Das Pflanzenreich Regni vegetabilis conspectus Im Auftrage der Königl. preuss. Akademie der Wissenschaften herausgegeben von A. Engler u*r-t-. uz. IV. 228 Umbelliferae-Apioideae- Bupleurum, Trinia et reliquae Ammineae heteroclitae mit 155 Einzelbildern in 34 Figuren von Hermann Wolff Ausgegeben am 2. August 1910 Leipzig Verlag von Wilhelm Engelmann 1910 *»v QK Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae von Hermann Wolff. (Gedruckt im Februar— Juni 1909.) Wichtigste Litteratur: Systematik. Hoffmann, Gen. umb. [ed. 1. («84 4)]; ed. 2. (1816) H2-H6*). — Chamisso et Schlechtendal in Linnaea I. (1826) 394. — A. P. De Gandolle in DC. Prodr. IV. (4830) 98, 103, 127, 134—135. — Endlicher, Gen. pl. (4 836 — 40) 768, 772, 773. — Sonder in Harvey and Sonder, Fl. cap. II. (1862) 524. — Bentham in Bentham et Hooker f. Gen. pl. I. 2. (1867) 886 — 887, 1008. — Bolle in Verh. bot. Ver. Prov. Brandenbg. III. u. IV. Jahrg. 1861—1862 (1862) 171. — Baillon, Dict. bot. I. (1876) 521; III. (1891) 53, 69, 251, 735; Hist. pl. VII. (4 880) 223—226. — Stapf in Denkschr. Acad. Wien LI. (1886) 316. — Drude in Engler u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 178 — 183. Morphologie und Anatomie. Klausch, Über die Morphologie u. Anatomie der Blätter von Bupleurum (Dissertation, Leipzig 1887). — Briquet, Monogr. Bupl. alp. marit. (4 897). — Derselbe, Exäm. crit. de la theorie phyllod. des feuilles entieres Ombell. terrestr., in Bull. Herb. Boiss. V. (4 897) 424—443. — Derselbe, Sur la car- pologie et le Systeme du genre Bhyticarpus 1. c. 444 — 452. — David, Etüde anat. genre Bupleurum (Paris 1901). — Nestel, Beiträge zur Stengel- und Blattanatomie der Umbelliferen (Dissertation, Zürich [1905]) 67 — 71. Character. Flores semper in umbellas compositas dispositi. Fructus raro sub- globosus, plerumque ovoideus usque oblongo-cylindraceus, apice obtusus vel =b attenuatus sed numquam in rostrum manifestum productus, transverse plerumque quam ad com- missuram dz constrictam longior. Mericarpia sectione transversaria subrotundata usque subpentagono-rotundata. Juga primaria raro subinconspicua, plerumque manifesta, filiformia usque alata, inter se db aequalia vel rarissime — jugis mericarpii alterius 3, alterius tantum 2 in alas latas expansis et ceteris filiformibus — valde inaequalia ; juga secundaria in uno tantum genere, sed numquam magis quam juga primaria evoluta, in ceteris semper nulla. Vittae in unaquaque vallecula 1 usque numerosae, in fructi- bus maturis saepius dr vel plane obliteratae, raro deficientes; vittae intrajugales semper solitariae, magnae vel parvae, saepius nullae. Pericarpium plerumque laeve vel rarius prominentiis quoad formam magnitudinemque valde variis obsitum, inter juga crystallis calcii oxalatici sub lente tantum optima visis plerumque destitutum, raro ad commis- suram eis in greges parvulos congestis praeditum. Endocarpium e cellulis dh par- enchymaticis haud vel vix induratis constructum. Mesocarpium nonnumquam cellulis subepidermaticis lignescentibus in strues dispositis fere ut nucis cortex induratum. Garpophorum plerumque bene evolutum, rarissime dz reductum. Endospermium ad commissuram planum usque leviter sed manifeste excavatum. *) Editionem operis cl. Hoffmann primam, quae anno 1814 e prelo prodiit, non vidi: qua de causa semper editionem secundam citavi. A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryopnyta siphonogama) 22^. \ 2 Hermann Wolft". — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Vegetationsorgane. Die Umbelliferen-Gattungen, welche der Gruppe der Ammineae heteroclitae, der kleineren Abteilung der an Gattungen so reichen Apioideae-Ammineae- Carinae angehören, weichen durch ihre Tracht sowohl unter einander als auch von dem bei den Doldengewächsen am meisten verbreiteten Habitus z. T. in auffälliger Weise ab. Diese habituellen Verschiedenheiten haben ihren Grund vor allen Dingen in der außergewöhnlichen Form der Blätter, weniger häufig auch in der Anordnung derselben. Dazu kommen morphologische Verhältnisse, die durch die längere oder kürzere Lebensdauer der einzelnen Arten bedingt werden: so sind es besonders die halbstrauchigen oder seltener auch fast strauchartigen Formen, welche so ganz aus dem Rahmen der meist recht gleichförmigen Habitusbilder heraustreten, die wir bei der großen Mehrzahl der Umbelliferen-Gattungen zu sehen gewohnt sind. Die Arten von Lichtensteinia, Ruthea und Buniotrinia sind ausdauernde Stauden, die Trinia- Arten zierliche, mehrjährige, monocarpe Pflanzen, die sich dadurch aus- zeichnen, . dass in der Regel männliche und weibliche Blüten auf verschiedene Pflanzen verteilt sind. Die einzige Art der Gattung Nirarathamnus ist ein niederliegender Halb- strauch mit immergrünen Blättern. Die Rhyticarpus-Arten sind meterhohe und höhere Halbsträucher oder (nach Briquet) auch Stauden, deren büschelig angeordnete Stengel- blätter eine gewisse Ähnlichkeit mit Kiefernnadeln haben. Heteromorpha wächst nach Volkens bis zu einem ca. 6 m hohen und ca. \0 cm dicken baumartigen Strauche heran, dem die wenig zahlreichen , langen, aufrechten , mit rötlicher Rinde bedeckten Zweige ein außerordentlich schlankes Aussehen verleihen. Die jungen Zweige sind oft mit kurzhaarigem Flaume bedeckt, der sich bis zur Fruchtreife erhalten kann. Innerhalb der Gattung Bupleurum herrscht ein Formenreichtum, der in Anbetracht der stets ganzrandigen Blattorgane aller Arten und der wenig wechselnden Verhältnisse im Aufbau der lnflorescenzen überraschen muss, und der hervorgebracht wird durch den in der verschiedenen Lebensdauer der einzelnen Arten begründeten Gesamthabitus, durch eine von dem normalen Typus oft abweichende Verzweigung, durch die trotz der Ganzrandigkeit innerhalb weiter Grenzen sich bewegende Form der Blätter und nicht zuletzt auch durch die mannigfaltige Ausgestaltung der oft auffällig großen Blättchen der gemeinsamen und besonderen Hüllen. Fast die Hälfte aller Bupleurum- Arten sind einjährige, zierliche und niedrige (B. semi- compositum, B. Smtenisii, B. trichopodum u. v. a.) oder auch robustere und oft bis meterhohe Kräuter (z. B. B. junceum, B. affine). Eine Anzahl von Arten sind Stauden; nur eine einzige Art, B. exaltatum, scheint mehrjährig (zweijährig?) und monocarp zu sein. Aber auch hier kommt es meist zur Ausbildung von ausdauernden Individuen, wenn die Pflanze von den niederen Lagen bis in die subalpine oder alpine Region aufsteigt. Die übrigen Arten sind niedrige oder bis 2 m hohe Halbsträucher. Die einjährigen [Bupleurum-) Arten haben lange, dünne Pfahlwurzeln mit meist wenig entwickelten Nebenwurzeln. Bei den Stauden [Lichtensteinia, Ruthea, Bupleurum) verholzt das ganze Wurzelsystem in stärkerem oder schwächerem Grade und mit ihm der Stengelgrund: es entsteht in vielen Fällen ein Verbindungsglied zwischen ober- irdischem Stengel und Wurzel — caudex intermedius — , das besonders bei einigen Bupleurum- Arien eine starke Ausbildung erfährt. Bei einigen Arten ist dieser Teil des Stengels stark gestaucht, kurz und dick [B. petraeum, B. stellatum), bei anderen hingegen sehr verlängert, dünn und oberwärts mehr oder weniger verzweigt. Er lebt halb ober- und halb unterirdisch und ist mit den Resten der abgestorbenen Grundblätter dicht oder locker bedeckt und dokumentiert dadurch, wenigstens im oberen Teile, stets seine Zugehörigkeit zum Stamm. Oft nimmt er das Aussehen eines Rhizoms an und geht ohne scharfe Grenze in die Wurzel und den Stengel über. Bupleurum-Arten, die an Felsen und in felsigem Geröll leben, haben oft außer- ordentlich lange, strangartige Wurzeln, die tief in die Spalten des Gesteins eindringen {B. linear ifolium, B. Mundtii)] auch bei Lichtensteinia finden sich nach Bolus solche Wurzeln. Die Wurzel von Bupleurum rigidum ist fast rübenförmig verdickt, verholzt. Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 3 Die Wurzeln der Halbsträucher zeigen keine Besonderheiten, sie sind meist sehr verzweigt und naturgemäß vollständig verholzt. Bei einigen Bupleurum- Arten gehen sie ober- wärts oft in einen stark entwickelten Mittelstock über, wobei dann die Ausbildung eines deutlich gesonderten Stammes unterbleiben kann (B. acutifolium, B. Choulettii). Die Trinia-Arten zeichnen sich durch eine mehrjährige, meist kurze, rübenförmige Wurzel aus, die nach der Fruchtreife vollständig abstirbt; nur bei den alpinen Arten scheint es zur Entwicklung eines mehr verlängerten und teilweise verholzten (aus- dauernden?) Wurzelsystems kommen zu können. Die einjährigen (Bupleurum) und mehrjährigen monocarpen Arten (Trinia) haben stets nur einen einzigen, meist dünnen, rundlichen oder seltener kantigen, feingestreiften, vom Grunde ab oder nur oberwärts verzweigten Stengel, der in der Jugend markhaltig ist, später aber meist hohl und daher leicht zusammendrückbar wird. Bei Trinia haben die männlichen Pflanzen im allgemeinen einen zarteren und kürzer verzweigten Stengel als die fruchttragenden Pflanzen, die sich außerdem oft durch auffällige, verkehrt pyramidenförmige Wuchsform auszeichnen. Die staudigen Arten bringen meist mehrere, härtere und dickere, mehr oder weniger verzweigte Stengel hervor. Bei einjährigen wie ausdauernden Arten der Umbelliferen findet bei der Verzwei- gung in der Regel eine starke Bevorzugung der Hauptachse statt, welcher gegenüber die Seitenachsen an Bedeutung oft sehr zurücktreten (Drude, a. a. 0. 67). In dieser Weise sind die meisten der hierher gehörigen Arten verzweigt. Bupleurum petraeum, und weniger ausgesprochen auch B. stellatum zeichnen sich sogar durch blattlose, un- verzweigte oder nur oberwärts verzweigte, fast schaftartige Stengel aus. Von der normalen Art der Verzweigung weichen dagegen eine größere Anzahl von Bupleurum-Arten ab. Es findet hier eine so bedeutende Förderung der Seiten- achsen statt, dass diese an Dicke und Länge dem über ihnen stehenden Teile der Hauptachse nur wenig nachgeben; letztere wird an der Austrittsstelle jeder Seitenachse von der senkrechten Richtung um ein bedeutendes abgelenkt. Auf diese Weise kommt eine ausgesprochen gabelig-pseudodichotome Verzweigung zu Stande, die meistens auch noch in den letzten Seitenachsen ausgebildet ist. Die Terminaldolde ist dabei fast immer und oft in hohem Grade • übergipfelt. Bei einigen Arten (B. cappadocicum, B. Koechelii) wird außerdem an den oberen Verzweigungen die jedesmalige Seitenachse nicht zu einem mehr oder weniger verzweigten, beblätterten und doldentragenden Sprosse ausgebildet, sondern es kommt nur zur Entwicklung eines beblätterten Kurztriebes, und durch diese Verkürzung der Seitenachsen erscheinen die Zweige, besonders oberwärts, stark im Zickzack — unter einem rechten oder stumpfen Winkel — hin- und her- gebogen. Eine besondere Besprechung verdienen noch die Verhältnisse, welche die Gesamt- verzweigung bei Bupleurum nodiflorum und — wenn auch weniger deutlich entwickelt — bei B. brevicaule bietet. Hier ist die unverzweigte, stark gestauchte Hauptachse sehr kurz und von einer Dolde, der Terminaldolde ersten Grades, die sich früh entwickelt hat, begrenzt. Es findet dann eine sehr starke Förderung der beiden ersten Seiten- achsen statt, welche die Hauptdolde ganz bedeutend übergipfeln, und zwar stehen diese Seitenachsen dadurch, dass das zwischen ihnen liegende Stück der Hauptachse sehr kurz ist, scheinbar gegenständig und mit ihnen die beiden Stützblätter; die Haupt- dolde sitzt in der Gabelung, welche von den Seitenachsen gebildet wird; letztere ver- zweigen sich dann in gleicher Weise wie die Hauptachse, so dass das sehr verkürzte Stück der jedesmaligen Primärachse in die Pseudo-Gabelung der sekundären Achsen zu sitzen kommt. In ähnlicher Weise erfolgt die Verzweigung aller Achsen niederen Grades. Abweichungen finden nur insofern statt, als hier und da eine Seitenachse unterdrückt wird. Die Gesamtverzweigung nimmt, wie sich Drude (a. a. 0. 67) ausdrückt, den Charakter »einer trugdoldigen Spirre wie bei den Juncaceenc an. »Es ist noch zu beachten, dass die Hauptachse rasch zur Doldenbildung schreitet und dass also — streng genommen — an ihr die Doldenstrahlen mit ihren Einzelblüten oder die Dolden II. Ordnung als erste Seitenachsen erscheinen, c Der Stamm der halbstrauchigen Arten 4 Hermann Wolff. ■ -*- Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. bleibt vielfach niedrig und kurz verzweigt (Bupleurum spinosum u. a., Nirarathamnus)7 erreicht aber auch in manchen Fällen eine Höhe von \ — 2 m (Bupleurum, Rhyti- carpus) und zeichnet sich bei B. dumosum und einigen anderen Arten durch bis meterlange Zweige aus. Ihre oft sehr verlängerten, verzweigten und beblätterten In- florescenzen sterben nach der Fruchtreife immer bis auf ein kurzes, verholzendes Basal- stück ab. Hierdurch charakterisieren sich alle diese z. T. strauchartigen Holzgewächse als echte Halbs trau eher. Bupleurum spinosum zeichnet sich dann noch dadurch aus, dass die Seitenachsen der Blütenstände zum Teil steril bleiben und sich schon frühzeitig zu mehr oder minder deutlich entwickelten Dornen umbilden. In ähnlicher Weise verhärten zur Zeit der Fruchtreife die Doldenstrahlen und bleiben, nachdem die Döldchen abgefallen sind, bis zur nächsten Vegetationsperiode und noch länger erhalten. Alle Halbsträucher scheinen kein hohes Alter zu erreichen. Ein ausnahmsweise dicker Stamm von B. spinosum zeigte 8 Jahresringe; es ist natürlich nicht aus- geschlossen, dass einzelne Arten oder Individuen eine längere Lebensdauer haben. Nach Volke ns wird Heteromorpha, die sich wie viele andere Bestandteile der afrikanischen Buschformation, durch ein sehr schnelles Wachstum auszeichnet, etwa 7 — 8 Jahre alt; ihr Holz bleibt immer sehr weich, fast schwammig-korkartig. Blatt organe. Die Blätter von Ruthea, Trinia und Buniotrinia weichen von dem Blatttypus, den man als den normalen bei den Umbelliferen bezeichnen kann, nicht ab. Bei allen Trinia- Arten ist die Spreite entfernt einfach bis dreifach fiederteilig, und ihre Blättchen sind in meist zahlreiphe, schmal lineale, im Leben fast fleischige, oft sehr verlängerte, am Rande nicht selten rauhe Abschnitte geteilt. Bei Ruthea Burchellii stehen die primären und sekundären Fiedern der dreifach gefiederten Blätter so dicht, dass sie sich etwa bis zur Mitte fast dachziegelartig decken, wodurch die Pflanze ein auffallendes Aussehen erhält. Wesentlich anders liegen dagegen z. T. die Verhältnisse schon bei der Gattung Lichtensteinia. Die von einem ungewöhnlich dicken Blattstiele getragene handgroße Spreite von L. lacera ist nur an der Spitze mehr oder weniger tief zerrissen-gelappt-gezähnt, im übrigen aber ungeteilt. Bei L. trifida hat die große, lederige, 3 — 5-fach handförmig geteilte Spreite eine auffällige Ähnlichkeit mit den Blättern gewisser Eryngium- Arten. Die übrigen Lichtensteinia- Arten besitzen einfach bis doppelt- unterbrochen gefiederte oder auch gedreite Blätter. Die lederigen Blätter von Nirarathamnus sind gestielt, ganzrandig, am Rande leicht eingerollt, ihre Nerven handförmig angeordnet. Die Blattform erinnert an die von Birola rotundifolia. Außerordentlich interessante Verhältnisse finden sich bei der Gattung Rhyticarpus. Die grundständigen Blätter von Rh. difformis haben eine dünne, freudiggrüne, % — 3 -fach handförmig geteilte Spreite. Schon an diesen Blättern treten oft mehr oder weniger starke Reduktionen der eigentlichen Blattfläche auf, die an den Stengelblättern eine um so größere Ausdehnung gewinnen, je höher dieselben inseriert sind. Dabei werden die Blattstiele starr, stäbchenartig, und die den Abschnitten der unteren Blätter entsprechenden Teile der Spreite schwinden bis auf meist kurze, gleichfalls stäbchen- förmige, cylindrische »Blattstielchen«. Die Spindel erscheint dadurch, dass an den An- satzstellen der »Fiedern« seichte oder auch tiefe Einziehungen sich befinden, deutlich gegliedert. Die Unterdrückung der Fiederung kann noch weiter fortschreiten, bis schließ- lich ein starres, Kiefernnadeln nicht unähnliches, bis 2 0 cm langes Gebilde entsteht, das unterwärts rundlich, oberwärts kantig ist und in eine ganz kurze Spitze ausläuft und strenggenommen aus Blattstiel und Spindel besteht. Nach Briquet kann man diese Blattorgane mit den Phyllodien der rhabdophyllodinen Acacien vergleichen (Fig. \). Diese mehr oder minder reduzierten Blätter sind büschelig angeordnet und stehen in der Regel zu 6 — 10 auf einem Kurzspross zusammen. Der Stiel des äußeren Blattes ist kurzscheidig verbreitert — stengelumfassend und schließt die übrigen Blätter oder Phyllodien, die am Grunde kaum oder nur wenig verbreitert sind und die unter einander Hermann WolfT. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 5 gleiche Länge haben oder nach dem Stengel zu an Größe schnell und bedeutend ab- nehmen, vollständig ein. Durch diese büschelige Anordnung tritt die Ähnlichkeit der Phyllodien mit den Nadeln mancher Kiefernarten noch mehr hervor. In ähnlicher Weise verhalten sich die Blätter bei R. rugosus und R. swellenda- mensis. Bei der ersteren Art scheint meist keine so weit gehende Reduktion wie bei R. difformis stattzufinden: auch an den oberen Stengelblättern ist hier (immer?) noch eine mehr oder weniger deutliche Fiederung zu erkennen. Blattstiel und Spindel sind angeschwollen verdickt und zeigen einen rundlichen Querschnitt. Auffallend ist bei beiden Arten der starke Wachsüberzug an den Achsen und Blattorganen. Die Blätter von Heteromorpha sind gestielt. Die Spreite ist unpaarig einfachge- fiedert, mit 2 — 3 ( — 7 nach 0. Kuntze) Fiederpaaren, oder dreizählig oder ganz einfach. Die Blättchen — oder das Blatt — laufen immer deutlich am Stiele herab, sind im allgemeinen eiförmig, lanzettlich oder fast linear, zugespitzt oder stumpf oder vorn leicht ausgerandet , von dünn-lederiger Beschaffenheit , ganzrandig oder seltener undeutlich Fig. 4. A Grundständiges Blatt von Rhyticarpus difformis mit normaler Teilung. B Grund- blatt mit reduzierter Spreite. G Dreiteiliges Stengelblatt mit den Rudimenten der in B unter- drückten Teile. D Dreiteiliges Stengelblatt mit cylindrischen Abschnitten. E Stengelblatt bis auf den Blattstiel und die Spindel reduziert, mit kurzen Rudimenten an der Spitze. F Stengel- blatt vollständig bis auf ein einfaches rhabdophylloides Stäbchen reduziert. (Nach Briquet; etwas schematisiert.) gekerbt und am Rande verdickt, von einer dicht oder locker fiedernervigen Rippe durch- zogen. Es ist stets ein deutlicher Randnerv vorhanden. Zwischen dem einfachen und gefiederten Blatte sind zahlreiche Übergänge vor- handen, die durch mehr oder weniger deutliches Zusammenfließen der Fiederblättchen entstehen. Individuen, die nur eine Blattform aufweisen, scheinen selten zu sein; im allgemeinen sind die unteren Blätter gefiedert oder dreizählig, die oberen einfach; häufig sind die Blätter büschelig angeordnet. Die Gattung Bupleurum hat durch ihre ganzrandigen, meist undeutlich gestielten Blätter schon frühzeitig die Aufmerksamkeit der Botaniker auf sich gezogen. A. P. De Candolle*) hat zuerst versucht, die Natur dieser Blattorgane zu erklären, indem er dieselben als spreitenlose Blattstiele von phyllodinem Charakter ansprach. Neuerdings haben Klausen, Briquet und David sich eingehend mit den anatomischen und morphologischen Verhältnissen dieser Blätter beschäftigt und gezeigt, dass es sich hier um echte Blätter handelt. Dieselben weichen bei der Mehrzahl der Arten durch den Verlauf der Nerven auffallend von dem allgemeinen Typus der Dikotylenblätter ab, und ihre Ganzrandigkeit ist deswegen von besonderem Interesse, weil doch gerade die meisten Umbelliferen-Gattungen sich durch mehr oder weniger geteilte (gefiederte) Blätter auszeichnen. *) A. P De Candolle, Organographie vegetale I. (1827)283. 5 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Bei den einjährigen und staudigen Arten stehen die Blätter am Grunde des Stengels und bei den Halbsträuchern an der Basis der jüngsten Sprosse mehr oder weniger dicht gedrängt. Bei B. distichophyllum sind die unteren Stengelblätter derartig an- geordnet, dass eine Zweizeiligkeit vorgetäuscht wird. Bei B. dumosum, B. salieifolium und bei einigen anderen halbstrauchigen Arten zeigen die Blätter z. T. eine büschelige Anordnung, weil einzelne^ besonders untere Seitenachsen nach Art von Kurztrieben ein ganz begrenztes Längenwachstum haben. Verhältnismäßig wenige Arten besitzen deutlich gestielte untere Blätter ; die oberen Blätter aller Arten, mit Ausnahme von B. lanceolatum und B. fruticosum sind sitzend, vielfach am Grunde verbreitert und oft mit herzförmiger Basis mehr oder weniger tief stengelumfassend (z. B. B. longifolium, B. angulosum). Bei B. rotundifolium und dessen Verwandten sind sämtliche oberen Blätter im unteren Teile oder nahe dem Mittelpunkte vollständig durchwachsen. Die Form der Blätter ist bei den einzelnen Arten meist ziemlich konstant, inner- halb der Gattung aber, wie schon oben erwähnt, sehr wechselnd. Zwischen schmal- linearen, oft sehr verlängerten , grasartigen und fast kreisrunden , ansehnlich großen Blättern finden sich außerordentlich zahlreiche Zwischenstufen, und zwar haben die Xerophyten der Gattung in der Regel die schmälsten Blätter, während Arten, die sich schattigen und halbfeuchten Standorten angepasst haben, meist breite Blattformen zeigen Es finden sich jedoch auch die umgekehrten Verhältnisse. Bei den einjährigen Arten und Stauden sind die Blätter meist dünn, nur sel- ten derb. Die Halbsträucher dagegen zeichnen sich immer durch solche von mehr oder weniger lederartiger Konsistenz aus. Der Blattrand ist hier zuweilen knorpelig verdickt. Im Gegensatz zu den übrigen Gattungen und auch den meisten anderen der ganzen Familie der Umbelliferen ist die Blattnervatur bei Bupleurum für die Systematik dieser Gattung von ausschlaggebender Bedeutung. Die Mehrzahl der Arten besitzt mehrnervige Blätter. Die Nerven sind schon im Blattstiele gesondert und haben in der Blattfläche im allgemeinen einen annähernd parallelen oder schwach-handförmig divergierenden Verlauf oder eine fächerförmige Anordnung bei den Arten, deren obere Blätter stengel- umfassend sind. In der Regel sind die Nerven gleichmäßig über die Spreite verteilt, nur bei wenigen Arten verlaufen sie in einem meist schmalen Mittelfelde, das nach der Spitze zu immer mehr an Breite abnimmt. Schließlich giebt es noch einige Arten mit einrippigen Blättern. Von den Hauptnerven gehen stets Venen (Nerven zweiter Ordnung) ab, die bei manchen Arten zb fiedrig angeordnet sind, und in allen Fällen ist ein mehr oder weniger ausgebildetes Adernetz vorhanden, das bei gewissen Arten besonders im Randteile der Spreite eine außerordentlich zierliche und charakteristische Ausbildung erfährt. • B. tenue zeichnet sich vor allen anderen Arten dadurch aus, dass der größere Teil der Venen blindsackartig endet und mit ihnen die verbreiterten Sekretkanälchen : die Blätter erscheinen dadurch dem unbewaffneten Auge schwach punktiert. Oft ent- springt zwischen je zwei Hauptnerven aus dem Adernetze ein viel schwächerer und jenen gleichgerichteter, meist leicht geschlängelter Nerv, der nach längerem oder kürzerem Ver- lauf aufhört (z. B. B. faloatum., B. ranunculoides). Die Blätter der meisten Arten haben außerdem einen Randnerv, der entweder zugleich mit den übrigen Nerven in die Blattspreite bezw. den Blattstiel eintritt, oder der aus dem randständigen Teile des Anastomosennetzes hervorgeht, sehr häufig aber auch bei mehr oder weniger parallelnervigen Blättern einfach durch den äußeren Seiten- nerven, der sich in seinem weiteren Verlaufe dem Blattrand sehr genähert und dadurch den Charakter eines Randnerven angenommen hat, vertreten wird. Bei manchen Arten lässt sich das Vorhandensein eines Randnerven mit Sicherheit nur auf dem Querschnitte bei entsprechender Vergrößerung feststellen. Nach dem Vorgange von Godron und Briquet lassen sich nun nach Anordnung der Blattnerven (in den unteren Blättern) folgende Haupttypen unterscheiden: Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. X 1. Anastomosen-Typus — type anastomose (Briquet) — Typus des B. ro- tundifoliiMi-Bldittes. Untere Blätter meist groß, länglich bis eiförmig-lanzettlich, oft undeutlich gestielt; die seitlichen Nerven im unteren Blattteile einander fast parallel, dann in einem Bogen, der gegen den undeutlich gefiederten, wenig stärkeren Miltel- nerven geöffnet ist, nach dem Blattrande zu divergierend, unterwärts kaum, oberwürts reichlicher durch locker gestellte horizontale oder schräge Anastomosen, welche trapez- oder rautenförmige Felder der Spreite begrenzen, untereinander verbunden. In der Nähe des Blattrandes lösen sich die Hauptnerven in bogenförmige, zierlich geschwungene Anastomosen auf. Ein eigentlicher Bandnerv fehlt. Die Nerven der oberen, durchwachsenen Blätter gehen gleichmäßig strahlenförmig auseinander, verhalten sich im übrigen fast ebenso, wie diejenigen der unteren Blätter. B. longifolium und B. longiradiatum unterscheiden sich von diesem Haupttypus zunächst dadurch, dass bei ihnen die oberen Stengelblätter niemals durchwachsen, son- dern nur tief herzförmig stengelumfassend sind. Außerdem besitzen bei B. longifolium die Seitennerven in allen Blättern fast vom Blattgrunde ab ein zierliches Venennetz, das besonders in den Randteilen der Spreite eine reiche Ausbildung erfährt ; die Haupt- nerven in den Blättern von B. longiradiatum dagegen sind durch zahlreiche, horizontal verlaufende, kaum verästelte Venen (Nerven zweiter Ordnung) miteinander verbunden. Ein Randnerv fehlt auch bei diesen beiden Arten stets. 2. Netzadriger Typus — type reticule — Typus des B. stellatum-B\aiites. Untere Blätter linear bis länglich-schmallanzettlich, von einem starken, oberwärts ent- fernt- und langgefiederten Mittelnerven und mehreren, demselben sehr genäherten und vollständig parallelen, schwächeren Seitennerven durchzogen; letztere biegen im oberen Blattteile oder auch schon früher plötzlich nach dem Rande zu ab. Der obere Blatt- teil ist also einnervig. Zwischen dem Blattrande und den Seiten- bezw. Mittelnerven und deren Fiedern ist ein ausgezeichnetes, längsgerichtetes, großmaschiges und doch zierliches Anastomosennetz ausgebildet, das in der ganzen Länge der Spreite mit dem kräftigen Randnerven in Verbindung steht und in dem die Seitennerven aufgehen, ohne den Rand zu erreichen. Die oberen Blätter sind mit deutlich herzförmigem Grunde stengelumfassend, ihre meist zahlreichen Nerven handförmig angeordnet. 3. Der Typus des geradlinigen Nervenverlaufs — type rectinervie — um- fasst die meisten Arten der Gattung. Blätter schmal lineal bis fast kreisrund. Die Nerven, von denen in den unteren Blättern mindestens 3, im Höchstfalle 19 (ob mehr?) vorhanden sind, durchziehen, einander parallel, die Spreite oder divergieren in einem meist leichten, gegen den Mittelnerven offenen Bogen. Ein Randnerv ist stets vor- handen, oft undeutlich und nicht immer unmittelbar am Rande selbst verlaufend, oder nur im oberen Teile der Spreite. Bei diesem Typus ist das Anastomosensystem sehr wenig und vorzugsweise im oberen Blattteile ausgebildet. Nur bei B. plantaginifoliam sind die Nerven vom Grunde ab durch zahlreiche, auffällige, fast horizontal verlaufende Venen miteinander verbunden. Die oberen Blätter sind oft mit verbreiterter Basis mehr oder weniger stengelum- fassend. Die Zahl ihrer hand- oder fächerförmig angeordneten Nerven beträgt bis 45. Von diesem Typus weicht die Blattnervatur von B. rigidum in mehreren Punkten ab. Die Blätter sind von (3) 5 — H anscheinend gleichwertigen Nerven durchzogen, deren äußerer aus dem Blattstiele in die Spreite eintritt und als dicker, stark hervortretender Randnerv in derselben bis zur Spitze verläuft. Die übrigen scheinbar seitlichen Haupt- nerven entspringen auf der Oberseite des Blattes aus dem Mittelnerven und durchlaufen die Spreite in einem großen Bogen, der nach dem Mittelnerven zu geöffnet ist, indem sie ihrerseits mehr oder weniger starke, dem Verlauf nach dem Mittelnerven annähernd gleichgerichtete Nerven zweiter Ordnung abgeben, die untereinander und mit dem Seiten- nerven erster Ordnung durch locker gestellte, sehr kräftige Anastomosen verbunden sind. Auf der Blattunterseite treten sämtliche (Haupt-)Nerven gesondert aus dem Blatt- stiele in die Spreite ein und verhalten sich weiterhin ebenso wie die Nerven auf der Oberseite des Blattes. Das Blatt von B. rigidum ist demnach ein ausgesprochenes S Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. »folium heteroneurum«, oberseits entfernt fiedernervig bis fast doppelfiedernervig, unter- seits mehr oder weniger parallelnervig. Jedoch nur Blätter mit breiter Spreite lassen diese Verhältnisse deutlich erkennen: je schmaler die Blattspreite, um so mehr nähert sich der Nervenverlauf dem normalen geradlinigen Typus. 4. Mittelrippen-Typus — Costaltypus. — Die Blätter sind von einer starken, sehr locker (B. foliosum) oder dicht (B. fruticosum) fiedernervigen Mittelrippe durchzogen. Die Nerven verlaufen ungeteilt bis zum Blattrande oder lösen sich vor demselben in ein ausgezeichnetes, kleinmaschiges Anastomosennetz auf, aus dem ein undeutlicher Bandnerv hervorgeht. Im unteren Teile der Spreite befinden sich außer- dem noch zu beiden Seiten der Mittelrippe und derselben parallel je 1 — 3 zarte Längs- nerven, die auf der Blattoberseite oft kaum sichtbar sind und schon vor der Mitte des Blattes verschwinden. Diese Art der Blattnervatur weicht nicht wesentlich von dem normalen Dikotylen-Typus ab. Die Anordnung der Nerven in den unteren Blättern ist für jede Art stets so konstant und so charakteristisch, dass niemals Zweifel darüber bestehen können, welchem der oben beschriebenen Blattnerventypen eine Art angehört. Dagegen macht Briquet darauf auf- merksam, dass die Nerven in den oberen Blättern und in den Blättchen der Hüllen und Hüllchen vielfach mehr oder weniger deutlich ausgeprägte Übergänge zwischen den be- schriebenen Typen bilden oder auch in ihrem Verlauf vollständig von diesen abweichen können. Dazu kommt noch eine bemerkenswerte Mannigfaltigkeit in Form und Größe der Hüllblättchen, die bei einigen Arten sogar von Wichtigkeit für die Systematik der Gattung sind. Alle Arten, welche dem Anastomosen- und netzförmigen Typus angehören (z. B. B. rotundifolium, B. longifolium, B. stellatum) und eine Anzahl von Arten, deren Nerven geradlinig verlaufen (B. petraeum, B. ranunculoides u. a. m.), zeichnen sich fast stets durch große, länglich-elliptische bis fast kreisrunde, leicht konvexe, auffällig gelb- lich oder grüngelblich, selten rein grüngefärbte Blättchen aus. Ihre Nerven, 3 — 9 (13) an der Zahl, sind schwach handförmig angeordnet und entweder gleichmäßig über die ganze Fläche der Blättchen verteilt und besonders oberwärts verästelt, oder nur auf das Mittelfeld beschränkt, während der Bandteil von den Venen des äußeren Seitennerven ausgefüllt wird. Hierbei kommt es durch Zusammenfluss dieser Venen oft zur Aus- bildung eines deutlichen Bandnerven. Andere Arten wieder [B. junceum, B. falcatum u. s. w.) haben krautige, schmalpfriemliche bis schmallanzettliche, in eine längere oder kürzere Spitze ausgezogene, stets dreinervige Blättchen. Häufig sind die beiden Seiten- nerven so schwach, dass die Blättchen dem unbewaffneten Auge einnervig erscheinen; wirklich einnervige Blättchen kommen aber nur bei einigen halb strauchigen Arten vor. Die Venen sind hier nur wenig entwickelt. Beide Typen sind durch Zwischenformen miteinander verbunden. Bei B. glumaceum, B. divaricatum und allen verwandten Arten sind die Blättchen der Hüllchen, und weniger deutlich ausgeprägt auch die der Hüllen, ausgezeichnet spelzen- förmig, lang begrannt oder nur kurz stachelspitzig, krautig oder häufiger mehr oder weniger trockenhäutig und lebhaft gelb gefärbt, schmal bis breit berandet, 3 — 9-nervig. Die Nerven sind auf einer oder seltener auf beiden Seiten mit zahlreichen kurzen und einfachen oder längeren und verzweigten, oft elegant bogenförmigen Venen versehen, die den Nachbarnerven erreichen oder frei endigen und den Blättchen besonders zur Zeit der Fruchtreife, nachdem der häutige Teil eine fast glasartige Beschaffenheit an- genommen hat, ein außerordentlich zierliches Aussehen verleihen. Bei einigen Arten bilden die zusammenfließenden Venen des äußeren Seitennerven nahe dem Rande je einen starken Sammelnerven. Die Hüllblätter von B. frutieoswm und B. gibraltaricum zeichnen sich durch meist zahlreiche, oberwärts baumartig verzweigte Nerven aus. Bei den übrigen Gattungen bestehen die gemeinsamen und besonderen Hüllen meistens aus kleinen, meist ganzrandigen Blättchen. Bei Trinia fehlen die Hüllen fast immer, Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 9 die Hüllchen oft. Bei Heteromorpha wachsen nicht selten einzelne Blättchen der all- gemeinen Hüllen zu laubblattartigen Gebilden aus. Anatomie. Die anatomischen Verhältnisse einer großen Anzahl von Bupleurum- Arten sind von Klaus ch, Briquet und David untersucht worden. Die wichtigsten Ergebnisse dieser Studien sind folgende: a) Die innere Struktur der Wurzeln zeigt keine Besonderheiten; nach David be- sitzen einige Arten im Phloem mehr oder weniger zahlreiche, zerstreute Sekretkanäle. b) Der krautige Stengel der einjährigen und ausdauernden Arten ist, ebenso wie die Blätter, nicht selten mit einem Wachsüberzuge versehen, der den Pflanzen ein meergrünes Aussehen verleiht. Der Stengel ist auf dem Querschnitte meist rundlich, fein gerillt, seltener kantig, mit nach außen vorspringenden, oft abgerundeten Ecken. Die Epidermis besteht aus Zellen, die in der Bichtung des Stengels gestreckt sind. Die äußere Wand derselben ist in schwächerem oder stärkerem Grade verdickt und cuti- cularisiert; die radialen Wände erfahren meist nur eine geringe, die inneren fast gar keine Verdickung. Spaltöffnungen sind immer vorhanden. Unter der Epidermis liegen, auf die ganze Peripherie des Kreises verteilt, stärkere und schwächere collen- chymatische Säulen, welche den Kanten und Streifen des Stengels entsprechen und bei den verschiedenen Arten an Zahl und Dicke sehr wechseln; sie geben neben den Leit- bündeln das mechanische Stützgewebe für die meist langen, dünnen und biegsamen Stengel ab. Dieses Collenchym ist das für die Familie der Umbelliferen am meisten bemerkenswerte mechanische Gewebe und durchaus keine Eigentümlichkeit unserer Gattungen. Zwischen diesem System von collenchymatischen Elementen liegen gleichsam als Gurtungen, welche die Säulen untereinander verbinden, 2 — 3-schichtige Chlorenchym- bänder aus dichtgestellten kugeligen oder mehr polyedrischen, selten langgestreckten Zellen. Die Ausbildung dieses chlorenchymatischen Stengelgewebes steht in direktem Verhältnisse zu der Größe der assimilierenden Blattfläche, und je größer die letztere, um so früher tritt das Chlorenchym des Stengels außer Funktion. Zwischen den Collen- chymsträngen und den Leitbündeln liegen die für die Umbelliferen so außerordentlirh charakteristischen und die Leitbündel in alle Organe begleitenden, auf schizogenem Wege entstandenen Sekretkanäle. Bei der Gattung Bupleurum scheinen diese rinden- ständigen Sekretkanäle, die sich meistens durch ein weites Lumen auszeichnen, vor- wiegend in der Einzahl vorhanden zu sein; selten finden sich deren mehrere. Die Leitbündel zeigen, wie allgemein bei den Umbelliferen, den normalen Typus der Dikotylen. Zwischen die Leitbündelstränge sind überall große Massen stereoma- tischen Gewebes eingeschoben, das die Stränge an Ausdehnung meist bedeutend über- trifft. Der stärker oder schwächer ausgebildete Markkörper bleibt bei manchen Arten erhalten, bei anderen schwindet er schon frühzeitig. In demselben finden sich die bei den Umbelliferen fast allgemein verbreiteten und nach Nestel bei Bupleurum nur dem B. ranunculoides, nach David und Briquet noch mehreren anderen Arten fehlenden markständigen Sekretkanäle, die bei dauerndem Mark durch den ganzen Markkörper zer- streut sein können, bei Arten mit hohl werdendem Stengel aber mehr auf die Peripherie des Markgewebes beschränkt bleiben sollen. Die Anatomie der Achsen der Halbsträucher unterscheidet sich beträchtlich von der der einjährigen und staudigen Arten. Nach Nestel*) ist bei B. fruticosum die Außenwand der Epidermiszellen sehr stark verdickt. »Die Cuticulaschicht tritt deutlich hervor, das Collenchym ist nicht in einzelnen Bündeln vorhanden, sondern es zieht sich als breiter Bing unter der Epi- dermis" hin. Die Zellen sind sehr groß und nicht sehr dick, sie führen etwas Chloro- phyll. Das Libriform bildet einen sehr breiten Ring, der durch ein interfasciculäres Cambium immer neuen Zuwachs erhält. Der Stereomring ist nach dem zweiten der von *) Nestel, a. a. 0. 69, 70. 10 Hermann Wollt — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Drude (a. a. 0. 72 — 79) für die Stammanatomie der Umbelliferen aufgestellten Haupt- tvpen gebaut. Die Libriform fasern sind sehr stark verdickt und verholzt. Die Leit- bündel durchsetzen den breiten Libriformring. Die primären Bündel sind ziemlich breit. Die Leptome berühren einander. Die Hadrome sind radial sehr gestreckt. Sekretkanäle finden sich zahlreich unter dem Collenchymring. « In ähnlicher Weise ver- halten sich mit geringeren oder stärkeren Modifikationen die Strukturverhältnisse bei anderen halbstrauchiigen Arten. Die Stellung der Blätter ist bei der Mehrzahl der Bupleurum-Arten eine mehr oder weniger aufrechte. Sie nehmen Profilstellung an, und infolgedessen wird die In- solation auf ein geringes Maß herabgedrückt. Da die Einwirkung des Sonnenlichtes dann auf beide Seiten der Blätter eine ziemlich gleichmäßige ist, so ergiebt sich als natürliche Folge, dass der Blattbau vielfach ein annähernd isolateraler ist. (Klausch). Bei dem ausgesprochenen Xerophyten-Charakter einer großen Anzahl von Arten kann es nicht auffallen, dass die Außenwand der Epidermiszellen — besonders bei den immergrünen Blättern — stark cuticularisiert ist; es finden sich sogar öfter — wie bei vielen Gramineen — auf der Blattunter- seite stärkere Verdickungen und Cuticularisierungen als auf der Blattoberseite. Die Spaltöffnungen sind meist ziemlich gleichmäßig auf beiden Blattflächen verteilt, sie können aber auch oberseits zahlreicher sein als unterseits. Ebenso ist auch vielfach eine Über- einstimmung in der Form der Schließzellen vorhanden. Die Sto- mata liegen entweder etwa im Niveau der Blattflächen oder sind mehr oder minder tief unter die- selben eingesenkt. Eine Anpassung an klimatische Verhältnisse lässt Fig. 2. Querschnitt eines Stengelinternodiums von Bu- sich hierbei nicht immer nach. pleurum semicompositwn L. E Epidermis. C Säulen „rn-n r> • i t . ~ , . collenchymatischen' Gewebes. Ä Respiratorisches Gewebe, weisen Bei manchen Arten findet 8 Sekretkanäle im Pericykel. F*- Hauptleitbündel, be- Slch auf der Blalt^nterseite unter stehend aus Xylem und Phloem. F* Zwischen die Haupt- der EPldermis eine Lage paren- leitbündel eingeschobene Nebenleitbündel. R{ Bastring, chymatischer chlorophyllfreier Zel- J Stereomatische Gewebsmassen zwischen den Leitbündeln ]en (Hypoderma) , denen ohne M Mark (Parenchym). (Nach Briquet.) Zweifel die Funktion der Wasser- speicherung zukommt. Das assimilatorische Gewebe ist fast isolateral oder subcentrisch, sehr selten bi- facial angeordnet. Das Palissadengewebe besteht aus einer oder mehreren Schichten, auf welche nach dem Blattinnern zu chlorophyllhaltige Zellen von mehr rundlicher Form folgen. Die Verteilung der chlorenchymatischen Elemente wechselt, je nachdem die biologischen Verhältnisse dies verlangen. Sehr häufig finden sich an ein und derselben Pflanze Verschiedenheiten, die aus der Stellung der Blätter resultieren. Nach David sollen sogar fast immer Blattgrund und -scheide von den oberen Blattteilen in dieser Beziehung abweichen. So sind auch die vielfach differierenden Ergebnisse der anatomi- schen Untersuchungen bei der Gattung Bupleurwn zu erklären. Bei der Mehrzahl der Arten sind die Blätter noch mit besonderen Einrichtungen zum Zwecke einer besseren mechanischen Festigung der Blattspreiten ausgerüstet. Wenn es sich hierbei auch vorwiegend um schmale, oft grasartig verlängerte Blattformen handelt, so finden sich diese mechanisch wirksamen Elemente auch bei Blättern, die Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. \ \ wegen ihrer derben, lederartigen Beschaffenheit eines besonderen mechanischen Gewebes zur Erhöhung der Festigkeit nicht zu bedürfen scheinen. Diese Aussteifung der Blätter wird neben der Verdickung der Epidermiszellen erreicht durch subepidermale Collenchym- und Baststränge, die bei den verschiedenen Arten eine verschieden starke Ausbildung erfahren, im allgemeinen aber mit dem xerophytischen Charakter des Individuums Hand in Hand gehen. In einzelnen Fällen liegt zwischen diesem Collenchym und den Gefäßbündeln — beiderseits oder nur auf einer Seite — eine schwächere oder stärkere Lage von paren- chymatischen, chlorophyllfreien Zellen, oder aber das Collenchym ist ganz von diesem Parenchym, das ohne Zweifel ebenfalls zu der Wasserregulierung in den Blättern in Beziehung steht, eingescheidet. Oft finden sich diese anatomischen Verhältnisse nur beim Mittelnerven und auch hier nur in geringer Ausbildung. Außerdem wird noch durch das collenchymatische Gewebe, welches den farblosen, makroskopisch trockenhäutig erscheinenden Blattrand selbst bildet und durch den Rand- nerven, der nur verhältnismäßig wenigen Arten vollständig fehlt, für eine besondere Festigung des Blattrandes gesorgt. Bei den einjährigen und staudigen Arten verläuft, ebenso wie im Stengel, zwischen Collenchym und Leptom meist nur ein Sekretkanal, in den Blättern der halbstrauchigen Arten dagegen deren meist mehrere von verschiedener Stärke. Bei den ersteren Arten können phloemständige Kanäle fehlen, bei den letzteren Arten dagegen scheinen regel- mäßig dorsal orientierte Sekretkanäle vorhanden zu sein, meist (?) in der Einzahl. Ob diese Kanäle in der That immer mit den medullären der Achse in Verbindung stehen, ist nach den Befunden von David, der solche dorsal gelegene Kanäle bei Arten ohne markständige Sekretkanäle nachgewiesen haben will, zweifelhaft. Vielleicht findet im Blattstiele eine Verzweigung normaler, phloemständiger Kanäle statt. Andererseits haben manche Arten (z. B. B. ranunculoides , B. yetraeum^ B. iongifolium, B. angulosum) markständige Sekretkanäle, ohne dass das Hadrom der Blattleitbündel von dorsal ge- legenen Kanälen begleitet wird. Bei manchen Arten ist das Hadrom durch sklerenchymatisches Gewebe verstärkt; bei B. rigidum und wohl auch anderwärts sind die Bündel fast ganz von solchen Zellen eingescheidet. Sekundäres Dickenwachstum der Leitbündel fehlt bei den einjährigen Arten und den meisten Stauden fast vollständig, bei den Halbsträuchern tritt es in mäßigem Grade auf. Es möge noch kurz die Frage berührt werden, ob die Blätter der Bupleurum- Arten, die ja zum größten Teile in der Anordnung der Nerven und in vielen Fällen auch im Habitus einen mehr oder weniger ausgesprochenen Monokotylen-Typus zeigen, auch in ihrer inneren Struktur Übereinstimmungen mit den anatomischen Verhältnissen aufzuweisen haben, durch welche die Monokotylen sich auszeichnen. Aus den vor- liegenden Untersuchungen ergiebt sich, »dass dem monokotylen Charakter der Blätter in morphologischer Beziehung auch anatomische Abweichungen vom allgemeinen Typus der Dikotylen entsprechen. Schon der Umstand, dass die Epidermis in vielen Fällen sowohl in der Ausbildung ihrer Außenwand als auch in der Zahl der Spaltöffnungen auf beiden Seiten eine ziemlich gleichmäßige Entwicklung aufweist, darf als Anlehnung an monokotyle Verhältnisse betrachtet werden; noch lebhafter aber erinnert an den monokotylen Blattbau die streifenartig abwechselnde Anordnung von unregelmäßig-poly- gonen, an Spaltöffnungen reichen und von langgestreckten, dickwandigen Zellen, die der Spaltöffnungen völlig entbehren, zumal dann, wenn auch die ersterwähnten Epider- miszellen in der Blattrichtung deutlich gestreckt erscheinen und die Poren der Stomata ebenfalls in der Längsrichtung orientiert sind«. (Kl au seh a. a. 0. 28). Außerdem können vielfach die mehr oder weniger gleichmäßige Entwicklung des Chlorenchyms auf beiden Seiten der Blätter und das häufige Vorkommen von »Wasser- speichergewebe« als Anklänge an monokotyle anatomische Verhältnisse betrachtet werden. Die Leitbündel dagegen weichen, wie schon erwähnt, in ihrem Aufbau nicht von dem normalen Dikotylen-Typus ab. 1 2 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Über die anatomischen und morphologischen Verhältnisse der Blattorgane von Rhyticarpus haben Briquet*) und Klaus ch (s. oben) Untersuchungen angestellt; Heteromorpha wurde von Briquet studiert. Hiervon nur das Wichtigste. Der Blattstiel der Grundblätter von Rh. difformis ist im Querschnitte fünfeckig. Die Grundlage dieser Ecken besteht aus collenchymatischen Säulen, zwischen die mehrere Lagen kleinzelligen Chlorenchyms ausgebreitet sind. Hinter den collenchymatischen Strängen verläuft je ein großer Sekretkanal, auf welchen ventralwärts je ein Leitbündel folgt, das im Querschnitte gesehen, dreieckig ist und von dem Sekretkanale durch stereo- matisches Gewebe getrennt ist. Außer diesen Hauptleitbündeln finden sich noch, nahe der Ober- und Unterseite des Blattstieles, sekundäre, auf dem Querschnitte rundliche Bündel, die oft mit den Hauptbündeln zusammenfließen. Die Blattstielscheide zeigt einen fast kreuzförmigen Querschnitt. Ihre Epidermis besteht aus kleinen, wenig ver- dickten Zellen, das Innere aus großzelligem Parenchym. Die Leitbündel liegen nahe der unteren Epidermis; große und kleine Bündel wechseln miteinander ab. Erstere sind auf den Querschnitten dreieckig, die untere Seite des Dreiecks wird von einer Lage stereomatischen Gewebes eingenommen. Unmittelbar darüber liegt eine dünne Schicht von Phloem. Der Holzteil zeigt ebenfalls dreieckigen Querschnitt. In den Ecken dieses Dreiecks befinden sich Primärtracheen, die durch verhärtetes Endoxyl verstärkt werden. Dieses Gewebe fli *ßt oft, an den Seiten des Dreiecks hinaufsteigend, mit dem pericy- klischen Stereom zusammen. Von ähnlichem Bau sind auch die Leitbündel im Blatt- stiel selbst. Die Spreite ist sehr dünn, von ausgesprochen bifacialem Bau. Die Epi- dermis der Oberseite besteht aus großen, wenig verdickten und cuticularisierten Zellen. Spaltöffnungen fehlen hier. Die Unterseite wird von kleinen Zellen gebildet, zwischen die vereinzelte Spaltöffnungen eingestreut sind. Das Chlorenchym besteht oberseits aus einer Lage ausgezeichneter Palissadenzellen, unterseits aus kleinzelligem, mehrschich- tigem, lockerem Gewebe. Die anatomischen Verhältnisse der Scheiden der stengelständigen Blätter weichen kaum von denen der Grundblätter ab. Auf dem etwa fünfeckigen Querschnitte des Blattstieles und der Spindel der reduzierten Blattorgane sind die Leitbündel im Kreise um das lockerzellige Mark angeordnet; zwischen den Bündeln liegen, nach Briquet »vergleichbar den Markstrahlen des Stengels«, Lagen von stereomatischem Gewebe, das weit in den Markkörper hineinragt; vor den Bündeln verläuft je eine collenchymatische Säule (Fig. 3-4). Im übrigen finden sich etwa dieselben anatomischen Verhältnisse wieder wie in den Grundblättern. Von besonderem Interesse sind noch die Epidermiszellen der oberen Blattteile. Die Außenwände erfahren sehr starke Verdickungen, auch die Seitenwände sind fast bis zur inneren Wand sehr verdickt und cuticularisiert. »Die Spaltöffnungen scheinen sich ziemlich gleichmäßig zu verteilen. Ihre Schließzellen liegen am Grunde einer krug- artigen Vertiefung, so dass eine äußere Atemhöhle entsteht, deren Ausgangsöffnung durch leistenartige Vorsprünge der benachbarten Epidermiszellen verengert wird. Im Querschnitte erscheinen diese wallartigen Leisten als sogenannte Hörnchen, zwischen denen hindurch ein enger Kanal nach dem eigentlichen Porus führt, der durch 3 oder 4 Guticularleisten wiederholt verengert wird.« (Kl au seh a. a. 0. 2 3.) In den chloro- phyllhaltigen Zellen der Blätter finden sich zahlreiche Kalkoxalatdrusen (Fig. SB). Die innere Struktur von Rh. swellendamensis weicht auffallend von der bei RhK difformis beschriebenen ab. So ist der Querschnitt durch den Blattstiel oder die Rhachis rundlich fünfeckig, oberseits fast bis zur Mitte schmal gespalten. Die äußere Wand der Oberhautzellen ist stark verdickt; an ihr sind eine äußere stark cuticularisierte und eine innere Celluloseschicht deutlich unterscheidbar. Die Spaltöffnungen befinden sich fast im Niveau der benachbarten Epidermiszellen, die nur einen wenig erhöhten Wall um jene bilden. Die Verdickungsleisten in den äußeren Atemhöhlen sind sehr *j Briquet in Bull. Herb. Boiss. V. 6. (1897) 428—443, zugleich im Bull. Labor, bot. Univers. Geneve I. 4. (1897) 237 — 254. Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 13 dick und scharf, und lassen einen deutlichen Vorhof entstehen. Unter den äußeren Leisten steigt die Guticula in einer sehr dünnen Schicht noch auf die »Lippen« der Spaltöffnungen herab, unterhalb dieser Lippen nimmt sie wieder an Stärke zu und breitet sich von da auf der inneren Seite der Schließzellen aus. An Leitbündeln finden sich fünf, drei untere große, denen nach der Epidermis zu stark entwickeltes stereomatisches Gewebe vorgelagert ist, und zwei obere kleine, die Fig. 3. A Querschnitt durch die Rhachis eines Stengelblattes von Rhyticarpus difformis. E Epidermis. Co Gollenchym der Hauptecken. Ch Respiratorisches Gewebe. Ca Sekretkanäle (im Pericykel) vor dem Leptom der sekundären Leitbündel (ebensolche liegen auch vor den primären Bündeln). F und F1 Primäre und sekundäre Leitbündel. Deren Leptom (P), Ha- drom (B), die getrennt sind durch eine Schicht collenchymatischen Gewebes (L). M Mark. Cp Hauptkanten. — B Querschnitt durch eine Spaltöffnung nebst Nachbarzellen in der Spreite von Rh. difformis. E Epidermiszellen. B Schließzellen. A Nachbarzellen. P Yorhof. R Atem- höhle. Ch Chlorenchym. — C Querschnitt durch die Rhachis eines reduzierten Blattes von Rh. sivellendamensis. E Epidermis. Co Querschnitt durch die ventral gelegene collenchyma- tische Säule. Ch Respiratorisches Gewebe. F Unteres größeres Leitbündel. B, L, P wie in Fig. A. Fl Die beiden kleineren seitlichen und Fs die beiden oberen Leitbündel. — D Epi- carpzellen der Fruchtschale von Rh. difformis. — E Ebensolche von Rh. sivellendamensis, vom Rücken der Frucht, und F von der commissuralen Fläche. (Nach Briquet.) nur durch Chlorenchym von der Epidermis getrennt sind. In dem Collenchym, das die Sekretkanäle von dem Phloem der Leitbündel trennt, sind stereomatische Zellen vorhanden (Fig. 3 C). Wesentlich anders noch liegen die anatomischen Verhältnisse bei Heteromorpha. Die Blattscheide besitzt zwischen Epidermis und Chlorenchym eine Schicht farblosen Parenchyms, das sicher der Wasserspeicherung dient. Der Blattstiel ist auf dem Querschnitt fünfeckig-rundlich, auf der Oberseite seicht ausgehöhlt oder rinnig und mit zahlreichen Haaren besetzt, die aus einer kurzen Fußzelle und einer daraufstehenden stäbchen- förmigen, zurückgekrümmten Langzelle mit stark verdickten, geperlt-cuticularisierten 14 Hermann "Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Wänden bestehen. Die eigentlichen Epidermiszellen sind glatt, ihre stark vorgewölbte Außenwand in hohem Grade verdickt und ganz cuticularisiert. Die radialen Wände werden nach innen zu allmählich dünn und sind nur teilweise cuticularisiert. unter der Epidermis liegt eine starke Lage von Collenchym, das bis an die drei im Dreieck angeordneten Leitbündel heranreicht. Der Holzteil derselben ist stark entwickelt und enthält eine große Anzahl von Tracheen mit weitem Lumen. Unter dem Collenchym befinden sich Sekretkanäle von verschiedenem Lumen und innerhalb des Collenchym- ringes, vollständig von ihm eingeschlossen, kugelige chlorophyllhaltige Zellen. Im Col- lenchym sind außerdem unregelmäßig zerstreute Kalkoxalatdrusen vorhanden. Die Spreite ist von meist deutlich bifacialem Bau. Die Epidermis der Oberseite besteht aus verhältnismäßig großen Zellen, deren Außenwand vorgewölbt und stark cuticularisiert ist; Spaltöffnungen fehlen; die Unterseite hat kleinere, im übrigen ähn- liche Zellen, mit Spaltöffnungen, die mehr oder weniger tief unter das Niveau der Epidermiszellen eingesenkt sind. Das respiratorische Gewebe besteht oberseits aus zwei Reihen hoher, unterseits aus zwei Lagen kürzerer Palissadenzellen ; zwischen denselben befindet sich Schwamm- parenchym. Oxalatdrusen fehlen auch im Chlorenchym nicht. Die Epidermis der oberseits nur wenig, unterseits stark vorspringenden Blattrippe besteht aus fast papillösen, kleinzelligen, außen sehr stark verdickten und vollständig cuticularisierten Zellen. Die Erhabenheit der Rippe (und der Nerven) wird vollständig von collenchymatischem Gewebe ausgefüllt, auf dessen Innenseite ein großer Sekret- kanal liegt. In den Leitbündeln ist das Vorhandensein zweier ziemlich enger phloem- ständiger Kanäle besonders bemerkenswert. ^ach Nestel*) ist die Epidermis des Stengels von Trinia glauea einschichtig, mit verdickten und deutlich cuticularisierten Außenwänden. Spaltöffnungen sind in mäßiger Anzahl vorhanden. Das assimilatorische Gewebe besteht aus drei bis vier Lagen kleiner rundlicher Zellen. Das Collenchym ist stark entwickelt. Es ist ein kräftiger Libriform- ring vorhanden; die Leitbündel zeigen dagegen eine nur mäßige Ausbildung. Die direkt unter dem Collenchym und die im Mark liegenden Kanäle zeichnen sich durch ein weites Lumen aus. Die Zellen der Blattstielepidermis sind höher als die des Stengels. Das Chlorenchym ist besser entwickelt. Das die Kanten bildende Collenchym ist stark entwickelt. An Leitbündeln sind etwa 7 — 9 vorhanden. Die typischen Sekretkanäle sind weit. In den Blättern sind die Spaltöffnungen beiderseits fast gleichmäßig ausgebildet. Das chlorenchymatische Gewebe besteht oberseits aus Palissaden-, unterseits aus Schwamm- parenchym. Collenchym fehlt und die Sekretkanäle zeichnen sich durch ein sehr weites Lumen aus. Die Epidermiszellen des Stengels und der Blätter führen Hesperidin. Blütenverhältnisse. Die Blütenstände sämtlicher Gattungen sind nach dem all- gemeinen Typus der Doldengewächse mit zusammengesetzten Dolden aufgebaut. Mit Ausnahme von Bupleurum cappadocicum und B. Koechelii, bei denen alle oder die meisten unterhalb der seitlichen Enddolden befindlichen Verzweigungen blattbüschel- artige Kurzsprosse bilden, schließt innerhalb der Inflorescenz jede Seitenachse mit einer Dolde ab. Gemeinsame Hüllen fehlen nur den Dolden einiger Trinia- und Bupleurum-Arten (B. rotundifolium und Verwandte). Die Anzahl der Strahlen ist bei den einzelnen Arten verhältnismäßig geringen Schwankungen unterworfen, innerhalb der Gattungen aber meist sehr wechselnd. Sehr reich an Strahlen sind z. B. die Dolden von Bupleurum gibraltaricum, B. fruticosum und von Heteromorpha] dagegen haben Bupleurum setaceum und B. Boissieri stets nur zweistrahlige Dolden, und bei B. subuniflorum und B. capillare bestehen sämt- liche Dolden sogar nur aus je einem und noch dazu sehr verkürzten Strahl. Während bei *) Nestel, 1. c. 70—72. Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 15 der größeren Mehrzahl der Arten die Strahlen in den terminalen Dolden untereinander annähernd gleichlang sind, in den Seitendolden mehr oder weniger, aber nicht sehr auffällig in der Länge voneinander abweichen, zeichnet sich eine Minderzahl von Arten dadurch aus, dass konstant in allen Dolden mehrere Strahlen und zwar z. T. so sehr verkürzt sind, dass die von ihnen getragenen Döldchen fast sitzend erscheinen (z. B. B. commutatum, B. Gerardii). Bei einigen anderen Bupleurum-Arten (B. tenuissimum, B. semicompositum) findet besonders an den seitlichen Dolden meistens eine starke lleduktion in bezug auf die Anzahl der Strahlen und Blüten statt: oft besteht die ganze Dolde nur aus einem kurzen Strahl, dem ein wenigblütiges Döldchen aufsitzt. Hüllchen sind bei allen Arten unserer Gattungen mit Ausnahme von Trinia vorhanden. Bei Bupleurum ist die Fünfzahl die Begel, nur sehr selten kommen 4- oder 6-blätterige Hüllchen vor, und außerdem haben einige Varietäten des B. longicaule konstant <0 — \2 Blättchen. Bei B. subovatum, B. petraeum und B. longicaule wird zuweilen die dop- pelte Anzahl von Blättchen, in einem oder auch in zwei Kreisen angeordnet, beobachtet. Die Blättchen sind im allgemeinen untereinander gleich groß, bis zum Grunde frei; bei den meisten Bupleurum-Arten mit durchwachsenen oberen Stengelblättern aber sind die drei äußeren ßlättchen mehr oder weniger hoch, nicht selten bis zur Mitte zu- sammengewachsen und 4 — 8 mal größer als die beiden freien inneren. Bei B. stella- tum sind die Blättchen vollständig zu einer umgekehrt glockenförmigen, am freien Rande mehr oder minder tief gekerbten oder gelappten Hülle zusammengewachsen. Zuweilen findet man bei Arten mit sonst, freien Involucellblättchen mehrere derselben ganz oder teilweise miteinander verwachsen (B. petraeum. B. longifolium). Bei den übrigen Gattungen bieten die Blättchen nichts Bemerkenswertes. Die Blumenblätter besitzen nur bei der artenreichen Gattung Bupleurum einen ge- wissen Formenreichtum, der bei den übrigen größeren Gattungen fast vollständig fehlt. Die Petalen sind bei den Lichtensteinia- Arten weißlich oder gelblich-weiß, eiförmig, zu einer lang eingebogenen Spitze verlängert; Heteromorpha hat gelblich-grüne, eiförmige Blumenblätter, mit lang eingeschlagener, dreieckiger Spitze, und die von Buthea sind löffei- förmig eingerollt, mit kurzer eingebogener Spitze. Nirarathamnus hat nach Balfour Blättchen mit langem, zweispaltigem Läppchen. Bei Trinia sind im allgemeinen die Blumenblätter der unfruchtbaren Blüten grünlich-gelb und schmaler als die meist eiförmig- länglichen, rötlich-weißen der weiblichen Blüten. Der Mittelnerv tritt meist stark hervor, die Spitze ist kaum oder ganz kurz eingekrümmt. Bei der Gattung Bupleurum sind die Blumenblätter umgekehrt dreieckig oder rundlich oder länglich, meist mehr oder weniger tief ausgehöhlt, ganzrandig oder zerschlitzt-gezähnelt, stets in ein kürzeres oder längeres, nicht selten bis zum Grunde des Blumenblattes reichendes ausgerandetes oder gekerbtes oder gezähneltes, einwärts- geschlagenes Läppchen verschmälert; dadurch, dass dieses aus breitem Grunde mehr oder weniger bogenförmig seinen Anfang nimmt, erhalten die Blumenblätter vieler Arten ein deutlich kapuzenförmiges Aussehen. Durch einen oft verästelten Nerven, den ein oder mehrere Sekretkanäle begleiten, wird häufig der Eindruck eines auf dem Rücken stark gekielten Blumenblattes hervorgebracht, sehr deutlich z. B. bei B. divari- catum. Das Griffelpolster ist bei den meisten Bupleurum-Arten groß, auffallend hellgelb bis schwarzgelb gefärbt, zusammengedrückt und flach oder sehr selten fast konisch, mit glattem oder leicht gewelltem Rande, das Ovarium zur Blütezeit seitlich mehr oder weniger überragend, fast immer aber schmaler als die reife Frucht. Die anderen Gal- tungen haben ein annähernd kegelförmiges, während der Blütezeit das Ovarium nicht selten an Länge übertreffendes Stylopodium. Bestäubung. Bei Lichtensteinia sind in der Regel die Hauptdolden schwach pleo- morph, indem neben zahlreichen zwitterigen Blüten vereinzelt solche vorkommen, die durch Abortus des Fruchtknotens schon äußerlich als männliche Blüten zu erkennen sind; die seitlichen Dolden bestehen vielfach ganz oder doch zum größeren Teile aus jinfrucht- baren Blüten. Ähnliche Verhältnisse linden sich bei den Bhyticarpus- Arten, vollständig IQ Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. unfruchtbare Seitendolden scheinen hier aber noch häufiger aufzutreten als bei der vorigen Gattung. Sämtliche THma-Arten sind zweihäusig oder selten polygam. Bei Hetero- morpha sind im allgemeinen die Hauptdolden monomorph, alle Blüten zweigeschlechtlich, selten ganz schwach pleomorph; in den Seitendolden überwiegen oft die männlichen Blüten. Bei Nirarathamnus und Ruthea scheinen alle Dolden nur aus monomorphen, zweigeschlechtlichen Blüten zu bestehen. Bei der Gattung Bupleurum endlich sind die Blüten aller Dolden, auch in den letzten Verzweigungen monomorph, zweigeschlechtlich und streng protandrisch-dichogam, und Abweichungen von den normalen Verhältnissen sind außerordentlich selten. Kirchner*) hat bei B. exaltatum in den Dolden »dritter Ordnung« einzelne männliche Blüten beobachtet, und nach Warming**) sollen bei Bupleurum die Terminalblüten im Schirm oft dickere kürzere Stiele und nicht selten 3 — 4 Fruchtblätter besitzen und früher aufblühen als die übrigen Blüten. Die Aufblühfolge ist im allgemeinen derartig, dass die terminalen Dolden zuerst ihre Blüten entwickeln, und dass dann die Dolden der sekundären Achsen nachfolgen. »Die (zeitlich) ungleichmäßige Entwicklung der Geschlechter bei den Umbelliferen macht in der Mehrzahl der Fälle die Fremdbestäubung durch Insektenhülfe geradezu notwendig« (Drude a. a. 0. 88); auch unsere Gattungen (ob alle?) sind auf den Besuch von Insekten angewiesen. Die Schaustellung, die bei den Umbelliferen im allgemeinen in der Anhäufung der (meist kleinen) Blüten in mehr oder weniger große endständige Schirme beruht, und deren Wirkung durch das auf dem Griffelpolster ausgeschiedene insektenanlockende Sekret noch erhöht wird, erfährt bei vielen Arten der Gattung Bu- pleurum außerdem noch eine Unterstützung durch die schon erwähnten, z. T. großen und lebhaft gefärbten Hüllen und Hüllchen, die als Schauapparat fungieren. Dazu kommen noch die intensiv gelb gefärbten Blumenblätter und bei manchen Arten ein schwacher Honiggeruch. Andererseits dienen bei einigen Arten entsprechend geformte Hüllchen und Blumen- blätter als Schutzmittel gegen unberufene Gäste (z. B. bei B. rotundifolium, B. di- varieatum u. a. m.; nach Kern er). Frucht Und Same. Der allgemeine Bau der Umbelliferen-Früchte wird als be- kannt vorausgesetzt. Die hier behandelten Gattungen bieten folgende Eigentümlichkeiten. Die Früchte von Lichtensteinia sind verhältnismäßig groß, cylindrisch, nach der Basis zu verschmälert, sehr selten kugelig (?) vollständig glatt; Kelchzähne groß; Griffel- polster konisch. In den Rippen verläuft je ein auffallend weiter Ölgang. Ähnlich sind die Früchte bei Ruthea, ihre Ölgänge sind aber viel enger. Die im Umfange etwa birnenförmigen Früchte von Heteromorpha zeichnen sich dadurch aus, dass die Rippen an einem Mericarpium anders entwickelt sind als am andern: an dem einen Mericar- pium sind 3 Rippen zu Flügeln ausgebildet, nämlich die mittlere rückenständige und die beiden randständigen (commissuralen), während bei dem anderen nur die beiden seitlichen rückenständigen Rippen in breite Flügel ausgezogen sind. Die übrigen 5 Rippen der Frucht sind ungeflügelt, fädlich; die 5 geflügelten Rippen der Gesamtfrucht sind die carinalen, die 5 anderen die suturalen. In jedem Tälchen verläuft ein großer Ölstriemen; außerdem findet sich innerhalb der Flügel noch je ein kleiner Ölkanal, der entweder nahe dem vorderen Rande verläuft oder eine unbestimmte Lage in dem Flügel hat, nicht selten auch gänzlich fehlt. Von diesem normalen Bau der Teilfrucht kommen Abweichungen vor; die Länge der Flügel variiert sehr, es finden sich Mericarpien mit asymmetrischem Querschnitt und häufig liegen Ölstriemen (besonders die randständigen) nicht in den Tälchen, sondern unter den Flügeln selbst. An Leitbündeln finden sich in den nicht geflügelten Rippen 2 — 3, ein großes am vorderen Rande und \ — 2 kleine am Grunde. In den geflügelten Rippen liegt ein *) Kirchner, Mitteil, über Bestäubungsweisen, im Jahresh. Ver. Naturk. Württembg. L1V. 19(M) 40. **) Warming in Bot. Tidskr. 3 R. I. M876) 84— 4 H. Hermann Wolff. — Urabelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 17 großes Bündel in der Nähe des vorderen Randes der Flügel und 2 kleine an der Basis ; außerdem sind im mittleren Teile der Flügel noch \ oder mehrere kleine Leitbündel vor- handen, ohne bestimmte Lage, die auch gelegentlich fehlen können, ebenso wie eins der basalen Bündel. Die Grundlage der Flügel bildet großzelliges Parenchym mit etwas verdickten Wänden. Bei Nirarathamnus ist die Frucht an den stark entwickelten Rippen und in den Tälchen mit körnigen Höckern besetzt. Vor den starken Leitbündeln verläuft je ein intrajugaler Ölgang, der in der reifen Frucht mehr oder weniger obliteriert; außerdem sind sehr große, auf dem Querschnitte etwa halbmondförmige valleculäre Ölstriemen vorhanden, welche tief in die dorsale Fläche des Samens eindringen und demselben auf dem Querschnitte ein fast sternförmiges Aussehen geben. Die birnenförmigen Früchte von Rhyticarpus difformis haben schwach hervortretende Rippen, welche ebenso wie die Tälchen vollständig mit körnig-warzigen Erhabenheiten be- deckt sind. Das Pericarp ist von fast korkartiger Beschaffenheit. Bei Rh. swellendamensis und Rh. rugosus sind die Früchte durch rippenartige Quer-Leisten mehr oder weniger deutlich gerunzelt. Die Teilfrüchte von Rh. difformis (Fig. 3D) sind auf dem Quer- schnitte etwa dreieckig, die der anderen beiden Arten fast regelmäßig-fünfeckig. Die Epidermiszellen sind palissadenähnlich , mit so stark verdickten vorderen und seitlichen Wänden, dass nur ein verhältnismäßig enges, flaschenförmiges Lumen übrig bleibt. Die Höhe der Zellen und die Verdickungen der Wände wechseln innerhalb mäßiger Grenzen, je nach der Lage der Zellen. Das Mesocarp besteht aus großen oder kleinen collenchymatischen Zellen, die in der Jugend chlorophyllhaltig sind. Die Leitbündel sind verhältnismäßig wenig entwickelt. Bei Rh. swellendamensis besitzen die verbreiterten commissuralen Rippen ein aus verdickten, verholzten und durchbrochenen, polyedrischen Zellen aufgebautes Stützgewebe, welches die Rippen aber nicht radial durchsetzt, sondern der commissuralen Fläche derselben parallel verläuft. Bei Rh. difformis sind 7 — 9 Ölgänge rings um das Endosperm angeordnet, bei den anderen beiden Arten findet sich in den breiten Tälchen je ein Ölstriemen und 2 an der Gommissur. Die Kelchzähne sind klein, das Stylopodium ist konisch. Bei der Gattung Trinia bieten die Früchte eine Fülle interessanter morphologischer Verhältnisse. Bei der Sektion Eutrinia sind nur die 5 Hauptrippen mehr oder minder stark entwickelt. Das Pericarp ist verhältnismäßig dünn, kahl oder selten borstig-rauhhaarig. Die sehr großen intrajugalen Ölstriemen sind in der Einzahl vorhanden; in den Tälchen liegen je i — 3 enge Sekretkanäle, die in der reifen Frucht oft stark obliteriert oder überhaupt nicht mehr nachweisbar sind. Bei der Sektion Triniella treten zwischen den dicken, glatten Hauptrippen die gelblich gefärbten Nebenrippen wulstig-zackig, fast hahnen- kammartig heraus, vor der Spitze und der Basis der Frucht verschwindend. Die weiten intrajugalen Ölstriemen finden sich stets in der Einzahl, die valleculären meist zu 2 oder 3, in der reifen Frucht immer noch deutlich erkennbar. Die großen, fast kugeligen Früchte der einzigen Art der Sektion Rumia zeichnen sich durch breite, querwulstig- gefaltete, die ebenfalls faltigen Nebenrippen vollständig verdeckende Hauptrippen aus. Das Gewebe, welches die starken Rippen und deren Falten und bei Triniella die Hervor- ragungen der Nebenrippen aufbaut, besteht aus großzelligem Parenchym mit schwach verdickten und verholzten Wänden. Bei der Gattung Bupleurwm bewegen sich Form und Größe der Früchte innerhalb weiter Grenzen: von der kugelig-eiförmigen, oft kaum \ mm im Durchmesser haltenden Frucht des B. semicompositum bis zu der fast prismatischen, gegen 7 oder 8 mm langen Frucht von B. gibraltaricum und B. fruticosum, den größten der Gattung, führen zahlreiche, fast mit jeder Art wechselnde Zwischenstufen. Es sind in allen Fällen nur die Hauptrippen ausgebildet; dieselben sind dünn, fadenförmig, oft kaum sichtbar (Sektion Glumacea), oder dick und wulstig oder auch zu schmalen oder breiten Flügeln aus- gewachsen, die sich bei B. lophocarpum durch beiderseitige oder einseitige, einreihige, kleinblasige Auftreibungen auszeichnen. Über die physikalische Bedeutung derartiger A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryopliyta siphonogama) 22s. 2 18 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Flügel für die Verbreitung der Früchte hat Briquet*) interessante Untersuchungen angestellt. Anatomisch bemerkenswert ist noch, dass die Flügel gerade dieser Art eines besonderen mechanischen Systems entbehren, vielmehr nur durch eine 2 — 3- reihige Lage von collenchymatischen Zellen mit wenig verdickten, nicht durchbrochenen Wänden verstärkt werden. Besonders auffällig sind die bei manchen Arten in den Tälchen und auf der com- missuralen Fläche, seltener auch an den Rippen auftretenden Höcker und Warzen (B. tenuissimum, B. subovatum) oder Blasen [B. papillosmn) oder in einem Falle gar widerhakigen Borsten (B. Sintenisii). Alle diese Gebilde bestehen aus parenchyma- tischem Gewebe, das von der Außenschicht des Mesocarps stammt. Die Früchte aller Bupleurum- Arten besitzen in den Tälchen je einen oder meh- rere (bis 5) Ölstriemen; an der Fugenfläche verlaufen deren stets zwei bis zahlreiche (bis i 0). Die reifen Früchte von B. rotundifolium und verwandten Arten und außer- dem von B. junceum u. a. erscheinen striemenlos, da das Lumen der Sekretkanäle fast oder ganz geschwunden ist; in den jungen Früchten aller dieser Arten sind aber stets Ölgänge nachzuweisen. Intrajugale Vittae finden sich nur bei einer beschränkten An- zahl von Arten (einige Halbsträucher, B. petraeum): es verläuft in jeder Rippe stets nur ein enger Kanal. Da bei manchen Arten auf Querschnitten, die in verschiedener Höhe durch ein und dieselbe Frucht gelegt werden, die Anzahl der Ölgänge nicht selten variiert, so folgt daraus, dass entweder nicht alle Ölstriemen die Frucht der ganzen Länge nach durchziehen, oder dass verästelte Sekretkanäle vorkommen. Ähn- liche Verhältnisse finden sich auch bei anderen Gattungen. Bei der Verwertung der Anzahl und Anordnung der Ölstriemen in den Früchten für die systematische Stellung einer Gattung oder Art muss daher solchen Abweichungen von den normalen Verhält- nissen Rechnung getragen werden. Keimungs Verhältnisse. Untersuchungen über Keimungsverhältnisse scheinen bisher nur mit Früchten von Bupleurwn-Arten angestellt zu sein. Ausgesäete, 1 — 3 Jahre alte Früchte bedurften bis zur beginnenden Keimung etwa 3 — 4, in seltenen Fällen bis 6 Wochen Zeit. Die Keimblätter aller untersuchten Arten sind linear- bis eiförmig-lanzettlich, zugespitzt; die größten wurden bei B. fruticosum gefunden, wo sie eine Länge von fast 2 cm erreichen. Die Keimblätter bleiben bei einigen Arten sehr lange erhalten. Die Primärblätter zeigen in allen Fällen schon mehr oder weniger deutlich die Nervaturverhältnisse, welche die nachfolgenden Blätter auszeichnen, und mit Recht macht Dom in**) auf die wichtige Tatsache aufmerksam, dass »die primären Blätter oft kurze aber dennoch deutliche Blattstiele besitzen, da diese Jugendstadien die Deutung der formentwickelten blattstiellosen Blätter als phyllodine Blattstiele ausschließen«. Es sind einige Abweichungen von der normalen Keimungsweise und von der normalen Form der Primärblätter beschrieben worden. Nach Hansgirg***) nähern sich die Keim- und ersten Laubblätter von B. falcatum dem Typus der Convallarien- blätter, bei denen sie tütenförmig zusammengerollt sind. Ganz eigentümliche Verhältnisse hat van Tieghemf) bei der Keimung von B. aureum beobachtet, ähnlich denen, wie sie Irmisch bei Ghaerophyllum bulbosum *) Briquet in Bull. Labor, bot. Univ. Geneve III. \. (1899) 77. **) Domin, Morphol. und phytogen. Studien über die Fam. der Umbell., in Bull, intern. Acad. Sc. Boheme (1908) 4. ***) Hansgirg, Schutzeinrichtungen junger Laubblätter, in Beihefte z. bot. Centralbl. (1903) 479. i) Van Tieghem, Sur la germination du B. aureum, in Bull. Soc. bot. Fr. XXXVIII. (1891) 402: »Les deux cotyledons y ont, en effet, leurs petioles concrescents bord ä bord en un tube qui mesure 5 ä 6 cm de longueur et qui enferme la gemmule ä sa base. De chaque limbe cotyledonaire descendent cinq faisceaux liberoligneux; les deux marginaux s'unissent d'un cotyledon a l'autre au sommet du tube, en meme temps que les deux moyens se joignent au faisceau median dans chaque cotyledon. II en resulte que le tube est parcouru dans toute sa longueur par quatre faisceaux: deux plus grands correspondant au dos des cotyledons et Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 1 9 gefunden hat und wie sie auch bei anderen Umbelliferen vorkommen. Nach Domin ist die obere Hälfte der bei B. aureum zusammengewachsenen Keimblattstiele negativ, die untere aber positiv geotropisch. Bei B. longifolium sind drei Keimblätter beobachtet worden, und ähnliche Ab- weichungen finden sich wahrscheinlich auch noch bei anderen Arten. Geographische Verbreitung. Die Gattung Lichtensteinia ist auf das südwest- liche Kapland und das Südost- und südafrikanische Küstenland beschränkt. Von der Gattung Buthea bewohnt die eine Art die Insel Fuerteventura der canarischen Provinz des makaronesischen Übergangsgebietes, während die andere bisher nur im Gebiete der südatlantischen Inseln, auf der Insel St. Helena, beobachtet worden ist. Heteromorpha erreicht die Nordgrenze der Verbreitung in der Unterprovinz des abyssinischen und Galla-Hochlandes der nordostafrikanischen Hochland- und Steppenprovinz, dringt von dort bis in das Gebiet des südwestlichen Kaplandes vor und findet sich außerdem auch in Süd- west-Afrika. Es ist wahrscheinlich, dass diese Gattung eine noch weitere Verbreitung in Afrika hat, als z. Z. bekannt ist. Die Arten der Gruppen von Trinia schließen sich in ihren Verbreitungsarealen gegenseitig aus. Die Sektion Eutrinia ist in einem großen Teile des Mittelmeergebietes und Mitteleuropas, außerdem in der Provinz des subark- tischen Europas, Asiens und Sibiriens verbreitet und dringt auch noch bis in das cen- tral-asiatische Gebiet hinein. Die Südwestgrenze liegt in Nordspanien, die Nordwest- grenze in England, die Südostgrenze in der mittleren Mediterranprovinz und die Nord- und Ostgrenze in Sibirien. Die Arten der Sektion Triniella sind auf den Gebirgen Griechenlands und Süditaliens heimisch, während die einzige Art der Sektion Rumia auf die Krim beschränkt geblieben ist. Das Verbreitungsareal der Gattung Bupleurum fällt zum größten Teil in die extra- tropischen Gebiete der nördlichen Hemisphäre. Mit nur drei Arten dringt die Gattung in Vorderindien und auf Ceylon bis in die Tropen hinein (B. mucronatum, B. plan- taginifolium und B. distiehophyllum) , und eine Art findet sich als einziger südafri- kanischer Vertreter der Gattung in Natal und im Kaplande. Die Verbreitung der einzelnen Sektionen ist in großen Zügen folgende. — \ . Die Arten der Sektion Perfoliata bewohnen das ganze Mittelmeergebiet, wo sie östlich noch in Persien angetroffen werden; die Westgrenze der Gruppe liegt im makaronesischen Über- gangsgebiete. Außerdem dringen 2 Arten bis tief nach Mitteleuropa hinein, wo die Nordgrenze ihres spontanen Verbreitungsgebietes wahrscheinlich in Norddeutschland und die Nordwestgrenze in der Bretagne (und in England?) liegt. Eine Art reicht noch in die aralo-caspische Provinz des central-asiatischen Gebietes hinein. 2. Die Sektion Longifolia ist durch einen großen Teil des mittleren und subarktischen Europas, durch die Provinz des subarktischen Asiens und Sibiriens und durch das temperierte Ostasien bis Japan verbreitet. Die Süd- und Westgrenze dieses gewaltigen Gebietes liegt in Südfrankreich (vielleicht auch in Nordspanien), die Nordgrenze im Ural und die Ostgrenze in Japan. 3. Von den beiden Arten der Sektion Reticulata bewohnt B. angulosum den größten Teil der Pyrenäenkette und findet sich auch noch auf den Mittelgebirgen der Auvergne, während B. stellatum in dem ganzen Zuge der Alpen, von den Seealpen bis zu den Alpen Dalmatiensf?), verbreitet ist. 4. Hat schon die Sektion Longifolia ein großes Verbreitungsgebiet aufzuweisen, so wird dasselbe an Ausdehnung noch bei weitem übertroffen von dem Areale, welches die Arten der Sektion Eubupleura einnehmen. a. Die Untergruppe Glumacea, mit der Hauptentwicklung im Mittelmeergebiete, und mit einer Art bis in die atlantische Provinz Mitteleuropas vordringend; östlich deux plus petits en croix avec les premiers .... La gemmule ne se developpe que la seconde annee, apres que la destruction du tube cotyledonaire l'a mise a decouvert et aux depens des reserves accumulees dans le tubercule sous-jacent." 2* 20 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. bis Armenien und Mesopotamien, westlich bis Spanien, südwestlich bis Algerien und nord- westlich bis Südengland (B. divaricatum). b. Die Arten der Subsektion Trachypleura bewohnen das ganze Mittelmeergebiet und einen großen Teil Mitteleuropas; die Ostgrenze ihres Verbreitungsgebietes liegt in Persien, die Süd- und Westgrenze in Makaronesien; nach Nordwesten strahlt die Gruppe bis in die atlantische und nach Norden in die subatlantische und sarmatische Provinz Mitteleuropas aus. c. Ein weniger großes Verbreitungsgebiet besitzt die Untersektion Juncea. Ihre Arten haben sich von dem mutmaßlichen Bildungscentrum in der kleinasiatischen Zone des Mittelmeergebietes östlich bis Persien und Kaschmir, nordwestlich bis in das Gebiet der pannonischen Flora und westlich durch den größten Teil Südeuropas bis Frankreich und Portugal verbreitet. In der südwestlichen und südlichen Provinz des Mediterran- gebietes — bis zur Cyrenaica — fehlen die Arten dieser Gruppe vollständig. d. Die Arten , welche der Subsektion Nervosa angehören, bewohnen das ausge- dehnteste Verbreitungsgebiet von allen Haupt- und Untergruppen überhaupt. Dasselbe umfasst das Gesamtareal der Gattung, mit Ausnahme der südwestlichen und südlichen Mediterranprovinz und des makaronesischen Übergangsgebietes. e. Sehr eng begrenzt ist dagegen die Verbreitung der einzigen Art der Subsektion Marginata: B. rigidum mit der Unterart B. paniculatum ist auf die ligurische, iberische und südwestliche Mittelmeerprovinz beschränkt geblieben. Die Nord- und Ostgrenze erreicht die Art in Südfrankreich. f. Dasselbe Gebiet und außerdem noch von der ligurisch-tyrrhenischen Provinz die kleine Insel Marettimo und die canarische Provinz Makaronesiens bewohnen die immer- grünen Arten, welche die Subsektion Bigida umfasst. Die Südostgrenze ihres Areals liegt in Tunis. 5. Von den drei Arten der Sektion Coriacea kommen B. foliosum und B. gibral- taricum nur in der südlichen und südiberischen Provinz des Mediterrangebietes vor, während B. fruticosum durch die iberische, ligurisch-tyrrhenische und mittlere Provinz des Mittelmeergebietes verbreitet ist und auch noch bis in den östlichen Teil des mittel- europäischen Gebietes eindringt, wo diese Art in der Provinz des Jaila-Gebirges wächst. Da die Gattung Bupleurum auf der nördlichen Hälfte der Erde ein vollständig zusammenhängendes Gebiet bewohnt, ist das Vorkommen einer Art in Südafrika um so auffallender. Dasselbe ist vielleicht ähnlich zu erklären, wie das der übrigen Pflan- zenformen, die dem Mittelmeergebiete und dem Kaplande gemeinsam sind, in ganz Ostafrika (und im übrigen tropischen Afrika) aber fehlen. Engler*) sucht diese pflanzengeographischen Rätsel, welche die Flora von Südafrika bietet, durch die Annahme zu lösen, dass diese Arten — oder ihre Stammformen — von Norden her eingewandert sind. »Auf ihrer Wanderung konnten sie wohl auf den Gebirgen Abessiniens und vielleicht auch auf dem Kilmaragebirge, auf dem Kilimand- scharo, dem Milandschegebirge und auf den Drakenbergen einige Zeit existieren, gingen aber dann daselbst unter, während die fortgeführten Keime endlich im Caplande wieder günstigen Boden fanden«. Engler hält es außerdem für sicher, dass die kapländischen Arten und Gattungen, selbst wenn ihre Vorfahren hier eingewandert sind, im Kaplande selbst entstanden sind. Ähnlich verhält es sich möglicherweise mit der Gattung Lichtensteinia. Bei der großen habituellen Verschiedenheit der einzelnen Bupleurum-Gruppen und bei den verschiedenartigen Nervaturverhältnissen der Blätter ist die Hypothese, dass. die Gattung polygenetischen Ursprungs sei, nicht von der Hand zu weisen ; direkte Be- weise sind freilich für diese Voraussetzung nicht zu erbringen, zumal da auch die Paläontologie hier vollständig versagt. Die geographische Lage und die Ausdehnung der Verbreitungsgebiete der einzelnen Sektionen lässt die Annahme gerechtfertigt erscheinen, dass B. falcatum und B. ranun- Engler, Entwicklungsgeschichte II. (1882) 282—286. Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 21 culoides der Sektion Nervosa, welche von allen Arten die ausgebreitetsten Areale be- wohnen, als die ältesten Typen der heutigen Gattung anzusehen sind, und dass die Urheimat derselben auf den Gebirgen Centralasiens, wo alle näheren Verwandten der beiden Arten ihre reichste Entwicklung erlangt haben, zu suchen ist. Andererseits kann viel- leicht auch mit der Möglichkeit gerechnet werden, dass die beiden genannten Arten, und außerdem auch noch B. longifolium, von einer oder mehreren, später ausgestorbenen Urformen abzuleiten sind. Vorläufig bewegen sich aber alle diese Vermutungen wegen Mangels an fossilen Überresten nur auf sehr unsicherer Grundlage. Die Ausbreitung der Stammformen hat dann, von Centralasien aus, vorwiegend nach Westen und Osten, weniger nach Norden und Süden stattgefunden. Im vorderen Asien (mittlere und persisch-iranische Provinz des Mittelmeergebietes) hat sich dann, wie es den Anschein hat, begünstigt durch die klimatischen Verhältnisse, welche für die Entstehung einjähriger, xerophytischer Gewächse besonders geeignet sind, der Urtypus der einjährigen parallelnervigen Bupleurum- Arten herausgebildet. Aus diesen sind schon frühzeitig und sicher noch auf kleinasiatischem Boden drei ausge- zeichnet umschriebene Gruppen hervorgegangen, die sich allmählich nach dem westlichen Teile des Mittelmeergebietes und der mitteleuropäischen Florenprovinzen ausgebreitet haben. Diese Verbreitung muss schon vor dem Einbrüche der Länder, welche vordem eine Verbindung zwischen dem heutigen Kleinasien und dem griechischen Festlande her- stellten und jetzt von dem Ägäischen Meere bedeckt werden, stattgefunden haben, da die Inseln dieses Meeres von Arten aller drei Gruppen (Glumacea, Juncea und Trachypleura) bewohnt werden. Von diesen haben die beiden letzteren viel mehr verwandtschaftliche Beziehungen zu einander als zu der Gruppe Glumacea, und auch ihre Verbreitungsareale sind im großen und ganzen dieselben. Es ist nicht unwahrscheinlich, dass die Ent- stehung der Arten, welche die Gruppen Trachypleura und Juncea bilden, in eine spätere Zeitepoche zu verlegen ist als die der Arten der Gruppe Glumacea, zumal da die Juncea mehrere nicht scharf umschriebene und anscheinend noch in der Entwicklung begriffene Arten enthalten. Vielleicht sind dies überhaupt die jüngsten Glieder der ganzen Gattung. Der Sektion Longifolia verwandtschaftlich am nächsten scheinen die Arten der Sektion Perfoliata zu stehen. Man könnte annehmen, dass B. longifolium, das ja noch heute auf den süd- lichen Karpaten und den Gebirgen der Balkanhalbinsel vorkommt, in der Tertiärzeit bis weit in das östliche und mittlere Mediterrangebiet verbreitet gewesen ist, später aber, nachdem eine vollständige Änderung der klimatischen Verhältnisse eingetreten war, nach Norden und Nordosten zurückgewichen ist. Vorher haben sich von dieser Art eine oder vielleicht auch mehrere andere abgetrennt, aus denen unter der Einwirkung des Klimas allmählich einjährige Arten hervorgegangen sind : B. stibovatum und B. ro- tundifolium. Da die erstere Art in Griechenland und Süditalien weit verbreitet ist, während B. rotundifolium dort vollständig fehlt, so liegt es nahe, anzunehmen, dass B. subovatum als die ältere Art vor der Entstehung des Ägäischen Meeres nach Griechen- land eingewandert ist, wohingegen das jüngere B. rotundifolium erst nach jener tek- tonischen Katastrophe sich gebildet hat, und daher ein direkter Weg nach Griechenland für diese Art nicht mehr existierte. Sie hat sich dann über die Balkanhalbinsel, viel- leicht noch vor dem Einbruch der Dardanellen und des Bosporus, nach dem mittleren Europa verbreitet. Für die Annahme, dass die übrigen Arten der Sektion später ent- standen sind, spricht die Tatsache, dass dieselben auf Kleinasien und die Provinz des Kaukasus beschränkt geblieben sind. Die halbstrauchigen Arten mit parallelnervigen Blättern kommen nur im westlichen Mediterrangebiete vor und werden östlich von den ägadischen Inseln nicht mehr angetroffen. Sie sind vielleicht von B. falcatum oder von einer verwandten Art, die sich in der Tertiärzeit von ihr abgetrennt hat und in einer der späteren Entwicklungsperioden der Vegetation des südwestlichen Europas wieder ausgestorben ist, abzuleiten. Vielleicht handelt es sich hier um Nachkommen von B. falcatum oder dem ähnlichen Formen, die durch klimatische Einflüsse umgebildet wurden. 22 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Das auf Sicilien endemische und dem B. falcatum sehr nahestehende B. elatwn könnte dann als eine Art betrachtet werden, die unter besonders günstigen Vegetations- bedingungen den Staudencharakter des B. falcatum bewahrt hat. B. fruticosum und B. gibraltaricum weichen durch ihre Blattnervatur von allen anderen Arten derartig ab, dass sie am meisten die schon oben ausgesprochene An- nahme gerechtfertigt erscheinen lassen, die Gattung Bupleurum sei nicht monogene- tischen Ursprungs. Das durch den größten Teil der mitteleuropäischen Alpenkette verbreitete subalpine und alpine B. stellatum und das auf den Pyrenäen und in der Auvergne endemische B. angulosum sind etwa in ähnlicher Weise wie die auf den Gebirgen der Balkan- halbinsel und auf den Pyrenäen uns erhalten gebliebene Ramondia oder die Haberlea der Gebirge der südlichen Balkanhalbinsel als lebende Zeugen einer mit ihren meisten Arten längst verschwundenen Entwicklungsperiode der Flora des mittleren Europas an- zusehen. Es ist nicht unwahrscheinlich, dass die Gattung Bupleurum zur Tertiärzeit von ihrer Urheimat her, vielleicht auch in zahlreicheren Arten als heute, eine weite Verbreitung durch die Gebirge Mitteleuropas besessen hat, und dass in späteren Perioden nur diese beiden Arten — außer dem noch heute weitverbreiteten B. ranunculoides und dem dieser Art verwandten B. petraeum — auf den Alpen bezw. den Pyrenäen erhalten geblieben sind. Verwandtschaftliche Verhältnisse. Ist schon die ganze Gruppe der »Ammineae heteroclitae« nicht scharf abgegrenzt gegen die übrigen Gattungen der Apioideae- Ammineae- Carinae , so scheinen wirklich nahe verwandtschaftliche Beziehungen der einzelnen Gattungen der ersteren Gruppe zu einander z. T. doch recht problematischer Natur zu sein, wie denn in den bisher aufgestellten Systemen der Umbelliferen die wahre Verwandtschaft der Gattungen zu einander sicher in vielen Fällen nicht zum Ausdruck gebracht wird. Die Gattung Bupleurum nimmt durch ihre stets ganzrandigen Blätter eine solche Ausnahmestellung in der ganzen Familie der Umbelliferen überhaupt ein, dass es schwierig ist, sichere Anhaltspunkte für die nähere Verwandtschaft mit anderen Gattungen zu finden. In Bezug auf Form und Nervatur der Blätter bestehen noch die meisten Beziehungen zu der im westlichen Mediterrangebiete und in der Provinz des Kaukasus heimischen Gattung Hohenackeria, die im übrigen aber durch einfache und sitzende Dolden, lange, starre Kelchzähne, konisches Stylopodium und fast korkartig verdickte Fruchtschalen so bedeutend von allen Bujileurum-Arten abweicht, dass wil- dem Vorgange derjenigen nicht folgen können, welche im System die Gattung in die unmittelbare Nähe von Bupleurum stellen. Wir schließen uns vielmehr der Ansicht Endlicher' s u. A. an, welche die nähere Verwandtschaft von Hohenackeria bei den Saniculeen suchen. Briquet spricht sich auf Grund des anatomischen Befundes für die nahe Ver- wandtschaft zwischen Rhyticarpus und Bupleurum aus; durch die morphologischen Verhältnisse der Blattorgane und der Früchte weichen aber beide Gattungen bedeu- tend voneinander ab. Dagegen hat es mehr Wahrscheinlichkeit für sich, dass Heteromorpha mit Bu- pleurum und zwar in erster Linie mit den Arten, deren Blattnervatur am wenigsten von dem dikotylen Charakter abweicht [B. fruticosum) näher verwandt ist, als irgend eine andere Umbelliferen-Gattung. Vielleicht sind beide Gattungen auf eine gemein- same Ur-Stammform zurückzuführen. Beweise für diese Annahme sind aber, vorläufig wenigstens, in keiner Weise zu erbringen. Auch Niraraihamjius scheint in den näheren Verwandtschaftskreis von Bupleurum zu gehören. Über verwandtschaftliche Beziehungen der genannten Gattungen zu Lichtensteinia, Ruthea und Trinia lassen sich aber nicht einmal Vermutungen aussprechen. Dass diese Gattungen, wenigstens habituell, der großen Masse der übrigen Ammineen viel näher stehen, als den Ammineae heteroclitae. ist schon oben gesagt worden. Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 23 Es ist noch von Interesse, zu untersuchen, ob Bupleurum innerhalb der Familie der Umbelliferen ein alter oder junger Typus ist. Die stets einfachen und ganzrandigen Blätter der Gattung sind entweder das Ergebnis einer immer weiter fortgeschrittenen Reduktion ursprünglich mehr oder weniger geteilter Blattspreiten, oder aber es sind die in so reicher und mannigfaltiger Weise differenzierten Blattspreiten bei den meisten anderen Gattungen aus einfachen (und ganzrandigen) Blättern hervorgegangen. Im ersten Falle muss der Gattung Bupleurum ein verhältnismäßig niedriges Alter zugeschrieben werden; im anderen Falle aber wäre die Gattung als eins der ältesten Glieder der Familie der Umbelliferen, wie wir sie heute kennen, anzusehen. Für diese letztere An- nahme spricht auch noch, außer eben jener unwandelbaren Ganzrandigkeit der Blätter, das Vorkommen von Arten, die einen endemischen Bestandteil der Alpen- bezw. Pyre- näenflora bilden, und sowohl durch die Blattnervatur als auch durch den Habitus von der großen Menge der übrigen i?.-Arten auffallend abweichen. Es ist daher wohl die Hypothese berechtigt, dass diese Arten oder ihre Stammformen schon zur Tertiärzeit weit verbreitet waren, in den übrigen Gebietsteilen aber später aus klimatischen Gründen ausgestorben sind. Systematische Verhältnisse. Bei der Gattung Lichtensteinia können die Arten mit wenig geteilter Blattspreite denen mit gefiederten Blättern gegenübergestellt werden. Bei Trinia und bei Rhyticarpus ergiebt sich eine systematische Gliederung ohne weite- res ungezwungen aus der Verwertung der Morphologie der Fruchtschale. Bei der arten- reichen Gattung Bupleurum versagen dagegen die morphologischen und anatomischen Verhältnisse der Fruchtschale als Grundlage für eine Einteilung in größere Gruppen fast vollständig. Arten, die sicher nicht näher miteinander verwandt sind, zeigen über- einstimmende Merkmale an den Früchten, sei es in der äußeren Ausgestaltung der Fruchtschale, sei es in der Anordnung und Anzahl der Ölstriemen. Es sind daher die carpologischen Beziehungen, die sonst eine so wichtige Rolle in der Systematik nicht nur der ganzen Familie der Umbelliferen, sondern auch vielfach der einzelnen Gattungen spielen, bei der Aufstellung eines Systems, dem die zahlreichen Bupleurum -Arten mög- lichst ungezwungen eingeordnet werden könnten, nur in geringem Grade zu verwerten. Allein aus der richtigen Würdigung der morphologischen Verhältnisse der Blattorgane, insbesondere der Anordnung der Nerven, ergiebt sich für diese Gattung in erster Linie die Möglichkeit für die Bildung von Sektionen, welche der wahren Verwandtschaft der Arten entsprechen. Es sind daher die Versuche aller derjenigen gescheitert, die bei einer Einteilung der Gattung lediglich von dem Fruchtcharakter und außerdem von der Lebensdauer der einzelnen Arten und dem Vorhandensein oder Fehlen der gemeinsamen Hüllen ausge- gangen sind. Godron gebührt das Verdienst, als Erster die natürlichen Verwandt- schaftsverhältnisse innerhalb der Gattung B. richtig erkannt zu haben. Er stellt*) zunächst die (einjährigen) Arten, deren obere Blätter durchwachsen sind und denen stets eine gemeinsame Hülle fehlt, in Gegensatz zu allen übrigen Arten. Diese seine erste Sektion Perfoliata ist eine außerordentlich natürliche und als solche ohne weiteres anzunehmen. Die große Menge der übrigen Arten, die niemals durch- wachsene Blätter haben und denen niemals eine, wenn auch oft nur wenigblätterige, allgemeine Hülle fehlt, verteilt Godron auf die Sektionen Reticulata, Nemosa, Aristata, Marginata und Coriacea. Von diesen nun entspricht zunächst die Sektion Aristata voll- ständig den Anforderungen, welche an eine natürliche Bupleurum-Grnppe gestellt werden müssen. Aus der Gruppe Reticulata ist wegen der vollständig abweichenden Blatt- nervatur B. longifolium abzutrennen und mit dem ostasiatischen B. longiradiatum zu einer besonderen Hauptgruppe — Longifolia — zu vereinigen, die ihren Platz in un- mittelbarer Nähe der Sektion Perfoliata erhalten muss. Die erschöpfenden Studien, die Briquet über die Buplewum-Arten der Seealpen angestellt hat, haben auf Grund der *) Godron in Grenier et Godron, FI. de France I. (1848; 717 — 725. 24 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Amrnineae heteroclitae. anatomischen, morphologischen und biologischen Verhältnisse besonders die verwandt- schaftlichen Beziehungen der Arten klargestellt, die Godron in seiner Sektion Nervosa miteinander vereinigt hat. Die vorliegende Arbeit schließt sich der Auffassung Briquet's eng an. Von den beiden letzten Gruppen Godron's kann die Sektion Coriacea ohne Ein- schränkung beibehalten werden; dagegen muss von der Sektion Marginata1 der am wenigsten natürlichen seines Systems, B. falcatum abgetrennt werden. Fossile Reste. Nach A. Mascarini*) sollen im Travertino von Ascoli fossile Reste von B. fruticosum gefunden sein. Von Arten der übrigen Gattungen sind solche bis jetzt nicht bekannt geworden. Verwendung und Nutzen. Der Nutzen, den die Arten der Gattung Bupleurum dem Menschen gewähren, ist sehr unbedeutend. Von B. marginatum werden nach Watt**) die Wurzeln gegessen. B. falcatum dient in China als adstringierendes und stimulierendes Mittel. Die Blätter von B. rotundifolium und B. falcatum wurden früher in Frankreich — und wahrscheinlich auch noch anderwärts — im Infus als Wundheilmittel, und die Früchte von B. fruticosum nach Tison***) als Mittel gegen die Hundswut angewandt. Von B. rigidum macht man nach Lange Besen. Einige halbstrauchige immergrüne Arten werden zuweilen in Gärten kultiviert, sind aber in unserem Klima meist nicht winterhart. Von allen diesen ist nur B. frutico- sum durch seine großen, glänzenden Blätter von einiger dekorativen Wirkung. Lichtensteinia interrupta gilt nach WToodf) als giftig; sie verursacht genossen Kopfschmerzen. Die Wurzeln und Blätter der Pflanze haben in ihrer Heimat einen Ruf als Mittel gegen Milzbrand. Die übrigen Arten finden keinerlei Verwendung. Clavis generum. A. Pericarpium ad commissuram et circa carpophorum, rarius etiam inter juga crystallis calcii oxalatici microscopicis in- structum. a. Mericarpia fructus uniuscujusque aequaliter jugata; juga numquam alata. a. Mericarpia vittis intrajugalibus solitariis magnis, valle- cularibus nullis percursa \ . Lichtensteinia Cham, et Schlechtd. ß. Mericarpia vittis vallecularibus singulis parvis instructa. 2. Buthea Bolle. b. Mericarpium utrumque jugis inaequaliter evolutis difforme: alterum jugis alatis 3, alterum tantum 2 instructum, juga cetera filiformia 3. Heteromorpha Cham, et Schlechtd. B. Pericarpium crystallis destitutum. a. Mericarpia vittis vallecularibus singulis usque quinis magnis vel minutis, in fructibus maturis nonnumquam ± obso- letis, raro etiam intrajugalibus minutis perfossa. a. Folia omnia semper simplicia, subintegra vel inte- gerrima, nervis varie dispositis percursa. I. Flores in umbellas simplices conglomeratas sessiles dispositi ......" [Hohenackeria Fisch, et Mey.ff)]. *) Mascarini, Le piante fossili nel Travertino Ascolano inBoll. reg. com. geol. d'Ital. ser. 2. IX. (1888) 90—120. **j Watt, Dict. of econom. India I. (1889) 547. ***) Tison in Baillon, Dict. de bot. I. (1876) 524. i) Wood, M., Giftpflanzen Südafrika's nach Just, Jahresber. XIV. 2. (1886) 304, Colonial and Indian Exhibition (1886) Vol. XVII. 327. ff) Genus haud in tribum Amminearum pertinet, sed mea opinione melius Saniculeis ad- jungendum est. Lichtensteinia. 25 II. Umbellae semper compositae, ± longe pedunculatae, in speciebus nonnullis tantum uniradiatae. 1 . Folia semper integerrima, inferiora =b manifeste petiolata vel tantum ut in petiolum angustata, basi nunquam cordata. Calycis dentes subnulli vel perraro minimi. Stylopodium depressum, planum, rarissime subconoideum 4. Bupleurum L. 2. Folia subintegra, omnia manifeste petiolata, basi cordata. Calycis dentes parvi sed conspicui. Stylopodium conoideum 5. Nirarathamnus Balf. ß. Folia inferiora solitaria, bipalmato-partita, superiora plerumque fasciculata, obsolete bipinnata vel plane usque ad petiolum »rhabdophyllodineum« valde elon- gatum reducta 6. Rhyticarpus Sond. b. Mericarpia vittis intrajugalibus magnis, vallecularibus mi- nutis vel nullis vel in fructibus maturis obsoletis percursa. Folia 2 — 3-pinnatisecta. ct. Flores hermaphroditi. Petala flavida, in lobulum in- flexum longum angustata 7. Buniotrinia Stapf et Wettst. ß. Flores dioici vel perraro polygami. . Petala albida vel roseo-albida, apice brevissime inflexa 8. Trinia L. 1. Lichtensteinia Cham, et Schlechtd. Lichtensteinia*) Cham, et Schlechtd. in Linnaea I. (1826) 394; DG. Prodr. IV. (1830) 135; Endl. Gen. pl. (1839) 773 n. 4416; Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. pl. I. 2. (1867) 887; Baill. Hist. pl. VII. (1880) 224 et Dict. bot. III. (1891) 251 (fig. fruct. transv. secti); Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 178. — Oenanthe Thunb. Prodr. Fl. cap. I. (H94) 49 ex pte., Fl. cap. ed. Schultes. (1823) 252 ex pte. ; Spreng. Syst. veg. I. (18 25) 888 ex pte. min. — Hermas Reichb. in Spreng. 1. c. IV. 2. (1827) 118, cur. post. — Physospermum E. Mey. ex Drege in Flora WM. (N. R. I.) 2. (1843) Beilage 211. — Acroglyphen E. Mey. 1. c. 161. Calycis dentes conspicui, trianguläres, post anthesin rigidiusculi. Petala majuscula, albida vel flavido-albida, late ovata vel obovata, zt manifeste unguiculata, apice trun- cata, dorso medio subdendroideo-venosa, lobulo inflexo angusto valde sensim acuminato, acuto, usque ad basin petali fere descendente instructa. Stylopodium conicum ad apicem versus aequaliter attenuatum ; styli brevissimi, crassiusculi, vix divergentes vel reflexi. Fructus (ex Bolus) perraro subglobosus, plerumque ovoideus vel oblongo- cylindricus, infra apicem saepe distincte constrictus, ad basin versus manifeste atte- nuatus, a latere leviter compressus. Mericarpia dorso convexa, facie commissurali lata, plana, jugis (primariis) crassis, subaequalibus obtusissimis, vel filiformibus, vittis intra- jugalibus magnis, commissuralibus vallecularibusque nullis. Endospermium ad vittas saepe sulcatum. Carpophorum rigidiusculum usque ad basin bipartitum. — Herbae perennes, resiniferae, aromaticae, a basi vel saepius apice tantum remote corymboso- ramosae. Folia basalia petiolata; lamina simplex, =b profunde lacerata vel zb profunde lobata vel usque ad basin fere palmato-3 — 5-partita vel simpliciter pinnatisecta usque bipinnatisecta ; folia caulina usque ad vaginam simplicem vel laminam perparvam feren- tem reducta. — Flores in umbellis terminalibus omnes hermaphroditi rarras floribus masculis intermixtis, in umbellis lateralibus plerumque omnes masculi rarius herma- phroditis paucis vel etiam subnumerosis additis. Genus Africae maxime australi proprium, speciebus 7. *) Genus in honorem ill. Lichtenstein, viri de cognitione Promontorii bonae spei optime meriti, denominatum. 26 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Clavis specierum. A. Lamina simplex (i. e. numquam simpliciter vel duplo pin- nata), dtz profunde lacerata vel dz lobata vel zb profunde palmato-partita Sect. 1 . Simplices Wolff. a. Lamina ovata vel obovata, subintegra, tantum zb lacerata vel lobata. a. Lamina subindivisa dz lacerata, vel rarius zb trilobata, margine serrato-setulosa \. L. lacera. ß. Lamina subindivisa vel zb manifeste trilobata, margine dentato-mucronata %. L. latifolia. b. Lamina fere usque ad basin 3 — 5-palmato-partita. a. Segmenta laminae lanceolata vel oblongo-lanceolata . 3. L. trifida. ß. Segmenta linearia, indivisa vel usque 2 — 3-pinnati- partita 4. L. crassijuga. B. Lamina ternata simulque pinnata vel tantum pinnata, inter- rupte simpliciter pinnata usque bipinnatisecta Sect. 2. Pinnatae Wolff. a. Lamina ternata, partitionibus interrupte simpliciter pinnatis usque bipinnatisectis 5. L. interrupta. b. Lamina haud ternata, interrupte simpliciter pinnata usque subbipinnatisecta. a. Fructus cylindricus; umbellae 3 — 5-radiatae .... 6. L. Beiliana. ß. Fructus compresso-subglobosus; umbellae 9 — 13- radiatae ' . 7. L. Kolbeana. 1 . L. lacera Cham, et Schlechtd. in Linnaea I. (1826) 395, t. V, f. 3 a, b; DG. Prodi*. IV. (1830) 135; Eckl. et Zeyh. Enum. pl. Afr. austr. extratrop. III. (1837) 3 43; Sond. in Harv. and Sond. Fl. cap. II. (1861 — 62) 542. — Oenanthe exaltata Thunb. Prodr. fl. cap. I. (I794) 50 et Fl. cap. ed. Schult. (1823) 254. — - Hermas rudissima Reichb. in Spreng. Syst. veget. IV. 2. (1827) 118, cur. post. — Caulis metralis et ultra, supra basin 4 — 6 mm crassus, teres, manifeste striatus usque sulcatus, late fistulosus, basi vaginis foliorum emortuorum ± in fibrillas solutis cinctus, inferne simplex nudusque, superne valde remote foliosus, divaricatim ramosus. Folia basalia ca. 5 — 7, petiolata, petiolo lato, subcanaliculato-complicato, lamina saepe zb longe decurrente alato, ad basin versus sensim latiore, in sicco violaceo-brunneo vel vinoso-purpureo, nitido, usque 1 2 cm longo, basi ima usque 3 cm lato ; lamina tenuiter coriacea vel raro ±: mollis, ambitu late ovata vel obovata vel ovato-lanceolata, margine toto irregulariter et profunde lacerata vel antice zb profunde subtrilobata usque subpinnato-lobata, lobis grosse lace- ratis, margine toto serrata, serraturis divaricatis, zb acuminatis, setoso-cuspidatis, usque 2,5 cm longis, costa crassa vera vel e nervis plurimis densissimis zb manifeste inter se conjunctis composita, remote nervosa, ad apicem versus cito tenuiore, vel in foliis permagnis saepe nervis 5 — 7 palmatim dispositis percursa, inter nervös venasque den- sissime et zb prominenter reticulato-venosa, secus nervaturam pubescenti-scabriuscula vel demum glabra, magnitudine valde variabilis, usque 25 cm longa, usque 15 cm lata; folia caulina omnia usque ad vaginam integerrimam zb amplexicaulem, sensim acumi- natam, 1 — 3 cm longam reducta; folia suffulcientia illis conformia, sensim decrescentia. Umbella terminalis pedunculo usque 15 cm longo suflfulta, 10 — 1 5-radiata, radiis cras- siusculis, subaequilongis , subteretibus, usque 4 cm longis; involucrum 8 — 1 0-phyllum, phyllis linearibus, acuminatis, subtus scabriusculis , usque 8 mm longis; involucellum 5 — 6-phyllum, phyllis eis involucri conformibus, minoribus; umbellulae 10— 1 4-florae, floribus plerumque omnibus hermaphroditis, rarius masculis paucis vel etiam numero- sioribus intermixtis; umbellae laterales brevius pedunculatae, radiis tenuioribus breviori- busque, umbellulis flores masculos tantum gerentibus vel hinc illinc fertilibus paucis inter- mixtis. Flores sub anthesi ca. 6 mm longi ; ovarium juvenile et petala haud plane evoluta extrinsecus squamuloso-farinosa; petala flavido-alba, ovato-rotundata, breviter unguiculata, Lichtensteinia. 27 apice truncata, lobulo e basi latiuscula sensim acuminato, apice introrsum flexo in- structa, ca. 2,5 mm longa. Fructus maturus subcylindricus , basin versus manifeste attenuatus, pedicello dimidio longior, cum stytopodio breviter conoideo ca. 1 0 mm lon- gus, usque 3 mm latus; calycis dentes trianguläres, breves; styli crassiusculi, breves, vix divaricati; mericarpia dorso leviter convexa, facie lata subplana, carpophoro pro- minente et jugis crassis instructa. Südwestliches Kapland: Kap der Guten Hoffnung: Tafelberg, Clasenbosh, Constantia, bis in die Montanregion aufsteigend. Die Art blüht im Januar und reift die Früchte im Februar und März (Schlechter, Fl. austro-afr. It. II. [1896] n. 7202; Herb, austro-afr. Cent. XIX. n. -1878; Eckion n. 2206!, Bergius!, Mundt et Maire!). Nota. Species variat foliis coriaceis vel zb mollibus, zt profunde lacero-serratis usque subpinnato-lacero-lobatis — var. pinnatifida Sond. 1. c. 543 — , sublaevibus vel zb prominenter venoso-reticulatis, zb manifeste pubescenti-scabridis vel glabris tantopere, ut varietates vel formae distinctae describi non possint. 2. L. latifolia Eckl. et Zeyh. Enum. pl. Afr. austr. extratrop. III. (1837) 343; Sond. in Harv. and Sond. Fl. cäp. II. (1861 — 62)543. — Planta habitu speciei prae- cedentis. Folia petiolata, petiolo brevi, in vaginam latam expanso, 2,5 — 5 cm longo; lamina tenuiter coriacea, ambitu suborbicularis vel obovata, glabra, supra sublaevis, subtus prominenter nervosa venosaque, indivisa et dz profunde lacerata vel 3-lobata, lobis obovatis, margine toto breviter dentata, dentibus calloso-mucronatis, palmatim(?) multinervis, 20 — 30 cm longa, plerumque angustior. Umbellae ut in specie praece- dente, saepe longius radiatae. Umbellulae 12 — 1 6-florae. Fructus ovoideus, subteres, calycis dentibus acutis instructus, ca. 7,5 mm longus. Südost- und südafrikanisches Küstenland: Uitenhage, van Stadensriviers- berge; blüht im Februar. Nota. Species a me non visa L. lacerae arcte affinis esse videtur, a qua sec. ill. Sonder imprimis foliis minute dentatis et forma fructus recedit; forsan tantum speciei praecedentis varietas. 3. L. triüda Cham, et Schlechtd. in Linnaea I. (1826) 396, t. V, f. 3c, d; DC. Prodr. IV. (1830) 135; Eckl. et Zeyh. Enum. pl. Afric. austr. extratrop. III. (1837) 343; Sond. in Harv. and Sond. Fl. cap. II. (1861 — 62) 543. — Oenanthe obscura Spreng. Syst. veget. I. (1825) 890 (sec. Eckl. et Zeyh. 1. c). — Aeroglyphen r>> nata E. Mey. (mscr. in Herb. Drege) in Drege, Zwei pflanzengeogr. Dok. in Flora XXVI. (N. R. I.) 2. (18 43) Beil. 161 (nomen nudum). — Lichtensteinia runcinata\ E. Mey. in Herb. Drege. — Caulis erectus, elatus, usque sesquimetralis, supra basin 10 — 1 5 mm crassus et hie fibrillis foliorum emortuorum densissime circumdatus, listulosus, teres, inferne striatus, superne subsulcatus, remotissime foliosus, in parte superiore ramis paucis, =t elongatis, suberectis. nudis, simplieibus vel parce ramulosis instructus. Folia basalia pauca, ereeta, petiolata, petiolo lamina ± decurrente basin versus semper angustius alato, incrassato, supra piano vel complicato-canaliculato , subtus carinato, basi ima in vaginam latam dilatato, usque 15 cm longo, basi 1,5 — 2 cm lato; lamina tenuiter coriacea, utrinque glabra vel rarius imprimis subtus ad nervös venasque pilis vitreis dense obsita, indivisa et oblonga, usque 20 cm longa, usque 8 cm lata, vel tri- lobata vel saepius fere usque ad basin 3 — 5-partita, segmentis omnibus subaequalibus subconformibusque, oblongis usque lanceolato-oblongis, vel medio obovato-oblongo, 5 — 7y2 cm lato, lateralibus lanceolato-oblongis vel lanceolatis, minoribus, omnibus indivisis vel rarius rb profunde lobatis vel repando-sinuatis vel runcinatis vel zb profunde pinnatifidis, margine toto, ut etiam lamina indivisa, minute breviterque vel rarius grosse et saepe valde inaequalHer simplici- usque duplicato-serrato- dentatis, dentibus serraturisve calloso- setosis, hinc illinc spinula vel seta munitis vel leviter incisis ; lamina indivisa unicostata, partita palmatim nervosa, costa vel nervis imprimis subtus valde prominentibus sub angulo acuto remote pinnatinervosis, praeterea graciliter reticulato-venosa, venis supra subinsculptis, subtus parum prominulis ; folia caulina 2 — 4 parva usque ad petiolum vaginiformem, amplexicaulem, a basi usque ad apicem sensim acuminatum, simplicem vel 28 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae hetcroclitae. lamina parva in lacinias 3 angustissimas partita instructum reducta, 0,5 — 4 cm longa; folia fulcrantia illis conformia, etiam minora. Umbella terminalis a lateralibus zb longe superata, pedunculo usque 10 cm longo suflülta, 15 — 25-radiata, radiis rectis, divari- catis vel suberectis, quadrangulis, crassiusculis, basi subclavatis, usque 8 cm longis; um- bellae laterales brevius pedunculatae, e radiis paucioribus brevioribusque constructae. involucrum usque 20-pbyllum, phyllis anguste linearibus, acutissimis, 3 — 5-nerviis, radiis subadpressis, usque 1 0 mm longis ; involucella etiam pleiophylla, phyllis minoribus, ceterum eis involucri conformibus. Umbellulae majusculae, usque 20-florae, floribus omnibus fertilibus vel in umb. lateralibus saepius floribus masculis zb numerosis vel paucis tantum intermixtis. Pedicelli sub anthesi floribus 4 — 5-plo longiores, fructus Laud plane maturos subaequantes vel usque duplo longiores. Petala flavida (vel flavido- alba?), late ovata, superne truncata, leviter detrusa, lobulo inflexo sublineari quam petalum paullo breviore, subcomplicato, apice acuto introrsum spectante instructa. Fructus ovoideo-urceolatus, ca. 4 mm longus; stylopodium conoideum, ca. 2 mm longum; styli crassiusculi, divaricati, stylopodio dimidio breviores; sepala triangularia, acuta, apice incurva, ca. s/4 mm longa. Südwestliches Kapland: Piquetberg, Cape Fiats u. a., bis in die höhere Montan- region aufsteigend; blüht im Januar und Februar. f. 1. typica Wolff. — Folia basalia exteriora saepe indivisa, interiora fere usque ad basin 2 — 4-partita, partitionibus indivisis, lanceolatis vel oblongo -lanceolatis, dentatis. Schurfdeberg (Mundt et Maire); Paarlberg (Drege); Zwarteberg (Eckion et Zeyher sec. Sonder). f. 2. palmata (DC.) Sond. 1. c. — L. palmata DG. Prodr. IV. (1830) 135. — Folia omnia palmato-3 — 5-partita, partitionibus lateralibus plerumque indivisis, media antice zh profunde trilobata. Piquetberg (Schlechter, PI. austro-afric. It. II. [1897] n. 10183, Drege!, Mundt et Maire!). f. 3. pinnatifida Sond. 1. c. — Folia palmato-3-partita, segmentis angustis, 10 — 20 mm latis, pinnatifidis, lobis usque 20 mm longis, horizontalibus, acute dentatis. Cape Fiats (Eckion et Zeyher; Mundt et Maire!). Nota 1. Folia saepe in eodem specimine difformia sunt: nempe exteriora (vetustiora) plerumque simplicia, interiora (juniora) 3 — 5-palmato-partita, partitionibus omnibus indivisis vel medio — rarius etiam lateralibus — antice zb profunde lobatis vel =t manifeste pinnatifidis; formae 3 supra descriptae formis transitoriis inter se conjunctae sunt. Species praeterea variat foliis glabris vel ad nervös venasque ± pubescenti-scabriusculis. Nota 2. Acroglyphen runcinataE. Mey. mscr. est planta foliis trilobatis, segmentis latis, abbreviatis, runcinatis, nervis venisque prominentibus, dentibus serraturisve pilis vitreis simpli- cibus obsitis. 4. L. crassijuga E. Mey. in Drege, Zwei pflanzengeogr. Dok. in Flora XXVI. (N. R. I.) 2. (1843) Beil. 199 (nomen solum); Sond. in Harv. and Sond. Fl. cap. II. (1861—62) 543. — Folia longe petiolata, petiolo 10 — 12,5 cm longo, 10 — 15 mm lato; lamina 15 — 25 cm longa, usque ad basin tripartita, partitionibus linearibus, ca. 6 mm latis, bi- vel tripinnatisectis, lobis lanceolatis, acuminatis, divaricatis, indivisis vel pinnatim incisis vel pinnatipartitis, 5 — 10 mm longis, breviter vel saepius minute subulato- dentatis. Umbellae 6 — 9-radiatae, radiis 6 — 7,5 cm longis. Involucrum et involucellum ut in specie praecedente. Fructus juvenilis ovoideus. Südwestliches Kapland (?) : Langevallei ; blüht im Februar. Nota. Species a me non visa recte inter L. trißdam et L. interruptam collocanda esse mihi videtur. Descriptio secundum illam a cl. Sonder datam composita est. 5. L. interrupta (Thunb.) E. Mey. in Drege, Zwei pflanzengeogr. Dok. in Flora XXVI. (N. R. I.) 2. (1843) Beil. 199 (nomen nudum); Sond. in Harv. and Sond. Fl. cap. II. (1861 — 62) 5 43. — Oenanthe interrupta Thunb. Prodr. fl. cap. I. (1794) 50 (sec. Sonder), Fl. cap. ed. Schult. (1823) 253; Spreng. Syst. veg. I. (1825) 890. — Oenanthe obscura] Spreng, in Herb. Zeyh. n. 159 (»specimina quae cl. Sprengel Lichtensteinia. 29 a nobis accepit, foliis maxime ex parte carent, quam ob rem commutatio orta«). — Lichtensteinia pyrethrifolial Cham, et Schlechte!, in Linnaea I. (1826) 3 97, t. V, f. 3e. — L. Sprengeliana Eckl. et Zeyh. Enum. pl. Afr. austr. extratrop. III. (1837) 344. — Physospermum terebinthaceum E. Mey. 1. c. 211 (sec. Sonder). — Buthea interrupta (Cham, et Schlechtd.) Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 179. — Herba perennis; radix napiformis, nigra, fibrillis longis funiformibus in- strucla. Caules 1 — 3, erecti, elati, usque 75 cm alti, duri, medullosi, teretes, interne subtiliter, superne sulcato-striati, a basi remote divaricato-ramosi, ramis subnudis, re- motissime ramulosis, usque 35 cm longis. Folia basalia numerosa, ereeta vel patula, petiolata, petiolo supra subplano, subtus zb manifeste carinato, lamina ± longa de- currente alato, inferne subsubito in vaginam amplectentem expanso, usque 5 cm longo, basi ima 1 l/2 — 2 cm lato ; lamina ambitu ovato-lanceolata vel oblongo-lanceolata vel ovato-orbicularis, ternata, partitionibus subpetiolulalis , lateralibus ambitu lanceolatis quam media dimidio minoribus, basi pinna sessili pinnatifida vel -seeta substipulatis, omnibus impariter et interrupte simpliciter vel bipinnatifidis, pinnis 4 — 5-jugis, zh late ad rhachin decurrentibus et hie profunde inaequaliter dentatis, ovatis vel ovato-lanceo- latis, ± profunde incisis usque manifeste pinnatifidis, sinubus angustis acutisque vel obtusis latisque separatis, inaequaliter serrato-setosis, usque 8 cm longa, 4 — 6 cm lata; folia caulina subnulla, suffulcientia ut in specie praecedente usque ad vaginam latam, membranaceam, multinerviam, sensim angustatam, acutissimam, simplicem vel lamina brevi 3-partita instruetam redueta, sensim minora, 3 — I cm longa. Umbellae terminales omnes fertiles, peduneulo usque 10 cm longo suffultae, 8 — 1 2-radiatae, radiis subae- qualibus, stricte erectis, angulosis, usque 5 cm longis. Involucri phylla 5 — 7, ereeta, linearia, acutissima, 5 — 7-nervia, usque 1 cm longa. Involucella 8 — 1 0-phylla, phyllis eis involucri minoribus, ceterum conformibus; umbellulae sub anthesi ca. 1 cm latae, ca. 10 — 18-florae; pedicelli flores longitudine aequantes vel dimidio longiores, 5 — 7 mm longi. Calycis dentes manifeste trianguläres, quam stylopodium dimidio longiores; styli reflexi stylopodio breviores ; petala albido-flavida (in sicco), obovata, unguiculata, apice truncata, lobulo intlexo usque ad basin petali descendente vel longiore, sublineari, 2 — 3-plo angustiore, acuto vel obtuso crenulatoque instrueta, 1 1/2 — 13/4mm longa. Fructus maturus non visus, sec. Sonder »rotundato-ovatus«, 5 mm longus et latus; mericarpia ad commissuram parum constrietam manifeste excavata, dorso convexo-rotun- data; juga filiformia obtusa. Südafrika: Zwartland, Ruytersbosh, Zwartkopsriver, Buffelriver, Port Natal; blüht vom November bis Februar (Mundt et Maire!; Eckion n. 2212! L. Sprengeliana). Nota 1. Mericarpia fructus imrnaturi [in speeiminibus a Mundt et Maire collectis' trans- verse seeta eandem forraam et eandem magnitudinem dispositionemque vittarum praebent, ut species ceterae ab autoribus ad genus Lichtensteinia relatae; quam ob rem speciem a cl. Drude cum genere Ruthea conjunetam ad genus Lichtensteinia iterum referendam esse opinatus sum, praesertim cum habitu nullo modo differat. Nota 2. Gl. Chamisso recte in sched. ad L. pyrethrifoliam suam inscripsit »celeber. DC. vestigia Sprengelii legens incaute Oenanthem inrbriantem Thunb. ad nostram L. pyrethri- foliam ducit«. Specimina Oe. inebriantis a Thunberg collecta et in Herb. Willd. asservata ad Annesorhixa pertinent. 6. L. Beiliana Eckl. et Zeyh. Enum. pl. Afr. austr. extratrop. III. (1837) 343; Sond. in Harv. and Sond. Fl. cap. II. (1861 — 62) 544. — Oenanthe interrupta Thunb. Herb, ex pte. non FI. cap. (sec. Sonder). — L. triradiata E. Mey. in Drege, Zwei pflanzengeogr. Dok. in Flora XXVI. (N. R. I.) 2. (1843) Beil. 199 [forma umbellis tantum 3( — 4)-radiatis]. — L. pyrcthrifolia E. Mey. 1. c. non Cham, et Schlechtd. (sec. Sonder). — Radix crassa nigra sublignosa, collo fibrillis foliorum emortuorum cineta. Caulis ca. 50 — 75 cm altus, tenuis, supra basin ca. 2 — 3 mm crassus, teres, striatus, late medullosus, plerumque fere a basi remotissime ramosus, ramis elongatis, suberectis vel saepius divaricatis, subsimplieibus, plerumque nudis. Folia basalia haud parva, ereeta, petiolata, petiolo incrassato, supra subplano vel db profunde 30 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. canaliculato, subtus convexo, basin versus sensim dilatato, parte ima membranaceo- subvaginante, laminam aequante vel longiore, usque 7 cm longo; lamina glabra, ambitu lanceolata vel lanceolato-oblonga, simpliciter usque subbipinnatisecta, pinnis primariis 3 — 1 0-jugis, sessilibus vel zb distincte petiolulatis, late vel anguste sed semper mani- feste ad rhachin decurrentibus, usque %i/2 cm longis, 8 — 14 mm latis, obovatis vel ovalibus vel lanceolato-ovatis, reticulato-venosis, margine incrassatis, subintegris et leviter crenatis vel — imprimis antice — subserratis usque incisis, vel pinnis zb profunde in lacinias cuneatas vel ovatas, divaricatas, argute serrato-setosas vel ciliatas sectis; folia caulina perpauca, ut etiam folia suffulcientia Ulis in speciebus praecedentibus similia. Umbella terminalis 3 — 5( — 12)-radiata, radiis rectis, strictis, teretibus, cras- siusculis, basin versus subclavatis, subaequilongis, usque 1 0 cm longis, saepius brevi- oribus. Involucri phylla 5 — 7, anguste linearia, acuminata, acutissima, 5 — 7-nervia, apice saepe reflexa, radiis multo breviora. Involucelli phylla similia, minora, 3-nervia, pedicellos 3 — 4 mm longos superantia vel usque dimidio breviora; umbellulae 8 — 18- florae, floribus fertilibus sub anthesi 5 — 6 mm longis quam pedicelli usque dimidio longioribus, floribus masculis nonnullis manifeste minoribus intermixtis. Umbellae late- rales plerumque minores, brevius radiatae, umbellulis saepe plane e floribus masculis compositis. Petala albida(?), obovata vel ovalia, manifeste unguiculata, apice truncata, 2 — 2V2 mm l°ngaj lobulo inflexo anguste sublineari, acuto, leviter plicato, usque ad basin petali descendente instructa. Fructus ovoideo-oblongus (ex Sonder), superne con- strictus, basi attenuatus, 6 — 7 mm longus, 3Y2 — ^ mm latus; calycis dentes majusculi, rigidiusculi, trianguläres; stylopodium conoideum; styli divaricati vel reflexi stylopodio longiores. Mericarpia ad commissuram parum constricta, dorso convexa, jugis obtusis instructa. Südwestliches Kapland: Kap, Worcester, Stellenbosh, George, in der Ebene und niederen Montanregion, unter Sträuchern, an grasigen Plätzen ; blüht von November bis Februar (Schlechter, PI. austro-afr. lt. IL [1896] n. 9206). f. 1. simplicior Sond. 1. c. — L. pyrethrifolia\ et L. inebrians Eckl. et Zeyh. 1. c. (sec. Sonder). — L. triradiata E. Mey. 1. c. — Folia pinnatisecta, pinnis 3 — 9- jugis manifeste decurrentibus, ellipticis vel elliptico-ovatis, omnibus subintegris vel in- ferioribus obtuse serrato-dentatis, superioribus basi cuneatis, zb confluentibus, zb pro- funde incisis. (Eckion n. 2209, 2210 [L. pyrethrifolia] , Schlechter, PI. austr.-afr. n. 9904, Drege!). f. 2. dissecta Wolff. — Folia interrupte subbipinnatisecta, pinnis superioribus ple- rumque liberis, pinnis omnibus argute et profunde inciso-serrato-dentatis, dentibus ciliolatis. (Eckion n. 2211, Marloth n. 2833.) Nota 1. Formae intermediae inter formas supra laudatas non visae sunt, sed suspicor formas transitorias occurrere. Nota 2. Ad quam formam planta Schlechteriana n. 9206 pertineat, ob folia basalia defi- cientia dijudicare non possum. 7. L. Kolbeana Bolus in Transact. South Afr. Phil. Soc. XVI. 2. (1905) 136; Fedde, Repert. IV. (1907) 195. — Planta perennis, glabra, usque metralis; radices primariae 3 — 4, parte indivisa 1 — 2 m longa et ultra et usque 8 mm crassa in- structae. Caulis erectus, validus, sulcato-striatus , infra medium ramosus, foliis 2 — 3 parvis ad vaginam membranaceam apice pinnatipartitam reductis et ramis 3 — 4 subfastigiato-corymbosis instructus. Folia basalia 4 — 6, procumbentia vel erecto- patentia, 7 — 27 cm longa, 4 — 12 cm lata, petiolata, petiolo striato, basi in vaginam amplexicaulem expanso, 2 — 6,5 cm longo, basi(?) ad 1 cm lato; lamina ambitu oblonga vel ovato-lanceolata, bipinnatipartita, pinnis 4 — 6-jugis, pinnatifidis , ad rhachin longe decurrentibus incisisque, pinnulis oblongis acutis, 1,5 — 3 cm longis, incisis grosse den- tatisve, basi late decurrentibus. Umbellae 9 — 13-radiatae, pedunculo demum usque 6,5 cm longo suffuJtae ; involucri phylla 5 — 6 linearia, acuminata, 1 — 1,5 cm longa. Involucelli phylla 5 — 6, 0,8 — 1 cm longa; umbellulae 8 — 15-florae; pedicelli fructiferi Ruthea. 31 0,8 — 1 cm longi. Petala elliptica, basi unguiculata, in lobulum longe acuminatum usque ad basin petali fere descendentem angustata. Fructus maturus subcompresso- globosus, rugulosus — an tantum in sicco? — , atro-brunneus, 0,4 cm longus et latus; carpophorum pallidum bipartitum. Südwestliches Kapland: Südöstliche Region, Distrikt Kentani, in einer Höhe von ca. 300 m, zwischen Erianthus capensis Nees; blüht im Dezember (Pegler n. 891). Nota. Planta mihi ignota est; e descriptione a cl. Bolus data affinitas cum L. Beiliana clare elucere videtur. 2. Ruthea Bolle. Ruthea*) Bolle in Verh. bot. Ver. Prov. Brandenbg. III. u. IV., Jahrg. 186-1 — 62 (1862) 171; Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. pl. I. 2. (1867) 1008, in add. et corr.; Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 179. — Lichtensteinia apud Baillon, Hist. pl. VII. (1880) 224 ex pte. et in Dict. bot. III. (1891) 251 ex pte. — Sium Hemsl. in Report, sc. result. voy. Challeng. I. 2. (1885) 68. Calycis dentes parvi, trianguläres, acuminati. Petala oblonga vel rotundato-obovata vel ovali-oblonga, concavo-curvata, breviter unguiculata, lobulo inflexo dz lineari, apice subcrenulato , dimidio vel ultra quam petalum breviore, vel lobulo brevissime trian- gulari vel subnullo instructa. Stvlopodium sub anthesi conico-semiglobosum, demum conoideo-elongatum; styli sub anthesi breves, stylopodium aequantes, erecti, serius Iongiores, reflexi; stigmata clavata. Fructus oblongus vel ovoideo-oblongus, a latere eompressus, sectione transversaria teretiusculus; juga prominula, crassiuscula, lateralia marginantia quam cetera non latiora; valleculae univittatae, commissura bivittata; carpo- phorum usque ad basin bipartibile. — Herbae perennes; folia pinnata usque tripinnata vel -pinnatisecta. Involucrum et involucellum polyphyllum. Flores flavidi vel albidi. Species 2, earum una civis insulae canariensis Fuerte Ventura, altera insulae St. Helena. 1. R. herbanica Bolle in Verh. Bot. Ver. Prov. Brandbg. III. u. IV., Jahrg. 1 861 — 62 (1862) 171, t. I. u. II. — Planta glabra. Caulis exBolle ca. 50 — 75 cm altus, teres, striatus, medullosus, superne ramosus. Folia basalia et caulina inferiora petiolata, petiolo a medio vel magis superne ad basin versus in vaginam latam dilatato, usque 8 cm longo; lamina papyracea vel firma, ambitu ovata vel ovato-rotundata , impari-pinnata, pinnis 4 — 8-jugis, inferioribus petiolulis usque 5 mm longis suffultis, superioribus sub- sessilibus, omnibus ovatis vel ovato-lanceolatis, basi obliquis, longiuscule acuminatis, acutis, subgrosse et argute mucronato-serratis, margine parum incrassatis, palmatim 7 — 9-nerviis, reticulato-venosis, inferioribus ca. 5 cm longis, usque 3Y2 cm latis, su- perioribus 3^2 — 4 cm longis, usque 1 1/2 cm latis; folia caulina superiora nulla, ful- crantia parva, pinnata, pinnis linearibus, acutis, vel simplicia, dz usque ad vaginam albo-marginatam reducta. Umbella terminalis, ut videtur, a lateralibus superata, pedun- culo radios longitudine aequante vel 2 — 3-plo longiore suffulta, usque 25-radiata, radiis tenuibus, inaequalibus, usque 2 cm longis; umbellae laterales minores, brevius pedunculatae , ca. 10 — 15-radiatae, radiis brevioribus. Involucri phylla ca. 8, late linearia, longe acuminata, acutissima, membranaceo-marginata, radiis 3 — 4-plo breviora. Involucelli phylla lanceolato-linearia , ceterum eis involucri similia, floribus breviora, fructus aequantia. Umbellulae 15 — 20-florae, floribus confertis breviter et inaequa- liter pedicellatis. Petala obovata ca. 1 mm longa, lobulo inflexo brevi vel brevissimo, triangulari. Styli primo oblique erecti, mox reflexi. Fructus oblongus, ca. 3 mm longus. Makaronesisches Übergangsgebiet: Provinz der Ganaren, Insel Fuerteventura (olim Herbania): an Basaltfelsen der südlichen Halbinsel Handia und an Ackerrändern einer »la Rosa de la Oliva« genannten Gegend; blüht im April und Mai. Nota. See. cl. Bolle persaepe mericarpium alterum, imprimis id, quod calycis dentibus "2 instruetum est, abortu jugi dorsalis tantum 4-jugatum. c) Cl. Ruthe, auetor Florae Marchicae (1788—1809). 32 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 2. R. Burchellii (Hook, f.) Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (i 898) 179. — Lichtensteinia Burchellii Hook. f. in Hook. Ic. pl. ser. 3. I. (XI.) (1867 — 71) 2 4, t. 1033; Mellis, St Helena (1875) 278, t. 33. — Sium Burchellii (Hook, f.) Hemsl. in Report, sc. result. voy. Challeng. I. 2. (1885) 68. — Caulis erectus, elatus, ut videtur usque metralis, leviter flexuosus, teres, nodosus, subtiliter striatus, fistulosus, basi suf- fruticosus, usque 6 mm crassus, foliosus, inferne simplex, superne remote ramosus, ramis striatis flexuosis, diehotome ramulosis. Folia in sicco firma usque tenuiter coriacea, basalia et caulina inferiora petiolata, petiolo brevi, late vaginanti-amplexicauli, foliaceo- stipulato; lamina ambitu lanceolata vel ovato- lanceolata, petiolum versus manifeste angustata, usque 20 cm longa, usque 7 cm lata, simplici- usque bipinnatisecta, pinnis impari-1 0 — 12-jugis, inter se valde approximatis , exquisite imbricatis, mediis longis- simis, inferioribus cito, superioribus sensim decrescentibus, ima plerumque a ceteris longe remota, omnibus sessilibus, inferioribus indivisis vel basi uni- vel bilobatis vel foliolis 1 — 2 minoribus cum eis pinnae oppositae decussatis auctis, pinnis mediis usque 3,5 cm longis, usque 2,5 cm latis, zt profunde pinnaülobis vel manifeste pinnatisectis, im- pari-1— 2( — 3)-jugis, pinnulis primariis secundariisve e basi cordata ovatis, acuminatis, acutissimis, pinnula secundaria quacumque impari persaepe ad basin uni- vel bilobata, pin- nulis omnibus margine toto argute serrato-dentatis, dentibus e basi latiuscula subito angustatis, subpungenti-acuminatis, divaricatis usque subreflexis; folia caulina superiora cito decrescentia, plerumque pinnata, pinnis angustis, minus vel vix imbricatis. Um- bellae ex Hooker numerosae, multiradiatae, radiis usque 25, strictis, rigidis, quadri- alatis, ad alas scabrido-squamulosis, sub anthesi 1 — 1,5 cm longis; involucri phylla 8 — 10, firma, anguste lanceolata, integra, acuta vel obovata et apice paucilobata, nervis 3 — 4 subtus prominentibus percursa, radios subaequantia vel breviora. Involucelli phylla 6 — 7, eis involucri conformia, minora, plerumque integra, subaequalia, umbellulas sub- superantia, 5 — 8 mm longa, prominenter 3 — 4-nervia; umbellulae 15 — 18-florae; pedicelli subaequilongi, scabriusculo-squamulosi, floribus dimidio breviores. Petala obovata vel ovalia vel oblonga, lobulo dimidio breviore sublineari instructa, usque 2 mm longa. Fructus ex Hooker ca. 4 mm longus, ovoideo-oblongus, a latere manifeste compressus. Gebiet der südatlantischen Inseln: Provinz St. Helena, an Basaltfelsen in einer Höhe von ca. 100 m »near Taylors Fiat, to the westward of Dianas Peak«. Blüht im Dezember und Januar. Nota 1. Species anno -1807 a cl. Burchell detecta in insula St. Helena his temporibus tantum rarissime occurrit; periculum adesse videtur, ne planta mox plane evanescat. Nota 2. Ruthea gummifera (L.) Drd. (Syn. : Bubon gummiferum L.; Oenanthe inebrians et tenui folia Thunb. ; Lichtensteinia pyrethrifolia DC; Peucedanum caledonicum Eckl. etZeyh.; Lichtensteinia inebrians E. Mey.; Lepisma paniculatum E. Mey. ; Glia gummifera (L.) Sond.) mea opinione rectius ad tribum Seselinarum referenda ibique cum genere Annesorhixa con- jungenda vel ut genus proprium sub nomine Olia describenda est. 3. Heteromorpha Cham, et Schlechtd. Heteromorpha*) Cham, et Schlechtd. in Linnaea'I. (1826) 385; DC. Prodr. IV. (1830) 134; Endl. Gen. pl. X.(?) (1839) 772 n. 4415; Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. pl. I. 2. (1867) 887; Baillon, Hist. pl. VII. (1880) 225, Dict. bot. III. (1891) 53 (fig. fructus); Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 179. — Bupleurum Thunb. Prodr. fl. cap. I. (1794) 50, Fl. cap. (ed. Schultes) (1823) 247 ex pte. — Tenoria(\) Spreng. Prodr. Umbell, in Neue Schrift, naturf. Gesellsch. Halle II. 1.(1813) 32, ex pte. — Anesorhiza A. Braun in Flora XXIV. 1. (1841) 337. — Franchetella O. Ktze. Kevis. gen. I. (1891) 267. Calycis dentes conspicui, trianguläres, acuti. Petala subquadrato-rotundata vel late ovalia, integra, saepe obliqua, apice truncata, superne detrusa, lobulo inflexo lineari vel loriformi vel sublanceolato vel rectangulari, plerumque dimidio quam petalum breviore *) Nomen e voeibus tiagog (diversus) et /uoQcprj (forma) compositum, propter mericarpia uniuscuj usque fructus difformia. Heteromorpha. 33 rarius longiore instrucla. Stylopodium eonoideum, margine inferiore undulatum; styli breves, divaricati. Fructus ambitu obovato-pyriformis, a latere compressus, manifeste subtrialatus. Mericarpia plerumque applanata, rarius subsemiteretia, facie commissurali lata plana, difformia, alterum jugo medio (dorsali) et jugis commissuralibus late alatis trialatum, alterum tantum jugis lateralibus in alas expansis bialatum; juga cetera fili- formia. Vittae ad valleculas solitariae, ad commissuram binae, praeterea vittae intra- jugales — eontinuae vel interruptae (ramosae?) — plerumque margini alarum anteriori proximae vel rarius in earum medio percurrentes obviae. — Suffrutex vel frutex saepe arborescens. Folia petiolata, simplicia vel binata vel ternata vel pinnata, solitaria vel laxe fasciculata. Umbellae multiradiatae. Involucrum et involucellum pleiophylla. Flores flavido-virides vel virides vel viriduli. Species unica late per magnam Africae imprimis orientalis aream divulgata. H. arborescens (Thunb.) Cham, et Schlechtd. in Linnaea I. (1826) 385, t. V, f. 2 (fructus); DC. Prodr. IV. (1830) 134; Eckl. et Zeyh. Enum. pl. Afr. austr. extratrop. Fig. 4. Heteromorpha arborescens (Thunb.) Cham, et Schlechtd. A Habitus. B Umbella florens. C Umbellula fructigera. D Mericarpium jugis alatis 2. E Mericarpium jugis alatis 3. F Mericarpium bialatum transverse sectum. (Icon. origin.) A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogaiua) 228. 3 34 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. III. (1837) 342; Sond. in Harv. and Sond. Fl. cap. II. (1 861 — 62) 542; Hiern in Oliv. Fl. trop. Afr. III. (1877) 10; Engl. Hochgebirgsfl. trop. Afr. (1892) 317. — Bupleurum arborescens Thunb. Prodr. fl. cap. I. (179 4) 50, Fl. cap. 1. II. 182 (sec. Sprengel), ed. 2. (Schultes.) (1823) 247; Willd. Spec. pl. I. 2. (1798) 1376. — Tenoria arborescens (Thunb.) Spreng. Prodr. umb. in Neue Sehr. Naturf. Ge- sellsch. Halle II. 1. (1813) 32 et in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1820) 375. — Bupleurum trifoliatum Wendl. in Wendl. u. Bartl. Beitr. II. (1825) 13. — Hetero- morpha trifoliata (Wendl.) et H. collina Eckl. et Zejh. 1. c. — Bupleurum collinum (Eckl. et Zeyh.) Dietr. Syn. pl. II. (18 40) 951. — Anesorhiza abyssinica A. Braun in Flora XXIV. 1. (l 841) 337, t. 2, f . B (fruetus). — Heteromorpha abyssinica Höchst, in Flora XXIV. 1. (1841) Intell. Bl. 2. 28 (nomen solum); Rieh. Tent. fl. abyss. I. (1847) 325. — Franchetella arborescens (Thunb.) 0. Ktze. Revis. gen. III. 2. (1898) 112; Hiern, Cat. of Welw. Afr. pl. II. (1898) 424. — Frutex arborescens, ex Volkens usque 6 m altus, habitu gracili, parce ramosus, ramis stricte erectis, alternis, zb elon- gatis, vetustioribus teretibus, plerumque nudis, cortice griseo obtectis, junioribus hornotinisque subteretibus , usque 5 mm crassis et ultra , cortice rubieundo, longitu- dinaliter striato vel rarius rimuloso, sparse lenticellato instruetis, alternatim vel sub- opposite ramulosis, ramulis zb erectis, saepissime — ut etiam rami — villosiusculis, usque 30 cm longis (et ultra?), sub anthesi semper fere foliosis, demum persaepe de- nudatis. Folia solitaria vel rarius bina vel etiam laxe fasciculata, alterna vel sub- opposita, petiolata, petiolo erecto, tenui, subtereti usque subquadrangulo, supra piano usque satis profunde angusteque canaliculato, ad angulos saepe anguste alato, basi ima in vaginam haud decurrentem, amplexicaulem dilatato, usque 7 cm longo, plerumque breviore; lamina tenuiter coriacea, supra nitido-viridis vel viridi-glaucescens, subtus dilu- tior vel rarius undique manifeste glaucescens vel subaequaliter albicanti-glaucescens, simplex vel binata vel ternata, indivisa vel rarius zb profunde trilobata vel basi uni- vel bilobato-aurita, vel — plerumque in foliis solitariis — simpliciter impari-pinnata, pinnis, jugo impari non addito, 1 — 3 (ex Kuntze — 7)-jugis; foliola omnia distineta vel superiora zb confluentia, subsessilia vel (imprimis foliolum terminale) zb mani- feste petiolulata, petiolulo brevi lamina decurrente anguste alato, integra, ut etiam folia pleraque haud pinnata eisque ceterum subconformia subaequaliaque, rarius suberenata, margine leviter incrassata, forma magnitudineque valde variabilia, lineari-lanceolata vel elliptica vel oblonga vel lanceolata usque dz late ovata vel perraro late obovata, basi dila- tata vel dz longe euneato-angustata, ad apicem versus dz longe acuminata, acuta usque acutissima, vel obtusa usque manifeste emarginata, semper longiuscule mucronata, uni- costata, costa dense vel rarius remote penninervia, nervis rectis vel leviter serpentinis, indivisis vel ramosis, nervis singulis tenuioribus brevioribusque intermixtis, inter nervös dense et valde graciliter reticulato-venosa, venis subtus magis quam supra conspieuis, viridibus vel zb rutilis, nervo marginali spurio zb manifesto instrueta, margine et secus costam ciliolata, demum ubique glabra, ca. usque 8 cm longa, ca. usque 2V2 cm lata) plerumque minora. Umbellae numerosae, subsemiglobosae, terminales semper fertiles, laterales saepe zb steriles, peduneulo tereti, subvilloso eas longitudine aequante vel longiore suffultae, usque 25-radiatae, radiis subaequicrassis et subaequi- longis, sub anthesi, ut etiam radioli, breviter villosis, demum glabris, usque 4 cm longis. Involucri phylla 6 — 8, anguste linearia, acuta, villosiuscula, radiis multo breviora, haud raro phyllo uno alterove foliaceo radios subaequante. Involucelli phylla 5 — 6, reflexa, linearia, acuminata, 1 — 3-nervia, villosiuscula, 1 — 1,5 mm longa. Umbellulae sub- vel semiglobosae, 15 — 20-florae: pedicelli tenues, basi subclavati, sub anthesi usque 1 0 mm longi, floribus 2 — 3y2-plo longiores. Petala flavido-viridia vel dilute flavida (ex collec- toribus), 1 — Py^mm longa, filamentis duplo vel magis superata. Fruetus 3l/2 — 8 mm longus; stylopodium ca. 1 mm longum, stylos reflexos subaequans, sepalis di- midio longius. — Fig. 4. Dauerblättriger, oft baumartiger Strauch, der weit verbreitet ist durch das nord- afrikanische Hochland und die Steppenprovinz und durch die ostafrikanische Heteromorpha. . 35 und südafrikanische Wald- und Steppenprovinz (afrikanisches Wald- und Steppengebiet); in der Stein- und Baumsteppe, in Gebüschen, in und an Wäldern, an Fluss- und Bachufern, von der Ebene bis in die alpine Region aufsteigend; kommt nach den bisher vorliegenden Beobachtungen am Kilimandscharo bis etwa 1800 m hoch vor, ist in Abvssinien sehr verbreitet zwischen 2000 und 2600 m und findet sich im Massaihochlande in einer Höhe bis zu 3000 m. Die Art erreicht die Nordgrenze der Verbreitung in Abjssinien, findet sich südwärts im Gallahochlande, im Kilimandscharo-Gebiete, in Deutsch-Ostafrika, in Mossambik, Sambesi- gebiet (Shirehochland), im Nyassalande, Transvaal, Oranjestaat , Natal und im östlichen Kaplande; ist auch in Deutsch-Südwestafrika gefunden und besitzt wahr- scheinlich in Afrika eine noch weitere Verbreitung, als bisher bekannt geworden ist; blüht fast während des ganzen Jahres: im südlichen Afrika vom Dezember bis März, in Südost-Afrika in den ersten Monaten des Jahres, aber auch im Sommer und in den nördlichen Teilen des Verbreitungsareals vom Juni bis Oktober. Die Pflanze heißt im Mbalulande: Lunquando; in der Kiserawosprache: Mpera; bei den Abyssiniern nach Schimper: Mertrusebbi, nach Hiern: Merrussebbi (Ilyänenstab); in der Tigresprache nach Schimper: Mercus-Süwwi, nach Hiern: Mercus-Suuwi. Tritt im allgemeinen, was die Blattform anbetrifft, in drei durch Übergänge mit- einander verbundenen Varietäten auf, von denen die erste im ganzen Verbreitungs- gebiete der Art, mit Ausnahme der nordafrikanischen Hochland- und Steppenprovinz vorkommt, während die zweite vorwiegend die Unterprovinz des abyssinischen und Galla- hochlandes bewohnt und nach Süden zu allmählich in die erste Varietät übergeht; die dritte ist in typischer Ausbildung bisher nur aus dem Kaplande bekannt geworden. — Die von O. Kuntze a. a. O. beschriebenen Formen oder Varietäten können, so charak- teristisch dieselben auch in ihrer extremsten Ausbildung sind, doch nicht aufrecht erhalten werden, da sie allmählich und ohne jede scharfe Grenze in einander übergehen. Var. a. platyphyllum Welw. mscr. — H. arborescens Cham, et Schlechtd. 1. c. s. str. — Franchetella arborescens var. platyphylla (Welw.) Hiern, 1. c. — Folia petiolo supra subplano vel vix canaliculato suffulta, plerumque solitaria, rarius laxe fasciculata, simplicia (Var. a. integrifolia Sond. 1. c. ex pte.) vel saepius geminata vel ternata vel pinnata (Var. ß. trifoliata (Wendl.) Sond. 1. c), foliolis vel foliis, si folia simplicia ad- sunt, ovata et acuta vel oblonga et obtusiuscula (a. normalis O. Ktze. 1. c. [sub Fran- chetella]), vel latissime ovata, obtusa vel obtusiuscula {ß. silvatica O. Ktze. 1. c), vel late lanceolata, ± longe acuminata (ö. acuminata O. Ktze. 1. c), nervis venisque =L viridibus vel vix rubescentibus instructa. Ellenbeck, Exped. Baron v. Erlanger (Gallaland) n. 1253 (fol. eximie lanceolatis), n. 1317; Volkens, Kilimandscharo n. 242, 264, 264a, 542 (fol. lanceolatis); Uhlig, Kilimandscharo u. Meru n. 307; Kässner, Brit. East Afr. (1902) n. 797 (fol. ovato- lanceolatis) ; v. Höhnel, Graf Telekis Reise Ost-Afr. (1887 — 88) n. 82; Holst, Usambara n. 8986 (fol. lanceolatis longissime acuminatis); Scott Elliott, Ruwenzori-Exped. (1893 — 94) n. 6919 ex pte. (ad var. ß. vergens); Stuhlmann', Ostafrika n. 233a; Götze, Nyassasee u. Kingageb. n. 635 (fol. ovatis); Buchanan, Nyassaland (189 1) n. 358 (fol. lanceolatis acuminatis); Sambesi (Shirehochland) n. 448; Bachmann, Südost-Afr. (Pondoland) n. 928; Engler, Reise Südost-Afr. (1905) (Natal) n. 2733 (fol. late ovatis) ; Rehmann, Afr. austr. (Natal) (1875 — BO) n. 4231, 6997; Wilms, Fl. Afr. austr. (Transvaal) n. 562, 4231 (fol. late ovatis longe acuminatis); Buchanan, Südost-Afr. (Pondoland) n. 928 (ad var. ß. vergens); Eckion, Cap. n. 22 03 ex pte., 2204. Var. ß. abyssinica (Höchst.) O. Ktze. 1. c. sensu ampliore. — H. abyssinica Höchst. 1. c. — H. arborescens var. or. integrifolia Sond. 1. c. quoad syn. Höchst. — H. stenophylla Welw. mscr. in Engler, 1. c; Schinz in Bull. Herb. Boiss. II. (1894) 207. — Franchetella arborescens var. stenophylla (Welw.) Hiern, 1. c. — Fr. arbo- rescens e. abyssinica (Höchst.) O. Ktze. 1. c. — Folia plerumque longe petiolata, petiolo subsemitereti , supra subplano, medio profunde angusteque canaliculato; lamina fere 3* 36 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. semper pinnata, pinnis angustis, sublinearibus usque lineari-lanceolatis, basin et apicem versus ±: longe angustatis, antice in acumen acutum vel acutissimum productis, nervis venisque rutilis vel subrubiginosis instructis, usque 8 cm longis , usque 1 5 mm latis, plerumque angustioribus. Schimper, It. abyssin. (1842) n. 268, 1844 (typus) (Scholoda); (1853) n. 196; (1854) n. 434; Welwitsch, It. angolense (1860) n. 2508 (Huilla); Hildebrandt, Abyssin. (1872) n. 536; Ellenbeck, Exped. Baron v. Erlanger (1901) n. 1317 ad var. a. vergens (Gallahochland), n. 1946; Kässner, Brit. East Afr. (1902) n. 797 ex pte.; Scheffler, Ostafrika (1900) n. 269; Holst, Usambara (1893) n. 411 ex pte., 2577; Engler, Süd- u. Ostafrika (Usambara) n. 891a; Scott Elliot, Ruwenzori- Exped. (1893 — 94) n. 6919 ex pte.; Buchanan, Nyassaland (1891) n. 105, 817; Götze, Nyassasee u. Kingageb. (1899) n. 829; Wilms, PI. Afr. austr. (1887) n. 563; Dinter, Deutsch Südw. Afr. (1897) n. 876, 1512 (foliis sublinearibus). Var. y. collina (Eckl. et Zeyh.) Sond. 1. c. — H. collina Eckl. et Zeyh. 1. c. — Franchetella arborescens y. collina (Eckl. et Zeyh.) O. Ktze. 1. c. — Folia solitaria vel saepius zb fasciculata, simplicia vel perraro composita, petiolo brevi, supra subplano, leviter sulcato, subtus tereti-convexo suffulta; lamina — vel foliola — tenuiter coriacea, ovali-oblonga vel oblonga vel obovato-oblonga vel raro latissime obovata vel sublinearia, basi numquam angustata, apice obtusa vel dz manifeste emarginata, margine magis quam in var. a. et ß. incrassata, 1 — 4 cm longa, 1/2 — 3 cm lata. Eckion, Gap. n. 2 203 ex pte., 2 205; Burchell, Cat. geogr. pl. Afr. austr. extratr. n. 2788; Tyson, Austr. Afr. (1879) n. 381; Bachmann, Südost-Afr. (Pondo- land) n. 930, 931; Herb, austro-afr. n. 1877; Schlechter, PI. Afr. austr. n. 2379; Rudatis, PI. Afr. austr. n. 318 (Natal) (f. obovata); Mundt et Maire, s. n. Es lassen sich in Bezug auf die Größe der Früchte und die Ausbildung der Flügel an den Teilfrüchten zwei Formen unterscheiden: f. 1. normalis Wolff. — Fructus usque 8 mm longus, 3 — 4 mm latus, jugis in alas latas expansis instructus, sectione longitudinali cum commissura angulum rectum formante in dimidia symmetrica divisus. Im ganzen Gebiete der Art die am meisten verbreitete Form. f. 2^ anomala Wolff. — Fructus tantum 3,5 — 4 mm longus, ca. 1,5 mm latus, jugis quam in forma praecedente usque dimidio angustioribus et in mericarpio bialato saepe jugis commissuralibus nee lateralibus alatis instructus, sectione longitudinali — jugis alatis in mericarpiis non regulariter dispositis — plerumque in dimidia asymme- trica divisus. Anscheinend wenig verbreitete, bisher nur bei der Var. a. festgestellte Form; zeichnet sich meistens durch sehr doldenreiche Inflorescenzen aus (Eckion, Cap. n. 2203 ex pte.). Nota 1. Species valde variat, ut supra descriptum — persaepe in eadem planta — foliis solitariis usque laxe fasciculatis, simplieibus vel geminatis vel ternatis vel pinnatis, foliolis Omni- bus liberis vel superioribus ± confluentibus ; folia vel foliola praeterea valde variabilia sunt quoad magnitudem formamque. Varietates supra laudatae formis transitoriis numerosis inter se conjunetae sunt. Nota 2. Species a collectoribus pro herba perenni pluricauli vel suffrutice arborescente sumpta est. Ille Status certe plantam juvenilem exhibet. Folia eodem tempore enata saepius (plerumque?) glauca vel glaucescentia esse videntur. 4. Bupleurum l. Bupleurum*) [Tourn. ex L. Syst. pl. ed. 1. (1735); Gen. pl. ed. 1. (1737) 78 n. 225] L. Spec. pl. ed. 1. (1753) 236; Juss. Gen. (1789) 224; Hoffm. Gen. umbell. *) Nomen Bupleurum e voeibus ßovg (bos) et nXsvQoy (costa) compositum, ob formam foliorum in speciebus nonnullis obviam; nomen jam longe ante cl. Linnaeum botanicis usitatum erat (Camcrarius, Columna, Tournefort). Bupleurum. 37 [ed. 1. (1814)] ed. 2. (1816) 112; DG. Prodr. IV. (1830) 127 — I3i; Endl. Gen. fasc. X. (1839?) 772 n. 4414; Meissn. Gen. (1836—43) 142; Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. I. 2. (1867) 886 n. 44; Baillon, Dict. bot. I. (1876) 524; Tison in Baill. Hist. pl. VII. (1880) 226; Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 180; 0. Ktze. in Post et 0. Ktze. Lex. gen. phan. (1904) 84. — Ägrostana Hill, Veg. syst. ed. 2. V. (1772) 32 (ex Ind. kew.). — Odontites [Dalech.] Spreng, in Mag. Gesellsch. naturf. Freunde Berlin VI. 3. (1812) 258; Prodr. umbell, in N. Schrift, naturf. Gesellsch. Halle II. 1. (1813) 33; Hoffm. 1. c. 1 1 6. — Buprestis [Theophr.] Spreng, in Mag. Gesellsch. naturf. Freunde Berlin VI. 3. (1812) 258. — Tenorea (Tenoria) Spreng. Prodr. umbell, in Neue Schrift, naturf. Gesellsch. Halle II. 1. (1813) 32 et in Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (1820) 380; Bubani, Fl. pyr. II. (1900) 358. — Diaphyllum Hoffm. 1. c. 115. — Isophyllum Hoffm. 1. c. — Agostana Bute ex S. F. Gray, Nat. arr. brit. pl. II. (1821) 526 (ex Ind. kew.). — Diatropa Dumort. Florul. belg. (1827) 76. — Trachypleurum Reichb. Gonsp. reg. veget. I. (1828) 143. — Orimaria Raf. in Seringe, Bull. bot. (1830) 218 (ex Ind. kew.) — an huc pertinens? — Perfoliata Fourr. in Ann. Soc. Linn. Lyon n. s. XVI. (1868) 390. — Odontea Fourr. 1. c. 391 (sec. Ind. kew.). Calycis dentes plane obsoleti vel rarissime conspicui, brevissimi. Petala sub- orbicularia vel obtrapezoidea vel transverse subovalia vel oblonga, dz profunde ex- cavata, plerumque margine toto integra, raro zb manifeste praesertim superne serru- lato- vel denticulato-lacerata, extrinsecus plerumque laevia, perraro papillulosa vel farinoso-granulata, semper lobulo inflexo zb longo, haud raro usque ad basin petali descendente, forma variabili instructa et eodem saepe exquisite cucullata, dorso saepe nervo prominente subcarinata et praeterea semper fere striolata vel venuloso-reticulata. Stylopodium depressum, planum, rarissime subconoideum, margine integrum vel (in sicco tantum?) raro leviter undulatum, sub anthesi florum quam ovarium dz latius, fructu maturo plerumque angustius. Styli breves vel brevissimi, divaricati, post anthesin reflexi; stigmata obtusa. Fructus rarissime subglobosus, subdidymus, plerumque ovoideo- vel elliptico- vel prismatico-oblongus, a latere zb compressus, ad commissuram con- strictus. Mericarpia plerumque a medio carpophori usque ad basin fere partiti sece- dentia, deinde etiam ab ejus basi et apice disjuncta — rarissime fructus ob carpo- phorum subnullum impartibilis — , dorso tereti-convexa, facie commissurali latiuscula vel angusta, plana vel leviter sulcata. Juga primaria 5 — secundaria nulla — raro inconspicua, plerumque manifesta, filiformia vel crassiuscula vel dz late alata vel rarissime alato-bullata. Valleculae laeves vel — ut etiam haud raro juga ipsa — granulatae vel tuberculato-cristatae vel rugulosae vel vesiculosae vel aculeolato-glochidiatae vel tantum farinoso-granulatae. Vittae valleculares semper obviae, in fructibus maturis specierum nonnullarum dz usque plane obliteratae, in unaquaque vallecula 1 — 5, ad commissuram 2 — 10, minutae vel magnae, saepe inaequales, intrajugales plerumque nullae, rarius obviae, semper solitariae, minutae. Endospermium dorso convexo-teres, ad vittas plerumque leviter vel rarius satis profunde sulcatum, facie commissurali subplanum vel saepius manifeste lateque excavatum. — Herbae annuae vel perennes, rarissime biennes, vel suffrutices. Gaulis alternatim racemoso-ramosus vel repetite pseudodichotomo-furcatus. Folia ad caulem inferne dz dense, superne remote spiraliter disposita, solitaria vel rarissime hinc inde subfasciculata , semper integerrima, quo charactere genus ab omnibus aliis familiae umbelliferarum praeter Hohenach< ria semper distinguitur; inferiora plerumque dz manifeste petiolata, superiora — speciebus 2 exceptis — sessilia vel rarius plane perfoliata, plerumque nervis 3 usque numerosis, dz parallelis vel zb divergentibus vel exacte radiatis instructa; nervus marginalis ple- rumque obvius, raro nullus; paucis in speciebus folia costa unica crassa, dz dense penninervia percursa. Flores flavidi vel flavido-virides vel rarissime rubicundo-flavidi. Species ad 70 ab insulis canariensibus per regiones subtropicas — raro etiam tro- picas — et temperatas et subarcticas hemisphaerii borealis usque ad Americam arcti- cam et subarcticam late divulgatae; una species Africae maxime australi propria. 3g Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineac heteroclitae. Systema generis. A Folia media superioraque plane perfoliata, ca. usque 45- nervia, nervis radialis, juxta marginem arcuatim inter se anastomosantibus et nervum marginalem spurium saepe subinconspicuum formantibus. Involucrum nullum. Herbae annuae Sect. I. Perfoliata Godr. a. Fructus jugis filiformibus vel crassiusculis sed numquam alatis instructi. a. Mericarpia ad valleculas et ad commissuram laevia . Subsect. \ . Laevia Briq. ß. Mericarpia ad valleculas et ad commissuram leviter granulata vel prominenter tuberculata vel rugoso- cristata Subsect. 2. Rugosa Briq. b. Juga omnia in alas latas graciliter bullatas expansa . . Subsect. 3. Lophocarpa Briq. B. Folia numquam perfoliata, varie nervosa, nervo marginali vero vel perraro nullo instructa. Involucrum (\ — )2 — 6- phyllum. Herbae annuae vel perennes vel rarissime biennes vel suffrutices. a. Folia lirma vel rarius coriacea, pauci- vel plurinervia, nervis plerumque aequaliter laminam totam percurrentibus, rectis, dz parallelis vel ziz palmatim et dz arcuatim marginem versus divergentibus vel — in foliis superioribus — etiam radiatim vel flabelliformiter dispositis instructa; raro folia nervis in area mediana angusta inter se valde approximatis et exquisite parallelis percursa. Nervus marginalis verus plerumque obvius, raro nullus. Folia nunquam unicostata. «. Folia pro genere perrnagna, inferiora manifeste late- que petiolata, nervis lateralibus 6 — \ 2, inferne sub- parallelis, superne arcuatim divergentibus, nunquam marginem attingentibus, sed juxta eum subindivisis desinentibus vel eleganter arcuatim inter se anasto- mosantibus percursa, inter nervös, imprimis in parte marginali, reticulato-venosa vel ubique venis nume- rosis subhorizontalibus valde manifestis conjuncta; ner- vus marginalis verus nunquam obvius Sect. II. Longifolia Wolff. ß. Folia quoad formam magnitudinemque valde varia- bilia, nervis aequaliter per totam laminae latitudinem vel tantum in area mediana angusta dispositis; nervus marginalis, saltem in parte superiore folii, • semper ob- vius, zb conspicuus. I. Folia inferiora linearia usque lanceolata, semper zt elongata, plerumque tantum ut in petiolum angustata, nervis in area mediana angusta dispositis percursa, in parte laminae laterali eximie eleganter reticulato- venosa; superiora subamplexicaulia, nervis palmatis subnumerosis instructa. Nervus marginalis semper valde conspicuus Sect. III. Reticulata Godr. ex pte. II. Folia inferiora manifeste petiolata vel basin versus tantum angustata, superiora plerumque sessilia, omnia pauci- usque plurinervia, nervis parallelis vel palmatis aequaliter per laminam totam dispositis, saepe nervis singulis tenuioribus longitudinalibus intermixtis, numquam eleganter reticulato-venosis, Bupleurum. 39 sed venis paucis usque subnumerosis parum con- spicuis, in una tantum specie Indiae orientalis nu- merosissimis subhorizontalibus inter se anastomo- santibus Sect. IV. Eubupleura Briq. \. Herbae annuae. * Involucelli phylla — et minus manifeste etiam ea involucri — glumacea, excavata, dz longe aristata vel tantum breviter mucronata vel sensim in acumen acutissimum subpungens producta, 3 — 9-nervia, herbacea, subimpel- lucida vel dz scariosa, colorata, rt pellucida Subsect. \ . Glumacea Boiss. f Phylla apice acuminata, acuta, ± longe aristata Ser. \ . Aristata Godr. ff Phylla apice =fc obtusa, breviter mucronata. Ser. 2. Mucronata Wolff. ff-fc Phylla sensim in acumen longum, acutissi- mum, subpungens producta, in sicco rb manifeste vitreo-fenestrata Ser. 3. Fenestrata Wolff. ** Involucelli phylla numquam glumacea, sed semper plana, herbacea, plane impellucida, linearia usque lanceolata, margine angustis- sime scariosa. f Mericarpia ad valleculas et ad juga semper dz manifesta et ad commissuram laevia, in sicco haud raro ad vittas striis longi- tudinalibus singulis usque ternis instructa . Subsect. 2. Juncea Briq. Q Petala laevia, margine integra .... Ser. \ . Leiopctala Wolff. OO Petala dorso toto minute papillulosa, margine integra vel zh papilluloso-denti- culata Ser. 2. Exasperata Wolff. ff Mericarpia ad valleculas, (rarius etiam ad juga saepe rb vel plane inconspicua) et ad commissuram tuberculato-granulata vel cristato-rugulosa vel farinoso-granulata vel aculeolato-glochidiata vel grosse papulosa Subsect. 3. Trachycarpa Lange. Q Fructus granulatus usque cristato-rugu- losus Ser. \. Tuberculata Wolff. QO Fructus densissime papillis serialibus albicantibus obsitus Ser. 2. Papulosa Wolff. OOO Fructus (et petala) papillulis granulo- sis minutis griseo-glaucescentibus ob- tectus Ser. 3. Farinosa Wolff. QQQQ Fructus dense seriatimque aculeolis glo- chidiatis obsitus Ser. 4. Echinata Wolff. 2. Herbae perennes (rarissime biennes) vel suf- frutices. * Herbae perennes (biennes); una tantum species, Indiae orientalis incola, suffruticosa, cujus folia, ut supra dictum, nervis dense horizontaliter venosis instructa sunt. ■}■ Folia undique exacte homoeoneura, nempe lamina eorum aequaliter nervis =b pa- rallelis inferne (et in petiolo) jam sejunctis 4Q Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. parce breviterque venosis percursa. Nervus marginalis verus tenuis semper obvius. Subsect. 4. Nervosa Godr. ex pte. Q Caules zb scaposi; caudex valde in- crassatus residuis foliorum emortuo- rum dense et subimbrieate obtectus . Ser. 1 . Scaposa Wolff. OO Caules zb foliosi raraosique; caudex tenuis sparse residuis foliorum emor- tuorum obsitus. A Folia numquam insigniter transverse venosa nee pseudodistiche disposita. X Involucelli phylla plerumque zb dilatata, zb colorata, 5 — 11- nervia Ser. 2. Ranunculoidea Wolff. X X Involucelli phylla angusta, viridia, 3( — 5)-nervia ....... Ser. 3. Falcata Wolff. AA F°lia basalia et caulina inferiora dense pseudodistiche disposita, an- gustissima, vix venosa, aut remote spiraliter disposita, permagna, venis transversalibus instrueta. X Folia linearia vel vix lineari- lanceolata; herba perennis . Ser. 4. Pseudodisticha Wolff. X X Fona magna, oblonga, eximie transverse venosa; suffrutex. Ser. 5. Transversevenia Wolff. ff Folia undique dr manifeste heteroneura, lamina (fol. latiorum) supra quasi remote penninervia, subtus nervis pluribus sub- parallelis vel db divergentibus instrueta ; ner- vus marginalis valde incrassatus . Subsect. 5. Marginata Godr. ex pte. , ** Suffrutices sempervirentes; folia coriacea . Subsect. 6. Rigida Drude, b. Folia coriacea, nervis lateralibus 2 — 4 tenuissimis mox desinentibus neglectis, costa (unica) crassa densissime vel remote penninervia percursa Sect. V. Coriacea Godr. Sect. I. Perfoliata Godr. Diatropa Dumort. Florul. belg. (1827) 76 (genus). — Perfoliata Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 717; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 834; Briq. Monogr. (1897) 59; Rouy et Cam. in Rouy et Foüc. Fl. France I. (1901) 314; Fourr. in Ann. Soc. Linn. Lyon. n. s. XVI. (1868) 390 (genus). — Folia inferiora (magna) zb distinete petiolata vel subsessilia, ca. 7 — 11-nervia, nervis lateralibus nervo medio im- primis superne remote pinnato-venoso inferne subparallelis, deinde subarcuatim mar- ginem et apicem versus divergentibus, leviter serpentinis, venis remotis zb patentibus parum conspieuis, juxta marginem subeleganter arcuatis inter sese anastomosantibus; folia superiora plane perfoliata, multinervia, nervis radiatis. Involucelli phylla (4 — ) 5 — 7, plerumque inter se valde inaequalia, rarius subaequalia, libera vel basi zb con- nata. Fructus oblongus vel raro subgloboso-ovoideus subdidymus; mericarpia laevia vel granulata vel tuberculata vel rugosa; juga filiformia vel crassiuscula vel alata; vittae in fructibus maturis plus minus ve usque plane obliteratae. — Species 6, imprimis areae mediterraneae, earum 2 usque in Europam mediam divulgatae. A. Fructus jugis filiformibus vel crassiusculis sed numquam alatis instruetus. Bupleurum. 41 a. Mericarpia laevia. a. Involucelli phjlla valde inaequalia, exteriora interiori- bus 2 — 5-plo majora. I. Folia omnia glauca vel viridi-glaucescentia, in sicco firraa, caulina rameaque sensim decrescentia, late ovata vel ovali-oblonga vel rarius (summa) ovato- orbicularia \. B. rotundifolium. II. Folia superiora laete flavida vel tantum flavido- viridia, papyraceo-tenuia , semipellucida , suborbi- cularia, ad apicem caulis ramorumque versus haud vel vix decrescentia, saepius majora 2. B. croceum. ß. Involucelli phylla aequalia vel vix inaequalia .... 3. B. pseudocroceum. b. Mericarpia ad valleculas et ad commissuram granulata vel tuberculata vel rugosa. a. Folia media superiora.que suborbicularia vel ovato- rotundata, obtusissima. Fructus oblongus, brunneus; mericarpia leviter granulata 4. B. Heldreichii. ß. Folia media superioraque late vel anguste ovata, ad apicem versus manifeste angustata, obtusa vel dz longe acuminata, saepe acutissima. Fructus ovoideo- subglobosus, nigricans; mericarpia prominenter tuber- culata vel rugosa 5. B. subovatum. B. Juga omnia late alata 6. B. lophocarpum. Subsect. 1. Laevia Briq. Laevia Briq. Monogr. Bupl. alp. marit. (1897) 59. — Mericarpia laevia. 1. B. rotundifolium L. Spec. pl. ed. 1. (1753) 236 excl. ß.; Lam. Encycl. method. Bot. I. (1783) 517 ex pte.; Sowerby, Engl. bot. II. (1793) t. 99; Sturm, Deutschi. Flora Abt. I. 2. Heft 5. (1798) t. V, f. 2; Lam. et DG. Fl. franc. ed. 3. IV. (1805) 345 ex pte. ; Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1820) 364 excl./?.; DG. Prodr. IV. (1830) 129; Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed. 1. (1837) 291; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 130; Öder, Fl. danica XLI. (1844) t. 2408; Reichb. fil. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 19, t. 39 [t. 1880], f. II; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 836; Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 69; Caruel in Parlat. Fl. ital. VIII. (1889) 393; Schmalh. Fl. ssredn. i juzn. Ross. I. (1895) 389; Briq. Monogr. (1879) 59; Britt. et Brown, 111. Fl. N. U. St. and Canada II. (1897) 529, fig. 2677; Rouy et Garn, in Rouy et Fouc. FI. France VII. (190 1) 314; Krause in Sturm's Fl. v. Deutschi. ed. 2. XII. (1904) 85, t. 14 (et sub nom. Seiini perfoliati Krause). — B. perfoliatum Lam. Fl. fran?. III. (1778) 405 ex pte. — ■ B. perfoliatum a. rotun- difolium (L.) Desv. in Journ. bot. II. (1809) 315. — Diatropa rotundifolia Dumort. Florul. belg. (1827) 76. — B. Wittmanni Stev. Verz. taur. Pfl. in Bull. Soc. nat. Moscou XXIX. 2. (1856) 342, forma radiis 6 — 10; an huc pertinens? (Gf. B. pseudo- croceum Wolff). — Tenorea rotundifolia Bubani, Fl. pyr. II. (1900) 360. — B. rotundifolium var. marginatum et B. marginatum Noe in sched. — Perfoliata Moris. PI. umbell, distrib. (1672) t. 8 (icon bona). — Herb. Willdenow n. 5626, 1, 2. — Radix perpendicularis , tenuis, flexuosa, plerumque dz elongata, fibrillis tenuissimis, paucis, divaricatis instructa. Caulis erectus, elatus, 15 — 75 cm altus et ultra, supra basin usque 4 mm crassus, teres, striolatus, albicanti-nitidus vel pur- purascens, dense vel laxe foliosus, superne repetite furcato-ramosus, ramis erecto-paten- tibus, subcorymbosis, rarius infra inflorescentiam terminalem ramis paucis, alternan- tibus, ± elongatis, ramulosis instructus, vel subsimplex. Folia glaucescentia, in vivo tenuiter carnosa, in sicco firma usque tenuiter coriacea, basalia et caulina inferiora db manifeste petiolata vel sessilia, amplexicaulia, obovato- vel oblongo-lanceolata ve ^2 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. lanceolato-obovata, obtusa, 7 — 13-nervia, ca. usque 7 cm longa, 2 — 3 cm lata; folia cetera plane perfoliata, ad apicem caulis versus sensim decrescentia vel media caulina maxima, ovalia vel ovali-ovata vel latissime ovata vel oblongo-ovalia vel oblongo- elliptica, obtusissima, usque 45-nervia, usque 8 cm longa et 5 cm lata, plerumque mi- nora, suprema eximie ovata vel ovato-orbicularia, brevissime acuminata, usque 25-nervia. Umbellae satis parvae, breviter pedunculatae, pedunculo tereti usque subquadrangulo, zb erecto, 2 — 4 cm longo, 5 — 1 O-radiatae, radiis subaequalibus vel manifeste inae- qualibus, teretibus, saepissime basi et apice leviter clavatis, y2 — 1 y2 cm longis. m~ volucelli phylla 5—6, sub anthesi patula, flavido-viridia, semipellucida, demum conni- ventia, incrassata, firma, saepe albicantia, brevissime connata, exteriora late ovata vel ovato-rotundata vel late obovata vel oblanceolata, saepe obliqua, acuminata, cuspidata, 5 — 9-nervia, nervis praesertim in statu fructifero prominentibus, flores duplo usque subtriplo superantia, in umbella terminali usque 1 5 mm longa, in umb. lateralibus minora, interioribus angustioribus ceterum subconformibus 3 — 5-nerviis 2 — 3-plo majora. Um- bellulae 10 — 12-florae; pedicelli inaequales flores aequantes vel longiores, fructiferi in- crassati fructus aequantes vel breviores. Petala lutea, transverse rectangulari-rotundata usque semiorbicularia, 1/2 — 2/3 mm longa, ca. 1 mm lata, lobulo brevi, subquadrato, obtuso instructa. Stylopodium ovarium juvenile late, fructum maturum parum horizonta- liter superans; styli brevissimi, reflexi. Fructus atro-brunneus, elliptico-oblongus, a latere manifeste compressus, 3 — 3V4 mm longus; juga filiformia; valleculae in sicco striis longitudinalibus 2 — 3 instructae; mericarpia dorso valde convexa, ad apicem versus manifeste attenuata, transverse semiteretia, pericarpio tenui, endospermio distincte sulcato, vittis plane obliteratis praedita. Auf Steppen, Brachen und Äckern, von der Ebene bis in die subalpine Region aufsteigend, bevorzugt Kalk und Mergel. Armenisch-iranische, mittlere, ligurisch- tyrrhenische und iberische Provinz des Mediterrangebietes: Nordpersien, Armenien, Kleinasien, zweifelhaft für Syrien, Palästina und Griechenland (einschließlich Epirus und Thessalien), qsp. in Athen in Gärten (Herb. Heldreich!); Macedonien; Thracien?, Albanien, Dalmatien, Istrien; Corsika und Südfrankreich; fehlt auf Sardinien und Sicilien; Spanien, dort nach Süden zu immer seltener werdend; Portugal; zweifel- haft für die südliche und südwestliche Mediterranprovinz. Mitteleuropäisches Ge- biet: Pontische Provinz, erreicht in der transcaspischen Ebene die Ostgrenze der Verbreitung; in den Thälern des Kaukasus; Transkaukasien ; Krim; Südwestrussland, östlich bis in das Guvern. Kursk; Polen; Provinz des Balkans und der illyrischen Gebirgsländer; Provinz der Alpenländer; in der Provinz des Apennin süd- lich bis Umbrien und bis zu den Abruzzen; in der Provinz der Pyrenäen nach Lange a. a. 0. bis in die subalpine Region aufsteigend; europäisches Mittelgebirge und atlantische Provinz: Süd- und Mittel-Deutschland, nördlich bis in die Vorberge des Harzes und das hannoversche Bergland; Belgien, Mittel- und Nordfrankreich; England (ob ursprünglich?); im norddeutschen Flachlaride und im übrigen nördlichen Europa sicher nur eingeschleppt, ebenso in Amerika und Australien. Blüht in dem süd- lichen Gebiet im (April) Mai, in dem übrigen im Juni und Juli. Die Art ist sicher mit dem Getreidebau aus ihrer Urheimat, Persien oder Klein- asien, in einen großen Teil des jetzigen Verbreitungsareals vorgedrungen. Tritt in zwei nicht immer scharf voneinander zu trennenden Formen auf: f. 1. typicum Wolff. — Folia caulina media superioraque dz rotundato-ovalia vel late ovata, plerumque subdimidio longiora quam lata, internodiis longiora vel bre- viora, apice obtusissima vel rarius angustata, obtusiuscula. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Art. Nummerierte Sammlungen: Aucher-Eloy, Herb. d'Orient. n. 4598; Balansa, PI. d'Orient. n. 1230 ex pte. ; Montbret, Herb. d'Or. n. 1665*, Bornmüller, PI. Anat. or. n. 523, It. anatol. III. n. 4594; Kotschy, PI. Pers. bor. n. 392 ex pte., 693; Sintenis, It. Orient, n. 4617 ex pte. 5985, It. transcasp.-pers. n. 1083; Callier, It. tauric. II. n. 300; Rehmann, It. chers. n. 58 ex pte. ; Fl. exs. austro-hung. n. 2922 ex pte.; Reichenbach, Fl. germ. exs. n. 150, 1877 ex pte.; Bupleurum. 43 Callier, Fl. siles. n. 607; ßaenitz, Herb, europ. n. 3316; Wirtgen, Herb. pl. sei. fl. rhenan. n. 492; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 1490, bis, ter, quat., quinq. ; Mag- nier, Fl. sei. n. 2483; Curtiss, N. America pl. n. 1027; Mackenzie, PI. of Mis- sourie n. 129; Heller, PI. of N.-Garolina n. 62. f. 2. oblongum Bornm. in sched. (1893). — Folia caulina media superioraque, rarius etiam summa rameaque late oblonga vel oblongo-ovalia vel ovalia, 2 — 3-plo quam lata longiora, apice obtusissima, internodia longitudine plerumque subaequantia. Bisher nur aus dem östlichen und mittleren Teile des Verbreitungsgebietes der Art bekannt, sehr wahrscheinlich aber anch im westlichen Teile desselben: Persien, Kleinasien, Südrussland (Kaukasus, Krim), Österreich-Ungarn (Kotschy, PI. Pers. bor. n. 392 ex pte.; Sintenis, It. orient. n. 4617 ex pte. ; Bornmüller, PI. Anatol. n. 2816, It. pers.-turc. n. 3155 (typus!); Balansa, PI. d'Orient. n. 1230 ex pte.; Rehman, It. cherson. n. 58 ex pte. ; Reichenbach, PI, germ. n. 1877 ex pte. ; Fl. austro-hung. n. 2922 ex pte.). Nota 1. Stirps quoad magnitudinem foliorum valde variabilis — ut etiam permultae aliae generis Bupleuri species — ceterum characteres certissimas praebet. Folia occurrunt nunc maxima, imprimis caulina media, internodiis duplo triplove longiora, nunc parva vel perparva, internodiis zfc breviora. Formae vix certe distinctae inter sese speciminibus transitoriis numc- rosis conjunctae sunt. Nota 2. Varietas alpinum (nanum) a cl. Lapeyrouse in Hist. abr. pl. Pyren. (1813) 139 descripta — »une ombelle ä chaque aisseile« — mihi ignota est. 2. B. croceum Fenzl, Pugill. pl. nov. Syriae etc. primus (1842) 16; Boiss. Fl. orient. II. (1872) 836; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) Suppl. 99, t. 207, f. II; Post, Fl. of Syria, Palaestine and Sinai (1896) 340. — B. semiperfoliatum Griseb. Spie. fl. rumel. et bithyn. I. (1843) 350, in adnot. — Herba 25 — 75 cm alta, supernc plerumque flavida vel flavido-viridis, habitu fere speciei praecedentis. Folia inferiora breviter petiolata, oblongo-lanceolata, obtusa vel obtusiuscula, 9 — 11-nervia, media superioraque sessilia, amplexicaulia vel in parte inferiore perfoliata, late ovata vel ovato-oblonga, obtusa vel breviter acuminata, usque 25-nervia, folia summa pennagna, suborbicularia vel rarius ovato-rotundata, in medio fere perfoliata, obtusissima, abrupte brevissime sed semper manifeste acuminata, nervis 25 — 45 supra medium bifurcatis percursa, 3 — 8 cm diametro. Umbellae breviter peduneulatae, ca. 1 0 — 20-radiatae, radiis confertis, inaequalibus, sulcatis, sub anthesi tenuibus, 0,5 — 1,0 cm longis, de- mum usque 1,5 cm longis, incrassatis. Involucelli phylla 5 — 6, viridi-flavida vel saepius dilute flavida, inter se valde inaequalia, exteriora plerumque anguste obovata vel ob- ovato-lanceolata vel etiam oblongo-elliptica, saepius obliqua, breviter acuminata, cuspi- data, plerumque plane libera, 3 — 5-nervia phyllis interioribus liberis, angustis, sublinea- ribus multo majora, umbellulas 10 — 1 5-floras 2 — 3-plo superantia, usque 10 mm longa. Pedicelli flores subaequantes, tenues, demum incrassati, albicantes, usque dimidio quam fruetus breviores. Petala subsemiorbicularia vel obtrapezoidea, lobulo inflexo lato, dimidio breviore, apice leviter denticulato, 2/3 — 3A mm l°nga> 1 l/t mm lata. Stylopodium latum, atro-brunneum, ovarium juvenile et fruetum maturum horizontaliter manifeste superans. Fruetus dilute flavido-brunneus, oblongo-prismaticus, profunde sulcatus, apice truncatus, 2^/4 — l1/} mm longus, 1 3/4 — 2 mm latus; mericarpia jugis crassis, trans- verse seeta pentagono-substellata, dimidio quam longa latiora; pericarpium fasciculis vasorum crassis percursum, ad vittas plane obliteratas valde attenuatum, endospermium eisdem locis sulcatum, facie manifeste excavatum. In der Ebene und in der Montanregion der mittleren und armenisch-irani- schen Mediterranprovinz, auf Steppen, Äckern, auf trockenen Hügeln, bevorzugt Kalk. — Kleinasien: Cilicien, Lycien, Carien, Pisidien!, Phrygien!, Galatien, Pontus, Gappadocien; Armenien (Kurdistan); Mesopotamien (Haussknecht!); Syrien, südlich bis Aleppo (Kotschy, Syrien [1841] n. 235; Aucher-Eloy, Herb. d'Orient n. 3623; Kotschy, PI. alepp.-kurd. [1841] n. 235, It. cilic.-kurdic. [1859] n. 269; Balansa, PI. d'Orient [1859] n. 1232, Phrygien n. 214, Cappadocien n. 422; 44 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Heldreich, Pisidien [1849] n. 679; Montbret, PI. d'Orient [1838] n. 1898; Herb. Noeanum [1852] n. 803; Pichler, PI. Syriae [1883] n. 286; Sintenis, It. Orient. [1888] n. 909, 1143 [1890], 2824; Bornmüller, PI. Anatol. or. [1890] n. 1684, It. pers.-turc. [1892] n. 3346 [Armenia minor]; Manissadjian, PI. orient. n. 673; Warburg et Endlich, It. phryg. I. [1901] n. 988). 3. B. pseudocroceum Wolff nov. spec. — Planta habitu fere speciei praecedentis. Folia inferiora non visa, superiora firma, viridia, impellucida, suborbicularia vel late ovato-orbicularia , obverse campanulata, margine — in sicco — undulata, 25 — 45- nervia, usque 5 cm longa, usque 3 cm lata, ad apicem caulis ramorumque decrescentia. Umbellae longe pedunculatae, 4 — 5 cm latae, 8 — 1 2-radiatae, radiis subfiliformibus, sub anthesi usque 1,5 cm longis. Involucelli phylla flavido-viridia, semipellucida, plane libera, vel breviter connata, ovata vel obovata, basin versus sensim angustata, abrupte brevissime acuminata, submucronulata, 5-nervia, 5 — 7 mm longa, 3 — 4 mm lata, umbellulas 7 — 8 mm latas duplo superantia. FJores parvi, ad 1 5 in unaquaque umbellula, pedicellis inaequa- libus 2 — 3-plo breviores ; petala obtrapezoideo-rotundata, lobulo inflexo 2 — 3-plo breviore, apice obsolete tridenticulato instructa. Ovarium sub anthesi plane laeve. — Fig. 5 .ff. Kaukasus: Ohne nähere Angabe des Standortes (Herb. Boissier, Herb. Delessert). Nota 1. Cujus speciei sine dubio novae tantum pars superior mihi suppetebat; fructus maturos non vidi, quam ob rem species forsan serius, fructibus maturis notis, in subsectionem proximam collocanda erit. Nota 2. B. Wittmani a cl. Steven in Verz. taur. Pfl. descriptum sec. cl. autorem a B. rotundifolio umbellis 6 — 10-radiatis differt. Plantam Stevenianum non vidi; e descriptione sola non satis elucet an B. Wittmani ad B. rotundifolium vel ad nostram speciem pertineat. Itaque nomen mihi plane incertum remansit atque nomen novum constitui. Subsect. 2. Rugosa Briq. Trachypleurum (genus) Reichb. Consp. regn. veget. (1828) 143 ex pte.; Calest. in »Webbia« (1905) 162. — Bupleurum a. Trachypleurum Reichb. Fl. germ. excurs. (1832) 479 ex pte. — Rotte I. Trachypleurum (Reichb.) Pospich. FL österr. Küstenld. II. (1899) 149. — Subsect. Rugosa Briq. Monogr. (1897) 62. — Mericarpia ad valleculas et ad commissuram granulata vel tuberculata vel rugosa. 4. B. Heldreichii Boiss. et Bai. in Boiss. Diagn. pl. nov. ser. II. 6. (1859) 75; Boiss. Fl. orient. II. (1872) 837; Briq. in Archiv, sc. phys. et nat. 4. per. IV. (1897) 592—95 et in Bull, labor. bot. univ. Geneve III. 1. (1899) 73—75. — Glaucescens vel glauco-viride, usque 50 cm altum, habitu fere specierum praeceden- tium, sed caule plerumque crassiore, magis et haud raro subcorymboso-ramoso, ramis erectioribus, =b abbreviatis. Folia inferiora breviter petiolata vel subsessilia, oblongo- ovata vel -lanceolata, apice obtusa; folia cetera plane perfoliata, media superiora- que late ovata vel suborbicularia, apice obtusissima, usque 25-nervia, 3 — 5 cm longa, 2 — 3 cm lata, summa rameaque sensim minora, suborbicularia, ca. 15 — 21-nervia. Umbellae breviter pedunculatae, 8 — 1 2-radiatae, radiis confertis, inaequalibus, crassius- culis, sulcatis, 0,5 — 1 cm longis. Involucelli phylla 5 — 6, patentia, pallide viridia vel viridi-flavescentia, valde inaequalia, exteriora ovata vel obovata vel obovato-lanceo- lata, rarius elliptico-oblonga, apice subsubito breviterque acuminata, 5 — 7-nervia, nervis prominentibus manifeste denseque subpinnato-venosis, interioribus 3-nerviis multo majora, umbellulas 8 — 15-floras duplo vel rarius usque subtriplo superantia. Pedicelli sub an- thesi tenues, demum incrassati, flores aequantes, fructibus paulo breviores. Petala subsemiorbicularia vel obtrapezoidea, nervo laxe pinnato-venoso percursa, lobulo inflexo rectangulo quam petalum dimidio breviore instructa. Fructus brunneus, elliptico-oblongus, apicem versus attenuatus, subsulcatus, stylopodio vix horizontaliter prominente coronalus, ca. 3 mm longus, ca. 1 y4 mm latus; mericarpia jugis subfiliformibus instructa, trans- verse secta pentagona, ad commissuram latam plana; pericarpium satis crassum; vittae subobliteratae; endospermium ad faciem leviter excavatum. — Fig. 5 A — D. Bupleurum. 45 Auf Steppen und Äckern der kleinasiatischen Zone der mittleren Medi- terranprovinz: Pisidien, Phrygien, Galatien, Cappadocien (Zederbauer), Cilicien!, wahrscheinlich auf der kleinasiatischen Halbinsel weiter verbreitet (Balansa, PI. d'Orient. n. I0U; Heldreich, Pisidien [\ 845] n. 679; Siehe, Fl. Orient. [Cappadocien] n. 78; Warburg et Endlich, It. anatol. I. [l9(M] n. 920). *täfom Fig. 5. A—D B. Heldreichii Boiss. A Habitus. B Involucellum. G Petalum. D Fructus a latere visus. — E — F B. subovatum Link. E Mericarpium transverse sectum. F Umbellula tructifcra. — OB. lophocarpum Boiss. et Bai. Fructus a latere visus. — HB. pseudocroceum Involucellum. (Icon. origin.) 46 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 5. B. subovatum Link apud Spreng. Spec. umb. min. cogn. (1818) 19; Spreng. in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1820) 365 excl. syn. Adams.; Caruel in Parlat. Fl. ital. VIII. (1889) 390; Rouy et Cam. in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 3 15. — Herb. Willdenow n. 5627. — B. rotundifolium ß. L. Spec. pl. ed. 1. (1753) •2 36. — B. rotundifolium A. Desf. FI. atlant. I. (1798) 2 29. — B. rotundifolium var. minus (minor) Brot. Fl. lusit. I. (1804) 452. — B. rotimdifolium Sibth. et Sm. Fl. graec. prodr. I. (1806) 176, an ex pte.?; Tenore, Fl. nap. prodr. (1811 — 15) pg. XVIII et Syll. fl. nap. (1830) 39. — B. perfoliatum ß. longi / blium Desv. in Journ. bot. II. (1809) 315; Tenore, Fl. nap. prodr. suppl. 2. (1811 — 15) pg. LXVH. — B. rotundifolium var. [intermedium inter etc.] Loiseleur, Not. sur les pl. ä ajouter ä la fl. de France, in Journ. bot. II. (1809) 269 et Separat. (1810) 45. — B. lancifolium Hörnern. Gat. hört. Hafn. I. (1813) 267. — B. rotundifolium ß. intermedium (Loisel.) DG. in Lam. et DG. Fl. franc. ed. 3. V. (1815) 514; DG. Prodr. IV. (1830) 129. — B. intermedium Poiret in Lam. Encycl. method. Bot. Suppl. V. (1817) 585 in Corr. et Add.; Steudel, Nomencl. ed. 1. (1821) 128; Briq. Monogr. (1897) 62; Burnat, Fl. alp. marit. IV. (1906) 105. — B. protraetum Hoflgg. et Link, Fl. portug. II. (1820) 387; DG. 1. c; Reichb. Iconogr. bot. IX. (1831) 8, t. 8 2 4, f. 1112 et 1113; Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed. 1. (1837) 291; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 132; Guss. Syn. fl. sicul. I. (1842) 30 8; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 717; Reichb. fil. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 19, t. 39 [t. 1880], f. I; Boiss. Fl. Orient. 11.(1872) 836; Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 69; Post, Fl. of Syria etc. (1896) 340. — B. granulatum Gaud. Fl. helv. II. (1828) 376, in obs. — B. Sa- vignonii de Not. Prosp. fl. ligust. (1846) 51 et Rep. fl. ligust. (1846—48) 174 (ex Bri- quet 1. c.) [lusus involucelli phyllis paene usque ad medium connatis]. — B. rotundi- folium var. subovatum (Link) Fiori et Paoli, FI. ital. ill. (1895) 265, f. 2244*. — Tenorea protracta (Hoffgg. et Link) Bub. Fl. pyr. II. (1900) 360. — Trachypleurum subovatum (Link) Calest. in »Webbia« (1905) 163. — Perfoliata annua longio- ribus foliis Moris. PI. hist. oxon. III. (169 9), sect. IX, t. 12, ser. sup., fig. med. — Perfoliata minor folio acuto Barrel. PI. per Gall. etc. (1714) t. 1128. — Glauco- viride, usque 50 cm altum, perraro ultra, plerumque humilius, ramosum, ramis divari- catis vel rarius erecto-patentibus, ± elongatis vel abbreviatis, raro subsimplex vel sub- acaule. Folia inferiora subpetiolata, linearia usque oblongo-lanceolata, acuminala, acuta vel rarius obtusiuscula, 5 — 9-nervia; folia media superioraque ± late ovata, ad apicem versus vix angustata, obtusa vel obtusiuscula vel in acumen dt longum, acutum pro- ducta, vel rarius e basi anguste ovata sensim angustata, acuta vel acutissima, 9 — 21-nervia, 5 — 15(20) cm longa, 1— 7(10) cm lata, 2 — 5-plo longiora quam lata, folia summa gradatim minora, plerumque db abbreviata, saepe ovata. Umbella axim primarium terminans ramis longe superata, umbellae omnes 2 — 3-, terminales rarissime 3 — 5-radiatae, radiis divaricatis, crassiusculisv apice subclavatis, 0,5 — 2 cm longis. In- volucelli phylla 5( — 6), laete flavescenti-viridia, sub anthesi papyraceo-tenuia, demum incrassata, firma, suborbicularia vel obovato-rotundata, basi brevissime vel perraro usque ad medium — B. Savignonii — connata, abrupte breviterque acuminata, mucronato-cuspidata, exteriora 6 — 8-nervia, 10 — 15 mm longa, 4 — 10 mm lata, interioribus ceterum conformibus 2(— 3)-plo majora vel rarius ea subaequantia, um- bellulas ca. 10— 20-floras usque duplo superantia. Pedicelli floriferi tenues flores aequantes, fructiferi incrassati fructibus dimidio breviores. Petala obtrapezoideo-rotun- data vel subsemiorbicularia, superne umbonata, in area mediana ad apicem sensim latiore eleganter reticulato-venosa, lobulo inflexo brevi, e basi latissima angustato, apice truncato vel emarginato instructa, ca. 1,25 mm longa, 0,5 mm lata. Fructus valde conferti, ovoideo-globosi, a latere manifeste compressi, profunde sulcati, 3 — 5 mm longi, usque 3,5 mm lati; carpophorum subnullum; mericarpia jugis fili- formibus instructa, transverse secta pentagono-stellata, dimidio fere longiora quam lata; valleculae subobliteratae ; pericarpium crassum; endospermium dorso convexo, facie subplano. — Fig. 5 E, F. Bupleurum. 47 Auf Äckern, Brachen, Steppen, an unkultivierten Orten, von der Ebene bis in die subalpine Region aufsteigend. Im ganzen Mediterrangebiete, in Makaronesien, Mitteleuropa, besonders in den südlichen und westlichen Teilen desselben und im mittleren Teile des nordafrikanisch-indischen Wüstengebietes: erreicht die Ostgrenze in Persien und Mesopotamien, ist von dort weit verbreitet durch die klein- asiatische Zone und durch Syrien und Palästina; auf Greta und Cypern; häufig in Griechenland und auf den Inseln; von Thracien und Macedonien durch den westlichen mediterranen Teil der Balkanhalbinsel bis Istrien, hier Nordostgrenze der Verbrei- tung bei Tublje unweit Materia (Pospichal); selten in Oberitalien, wo die Art im Piemontesischen und links vom Po fehlt; Mittel- und Süditalien; auf den Inseln des westlichen Mittelmeeres; Südostfrankreich: westlich bis Valence, nördlich bis Gap; wenig verbreitet auf der iberischen Halbinsel; Makaronesien: Madeira, Teneriffa, hier nach Pitard und Proust eingeschleppt; Nordküste von Afrika: von Marokko bis Unterägypten ; Arabien. Außerdem nicht selten hier und da, auch in Nordamerika, ein- geschleppt; blüht in den südlichen Teilen des Areals im März und April, in den übrigen im Mai und Juni. Var. a. eusubovatum Wolff. — Gaulis elatus, ramosus, ramis plerumque db elongatis, divaricatis vel dz erecto-patentibus, raro subsimplex. Folia inferiora lanceo- lato-oblonga , media superioraque late ovata, apice rotundata, obtusa vel obtusius- cula vel raro in acumen longissimum acutissimum protracta, internodiis plerumque usque duplo longiora, dimensionibus valde variabilibus , 2 — 1 5( — 20) cm longa, 2 — 8 ( — 12) cm lata. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Art, im südlichen und südöstlichen Teile weniger häufig. f. 1. genuinum Briq. — B. intermedium a. genuinum Briq. 1. c. 64; Burnat, 1. c. 105 (var. ct.). ■ — Herb. Willdenow 5627, 1. 2. — Folia caulina, imprimis media superioraque late ovata, apicem versus parum angustata, apice rotundato-obtusa vel obtusiuscula. Im ganzen Gebiete die häufigste Form. (Aucher-Eloy, PI. d'Orient. n. 3622 ex pte. ; Blanche, PI. d'Orient n. 198, 3229; Siehe, Bot. Reise Cilic. (1895—6) n. 109; Montbret, PI. d'Orient n. 1665; Sintenis, It. trojan. (1883) n. 899; Kotschy, PI. Cypr. n. 621; Sintenis et Rigo, It. cypr. n. 330-33 ex pte. ; Bour- geau, PI. Rhodos n. 65, 150; Orphanides, Fl. graec. n. 89 9; Herb. Orphanides n. 3189; Pichler, Karpathos n. 290; Heldreich, Cephalonia (l 861) n. 3566; Sin- tenis, It. thessal. n. 657; Friedrichsthal, Macedon. n. 935; Petter, Fl. dalm. n. 6i, 170; Viviani, Dalmat. n. 170; Reichenbach, Fl. germ. n. 342; Porta et Rigo, It. ital. II. n. 159; Todaro, PI. sicul. n. 719; Lojacono, PI. Sicul. rar. 261; Reverchon, PI. Sard. n. 31, PI. de Corse n. 284; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 1204; Schultz, Herb. norm. n. 505; Magnier, Fl. select. n. 2744; Reliq. Mailleanae n. 1161; Soc. dauphin. n. 1217; Bourgeau, Pyren. espagn. n. 603; Fl. lusitan. Herb. Hort. Conimbr. n. 1365; Welwitsch, It. lusit. n. 459; Ferreira, It. lusit. n. 1365, 1366; Lowe, PI. Madeir. n. 274; Bornmüller, PI. madeir. n. 500; Warion, PI. atlant. n. 130, 131 ex pte.; Choulette, Fragm. fl. alger. n. 349; Paris, It. bor.-afric. (1870) n. 449; Gandoger, Fl. alger. n. 332; Petrovic, Fl. cyren. n. 141, 142 ex pte.; Taubert, It. cyren. n. 487; Samaritani, Aegypt. n. 3157 ex pte.; Letourneux, PI. Aegypt. n. 63 ex pte. ; Schimper, Sinai n. 333; Kotschy, It. syriac. n. 124, 866, 917; Barbey, Syrien n. 403; Kotschy, Palaestina n. 860; Bornmüller, It. syriac. n. 624). f. 2. acuminatum Briq. — B. intermedium ß. acuminatum Briq. 1. c. 65; Burnat, 1. c. 106 (var. /?.). — Planta robusta, divaricatim ramosa. Folia caulina — imprimis media — magna, late ovata, sensim in apicem longissimum, acutissimum producta, usque 15 cm longa, usque 6 cm lata; folia superiora sensim decrescentia, brevius acuminata, minus acuta. 4g Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Die Form scheint wenig verbreitet zu sein; Gilicien; Griechenland (Athen, Herbar. Heldreich); Macedonien (Salonik, Adamovic); Nordwest-Italien: Kiviera di ponente (Briquet, Burnat); Syrien, Ägypten (Kotschy, Taurus n. 207, PI. alepp.-kurd. (1841) n. 4 24). Nota. Formae ad varietatem sequentem transeuntes, praesertim in speciminibus minori- bus, haud raro occurrunt. f. 3. Bicknellii Briq. — B. intermedium y. Bicknellii Briq. 1. c; Burnat, 1. c. (var. /.). — Planta humilis, subsimplex, 10 — 15 cm alta. Folia basalia angusta, lanceolata, acuminata vel obtusiuscula, usque 5 cm longa, 3 — 6 mm lata; folia caulina media similia, breviora, superiora ovata, obtusiuscula. Involucelli phylla quam in f. 1. et 2. vix minora. Bisher nur aus Nordwest-Italien bekannt: Riviera di Ponente: Bordighera (Bicknell in Herb. Delessert!). Nota \. Quae forma insignis intermedia est inter var. a. et var. ß. et transitum ad var. ß. praebet. Nota 2. Varietas praeterea valde variat quoad magnitudinem foliorum et longitudinem rec- tionemque ramorum,sed tot specimina transitoria inveniuntur, ut formae aliae describi non possint. Nota 3. Cl. Post 1. c. var. latifolium descripsit, i. e. formam foliis permagnis, quae tota in area speciei haud raro. occurrit. Var. ß. heterophyllum (Link) Wolff. — B. perfoliatum y. longifoliwm Desv. 1. c. — B. lancifolium Hörnern. 1. c. (an synonyma melius ad var. praecedentem referenda?). — B. heterophyllum Link, Enum. hört, berol. I. (1821) 262; DG. 1. c. 4 29 ; Post 1. c.;' Boiss. Fl. Orient. Suppl. (1888) 251; Battand, in Battand, et Trabut, Fl. de l'Algerie II. (1888) 353. — B protractum Hoffgg. et Link ß. heterophyllum Boiss. 1. c. — B. protractum Hoffgg. et Link subspec. B. heterophyllum (Link) Munby, Gontr. ä la conn. fl. n. ouest Afrique (1897) 8 4. — B. aegyptiacum Nectoux in Herb. Will- denow n. 5640, 3 (pl. culta!). — Erectum, usque 30 cm altum, parce breviterque ramosum vel rarius humile, subsimplex usque subacaule. Folia inferiora remotiuscule vel =±r dense congeste disposita, linearia, subgraminea vel anguste lineari-lanceolata, th longe acuminata, media superioraque e basi anguste ovatö-rotundata sensim in acumen longissimum acutissimum producta vel rarius, ut folia caulina summa rameaque dz anguste ovata, abbreviata, satis breviuscule acuminata, acuta. Umbellae paucae 3-, raro tantum 2-radiatae. involucelli phylla quam in varietate praecedente vix minora, ovata usque ovato-rotundata, abrupte acuminata, 5 — 7-nervia, fructus subsuperantia. Mittlere, südliche und südwestliche Mediterranprovinz, makaronesi- sches Übergangsgebiet, liebt maritimes Klima, kommt aber auch im Binnenlande vor: Persien, Mesopotamien, Kleinasien, Syrien und Palästina; Creta, Cypern; Arabien; sodann längs der ganzen nordafrikanischen Küste; Madeira; Ganarische Inseln. f. 1. abbreviatum Wolff. — Folia media superioraque latiuscule ovata, sensim et satis breviter acuminata, acuta, ca. 2- vel vix 3-plo longiora quam lata ; folia summa rameaque valde abbreviata, ovata, subsubito breviterque acuminata. Im ganzen Gebiete der Varietät (Bornmüller, It. pers.-turc. I. n. 1230 ex pte., It. pers.-turc. II. n. 7142, 7143; Aucher-Eloy, PI. d'Or. n. 3622 ex pte.; Sintenis, It. Orient, n. 3H ex pte , 649; Gaillardot, Syrien n. 1844; Bornmüller, It. syriac. n. G26; Samaritani, Del. pl. Aegypt. n. 3157 ex pte.; Schweinfurth, Basse Egypte et Marmar. n. 287; Sintenis et Rigo, It. cyper. n. 330, 331 ex pte.; Ruhm er, Fl. cyren. n. 144; Warion, PI. atlant. n. 131, 131a). f. 2. oxyphyllum Wolff. — Folia inferiora remote disposita, media superiora- que e basi anguste ovata longissime acuminata, acutissima, 3 — 6-plo longiora quam lata, usque 6 cm longa, basi 10 — 12 mm lata, folia summa rameaque breviora, ovata, brevius acuminata. Verbreitung wie bei f. 1. (Bornmüller, It. pers.-turc. n. 363, 1230 ex pte.; Sintenis, It. Orient, n- 311 ex pte.; Samaritani, Delect. pl. Aegypt. n. 3157 ex pte.; Letourneux, PI. aegypt. n. 63; Petrovic, Fl. cyren. n. 142 ex pte.; Krause, Tripolis Bupleurum. 49 n. 635 ex pte.; Warion, Fl. atlant. n. 131 ex pte. ; Soc. dauphin. n. 1217; 1617; Mandon, PI. mader. n. 122). f. 3. subacaule Wolff. • — Caulis humilis vel humillimus, persaepe subnullus. F'olia inferiora dt dense conferta, erecta, sublinearia, subgraminea vel rarius anguste lineari-lanceolata, longe acuminata, acutissima; folia superiora cum inferioribus con- formia vel anguste lanceolata, umbellas parvas plerumque zb longe superantia. Kleinasien, wahrscheinlich in den Küstengebieten weit verbreitet; Syrien, Cypern; längs der nordafrikanischen Küste von Unterägypten bis Marokko. (Kotschy, It. syriac. n. 751 ; PI. cypr. n. 758; Gaillardot, PI. d'Egypte n. 63 ex pte.; Letour- neux, PI. aegypt. n. 63 ex pte.; Samaritani, Del. pl. Aegypt. n. 3517 ex pte.; Schweinfurth, Basse-Egypte n. 117; Petrovic, Fl. cyren. n. 142 ex pte.; Krause, Tripolis n. 635 ex pte.). Nota 1. Forma subacaule habitu — caule plerumque zb abbreviato usque subnullo, foliis zb gramineis confertisque umbellas perpaucas superantibus — valde a habitu generis recedit. Nota 2. Formae supra laudatae, imprimis f. 1 et 2 formis intermediis conjunetae sunt. Subsect. 3. Lophooarpa Briq. Lophocarpa Briq. in Archiv, sc. phys. et nat. 4. per. V. (1898) 96 et idem in Bull, labor. bot. Univ. Geneve III. 1. (1899) 77. — Juga omnia late alata; valleculae laeves. 6. B. lophocarpum Boiss. et Bai. in Boiss. Diagn. ser. II. 5. (1856) 97; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 837. — B. croceum Fenzl, Ind. hört, vindebon. (1854) nee pugill. (ex Fenzl ipso). — Subglaucescens, subcorymbose ramosum, usque 60 cm altum. Folia inferiora oblongo-lanceolata, breviter petiolata, apice obtusa, ad 11-nervia: folia media superioraque ovata vel ovali-oblonga, apice obtusa, usque .8 cm longa, usque 3,5 cm lata; folia summa rameaque suborbicularia vel ovato-rotundata , sensim minora, 25 — 31-nervia. Umbellae longiuscule peduneulatae , 8 — 1 2-radiatae, radiis subaequalibus , patulis, tenuibus, quadrangulis , 1 — 1,5 cm longis. Involucelli phvlla flavida vel flavido-viridia, libera, valde inaequalia, exteriora 3 ovato-rotundata vel ob- ovata vel spathulato-obovata, basin versus fere ut in petiolum angustata, obtusa, bre- vissime acuminata, cuspidata, 3 — 5-nervia, 7 — 8 mm longa, usque 2,5 mm lata, in- terioribus 2 perparvis multo majora, umbellulas ca. 10 — 1 5-floras subduplo superantia; pedicelli sulcati, flores fruetusque aequantes. Petala semiorbicularia vel obtriangulari- rotundata, ca. 0,5 mm longa, 1 mm lata, lobulo inflexo latissimo, triplo breviore, apice truncato vel sinuato. Fructus oblongo-ellipticus, basi subtruncatus, ad 5 mm longus, ad 2,5 mm latus; juga 0,5 — I mm lata, lateralia plerumque a basi usque ad apicem plana, dorsalia inferne plana, ceterum flexuosa, uno latere tantum vel alternatim ca. 5 — 8-plo minute bullata — sec. cl. Briquet ut in vela minuta inflata — , bullis 0,2 — 0,3 mm latis. Mericarpia transverse seeta — alis valde serpentinis neglectis — subpentagona, dorso zb convexo, facie subplana; pericarpium tenue; vittae subobliteratae; endosper- mium facie leviter excavatum. — Fig. 5 G. Kleinasiatische Zone der mittleren Mediterranprovinz: bisher nur aus Cilicien bekannt: »ad portas cilicicas prope Gülek Boghas« (Balansa, PI. d'Orient n. 56 1). Sect. II. Longifolia Wolff. Folia inferiora dz manifeste petiolata; nervi laterales inferne nervo medio sub- paralleli, deinde subsubito sub angulo acuto marginem versus divergentes et imprimis juxta marginem eleganter arcuatim anastomosantes vel zb indivisi; nervus marginalis verus haud obvius. Folia superiora basi zb profunde cordato-amplexicaulia, nervis ut in fol. inferioribus sed plerumque magis venosis percursa. Involucri phvlla foliacea, ea involucelli majuscula, rarius minuta. Vittae valleculares binae usque quaternae, commissurales 2 — 4. Herbae perennes, elatae. foliosae, ramosae. A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Einbryopbyta siphonogama) 228. 4 50 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Species 2, quarum una Europam Asiamque temperatam et subarcticam,' altera Asiam Orientalen! inhabitat. A. Nervi venis patulis usque erecto-patentibus, remotis, dr ar- cuatis anastomosantes, juxta marginem densius et gracilius arcuato-venosi 7. B. longifolium. B. Nervi venis numerosis, approximatis, subaequalibus , hori- zontalibus, subsimplicibus inter se conjuncti, marginem versus subindivisi desinentes 8. B. longiradiatum. 7. B. longifolium L. Spec. pl. ed. 1 (1753) 2 37 emend. — Uni- vel pluricaule; caules erecti, elati, 0,5 — 1 m alti et saepe ultra, teretes, subtiliter striati, late fistulosi, supra basin usque 7 mm crassi, albo-virides vel viridi-purpurascentes, remote foliosi, superne vel raro jam inferne ramosi, ramis abbreviatis vel rarius dz elongatis, ramu- losis. Folia flaccida, papyraceo-tenuia vel rarius firma. omnia laete viridia vel superiora viridi-flavescentia, inferiora sensim vel abrupte in petiolum planum, late alatum, basi in vaginam amplexicaulem dilatatum, lamina 2 — 4-plo longibrem vel raro breviorem, usque 1 5 cm longum, usque 5 mm latum angustata ; lamina ovata vel oblongo-ovata vel lan- ceolata vel oblanceolata, breviter acuminata, apice obtusiuscula, 7 — 11-nervia, usque 20 cm longa, usque 6 cm lata, plerumque minora; folia caulina media breviter petiolata vel subsessilia, inferioribus subconformibus saepius latiora, superiora e basi profunde cordato-amplexicauli late oblongo-linearia vel supra partem amplectentem subito dilatata et rb formam lvrae simulantia, vel late obovata vel ovato-lanceolata vel suborbicularia, obtusa vel breviter acuminata, sensim vel cito decrescentia. Umbellae pedunculis radios zh aequantibus suffultae, ca. 5 — 1 0-radiatae, radiis inaequalibus vel subaequalibus, tenuibus, subangulosis, interioribus stricte erectis, exterioribus arcuatim adscendentibus, usque 7 cm longis. Involucri et involucelli phylla tenuia, viridia, subim- pellucida, vel laete viridi-flavescentia vel flavida, semipellucida, raro viridi-purpurascentia; ea involucri 3 — 4 numero, inaequalia, obovata vel late ovato-lanceolata vel suborbi- cularia, obtusa vel abrupte breviterque acuminata, nervis 5 — 11 palmatim dispositis per- cursa, 0,5 — 3 cm longa, 0,5 — 2 cm lata. Involucelli phylla 5 — 8, basi brevissime vel raro nonnulla vel omnia usque ad medium connata, suborbicularia usque oblongo-lan- ceolata, rb longe acuminata et acuta vel obtusa, 3 — 7-nervia, umbellulas zfc 20-floras sub anthesi rb longe superantia vel eas subaequantia vel etiam — imprimis in umbellis lateralibus — breviora; pedicelli filiformes, floribus 2 — 3-plo longiores, fructus sub- aequantes vel eis paullo longiores. Petala valde excavata, subsemiorbicularia vel late oblriangularia , superne umbonata, lobulo inflexo subquadrato, emarginato instructa, 1 — 1,3 mm lata, ca. 0,7 — 0,8 mm longa. Fructus elliptico-oblongus, nitidus, badius vel nigricans, ad juga filiformia usque subalata dilute fuscus, 4 — 5,5 mm longus, 2,5 mm latus; mericarpia leviter curvata, transverse secta rotundato-subquinquestel- lata; valleculae 2 — 3-vittatae, commissura plana 2 — 4-vittata; pericarpium latum fasci- culis vasorum crassis percursum. — Fig. 6 D. In Gebüschen, an Waldrändern, in lichten Laubwäldern, auf Waldwiesen, meist in der Montanregion und von da bis in die subalpine Region aufsteigend, seltener in der Ebene; kalkhold; weit verbreitet in den Gebirgen des mitteleuropäischen Floren- gebietes, fehlt in den Pyrenäen und im Kaukasus; Provinz des subarktischen Europas: mittleres Russland bis in den Ural; Centralasien: Turkestan ; Provinz des subarktischen Asiens und Sibiriens: West- und Südostsibirien; temperiertes Ostasien: Nordchina. Tritt in 2, geographisch scharf von einander getrennten Varietäten auf, in einer westlichen mitteleuropäischen und einer östlichen eurasiatischen. Var. ct. viride Wolff. — B. longifolium L. 1. c. sensu stricto; Vill. Hist. pl. Dauph. II. (1787) 573; Lam. Encycl. meth. Bot. I. (1783) 518; Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (1820) 365; DC. Prodr. IV. (1830) 130; Koch, Syn. fl. germ, et helv. Bupleurum. 51 ed. 1. (1837) 291; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 717; Reichb. f. Je. fl. germ. ethelv. XXI. (1867) 19, 99, t. 40 [t. 1881]; Sagorski u. Sehneider, Fl. Gentralkarp. (1891) 188; Schmalh. Fl. ssred. i juzn. Ross. I. (1895) 38 9; Rouy et Cam. in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 317; Krause in Sturm's Fl. Deutschi, ed. 2. XII. (190 4) 83, f. 10 [Selinum longifolium Krause). — Diaphyllum longifolium HofYm. Gen. umbell. ed. 2. (1816) 114, — Diaphyllum longifolium ß. atropur- pureum Opiz, Seznam (1852) 37, nom. nudum, sec. Do min. — B. longifolium var. coloratum Schur, Reiseber, in Verh. Siebenb. Ver. X. (1859) 79, 103 (ex Schur ipso). — B. coloratum Schur, Enum. pl. Transsilv. (1866) 254. — B. aureum Fuss, Fl. transsilv. (1866) 260; Grecescu, Prodr. fl. roman. (1898) 2 42. — B. longifolium var. atropurpureum (Opiz) Domin in Fedde, Repert. I. (1905) 12. — Perfoliata mon- tana Camerarius, Hort, medic. (1588) t. XXXVIII. — Herb. Willdenow n. 5669. 1.2. — Tota planta laete viridis vel rarissime superne viridi-flavida, usque metralis et ultra. Folia papyracea, flaeeida- vel — imprimis in speeim. regionis subalpinae — firma, quoad formam magnitudinemque valde variabilia. Involucri et involucelli phylla viridia, vix pel- lucida vel rarissime lutescenti-viridia vel — imprimis involucelli — viridi-purpurascentia. Involucelli phylla d~ longe acuminata vel obtusa, umbellulas floriferas usque subtriplo superantia, rarius praesertim in umbellis lateralibus eis subbreviora. Die Varietät er. bewohnt den westlichen —r mitteleuropäischen — Teil des Ver- breitungsgebietes der Gesamtart, findet sich meistens in der Montanregion, steigt in den Alpen bis in die Knieholzregion auf und bildet in den Karpathen einen Bestandteil der Formationen oberhalb der Baumgrenze, wächst vorzugsweise auf Kalk, selten auch auf Urgestein: verbreitet durch das europäische Mittelgebirge, die pontische Pro- vinz, die Provinz der Alpenländer, der Karpathen und der illyrischen Ge- birgsländer; Alpen: Nieder- und Oberösterreich, Schweiz, französische Alpen, er- reicht hier bei Maurin, Bassin de l'Ubaye die Südgrenze ihrer Verbreitung (Briquet), dringt westlich bis in das Bergland der Auvergne vor; ist höchst zweifelhaft für Spanien — wird nach Lange aus Gatalonien angegeben — , verbreitet sich nördlich der Alpen vom französischen Jura durch die Vogesen und den deutschen Jura, fehlt im rheinischen Berglande und in Nordwestdeutschland; im hereynischen Berglande bis in die nördlichen Vorberge des Harzes und in das Wesergebirge ; im nordostdeutschen Flachlande nur sehr spärlich in der Provinz Posen, häufiger am Unterlaufe der Weichsel ; böhmisch-mährisches Bergland und Sudeten; nach Pax mehr oder weniger durch das ganze Gebirgssystem der Karpathen verbreitet, erreicht in Nordbulgarien die Südostgrenze ihrer Verbreitung; Westserbien, Hercegovina, Bosnien, Slavonien, Kroatien; in Russ- land nach Schmalhausen nur in Polen. Blüht von Juni bis August. Subvar. 1. acutiusculum Wolff. — Involucelli phylla et minus manifeste ea in- volucri ad apicem versus ± longe vel tantum abrupte acuminata, acuta vel acutiuscula, umbellulas zt longe superantia vel rarius eis breviora. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Varietät. f. 1. stellare. — Phylla involucelli plerumque oblongo-lanceolata vel -elliptica, longe acuminata, acuta, umbellulas floriferas duplo vel subtriplo superantia, itaque habitus umbellularum zb stelliformis. Besonders im westlichen Teile des Areals verbreitet. f. 2. abbreviatum Wolff. — Involucelli phylla plerumque lanceolata vel ovato- lanceolata, umbellulas floriferas vix aequantia vel eis ziz breviora. Ist die am meisten verbreitete Form. Subvar. 2. ambly ophyllum Wolff. — Involucelli phylla ovalia vel ovato-lanceo- lata vel orbiculari-ovata, apice obtusa vel obtusiuscula, subito in acumen perbreve producta. f. 1. inclusum Wolff. — Involucelli phylla ovato-lanceolata vel rarius ovalia, umbellulas floriferas et fruetiferas, etiam in umbellis lateralibus, manifeste superantia. Im ganzen Gebiete wenig verbreitet. 4* 52 Hermann WolfT. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. f. 2. exsertum Wolff. — Phylla plerumque ovato-rotundata vel rarius ovalia vel suborbicularia, umbellulas floriferas vix aequantia, fructiferis usque dimidio breviora. Weit verbreitete Form. Nota. Subvarietates formaeque supra laudatae formis transitoriis inter se conjunctae sunt. Nach Größe und Form der Blätter lassen sich folgende Formen unterscheiden. f. 1. typicum WolfT. — ■ B. longifoliwn L. a. genuinum et ß. platyphyllum Rouy et Cam. 1. c. — Folia basalia et caulina inferiora, rarius etiam media, ovata vel oblongo-ovata vel -lanceolata vel oblanceolata, sensim vel abrupte in petiolum angustata, usque 1 5 cm longa, usque 8 cm lata, superiora subconformia vel ovato-rotundata vel late cordato-ovata, plerumque cito decrescentia. Im ganzen Gebiete die häufigste Form, besonders in niedrigen Lagen. (Fl. exs. bavar. n. 430; Schultz, Herb. norm. n. Hl 3; Magnier, Fl. sei. n. 2482 (ad f. 2 vergens); Societe rochel. n. 5047; Soc. du Sud-Est n. 11 1 (f. platyphyllum); Billot, Fl. Galt, et Germ. n. 370; Reichenbach f. Fl. germ. exs. n. 1878; Fl. • Sequaniae n. 454; Blau, Bosnien n, Hl 3). Nota. Forma ct. genuinum et ß. platyphyllum a cl. Rouy et Camus 1. c. descriptae tantopere speciminibus transitoriis conjunctae sunt, ut nullo modo ut formae diversae describi possint. f. 2. vapincense (Vill.) Rouy et Cam. 1. c. — B. Vapincense Vill. 1. c. 574 ; Spreng. in Roem. et Schult. 1. c. 36 5. — Caulis plerumque humilior et simplicior. Folia basalia oblonga vel elliptico-oblonga vel sublanceolata, plerumque sensim in petiolum angustata; folia caulina inferiora mediaque valde remota, sensim decrescentia, late oblongo-linearia, breviter acuminata, ca. 3 — 5-plo longiora quam lata, usque 2 0 cm longa, usque 5 cm lata, suprema subconformia vel eximie cordato-ovata vel ovato-lanceolata, cito decrescentia. Involucelli phylla saepius viridia vel viridi-purpurascentia, umbellulas floriferas usque duplo superantia. Französische Alpen. Vogesen, Sudeten, Centralkarpathen, transsylvanische Alpen. (Societe rochel. n. 5047; Schott, Herb. pl. transs. n. 2 94.) Nota 1. Synonyma omnia ad varietatem a. supra citata, illo cl. Hoffmannii excepto, huc pertinere videntur: »involucelli phylla et minus manifeste ea involucri zt colorata«. Nota 2. B. Ouineti Briq. in Bull, labor. bot. Geneve I. 354 et in Bull. Herb. Boiss. IV. (1896; 357 et Monogr. (1897) 85 est forma ab habitu speciei normali aliena, satis humilis, foliis mediis et superioribus elongatis, db longe acuminatis, acutis, involucelli phyllis lanceolatis, longe acuminatis, acutis, umbellulas 2 — 3-plo superantibus , quae primo intuitu specimen permagnum B. ranunculoides var. obtusatum Briq. refert, re vera a B. longifolium haud recedit. Cl. autor primo plantam hybridam esse inter B. longifolium et B. ranunculoides putavit; specimina vidi in Herb. Delesscrt. Var. ß. aureum (Fisch.) WTolff. — B. aureum Fisch, apud Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (1816) 115; Ledeb. Fl. altaic. I. (1829) 3 4 8, Fl. ross. II. (1844—46) 263; DC. Prodr. IV. (1830) 129; Turczan. Fl. baical.-dahur. I. '(1842—45) 477, in Bull. soc. nat. Mose. XVII. (1844) 718; Schmalh. Fl. ssred. i juzn. Ross. I. (1895) 389; Korshinsky, Tent. flor. Ross. or. (1898) 171 (Mem. Acad. imp. St.-Petersbg. scr. 8. VII. 1.). — B. longi- foliwn Aut. ross. plurim. (sec. Ledeb our). — Caulis saepius ultra metralis, basi usque 7 mm crassus. Folia inferiora viridia vel viridi-flavescentia, firma vel rarius papyracea, summa plerumque flavido-viridia, papyracea, semipellucida (an in sicco laut um?). Involucri et involucelli phylla laete viridi-flavescentia vel flavescentia vel flavida, tenuia, d= pellucida, perraro virescenti-(flavida), subpellucida, ea involucelli sub- orbicularia vel ovato-rotundata, obtusissima, basi haud vel vix angustata, umbellulas flori- feras 2-3-plo superantia, raro lineari-lanceolata, acuminata, umbellulis breviora. Fructus cum eo var. praecedenlis conformis, saepius paullo major, usque 5,5 mm longus. Die Varietät ß. wächst vorzugsweise in lichten Eichen- und Birken-, seltener in Mischwäldern, auf Waldwiesen und solchen, die den Übergang zur echten Steppe bilden, von der Ebene bis in die subalpine, seltener bis in die alpine Region aufsteigend : mitt- leres und südöstliches Russland, erreicht die Westgrenze ihres Verbreitungsgebietes im Gouvernement Bjäsan am Flusse Oka und die Südwestgrenze im Gouv. Ssaratow, Bupleurum. 53 Bezirk Balaschow und erstreckt sich von da durch das ganze südöstliche Russland bis in den Ural, nach Osten zu immer mehr an Häufigkeit zunehmend, und zwar südlich bis in das Gouv. Orenburg und nördl. bis in das Gouv. Perm, erreicht hier bei 58 y2° n. Br. bei Archangelo-Paschipsky und Kuschwinsky (Korshinsky 1. c.) die Nordgrenze ihrer Verbreitung in Russland; fehlt jenseits des Urals, tritt erst wieder im unteren Obgebiete und in Turkestan auf; hier vielleicht die Südgrenze für die Ge- samtart; verbeitet sich dann in nordöstlicher Richtung durch Nordchina und Süd- ostsibirien bis in das Amurgebiet: Tjan-schan, Djungarien, Altaigebirge — hier und wahrscheinlich auch sonst im Gebiete Charakterpflanze der Wälder — , Baikalgebiet, Transbaikalien, Dahurien; blüht von Juni bis August. Ist in Bezug auf Form und Länge der Hüllblättchen und Größe und Form der Sten- gelblätter in ähnlicher Weise veränderlich, wie die westliche Varietät; Zwischenformen sind häufig. Subvar. 1. longiinvolucratum Wolff. — Involucelli phylla magna, usque 15 mm longa, suborbicularia vel late ovato-rotundata, obtusa vel obtusissima vel subito breviler acuminata, umbellulas floriferas usque sublriplo superantia. Im ganzen Gebiete der Varietät allgemein verbreitet, wie es scheint, vorzugsweise in Wäldern. (Duhmberg, Fl. altaic. n. 760, 761). Subvar. 2. breviinvolucratum Trautv. in sched. (Herb. Hort. Petrop.). — Phylla anguste obovata vel lineari-lanceolata, ad basin versus manifeste angustata, apice obtusi- uscula vel zb manifeste acuminata, umbellulis fructiferis breviora. Form der Wiesen und Steppenwiesen, wenig verbreitet (?). f. 1. normale Wolff. — Folia oblanceolata vel obovato-lanceolata vel late ovata, raro ovato-orbicularia, apice dz obtusa vel breviter acuminata, usque 1 0 (raro — 1 5) cm longa, usque 5 (raro — 8) cm lata. Im ganzen Gebiete die häufigste Form. (Duhmberg, PI. altaic. n. 760, 761, 767, 768; A. Lehmann, Reliq. bot. n. 525; Kapletzky, PI. altaic. (1859) n. 89; Clerc, PI. ural. s. n.; Regel, It. turkest. (1876) s. n.). f. 2. angustatum Wolff. — Folia caulina media superioraque angusta, margini- bus subparallelis, breviter acuminata, suprema perparva. Scheint vorzugsweise Form der Steppenwiesen zu sein. 8. B. longiradiatum (B. longeradiatum) Turcz. Fl. baical.-dahur. I. (1842 — 45) 478, in Bull. soc. nat. Mose. XVII. (1844) 719; Ledeb. Fl. ross. II. (1844—46) 264; Korsh. in Acta Hort. Petrop. XII. (1892) 343; Komarow, Fl. Manschur. III. 1. in Acta Hort. Petrop. XXV. I. (1905) 137. — Caulis plerumque solitarius, erectus, elatus, usque sesqui- metralis, late fistulosus, teres, subtiliter striatus, albicanti-nitidus vel viridi-purpurascens, remote foliosus, superne ramosus, ramis plerumque longissimis, usque 40 cm longis, suberectis, tenuibus, ramulosis, alternis vel rarius 3 — 4-furcato-ramosus, ramis iterum ita vel alternatim ramulosis. Folia (magna) supra db sordide viridia, subtus glauca vel glaucescentia, in sicco firma vel rarius flaeeida, basalia et caulina inferiora late ovato- lanceolata vel late lanceolata vel oblanceolata, breviter acuminata, acutiuscula, sensim in petiolum alatum, planum, basi late vaginantem et amplexicaulem laminam aequantem vel quam ea 2- — 3-plo longiorem angustata, 7- — 9-nervia, usque 2 0 cm longa, usque 9 cm lata, plerumque minora; folia media brevius latiusque petiolata, petiolo biauriculato- amplexicauli, lamina ovata vel ovato-lanceolata, acuminata, superiora sessilia, e basi profunde cordato-amplexicauli sensim angustata vel supra partem amplexicaulem sub- subito dilatata, ceterum foliis mediis similia, pleramque longiuscule acuminata; folia turio- num hornotinorum saepe permagna, cum petiolo usque 35 cm longa, 6 — 9 cm lata, ceterum cum foliis caulinis conformia. Umbellae latae peduneulis tenuibus usque 2 0 cm longis suffultae, 10—1 5-radiatae, radiis plerumque elongatis, subfiliformibus, subaequali- bus, usque 6 cm longis, vel raro crassioribus brevioribusque, interioribus stricte erectis, exterioribus arcuatim adscendentibus ; involucri phylla 3 — 5, flavido- viridia, papyraeeo- tenuia, semipellucida, rarius viridia, impellucida, lineari-lanceolata usque oblongo-ovata, acuminata, 5 — 7-nervia, radiis 2 — 4-plo breviora; involucelli phylla illis subconformia. 54 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Fig. 6. A — C Bupleurum longiradiatum Turcz. A Habitus. B Fructus maturus a latere visus. C Mericarpium transverse sectum. — DB. longifolium. Folii basalis pars media. (Icon origin.) Bupleurum. 55 multo minora, saepius minima, 3 — 5-nervia, umbellulis 10 — I 2-floris sub anthesi 2 — 4-plo, fructiferis 4 — 6-plo breviora. Pedicelli capillares vel rarius crassiusculi, in- aequilongi, 4 — 15 mm longi, floribus 2 — 7-plo longiores. Petala subpentagona, antice latissima, lobulo inflexo fere usque ad basin petali descendente, rectangulari, apice emar- ginato instructa. Fructus oblongo-ellipticus, brunneo-nigricans, ad juga filiformia dilutior, pedicellos aequans vel eis 2 — 3-plo brevior, 3 — 3y2 mm longus, 13/4 — 2 mm latus; mericarpia transverse subpentagona vel suborbicularia ; pericarpium tenue; vittae valle- culares ternae vel quaternae, commissurales 4 — 6. — Fig. 6 A — G. In lichten Laubwäldern und Gebüschen, auf Waldwiesen, seltener auch auf Steppen- wiesen und Steppen (?). Temperiertes Ostasien: Central- und Nordchina, in den Provinzen Hupeh und Schensi, höchstwahrscheinlich weiter verbreitet; in der ganzen Mandschurei, Korea; Sibirien: Dahurien (Schilka), in der ochotskischen Provinz (nach Komarow), Amurgebiet, Insel Sachalin; fast allgemein verbreitet im nördlichen und ge- mäßigten Japan. Blüht im Juli und August und reift die Früchte im September und Oktober, in Japan oft erst im November. Var. a. genuinum Wolff. — Caulis usque sesquimetralis , ramosus vel ramo- sissimus, ramis alternis vel subverticillatis, valde elongatis, alterne vel 2 — 3-furcatim ramulosis. Umbellae longissime pedunculatae; radii 8 — 15, tenuissimi, 3 — 6 cm longi. Involucelli phylla anguste sublinearia vel spathulato-obovata vel elliptico-lanceolata; pedi- celli capillares, floribus 5 — 7, fructibus 2 — 3-plo longiores, usque 15 mm longi. Central- und Nordchina, Mandschurei, Korea; Amurgebiet (hier oft schon in Übergangsformen zu var. ß.). (Henry, Centralchina n. 642 0 [Prov. Hupeh]; Erbario Biondi n. 1339; Giraldi, Shensi sept. n. 1339, 5775; Karo, PI. amur. et zeäens. n. 382 [forma ad varietatem sequentem transiensj). Var. ß. breviradiatum Schmidt in Maxim. Primit. fl. amur. (1859) 125 (Separ. ex Mem. pres. ä l'Acad. St. Petersbg. par div. sav. IX. (1859); Regel, Fl. ussur. (186-1) 69 (Separat, ex Mem. Acad. St. Petersbg. 7. ser. IV. 4. (1861).) — B. aureum Miq. et Grcenew. Prol. fl. Jap. (1865—67) 246 (sec. Yabe). — B. sachalinense Schmidt, Reise Amurland in Mem. Acad. St. Petersbg. ser. 7. XII. 2. (1868) 135; Trautv. Increm. fl. ross. in Act. Hort. Petrop. VIII. 1. (1883) 383; So-Mokou-Zoussets ed. 2, V. (l 874) 43, fig. (sub. nom. jap. Marubo-saiko); Franch. et Savat. En. pl. japon. I. (1875) 179; Yabe, Revis. umb. jap. (1902) 32 (Separat, ex Journ. coli. univ. Tokyo XVI. 2. (1902)). — Planta tota zb sordide viridis. Caulis plerumque multo humilior, subsimplex vel breviter alterno-ramosus. Folia firma vel — in sicco — tenuiter coriacea, petiolo breviore latiore- que suffulta. Umbellae brevius pedunculatae, 8 — 1 0-radiatae, radiis brevioribus cras- sioribusque, saepe anguloso-alatis, sub anthesi usque 3 cm longis. Involucri et involucelli phylla 5 — 8, dilute viridia, dt ovata. Pedicelli tenues, subaequilongi, floribus 2 — 3-plo longiores, fructus subaequantes. , Korea?, Sibirien: unteres Amurgebiet; Insel Sachalin; verbreitet durch das ganze gemäßigte und nördliche Japan. (Abbe Faurie n. 407, 408; Rein, PI. japon. n. 121). Nota. Incolis Japoniae ctiam Hotaruzaiko et Hotarusö. Sect. III. Reticulata Godr. ex pte. Sect. III. Reticulata Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (18 48) 717 ex pte.; Briq. Monogr. (1897) 66; Rouy et Cam. in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 316 ex pte. Folia inferiora angusta, dz elongata, zb manifeste petiolata, 5 — 7-nervia, nervis exquisite parallelis in aream medianam inferne angustiorem vel latiorem ad apicem folii versus semper angustiorem, demum ad nervum unicum reductam dispositis, valde conspicue et eleganter reticulato-venosis; folia superiora sessilia, basi zh dilatato-amplexi- caulia, multinervia, nervis palmatis, reticulato-venosis; nervus marginalis conspicuus 56 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. semper obvius. Fructus jugis alatis instruetus; vitlae valleculares binae vel ternae, intrajugales singulae, commissurales 2. Plantae perennes, elatae, ramosae. Species 2, quarum una per Alpes Europae centralis divulgata est, altera montes pyrenaicos et Galliae meridionalis inhabitat. A. Involucellum gamophyllum 9. B. stellatum. B. Involucelli phylla usque ad basin plane libera vel rarius basi brevissime connata 10. B. angulosum. 9. B. stellatum L. Spec. pl. ed. 1. (1 753) 236; Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (1820) 369 (396), excl. syn. Lapeyr.?; Gaudin, Fl. helv. II. (18 2*8) 376 et ß. pygmaeum; DC. Prodr. IV. (1830) 130; Reichb. Icon. bot. IX. (1831) 6, t. 817, flg. 1 103; Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed 1. (1837) 2 90; Bertol. FI. ital. III. (1837) 133; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 719; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1 867) 20, t. 4 1 [t. 1882], f. I. ; Garuel in Parlat. Fl. ital. VIII. (18 89) 395, excl. syn. B.petraeum L.; Briq. Monogr. (1897) 66; Rouy et Cam. in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 318. — B. amplexi- caule Glairv. Man. herb. Suisse (1812) 87. — B. petraeum Reichb. Icon. bot. IX. (1831) 7, t. 819, f. 1105; Fl. germ. excurs.(l 832) 480. — B. alpinum angusto nervoso folio calyce unifolio leviter inciso Haller, En. meth. stirp. Helv. I. (1742) 438, t. X; Hist. stirp. Helv. (1768) 343 n. 771, t. 18. (icon optim!). — Herb. Willdenow n. 5629. — Planta laete viridis; radix longa, crassa, sublignosa, superne in caudicem crassum saepe plurieipitem, residuis foliorum emor- tuorum dense obtectum transiens. Caules 1 vel plures, 15 — 40 cm alti, ümbella florifera. rarius uitraj erecti, teretes, late (Icon origin.) fistul0si, inferne simplices nudi- que, superne ramosi, ramis paucis, brevibus, erecto-patentibus , plerumque simplieibus. Folia basalia numerosa, rosulata, ereeta, anguste linearia, subgraminea vel lineari-lanceolata vel rarius anguste lanceolata usque rhomboideo-lanceolata et dz manifeste angulosa, basin versus ut in petiolum late alatum, basi ima in vaginam cartilagineo-incrassatam, amplexicaulem dilatatum angustata, apice obtusiuscula vel dz breviter acuminata, 10 — 30 cm longa, 3 — 15 mm lata; folia suilulcientia e basi semiamplexicauli ovato-lanceolata, obtusa vel acuminata. Involucri phylla 2 — 3, raro 4, cum foliis fulcrantibus subconformia, majuscula, inaequalia, laete viridia usque viridi-flavescentia, 3 — 8 cm longa, supra basin 1 — 2 cm lata, nervis 3—7 palmatim dispositis percursa. Umbellae 3— 6-radiatae, radiis subaequalibus, crassiusculis, angulosis, usque 5 cm longis, involucrum usque duplo superantibus vel raro brevioribus. Involucellum obverse campanulatum, viride vel lutescens, 8 — 12-phyllum, phyllis usque ad partem superiorem tertiam vel quartam, perraro tantum usque ad medium connatis, rarissime phyllis nonnullis liberis, apice obtusis vel ± longe acuminatis, 3 — 5-nerviis, nervis superne subpinnatim venosis, umbellulas multifloras ca. duplo usque subtriplo superantibus. Pedicelli inaequales, floribus usque duplo longiores, fructus subaequantes. Petala valde excavato-coneava , obtrapezoidea vel subsemiorbicularia , lobulo inflexo fy'XW'B Fig. 7. Bupleurum stellatum L. A B Involucelli phyllum. C Fructus. Bupleurum. 57 subquadrato, triente breviore instructa, ca. 3'/4 mm longa, I i/i mm lata. Styli crassiusculi, sub anthesi brevissimi, erecti, demum longiores, reflexi. Fructus ovoideo-ellipticus, badius, profunde sulcatus, stylopodio depresso-subconico horizontaliter parum prominente coronatus, ca. 5 mm longus, ca. 2 mm latus; juga manifeste alata, latere albicantia, dorso dilute brunnea; mericarpia transverse semistellata, pericarpio tenui, alis basi valde dilatatis deinde subito attenuatis, endospermio ad faciem piano instructa; valleculae uni- vittatae, commissura bivittata. — Fig. 7. An Felsen und felsigen, grasigen Abhängen, von der höheren Montanregion bis in die alpine Region aufsteigend: fast durch die ganze Kette der centraleuropäischen Alpen verbreitet, meist auf Urgestein, nach Schinz und Keller entschieden kalk- meidend; erreicht in Kärnthen die Ostgrenze der Verbreitung, erstreckt sich west- wärts durch Südtirol, die italienischen Alpen, die südliche und mittlere Schweiz — im Wallis bis zu 1000 m herabsteigend, nördlich bis Uri, Schwyz und Unter walden, und hier in einer Höhe von 1800 — 2700 m — bis in die französischen Alpen; fehlt in den Basses-Alpes ; nach Burnat sehr selten in den Seealpen; auf Corsica. Wird seit Lapeyrouse aus den Pyrenäen angegeben, wächst nach Amoy Mora in Catalonien; Exemplare der Pflanze von Reverchon aus Aragonien (Gorge de Torla) im Herb. Boissier und Herb. Delessert. Die Angaben von Fuss und Schur, dass die Art in den siebenbürgischen Karpathen wachse, müssen mit Recht angezweifelt werden. Blüht im Juli und August. Die Art ist außerordentlich variabel in Bezug auf Größe und Form der Blätter; im allgemeinen lassen sich folgende 3 schärfer umschriebene, aber durch Übergänge mit einander verbundene Formen unterscheiden. f. 1. vulgare Wolff. — B. stellatum ß. typicum et subvar. humile et lineari- folium et y. longifolium Rouy et Cam. 1. C. — Caulis superne parce ramosus vel rarius humilis et subsimplex. Folia basalia anguste vel db late linearia, saepe subgraminea caulem longitudine subaequantia vel zb breviora, breviter usque longiuscule acuminata folia fulcrantia forma vix variabilia. Involucri phylla 2 — 3. (Reichenbach n. 860 Fl. exs. austro-hung. n. 2097 ex pte.; Magnier, Fl. select. n. 293, 2 205; Societe dauphin. n. 1218, 1218 bis; Billot, Fl. Germ, et Gall. n. 1203; Kralik, PI. cors. n. 609; Reliq. Maiileanae n. 785). f. 2. latifolium Rouy et Cam. 1. c. — Robustius, usque 40 cm altum. Folia basalia lineari- vel rarius oblongo-lanceolata, apice plerumque zt obtusa, caule mani- feste breviora; folia fulcrantia zb elongata, acuminata. Wenig verbreitet, anscheinend nur im westlichen Teile des Gebietes. (Rostan, PI. pedem. n. 128; Mabille, Herb, corsic. n. 231; Kralik, PI. corsic. n. 604). f. 3. majus Rouy et Cam. 1. c. — Planta robusta; caulis usque 50 cm altus. Folia basalia lanceolata usque rhomboideo-lanceolata et manifeste angulosa, zb longe acuminata, usque 30 cm longa, usque 1,5 cm lata; folia fulcrantia permagna, late ovata vel subtriangularia, acutiuscula vel zb obtusa. Involucri phylla magna, cum foliis fulcrantibus subconformia. Tirol: Judicarien (Kern er); Corsica (Reverchon, PI. de Corse n. 19). Nota 1. Species praeterea valde variat — haud raro in eodem specimine — quoad in- volucelli phylla ± longe connata, parte libera acuminata vel ± obtusa. Nota 2. B. graminifolium = B. stellatum var. alpinum Favre in Bull. soc. Muritli. Valais V. (1875 — 76J 85, 250 »c'est une forme glaciale du B. stellatum et intermediaire entre B. stellatum L. et B. graminifolium Vahl et pour le port et pour la forme« mihi plane ignotum est, forsan nil nisi forma humilis alpina B. stellati esse videtur. Nota 3. Cl. Chenevard in Bull. Herb. Boiss. 2. ser. III. (1903) 292 formam maximum usque 38 cm altam laudat; nescio ad quam formam supra descriptam pertineat. 10. B. angulosum L. Spec. pl. ed. 1 (1753) 236 excl. var. ß.] Lam. Encycl. method. Bot. I. (178 3) 518; Willd. Spec. pl. I. 2. (179 8) 137 1 excl. ß.; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (18 48) 718; Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. 111. (1874) 76. — B. pyrenaeum Goüan, 111. et obs. bot. (1773) 8, t. 4, f. I. II.; 58 Hermann WolfT. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Lapeyr. Hist. abr. pl. Pyr. (1813) 140 (B. pyrenaicum)] Lam. et DG. Fl. franc. ed. 3. IV. (1805) 346; Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1820) 366 (B. pyrenaicum) \ DG. Prodr. IV. (1 830) 130; Reichb. Ic. bot. IX. (1831) 7, t. 8 18, f. 1104; Rouy et Gam. in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 317, 414. — B. pyrenaeicum Willd. 1. c. — Tenorea pyrenaea (Goüan) Bubani, Fl. pyr. II. (1900) 361. — Herb. Willde- now n. 5648 (B. pyrenaicum). — Radix sublignosa; caudex cras- crassa , longa, sus, residuis foliorum emortuorum dense obsitus. Caules 1 vel saepius plures, usque 50 cm alti, raro humiles — var. pygmaeum Goüan 1. c, f. II. — , validi, semper foliosi, simplices vel superne ra- mis brevibus simplicibus instructi. Folia basalia caespitosa, ±20 numero, erecta, firma, sublinearia vel lanceolata-linearia vel anguste elongato-rhomboidea vel lanceolato-rhomboidea, supra medium zb manifeste obtuse hastato-angulosa, ad basin versus sensim in petiolum zb late alatum, basi ima valde dilatatum am- plexicaulem angustata, apicem versus zb longe acuminata, acuta vel acutiuscula, 10 — 30 cm longa, 0,5 — 2 cm lata; folia caulina 3 — 5, e basi subcordato-amplexi- cauli linearia usque oblongo-lanceolata foliis basalibus saepius longiora; folia fulcrantia saepe subopposita, late cor- dato-ovata vel ovato-lanceolata, zb longe acuminata vel rarius obtusiuscula. Invo- lucri phylla 2 — 5, permagna, cum foliis summis conformia, usque 4 cm longa, usque 2,5 cm lata, graciliter palmato- 7 — 1 1-nervia, radiis 4 — 5, crassiusculis, inaequalibus, pätulis 2 — 3-plo breviora. Involucelli phylla 4 — 6, patula, laete viri- dia vel pallide lutescentia, late obovata vel obovato-rotundata vel suborbicularia, basi breviter sed manifeste angustata, apice truncata, obtusissima vel rarius leviter emarginata, 5 — 8-nervia, nervis approximatis , exterioribus a basi, inte- rioribus imprimis superne venis repetite subfurcatis instructis, usque 2 cm longa, usque 1 cm lata, umbellulas ad 50- floras 2 — 3-plo superantia. Pedicelli flori- Fjg. 8. Bupleurum anqulosum L. A Habitus. B In- , * „ . i r i • e * volucelli phyllum. G Petalum. D Pars folii media, bus ^„g.^ longiores, fructus aequan E Fructus. F Mericarpium transverse sectum (Icon. origin.) tes; petala fusco-lutea, subrectangula- ria vel subsemiorbicularia, lobulo inflexo Bupleurum. 59 subquadrato, dimidio breviore, apice leviter emarginato instructa, ca. I 1/4 mm lata, ca. 3/4 mm longa. Fructus oblongus, profunde sulcatus, atro-brunneus, ad juga mani- feste alata dilutior, 6 — 7 mm longus; stylopodium subplanum, horizontaliter prominens; styli reflexi; mericarpia transverse pentagono-stellata, antice quam ad commissuram planam latiora, ca. 1 y4 mm lata, pericarpio tenui et jugis angustis, basi parum latioribus instructa; vittae parvae, valleculares ternae, commissurales 4, intrajugales minutae; endospermium ad faciem subplanum. — Fig. 8. An Kalkfelsen und in deren Geröll und auf steinigen Alpenwiesen in der subalpinen Region der ganzen Pyrenäenkette , angeblich im östlichsten Teile derselben fehlend: nach Rouy u. Camus auch im französischen Departement Aude: Pic d'Ourthizet; blüht im Juli und August. Die Art ist sehr veränderlich in der Gestalt der Blätter; es lassen sich folgende 3 Formen unterscheiden, die durch Zwischenformen mit einander verbunden sind. f. 1. angustifolium Wolff. — B. pyrenaeum Goüan ct. linearifolium et ß. longifolium Rouy et Cam. 1. c. — Folia basalia et caulina inferiora sublinearia vel lineari-lanceolata, vix angulosa, longe acuminata, caules plerumque subaequantia, 15 — 30 cm longa, .3 — 5 mm lata. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Art. (Schultz, Herb. norm. n. 482 ex pte. ; Magnier, Fl. select. n. 1703; Billot, Fl. Call, et Germ. n. 563 ex pte. ; Bordere, PI. pyren. n. 54; Baenitz, Herb, europ. n. 2340). f. 2. lancifolium (Rouy et Garn.) Wolff. — B. pyrenaeum Goüan /. lancifolium Rouy et Cam. 1. c. — Folia basalia et caulina inferiora eximie lanciformi-rhomboidea, distincte obtuse angulosa, breviter acuminata, usque 2,5 cm lata, caulibus usque dimidio breviora. Verbreitung wie f. 1. (Reliquiae Mailleanae n. 1158; Billot, Fl. Gall. et Germ, n. 563 ex pte.; Schultz, Herb. norm. n. 482 ex pte.). f. 3. giganteum Wolff. — ? B. pyrenaeum Goüan ß. latifolium Lapeyr. 1. c. — »une metre de hauteur«. — Gaules usque 50 cm alti, validi. Folia inferiora late rhom- boideo-lanceolata , eximie obtuse angulosa, usque 30 cm longa, 3 — 3,5 cm lata; folia caulina superiora similia, saepius etiam latiora. Involucri phylla permagna, usque 5 cm longa, 2 — 3,5 cm lata; involucelli phylla suborbicularia, usque 15 mm diametro. Anscheinend wenig verbreitete Form (Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 563 ex pte.). Nota. B. pyrenaeum Gonan ß. alpinum Lapeyr. 1. c. (foliis gramineis) mihi ignotum; ad formam nostram 4. pertinere videtur. Sect. IV. Eubupleura Briq. Sect. HI. Nervosa Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 719; Sect. IV. Aristata Godr. 1. c. 72 4; Sect. V. Marginata Godr. 1. c. 725. — Eugupleurum (sie!) Schur, En. pl. Transs. (1866) 252. — § 2. Glumacea et § 3. Graminea Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 835. — Sect. IV. Rigida Drude in Engl. u. Prantl, Nat. Pflzfam. III. 8. (1898) 181. — Sect. IV. Eubupleura Briq. Monogr. (1897), 52, 70; Drude, 1. c. — Sect. 4. Plurinervia Rouy et Cam. in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 314, 320. — § 4. Ägostana (Gray) O. Ktze. in Post et O. Ktze. Lex. gen. phan. (1904) 84. — Folia inferiora 3 -usque multinervia, nervis parallelis vel ± curvatim diver- gentibus, plerumque zb parce breviterque venosis (venis parum conspieuis) vel rarissime dense et manifeste venosis. Folia superiora saepe basi zb dilatata, nervis paucis vel numerosis zb palmatim dispositis percursa. Nervus marginalis zb distinetus semper obvius. Valleculae 1 — 5-vittatae, vittis perraro subobliteratis ; vittae intrajugales plerum- que nullae, si adsunt, solitariae. — Herbae annuae vel perennes, rarius suffrutices. Species sectionis totam generis aream inhabitant. Subsect. 1. Glumacea (Boiss.) Wolff. Odontites Spreng, in Magaz. Gesellsch. naturf. Freunde Berlin VI. 3. (1812) 258 ex pte. (genus). — Sect. 4. Aristata Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 724. — gQ Hermann WolfF. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. § 2. Glumacca Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 835. — Sect. III. Eubupleura Subsect. 4 Aristata (Godr.) Briq. Monogr. (1897) 52, 115; Drude emend. in Engl. u. Prantl, Nat Pflzfam. III. 8. (1898) 182. — Sect. V. Glumacea (Boiss.) Rouy et Gam. in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 336. — § 3. Agostana d. Odontites (Spreng.) 0. Ktze in Post et 0. Ktze. Lex. gen. phan. (190 4) 84. — Folia angusta, paucinervia nervis subparallelis, zb venosis. Involucelli phylla semper zb manifeste excavato- glumacea, zb longe aristata vel mucronata vel in acumen longum subpungens producta 3 — 9-nervia, nervis zb venosis vel rarius aveniis. Vittae valleculares semper solitariae, commissurales 2, plerumque magnae, perraro in fructibus maturis obliteratae. Plantae annuae, ramosae vel ramosissimae. Species 15, per regionem totam mediterraneam et provincias Europae mediae austro-orientales et occidentales divulgatae. A. Involucelli phylla ovata vel ovato-oblonga vel ovato-lanceolata vel zb elliptica, acuminata, acuta vel acutiuscula, zb longe aristata, trinervia, vel nervis lateralibus juxta basin bifurcatis vel venis n. lateralium confluentibus et tali modo utroque latere nervum collectivum formantibus 5-nervia, nervis venosis vel raro aveniis vel subaveniis. a. Phylla semper 3-nervia. a. Phylla in sicco decolora et aequaliter vitreo-diaphana vel leviter flavido-viridula et paullo minus hyalina, breviter aristata; nervi plerumque omnino avenii vel rarius superne venis perpaucis abbreviatis instructi . 1 1 . B. glumaceum. ß. Phylla sub anthesi viridulo-flavescentia, zb pellucida, demum straminea, vel flavido-viridia, subpellucida, margine late vel anguste scarioso, subdecolorato, avenio instructa, vel inter nervös herbacea, viridia, margine latissime scariosa et plane avenia. I. Phylla subaequaliter viridi-flavescentia vel substra- minea, zb vitreo-pellucida; nervi laterales ad mar- ginem versus venosi. 1. Umbellae. plerumque 6 — 8-radiatae; phylla in- volucelli ovata vel obovato-lanceolata, longe ari- stata, margine anguste scariosa. Petala superne obtusa, zb manifeste quadridentata, ceterum in- tegra \ %, B. ajnculatwn. 2. Umbellae 3 — 5-radiatae; phylla elliptico-oblonga vel -lanceolata, margine late scariosa; area venosa n. lateralium semper parte marginali scariosa ave- nia angustior; arista phyllo 4 — 6-plo brevior. Petala circumcirca zb profunde lacero-denticulata 13. B. sulfureum. II. Phylla inter nervös approximatos herbacea, viridia, plane impellucida, margine latissime scariosa; nervi laterales latere exteriore plane avenii 1 4. B. semidiaphamwn. b. Phylla plerumque 5-nervia. a. Phylla modice excavata, subherbacea, viridia, subim- pellucida vel flavido-viridia usque flavescentia, inter nervös modice prominentes et inter venas simplices vel varius parce breviterque venulosas zb vel vix pellucida. 15. B. divaricatwn. ß. Phylla valde excavata, flavida, subvitreo- pellucida; nervi crassi, imprimis subtus valde prominentes, venis numerosis, gracilibus, zb arcuatim ramulosis, prominulis instructi 1 6. B. flavicans. Bupleurum. Q\ B. Phylla elliptico-oblonga vel late ovata vel oblongo-ovalia vel ovalo-rotundata, apice =fc obtusa vel obtusiuscula, brevitei* mucronulata, 3 — 9-nervia. a. Umbellae omnes 2 — 6-radiatae. a. Phylla majuscula, 10 — 14 mm longa, 4 — 6 mm lata, late ovata vel ovato-elliptica , — in sicco saltem — eximie straminea vel viricli-flavida, =b diaphana, 5 — 7-nervia . . 1 7. B. aleppicum. ß. Phylla minora, usque 6 mm longa, 2,5 — 3 mm lata. I. Involucri phylla 2 — 5. 1. Involucellum oblongum vel fere obverse cam- panulatum, phyllis stramineis, elliptico-oblongis vel ovalibus vel ovato-rotundatis, apice obtusis, brevissime acuminatis, semi- vel subpellucidis, 3 — 5-nerviis. Radii 2 — 5, patuli, involucro 2 — 3-plo longiores 1 8. B. Karglii. 2. Involucellum subglobosum; phylla ovato-rotun- data, valde excavato-concava, 5 — 9-nervia. Radii 2 — 3, strictissimi, involucro 5 — I 0-plo longiores. 1 9. B. erubescens. II. Involucrum constanter monophyllum 20. B. pulchellum. b. Umbellae brevissime uniradiatae 2 I . B. capillare. G. Phylla anguste ovato-lanceolata, sensim longe acuminata, subpungenti-acutissima, 3 — 5-nervia, nervo medio utroque latere venoso, venis inferne rectis superne eleganter ± deor- sum arcuatis cum n. lateralibus submarginantibus , latere exteriore aveniis vel breviter venosis anastomosantibus, vel nervis omnibus subaveniis; phylla inter nervös venasque ± hyalina vel rarius dz impellucida. a. Umbellae omnes zfc longe pedunculatae 22. B. Fontanesii. b. Umbellae laterales breviter pedunculatae, terminales sub- sessiles. a. Phylla apice recta, in sicco db vitreo-diaphana, 3-nervia, nervis plane aveniis 23. B. nodiflorum. ß. Phylla apice manifeste rellexa, opaca, post anthesin impellucida, 3 — 5-nervia, nervis fere ut in n. 22 ve- nosis 2 4. B. brevicaule. Ser. 1. Aristata (Godr.) Wolff. Odontites Spreng, in Mag. Gesellsch. naturf. Freunde Berlin VI. 2. (181 2) 258 ex pte. — Sect. IV. Aristata Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 724. — Sect. III. Eubupleura Subsect. 4. Aristata (Godr.) Briq. Monogr. (1897) 52, 115. — Phylla involucelli dz longe acuminata, acuta vel acutiuscula, zb longe aristata. 11. B. glumaceum Smith in Sibth. et Smith, Fl. graec. prodr. I. (1806) 177; Spreng. Umb. min. cogn. (1818) 18, t. III., f. 5.; Schult, in Roern. et Schult. Syst. veg. VI. (1820) 381 in obs. II.; Reichb. Icon. bot. II. (1824) 71, t. 179, f. 312; DG. Prodr. IV. (1830) 128; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 24, t. 46 [t. 1890],J. II. — ic. haud bona; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 837; Halacsy, Consp. fl. graec. I. (1901) 688. — B. flavum Forsk. Fl. aegypt.-arab. (1775), Suppl. 205. — B. gracüe d'Urv. En. pl. Orient. (1822) 30 (sep. ex Mem. soc. Linn. I.). — Odontites luteola Spreng, in Roem. et Schult. 1. c. 380 ex pte. — B. Odontites var. glumaceum (Smith) Gesät, in Bibl. ital. LXXXII. (1836) 387 et in Linnaea XI. (1837) 315. — Caulis plerumque tenuis, raro validior, ca. 20 — 75 cm altus, a basi vel magis superne pseudodichotome ramosus vel ramosissimus, ramis patulis vel erecto-patentibus vel g2 Hermann Wolff, — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. suberectis, ramulosis. Folia inferiora manifeste petiolata, cetera sessilia, anguste lineari- lanceolata vel linearia, longe acuminata, 3 — 5-nervia, nervis lateralibus eximie marginan- tibus; folia superiora angustissima, subsetacea. Umbellae omnes pedunculis =b longis, arcuatim adseendentibus vel rarius strictis suffultae, 3 — 6 ( — 20)-radiatae, radiis valde inaequalibus vel rarius subaequalibus, filiformibus ; involucri phylla flavescenti-viridia, subpellucida, lanceolata, longe acuminata, acutissima, cuspidato-aristata, latissime albo- marginata, 3-nervia, nervo medio venis rectis longiusculis sub angulo ca. 35° abeun- tibus cum nervis lateralibus latere exteriore plerumque aveniis anastomosante , radiis 2 — 3-plo breviora. Involucelli phjlla ovato-vel oblongo-lanceolata, basin versus angustata, ad apicem versus acuminata, apice ipso recurvata vel rarius subrecta, breviter aristata, margine integra vel subtijiter serrulata, prominenter nervosa, nervis lateralibus dimidium phylli in areas 2 aequales dividentibus. Umbellulae 5 — 6( — 1 0)-florae, involucello duplo superatae; pedicelli flores fructusque aequantes. Petala e basi rotundata subquadrata vel subsemiorbicularia vel subrectangularia, superne truncata, apice tantum vel margine superiore vel rarius fere toto irregulariter minuteque lacero-denticulata, lobulo inflexo usque ad basin petali descendente 2 — 3-plo angustiore, antice bidenticulato instrueta, 3/4 mm longa, 2/3 — 3A mm ^a^a- Fructus 1 1/i — \1/2 mm longus; juga filiformia, tenuissima; mericarpia transverse subsemiorbicularia, ca. 1/2 mm longa, 3/4 mm lfttaJ pericarpium tenue, ad vittas magnas prominens; endospermium ad commissuram leviter excavatum. Auf trockenen Hügeln, Äckern, Triften, an felsigen Orten, in lichten Gebüschen, liebt maritimes Klima; in der Ebene, seltener in der Montanregion der mittleren Mediterranprovinz: Griechenland: Attika, hier integrierender Bestandteil der Phryganahügel-Flora, Achaia, Messenia (Haläcsy), auf Zante und Cephalonia , erreicht auf Korfu die Nordwestgrenze der Verbreitung; auf den Cycladen und Sporaden, auf Greta; Ost-Macedonien — ob noch westlich vom Wardar? — Thracien, nördlich bis Ostrumelien; Küstengebiet von Klein asien, bisher von Bithynien bis Pamphylien bekannt, selten auch im Innern der Halbinsel; auf Rhodos und Cypern; blüht in den südlichen Teilen des Gebiets im April und Mai, in den anderen im Juni. Var. a. euglumaceum Wolff. — Gracile ; caulis tenuis ca. 15 — 30 cm altus, raro ultra, ramis patentibus, rfc abbreviatis, ramulosis instructus. Umbellae dz numerosae, pe- dunculis 2 — 3 cm longis, tenuibus, subarcuatim adseendentibus suffultae, plerumque 4-, rarius 2 — 5( — 7)-radiatae, radiis inaequalibus 1 — 2, raro usque 3 cm longis, involucrum duplo superantibus. Involucelli phylla in sicco eximie vitreo-diaphana, longiuscule acu- minata, apice semper zb reflexa, breviter aristata, margine laevia vel superne minute serrulata, cum arista 5 — 7 mm longa; nervi omnino avenii vel rarissime superne parce brevissimeque venosi (f. venulosum). Petala margine superiore obtusa, obsolete 4-den- tata, rarius minute serrulato-lacerata. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Art, mit Ausnahme der südöstlichen Balkan- halbinsel. f. 1. normale Wolff. — Caulis usque 25 cm altus, plerumque supra medium ramosus, ramis satis abbreviatis. Umbellae haud numerosae. Involucelli phylla cum arista circ. 7 mm longa, arista 1 — 1 */2 mm longa. Im ganzen Areale der Varietät die häufigste Form. (Orphanides, Fl. graec. n. 238; Heldreich, Herb, graec. norm. n. 417, H45 ex pte.; PI. fl. hellen, n. 61; ßaenitz, Herb, europaeum n. 3171; Pichler, Karpathos n. 289; Pauli, Chios n. HO; Reverchon, PI. de Grete n. 52 ex pte., 449; Blanche, PI. de Grete n. 449; Kotschy, PI. Gypern. n. 623; Bourgeau, PI. de Rhod. n. 66; Forsyth-Major, Rhodos n. 107, 537, 808; Balansa, PI. d'Or. n. 35, 559; Calvert, Mysien n. 362; Aucher-Eloy, PI. d'Or. n. 3624; Herb. Noeanum n. 241, 242; Bornmüller, Lydia et Caria(l906) n. 9528). f. 2. floribundum Wolff. — Caulis crassior altiorque, a basi ramosissimus. Umbellae numerosissimae. Involucelli phylla cum arista usque 8V2 mm longa, arista vix 1 cm longa. Bupleurum. 63 Verbreitung wie bei f. 1., wenig häufig (Heldreieh, Herb. norm, graec. n. 1145 ex pte.). f. 3. microphyllum Wolff. — Involucelli phylla parva, vix 5 mm longa, bre- viter aristata. Griechenland (Herb. Heldreich); Greta (Reverchon, PI. de Crete (1883) n. 52 ex pte.). Var. ß. Piehleri Wolff. — Robustius quam var. a. Gaulis 30 — 90 cm altus, validus, valde remote ramosus, ramis elongatis, parce ramulosis. Umbellae plerumque numerosae, pedunculis strictis, rectis, 5 — 8 cm longis suffultae, 5 — 20-radiatae, radiis inaequalibus, involucro vix longioribus, post anthesin contractis. Involucelli phylla lan- ceolato-ovata, longiuscule acuminata, opaco-vitrea, semi- vel subpellucida, in sicco plerum- que distincte straminea, margine toto vel superiore tantum minute serrulata, 6 — 1 0 mm longa. Petala subovalia, margine superiore serrulato-lacerata, lobulo inflexo 3 — 4-plo quam petalum angustiore, apicem versus angustata, apice ipso profunde emarginato instructa. Kleinasien: Bithjnien, Mysien, Lydien, Pamphylien; auf Ghios; südöstlichstes Thracien: weitere Umgebung von Konstantinopel. f. 1. maritimum Wolff. — Ca. 30 — 50 cm altum. Umbellae 5 — 1 0-radiatae, radiis involucrum longitudine aequantibus. Involucelli phylla ca. 6 — 8 mm longa. Bithynien, gern in der Nähe des Meeres!, Brussa (Pichler); Mysien: Troas; Lydien: Smyrna (Sibthorp!); Südost-Thracien (Herb. Aznavour n. 957). — (Aucher-Eloy, PI. d'Orient n. 3G24 ex pte. ; Sintenis, It. trojan. n. 620; Galvert, Mysien n. 362; Herb. Noeanum n. 241, 242 (B. Odontäes). f. 2. pamphylicum Wolff. — Caulis ca. 50 — 90 cm altus, basi 2 — 2^2 mm crassus, ramis valde elongatis, strictis, ± ramulosis instructus. Umbellae numerosae, longe pedunculatae, usque 20-radiatae, radiis confertissimis involucri phylla late lanceolata haud vel vix superantibus. Involucelli phylla majuscula, 8 — 10 mm longa, margine toto serrulata, nervo medio db breviter venoso vel rarius subavenio praedita. Bisher nur aus Pamphylien bekannt (Heldreich, Pamphylien (1845) n. 1120, »bois des Pins sur les dernieres pentes du Taurus, 20 heures ä l'Est d'Adalia, 1000 ä 1500'«). Var. y. thracicum (Velen.) Wolff. — B. glumaceum Griseb. Spicil. fl. rumel. et bith. I. (1843) 350; Velen. Fl. bulgar. (1891) 225. — B. thracicum Velen. in Sitzungsb. böhm. Gesellsch. Wissensch. Jhrg. 1892 (1893) 381; Separ. pg. 13; Fl. bulgar. Suppl. I. ( l 898) 135. — Gaulis submetralis vel humilior, validus, supra basin 2 — 3Y2 mm crassus, a medio stricte ramosus, ramis elongatis, usque 40 cm longis, longe stricteque ramulosis. Um- bellae majusculae, pedunculis strictis, usque 7 cm longis suffultae, 5 — 7-radiatae, radiis inaequalibus, angulosis, 1 — 2 cm longis involucrum subduplo superantibus vel vix exsertis. Involucelli phylla sub anthesi virenti-albicantia, semipellucida, demum opaco- vitrea et subpellucida, oblongo-vel ovato-lanceolata , longiuscule acuminata, apice recta, nervo medio — rarius etiam n. lateralibus — superne parce breviterque vel vix venoso, margine toto vel superiore tantum serrulata, cum arista usque 10 mm longa, 2^2 — 3 mm lata. Ostrumelien: Burgas, Slivno; häufiger in Thracien (Dingler, Degen); Kon- stantinopel (Noe); in dem südöstlichen Teile der Balkanhalbinsel wahrscheinlich weiter verbreitet. 12. B. apiculatum Friv. in Flora XVIII. 1. (1835) 335; Griseb. Spicil. fl. rumel. et bithyn. I. (1843) 349; Boiss. in Ann. sc. nat. 3. ser. Bot. I. (1844) 147; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 24, t. 49 [t. 1890], flg. I. ; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 838; Pancic, Fl. princip. Serb. (1874) 327; Velen. Fl. bulgar. (1891) 225; Halacsy, Gonsp. fl. graec. I. (1901) 689. — B. glumaceum v. aristatum Boiss. et Heldr. in Boiss. Diagn. ser. II. 2. (1856) 81. — B. flavicansl Velen. Fl. bulgar. Suppl. (1898) 136. — B. sulphureum] Velen. 1. c. 137. — -Gracile; caulis ca. 30—60 cm altus, raro ultra, (54 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae hcteroclitae. subflexuosus, remote pseudodichotome ramosus, ramis tenuibus, sat elongatis, graciliter ramulosis. Folia inferiora anguste lineari-lanceolata, ±: manifeste petiolata, superiora sen- sim decrescentia, angustissima, sessilia, omnia 3 — 5-nervia. Umbellae 2 — 3 cm latae post anthesin contractae, pedunculis subquadrangulis, substrictis, ca. 3 — 6 cm longis suffultae, 6 — 7-, raro 10( — 1 5)-radiatae, radiis strictis, erectis vel leviter curvatim adscendentibus, fdiformibus, valde inaequalibus , usque 3 cm longis. Involucri phylla 4 — 5, herbacea, lineari-lanceolata, basin versus valde angustata, apice in aristam phyllo breviorem pro- ducta, margine anguste membranacea, subtiliter serrulata, quam radii longiores 2 — 3-plo breviora. Involucelli phylla late lanceolata vel elliptico-vel obovato-lanceolata, basin versus angustata, ad apicem acuminata, acuta, arista quam phyllum 3 — 5-plo breviore instructa, sub anthesi albicanti-viridia, semipellucida , demum subvitreo-pellucida, raro distincte flavida, margine anguste scariosa, minute serrulata, nervis breviter et remote vel rarius longiuscule densiusque venosis vel perraro subaveniis, 6—8, raro — 12 mm longa, 2V2 — 4 mm lata. Umbellulae 10 — 12-florae; pedicelli aequilongi, flores fructus- que subaequantes. Petala flava vel aurea, vel rarius albicantia (an in sicco tantum?) oblonga, superne obtuse quadridentata vel dz lacero-denticulata, nervo crasso percursa, lobulo inflexo 2 — 3-plo angustiore, usque ad basin petali descendente, infra medium valde angustato, apice iterum dilatato profunde emarginato instructa, ca. 1 mm longa. Fructus oblongus, apice truncatus, obsolete jugatus, ca. 23/4 — 3 mmlongus, 1 y4 — 1 y2 mm latus; styli reflexi; mericarpia transverse subpentagono-rotundata; pericarpium latiuscu- lum; vittae magnae; fasciculi vasorum tenuissimi; endospermium ad commissuram satis profunde excavatum, dorso convexum, ad vittas leviter sulcatum. — Fig. 9. Auf trockenen, steinigen Hügeln, in lichten Gebüschen, auf Steppen, gern auf Kalk, aber auch auf Urgestein. Mitteleuropa: mittlerer und östlicher Teil der Balkanhalb- insel, überschreitet die Donau nicht, Bulgarien, südöstliches und östliches Serbien, erreicht hier im Nischawa-Thale (Alexinac) die West- und Nordwestgrenze der Verbrei- tung; Rumänien: Dobrudscha; rumelisch-euxinische Zone der mittleren Mediterran- provinz: in Thracien weit verbreitet und stellenweise einen integrierenden Teil der Steppenflora bildend!; Macedonien, scheint westlich vom Wardar zu fehlen. Von Haläcsy für Epirus angegeben (?). Blüht von Juni bis August. Tritt in Bezug auf die Nervatur der Hüllblättchen in zwei, vielfach ineinander über- gehenden Formen auf. f. 1. subaveniiim Wolff. — Phylla involucelli flavido-viridiuscula, subvitrea, subpellucida, margine toto vel rarius tantum superiore subtiliter serrulata, ca. 8 mm longa; nervi subavenii vel raro superne breviter et parce venosi. Petala margine toto obsolete serrulata. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Art (Herb. Orphanid. n. 13 65; Heldreich, Herb, graec. norm. n. 1033 ex pte. (Salonik); Herb. Heldreich, n. 1747; Schultz, Herb, normale n. 283 5 ex pte.; Baenitz, Herb, europaeum n. 8156 ex pte.; Wagner, It. orient. II. n. 66 ex pte.). f. 2. albicans Velen. — B. apiculatum Friv. var. albicans Velen. in Sitzungsb. böhm. Gesellsch. d. Wissensch. Jhrg. 1892 (1893) 382; Sep. pg. 14. — • A. flavicans Velen. 1. c. — B. sulphureum Velen. 1. c. — Phylla involucelli plerumque minus pellu- cida, tantum margine superiore serrulata, nervi fere a basi usque ad apicem venis zb numerosis, brevibus vel raro longiusculis , simplicibus instructi. Petala plerumque — imprimis superne — obsolete denticulato-lacera, (in sicco?) saepius albicantia. Verbreitung wie f. 1. (Herb. Friedrichsthal (Macedonien) n. 644; Heldreich, Herb, graec. norm. n. 1033 ex pte.; Baenitz, Herb, europ. n. 8156 ex pte.; Wagner, It. orient. II. n. 66 ex pte.; Schultz, Herb. norm. n. 2835 ex pte.). Nota \. Specimina B. flavicantis Vel. et B. sulphurei Vel. a cl. autore ipso collecta mihi visa nil nisi B. apiculatum Friv. sistunt, a quo nullo modo recedunt. Nota 2. Formae ambae supra descriptae quoad magnitudinem phyllorum et nervös ± venosos et longitudinem aristae formis permultis transeuntibus inter sese conjunctae sunt. Omnes fere species Subsectionis Glumacca et imprimis Seriei f. Aristata eodem modo variabiles sunt. Fig. 9. A — D Bupleurum apiculatum Friv. A Habitus. B Umbellula florifera. G Phyllum involucelli. D Petalum. — E B. sulphureum Boiss. Petalum. — F — H B. semidiaphanum Boiss. F Umbellae floriferae. 0 Involucelli phyllum. E Petalum. — J—L B. glumaceum Sm. J Umbella florifera. K Involucelli phylla. L Petalum. — M—0 Ä aleppicum Boiss. M Umbella flori- fera. N Involucelli phyllum. 0 Petalum. — P—Q B. capillare Boiss. et Heldr. P Umbella florifera. Q Involucelli phyllum. — R—T B. Fontanesii Guss. B Umbella florifera. S Involucelli phyllum. T Petalum (Icon. origin.) A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 228. 5 ßß Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. f. 3. Urumoffii Wolff. — Involucelli phylla sub anthesi florum distincte flavida vel subaurea, impellucida, quam in formis praecedentibus subdimidio minora, arista phyllum subaequante et nervis omnibus dense venosis instructa; petala aurea, margine zb serrulato-denticulata. Nordbulgarien (Urumoff, Herb. Velenovsky !). f. 4. Orphanidesii Wolff. — Planta satis valida, submetralis, supra medium ramosa, ramis erectis, abbreviatis, subnudis. Umbellae numerosae, omnes 9 — 1 5-radia- tae. Involucelli phylla majuscula, longe aristata, cum arista 10 — 12 mm longa. Macedonien: Salonik (Heldreich, Herb, graec. norm. n. 1033 ex pte. , leg. Orphanides). 13. B. sulphureum Boiss. et Bai. in Boiss. Diagn. ser. II. 6. (1859) 74; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 839. — Habitu fere speciei praecedentis, plerumque humilius et minus ramosum. Umbellae haud numerosae, 3 — 4-, perraro 5-radiatae, radiis valde inaequalibus, manifeste curvatim adscendentibus, 0,5 — 2 cm longis. Involucri phylla lanceolata vel sublinearia, basin versus vix angustata, ad apicem versus longe acumi- nata, acutissima, cuspidato-aristata, margine late scarioso subtiliter serrulata, 3-nervia, nervis venosis, venis 6 — 8 sub angulo ca. 35° abeuntibus, longiusculis, leviter curvatis, usque 10 mm longa, usque 2,5 mm lata, radiis longioribus duplo breviora. In- volucelli phylla ovalia vel ovali-oblonga vel elliptico-oblonga, basin versus vix angustata, apice acuminata, subabrupte in aristam brevem producta, in vivo viridulo-flavida, semi- pellucida, in sicco straminea, subpellucida, margine superiore vel rarius toto subtiliter lacero-denticulato-serrata, usque 10 mm longa, zb 4 mm lata; nervi semper venosi, nervus medius a basi usque ad apicem venis sub angulo ca. 40° patentibus, subrectis, cum nervis lateralibus anastomosantibus instructus, nervi laterales modo latere exteriore venosi, venis 6 — 10, leviter sursum curvatis, persaepe venis singulis vel binis brevioribus inter- mixtis, haud vel vix inter se conjunctis. Petala obovato-oblonga, margine toto acute lacero-denticulata, praeterea superne dentibus 4 — 6 majoribus praedita, ca. 1 ^ mm longa, 2/3 — 3/4 mm lata; lobulus inflexus fere usque ad basin petali descendens, 2 — 3-plo angustior, apice quadridenticulatus. Fructus oblongus, ca. 2l/2 mm longus, jugis tenuissimis vix conspicuis instructus; mericarpia transverse subsemiorbicularia, ca. 1 y4 mm lata, 3/4 mm longa; pericarpium crassiusculum , ad vittas magnas promi- nens p endospermium ad faciem manifeste sulcatum. — Fig. 9E. Auf Steppen und an unkultivierten Orten, auf trockenen, steinigen Hügeln, in der Ebene und Montanregion der kleinasiatischen Zone der mittleren Mediterran- provinz: Pontus, Paphlagonien, Phrygien!, Lycien!, Gappadocien!; blüht von Mai bis Juli. (Balansa, PL d'Orient (1856) 1013, (1857) n. 1231; Cappadocien n. 424; Bourgeau, PL Lyciae n. 111; Reliq. Mailleanae n. 482, 3037; Pichler, Lycien n. 288; Sintenis, It. Orient. (1892) n. 4377; Bornmüller, PL Anatol. or. n. 525, 2817, 3104, 3104b; It. pers. turc. n. 3037; It. anatol. III. n. 4593; Warburg et Endlich, It. anatol. I. (1901) n. 1014.) Nota. Species sine dubio B. apieulato arcte affinis, quod constanter recedit caule elatiore ramosioreque, umbellis 6 — 10-radiatis, involucelli phyllis ellipticis vel obovato-lanceolatis, magis pellucidis, margine angustius scariosis, nervis eorum minus venosis, petalis subintegris. Spe- cimina transitoria nondum vidi. 14. B. semidiaphanum Boiss. Diagn. ser. IL 6. (1859) 73, Fl. Orient. IL (1872) 838; Halacsy, Consp. fl. graec. I. (1901) 690. — B. Odontites var. ß. Kochianum Cesati in Bibl. ital. LXXXII. (1836) 388 et in Linnaea XL (1837) 315 (specim. orginaria in Herb. Mus. Palat. Vindob.!). — B. Sprunerianum Hampe in Flora XXV. 1. (1842) 63. — B. apiculatum Boiss. in Ann. sc. nat. 3. ser. I. Bot. (1844) 147. — Planta gracilis. Caulis erectus, elatus, usque 80 cm altus, plerumque humilior, zb flexuosus, pseudodichotome ramosus, ramis zb strictis vel raro patulis, plerumque elongatis, zb ramulosis. Folia inferiora petiolata, linearia vel lineari-lanceolata, acuminata, 10 — 2 0 cm longa, 2 — 3 mm lata; folia superiora cito decrescentia, sessilia, angustissima, suprema subsetacea. Umbellae longe stricteque pedunculatae 3 — 8-, raro 12-radiatae, radiis Bupleurum. ß7 valde inaequalibus, filiformibus, sub anthesi patulis, demum strictis confertisque, majori- bus usque 2 cm longis. Involucri phylla 4 — 5, herbacea, anguste lanceolata, longe acuminata, 3-nervia, nervis lateralibus venas haud emittentibus, late albo-marginata, margine toto minutissime serrulata, 8 — 12 mm longa, 1 — 2x/2 mm lata, radiis subduplo breviora, perraro eos subaequantia. Involucelli phjlla oblongo- vel ovali-elliptica, basin versus manifeste angustata, apice abrupte et breviuscule acuminata, =b longe aristata, margine undulato a basi vel superne tantum minute serrulata, 5 — 13 mm longa, 2 — 3y2 mm lata; nervus medius cum nervis lateralibus venis paucis, subinconspicuis, rectis, sub angulo 30 — 35° abeuntibus conjunctus. Umbellulae 8 — 10-florae, floribus pedicellos longitudine subaequantes. Petala oblonga vel ovali-oblonga, superne obtuse et valde irregulariter eroso-denticulata, lobulo inflexo 2 — 3-plo angustiore, parte tertia breviore, apice subintegro vel leviter crenulato instructa, ca. 1 l/3 mm longa, 1 mm lata. Fructus ca. 3 mm longus; juga subinconspicua; mericarpia transverse suborbicularia, ca. 1 mm diametro; pericarpium tenuissimum; endospermium ad commissuram mani- feste lateque excavatum, ad vittas leviter sulcatum. — Fig. 9F — H. Auf trockenen Hügeln, Triften, Brachen, in lichten Gebüschen und Wäldern, bevor- zugt Kalk, wächst aber auch auf Urgestein (Gneis), von der Ebene bis in die höhere Montanregion aufsteigend. Südwestlicher Teil der mittleren Mediterranprovinz: von Epirus und Thessalien südwärts durch ganz Griechenland, auf Corfu, Cephalonia, Zante und Euböa, fehlt auf den Inseln des Ägäischen Meeres. Kommt nicht im Rilo- gebirge vor. Blüht von Juni bis August. f. 1. strictum Wolff. — Gaulis parum vel vix flexuosus, plerumque a medio ramo- sus, ramis substrictis vel erecto-patentibus, breviter ramulosis. Involucelli phylla ca. 8 — 9 mm longa, latiuscule scariosa, arista 3 — 5-plo breviore instructa. Im ganzen Verbreitungsareale der Art die häufigste Form. (Aucher-Eloy, Herb. d'Orient n. 3625; Sartori n. 252; Orphanides, Fl. graec. n. 236; Kotschy, Graecia n. 730; Heldreich, Herb, graec. norm. n. 416, 934 ex pte. ; Herbar. Heldreich n. 1747 ex pte.; It. thessal. IV. n. 26; Baenitz, Herbar. europ. ; Baldacci, It. alban. epirot. III. n. 50 (B. flavieans); Dörfler, Fl. graec. n. 206.) f. 2. flexicaule Hausskn. Symb. ad fl. graec. in Mitth. Thür. bot. Ver. N. F. V. (1893) 116. — Caulis valde flexuosus, a basi fere ramosissimus, ramis elongatis, patu- lis, dense ramulosis. Involucelli phylla latius scariosa, ca. 7 — 10 mm longa, arista quam in forma 1. breviore instructa. Bisher nur von der Halbinsel Morea bekannt (Orphanides, Fl. graec. n. 236 ex pte.; Heldreich, Herb, graec. norm. n. 416, 934 ex pte.; Haussknecht, It. graec. s. n.; Haläcsy, It. graec. II. [1893] s. n.). f. 3. pindicolum Wolff. — Umbellae 8 — 12-radiatae, radiis involucrum vix superantibus. Involucelli phylla parva, satis anguste scariosa, cum arista ca. 5 mm longa, ca. 2 mm lata. Pindusgebirge (Heldreich!). f. 4. corcyraeum Wolff. — Planta valida, usque 80 cm alta, ramosissima. In- volucelli phylla majuscula, 10 — 13 mm longa, ca. ^i/2 mm lata, arista 2V2 — 3 mm longa. Bisher nur von den Inseln Corfu (Bicknell, Herb. Delessert) und Paros (Herb. Heldreich n. 1747 ex pte.) bekannt. Nota 1. A plurimis autoribus B. Sprunerianum Hampe 1. c. erronee cum B. Fontanesii Guss. conjungitur. Cl. Hampe ipse de suo B. Spruncriano scribit speciem esse B. aristato Bartl. maxime affinem, a quo differre dicitur »involucelli foliolis medio opacis et nervis aveniis approximatis«. B. Fontanesii omnino a B. semidiaphano involucri et involucelli phyllorum nervatura recedit; praeterea nulla alia species mediterranea involucelli phyllis medio opacis simulque (oculo nudo) aveniis occurrit, itaque B. Sprunerianum sine ullo dubio ad B. semi- diaphanum referendum est. Nota 2. In herbario cl. PanciCii, nunc in Herbario horti botanici belgradensis asservato, quod liberalitate cl. Adamovidii perscrutari potui, sub nomine B. semidiaphani specimen unicum in montibus Bulgariae »Rilo« dictis collectum invenitur, quod nil nisi forma macra B. apiculati Friv. gg Hermann WolfT. — Umbelliferac-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 15. B. divaricatum Lam. FI. franc. ed. 1. III. (1778) 410 excl. var. ß. ; Lam. et DG. Fl. franc. ed. 3. IV. (1805) 349; Briq. Monogr. (1897) H5. — B. odontites L. Spec. pl. ed. I. (1753) 237 ex pte.; All. fl. pedem. (1785) 23; Garuel in Parlat. Fl. ital. VIII. (1889) 413; Rouy et Garn, in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 336. — ?B. baldense Turra in Giorn. d'Ital. I. (1765) 120. — ?B. veronense Turra, Fl. ital. prodr. (1780) 65. — Odontites luteola Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1820) 380 ex pte. — B. aristatum Bartl. apud Reichb. Ic. bot. II. (1824) 70 et in Barth u. Wendl., Beitr. Bot. II. (1825) 89, sens. ampl.; DG. Prodr. IV. (1830) 129; Bertol. Fl. ital. III. (18 37) 146; Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed. 1. (1837) 289; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France (1848) 724; Ces. Pass. et Gib. Comp. Fl. ital. (1867) 579; Boiss. Fl. orient. II. (1872) 839; Arcang. Gomp. fl. ital. ed. 1. (1882) 268; Malinv. in Bull. soc. bot. Fr. XXXVIII. (1891) pg. LXXIV. — Glauco-virens vel laete viride, humile vel elatum, ramosum vel ramosissimum, ramis brevibus vel dr elongatis vix vel valde ramulosis, raro subsimplex. Folia inferiora dr manifeste petiolata, sublinearia vel anguste elongato-spathulata vel lineari-lanceolata, acuminata vel rarius obtusiuscula, superiora cito decrescentia, anguste linearia, acuminata, acutissima. Involucri phylla laete viridia vel (ut tota inflorescentia) viridi-flavescentia, lanceolata, longe acuminata, 3-nervia, radiis 4 — 8 ( — 1 0) valde inaequalibus breviora, vel (in subspecie altera) glaucescenti-viri- dia, ovato-lanceolata, radios 3 — 6 aequantia vel dz superantia. Involucelli phylla flaves- centia vel flavido-viridia , lanceolata usque ovata, semipellucida usque opaca, sensim acuminata, in aristam phyllo 3 — 5-plo breviorem producta, margine anguste vel latius- cule scarioso minutissime serrulata, plerumque dr manifeste sub-5-nervia, nervo medio latere utroque venis 8 — 10 sub angulo 35 — 40° patulis hinc inde venis brevioribus intermixtis cum nervis lateralibus anastomosante, nervis lateralibus venis dz numerosis, subarcuatis, juxta marginem anastomosantibus itaque saepissime nervum collectivum formantibus instructis, 8 — 15 mm longa. Fructus dr 2 mm longus, dz 1,5 mm latus, nigricans; stylopodium minimum; juga filiformia, subinconspicua; mericarpia transverse dz pentagono-rotundata vel reniformi-orbicularia; commissura plana, antice ca. 1 mm lata; vittae magnae. An trockenen, sonnigen, meist steinigen, kurzgrasigen Orten, auf Steppen, kalkhold, am Meere auch auf Sand, bis in die höhere Montanregion aufsteigend: mitteleuro- päisches Gebiet, westlich und nordwestlich bis in die atlantische Provinz vordringend; mittlere, ligurisch-tyrrhenische und iberische Mediterranprovinz; angeblich auch in der Provinz des Kaukasus. Subspec. 1. opacum (Ges.) Briq. — B. odontites L. 1. c. quoad pl. Columnae; Sowerby, Engl. bot. 35 (1813) t. 2468; Caruel 1. c. pro parte maj.; Wettst. in Bibl. bot. V. Heft 26. (1892) 56 et in Kerner, Sched. ad fl. austro-hung. VI. (1893) 26. — B. divaricatum Lam. 1. c. sensu stricto. — Odontites luteola Spreng. 1. c. ex pte. — ?B. Odontites (var. baldense) Poll. Fl. veron. I. (1822) 361. — B. aristatum Bartl. 1. c. p. pte. min.; Tenore, Fl. nap. III. (182 4 — 29) 273; Guss. PI. rar. (1826) 114, t. XXIII, f. 1; Fl. sicul. syn. I. (1842) 309; Bertol. 1. c. ex pte et /?.; Moris, Fl. sard. II. (18 40 — 43) 409; Godr. in Gren. et Godr. 1. c. excl. syn.; Benth. Handb. brit. fl. I. (1865) 340, f. 413; Arcang. 1. c. ex pte.; Goste, Fl. France II. (1903) 204, fig. — B. Odontites ö. opacum Ges. in Bibl. ital. LXXXII. (1836) 388, Linnaea XI. (1837) 315. — B. opacum (Ges.) Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 71; Timb.-Lagr. in Mem. Acad. Toulouse, ser. 8. V. 2. sem. (1883) 144, t. 16, f. 3; Rouy in Bull. soc. bot. France XXXVII. (1890) p. XV. — B. aristatum ß. Gussonii Arcang. 1. c. 269. — B. divaricatum Lam. a. opacum Briq. 1. c. 118. — Tenorea divaricata Bub. Fl. pyr. II. (1900) 359 excl. fig. citat. Reichb. — B. Odontites subsp. opacum Rouy et Garn. 1. c. 337. — Perfoliata minima Bupleurifolio Co- lumn. Ecphr. I. (1616) 84, t. 247, f. sin. sub nom. Perfoliatwm angustifoliam mon- tanum. — Perfoliata minor angustifolia Bupleurifolio Moris. Hist. pl. oxon. III. (1699), sect. IX., t. 12, ser. sup. fig. dextr. — Herb. Willdenow n. 5658, 3. (B. Odon- tites). — Glaucescens vel glauco-viride , plerumque satis humile, 5 — 15, raro usque Bupleurum. gg 50 cm altum. Caulis inferne teres, superne quadrangulus, plerumque bis usque quater raro sesquies vel octies sub angulo plerumque majore quam recto pseudodichotome furcatus, ramis dr abbreviatis, haud vel vix ramulosis. Folia inferiora elongato-spathu- lata, breviter acuminata vel obtusiuscula, in petiolum laminam dz aequantem angustata; folia media superioraque cito decrescentia, anguste linearia, omnia 3 — 5-nervia. Um- bella axim primarium terminans fere semper multo suprafastigiata, umbellae omnes 3 — 4( — 6)-radiatae, radiis valde inaequalibus, 0,25 — 1 cm longis. Involucri phylla 4 — 5, herbacea, late lanceolata vel rarius ovato-lanceolata, 3( — 5)-nervia, radios lon- giores zb aequantia vel longiora. Involucelli phylla herbacea, viridia vel leviter glau- ceseentia, plane impellucida vel rarius (in sicco) semipellucida, anguste ovata vel ovato- lanceolata, longiuscule acuminata, arista brevi molliuscula 1 J/2 — 2 mm longa instructa, anguste albo-marginata, margine ipso minute serrulata, 5 — 15 mm longa, 3,5 — 4,5 mm lata. Flores omnes subaequaliter pedicellati; petala parva, flavido-viridia, obtrapezoidea vel rectangulo-rotundata vel raro obovata, superne umbonata, lobulo inflexo subrectangu- lari dimidio breviore, 2 — 3-plo angustiore instructa, 0,5 mm longa, vix 0,5 mm lata. Im westlichen, südwestlichen und südlichen Teile des Verbreitungsgebietes der Ge- samtart, bis in die subalpine Region aufsteigend: südliches und mittleres Italien, selten in Norditalien, erreicht in Südtirol bei Trient die Nordostgrenze der Verbreitung; auf Sardinien (selten), Sicilien und Gorsica, verbreitet durch ganz Frankreich mit Ausnahme des nordöstlichen Teiles; dringt nordwestlich bis Südengland vor (Sussex, Devon); iberische Halbinsel: im größten Teile Spaniens; Portugal (?); angeblich auch auf einigen dalmatinischen Inseln; (cf. form, pseudodontites subsp. sequentis). Blüht von Mai bis Juli. \ f. 1. vulgare Wolff. — Gaulis ca. 10 — 20 cm altus, rarius ultra, bis vel ter fur- cato-ramosus, ramis patulis, raro subsimplex. Involucelli phylla cum arista usque 8 mm longa, usque 3^/2 mm ^a^a- Im ganzen Verbreitungsgebiete der Unterart die häufigste Form. (Cesati, PI. Ital. bor. n. 148; Gibelli, PI. ital. n. 233; Fl. exs. austro-hung. n. 2100; Dörfler, Herb, norm. n. 3427; Reliq. Mailleanae n. 350 ex pte.; Fl. Gall. et Germ. n. 864 ex pte.; Societe dauphin. n. 2479, 2479 bis; Soc. pour l'etude de fl. de Fr. n. 984; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 369 et 369 bis ex pte.; Gandoger, Fl. Gall. n. 578; Schultz, Herb. norm. n. 66; Bot. soc. of London n. 467; Bourgeau, PI. d'Esp. n. 673: Loscos, PI. aragon. n. 33; Huter, Porta et Rigo, It. Hisp. [1879] n. 208; Reverchon, PI. d'Esp. n. 838.) f. 2. giganteum Wolff. — Caulis usque 50 cm altus, ramosior, sesquies usque octies furcato-ramosus , ramis sat elongatis, ramulosis. Involucri et involucelli phylla majuscula, ea involucelli usque 15 mm longa, usque i^ mm lata, breviter aristata. Bisher nur aus Italien bekannt. f. 3. n avium Timb.-Lagr. — B, opacum B. nanum Timb.-Lagr. 1. c. 1 45, t. 1 6, f. 4. — B. Odontites subsp. B. opacum (Lange) ß. nanum Rouy et Garn. 1. c. 337. — Humile vel humillimum, 1 — 5 cm altum, ramis valde abbreviatis, saepe subcorymbosis instructum. Involucri et involucelli phylla parva, ea involucelli suborbicularia, 5 — 6 mm longa, longiuscule aristata. Auf Stranddünen im westlichen und nordwestlichen Frankreich, Südengland. (Fl. Gall. et Germ. exs. n. 864 ex pte.; Puelle et Maille, Herb. fl. loc. de France n. 221; Reliq. Mailleanae n. 350 ex pte., n. 359; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 369 et 369 bis ex pte. Nota. Cl. Tenore, 1. c. 274 quatuor varietates (sui) B. aristati describit, nempe var. A. »rigidior«, var. B. »gracilior« ; Var. G. et D. ; varietates A. et B. et G. certe ad formas nostras vulgare et giganteum pertinent; var. D., quam Tenore ipse cum B. glumaeeo Sm. quadrare putat, mihi valde dubia est, praesertim cum species Smithiana in Italia australi haud occurrat. Subspec. 2. aristatum (Barth) Briq. («.) 1. c. 119. — B. baldense Turra Fl. ital. prodr. (1780) 64 ex pte. — B. odontites Scop. Fl. carniol. ed. 2. (1772) 210; Wulf, in Jacq. Collect, bot. III. (1789) 68 excl. syn.; Host, Syn. fl. austr. (1797) 7Q Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. U0, Fl. austr. I. (1827) 349; Caruel 1. c. ex pte. — ?J3. Odontites (var. vero- nense) Poll. 1. c. 362. — B. aristatum Barth apud Reichb. 1. c. excl. syn. fere omn., t. 178, f. 34 et in Barth u. Wendl. 1. c. sensu str.; Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed. 1. (1837), 289 excl. adnot, ed. 2. (1843) 319; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 146 ex pte.; Visiani, Fl. dalm. III. (1852) 36; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 23, t. 47 [t. 1888], f. II., HL, t. 48 [t. 1889], f. 1—7.; Boiss. Fl. orient. II. (1872) 839 quoad pl. alban. ; Timb.-Lagr. 1. c. (146), t. 16, f. 1. 2; Wettst. 1. c. 51, 57 et in Kerner 1. c; Pospichal, Fl. österr. Küstenl. II. (1899) 150. — B. Odontites var. intermedium Cesati 1. c. primo 388, secund. 315. — ? B. semi- compositum Höchst, ex Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 240. — B. breviinvolucra- tum St.-Lag. Consid. polym. Bupl. in Ann. Soc. bot. Lyon XVII. ( 1 891) 54; Sep. pg. 4. — B. aristatum var. breviinvolucratum (St. Lag.) Malinvaud in Bull. Soc. bot. Fr. XXXIII. (1891) pg. LXXV. — B. variabile Bald, in Malp. V. (1891) 70. — Herb. Willd. n. 5658. 2 (B. Odontites). — Laete viride. Gaulis usque 75 cm altus, rarius humilis vel humillimus, a basi vel a medio, raro apice tantum sub angulo minore quam recto repetite pseudodichotome furcato-ramosus, ramis remotis, erecto-patentibus et ± elongatis vel confertis et =b abbreviatis, ramulosis, raro subsimplicibus. Inflorescentia tota plerumque viridi-flavida vel rarius flavida vel rarissime viridis. Umbellae stricte pedunculatae, 5 — 8-radiatae, radiis valde inaequalibus, usque 1 1/2 cm longis, tenuibus, angulosis, sub anthesi patulis, demum suberectis et contractis. Involucri phylla 4— 5, plerumque ±: colorata vel rarius herbacea, sublinearia usque lanceolata, basin versus angustata, longe acuminata, acuta, =b longe aristata, margine anguste scarioso serrulata, 3- vel sub-5-nervia, radios longiores vix aequantia, plerumque eis manifeste breviora. Involucelli phylla lanceolata vel elliptico-lanceolata vel raro lanceolato-ovata usque ovato- rotundata, basin versus manifeste angustata, ad apicem =h longe acuminata, =b longe aristata, arista quam in subspecie praecedente rigidiore, 5 — 8( — 10) mm longa, 2—4 mm lata, margine anguste scariosa, subtiliter serrulata, semidiaphana vel raro impellucida. Umbellulae 10 — 1 5-florae, floribus aequaliter pedicellatis. Petala cum eis subspecieil. subconformia, majora, superne magis umbonata vel obsolete 3 — 5-dentata, dorso medio flavido-rubicundo graciliter reticulato-venosa, lobulo inflexo quam petalum paullo breviore, obtrapezoideo, emarginato, ca. 1 mm longa, 2/3 — 3A mm ^a^a* Mericarpia transverse eximie pentagona. Die zweite Unterart bewohnt den östlichen und südöstlichen Teil des Verbreitungs- areals der Gesamtart und kommt vorwiegend in niederen Lagen vor, steigt aber auch bis in die höhere Montanregion auf; sie ist ein ausgezeichnetes Glied der ostadriatischen Mediterran-Flora und dort ein häufiger Bestandteil der Karst- und Felsenheidenvegetation. Illyrische Gebirgsländer: Dalmatien, nach Beck in den dinarischen Alpen bis 965 m hoch steigend; Montenegro; Albanien, hier vielleicht die Ostgrenze erreichend, südlich bis Epirus, in Griechenland höchstwahrscheinlich fehlend; Bosnien, hat im westlichen Teile dieses Landes die dinarischen Alpen überstiegen; in der Hercegovina durch das Narenta-Defile bis Mostar und noch weiter ostwärts bis Westserbien vor- dringend; Südcroatien; Südkrain; österreichisches Küstenland, trifft in Nor d- ostitalien und Südtirol mit der westlichen Unterart zusammen und erreicht hier die West- und Nordgrenze der Verbreitung. Alle Angaben aus dem westlichen Mittel- meergebiete (Südfrankreich, iberische Halbinsel) beziehen sich ohne Zweifel auf B. opacum. — Nach Schur in Siebenbürgen (?) ; wird von Ledebour und neuerdings auch von Lipsky für Transkaukasien angegeben; blüht von Juni bis August. Nota. Subspecies 2 valde variat, persaepe in eadem planta, forma magnitudineque phyl- lorum involucelli et longitudine aristae. Plantae e solo arido enatae plerumque humiles et conferto-ramosissimae (habitu alieno) sunt, e solo meliore erectae, elatae, remote ramosae. Formae infra descriptae pretii minoris et speciminibus transitoriis numerosissimis conjunctae sunt. f. 1. elatius Bartl. 1. c. 89 (var.) — B. aristatum ec. typieum Posp. 1. c. 151. — Caulis erectus, elatus, 25 — 75 cm altus, a basi vel magis superne remote ramosus vel elongatis vel abbreviatis, ± ramulosis, raro subsimplex. Bupleurum. 71 Involucelli phylla lanceolata vel elliptico-lanceolata, usque 10 mm longa, 2 — 2^/2 mm lata; arista 2 — 3 mm longa. Im ganzen Gebiete die häufigste Form. (Sieb er, n. 376; Fl. Gall. et Germ. n. 83 4 bis; Petter, Fl. dalmat. n. 63; Reichenbach, Fl. germ. exs. n. 149, 343; Herb. Noeanum n. 66; Schultz, Herb. norm. n. 1114; Fl. austro-hung. exs.n. 122; Viviani, Dalmat. n. 168; Wawra, Fl. mediterr. n. 244; Bornmüller, Hercegov. n. 182; It. dalmat. n. 78; Blau, Bosnien n. 464; Baenitz, Herb, europ. n. 2753.) f. 2. elegans Bald. — B. variabile var. a. elegans Bald. 1. c. — Planta habitu gracili; rami tenues, longiusculi, parce ramulosi. Involucelli phylla — rarius etiam ea involucri — dilute flavida, sub anthesi subdiaphana, late lanceolata, longe acuminata et aristata, db eleganter venosa. Involucri phylla latiuscula, radios longiores subaequantia. Bisher nur im südlichen Albanien (Baldacci, It. alban. [1892] n. 15; It. bot. penins. balkan. [1888 — 90] s. n.). f. 3. pseudopaeum Wolff. — Caulis usque 30 cm altus, parve breviterque, rarius longiuscule ramosus, ramis vix ramulosis. Involucri phylla anguste ovato-lanceolata, radios longiores aequantia vel paullo longiora. Involucelli phylla latiuscule lanceolata usque ovato-lanceolata, longiuscule acuminata, breviter aristata, sub anthesi viridia. Bisher nur aus Dalmatien bekannt. (Herb. Wien. Hofmus.; Herb. Berlin.) Nota 1. Forma quoad involucri et involucelli phylla subspeciei praecedenti valde similis, sed caulis ramificatione omnino differt. Nota 2. Huc forsan spectat Proles B. Polense Murr in Allg. bot. Zeitung VIII. (1902) \\\ »divaricato-squarroso-ramosum, involucri phyllis latis subviridibus, Istria, ditione polense«. f. humile Vest emend. (sensu ampliore). — B. humile Vest ex Spreng, in Roem. et Schult. 1. c. 381. — B. aristatum ß. humile (Vest) Barth in Barth u. Wendl. 1. c. 90, excl. syn. Smith. B. aristatum ß. nanum Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed. 1. (1837) 289; Reichb. f. 1. c. f. II.; Pospich. 1. c. 151. — B. ari- statum f. minus Facch. Fl. v. Südtirol (1855) 31; Pospich. 1. c. — B. aristatum f. »fastigiatum« Krasan in Österr. bot Zeitschr. XIII. (1863) 390; Pospich. 1. c. — B. aristatum ß. contractum Vis. Fl. dalm. Suppl. I. (1876) 138 (in Mem. R. Ist. Ven. XX.). — B. aristatum var. diffusum Levier in Malpighia V. (1891) 71. — B. variabile var. nanum Bald. 1. c. — B. nanum Bald, in sched. — Planta humilis vel humil- lima, 5 — 10, rarius usque 15 cm alta, conferte ramosa vel ramosissima, ramis saepe Ü corymbosis, plerumque =b abbreviatis, rarissime longiusculis. Inflorescentia tota viridi-flavescens vel rarius laete flavida. Umbellae pro ratione parvae; radii breves, involucri phyllis latiusculis breviores vel ea dz aequantes. Involucelli phylla parva, lanceolata usque subovata vel rotundato-ovata, 4 — 8 mm longa, rarius ultra, arista brevi vel phyllum subaequante instructa. Im ganzen Gebiete, auf trockensten, sterilsten Standorten, an der Ostküste des Adriatischen Meeres auch auf Sand. (Blau, Bosnien n. 769; Magnier, Fl. select. n. 3015; Gallier, Fl. Hercegov. n. 182; Bornmüller, It. dalm. n. 1975, 1995, 1995b; Bal- dacci, It. alban. V. n. 285, VIII. n. 32, Fl. ernagor. n. 78; Herb. Noeanum n. 67.) Nota. Omnia Synonyma f. humilis supra citata ab autoribus pro formis vel varietatibus propriis B. aristati descripta sunt. Formae tantopere habitu et magnitudine, forma magnitu- dineque phyllorum involucelli, longitudine aristae variant et tot speeiminibus intermediis con- junetae sunt, ut nullo modo separari possint. 16. B. flavicans Boiss. et Heldr. in Boiss. Diagn. ser. II. 6. (1859) 74; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 838; Haläcsy, Consp. fl. graec. I. (1901) 689. — Caulis usque 50 cm altus, fere a basi pseudodichotome furcato-ramosus, ramis quadrangulis, i elon- gatis, erecto-patentibus, remote stricteque ramulosis. Folia inferiora manifeste petio- lata, latiuscule linearia vel lineari-lanceolata vel rarius anguste spathulato-lanceolata, 3 — 5- nervia ; folia superiora sessilia, cito decrescentia, linearia, acuta vel acutissima, 3-nervia. Umbellae peduneulis 1 — 3 cm longis suffultae, 4 — 6-radiatae, radiis tenuibus, inaequali- bus, quadrangulis, curvatim patulis, usque 2^2 cm longis. Involucri phylla herbacea, anguste lanceolata usque sublinearia, sensim in apicem longum, acutissimum, cuspidatum 72 HermanD Wolff. — Ümbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. producta, margine anguste seariosa, subtiliter serrulata, 3-nervia, nervis remote et longiuscule venosis, radiis longioribus 2 — 3-plo breviora, 8 — 12 mm longa, 1 — 2 mm lata. Involucellum subglobosum, phylla ejus majuscula, eximie concava, ovali-elliptica vel ovato-oblonga vel rarius late ovata, basi parum breviterque angustata, apicem versus breviuscule acuminata, arista usque 2V2 mm longa instructa, graciliter ner- voso-venosa, nervis venisque praesertim subtus valde prominentibus, 8 — 10 mm longa, 3y4 — 4 mm lata; nervus medius utroque latere venis ± venulosis cum n. lateralibus conjunctus, nervi laterales tantum latere exteriore venas 10 — 12 sub angulo ca. 45° patulas, apice sursum arcuatas, persaepe nervum collectivum formantes emittunt. Ura- bellulae ca. 10 — 12-florae; pedicelli aequales, ovario paullo longiores. Petala obtrape- zoidea, superne umbonata, praeterea sinistrorsum dextrorsumve in dentem brevem pro- ducta, toto margine integra, lobulo inflexo subrectangulari usque ad basin petali descendente, apice ± profunde angusteque emarginato instructa, ca. 1 mm longa, 3/4 mm lata. Fructus quam in spec. praecedente major; juga manifesta, filiformia; mericarpia transverse subpentagona, dorso teretia, ca. 8/4 mm lata, 1 mm longa; pericarpium latius- culum; endospermium ad vittas leviter sulcatum, facie manifeste lateque excavatum. Sardo-pindische und griechische Zone der mittleren Mediterranprovinz, von der unteren Montanregion bis in die alpine Region aufsteigend (2200 m): Epirus, Thessalien, Aetolien, nach Haläcsy auch auf Gorfu ; blüht von Juli bis September. (Held- reich, Fl. Graec. n. 3358; Herb. Orphanides n. 3759; Sintenis, It. thessal. n. 1118, 1425; Baldacci, It. alban.-epirot. [1892] n. 1 34; Haussknecht It. graec. s. n.) Nota 1. Cl. Baldacci in Nuov. giorn. bot. ital. N. S. V. (1898) 5 (Riv. coli. bot. Alban.) var. Karglioides bis verbis describit: »differt a typo involucri phyllis duplo angustioribus ses- quilongioribus, setaceo-linearibus, nervaturis secundi ordinis anastomosantibus. Habitu omnino B. Karglii Vis., sed phyllis 3- nee 5-nerviis et involucro phyllis distat. B. apiculato valde affinis differt vix petalis subquadratis margine superiore obtuse quadridentatis lacinula retusa non divaricata biloba. c Plantam non vidi; suspicor varietatem Baldaccianam ad B. Karglii pertinere. (Baldacci, It. alban. epirotic. III. n. 311.) Nota 2. Species B. divaricato subspec. aristato arete affinis, sed imprimis involucelli phyllis valde excavato-coneavis, post anthesin florum omnino vitreo-hyalinis et nervatura gracili valde prominente semper tantopere recedit, ut eam pro specie propria describendam esse putaverim. Series 2. Mucronata Wolff. Involucelli phylla apice obtusa vel obtusiuscula , breviter mucronata, 5 — 9-nervia, nervis lateralibus saepe ante apicem desinentibus. 17. B. aleppicum Boiss. in Ann. sc. nat. 3. ser. Bot. I. (1844) 48, Fl. Orient. II. (1872) 840; Post, Fl. Syria (1896) 341. — Planta valida. Caulis crassiusculus usque 50 cm altus, divaricatim ramosus, ramis elongatis, furcato-ramulosis. Folia in- feriora manifeste petiolata, anguste lineari-lanceolata, saepe subfalcata, apicem versus longe acuminata, acuta, cuspidata, inferne 7 — 9-, superne 3-nervia, 6 — 10 cm longa, usque 5 mm lata; folia superiora sensim minora, anguste linearia, acutissima. Umbellae peduneulis rectis vel curvatis radios subaequantibus vel longioribus suffultae, 3—4- radiatae, radiis inaequalibus , filiformibus , usque 1,5 cm longis; involucri phylla 2 — 3 radios longiores subaequantia, herbacea, eximie anguste lanceolata, longe acuminata, acutissima, cuspidata, anguste albo-marginata , subtiliter serrulata, 3 — 7-nervia, nervis lateralibus exterioribus ante apicem desinentibus, latere exteriore subaveniis, ceteris utrin- que densiuscule sed parum conspicue venosis. Involucelli phylla — in sicco — aequaliter straminea vel flavida vel flavido-virescentia, semi- vel subpellucida, late ovato-rotundata vel ovata vel ovali-elliptica vel subovalia, obtusiuscula, subsubito in apicem brevissimum producta, margine toto subtiliter serrulata vel subintegra, 5 — 9-nervia, nervis omnibus utrinque vel lateralibus saepius tantum latere exteriore venis numerosis erecto-patentibus, leviter curvatis, simplieibus vel breviter ramulosis, liberis vel cum nervo proximo ana- stomosantibus instruetis. Umbellulae 6— 10-florae; pedicelli floribus subduplo breviores; detala subsemiorbicularia usque suborbicularia , canali resinifero latiusculo percursa, Bupleurum. 7 3 ca. 1 mm longa; lobulus inflexus subrectangularis usque ad basin petali descendens, eo 2 — 3-plo brevior, latere leviter, antice profunde emarginatus. Fructus maiurus non visus. — Fig. 9üf — 0. Auf Äckern, Steppen und unkultivierten trockenen Hügeln der syrischen und kleinasiatischen Zone der mittleren Mediterranprovinz, bis in die subalpine Region aufsteigend: Nordsyrien, von Aleppo nord- und ostwärts; nördliches Meso- potamien; Kurdistan. Blüht im Mai und Juni. (Aucher-Eloy, PI. d'Orient n. 3626; Kotschy, Mesopot. n. 199, 299; Montbret, Herb. d'Orient n. -1841; Herb. Noeanum n. 804; Sintenis, It. Orient, n. 908.) 18. B. Karglii (B. Kargli) Visiani, Fl. dalmat. 111. (1852) 35; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 22, t. 48 [t. 1889], f. II. (ic. haud bona); Pancic, Fl. princip. Serbiae (1874) 326. — B. longepetiolatum Weiss in Verh. zool. bot. Gesellsch. Wien XVI. (1866) 581. — B. longiradiatum Weiss in litt. 1. c. — B. aristatum var. Kargli (Vis.) Pantocz. in Verh. Ver. Nat. Heilk. Pressbg. N. F. II. Jahrg. 1 871—72 (l 874) 78. — B. Kargli var. ß. longepetiolatum (Weiss) Vis. Fl. dalm. suppl. I. (1876) 138 (in Mem. Ist. Venet. XX.). — Planta annua vel raro biennis, usque 50 cm alta, plerumque a basi, raro tantum superne ramosa, ramis imprimis inferioribus dr arcuatim adscendentibus vel patulis vel patentissimis, dz abbreviatis, vel strictis, erectis, zb elongatis et caulem haud raro subaequantibus, superioribus plerumque abbreviatis, erecto-patentibus. Folia basalia subconferta, anguste elongato-lanceolata vel -spathulata, breviter vel longiuscule acuminata, acuta vel obtusiuscula, basin versus sensim in petiolum laminam aequantem vel longiorem angustata, plerumque nervis 5 — 7, nervis singulis tenuioribus, longitudina- libus, leviter serpentinis intermixtis percursa, ca. 5 — 8 cm longa, 2 — 6 mm lata; folia caulina inferiora saepe longiora, lineari-lanceolata vel sublinearia, zb longe acumi- nata, subpetiolata, 5-nervia, superiora sensim decrescentia, saepe angustissima. Umbellae haud numerosae, pedunculis zb curvatis vel subrectis erectisque, usque 4 cm longis suffultae, 2 — 5-radiatae, radiis subaequalibus vel zb inaequalibus, capillaribus, curvatim patulis vel suberectis, 1 — 2, raro usque 3 cm longis. Involucri phylla herbacea, im- pellucida vel viridi-flavescentia, semidiaphana, oblongo-lanceolata vel lanceolata vel ovali- elliptica, breviter acuminata, cuspidata, margine anguste scarioso subtiliter serrulata, 3 — 5-nervia, nervis lateralibus externis — si nervi 5 adsunt — medio phylli desinen- tibus, radiis 2 — 4-plo breviora. Involucelli phylla margine anguste scariosa, superne vel fere a basi minute serrulata vel integra, plerumque 5-nervia, nervis lateralibus ex- ternis ante apicem desinentibus, nervo medio utrinque, nervis lateralibus tantum latere exteriore venis leviter arcuatis, sub angulo ca. 40 — 45° abeuntibus instructis. Umbellulae pauciflorae; pedicelli flores fructusque aequantes. Petala obtrapezoidea vel subsemiorbi- cularia, superne umbonata, praeterea dextrorsum et sinistrorsum in dentem manifestum producta, lobulo inflexo usque ad basin petali descendente, 2 — 3-plo angustiore, apice dilatato profunde emarginato eximie cucullata, */2 — 2A mm l°n£a> V2 mm ^a^a* Fructus atro-brunneus, a latere visus oblongo(-ellipticus), apice subito attenuatus, 13/4 — 2 mm longus; juga tenuissima, subinconspicua ; valleculae in sicco saepius subrugulosae ; meri- carpia transverse suborbicularia; vittae magnae; endospermium facie leviter excavatum. Mitteleuropa: Provinz der illyrischen Gebirgsländer, von der höheren Montanregion bis in die alpine aufsteigend , kalkstetig ; blüht im Juli, in höheren Lagen erst im August. Dalmatien, Montenegro, Albanien, Epirus (Baldacci, Halacsy); Bosnien, Hercegovina, Nordwestserbien. Tritt im ganzen Verbreitungsgebiete in zwei durch mehr oder weniger günstige Vegetationsbedingungen hervorgebrachten Formen auf. f. 1. strictum Wolff. — Unicaule vel rarius subpluricaule ; caules erecti elati, plerumque a medio ramosi, ramis longissimis, stricte erectis vel erecto-patentibus, cau- lem saepe longitudine aequantibus, longe ramulosis. Folia zb erecta, elongata, latiuscula. (Gallier, PI. hercegov. n. 181; Baldacci, Fl, ernagor. n. 67, 79, 110, omn. ex pte. ; It. alban. V. n. 119, VII. n. 121, VIII. n. 99, 127 ex pte., IX. n. 99 ex pte.; Fl. exs. austro-hung. n. 2099 ex pte.) 74 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. f. 2. patulum Wolff. — Planta saepius biennis, humilior, pluricaulis vel a basi ramosa, ramis inferioribus fere humi prostratis, superioribus arcuato-patulis, omnibus caule manifeste brevioribus. Folia patula, =b abbreviata, angusta. (Blau, Bosnien n. 1830; Knapp, It. bosniac. n. 124; Fl. exs. austr.-hung. n. 2099 ex pte.; Baldacci, It. alban. VI. n. 348, VIII. n. 127 et IX. n. 99 ex pte.; Fl. ernagor. n. 67, 79, 110, omn. ex pte.; Gross, Reise Montenegro.) 4 9. B. erubescens Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 841. — Viridi-glaucescens, 30 — 40 cm altum. Caulis tenuis, inferne simplex, superne spurie dichotomo-ramosus, ramis quadrangulis, longis, strictis, erecto-patentibus, eodem modo ut caulis remote breviterque ramulosis. Folia inferiora . . . , media superioraque lineari-lanceolata , ad basin versus sensim angustata, haud manifeste petiolata, amplexicaulia, apice longe acuminata, acuta, basi 9 — J3-J apice 3-nervia, 5 — 10 cm longa, 3 — 5 mm lata; folia caulina suprema rameaque sensim minora, anguste linearia, acutissima. Umbellae peduneulo stricto, erecto, quadrangulo, usque 6 cm longo suffultae, 2 — 3-radiatae, radiis strictis, erectis, subfiliformibus, inaequalibus, usque 3 cm longis; involucri phylla 2 — 3, lineari-lanceolata, cuspidato-acuminata , radiis longioribus 5 — 10-plo breviora. Involucelli phylla flavida, semipellucida, abrupte breviterque acuminata, manifeste cuspidato-mucronulata, 5 — 9- nervia, nervis zb longe denseque venosis, n. lateralibus externis ante apicem desinentibus ; umbellulae 8 — 10-florae; pedicelli flores subaequantes. Petala obtrapezoidea, ca. 1mm longa, lobulo inflexo brevi, apice bidenticulato instrueta. Fructus non visus. Kleinasiatische Zone der mittleren Mediterranprovinz; bisher nur aus Lycien bekannt: Elmalu, auf trockenen Hügeln; blüht im Juni (Bourgeau, PL Syriae s.'n.). 20. B. pulchellum Boiss. et Heldr. in Boiss. Diagn. ser. I. 10. (1849) 27; Boiss. Fl. Orient. IL (1872) 841. — Planta gracilis, usque 40 cm alta. Caulis tenuis, remote pseudodichotome-ramosus , ramis tenuibus, ± elongatis, erecto-patentibus, breviter stricteque ramulosis. Folia inferiora subgraminea, flaeeida, late linearia vel lineari-lanceo- lata, sensim in petiolum laminam subaequantem angustata, apice obtusiuscula vel breviter acuminata, 3 — 5-nervia; folia superiora anguste linearia, cito minora. Umbellae pe- duneulo quadrangulo y2 — * cm longo suffultae, 2 — 3-radiatae, radiis filiformibus, inaequalibus, y2 — * cm longis; involucri phylla 2 — 3 foliis summis simillima, radiis 2 — 3-plo breviora, herbacea, lineari-lanceolata, cuspidata, ± late albo-marginata, obsolete serrulatä, 3-nervia, nervo medio remote breviterque venoso cum nervis lateralibus latere exteriore subaveniis =b anastomosante. Involucelli phylla (in sicco) flavido-viridia, semipellucida, ovato-rotundata vel subovalia vel late oblanceolata, breviter acuminata, 3 — 5-nervia, nervis omnibus zb venosis, lateralibus cum n. medio superne conjunetis, 3 — 4, raro 5 mm longa, 13/4 — 21/4 mm lata. Umbellulae paueiflorae; pedicelli flores aequantes; petala subobtriangularia vel semiorbicularia, lobulo inflexo subquadrato di- midio quam petalum breviore, apice profunde emarginato instrueta, ca. 0,5 mm longa. Fructus maturus non visus. Kleinasiatische Zone der mittleren Mediterranprovinz: bis jetzt nur aus Pamphylien bekannt »in rupestribus ad Kourmala prope Adalia«; blüht im April. (Heldreich, Pamphylien (1845) n. 577.) 21. B. capillare Boiss. et Heldr. in Boiss. Diagn. ser. IL 2. (1859) 82; Boiss. Fl. Orient. IL (1872) 841; Haläcsy, Consp. fl. graec. I. (1901) 691. — Gracile, usque 75 cm altum. Caulis tenuis, a basi bifurcato-ramosus , ramis valde elongatis, erectis vel erecto-patentibus, tenuibus, quadrangulis, pseudodichotomo-ramulosis, ramulis remotis, subfiliformibus. Folia basalia..., caulina inferiora linearia, acuminata, 3 — 7-nervia, nervis primariis n. aliis singulis longitudinalibus, tenuioribus, leviter flexuosis intermixtis, usque 6 cm longa, 1,5 — 2 mm lata; folia superiora cito decrescentia, summa rameaque subsetacea. Umbellae (umbellulae) peduneulis filiformibus, quadrangulis, usque 7 cm longis suffultae; involucri phylla (in sicco) straminea, anguste lanceolata, apice breviter acuminata, mucronulato-cuspidata, margine latissime scarioso integra, 3 — 5-nervia, nervis dilatatis, flavidis vel brunneo-llavidis, lateralibus externis in medio phylli desinentibus, 3 — 4 mm longa, radio (unico) 2 — 3-plo longiora. Involucellum sub anthesi obverse Bupleurum. 75 campanulatum, phyllis 5 — 8 mm longis, 2,5 — 3 mm latis. Umbellula 8 — 1 0-flora, floribus inaequaliter pedicellatis ; petala obtrapezoidea vel subsemiorbicularia, lobulo inflexo lato, subquadrato, apice dilatato obsolete denticulato instructa. Fructus a latere visus ovalis, ca. I^mm longus, ca. 1 mm latus; stylopodium angustum; styli brevissimi, reflexi; juga tenuissima, vix conspicua; mericarpia transverse orbiculari-reniformia ; pericarpium tenue; endospermium ad commissuram leviter sed late excavatum. — Fig. 9P, Q. Griechische Zone der mittleren Mediterranprovinz: bisher nur vom Parnass bekannt, wo die Art bis zu einer Höhe von ca. 2 300 m vorkommt; blüht von Juli bis September. (Heldreich, Herb, graec. norm. n. 19; Fl. graec. n. 2690; Orphanides, Fl. graec. n. 359. — Haussknecht, Engler, Halacsy.) Ser. 3. Fenestrata Wolff. Involucri phylla e basi anguste ovata sensim longissime acuminata, apice sub- pungenti-acutissima, 3 — 5-nervia, nervis plane eveniis vel venis dtz numerosis rectis vel apice deorsum curvatis instructis, inter nervös venasque vitreo- vel subimpellucido-fene- strata. Umbellae subsessiles vel dz manifeste pedunculatae. Vittae conspicuae vel zb obliteratae. 22. B. Fontanesii Guss. Ind. sem. hört. Boccadifalco (1825) 3 (nomen solum), Prodr. fl. sicul. (1827) 313 (ex Gussone ipso); Caruel in Parlat. Fl. ital. VIII. (1889) 417; Halacsy, Gonsp. fl. graec. I. (1901) 690. — B. odontites L. Spec. pl. ed. 1. (1753) 237 expte.; Jacq. Hort. bot. vindob. III. (1776) 47 excl. syn. plur., t. 91; Desf. Fl. atlant. I. (1798) 229 excl. syn.; Reichb. Icon. bot. II. (1824) 68, t. 177. f. 310; Guss. PI. rar. (1826) 112, t. XXII, Syn. fl. sicul. I. (1842) 308; DG. Prodr. IV. (1830) 129; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 145; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 23, t. 47 [t. 1885], f. I.; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 839; Velen. Fl. bulgar. (1891) 226; Post. Fl. Syria (1896) 340. — Odontites luteola Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (1820) 3 80 ex. pte. — B. Odontites e. B. Linnaeanum Ces. in Linnaea XI. (1837) 316. — B. longipedieellatum St. Lag. in Ann. Soc. bot. Lyon XVII. (1891) 54. — B. Odontites var. Fontanesii (Guss.) Fiori et Paol. Ic. fl. ital. V. (1899) f. 2254. — Herb. Willdenow n. 5658. 1. [B. Odontites). — Laete viride. Gaulis validus, divaricatim pseudodichotomo-ramosus, ramis plerumque db elongatis, quadrangulis, patule ramulosis. Folia, imprimis inferiora, subgraminea, basalia subcon- ferta, anguste linearia vel lineari-lanceolata, saepe subfalcata, basin versus ut in petiolum angustata vel manifeste petiolata, ad apicem versus longe acuminata, acuta, 3 — 5- nervia, usque 20 cm longa, usque 5 mm lata; folia caulina superiora similia, sessilia, sensim minora, plerumque 3-nervia. Umbellae breviter vel rb longe pedunculatae, pedunculo subquadrangulo, ad angulos subalato, apice subclavato-incrassato, 5 — 7-radia- tae, radiis sub anthesi fere semper do divaricatis, rarissime contractis (var. condensatum Post) inaequalibus, tenuibus, angulosis, superne ad angulos scabriusculis , majoribus 2 — 3 cm longis; involucri phylla 5 — 6, aequilonga, lanceolata, longissime aequaliter acuminata, acutissima, basi parum angustata, radios longiores subaequantia vel rarius eis breviora vel rarissime eos superantia, 3 — 5-nervia, nervis subtus scabriusculis, nervo medio venis subnumerosis sub angulo 35 — 40° abeuntibus, inferne rectis, superne breviter vel vix deorsum arcuatis, venis brevibus subrectis intermixtis, cum nervis lateralibus latere exteriore plerumque aveniis vel rarius parce breviterque venosis vel pinnato-venosis anastomosante, secus nervös venasque anguste viridi-flavescentia, ceterum zb vitreo-hyalina, apice ex flavido viridia. Involucelli phylla sub anthesi patentia, rarissime contracta, umbellulas 8 — 1 2-floras 2 — 3-plo superantia, quo ad form am et colorem et nervaturam eis involucri simillima, minora, ad basin magis angustatam brevissime connata, inter nervös gracilius venosos manifestius hyalino-diaphana, margine =b late scarioso minute serrulata, usque 18 mm longa, usque 3*/2 mm lata. Pedicelli filiformes valde in- aequales, floribus fructibusque 2 — 5-plo longiores; petala subsemiorbicularia vel late obtriangulari-rotundata , nervo prominente dorso subcarinata, superne intrusa, lobulo 76 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. inflexo lato, fere usque ad basin petali descendente vel breviore, latere et apice pro- funde emarginato instructa, ca. 3/4 mm longa, 2/3 mm lata. Fructus parvus ovoideo- ellipticus, ca. 1 mm longus, V2 — 2/3 mm ^atusj juga filiformia, subinconspicua; mericarpia dorso valde tereti-convexa, facie subplana, transverse semiteretia vel reniformi-rotundala; endospermium ad commissuram profunde lateque excavatum; vittae plane obliteratae. — Fig. 9 R—T. Auf Äckern, Brachen, wüsten unkultivierten Orten, auf Steppen, von der Ebene bis in die Montanregion aufsteigend. Armenisch-iranische, mittlere, ligurisch- tyrrhenische und südwestliche Mediterranprovinz: verbreitet durch ganz Kleinasien, östlich bis Persien und Mesopotamien; Syrien und Palästina; Griechenland; Thracien, Macedonien, erreicht in Südbulgarien die Nordost- grenze der Verbreitung; nach Visiani in Dalmatien (Insel Lesina); südlichstes Italien, Sicilien, Sardinien; Tunis und Algier; nach Ball zweifelhaft für Marokko, nach Lange sehr zweifelhaft für Spanien, nach Willkomm in Navarra und Südaragonien ; eingebürgert in Südfrankreich bei Marseille und in Norditalien bei Genua; außerdem vorübergehend an vielen Orten Mitteleuropas und sehr selten auch in Nordamerika; blüht im Mai und Juni. (Aucher-Eloy, Herb. d'Or. n. 3621; Balansa, PI. d'Or. n. 560; Sintenis, It. trojan. n. 679; Siehe, It. cilic. (1895/6) n. 198, 418; Blanche, Herb. Syr. n. 67, 622; Ehrenberg, Syrien n. 263; Gaillardot, Libanon n. 933 bis, ter, 953; Kotschy, Syrien n. 208; Bornmüller, It. syriac. n. 633, 634, 635, 635b; Bourgeau, PI. Rhod. n. 67, 152', Heldreich, Herb. norm, graec. n. 1146; Herb. Noeanum n. 241, 242; Huter, Porta et Rigo', It. ital. III. n. 182; Todaro, Fl. sicul. n. 14; Ross, Herb, sicul. n. 339; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 3097.) Nota \. Species caule elatiore vel humiliore, zfc ramoso, foliis latioribus vel angustiori- bus, involucri phyllis radios aequantibus vel eis brevioribus vel etiam longioribus, involueelli phyllis latiuscule vel anguste lineari-lanceolatis, 3-nerviis, nervis lateralibus aveniis vel zfc venosis et venis confluentibus utroque latere nervum collectivum formantibus itaque phyllis 5-nerviis adeo variat, ut formae distinctae describi non possint. Nota 2. B. odontites var. condensatum Post 1. c. (»Umbels and umbellets half as large as in type, more densely clustered. Bracts of involucels lanceolate«) certe nil nisi planta e solo sterilissimo enata, radiis involucri involucellique phyllis jam sub anthesi florum zfc contractis. No^a 3. B. graminifolium Salisb. Prodr. stirp. hört. Chap. (1796) 1 60 (nomen nudum), quod cl. autor pro synonymo B. odontites L. habuit, ad B. Fontanesii pertinere videtur. Nota 4. B. odontites ß. opacum Arcang. Comp. fl. ital. ed. \. (4 882) 268 mihi plane dubium remansit. Gl. autor ut videtur B. Fontanesii cum B. opaco confudit. 23. B. nodiflorum Smith in Sibth. et Smith, Fl. graec. prodr. I. (1806) 177; Fl. graec. II. (1819) 54, t. 260 (eadem icon reiterata in Engl, et Prantl, Nat. Pflzfam. III. -8. (1898) 67. f. 13); Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1820) 373;DG. Prodr. IV. (1830) 129; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 99, t. 208,[t. 2049], f. I; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 840; Krause in Sturms Deutschi. Flora ed. 2. XII. (1904) 89, f. 13 (Selinum juncoides Krause). — B. nanum Polr et in Lam. Encycl. method. Bot. Suppl. I. (1810) 750. — B. proliferum Delile Fl. d'Egypte, Expl. des planches (1813) 61, t. 22. f. 2. — B. mareotieum Delile ex DG. 1. c. — B. minimum Glarke, Trav. var. countr. II. (1813 — 16) 644, ex Ind. kew. — Caulis plerumque brevissimus, rarius usque 20 cm longus, angulosus vel zb complanato-alatus , repetite spurie bi-vel raro tri-furcato-ramosus, ramis erecto-patentibus vel divaricatim patentissimis, zb elongatis vel rarius zb abbreviatis, parce breviterque ramulosis. Folia (caulina) inferiora sub- conferta, spathulata vel anguste oblanceolato-linearia, apice zb obtusa, basin versus sensim in petiolum lamina zb aequilongum angustata, 3 — 5-nervia, nervis subtus ob- solete, supra manifestius venosis, nervis aliis singulis, longitudinalibus, multo tenuioribus, leviter serpentinis intermixtis, margine scarioso subtiliter serrulata, ca. usque 8, raro usque 15 cm longa, 3 — 5 mm lata; folia cetera sessilia, inferioribus subconformia vel zb linearia, angustissima, acuminata, subopposita vel ramea superiora alterna, sensim decrescentia vel media haud raro valde elongata, usque 40 cm longa, 4—5 mm lata. Umbellae axim quemcunque primarium terminantes subsessiles, laterales zb manifeste Bupleurum. 77 pedunculatae et foliis suffulcientibus \ — 2 persaepe suboppositis dz longe superatae, omnes 5 — 7-radiatae, radiis alato-angulosis vel subcompressis, crassiusculis, usque \ cm longis; involucri phylla 3 — 5, inaequalia, anguste lanceolata, longe acuminata, acutissima, cuspidata, margine late scariosa, 3-nervia, inter nervös tb herbacea vel db pellucida, usque \% mm longa, usque 2V2 mm ^a^a- Involucelli phylla sub- aequilonga, sub anthesi stellatim patentia, demum contracta, anguste ovato-lanceolata, sensim longeque acuminata, subpungenti-acutissima, basi vix angustata, margine late Fig. 10. A Bupleurum nodiflorum Smith, Habitus; b umbella terminalis. — J5, OB. ranun- culoides L. Umbellulae. (Icon secundum Nat, Pflzfam. reiterata.) membranaceo minutissime serrulata vel integra, nervis subtus scabridis tricarinata, nervo medio apice tantum parce breviterque venoso, lateralibus omnino aveniis, 8 — 10 mm longa, 3 — 3 72 mm lata- Umbellulae 8 — \ 0-florae involucello duplo vel subtriplo superatae; pedicelli floribus multo breviores; petala angusta, obtrapezoidea, superne umbonata, lobulo inflexo angusto fere usque ad basin petali descendente, antice bi- denticulato vel crenulato instructa, vix 0,5 mm longa. Fructus oblongus, atro-brunneus, 78 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. ca. 2 mm longus; jugatenuissimaalbicantia; mericarpia transverse semiteretia vel reniformi- rotundata; pericarpium tenue; vittae magnae; endospermium facie profunde excavatum. — Fig. 10 A Auf Äckern und Steppen, an felsigen Abhängen, kalkhold; mittlere und süd- östliche Mediterranprovinz: Syrien und Palästina, hier bis in die subalpine Region aufsteigend; erreicht auf Cypern die Nordgrenze seiner Verbreitung; Unterägypten und von dort westlich bis in die Marmarica; blüht von März bis Juni. (Montbret, Herb. d'Orient n. ^ 696; Aucher-Eloy, PI. d'Orient n. 3628, 3632; Kotschy, It. alepp.-kurd. n. 209; It. syriac. n. 6H; Blanche, Syrien n. 68; Unger, It. syriac. n. 321 ; Pichler, Syrien n. 81; Bornmüller, It. syriac. n. 627 — 632, 630b; Le- tourneux, PI. aegypt. n. 65.) 24. B. brevicaule Schlechtd. in Linnaea XVII. (1843) 124; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 840; Post, Fl. Syria (1896) 341. — B. scdbrum Griseb. Spicil. fl. rumel. et bithyn. I. (1843) 348, in obs.. — B. Aucheri Boiss. in Ann. sc. nat. 3. ser. Bot. I. (1844) 148. — Gaulis brevis vel subnullus, usque ad bifurcationem primariam 1 — 5, raro usque 10 cm longus, anguloso-striatus, repetite spurie bi- vel rarius tri- furcato-ramosus, ramis angulosis, zb elongatis, subarcuatim patentibus vel ± erectis, ramulosis. Folia inferiora linearia vel lanceolato-linearia, saepe subfalcata, ± acumi- nata, margine anguste scarioso minute serrulata, inferne 5 — 7-, superne 3-nervia, 4 — 8 cm longa, 2 — 3 mm lata; folia superiora ad ramos ramulosve subopposita simulque umbellas suffulcientia cito decrescentia. Umbellae aliae axim quemcunque primarium terminantes in pseudodichotomiis subsessiles, aliae ramos ramulosve terminantes pedunculatae, omnes 4 — 5-radiatae, radiis valde inaequalibus, crassiusculis, apice subclavatis, majori- bus usque 2 cm longis. Involucri phylla 5 — 7, subaequilonga, radios longiores ± aequantia, foliis umbellas suffulcientibus conformia, herbacea, lanceolata, longe acuminata, acutissima, cuspidata, margine serrulata, 3 — 5-nervia, nervo medio utroque latere, late- ralibus tantum extrorsum densiuscule venosis. Involucelli phylla sub anthesi stellatim patentia, opaco-vitrea, semipellucida, demum valde contracta, indurata, impellucida, margine anguste scarioso subtiliter serrulata, 3 — 5-nervia, nervis lateralibus =b manifeste marginantibus latere exteriore plerumque aveniis, 8 — 12 mm longa, 2 — 3 mm lata. Umbellujae 8 — 1 0-florae, floribus valde inaequaliter pedicellatis ; petala obtrapezoideo- rotundata, lobulo inflexo subquadrato dimidio breviore, apice subcrenulato vel obsolete denticulato instructa, ca. 1mm longa, antice ca. 1 1/2 mm lata. Fructus elliptico-ob- longus, ca. 2y4 mm longus, 1 y2 — \*/4 mm latus, stylopodio horizontaliter parum superatus; juga filiformia subinconspicua ; mericarpia transverse subreniformia; peri- carpium tenue; endospermium facie commissurali leviter lateque excavatum; vittae magnae. Auf Feldern, Steppen, an trockenen, steinigen Hügeln und Abhängen in der klein- asiatischen und syrischen Zone der mittleren Mediterranprovinz, bis in die montane Region aufsteigend : Nord-Mesopotamien, Syrien, Palästina; blüht im Mai. (Kotschy, PI. alepp.-kurdic. n. 214; Blanche, Goelesyria n. 715; Gaillardot, Orient, n. 1841; Haussknecht, Syria bor. n. 689; Aucher-Eloy, PI. d'Orient n. 3628, 3632*, Bornmüller, It. syriac. n. 636.) Nota. Involucelli phylla sec. cl. Schlechtendal 3-nervia, sec. cl. Boissier 5-nervia, re vera autem 3 — 5-nervia sunt. Subsect. 2. Juncea Briq. Sect. 3. Nervosa Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (184 8) 719 ex pte.. — § 3. Oraminea Boiss. Fl. orient. II. (1872) 835 ex pte. — Sect. III. Nervosa Godr. Subsect. Annuellcs Timb.-Lagr. in Mem. Acad. Toulouse 8. ser. IV. 1. sem. (1882) 138. — Sect. III. Eubupleura Subsect. 2. Juncea Briq. Monogr. (1897) 52, 97. — Sect. IV. Plurinervia Subsect. II. Juncea (Briq.) Rouy et Garn, in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 330. — § V. Agostana b. Juncopleurum O. Ktze. in Post et O. Ktze. Lex. gen. phan. (1904) 84, — Folia angusta, ± linearia, saepe graminea, 3 — 11-, raro Bupleurum. 79 usque 1 9-nervia, nervis subparallelis vix vel manifestius venosis. Involucelli (et involucri) phylla herbacea, plana, linearia usque lanceolato-linearia, acuta vel acutissima, zb con- spicue 3-nervia. Fructus plerumque parvus raro majusculus; juga filiformia, valleculae laeves; vittae in unaquaque vallecula i— 3( — 4), ad commissuram 2 — 8. — Plantae annuae, elatae, ramosae. Species 16, per aream mediterraneam fere totam et per partem Europae centralis magnam divulgatae. A. Petala laevia et integra. a. Umbellae terminales et laterales bene evolutae. a. Fructus majusculus, 6 — 7 mm longus; vittae in fruclu maturo plane obliteratae 25. B. jimceuw. (i. Fructus minor, 2 — 3,5 mm longus; vittae semper con- spicuae, valleculares singulae usque ternae (quaternae), commissurales 2 — 6. I. Umbellae terminales 4 — 1 2-, laterales 3 — 6-radiatae. 1 . Folia superiora linearia, basi numquam dilatata. * Umbellae 4 — 9-radiatae , radiis inaequalibus, longioribus usque 6 cm longis vel omnibus valde abbreviatis et subaequalibus. Fructus e basi cordata latiuscule ovoideus vel late ellip- ticus, nitidus atro-brunneus vel raro pruinosus ; juga filiformia; involucellum umbellulas fructi- feras semper manifeste superans 26. B. commutatum. ** Radii 4 — 6, aequilongi, abbreviati; involucel- lum umbellulas fructiferas subsuperans ; fructus (haud plane maturus) apice valde truncatus. Species adhuc tantum ex monte Libano et ex Paphlagonia nota 27. B. libanoticum. *** Radii (3 — )4 — 5, valde inaequales, usque 1 y2 cm longi ; involucellum umbellulas fructi- feras subaequans; fructus parvus ovoideus, 2 — 2V2 mm longus. Species Asiae minoris boreali- orientalis et Armeniae et Rossiae australis 28. B. brachiatum. **** Radii 8 — 12, subaequilongi ; involucellum um- bellulas multifloras subaequans; fructus prui- nosus, lineari-prismaticus, profunde sulcatus; juga crassa 29. B. kurdicum. ***** Umbellae 4 — 7-radiatae, radiis valde inaequa- libus vel subaequalibus; fructus ± prisma- ticus, profunde sulcatus et argute jugatus, raro ovoideus vel ovoideo-prismaticus , non sulcatus et jugis parum prominentibus . . . 30. B. Gerardii. 2. Folia caulina (media et) superiora e basi ovato- dilatata amplexicauli anguste lanceolata, sub- caudatim acuminata; fructus prismaticus, sul- catus, argute jugatus 31. B. trichopodum. H. Umbellae terminales 2-, raro 3-radiatae; radii fili- formes. 1 . Folia caulina media superioraque anguste lineari- lanceolata vel linearia, usque 4 mm lata, basin versus sensim angustata. * Umbellulae laxiflorae phyllis anguste linearibus §0 Hermann WolfT. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. longiuscule acuminatis sub anthesi manifeste superatae; planta viridis 32. B. Boissieri. ** Involucelli phylla lanceolata, breviter acumi- nata, umbellulis densifloris sub anthesi dimidio, postea 2 — 3-plo breviora; planta glauca . . 33. B. Postii, 2. Folia caulina media superioraque oblongo-linearia, usque 1 5 mm lata, basin versus eximie cuneato- angustata, paulo supra basin dilatatam augustis- sima; species adhuc tantum e Persia boreali nota 34. B. Wolffianum. III. Umbellae 1 — 2, rarissime 3-radiatae, radiis valde inaequalibus, filiformibus vel capillaribus ; umbellulae minimae, 1 ^ — 2 mm latae; involucelli phylla seta- cea, umbellulis floriferis breviora 35. B. setaceum. b. Umbellae laterales zfc depauperatae, breviter pedunculatae, brevissime 1 — 3-radiatae, umbellulis paucifloris; haud raro umbellarum loco ramuli abbreviati, fasciculato-foliosi obvii. a. Rami superne et ramuli plerumque a basi usque ad apicem rb manifeste infracto-flexuosi ; umbellae late- rales nullae, perraro obviae, 1 — 2( — 6)-radiatae^ petala flavida. I. Fructus usque 3^2 mm longus, subprismaticus, profunde sulcatus 36. B. Koechelii. II. Fructus ca. 2 mm longus, ovoideus vel ovoideo- globosus, haud sulcatus 37. B. cappadocicum. ß. Umbellae laterales dz depauperatae semper obviae, ramis ramulisque numquam infracte flexuosis rb ad- pressae, raro pedunculis patulis suffultae. Petala rubi- cundo-viridia 38. B. affine. B. Petala extrinsecus papilluloso-exasperata, margine zb minute lacerato-denticulata. a. Umbellae terminales 2 — 3-, laterales plerumque 1 — 2- radiatae; umbellulae 4 — 6-florae 39. B. asperuloides. b. Umbellae omnes semper uniradiatae; umbellulae \ — 3- florae 40. B. subuniflorum. 25. B. junceum L. Spec. pl. ed. 2. (1762) 343 excl. syn. Gerardii; Lam. et DC. Fl. franc. ed. 3. IV. (1805) 351; Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1 820) 371 excl. ß. ety.; Sauter in Flora IX. (1826) 178; DG. Prodr. IV. (1830) 128; Reichb. Iconogr. bot. II. (1824) 57, t. 166, f. 297; Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed. 1. (1837) 289; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 143; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 722; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 22, t. 42 [t. 1883], f. II.; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 843; Lange in Willk. et Lange, Prodr. Fl. hisp. III. (1874) 72; Timb.-Lagr. in Mem. Acad. Toulouse ser. 8. IV. 1. sem. .(l 882) 138; Caruel in Parlat. Fl. ital. VIII. (1889) 407; Wettst. in Bibl. bot. V. Heft 26. (1892) 52, t. III, f. 20 — 22, 32; Schmalh. Fl. ssred. i ju2n. Ross. I. (1895) 390, an ex parte?; Briq. Monogr. (1897) 97; Rouy et Gam. in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 331; Halacsy, Consp. fl. graec. I. (1901) 691; Burnat, Fl. alp. marit. IV. (1906) 119. — B. juncewn ß. Lam. Encycl. method. Bot. I. (1783) 519. — Isophylkim junceum Iloffm. Gen. umbell. ed. 2. (1 81 6) 1 15. — B. trifidum Ten. Prodr. fl. napol. (1811 — 1815) pg. XVIII; Fl. napol. III. (1824—29) 272, Ic II. t. 226 (planta macra); DG. Prodr. IV. (1830) 132. — B. Oerardi Sadl. Fl. com. pesth. ed. 1. I. (1825) 205 sec. descript. (fructibus omn. indigen. maximis). — B. badium Roch, et Lang, Gat. ex Reichb. pat. Bupleurum. §j I. c. — B. affine Godr. 1. c, saltem quoad pl. Riss.; Rouy et Garn. 1. c. quoad syn. et loc. gall. — Tenorea juncea (L.) Bub. Fl. pyr. II. (1900) 366. — B. annuum angusti- folium Moris. Hist. pl. oxon. III. (1699) Sect. IX., t. 12, ser. inf. flg. med. — Herb. Willdenow n. 5643, 2. — Laete viride, rarissime glaucescenti-viride. Caulis erectus, elatus, usque sesquimetralis, crassus, subeburneus vel viridi-purpurascens , teres, sub- tiliter striatus, late fistulosus, inferne plerumque simplex, a medio vel superne ramosus vel ramosissimus, ramis zfc elongatis vel rarius dz abbreviatis, erecto-patentibus, tenui- bus, dense vel remote ramulosis. Folia — imprimis inferiora — eximie graminea, flaccida vel subfirma, saepe subfalcata, anguste usque latiuscule linearia, basi subito angustata, vagina brevi amplexicaulia, apicem versus longe acuminata, acutissima, basi usque 19-, apice 3( — 5)-nervia, subtus nervo medio quam nervi laterales multo crassiore manifeste carinata, basalia 10 — 20 cm longa, 3 — 12 mm lata, media saepe majora, suffulcientia ramos subaequantia vel saepius breviora. Umbellae pedunculis strictis ple- rumque brevibus suffultae, terminales 3-, rarissime 4 — 5-, laterales 2 — 3-radiatae, radiis inaequalibus, tenuibus, quadrangulis , 1 — 6 cm longis; involucri phylla inaequalia, an- guste lineari-lanceolata, longe acuminata, acutissima, cuspidata, rarissime subovato- lanceolata, abrupte breviter acuminata, 3 — 5-nervia, radiis usque 1 0-plo breviora, per- raro eos subaequantia. Involucelli phylla eis involucri simillima, minora, umbellulas 5 — 6-floras sub anthesi longitudine zb superantia vel rarius tantum subaequantia, fructi- feris parum vel usque dimidio breviora et ultra; pedicelli floribus aequilongi, fructibus 3 — 4-plo breviores; petala aurea, late obtrapezoidea, lobulo inflexo lato, subquadrato quam petalum triente vel dimidio breviore, latere emarginato, apice obtuso vel obsolete 2 — 4-denticulato instructa, ca. 1 mm lata, 2/s — 3/4 mm longa. Fructus plane maturus semper nigricans vel niger, immaturus badius [B. badium Roch, et Lang. 1. c.) elliptico- oblongus vel oblongo-prismaticus , subsulcatus; juga manifesta, filiformia; mericarpia transverse pentagono-stellata, ad commissuram latam plana. — Fig. 12 D. In Gebüschen, lichten Wäldern, an Wegen, in Weingärten, auf Triften, von der Ebene bis in die höhere Montanregion aufsteigend; kalkhold (kalkstetig?). Mittlere, ligurisch-tyrrhenische und iberische Mediterranprovinz, süd- östliches, südliches und südwestliches mitteleuropäisches Gebiet: nordwest- liches Kleinasien, hier bisher nur aus Bithynien bekannt; Epirus, Thessalien, scheint in Mittel- und Südgriechenland zu fehlen; verbreitet sich von Thracien und Macedonien bis zur Donau und nördlich derselben durch Rumänien, Siebenbürgen und Ungarn bis Niederösterreich, wo die Art in der Gegend von Wien ihre Nordwestgrenze erreicht, einerseits und durch die westliche Balkanhalbinsel bis in das österreichische Littorale andererseits; östlich erstreckt sich das Areal nach Besser und Schmalhausen bis zur Krim und nach Schmalhausen bis in das Kaukasus-Gebiet. Mittel- und Süditalien, Sicilien; fehlt auf Sardinien und Corsika; südliches und südöstliches Frankreich, hier nördlich bis Savoien, dringt im Rhönethale bis Lyon und nordwestlich bis in die Auvergne (Gantal) vor; iberische Halbinsel: Pyrenäen, südwärts bis Aragonien und Cata- lonien, überschreitet das kastilische Scheidegebirge nicht; sehr zweifelhaft für Portugal. Blüht in den südlichen Gebietsteilen schon im Mai, in den anderen von Ende Juni bis September. Hier und da eingeschleppt und zuweilen eingebürgert. Tritt in 2, im allgemeinen wohl voneinander zu trennenden, aber durch Übergänge miteinander verbundenen Varietäten (oder nur Formen?) auf, von denen die erste meist schattige, etwas feuchte Standorte bewohnt, während die zweite vorzugsweise auf trockenen, sonnigen Standorten vorkommt. Notai Specimina a cl. C. Koch olim in montibus caucasicis (Grusia) collecta nunc in Herb. Berolinensi asservata schedula nomine B. juncei inscripta, re vera ad B. tenuissimum subspec. gracile pertinent; plantae ab eodera autore in peninsula taurica collectae etiam nomine B. juncei laudatae B. asperuloides Heldr. sistunt. Var. a. Wettsteinianum WohT — ? B. junceum subspec. Gerardü (Jacq.) Wettst. 1. c. 51, in adnot. (sec. cl. Wettstein typus mediterraneus). — Caulis usque 1,5 m altus, validus, ramosus vel ramosissimus. Folia plerumque rb elongata, raro abbreviata, A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogauia) 228. 6 g2 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 10 — 20 cm longa, 5-12 mm lata. Umbellae terminales 3-, raro 4-, rarissime 5- radiatae; involucri phylla lineari-lanceolata, =b longe acuminata, acutissima, radiis longioribus subdimidio vel ultra breviora. Involucelli phylla flores ziz haud raro usque dimidio, fructus parum superantia vel rarius breviora. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Art. Sintenis, It. Orient, n. 1844, It. thessal. n. 1003 ex pte.; Herb. Orphanides n. 3190; Orphanides, Fl. graec. n. 898; Wagner, PI. Kumel. or. n. 65, 67; Gebr. Sintenis, Dobrudscha n. 473b, 619; Fl. austro-hung. n. 2101; Wawra, Fl. medit. n. 447; Viviani, Dalmat. n. 169; Gallier, PI. Hercegov. n. 266; Blau, Bosnien n. 671; Reichenbach, Fl. germ. n. 72, 344; Soc. dauph. n. 1648, bis, ter; Schultz, Herb. norm. n. 65; Reliq. Maillean. n. 1163; Magnier, Fl. select. n. 846; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 1884 et bis; Baenitz, Herb, europ. n. 2950 ex pte.; Bourgeau, Pyr. espagn. n. 6 1 2 ex pte. Folgende 2 Formen verdienen besondere Beachtung. f. 1 . multiflorum Velen. — B. junceum var. multiflorum Velen. Fl. bulgar. (1891) 224. — Divaricatim ramosissimum, ramis valde ramulosis. Umbellae numerosissimae, radiis saepius 4, abbreviatis, subaequalibus, involucro subaequilongis. Albanien (Baldacci, It. alban. II. n. 172, VIII. n. 33; Bosnien (Knapp, It. bosniac. n. 130); Niederösterreich (Koväts, PI. rar. imp. Austr. n. 192, 238); Pyrenäen (Bourgeau, Pyr. espagn. n. 612 ex pte.); wahrscheinlich weiter verbreitet. f. 2. Dingleri Wolff. — Umbellae fere omnes 4 — 5-radiatae, radiis subaequa- libus, valde elongatis, usque 6 cm longis. Bithynien (Dingler!). Nota. Gl. Wettstein iconem Jacquinianam (Fl. austr. III. t. 256) ad B. junceum per- tinere existiruavit et secundum illam figuram cum umbcllis usque 8-radiatis delineatam sub- speciem nomine B. Qerardii salutavit. Cum mea sententia icon Jacq. vix ad B. junceum referri possit, nomen Wettsteinianum accipere nequeo. Var. ß. brachyphyllum WTolff. — ? B. jimceum subspec. B. Sadleri Wettst. 1. c. 50 in adnot., certissime excl. syn. omn. — Plerumque humilius, 40 — 6 0, rarius usque 75 cm altum, minus ramosum, ramis saepius parce breviterque ramulosis, ramulis ramis haud raro db adpressis. Folia caulina minora, 5 — 10( — 15) cm longa, 2 — 4 mm lata, raro majora, internodiis paullo longiora, superiora eis saepe breviora, suf- fulcientia ramos aequantia vel longiora. Umbellae terminales 2 — 3( — 4)-radiatae, radiis subaequalibus, abbreviatis; umbellae laterales saepe parvae, breviter pedunculatae et radiatae. Involucri et involucelli phylla dz firma, brevia, ea involucri interdum anguste ovato-lanceolata, radiis 3 — 6-plo vel — radiis brevissimis — dimidio tantum breviora, ea involucelli flores vix superantia. Scheint besonders auf der Balkanhalbinsel und in Südfrankreich verbreitet zu sein. (Sintenis, It. thessal. n. 1003 ex pte. ; Sintenis et Bornmüller, It. turcic. n. 1258; Baenitz, Herb, europ. n. 2950 ex pte.; Bourgeau, PI. div. n. 31; Soc. Sud-Est n. Hi). Von dem Typus weichen folgende beiden Formen habituell beträchtlich ab. f. 1. Rissonii (Rieh.) DG. — B. Rissoni Rieh, in litt, ex DC. Prodr. 1. c; Risso, Fl. de Nice (184 4) 214, f. 9. -.- B. junceum ß. Rissoni DG. 1. c. — B. affine Godr. 1. c. 723, Timb.-Lagr. 1. c. 139, Briq. 1. c. 101, Rouy et Fouc. 1. c. 331, omn. tantum quoad plant. Rieh. — Rami valde abbreviati, cauli subadpressi, vix ramulosi, foliis fulcrantibus multo breviores. Umbellae laterales perparvae, breviter pedunculatae et radiatae. Bisher nur in Südfrankreich bei Nizza beobachtet, wahrscheinlich auch ander- weitig. f. 2. quadridentatum (Wettst.) Wolff. — B. quadridentatum Wettst. 1. c. 48, t. III, f. 16 — 19. — Caulis subvirgatus, superne ramosus, ramis erectis, abbreviatis, vix ramulosis vel rarius ramis zh elongatis, patulis, apice breviter et adpresse ramu- losis, folia suffulcientia ramis 2 — 3-plo longiora vel eos aequantia. Umbellae omnes Bupleurum. §3 parvae, breviter pedunculatae, breviter vel brevissime 3— 4-radiatae, laterales subrace- mose ad ramulos dispositae. Involucri et involucelli phylla ovato-lanceolata. Petala lobulo inflexo apice obsolete quadridenticulato instructa. Nordalbanien: Dolnja Voda (Dörfler, Albanien n. 189!); Macedonien (Orphanides, Fl. graec. n. 898; Herb. Heldreich n. 2350; Abd-Ur-Rhaman-Nadji s. n.). Nota 1. Cl. Wettstein, qui formam quadridentatum supra descriptam pro specie pro- pria habet, assentiri non possum. Puto eam esse nil nisi formam B. juncei soli sterilis, quae primo adspectu habitu a B. junceo differt. Specimina a cl. Orphanides lecta transitum formant ad varictatem ß. typicam. Nota 2. B. Rissonii Rieh., cujus specimina origin. cum fructibus submaturis in herbariis nonnullis vidi, sine ullo dubio ad B. juneeum pertinet. B. afßne, stirps peninsulae balcanicae etc. certissime in Gallia non crescit. Plantae omnes ab autoribus galücis nomine B. afßnis laudatae ad B. juneeum vel ad B. Gerardii pertinent. Nota 3. Gl. Tenore in Syll. fl. nap. (i 830) 39 formas B juncei A. humile et B. elatum descripsit. Cum fruetus formae humilis acute costati laudati sunt, suspicor hanc formam ad B. Gerardii All. pertinere. 26. B. commutatum Boiss. et Bai. in Boiss. Diagn. sei*. II. 6. (1859) 75; Boiss. Fl. orient. II. (1872) 8 44; Pancic, Add. ad fl. princ. Serb. (188 4) 155; Velen. Fl. bulgar. (1891) 224; Wettst. in Bibl. bot. V. 26. (18 92) 52, t. III, f. 2 9 — 31, 35; Haläcsy, Gonsp. fl. graec. I. (1901) 692. — Herb. Willd. n. 5647, 4 (B. exaltatum). — Laete viride vel rarius zb manifeste glaucescens. Gaulis erectus, elatus, usque metralis, rarius humilis, a medio vel rarius jam inferne ramosus, ramis dt elongatis vel abbreviatis, patulis vel erecto-paten- libus, remote vel rarius dense ramulosis vel subsimplieibus. Folia linearia vel lineari- lanceolata, longissime acuminata, subamplexicaulia, inferiora basi 9—11-, superne 3- nervia, 10 — 20 cm longa, 3 — 6 mm lata^ superiora rameaque cito minora, 3 — 5-nervia, saepe subsetacea. Umbellae zt numerosae, perraro tantum paucae, longe stricteque pedunculatae, 4 — 7-radiatae, radiis valde inaequalibus vel subaequalibus, strictis, tenuibus, majoribus 4 — 5 cm longis ; involucri phylla 3 — 6, subaequalia, lanceolato- linearia vel sublinearia, longe acuminata, acutissima, cuspidata, manifeste 3 — 5-nervia, radiis longioribus 2 — 4-plo breviora. Involucelli phylla cum eis involucri conformia, minora, tenuia, subinconspicue nervosa vel rarius, imprimis post anthesin, subcartilagineo- incrassata et nervo medio crasso subtus carinata, umbellulas ca. 5 — 10-floras sub anthesi duplo, postea parum superantia vel raro eis breviora; pedicelli floribus duplo longiores vel eos aequantes, fructibus plerumque paullo breviores. Petala aurea, sub- semiorbicularia vel obtrapezoidea 3/4 — 1 mm longa, 1 !/4 mm lata, lobulo inflexo lato, subquadrato vel reetangulari vel late triangulari, zb dimidio breviore, apice dilatato emarginato inslructa. Fruetus nigricans vel atro-brunneus vel sordide glaueo-nigricans, oblongus vel ovoideo-subglobosus vel ovali-ellipticus, apice truncatus, 1 y4 — 2^2 mm longus; juga manifesta filiformia; mericarpia transverse forma variabili; vittae vallecu- lares singulae usque quinae, commissurales 2 — 8. — Fig. 1 2 B, G. In Weinbergen, auf Äckern und Steppen, an steinigen Abhängen und kurzbegrasten, felsigen Orten, in lichten Wäldern und in Gebüschen, bis in die höhere Montanregion aufsteigend. Mittlere Mediterranprovinz: Kleinasien, Thracien, Macedonien, Grie- chenland; südöstliches mitteleuropäisches Gebiet: illyrisches und westpontisches Gebirgsland, Provinz des Balkans und mösische Provinz, Provinz des Jaila-Gebirges, pontische Provinz: Albanien, Südost- und Süd-Serbien, Bulgarien, Ostrumelien, Rumänien (Verciorova), Ungarn, wo die Art in der Gegend von Pest die Nordwestgrenze ihrer Verbreitung erreicht; Krim, Südrussland, hier das Verbreitungsgebiet und seine Grenzen nicht sicher festzustellen; Transkaukasien? Kaukasus? Blüht im Juli und August, in Kleinasien auch schon im Juni. Var. a. typicum Wolff. — Gaulis usque metralis, raro humilis, plerumque a medio ramosus vel ramosissimus, ramis valde elongatis, patulis, longiuscule vel rarius modo parce breviterque ramulosis vel subsimplieibus. Umbellae 5 — 7- vel umb. laterales tantum 3 — 5-radiatae, radiis valde inaequalibus, majoribus 4 — 5 cm longis involucrum 3 — 4-plo longitudine superantibus. Involucelli phylla zb conspicue 3-nervia, flores zb longe, 6* g4 Hermann WolfT. — Urabelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. fructus vix superantia vel rarius breviora. Pedicelli floribus usque duplo longiores, fructus aequantes vel eis paullo longiores. Petala zb late obtrapezoideo-rotundata, lobulo inflexo lato dimidio breviore, apice profunde emarginato instructa, ca. 1 mm longa. Fructus oblongus vel ovoideo-oblongus, nigricans, ca. 2 mm longus, 1 — l1^ mm latus; mericarpia transverse pent'agono-rotundata, valleculae l( — 5)-vittat.ae, commissura 2( — 8)- vittata. Kleinasien; Balkanhalbinsel; Südrussland; Kaukasus(P). f. 1. anatolicum Wolff. — Caulis usque metralis, remote ramosus, ramis patulis, elongatis, vix ramulosis. Involucellum umbellulas floriferas parum superans. Valleculae plerumque univittatae. Kleinasien: Phrygien, Lydien (Balansa, PI. d'Or. n. 3 6, 1233 (B. gracile); Reliq. Maill. n. 481; Bornmüller, It. anat. III. n. 4595 ex pte.). f. 2. laxum Velen. — B. commutatum var. laxum Velen. Fl. bulgar. (1891) 225. — B. laxum Velen. in Österr. bot. Zeitschr. XLI. (1891) 397, Fl. bulgar. Suppl. I. (1 89 8) 13 4. — Caulis magis ramosus, ramis brevioribus, erecto-patentibus, ramulosioribus. Umbellae laterales longius pedunculatae, umb. omnes radiis strictioribus, longioribus, magis inaequalibus, majoribus usque 5 cm longis instructae. Involucelli phylla umbellulas floriferas subduplo, fructiferas manifeste superantia. Vittae valleculares singulae, com- missurales 2. B alk anhalb in sei: Bulgarien, Serbien, Albanien (Adam o viel), Macedonien^Thracien?; Phrygien (Wagner, It. Orient. II. n. 63, 65; Schultz, Herb. norm. n. 2949; Baenitz, Herb, europ. n. 8793; Herb. Orphanides n. 368 ex pte., Sintenis et Born- müller, It. turcic. n. 724; Bornmüller, It. anat. III. n. 4595 ex pte.). f. 3. Pancicii Wolff. — B. commutatum Panc. 1. c, verosim. p. pte. maj. — Caulis 3 0 — 60 cm altus, ramosissimus, ramis valde ramulosis. Folia caulina media latiuscula, usque 5 mm lata, inferioribus longiora. Umbellae numerosissimae, 5 — 6- radiatae, radiis subaequalibus vel dz inaequalibus, usque 3 cm longis; involucri phylla radiis longioribus subdimidio breviora; involucelli phylla longissime acuminata, umbellulas sub anthesi subduplo, postea manifeste superantia. Pedicelli flores aequantes vel sub- duplo longiores. Fructus latiuscule ovoideo-ellipticus, apice valde truncatus. Südserbien (Baenitz, Herb, europ. n. 1463, leg. Pancic.); Macedonien: Salonik (Herb. Orphanides n. 368 ex pte.); wahrscheinlich weiter verbreitet. f. 4. tauricum Wolff. — Humile, tantum 15 — 25 cm altum, subsimplex, apice parce breviterque ramosum. Umbellae paucae; radii stricti, inaequales, involucro 2 — 3- plo longiores. Involucellum umbellulas fructiferas manifeste superans. Pedicelli fructus ovoideo-oblongos subaequantes ; vittae valleculares 4 — 5. Kleinasien: Pontus (Bornmüller, PI. Anatol. Orient, n. 524b), Cilicien, Ab- hänge des Taurus!; Krim (Callier, Herb, rossic. n. 56, It. tauric. II. n. 97). Nota. Forma tauricum sub anthesi florum speeiminibus depauperatis B. Gerardii simil- lima et tantum fructibus maturis certe ab eo distinguenda est. Var. ß. aequiradiatum Wolff. — B. commutatum Velen. Fl. bulgar. 1. c; Haläcsy 1. c. — Gracile, 50 — 75 cm altum, ramosissimum, ramis valde elongatis, strictis, erecto-patentibus, remote stricteque ramulosis. Umbellae numerosissimae, pro specie parvae, 2 — 2,5 cm latae, 5 — 8-radiatae, radiis plerumque zt aequalibus, perraro sub- inaequalibus, filiformibus, abbreviatis, 0,5 — 1,5 cm longis; involucri phylla angustissima, saepe subsetacea, radiis 2 — 9-plo breviora; involucelli phylla setacea, acutissima, ob- solete nervosa, umbellulis floriferis vix longiora, fruetiferis distinete breviora. Flores parvi. Fructus subgloboso-ovoideus tantum 1 y4 — iy2 mm longus, pedicellum subaequans ; juga tenuissima, subinconspicua; mericarpia transverse subpentagona; vittae valleculares plerumque singulae, commissurales 2, omnes saepius =b obliteratae. Bithynien (Noe); Krim: Sebastopol (Herb. Boissier); Süd-Bulgarien: Philip- popel, Nova Mahala, Harmanli (Stribrn^, Adamovic); Südserbien: Vranja (Born- müller); Macedonien?; Griechenland (Haussknecht, Zuccarini); auf der südlichen Balkanhalbinsel wahrscheinlich weiter verbreitet. J Bupleurum. §5 Var. y. pachnospermum (Panc.) Wolff. — ? B. Oerardi Jacq. Fl. austr. III. (1775) 31, t. 256; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 22, quoad loc. cit. pest., t. 46 [t. 1887], f . I. 1—4; Kerner, Veget. Verh. östl. mittl. Ung. in Österr. bot. Zeitschr. XX. (1 870) 107 et plur. aut. hung. — B. junceum Sadl. Fl. com. pest. ed. 1.1. (1825) 204. — B. pachnospermum Panc. Fl. princip. Serb. (1874) 329 et Herb.! (B. pruinosum) ; Vclen. Fl. bulgar. (1891) 225; 4. Nachtr. Fl. Bulg. in Sitzungsb. Böhm. Gesellsch. Wissensch. Jahrg. 1894 XXIX. (1894) 15, excl. syn. Wettst., Fl. bulgar. Suppl. I. (1898) 13 4, excl. syn. Wettst. et loc. alb. et maced. — B. commu- tatum Weltst. 1. c. 52, quoad pl. hung. — ? B. junceum subspec. Oerardii Wettst. 1. c. 51, 53, tantum quoad flg. Jacq. — B. Oerardii subspec. glaucocarpum Borb. in Termesz. Füzet. XIX. (1896) 221, in adnot. — B. Oerardii y. austriacum Rouy et Cam. in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 333, quoad loc. hung. — B. glauco- carpum Borb. in sched. — Tota planta glauca vel rarius glaucescenti-viridis, rarissime subviridis, usque 50 cm alta, remote et patule ramosa. Folia latiora firmioraque quam in var. a. et ß. Umbellae terminales 4 — 5( — 6)-radiatae, radiis valde inaequalibus. Involucelli phylla lanceolato-linearia, firma, post anthesin subcartilagineo-incrassata, subtus prominenter nervosa, flores fere duplo, fructus sordidc glauco-subnigricantes, pruinosos, parum sed semper manifeste superantia. Petala dilute aurea, obtrapezoideo-rotundata lobulo inflexo eximie cucullata. Vittae magnae, valleculares singulae, commissurales 2. An steinigen, trockenen Orten, seltener in lichtem Gebüsch, bis in die Montanregion aufsteigend; auf Kalk, Trachyt und Lehm. Westmösische Provinz, östliche illy- rischeGebirgsländer,pontischeProvinz: Süd westbulgarien (P a n c i c , Ve 1 e n 0 v s k y ) ; Rilogebirge; Südostserbien (Pancic!, Petrovic!, Adamovic!); Ungarn! in der weiteren Umgebung von Pest, hier zugleich für die Art die Nord- und Westgrenze der Verbreitung erreichend. (Fl. exs. austro-hung. n. 3278, 3279; Dörfler, Herb. norm. n. 3429; Baenitz, Herb, europ. n. 8312); v. Degen [B. sparsum]). 27. B. libanoticum Boiss. et Blanche in Boiss. Diagn. ser. II. 2. (1856) 82*, Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 846; Post, Fl. Syria (1896) 324; Bornm. in Verh. zool* bot. Ges. Wien XLVIII. (1898) 591. — Glaucoviride ; caulis crectus, elatus, crassius- culus, usque 50 cm altus, a basi vel magis superne subdichotomo-ramosus, ramis dz elongatis vel abbreviatis, patentibus vel patentissimis, saepe subincurvis, breviter ramulosis. Folia linearia, longe acuminata, inferne 9-, apice 3-nervia, basalia sub anthesi jam emarcida, media superioraque usque 10 cm longa, 2 — 3 mm lata, internodiis sub- duplo longiora, summa perparva, saepe subsetacea. Umbellae pedunculis 1 — 3 cm longis suffultae, 3 — 5-radiatae, radiis strictis, inaequalibus vel subaequalibus, tenuibus, abbreviatis, 1 — 1 1/2 cm longis; involucri phylla 3 — 4, linearia vel lineari-lanceolata, longe acuminata, cuspidata, margine obsolete serrulata, in umb. terminalibus quam radii dimidio breviora, in umb. lateralibus radios aequantia. Involucelli phylla latiuscule lineari- lanceolata, subcartilaginea, subtus prominenter nervosa, umbellulas paucifloras sub- aequantia, fructiferis breviora. Pedicelli crassi, floribus breviores, fructus submaturos aequantes; petala aurea, obtrapezoideo-rotundata, lobulo inflexo subquadrato petalum longitudine subaequante, apice bidenticulato instructa, ca. 3/4 mm longa. Fructus (haud plane maturus) breviter ovoideo-prismaticus, apice subito truncatus, argute sulcatus, zb 2V2 mm longus; juga crassiuscula; vittae inaequales, valleculares ternae vel quaternae, commissurales 4 — 6. Kleinasiatische und syrische Zone der mittleren Mediterranprovinz: Paphlagonien: Kastamuni; Syrien: Libanon, hier bis in die subalpine Region auf- steigend. Blüht im Juni. Kommt in 2 durch Übergänge miteinander verbundenen Formen vor. f. 1 . laxum Bornm. 1. c. — Rami patentissimi, db abbreviati, folia fulcrantia aequantes vel rarius longiores, vix ramulosi. Radii subaequilongi. Syrien (Bornmüller, It. syriac. n. 639 ex pte.); Paphlagonien (Sintenis It. Orient, n. 5041). 86 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Fig. If. A—E Bupleurum Boissicri Post. A Habitus. B Umbella florifera. C Involucri phyllum. D Involucelli phyllum. E Potalum. — F — J B. brachiatum C. Koch. F Habitus. 0 Involucelli phyllum. H Umbella florifera. J Petalum. (Tcon. origin.) Bupleurum. §7 f. 2. strictum Bornm. 1. c. — Caulis plerumque procerior, ramosior, ramis zb elon- gatis, erecto-patentibus, longe ramulosis, folia fulcrantia longitudine multo superantibus. Radii plerumque magis inaequilongi. Syrien: Libanon (Blanche, Libanon n. 242, 3227; Bornmüller, It. syriac. n. 638, 639 ex pte.). Nota 4. Fructus maturi speciei adhuc ignoti sunt, itaque de affinitate prolis accuratiore certum dicere non possumus; forsan tantum varietas B. commutati. Nota 2. Specimina a [eL S inten is in Paphlagonia collecta {B. paphlagonieum Born- miiller in sched.) nimis juvenilia interim ad B. libanoticwn retuli; an ,forsan species propria sit, serius fructibus raaturis notis inquirendum erit. 28. B/brachiatum G. Koch apud Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 844. — Pars plantae certissime annuae superior tantum visa. Caulis teres, ut videtur usque metralis, superne infracte flexuosus, divaricatim pseudodichotomo-ramosus, ramis tenuibus, subquadrangulis, valde elongatis, usque 40 cm longis, ramulosissimis, ramulis subfiliformibus, quadrangulis. Folia caulina superiora anguste. lineari-lanceolata, longe acuminata, acuta, cuspidata, 5 — 7-nervia, folia summa caulina rameaque angustissime linearia, saepe subsetacea. Umbellae numerosae, graciles, pedunculis subfiliformibus 1 — 3 cm longis suffultae, 3 — 5-radiatae, radiis valde inaequilongis, patulis, filiformibus , quadrangulis, majoribus sub anthesi 1 — 1,5 cm longis; involucri phylla 2 — 5, anguste lineari-lanceolata, longe acuminata, aeutissima, manifeste 3-nervia, radiis longioribus 2 — 3-plo breviora. Invo- lucelli phylla anguste lanceolata vel lineari-lanceolata, sensim acuminata, rarius lanceo- lato-ovata, obtusiuscula, abrupte acuminata, submucronata, margine latiuscule scarioso minute serrulata, 3-nervia, nervis lateralibus tenuissimis, subinconspicuis, omnibus (n. lateralibus haud raro utroque latere) dz dense venosis, umbellulas usque 1 0-floras sub anthesi manifeste superantia vel eas aequantia, raro breviora, 2 — 3 mm longa, 1 mm lata. Pedicelli subaequilongi flores aequantes, fructibus breviores. Petala flavido-viridia, obtrapezoideo-rotundata, apice manifeste umbonata, lobulo inflexo e basi lata subito angus- tato, triente breviore , apice truncato, leviter emarginato eximie cucullata, 1/2— 2/3 mm lata, ca. 1/2 mm longa. Fructus ovoideo-oblongus, truncatus, ca. \s/i — 2 mm longus, 3/4 mm latus; juga filiformia, parum conspicua; mericarpia transverse pentagono-rotun- daLa vel suborbicularia, dimidio latiora quam longa; vittae valleculares singulae, commis- surales 2; endospermium ad faciem commissuralem manifeste excavatum. — Fig. 1 \F—J. Kleinasiatische Zone der Mittleren Mediterranprovinz und Mitteleuropa: Pontus, in Wäldern (Sin tenis, It. Orient, (l 889) n. 1660); Provinz des Kaukasus und Provinz des Jailagebirges: Kleiner Kaukasus: am Oberlaufe der Kura bei Artachan (G. Koch, Herb. Mus. berol.J; Krim (Leveille, Voyage Russie mer. et la Grimee s. n. (B. junceum) , Herb. Mus. berol.) ; höchstwahrscheinlich in dem an- gegebenen Gebiete weiter verbreitet. Blüht im Juli und August. Nota. Specimina a cl. Lipsky (B. LipskyiWo\K in sched. in herb, nonnullis) in ditione caucasica (Tschernamor) et specim. a collectoribus rossicis aliis in steppis Rossiae austro-orien- talis collecta species novae ex affinitate B. brachiati aut B. commutati esse videntur. Specimina nimis juvenilia descriptionem rectam non permittunt. 29. B. kurdicum Boiss. in Ann. sc. nat. 3. ser. Bot. I. (1844) 146; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 844; Post, Fl. Syria (1896) 341. — B. armenum Boiss. et Kotschy (ex Boiss. 1. c). — Glaucescens vel glauco-viride, usque 75 cm altum. Caulis validus, plerumque medio, rarius jam a basi vel ex apice tantum dense vel remote pseudodichotomo-ramosus vel ramosissimus, ramis patentibus vel saepius patentissimis, usque 25 cm longis, inferne simplicibus, apice ramulosis. Folia basalia subconferta, caulina inferiora remotiuscula, omnia late linearia, basi ima subito angustata, amplexicaulia, apice breviter acuminata, inferne usque 1 3-nervia, apice 3-nervia, 10 — 15 cm longa, 3 — 5 mm lata; folia sufful- cientia rameaque sensim minora, summa valde abbreviata, saepe sublanceolata. Umbellae omnes zb longe pedunculatae, pedunculis terminalium usque 4 cm longis, 5 — 1 0-radiatae, radiis strictis, subaequalibus vel zb inaequalibus, quadrangulis vel subteretibus, 0,5 — 2 cm longis; involucri phylla linearia vel rarius anguste lanceolata, acuta, 5-nervia, margine §§ Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. minute serrulata, radiis longioribus subdimidio breviora. Involucelli phylla eis in- volucri simillima, minora, 3-nervia, margine minute serrulata, umbellulas 5 — 12-floras sub anthesi duplo vel parum modo superantia, serius eis manifeste breviora. Pedicelli cras- siusculi flores fructusque subaequantes. Petala eximie aurea, rotundato-obtrapezoidea, nervo remote pinnatim venosa percursa, 1 cm longa, 3/4 mm lata, lobulo inflexo usque ad basin petali descendente, dimidio fere angustiore, rectangulari, leviter emarginato, apice ± dilatato instructa. Fructus prismaticus, profunde sulcatus, pruinosus, ca. 3,5 mm longus, 1 — 1,5 mm latus; juga crassa, prominentia; mericarpia transverse subquinque- stellata; vittae parvae, inaequales, valleculares ternae usque quinae, commissurales 4. Auf Steppen, trockenen Hügeln, in Gebüschen, Weinbergen, an felsigen Abhängen in der Montan- und subalpinen Region der mittleren und armenisch-iranischen Mediterranprovinz, bis gegen 2000 m hoch aufsteigend: Mesopotamien, Assyrien, Kurdistan, Armenien; östlich bis Nordpersien, erreicht in Syrien (Amanus) die Westgrenze der Verbreitung; blüht von Juni bis August. f. 1. typicum Wolff. — Caulis plerumque tantum superne ramosus, ramis divaricatis, patentibus, simplicibus vel apice ±: ramulosis. Umbellae majusculae, 5 — 7- radiatae, radiis valde inaequalibus, usque 2 cm longis, involucri phylla subduplo supe- rantibus; umbellulae ca. 6 — 1 0-florae. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Art (Aucher-Eloy, Herb. d'Or. n. 3728; Herb. Noeanum n. 49, 221; Kotschy, It. cilic.-kurdic. n. 304, Mesopot. n. 342, 359, 427, PI. Pers. bor. n. 450; Haussknecht, It. Orient, n. 667a; Bornmüller, It. pers.-turc. n. 1231 ex pte., 1232; Strauss, PI. Pers. bor. n. 39 ex pte., Fl. pers. n. 449). f. 2. Bommuelleri Wolff. — Caulis saepe submetralis, fere a basi ramosissimus, ramis valde elongatis, dense ramulosis. Umbellae numerosissimae, 4 — 6-radiatae, radiis abbreviatis, patulis, involucrum vix superantibus ; umbellulae 8 — 12-florae. Kurdistan, Assyrien, Nordpersien (Bornmüller, It. pers.-turc. n. 1230, 1231 ex pte.; Strauss, PI. Pers. bor. n. 39 ex pte.). f. 3. pseudogerardii Haussknecht in sched. — Humile, 15 — 20 cm altum, raro ultra, a basi laxe ramosum, ramis erecto-patentibus. Umbellae terminales 3 — 4, laterales 2 — 3-radiatae, radiis subaequilongis, subfiliformibus, usque 2 cm longis. Involucri et involucelli phylla latiuscula; umbellulae 5 — 8-florae. Nordpersien: Suitanabad (Haussknecht, It. Orient, s. n.). Nota. Forma 3. sub anthesi florum omnino habitu B. Gerardii, a quo differt radiis subaequalibus, involucri phyllis utriusque latis, petalis eximie aureis majoribusque et imprimis ovario pruinoso; planta certissime ad B. kurdicum referenda est. f. 4. armenum (Boiss.) Wolff. — B. armenum Boiss. et Kotschy, 1. c. sensu stricto. — Gracile; umbellae parvae, 1 — 1 i/2 cm latae, radiis tenuibus, =b confertis. Flores fructusque minores quam in formis praecedentibus ; petala minora, dorso medio reticulato-venosa. Syrien (Kotschy, PI. Syr. bor. (1862) n. 255; Haussknecht, It. syr.-armen. (1865) s. n., inter Aintab et Maresch). 30. B. Gerardii (B. Qerardi) All. Auct. ad Syn. meth. stirp. hört, taurin. (1774) 81 (ex Briquet), Fl. pedem. II. (1785) 24 excl. syn. Jacq. ; Willd. Spcc. pl. I. 2. (1798) 1375 ex pte.; DC. Prodr. IV. (1830) 128; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 142 ex pte. ; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 722; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 22 ex pte. min.; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 845; Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 72; Nym. Consp. fl. europ. II. (1879) 313 ex pte.; Caruel in Parlat. Fl. ital. VIII. (1889) 408 ex pte. maj.; Schmalh. Fl. ssred. i juzn. Ross. I. (1895) 390 (an huc pertinens?); Post, Fl. Syria (1896) 342; Briq. Monogr. (1897) 104; Rouy et Gam. in Rouy et Fouc. VII. (1901) 332; Burnat, Fl. alp. marit. IV. (1906) 121. — B. junceum Lam. Fl. franc. ed. 1. III. (1778) 409 excl. /?., Encycl. meth. Bot. I. (178 3) 519 excl. ß. — Buprestis Qerardi Spreng, in Mag. Gesell. Naturf. Fr. Berlin VI. 3. (1812) 258 (nom. solum). — ?B. Gerhardi Georgi, Beschr. Russ. Reich. III. 4. (1800) 838 (nom. solum). — Isophyllum Gerardi (All.) Hoffm. Bupleurum. 89 Gen. umb. ed. 2. (1816) H5 ex pte. — B. junceum ß. B. Gerardi Spreng, in Roem. et Schult. Syst. VI. (1820) 372. — B. Gerardi y. patens Reicht». Icon. bot. II. (18 24) 56, t. 165, f. 296. — B. Gerardi b. virgatum Guss. Syn. fl. sicul. I. (1842) 309 (ex loc. nat.). — B. affine Bor. Fl. centr. Fr. ed. 2. (1849) 22 4 et aut. gall. al. — B. austräte Jord. Pugill. pl. nov. (1852) 72; Wettst. in Bibl. bot. V. 26. (1892) 52. — ?B. dicliotomum Stev. Verz. Pfl. taur. Halbins. in Bull. Soc. nat. Mose. XXIX. 3. (1856) 342. — B. Gerardi et B. affine Gusin et Ansb. Herb. fl. fr. X., t. 120, 121 (sec. Burnat). — B. involucris et involucellis pentaphyttis etc. Gerard, Fl. gallopr. (1761) 233, f. 9 (icon optima). — Herb. Willd. n. 5642. 1. 2 [B. Gerardi); 5643 (B. junceum). — Herba viridis, gracilis, usque 75 cm alta. Caulis tenuis, superne vel rarius jam inferne alterne vel perraro subverticillatim ramosus vel ramosissimus, ramis zfc elon- gatis, erecto-patentibus vel patulis vel cauli dz adpressis, ramulosis vel subsimplieibus. Folia inferiora linearia vel anguste lineari-lanceolata, saepe subfalcata, ad apicem versus longe acuminata, acutissima, basin versus ut in petiolum angustata, amplexicaulia, 5— 7-nervia, usque 10 cm longa, 2 — 3 mm lata, superiora manifeste sessilia, semi- amplexicaulia, sensim decrescentia , suprema perparva, saepe subsetacea. Umbellae plerumque haud numerosae, ca. 3 — 5 cm latae, zh longe peduneulatae, rarissime sub- sessiles; radii tenues vel subfiliformes, plerumque valde inaequales et adeo ut umbellula una alterave subsessilis evadat, rarius subaequales, majores usque 3 cm longi; involucri phylla 3 — 5, inaequilonga, anguste lineari-lanceolata, longissime acuminata, cuspidata, 3-ncrvia, radiis longioribus 2 — 3-plo breviora, rarissime eos aequantia. Involucelli phylla anguste linearia vel lineari-lanceolata vel rarissime lanceolato-linearia, longissime acuminata, acutissima, cuspidata, margine subintegra vel saepius minute serrulata, rb manifeste 3- nervia, umbellulas floriferas usque duplo superantia, rarius eas vix aequantia, fruetiferas subaequantia vel eis manifeste longiora. Umbellulae 8 — 12-florae; pedicelli crassiusculi, subsulcati, floribus longiores, fructibus subdimidio breviores. Fructus sulcato-prismaticus vel rarius ovoideo-oblongus , subteres, 2 — 3 mm longus, 1 — 1,5 mm latus; jugavfili- formia, manifesta vel subinconspicua; valleculae 2 — 5-vittatae, commissura plerumque 4-vittata. Auf Ackern, Brachen und Steppen, trockenen Hügeln, auch in lichten Gebüschen und Wäldern, liebt maritimes Klima und kommt vorzugsweise in niederen Lagen vor, steigt aber auch bis in die subalpine Region auf; kalkhold. Armenisch-iranische und mittlere Mediterranprovinz: Kleinasien, Kurdistan, Mesopotamien, Armenien, erreicht die Südostgrenze der Verbreitung in Persien; südöstlichstes Thracien (Byzanz); scheint im übrigen Teile der Balkanhalbinsel und in Griechenland zu fehlen; Mittel- europa: Provinz des Kaukasus (nach Boissier), nordöstlich bis in die kaspische Ebene (G.Koch, Herb, berol.); wächst nach Schmalhausen in der Krim; pontische Provinz: angeblich in den Gouv. Cherson, Bessarabien und Podolien; fehlt im Gebiet der Alpen fast ganz; Provinz des Apennin: Nord?- und Mittelitalien; Frankreich, nordöstlich bis in das Dep. Seine inferieure, fehlt im östlichsten Teile und in der Bretagne; ligurisch- tyrrhenisches und iberisches Mediterrangebiet: Süditalien, Südfrankreich, iberische Halbinsel; blüht im mittleren Mediterrangebiete schon im Mai, in den west- lichen Gebietsteilen im Juni und Juli. Var. a. patens Reichb. — B. Gerardi Jacq. /. patens Reichb. pat. 1. c. et fig. cit. — B. austräte Jord. 1. c. sensu str. ; Timb.-Lagr. in Mem. Acad. Toulouse ser. 8. IV. 1. sem. (1882) 141. — Isophyüum austräte Four. in Ann. Soc. Linn. Lyon N. S. XVI. (1868) 391 (ex Ind. kew.). — B. austräte Jord. var. patens (Reichb.) Wetlst. 1. c. 53, t. III, f. 23—25, 33.— B. Gerardi var. austräte Rouy in sched. (1892). — B. Gerardi All. a2. patens (Reichb.) Briq. 1. c. 107; Rouy et Cam. 1. c. 333; Burnat, 1. c. 122 (subvar.). — B. Gerardi All. d. austräte Rouy et Gam. 1. c. — B. Gerardi Aut. gall. plur. — Caulis supra medium subcorymbose ramosus, ramis =fc elongatis, erecto- patentibus, patule ramulosis. Umbellae omnes =b longe stricteque peduneulatae, 3 — 7- radiatae, radiis subaequalibus usque valde inaequalibus. Involucelli phylla angustissima, acutissima, umbellulas floriferas semper longe (usque subtriplo), fruetiferas parum vel vix 90 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. superantia. Fructus prismaticus vel prismatico-oblongus, apice truncatus, profunde sulcatus, argute jugatus, pedicellos aequans vel usque dimidio brevior. - Im ganzen Verbreitungsgebiete der Art. Aucher-Eloy, Herb. d'Or. n. 345, 3627, 3634, 4599; Montbret, Herb. d'Or. n. 1287, 1727; Sintenis, It. Orient, n. 897, 3185; Bornmüller, PL Anatol. or. n. 375, 524b, 526; It. pers.-turc. (1892/3) n. 1233, It. pers.-turc. II. n. 7144 — 46; Siehe, Reise Cilic. n. 418; Blanche, Syrien n. 3224, 3226 et bis, 3228; Kotschy, It. syr. n. 757—761; Bornmüller, It. syr. n. 640, 641; Sintenis et Rigo, It. cypr. n. 838; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 1202; Magnier, Fl. select. n. 2745; Soc. roehel. n. 3920; Gandoger, Fl. Gall. n. 968; Müller, PL Midi Fr. n. 229; Schultz, Herb. norm, n. 65; Soc. dauph. n. 5245; Bourgeau, PL d'Esp. n. 225; Huter, Porta et Rigo, It. hisp. (1879) n. 206; Porta et Rigo, It. hisp. IV. n. 202; Reverchon, Andalous. n. 403 ; Welwitsch, It. lusit. n. 458. Nota. B. Oerardii var. acuminatum Post 1. c. (»bracts of involucel long-acuminate, twice or three times as long as umbellets«) ad var. patens pertinere videtur. Var. ß. trichopodioides Wolff. — Planta habitu fere B. trichopodi: umbellae parvae, radiis filiformibus ; involucelli phylla angustissima, acutissima, umbellulas parvi- floras usque subtriplo superantia. Fructus dimidio quam in var. a. minor. Die Varietät scheint auf den östlichen Teil des Verbreitungsgebietes der Art be- schränkt zu sein: Persien (Bornmüller, It. pers.-turc. (1892/3) n. 1143, 1233; It. pers. IL n. 7144, 7145, 7146); Syrien (Blanche, Orient n. 3223, 3224 bis; Haussknecht); Gypern (Sintenis et Rigo, It. cypr. n. 838). Var. /. Szovitsianum Wolff. — Planta 30 — 45 cm alta; radii crassiusculi, subaequilongi ; involucelli phylla lanceolato-linearia , demum incrassata, prominenter 3- nervia, flores vix superantia, umbell, fructiferis paullo breviora. Armenien: Nakitschiwan (Szovits, Nakitschiwan s. n.). Var. d. ülicaule (Brot.) Wolff. — ?B. virgatum Cav. Descr. pl. I. ({ 8 02) 1 21. — B. füicaule Brot. Fl. lusit. I. (1804) 452 (»forsan B. Gerardi varietas«); Schult, in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1820) 383; Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. UL (1874) 72. — B. Gerardi DG. Prodr. IV. (1830) 128 ex pte. ? ; Galmeiro, Gat. (1846) 6 4 sec. Lange. — B. junceum ß. intermedium Lange 1. c. — B. affine Bot. gall. imprimis occ. et centr. — B. Gerardi All. e. subadpressum Rouy et Cam. 1. c. 333 (forma minus divaricata, radiis minus inaequalibus). — Superne ramosum, ramis patulis usque divaricatis, vix ramulosis, rarius cauli subadpressis. Radii 3 — 6 patuli, valde inaequilongi (unus alterve subnullus) vel minus inaequales; involucellum umbellulas floriferas vix superans; pedicelli brevissimi; fructus ovoideo-ellipticus vix vel non sulcatus; juga conspicua; vittae valleculares binae vel ternae, commissurales 2. West- und Centralfrankreich, nach Rouy u. Camus von den Pyrenäen bis zur Loire (Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 3614; Soc. roehel. n. 4098); Iberische Halb- insel (Huter, Porta et Rigo, It. hisp. n. 204; Welwitsch, It. lusit. n. 458 ex pte., 526 ex pte.; Fl. lusit. Herb. hört. Conimbr. n. 1364). Var. e. Jaequinianum (Jord.) Briq.; Burnat 1. c. 122 (subvar.). — B. Jae- quinianum Jord. Pugill. pl. nov. (1852) 71 et sec. speeim. origin.!; Boreau, Fl. centr. Fr. ed. 3. IL (1857) 274 (an huc vere pertinens?); Lamotte, Prodr. fl. plat. Fr. I. (1877) 329 ex pte.!; Timb.-Lagr. 1. c. 140; Wettst. 1. c, t. III, f. 36. — B. Scheffieri Harnpe, Fl. hereyn. (1873) 109. — B. Gerardi aK Jaequinianum Briq. 1. c. 107, ut videtur tantum ex pte. — B. Gerardi a. Jordanianum Rouy et Cam. 1. c. 33 3. — Usque 75 cm altum, verticillatim vel subopposite, rarius alterne ramosum, ramis erectis, elongatis, superne alterne et subadpresse ramulosis. Folia subamplexicaulia. Radii 5 — 8, valde inaequales, involucro 2 — 3-plo longiores. Involucelli phylla flores manifeste, fructus vix superantia. Fructus pedicellum aequans, ca. 2 mm longus, e basi subcordata elliptico-ovoideus vel ovoideus, haud sulcatus, argute jugatus, ad valleculas (in sicco) conspicue tenuiter 2 — 3-striatus; vittae valleculares plerumque ternae, commissurales 4 — 6. Bupleurum. 91 Süd- und Westfrankreich, nach Rouy und Camus in den Depart. Manche, Loire infer., Vendee, Deux-Sevres, Rhone, Isere und Savoie, wahrscheinlich viel weniger verbreitet und mit anderen Formen verwechselt; bei Blankenburg a. H. sicher ausgesäet. Nota 1. B. Qerardi f. afßniforme Rouy et Cam. 1. c. (Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 3614) mihi nil nisi forma ± deformata et var. patentis et var. Jacquiniani esse videtur. Nota 2. In Herb. Boissier pars speciminis unius suprema suppetit, cujus in schedula nomen B. Qerardi var. glaucescens [B. Qerardi var. glaucescens Boiss. in Ann. sc. nat. 3. ser. Bot. I. (1844) 145) inscriptum est. Species nova mihi esse videtur. 31. B. trichopodum Boiss. et Sprun. in Ann. sc. nat. 3. ser. Bot. I. (1844) 145; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 846; Post, Fl. Syria (1896) 342; Haläcsy, Consp. ff. graec. I. (1901) 692. — B. Qerardi Sibth. et Smith, Fl. graec. prodr. I. (l 806) 178, Fl. graec. III. (1819) 56. — Planta gracillima. Gaulis subflexuosus, usque 50 cm altus plerumque humilior, a basi remote furcato-ramosus vel-ramosissimus, ramis tenuibus, subangulosis, zb elongatis, erecto-patentibus, remote ramulosis, corymbum fere formanti- bus, raro subsimplex. Folia tenuia vel raro firma, inferiora anguste lineari-oblanceolata vel-spathulata, apice obtusa vel breviter acuminata, basin versus in petiolum laminam subaeqnantem angustata, 3 — 7-nervia, 4 — 7 cm longa, 3 — 4 mm lata; folia media superioraque basalibus saepe longiora, e basi dilatata subcordato-amplexicauli anguste lanceolata vel sublinearia, sensim longissime acuminata, saepius subcaudata, 5 — 7-nervi a folia suprema cito minora, lanceolato-ovata, acutissima. Umbellae omnes longe pedun- culatae, peduneulo erecto, tenui, quadrangulo, 2 — 6-radiatae, radiis inaequalibus vel raro subaequilongis, capillaribus, quadrangulis, divaricatis, majoribus 4—6 cm longis; in- volucri phylla 1-3, raro 4 — 5, inaequalia, anguste lineari- usque ovato-lanceolata, longe acuminata, acutissima, 3 — 5-nervia, radiis 2 — 6-plo breviora. Involucelli phylla (2 — )5 subaequilonga, angustissime linearia vel subsetacea, acutissima, obsolete 3-nervia, umbellulas floriferas i longe superantia, fruetiferas subaequantia vel eis usque dimidio breviora, raro lineari-lanceolata, breviter acuminata, umbellulis floriferis subdimidio breviora. Umbellulae parvae, 3 — 10-florae; pedicelli flores aequantes, fructibus usque dimidio breviores. Petala subsemiorbicularia vel obverse subtriangularia, lobulo inflexo lato, quam petalum dimidio breviore, apice profunde emarginato instrueta, antice ca. 1 mm lata, 2/3 mm l°nga- Fructus anguste prismaticus vel oblongus, argute sulcatus, ca. 3 mm longus, 1 y4 — 12/3 mm latus; juga filiformia; mericarpia transverse pentagona, paulo longiora quam lata; pericarpium latiusculum; vittae minutae, valleculares ternae, commissurales 4 ; endospermium facie manifeste excavatum. An felsigen Orten, in trockenen Gebüschen, auf Steppen und Brachen der mitt- leren Mediterranprovinz, von der Ebene bis in die höhere Montanregion aufsteigend: Griechenland und auf den meisten Inseln des Ionischen und Ägäischen Meeres; Macedonien: Salonik (wahrscheinlich weiter verbreitet), Insel Thasos; Westküste von Kleinasien; Syrien; Gypern; scheint auf Creta zu fehlen; südliche Mediterran- provinz: Cyrenaica. Nach Müller (Un. itin. (1827)) auch auf Sardinien: Cagliari, cf. notam. Blüht von April bis Juni. Var. a. eutrichopodum Wolff. — Usque 50 cm altum, =b patule furcato-ramo- sum vel ramosissimum. Folia papyraeeo-tenuia. Umbellae 2 — 6-radiatae; involucelli phylla angustissima, subsetacea vel vix linearia, longissime acuminata, acutissima, umbellulis floriferis usque subtriplo, fruetiferis usque dimidio longiora vel rarius eis breviora; umbellulae ca. 5 — 10-florae; pedicelli fructus aequantes, raro dimidio breviores. f. 1. luxurians Wolff. — Planta usque 50 cm alta, ramosa vel ramosissima. Radii 3 — 6 subaequilongi vel ± inaequilongi, majores usque 4 cm longi. Involucellum umbellulas 5 — 10-floras sub anthesi usque duplo, fruetiferas dimidio superans vel brevius. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Art. (Aucher-Eloy, Herb. d'Orient n. 3634; Orphanides, Fl. graec. n. 361; Heldreich, Herb, graec. norm. n. 2 20, 1034; Herb. Heldreich n. 1745 ex pte. ; Sartori, Graecia n. 69, 244; Herb. Orphanides n. 2875; Pichler, Karpathos n. 287 ex pte. ; Sintenis et Bornmüller, It. turcic. n. 611 ex 92 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. pte. ; Sintenis, It. trojan. n. 40 et 955 ex pte. ; Sintenis et Rigo, It. cypric. d. 590 ex pte.; Taubert, It. cyrenaic. n. 352). f. 2- methanaeum Haussknecht, Symb. ad fl. graec. in Mitt. Thür. bot. Ver. N. F. V. (4 893) 116; Haläcsy, I.e. — Gaulis strictus, ramosissimus. Involucrum saepius subnullum; radii 4 — 6, abbreviati; involucelli phylla subulato-setacea , umbellulas sub anlhesi subtriplo, postremo subduplo superantia; fruetus pedicellis dimidio longiores. Mittel- und Südgriechenland: Attica: Hymettus (Herb. Heldreich n. 1745 ex pte., 2875); Argolis: Halbinsel Methana (Haussknecht, It. graec. (1885) s. n.); sicher weiter verbreitet. f. 3. depauperatum Boiss. — B. trichopodum ß. depauperatum Boiss. Fl. Orient. 1. c; Öelak. in Österr. bot. Zeitschr. XXXI. (1881) 382—83; Post, Add. ad Fl. Syria (1896) 13; Haläcsy 1. c. — B. Gerardi Sibth. et Smith, Fl. graec. 1. c. t. 262. — Plerumque pumilum, rarius ± elatum, 10 — 25 cm altum, parce ramosum; umbellac 2 — 3-radiatae; involucellum umbellulas 1 — 3-floras longitudine dt superans vel eis brevius. Im ganzen Gebiete der Varietät. (Herb. Orphanides n. 2875; Herb. Heldreich n. 1745 ex pte.; Orphanides, Fl. graec. n. 361; Pichler, Karpathos n. 287 ex pte., Sintenis et Bornmüller, It. turcic. n. 611 ex pte.; Sintenis, It. trojan. n. 40 et 955 ex pte.; Sintenis et Rigo, It. cypric. n. 590 ex pte.; Bornmüller, Lydia et Garia (1906) n. 9525—27). Var. ß. dichotomum (Boiss.) Wolff. — B. dichotomum Boiss. Diagn. ser. I. 10. (1849) 28, Fl. Orient. 1. c. 845; Post, Fl. 1. c. 341. — Usque 25 cm altum, a basi pseudodichotomo-ramosissimum, ramis divaricatis, strictis, tenuibus, dz ramulosis. Folia subürma; umbellae 2 — 3-radiatae, radiis inaequalibus vel subaequalibus, majoribus 2 — 3 cm longis; involucelli phylla 3 — 4, lanceolato-linearia, acuta, haud cuspidala, obsolete 3- nervia quam umbcllula 2 — 4-flora jam sub anthesi breviora; pedicelli fruetu oblongo dimidio breviores. Bisher nur aus Syrien bekannt »in siccis regn. montan, mts. Cassii« (Boissier); Libanon (Post); blüht nach Post von Juni bis August. Nota. Gl. Müller in collectione plantarum »Unio itin. anni 1827« B. trichopodum f. depauperatum sub nomine B. juncei var. pygmaei distribuit et in schedis locum natalem Cagliari Sardiniae scripsit; cum in hac ditione et omnino in arca mediterranea ligurico-tyrrhenica species a nemini serius reperta et autoribus italicis adhuc ignota sit , mihi valde dubium est, an B. trichopodum in Sardinia oecurrat. 32. B. Boissieri Post in Journ. Linn. Soc. Bot. XXIV. (1888) 426, FI. Syria etc. (1896) 342; Boiss. Fl. Orient. Suppl. (1888) 251. — Gracile; caulis tenuis, erectus, usque 40 cm altus, remote alterno- vel obsolete furcato-ramosus, ramis tenuis- simis, inferioribus patentibus vel patentissimis, ± abbreviatis, superioribus patulis, apice tantum parce breviterque ramulosis, ramulis filiformibus, ramis subadpressis. Folia basalia . . . ., inferiora mediaque caulina anguste lineari-lanceolata, patula, basin versus manifeste angustata, apice acuminata, cuspidata, basi 5-, apice 3-nervia, usque 5 cm longa, 2,5 — 4 mm lata. Umbellae terminales 2-, raro 3-radiatae, radiis strictis, valde inaequilongis, capillaribus, angulosis, usque 2,5 cm longis; umbellae laterales haud raro tantum uniradiatae, omnibus in partibus minores; involucri phylla 2 — 3, aequalia, an- gustissime linearia vel subsubulata, cuspidata, 3-nervia, margine minute serrulata, 4 — 6 mm longa. Involucelli phylla eis involucri conformia, minora, acutissima, obsolete, 3-nervia, 4 — 5 mm longa, umbellulas perparvas 3 — 4- raro 6-floras dimidio superantia vel breviora; pedicelli flores aequantes. Petala eximie aurea, subsemiorbicularia vel obtrapezoidea, lobulo inflexo 3-plo angustiore, paullo breviore, apice bidenticulato in- strueta, ca. 3/4 mm longa. Fruetus maturus non visus. — Fig. 1 1 A— E. Kleinasiatische und syrische Provinz des mittleren Mediterrangebietes: bisher nur aus Paphlagonien (Sintenis, It. Orient. (1892) n. 5167) und vom Amanus- Gebirge in Nordsyrien (Post) bekannt, hier bis in die subalpine Region aufsteigend; blüht im August und September. Bupleurum. 93 33. B. Wolffianum Bornm. n. sp. — Gracile; caulis erectus, elatus, usque sub- metralis, tenuis, supra basin \ i/2 — 2 mm crassus, inferne teres, simplex, remote folio- sus, superne angulosus, laxe ramosus, ramis suberectis vel erecto-patentibus quam caulis multo tenuioribus, usque 30 cm longis, ramulosis, ramulis filiformibus, rectis, subnudis, subsimplicibus. Folia inferiora post anthesin, basi brevi amplexicauli excepta, jam emarcida, media caulina late oblongo-lanceolata, usque 10 cm longa, medio 8 — 15 mm lata, basin versus sensim subcuneato-angustata, deinde basi ima iterum in vaginam latam , amplexicaulem dilatata, apicem versus longiuscule vel breviter acumi- nata, acuta, cuspidata, inferne 9-, apice 3 — 4-nervia, nervis utrinque subaequaliter prominentibus, supra subinconspicue, subtus manifestius venosis; folia caulina superiora rameaque cito decrescentia, summa minima, subsubulata. Umbellae haud numerosae, pedunculis filiformibus, strictis, 3 — 4 cm longis suffultae, plerumque 2-radiatae, radiis subaequalibus vel inaequalibus , filiformibus, strictis, 2 — 4 cm longis; involucri phylla 2 — 3, perparva, subsetacea, acutissima, subtus leviter carinata, usque 3 mm longa. In- volucelü phylla (3 — )5 eis involucri subconformia, minora, subtus carinata, umbellulis fructiferis dimidio breviora. Umbellulae 3 — 5-florae, petala . . . ; pedicelli tenuissimi, fructibus nigricanti-brunneis, ellipsoideo-oblongis , apice truncatis, ca. 3 mm longis, 1 y4 mm latis 2 — 3-plo breviores; stylopodium minimum; styli brevissimi reflexi; juga tenuissima, filiformia, parum prominentia; mericarpia transverse suborbicularia; pericar- pium tenuissimum ; vittae parvae, valleculares binae vel ternae, commissurales 2 ; endo- spermium facie subplanum. Armenisch-iranische Mediterranprovinz: Persien: Hasanbeili »in silvis cae- duis« (Knapp); fruchtet im September. 3 4. B. Postii Wolff n. sp. — B. libanoticum var. oligactis Post in sched. — Herba glauco-viridis, 50 cm et ultra alta. Caulis albicanti-nitidus, teres, superne subquadran- gulus, divaricatim furcato-ramosus, ramis teretibus, elongatis, remote breviterque ramu- losis. Folia inferiora . . . , caulina media superioraque lineari-lanceolata vel sublinearia, summa rameaque angustissima, cito minora, saepe involuto-subsetacea, omnia acutis- sima, 3 — 5-nervia. Umbellae parvae, pedunculis filiformibus, rectis, strictis, usque 4 cm longis suffultae, terminales 3-, laterales 2-radiatae, radiis capillaribus, valde inaequalibus, usque 3 cm longis; involucri phylla 3( — 4), subaequilonga, sublinearia vel lineari-lan- ceolata, obtusiuscula, abrupte breviterque acuminata, cuspidata vel sensim in acumen acutissimum producta, obsolete 3-nervia, 3 — 4 mm longa. Involucelli phylla lineari- lanceolata vel oblanceolata, leviter excavata, breviter acuminata, acuta vel acutiuscula, margine subintegra, 3-nervia, nervis utrinque subinconspicuis, 2 — 2,5 mm longa, um- bellulis perparvis, subglobosis, compactis, 3 — 4 mm tantum latis, 8 — 1 0-floris sub anthesi subdimidio breviora. Flores ca. 3 mm longi; pedicelli crassiusculi, brevissimi; petala extrinsecus glaucescenti-flavida, intus flavido-viridia , suborbicularia vel quadrato-rotun- data, nervo breviter pinnato-venoso percursa, 1 — 1 1/A mm longa, lobulo inflexo usque ad basin petali descendente, 2 — 3-plo angustiore, medio angustato, apice dilatato et hie profunde emarginato instrueta. Fructus haud plane maturus ovoideo-oblongus, a latere manifeste compressus, apice valde truncatus, ca. 2,5 mm longus; stylopodium minimum; styli brevissimi, reflexi; juga tenuissima; pericarpium crassiusculum ; vittae magnae, valleculares singulae, commissurales 2. Syrische Zone der mittleren Mediterranprovinz: Antilibanon, Malüla; blüht im Juli und fruchtet im August (Herb. Post. Coli. Syr. Protest, n. 41). 35. B. setaceum Fenzl in Tchihat. Asie min. III. Bot. 1. (1866) 418; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 847. — Planta gracillima usque 75 cm alta. Caulis tenuis, diffuse furcato-ramosissimus, ramis erecto-patentibus, tenuissimis , plerumque elongato- virgatis, remote vel remotissime ramulosis, ramulis patulis, filiformibus. Folia in- eriora . . ., caulina media angustissime linearia, acutissima, 3 — 5-nervia, usque 7 cm onga, 1 — 2 mm lata, superiora involuto-setacea, sensim decrescentia, summa ramea- ue minima, setacea, 3-nervia, omnia margine minute denticulato-serrulata. Umbellae erminales pedunculis erectis, strictis, subfiliformibus, 1 — 4 cm longis suffultae, 94 Hennann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Aramineae heteroclitae. g( — 3)-radiatae, radiis stricte erectis, filiformibus, valde inaequilongis, usque 2 cm longis, umb. laterales sparsissimae , brevissime pedunculatae , plerumque breviter uniradiatae; involucri phjlla 2 — 3, subsetacea, rigidiuscula, acutissima, 3-nervia, 1,5 — 2 mm longa. Involucelli phjlla lanceolato-subulata, minima, umbellulas perparvas, ca. 2—3 mm latas, 3 — 7-floras manifeste superantia vel breviora; pedicelli tenuissimi, flores aequantes, fructibus dimidio breviores. Petala obovato-orbicularia, integra, laevia vel sub lente minute granulata, lobulo inflexo quam petalum dimidio breviore, 2 — 3-plo angustiore, apice emarginato eximie cucullata, ca. 3/4: mm longa. Fructus a latere visus ovoideo- rotundatus, compressus, apice valde truncatus, 2 mm longus, 1 1/4 — \i/2 mm latus; juga filiformia; vittae valleculares singulae, commissurales 2. Kleinasiatische Zone der mittleren Mediterranprovinz: Bithynien: Brussa (Noe, Pichler); Biledschik (Dingler); Phrjgien: Eski-Schehir (Dingler), Kutahia ! ; Paphlagonieri: Kastambuli, in Gebüschen am Meere (Sintenis, It. Orient, n. 5167). Pontus: Gümüschkhane b. Taltaban, in Gebüschen (Sintenis, It. Orient, n. 7467). 36. B. Koechelii Fenzl, Pugill. (1842) 17; Russegger, Reise t. XVIII. ined. ; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 847. — Glaucescens vel glauco-viride, usque 50 cm altum. Caulis ± flexuosus, teres vel subcompressus, fere e basi vel magis superne ramosus vel ramosissimus, ramis erecto-patentibus, subquadrangulis, ± flexuosis, subsimplicibus vel ramulosis, ramulis tenuissimis vel filiformibus, sub angulo majore quam recto eximie infracto-flexuosis. Folia linearia, longissime acuminata, acutissima, basalia subpetiolata, in- ferne 7-, superne 3 — 5-nervia, ca. 8 — 12 cm longa, 3 — 5 mm lata; folia caulina sessilia, gradatim minora, 3( — 5)-nervia, suprema rameaque subsetacea. Umbellae terminales zb longe pedunculatae, 3 — 7-radiatae, radiis inaequalibus vel subaequalibus, filiformibus, majoribus usque 2 cm longis; involucri phjlla lineari-subulata, acutissima, 3-nervia, radiis 2 — 5-plo breviora; umb. laterales plerumque l( — 2)-radiatae vel plane abortivae et eorum loco ramulus brevissimus, apice 2 — 3-foliatus obvius. Umbellulae in umb. termi- nalibus confertae, 8 — 12- raro 3 — 5-florae, in umb. lateralibus laxae, 2 — 3( — 5-)florae; involucelli phjlla angustissime linearia vel subulata vel perraro anguste lineari-lanceo- lata, obsolete 3-nervia, umbellulis floriferis usque dimidio, fructiferis 2 — 3-plo breviora; pedicelli crassiusculi, sulcati, floribus fructibusque breviores. Petala eximie aureo-flavida, subsemiorbicularia, ca. 3/4 mm longa, ca. 1 mm lata, lobulo inflexo latiusculo, usque ad basin petali descendente, apice bidenticulato. Fructus glaucescenti-subfuscus, pris- maticus, apice truncatus, profunde sulcatus, dz 3 mm longus, dz 1 1/ ;4 mm latus ; juga crassiuscula, (in sicco) leviter undulata; mericarpia transverse regulariter stellato-penta- gona, antice latiora quam ad commissuram ; pericarpium crassum ; vittae plane oblitera- tae. — Fig. 12 F. Auf verlassenen Äckern, auf Steppen, an steinigen, kurzgrasigen Abhängen und in Weinbergen der Montan- und subalpinen Region der armenisch-iranischen und mittleren Mediterranprovinz: Kleinasien, Armenien. Blüht im Juni und reift die Früchte im Juli. f. 1. typicum Wolff. — Umbellae terminales 4 — 7-radiatae, radiis suberectis, inaequalibus, majoribus quam involucrum usque 5-plo longioribus. Umbellulae 8 — 12- florae involucello vix superatae. Rami ramulique manifeste infracto-flexuosi. Cappadocien: Karamas Dagh östlich von Cäsarea; Gilicien: Taurus ! (Kotschj, It. cilic.-taur. n. 78, 210, 414; Balansa). f. 2. eginense Wolff. — Umbellae terminales 3 — 4-radiatae, radiis patulis, sub- aequilongis, usque 3 cm longis quam involucrum 3 — 5-plo longioribus. Umbellulae terminales tantum 3 — 5-florae, sub anthesi involucelli phjllis manifeste breviores. Rami ramulique minus distincte infracto-flexuosi. Bisher nur aus Türkisch-Armenien bekannt: Egin (Sintenis, It. Orient, n. 23 51). 37. B. cappadocicum Boiss. in Ann. sc. nat. 3. ser. Bot. I. (1844) 146; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 847; Post, Fl. Sjria (1896) 342. — Graeillimum, usque 50 cm altum ? rarius ultra. Caulis tenuis, inferne vel rarius tantum superne remotiuscule Bupleurum, 95 pseudodichotomo-ramosus vel -ramosissimus, ramis patentibus, zb elongatis, ramulosis, ramulis filiformibus, sub angulo recto vel obtuso eximie infracto-flexuosis, vel raro ramis subrectis vix ramulosis. Folia anguste linearia, longissime acuminata, margine minute serrulata, basi 5 — 7-, apice 3-nervia, inferiora usque 10 cm longa, 1 — 2 mm lata, superiora cito decrescentia, angustissima, suprema rameaque subsetacea. Umbellae numerosissimae, terminales 2 — 2,5 cm latae, 4 — 7-radiatae, radiis strictis, capillaribus, inaequalibus, majoribus usque 2 cm longis; umbellae laterales 2 — 3- vel saepius tantum 1-radiatae, umbellulis paucifloris, vel plane abortivac et eorum loco ramulus brevis fasci- culato-foliosus folio suflulciente saepe zb longe superatus obvius; involucri phylla 3 — 4, minima, subulata vel rarius lineari-lanceolata, 3-nervia, radiis multo breviora. Involu- celli phylla illis involucri simillima, paulo minora, 3-nervia, nervis lateralibus parum conspicuis; umbellulae in umbellis terminalibus 2,5 — 3 mm latae, 5 — 10-florae, in umb. lateralibus minores, 3 — 5-florae, involucello longitudine usque subduplo supera- tae; pedicelli inaequales, floribus longiores vel eos subaequantes, fructus aequantes vel breviores. Petala e basi rotundata subrectangularia, cucullata, subito in lobulum inflexum apice divaricatim bidenticulatum angustata, 1 — M/4 mm longa, !/2 — 3/4 mm lata. Fructus ovoideo-oblongus, apice valde truncatus, 1 y4 mm longus, 3/4 mm latus; juga fili- formia, parum prominentia; mericarpia transverse semiovalia; vittae valleculares binae, commissurales 2 — 4. — Fig. \%E. Auf Steppen, trockenen, steinigen Hügeln in der Montan- und subalpinen Region der kleinasiatischen und syrischen Zone der mittleren Mediterranprovinz: Syrien, zwischen Akkar und Antiochia, Aleppo, Aintab ; Gappadocien; Mesopota- mien; blüht im Mai und Juni. Var. er", flexuosum Wolff. — Rami superne et ramuli a basi usque ad apicem eximie infracto-flexuosi; ramuli ad angulum quemque umbella zb depauperata vel ramulo subfasciculato-folioso obsiti; tantum umbellae ramos ramulosque terminantes bene evolutae. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Art. (Aucher-Eloy, PI. d'Or. n. 3634; Ehren- berg, Syrien n. 224; Bornmüller, It. syr. n. 642, 6 47; Haussknecht, It. syr. s. n.; Kotschy, Mesopotam. n. 97). Var. ß. oligactis Boiss. Fl. orient. 1. c. — B. ncbulosum Hausskn. in sched. ex Boiss. 1. c. — Ramosissimum, ramis valde ramulosis; rami ramulique subrecti vel obsolete infracto-flexuosi. Umbellae laterales fere omnes zb bene evolutae, 2 — 3( — 4)- radiatae, rarius inferiores abortivae vel depauperatae. Nordsyrien (Ehrenberg, Haussknecht). 38. B. affine Sadl. Fl. com. pest. ed. 1. I. (1825) 204; Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed. 2. (1843) 318; Schur, En. pl. Transs. (1866) 251; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 845; Panc. Fl. princ. Serb. (1874) 328. — B. Gerardi Schult. Österr. Fl. I. (1814) 493; Reichb. Icon. bot. II. (1824) 55 ex pte. maj.; Roehl. in Mart. u. Koch, Deutschi. Fl. II. (1826) 427; Sauter in Flora IX. (1826) 179; Koch, 1. c. ed. 1. (1837) 289; Neilr. Fl. Wien (1846) ex pte.; Fl. Niederösterr. (1859) 616; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 22 ex pte. maj., t. 46 [t. 1887], f. II. 5—9; Nym. Consp. fl. europ. II. (1879) 313 ex pte.; Beck, Fl. Niederösterr. (1892) 624; Schmalh. Fl. ssredn. i juzn. Ross. I. (1895) 390 (an ex pte.?). — B. Gerardi var. ß. Sadl. 1. c. ed. 2. (1840) 119. — Isophyllum affine (Sadl.) Schur mscr. ex Schur 1. c. — ?B. junccum ß. affine (Sadl.) Arcang. Comp. fl. ital. ed. 1. (1882) 268. — B. breviradiatum (Reichb.) Wettst. in Bibl. bot. V. 26. (1892) 52, t. IH, f. 26-28, 3i; Kerner in sched. ad fl. austr.- hung. n. 2102; Velen. 4. Nachtr. Fl. bulg. in Silzungsb. böhm. Gesellsch. Wissensch. Jahrg. 1894 XXIX. (1894) 16, Fl. bulg. Suppl. I. (1898) 135. — B. austräte Velen. 1. x. , 1. c. et Herbar! — B. Gerardi ß. virgatum Caruel in Pari. Fl. ital. VIII. (18 89) 40 8. — B. Gerardi var. affine Wohlf. in Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed. 3. 1060. — Glauco-viride; caulis erectus, elatus, usque 75 cm altus, ple- rumque a medio, raro jam a basi ramosus vel ramosissimus, ramis zb abbreviatis, strictis, subracemose ramulosis, ramulis brevibus ramis zb adpressis, vel ramis zb elongatis, patulis, ramulis numerosis, longiusculis, subpatulis instructis. Folia zb erecta, Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Fig. \l. A Bupleurum affine Sadl. Habitus. — B—C B. commutatum Boiss. et Bai. B Um- bellula florifcra. G Fructus. — DB. junceum L. Umbullula fructifera. — E B. cappadocicum var. typicum Wolff. Ramulus umbelliferus. — FB. Koechelii Fenzl var. typicwn Wolff. Ramu- lus umbelliferus florens. — OB. subuniflorum Boiss. et Heldr. Ramulus floriferus. (Icon. origin.) Bupleurum. 97 cauli ramisque subadpressa, linearia, inferne parum dilatata, amplexicaulia, apicem versus longe acuminata, acuta, margine obsolete serrulata, basi dz 9-, superne 3-nervia, basalia usque 15 cm longa, 3 — r> mm lata, media persaepe longiora, superiora subito decres- centia, angustissima, summa rameaque subsetacea. Umbellae terminales zh longe pedunculatae , 3 — 8-radiatae, radiis strictis, crassiusculis, angulosis, valde inaequalibus, usque 2, rarissime usque 3 cm longis; umbellae laterales plerumque brevissime, rarius manifestius pedunculatae, quoad radios radiolosque dz depauperatae , ramis ramulisve subadpressae vel rarius patulae; involucri phylla 2 — 5, inaequalia, e basi latiuscula lineari-lanceolata, longe acuminata, 3-nervia, radiis majoribus 2 — 3-plo breviora. In- volucelli phylla eis involucri similia, glaucescenti-nitida (an -in sicco tantum?), subtus nervo medio quam laterales multo crassiore subcarinata, anguste sed manifeste scariosa, margine obsolete serrulata, umbellulas 3 — 10-floras subduplo, fructus maturos vix superantia. Petala obverse triangulari-rotundata, superne valde umbonata, lobulo in- flexo triente vel subdimidio breviore, apice subquadrato eximie cucullata, vix i/2 mm longa Fructus ellipsoideo-oblongus, 2 — 2,5 mm longus, ca. 1 i/2 mm latus, apice mani- feste truncatus, pedicellis usque subduplo longior; juga tenuissima, filiformia; mericarpia transverse pentagona; pericarpium crassum; vittae magnae, valleculares solitariae, com- missurales 2 ; endospermium facie vix excavatum. — Fig. 1 2 A. Auf kurzgrasigen, trockenen Hügeln, in lichten Gebüschen, an Wegenv auf Triften und Steppen; mitteleuropäisches Gebiet: Balkanhalbinsel: Ostrumelien, Bulgarien, Serbien, geht nordwärts über die Donau durch Rumänien, Siebenbürgen und Ungarn und zwar westlich bis Niederösterreich , nördlich bis Mähren, erreicht in Böhmen mit dem isolierten Standorte bei Vran an der Moldau die Nordwestgrenze der Verbreitung; nach Van das und Formanek in der Hercegovina, nach letzterem auch in Macedonien (Maglenci, Petrina) ; Südwestrussland: Podolien, Bessarabien, Cherson und Krim, nach Knapp auch im Gouv. Kiew; Kaukasus (G. Koch, Herb. Berol.); mittlere Mediterran- provinz: Kleinasien: Pontus, in der subalpinen Region des Akdagh bei Amasia, wahr- scheinlich weiter verbreitet. Tritt in 3 durch Übergänge mit einander verbundenen Hauptformen auf, die wohl mehr oder weniger das Ergebnis trockener und sonniger oder mehr humusreicher Standorte sind. f. 1. breviradiatum Reichb. — B. Gerardi a. breviradiatum Reichb. pat. 1. c. 56, t. 164, f. 294. — B. Gerardi Reichb. f. 1. c. et fig. cit. -- B. Gerardi var. virgatum Neilr. Fl. Wien 419, Fl. Niederösterr. Gl 7. — B. breviradiatum (Reichb.) var. brachyradiatum Wettst. 1. c. 53. — B. breviradiatum (Reichb.) Wettst. in Kerner, Sched. 1. c. — Strictum vel strictissimum, ramis erectis vel erecto-patentibus, rarissime patulis, dz abbreviatis, subracemose ramulosis, ramulis laxis usque confertissimis et ramis adpressis (a. strictissimum Schur 1. c); folia fulcrantia ramos aequantia vel longiora. Umbellae terminales 3 — 5-radiatae, radiis inaequalibus, abbreviatis, vix 1,5 cm longis, involucro 2 — 3-plo longioribus; umb. laterales brevissime pedunculatae, ramis ramulisque subadpressis, saepissime valde depauperatae; involucellum fructus pedicellis duplo longiores manifeste superans. Im ganzen Gebiete. (Magnier, Fl. select. n. 2006 ex pte. ; Reichenbach, Fl. germ. n. 1247: Koväts, PI. rar. imp. Austr. n. 413, 191, 513, 530, 531; Schultz, Herb. norm. 804 ex pte.; Baenitz, Herb, europ. n. 2949; Fl. austr.-hung. n. 2102; •Gebr. Sintenis, Dob'rudscha n. 47ic et 475 ex pte.; Gallier, It. taur. III. n. 609.) f. 2. virgatum (Reichb.) Wolff. — B. Gerardi (i. virgatum Reichb. pat. 1. c. 56, f. 2 95. — B. Gerardi a. patens Neilr. Fl. Wien 419, Fl. Niederösterr. 617 excl. ic. citat. Reichb. — B. affine Sadl. var. sparsum Simkovics in Termesz. Füzet. IX. (1885) 31. — B. breviradiatum (Reichb.) Wettst. var. longiradiatum Wettst. 1. c. 5 >. — B. austräte Jord. var. virgatum Wettst. 1. c. saltem quoad ic. Reichb. — B. breviradiatum (Reichb.) Wettst. var. rhabdocladon Borb. in sched. ad Baenitz, Herb, europ. (1895). — B. austräte Velen. Fl. bulgar. Suppl. I. (1898) 135 et Herbar! — Caulis panniculatim ramosus vel ramosissimus, ramis plerumque dz elongatis, patentissimis A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 228. 7 gg Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. usque patulis, ramulosis, ramulis subnumerosis, elongatis, patulis. Folia suffulcientia ramis vel ramulis 2 — 4-plo breviora. Umbellae terminales longe pedunculatae, 3 — 8- radiatae, radiis minus inaequalibus, majoribus usque 4 cm longis; umb. laterales breviter sed semper manifeste pedunculatae, quoad radios et radiolos minus quam in forma prae- cedente depauperatae. Involucrum radiis dz 2-plo brevius. Verbreitung wie vorige. (Bornmüller, PL Anat. or. n. 375 (vittis quam in specim. Europ. med. angustioribus) ; Gebr. Sintenis, Dobrudscha n. 474c et 475 ex pte. ; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 1260; Magnier, Fl. select. n. 2206 ex pte.; Dörfler, Herb. norm. n. 3 428.) f. 3. Stribrnyi Wolff. — Gaulis a basi ramosissimus, ramis patentissimis, valde elongatis, apice tantum ramulis paucis abbreviatis instructis. Umbellae depauperatae. subnullae. Planta habitu paene B. asperuloidis Heldr. Bisher nur aus Südbulgarien bekannt: Philippopel, Sadowo (Stiibrny, Herb. Wien. Hofmus., Herb. Wien. Univ.). Nota. Planta a cl. Sintenis in monte Ciganadagh Armeniae turcicae |collecta et a cl Freyn nomine B. affinis laudata (Sintenis, It. orient. (1 890) n. 3412) certe non ad B. affine pertinet, sed probabiliter pro specie nova habenda est; specimina fructus maturos nondum praebent, itaque speciem novam non descripsi. 39. B. asperuloides Heldr. in Boiss. Diagn. ser. II. 6. (1859) 76; Fenzl in Tchihatcheff, Asie min. III. Bot. 1. (1866) 417; Boiss. Fl. orient, II. (1872) 848; Velen. Fl. bulgar. Suppl. I. (1898) 133; Haläcsy, Consp. fl. graec. I. (1901) 693. — B. Sintenisianum Üchtr. in Herb. Sintenis! et in Kanitz, PI. roman. (1879 — 81) Add. et Corr. 207. — Glaucoviride. Gaulis virgatus, zb flexuosus, usque 80 cm altus, a basi vel saepius tantum superne diffuse pseudodichotomo-ramosus vel -ramosis- simus, ramis zb elongatis, erecto-patentibus usque patentissimis, tenuibus, virgatis, zb flexuosis, superne remote breviterque vel brevissime subracemoso-ramulosis , ramulis ad ramos adpressis. Folia linearia vel rarius anguste lineari-lanceolata, zb elongata, ad apicem acuminata, obtusiuscula vel acuta, margine latiuscule scarioso minute serru- lata, inferiora ut in petiolum angustata, basi zb 9-, superne 3-nervia, 10 — 15 cm longa, 3 — 8 mm lata; folia cetera sessilia, media saepe inferioribus majora et magis nervosa, superiora rameaque cito decrescentia. Umbellae numerosae vel numerosissimae parvae, terminales pedunculis ca. 1 — 3 cm longis suffultae, (1 — )2 — 3-radiatae, radiis valde inaequalibus, tenuibus, ut rami ramulique quadrangulis, majoribus usque 1,5 cm longis; umbellae laterales in parte superiore cujusque rami vel — in speciminibus ramosioribus — cujusque ramuli 3 — 10 numero secus illos ut in racemos laxos dispositae, bre- vissime pedunculatae vel subsessiles, 2( — 3)- vel plerumque brevissime uniradiatae, umbellulis paucifloris. Involucri phylla angusta, subulata vel lanceolato-linearia, acuta, 3-nervia, subtus nervo medio subcarinata, radiis longioribus 2 — 3-plo breviora. Involu- celli phylla eis involucri conformia, minora, manifeste 3-nervia, subtus nervo medio quam laterales tenuissimi plerumque multo crassiore manifeste carinata, flores subsessiles distincte superantia, umbellulis fructiferis breviora. Petala flavido-purpurascentia, sub- orbicularia vel obtrapezoidea, superne acuminata vel rarius truncata, circumcirca imprimis apice minute lacero-denticulata, toto dorso papillulis globulosis exasperata, usque 1 mm longa, lobulo inflexo lato subquadrato vel rectangulari fere usque ad basin petali des- cendente vel breviore eximie cucullata. Fructus oblongo-ellipticus vel subprismaticus, ca. 2V4mm longus, 1 — 1 i/2 mm latus; juga filiformia; mericarpia transverse pentagono- rotundata; vittae valleculares ternae vel quaternae, commissurales 4; endospermium facie leviter excavatum. Auf Steppen, trockenen Hügeln, in Gebüschen und in Weinbergen, von der Ebene bis in die höhere Montanregion aufsteigend; kleinasiatische, griechische, ägäisch- thracische und rumelisch-euxinis che Zone der mittleren Mediterranprovinz; mitteleuropäisches Gebiet: Provinz des Jailagebirges und mösische Provinz; bisher nur von verhältnismäßig wenigen, meist weit von einander entfernten Punkten bekannt, sicher im angegebenen Gebiete weiter verbreitet; blüht im August und September. Bupleurum. 99 Var. a. striotum Fenzl 1. c. 418. — Umbellae laterales brevissime pedunculatae vel subsessiles, valde inaequaliter 2( — 3)- vel tantum brevissime 1-radiatae, 3 — 10 numero secus ramulos ut in spicas vel racemos laxos dispositae. Umbellulae pauci- florae; involucelli phylla nervis lateralibus tenuissimis instructae. Petala usque 1 mm longa, rb acuminata, margine superiore eximie minute lacerata vel papilluloso-denti- culata, plerumque canale resinifero solitario percursa; antherae ambitu subovales. Randgebiet des westlichen Kleinasien: Bithynien: Brussa (Herb. Noean. n. 2 40 [B. tenuissimum]) ; Mysien: Troas (Sintenis, It. trojan. n. 1 009 [B. setaceum]) ; Griechen- land: Parnass (Heldreich, Herb, graec. norm. n. 51 3) ; Thracien: Dedeagatsch (Dingler); Macedonien: Stragova (Formanek); Südostbulgarien: Nova Mahalaü (Baenitz, Herb, europ. ; Adamovic); Dobrudscha (Sintenis n. 474e); Krim (Leveille, Voyage Russ. mer. et Crim. s. n. [B. tenuissimum]] G. Koch, Krim, s. n. [B. junceum]). Var. ß. laxum Fenzl 1. c. 418. — B. pauciradiatum Fenzl in sched. apud Boiss. 1. c. — Rami tantum apice laxe ramulosi. Umbellae 1 — 2-radiatae, pedunculis quam radii longioribus suffultae. Involucelli phylla manifestius 3-nervia, nervis subaequicrassis. Petala subdimidio minora, superne truncata, minus lacero-denticulata, plerumque cana- libus resiniferis 3 percursa; antherae ambitu suborbiculares. Bisher nur aus Gilicien bekannt »Bulgar Dagh, prope castellum supra Gülek, in collinis«. (Kotschy, It. cilic. (1853) n. 78.) Nota. Cujus varietatis speciraen unicum haud perfecte evolutum in Herb. Mus. Caes. Vindob. adhuc vidi. Assentior omnino cl. Fenzl, qui hanc plantam titulo varietatis ad B. asperuloides referendam esse opinatus est. A botanicis recentioribus planta nusquam alibi collecta esse videtur; ipse frustra locum classicum perscrutatus sum. 40. B. subuniflorum Boiss. et Heldr. in Boiss. Diagn. ser. I. 10. (1849) 28; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 848. — B. setaceum] G. B. Clarke in Hook. Fl. brit. Ind. II. (1879) 678. — Gracillimum. Caulis tenuis, usque 50 cm altus, infracte flexuosus, a basi irregulariter pseudodichotomo-ramosissimus, ramis longissimis, patulis, tenuibus vel sub- filiformibus, eximie bifurcato-ramulosissimis, ramulis capillaribus, abortu axis cujusque secundarii sub angulo recto infracto-flexuosis, ad angulos fasciculatim foliosis, apice tantum umbelliferis, inflorescentiam panniculatam effusissimam formantibus. Folia inferiora anguste linearia, valde elongata, subpetiolata, ad apicem sensim acuminata, acutissima, superiora cito minora, suprema rameaque minima, subsetacea. Umbellae laterales nullae, termi- nales usque 5 mm longe pedunculatae, uniradiatae, radio filiformi involucri phylla 2 setacea subinconspicue 3-nervia ad 1 mm longa multo superante. Involucelli phylla 4 — 5, eis involucri conformia, umbellulas 1 — 3-floras s. a. manifeste, fructiferas vix su- perantia. Pedicelli ovario oblongo argute sulcato dimidio breviores; petala flava, e basi rotundata subquadrata vel suborbicularia , plerumque superne vel rarius circumcirca minute lacerato-denticulata, dorso toto papilluloso-exasperata, lobulo inflexo quam petalum 2 — 3-plo breviore, apice dilatato obsolete crenulato instructa, 0,5 — 0,7 mm longa. Fructus subsessilis, ambitu ellipticus, a latere valde compressus, ca. 2 mm longus: juga prominentia, in sicco leviter serpentina; valleculae (in sicco) subrugulosae : vittae valle- culares singulae, commissurales 2. — Fig. 1 2 6r. Mittlere Mediterranprovinz und Centralasien, bis in die alpine Region aufsteigend, blüht im Juli: an felsigen, begrasten Plätzen des pamphylischen Taurus, zwischen Maria und Adalia, in einer Höhe von ca. 1000 m (Herb. Heldreich n. 1073); Termessus (Heider, It. Pamphyl. et Pisid. s. n.); Kaschmir: Kishtwar, in einer Höhe von ca. 1500 m (Clarke n. 31396!); wahrscheinlich weiter verbreitet. Subsect. 3. Trachycarpa (Lange) Briq. emend. Wolff. Odontites Spreng, in Mag. Gesellsch. naturf. Fr. Berlin VI. 3. (1812) 258 et Prodr. umb. (1813) 33 ex pte. — § 3. Odontea Dumort. Florul. belg. (1827) 76. — Trachypleurum Reichb. Consp. regn. veget. (1828) 1 43 ex pte. — Bupleurum a. Trachy- pleurum Reichb. Fl. germ. excurs. (1832) 479 ex pte. — Sect. 3. Nervosa Godr. in 7* 100 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Gren. et Godr. Fl. France I. (18 48) 7-4 9 ex pte. — § 3. Graminea Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 835, 841 ex pte. — Sect. Annua a. Trachycarpa Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 0 8. — Sect. III. Eubupleura Subsect. 3. Trachycarpa (Lange) Briq. Monogr. (1897) 52, 108. — Sect. IV. Plurinervia Subsect. III. Trachycarpa (Lange) Rouy et Cam. in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 334. — § V. Ägostana (S. F. Gray) c. Trachypleurum (Reichb.) 0. Ktze. in Post et 0. Ktze. Lex. gen. phan. (190 4) 84. — Folia angusta, zb parallelinervia, nervis haud raro nervis aliis singulis longitudinalibus intermixtis, plerumque parce et subinconspicue venosis. Fructus zb globosus vel ovoideo-globosus; mericarpia ad valleculas et minus manifeste ad commis- suram granulata vel tuberculata vel vesiculosa vel papillulosa vel glochidiata; vittae singulae vel numerosae, saepe obliteratae. Herbae annuae, elatae vel humiles, saepius ramosissimae. Species 5 per totam aream mediterraneam et partem Europae centralis magnam divulgatae. A. Fructus granulatus vel tuberculatus vel rugulosus. a. Fructus ovoideo-globosus, apice truncatus, fuscus, 2 — 2l/2 mm longus; granula vel tubercula cum fructu zb concolora &\. B. tenuissimum. b. Fructus subglobosus, ater, J/2 — 1 V2 mm diametro; gra- nula albicantia 42. B. semicompositum. B. Fructus papillis vesiculiformibus, majusculis, densissime et eximie seriatim dispositis obtectus 4 3. B. papillosum. G. Fructus (et petala) papillulis globulosis minutis densiuscule obsitus 44. B. leucocladum. D. Fructus glochidibus dense seriatim dispositis instructus . . 45. B. Sintenisii. Ser. 1. Tuberculata Wolff. Fructus granulatus vel tuberculatus vel zb confluenti-rugulosus. 41. B. tenuissimum L. Spec. pl. ed. 1. (1753) 238 emend. — Glauco-viride ; caulis erectus, elatus, usque 75 cm altus, raro humilis, subteres vel angulosus, inter- nodiis longis vel rarius ± abbreviatis, a basi vel tantum superne ramosus, ramis ab- breviatis, vix ramulosis vel zb" elongatis, virgatis, patentissimis usque erecto-patentibus, zb ramulosis, raro caulis subsimplex. Folia angusta, linearia vel rarius lineari-lanceo- lata, inferiora subpetiolata, superiora sessilia, apice obtusiuscula vel zb acuminata, nervis 5 — 7, subparallelis, subtus manifestis , supra parum conspicuis, nervis aliis sin- gulis tenuioribus longitudinalibus leviter serpentinis intermixtis, venis paucis utrinque subinconspicuis vel rarius manifestis anastomosantibus. Umbellae omnes bene evolu- tae, zb longe vel laterales breviter pedunculatae vel subsessiles et quoad radios et radiolos depauperatae , radiis in umb. omnibus parum vel saepius valde inaequi- longis; involucri phylla 3 — 5 anguste linearia, acuta, 3-nervia, umbella multo bre- viora. Involucelli phylla zb anguste linearia et acuta vel obovato-lanceolata et obtusius- cula, ad marginem et ad nervös minute serrulato-denticulata vel rarius sublaevia, um- bellulas floriferas et fructiferas zb longe superantia vel raro eis breviora. Pedicelli inaequales, floribus paulo, fructibus usque dimidio breviores ; petala flavido-viridia vel glaucescentia vel (tantum in sicco?) flavido-purpurascentia , dorso sub lente minute papillulosa vel laevia, breviter vel non unguiculata, subsemiorbicularia usque oblongo- pentagona, zb \'2 mm longa, lobulo inflexo e basi lata angustato usque dimidio quam petalum breviore, apice truncato vel emarginato instructa. Fructus zb ovoideo- vel oblongo-globosus, a latere zb manifeste compressus, usque 2Y2 mm l°ngus; juga zb conspicua, leviter flexuosa; mericarpia dorso valde convexa, transverse suborbicu- laria vel subpentagona; vittae conspicuae vel zb obliteratae, valleculares valde inaequales, ternae usque septenae, commissurales 6 — 8; endospermium facie subplanum vel leviter excavatum. ßupleurum. 101 Fig. \ 3. A — B Buplcurum tenuissimum subsp. entenuissimum WolfT. A Habitus. B Fructus. — C B. tenuissimum subsp. graeile (M. B.) WolfT. Ramulus florifürus. — D var. filiforme WoUT. Ramulus floriferus. — E — F B. semicompositum var. glaueum (Rob. et Gast.) WolfT. Ramulus floriferus. F Umbellula. — O—H B. papillosum DG. 0 Umbell, florif.; //Flos. — J—K B. leuco- cladum Boiss. J Umbell, florif.; K Flos. (Icon. origin.) | Q2 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Die Gesamtart ist im größten Teile des Mediterrangebietes und des mittel- europäischen Florengebietes verbreitet, erreicht in Südengland die Nordwestgrenze, im südlichen Skandinavien und im Baltikum die Nord- bzw. Nordostgrenze der Verbrei- tung und dringt östlich bis in das Gebiet des Gaspischen Meeres und bis Persien vor. Subsp. 1. eutenuissimum Wolff. — B. tenuissimum L. 1. c. s. str.; Sowerby, Engl. bot. VII. (1798) t. 478; Öder, Fl. danic. VII. (1794) t. 1090; Reichb. Icon. bot. II. (1824) 58, t. 167, f. 298; DC. Prodr. IV. (i 830) 127; Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed. 1. (1837) 288; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 140; Moris, Fl. sard. II. (1840 — 43) 205; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 723; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 24, t. 50 [t. 1891], f. IL; Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 69; Timb.-Lagr. in Mem. Acad. Toulouse ser. 8. IV. 1. sem. (1882) 142; Schmalh. Fl. ssred. i juzn. Ross. I. (1895) 391 (an ex pte.?); Caruel in Parlat. Fl. ital. VIII. (1889) 409; Briq. Monogr. (1897) 109; Rouy et Garn, in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901)334. — B. junceum Pollich, Hist. pl. Palat. I. (1776) 264. — B. tenue Salisb. Prodr. stirp. hört. Ghap. (1796) 100. — B. Gerardi Fl. Wetterau I. (1799) 403. — B. Pollichii Gmel. Fl. bad. I. (1805) 613. — Isophyllum tenuis- simum Presl, Fl. cech. (1819) 6 6. — '■ Odontites tenuissima Spreng. Prodr. pl. umb. (1813) 33 et in Roem. et Schult. Syst. VI. (1820) 3 82; Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (1816) 116. — B. junceum y. B. Pollichii (Gmel.) Spreng, in Roem. et Schult. 1. c. 372. — Tenorea tenuis Bub. Fl. pyr. II. (1900) 358. — Herb. Willd. n. 5660, 1,4. — Elatum vel rarius humile. Gaulis inferne subteres vel rarius angulosus, superne eximie quadran- gulus, ramis angulosis, zb elongatis vel rarius zb abbreviatis, patentissimis vel patulis, zb ramulosis. Umbellae terminales parvae, zb longe pedunculatae, 3 — 4-radiatae, radiis valde vel parum inaequilongis , strictis, quadrangulis, majoribus usque 2 cm longis, umb. laterales etiam minores, manifeste pedunculatae vel subsessiles, zb depauperatae. Involucelli phylla anguste lineari- vel rarissime ovato-lanceolata, umbellulas floriferas usque subduplo superantia, fructiferas subaequantia vel rarius eis breviora. Fructus ovoideo-globosus, a latere manifeste compressus, zb irregulariter et grosse tuberculatus vel cristato-rugulosus ; vittae dz compresso-obliteratae, rarius conspicuae. — Fig. 13 vi, B. Am Meeresstrande oder in der Nähe desselben, im Binnenlande an salzhaltigen Stellen, selten auch auf Kalk oder Sand; blüht von August bis November. Fast in sämtlichen Provinzen des mitteleuropäischen Florengebietes mit Ausnahme der Alpenländer; auf der Balkanhalbinsel nur in den nördlicheren Teilen, auch in Albanien; erreicht die Nordwest- bezw. Nordgrenze der Verbreitung in Süd- england (Sussex) und im südlichen Skandinavien, fehlt dagegen in Irland und Schott- land; Nordostgrenze im Baltikum auf der Insel Ösel, in Russland außerdem nur noch in Cherson (Odessa) und angeblich in der Provinz des Kaukasus (cfr. subsp. |); ligu- risch-tyrrhenische, iberische, südwestliche und südliche Mediterran- provinz, an der nordwestafrikanischen Küste wohl nur in Algier und Marokko. Fehlt mit Ausnahme von Westmacedonien (Adamovic!) in der mitlleren Mediterran- provinz; alle übrigen Angaben aus diesem Gebiete beziehen sich sehr wahrscheinlich auf die zweite Unterart. Var. a. genuinum Godr. 1. c; Rouy et Garn. 1. c. 3 35. — Erectum, elatum, ramosum vel ramosissimum, raro subsimplex; umbellae terminales omnes bene evolutae, manifeste pedunculatae, laterales breviter pedunculatae vel subsessiles, zb depauperatae. Involucelli phylla lineari-lanceolata, longe acuminata, umbellulas sub anthesi usque duplo superantia vel breviora; vittae zb obliteratae. Fast im ganzen Gebiete der Unterart; fehlt vielleicht in Süditalien, auf den Inseln des tyrrhenischen Meeres und im größten Teile der südlichen und südwestlichen Mittelmeerprovinz. (Fl. austr.-hung. n. 2103; Schultz, Herb. norm. n. 64; Koväts, PI. rar. imp. Austr. n. 817; Reichenbach, Fl. exs. germ. n. 1786; Gallier, Fl. siles. n. 1069; Wirtgen, PI. sei. rhen. n. 340, Herb. pl. sei. n. 3G1 ; Magnier, Fl. sei. n. 1454 et bis, 3979; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 778; Reliq. Maill. n. 117, 117»; Soc. Sud-Est. n. 113; Soc. dauph. n. 104, 128 bis; Rouy, Fl. France n. 201; Bupleurum. 103 Durieu, PI. hisp.-lusit. n. 316; Fl. lusit. Herb. hört. Conimbr. n. 723; Welwitsch, It. lusit. n. 445.) Nach der Länge der Hüllblättchen lassen sich zwei Formen unterscheiden. f. t. longibr acteatum Wolff. — Involucelli phylla umbellulas floriferas usque duplo, fructiferas semper manifeste superantia. Im ganzen Gebiet der Varietät, wie auch die folgende Form. f. 2. brevibr acteatum Wolff. — Involucellum umbellulas sub anthesi vix supe- rans, demum usque dimidio brevius. Nota. Varietas quoad ramificationem valde variabilis: caulis raro subsimplex, plerumque ± ramosus, ramis inferioribus valde elongatis, humi fere prostratis et saepe caulem longitudine superantibus itaque planta subpluricaulis (f. flagelliforme Lange 1. c. 70), vel erecto-patentibus, superioribus sensim vel subito brevioribus vel subnullis. Var. ß. nanum DG. in Lam. et DC. FI. franc. ed. 3. IV. (1805) 350 et in Prodr. IV. (1830) 127; Koch, 1. c. 289; Rouy et Garn. 1. c. 335. — B. tenuissimum Bouch. Fl. abb. (1803) 20, sec. DG. — Humile vel humillimum, ± depressum, 5 — 10 cm altum, plerumque subintricato-ramosissimum, ramis tenuibus, dense breviterque rarau- losis. Umbellae minimae, congestae, db depauperatae. Am Meeresstrande, vielleicht im ganzen Gebiete, im Binnenlande bisher nur aus Deutschland (Halle, Artern) und Österreich (Neusiedlersee) bekannt. Nota. Gl. Schur (En. pl. Transs. (1866) 251) B. tenuissimi var. nanum et elatum laudat; var. nanum forsan ad var. ß. pertinet. Var. y. Columnae (Guss.) Godr. — B. tenuissimum Guss. Prodr. fl. sicul. I. (1827) 315 excl. syn. ; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 140 expte.; ?Batt. in Batt. et Trab. Fl. de l'Alger. II. (1888) 353. — B. Columnae Guss. Prodr. fl. sicul. Suppl. (1832) 70, ex Guss. ipso et Sjn. fl. sicul. I. (1842) 310. — B. tenuissimum ß. Bertol. 1. c, in Add. 605. — B. tenuissimum ß. Columnae (Guss.) Godr. 1. c. 72 3; Lange, 1. c. 70. — B. affine Ges. Pass. Gib. Comp. fl. Ital. (1867) 579. — B. tenuissimum ß. compactum Caruel 1. c. 409. — B. tertium minimum Column. Ecphr. (1616) 85, t. (pg.) 247, f. dextr. — Herb. Willd. 5654, 2 (B. frutescens) ; 5660, 2. — Erectum, luride pruinoso-glaucescens. Caulis validus, rigidus, a basi angulosus, superne vel rarius jam inferne ramosus, ramis zb abbreviatis, adpresse ramulosis, vel rarius zb elongatis, patulis, dense longeque ramulosis. Umbellae terminales db longe pedun- culatae, 3 — 5-radiatae, radiis strictis, eximie quadrangulis, usque 3 cm longis, umb. laterales zb conferte secus ramos ramulosque ut in racemos dispositae, depauperatae, subsessiles. iDvolucelli phylla plerumque zb late lanceolata. Fructus ambitu suborbicu- laris, quam in var. ct. minor; vittae saepius conspicuae. Ligurisch-tyrrhenische, iberische, südliche und südwestliche Mediter- ranprovinz, meist in der Nähe des Meeres, selten im Binnenlande: Westküste von Unteritalien, Sicilien, Sardinien, Gorsika, Südfrankreich (Bouches-du-Rhöne) ; iberische Halbinsel, auch im Innern derselben ; Marokko, Algier. f. 1. subracemosum Wolff. — Caulis a basi ramosus, ramis densis. abbreviatis, subsimplicibus vel brevissime ramulosis, cauli zb adpressis. Umbellae fere omnes zb depauperatae, laterales subsessiles, conferte ut in racemos dispositae. Am häufigsten in der ligurisch-tyrrhenischen Provinz (Todaro, Fl. sicul. n. 616). f. 2. pannieulatum Wolff. — Caulis superne ramosus, ramis remotis, eximie quadrangulis, erecto-patentibus, dense breviterque ramulosis, ramulis subadpressis. Umbellae terminales bene evolutae, radiis 3 — 5 crassiusculis usque 3 cm longis, umb. laterales zb depauperatae, ut in racemos laxos dispositae. Spanien (Reverchon, Andalous. n. 269); Algier. Nota. Specimina hispanica transitum ad var. sequentem formant. Var. ö. procumbens (Desf.) Wolff. — B. proeumbens Desf. Fl. atl. I. (1798) 230, t. 56; DG. Prodr. 1. c. 127; Bertol. Fl. ital. 1. c; Moris, Fl. sard. II. (1840—43) 104 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 206; Ball, Spicil. fl. marocc. in Journ. Linn. Soc. Bot. XVI. (1878) 46 4; Batt. 1. c; Bonn, et Barr. Gat. pl. Tunis (1896) 174 excl. syn. omn. — Odontites pro- cumbens (Desf.) Spreng. Prodr. umb. (18 13) 33 et in Roem. et Schult. Syst, veget. VI. (18 20) 383. — Annuum vel ex Desfontaines bienne, gracile; caulis erectus vel ex Desfont. inferne procumbens, superne adscendens, ramosus, ramis erecto-patentibus, =b elongatis, tenuibus, subsimplicibus. Umbellae terminales semper bene evolutae, pedunculo tenui erectoque suffultae, radiis crassiusculis vel rarius tenuibus, subaequalibus, umb. laterales =b depauperatae, subsessiles, valde inaequaliter radiatae. Involucelli phylla lanceolato-linearia, umbellulas fructiferas subaequantia. Fructus tuberculatus. Algier (Desfontaines in Herb. Boissier und Herb. Delessert, ohne nähere An- gaben); Choulette, Fragm. fl. alger. n. 350, Gonstantine) ; Sardinien (Herb. De- lessert, ohne nähere Angabe). Nota 1. Planta subdubia, inter subspec. B. tenuissimi ambas ambigua, a subspecie sequente, cui quoad habitum valde similis, umbellis lateralibus ± depauperatis et radiis eorum valde inaequalibus et fructibus grossius tuberculatis recedit. Nota 2. Specimina fere omnia mihi in herbariis sub nomine B. procumbentis visa ad subspec. 2. pertinent; specimina a cl. Desfontaines ipso collecta et in Herb. Boissier et Herb. Delessert asservata haud plane cum icone in Flora atlantica delineata quadrant. Subspec. 2. gracile (Marsch.-Bieb.) Wolff. — B. tenuissimum Sibth. et Smith, Fl. graec. prodr. I. (1806) 178. — Odontites gracilis Marsch.-Bieb. in Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (1816) 209 et in Fl. taur.-cauc. Suppl. (1819) 198; Spreng, in Roem. et Schult. 1. c. 382. — B. gracile (Marsch.-Bieb.) DC. Prodr. 1. c. 12 8; Ledeb. Fl. ross. II. (1844 — 46) 262. — B. Marschallianum CA. Mey. Verz. Pfl. Kauk. (1831) 123; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 842; Velen. Fl. bulgar. (1891) 224; Schmalh. Fl. ssred. ijuzn. Ross. I. (1895) 391; Haläcsy, Gonsp. fl. graec. I. (1901) 693. — ? B. divari- eatum Steph. mscr. ex Ledeb. 1. c. — Planta gracilis. Caulis semper erectus, elatus, usque metralis, quadrangulus, db ramosus, ramis plerumque dr elongatis, patentissimis, tenuibus, ramulosis, raro abbreviatis, erecto-patentibus, breviter vel vix ramulosis. In- florescentia plerumque effusissima, raro ± depauperata; umbellae fere omnes bene evolutae, manifeste pedunculatae, terminales 3 — 4( — 6j-, laterales 2 — 3-radiatae, radiis subaequalibus, strictis, filiformibus, eximie quadrangulis, raro subteretibus. Involucelli phylla lanceolata vel obovato-lanceolata, rarissime sublinearia, dorso margineque laevia vel scabriuscula, umbellulas 5 — I 5-floras sub anthesi subaequantia vel breviora. Fructus fuscus vel fusco-nigricans , subglobosus vel oblongo-globosus , I y2 — 21//4 mm longus, graciliter et aequaliter granulatus vel raro subgrosse tuberculatus; juga saepe subincon- spicua; vittae minutae sed manifestae. — Fig. 1 3 C. Armenisch-iranische, mittlere und südliche Mediterranprovinz: Klein- asien, südlich bis Syrien; Mesopotamien; Armenien; erreicht die Ostgrenze der Ver- breitung in Nordpersien; Cypern; südöstliche Balkanhalbinsel: Ostrumelien, Thracien, Macedonien (ob noch westlich vom Wardar?); Thessalien; Mittel- und Südgriechenland; Gycladen; Algier; Mitteleuropa: Provinz des Kaukasus; Krim; wächst vorwiegend in den Küstengebieten, seltener im Binnenlande, (ob auch hier an salzhaltigen Stellen?); blüht früher als die Subsp. 1 ., oft schon im Juni. Var. a. filiforme Wolff. — B. tenuissimum Sibth. et Smith 1. c. — Odontites gracilis Marsch.-Bieb. apud Hoffm. 1. c. ex pte. — B. gracile DG. 1. c. ex pte. — B. Marschallianum G. A. Mey. apud Boiss. 1. c. ex pte. ; Haläcsy 1. c. ex pte. — Planta plerumque gracillima, usque 75 cm £lta, 1 patulo- vel patentissimo-ramosa vel -ramo- sissima, ramis elongatis, tenuibus, ramulosissimis, ramulis filiformibus. Umbellae fere omnes bene evolutae, 2 — i cm longe pedunculatae, radiis filiformibus, subaequilongis, usque 3 cm longis. Involucelli phylla lanceolata, umbellulis 1 — 2 mm latis breviora, rarius longiora. Fructus breviter et inaequaliter pedicellatus, graciliter et minute granu- latus vel raro subgrosse tuberculatus. — Fig. 1 3 D. Kleinasien; meist in den Küstengebieten, aber auch im Innern der Halbinsel, Griechenland und auf den Cycladen; Macedonien, Thracien, Ostrumelien. Bupleurum. 105 f. I. typicum Wolff. — Divaricatim ramosissimum, ramis valde elongatis, ramu- losis, ramulis eximie filiformibus. Umbellae fere numquam depauperatae, ornnes dt longe pedunculatae, terminales 3 — 6-radiatae. Fructus pedicellis subduplo longior. Im ganzen Gebiete der Varietät. (Warburg et Endlich, lt. phryg. I. n. 918; Sintenis, It. trojan. n. 1008; Herbar. Orphanid. n. 517 ex pte. ; Orphanides, Fl. graec. n. 1136 ex pte.; Heldreich, Herb, graec. norm. n. 1035; Herbar. Heldreich n. 1746 ex pte.; Fragm. Fl. alger. ser. 2 n. 350.) f. 2. Sartorianum Wolff. — Caulis a basi ramosum, ramis patulis, remote breviterque ramulosis. Umbellae laterales plerumque breviter pedunculatae vel sub- sessiles, terminales 2 — 4-radiatae. Fructus pedicellis 2 — 3-plo longior. Armenien (Kotschy, Suppl. umbellulas semper manifeste superantia, itaque habitus ura- bellularum dz stelliformis. (Paulin, Fl. cam. n. 157; Dörfler, Herb. norm. n. 3426; Reichenbach, Fl. germ. n. 1706 ex pte , ad f. 3. vergens; Fl. austro-hung. n. 120 ex pte. ; Bourgeau, Alp. marit. n. 116 ex pte.). f. 3. ineurvum (Bell.) Briq. 1. c. 7 6 (a3.); Burnat, 1. c. 1 11 (subvar.). — B. ineurvum Bell. App. fl. pedem. in Mem. Acad. Turin X. (1793) 22 <, t. IV.; Spreng. 1. c. 373. — B. petraeum Reichb-. f. 1. c, quoad fig. — B. graminifolium Vahl y. ineurvum (Bell). Rouy et Cam. 1. c. 322. — Herb. Willd. n. 5629. — Involucelli phylla late ovato- oblonga vel subovata, basi brevissime angustata, dz breviter acuminata, acutiuscula vel subobtusa, subapiculata, ca. 8 — 10 mm longa, 3 — 5 mm lata, umbellulas d= manifeste superantia, itaque habitus earum stelliformis. (Dörfler, Herb. norm. n. 3426 ex pte.; Sieber, It. dauph. n. 47, 92; Müller, Un. itin. ann. 1826 s. n.). f. 4. globosum Briq. 1. c. 76 (a4.); Burnat, 1. c. 1 1 I (subvar.). — B. gramini- folium Vahl ö. globosum (Briq.) Rouy et Cam. 1. c. 3 22. — Involucelli phylla late obovata vel ovata, basi brevissime vel vix angustata, apice abrupte breviterque acuminata vel ± obtusiuscula, ca. 3 — 5 mm longa, 2 — 3y2 mm lata, umbellulis breviora vel eas subaequantia, itaque habitus earum zb globosus. (Fl. austro-hung. n. 120 ex pte.; Bourgeau, Alp. marit. n. II 6 ex pte.). Bupleurum. 113 Nota \. Formae supra descriptae valde variant quoad caulis longitudinem et foliorum magnitudinem. Nota 2. Forma monstrosa (lusus) involucelli phyllis nonnullis zb Vel usque ad medium connatis rarissime occurrit (cf. specimina a cl. Dörfler in Herb. norm, sub n. 3426 distributa); cl. Pona forsan plantam talem delineavit. Ser. 2. Rananculoidea Wolff. Caudex tenuis, caulis zb racemoso-ramosus. Involucelli phylla plerumque majus- cula, zb colorata, dz excavato-convexa, (3 — )5 — 13-nervia, nervis longiuscule venosis. Vittae valleculares singulae, rarius binae vel ternae, commissurales 2 — 4 , in una specie vittae ad 25 circa endospermium dispositae. 4 7. B. ranunculoides L. Spec. pl. ed. 1. (i 753) 237 emend.; Willd. Spec. pl. I. 2. («798) 1374; Lam. et DG. Fl. franc. ed. 3. IV. (^ 805) 348; Lapeyr. Hist. abr. pl. Pyr. (1813) 140; Host, Fl. austr. ed. 2. (1827) 347; Gaud. Fl. helv. II. (1828) 382; DG. Prodr. IV. (1830) 131; Reichb. Icon. bot. IX. (1831) 8; Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed. 1. (1837) 290; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 135; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 719; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 21, t. 45, f. II, III; Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 75; Timb.-Lagr. in Mem. Acad. Toulouse 8. ser. IV. 1. sem. (1882) 124; Garuel in Pari. Fl. ital. VIII. (1889) 399; Briq. Monogr. (1897) 77; Schinz et Kell. Fl. Schweiz ed. 1. (l 900) 358, ed. 2. (1905) 163; Rouy et Garn, in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 322; Burnat, Fl. Alp. marit. IV. (1906) 111. — B. angulosum ß. L. 1. c; Willd.l. c. 1371. — B. angu- losum VWL Prosp. fl. Dauph. (1779) 23 (sec. Briquet), Hist. pl. Dauph. II. (1787) 574: Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (1826) 366 et ß. B. ranunculoides 1. c. 367. — B. baldense Host, Syn. fl. Austr. (1797) 141, ex Host ipso; cf. notam. — B. Morisonii Timb.-Lagr. 1. c, nom. solum. — B. ranunculiforrne St. Lag. in Ann. Soc. bot. Lyon. VII. (18 80) 62. — B. ranunculoideum St. Lag. in Cariot, Etud. fl. ed. 8. II. (1889) 337. — Tenorea caricifolia Bub. Fl. pyr. II. (1900) 363. — Selinum ranunculoides Krause in Sturm's Fl. v. Deutschi. ed. 2. XII. (1904) 85. — Perfoliata minor foliis gramineis Jon. Bauh. Hist. pl. III. (1651) XXVII. 199 et flg.; Moris. Hist. pl. oxon. III. (1699) sect. IX, t. 10, f. 6. — Herb. Willd. n. 5635, 3. 4. — Laete viride vel rarius glaucescenti-viride , uni- vel pluricaule, 5 — 60 cm altum, zb ramosum, raro subsimplex. Folia basalia subconferta, cum caul. inferioribus quoad magnitudinem formamque valde variabilia, zb manifeste petiolata vel tantum ut in petiolum angustata, plana vel margine zb involuta vel subcomplicata, paucinervia, supe- riora plerumque zb dilatata, saepe zb cordato-amplexicaulia, pauci- usque multinervia. Involucrum (1 — )2 — 4-phyllum, phyllis fol. summis subconformibus; umbellae 3 — 15- radiatae, radiis crassiusculis vel rarius subfiliformibus. Involucelli phylla 5, raro 7 — 9, flavido-viridia vel flavida ut etiam tota inflorescentia, forma et magnitudine valde varia- bilia; umbellulae plerumque multiflorae. Petala flavida vel nigricanti-flavida (etiam in vivo?), late obtriangularia usque semiorbicularia, 1 i /4 — 1 */2 mm longa, lobulo inflexo lato subquadrato vel rectangulari. Fructus pedicellis subaequilongus, elliptico-oblongus, 2 Y2 — 3 mm longus, zb 1 1/2 mm latus, jugis prominentibus filiformibus usque subalatis, rarius subinconspicuis ; pericarpium tenue fasciculis vasorum crassiusculis ; vittae vallecu- lares plerumque singulae; endospermium facie subplanum vel leviter excavatum. In der subalpinen und alpinen Region, seltener in der Montanregion (und in der Ebene) des mitteleuropäischen Florengebietes, an Felsen, im Felsgeröll, auf steinigen Alpenmatten, vorzugsweise auf Kalk, aber auch auf Urgestein: Provinz der Alpen Länder, von den Seealpen bis in die krainischen Alpen (Nanos im istrischen Rand- gebirge); Jura; südostfranzösisches Bergland, verbreitet durch die ganze (?) Kette der Pyrenäen, südlich bis in das catalonische Bergland hinabsteigend; erreicht für Europa die Nord- und Ostgrenze in den Central-Karpathen; sehr zweifelhaft für die siebenbürgi- schen Karpathen (alle Angaben beziehen sich nach dem geprüften Herbarmaterial auf B. falcatum var. cemuum u. var. diver sifolium)] illyrische Gebirgsländer: Bosnien, A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Emfcryophyta siphonogaraa) 223. 8 114 Herftiann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Südostserbien (Suva Planina!!); vielleicht auch in Griechenland (Exemplare von Mazziani angeblich in Argolis gesammelt im Herb. Boissier!); Nord-Apennin, nach Arcangeli bis in die apuanischen Alpen. Tritt im östlichen Teile des Verbreitungsgebietes erst wieder in der Provinz des subarktischen Asiens und Sibiriens auf: West- und Ostsibirien, Kamtschatka; subarktisches Amerika: Alaska und vielleicht weiter verbreitet. Nota. Cl. Host in Fl. austr. I. (1827) 347 B. baldense suum (Syn. fl. austr.) ut synonymum B. ranunculoidis enumerat, itaque nomen B. baldense (Hostianum) ab autoribus falso ad B. falcatum subspec. exaltatum (Marsch. -Bieb.) relatum est. Suspicor cl. Host duas species vel earum varietates sub B. baldense conjunxisse, nempe B. ranuncidoides et B. falcatum; nomen Hostianum subdubium remanet. Var. a. genuinum Godr. — B. ranunculoides a. genuinum Godr. 1. c. ; Briq. 1. c. 80", Schinz et Kell. 1. c. ed. 2. (subspec); Burnat 1. c. 112 (var.). — Caulis plerumque elatus, rarius humilis, 5 — 50 cm altus, validus, superne zb ramosus vel raro subsimplex. Folia omnia plana, inferiora anguste lanceolata vel oblongo- vel obovato-lanceolata, saepe =b elongata, =b manifeste petiolata, superiora e basi dilatato- amplexicauli ovato-lanceolata, ca. 9 — 21-nervia. Radii 3 — 10 crassiusculi. Involucelli phylla quoad formam magnitudinemque valde variabilia. Im ganzen mitteleuropäischen Verbreitungsgebiete der Art, blüht im Juli und August. Subvar. 1 . Burserianum (Willd.) Briq. — B. ranunculoides b. angulosum Schleich. Cat. omn. pl. Helv. (1807) 8, nomen solum. — B. Burserianum Willd. En. hört, berol. Suppl. (1813) 14, nomen solum; Schleich. Cat. (1821) 10. — B. angulosum Wahlb. Fl. carp. (1814) 79 et prob, autor. aliorum. — B. ranunculoides y. latifolium Gaud. 1. c. 383; Rouy et Cam. 1. c. 323 (6.) — B. ranunculoides Reichb. pat. 1. c. f. 1007; Timb.-Lagr. 1. c. saltem quoad tab. 1 . — B. ranunculoides var. orbiculatum Borb. in Österr. bot. Zeitschr. XLI. (1891) 421. — B. ranunculoides var. giganteum St. Lag. in Ann. Soc. bot. Lyon XVIII. (1901) 57. — B. ranunculoides var. a. genuinum Godr. a1. Burserianum (Willd.) Briq. 1. c. 81 ; Burnat 1. c. 112 (subvar.). — B. ranun- culoides var. Burserianum (Willd.) Schinz et Kell. 1. c. ed. 1 . — B. ranunculoides subspec. B. genuinum var. Burserianum Schinz et Kell. I. c. ed. 2. — Herb. Willd. n. 5633, B. petraeum\ n. 5634, B. angulosum. — Planta valida, caulis 20 — 50 cm altus, superne ramis paucis zb abbreviatis vel db elongatis. Folia in hac subvar. latissima, inferiora zb lanceolata vel oblanceolata, usque 20 cm longa, usque 1 cm lata, superiora ovata, zb amplexicaulia, zb longe acuminata, basi 1 — 2 cm lata, ca. 15 — 21-nervia. Involucelli phylla e basi valde dilatata ovata, zb breviter acuminata vel obtusiuscula, 5 — 9-nervia, 8 — 10 mm longa, 3x/2 — 6 mm lata, flores manifeste superantia, itaque habitus umbellularum stelliformis. Westliche und südwestliche Kalkalpen; vielleicht noch anderweitig; Jura; Gentralkarpathen (Baenitz, Herb, europ. n. 3476 expte.; Fl. bavar. exs. n. 184; Reliq. Maill. n. 1159; Sieber, It. alp. Delph. n. 70; Puel et Maille, Fl. reg. France n. 12 expte.; Rehman et Woloszczak, Fl. polon. n. 172). Nota. B. ranunculoides a. genuinum «.2 proximum Briq. 1. c. 82. — B. ranunculoides var. Bicknellianum Briq. in sched. ex Briq. ips. — Planta robustior, foliis longioribus et magis graminiformibus, ramis longioribus, involucelli phyllis paullo minoribus, quae ceterum vix a sub- var. Burseriano diversa esse videtur. Specimina in hortis culta saepe huc spectant, spon- tanea rarissima. Subvar. 2. obtusatum (Lapeyr.) Briq. — B. ranunculoides Lapeyr. Hist. abr. Pyr. (1813) 142 ex pte. — B. obtusatum Lapeyr. Suppl. Hist. abr. Pyr. (1818) 42, sec. Timb.-Lagr. et sec. Briquet; Timb.-Lagr. 1. c. 126, t. 3. — B. ranunculoides a. genui- num «3. obtusatum (Lapeyr.) Briq. 1. c. 83; Burnat 1. c. 1 1 3 (subvar); Schinz et Kell. 1. c. ed. 2. (var.). — B. ranunculoides var.. obtusatum (Lapeyr.) Schinz et Kell. 1. c. ed. 1. — Herb. Willd. n. 5645. — Planta quam subvar. 1. gracilior, ca. usque 50 cm alta, saepe humilior. Folia basalia lanceolata vel lineari-lanceolata, usque 1 8 cm longa, usque 5 mm lata, superiora basi quam in subvar. 1 . angustiora. Involucelli phylla elliptico- vel ovato-lanceolata, apice acuminata, cuspidata, basi angustata, ca. 5 — 9 mm longa, ßupleurum. 115 2 — 4 mm lata, umbellulas manifeste superantia. itaque habitus earum dz stelliformis. — ■ Fig. 1 5 C, D, E. f. 1. majus Wolff. — Usque 50 cm altum. Folia inferiora db elongata, plerum- que zb anguste lanceolata, ex Briquet usque 18 cm longa, ±5 mm lata. Involucelli phylla usque 9 mm longa, usque 4 mm lata, flores longe superantia; umbellulae eximie stelliformes. Pyrenäen; Alpen; illyrische Gebirgsländer. (Baenitz, Herb, europ. n. 3476 ex pte.; Paulin, Fl. carn. n. 158; Blau, Bosnien n. 2284, 2285; Magnier, Fl. select. n. 78; Soc. dauph. n. 660, 1646; Puel et Maille, Fl. reg. France n. 12 ex pte.; Schultz et Winter, Herb. norm. n. 54). f. 2. exiguum Timb.-Lagr. — B. repens Lapeyr. Hist. abr. Pyr. (1813) 139, sec. Timb.-Lagr., an ex pte. ? — B. ranunculoides ß. gramineum (Vill.) Lapeyr. 1. c. 140, ex pte. — B. ranunculoides Beichb. pat. 1. c. f. 1108, — B. ranun- culoides ß. caricinum Lange 1. c. 75, ex pte.? — B. ranunculoides C. exiguum Timb.-Lagr. 1. c. 126], t. 2, f. 2; Gaut. Cat. rais. fl. Pyr. or. (1897) 207 (var.). — B. obtusatum C. exiguum Timb.-Lagr. 1. c. 128, t. 4, f. 2. — B. ranunculoides ß. Lapeyrousianum subvar. exiguum (Timb.-Lagr.) Bouy et Cam. 1. c. 32 3. — B. cari- cinum Bot. gall. impr. pyr. — Humile, 5 — 10 cm tan tum altum, raro ultra, subsimplex. Folia inferiora dz abbreviata, plana vel in sicco leviter involuta, anguste spathulata vel lanceolata, haud raro falcata, ca. 2 — 5 cm longa, 2 — 3 mm lata, raro majora. Umbellae parvae; umbellulae minus distincte stelliformes. Pyrenäen, daselbst sehr verbreitet. (Baenitz, Herb, europ. n. 3476 ex pte., B. caricinum DC); Gorbieres nach Timb.-Lagr. Subvar. 3. elatius (Gaud.) Briq. — B. ranunculoides ß. elatius Gaud. 1. c. 3 83; Bouy et Cam. 1. c. 323 (y.); Schinz et Kell. 1. c. ed. 1. (var.). — B. ranun- culoides Timb.-Lagr. 1. c. 12 4, forsan quoad loc. cit. jur. sec. Briquet. — B. ranun- culoides B. caricifolium (Beichb.) Timb.-Lagr. 1. c. 126 ex pte., forsan quoad t. 2, f. 1. — B. ranunculoides ct. genuinum a4. elatius Briq. 1. c. 84; Burnat, 1. c. 113 in obs. (subvar.); Schinz et Kell. 1. c. ed. 2. (var.). — Planta 20 — 50 cm alta, habitu gracili. Folia inferiora eis subvar. 2. subconformia. Involucelli phylla minora, ellip- tico-lanceolata vel -obovata, basin versus angustata, ad apicem acuminata, acuta, ca. 5 — 6 mm longa, 2 — 2^2 mm la^a> flores vix superantia. Pyrenäen (Magnier, Fl. sei. n. 78; Bourgeau, Pyr. espagn. n. 654); Alpen: Jura; serbischer Balkan!! (Adamovic, Pancie). Subvar. 4. humile (Gaud.) Briq. — B. ranunculoides ct. humile Gaud. 1. c. 383; Koch 1. c, an ex pte.?; Bouy et Cam. 1. c. 322; Schinz et Kell. 1. c. ed. 1. (var.). — B. angulosum Beichb. pat. 1. c. t. 81 6, f. 1 1 02, quoad folia ad subvar. 1 vergens. — B. Perrieri Breb. et Mor. Fl. Norm, ed.? 171, sec. Bouy et Cam. huc pertinere vide- tur. — B. ranunculoides C. exiguum Timb.-Lagr. 1. c. 126 ex pte., sec. Briquet. — B. ranunculoides ct. genuinum a5. humile (Gaud.) Briq. 1. c. 85; Burnat, 1. c. 113 (subvar.); Schinz et Kell. 1. c. ed. 2. (var.). — B. ranunculoides B. Perrieri (Breb. et Mor.) et ß. nanum Bouy et Cam. 1. c. 323, 324. — Planta quoad habitum valde variabilis, 5 — 20, rarius usque 50 cm alta. Folia inferiora anguste linearia usque oblongo-lanceolata vel -spathulata, in specim. humil. brevia, in specim. elatis d= elon- gata, superiora e basi vix dilatata ovato-lanceolata, ± acuminata, plerumque paucinervia. Involucelli phylla lata, ovata vel =b ovato-rotundata, obtusa, apiculata, ca. 4 — 5 mm longa, 2V2 — ^ mm lata, flores vix vel haud superantia; umbellulae habitu ± globosa. Französische und schweizerische Alpen, vielleicht weiter verbreitet (Sieb er, lt. alp." Delph. n. 70; Soc. dauph. n. 398; Bourgeau, Alp. marit. n. 117). Nota \. B. Perrieri Breb. et Mor. mihi ignotum ex descriptione a cl. Rouy et Cam. data ad subvar. humile pertinere videtur. Nota 2. Inter subvarietates supra descriptas formae intermediae valde numerosae obviae sunt quoad formam magnitudinemque et foliorum et involucelli phyllorum; persaepe etiam plantae occurrunt, quae transitum formant inter var. a, et var. y. 8* Fig. \ 5. A Bupleurum longicaule var. Oiraldii Wolff. Habitus. — B B. longicaule var. hima- layense (Klotzsch). Involucelli phyllum. — C-E B. ranunculoides var. genuinum subvar. obtusatum Briq. G Fructus. D Umbella florens. E Involucelli phyllum. — F, OB. ranuncu- loides var. triradiatum (Adams) Reg. f. alpinum Rupr. F Umbella florens. O Involucelli phyllum (f. ajanense). — H — K B. ranunculoides var. gramineum subvar. canalense (Wulf.). R Umbella florens. J Involucelli phyllum. K Mericarpium transverse sectum. (Icon origin.) Bupleurum. \{J Var. ß. triradiatum (Adams) Regel. — B. triradiatum Adams ex Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (1816) 115 et in Nouv. Mem. Soc. nat. Mose. IX. (N. F. III.) (1834) 235, t. XIV; Turcz. Fl. baic.-dahur. I. (1842 — 45) 478 et in Bull. Soc. nat. Mose. XVII. (1844) 719; Ledeb. Fl. ross. II. (1844—46) 264; Rupr. Rev. Umb. Kamtscb. in Beitr. Pfl. Russ. Reich. XI. (1859) 26; Yabe, Revis. umb. japon. in Journ. Coli. sc. Univ. Tokyo XVI. 4. (1902) 33. — Diaphyllum triradiatum Hoffm. 1. c. — B. angulosum Cham, et Schlechtd. in Linn. I. (1826) 383. — B. ranuneuloides ß. oblongifolium Ledeb. Fl. altaic. I. (1829) 348. — B. ranuneuloides a. triradiatum (Adams) Regel in Regel et Tiling, Florul. ajan. (1858) 96, Sep. ex Nouv. Mem. Soc. nat. Mose. XI. (1858). — B. altaicum Pall. in Herb. Willd. n. 5632. — Perenne (vel monocar- picum?), plerumque subsimplex, rarius apice breviter et parce ramosum, remote foliosum, usque 25 cm altum. Folia basalia perpauca, forma magnitudineque valde variabilia, sublinearia usque oblonga vel ovato-lanceolata, caulina inferiora similia saepe longiora, superiora eximie ovalia usque orbiculari- vel subcordato-ovata, palmatim 1 1 — 21- nervia. Involucri phylla 2 — 3 inaequalia, foliis summis subconformia, 7 — 9-nervia, radiis 3( — 5) crassiusculis s. a. usque 2 cm longis dimidio breviora, raro longiora. Involucelli phylla 5 — 7( — 9), forma variabili, =b 5 mm longa, umbellulas multifloras s. a. manifeste superantia. Provinz des subarktischen Asiens und Sibiriens, temperiertes Ostasien, subarktisches Amerika: Altaigebirge, Gebirge um den Baikalsee (Lede- bour); Insel Sachalin, japanische Inseln Yesso, Rishri und Repun; Kam- tschatka, hier Begleitpflanze von Conioselinum ; Alaska, wahrscheinlich in den an- gegebenen Gebieten viel weiter verbreitet; blüht im August. f. 1. oblongum Reg. — B. angulosum Cham, et Schlechtd. 1. c. ex pte., sec. Ruprecht. — B. ranuneuloides var. ß. oblongum Reg. 1. c. 97. — B. triradiatum var. oblongifolium Rupr. 1. c. — Folia basalia oblonga vel ovali-oblonga, caulina ovato- lanceolata vel e basi subcordata oblonga; involucelli phylla euneato-obovata vel ovato- rotundata. West- und Ostsibirien; ob auch im mittleren Sibirien? f. 2. alpinum Rupr. — B. triradiatum var. alpinum Rupr. 1. c. ; Schmidt, Reise Amurland (1868) 135; Yabe, 1. c. — Caulis ca. 10 — 15 cm altus. Folia basalia oblongo-spathulata, basin versus manifeste angustata, 5 — 7-nervia, caulina ovata vel oblonga. Umbellae 3 — (4 — 5)-radiatae; involucri phylla 3 suborbicularia vel late ovata, usque 1 cm longa, usque 8 mm lata. Involucelli phylla oblongo-rotundata; umbellulae 10 — 25-florae. — Fig. \$F. Kamtschatka; Sachalin; auf den japanischen Inseln, bis in die alpine Region aufsteigend. f. 3. ajanense Reg. — B. ranuneuloides var. y. ajanense Reg. 1. c. 97. — Humile; folia inferiora sublinearia vel anguste lineari-lanceolata. Involucelli phylla 7 — 9 obovata, obtusa, mucronulata. Kamtschatka. — Fig. 1 5 Q. f. 4. areticum Reg. — B. angulosum Cham, et Schlechtd. 1. c. ex pte. — B. ranuneuloides ö. areticum Reg. 1. c. 97. — > Folia basalia subconferta, sublinearia vel lineari- lanceolata, zb manifeste petiolata, 3 — 5-nervia, caulem subsimplicem ± aequantia vel rarius superantia, 15 — 20 cm longa, 3 — 4 mm lata. Involucelli phylla 5 — 7 oblongo- vel elliptico-lanceolata, acuminata. Alaska »in promontorio Espenbergii, Chamisso in expeditione speculatoria Ro- manzoffiana« ; Vega-Expedition ann. 1878 — 80: Port Clarence; Kotzebue-Sund, sicher in den subarktischen Gebieten weiter verbreitet. Nota. B. densiflorum Rupr. in Osten-Sacken et Rupr. Sert. tianschan. ;1869) 47 (Mem. Acad. St. Petersbg. ser. 7. XIV. 4) seeundum speeimen unicum descriptum nil nisi var. triradia- tum f. oblongum Reg. casu involucro nullo (delapso?) vel monophyllo et involucello umbellulas subaequante esse videtur. \ \ § Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Var. y. gramineum (Vill.) Lapeyr. emend. Briq. — B. gramineum Vill. Prosp. pl. Dauph. («779) 23, Hist. pl. Dauph. II. (1787) 575. — B. caricifolium Willd. 1. c. 1373; Lam. et DG. Fl. franc. ed. 3. IV. (1805) 348; Gaud. 1. c. 381, an ex pte. ?; Reichb. pat. 1. c. 8. — ? B. repens Lapeyr. Hist. abr. pl. Pyr. (1813) 139, forsan ex pte. — B. angulosum y. gramineum (Vill.) Spreng. 1. c. 3 67. — B. ranunculoides y. gramineum (Vill.) Lapeyr. 1. c. 140, ex pte.?; Briq. 1. c. 86 (/?.); Rouy et Cam. 1. c. 324 (Forme IL); Schinz et Kell. 1. c. ed. 2. 164 (subspec); Burnat, 1. c. 113 (var.). — B. ranunculoides ß. caricinum DC. 1. c. 131 ; Godr. 1. c. ; Reichb. f. 1. c. f. III.; Caruel 1. c. — Tenorea caricifolia Bub. 1. c. ex pte. — Caulis usque 50 cm altus, rarius ultra, zb flexuosus, zb ramosus. Folia inferiora elongata, anguste linearia vel raro anguste lineari-lanceolata, margine dt involuta vel subcomplicata, raro subplana, zb acuminata, basin versus zb angustata, 3 — 5-nervia, usque 20 cm longa, \ — 2 ( — 3) mm lata, superiora anguste lineari-lanceolata usque ovato-lanceolata, ple- rumque abbreviata. Umbellae saepe graciles, radii 5 — 10, tenues vel saepe subfiliformes. Involucelli phylla sublinearia usque suborbicularia , ca. 3 — 12 mm longa, 0,5 — 5 mm lata, flores haud vel dz superantia. Petala dorso obsolete vel vix reticulato-venosa. Krainer Alpen, Friaul, Südtirol und Südschweiz, französische Alpen, südostfranzösisches Bergland, Pyrenäen, vorwiegend in der Montan- und sub- alpinen Region; kalkstetig. Subvar. 1 . typicum Wolff. — Viride, inflorescentia tota plerumque zb lutescenti- flavida. Caulis tenuis, vix flexuosus, parce breviterque ramosus ; folia inferiora laxius- cula, subplana vel margine breviter involuta. Radii tenues; involucrum subnullum vel 2 — 3-phyllum; involucelli phylla sublinearia usque obovato-elliptica, acuminata, saepe acutissima. f. 1. actinoideum Briq. — B. ranunculoides Lapeyr. 1. c. 142 ex pte. sec. Briquet. — B. caricifolium Reichb. 1. c. t. 1110 ex pte. — B. ranunculoides var. caricinum DG. 1. c. ex pte. — B. ranunculoides var. caricifolium Godr. 1. c. ex pte. — B. obtusatum var. caricifolium Timb.-Lagr. 1. c. 127, t. 4, f. 1. (var. caricinum), ad. f. 2. syntomum Briq. vergens. — B. ranunculoides ß. gramineum ß1. actinoi- deum Briq. 1. c. 88; Burnat 1. c. 114 (subvar.). — Folia inferiora anguste linearia; in- volucelli phylla sublinearia usque anguste lanceolata, basin versus breviter angustata, apice longe acuminata, 2 — 8 mm longa, 0,5 — 3 mm lata, umbellulas fere usque duplo superantia; umbellulae habitu gracili; juga conspicua. Südschweiz (Tessin) ; Seealpen; Pyrenäen, vielleicht weiter verbreitet. f. 2. syntomum Briq. — B. caricifolium Willd. 1. c. ex pte., Herb. n. 5641; Reichb. pat. 1. c, fig. 1010 ex pte. — B. ranunculoides ß. caricinum DG. 1. c. ex pte. — B. ranunculoides ß. caricifolium (Willd.) Timb.-Lagr. I.e. 126 ex pte. maj. — ?B. obtusatum Lapeyr. ß. caricifolium Timb.-Lagr. 1. c. 127, t. 4, f. 2. — B. ranun- culoides ß. gramineum (Vill.) ß2. syntomum Briq. 1. c. 88; Rouy et Garn. 1. c. 32 4 (Forme IL a. syntonum\)\ Burnat, 1. c. (subvar.). — Folia inferiora sublinearia, saepius zb involuta, superiora anguste lanceolata. Involucelli phylla elliptica vel lan- ceolata vel obovato-elliptica, acuminata, basi angustata, ca. 4 — 6 mm longa, 1,5 — 3 mm lata, umbellulis breviora vel eis parum longiora. Iuga conspicua. Venetianische Alpen; Südtirol (Mte. Baldoü); Südschweiz; Seealpen, in den Westalpen wahrscheinlich weiter verbreitet; Pyrenäen. (Soc. dauph. n. 1646; Magnier, Fl. select. n. 355; Schultz, Herb. norm. n. 1367.) f. 3. canalense (Wulf.) Gremli. — B. ranunculoides Wulf, ex Jacq. Collect, ad bot. III. (1789) 66. — B. canalense Wulf, ex Spreng, in Roem. et Schult. 1. c. 371, in obs.; Wulf. Fl. noric. posth. (1858) 343; Kerner, Sched. ad. Flor. exs. austro-hung. II. (1881) n. 121. — B. ranunculoides var. canalense (Wulf.) Gremli, Neue Beitr. Fl. Schweiz IL (1882) 53 excl. syn. fere omn. ; Schinz et Kell. 1. c. ed. 1 . — B. ranun- culoides Forme II. gramineum ß. Canalense (Wulf.) Rouy et Cam. 1. c. 324: Schinz et Kell. 1. c. ed. 2. 164 (subspec. 2. var.). — B. carinthiacum Pacher in sched. ex Rouy. — Gracile, usque 60 cm altum. Folia inferiora 12 — 18 cm longa, usque 2 mm lata, Bupleurum. \ \ 9 superiora dz anguste lanceolata, 3 — 5 cm longa, 2 — 4 mm lata. Involucrum 1( — 2)- phyllum; radii subfiliformes; involucelli phylla zb lanceolata vel elliptico-lanceolata, acuminata, acuta, basin versus manifeste angustata, umbellulas s. a. subaequantia. Iuga subinconspicua. — Fig. 1 5 H — K. Julische Alpen: Canalthal; Venetien (Pichler); Südschweiz: Tessin, hier (nur?) in Übergangsformen zu f. 2. (Schultz, Herb. norm. n. 1367; Fl. austr.-hung. n. 121; Dörfler, Herb. norm. n. 3425). Subvar. 2 telonense (Gren.) Briq. — B. ranunculoides var. caricinum Godr. 1. c. ex pte. maj.; Bras, Cat. pl. Aveyr. 195, sec. Timb.-Lagr. ; Lee. et Lamotte, Cat. pl. Fr. centr. (1847) 190, sec. Rouy et Cam. — B. provinciale Huet, Cat. pl. Prov. 64, nom. nud., sec. Briq. — B. fruticescens Huet 1. c. — B. telonense Gren. in Billotia I. (1864) 63; Timb.-Lagr. 1. c. 131, t. 7. — B. caricinum Lamotte, Prodr. fl. plat. centr. France (1877) 330. — B. Brasianum Timb.-Lagr. 1. c. 128, t. 5. — B. laricense Gaut. et Timb.-Lagr. ex Timb.-Lagr. 1. c. 130, t. 6. — B. Aricense Timb.-Lagr. Florul. Corb. 165, in Rec. bot. Toulouse (1892), sec. Rouy et Cam. — B. ranunculoides var. Alaricense (Gaut. et Timb.-Lagr.) et var. Telonense (Gren.) Gaut. Cat. rais. Fl. Pyr. or. (18 97) 207. — B. ranunculoides ß. gramineum ß5. te- lonense (Gren.) Briq. 1. c. 89; Burnat, 1. c. 115 (subvar.). — B. ranunculoides Forme III. B. Telonense (Gren.) et or. Provinciale et ß. Brasianum et y. Gebennense et e. Alaricense Rouy et Cam. 1. c. 325, 326. — Glaucescens vel glaueo-viride, caudice dz elongato, caule pro rata valido, zb manifeste flexuoso, zb longe ramoso. Folia firma, inferiora sublinearia, margine dz involuto-complicata , superiora dz dilatata et abbreviata plana. Radii 5 — 9, tenues, inaequales, usque 3V2 cm longi. Involucelli phylla zb elliptico-lanceolata, umbellulas compaetas 3 — 4 mm latas subsuperantia. Fructus zb pruinosus pedicellos aequans, jugis subinconspieuis, vittis magnis. Vorzugsweise auf dolomitischen Kalken im südlichen und südöstlichen Frank- reich, Südwestgrenze in den Ostpyrenäen, nordwestlich bis in das Dep. Aveyron, östlich bis in die Seealpen, meist in der Montanregion, blüht im August und September. (Magnier, Fl. sei. n. 30 13; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 3095; Schultz, Herb, norm. 861; Dörfler, Herb. norm. n. 3037.) Nota. Varietatum vel forrnarum supra ut Synonyma subvar. telonensis enumeratarum altera in alteram transit tantopere, ut certe discerni non possint. Subvar. 3. ramosum (Gaut. et Timb.-Lagr.) Briq. — B. ramosum Gaut. et Timb.-Lagr. apud Timb.-Lagr. 1. c. 136, t. 8. et Florul. Corb. 166; Magnier in sched. — B. ranunculoides ß. gramineum (Vill.) ßA. ramosum (Gaut. et Timb.-Lagr.) Briq. 1. c. 90. — B. ranunculoides Forme III. B. Telonense (Gren.) d. ramosum (Gaut. et Timb.- Lagr.) Rouy et Cam. 1. c. 325. — Subvarietati praeced. simile, a qua differt caule crassiore, magis flexuoso, longius ramoso, foliis inferioribus longioribus latioribusque, involucelli phyllis latioribus, usque suborbiculari-ovatis, breviter et abrupte acuminatis, umbellulas floriferas et fruetiferas vix superantibus. Frankreich: Corbieres. 48. B. multinerve DC. in Mem. Soc. phys. et bist. nat. Geneve IV. (1828) 500, Prodr. IV. ( I 830) 130; Turcz. Fl. baic.-dahur. I. (1842 — 45) 479 et idem in Bull. Soc. Nat. Mose. XVII. (1844) 720; Ledeb. Fl. ross. II. (1844—46) 264; Sö-Moku-Zoussets ed. 2. V. (1874) 42 et tab. ; Franch. et Savat. En. pl. Japon. I. (1875) 179; Korsh. Tent. fl. Ross. or. in Mem. Acad. St. Petersbg. ser. 8. VII. 1. (1898) 172; Yabe, Revis. umb. jap. in Journ. Coli. sc. Univ. Tokyo XVI. 4. (1902) 33; Komarov, Fl. Mansch. III. 1. (1905) 141 (Act. Hort. Petrop. XXV. 1.). — B. ranunculoides Pall. It. II. "(1 773) 316, 352; Ledeb. Fl. altaic. I. (1829) 347 excl. var. ß. — B. sibiricum Vest ex Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1820) 367. — B. nervosum Trevir. Symb. phyt. I. ( I 831) 22. — B. ranunculoides var. sibiricum C. A. Mey. msc. — B. striatum Steph. msc. in Herb. Willd. n. 5631 et ex Spreng. 1. c. — Caudex satis crassus et elongatus, zb dense residuis foliorum emortuorum obtectus. Caules 1 vel plures, usque 50 cm alti et ultra. Folia basalia subrosulata, usque 20 cm longa, 120 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. 5 — 10 mm lata, zh manifeste petiolata, apice acuta vel obtusa, margine latiuscule scarioso obsolete serrulata, 7 — 11-nervia, nervis utrinque subaequaliter prominentibus, caulina inferiora similia, cetera e basi ± profunde cordata amplexicauli lineari-lan- ceolata usque ovata, dz longe et haud raro caudatim acuminata, nervis II — 45 (vel in specim. cultis ultra) radiatis, in parte laminae inferiore deorsum spectantibus per- cursa. Inflorescentia tota plerumque laete flavido-viridis ; umbellae 5 — 20-radiatae; in- volucri phylla %■ — 7, permagna, inaequalia, tenuia, (in sicco) dz pellucida, usque 21- nervia. Involucelli phylla papyraceo-tenuia, majuscula, elliptica usque obovato-orbicularia, 5 — 9( — 13)-nervia, usque 15 mm longa, usque 6 mm lata, umbellulas ad 50-floras dz superantia, rarissime eis breviora. Fructus 3i/2 — 4 mm longus, ovoideo-ellipticus, obscure brunneus, ad juga subalata dilutior; vittae magnae, valleculares singulae raro binae (ternae), commissurales 2. An trockenen Abhängen, auf Wiesen und Steppenwiesen , in der Wald- und subalpinen Region an Felsen und felsigen Abhängen; kalkhold. Ostrussland: er- reicht in den Gouv. Perm, Ufa und Orenburg die Westgrenze der Verbreitung; mitt- lerer und südlicher Ural (»distributio in ditione florae nostrae fere eadem ut Anemonis narcissiflorae« Korsh. 1. c); tritt dann erst wieder im südöstlichen Teile von West- sibirien auf: Altaigebirge; Gebirge um den Baikalsee; Dahurische Alpen; Amurgebiet; erreicht in den japanischen Provinzen Schinano und Hikada die Ostgrenze, hier bis in die alpine Region; Centralasien: Nordtibet; Mongolei; Mandschurei (Mukden) ; blüht im Juli und August. f. 1. majus Ledeb. 1. c. 265. — Caules plerumque elati, ramosi; folia caulina omnia vel tantum superiora basi cordata amplexicaulia, acuminata; umbellae multiradiatae ; involucelli phylla majuscula, ovata vel elliptico-oblonga, dz acuminata, basi angustata. Im ganzen Gebiete der Art, mit Ausnahme des japanischen Teiles (Reliq. Leh- mann, n. 526). f. 2. minus DG. 1. c, Ledeb. 1. c, Yabe 1. c. — B. multinerve ß. angustius DC. 1. c. — Humilius, subsimplex; folia caulina basalibus similia, superiora ut in f. 1., longius acuminata; umbellae pauciradiatae ; involucelli phylla suborbicularia, dz obtusa, basi vix angustata. Im ganzen Verbreitungsgebiete (Turczaninow n. 124). Nota 1. Quamquam specimina inter B. ranunculoides et B. multinerve transitoria oc- currunt (»adsunt specimina Europaea (nempe B. ranunculoidis) quorum folia cordata nervis numerosis sunt percursa« Turcz. 1. c), species ambas conjungere dubito. Nota 2. Formae supra descriptae tantopere spcciminibus numerosis inter sese conjunctae sunt, ut forsan melius plane negligendae sint. Nota 3. Planta culta usque metralis, ramosissima, foliis permagnis, involucelli phyllis usque 2 cm longis; in herbariis persaepe, ut videtur, specimina culta occurrunt. Nota 4. Incolis Japoniae sec. Yabe etiam Hakusan-zaiko et Togoku-Zaiko. 49. B. latifolium Freyn in Österr. bot. Zeitschr. XLV. (1895) 3 1 8. — Caudex pro rata crassus, pluriceps, residuis foliorum emortuorum obtectus. Caules plures, 20 — 45 cm alti, stricte erecti, superne modice flexuosi, foliosi, parce breviterque ramosi. Folia viridi-glaucescentia, tenuiter coriacea, subcartilagineo-marginata , inferiora oblan- ceolata, longe in petiolum angustata, acuminata, 16 — 22 cm longa, usque 17 mm lata, media basi lata sessilia, superiora cito minora, inferioribus aequilata, ovato-lanceolata, acuminata, semiamplexicaulia, multinervia, summa dz 15 mm longa, supra basin 5 mm lata. Inflorescentia »racemosa« ; umbellae inferiores foliis superatae vel ea haud vel vix superantes, umbella terminalis ca. 5 cm lata, 15 — 20-radiata, radiis arcuatim ascendentibus quam umbellulae multiflorae 3 — 4-plo longioribus. Involucrum nulluni (?) vel 2-phyllum; involucelli phylla viridia, elliptico-lanceolata, breviter aristata, ca. 5 mm longa, umbellulas dz aequantia vel longiora. Petala aurea. Fructus maturus ignotus. Ostsibirien: Dahurien, auf Bergwiesen am Nertschflusse bei Nertschinsk (Karo, PI. dahuric. n. 380, nicht 380 bis). Nota. Species sec. cl. Freyn proxima B. multinervi, quod recedit foliis inferioribus angustioribus, superioribus cordatis. Planta mihi non visa. Bupleurum. 121 50. B. longiinvolucratum (B. longeinvolucratum) Krylov, PI. altaic. nov. II. in Act. Hort. Petrop. XXI. (1903) 17. — >Rhizoma crassum, repens, ramosum«. Caules 2—3, erecti, simplices, 25 — 35 cm longi. Folia basalia et caulina inferiora valde elongata, caule non multo breviora, linearia, acuta, basin versus (ut?) in petiolum angustata, 2 0 — 25 cm longa, 31/2— 6 mm lata, media superioraque lineari-lanceolata, acutissima, basi parum dilatata, amplexicaulia. Umbella terminalis (simulque unica) 5 — 7-radiata, 5 — 7 cm lata; involucri phylla 2 lanceolata, longe acuminata, inaequalia, alterum umbellam =b aequans, 4J/2 — 6 cm longum, alterum subduplo brevius. Um- bellulae ca. 1 5-florae, 6 — 10 mm latae; involucelli phylla 5 — 6 viridi-lutescentia, elliptica vel ovato-lanceolata, 12 — 15 mm longa, 5 — 7 mm lata, umbellulas subduplo supe- rantia. Fructus plane maturus non visus; juga elevata; vittae valleculares solitariae, commissurales 2. Westsibirien: »in jugo Tigerekski-belok, montium Altaicorum occidentalium in declivibus saxosis, infra limitem sylvarum; fruct. immat. mense Julio«. Nota. Specimina non visa; stirps sec. cl. Krylov maxime affinis B. ranunculoidi et B. multinervi, a quibus foliis longissimis angustisque et forma phyllorum involucri et involucelli satis differre dicitur. 51. B. Bourgaei Boiss. et Reut, in Boiss. Diagn. ser. II. 2. (1856) 84; Lange in Willk. et Lange, Prodi*, fl. hisp. III. (1874) 74. — B. gramineum f. laxiusculum Deb. et Reverch. in litt, ex Bull. Acad. intern, geogr. bot. XV. (1905) 95. — B. pani- culatum Bourg. in sched. — Basi vix suffruticosum. Caudex valde elongatus, 2 — 3 mm crassus, reliquiis foliorum emortuorum satis dense obtectus, pluriceps, in radicem funiformem longissimam transiens. Caules plures, interne subprocumbentes, superne ascendentes, 50 — 60 cm longi, tenues, inferne simplices, superne ramis zt elongatis, erecto-patentibus, subsimplicibus vel parce breviterque ramulosis instructi. Folia in- feriora sub fructu maturo plerumque jam emarcida, conferta, anguste linearia, postice vix angustata, basi ipsa valde dilatata amplexicaulia, apice acuta, nervis 5 — 7 paral- lelis percursa, usque 20 cm longa, zkz 2 mm lata, superiora similia, valde remota, cito decrescentia, suffulcientia ramis 2 — 3-plo breviora. Umbellae haud numerosae pedun- culo stricto, tenui, 4 — 6 cm longo suffultae, 4 — 5-radiatae, radiis inaequalibus, fili- formibus, majoribus usque 3 cm longis, involucri phylla 2 — 3, linearia vel subulata, 5-nervia 2 — 5-plo longitudine superantibus. Involucelli phylla lanceolata, abrupte brevi- terque acuminata, 5-nervia, dz 4 mm longa, umbellulis parvis, compactis, 2 — 3 mm latis, 10 — 1 5-floris paullo longiora. Pedicelli aequilongi, flores aequantes, fructibus (haud plane maturis) paullo breviores; petala trapezoidea, dorso eleganter reticulato- venosa, lobulo inflexo subquadrato dimidio breviore. Bisher nur von der iberischen Halbinsel bekannt: Spanien, Murcia »in cacumine montis Padron de Bien Servida prope Riopar, Sierra de Pinar«, 1800 m, (Bourgeau, PI. Esp. (1850) s. n.; Granada (Reverchon, PI. Esp. n. 1200, B. ranwiculoides var. laxiuscula). Nota. Stirps B. ranunculoidi var. gramineo proxima et forsan melius cum B. rattun- culoidi sub titulo varietatis conjungenda; differt habitu, foliis exacte aequilatis, valde elongatis, ramis longioribus divaricatis, umbellulis parvis compactis, forma petalorum et eorum nervatura. 52. B. thianschanicum Freyn in Mem. Herb. Boiss. (1900) XIII. 23. — Planta viridis, caudice reliquiis foliorum emortuorum obtecto, ramoso, pluricipiti. Caules plures, ca. bipedales, erecti, laxe foliosi, superne remote racemoso-ramosi, ramis sub- aequilongis, tenuibus, 2,5 — 4,5 cm longis. Folia erecta, plana, margine anguslissime albo-scariosa, basalia sub anthesi jam emortua, ut videtur petiolo angusto longo suf- fulta, caulina inferiora lanceolato-linearia, acuta, basi angustata amplectentia, 5 — 7- nervia, ca. 10 cm longa, 4 mm lata, media similia, ca. 6,5 cm longa, 6 mm lata, cetera gradatim minora, e basi dz dilatata ovato-elliptica, apicem versus acuminata, breviter cuspidata, 9 — 1 1-nervia, superiora usque 2,5 cm longa, usque 8 mm lata, summa 1 cm longa, 5 mm lata. Umbella terminalis 5 — 7-radiata, radiis gracilibus, valde inaequalibus, 0,25 — 2 cm longis; involucri phylla 3 inaequalia, latiuscule lanceolata, 122 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. in umbellis terminalibus radiis usque 4-plo breviora, usque 1,5 cm longa, 3 mm lata, in umbellis lateralibus radios superantia. Involucelli phylla 7 — 9, subaequalia, lanceo- lata, cuspidata, 3-nervia(?), umbellulis ante anthesin subtriplo longiora, 5 — 5,5 mm longa, 1,5 — 2 mm lata. Petala »viridia«; fructus non visus. Ost-Turkestan: Thian-Schan »in valle fluvii Bajangol, regione sylvatica superiore«, (V. Brotherus n. 753) — flor. mense Augusto. Nota. Specimina mihi non visa; species sec. cl. Freyn maxime affinis B. ranunculoidi, a quo diversa caule elatiore, foliis acutis, cuspidatis, umbellis multo angustioribus , involucri phyllis minoribus, acutis, cuspidatis. Suspicor plantam Freynianam ob involucellum usque ennea- phyllum ad B. longicaule vel speciem affinem pertinere. 53. B. americanum Coult. et Rose, Revis. N. Amer. Umb. (1888) 115, t. VIII, f. 128, mericarpium transverse sectum; Gontr. U. S. Nat. Herb. VII. 1. (1900) 85, f. 1 7 (fructus et mericarp. transverse sect.). — B. ranunculoides Hook. Fl. bor. amer. I. (1833) 263; Torr, et Gray, Fl. North- Amer. I. (1838 — 40) 609. — ?B. anguloswm Hook, et Walk.-Arn. Bot. Beech. Voy. (1841) 124. — Planta laete viridis. Caulis erectus, parce breviterque ramosus. Folia basalia lineari-lanceolata, caulina perpauca, linearia usque oblonga, zb amplexicaulia. Umbellae radiis 5 — 7 inaequalibus , 1,5 — 5 cm longis. Flores breviter pedicellati. Vittae usque 2 5. Subarktisches und pazifisches Nordamerika: von Alaska bis Montana, Idaho und Wyoming. Nota -1. Specimina mihi non visa; descriptio nostra sec. illam cl. Coulter et Rose 1. c, ubi (1. c. secundo) etiam enumerationem collectorum invenies. Nota 2. Suspicor specimina in Alaska collecta et ab autoribus ad B. americanum relata ad B. ranunculoides var. triradiatum Reg. pertinere; forsan species sub titulo subspeciei vel varietatis cum B. ranunculoidi conjungenda est. »This species is so variable in foliage that varieties would seem admissible. Resemblance to the European B. ranunculoides is well shown by low forms with rather small oblong thin leaves and quite prominent bractlets; while more abundant in collections are the larger forms with elongated linear-lanceolate rather rigid stem-leaves and smaller bractels. In the European species referred to, and to which our species has been heretofore referred, the oil-tubes are large and solitary, while in our species they are so numerous (about 25) as to be continuous about the seed-cavity. In habit there is a close resemblance to the European species. < (Coult. et Rose). 54. B. longicaule Wall. Cat. (1828) n. 557; DG. Prodr. IV. (1830) 131; C. B. Clarke in Hook. Fl. brit. Ind. II. (1879) 677; Franch. in Bull. Soc. philom. 8. ser. VI. 1. an. 1893 — 94 (1894) 115. — B. rupestre Edgw. in Trans. Linn. Soc. XX. (1851) 52. — Caulis stricte erectus, usque submetralis, saepe humilior, remote foliosus, superne ramis paucis ± elongatis vel zb abbreviatis subsimplicibus instructus, raro a basi jam ramosus vel simplex. Folia basalia lanceolato-linearia vel lanceolata vel oblanceolata, obtusa vel dz acuminata, zb manifeste in petiolum angustata, ca. 5 — II- nervia, usque 12 cm longa, i/2 — 2 cm lata; caulina e basi amplexicauli late cordata sublineari- usque ovato-lanceolata, supra medium sensim et zb longe acuminata, acuta vel acutissima, multinervia, vel e basi haud vel vix dilatata ovalia vel oblonga, apice obtusa, paucinervia, nervis semper zfc divergentibus, 3 — 10 cm longa, 6 — 15 mm lata. Umbellae usque 15 cm longe pedunculatae, 3 — 7-radiatae, radiis ± inaequalibus, sat tenuibus vel crässiusculis, usque 6 cm longis; involucri phylla 2 — 3 vel nulla (an delapsa?), lanceolata usque ovata, longe acuminata vel obtusa, palmatim 9 — 1 5-nervia. Involucelli phylla 10 — 12, saepe biseriata (interdum phylla plura zb connata), rarius tantum 5, anguste lanceolata usque suborbicularia, zb obtusa vel zb acuminata, 5 — 9- nervia, usque 7 mm longa, usque 5 mm lata, umbellulas usque ca. 50-floras s. a. subduplo superantia vel breviora, fructiferis usque dimidio breviora. Pedicelli floribus 2 — 3-plo longiores, fructibus zb breviores. Petala ca. 1 mm lata, cum stylopodio lato (in sicco ?) violaceo-nigricantia, late obtriangularia vel transverse subreniformia, superne intrusa, lobulo inflexo subquadrato multo breviore. Fructus ovoideus vel elliptico- ovoideus, 3y2 — 5 mm longus; juga filiformia vel manifeste alata; vittae valleeulares usque ternae, commissurales 4; endospermium facie leviter excavatum. Bupleurum. 123 Provinz des subarktischen Asiens: Westsibirien; Altai-Gebirge; tem- periertes Ostasien: Nordchina; Gentralasien: Tibet, Himalaja von Kaschmir bis Sikkim, bis zu 4000 m hoch steigend; blüht im Juli und August. Var. a. strictum C. B. Clarke 1. c. — Gaulis strictus usque submetralis, superne ramis paucis abbreviatis, suberectis, subsimplicibus. Folia inferiora anguste sublinearia (usque lanceolata), ±: manifeste petiolata, subacuta, superiora e basi zb dilatata vel angustata lanceolata usque subovata, breviter vel zb longe acuminata, usque 3^2 cm longa. Involucri phylla 1 — 2 cm longa, elliptico-ovata; involucelli phylla obovata usque suborbicularia, zb longe acuminata, flores ± longe superantia. Fructus usque 5 mm longus, jugis filiformibus. Himalaya: Sikkim, Jongri, bis ca. 4000m hoch (Wallich n. 557, typus!; G. B. Clarke, Herb. n. 31 035, 31083; Duthie, Fl. N. W. India, n. H3I, 1 153; Strachey and Winterbottom, Himal. Herb. n. 3; Ost-Tibet (Soulie n. 2170, 2594, 2596— 99); nach Boissieu auch in Westchina (Wilson n. 2350); Se-Tchuen or. (Farges); Prov. Hupeh (Henry n. 6930). Var. ß. himalayense (Klotzsch) C. B. Clarke, 1. c. (»himalensis*). — B. hima- layense Klotzsch in Klotzsch u. Garcke, Bot. Ergeb. Reise Prinz. Waldemar (1862) 146, t. 51. — Usque metrale, superne ramis subnumerosis zb patentibus usque 20 cm longis, vix ramulosis. Folia inferiora fere ut in var. a., superiora e basi late subcordato-am- plexicauli ovato-lanceolata vel ovata, longissime et saepe subcaudatim acuminata, 25 — 31-nervia, usque 8 cm longa, basi 1 y2 — 2 cm lata. Radii 3 — 6, usque 5 cm longi; involucri phylla 2 — 4, subcordato-ovata, inaequalia, radiis 3 — 5-plo breviora. Involucelli phylla 10 — 12 saepius biseriata, late ovata vel rarius ovato-lanceolata, acuminata, um- bellulas dimidio vel longius superantia. Fructus glaueus, oblongus, 5 mm longus, jugis latiuscule alatis. — Fig. \§B. Hijmalaya: Kaschmir, in der alpinen Region, von ca. 2500 — 3600 m; (Herb. Prinz Waldemar!; Hooker, Himal. n. 1202; Duthie, Fl. N. W. India n. 1149; Jacquemont n. 853; Strachey and Winterbottom, Himal. Herb. n. 3); Altai, auf (Alpen?-) Wiesen mit Steppencharakter (Duhmberg, PI. alt. n. 766, 769). Var. y. Clarkeanum Wolff. — B. diversifolium G. B. Clarke 1. c. 675. — Caulis submetralis, validus, superne parce breviterque ramosus. Folia inferiora fere ut in var. er. et /?., manifeste petiolata, media superioraque e basi profunde cordato- amplexicauli late ovata, apicem versus sensim longe acuminata, 4 — 6 cm longa, usque ad 1 y2 cm lata. Involucelli phylla lanceolata, cuspidata, umbellulas multifloras s. a. aequantia vel zb superantia. Fructus ex Clarke glaucescens, oblongus, ca. 4 mm longus. Nordwest-Himalaya, in einer Höhe von ca. 2000 — 3000 m (Thomson); Kaschmir und Baltistan, hier bis gegen 4000 m hoch steigend (C. B. Clarke). Nota. Cl. C. B. Clarke var. y. idem esse ut B. diversifolium Roch. (B. fedcatum var.) stirpem transsilvanicam putavit; sed planta Rocheliana habitu et foliorum superiorum forma et nervorum dispositione longe distat. Var. d. Dalhousieanum C. B. Clarke, 1. c. 677. — Planta 10 — 20, rarius usque 60 cm alta. Caulis ramosus, rarius subsimplex. Folia superiora et involucri phylla ovato-lanceolata, basi zb angustata. Involucelli phylla similia, minus angustata et minus manifeste nervosa quam in var. praec. Fructus pedicellis 2 — 3-plo longior; juga subalata. Südkaschmir: Dalhousie und Dhurmala, in einer Höhe von 2500 — 3600 m. J^ota. Specimina mihi non visa; stirps sec. cl. Clarke affmitate subdubia, ut videtur inter B. Candollei et B. tenue. Var. £. Giraldii Wolff. — Caules plures, 25 — 30 cm longi, simplices, remote foliosi. Folia inferiora oblanceolata, cum petiolo laminam zb aequante usque 1 0 cm longa, iy2 — 2 cm lata, cetera sessilia, e basi subcordato-amplexicauli ovalia vel oblongo- ovalia, zb abbreviata, 1 — 2 cm lata. Radii 4 — 6, inaequales, usque 4 cm longi; in- volucri phylla 2 late ovata. Involucelli phylla elliptico-lanceolata vel late ovata usque ]24 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. suborbicularia , obtusa vel — acuminata, 5 — 7-nervia, flores vix superantia. — Fig. \5A. Nordchina: Nord-Shensi (Giraldi, China n. 13 4 4, 5765—74; Herb. Biondi n. 1321; Herb. Schlagintweit n. 6408). Var. f. tibetanieum Wolff. — Gracile; caulis solitarius, usque metralis, fere a basi remotissime ramosus, ramis usque 30 cm longis, suberectis, simplicibus. Folia inferiora subpetiolata, anguste lineari-lanceolata vel dr linearia, acutissima, usque 1 0 cm longa, 21 — 3 mm lata, prominenter multinervia, suffulcientia ad apicem caulis versus semper latiora brevioraque, raro etiam longiora, omnia acutissima, multinervia. Invo- lucri phylla ut in typo; radii 6 — 7 valde inaequales, tenues, stricti, usque 6 cm longi; involucelli phylla sublinearia usque anguste lanceolata, acuta, umbellulis fructus sub- maturos gerentibus usque dimidio breviora; vittae valleculares binae. Ost-Tibet: Tongolo (Soulie n. 2600); Ta-tsien-lu (Soulie n. 2171); blüht im Juli und August. Var. rr Franehetii De Boissieu in Bull. Soc. bot. France LIII. (1906) 425. — B. Candollei Franch. Not. sur qq. Ombell. de Yunnan (1 89 4) 115; De Boissieu in Bull. Herb. Boiss. 2. ser. II. (1902) 805. — Folia inferiora satis dilatata, superiora breviora lati- oraque, basi angustata, numquam cordata. Involucelli phylla »foliacea«, e basi cordata elliptica vel elliptico-lanceolata, acuminata, saepe umbellulis multo longiora. China: Su-Tchuen: Tchen-Keou (Farges; Delavay n. 454, 937, 2582). Nota 1. Specimina varietatis Franehetii sec. cl. De Boissieu forsan maxime affinis B. Candollei mihi non visa. Nota 2. Varietates supra aecuratius descriptae, nempe himalayense et Giraldii et tibe- tanieum (et Franehetii) forsan species proprias sistunt. 55. B. commelynoideum De Boissieu in Bull. Herb. Boiss. ser. 2. II. (1902) 805. — Humile vel dz elatum, a basi ramosissimum. Folia inferiora anguste lanceo- lata, acuta, superiora parum latiora, suprema basi valde dilatata subamplexicaulia, apice caudato-acuminata. Involucrum plerumque nulluni (delapsum?), rarius monophyllum, phyllo lato. Involucelli phylla ovalia (obtusa?), subito in »mucronem« producta, ple- rumque umbellulis floriferis et etiam fruetiferis longiora. Umbellulae totae (tantum in sicco?) nigrescenti-violacee coloratae. Ost-Tibet: Prov. Kiala : Ta-Tsien-Lou (Soulie, Pratt, Muscot). Var. elatissinmm De Boissieu in Bull. Soc. bot. France LIII. (19 06) 42 4. — »Caulis valde elatus. Bracteae virides floribus breviores. — Facies du B. Thomsonii Clarke, mais feuilles non cordees ä la base, ou du B. diversifolium Roch., mais bractees folia- ceus et non lineaires. Echantillons de Soulie, meles au type«. Nota. Species sec. cl. De Boissieu valde affinis B. himalayensi, aquo differt involucro nullo vel monophyllo et imprimis involucelli phyllis abrupte mucronatis; formae nonnullae B. longicauli var. stricto proximae. Suspicor plantam Boissieuanum esse nil nisi varietatem B. longi- caulis Wall. 56. B. yunnanense Franch. in Bull. Soc. philom. Paris ser. 8. VI. (1894) 117. — » Atroviride « , multicaule, caulibus 15 — 30 cm longis. Folia inferiora , caulina media superioraque e basi dilatata ovata, summa angustata, linearia, nervis tenuibus parallelis percursa. Umbella (unica) 3 — 4-radiata, radiis gracilibus; involucri phylla 2 — 3 in- aequalia, 2— 3 cm longa, majora radios aequantia vel longiora. Involucelli phylla 5 longe caudato-acuminata, basi euneata, flores 5 — 15 breviter pedicellatos 2 — 3-plo supe- rantia. Ovarium oblongum. China: Yun-nan »in paseuis supra collem Yen-tze-hay, 3200 m s. m. (Delavay n. 3066); in dumetis montis Tsang-chan supra Tali, 2500 m svm. ; floret mense Julio et Augusto«. Nota. Species sec. cl. autorem affinis B. longicauli (typico) et var. himalayensi, a quibus differt involucello tantum pentaphyllo flores usque 3-plo superante; specimina mihi non visa. 57. B. gulczense O. et B. Fedtsch. PI. Turkest. II. in Act. Hort. Petrop. XXVIII. 1. (1908) 18, t. 1. — »Caules numerosi, adscendentes vel suberecti, usque metrales. Bupleurum. 125 Folia basilaria evanescentia, ideoque nobis ignota. Folia caulina inferiora lineari- lanceolata, intermedia oblongo- lanceolata, versus basin dilatata, amplexicaulia. Folia superiora breviter lanceolata. Folia involucri 3 — 5, late lanceolata, inaequalia. Radii 4 — 10 subaequales, involucri folia multo superantia. Involucelli foliola 4 late ovata membranacea, acuta. Umbellulae multiflorae, pedicelli breves. Mericarpii juga anguste alata. Turkestan: »jugum alaicum, inter Gulcza et Langar, flor. VIII«. Nota. Planta sec. iconem a cl. Fedtschenko datam B. longicauli proxima esse videtur. Ser. 3. Falcata Wolff. Involucelli phylla angusta, viridia, rarissime leviter colorata, 3 vel perraro 3 — 7- nervia, nervis parum vel raro dz longiuscule venosis. Valleculae plerumque 3 — 5-vittatae, raro vittis solitariis tantum instructae. — Gaulis plerumque elatus, ± racemoso-ramosus. A. Plantae perennes basi ztz suffruticosae vel tantum mono- carpicae, rarissime anno primo jam florentes ; folia numquam manifeste denseque transversevenia. a. Folia inferiora zb dense vel laxe sed numquam manifeste pseudodistiche disposita, quoad formam magnitudinemque valde variabilia. a. Folia inferiora ca. 3 — 9-nervia, superiora nervis dz numerosis palmatis vel subparallelis percursa sed num- quam nervo marginali distinctissimo instructa. I. Folia inferiora =fc manifeste petiolata vel tantum ut in petiolum angustata, superiora basi zb dila- tata vel etiam angustata sessilia. 1 . Folia inferiora 3 — 9-nervia. * Pedicelli floribus 2 — 3-plo longiores, rarius breviores, numquam eximie capillares. f Folia numquam ob lucem visa punctulata; umbellae majusculae, radii crassiusculi. Q Radii pedunculique semper erecti. • /\ Folia firma vel papyracea. )( Involucellum subnullum vel oligo- phyllum, phyllis inaequalibus. D Species eurasiaticae vel asia- ticae. I Species eurasiatica poly- morpha; cf. p. 127 . . . 58. B. falcatum. 1 1 Species proxima B. falcato var. bicauli] nervi foliorum numerosiores ; fructus ova- tus; cf. pg. HO; Sibiria . 59. B. dahuricum. 1 1 1 Species maxime affinis B. dahurico et B. falcato var. bicauli, sed humilior, cau- libus subprocumbentibus . 60. B. pusillum. 1 1 1 1 Umbellae (semper?) 8-radi- atae ; involucrum mono- phyllum. Species ut videtur proxima B. falcato subspec. marginato ; China septent. ; cf. pg. 140 61. B. octoradiatum. 126 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. B. pekinense. B. Vanheurekii. 1 1 1 1 1 Species valde affinis prae- cedenti; folia breviter sed manifeste petiolata, nervis minus prominentibus . . 62. 1 1 1 1 1 1 Species proxima B. faleato var. scorzonerifolio ; cf. diagnosin; China . . . . 63. 1 1 1 1 1 1 1 Species similis B. faleato var. olympico (cf. pg. 13 9); caules subnumerosi, db pro- cumbentes; folia superiora basi cordata amplexicaulia, valde abbreviata vel zb longe caudatim acuminata; Afghania et regio himal. . D D Species Africae maxime au- stralis, foliis angustis zb linea- ribus, involucelli phyllis sub- coloratis, vittis vallecularibus ternis X X Involucri phylla semper 5, aequa- lia, radios subaequantia vel eis di- midio breviora ; vittae valleculares singulae vel ternae ; species Indiae orientalis et insulae Ceylon . . AA Folia (in sicco) zb manifeste coria- cea, late oblanceolata, 10 — 15 cm longa, usque 3 cm lata; involucelli phylla 3 — 7-nervia; planta basi suffruticosa caule herbaceo; Sicilia . 67. OO Radii peduneulique (et rami) imprimis post an thesin zb deflexi 68. ff Folia oblongo-linearia vel late linearia, acuta vel obtusa, ca. usque 8 cm, in una specie usque 20 cm longa, usque 1 cm lata, venulis cum canalibus resiniferis dilatatis coece desinentibus itaque zb manifeste »punetulata«; umbellae parvae, radii tenues; Asia centralis et India orientalis. Q Folia oblongo-linearia vel zb linearia, inferiora ca. usque 8 cm longa, cetera sensim minora, raro media majora. A Vittae valleculares singulae. X Involucelli phylla lineari-lanceo- lata, acuta 69. B. tenue. X X Involucelli phylla obovata vel ovato-lanceolata, zb obtusa . . 7 0. AA Vittae valleculares ternae ....71. OO Folia linearia, media caulina usque 20 cm longa 72. ** Pedicelli eximie capillares floribus usque 7-plo longiores; radii filiformes; species chinensis . 73. 2. Folia inferiora usque 1 9-nervia, nervis usque ad medium laminae parallelis, deinde divergentibus 74. 6 4. B. Aitchisonii. 65. B. Mwndtii. 6 6. B. mucronatum. B. elatum. B. Rischawianum. B. gracilipes. B. Maddenii. B. microcephalam . B. Dielsianum. B. Gandollei. Bupleurum. 127 II. Folia lata, omnia (summis interdum exceptis) mani- feste petiolata, basi cordata vel ovata; Himalaja, China 75. B. lanceolatum. ß. Folia superiora magna, nervis usque 25 eximie radia- tis, rectis, subindivisis , exterioribus deorsum spectan- tibus percursa; nervus marginalis distinctus .... 76. B. jucundum. b. Folia inferiora conferta, angusta, manifeste pseudodistiche disposita; India orientalis 77. B. distichophyllum. B. Suffrutex 1 — 2-metralis, foliis magnis, haud (?) semperviren- tibus, manifeste dense transverseveniis : India orientalis . . IS.B.plantaginifoliwn. 58. B. falcatum L Spec. pl. ed. 1. (1753) 237, sens. ampliss.; Ledeb. Fl. ross. II. (1844—46) 266; Garuel in Parlat. Fl. ital. VIII. (1889) 403; Briq. Monogr. (1897) 90; Rouy et Gam. in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 326; Burnat, Fl. alp. marit. IV. (1906) 116. — Isophyllum falcatum (L.) Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (1816) 115. — Tenorea falcata (L.) Bub. Fl. pyr. II. (1900) 365 — omnes fere in eodem sensu. — Species valde polymorpha, perennis, basi zb suffruticosa et caudice dz evoluto vel raro tantum monocarpica (biennis?). Caules 1 vel plures usque metrales et ultra, zb flexuosi, foliosi, zb ramosi, raro subsimplices. Folia firma usque tenuiter coriacea, quoad formam et magnitudinem valde variabilia, nervis subparallelis vel (in foliis superioribus) palmatim divergentibus, dz prominentibus , haud raro zb serpentinis, saepissime (imprimis in f. inferioribus) n. aliis singulis longitudinalibus intermixtis, inferiora zb manifeste petiolata, superiora sessilia. Umbellae plerumque majusculae, radiis ca. 3 — 15, involucri phylla 1 — 3 inaequalia, paucinervia semper multo superantibus. Involucelli phylla 5 lineari- lanceolata, acutissima, 3( — 5)-nervia. nervis subaveniis, flores subnumerosos manifeste, fructus plerumque haud superantia. Fructus quoad formam magnitudinemque valde variabilis; juga filiformia, rarius subalata; vittae in quaque vallecula 1—6, ad commissuram 2 — 10. B. falcatum hat von allen Arten der Gattung da's größte Verbreitungsgebiet; das- selbe erstreckt sich von Nordspanien durch fast ganz Mitteleuropa (mit Ausnahme der nördlichen Provinzen) und durch einen großen Teil des subarktischen Europas und Asiens einerseits, und von der ligurisch-tyrrhenischen, mittleren und armenisch-iranischen Mediteranprovinz durch Centralasien, das vorder- indische Florengebiet und durch das temperierte Ostasien anderseits und erreicht die Ostgrenze der Verbreitung in Japan; bevorzugt Kalk und Mergel, kommt aber auch, besonders in den östlichen Gebietsteilen, sehr häufig auf Sand (und Lehm) vor; wächst auf trockenen Hügeln, an sonnigen Abhängen, an Waldrändern und in lichten Gebüschen der Ebene und der Montanregion, steigt bis in die subalpine, und in Vorder- und Centralasien bis in die alpine Region auf und findet sich dann auf steinigen Matten, in Felsgeröll und auch an Felsen selbst; bildet im subarktischen Europa und Asien einen integrierenden Bestandteil der Steppen- und Steppenwiesen- Formation. Wie bei der weiten Verbreitung der Art und bei der großen Mannigfaltigkeit der Lebensbedingungen, unter denen sie auf den verschiedenen Substraten und in außer- ordentlich wechselnden Höhenlagen vorkommt, nicht anders zu erwarten ist, tritt B. falcatum mit einem sehr großen Formenreichtum auf, aus dem sich aber gut umschriebene Arten nicht herausheben lassen, vielmehr finden sich nach allen Seiten hin so zahlreiche Übergangs- und Verbindungsformen, dass es sich am meisten zu empfehlen scheint, die durch konstantere Merkmale sich auszeichnenden Formenkreise als Unterarten zu- sammenzufassen und diesen die weniger wichtigen Gruppen als Varietäten und Formen unterzuordnen. Clavis subspecierum et varietatum. A. Plantae basi suffruticosae, caudice zb evoluto et demum zb ramoso; caules 1 vel plures, pro rata tenues. Folia firma, ^28 Hermann Wolfl". — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. inferiora zb manifeste petiolata vel tantum ad basin an- gustata, zb prominenter nervosa; fructus zb 3 mm longus, jugis filiformibus, prominentibus. — Eurasia Subspec. 1. eufalcatum. a. Folia quoad magnitudinem formamque valde variabilia, inferiora numquam ad basin et ad apicem versus sub- aequaliter angustata nee prominenter nervosa; involucellum flores =b longe superans Var. a. genuinum. b. Folia inferiora elongato-oblongo-lanceolata, \0 — \% cm longa; involucellum breve. — Corsica ....... Var. ß. corsicum. c. Folia omnia latiuscule sublinearia, subaequilata, mucro- nata; involucellum breve. — Himalaja, China .... Var. y. Hoffmeisteri. d. Var. praecedenti simile; caules inferne saepe subpro- cumbentes; folia superiora parum dilatata. — Himalaja Var. d. gracillimum. e. Folia fere omnia eximie late linearia, longe acuminata, acutissima, eleganter nervosa. — Himalaja Var. e. imaicolum. f. Folia omnia (basalibus saepius exceptis) ad apicem et ad basin versus subaequaliter angustata, acuta, prominenter nervosa. — Eurasia Var. 'C. scorzonerifolium. B. Gaules crassi saepe suffruticosi, stricte erecti, usque metrales, subvirgati. Folia late linearia, late marginata, subparalleli- nervia. — Himalaja, China Subspec. 2. marginatum. C. Basi suffruticosum ; folia caulina e basi rotundata subamplexi- cauli oblonga vel ovali-oblonga, prominenter nervosa. Fructus usque 5 mm longus, jugis subalatis. — Caucasus, Pontus, Armenia Subspec. 3. polyphyllum. D. Plantae perennes et basi suffruticosae vel tantum monocarpi- cae, elatae vel sat humiles; folia omnia angusta, sublinearia vel superiora e basi modice dilatata longe acuminata. Fruc- tus 3 — 5 mm longus, jugis sa*epius subalatis. — Eurasia . Subspec. 4. exaltatum. a. Monocarpicum vel saepius? perenne. Caulis usque me- tralis et ultra. Involucri et involucelli phjlla minima. Fructus zb 3^2 mm longus. — Rossia australis et austro- orientalis, Sibiria Var. a. euexaltatum. b. Planta basi eximie suffruticosa; caules usque submetrales. Folia saepe subcoriacea (in sicco), latiuscule linearia. Fructus ad 5 mm longus, jugis subalatis Var. ß. linearifolium. c. Monocarpicum vel (rarius?) perenne. Folia inferiora zb elongata, zb lineari-lanceolata vel -oblanceolata, manifeste petiolata, superiora angusta. — Pjrenaei montes, Alpes, Apenninus, Illjriae et Transsilvaniae montes Var. y. cernuum. d. Praecedenti simile, sed folia superiora zb manifeste sub- inflato- dilatata, zb longe (caudatim) acuminata, multi- nervia. Fructus ad 4 mm longus. — Alpes transsilvanicae, Haemus . Var. ö. diversifolium. e. Monocarpicum ; folia inferiora oblongo-spathulata vel ob- lanceolata, usque 2 cm lata. — Alpes cotticae .... Var. e. alpigenum. f. Var. diversifolio simile, sed perenne, foliis subcoriaeeis, superioribus plerumque zb abbreviatis. — Caucasus . . Var. C. polymorphum. g. Viride, perenne, basi suffruticosum; folia plerumque an- gusta. Fructus majusculus. — Apenninus australis, Illjria, Haemus, Graecia .... Var. rj. Sibthorpianum. h. Folia inferiora oblanceolata, usque 15 mm lata, cetera cito minora. Fructus usque 6 mm longus. — Graecia (Parnassus) Var. &. pamassicum. Bupleurum. J29 i. Pruinosura, perenne, nanum, pluricaule vel a basi ramo- sum. Folia angusta; umbellae parvae; flores db flavidi. — Asia minor Var. t. olympicum. k. Caesium, humile; caules 1 vel plures. Folia oblonga vel db linearia. Petala rubella. — Caucasus, Asia minor, Armenia, Persia Var. x. persicum. 1. Glaucescens, caespitans, 10 — 30 cm tantum altum. — Altaici montes, Dahuria Var. X. bicaule. Subspee. 1. eufalcatum Wolff. — B. falcatum L. 1. c. sensu str. ; Jacq. Fl. austr. II. (1774) 38, t. 158; Willd. Spec. pl. I. 2. (1798) 1372; Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (1850) 369; DC. Prodr. iV. (1830) 132; Smith et Sowerby, Engl. bot. Suppl. II. (1834) t. 2763; Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed. 1. (1837) 290; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 137; Ledeb. Fl. ross. II. (18 44—46) 266, tantum quoad pl. ross. et cauc. ; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 72 8; Benth. Handb. brit. fl. I. (1865) 342, f. 415; Schur, En. pl. Transs. (1866) 253; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 21, t. 44 [t. 1885], f. II, t. 79 [t. 1920], f. I; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 850, an ex pte.?; Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 75; Timb.-Lagr. in Mem. Acad. Toulouse ser. 8. V. 1. sem. (1883) 133, t. 9; Caruel in Pari. Fl. ital. VIII. (1889) 403, excl. ß. ; Schmalh. Fl. ssred. i juzn. Ross. I. (1895) 390; Briq. 1. c. 92 s. str.; Rouy et Garn, in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 326; Schinz et Kell. Fl. Schweiz ed. 1. (1900) 358, ed. 2. (1905) 164. — B. rigidum Jacq. En. hört, vindob. (1762) 47; Roth, Tent. fl. germ. I. (1788) 126. — B. flexuosum Moench, Meth. pl. (179 4) 88. — Tenorea faleata Bub. Fl. pyr. II. (19 00) 365. — Selinum bupleurum Krause in Sturm's Fl. Deutschi. XII. (190 4) 87, f. 12. — Herb. Willd. n. 5638, 1 — 3. — Perenne, basi ima saepe d= suffruticosum. Caules saepius plures, usque sesquimetrales, raro tantum 5 — 10 cm alti, zb flexuosi, dz ramosi. Folia iirma vel (in sicco) tenuiter coriacea, nervis utrinque subaequaliter vel subtus magis promi- nulis vel prominentibus percursa, quoad formam magnitudinemque valde variabilia, in- feriora dr manifeste petiolata, superiora sessilia. Umbellae usque 15-radiatae; involucri phylla parva; involucelli phylla lineari-lanceolata, acutissima, rarissime ± obtusa, uni- bellulas ad 20-floras dz vel raro vix superantia, demum eis breviora. Pedicelli floribus duplo longiores, fructibus breviores. Petala pentagono-rotundata vel late obtriangularia, ca. 1 mm longa, lobulo inflexo brevi. Fructus ellipticus vel oblongo-ellipticus ± 3 mm longus; juga filiformia usque subalata, valleculae plerumque 3 — 6-vittatae, commissura 6— 10-vittata. — Fig. \6F. Mitteleuropa, erreicht in der atlantischen Provinz die Nordwestgrenze (Süd- england: Sussex, angeblich ursprünglich); fehlt in der Bretagne; in der subatlantischen Provinz vielleicht nicht wild; sarmatische Provinz; europäisches Mittelgebirge, hier stellenweise und wahrscheinlich auch noch anderweitig auf Jurakalken sehr verbreitet und oft eine eigene Formation bildend (Bupleuretum graminosum nach Meigen in Deutsch, bot. Monatsschr. XIII. (1895) 138); pontische Provinz; Provinz der Pyrenäen, ob noch südlich vom Ebro und in den asturisch-cantabrischen Gebirgen?; Alpenländer, fehlt in den Seealpen; Provinz des Apennin und der Karpathen; illyrische Ge- birgsländer; Balkanländer; Kaukasus; Südost-Russland, überschreitet nach Korshinsky die Wolga wahrscheinlich nicht und scheint in Mittelrussland nicht weiter als bis zum 53° n. Br. vorzukommen. Nordgrenze etwa in den Gouv. Rjäsan, Simbirsk und Ssamara; mittlere und armenisch - iranische Mediterranprovinz: Syrien, Kleinasien, Persien (ßoissier), Afghanistan; Gentralasien: Himalaya; tem- periertes Ostasien: Nordchina, Korea, Japan; subarktisches Asien und Sibirien: Westsibirien. Var. a. genuinum Briq. — B. falcatum ct. genuinum Briq. 1. c. 92; Burnat, 1. c. — B. falcatum Aut. cit. plurim. s. str. — Folia inferiora lanceolata usque sub- orbicularia, dz manifeste petiolata, vel raro sublinearia et inferne tantum dz angustata. A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphortogama) 228. 9 j 3Q Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Involucri phylla 2 — 3 linearia vel lineari-lanceolata, inaequalia. Fructus ca. 3 — 3Y4 mm longus; juga crassiuscule filiformia vel subalata. Im westlichen Teile des Verbreitungsgebietes, scheint in Persien, Turkestan und Afghanistan die Ostgrenze der Verbreitung zu erreichen: Südostrussland; Westsibirien, Altai, hier nicht mehr typisch; Kaukasus; blüht von Juli bis Oktober. f. 1 . petiolare (Lapeyr.) DC. — B. petiolare Lapeyr. Hist. abr. pl. Pyr. (1813) 1 4 I et y. minus 1. c. 142 et forsan excl. ß. majus latifolium 1. cv.142, quod ad B. rigidum pertinere videtur; Suppl. (1818) 42; Timb.-Lagr. 1. c. 136, t. 12. — B. falcatum ß. petio- lare (Lapeyr.) DC. in Lam. et. DG. Fl. franc. ed. 3. V. (I8I5) 314; DG. Prodr. 1. c. 132; Godr. 1. c. 7 25; Lange 1. c. 75; Rouy et Cam. 1. c. 32 7 et subvar. pusillum 1. c. ; Schinz et Kell. 1. c. 1. c. (var.). — B. rigidum ß. B. petiolare (Lapeyr.) Spreng. in Roern. et Schult. 1. c. 370, forsan ex pte. ; cf. Lapeyr. 1. c. 14 2. — B. dilatatum Schur msc. ex Schur. — B. falcatum var. ö. latifolium Schur, Sert. (1866) n. 1162, ex Schur; Rouy et Cam. 1. c. 327. — B. falcatum subspec. dilatatum Schur, En. pl. Transs. 253. — B. antiochium Post in Journ. Linn. Soc. bot. XXIV. (1888) 427, Fl. Syria (1896) 342; cf. notam. — B. falcatum a. genuinum a2. petiolare Briq. 1. c. 93. — Usque metrale; folia latissime obovata vel ovato-orbicularia , obtusissima, subsubito vel rarius subsensim in petiolum lamina 2 — 3-plo longiorem angustata, ca. usque 5 cm longa et 4 cm lata, in turionibus hornotinis saepius majora, cum petiolo usque 2 0 cm longa; f. caulina inferiora mediaque late ovala vel obovato-spathulata, breviter petiolata. Mitteleuropa: Südost-Pyrenäen, soll nach Timbal-Lagrave im übrigen Teile der Pyrenäen fehlen; Ostalpen: Steiermark, Niederösterreich; Südkarpathen, hier verbreitet!!; mittlere Mediterranprovinz: Syrien; wahrscheinlich noch anderweitig. Nota 1. B. falcatum var. y. petiolare Lange! subvar. pusillum Rouy et Cam. 1. c. 327 forma humilis, foliis minoribus brevius petiolatis, ceterum haud diversa. Nota 2. B. antiochium Post 1. c., quod sec. cl. autorem B. rigido maxime affine esse dicitur, ab illa specie omnino differt. Specimina originaria mihi in Herb. Boissier visa sat bene cum f. petiolari quadrant, a quo tantum recedunt foliis firmioribus, minus rotundatis, sensim vel subsensim in petiolum angustatis. Nota 3. B. petiolare B. aranense Timb.-Lagr. 1. c. 138, t. 13; Briq. 1. c. 94 in obs. (var.) mihi nil nisi B. falcatum f. elongatum foliis basalibus majoribus esse videtur, et B. cor- bariense Timb.-Lagr. 1. c. 139, t. 14; Briq. 1. c. (var.) idem foliis mediis elongatis inferiora magnitudine usque duplo vel ultra superantibus. f. 2. elongatum Briq. — B. falcatum ß. latifolium Gaud. Fl. helv. II. (1828) 381. — B. falcatum (?b. linariaefolium et) c. variifolium Schur 1. c. 253. — B. falcatum var. longifolium Somm. in Nuov. Giorn. bot. ital. N. S. I. (1894) 23 (sec. cl. Sommier ad var. cernuum vergens). — B. falcatum a. genuinum a2. elongatum Briq. 1. c. 92. — B. falcatum a. typicum et ö. elongatum Rouy et Cam. 1. c. 326, 32 7. — B. falcatum var. elongatum Schinz et Kell. 1. c. 1. c. — B. falcatum Aut. europ. plurim. — Folia inferiora oblongo-lanceolata vel oblanceolata vel oblonga, rb elongata, raro abbreviata, saepe falcata, plerumque sensim in petiolum dz longum angustata, ca. usque 8 cm longa, y2 — 3 cm ^ata? media saepe majora, usque 2 0 cm longa, oblongo-spathulata vel lineari-lanceolata, cetera sensim minora, angusta. Im ganzen Gebiete die am meisten verbreitete Form. (Aucher-Eloy, Herb. d'Or. n. 4601, 4602; Woloszczak, Fl. polon. n. 439; Fl. austro-hung. n. 2098; Reichen- bach, Fl. germ. n. 1561, 2065; Fl. bavar. exs. n. 451; Baenitz, Herb, europ. n. 3315; Schultz, Herb. norm. n. 1115; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 26, 1063 et bis; Soc. dauph. n. 3730; Magnier, Fl. sei. n. 1453; Soc. Sud-Est. 112; Reliq. Maillean. n. 1160. — Duhmberg, PI. altaic. n. 764, ad var. scorzonerif. transiens). subf. 1. normale Wolff. — Radii inaequales, majores usque ad 3 cm longi, rarissime ultra. Pedicelli fructus involucello ± superatos aequantes. Im ganzen Gebiete allgemein verbreitet. Bupleurutn. j 3 -j subf. 2. longiradium Wollt. — Radii (etiara in umb. lateralibus) subaequales, usque 6 cm longi; fructus longius pedicellati, involucello haud superati. Hercynisches Bergland, sicher auch anderweitig. subf. 3. pusillum Schur 1. c. 253. — B. subaeaule Janka in sched. — B. falcatum var. alpestre Ky. in sched. — ? B. falcatum var. nanum Brunard in Bull. Soc. nat. Ain. VII. (1902) 39. — Planta nana, 5— 10 cm alta; folia valde abbreviata; umbellae parvae; radii breves. Französischer Jura; Niederösterreich (Kotschy, Welwitsch); Sieben- bürgen; Gentralbalkan: Kalofer (Janka!). f. 3. angustifolium Lee. et Lamotte. — B. angustifolium Lee. et Lamotte, Cat. pl. centr. France (1847) 190. — B. porrigens Jord. ex Timb.-Lagr. 1. c, an huc pertinens? — B. petrogenes Jord. apud. Verlot, Cat. pl. Dauph. (1856) 144, sec. Timb.-Lagr. 1. c. — ?B. falcatum var. linariaefolium Schur, En. pl. Transs. 253. — B. falcatum var. ß. angustifolium Lamotte, Prodr. pl. centr. France I. (1877) 330; Timb.-Lagr. 1. c. 135, t. 10; Rouy et Cam. 1. c. 327. — B. falcatum var. stenophyllum Rouy in Bull. Soc. bot. France XXIX. (1882) 347. — Folia inferiora plerumque =b elongata, sublinearia vel lineari-lanceolata, sensim ut in petiolum angustata, superiora sublinearia vel lanceolato-linearia. Nach Rouy und Camus in Frankreich verbreitet; Pyrenäen (Bourgeau, Pyr. esp. n. 615). Nota 1. B. falcatum var. proliferum Lee. et Lamotte, Cat. plat. centr. France (1849) 190 (ex Lamotte); Lamotte, Prodr. fl. plat. centr. France (1 877) 330; Timb.-Lagr. 1. c. 436, t. 41 et B. corbariense var. proliferum Timb.-Lagr. 1. c. 4 40, t. 4 5 nil nisi formae teratologicae radio- lis in ramulos foliosos rt elongatos proliferos mutatis, involucri et involucelli phyllis majusculis foliaeeis, involucello umbellulas abortivas longe superante, quae adhuc tantum in Gallia obser- vatae esse videntur. Nota 2. B. oppositifolium Lapeyr. 1. c. 141; Lange 1. c. 75; Timb.-Lagr. 1. c. 141 tan- tum forma monstrosa »caule superne verticillato-ramoso, ramis foliis duobus vel tribus sub- oppositis suffultis, involucro subnullo«. Cl. Timbal-Lagrave 1. c. 442 plantam hybridam (B. falcato-fruiicosum vel B. petiolari-fruticosum) esse opinatus est; sec. cl. Bubani, qui speeimen originarium in Herb. Lapeyr. vidit, nil nisi forma monstrosa B. falcati. Var. ß. corsicum (Coss. et Kralik) Rouy et Cam. — B. corsicum Coss. et Kralik in Coss. Not. qq. pl. France IL (1850) 56; Rouy, Suit. Fl. France II. 66 et 111. pl. Europ. rar. I. pg. 3, t. 9. (sec. Rouy et Camus). — B. falcatum subsp. B. Corsi- cum Rouy et Cam. 1. c. 329. — B. ra?iu?iculoides f. Souliaei Coste in Bull. Soc. bot. France XLVIII. (1901) pg. CXX. »speeimina redueta ceterum typica«, Briquet in litt. — B. Souliaei (Coste) Calest. in »Webbia« I. (1905) 168. — B. falcatum ß. corsi- cum (Coss. et Kral.) Calest. in »Webbia« 1. c. — Perenne, 20 — 80 cm altum, basi suffrutescens. Folia omnia acuta, 5 — 9-nervia, basalia rosulata, elongato-lanceolata, longe in petiolum angustata, 10 — 25 cm longa, caulina lanceolata vel linearia, dz elongata, sessilia. Umbellae 5 — 10-radiatae, radiis zb inaequalibus. Involucelli phylla 4 — 6 s. a. pedicellis subdimidio breviora, lanceolata, acuminata. Pedicelli fruetum subaequantes; juga prominentia anguste alata; valleculae trivittatae. Corsika: Mte. Rotondo. Nota 4. Planta mihi non visa forsan melius sub titulo subspeciei describenda proxima var. alpigeno esse videtur. Nota 2. Cl. Schur in Verh. Naturf. Ver. Brunn XXXIII. (1894) 240 praeterea formas sequentes descripsit: f. a. elatum vel giganteum, caule usque sesquimetrali, valde ramoso, foliis usque 24 cm longis, ^caulinis oblongo-spathulatis ; f. b. angustifolium multicaule, caulibus pluribus usque 50 cm altis, foliis anguste lincari- bus usque elongato-linearibus, acutis, umbellis umbellulisque parvis; f. c. polymorphum = ?B. falcatum var. dilatatum expte. , caudice plurieipiti, caulibus flexuosis, remote foliosis, foliis quoad formam valde variabilibus (var. lato-oblongum, ellipticum, suborbiculatum, subspathulatum); >quoad habitum B. longifolio L. simile«. Formae a. et c. p. pte. ad f. elongatum Briq., f. c. p. pte. ad f. petiolare (Lapeyr.), f. b. ad f. angustifolium Lee. et Lamotte pertinere videntur. 132 Hermann Wolff. — Umbellifcrae-Apioideae-Ammincae heteroclitae. Var. y. Hoffmeisteri (Klotzsch) G. B. Clarke. — B. Hoffmeisteri Klotzsch in Klotzsch u. Garcke, Bot. Ergeb. Reise Prinz. Waldemar (1862) 147, t. 5 2. — B. falcatum var, Hoffmeisteri (Klotzsch) G. B. Clarke in Hook. Fl. brit. Ind. II. (1879) 676. — Basi saepe suffruticosum. Folia firma, erecta, late sublinearia (vel lineari-lanceolata) , obtusa, longe mucronata, 5 — 7-nervia, inferiora breviter, superiora vix ut in petiolum angustata. Ura- bellae pro rata parvae. Involucellum umbellulas parvas s. a. vix superans, demum eis brevius; mericarpia jugis valde prominentibus. Nordwest-Himalaya: Kaschmir, hier bis 2500 m hoch aufsteigend (Herb. Prinz Waldemar!); Centralchina: Prov. Hupeh (Rosthorn n. 2524, 3020, 5762); Nord- china, daselbst anscheinend weit verbreitet (Giraldi n. 5735, 5756 — 59, 5761 — 62, 5764; Herb. Biondi n. 1429, 1779"; Schindler, PI. sinens., Honan, nicht ganz typisch); blüht in China von Dezember bis März, im Himalaya im August. Var. ö. gracillimum (Klotzsch) Wolff. — B. virgatum Wall. Cat. (1828) n. 555. — B. gracillimum Klotzsch 1. c. 1 48, t. 50. — B. nigrocarpum Jacquem. msc. ex C. B. Clarke, 1. c. — B. falcatum var. nigrocarpum (Jacquem.) C. B. Clarke 1. c. — Caules plures, in- ferne saepe subprocumbentes, superne ascendentes. Folia basalia . . . , caulina inferiora linearia, basi dilatata amplexicaulia, media superioraque ovato-lanceolata, suprema saepius ovata. Fructus haud maturus purpurascenti-nigricans (an in sicco tantum?). Centralasien: in der alpinen Region des Nordwest-Himalaya (Herb. Prinz Waldemar!); nach C. B. Clarke in Kaschmir, in einer Höhe von ca. 3300 — 4200 m; Sikkim, Baltistan und Yakla, ca. 3200 m hoch. — Ob außerdem im Gebiete des Hima- laya die typische eurasiatische Varietät von B. falcatum vorkommt, ist mir zweifelhaft geblieben; Exemplare habe ich aus diesem Gebiete nicht gesehen. Nota. Var. gracillimum sec. cl. Clarke habitu varietatis alpinae B. falcati. Var. e. imaicolum (Kern.) Wolff. — B. imaicolum Kern. Nov. pl. Dec. II. 19 in Nat. Ver. Innsbr. I. (1 870) 115. — Planta gracilis. Caules plures, 50 — 75 cm longi. Folia angusta, eximie linearia, basi brevissime angustata, usque ad partem tertiam superiorem aequilata, deinde sensim acuminata, acutissima, eleganter 9 — 11-nervia, nervis exacte parallelis (in sicco) prominentibus, inferiora 10 — 15 cm longa, 6 — 8 mm lata. Himalaya: Kepelang: Lahul (Herb. Mus. Pakt. Vindob.!). Var. C. scorzonerifolium Willd. emend. — B. falcatum Marsch. -Bieb. Fl. taur.- cauc. I. (1808) 203, III. (1819) 196, an expte.?; Ledeb. Fl. alt. I. (1829) 349 ex pte.; Savat. En. pl. japon. I. (1875) 180; Forb. et Hemsl. En. pl. Chin. in Journ. Linn. Soc. bot. XXIII. (1887) 327; De Boissieu in Bull. Herb. Boiss. ser. 2. II. (1 901) 804; Yabe in Journ. Coli. Univ. Tok. XVI. 4. (1902) 30. — B. scorzoneraefolium Willd. En. hört, berol. I. (1809) 3 00; DC. Prodr. IV. (183 0) 132; Turczan. Fl. baic.-dahur. I. (1842—45) 480 ; Komarov, Fl. Manschur. III. 1. in Act. Hort. Petrop. XXV. 1. (1905) 139. — ? B. baldense Ledeb. 1. c. 350 ex pte. — B. falcatum ß. scorzoneraefolium (Willd.) Ledeb. Fl. ross. II. (1844—4 6) 267; Regel, Tent. fl. ussur. (1861) 69; Franch. PI. David. I. (1884) 137 (Nouv. Arch. Mus. Paris 2. ser. V.). — Herb. Willd. n. 5637, pl. culta, »habitat ad lacum baikalensem«. — Perenne, basi suffruticosum. Caules 1 vel plures semper zb manifeste flexuosi, ramosi, basi zb dense fibrillis fol. emortuorum circumdati. Folia firma usque (in sicco) tenuiter coriacea, basin et apicem versus subaequa- liter angustata, saepe eximie ensiformia, nervis subparallelis utrinque (in sicco) valde promi- nentibus, n. aliis singulis prominulis intermixtis. Involucrum subnullum vel 2 — 3-phyllum; involucellum umbellulas parvas subduplo superans vel brevius. Auf Wiesen, Steppenwiesen, an trockenen Abhängen: Kaukasus, hier in Über- gängen zu var. ct. genuinum,, vielleicht auch in Südostrussland; weit verbreitet durch Sibirien, Mongolei, China, Korea und Japan. f. normale Wolff. — B. falcatum Schmalh. Fl. ssred. i juzn. Ross. I. (1895) 390 et Korsh. Tent. fl. Ross. or. I. (1898) 172 p. pte. huc spectare videntur. — Caulis plerumque solitarius, late fistulosus, pressione facile applanabilis, superne parce breviter- que ramosus. Folia firma, inferiora rarius etiam superiora lanceolato-linearia vel Bupleurum. 133 < oblanceolata, basin et apicem versus modice angustata, usque 2 cm lata. Involucelli phylla umbellulas s. a. manifeste superans, demum eis breviora. Sibirien: Altaigebirge (Ruhmberg, PI. altaic. n. 763), Amurgebiet (Karo, PI. amur. et zeäens. n. 241), sicher in Sibirien weit verbreitet; China; Japan. f. 2. ensifolium Wolff. — B. falcatum et B. scorxonerifolium Aut. mult. im- primis quoad pl. chin. et jap., certe p. p. maj.; Sö-Mokou-Zoussets ed. 2. V. (1874) 40 et fig. (bona), sub nom. japon. Mishina-Saiko. — B. chinense DC. 1. c. 128 (specim. orig. in Herb. Delessert!); Franchet 1. c. 138? — Caulis saepe submetralis, durus, eximie flexuosus, divaricatim ramosus. Folia tenuiter coriacea, erecta, omnia (supremis saepe exceptis) manifeste ensiformia, inferiora 7 — 11-, superiora 3 — 5-nervia. Umbellae majusculae; radii 3 — 5 subaequales, 2 — 3 cm longi, involucrum 1 — 2-phyllum 2 — 3-plo superantes. Involucellum umbellulis longius. Fructus 2 — 21/2mm longus ovoideo-ellipticus; juga prominentia. China, anscheinend weit verbreitet durch Tschili, Schöngking, Schantung, Hupeh, Fokien; Korea; Mandschurei; Sibirien: Amurgebiet; Japan. subf. 1. latum Wolff. — Folia inferiora mediaque eximie lanceolato-ensiformia, saepe subfalcata,. usque 2 cm lata. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Form (Zimmermann, Kiautschou n. 45,235 ex pte., 459; Rosthorn, Centralchina n. 2524a; Henry, Centralchina n. 3020; Wichura, Japan n. 1055; Faurie, Japan n. 119,240,241; Schottmüller, Japan n. 177; Herb. Biondi n. 1322). subf. 2. angustissimum Franch. — B. falcatum var. ß . angustissimum Franch. 1. c. 138. — Folia omnia anguste vel angnstissime lanceolata, plerumque exacte ensi- formia, longissime acuminata, ca. 3 — 5-nervia, tantum 2 — 4 mm lata. China (Zimmermann n. 235 ex pte.; Giraldi n. 5760); Japan (Schottmüller n. 333). subf. 3. longipedunculatum De Boissieu. — B. falcatum var. longipeduncu- latum De Boissieu, 1. c. — Radii umbellulis 10 — 1 5-plo longiores, ceterum ut forma typica. China: Kia-La; Su-Tchuen oi\, nach De Boissieu. Nota. B. falcatum ß. scorxonerifolium Hörnern. Suppl. Hort. bot. Haflh. (1819) 31 ex loco natali indicato (alpes Germaniae et Austriae) huc non pertinet. Subspec. 2. marginatum (Wall.) C. B. Clarke. — B. marginatum Wall. 1. c. n. 556; DC. 1. c. 132. — B. falcatum var. 1. marginatum (Wall.) C. B. Clarke 1. c. 676; Duthie, Fl. upp. gang, piain (1903) 391. — Basi suffruticosum. Caules 1 vel rarius plures, usque metrales, crassi, stricte erecti, virgati, haud raro sublignescenti-indurnti. Folia firma vel tenuiter coriacea, inferiora lineari-oblonga vel late linearia, obtusa et mucronata vel longissime acuminata, inferne vix angustata, basi ima valde dilatata, nervis 9 — 13 sub- parallelis, prominentibus, usque ad marginem late scariosum subindivisis. Umbellae paucae, magnae; radii 4 — 6; involucri phylla majuscula. Fructus ad 4 mm longus, brunneus, ad juga filiformia albicans; vittae valleculares ternae vel quaternae, commissurales 2 — 4. Centralasien; vorderindisches Gebiet; China. Var. u. verum Wolff. — Caulis solitarius, usque metralis, sublignescens , supra basin 4 — 5 mm crassus. Folia inferiora mediaque elongata, oblongo-linearia, obtusa, latiuscule albo-marginata, 10 — 15 cm longa, 10 — 12 mm lata. Himalaya (Clarke, Himalaya n. 38450); Ostbengalen: Khasia (Herb. Late East Ind. Comp. n. 2608); Nordchina: Hupeh (Henry, China n. 3238). Var. ß. stenophyllum Wolff. — B. marginatum var. liuean'folium, Thomson msc. — Caules plures, herbacei, subprocumbenti-ascendentes, tenues, 50 — 7 5 cm longi. Folia anguste sublinearia, longiuscule acuminata, angustius marginata, usque 1 5 cm longa, 3 — 4 mm lata. Nordost-Himalaya, ohne nähere Angaben (Thomson, Herb, berol. !). Nota 1: Specimina sinensia caule paene suflruticoso , foliis caulinis valde elongatis ob- longo-linearibus late marginatis ab habitu speciei totius adeo differunt, ut forsan melius ut species propria describenda sint. Nota 2. Radix incolis sinensibus remedio stimulante usui est. 134 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Subspec. 3. polyphyilum (Ledeb.) Wolff. — B. polyphyllum Ledeb. in Mem. Acad. St. Petersbg. V. (1815) 528, Fl. ross. II. (1844 — 46) 267; Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1820) 370; DG. Prodi*. 1. c. 134; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 851. — B. nervosum Boiss. et Buhse, Aufz. Pfl. Reise Transkauk. Pers. in Nouv. Mem. Soc. nat. Mose. XII. (1860) 97. — Gaules stricte erecti, usque 75 cm alti, re- mote foliosi, superne parce breviterque vel vix ramosi. Folia firma vel tenuiter coriacea, margine cartilaginea, prominenter 5 — 9-nervia, basalia oblongo-spathulata, longe petio- lata, dz obtusa, caulina sessilia, e basi rotundata amplexicauli oblonga vel ovali-oblonga, valde sensim decrescentia. Radii 8 — 10; involucrum nullum(?) vel I — 3-phyllum. In- volucelli phylla lineari-lanceolata, longe acuminata, umbellulas s. a. subaequantia, demum eis breviora. Fructus 4 — 5 cm longus, jugis subalatis. — Fig. 1 6 A. Armenien (Szovits, Nakitschiwan s. n.; Sintenis, It. Orient, n. 3186; Buhse nach Boissier) ; Kaukasus: Daghestan (Ruprecht nach Boissier); Pontus Lazicus (Balansa, PI. d'Or. n. 1381). Subspec. 4. exaltatum (Marsch.-Bieb.) Briq. emend. — B. exaltatum Marsch.- Bieb. Tabl. prov. casp. (1798) 113, Beschr. Land. zw. Terek und Kur (1800) 166; Fenzl in Tchihat. l'Asie min. Bot. III. 1. (1865) 42 2 sens. ampl. — B. baldense Boiss. Fl. or. 1. c. 848. — Perenne, basi dz suffruticosum, caudice demum plurieipiti residuis fol. emortuorum zh dense obtecto, raro bienne vel saltem monocarpicum. Caules 1 vel plures, 50 — 125 cm alti, ± ramosi. Folia firma (usque tenuiter coriacea), quoad formam magnitudinemque valde variabilia, 5 — 9-nervia, nervis saepe dz pro- minentibus et n. aliis seeundariis intermixtis. Involucri phylla radiis 3 — 9 plerumque dz inaequalibus usque 3 cm longis pluries vel multo breviora. Involucelli phylla lineari- lanceolata, acutissima, umbellulas s. a. manifeste superantia vel eis 2 — 4-plo breviora. Pedicelli flores aequantes vel eis 2 — 3-plo longiores, fructibus usque 5 mm longis =b breviores vel eos subaequantes. Auf Steppen und Steppenwiesen, auf kurzgrasigen, steinigen Matten, in Felsgeröll, selten auch an Felsen selbst, bis in die alpine Region aufsteigend: mittlere und ar- menisch-iranische Mediterranprovinz, von Afghanistan und Beludschistan durch Persien, Armenien, Kleinasien und Syrien bis Griechenland; Centralasien: turkestani- sches Gebirgsland; subarktisches Gebiet: Westsibirien; Mitteleuropa: Provinz des Kaukasus, des Jaila-Gebirges, des Balkans, der illyrischen Gebirgsländer, der Karpathen, des Apennins, der Alpenländer und der Pyrenäen. Var. a. euexaltatum Wolff. — B. exaltatum Marsch.-Bieb. 1. c. s. str. ; DG. Prodr. IV. (1830) 131 ; Ledeb. Fl. ross. II. (1844—46) 266, an ex pte.?; Turczan. 1. c. 481.— B. baldense Marsch.-Bieb. Fl. taur.-cauc. I. (1808) 203, III. (1819) 196 s. str.; Spreng, in Roem. et Schult. 1. c. 371, quoad pl. ross.; Ledeb. Fl. altaic. I. (1829) 390? — Iso- phyllum baldense (Marsch.-Bieb.) Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (1816) 115. — B. saxatile Pall. It. II. (1773) 676. — B. angustifolium Pall. 1. c. 305. — B. junceum Pall. Ind. taur., sec. Marsch.-Bieb. — B. petraeum Georgi, It. I. (1797) 204, sec. Ledeb. — B. graminifolium Georgi, Beschr. russ. Reich. III. 4. (1800) 838, sec. Ledeb. — B. exaltatum var. ß. quinquenerve Fenzl 1. c. ex pte. — B. falcatum ß. exaltatum Briq. 1. c. ; Rouy et Cam. I.e. 328 in adnot. (subspec); Burnat 1. c. 116 (var. ß.) quoad pl. cauc. et. ross. — Herb. Willd. n. 5647, speeim. a. M. B. ipso coli. — Perenne, basi dz suffruticosum vel tantum monocarpicum; caules 1 vel plures, usque metrales, tenues, duri, divaricatim ramosi. Folia basalia firma, angusta, sublinearia, postice vix angustata, 5 — 7-nervia, caulina similia saepe valde elongata, superiora cito minora. Umbellae parvae; radii tenues, inaequales, involucri phyllis perparvis multo longiores. Umbellulae minimae; involucellum brevissimum. Pedicelli floribus manifeste longiores. Krim; Kaukasus; Armenien; Kleinasien; Nordpersien, hier bis gegen 3000m hoch aufsteigend; Beludschistan; Turkestan; Westsibirien, hier (nur?) in Übergängen zu var. scorzonerifolium (Gallier, It. taur. II. n. 100; Dörfler, Herb. norm. n. 3424; Sommier et Levier, PI. cauc. n. 517; Rehman, It. cauc. n. 367; Hohenacker, Un. itin. ann. 1842 s. n.; Szovits, Armen, n. 553; Reliq. Bupleurum. 135 Szovits n. 553; Soc. nat. Mose. n. 151 1 ; Kolenati, PI. transcauc. n. 2393, Somchetia; Becker, Daghestan n. 2 89). Var. ß. linearifolium (DC.) Boiss. — B. linearifolium DG. 1. c. 131; Boiss. Fl. Orient. IL (1872) 849; Post, Fl. Syria (1896) 343. — B. exaltatum var. linearifolium (DC.) Boiss. in Ann. sc. nat. ser. 3. Bot. I. (1844) 150. — B. cuspidatimi Bunge in A. Lehmann, Reliq. bot. in Mem. sav. etrang. Acad. St. Petersb. VII. (1851) 299, Separ. 12 3. — B. exaltatum var. quinquenerve Fenzl 1. c. ex pte. maj. — B. prui- nosum Ges. msc. — B. Sibthorpianum DC. Herb. sec. Boiss. — Glaucescenti-viride, basi eximie suffruticosum. Caules usque metrales fere a basi divaricatim ramosi, ramis elongatis. Folia inferiora lineari-lanceolata usque late linearia, saepe subfalcata, obtusa vel subacuta, basin versus manifeste angustata, latiuscule albo-marginata, superiora sen- sim minora, linearia. Umbellae radiis 2 — 6, tenuibus vel filiformibus, strictissimis, divari- catis, inaequalibus, usque 3 cm longis. Involucelli phylla oblongo-lanceolata vel db subulata, acuta, pedicellis breviora vel longiora. Pedicelli floribus 2 — 3-plo longiores, raro breviores, fruetu eximie oblongo-prisrnatico ad 5 mm longo longiores vel breviores; juga filiformia usque anguste alata. Mittlere und armenisch-iranische Mediterranprovinz, besonders in der alpinen Region, bis zu 3000 m hoch: auf den Hochgebirgen Nordwestpersiens, ostwärts bis Türke stan (Lehmann) und Afghanistan (Griffith), westwärts durch Armenien und Kurdistan bis in die Gebirge Kleinasiens: cilicischer T a u r u s ! ! ; Syrien (Post); steiniges Arabien. Die Angaben aus Turcomenien, dem Altai und aus Dahurien beziehen sich wohl nicht auf diese Pflanze. f. 1. eu-linearifolium Wolff. — Radii filiformes strictissimi. Pedicelli involu- cellum manifeste superantes, fruetu maturo distinete anguste alato-jugato breviores. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Varietät, mit Ausnahme von Arabien. (Aucher- Eloy, Herb. d'Or. n. 3636, 4596, 4597; Kotschy, Pers. austr. n. 575, 786; Strauss, Fl. pers. n. 420; Szovits, Nakitschiwan n. 553; Sintenis, It. transcasp.- turc. n. 473 ex pte.; Bornmüller, It. pers.-turc. I. n. 3803—5, It. II. n. 7146; Kotschy, It. cilic. n. 198b, 209, Taurus n. 1986; Siehe, It. cilic. n. 237.) f. 2. bracteatum Post. — B. linearifolium var. bracteatum Post 1. c. — In- volucelli phylla pedicellis longiora. Nordsyrien: Amanus (Post). f. 3. Kotschyanum (Boiss.) Wolff. — B. Kotschyanum Boiss. Diagn. ser. I. 10. (1849) 29. — B. exaltatum var. macropodum Fenzl 1. c. 424. — B. linearifolium ß. Kotschyanum Boiss. Fl. 1. c. 850. — Involucellum pedicellis floriferis subaequilongis pluries brevius. Pedicelli fruetu maturo longiores. Gebirge von Nordwest-Persien: Elbrus und Demawend (Kotschy, PI. Pers. bor. n. 627, 669; Bornmüller, It. pers.-turc. II. n. 7146 — 49; Reliq. A. Lehmann, n. 527). f. 4. Schimperianum Boiss. — B. Schimperi Boiss. in Ann. sc. nat. I.e. 151. — B. exaltatum var. /. microlepis Fenzl 1. c. 424 ex pte. — B. linearifolium y. Schim- perianum Boiss. Fl. 1. c. 850; Post 1. c. (var.). — Caulis fere a basi ramosus, ramis remotis, patentissimis , parce breviterque ramulosis. Umbellae terminales 3— 4 (—5)-, laterales 2 — 3-radiatae, radiis valde inaequalibus, strictis, usque 3 cm longis. Involu- cellum minimum; pedicelli fruetu ad 4 mm longo dimidio longiores. Juga vix prominentia. Sinai (Ehrenberg); steiniges Arabien »in rupestr. regionis Raphidim« (Schimper, PI. Arab. petr. n. 290). f. 5. irreguläre (Boiss. et Kotschy) Wolff. — B. exaltatum var. /. microlepis Fenzl 1. c. ex pte. — B. irreguläre Boiss. et Kotschy in sched. ex Boiss. 1. c. 850. — Caules 1 vel saepius plures, erecti vel ascendentes, superne subdichotome anguste panniculato -ramosi. Folia inferiora =b linearia, subaequilata, acuta, 5-nervia. Umbellae parvae, breviter et valde irregulariter 2— 3-radiatae. Involucelli phylla brevissima, triangu- laria, pedicellis breviora. Fructus oblongo-prismaticus pedicellis longior, jugis subalatis; valleculae 3 — 4-vittatae. 136 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Syrien: in der subalpinen und alpinen Region des Libanon (Blanche, Libanon n. 3222, bis, ter; Kotschy, Libanon n. 33 1; A ucher-El oy, Herb. d'Or. n. 3621; Ehren berg, Syrien n. 262; Bornmüller, It. syriac. n. 643). Nota. B. exaltatum var. brachystegium Boiss. Diagn. II. 6. (1859) 76 >involucelli phylla elliptica breviter mucronata, floribus subaequilonga; Cappadocia: Antitaurus, leg. Balansa« mihi ignotum est. Var. /. cernuum (Ten.) Arcang. — B. falcatum Scop. Fl. carn. I. (1772) 210; Host, Syn. fl. austr. (1797) 141, certe p. pte. — B. obtusifolium Ten. Prodr. fl. nap. I. (1811) pg. XVIII. — B. baldense Willd. Spec. pl. I. 2. (1798) 1375 ex pte.: Waldst. et Kit. Descr. et Ic. pl. rar. Hung. III. (18 12) 285, t. 257; Spreng. 1. c. 371 ex pte.; Mert. et Koch in Roehl. Deutsch. Fl. II. (1820) 425; Boiss. Fl. 1. c. 848 ex pte. — B. tenuifolium Pourr. It. pyr. ex Timb.-Lagr. Reliq. Pourret. (1875) 30 et in Mem. Acad. Toulouse 1. c. 134. — B. cernuum Ten. App. Cat. Hort. Neap. 38, sec. Ind. kew., Fl. nap. I. (1811 — 15) in Emend. et Add. 332 et III. (I824— 29) 270, Ic. t. 125; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 139 et in Add. 605. — B. neglectum Ces. in Bibl. bot. LXXXII. (1836) 3 86 et in Linn. XI. (1837) 314. — B. rigidum Freyer in Flora XI. (183 8) 582; nom. nud. — B. falcatum ß. Bertol. Fl. ital. V. (1842) 616 in Add. — B. exal- tatum Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed. 2. (1843) 3 19 excl. syn. Marsch. -Bieb. — B. gramineum Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (184 8) 7 21; Visian. Fl. dalmat. III. (1852) 36; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 21, t. 43 [t. 1884]; Timb.- Lagr. 1. c. secund. 13 3, an ex pte.?; Velen. Fl. bulgar. (1891) 223 ex pte.; Pospich.. Fl. österr. Küstenl. II. (1899) 151; Cusin et Ansb. Herb. fl. franc. X. t. 116, sec. Briquet. — B. exaltatum var. a. trinerve Fenzl 1. c. 423 ex pte. — B. exaltatum Schur in Verh. Siebenb. Ver. X. (1859) 169; Fuss, Fl. Transs. (1866) 258. — B. sub- falcatum Schur, En. pl. Transs. (1 866) 253 (specim. orig. in Herb. Mus. Palat. Vindob.!). — B. transsilvanicum Schur, Herb. Transs. ex Schur, En. 1. c. — B. falcatum ß. angusti- folium Garuel in Parlat. Fl. ital. VIII. (18 89) 403. — B. falcatum ß. cernuum Arcang. Comp. fl. ital. ed. 2. (1894) 590. — B. falcatum ß. exaltatum Briq. 1. c. 94 s. str. ; Burnat 1. c. 116p. pte. maj., saltem quoad loc. alp. mar. (var.). — B. falcatum Forme I. B. neglectum et Forme II. B. tenuifolium et ß. cernuum et y. baldense Rouy et Cam. 1. c. 327, 328. — Planta plerumque monocarpica vel imprimis in locis subalpinis perennis. faules 1 vel saepius plures, usque 75 cm alti, dz ramosi. Folia basalia an- guste lanceolata vel elongato-spathulata vel rarius sublinearia, du manifeste (ut) in petiolum angustata, basi ima subcartilagineo-incrassata, apice obtusa vel rarius acuminata, 5 — 7-nervia, caulina inferiora subconformia, minora vel rarius majora, saepe falcata, summa parva, non raro 9 — 11-nervia. Involucrum oligophyllum. Umbellae 4 — 10- radiatae. Involucelli phylla lineari-lanceolata, acuta, umbellulas s. a. manifeste superantia. Pedicelli flores dz aequantes, fructibus dz 4 mm longis breviores; juga subalata; vittae valleculares 2 — 3, commissurales 4 — 6. Im westlichen Teile des Verbreitungsgebietes der Unterart, Bestandteil der Busch- wald-, Bergwiesen- und Heideflora, kalkstetig; Illyrische Gebirgsländer, von Alba- nien bis Istrien, Bosnien, West- und Südostserbien; Transsylvanische Alpen, hier meistens (?) in Übergangsformen zu var. diversifolium (Roch.) und var. Sibthorpianum (Smith); Provinz des Apennin, südlich bis zu den Abruzzen und den Gebirgen Campaniens; Provinz der Alpenländer: Seealpen, Alpen der Dauphine, hier bis zu 1800 m hoch aufsteigend; Corbieres; Pyrenäen, nach Lange daselbst verbreitet. f. 1. typicum Wolff. — Usque 75 cm altum, dz ramosum. Folia basalia lanceo- lato-linearia vel oblanceolata vel elongato-spathulata, dz obtusa, manifeste in partem petioliformem dz longam angustata, 5 — 7-nervia. Im ganzen Verbreitungsgebiete die vorherrschende Form (Paulin, Fl. carniol. n. 160; Reichenbach, Fl. germ. n. 1561; Schultz, Herb. norm. n. 1984; Blau, Bosnien n. 1808, ad var. rj. vergens.; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 2845; Baenitz, Herb, europ. n. 3266; Porta et Rigo, lt. ital. II. n. 467, pl. perennis; Rigo, It. ital. IV. n. 606). Bupleurum. \ 37 f. 2. Lisae Briq. — ?B. Lisae Briq. in sched. ex Briquet. — B. falcatum ß. exal- tatum y. Lisae Briq. 1. c. 97. — Gaulis 30—50 cm altus, validus, internodiis elon- gatis subaequilongis. Folia basalia oblongo-lanceolata, acuminata, acuta, basi in petiolum alatum angustata, usque 10 cm longa, dt 1 cm lata; caulina similia, =b elongata, sessilia, basi vix angustata. Umbellae 8—1 2-radiatae. Involucellum s. a. umbellulis brevius. Im südlichen Piemont »alpi presso S. Peire nella valle di Varaita, leg. Lisa« (Briquet). f. 3. p s eitdoly mpicum Burnat in sched. — Humile, habitu fere var. olympici, usque 1 5 cm altum, a basi ramosum vel pluricaule. Folia basalia parva, anguste ob- lanceolata, superiora latiora, zb longe acuminata. Umbellae parvae, radiis ca. 5 ab- breviatis, erectis. Involucelli phylla 5( — 8), lanceolata, umbellulas s. a. aequantia, demum eis dimidio breviora. Seealpen: in einer Höhe von 1200 — 1400 m (Burnat!). Nota 1. Haud raro occurrunt plantae tantopere ambiguae inter B. falcatum subspec. 1. eufalcatum et subspec. 2. exaltatum var. cernuum, ut vix discerni possit. an hinc vel illinc per- tineant; cf. etiam Briq. Monogr. 96. Huc pertinet fortasse B. falcatum var. longifolium Sonun. (cf. supra pg. 130). Nota 2. B. tenuifolium var. ovalifolium Timb.-Lagr. in Mein. Acad. Toulouse 1. c. 135 >dont les feuilles caulinaires sont courtes, obtuses aux deux bouts« mihi ignotum; specimina var. cernui pyrenaica mihi nusquam visa. Var. ö. diversifolium (Roch.) Wolff. — B. baldense Baumg. En. stirp. Transs. 1. (1816) 243. — B. caricifolium Baumg. 1. c. — B. diversifolium Roch. PI. Banat. rar. (182 8) 68, t. XXVIII, f. 57 (B. heterophyllum) ; Schur, En. pl. Transs. (1866) 252 excl. syn.; Fuss 1. c. 259; Reichb. f. 1. c. t. 44 [t. 1885], f. I. (B. gramincum)) Grecescu, Consp. Fl. roman. (1898) 243; Kern. Sched. ad Fl. exs. austro-hung. II. (1882) 112, n. 621; Velen. Fl. bulg. Suppl. (1898) 133. — B. Burserianum Schur, Sert. n. 1164, ex Schur ipso. — B. caricinum Schur, En. 252. — B. ranunculoides et var. ß. caricifolium Fuss 1. c. 259. — B. banaticum Ky. in sched. — Caulis usque 75 cm altus, raro ultra, superne parce breviterque, raro e basi jam longe ramosus. Folia inferiora lanceolato-linearia vel elongato-spathulata , media superioraque e basi dilatata dt vel plane amplexicauli-subeordata dz lanceolata, ± longe vel saepius longissime cauda- tim acuminata, acutissima, nervis ca. 15 — 25 palmatis omnibus ascendentibus percursa, usque 20 cm longa, 1 — 3 cm lata, suprema similia, ± abbreviata; folia turionum hornoti- norum saepe valde elongata, cum petiolo usque 30 cm longa, 1 — 1 J/2 cm ^R- Umbellae 5 — 1 2-radiatae. Involucelli phylla umbellulas s. a. zb longe superantia, demum eas subaequantia. Fructus zb 4 mm longus; juga anguste alata; vittae valleculares ternae, commissurales 4 — 6. Auf steinigen, kurzgrasigen Matten der Südkarpathen und des West- und Central- Balkans; Rilogebirge; meist in der subalpinen, seltenerauch in der alpinen Region. f. I. eu-diver sifolium Wolff. — Folia inferiora plerumque lineari-spathulala, media superioraque internodiis 2 — 3-plo longiora, e basi valde dilatata submembranaceo- inflata et subcordato-amplexicauli ovato-lanceolata, 1 — 1 ^^ cm lata, subabrupte in acu- men longissimum falcato-caudatum producta. Umbellae ca. 5 — 8-radiatae. Involucellum umbellulas s. a. ztz dimidio superans. Transsylvanische Alpen; serbischer und mittlerer bulgarischer Balkan (Fl. austr.-hung. n. 621; Baenitz, Herb, europ. n. 2 9 48; Andrae, Siebenbg. s. n., B. ranunculoides var. elatum] Janka). Nota. B. ranunculoides L. ab autoribus ex alpibus transsilvanicis indicatum adhuc ex illa area nondum vidi; omnia specimina sub nomine illo distributa ad plantam Rochelianam pertinent. f.^ 2. midxorense Wolff. — Gaulis validus usque 75 cm altus, fere a basi remote longeque ramosus. Folia basalia . . ., caulina inferiora lineari-oblanceolata, 10 — 15 cm longa, d= 10 mm lata; media superioraque permagna, amplexicaulia, late lanceolata vel lanceolato-ovata, 21 — 25-nervia, longissime acuminata, basin versus zb angustata, usque 20 cm longa, 2 — 3 cm lata. Umbellae longe pedunculatae, 10 — 1 2-radiatae. Involucellum flores auräntiacos vix superans. 138 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Serbischer Balkan: Midiur, in einer Höhe von 1800 — 2000 m!!, auch wohl noch anderweitig. f. 3. orbelicum (Vel.) Wolff. — B. orbelieum Vel. in Zvläst. ot. Vestn. Kral, cesk. spol. nauk (1890) 47; FI. bulgar. (1891) 222. — Folia basalia (oblongo-)linearia, obtusiuscula, basin versus ut in petiolum angustata, 20 — 25 cm longa, caulina sensim minora, omnia e basi vix dilatata semiamplexicauli multinervi sensim longe linearia, acuta. Involucrum 3 — 5-phjllum. Involucellum flores aurantiacos vix superans; transi- tum format ad var. Sibthor planum. Montenegrinisches Gebirgsland (Szycsylowicz, It. monten. s. n.; Pantoczek, It. herceg. crnag. s. n.); serbischer Balkan (Pancic, Adamovic); Central-Balkan (Frivaldszky, Velenovsky); Rilogebirge, Musala (Velenovsky); transsylva- nische Alpen, höchstwahrscheinlich auch auf den Gebirgen Nord-Macedoniens. Nota. Synonyma Schuriana a nobis sub var. cernuo enumerata pro parte huc pertinere videntur. Var. e. alpigenum (Jord. et Fourr.) Briq. — B. alpigenum Jord. et Fourr. Brev. pl. I. (1866) 35, Icon. ad fl. Europ. f. (1866 — 68) 22, t. CCLXX, f. 337; Timb.- Lagr. 1. c. 141. — B. alpinum Nym. Consp. fl. europ. (1878 — 82) 311. — B. brassicae- folium Arv.-Touv. (in sched.) Ess. class. Pilos. et Hierac. 50. — B. falcahim 8. brassicae- folium Gar. et St. Lag. Etud. fl. ed. 8. (1889) 3 58, sec. Timb.-Lagr. — B. falcatum a. genuinum (var.) alpigenum (Jord. et Fourr.) Briq. 1. c. 94 in adnot. — B. falcatum Forme I. B. neglectum ß. alpigenum (Jord. et Fourr.) Rouy et Cam. 1. c. 327. — Monocarpicum ; caulis usque 75 cm altus, pressione laevi applanabilis. Folia inferiora late oblanceolato-linearia vel oblongo-spathulata, subfalcata, obtusa, prominenter 7 — 9- nervia, ca. usque 1 0 cm longa, 1 — 2 cm lata, superiora e basi cordato-ovata dz profunde amplexicauli lanceolata, sensim in acumen longum subacutum producta, ca. 13 — 1 5-nervia. Umbellae majusculae, radiis 5 — 8 strictis, crassiusculis, inaequalibus. Involucrum oligo- phyllum. Involucelli phylla anguste lineari-Ianceolata fructus majusculos anguste alato- jugatos haud superantia; vittae parvae, valleculares usque quinae, commissurales 4 — 6. Das Vorkommen dieser habituell ausgezeichneten Varietät scheint auf die cottischen Alpen beschränkt zu sein, wo sie gewissermaßen die Var. diversifolium der Südkar- pathen vertritt. (Soc. dauph. n. 797, 797 bis; Soc. rochel. n. 4408.) Var.* C. polymorphum (Alboff) Wolff. — B. polyphyllum var. stenophyllum Boiss. Fl. 1. c. 851, saltem p. pte. huc pertinere videtur. — B. polymorphum Alboff, Prodr. fl. colch. (1895) 101. — ?B. Nordmannianum Bai. msc. — Basi ± suffruticosum ; caules 1 vel plures, 50 cm alti et ultra, parce breviterque ramosi vel raro ramis elon- gatis ramulosis instructi. Folia plerumque subcoriacea, quoad formam magnitudinemque valde variabilia, inferiora zb lineari-Ianceolata, ex Alboff usque 24 cm longa, superiora e basi ovato-amplexicauli dz anguste lanceolata, dz longe acuminata, rarius zb abbre- viata, nervis subnumerosis palmatis parum prominentibus percursa. Fructus ex Alboff ovato-oblongus, pedicellis longior, jugis anguste alatis, valleculis 3 — 5-vittatis. Kaukasus: Girkassien, Abchasien, Ossetien und Mingrelien, in der subalpinen und alpinen Region, bis 2200 m hoch (Alb off, Transcauc. n. 8, 89, 154, 156 — 8, 562. A. et V. Brotherus, Osset. n. 379); Pontus Lazicus (Balansa PI. d'Or. n. 1381). — Alboff's Pflanze stellt für den Kaukasus etwa dasselbe vor, wie die var. diversifolium für die transsylvanischen Alpen und den Balkan und steht habituell zwischen der subspec. polyphyllum und der var. diversifolium. Var. rr Sibthorpianum (Smith) Wolff. — B. Sibthorpianum Smith in Sibth. et Smith, Prodr. fl. graec. I. (1806) 179, Fl. graec. III. (1819) 58, t. 264; DG. Prodr. IV. (1830) 133; Reichb. Icon. bot. IX. (1831) 8, t. 823, fig. 1111; Haläcsy, Gonsp. fl. graec. I. (1901) 687. — Bupleurum exaltatum var. a. trinerve Fenzl 1. c. 423 ex pte. — B. baldense Boiss. 1. c. 848 ex pte; Griseb. Spicil. fl. rum. et bith. I. (1843) 351 ex pte. — B. gramineum Velen. Fl. bulg. ( -1 891) 22 3. — B. falcatum ß. exal- tatum Briq. 1. c. quoad syn. Smith. ; Burnat 1. c. eod. sensu. — Perenne ; caudex tenuis dz elongatus, pluriceps, in radicem plerumque valde elongatam abiens. Caules plures, usque Bupleurum. j 39 50 cm alti, subsimplices vel superne parce breviterque ramosi. Folia basalia erecta, stricta, anguste sublinearia usque lineari-lanceolata, basin versus vix angustata, 3 — 5- nervia, usque 15 cm longa, 2 — 4 mm lata, caulina cito decrescentia, anguste linearia. Umbellae paucae, terminales 5 — 7-radiatae. Involucelli phylla angusta. Fructus sub- prismaücus 4 — 5 mm longus; juga subalata; valleculae 3 — 5-vittatae. Auf steinigen Matten, in Felsgeröll und an Felsen der subalpinen und alpinen Region der Gebirge Griechenlands und von dort nordwärts durch die illyrischen Gebirgsl ander: Albanien, Montenegro, Hercegowina, Bosnien, Dalmatien; Gentral- balkan, Rhodopegebirge !! ; mittlerer und südlicher Apennin, hier (nur?) in Übergangsformen zu var. cernuum. f. \. typicum Wolff. — Folia firma, omnia angusta, inferiora sublinearia vel lineari-lanceolata, ± longe acuminata, superiora linearia. Typisch nur im östlichen Teile des Verbreitungsgebietes (Herb. Heldreich n. 414; Heldreich, Fl. graec. n. 2453, 4801, Herb, graec. norm. n. 1431; Baldacci, It. alban. V. n. 174, Alp. alban. sept. , VII. n. 26; Blau, Bosnien n. 1808, 2380; Knapp, It. bosn. n. 123; Wagner, It. Orient. II. n. 65). f. 2. montenegrinum Wolff. — Folia subcoriacea, omnia =b distincte (latiuscule) linearia, valde elongata, obtusa vel breviter acuminata, ad basin vix angustata, usque 25 cm longa, =fc 5 mm lata; superiora similia, cito breviora. Bisher nur aus Montenegro bekannt (Szy szy lowicz, It. monten. s. n.). Var. &. parnassicum (Haläcsy) Wolff. — B. parnassicum Haläcsy 1. c. — B. Sib- thorpianum var. latifolium Heldr. msc. — Folia prominenter nervosa, inferiora oblongo- lanceolata vel anguste oblanceolata, ± obtusa, basin versus subpetiolatim angustata, usque 1 5 mm lata, caulina similia, cito minora. Fructus oblongo-prismaticus ca. 6 mm longus. Bisher nur aus Griechenland bekannt: Parnass (Orphanides, Fl. graec. n. 360 ex pte., Dörfler, Herb. norm. n. 3424). Nota. Var. parnassicum est planta intermedia inter subsp. eufalcatum et subsp. ex- altatum, quae ob fructus majusculos subalate jugatos melius ad subsp. exaltatum referenda est. Var. l. olympieum (Boiss.) Wolff. — B. ranunculoides Sibth. et Smith, Fl. grae<\ prodr. 178. — B. olympieum Boiss. in Ann. Soc. nat. ser. 3. Bot. I. (1844) 149, Fl. Orient. Suppl. (1888) 252. — B. baldense ß. olympieum Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 849. — Nanum, pruinoso-glaucescens, pluricaule vel fere e basi ramosum, ramis patentibus vel subprocumbentibus, subsimplieibus. Folia basalia subcaespitosa , anguste lanceolata vel oblanceolata, subpetiolata, obtusiuscula, 5 — 7-nervia; caulina rameaque sensim minora, basi vix angustata. Umbellae parvae, radiis 6 — 8 valde inaequalibus, patulis, tenuibus. Involucellum umbellulas multifloras subaequans. Petala (tantum in sicco?) rubella. In der alpinen Region des bithynischen Olymps (Aucher-Eloy, Herb. d'Or. n. 3727); Lycaonien: Anemas (Herb. Heldreich n. 1195); Rhodopegebirge (Janka nach Boissier); Gentralbalkan: Kalofer (Pichler, Fl. rum. et bith. n. 97). Var. x. persicum (Boiss.) Wolff. — B. Persieum Boiss. in Ann. sc. nat. 1. c. 150. — B. Nordmannianum Ledeb. Fl. ross. II. (1844 — 46) 265, sec. Boissier. — B. oeneum Boiss. et Huet in Boiss. Diagn. ser. II. 2. (1856) 85. — B. baldense y. oeneum (Boiss. et Huet) Boiss. Fl. 1. c. 849. — B. olympieum ß. oeneum Boiss. Fl. Orient. Suppl. (1888) 252. — Humile, caesium vel rarius viride, usque 15 cm altum; caules 1 vel plures, subprocumbentes vel db erecti, a basi remote divaricatim ramosi, ramis subsimplieibus. Folia basalia oblonga usque sublinearia, caulina superiora saepe ± elongata, oblonga vel latiuscule linearia. Umbellae paucae, parvae. Involucelli phylla ovatö-oblonga, umbellulas multifloras s. a. superantia. Petala rubella. Auf den Gebirgen Nordpersiens, bis in die alpine Region aufsteigend (Hauss- knecht); Türkisch-Armenien: »in montibus Tachköpru et Techdagh« (Huet, Cal- vert, Tchihatcheff sec. Boiss.); Kleinasien: Cataonien, Berytdagh (Hauss- knecht!, Aucher-Eloy, Herb. d'Or. n. 4600): Kaukasus: Gurien (Nordmann sec. Boissier). -j 40 Hermann WolfT. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Var. X. bicaule (Helm) WolfT. — B. bicaule Helm in Mem. Soc. nat. Mose. II (1809) 10 8, t. 8, f. dextr. — B. baldense ß. multicaule Ledeb. Fl. altaic. I. (1829) 350. — B. exaltatum ft. multicaule Ledeb. Fl. ross. II. (1 844 — 46) 266. — ?B. angusti- folium Ledeb. Fl. ross. 2 65. — Late caespitans, glaucescens. Gaudex plurieeps, fibrillis foliorum emortuorum dense circumdatus. Caules plures, 10 — 30 cm alti, zfc flexuosi, densiuscule foliosi, plerumque apice parce breviterque ramosi. Folia angusta, sublinearia, basin et apicem versus sensim angustata, basalia caulem saepe zb aequantia, 5 — 7- n er via, caulina internodiis 2 — 3-plo longiora. Umbellae 1 — 1 1/2 cm latae; radii 5 — 10 tenues, inaequales, s. a. usque 2^2 cm longi , involucri phylla 2 — 3 inaequalia multo superantes. Involucelli phylla anguste linearia umbellulas 2 — 3 mm latas, 15 — 20-floras usque subduplo superantia. Sibirien: Altai; Dahurien, verbreitet auf trockenen Steppenwiesen (Karo, PI. dahur. n. 191, 494); nördliche Mongolei. Nota 1. Stirps forsan speciem propriam sistit vel eadem est ac B. dahuricum vel ei proxima. Nota 2. B. exaltatum ■ ß. divaricatum V 'oir. in Lara. Encycl. meth. Bot. Suppl. I. (1810 750 certe ad speciem quandam subsectionis Rigida pertinet. 59. B. dahuricum Fisch, et Mey. (in litt.) in Turcz. Fl. baic.-dahur. I. (1842 — 45) 479, Bull. Soc. nat. Mose. XVII. 4. (1844) 720; Walp. Repert. bot. V. (1845 — 46) 862; Komarov, Fl. Manschur. 111. 1. in Act. Hort. Petrop. XXV. 1. (1905) 141. — B. falcatum Turcz. in sched. et in Bull. Soc. nat. Mose. XVII. (1844) 721. — ? B. flexuosum Ledeb. Fl. ross. II. (1844—46) 267, sec. Turcz. in Bull. Soc. nat. Mose. XXX. 1. (1857) in Add. et Emend. ad Fl. baic.-dahur. pg. XXVI. — »B.(upleurum) caule ramoso, foliis inferioribus elongato-lanceolatis in petiolum attenuatis, basi 11 — 13-, medio 7 — 9-nerviis, superioribus lanceolatis utrinque acutis sessilibus, nervis omnibus aequicrassis, involucris 2 — 3-phyllis valde inaequalibus , involucellis lanceolatis cuspidatis umbellula sub- longioribus, fructibus ovatis pedicellos subaequantibus, jugis subalatis, valleculis planis 3-vittatis.« »5. falcato licet valde affine, tarnen distinguitur nervis numerosioribus et fruetuum forma, quae in illo oblonga sublinearia. « (Turcz aninow). Ostsibirien: Dahurien, aufwiesen verbreitet; Transbaikalien; Mandschurei. Nota. Speciem non vidi. Cl. Komarov secutus B. dahuricum pro specie propria retinui. 60. B. octoradiatum Bunge, En. pl. Chin'. bor. in Mem. Sav. etrang. St. Petersbg. II. (1830) 106, Separ. 32; Walp. Repert. IL (1843) 397; Forb. et Hemsl. En. pl. Chin. in Journ. Linn. Soc. bot. XXIII. (1887) 327. — Perenne; caulis erectus, flexuosus, ramosus, foliosus, foliis oblongo-lanceolatis, acutis, sessilibus, 9-nerviis. Umbellae 8-radiatae; involucrum monophyllum. Involucelli phylla 5, oblonga, acuta, umbellulas zb 1 0-floras superantia. Nord-China: Tschili: Paushan-Berge. Nota. Specimina stirpis Bungeanae ex descriptione perbrevi B. falcato var. scorxoncri- folio proximae mihi non visa; sec. cl. autorem species maxime affinis B. falcato subspec. ?narginato. 6 1. B. pekinense Franch. (in litt.) ex Forb. et Hemsl. En. pl. Chin. in Journ. Linn. Soc. bot. XXIII. (1887) 327; Franch. in Nouv. Arch. Mus. Paris 2. ser. X. (1888) 185. — B. chinense Franch. PI. David, in Nouv. Arch. Mus. Paris 2. ser. VI. (1883) 18, Sep. (1884) 138. — Caulis zb 70 cm altus, angulosus, flexuosus, ramosus. Folia in- firna oblongo-lanceolata, ca. 9-nervia, nervis exterioribus sub medio desinentibus, caulina lanceolata, basin et apicem versus angustata, brevissime petiolata, apice setiformi- mucronata, nervis 5 — 7 crassiusculis prominentibus percursa, 6 — 8 cm longa, medio 6 — 10 mm lata. Umbellae 5 — 9-radiatae, radiis filiformibus, inaequalibus, 2 — 21 V2 cm longis; involucrum monophyllum, phyllo acuminato, plurinervio. Involucelli phylla 5 — 8, lanceolata, aeuminata, manifeste 3-nervia, flores breviter pedicellatos superantia vel eos aequantia. Fructus maturus ignotus. China: Tschili, Peking; Mongolei: Tatchiaochan ; blüht im Juli. Bupleurum. 141 Fig. 4 6. AB. falcatum subspec. polypkyllum (Ledeb.) Wolff. Habitus. — B, OB. tenue Don var. genuinum Wolff. B Ramus umbelliferus. O Mericarpium transverse sectum. — C, D B. microcephalum Diels. G Pars caulis media cum folio. D Ramus umbelliferus. — E B. Diel- sianum Wolff. Pars plantae summa. — FB. falcatum subspec. eufalcatum Wolff. Mericarpium transverse sectum. \ 42 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Nota. Stirps Franchetiana, cujus specimina mihi non visa, sec. cl. autorem maxime affinis B. odoradiato Bge., a quo recedit foliis breviter sed manifeste petiolatis nee sessilibus, minus nervosis, papyraeeis nee firmis. Cl. Freyn B. pekinense proximum esse B. ranuneuloidi exi- stimavit, a quo differre scripsit caule elatiore, foliis acuminatis, umbellis minoribus, involucri phyllis parvis, acutioribus; mihi e descriptione proximum esse videtur B. falcato var. scor- xonerifolio. 62. B. pusillum Krylov , PI. altaic. nov. II. in Act. Hort. Petrop. XXI. (1903) 18. — B. falcatum var. linearifolium in Herb. Hort. bot. Petrop., sec. Krylov. — B. falcatum var. Fedtschenko, Mater, fl. wersch. Munk. Ssard. (1902), sec. Krylov. — Caesium, caespitosum, radice crassa, lignosa, caudice multieipiti. Gaules numerosi, humiles, 2 — 1 0 cm longi, decumbentes vel erecti, subflexuosi, simplices vel superne parce breviterque ramosi. Folia basalia linearia, acuta, margine (in sicco tantum?) involuta, basin versus angustata, obsolete 3-nervia, 2 — 5 cm longa, 1 — 2 mm lata, caulina breviora vix latiora, sessilia, semiamplexicaulia. Umbella (terminalis?) 1 — 2,5 cm lata, 4 — 6-radiata; involucri phylla 1 — 4, inaequalia, majora lanceolata; involucelli phylla 5( — 7) viridia, ovato-lanceolata, acuminata, 3-nervia, umbellulis confertis 4 — 5 mm latis subbreviora. Flores eximie lutei. Fructus pedicellis longior; juga arguta; vittae valleculares ternae, commis- surales 4. Provinz des subarktischen Asiens und Sibiriens: »in montibus altaicis orientalibus locis sterilissimis deserti Tschujensis, ad flumen Tschegan-Usan, Dshölo etc.; ad lacum Kossogol«, sec. Fedtschenko. Nota. Specimina mihi non visa; stirps sec. cl. autorem maxime affinis B. exaltato ß. multicauli Ledeb., sed humilior, omnibus in partibus minor, caesia, caulibus saepe erecto- patulis vel decumbentibus diversa. 63. B. Vanheurckii Müll. Arg. in Van Heurck et Müll. Arg. Obs. bot. et descr. II. (1871) 207; Forb. et Hemsl. Enum. pl. Chin. in Journ. Linn. Soc. bot. XXIII. (1887) 32 7. — Caules plures, erecti, tenues, laxe panniculato -ramosi, ramis patentibus, ramu- losis. Folia lanceolato-linearia, acuminata, acuta, 5-nervia, nervis prominentibus, n. aliis singulis tenuioribus longitudinalibus intermixtis. Umbellae 5 — 8-radiatae; involucrum nulluni (?) vel monophyllum, phyllo lanceolato, longe acuminato. Involucelli phylla 4— 5, viridia, lanceolato- ovata, acuta, 3-nervia, manifeste albo-marginata, umbellulas 5 — 8- floras s. a. superantia vel eis usque dimidio breviora. Fructus immaturi mericarpia obtuse alato-jugata, valleculis quam juga paullo latioribus, laevibus, 3 — 4-vittatis. China: Shantung bei Chefoo. Nota. Specimina mihi non visa; e descriptione elucere videtur stirpem B. falcato var. scorzonerifolio proximam esse vel forsan idem. 64. B. Aitchisonii (B. Aitchisoni) (Boiss.) Wolff. — B. Olympicum y? Aitchisoni Boiss. Fl. Orient. Suppl. (1888) 252. — Glaucescenti-viride. Radix crassa, subnapi- formis, vix ramosa; caudex 1 — 2 cm longus, usque 5 mm crassus, plurieeps. Caules numerosi, exteriores subprocumbentes, apice ascendentes, interiores suberecti vel e sub- procumbente ascendentes, omnes inferne simplices, superne remote ramosi, vix ramulosi. Folia basalia subconferta, sublinearia vel anguste lineari-lanceolata, breviter acuminata, basin versus ut in petiolum alatum angustata, rarius manifeste petiolata, margine obsolete serrulata, 7 — 9-nervia, 2 — 3 cm longa, 2 — 4 mm lata, f. caulina inferiora sublinearia, saepe reflexa, superiora et suffulcientia sensim breviora sed latiora, subcordato-ovata et breviter acuminata, vel anguste elongato-ovata et in acumen subcaudatum producta, omnia latiuscule albo-marginata, graciliter 7 — 9-nervia. Umbellae peduneulo usque 2 cm longo suffultae, 2 — 4-radiatae, radiis quadrangulis, subalatis, s. a. 4 — 8 mm longis; involucri phylla 2 — 3 foliis summis conformia, inaequalia, usque 6 mm longa, 3 — 4 mm lata. Involucelli phylla anguste lanceolata, breviter acuminata, basin versus manifeste angustata, 3-nervia, rb 4 mm longa, ^2 — * mm ^a^a5 umbellulas parvas usque 1 5-floras s. a. vix vel manifeste superantia. Pedicelli flores dz aequantes vel breviores; petala obtrapezoideo- pentagona, superne umbonata, canale resinifero lato percursa, ca. y2 mm longa, lobulo inflexo breviore, subquadrato, apice profunde emarginato. Fructus maturus non visus; Bupleurum. ] 43 ovarium paullo post anthesin ca. 1 mm longum sulcatum; stylopodium angustum; styli breves divaricati; vittae valleculares binac vcl ternae, commissurales 4—0. Armenisch-iranische Mediterran-Provinz : Afghanistan; Centralasien: Himalaya. Var. a. abbreviatum Wolff. — Folia superiora abbreviata e basi subcordata ovata, breviter acuminata. Involucellum umbellulas s. a. haud vel vix superans. Afghanistan: auf Alpen des Kuram-Thales (Aitchison n. 929); blüht im Dezember. Var. ß. caudatum Wolff. — Folia caulina (fere omnia) e basi angusta ovata, valde sensim caudato- acuminata, acutissima. Involucellum umbellulas s. a. ± dimidio superans Himalaya: La hui, an sonnigen Abhängen häufig (Jäschke n. 80). 65. B. Mundtii Cham, et Schlechld. in Linn. I. (1826) 384; DG. Prodi-. IV. (1830) 132; Eckl. et Zeyh. En. pl. Afr. austr. extratrop. III. (1837) 342 et ß. montana (Caulis tripedalis et ultra. Folia ima 7 — 9"); Harv. in Harv. et Sond. Fl. cap. II. (1861—62) 541. — B. falcatum ß. africanum Berg. Fl. cap. (1767) 76, sec. Ind. kew. ex pte. — Sium füifolium ß. Thunb. Herb., sec. Harvey. — B. baldense E. Mey. in Herb. Droge, sec. Harvey. — B. sulcatum Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1 840) 240, an sphalm. = B. falcatum?, nomen. — B. gracilescens Reching. in Ann. Hofmus. Wien XVIII. (I903j 393, t. 4. — Perenne; radix sublignosa, plerumque valde elongata, funiformis, superne in caudicem pluricipitem transiens. Gaules 1 vel plures, usque 80 cm alti, subflexuosi, angulosi, foliosi, ramis remotis, erecto-patentibus, elongatis, dz ramulosis. Folia erecta, basalia conferta, anguste lineari-lanceolata vel raro anguslissime linearia, acuminata, acuta, in petiolum anguste alatum lamina usque duplo breviorem angustata, 5 — 9-nervia, usque 20 cm longa, superne (1 — )2 — 5 mm lata; caulina remota, sensim breviora sed latiora, superiora e basi dilatata subinflata zb amplexicauli anguste lanceolata, in acumen longum saepe caudatum aculissimum producta, usque 15-nervia. Umbellae 3 — 4 cm latae, 5 — 8-radiatae, radiis tenuibus, inaequalibus, usque 3 cm longis; involucri phylla 5 — 6 inaequalia, lineari-lanceolata, radiis multo breviora. Involucelli phylla brevissime connata, lineari-lanceolata, longe cuspidato-acuminata, 3( — 5)-nervia, zt 5 mm longa, y2 — 1 mm lata, umbellulas ad 2 0-floras s. a. subsuperantia, demum eis mani- feste breviora. Pedicelli flores aequantes, fructu dimidio breviores; petala late obtri- angulari-orbicularia, dorso medio eleganter reticulato-venosa, ca. 3/4 mm l°nga> lobulo inflexo obtriangulari apice bidenticulato. Fructus e basi subcordata ovoideo-oblongus 3 — 4 mm longus; juga manifesta, filiformia, albicantia; vittae magnae, in quaque vallecula 2 — 3, ad commissuram 4 ; endospermium facie subplanum. Extratropisches Südafrika: Kapland, Transvaal, Natal, an Felsen und felsigen Abhängen, an trockenen Plätzen, bis 150 0 in und höher aufsteigend; blüht im Herbst und Frühjahr (Eckion, Gap n. 2201 ; Wilms, PI. austro-afr. n. 558, 559, Natal; Rehmann, Südafrika n. 6337; Burchell, PI. Afr. austr. extratrop. n. 2775; M. Wood, Natal n. 6508; Herb. Galpin n. 1788; Natal Covern. Herb. n. 789; Schlechter, PI. Afr. austr. n. 2698; PI. Penther. n. 2774, ex icone, Ost-Griqualand). Nota. Specimina a cl. Ghamisso et Schlechtendal descripta et nunc in Herb, berol- asservata omnibus in parlibus depauperata imprimis foliis angustissimis ab typo abhorrent. — Species variat caulibus tenuibus vel validis, zt ramosis, foliis angustissimis usque anguste lineari- lanceolatis, involucri et involucelli phyllis angustioribus vel latioribus tantopere, ut formas (vel varietates) distinctas describere non possumus; species Rechingeriana certe nil nisi planta robustior, radice valde elongata e rimis rupium enata, eadem esse videtur ut var. montana Eckl. et Zeyh. 66. B. elatum Guss. Fl. sicul. prodr. I. (1827) 310, Syn. fl. sicul. (1842) 310; DC. Prodr. IV. (1830) 133; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 150; Garuel in Parlat. Fl. ital. VIR. (1889) 418; Lo Jacono, Fl. sicul. I. (1891) 270; Fiori in Fiori et Paol. Fl. ital. ill. IV. (1899) 261, f. 2 253. — Radix perennis crassa brevis, sublignosa; caudex crassus reliquiis foliorum emortuorum densiuscule obsitus. Caulis solitarius (an semper?), basi suffruticosus, ceterum herbaceus, 50 — 125 cm longus, supra basin 3 — 5 mm crassus, late fistulosus, remote foliosus, inferne jam ramosus, ramis remotis, patulis, valde elon- gatis, inferioribus caulem longitudine zb aequantibus, omnibus vix ramulosis. Folia |44 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. suberecta, (in sicco) tenuiter coriacea, basaiia oblongo-lanceolata vel late oblanceolata, acuminata, obtusiuscula, basin versus parum angustata, basi ima valde dilatata, amplexi- caulia, 7 — 9-nervia, nervis plerumque n. aliis singulis multo tenuioribus longitudinalibus ex reti venoso conspicuo exortis intermixtis , 10 — 15 cm longa, \1/2 — 2V2 cm lata, caulina cito minora, subpetiolata vel sessilia, basalibus ceterum subconformia sed longius acuminata. Umbellae haud numerosae, magnae, zb longe pedunculatae, 6 — 1 0-radiatae, radiis vix inaequalibus, sat tenuibus, strictis, s. a. usque 4 cm longis ; invoiucri phylla 3( — 5), lanceolata, acuminata, 5 — 7-nervia. Involucelli phylla 5( — 6), anguste lineari- lanceolata, longe acuminata, acutissima, 5( — 7)-nervia, usque 7 mm longa, 1 — 1 1/2 mm lata, umbellulas multifloras s. a. longe superantia. Pedicelli tenues flores aequantes. Petala flavo-virentia, pentagono-rotundata, ca. 1 mm lata, 3/4 mm longa, lobulo inflexo late ob- triangulari, obtuso, parum breviore, apice anguste exciso eximie cucullata. Fructus ex Gussone et ex Bertoloni oblongus, acute costatus; ovarium juvenile argute sulcatum; vittae valleculares magnae ternae vel quaternae, commissurales 6 — 8. Tyrrhenische Mediterranprovinz: endemische Art auf Sicilien: Madonie, an kühlen, nach Westen zu gelegenen Kalkfelsen; blüht im Juli und August. Nota. Species sec. cl. Gussone, Bertoloni et alios suffrulex vel planta ± suffruticosa: »caules basi caespitosi, petiolorum rudimentis tecti vix palmares, cauliculi annotini . . 2 — 5-pe- dales«. Specimina omnia mihi visa basi ima tantum suffruticosa, caule ceterum subplane herbaceo, foliis coriaceis sed cum caule emorientibus. Mea sententia species maxi me affinis B. falcato nee B. plantaginifolio , cui tantum quoad formam foliorum similis; itaque eam seriei Falcata adnumeravi, quamquam cum characteribus ob involucelli phylla 5( — 7)-nervia leviter colorata haud plane quadrat. 67. B. mucronatum Wight et Walk.-Arnott, Prodi*, fl. Ind. or. (1834) 370; G. B. Clarke in Hook. Fl. brit. Ind. II. (1879) 676. — B. falcatum Daiz. et Gibs. Bomb. Fl. ( I 8 6 1 ) 108. — Basi suffruticosum. Caulis solitarius, erectus, elatus, saepe flexuosus, usque metralis, remote foliosus, inferne simplex, superne vel rarius jam e medio dz ramosus, ramis dz elongatis divaricatisque, raro abbreviatis et erecto-patentibus, dz ramulosis. Folia firma usque subcoriacea, longiuscule curvatim mucronata, basaiia . . . , caulina inferiora lineari-oblonga, basin versus angustata, apice .obtusa vel acutiuscula, late albo-marginata, 7 — 9-nervia, nervis subparallelis, usque 12 cm longa, 3 — 8 mm lata; f. cetera similia, saepe oblongo-linearia, vix minora. Umbellae numerosae latae, longe pedunculatae, 4 — 6-radiatae, radiis inaequalibus, 1 — 2 cm longis; invoiucri phylla semper (4 — )5, firma, ereeta, oblongo-elliptica vel late linearia, acuta, longe mucronata, 3 — 7-nervia, radios subaequantia vel eis usque dimidio breviora. Involucelli phylla 5 lineari- vel elliptico-lanceolata, longe acuminata, acuta, (in sicco) prominenter 3-nervia, umbellulas s. a. multo superantia, demum eis manifeste vel vix breviora. Pedicelli floribus sub- longiores, fructibus dz dimidio breviores. Petala flavescenti-viridia, pentagono-rotundata, ca. 2/3 mm longa, 1 mm lata, lobulo inflexo e basi lata subito in partem subquadratam antice profunde excisam angustato. Fructus oblongo-ellipticus, brunneus, ad juga crassa prominentia vel rarius subinconspicua dilutior, dz 4 mm longus, dz 2 mm latus ; vittae in unaquaque vallecula 1 — 3, ad commissuram 2 — 4. Vorderindien: Süddekkan; Ceylon, in einer Höhe von ca. 1000 — 2500 m. f. 1. typicum G. B. Clarke 1. c. — Caulis superne parce breviterque ramosus. Folia caulina media latiuscule oblonga, superiora oblongo-linearia, omnia obtusa vel rarius dz acuminata, longe mucronata. Involucellum fructus subsulcatos prominenter jugatos manifeste superans; vittae valleculares plerumque solitariae. Süddekkan (Herb. Wight n. 1 1 97; Wight, PI. penins. Ind. or. n. 1166; Hohen- acker, Ind. or. n. 1105, Nilghiri, B. distichophyllum', Hooker f. et Thomson, Herb. Ind. or. s. n. ; Engler, Vorderindien n. 3528, Otacamund, ca. 7300'). f. 2. ramosissimum (Wight et Walk. -Arn.) C. B. Clarke 1. c. — B. ramo- sissimum Wight et Walk.- Arn. 1. c; Wight, Ic. pl. Ind. or. III. (1 840—56) t. 1 007; Spicil. Neilgh. (1846 — 51) 87. — B. falcatum var. ramosissimum (Wight et Walk. -Arn.) Dalz. et Gibs. Bomb. Fl. (1861) 108. — Subcorymbose divaricato-ramosum, ramis dz Bupleurum. 145 elongatis ramulosis. Folia acutiuscula, 5 — 9-nervia. Umbellae radiis 5 — 8 quam in- volucrum subduplo longioribus. Involucellum umbellulas s. a. subaequans, demum eis brevius. Fructus jugis parum manifestis instructus ; viltae valleculares singulae, raro binae. Süddekkan (Herb. Wight n. 1198; Wight, PI. penins. Ind. or. n. 1167; Hooker f. et Thomson, Nilghiri s. n). f. 3. virgatum (Wight et Walk.-Arn.) C. B. Clarke 1. c. — B. virgatum Wight et Walk.-Arn. 1. c. 370; Trimen, Handb. fl. Ceylon II. (1894) 277. — B. nervosum Moon, Cat. (1824) 22, nom. nud. — Planta ex Trimen saepius primo anno jam* florens; caulis subvirgatus, apice tantum remote subcorymboso-ramosus. Folia caulina linearia acutiuscula. Fructus ellipsoideus, jugis parum prominentibus, valleculis plerumque 3-vittatis. Ceylon, in einer Höhe von 3000 — 7000': »rocky open places and patanas in the montane zone« (Thwaites, Ceylon n. 225); blüht nach Trimen von Februar bis August. 68. B. tenue Buch. Ham. ex Don, Prodr. fl. nepal. (l 825) 182; DC. Prodr. IV. (1830) 128; C. B. Clarke in Hook. Fl. brit. Ind. II. (1879) 677; Duthie, Fl. upp. gang, piain (1903) 392. — B. flexuosum Wall. Cat. (1828) n. 554. — Planta in sicco sordide viridi-purpurascens, basi plerumque suffruticosa, rarius primo anno jam florens (an semper?). Caules 1 vel plures, satis tenues, erecti vel rarius e subprocumbente ascendentes, a basi vel tantum superne ramosi vel ramosissimi, ramis suberectis vel dz patulis, plerumque dz elongatis, dz ramulosis. Folia dz late spathulata vel oblongo (-elliptica) vel linearia, saepe subfalcata, basin versus angustata, breviter petiolata vel subsessilia, apice obtusa vel rarius dz acuminata, longiuscule mucronata, basi 7 — 9-, apice 3-nervia, basalia sub- conferta, ca. usque 8 cm longa, 10 — 15 mm lata, caulina inferiora similia, saepe majora et longius acuminata, superiora rameaque sensim minora, haud raro suborbicularia. Um- bellae plerumque numerosissimae, pedunculo longo, tenui, quadrangulo suffultae, 4-^5- radiatae, radiis subaequalibus vel inaequalibus, strictis, filiformibus, usque 2 cm longis; involucri phylla 1 — 4 lanceolata usque obovata, basin versus manifeste angustata, apice acuta vel obtusiuscula, 5 — 7-nervia, radiis 2 — 3-plo breviora. Involucelli phylla (4 — )5, herbacea, tenuia, subpellucida, lanceolata vel sublinearia vel rarius oblanceolata, acuminata, cuspidata, prominenter 3( — 5)-nervia, 4 — 5 mm longa, 1 — 2V2 mm iata> umbellulas parvas 5 — 8-floras s. a. duplo, postea vix superantia vel eis breviora. Pedicelli flores dz aequantes, fructibus 2 — 3-plo breviores. Petala ca. i/2 — 3/4mm lon£a? subsemiorbicularia, superne intrusa, lobulo inflexo subquadrato vix breviore. Fructus ovoideo-oblongus dz 2 Y2 mm longus, dz 1 1/2 mm latus, atrobrunneus, ad juga subalata dilutior; mericarpia transverse eximie pentagona, jugis triangularibus vel suborbicularibus antice subito an- gustatis, endospermio ad vittas vix sulcato, ad faciem leviter excavato. — Fig. \6G. Centralasien und temperiertes Ostasien, vorderindisches Gebiet: weit verbreitet im Himalaya, von Kaschmir bis Sikkim, von der Ebene bis in die alpine Region (3000 m) aufsteigend; Bengalen: Central- und Nordchina. Var. a. genuinum Wollt. — Caules remote ramosi, ramis suberectis, remote ramulosis. Folia =b elliptico-oblonga, plerumque dz obtusa. Radii 3 — 5 inaequales, involucrum 2 — 3-plo superantes. Involucelli phylla =b lanceolata, obtusa, subito breviter acuminata, flores subsuperantia. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Art, ob auch in Bengalen? (Wallich n. 553; C. B. Clarke, Ind. or. n. 34 000, B. mucronatum, n. 40 385: Wallich, Nepal, s. n.; Hooker f. et Thomson, Herb. Ind. or. n. 9, Himal. bor.; Stolicza s. n. ; Hügel, Asien n. 59; Henry, China n. 13 493, Yunnan; Rosthorn, Centralchina n. 792, Prov. Szechuan). Var. ß. khasianum C. B. Clarke 1. c. 678. — Saepe ramosius, ramis patulis, dz elongatis, valde ramulosis. Folia omnia elongata, inferiora linearia vel lineari-lanceolata, zb acuminata, usque 8 cm longa, superiora sensim breviora, sublinearia, in acumen longum acutissimum producta, suprema =b abbreviata, ceterum inferioribus similia. Radii 2 — 3. Involucelli phylla sublinearia, acutissima, umbellulis s. a. usque duplo longiora, demum eis subaequilongis. A. Eng ler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogaina) 228. 4 0 146 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Ostbengalen: Khasia, hier »gemein«; Tenasserim; Martaban Hills, ca. 1200 — 2300 m (C. B. Clarke, Ind. or. n. 16697, 45417; Herb, late East Ind. Comp. n. 2 608); reife Früchte im November. Var. y. humile Franch. in Bull. Soc. philom. Paris 8. ser. VI. (1894) 118. — »Annuum, caulis 4 — 8", e basi ramosissimus , ramis patentibus, ascendentibus, folia omnia linearia, acutissima, umbellae 3 — 4-radiatae, radiis filiformibus; bracteolae acutae, trinerves, fructu paulo breviores; umbellulae 3 — 5-florae; fructus ovati pedicello breviores, mericarpia jugis acute 5-costatis. China: Yun-nan, in pascuis prope coli. Hee-Ghan-men (Delavay n. 4233), fr. Oclobr. Nota. Varietas humile sec. cl. Franch et speciraina parva B. Oerardii in memoriam revocat, a quo praeter characteres sectionis involucelli phyllis prominenter 3-nerviis et pedicellis gracilibus diflert; cum var. «., a qua habitu minore et foliis brevibus angustisque valde acuminatis longe diversa, formis transitoriis conjuneta est; mihi proxima var. ß. khasiano vel forsan idem esse videtur. 69. B. microcephalum Diels, Fl. v. Centralchina in Engl. Bot. Jahrb. XXIX. (l 900) 494. — Probabiliter perenne; gracile. Caulis solitarius, elatus, virgatus, submetralis, supra basin 3 — 3^2 mm crassus, teres, purpurascenti-albicans, foliosus, inferne simplex, supra medium ramis gracilibus ascendentibus ± ramulosis instruetus. Folia inferiora e basi dilatata anguste linearia, valde elongata, strieta, cum parte petioliformi usque 5 cm longo 15 — 20 cm longa, ad 5 mm lata, acuminata, margine zb manifeste incrassata, nervis 5 — 7 subparallelis prominentibus percursa; superiora cum Ulis conformia, multo breviora. Involucri phylla 3 — 5, lanceolato-linearia, 1 — 2 mm tantum longa; umbellae 2 — 3 cm lata e, radiis 3 — 6, strictis, inaequalibus, filiformibus, \i/2 — 3 cm longis. Um- bellulae perparvae, 2 — 2V2 mm latae, 8 — 12-florae; involucelli phylla minima, lanceolata vel . spathulata, rigidiuscula, aristata, subtus prominenter, supra subinconspicue 3-neiwia, flores vix superantia, 2 — 2y2 mm longa, ca. 1 mm lala. Pedicelli ca. 1 mm longi, floribus aequilongi; petala eis in specie praecedente subconformia et subaequimagna. Fructus nee immaturus nee maturus visus. — Fig. 1 6 G. Bisher nur aus Central-China bekannt: Prov. Sze-chcuan: Tsaku-Lao: Wei- ku-an: Ta-chai-tzu (Rosthorn, China n. 2529). — Wird medizinisch verwendet und heißt ma-wei-chcai-ho; blüht im August. Nota. Species insignis maxime affinis B. tenui var. khasiano, a quo nolis datis longe diversa. 70. B. gracilipes Diels, Fl. v. Centralchina in Engl. Bot. Jahrb. XXIX. (1900) 493. — Pars basalis plantae certe perennis non visa; caulis (50 — 60 cm altus) e parte inferiore ramosus, ramis strictis sulcatis remote breviterque ramulosis. Folia glauca, inferiora oblanceolata vel oblongo-elliptica, obtusiuscula, mucronulata, basin versus angustata, subpetiolata, semiamplexicaulia, 5 — 7-nervia, nervis prominentibus fere ut in B. tenui yenosis, usque 6 cm longa, usque 1 cm lata; superiora lanceolata, sensim minora. Umbellae radiis 2 — 5 strictis, subfiliformibus, subaequalibus, 1 y2 — 3 cm longis; involucri phylla 3 — 5 lanceolata vel ovata, subobtusa, 5-nervia, 5 — 7 mm longa. In- volucelli phylla 4 — 5 late ovata vel obovato-lanceolata, obtusiuscula, 3( — 5)-nervia, nervis subtus prominulis, 3 — 4 mm longa, 2 — 2,5 mm lata, umbellulas 5 — 1 ö-floras, 1 y2 — 2 mm latas s. a. duplo superantia, fruetiferis breviora. Pedicelli flores subae- quantes, fructus juveniles elongato-cylindricos, truncatos, profunde sulcatos ca. 2,5 mm longos,0,5mm latos subaequantes. Petala ca. 3/4 mm longa, eis speciei praecedentis subconformia; stylopodium fructu angustius; styli brevissimi, divaricati; vittae valleculares solitariae (ex Diels ternae), commissurales 2. Bisher nur aus Central-China bekannt: Prov. Sze-ch'uan: Nan-ch'uan: Hei- wan-ai, an Bergabhängen (Rosthorn, Centralchina n. 1015); blüht im August und Sep- tember. Nota. Species maxime affinis B. tenui, aquo recedit foliis superioribus majoribus, lanceo- latis, umbellis latioribus, involucro 3 — 5-phyllo, phyllis 5-nerviis, involucelli phyllis obovatis 3( — 5)-nerviis, umbellulis multifloris. Bußleurum. I47 71. B. Maddenii (B. Maddeni) C. B. Clarke in Hook. FJ. brit. Ind. II. (1879) 678. — Perenne, basi vix suffrulicosum. Gaules plures, usque 65 ein alti, herbacei, fere a medio dense ramosi, ramis suberectis, abbreviatis, foliosis, vix ramulosis, inferioribus ± 10 cm longis, ceteris ad apicem caulis versus valde sensim brevioribus. Folia basalia conferta, falcata, anguste linearia vel lineari-lanceolata, acuminata, ad basin sensim angustata, 5 — 7-nervia, n. eximie parallelis, supra subinconspieuis, subtus prominentibus, fere ut in B. tenui venosis, usque 1 0 cm longa, 2 — 3 mm lata, caulina inferiora lon- giora, magis falcata, zb amplexicaulia, suffulcientia sensim breviora sed latiora, saepe anguste lanceolata, acuta vel acutissima, 5-nervia, suprema iroprimis ramea lanceolata, 7 — 9-nervia, cuspidato-acutissima. Inflorescentia valde elongata, panniculata; umbellae numerosissimae, parvae, s. a. ± 1 cm lalae, radiis 4 — 8 abbreviatis, tenuibus, quadran- gulis, inaequalibus, vix 1 cm longis, involucri phylla 2(— 3) oblanceolata multo superantibus. Involucelli phylla 5 oblonga vel oblanceolata, breviter acuminata, subtus prominenter 3-nervia, umbellulas s. a. manifeste superantia, postea eis ± dimidio breviora. Pedicelli flores subaequantes, fructibus junioribus dimidio breviores; petala rhomboideo-rotundata, vix Y2 mm l°ngaj dorso minute reticulato-venulosa, lobulo inflexo rectangulari vel sub- quadrato parum breviore. Slylopodium fruetu immaturo ca. \ mm longo manifeste jugato subaequilatum ; vittae valleculares ternae, commissurales 4. Nordwest-Himalaya: Mussoorie (Madden, Jameson, nach Clarke); Simla Lady Dalhousie, nach Clarke); Kunawur, in einer Höhe von ca. 2000 — 2600 m Hooker f. et Thomson, Herb. Ind. or. n. 8!). Nota. B. Maddenii certe speciem distinetam sistit, itaque cl. Clarke, qui eam forsan formam montanam depauperatam B. falcati var. Hoffmeisteri esse putavit, assentiri non possuru. 72. B. Dielsianum Wolff nov. spec. — Perenne, gracillimum. Caulis solitarius erectus, elatus, usque 75 cm altus, tenuis, foliosus, supra medium ramosus, ramis tenuibus, suberectis, vix ramulosis, usque 1 0 cm longis. Folia basalia anguste linearia, breviter acuminata, obtusiuscula, basin versus sensim ut in petiolum laminam zb ae- quantem vel ea duplo breviorem angustata, cum petiolo usque 5 cm longa, 3 — 4 mm lala, 5 — 7-nervia, nervis primariis n. singulis seeundariis tenuioribus longitudinalibus intermixtis; f. caulina subereeta, Ulis similia, brevius petiolata vel subsessilia, ad apicem caulis versus sensim minora. Umbellae haud numerosae, ca. 3 cm latae, longe pedun- culatae, terminales 6 — 10-, laterales 4 — 6-radiatae, radiis patulis, filiformibus, inaequali- bus, usque 3 cm longis quam involucri phylla I — 2 lanceolata 5-nervia 10 — 1 5-pIo longioribus. Involucelli phylla lanceolata vel ovato-lanceolata vel obovata, apice obtusius- cula, ca. 2 mm longa, \ mm lata, umbellulas parvas 4 — 5 mm latas, <0 — \ 2-floras subsuperantia. Pedicelli capillares floribus multo longiores, s. a. 6 — 7 mm, postea usque 10 mm longi. Flores perparvi; petala flava, minima, vix 73 mm longa, trapezoidea, lobulo inflexo triangulari quam petalum 2 — 3-plo breviore. Fructus juvenilis ca. 3 mm longus , nigricans; stylopodium ovario multo latius; vittae valleculares ternae (usque quinae), commissurales 4( — 8). — Fig. \GE. China: im Norden der Provinz Shensi: Tcai-pa-shan (Giraldi n. 583 3); Qua- in-shan (Giraldi n. 5754); blüht im August. 73. B. Bischawianum Alboff, FI. alp. Transcauc. occ. in Bull. Herb. Boiss. III. (1895) 521, nomen; Prodr. Fl. colch. (1895) 102. — B. Iiischawi Alboff in Bull. Herb. Boiss. II. (1894) 450. — Glaucescenti-viride. Caudex crassus, obliquus, sublignosus. Caules plures, erecti, elati, 50—75 cm alti, a basi vel a medio remote ramosi, ramis zb elongatis, vix ramulosis, s. a. erecto-patentibus, postea zb reflexis. Folia firma, basalia anguste oblanceolata vel oblongo-lanceolata, apice obtusiuscula, inferne sensim vel abrupte in petiolum supra canaliculatum subtus convexum lamina usque duplo longiorem vel rarius ea breviorem angustata, 7 — 9-nervia, nervis leviter palmatis, n. aliis singulis tenuioribus subaequicrassis ante marginem desinentibus intermixtis, cum petiolo 8 — 10 cm longa, 1 —1,5 cm lata; caulina inferiora bas. similia, brevius latiusque petiolata, superiora saepius subopposita, sensim minora, e basi subcordata amplexicauli zb late ovato-lanceolata, breviter acuminata, usque 25-nervia, 1— 5 cm longa, */2 — 2 cm lata. 10* 148 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideac-Anmiincae heteroclitae. Fig. 17. B. Risehaioianum Alboff. A Habitus. B Petalum. C Fructus juvenilis. D Umbellula deflorata. E Involucelli phyllum. (Icon origin.) Bupleurum. 149 Umbellae magnae numerosae, pedunculo eas zb aequante, in umbellis lateralibus zb arcuatim deflexo suffultae, 8 — 1 5-radiatae , radiis inaequilongis , subfiliformibus, s. a. zb arcuatim ascendentibus et usque 3 cm longis, postea zb elongatis et reflexo-divari- catis; involucri phylla 5— 8 subaequalia, foliis summis subconformia, radiis 3— 6-plo breviora, reflexa. Involucelli phylla 4 — 6 ovata, 5 — 7-nervia, breviter acuminata, 2 — 3 mm longa, zb 4,5 mm lata, umbellulas parvas multifloras s. a. subsuperantia vel saepius aequantia, postea eis breviora. Pedicelli floribus ca. duplo longiores, fructibus ± dimidio breviores. Petala pentagono-rotundata, ca. 1 mm longa, lobulo inflexo sub- quadrato vix breviore. Fructus ex Alb off caesius, ovato-oblongus, 3 mm longus, jugis argutis tenuibus; vittae valleculares binae vel ternae, commissurales 4 — 6. — Fig. 17. Provinz des Kaukasus: endemischer Bestandteil der Jura- und Kreideflora des colchisehen Beckens: Abchasien, auf steinigen Alpenwiesen, in einer Höhe von 1800 — 2300 m (Alboff, Abchasie n. 322, 323); Circassien. Nota. Species insignis quoad habitum et folia certe ad ser. Falcata pertinens involucellis 5— 7-nerviis et nervis longiuscule venosis diversa; forsan rectius seriem propriam sistit. 74. B. lanceolatum Wall. Cat. (1828) n. 551; DG. Prodr. IV. (1830) 132; G. B. Glarke in Hook. Fl. brit. Ind. II. (1879) 674. — Caules 1 vel plures, usque metrales, satis tenues, albicanti-virides , medullosi, remote foliosi, a medio vel rarius jam inferne ramis tenuibus, zb elongatis, erecto-patentibus, remote ramulosis instructi. Folia magna, tenuia, flaccida, (in sicco) supra sordide viridia, subtus dilute glaucescenti- viridia, inferiora e basi subcordata vel rotundata late ovata vel ovato-lanceolata, breviter acuminata et acuta vel sensim in acumen longissimum acutissimum, saepe zt manifeste caudatum producta, petiolo alato laminam aequante vel longiore suffulta, 7 — 9-nervia, nervis e basi arcuato-divergentibus , zb eleganter venosis, usque 1 0 cm longa , usque 6 cm lata, superiora sensim decrescentia, brevius latiusque petiolata vel (summa) sub- sessilia, plerumque acutiora, internodiis 2 — 3-plo breviora, 5 — 7-nervia. Umbellae pe- dunculo 2 — 5 cm longo suffultae, 4 — 7-radiatae, radiis inaequalibus, patulis, filiformibus, usque 3 cm longis; involucrum nulluni (?) vel monophyllum. Involucelli phylla 3 (—5) perparva, inaequalia, lanceolata vel sublinearia, acuminata, 3( — 5)-nervia, umbellulis ca. 5 — 1 5-floris s. a. 2 — 3-plo breviora. Pedicelli filiformes, quadranguli, usque 4 mm longi, floribus 2 — 3-plo longiores, fructus zb aequantes. Flores parvi; petala subsemi- orbicularia, superne umbonata, y2 — 2/3 mm longa, i/2 mm lata, lobulo inflexo subquadrato vix breviore, apice obsolete crenulato vel emarginato instructa. Fructus e basi cordata ovoideus, ad apicem manifeste attenuatus, zb 4 mm longus; mericarpia curvata, dorso valde convexa, transverse suborbicularia; juga tenuissima vix conspicua; vittae minutae, valleculares ternae, commissurales 2. Gentral-Asien: weit verbreitet im nordwestlichen Teile des Himalaya, von Kaschmir bis Nepal, nach Clarke in einer Höhe von 1 200 — 3000 m; blüht im Herbst (C. B. Clark e, Dalhousie n. 23162, fol. angust. acut., n. 28340; Duthie, PI. N. W. India n. 1155, fol. latiss. breviter acuminat. ; Herb. Kashmir n. 13 073, fol. latis; Wallich, Nepal n. 551, fol. angust. long, acuminat., typus!; Herb, late East Ind. Comp. n. 503, Gur- hwal, fol. angust. acutiss.; Hügel, Himalaya n. 493). Nota. Species variat foliis angustis usque latissirais, breviter vel longe acuminatis, aeutis vel acutissimis tantopere, ut formae distinctae describi non possint. 75. B. Candollei (B. Candollii) Wall. Cat. (1828) n. 552; DG. Prodr. (1830) 131; G. B. Clarke in Hook. Fl. brit. Ind. II. (1 879) 674. — Caulis solitarius (an semper?) stricte erectus, usque metralis, late fistulosus, remote foliosus, superne vel a medio ramis paucis erecto-patentibus zb abbreviatis et subsimplicibus vel rarius zb elongatis et ramulosis instructus. Folia omnia late albo-marginata, basalia et caulina inferiora latiuscule linearia vel anguste lineari-lanceolata, mucronato-acutissima, basin versus ut in petiolum angustata vel rarius manifeste petiolata, cum petiolo usque 1 5 cm longa, 5 — 8 mm lata, basi 9 — 19-, apice 3-nervia, nervis lateralibus tenuibus inferne n. medio sub- parallelis deinde marginem versus divergentibus, rectis, subindivisis, caulina media superi- oraque saepe laxe fasciculata, sessilia, breviter vaginanti-amplexicaulia vel breviter petiolata, 150 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. late lanceolata vel ovato-lanceolata vel oblongo-linearia, longiuscule vel breviter acuminata, acuta vel acutissima, raro db obtusa, nervis 11 — 21 subconspicue laxeque reticuloso- venosis percursa, media usque 15 cm longa, usque 3 cm lata, cetera sensim minora. Umbellae perpaucae, majusculae, peduneulo ± 5 cm longo suffultae, 7 — 1 0-radiatae, radiis inaequalibus, patulis, tenuibus vel subfiliformibus; involucri phylla 2 — 4 inaequalia, subcordato-ovata , palmatim 7 — H-nervia, radiis pluries breviora. Involucelli phylla 5( — 7) basi breviter connata, rz late obovata vel elliptico-lanceolata, obtusa vel abrupte breviterque acuminata, basi angustata, 3( — 5)-nervia, nervis conspicue venosis, umbellulas dz 20-floras s. a. superantia, postea eis breviora. Petala subsemiorbicularia superne intrusa, ca. y3 mm longa, Y2 mm la^a? lobulo inflexo subquadrato vix breviore, apice profunde emarginato. Fructus oblongo-ellipticus, obscure castaneus, pedicellis crassius- culis duplo longior, usque 6 mm longus, 13/4 — 2 mm latus; stylopodium fruetu latius; juga subalata; vittae valleculares singulae usque ternae, commissurales 2 — 4. Gentral-Asien: Himalaya, von Kaschmir bis Sikkim, in einer Höhe von 2500 — 3900 m; China: Su-Tchuen Orient., nach Boissieu; blüht von Juli bis Oktober. Petersen (Bot. Tidsskr. XXVI. 3. (1905) 373) hält die Nervatur von B. Gandollci für so eigenartig, dass er glaubt, einen eigenen Typus darin erblicken zu müssen; ungefähr die gleiche Anordnung der Nerven findet man jedoch bei der ganzen Section Eubupleurum . f. I. acutifolium Wolff. — Folia caulina media superioraque lineari- usque subovato-lanceolata , subsessilia vel breviter petiolata, zb longe acuminata, acuta vel acutissima. Involucelli phylla db acuminata. (C. B. Glarke, Dhurmsala n. 24103; Duthie, Fl. N. W. Ind. n. 1150 ex pte., n. 1152, PI. Kumaon n. 4049; Wallich n. 552 ex pte.; Hooker f. et Thomson, Herb. Ind. or. s. n. ; Beauverd, Sikkim s. n.; Hügel, Asien n. 403). f. 2. obtusifolium Wolff. — Folia media superioraque amplexicauli-sessilia dz late ovato- vel oblongo-lanceolata vel raro ovali-elliptica, obtusa vel obtusissima, longe mucronata, plerumque subduplo longiora quam lata. Involucelli phylla dz obtusa. (Wallich n. 552 ex pte.; Hügel, Asien n. 405; Strachey and Winter- bottom, Himalaya Herb. n. 2; Clarke n. 13 422, Dhurmsala; n. 25689, Sikkim; Duthie n. 1150 ex pte.; Herb. Hort. Calcutt. s. n.). 76. B. jueundum Kurz in Seem. Journ. bot. V. (1867) 240; G. B. Clarke in Hook. Fl. brit. Ind. II. (1879) 675. — B. heterophyllum Jacquem. msc. ex Clarke 1. c. — Laete viride; caulis erectus, metralis et ultra, late fistulosus, pressione laevi applanabilis, in sicco eburneus, remote foliosus, superne ramis dz elongatis, erecto-patentibus, parce ramulosis instruetus, rarius subsimplex. Folia inferiora mediaque late ovato-lanceolata vel ex Glarke lineari-oblonga, dz longe petiolata, ad apicem versus sensim acuminata, nervis 9 — 11 e basi laminae subpalmatim divergentibus, subrectis, indivisis; f. superiora e basi dz lata profunde cordato-amplexicauli ovata vel lanceolata, dz obtusa, nervis ca. 25 — 41 fere ut in foliis inferioribus dispositis, praeterea omnia nervo marginali eximio percursa. Umbellae haud numerosae, peduneulo usque 15 cm longo suffultae, 6 — 10- radiatae, radiis strictis, valde inaequalibus, basi subclavatis, majoribus usque 5 cm longis; involucrum nulluni (an tantum delapsum?) vel 2 — 3-phyllum, phyllis obovato-lanceolatis vel lanceolatis, acuminatis, 5-nerviis quam radii multo brevioribus. Involucelli phylla 5 subaequilonga, lanceolata vel obovato-oblonga, umbellulas ad 25-floras s. a. subaequantia, demum eis dimidio breviora. Pedicelli crassiusculi, subclavati, floribus 2 — 3-plo longiores; petala. . . . Fructus oblongo-prismaticus ad 6 mm longus; juga subalata; vittae parvae, valleculares ternae vel quaternae, commissurales 4. Gentral-Asien: Himalaya: Kaschmir, Budrawur, Lahul (Jaeschke!), in einer Höhe von 2300 — 3000 m. Nota I. B. jucutidum var. cashemirieum G. B. Clarke I. c. caule subsimplici, foliis inferio- ribus lineari-oblongis vel late linearibus, superioribus ovato-lanceolatis quam inferiora haud multo minoribus, involucro plerumque nullo, involucelli phyllis interdum nullis (delapsis?) vel 4 — 5, oblongis vel lineari-lanceolatis, mericarpiis subalato-jugatis mihi ignotum est; sec. cl. autorem formae multae transitoriae obviae. Specimina incompleta a. cl. Duthie (Fl. v. Kaschmir, Gilgit Bupleurum. 151 n. 12 397) coli, et in Herb. Mus. berolin. sub nomine B. jucundi var. cachemirici asservata cer- tissime ad B. longicaule var. strictum pertinent. Nota 2. Species quoad formam foliorum imprimis superiorum primo aspectu B. longifolio maxime affinis esse videtur, sed dispositione nervorum, nervo marginali manifesüssimo, involucro subnullo, fructibus subalate jugatis longe ab illa specie diversa, aut ad sectionem »Nervosa< rcferenda est aut forsan seriem propriam sistit. Ser. 4. Pseudodisticha Wolff. Folia inferiora angusta, pseudodistiche disposita. 77. B. distichophyllum Wight et Walk.-Arnott, Prodr. Fl. Ind. or. I. (1834) 370; Wight, Ic. pl. Ind. or. III. (1840 — 56) t. 1006; G. B. Clarke in Hook. Fl. brit. Ind. II. (1879) 677. — Caudex tenuis zb elongatus, reliquiis foliorum emortuorum dense obsitus. Gaulis solitarius usque 40 cm altus, tenuis, medullosus, superne ramis remotis brevibus suberectis vel erecto-patentibus, foliosis, subsimplicibus. Folia inferiora erecla, confertissima, dz manifeste dispositionem disticham aemulantia, primaria mox decidua, obovato-elongata, obtusa, manifeste petiolata, usque % cm longa, antice dz 3 mm lata, cetera anguste linearia vel vix lanceolato-linearia, ca. 4 — 6 cm longa, 2 — 3 mm lata, longe acuminatar subcuspidata, basin versus parum angustata, basi ipsa dilatata amplexi- caulia, nervis 5 — 7 parallelis, supra subinconspicuis, subtus valde prominentibus percursa; f. superiora dz remota illis similia, sensim minora, internodiis saepe breviora, basi haud vel vix angustata, semiamplexicaulia. Umbellae ca. 2 — 2*^ cm latae pedunculis zb strictis usque 3 cm longis suffultae, 5 — 8-radiatae, radiis inaequalibus, tenuibus, s. a. usque 2 cm longis; involucri phylla subaequalia, anguste lineari-lanceolata, cuspidata 3( — 5)- nervia. Invotucelli phylla eis involucri similia, 3-nervia, nervis subtus valde prominentibus, dz 3 mm longa, umbellulas parvas 15 — 20-floras s. a. ca. duplo superantia. Pedicelli sulcato-angulosi floribus duplo longiores; petala obrhomboideo-rotundata, superne valde umbonata, ca. i/s — 1/2 mm longa, lobulo inflexo dimidio breviore antice subquadrato leviter emarginato. Fructus maturus non visus; vittae valleculares solitariae, commissurales 2. Vorderindisches Florengebiet: südliches Vorderindien, Nilghiri- Hills, in einer Höhe von ca. 7000' (Hohenacker, PI. Ind. or. n. 1169; Herb. Wight n. H96, Wight, Herb. Ind. or. n. H70; Hügel, Asien n. 474; Engler, Vorderindien n. 3554, Otacamund, grasige Abhänge im »Nebelwalde« in einer Höhe von 7400 '; Metz, Ost- indien s. n.). Ser. 5. Transversevenia Wolff. Foliorum nervi venis manifestis numerosis dz horizontalibus inter sese conjuncti sunt. 78. B. plantaginifolium Wight, Ic. pl. Ind. or. III. (1840 — 56) t. 281 ; G. B. Clarke in Hook. Fl. brit. Ind. II. (1879) 674. — Suffrutex in sicco sordide viridi-purpurascens, ex Clarke 2 — 3 m altus; truncus \ cm crassus et ultra, inferne . . ., superne ramosus, usque ad ramos novellos plerumque foliis denudatus et residuis f. emortuorum delapso- rum obtectus. Rami novelli elati, erecti, metrales et ultra, basi usque 5 mm crassi, sublignosi, post fructum, ut videtur emorientes, foliosi, ± ramulosi, ramulis elongatis, ascendentibus, corymbum fere formantibus. Folia ad basin ramorum novellorum con- ferta, in sicco tenuiter coriacea, magna, usque \ 5 cm longa, usque 6 cm lata, oblonge - elliptica vel -obovata, apice rotundata, longe mucronata, basin versus (ut) in petiolum alatum vaginiformiter amplexicaulem angustata, 15 — 17-nervia, nervis a basi leviter divergentibus, subrectis, usque ad marginem undulatum subcartilagineo-incrassatum lami- nam indivisis percurrentibus ; f. superiora remota, sensim minora, oblonga vel oblongo- ovata vix petiolata, usque 2I-nervia, ceterum inferioribus simillima. Umbellae pedun- culo longo, crassiusculo, sulcato suffultae, 3 — 10-radiatae, radiis patulis, inaequalibus, profunde sulcatis, usque 3 cm longis; involucri phylla 3 — 5, inaequalia, obovata, obtusa, inferne angustata, albo-marginata, 7 — H-nervia, radiis ± dimidio breviora. Involucelli phylla 5( — 6) oblongo-obovata vel late spathulata, obtusa, ad basin longe angustata, 5 7-nervia, umbellulas paucifloras longe superantia. Pedicelli subalati floribus fructi- busque breviores; petala flavido-brunnea, subsemiorbicularia, ca. i/2 mm longa, 3/4 mm J52 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. lata lacinula inflexa 3-plo angustiore, dimidio breviore, antice divaricatim subbilobulata. Fructus nitidus, atro-brunneus , profunde sulcatus, 6 — 7 mm longus; juga fusca db crassiuscula ; vittae magnae, valleculares singulae, commissurales 2*, endospermium ad vittas profunde sulcatum, ad faciem leviter excavatum. Vorderindisches Florengebiet: Südliches Vorderindien: Nilghiri-Hills, in einer Höhe von ca. 1800—2500 m (Herb. Wight Ind. or. n. 1169; Wight, PI. Ind. or. n. -1471, in campis aridis prope Utacamund). Subsect. 5. Marginata Godr. ex pte. Sect. V. Marginata Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (18 48) 7 25 ex pte. — Sect. IH. Bigida Drd. in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 1 8 1 ex pte. min; Calest. in »Webbia« I. (1905) 169. — Folia (inferiora) utrinque heteroneura, 3 — 1 1-nervia, nervis lateralibus in facie superiore , n. marginali valde incrassato excepto, inferne e nervo medio crasso eique subaequicrassis abeuntibus, subtus n. omnibus in petioli basi jam sejunctis usque ad partem laminae inferiorem n. medio proximis eique dz parallelis, deinde arcuatim (ut in pagina superiore) marginem versus divergentibus; inter n. prima- rios rete venarum venularumque laxum valde prominens obvium; folia angusta saepe tantum 3-nervia. — Species unica areae mediterraneae maxime occidentalis. 79. B. rigidum L. Sp. pl. ed. 1. (l 753) 238; Lam. Encycl. meth. Bot. I. (17 83) 518; Spreng, in Roem. et Schult. Syst, veget. VI. (1820) 370 excl. syn. B. petiolare; DC. Prodr. IV. (1830) 132; Boiss. Voy. Esp. II. (1839 — 45) 247; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (18i8) 725; Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 74; Timb.-Lagr. in Mem. Acad. Toulouse 8. ser. V. 1. sem. (1883) 143; Rouy et Cam. in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 329: Cus. et Ansb. Herb.'fl. franc. X. t. 126, sec. Rouy et Garn. — B. falcatum ß. Lam. Fl. franc. ed. 1. III. (1778) 408. — Tenorea rigida Bub. Fl. pyr. II. (1900) 366. — Bupleurum perenne folio rigido latiore Moris. Hist. pl. oxon. III. (1699) sect. IX. t. 12, ser. 3. f. sin. exter. n. 2. — Herb. Willd. n. 5646. — Basi suffruticosum, radice crassa, napiformi, rarius zb elongata, sub- lignosa. Caules 1 vel plures, usque 1,5 m alti, crassi, duri, (in sicco) albicantes vel pur- purascenti-albicantes, nitidi, zb flexuosi, remote foliosi, a medio vel apice tantum ramosi, ramis zb elongatis, patulis vel patentissimis, zfc ramulosis. Folia basalia ca. 6 — 10, erecta, in sicco coriacea, quoad formam magnitudinemque valde variabilia, late linearia usque latissime obovata vel suborbicularia, zb abbreviata usque valde elongata, obtusa vel zb acuminata, inferne sensim vel abrupte in petiolum validum basi ima valde dila- tatum amplexicaulem vel sensim ut in petiolum late alatum angustata, cum petiolo usque 30 cm longa, 3 mm — 8 cm lata; caulina cito decrescentia , saepius linearia vel lanceolata, nervatura quam in f. basalibus multo simpliciore ; summa minima. Umbellae longe pedunculatae , radiis 2 — 4, pro rata tenuibus, teretibus, subaequalibus, 2 — 4 cm longis; involucri phylla 2 — 4, minuta, subulato-cymbiformia, obsolete 3-nervia, radiis adpressa, 2 — 3 mm longa. Involucelli phylla eis involucri similia, minora, umbellulis 5 — 10-floris s. a. multo breviora. Pedicelli floribus duplo longiores, fructibus dimidio breviores; petala subsemiorbicularia vel transverse subrectangularia, dorso obsolete reti- culato-venosa, ca. % mm longa, 3/4 mm lata, lobulo inflexo subquadrato parum breviore, leviter emarginato. Fructus badius, ellipsoideus vel ovoideo-oblongus, ca. 4 mm longus ; juga filiformia, conspicua; pericarpium crassum; vittae magnae, valleculares solitariae, commissurales 2 ; endospermium ad faciem subplanum. Auf trockenen Hügeln, an felsigen Orten, in lichten Gebüschen, Hainen, auch in Macchien, bis in die subalpine Region aufsteigend; kalkstetig (?). Verbreitung der Gesamtart: südwestliche, iberische und ligurische Medi- terranprovinz. Subspec. 1 . eurigidum Wolff. — B. rigidum Aut. s. str. — Caulis plerumque validus modice ramosus. Folia basalia oblongo-linearia et zb longe acuminata usque latissime ovata vel suborbicularia et zb obtusa vel obtusissima, manifeste petiolata vel tantum ut in petiolum angustata, 5 — 11-nervia, caulina cito decrescentia. Bupleurum. 153 Fig. \ 8. A — E B. rigidum L. subspcc. eurigiditm WolfT f. robustum Rouy et Cam. A Habitus. B Petalum. C Fructus. D Mericarpium transverse sectum. E. Umbella florens. (Icon origin.) \ 54 Hermann Wolff. — Urabelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. c Spanien, bis in die Pyrenäen von Aragonien, scheint im westlichen Teile der ibe- rischen Halbinsel zu fehlen; nordöstlich bis Südfrankreich, nach Rouy und Camus in der Region des Ölbaumes, selten noch nördlicher; Algier, Marokko; die Angabe »ex Cenisio« (Bertoloni) erscheint sehr zweifelhaft; nach Arcangeli auch im ligurischen Apennin; blüht von Juli bis September. — Nach Bubani entwickelt sich die Blütenachse außerordentlich langsam. — Eine Abkochung der Grundblätter dient in der spanischen Provinz Navarra in der Hausmedizin als Mittel gegen Blutandrang, in Aragonien macht man aus den Stengeln Besen, die mit Vorliebe benutzt werden. f. 1. typicum Rouy et Garn. 1. c. 330 (a.). — Folia inferiora lanceolato-ob- longa vel oblanceolata, subsubito in petiolum laminam zb aequantem angustata, apice zb acuminata. Im ganzen Gebiete der Unterart (Welwitsch, It. hisp. II. n. 527; Loscos, PI. Arag. austr. n. 44; Willkomm, It. hisp. II. n. 527 ex pte.; Porta et Rigo, It. hisp. II. n. 415 ex pte., It. III. n. 626 ex pte.; Reverchon, PI. d Esp. n. 694 ex pte.; Soc. dauph. n. 5173 ex pte.). f. 2. robustum Rouy et Cam. 1. c. 330 (/?.). — Planta robusta usque sesqui- metralis. Folia inferiora magna, late obovata usque suborbicularia, obtusa vel obtusissima, subito vel rarius subsensim in petiolum abeuntia, 4 — 8 cm lata, cum petiolo usque 20 cm longa. — Fig. 18. Spanien, Süd fr an kr eich, vielleicht auch noch sonst im Gebiete (Willkomm , It. hisp. II. n. 527 ex pte.; Blanco, Prov. Jaen n. 365 ex pte.; Porta et Rigo, It. hisu. II. n. 4I5expte.; Reverchon, PI. d'Esp. n. 694 ex pte. ; Billot, Fl. Gall. et Germ, n. 3098 ex pte.; Soc. dauph. n. 5173 ex pte.). f. 3. angustifolium Lange, Pugill. IV. (1865) 23 1 et in Willk. et Lange 1. c. — Folia inferiora plerumque valde elongata, ± oblongo-linearia vel -spathulata vel rarius latiuscule linearia, 3 — 5-nervia, dz longe acuminata, basin versus subpetiolatim angustata, usque 30 cm longa, zb \ cm lata. Spanien: Andalusien, Murcia (Blanco, Prov. Jaen n. 365 ex pte.; Bourgeau, PI. d'Esp. n. 674; Willkomm, It. hisp. n. 1275; Porta et Rigo, It. hisp. II. n. 415 ex pte., It. III. n. 626 ex pte; Winkler, Hackel). Nota. Fonnae supra descriptae formis transitoriis numerosis inter se conjunetae sunt; f. 3. transitum praebet ad subspec. 2. Subspec. 2. panniculatum (Brot.) Wolff. — B. paniculatum Brot. Fl. lusit. I. (1804) 454; Spreng. 1. c. 374; DG. 1. c; Boiss. Voy. Esp. II. (1837—45) 245; Arno y Mora, Fl. Esp. y Port. V. (1873) 1 00 ; Lange in Willk. et Lange 1. c. (sec. Ind. kew. = B. rigidum L.). — B. Lusitanicum, Gramineo, longiori et rigidissimo folio Tournf. Inst. ed. 3. (1719) 310. — Herb. Willd. n. 5655. — Differt a subspec. 1. caule graciliore, manifestius panniculato-ramos^, ramis divaricatis, ramulosioribus, foliis in- ferioribus plerumque confertis, erectis vel rarius reflexis, sublinearibus, subaequilatis vel ed apicem subdilatatis, inferne valde sensim aequaliter angustatis, sed numquam manifeste petiolatis, 3- vel raro 5-nerviis, n. medio cum n. lateralibus venis numerosis subpinnatim dispositis conjuneto; raro folia ut in subspec. I. nervosa. Südwestliche und iberische Mediterranprovinz, bis in die höhere Montan- region aufsteigend: Marokko; Spanien: Castilien und Andalusien; Portugal; blüht von Juni bis August. f. 1. ibericum Wolff. — Folia inferiora ereeta, valde elongata, sublinearia, sub- aequilata, acuminata, usque 30 cm longa, 2 — 3 mm lata. Iberische Halbinsel (Welwitsch, It. lusit. n. 443a, b; Reverchon, PI. Andalous. n. 219; Schultz, Herb. norm. h. M I 6, 1983; Herb. Hort. bot. Conimbr. n. 517). f. 2. nervosum (Schousb.) Wolff. — B. nervosum Schousb. msc. ex Ball, in Journ. Linn. Soc. bot. XVI. (1878) 464. — Folia inferiora latiora, ad apicem versus subdilatata, zb obtusa, plerumque quam in f. 1. multo breviora, dz reflexa, 10 — 15 cm longa, antice 5 — 8 mm lata. Marokko (Reliq. marocc. ex Herb. Schousb. n. 5'!). Bupleurum. \ 55 Nota. B. panniculatum Brot, cum B. rigido L. sub titulo subspeciei conjunxi, cum formae inter species ambas ambiguae haud raro occurrunt; imprimis f. 2. nervosum transitum praebet ad subspec. 1. f. 3. angusUfolium . Subsect. 6. Rigida (Drd.) Wolff emend. Sect. III. Rigida Drd. in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 181 p. pte. maj. — Sect. 3. Nervosa Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 719 p. pte. min. — Bupleurum c. Spinosa et h. Frutescentia Calest. in »Webbia« I. (1905) 169. — Suffru- tices humiles vel zb elati (usque 3 m alti). Folia, superioribus ad ramos novellos et cum eis emorientibus exceptis, »sempervirentia«, zb coriacea, nervis parallelis vel zb divergentibus, plerumque subinconspicue venosis percursa. Fructus vittis vallecularibus singulis usque ternis conspicuis, rarissime zb obliteratis, intrajugalibus nullis vel rarius singulis instructus. — Species ad 1 5 in area mediterranea occidentali tantum divulgatae. A. Folia angusta, */2 — 5 mm lata, linearia vel lineari-lanceolata, acuminata, acuta vel zb obtusa. a. Ramuli steriles vel citius vel tardius cum radiis post fructum indurato-subspinescentes 80. B. spinosum. b. Ramuli radiique numquam subspinescenti-indurati. a. Folia zb longe acuminata, acuta vel acutissima. I. Vittae intrajugales (minutae) obviae. 1. Rami novelli plus minusve infracto-flexuosi, anguloso-striati, ad angulos et inter strias zb manifeste scabridi S\. B. fruticescem. 2. Rami hornotini semper subrecti, striati, laeves vel sub lente tantum scabriusculi. * Folia usque 2 0 cm longa, usque 5 mm lata, acutissima, prominenter nervosa; species in- sulae balearicae Mallorka propria 82. B. Barceloi. ** Folia breviora, ca. usque 5 cm longa, usque 4 mm lata, apice cucullatim acuminata, nervis supra subinconspicuis, subtus prominulis per- cursa; species solum in insula Marettimo obvia 83. B. dianthifoliinn. II. Vittae intrajugales nullae. 1 . Flores fructusque subsessiles vel brevissime pedi- cellati. * Truncus demum ± elongatus; folia ca. usque 12 cm longa, 1—2 mm lata 84. B. Balatisae. ** Truncus brevis; folia inferiora 2 — 3( — 6) cm longa, 2 — 2l/2 mm lata 85. Ä Ghoulettii. 2. Pedicelli flores aequantes, fructu haud plane maturo breviores. * Truncus elongatus, ramosus; species algeri- ensis 91. B.montänum var. a. ** Truncus subnullus, simplex (an semper?); species adhuc tantum ex Hispania (et ex Mauritania?) nota . 86. B. acutifolium . ß. Folia apice obtusa vel obtusiuscula 87. B. oligactis. B. Folia lata, oblonga vel obovato-oblonga vel latissime linearia vel lanceolato- linearia, usque 20 cm longa, usque 2V2 (raro 3) cm lata; cf. etiam C. a. Folia plerumque obovato-oblonga vel rarius anguste ob- lanceolata vel subspathulata, obtusa, curvato-mucronata. |56 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. a. Folia 7 — 9-nervia, margine late scariosa, usque 1 0 cm longa, 8 — 12 mm lata. Fructus haud visus . . . 88. B. lateriflorum. ß. Folia 5 — 7-nervia, angustissime albo-marginata, usque 5 cm longa, 5 — 7 mm lata; vittae intrajugales obviae 89. B. canescens. b. Folia oblongo-linearia, ca. 5 — 8 mm lata, infra medium ad basin 9-nerviam versus parum angustata. Fructus non visus 90. B. oblongifolium. c. Folia late linearia, subaequilata, ca. 5 — 7 mm lata, vel lineari-lanceolata, usque 20 cm longa, usque 10 mm lata, basi 9 — 11-nervia. Vittae intrajugales obviae .... 91. B.montanumy&v.ß. C. Folia dz eximie late lanceolata, 5 — 9-nervia, ca. usque 15 cm longa, usque 3y2 cm Jata, plerumque minora. a. Folia margine manifeste calloso-incrassata; nervus margi- nalis transverse sectus oculo nudo inconspicuus ; species atlantica 92.5. plantagineum. b. Folia margine attenuato latiuscule scariosa vel lamina cum margine haud scarioso aequicrassa; nervus margi- nalis oculo nudo conspicuus. a. Folia usque 1 3-nervia, usque 10 cm longa, 3—15 mm lata; species canariensis 9 3. B. salicifolium. ß. Folia 3 — 5-nervia, usque 2 cm longa, 2 — 3 mm lata; species maura 94. B. dumosum. 80. B. spinosum Goüan, 111. et obs. bot. (1773) 8, t. 2, f. 3.; L. fil. Suppl. syst. veg. (1781) 178; Desf. Fl. atlant. I. (1798) 232; DG. Prodr. IV. (1830) 133; Boiss. Voy. Esp. II. (1839—45) 247; Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 73; Ball, Spicil. fl. marocc. in Journ. Linn. Soc. XVI. (1878) 464; Batt. in Batt. et Trab. Fl. de l'Algerie II. (1888) 3 56. — Buprestis spinosa Spreng, in Mag. Naturf. Fr. Berl. VI. 3. (1812) 259. — Tenorea spinosa Spreng. Prodr. umb. (1813) 32 et in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1820) 377. -— Herb. Willd. n. 5656. — Glauco- viride, pedale et ultra. Truncus brevis, crassus, foliis denudatus, a basi vel haud multo supra eam ± intricatim ramosus vel ramosissimus ; rami novelli 15 — 25 cm longi, angulosi, inter et ad angulos scabridi, infracto-flexuosi, superne vel rarius a basi breviter ramulosi, foliosi, post fructum fere usque ad basin lignescentem emorientes et 1 — 2 annos etiam persistentes. Folia ad basin ramorum novellorum conferta, cetera remota, omnia subplana vel (in sicco tantum?) breviter involuta, inferne vix angustata, apice breviter acuminata vel obtusiuscula subcucullata, curvato-mucronata, margine laevia vel scabrida, nervis 3 — 5, subtus manifestis, supra subinconspicuis percursa, usque 4 cm longa, 1*/2 — 2V2 mm lata- Umbellae terminales 5 — 7-, laterales 2 — 3-radiatae, radiis inaequalibus, crassiusculis, basi subclavatis, 1 — 3 cm longis ; involucri phylla 5 rigida, subulata, patula, uninervia, usque 2 mm longa. Involucelli phylla 5 illis simillima, minora, umbellulis parvis 5 — 7-floris multo breviora; pedicelli floribus usque duplo longiores, fructus aequantes. Petala d= pentagona, superne umbonata, canalibus resini- feris manifestis 3 — 5 percursa, ca. 1 mm lata, ± 3/4 mm longa, lobulo inflexo sub- dimidio breviore, subquadrato, leviter emarginato. Fructus ovoideo-oblongus, atro- brunneus, ad apicem manifeste attenuatus, 3 — 41/2mm longus; juga filiformia, manifesta; vittae valleculares singulae vel raro binae, magnae, intrajugales singulae minutae ; endo- spermium ad vittas sulcatum, ad faciem manifeste excavatum. Auf Weiden und Triften, in lichten Gebüschen und (Eichen- und Kiefern-) Wäldern, an Kalkfelsen, bis in die alpine Region (in Spanien bis zu 2300 m, in Marokko bis zu 3500 m hoch) aufsteigend; kalkstetig?; südwestliche, südliche und iberische Mediterranprovinz: Marokko, sehr häufig im Atlas, ob auch sonst noch?; in Algier in der Zone der Zeder in einer Höhe von 1200 — 1900 m weit verbreitet; Tunis; Südwest- und Westspanien: Andalusien, Valencia, Murcia, erreicht in Bupleurum. {57 Aragonien die 'Nordgrenze der Verbreitung; nach Godron auch auf Corsika; blüht im Juli und August. (Chevallier, Sahar. alger. n. 425; Balansa, Alg. n. 880; Reverchon, PI. Alger. n. 253, Andalous. n. 345; Huter, Porta et Rigo, It. hisp. n. 207; Porta et Rigo, It. hisp. II. n. 450, III. n. 472; Willkomm, It. hisp. n. 268; Soc. dauph. n. 664; Wink ler, Südspan. n. 48). 81. B. fruticescens L. Gent. pl. 1. (1755) 9, Amoen. Acad. IV. (1760) 269, Spec. pl. ed. 2. (1762) 344; Gav. Ic. pl. rar. II. (1793) t. 106; Pers. Syn. pl. I. (1805) 305 {B. fr. hispanicum) ; Hffgg. et Link, Fl. port. II. (1820) 386 excl. syn. Brot.; DC. Prodr. IV. (1830) 133; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 721; Arno y Mora, Fl. Esp. y Port. V. (1873) 99; Lange in Willk. et Lange, Pr. fl. hisp. III. (1874) 73. — B. frutescens Hill, Syt. veg. VI. (176 4) 21. — Buprestis fruticescens Spreng, in Mag. Gesellsch. naturf. Freunde Berlin VI. 3 (1812) 259. — Tenoria fruticescens Spreng. Prodr. umb. (1813) 32 et in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1830) 376: Buban. Fl. pyr. II. (1900) 367. — B. virgatum Brot, ex Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 2 40. — B. fruticans angustifolium hisp. Barrel. PI. per. Gall. etc. ed. Juss. (4 714) 60 n. 623, Ic. t. 1255. — Herb. Willd. n. 5654. — Glaucescenti-viride, usque 75 cm altum. Truncus brevis, foliis denudatus, ramosus; rami novelli haud numerosi erecti, usque 50 cm longi, breviter §ubracemose ramulosi. Folia ad basin ramorum novellorum subconferta, superiora remota et internodiis longiora, omnia anguste linearia, subplana vel margine scabriusculo involuta, basi vix angustata, apice acuminata, breviter curvato- mucronata, inferiora 3 — 10 cm longa, 1 — 4 mm lata, nervis 3 — 5 dorso scabridis vix vel parum venosis percursa. Umbellae terminales ca. 2 — 3 cm latae, 5 — 10-radiatae, laterales multo minores, 2 — 4-radiatae, omnes radiis crassiusculis, 1 — 3 cm longis, exterio- ribus subarcuatim patentibus, interioribus rectis, strictis ; involucri phylla 5 anguste linearia vel subulata, apice reflexa, 3-nervia, 4 — 5 mm longa, ad 1 mm lata. Involucelli phylla 5 eis involucri simillima, paullo minora, umbellulas parvas, 5-^-7- floras superantia. Flores breviter pedicellati vel subsessiles; petala obtrapezoidea, ca. 2/3 mm longa, 4 mm lata, lobulo inflexo subquadrato dz dimidio breviore. Fructus leviter pruinosus ovoideus vel ovoideo-ellipticus, apice truncatus, subsulcatus, pedicellis 2 — 3-plo longior, 3 — 3V2 mm longus, l1^ mm latus; juga filiformia; mericarpia transverse obtrapezoideo-rotundata; vittae valleculares singulae (usque ternae), commissurales 2( — 4), intrajugales solitariae; endospermium ad faciem leviter excavatum. Auf trockenen, steinigen Kalk- und Mergelhügeln, auf Steppen, Triften und Weiden, bis in die höhere Montanregion aufsteigend und hier (Pyrenäen) zuweilen einen Bestandteil der Felsenpflanzen-Formation bildend, in den niederen Lagen stellenweise sehr verbreitet. Östliche und centrale Zone der iberischen Mediterranprovinz: Anda- lusien, Gastilien, Valencia, Gatalonien, Aragonien, Navarra; nördlich und östlich bis Süd- frankreich : Narbonne ! ; für ganz Nord west- Afrika nach Battandier und M u r b e c k höchst zweifelhaft; blüht von Juni bis September. 1*. 4. typicum Wolff. — Rami novelli ca. usque 40 cm longi, breviter subracemose ramulosi. Radii 5 — 7, ca. 4 — 2 cm longi. Folia =b abbreviata, margine (in sicco) plerumque dz involuta, 5 — 6 cm longa, 4 — 2 mm lata. Im ganzen Verbreitungsgebiete der Art (Blanco, Prov. Jaen n. 364; Loscos, PI. aragon. n. 39; Bourgeau, PI. d'Esp. n. 672, 4188; Magnier, Fl. select. n. 4964; Soc. dauph. n. 3734; Reverchon, PI. Esp. n. 692; Baenitz, Herb, europ.). f. 2. elatius Lange 1. c. [ß.). — Rami novelli dz elongati, usque 75 cm longi, remotiuscule longeque ramulosi. Folia etiam in sicco plana, inferiora mediaque usque 4 0 cm longa, usque 4 mm lata. Umbellae terminales radiis 5 — 4 0 usque 3 cm longis. Catalonien (Porta et Rigo, It. hisp. III. n. 406; Burnat, Leresche); nach Lange auch in Aragonien. Nojta. Stirps ab anno 4 752 in hortis anglicis culta est. 82. B. Barceloi Goss. ex Willk. Ind. pl. Balear. in Linn. XL. (N. F. VI.) (4 876) 83; Mares et Vigineix, Gat. pl. Balear. (4 880) t. 4 4. — B. petraeum Barcelo, Apunt. j 5§ Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae lieteroclitae. fl. Balcar.. sec. Willk. — Truncus erectus, repetite ramosus, ramis velustioribus usque 50 cm longis, inferne reliquiis foliorum emortuorum obtectis, superne conferte foliosis; rami novelli plures, erecti, usque 60 cm longi, in sicco purpurascenti-striati, basi dense, superne remote foliosi, apice ramulis brevibus patentibus umbelliferis instructi. Folia rigida, linearia, in sicco breviter involuta vel rarius plana, longe acuminata, acuta, 5 — 9-nervia, inferiora 12 — 20 cm longa, 3 — 5 mm lala, cetera cito minora, internodiis breviora. Umbellae pedunculo usque 4 cm suffultae, 5 — 1 2-radiatae, radiis subsulcatis, usque 3 cm longis. Involucri phylla 4 — 5 linearia, d= reflexa, 3-nervia, 6 — 8 mm longa. Involucelli phylla 5 subtriangularia, reflexa, ca. 1 mm longa. Umbcllulae 8 — 10- florae; pedicelli crassiusculi floribus 2 — 3-plo, fructibus submaturis ca. 3 mm longis paullo longiores. Petala obtrapezoidea, superne valde umbonata, ca. 1 mm longa, lobulo inflexo subquadrato paullo longiore instructa. Fructus maturus non visus; vittae magnae, valleculares binae vel ternae, commissurales 2. Östliche Zone der iberischen Mediterranprovinz: Balearen: Mallorca >in fissuris rupium mts. Commum et Comaden Arbona, 300 — 1000 m s. m.« (Barcelo, Porta et Rigo, Gandoger, Burnat); blüht im Juli. 83. B. dianthifolium Guss. Suppl. prodr. fl. sicul. (1832) 71, Fl. sicul. syn. I. (1842) 311; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 149; Cesati, Ic. stirp. ital. III. (1840) et tab. ; Caruel in Pari. Fl. ital. VIII. (1889) 418; Fiori et Paol. Fl. ital. V. (1899) f. 2247. — Planta 30 — 40 cm alta; truncus brevis, satis crassus, denudatus, ramis vetustioribus abbreviatis lignosis; rami novelli plures, usque 2 5 cm longi, breviter patuleque ramulosi, ante anthesin apice cum umbellis nutantes. Folia rigida, erecta, linearia vel anguste lineari-lanceolata, saepe falcata, basin versus parum vel vix angustata, acuminata, apice ipso cucullatim contrata, margine breviter involuta, 3 — 5-nervia, ad basin ramorum vetustiorum densissime spiraliter conferta, 3 — 5 cm longa, 2 — 3y2 mm lata, ad ramos novellos valde remota, cito decrescentia. Umbellae 3 — 6-radiatae, radiis subaequalibus, crassiusculis, sulcatis, usque 2 cm longis; involucri phylla 5 carnoso-incrassata, e basi lata sensim vel rarius abrupte acuminata, ad 372 mm longa, ca. 1 mm lata. Involu- celli phylla parva, lanceolata vel obovata, 1 J/2 — 2 mm longa, pedicellos floribus duplo breviores subaequantia. Umbellulae ca. 5— 20-florae; petala dorso virente excepto eximie aurea, subtrapezoidea, superne umbonata, ca. 1 l/j mm longa, lobulo inflexo subquadrato apice emarginato instructa. Fructus nitidus, atro-brunneus, e basi rotundata oblongus, ca. 5 mm longus, 2*/^ — 3 mm latus; juga filiformia manifesta; stylopodium angustum; mericarpia transverse subregulariter pentagona ; pericarpium crassum ; vittae valleculares quaternae, commissurales 4, praeterea vittae irregulariter in pericarpio dispersae obviae. Tyrrhenische Mediterranprovinz: Aegadische Inseln: an Kalkfelsen auf der Nordseite der Insel Marettimo; blüht im Mai und Juni (Dörfler, Herb. norm, n. 3423; Ross, Herb, sicul. n. 27; Todaro, Gitarda). Nota. Folia speciei ex cl. Gussone illis Dianthi Bisignani Ten. siraillima et facile cum eis commutanda. 84. B. Balansae Boiss. et Reut, in Boiss. Diagn. ser. II. 2. (1856) 83; Batt. in ßatt. et Trab. Fl. de l'Alger. II. (1888) 355; Murbeck, Contr. Fl. N. O. Afr. et Tun. in Lunds Univ. Ärssk. N. F. 2. I. n. 4. (1906) 48. — B. fruticescens Desf. Fl. atl. I. (1798) 231, an huc vere pertinens?; Ball, Spicil. fl. marocc. in Journ. Linn. Soc. bot. XVI. (1878) 465; Bonn, et Barr. Gat. pl. Tun. (1896) 175. — ? B. acutifolium Ball 1. c. 466. — B. fruticescens var. Balansae (Boiss. et Reut.) Batt. Fl. anal, et synopt. de l'Alger. et de Tun. (1904) 150. — Planta usque metralis; truncus demum valde elongatus, 2 — 3 mm crassus, foliis denudatus, apice breviter ramosus; rami novelli flexuosi, usque 4 0 cm longi, foliosi, superne ramulis paucis brevibus patulis instructi. Folia ad basin ramorum no- vellorum densissime disposita, superne valde remota, subrigida, tenuiter coriacea, ple- rumque recta erectaque, raro falcata recurvataque , breviter acuminata, acutissima, cucullatim mucronata, margine et ad nervös 3 — 5 valde contiguos subtus prominentes supra minus conspicuos scabrida, usque 12 cm longa, 1 — 2 mm lata. Umbellae pedunculo eas subaequante suffultae, 5 — 6-radiatae, radiis strictis, subaequalibus, lenuibus, majoribus Bupleurum. j^q usque 2 cm longis; involucri phylla 5(— 6) linearia, acuminata, 3-nervia, 2 — 3 mm longa. Involucelli phylla 5 d= lineari-lanceolata vel anguste oblanceolata, umbellulis parvis com- pactis paucifloris s. a. dz duplo breviora. Petala obtrapezoidea, ca. 3/4 mm longa, ca. 1 mm lata, lobulo inflexo subquadrato dimidio breviore. Fruclus pruinosus elliptico- oblongus, haud plane maturus ca. 5 mm longus, ad 2 mm latus; juga subobsoleta; mericarpia transverse subpentagona; pericarpium crassum; vittae magnae, valleculares singulae, commissurales 2; endospermiam facie subplanum. Südwestliche und südliche Mediterranprovinz: Marokko, Algier, Tunis; blüht im Juni und Juli, reife Früchte im September. Kommt in 2 Formen vor, die in- einander übergehen. f. 1. mauritanicum (Batt.) Wolff. — B. mauritanicum Batt. in Bull. Soc. bot. France XXXV. (1888) 386 (in planitiebus excelsis provinciae oranensis, Stipae tenacissimae socia) et 1. c. 354. — Flores fructusque breviter sed manifeste pedicellati. Im ganzen Gebiete der Art (Balansa, PI. d'Alger. n. 482; Kralik, PI. tunet. n. 233, 233a; Soc. dauph. n. 5604 ex pte. ; Soc. Sud-Est n. 681; Debeaux. Reuter). f. 2. sessile Clary in Bull. Soc. bot. France XXXVII. (1890) 270. — Flores fructusque subsessiles. Algier (Soc. dauph n. 5604 ex pte.) ; ob noch sonst im Gebiete? 85. B. Choulettii (B. chouletti) Pomel, Nouv. mat. fl. atl. (1 874) 140 (Sep. ex Bull. Soc. Climat. d'Alger); Batt. et Trab. Fl. de 1" Alger. II. (1888) 354. — ?B. acuti- folium Ball, Spicil. fl. marocc. in Journ. Linn. Soc. bot. XVI. (1878) 466. — B. fruticescens Choul. msc. ex Bonn, et Barr. Gat. rais. Tun. (1896) 175,osec. Murbeck. — B. oligactis Murbeck, Contr. fl. N. 0. Afr. et Tun. in Lunds Univ. Ärsskr. N. F. 2. I. n. 4. (1905) 48; cf. notam. — Glaucescenti-viride, satis humile. Truncus perbrevis, breviter ramosus; rami novelli basi brevissima lignescente excepta herbacei, usque 40 cm longi, tenues, teretes, obsolete striati, remote foliosi, apice parce breviterque ramulosi. Folia basalia subconferta, caulina perpauca, internodiis breviora, omnia tenuiter coriacea, linearia, saepc subfalcata, acuminata, apice cucullato-contracta, margine scabrida, 3-nervia, n. lateralibus ante apicem desinentibus. Umbellae perpaucae, ± longe pedunculatae, 3 — 5-radiatae, radiis erectis, gracilibus, filiformibus, subaequalibus, usque 4 cm longis, involucri phylla 3 — 4, minuta, patula, anguste lanceolato-cymbiformia multoties superan- tibus. Involucelli phylla eis involucri simillima, paullo minora, 3-nervia, ca. 1 mm longa. Umbellulae parvae, ca. 5 — 7-florae; pedicelli inafcquales, sulcati, floribus paullo longiores, fructibus haud plane maturis elliptico-oblongis ad 3 mm longis breviores. Petala sub- pentagono-rotundata, superne manifeste umbonata, ca. 2/3 mm l°nga> 3/4 mm lata> lobulo inflexo subquadrato dimidio breviore instructa. Vittae magnae, valleculares singulae, commissurales 2. — Fig. \9D. Südwestliche und südliche Mediterranprovinz, in Macchien: ?Marokko (Ball, Letourneux); Algier (Ghoulette, Fragm. fl. alger. n. 339); Tunis (Kralik, PI. tunet. n. 283, B. Balansae; Mission bot. Tun. n. 643). 86. B. acutifolium Boiss. Elench. (1838) 47; Voy. bot. Espagne II. (1839 — 45) 246, t. 71; Ball, Spicil. fl. marocc. in Journ. Linn. Soc. bot. XVI. (1878) 466, an huc pertinens?; Arno y Mora, Fl. Esp. y Port. V. (1873) 100. — B. paniculatum var. acutifolium Lange in Will k. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 74. — Planta inferne brevissime suffruticosa, trunco subnullo. Caules (rami) 1 vel raro plures, 40 — 45 cm longi, herbacei, prominenter angulosi, inferne simplices, foliosi, apice ramis (ramulis) paucis brevibus instructi. Folia basalia modice conferta, tenuiter coriacea, erecta, angustay linearia vel lineari-lanceolata, longissime acuminata, acuta, basi 9-, apice 3-nervia, usque 8 cm longa, 2 — 3 mm lata, caulina perpauca valde remota, sensim minora, ceterum basalibus conformia, suffulcientia ramis (ramulis) pluries breviora. Umbellae haud numerosae longe pedunculatae, radiis 5 — 6 strictis, tenuibus, subaequalibus, s. a. usque 3Y2 cm longis; involucri phylla 5 linearia, acuta, 3 — 5-nervia, 4 — 5 mm longa, V2 — * mm lata. Involucelli phylla subulata, eis involucri minora, 3-nervia, umbellulis ca. 1 0-floris s. a. duplo breviora. Pedicelli flores aequantes; petala subpentagona vel transverse J60 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. subovalia, valde excavato-convexa, ca. 3/4 mm l°nga> * — * XU mm ^a^a> lobulo inflexo subquadrato latere emarginato triente et ultra breviore instructa. Fructus haud perfecte maturus ca. 2 mm longus, pedicellis duplo longior; vittae magnae, valleculares singulae, commissurales 2. Iberische Mediterranprovinz: bisher nur aus Spanien bekannt »in dumetis partis inferioris (400 — 600 m) Sierra d'Estepona« (Boissier!), blüht im Mai; nach Ball auch in Südmarokko. Nota. Stirps adhuc semel tantum a. cl. Boissier collecta forsan statum juvenilem B. fruticescentis sistit; ulterius observanda est. Specimina mauritanica a cl. Ball collecta et nomine B. acutifolii salutata p. pte. ad B. acutifolium pertinere videntur, p. pte. ad B. Balansae et B. oligactis referenda sunt. 87. B. oligactis Boiss. Diagn. ser. II. 2. (4 856) 84; ?Ball, Spicil. fl. marocc. in Journ. Linn. Soc. bot. XVI. (1878) 465; Batt. in Batt. et- Trab. Fl. de l'Alger. II. (1888) 355. — B. exaltatum Munb. Gat. pl. Alger. ed. 2- (1866) 4 6. — B. exaltatum var. oligactis (Boiss.) Coss. Ind. pl. Marocc. in Bull. Soc. bot. Fr. XXII. (1875) 59. — B. acutifolium Ball 1. c, ex pte.? — B. fruticescens Bonn, et Barr. Cat. rais. Tunis. (4 896) 175. — B. atlanticum Murb. Conti*, fl. N. 0. Afr. et Tunis, in Lunds Univ. Ärssk. N. F. 2. I. n. 4. (4 905) 47, t. 9. (in Kongl. Fysiogr. Sällsk. Handl. N. F. XVI. 4). — Glaucescenti-viride. Truncus dz elongatus, usque 20 cm et verisimiliter ultra longus, superne ramosus, ramis vetustioribus suberectis, ut truncus foliis denudatis et cortice brunneo vel flavido-brunneo obtectis; rami novelli numerosi, erecti, graciles, usque 45 cm longi, obsolete angulosi, ad angulos verruculoso-scabriusculi, remote foliosi, superne parce breviterque ramulosi. Folia ad basin ram. novell. satis laxe disposita, erecta vel patula, linearia, plana, basin versus parum angustata, vagina latiuscula amplexicaulia, apice breviter acuminata, obtusiuscula vel obtusa, saepe cucullata, breviter mucronata, margine subincrassato minutissime verruculoso-serrulata, 7 — 4 1-nervia, n. exacte parallelis, supra subinconspicuis, subtus manifeste prominentibus, laevibus, 5 — 4 0 cm longa, usque 5 mm lata; superiora cito minora, semiamplexicaulia, ceterum basalibus similia. Umbellae pe- dunculo 3 — 6 cm longo suffultae, 3 — 6-radiatae, radiis filiformibus, patulis, subangulosis, subaequalibus , usque 4 cm longis; involucri phylla 3 — 5 subulata, 2 — 4 mm longa. Involucelli phylla 4 — 5 eis involucri conformia, 4 — 4 1/2 mm longa, umbellulis parvis, compactis, 6 — 8-floris duplo vel triplo breviora. Pedicelli floribus 2 — 4-plo longiores. Petala pentagono-rotundata, superne umbonata, ca. 3/4 mm lata, 2/3 mm longa, lobulo inflexo late rectangulari emarginato fere usque ad basin petali descendente. Fructus pedicellos aequans ex cl. Murb eck (an B. oligactis veri?) 4 mm longus. Südwestliche und südliche Mediterranprovinz: im Innern von Marokko und von Südwest-Algier, nach Battandier hier sehr verbreitet, bis ca. 4 800 m hoch steigend (Balansa, Marokko n. 884, Herb. Boissier, typus!; Ghevallier, PI. Sahar. alger. n. 306; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 2073); blüht und fruchtet von Mai bis Juli. Nota. Gl. Murb eck 1. c. speciem novam B. atlanticum constituit, cum secundum eius opinionem planta ab autoribus adhuc pro B. oligactis habita cum descriptione a cl. Boissier 1. c. data non quadret. Specimina originaria a cl. Balansa collecta mihi in herbario Boissieriano visa nullo modo ab icone Murbeckiana nisi habitu minus graciliore et foliis minus obtusis diversa sunt, itaque nomen (et speciem) cl. Murbeck tantum synonymum B. oligactis esse puto. 88. B. lateriflorum Goss. Ind. pl. Marocc. austr. in Bull. Soc. bot. France XXII. (4 875) 59, nomen; Ball, Spicil. fl. marocc. in Journ. Linn. Soc. bot. XVI. (4 878) 467, sine descr. — B. tenax Ball msc. — Glaucescens; truncus demum elongatus, inferne simplex, superne repetite furcato-ramosus ; rami novelli virgati, usque 50 cm longi, inferne conferte, superne valde remote foliosi, subracemose breviterque ramulosi. Folia tenuiter coriacea, erecta, obovata vel elliptico- vel obovato-oblonga, basin versus sensim angustata, subsessilia vel breviter petiolata, vagina brevissima amplexicaulia, apice obtusissima, breviter vel brevissime uncinato- mucronata, margine latiuscule scarioso minute bullata, subserrulato-scabrida, nervis 7 — 9 e basi jam divergentibus , remote et subinconspicue venosis percursa, in- feriora usque 10 cm longa, 4 0 — 4 2 mm lata, media gradatim minora, summa minima. Bupleurum. \Q\ Umbellae terminales 1 — 2 cm latae, pedunculo 2 — 2^2 cm longo suffultae, 5 — 6-radiatae, radiis strictis, subaequalibus, usque 2 cm longis, involucri phylla subulata multo superantibus. Involucelli phylla minima, linearia vel subulata, umbellulis ± 10-floris multo breviora. Pedicelli flores subaequantes, posterius ca, 2 mm longi. Petala subpentagona, superne valde umbonata, ca. 3/4 mm longa, 1 — 1 '/4 mm lata, lobulo inflexo lato, emarginato, dimidio vel triente breviore eximie cucullata. Fructus maturus non visus. Südwestliche Mediterranprovinz: Marokko: Djebel Quensa, Djebel Afougueur, im Thale Ait Mesan des Großen Atlas, in einer Höhe von 1200 — 1600 m; blüht von Mai bis Juli (Ball). 89. B. canescens Schousb. Jagt, over vextr. Marokko in Danske Vidensk. selsk. skrivt. I. (1801) 127; Persoon, Syn. I. (1805) 305; Poir. in Lam. Encycl. meth. bot. Suppl. I. (1810) 750; DG. Prodr. IV. (1830) 133; Ball, Spicil. fl. marocc/in Journ. Linn. Soc. bot. XVI. (1878) 466. — Herb. Willd. n. 5652, 2; 5653. — Suffrutex glaucescens vel glaucus, ex Schousboe usque 3 m altus; truncus satis crassus, teres, striatus, inter et ad strias laevis, cortice rubicundo vel brunneo-flavido obtectus, foliis denudatus, inferne plerumque simplex, superne ramosus; rami novelli plures, erecti, ca. 30 — 45 cm longi, basi subconferte, ceterum remote foliosi, subracemoso-ramulosi. Folia inferiora spathulata vel oblongo-obovata, usque S1^ cm longa, usque 7 mm lata, obtusa, basin versus parum angustata, subpetiolata, db longe curvato-mucronata, margine anguste albo-marginata, inferne 7 — 9-, apice 3( — 5)-nervia, nervis subparallelis manifeste venosis; f. cetera similia, sensim minora, haud raro hinc inde fasciculata. Umbellae pedunculo usque 5 cm longo suffultae, 4 — 9-radiatae, radiis strictis, tenuibus, subaequalibus, quadran- gulis, 2 — 3 cm longis; involucri phylla (4 — )5, erecta, lanceolata vel oblonga, 5-nervia, usque 4 mm longa, 1 — 1 y2 mm lata. Involucelli phylla eis involucri similia, minora, umbellulis ad 8-floris breviora; pedicelli flores subaequantes, fructibus haud perfecte maturis duplo breviores ; petala subquadrata vel subpentagona, ca. 3/4 mm l°nga? lobulo inflexo breviore instructa. Fructus maturus non visus; vittae valleculares singulae, commissurales 2, magnae, intrajugales singulae, minutae. — Fig. \9E. Südwestliches Mediterrangebiet: Marokko, Prov. Schedme, in Gebüschen und Hecken: Ain el Hadjar, Djebel Tizelim, Tazeroualt, Tafednate, Mardochee, Oum el Onyan (Ball, It. marocc. (1877) s. n.; Hooker, Broussonet); nach Bolle auch auf den Canarischen Inseln, cf. notam 2. Nota 1. Cl. Poiret 1. c. varietatera ramosissimum descripsit, quae a typo caulibus (ramis hornotinis?) longioribus, magis ramosis, ramis magis erectis, radiis numerosioribus differe dicitur. Specimen in herb. Willd. sub n. 5632, 2. (inflorescentia tantum) asservatum huc pertinere videtur. Nota 2. B. canescens var. handiense Bolle, Fl. insul. Lanzarote etc. in Engl. Jahrb. XIV. (1892) 241. — »Fruticosum 2 — 3', glaberritnum ramis robustis fortiter striatis, foliis ad ramo- rum summitates dense positis alternis coriaceis surnrnopere glaucis ovali-oblongis, basi sensim attenuatis subsessilibus inferne aliquantulum vaginantibus sensim amplexicaulibus obtusissimis apice subemarginatis anguste membranaceo-marginatis, 1—1 1/2" longis, maximis \" latis, 9 — 11- nerviis nervo medio caeteris latiore. Handia in summo cacumine montis Pico de la Zarza rupi- bus innatum. Neque florentem neque fructiferum hoc cognovi, attamen vix dubitandum quod idem sit ac b. [Schousb oei maura stirps, quamvis rami nostri vix cinerascenti-albidi dici possint.« — Specimina non vidi, suspicor ex loco planlam vix ad B. canescens pertinere. Nota 3. Nomen B. mucronatum Brouss., quod cl. Sprengel ad B. fruticescens referen- dum esse dicit, subdubium remanet. Specimina Herb. Willd. n. 5632 nomine illo laudata ad duas species pertinent, ncmpe ad B. canescens et B. salicifolium (ex Teneriffa). Nota 4. Stirps sec. cl. Loudon ab anno 1809 in hortis anglicis culta hiemem perdurat. 90. B. oblongifolium Ball, Spicil. fl. marocc. in Journ. Linn. Soc. bot. XVI. (I878j 466. — Glaucescens; truncus brevis, breviter ramosus; rami novelli plures erecti, teretes, foliosi, ramulosi, usque 50 cm longi, post fructum per annos plures ad ramos vetustiores remanentes. Folia tenuiter coriacea, ad basin ram. novellorum laxa, oblongo-linearia, infra medium parum vel vix angustata, basi ima in vaginam brevem semi- vel amplexicaulem dilatata, apice rotundato- obtusa, manifeste mucronata, margine latiuscule scarioso ob- solete serrulata, basi 9-, superne 3 — 5-nervia, nervis subparallelis, supra subinconspicuis, A. Eng ler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta biphonogama) 228. \\ j 62 Hermann WolfT. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclilac. Fig. \9A — C. B. spinosum Goüan. A Ramus. BFruclus. CMericarpium transverse seclum. D B. Chouleltii Porael, Habitus. — E B. canescens Schousb. Ramus (Icon origin.) Bupleurum. \ ß3 subtus prominentibus, reticulato-venosis et -venulosis percursa, ca. 6 cm longa, ca. y2 cm lata, cetera basalibus conformia, remota, subito decrescentia. Inflorescentia laxe pannicu- lata; umbellae haud plane evolutae 2 — %]/2 cm latae, 3 — 5-radiatae, radiis tenuibus, in- aequilongis, I — I 3/4 cm longis; involucri phylla 2 — 3 inaequalia, lineari-lanceolata, radiis 2 — 3-plo breviora. Involucelli phylla 5 lanceolata, 2 — 3 mm longa, pedicellis inaequali- bus subduplo longiora. Nee flores plane evolutos nee fruetus maturos vidi. Südwestliche Mediterranprovinz: Südmarokko, »in convalle Ait-Mesan prope Seksaoua, ca. 1400 m s. m.« (Ball). 91. B. montanum Coss. in Bull. Soc. bot. France III. (1856) 706; Batt. in Bau. et Trab. Fl. de 1' Alger. II. ( I 888) 355. — Suffrutex ex Cosson usque sesquimetralis; truneus inferne simplex, foliis plane denudatus, superne laxe ramosus, remote foliosus; rami novelli usque metrales, virgati, cortice viridi-rubieundo obtecti, 2 — 3 mm crassi, subangulosi, striati, ad strias laeves vel scabridi, remote foliosi, inferne simplices, superne breviter ramulosi. Folia vix coriacea, ereeta, ad basin ramorum novellorum laxa, rarissime subconferta, plerumque late linearia et aequilata, inferne vix angustata, apice obtusius- cula, 5 — 7-nervia, 5 — 10 cm longa, 3 — 5 mm lala, vel rarius (?)in var. (f. anguste lanceolata, saepe subfalcata, basin et apicem versus subaequaliter angustata, apice acuminata, acutiuscula, inferne 9 — II-, superne 3-nervia, nervis utrinque subaequaliter prominentibus, haud raro n. singulis aliis tenuioribus longitudinalibus intermixtis, \ 0 — 20 cm longa, 5 — 12 mm lata; f. media basalibus haud raro longiora, superiora cito minora, ceterum similia. Umbellae longe peduneulatae, majusculae, 3 — 10-radiatae, radiis inaequalibus, patulis, tenuibus, usque 4 cm longis; involucri phylla 3 — 5 inaequalia, anguste linearia, acuminata, 3-nervia, 1 — 1 1/2 mm longa. Involucelli phylla 5 Ulis similia, minora, umbellulis 4 — 6-floris breviora; pedicelli floribus duplo longiores vel breviores. Petala viridi-flavescentia obtrapezoidea, superne umbonata, ca. I mm lata, 3/4 mm longa, lobulo inflexo late triangulari apice emarginato. Fruetus var. a. non visus, var. ß. elliptico- oblongus, atro-brunneus, basin versus manifeste attenuatus, ca. 5 — 51/2 mm longus, 2Y2 mm latus; stylopodium angustum; styli minimi; juga filiformia, manifesta; vittae parvae, valleculares singulae, commissurales 2; endospermium ad faciem leviter ex- cavatum. An felsigen Abhängen, in lichten Wäldern und Gebüschen in der Montanregion der südwestlichen und südlichen Mediterranprovinz: Marokko und Algier; kalkhold; blüht im Juli. Var. a. genuinum Wolff. — Rami novelli breves. Folia plerumque late linearia, raro anguste lineari-lanceolata, reeta, 5 — I 0 cm longa, 3 — 5 mm lata, nervis 5 — 7 parallelis vix prominulis, n. aliis tenuioribus haud intermixtis percursa. Im ganzen Gebiete der Art (Warion, PI. atl. n. 1(38; Billot, Fl. Gall. et Germ, n. 2073; Soc. dauph. n. 3559; Fragm. fl. alger. n. 737). Var. ß. baboranum (Deb. et Reverch.) Wolff. — B. baboranum Deb. et Reverch. in sched. — Rami novelli usque 75 cm longi. Folia plerumque anguste lanceolata, saepe subfalcata, usque 20 cm longa, 5 — 1 2 mm lata, nervis 9— II e basi leviter divergentibus , n. aliis singulis tenuioribus usque ad apicem percurrentibus intermixtis. Algier: »m. Babors, rochers ombrages et escarpes sur le calcaire, ca. 1900 m« (Reverchon, PI. alger. n. 319). Nota. Var. ß. ulterius observanda forsan speciem propriam sistit, sed speeimina inter- media oecurrunt. 92. B. plantagineum Desf. PI. atlant. I. (1798) 233, t. 57; Persoon, Syn. pl. I. (1805) 305; DG. Prodr. IV. (l 830) 133; Batt. in Batt. et Trab. Fl. de 1' Alger. IL (1888) 356. — Tenoria plantagima Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (I 820) 376. — Bupleurum Moris. PI. umb. distr. (1672) t. 8, f. sin. sup., folia tantum sed optime delineata. — Usque sesquimetrale et ultra (ex Desfontaines); truneus crassus, foliis denudatus, inferne simplex, superne ramosus; rami novelli usque 75 cm longi, cortice brunneo-griseo viridi-striato obtecti, foliosi, breviter ramulosi. Folia in sicco crasse 164 Hermann Wohl. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. coriacea, haud raro plane vel basi et secus nervös tantum purpurascentia, infra ramos novellos et ad eorum basin subconferta , cetera remota , late oblongo - lanceolata vel lanceolata, usque 15 cm longa, usque 3 1/2 cm lata, breviter petiolata, apicem versus breviuscule acuminata, obtusiuscula, margine subcalloso breviter involuta, nervis 9 — 11 palmatim divergentibus , inferne rectis, ad apicem versus subarcuatis, n. singulis aliis tenuibus ex venis exortis ante apicem laminae desinentibus intermixtis. Umbellae haud numerosae majusculae longe pedunculatae, radiis 6 — 15 valde inaequalibus, tenuibus, sulcatis, usque 3 cm longis; involucri phylla 6 — 7 inaequalia, radiis subadpressa, linearia, acuminata, obsolete nervosa, usque. \l/2 cm longa. Involucelli phylla 5 eis involucri similia, minora, 3-nervia, umbellulis zb 1 0-floris dimidio breviora. Pedicelli 3 — 3Y2 mm longi, floribus longiores; petala ex flavido glaucescentia , subpentagono- rotundata, eximie excavato-convexa, superne valde umbonata, ca. 1 mm longa, lobulo inflexo obtriangulari apice truncato triente breviore instructa. Fructus ovoideo-oblongus, apicem versus attenuatus, leviter sulcatus, pedicellis subdimidio brevior, ca. 4 mm longus; stylopodium subconoideum; juga filiformia, prominentia; vittae parvae, valleculares et intrajugales singulae, commissurales 2 contiguae; endospermium ad vittas vix sulcatum, facie leviter excavatum. Südliche Mediterranprovinz: Algier: Bougie, an steilen Felsabhängen (Rever- chon, PI. alger. n. 41; Desfontaines, Letourneux, Engler); angeblich auch in Marokko. Nota. Species sec. cl. Loudon in hortis anglicis ab anno 1810 culta est. 93. B. salicifolium Soland. in Lowe, Novit, fl. mader. in Transact. Gambr. phil. Soc. VI. 1. (1836) 543; Lowe, Manual Fl. Madeira I. (1857 — 58) 356. — B. aciphyllum Bark.-Webb et Berth. Hist. lies Canar. 3. Sect. II. (1836—50) 154, t. 70; Bornm. in Engl. Bot. Jahrb. XXXIII. (1903) 458. • — Suffrutex usque 1 i/2 m altus, truncus inferne simplex, residuis foliorum delapsorum obtectus, superne ramosus; rami annotini 20 — 60 cm longi, stricte erecti, striati, cortice griseo-rubicundo vestiti, inferne dense, superne remote foliosi, apice vel raro jam a medio ramulis paucis abbreviatis et simplicibus vel rarius zb numerosis et dz elongatis et Herum ramulosis instructi. Folia erecta in sicco tenuiter coriacea, glauca, solitaria vel ad ramos novellos steriles et rarius etiam ad ramos vetustiores fasciculata, late linearia usque elliptico-lanceolata, petiolata, petiolo perbrevi basi in vaginam ad ramos zb amplexicauli-decurrentem expanso, apicem versus acumi- nata, acuta, subcurvato-mucronata, nervis 9 — 11 e basi subpalmatis, n. aliis singulis tenuissimis longitudinalibus laminam plerumque plane percurrentibus intermixtis, inferiora usque 8 cm longa, usque 15 mm lata, cetera valde sensim minora. Umbellae longe pedunculatae, 5 — 20-radiatae, radiis strictis, crassiusculis, inaequalibus, majoribus usque 4 cm longis; involucri phylla 5 tenuia, lanceolato-linearia vel linearia, longe acuminata, margine subpellucida, 5 — 7-nervia, ca. 1 cm longa, usque 3 mm lata. Involucelli phylla eis involucri simillima, ca. Y2 cm longa, umbellulis 10 — 2 0-floris breviora. Pedicelli floribus duplo longiores, fructus aequantes vel breviores. Petala subquadrato-rotundata vel obtrapezoidea, striis rutilis 2 — 4 manifestis notata, ca. 1 mm longa, lobulo inflexo subquadrato, emarginato, dimidio breviore. Fructus oblongo-ellipticus, ad 6 mm longus, ad 2V2 mm latus, nitidus, fusco-brunneus, sulcatus; stylopodium subconoideum; juga prominentia, crassiuscula ; mericarpia transverse pentagona; pericarpium crassum ; vittae valleculares magnae, singulae, commissurales 2, intrajugales minutae, solitariae: endo- spermium ad vittas sulcatum, facie leviter excavatum. Makaronesisches Übergangsgebiet: Provinz der Canaren: Teneriffa, Hierro; Provinz Madeira, hier an schattigen Felsen in einer Höhe von 400 — 1300 m verbreitet; blüht im Juli und August. Var. er. lancifolium Wolff. — Rami novelli plerumque parce breviterque ramu- losi. Folia patula, eximie lanciformia vel elliptico-lanceolata, sensim acuminata, acuta, 5 — 11-nervia, inferiora usque 10 cm longa, usque 15 mm lata. Umbellae haud numerosae; umbellulae usque 2 0-florae. Bupleurum. 1(J5 Im ganzen Verbreitungsgebiete (Holl, Madeira [1827] s. n.; Lowe, PI. mader. n. 410; Mandon, PI. mader. n. 14, 121; Husnot, PI. canar. n. 498; Bornmüller, PI. mader. n. 670 — 73; PI. canar. n. 2 421, 2422). Var. ß. angustifolium Wolff. — Rami hornotini virgati, usque 75 cm longi, superne valde ramulosi. Folia erecta ramis subadpressa, saepius imprimis ad ramos steriles fasciculata, sublinearia vel anguste lineari-lanceolata, longe acuminata vel sub- obtusa, basin versus vix angustata, 5 — 7-nervia, inferiora usque 1 0 cm longa, 4 — 6 mm lata. Inflorescentia panniculam amplam formans; umbellae numerosae, saepe subglobosae, radiis abbreviatis. Umbellulae quam in var. a. minores, 8 — 1 2-florae. Canarische Inseln (Bourgeau, PI. canar. n. 450, 452: It. canar. II. n. 1355; Bolle, Kuegler, Hildebrandt). 94. B. dumosum Goss. et Bai. in sched. ad Balansa, PI. Marocc. (1867) ex Coss. in Bull. Soc. bot. France XX. (1873) 58 et 249; Ball, Spicil. fl. marocc. in Journ. Linn. Soc. bot. XVI. (1878) 465. — Suffrutex dumosus 1 — 1 ^ m altus; truneus cortice cinereo-fuscescente vel-nigrescente obtectus, foliis denudatus, superne ramosus; rami novelli subnumerosi, virgati, elongati, anguloso-striati, ramulosi. Folia ad basin ramorum novellorum (et vetustiorum) dz conferta, persaepe fasciculata, superiora remota, solitaria, vix decrescentia, omnia coriacea, anguste oblonga vel spathulato-oblonga, obtusa, abrupte mucronata, basin versus angustata, subpetiolata, amplexicaulia , usque 2 cm longa, 2 — 3 mm lata, 3( — 5)-nervia, nervis subparallelis, lateralibus ante apicem desinentibus. Umbellae parvae, 3 — 4-radiatae, radiis strictis, tenuibus, quadrangulis, subaequalibus, usque 4V2 cm, longis; involucri phylla 3 — 4, ovato-lanceolata, breviter acuminata, 3-nervia, radiis multo breviora. Involucelli phylla (3' — )5, sublinearia, basi breviter connata, patula, 1 Y2 — - mm longa? V2 — ' mm ^ata; 3-nervia, umbellulis ca. 6-floris demum breviora. Petala . . . ; fruetus subsessilis, brunneus, nitidulus, ovoideus, zb ttyi mm longus, zb 1 mm latus; juga filiformia parum prominentia; valleculae in sicco 2-striatae; pericarpium crassum; vittae magnae, valleculares singulae, raro binae vel ternae, com- missurales 2 ; endospermium ad vittas leviter sulcatum, facie obsolete excavatum. Südwestliche Mediterranprovinz: Südost-Marokko, bisher nur vom Djebel ATt Ougourt bei Keira bekannt, hier in einer Höhe von ca. 1 100 111 wachsend (Balansa, IM. Marocc. [ 1 86 7] s. n.); reife Früchte im Mai. Sect. V. Coriacea Godr. Sect. VI. Coriacea Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 725; Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 181 ; Calest. in »Webbia« I. (1905) 169. — Folia tenuiter vel zb crasse coriacea, sempervirentia, (nervis lateralibus nullis vel 2 — 4 tenuissimis parallelis mox desinentibus neglectis) unicostata, costa valde remote vel densissime parallelinervia, n. rectis vel leviter serpentinis us(|ue ad marginem conspieuis vel antea obsoletis, sub angulo 4O—450 vel minore abeuntibus; lamina inter nervös laxe et subobsolete vel valde con- spicue et densissime reticuloso-venosa ; n. marginalis verus nullus. — Vittae valleculares magnae vel raro ± obliteratae, intrajugales minutae, omnes solitariae. — Suffrutices zb elati, zb ramosi. Species 3 arcae mediterraneae imprimis maxime occidentalis incolae. A. Folia remote et subinconspicue venosa, ca. 5 — 8 cm longa, 3 — 10 mm lata; planta ca. usque 75 cm alta 95. B. foliosum. B. Folia imprimis subtus dense vel densissime reticulato-venosa, majora; plantae usque bimetrales et ultra. a. Nervi zb serpentini, parum conspicui, juxta marginem subdesinentibus; folia ut in petiolum basi vaginiformiter zb amplexicauli-decurrentem angustata 96. B. gibraltarieum. b. Nervi usque ad marginem recti et distineti; folia breviter sed manifeste petiolata, petiolo basi ima angusta hori- zontali, numquam in vaginam zb decurrentem et amplexi- caulem dilatato ". . 97. B. fruücosum, 1 66 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammincae heteroclitac. 95. B. foliosum Salzm. ex DG. Prodr. IV. (1830) 133; Ball, Spicil. fl. marocc. in Journ. Linn. Soc. bot. XVI. (1878) 46 6; Rouy in Bull. Soc. bot. France XXVIII. (1887) 443; Willk. Suppl. prodr. fl. hisp. (1893) 20 4. — B. tortuosum et B. obliquatum Schousb. msc! — B. fruticescens Bourg. ex Nym. Consp. (1878 — 82) 310. — Usque 7 5 cm altum; truncus subsimplex vel superne parce breviterque ramosus; rami novelli 40 — 60 cm longi, virgati, usque ad medium fere densiuscule, superne remote foliosi, apice breviter ramulosi. Folia tenuiter coriacea, in sicco sordide fuscescenti-brunnea vel viridi-glauces- centia, inferiora oblongo-lanceolata, breviter cucullato-contracta, obtusa vel breviter acu- minata, basi vix angustata, subsessilia, vel anguste lineari-lanceolata usque anguste spathulata, basin versus sensim ut in petiolum angustata, apice zb longe acuminata, acuta; f. superiora sensim minora, sessilia, subcordato-ovata, acuminata. Umbellae per- paucae, longe pedunculatae, 2 — 3-radiatae, radiis strictis, aequalibus, ad 3 cm longis; involucri phylla 2 ovata vel cordato-ovata, breviter acuminata vel obtusiuscula, parallele 5 — 6-nervia, radiis pluries breviora. Involucelli phylla 5 — 6, eis involucri similia, minora, basi breviter connata, 4 — 6-nervia, dk venosa, umbellulis 10~20-floris s.a. dimidio breviora. Pedicelli flores aequantes, fructibus breviores; petala orbiculari-trapezoidea, ca. 1 mm lata, lobulo inflexo subquadrato, apice leviter emarginato. Fructus haud plane maturus ca. 3 mm longus; stylopodium eximie patelliforme ; vittae saepius subobliteratac. Südwestliche Mediterranprovinz und südatlantisches Iberien: Ma- rokko, Südwest-Spanien, blüht im Juni und Juli. Var. a. mauritanicum Wolff. — Folia inferiora oblongo-lanceolata, usque 5 cm longa, usque 1 cm lala, obtusa, perraro breviter acuminata, basin versus vix angustata, subsessilia, praeter costam nervis lateralibus tenuissimis brevibus 2 — 4 percursa. Marokko: Tanger, Djebel Kebir (Reliq. Marocc. ex Herb. Schousb. n. 56). Var. ß. hispanicum Wolff. — Folia inferiora zb anguste lineari-lanceolata vel anguste spathulata, basin versus sensim ut in petiolum angustata, apicem versus dr longe acuminata, acuta, raro obtusiuscula, nervis lateralibus subnullis percursa, usque 8( — 10) cm longa, 3 — 5 mm lata. — Fig. 20. A — O. Südatlantische Zone Spaniens: Sierra de Palma bei Algeciras, in Gebüschen (Reverchon, PI. Andal. n. 2 3); Gibraltar. 96. B. gibraltaricum Lam. Encvcl. meth. Bot. I. (1783) 5 20; Desf. Fl. atlant. I. (1798) 233; DG. Prodr. IV. (1830) 133; Boiss. Voy. bot. Esp. II. (1 839 — 4 5) 247; Ball, Spicil. fl. marocc. in Journ. Linn. Soc. bot. XVI. (1878) 467; Batt. in Batt. et Trab. Fl. de l'Alger. II. (1888) 357; Bonn, et Barr. Cat. rais. pl. Tun. (1896) H6. — B. coriaceum l'Herit. Stirp. nov. VI. (1785) 139, t. LXVII.; Hflgg. et Link, Fl. port. 11.(1820; 385. — B. verticale Ortega, Fl. hisp. II. (1792), tab. !; Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 76. — B. arborescens Jacq. Collect, ad bot. II. (H88) 543; Icon. pl. rar. II. (1786 — 93) t. 351. — B. obliquum Vahl, Symb. I. (1790) 2 4. — Buprestis coriacea Spreng, in Berl. Mag. Gesellsch. naturf. Fr. VI. 3. (1812) 259. — Tenoria coriacea Spreng. Prodr. umb. (1813) 3 2 et in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1820) 376. — Tenoria canescens Schousb. ex Loud. Hort. brit. (1 830) 10 6, sec. Ind. kew., an huc pertinens? — Herb. Willd. n. 565 1. — Suffrutex ex autoribus usque 2 m altus. Truncus crassus, cortice griseo-purpurascente obtectus, foliis denudatus, inferne simplex, superne breviter ramosus et parce foliosus; rami novelli erecti, elati, usque 75 cm longi, basi conferte, ceterum remote foliosi, apice plerumque parce breviterque ramulosi. Folia subverticalia , crasse coriacea, supra luteo-viridia, subtus glaucescentia, late oblongo- linearia vel -lanceolata, obtusa vel breviter acuminata, curvato-mucronata, inferne angustata, breviter petiolata, margine flavido-viridi attenuato minutissime lacero-serrulata, 5 — 25 cm longa, 1 — 2 cm lata. Umbellae longe pedunculatae, 1 0 — 30-radiatae, radiis subaequi- longis, crassiusculis, subsulcatis, s. a. erectis vel exterioribus zb deflexis, usque 6 cm longis; involucri (et involucelli) phylla 5 — 7, reflexa, longe persistentia, inaequalia, e basi lata lanceolata vel ovata, apice obtusiuscula vel acuminata, nervis usque 1 2 subparallelis ± imprimis superne ramoso-venosis, 6 — 10 mm longa, 3 — 4 mm lata. Involucelli phylla 5 elliptico- ovata usque suborbicularia, abrupte brevissime acuminata, 5-nervia, Bupleurum. 167 Fig. 20. A—C Bupleurum foliosum Salzm. vur. hispanicum Wolff. A Habitus. B Umbellula Hörens. G Petalum a dorso visum. — D — JB. fruticosum L. D Folium. ^Petalum. F Fructus. O Mericarpium transverse sectum. H Umbellula florens. J Pars ex medio folii. (Icon origin.) 168 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. nervis ut in involucro venosis, umbellulis multifloris breviora. Pedicelli floribus subduplo longiores; petala aurea, transverse subovalia, valde concavo-cymbiformia, ca. 1 mm longa, 1 V4 — i V2 mm lata, lobulo inflexo subaequilongo, triente angustiore. Fructus pedicellos subaequans, oblongo-prismaticus, pruinoso-badius, profunde sulcalus, 7 — 8 mm longus, ztz 2Y2 mm l^us; juga crassa subalata; pericarpium crassum; vittae valleculares et commissurales magnae, transverse subsemilunares, intrajugales minutae ; endospermium ad vittas profunde sulcatum, facie leviter excavatum. Südwestliche, südliche und iberische Mediterranprovinz, in den Spalten steiler, sonniger Felsen, selten auch in Wäldern, bis in die subalpine Region (1600 m) aufsteigend, vorzugsweise auf Kalk: Marokko (Schousboe); Algier; Tunis; Spanien: Castilien, Andalusien, Valentia, Murcia, nordwärts bis zum kastilischen Scheidegebirge; Portugal; die Art gehört zu den sogenannten Kompasspflanzen. — (Bourgeau, Fragm. fl. alger. n. 579; Magnier, Fl. select. n. 556; Munby, PI. alger. III. n. 21; Warion, PI. atlant. n. 129; Kralik, PI. tunet. s. n.; Pedro del Campo, PI. Granada n. 40; Bourgeau, PI. d'Esp. n. 225a, 1 190; Willkomm, It. hisp. n. 281; Reverchon, PI. Andal. n. 215; Huter, Porta et Rigo, It. hisp. n. 205; Porta et Rigo, It. hisp. III. n. 471; Baenitz, Herb, europ. ; Soc. dauph. n. 1215. — Debeaux; Durando). Nota 1. Species valde variat quoad folia ± abbreviata vel =t elongata et umbellas pauci- vel multiradiatas ; formae transitoriae numerosae occurrunt. Nota 2. Species in hortis anglicis sec. cl. Loudon ab anno 1784 culta est. 97. B. fruticosum L. Spec. pl. ed. 1. (1753) 238; Lam. Encycl. meth. Bot. I. (1783) 520; Sibth. et Smith, Fl. graec. III. (1819) 57, t. 263; Wats. Dendr. brit. (1825) 133; DC. Prodr. IV. (1830) 133; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 151; Loudon, Arb. et frut. brit. ed. 1. II. (1838) 997, f. 753; Moris, Fl. sard. II. (1840—43) 211; Guss. Fl. sicul. I. (1842) 311; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 725; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 25, t. 45 [t. 1886], f. I.; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 851; Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 77; Caruel in Parlat. Fl. ital. VIII. (1889) 419; Post, Fl. Syria (1896) 343; Drd. in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 180, f. 65; Rouy et Garn, in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 315. — B. terminale Salisb. Prodr. stirp. hört. Chap. (1796) 160, nomen. — Buprestis fruticosa Spreng, in Mag. Ges. Naturf. Fr. Berl. VI. 3. (1812) 259. — Tenoria fruticosa Spreng. Umb. prodr. (1813) 32 et in Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (182 0) 3 75; Buban. Fl. pyr. II. (4 900) 367. — Seseli aethiopicum frutex Moris. Hist. pl. oxon. III. (1699) sect. IX, t. 6, f. 1. — Herb. Willd. n. 5650, 1.2. — Suffrutex usque 2 m altus et ultra. Truncus crassus, demum valde elongatus, inferne simplex, superne ramosus, ut rami vetustiores foliis denudatus, cortice rubicundo obtectus; rami novelli 50 — 75 cm longi et ultra, erecti, superne breviter ramulosi, basi dense, ceterum remote foliosi. Folia crasse coriacea, patula vel rarius suberecta, quoad formam magnitudi- nemque valde variabilia, elliptico-oblonga usque late obovata, haud raro valde elongata, obtusa vel rarius breviter acuminata, curvato-mucronata, margine subcalloso-incrassato aureo-brunnea, ceterum supra laete viridia, subtus eximie glauca, inferiora 5 — 15 cm longa, 2 — 3 cm lata, superiora valde sensim minora. Umbellae toto in genere maximae longe pedunculatae, 5 — 25-radiatae, radiis subaequilongis, ±: erectis, subangulosis, usque 5 cm longis; involucri phylla reflexa 5 — 6, decidua (ut etiam involucellum), in- aequalia, viridi-flavescentia, elliptica vel ovata vel obovata, obtusa, 5 — 7-nervia, n. medio utrinque, n. lateralibus latere exteriore tantum venosis, venis n. collectivum formantibus, d= 1 cm longa, dt 5 mm lata. Involucelli phylla 5 — 6, late obovata, obtusa, 4 — 6 mm longa, umbellulis 15 — 2 5-floris breviora, 4 — 5-nervia, nervis ut in involucro venosis, vel unicostata, costa remote nervosa. Pedicelli inaequilongi , floribus subduplo breviores, fructus aequantes; petala viridi-flavida, late obtrapezoideo-rotundata, valde excavato- convexa, superne umbonata, 1 — \]/i mm longa et lata, lobulo inflexo lato, apice sinuato. Fructus cum eo speciei praecedentis generis maximus, 7 — 8 mm longus, 4 mm latus, nitenti-brunneus , profunde sulcatus; juga subalata; pericarpium satis tenue; vittae Bupleurum. 169 valleculares commissuralesquc permagnae, intrajugales minutae; endospermium ad vittas profunde sulcatum, facie leviter excavatum. — Fig. 2 OD — J; Fig. 1\A — C. Südwestliche, südliche, ligurisch-tyrrhenische und mittlere Mediterran- provinz, in Gebüschen und Hecken, an Mauern und steinigen Orten, an Felsen, auch an Bachufern, steigt bis in die Montanregion und im östlichsten Teile des Verbreitungs- gebietes bis in die subalpine Region auf, liebt Seeklima und verlässt daher selten die Zone der immergrünen Bäume und Sträucher, kalkstetig?; Marokko; Algier; Tunis (nach Bonn, et Barr.); iberische Halbinsel, besonders im Osten und Süden der- selben, bis in die Ost-Pyrenäen vordringend; in Südfrankreich in der Region des Ölbaumes; auf Corsika vorwiegend an der Ostküste; auf Sardinien, Sicilien und Fig. 21. Ä—C Bupleurum fruticosum L. A Habitus. B Flos paullo ante anlhesin. C Fruc- U,s. — D B. longicaule var. himalayense (Klotzscb; C. B. Clarkc, Flos s. a. (Icon ex Engler- Prantl, Pflzfam. III. 8. p. 180 reiterata.) 170 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioidcac-Ammineae hcteroclitae. der Insel Maretiimo; Südmacedonien (Herb. Boissier) ; Griechenland: Thessalien, Attika, Argolis und Lakonien (Halacsy) ; Südos t -Thracien: Konstantinopel (ob wild?); in der Krim nach Schmalhausen nicht ursprünglich; erreicht nach Weide- mann in der »regio caspica« (Herb. Mus. berol., ohne nähere Angaben) die Ost- und Nordgrenze der Verbreitung; Syrien, subalpine (und alpine?) Region des Libanon; blüht von Juni bis August, Fruchtreife im September und Oktober; Wurzel und Früchte der Pflanze waren früher offizineil. (Fragm. fl. alger. n. 222, 227; Welwitsch, Fl. lusit. n. 442; Blanco, Prov. Jaen n. 363; Salle, PI. monsp. -alger. n. 32; Heliq. Marocc. ex Herb. Schousb. n. 59; Huter, Porta et Rigo, It. hisp. n. 203; Porta et Rigo, It. hisp. II. n. 287, III. n. 287; Bourgeau, PI. d'Esp. n. H89; Willkomm, It. hisp. n. 159; Reverchon, PI. Andal. n. 268; Fl. lusit. (Soc. bot. 6. ann.) n. 82i; Billot, Fl. Gall. et Germ. n. 779; Reliq. Maill. n. 1157; Gandoger, Fl. gall. n. 912; Magnier, Fl. select. n. 2204; Soc. dauph. n. 2072; Mabille, Herb. cors. n. 56; Re- verchon, PI. Corse n. 2 75; Kralik, PI. Gorse n. 603 ; Baenitz, Herb, europ. n. 2339; Orphanides, Fl. graec. n. 237; Heldreich, Herb, graec. norm. n. 1144; Aucher- Eloy, Herb. d'Or. n. 3633; Gaillardot, Herb. d'Or. n. 2521.) Nota 1. Subspec. insulare Rouy et Gam. 1. c. 316 sec. cl. Briquet i'ormam stirpis nc- quidem sistit; folia B. fruticosi typici et subspec. insularis in eadem planta occurrunt. Nota 2. Tota planta gravem spirat odorem frictione inter digitos cüam auctum. Nota 3. Species sec. cl. Loudon in hortis anglicis ab anno 1596 culta est. Species incertae sedis vel mihi plane ignotae. B. petiolulatum Franch. in Bull. Soc. philom. Paris 8. ser. VI. pro 1893 — 94 (1894) 117. — Caulis striatus, ramosus; folia inferiora oblongo-linearia, caulina media et superiora e basi obtusa anguste lanceolata, acuta, in petiolum distinctum semiamplexi- caulem angustata, 7 — 9-nervia. Umbellae 5 — 9-radiatae, radiis gracillimis, inaequalibus, involucri phylla 2 — 3 ovato -lanceolata 2 — 3-plo superantibus ; umbellulae 5 — 1 4-florae. Fructus haud perfecte maturi oblongi; juga tenuia, parum prominentia; vittae valle- culares plerumque 3 — 5. China: Yun-nan, in silvis ad Me-eul-chan supra Gnou-Kay; in silvis ad Kou-toui supra Mo-so-yn (Delavay n. 4511; Ducloux n. 2547); Ta-tsien-lou (Soulie); blüht im August. Ncta. Cl. autor primo putavit speciern affinem esse B. lanceolato et B. longicaali; a priore recedere dicit radiis gracilioribus saepe numerosioribus et foliis manifeste in petiolum angustatis, a posteriore foliis brevioribus, minus gracilibus, subfirmis; posterius speciminibus numerosioribus comparatis species cl. Franchetio proxima B. mucronato vel forsan idem visa est, a quo foliis inferioribus et dispositione nervorum et forma fructus haud vel vix diversa (cf. Bull. Soc. bot. Fr. LIII. (1906; 424 . B. Thomsonii [B. Thomsoni) C. B. Clarke in Hook. Fl. brit. Ind. II. (1879) 675. — Erectum, submetrale, corymbose ramosum. Folia inferiora lanceolata vel linearia, acuminata, usque 1 0 cm longa, superiora cordato-ovata, amplexicaulia. Involucri phylla plerumque nulla (delapsa?), raro 1 — 2, lanceolata; umbellae 6 — 1 0-radiatae, radiis 2 — 6 cm longis. Involucelli phylla 5 — 9, lanceolata vel linearia, caudatim acuminata, umbellulas 15 — 20-floras aequantia. Pedicelli fructibus oblongo-subquadratis 6 — 7 mm longis duplo breviores; juga latiuscule alata; carpophorum tenuissimum. Central-Asien: Kaschmir, Sonamurg (C. B. Clarke) ; Nord west-Himalaya (Thomson); in einer Höhe von etwa 2500 — 3000 m. Nota. Specimina originaria mihi non visa; stirps sec. verba cl. Clark ei ipsa ad affini- tatem B. jucundi var. cachemirici et B. diversifolii (i. e. plantae Clarkeanae) pertinere videtur et forsan cum B. polyphyllo comparanda. B. Martjanovii Krylov, PI. altaic. nov. II. in Act. Hort. Petrop. XXI. (1903) 17. — Perenne, radice elongata, 5 — 7 mm crassa. Caulis solitarius, 20 — 60 cm altus, erectus, strictus, inferne 5 — 10 mm crassus, ad apicem versus sensim attenuatus, fere Bupleurum. \ 7 j a basi ramosus, ramis gracilibus, caule multo tenuioribus, i/2 — 1 mm crassis. Folia basalia numerosa, oblonga vel sublanceolata, breviter acuminata, 4 — 15 cm longa, 5 — lö mm lata, obsolete 7 — 9-nervia, caulina media sessilia lanceolata, superiora ovato- lanceolata, longe acuminata. Umbella terminalis 7 — 10 cm lata, 16 — 23-radiata, laterales minores, 6 — 1 0-radiatae. Involucri phjlla 2 — G inaequalia, lanceolata vel sublinearia; involucelli phylla 5 — 8 viridia, lineari-lanceolata, acuta, 2V2 — 5 mm longa, J/2 — * mm lata, umbellulas multifloras 5—10 mm latas aequantia vel eis paullo breviora. Fructus 4 mm longus, 2 mm latus; juga arguta; vittae valleculares ternae, commissurales 4. Provinz des subarktischen Asiens und Sibiriens: Altai: »habitat in monti- bus Kusnetzlri Alatau, ad ripas schistosas fluvii Bolschoj Kysass; in jugo Sajanensi ocri- dentali, in montibus Borus, Kopen et aliis in declivibus apricis ad limitem silvarum (Martjanov, Krylov)«; blüht im Juni. Nota. Affinitas plantac mihi plane ignota est; sec. cl. autorem species distinetissima, caule crasso stricto a basi fere ramoso ramis tenuibus et aliis notis a speciebus ceteris (altaicis?) diversa. B. citrinum Höchst, in Lorent Reise 337 »caule angulato ramoso, foliis lineari- bus, 3 — 5-nerviis, umbellis terminalibus et axillaribus longe peduneulatis triradiatis, in- volucri phyllis 3 lanceolatis longe acuminatis umbellis multifloris, involucelli phyllis ovatis pungentibus citrinis umbellula duplo longioribus. — Hab. in Armenia prope Er- zerum.« Sec. cl. Boissier species forsan ad Glumacca spectat. Synonyma ad den da. P. 43 sub B. croceum est inserendum : Selinum croceum Krause in Sturm's Deutschi. Fl. ed. 2. XII. (1904) 86. P. 47 sub B. subevatum est inserendum: Bupleurum rotundifolium Schousb. Vext. Marocc. (1801) 126. Selinum protractum (Hffgg. et Link) Krause in Sturm's Deutschl. Fl. ed. 2. XII. (1904) 86. P. 57 sub B. angulosum est inserendum: Tenoria pyrenaea (Goüan) Spreng. Prodr. umb. (1813) 3 2. P. 68 sub B. divaricatum est inserendum: Agostana divaricata S. F. Gray, Nat. Arr. Brit. PI. II. (1821) 527. • Odontea aristata Fourr. in Ann. Soc. Linn. Lyon N. S. XVI. (1868) 391. Bupleurum odontitum St. Lag. in Ann. Soc. bot. Lyon VII. (1 880) 67, 121. P. 68 sub B. divaricatum subsp. opacum est inserendum: B. baldense Turra in Giorn. d'Ital. (1765) 120, Fl. [tat prodr. (1780) 65. B. Odontites L. subspec. baldense (Turra) Fiori, Beguin. et Pamp. Sched. ad flor. ital. VI. (1908) 405, n. 904 et 904 bis. P. 70 sub B. divaricatum subspec. aristatum est inserendum: B. veronense Turra, Fl. Ital. prodr. 1. c. B. Odontites subspec. veronense (Turra) Fiori, Beguin. et Pamp. 1. c. 404, n. 903. P. 78 sub B. brevicaide est inserendum : Selinum brevicaide Krause in Sturm's Deutschl. Fl. ed. 2. XII. (1904) 89. P. 80 sub B. junceum est inserendum: Buprestis juncea (L.) Spreng, in Mag. Ges. Naturf. Fr. Berl. VI. 3. (1812) 258. P. 90 sub B. Gerardii var. d\ fdicaule est inserendum: Selinum filicaulc (Brot.) Krause in Sturm's Deutschl. Fl. ed. 2. XII. (1904) 90. P. 4 02 sub B. ünuissimum subsp. eutenuissimum est inserendum: Agostana tenuissima Bute ex S. F. Gray Nat. Arr. Brit. PI. IL (18 21) 526. Selinum tenuissimum Krause in Sturm's Deutschl. Fl. ed. 2. XII. (1904) 90. P. \ \ \ sub B. petraeum est inserendum : Isophyllum petraeum (L.) Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (I81l>) 115. P. -118 sub B. ranuneuloides var. gram inet im est inserendum: Isophyllum carieifolium (Willd.) Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (18 16) 115. 172 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitac. P. i 3 4 sub B. falcatum subsp. exaltatum est inserendum: Buprestis exaltata (M. B.) Spreng, in Mag. Gesellsch. naturf. Fr. Berlin VI. 3. (1812) 259. P. 140 sub B. falcatum subspec. exaltatum var. bicaule est inserendum: Isophyllum bicaule (Adams) Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (1816) 115. Species e genere Bupleurum excludendae. B. acerosum E. Mey. in Drege, Zwei pflanzengeogr. Dokumente in Flora XXVI. (N. R. I.) 2. (18 43), Beig. pg. 170 = Rhyticarpus swellendamensis (Eckl. et Zeyh.) Briq. B. arborescens Thunb. Prodr. fl. eap. (1172) 50 = Heteromorpha arborescens (Thunb.) Cham, et Schlechtd. B. canariense Spreng. Sjst. veg. I. (1825) = Astydamia canariensis DG. B. capitatum Thunb. 1. e. = Hermas capitata L. f. B. ciliatum Thunb. 1. c. = Hermas ciliata L. B. collinum Dietr. Spec. pl. II. (18i0) 951 = Heteromorpha arborescens (Thunb.) Cham, et Schlechtd. B. compositum (L.) Spreng, in Mag. Gesellsch. naturf. Fr. Berlin VI. 3. (1812) 2 58 = Smyrnium integerrimum L. B. difforme L. Spec. pl. ed. 1. (1753) 23 8 = Rhyticarpus difformis (L.) Benth. et Hook. [B. frutescens etc. Burm. Rar. afric. pl. I. (1739) 195, t. LXXl, f. 1. = Rhyti- carpus difformis (L.) Benth. et Hook.]. B. fruticans Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 239 = Rhyticarpus difformis (L.) Benth. et Hook. B. giganteum Thunb. 1. c. = Hermas gigantea L. B. nudum Soland. in Ait. Hort. Kew. ed. 1. I. (1789) 331 ==? B. petroselinoides Spreng. Prodr. umb. (1813) 39 = Carum peregrinum L. B. quinqueden(ta)tum Thunb. 1. c. = Hermas quinquedentata L. B. quinqueradiatum Steud. Nomencl. ed. 2. I. (18 40) 2 40 == B. quinquedentatum Thunb., sphalma? B. subpinnatum Ledeb. in Eichw. Fl. casp.-cauc. (1831—33) 13, t.11 (folia abortiva, sec. Boissier) == Froriepa nuda C. Koch. B. trifoliatum Wendl. Beitr. II. (18 25) 13 —Heteromorpha trifoliata Eckl. et Zeyh. = H. arborescens (Thunb.) Cham, et Schlechtd. B. tuberosum Sesse et Moc. Fl. mex. ed. 2. (1894) 7 5 =? B. villosum L. Spec. pl. ed. 2. (1763) 3 43 = Hermas depauperata L. Buprestis arborescens (Thunb.) Spreng, in Mag. Ges. Naturf. Fr. Berlin VI. 3. (1812) 259 —Heteromorpha arborescens (Thunb.) Cham, et Schlechtd. B. difformis Spreng. 1. c. = Rhyticarpus difformis (L.) Benth. et Hook. B. gigantea Spreng. 1. c. = Hermas gigantea L. f. B. latifolia Spreng. 1. c. = Astydamia canariensis DC. Tenoria arborescens Spreng. Prodr. pl. umbell, in N. Sehr. Naturf. Gesellsch. Halle II. (1813) 32 = Heteromorpha arborescens (Thunb.) Cham, et Schlechtd. T. canariensis Spreng. 1. c. = Astydamia canariensis DC. T. difformis Spreng. 1. c. = Rhyticarpus difformis (L.) Benth. et Hook. T. romana Schk. ex Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (1820) 434 = Foeniculum vulgare DC. Nomina dubia. Bupleurum caricinum Cabanes in Bull. Soc. sc. nat. Nimes XIX. (1891) 30; Gallia mer. ; quid? B. celtibericum Pau in Bol. Soc. Arag. II. (190 2) 15; nom. sol. Bupleurum, Nirarathamnus. 17g B. chlorooarpum Timb. et Jeaub. in Mem. Acad. Toulouse 6. ser. V. (1 867) 471, Romen; Gallia austr., sec. autor. planta intermedia inter B. Gerardii All. et B. falcatum L. B. Gerardi Poll. Viag. Lag. Gard. 15, 81 = B. odontites L. (sec. Ind. kew.). B. graminifolium Lap. Hist. abr. pl. Pyr. (1813) 139 = 5. ranunculoides (sec. Ind. kew.). B.junceum Marsch.-ßieb. Fl. taur. cauc. I. (1808) 204 = B. affine?; specimina Herb. Willd. a. cl. Marsch.-Bieb. collecta nimis juvenilia ad B. cornmutatum Boiss. et Bai. pertinere videntur. B. kokanicum Regel et Schmalh. ex Regel, PI. nov. Fedtscb. in Act. Hort. Petrop. XXI. (1903) 336 »false e specimine valde incompleio descriptum«, de Ostenfeld Petro- politanus in litt. B. maritimum Forsk. Fl. aegypt.-arab. (1775) pg. XXIII; nom. nud. B. minimum Clarke, Trav. in var. countr. II. (4 813 — 16) 144; Spreng. Neue Entd. III. (182 2) 163 a nobis . ex Indice kewensi ut synonymum dubium ad B. nodi- florum relatum est, sed huc non pertinet; forsan idem ut B. Sintenisii vel omnino alii generis species. B. panacifolium Hörnern, ex Steud. Nomencl. ed. 2. I. (1840) 240; sec. Steudel = B. heterophyllum (= B. subovatum Link). B. petraeum Geners. ex DC. Prodr. IV. (l 830) 131 = B. angulosum (sec. Ind. kew.). — Ex loco nomen ad B. ranunculoides pertinere videtur. B. prostratum Ledeb. ex Loud. Hort. brit. Suppl. II. (1839) 615; Sibiria; an ex B. bicaulis affinitate? B. rigidum Georgi, Beschr. Russ. Reich III. 4. (1797 — 1802) 828 = B. Gerardii (sec. Ind. kew.). B. rupestre Raf. in Med. Repos. N. York V. (1808) 354, ex Ind. kew.; quid? B. steüatum Lapeyr. 1. c. = B. angulosum (sec. Ind. kew.). B. semicompositum Pall. Ind. taur. ex Marsch.-Bieb. Fl. taur.-cauc. I. (1808) 205 = B. junceum (sec. Ind. kew.). B. subrubrum Dulac, Fl. Mts. Pyr. (1867) 346 = B. ranunculoides (sec. Ind. kew.). B. virgatum Gav. Ic. et descr. I. (1791) 121 = B. Gerardii All. (sec. Ind. kew.). Tenoria baldensis (Turra) Spreng, in Prodr. umb. (1813) 32 = B. divari- catwn Lam.? T. nuda Spreng. 1. c. = Buplureum nudum Soland. 5. Nirarathamnus Baif. f. Nirarathamnus*) Balf. f. in Proc. Soc. Edinb. XI. (18 82) 513, Transact. Roy. Soc. Edinb. XXXI. (1888) 105; Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 182 (Niraro- fhaninus). Sepala conspicua, erecta, triangularia , acuminata. Petala ex Balfour ovato- rotundata, ob costam impressam superne emarginata, lobulo inflexo triente breviore, apice profunde bifido. Stylopodium conoideum , margine (inferiore) manifeste crenulatum, ovario s. a. et etiam postea latius, stylis subereotis aequilongum. Fructus ovoideo-conicus, ad commissuram angustam constrictus; juga crassa valde prominentia subaequalia, annulato-tuberculata; vittae valleculares magnae, solitariae, commissurales 2, intrajugales singulae, minutae. Carpophorum ex Balfour bipartitum. Endospermium ad vittas dz profunde sulcatum, ad faciem leviter excavatum. — Suffrutex rigidus, humilis, ramis flexuosis, foliis coriaceis, subintegris, obsolete crenulatis, ea Pirolae rotundifoliae in memoriam revocantibus, floribus albo-virentibus. Species adhuc una tantum nota, civis endemica insulae Socotra. *) „The name is derived from the hero of a legend connected with the spot where we discovered the plant, named Nirara" (Balfour). 174 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. N. asarifolius Balf. f. in Proc. Soc. Edinb. XI. (I 88 2) 513, Transact. Roy. Soc. Edinb. XXXI. (1888) 105, t. 7. fig. A.\ Drude in Engl. u. Prantl, Nat. Pflzfam. III. 8. (1898) \S%. — Suffrutex humilis, depressus, aromaticus. Truncus brevis crassus; rami ve- tustiores =b 5 mm crassi (et ultra?), subflexuosi, subprocumbentes, cortice griseo rimoso- annulato vestiti, foliis denudati, juniores reliquiis petiolorum dense obtecti, erecti, apice conferte foliosi. Folia petiolo a latere compresso, basi incrassata subito dilatato, semi- amplexicauli suffulta, coriacea, rigida, subintegra, e basi subcordata latissime obövata vel obovato-orbicularia, obtusissima vel truncato-retusa, supra nitenüa, in sicco griseo- brunneo-viridia, subtus dilutiora ibique sub lente glanduloso-punctulata, margine incrassato leviter revoluto obsolete crenulata, nervis 7 — 9 palmatim divergentibus, rectis, supra impressis, subtus valde prominentibus, latere ex- teriore repetite bifurcato- venosis percursa , prae- terea . reticulato-venosa, usque 3 cm longa, usque 3Y2 cm lata. Umbellae, ut videtur, tantum termi- nales, paucae, pedunculo crasso radios 5 — 7 rectos, crassiusculos , profunde sulcatos, divaricatos, p. a. dt 1 Y2 cm longos longi- tudine superante; invo- lucri phylla ex Balfour foliacea, ovata. Involu- celli phylla 5 — 6 reflexa, dz lineari-lanceolata vel ovato-rotundata, obtusius- cula, 3-nervia, 4 — 5 mm longa; umbellulae 8 — \ 0-florae ; pedicelli crassi, angulosi, inaequales, fruc- tus subaequantes. Petala ex Balfour ovato-rotun- data, lobulo inflexo triente breviore, apice profunde bifido. Fructus in umbel- lulis (et in umbellis) valde conferti, ovoideo-conicivel oblongo-conoidei, a latere leviter compressi, apice manifeste attenuati, cum stylopodio gracili ca. 6 mm longi; styli crassiusculi vix divaricati apice clavati; mericarpia dorso valde convexa, ad commissuram 2 mm latam plana, transverse stellato-subsemi- orbicularia, ad valleculas leviter granulata, jugis crassis, dorsalibus parum inter se approximatis quam marginalia paullo tenuioribus; vittae intrajugales demum saepe subobliteratae. — Fig. 22. Nordafrikanische Steppenprovinz: Insel Socotra, am Gipfel des Sicante, in einer Höhe von ca. 1200 m; blüht im Februar und März. Nota. Nomen vernaculum: Dbehom. Fig. 22. Nirarathamnus asarifolius Balf. f. A Ramus. B Flos C Mericarpium transverse sectum. (Icon secundum Balfour re- iterata.) Rliyticarpus. 175 6. Rhyticarpus Sond. Rhyticarpus*) Sond. in Harv. et Sond. Fl. cap. II. (1862) 540; Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. pl. I. 2. (1867) 887; Baillon, Hist. pl. VIF. (1880) 224, Diet. bot. III. (1891) 735; Drude in Engl. u. Pranil, Pflzfam. III. 8. (1898) 182. — Bupleurum L. Spec. pl. ed. 1. (1753) 236 p. pte. min.; Thunb. Prodr. fl. cap. (1794) 50 p. pte. min.; DC. Prodr. IV. (1830) 127 p. pte. min.; Sond. 1. c. 541 p. pte. — Oenanthe Thunb. 1. c. 49 p. pte. — Conium Thunb. 1. c. 50 p. pte. — Tenoria Spreng, in Neue Sehr. Naturf. Gesellsch. Halle II. (1813) 32 p. pte. min. — Trinia Eckl. et Zeyh. En. pl. Afr. austr. extratrop. III. (1837) 340. — Lcpisma E. Mey. in Drege, Zwei pflan- zengeogr. Dokum. in Flora XXVI. (N. B. I.) 2. (1843), Beig. 198. Sepala conspicua, triangularia, acuta. Petala late ovata, apice obtusa, nervo pro- minulo dorso carinata, canalibus 3 resiniferis pereursa, superne non emarginata, lobulo inflexo longo lineari acuto saepe subcucullata. Stylopodium late conoideum fruetu maturo paullo angustius; styli breves, reflexi. Fructus obovoideus vel subpyriformis, a latere zb manifeste compressus; mericarpia dorso 3 — 5-gono-semiteretia, facie lata plana; juga prominentia, omnia aequicrassa vel lateralia minus conspicua; pericarpium subsuberoso-incrassatum; vittae valleculares singulae usque ternae, commissurales 2. Garpophorum fere usque ad basin bipartitum. — Herbae suffruticosae vel suffrutices. Folia basalia viridia, plana, biternata vel tripinnatiseeta, eis Petroselini similia, f. caulina rigidissima, fasciculata, zb vel plane ad petiolum rhabdo-phyllodineum (»efolia- tum« sec. Benth am) redueta. Flores flavi, in umbellis terminalibus plerumque omnes hermaphroditi, in umbellis lateralibus floribus sterilibus intermixtis vel omnes masculi. Species 3 Africae maxime australis incolae. A. Mericarpia inter et ad juga zb manifeste granulato-rugosa, transverse subtriangularia , jugis lateralibus parum evolutis; vittae circum endospermium subaequaliter dispositae, ca. 7 — 9, earum commissurales 2, intrajugales minutae saepe obviae. — Suffrutex vel ex Briquet frutex Sect. I. Bupleurastrum Briq. Una tantum species adhuc nota . 1 . Rh. difformis. B. Mericarpia inter juga laevia prominenter subreticulato plicata (vel laevia?), transverse 5-gona, jugis lateralibus bene evolu- tis; vittae valleculares singulae, raro binae, commissurales 2, intrajugales nullae. Herbae perennes (sec. Briquet) vel suffrutices virides vel eximie glaueo-pruinosae . . . Sect. II. Rhyticarpellus Briq. a. Folia basalia biternata; planta zb viridis 2 . Rh. swellcndamensis. b. Folia basalia 2 — 3-pinnatisecta; tota planta eximie glauco- pruinosa vel glauca 3. Rh.rugosus. Sect. I. Bupleurastrum Briq. Sect. I. Bupleurastrum Briq. in Bull. Herb. Boiss. V. (1897) 4 50 simulque in Bull. Labor, bot. Univ. Gcneve I. 4. (1897) 261. — Fasciculi libro-lignosi zb evoluli ex Briquet saepe vittis pericyclicis praesertim in costis lateralibus aueti. 1. Rh. difformis (L.) Benth. et Hook. f. in Jaks. Ind. Kew. IV. (1895) 719; Briq. in Bull. Herb. Boiss. V. (1897) 450 simulque in Bull. Labor, bot. Univ. Geneve I. 4. (1897) 261. — B. difforme L. Spec. pl. ed. 1. (1753) 238; Willd. Spec. pl. I. 2. (1798) i378; Lam. Encycl. meth. bot. I. (1783) 520; Thunb. Prodr. fl. cap. I. (1794) 50, Fl. cap. ed. Schult. (1823) 248; DC. Prodi«. IV. (1830) 134; Eckl. et Zeyh. En. pl. Afr. austr. extratrop. III. (1837) 342; Sond. in Harv. et Sond. Fl. cap. II. (1862) *) Nomen e voeibus qvt'u (ruga) et xctonöi (fructus) compositum, propter fruetum inter juga rb rugosum. 176 Hermann Wolff. — Umbclliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Fig. 23. A — C Rhyticarpus difformis (L.) Benth. et Hook. f. A Plantae vix defloratae pars superior. B Fructus a latere visus. C Mericarpium transverse sectum. — D, E Rh. swellendamensis (Eckl. et Zeyh.) Briq. D Fructus a latere visus. E Mericarpium transverse sectum. (Icon origin.) 5 i I ; " Marlotk , Das Kapland (1908), flg. 2 8 c. (Wissensch. Ergeb. Deutsch. Tiefsec-Exp. III. 3). — Oenantfie ex- altata Thunb. Prodr. fl. cap. 1. c, Fl. cap. 1. c. 2 54. — Buprestis difformis (L.) Spreng, in Mag. Gesellsch. Naturf. Fr. Berlin VI. 3. (I 81 2) 2 59, nomen. — Tenoria difformis (L.) Spreng. Prodr. umbell, in Neue Schrift. Halle II. (1813) 32 et in Roem. et Schult. Syst. veget. VI. (1820) 377. — Bupleurum frutes- cens foliis ex uno puncto plurimis junceis quadragonis Burm. PI. rar. afric. (1739) 195, t. LXXI, f . 1 . — Herb. Willd. n. 5657. — Suffrutex metralis et altior, foliosus, inferne simplex, superne panniculato-ramosus, ramis erecto-pa- tentibus, ramulosis. Folia primaria ex autoribus plana, viridia, bipalmatisecta, mox decidua, cetera in planta adulta numerosa, ad caulem fasciculata, quina usque novena, inter se subaequilonga vel posteriora dz breviora, inferiora us- que 2 0 cm longa, petiolo usque 10 cm longo, tereti, 1 — 1 V2 mm crasso, an- guloso-sulcato , ad angulos scabrido vel laevi, basi in folio fasciculi unius- cujusque extremo subito in vaginam brevissimam folia cetera basi haud vel vix latiora horizontaliter amplectentem dilatato; lamina foliorum inferiorum pinnato-ternata, rachi et segmentis in- ferioribus petiolo conformibus et sub- aequilongis vel saepius brevioribus, ei subaequicrassis vel tenuioribus, segmen- tis superioribus saepe minimis, omnibus subito in acumen perbreve subpungens productis ; folia superiora sensim mi- nora, segmentis perpaucis, subsquami- formibus, minimis, cum petiolo fere ad rachin vel abortu segmentorum omnium plane ad petiolos rhabdo-phyllodineos reducta; f. fulcrantia rameaque plerum- que solitaria, rarius laxe fasciculata, brevia, simplicia, suprema saepe sub- squamiformia, minima. Umbellae nume- rosae longe pedunculatae, semiglobosae, usque 30-radiatae, radiis exterioribus curvatis, interioribus rectis erectisque, omnibus subaequilongis , crassiusculis, apice et basi subclavatis, striatis ad strias scabridis, usque 3 cm longis. In- volucri phylla 5 — 10 incrassata, ovata vel late triangularia, acuta, plurinervia, Rhyticarpus. jyy radiis adpressa eisque multo breviora. Involucelli phylla 5—6 rigida, lanceolata vel ovato-lanceolata, eis involucri pluries minor a. Umbellulae usque 20-florae, pedicellis sub- aequalibus demum zb 4 mm longis. Petala flavida ca. 0/2mm longa. Fructus ob- ovoideo-pyriformis, ochraceo-fulvus, 4—5 mm longus; mericarpia dorso subpentagono- convexa, superne ad commissuram planam 21/2 mm lata. — Fig. 23 A C. In der Montanregion des südwestlichen Kaplandes und der südafrikani- schen Küstenzone, vom Kap der guten Hoffnung bis zur Caffraria, an Felsen und felsigen Abhängen, an trockenen Berglehnen ; blüht von November bis März, reife Früchte im April. (Wilms, Fl. Afr.-austr. n. 3246, Cap ; Rehmann, PI. Afr. austr. n. 2450 ex pte. ; Mundt et Maire!; Eckion!; Drege!) Nota. Bupleurum difforme var. Burmannianum Eckl. et Zeyh. 1. c: »foliis simplicibus umbellis terminalibus 20— 30-radiatis, umbellulis 1 0— 20-floris, involucelli foliolis 6 ovatis acutis umbellulis 4-plo brevioribusc nil nisi planta foliis caulinis superioribus cito (segmentis omnibus abortivis) plane reductis et umbellis multiradiatis , ceterum nullo modo diversa. Sect. II. Rhyticarpellus Briq. Sect. 2. Rhyticarpellus Briq. in Bull. Herb. Boiss. V. (1 897) 4SI simulque in Bull. Labor, bot. Univ. Geneve I. 4. (1897) 451. — Fasciculi libro-lignosi ex Briquet teneri, vittis »pericyclicis< nullis. 2. Rh. swellendamensis (Eckl. et Zeyh.) Briq. 1. c. — Trinia swellendamensis Eckl. et Zeyh. Enum. pl. Afr. austr. extratr. III. (1837) 3 40. — Bupleurum acerosum E. Mey. in Drege, Zwei pflanzengeogr. Dokum. in Flora XXVI. (N. R. I.) 2. (4 843) Beig. 4 98, sec. Briquet. — Rh. Ecklonis Sond. in Harv. et Sond. Fl. cap. II. (1862) 540. — Suffrutex usque 75 cm altus; caulis pallide virens, teres, vix striatus, dense foliosus, superne zb ramosus. Folia basalia ex Briquet viridia, petiolata, bitern ata, lobis elongatis, tereti- bus, acutis, rigidis, sulcatis, terminali longiore; caulina fasciculata, petiolata, petiolo tereti, supra basin ca. 2 mm crasso, laminam versus parum attenuato, striato, usque 10 cm longo, articulatim biternata (ex Briquet trifida), segmentis primi ordinis petiolo subconformibus, basi subclavatis, superne attenuatis, subito in acumen subpungens pro- ductis, segmentis secundariis dt abbreviatis; f. superiora ad petiolum rhabdo-phyllo- dineum apice saepissime rudimenta segmentorum ferentem reducta; f. suffulcientia rameaque semper tantum petiolum late vaginantem perbrevem sistunt. Inflorescentia panniculam angustam vel superne latiorem usque 40 cm longam formans; umbellae sat numerosae dz longe pedunculatae, radiis 5 — 7, viridibus, inaequalibus, 2 — 3 cm longis; involucri phylla 6 — 8 rigida, parva, triangularia vel ovato-lanceolata, apice acuta, usque 3 mm longa. Involucelli phylla 5 linearia, abbreviata, pedicellis dimidio breviora; um- bellulae 6 — 12-florae, floribus quam pedicelli dimidio brevioribus. Sepala s.a. stylo- podium aequantia, demum eo multo breviora; petala ovato-rotundata vel obovata, breviter unguiculata, lobulo inflexo triangulari 2 — 3-plo breviore eximie cucullata, nervo promi- nente remote penninervio percursa , ca. 1 1/i mm longa. Fructus late (ovoideus vel) obovoideus, flavido-virens, 3^2 — ^U mm longus. — Fig. 23 D, E. Gebiet des südwestlichen Caplandes: Karro, zwischen Kochmanskloof und Gauritzriver, bei Gnadenthal, Worcester, an trockenen Orten; blüht im Februar und fruchtet im April. (Eckion, Cap n. 2194!; Rehmann, PI. Afr. austr. n. 2450 ex pte., Worcester; Schlechter, PI. austr. afric. It. II. n. 10 338, B. diffar?nis1 Gnaden- thal; Mundt et Maire sub Seseli\). 3. Rh. rugosus (Thunb.) Sond. in Harv. et Sond. Fl. cap. II. (1862) 540; Briq. in Bull., Herb. Boiss. V. (1897) 451 et idem in Bull. Labor, bot. Univ. Geneve I. 4. (1897) 262. — Conium rugosum Thunb. Prodr. fl. cap. (1794) 50-, Fl. cap. ed. Schult. (1823) 258, sec. Sond. et sec. Briq. — Sium paniculatum Thunb. Prodr. 51, Fl. 261. — Trinia uitenhagensis Eckl. et Zeyh. En. pl. Afr. austr. extra trop. III. (1837) 340. — Lepisma paniculatum E. Mey. in Drege, Zwei pflanzengeogr. Dokum. in Flora XXVI. (N. R. I.) 2. (1843) Beig. 198, sec. Briq. ex pte. — Planta perennis(?) vel suffrutex, ex autoribus radice nigra, caule usque submetrali, tereti, striato, pruinoso, haud raro A. Eng ler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 228. 12 178 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. purpureo-maculato, superne ample ramoso, ramis erectis, usque 40 cm longis, virgatis, cortice griseo-viridi, in statu juvenili (an semper?) glauco-pruinoso obtectis. Folia basalia ex Briquet conferta, viridia, petiolata, 2 — 3-pinnatisecta, lobis integris vel trifidis et oblongo-lanceolatis vel cuneatis, incisis vel dentatis; caulina remota, fascicu- lata, glauco-pruinosa, petiolata, petiolo basin versus subtumide incrassato, eo folii in fasciculo unoquoque antici subsubito in vaginam brevem caulem amplectentem dilatato, striato, supra — ut etiam rachis — angustissime profunde canaliculato, J/2 — 2 mm crasso, usque 6 cm longo, 3 — 4-jugo-ternato-pinnata, segmentis primariis usque I 5 cm longis, ceteris cito minoribus, summis perparvis, omnibus lineari-teretibus, subito perbreviter acumi- natis; suprema plerumque 2 — 3-juga vel tripartita vel subplane reducta, apice tantum segmentis squamiformibus. Umbellae radiis 4 — 8 glaucis, inaequalibus , subquadran- gulis, ad 2 cm longis; involucri phylla 5 — 6 linearia, acutissima, radiis pluries breviora. Umbellulae 10 — 12-florae; pedicelli inaequales, usque 4 mm longi, involucelli phvlla subulata superantes. Petala ovata, nervo quam in spec. praeced. minus manifeste venoso, lobulo inflexo eximie cucullata. Fructus ex Briquet late ovoideus, diu =b glaucus. Gebiet des südwestlichen Kaplandes: Kap der Guten Hoffnung, an trockenen Plätzen: Zwartkopsriver, Zondagsriver, Enon, Giftberg; blüht nach Sonder im Oktober und November (Drege!; Eckion!). 6. Buniotrinia stapf et Wettst. Buniotrinia Stapf et Wettst. in Stapf, Bot. Ergebn. Polak Exp. Pers. an. 1882 in Denkschr. Wien. Acad. LI. (1886) 316, Separat. II. 48; Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 182. Flores hermaphroditi. Sepala nulla vel brevissima. Petala obovato-oblonga, apice inflexa, obtusiuscula, superne ob costam subimpressam leviter emarginata. Fructus haud plane maturus oblongus, laevis, a latere compressus ; mericarpia jugis (primariis) prominentibus, crassiusculis , obtusis, marginantibus quam dorsalia paullo crassioribus ; vittae valleculares solitariae, magnae, commissurales 4 — 6, paullo minores, intrajugales majusculae semper obviae. Stylopodium subconicum zb depressum, margine inferiore undulatum; endospermium angulato-teres. — Herba perennis(?) divaricatim ramosa, ramis tenuibus, strictis, haud foliosis. Flores flavidi. Species unica Persiae incola adhuc nota est. Buniotrinia juncea Stapf et Wettst. in Stapf, Bot. Ergebn. Polak Exped. Pers. in Denkschr. Wien. Acad. LI. (1886) 316, Separat. II. 48. — Caulis ca. 40 cm altus, pallide virens vel rubellus, teres, glaberrimus ut tota planta, a medio vel superne divaricatim ramosus, ramis tenuibus, rectis, strictis, junceis, nudis, simplicibus, 8 — 12 cm longis. Folia basalia . . . , caulina inferiora petiolo brevissimo vel subnullo suffulta, sed longe vaginantia, vagina 12 — 18 mm lata, amplexicauli, striata; lamina bipinnatisecta, segmentis primariis remotis breviter petiolulatis, ambitu ovato-lanceolatis, foliolis in lacinias inciso- dentatas crassiusculas partitis, ca. 5 cm longa, 3 — 4 cm lata; f. superiora ad vaginas magnas membranaceas amplexicaules ovatas vel ovato-lanceolatas extrinsecus pruinosas laminam minimam bipinnatisectam paucilaciniatam ferentes reducta. Involucrum et in- volucellum nullum. Umbellae 3 — 6-radiatae, radiis 18 — 28 mm longis, radio uno alterove interdum (certe casu) in ramum umbelliferum excrescente. Petala obovato-oblonga, flavida, albo-marginata, glabra, lobulo inflexo obtusiusculo. Fructus immaturus oblongus. Armenisch-iranische Mediterranprovinz : Persien: Jalpan, an Felsen und felsigen Orten; blüht im Juni. Nota. Specimina mihi non visa; descriptio supra data sec. illam cl. autorum elaborata est. — Fructus transverse sectus eadem fere forma ut in fructibus specierum nonnullarum Banii generis, quibus etiam quoad vittas valleculares magnas simillimus; differt autem jugis primariis magis prominentibus, secundariis nullis itaque valleculis latioribus; propter vittas intrajugales (satis magnas) cl. autores genus Buniotrinia posuerunt inter Bunium et Trinia. Trinia. 179 7. Trinia Hoffm. Trinia*) Hoffm. Gen. umb. ed. 1. (1812) 92, ed. 2. (1816) 92; Koch, PI. umb. disp. (1824) 126; DG. Prodr. IV. (1830) 103; Endl. Gen. pl. fasc. X. (1839] 769 n. 4396; Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. pl. I. 2. (1867) 887; Kuntze, Revis. pl. I. (1891) 264; Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 133. — Apinella Neck. Eiern. (1790) 191 ; Baill. Hist. pl. VII. (1880) 223; Calest. in >Webbia« I. (1905) 144. — Gicutaria Moench, Meth. Suppl. (1802) 32 ex pte. — Rumia Hoffm. 1. c. secund. 171 ex pte.; DG. 1. c. 98; Endl. 1. c. 768 n. 4390; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 280; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 853; Calest. 1. c. 147. — Spielmannia Cuss. ex Juss. in Dict. Sc. nat. LV. (1828) 328. — Grammopetalum C. A. Mey. msc. ex Claus, Beitr. Pflanzenk. Russ. Reich VIII. (1851) 103. — Laäs Dulac, Fl. Hts. Pyr. (1867) 347. — Triniella Calest. 1. c. 146. Flores dioici vel raro dioico-polygami. Calycis dentes obsoleti vel rarius manifesti, trianguläres, demum incrassati. Petala curvata, nervo medio haud vel vix impresso carinata, superne saepius leviter emarginata, dorso medio ±: late colorata, fl. tf lanceolata vel elliptico-oblonga, apice acuminato involuta, fl. Q plerumque latiora, ovalia vel ovato-ovalia, löbulo inflexo brevi manifesto instructa. Stylopodium parvum conoideum vel dz depressum, margine saepe leviter undulatum; stvli p. a. reflexi, vix incrassati. Fructus ovoideo- usque ellipsoideo-oblongus vel subglobosus, a latere manifeste com- pressus, ad commissuram dz vel vix constrictus, glaber vel ubique setuloso-hispidulus ; juga primaria crassa, prominentia, obtusa, laevia vel rarius minute granulata vel tubercu- lata vel rarissime valde prominenter gyroso-lobata: secundaria nulla vel obvia, rarissime laevia, plerumque granulato-cristata vel ut primaria gyroso-lobata et sub eis occultata; carpophorum applanatum usque ad basin bipartitum. Vittae intrajugales magnae soli- tariae semper obviae, valleculares singulae vel plures, minutae, demum db obliteratae vel conspicuae. Endospermium obsolete angulosum. — Herbae monocarpicae vel rarissime (alpinae) perennes?, elatae vel humiles, ramosae vel ramosissimae, foliis fere subternatim decompositis vel simpliciter usque tripinnatisectis; pl. tf graciliores quam Q. Species 1 1 ab paeninsula hispanica per Europam mediam et austro-orientalem usque ad Graeciam, Asiam minorem, Transcaucasiam, Persiam et Sibiriam occidentalem (montes altaicos) divulgatae. Clavis specierum. A. Fructus ovoideo- ellipticus vel -oblongus vel late ovoideus; juga (primaria) crassa, prominentia, laevia, secundaria nulla vel rarissime obvia, flavidulo-ceracea, laevia Sect. I. Eutrinia Drude. a. Involucellum nullum vel rarissime oligophyllum , phyllis minimis plerumque deciduis. a. Fructus ovoideo-oblongus vel -ellipticus, ca. 2*/2 — 3^2 (^A) mm longus, mediocriter sulcatus. I. Folia 2 — 3-pinnatisecta; foliorum laciniae plerumque dz abbreviatae, rarius 25 — 30 mm longae. 1 . Folia summa usque ad lacinias paucas vaginae insedentes reductae. Pedicelli fructu maturo usque 5-plo longiores 1.7V. glauca. 2. Folia summa plane ad vaginam dilatatam reducta. Pedicelli fructu maturo vix longiores vel eo breviores 2. T>\ Dufourii. II. Folia simpliciter pinnatisecta, laciniis elongatis usque 70 mm longis 3. TV. Henningii. *) Genus in honorem cl. Trinius (1778—1844), botanici imprimis de cognitione graminum optime meriti denominatum. 12* -jgQ Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. ß. Fructus late ovoideus, valde profunde sulcatus, dt 4 mm longus 5. TV. Hoffmannii. b. Involucellum 5- vel »pleiophyllum«. a. Vittae valleculares singulae. I. Fructus ovoideus , breviter pedicellatus , juvenilis asperulus, maturus glaber. Tota planta setuloso- scabrida 4. Tr. scabra. II. Fructus ovoideo-oblongus, semper glaber, =b longe pedicellatus. Tota planta, laciniarum margine excepta, glabra 6. TV. Kitaibelii. ß. Vittae in quaque vallecula 3 — 6 7. Tr. Lessingii. B. Fructus (ovoideo-) oblongus vel -ellipticus vel ovoideo-globosus; juga primaria cum fructu concolora, laevia vel transverse pluriseriatim granuläto-undulata, vel flavidulo-ceracea, laevia; secundaria semper ob via, flavidulo-ceracea, laevia vel uni- seriatim cristato-tuberculata vel -granulata Sect. II. Triniella Calest. a. Juga primaria laevia. a. Juga cum fructu concolora 8. TV. Dalechampii. ß. Juga ceraceo-flavidula 9. TV. frigida. b. Juga primaria transverse granuläto-undulata 10. Tr. Guicciardii. C. Fructus subglobosus ca. 5 mm longus; juga primaria pro- minenter plicato-gyrosa, secundaria subconformia ab Ulis plane obtecta Sect. III. Rumia Hoffm. Una species adhuc nota 1 1 . TV. crithmifolia. Sect. I. Eutrinia (Baill.) Drude. Apinella (Eutrinia) Baill. Hist. pl. VII. (1880) 223. — Apinella Caruel in Parlat. Fl. ital. VIII. (1889) 502; Calest. in »Webbia« I. (1905) 144 (genus). — Subgen. I. Eu- trinia Drude in Engl, und Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 183. — Apinella 1. Sect. Trinia (Hoffm.) Haläcsy, Consp. fl. graec. I. (1901) 674. — Fructus ovoideo-ellipticus vel -oblongus, plane glaber vel ubique brevissime hispidulus, juga (primaria) obtusa, crassa, prominentia, secundaria ceracea laevia rarissime obvia; vittae valleculares singulae usque ternae, minutae, demum saepe plane obsoletae. — Species 8 Europae mediae et austro-orientalis et Asiae minoris et Persiae et Sibiriae occidentalis incolae. 1. Tr. glauca (L.) Dumort. Florul. belg. (1827) 78; Reichb. in Mössl. Handb. Gewäehsk. ed. 2. (1827) 482 et in Icon. bot. V. (1827) 25, t. 442, f. 633; Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 7, t. 29 [t. 1870]; Briq. in Ann. Gons. et Jard. bot. Geneve IV. (1900) 197; Pospich. Fl. österr. Küstenl. II. (1889) 138; Schinz et Kell. Fl. Schweiz ed. \. (1900) 358, ed. 2. (1905) 164; Wohlf. in Koch-Hall. Deutsch. u. Schweiz. Fl. ed. 3. II. (1902) 1034; Burn. Fl. alp. marit. IV. (1906) 125. — Timpinella glauca L. Spec. pl. ed. 1. (1753) 264. — Seseli pumilum L. Spec. pl. ed. 2. (1763) 372 et 1680, Mantissa II. (1771) 357. — Pimpinella pumila Jacq. En. stirp. vindob. (1762) 50 et Obs. 227, Fl. austr. I. (1773) 19, t. 28. — Apium pumilum Crantz, Class. Umb. (1767) 102. — Pimpinella dioica L. Syst. veg. ed. 13. (1774) 241; DG. in Lam. et DG. Fl. franc. IV. (1805) 2 82; Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (1820) 388; Smith et Sowerb. Engl. bot. XVII. (1803) t. 1209. — Herb. Willd. n. 5983, fol. 1. 3. 6. — Tragoselinum pumilum Lam. Fl. franc. III. (1778) 448. — Pastinaca glauca Scop. Fl. carn. ed. 2. I. (1772) 203. — Seseli dioicum Vill. Hist. pl. Dauph. II. (1 787) 579. — Pimpinella polygama Pourr. It. pyr. ex. Bub. Fl. pyr. II. (1 900) 345. — Cicutaria dioica (L.) Mönch. Meth. Suppl. (1802) 32. — Trinia glaberrima Hoffm. Gen. umb. ed. 1. (1812) 93, ed. 2. (1816) 93; Beck, Fl. Niederösterr. (1892) 618, t. 114, f. 11 (mericarp. transv.); Rouy et Cam. in Rouy et Fouc. Fl. France VII. (1901) 339. — Seseli proliferum Brocc. in Bibl. ital. XXVIII. (1822) 218. — Trinia Trinia. j g j Henningii Mert. et Koch in Röhl. Deutschi. Fl. II. (1826) 446; Gaud. Fl. helv. II. (1828) 4M. — Tr. vulgaris DC. Prodr. IV. (1 830) 103 excl. var. a. et y.\ Koch, Syn. fl. germ. et helv. ed. 1. (1837) 283; Bertol. Fl. ital. III. (1837) 283; Godr. in Gren. et Godr. Fl. France I. (1848) 737; Visian. Fl. dalm. III. (1859) 29; Neilr. Fl. Niederösterr. (1859) 609; Schur, En. Transs. (1866) 247; Bub. 1. c; Krause in Sturm's Deutschi. Fl. ed. 2. XII. (1904) 51, f. 7 et sub. nom. Selinum Trinia. — Tr. pumila (L.) Reichb. in Mössl. 1. c. 481, Fl. germ. excurs. ( 1 832) 473. — Laeis vulgaris Dulac, Fl. Hts. Pyr. (1867) 347. — Tr. dioica (L.) Föurr. in Ann. Soc. Linn. Lyon. N.S. XVI. (1868) 392, sec. Ind. kew. — Tr. Jacquinii (DC.) Beck, Fl. Südbosn. III. (1887) 90 (Ann. Hofmus. Wien II.) — Apinella glauca (L.) Caruel in Pari. Fl. ital. VIII. (1889) 503; Haläcsy, Consp. fl. graec. I. (1901) 674; Calest. in »Webbia« I. (1905) 146. — Trinia vulgaris var. dioica Paol. in Fior. et Paol. Fl. anal. d'Ital. III. (1898) 156. — Apinella dioica (L.) Calest. 1. c. 145. — Selinum montanum pumilum Clus. Stirp. Pann. (1583) 720, PI. rar. hist. II. (1601) 200, f. — Saxifraga montana pumila Moris. Hist. oxon. III. (1699) 274, Sect. IX. t. 2, ser. im. f. sin. — Herba glaucescens glaberrima ca. usque 50 cm alta vel rarius imprimis pl. rf satis humilis, radice fusi- formi-napiformi vel elongato-cylindrica. Caulis angulosus flexuosus, basi — ut spec. omn. sequent. — fibrillis vasorum fol. emortuorum ± dense circumdatus, a basi diffuse et saepe verticillatim ramosus vel ramosissimus, ramis inferioribus interdum caulem longitudine aequantibus itaque planta subpluricaulis, ramis omnibus dz et saepe subverticillatim ramulosis. Folia basalia petiolo dz longo basi breviter lateque vagi- nante — ut etiam spec. omn. sequent. — fulta, ambitu lanceolato-ovata, 3 — 5-jugo- 2 ( — 3)-pinnata, pinnis primariis (et secundariis) longiuscule petiolulatis, foliolis in lacinias ziz anguste lineares abbreviatas vel imprimis in pl. Q dz elongatas, usque 30 mm longas, usque 1 1/2 mm latas, subcarnulosas, obtusas, mucronulatas sectis; f. caulina bas. similia, brevius petiolata, minus composita, cito minora, superiora demum usque ad lacinias paucas vaginae petioliformi membranaceo-subinflatae insidentes reducta. Umbellae numerosissimae, pl. q^ graciles, radiis 4 — 5, filiformibus, abbreviatis, haud raro race- moso-dispositis; umbellulae minimae multiflorae, pedicellis quam flores pluries longioribus; petala ca. */3 mm longa, albida, dorso mcdio anguste viridia, interdum superne manifeste emarginata; stylopodium brunneum depressum. Umbellae Q 4 — 8-radiatae, radiis quam in umb. (f crassioribus, usque 5 cm longis, saepe ut etiam in spec. ceteris basi floribus nonnullis auctis; umbellulae 4 — 8-florae, pedicelli valde inaequales filiformes, majores demum usque 15 mm longi; petala dorso medio late rubicunda; stylopodium conoideum; styli extus carinati. Fructus atro-brunneus nitidus, ovoideo-ellipticus vel oblongus, ca. usque 3 mm longus, pedicellis usque 5-plo brevior; juga obtusa valde prominentia; mericarpia transverse pentagono-rotundata; vittae valleculares in fr. juvenilibus semper? obviae, demum plane obsoletae. Subspec. I. eu-glaucum Wollt — Planta radice napiformi-(fusiformi) , caule dz elato, panniculato-ramoso , ramis inferioribus numquam caulem longitudine dz aequan- tibus. Foliorum laciniae obsolete nervosae, saepius (imprimis in f. 2) elongatae. Involu- crum et involucella nulla. Pedicelli fructu usque 5-plo longiores. Auf trockenen, kurzgrasigen, steinigen Bergwiesen, auf Heiden und Triften, in lichten Eichen- und Kiefernwäldern, auch auf Moorwiesen, bis in die höhere Montan- region, vorzugsweise auf Kalk. In den meisten Provinzen des Mitteleuropäischen Floren gebietes: Nordwestgrenze in Südwest-England und in Süd-Irland, Süd- westgrenze in den südlichen Abdachungen der Pyrenäen; im größten Teile Frankreichs (Magnier, Fl. sei. n. 301 1 ) ; in Belgien und Luxemburg; verbreitet im kontinentalen Italien, fehlt auf den Inseln des westlichen Mittelmeeres; Schweiz, in Deutschland nur im Gebiete des Ober- und Mittelrheins uud des Mittelmains (Wirtgen, Herb. pl. sei. n. 397, 479); Österreich-Ungarn (Reichenbach, Fl. germ. n. 3041; Paulin, Fl. carn. n. 658; Fl. austro-hung. n. 1349); Rumänien; westliche und mittlere Balkanhalbinsel (Blau, Bosnien n. 2286; Baldacci, It. alb. monten. VI. n. 127; Dörfler It. turc. II. n. 181, Macedonien; Adamovic); nach Haussknecht und Haläcsy \ §2 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. in Thessalien, jedoch gehört die Pflanze wohl nicht hierher; nach Boissier auch noch in Bithynien. — Die Art ist sehr dem Vergrünen durch Gallenmilben ausgesetzt. Var. a. Jacquinii (DG.) Wolff. — Tr. vulgaris ß. Jacquinii DG. 1. c. — Tr. pumila Reicht». 1. c. s. str. — Tr. glaberrima a. platycarpa Rouy et Cam. 1. c. — Tr. dioica Kern, in Sched. ad fl. austr. -hung. IV. (4 886) 41, n. 1349; Tr. glauca c. dioica (Kern.) Wohlf. 1. c. 1035. — Apinella dioica Galest. 1. c. s. str. — Planta saepius humilis. Laciniae foliorum (imprimis basalium) plerumque dz abbreviatae. Fructus ovoideo-ellipticus pedicellis 2 — 4-plo brevior. Im ganzen Gebiete anscheinend die am meisten verbreitete Form. Var. ß. elatior (Gaud.) Briq. 1. c; Kell, et Schinz 1. c. 1. 359, 1. c. 2. 164. — Tr. glauca Reichb. f. 1. c. s. str. — Tr. glauca b. Henningii (Koch) Wohlf. 1. c. 103 3, excl. syn. Hoffm. — Tr. glaberrima ß. stenocarpa Rouy et Gam. 1. c. 3 4 0. — Apinella glauca Calest. 1. c. s. str. — Planta saepius quam var. a. polygama, plerumque elatior. Laciniae foliorum .zfc elongatae usque 30 mm longae, angustiores. Pedicelli quam fructus (ovoideo-) oblongus usque 5-plo longiores; juga secundaria rarissime obvia. Vorzugsweise in den südlicheren Teilen des Verbreitungsgebietes der Unterart: Süd- ostfrankreich, Südtirol, Südschweiz (Bozen), Balkanhalbinsel, in der Montan- region. Nota 1. Specimina inter varietates a. et ß. intermedia numerosa occurrunt. Nota 2. Tr. vulgaris ß. calabra Terr. Syn. pl. vasc. sul. Poll in Ann. R. Ist. Rom. IV. (1891) 90 mihi ignota est. Nota 3. Tr. vulgaris var. durrnitorea Rohl. in Fedde, Repert. III. (1907) 146: »Fructibus typo duplo vel subduplo majoribus, ca. 5 mm longis et 1,5 — 2 mm latis oblongis (nee sub- rotundatis), stylis et stylopodio cum typo congruentibus. Montenegro: In graminosis montis Durmitor loco »Valoviti do« ca. 2000 m. Specimina mihi non visa ab var. elatior Gaud. cujus fructus sec. cl. Rohlena 4 — 4^2 mm longi oecurrere dieuntur, stylopodio haud conoideo-elongato, ab var. (subspec.) bosniaca fructi- bus et pedicellis longioribus di versa sunt; ceterum semper fere involucella 3-phylla persistentia adsunt. Subspec. 2. carnioliea (Kern.) Wolff. — Tr. pumila Kern, in Sched. ad fl. austro- hung. exs. IV. (1886) 41, n. 1350, tantum quoad pl. et excl. syn. — Triniella carnioliea Calest. 1. c. 147. — Trinia carnioliea Kern. msc. ex Janchen in Österr. bot. Zeitschr. LVIII. (1908) 297. — Planta subalpina vel alpina, radice elongato-cylindrica vel -napiformi, caule quam in subspec. 1. plerumque crassiore, humiliore, profundius sul- cato-anguloso, a basi divaricatim ramoso , ramis inferioribus caulem subaequantibus, foliorum laciniis plerumque abbreviatis, manifestius nervosis, involucro et involucello mono- vel oligophyllo saepius obvio, pedicellis brevioribus quam fructus semper sed multo minus quam in subspec. 1 longioribus. In der subalpinen und alpinen Region des karniolisch-illyrischen Übergangs- gebietes und der illyrischen Gebirgsländer: von Krain (Schneeberg) durch Groatien (z. B. auf dem Lubitzko, Fl. austro-hung. n. 1350), Dalmatien (Velebit), Bosnien (Schultz, Herb. norm. n. 2834: Beck; Maly; v. Handel-Mazzetti), die Hercegowina bis Montenegro und Albanien (Baldacci). 2. Tr. Dufourii DC. Prodr. IV. (1830) 104; Dufour in Bull. Soc. bot. France VII. (1860) 326; Lange in Willk. et Lange, Prodr. fl. hisp. III. (1874) 96. —Apinella Dufourii (DG.) Calest. in »Webbia« I. (1905) 146. — Seseli dioieum Dufour in litt, ex DG. 1. c. — Caulis sesquipedalis erectus, striatus, glaber, ramosus. Folia bi- pinnata, inferiora laciniis filiformi-linearibus supra canaliculatis, superiora (ramea) usque ad petiolum membranaceo-dilatatum redueta. Umbellae 5 — 8-radiatae. Involucrum nullum ; involucellum subnullum. Flores parvi. Pedicelli p. a. brevissimi vel fruetu vix longiores. Petala albida, integra, apice inflexo subacuminata, linea violacea dorsali notata. Calycis dentes subnulli. Fructus ovatus, ex DG. »subrotundus«, subgibbosus, glaber, 1 0-sulcatus, puberulus, obtuse costatus. Nordwest- und Ost-Spanien: Navarra: Tudela, an trockenen Felsen; Valen- tia: Xerta. Trinia. 183 Fig. 24. A — D Trinia Henningii Hoffm. A Habitus. B Petalum. CMericarpium transverse sect. D Fructus (specimen a me ipso in Ross. merid. collectum delineatum). — JE Tr. erithmifolia (Willd.) Wolff. Umbellula. — F, Q Tr. frigida (Boiss. et Heldr.) Drude. F Fructus a latere visus. 0 Mericarpium transverse sectum. (Icon. origin.) 184 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Amrnineae heteroclitae. Nota. Specimina mihi non visa; descriptio supra data sec. illam cl. De Candolle et cl. Dufour. Species differt sec. cl. Lange a Tr. glauca, cui certe arcte affinis vel cujus forsitan tantum varietas, foliis ramulorum superiorum ad petiolos membranaceos integros reductis, pedicellis immo post anthesin brevissimis fructibus vix longioribus, fructu ovato, subgibboso, \ 0-sulcato. 3. Tr. Henningii Hoffm. Gen. umb. ed. \. (1814) 94, ed. 2. (1816) 94; Marsch.-Bieb. Fl. taur.-cauc. III. (1819) 245; Schult, in Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (1820) 389; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 243; Schmalh. Fl. ssred. i juzn. Ross. I. (1895) 388, sec. Korshinsky excl. descr. ; Korsh. Tent. fl. Ross. or. (1898) 167. — Seseli pumilum Pall. It. I. (1771) 171, 19 6. — Pimpinella glauca Georgi, Beschr. russ. Reich. III. 4. (1800) 860. — P. dioica Bess. Cat. sem. hört. Crem. (1820) n. 372, ex Bess. ipso. — Tr. vulgaris a. Henningii (Hoffm.) DC. Prodr. IV. (1830) 103. — Planta elata, usque 40 cm alta et ultra?, q1 plerumque anguste panniculato- , g pyramidato-divaricato-ramosa vel -ramosissima. Folia basalia numerosa, cum petiolo dz longo ut rachis profunde canaliculato usque 1 5 cm longa, plerumque simpliciter 3 — 5- jugo-pinnata, pinnis inferioribus longe petiolulatis, 3-foliolatis, ceteris ad foliolum unicum reductis, foliolis (laciniis) omnibus angustissimis, saepe subfiliformibus, zb i/2 mm latis, plerumque valde elongatis, usque 7 cm! longis, margine scabriusculis ; f. caulina et sufful- cientia cum basal, subconformia, valde sensim minora, rfc sed plerumque multo minus quam in spec. ceteris reducta, superiora petiolo late membranaceo vaginiformiter inflato insidentia, saepe inflorescentiam zb longe superantia. Umbellae numerosissimae, qj1 semper? verticillato-racemose dispositae, gracillimae, radiis 5 — 10 capillaribus , sub- aequalibus, abbreviatis, vix usque 1 cm longis; umbellulae 8 — 15-florae, floribus quam pedicelli pluries brevioribus; petala apice breviter inflexa, dorso medio anguste flavida, 3/4 — 1 mm longa. Umbellae Q longe pedunculatae, plerumque solitariae, rarius ut q* dispositae, radiis 4 — 8, filiformibus, subaequalibus, demum usque 3 cm longis; umbel- lulae ca. 5 — 1 0-florae, floribus quam pedicelli pluries brevioribus; petala elliptico-ovalia, dorso anguste viridi-flavida , ca. y2 mm longa. Styli s. a. erecti ovarium aequantes, postea reflexi fructu breviores. Fructus submaturus ovoideo-oblongus 3 — 4 mm longus, pedicellis 2 — 4-plo brevior; juga crassa, elevata; vittae valleculares nullae vel ex auto- ribus obviae, minutae. — Fig. 2 4J. — D. Die Art scheint mehrfach mit den Verwandten verwechselt und viel weniger ver- breitet zu sein, als z. B. Schmalhausen, nach dem sie von Volhynien durch den größten Teil von Süd- und Südostrussland und im Kaukasus vorkommen soll, angiebt. Sicher in den Stipa-Steppen des Gouv. Ghersonü (Schumann, Odessa n. 58; Reh- mann, It. chers. s. n.), Samara (Korshinsky, Fl. Cis- et Transwolg. s. n.) u. Ufa (Korshinsky, Fomin); außerdem in der Dobrudscha (Sintenis!); blüht im Mai, Früchte im Juni. Nota. Specimina a cl. C. Koch in area caucasica collecta et in Herb, berolinensi sub nomine Tr. Henningii asservata omnia ad Tr. Hoffmamiii pertinent. 4. Tr. scabra Boiss. et Noe" in Boiss. Diagn. ser. II. 2. (1856) 73; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 853. — Planta semipedalis vel humilior, glaucescens, ubique pilis brevibus papillosis pruinoso-scabrida. Gaulis crassiusculus angulato-sulcatus , a basi divaricatim obpyramidato-ramosissimus, ramis abbreviatis acute angulosis. Folia brevia, inferiora petiolata, lamina ambitu oblonga bi- vel tripinnatisecta , foliolis in lacinias lineares breves crassiusculas (carnosas) partita; f. superiora ad apicem caulis versus semper simpliciora, vaginae latiusculae membranaceae subinflatae insedentia. Involucrum nullum vel monophyllum. Umbellae 5 — 6-radiatae; involucella polyphylla, brevia. Fruc- tus juveniles breviter pedicellati ovoidei, asperuli , demum glabrescentes, 3Y2 — 4 mm longi. Mericarpia jugis crassis elevatis obtusis instructa; vittae valleculares latae soli- tariae, commissurales nullae. Kleinasiatische Zone der mittleren Maditerranprovinz und armenisch- iranische Mediterranprovinz: auf Bergen im östlichen Anatolien bei Sivas (Noe); in Cappadocien auf der Ebene zwischen dem Zamante-Su und dem Berge Dededagh; Türkisch-Armenien bei Baibut (Bourgeau), bei Tortum (Galvert). Trinia. , !g5 Nota. Species mihi non visa sec. cl. Boissier facie Tr. glaucae, a qua omnino differre dicitur indumento, foliorum laciniis abbreviatis, umbellis minoribus, involucello saepius polyphyllo. commissura evittata. Fortasse nil nisi spec. praecedentis vel potius Tr. Hoffmannii varietas (ob juga crassa elevata obtusa). 5. Tr. Hoffmannii Marsch.-Bieb. Fl. taur.-cauc. III. (1819) 244; DC. Prodr. IV. (1830) 104; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 853; Schmalh. Fl. ssred. i juzn. Ross. I. (1895) 388; Korsh. Tent. fl. ross. (1898) 169; Krause in Sturm's Deutschi. Fl. ed. 2. XII. (1905) 53 et sub nom. Selinum Hoffmanni. — Pimpinella dioica Pall. Ind. taur. ; Marsch.-Bieb. 1. c. I. (1808) 242. — P. dioica ß. glabra (fol. elongatis) et y. hispida Henning in Mem. Soc. nat. Mose. VI. (1823) 8 4. — P. dioica rossica Fisch. Cat. hört. Gorenk. (1812) 44. — Rumia leiogona C. A. Mey. Verz. Pfl. Reise Gaue. (1831) 125; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 281. — Grammopetalum Hoffmannii (Marsch.-Bieb.) C. A. Mey. msc. ex Claus in Beitr. Pflanzenk. Russ. Reich. VIII. (1851) 103. — Äpinella Hoffmannii (Marsch.-Bieb.) Calest. in »Webbia« I. (1905) 145. — Herb. Willd. n. 5983, fol. 4 et 5, Pimpinella dioica. — Planta Q pro more robusta, semimetralis (et ultra?), ubique brevissime scabrida vel (demum?) glabra vel glabrescens. Gaulis crassus anguloso- sulcatus, a basi ramosissimus, ramis saepe subverticillatis, erecto-patentibus, ± ramu- losis. Folia basalia petiolo usque 1 0 cm longo sensim in partem membranaceo- vaginantem dilatato, supra subcanaliculato, subtus Convexo fulta, ambitu triangulari-ovata, 4 — 6-jugo- bi( — trij-pinnatiseeta, pinnis primariis remotis longe, ceteris breviter petiolu- latis, foliolis in lacinias paucas, angustissimas, usque 1 0 mm longas, in vivo ut videtur carnosas, breviter acuminatas et mucronulatas dissectis; f. caulina et suffulcientia petiolo brevi late vaginanti insidentia, sensim minora, inferiora vix simpliciora, superiora ut in spec. praeced. redueta. Umbellae q? ca. 4 — 8-radiatae, radiis capillaribus subaequalibus d= 1 cm longis; umbellulae involucello nullo, floribus 5 — 10, pedicellis quam flores pluries longioribus, tenuissimis. Umbellae Q longe peduneulatae, 5 — 8-radiatae, radiis subaequalibus vel zb inaequalibus , angulosis, strictis, demum =b incrassatis, usque 4 cm longis. Involucellum nulluni? vel oligophyllum, phyllis minimis; umbellulae usque 8-florae; pedicelli valde inaequales, uno alterove subnullo, fructibus junioribus asperulis usque pluries longiores, fructibus maturis glabris aequales. Fructus late ovoideo(-glo- bosus) =b 4 mm longus, profunde sulcatus ; juga valde crassa et elevata; mericarpia a dorso compressa, ad faciem 2V2 — ^U mm ^am subplana, transverse semiorbiculari- quinquestellata; vittae valleculares singulae, parvae. In den Stipa-Steppen Süd- und Südostrusslands, nach Schmalhausen und Korshinsky von Bessarabien südöstlich durch die Krim bis zum Kaukasus; Transkaukasien (C. Koch!), östlich bis in die Gouv. Samara und Orenburg und bis zum Kaspischen Meere (G. Koch!, Weidemann); Persien, an felsigen Abhängen bei Rudbar im Thale des Sefidrud (Bornmüller); Sibirien: Songarien (Schrenk, It. songor. s. n. !, Tr. ramosissima) ; selten anderwärts (z. B. Deutschland) vorüber- gehend eingeschleppt. Tritt in zwei nicht immer streng von einander zu trennenden Formen auf. f. 1. glabra Henn. — Tr. Hoffmannii a. Marsch.-Bieb. 1. c. 244. — Pimpi- nella dioica a. et ß. glabra Henn. 1. c. — Planta laciniis foliolorum margine scabriusculis, ceterum glabra vel glabrescens. Scheint die allgemein verbreitete Form zu sein; hierher vielleicht auch Gallier, It. taur. II. n. 363, Tr. Henningii, pl. tf. f. 2. hispida (Hoffm.) Schmalh. 1. c; Korsh. 1. c. — Tr. hispida Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (18 16) 94; DC. 1. c. 104. — Tr. Hoffmannii ß. Marsch.-Bieb. 1. c. 245. — Pimpinella dioica y. hispida Henn. 1. c. — Rumia leiogona var. hispida (Hoffm.) Claus in Göbel, Reise II. (1838) 275; Hohenack. Enum. pl. Talysch (1838) 94. — Herb. Willd. n. 598 4, Pimpinella humilis. — Trinia intermedia Stev. msc. in Herb, berol. — Planta db pubescenti-scabrida. Scheint weniger verbreitet zu sein, als die kahle Form (Hunger, Herb. ross. n. 187; Weidemann, Astrachan s. n.; Szovits, Transkauc. n. 94). jgß Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. f. 3. microcarpa (C. A. Mey.) Wolff. — Rumia leiogona var. microcarpa C. A. Mey. 1. c. ; Ledeb. 1. c. — Fructus quam in typo dimidio minor. Kaukasus: Beschbarmak (C. A. Meyer). 6. Tr. Kitaibelii Marsch.-Bieb. Fl. taur.-cauc. III. (1819) 246; Schult, in Roem. et Schult, Syst. veg. VI. (1820) 390; DG. Prodr. IV. (1830) 103; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 243; Neilr. Fl. Niederösterr. (1859) 609; Reichb. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 8, t. 30 [t. 1871]; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 852; Panc. Fl. Serb. (1874) 330; Schmalh. Fl. ssred. i juzn. Ross. II. (1895) 388; Beck, Fl. Nieder- österr. (1892) 619; Wohlf. in Koch-Hall. Deutsch. Schweiz. Fl. ed. 3. II. (1902) 1035. — Seseli pumilum L. Syst. nat. ed. 10. II. (1759) 962. — Pimpinella glauca Waldst. et Kit. Descr. et Ic. pl. rar. Hung. I. (1802) 73, t. 72; Herb. Willd. n. 5981, leg. Kitaibel. — Pimpinella wiulticaulis Poir. in Lam. Encycl. method. Bot. Suppl. I. (1810) 684. — Pimpinella ramosissima Fisch, ex Trevir. Ind. sem. hört, vratis. (1819) 3! — Trmia dioiea Baumg. En. Transs. I. (1816) 235. — Tr. ramosissima Fisch, ex Koch, Umb. disp. (1824) 127; Reichb. Fl. excurs. (1832) 473. — Pimpinella dichotoma Spreng. Syst. veg. I. (1825) 883. — Bumia leiogona Janka in Österr. bot. Zeitschr. VI. (1856) 362. — Tr. pumila Kern, in Österr. bot. Zeitschr. XX. (1870) 105. — Äpinella Kitaibelii (Marsch.-Bieb.) Calest. in »Webbia« I. (1905) 145. — Planta quam species praecedentes multo gracilior, erecta, elata, usque semimetralis et ultra, radice napiformi-tuberosa vix divisa. Caulis cum ramis violaceo-purpurascens, teres vel imprimis pl. Q angulosus, inferne dz longe (usque 20 cm) simplex, deinde ramosus vel ramosissimus, ramis erecto-patentibus vel suberectis, ramulosis. Folia basalia erecta petiolo laminam aequante vel longiore, inferne sensim in vaginam multinerviam, late scariosam, ore bilobatam dilatato iulta, ambitu anguste oblonga vel rarras lanceolato- oblonga, dr 10 cm longa, 7 — 9-jugo-bipinnata, pinnis remotis petiolulatis (in sicco tantum?) dz contractis, foliolis in lacinias paucas, angustissimas, 10 — 15 mm longas, obtusiusculas vel acutiusculas, breviter mucronulatas, subtus prominule 1-nervias, mar- gine vix scabriusculas sectis ; f. caulina bas. conformia, angustiora, brevius petiolata, vix simpliciora; f. suffulcientia sensim minora, summa ad lacinias nonnullas reducta. Umbellae numerosissimae, (J1 graciles, pedunculo quam radii longiore, involucro nullo, radiis 4-T-7 capillaribus, subaequalibus, vix 1 cm longis ; umbellulae minimae ; involucelli phylla ca. 5 subulata, acuta, pedicellis subaequalibus dimidio breviora; flores pedicellis rb duplo breviores; petala Y3 — Y2 mm longa. Umbellae Q majores, radiis rigidioribus, crassioribus, angulosis, divaricatis, subaequalibus, usque 3 cm longis; umbellulae pauci- florae; involucelli phylla 5 subulata vel setacea, pedicellis inaequalibus pluries vel per- raro usque 20-plo breviora. Petala late ovato- oblonga, ca. Y2 — 3A mm l°nga- Fructus ovoideo-ovalis, ca. 2Y4 — 2Y2 mm l°ngus pedicellis pluries vel perraro usque 1 0-plo brevior; mericarpia transverse subpentagona, facie lata plana, jugis angustis, valleculis latiusculis, vittis vallecularibus solitariis semper manifestis, commissuralibus 2. Auf trockenen Wiesen, kurzgrasigen Hügeln und Abhängen (auf Trachyt, Lehm und Kalk) und auf Steppen im südöstlichen Teile des Mitteleuropäischen Floren- gebietes, Hauptverbreitung in der Pontischen Provinz desselben: West- und Nord- westgrenze im Wiener Becken und in Südmähren, von dort durch Ungarn, Sieben- bürgen (Fl. exs. austro-hung. n. 1351; Schultz, Herb. norm. n. 507; Baenitz, Herb, europ. n. 559) bis in die mittlere Balkanhalbinsel!! (Magnier, Fl. select. n. 1 1 9 1 , Serbien; Dörfler, It. turc. n. 93, Maced. centr. , phylla involucelli minima, squami- formia); Rumänien (Sintenis, Dobrudscha n. 468), dann nach Schmalhausen und Korshinsky von Bessarabien und Podolien (Besser!) bis in den Kaukasus; Krim (Steven!, Pallas!); fehlt nach Korshinsky im (mittleren) Ost-Russland und in Sibirien. f. 1. typica Wolff. — Planta ca. usque 50 cm alta. Radii umb. Q 2 — 3 cm longi. Umbellulae Q satis parvae; involucelli phylla pedicellis zfc dimidio breviora; fructus pedicellis 2 — 4-plo brevior. Im ganzen Gebiete die allgemein verbreitete Form. Trinia. |§7 f. 2. longipes (Borb.) Wolff. — Tr. longipes Borb. in Sitzungsber. Ung. Acad. Wissensch. XVI. (1882) 8. — Planta robustior, usque 75 cm alta. Radii umb. Q usque 5 cm longi; umbellulae pro rata majusculae; involucelli phylla minima, setiformia, quam pedicelli fructiferi usque 15 mm longi usque 20-plo breviora; ceterum haud diversa. Ungarn (Borbas); Serbien, auf dem Rtanj (Adamovic). Nota. Tr. ramosissima a cl. Karelin et Kiriloff in pratensibus ad flunien Buchtarma et in campestribus deserti Soongoro-Kirghisici prope Arkalyk collecta et sub n. 742 (Soc. Imp. Nat. Cur. Mosqu.) distributa ad genus Seseli pertinere videtur. 7. Tr. Lessingii Reichb. f. Ic. fl. germ. et helv. XXI. (1867) 8, t. 31 [t. 1872]; Korsh. in Bull. Acad. St. Petersbg. ser. 5. I. (1894) 102, Tent. Fl. ross. or. (1898) 167. — Tr. ramosissima Fisch, ex Ledeb. Fl. altaic. I. (1829) 357. — Tr. Kitai- belii var. ß. (fruct. hisp.) Ledeb. fl. ross. II. (1844) 243; Claus in Beitr. Pflanzenk. Russ. Reich VIII. (1851) 103. — Grammopetalum Ledebourii C. A. Mey. msc. ex Meinsh. in Linnaea XXX. (1860) 514. — Tr, Kitaibelii var. trachycarpa Trautv. En. pl. song. n. 468 (in Bull. Soc. nat. Mose. XI. [1860]), sec. Korshinsky. — Tr. Hoff- mannii var. hispida (Hoftm.) Schmalh. Fl. ssred. i juzn. Ross. I. (1895) 388. — Apinella hispida Calest. in »Webbia« I. (1905) 145. — Nomina inedita: Tr. Lede- bourii C. A. Mey. — Tr. guberlinskensis Lessing. — Tr. tuberculata Turcz., nom. omnia in Herb. Acad. St. Petersbg., sec. Korshinsky. — Herb. Willd. n. 5571, fbl. 3, Ferula longifolia. — Planta (J* non visa, Q ca. usque semimetralis, glaucescens, glabra. Caulis flexuosus fere a basi obpyramidato-ramosus vel -ramosissimus, ramis divaricato-ramulosis haud raro flexuosis. Folia basalia petiolo ca. usque 5 cm longo, incrassato, plane vaginante, basi ima 5 — 6 mm lato fulta, ambitu late ovata vel trian- gularia, 3 — 4-jugo-bipinnata, pinnis primariis longiuscule petiolulatis, foliolis omnibus in lacinias angustissimas in vivo ut videtur carnulosas subito acuminatas, margine scabrius- culas, usque 3 mm longas sectis; f. inferiora basal, similia, superiora plerumque usque ad lacinias paucas vaginae =b inflato-dilatatae insidentes redueta. Umbellae pl. (j1 ex Korshinsky 6 — 10-radiatae; umbellulae 6 — I 2-florae. Umbellae pl. g numerosis- simae, radiis 4 — 10 subaequalibus, rectis, strictis, tenuibus, quadrangulis, demum usque 2 cm longis. Involucri phylla nulla vel pauca radiis multo breviora, angustissima, acu- tissima, margine scabriuscula. Involucelli phylla 5 eis involucri simillima, breviora sed saepius latiora, 2 — 3 mm longa, pedicellis usque duplo breviora; umbellulae 3 — 6-florae; petala non visa. Fructus ovoideus ca. 23/4 mm longus, pedicellis crassiusculis usque duplo longior, ubique asperulus vel rarissime glaber, calycis dentibus minimis sed conspieuis; stylopodium depressum. Mericarpia semiteretia, dorso convexa, ad faciem latiusculam plana, valleculis latis, jugis crassis prominentibus, vittis intrajugalibus per- magnis, vallecularibus ternis usque senis parvis, cornmissuralibus 6, minutis. Auf Stipa-Steppen in der Provinz des subarktischen Europas und des sub- arktischen Asiens und Sibiriens: östliches europäisches Russland, fast bis zur Wolga, Westgrenze bei Sergiewsk im Gouv. Samara, dann in den Gouv. Ufa und Orenburg; Astrachan?, südwestliches Sibirien bis zum Altaigebirge und bis Nordwest-Turkestan, nach Korshinsky. f. typiea Wolff. — Fructus ubique papilluloso-setulosus. Anscheinend die am meisten verbreitete Form (Lessing n. 146b). f. leiocarpa Korsh. 1. c. 518, in Add. et Emend. — Fructus glaber; ceterum cum f. typiea congrua. Ufa (Korshinsky). Sect. II. Triniella Calest. ex pte. Triniella Calest. in »Webbia« I. (1905) 146 ex pte. (genus). — Rumia Boiss. Fl. orient. II. (1872) 853 (genus); Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 183 ex pte. (subgenus II.). — Apinella Neck. 2. Sect. Rumia Haläcsy, Consp. fl. graec. 1§§ Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. I. (1901) 674. — Fructus ovoideo-globosus subdidymus vel ovoideo-oblongus, a latere manifeste compressus; calycis dentes brevissimi vel obsoleti; stylopodium plane depres- sum. Juga primaria satis crassa, cum fructu brunneo concolora vel flavidulo-ceracea, laevia vel transverse minute granulato-undulata , secundaria semper obvia, flavidulo- ceracea, laevia vel uniseriatim zb rugoso-cristato-tuberculata vel -granulata. Vittae valleculares semper obviae, singulae vel binae. Species 3 montes elevatos Italiae meridionalis et Illjriae et Graeciae inhabitantes. 8. Tr. Dalechampii (Ten.) Janchen in Osten*, bot. Zeitschr. LVIII. (1908) 298. — Meum Dalechampii Ten. Fl. Nap. prodr. ( 1 8 1 1 ) pg. XIX. — Trinia vulgaris y. Da- lechampii DC. Prodr. IV. (1830) 104. — Tr. vulgaris ß. camiolica Arcang. Comp, fl. ital. ed. 1. (1882) 271. — Tr. glaberrima var. T. bosniaca Beck, Fl. v. Südbosn. VII. (1895) 137 (Ann. Hofmus. Wien X. 200). — Tr. camiolica (»Kerner«) Rigo in Sched. ad pl. It. ital. IV. (1898) n. 370, non Kern. msc. ; Huter in Österr. bot. Zeitschr. LV. (1905) 360.* — Triniella camiolica Galest. in »Webbia« I. (1905) 147. — Dalech. Hist. pl. 1. (1587) 749. — Planta plerumque humilis, raro elata, radice elongato-napi- formi inferne dz divisa, caule solitario a basi divaricatim et remotissime obpyramidato- ramoso vel pluricaulis, caulibus exterioribus subprostratis, interioribus erectis, omnibus ut rami caulis solitarii simplicibus nudisque, rarius ramis perpaucis remotis abbreviatis instructis. Folia gracilia petiolo plerumque brevi subsubito in vaginam brevem latamque dilatato fulta, ambitu lanceolato-oblonga, 4 — 5-jugo-subbipinnatisecta, foliolis in lacinias abbreviatas angustas acutiusculas mucronatas prominenter 1-nervias margine scabridas sectis; f. suffulcientia nulla vel ut in spec. praeced. reducta. Involucra et involucella nulla. Umbellae tf parvae, graciles, 5 — 7-radiatae, radiis filiformibus s. a 1/2 — 1 cm longis; umbellulae perparvae, multiflorae, floribus quam pedicelli subaequales tenuissimi 2( — 3)-plo brevioribus; petala ca. 3/4 mm longa. Umbellae Q majores, 5 — 7-radiatae, radiis strictis, divaricatis, valde inaequalibus, majoribus demum ca. usque a1/^ cm longis; umbellulae ca. 5 — 10-florae, floribus quoad tempus inaequaliter evolutis; pedicelli crassiusculi floribus et fructibus pluries breviores ; petala ca. y3 mm longa. Fructus ellipsoideo-ovoideus 23/4 — 3 mm longus; stylopodium brevissimum, depressum; styli ex Beck extus non carinati 2 — 3-plo quam illud longiores; mericarpia transverse sub- pentagona, facie latiuscula, vittis vallecularibus singulis vel binis semper manifestis. Mitteleuropa: Provinz des Apennin; illyrische Gebirgsländer ; ligu- risch-tyrrhenische und sardo-pindische Zone der mittleren Mediterran- provinz, auf felsigen Matten in der subalpinen und alpinen Region. Abruzzen (Sardagna, PI. ital. s. n.); Calabrische Gebirge (Rigo, It. ital. IV. n. 370); Bosnien und Hercegowina (Beck, Vandas, Degen); Montenegro (Adamovic); Albanien (Baldacci, It. alb. [1892] n. 71; Dörfler, It. turc, am Ljubitren, 2600 m); Epirus (Baldacci, It. alb. epirot. III. n. 150, 259; It. alb. IV. n. 78, 353; distr. Janina; Haläcsy, It. graec. II. s. n., Tr. pumila)\ Thessalien, Ossa (Leonis, Bumia Guicciardii). — Blüht von Juni bis August. 9. Tr. frigida (Boiss. et Heldr.) Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 183. — Bumia frigida Boiss. et Heldr. in Boiss. Diagn. ser. II. 6. (1859) 77; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 853. — Apinella frigida (Boiss. et Heldr.) Haläcsy, Gonsp. fl. graec. I. (1901) 674. — Triniella frigida (Boiss. et Heldr.) Calest. in »Webbia« I. (1905) 147. — Planta ubique dz manifeste hispidula vel demum glabrescens, mono- carpica vel ut videtur in regione alpina interdum perennis, in statu fructifero usque 40 cm alta. Gaulis pl. Q crassus, a basi divaricatim obpyramidali-ramosissimus, ramis saepe subverticillatis, =b ramulosis; pl. q? gracilior, minus ramosa, ramis tenuioribus, ramulis subfiliformibus. Folia basalia numerosa patula vel subprostrata, petiolo in va- ginam usque 10 mm latam expanso fulta; lamina parva ambitu oblonga, 3 — 4-jugo-bi- usque tripinnatisecta, segmentis primariis longiuscule, ceteris breviter petiolulatis, foliolis in lacinias angustas carnulosas subito breviter acuminatas mucronulatas 5 — 10 mm longas sectis; f. caulina et suffulcientia bas. similia, petiolo inflato-vaginante semiam- plexicauli fulta, sensim decrescentia et minus composita, summa ut in spec. antecedentibus. Trink. 189 Umbellae et umbellulae semper exinvolucratae, eae pl. q* breviter pedunculatae, radiis 4—6 ± abbreviatis, basi saepe umbellulis 1—2 auctis; umbellulae minimae 5 — 10-florae; pedicelli subaequales floribus 2 — 3-plo longiores; petala 3/4 — I mm longa, valde curvata, dorso medio late viridi-flavida. Umbellae pl. g numerosissimae 4 — 5 cm longe pedunculatae; radii 4 — 5 recti, stricti, quadranguli, subaequales, demum usque 3 cm longi, haud raro unus alterve umbellam ferens; umbellulae 3— 6-florae, pedicellis inaequalibus quam fructus submaturus usque 5-plo longioribus; petala non visa. Fructus (ovoideo-)oblongus 3—4 mm longus; calycis dentes brevissimi. Meri- carpia transverse subsemiorbicularia, dorso valde convexa, facie latiuscula plana; juga omnia flavidulo-ceracea, primaria prominentia laevia, secundaria angustiora et rugoso- cristato-tuberculata, saepe ante apicem et basin desinentia; vittae valleculares singulae usque ternae, angustae, manifestae vel demum plane obsoletae. — Fig. 24.F, G. Sardopindische und griechische Zone der mittleren Mediterranpro- vinz: Auf den Gebirgen von Epirus, Thessalien (Sintenis, It. thessal. n. 654; Heldreich, It. thessal. s. n.);. Ätolien (auf dem Velugo, Spruner), Arcadien und Cynuria, bis in die alpine Region. — Blüht im Juli, reife Früchte im August. 10. Tr. Guicciardii (Boiss. et Heldr.) Drude in Engl. u. Prantl, Püzfam. III. 8. (1898) 183. — Rumia Guicciardii Boiss. et Heldr. in Boiss. Diagn. ser. II. 6. (1859) 77; Boiss. Fl. orient. II. (1 872) 854. — Pimpinella dioica Chaub. et Bory, Fl. Pelop. (l 838) 20. — Apinella Guicciardii (Boiss. et Heldr.) Haläcsy, Consp. fl. graec. I. (1 90 1 ) 675. — Triniella Guicciardii (Boiss. et Heldr.) Calest. in »Webbia« I. (1905) 147. — Planta glauca, humilis, habitu obpyramidato, radice napiformi vel napiformi-cylindrica. Caulis saepe flexuosus a basi divaricatim et haud raro subopposite ramosissimus, ramis elon- gatis quam caulis saepe longioribus, rectis, subopposite ramulosis. Folia basalia humi prostrata vel patula, cum petiolo laminam subaequante usque 8 cm longa, saepius minora, ambitu ovata vel oblonga, 3 — 5-jugo — bi- vel -tripinnata vel subsupradecom- posita, pinnis primariis manifeste petiolulatis , ceteris subsessilibus, foliolis in lacinias anguste lineares, abrupte breviterque acuminatas, in vivo ut videtur carnulosas, margine scabriusculas , usque 4 mm longas sectis; f. caulina rameaque minora, simpliciora, vaginae late membranaceae biauriculatae insedentia, summa usque ad vaginam latam fusco-striatam , ad strias scabridam , lacinias paucas ferentem reducta. Umbellae et umbellulae exinvolucratae, eae pl. q? usque 10-radiatae, radiis filiformibus, ex- pansis, 1/2 — 1 cm tantum longis; umbellulae 10 — 12-florae; petala late obtriangularia ca. I mm longa, dorso medio fate flavida, in lobulum late triangulärem subplicatum subdimidio breviorem incurvatum producta. Umbellae pl. Q radiis 4 — 5 inaequalibus, rigidis, quadrangulis, demum ca. 1 cm longis, basi saepe floribus nonnullis auctis, uno alterove umbellam compositam gerente. Fructus submaturus globoso-ovoideus, sub- didymus, ca. 2 mm longus, pedicellis usque 3-plo longior; mericarpia subcurvata, jugis primariis cum fructu brunneo concoloribus transverse tuberculato-undulatis , secundariis ceraceo-fusco-flavidis , cristato-rugulosis vel -tuberculatis, vittis vallecularibus binis vel ternis, minutis, commissuralibus 2 contiguis. In der subalpinen (und alpinen) Region der sardopindischen und griechi- schen Zone der mittleren Mediterranprovinz, Charakterpflanze für die Tannen- region: Thessalien (Haussknecht, It. graec. s. n.; Heldreich, It. thessal. s. n.; Leonis) Doris; Böotien (Pichler), Cithäron (Heldreich; Guicciardi n. 3192); Attica; Laconien (Pichler, Orphanides); Messenien. Sect. III. Rumia (Hoffm.) Calest. Rumia Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (1816) 171 ex pte. ; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 280 ex pte.; Boiss. Fl. orient. II. (1872) 854 ex pte. (genus); Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 183 ex pte. (subgenus IL); Calest. in »Webbia« I. (1905) 148 (genus). — Fructus subglobosus, subdidymus, a latere leviter compressus, ad faciem vix constrictus; calycis dentes perparvi sed manifesti, trianguläres, demum incrassati. |QQ Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Mericarpia ad aream commissuralem propriam angustam tuberculis vesiculiformibus minutis longitudinaliter biseriatis obsita; juga primaria transverse valde prominenter gyroso-lobata, secundaria 4 vel abortu tantum 2 — 3 similia angustiora plane occul- tantia; vittae intrajugales in centro jugorum dispositae, valleculares binae vel ternae, minutae, commissurales 6. — Species una tantum adhuc nota, civis endemica paenin- sulae Tauriae. 1 1. Tr. crithmifolia (Willd.) Wolff. — Artedia squamata Pali. in Nov. Act. Petrop. X. (1797) 3 08. — Sanicula crithmifolia Willd. in Neue Sehr. Gesell. Naturf. Freunde Berlin III. (1801) 419; Herb. Willd. n. 5617, pl. Q. — Gachrys taurica Marsch. - Bieb. Fl. taur.-cauc. I. (1808) 218, III. (1819) 217, non Willd.; Schult, in Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (1820) 4 44, excl. syn. Willd.; Spreng. Syst. veg. I. (182 5) 893, quoad syn. Willd. prim. — Rumia taurica (Marsch.-Bieb.) Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (1816) 173, tab. tit. fig. 17; DC. Prodr. IV. (1830) 98; Ledeb. Fl. ross. II. (18 44) 280; Boiss. Fl. Orient. II. (1872) 854; omn. excl. syn. Willd.; Calest. in »Webbia« I. (1905) 148. — Trinia taurica (Marsch.-Bieb.) Schmalh. Fl. ssred. i juzn. Ross. I. (1895) 389; Drude in Engl. u. Prantl, Pflzfam. III. 8. (1898) 183. — Planta glauca radice napiformi-fusiformi, usque 50 cm alta, (J* vix gracilior quam Q; caulis flexuosus a basi divaricatim ramosus ramulosusque , ramulis haud raro suboppositis vel sub- verticillatis. Folia basalia pauca petiolo plane vaginante, scarioso-marginato, 2 — 3 cm longo fulta, ambitu subtriangularia , 2 — 4-jugo-bipinnatisecta, foliolis inferioribus in lacinias subnumerosas , superioribus in 1. paucas anguste lineares, strietas, subsubito acuminatas, submucronulatas, margine (ut rachis) scabriusculas vel demum glabrescentes, usque 10 mm longas sectis; f. caulina et fulcrantia basal, similia, inferiora saepe majora, laciniis longioribus, usque 15 mm longis, cetera sensim minorä, simpliciora, summa ut in spec. praeced. redueta. Umbellae pl. tf numerosae peduneulo usque 10 cm longo, involucro nullo, radiis 7 — 10, filiformibus , subaequalibus, divaricatis, I — 2 cm longis; umbellulae multiflorae, pedicellis subaequalibus quam flores s. a. lon- gioribus, involucelli phyllis 5 — 8 angustissimis flores aequantibus vel brevioribus; petala lanceolato-elliptica, curvata, albida, dorso medio flavidula, apice subinflexa, ca. i/2 mm longa. Umbellae pl. Q 2 — 4-radiatae, radiis strictis, subangulosis, subaequa- libus, apice subclavatis, usque 3 cm longis; involucellum ut in pl. q?, sub fruetu mat. reflexum ; umbellulae 2 — 3-florae, pedicelli fruetiferi incrassati involucello breviores; petala non visa. Fructus =t 5 mm longus albicans vel dz rubieundus; stylopodium depresso-conoideum sepalis superatum; styli postea incrassati stylopodio longiores. — Fig. %iE. Mitteleuropa: in der Krim bei Sebastopol, Simferopol, Sudak und Ljaspi, auf Steppenhügeln; angeblich auch in Bessarabien und in Cherson. — Blüht im Juni, Früchte im Juli (Gallier, It. taur. II. n. 101; Dörfler, Herb. norm. n. 3422). Nota. In Herb. Willdenow sub n. 5768, fol. 4 — 3 plantae duae plane diversae nomine Cachrys taurica Willd. designatae, nempe 1 . Hippomarathrum crispum Koch et 2. Rumia multiflora Ledeb. obviae sunt. Species supra descripta [Tr. crithmifolia) ab plurimis autoribus prioribus nomine Trinia vel Cachrys vel Rumia taurica salutata est, sed id nomen adhiberi non potest, quo- niam neque descriptio Willdenowiana neque speeimina in Herb. Willd. asservata cum ea quadrant Rumia multiflora Ledeb. i. e. Cachrys taurica Willd. Spec. pl. I. 2. (1798) 1410 p. pte. meo sensu speciem generis propriae Triniae maxime affinis sistit: Ledebouria multiflora (Ledeb.) Wolff. Species e genere Trinia exeludendae. Rumia athamantoides DC. Prodr. IV. (1830) 98 = Stenocoelium athamantoides Ledeb. R. capensis Link, En. hört, berol. I. (182 1) 271 == Capnophyllum africanum Gaertn. R. depressa Boiss. in Ann. sc. nat. ser. 3. Bot. I. (18 4 4) 126 = Trachydium depressum Boiss. R. Kotsohyi Boiss. Diagn. ser. 1. VI. (18 45) 59 = Trachydium Kotschyi Boiss. Trinia, Ledebouriella, ] 9 j R. microcarpa Hoffm. Gen. urab. ed. 2. (184 6} 4 75 = Hippomarathrum cris- pu/m Koch. R. multiflora Led. Fl. ross. II. (1844) 38 = Ledebouriella multiflora (Ledeb.) Wolff. R. seseloides Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (1816) 4 74 = Ledebouriella seseloides (Hoffm.) Wolff. TWma dahurica Tores, ex Bess. in Flora XVII. (1834) Beibl. 4 4 = Ledebouriella seseloides (Hoffm.) Wolff. 2Wm'a seseloides (Hoffm.) Ledeb. Fl. alt. I. (1829) 359 — Ledebouriella seseloides (Hoffm.) Wolff. Tr. swellendamensis Eckl. et Zeyh. En. pl. Afr. austr. extratrop. III. (4 837) 340 = Rhytiearpus swellendamensis (Eckl. et Zeyh.) Briq. Tr. uitenhagensis Eckl. et Zeyh. 1. c. = Rh. rugosus (Thunbg.) Sond. 7a. Ledebouriella*) Wolff nov. gen. Rumia Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (18 4 6) 174 expte. ; Ledeb. Fl. ross. II. (4 844) 28 4 ex pte. Flores dioiei.. Calycis dentes (fruetus maturi) brevissimi sed manifesti, ovati vel sublineares, incrassati, rigiduli. Petala nee fl. Q nee fl. cf visa. Stylopodium conoi- deum, breve, subito in stylos eo duplo longiores plane reflexos vix incrassatos transiens. Fruetus subeylindricus, a dorso leviter compressus, ad commissuram haud constrictus; juga primaria tantum obvia, lateralia eorum marginantia, omnia tuberculis vesiculiformi- bus vel nodiformibus majusculis uniseriatis 5 — 8 subaeqüalibus raro minoribus nonnullis intermixtis juga ipsa plane oecultantibus obsita. Mericarpia transverse subsemiellip- tica, ad commissuram subplanam duplo fere latiora quam crassiora, jugis valde crassis prominentibusque, »spongiosis«, basi fere vel ex icone Ledeb., si recte delineata, in centro vittis magnis singulis perfossis, valleculis angustissimis , vittis earum solitariis a dorso valde compressis, commissura 2 — 4-vittata, endospermio subsemilunari. — Herbae per- ennes, ca. pedales, ramosae, foliis ut videtur bipinnatisectis. Species adhuc notae 2, quarum una altaicorum montium incola, altera . . .? Nota. Genus condidi in speciem a cl. Ledebour sub nomine Rumia multiflora in Fl. altaica descriptam. Ea species a Triniis veris habitu atque forma et characteribus fruetus diatat. Species Triniae verae monocarpicae, R. multiflora perennans; fruetus Triniae a latere com- pressi =fc ovoidei vel subglobosi, numquam subeylindraeei, fruetus R. multiflorae subeylindrici a dorso valde compressi. Juga (primaria) uniseriatim tuberculis vesiculiformibus obsita, id quod in Trinia numquam oecurrit; juga in R. multiflora basi, in Trinia medio fere vittis perfossa. — R. seseloides Hoffm. mihi tantum ex icone et descriptione nota cum R. multiflora bene quoad characteres essentiales congruit, itaque eam speciem in idem genus posui. Clavis specierum. A. Segmenta foliolorum anguste linearia. Umbellulae Q ca. 20-florae 4. L. multiflora. B. Segmenta foliolorum oblonga. Umbellulae Q 8 — 4 2-ilorae 2. L. seseloides. 4. L. moltiflora (Ledeb.) Wolff. — Rumia multiflora Ledeb. Fl. ross. II. (4 844) 2 81. — Herb. Willd. n. 5768, fol. 2, Cachrys taurica. — Planta scabriuscula dioica ut videtur perennis, radice elongata, napiformi-cylindrica, sublignosa. Caules 4 — 2 basi db 4 mm crassi, late medullosi, a basi vel magis superne remote ramosi, ramis remo- tissime divaricato-ramulosis. Folia in speeim. 2 suppetentibus dz destrueta, basalia pauca ereeta, petiolo ca. usque 5 cm longo, supra canaliculato, subtus subcarinato- convexo, ad basin in vaginam latam amplexicaulem expanso fulta, 5 — 6-jugo-bipinnati- seeta?, rachi subtriquetra , pinnis primariis 4 — 2 cm inter sese distantibus, seeun- dariis . . ., foliolis in segmenta anguste linearia sectis; f. caulina et suffulcientia, quoad *) Genus novum in honorem cl. Ledebour (4785—4854), autoris Fl. altaicae, rossicac etc. denominatum. 192 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. ob via, usque ad lacinias dz numerosas angustissimas 1 — 1 J/2 cm longas, vaginae latae multinerviae insidentes reducta. Umbellae pl. <^f parvae, involucro nullo, radiis 3 — 8, angulosis, tenuibus, 1/2 — i V2 cm longis. Umbellulae perparvae; involucellum ca. 5- phyllum, phyllis subsetiformibus zb 1 mm longis; flores 5 — 10 pedicellos crassiusculos sub- aequantes. Umbellae pl. g involucro ut videtur polyphyllo, phyllis subsetiformis 1 — 2 mm longis, latiuscule membranaceis; radii 5 — 7, inaequales, teretiusculi, subdivaricati, demum usque 4 cm longi; involucellum polyphyllum, phyllis angustissimis, demum in- crassatis, brevissime ut in receptaculum connatis; umbellulae usque 20-florae; petala non visa; pedicelli inaequales demum incrassati, fructus aequantes vel eis usque dimidio breviores. Fructus subcylindricus 4 — 4y2 mm longus; carpophorum filiforme usque ad basin in partes 2 capillares partibile; mericarpia a dorso ad faciem valde compressa, vix 1 mm crassa, facie ca. |*/| mm lata; stylopodium breviter conicum, styli eo duplo longiores, reflexi; juga tuberculis vesiculiformibus 5 — 8 subaequalibus, albido-flavidis, raro nonnullis multo minoribus intermixtis obsita, lateralia eximie marginantia. Nach Willdenow und Link (Herb, berol.) wächst die Pflanze in der Krim; nach Boissier ist die Heimat unbekannt, sicher aber nicht die Krim. 2. L. seseloides (Hoffm.) Wolff. — Rumia seseloides Hoffm. Gen. umb. ed. 2. (1816) 174, tab. tit. f. 4; DG. Prodr. IV. (1830) 98; Ledeb. Fl. ross. II. (1844) 281. — Cachrys seseloides (Hoffm.) Marsch.-Bieb. Fl. taur.-cauc. III. (1819) 217 inadnot.; Spreng, in Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (1820) 445; Spreng. Syst. I. (1825) 893. — Trinia seseloides (Hoffm.) Ledeb. Fl. alt. I. (1829) 357, Ic. fl. ross. alt. I. (1829) t. 8. — Tr. dahurica Turcz. ex Bess. in Flora XVII. (183 4) Beibl. pg. 1 4, nom. nudum. — Planta glabra ex Ledebour dioico-polygama, radice fusiformi-(napiformi). Caules plures 7 — 9" longi, ramosissimi, ramulis interdum suboppositis. Folia basalia plura 2 — 3" longa, petiolo quam lamina duplo breviore latissime vaginante fulta, ambitu ovata vel ovato-oblonga, bipinnatisecta, segmentis oppositis alternisve, in lacinias oblongas, obtusiusculas, mar- gine scabriusculas partitis ; f. caulina basal, similia, minus divisa, superiora simpliciora, summa =b vel plane ad vaginam subinflatam reducta. Umbellae pl. Q (vel hermaphro- ditae) plerumque 3 — 6( — 1 0)-radiatae, radiis inaequilongis angulatis, usque 1 1/2" longis, basi floribus q1 auctis; involucrum submonophyllum, phyllo plerumque minuto, lineari, membranaceo, integro, rarius majore, ovato, foliaceo, pinnatipartito, radiis longioribus dz duplo breviore. Umbellulae multiflorae; pedicelli valde inaequales; involucellum polyphyllum, phyllis minutissimis , linearibus. Sepala conspicua, ovata, acuta; petala subalbida, medio fuscata, apice acuto inflexo. Planta tf simillima, sed caule plerum- que »aphyllo«. Umbellae radiis subteretibus, involucro nullo. Umbellulae floribus valde numerosis; involucellum plerumque nulluni , rarissime monophyllum, phyllo minimo. Petala ut in fl. g, »colore saturatiore«, magis involuta. Pedicelli fructus subaequantes. Juga fructus crassa, tuberculato-nodulosa, vittis singulis perfossa, quam valleculae multo latiora. Altai: »in campis et collibus siccis prope montes Tschingis-tau deserti soongoro- kirghisici«; blüht im Juni, Früchte im August. Nota 4. Specimina mihi non visa; descriptio supra data sec. descriptionem et iconem Lede- bourianam elaborata est. Nota 2. Seseli montanum et S. glabratum Herb. Willd. huc a cl. Stevenio ducta, jam a cl. Sprengelio (Roem. et Schult. Syst. veg. VI. (1820) 406) recte generi Seseli adscripta sunt. Addenda. P. 1 Bei Morphologie und Anatomie ist einzufügen: H. E. Petersen, Unders0gelser over Bladnervationen hos Arter af Slaegten Bu- pleurum in Bot. Tidsskr. Bot. For. K0benhavn XXVI. 3. (1905) 343—376. P. 6 Zeile 2 von unten ist einzuschalten: H. E. Petersen stellt in Bezug auf die Innervation der Bupleurum-Blätter unter besonderer Berücksichtigung der Anordnung der Nerven 2. und 3. Ordnung folgende Gruppen auf: Addenda. j 93 \ . Gruppe des B. Gandollei\ hierher B. Candollei, B. jucundum, B. lanceolatum, B. Bichawii u. a. 2. Gruppe des B. falcatum-polyphyllum. a) Untergruppe des B. falcatum] hierher B. falcatum, B. multinerve, B. ranunculoideSy B. petraeum., B. scorxonerifolium, B. exaltatum, B. diversifolium, B. latifolium u. a. b) Untergruppe des B. polyphyllum; hierher B. flexuosum und B. polyphyllum. 3. Gruppe des B. rotundifolium ; hierher B. rotundifolium, B. intermediwm, B. lophocarpum, B. croceum, B. Heldreichii und B. longifolium. — B. stellatum, B. angulosum. 4. Gruppe des B. longiradiatum; hierher B. longiradiatum , B. saehalinmse , B. plantaginifolium, B. mucronatum, B. pekinense. P. hält die Gruppen 2 und 3 für natürliche und lässt die Frage, ob die anderen beiden ebenfalls solche seien, offen. — Die Ansichten des Autors decken sich in vielen Punkten mit den unsrigen, wir halten aber auch jetzt u. a. noch daran fest, dass B. longifolium (mit B. longiradiatum) einerseits und B. angulosum und B. stellatum anderseits sowohl in Bezug auf die Blattnervatur als auch die natürliche Verwandtschaft nur lockere Beziehungen zu der B. rotundifolium-Grupye besitzen. P. 34 sub Lichtensteinia Kolbeana est inserendum: Galpin, Südafrika n. 7339! — Species insignis a ceteris longe diversa. P. 36. post Heteromorpha arborescens est inserendum: H. involucrata Conrath in Bull. Roy. Bot. Gard. Kew. (1908) 224. — Herba 50 — 70 cm alta, glabra; caulis pallidus, farctus, superne sulcatus, simplex vel superne parce ramosus. Folia glauca, inferiora longe petiolata, ad 7,5 cm longa, ambitu ovata, 3- partita, segmentis lateralibus alte inaequaliter 2-fidis anguste lanceolatis acutis, segmento terminali alte 3-fido (lobo intermedio saepe alte bilobo) longe decurrente, in marginibus et subtus in nervis aspera, crassiuscula, tenuiter reticulata, superiora breviter petiolata vel sessilia, 2 cm longa, 3-partita, segmentis lateralibus integris, intermedio 3-fido, summa integra. Umbellae terminalis radii 25 — 35, 2,5 — 4,5 cm longi, lateralium pau- ciores, breviores, omnes angulares; involucrum phyllis foliaceis alte 2 — 3-fidis vel integris ad 1,5 cm longis 2 mm latis. Umbellulae radii G — 8 inaequilongi, 2 — 5 mm longi; involucellum phyllis foliaceis anguste lanceolatis integris \ — 3 cm longis. Sepala trian- gularia, acuta. Petala lutea. Mericarpia (immatura) ovato-oblonga, stylis divergentibus, stigmate atro-rubro. Transvaal: Modderfontein, Conrath n. 328; (the same plant but with broader leaf- segments, was collected by Dr. Wilms near Pretoria on Rensburgs Farm (n. 563 b) and near Lydenburg, n. 563 — Otto Stapf). Nota. Mea opinione species nova Status juvenilis florens //. arborescens esse videtur, ut etiam probabiliter H. glauca Engl. msc. P. 44 insere: 3a. B. schistosum Woronov in Moniteur du Jard. bot. Tiflis Livr. \0. (1908) 30^ t# 2. — »Annuum, pruinoso-glaucum plerumque a collo dichotome et divaricatim ramosum, foliis infimis (per anthesin emarcidis) oblongis v. oblongo-spathulatis in petio- lum longum attenuatis parvis, caulinis omnibus perforatis late ovatis, inferioribus acutis superioribus obtusis v. rotundatis mucronulatis. Umbellis terminalibus et axillaribus 3 — 5-radiatis, involucro nullo, umbellulis densis multifloris, involucelli phyllis 5 ovato- lanceolatis acutis pedicellos crassiusculos aequantibus v. subsuperantibus petalis aureis v. croceis, ovatis, lacinula oblonga inflexa, fructu prismatico laevi pruinoso, stylopodis depressiv, stylis filiformibus deflexis, jugis et valleculis vittiferis. — Species distinctis- sima nulli adhuc notarum satis affinis. Habitat in schistosis Transcaucasiae czorochensis in distr. Artwin«. Nota. Species a me non visa. Si fructus revera laevis est, ut ex icone et descriptione apparet, species in subsectionem Laevia Briq. pertinet; quoad habitum ad B. subovatum tanto- pere accedit ut primo aspectu pro eo haberi possit. A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogaraa) 22S. 13 194 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Aramineae heteroclitae. P. 48 sub B. subovatum var. «. eusubovatum f. acuminatum inseras: Tunis (Pitard, PI. de Tunise n. 132). P. 57 sub B. stellatum est inserendum: f. maximum Chenevard et Braun in Ann. Cons. et Jard. bot. Geneve IX. (1905) 34 et in Fedde, Repert. III. (1906) 64. — »Tige 35 cm; feuilles basilaires 7 sur 25 cm; les caulinaires 2 sur 9 cm. Tessin, Rochers de l'Alpe Robiei, ca. 1900 m«. P. 59 sub B. angulosum est inserendum: Var. neriifolium Pau in Bol. Soc. Arag. Cienc. nat. V. (1907) 174 et in Fedde, Repert. VII. (1907) 85. — »Folia Nerii oleandri, longe petiolata, petiolis vix lamina decurrente marginatis«. f. montserratense Pau 1. c, 1. c. — »Folioiis involucri oblongo-spathulatis, in- volucellorum oblongis, angustioribus, dum in f. genuina orbicularibus esse solet. Folia radicalia in petiolum late attenuata. — Mont serrat«. P. 97 sub B. affine est inserendum: Auch nach Beck u. Fiala in Bosnien und in der Herzegowina. — Nach Vandas, Reliquiae Formanekianae (1909) 2 45 gehört die Pflanze von Neum Kula in der Herceg. zu B. junceum. Der Umstand, dass Maly (brieflich) die Pflanze aus Bosnien bisher nicht gesehen hat, spricht nicht für die Wahrscheinlichkeit, dass die Art dort vorkommt. P. 99 sub B. asperuloides est inserendum: Nota. B. laxum Herb. Fl. ross. n. 1719, a Museo Bot. Acad. Imp. St. Petersbg. editum, in paeninsula taurica collectum mihi tantum forma laxiuscula B. asperuloides var. strictum esse vide- tur. Specimen originarium (unicum) habitu multo laxiore, umbellis etiam remotioribus et minus numerosis, involucelli phyllis prominentius nervosis diversum. P. 1 1 8 sub B. ranunculoides var. y. gramineum, est inserendum : Nach Beck, Fl. v. Südbosnien auch in Bosnien. P. 122 sub vel post B. americanum est inserendum: B. purpureum Blank, in Montana Agric. Coli. Sc. Stud. Bot. I. 89. Nota. Specimina originaria (Mt. Baldy, Anaconda, St. of Montana, Dry alpine peaks, 8500', fl. IX., Blankinship n. 211 a) mihi nuperrime visa a B. ranunculoides var. genuinum (Europae) quocum habitu bene quadrat, vittis numerosis subaequaliter circa endospermium dispositis et stylopodio lato nigrescenti-violaceo diversa est; dijudicare non possum, an B. purpureum ad B. americanum, quod mihi tantum ex descriptione notum est et cujus mericarpia etiam vittis circ. 25 perfossa sunt, referendum sit, an speciem propriam sistat. Fortasse species ambae cum B. ranunculoides sub titulo subspeciei vel varietatis conjungendae sunt. P. 1 37 bei B. falcatum var. diversifolium f. eudiversifolium lies (statt Transsylvanische Alpen): Karpathen, erreicht die Noidgrenze am Jablonicapasse. P. 190 in Nota ad 11. Trinia crithmifolia lege: Ledebouriella multiflora. Verzeichnis der Sammler-Nummern. Adamovic (It. graec. turc.) 442 Trinia Dalechampii. Aitchison (Afghanistan) 929 B. Aitchisonii. Alboff (Transkauk.) 8, 89, 154, 4 56—8, 562 B. falcatum subsp. 4 — (Abchasien) 322—3 B. Rischawianum. Asclierson (Libysche Wüste) 208 B. semicomposituin. Aucher-Eloy (Herb. Orient) 3621, 3636, 3727, 4596, 4600—1 B. falcatum subsp. 4 — 3622—3 B. subovatum — 3623 B. croceum — 3624 B. glumaceum — 3625 B. semidiaphanum — 3626 B. aleppicum — 3627, 3634, 4599 B. Gerardii — 3628, 3632 B. nodiflorum et B. brevi- caule — 3629 B. papillosum — 3630 B. Haussknechtii var. — 3631 B. Fontanesii — 3633 B. fruticosum — 3634 B. Gerardii et B. trichopodum — 3727, 3728 B. kurdicum — 4598 B. rotun. difolium — 4601 — 2 B. falcatum subsp. 1. Bachinann (Pondoland) 928, 930 — 1 Heteromorpha arborescens. Baenitz (Herb, europ.) 333 B. tenuissimum subspec. 1 — 559 Trinia Kitaibelii — 1463 B. commutatum var. — 2339 B. fruticosum — 2340 B. angulosum — 2753 B. divaricatum subspec. 2 — 2948 B. falcatum subspec. 4 — 2949 B. affine — 2950 B. junceum — 3315 B. falcatum subspec. 1 — 3171 B. glumaceum — 3266 B. falcatum subspec. 4 — 3316 B. rotundifolium — 3476 B. ranunculoides subspec. 1 — 8156 B. apiculatum — 8312, 8793 B. commutatum — 9I43 B. asperuloides. Balansa (Algier) 645 B. semicompositum — 482 B. Balansae — 880 B. spinosum — 881 B. oligactis — (PI. Orient) 35, 559 B. glumaceum — 36, 1233 B. commutatum — 61 B. semi- compositum — 124 B. apiculatum — 214, 422 B. croceum — 424, 1013, 1231 B. sulfureum — 560 B. Fontanesii — 561 B. lophocarpum — 1014 B. Heldreichii — 1230 B. rotundifolium — 1232 B. croceum — 1381 B. falcatum subspec. 3 et 4 — (Syrien) 67 B. Fontanesii — (Marokko) 881 B. oligactis. Baldacci (It. alban.) 15 B. divaricatum subsp. 2—71 Trinia Dalechampii — 133 B. Karglii — (It. alban. II.) 172 B. junceum — (It. alban. epirot. III.) 50 B. semidiaphanum — 134 B. flavicans — 150, 259 Trinia Dalechampii — (It. alban. IV.) 78, 353 Trinia Dalechampii. — (It. alban. V.) 119 B. Karglii — 174 B. falcatum subspec. 4 — 285 B. divaricatum subspec. 2 — (It. alban. VI.) 348 B. Karglii. — (It. alban. VII.) 26 B. falcatum subspec. 4 — 32 B. divaricatum subspec. 2 — 121 B. Karglii — 127 Trinia glauca. (It. alban. VIII.) 32 B. divaricatum subspec. 2 — 33 B. junceum — 99, 127 B. Karglii — (It. alban. IX.) 99 B. Karglii — (Fl. ernagor.) 44 B. falcatum subspec. 4 — 67, 79, 110 B. Karglii — 78 B. divaricatum subspec. 2. Barbey (Levante) 25 B. subovatum — (Syrien) 403, 404 B. subovatum. Becker (Daghestan) 289 B. falcatum subspec. 4. Billot (Fl. Gall. et Germ.) 26 B. falcatum subspec. 1 — 361, 369 et bis, 778 1063 et bis B. divaricatum subspec. 2 — 370 B. longifolium — 563 B. angulosum — 621, 1884 et bis B. junceum — 778 B. tenuissimum subspec. 1 — 779 et bis B. fruticosum t- 1202, 3614 B. Gerardii — 1203 B. stellatum — 1204 B. subovatum - 1260 B. affine — 1490 bis— quinq. B. rotundifolium — 4 884 B. junceum — 2073 B. oligactis — 2845 B. falcatum subspec. 4 — 3095 B. ranunculoides — 3096 B. semicompositum — 3097 B. Fontanesii — 3098 B. rigidum subspec. 1 — 3614 B. Gerardii1— 3615 B. petraeum. Blanche (Greta) 449 B. glumaceum, B. semicompositum — (Syrien u. Libanon, PI. Orient 67, 622 B. Fontanesii — 68, 1036 B. nodiflorum — 128, 198, 3229 B. subovatum — 242 3225, 3227 B. libanoticum — 715 B. brevicaule — 830, 3222, bis, ter B. falcatum subspec. 4 — 3223, 3226 et bis, 3228 B. Gerardii — 3224 B. semicompositum. Blanco (Prov. de Jaen) 231, 363 B. fruticosum — 364 B. fruticescens — 365 B. rigidum subspec. 1. 4 3* 196 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclilae. Blau (Bosnien) 464, 679, 769 B. divaricatum subspec. 2 — 67-1 B. junceum — 850, 183 0 B. Karglii — 1113 B. longifolium — 1808, 2380 B. falcatum subspec. 4 — 2284, 2285 B. ra- mmculoides — 2286 Trinia glauca. Bordere (PI. Pyren.) 54 B. angulosum — 197—8 B. ranunculoides. Bornmttllcr (Bithynien) 364, 1231—2 B. semicompositum — 1234 B. Haussknechtii — 3293 B. asperuloides — 3345 B. papillosum. — (Dalmat. et Hercegow.) 1, 78, 128, 528, 1970 et bis, 1995 B. divaricatum subspec. 2. — (PI. anatol. or.) 375, 524b, 526 B. Gerardii — 523, 2816 B. rotundifolium — 524b B. commutatum — 525, 2817, 3104, 3104b B. sulfureum — 1684, 28 15 B. croceum — 2206 B. falcatum subspec. 3 — 2206b, 2207 B. falcatum subspec. 4 — (It. pers.-turc. I.) 363, 1230 B. subovatum — 364, 1232 B. semicompositum — 1143, 1233 B. Gerardii — 1230—1 B. kurdicum — 1234 B. leucocladum — 3037 B. sulfureum — 3155 B. rotundifolium — 3345 B. papillosum — 3346 B. croceum — 3803—5 B. falcatum subspec 4 — (It. anatol. III.) 4592 B. falcatum subspec. 3 — 4593 B. sulfureum — 4594 B. rotundifolium — 4595 B. commutatum. — (It. pers.- turc. II.) 7I42— 3 B. subovatum — 7144—5 B. Gerardii — 7147 — 9 B. falcatum subspec. 4 — 7153 Trinia Hoffmannii — (Lydia et Caria) 9525 — 7 B. tricho- podum — 9528 B. glumaceum — (It. syriac.) 624 — 6 B. subovatum — 627 — 32 B. nodiflorum — 633 — 35, 635 b B. Fontanesii — 636 B. brevicaule — 637 B. semicompositum — 638—9 B. liba- noticum — 640 — 1 B. Gerardii — 642, 647 B. cappadocicum — 643 B. falcatum subspec. 4 — (Madeira und Ganaren) 500 B. subovatum — 670 — 3, 242I— 3 B. salicifolium. Bot. SOC« London 467 B. divaricatum subspec. 1. Bonrgeau (Fragm. FI. alger.) 222, 227, 579 B. fruticosum — (Alp. marit.) 116 B. petraeum — 117 B. ranunculoides — (Toulon) 189 B. subovatum. — (Espagne) 53 B. Bourgaei — 225 a, 1190 B. gibraltaricum — 672, 1188 B. fruticescens — 674 B. rigidum subspec. 1 — 729 B. angulosum — 880, 1191 B. spinosum — 1188, 1 188 a B. semicompositum — 1189 B. fruticosum — (Pyren. espagn.) 225 B. Gerardii — 612 B. junceum — 613 B. subovatum — 614 B. ranun- culoides — 615 B. falcatum subspec. 1 — 673 B. divaricatum subspec. 1 — (PI. canar.) 450, 452, 1355 B. salicifolium — 816, 1356, 2423 B. semicompositum. — (Rhodos) 65, 150 B. sub- ovatum — 66 B. glumaceum — 67, 152 B. Fontanesii — (Lycien) 111, 27 1 B. sulfureum — (PI. diverses) 31 B. junceum. Brotherus (Gaue.) 379 B. falcatum subspec. 4 — (Turkestan) 753 B. thianschanicum. Bnchanan (Nyassa) 105, 358, 448, 817 Heteromorpha arborescens — (Pondoland) 928 H. arborescens. Bnrchell (Afr. austr.) 2755 B. Mundtii — 2788 Heteromorpha arborescens. Biiysman (Herb, analyt.) 27 B. rotundifolium. Callier (PI. Hercegow.) 180, 182 B. divaricatum subspec. 2 — 181 B. Karglii — (Herb, ross.) 56 B. commutatum. — (Fl. siles.) 697 B. rotundifolium — 1069 B. tenuissimum subspec. 1 — (It. taur.) 97 B. commutatum — 98 B. fruticosum — 99 B. falcatum subspec. 4 — 101 Trinia crithmifolia — 300 B. rotundifolium — 609 B. affine. Calvert (Orient) 106, 232, 254 B. Fontanesii — 357 B. subovatum — 362 B. glumaceum. Campo (PI. hisp.) 40 B. gibraltaricum. Cesati (PI. Ital. bor.) 148 B. divaricatum subspec. 1. Chevallier (Sahara) 306 B. oligactis — 42 4 B. semicompositum — 425 B. spinosum. Choulette (Fragm. fl. ager.) 339 B. Choulettii — 349 B. subovatum — 350 B. tenuissimum subspec. 1. Clarke (Fl. Ind. or.) 13422, 24 103, 25689 B. Candollei — 16697, 34000, 40 385, 45417 B. tenue — 23162, 28340 B. lanceolatum — 31035, 31 083 B. longicaule — 31396 B. subuni- florum — 38 438, 38 450, 38 836, 44 267 B. falcatum subspec. 2. Cnrtiss (PI. N. Amer.) 1027 B. rotundifolium. Delavay (China) 454, 937, 2582 B. longicaule — 3066 B. yunnanense — 4233 B. tenue — 4511 B. petiolulatum. Dinter (Südw.-Afrika) 876, 1512 Heteromorpha arborescens. Dörfler (Alban.) 189 B. junceum — (Graecia) 206 B. semidiaphanum — (Herb, norm.) 3038, 3425 B. ranunculoides — 3422 Trinia crithmifolia — 3423 B. dianthifolium — 3424 B. falcatum subspec. 4 — 3426 B. petraeum — 3427 B. divaricatum subspec. 2 — 3428 B. affine — 3429 B. commutatum. — (It. turcic. II.) 185 Trinia glauca. Ducloux (China) 2547 B. petiolulatum. Dnhmberg (Altai) 760—1, 767—8 B. longifolium — 763—5 B. falcatum subspec. 1 — 7 66, 769 B. longicaule ß. Durieu (PI. sei. Hisp.) 316 B. tenuissimum subspec. 1. Verzeichnis der Sammler-Nummern. 197 Buthie (Kaschmir und Indien) 1131, 1149, 1153, 3839 B. longicaule — 1150, 1152, 1155, 1631, 4049 B. Candollei — 1154, 2941—2 B. falcatum subspec. 2 — 1633, 4055 B. tenue — 1634 B. mucronatum — 12 397 B. longicaule — 13 073 B. lanceolatum. Eckion (Cap) 2194 Rhyticarpus swellendamensis — 2201 B. Mundtii — 2206 B. Lichten- steinia lacera — 2209—11 L. Beiliana — 2212 L. interrupta. Ehrenberg (Syrien) 224 B. cappadocicum — 262 B. falcatum subspec. 4 — 263 B. Fon- tanesii. « Ehrhart (Fl. germ.) 3 B. longifolium — 53 B. falcatum subspec. 1 — 162 B. rotundifolium. Ellenbeck (Afrika) 1253, 1317, 1946 Heteromorpha arborescens. Engler (Südost- Afrika) 891a, 2203—5, 2733 Heteromorpha arborescens — (Vorderindien) 3528 B. mucronatum — 3554 B. distichophyllum. Faurie (Japan) 119, 240—1 B. falcatum subspec. 1 — 407— 8 B. longiradiatum —(Korea) 239 B. longiradiatum. Ferreira (Lusit.) 1365—6 B. subovatum. Fiori, Begninot et Fampanini (Fl. italica) 902 B. ranunculoides var. — 903 B. divaricatum subspec. 2 — 904 B. divaricatum subspec. 1. Fl. anstr.-hnng. exs. 120 B. petraeum — 121 B. ranunculoides — 122 B. divaricatum subspec. 2 — 621 B. falcatum subspec. 4 — 1350 Trinia glauca — 1351 Tr. Kitaibelii — 2097 B. stellatum — 2098 B. falcatum subspec. 1 — 2099 B. Karglii — 2100 B. divaricatum subspec. 1 — 2101 B. junceum — 2102 B. affine — 2103 B. tenuissimum subspec. 1 — 2922 B. rotun- difolium — 3278 — 9 B. commutatum var. Fl. bavar. exs. 184 B. ranunculoides — 4 30 B. longifolium. Fl. Gall. et (xerm. 29 B. subovatum — 779 et bis B. fruticosum — 834 B. divaricatum subspec, 2 — 864 B. divaricatum subspec. 1 — 1063 et bis B. falcatum subspec. 1 — 1064 B. longifolium — 1260 B. affine. Fl. Seqnan. 208 B. rotundifolium — 454 B. longifolium. Forsyth-Major (Rhodos) 107, 537, 808 B. glumaceum. Fragm. fl. alger. 43 B. spinosum — 227 B. fruticosum — 339, 643 B. Ghouletüi — 349 B. subovatum — 350 B. tenuissimum subspec. 2 — 579 B. gibraltaricum — 644 B. semi- compositum — 737 B. montanum. Friedrichsthal (Graecia, Macedon.) 549 B. fruticosum — 644 B. apiculatum — 909 B. tenuissimum subspec. 2 — 935 B. subovatum. Gaillardot (Syrien) 63, 1844 et bis B. subovatum — 953, bis, ter B. Fontanesii — 1841 B. brevicaule — 18 42 — 3, 1863 B. Gerardii — 2521 B. fruticosum. — (Aegypt.) 229, 335 B. semicompositum. Galpin (Süd-Afr.) 1788 B. Mundtii — 7339 Lichtensteinia Kolbeana. Gandoger (Algier) 332 B. subovatum — 912 B. fruticosum — (Fl. gall.) 578 B. divari- catum subspec. 1 — 968 B. Gerardii. Gibelli (Ital.) 233 B. divaricatum subspec. 1. Giraldi China) 1322—1326, 5735, 5756—62, 5764 B. falcatum subspec. 1 — 1339,5775 B. longiradiatum — 1341, 5765—74 B. longicaule — 5754, 5833 B. Dielsianum. Goetze (Nyassa) 635, 829 Heteromorpha arborescens. Guicciardi (Griechenl.) 3192 Trinia Guicciardii. Hanssknecht (Syrien) 689 B. brevicaule — 981 B. kurdicum. Y. Hayek (Fl. stiriaca) 550 B. petraeum. Heldreich (Fl. graec. exs.) 1144 B. fruticosum — 2453, 4801 B. falcatum subspec. 4 — 2960 B. capillare — 3358 B. flavicans — (Herb, graec. norm.) 19 B. capillare — 220, 1034 B. trichopodum — 416, 934 B. semidiaphanum — 417, 1035 B. tenuissimum subspec. 2 — 513 B. capillare — 1033 B. apiculatum — 1144 B. fruticosum — 1146 B. Fontanesii — 1431 B. falcatum subspec. 4 — (Cephalonia) 3566 B. subovatum. — (PI. hellen.) 61 B. glumaceum — (Pamphylia) 577 B. pulchellum — 1073 B. subuniflorum — 1120 B. glumaceum — (Pisidia) 679 B. Heldreichii — (It. thessal.) 26 B. semidiaphanum. Heller (Fl. Carol.) 62 B. rotundifolium. Henry (China) 1149, 1153, 6930 B. longicaule — 1155 B. lanceolatum — 3020, 3238 B. falcatum subspec. 1 — 6420 B. longiradiatum — 13 493 B. tenue. Herb. Aznavour 957 B. glumaceum. Herb. Biondi 1321 B. longicaule — 1322, 1429, 1779 B. falcatum subspec. 1 — 1339 B. longiradiatum. Herb. fl. loc. France 89 B. rotundifolium — 90 B. subovatum — 221 B. divaricatum subspec. 1. 198 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Herb. Fontanes! anum 46 B. subovatum. Herb. Friedrichsthal 644 B. apiculatum. Herb. Heldreich 1 42 B. semicompositum — 414, 1159 B. falcatum subspec. 4 — 513 B. asperuloides — 4 073 B. subuniflorum — -1745, 2275 B. trichopodum — 1746 B. tenuissimum — 4 747 B. apiculatum, B. semidiaphanum — 2350 B. junceum. Herb. Hort. bot. Conimbr. 41, 517 B. rigidum subspec. 2 — 328 B. semicompositum — 723 B. tenuissimunl subspec. 1 — 821, 1670 B. fruticosum — 1364 B. Gerardii —1365—6 B. subovatum. Herb, late East Ind. Comp. 503 B. lanceolatum — 2608 B. falcatum subspec. 2. Herb. Natal. Govern. 789 B. Mundtii. Herb. Noeanmn 24a B. setaceum — 27, 241, 242 B. Fontanes» — 49, 221, 491 B. kurdicum — 65, 150 B. rotundifolium — 66 — 7, 149, 241 B. divaricatum subspec. 2 — 72, 344 B. junceum — 86, 125, 927 B. semicompositum — 210 B. subovatum — 240 B. asperuloides — 241 — 2 B. Fontanesii et B. glumaceum — 803 B. croceum — 804 B. aleppicum. Herb. Orphanidesianum 368 B. commutatum — 517 B. tenuissimum subspec. 2 — 2512 B. falcatum subspec. 4 — 2866 B. semicompositum — 2875 B. tenuissimum subspec. 2 — 3189 B. subovatum — 3190 B. junceum — 3650 B. apiculatum — 3759 B. flavicans. Herb. Postianum 41 B. Postii — 91 B. Boissieri — 92 B. falcatum subspec. 4 — 424 B. kurdicum. Herb. Rouy 201 B. tenuissimum subspec. 1 — 617 B. fruticosum. Herb. Schlagintweit 6408 B. longicaule. Herb. Wight 1168 B. mucronatum — 1169 B. plantaginifolium — 1170, 1196 B. disti- chophyllum. Henffel (Banat) 24 B. falcatum subspec. 4. Hildebrandt (Abessinien) 536 Heteromorpha arborescens. Hohenacker (PI. Ind. or.) 1105 B. mucronatum — 1469 B. distichophyllum — 1471 B. plantaginifolium. T. Höhnel (Ost- Afrika) 82 Heteromorpha arborescens. Holst (Usambara) 411, 2577, 8986 Heteromorpha arborescens. Hooker (Himal.) 1201 B. longicaule. Hooker et Thomson (Ind. or.) 8 B. Maddenii — 9 B. tenue. Hügel (Asien) 59 B. tenue — 403, 405 B. Candollei — 474 B. distichophyllum — 493 B. lanceolatum. Hngenin (Savoie) 35 B. stellatum. Hunger (Herb, rossic.) 187 Trinia Hoffmannii. Hnsnot (PI. canar.) 498 B. salicifolium. Hüter, Porta et RigO (It. hisp.) 203 B. fruticosum — 204, 206 B. Gerardii — 205 B. gibraltaricum — 207 B. spinosum — 208 B. divaricatum subspec. 1 — 209, 527 B. rigidum subspec. 1 — 210 B. semicompositum — 415 B. rigidum subspec. 1. Jacqnemont (Himal.) 853 B. longicaule. Jäschke (Himal.) 80 B. Aitchisonii. Janka (It. turcic.) 26 B. falcatum subspec. 4. Kapletzky (Altai) 89 B. longicaule. Earelin et Kiriloff (Altai) 739 B. falcatum subspec. 1 — 1151 B. falcatum subspec. 4 — 1513 B. ranunculoides var. y. Karo (PI. dahur. et amur.) 241, 318, 380 B. falcatum subspec. 1 — 91, 494 B. falcatum subspec. 4. — [380 bis B. latifolium] — 382 B. longiradiatum var. a. Eässner (Ost- Afrika) 797 Heteromorpha arborescens. Kersten (Spanien) 106 B. fruticosum. Knapp (Bosnien) 123 ß. falcatum subspec. 4 — 124 B. Karglii — 129 B. divaricatum subspec. 2 — 130 B. junceum. Kolenati (Transcaucasien) 2393 B. Gerardii. Kotschy (Reisen im Orient) 61, 157, 757, 761 B. Gerardii — 64, 209, 611 B. nodiflorum — 65, 124, 207, 450, 621, 750, 751, 758, 860, 917 B. subovatum — 78 B. asperuloides — 97 B. cappadocicum — 198—9, 299 B. aleppicum — 198b, 307, 331, 333, 575. 627, 649, 786 B. falcatum subspec. 4 — 208 B. Fontanesii — 210, 414 B. Koechelii — 214 B. brevicaule — 235 B. croceum — 269 B. Heldreichii — 255, 304, 342, 359, 427, 450 B. kurdicum — 317, 633a B. semicompositum — 318 B. papillosum — 392, 693, 695 B. rotundifolium — 623 B. gluma- ceum — 723 B. tenuissimum subspec. 2 — 730 B. semidiaphanum. Verzeichnis der Sammler-Nummern. 199 Koväts (PI. rar. Imp. Austr.) H3, 191, 513, 530—1 B. affine — 114, 817 B. tenuissimum subspec. 1 — 192, 238 B. junceum. Eralik (Tunis) 63a, 232 B. semicompositum — 233, 233a B. Balansae — 233 B. Chou- lettii. — (Corsica) 602 B. subovatum — 603 B. fruticosum — 604 B. stellatum. Krause (Tripolis) 633 B. semicompositum — 634—6 B. subovatum. Lefevre (Algier) 192 B. fruticosum. Leonis (Fl. aegaea) 64 B. subovatum — 234 B. falcatum subspec. 4 — (Fl. graec.) 206 B. semidiaphanum. Lessing (Russland) 146 b Tr. Lessingii. Letourneux (PI. Aegypt.) 63, 65 B. subovatum — 64 et bis B. semicompositum — 65 B. nodiflorum. Lojacono (PI. sicul. rar.) 20 B. tenuissimum subspec. 1 — 261 B. subovatum. LOSCOS (Aragon.) 37 B. semicompositum — 38 B. divaricatum subspec. 1 — 39, 43 B. fruticescens — 43 B. spinosum — 44 B. rigidum subspec. 1. Lowe (Madeira) 274 B. subovatum — 410 B. salicifolium. Mabille (Herb, corsicum) 56 B. fruticosum — 231 B. stellatum. * Mackenzie (PI. Missour.) i27 B. rotundifolium. Magnier (Fl. select.) 78, 555, 3012, 3013 B. ranunculoides — 293, 2205 B. stellatum — 556 B. gibraltaricum — 846 et bis B. junceum — 1453 B. falcatum subspec. 1 — 1454 et bis, 3979 B. tenuissimum subspec. 1 — 1703 B. angulosum — 1964 B. fruticescens — 1191 Trinia Kitaibelii — 2204 B. fruticosum — 2206 B. affine — 2482 B. longifolium — 2483 B. rotundi- folium — 2744 B. subovatum — 2745 B. Gerardii — 3014 B. petraeum — 3015 B. divaricatum subspec. 2 — 3016 B. semicompositum. Maudon (Madeira) 14, 121 B. salicifolium — 122 B. subovatum. Manissadjian (PI. Orient) 673 B. croceum. Martin (Lyon) 1851 B. junceum. Mazziani (Orient) 215 B. croceum — 2I6 B. fruticosum — 217 B. glumaceum et B. semidiaphanum — 218 B. junceum — 219, 220 B. subovatum — 222 — 3 B. tenuissimum sub- spec. 2. Miss. bot. Tunis. 643 B. Ghoulettii. Montbret (Herb. Orient) 1287, 1727 B. Gerardii — 1665 B. rotundifolium — 1667 B. subovatum — 1696 B. Fontanesii et B. nodiflorum — 1839 B. Fontanesii — 1841 B. aleppicum 1858 B. croceum — 2139, 2189 B. papillosum — 2173 B. cappadocicum. Müller (PI. midi France) 229 B. Gerardii — 230 B. subovatum. Munby (PI. alger.) 14 B. semicompositum — 21 B. gibraltaricum. Orphanides (Fl. graec.) 236 B. semidiaphanum — 237 B. fruticosum — 238 B. glumaceum — 359 B. capillare — 360 B. falcatum subspec. 4 — 361 B. trichopodum — 898 B. junceum — 899 B. subovatum — 1136 B. tenuissimum, Paris (Sahar. alger.) 306 B. oligactis — (It. Afr. bor.) 449 B. subovatum. Pauli (Chios) 110 B. glumaceum. Panlin (Fl. carn.) 157 B. petraeum — 158 B. ranunculoides — 160 B. falcatum subspec. 4 _ 161 B. divaricatum subspec. 2 — 659 B. rotundifolium — 658 Trinia glauca. Pegler (Cap) 891 Lichtensteinia Kolbeana. Penther (Süd- Afrika) 2774 B. Mundtii. Petrovic (Cyrenaica) 141 — 2 B. subovatum. Petter (Dalmat.) 63 B. divaricatum subspec. 2 — 64, 170 B. subovatum. Pichler (Reisen im Orient) 81, 115 B. nodiflorum — 97, 1 14 B. falcatum subspec. 4 — 113 B. commutatum — 286 B. croceum — 287 B. trichopodum — 288 B. sulfureum — 289 B. glumaceum — 290 B. subovatum. Pitard (Tunis) 132 B. subovatum. Porta et RigO (It. hisp. II.) 287 B. fruticosum — 415 B. rigidum subspec. 1 — 450 B. spinosum et B. fruticescens. — (It. hisp. III.) 227 B. fruticosum — 406 B. fruticescens — 471 B. gibraltaricum — 472 B. spinosum — 626 B. rigidum subspec. 1 — (It. hisp. IV.) 202 B. Gerardii. — (It. ital. II.) 159 B. subovatum — 467 B. falcatum subspec. 4 (It. ital. III.) 182 B. Fontanesii — 541 B. falcatum subspec. 4. Puel et Maille (Fl. loc. France 12, 121 B. ranunculoides — 17 B. petraeum — 221 B. divaricatum subspec. 1. Reboud (Sahar. alger.) 197 B. semicompositum. Rehmann (It. cauc.) 367 B. falcatum subspec. 4 — (It. chers.) 58, 287 B. rotundifolium — (It. tauric.) 358, 366 — 7 B. falcatum subspec. 4. 200 Hermann Wolff. — Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Belimaim (Afr. austr.) 2450 Rhyticarpus difforrais et Rh. rugosus — 4231, 6997 Hetero- morpha arborescens — 6337 B. Mundtii. Rehmann et Woloszezak (Fl. polon.) 172 B. ranunculoides. Reichenbacli (Fl. germ. exs.) 72, 3 44 B. junceum — 149, 343 B. divaricatum subspec. 2 — 150, 4 877 B. rotundifolium — 342 B. subovatum — 64 2 B. ranunculoides — 860 B. stellatum — 4 247 B. affine — 4 561, 2"065 B. falcatum subspec. 4—1706 B. petraeum — 4 876 B. tenuissimum subspec. 1 — 1878 B. longifolium — 3041 Trinia glauca. Bein (Japan) 121 B. longiradiatum var. Beliquiae A. Lehmann 525 B. longifolium — 526 B. multinerve — 527 B. falcatum subspec. 4. Beliqniae Mailleanae 117, 11 7a, B. tenuissimum subspec. 1 — 350, 359 B. divaricatum subspec. 4 — 484 B. commutatum — 482, 3037 B. sulfureum — 715, 1162 B. rotundifolium — 785, 785 a B. stellatum — 4 4 57 B. fruticosum — 4 4 58 B. angulosum — 4159 B. ranun- culoides — 1160 B. falcatum subspec. 4 — 1161 B. subovatum — 1163 B. junceum. Beliqniae maroccanae ex Herb. Schousb. 56 B. foliosum — 57 B. rigidum subspec. 2 — 58 BT tenuissimum subspec. 1 — 59 B. fruticosum. Beliquiae Szovitsianae 553 B. falcatum subspec. 4. Bevercbon (Algier) 41 B. plantagineum — 253 B. spinosum — 319 B. montanum var. ß. — (Spanien) 23 B. foliosum — 215 B. gibraltaricum — 219 B. rigidum subspec. 2 — 268 B. fruticosum — 269 B. tenuissimum subspec. 4 — 345 B. spinosum — 403 B. Gerardii — 692 B. fruticescens — 694 B. rigidum subspec. 4 — 838 B. divaricatum subspec. 2 — 4 200 B. Bourgaei — (Sardinien) 31 B. subovatum — (Corsica) 19 B. stellatum — 275 B. fruticosum — 284 B. subovatum — (Greta) 52, 449 B. glumaceum. Beyerchon et Derbez (Fl. France) 277 B. petraeum. Bigo (It. ital. IV.) 159 B. semicompositum — 370 Trinia Dalecliampii — 605 B. falcatum subspec. 4. Boss (Herb, sicul.) 27 B. dianthifolium — 339 B. Fontanesii — 445 B. fruticosum — 446 B. subovatum. Bostan (Fl. pedem.) 128 B. stellatum. Bosthorn (China) 792 B. tenue — 1025 ß. gracilipes — 2524, 3020, 5762 B. falcatum subspec. 1 — 2529 B. microcephalum. Bouy (Fl. France) 204 B. tenuissimum. Bndatis (Afr. austr.) 34 8 Heteromorpha arborescens. Ruhmer (Fl. cyren.) 4 42, 4 44 B. subovatum — 4 45 B. semicompositum. Salle (PI. monspel-alger.) 30 B. rigidum subspec. 4 — 32 B. fruticosum. Samaritani (Delect. pl. Aegypt.) 3157 B. subovatum — 3235 B. semicompositum. Sartori (Graecia) 69, 244 B. trichopodum — 91 B. semicompositum — 252 B. semidia- phanum. Scheffler (Ost-Afrika) 268 Heteromorpha arborescens. Schimper (Arabien) 290 B. falcatum subspec. 4 — 333 B. subovatum — (Abessinien) 4 96, 268, 434, 4 844 Heteromorpha arborescens. Schindler (China) 4 74 a B. falcatum subspec. 1. Schlechter (Südafrika) 2379 Heteromorpha arborescens — 2698, 6 4 60 B. Mundtii — 7202 Lichtensteinia lacera — 9204 — 6 L. Beiliana — 10 338 Rhyticarpus swellendamensis — 10 183 L. trißda. Schott (Herb. Transs.) 294 B. longifolium — 295 B. falcatum subspec. 4. Schottmüller (Japan) 333 B. falcatum subspec. 1. Schnitz (Herb, norm.) 64, 67 B. tenuissimum subspec. 4 — 65 B. junceum — 66 B. di- varicatum subspec. 1 — 482 B. angulosum — 505 B. subovatum — 507 Trinia Kitaibelii — — 804, 809 B. affine — 861, 1367 B. ranunculoides — 4113 B. longifolium — 1114 B. divari- catum subspec. 2 — 4115 B. falcatum subspec. 1 — 1116, 1983 B. rigidum subspec. 2 — 4 984 B. falcatum subspec. 4 — 2834 Trinia glauca — 2835 B. apiculatum — 2949 B. commu- tatum. Schnitz et Winter (Herb, norm.) 54 B. ranunculoides. Schnitz (Istricn) 60. ß. divaricatum subspec. 2 — 64 B. subovatum. Schumann (Südrussland u. Kauk.) 58 Trinia Henningii. Schneider (It. balcan.) 4 69 Trinia glauca — 44 6 B. apiculatum — 625 B. rotundifolium. Schwein furtll (Aegypt. etc.) 417, 287 B. subovatum — 175 B. semicompositum. Scott Elliot (Ruwanzori) 6919 Heteromorpha arborescens. Sieber (It. alp. Delphin.) 47, 92 B. petraeum — 70, 377 B. ranunculoides. Verzeichnis der Sammler-Nummern. 201 Siehe (It. cilic.) 78 B. Heldreichii — 109 B. subovatum — 4 98, 418 B. Fontanesii — 237 B. falcatum subspec. 4 — 418 B. Gerardii. Sintenis (Dobrudscha) 473, b. c. B. junceum — 474, c, e, B. affine — 475 B. asperuloides — (It. Orient.) 311, 649 B. subovatum — 897, 3185 B. Gerardii — 908 B. aleppicum — 909, 4143, 2824 B. croceum — 1007, 2935 B. papiliosum — 1108, 3186, 4801, 7269b B. falcatum subspec. 3 — 1478, 3188 B. falcatum subspec. 4 — 4660 B. brachiatum — 1843 B. tenuissi- mum subspec. 2 — 1844 B. junceum — 2351 B. Koechelii — 3185, 4649, 5826, 5985 B. commu- tatum — 3412 B. Boissieri — 4377 B. sulfureum — 4617, 5985 B. rotundifohum — 5044 B. libanoticum — 5167, 7467 B. setaceum et ß. asperuloides — (It. transcasp.- pers.) 473 B. fal- catum subspec. 4 — 1083 B. rotundifolium — J (It. thessal.) 654 Trinia frigida — 657 B. sub- ovatum — 4003 B. junceum — 4 118, 1425 B. flavicans — 126b B. falcatum subspec. 4 — (It. trojan.) 40, 935 B. trichopodum — 620, 632 B. glumaceum — 679 B. Fontanesii — 899 B. subovatum — 4 008 B. tenuissimum subspec. 2 — 4 009 B. asperuloides. Sintenis et Bornmüller (It. turc.) 614 B. trichopodum — 657 B. subovatum — 724 B. commutatum — 4 258 B. junceum — 1259 — 60 B. semidiaphanum — 4 268 B. falcatum subspec. 4. Sintenis et RigO (It. cyp.) 320, 322 B. semicompositum — 330—3 B. subovatum — 590 B. trichopodum — 594 B. Sintenisii — 838 B. Gerardii — 916, 980 B. tenuissimum subspec. 2. Societe* bot. London 467 B. divaricatum subspec. 4. Societe danphinoise 104, 4 28 bis B. tenuissimum subspec. 1 — 112, 3730 B. falcatum subspec. 1 — 373 B. fruticescens — 398, 660, 1646 B. ranuneuloides — 661 B. spinosum — 797 et bis B. falcatum subspec. 4 — 1215 et bis B. gibraltaricum — 1216 B. petraeum — 4 24 7, 4 647 B. subovatum — 4 218 et bis B. stellatum — 1648 et bis — quater B. junceum — 1649 B. lateriflorum — 2072 B. fruticosum — 2073 B. semicompositum — 2479 et bis B. divaricatum subspec. 1 — 3348 B. rotundifolium — 3559 B. montanum — 3734 B. fruticescens — 4424 B. Fontanesii — 5245 B. Gerardii — 5604 B. Balansae — 5 »73 B. rigidum subspec. 4. Societe pour l'etude fl. franc,. 984 B. divaricatum subspec. 4. Societe rochelaise 111, 5047 B. longifolium — 3920, 4098 B. Gerardii — 4408 B. fal- catum subspec. 4 — 4734 B. petraeum. Societe Sud-Est 111, 112 B. longifolium — 113 B. tenuissimum subspec. 4 — 444 B. junceum — 681 B. Balansae. Sommier et Levier (PI. cauc.) 517 B. falcatum subspec. 4. Soulie (Tibet) 2170—2, 2594, 2596—99, 2600 B. longicaule — 2172 B. falcatum subspec. 4. Strachey et Winterbottoni (Himalaya) 2 B. Candollei — 3 B. longicaule. Stranss (Persien) 39, 449 B. kurdicum — 420 B. falcatum subspec. 4. Stnhlmann (Ost-Afrika) 233 a Heteromorpha arborescens. Szovits (Transcauc. und Armenien) 94 Trinia Hoffmannii — 474 B. falcatum subspec. 3 — 553 B. falcatum subspec. 4 — 647 B. tenuissimum subspec. 2. Taubert (It. cyren.) 262 B. semicompositum — 352 B. trichopodum — 487 B. subovatum. Thwaites (Ceylon) 223 B. mucronatum. Todaro (Fl. sicul.) 14 B. Fontanesii -- 39, 616 B. tenuissimum subspec. 4 — 617 B. fruticosum — 719 B. subovatum. Turczaninow (Sibirien) 124 B. multinerve. Tyson (Afr. austr.) 381 Heteromorpha arborescens. Uhlig (Kilimandscharo) 307 Heteromorpha arborescens. Unger (It. syr.) 32, 295 B. subovatum — 321, 611 B. nodiflorum — 394 B. Gerardii. Viviani (Dalmatien) 168 B. divaricatum subspec. 1—469 B. junceum — 170 B. subovatum. Volkens (Kilimandscharo) 241, 264, 264 a, 542 Heteromorpha arborescens. Wagner (It. Orient. II.) 63 B. commutatum — 65 B. junceum — 66 B. apiculatum — 67 B. falcatum subspec. 4. Wallich (Himalaya) 551 B. lanceolatum — 553 B. tenue — 557 B. longicaule. Warbarg et Endlich (It. phryg. I.) 918 B. tenuissimum subspec. 2 — 920 B. Heldreichii — 988 B. croceum — 1014 B. sulfureum — 1014a B. papiliosum. Warion (PI. atlant.) 129 B. gibraltaricum — 4 30, 4 34, 4 34aB. subovatum — 4 37 B. la- teriflorum — 168 B. montanum. Wawra (PI. mediterr.) 244 B. divaricatum subspec. 2 — 247 B. subovatum — 447 B. junceum — 681 B. tenuissimum — (Reise um die Erde) 855, 4 632 B. falcatum subspec. 4. WelwitäCh (It. hisp.) 4 59 B. fruticosum — 268 B. spinosum — 281 B. gibraltaricum — 459 B. subovatum — 472 B. fruticescens — 527 B. rigidum subspec. 4. — (It. lusit.) 442 B. fruticosum — 443 a B. rigidum subspec. 2 — 445 B. tenuissimum subspec. 4 — 458, 526 B. Gerardii var. — (It. angolense) 2508 Heteromorpha arborescens. 202 Hermann Wolff. — Ümbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroelitae. Wichura (Japan) 4 0 55, 4 722 B. falcatum subspec. 4. Wight (India Orient.) 4166—7 B. mucronatum — 4 4 70 B. distichophyllum — 4 471 B. plantaginifolium. Willkomm (It. hispan.) 4 59 B. fruticosum — 268 B. spinosum — 284 B. gibraltaricum — 527, 4275 B. rigidum subspec. 4. Wilms (Afr. austr.) 558—9 B. Mundtii — 562 — 3, 4234 Heteromorpha arborescens — 3246 Rhyticarpus difformis. Wilson (China) 4 722 B. Winkler (Südspanien) 46 — 7 B. fruticosum — 47 B. gibraltaricum — 48 B. spinosum — 50 B. subovatum. Wirtgen (Herb. pl. select. et crit.) 340 — 4, 361 B. tenuissimum subspec. 4 — 397, 479 Trinia glauca — 490 B. rotundifolium. Woloszczak (Fl. polon.) 4 72 B. ranunculoides — 439 B. falcatum subspec. 1. Wood (Natal) 650 8 B. Mundtii. Zimmermann (Kiautschou) 45, 235, 459 B. falcatum subspec. 4. Register für H. Wolff-Umbelliferae-Apioideae-Ammineae heteroclitae. Die angenommenen Gattungen sind fett gedruckt, die angenommenen Arten mit einem Stern (♦) bezeichnet. Acroglyphen E-. Mey. 25. runcinata E. Mey. 27, 28. Agostana Bute 37. divaricata S. F. Gray \ 74 . tenuissima Bute 174. Agostana (Gray) 0. Ktze. (§) 59, 4 4 0. b\ Juncopleurum 0. Ktze. 78. d. Odontites (Spreng.) 0. Ktze. 60. Agrostana Hill 37. Ammineae 24. heteroclitae 2, 22. Anesorhiza A. Braun 32. abyssinica A. Braun 34. Annua a. Trachycarpa Lange (sect.) 100. Annuelles Timb.-Lagr. (subsect.) 78. Apinella Baill. 4 80. Apinella Garuel 180. Apinella Neck. 179. dioica (L.) Calest. 4 84, 4 82. Dufourii (DC.) Calest. 4 82. frigida (Boiss. et Heldr.) Ha- lacsy 4 88. glauca Calest. 4 82. glauca (L ) Caruel 4 84. Guicciardii (Boiss. et Heldr.) Haläcsy 4 89. bispida Calest. 187. Hoffmannii (Marsch. - Bieb.) Calest. 4 85. Kitaibelii Marsch.-Bieb. 4 86. Apioideae-Ammineae-Carinae 2, 22. Apium pumilum Crantz 4 80. Aristata (Godr.) Briq. (subsect.) ,. 60, 61. Aristata Godr. (sect.) 23, 39, 59, 61, 64. Artedia squamata Pall. 190. Astydamia canariensis DC. 172. Bubon gummiferum L. 32. Buuiotrinia Stapf et Wettst. 178, n. 6. (2, 4, 25). ♦juncea Stapf et Wettst. 178, n. 1. Bupleurastrum Briq. (sect.) 175. Bupleurum L. 36, n. 4. (1 — 6, 9-11, 14—25, 172, 175). acerosum E. Mey. 172, 177. aciphyllum Bark.-Webb et Berth. 164, n. 93. acutifolium Ball 158, n. 84; 159, n. 85; 160, n. 87. ♦acutifolium Boiss. 1 59, n. 86. (3, 155, 160). aegyptiacum Nectoux 48, n. 5. affine Bor. 89, n. 30. affine Bot. gall. 90, n. 30. affine Ces. 103, n. 44. affine Cusin et Ansb. 89, n. 30. affine Godr. 81, 82, n. 25; 83. ♦affine Sadl. 95, n. 38. (2, 80, 96 Fig. 4 2, 98, 4 73, 4 93). f. 4 . breviradiatum Reichb. 97, n. 38. var. sparsum Simkovics 97, n. 38. f. 3. Stribrnyi Wolff 97, n. 38. f. 2. virgatum (Reichb.) Wolff 97, n. 38. ♦Aitchisonii (Boiss.) Wolff 4 42, n. 64. (4 26). var. «. abbreviatum Wolff 4 43, n. 64. var. ß. caudatum Wolff 4 43, n. 64. ♦aleppicum Boiss. 72, n. 17. (64, 65 Fig. 9). alpigenum Jord. et Fourr. 4 38, n. 58. alpinum Nym. 4 38, n. 58. alpinum angusto nervoso folio calyce unifolio le- viter inciso Haller 56, n. 9. altaicum Pall. 4 4 7, n. 47. ♦americanum Coult. et Rose 422, n. 53. (444,494). amplexicaule Clairv. 56, n. 9. angulosum Cham, et Schlechtd. 14 7, n. 47. angulosum Hook, et Walk.- Arn. 4 22, n. 53. ♦angulosum L. 57, n. 4 0. (6, 4 4, 4 9, 22, 56, 58 Fig. 8, 444, n.47; 474, 473, 493). ß. L. 4 4 3, d. 47. f. 4. angustifolium Wolff 59, n. 4 0. f. 3. giganteum Wolff 59, n. 4 0. y. gramineum (Vill.) Spreng. 4 4 8, n. 47. f. 2. lancifoliurn (Rouy et Cam.) Wolff 59, n. 4 0. f. montserratense Pau 4 93. var. neriifolium Pau 4 93. var. pygmaeura Goüan 58, n. 4 0. angulosum Reichb. 4 4 5, n. 47. angulosum Vill. 4 4 3, n. 47. angulosum Wahlb. «4 4, n.47. angustifolium Lee. et La- motte 4 31, n. 58. angustifolium Ledeb. 4 40, n. 58. angustifolium Pall. 4 3 4 , n. 58. annuum angustifolium Mo- ris. 84, n. 25. antiochium Post 4 30, n. 58. apiculatum Boiss. 66, n. 4 4. ♦apiculatuin Friv. 63, n. 4 2. (60, 64, 65 Fig. 9, 66, 67, 72). f. 2. albicans Velen. 64, n. 12. var. albicans Velon. 64, n. 4 2. f. 4. Orphanidesii Wolff 66, n. 4 2. f. 4. subavenium Wolff 64, n. 42. f. 3. Urumoffii Wolff 66, n. 4 2. 204 Register. aranense Timb.-Lagr. -130. arborcscens Jacq. 4 66, n. 96. arborescens Thunb. 34, 1 72. Aricense Timb.-Lagr. 419, n. 47. aristatum Bartl. 67, 68, 69, 70, n. 15; 408. var. breviinvolucratum (St. Lag.) Malinvaud 70, n. 4 5. ß. contractum Vis. 71, n. 4 5. var. diffusum Levier 74, n. 4 5. f. »fastigialum« Krasan 71, n. 4 5. var. B. gracilior Ten. 69. ß. Gussonii Arcang. 68, n. 4 5. ß. humile (Vest) Bartl. 74, n. 4 5. f. humile Vest 71, n. 4 5. var. Kargli (Vis.) Pantocz. 73, n. 4 8. f. minus Facch. 71, n. 4 5. ß. nanum Koch 71, n. 4 5. var. A. rigidior Ten. 69. a. typicumPosp. 70, n. 4 5. armenum Boiss. et Kotschy 87, n. 29. armenum Boiss. (sens.strict.) 88, n. 29. *asperuloides Heldr. 98, n. 39. (80, 81, 98, 99, 4 94). var. ß. laxum Fenzl 99, n. 39. var. a. strictum Fenzl 99, n. 39. (494). atlanticum Murb. 4 60, n. 87. Aucheri Boiss. 78, n. 24. aureum Fisch. 52, n. 7. aureum Fuss 54, n. 7. aureum Miq. et Groenew. 55, n. 8. (18, 49). australe Jord. 89, n. 30. var. patens (Reichb.) Wettst. 89, n. 30. var. virgatum Wettst. 97, n. 38. australe Velen. 95, n. 38; 97, n. 38. baboranum Deb. et Reverch. 463, n. 91. badium Roch, et Lang 80, n. 25; 81. *Balansae Boiss. et Reut. 1 58, n. 84. (155, 159, 4 60). f. 4 . mauritanicum (Batt.) Wolff 4 59, n. 84. f. 2. sessile Glary 159, n. 84. baldense Baumg. 4 37, n. 58. baldense Boiss. 4 34, n. 58; 4 38, n. 58. baldense E. Mey. 4 43, n. 65. baldense Host 4 4 3, n. 47. baldense Ledeb. 4 32, n. 58. baldense Marsch.-Bieb. 4 34, n. 58. (1 i 4). baldense Turra 68, 69, n. 4 5. baldense Willd. 4 36, n. 58. ß. multicaule Ledeb. 4 40, n. 58. y. oeneum (Boiss. et Huet) Boiss. 4 39, n. 58. ß. olympicum Boiss. 4 39, n. 58. banaticum Ky. 4 37, n. 58. irceloi (4 55). Baumgartenianum Schur 4 12, n. 46. bicalyculatum Bell. 4 11, n. 46. bicaule Helm 1 40, n. 58. (1 73). *Boissieri Post 92, n. 32. (4 4, 80, 86, Fig. 4 4). *Bourgaei Boiss. et Reut. 121, n. 51. (111). *brachiatum G. Koch 87, n. 28. (79, 86 Fig. 11). Brasianum Timb.-Lagr. 4 4 9, n. 47. brassicaefolium Arv.-Touv. 4 38, n. 58. *brevicaule Schlechtd. 78, n. 24. (3, 61, 171). breviinvolucratum St. Lag. 70, n. 15. breviradiatum (Reichb.) Wettst. 95, 97, n. 38. var. longiradiatumWettst. 97, n. 38. var. rhabdocladon Borb. 97, n. 38. ct. strictissimum Schur 97, n. 38. Burserianum Schur 1 37,n.58. Burserianum Willd. 414, n. 47. canalense Wulf. 118, n. 47. canariense Spreng. 4 72. Gandollei Franch. 4 23,4 24, n. 54. *Candollei Wall. 4 49, n. 75. (4 26, 4 50, 4 93). f. 4. acutifolium Wolff 450, n. 76. f. 2. obtusifolium Wolff 4 50, n. 75. *canescens Schousb. 4 61, n. 89. (4 56, 4 62 Fig. 4 9). var. handiense Bolle 4 64 . var. ramosissimum Poir. 464. *capillare Boiss. et Heldr. 74, n. 24. (44, 64, 65 Fig. 9). capitatum Thunb. 4 72. *cappadocicum Boiss. 94, n.37.(3,44,80,96Fig.42). var. a. flexuosum Wolff 95, n. 37. var. ß. oligactis Boiss. 95, n. 37. var. typicum Wolff 96, Fig. 4 2. caricifolium Baumg. 4 37, n. 58. caricifolium Reichb. 4 4 8, n. 47. caricifolium Willd. 4 18.n. 47. caricinum Bot. gall. 1 1 5, n. 47. caricinum Cabanes 4 72. caricinum DC. 4 4 5, n. 47. caricinum Lamotte 419, n. 47. caricinum Schur 4 37, n. 58. carinthiacum Pacher 4 4 8, n. 47. celtibericum Pau 4 72. cernuum Ten. 4 36, n. 58. chinense DC. 4 33, n. 58. chinense Franch. 4 40, n. 61. chlorocarpumTimb.etJeanb. 4 72. *Choulettii Pomel 4 59, n. 85. (3, 4 55, 4 62 Fig. 4 9). ciliatum Thunb. 4 72. *citrinum Höchst. 4 74. collinum Dietr. 34, 4 72. coloratum Schur 51, n. 7. Golumnae Guss. 4 0 3, n. 41. *commelynoideum De Bois- sieu 124, n. 55. (4 4 4). var. elatissimum De Bois- sieu 4 24, n. 55. ♦commutatum Boiss. et Bai. 83, n. 26. (4 5, 79, 87, 96 Fig. 4 2, 4 73). var. ß. aequiradiatum Wolff 84, n. 26. f. 4. analolicum Wolff 84, n. 26. var. laxum Velen. 84, n. 26. var. y. pachnospermum (Panc.) Wolff 85, n. 26. f. 3. Pancicii Wolff 84, n. 26. f. 4. tauricum Wolff 84, n. 26. var. a. typicum Wolff 83, n. 26. commutatum Panc. 84, n. 2G. commutatum Velen. * 84, n. 26. commutatum Wettst. 85, n. 26. compositum (L.) Spreng. 472. corbariense Timb.Lagr. 4 30. var. proliferum Timb.- Lagr. 4 34. coriaceum L'Herit. 4 66, n. 96. corsicum Coss. et Kralik 431, n. 58. *croceum Fenzl 43, n. 2. (41, 49, 171, 493). cuspidatum Bunge 4 35, n. 58. Register. 205 ♦dahuricum Fisch, et Mey. 140, n. 59. (125, 440). densiflorum Rupr. 117. denticulatum Bell. 1 H , n. 4 6. ♦dianthifolium Guss. 158, n. 83. (155). dichotomum Boiss. 92, n. 31. dichotomura Stev. 89, n. 30. *Dielsianum Wolff 1 47, n. 72. (126, 141 Fig. 16). difforme L. 172, 175, 4 77. var. Burmannianum Eckl. et Zeyh. 177. dilatatum Schur 130, n. 58. distichophyllum Hook. f. et Thomson 144, n. 67. ♦distichophyllum Wight et Walk.-Arn. 4 51, n. 77. (6, 19, 127). ♦divaricatum Lara. 68, n. 4 5. (8, 4 5, 16, 20, 60, 72, 171, 173). ß. Lam. 106, n. 42. subsp. 2. aristatum (Bartl.) Briq. 69, n. 15. f. 1. elatius Bartl. 70, n. 15. f. 2. elegans Bald. 71, n. 15. f. 2. giganteum Wolff 69, n. 15. f. humile Host 71, n. 15. f. 3. nanum Timb.-Lagr. 69, n. 15. a. opacum Briq. 68, n. 1 5. subsp. 1. opacum (Ces.) Briq. 68, n. 15. f. 3. pseudopacum Wolff 71, n. 15. f. 1. vulgare Wolff 69, n. 15. divaricatumSteph.104,n.41. diversifolium G. B. Clarke 123, n. 54. diversifoliumRoch.123, 124, n. 55; 137, n.58; 170,193. ♦dumosum Coss. et Bai. 1 65, n. 94. (4, 6, 156). ♦elatum Guss. 4 43, n. 66. (22, 83, 4 26). *erubescens Boiss. 74, n. 19. (61). exaltatum Koch 4 36, n. 58. exaltatum Marsch.-Bieb. 2, 46, 83, n. 26; 134, n. 58; 193. exaltatum Munb. 160, n. 87. exaltatum Schur 136, n.58. var. brachystegium Boiss. 136, n. 58. "•/?. divaricatum Poir. 140. var. linearifolium (DG.) Boiss. 135, n. 58. var. macropodum Fenzl 135, n. 58. var. y. microlepis Fenzl 135, n. 58. ß. multicaule Ledeb. 140, n. 58; 142. var. oligactis (Boiss.) Coss. 160, n. 87. var. ß. quinquenerve Fenzl 134, n. 58; 435, n. 58. var. a. trinerve Fenzl 4 36, n. 58; 4 38. n. 58. falcato-fruticosum 4 31. falcatum Dalz. et Gibs. 4 44, n 67. ♦falcatum L. 4 27, n. 58. (6, 8, 4 8, 20—22, 24, 4 4 4, 125, 129, 131, 132, 133, 140, 143, 144, 172, 193). var. ß. africanum Berg. 143, n. 65. var. alpestre Ky. 131. var. C alpigenum 128,131. var. s. alpigenum (Jord. et Fourr.) Briq. 138. ß. angustifolium Garuel 136. var. ß. angustifolium La- motte 131. f. angustifolium Lee. et Lamotte 131. f. b. angustifolium multi- caule Schur 131. subf. 2. angustissimum Franch. 133. var. ß. angustissimum Franch. 133. var. X. bicaulc (Helm) Wolff 125, 128, 140. f. 2. bracteatum Post 1 35. ß. brassicaefolium Car. et St. Lag. 138. var. &. cernuum 128, 130. ß. cernuum Arcang. 136. var. y. cernuum (Ten.) Arcang. 4 36, 138, 139. ß. corsicum (Coss.etKral.) Galest. 128, 131. subsp. Corsicum Rouy et Cam. 131. subsp. dilatatum Schur 130, 134. var. diversifolium (Roch.) Wolff 4 4 3, 4 28, 4 36, 437, 438. f. a. elatum Schur 4 34. var. ellipticum Schur 4 34. f. 2. elongatum Briq. 4 30, 431.