4"^ (\ (\ ^'l A. Das Pflanzenreich Regni vegetabilis conspectus Im Auftrage der Königl. preuss. Akademie dek* "W^ii^senschaften herausgegeben von A, Engler IV. 23 Da mK\ \ Araceae-Philodendroideae-Philodendreae von A. Engler und K. Krause Allgemeiner Teil, Homalomeninae und Schismatoglottidinae mit 678 Einzelbildern in 77 Figuren von A. Engler Ausgegeben am 6. August 1912 Leipzig Verlag von Willielm Engelmann 1912 4. ,*.-/■, QK 91 1 yO M^fföS Copyright <912 by Wilhelm Engelmann, Leipzig. A Abaceae-Philodendboideae-Fhilodendbeae von A. Engler und K. Krause. Allgemeiner Teil, Homalomeninae und Schismatoglottidinae von A. Engler. (Gedruckt im April tis Juni 1912.) Wichtigste Litteratur findet sich in dem später erscheinenden allgemeinen Teil der Araceae und bei den einzelnen Gattungen. Character. Fasciculi fibrovasculares »vasis« lacticiferis simplicibus tubulifor- mibus series longitudinales constituentibus instructi. Raro herbae perennes, saepius suffrutices internodiis abbreviatis vel frutices scandentes, etiam arborescentes turioni- bus sjmpodia erecta trunciformia efformantibus. Turiones plerumque post cataphyl- lum unicum folia \ usque plura spiraliter (divergentia ^/^) ordinata et homodroma proferentes. (In Philodendrorum nonnullorum turionibus \ cataphyllum \ folium atque inflorescentiam abortivam proferentibus phjllomatum divergentia interdum Y2 atque antidromia occurrit.) Foliorum nervi laterales I, II et III numerosi, subparalleli. Flores unisexuales, feminei interdum staminodiis instructi, nudi. Stamina saepe sjnandria efformantia. Ovaria interdum polymera (usque i 4-locularia), saepius 3-mera raro \- mera. Ovula anatropa vel hemianatropa vel orthotropa. Semina albuminosa aut ex- albuminosa. Vegetationsorgane und anatomisches Verhalten derselben. Die Keimung ist nur von einem Teil der Phüodendroideae bekannt. Bei den Gattungen mit eiweiß- haltigen Samen oder mit Nährgewebe folgen auf den ziemlich breitspreitigen Kotyledon sofort Laubblätter. Dies ist der Fall bei Zantedeschia (Fig. M), Philodendron (Fig. \B — D), Homalomena, höchstwahrscheinlich auch bei Schismatoglottis und Microcasia. Dagegen sehen wir bei den Gattungen mit macropodem Embryo, welcher das Nährgewebe auf- gesogen hat, auf ein niederblattartiges Keimblatt noch einige Niederblätter folgen und dann erst ein Laubblatt, so bei Äglaonema commutatum 3 (Fig. \ E) , bei Dieffen- hachia picta 2 (Fig. \F). Bei Typhonodorum fand ich an dem sehr dicken Embryo 4 — 5 Niederblätter vor dem ersten langgestielten Laubblatt. (Vergl. die Figur im speziellen Teil bei Typhonodorum.) Bei dieser Gattung schwillt das Hypokotyl mit dem seitlichen Teil des Kotyledon mächtig an und entwickelt an seinem der Ovularbasis zugekehrten Ende einen Sauger, welcher kleine in das Nucellargewebe vordringende A. E n g 1 e r , Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 23 D a. -1 2 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. Ausstülpungen treibt. Schließlich bildet der seitliche und untere Teil des Kotjledon einen großen nierenförmigen Körper, an welchem seitwärts die Plumula noch während der Zeit, in welcher der Same in der Beere eingeschlossen ist, 3 — 4 Niederblätter weiter entwickelt. Primäre Achse. An der primären Achse aller Philodendroideae stehen die Blätter spiralig; sie stellt ein dickes Rhizom dar bei Peltajidra, Zantedeschia und Typhonodorum^ ein dünneres und seitlich zusammengedrücktes, aber doch auch mit Fig. 1 . Keimpflanzen. Ä Zantedeschia aethiopica (L.) Spreng. — B, G Philodendron aspera- tiim C. Koch. — D Philodendron cannaefolium Martius. — E Aglaonema commutatum Schott. — F Dieffenhachia picta Schott. — Nach Schott Genera Aroidearum. homodromen Blättern bei Änubias^ einen aufrechten hypogäischen oder epigäischen, meist kurzen Stamm bei Schismatoglottis, Piptospatha, Homalomena^ einigen Philo- dendron^ einen längeren aufrechten Stamm bei Schismatoglottis co7tcinna, bei Aglaonema und Dieffenhachia. Dünne Stengel mit längeren Internodien finden wir bei sehr vielen Philodendron (Fig. ^Ä—D). Verzweigung und Sympodien. Bei allen Philodendroideae kann Verzweigung durch Entwicklung von Sprossen in den Achseln der unteren Blätter entstehen (Fig. 5^1 — D). Wie bei anderen Araceen kommen auch in dieser UnterfamiHe Sympodien zustande, A. Engler. — Allgemeiner Teil. wenn die Pflanzen einmal geblüht haben, und kräftige sjmpodiale Hauptachsen entwickeln sich namentlich bei den Philodendron aus der Sek- tion Meconostigma (Fig. 6). Die Fortsetzungs- sprosse eines Sjmpodiums sind unter sich ho- modrom, bei Dieffenbachia poikilodrom. Bei Ho7nalomena rubescens (Fig. 2) fand ich aus- nahmsweise ein doppelschraubeliges Blütenstand- system, entstanden durch Entwicklung zweier Knospen, die zu dem Blatt gehören; hier sind die vorangehenden Sprossen homodrom^ die eine, als die normal anzusehende hat 2 Schraubel- glieder, die andere 4 Schraubelglieder entwickelt. Bei den Gattungen Homalomena (Fig. 3), Schis- matoglottis, Piptospatha, Aglaonema, Dieffen- bachia^ Philodendron tragen die Inflorescenz- Fig. 2. Homalomena rubescens Kunth. Diagramm eines doppelschraubeligen Blütenstandsystems, entstanden durch Entwicklung zweier Knospen, die in der Achsel des Blattes a entstanden sind und mit X, resp. y beginnen. — Nach Eng- 1er, Vergleichende Untersuchungen über die morphologischen Verhältnisse der Ara- ceae, S. 185, Taf. XI (4), Fig. 15. zweige alle nur ein grundständiges, zweikieliges Vorblatt und die Inflorescenz; aber bei Zanie- deschia werden nach der ersten Inflorescenz immer wieder grundständigFortsetzungssprosse mit einem Vorblatt, einigen Laubblättern und einer Inflorescenz entwickelt (Fig. 4). Bei Gattungen mit deutlichem Stamm macht sich an den Fortsetzungssprossen der Sympodien im allgemeinen, je weiter nach oben, eine Verminderung der Zahl der Laubblätter bemerkbar. Bei Philo- Fig. 3. Homalomena pygmaea (Hassk.) Engl. A Diagramm nach einem Querschnitt durch die Spitze des Schraubeligen Sympodiums, zeigt die Lage der Phyllome von 4 Fortsetzungssprossen, welche bei m, m-1, m-2 mit einem zweikiehgen Niederblatt beginnen. Von Spross 7n-3 sind nur die Laubblätter und die Inflorescenzen vorhanden. Die Inflorescenzschraubel der Sprosse m-3 und m-2 ist bereits entwickelt, die von m-1 noch nicht zum Abschluss gebracht. B Schema desselben Sympodiums bei Verlängerung der Internodien. — Nach A. Engler, Vergl. Untersuch, über die morph. Verh. d. Araceae, Taf. X (4), Fig. 13. 1* 4 A, Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. dendron ist wie bei Änthurium die Regel, dass jeder Fortsetzungsspross nur ein Laubblatt trägt; aber gegenüber der zweiten Gattung tritt bei ersterer der Unterschied hervor, dass nur ein Niederblatt entwickelt wird, so dass das meist scharf zweikielige Niederblatt zu- gleich das Tragblatt des folgenden Fortsetzungssprosses und der Beiknospe ist (Fig. 5 E, G). Auch hier sind an den Fortsetzungssprossen die Blätter spiralig, wovon man sich an Querschnitten durch die Spitzen der Sympodien überzeugen kann (Fig. 5 6^), auch bei P. scandens und P. micans, wo die Blätter auf den ersten Blick zweizeihg zu stehen scheinen. Bei den meisten Philodendron sind die Internodien lang und bei diesen Arten wird es, namentlich im Kulturzustande die Regel, dass die Spatha verkümmert ^rv-^ Fig. 4. Zantedesckia aethiopica (L.) Spreng. A — F Diagramme einer mit 3 Hüllblättern und 2 Kolben versehenen Inflorescenz. Die Schnitte wurden in verschiedenen Höhen geführt, F dicht über der Basis, E 2 cm, Z> 3 cm über der Basis, O, B, A Querschnitte durch die Hüllblätter und Kolben, jeder von dem anderen etwa \ cm entfernt; bei C und D ist das dritte Hüllblatt weg- gelassen, bei B das vorangehende Laubblatt der Orientierung halber beigefügt. Das Blatt n ist wie das Hüllblatt ausgebildet, ihm folgt das normale Hüllblatt S mit der Inflorescenz J, welche in allen Figuren durch Schraffierung gekennzeichnet sind. In der Achsel des Blattes n ist ein Blütenspross // gebildet, der unter normalen Verhältnissen mit einem grundständigen Niederblatt beginnen müsste; derselbe verwächst mit der Inflorescenz 7; ebenso sind die Stiele und Scheiden der beiden Hüllblätter S und 2" nach unten miteinander verschmolzen. F Diagramm eines normalen Sympodiums. — Nach A. Engler, Vergl. Untersuch, über die morph. Yerh. d. Araceae, Taf. Xni (6). und bisweilen noch als rudimentäres Spitzchen (Fig. 5 TZ, /), bald auch gar nicht mehr wahrnehmbar ist, so dass dann am Sympodium immer ein Niederblatt und ein Laub- blatt abwechseln, welches letztere sich von den Laubblättern des ersten basalen Sprosses durch sehr kurze, am Blattstiel nicht hinauflaufende Scheiden unterscheidet. Zwischen dem ersten Blatt des Sprosses m und seinem dem Spross (m-1) angehörigen Tragblatt befindet sich meist ein langes Internodium, dagegen sind die Internodien kurz zwischen iV und L desselben Sprosses (Fig. bE^F. Vergl. Irmisch, Beiträge zur vergleichen- den Morphologie. 5. Abt., s. 34 — i\). Die Stellung der Phyllome lässt einem Morpho- logen hier noch weniger als bei Änthuriurn den Gedanken aufkommen, die Niederblätter als Stipulargebilde anzusehen, wiewohl dieselben von Schott und anderen, welche viel Araceen beschrieben haben, so gedeutet wurden. Wenn Philodendron blühreif ge- worden ist, kommen gewöhnlich, wie bei Homalomena^ Äglaonema und Dieffenbachia A. Engler. — Allgemeiner Teil. 5 die Inflorescenzen mehrerer aufeinander folgender Sprossglieder gleichzeitig zur Ent- wicklung (Fig. 5J^) und namentlich bei einzelnen Arten mit gestauchten Internodien, wie P. bipinnatifidum Schott und P. Selloum G. Koch, entwickeln sich auch die In- florescenzen an etwas älteren Sprossgliedern; es erscheinen dann die Inflorescenzen gleichsam als Axillarsprosse der Laubblätter (Fig. 5^), wenn namenthch die Vor- blätter der Sprosse schon verwest sind. Bei den kletternden Arten kommen die Beisprosse, welche vor den Fortsetzungssprossen stehen, häufig mit einigen Nieder- blättern beginnend, zur Entwicklung und es entstehen dann verzweigte Sympodien; bei den Arten mit gestauchten Internodien entwickelt sich jedoch in der Regel nur das Hauptsympodium, entweder niederliegend, wie bei P. cannaefolium, oder aufrecht, stammartig, wie bei P. Selloum, P. bipinnatifidum (Fig. 6) und P. Warszewiczii] es sind dies Stämme mit dicht gedrängten, runden Laubblattnarben in regelmäßiger Anordnung. Bei Änubias tragen junge, noch nicht blühende Pflanzen eine große Anzahl Ver- schieden gestalteter homodromer Laubblätter; sobald die Pflanze zum Blühen erstarkt ist, wird auch hier an dem successiven Sprosse die Zahl der Laubblätter geringer. Außer dem Fortsetzungsspross aus der Achsel des Laubblattes (n-1) erfolgt häufig eine Mehrung der Inflorescenz aus der Achsel des Niederblattes n. Die Grundachse erreicht keine bedeutende Länge. Bei Zantedesehia aethiopiea zeigen die am Anfang der Zweige stehenden Blätter Antidromie der Scheide und Spreite, während die folgenden homodrom sind. Die Ver- mehrungssprosse, welche namentlich an dem unteren, von Blättern entblößten Teil der Grundachse zur Entwicklung kommen, erzeugen \ — 2 Jahre lang nur Niederblätter, welche einen flachen Kegel bilden. Die Achse schwillt hierbei zu einem leicht ab- brechenden Knöllchen an. Im zweiten oder dritten Jahre folgen diesen Niederblättern Laubblätter, welche alle um ^5 divergieren. 1875 untersuchte ich im Münchener botanischen Garten kultivierte Exemplare der Zantedesehia aethiopiea, welche häufig einen am Grunde scheinbar verzweigten Kolben, von 3 Hüllblättern umgeben, tragen. Von diesen 3 Hüllblättern ist das äußere das Blatt n, dessen Spreite hochblattartig, dem Hüllblatt S gleichartig ausgebildet ist (Fig. iA — F). In der Achsel dieses Blattes n ist nun ein Mehrungsspross der Inflorescenz entstanden, dessen grundständiges Vorblatt, das in solchen Fällen gewöhnlich vorhanden ist, hier jedoch nicht aufzufinden ist, während das Hüllblatt ^ von dem Hüllblatt Ä eingeschlossen wird. Abnorm ist, wenn wir diesen Fall mit anderen, in welchen Mehrung der Inflorescenz stattfindet, vergleichen, nur das Fehlen des Grundblattes und die Verwachsung des terminalen Inflorescenzzweiges mit dem in der Achsel des Blattes n entstandenen. Gestalt der Blätter. Die Blattscheiden stimmen bei den meisten Gattungen mit denen anderer Unterfamilien darin überein, dass sie an den unteren Blättern bis zur Basis der Spreite oder wenigstens am Blattstiel höher hinauf reichen, als bei den oberen Blättern; nicht selten, so namentlich bei Philodendron Sect. Pteromisehum sind sie über die Basis der Spreite hinaus ligulaartig verlängert. Sehr auffallend ist das Ver- halten von Piptospatha und Microcasia, bei welchen am Grunde des Blattstieles die Blattscheide frei wird und darüber hinaus oft eine bedeutende Länge erreicht. Der Blatt- stiel zeigt in vielen Fällen oben eine Verflachung, bisweilen auch eine flache oder tiefere Rinne und bei bedeutenderer Länge ist er oft stielrund. Ein Geniculum kommt nur bei Anubias vor. Wie an der Basis der Laubblätter von Aeorus, findet sich bei Philo- dendron über der Peribasis der grundständigen Vorblätter ein mehr oder weniger voll- ständiger Kranz von dicken, eiförmigen oder dreieckigen, spitzen Schüppchen (squamulae intraaxillares Fig. 5 A — D, F, 1 q), welche später vertrocknen, aber noch häufig über der Narbe der abgefallenen Vorblätter erkennbar sind. Sehr groß (2 — 3 mm lang) sind diese Schüppchen z. B. bei P. grandifolium, P. erubeseens, P. eannaefolium und anderen; nach AI. Braun's Notizen und auch nach meinen Beobachtungen entspricht dem Schüppchenkranz bei P hnbe anfangs eine zusammenhängende, sehr niedrige Kante. 6 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. Q O D s j Fig. 5. Philodendron spec. nach Irmisch, A — D Stengelstücke nicht blühreifer Sprosse. A ganz junger Zustand. B etwas älterer Zustand, von der Seite. C noch älterer Zustand. D ausgewachsener gestrecktgliedriger Spross. Lm Insertionsstelle (Peribasis) eines Laubblattes m; Lm-\-i das folgende Laubblatt; kn seine Achselknospe, welche in (7 und D weiter hinauf- gerückt ist; sq die Squamulae axillares; W Durchbruchstelle der Wurzel. E Stück eines blühenden Sprosses n mit seinen Fortsetzungssprossen n-{-l und n-\-2, Nn Peribasis des A. Engler. — Allgemeiner Teil. 7 Bei allen Gattungen der Philodendroideae mit Ausnahme von Typhonodorum und Peltandra kennen wir Arten mit einfachen lanzettHchen Blattspreiten^ von denen wir zu eiförmigen, länglichen, herzförmigen, pfeilförmigen, spießförmigen fortschreiten, und bei Typhonodorum sind die Spreiten der ersten Laubblätter auch lanzettlich. Bei den meisten Gattungen geht es über die herzförmige oder pfeilförmige Gestalt nicht hinaus; aber bei Änubias und Phüodendron kommen wir von den spießförmigen zu den drei- teiligen und innerhalb Philodendron geht die Teilung des Blattes noch weiter. Hier werden fiederlappige, fiederschnittige oder fiederteilige Blätter entwickelt, indem das Blattgewebe zwischen den Nerven ersten Grades mehr oder weniger zurückbleibt. In dieser Beziehung ist besonders lehrreich der Vergleich der Entwicklungszustände bei den Arten aus den Sektionen Schizophyllum und Polytomium. Bei einzelnen Arten dieser letzten Sektion und der Sektion Meconostigma erhalten wir durch Fiederteilung aller Abschnitte ersten Grades doppelfiederteilige und doppelfiederschnittige Blätter. Übrigens kommt -bei diesen Arten auch noch Dichotomie der basilären Blattabschnitte hinzu, demzufolge am Blatt deutlich ein Vorderlappen und zwei Hinterlappen erkennbar sind. Wurzeln, Alle Philodendroideae entwickeln am unteren Teil des Stammes oder am Rhizom Adventivwurzeln; aber die kletternden Philodendra entwickeln zahlreiche Wurzeln am oberen Teil des Stammes. Es treten unterhalb der ganzen Peribasis jedes Vorblattes mehrere, unter der Basis jedes Laubblattes eine stärkere Wurzel hervor; jedoch kommen nicht immer alle zur Entwicklung, da hierbei die Richtung des Sjm- podiums eine Rolle spielt. Die Adventivwurzeln werden bald zu Haft-, bald zu Nähr- wurzeln ausgebildet, welche sich auch anatomisch unterscheiden (s. weiter unten im Abschnitt Anatomie der Wurzeln). Allgemeine anatomische Merkmale der Unterfamilie. Für die Philoden- droideae sind so wie für die vorangegangene UnterfamiHe der Lasioideae charakteristisch lange, Milchsaft führende Schläuche zu beiden Seiten der Leitbündel aller Teile, in der Regel angrenzend an das Leptom. Auch finden sich im Grundgewebe zerstreut einzelne kürzere oder längere Zellen,* welche Gerbstoff führen, z. B. bei vielen Philodendron^ Homalomena rubescens und H. pygmaea^ Schismatoglottis rupestris] bei denselben Arten sind sie auch reichlich in der Wurzelrinde zerstreut, und zwar scheinen sie be- sonders in der Rinde der Nährwurzeln aufzutreten, während sie in den Haftwurzeln nur in weit geringerer Menge vorhanden sind. In ihrer Anlage herrscht häufig die Neigung vor, die einzelnen, meist an und für sich schon ziemlich stark in die Länge gestreckten Zellen zu mehreren übereinander auszubilden, so dass auf diese Weise vielzellige Gerbstoffschläuche entstehen, die mit ihrem lebhaft rotbraun gefärbten Inhalt auf Längsschnitten sehr hervortreten. Die Zahl der Zellen, die eine solche Gerbstoffzellreihe ausmachen, kann sehr verschieden sein. Nach den Feststellungen von Forsch schwankt sie in den Nährwurzeln von Philo- dendron Selloum zwischen 2 und 20 und beträgt am häufigsten 5 — 10; das absolute Maximum ist aber jedenfalls viel größer. In den Wurzeln finden sich Milchsaftschläuche bei Schismatoglottis ^ meist zu dreien dem Leptom anliegend, in der Regel so, dass einer an der äußeren, zwei an der inneren Seite derselben dahinlaufen. Bei Homalomena liegen die Schläuche zum größeren Teil Niederblattes n, Ln das Laubblatt desselben Sprosses, Sn seine Inflorescenz. Nn' und Nn" die Vorblätter des Inflorescenzsympodiums, Sn' und Sn" die folgenden Spathen. Nn -\- 1 Peri- basis des folgenden Niederblattes, welches dem Laubblatt n gegenübersteht, Ln-\-l das Laub- blatt desselben Fortsetzungssprosses, Nn -\- 2 das Niederblatt des nächsten Fortsetzungssprosses, Ln-\'2 Laubblatt desselben, i'' Vorderansicht eines jungen Fortsetzungssprosses; iV^i Peribasis eines Niederblattes, Ln das folgende Laubblatt, Nn-\-l Niederblatt des Fortsetzungssprosses, Bkn die Beiknospe, sq die Squamulae axillares. Q Diagramme von E mit denselben Bezeich- nungen für die einzelnen Teile, W Durchbruchstellen der Adventivwurzeln. H Basalteil eines älteren Laubblattes von vorn gesehen. / Längsschnitt desselben, die eingeschlossene, in der Entwicklung zurückgebliebene Spatha zeigend. 8 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. im Zwischengewebe, zum kleineren neben den Gefäßen und in geringer Zahl neben dem Leptom. Bei den Phüodendron sind die Sekretschläuche besonders zahlreich und liegen den (im Querschnitt) radial gestreckten Leptomsträngen seitlich in größerer Zahl an, meistens jederseits 4 — 5; einige sieht man auch neben den Gefäßen und im Zwischen- gewebe verlaufen. Im ganzen ist ihre Anzahl eine bedeutende (Lierau!). Die Arten von Äglaonema verhalten sich verschieden; Ä. nitidum besitzt reichUch Sekretschläuche im Bündel der Wurzeln und in deren Rinde, A. commutatuni aber deren nur wenige und bei A. simplex konnten sie nicht nachgewiesen werden. Auch bei der Gattung Dieffenhachia konnte Lierau trotz der Untersuchung mehrerer Arten keine Sekret- Fig. 6, Pliilodendron bipinnatißdum Schott. Habitus. schlauche nachweisen. Bei Peltandra finden wir auch nur wenig Sekretschläuche im Bündel der Wurzel. Kristallschläuche. Diese sind in dieser Unterfamilie sehr verbreitet und zwar finden sich sowohl in den Blattstielen wie in den Blattspreiten Schläuche mit Raphiden und solche mit Drusen. So fand ich im Blattstiel der meisten Schismatoglottis Raphiden- schläuche, aber bei S. Lavallei var. Lmishergiana Drusen; in den Blattspreiten der meisten Arten Raphiden, aber bei S. lancifolia Drusen im Palisadenparenchym ; bei Homalomena rubra, coerulescens, Lindenii Raphiden, bei H. picturata Drusen im Blatt- stiel. Im Blattstiel der Dieffenbachia sind auch meist Schläuche mit Raphiden anzu- treffen; aber D. Parlatorei besitzt viel Drusen, sowohl im Stiel wie in der Spreite. Bei Äglaonema finden wir im allgemeinen mehr Drusen in den Blattstielen, als bei Dieffenbachia, aber A. costatum besitzt auch viel Drusen in den Spreiten. Typhono- dorum dagegen ist besonders reich an Raphidenschläuchen , welche auch häufig in A. Engler. — Allgemeiner Teil. ' 9 größerer Zahl nebeneinander weit in die Intercellularräume hineinragen (Fig. 7). Über Philodendron hat Dr. Krause folgendes festgestellt: Bei den Arten von Philodendron finden sich ebenfalls Raphiden wie auch Drusen in reichster Entwicklung, und zwar scheinen stets beide Kristallformen nebeneinander vorzukommen, wenn auch oft die eine in der Häufigkeit ihres Auftretens die andere weit übertrifft. In den Blattstielen, die fast stets mehr oder weniger große Inter- cellularen aufweisen, und ebenso in den Stämmen, sowie im Rindenparenchym der Wurzeln zeigen die Raphidenschläuche die unverkennbare Tendenz, wenigstens mit einem Teil ihres Zellkörpers in die Intercellularräume hineinzuragen. Dies kann in verschiedener Weise geschehen. Bisweilen ist nur ein Teil der Membran der Raphidenzelle in den Luftraum vorgestülpt, häufiger ragt aber die ganze Zelle weit in das Innere des Inter- cellularganges hinein, und, sind die trennenden Zellplatten nur schmal, so kann es auch vorkommen, dass ein und dieselbe Raphidenzelle in zwei benachbarte Lufträume hinübergreift, wie z. B. bei P. Selloum und P. populneum. Bisweilen, wie z. B. bei Fig. 7. Typhonodorum Lindleyanum Schott. Teil eines Querschnittes durch die Unterseite der Blattrippe, zeigt die Gruppen von Raphidenschläuchen, welche in die Intercellularräume hinein- ragen, s eine Sekretzelle. — Gezeichnet von Dr. Brandt. P. Linnaei, treten die Raphidenschläuche besonders im Blattstiel in solcher Menge auf, dass sie auf den Querschnitten büschelartig nebeneinander liegen und im Längs- schnitt förmliche Reihen bilden. Sehr eigenartig gebaute Raphidenzellen sind von Forsch in dem Mark der Haftwurzeln von P. Selloum beobachtet worden. Dieselben haben langgestreckten Bau und enthalten im Innern drei oder fünf in einer Reihe übereinander liegende Raphidenpakete , die sämthch von einer gemeinsamen Schleimhülle umgeben werden. Es treten diese Schläuche niemals in Berührung mit den Intercellularen, wie es bei den normal gebauten der Fall zu sein pflegt, sondern sie sind stets auf allen Seiten von den Zellen des Markparenchyms umschlossen. Wie weit die Annahme von Forsch, dass diese auffallenden Schläuche als in der Entwicklung gestörte Oxalat- drusenreihen anzusehen sind, zutrifft, kann hier nicht erörtert werden. Kristalldrusen scheinen gleichfalls bei allen Philodendron- Arien vorzukommen und besonders häufig im Rindenparenchym der Nährwurzeln aufzutreten. Auch in den Blatt- stielen finden sie sich in reichlicher Menge, und vielfach zeigen hier die Drusenzellen ähnlich wie die Raphidenzellen die Neigung, in unmittelbarer Nähe der Intercellularen aufzutreten, wobei es nicht selten, wie z. B. in den Blattstielen von P. elegant und jQ A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. P. erubescens vorkommt, dass die Drusenzellen dem angrenzenden Grundgewebe nur mit sehr kleiner Berührungsfläche anliegen und mit ihrem größten Teil ebenso wie die Raphidenschläuche frei in das Innere der Luftkanäle hineinragen. Auf Längsschnitten kann man erkennen, dass die Drusenzellen, so wie es bei den Gerbstoff führenden Zellen der Fall ist, meist zu mehreren übereinander liegen, so dass es zur Bildung richtiger, vielzelliger Kristallschläuche kommt. Im Blattstiel von P. Linnaei treten die Oxalat- drusen neben den das hjpodermale Gewebe durchziehenden Sekretgängen in solcher Menge auf, dass sie dieselben auf Querschnitten fast in Form eines Kranzes umgeben. In den Wurzeln der Phüodendroideae finden sich allgemein Raphiden; aber bei einzelnen kommen auch Drusen vor. In den Wurzeln von Schismatoglottis und Homalomena kommen nur Kristall- schläuche mit Raphiden vor, dagegen treffen wir bei Aglaonema und Dieffenhachia sowohl Raphidenbündel wie Drusen, erstere an der Peripherie der Rinde, letztere in der inneren Rinde um das Leitbündel herum. Bei Zantedeschia sind in den Wurzeln weder Raphiden noch Drusen vorhanden, ebenso bei Peltandra. Luftgänge. Alle Phüodendroideae zeigen in ihren Blattstielen und Stengeln zahl- reiche weite Luftgänge, besonders weite die hydrophilen Gattungen Typhonodorurrij Zantedeschia y Peltandra^ Äglaodorum^ und die Spreiten lassen nicht selten an der Unterseite deutliche Kammerung des chlorophyllarmen Schwammparenchyms erkennen, so ganz besonders bei den Gattungen Typhonodorurrij Schismatoglottis^ Piptospatha, Homalomena] bei letzterer Gattung sind aber die Kammern schon etwas kleiner, noch mehr bei Dieffenhachia. Bei Aglaonema und Änubias sind die Kammern gar nicht scharf abgegrenzt, ebensowenig bei Peltandra. Innerhalb der Gattung Philodendron weisen besonders die dickblätterigen und meist mit einem sehr starken, angeschwollenen Blattstiel versehenen Arten der Sekt. Baursia große Intercellularen auf, deren Durchmesser im Blattstiel von P. Wendlandii u. a. bis zu mehreren Millimetern beträgt (Krause). Auch die Wurzeln der Philodendroideae zeigen Luftgänge. Bei Peltandra finden wir mitten in der Wurzelrinde ein strahliges Schwammgewebe mit weiten Luftlacunen. Sekretlücken und Sekretgänge. Sekretlücken und Sekretgänge, eingeschlossen von 2 — 3 Schichten kleiner, längHcher Zellen, finden sich bei einigen Gattungen der Unterfamilie und sind kein allgemein geltendes Merkmal. Sie sind besonders reichhch bei der Gattung Philodendron und zwar ebenso im Stamm, wie in den Blattstielen und Spreiten, in den Spathen und Luftwurzeln vorhanden. Diese Gänge und Lücken ent- stehen schizogen; aber allmählich werden auch die sezernierenden Zellen aufgelöst. Sie sind auch reichlich in dem unteren dicken Teil mancher Spathen enthalten, so z. B. bei P. Simsii Kunth (Fig. 8). In den Blattstielen haben die Sekretgänge fast stets eine periphere Lage; so ver- laufen sie bei P. Linnaei unmittelbar unter der Epidermis noch außerhalb des hypo- dermalen Collenchymringes (Krause). In den W^urzeln finden sich die Sekretgänge fast ausschließlich in der primären Rinde, nur selten treten sie, wie bei den Haftwurzeln von P. Selloum^ auch im Mark auf. Ihre Verteilung ist anscheinend völlig unregelmäßig; die von De Bary und Lierau an- gegebene Anordnung in konzentrischen Kreisen ist nicht vorhanden. Ihr genauerer Bau ist besonders bei P. Selloum und P. bipinnatifidum untersucht worden*). Da- nach besteht das Epithel aus einer Schicht dünnwandiger, plasmareicher, längsgestreckter, schmaler Zellen, die stets einen deutlichen Zellkern enthalten und seitlich lückenlos aneinander schließen. In der Regel wird das Epithel von zwei Schichten collenchyma- tisch verdickter, häufig stärkeführender Zellen umgeben, deren Querdurchmesser im all- gemeinen kleiner als jener der angrenzenden Rindenparenchymzellen ist. Im Quer- *) Vergl. Engler in Martius, Fl. brasil. III. 2. (<878) t. 5, fig. 27, 28; Moebius in Prings- heim's Jahrb. f. wissensch. Botanik XVI. (1885) 262 und Porsch 1. c. A. Engler. — Allgemeiner Teil. n schnitt unterscheidet sich das Collenchym von dem gewöhnlichen Eckencollenchym einmal dadurch, dass die Membranverdickung in den Kanten unregelmäßig ist, sowie ferner dadurch, dass die verdickte Partie der Kanten nicht plötzlich, sondern allmählich in die unverdickt gebhebene Region der Membran übergeht. Im Längsschnitt erscheinen die Gollenchjmzellen stark gestreckt und meist erheblich länger als die angrenzenden Rindenparenchymzellen. Oft ist auch noch eine dritte Schicht in den Dienst des mechanischen Schutzes des Sekretkanals gestellt, welche im allgemeinen mit den beiden inneren Schichten übereinstimmt, nur Zellen mit merklich größerem Querdurchmesser besitzt und sich dadurch den übrigen Rindenparenchjmzellen nähert. Die Gattungen Homalomena und Schismatoglottis besitzen nicht lange röhren- förmige Sekretgänge, sondern elliptische Hohlräume, welche von radial angeordneten dünnwandigen Zellen umgeben sind. Zuerst beobachtet wurden diese Sekretlücken und Gänge von Trecul (Recherches sur les vaisseaux laticiferes in Adansonia VII. 204); die Beobachtung des letzteren, dass (die in Südamerika vorkommende) Homalomena Wendlandii von den anderen Arten (der alten Welt) durch Fehlen der erwähnten Sekret- Fig. 8. Philodendron Simsii Kunth. A Schizogener Sekretgang von der äußeren Seite des Tubus der Spatha, umgeben von Collenchym. B Sekretgang von der äußeren Seite des Spatha- Tubus mit zwei zylindrischen Lagen von dünnwandigen Zellen und einer Lage papillenartig vor- springender protoplasmatischer sezernierender Zellen, mit großer kugeliger Vacuole. G Längs- schnitt durch einen solchen Sekretgang. Das Sekret ist gelbbraun, wird an der Luft schwarz und ist in Alkohol unlöslich. — Gez. von Dr. Brandt. — Original. gänge abweiche, kann ich bestätigen; dagegen haben H. picturata und H. Wallisii, welche beide mit H. Wendlandii der Sektion Curmeria angehören, ebenfalls Sekret- gänge. Bei Homalomena sind die Sekretgänge nie von einer Stereomscheide umgeben, wie das in allen älteren Wurzeln von Philodendron der Fall ist. Anatomie der Gaulome und der Blätter. Die Gaulome der Philodendroideae zeigen wie die Blattstiele meistens an der Peripherie einen Ring von prosenchymatischem Gollenchym , der seltener unmittelbar unter der Epidermis beginnt, meistens durch \ — 2 Parenchymschichten von derselben getrennt ist. Dieser Gollenchymmantel ist kontinuierlich bei Homalomena coerulescens, H. rubescens, H. Lindeni, H. picturata und anderen Arten, mit kleinen Unterbrechungen durch radial verlaufende Streifen grünen Parenchyms versehen bei Homalomena gigantea. Regelmäßig durch schmalere oder breitere Parenchymschichten unterbrochen ist der Ring bei Schismatoglottis^ Äglao- nema^ Dieffenhachia^ Zantedeschia ; bei Aglaodo7'um sind die Parenchymschichten viel breiter als die Gollenchymstränge. Bei diesen Gattungen sind die Mestomstränge selbst ohne Stereombelag. Die Gattungen Typhonodorum und Peltandra zeigen beide ein etwas anderes Ver- halten, als die bisher genannten Gattungen, indem hier die Gollenchymstränge nicht ]2 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae, isoliert sind, sondern den äußeren Mestomsträngen anliegen. Ferner ist bei Änubias kein Gollenchymring vorhanden und jedes der peripherischen Bündel mit Stereombelag versehen, wie das bei den Golocasioideae die Regel ist. Die Arten von Phüodendron weisen im Blattstiel fast stets einen zusammen- hängenden Gollenchymring auf, in den allerdings häufig zapfenähnliche Streifen des Grundgewebes eindringen, die ihn aber nur selten völlig durchbrechen. Bisweilen treten auch innerhalb des Gollenchymringes kleine inselartige Gruppen von grünen chlorophyll- führenden Zellen auf. Die Gefäßbündel des Blattstiels sind meist ohne Stereombelag; nur bei einzelnen Arten, die durch besonders große und breite Spreiten ausgezeichnet sind, wie P. Selloum und P. hipinnatifidum^ werden die Leptompartien durch eine sichelförmige Scheide von dickwandigem Bast geschützt (Krause). Die Blattspreiten der Phüodendroideae sind mit Ausnahme einzelner Phüodendron auch an der Oberseite mit schwach cuticularisierter Epidermis versehen und an der Unterseite erheben sich die Schließzellen der Spaltöffnungen oft ganz wenig über die Epidermis. Der sammetartige Glanz, welchen manche Dieffenhachia und Phüodendron besitzen, rührt her von den mehr oder weniger papillenartig ausgebildeten Epidermis- zellen der Oberseite. Während die Epidermis fast stets einschichtig ist, weist sie bei mehreren Phüodendron- Arien, P. pinnatifidum, P. Martianum und P. longüaniinatum, auf der Oberseite oder bei der zuletzt genannten Art auch auf der Unterseite zwei Zell- reihen auf. Die Zellen der inneren Schicht sind stets dünnwandig, mit Wasser gefüllt und oft unterbrochen von Drusenzellen oder Raphidenschläuchen, von denen die letzteren meist erheblich größer sind als die angrenzenden Zellen der Blattoberseite, bei P. pin- natifidum z. B. etwa viermal so groß. Bei verschiedenen anderen Arten enthalten die subepidermalen Zellen besonders der Blattunterseite ebenfalls kein Chlorophyll, sondern sind mit einem roten Saft angefüllt, der die Blätter, wie bei P. rubescens und P verru- cosum^ rot gefleckt erscheinen lässt (Krause). Einige amerikanische Homalomena, wie H. Wendlandii, H. peltata, H. picturata^ welche als Curmeria abgetrennt wurden, besitzen viel- und kurzzellige Gliederhaare. Das Assimilationsgewebe besteht bei fast allen Gattungen aus einer Schicht ge- streckter Palisaden und \ — 2 Schichten isodiametrischer chlorophyllreicher Zellen; dann folgt das in vielen Fällen (s. oben) mit großen Kammern versehene Schwammparen- chym. Änuhias aber ist im Assimilationsgewebe nur mit kurzen Zellen versehen und zeigt im Schwammparenchym weniger Luftlücken. Auch die meisten Phüodendron- Arien besitzen nur eine Schicht von Palisaden- zellen, doch kommen auch 2 Schichten, wie bei P. verrucosum und P eximium^ oder sogar 3 — 4 Schichten vor, wie bei P. erubescens. In den mit einer mehrschichtigen Epidermis versehenen Blättern von P. longüaminatum. sind die Zellen der Oberseite nicht pahsadenartig gestreckt, sondern mehr isodiametrisch gestaltet, aber doch von denen der Unterseite durch regelmäßigere Anordnung und festeren Zusammenhang verschieden. Das aus meist sternartigen Zellen zusammengesetzte Schwammparenchym hat stets sehr lockeren Bau und weist vielfach Drusenzellen oder Raphidenschläuche auf, die in ähn- licher Weise wie beim Blattstiel in die Intercellalaren hineinragen. Ebenso finden sich in den Blättern Zellen mit Gerbstoff sowie hin und wieder Sekretgänge (Krause). Bei den Gattungen Dieffenbachia und Äglaonema finden wir sehr häufig Arten und Varietäten mit hellgrün oder gelblichgrün gefärbten und weißen Flecken. Die gelblich- grünen Flecken sind mit wenigen und kleinen Chlorophyllkörnern versehen, welche nur halb so groß sind, als die der dunkelgrünen Partien, und in den weißen Flecken fehlt das Chlorophyll gänzlich oder ist nur ganz sparsam vorhanden. Bei vielen Phüodendroideae^ ganz besonders aber bei Schismatoglottis^ Piptospatha, einzelnen Homalomena, Phüodendron und Dieffenbachia endet die Spitze des Blattes in ein dünnes zylindrisches Spitzchen, aus welchem Wassertropfen heraustreten. Die beiden seitlichen Hadromstränge des Blattes und auch das Ende des mittleren Stranges vereinigen sich hier. Eine mehr oder weniger entwickelte Höhlung an der Oberseite der vereinigten Hadromstränge nimmt das von diesen ausgeschiedene Wasser auf. A. Engler. — Allgemeiner Teil. 13 Anatomie der Wurzeln. Über diese ist außer den bereits gemachten Angaben über Lacunen, Harzgänge, Sekretschläuche und Kristalle nach den von Li er au an- gestellten Untersuchungen noch folgendes zu bemerken: Die Arten von Schismato- glottis besitzen von doppelter Epidermis umhüllte Nährwurzeln. Bei den größeren Homalomena zeigen die Luftwurzeln ein Velamen oder eine Wurzelhülle und eine äußere Endodermis oder Exodermis, welche auf Längs- und Tangential schnitten unregelmäßig verteilte, große Scheiden- und kleine Durchlasszellen aufweist. Im Alter und in der Erde überlässt sie ihre Funktion einem Korkgewebe. Bei Homalomena pygniaeum liegt unter der Exodermis ein hyalines, im Alter schwach sklerenchymatisches, kleinzelliges Hypoderm; ältere Wurzeln zeigen eine Verdickung des centralen Zwischengewebes und Verholzung der Gefäße sowohl wie eine Verdickung der inneren Endodermis. Letztere beginnt überall, wo sie auftritt, vor den Siebteilen und ergreift erst dann die vor den Gefäßteijen liegenden Endodermzellen. Bei Philodendron besitzen die jungen Adventivwurzeln alle ein Velamen, welches selten zwei-, meistens einschichtig, zart und von kurzer Dauer ist, und welches eine typische äußere Endodermis umgiebt. Die Zellen des Velamens sind rundlich, etwas radial gestreckt, die äußere Endodermis ist schon im Urmeristem des Vegetationspunktes angelegt. Die Wurzelhaube zieht sich weit auf die Wurzel hinauf; ihre Zellen lösen sich dann aber aus dem Verbände und blättern ab. Unter der äußeren Endodermis liegt oft ein sehr kleinzelliges, mehrschichtiges Hypoderm (Fig. 9J. — C), dann beginnt die Rinde. Dieselbe ist, wie auch bei Homalomena^ stark gerbstoffhaltig, ferner von mehr oder minder zahlreichen Sekretgängen (Fig. 9-F), die in Kreisen angeordnet sind, durchzogen. Der centrale Zylinder, von einer Kernscheide mit radial verkorkten Wänden begrenzt, bleibt bei den meisten Philodendron rund; bei P. speciosum aber ist er in älteren Wurzeln auf dem Querschnitt dreilappig, bei P. bipinnatifidum und P. Sellown vier- bis fünflappig, nachdem er in der Jugend rund gewesen war. Bei den letzt- genannten Arten, welche der Sektion Meconostigma angehören, besteht die Rinde aus rundlichen Zellen, welche große Intercellularräume zwischen sich lassen. Nur gegen die beiden Schutzscheiden wird der Verband der Zellen inniger und lückenloser. Lierau, dem diese Angaben entnommen sind, bemerkt, dass er in alten, 2 — 3 cm dicken Nähr- wurzeln eine eigentümliche Art der Zellteilung beobachtet hat: »die runden Zellen teilen sich durch Querwände in 2 Tochterzellen und zwar nach allen Richtungen des Raumes. Bei vielen solchen in Teilung begriffenen Rindenzellen teilt sich dann wieder eine Tochter- zelle, noch ehe sie ausgewachsen und die Gestalt der Mutterzelle angenommen hat, durch eine zu der ersten senkrecht stehende Querwand in 2 neue Zellen. Hierdurch kommt eine Art Dickenwachstum mit gleichzeitiger Vermehrung der Lufträume zustande. Es ist nicht unwahrscheinlich, dass durch dieses sekundäre Wachstum, wenn dasselbe nur an gewissen Stellen der innersten Rinde auftritt, die lappige Bildung des axilen Zylinders entsteht. An den Stellen, wo das Wachstum entsteht, wölbt sich die Rinde weit in das axile Bündel hinein, während die im Wachstum nicht geförderten Partien zurückbleiben. Doch ist dies nur eine Vermutung.« Die Verholzung und Verdickung gewisser Gewebselemente zeigt sich schon bei den noch nicht mit Bodenwurzeln ver- sehenen Nährwurzeln (Wurzelträgern). Wurzelträger von Philodendron imbe^ rohustum u. s. w. zeigten an der Spitze ein einschichtiges Velamen, darunter eine äußere Endo- dermis und unter dieser das kleinzellige, hyaline Hypoderm (Fig. 9^, 0). Wenige Zenti- meter von der Spitze begann der innerste Kreis der Harzgänge und zwar die dem Bündel zugekehrten Seiten derselben sich mit Sklerenchymscheiden zu umgeben, diese Verdickung schritt dann bei einem etwa \ m langen, aber noch nicht in die Erde ein- gedrungenen Wurzelträger so weit fort, dass bei \ 0 cm die innersten Harzgänge schon ringsum ausgebildete Sklerenchymscheiden zeigten (Fig. 9-E'). Bei 15 cm Entfernung von der Spitze schrumpfte das Velamen zusammen und die zwei Schichten des Hypo- derms zeigten verdickte, lichtbrechende Wände (Fig. 9P). Bei 20 cm Länge begann das centrale Zwischengewebe zu verholzen; die äußeren Harzgänge umgaben sich auf der Innenseite mit sklerotischen Zellen. Weiter aufwärts werden alle Verdickungen 14 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. stärker. Das unter der Sklerenchjmschicht liegende Gewebe hat durch tangentiale Teilungen Korkgewebe gebildet, dessen äußerste Schicht (Fig. 9 G) in radialer Richtung stark gestreckte Zellen zeigt, die auf dem Querschnitt einer Endodermis ähnlich sehen. Die äußere Endodermis ist ganz vertrocknet und wird bei etwa 35 cm Länge mit der Sklerenchjmschicht teilweise abgeworfen, und beide blättern so ab, dass die Wurzel, Fig. 9. Wurzeln von Philodendron. A — G P. imhe. Periphere Teile von drei verschiedenen Querschnitten eines und desselben Trägers, den Verlauf der Sklerose zeigend (Vergr. 230), v Ve- lamen, E äußere Endodermis, h Hypoderm. — D, E P. crassinervium Lindl. D Teil eines Querschnittes durch einen Wurzelträger, nahe der Spitze, sg Sekretgang (Vergr. 4 75), E Teil eines Querschnittes durch einen Wurzelträger, weiter von der Spitze entfernt, sk Sklerenchym- scheide um den Sekretgang (Vergr. 175). — F P. pinnaüßdum Kunth. Äußerer Teil des Querschnittes durch einen Wurzelträger (Vergr. 100), Hb Bast, mb Kork, sg Harzgang. — O P. bipinnatifidum Schott. Querschnitt durch einen Wurzelträger mit gelapptem Leitbündel, die zahlreichen Sekretgänge [sg) zeigend. — A — E nach Lierau, F, O nach Engler in Martius, Flora brasiliensis III. 2, t. 5, fig. 28, 29. namentlich an den Stellen, wo sie Biegungen macht, von zähen Baststreifen umgeben ist. Alle untersuchten älteren Wurzeln von Philodendron (bis auf die Wurzeln von P. bipinnatifidum und P. speciosum) zeigen diese Bastumhüllung. Hand in Hand mit diesen Bildungen und Veränderungen in der epidermoidalen Schicht geht eine Verdickung der centralen, dann der peripherischen Zellen des Grundgewebes des axilen Zylinders A. Engler. — Allgemeiner Teil. 1 5 sowie der inneren Endodermis vor sich, anfangs nur vor den Siebteilen, dann auch vor den Gefäßteilen; sodann ergreift die Sklerose auch die inneren Rindenschichten, welche stark verdickt und getüpfelt werden.« Immer findet sich in den äußersten Rinden- schichten der Wurzel Chlorophyll. Wie die »Wurzel träger« verhalten sich auch die in den Boden eindringenden Wurzeln. In den Wurzeln der Arten aus der Sektion Mecono- Stigma (P. speciosum^ P. bipinnatifidum, P. Selloum) zeigen die jungen, runden, mit Gefäßen und Siebröhren durchsetzten Bündel noch keine Spur von Verholzung. Später tritt schwache Verholzung der Gefäße und des Zwischengewebes ein; aber die innere Endodermis mit den sie umgebenden Rindenschichten, welche sich sonst bei allen Philo- dendron stark verdicken, bleibt hier unverdickt. Auch Sklerenchymscheiden um die Sekretgänge werden hier nicht gebildet. Die alten Wurzeln werden von einer 20 — 30 Zell- lagen starken Korkschicht umgeben. Der reiche Gehalt an Harz verleiht den Wurzeln der genahnten Arten einen penetranten Geruch. In den Gefäßen der Wurzeln von P. Selloum wurde von Forsch auch Thyllenbildung beobachtet (Forsch 1. c). Haftwurzeln und Nährwurzeln unterscheiden sich bei Phüodendron, ebenso wie bei Monstera, dadurch, dass bei ersteren das Leitbündel einen geringeren Durchmesser be- sitzt, als in den Nährwurzeln und dass auch die Gefäße enger und weniger zahlreich sind als in diesen. Bei der Haftwurzel befindet sich in der Mitte noch ein stark sklerotisches Mark, während bei den Nährwurzeln auch die Mitte von Leitungsgewebe eingenommen ist. Weitere Unterschiede machen sich noch in der Form der vorhandenen Kristalle bemerkbar sowie in dem Auftreten von Gerbstoff. Es enthält nämlich die Rinde der Nährwurzeln auffallend viel Gerbstoffbehälter und Oxalatdrusenzellen, während das Rindenparenchym der Haftwurzeln sehr arm an Gerbstoff ist, überhaupt keine Drusen ausbildet, dafür aber zahlreiche Raphidenzellen aufweist. Blütenverhältnisse. In der Unterfamilie der Philodendroideae finden wir niemals die Spur einer Blütenhülle. Ebenso sind Zwitterblüten bei keiner Gattung vorhanden. Wohl aber giebt es einige Gattungen, in denen die weiblichen Blüten außer dem Fistill auch Staminodien besitzen. Dies ist sehr schön bei Dieffenbachia zu sehen, wo 4 — 5 keulenförmige Staminodien das bi- bis trikarpelläre Pistill umgeben. 2 — 3 Staminodien finden wir bei einzelnen Arten von SchismatoglottiSy wie S. rupestris, wo die weib- liche Inflorescenz von der männlichen durch einen Zwischenraum getrennt ist, der mit einzelnen Blütenrudimenten besetzt ist, welche meist aus 3 — 4 Staminodien bstehen, von denen hin und wieder eines auch durch ein fruchtbares Staubblatt ersetzt ist (Fig. \ OF). Dasselbe ist bei Dieffenbachia der Fall, welche aber zu Schismatoglottis nicht in näherer verwandtschaftlicher Beziehung steht. Bei derselben Schismatoglottis rupestris und anderen Arten finden wir die gedrängter stehenden mittleren und unteren weiblichen Blüten mit einzelnen Staminodien versehen; aber diese Blüten sind ganz unregelmäßig verteilt. Einzelne Autoren beschreiben diese Staminodien als Fistillodien ; aber der Vergleich der ganzen Reihe derartiger Gebilde bei Schismatoglottis (Fig. \ 0 -F), namentlich auch der an der Grenzregion stehenden spricht entschieden für die Deutung dieser »Organa neutra« als Staminodien. Solche finden sich nun auch bei der Mehrzahl der Arten von Homa- lomena, hier aber immer regelmäßig eines an der basiskopen Seite des Gynöceums. In derselben Gattung giebt es aber anderseits Arten, welche der Staminodien ganz entbehren (Vergl. im systematischen Teil bei Homalomena). Einzelne Staminodien treten auch in den weiblichen Blüten von Aglaodorum auf. Endlich finden sich auch einige Stami- nodien in den weiblichen Blüten von Zantedeschia und in denen von Peltandra^ wo sie miteinander zu einem urnenförmigen Gebilde verwachsen sind. Alle übrigen Philodendroideae haben nackte eingeschlechtliche Blüten ohne Rudimente der abortierten Sexualblätter. Die männlichen Blüten sind nun entweder mit freien Staubblättern versehen oder stellen Synandrien dar, so bei Dieffenbachia^ Änubias, Ty^ phonodorum und Peltandra^ welche vier Gattungen keineswegs miteinander näher ver- wandt sind. Es handelt sich nur um Farallelbildungen. Die Staubblätter sind bei allen choristaminalen Philodendroideae kurz und dicht zusammengedrängt; ebenso schließen 16 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. die einzelnen Blüten der männlichen Inflorescenz dicht aneinander; die Folge davon ist, dass häufig die Grenzen zwischen den einzelnen Blüten nicht deutlich hervortreten. Man kann aber in den meisten Fällen auf Querschnitten, welche die Antheren getroffen haben, erkennen, wie viel Staubblätter zu einer Blüte gehören, namentlich dann, wenn die Antheren extrors sind, wie bei Homalomena und Philodendron] schwieriger kann man es feststellen, wenn wie bei Schismatoglottis das Filament dünner und länger ist, als die Anthere, und wenn, wie bei dieser Gattung, ferner bei Zantedeschia^ Aglaonema, Ägla- odorum, Phüonotion die beiden Theken an den Seiten des Staubblattes einander diametral gegenüberliegen. Von der Unbeständigkeit der Zahlenverhältnisse in den männlichen Blüten der Phüodendroideae giebt z. B. Homalomena rubescens eine Vor- stellung: Hier finden wir auf jedem Quadratcentimeter des männhchen Blütenstandes Fig. 10. Ä — C Homalomena rubescens Kunth. A Teil der männlichen Inflorescenz mit 3-, 4- und 5-männigen Blüten, von denen a und b verschieden orientiert sind. B Teil der Inflorescenz aus der Grenzregion, a größere Staminodien, als in den Staminodialblüten a', a", a'" . (7 Quer- schnitt durch den in B dargestellten Teil der Inflorescenz. — D, B Philodendron brevilami- natum Schott. D Teil der weiblichen Inflorescenz mit wahrscheinlich monströsen Blüten, in denen einzelne Fruchtblätter a und b für sich ein Pistill bilden, während die anderen zu einem Polymeren Pistill (c) verwachsen; um die Gynoeceen herum Staminodien. E eine ebensolche Blüte von der Seite gesehen. — F Schismatoglottis rupestris Zoll, et Moritzi, unterer Teil des Blütenstandes; zwischen den ^ und Q. Blüten rudimentäre ^ Blüten. — Nach Engler in Bot. Jahrb. V. Taf IV, V. 2-, 3-, 4-, 5-männige Blüten. Dabei ist wohl zu beachten, dass hinsichtlich der An- ordnung der Staubblätter keine andere Gesetzmäßigkeit zu erkennen ist, als die, dass immer 3 — 5 Staubblätter mit extrorsen Antheren um einen Mittelpunkt dicht zusammen- gedrängt sind. In den dreimännigen Blüten wechselt die Anordnung der Staubblätter in der Weise, dass das unpaare Staubblatt bald unten, bald oben steht, doch ist der erstere Fall der bei weitem am meisten vorherrschende. In den viermännigen Blüten erscheinen die Staubblätter von oben gesehen oft so, als ob sie einem viergliedrigen Quirl angehörten; in anderen Fällen ist die Ansicht von oben derart, dass zwei Staub- blätter außen stehen, zwei andere von den ersten teilweise eingeschlossen sind; hierbei sind aber die scheinbar äußeren bald lateral, bald median. Auch sind häufig Stellungen zu beobachten, die zwischen den beiden zuletzt beschriebenen die Mitte halten. Selbst dicht am Grunde der Staubblätter geführte Schnitte zeigen bei vielen der vierzähligen Blüten vollständige Quirlstände, in vielen Fällen aber auch zwei zweighedrige Quirle; es A. Engler. — Allgemeiner Teil. 17 ist wahrscheinlich, dass die schiefen Stellungen durch den gegenseitigen Druck der Blüten veranlasst werden, der aber von Anfang an bei der Entstehung wirken muss. Die Gliederung in zwei zweigliedrige Quirle kommt wohl dadurch heraus, dass entweder die beiden lateralen oder die beiden medianen Staubblätter etwas stärker wachsen und dadurch gegeneinander dringend die beiden anderen etwas herausdrängen; der häufigste Fall ist das stärkere Wachstum der beiden lateralen Staubblätter. Männliche Blüten mit 5 oder mit 2 Staubblättern sind seltener, als die 3 — 4-zähligen, finden sich aber fast an jedem Kolben. Entfernt man die Blüten vom Kolben durch dicht an der Basis desselben geführte Schnitte, so sieht man deutlich zwischen den basalen Partien der ein- zelnen Blüten schmale Lücken. Die meisten der oben besprochenen Stellungsverhältnisse der männlichen Blüten von Homaloviena werden durch Figur \ 0 erläutert, welche nur ein kleines Stück einer Inflorescenz nach der Natur darstellt. Bei mehreren Philoden- droideae finden wir auch sterile Blüten mit Staminodien, bisweilen sogar an demselben Kolben zweierlei, so bei Schis matoglottis rupestris und ihren Verwandten unterhalb der fruchtbaren männlichen Inflorescenz sterile Blüten mit auseinanderspringenden Staminodien, oberhalb der fruchtbaren männhchen Inflorescenz zahlreiche dicht gedrängte Staminodien, bei denen nur im .Tugendzustande zu erkennen ist, ob 2 oder 3 zusammen zu einer sterilen Blüte gehören. Nicht alle Scliismatoglottis verhalten sich gleich; es giebt Arten, bei denen nur der obere Teil der Inflorescenz steril ist (S. hifasciata u. a.), und auch einige, bei denen nur der untere Teil steril ist [S. concinna). Bucephalandra ist im oberen Teil steril, Piptospatha und Mierocasia sind es an beiden Enden. Bei Philodendron ist meistens der untere Teil und zwar ein kurzer steril unterhalb der Stelle, wo die sehr lang persistierende Spatha eingeschnürt ist. Meistens haben die Staminodien die Form der Staubblätter, sind jedoch dünner und häufig etwas länger, so dass der von ihnen eingenommene Teil der Inflorescenz etwas stärker angeschwollen ist. Physiologisch haben diese sterilen männlichen Inflorescenzen nur noch den Nutzen, dass sie den Ein- gang zu der die weibHche Inflorescenz einschließenden Höhle der Spatha größtenteils verschließen; sie sind jedoch bei Arten, deren Spatha sich vollständig öffnet, ebenso vorhanden. Bei einzelnen Arten [S. Treuhii) sind die unter der männhchen Inflores- cenz stehenden Staminodien ganz klein. Bei den weiblichen Blüten von Philodendron werden Staminodien ganz ausnahmsweise angetroffen, so bei P. brevilaminatum^ von welchem ich einen Teil der weiblichen Inflorescenz nach Schott's Abbildung (Aroideae Maximihanae Taf. 37) in Fig. iOD, ^kopiert habe. Schon die eigentümliche Entwicklung der Gjnöceen, bei welchen einzelne Karpelle selbständig geworden sind, zeigt, dass wir es hier mit einer abnormen Bildung zu tun haben; immerhin ist es interessant, dass hier auch Staminodien und zwar in größerer Anzahl gebildet werden. Bei Homalomena finden sich unfruchtbare männliche Blüten an der Grenze der männlichen und weibhchen Inflorescenz nur in geringer Zahl. Fig. 1 0 5, (7 stellt ein Stückchen der Grenzpartie zwischen männlicher und weiblicher Inflorescenz dar, das sehr lehrreich ist. Auf den ersten Bhck ist eine gesetzmäßige Anordnung nicht zu er- kennen, bei näherer Untersuchung sieht man aber dasselbe, was die fruchtbaren männ- lichen Blüten zeigten, namentlich auf Querschnitten; man erkennt auch hier, dass die pollenlosen Staubblätter oder Staminodien nicht unregelmäßig durcheinander geworfen sind, sondern dass je 2 — 4 (gleichmäßig bezeichnete) zusammen zu einer Blüte gehören. Hinsichtlich der Ausbildung ist auch der allmähliche Übergang vom normalen Staubblatt zum keulenförmigen Staminodium leicht zu erkennen; namentlich bleibt auch kein Zweifel darüber, dass die vor jedem Pistill stehenden Gebilde morphologisch gleich- wertig sind mit den Staminodien der sterilen männlichen Blüten. Es ist mir aber nicht gelungen, in der Übergangsregion männlicher und weiblicher Inflorescenz weibliche Blüten mit mehr als einem Staminodium zu finden. Die weiblichen Blüten zeigen eine große Mannigfaltigkeit bei Philodendron selbst. Die Zahl der Karpelle bewegt sich hier zwischen 2 und 14; so finden wir in den Pis'allen der Sektion Pteromischum 5 — 8 Fächer, in der Sektion Baursia i — 8, in der Sektion Tritomophyllum 5 — 11, bei Polytomium 4 — 10, hei der Sektion Mecono- A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 23 Da. 2 18 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. Stigma 4 — 14. Ebenso sind die geradläufigen oder halbanatropen Samenanlagen in den Fächern der Gynöeeen je nach den Sektionen der Gattung in geringerer oder größerer Zahl vorhanden. In der Sektion Pteromischum haben wir in jedem Fach zahlreiche Samenanlagen in 2 — 6 Reihen von oben bis unten, viele in 2 Reihen bei Sektion Poly- spermium, mehrere in einer Reihe bei Sektion Meconostigrna, 4 — 2 am Grunde bei den Sektionen Schizophyllum, Polytomium und Meconostigma, wenige bis eine bei Tri- tomophyllum und Oligospcrmium^ nur eine bei Oligophlehium. Phüo?ioHon, offenbar zu Phüodendron in naher Beziehung stehend, besitzt unikarpellare Pistille mit einer parietalen hemiorthotropen Samenanlage. Bei Homalomena sind die Pistille aus 3 — 4 Karpellen zusammengesetzt, deren Ränder im Inneren zwar zusammentreffen, aber nidit verwachsen sind; bei einem Teil der Arten stehen die hemianatropen bis ana- tropen Samenanlagen von unten bis oben in 2 Reihen, bei den anderen mehr am Grunde zusammengedrängt, und bei der nahe verwandten Gattung Diandriella sind in dem vollständig 2-fächerigen Fruchtknoten je 4 anatrope Samenanlagen am Grunde jedes Faches zu finden. Die den Homalomena ebenfalls nahe stehenden Gattungen Schismatoglottisy Bucephalandra^ Oajuogyne, Piptospatha besitzen aus 3 — 4 Fruchtblättern gebildete einfächerige Pistille mit parietalen Plazenten und ortholropen oder hemianatropen Samen- anlagen. Bei 3Iicroßasia, welche mit Piptospatha eng verwandt ist, sind die Samen- anlagen grundständig. Die AnubiaSj welche von allen vorher genannten Gattungen durch ihre Blattanatomie und durch das Vorhandensein eines Geniculums am Blattstiel ziem- lich stark abweichen, haben teils hemianatrope Samenanlagen, welche denen von Homalo- mena ähnlich sind und in großer Zahl an einer dicken Plazenta des zweifächerigen Pistills stehen, teils haben sie vollkommen anatrope Samenanlagen. Die übrigen Philo- dendroideae zeigen sowohl im Bau des Gynöceums, wie der Samenanlagen noch stärkere Abweichungen von den zuerst besprochenen. Bei Dieffenhachia zeigt das Pistill gegen- über allen anderen Gattungen der Unterfamilie eine größere Sonderung der 2 — 3 Karpelle; der Fruchtknoten ist im Querschnitt gelappt und in jedem Fach finden wir eine voll- kommen anatrope Samenanlage mit kurzem Funiculus, welche ihre Mikropyle nach oben kehrt. Ebensolche Samenanlage finden wir bei Aglaodorum und Aglaonema, die aber keineswegs mit Dieffenhachia sehr nahe verwandt sind. Erstere Gattung zeigt bisweilen noch 2 fertile Fächer im Fruchtknoten und die 4-lappige Narbe macht es wahrschein- lich, dass im Pistill 4 Karpellanlagen vereinigt sind; aber Aglaoncma besitzt stets ein einfächeriges und, wie es scheint, unikarpellares Pistill, mit einer einzigen grundständigen anatropen Samenanlage. Zantedeschia steht innerlialb der Unterfamilie auch isoliert. Die Pistille sind 3 — 4-fächerig und haben in jedem Fach 3 — 4 anatrope Samenanlagen mit kurzem Funiculus. Bei Typhonodorum ist das Pistill aus 4 — 5 Karpellen gebildet, deren einzelne Narben deutlich voneinander gesondert sind; aber der Fruchtknoten ist einfächerig und lässt nur die einspringenden Fruchtblattränder erkennen; \ — 2 dicke orthotrope Samenanlagen stehen am Grunde. Bei Pelta^idra ist das Pistill monomer und trägt am Grunde oder nahe demselben \ — 3 hemiorthotrope Samenanlagen mit kurzem Funiculus. Bestäubung. Bei allen Philodendroideae ist kleinen Insekten eine Kommunikation zwischen männlicher und weiblicher Inflorescenz möglich. So zunächst bei Aglaoncma^ Aglaodorum^ Piptospatha^ Homalomena pygmaea und anderen Arten dieser Gattung, bei welchen zur Blütezeit der Inflorescenz diese ihrer ganzen Länge nach der Außen- welt zugänglich ist, während sie nach der Befruchtung geschlossen ist. Auch bei Zante- deschia ist die Inflorescenz allseitig oder wenigstens vorn von der Wandung der unteren und mittleren Spatha durch einen ziemlich großen Zwischenraum getrennt, so dass die auf die Inflorescenz gelangenden Insekten sich leicht von dem einen Teil der Inflorescenz auf den anderen begeben können. Dasselbe ist auch bei Dieffenhachia der Fall. Dies ist ferner auch bei denjenigen Hoinalomena und Philodendron möglich, bei welchen die Spatha zwischen beiden Inflorescenzen etwas eingeschnürt ist. Bei diesen beiden A. Engler. — Allgemeiner Teil. 19 Gattungen kann man auch leicht beobachten, wie die anfangs fest geschlossene Spatha sich öffnet, bei weiterem Fortschreiten des Öffnens Erwärmung zeigt und immer stärker werdenden aromatischen Geruch verbreitet. Von Warming (Tropische Fragmente I. Die Bestäubung von Pkilodendron hipinnatifidum Schott, in Engler's Bot. Jahrb. IV. [1883] 33 1) wurde bei vollständiger Öffnung der Spatha von Pkilodendron bipinnati- fidum um 6 Uhr abends ein Wärmeüberschuss der Antheren von \t^/2^, der Stami- nodien von \ 4 — \ 6" konstatiert und eine halbe Stunde später sogar ein solcher von 1 8 ^2"' Durch den starken, bisweilen betäubenden Geruch werden Insekten angelockt, welche am Kolben herumlaufen. Warming's Beobachtung in der Heimat der Pflanze ergab, dass die Insekten in der Spatha verbleiben, während dieselbe sich in den späteren Abendstunden schließt und die Wärmeentwicklung allmählich aufhört. Am zweiten Tage öffnen sich die Antheren des Kolbens, der sich unter weiterer Wärmeentwicklung gestreckt hat, und die noch vorhandenen Insekten können die Pollenmassen nach den Narben verschleppen. »Vorher aber ist schon aus zahlreichen Poren an der Innenseite Fig. 1 ] . Pkilodendron Simsii Kunth. Längsschnitt durch eine Flüssigkeit ausscheidende Pore von der Innenseile des Spatha-Tubus. s Sekretzellcn mit rotgefärbteni Saft. Vergr. 110. — Original, gezeichnet von Dr. Brandt. der Spatha ein zäher aromatischer gelber Saft ausgetreten«; Warming nimmt an, dass mit diesem wohl auch die Insekten in Berührung kommen können, so dass sie dann noch leichter die Pollenmassen verschleppen. Das Heraustreten von Saft aus dem unteren die weibliche Inflorescenz einschließenden Teil der Spatha kann man auch bei anderen Pkilodendron wahrnehmen. Da nach Warming's Angaben die Vermutung nahe lag, dass die harzreichen Sekretgänge bei der Ausscheidung des Saftes eine Rolle spielen, ließ ich Spathen von Pkilodendron durch Dr. Brandt näher untersuchen. Hierbei ergab sich, dass bei P. Simsii an der . Innenseite oder Oberseite des Spatha-Tubus schon mit bloßem Auge zahlreiche durchscheinende und rot punktierte Flecken von etwa 0,5 mm Durchmesser wahrzunehmen sind. Bei näherer Betrachtung findet man an diesen Stellen Unterbrechung des unter der Epidermis reichlich entwickelten, Sekret- gänge (s. oben S. H ) einschließenden Collenchyms durch ein von Intercellularen reich- lich durchsetztes Parenchym unterhalb einer großen Spaltöffnung (Fig. \ \). In der Um- gebung der Spaltöffnung sind zahlreiche, roten Saft enthaltende Sekretzellen {s) vorhanden. Im Gewächshaus konnte ich konstatieren, dass die Pollenmassen zur Zeit der Öffnung der Spatha herabfallen und so teilweise schon von selbst auf die Narben ge- langen. Im Gewächshaus sieht man auch bisweilen Blattläuse mit Pollen beladen auf 2* 20 A. Engler und K, Krause. — Araceae-Philodendroideae-Pliilodendreae. Blutenständen von Philodendrön, so dass sie mitunter wohl auch die Bestäubung voll- ziehen mögen. Ludwig (Kosmos, Bd. 11, S. 347 — 351) hat auf den Kolben von P. bipinnatifidum im Gewächshaus Schnecken beobachtet und daraus geschloss,en, dass »die Pflanze im höchsten Grade der Befruchtung durch Schnecken angepasst sei«. Warming hat diese Ansicht auf Grund seiner Beobachtungen scharf bekämpft und es ist wohl anzunehmen, dass die Schnecken nur zufäUig auch in den Blütenständen von Philodendron erscheinen, dass aber diese Gattung nicht auf die Befruchtung durch Schnecken angewiesen ist. Die regulären Bestäuber kann ,man natürlich nur in der Heimat der Philodendra feststellen, und nach Warming' s Beobachtungen an P. hi- pinnatifidum dürften bei dieser Pflanze wohl die zahlreichen kleinen Käfer die Haupt- befruchter sein. Da die Narben zur Zeit des Ausstäubens noch empfängnisfähig sind, so kann die Befruchtung auch durch Pollen derselben Kolben erfolgen; wegen der vorausgehenden Entwicklung des anlockenden Geruchs ist es aber wahrscheinlicher, dass ein Teil der herankommenden Käfer mit dem Pollen eines älteren Blütenstandes in den Kessel eindringt, sowie auch, dass die letzten Besucher bei dem Verlassen des Kessels von dem nun ausstäubenden Kolben die Pollenmassen abstreifen und wieder nach anderen Blütenständen tragen, die an ein und derselben Pflanze stets in größerer Zahl entwickelt werden. Bei SchismatoglottiSj BucepJialandra, Piptospatha und Microcasia ist der Kolben anfangs von der fest zusammengerollten Spatha eingeschlossen, welche aber nur bei vielen Sciiismatoglottis zugleich eingeschnürt ist. Wenn die Reife der Antheren und die Empfängnisfähigkeit der Narben eintritt, dann wird der obere, bei Piptospatha und Microcasia zugleich der größere Teil der Spatha abgeworfen und Insekten haben leicht zur männlichen und weiblichen Inflorescenz Zutritt; aber auch hier kann Pollen auf die Narben von selbst herunter fallen. Frucht und Samen. Auch in dieser Unterfamilie sind die Früchte Beeren. Die von ihnen eingeschlossenen Samen sind bei Homalomena, SchismatoglottiSj Piptospatha, Philodendron^ Zantedeschia mit einem saftreichen zuletzt verschleimenden äußeren Integument versehen. Piptospatha ist noch besonders ausgezeichnet durch eine lange schnabelförmige Verlängerung des Mikropjlendes, Zantedeschia durch starke Hypertrophie des Integumentes längs der Raphe. Bei den 4 ersten Gattungen bemerkt man, nament- lich nach Eintrocknen des saftigen Gewebes ziemhch starke Längsleisten, welche auch dem äußeren Integument angehören. Querschnitte durch ganze Samen zeigen rings um das innere Integument einen Kreis von Dreiecken, welche aus zwei dickwandigen Zellen bestehen; es sind also die ganze innere Schicht des äußeren Integumentes und mehrere derselben aufliegende Zellreihen sklerenchymatisch geworden. Das innere Integument der Samenanlage kollabiert; aber bei Homalomena erfolgt am Mikropylende eine Er- weiterung und die Bildung eines härteren inneren Samendeckels. Verbreitung. Die Verbreitung der Philodendroideae ist eine sehr weite im tro- pischen Amerika und tropischen Asien, sie treten sehr zurück im tropischen Afrika. Im tropischen Asien finden sich Vertreter dieser hygrophilen Unterfamilie nur im Monsungebiet, sie fehlen gänzlich im vorderindischen Gebiet, sogar in Ceylon. Da die Zahlenangaben für die in den einzelnen tropischen Ländern vorkommenden Arten sich fortwährend ändern, so können folgende Angaben nur als annähernd richtig angesehen werden. Auch im Monsungebiet ist wie im tropischen Amerika die formenreichste Gruppe die der Philo- dendroideae. Beide Gebiete werden verbunden durch die 78( — 80) Arten zählende Gattung Homalomena, von welcher 6 Arten den tropischen Anden angehören, alle übrigen dem Monsungebiet. Wir finden im östlichen tropischen Himalaya nur 1, In der nordwestmalayischen Provinz 2 (l)*) und zwar in Burma 1, Khasia 1, Chittagong 2, dagegen in der südwestmalayischen Provinz 58 (57), nämlich in Südmalakka 2 8 (23), in Sumatra mit Batoe 6 (3), in Java 8 (3), in Borneo 27 (23). In der centromalay- *) Die in Klammern angegebenen Zahlen beziehen sich auf die endemischen Arten. A. Engler. — Allgemeiner Teil. 21 ischen Provinz und den übrigen östlicheren Provinzen ist die Gattung erheblich schwächer entwickelt, wenn auch anzunehmen ist, dass allmählich in denselben noch einige Arten hinzukommen werden. Es kommen auf Gelebes 4 (2), auf die Molukken \. In der papuanischen Provinz besitzt Neu-Guinea 7 (6), der Bismarckarchipel \. In der hinter- indisch-ostasiatischen Provinz wurden bis jetzt in Gochinchina 3 (2), in Tongking 2 nachgewiesen. Auf die Philippinen kommen 4 (2). Alle Arten finden sich vorzugsweise im unteren Hügelland oder in der Ebene, nur wenige kommen bis zu iOOO m ü. M. vor. Die Erscheinung, dass von dieser in Asien so artenreichen Gattung 6 generisch kaum abzutrennende Arten in den tropischen Anden vorkommen, findet ihr Analogon darin, dass von der im tropischen Amerika reich entwickelten Gattung Spathiphyllum eine Art, S. comrnutatum^ welche nicht einmal eine eigene Untergattung repräsentiert, auf Gelebes, den Molukken und Philippinen nicht selten ist. Die Homalomena nahe- stehende monotjpische Gattung Diandriella ist auf Neu-Guinea beschränkt. Die Schis- matoglottis und die mit ihr verwandten Gattungen haben nicht mehr den östlichen Himalaja erreicht. Nur in der nordwestmalayischen Provinz, in Burma, findet sich 1 endemische und \ nicht endemische Art von Schismatoglottis. Dagegen kommen von den 75 Arten der Gattung auf die südwestmalayische Provinz 55 (53) und zwar auf Südmalakka 14 (i3), auf Sumatra 8 (5), auf Java 5 (l), auf Borneo 35 (32). Für die centromalayische Provinz sind in Gelebes 4 (2) nachgewiesen. Die papuasische Provinz beherbergt in Neu-Guinea 5 (4), im Bismarckarchipel 1. Die Philippinen be- sitzen \0 (8) Arten. Auch die Schismatoglottis halten sich in der tropischen Region unter 1000 m auf. Bucephalandra und Microcasia sind auf Borneo beschränkt und Piptospatha mit 7 (6) Arten auf Borneo klingt in Südmalakka mit 2 (i) Arten aus. Die Gattung Philodendron zählt jetzt fast 2 00 Arten, welche sich auf 10 Sektionen verteilen. Zu Pteromischum gehören 23, welche in den hjgrophilen Gebieten des tropischen Amerika von Westindien und dem südlichen Mexiko ziemlich gleichmäßig bis St. Gatharina in Südbrasilien verbreitet sind, und zwar nur in der unteren Waldregion bis zu etwa 1000 m ü. M. Von Sektion Baursia kennen wir etwa 26 Arten. Diese Sektion fehlt gänzlich in Westindien und Gentralamefika; sie erscheint erst in Costarica. 4 kletternde Arten mit mehreren Samenanlagen in den Ovarfächern sind auf Südbrasilien von Bahia bis San Paulo und Minas Geraes beschränkt. Die kurzstämmigen Arten mit großen lanzettUchen Blättern finden sich namentlich in Venezuela (l), Guiana (3), Gostarica (l), 1 auch in Bahia und Rio de Janeiro. Es bleiben dann noch 3 kletternde Arten übrig, deren Ovarfächer nur 1 Samenanlage enthalten; sie sind zum größten Teil in den extrem hjgrophilen Gebieten des aequatorialen Südamerika anzutreffen; sie sind vorzugsweise tropisch andin, bemerkenswert ist aber das Vorkommen einer Art in Bahia. Die große Sektion Polyspermium umfasst etwa 60 Arten, welche in den immer- feuchten Gebieten des tropischen Amerika zerstreut sind. Die nur 5 Arten zählende Gruppe Canniphyllum ist auf Golumbien, Peru und Bahia beschränkt. Die 5 Arten der Gruppe Platypodium finden sich in Westindien, Gostarica, Peru und der Hjlaea. Hingegen hat die 7 Arten zählende Gruppe Psoropodium ihr Maximum mit 4 Arten in Bahia und Rio; außerdem findet sich 1 Art in Venezuela und 1 auf der Insel Tobago. Die 1 1 Arten zählende Gruppe Solenosterigma hält sich vorzugsweise in der Peri- pherie des Karaibischen Meeres, 5 Arten wachsen auf den westindischen Inseln, 2 in Guatemala, 1 in Venezuela, 4 in Golumbien, 1 in Ecuador, 1 in Peru. Gardi- ohelium zählt 1 6 Arten, von denen nur 2 in Westindien, 2 in Gostarica, 1 in Panama, 4 in Venezuela und Guiana, 1 in der Hjlaea vorkommen, während 1 Peru, 4 Ecuador und 1 Bahia angehören. In Venezuela und Westindien finden sich die beiden größten der kletternden Arten, P. grandifolium und P. giganteum\ sie werden nur noch von den baumartigen P'ormen der Sektion Meconostigma an Größe übertroffen. Die sehr natürliche Gruppe Ächyropodium mit 7 Arten ist auf Golumbien und Ecuador beschränkt. Von der Sektion Ölig o Spermium sind jetzt 55 Arten bekannt, welche mit Ausnahme einer einzigen dem kontinentalen tropischen Amerika angehören. Die 22 Arten zählende Gruppe Macrohelium ist am reichsten in Brasilien von Bahia bis San Paulo mit 22 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. \ 0 Arten entwickelt und anderseits finden sieh \ 0 Arten in Mexiko. \ Art ist auf Tobago heimisch, 2 in Venezuela, 2 in Peru, 2 in Golumbien, \ in Ecuador. Die Gruppe Belocardium zählt 23 Arten, von denen nur 2 im nördlichen Mexiko vorkommen, 1 in Guatemala, i in Gostarica, 2 in Venezuela, 2 in Guiana, 4 in Nordbrasilien, 5 im subandinen Peru, 3 in Golumbien, 3 in Ecuador (bis zu 2000 m ü. M.). Diese Gruppe ist also vom südöstlichen Brasilien ausgeschlossen. Die 4 Arten von Oligocar- pidium sind zerstreut in Gostarica, Golumbien, Venezuela und Bahia. Dorato])hyllum mit 2 Arten ist auf Ecuador und Peru beschränkt, Eueardium mit \ Art auf Golumbien. — Die drei Arten der Sektion Tritoinophyllum finden sich von Mexiko durch Guatemala und Gostarica bis Golumbien; P. tripartitum ist auch nach Jamaika und Venezuela gelangt. Die 5 Arten der Sektion Schizophyllum sind auf das immer- feuchte Brasilien von Para bis Rio beschränkt, 2 Arten reichen nach dem benachbarten Guiana hinüber. — Von Sektion Polytomium giebt es nur 2 Arten, vv^elche sich vorzugsweise in der Umgebung des Karaibischen Meeres finden, \ in West- indien, 2 in Guatemala, \ in Golumbien, 2 in Venezuela, \ in Guiana. — Sektion Macrolonchium zählt jetzt 5 Arten; nur von 4 kennen wir das Vaterland, aber es ist höchst wahrscheinlich, dass die fünfte wie die übrigen 4 Arten entweder in Guiana oder Venezuela heimisch ist. — Die einzige Art der Sektion Macrogynium findet sich von Guatemala bis Panama. — Die eigenartige Sektion Meconostigma (einschließlich Sphincterostigma) umfasst 12 Arten, welche sich ausschließlich im südöstlichen Brasilien von Bahia an südwärts finden; das Areal erstreckt sich weit über den Wendekreis hinaus bis Uruguay; auch ist diese Sektion weiter landeinwärts verbreitet, als andere Sektionen, indem noch Arten in Matto Grosso und Paraguay angetroffen werden. Im allgemeinen ist über die Verbreitung von Philodendron noch zu bemerken, dass die Gattung in den Anden nicht zu solchem Formenreichtum gelangte, wie Anthu- riu77i, da sie nicht so hoch in denselben aufsteigt. Von verhältnismäßig wenigen Arten ist ein Vorkommen zwischen 1300 und 2000 m bekannt; es sind dies Arten aus der Sektion Baursia^ aus der Sektion Polyspermium %Ac}iyropodiimi^ Sektion Oligosper- mium § BeloGardium und Oligocarpidium sowie aus der Sektion Polytomium. Da sich die Arten fast aller Sektionen mehr in den unteren Urwaldregionen aufhalten, so ist es erklärlich, dass einige Sektionen in den immerfeuchten Gebieten des tropischen Amerika ziemlich gleichmäßig Verbreitung gefunden haben. Dies gilt namentlich von Pteromischum, Polyspermium und Oligospermium. Anderseits finden sich aber auch in diesen Sektionen einzelne Gruppen, welche auf engere Gebiete beschränkt sind, so aus der Sektion Poly- spermium % Achyropodium auf Golumbien und Ecuador, aus der Sektion Oligospermium %Doratophyllum auf Peru und Ecuador. Tritomophyllum und Polytomiuyn folgen dem Zuge der Anden von Mexiko bis Venezuela, während Schizophyllum sich auf Venezuela und Guiana beschränkt; Meconostigma aber ist nur auf das südliche Brasihen und angrenzende Gebiete beschränkt. Mit Ausnahme dieser am meisten abweichenden Sektion konvergieren die Areale aller Sektionen nach dem cisäquatorialen Amerika, wo auch Homalomena vertreten ist. Auffallend ist, dass von einzelnen vorzugsweise in der tropischen Waldregion der Anden entwickelten Gruppen auch einzelne Arten im östlichen Bahia bei Ilheos vorkommen. Die innerhalb der Unterfamilie ganz isoliert stehende Gattung Anuhias ist ausschließhch westafrikanisch; ihre 9 — 10 Arten sind von Sierra Leone bis Angola und auf Fernando Po verbreitet; ihre Rhizome liegen häufig auf Steinen an Bächen frei und bilden oft dichte Rasen, auch am Rande von Sümpfen. So weit jetzt bekannt, finden sie sich nicht über 800 m ü. M. — Von den auf das Monsungebiet beschränkten Aglaonemateae kommt das monotypische Aglaodorum Grif- ßthii in Sümpfen der Ebene und des niederen Hügellandes vor. Auch die meisten der 33 Aglaonema finden sich in der Ebene oder im Hügelland unter 300 m ü. M. und nur wenige kommen bis zu 1000 m vor. Sie verteilen sich gleichmäßiger auf die einzelnen Provinzen des Monsungebietes als die das südwestmalayische Gebiet so stark bevorzugenden Gattungen Homalomena^ Schismatoglottis, Piptospatha und die sich anschließenden monotypischen Galtungen. Wir finden jetzt in der nordwestmalayischen A. Engler. — Allgemeiner Teil. 23 Provinz 6 (5) Arten und zwar in Burma (2), Khasia 1, Cachar und Silhet <, Chillagong 1, Arrakan \, Tenasserim \. In der südwestmalajischen Provinz zählen wir 13 (12), auf den Nikobaren (l), auf Malakka und bei Singapore 8 (7), auf Sumatra 2, Java 1, Borneo 4 (3). In der centromalajischen Provinz finden sich (6), nämlich auf Gelebes 5 (4), auf den Molukken 2 (l). Von der papuanischen Provinz Neuguinea kennen wir (i), von der hinterindisch-ostasiatischen Provinz 5 (4), von den Philippinen 8 (7). Die Aglaonemateae fehlen nicht nur in Ceylon und Vorderindien, sondern auch im tropischen Himalaja. Von Dieffenhachia vermag ich nur \ 8 Arten zu unterscheiden, da ich die zahlreichen Varietäten der von Westindien bis Nordbrasilien verbreiteten I). seguine und der im äquatorialen Südamerika häufigen D. pida nicht als Arten ansehe. Die meisten Arten sind andin, so finden sich in Guatemala und Costarica 3, davon eine bis zu 1100 m ü. M. ; aus Columbien sind 9 (8) gut unterschiedene Arten bekannt geworden, von denen sich einzelne noch um 13 00 m ü. M. finden. Aus dem subandinen Peru kennen wir jetzt 4 (3) Arten und von der Iljlaea 3 (l). — Die Gruppe der Zante- deschieae mit Zantedeschia findet sich vom Kapland bis zum südlichen Nyassaland und bis in das südUche Angola. Wir kennen jetzt 6 Arten, die bekannte Z. aethiopica (L.) Spreng, auf feuchten Wiesen 'des südwestlichen Kaplandes, Z. albomaculata (Hook, f.) Engl, von den Wittebergen nordwärts bis Tembuland, bis zu einer Höhe von 1500 m, Z. melanobida (Hook, f.) Engl, von Natal bis zum südlichen Njassaland, Z. Fehmannii Engl, auf steinigen Hügeln von Natal von 1300 — 1600 m, Z. hastata (Hook, f.) Engl, von Basutoland bis Transvaal und Z. angustiloha (Schott) Engl, von Transvaal bis Südangola. — Die monotjpische Gattung Typlionodorwn findet sich nur in tiefen Sümpfen und Tümpeln von Madagaskar, Mauritius, den Comoren und Sansibar, nicht auf dem Festland. — Peltandra ist isoliert im atlantischen Nordamerika. Verwandtschaftliche Beziehungen, innerhalb der Unterfamilie bilden die Philo- dendreae die größte Tribus mit 3 einander nahestehenden, aber doch gut zu unter- scheidenden Subtribus, alle mit Nährgewebe enthaltenden Samen. Die übrigen Tribus sind den Phüodendreae durchaus koordiniert und nicht von den jetzt lebenden abzu- leiten. Die Anubiadeae, Zantedeschieae und Peltandreae stehen auch noch auf niederer Stufe durch ihre mit Nährgewebe versehenen Samen. Die Aglaonemateae und Dieffen- bachieae^ sowie die Typhonodoreae sind weiter vorgeschritten, da bei ihnen das Nähr- gewebe vor der Keimung vom Embryo aufgezehrt wird. Aglaonema kommt Homalomena noch am nächsten; dagegen ist Dieffenbachia kaum mit dem im tropischen Amerika reich entwickelten Philodendron näher verwandt. TypJionodorum erinnert wohl an Zantedeschia^ kommt aber auch durch seine Synandrien und Pistille der Alocasia nahe. Peltandra endlich ist mit keiner der übrigen Philodendroideae näher verwandt. So sehen wir auch hier wieder, dass in einem engeren Verwandtschaftskreise mehrere durch einige gemeinsame Grundmerkmale ausgezeichnete Typen nebeneinander durchaus selb- ständige Wege in der Entwicklung eingeschlagen haben. Nutzen. Als Nutzpflanzen im engeren Sinne sind die P. nicht anzusehen; aber sie gehören zu den Zierden unserer Warmhäuser, in denen namentlich die zahlreichen und mitunter sehr stattlichen Philodendra^ besonders die kletternden Arten, sowohl durch ihre schönen Blattformen wie durch ihre eigenartigen Wuchsverhältnisse Interesse erregen. Aber auch die Vertreter der übrigen Gattungen sind beliebt, insbesondere die Aglaonema und Dieffenbachia wegen der Buntblättrigkeit mehrerer Arten und Varietäten. Die Zantedesclda werden in den Ländern der wärmeren gemäßigten Zone viel im Freien kultiviert. Systema subfamiliae. A. Raro plantae sympodio abbreviato, saepius suffruticosae vel scandentes dz ramosae aut internodiis abbreviatis sympodio trunciformi. Foliorum nervi paralleli. Florum masculorum 24 A. Engler und K, Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. stamina libera. Flores feminei interdum staminodiis paucis instructi, Ovula anatropa vel orthotropa, saepe funiculo longo affixa. Semina albuminosa Tribus I. Philodendreae. a. Herbae vel suffrutices, interdum fruiicosae, nunquam scandentes. Folia lanceolala usque hastata. Flores feminei plerumque staminodio solitario ad basin fundum spectante instructi. Placentae fere centrales. Ovula anatropa. Spadicis inflorescentia mascula ad apicem usque fertilis. Folia lanceolata usque hastata. Petioli vagina haud soluta Subtribus I. Homalomeninae. a. Antherarum thecae rimula ovali apicali aperientes .45. Homolomena Schott ß. Antherarum thecae rimula transversali aperientes. . 46. Diandriella Engl. b. Herbae vel suffrutices, nunquam scandentes. Folia lanceo- lata usque cordata. Flores feminei raro staminodio solitario vel staminodiis 2 — 4 instructi (nonnullae species generis Schismatoglottis). Placentae parietales vel basales. Ovula orthotropa vel hemianatropa. Spathae pars superior ante fructificationem decidua .... Subtrib. 2. Sehismatoglottidinae Engl. a. Petioli vagina longa vel brevi alata, ultra petioli basin haud libere producta instructi. I. Spadicis inflorescentia mascula fertilis sterili sub- aequilongae vel paullum breviori contigua. Flores feminei liberi. 1. Thecae poro bilobo aperientes 47. Schismatoglottis Zoll. 2. Thecae in cornu poro apicali dehiscente pro- ductae 48. Bucephalandra Schott II. Spadicis inflorescentia mascula fertilis apice in sterilem brevissimam transiens. Flores feminei connati 49. Omnogyne N. E. Brown ß. Petioli vagina lata in partem liberam linguliformem producta instructi. I. Thecae poro bilobo apicali aperientes . . 50. Piptospatha N. E. Brown II. Thecae in cornu poro apicali dehiscens productae . 51. Microcasia Beccari c. Herbae vel frutices humiles internodiis abbreviatis, raro arborescentes, saepius scandentes. Sjmpodii turiones post cataphjllum folia pauca atque inflorescentiam, sae- pissime folium solitarium atque inflorescentiam abortivam producentes. Folia lineari-lanceolata usque bipinnatifida. Inflorescentiae masculae pars inferior femineae vicina sterilis. Spatha tota ad fructificationem usque persistens, Ovaria plurilocularia placentis centralibus vel basalibus, raro unilocularia placenta parietali. Ovula orthotropa vel hemianatropa funiculo longo suffulta, micropyle supera aut anatropa micropyle infera Subtribus 3. Philodendrinae. a. Ovaria 2-plurilocularia; ovula in localis plura biseriatim affixa 52. Philodendron Schott ß. Ovaria unilocularia; Ovulum soUtarium parietale . . 33. Philonotion Schott B. Repentes, caudiculo maxima parte epigaeo. Folia lanceolata usque hastata. Inter foHorum nervös parallelos venae densae prominulae. Florum masculorum stamina in sjnandrium con- nata. Ovula hemianatropa funiculo longo placentis centralibus affixa. Semina albuminosa Tribus II. Anubiadeae. Genus unicum 54. Änubias Schott Homalomena. 25 C. Gaudiculus sympodialis erectus. Folia lanceolata usque cordata. Nervi subparalleli. Ovarium monogynum ovulo solitario basali analropo. a. Florum masculorum stamina libera. Flores feminei sta- minodiis destituti Tribus III. Aglaonemateae. a. Inflorescentia breviter pedunculata. Stigma infundi- buliforme excavalum. Flores feminei staminodiis destituti 55. Äglaonema Schott ß. InfloresQßntia longe pedunculata. Stigma discoideum 4-lobum. Flores feminei staminodiis singulis instructi . 56. Äglaodorum Sohoii b. Florum masculorum stamina in synandrium coalita. Flores feminei staminodiis instructi Tribus IV. Dieffenbaehieae . Genus unicum 57. Dieffenhachia Schott 1). Gaudex hjpogaeus. Semina albuminosa vel exalbuminosa. a. Semina anatropa funiculo brevi instructa. Staminodia florum femineorum libera. a. Stamina florum masculorum % — 3 libera. Ovarium \ — 5-loculare; ovula in loculis plerumque 4 biseriata. Semina albuminosa Tribus V. Zantedeschieae. Einzige Gattung 58. -^awtec?eÄc/^^« Spreng. ß. Stamina florum masculorum 4 — 8 in synandrium breve obpyramidatum connata. Ovarium uniloculare; ovula 1 — 2 orthotropa.' Semen demum exalbuminosum. Embryo macropodus Tribus VI. Typhonodoreae. Einzige Gattung 59. Typhonodorum Lindl. b. Semina orthotropa vel suborthotropa funiculo brevi instructa, albuminosa. Staminodia florum femineorum in urceolum connata Tribus VII. Peltandreae. Einzige Gattung 60. Peltandra Rafin. 45. Homalomena Schott. Homalomena*) Schott, Melet. I. (183 2) 20, Syn. (1856) H7, Gen. Ar. (l 858) t. 61; Prodr. (1860) 308, Endl. Gen. (1840) n. i695 p. 238; [Homalonema] Kunth, En. III. (1844) 56; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1879) 332, in Beccari, Malesia I. (1882) 24, in Bull. Soc. Tose, di Ort. 1879, in Engl, et Prantl Nat. Pflanzenfam. II. 3. (1887) 130, in Engl. Bot. Jahrb. XXV. (1898) 18, XXXVII. (1905) 123; Benth. et Hook. f. Gen, pl. III. (1893) 983 [Homalonema]] emend. Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1893) 531—537; Ridley in Britten, Journ. of botany XL. (1902) 34 — 36, in Journ. R. Asiat. Soc. Straits Brauch n. 44 (1905) 172 — 177. — Zantedeschia Spreng. Syst. III. (1826) 765 pr. p.; G. Koch in Ind. Sem. Hort. Berol. 1854 App. pr. p. — Calla Ro\h. Fl. Ind. III. (1832) 513—515 pr. p.; Jack in Galcutta Journ. of Nat. Hist. IV. n. 13 (1843) 11. — Cha- maecladon Miq. in Bot. Zeit. XIV. (1856) 564 et Fl. Ind. Bat. III. (1859) 2 12; Schott, Prodr. (1860) 312, Gen. Ar. (1858) t. 60, in Bonplandia VI. (1858) 369, VII. (1859) 30; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1879) 343 — 349 und in Engl, et Prantl Nat. Pflanzen- fam. II. 3. (1887) 130. — Curmeria Linden et Andre in Illustr. hortic. 1873 n. 45. — Flores masculi fertiles 2 — 4-, raro 5~6-andri. Stamina brevia vertice truncata, con- nectivo crasso thecis juxtapositis ovoideis vel oblongis parallelis filamento (rarius) aequi- longis vel longioribus, rimula ovali apicali aperientibus, pollen in farciminulis emittentibus. Flores masculi steriles interdum ad basin inflorescentiae masculae fertilis adsunt: Sta- minodia subprismatica 2 — 4 vertice paullum rotundata. Flores feminei 2 — 4-, raro *) Nomen Rumphii auctoritate receptum qui plantam quandam generis, Bolelutan tra- duetionc »Luna plana« introdueit (Dracunculus amboinicus) — ofAalog planus, f^iqvr] luna. 26 A, Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. 5-gyni: Staminodium (raro 2, rarissime 3) plerumque unicum anlicum cjcli interioris ovario aequilongum vel ejus dimidium aequans, interdum nuUum. Pislillutn ovoideum vel oblongum vel subglobosum; ovarium incomplete 2 — 4-, rarissime 5-loculare placentis medio approximatis, rarissime medio ineurvis; ovula plura vel valde numerosa hemi- anatropa funiculo longo tenui medio, rarius basi insidente placentis basi tanlum vel tota longitudine affixa; stigma sessile discoideum orbiculare vel leviter 2 — 4-lobum, Baccae obovoideae vel subglobosae vel oblongae obpyramidalae incomplete 2 — 5-loculares. loculis pleiospermis, raro oligospermis. Semina funiculis longulis affixa, ellipsoidea vel elongato-ellipsoidea, raphe prominula, testa crassa sub slrato succoso diaphano longi- tudinaliter elevato-striata, atrobrunnea, tegmine tenui reticulato, ad micropjlen in oper- culum dilatato. Embrjo axilis in albumine copioso. — Herbae suffruticosae caudice epigaeo brevi sjmpodiali vel rarius caudice hjpogaeo. Foliorum petiolus plerumque lamina longior rarius brevior, inferne vaginatus, superne supra leviter canaliculatus vel planiusculus, Jamina membranacea vel herbacea, plerumque glabra, raro costa atque nervis pubescens, ianceolata vel elliptica vel oblonga vel subtriangularis, saepe cordata vel etiam sagitlala, saepius acuminata et apiculo tubuloso instructa, nervis lateralibus I. Omnibus costalibus vel nonnullis basalibus, raro in costas posticas conjunctis, pluribus costaiibus; nervis lateralibus 11. et III. primariis subparallelis paullum tenuioribus, omnibus prope marginem sursum curvis inter se conjunctis. Pedunculi plures sympodium efformantes quam petioli triplo quadruplove breviores. Spatba recta saepe viridescens, rarius albida vel flavovirens aut rubens, inferne magis convoluta, superne hians, tubo haud distinclo aut supra partem inferiorem tubiformem zb ventricosam constricta in laminam subtubulosam acuminatam protensa, tandem reclusa, diu vegeto-persistens. Spadicis quam spatha paullum brevioris interdum cam subaequantis stipitati vel sessilis inflorescentia feminea cylindroidea Y2 — Ye totius longitudine aequans, inflorescentia mascula cum feminea arcte contigua rarissime ab hac interstitio subnudo separala, plerumque tota fertilis, rarius inferne sterilis staminodiis obsessa. a) Schemata ramificationis. N . . . . S N, L, L . L (n-i), Ln, S N, L, L . L(n-1), Ln, S. I N . . . Schema ramificationis. b) N, S N, S L, L, S N, S N, S N, L, L, L, L, L, S. N, S I N, S. N, L, L, L, L, S N, S N, L, L, S N . . . Homalomena. 27 Generis Homalomena species haud facile distingui possunt, quum folia in eodem specimine magnitudine et forma variant. Attamen multae species, quae in herbariis vix certe recognosci possunt, in statu vivo melius differentias praebent. Etiam ovariorum structura, quae in speciminibus saepe male exsiecatis et chartae affixis non apparet, in speeiebus ceterum similibus diversa est. Itaque nonnullas species ab auctoribus descriptas, quae serius fortasse melius cum aliis conjunguntur, etiam conservavi,* si flores dissecare non licuit. Genus Ghamaeeladon a cl. Miquel propositum species numerosas includit, quae spathis parvis, haüd medio constriclis et ovariis basi tantum ovula gerentibus, insuper staminodiis quam Ovaria duplo brevioribus a reliquis differunt, attamen nonnullae species (exempli gratia Homalomena Oriffithii) propter spatbam et propter staminodia parva olim generi Ghamaeeladon attributum placentis tota longitudine ovuligeris excellunt et transitum ad sectionem Euhomalomena praebent. Etiam genus Curmeria Linden et Andre conservari non potest, quam vis species americanae nonnullae habitu, rhizomate liypogaeo et petiolis brevibus bene differunt. Flores steriles inter inflorescentias femineam et masculam fertiles eliam in nonnullis speeiebus asiaticis observantur (e. gr. in Homalomena rubescente Fig. ^0^ — 0, H. schis- niatoglottoide^ Fig. 4o) neque minus in Asia tropica species exstant, quarum inflorescentia feminea staminibus destituta est (e. gr. H. Treubii^ H. sehismatoglottoides^ H. insignis], Glavis specierum. A. Staminodia florum femineorum quam ovarium duplo breviora. Ovula in ovarii loculis plerumque basilaria, raro placentis tota longitudine affixa funiculo medio inserto. Spatha ellipsoidea, haud constricta, usque 4 cm rarissime 5 cm longa Sect. I. Chamaecladon. a. Nervi laterales I. utrinque pauci, 3 — 5, raro 8 tenues. or. Spadix sessilis. I. Lamina oblongo-lanceolata vel lanceolata, latitudine sua 4 — 5-plo longior. \ . Petiolus quam lamina duplo brevior \. H. argentea. 2. Petiolus quam lamina paullum brevior vel etiam longior. * Lamina utrinque subaequaliter angustata. f Spatha parva, 2 cm longa ...... 2. ÜT. angustifolia. ff Spatha 3 — 4 cm longa. O Lamina basi obtusa 3. //. Scortecchinii. OO Lamina ba^i acuta i. H. falcata. ** Lamina basin versus magis angustata. t Spatha parva, 1,5 cm longa 5. if. paueinervia. tt Spatha usque 4 cm longa 6. H. Curtisii. IL Lamina basi late cuneata sursum lanceolata. . . 1. H. Pierreana. III. Lamina elliptica vel elliptico-lanceolata, latitudine sua 2 — 3Y2-PI0 longior, basi acuta. \. Spatha 1,5 — 2 cm longa 8. Ä jpygmaea. 2. Spatha 3 cm longa. * Petiolus quam lamina carnosula fere duplo brevior 9. -ff. crassa. ** Petiolus laminae subaequllongus. t Spatha 2,5 cm longa iO. H johorensis. ff Spatha 3 cm longa \ \ . H. nutans. *** Petiolus quam lamina 11/2 — 2-plo longior . 12. H. elliptica. 3. Spatha 4 cm longa 13. //. palaivanensis. 28 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. IV. Lamina ovato-lanceolata, basi obtusa. Petiolus plerumque quam lamina brevior \ i. H. obliquata. V. Lamina ovato-oblonga \b. H. Kingii, VI. Lamina elongato-triangularis, basi truncata vel leviter emarginata i6. /J. truncata. VII. Lamina elongato-triangularis, basi leviter cordata. Spatha longe acuminata M. H. hayupensis. VIII. Lamina elongato-triangularis, lobis posticis quam anticus 4 — 5'plo brevioribus iS. H. Lauterbachii. ß. Spadix breviter vel longius stipitatus. I. Lamina oblongo-elliptica, utrinque subaequaliter angustata \9. H. Elmeri. II. Lamina elongato-lanceolata, utrinque aequaliter an- gustata %0. H. multinervia. III. Lamina lanceolata usque ovata 21. Ä Griffithii. IV. Lamina elongato-oblonga, basi emarginata . . . 22. Ä Schlechteri. V. Lamina deltoideo-trapezoidea, basi late cuneata . %3. H. Grabowskii. VI. Lamina subtriangulari-cordata, sinu basilari lato. 1. Spatha 2 — 2,5 cm longa 24. H. sulcata. 2. Spatha 4 cm longa 25. ^. deltoidea. b. Nervi laterales I. utrinque plures validiores, a. Lamina oblongo-lanceolata vel lanceolata, latitudine sua 4 — 5-plo longior. I. Petiolus quam lamina duplo brevior. 1. Spatha oblongo-ovoidea acuta 26. ^. consohrina. 2. Spatha convoluta subcylindrica %1. H, hatoeensis. II. Petiolus quam lamina paullum brevior, vel etiam longior. \. Lamina a medio utrinque subaequaliter angustata ^S. H. lancifolia. 2. Lamina a triente superiore basin versus an- gustata 2 9. II. novo-guineensis. ß. Lamina oblonga, latitudine sua ca. triplo longior. . 30. II. saxorum. y. Lamina late elliptica, basi acuta 3\. II. ovalifolia. ö. Lamina ovata vel obovata, basi obtusa vel leviter emarginata 3 2. i?. humilis. e. Lamina breviter ovata, basi obtusa vel leviter cordata. Petiolus quam lamina brevior 34. /J. metalUca. 'Q. Lamina =b trapezoidea, basi late cuneata . . . . 3 3. //. trapezifolia. rj. Lamina ovata vel subtriangulari- ovata, basi leviter cordata. Petiolus quam lamina longior 35. //. suhcordata. d-. Foliorum lamina oblongo-cordata 36. H. hellula. i. Foliorum lamina sagittata. Spatha 5 cm longa. Spadicis tenuis inflorescentia feminea laxiflora 31. II. tenuispadix. B. Staminodia florum femineorum ovarium aequantia, raro de- ficientia. Ovula semper placentis tota longitudine affixa. a. Gaudiculus plerumque epigaeus. Ovula funiculo suo medio inserta Sect. II. Euhomalomena Engl. ex. Spatha medio haud constricta, 4—5 cm longa. Spadix tenuis, 4 — 6,5 cm longus. I. Foliorum lamina deltoidea, emarginata 38. H. Peekelii. II. Foliorum lamina elongato-cordiformis 39. H. Versteegii. ß. Spatha medio haud constricta circ. 5 — 0 cm longa vel ultra. Homalomena. 29 I. Foliorum costae cum nervis lateralibus I. albidae; lamina deltoidea, basi truncata vel cordata, siuu lato usque rectangulo 40. Ä singaporensis. IL Foliorum costae cum nervis lateralibus I. haud pallidae. \. Lamina deltoidea, latitudine longitudinem fere aequante. * Lobi postici retrorsi. f Pedunculi quam spatha pauUum longiores i\. H. curvata. ff Pedunculi quam spatha 2 — 3-plo longiores 42. //. latifrons. **-Lobi postici =t extrorsi. f Lobi postici in anticum linea extrorsum cur- vata transeuntes 43. if. cochinchinensis. ff Lobi postici in anticum linea introrsum curvata transeuntes H.H. pontederiifolia. 2. Lamina ovato-cordiformis, latitudine longitudinis er. 2/g vel majorem partem aequante. * Lobi postici laminae adultae retrorsi, sinu lato vel rectangulo sejuncti. Spatha viridis. f Spatha er. 5 cm longa, spadicem semper involvens. Q Laminae late cordatae lobi postici sinu lato, profundo sejuncti 45. ^. philippinensis. QO Laminae cordatae lobi postici sinu acuto vel rectangulo sejuncti. /\ Spadix spatham subaequans . . . 46. ^. cordata. /\/\ Spadix quam spatha multo brevior; inflorescentia mascula quam femi- nea crassior 47. H. tonkinensis. ff Spatha circ. 6 — 8 cm longa iS. H. aromatica. fff Spatha ultra \ dm longa 49. /i. gigantea. ** Lobi postici laminae adultae retrorsi vel leviter introrsi, sinu rectangulo vel acutangulo (usque 60°) sejuncti. Spatha rubra 50. //. rubeseens. *** Lobi postici laminae adultae zb introrsi, sinu angusto (30 — 60°) sejuncti. f Spatha rubens ^i. H. rubra. f-j- Spatha albida 52. -ff. alba. 3. Lamina ovato-deltoidea, basi subhastata vel cor- data, coerulescenti-viridis, basi in sinu in petio- lum late cuneatim contracta 53. i7. coerulescens. y. Spatha media in parte subito constricta. L Lamina lanceolata utrinque subaequaliter vel basin versus magis angustata, latitudine sua 4 — 6-plo longior. \. Venae transversae crassiusculae 54. J^. punctulata. 2. Venae transversae tenues. * Costa tenuis. Petiolus inferne vaginatus. f Foliorum lamina latitudine sua 5-plo longior 55. H. lancea. ff Foliorum lamina latitudine sua circ. 4-plo longior 56. -fiT. Beccariana. ** Costa crassa. f Petiolus ad medium usque vel ultra vagi- natus bl. H. rostrata. 30 A. Engler und K. Krause. Araceae-Philodcndroideae-Philodendreac. ff Petiolus fere ad basin laminae usque vagi- natus 5 8. if. Teysmannii. II. Lamina oblongo-elliptica, latitudine sua 2 — 3-plo longior. \ . Spatha circ. 5 cm longa. * Nervi laterales I. utrinque circ. 7 59. //. intennedia. ** Nervi laterales utrinque plus quam iO . . 60. H. sarawakensis. 2. Spatha circ. 8 — 9 cm longa Gl. //. insignis. III, Lamina elongato-triangularis, latitudine sua 3 — SYs-plo longior ß%. K Miqueliana. IV. Lamina ovata vel late elliptica latitudine sua circ. 1 V2~plo longior. 1. Lamina basi obtusa vel subacuta 63. //. hostiifolia. 2. Lamina basi truncata vel rotundata vel emargi- nata, apice acuminata. * Spadicis inflorescentia feminea masculae con- tigua. f Nervi laterales I. utrinque 8 — 9 quam nervi II. magis prominentes 6 4. i?. Treuhii. ff Nervi laterales I. quam nervi II. et III. vix magis prominentes (j^. H. Havilandii. ** Spadicis inflorescentia feminea a mascula inter- stitio subnudo separata 66. //. horneensis. V. Lamina subcordata, apice acuta, haud longe acumi- nata. 1 . Spadicis inflorescentia feminea masculae arcte contigua 61. II. subcordifolia. 2. Spadicis inflorescentia feminea a mascula inter- stitio organis neutris sparse obsesso separata 68. H. schismatoglottoides. VI. Lamina ambitu triangularis, cordata, late sinuata . 69. Ä propinqua. VII. Lamina cordato-sagittata. \ . Spadicis inflorescentia mascula quam feminea fere duplo longior 10. IL sagittifolia. 2. Spadicis inflorescentia mascula quam feminea paulliim longior 1\. H. Baapii. VIII. Lamina elongato-cordato-sagittata vel subhastata . 1%. H. paludosa. Caudiculus vel rhizoma semper hjpogaeum. Ovula funi- culo suo basi inserta Sect. III. Curmeria (Linden et Andre) Engl. a. Folia omnino glabra. I. Foliorum lamina ovato-oblonga. Spatha fusco- olivacea 73. fT. Roezlii. II. Foliorum lamina ovata vel obovato-oblonga . . . 74. J/. Wallisii. ß. Foliorum petiolus et costae breviter pilosae vel aculeo- latae. I. Foliorum lamina sagittato-hastata 75. //. crinipes. II. Foliorum lamina sagittata vel cordato-sagittata. . 16. H. Wendlandii. III. Foliorum lamina cordato-ovata H.H. picturata. IV. Foliorum lamina peltata IS. H. peltata. Species dubiae vel imperfecte cognitae sectionis Chamaecladon (Schott) //. mixta. , JI. nigrescens. Homalomena. 3 1 Sect. I. Chamaeeladon*) Miquel (sub titulo generis). Herbae plerumque parvae caudiculo epigaeo. Foliorum lamina lanceolata, elliptica, ovata, subcordata, cordata. Pedunculi plerumque plures tenues. Spathae ellipsoideae, haud constrictae, 2 — 4 cm longae. Spadicis sessilis vel stipitaii inflorescentia feminea masculae contigua. Flores masculi plerumque 2 — 3-andri. Stamina brevia conneclivo crasso, thecis juxtapositis ovoideis rimula in verticem anlherae oblique producta aperienti- bus. Pislilla saepe subglobosa, rarius oblonga; Ovaria incomplete 2 — 3-locularia, ple- rumque basi ovuligera, rarius ovula funiculo longo medio affixo placentis tota longi- tudine inserta. [H. Pierreana^ H. Griffithiij H. sulcata). Staminodia quam Ovaria duplo breviora, apice paullum incrassata, saepe claviformia, interdum leviter compressa. \. H. argentea Ridlej in Britten Journ. of botany XL. (1902) 35. — Herba parva, caule brevi circ. 2,5 cm longo. Foliorum petiolus quam lamina circ. duplo brevior, 3 — 5 cm longus, ad medium usque vaginatus rubescens; lamina cinereo-viridis oblique lanceolata inaequilatera, latitudine sua 4 — 5-plo longior, basi subacuta, apice linea levissime incurva acutata, 1,1 — 1,3 dm longa, 3 — 4 cm lata, nervis lateralibus l. pluribus angulo acuto adscendentibus. Pedunculi breves. Spatha lanceolata haud cuspi- data, striata, rubra, 1,3 cm longa. Spadicis quam spatha brevioris inflorescentia mas- cula alba quam feminea triplo longior. Pistilla perpauca rubro-punctata, stigmatibus parvis subtriangularibus instructa. Staminodia magna claviformia. Südwestmalayische Provinz: Malakka (üerry — Herb. Singapore. — Vidi spec. culta in horto bot. Singapore). 2. H. angustifolia (Jack) Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1893) 533. — Calla an- gustifolia Jack in Mal. Mise. I. (1820) n. 124, in Galcutta Journ. of Nat. Ilist. IV. 11, n. 13. — Chamaeeladon angustifolium Schott in Bonpl. VI. (1858) 369, Prodr. (1860) 3 13; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1879) 3 44, in Arac. exsicc. et illustr. n. 103. — Herba parva, caudiculo circ. 2 — 3 cm longo, prostrato. Foliorum petiolus quam lamina longior vel etiam brevior, 0,5 — 1,5 dm longus, 2 — 3 cm longe vaginatus, lamina ob- longo-elliptica usque elongato-lanceolata, utrinque acuta, apice crassiuscule mucronata, nervis lateralibus I. utrinque circ. 5 angulo acuto adscendentibus, secundariis sub- parallelis. Pedunculi 2 — 3 cm longi. Spatha oblonga breviter apiculata, 1,5 — 2 cm longa. Spadicis inflorescentia mascula quam feminea circ. 2V2"P^o longior. Pistilla ovoidea, 2-locularia, ovulis prope basin affixis; Stigmata parva orbicularia. Staminodia breviter claviformia. — Fig. 1 2 . Südwestmalayische Provinz: Malakka: Kedah, Gunong Jerai (Ridley n. 5123. — Herb. Singapore); Johore, Gunong Pranti (Ridley. — Herb. Hort. Singa- pore); Selangor, Pahang (Ridley n. 8488. — Herb. Singapore, Herb. Hort. Galcutta); am Jahim River (Ridley n. 2391. — Herb. Hort. Galcutta); Perak (Ridley n. 9793. — Blühend Sept. 1890. — Herb. Singapore, Herb. Hort. Galcutta); Penang (Government Hill (Ridley. — Herb. Hort. Singapore); Sulloh Bahang (Gurtisn. 2886. — Blühend Mai 1890. — Herb. Hort. Penang). Nota. In speciminc in horto botanico Singaporensi culto Ovaria ovulis prope basin affixis instructa observavi, qua de causa ovarii analysin Schottii in collectione mea (Araceae n. 103) reproductam falsam esse cxistimo. Var. ophirensis Ridley msc. in Herb. Hort. Singapore. — Foliorum petioli quam lamina oblongo-elliptica 2 — l^l^-V^o longiores, 1 — 1,5 dm longi. Südwestmalayische Provinz: Malakka, Mount Ophir, an Felsen (Ridley. — Herb. Hort. Singapore) ; Kedah, Gunong Jerai (Ridley. — Herb. Hort. Singapore); Padang, Batu (Ridley. — Herb. Hort. Singapore). 3. H. Scortecchinii Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1893) 534. — Herba majuscula caudiculo erecto usque 6 cm longo. Gataphylla elongata usque 6 cm longa rubescentia. Foliorum petiolus laminam subaequans vel ea longior, 1 — 1,5 dm longus, vagina 5 — 6 cm longa instructus, lamina oblongo-lanceolata basi obtusa vel subacuta, apice leviter ♦) x(^M^^ humile, xXadog ramus tener. 32 A. Ensler und K. Krause. Araceac-Philodendroideae-Philodendreae, acuminata et apiculata, 1,2 — 1,5 dm longa, 3,5 — 5 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque circ. 5 adscendentibus leviter arcuatis. Pedunculi petiolorum dimidium circ. aequantes 5 — 7 cm longi. Spatha oblonga inflata apiculo recurvo instmcta pallide viridis, medio obscure viridis, 3 cm longa, 1,2 cm ampla. Spadicis sessiiis inflorescentia mascula Fig. 1 2. Homalomena angustifolia (Jack) Hook. f. A Habitus. B Spadix. G Stamen a dorso Visum. D Stamen de supra visum, E Staminis Sectio transversalis, F Pistillum longitudina- litcr scctum. Q Ovulum. H Bacca longitudinaliter secta. J Semen. K Idcm a dorso visum. L Idem longitudinaliter sectum. M Semen transversaliter sectum. — Icon. origin. Homalomena. 33 quam feminea duplo longior. Pistilla subglobosa vel breviter ovoidea, stigmate discoideo coronata; Ovaria 2-locularia, loculis multiovulatis. Staminodia parva conoidea. — Fig. \ 4. Fig. i3. Homalomena Pierreana Engl. Fig. 44. Homalomena Scortecohinii Hook. f. A A Habitus. B Spatha. G Spadix. D Flos Habitus. B Spatha. G Spadix. D Flos mas- masculus. E Stamen. F Flos femineus culus. E Stamen. F Flos femineus. O Idem cum staminodio. 0 Pistillurn longitudina- supra visus. H Pistillum longitudinaliter sectum. liter sectum. H Idem Iransversaliter sec- J Pistillum transversaliter sectum. K Ovulum. — tum. J Ovulum. — Icon. origin. Icon. origin. A. Eng 1er, Das Pflanzenreicli. IV. (Embryophyta siphonogama) 23 Da. 3 34 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendrcae. Südwestmalayische Provinz: Malakka, Perak, auf fettem Boden in dichtem Bambuswald um 130 — 160 m ü. M. (Dr. King's Collector Buborg n. 10 451, 10603. — Blühend im Juli 1886. — Herb. Hort. Penang, Herb. Hort. Calcutta). Nota. Species inter affines spatha majuscula facile recognoscenda. 4. H. falcata Ridlej in Britten Journ. of botany XL. (1902) 35. — Herba majus- cula caudiculo crassiusculo. Foliorum petiolus laminam subaequans 1 — 1,2 dm longus, ad medium vel ad tertiam partem usque vaginatus, lamina oblique lanceolata, sursum versus magis angustata, basi acuta, apice falcata, 1,5 dm et ultra longa, 4 — 4,5 cm lala, nervis lateralibus I. utrinque 5 — 6 adscendentibus. Pedunculi dimidium petiolorum longitudine haud aequantes, 3 — 5 cm longi. Spatha oblonga breviter cuspidata, 2,5 cm longa, 1 cm ampla. Spadicis breviter stipitati inflorescentia mascula quam feminea triplo longior. Südwestmalayische Provinz: Malakka, Kedah, bei Yan an Uferfelsen (Rid- ley. — Blühend im Juni 1893. — Herb. Hort. Singapore). 5. H. paucinervia Ridley in Journ. of the Roy. As. Soc. Straits Branch n. 4 4 (1905) 175. — Herba majuscula caudiculo circ. 8 cm longo. Foliorum petiolus laminam subaequans velea paullum brevior, 0,8 — 1 dm longus, ad medium vel ad tertiam partem usque vagina latiuscula rubra instructus, lamina oblongo-lanceolata vel lanceolata, ple- rumque a triente superiore versus basin acutam angustata 1 — 1,2 dm longa, 3 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque circ. 4 adscendentibus. Pedunculi tenucs quam spatha paullum longiores. Spatha oblonga breviter apiculata, 1,5 cm tantum longa, 4 — 5 mm ampla. Spadicis parvi inflorescentia mascula quam feminea circ. 4-plo longior. Pistilla pauca breviter ovoidea, stigmate discoideo instructa. Südwestmalayische Provinz: Nordborneo, Sarawak, Matang, auf feuchten Felsen (Ridley. — Herb. Hort. Singapore). Nota, Species habitu Homalomenae angustifoliae similis, differt lamina basin versus magis angustata atque inflorescentia minore, imprimis feminea pauciflora. 6. H. Curtisii Ridley in Britten Journ. of botany XL. (1902) 34. — Herba p^arva caudiculo brevi erecto. FoHorum nutantium petiolus quam lamina brevior, gracilis, circ. 0,7 — 1 dm longus, ad tertiam partem usque vaginatus, pallide purpurascens, lamina flaccida lanceolata basi acuta, apice obhque acuminata, superne atroviridis vel atrorubens, 1 — 1,3 dm longa, 2 — 3 cm lata. Pedunculi breves, 1,5—2 cm longi, rubri. Spatha oblonga breviter cuspidata, circ. 2 cm longa, inferne purpurea, apicem versus viridescens. Spadicis breviter stipitati inflorescentia mascula quam feminea duplo longior. Pistilla circ. 1 0 breviter ovoidea, majuscula. Staminodia clavata. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Perak, bei Bujong (Gurtis. — Blühend im Januar 1899. — Herb. Hort. Singapore, Herb. Penang). Nota. Species habiiu, foliis flaccidis atroviridibus vel atrovirentibus facile recognoscitur. 7. H. Pierreana Engl. n. sp. — Herba parva, caudiculo vix 1 cm crasso. Folio- rum petiolus tenuis laminae subaequilongus, 0,5 — 1 dm longus, ad medium usque anguste vaginatus, lamina lanceolato-trapeziformis parte inferiore obtriangulari quam anterior leviter falcata 6-plo breviore, inferne inaequilatera, sursum longissime acuminata et apiculo tenuiter cylindrico instructa, 1 — 1,2 dm longa, inferne 2,5 cm lata, nervis lateraÄbus \. utrinque circ. 4 prope basin nascentibus, 3 — 4 costalibus adscendentibus. Pedunculus tenuis quam petiolus brevior 5 cm longus. Spatha oblonga cum acumine 3 mm longo 3 cm longa, fere 1 cm ampla. Spadicis breviter stipitati inflorescentia feminea quam maseula triplo brevior. Pistilla ovoidea, stigmate discoideo instructa; Ovaria bilocularia, ovulis basi et medio affixis. Staminodia cylindroidea brevia. — Fig. 13. Hinterindisch-ostasiatische Provinz: Gochlnchina (L. Pierre. — Herb. Mus. Paris). 8. H. pygmaea (Hassk.) Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XXV. (1898) 18. — Äglaonema ? pygmaeu7n Hassk. Cat. Hort. Bogor. (184 4)57. — C! lamaecladon lanceolatmn M\q. Fl. Ind. bat. IH. (l 8 59) 21 2 t. 40 et in Bot. Zeit. 1856, p. 564; Schott, Gen. Ar. Homalomena. 35 Fig. 15. Homalomena pygmaea (Hassk.) Engl. A Fig. 16. Homalomena pygmaea (Hassk.) Habitus. B Spatha. G Spadix. D Staraen. E Engl. var. pumila (Hook, f.) Engl. A Ha- Antherae seclio transversalis. F Pislillum cum sta- bitus. B Spadix. G Pistillum cum sta- minodio. 0 Pislilli Sectio longitudinalis. ^Pistilli minodio. Z> Pistilli Sectio longitudinalis. E Sectio transversalis. / Ovulum. — Icon. origin. Pistilli Sectio transversalis. — Icon. origin. 3* 3() A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. (1858) t. 60, Prodr. (1860) 313. — Herba parva, caudiculo brevi, ereclo 2 — 5 cm tantum longo. Foliorum petiolus 0,5 — \ dm longus, ad 0,5 — 3 cm vaginatus, lamina laete viridis vel inferne purpm'ascens, elliptico-lanceolata vel lanceolata, iitrinque acuta, 0,5 — 1 dm longa, 2 — 3,5 cm lata, margine undulata, nervis lateralibus I. utrinque 3 — 4 adscendentibus, nervis secundariie inter primarios numerosis interjectis. Pedun- culi tenues, circ. 2 cm longi, erecti, demum deflexi. Spatha oblonga, usque 2 cm longa, 0,75 cm ampla, cuspide 3 — 4 mm longo instructa, viridis vel flavo- viridis. Spadicis inflorescentia feminea circ. 6 mm, mascula circ. 1,4 mm longa. Pistilla bre- viter ovoidea, stigmate discoideo instructa; Ovaria bilocularia, loculis prope basin affixis. Staminodia subunguiformia. — Fig. 1 5. Südwestmalayische Provinz, in felsigen Schlachten, besonders auf lehmigen Boden: Malakka: Singapore (Gaudichaud n. 109, 116. — Herb. Berlin; S. Mayer n. 973. — Herb. Berlin); Schtar bei Singapore (Ridley. • — Herb. Hort. Singapore); Bukit Timah bei Singapore, 130 m ü. M. (Ridley. — Herb. Singapore); Johore (Ridley n. 11990); Bähe Pakat (Ridley n. M193); Gunung Pulai (Ridley n. 12144. — Herb. Singapore); Malakka (Harvey. — Herb. Hort. Singapore); Perak, Dunding (Ridley n. 10327. — Herb. Hort. Singapore). Java: Salak bei Buitenzorg, um 1000 — 1100 m (S. Kurz n. 468. — Blühend im Mai 1863. — Herb. Hort. Calcutta); Kumbangan, Banjoemas (Koorders n, 39695. — Herb. Buitenzorg); von Tjampea kult. im Bot. Garten Buitenzorg (A. Engler, Reise nach Java n. 4035. — Jan. 1906 — Herb, ßerhn). Sumatra: Batoe, um 200 m (H. 0. Forbes n. 2660. — Herb. Hort. Calcutta, Raap n. 266, 561, 577. — Blühend Sept.— Nov. 1896. — Herb. Buitenzorg); Gajoe (van D aalen n. 30. — Herb. Buitenzorg). Borneo (Korthals — Herb. Leiden); N. ßorneo, Matang (Ridley. — Herb. Singapore); S. 0. Borneo, am Oberlauf des Kapuas (Grabowsky n. 50. — Blühend im August 1887. — Herb. Berlin). Centromalayische Provinz: Celebes, Prov. Minahasa (Teysman n. 12421. — Herb. Buitenzorg); Kueouwata, um 50 m ü. M. (Koorders n. 16180. — Herb. Buiten- zorg, Berlin). Provinz der Philippinen: Gimagean River, Prov. of occidental Negros (Whit- ford in Government Herb. Manila n. 1591. — Blühend im Mai 1906). — (Forma foliorum lamina lanceolata 3 — 6 cm longa, 1 -1,5 cm lata.) Var. purpupascens (Schott) Engl, in DC. Monogr. Phan. H. (1879) 343; Ridley in Britten Journ. of bot. XL. (1902) 35. — Chamaecladon purpurascens Schott in Bonplandia VL (1858) 369. — Folia lanceolata vel elliptica, plus minusve purpuras- centia vel supra atroviridia, margine interdum magis undulata. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Singapore, zwischen Chan Chukang und Seletan (Ridley. — Herb. Singapore). Java (Zollinger n. 365, 384. — Herb. Berlin et al.). Borneo (Hai Her f. — Herb. Buitenzorg). Centromalayische Provinz: Celebes, Prov. Minahasa, Pinamorongangelangt, um 500 m ü. M. (Koorders n. 16 159. — Blühend im Januar 1895. — Herb. Buiten- zorg, Berlin). Var. latifolia Er^l. — Chamaecladon pygmacum y. latifolium Engl, in Beccari, Malesia L (1882) 2 8 3. — Folia elliptica latiora (2 — 4 cm). Malakka: Perak (Ridley n. 11932. — Blühend Febr. 1904. — Herb. Hort. Calcutta). — Borneo: Sarawak (Beccari n. 524 — Herb, Fircnze). Var. pumila (Hook, f.) Engl. — Hornalomena pumila Hook. f. Fl. brit. Ind. VI. (1893) 535. — Pusilla; foliorum petiolus 2 — 5 cm longus, lamina elliptico-ovata vel late elliptica, 3 — 6 cm longa, 1 — 2,5 cm lata, tenuis. Spatha 1 — 1,5 cm longa. Pistilla subglobosa, stigmate discoideo instructa. Staminodia breviter claviformia — Fig. 16. Homalometia. 37 Malakka: Singapore (Maingay n. 1558. — Herb. Kew, Herb. H«rt. CalcuUa); Garemon Isle (Ridley n. 7H8. — Blühend im Februar 1896. — Herb. Hort. Cal- cuUa); Pahong (Ridley. — Herb. Berlin). Nota. Pistilla hujus varietatis breviora et crassiora et staminodia paullum crassiora quam in planta javanica (Fig. 4 5), attamen duae plantae vix specifice differunt. 9. H. crassa Ridley in Britten Journ. of botany XL. (1902) 36. — Herba parva robusta, caudiculo crasso circ. 2,5 cm longo. Foliorum peliolus 7 — 8 cm longus, crassus, basi late ad medium usque vel ultra vaginatus, lamina carnosula elliptica basi rotundata, apiculo brevi instructa, circ. 1,3 dm longa, 5 cm lata. Pedunculi pauci 2,5 cm longi. Spatha crassa cuspidata paullum ultra 3 cm longa. Spadicis sessilis circ. 2,5 cm longi inflorescentia feminea masculae cylindricae obtusae subaequilong«. Pistilla ovoidea, stigmate discoideo instructa. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Seiangor, Ginting Peras und Kajang (Ridley. — Von mir nicht gesehen). \0. H. yohorensis Engl. n. sp. — H. propinqua Ridley in Britten, Journ. of bot. XL. (1902) 35, non Schott. — Herba majuscula caudiculo brevi valido. Foliorum petiolus 0,7 — 1 dm longus, brevite*" vaginatus, lamina oblongo-elliptica paullum inae- quilatera utrinque acuta, 1,5 dm longa, 6 — 7 cm lata, nervis lateralibus L utrinque 7. Pedunculi graciles circ. 2 cm longi. Spatha parva angusta circ. 2,5 cm longa, 4 mm ampla. Spadicis sessilis inflorescentia mascula quam feminea triplo longior. Pistilla perpauca. Südwestmalayische Provinz: Malakka, Johore, am Gunong Pulai (Ridley n. 3722. — Herb. Hort. Singapore). Nota. A Homalomena pygmaea, cui affinis, differt foliis multo majoribus et spatha longiore. 11. H. nutans Hook. f. Fl. brit. Ind. VI. (1893) 536. — Herba majuscula cau- diculo obliquo 5 — 6 cm longo et fere 1 cm crasso. Cataphylla lineari-lanceolata 2 — 5 cm longa. Foliorum petiolus 0,8 — 1 dm longus, ad medium usque vel ad Y4 longi- tudinis vaginatus, lamina crassiuscula obscure viridis subelliptica paullum inaequilatera, 1 — 1,2 dm longa, medio 4 — 5 cm lata, basi acuta, apice breviter acuminata et supra acumen obtusiusculum apiculo cylindrico 2 mm longo instructa, nervis lateralibus I. utrinque 3 — 4 adscendentibus leviter arcuatis. Pedunculus petioli dimidium superans. Spatha horizontaliter patens latiuscula oblonga, 3 cm longa et 1,3 cm ampla, cuspide tenui 3 mm longa instructa, laete viridis, intus pallide flava. Spadicis sessilis quam spatha brevioris 1,3 cm longi inflorescentia mascula ovoidea obtusa quam feminea duplo longior. Pistilla ovoidea, stigmate crasso discoideo coronata. Ovarium biloculare, ovulis numerosis prope basin insertis. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Perak, am Larut von 30 — 300 m ü. M. auf sandig-lehmigem Boden an Gewässern im dichten Regenwald {Kunstler n. 2571. — Blühend im Nov. 1881 — Herb. Hort. Calcutta). Nota. Spathae forma omnino illis generis Piptospatha similis. 12. H. elliptica Hook. f. Fl. brit. Ind. VI. (1893) 536. — Herba majuscula cau- diculo repente, fere 1 cm crasso. Foliorum petiolus quam lamina triplo longior, ad tertiam vel ad quartam partem usque vaginatus, lamina crassiuscula oblique elliptica basi acuta, apice leviter curvata et apiculo cylindrico instructa, 8 — 1 0 cm longa, 4 — 5 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 5 arcuatim adscendentibus valde prominentibus. Pedunculi petioli dimidium superantes vel aequantes. Spatha anguste oblonga, circ. 2,5 cm longa, 5 mm ampla, breviter cuspidata. Spadicis quam spatha paullum bre- vioris (2 cm) breviter stipitati inflorescentia mascula quam feminea plus duplo longior. Pistilla breviter ovoidea stigmate discoideo coronata; Ovaria trilocularia. Staminodia crasse claviformia. — Fig. 17. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Perak, an Bachläufc^ (Scortecchini n. 256. — Herb. Penang, Herb. Hort. Calcutta, Herb. Kew). 38 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. Fig. M. Homalomena elliptica Hook. f. A Fig. 18. Homalomena ohliquata (Schott) Habitus. B Spadix. C Stamen. D Antherac Hook. f. A Habitus. B Spatha. C Spadix. Sectio transversalis. E Pistillum cum stami- 1) FIos masculus. E Stamen. F Pistillum cum nodio. F Pistilli Sectio longitudinalis. 0 Ovarii staminodio. Q Pistilli Sectio longitudinalis. // Sectio transversalis. H Ovulum. — Icon. Pistilli Sectio transversalis. J Bacca. K Se- ongin. racn. — Icon. origin. Homalomena. 39 13. H. palawanensis Engl. n. sp. — Herba magna caudiculo obliquo 2 cm crasso. Gataphylla lineari-lanceolata usque 1,5 dm longa. Foliorum petioli crassi 3 dm et ultra longi, ultra tertiam partem inferiorem vaginati, lamina rigida late elliptico-laneeolata, basi acuta, apice acuminata^ i,8 — 2,2 dm longa, 6 — 8 cm lata, apiculo 4 — 5 mm longo tubuloso instructa, nervis lateralibus I. utrinque 6 — 7 adscendentibus. Pedunculi 5 — 6 cm longi. Spatha oblonga cum cuspide 3 mm longa 4 cm longa. Spadicis tenuiter cylindrici sessilis inflorescentia feminea 7 mm longa, quam mascula duplo brevior. Pistilla subglobosa, stigmate discoideo instructa. — Fig. \ 9. Fig. i9. Ho?nalomena palatvanensis Engl, A Habitus. B Pedunculus cum spatha. CSpadix. D Stamen a dorso visum. JE" Stamcn a latere visum. F Pistillum. O Idem longi tudinaliter sectum. H Ovarii Sectio transvcrsalis. J Ovulum. — Icon. origin. Provinz der Philippinen: Insel Palawan (F. W. Foxworthj. — Blühend Mai 1906. — Herb. Bureau of science n. 912, Herb. Manila, Berlin). 14. H. obliquata (Schott) Hook. f. Fl. brit. Ind. VI. (1893) 534. — Chamae- cladon obliquatum Schott in Bonplandia VI. (1858) 369, Prodr. (1860) 315; Engl, in DC. Mon. Phan. II. (1879) 347; Wall. Cat. n. 8963 teste Hook. f. — Herba majus- cula, caudiculo erecto, 3 — 4 cm longo, circ. 1 cm crasso. Gataphylla lanceolata 3 — 4 cm longa. Foliorum petiolus quam lamina circ. duplo brevior, ad medium usque vaginatus, 5 — 7 cm longus, rubescens, lamina oblongo-lanceolata, basi pauUum obliqua. 40 A. Engler und K. Krause, — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. subrotundata apice oblique acuminata et apiculo tenuiter cylindrico 2 — 3 mm longo in- structa, i,2 — 1,5 dm longa, 3 — 3,5 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 6 — \0 ad- scendentibus. Pedunculi numerosi spathas vix aequantes, 2 cm longi. Spatha anguste Fig. 20. Homalomena hayupensis Engl. A Habitus. B Spatha. C Spadix. D Stamen. E Pistillum cum staminodio. F Pistillum lon- gitudinaliter sectum. 0 Pistillum transversa- liter sectum, H Ovulum. J Bacca. K Se- men. — Icon. origin. Fig. 21 . Homalomena Kingii Hook. f. A Ha- bitus. B Spatha. C Spadix fructifer. D Bacca. E Semen. F Semen longitudinahter sectum. — Icon. origin. oblonga, euspidata, circ. 2 cm longa, 5 mm ampla. Spadicis sessilis inflorescentia mascula quam feminea duplo longior. Pistilla ovoidea stilo brevi et stigmate discoideo instructa; ovarium biloculare ovulis basifixis. Staminodia breviter et crasse clavi- formia. — Fig. 18. Homalomena. 41 Südwestmalayische Provinz: Malakka (Maingay n. \66\. — Herb. Kew, Herb. Hort Calcutta); Penang (Philips. — Herb. Kew). — Nikobaren: Great Nikobar (Novara-Exped. n. 33. — Kais. Herb. Wien; Jelineck n. 280 nach S. Kurz). 15. H. Kingii Hook. f. Fl. brit. Ind. VI. (1893) 535. — Herba majuscula cau- diculo circ. \ cm crasso, GataphjUa lineari-lanceolata circ. 5 cm longa, Foliorum petiolus laminam aequans vel ea longior, 6 — 9 cm longus, crassiusculus, circ. ad tertiam partem usque vaginatus, lamina subcoriacea ovata vel ovato-oblonga, \ — 1,2 dm longa, 5,5 — 7 cm lata, raro basi subcuneata, apice acuminata et apiculo cjlindrico instructa, nervis lateralibus I. utrinque 4 — 5 adscendentibus subtus valde prominentibus. PeduncuH 3 — 4 cm longi. Sp'atha oblonga longiuscule acuminata, circ. 2,5 cm longa, 5 — 7 mm ampla. Spadicis brevissime stipitati inflorescentia mascula quam feminea paullum lon- gior. Baccae breviter ovoideae, loculis pleiospermis. — Fig. 21. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Singapore, Ghucbu Rang (Mai 1889. — Herb. Hort. Calcutta), in Sümpfen (G. King. — Blühend Mai 1889. — Herb. Hort. Galcutta). — W. Sumatra, Batoe-Eiland (Raa'p n. 1 1 7. — Blühend im August 1911. — Herb. Hort. Buitenzorg). Nota. A formis Homalomenae Oriffithii similibus differt petiolis crassioribus et spathis longius acuminatis. 16. H. truncata (Schott) Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1893) 535. — Chamae- cladon truncatum Schott in Bonplandia VI. (1858) 369, Prodr. (1860) 314; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1879) 347. — Herba majuscula rhizomate crassiusculo. Folio- rum petiolus tenuis rubens lamina longior, 0,75 — 1 dm assequens, ad 1/4 — Vs longi- tudinis usque vaginatus, lamina oblonga vel triangulari- vel oblongo-lanceolata, basi truncata vel subhastata, inaequilatera, 0,75 — 1 dm longa, inferne 2,5 — 3,5 cm lata, acuminata et apiculo tubuloso instructa, nervis lateralibus I. utrinque 4 — 5 adscenden- tibus. Pedunculi tenues 3 — 4 cm longi. Spatha oblonga elliptica, cuspidata, 2 — 2,5 cm longa^ 0,75 cm ampla. Spadicis subsessilis inflorescentia quam feminea duplo longior. Nordwestmalayische Provinz: Tenasserim, Mergui (Griffith. — Herb. Kew). 17. H. hayupensis Engl, in Engl. Bot. Jahrb. LXVIII. (1912) 93. — Herba ma- juscula caudiculo crassiusculo 1 cm diametiente dense foliato. Fohorum petiolus quam lamina paullum brevior, 5 — 7 cm longus, ad medium usque vaginatus, lamina tenuis ovato-oblonga subcordata, basi sinu rotundato instructa, acuminata et apiculo cylindrico brevi instructa, 0,8 — 1,2 dm longa, basi 4 — 6 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 4 arcuatim adscendentibus. Pedunculi plures 1,5 — 2 cm longi. Spatha oblonga, longe acuminata, cum acumine 3 — 4,5 mm longo erecto 2 — 3 cm longa, 5 mm ampla, flavo- viridis. Spadicis sessilis tenuiter cyhndrici 1,3 — 1,6 cm longi inflorescentia mascula quam feminea t^j^-^Xo longior. Pistilla semiovoidea, stigmate discoideo coronata; ovarii trimeri locuH basi multiovulati. Baccae ovoideae, pleiospermae. — Fig. 20. Südwestmalayische Provinz: Südostborneo: im Regenwald von Hayup (H. Winkler n. 2553a. — Blühend im Juni 1908. — Herb. Berlin, Breslau). Nota. A Homalomena Qrifßthii, cui valde affinis, diö'ert spathis longe acuminatis atque ovulis basifixis. 18. H. Lauterbachii Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XLIX. (1912) 97. — Herba parva rhizomate obhquo 1 cm crasso dense foliato. Foliorum petiolus tenuis laminae subaequilongus, 1,2 — 1,5 dm longus, vagina 2 — 3 cm longa instructus, lamina oblongo- triangulari-cordata, circ. 1,1 — 1,4 dm longa, basi 3 — 4 cm lata, lobis posticis sub- triangularibus obtusis quam lobus anticus 4 — 5-plo brevioribus, lobo antico linea extrorsum levissime arcuata in acumen longiusculum angustato et apiculo cylindrico brevi instructo, nervis lateralibus I. utrinque 3 basalibus valde arcuatis, 3 — 4 costalibus adscendentibus prope marginem sursum versis. Pedunculi tenues vaginis breviores, 2 — 2,5 cm longi. Spatha anguste oblonga cum cuspide 3 mm longa erecta 3 cm longa. Spadicis sessiHs inflorescentia feminea masculae aequilonga. Flores masculi plerumque diandri. Pistilla subglobosa stilo brevissimo et stigmate discoideo instructa; Ovaria trilocularia, ovulis 42 A. Engler und K. Krause. — Araceae Philodendroideae-Philodendreae. pluribus basi affixis. Staininodia leviter comprcssa, quam ovarium duplo breviora sub- unguiculata. — Fig. 2 2. Papuasische Provinz: Toricelli- Gebirge, um 1000 m ü. M. (Schlechter n. 14564. — Blühend im April 1902. — Herb. Berlin). 19. H. Elmeri Engl. n. sp. — Ilerba majuscula caudiculo circ. 1,5 cm crasso epigaeo. Foliorum petiolus crassiusculus \ — 1,5 cm longus, saepe fere ad medium usque vaginatus, lamina subcoriacea oblongo-elliptica utrinque acuta, apiculo tenui Fig. 22. Homalomena Lauterbachii Engl. A Habitus. B Pedunculus cum spatlia. G Spadix. D Pars inflorescentlae masculae. E Stamen. F Flos fcmineus cum staminodio de supra visus. 0 Idem a latere visus. iZ" Pistilli seclio longitudinalis. J Ovarii Sectio transversalis. /iT Ovulum. L Slaminodium a latere visum. — Icon. origin. cylindrico inslructa, circ. \ dm longa vel paullum brevior, medio 3 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 3 — 4 adscendentibus quam nervi laterales II. iis paralleli vix crassioribus. Pedunculus spatham aequans, serius ea longior. Spatha elongato-oblonga cum acumine 2 mm longo circ. 2,5 cm longa, 5 mm ampla, serius fructigera 3,5 cm longa, 1,2 cm ampla. Spadicis breviter stipitati inllorescentia feminea 3 — 4 mm longa, mascula 1,2 cm aequans. Slamina late cuneata crassa, thecis quam filamenta brevioribus. Ovarium subglobosum in stilum duplo breviorem stigmate leviter trilobo coronatum, rubro-punctatum, contractum, triloculare, ovulis numerosis prope basin adscendentibus. Staminodia ad basin pistillorum crasse claviformia quam pistilla paullum breviora. Baccae subglobosae 2 mm diameticntes. Ilomalomena. 43 Provinz der Philippinen: Insel Palawan; Puerto Princesa, Mt. Pulgar (Eimer n, 13229. — Blühend und fruchtend im Mai \9\\. — Herb. Berlin). 20. H. multinervia Ridley in Britten Journ. of botany XL (1902) 36. — Gaudi- culus crassus, dense foliatus. Foliorum petiolus laminam aequans, circ. 1 ,5 dm longus, ad Ys longitudinis vaginatus, lamina elongato-lanceolata, utrinque longe angustata, basi Fig. 23. Homalomena Qrifßhii (Schott) Hook. f. A Habitus. B Spatha. G Spadix. D FIos masculus. E Stamen. jp^ Antherae Sectio transversalis. 0 Flos femineus. H Pistilli Sectio longitudinalis. J Ovarii Sectio transversalis. K Ovulum. L Spadix fructifer. M Bacca. N Se- men. — Icon. origin. acuta, apice aeuminata, 1,5 dm longa, medio circ. 4 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 0 — 8 haud valde prominentibus. Pedunculi validiusculi 4 cm longi. Spatha oblonga 4 — 5 mm longe cuspidata, circ. 2 — 2,5 cm longa. Spadicis breviter stipitati inflorescentia feminea masculam aequans. Südwestmalayische Provinz: Malakka, im unteren Regenwald am Mt. Ophir (Ridley. — Blühend im Juni 1892. — Herb. Hort. Singapore). 21. H. Griffithii (Schott) Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1893) 53 4. — Chamaedadon Griffithii Schott in Bonplandia VI. (1858) 369, Prodr. (1860) 315; Engl, in DG. Mon. 44 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. Phan. n. (1879) 3 46 et in Arac. Engl, in Beccari, Malesia II. (\ obliquo vel erecto, \ cm crasso, 3 — 5 cm longa. 3 mm lata. Foliorum exsicc. et illustr. n. U3. — Ghamaecladon ohliquatum ^82) 2 83, non Schott. — Herba majuscula, caudiculo dense foliato. Cataphylla linearia vel lineari-lanceolata, Fig. 24. Ilomalomena Schlechteri Engl. A Habitus. B Spatha. C Spadix. D Plstillum. E Bacca. F Seminis Sectio longitudinalis. — Icon. origin. petiolus circ. 1,5 dm longus, ad tertiam partem usque vel brevius vaginatus, lamina plus minusve oblique oblonga vel oblongo-lan- ceolata basi obtusiuscula vel etiam acuta, apice curvato-acuminata et apiculo tenuiter cylindrico instructa, 1,2 — 1,5 dm longa, 3,5 — 5 cm lata. Pedunculi plures 5 — 6 cm longi, demum curvati. Spatha ob- longa circ. 2 cm longa, 5 — 6 mm ampla, acumine 2 mm longo erecto instructa, vi- ridis. Spadicis breviter stipitati inflores- centia mascula quam feminea fere duplo longior. Pistilla ovoidea, stigmate discoideo coronata; ovarii Irilocularis ovula placentis centralibus tota longitudine affixa. Sta- minodia claviformia, apice capitata. Baccae oblongae loculis oligospermis. Semina ob- longa. — Fig. 2 3. Südwest malayisc he Provinz: Malakka (Griffith. — Herb. Kew); Singapore, im botanischen Garten wild wachsend (A. Engler, Reise nach Indien n. 3 831. — Herb. Berlin); am Bukit Ti- mah um 150 m ü. M. (Ridley. — Herb. Berlin, Herb. Hort. Calcutta; Winkler n. 1743. — Herb. Berlin); Perak, Gumong Patu, um 1 500 m ü. M. (L. Wray n. 410. — Herb. Hort. Calcutta). — Borneo: Sarawak (Beccari P. born. n. 1154. — Herb. Firenze). Var. acuminata Ridley in Journ. R.Asiat. Sog. Straits Brauch n. 44 (1905) 177. — Foliorum lamina ovata, longe acuminata vel elliptico-acuminata, nervis lateralibus I. minus conspicuis. Süd westmalayische Provinz: Nordborneo: Sarawak, Bau (Ridley n. 11713. — Herb. Hort. Singapore). Var. ovata (Schott) Engl. — Gha- maecladon ovatum Schott in Bonplandia VII. (1859) 30, Prodr. (1860) 315; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1879) 348. — Ho- malo?nena ovata Hook. f. FI. Brit. Ind. VI. (1893) 53 6. — Foliorum lamina ovata, basi subtruncata, apice curvato- acuminata, usque 1,8 dm longa, 0,5 — 1 dm lata. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Singapore (Wal lieh Cat. n. 896 4); im botanischen Garten wild wachsend (A. Engler, Reise nach Indien Homalomena. 45 n. 3818, 3831a, 3895. — Blühend im Dezember 1905. — Herb. Berlin); Penang (Herb. Delessert, Deschamps. — Fruchtend im Dezember 1900. — Herb. Hort. Calcutta). 22. H. Schlechter! Engl. n. sp. — Herba parva caiidiculo crassiusculo circ. \ cm diametiente dense foliato. Foliorum pctiolus quam lamina duplo brevior ad medium usque vaginatus, circ. \ dm longus, lamina lineari-oblonga valde inaequilatera, leviter curvata, 2 — 5,2 dm longa, 3,5 — 4 cm lata, basi emarginata, apice longe acuminata, nervis lateralibus I. utrinque 2 — 3 basahbus , 6 — 7 adscendentibus leviter arcuatis. Pedunculi plures temies spatha duplo longiores, 3 — 3,5 cm longi. Spatha anguste oblonga, cum cuspide angustissima 6 mm longa 3 cm aequans, 5 mm ampla. Spadicis brevissime stipitati 2,5 cm longi inflorescentia feminea masculae dimidium aequans. Pistilla obovoidea stilo brevissimo et stigmate discoideo instructa. Baccae breviter obovoideae, pleiospermae. — Fig. 2 4. Papuas i sehe Provinz: Kaiser- Wilhelmsland, im Humus der Hegen wälder bei Alexishafen (Schlechter n. 17203. — Blühend März 1909. — Herb. Berhn). Nota. Species foliis lineari-oblongis basi emarginatis cum nuUa altera confundenda. 23. H. Grabowskii Engl. n. sp. — H. trapezifolia Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XXV. (1898) 18, non Hook. f. — Herba majuscula rhizomate crasso dense foliato. Foliorum petioli quam lamina duplo longiores, cupreo-rubescentes, 1,5 — 2,5 dm longi, crassiusculi, ad ^4 — Vs longitudinis usque vaginati, lamina deltoideo-trapeziformis basi lat€ cuneata, sursum linea extrorsum curvata angustata, breviter acuminata et apiculo cylindrico in- structa, 1 — 1,5 dm longa, 0,8 — 1,2 dm lata, nervis laterahbus I. utrinque 3 basalibus patentibus, 2 — 3 costalibus adscendentibus, omnibus prope marginem sursum versis. Pedunculi plures tenues 4 — 6 cm longi. Spatha oblonga cum cuspide 3 — 4 mm longa 2 — 2,5 cm longa, 6 — 7 mm ampla. Spadicis breviter stipitati 1,5 cm longi inflores- centia feminea duplo brevior. Pistilla subglobosa stigmate sessih instructa; Ovaria 2 — 3-locularia, ovulis basi affixis. Südwestmala jische Provinz: Südostborneo: Am oberen Kapuas, Riam Horas Grabowski. — Blühend im August 1881. — Herb. Berlin). Nota. Haec species habitu et foliorum forma cum H. trapezifolia Hook. f. fere quadrat, sed differt foliorum textura tenuiore et nervis lateralibus I. minus numerosis, etiam minus pro- minentibus. 2 4. H. sulcata Engl. n. sp. — Herba magna caudice erecto 1 — 2 cm crasso, multifoliato, Foliorum petiolus quam lamina 2Y2 — 3-plo longior sulcatus, 2,5 — 3,5 dm longus, vagina 4 — 5 cm longa instructus, lamina supra viridis, subtus cuprea, cordata, paullum inaequilatera, 1,5 — 2 dm longa, 1 — 1,3 dm lata, lobis posticis 3 — 5 cm latis, lobi antici ^8 — Vio longitudine aequantibus, lobo antico linea extrorsum leviter curvata angustato, in acumen trianguläre contracto et apiculo tenuiter cjUndrico instructo, nervis lateralibus 1. utrinque 3 — 4 basahbus, 3 — 4 costahbus prope marginem magis curvatis. Peduncuh numerosi tenues 5 — 6 cm longi. Spatha oblonga, 2 — 2,5 cm longa, 4 — 5 mm ampla, cuspide 2 mm longa instructa. Spadicis stipite 2 — 3 mm longo suffulti, 1,5 cm longi 3 mm crassi inflorescentia mascula quam feminea duplo longior. Pistilla oblongo-ovoidea stigmate discoideo coronata; Ovaria trilocularia, ovulis placentae centrali tota longitudine affixis. Staminodia brevia claviformia. — Fig. 2 5. Südwestmalayische Provinz: Borneo (Kultiviert im Bot. Garten zu Buitenzorg, A. Engler, Reise nach Java und Brit. Indien n. 4036. — Blühend im Januar 1906. — Herb. Beriin); Südostborneo: Hayup (H. Winkler n. 2277. — Fruchtend im April 190 6. — Herb. Breslau, Berlin). 25. H. deltoidea Hook. f. Fl. ind. VI. 536. — Herba magna caudice erecto 1 — 2 cm crasso multifoliato. Foliorum petiolus quam lamina 2Y2 — 3-plo longior, 2,5 — 3 dm longus, vagina 5 — 6 cm longa instructus, lamina cordata paullum inaequilatera, 1,5 — 2 dm longa, 1 — 1,4 dm lata, lobis posticis 3 — 5 cm latis, lobi antici Vc — V? longitudine aequantibus, lobo antico linea extrorsum leviter curvata angustato, in acumen trianguläre contracto et apiculo tenuiter cjlindrico instructo, nervis lateralibus I. utrinque 3 — 4 basalibus, 3 — i costalibus prope marginem magis curvatis. Peduncuh numerosi tenues 46 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. \ — 1,5 dm longi. Spalha oblonga, 3,5 — 4 cm longa, \ cm ampla, cuspide 5 mm longa erecta inslructa. Spadicis stipite 2—3 mm longo suffulti, 2 — 2,5 cm longi inflorescentia mascula quam feminea duplo longior. Südwestmalajische Provinz: Malakka: Johore, Gunong Pulai (Ridlej. — Herb. Hort. Singapore); Perak (Herb. Mus. Perak n. 107 3, Herb. Hort. Galcutta). Nota. Haec species foliis priori valde similis inflorescentiis duplo majoribus longius pc- dunculatis bcne differt. Fig. 25. Homalomena sulcata Engl. A Habitus. B Spatha. C Spadix. D B'los masculus. E Stamen antice visum. F Stamen a latere visum. O Flos femineus cum staminodio. H Pi- stillum longi tudinaliter sectum. J Ovarium transversaliter sectum. K Ovulum. — Icon. origin. 20. H. Ann. Mus Beccari, Malesia consobrina Bat. I. ( U. (1882) Lugd. (Schott) Engl. 1863) 126; 27. — Herba Engl. Ghamaecladon consobrinum Schott in in DG. Mon. Phan. H. (1879) 34 i, in parva caudiculo circ. 1 cm crasso, dense foliato. Foliorum petioli tenues, circ. 4— 7 cm longi, ad medium usque vaginati, lamina elongato-lanceolata, 1 — 1,5 dm longa, medio 2 — 2,5 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 5—6 adscendentibus in margine exeuntibus. Pedunculi tenues, 3 — 4 cm longi. Spatha ovato-oblonga acuta, 1,5 cm tantum longa, 0,5— 0,75 cm ampla. Spadicis subsessilis Homalomena. 47 \ cm longi inflorescentia feminea masculae dimidium superans. Pistilla depresso-ovoidea, loculis basi pauciovulatis. Staminodia lenuiter claviformia. Südwestmalajische Provinz: Sumatra (Herb. Leiden); Westsumatra, Prov. Padang, Ajer mantjoer, um 360 m ü. M. und bei Sungei bulu (Beccari. — Herb. Firenze). 2 7. H. batoeensis Engl. n. sp. — Herba parva caudiculo brevi densiuscule foliato. Foliorum petiolus crassiusculus quam lamina duplo brevior, 5 — 6 cm longus, ad dimidium usque- vaginatus, lamina rigidiuscula oblongo-elliptica utrinque acuta, <,2 — i,3 dm longa, 4 — 5 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque circ. 8 leviter arcuatis angulo acuto adscendentibus. Pedunculi tenues 4 — 5 cm longi. Spatha convoluta sub- cjlindrica, 1,5 — 2 cm longa, 3 mm ampla. — Fig. 2 GZ". Südwestmalajische Provinz: Westl. Sumatra: Batoe Eiland (Raap n. 186. — Blühend im Sept. 1894. — Herb. Buitenzorg). 28. H. lancifolia Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1879) 533. — Herba majuscula caudiculo erecto 1 cm crasso. Foliorum petiolus quam lamina circ. duplo longior, 2 — 2,5 dm longus, 4 — 5 cm longe vaginatus, lamina lanceolata, inaequilatera, a medio utrinque longe angustata, 1 — 2,5 dm longa, 3 — 6 cm lata, acumine apiculo tubuloso 1 mm longo instructo. Pedunculi plures tenues circ. 5 — 6 cm longi. Spatha convoluta oblonga cum cuspide circ. 2 mm longa recurva 2 cm longa, 6 mm ampla. Spadicis inflorescentia feminea masculae fere dimidium aequans. — Fig. 26^ — J. Südwestmalajische Provinz: Malakka: Selangor, 15^^ mile Pahang Track (Ridley n. 8462. — Blühend Juh 1897. — Herb. Hort. Singapore, Herb. Hort. Cal- cutta). Perak, auf dem Gipfel des Gunon Batu Petet um 2100 m ü. M. (Wray n. 385. — Herb. Mus. Perak, Herb. Hort. Calcutta). 29. H. novo-guineensis Engl. n. sp. — Herba majuscula, caudiculo 1,5 cm crasso densiuscule foliato. Gataphjlla Hneari-lanceolata, 5 cm longa. Foliorum petiolus laminae subaequilongus vel ea brevior, 7 — 12 cm aequans, ad tertiam partem usque vaginatus, lamina oblonga vel oblanceolato-oblonga valde inaequilatera, basi acuta vel obtusa, apice obtusiuscula, 1 — 1,3 dm longa, triente superiore 4 — 5 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque circ. 1 2 arcuatim adscendentibus subtus valde prominentibus. Pedunculi tenues 5 — 6 cm longi. Spatha oblonga, cum acumine 5 mm longo 2,5 cm longa, 4 — 5 mm ampla. Spadicis brevissime stipitati tenuis 1,2 cm longi inflorescentia mascula quam feminea 1 V2-PI0 longior. Pistilla subglobosa, stigmate discoideo instructa. Papuasische Provinz: Südl. Neu-Guinea: Glückshügel im Nordosten von Alkmaar, im Regenwald (Exped. Lorentz. — Blühend im Oktober 1909. — Herb. Utrecht). 30. H. saxorum (Schott) Engl. — Ckamaecladon saxorum Schott in Ann. Mus. Lugd. Bat. I. (1863) 280; Engl, in DG. Mon. Phan. H. (1879) 346. — Herba magna caudiculo circ. 2 cm crasso dense foliato. Foliorum petioli crassiusculi 1 — 1,5 dm longi, ad tertiam partem usque vagina inferne 1,5 cm lata instructi, lamina oblongo- elliptica inaequilatera, basi acuta, apice breviter subacuminata, usque 2,5 dm longa, fere 1 dm lata, nervis lateralibus I. utrinque 10 — 12 adscendentibus, prope marginem sursum versis. Pedunculi tenues, 3 cm longi. Spatha elliptica, utrinque acuta, 2 — 2,5 cm longa, 5 — 7,5 mm ampla. Spadicis inflorescentia feminea 2,5 mm longa, mascula 7 — 8 mm assequens. Pistilla breviter ovoidea, stigmate sessili discoideo instructa. Staminodia claviformia. Südwestmalajische Provinz: Borneo (Korthals. — Herb. Leiden); West- sumatra, Ajer mantjoer in Padang (Beccari. — Herb. Firenze). 31. H. ovalifolia (Schott) Engl. — Ckamaecladon ovalifolium Schott in Ann Mus. Lugd. Bat. L (1863) 281; Engl, in DG. Mon. Phan. IL (1879) 347. — Herba majuscula caudice crassiusculo circ. 1,5 cm diametiente. Foliorum petiolus 1,5 — 2 dm longus, ultra tertiam partem vaginatus, lamifia ovalis, imo acuta vel emarginata, 1,5 — 1,75 dm longa, 10 — 12 cm lata, acumine 1,5 cm longo instructa, nervis lateralibus I. 48 A. Engler und K, Krause. — Araceae-Philodenclroideae-Philodendi utrinque 8 — \0 patentibus vel erecto-patentibus. Pedunculi tenues 2 — 4 cm longi. Spatha 1,5 — i,75 cm longa, 4 mm ampla. Spadicis elongato-conoidei acuti inflores- Fig. 26, A—J Homalomena lancifolia Hook. f. A Habitus. B Inflorescentia composila. G Spadix. D Flos masculus. E Stamen. F Pistillum cum starainodio. 0 Pistilli Sectio longitu- dinalis. H Pistilli Sectio transversalis. / Ovulum. — K Homalomena batoeensis Engl, Horaalomena. 49 centia feminea quam mascula paullum ultra 1 cm longa. Pistilla ovoidea, stigmate discoideo instructa; ovula supra basin placentarum inserta. Südwestmalayische Provinz: Borneo (Korthals. — Herb. Leiden). 32. H. humilis (Jack) Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. {\ 893) 533. — Calla humilis Jack in Galcutta Journ. of Nat. Hist. IV. n. 1 3 (i 8 43) H. — Cha7naecladon humile Miq. Fl. Ind. Bat. HI. (1859) 2 13; Engl, in DG. Mon. Phan. H. (1879) 345; Engl. Arac. exsicc. et ilustr. n. 10 4. — Herba parva caudiculo obliquo ultra I cm crasso. Foliorum petioli plerumque tenues quam lamina longiores, usque I — i,5dm longi, breviter vaginati, purpurascentes, lamina saturate viridis velutina ovata vel late elliptica vel oblongo- elliptica, usque 1,2 dm longa et 5 cm lata, sed etiam duplo minor, margine tenuissime crispula, acuta vel brevissime cuspidulata, nervis lateralibus I. utrinque 5 — 10 adscenden- tibus. Pedunculi numerosi tenuissimi, 4 cm longi. Spatha minuta cylindrica breviter acuminata, cum acumine 1 — 1,5 cm longa, 3 mm ampla. Spadicis subsessilis inflores- centia feminea masculae circ. 1/3 aequans. Pistilla breviter ovoidea stigmate discoideo sessili instructa; Ovaria bilocularia, ovulis prope basin affixis. Slaminodia crassa clavi- formia quam Ovaria duplo breviora. Baccae obovoideae, oligospermae. — Fig. 27. Südwestmalayische Provinz : Malakka: Selangor: Bukit Kutu (Ridley n. 7665. — Blühend Juni 1896. — Herb. Singapore, Herb. Hort Galcutta); Perak, Gunong Batu Patet, im unteren Teil (Wray n. 485. — Herb. Mus. Perak, Herb. Hort. Galcutta), am Gipfel um 2 100m im Nebelwald (Wray n. 366. — Herb. Hort. Galcutta), Perak (Scortechini n. 526. — Herb. Hort. Galcutta); Maxwells Hill (Schlechter n. 13187. — Blühend Febr. 1901. — Herb. Berlin); Penang (Porter n. 8959), am Government Hill um 800 m (Gurtis. — Blühend Nov. 1898. — Herb. Penang, Herb. Hort. Galcutta). — Westl. Sumatra; Padang, bei Ajer mantjoer (Beccari. — Herb. Firenze). Var. velutina (Scortechini) Engl. — H. velutina Scortechini ex Hook. Fl. Brit. Ind. VI. (1893) 534. — Foliorum petioli plerumque breviores 3 — 8 cm longi, purpurei breviter vaginati, lamina magis velutina, saepius obovata vel obovato-oblonga usque 1,2 dm longa et 6 cm lata, interdum basi emarginata. Spatha purpurascens. — Fig. 28. ( Südwestmalayische Provinz: Malakka: Selangor: Petaling Ridley n. 10177. — Herb. Hort. Galcutta), Gaves Kuala Lumpur (Ridley. — Blühend im Juni 1889. — Herb. Singapore), Wells Hill bei Kuala Lumpur im Regenwald, etwa 50 m ü. M. (A. Engler n. 529 1. — Blühend im Februar 1906. — Herb. Berlin), Gunong Batu (Wray n.« 1034. — Herb. Mus. Paris), Perak (Scortechini n. 276. — Herb. Hort. Penang), Sunga Ryoh (King's Gollector, Kunstler n. 853. — Blühend Okt. 1880. — Herb. Hort. Galcutta), Waterfall Hill (Wray n. 2069. — Blühend Juni 1888. — Herb. Hort. Galcutta), am Larut um 260 — 330 m (Kunstler n. 10737. — Blühend im August 1886. — Herb. Hort. Galcutta), um 100 — 500 m (A. Engler, Reise nach Indien n. 5302. — Blühend im Februar 1906. — Herb. Berlin). 33. H. trapezifolia Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1893) 536. — Herba majuscula caudiculo obliquo usque 2 cm crasso. Gataphylla hnearia 5 — 6 cm longa, 1 cm lata. Foliorum petiolus 2 — 2,5 dm longus^ crassiusculus, basi 3 — 4 cm longe vaginatus, lamina rigidiuscula, subtus rubescens, trapezoidea vel deltoideo-ovata inaequilatera, basi late cuneata, apice curvata, apiculo cylindrico 1,5 — 2 mm longo instructa, 1^2 — 1,5 dm longa, 6,5 — 8 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 4 — 5 basalibus, 4 — 5 costalibus subtus valde prominentibus adscendentibus prope marginem curvatis. PeduncuU tenues, floriferi 3 — 4 cm, fructiferi 6—7 cm longi. Spatha florifera oblonga cum cuspide 2 mm longa 2 cm longa, 5 mm ampla, fructifera 2,5 cm longa, 1 cm ampla, extus viridis, intus alba. Spadicis breviter stipitati 2 cm longi inflorescentia feminea quam mascula duplo brevior. Pistilla ovoidea stilo brevi et stigmate discoideo instructa ; ovula plura basi et supra basin affixa. Staminodia claviformia inferne tenuia, superne valde incrassata. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Perak (Scortechini n. 606a, — Herb. Perak, Herb. Hort. Galcutta), am Wasserfall des Larut, um 100 mü. M. (Wray A, Eng 1er, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 23 Da. 4 Fig. 27. Homalomena humilis (Jack) Hook. f. Ä Habitus. B Caudiculi pars apicalis cum in- florescentiis. G Spadix. D Stamen. JE ßacca. F Semen. — Icon. origin. Fig. 28. Homalomena humilis (Jack) Hook. f. var. velutina (Scortechini) Engl. Ä Habitus. B Caudiculi pars apicalis. C Spadix. D Flos masculus diandrus. -£* Stamen. i^ Flos femineus 5um staminodio. ö Pistilli Sectio longitudinalis. ifOvarii Sectio transversalis. J Ovulum. — Icon. origin. Homalomcna. 5 J n. 1976. — Blühend im Juni 1888. — Herb. Hort. Calcutta), am Wasser auf sandigem felsigem Grund um 30— 160 m (Kunstler n. 2573. — Blühend und fruchtend im Nov. 1880. — Herb. Hort. Calcutta). 34. H. metallica (N. E. Brown) Engl. — Ghamaecladon metalHcum N. E. Brown in Illustr. horticole 1884 pl. DXXXIX. p. 173. — Herba humilis caudiculo dense foliato. Fohorum petiolus quam lamina brevior, usque 7,5 cm longus, basi vaginatus, purpuras- cens, lamina supra oli-vaceo-viridis, subtus purpurascens late ovata basi rotundata vel subcordata, apice breviter acuminata, 9 — 12,5 cm longa, 6,5 — 8 cm lata, nervis late- ralibus I. curvatis prope marginem adscendentibus, Pedunculi tenues 2,5 — 3,7 cm longi, purpurascentes. Spatha 2,5 cm longa, cuspidata, fusco-purpurea. Südwestmalayische Provinz: ßorneo (Herb. Kew). 35. H. subcordata (Schott) Engl. — Ghamaecladon subcordatum Schott in Ann. Mus. Lugd. Bat. I. (1863 — 1864) 281; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1879) 348. — Herba majuscula. Foliorum petiolus tenuis 1,75 — 2 dm longus, ultra tertiam partem vagi- natus, lamina ovata vel subtriangulari-ovata, basi leviter cordata, apice breviter acumi- nata, 1,25 — 1,75 dm longa, 8 — 12 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 10 — 14 patentibus vel erecto-patentibus. Pedunculi tenues 2 — 3 cm longi. Spatha elliptico- oblonga, brevissime cuspidata, 1,5 — 1,75 cm longa, 5 — 8 mm ampla. Spadicis in- florescentia feminea quam mascula quadruplo brevior. Pistilla breviter ovoidea, stig- mate sessili discoideo instructa; Ovaria 2 — 3-locularia, ovulis supra basin placentae centrali affixis. Südwestmalayische Provinz: Südborneo (Korthals. — Herb. Leiden). 36. H. bellula Schott in Ann. Mus. Lugd. Bat. I. (1863—1864) 126; Miquel in Ann. Mus. Lugd. Bat. IH. (1867); Engl, in DG. Mon. Phan. IL (1879) 337. — Foliorum lamina oblongo-cordata, 1 — 1,2 5 dm longa, lobis posticis semiorbicularibus vel semi- ovatis angulo 60 — 70" distantibus, 1,5 — 2 cm longis, antico iis 4 — 5-plo et latitudine sua plus duplo longiore, sensim acuminato, nervis lateralibus I. basalibus utrinque 3, costahbus 3 arcuatim adscendentibus. Pedunculus tenuis, circ. 7,5 cm longus. Spatha oblonga 4 cm longa, 0,75 cm ampla. Spadicis brevissime stipitati inflorescentia feminea 1,3 cm, mascula 2 cm longa, 3 mm tantum crassa. Pistilla depresso-obovoidea, stig- mate 4-lobo coronata. Staminodia parva quam pistilla fere duplo breviora. Südwestmalayische Provinz: Westjava, am Fuß des Hahmoes (Hasskarl. — Herb. Leiden und Utrecht). 37. H. tenuispadix Engl. n. sp. — Gaudiculus erectus usque 2 cm crassus. Gataphylla 6 — 8 cm longa. Foliorum petiolus circ. 5 dm longus, lamina sagittata, longe acuminata, usque 2,5 dm longa et 1,2 dm lata, lobis posticis oblongis obtusis leviter extrorsis sinu obtuso (angulo circ. 80°) sejunctis, quam anticus 3Y2-PI0 breviori- bus, nervis lateralibus I. 4 basalibus, 2 cum nervis secundariis costulas breves formanti- bus, nervis L costalibus utrinque 4 — 5 adscendentibus, nervis lateralibus II. paullum tenuioribus. Pedunculi tenues usque 2,5 dm longi. Spatha oblonga convoluta vix con- stricta, 5,5 cm longa, 6 — 7 mm ampla. Spadicis stipite 5 mm longo suffulti inflores- centia feminea tenuis fere 2 cm longa laxiflora masculae cylindricae 2 cm longae, 3 mm crassae contigua. Flores masculi 3 — 4-andri. Flores feminei paullum remoti; stami- nodia ad basin pistillorum brevia; pistilla subglobosa, stigmate discoideo coronata. Papuasische Provinz: Kaiser Wilhelmsland, in den Wäldern des Konn- Gebirges um 900 m ü. M. (Schlechter n. 17 671. — Blühend im Mai 1908. — Herb. Berlin). Nota. Haec species excellit inflorescentia feminea laxiflora, habitu magis speciebus sec- tionis Euhomalomena similis est, attamen propter staminodia parva sectioni Ghamaecladon attribui. Sect. IL Euhomalomena Engl. Caudex plerumque epigaeus dense foliatus. Foliorum lamina lanceolata, elliptica, ovata, saepius cordata, etiam sagittata vel subhastata. Pedunculi nonnuUi apice ramu- lorum evoluti, primum erecti, demum penduli. Spatha aut oblonga et non constricta 4* 52 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Pliilodcndroideae-Philodendreae. aut supra inflorescentiam femineam consUicta in tubum crassiorem atque laminam tenuiorem separata. Spadicis inflorescentia feminea plerumque masculae fertili contigua, raro ab ea interstitio staminodiis (2 — 4 florem masculum sterilem efformantibus) ob- sesso separata. Flores masculi 3 — 4-andri, staminibus brevissimis. Pistilla plerumque ovoidea vel oblonga, subprismatica ; Ovaria incomplete 3 — 4-locularia; ovula funiculo longo medio affixo placentis in centro approximatis tota longitudine inserta. Staminodia florum femineorum plerumque solitaria ovarium semper aequantia^ inferne filiformia apice ib incrassata. 38. H. Peekelii Engl. n. sp. — Herba major caudice epigaeo 1,5 cm crasso. Gataphylla linearia fere 1 dm longa. Foliorum petiolus 2,5 — -3,5 dm longus, fere ad tertiam partem usque vaginatus, superne leviter canaliculalus, lamina ambitu ovoideo- deltoidea, latitudine sua paullum longior, basi late emarginata, apice acuminata et api- culo cjlindrico instructa, 1,7 — 1,9 dm longa et 1,4 — 1,6 dm lata, nervis lateralibus i. utrinque 2 basalibus patentibus, uno basali et 3 costalibus adscendentibus. Pedunculi 3 circ. 1,5 dm longi. Spatha oblonga, convoluta fere cylindrica, 4 — 4,5 cm longa, 7 — 8 mm ampla, bneviter cuspidata. Spadicis sessilis inflorescentia feminea cylindrica 2 cm longa, 5 mm crassa, staminodiis destituta, inflorescentia mascula 2 cm longa et 5 mm crassa. Staminum thecae obovoideae. Pistilla brcviter ovoidea, stigmate orbiculari discoideo instructa. Papuasische Provinz: Neumecklenburg, im feuchten Regenwald von Nabu- mai bei Namatanai, um 150 m ü. M. (Missionar Peekel n. 764. — Blühend gesammelt Februar 1911, ausnahmsweise früh, für gewöhnlich im Juni — Sept. — Herb. Beriin). — Einheimischer Name: bagaga. 39. H. Versteegii Engl, in Nova Guinea Vol. VIII. Livr. 2. (1911) 250. — Caudex 4 — 8 mm crassus internodiis abbreviatis radices multas fibrosas longiusculas emittens. FoHorum petiolus 1,2—4 dm longus, tenuis, vagina angusta membranacea, 4 — 6 cm longa, mox dilacerata instructus, lamina rigida oblique oblongo-cordata, longe et oblique acuminata, lobis posticis retrorsis angulo obtuso vel rectangulo sejunctis, 1 — 1,6 dm longa, inferne 5 dm lata, nervis lateralibus I. utrinque 3 — 4 prope basin orientibus, 3 — 4 costahbus, marginem versus arcuatim adscendentibus, nervis secundariis pluribus inter primarios interjectis tenuibus parallehs. Pedunculus tenuis ad 1,2 dm longus; spatha viridis 3,5 cm longa, ovata obtusa apiculata ad medium usque convoluta, spadicis inflorescentiam femineam involvens. Spadicis cylindrici, medio constricti, e spathae tubo exserti, spatham superantis, 4 cm longi, breviter (2 — 3 mm) stipitati inflorescenta, feminea 1,7 cm fere longa, 2,5 mm crassa, .mascula 2,1 cm longa, medio 4 mm crassa. Papuasische Provinz: Niederländisch Neuguinea, am Noordfluss (G. Ver- steeg n. 1422. — Blühend im Mai 1907. — Herb. Utrecht). 40. H. singaporensis Regel, Ind. sem. horti Petrop. 1869 p. 28, Gartenflora 1870, p. 53; Engl. Arac. exsicc. et illustr. n. 259. — Älocasia ? Lindem Rodig. in lUustr. horticole 1886, pl. DCIII. p. 111. — Herba magna caudiculo erecto 1,5 — 2 cm crasso. Foliorum petiolus crassiusculus quam lamina 1 Y2 — 2-plo longior, leviter canali- culalus, 4 — 5 dm longus, ad medium usque vaginatus, vagina inferne lata, sursum angustata et albida, lamina supra viridis, infra pallidior, foliorum primorum deltoidea, posteriorum ovato-cordata, lobis posticis quam anticus 5 — 6-plo brevioribus sinu fere rectangulo vel obtuso sejunctis, lobo antico linea leviter extrorsum arcuata angustato, longe (fere 2 cm) et oblique acuminato et apiculo tenui tubuloso instructa, 2,2 dm longa, 1,2 — 1,8 dm lata, nervis lateralibus I. albo-luteolis, basalibus 3 — 5 patentibus, costalibus 3 — 4 adscendentibus. Pedunculi 1— 1,5 dm longi. Spatha oblonga 5 — 6 cm longa, 2 — 3 mm longe cuspidata, inferne 1 cm ampla. Spadicis 5 mm longe stipitati 5 cm longi inflorescentia feminea quam mascula paullum brevior. Flores mas- culi 3 — 4-andri. Pistilla ovoidea stilo brevi et stigmate subtrilobo instructa; ovarium 3-loculare, ovulis fere tota longitudine placentae centrali affixis. Staminodia elongato- claviformia pistilla aequantia apice valde incrassata, inferne tenuissima. Homalomena. 53 Aus Papuasien von A. Linden eingeführt, im Bot. Garten von Singapore und in dem von Buitenzorg als eingeführte Pflanze kultiviert; gilt aber daselbst nicht als einheimisch, so dass der Name H. singaporensis, welcher als der älteste beibehalten werden muss, keineswegs zutreffend ist. 4 1 . H. curvata Engl. n. sp. — Herba major caudice erecto 5 — 7 cm longo 2 cm crasso. FoHorum peHolus quam lamina duplo longior 2 — 2,5 dm longus, fere ad Fig. 29. Homalomena curvata Engl. A Habitus. B Spatha. G Spadix, D Flos masculus. JE Flos femineus. F Stigma. O PistiUi Sectio longitudinalis. H Ovulum. — Icon. origin. medium usque vaginatus, lamina subcoriacea, late cordata, usque 1,6 dm longa et i,5 dm lata, lobis posticis quam anticus circ. 5-plo brevioribus sinu semiorbiculari sejunctis, lobo antico linea extrorsum leviter curvata sursum angustato, acumine subfalcato-curvato fere 2 cm longo, nervis lateralibus I. utrinque 3 — 4 patentibus prope marginem sursum versis, costalibus 3 — 4 arcuatim adscendentibus. Peduncuh quam petiolus duplo vel magis breviores, haud ultra \ dift longi, 3 mm crassi. Spatha oblonga breviter acumi- nata, florifera 5 — 6 cm, fructifera 6 — 7 cm longa, 1,5 cm ampla. Spadicis inflores- 54 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendroae. centia feminea quam mascula \ ^/2-plo brevior. Flores masculi 3 — 4-andri. Pistilla ovoidea, stigmate sessili trilobo instructa; ovarium triloculare, ovulis valde numerosis placentis centralibus tota longitudine instructis. Staminodia Ovaria aequantia, unguicu- lata, apice valde incrassata, ceterum tenuissima. — Fig. 29. Fig. 30. Homalomena latifrons Engl. A Habitus. B Inflorescentia. C Spadix. D Flores masculi. E Stamen. F Flores feminei cum staminodiis. O Flos femineus cum suo slaminodio et eo floris vicini. i/ Pistillum longitudinaliter sectum. / Idem transversaliter sectum. Ä" Ovu- lum. — Icon. origin. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Wells Hill bei Kuala Lumpur, im Regenwald, etwa 50 m ü. M. (A. Engler, Reise nach Java und Brit. Indien n. 5292. — Blühend im Februar 1906. — Herb. Berlin). 42. H. latifrons Engl. n. sp. — Herba major caudice erecto 5 — 6 cm longo, \ cm et ultra crasso. Foliorum petioli quam lamina circ. 2V2~plo longiores, 2,5 dm longi, leviter canaliculati, ultra tertiam partem vaginati vagina rubescentc fere 1,5 cm Homalomena. 55 lata, lamina opaca, late cordata, usque 2,5 dm longa et 2,4 dm lata, lobis posticis sinu semiorbiculari sejunctis paullum extrorsis quam anterior 5-plo brevioribus, anteriore breviter acmninato, nervis lateralibus I. utrinque 4 basalibus patentibus prope marginem sursum versis, 4 costalibus adscendentibus. Pedunculi plures \ — 1,3 cm longi, Spatha oblonga, convoluta cylindrica, breviter apiculata 6 — 7 cm longa, { — 4,2 cm ampla, pallide viridis. Spadicis vix stipitati inflorescentia feminea mascula apice paullum attenuata duplo brevior. Flores masculi 4 — 5-andri. Pistilla obovoidea, stigmate sessili trilobo instructa; Ovaria trilocularia; ovula valde numerosa placentis centralibus tota longitudine inserta. Staminodia cujusque floris \ — 2 Ovaria aequantia apice globosa, inferne filamentosa. — Fig. 30. Südwestmalayische Provinz: Borneo (Hallier n. 68, 1337. — Herb. Buiten- zorg); kultiviert im Bot. Garten von Buitenzorg (A. Engler, Reise nach Java u. s. w. n. 4032. — Herb. Berlin). 43. H. cochinchinensis Engl. n. sp. — Herba major caudiculo circ. 1,5 cm crasso. Cataphylla lineari-lanceolata, circ. \ dm longa. Foliorum petiolus 2,5 — 3 dm longus, ad tertiam partem usque vaginatus, lamina subsagittato-cordata, circ. 1,6 dm longa, 1,4 dm lata, lobis posticis extrorsis quam anticus 5 — 6-plo brevioribus linea extrorsum curvata in anticum transeuntibus, nervis lateralibus I. utrinque 5 basalibus, patentibus, 4 — 5 adscendentibus omnibus prope marginem sursum versis. Pedunculi tenues quam petiolus 4-plo breviores circ. 8 cm longi. Spatha oblonga 4,5 — 5 cm longa, breviter apiculata. Spadicis breviter stipitati 3,5 cm longi inflorescentia feminea quam mascula tenuior et duplo brevior. Pistilla oblongo-ovoidea, stigmate discoideo instructa; Ovaria trilocularia, ovulis numerosis placentis centralibus tota longitudine insertis. Staminodia apice globoso-incrassata in partem filiformem contracta. — Fig. 32. Hinterindisch-ostasiatische Provinz: Gochinchina (L. Pierre. — Herb. Mus. Paris). 44. H. pontederiifolia Griff, msc. ex Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1893) 533. — Herba robusta, caudice erecto 2 cm et ultra crasso. Foliorum petiolus quam lamina duplo longior circ. 4 dm longus, leviter canaliculatus, ultra quartam partem vaginatus, lamina (sicca nigrescens) sagittato-cordata usque 2,5 dm longa et inferne 2 dm lata, lobis posticis extrorsis sinu latissimo haud profundo sejunctis, quam lobus anticus 6 — 7-plo brevioribus et linea incurva in anticum transeuntibus, lobo antico elongato-del- toideo longe acuminato, nervis lateralibus I. utrinque 3 basalibus patentibus, uno inter- lobari et 4 costalibus adscendentibus prope marginem sursum versis. Pedunculi demum circ. tertiam partem petioli aequantes, 0,6 — 1,2 dm longi. Spatha oblonga convoluta cylindrica, 6 cm longa, 1,3 cm diametiens, demum 7 cm longa et fere 2 cm ampla. Spadicis vix stipitati 5,5 cm longi inflorescentia feminea quam mascula duplo brevior. Priores masculi plerumque triandri. Pistilla oblonga, stigmate discoideo instructa; Ovaria 2 — 3-locularia, ovulis numerosis placentis centralibus affixis. Staminodia pistillis aequi- longa ex apice subgloboso in partem inferiorem filiformem contracta. — Fig. 31. Südvs^estmalayische Provinz: Malakka: Singapore, am Bukit Timah um 150 m ü. M. (T, Anderson n. 2 03. — Blühend im Oktober 18 61. — Herb. Hort. Galcutta), im botanischen Garten von Singapore im dichten Regenwald w^ild (A. Engler, Reise nach Java und Brit. Indien n. 3793. — Blühend im Dezember 1905. — Herb. Beriin); Ayer Punus (Griffith n. 5964. — Herb. Kew); Chanzi und Tanghin (Ridley. — Herb. Hort. Singapore); Malakka: Batu Tiga (Ridley. — Herb. Hort. Singapore); Pa- hang (Ridley. — Herb. Hort. Singapore); Penang, am Wasserfall, sehr häufig (Ridley n. 9400, Gurtis n. 1857. — Herb. Hort. Singapore); Perak (Scortechini. — Herb. Hort. Galcutta). Nota. Haec species affinis est Homalomena everuhescenti , sed differt foliorum lobis posticis magis extrorsis. 45. H. philippinensis Engl. — H. rubescens Kunth var. latifolia Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XXV. (1898) 18. — Herba magna caudice usque 1,5 m alto, 3 — 4 cm crasso (Merrill). Cataphylla late Hneari-lanceolata circ. 6 — 7 cm longa, inferne 1,5 cm 56 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. lata. Foliorum petiolus quam lamina 2 — 'i^/2-p^o longior, crassiusculus, ultra tertiam partem vaginatus, 5 — 5,5 dm longus, lamina cordata circ. 2,5 dm longa, 2 dm lata, lobis posticis retrorsis quam anticus 3Y2~plö brevioribus sinu semiorbiculari sejunctis, Fig. 31. Homalomena poniederufolia Griff. ^Ha- bitus. B Spatha. C Spadix, D Flos raasculus. E Pars inflorescentiae femineae. F Pistilli Sectio longitudinalis. G Ejusdem Sectio transversalis. H Ovulum. — Icon. origin. Fig. 32. Homalomena cochinchinensis Engl. A Habitus. B Spatha. G Spadix. D Flos masculus. E Stamen. F Flos femineus cum staminodio. G Idem de supra Visus. R Pistilli Sectio longitudi- nalis. J Pistilli Sectio transversalis. — Icon. origin. lobo antico linea extrorsum curvala angustato, breviter acuminato acuto, nervis late- ralibus I. utrinque 4 basalibus patentibus atque 4 costalibus adscendentibus, omnibus prope marginem sursum versis. Pedunculi tenues quam spatha circ. 2'/2-plo longiores. Spatha ex viridi purpurascens, oblonga, breviter aeuminata, fructifera 4 — 5 cm longa, 1 — 1,5 cm ampla. Spadicis sessilis .3,5 cm longi inflorescentia feminca quam mascula Homalomena. 57 duplo brevior. Pislilla oblonga stigmate discoideo coronata; ovula placentae central! tota longitudine affixa. Staminodia elongato-clavata pistilla aequantia. Baccae ovoideae polyspermae, 5 mm longae. — Fig. 33. Provinz der Philippinen: Bulalacao, Mindoro (J. Bermejos in Herb. Bureau of science n. 1526. — Blühend und fruchtend im August, September 1906); Kival in Luzon (Ahern in Forest Bureau Manila n. 3431. — Fruchtend Nov. 1905); Mariveles in Luzon (Warburg n. 12492. — Fruchtend. — Herb. Berlin); Novoliches (Loher n 2451. — Herb. Hort. Calcutta); Insel Mindanao: Aguran River in der Unterprovinz Butuan (E. Merrill in Herb. Bureau of sc. n. 7279. — Blühend Oktober 1910. — Herb. Berlin); Gabadbaran in Butuan (G. V. Piper n. 266. — Blühend April 1911. — Herb. Bur. of sc. Manila); Insel Polillo (G. B. Robinson in Herb. Bureau of sc. n. 6933. — Blühend August 1909. — Herb. BerHn). Hinterindisch-ostasiatische Provinz: Tonkin, Hanoi, an schattigen Plätzen in Gärten (Balansa, PI. de Tonkin n. 4819. — Herb. Mus. Paris); Cochinchina, Insel Pulo Gondor (Tulmy — Herb. Mus. Paris). Nota. Gaudex hujus speciei ut caudex Homalomenae aromaticae odore Acori calamus gaudet. 46. H. cordata (Houttujn) Schott Melet. I. (1832) 20, Prodr. (I86O) 309; Kunth, Enum. III. (1841) 57; Miq. FL Ind. bat. HI. (1855) 211; Engl. Arac. exsicc. et illustr. n. 60. — Dracontium cordatum Houtt. Handleid XL 2 00 tab. 71, fig. 2. — Zante- deschia cordata G. Koch, Ind. Sem. H. Berol. (1854) App. p. 9. — Dracunculus am- hoinieus niger Rumph. Herb. Amb. V. (17 47) 322 t. III, fig. ? ? — Homalomena Gau- dichaudii Schott in Miquel, Ann. Lugd. bat. L (1863) 28 0. — Homalomena aromatica aut. pr. p. — Herba magna, caudiculo erecto, 2 cm et ultra crasso. Gataphjlla hneari- lanceolata circ. 6— 7 cm longa, inferne 6 — 7 mm lata. Foliorum petiolus quam lamina duplo longior circ. 5 — 8 dm aequans, ad 1/5 longitudinis vaginatus, lamina cordata circ. 3 — 5 dm longa et 2,5 — 3,2 dm lata, lobis posticis retrorsis levissime incurvis quam anticus circ. 4-plo brevioribus sinu oblongo sejunctis, lobo antico linea extrorsum curvata angustato longius acuminato acuto, nervis lateralibus I. utrinque 5 — 6 patentibus, costalibus 4 adscendentibus, omnibus prope marginem sursum versis. Peduncuh tenues quam spatha 2 — 3-plo longiores. Spatha oblonga, vix acuminata, florifera 4 cm, fructi- fera 5 — 6 cm longa, 1 — 1,7 cm ampla. Spadicis breviter stipitati 2 cm longi inflores- centia mascula basi leviter constricta quam feminea 1 Y2-PI0 longior. Flores masculi 3 — 4-andri. Pistilla breviter ovoidea, stigmate discoideo sessili instructa; Ovaria tri- locularia, ovulis pluribus placentis centralibus tota longitudine affixis. — Fig. 35. Gentromalayische Provinz: Gelebes (Herb. Leiden), Nordcelebes, Prov. Minahasa, bei Menado um 50 m ü. M. sehr häufig (Koorders n. 16134. — Blühend und fruchtend, n. 16165. — Blätter im Febr. 1895. — n. 16167. — Fruchtend im Dezember 1894. — Herb. Buitenzorg), bei Ratahan (Koorders n. 19751. — Blühend im Juli 1895. — Herb. Buitenzorg), bei Kojoewatae, um 500m ü.M. (Koorders n. 16147. — Blühend im Febr. 1895, n, 16161. — Blühend im März 1895. — Herb. Buitenzorg); Pakoe-oere, um 400 m ü. M. (Koorders n. 16133. — Blühend im April 1895). Molukken: Insel Pitang (Gaudichaud. — Herb. Leiden). Papuasische Provinz: Neupommern: Rahm (Dahl. — Blühend im Febr. 1897. — Herb. Berlin). — Niederländisch Neuguinea, am Noord-Fluss (G. M. Versteeg n. 1072. — Blühend im Mai 1907. — Herb. Utrecht). Nota. Speeimina in horte Bogoriensi culta observavi, quorum flores feminei superiores pistilla sterilia obovoidea et staminodia claviformia eis longiora monslrant; in eodem spadice flores mascuU superiores steriles sunt. 47. H. tonkinensis Engl. n. sp. — Herba magna caudiculo erecto 1,5 — 2 dm crasso. Cataphylla lineari-lanceolata e basi 1 cm lata sursum anguslata. Foliorum petiolus 3 dm longus, inferne 7 — 8 mm crassus sursum attenuatus, lamina cordifolia, 2,3 dm longa, 1,4 dm lata, lobis posticis semiovatis quam anticus triplo brevioribus 58 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. leviter introrsis, lobo anüco linea extrorsum leviter curvata angustato acuminato, apiculo brevi cylindrico instructo, nervis lateralibus I. i basalibus retrorsis vel patentibus, 3 costalibus arcuatis prope marginem sursum versis atque in margine exeuntibus. Pedunculi quam spatha duplo longiores, usque \ dm longi. Spatha oblonga convoluta fusiformis utrinque acuta 4,5 cm longa, 1 cm diametiens, albescens. Spadicis breviter ^ ^ // Fig. 33. Homalomena philippinensis Engl. A Habitus. B Spatha. C Spadix. D Stamen. E Flos femineus. F Bacca. O Semen. H Seminis sectio longitudinalis. — Icon. origin. Fig. 34. Homalomena tonkinensis Engl. A Habitus. B Spatha. G Spadix. D Flos mas- culus. E Stamen. F Pistilli sectio longitu- dinalis cum staminodio. G Pistilli sectio trans- versalis. R Ovulum. — Icon. origin. Homalomena. 59 stipitati 3 cm longi inflorescentia feminea quam mascula tenuior et i ^/2-plo brevior. Flores masculi tetrandri. Pistilla oblonga stilo brevi et stigmale discoideo instructa; Ovaria trilocularia , Ovula - placentis centralibus tota longitudine inserta. Staminodia elongato-claviformia. — Fig. 3 4. Hinterindisch-ostasiatische Provinz: Tonkin, in den Wäldern des Mont Bari bei Tu-shap (Balansa n. 2058. — Herb. Mus. Paris). Fig. 35. Eomalomena cordata (Houttuyn) Schott. A Habitus. B Spatha. G Spadix ni. n. D Spadix auctus. E Pars inflorescentiae femineae. F Flos femineus cum staminodio. O Pisfilli Sectio lonffitudinalis. H Pistilli Sectio transversalis. — Icon. oricrin. 48. H. aromatica (Roxb.) Schott Melet. I. (1832) 20, Syn. (1856) 117, Prodr. (1860) 309; Engl, in DG. Mon. Phan. H. (1879) 335 excl. syn. II. cordata S>Qhoii^ in Engler's Bot. Jahrb. XXV. (1898) 17. — Calla aromatica Roxb. Fl. Ind. HI. (1832) 513; Bot. Mag. t. 2 279; Wight, Icon. t. 805. — Calla occulta Lodd. Bot. Gab. t. I 2. (Ico pessima). — Zantedeschia occulta Spreng. Syst. IH. (1826) 765. — Z. aromatica Spreng. Syst. III. (1826) 765. — Z. foetida G. Koch in Ind. sem. Hort. Berol. 1854 App. — Herba major caudiculo erecto 2 — 3 dm longo et usque 3 cm crasso. Gataphylla lineari- lanceolata I — 1,5 dm longa. Foliorum petiolus 3 — 4 dm longus ad tertiam partem usque vaginatus, lamina laete viridis ovato- cordata, 2 — 3 dm et ultra longa, circ. 1,5 — 1,8 dm basi lata, lobis posticis leviter introrsis antici 1/3 aequantibus semiovatis, sinu A. Eneler und K. Krause. Araceac-Philodendroideae-Philodendreae. obtuso vel rectangulo, raro acutangulo sejunctis, nervis lateralibus I. basalibus ulrin(|ue 4 — 5 patentibus, costalibus 4 adscendentibus, omnibus marginem attingentibus et deinde sursum versis. Pedunculi plures ultra \ dm longi. Spatha oblonga breviter apiculata 6 — 7 cm longa, convoluta 1,5 cm ampla, pallide viridi-flavescens. Spadicis breviter stipitati circ. 5 cm longi inflorescentia feminea quam mascula 2V2~3-plo brevior. Flores masculi plerumque 4-andri. Pistilla ovoidea, purpureo-punctata, stigmate discoideo instructa; Ovaria ovoidea, trilocularia ; ovula numerosa placentis centralibus tota longi- tudine affixa. Staminodia claviformia inferne filiformia. Baccae oblongae polyspermae; semina oblongo-ovoidea. — Fig. 36. Fig. 36. Homalomena aromatiea (Roxb.) Schott. A Habitus. B Spatha, G Spadix. D Pars inflorescenliae masculae. E Stamen. F Pars inflorescentiae femineae de supra visa. O Pistillum cum staminodio. H Pistilli Sectio longitudinahs. J Ovarii sectio transversalis. K Ovulum. L Bacca. M Baccae sectio longitudinahs. N Semen. 0 Seminis Sectio longitudinahs. — Icon. origin. Vorderindien: Gangesebene: Sibsogor in Ostbengalen (Herb. R. E. P., Galcutta). Monsungebiet: Nordwestmalajische Provinz: Chittagong (Roxburgh. — Herb. R. E. P., Calcutta und Herb. Hort. Galcutta); Sjlhet, Assam (Herb. R. E. P. und Herb. Hort. Galcutta); Gachar Assam; Roopacherra (Blühend Aug. 1903. — Herb. Hort. Homalomena. 61 Calrutta); Monier Khal am Sonai (A. T. Gage — Blühend im August 1903. — Herb. Hort. Calcutta); Mirapani (Herb. R. E. P., Galcutta). Akyab, Kanjangonkan the Pichoung (J. H. Burkill. — Herb. R. E. P., Calcutta); Berge im Osten von Yinma am Kalu- pangin-Fluss (J. H. BurkiJl. — Herb. R. E. P., Galcutta), Nordarakan, Pi-choung (J. H. Burkill. — Herb. R. E. P., Galcutta). Wird auch kultiviert. Möglicherweise sind die von folgenden Fundorten stammen- den Exemplare kultiviert oder verwildert. Südwestmalayische Provinz: Südostborneo: Kwala-Kapous (Grabowski n. 52. — Blühend im JuH 1881. — Herb. Berlin). Centromalayische Provinz: Molukken: Amboina (Lahaie n. 930 in Exped. La Perouse. — Sept. 1792. — Herb. Mus. Paris). Fig. 37. Homalomena gigantea Engl. Habitus. — Icon. origin. Papuasische Provinz: Kaiser Wilhelmsland: Kako am Sattelberg um 700 m ü. xM. (Lauterbach n. 608, Warburg n. 20 981. — Herb. Berlin). Einheimische Namen: Kachugundabi (Ghittagong) ; gandha motri, boll kosei (Assam); gundha kachu (Ostbengalen); tharut kuri (Akgab); olukhu (Arakan); mohon (Südostborneo). Nota \. Gaudiculus odore aromatico insignis est et propter qualitatem stimulantem ab indigenis Indiae orientalis estimatur. In insulae Borneo parte austro-orientali folia calefacta contra rheuma in usu sunt. Nota 2. Saepe dubitavi, an non haec species cum Homalomena cordata (Houtt.) Schott conjungenda sit, quod formae transitoriae inter hanc atque inter Homalomenam aromaticam existunt, attamen adhuc melius existimo duas species separari. Homalomena cordata Schott typica a Homalomena aromatica spathis et spadicibus minoribus differt, insuper in foliis hujus speciei lobi postici sinu raagis profundo sejuncti sunt. 62 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodcndroideae-Philodendreac. 49. H. gigantea Engl, n. sp. — Herba maxima caudice oblique adscendenle usque 5 dm longo et 3 cm crasso. Gataphvlla lanceolata 1,5 dm et ultra longa. Foliorum petiolus quam lamina 2V2 — 3-plo longior, 8 — \0 dm longus, ad 1/5 longitudinis vagi- natus, medlo teres, superne supra planus, lamina laete viridis sagittato-cordata, usque Fig. 38. Homalomena gigantea Engl. A Folium. B Spatha 1/4 m. n. G Spadix. D Pars in- florescentiae masculae. E Stamen. F Antherae Sectio transversalis. O Flores feminei de supra visi. II Pistillum cum staminodio. J Pistilli seclio longitudinalis. K Ovarii Sectio transversalis. L Ovulum. — Icon. origin. 5 dm longa et 3,6 dm lata, lobis posticis semioblongis usque 1,5 dm longis leviter extrorsis quam anticus semiovatus et longe aeuminatus duplo brevioribus, nervis late- ralibus I. utrinque 6 basalibus retrorsum versis et patentibus, uno interlobari patente, 6 costalibus patentibus et adscendentibus, omnes marginem attingentibus. Pedunculi plures usque 2 dm longi. Spatha oblonga 1,'2 dm longa, breviter apiculata, convoluta 2 — 2,5 cm ampla. Spadicis brevissime stipitati 1,1 dm longi inflorescentia feminea Ifomalomena. 63 cjlindrica 2,5 — 2,8 cm longa, 1,2 — -1,3 cm crassa, mascula claviformis 8 cm longa, medio 1,6 cm crassa, sm*sum altenuata. Flores masculi 4 — 5-andri. Pistilla oblonga, stigmate discoideo sessili instructa; Ovaria Irilocularia, ovulis valde numerosis placentae centrali affixis. Staminodia ex apice subgloboso in partem inferiorem filiformem con- tracta. — Fig. 37, 3 8. - Südwestmalayische Provinz: aus Borneo in den Bot. Garten von Buiten- zorg eingeführt, daselbst unter n. 34 und 103 kultiviert (A. Engler Reise nach Java und Brit. Indien n. 4031. — Herb. Berlin). 50. H. rubescens (Roxb.) Kunth Enum. Hl. (1841) 57, Schott Syn. (185G) 118, Prodr. (1860) 310 excl. sjn. II. rubra Hassk. Regel in Gartenflora 1869 t. 634; Engl, in DC. Mon. Phan. II. (1879) 336 excl. sjn. II. singaporensis et in Arac. exsicc. et illustr. n. 49; Ilook. f. FI. Brit. Ind. VL (1893) 532 excl. sjn. II. rubra. — Calla rubescens Roxb. Fl. Ind. III. (1832) 515; Wight Ic. t. 807. — Zantedeschia rubens C. Koch Ind. sem. Hort, Berol. 1854 Append. — Herba robusta caudice usque 1 dm longo, 4 — 5 cm crasso. Foliorum petiolus 3 — 4,5 dm longus, rubescens, ad tertiam partem usque vagina virescente instructus, lamina supra viridis subtus pallidior^ nervis rubescens, cordata, 2,5 — 3 dm longa, circ. 2 dm lata, lobis posticis semiovatis 5 — 7 cm longis, lobo antico deltoideo liuea extrorsum leviter curvata in acumen angustato, nervis lateralibus I. utrinque 4 — 5 basalibus, 6 — 7 costalibus adscendentibus prope marginem sursum curvis. Pedunculi plures 1 — 1,5 dm longi, rubescentes. Spatha oblonga breviter acuminata 7 — 8 cm longa, inferne 1,5 — 2 cm ampla, rubescens vel rubra, intus pallida, supra medium hians. Spadicis stipite 7 mm longo suffulti inflorescentia feminea 2,5 cm longa, rubescens, mascula 4 cm longa, albida, utraque 1 cm crassa. Flores masculi plerumque tetrandri. Pistilla oblongo-obovoidea inferne virescentia, superne rubescentia, stigmate pallido discoideo instructa; Ovaria trilocularia, ovulis numerosis placentis centra- libus affixis. Staminodia claviformia pistilla aequantia. Baccae obovoideae. — Fig. 39. Nordwestmalayische Provinz: Trop. Himalaja, Sikkim (Hookor f. et Thomson); Khasia, unterhalb 1300 m (Hooker f. et Thomson. — Herb. Kew^, Herb. Hort. Calcutta). — Assam, Bajatche (Chatterjec. — Blühend im Mai 1902. — Herb. Hort. Calcutta). — Brit. Birma: Pegu, bei Tonkgeghat (S. Kurz n. 26 4. — Herb. Hort. Calcutta), Chittagong (Buchanar. — Herb. Kew). 51. H. rubra Hassk. in lloev. et de Vriese Tijdschr. IX. (1842) 162, Cat. Hort. Bogor. (1844) 57; Schott in Bonplandia X. (1862) 148; Engl, in DC. Mon. Phan. II. (1879) 338. — H. rubescens Miq. Fl. Ind. Bat. III. (1859) 212. — Hcrba magna caudice brevi rubro. Fohorum petiolus quam lamina duplo triplove longior 7 — 8 dm metiens, purpureus, fere ad tertiam partem usque vaginatus, lamina supra obscure viridis, subtus palhde canescens, submetallice nitida, ovato-cordata circ. 3,5 dm longa, 2,5 dm lata, lobis posticis semiovatis, sinu 20" — 30° amplo sejunctis, lobo antico distincte (1,5 cm longe) acuminato, nervis lateralibus I. utrinque 4 basalibus recurvis et patentibus, costalibus 3 — 4 patentibus, prope marginem sursum versis. Pedunculi 2 — 3 dm longi, rubri. Spatha oblonga, 2 mm longe acuminata, extus rubra, intus pallida usque 1,1 dm longa, inferne 3 cm ampla. Spadicis stipite 2 mm longo suffulti inflorescentia feminea 2,5 cm longa, pallide rubra, mascula 8 cm longa, 1,5 — 2 cm crassa. Südwestmalayische Provinz: Java, ohne nähere Standortsangabe, kultiviert im Bot. Garten Buitenzorg. Nota. A Homalomena rubescente imprimis differt sinu basilari angusto. 52. H. alba Hassk. Catal. Bogor. (1844) 57. — Herba magna caudice brevi. Foliorum petiolus quam lamina plus duplo longior, 7 — 8 dm metiens, ultra tertiam partem vaginatus, viridis, superne profundiuscule canaliculatus, lamina supra obscure vel atro viridis, subtus pallide viridis, late cordato-ovata 3 — 3,5 dm longa, 2 — 2,75 dm lata, lobis posticis semiovatis obtusis dimidium antici breviter (0,5 — 1 cm) acuminati subaequantibus, inter se paullum remotis. Pedunculi plures virides 1,5 dm longi. Spatha ovata, — 3 mm longe acuminata, pallide viridescens, prope marginem alba vel flavescens, 1 dm longa, inferne 3 — 3,5 cm ampla. Spadicis brevissime stipitati inflores- 64 A. En"ler und K. Krause. Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. centia feminea cjlindrica 3 cm longa, 1,5 cm crassa, mascula apice attenuata 7 cm longa, medio 2 cm crassa. Pistilla oblonga stigmate sessili subtrilobo instructa; Ovaria trilocularia, ovulis numerosis placentis centralibus tota longitudine affixis. Staminodia crasse claviformia. — Fig. 40. Südwestmalayische Provinz: Java (ZoUinger PI. jav. n. 559. — Herb. var.). Fig. 39. Homalomena ruhescens (Roxb.) Kunth. A Folium. B Spatha 1/4 m. n. G Spadix. D Flos masculus de supra visus. E Anthera. F Pistilli Sectio longitudinalis cum staminodio. 0 Ovarii Sectio transversalis, H Ovulum. J Bacca. K Semen. — Icon. orisin. Fig. 40. Homalomena alba Hassk. A Fo- lium. B Spatha 74 ^- ^- ^ Spadix. D Flos masculus de supra visus. E Stamen. F Pistilli Sectio longitudinalis cum staminodio. G Ovarii sectio transversalis. H Ovulum. — Icon. origin. 53. H. coerulescens Jungh. in schedula ex Miquel Fl. Ind. Bat. III. (1859) 212; Schott Prodr. (i860) 310; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1879) 38 et in Arac. exsicc. et illustr. n. 67; Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1893) 533. — H. minor Griff. Notul. IIl. (1851) 152; Schott, Syn. (1856) 119, Prodr. (I86O) 311; Engl, in DG. Mon. Phan. H. (1879) 343. — IL major Griff.. Notul. III. (1851) 153; Schott, Syn. (1856) 119, Prodr. (1860) 312. — H. Wallichii Schott in Bonplandia VII. (1859) 30, Prodr. Homalomcna. 65 (1860) 3M; Engl, in DC. Mon. Phan. U. (1879) 335. — Herba magna caudice brevi viridi. Foliorum petiolus 5 — 6 dm longus, lamina supra coeruleo-viridis, sublus viridis, oblongo-cordato-ovata, 2 — 3 dm longa, 1,5 dm lata, lobis posticis semiovatis vel oblusis introrsis (apice obtuso autem extrorso), 7 — 8 cm longis et latis, lobo antico longe acumi- nato, nervis lateralibus I. utrinque 5 — 6 basalibus, 5 — 6 costalibus patentibus, prope marginem adscendentibiis. Pedunculi plures virides, i — i ,7 dm longi. Spatha oblonga, 2 mm longe abrupte acuminata flavescenli-viridis. Spadicis sessilis inflorescentia feminea 3 cm longa, 1,5 cm crassa, pallide viridis, mascula 6 cm longa. Flores masculi plerum- que 4-andri. Pistilla ovoidea pallide viridia, stigmate indistincte 3 — 4-lobo discoideo Fig. 4i. Homalomena coerulescens Jungh. A Folium. B Spatha 1/4 TOß. n. C Spadix. Z> Flos masculus. U Stamen a latere visum. F Antherae Sectio transversalis. G Pistillum cum sta- minodio, H Pistilli Sectio longitudinalis. J Ovarii sectio transversalis. K Ovulum. — Icon. origin. instructa; Ovaria trilocularia, ovulis numerosis placentis centralibus affixis. Staminodia pistilla subaequantia ex apice obovoideo in partem inferiorem filamentosam contracta. — Fig. 41. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Singapore: Chan Chu Kang Schidar (Ridley n. 6240. — Herb. Hort. Singapore), Bukit Mandai (Ridley n. 6537. — Herb. Hort. Singapore) Johor: Gunung Tuloi (Ridley. — Herb. Hort. Singapore) Selangor: 15*^^ mile Pabang Track (Herb. Hort. Galcutta) Pulo Penang (Wallich Cat. n. 8951. — Herb. Kew, Gollector [Name nicht lesbar] n. 9 400. — Blühend Juni 189 8. — Herb. Hort. Galcutta) Perak (Scortechini n. 1239. — Herb. Mus. Perak, Herb. Hort. Gal- cutta), Taiping Hills, am Maxwell Hill um 800 — 1000 m ü. M. im Regenwald (A. Engler Reise nach Java und Brit. Indien. — Blühend im Februar 19 06. — Herb. Berlin, Schlechter n. 1319 1. — Herb. Berlin). A. Eng 1er, Das Pflanzenreich. IV. (Embryopliyta siplionogama) 23 Da. 5 66 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. 54. H. punctulata Engl, in Bull. Soc. Tose, di ortic. i879 p. 296 et in Beecari, Malesia II. (1882) 26. — H. crassinervia Ridley in Journ. R. Asiat. Soc. Straits Branch 44 (1905) 176. — Herba majuseula eaudiee apice dense foliato. Foliorum petioli laminae subaequilongi, ultra 2 dm longi, ad medium usque vaginati, vagina e basi latissima sursum angustata, lamina dense pellucido-punctata, lanceolata utrinque aequa- liter angustata, 2 — 2,5 dm longa, 8 cm lata, altero latere alterius 'Ys aequante, nervis lateralibus I. circ. 10 — 12 et II. numerosis inter se paullum distinctis, venulis numero- sissimis transversis conjunctis. Pedunculus vix petioli dimidium aequans. Spatha oblonga supra tubum leviter constricta, 6 cm longa, apice cuspide totius spathae Vs aequante instructa. Spadicis breviter stipitati inflorescentia feminea cjlindrica quam mascula circ. 3 cm longa brevior et crassior, staminodiis destituta. Flores masculi 3-andri. Pistilla breviter ovoidea, stigmate crasso subtrilobo instructa. Südwestmalayische Provinz: Nordborneo: Sarawak (Beccari Piante born. n. 153 4. — Herb. Firenze), bei Matang (Ridley. — Blühend Juli 1903. — Herb. Hort. Singapore). Nota. Planta valde slngularis, pluribus notis, imprimis nervatura et punctis pellucidis ab Omnibus reliquis speciebus generis diversa. 55. H. lancea Ridley in Journ. R. Asiat. Soc. n. 44 (1905) 176. — Herba minor rhizomate brevi. Foliorum petiolus tenuis, 1,5 — 2 dm longus, ad tertiam partem usque vaginatus, lamina lanceolata 2 dm longa, 4 cm lata, utrinque subaequaliter angustata, apice subfoliato longius acuminata, nervis lateralibus I. utrinque 5 arcuatim adscenden- tibus. Pedunculi tenues, circ. 1,2 dm longi. Spathae pars inferior oblonga circ. 4 cm longa, 1,5 cm ampla, superior breviter cuspidata 4 cm longa, 7 mm ampla. Spadicis breviter stipitati inflorescentia feminea quam mascula paullum brevior. Flores mascuH triandri staminibus brevibus. Südwestmalayische Provinz: Borneo: Matang (Ridley. — Blühend im Juli 1903. — Herb. Hort. Singapore). 56. H. Beccariana Engl, in Bull. Soc. Tose, di ort. 1879 p. 286 et in Beccari, Malesia I. (1882) 281. — Herba robusta. Foliorum petiolus 2,5 — 2,7 dm longus laminam subaequans vel ea brevior, lamina elongato-lanceolata, fere 3 dm longa, 7 — 8 cm lata, basin apicemque versus aequaliter angustata, apice longe acuminata, nervis lateralibus I. utrinque 7 — 9 adscendentibus. Pedunculi plures tenues quam petioli pauUo breviores, 2 dm longi. Spathae pars inferior oblongo-ovoidea 3 cm longa, superior fere 5 cm longa. Spadicis stipite 4 mm longo suffulti inflorescentia feminea 2 cm longa a mascula 4 cm longa interstitio subnudo separata, fructifera quam mascula triplo crassior. Baccae obovoideae 4 mm longae, 3,5 mm crassae. Südwestmalayische Provinz: Nordborneo: Sarawak (Beccari Piante born. n. 260. — Herb. Firenze). 57. H. rostrata Griff. Notul. III. (1851) 154 (evrove iy^. H. rostratum)\ Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1893) 532. — Homalomena rostratwm »Grifl'.« Schott, Syn. (1856) 1 19, Prodr. (l 860) 312. — Cyrtocladon sanguinolentiim Griff. Notul. III. (1 851) 1 47. — Ghamaecladon sanguinolentum Schott Prodr. (1860) 316. — Herba robusta, caudiculo usque 2 cm crasso. Foliorum petiolus quam lamina paullum brevior, usque 4 dm longus et ad ^4 longitudinis vaginatus supra canahculatus, lamina coriacea oblongo-lanceolata 3 — 5 dm longa, 0,6 — 1,4 dm lata, longe acuminata, nervis lateralibus I. utrinque circ. 7 adscendentibus, saepe vix a nervis II. numerosis distinctis. Peduncuh plures elongati sanguinei, 3,5 — 4 dm longi. Spathae carnosae viridis pars inferior oblonga florifera circ. 4 cm longa, 1,5 cm ampla, fructifera 5 cm longa, 2 cm ampla, pars superior 5 — 6 cm longa. Spadicis stipite 7 mm longo suff'ulti inflorescentia feminea 4 cm longa, 1 cm crassa, mascula 4,5 cm longa, 6 mm crassa, sursum paullum attenuata. Flores mascuU triandri, staminibus latis brevissimis. Pistilla oblonga, stigmate lato discoideo leviter trilobo instructa; ovaria trilocularia, ovulis numerosis placentis tota longitudine affixis. Staminodia claviformia ovarium aequantia, inferne filiformia. Baccae oblongae 5 mm longae et 2,5 mm crassae. — Fig. 42. Homalomena, Fig. 42. Homalomena rostrata Griff. A Folium. B Inflorescentia. C Spadix. D Flores masculi. E Sta- inen a dorso visiim. F Pistillum cum staminodio. Q Pistilli .Sectio longitudinalis. H Ejusdem scctio trans- vcrsalis. J Ovulum, /l Bacca juvencula. L Semen. — Icon. oriffin. H ^^ Fig. 43. Homalomena Teyntnannii Engl. A Folium. B Inflorescentia. G Spadix. 7) FIos masculus. ü^Stamena dorso Visum. F Pistillum cum stami- nodio. 0 Pistilli Sectio longitudinalis. H Ejusdem Sectio transversalis. J Ovulum. — Icon. origin. gg A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. Südwestmalayische Provinz: Malakka (Griffith n. 5989, 5990. — Herb. Kew u. a.), Johor (Ridley n. 12018. — Herb. Hort. Singapore); Malakka, Bukit Bruang (lUdley n. 3529. — Herb. Hort. Singapore); Brisu (Holmberg n. 743. — Herb. Hort. Singapore); Pahang: Kuala Mahang (Herb. Hort. Singapore); Selangor: Batang Berjemtai (Ridley n. 7662. — Herb. Hort. Singapore), Kuala Lumpur (Herb. Hort. Singapore). 58. H. Teysmannii Engl. n. sp. — Herba majuscula. Foliorum petiolus quam lamina duplo brevior, fere tota longitudine vaginatus, superne canaliculatus, 1,2 dm longus, lamina crassiuscula, elongato-lanceolata, utrinque valde angustata, 3,5 dm longa et medio 2,7 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 4 angulo aeuto a costa abeuntibus adscendentibus. Pedunculus tenuis quam spatha longior. Spathae elongatae oblongo- lanceolatae et distincte acuminatae pars inferior circ. 3,5 cm longa, 1 cm ampla, pars superior 6 cm longa, 7 — 8 mm ampla. Spadicis stipite 7 mm longo suffulti inflores- centia feminea 1,5 cm longa, 6 mm crassa, mascula 4 cm longa, 4 mm crassa. Flores masculi triandri. Pistilla breviter ovoidea subglobosa, stigmate lato discoideo orbiculari instructa; ovaria bilocularia, ovulis numerosis tota longitudine insertis. Staminodia ovarium aequantia inferne filiformia, superne crasse obovoidea. — Fig. 43. Gentromalayische Provinz: Molukken: Bangka, Planjas (Teysmann, — Herb. Hort. Buitenzorg, Herb. S. Kurz n. 3227). 59. H. intermedia Ridley in Journ. R. Asiatic Soc. Straits Branch 44 (1905) 175. — Herba majuscula caudiculo circ. 2,5 cm longo, dense foliato. Foliorum petiolus 5 — 7 cm longus, ad medium usque vaginatus, lamina tenuis oblique elliptica, circ. 1 1 cm longa, medio 5 cm lata, basi acuta, apice breviter acuminata et apiculo tubuloso instructa, nervis lateralibus I. utrinque 7 arcuatim adscendentibus, nervis H. paullum tenuioribus, nervis HI. indistinctis. Pedunculi 5 — 8 cm longi. Spathae vix 5 cm longae acumine 4 mm longo instructae pars inferior 2 cm longa et florifera 7 mm ampla, pars superior 2,5 cm longa, 5 mm ampla. Südvi^estmalayische Provinz: Nordborneo: Sarawak, Matang (Ridley. — Blühend Juli 1903. — Herb. Hort. Singapore). Nota. Specimina originalia vidi, attamen inflorescentiam examinare non potui. 60. H. sarawakensis Ridley in Journ. R. Asiatic Soc. Straits Branch 44 (1905) 172. — Herba majuscula caudiculo tenui adscendente. Foliorum petiolus 0,7 — 1 dm longus, ad medium usque vagina rubescente instructus, lamina oblongo-oblanceolata, basim versus magis acutata circ. 1,5 — 2 dm longa, 6 — 7 cm lata, apice acuta, haud acuminata, nervis lateralibus I. utrinque 6—7 arcuatim adscendentibus. PeduncuH 1 dm longi tenues. Spathae pars inferior circ. 2 cm longa, 1 cm ampla, pars superior cum acumine 5 mm longo fere 3 cm lata, 7 mm ampla. Spadicis stipite 5 mm longo suffulti inflorescentia feminea 1,8 cm longa, 7 mm crassa, inflorescentia mascula 1,5 — 2 cm longa, 5 mm crassa. Südwestmalayische Provinz: Nordborneo: Matang (Ridley. — Blühend und fruchtend im Sept. 1904. — Herb. Hort. Singapore); Bidi (Ridley n. 14714. — Juli 1903. — Herb. Hort. Singapore). 61. H. insignis N. E. Brown in Illustr. hortic. XXXII. (1885) 93 t. 560. — Herba robusta caudice hypogaeo dense foliato. Foliorum petiolus 0,8 — 1,3 dm longus, crassus, fusco-purpureus, subcompressus canaliculatus, ad medium usque vaginatus, lamina supra viridis subtus purpure o-suffusa, elliptico-oblonga, basi rolundata, apice obtusa breviter apiculata, circ. 3 dm longa et 1,5 dm lata, nervis lateralibus I. utrinque 8 — 9 ar- cuatim adscendentibus. Pedunculi plures fusco-purpurei, 0,7 — 1 dm longi. Spathae viridis 8 — 9,5 cm longae dorso obtuse carinatae pars inferior ovoidea 4— 5 cm longa, pars superior haud cuspidata paullum compressa. Spadicis circ. 7,5 cm longi inflo- rescentia feminea 2,5 cm longa, ultra 1 cm crassa, mascula sterilis vel neutra 0,7 — 1 cm longa albida, mascula fertilis circ. 4 cm longa, 7 — 8 mm crassa. Pistilla oblonga, 4 — 5-locularia; ovula in loculis numerosa. Staminodia deficientia. Südwestmalayische Provinz: Borneo (eingeführt in die Kultur von der Com- pagnie continentale d'horticulture im Jahre 1885). Homalomena. 69 Nota. Ex descriptione autoris, attamen in icone folia nervös laterales I. utrinque 5—7 inonstrant. Specimina non vidi. 62. H. Miqueliana Schotten Ann. Mus. Lugd. Dat. I. (1863) 120; Engl, in DC. Mon. Phan. II. (1879) 333. — Herba magna caudice 2 cm crasso. Foliorum petiolus Fig. 4 4. Homalomena Miqueliana Schott. A Habitus. B Spatha. G Spadix. J) Flores mas- culi. E Stamen a dorso visum. F Idem transversaliter sectum. G Flores feminei cum sta- minodiis. E. Pistillum cum staminodio. J Pistilli Sectio longitudinalis. K Ejusdem Sectio trans- versalis. L Ovulum. — Icon. origin. 2 — 3 dm longus, ultra infimam tertiam partem vaginatus, lamina lineari-oblongo-lanceo- lata basi subtruncata vel leviter emarginata, imo acuta, apice acumine 1,5 — 2 cm longo instructa, nervis lateralibus I. utrinque 7 — 9 erecto-patentibus paullum prominentibus. Pedunculi 0,5 — 1,5 dm longi, circ. 2 mm crassi. Spathae pars inferior 4 — 4,5 cm longa, circ. 1,5 cm ampla, pars superior 5 cm longa. Spadicis stipite 7 mm longo 70 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. sufTulti inflorescenlia feminea 2 cm, mascula' 5 cm longa, utraque 5 mm crassa. Flores masculi triandri staminibus brevissimis. Pistilla breviter ovoidea, stigmate crasso discoideo instructa; Ovaria trilocularia, ovulis numerosis placentis centralibus affixis. Staminodia apice crassa in partem inferiorem filiformem contracta. — Fig. 4 4. Südwestmalayische Provinz: Südborneo (Korthals. — Herb. Leiden); Mittelborneo (Ballier f. n. 1465. — Herb. Hort. Buitenzorg). 63. H. hostiifolia Engl. n. sp. — //. ovata Engl, in Bull. Soc. Tose, di orticult. (1879) 296 et in Malesia I. (1882) 281. — Herba minor, caudice erecto dense foliato. Foliorum petiolus quam lamina paullum longior, ultra medium vaginatus, 1,5 — 2,5 dm assequens, lamina oblongo- vel late elliptica vel ovata, basi in petiolum brevissime an- gustata, apice oblique acuminata, 1,5^2,5 dm longa, 8 — 10 cm lata, nervis laterali- Fig. 45. Homalomena hostiifolia Engl. A Habitus ffolia reflexa). B Spatha. G Spadix. D Flos masculus. E Pistillum cum staminodio. F Pistilli Sectio longitudinalis. 0 Ejusdem sectio transversalis. H Ovulum. — Icon. origin. bus I. utrinque circ. 8 — 9, infimis 3 — 4 prope basin nascentibus. Pedunculi plures petioli dimidium paullo superantes; spathae tubus ovoideus, 2 — 3 cm longus, pars superior 6 — 6,5 cm longa. Spadicis breviter stipitati inflorescentia feminea quam mascula fere duplo brevior atque paullum crassior. Flores masculi triandri. Pistilla breviter ovoidea, stigmate orbiculari crasso instructa. Staminodia superne obconica, inferne filiformia. — Fig. 4 5. Südvv^estmalajische Provinz: Nordborneo: Sarawak (Beccari P. born. n. 1780. — Herb. Firenze); Soengea Pary (Nieuwenliuis n. 1142. — Herb. Hort. Buitenzorg). Nota. Nomen hujus speciei mutavi, quod jam Homalomena [Chamaecladon] ovata Schott) Hook. f. cxstat, quam sub titulo varictatis Homalomenae Oriffithii adnumeravi. 64. H. Treubii Eng), n. sp. — Herba major. Foliorum petiolus circ. 2,5 dm longus, breviter (circ. 4 cm longe) vaginatus, lamina ovata, basi leviler emarginata, a Homalomena. 7j triente infima basin versus leviler angustata, cum acumine circ. 2 cm longo fere 2,5 dm longa, inferne 1,3 dm lata, nervis lateralibus I. 3 — 4 basalibus, 5 costalibus subtus prominentibus, nervis II. et Ill.-pauUum tenuioribus. Pedunculi tenues. Spathae pars inferior circ. 4 cm longa, \ cm ampla, superior longe acuminata 6,5 cm longa. Spadicis stipite 5 mm longo suffulti inflorescentia feminea staminodiis destituta 2,3 cm longa, mascula ei contigua 6 cm aequans 5 mm crassa. Flores masculi 3 — 4-andri. Pistilla oblonga, stigmate crasso levissime trilobo instructa; Ovaria trilocularia. Südwestmalayische Provinz: Borneo (Hallier f. n. 2622. — Blühend. — Herb. Hort. Buitenzorg). Nota, Haec planta valde siniilis est Homalomenae borneensi, quam vidi; cujus inflores- centias disecare autem non licuit. Nescio, an in Homalomena borneensi staminodia deficiant, ut in hac specie, quae ceterum differt folii lamina basin versus magis rotundata, petiolo brevius vaginato, spathae lamina magis elongata. 65. H. Havilandii Ridley in Journ. R. Asiat. Soc. Straits Branch n. 44. (1905) 173. — FoHorum petiolus tenuis 1,5 — 2 dm longus, brevissime vaginatus, lamina ovato-subcordata, apice cuspidata 2 — 2,5 dm longa, 1,3 — 1,7 dm lata, nervis laterali- bus numerosis subaequalibus tenuibus pauUum prominentibus. Foliorum petioli tenues 1,3 — 1,5 dm longi. Spathae 5 — 6 cm longae pars inferior circ. 2 cm, superior 3 cm longa. Spadicis inflorescentia feminea 2 cm, mascula circ. 3,5 cm longa. Südwestmalayische Provinz: Nordborneo: Sarawak, Bongo-Gebirge bei Penkalun Ampat (Haviland n. 102. — Herb. Hort. Singapore). 66. H. borneensis Ridley in Journ. R. Asiat. Soc. Straits Branch n. 44. (1905) 173. — Herba robusta. FoHorum petiolus 2 — 2,5 dm longus, ad medium usque vaginatus, lamina ovata basi late rotundata vel leviter emarginata, ab infim.a quinta parte basin versus leviter angustata cum acumine circ. 2 cm longo fere 2,5 dm longa, inferne 1,3 — 1,5 dm lata, nervis lateraUbus 1. utrinque 3 basalibus, 5 costalibus subtus prominentibus, nervis 11. et III. paullum tenuioribus. Pedunculi 1,5 dm longi. Spathae pars inferior 3 — 4,5 cm longa, 1 — 1,5 cm serius 2,5 cm ampla, pars superior acumi- nata 4 — 6 cm longa. Spadicis stipite 7 mm longo suffulti inflorescentia feminea 2,5 — 3 cm longa, superne sparsiflora subnuda, mascula 4 — 4,5 cm longa. Südwestmalayische Provinz: Nordborneo: Sarawak Kuching (Ridley. — Blühend im Juli 1903. — Herb. Hort. Singapore). Nota. Haec species similis est Homalomenae subcordifoliae, sed diff'ert foliorum lamina basi tantum emarginata, haud subcordata, petiolo brevius vaginato, inflorescentia feminea su- perne sparsiflora. 67. H. subcordifolia Engl. n. spec. — H. subcordata Engl, in Engl. Bot. Jahrb. I. (1882) 183 et in Beccari, Malesia I. (1882) 281. — Herba robusta caudice adscendente 1,5 cm crasso. Foliorum petiolus quam lamina longior, (usque 3 dm) longe vaginatus, lamina ovato-subcordiformis circ. 2 dm longa, 1 — 1,2 dm lata, lobis posticis brevissimis angulo obtuso distantibus, lobo antico linea levissime arcuata sensim angustato, nervis lateralibus I. utrinque 3 — 4 prope basin nascentibus, 5 — 6 costalibus. Pedunculi plures petioH vix dimidium aequantes 1 dm longi. Spathae pars inferior 3 — 4 cm longa, 1,5 — 2 cm ampla, pars superior breviter acuminata 5 cm longa. Spadicis stipite 5 mm longo suffulti inflorescentia feminea vix 2 cm longa quam mascula duplo brevior eique arcte contigua. Pistilla breviter ovoidea stigmate lato orbiculari instructa. Staminodia Ovaria aequantia apice valde incrassata, inferne tenuiter filiformia. Südwestmalayische Provinz: Borneo: Sarawak (Beccari, Plante born. n. 1278. — Herb. Firenze). Nota. Nomen H. subcordata mutandum est, quod nunc Chamaecladon subeordatum Schott generi Homalomena attributum est. 68. H. schismatoglottoides Engl. n. sp. — Herba majuscula. FoMorum petiolus laminae subaequilongus vel ea brevior, 0,7 — 1,3 dm longus, lamina supra saturate viridis, subtus palhda, ovata basi obtusa vel cordata, apice haud acuminata, at apiculo 72 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. brevi cjlindrico instructa, \ — 1,6 dm longa, 7,5 — \0 cm lala, nervis lateralibus I. utrinque 1 — 2 basi nascentibus patentibus prope marginem si;rsum versis, nervis coslali- bus utrinque 4 — 5 arcuatim adscendentibus, subtus prominentibus, nervis lateralibus II. et III. tenuioribus interjectis. Pedunculus tenuis petiolum aequans. Spathae pars in- ferior oblongo-ovoidea 3,5 cm longa et 1,5 cm ampla, pars superior convoluta sub- cylindrica 3,5 cm longa, 7 — 8 mm ampla. Spadicis stipite 8 mm longo suffulli in- florescentia feminea 2 cm longa, 6 mm crassa, sursum attenuala, staminodiis destituta, a mascula 4 cm longa sursum attenuata, medio 6 mm crassa interstitio 5 mm longo ^ '// J\N G Fig. 46. Homalornena schismatogloüoides Engl, A Habitus. B Spatha. G Spadix. D Flos masculus. E Stamen a dorso visum. F Pislillum. 0 Ejusdem sectio longitudinalis. H Ejus- dem seclio transversalis. J Ovulum. — Icon. origin. organis neutris obtuse conicis sparse obsesso separata. Flores masculi triandri. Pistilla ovoidea trilocularia; ovula numerosa placentis centralibus affixa. — Fig. 46. Südwestmalay ische Provinz: Borneo: Amdjali (Nieuwenhuis n. 226. — Herb. Hort. Buitenzorg). 69. H. propinqua Schott in Ann. Mus. Lugd. Bat. I. (1863) 280; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1879) 334. — H. Portei Hort. Paris. — Herba major caudiculo \ — 1,5 cm crasso usque 1 dm longo, dense foliato. Cataphylla lineari-lanceolata usque 1 cm longa. Foliorum petiolus tenuis 4 — 5 dm longus, lamina tenuis sublriangularis vel subovato-triangularis 1,5 — 3 dm longa, basi 1 — 1,75 dm lata, lobo antico latitudine sua paullo usque duplo longiore, lobis posticis 3 — 4 cm tantum longis, angulo 150 — Homalomena. 73 170^ distantibus extrorsis, nervis lateralibus I. utrinque circ. 4 basalibus, 5 — 7 costali- bus. Pedunculi tenues 1,25 dm longi. Spathae pars inferior oblonga 2,5 — 3 cm longa, 1,25 cm ampla, pars superior' 4 — 6,5 cm longa. Spadicis subsessilis inflorescentia feminea breviter cjlindroidea quam mascula 2 — 'i^/2-^lo brevior. Flores masculi 4-andri. Pistilla oblongo-ovoidea, stigmate orbiculari discoideo instructa; Ovaria trilocularia, ovulis numerosis placentis centralibus affixis. Staminodia ex apice globoso in partem fili- formem contracta, pistilla aequantia. — Fig. 47. Südwestmalayische Provinz: Borneo: Labuan (Motley. — Herb. Kew); Landak (Tejsmann. — Herb. Hort. Buitenzorg); Westborneo (Hallier f. n. 1356. — Herb. Hort. Buitenzorg); Südborneo, auf dem Berg Gintang (Korthals. — Herb. Leiden). 70. H. sagittifolia Junghuhn in Herb. Lugd. Bat. ex Schott Prodr. (I86O) 311; Miq. Fl. Ind. bat. III. (1859) 212; Engl, in DC. Mon. Phan. II. (1879) 334; Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (189 3) 531. — Herba magna caudice adscendente usque 1 dm longo et 2 cm crasso, dense foliato. Gataphylla numerosa usque 1 dm longa. Fohorum petiolus 3 — 3,5 dm longus, ad Y3 longitudinis vel ultra vaginatus, lamina subcoriacea sagittata, 2,5 — 3 dm longa, lobis posticis 5 — 7 cm longis angulo 100 — 130° distanti- bus, lobo antico 1,5—2,5 dm longo atque 1 — 1,5 dm lato, breviter acuminato, nervis lateralibus I. utrinque circ. 3 — 4 basalibus, 6 — 8 costalibus. Pedunculi plures tenues 1,5 — 2 dm et ultra longi. Spathae albae pars inferior oblonga, 2,5 cm longa, 1 cm ampla, superior convoluta angusta 6 cm longa, 5 — 6 mm ampla. Spadicis stipite 4 mm longo suffulti inflorescentia feminea oblonga 2 cm longa, 6 mm crassa, mascula 2Y2"Plo longior apice attenuata. Flores masculi 4-andri, ' staminibus brevissimis. Pistilla ob- longo-ovoidea, stigmate discoideo instructa; Ovaria trilocularia, ovulis valde numerosis placentis centralibus affixis. Staminodia superne late incrassata, in partem tenuiter fili- formem contracta. ■ — Fig. 48. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Singapore: Bukit Timah (Ridley, A. Engler, Reise nach Java und Brit. Indien n. 392 6. — Dez. 1905. — Herb. Berlin); Selangor: Pahang Road (Ridley. — Herb. Hort. Singapore); Perak, am Larut, auf humusreichem Boden im dichten Regenwald um 500 — 1000 m ü. M. (Scortecchini n. 417, 611a, 733, King's Coli. n. 6422. — Blühend im August 1884. — Herb. Hort. Galcutta, Kew, Berlin, King's Collector 3874. — Blühend Febr. 3874. — Herb. Hort. Galcutta, A. Engler, Reise nach Java und Brit. Indien n. 5304. — Blühend Febr. 1906. — Herb. Bedin); Kelun Tujor (Wray n. 2187. — Blühend Juni 1888. — Herb. Mus. Perak, Herb. Hort. Galcutta). Nordborneo: Matang (Ridley. — Blühend Juli 1903. — Herb. Hort. Singapore). 71. H. Raapii Engl. n. sp. — Herba magna robusta caudice 1 dm longo, 2 cm crasso. Gataphylla usque 2 dm longa, inferne ultra 2 cm lata. Foliorum petiolus ultra 5 dm longus, 1,5 dm longe vaginatus, lamina cordato-sagittata, inaequilatera et obliqua, 3 dm longa, 2,2 dm lata, lobis posticis semioblongis quam anticus triplo brevioribus, nervis laterahbus I. utrinque 3 — 4 basalibus patentibus, 3 costalibus arcuatim adscen- dentibus, subtus prominentibus, nervis II. et III. paullum tenuioribus. Pedunculi plures 2 dm longi. Spathae pars inferior oblongo-ovoidea 4 cm longa, 2 cm ampla, superior breviter acuminata convoluta 1 cm ampla. Spadicis breviter (3 — 4 mm longe) stipitati inflorescentia feminea 2,5 cm longa, fere 5 mm crassa, masculae 4 cm longae 3 — 4 mm crassae arcte contigua. Flores masculi 4-andri. Pistilla oblonga; Ovaria tri- locularia, ovulis numerosis placentis centralibus affixis. Staminodia filiformia, apice paullum incrassata. — Fig. 49. Südwestmalayische Provinz: Batoeinseln im Westen von Sumatra (Raap n. 235. — Blühend im Sept. 189 6. — Herb, Hort. Buitenzorg); Südostborneo: Zwischen Batu Babi und Lumonia (IL Winkler, mal. Pfl. n. 2823. — Blühend JuU 190 8. — Herb. Berlin, Breslau). 72. H. paladosa Hook. f. Fl. Brit. Ind. VL (1893) 331. ■— H. Eidleyana Engl in Engl. Bot. Jahrb. XXXVIL (1905) 123. — Herba valde robusta caudice usque 1 dm Fig. 47. Homalotnena propinqua Schott. Ä Habitus, B Spatha. C Spadix. D Flos masculus. E Stamcn a dorso Visum. F Pistillum cum staminodio. O Pistilli Sectio longitudinalis. H Ejusdem Sectio transversalis. J Ovulum. — Icon, origin. Fig. 48, Homalomena sagittifolia Jungh, A Habitus. B Spatha. C Spadix. D Flores mascuh. E Stamen a dbrso visum. ibidem transversahter sectum. 0 Pistillum cum sta- minodio. H Pistillum longitudinaliter sectum. J Idem transversahter sectum. K Ovulum. — Icon. origin. Homalomena. longo et fere 2,5 cm crasso. Gataphylla linearia 1,5 — 2 dm longa. Foliorum petiolus usque 5 dm longus, violasceu3, inferne 2 cm latus, 3 dm longe et ultra vaginatus, lamina saturate viridis, elongato-sagittata, 2 — 3 dm longa et basi \ — 1,6 dm lata, Fig. 49. Homalomena Raapii Engl. A Ha- bitus. B Spatha. G Spadix. D Flos mas- culus. E Stamen a dorso visum. F Pistillum cum staminodio. G Pislilli Sectio longitudi- nalis. If Ejusdem Sectio transversalis. J Ovu- lum. — Icon. origin. Fig. 50. Homalomena paludosa Hook. f. A Habitus; folia deflexa. B Spatha. (7 Spadix. D Flos masculus. E Staminis sectio trans- versalis. i'" Pistillum cum staminodio. (j Pistill! Sectio longitudinalis. H Ejusdem sectio trans- versalis superior. J Ejusdem sectio transver- salis • inferior. — Icon. origin. 76 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. lobis posticis subtriangularibiis obtusis quam anticus circ. 8 — 9-plo brevioribus, sinu lato semiorbiculari sejunctis, lobo antico longissime angustato et apiculo longe tubuloso instructa, nervis latcralibus I. utrinque 3 basi nascentibus patentibus, 6 costalibus levis- sime curvatis erecto-patentibus. Pedunculi i — 2,5 dm longi. Spathae albidae pallide viridi-striatae pars inferior partem femineam includens 4 cm longa, ultra 1,5 cm ampla, pars superior cum cuspide 2 — 3 mm longo 6,5 cm longa, 8 mm ampla. Spadicis stipite 3 mm longo suffulti inflorescentia feminea 3,5 cm longa, 7 mm crassa, mascula 5,5 cm longa, 5 mm crassa. Flores masculi triandri, staminibus brevissimis depressis. Pistilla breviter ovoidea, stigmate lato discoideo instructa. Staminodia tenuiter filiformia. Ovaria inferne bilocularia, placentis 2 in quoque loculo a centro prominentibus, superne unilocularia, placentis parietalibus. — Fig. 50. Südwestmalayische Provinz: Malakka: in Sümpfen und in dichten Regen- wäldern; Singapore: Bukit Mondai (Ridley); Bukit Timah (Ridley n. 6318, 6538. — Herb. Hort. Singapore, A. Engler n. 3889, 3924. — Herb. Berlin); Johor, Tanjong Kopang (Ridley n. 6310. — Herb. Hort. Calcutta); Singapore, Chungi (Ridley n. 4607. — Herb. Brit. Mus.). — Perak: Haipeng, in der Ebene (Wray n. 2096. — Blühend im Juni 1888. — Herb. Hort. Calcutta); am Larut bis zu 100m ü.M. im dichten Dschungel (King's Collector n. 3082. — Herb. Hort. Calcutta). — Nordborneo: Kuching (Ridley. — Mai 1893. — Herb. Hort. Singapore). Nota. Postquam Homalomenam paludosam in loco natali prope urbem Singapore ob- servavi, plantam a me sub nomine H. Ridleyana descriptara Homalomenae paludosae formam robustam tantum esse cognitus sum. Sect. UI. Curmeria Linden et Andre. Cunneria (Linden et Andre in 111. Hortic. [1873] p. 45. sub titulo generis). — Gaudex hypogaeus. Spathae tubus distinctus, lamina acuminata. Flores masculi saepe 5 — 6-andri. Flores feminei saepe staminodiis destituti. Inflorescentia feminea a mas- cula fertili interstitio staminodiis (3 — 5 florem masculum sterilem efformantibus) ob- sesso separata. Ovaria 3 — 5-locularia, loculis multiovulatis; ovula funiculo longo basi insidentia. 73. H. Roezlii (Masters) Regel in Gartenflora XXVL (1877) 33; Engl, in DG. Mon. Phan. H. (1879) 3 4. — Curmeria Roezlii Masters in Gardn. Ghron. New Ser. \\. (1874) 804, fig. 159, 160. — Herba minor caudice brevi hypogaeo aromatico crasso. Foliorum petiolus circ. 2 — 3 dm longus, ad medium usque vel ultra medium vaginatus, lateraliter compressus, lamina subcoriacea glabra superne pallide viridis flavo-maculata subtus pallidior glaucescens, ovato-oblonga, 3 — 6 dm longa, 2 — 4 dm lata, acumine 1 ,5 — 2 cm longo instructa, costa superne sulcata, subtus valde prominente, nervis late- ralibus L approximatis patentibus. Pedunculi circ. 1 dm longi, 1 cm crassi. Spathae ultra 1 dm longae pars inferior (tubus) ventricosa, fusco-olivacea 2,5 cm ampla, pars superior pallide rosea, intus nitida. Spadicis stipite 1,5 cm longo suffulti inflorescentia feminea staminodiis destituta, 1,5 cm longa, 1cm crassa, mascula 6 cm longa, apicem versus paullum attenuata. Tropisches Amerika. — Subäquatoriale andine Provinz: Golumbia (Roezl. — Kultiviert in botanischen Gärten). 74. H. Wallisii Regel in Gartenflora XXV. (1876) 320, XXVL (1877) 34. -- Curmeria Wallisii Masters Garden. Chron. New Ser. IV. (1877) 108, fig. 16. — Gaudex hypogaeus aromaticus. Foliorum petiolus circ. 4 — 5 cm longus, vagina longa instructus, superne teres, antice canaliculatus, lamina glabra superne intense viridis, irregulariter aureo-maculata, albo-marginata, subtus pallidior glaucescens, ovata vel obovato-oblonga, basi rotundata, apice breviter et subabrupte acuminata, 1,3 — 2 dm longa, 6 — 7 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 6 arcuatim patentibus, prope marginem adscendentibus, nervis II. interjectis vix et nervis III. paullum tenuioribus, omnibus subparallelis. Pedun- culi breves 2 — 3 cm longi. Spathae glabrae, pallide puniceae, maculis minimis albidis Homalomena. 77 conspersae, intus nitidae pars inferior iubiformis oblongo-ovoidea ventricosa 4 cm longa, 2 cm ampla, quam lamina ovala 2 cm lata breviter acuminata vix brevior. Spadicis stipite 5 mm longo suffulti inflorescentia feminea 2 cm longa, 7,5 mm crassa, mascula 5 — 6 cm longa, 4 mm crassa. Flores masciili tetrandri, slaminibus latitudine sua brevioribus. Pistilla obovoidea, stigmate trilobo instructa; Ovaria trilocularia, ovulis numerosis placentis centralibus affixis. — Fig. 51. Tropisches Amerika. — Subäquatoriale andine Provinz. — Venezuela (Wallis — Kultiviert in botanischen Gärten). » E a '7/ V § G Fig. 51 . Homalomena Wallisii Regel. A Habitus. B Spatha. E Stamen a dorso visum. F Idem a latere visum. Q Plstillum. J Ejusdem Sectio transversalis. K Ovulum. — G Spadix, D Flos masculus. K Pistilli Sectio longitudinalis. Icon. origin. 75. H. crinipe8 Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XXXVII. (\ 905) 124. — Foliorum petiolus quam lamina longior, usque 7 dm longus, ima sexta vel septima parte vaginatus, vagina sursum valde angustata, inferne dorso dense, superne hinc inde sparse aculeolis 1 — 1,5 mm longis, inferne quoque pilis brevissimis obtectus, lamina sagittato-hastata, lobis posticis oblongis obtusis quam anticus elongato-triangularis duplo brevioribus, 1 — 2 dm longis et 4 — 8 cm latis, lobo antico 2 — 3,5 dm longo, 1 — 2 dm lato, nervis laterali- bus I. loborum posticorum utrinque 2 — 3 a costa postica in sinu interdum denudata angulo acuto abeuntibus, nervis lateralibus I. lobi antici utrinque 3 — 4 tenuibus ad- scendentibus. Pedunculus quam spatha paullum brevior, brevissime pilosus, fere 1 cm crassus. Spatha convoluta, vix constricta, circ. 2 dm longa, inferne 3 cm ampla, cuspide 1 ,5 cm longo recurvo instructa, ex rubro brunnea. Spadix brevissime stipitatus 2 dm longus, dimidio inferiore 2 cm crassus, sursum sensim attenuatus, inflorescentia steriH 3 cm longa inter masculam 1,2 dm longam et femineam 4 cm longam interjecta. Stamina florum masculorum fertilium 5 — 6, subprismatica, dorso thecis obovoideis mediam partem tantum occupantibus instructa. Staminodia florum masculorum sterilium 5 — 6 conni- ventia, filamento brevi infra partem superiorem turbinatam instructa, PistiHa obovoideo- turbinata, 5-locülaria, placentis centralibus leviter bilobis multiovulatis ; ovulis funiculis Fig. 52. Homalomena crinipes Eng]. A Folium, B Petioli pars. (7 Späth a. Z) Spadix. ^Flores masculi, F Stamen maturum a dorso visum. G Idem antice visum. II Idem a latere visuni. J Ejusdem Sectio transversalis. K Flores feminei cum staminodiis. L Pistillum 5-merum cum staminodio. ilf Ejusdcra Sectio longitudinalis. iV Ejusdem Sectio transversalis. 0 Ovulum. P Flos (5 juvenculus. (> Stamen juvcnculum. P Ejusdem Sectio transversalis. >S Pistillum 4-merum cum staminodio. TEjusdem sectio longitudinalis. tj Ejusdem Sectio transversalis. FOvulum. — Icon. origin. Homalomena. 79 lenuibus duplo longioribus affixi^s. Slaminodia ad basin pistillorum claviformia, paullum longiora. — Fig. 52. Tropisches Amerika? Nota. Ex horto Herrenhausen a beato cl. Wendland accepi. Verisimiliter ex America tropica subaequatoriah origincm ducit, quum paullum ad Homalomenam Wendlandii Schott accedit. 76. H. Wendlandii Schott Prodr. (1860) 308; Engl, in DC. Mon. Phan. II. (1879) 340. — Herba robusla caudice hypogaeo. FoUorum petiolus 4— ödmlongus, fere ad tertiam partem usque vaginatus, superne teres, 4 — 5 mm crassus, dense puberulus, rubescens, apice viridescens, lamina supra obscm'e viridis, margine rubro-limbata, subtus pallidior, costis atque nervis lateralibus I. dense puberulis, adulta sagittata vel cordato- sagittata 3 dm et ultra longa, 2 — 2,5 dm lata, lobis posticis semiovatis vel subtriangu- laribus obtusiusculis 1,2 — 1,5 dm longis atque latis, sinu angusto acute vel apertissimo sejunctis, antico sensim in acumen breve angustato, nervis lateralibus I. utrinque 5 — 8 basalibus saepe costas posticas efformantibus, costahbus 10 — 14 patentibus prope marginem sursum curvis. Pedunculi dense puberuli rubescentes 0,5 — 1 dm longi, fere 1 cm crassi. Spathae extus brunneae, flavo-maculatae, intus albidae pars inferior con- voluta circ. 8 cm longa, 4 cm ampla, pars superior (lamina) 1,5 dm longa, 6 — 7 cm lata, acumine 2,5 — 3 cm longo instructa. Spadicis sessilis inflorescentia feminea 5 cm longa, 2 cm crassa, viridis, mascula subconoidea 12 cm longa, e basi 1,5 cm crassa apicem versus sensim attenuata. Flores masculi ö-andri; stamina longitudine sua haud latiora. Pistilla ovoidea subtetragona, stigmate indistincte 4-lobo pallido instructa; Ovaria 4-locularia; ovulis numerosis brevibus funiculo longo placentis centralibus affixis. Stami- nodia Ovaria aequantia apice valde incrassata, inferne tenuissima filiformia. Inflores- centia fructifera ultra 1 dm longa, 5 cm crassa. Baccae 1,25 cm longae, 5 mm crassae. Tropisches Amerika. — Subäquatoriale andine Provinz: Gostarica (Wendland. — Kultiviert im Bot. Garten Berlin). 77. H. picturata (Linden et Andre) Regel in Gartenflora XXVI. (1877) 33 t. 891; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1879) 341. — Curmeria picturata Linden et Andre in III. hortic. (1873) 45. — Gaudiculus brevissimus hypogaeus. Foliorum petiolus teres, ultra medium late vaginatus, supra leviter canaliculatus, dense et longe pilosus, inferne purpurascens, circ. 1 dm longus, 1 cm crassus. lamina supra saturate viridis juxta costam argenteo-viride pictam, subtus palhde viridis, ad costam teretem pilosa, cordato- ovata, usque 2,5 — 5 dm longa et 1 — 2,5 dm lata, lobis posticis brevibus semirotundis vel semiovatis sese obtegentibus, lobo antico breviter apiculato, nervis lateralibus I. utrinque 3 prope basin nascentibus patentibus prope marginem sursum versis, costahbus 5 arcuatim adscendentibus. Pedunculi 3 — 4 cm longi dense pilosi. Spathae viridis 6 — 7 cm longae pars inferior (tubus) dimidium aequans, superior vel lamina oblongo- ovata, cuspidata. Spadicis spatham subaequantis inflorescentia feminea quam mascula duplo brevior. Ovarium plerumque 4-, rarius 3-loculare. Staminodia deficientia. — Fig. 53. Tropisches Amerika. — Subäquatoriale andine Provinz: Golumbia (Roezl. — Kultiviert in botanischen Gärten, eingeführt durch W. Bull). 78. H. peltata (Poepp.) Mast, in Garden. Chron. (1377) 273, f. 46; Engl, in DC. Mon. Phan. II. (1879) 3 40. — Änthurium peltatum Poepp. Nov. Gen. et Spec. IIL (1845) 83 t. 294? — Philodendron peltatum Schott, Prodr. (1860) 253. — Herba magna caudice hypogaeo. Foliorum petiolus pubescens, basin versus muricatus, usque 8 dm longus, circ. ad tertiam partem usque vaginatus, superne teres canaliculatus, lamina peltata supra glabra, subtus ferrugineo-pubescens cordato-ovata, acuminata, 5 — 6 dm longa, 3,5 — 4 dm lata, nervis lateralibus I. utrinque 6 — 9 patentibus, infimis 3 — 4 in costas posticas conjunctis. PeduncuH 1,5 dm longi, \ cm crassi, dense puberuli. Spathae extus brunneae flavo-maculatae, intus pallidae pars inferior tubiformis convoluta 5 — 7 cm longa, 3 — 4 cm ampla, pars superior vel lamina 1,3 dm longa, cuspide 2 cm longa instructa. Spadicis sessilis inflorescentia feminea 4 cm longa, 1,5—1,75 cm 80 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. crassa, mascula usque i,5 dm longa subconoidea, infima octava parte 1,3 cm longa sterili. Flores masculi ferliles 4 — 5-andri; stamina obpyramidata subtetragona brevia. Florum sterilium staminodia 4 — 5 breviter obpyramidala superne paullum rotundata. Plstilla oblongo-ovoidea, sLigmale dlscoideo 4 — 5-lobo instructa; Ovaria 4 — 5-locularia ovulis valde numerosis placentis centralibus affixis. Slaminodia florum femineorum claviformia ovaria aequanlia. Tropisches Amerika. — Subäquatoriale andine Provinz: Columbia (Shuttlewort); Peru, im Regenwald bei Cuchero (Poeppig n. 1058. — Nur ein Blatt im Jahre 1829. — Kais. Herb. Wien). Nota. Figura Anthurii peltati in opere Pocppigii quoad inflorescentiam Anthurium de- nionstrat, altamen specimen sub Anthurio peltato in herbario Poeppigii asservatum ad Ho- malomcna pcltatam pertinet. Fig. 53. Homalomcna picturata (Linden et Andre) Regel. A Habitus. B Sectio transversalis petioli. C Spatha. D Spadix, E Flores masculi. F Stamen a dorso visum. O Idem a latere Visum. H Pistillum. J Pistilli Sectio longitudinalis. K Pistilli Sectio transversalis. L Ovulum. — Icon. origin. Species dubiae vel imperfecte cognitae. Sect. Chamaecladon (Schott). H. mixta Ridley in Britten, Journ. of bot. XL. (1902) 36. — Caudiculus crassus. Foliorum petiolus validus circ. 1,5 dm longus, ad sextam partem longitudinis vaginatus, lamina subherbacea elliptica vel oblanceolata circ. 2,3 dm longa, 7,5 cm lata, nervis lateralibus \. utrinque 5. Pedunculi plures (circ. 12) graciles 7,5 cm longi. Spatha oblonga breviter cuspidata 2,5 cm longa. Spadicis pars feminea quam mascula cylindrica acuta triplo brevior. Flores feminei plures, stigmatibus discoideis instructi. »Flores feminei abortiv!« (mea opinlone verisimiliter flores masculi abortivi) inter masculos mixti. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Pahang, Wälder von Tahan (Ridley. — Von mir nicht gesehen). Nota. Ex descriptione loci citati nil de spadicis stipite, de ovariorum forma et placen- talione, de staminodiorum forma cognosci potest. Dlandriella. 81 H. nigrescens (Schott) Epgl. — Ghamaecladon nigrescens Schott in DG. Mon. Phan. 11. (^879) 3 49. — Foliorum petioli nigrescentes, circ. 2 dm longi, lamina ovaHs, basi obtusa apice subabrupte breviter cuspidata, i,5 dm longa, medio 7 cm lata, nervis laterahbus I. utrinque 7 patentibus. Reliqua ignota. Südwestmalajische Provinz: Westsumatra: im Bezirk Doekoe (Korthals. — Herb. Leiden). 4 6. Diandriella Engl. Dimidriella*) Engl, in Nova Guinea, VIII. 2. (19 10) 2 50. — Flores masculi diandri. Staminum filamentum brevissimum, thecae brevissime obovoideae vertice leviter convexae, rimula transversali dehiscentes. Flores feminei digyni. Ovarium breviter ob- ovoideum, longitudinaliter leviter 4-sulcatum, 2-loculare; ovula in loculo circ. 4 anatropa funiculo brevi insidentia, micropyle fundum spectantia; stigma discoideum orbiculare. — Herba pusilla, rhizomate paullum abbreviato internodiis distinctis. Foliorum petiolus basi vagina brevi obtusa vel leviter emarginata instructus, quam lamina longior, lamina oblongo-elliptica, margine undulata, nervis lateralibus I. utrinque pluribus angulo acuto Fig. 54. Dlandriella novo-guineetisis Engl. A Habitus. B Spadix. C Flos masculus diandrus. D Stamen a a dorso visura, b a latere visum. E Stamen longitudinaliter sectum. F Pistillum. O Idem de supra visum. H Idem transversaliter sectum. J Idem longitudinaliter sectum. K Ovulum. — Icon, origin. *) (ft duo et avrjq vir propter flores raasculos diandros. A. Engl er, Das Pflauzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 23 Da. §2 A. Englcr und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. adscendentibus. Pedunculus quam petiolus brevior. Spatha conchiformis, basi tantum convoluta, acumine longo subulato instructa. Spadicis breviter stipitati inflorescentia mascula subcjlindrica, apice paullum tenuior, quam feminea circ. 3y2-plo longior. D. novo-guineensis Engl, in Nova Guinea, VIII. 2. (1910) 250. — Rhizoma circ. 2 — 3 mm crassum abbreviatum, internodiis circ. 5 mm longis. Foliorum petiolus 1,5 — 9 cm longus tenuis. vagina membranacea obtusa vel leviter emarginata circ. 1,2 cm longa instructus, lamina membranacea, subtus pallidior, oblique oblongo-elliptica vel oblanceolato-elliptica saepissime in apicem tenuem subfiliformem producta, margine undulata, \ — 6 cm longa, 0,5 — 0,7 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 3 — 5 angulo acuto adscendentibus, nervis secundariis pluribus inter primarios interjectis. Pedunculus tenuis 1,5 — 3,5 cm longus; spatha viridis conchiformis ] — 1,5 cm longa acumine sub- ulato 3 — 4 mm longo instructa. Spadicis inflorescentia feminea circ. 4 mm, mascula circ. \\ mm longa. — Fig. 54. Papuasische Provinz: Niederländisch Neu-Guinea, auf dem Resi-Rücken um 300 m ü. M. (G. Versteeg n. 1682. — Blühend im August 1907. — Herb. Ut- recht, Berlin). 47. SchismatOglottiS Zoll. et Moritzi. Schismatoglottis*) Zoll, et Mor. Syst. Verz. der in Java 1842 — 4 4 ges. Pfl, (1846) 83; Schott, Syn. Ar. (1856) 120, Gen. Ar. (1858) t. 55, Prodr. Ar. (1860) 320; Engl, in DC. Mon. Phan. II. (1879) 349, in Beccari, Malesia I. (1882) 284, in Engl. Bot. Jahrb. XXV. (1898) 18—20, in Engl, et Prantl, Nat. Pflanzenfam. II. 3. (1887) 131; Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1894) 537 excl. spec. 9. — Calla pr. p. Roxb. Fl. Ind. 111.(1832) 514. — Homalomena Kunth, En. III. (1844) 57 pr. p. — Za^ite- deschia C. Koch in Ind. Sem. Hort. Berol. 1854 App. p. 9. — Apoballis Schott in Oest. Bot. Zeitschr. 1858 p. 317. Flores unisexuales nudi. Flores masculi fertiles 2 — 3-andri. Stamina brevia compressula, subcuneata, vertice truncata, connectivo crasso thecis oppositis ovoideis, vertice in centro concavo poro ovali vel bilobo dehiscenlibus, pollen in farciminulis emittentibus. Flores masculi steriles: Staminodia quam stamina minus compressula, obpyramidata vel claviformia, in floribus sterilibus nonnullarum specierum inter inflores- centiam masculam et femineam evolutis parva claviformia. Flores feminei 2 — 4-gyni: Ovarium raro staminodiis 1 —4 comitatum, uniloculare, placentis 2 — 4 parietalibus e centro baseos adscendentibus; ovula plura anatropa usque hemianatropa funiculo longulo affixa, micropyle fundum spectantia; stilus nullus vel brevis, stigma sessile, discoideum. Baccae oblongae virides vel sordide flavescentes vel coccineae, polyspermae. Semina breviter ellipsoidea arrecta, integumento exteriore diaphano atque testa longitudinaliter pluries costata induta albuminosa. — Ilerbae Archipelagi Indici orientalis, rhizomate stolonifero vel caudice epigaeo, sympodiali. Foliorum petioli laminam saepe superantes, inferne vaginati, foliorum inflorescentiae antecedentium longe vaginati, lamina ib herbacea (luce permeante sub lente minute et dense reticulato areolata, superne punctulis rarioribus pellucidis, luce incidente argyrescentibus obspersa) superne viridis concolor vel glaucc- vel flavo-maculata, subtus pallidior, glaucescens, lanceolata usque cordata vel sagittata, nervis lateralibus I. pluribus utrinque a costa arcuatim abeuntibus atque nervis laterali- bus II. et III. inter primarios interjectis vel partim angulo acutissimo a nervis I. abeunti- bus iisdem subparallelis, omnibus nervo collectivo margini proximo conjunctis. Pedun- culus quam petiolus brevior. Spathae tubus convolutus, persistens, lamina tenuior convoluta, cuspidato-acuminata, ex toto circumscisse decidua. Spadicis quam spatha brevioris inflorescentia feminea inferne spathae adnata, interdum basi organa sterilia gerens, inflorescentia mascula cum feminea contigua aut interstitio brevi subnudo, flori- bus sterilibus paucis obsesso ab illa remota, clavata, parte inferiore fertilis, parte su- periore sterilis. axiofia dissidium et yXCiaau vel ylüxia lingua, quod spathae lamina a tubo dissidet, Schismatüglottis. 83 Glavis specierum, A. Foliorum petiolus basi tantum breviter et late vaginatus. a. Foliorum lamina lanceolata utrinque subaequaliter an- gustata. Spadicis inflorescentia feminea masculae contigua. a. Foliorum petiolus teres, lamina erassa, nervis late- ralibus I. utrinque G — 7 \. S. crassifolia. (i. Foliorum petiolus superne supra vel longius deplanatus, lamina minus crassa. I. Foliorum lamina supra concolor, opaca 2. ä opaca. 11. Foliorum lamina secus costam albo-vittata ... 3. Ä tecturata. b, Foliorum lamina lanceolata vel elongato-ovato-lanceolala, dimidio vel triente inferiore saepius paullum latiore . . k. S. Beccariana. Verisimiliter huc pertinet 5. Idcm maturum, a. v. antice visum, 1. v. a latere visum. E Idem de supra visum. F Staminodium. O Pistilli Sectio longitudinalis. // Pislilli Sectio transversalis. J Spadix fruetiger. K Semen. — Icon. origin. tibus. Pedunculus . . . Spathae tubus oblique oblongo-ovoideus. Staminum filamenta quam thecae obovoideae paullum longiora. Pistilla oblonga, stigmate discoideo coronata. Südwestmalayische Provinz: Südborneo (Korthals. — Herb. Leiden). 43. S. Harmandii Engl. n. sp. — Caudiculus brevis. Foliorum petiolus quam lamina circ. V2'P^o longior, circ. 1,5 — 2 dm longus, ad tertiam partem usque vaginatus, lamina subtus pallidior ovata, basi leviter cordata, apice acuminata et apiculo tubuloso 3 — 6 mm longo instructa, 1 — 1,5 dm longa, inferne 5 — 6 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 2 — 3 basalibus et 5 — 6 costalibus arcuatis. Inflorescentia ignota. Ilinterindisch-ostasiatische Provinz: Gochinchina, im südlichen Laos bei A Hopcn (Ifarmand n. 3348. -- Steril im März 1877. — Herb. Mus. Paris). Schisraatoglottis. J05 Nota. Species imperfecte ^ognita, foliis Sehismatoglottidi Wallichii similis neque minus sequenti. 44. S. pulchra N. E. Brown in Illustr. horticole (1884) 73, pl. 520 et in Gardn. Ghron. 2. ser. vol. XXIV. (1885) 361 flg. 76. — Gaudiculi breves circ. 5 — 8 mm crassi. Foliorum petiolus quam lamina longior, semiteres, antice deplanatus, 0,7 — 1,5 dm longus, ad 5 cm longitudinis vaginatus, lamina supra glaucescenti-viridis, tota irregulariter argenteo-variegata, subtus glaucescens, cordato-ovata, interdum basi subobliqua, apicem versus linea valde arcuata angustata, in cuspidem cylindricam sub- repentino contracta, nervis lateralibus I. utrinque 7 — 8 cum secundariis lotidem inter- jectis arcuatim adscendentibus. Pedunculus petiolo subaequilongus. Spathae angustae tubus oblongus 2,5 — 3 cm longus, 5 mm amplus, lamina oblongo-navicularis, aperla 4 — 5 cm longa, pallide viridescens. Spadicis 5 — 6 cm longi pars feminea 2 cm longa, pallidissime viridis, dorso spathae adnata, mascula fertilis quam feminea tenuior, circ. 1,5 cm longa, mascula sterilis 2,2 cm longa, inferne 5 mm crassa. Pistilla oblongo- ovoidea, stigmate sessili coronata, 1,3 mm longa. Staminodia inflorescentiae femineae claviformia, albida, circ. 1,5 mm longa. Stamina late obovata, thecae vertice concavo poro unico bilobo dehiscentes. Staminodia inflorescentiae masculae sterilis late clavi- formia circ. 1 mm longa. Südwestmalayische Provinz: Borneo (Gompagnie continentale d'horticulture 1881), Bidi in Sarawak (Ridley. — Herb. Singapore). 45. S. longispatha Bull. Gat. (1881) 20, 6 cum icone, Illustr. hortic. XXIX. (1882) 159 t. 466. — Herba rhizomate repente breviter ramoso. Foliorum petiolus quam lamina 1 Y2-PI0 longior, inferne latiuscule et tenuiter vaginatus, 1,5 — 1,7 dm longus, lamina supra medio late argenteo-cinereo-vittata, ceterum saturate viridis, subtus glaucescens, ovata, basi leviter cordata, apice acuminata, circ. 1 — 1,7 dm longa, 6 — 1 0 cm lata, acumine 1 cm longo instructa, nervis lateralibus I. utrinque circ. 1 0 arcuatim adscendentibus. Pedunculus 2 — 3 cm longus. Spathae tubus circ. 4 cm longus, con- volutus circ. 5 mm diametiens, lamina oblonga, albida, 5 cm longa, 1,5 cm lata. Spadicis 8 cm longi inflorescentia feminea 3 cm longa, dorso fere tota longitudine spathae adnata, mascula fertilis tenuior 2 cm longa, 2 mm crassa, sterilis sensim atte- nuata 3 cm longa. Pistilla oblonga 1 mm longa. Staminodia in inflorescentia feminea pauca clavata 1 mm pauUum superantia, in inflorescentia mascula sterili 0,7 mm longa, vertice truncata. Stamina brevissima, thecis vertice poro ovali deliiscentibus. Südwestmalayische Provinz: Borneo, wahrscheinlich Sarawak. (Eingeführt in die botanischen Gärten durch W. Bull). Nota. Haec species facillime distinguitur foliis supra medio vittatis et inflorescentia mas- cula tenuissime elongata. 46. S. minor Hook. f. in Fl. Brit. Ind. VI. (189 4) 538. — Rhizoma tenue elongatum flexuosum. Foliorum petiolus 0,7 — 1 cm longus, lamina membranacea supra viridis, subtus glaucescens, oblonga vel ovata, basi cordata, 5 — 6,5 cm longa, 2,5 — 3,5 cm lata, nervis lateralibus I. tenuibus utrinque 7 — 8 arcuatim patentibus, subtus papillosis. Pedunculus tenuis 5 — ^6,5 cm longus. Spathae tubus vix 2 cm longus, lamina oblongo- ovata. Spadicis inflorescentia feminea ad dimidium usque spathae adnata. Pistilla subglobosa, stigmate sessili pulvinato, placentis 2 parietahbus. Südwestmalayische Provinz: Halbinsel Malakka: Perak (Scortechini. — Herb. Kew). 47. S. asperata Engl, in Bull. Soc. Tose, di ort. (l 879) 297 et in Malesia I. (1882) 2 8 5. — Gaudex brevis. Foliorum petiolus laminae aequilongus, setis ferrugineis flexi- bilibus, brevibus densissime obtectus, 0,5 — 1 dm longus, ad medium usque vel brevius vaginatus, lamina supra saturate viridis, minute albo-punctulata, subtus pallida, nigro- punctulata, ovata vel obovata, basi cordata vel tantum emarginata, apice breviter acumi- nata, circ. 1,2 dm longa, 7 — 8 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 7 — 9 erecto- patentibus, nervo collectivo duplici marginah conjunctis. Pedunculus solitarius (an semper?), petioli Y4 longitudine aequans. Spathae oblongae tubus a lamina vix distinctus cum ] 06 A- Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. illa albidus cum illa apertus et persistens. Spadicis sftgsilis inflorescentia feminea mas- culae dimidium pauUo superans, illi contigua, 1,5 cm longa, inflorescentia mascula conoidea, acuta, 3,5 cm longa, fertilis fere 3 cm aequans. Pistilla oblonga. Stamina et staminodia vertice truncata, minute verruculosa, inferiora 1,5 mm longa. Antherarum thecae connectivo pauUum superatae. Südwestmalajische Provinz: Nordborneo: Sarawak (Beccari, Plante born. n. 950, 1498. — Herb. Firenze); Bau (Ridley. — Herb. Singapore). Var. albomaculata Engl. 1. c. — S. crispata Hook. f. in Bot. Mag. 6576. — Foliorum lamina supra costa, nervis lateralibus I. atque margine viridibus exceptis argyraea, 2 — 2,5 dm longa, 1 — 1,3 dm lata. Borneo: Landab, Djumboe Pankalan broi (Teysmann n. 1151. — Herb. Buiten- zorg); Sarawak (Beccari, Plante born. n. 1497. — Herb. Firenze); Tuak (Ridley. — in Herb. Singapore); um 500 m (B. W. JuUett n. 320. — Herb. Calcutta). 4 8. S. rubrocincta Engl. n. sp. — Rhizoma obliquum hypogaeum, ramulis brevibus dense foliatis. Foliorum petiolus quam lamina pauUum longior vel eam subaequans, supra planus, ultra tertiam partem vaginatus, lamina membranacea supra saturate viridis, margine rubrocincta, subtus glaucescens, oblonga, 7 — 8 cm longa, 2,5 — 3,5 cm lata, acumine 1 cm longo angusto instructa, nervis lateralibus I. utrinque 9 arcuatim adscen- dentibus atque nervo antemarginali subtus prominentibus, nervis lateralibus II. et III. tenuibus prominulis. Pedunculus circ. 4 cm longus. Spathae tubus viridis 1,2 — 1,5 cm longus, 3 — 4 mm amplus, lamina angusta albida, 2,5 — 3 cm longa, cuspide 5 mm longa instructa. Spadicis inflorescentia feminea 1,2 cm longa, 3,5 mm crassa, inflorescentia mascula fertilis 1 cm longa, 3 mm crassa, mascula sterilis 1,5 cm longa. Staminodia in- florescentiae femineae paucissima, inflorescentiae masculae sterilis obpyramidata, truncata. Pistilla ovoidea, stigmate discoideo instructa. Südwestmalayische Provinz (Engler. — Februar 1900. — Bot. Gart. Buitenzorg). Nota. Species in statu vivo facile recognoscenda. 49. S. glauca Engl. n. sp, — Rhizoma hypogaeum, 6 — 7 mm crassum. Foliorum petiolus quam lamina fere duplo longior, teretiusculus, supra paullum applanatus, inferne ad 5 cm longitudinis late et tenuiter vaginatus, lamina membranacea utrinque glauco- viridis, supra nitidula, oblonga, utrinque subaequaliter angustata, basi brevissime cordata, lobis brevissimis angulo 12 0*^ distantibus, apice paullum acuminata, tubulo brevi in- structa, 1 — 1,5 dm longa, 4,5 — 5,5 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque circ. 10 arcuatim adscendentibus, nervis lateralibus II. inferne inter primarios obliquis, superne iis parallelis tenuibus. Südwestmalayische Provinz: Borneo (Kult, im Bot. Gart. Buitenzorg. — A. Engler. — Febr. 1906. — Herb. Berlin). Nota. Folia hujus speciei lamina basin versus magis angustata ab affinibus differunt. 50. S. latevaginata Engl. n. sp. — Rhizoma hypogaeum. Foliorum petiolus quam lamina brevior, supra planus, 5 — 7 cm longus, longe ultra medium vaginatus, lamina membranacea rigidiuscula, supra utrinque, versus marginem late cinereo-vittata, ceterum obscure viridis, subtus flavovirens, oblonga, basi obtusa vel leviter cordata, acuminata, 1,3 — 1,5 dm longa, 5 — 7,5 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 3 basali- bus, 15 — 18 coslalibus arcuatis distincte prominentibus, nervis lateralibus II. tenuibus partim a primariis abeuntibus atque III. cum venis transversis distincte prominulis. Pedunculus brevis. Spathae tubus oblique oblongus, lamina ovato-lanceolata, acuminata. Spadicis inflorescentia feminea conoidea, inferne tantum spathae adnata, staminodiis destituta, mascula fertilis femineae contigua, sterilis . . . Pistilla ovoidea, stigmate parvo discoideo instructa. Staminodia in inflorescentia feminea dcficientia. Südwestmalayische Provinz: Borneo (Kult, im Bot. Gart. Buitenzorg. — A. Engler. — Febr. 1906. — Herb. Berlin). 51. S. trifasciata Engl. n. sp. — Rhizoma breve hypogaeum. Foliorum petiolus Icrcliusculus quam lamina longior vel duplo longior, ad Y3 — Y4 longitudinis vaginatus, Schismatofflottis. 10' lamina membranacea supra laete viridis, maculis inter nervös irregularibus confluenlibus trivittala, subtus glauca, oblonga vel oblongo-ovata vel ovata, basi breviter cordata, acuminata, nervis lateralibus I. utrinque I 0 arcuatim adscendentibus, nervis lateralibus II. tenuissimis. Pedunculus tenuis circ. 5 cm longus. Spathac tubus 3 cm longus, 5 mm amplus. Spadicis inflorescenlia feminea tenuis 2,5 cm longa, maxima parte spathae adnata, fere 3 mm crassa, inflorescenlia mascula femineae conligua, fertilis vix 2,5 cm longa, tenuis 2,5 mm crassa, pallide rosacea, sterilis elongato-conoidea, 4 cm longa, 4 mm crassa, brunnescens. Staminodia inflorescentiae femineae claviformia, pallide brunnea, inflorescentiae masculae sterilis paullum minora. Pistilla ovoidea, viridia, stigmate discoideo instructa, — Fig. 65. Fig. 65. Schismatoglottis trifasciata Engl. A Habitus. B Spatha. G Spadix. D Stamen an- tico Visum. E Idem a latere visum. F Idem de supra visum. Q Staminodium. H Pistilli Sectio lonsitudinalis. J Ovulum. — Icon. origin. Südwestmalajische Provinz: Borneo (Nieuwenhuis n. 1991. — Kult, im Bot. Gart. Buitenzorg 1906. — Herb. Berlin). 52. S. bifasciata Engl. n. sp. — Gaudiculi crassiusculi. Foliorum petiolus quam lamina longior, supra planus, lamina supra vittis latis in medio utriusque lateris silis exceptis saturate viridis, subtus glaucescens^ triangulari-cordata, longe acuminata, acu- tissima, 2,5 — 3 dm longa, 1,3 — 1,8 dm lata, lobis posticis subtriangularibus obtusis sinu recto vel majore distantibus, nervis lateralibus I. utrinque circ. 5 basalibus cum secundariis ab illis abeuntibus radiantibus, nervis lateralibus I. costalibus utrinque 8 — 9 cum nervis II. totidem interjectis adscendcntibus, nervis lateralibus III. tenuissimis vix prominulis. Pedunculi 1,5 dm longi. Spathae tubus circ. 2,5 cm longus, 5 — 6 mm amplus, lamina fere 4 cm longa, pallida, acuminata. Spadicis inflorescentia feminea 1,5 cm longa conoidea spathae longe adnata, inflorescentia mascula fertilis obconoidea, sterilis cjlindroidea reliquae parli inflorescentiae totius aequilonga. Staminodia inflores- 108 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. centiae femineae clavala, basin versus valde attenuala, pistilla superantia, inflorescentiae masculae sterilis cuneiformia, vertice truncata. Stamina breviter cuneiformia, thecis obovoideis. Pistilla oblonga, stigmate discoideo coronata. — Fig. 66. Südwestmalajische Provinz: (Kult, im Bot. Gart. Buitenzorg. — Blühend Febr. 1906. — Herb. Berlin). 53. S. javanica Engl. n. sp. — Caudiculi epigaei circ. \ cm crassi. Foliorum petiolus tenuis quam lamina duplo longior, ad tertiam partem usque vaginatus, terelius- culus, rubescens, 2 — 3 dm longus, lamina tenuiter herbacea, supra laete viridis, niti- dula, subtus pallidior, oblongo-cordata vel ovato-cordata, 1,2 — 2 dm longa, 5 — 9 cm Fig. 66. Schismatoglottis bifasciata Engl. A Folii lamina de supra visa. B Eadem de infra Visa. C Spalha. D Spadix, E Stamen. F Idem a lalere visum. 0 Idem de supra visum. H Slaminodium. J Pislillum cum staminodio. K Idem longiludinaliter sectum. L Idem trans- versaliter sectum, M Ovulum. — Icon. origin. lata, lobis poslicis semiorbicularibus vel semiovatis, 2 — 2,5 cm longis, 3,5 — 4 cm lalis, nervis lateralibus I. utrinque 3 basalibus breviter conjunctis valde arcuatis, costalibus 9 — 10, nervis lateralibus II. paullum tenuioribus inter primarios inlerjectis, nervis laterali- bus lil. tenuissimis primariis parallelis prominulis. Pedunculus tenuis 6 — 12 cm longus. Spathae tubus 2 — 2,5 cm longus, florifer 6 mm amplus, lamina angusta cum acumine 1 cm longo 5 cm longa. Spadicis inflorescentia feminea 1,5 cm longa, tertia parte ad spatham adnata, mascula fertilis a feminea interstilio 1 cm longo tenui, floribus paucis stciilibus obsesso sejuncta, ipsa 2 cm longa et in sterilem superiorem 1 cm longam elongalo-conoideam transiens, Pistilla oblonga. Staminodia inflorescentiae femineae Schismatoglottis. 109 tenuiter clavata, inflorescentiae, sterilis inferioris brevissima sessilia, superioris prismatica 0,7 — 1 mm longa. Stamina circ. 0,6 — 0,8 mm longa thecis obovoideis. — Fig. 67. Südwestmalayische Provinz: Java (ohne Fundortsangabe; kult. im Bot. Gart. Buitenzorg. — Febr. 1906. — Herb. Berlin). 54. S. irrorata Engl, n, sp. — Rhizoma hypogaeum. Foliorum petiolus laminae subaequilongus, supra planus, circ, 1,5 — 2 dm longus, vagina 4 cm longa instructus, lamina membranacea supra obscure viridis, cinereo-irrorata, subtus glauca, oblonga, basi cordata, lobis posticis semiorbicularibus, apice breviter acuminata, 1,5 — 1,8 dm longa, 7 — 9 cm lata, lobis posticis 1,5 cm longis, 3 cm latis, nervis lateralilDus I. utrinque 3 basalibus, 2 reversis, uno patente, 9 — 10 costalibus prope marginem sursum Fig. 67. Schismatoglottis javanica Engl. A Habitus. B Spatha. C Spadix. D Stamen antice Visum. E Idem a latere visum. F Idem de supra visum. O Staminodium e spadicis parte superiore. H Organum neutrum (staminodium?) e spadicis parte media. J Pistillum cum sta- minodio. K Pistilli Sectio longitudinalis. L Ejusdem Sectio transversalis. M Ovulum. — Icon. origin. versis subtus distincte prominentibus, nervis lateralibus II. multo tenuioribus partim a nervis primariis angulo acuto abeuntibus. Pedunculus quam petiolus brevior, 6 — 7 cm longus. Spathae circ. 7 cm longae pars inferior 2 cm longa viridis, superior oblonga acumine 5 mm longo instructa, albida. Spadicis oblique sessilis inflorescentia feminea fere 2 cm longa, mascula fertilis circ. 1,5 cm longa, 5 mm crassa, mascula sterilis 2,5 cm longa conoidea flavescens. Staminodia in inflorescentiae femineae parte inferiore sparsa, in parte summa magis numerosa cjlindrica pistilla superantia, 4 mm longa. Stamina compressa, thecis obovoideis filamento aequilongis. Staminodia superiora ob- ovoidea leviter compressa. Pistilla oblonga cum stigmate discoideo 2 mm longa. — Fig. 68. Südwestmalayische Provinz: Borneo (Kult, im Bot. Gart. Buitenzorg. — A. Engler. — Febr. 1906. — Herb. Berlin). 110 A. Enfflcr und K. Krause. Araceac-Pliilodendroideae-Philodcndreae. 55. S. acutangula Engl. n. sp. — Rhizoma hypogaeum. Foliorum petiolus quam lamina brevior, supra planus, marginibus acietalus, \ dm longus, circ. ad terliam partem usque vaginatus, lamina membranacea, supra medio secus coslam viridem late argenteo- cinereo-vittata, inter nervös atque imprimis marginem versus flavo -viridis, ceterum saturate viridis, subtus glaucescens, elongato-oblonga, circ. 1,5 — -1,8 dm longa, 5 — 7 cm lata, basi cordaia, lobis posticis semiovatis, 1,5 cm longis, 2 cm latis, acuminata in tubulum 3 — 4 mm longum exiens, nervis lateralibus I. utrinque 3 basalibus, 2 reversis, uno patente, 9 — H patentibus versus marginem valde arcuatis^ prominentibus, nervis lateralibus II. tenuissimis partim a primariis angulo acutissimo abeuntibus. Fig. 68. Schismatogloüis irrorata Engl. A Folia. B Spatha. C Spadix. D Stamen antice Visum. E Idem a latere visum. F Idcm de supra visum. 0 Staminodium e spadicis parte superlore. H Pistillum cum staminodio, J Pistilli Sectio longitudinalis. K Ovulum. — Icon. oriffin. Papuasische Provinz: Holland. Neu-Guinea (kult. im Bot. Gart. Buitenzorg. — A. Engler. — Febr. 1906. — Herb. Berlin). 56. S. mutata Scortechini ex Ilook. f. in Flora Brit. Ind. VI. (1894) 538. — Caudiculi partim epigaei, usque 2,5 cm crassi. Foliorum petiolus quam lamina inter- dum duplo longior, 2,5 — 4 dm metiens, ad dimidium usque vaginatus, lamina herbacea, supra saturate viridis, subtus glaucescens, ovato-cordata vel oblongo-cordata vel sub- sagitlata, acuminata, 1,7 — 2,5 dm longa, 1 — 1,7 dm lata, lobis posticis sinu subtri- angulari vel oblongo, etiam anguste oblongo divergentibus, semi-orbicularibus usque semioblongis, quam anticus 7 — 4-plo brevioribus, nervis lateralibus I. utrinque 4 cum Schismatoglottis. 1 1 1 nervis lat. H. ab illis abeuntibus radiantibus, nervis lat. I. costalibus ulrinque circ. \ 2 a Costa abeuntibus cum fere totidem secundariis interjectis tenuioribus et nervis lat. III. tenuissimis patentibus, prope marginem leviter arcuatis, Pedunculi plures 5 — 6 cm longi. Spathae tubus angustus circ. 3 cm longus, 8 mm amplus, lamina anguste lanceo- lata, usque 8 cm longa, flavescens. Spadicis inllorescentia feminea 3 cm longa, ad dimidium usque spathae adnata, a mascula interstitio floribus sterilibus paucis remotis obsesso sejuncta, mascula fertilis 2,5 cm longa, 5 mm crassa, sterilis e staminodiis brevissimis truncatis hinc inde confluentibus constituta, 3,5 cm longa. Stamina linearia, thecis obovoideis quam filamentum I mm longum duplo brevioribus, vertice poro bilobo aperientibus. Pistilla ovoidea stigmate discoideo instructa. Baccae ovoideae. Semina ovoidea, integuraento interiore costato. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Perak, am Larut, auf humusreichem Boden um 160 — 260m ü.M. (Gopeng, King's Collector in Herb. Hort. Calcutta n. 4443. — Blühend im Juni); Selangor, Batu Caves bei Kuala Lumpur, im Regenwald bei den Tropfsteinhöhlen, 100 m ü.M. (A. Engler, Reise nach Java und Brit. Ind. 1905— 1906 n. 5273. — Blühend im Febr. 1906. — Herb. Berlin); 15^^ mile Pahang Road (Ridley [?] n. 8487. — Herb. Hort. Calcutta). 57. S. Kurzii Hook. f. in Fl. Brit. Ind. VI. (1894) 539. — Herba robusta. Foliorum petiolus quam lamina duplo longior succosus medio circ. 8 mm crassus, ad quartam partem usque vaginatus, lamina supra obscure viridis, subtus glauca, ovato- cordata, longe acuminata, circ. 2,5 dm longa, 1,6 dm lata, lobis posticis semiorbiculari- bus quam anticus circ. septies brevioribus, nervis lateralibus I. utrinque 3 — 4 basalibus, 9 — 10 costalibus arcuatim patentibus. Nordwestmalajische Provinz: Birma: Pegu, Yomah, Ost- und Westabhänge (S. Kurz. — Steril im Februar 1872. — Herb. Calcutta). Nota. Species imperfecte cognita. 58. S. batoeensis Engl. n. sp. — Caudiculi epigaei, ultra 1 cm crassi. Foliorum petiolus minute puberulus, quam lamina duplo longior, ultra 2 dm longus, fere ad medium usque late vaginatus, lamina ovato-cordata (in specimine suppetente 1,7 dm longa, 9 cm lata, forma et nervatura ab ea ScJiismatoglottidis calyptratae vix diversa), lobis posticis semiovatis, sinu oblongo sejunctis. Pedunculi 5 cm longi. Spathae tubus 3 cm longus, 8 mm amplus, lamina lanceolata, 4,5 cm longa, 1 cm lata, convoluta fusi- formis. Spadicis inflorescentia feminea totius vix quartam partem aequans staminodiis claviformibus basi et superne intermixtis (juvencula 1,2 cm longa) a mascula interstitio tenui 5 — 6 mm longo, 2,5 mm crasso floribus mascuHs sterilibus paucis staminodiiferis obsesso separata, mascula elongato-fusiformis ad tertiam partem usque circ. 1 cm longam fertilis, sterilis duplo longior. Pistilla, stamina et staminodia in specimine sup- petente haud satis evoluta. Südwestmalayische Provinz: Batoe Eiland im Westen von Sumatra (Raap. — Blühend Sept. 189 6. — Herb. Buitenzorg). 59. S. pumila »Ballier f.« Engl. n. sp. — Rhizoma tenue, ramosum. Foliorum petiolus quam lamina duplo longior, 2 — 2,5 dm longus, teretiusculus, ad Y4 longi- tudinis vaginatus, lamina tenuiter herbacea, supra viridis, subtus glaucescens, elongato- triangulari-cordata, lobis posticis semiorbicularibus, longe acuminata, in cylindrum tenuissimum filiforme exiens, cum acumine I — 1,5 cm et tubulo 5 mm longa 1 — 1,2 dm longa, inferne 3,5 — 5 cm lata, lobis posticis 1 — 1,2 cm longis, 1,5 cm latis, nervis lateralibus I. circ. 3 basalibus valde arcuatis, costalibus circ. 8 arcuatim adscendentibus, nervis lateralibus 11. tenuissimis primariis subparallelis. Pedunculus 6 — 7 cm longus. Spathae tubus 1,5 cm longus, 3 — 4 mm amplus, lamina cum cuspide 1,2 cm longa 2,7 cm longa. Spadicis inflorescentia feminea 1 ,5 cm longa, ad dimidium usque spathae adnata, 2,5 mm crassa, mascula sterilis inferior 4 — 5 mm longa quam feminea tenuior, fertilis obconoidea 8 mm longa, atropurpurea, mascula sterilis superior ovato-conoidea 4 — 5 mm longa. Staminodia obpyramidata brunnea. Stamina brevissima, atropurpurea, thecis obovoideis vertice concavis. Pistilla oblonga flavescentia vix 1 mm longa. 112 Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. Südwestmdlayische Provinz: Westborneo (Hallier f. n, 1355. — Bot. Gart. Buitenzorg. — Blühend Febr. 1906). Nota. Gl. Hallier f. hanc speciem, quam vidi in horlo Bogoriensi, jam nominavit, sed non descripsit. 60. S. Nieuwenhuisii Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XLVIII. (1912) 95. — Rhizoma crassum. Foliorum petiolus quam lamina duplo longior, supra planus, 1,5 — 2,5 dm longus, 6 cm longe et late vaginatus, lamina supra saturate viridis, subtus glaucescens deltoidea, cordata, cum acumine 1 — 1,5 cm longo 1,5 — 1,8 dm longa, basi 8 — 10 cm lata, lobis posticis angulo recto divergentibus subtriangularibus, latere extimo rotundatis. Pedunculus 0,6 — 1,5 dm longus. Spathae tubus circ. 3 cm longus, 1,2 cm amplus, Fig. 69. Schismatoglottis Nicuioenhuisii Engl. A Habitus. B Spatha, C Spadix, D Slamen antico visum. E Idem a latere visum. F Idem de supra visum. O Staminodium e spadicis parte superiore. H Pistillum longitudinaliter sectum cum staminodio. J Ovulum. — Icon. oiigin. lamina oblonga convoluta superne acutissima, cum acumine 1 cm longo 5 — 6 cm longa. Spadicis inflorescentia feminea conoidea 3,5 cm longa, inferne 1 cm crassa, inflores- centia mascula ima basi femineae contigua sterilis, fertilis 1,8 cm longa obconoidea, pallide brunnea, sterilis superior ovoidea basi truncata. Pistilla ovoidea, stigmate parvo discoideo instructa. Staminodia inflorescentiae femineae numerosa claviformia apice valde incrassata, quam pistilla longiora, inflorescentiae masculae infima cuneiformia staminibus aequilonga, superiora tenuiter cjlindrica, vertice truncata pallide brunnea. — Fig. 69. Südwestmalayische Provinz: Borneo: Jaheri (Nieuwenhuis n. 1485. — Kult, im Bot. Gart. Buitenzorg. — Blühend im Febr. 1906). — Südostborneo: im Regenwald von Hayup (Winkler n. 2129. — Blühend im Mai 1908. — Herb. Berlin). 61. S. canaliculata Engl. n. sp. — Caudiculi crassiusculi. Foliorum petiolus quam lamina longior, supra canaliculatus, 2 dm longus, ad medium usque vaginatus. Schisraatoglottis, ^ j 3 lamina rigidiuscula, supra viridis, subtus pallidior, triangulari-cordata, longe acuminala, in apiculum angustum 5—6 mm longum exiens, 1,5—2,5 dm longa, 0,7 — 1,2 dm lata, lobis posticis subtriangularibus sinu circ. 120^ distantibus, nervis lateralibus I. utrinque circ. 4 — 5 basaJibus cum secundariis ab illis abeuntibus radiantibus, nervjs lat. I. costalibus utrinque 7 — 8 adscendentibus, nervis lateralibus II. tenuibus et III. tenuissimis vix prominulis. Pedunculus circ. 1 dm longus. Spathae tubus cylindricus 2,5 cm* longus, G mm amplus, lamina fere 4 cm longa, pallida, acuminata. Spadicis inflorescentia feminea 2,5 cm longa, ad dimidium usque spathae adnata, inflorescentia mascula. . . Pistilla oblonga \ mm longa. Staminodia inflorescentiae femineae paucissima claviformia. Südwestmalajische Provinz: ßorneo (Kult, im Bot. Gart. Buitenzorg. — Febr. 1906. — Herb. Berlin). 62. S. modesta Schott in Ann. Mus. Lugd. Bat. I. (1863) 125; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1879) '351. — Rhizoma perpendiculare. Foliorum petioli 5— 7,5 cm longi, circ. ad tertiam partem usque vaginati, lamina aequilonga, 3 — 4 cm lata, supra atroviridis, oblonga, obtusiuscula, profunde cordata, lobis posticis brevibus sese partim obtegentibus, nervis lateralibus numerosis patentibus, medio latere sursum curvatis. Pedunculi tenues florigeri circ. 3 cm longi, demum longiores. Spathae tubus 2 cm longus, 0,5 cm amplus, ovoideus viridis, lamina breviter ovata, breviter cuspidata, cum cuspide vix 0,75 cm longa. Inflorescentia feminea flavida dimidium spadicis aequans, mascula fertilis clavata cum feminea contigua eique subaequilonga^ circ. 1,3 dm aequans, inflorescentia mascula sterilis ovato-conoidea, vix 1 cm longa, 6 mm crassa. Südwestmalajische Provinz: Südborneo (Korthals. — Herb. Leiden); Nordborneo: Sarawak (Beccari, Plante born. n. 946. — Herb. Firenze). 6 3. S. novo(neo)-gumeeiisis (Linden) N. E. Brown in Gardener's Ghron. XXIV. (1885) 776; Engl. Araceae exsicc. et illustr. n. 256. — Colocasia neo-guineensis Eort Lind, in Illustr. hortic. XXVH. (I88O) 68 t. 380 et XXVIII (I88I) 60 fig. G. ~ Sehis- matoglottis neo-guineensis N. E. Br. in Gardn. Ghron. 2. ser. XXIV. (1885) 776. — S. calyptrata var. maculata Ilallier f. in Bull. Herb. Boissier 189 8 p. 621 forma albido-maculata et forma flavido-maculata Hallier f. in Annal. Buitenz. XIV. (1897) 260 et in Bull. Herb. Boiss. 1898 p. 621. — Herba majuscula caudiculo hypogaeo. Foliorum petiolus quam lamina duplo longior, superne (5 — 8 cm infra laminae basin) applanatus, ceterum teres, viridis vel purpurascens, ad V5^V4 longitudinis usque vagi- natus, lamina tenuis supra laete viridis, maculis pallidis irregularibus angulosis albidis vel flavidis ornata, ovato-cordata, breviter acuminata et apiculo cyhndrico 4 — 5 mm longo instructa, 1,2 — 2,5 dm longa, 0,7 — 1,6 dm lata, lobis posticis semiovatis angulo fere recto distantibus, antici Yß — V4 longitudine aequantibus. Pedunculi circ. 6 cm longi. Spathae tubus viridis elongatus 2,5 — 3 cm longus, 7 — 9 mm amplus, lamina oblonga circ. 4 cm longa, 2 cm lata, albida, cuspide 6 — 7 mm longa instructa. Spadicis inflorescentia feminea circ. 1,5 cm longa, 4 — 5 mm crassa, mascula fertilis ei contigua turbinata circ. 1 cm longa, sterilis semiovoidea fere 1 cm longa et 7 — 8 mm crassa, aurantiaca. Staminum thecae obovoideae vertice rimula biloba aperientes filamento breviores. Stami- nodia claviformia. Pistilla oblonga placentis 1 — 3 et stigmate discoideo instructa. Papuasische Provinz: Kaiser Wilhelmsland, am oberen Gogol (Lauterbach n. 446, 1015. — Blühend im Nov. 1890. — Herb. Berlin). 64. S. tenuifolia Engl, in Nova Guinea VIII. Heft 4 (1912) 807. — Herba majuscula. Foliorum petiolus quam lamina longior vel ei aequilonga circ. ad tertiam partem usque va- ginata, lamina cordato-oblonga circ. 2 dm longa, 6 — 7 cm lata, supra medium sursum an- gustata et circ. 1,5 cm longe acuminata, lobis posticis brevibus 5 — 7 mm longis, nervis laterahbus I. utrinque 2 basalibus, 10 — 12 costaHbus arcuatim adscendentibus. Pedun- culus tenuis vix 1 dm longus. Spathae tubus elongato-oblongus, fere 3 cm longus, Spadicis inflorescentia feminea ultra dimidium dorso spathae adnata, 1 ,7 — 2 cm longa, staminodiis paucis tenuiter filiformibus apice globosis pistilla ovoidea superantibus instructa, inflores- centia mascula inferne tenuis sursum incrassata circ. 1,5 cm longa, inflorescentia sterilis semiovoidea vix 5 mm longa. Staminum thecae filamento 1 mm longo aequilongae A. Engler, Das Pflanzenreich. lY. (Embryophyta siphonogama) 23 Da. 8 1 j 4 ^- Engler und K. Krause. Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. vertice poro oblongo dehiscentes. Staminodia superiora subprismatica \ mm longa. Ovaria ovoidea paullum ultra \ mm longa, interdum staminodio 1,5 mm longo superata. Papuasische Provinz: Niederl. Neu-Guinea, am Unterlauf des Noord-Fluss im Regenwald (von Römer in Nieuw-Guinea-expeditie n. 326. — Blühend im September 1909. — Herb. Utrecht). 65. S. picta Schott in Österr. Bot. Zeitschr. VIII. (1858) 317; Teysm. et Binnend. in Natuurk. Tijdschr. Ned. Ind. XXVII. (1864) 25; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1879) 350 et Bot. Jahrb. XXV. (1898) 19. — S. calyptr ata (Ronh.) Zoll et Moriizi xar. picta (Schott) Halber f. in Annal. Buitenzorg XIV. 2. (1897) 260. — Gaudiculus hjpogaeus, rhizomata emittens. Foliorum petiolus 2 — 3 dm longus, pallide viridis, inferne teretius- culus et fere ad medium usque vagina apice breviter soluta instructus, superne (usque ad 1 0 cm infra laminam) leviter applanatus , lamina tenuis supra laete viridis, medio latere utrinque macuhs laceratis glaucis inter nervös notata, ovato-cordata vel oblongo- ovato-cordata, apicem versus linea arcuata subsensim acuminata, 1,5 — 2 dm longa, 0,75 — 1,3 dm lata, nervis lateralibus I. utrinque 3 basalibus cum nervis lateralibus II. a primariis angulo acuto abeuntibus radiantibus, nervis lateralibus I. costahbus utrinque 8 — 10 arcuatirü patentibus subtus prominentibus. Pedunculi quam petioli breviores circ. 5 — 8 cm longi. Spathae 5 — 6 cm longae tubus obhque ovoideo-oblongus, viridis, lamina ovata breviter cuspidata, hians virescenti-flavida. Spadicis inflorescentia feminea flavida dimidium fere superans, staminodiis paucis claviformibus pistilla superantibus instructa, 2 cm longa, mascula fertilis femineae contigua 1,5 cm longa pallide sulfurea, sterilis semiovoidea 5 — 7,5 mm longa. Staminum linearium thecae ovoideae quam filamenta duplo breviores. Pistilla oblonga, stigmate sessili discoideo instructa; Ovaria plerumque placentis 2 instructa. Baccae ovoideae; semina ovoidea breviter apiculata. Südwestmalayische Provinz: Westjava (Teysmann im Jahr 1869 — Herb. Leiden, Hai Her f. — Herb. Buitenzorg). Nordostsumatra: Deli (Jaheri 1895 im Bot. Gart. Buitenzorg). forma hivittata (Halber f.) Engl. — S. calyptrata \ar. hivittata Halber f. in Bull. Herb. Boiss. (1898) 621. — Foliorum lamina ovato-cordata, maculis magis evanescentibus. Gentromalayische Provinz: Nordcelebes: Minahassa, Pahoe oere, um 400 m (Koorders n. 16 142. — Herb. Buitenzorg). forma robusta Engl. — Foliorum petiolus usque 6 dm longus, lamina usque 3,5 dm longa, 2,6 dm lata^ maculis dz confluentibus. Südwestmalayische Provinz: Java: Kroemboeng (Kultiviert im Bot. Gart. Buitenzorg. — Febr. 1906. — Herb. Berlin). Var. trivittata Halber f. in Bot. Centralb. LXX. (1897) 221 nota 2 et in Annal. Buitenz. XIV. 2. (1897) 260. — S. trivittata Halber f. in Annal. Buitenzorg XIII. 2. (1896) 324 t. 30. — Foliorum lamina superne viridis, vittis 3 longitudinalibus argenteis flammato-dilaceratis apice confluentibus, quarum duae laterales cum marginibus parallelae parum cm'vatae angulo acuto in laminae sinum recurrunt, ornata, usque 2 dm onga, 1,3 dm lata, sinu basali 4 cm longo, circ. 9 cm lato. Südwestmalayische Provinz: Borneo: im Schatten des Regenwaldes an den Gehängen des Amai Ambit um 500 — 600 m ü. M. (Ilallier f. 1894, in Herb. Buiten- zorg sub B. 3 456). 66. S. calyptrata (Roxb.) Zoll, et Morilzi, Syst. Verz. (1854) 83; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1 879) 352, in Beccari, Malesia I. (l 882) 287 et in Engl. Bot. Jahrb. XXV. (1898) 18. — Calla calyptrata Roxb. Fl. Ind. III. (1832) 514 [Arisarum esculentum Rumph. V. t. 111); Wight. Icon. IH. t. 799. — Homalonema calyptratum Kunth En. III. (18 41) 5 7. — Zantedeschia calyptrata G. Koch in Ind. Sem. Hort. Berol. (1854) App. p. 9. — Schismatoglottis longipes Miq. Fl. Ind. Bat. III. (1859) 2 1 4 et in Bot. Zeit. (1856) 565; Schott, Gen. Ar. (l 858) t. 55, Prodr. (l 860) 321. — S. riparia Schott in Ann. Mus. Lugd. Bat. I. (1 863) 28. — S. calyptrata var. concolor EaWier f. in Bull. Herb. Boiss. (l 898) 620. — Rhizoma hypogaeum, 1 — 1,5 cm crassum. Foliorum petiolus 2,5 — 3,5 dm longus, obscure viridis, teretiusculus, superne (tantum 4 — 5 cm infra laminam) leviter applanatus, I Schismatoglottis. 1 1 5 ad 1/4 — 1/5 longitudinis roseo-vaginalus, lamina crassiuscule herbacea supra obscure viridis, subtus pallida, stirpis adultae oblongo-cordata, 2 — 3 cm longe acuminata, in apiculum 3 — 5 mm longum exieris, . 1,5 — 2,8 dm longa, 0,7 — -1,5 dm lata, lobis posticis semiovatis angulo recto vel acuto sejunetis, 2,5 — 5 cm longis, nervis lateralibus I. utrinque 3 basalibus cmn nervis lat. II. a primariis angulo acuto abeuntibus radianti- bus, nervis lateralibus I. costalibus utrinque 8 — iO arcuatim patentibus subtus promi- nentibus, nervisque lat. II. et III. tenuioribus inferne inter primarios obliquis. Pedunculus \ — 1,5 dm longus. Spathae tubus oblongus viridis, 3 — 4 cm longus, 0,75— i cm amplus, lamina oblonga, 5 — 7 cm longa, longe acuminata, pallide flava, mox decidua. Spadicis in- florescentia feminea elongato-conoidea, 3 — 3,5 cm longa, inferne spathae adnata, superne laxiflora, mascula femineae contigua, fertilis obconica (circ. 1,5 cm) quam sterilis semi- ovoidea (paullum ultra \ cm) longior. Stamina cuneiformia 1,5 mm longa, purpureo-strio- lata, thecis obovoideis vertice cum connectivo laevissimo atropurpureis, poro bilobo ape- rientibus. Staminodia claviformia, vertice atro-purpureo obtusa, ceterum purpureo-striolata. Baccae purpureae. Pistilla ovoidea, stigmate discoideo instructa, circ. 1,5 mm longa. Var. coneolor Halber f. in Bull. Herb. Boiss. (1898) 620. — Folia supra saturate viridia. Nordwestmalajische Provinz: ßirma: Pegu, Toukyeghat Nakawa Ghoung (S. Kurz. — Herb. Hort. Galcutta). Südwestmalajische Provinz: Malakka, Selangor, Kuala Lumpur, Batu Gaves (Engler, Reise nach Java u. Indien 1905 — 1906 n. 5272. — Herb, ßerhn); Penang (liidley n. 2828. — Herb. Singapore); Perak (Scortechini); Taiping Hills, am Larut um 800 — 1000 m, Maxwell Hill, im Regenwald (Engler n. 5310. — Herb. Berlin); Pahang (Ridley n. 5820. — Herb. Singapore); Johore, Pangaram (Ridley. — Herb. Singapore); Singapore: Bukit Timah, um 100 — 150 m (Ridley n. 4602. — Herb. Singapore u. a., Engler n. 382 4. — Herb. Berlin). Sumatra: Nordostsumatra, Deli (Jaheri. — Herb. Buitenzorg); Westsumatra, Padang, Sungei bulu (Beccari. — Herb. Firenze); Liengga, Sungai Pangga (Teys- mann. — Herb. Buitenzorg). Java: (Blume. — Herb. Buitenzorg); Westjava (Hallier f. — Herb. Buitenzorg); Batavia, Tjampea (Koorders n. 31451, 31486. — Herb. Buitenzorg); Preanger, Tjand- joer (Koorders n. 14 977, 31 682, 3i460); Beroelli, Sitoebondo (Koorders n. 32519); Semarang (Koorders n. 35962); Pasveroean (Koorders n. 23778); Krawang (de Monchy n. 53. — Herb. Buitenzorg). Borneo: Mittelborneo, Amai Ambit und Liang Gagang (Hallier f. — Mai 1894. — Herb. Buitenzorg). Pugat bei Barabei (Grabowski. — Juni 1882. — Herb. Berlin); Kampong Djamboe (Grabowski. — Mai 1882. — Herb. Berlin). Gentromalayische Provinz: Nordcelebes: Bojong (Warburg n. 15725. — Herb. Berhn); Minahassa, Kajoewatoe um 200 m (Koorders n. 16 156. — Herb. Buiten- zorg, Berlin). — Einheim. Namen: Toenak, Tali-intilitzir. Amboina (Rumphius. — Herb. amb. V, t. 111). Papuasische Provinz: Neuguinea, Andai (Beccari, Piante pap. n. 436, 510. — Herb. Firenze); Kaiser Wilhelmsland, Bergschlucht bei Gonstantinhafen (Hollrung n. 583. — Herb. Berlin); Augusta- Station (Hollrung n. 684. — Herb. Berlin); am Sattelberg (Hellwig n. 53 4. — Herb. Berlin); Mittellauf des Gogol (Lauterbach n. 977. — Herb. Berlin); auf Felsen in Gebirgsbächen bei Abbo, um 400 m ü. M. (Schlechter n. 16181. — Blühend im Juni 1907. — Herb. Berlin); an feuchten Stellen in den Wäldern von Wobbe, um 200 m ü.M. (Schlechter n. 16337. — Blühend im August 1907. — Herb. Berlin). Provinz der Philippinen: Luzon; Gavite, Mendez Nufiez (Mangubat in Herb. Bur. of science Manila n. 1323); Guimaras (Usteri. — Febr. 1903); Mt. Mariveles in der Prov. Bataan (E. D. Merrill in Herb. Bur. of sc. Manila n. 7603. — Blühend März 1911); Mindanao, Unterprovinz Butuan; am Agusan River bei Guadalupe (E. D. Merrill in Herb. Bur. of sc. Manila n. 7275. — Blühend im Okt. 1910. — Herb. Berlin). 8* \]ß A. Engler und K. Krause. — Äraceae-Philodendroideae-Philodendreae. forma Dahlii Engl, in Engl. Bot. Jahrb. XXV. (i898) \S. — Inflorescentia sterilis superior brevis obtusa quam fertilis 2lY2"Plo brevior. Papuasische Provinz: Neupommern: Lowon bei Ralum (Dr. Dahl. — Blühend Febr. 1897. — Herb. Berlin). forma minor Engl. — Minor. Foliorum petiolus circ. 1,5 — 2 dm longus, lamina oblongo-cordata, cum acumine 1,5 cm et tubulo 5 mm longo tenuissimo 1,5 dm longa, 5 — 6 cm lata, lobis posticis 1 — 1,5 cm longis. Südwestmalajische Provinz: Singapore, am Bukit Timah (Engler, Reise nach Java und Indien 1905 — 1906. — Dez. 1905. — Herb. Berlin). forma grandifolia Engl. — Foliorum petiolus usque 5 dm longus, lamina 3 — 4 dm longa, 1,7 — 2,4 dm lata, lobis posticis semiovatis 7 cm longis. Provinz der Philippinen: Mindanao, Unterprovinz Butuan, Talicogon am Agu- san River (E. D. Merrill in Herb. Bur. of science Manila n. 7273. — Blühend im Oktober 1910. — Herb. Berlin). Nordcelebes: Minahassa, Pahoe oere, um 400 m (Koorders n. 16141. — Blühend im April 1895. • — Herb. Buitenzorg, Berlin). forma glaucescens Hallier f. 1. c. — Folia juniora glauco-virida. Sumatra: Deli (Jaheri in Bot. Gart. Buitenzorg). forma olivaoea Hallier f. 1. c. — FoHa juniora olivacea. Sumatra:" Deli (Jaheri in Bot. Gart. Buitenzorg). Var. ornata Ridley msc. — Foliorum lamina utrinque vitta lata alba instructa. Malakka: Selangor, Pahang Track (Ridley. — Herb. Hort. Galcutta). 67. S. Eidleyana Engl. n. sp. — Gaudex 1,5 — 2 cm crassus, partim epigaeus. Foliorum petiolus supra late canaliculatus laminam subaequans, 1,5 — 2,5 dm longus, ulti'a medium vaginatus, lamina crassa, rigida, supra obscure viridis, subtus paullum flavescens, ovato-cordata, breviter acuminata, 1,5 — 2,5 dm longa, 0,7 — 1,5 dm lata, lobis posticis sinu oblongo vel subdeltoideo obtuso sejunctis semiovatis, 3- — 5 cm longis, nervis lateralibus I. 3 basalibus cum lat. 11. ab illis inferne abeuntibus radiantibus, nervis lat. I. costalibus utrinque circ. 11 — 12 subtus valde nervis lat. H. interjectis minus prominentibus, nervis lat. HI. tenuibus prominulis, omnibus arcuatis, nervo collectivo antemarginali valido conjunctis. Gataphjlla inflorescentiae crassiuscula, 1 dm et ultra longa. Pedunculi 0,8 — 1 dm longi. Spathae tubus oblongus circ. 2 — 2,5 cm longus, 5 mm amplus, lamina oblonga cum acumine acuto 1 cm longo fere 6 cm longa. Spadicis inflorescentia feminea fere 2 cm longa, 5 mm crassa, mascula a feminea interstitio 5 mm longo, floribus abortivis paucis obsesso sejuncta, ipsa 5 cm longa, maxima parte cylindrica, apice acuta, ad dimidium usque fertilis. Staminodia in inflorescentia feminea deficientia, in interstitio subnudo brevissima, - in inflorescentiae masculae parte su- periore prismatica 1,5 mm longa. Pistilla oblonga, stigmate sessili discoideo instructa. — Fig. 70. Südwestmalayische Provinz: Malakka: Perak, am Larut um 900 — 1300 m ü. M., Maxwell Hill, im Regenwald häufig (Engler, Reise nach Java u. Brit. Indien 1905 — 1906 n. 5312. — Blühend Febr. 1906. — Herb. Berlin); ebenda (Gurtis n. 2076. — Herb. Penang). 68. S. hastifolia (Hallier f.) Engl. n. sp. — Gaudiculus usque 3 cm crassus, 2 dm longus, obliquus. Foliorum petiolus teretiusculus, rubescens, 4 — 4,5 dm longus, 1,5 dm longe vaginatus, lamina rigidiuscula, supra opaca, subtus glauca, sagittata vel rarius hastata, 2,5 — 3 dm longa, 1,3 — 1,5 dm lata, lobis posticis triangularibus sinu 80 — 90" distantibus, nervis lateralibus I. 4 — 5 basalibus, 3 reversis valde arcuatis, ad 1,5 cm usque in costas posticas in sinu denudatas conjunctis, nervis lat. I. costaUbus utrinque 12 — 14 arcuatim patentibus, nervis lat. II. tenuioribus inter primarios medios et superiores interjectis, nervis lat. III. tenuissimis vix prominulis. Südwestmalayische Provinz: Borneo: (Kultiviert im Bot. Gart. Buitenzorg. — Febr. 1906. — Herb. Berlin). Nota. Species insignis a cl. Hallier f. nominata nondum descripta fuit. Schismatoglottis. 117 69. S. latifolia Miq. Fl. Ind. Bat. III. (i855) 214 et Bot. Zeit. (1856) 565. — S. rupestris Zoll, et Mor. (nomen nudum] Syst. Verz. (1854) 77; Schott, Syn. (1856) 120; Engl, in DC. Mon. Phan. JI. (1879) 350. — Apoballis neglecta Schott in Ost. Bot. Zeit. (1858) 317, Prodr. (l 860) 32 3! — Caudex crassus epigaeus, usque 3 cm crassus. Foliorum petioli 2,5 — 5 dm longi, ad tertiam partem usque vaginati, supra vaginam Fig. 70. Schismatoglottis Ridleyana Engl. A Habitus. B Spatha. G Spadix. D Stamen an- tice Visum. E Idem a latere visum. F Idem de supra visum. 0 Staminodium e spadicis parte superiore. H. Organa neutra e spadicis parte inferiore. J Pistillum longitudinaliter sec- tuin cum starainodio. K Ovulum. — Icon. origin. teretiusculi, apicem versus supra complanati, lamina ovata, acuta, profunde cordata, 1,5 — 4,5 dm longa, 1,5 — 3 dm lata, supra obscure viridis, subtus pallidior, lobis posticis semiovatis sinu acuto sejunctis, nervis lateralibus I. 3 basalibus cum nervis II. radiantibus, nervis lat. I. costalibus utrinque circ. 12 — 14 patentibus atque nervis II. angulo acutissimo ab illis abeuntibus, paullum tenuioribus, nervo collectivo marginali triplici conjunctis. Pedunculi plures sympodium abbreviatum formantes, 0,5 — 0,75 dm longi, fructiferi fere 1,5 dm aequantes, deflexi. Spathae tubus oblongo - ovoideus persistens, circ. 4 — 5 cm longus, 1,5 cm amplus, lamina vix aperta fusiformis, flava, 118 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. Spadicis inflorescentia feminea tertiam partem aequans 3 — 4 cm longa, \ cm crassa, staminodiis paucis claviformibus imprimis superne intermixtis, in- florescentia mascula fusiformis 6 — 8 cm longa, dimidio superiore sterili, a feminea interstitio \ — i^5 cm longo subnudo floribus paucis masculis et masculis abortivis sparse obsito separata. Pistilla ovoidea, 1,5 mm longa, stigmate hemisphaerico instructa. Staminodia inflorescenliae femineae claviformia 2 mm longa, florum sterilium in inter- stitio nudo 1 mm longa et suprema breviora, inflorescentiae masculae sterilis subpris- matica 3 — 3,5 mm longa, vertice truncata. Stamina cuneiformia, thecis oblongis quam filamenta crassiuscula brevioribus vertice concavis, poro bilobo aperientibus, connectivo inter thecas minute verrucoso. ßaccae oblongae viridulae vel sordideflavo-viridulae. Var. viridis Engl. - — Folia viridia. — Planta tjpica. Süd westmalayische Provinz: Java, an felsigen Plätzen im Regenwald bei Buitenzorg (Zollinger n. 84. — Herb. De Candolle, Teysmann. — Herb. Berlin). Fig. li. Schismatoglottis latifolia Miq. var. rubesccns Engl. A Habitus. B Petioli inferioris seclio transversalis. C Petioli superioris Sectio transversalis. D Spatha. JS'Spadix. — Icon. origin. Gentromalayiscbe Provinz: Celebes, Mindanao, Davao (Warburg n. 14608. — Herb. Berlin). Provinz der Philippinen: Luzon, Mt. Aba Pampanza (Foxworthj in Herb. Manila n. 2015). Nota. Folia stirpis juvenculae brevius ovato-cordata, lobis posticis magis approximatis interdum similia foliis Schismatoglottidis calyptratae. Var. rubescens Engl. — Folia rubescentia, imprimis petiolus, lamina tenuior quam in varietate viridi, subtus glauca. Inflorescentia haud diversa. — Fig. 71. Java (Blühend Febr. 1906. — Bot. Gart. Buitenzorg). 70. S. Wigmannii Engl. n. sp. — Gaudiculi epigaei obliqui usque 6 cm crassi. Foliorum petiolus quam lamina longior usque 5 dm longus, inferne 2 cm crassus, ad Ya — Y4 usque vaginatus, supra leviter canaliculatus, lamina crassiuscula laete viridis nitidula, ovato-cordata, acuminata, lobis posticis semi-ovatis pauUum obliquis quam Schismatoglottis. 119 anlicus circ. triplo brevioribus sinu angusto oblongo sejunctis, 3,5 dm longa, 2 — 2,2 dm lata, nervis lateralibus I. utrinque 4 — 5 basalibus cum secundariis angulo acuto a pri- mariis abeuntibus radiantibus, nervis lat. I. costalibus utrinque \ 0 cum lat. II. tenuiori- bus a primariis abeuntibus vel inter primarios interjectis patentibus versus marginem arcuatis in nervum collectivum antemarginalem validiusculum exeuntibus. Pedunculi plures, \ dm longi, fere \ cm crassi. Spathae tubus oblongus, demum 6 cm longus, 2 cm amplus, lamina . . . Spadicis inflorescentia feminea 4 cm longa, inferne 1,7 cm crassa, sursum attenuata, staminodiis destituta, ab inflorescentia mascula interstitio i,5cm longo, 5 mm crasso floribus staminodiiferis sparsis obsito separata, inflorescentia mascula... Pistilla ovoidea pallida, stigmate discoideo brunneo instructa. — Fig. 72. Südwestmalayische Provinz: Borneo (Kultiviert im Bot. Gart. Buitenzorg. — Febr. 1906. — Herb. Berlin). Fig. 72. Schismatoglottis Wigmannii Engl. A Folium. B Pistill! Sectio longitudinalis. C Ejusdem Sectio transversalis. D Ovuluiu. E Bacca. F Semen. O Ejusdern soctio transver- salis. H Ejusdem Sectio longitudinalis. — Icon. origin. 71. S. Treubii Engl. n. sp. — Gaudiculi erecti, usque 3 dm epigaei, 6 — 8 cm crassi. Foliorum petiolus purpurascens quam lamina longior, 4 — 5 dm longus, ad Y4 longitudinis usque vaginatus, superne leviter canaliculatus, lamina crassiuscula, olivacea, oblongo-ovato-cordata, cum acumine 2 cm longo 3 — 4 dm longa, 2 — 2,5 dm lata, lobis posticis semiovatis quam anticus 4-plo brevioribus, sinu oblongo sejunctis, nervis late- ralibus I. utrinque 3 — 4 cum nervis lat. II. ab illis angulo acuto abeuntibus radiantibus, nervis lat. I. costalibus utrinque circ. 12 cum secundariis a primariis abeuntibus vel inter eos interjectis tenuioribus erecto-patentibus, levissime curvatis et subtus prominenti- bus, nervis lateralibus III. tenuissimis vix prominulis, omnibus in nervum antemargi- nalem crassiusculum conjunctis. Pedunculi plures ultra 1 dm longi. Spathae dorso 4 mm crassae tubus oblongus, 5 — 6 cm longus, 2 cm amplus, lamina lanceolata acumi- nata 1,5 dm longa. Spadicis inflorescentia feminea 3 cm longa, inferne 1,2 cm crassa, a mascula fertili interstitio 2 cm longo floribus sterilibus inferne dense superne sparse obsito sejuncta, mascula fertilis cylindrica 4 cm longa, 8 mm crassa, sterilis conoidea 120 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. Fig. 73. Schismatoglottis Treuhii Engl. A Habitus. B Spatha. C Spadix. D Stamen antice Visum. E Idein a latcre visum. F Idem de supra visum. 0 Staniinodium e spadicis parte superiore. H Organum neutrum e spadicis parle media. J Pistillum. K Idem longitudinaliter sectum. L Idem transversaliter sectum. M Ovulum. N Bacca. 0 Eadem longitudinaliter secta seniina monstrans. P Semen. Q Idem longitudinaliter sectum. B Idem transversaliter sectum. — Icon. origin. Schismatoglottis. 121 6 cm longa, i cm crassa. Pistilla cylindrica fere 3 mm longa et \ mm crassa, stig- mate hemisphaerico instructa. Staminodia inflorescentiae femineae claviformia, florum sterilium inferiorum brevissima, compressa, florum sterilium superiorum compresso-pris- matica vertice truncata, laevia, 3 mm longa. Stamina compressa, thecis lineari-oblongis quam filamenlum longioribus. — Fig. 73. Südwestmalayische Provinz: Nordwestliches Sumatra: Dell (von Prof. Dr. Treub eingeführt im Bot. Gart. Buitenzorg, dort von mir gesammelt. — Febr. i906). Nota. Species pulcherrima, omnium niaxima, insignis foliorum forma et colore, pistillis cylindricis. 72. S. Grabowskii Engl. n. sp. — Foliorum lamina supra saturate viridis, subtus glaucescens et minute nigro-punctulata, oblongo-ovato-cordata, circ. 2 dm longa, 1,2 dm lata, lobis posticis semiovatis quam anticus 4-plo brevioribus, 2 dm longa, 1,2 dm lata, nervis lateralibus I. 6 basalibus radiantibus, costalibus utrinque \ 0 inferioribus patenti- bus, superioribus adscendentibus, nervis lat. II. inter primarios interpositis. Pedunculus spathae subaequilongus. Spathae tubus breviter ovoideus 1,5 cm longus, 1 cm amplus, lamina oblonga circ. 5 cm longa, 3 cm lata, cuspide 5 mm longa instructa. Spadicis inflorescentia feminea 5 mm longa et crassa, late conoidea, mascula fertilis cylindrica 1 cm longa, 3 mm crassa, sterilis elongata 3,5 cm longa, 4 mm crassa. Pistilla ovoidea, stigmate discoideo instructa. Stamina late cuneiformia, thecis obovoideis filamenlum aequantibus, poro bilobo aperientibus. Staminodia compressa, quam stamina paullum longiora, 1 mm superantia. Südvs^estmalayische Provinz: Borneo: Mindai, Pramassawalai-Gebirge im Regenwald (Grabowski. — Blühend Juni 1862. — Herb. Berlin). 73. S. luzonensis Engl. n. sp. — Caudiculi hypogaei 1,5 cm crassi. FoHorum petiolus quam lamina duplo longior circ. 4 — 5 dm longus, lamina supra saturate viridis, subtus glaucescens, ovato-cordata, breviter acuminata, lobis posticis quam anticus circ. 4 — 5-plo brevioribus, semiovatis angulo recto distantibus, 2,7- — 3 dm longa, 1,7 — 1,8 dm lata, nervis lateralibus I. utrinque 3 — 4 basalibus cum nervis lat. II. ab ilHs angulo acuto abeuntibus radiantibus, nervis lat. I. utrinque 10 — 11 cum fere totidem nervis II. inter primarios interjectis costalibus leviter arcuatis subtus prominentibus, nervis lat. III. paullum prominulis. Pedunculi valde elongati, usque 1,5 dm longi. Spathae tubus oblongus fere 2,5 cm longus, 8 — 9 mm amplus, lamina oblongo-lanceolata longe acuminata circ. 4 cm longa. Spadicis inflorescentia feminea circ. 1,5 cm longa, mas- cula fertilis femineae contigua turbinata, 1^8 — 2 cm longa, mascula sterilis semiovoidea 8 mm longa. Pistilla ovoidea, stigmate hemisphaerico instructa, 1 mm longa, superiora minora. Stamina brevia, 1 mm longa, antheris vertice verruculosis, thecis poro bilobo aperientibus. Staminodia atropurpurea, cuneiformia. Provinz der Philippinen: Luzon, Prov. Bataan, Lamao-River, Mount Mariveles um 500 m ü. M. (T, E. Borden in Herb. Forestry Bureau n. 1243. — Blühend im Juni 1904). 74. S. zonata Hallierf. in Annal. Buitenzorg XIII. (1896) 323, tab. XXIX. et in Bull. Herb. Boiss. (1898) 619. ■ — Caudiculus epigaeus 2 cm et ultra crassus. Fohorum petiolus quam lamina longior, 3 — 4 dm longus, opacus glauco-viridis, minute et palhde striolatus, ad 1/4 longitudinis usque late vaginatus, vagina pellucide membranacea apice libera, lamina utrinque subopaca^ subtus pallide glauco-viridis, supra latere utroque vittis duplicibus pallide glaucis, flammato-dilaceratis parum curvatis apice confluentibus ornata, secus costam saturatius viridis quam extra vittas, ovato-cordiformis in apiculum cylindricum tenue 1 cm longum exiens, lobis posticis semiovatis antici 1/5 — 1/4 aequanti- bus, sinu oblongo vel subdeltoideo obtuso sejunctis, nervis lateralibus I. 3 — 4 basahbus cum secundariis ab illis abeuntibus radiantibus, nervis lat. I. costalibus atque secun- dariis inter primarios interjectis paullum tenuioribus cum nervis lat. III. tenuissimis patentibus in nervum antemarginalem exeuntibus. Pedunculus circ. 1 dm longus, teres, pallide viridis, opacus, hneis densis parallehs longitudinalibus pallidis notatus. Spathae tubus oblique ovoideus pallide virescens ut pedunculus lineatus, 4— 5 cm longus, 1,5 cm 122 ^- Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. amplus, lamina oblonga quam tubus longior (!) cum acumine \ cm longo 6 — 7 cm longa, luteola, extus nitidula. Spadicis inflorescentia feminea circ. 2,5 cm longa, conoidea, ad 1/3 usque spathae adnata, inflorescentia mascula fertilis femineae arcte contigua obconica 3 cm longa, mascula sterilis conoidea obtusa 2,5 cm longa. Pistilla ovoidea, stigmate parvo hemisphaerico instructa, < mm longa. Staminodia inflorescentiae femi- neae imprimis inferne infra pistilla sita claviformia alba, inflorescentiae masculae sterilis subprismatica, 2,5 mm longa. Stamina compressa circ. 2 mm longa, thecis oblongis vertice laevibus filamento aequilongis. Südwestmalayische Provinz: Borneo: in Gemeinschaft mit anderen Araceen auf einem großen Felsblock im Schatten des Hochwaldes an den Hängen des Amai Ambit um 500 — ^GOO m (H all i er f. — Mai 1894; kultiviert im Bot. Garten Buiten- zorg, von mir blühend gesammelt Febr. 1906. — Herb. Berlin). 75. S. rotundifolia Engl. n. sp. — Caudiculi epigaei obliqui internodiis circ. \ cm longis. Foliorum petiolus laminae aequilongus vel ea \ Y2"Plo longior, ad tertiam partem usque vaginatus, lamina crassiuscula herbacea supra saturate viridis, subtus pallidior, breviter rotundato-cordata, obtusa, nervis lateralibus I. utrinque 4 — 5 cum nervis late- ralibus H. paucis tenuibus radiantibus, nervis lateralibus I. costalibus utrinque 3 — 4 cum totidem H. interjectis arcuatim adscendentibus, nervis lat. HI. tenuissimis primariis parallelis subtus paullum prominulis. Südwestmalayische Provinz (Kultiviert im Bot. Gart. Buitenzorg. — Februar -1906). — Näheres nicht bekannt, wahrscheinlich von Borneo. 48. Bucephalandra Schott. Bueephalandra*) Schott, Gen. Ar. (1858) t. 56, Prodr. (I86O) 319; Engl, in DG. Mon. Phan. 11. (1879) 354 et in Engl, et Prantl, Nat. Pflanzenfam. H. 3. (1887) \3i. Flores unisexuales nudi. Flores masculi fertiles 2-andri?: Stamina compressula obovoideo-cuneata, brevia, connectivo crasso, thecis oblique oppositis vel suboppositis, ovatis, basin staminis non attingentibus paullo sub vertice annulo verrucoso cinctis centro verticis cornu tenue (quam theca paullo brevius), longum, tandem divergens apice poro pollen emittens exserentibus. Flores masculi steriles : Staminodia quam stamina crassiora et longiora, conoidea, leviter compressa, antice sulcata, vertice truncata verrucosa. Flores feminei 2 — 3-gyni. Ovarium subsphaericum incomplete 2 — 3-loculare placentis tenuissimis parietalibus e fundo cavitatis ad apicem ovarii adscendentibus pluriovulatis; Ovula hemianatropa funiculo longissimo affixa; stilus nullus; stigma sessile. — Herba pusilla borneensis. Foliorum petiolus tenuis, quam lamina brevior, ima basi late vagi- natus, lamina lineari-lanceolata, apice cuspidato-apiculata, basi in petiolum angustata, nervis lateralibus I. tenuissimis erecto-patentibus longe sursum procurrentibus atque nervis II. et III. numerosis subparallelis vix conspicuis. Pedunculus petiolo fere longior. Spathae brevis tubus late turbinatus convolutus, persistens, lamina lanceolata decidua. Spadicis inflorescentia feminea cjlindracea tertiam partem aequans, inflorescentia mascula cum feminea arcte contigua oblonga apicem versus attenuata, inferne tantum fertilis, maxima superiore parte sterilis. B. Motleyana Schott, Gen. Ar. (1858) t. 56, Prodr. (I86O) 319; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1879) 354. — Gharacter generis. Foliorum petioli 1,5 — 3 cm longi, lamina 0,75 — 1 dm longa, 1 — 1,5 cm lata. Pedunculi 4 cm longi. Spatha 2,5 — 3 cm longa, 0,5 cm ampla, tubus persistens 5 mm longus, 7 mm amplus. Spadicis inflores- centia feminea 0,5 cm, mascula 1,2 cm longa, fertilis 0,5 cm, steriHs 0,7 cm. — Fig. 74. Südwestmalayische Provinz: Borneo (Motley n. 404. — Herb. Kew). *) ßovff bos, taurus, x6q)aX^ caput et «y?;^ vir propter cornua ex antherae loculis pro- minentia. Gamogyne. 123 4». Gamogyne N. E. Brown. GamogTjne*) N. E. Brown in Britten, Journ. of botany XX. (1882) 195. Flores masculi fertiles 2-andn? Staminum antherae subsessiles oblongae, trun- catae, compressae, thecis lineari-oblongis poro apicali dehiscentibus. Flores masculi steriles pauci ad basin atque ad apicem inflorescentiae masculae fertilis. Staminodia angulosa, truncata. Flores feminei connati. Pistilla omnino connata; Ovaria unilocu- laria; ovula numerosa suborthotropa funiculis longis placentis parietalibus inserta; stigma sessile discoideum. — Herbae habitu generis Piptospatha. Foliorum petiolus basi bre- viter vaginatus, lamina lanceolata vel oblongo-lanceolala, nervis laleralibus adscenden- tibus. Pedunculus apice curvalus. Spathae ellipsoideae arcte convolutae infra apicem paullum apertae pars superior decidua, tubus persistens. Fig. 74. Bucephalandra MoÜeyana Schott. Ä Folium. B Spatha. C Spadix cum spathae tubo persistente partim conservato. D Stamen fertile antice visum. E Idem a dorso visum. F [dem transversaliter sectum. G Staminodium antice visum. H Idem a dorso visum. /Idem de supra visum. K Pistillum. L Idem transparens. — Ex Schott, Genera Aroidearum t. 56. G. Burbidgei N. E. Brown in Britten, Journ. of botany XX. (1882) 195. — Foliorum petiolus 1 — 1,3 dm longus, basi late vaginatus, teretiusculus et canaliculatus ; lamina cuneato-lanceolata acuta, circ. 2,2 dm longa, 4,5 — 5 cm lata, nervis latera- libus I. utrinque 7 — 9 adscendentibus. Pedunculi quam petioli longiores. Spatha circ. 4 — 5 cm longa, pallide rosea. Spadicis inflorescentia mascula quam feminea crassior. Pistilla connata. Südwestmalayische Provinz: Nordwestborneo, am Rande von felsigen Bachrinnen des Bukit Sagan um 160 m (Burbidge. — Herb. Kew). Nota. Teste Burbidge praeter hanc speciem altera ad ripas fluviorum Dahombang et Kina Taki prope montem Kina Balu exstat, foliis latioribus et spadice crassiore insignis. *) yajxelu connascere, yvvrj femina, propter pistilla connata. 124 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. 50. PiptOSpatha N. E. Brown. Piptospatha*) N. E. Brown in Gardener's Chronicle XI. (1879) 138 f. 20; Engl, in DG. Mon. Phan. II. (1879) 644, in Engl, et Prantl, Nat. Pflanzenfam. II. 3. (1887) na; Benth. et Hook. f. Gen. Plant. III. (1880) 985. — Rhynchopyle Engl, in Engl. Bot. Jahrb. I. (1881) 184, XXV. (1898) 20, in Beccari, Malesia I. (1882) 288. Flores unisexuales nudi. Flores masculi omnes fertiles 1 — 2 (?)-andri. Stamina compressula, sessilia, connectivo ultra thecas producto; thecis oblongo-obovoideis inter- dum basin fere attingentibus, laevibus, poro apicali aperientibus. Organa neutra spadicis basin circumdantia claviformia vel euneiformia truncata. Flores feminei 2 — 3-gyni. Ovarium uniloculare, placentis 2 — 3 tenuissimis parietalibus e fundo cavitatis ad apicem ovarii usque adscendentibus, pluriovulatis; Ovula hemianatropa elongata, funiculo breviore affixa. Stilus plerumque haud distinctus, stigma latum. — Herbae parvulae. Foliorum petioli supra plani vel tota longitudine canaliculati, margine acietati aut crispuli, basi vagina lata, supra petioli basin interdum longe triangulariter producta instructi, lamina elongato- lanceolata, utrinque subaequaliter angustata, nervis lateralibus primariis validioribus atque II. et III. tenerrimis subparallelis densissimis in marginem excurrentibus. Pedunculus apice curvatus. Spathae convolutae haud constrictae, subulato-acuminatae, primum pa- tentis, demum deflexae tubus diu persistens. Spadicis subsessilis inflorescentia feminea cylindroidea masculae ovoideae paullum crassiori contigua. Clavis specierura. A. Pistilla infra stigma haud contracta. a. Staminum connectivum ultra thecas haud productum. Thecae fere basin staminis attingentes. a. Petiolus lamina brevior vel eam paullum superans. I. Lamina lanceolata latitudine longitudinis 1/5 — Y« aequans 1 . P. elongata. II. Lamina oblongo - elliptica , latitudine longitudinis V3 — V4 aequans 2. P. Grahowskii. ß. Petiolus quam lamina fere duplo longior 3. P. marginata. b. Staminum connectivum ultra thecas productum. a. Connectivum ultra thecas productum incrassatum ro- tundatum 4. P. Ridleyi. ß. Connectivum ultra thecas productum corniforme . . 5. P insignis. c. Stamina haud cognita. Foliorum lamina quam in reli- quis speciebus rigidior 6. P. rigidifolia. B. Pistillum infra stigma in stilum distinctum contractum. a. Staminum connectivum ultra thecas basin staminum at- tingentes productum truncatum 7. P. Havilandii. b. Staminum connectivum ultra thecas staminum basin haud attingentes breviter productum . . . 8. P. acutifolia. 1. P. elongata (Engl.) N. E. Brown in Bot. Mag. descr. ad t. 7410. — Sckis- matoglottis elongata Engl, in Bull. Soc. Ort. Tose. IV. (1879) 298; Hook. f. in Fl. Brit. Ind. VI. (1893) 539. — Rhynchopyle elongata Engl, in Beccari, Malesia L (1882) 289 et in Araceae exsicc. et illustr. n. 199. — Caudiculus brevissimus. Foliorum petiolus quam lamina brevior vel ei aequilongus, 7 — 12 cm longus, canaliculatus basi in vaginam supra basin petioli in ligulam lineari-lanceolatam (usque 8 cm longam) petioli dimidium aequantem productam dilatatus, lamina rigida, supra obscure viridis, subtus pallidior, rigida, elliptico-lanceolata vel lanceolata, 1,5 — 2,4 dm longa, 3 — 4,5 cm lata, inaequi- latera, apiculo 2 — 3 mm longo cyHndriformi, nervis lateralibus I. utrinque circ. 8 — 1 0 adscendentibus quam secundarii medio inter primarios intcrjecti et tertiarii multo vali- *) nimeiv cadere, anux^yj spatha propler spathae partem superiorem deciduam. Piptospatha. 125 dioribus. Pedunculi floriferi ie— 12 cm, fructiferi i,5 — 2 dm longi. Spathae conchi- formis roseae \ cm longe acuminatae tubus persistens breviter turbinatus, quam lamina plus triplo brevior. Spadicis inflorescentia leminea basi organis neutris cuneiformibus truncatis cincta, circ. \ cm longa, 7 mm crassa, mascula arcte contigua, 1,7 cm longa. Stamina late linearia, compressa, circ. 1 mm longa. Pislilla subprismatica subtruncata, stigmate lato instructa; ovarium uniloculare, placentis 2 e basi adscendentibus, ovulis numerosis hemianatropis, superioribus tantum fertilibus. Baccae obovoideae truncatae, 4 mm longae, 2,5 mm crassae. Semina ab apice loculorum pendula, valde elongata, 3 mm longa, integumento exteriore in tubum rostriformem integumento interiori fere aequilongum producto, integumento interiore cellulis tubiformibus longis brunneis regu- lariter dispositis instructa. — Fig. 75. Südwestmalayi'sche Provinz: Nordborneo: Sarawak (Beccari n. 2308. — Herl). Firenze); Soengeis dengeg (Nieuwenhuis n. 776. — Herb, ßuitenzorg). — Südostborneo : am oberen Kapuas auf Felsen (Grab owski. — Herb. Berlin); Landak (Tejsmann n. H538. — Herb. Buitenzorg). Var. perakensis Engl. — Foliorum petiolus circ. 6 — 8 cm longus, lamina palli- dior, oblongo-lanceolata, latiuscula, { — 1,5 dm longa, 3,5 — 4,5 cm lata, margine recurvo saepe crispulo. Südwestmalayische Provinz: Malakka, im Staat Malakka, am Wasserfall Bukit Tampin, auf Felsen (Goodenough. — Fruchtend im Mai 1896. — Herb. Hort. Calcutta u. Singapore), Bujong (Ridley. — Herb. Singapore), Selangor, am Semangkok Pass (Ridley n. 12026. — Herb. Singapore); Pahong, am Talcan River (Ridley n. 2 3 95. — Herb. Singapore); Perak, Larut, Maxwell's Hill, auf Felsen im Bache, um 1000 — 1600 m (Wray's Herb. Mus. Perak n. 3222, Scortechini n. 1317). 2. P. Grabowskii Engl. — Rhynchopyle Grahoivskii Engl. Araceae exsicc. et illustr. n. 196 (sine diagnosi) et in Engl. Bot. Jahrb. XXV. (1898) 20. — Caudex ab- breviatus. Foliorum petiolus vagina circ. quartam partem aequante superne libera et liguliformi-producta instructus, quam lamina paullo brevior, usque 2 dm longus, lamina subtus glaucescens oblongo-lanceolata, basi et apice acuta, usque 2,5 dm longa et 1 dm lata, Costa inferne crassa-, superne tenui, nervis lateralibus I. utrinque ultra 10 cum secundariis totidem interjectis et tertiariis tenuissimis parallelis leviter arcuatis in nervum collectivum marginalem exeuntibus. Pedunculus petiolum acquans vel superans. Spatha rectangule patens oblonga convoluta utrinque subaequaliter angustata, acuminata 5 — 6 cm longa, convoluta 1,5 cm diametiens . Spadix crassus cylindricus circ. 4,5 cm longus, 1 cm crassus; inflorescentia feminea masculae omnino fertili subaequilonga. Pistilla breviter cylindrica, stigmate verticem totum occupante et medio excavato in- structa, 4 mm longa. Stamina sessiiia compressa, cuneata 3 mm longa, thecis totam longitudinem occupantibus, poris 2 in bilobum confluentibus. Südwestmalayische Provinz: Südostborneo: Berge Mindai-Pramassam-alai, auf Felsen an den Wasserfällen des Pitanakam (Grab owski. — Blühend im Juni 1882. — Herb. Berlin). 3. P. marginata (Engl.) N. E. Brown in Bot. Mag. descr. ad tab. 7410. — Schismatoglottis marginata Engl, in Bull. Soc. Tose, di Ort. (187 9) 29 8. — Rhyncho- pyle marginata Engl, in Engl. Bot. Jahrb. I. (1881) 184 et in Beccari, Malesia I. (1882) 28 8, tab. XXIII, flg. 1 — 2. — Caudiculus oblique adscendens brevis. FoUorum petiolus elongatus quam lamina fere duplo longior, 1,2 — 1,5 dm longus, basi late vaginatus, vagina longiuscule (3 — 4 cm) liguliformi-producta, lamina supra obscure viridis, subtus pallidior, albo-punctulata, rigida, lanceolata, basi acuta, apice apiculo bre- vissimo instructa, margine angusto reflexo, 7 — 9 cm longa, 2 — 2,8 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque circ. 4 angulo valde acuto adscendentibus, quam nervi II. et III. vix crassioribus, nervo collectivo marginali crassiore valde prominente. Pedunculus elon- gatus petiolum superans, florifer 8 cm, fiuctifer 1 5 cm longus. Spathae convolutae, acuminatae 3 — 4 cm longae tubus persistens breviter turbinatus quam lamina plus triplo brevior. Spadicis spathae Y3 aequantis inflorescentia feminea masculae contigua Fig. 75. Piptospatha elongata (Engl.) N. E. ßr. A Habitus. Unius spatliac pars suporior de- jecta. B Folii apex supra visus. G Idem infra Visus. Z) Spadix. J5?FloS(5. F Anthera trans- versaliter secta. O Pistilluin longitudinaliter sectum. H Ovulum. J Bacca aperla cum se- minibus rostratis. — Icon. origin. Fig. 7(), Piptospatha acutifolia Engl. A Ha- bitus. B Inflorcscentia cum spatha. G Spa- dix. 2) Stamen anlicc Visum. ^Idemalaterc Visum. F Idem de supra visum. O Stami- nodium. H Pistillum. J Idem longitudinaliter sectum. Ä" Idem transversaliter sectum. — Icon. origin. Piptospatha. 127 eaque duplo brevior 6 mm longa, inferne organis neutris prismaticis truncalis obsessa, inflorescentia mascula paullum ultra \ cm longa, obtusa, summe apice lantum~stami- nodiis obpyramidatis instructa. Stamina truncata, thecis basin attingentibus. Ovaria breviter ovoidea, circ. \ mm longa; ovula 2 hemianatropa vel fere orthotropa placentis parietalibus affixa. Südwestmalayische Provinz: Nordborneo, Sarawak (Beccari, Plante born. n. 3838. — Herb. Firenze); Landak (Teysmann n. H540. — Herb. Buitenzorg); Liangga, Soengei banda (Tejsmann n. 16705. — Herb. Buitenzorg). 4. P. Ridleyi N. E. Brown in Bot. Mag. t. 7410. — Gaudiculus hjpogaeus. Gataphylla lanceolata, purpurea. Foliorum petiolus quam lamina brevior, canaliculatus, basi in vaginam latam supra basin petioli in partem liberam triangulärem 1,5 — 2 cm longam tenuiorem prolongatam dilatatus, purpurascens vel viridis, 0,8 — 1,5 cm longus, lamina supra viridis irregulariter flavo-maculata, subtus pallida, oblongo-elliptico-lanceo- lata, basi acuta, apice breviter cylindrice apiculata, 1,3 — 2 dm longa, medio 4 — 6 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 6 — 8 secundariis tenuioribus interjectis et tertiariis tenuissimis parallelis arcuatim adscendentibus in nervum antemarginalem validiusculum exeuntibus. Pedunculus 1,2 dm longus, purpurascens. Spatha ellipsoidea cum acumine recurvo 5 — 7 mm longo 5 cm longa, 2 cm ampla, inferne viridis et longitudinaliter purpureo-nervosa, superne rosea et purpureo-striolata. Spadicis inflorescentia feminea basi organis neutris purpurascentibus cincta, 1 cm longa, mascula femineae arcte con- tigua fere 1 cm longa apice rotundata, utraque fere 1 cm crassa. Ovaria ovoidea, stigmate discoideo sessili coronata; ovula placentis 2 — 3 basalibus et parieti paullum adscendentibus funiculis brevibus affixa. Stamina connectivo ultra thecas fere basin attingentes producto, rotundato, incrassato instructa. Südwestmalajische Provinz: Johore (Ridley. — Bot. Gart. Singapore. — Herb. Kew, Berlin). 5. P. insignis N. E. Brown in Gard. Ghron. XI. (1879) 138 f. 20, Bot. Mag. t. 6598. — Gaudiculus abbreviatus, dense foliatus. Foliorum petiolus usque 6 cm lon- gus, medio 2 mm latus, margine acietatus vel superne crispulus, basi in vaginam circ. 1,2 cm latam dilatatus, lamina coriacea supra obscure viridis, subtus pallidior glau- cescens, anguste elliptico-lanceolata, 0,7 — 1,5 dm longa, medio 2 — 3 cm lata, nervis lateralibus 1. utrinque 5 cum nervis lat. Il.totidem interjectis et nervis III. tenuissimis arcuatim adscendentibus. Pedunculus petiolum superans circ. 1 — 1,5 dm longus, apice cernuus. Spatha glauco-viridis, versus apicem purpurascens, 3 cm longa, acumine 3 — 4 mm longo recurvo instructa. Spadicis pars feminea circ. 1,3 cm longa, 6. mm crassa mascula 8 mm longa, paullum crassior. Ovaria obpyramidata, pentagona crc. 1,5 mm longa, pallida, striolis rubescentibus ubique notata, stigmate sessili lato coronata. Sta- mina r ubro-striolata, cum connectivo in cornu producto 2 mm longa, thecis 1 mm longis. Südwestmalayische Provinz: Borneo (Burbidge. — Herb. Kew, eingeführt, von Veitch). 6. P. rigidifolia Engl. n. sp. — Gaudiculus abbreviatus partim epigaeus. Fo- liorum petiolus quam lamina brevior, 5 — 6 cm longus, 2,5 mm latus, late canaUculatus, margine superiore crispulus, inferne in vaginam supra basin petioli in partem liberam triangulärem 1,5 — 2 cm longam tenuiorem prolongatam dilatatus, lamina coriacea, supra saturate viridis, subtus pallidior, oblongo-elliptico-lanceolata, basi acuta, apice in api- culum brevem exiens, 1 — 1,2 dm longa, 3 — 3,5 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque 8 — 9 subtus valde prominentibus et fere totidem secundariis inter primarios interjectis tenuioribus arcuatim adscendentibus, in nervum marginalem validiusculum conjunctis. Pedunculus tenuis petiolum longe superans 1 dm longus. Spathae convolutae (eUip- soideae) pars persistens 1,5 cm longa. Spadicis inflorescentia feminea 1,5 cm longa. Ovaria cylindrica stigmate lato discoideo coronata. Inflorescentia mascula ignota. Südwestmalayische Provinz: Borneo: Bukit Tjikan (Nieuwenhuis n. 292, 432. — Abgeblüht Dez. 1890. — Herb. Buitenzorg), Boetoe Loessoeng (Nieuwenhuis n. ^82, 422. — Herb. Buitenzorg), Lunden (Ridley. — Sept. 1905. — Herb. Singapore). 128 A. Engler und K. Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. 7. P. Havilandii Engl. — Rhynchopyle ? Havüandii Engl, in Bot. Jahrb. XXXIi. (1905) \%o. — Caudiculus abbreviatus partim epigaeus. Foliorum petiolus late cana- liculatus superne tenuis, laminam subaequans, 0,5 — 1,5 dm longus, basi in vaginam latam supra basin petioli in partem triangulärem tenuiorem prolongatam dilatatus, lamina oblongo-subelliptica, utrinque fere aequaliter angustata, paullum inaequilateralis , basi acuta, apice acuminata, 1,5 — 1,8 dm longa, medio 5 — 7 cm lata, nervis lateralibus I. utrinque circ. 8 — 12 arcuatim adscendentibus. Pedunculi 2 — 2,5 dm longi. Spatha oblonga, breviter acuminata, patens, 4 — 5 cm longa, 1,5 cm diametiens. Spadix bre- viter claviformis, circ. 3 cm longus, inferne circ. 7 mm, superne 1 cm crassus, ima quarta parte organa neutra cuneiformia, vertice truncata, irregulariter 4-loba ferente, media parte circ. 8 cm longa feminea, summa parte mascula fertili. Pistilla ovoidea in stilum late turbinatum contracta; Ovula plura hemianatropa placentis 3 parietalibus a basi ad medium usque affixa. Flores masculi 2 — 3-andri. Stamina claviformia connectivo vertice truncato, thecis lateralibus fere totam longitudinem occupantibus, oblongis. Südwestmalayische Provinz: Borneo: Rejang, Belaga (Haviland n. 2191. — Nov. 1892. — Herb. Brit. Mus., Herb. Hort. Galcutta). Nota. Species dlstinctissima stilo distineto, antheris truncatis, organis neutris numerosis spadicis partem majorem occupantibus. 8. P. acutifolia Engl. n. sp. — Caudiculorum internodia distincta, circ. 1 cm longa vel breviora. Foliorum vagina paullum supra basin petioli in ligulam 5 — 6 cm longam lineari-lanceolatam inferne dorso bicarinatam producta, petiolus supra canalicu- latus 5 — 7 cm longus, fere 1,5 mm latus, lamina elongato-lanceolata, utrinque subae- qualiter angustata, circ. 1,3 — 1,6 dm longa, medio 2 — 3 dm lata, basi anguste cuneata, apice anguste acuminata, acumine circ. 1,5 cm longo, 2 mm lato in tubulum 2 — 3 mm longum exeunte, nervis lateralibus!. utrinque 15 — 17 angulo circ. 60" a costa arcuatim patentibus. Pedunculus 5 cm longus, tenuis. Spatha lanceolata convoluta versus pe- dunculum longe angustata, infra medium leviter constricta, supra inflorescentiam an- gustata atque in acumen angustissimum 8 mm longum exiens, tota vix 3 cm longa. Spadicis 2,2 cm longi inflorescentia feminea 1,4 cm longa ad dimidium usque spathae adnata, 2 mm crassa, ima basi organis neutris instructa, inflorescentia mascula tota fertilis femineae contigua ovoidea 8 mm longa, 3,5 mm crassa. Organa neutra (sta- minodia) compressa 0,5 mm longa, vertice convexo 0,5 mm lato, ceterum paullum angustiora. Pistilla ovoidea 0,8 mm longa, in stilum brevissimum stigmate orbiculari coronatum contracta, ovulis funiculo longo placentis 3 affixis. Stamina compressa 0,8 mm longa, filamento antherae aequilongo et duplo angustiore, antherae vertice con- vexae, thecis obovoideis, poris 2 instructis. — Fig. 76. Süd westmalajische Provinz: Borneo: Soengei-Doho (Nieuwenhuis n. 1585. — 1896. — Herb. Buitenzorg). 51. MicrOCasia Beccari. Microcasia*) Beccari in Bull. Soc. Tose, di Ortic. (1879) 179; Engl, ibidem 299, in Malesia I. (1882) 299 et in Engl, und Pranll, Nat. Pflanzenfam. II. 3. (1887) 132. Flores unisexuales nudi. Flores masculi medii tantum fertiles: Stamina sessilia; antherae obovatae, compressae, thecis oblongo-ovoideis, apice in cornu productis. Flores masculi steriles inferiores; staminodia obovata valde compressa; flores masculi steriles supra fertiles siti inferioribus conformes vel ab illis diversi vel in appendicem globosum connati. Flores feminei (infimis sterilibus exceptis) fertiles; ovarium depresso-globosum, uniloculare, placenta basilari; ovula plura fere orthotropa, elongata, funiculo brevi affixa, erecta. Baccae depresso-globosae, polyspermae. Semina placentae basilari funiculo brevi affixa, elongata, leviter curvata, integumento exteriore ultra interius longissime *) (xixqos parvus, xäaia fistula, faba, propter spathae tubum parvum. Microcasia. 129 producto rostrata. Embryo axilis in albumine copioso. — Herbae parvae vel pjgmaeae, caudiculo brevi sjmpodiali. Foliorum petiolus vagina basi lata, ultra petioli basin longe in partem tenuiorem interdum petiolum superantem producta instructus, lamina oblongo- elliptica, apiculo cjlindrico instructa, nervis lateralibus I. solitariis vel pluribus adscen- dentibus nervo collectivo marginali conjunetis. Pedunculi petiolos superantes. Spathae leviter convolutae tubus persistens cupuliformis quam lamina dejecla circ. triplo brevior. Spadicis quam spatha brevioris vix stipitati inflorescentia feminea imo tantum sterilis, fertilis 6 — ^1 0-flora, mascula quam feminea longior et crassior, sterilis inferior quam fertilis brevior, sterilis superior subglobosa quam fertilis longior. Fig. 77. Ä—D Microcasia pygmaea Beccari. A Tota planta. B Spatha. G Spadix. D Pistil- lum longitudinaliter sectum. — E—K M. elliptica Engl. E Pars totius plantae. F Spadix. 0 Staraen. S^ Staminodium. J Bacca. Ä" Semen, m micropyle. — Icones Engleri ex Bec- cari, Malesia I. reproductae. 1. M. pygmaea Beccari in Bull. Soc. Tose, di Ortic. (1879) 179; Engl, in Malesia I. (1882) t. XXil, f. 21—24. — Herba pusilla rbizomate brevi repente. Foliorum petiolus vix distinctus, vagina in partem liguliformem bifidam 1 — 1,5 cm longam pro- ducta, lamina carnosula, supra viridis vel purpurascens, subtus pallida, costa et mar- ginibus crassiusculis obovata vel spathulata, apice rotundata vel acuta et apiculo minu- tissimo instructa, nervo laterali I. utrinque uno haud prominente, 0,8 — 1,5 cm longa, 4 mm lata. Pedunculus 1 — 2 cm longus, leviter curvatus. Spatha elliptica, breviter acuminata, rosacea, 8 — 10 mm longa, infima tertia parte persistente. Spadicis 1 cm longi inflorescentia feminea 3 mm, mascula media fertilis 2 — 3 mm longa. — Fig. IIÄ—D. A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 23Da. 9 J30 ^' Engler und K, Krause. — Araceae-Philodendroideae-Philodendreae. Südwestmalayische Provinz: Nordborneo, Sara wak (Beccari, Plante born. n. 3833. — Herb. Firenze), Mittel-Borneo (Nieuwenhuis. — Lebend im Bot. Gart. Buitenzorg 1906). 2. M. elliptica Engl, in Bull. Soc. Tose, di Ort. (1879) 299 et in Malesia I. (1882) 290, t. 25, f. 2 — 8. — Gaudiculus abbreviatus. Foliorum petioli tenues quam lamina paullo breviores, 1,5 — 3 cm longi, vagina in partem liguliformi-solutam 2 cm longam producta, lamina supra saturate viridis, subtus pallida, brunneo-punctulata, oblonga, utrinque paullum angustata^, breviter apiculata, margine angustissimo revoluto, 4 — 5 cm longa, 1,5 — 2 cm lata, nervis lateralibus I. paucis cum secundariis angulo acuto a Costa abeuntibus, deinde margini subparallelis. Pedunculi petiolum aequantes. Spathae ovato-lanceolatae acuminatae convolutae 2,4 cm longae tubus turbinatus laminae tertiam partem aequans. Spadicis spathae 2/3 longitudine aequantis 1,5 cm longi in- florescentia feminea quam mascula duplo brevior circ. 20-flora, mascula sterilis superior e staminodiis brevissime obpyramidatis conslituta. Ovaria vix 1 mm longa, paullum ultra 1 mm diametientia, stigmate orbiculari coronata, Staminodia inferiora 2 mm longa, tenera, superiora dimidium superius inflorescentiae masculae occupantes brevissime ob- pjramidata vertice pilosa. Stamina cum cornubus pollen emittentibus circ. 1,5 mm longa, ad basin cornuum verruculosa. Baccae 1 mm altae, 1,5 mm diametientes. Semina tota 2 mm longa, integumento exteriore quam interius plus duplo longiore, brunneo striolata. — Fig. 11 E — K Südwestmalayische Provinz: Nordborneo, Sarawak (Beccari, Plante born. n. 2817. — Herb. Firenze, Berlin), Landak (Tejsmann n. 11539, 11541. — Herb. Buitenzorg). Nachtrag. Auf S. 81 am Schluss von Homalomena füge hinzu: H. (?) erythropus (Schott) Engl. — Caladium erythropus Mart. Observ. 3084. — Philodendron erythropus Schott, Sjn. Ar. (1856) 76. — Ädelonema erythropus Schott, Prodr. (1860) 317; Engl, in Fl. Bras. 111. 2. (1882) 171, t. 38 et in DG. Mon. Phan. II. (l879) 433. — Rhizoma perenne, circ. 1 cm crassum, pallidum, teretiusculum. Folla omnia basalia; petioli 1,5 — 2 dm longi, roseo-purpurascentes, ad tertiam partem usquc vel ultra anguste membranaceo-vaglnati atque canaliculati, superne teretlusculi, lamina membranacea, supra viridis, nitida, albomaculata, subtus pallidior vel rubens, margine alboclncta, inaequilatere oblongo-elliptica, acuminata, acutissima, basin versus cuneato- anguslata, uno latere paullo longlus decurrente 1,5 dm longa atque 5 — 6 cm lata, acumine fere 1,5 cm longo instructa, nervis lateralibus I. utrinque 5 — 6 adscendentibus prope marglnem arcuatis, longe procurrentlbus nervisque II. numerosis parallells paullo tenui- orlbus utrinque prominulls. Pedunculus 1,5 dm longus, teretiusculus, rubens. Spathae 5 — 6 cm longae tubus oblongus, 2,5 — 3 cm longus, lamina lanceolata, acuta, rosea vel paUida. Spadlx spathae subaequilongus, cjllndroideus, acutus, inflorescentia feminea fere 2 cm longa, stlgmatibus depresso-capitatis, inflorescentia mascula cum feminea con- tigua, 3 cm longa. Hylaea: Prov. do Alto Amazonas, im Regenwald bei den Wasserfällen von Gaputack am Japurä (Martlus im Kön. llerbar. München). Nota. Speeiminis inflorescentia male conservata est itaque genus inccrtum, attaraen ad Homalomenae sectioncm Cur?neria pcrtinere videtur. ßegister für A. Engler u. K. Krause-Araceae-Philodendroideae- Philodendreae-Homalomeninae und Schismatoglottidinae. Die angenommenen Gattungen sind fett gedruckt, die angenommenen Arten mit einem Stern (*) bezeichnet. Achyropodium (scct.) 21, 2 2. Adelonema erythropus Schott i30. Aglaodorum Schott 10, H, 15, 16, 18, 25. Aglaodorum Griffithii 22, Aglaoncma Schott 2, 3, 4, 8, 10, 11, 12, 46, 18, 22, 23, 25. commutatum Schott 1, 2 Fig. 1, 8. costatum 8. nitidum 8. ?pygmaeura Hassk. 34. Simplex 8. Aglaonemateae (trib.) 22, 23, 25. Alocasia 23. ?Lindenii Rodig, 52. Anthuriura 4, 22. peltatum Poepp. 79, 80. Anubiadeae (trib.) 23, 24. Anubias Schott 2, 5, 7, 10, 12, 15, 18, 22, 24. Apatemone Motleyana Schott 102. Apoballis Schott 82. neglecta Schott 117. Arisarum esculentum Rumph. 114. bagaga 52. Baursia (sect.) 10, 17, 21, 22. Belocardium (sect.) 22. boll kosei 61. Bucophalandra Schott 122, n. 48. (17, 18, 20, 21, 24). *Motleyana Schott 122, 123 Fig. 74. Galladium erythropus Mart. 1 30. Calla Roxb. 25, 82, angustifolia Jack 31, aromatica Roxb, 59, calyptrata Roxb, 114, humilis Jack 49, occulta Lodd, 59. rubescens Roxb. 63. Canniphyllum (sect.) 21. Gardiobelium (sect.) 21. Chamaecladum Miq. (sect.) 25, 27, 31, 51, 80. Ghamaecladon Schott 30. angustifolium Schott 31. consobrinum Schott 46. Griffithii Schott 43. humile Miq. 49. lanceolatum Miq, 34, metallicum N. E. Brown 51. nigrescens Schott 81. obUquatum Engl. 44. obliquatum Schott 39. ovahfolium Schott 47. ovatum Schott 44. purpurascens Schott 36. pygmaeum y. latifolium Engl. 36. sanguinolentum Schott 66, saxorum Schott 47. subcordatum Schott 51, 71, truncatum Schott 41. Colobogynium tecturatum Schott 86. Colocasia neo-guineensis Hort. Linden 113. Colocasioidcae 12. Curmeria Linden et Andre 25, 27. picturata Linden et Andre 79. Roezlii Masters 76. Wallisii Masters 76. Curmeria(Linden et Andre) Engl. (sect,) 11, 12, 30, 76. Cvrtocladon sanguinolentum Griff, 66, Diandriella Engl, 81, n. 46. (18, 21, 24). *novo-guineensis Engl. 82. (81 Fig. 54). Dieifenbachia Schott 2, 3, 4, 8, 10, 11, 12, 15, 18, 23, 25. Parlatorei 8. picta Schott 1, 2 Fig. 1, 23. seguine 23. Dieffenbachieae (trib.) 23, 25. Doratophyllum (sect.) 22. Dracontium cordatum Houtt. 57. Dracunculus amboinicus niger 57. Eucardium (sect.) 22. Euhomalomcna Engl, (sect,) 27, 28, 51. Gramogyne N. E. Brown 123, n. 49. (18, 24). *Burbidgci N.E.Brown 123. gandha m otri 61. gundha kachu 61. Homalouiena Schott 25, n. 45. (1, 2, 3, 4, 7, 40,11,12, 13, 15, 16, 17, 18, 20, 21, 22, 23, 24, 27, 71). alba Hassk. 63, n. 52. (29, 64 Fig. 40). *angustifolia (Jack) Hook. f. 31, n. 2. (27, 32 Fig. 12, 34). var. ophirensis Ridley 31, n. 2. *argentea Ridley 31, n, 1. (27). aromatica aut. pr. p. 57, n. 46. ♦aromatica (Roxb.) Schott 57, n. 48. (29, 57, 60 Fig. 36, 61). *batoeensis Engl. 47, n, 27. (28, 48 Fig, 26). ♦Beccariana Engl. 66, n. 56. (29). *bellula Schott 51, n. 36. (28). *borneensis Ridley 71, n. 66. (30). calyptratum Kunth 114. *cochinchincnsis Engl. 55, n. 43. (29, 56 Fig. 32). 9* 132 Homalomena Peltandra ♦coerulescens Jungh. 64, n. 53. (8, H, 29, 65 Fig. 44). ♦consobrina (Schott) Engl. 46, ^ n, 28. (28). *cordata (Houtt.) Schott 57, n. 46. (29, 59, 59 Fig. 35, ei). *crassa Ridley 37, n. 9. (27). crassincrvia Ridley 66, n. 54. *crinipes Engl. 77, n. 73. (30, 78, Fig. 52). *Curtisii Ridley 34, n. 6. (27). *curvata Engl. 53, n. 41. (29, 53 Fig. 29). *deltoidea Hook. f. 45, n. 25. (28). *clliptica Hook. f. 37, n. 12. (27, 38 Fig. 17). *Elmeri Engl. 42, n. 19. (28). crythropus (Schott) Engl.1 30. ♦falcata Ridley 34, n. 4. (27). fasciata Ridley 87. Gaudichaudii Schott 57, n. 46. *gigantea Engl. 62, n. 49. (11, 29, 61 Fig. 37, 62 Fig. 38). *Grabowskii Engl. 45, n. 23. (28). *Griffithii (Schott) Hook. f. 43, n. 21. (27, 28, 31, 41. 43 Fig. 23, 70). var. acuminata Ridley 4 4, n. 21. var. ovata (Schott) Engl. 44, n. 21. *IIavilandii Ridley 71, n. 65. (30). *hayupensis Engl. 41, n. 17. (2S, 40 Fig. 20). ♦hostiifolia Engl. 70, n. 63. (30, 70 Fig. 45). ♦liumihs (Jack) Hook. f. .49, n. 32. (28", 50 Fig. 27). var. volutina (Scortcchini) Engl. 49, n. 32, 50 Fig. 28. *insignis N. E. Brown 68, n. 61. (27, 30). ♦intermedia Ridley 68, n. 59. (30). *johorensis Engl. 37, n. 10. (27J. *Kingii Hook. f. 41, n. 15. (28, 40 Fig. 21). *lancea Ridley 66, n. 55. (29). ♦lancifoha Hook. f. 47, n, 28. (28, 48 Fig. 26). ♦laüfrons Engl. 54, n. 42. (29, 54 Fig. 30). ♦Lauterbachii Engl. 41, n. 18. (28, 42 Fig. 22). Lindenii (= singaporensis Regel) 8, 11. major Griff. 64, n. 53. *metallica (N.E.Brown) Engl. 51, n. 34. (28), minor Griff. 64, n. 53. ♦MiqueUana Schott 69, n. 62. (30, 69 Fig. 44). mixta Ridley 30. 80. *multincrvia Ridley 43, n, 20. (28). nigrescens (Schott) Engl. 30, 81. *novo-guinccnsis Engl. 4 7, n. 20. (28). *nutans Hook. f. 37, n. 11. (27). *obliquata (Schott.) Hook. f. 39, n. 14. (28, 38, Fig. 18). *ovalifoha (Schott) Engl. 47, n. 31. (28). ovata Engl. 70, n. 63. ovata Hook. f. 44, n. 21, 70. *palawancnsis Engl. 89, n. 13. (27, 39 Fig. 19). *paludosa Hook. f. 73, n. 72. (30 75 Fig. 50, 76). *paucinervia Ridley 34, n. 5. (27). *Peekclii Engl. 52, n. 38. (28). ♦peltata (Poopp.) Mast. 79, n. 78. (12, 30, 80). ♦philippinensis Engl. 55, n. 45. (29, 58 Fig. 33). ♦picturata (Linden et Andre) Regel 79, n. 77. (8, 11, 12, 30, 80 Fig. 53). ♦Pierreana Engl. 34, n. 7. (27, 31, 33 Fig. 13). *pontederiifolia Griff. 55, n. 44. (29, 56 Fig. 31). Portei Hort. Paris 7 2, n. 69. propinqua Ridley 37, n. 1 0. ♦propinqua Schott 72, n. 69. (30, 74 Fig. 47). pumila Hook. f. 36, n. 8. *punctulata Engl. 66, n. 54. (29). ♦pygraaea (Hassk.) Engl. 34, n. 8. (3 Fig. 3, 7, 13, 18, 27, 35 Fig. 15, 37). var. latifolia Engl. 36, n. 8. var. pumila (Hook, f.) Engl. 36, n. 8. (35 Fig. 16). var. purpurascens (Schott) Engl. 36, n. 8. ♦Raapii Engl. 73, n. 71. (30, 75 Fig. 49). Ridleyana Engl. 73, n. 72, 76. ♦Roezlii (Maslers) Regel 76, n. 73. (30). ♦rostrata Griff. 66, n. 57. (29, 67 Fig. 42). rostratum Schott 66, n. 57. *rubesccns (Roxb.) Kunth 63, n. 50. (3 Fig. 2, 7, 11, 16 Fig.10,27,29, 64 Fig. 39). rubescens Miq. 63, n. 51. var.latifohaEngl.55,n.45. ♦rubra Hassk. 63, n.r,l. (8,29). ♦sagittifolia Junghuhn 73, n. 70. (30, 74 Fig. 48). ♦sarawakensis Ridley 68, n.60. (30). ♦saxorum (Schott) Engl. 47, n. 30. (28). ♦schismatoglottoides Engl. 71, n. 68. (27, 30, 72 Fig. 46). ♦Schlechten Engl. 45, n. 22. (28, 44 Fig. 24). ♦Scortcchinii Hook. f. 31, n. 3. (27, 33 Fig. 14). ♦singaporensis Regel 52,n. 40. (29, 53, 63, n. 50). ♦subcordata (Schott) Engl. 51 , n. 35. (28, 71 n. 67). ♦subcordifolia Engl. 71, n. 67. (30). ♦sulcata Engl. 45, n. 24. (28, 31, 46 Fig. 25). ♦tenuispadix Engl. 51, n. 37. (28). ♦Tcysmannii Engl. 68, n. 58. (30, 07 Fig. 43). ♦tonkinensis Engl. 57, n. 47. (29, 58 Fig. 34). trapezifolia Engl. 45, n. 23. ♦trapczifoliaHook.f. 4 9, n.33. (28, 45). ♦Trcubii Engl. 70, n. 64. (27, 30). ♦truncata (Schott) Hook. f. 41, n. 16. (28). velutina Scortechini 49, n. 32. ♦Vcrsteegii Engl. 52, n. 39. (28). Wallichii Schott 64, n. 53. ♦Walhsii Regel 76, n.74. (11, 30, 77 Fig. 51). endlandii Scli (11, 12, 30). yohorcnsis = johorensis. Homalomeninac (subtrib.) 24. Homalonema Kunth 25, 82. Kachugundabi 61. Lasioideae 7. MacrobeHum (sect.) 21. Macrogynium (sect.) 22. Macrolonchium (sect.) 22. Meconostigma (sect.) 3, 7,* 13, 15, 18, 21, 22. Microcasia Beccari 128, n. 51. (1, 5, 17, 18, 20, 21, 24). ♦elliptica Engl. 130, n. 2. (129 Fig. 77). ♦pvgmaea Beccari 129, n. 1. "(129 Fig. 77). mohon 61. Ohgocarpidium (sect.) 22. Oligophlebium (sect.) 18. Oligospermium (sect.) 18, 21, 22. Oligospermium § Belocardium (sect.) 22. Oligospermium § Doratophyllum (sect.) 22. Olukhu 61. Peltandra Raf. 2, 7, 8, 10, 11, 15, 23, 25. Peltandreae Schismatoglottls 133 Peltandreae (trib.) 23, 25. Philodendreae (trib.) 23, 24. Philodendrinae (subtrib.) 24. Philodendroideac 1, 2, 7, 10, i1, 12, 15, 16, 17, 18, 20. Philodendron Schott 1, 2, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11-24. asperatum G. Koch 2 Fig. 1. bipinnatifidum Schott 5, 8 Fig. 6, 10,12, 13, 14 Fig. 9, 15, 19, 20. brevilaminatum Schott 1 6 Fig. 10, 17. cannaefohumMart.2 Fig.1, 5. crassinervium Lindl. 1 4, Fig. 9. elegans 9. erubescens 5, 10, 12. erythropus Schott 130. eximium 1 2. giganteum 21. grandifoHum 5, 21. imbe 5, 13, U Fig. 9. Linnaei 9, 1 0. longilaminatum 12. Martianum 12. niicans 4. peltatum Schott 79. pinnatifidum Kunth 12, 14 Fig. 9. populneum 9. robustum 13. rubescens 12. scandens 4. Selloum C. Koch 5, 7, 9, 10, 12, 13, 15. Simsii Kunth 10, 11 Fig. 8, 1 9 Fig. 1 1 . speciosum 13, 14, 15. tripartitum 22. verrucosum 12. Warszewiczii 5. Wendlandii 10. Philonotion Schott (sect.) 16, 18, 24. Piptospatha N. E. Brown 124, n. 50. (2, 3, 5, 10, 12, 17, 18,20,21,22,24,37,123). *acutifolia Engl. 128, n. 8. (124, 126 Fig. 76). *elongata (Engl.) N. E. Brown 124, n. 1. (126 Fig. 75). var. perakensis Engl. 125, n. 1. *Grabowskii Engl. 125, n. 2. (124). *Havilandii Engl. 128, n. 7. (124). *insignis N. E. Brown 1 27, n. 5. (124). *marginata (Engl.) N. E.Brown (125, n. 3. (124). *Ridleyi N.E. Brown 1 27, n. 4. (124). *rigidifoha Engl. 127, n. 6. (124). Platypodium (sect.) 21. PolySpermium (sect.) 18, 21, 22. PolySpermium §Achyropodium (sect.) 22. Polytomium (sect.) 7, 18, 22. Psoropodium (sect.) 21. Pteromischum (sect.) 5, 17, 18, 21, 22. Rhynchopyle Engl. 124. elongata Engl. 124. Grabowskii Engl. 125. Havilandii Engl. 128. marginata Engl. 125. Schismatoglottidinao Engl. (subtrib.) 24. Schismatoglottis Zoll, et Mo- ritzi. 82, n. 47. (1, 2, 3, 7, 8, 10, 11, ^2, 13, 15, 16, 17, 18, 20, 21, 22, 2'., 88, 97). *acuminatissima Schott 95, n. 21. (83). var. cohcinna (Schott) Engl. 95, n. 22. *acutangula Engl. 110, n. 55. (85). *acutifolia Engl. 88, n. 9. (83). *aspcrata Engl. 105, n. 47. (85). var, albomaculata Engl, 106, n. 47. *barbata Engl. 97, n. 24. (84, 97 Fig. 62). *batoeensis Engl. 111, n. 58. (85). *Beccariana Engl. 87, n. 4. (83, 86, 88). var. y. albolineata Engl. 87, n. 4. var. d". angustifoha Engl. 87, n. 4. var. ß. cuspidata Engl. 87, n. 4. var. «. oblonga Engl. 87, n. 4. *bifasciata Engl. 107, n. 52. (85, 108 Fig. 66). *bitaeniata Engl. 95, n. 20. (83, 93, 94 Fig. 60). *brevicuspis Hook. f. 98, n. 26. (84). *brevipes Hook. f. 102, n. 36. (84, 91 Fig. 56). *calyptrata (Roxb.) Zoll, et Moritzi114,n. 66.(85,111, 118). f.albido-maculata Halber f. 113, n. 63. var. bivittata Halber f. 114, n. 65. var. concolor Halber f. 1 1 5, n. 66. (114, n. 66). f. DahlüEngl. 116, n. 66. f. flavido-maculata Hal- ber f. 113, n. 63. f.glaucescens Halber f. 1 1 6, n. 66. f. grandifoHa Engl. 116, n. 66. var. maculata Halber f. 113, n. 63. f. minor Engl. H6, n. 66. f. olivacea Halber f. 116, n. 66. var. ornata Ridley 116. n 66. var. picta (Schott) Hal- ber f. 114, n. 65. *canaliculata Engl. 1 1 2, n. 61 . (85). *celebica Engl. 90, n. 15. (83, 91 Fig. 55, 93). *concinna Schott 95, n. 22. (2, 84, 96). var. Immaculata N. E. Br. 96, n. 22. (96 Fig. 61). var. nitida Halber f. 97, n. 22. var. purpurea N. E. Brown 96, n. 22. var, typica Engl. 95, n. 22. *conoidea Engl. 101, n. 33. (84, 102). *crassifoba Engl. 86, n. 1. (83). crispata Hook. f. 106, n. 47. *djarauensis Engl. 93, n. 17. (83), elongata Engl. 124. *emarginata Engl. 93, n 19. (83, 94 Fig. 59). *eximia Engl. 1 01, n. 32. (84). *fasciata (Ridley) Engl. 87, n, 5. (83). *Forbesii Engl. 1 03, n. 38. (84). *glauca Engl. 106, n. 49. (85). ♦Grabowskii Engl. 121, n. 72. (86). *Harmandii Engl, 104, n, 43. (85). ♦hastifolia(Hallierf.)1 1 6,n.68. (86). *Hellwigiana Engl. 102, n. 37. (84). var. subcordata Engl. 1 02, n. 37. ♦irrorata Engl. 109, n, 54. (85, 110 Fig. 68). ♦javanica Engl. 108, n, 53. (85, 109 Fig. 67). *Kingii Engl. 97, n. 23. (84, 97 Fig. 62). *Kurzii Hook, f, 111, n. 57. (85), *lancifolia Halber f. 88, n. 6. (8, 83). *latevaginata Engl. 1 06, n. 50. (85). *latifolia Miq. 1 1 7, n. 69. (86). var. rubescens Engl. 118, n. 69. (118 Fig. 71). var. viridis Engl. 1 1 8, n. 69. Lavallei Linden 95, n. 22, 96. 134 Schismatoglottis Zantedeschieae var. Lansbergiana Linden 96, n. 22. (8). ♦linguiformis Engl. 93, n. 18. (83). ♦longicaulis Engl. <03, n. 41. (84). *longicuspis Engl. 100, n. 28. (84). ♦longifolia Ridley 89, n. 10. (83, 92 Fig. 58). longipes Miq. 114, n. 66. ♦longispatha Bull 105, n. 4 5. (85). ♦luzonensis Engl. 88, n. 7; 121, n. 73. (83, 86). marginata Engl. 125. *marginata Ridley 89, n. 12. (83). *Merrillii Engl. 89, n. 11. (83). *mindanaoanaEngl.103,n.39. (84). ♦minor Hook. f. 105, n. 46. (85). ♦modesta Schott 113, n. 62. (85). ♦Motlcyana (Schott) Engl. 102. n. 35. (84). ♦multiflora Ridley 90, n. 13. (83). *mutataScortechini 1 1 0, n. 56. (85). *neo-guinecnsis (Linden) N. E. Brown 113, n. 63. *Nieuwcnhuisii Engl. 112, n. 60. (85, 112 Fig. 69). *novo-guineensis (Linden) N, E. Brown 113, n. 63. (85). ♦opaca Engl. 8f>, n. 2. (83). *ovata Schott 1 04, n. 42. (85). *patentinervia Engl. 90, n. 1 4. (83). *penangensis Engl. 88, n. 8. (83). *picta Schott 1 U, n. 65. (85, 95). f. bivittata (Halber f.) Engl. 114, n. 65. f. robusta Engl. 114, n. 65. var. trivittata Halber f. 114, n. 65. *pulchra N. E. Brown 105, n. 4 4. (85). *pumila >Hallierf.« Engl. 111, n. 59. (85). *pusilla Engl. 103, n. 40. (84, 104 Fiof. 64). *Ramosii Engl. 98, n. 25. (84). *Ridlcyana Engl. 116, n. 67. (86, 117 Fig. 70). riparia Schott 114, n. 66. *rizalensis Engl. 100, n. 30. (84). *rolundifoba Engl. 122, n. 75. (86). *rubrocincta Engl. 1 06, n. 48. (85). rupestris Zoll. ctMoritzi 1 1 7, n. 69. (7, 15, 16 Fig. 10, 17). *Scortechini Hook. f. 100, n. 31. (84, 101). *sumatrana Schott 1 00, n. 29. (84). *tecturata (Schott) Engl. 86, n. 3. (83). *tenuifoba Engl. 113, n. 64, (85). *Treubn Engl. 119, n. 71. (17, 86, 120 Fig. 73). *trifasciata Engl. 106, n. 51. (85, 107 Fig. 65). trivittata Halber f. 1 1 4, n. 65. variegata Hook. f. 86, n. 3. *Walbcbii Hook. f. 98, n. 27. (84, 99 Fig. 63, 105). var. fasciata Ridley 100, n. 27. f. oblongata Hook. f. loo, n. 27. *Warburgiana Engl. SO, n. 1 6. (83, 92 Fig. 57). *Wigmannii Engl. 118, n. 70. (86, 119 Fig. 72). *Winkleri Engl. 101, n. 34. (84). *zonata Halber f. 121, n. 74. (86). Schizophyllum (sect.) 7, 18, 22. Solcnosterigma (sect.) 21. Spathiphyllum 21 commutatum 21. Sphincterostigma (sect.) 22. Tali-intilitzir 115. tharut kuri 61. Toenak 115. Tritomophyllum (sect.) 18, 22. Typhonodoreae (trib.) 23, 25. ' Typhonodorum Lindl. 1 , 2, 7, 8, 10, 11, 15, 18, 23, 25. Lindleyanum Schott 9 Fig. 7. Zantedeschia C. Koch 82. Zantedeschia Spreng. 1, 2, 3, 10, 11, 15, 16, 18, 20, 23, 25. aethiopica (L.) Spreng. 2 Fig. 1, 4 Fig. 4, 5, 23. albomaculata (Hook, f.) Engl. 23. angustiloba (Schott) Engl. 23. . aromatica Spreng. 59. calyptrata G. Koch 114. cordata C. Koch 57. foetida G. Koch 59. hastata (Hook, f.) Engl. 23. melanobuia (Hook, f.) Engl. 23. occulta Spreng. 59. Rehmannn Engl. 23. rubens G. Koch 63. Zantedeschieae (trib.) 23, 25. Drnck von Breitkopf & Ilärtel in Leipzig. '^¥^S^:^ Das Pflanzenreich N