. Rondeletius de Balanis hifl: pifcium, lib. i. de Teflaceis cap- 29. hafce anatiferas, quas Vo- cant, inNormannia, Britanniaquereperiri tra- dit conchas. Aves tamen hinc prodire filet t Ulas autem Balanorum quandam efle fpeciem dicit. Thom. Bartholinus hifl: anatom: med: CenU 6. cap. qy.foL 273. conchas fibi femper fui generis j non aviumferaces viias fuiffe tradit : harum ru- dimenta, inquit, interiora vix referre poflfunt avium pennas. Univerfam concham replent, Gg 2 ut 468 Observat. Rariorum, utprocapite, reliquoque corpore parurn fuper- fit. Qupd caputeffe debet, rotunda eft portio quafimufcaemajoris. Certe pennae avium in ovis parciorescernuntur ,& in exclufis magis excref- cunt. Quantum oculo accuratiori , & microfco- pio affequi potui , videntur potius cancelli cujuf- dam, velaranearum pedesfubtililanugine elegan- ter, & certo ordine diftincti , hirfuti, ut ficut in buccinis , ita & in his conchis non anates , fed cancellos fuigenerisenafci fit vero fimilius. In opinione (ita pergit) praeconcepta exinde con- firmor , quod inter Mufei arcana fervem con- chas ejufmodiaJgae annexas, inter quas una con- cha praegnans aliam ex fe profert , & valVis apertis excludit, quo indicio perfe&ae fuique generis conchae fe tueri poffunt,quse aliasejufdem fpeciei conchasgenerant. Hasautem in marisplerumque fundo crefcere conchas, ac poftea tempeftatum vi ejeftas , fo- lutafque hic illic lignis adhaerere certum eft. Hocetiamconfirmatquidam, qai cum hifce derebusfidemaioraaudiviffet, legiffetque, nec ipfos unquam vidiffet, fciendi cupidus aliquan- dotempore brumali poft magnam tempeftatem famulum ad littus mifit , ut quaedam eorum , quae in illud ejedh effent fecum adferret, inter illa etiam hae , inquit, faere cbnchae, (vulgo anatiferae) quae intus erant fcabrae , ac qua inlongum ex tendebantur , pennam quandam , five incur- yatam galli gallinacei caudam abfcondere vide- ban- Cent. Post. ParsPr.Obs.XLVII. 469 bantur , unde quidam caudae has effe exiftimarunt pennas , verum cincinnis illae , animalifque cujuf- dam conchge inclufi (imiliores apparebant pedi- bus, quibus alimenta quasrere, ac confervare queant : Fruftra enim qualefcunque has conchse accepifTent,quara confervare nequirent, vitam. OBSERVATIO XLVIII. Infolitus cervicis galli gallinacei tumor. Vlles nimium fortaffis quifpiam dicer, quas de animalibus quibufdam adiecimus, obfervationes , verumquae contemnenda nonnullis videntur,juvare interdum conftat , multi enim , iis accu- ratius perfpe&is , maiorem longeacqui- fiverunt rerum cognitionem, Exemplofit Democritus Abderita, qui quod paffim diffecandis occupatus eflet animaHbus , nonnullis parum mentis compos videbatur , quamvis Hippocrates Cous a miferantibus , ut fententiam dice- ret , arceffitus longe aliter exiftimaverit. IlliusitaquePhilofophi exemplo neuti- quam animalium reiiciensdifTe&ionem , die 24. Novembr. an. i68x. domi D. SamuelisCabeliaviiMedici non incele- Gg 3 bris, 4?o O B SERV AT. R A R IORUM, bris , ub.i & D. Comelius Solingius erat , fui, qui tunc temporisgallum,quiannum vixerat, diflecabat, cui inter palearia niagmis erat tumor , qui ipfi cantum adeoimpediverat, utvix audiri poflet. Tumore aperto multas conglobatas , conglomeratasque reperimus glandulas, qux diftindtis feparatse membranulis ovi gallinacei aequabaht magnitudinem , ac in quibus Wc iliic quaedam reperiebantur vafcula , qtiae verfus interiora m com- munem quendam concurrebant du&um. In ventriculo praeter frufta qusedam carbonum Scoticorum extinftorum , vitri etiam pellucidi inufitatae craflitiei invenimus fruftum,cui glabro admodum phafeoli minoris figura erat , angulis acutioribus, quiattriti haud dubie fue- ruiit, deficientibus. Tandem & cor Ionge apparuit maximum, five longitudinis , five craflitiei habeatur ratio, quod pifta- ctlise nuci magnitudine par erat. Intra illud autem , ac prxfertim in ventriculo finiftromagnamcoagulati vidimus fan~ guiniscopiam, unde nobis orta crede- batur extenfio mortis certiflima caufa. IN Cent.Post.ParsPr.Obs.XLVIII.47i IN OBSERVATIONEM XLVIII. DE tumore ifto heic loci quidquam dicere non equidem libet. Vitrum autem detritum , glabrumque adeo crediderimfuifle, quodGalli, Gallo-pavonef- que fermentum , fuccumque diffolventem ad- modum , humanoque longe potentiorem ven- triculisgerant, quinon vitrum tantum, filicef- que, fed 8c aurum , utteftantur, qui experti didicere , atterit , ac fol vit. Quapropterinternas etiam ventriculorum gal- linaceorum tunicas exficcatas,con tufafqueMedici con fine fucceflu debili ventriculo laborantibus, quod infirmum nimis eflet illius fermentum, praebuerunt , notante Galeno lib. z. deftmfU med.falcultat,p. mihiSo. Struthiocamelum autem, utmulti putarunt, ferrum concoquere poffe , fi quid unquam , eft falfiflimum : Quod experientiafe didicifle Job, Langim epift. med. lib. i. efift. n.fol. 51. ait. Ifto autem praejudicio nitebantur, qui animal hocce foleamferream equinam roftrogerens de- pinxerunt. Decepti autem fuere, quotquot avem illam deglutitum ventriculi fucco diflolvere pofle cre- diderint ferrum , ut pote quod alioquin in inte- riora non immitteret. Vanaautemhaec eftratio: Multa enim ani- Gg 4 malia 472 Observat. Rariorum. malianonnutrimenti, fed faporis, vel medica- mentiergoquaedamdeglutiunt. Itagallinae,& praefertim gallopavones per fauces tranfmittunt lapillos , aliaque fubftantiae durioris corpora. Thom. Bronwnivu Pfendodoxi* epdemka cap. 22. fo\. 296. fe in ventriculo gallo-pavonisyoo. invenifTelapillos indicat, hos autem digeftionem magis promovere , quam confumi ait. Non- nunquam etiamilliin faecibushorum animalium alvinis reperiuntur , licet difficilior eoruui ut- plurimum fit defcenfus. Ipfis enim Brouwnius varios lapillos, fruftulaque obtulit ferrea, quas pofto&iduumin ventriculis fuere reperta. Ipfe autem lapillos, induratamque calcem degjutitam gajlinis medicamen praftare reor, quianimisacidum, aut acre hujufmodi materia dulcius evadit fermentum.Hoc enim in illam vim fuam convertens multum amittit acoris, obtun- diturqueadmodum, cujusabundantiafaepe abf- que teftis prodeunt ova ; Aceto enim o va per ali- quotdiesimmiifa teftasamittere videmus. Peyerus tamen duriora non tam acido Qallina- rum fucco , quam lapillorum allifione , & duobus internis duris , accallofis ventriculorum parieti- busatteriftatuit. Gramenetjam canibus remedium eft, quod -tamen non concoquunt. Columba? quoque jo> niores falfosdeglutiuntlapillos. Struthiocamelos Leo Africant£s,qulin regioni- ba$, quse iis abun^anti vixit > magnamferri quan- Cmr. Post. ParsPr.Obs.XLVIII. 473 quantitatem , lapillofque deglutire, fed & per aluum excernere tradit. Vljff.Aldrovandus^ cum, inquit,Tridenti eflem , Struthiocamelum ferrum deglutientem vidi , cujus ingentia poftea egerebstfrufta,. O. Dapperus defcriptione Afric&foL mthiii^. An. 1659. tres Salaea ad uniti Belgii proceres le- gatos venifle memorat , qui inter alia etiam Struthiocamelum adducebant dona. Quoniam autem hoc avium genus pueri ferrum concoquere poffecrederent, plurimos illiobjecerunt clavos ferreos, quosquidemdeglutivit, fedbrevipoft extin&us fuit , Ejus autem in ventriculo ultra oo.claviferrei reperti funf.Idem infaper Struthio- camelum deglutitum ferrum , lapidefque inte- grosnonfine inteftinorum Jaefione rejicere a(Te- rit , unde in morbum , & atrophiam incidit , affirmante JonftonofoL 55. Neutiquam taroen ferrum , lapidefve in ven- triculo Struthiocameli aliquandiu detentos im- mutari, autquodammododeteridiffitemur. Id autem non tam conco&ionis , quae vi caloris cu- jufdamfit(utdixereveteres)quam quidem acris cujufdam in ventriculo liquoris attritione con- tingitrquin & illud ipfum in homine interdum fieri poflet. Ita nummus seneus, qui, ut tra- dit Amatus Lufitanus curat.med.cent. 2. curat. 59./«?/. 216. per integrumannum in juvenis cu- jufdam corpore latuerat, imminutus, detrituf- que prodiit. Gg 5 Memi- 474 Observat. Rariorum Meminerunt & Atta HajfnienfiaThom* Bar* tboltni volum.j. obf ioj. foU 278. &feqq. Londi- nenfis cujufdam, qui varia frufta ferrea , lapi- defque aliquot rotundos avellanae magnitudine devorabat , fed poft duos , plurefve dies per alvum reiiciebat , qui tamen ab acido, & acri ventriculi fermento aliquatenus erant detriti. Idem & baculum vitreum breviorem deglu- tierat, quiperdiesquatuorincorpore retentus, caeruleo demum infe&us colore, & velut ab aqua ftygia corrofus per al vum exiy it ; Bacillus itidem alius poftquam buxo, eper fex hebdomadas in inteftinis delituerat, in fruftula demum difruptus ilmiliterfuiteliminatus. Idem ferrivorus cardial- giam interdum lapiilis deglutitis tollere potuifle dicitur. Quofdam etiam nimis acido ventriculi fermento praeditos poft durorum , crafTorum- que alimentorum ufum , v. g. carnis fumo indu- ratae , pifciumque exficcatorum , fabarum &c, multoalacrioresexiftereexperimur. Rari cujufdam tumoris in galli collo reperti meminit Thom. Bartholinm centur* 5. hifl. 29. foL f 2. Tumor autem ille rotundus, rubicun- dufque, &quafioculis, paIpebris,&oredona- tus confpiciebatur , per quod foramen patebat. Oefophagus liber erat. PrefTius intuentibus vi- debatur effe arteriaeafperae caput , nefcio quo vitio ad exteriora prolapfum , & dilatatum. CBSER Cent.Post. ParsPr.Obs. XLIX. 475? OBSERVATIO XLIX. Ovum in ovo repertum. ^%Uemadmodum a fexu muliebri, non V^ tantum bene conftituti , fed & minus confueti producuntur foetus , ita etiam a brutis , vegetabilibufque , ac iis i qux in mari gignuntur , mira quan- doqueproveniunt. Saepe etiam fit , ut fru&us quidam,v. g. citrea , aliaque mala, nec non ova-fui iimilia intus abfcon- dant. Non ita pridem confanguineorum qui- dam ovum mihi dono dedit , intra quod, cum comedendum frangeretur , aliud quoddam ovulum dura etiam obdudtum tefta, magnitudineovi columbini, atit olivae reperiebatur , quod vitello carens in medio majoris ovi vitello fitum erat. IN OBSERVATIONEM XLIX. Slmilis ovi mentionem facit Th: Bartholinus aci:med:part: 5. cap: 17. itaut exteriusovum albumen contineret, vitello mintiscomple&ente ovum, De 47^ Observat. Rariorum, Defimilirefertidem Bartholinus, epift. med: centur. 3. epift. 63. fol. 387. quod inter Regis Daniaerariorafervabatur. G: Harvausexerc: ii« degenerar.Anifnal.fol.i6. fe perexiguum cru- fta intra gallinae ovum majus perfe&um , & cor- tice undique obdu&um vidiffe ovum fcribit. De malo citreo fru&ifero Cbriftian: Willichius ad Th. Bartholinum Epift. 4. cent, 3. fol. 153. & epift. 6$.cent. \.fot. 385. nec non 01. Vormius Mufeilib.z.cap.z%.foL zo6. & Harv&us d: lib. & cap' de malo quodam Citreo , intra quod aliud perfe&um , fed minus , flavoque obduten ;cortice inventum fuerit memorant, Joh. Baptift. Ferrarius gravidum malum ci- treutridefcripfit, delineatumqueexhibuit lib.l* Hefperid. capt 19. Simile quidde aurantio anno- tavit malo. Michaei Doringlus idem Uratiflaviae obfer- vavitin quodam pomo, utiliteris D. Sennerto An. i632.fignificavit- *0 va autem in ovis reperta , teftaque contefta duriore Ariftotelis , Pliniique opinionem de- ftruere videntur, quiteftam non intus in corpo- re gallinae, fcd externo aere indurefcere fcripfere eodem modo quo caeruleus lapjs , aliaque in terra necnon corallum fub aquis reperiuntur mollia, atque edu&a aere indurefcunt, Marftlius Cagnatus lik- U variar. obf. cap. o. ,, Ariftotelem , & Plininm oppugnans , per- ;, fpicuum , inquit , fatis eft intra alvum ipfa- ,, rum Cent. Post. Pars Pr.Obs. XLIX. 477 ,, rum avium, quae mox parituras funt, duro „ putamine ova reperiri , quod cuivis licet ,, fumptu leviflimo experiri , fcilicet fi quam , , partui proximam viventem volucrem incidere ,, nonpigeat, quod eft prxftantiffimum adve- ,, ritatem hujus rei cognofcendam. Manibus ,, etiam tenuimus gallinam, cui repenteovum ,, excidens durum idem perfuafit: fregimus „ etiamincujufdam ventreovum, eaque difTe* ,, &a apparuerunt putaminis fragmenta omnino , , illis firailia, quae naturaliter emergunt , &c. Eadem eft Harvai fententia d. /., quam ovo intra ovum conclufo, teftaque fatis dura veftito confirmat- Idem quoqueclarum eftovo, quod Bartho- linus centur. 5. hift. ^.fol. mihi 176. duplici, at feparata donatum reperit tefta. Ncc non eo , quod in technicotheca Regis Danorum Frederici tertii olim fpeftabatur poftquam in gallinae utero in Norvegialapideam induiflet duritiero. Monftra etiam inovis interdumreperiritefta- tur Vljffes Aldrovandus bift. monftr. foU $89. ex Fortun* Liceti relatione de monftris , ubi, Gallinam , ait, ego domi alui quinque digitos habenteminutroquepedc , qux poft ova mcil- ta, mediocria, pufillumedidit, infracolumba- ceum, fineluteo, in cujus albumine ferpens, ac veluti vermiserat, in quem luteum mutatum fuifle fufpicor : etenira novi clarifT. virum H, Fabrit. ab Aquafendente , in o vi luteo vermem fa- ^78 ObservaT. RariorumJ fatis magnum inter comedendum comperhTeJ quo mire ftomachatus ovorum efum dile&iffi- mum diutius intermifit. Meminit Jlmbrof.Paratts de monflris lib. 24* cap. z.fol. 545. monftri cujufdam mirandi , quod inaedibusjurifconfulti Auguftoduni inBurgun- dia confpe&um fuit. Job. Faber Lynceus expofit. in Nardum Rec- chum foL 773. de fcorpionibus in ovo repertis memorat. Dehis plura fecuturae obfervationis habet fcholium. Quamvis autem mirum fit , fi f ru&us fru<5tum, atque ovum ovum contineat, rnagis tamen ad- mirandum eft fcribere Thom. Bartholinum trafi. de infolitispdrtus viis cap. 1 6Jpag. 133. mures in- terdum fcetus producere pragnantes , nec non olim in Hifpariia equam exclufiffemulamventre mulam gerentem. Omnium antem maxime mirandum eft,hujuf- modi impraegnationem , ut teftantur nonnulH? in hom inibus etiam interdum confpici , cu jus rei exemplum. memorat Thom: Bartholinus d. lib. cap. z.fol. 124., &c. Sccent. 6. hifl. anat. obf. 100. defiliamortuainlucem edita, in cujus diftento ventrepoft diffe&ionem reperta fuit filiola, qua de re legantur quoque Ephemerides Eruditorum GallUan. i6j6.fol. 182. Non m/nus infoliti partus mentionem facit Gabr. Clauderusmifcell: med:phyf.curiofdec: 2. an. 3. obf. jz.fol. 164. Ubi prope Naumbur gum CEMt.PdST.PARSPR.OBS.XLIX. 47£ gum Thuringiae oppidum in pago Bez>gendorff molitoriscujufdamuxoremfolita tempofe filio- lam peperifTe narrat, cui abdomen praeter mo- remtumebat. Hxc autem filiolapofto&iduum fubito maximis corripiebatur torminibus , prout continui fletus, inquietudo, corporifque ab- unde fignificabant motitationes, acpoifcaquas cruentae fluxum mox filiolam prqmebat viven- tem , hanc fecundinae lochiorum que fluxus, quaeque folitum comitantur partum , feque* bantur. . Pofterior haec filiola dimidium longitudine aequabat digituffi» Tehera autem ma-ter cum, infante, avia, five priore puerpera, fuperftite', interiit. Memorabilem hunc cafum non tacuit, qUi Reipubliliteraria AEla menfis OElobris ane l6$$.fol. iopa. gallica confcripfit lirigua.; Sifnilts etiam hiftorise , quae ante fccula aliquot accidit, mentio fit breviario rerummemorabi- lium Ifibordi ab Amelunxen Afp.anni 4. dec. 2» Ephemerid. German.bift. zo.fol. 198. Exiftimat Thom. Bartholinns d. I. naturam ejufmodi cafu (ut ejus verbis utar)gemelias mo- iitam errore, autlufuquodam, alteramin alte- rius uterum induc"h detrufifle cuticula* Haa6 autem rem (modo ifta vera fint exempla) longe meliusper p va muliebria , quae ante annos aliquot ab accuratioribus cjuibufdam anatomifc indaga- toribus reperta funt, exponi poffe crediderim, favente etiam noftro ovi in ovo in ventl exemplo. O B- 4«8o Observatv Rariorum OBSERVATIO L. Non dari Bafilifcum infejliorem dicitur , quia hor- rorem draconibus, & ferpentibus incutit, velforfitan, quodtriacapitegeratcornua, quae totidem coronae quibufdam videntur , unde Rex. vocatur Draconum ; vel denique , quia , ut nonnullitradunt, anteriore corporis parte erec- tusincedif De hoc multa Veteres memorant ; quales Pli- fiius natural. hifi.lib. 8. cap. 21. Solintis Polyhi- fior cap.q$. Archelaus lib. 2. cap. 9. oAZtius te- trabibl. ferm. i- cap. 29. & 33. nAZlianus lib. 7. hifior. animal. cap. 1. Avicenna fen. 6. quinti, Ifidorus lib. 1 z. Diofcorides , Ardojnus , Grevi- nus , &c. quae nec a R.ecentiorum nonnullis re- je&a , apud emun&ae naris horaines fidem non invenerunt : quamquam non defint, qui vete- ram figmentispluraaddant. Nullius autem animalis aeque abftrufa eft, ac Bafilifci , & Unicornu origo : obfervandum etiam putem , ficuti hoc contra quaevis venena praeftantiflimum miniftrat remedium , itaillum ex adverfo non Stygio tantura oris halitu, fed& afpe&u quaevis interimere dici. Hh Du- 482 Observ at. Rariorum, DupUcem Bafilifci fpeciem do&i quidam de- fcribupt, alteram ferpentis e fimili animali pro- deuntis, alteramveroferpentisquidem, fedvoh lucris , atque e galli ovo emilli. De pofteriore vaide dubitatur , multique prae- clari fcriptores iftam opinionem figmentis annu- merint. Hos inter familiam ducunt Mattbiolus wDiofcordem lib. 6. cap. ultimo , Julius Caf. Baricclius hortulogeniali , Mi&aldus memorabiL ceniur.y. aph. 53. Cardanus lib. 1. de Venenis , & Albertus Magnus de animal. 25. Hicenim b galli ovo Bafilifcum produci falfiflimum ait; Cui accedunt Aldrovandus , Gefnerus Grevi- nus , G. Charleton Onomafi. Zoico cap. de fer- pent.terreftr.fol. 32. omnia, quaetamde Bafi- liki ex annofi galli ortu , quam defunefto afpe&u traduntur, meras dicit fabulas. QuamvisZ,^ vinus Lemnius , utut non; abfque fcrupulo, lib. 4. de natur animal. exercit. lyfol. 51. ad aniles relegant nugas* Jt ■on- .CfiNT. Post. ParsPr. Obs. L 48 3 Jonfionus bifi. nawr: de avibus lib. 2- ^W. mibi'79. Bafilifcum veteris galli ovo produci, praefertim (i bufo incubuerit falfum efle fcribit. Gallum enim non magis ovum tefta cin&um , quam virum fcetum edere pofTe certum eft. Quisautem, quaefo, bufonem galli infiden- tem ovo unquam invenit ? PJurima profe&o funt, quse figmentum detegant. Neque enim in aqua tantum, fed & in terra bufo degit nulla pariens ova , quae corporis fotu fertilia reddat. Quis autem huj ufmodi animal , ut ovo galli galli- nacei tantoirtcumbat tempore, quo fuis incubare nonfoletovis, fponte concitari credat? Innatus quidemappititusquaedam animalia, utovis fuis fivealienis, nequeenim dignofcunt, infideant, impellet : hoc autem impulfu animalia , quas fimilimodofua non excludunt ova, ferri nemo fibiperfuadeat. Bufo infuper frigid# eft temperiei , requifito- que ad exclufionem deftituitur calore. Quarn- vis autem hic foveret ovum , non tamen pro- diret Bafilifcus. Pullos enim matribus fimiles produci, qualefcunque tandem fuerint, quis ignorat? Sic canihus catulos Jimiles , Jic matribus H&dos Noram. ----- Anne etiam bombycum ovula , quae Hh 2 pue- 4S4 Observat. Rarioru m, pueri fovent , fimiles omnino vermes producunt? Sed nec pro incubantium varietate ova mutantur : quod avium aliena excludentium ova exemplo conftat. Ita ex anferinis , vel anatinis fub gallina pofi- tis ovis non gallinaceos , fed anferinos, vel ana- tinos emitti videmus pullos. Cuculi etiam ova aliarum in avium nidis exclufa non nifi cuculos promunt,&c. Quarenec bufo incubatione, & fotu, utegalliovoanimaldiffimilis omnino ge- neris, acnaturasprodeat, efficiet. Quod fi etiam iis incumbens bufo multum produceret varietatis , aequum certe eflet , ut pulli & gallum , & bufonem referrent. Thom» Browwn Pfeudo-doxia epidem- p: 21 8* gallosquofdam annofos, atque ad femen ejacu- landum inhabiles nonnihil tamen femini fimile ejicereafferit, quodin figuram ovi concrefcens fubftantiae fit infcecundae , fiquidem iis , quae generationi inferviant, caret. Deeft enim utri- ufque generis coitus- Hoc etiam inta&arum gallinarum ovademonftrant, atqueipfe, utait, in iis, quae gallorum ova appellant, expertus eft. Galliim autem ova producere di&u difficile eft, quodnonnifiafcemellis, quasillefcecundas reddidit, procedere, ratio, ufufque docet. Ita etiam Harvaus exercitat. 28 p: 108., &c* fta- tuit: ita utabfque utriufque commixtione non ma- Cent. Post. Pars Pr. Obs. L. 483? magis ovum producatur, quamfru&us abfque arbore. Ideoque rerum Parens utrumque evi- denter diftinxit fexum, ut mutua gignerentut ope foecus. Quod ita verum eft , ut nullum ex- cipiatur animalium genus ; neque enim mares > fed fceminae ovariis donantur. Haec autem gallis deefle expertus aflerit Tbom. Bartholinus qni cent. i . hi(t. 99-pag. mihi$. , & ABis Hajf- menfi.an. 1673- obfi iQ.fol. 14. fe coram Frederico Tertio Daniae Rege an. 165 1. Hafniae veterem quendam gallum , qui ovum produxifle certo affirmabatur, diflecuifle, verum ne minimum quidem ovarii indicium animadvertifTe refert. Quando itaque gallo non eft uterus (ut fcribit Jonfionushifl.natur.de/erpent. lib. 1- fol. 39O nefcio profe&o quo tandem pa&o Bafilifcus a* gallo intra ovum formetur. Gallum equidem gallinarum ovis quandoque incubuifle nullus dif- fiteor : verum ex iis , quae Gallus prompfnTe fingitur, fiveea fubgallinispofita, five aliismo* dis, infolitoquecalorefoveantur(utiniEgypto> alibique fieri folet) nihil omnino, ac multo mi- rjus Bafilifcus profiliet. Itaut, qugegallis vulgo tribuuntur, vel im- matura , vel monftrofa , aut fubventanea efle ovaconftet , quaegallinae fteriles produxerunt: quamvis eagallusinnido non fuo forte repertus protuliffe putetur. Quamquam autem interdum varii admodum Hh 1 coz 486 Observat. Rario.rum coloris , frguraeque repenantur , gallinaruni tamen funt ova. Licetenim aliquandogallinarum in nidis inveniatur gallus, nihil tamen ovorum exclufiffe dicenduseft. Utut autem uterisgalli carent, do&i tamen nonhulli , ac Philofophi ( quos inter & Levi- nm Lemnitis ) ex interno ejus, putrefa&oque femine ahquid ovo non diflimile , quod cuti- cula tefta? loco obducatur , prodire poffe affir- mant. Sunt etiam, qui Bafilifcum non vera folum generatione , uti ferpentes , verum e quibufvis putridis produci rebus , atque ideo in fcetidioribus plerumque fub terrae fuperfkie locis degere afferant : fed non ego credulus illis. Quamvis enim, cjuod tamen neutiquam ftatuerim, annofi galli e putrido ova produ- eerent femine, illud certe, quod poft incuba- tionem , aliumve mocjum ex iis proveniret, honejufdem, cujus gallus, naturae, fed mon- ftrum quoddam imperfefhim foret , haud ali- ter, quam e corporis humani ( ut quidam au-* tumant) putridis humoribus per varios putre- dinis modos infolitae interdum flgurae vermes prodncuntur. Horrendi quippe vermes, alia- que miranda infe&a in gallinarum ovis non- nunquam , ut fol. 477. memoravi , reperta fuerunt. Ex ovis autem putridis, faetidoque humore repletis varia quandoque produ&a fuiffe ani- malcu- Cent. Post. Pars Pr. Obs. L. 487 malcula teftatur Galenus n.fimpl. &l.detemm peram. cap. iz. nec non Plinim lib. 10. cap.J 53. & *s£lianus lib, 10. aliique, quamvis non- nulli qualemcunque hanc produ<5tionem non putrefa&ioni , fed alii imputent caufe, quam mox recenfebo. Stepb. Blankardus colleBi Med. Phjf. cent. 3. obf.yo. Lngduni Batavomm a-n. 1636. apud Petrum a Wellen merca*orem ova qu&dam prseparata fuiffe , in quorum aliquo animal quoddam ferpenti fimile curri vitelio latuerit, roemoran . - Tiiom. Bartholinus hifl. cehiur. 6. obf. 87. fol. 348. vivi cujufdam vermis intra oviim in horto fuo profunde fub terra fodiendo inventi mentionem.facit. H.Fabrit. ab Aqtidpendenteltitzt comeden- dum etiam aliquafido in ovi vitello magnurri animadvertit vermem , uti Scholio obfervationis 49, fol. 477. momimus. Non ita pridem ad celeberrirnum Stenonem Florentia quidam litteras mifif, quibus ferpen- tem ex ovo quodam prodiiffe SignifkaVit , cum ex ovis forte ferculum fereniffimse Prin- cipis menfis imponendum pararetur, tefte Bar- tholino Atbis Haffn. an. i6ji.part. z. cdp. io. fol. 16. Felisjn gallinae ovo repertae Med. D. Comes Zod. Med. Gdllici an. i.obfij.fol, 147. meminit. Hh 4 Ovi 488 Observat. Rariorum, Ovi cometae figuram referentis D. Des- Noiies eodem Zod. an. 3. obf. %.fol. 30. men- tionem facit ; hoc autem gallina primum poft vehementes glocidationes Romae fecundo De- cembris an. 1680. excluferat , quo tempore confpicuus fuit cometes , cujus figura d. 1. vi- deri poteft. Hujus quoque Ephemerides GaU lictt an. 1981. fol, 86. meminere. Verum qua ratione qualifcunqne haec tan- dem fiat produ&io , non ita dicere promp- tum eft. Omnes autem illae , tamque dtver- fae putrefa&ioni non debentur figurae. Dubitandum non effe Barthoiinus centur. 6. bifi. 87. fcribit,quin gallina ferpentem pariens & fimili impraegnata fuerit animali. Hoc au- tem Licetuslib.ac. cap. adferiptis pag.mihi 2,53. famulam quandam cui JulU nomen, fibi teftatam afferit , quae fe non femel gallinam ab afpide comprimi obfervaffe dixit, cujus ova fota non pullos, fed parvos excluferint ferpen- tes. Gallina autem diluculo egrefla glocidans, mariturn afpidem vocavit, ac per totum diem cum eo commorata frequenter fuccubuit, nec non nifi fero ad tugurium regreffa eft. D. Segerus mifcell. Med. phyf. Germ. De- cur. l.an. 3. obf. 190, p. 358. gallinas aniraa- Jia effe panphaga , & non folum omnibus fere granorum ;generibus , fed omnium animan- tium, cum terreftrium j tum aquatiljum,imd ip- Cent. Post. Pars Pr. Obs. L. 489 ipforum ferpentum , fcorpionum , aliorumque venenatorum carnibus , ftercoribus item hu- manis, femine, & fanguine menftruo, arenis, ac lapillis dele&ari dicit, unde facile fimilia quaedam deglutiunt. Verum iftaec rationi con- fentanea non putem. Imaginationis vim, quae circa humanorum fcetuum formationem maxima eft , in nonnulla etiam animalia agere crediderim. Fientts lib. de viribus imaginationis qu&ft. 20. fol. 332. non tantum , ait, hominum, fed & brutotum imaginatio fignat; ita ut fimiles fint iis rebus , quae tempore coitus parentum phantafiae imprimebantur. Nec difcrepat Vallefii libr. de facra Philo- fophia cap* n. opinio. Idem quoque Arifto- telesfetl. io« problem. 12. nec non Plinius 7. hifior. natural. cap. 12. ftatuunt, addita & ra- tione, cur hominum magis fint diffimiles pa- rentibus , quam brutorum proles. Hominibus enim magis vagam , & celerem in coitu ima- ginationem efle, quam brutis affirmant. Arif toteles etiam brutis imaginationem lib. 3. de animalibus comm. 1 57. tribuit . Quamvis bru- torum minus valida ad fignandum , quam ho- minum fit imaginatio, ut res ipfa clamat. Qui vero rationem brutis denegant , etiam imaginationem tollunt. Isbr* de Diemerbroeck^ Anatom* corp. hujn*- H h 5 m 49<> Observat. Rariorum, nilib. 2. cap, i.fol. 413. Quamvis, ait, bruta animalia imaginatione , intelle&u, & memoria carere quidam dicant , habent tamen quidpiam hifce non multum diflimile , quod operibus aperte indicant. Hoc autem hodiernis non memoriae , fed reminifcentiae nomine intelligitur. Secundum teftimonium Prophetae Jefaja cap. 1. v. 3. cognovitbos poffeflorem fuum ,& afinus praefepe Domini fui. Jeremias cap. 8. v. 7. Etiam ciconia, ait,in ccelo cognovittem* pus fuum, turturque , & grus , & hirundo obfervant tempus adventus fui. Similiter canis herum , domefticofque diftinguit , eorumque di&is eft audiens. Sed & plura in hifce ani- malibus rationis reperiuntur veftigia. Hac de re Rorarjus lib. 1. de ratione brutomm memo* rabile adducit exemplum , quod in aula Car* dinalis Alexandri contigerat. Hujus enim acnicus, fdlo cane comite, venatus, cervum- que in vafta fylva,magno perfecutus ftudio in profundiorem forte inciderat puteum,unde nun- quam prodiiflet,nifi domum reverfus,aulamque latratibus complens, nec non huc illucdifcur- rens domefticis, uti ipfum fequerentur, figni- ficaflet canis, quo animadverfo, herique ab- fentia intelledta, protinus, ut canem nonriulli fequerentur , Cardinalis juflir. Quo duce cum ad puteum perveniflent repertum edux- erunt Cent. Post. Pars Pr. Obs.L. 491 erunt herum. Similia canum exempla paffim legere eft. Quis autem canem herum aliquamdiu re- linquere , hominumque implorare opem do- cukl Nonne igitur illi veluti rationis quandam inefle umbram confiteri necefle habemus \ Multa etiam hoftes difcernunt , fcetufque ab illorum rabie defendunt animalia. Cervum sg- greffura , tefte eodem Rorario , primo fe in arena convolvit, multoque alas onerat pulvere aquila, quem deinde in cervi, fupra quo vo- lat,cujufve in cornibus fedet, oculos conjiciat, ut occaecatus a rupibus praeceps ruat. Simiae aftutiam plurimis oftendunt rebus. Elephas etiam tanquam msgna ratione gaudens rouita miranda exfequitur, te&ibus Plzitarcho, <>ALUano , Plinio , Lipfio , Acofia^ Garciaab Horto,Jacob. Bontio, aliifque fide dignis. Rhinoceros Elephantem invafurus cornu ad durius quoddam acuit corpus, quoillius ven- trem, qua tenuiffima eft cutis, terebret. Deformicarum autem, apumque, atque avi- um,quae nidos, & araneae, quae telam tam ar- "tificiofe texit, cognitione nihil dicam. Nonne etiam Chriftus brutorum quibufdam majorem, quibufdam minorem tribtirt intel- le&um* qui Matth. cap. 10. v. 16. Eftote, ait, prndentes tanqttam [erpentes , e^ finceriy tan- quam eelumb* \ Ga* 49* O B S E R V A T. R A R I 0 R U M, Galenus etiam, cum ifthaec re&e exami- nafTet, exhortat. ad> art. liberal. ftftdia> bruta non prorfus ratione carere dixit : & lib. de ar- te cap. 12, hifce plus, illis minus rationis con- cedendum fcribit. Nec diffidet Ariftoteles lib. 8. hiftar ani- mal. cap. 3. &c* qui hominibus artem , fapien- tiam, prudentiamque, bratis autem quicquam (imile efTe dicit : paulo ante brutis etiam mode- fliam, ferociam, humilitatem atrocitatemque, nec non robur , pigritiam , atque animofita- tem , ac denique fapientia? , prudentiaeque at«* tribuerat fpecimen. Nonnihil etiam brutis inefle , quod ima- ginationi non omnino fitdiffimile,facerdocet Codex. Hoc autem circa conceptum non uf- que adeo invalidum eflfe oves probant Jacobi Genef. 30. verf. 37. Quidenim, quaefo, fi de divina taceamus providentia , efFecit, ut illae variegatoe nafcerentur, nifi difcolores virgae canalibus , quos potaturae accedebant oves , impofitae? D: Atiguftinus lib» 3, de trinit. cap* 12: & lib: 12: de civitate Dei cap: 25« in hanc com- mentaturus hiftoriam imaginationi etiam im- mutandae corporis foetus figurae vim adfcribit. Et lib: 18: de civitat: Dei cap: 5: ubi de bove iEgyptio variegato loquitur, quem Apim, quod extin&j Regis nomen erat, tan- quam Cent. Post. Pars Pr. Obs. L. 493 quam Deum indigitabant iEgyptii , rationem reddit, cur nunquam talis iEgyptiis defecerit Bos : boc autem daemonis ope fa&um putat, cui non difEcile fit variegatum concipientis vaccae imaginationi offerre taurum. Qiiod enim in brutis veris coloribus, corporibufque fit, daemonesfi&is, falfifque figuris in conci- pientibus perficere poffe autumat. Qualifcunque autem haec opjnio Augufki- num fateri brutorum figuras in utero imagi- nationis vi mutari pofTe evidenter oftendit. Haec etiam Hieronymi , Pereryque , ac Val- lefy opinio eft in eundem Genefeos locum. Imaginationis etiam facultas in aliis animali- bus non femel obfervata eft. Memorat Isbn de Diemerbroeck, anatom: libi i: cap: 17: foli 279. femet cum pluribus an. 1626. Mont- furti Camelum Dromada , vulgo Drome- darium , quem Herus pretio videndum ex- hibebat , vidifTe. Huic autem maximo animali latae , & rotundae , fed fiffae ungulse , genua autem admodum craffa, ac tumida, capitifque humani majoris magnitudineerant: Equa forte huic fa&a eft obviam , quam caballus triduo, aut quatriduo ante iniverat, quae fu- bitaneo hujus anjmalis ita territa fuit occurfu, ut repente retrorfum refiliens infidentem rufti- cum in terram excuflerit. Ula , tandem com- pleto ingrayjidationis tempore , peperit pullum , cujus 45>4 O B s E R v A T- & A R I0Ry m/ cujustotumdextrum anterius omnino Drome- darii crus referebat. Hicautem pullus poftea equusevafitvalidus, quemmultisannis fcriptor aratra, &curruscum aliis equis trahentem fe vidiffeaffirmat. Lycofihenes de operibus Dei fol. 550. ex Fin- celioan. 1555. non procul Regiomonto equum fuifferefert, cuithoracis, braccaeque varie ad- rnodum incifae , virifque tum temporis geftari folitae inftar , cutisfuerit. Ejus figura apud Scottum lik.$. mirabiL cap. i6.foL 603. exftat. Avicenna, ac Albertus Magnus 9. de animali- bus pullum , cui accipitris cer vix effet , e g^llinae ovo prodiiffeaffeverant, quod gallinam praetervo- lans hujufmodi avis terruifftt* Andr: Cleyerm focietatis orientalis Javae ma- Jorisprotomedirus Mifcelh Medx fhyfi curtofl Germ. decur z.an: $.obfi 16. foh 3 6". de ov o gal- linaceo memorat , in cujus tefta lerpentis reperta litimago, cujuscaufam fubitum ftatuit horro- rem , adftipulante etiam Sebafi: Scheffero ScboL fracedentis obfifol: 37. Joh-BaptiftaPortamagia nat: lib:2*cap:i$* fol: 22. Si variegatos , inquit , produci cupias equos , ftabula, locave, ubi adrnittuntur ad coitum equi fimilibus ornandaieruntaulads, ha- rum namque colorem referunt equuli. Idem Oppianus lib: de venatione indicat, qui modum demOnftrat, quo difcolores comparentur co- lum- Cent. Po$t. Pars Pr. Obs. L, 49J* lumbae : huic adde Aldrovandum Omitholm lih: 14. cap: i. de monftrisf. 22,5* Ifidorum Ub. iz„ Origin: cap. 1. Calius Rhodiginus lib: 20. cap: 14. aliique in animalibus alba nafci ex genitoribus alba imaginantibus produnt, ficuti de pavoni- bus refertur. Sed ipfum id in equarum quoque gregibus in Hifpania fa&itatum legit Rhodigi- nus, quodJacobusHaebrseusfecit. Celeberrimufr»S7'»za;z Virefius magnoTbeatro Hiftorico part: 2. fol: 575. variegata produ&a fuiffe animalia ufu conftare fcribit, loco, ubi parentes coituri effent , albis , nigrifque , ti- griumve maculis,aut pomorum,ceraforumque coloribus diftin&is velis contefto. Joh: Baptifta Porta eodem libro, quo pa&o hirfuti canes, albaequefues, nec non candida comparari queant pecora, docet. Quandoquidem ergo humani fcetus prsegnan- tium imaginatione varia admodum figna, im- preffionefque, acfigurasrecipere poffunt, quid ni & in brutorum fcetibus (fiquidem haee non omnino imaginatione deftituuntur) fimile quid interdum confpieiatur ? Jacobi Haebran autem ovium maculas dW vina quadamortas providentia nonnullidicent. loh: de Mey Phyfiolog: facr: cap: iS.fokji. Probabile, inquit, eft* naturalem fuiffe hunc effe&um : intenfiffimum enim obtutum* kv ali- quam rem cum vehemeriti ejns imagin&ione in ip- 4p6 Observat. Rariorum ipfo ardore coeuntium , atque in articulo concep- tionis , valere plurimum ad varie colorandum , & afficiendum conceptum , ad fimilitudinem nempe illius rei , quae tunc vifa , & cogitata fue- rit, multis auctoritatibus , & certiffimis con- ftat experimentis. Ars igitur , qua Iacobus ufus eft, naturalisdici poteft, ut efFechis* qui con- fequutus eft, naturalis etiam fuit ; verum huic Iacobi artificio Deus ita benedixit , ut prorfus ex voto fuccefTerit, quod fuiceperat. Ubifin- gularis etiam poteft obfervari divinae providentias adminiftratio , quia caufa illa non eft adeo effi- cax, & neceflaria, quin faepe fallat ; cum fit caufa partialis, quae a fortiori faepe vincipoteft. Quod etiam nunc experiuntur, qaieademarte conantur canes, aves, aliaque animalia variis coloribus diftinch procurare, quos faepe defti- tuitfpes, etfiomnemmoverint lapidem. Sta- tnendum igitur videtur , itapergitidem, Deum peculiari fuo concurfu, ut benediceret Iacobo , atque eum ditaret , applicuilTe phantafiam ad hanc verficolorem virgarum imaginationem , & ita caufas fecundas movnTe, utin effe&uproducen- do nihil impediret , quo minus omnia fecundum lacobi procederentintentionem. Haec de Bafilifco ex annofi galli ovo pro- ductione; nunc an e ferpente proveniat, vi- deamus. Hoc autem ferpentum genus non tantum, Cent. Post. Pars Pr. Obs. L. 497 anexiftat, fedetiam an unquam extiterit* du- bitatur. Galenuslib: io.de fimpl: medicam:facult:foh ntihi 72. fe nunquam beftiam , feu feram regiam , quam vocant Bafilifcum , vidiffe fcribit: &, fi vera funt, inquit, qugede hac referuntur, pe- riculofum etiam eft vel prope ad illam acce- dere. Eadem fcribunt Cardanus de venents lib. li eap. 16.& Andr.Matthioluscomm. adDiofcoridz lib. 6. cap. ult. Rbafes accuratus rerum novarum indagator, aliique, quiin Africadegerunt, inquaregione, ut tradit Avicenna lib. %.fen. 7. tr. q.cap. 22 , Solinufque cap. 40. & *s£lianus 3. animal. ortus t&Bafilifcusy nullam illius mentionem faciunt, quamvisautem nonnulli ejusmeminerint, non male tamen indicafle videtur Hermolaus Barba- rus, qui lib. 2. CorolL in Diofcorid. cap. 219 Arabes, ac prascipue quidem Avicennam de- fcriptis ferpentibus non paucos commififfe erro- res, incertofque admodum plurima perperam non abfque mendaciorum naevis ftatuifTe affe- rit. P. Bellonius , qui in Orientalibus diutius vixit regionibus, multa quidem de venenatis anima- libusobfervavit, nufpiamtamen Bafilifci memi- nit. Hic equidem obfervationibus fingularibus, & memorab. rerum* Lb. 2. cap, ji.pag.iiz.ubi Xi de 4S>& O B S E R V A T. R A R I 6 R U M, de ferpentibus agit , alatos dari teftatur Dn- cones; hifceautem Bafilifci minimetribuuntur qualitates. Bochartus de Animal, S* Script. part. i, cap. 10 />• 404. ubi de vero Bafilifco , quiferpens eft infeftiffimus, agit , quem ego , utut de hujus forma, viribufque non ita inter omnes con- veniat, dari cum viris maximis crediderim , abjit , inquit , igitur a nobis , ut alas addamus tali monfiroy quod velfola reputatione tamefi terribile. Sed nec noftris temporibus ullus unquam vifus eft talis, qualem defcripfere Veteres,nec ullibi terrarum reperitur Bafilifcus. Recentiorum tamen nonnulli hiftorias quat dam de eo le&oribus obtruderegeftiunt. Refert Platina de vitis Pontificum de Bafi- lifcoy cujus venenoRomae fub formcequodam prope fanctae Lucm templum degeatis tota in- fe&a fuerit urbs , quique Leonis IV. Pontificis Max, precibus, memorante Scaligero exercitat. 546. §. 4. extin&us fuerit. Verum, quia nec Platina , nec Scaliger figuram ejus expreffit , arine ibidem venenatusferpens, an aliudquod- dam latuerit monftrum , afleri non poteft. Ne- que enim letalem dari Bafilifcum , fed animal quoddampro eo habitum fuifte h#c probant te- ftimonia. Idemde ferpente, cujus cadaverfe inter Ctfaris Maximiliani thefauros vidifle re- fert Cbnt. Post. Pars Pr. Obs. L. 499 fert H. Mercurialis de vtnenis lib. i. cap. 21, ac de Bafilifco fylveftri dicendum eft, quem Chriftoph. Encelius lib. $.dere metalli cap.\\. a Paftore quodam acuta fecuri occifum ie vi- difle tradit : Nam nec Encelius forte, nec Pa- ftor BaJilifcHm novit , quod vel hinc patet, quia neuter eminentiarum quarundam capitis mentionem fecit, quas haud dubie rion minus obfervaflent, quam alii, modoverus fuiflet Ba- flifcus. Quod fi etiam Paftor hunc ferpen- tem ranas , vermefque comedentem vidiflet, ut fibi ab hoc narratum iwEncelius t&zNieren- bergio lib. 6. cap. 20. non adeo funeftus fuit, ut nngitur, cum afpectu non necaret : Quare etiam Nierenbergius, an Bafilifcus Afer fue- rit, dubitat. Rarum admodum exemplum refert Joh* Pincierius Medicinae Profeflbr Marpurgenfis lib: 3. cs£nigm: 22: quod a D. Mofano Archie* pifcopo Cafalenfi fe accepifle dicit. Narrat enim Bafilifcxm Wzrkvixan. i^Sy.extitifle, qui adul- tam magnitudine aequans gallinam caput, quod tanquam gallilndicifuerit crifta, veluti corona infigne, flavoque, ac cceruleo diftindum colo- re extulerit. Oculi ei erant, quales bufonis, corpufque alis praeditum , mirifque variegatum coloribus, qui flavi imprimis, cceruleique, ac rubri, vel etiam virides apparebant. Longis ille flavefcentibufque gallo fimilis incefferat pe- Ii 2 di- $60 Observ at. Rariorum,' dibus, poft quos duo, quales bufonibus funt J confpiciebantur. Incurvata denique ei , ere&a- que erat cauda , cujus fuperior pars maculis no- tata erat, flavefcebat autem inferior, extremi- tate bufonis colorem referente. Jvh. quidam Jaurerus e Silefia oriundus monftrum hoc liber- tatis fpe ex antro educturus fpeculis quorundam confihumfecutus fe totum cinxit , unde Bafi- lifcus, formafuaconfpe&a, extm&usfuerit. Haec autem ita quidem traduntur, fed plus mererentur fidei , fi oculatum fe dixiflet teftem Afofanus. Tacent etiam hac de re omnia temporis illius hiftoriarum monumenta. S ed nec in fubterraneis antris , in quae demiffi homines illico intereunt, fufrocanturve, Bafi- lifci latere dicendi funt , qui toxico necent. Va- poresenim maligni antra implentes vitam homini quamcitiffimeeripere valent, cujufmodi exem- plorum vetuftas plena eft , ac caufa innotefcit. Qua de re legatur Lycofthenestratl. de operibus Dei , nec non Licetus , qui referunt c fepulchris, quae diutius occlufa fuerant , apertis erumpentes plurimos ftrangulafTe vapores. De venenato quodam puteo in oppidulo , 7/7- liers nonproculVernolioNormanniae SimonVt- rejiuspag. i.fol. 2,02. agit. Seneca qmft. naturalibus multarum Italiae via- rum antra venenofumexhalare vaporem , quoin- fpi- Cent. Post. Pars Pr. Obs. L. 501 fpiratohomines, bmtaque extincti fuerint • te- ftatur, ita ut & aves eo tafts deciderint mor- tuae. Plara apud Fontanum analeB. obf 22. ac MarcelL Donatum lib. 2. hifi. med.mirab.cap. C. extant. Quin etiam fulphureum carbonum extinctorum vaporem pulmonum vias omnino occJudere , honlinemque fubito fuffocare vi- demus. Quamvis autem vel mille homines , ut re- tulit Mofanus , Bafilifcum illum viderint,unjus tamen tantum adducitur , Teflerarii videlicet teftimonium , qui prxdx precium haud dubie in aftris meljus, quam naturalium rerum di- ftinguere novit fornias. Egregium , fi d?s placet, hac in re latet my- fterium. Solus in fpecu repertus fuit Bafilifcus. Ubi autem gallus pater erat ? Scilicet iile folus per longos viarum errores ex Africa in Euro- pam pervenit, Statuunt recentiores multi omnia ex ovis pro- dire animalia: quod & juxta Veteres in ferpen- tibus verum eft. Sacer etiam Codex Efaj. Nechominis, inquit, tan- tum,velaliorum animajntiumexitiis datus, fed terr^equoque ipfiius, quampollunt, &exurit, ubicumque ferale fortitur receptaculum. Deni- que extinguit herbas , necat arbores, ipfasetiam corrumpitauras, ita ut aera nulla alitum impune tranfvolctinfeftamfpiritupeftilenti. Cum mo- vetur media corporis parteferpit, raediaarduus cft, &excelfus. Quin etiam, quod magis mirere, nonnulli aliud animal Bafilifcum mortuum attingens,pro- piufve accedens extemplo extingui fcribere non verentur. Quod& 3&vmdxSolinus, qainede- fiincto quidem vim deefle fcribit. Quae fi vera fint , quoquaefo pa<5to tot viri ce- lebres Baflifcum non vivum tantum , fed & mor- tuum Cent. Post. ParsPr. Obs. L 50^ tuum tam accurate defcripferunt? Eft enimani- mal non ingens , ac propius confpiciendum- Quomodoille, quifpeculisundique munitus erat, ad Bafilifcum abfqueCerto vitae difcrimine properavit? vel an refpiratione tam diu caruit? Quidam enim extitifle memorantur Bafilifci9qui non foium vicinum locurn, fed & totas, tefte Philoftrato vifa Apoilonii , infecerint regiones. Quare autem fuo monftrum extinguiturve- neno? Hocenim fi certum eft, illietiam, qui alios afflatu necarunt ( qualis erat virgo Alexan- dro Magno dono data= , nec non Italus ille, quorum fcholio ad obf. 22. de efu Aranearum mentio facta ) cognato interiiflenttoxico. Quomodo Avicenna rubros eioculos,aliive flavos y aut flammeos efle dixiflent ? Cur autem contra letalem Bafilifci morfum remedia praefcribuntur , cum fit infanabile vul- nus? necquifquam ei ita appropinquare poflit, ut morfu laedatur l Haec certe non folo ad- fpe&u/ed ferpentum more , morfu videlicet , il- lum nocereindicant. De remediis parti venenato Bafilifci denee laefaeadhibendislegatur Cafpar Bartholinus Th* fil. exercit. mifeell.p. jO.Diofcoridesl-6* cap.ult. atque Erafiftratus Caftoreum prodefle afTerunt. tunc temporis Leyd# degenti, per literas fignificavit fimile quoddam artificiale corpus rajae falfo Hafr nias pro Bajilifco fuiffe obtrufum. Petrus Borellm hift. & obferv. rarior. med. phyfcentur. z. obf. j^fol. 169 Multi, inquit, in mufeisoftenduntifo/£/*/w, dracones alatos , raan- 508 Observat. Rariorum, mandragoras figuram humanam referentes, quae multos ad horum realitatem affeverandam mo> uuere, licetcerto fciam artehaec omnia parari; fi enim exifterent , rariora reperirentur. Vidi cnim exmureexcoriato, &exficcatoBafihfcum confe&um , ex pifce veroRaja exenterato , collo oblongato , & corona incifionibusfa&a fir Draco volans coronatus , qui ab aliis etiam Rafilifci no- mine infignitur. Multos ejufmodi vidi apud Italumquendam, quiiis fibi vi&umquaerebat, curiofi enim eas ab illo emebant;Ipfe autem often- ditmihi modum eosconficiendi. Denique fi B^/*///c/« animal efletcertum, in Noe etiam fuifTet arca , rerum enim Creator Genef. cap. 6.v.j. fe deletururrt omnia reptilia h terra dicit , & v. 19. 20. Noachum , ut ex fin- gulis univerfas terrae animalium fpeciebus bina, inafculum nempe , &fcemiuam in arcam intro- ducat, Sccap.j.v.S. 9. ex omnibus univerfse carnisanimalibus bina in Noachi arcam ingrefTa teftatur. Cap. autem8.^. i9.omnesbeftias, re- pentes, acvolantes, vel fuper terram fek mo- ventes ex arca egreffas fuiffe legimus. Horum animalium in numero Ba/ilifcus fueritnecefTeeft, liquidem juxtacommunemopinionem nulla ani- malium fpecies perierit , nec poft creationem flovagenerata fuerit. Bafilifcum autem in Arca fuifTe vero fimile non eft, Reliqua namque in- terfeciffet animalia veneno. Vel fi fuit , vifu non Cent. Post. Pars Pr. Ob$. L. jfo^ ijon necavit ; Neque enim alias evafiflet fummus cuftos Noachus. Nifi forte miraculo contigifle quis dicat , ut nulli Bafilifcus intulerit noxam, fiquidem ex diluvii Hiftoria quaevis animalia fo- litas in arca exercuifle operationes , nec non nam- rali, accujufquenaturaeconvenientevixifle con- ftetalimento. Nec cuivis, opinor, ufque adeo perfpicuura erit, curVeteres hoc animal, decujus indole valde dubitatur , tam varie defcripferint. Ne tamen omnis in ipfos coniiciatur culpa, fciendum eft , hieroglyphicam eorum in fcriptis latere veritatem , quaingratus, acmalignus ex- primitur homo. Eft enim illis Bafilifcus quod- dam ufusnonexiguiemblema. W' Franz>ius de hifior. animal.facrapart. 4» cap. f.fol. 529.Et(i , inquit, hoc animai quo- que eft imago Diaboli , cujus tanta eft pernicies, utfeducantur, quinon tantum con- verfantur cum ipfis diabolis , tamen commode referri poteft ad maleficos. Sicutigitur halitu in- ter&citBafilifeus9 ita malefici voce calumniante plurimis nocent. Nonnulli , ut eum exiftere 6ftendant , urbi 1 BafileaeaB^/^nomenobtigifleftatuunt, qui ibidemlocifubpontequodam repertus fit. Haec autemaplurimis explofaeft opinio, quam null& nitiidxione Munfierus lib. 3. CofmographU fcri- bit. Varia 510 0 B S E R V A T . R A R 1 0 R U M ] Varia equidemdenominis iftius origine pra£ feruntur. Nonnullienim illuda Rheni traje&u ortum tradunt , unde PaJJilea vernacule, five Pajfily tefte Beato Rhenano9 di&afiturbs, Ejufdem quoque Ammianus Marcellinns lib. hifl. 30. meminit, Bafiliamque vocat, aliiau- tem Bajileam dicunt , ac fi regia fignificetur urbs. Quidam l Bajilina Cafaris luliani Matredi&am putant. Aquibusdiverfi&zy?/^ praecipuo quo- dam Romano deberi originem ftatuunt. A Bafi- lica nonnulli , five Templo ab Augufla, five Augfi, illuc tranflato provenifTe autumant. P: Cluverius denique Germania antiq. lib. 2: cap: 5: fol: 22: a magna quadam quercu deo cuidam Bafil facra, atquelmperatoris Valentiniani tem- pore > qui Bajileam an. Chrifti 374. condidifle fertur ,?fuperftite denominatam memorat urbem* Quidautem S. Scripturae locis adeo clare de Bajilifco agentibusfiet| Certum utique eft, quoties in hac illius fit mentio, regiam quandam , mafignamque ad- roodum ferpentis, qui fumma veneni alios fu- peret vehementia, intelligi fpeciem, qua ho- minum vitia , malignique notantur animi. Ita C3iptProverb.cap.il. v. 52. Velut ferpens mor- debit) & velut tfiphoni (quidam vertunt Bafi- lifcus ) punget ; nec non Ieremiam cap.%. v. 17. Immittamineos ferpentes^ &Bafilifcos incjuo§ nullaeflincantatio , grmordebunt vosy ait Do- mi- C*nt. Post. Pars Pr. Obs. L, jii winus. Perhofce AfTyriicommode intelligi pofc funt. Legimus & Efaja cap. n. v. %.oblel~babitfc latlens infans fuper foramen afpidis ; grfuper cavtrnam y tfipbonis ( nonnullis 'Rafilifci ) qui nuper ablaclatus efi , manummittet. Prteceden- tzv.6. Ecclefiae prsedicitur pax fubita gentium ad Chriftianifmum converfionefutura. - DdndeOrthodoxorum, paganorumqueco- habitatio, veraeque Ecclefiae at^haereticis por- tenditur feparatio , quorum do&rinam veluti veneno quodam infe<5fcam Bafilifcus fignificat : qui ferpens longe peflimus Antichrifti quaedam eft effigies. Afpidis autem antrumhujus fedem , templa , & caetus notat. La&ens ilie puer veri- tatis funt Do&ores (quamvis Pf.S.v.z. ita etiam vocentur Apoftoli) qui variis ac praefertim refor- mationis temporibusAntichrifto fe oppofuerunt. Per dele&ationen fuper afpidis cavernara , ma- numque in eam immiffam pugna verorum Pa- ftorum contra Romani Pontificis tyrannidem , eorumque fignificatur vi&oria. Praeterea Efaia c. 14. v. 29. Ne Uteris PaU- fiina tota , quod confratla fit virga percutientis te, nameradiceferpentis exit Bafilifcus. Hunc locum B. Hierommus de Oz,ia agere fcribit, qui ferpentis inftar Palaeftinos pupugerat. Ejus enim de ftirpe alius ferpens, Ezechias fcilicet. gravior, infeftiorque, ac vdutiBafihfcus, pro« 4iu $i% Obsehvat. Rariorum,' dit. Atque ifta quidem egregie ita exponunturi quamvis & de Meffia hic fermonem effe hiero- glyphicumfufpicariliceat.Videfis viri excellen- tiff. Sam: Bocharti Hieroz^oicon.fivede AnimaU S. Scriptura part. z. cap. 10. pag: 405. , & 406. quodeft omnigena eruditione, atque do&rina Jocupletiffimum opus* Denique Cap. 59. v. 5. ejufdem : Ova Baiilifci excludunty &c. qui co- meditde ovis eornm , morietur : &fiquis ea con- teraty erumpetvipera. Ovahaecfuntcrimina, & fcelera, quae cogitatione concepta per opera cxcluduntur. Plura Bochartus d. 1. Sed ifta hu- jusnon funt fori» Quare verum quidem ferpentem exiftere, qui Bafilifcus vocetur, cum tantis viris, atque ipfo Sacro Codice tefte, qui a* figmentis non mutuatur fimilitudines, exiftimaverim. Illum autem om- niumlongepeffimum nemoignorarepoteft. Ita cnim Lucams lib. 9. Vharfal. Sibilaque effundens cuntlas terrentia peftes, jinte venenanocenslaie fibifubmovet omne Vnlgus , & in vacua regnat Bajilifcus arena* Verura quicquid de illo fupra modum traditur, damnandum ccnfeo. Alasitaque, funeftumque fibilum, atqueadfpe#um(nontamen haliturn) nugis deberi, quaeque interdum hifce in regio- nibus circumferuntur , cadavera ex aliis animali- busarte effi&aaflero. F I N I S. INDEX RERUM, Quaflionumque Tomi hujusfecundi* Clrca capitis vulnerum , utcutique levium , prog- noftica valde circumfpe&um decet efle Medi- cum. pag. i An capitis vulnus cum pericranii contufione minime letale fit i p. $ Exempla quorundam , qui , capite pugno caefo > finc ulloexternovulnereobiSre. p.6 Capitis vulnera leviter infli&a , fegniterque tractata letalia evadunt. p.7 Graviifima vulnera cum ipfa etiam cerebri fubftantiee deper ditione ab expertis Chirurgis curata. p. 8 Curcontufio, vulnufque pericranii Akedicofintfuf- peaa< p.8 !Num caput vulneratis poft diem quadragefimum re- fpe&uiftiusvulnerisnihilfittimendum ? p. 9 In omni capitis contufione quam gravia comitantur fymptomata , non ftatim ad cutis apertionem, cra- niive terebrationem recurrendum. p. 1 £ Unde fiat , ut quifquam , vulnerato capite , fangui- nemnon folum peros evomat, fed &pofteaper alvum ejiciat ? p. 20. &c. Unde quibufdam abfcefTus in hepate a capitis gravi vulnere oriatur ? p. 22. &c. Quibusoifis fyncipitis cavitas fupra palpebras magna» quibus parva fit , nec non quibus plane defit £ p.jo. jr Quisfit hujus cavitatis ufus Z p.$2.$cc* Paralyfes inveteratae ira , terroreve fubito fublatae. Muti continuo vocales, p. 41. &c. Qusenam fo cauia ? quod paraly ticis motus ? rautifque Index R e r u m. fubito reftituatur vox ? p. 40» 43. Vifus longo tempore deficiens foeminae feliciter poft longam a cibo abftinentiam reftitutus. p. 44 Utrum fternutatio levis epil: pfia dici queat ? p. 45 Sternutationis caufe varise. p. 46- &c Sternutationes iriterdum falutares > interdum vero noxise. p 48 Unde orta fternutantibus bene precandi confuetudo ? p.50 Superftitiofum olim hujus confuetudinis initium. p.50 Cur epilepfia Graecis morbus facer di&us?p. 51. 178 An perverfa fit confuetudo etiam hodie fternutantibus beneprecari? p 52 Teftiumcum plurimisaliiscorporispartibus 5 impri- mis cum cerebro , & nervis valde magnafympathia. Damna quamplurima >imo mors fubitanea ex immo- dico veheris ufu. p. $7 Membrana? nafum intus cingentis magna cum menin- gibus cerebri affinitas. p.6o Anne humor aqueus poft infli&um Vulnus egreflus ita reftitui pofiit > ut vifus recuperetur f p. 65 Cur oculorum alterutro Isefo > uterque eurandi gra- tiafitoccludendus? p-68 Utrum medicamentis humores e laefis oculis egreffi reftituantur t Ibid. Sciverintne veteres reftitutionem humOrum in ocu- lis/5 p.69 Qyo pa&o humorum reftitutio in oculis fiat t p. 70 Quo temporis fpatio reftituatur deperditus ille hu- mor? p. 71 Cur medicamenta oculo hunaoribus orbato applicen- . tur? Ibid. Utmai humor e lasfo oculoefHuensfit excrementi- tius ? INDEX R.ERUM. tius? p.75 Anne & ipfe reftitui poffit humor oculi cryftallinus f Exophthalmia nonfolum a caufis externis , fed & in« ternis oritur. p. 79 Cur oculo multum propendente nervi optici non fiac ruptio»3 p.8$ Utrum cucurbitulge nuchse appofitse oculum proci- dentem juvent i p. 84 Hippofne palpebrarum , an oculorum fit vitium * p.89 Infe&a in aures irrumpentia gravium lymptomatum, imointerdum mortis caufa , p. 95 Inftrumenta , & medieamenta infe&is educendis , ne- candifque idonea. p. 99. 100 Non omnis tortura oris fpafmuseft Cynicus* p. 105 Unde illa plerumque oris diftorfio? Ibid. Inter tumores lividos , pravaque labiorum ulcera , Sc cancrum diftinguendum eft. p. 1 07 Hydrocephali humor variis colligitur capitis locis. p. 110 A partibufne externis ille ad ventriculos , an vice ver- faderivetur? p. 112 Utrum embryoni proveniat Hydrocephalus ? p. 1 « $ 117- 124 Cur hic humor cerebri ventriculos occupans apople» xiam non producat i p. 1 1 4 Qusenam fit hydrocephali caufa. p, 1 1 6. 1 2 U Hydrocephalus puerorum morbus rarifEme in iis » quibus cranium omnino clauditur, exoritur. p. 1 1 % Curmagis afFe&us ille in Infantibus, quam adultis obfervetur? p. 119 Anne & in brutis reperiantur hydrocephali ? Ibid. CJuopaftoliquor ille incerebri perveniat cavitates? p. 121 Kk Z Q«q Index Rervm: caecus evaferit f Ibid. Utrumcurationemadmittathydrocephalus? p. 129 An idem fit incidendus ? p. 1 $ I Utrum quifquam abfque nutrimento ultra VII. dies viverequeat? P-*47 Exempla eorum , qui diutius abfque alimentis fuper- fuere ? p. 148 Utrum Dei hsec fuerint miracula , an veneficia , ar- tefve diabolicse , aut impoftura? , fallaciseve.^p. 15 1 Quidnam appetitum imminuat , vel omnino aufe- rat? P-^59 Kum particulae qua?dam corporis difibluta? , quales funt pingues * nec non medulla , vifcida pituita » &c. inedias tempore alimentum prsebeant £ p. 162 An tabaco aliquamdiu vita fuftentari poffit t p. 16 j Quam ob rationem fames per aliquot dies fedetur glo- bo plumbeo in ore detento, volutatoque ? p. 165 Diuturniores funt ciborum abftinentia? aegrotis,quam fanis, robuftifque. p. 16$ Unde multa animalia , & infe&a tota hyeme abfque alimento vivant >«* p. 1 69 Cur pueris familiarior fit epilepfia* quam adultis ? fit I k d e * R n u m: fit? p.17* Cur olim hic morbus Iunaticus di&us fit* Ibid. Unde quibusdam cachecticis materia nigra tam per os , quam per alvum ejiciatur i p. 186 Per quam viam ad ventriculum perveniat ? p. 189 An per vafa brevia communio detur ventriculo cum liene? Ibid. Cum rami vaforum brevium terminentur inter tunicas ventriculi, qui fanguis in ejus cavum effluat i p. 194 Cur vas breve venofum iis , qui vomitu fanguinis obierunt , ufque adeo intumefcat r p. 19^ Per quas vias menftruus per vomitum ejectus fanguis , quibufdam mulieribus ad ventriculum pervene- rit j* p. 199 Cur ejufmodi fanguinis vomitus innuptis magis con- tingat, quam maritatis ? Ibid. Per quam viam glans plumbea deglutita in veficam tranfierit^ p.2o2 Nonperlactea, lymphaticavevafa. p. 2o£ Scriptoris opinio. Jbid» Acicula ureteri alteri inhaerens reperta. p. 206 Dantur in velica urinaria, pori foras fpe&antes , & contra. p. 207 De duris quibusdam , folidifque corporibus cafu de- glutitis, pofteaque per urinarias vias excretis. p. 210 De moliioribus devoratis , quse immutata cum urina exiere. p.2i2 An Iliaco morbo afHictis glans plumbea 9 vel aurea prebenda? p. 214 Mutui inteftinorum ingrefTus exempla. p. 2 16 Utrum hoc cafu Mercurius fit propinandus ? p. 2 1 7 Quaenam ante ejus exhibitionem fint obfervanda Me- dico£ p. 218 Exemplaeorurai qui hydrargyrum magn£> abfque Kk 3 00% IJJDEX R. fi S U M j noxa , fumpfere copi£. Ibid. An philtris arnor conciliari , vel aboleri polfit <* p. 22e Quid fit Hippomanes ? ^ p. 22$ Variorum exempla, cpibus pro philtro menftruus fanguis fueritexhibitus. p. 224 De fymptomatibus poft ejus affumtionem oboitis, Ibid. Sitnefanguismenftruusvenenatus? p. 227 Utrum ejus ufu interno menftrua obftru&a promove- ri poffint £ p. 229 Anne vi fermentativa polleat ? Ibid. Unde haec ei virtus j? p. 25 o Quaenam fit menftrui fluxus caufa ? Ibid. Qyasnam fit ardoris , furorifque animalium caufa. p.2$r Utrum plethora vera fit menftrui fluxus caufa * p-2$2 Cur non uno 3 eodemque tempore mulieribus manet menftruus cruor Z P«23$ cQuam ob caufam prasgnantes menftruo plerumque non laborent fluxu ? Ibid, Cur quamplurima bruta menftruis careant f p. 2 3 4 Infignis fermentandi vis femini mafculino ineft.p.23 5 De pilofis globis in ventriculis quorundam animalium repertis p. 237 In quadrupedum ventriculis duplex reperitur globo- rum genus , alterum omnino pilofum. p. 23 S Efilis intertextis herbarum, plantarumque fibrillis alterum. p. 240 Quomodo illi proveniant j P241 De corporibus quibufdam duris, angulofifque acu- mine inteftina perforantibus. p. 244 De infe&is devoratis. p. 248 Quantum valeat in affumendis tam nutrimentis, quam medicamentis confuetudo. ¥z5° Diutur- N D E X R. E R U MJ Diuturnior ciborum flatulentorum ufus noxius.p.2^ >}on omnia cordis vulnera letalia. p* 258 Utrum in hominum inteftinis plurimse reperiantur glandula? f p. 260 Utrum inteftinorum , & prsefertim tenuium > fanabi- lia fint vulnera i p. 266 Quomodo iutelligendus Aph.Hipp. 18.&26. feft. 6. p. 169 Immedicabile videtur Inteftinorum tenuium vulnus , fiquidem chyli , fcecumque portio ex iis in cavita- tem abdominis defcendat , ibique putrefcat.p.27 1 Varia exeiionis ventriculi exempla. p* 275 Quid per syK&vcnv Galeni intelligendum | p. 277 Quibus remediis ardori ventricul: fuccurratur. Ibid. Dantur peculiares lymphag colle&iones in pluribus corporis partibus, p 288 Utrum afcites abfque ulla vifcerum laefione detur <* p. 29$ Hydatides in cavitate abdominis. Ibid. Eaedem per alvuro eje&se. p. 296 An illse interdum m fteatomata 3 atheromata , &c. tractu temporis mutentur ? p. 298 Qusenam hydropis , dequoobfervavimus, caufafue- rit ? p. 305? Utrum a vafculorum lymphaticorum ruptione orta fit«* p. 306 Unde color rubicundus aquse intra peritonsei duplica* turamcontentaey Ibid. An&brutahydropifintobnoxia/9 p* 308 Utrum vermes in quibufvis produci poffint corporis partibus ? p. %\$s An gravidarum uterus increfcente fcetu craffior fiat f Qusenamfitcaufarupturaegravidiuteri^ V-3*6 Illsefa matrice fcetus in cavo abdominis repemis.uo Kk4 Quo I N D * X R. * & U US Qgo pa&o id fieri potuerit s> p. $Zt Fcetus mortuus per umbilicum > fuppuratione fa&a» matrefuperftiteexiens. p. 322 Cur mulieres quaedam abfque fanitatis detrimento fluxu menftruo careant ? p» 3 24 An praeter vafa umbilicalia alia detur via > per quam fcetus in utero nutriatur > refpiretque ? p. 3 3 1 Argumenta fcetum per os nutriri probantia. J bid, Epiglottis laryngis rimulse embryonibus naturaliter eft agglutinata. p. 33 3 Fcetum nutrimentum in utero peros admittere , prse- ter recentiores aliquot , jam olim Hippocrates, Ga- lenus , Democritm , Epicurus > P/dfo , wAriflotelesy aliique docuere. p* 3 5 5 Unde generetur meconium $ p. 340 "Unde nigrum evadat ? p- 341 In embryonibus non tantum humanis 5 fed & brutis oculi claufi , & fub palpebris firmker fibi adhseren- tes occulti exiftunt. p» 342 Xabia illis funt a fe invicem feparata. Ibid. Linguam inter maxillas aliquo modo habent promi- nentem. lbid. ut & p. 347 Occlufo, confolidatoque umbilico in lucem prodeunt vituli. Ibid. Utrumliquor, cuifcetusin uteroinnatat , nutritius, an excrementitiusfit / p. 34; Kon eft urina fcetus. Ibid. Fcetus vefica in utero poftremis geftationis menfibus femperplenareperitur. Ibidem. Utrumomnisin vefica colligatur , & ad partum uf- que retineatur embryonibus urina ? Ibid, Imminuitur liquor , cui innatat , quo major evadit fcetus. p. 344 Reperitur & ille in omnibus , licet nec mingant , nec k ludent,anjmalibus, Ibid. m~ Sal- Salfufne liquor hic fit , anacer. IbidJ Utrum vivis carbonibus impofitus , avolante portio- ne humidiore , glutinofus fiat, concrefcatque i* Ibid. Num lympha intra amnium contenta fitfudor fcetus f P-346 Cur fcetus tanta lymphse quantitate obrutus non fuf- focetur .<* Ibid. Vitulis, equulifque, antequamemittunturinaerem, labia glandulofo quodam corpore oblita. p. 347 Perperam hoc corpus veteres in equinis pullis Hippo- manes dixere. Ibid. Utrum equa mater , fi quis carunculam hanc praeri- puerit, fnetum ad ubera non admittat ? Ibid. Caruncula haec e multis inftar fpongias contexta eft tubulis. p. $48 Perhosliquor membranis contentus in osvituliim- pellitur. Ibid. Quo pa&o hoc fiat i Ibid. Caruncula etiam venis , arteriifque inferne ab ore provenientibus praedita eft. Ibid. Cur rariffime confpiciatur £ p. 349 Quamobrem in humanis fcetibus non reperiatur fimi- le corpufculum /• p. 342. 347. 550 Quomodo obftrufto nafo, plenoque ore deglutiatj re- fpiretque fcetus , cum id adultis fa&u perquam fit difficile? Ibid. An fcetus in utero omni careac aere t p. 3 56 Idem aliquatenus per os refpirat. p. $ $2 Duplex eft refpiratio vifibilis , & minus vifibilis» Quomodo Judici conftarepoffit , an mater fcetum in- terfecerit , an vero mortuus prodierit < Ibid. Utrum liquores omnes prsediti fint corpufculis qui* bufdamaereis? P- 354 Kk5 Afrfc iNDEXlauMi ASris etiam nonnihil aquse admifceri conftat experi- mentis. P-355? Fcetus extra uterum membranis inclufus fine externa refpiratione per horas aliquot vivere poteft. Ibid. Humorum motus in fcetu propter recens infpirati ? ac externi aeris defe&Um tardior eft. p. 3 $6 Utrum fcetus ante natalem ploret 9 pullufque intra ovumpjpiat? P«357 Fcetum in ucero refpirare jam olim Hippocrates , Gale- nufque docuit. \ P-35& Cur umbilicalis funiculi a fcetus abdomine feparatio- nem non fequatur fanguinis in membranis uteri pro- fufio»3 P«359 De Italo annorum XL. qui ab ineunte setate fine po- dicis , penifque nota vixerat. p. 363 Queenam (it formationis monftroforum fcetuum cau- fa? ... P-370 Quomodo imaginationis maternce operatio infcetus tranfeat f p. 371 An imaginationis maternae in fcetum poteftas etiam in brutis animadvertatur ? P • 3 79 Item Schol. Obf. 50. p. 489 De nsevorum uterinorum varietate. p. 380 Utrum nsevi 3 qui figuram fru&uum referunt > colo- re , quo maturi fructus , quos mater defideraverat, eodem tempore imbuantur i p. 3 8 1 Quaenam hujus phoenomeni (it caufa t p. 3 83 Quomodo hi nasvi tollendi f p. 3 84 Utrum conducat faliva jejunaematris £ p. 385 Utrum nsevos abfcindere fas fit ? p. 386 Qusenam cautio refcindendis adhibenda fit ? p. 3 87 Utrum rene a calculo obftru&o , alter omnino fanus urinae tranfmittendae fufficiat i p. 3 90 An ladtea fubftantia , quae quibufdam cum urinaex- cretafuit, chylusfit? * P« 39^ Per .1 M D E X R E R.VM, Per quas ille vias in veficam perveniat ? P-397 Num per vafa laftea eo dcferatur ? Ibid. An albus muiieium fluxus chylofa fit materia $ p. 399 Quaenam lacteae urinae fit caufa i p. 400 "Utrum occlufa penis extremitate , urethraque perfo- rata liberos quis procreare p< ffit i p. 404 Num mulier , femine virili in vulvam non intromiflb, concipere queat ?, p. 40^ Vtrum claufo hymene virgo impraegnari poffit^p.407 Quaenam remedia tollendis urethrse excrefcentiiscon- veniant/ P«4H Num acria,& corrofiva hifce adhibere liceat Z p. 41Z Vtrum poft irritum medicamentorum ufum ferro , vel igne tollendae fint? p. 4 16 Variae funt caufae , quse virum , etiamfi genitalibus gaudeat partibus , fuboli procreandse minus red- aantidoneum. P-4I7 Vrum venae-fe&io pone aures , ut fentit Hippocratesy tarditatis in a&u venereo caufa efTe poiHt ? Ibid. Numfrigida, cum extrinfecus admota, tum intrin- fecusamimptagenitalium adferant debilitatem?4i8 Vtrum opium , cicuta , mandragora , &c. veneris imminuant, auferantque defiderium f Ibid. Opiumne fitpapaveris, an alterius herbse fuccus? 420 An opium calidarum fit partium i p. 42 1 Vtrum nervis noceat ? p.^ZZ Varios pro utentium temperiebus,aliifque circumftan- tiis, haud fecus ac vinum , producit effectus. Ibid. Vndepapaverfcecundumdicatur. P-4^5 Cur ille , de quo obfervatio noftra , fomni tempore veneris pradio ftrenuus fibi vifus , vigil autem ad pugnam plane ineptus fuerit miles? Ibid. Exempla eorum , qui fera in fene&a variolis correpti fuerint. p. 42^ Fcetus variolis laborantes in lucem^diti. p, 426 Vtrum Index R e i v mJ Vtrum variolae menftruifanguinis contagio fcetuiim- prelTo proveniant ? Ibid. Monftretne Vet. Teftam; fanguinem menftruum ma- lignitacis participem efie t p. 427 Cuinam caufashujus feculi doctiores latentis tot annis in corpore humano materiae malignse moram ad- fcribant ? p. 428 Vtrum ab aftris contagiofus , malignufque manans aether ad variolas producendas faciat i p.429 Pro variis cceli tempeftatibus , setherifque conftitu- tione magis benigna? , vel malignas funt variola?. p.430 Omni corporis externarum partium ablato fenfu , in- ternarum tamen , quamdiu movetur membrum , integer manet fenfus. p. 434 Vtrum amiflb membri alicujus fenfu deperdatur limul motus , & contraamiflb motu neceflario auferatur fcfenfus* Ibid, Quaenam privationis cutis fenfus caufa fit i Ibid# Quid perexoftofin intelligatur i P» 435" An omnisexoftofis alue venerea proveniatj p. 436 An & bruta exoftofi afficiantur i p. 4 %j Liceatne tendines difle&os fuere \ p. 440.& 447. &c. Quis fit tendo | p. 441 Cujus naturse i p. 442 Quot modis lsedatur \ Ibid: Tendinis fcifli exrremitates callo agglutinantur in a- dultis , fecus ac in pueris. s Ibid: Cur e vulneribus tendinum punctura caeca fit petlimal P* 44 1 Aiinus periculofa tendinum , quam nervorum vulne- ra. p.444 Rationes futuram tendinum lmprobantium. Ibid. Refponfiones ad illas. p. 445T Curpunftiiraadconfuendum tendinem refeftum acu fea* Indbx Rerum. fa&a non tantum producat doloris , ac fi tendo ef- fet intcger ? p. 446 Anpars^diffe&o tendine , poft agglutinationem fenfu, motuque privetur? Ibid. Vtrum prorfus abfcillus nervus melius adnafcatur , quam ille cujus aliqua filamenta inta&a remanfere* p. 450 Num per difcirTum tendineminterventu duri>denfique calli agglutinatum fpiritibus ad fenfum requifitis deturtranfitus? * Ibid. Lymphaticorumvaforumufus. P*45£ Lymphaticorum vaforum, & praecipuefalivalium du- ftuumfuperiorum vulnera fanatu difficillima. 455? Vtrum conchse dentur anatiferse £ * p. 460 Ivlajor fermento gallorum gallinaceorum , nec non gallo-pavonum ventriculiscontento > quam homi- num diffolvendi eft vis. P»47i Perperam ftrutiocameli ferrum digerere dicuntur Jb An gallinis profitlapillorum , aliorumque duriorum corporum deglutitio £ p. 474 In uterone gallinae , an ab aSre externo duritiem ac- quirat ovi tefta i p. 476 Monftra in ovis reperta. p. 477 De animalibus,quae fcetus praegnantes produxere.478 De mulieribus, quse feetus gravidos peperere. Ibid. Vnde Bafilifci denominatio i p. 481 Vtrum duplex detur Bafilifci ipecies i p, 482 Num gallus vetus pariat ovum ? Jbid. & 484 An ex galli gallinacei veteris ovo prqdeat Bafilifcus{ P« 485 An ex galli ovo a bufone foto Bafil. profiliat | Ibid. Vtrum Bafilifcus e quibufvis putridis generetur rebus, atqueideoinfcetidioribus plerumquefub terra lo- cis degat | p, 486 An ex ovo putrido varia interdum producantur ani~ I N D E X R E R U M» Vtrum produ&iones variorum animaIculorurn,diver- fseque figurae ex ovis prodeuntes putrefa&ioni de- beantur^ p.488 An gallina ferpentem pariens a fimili imprsegnata fit animali i Ibid. An imaginationis vis innonnulla etiam agat anima- lia* p.489.ut&379 Num brutis quibufdam rationis umbra, vel quidpiam rationi analogum infit l p. 490 An e Serpente proveniat Bafilifcus £ p. 496 Vtrum is in Africa ortum habeat | p. 497 An fit alatus ferpens I p. 498. Kurc. ullibi terrarum , qualem dcfcripfere Arabes,re- periatur Bafihfcus^ Ibid. Vtrum verse fint hiffcorJae, quas de eo le&oribus obtru- dere quidam nituntur i Ibid. Vtrum in fubterraneis antris , in quse demiffi homines illicointereunt, Bafilifcus toxico necans certo la- teatl p. 500 Maxima.de Bafilifco hoc terribili dubitandi caufa fcribemiumdiiTenfus. p. 502 Omnia 3 quae de Bafilifco circumferuntur , meraiunt figmenta* p, 506 Multi formam Bafilifci gallofimilem aitificio expref- fere, ut varii teftantur, p, 1 bid* HoseRaja pifce vulgo confici fcriptores affirmant* Ibid. Curvetereshocanimal, de cujusindole valdedubi- tatur , tam varie defcripferint £ p» 509 Vtrum Bafileae urbi a Bafilifco nomen % p, 5 1 o Varia de iftius oppidi nominis origfne. Ibid* S. Scripturae locorum de Bafilifco expofitio» p. 51 1 Datur verus lerpens , cui Bafilifco nomen , eftque Omnium longe peffimus, p* 5 1 1 K l N i & E R R A;T A. PAg. 45. lin. 5. fit Solita Jiemutatio ante aBum venereum. p. 51. 1. 17. adivet. Ieg. adjuvet. pag. 82. lin. 2. preffio, leg. preflio. p. 123. 1.25.fceminis,leg. fcemininis. I.19. Ilo, leg. illo. p. 159. lin.25. orram, leg. ortam. p. 177. de- leantur linex 13, 14, 15, 16, I7-.& lX- P- 178- lin^.fubjac- ta, leg. fubje&a. pag. 209. Succus , leg. Suecus. pag. 250. liu. 7. ajTueverate fui , leg. affuever-at efai. pag. 281. lin. 10. orto , leg. ortae. pag. 290. lin. 7. ufum , leg. ufu. pag. 295. lin. 6. largi. leg. larga. pag. 301. lin. 5. adhitorum, leg. ad- hibitorum, pag. 313. lin. 3. reperi, leg. reperiri. p. 349.1^1. 18. Dc. leg. De. pag. 362. lin. 2. gefliw leg. egeflit. p. 374. lin. 5. humorefque, leg. humorifque. ,.pag. 411. lin. ult. ac- crefcentias. leg. excrefcentias. pag. 446. lin. 26. capta , leg. apta. pag. 461. lin. 20. aliis>> legvalis. pag. 462. lin. 20. memoratu , leg. memoratur. p. 487. lin. 20. momimus, leg. monuimus. Pluid eraftt , fed iftfrssc Berievoli Lectoris candori eommiffa funto. A D M O N I T I O AD BIBLIOPEGUM, In inferendis Figurisobfervanda. T ABULA I. - - M pag. 63 2>. - - m - 110 3- - •- 239 4- " »« - - 329 5- " - - - 347 6. - - - - 349 7- - - - - 362, 8. - - - - 3*S 9" - - - - 369 IO. - - - " 369 ii. - - i76 i*. - - - - 376 »3- " - - - 4°3 14. - - M - 436 15- " - 459 P. STALP. VANDER WlEL CORN. Fll,. M. D. D E NUTRITIONE F OE T U S EXERCITATIO, LVGDVNJ BATAFORVM, Apud Petrum vander Aa, M. DC. LXXX VII- TYPOGRAPHUS L E C T O R I. PRopter materiae affinitatem , quae huic differtationi cum Obfervatione XXXII. eft y tuam- queingratiam Inauguralis T>. & fuccorum propulfio- necogunturin inaequalitatis illi imaginemquan- dam imprimendi gratia fa&as : Et fic tandem, Ll 5 ut io De NuTriT. FceTus Exercit. uthepar, lien , inteftma cum peritonaeo, pul- mones cum pleura, &c. mutua fuperficierum convenientia , nec non preffione (velut di&a vifceratumvulgo ex ftagnatione humorum vif- coforum, autterreftrium, mole debita majora exiftunt, undeperconfequens major diftenfio ) coalefcunt, ipfi utero placenta affigitur , eique magis, minufvear&eaccrefcit, pro internas u- teri faciei inaequalitate , illiufve fuperficierum cum placentaconvenientia. §. 8. Atque ita quidem liquet , quo pa&o placenta utero affigatur. Supereft jam , ut bre- viter, ac dilucide demonftrem embryoni peros tantum nutritium infundi fuccum : eft enim hic praecipuushujusfcriptionis fcopus. Ut aliquis autern obfervetur ordo , animus eft oftendere i. ftiam per os nutriendum ejfefoetum. 2 . Per illud tantumnutririy quae , quantum potero , rati- one, experientia , experimentifque dilucidabo, & confirmabo. Quantum autem zdprtus, il- lud, colendimihi Parentis Obfervatwxxxiu part.i.cent.i., quae eft de infante abfque funi- culo umbiLcali edito, uti&ineandemfcholium fatisfuperquedemonftrant, ideoque, dum illis circahancquaeftionem aifentior, ejufdemque ibi in plurim is fum opinionis , eadem hic non appo- nam. Sufficiet folum oftendifle fcetum fuccum alimentarium per os tantum fumere, quare hic demonftrandorum cupidi diffom obfervatio- nem De Nutrit. Fobtus Bxercit. n nemadeant. Veruro, nb prorfus videar otio- fus , nonnulla adducam , quae hypothefin hanc etiamconfirmentp §.9. Satis autem conftat , ubicunque quae- dam fit cavitas , & praefertim cujus circumferen- tia, lateravefintintus mollia, ibi etiam femper exiftere caufam cavantem, materiam fcilicetquae cavitate illas ( ut hic funt os, afpera arteria, bron- chia , aefophagus , ventriculus , inteftina > vafa la&ea, &c. ) & per confequens earum latera, quae alias ad fe invicem accedentia ( experientia id quoque comprobante ) coalefcerent , apertas te- neat. Hancautemefk ftatuo illum liquorem, cui fcetus intra mem branas placentae innatat ; nec, quin lllemultasparticulasnutrientes fibipermix- tas habeat , ullus dubito. Quotquot autem per venam umbilicalem tantum nutriri foetum ftatu- unt, eundem nutrimentum attrahere non poffe ajunt, quodinutero nonrefpiret, & adfu&io- nem requiratur refpiratio. At illi & eundem rc fpirarefciant, &barbarum verbum efTe {uttio- nem^ nifi eoforteintelIigatur/?r<7/?^ plura , aut pauciora fuerint laefa , vel quofanguis maternus plus , minufveacris, te- nuis, aut crafTus fuerit , ed fluxus fanguineus major eritaut minor , tardius , citiufve ceffa- bit. §. 18. Quintd; fi aqua, vel cera liquefa&a in arterias umbilicales fiphonis ope injiciatur, omnisfere aconvexa, uteroque affixa placentae parte effluet : Quod experimentum plane ad- verfariis videtur favere. Haud dubie enim hanc per iila efFundi dicent foraminula , per quae fanguis ex eorum opinione , dum, cummater- nis effent unita , afcetu trinfitinfcetam, &vice verfa, quod tamen nego ; & praeterea experi- men- De Nutrit. Fcetus Exercit. 21 mentum hoc non ufque procedit , imo ne guttu» h quidem efTundetur , fi placentas convexa pars tempore partus a matris nimis vehementibus ni- xibus, fcetus calcitrationibus , aut obftetrice diveliente non lacerata, pofteave ab aliis , aut denique ab Anatomico in expurgando fanguine non incaute tra6hta fit. Verum omnis aqua le- vi , continuaque manuum preflione per venam redibit , de quibus ulterius circa finem hujus exercitationis. §. 19. Sextoftatuuntilla animalia, quae fine ore, auteoocclufoprodierunt, nutriri nonpo- tuifle : Ajo ? quod fi talia dentur exempla , vias tamen aliquas circa os exftitiffe non ani- madverfas , ut §. 10. jaro diclum plenius. §. 20. Septimo fruftra placentam , & vaia umbilicalia efTe dicent , fi negatae circulationi non inlerviant, nec humor embryon nutritu- rus per ea fimul cum fanguine materno defe- ratur , quoniam illorum alius ufus excogitari nequit : Refp. quamvis eorum ufus demon- ftrari non poffit , eumque continuo knCibus non excogitemus , non abfurda ponenda effe; abfurda enim ea efTe evincam : Deinde etiam nego eorum nullum efle ufum , fed non eft talis, ut per ea exmatre fanguis, & per confe- quens cum eo nutrimentum deferatur in cor- pufculum fcetus; verumutfanguis hujusperea circulum faciat in placentam , non autem ulte- M m 3 rius,. zz De NuTrit. Fcetus Exercit. rius , & illic ab aeretn cellulis, feu fpongiofa placentae fubftantia depofito temperetur, & re- frigeretur, atque ex ea iterum per venam um- bilicalem tendat in fcetushepar , & (ictandem ad cor : Hanc igitur ob caufam ftatuo funicu- lum umbilicalem longitudinis quoque tantas effe , ut fanguinis refngerium tanto fit majus; certo enim conftat , quo remotior fitacorde, eofngidiorem evadere fanguinem : Praeterea placenta, & praecipue ejus membranas ,_necef- fario requiruntur ad lympham nutritiam conti- nendam, &fervandarn, utpofteauberius. §. 21. Aerisautem , quo fcetus fanguinem etiam refrigerari diximus , minus facilis cuipiam forte videbitur in placentam tranfitus : Hunc vero in ejus fubfhntiam , qua? fere inftar pul- monum cellulofa eft (quare quidem aliquate- nus alter fcetus pulmo dici mereretur) fingulis matris infpirationibus propelli fuppono per po- ros diaphragmatis , & uteri, cujus fubftantia fpongiofa (praefertim impraegnationis tempore) ac proinde valde porofa eft , quam ob caufam aeque aer , imo facilius per uterum, quam per porosmembranxpulmonaria?inpe<5toris, & per poros diaphragmatis in abdominis cavitatem tranfire poteft : Verum aliquis objicerepofTet, cum materjam obierit, unde tum fanguisfcetus refrigerabitur , quoniam aer non amplius tunc infpiratur , nam fcetum aliquamdiu adhuc poft ma- De Nutrit. FoeTus Exercit. 23 matris mortem fuperftitem manfiffe experientia docuit: Dico,quodtum matris fotus, &calor internus nontantus exiftat, ut fanguini refrige- rio opusfit, & quia calor fenfim minuitur, tandemque ceffat, ideofcetum etiam emoripu- tamus, & diutius, breviufve fuperftitem mane- re, prout di&uscalordiutius, aut brevius con- tinuatur. §. 22. Sed non fufficit dicere fectindarum , & vaforum umbilicalium ufum efle talem , ac proinde ob hujus caufam haec elfe fa&a , fed opportet mechanice oftendere, quare ita pro- du&afint : hoc itaque utexplicem (nam quod fciam, a nemine unqtiam id fuit fa&um) puto placentam , & vafs umbilicalia praeter eum , quem modo dixi , alifm infuper habere ufum , vel ideo potius progemta effe, quod fanguis, dum in ernbryone non, vel faltem non ornnis C ut in adultis , velaliquamdiunatis , fed tantum aliqua ejusportio ad vafa illa &perta tenenda, ne fcetu in lucem edito elTent coalita , & fic fanguis ligato poft partum funkulo umbilicali per placentam circulari nequiens fifteretur , morereturque infans ) pulmonum vafa inrrare poterat ob aquamintus fubftantiampulmonum prementem, eorum loco intrare debuerit vafa umbilicalia, & placentam , quia , quoniampul- mones omni fanguini ex cordis dextro fpecu expulfo fufficientem non dabant locum, alius Mm 4 re- ^4 De Nutrit. Fostus Exercitn requirebatur, quem fanguis ille , ut decenter circulari poffit * occuparet : quare autem ifti fanguini iniis fufficiens locus, & tranfitus non fuerit, jam dixi, quod fcilicet pulmonum vafa nimis premerentur, anguftarenturque alympha in bronchiis , eorumque cellulis contenta. §.23. Quaeri hic pofTet, quomodo, & qua- re aqua five lympha illa embryonis pulmones ingrediatur , & objici quod inde fufTocaretur : Refp. hoc non aliter fe habere , quam in pifci- bus, etiam aquam refpirantibus, nec tamenfuf- focatis ; deinde necefTario illa quoque pulmo- nes ingredidebet, quiaalias embryonnoopof- fet nutririperos, quoniam ille humorin infpi- ratione aeque per epiglottidem in afperam arte- riam, &r pulmones, quam in cefophagum, & ventriculum impellitur : Quod ni fleret , aer ejus locointraret, &tumeum refpiraret, quod fieri intra uterum? non poteft , dum liquori in- natat, unde ftatim furTocaretur , nonaliterac illi , qui femei aerem refpirarunt, in aquam in- jecti fuffocantur,moriunturque; ergonecefTa- rid lympha, cui embryon innatat , ad pulmo- nes delabi debet , utque etiam efficiat , ne epiglottis , bronchia , & cellulae pulmonum coalefcant. §. 24. Dum igiturfanguisnon ea quantitate, qua ex utraque vena cava in auriculam cordis dextram effundebatur, dextrum cordis antrum in- De Nutrit. FceTus Exercit. zf intrarepoterat, quia abarteria pulmonaliexeo- dem non tranfmitteb.itur, faltemnon ea quan- titate, fa&um fuit foramen rotundum infepto cordis intermedio circa ejus bafin , utfic mul- tum in auriculam dextram effufi fanguinis , dum iter in arteriam pulmonalem ipfimaximam par- tem occluderetur, per foramen illud rueret in finiftrum cordis thalamum : Cum autem ali- quam portionem iftius in cordis dextro ventri- culo fermentari neceffum eflet , & tamen illa fermentata , ac verfus arteriam pulmonalam pro- trufa necdum pofTet per eandem omnis tranf- mitti ; hinc nihilominus paululum afcendente fanguine ifto, & obftaculi nonnihil inveniente, fa&umfuit foramen ovale, candiculus fcilicet arteriofus , ut , quantum artenas pulmonales afcendere, & tranfirenonpoffetfanguinisiftius, in arteriam Abrtam efTunderetur , & Cic com- mode fieretfanguinis circulus non tamen, vel faltem non magna portione , vafa pulmonum intraturi , quamdiu fcetus in utero verfatur : Cum autem ex eodem excluditur , vice verfa fanguis poft partum non amplius circulatur per placentam , quoniam ligatione funiculi umbili- cahs impeditur, fed per pulmones ; quorum bronchia, & cellulae, antepartum , praefertim quando adhuc valde mollia exiftebant, aliqua- tenus collapfa, &lympha repletatum evacuan- tur. Sanguis enim ad juftam circulationem Mm 5 per- 2,6 De Nutrit. Fcetus EXERCIT; perficiendam fatis fufficientem locum non ha- bens majori longe vi prorumpit , quia nunc circa umbilicum folitus ejus tranfitus fiftitur; pmerea dum ejufdem fermentationes in corde jam fiunt fortiores majori quantitate cogitur in vafa pulmonalia , eademque per confequens magis , ac magis diftenduntur , unde etiam lympha ex bronchiis, & celJuiis fic fenfimom- nis exprimitur , & folus aer fuccedit; quare etiam lympha evanefcente illae msgis fenfim ce* dunt , & quidem eo facilius , quoniam aer, corpus non itagrave, quam aqua , pulmonum fubftantiam , & eorum vafa jam non ita com- primit : Hinc illorum fubftantia magis infuper elevatur, & fanguiniadeorumvafa, occlufo ad placentam itinere, fortius propulfo inde libe- rior in eofdem ingreffus conceditur. Hincau- tem maxime fieri ftatuo, utforamenrotundum, & ovale fenfim collabantur , & evanefcant, de quibusmcxlatius. §.25. Ultimo (ne nimius fim) contendunt fcetum non polle accipere nutrimentum , fi pla- centa non habeat vafa ab utero , quibus fanguis ex matre ad illum , ut inde nutriatur , poifet ac- cedere : At fciant nihilominus nutrimentum fatis commode, (dum faoguis non nutrit fub ratione fanguinis, fed tantum expulfae ex arte- riarum poris partia Jasbkndiores, &refinofa?, partibus folidis adhaerendo, nutntionem, & aug- De Nutrit. Fcetus Exercit. 27 augmentationem efficiunt) ad eum perduci pofc fe, vide). per tubulos uteri, in quos ex fcetae arteriisfuccumillum deponi judico, atque ite- rum ex hjs in uteri cavitatem , quamdiu ovum , five embryon , ei nondum eft annexum , & fic per poros membranae chorii in intermediam rnembranamcellulofam: vel, quando jam affi- xum eft, ex di&is uteri tubulis verfus placen- tam , & membranam chorion, Sc ita in earum vafa peculiaria, feu tubulos, continuo humo- rum transfiuxu ex poris fenfim ampliatis, & prolongatis reli&os , progenitofque , qui fuis orificiis, internam uteri fuperficlem fpe&anti- bus, abforbentdi¨aticem refinofum , feu nutritium: non aliteraca vafis chyliducis chy- lus, aut a lymphaeducis humores a nutritione refidui abforbentur , vel potius, ne prifcorum moreloquividear, intruduntur, feu(utinma- riunda trudit undam , & in fiumine gutta gut- tam)impeIlunturinillorumorificia initium (lo- quor devafislymphaticis)inpartibus folidis ha- bentia: Autetiam non fecus, ac Spiritus Ani- males in cerebro affiduo in principia nervorum in ventriculis cerebri exiftentia ab aliis ab arte- riofo fanguine feparatis fpiritibus , aliifque a tergo continue fequentibus , ac prementibus adiguntur, utficfiateorum continuusper cor- pus vivens influxus , & circulus ; Atque ita quoqueexdictistubulis ktex nutritius receptus de ^8 De Nt/TRIT. FcSTUS EXERCIT. deponitur in facculis , five veficulis inter cho- rion, & amnion, in quibus ad futuram fcetus alituram refervatur : Ex his vero in formam va- poris, velroris, quidnic-tiam (dum omnia ibi calent, acproindeporivaldepatuh funt) tenuis liquoris, quam primurn fpatiohim aliquod a particulis recedentibus intra amnion membra- nam relinquitur , propellitur (quoniam in cor- porevivente humorum circulus eft continnus) intra eandem, atque fic, dum vacuum non datur , Inabeuntiumlocum fuccedit. §.26. Omitteretamenhocloconon pofTum, quod mihi nuper contigit de membrana , feu veficulis , centefima vix in veftigatione reperien- dis, inter chorion , & amnion contentis, qua- rum mentio §. praecedenti fa&a eft, quaeque fuum hic ufum habent : poftquam igttur cho- rionab amnio feparafTem, placentamque eluif- fem , ac ea aliquamdiu repofita fuifTet in aqua calida, anteaabinvicemdidu&as ejus membra- nas diligentius infpicere ceepi , paffimque inveni membranae amnioadhaerentem etiam aliam mem- branam mollemadmodum, ac fere pituitae in- ftar feu muci alicujus conftantioris (forfan, ' quod jam aliquamdiu in aqua calida pofita fuifTet placenta) itatamen, ut membranaceam referret formam , fed quae , aqua aliquatenus tumentibuscellulis, ftraminis latitudinem circi- teraequabat; cellulofa enim erat , aut quafiex par- De Nutrit. Fcetus Exercit. 29 parvis faccuhs, feu veficulis conflata, quae te- neliis valde membranulis conftabant. §.27. Quod autera corpus hoc veficulare, feu cellulofum, inter dictas membranas inter' medium , nunquam (:quod fciam:) aliis fuerit confpe&um, nec facile quoque confpici poffit, idfieriputem, primo, quiaultimis geftationis diebus cellulae iftae non ita funt repletae , fed eva- cuanturmagis, quia fcetus tum indiget multo nutrimento, & deinde tam preffione partium matris externarum , quam fcetus internarum magis exprimitur in cavitatem , quaefcetum con- tinet; tertio, quod quamvis aliquatenus adhuc tumeant, mox, membranisfcetumample&en- tibus in partu ruptis, liquorille di&is cellulis contentus emanet , & dc maximam^partem efF u- fus fit, antequam fecundae ab utero fint fepara- tae, &,ab obftetrice confpiciendae tradantur; quarto quod ideo portio reftans ftatim omnis effundatur , praefertim quando amnion vi , imprudentiave a chorio avellitur , undefit, ut facculi, feu cellulae rumpantur porro, & hinc nonconfpicuaefint, quoniam tum nullo replen- tur liquore ; vel denique licet aliquatenus con- fpiciantur a peritioribus Anatomicis , animum tamen non attendunt forte ad hanc membranam intermediam , quia recurrunt ad hoc , quod fingula membrana in plures alias dexteritate qua- cUm tquod non nego) poffit feparari , & fine du- 30 De NuTri^. Foctus Exercit. dubio ita, quamvis cafu videant, negligunt illam, quamchorio, &amniocauteafemutuo feparatis, elutaque dein placenta , mihi ita vide- recontigit, idquehauddubiefa&umeft, quod aqua tepida (cui infuper admixtus erat experi- menticapiendicaufa liquor quidam fpirituofus) in qua fecundae jacuere aliquamdiu , ofcula , feu pori hujus intermedii corporis, quid ni etiam aliquatenus ejus -cellulae, quibus conftat, par- tim calore aquae , partim di&i liquoris ipirituo- fi particulis fubtilioribus fint aperta, atque fic levifrictione, preffione, &continuaamanibus meisfac~tafecundarumdevolutione aqua fenfim jngrefla fuerit , &quidemeo magis, quod fe- cundumillammembranam, cui intermediacei- lulofa adhaerebat, inter interftitia harum dua- rum membranarum , aquae portio prae tenuitate fua defcenderit, & per apertiores poros hic illic ipfos facculos intraverit, cum hi praeterea abuna parte membrana chorio deftituerentur, atque adeo aquae major daretur tranfitus : unde etiammihitandemcorpushoc cellulofum inter- medium confpicuum fa&um eft : In hoc itaque concludo humorem pinguem , &refinofumex uteri tubulis delatum coliigi , & ad nutritionem refervari. Nam inde per poros membranae am- nii, vel per vafa, aut tubulos peculiares , ex ifta intermedia cellulofa fubftantiaexfurgentes, impellitur in intimam , quae fcetum continet, ca- DE NUTRIT. F(ETUS ExERClT. Jt .cavitatem, utfic eiinosimpulfus tandem cedat in nutrimentum. §. 2.8. Quoniam ex his itaque patet non ne- ceffe efTe , ut fcetusa matreaccipiatfanguinem , ac confequenter per venam umbilicalem humor nutritiuscum eo embryon intret, demonftran- dumreftatfanguinem ex matre in fcetum, aut vice verfa circuiari non poffe : Idautem patet ex eo , quod vafa placentae cum vafis uteri non uniantur , ut fanguis tranfeat ; neque enim ita uniri poflunt. Nam quo naturae inftin&u in- citata, & expergefa&a ad recludenda femet, ut fanguinem in vafa embryonisefftindant , ex- fpe&entvafamatris, quaque facultate , autpro- videntia ibi etiam jam jam parata exiftant illa embryonis , ut fanguinem maternum recipian t , & illic ita uniantur, & fibimet quafi i&u oculi applicentur, fane non video. §. 29. Praeterquam autem , quod demonftrare non poffint, quo pa&oilla applicatio, & unio fiat, probare aggredior vafa embryonis fangui- duca cum maternis necuniri, nec uniri pofTe, ac per confequens nullam habere tranfufionis communicationem : Dico itaque Primo , ante imaginariam illam vaforum unionem prius & embryonis, &matrisarterias, venafque aperiri debere, unde magnum fanguinis oboriretur profluvium, prsefertim fi mater k(e multum moveret , ex quo fanguinisprofluvio non folum mag* 32 De Nutrit. FceTus Exercit^ magna, & gravia fymptomata , fedetiam em- bryonis mors , five abortus, imo aliquando, fi non excluderetur, mater ipfa tandem obiret, dum cuivis Anatomes vel modice gnaro fatis innotefcat uterum tempore impraegnationis arc- tiffime claudi , ac proinde fanguinem illum, negato exitu , putrefcentem haud dubie ifto- rum accidentium caufairi fore. §. 30. Secundo , venas eile continuationes arteriarum , ac proinde embryonis fanguinis circulgtionem tantum fieri per ipfius propria vafa, quare confequenter cum ita fefe habeant matris venae , arteriaeque , nullam fanguinis transfufionis communicationem vafa fcetus cum matris habere poflunt : Eflet etiam contra fan- guinis circulationem , fi dida transfufio vera foret, quoniamarteriaetendunt, fanguinemque ferunt a centro ad circumferentiam , venaeau- tem revehunt. Et hic arteriae matris adducerent ad centrum , ad cor fcilicet embryonis , qui venarum ufus : Sed dicet quifquam arterias raa- ternas in placenta in venas fanguinemimmittere. Atillerevehidicinon poteft, quamdmmetam, ideft centrum non accefferit, fed eadem linea adhuc progrediatur : Atqui a corde matris, pofita circulationis communicatione., ufque ad cor fcetus progredi pergit , (nam profedo nem o demonftrare poteft curfum ejus verti , quam diu nonadcorembryonispervenerit) ergo tum re- ve- De Nutrit. Fcetus Exercit. 33 vehi nondum dici poteft , ac per confequens circulationi, id eft folito curfui fanguinis re- pugnat: Ut hinc clare pateat error, & falfitas iftius transfufionis. Praeterea embryonis vafa ita, ut fanguis transfundatur , conjungi asque impoffibileputem, quamhomini, cuiparscor- poris minus notabilis amputata elTet , poftea confolidatione fa&a alia amputatas fimilisappli- cetur ita , ut vafa utriufque fanguiduca iibi invicem adhaereant , ac rite procedat circu- latio. §.31. Tertio ; monftrat ipfe ufus uteri fa- ciem internam elle glabram , & quafi vifcofa , aut refinofaquadammateria obfeffam, quae oftiola vaforum uteri obliniendo , ac obducendo tali cafuoccluderet, &proindeefficeret, quominus fanguis per eadem tranfire in vafa embryonis, eaque , cum matris vafis uniri poiTent. Sed di- cat mihi quifpiam , quomodofanguis, five hu- mores embryonis , cum nondum , vel faltem non notabihter affigereturutero, circulum ab- folverint. Si abfque matre. Quid ni poftea, illoaccrefcente, itacircularipergant? nihilfane impedit: Etcumejusarteriae, ac venae inter fe communicationem habeant , antequam utero affigitur , & poftquam ex eodem eft exclufum , quare etiam non unitae manerent, quandopla- centa utero velaffixa jam eft, vel qua facultate tranfitus humorum per embryonis propria vafa Nn ceffa- 34 De Nutrit. FoeTus Exercit. cefTaret, &inverteretur, utfic tranfeatper vafa materna* §. 32,. Quartd ; Si fanguis genitricis in^cetum, & vice verfa circularetur , vita fcetus depende- retamatris, quod falfum eft. Fermentatio enim fanguinisinfcetunon crebrior tum effet, quam inmatre, quiaimpoflibileeft, ut, inftatupra> cipuefano, fanguiniscirculatioin una corporis parte fit crebrior quam in altera , quoniamfanguis ssqualiter exfiniftro cordis antro utrique lateri diftnbuitur. Atque ideo ex corde matris non poteft quoque in placentam , & in fcetum celerius propelli, ac inaliam quamlibet materni corporis partem, dumetiamfcetus, fi fanguis reciproce transfunderetur, asqueacaliae materni corpons partes ejufdem corporis effet continuatio , & pars: Atque poft partum fcetus puHum praeter propter altero tanto crebriorem , quammatris, autadulti hominis deprehendimus; ideoquedi- cendum eftfcetum minime continuationem ma- tris, fedcorpusefTe, utita loquar, ieparatum, quale fifity feparata etiam erit circulatio, nec ejus vita a materna dependebit, uti revera non dependet. §. 33. Necobftat, quod fecundum alios for- telonge aliterfiatcircuktioinembryone, quam in irifaote jam aerem refpirante , multumque ea refpiratione augeatur fanguinis motus : ipfe enkn non augeriillum, atcontraretardarimul- tum De Nutrit. Fcetus Exercit. 3f tum propter particulas aeris nitrofas, acidafve contendo. Quod in iis clarum eft, quibus impedi- tur refpiratio ; In his enim fanguims longe major eft motus , ipfique plus calefcunt , rubentibus ad- modum partibus exterioribus , quoniam diclis aeris particulis motus fanguinis nonrefraenatur, nec fanguis temperatur : Uti etiam videre eit inincubo, angina, pleuritide &c correptis,qui vel refpirare timent ob dolorem expartium in- flammatarum motu , aliarumve atta&u nafcitu- rum , vel nequeuntpropterviasvaldeanguftatas, quare tandem fufTbcarentur, ni commodisme- diis admittatur aer. Sic quoque experimur nitrofa exhibita fanguinis motum multum im- minuere. Puto etiam infuper magnam partem ob materiam aerisnitrofam, autacidam (inqua frigusaeris confifterejudico) uti &ob alimen- tum , quod poft partum fcetus affumrt magis craffum , foramen rotundum , & ovale fenfim collabi , & evanefcere , quia circulationi fan- guinis ob di&as caufas hunc magis crafTurn , & tardum reddentes multum celeritatis decedit , unde illorum foraminum expanfio minor eft , quamantea, cum praeterea viae iftae (prxfertim nunc patientiores,ut §. 24. diximus) fufficiunt, quas extra haec foramina exiftunt, & perpendi- culares, feu re&aefunt; ob quas etiam fanguis, (qui indies craffior , ac proinde gravior evadit) fua 'gravitate per perpendicularem lineam , feu Nn z viam 36 De Nutrit. Fojtus Exercit» viam potius propelletur » quam per curvamj quoniam infuper di&ae vis , vafa nempe pul- monalia, ipfi fufficiunt , & perquam neceffa- rium eft , ut tantum illas ingrediatur , quod fanguini ifti crafliori bina cordis fermentatione nuncopusfit, ut inde tanto magis dividatur, & attenuetur. Porrofcetus rhythmum (Ciwe arteriarum agitationem) longe alienum efle a fcetaz, autcujufdarnadultipulfu, ideftcrebrio- rem, in ipfo partu licet experiri, fividel: hac manu carpum matris, illa umbilicalem funicu- lum tangas. §• 34- QHln etiam crebrior longe fit fcetus circulatio, &pulfusnece(Teeft. i.Eftenimfan- guine rnaterno longe fluidior fcetus fanguis, ut- pote ex tenuiore , ac multo fubtiliore alimento proveniens : fluida autem, quibus tanta divi- fione non opus eft, citiusfermentariquisigno- rat? Illud ipfum autem inmoribundis quibuf- dam liquet, quorum feceflionem faciente fan- guine , eave jam fada , fluida portio fupernatans multo fermentatur crebrius , quam quidem antea : Atque hinc moribundispulfusquando- que creber. 2. in utero per diaphorefin , & ex- fpirationem (per hanc enim continuo etiam mul- tasparticulas fubtiles deperdimus, uti idfingu- lis exfpirationibus ex expulforura vaporum copia fatispatet) ac per diurefin non tantum, quantumextraeundem, particularum fcetusfan- guinis DE NuTRlT. FoCTUS ExERClT. 37 guinis fluidarum, &iubtiiiorumfitdifpendium, quia innatat fluido fere aeque fubtili , ac quod tranfpiratur , ita ut ex illius corpufculo fubtiles particuls, uti quidem quando degit extraute- rum, non tam abire poifmt : 3. Non ita fan- guini fcetus adhucdum matrici inclufi , ac jam geniti commifcentur particula? aeris nitrofas, quas ejus motum retardare jam dixi. 4. Con- tinuo fovetur ab utero, & partibus ejusproxi- mis , & propterea ob di<5fcarum aeris particula- rum minorem quantitatem fcetus prorfus libe- ratur a frigore illius externo , a quo quomodo fanguinis motus retardetur , quantaque inde proveaiant mala , imo aliquando ipfa mors, unicuique iatis innotefcit. Ex allatisetiamfce- tum ita rubere putem. IIlo namque calore, quin & crebriore motu , ac tenuitate fua fan- guis ratione fanguinis minima vafa fubintrat; unde ille color , qui lenfim iterum evanefcic cum propter frigus externum , tum propterali- menta crsffiora , & inde crefcenti fcetui craf- fiorem redditam cutem. Ex his itaque quivis facile perfpexerit fcetus fanguinis circulationem inutero celerioremefle, quam cumdiutiusex- tra eum degit jam adultior. §.35. Quinto fi vafa umbilicalia conjunge- rentur cum uterinis , ac fanguis matris tranfiret in fcetum , hujus fanguis aeque crafTus effet, ac illius : Nihiltamen iftius craflitiei in placen- Nn 3 ta 38 De Nutrit. Fcetus Exercit. ta deponitur, nec deponipoteft, quia fanguis in ftatu integro nunquam extravafatur : Fcetus autem fanguisdilutuseft, &fluidus, utexcre- briori pulfu patet, ac jam demonftratum tft. §. 36. Sexto asque duco impoffibile duodari in uno corporecorda, quamunoin circulo duo centra : JBtenim fi circulatio a fceta in fcetum concedatur coniiderandus eft hic tanquam ma- terni corporis pars , haberetque adeo duo cor- da genitrix , ac confequenter duo centra circu- lus , quod in hoc ponere uti abfurdum , fic & in illa idftatuere nonminusridiculum eft: Fce- tum autem , fi fanguis a matre , & reciproce transferatur, aliter ac matris continuationem , five partem confiderari non poffe, cum plenius demonftraverim §.32 plura addere fuperfedeo. §. 37. Poftquam vero jam multis oftendi matricis, pjacentasque vaforum talem nonefle unionem, utfanguis, &cum illo alimentum transfundatur , quaero infuper , cur ovum , feu embryon, Ci utero nondum annexum crefcat, nutriaturque , non etiam jam annexum eodem modo poffet accrefcere, atque nutriri? At di- cet quifpiam illo cafu ita procedere nutrimen- tum , & incrementum , uti haec fiunt in oviparae ovo ex ingenito ei fucco. At nec fic quidem argumenti vim eludet. Difpar enim longe utriufque ovieft ratio. Non enim majus fit ovi- parae ovum, viviparse contra : Proindetotoin- cu- De Nutrit. FceTus Exercit. 39 cubationis tempore illi ovo non appomtur no- vum alimentum. Viviparaeautem ovo nondum affixo, crefcentique novoquotidie opuseftnu- trimento ; inclufo namque liquore ufque adeo increfcere non poteft , ut uterum diflendat : pro- cul dubio enim , antequam utero firmiter an- nexumeft, fexies,auto&iesmajus evafit,quara fuit, cumingrederetur; ut cuivis pateat incre- mentum id non abingenito quodam proveniffe fucco : Deinde, fi circulatio abfque fanguinis materni transfufione flatin ovorum pullis matri non affixis quare fimiliter non fiat in fcetu hu- mano * rane non iovenio inde quidquam nutritio- ni obftaculi, quoniamreceptiofuccinutritiiper poros , aut tnbulos fecundarum intra ipfarum ca- vitatem eftperfacilis, & msgis clara, multoque minus periculofa , quam fi immediate per vafa fanguiducaexmatrein eurn, qui utero includi- tur , fieret. Praeterea fi nutritio feminum , plan- tarum, arborumita fiatpertranfudationem,non imaginariam, aut occultam, fed protrufivam , cumper corticum porosfucci terraeopemateris^ aethereae intro propellunturintubulorum (qui ipfis funt tanquam venae, & arteriae) poros, ve~ lut in ora : Quidimpedit, quo minus affuma- mus eciam fuccos ex matreper poros membra- narum embryon , tanquam corticum , invol- ventium, propelliintraearumcavitatem, & fic ejusosingredi? Nn 4 , §.38« 40 De Nutrit. Fcetus ExercitJ §. 58. Porro fi communicatio vaforum fangui- ducorum matris cum fcetus talis efTet , qualisad nutrimentum cum fanguine materno accipien- dumrequireretur , unio di<5torum vaforum Fce- tum , feu potius placentam tam firmiter fere utero affixam teneret, quam quamvis aliam materni corporispartem, ita ut vix abuterodivellipof- fet : Et licet illa vehementiffimis parturientis co- natibus, ut cV fcetus calcitrationibus, nec non obftetricis abftractionibus divelleretur , ex di- vulfione cujufque conjuncfi vafis tot vulnera exorirentur, ut vehementem, & copiofam ab utero haemorrhagiam brevi poft fequeretur ma- tris interitus,cujus contrarium docet experientia; nificum, obftetrice, velaliaplacentam, ejufque membranas vehementer, fubitoque nimis avel- lente, vafa uteri propullulantiaita lacerantur , & rumpuntur , ut prae nimio fanguinis fluxu mater extinguatur. Quod etiam accidere poteft, fl parturientis fanguinis ita inciteturmotus , ifque itatenuis, acrilquefit, utvafailla, quaehic illic aliquatehusex di&a avulfione , licet non violen- ta, pleruroque lasduntur, immenfum aperian- tur. Nontamen djffitemurpoft partum, ckpia- centae avulfionem fequi haemorrhagiam , fed tan- tanon eft, quantaquidem eifet, fi unumquod- que unitum vas rumperetur ; deinde nego omne id, quodpoftpartumabuteroprofluit, purum putumeffefanguinem, verum multum lymphae refino- De Nutrit. FoeTus Exercit. 41 refinofae , qualis geftationis tempore in placentam ad fcetus nutrimentum tranfudat, fanguini ifti efle admixtum , quem mixtum liquorem locbia dicunt. Iple autem putem ideo poft partum cum di&alymphanonnihilfanguinisab utero deflue- re, quod in partu a matre, & fcetu, & poft hunc exclufum placentae a. matrice divulfione, qusedam Anaftomofes, ut ajunt, & vafcula ex- teriorapropullulanria laedantur, rumpanturque, ac fanguinem efFundant, qui lymphae antea in fecundas , & nunc in cavitatem uteri tranfudanti, commixtus lochia conftituit. §. 39. Haec autem lochiorum fluxio major eft , vel minor, & citius ceiTat, vel tardius, prout vafauteriexterna, &forte propullulantia, plus minus a matris preffionibus , & fcetus calcitratio- nibus vehementioribus, avulfionibufve placen- tae ab utero nimis fubitaneis lseduntur , habita etiam ratione numeri, magnitudinifque rupto- rum vaforum : Sanguinis etiam ex utero proflu- viumeocopiofius, & magis diutinum eft, quo fanguis maternus eft acrior , unde tefa vafcula plus aperiuntur, velquomagismovetur, fluidiorve eft : Hinc enim facilius , celeriufque effluit per aperturas. Contra aliquandocontingit,utimihi narratumeft , ut poft unum demum , alterumque diem a fcetus exclufione folitse fiant fluxiones. Hocautemideofieri judico , quod fanguis puer- peraeexpartudifficiliori (nec enim id contingere Nn 5 aliter 4x De Nutrit. FoeTus Exercit."" aliter putem) admodum defatigatae fpirituurh inops muko moveatur minus , adeoque ejus preffio ad uterum , & dilatatio vafculorum ex ifto minorimotu collapforum fitmulto minor, & forfan fimul ejus tranfituspraecraffitienimiadif- ficilior, quarenonmirum , fi minor, vel nul- lus fit i anguinis ab utero effluxus : poftea autem , motu fanguinis cardiacis , ut vocant, fomen- tationibus , alimeritifque , ac potibus corro- borantibus iterum au&o , folitus utero venit fjuxus. §. 40. Continuantur vero lochia per aliquot dies , quia uterus ob humbres fubftantia fpon- giofacontentos, copiamquefanguinis, quovafa uterinapraeeorum amplitudine replentur etiam- num, & expanduntur, non tam fubito collabi poteft, fed, humonbusilfispedetentimeffluen- tibus , & hinc etiam fenfim uteri vafis collapfis, magisacmagis, utitadicam,contrahitur, ideft partes, fivecellulae, feufibrae, fuftinente caufa fublata, magisfeinvicemaccedunt: Hincprimo anguftatisillisviis, &poris, perquosfuccusnu- triens gravidationis tcmpore in membranas , fce- tum involventes immittebatur , illiusfucci, uti & fanguinis ceffat cffluxus : fed quxdam tamen aquofa remanet fluxio , quam ex laefis vafculis fanguiducis , vel forte & lymphaeducis provenire crediderim, quae hucufqueviis illis, feutubu- lis, per quos nutriturus humor geftationis tem- pore De Nutrit. FceTus Exercit. 45 pore deferebarur , a 7 pliores exiftunt , non ob- ftante , quodfimul cum didhs viis fint collapfa, & compreiTa, nonita tamen, ut tamlymphae, quam fanguini traniitum denegent. ' Denique fluxio ex his vafis etiam ceffat , quia hu mores noa tamcompiofeinillaimpelluntur, quodfit, cum quod in mammaria vafa ob eorum majorem,quam uterinorum , proportione habita, amphtudinem copiofius deferantur , tum quod fubftantia uteri collabatur, ejulquevafaiterum intorqueantur, anguftenturque. Ceffat etiam fluxio , quo- niam uteri lnternafuperficiesglabritiefenfimob- ducitur : Illo namque humorum in uteri vafa affluxu non ita forti , aut copiofo exiftente , particulae crafliores lymphae non ita propellun- tur , fed fenfim adhaerendo augentur , ficque aperturas vaforum occludunt , confolidantur- que, ac fluxusintotum ceiTat; haud fecus ac in vulnere aliquo , aut contufione contingit, ubi primum videmus effundi fanguinem, dein- de ichorem, poftealympham, ultimodeprehen- dimus fuccum quendam refinofum , aut limo- fum , & tandem fit confolidatio : Tali itaque modo in utero quoque , migis magifque refi- nofa , ac limofa illa lympha occlufis tubulis , & ruptorum vaforum aperturis, remfefehabere fuppono. §• 41. Utautemeo, undedigreflifumus,re- deamus , repetendum hic , quod §. $6. jam dic- 44 De Nutrit. Fcetus Exercit. di&urn, abfurdum efle duoin uno eodemque corpore dari corda , adeoque vanam e fceta in fce- tum circulationem , cum fcetusfua vivat anima , nec fpiritibus vegetetur maternis. Hujus autem veritatem jamfupraex pulfu crebriore probavi, pleniufque demonftratfe&io Caefarea , quae fatis indicat aliam efie circulationem fcetus , aliam ma- tris , ac confequenter fcetus circulationem , vi- tamqueminimedependereacirculatione, vitave materna, niil quatenus fuum nutrimentum a ma- tre accipit; experientia namque docet hac fe&io- ne foetus faepe manere fuperftites matribus diu emortuis. Imo maternoincadaverealiquothaud dubie dies fuperviverent, nifrigus, quod ori- turpoft matris obitum, impediret; nam ceffa- tionemotusfanguinisprogrefTivi, ac per confe- quens fpirituum , qui tubulos , & poros partium apertos tenent, feparationis , & mfluxionis de- fe&u omniacollabafcunt,fngefcuntque: Itaque fcetus fi vita , & fanguis ejus a matre profluerent , hac extin&a , extemplo etiam extingueretur : cefTante enim circulatione matris , ceffaret fcetus fanguinis circulatio, quoniam ille egrediens ex fcetu , impeditufqoe a coagulato , aut fal- tem valde incraffato materno fanguine , ne- ceflario fcetum , imo & ante matris mortem interimeret; quoniam appropinquante interitu partes inferiores prius languefcunt , ac frigefiunt, quam principales, & fuperiores, ideoque ca- lor De Nutrit. Fcetus Exercit. ^$ Joripfiusfcetus fanguinisj utpote ab utero deri- vati , primo omnium deficeret , dum craffior fanguis fua gravitate defcendit, partefque infe- riorespetit: Exhocitaque folo dictam circula- tionemimaginariamefTe, ac faifam. intellexeris. Qupd etiam luce meridiana clarius comprobat exemplum illud Parentis mei admodum vene- randi Obferv. 32. part. i. foL 355. de fcetu membranis fuis inclufo extra matricem viyo in aqua reperto , pofteaque educato : Si vero id cuipiam minus videatur verum , quamquam il- lud fat raanifefta probent teftimonia, a menu- per fa&umid fatisconfirmaveritexperimentum; caneenimgravida, nonhujus, fed aJius expe- rimentigratia, viva difTe&a , poftquam uterus extra abdomen proruifTet,& hujus pullum unum, &alterum exutero examinaturus cepiiTem, pla- cuitreliquos, qui, matre jamdiu mortua, per mediam circiter horam aeri externo expofiti nihilominus vivebant, membranis involutos in. aquam tepidam immittere, & reperi etiam poft aliquothoras eorumpulfus, §.42. Hifce, ut&hypothefi huiccolopho- nem addam , eamque tanto magis confirmem , contrariam vero deftruam , adjungam breviter, quid mihi nuper ia fecundis tam hominum, quam brutorum experiri licuerit , quod , quia huc etiam facit , paucisaddsm. Humanamita* que placentam purgans obfervavi primo aquam, quam 46 De Nutrit. FoeTus Exercit. quamfiphonis opeperarteriam umbilicalem in- fundebam , per alteram non effluere partem , nifi ubiilla parum rupta erat. Secundo aquamillam, faepius, atlenitermanibus prefTa placenta , fen- fim pervenam nonfinegrumofo rediifle fangui- ne. Tertio purgata placenta, & parenchymate liberata, aquam denuo infufam corpus placentae fungofum tumidumreddidnTe, nettamen, nifi loco parum laefo, effliixsfle, atpuram , claram- que per venam fuifle expulfam , adto ut, qui- bus meam hypothefinconfirmem, non videan- tur plura requiri argumenta. Qaid enim ple- nius, quam, quod modo adduxi, expenmen- tum , demonftrar fcetus vafa nullam fanguinis transfufionis communicationem haberecumge- nitricis vafis , adeoque illius fanguinem perfua vafa, & minime per maternacirculari, confe- quenterquejceium perea non nutriri. Quarto etiamcomperi neguttulam quidem cerae liqua- tac per arteriam , deindepervenam ad faturatio- nem poftea infufae effluxifle, cujus contrarium fane inaliis placentis fa;piusfuiexpertus, equi- bus cera ita profluxit, ut totas minime implere potuerim. §. 43. Denique comperi placentam ( utivi- dendi cupidis domi meas demonftrarepoffum ) a convexa , uteroque obverfa parte membrana obdu&am fuiffe, fed multo minus sequali (ob internae uteri faciei inaequalitatem ) quam qua con- De Nutrit. FceTus Exercit. 47 concva pars tegitur , quam produ&am a membrana chorio , feupotius prolongationem, aut continuationem iliiuseffeputo. Ideo autem placentam hanc nec aquam , nec ceram emififfe putem , quod dida membrana non , nifi pa- rum admodum uno loco, fuerit laefa ; ex aliis contracopiofe aqua, &cera effiuxerunt, quo- niaminillis membrana hgec multum laefa, lace- rataque fuit, vel etiam abfuit , ideoque alios non animadvertiffe , aut examinaffe non adeo mirum eft. Nam illa , (1 placenta nimis fubitc , & incaute divulfa fuerit, cum firmiter valde ac- crefcat , vel in utero remanet , vel Iacerata par- timutero, partim lobulisplacentae adhaeret, ita ut non videatur, faltem adeam non attendatur, eoque minus, dum placenta a convexa parte eft inaequalis , & ex diverfis lobulis aut quafi coty- ledonibus , non di ffitis , ut in vitulis , fed fibi in- vicem contiguis conftat : Si vero utero adhae- reat (ut plerumque fieri opinor) non tamen firmiter propter frequentes huc illuc diftra&io- nes, aceadecaufadeinputrefcat, graviafymp- tomata, imo mortem inferre poteft , praefer- tim fi infuper portio ipfius placentae fubftantias eiadhaefit : uti cuidam haud dubie econfangui- neis meis contigiffet, nipoftea putrefa&a non- nihil (unde quolibet momento vitae extremum exfpe&abamus ) fruftatim ab utero decidens aegrotam liberaffet : Haec fruftula vero exami- nans 4$ De Nutrit. Fostus Exercit. nans aliud nihil efle reperi , quam partes di&ae membranae cum adhaerente ipfius placentae fub- ftantiae portione. Haec addoobftetricis,reliqua- rumque parturhnti infervientium cautelas gratia, neita, utplerumque, follicitaefint,cummem- branaefcetum ample&entes minus funt integrae , fedpraecipue, num placentae convexa pars fitin- tegra, videant, utpote quae multo facilius pu- trefcat, quam, quae cingit, membrana , atque ita , fi qua in utero adhuc reftent , commodis educant remediis. §44. Placentaeautemquamdomimeaehabeo, membrana ea propter procul dubio nihil , aut minimum laefafuit, quodleniter, & caute ad- modum fuerit ab utero feparata , quare ne guttu- lam quidem liquefa&ae cerae trsnfmifit; quod certe abfque hujus effufione haud fuccefliflet, fi fanguis ex matre in fcetum , & vice verfa trans- funderetur, circulareturque , fed per aperturas exlaceratione, &ruptione unitorum (utfertur) vaforum relinquendas omnis, aut faltempluri- ma parscerae effluxiflet, uti fatispatuit exaliis, quasmihifervo, placentis, quarum membrana convexam illarum in utero partem tegens defuit, vel lacerata, ruptaque adfuit. §. 45. Obfervationem hanc fecundarum hu- manarum confirmant etiam brutorum fecundae. Eodem namque modo fe habent cotyledones, quo humana placenta, quos vaccae hujus loco ha- DE NuTRIT. FoCTUS EXERClT, 49 habent; &fi re&eplacentaminfpicias,eifdem fere cotyledonibus , feu lobulis gaudet, nifi quod hic fibi mutuo incumbant, non ita vero in fe- cundis vaccinis, per quas paffim difperfi funt figurae ovigallinaceiminorisnon diffimiles,nec tamen in tantam altitudinem propullulantes, fed magis plani, & intro vergentes : Horum cotyle- donuminhis fecundis nullosfere vidi laceratos, fedfingulosmembranaobdu&os, atque prorfus illaefos; in illis iterum multos ruptos, fuaque membranaorbos, fanguinemque erTundentes, cujus laceratio eo modo facta eft,quo membranae placentae humani fcetus, i&ibus nempe , aut calcitrationibusinlucem prodeuntisvituli, ve-> hementioribufque matris parturientis preffioni- bus , nec non rufticorum f ortioribus (prae nimis firma fecundarum adhaefione) vituli ex matre avulfionibus; fic quoque vidihujus vaccae par- tum multo fuifle difficiliorem , quam illius;, quod confirmat di&ae membranse ruptionem a magis, vel minus firma fecundarum agglutinatione fo- lum dependere* §. 46. Sciant autem membranam illam in vitu- lis magiseiTe confpicuam obmajoremcraffitiem, & faepius confpici , quia , dum matrix bruto- rum magis eft membranofa , humanaque in- tusaequalior, faciliusfeparatur, feceditque. Ex hac igitur membranae fecundarum, tam homi- num> quambeftiarumobfervauorje, uti&fu- Oo pra fo De Nutrit. F atqut empyrica , acproin valdepertculofa efl. I V. Porro Anatomia , $• Chemia cognitio Me- dicumperfebliorem reddit. V. Ventriculi cerebrtfpirituumpromptuaria mi- btfunt. VI. Vtrginem impragnari pojfe , ?//7r w »0# haberefemen fiatuo ; IX. /^/ autem multeribus efle dico. X. Idcirco hominem ex animalculo generari fubtiliusvocofigmentumy XI. iV>(7 nonexu triufquefexus (ut alii) feminis in utero commixtione : ##£ w* /0/*^ y^r- #z^m (quczmajor chymara) in eodem coagu- latione. XII. Oui negant fermentationem alimentorum in ventriculo-) & pr&cipue quidem fanguinis in corde, negant propriam vitam, quam confi- flereajo in motu fanguinis progreffivo^ qul extra hujus circulattonem^ & hac extra iU o o 5 Um C O R O X t A R I Ai >F lins in corde fermentationem dari nequttl XIII. Corpm magis nutritur nottu, quam inter- diu. XIV. Ex terrorefolo hominem pefte , aut alio diuturno morbo corripi pojfe abfurdum. XV. Omnis dolor oritur ex obftrutlione, XVI. Ideoque morbos calidos , quos vocant , calida item tollant medicamina , nifiquis mendofamvelitinftituerecurationemi nam- que XVII. lntemperkmfalinam volatilem dariper- nego ; XVIII. Quoniam omnes morbos afanguinepra- ternaturaliter crajfo ( exceptis a caufa exter- nafubito advenientibus ) oririfuppono. > XIX. Atque hinc eorum elucefcit error> jqui ju- lapiis , claretifque , ac decotlis frigidis , & cmollientibus morbos calidos , ut vocitant , dumpellere conantury immane quantum au- gent. XX. Craffitieifanguinispraternaturalis acidum femper caufam agnofcere erroneum. XXI. Atque ideo Scorbutum non nifiab acido producifalfiffimum. XXII. Verum caufam ejus triplicem quidem crediderim. XXIII. Plethoramaffirmodarinullamy nifire- fpttlu cacochymU , feu diila craffitieifangui- nis. XXIV. Qua de cama in omni morbo vena fetlio (ubi C O R O L L A R I A. ( ubi requiri putatur ) ante omnia infikuends efl. XXV. Etenim , qui pofl purgationem hanc ju- bent infiituere , oleum^ & operam perdunt^ imo illa tumplus nocet , quamprodefi. XXVI. Vbi adefl intemperies acris , itidemfan- ginempraternaturaliter craffumfiatuov XXVII. Sic emollientia morbos acres adaugent. XXVIII. Et inde quoque morbi nonnuU mfana- bilesantiquiorisfei~b fonticuli tanquam flultijfima , & tormenta inutilia e medkina profcribenda funt. XXXV. Sie C O R O L L A R I : X XXXV. Sic feblio fanguiducorum vaforum in fronte , temporibus , fub lingua nonfolum nu- gatoriay fedpericulofa efi. XXXVI. Exficcantia ubique mala^ imo peffima\ XXXVII. Potiones, decobta &c, aque operan- tur^ & fua pr&ftant ratione quantitatis y ac qualitatis. XXXVIII. Acidafubtiliora in Medicina maxi- miufus ejfe profiteor. XXXIX. Crajfa & terreftria poffunt motum fanguinis augere. XL. SiquisaffeveretPanacoeamdariy illi equi- dem non multum repugnabo» f i n i s. Car- Carmen in latidem Domini PETRI STALPARTII VANDER WIEL. P Laudite Pierides , fincero plaudite corde ; Etplacidos, hilares, comites, nuncducite faltus: Finiit, En! curfamfkudiorum Fefterjitnicttsl Nedite Pierides , ex auro ne&ite ferta Cultori Veftro : Qui jam conamine claro , Parnafli docti fpinofa cacumina vicit, FunditePierides Stalparto, funditevota. Utmox magnaTWn* Praclari nominaportet. Nomen & auguftum celfiffima fidera tangat. Sic Magni Stalpartii Filio unico : Arti imprimis Afollinari na- to : Hujufcjue Candidato du- dum meritijjimo , ex ajfetltt L m* que gratulabatur* JOHAN EGIDIUS EUTH, Med. Doti. Arcbiater SaxonU Ducis Pr, Hag. Batav. Ad Ai DoBifimum , & in rebus Medicis verjatij/imum D. PETRUM STALPARTIUM VANDER WIEL Cum , emenfo ftudiorum ftadio , Intricatif- iimam , maximeque arduam illam DE FOETUS NUTRITIONE MATEHIAM, Pro Gradu DoBoratus, Dijputatione folidijfwiaextricaret* ERgo dies venit , quo Th Stalpartia Proles P e t r e , fodalitii portio multa mei , Scandis in excelfum Lauri fublimis honore; Per reliquam turbam dum mea vota volant * Ma&etuiscceptis; iter haecadfiderapandent, Virtutique dabunt praemia digna tua?. Sic dulces poteris fru&us guftare laborum , Sic erit ex animo pallida cura procul. Gaudia, crede, mihi, (imulinjecereftuporem, Quae nunc ingenii das documenta tui. O quoties le&a illa mihi , quotiefque releda , Cum fatiare animum non potueremeum ! Sed mihi quid mirum eft , ferias quod verticc ccelum, Unde Unde tibi fecli fama fequentis eat ? Suxifti Crani dio manantia la&e Ubera, cuifemperfamaperenniserit, Quin celebri multum gnatus genitore fuperbisi Indignusquondam nec Patre gnatuseris. Nam te per ma) ora vehet faftigia rerum Multa anima virtus , nec minus artis amor. \ Illeegofednonfum, rarastfepingereraentis Qui valeam dotes , ingeniique tui. Vos fed , Pierides , ad tempora lasta vocatas Funditeconcordes orefaventefonos ! Dicite Io Juvenes , & lo bis dicite , cani : Tranfeat hic totus nunc fine nube dies ! Sicgracili modtilatm avena eji JOHANNES BROEN, Med. Doft. Leydenf. AdOrnatiflimum Dominum P.STALP ART.vander WIEL, Poft demonftratam FOETUS INUTERO NUTRITIONEM, i Medicinte facris initiandum. PEtre mihi haud fi&os inter , proba corda, fo- daies Optime ; Thefea cognite Petre fide ; ,Tu jam , digna equidem fuboles , genitoris anheli Greffibus infiftens dulce fubibis onus* Quamque laborantitanto tulit ille catervae Tempore , nec tanto tempore fra&us opem , Tune animis , validifque vigensTirynthius annis Hancmiferisfpondensjam velutalterades? Sicquondam impatiens nimii prope ponderisAtlas SentiitHerculeas laetus adefle manus. Sic trepidas aquilae nequeunt generare columbas, Gignentifque ferox robore fer vet equus. Promo vet ingenii multum vis infita dotes , Auget & has noti jufti cupido boni. Tupatrii felix laudem , exemplumquelaboris, Quod faveat ftudiis , nec leve calcar habes. Mira Parens nuper nobis fpe&acula pandens , t Scriptio, ait, natum haec excitetufque meum. Eft t Ita quidem Pater Prafat ?art. i. Obf Medic. Eft tibi relligio carum lufifle parentcm i Optantis votis par tibi cura fuit. Sic , quifquis patriam vifurus venerat Hagam J Hic, teftis, ftimulusquamtibiinefTet,erat Dumque unam folers , qua per nafcentia glifcat Membra novum robur , das bene nofle viam : Quis non perfpiciat , quae fint tibi robora , mentls • Quae bona, quae menfes non peperere decem l Ergo ubi conceptis promifla filentia verbis^ Nec tibi jam fan&am fas temerare fidem; Dicendis damna nocitura filentia rebus , Quarum a te multos mentio fada juvet. Gumquepremesquondam amifli veftigia patris, Emeritum quis non occubuifle neget ? Haec fiant votis,S talparti, ardentibus opto : Degenerem nunquam fi qua juvare queant. Confilio,prece fi nequeam,montitifque placebo % Hoc nofter Fluddo non neget ar&us amor. Cum tibi Paeoniacingentur tempora lauro, Et meritum cernes praemia tanta caput : Efto memor vafti quos campos aequoris intres, Suftineafquedata muneraquanta fide. Mille tibi infeftas peftes , hydrafque renatis Frontibus , & totidem monftra parata putes. Nec leve credideris mortis tela horrida avara?, Spiculave indomitae perdomuifle luis. Ergo animis opus Alcidae. Sic vincere morbos, Sic Sc fas Stygium dibilitare genus. Nec fequere illorum male cautam inglorius ar- tem, Qupserror multisperniciofusagit. Pp Afl Afl: imitare viros, ratio quos fana gubernat j Si qua nocent , mentisnubilapelletua?. Illudut efficiatlabor improbus,utere verno JEtatis fpatio. Sit didicifle leve. Adjice Craniadae praeceptis, longior ufus Quod monftrat. Quemvis non eadem herba levat. Quodjuvenem4^adden,nonilludNeftorafanet; Sanguinis eft alter dives, at alter inops. Praecipue vilis non fit tibi vita gementum, Somnia nec Samii fint tibi vera fenis. Hac ratione dabis famae fuper anhera nomen Ferre, & Apollinea quondam erisartepotens. Sic , poftquam attigeris aciae fpatia ukima vita?, Coeleftes poteris carusadire choros. Vos autem gaudete aegri , queis membra fatifcunt Languida, nuncmiferisnonliceteflediu: Auxilium feffis novus en Afclepiusartus Quamlibet infra&os ijle levare venit. Quae mala , morborum quae me nunc laedere pe> ftes, Heujjuveninimiumquaenocuere ! queant; Si fenior, qui me j uvit, Stalpartius, olim, Invalidum junior fi minus efTe finat ? Tutior at gemino fautorefuperbietHaga», Hinc opifer fi ftet filius , inde pater. J. FLUD. A. GHILDE Hagienfis.