^

¥''m

c.

r^.

4 +

:^S% ' '

\

A E N

GODT ALMACHTIG,

KONING der KONINGENi

Ende aen de

KONINGINNE des HEMELS

DE HEYLIGE MAGHET ^ ende MOEDER GODTS

Maria.

Lder-bermher- tighjlen Qodt het behoort u altoeJenHe- mehd'Jerde^ en al i^at hier in begrepen is ; ende ooc\fehe het gene dat vy u opdragen ^ h^mt van u ; en dat w^ van u ont fangen heb^ hen^ gheyen r^y u i^ederom j op dat het al "Vpederom keer e tot de Fontey- tiCj van de i^elcke alle de beecxkens

%'z^ vloeyen.

'üloeyen. Encle hierom off ere ic\u met aUer ootmaedigheyt dit -^erd^i 't'ü>elc]{m>eiSi ende niet mijn: !c/^ c^ere u defen Wegh des Levens. die daer ^jtde Weg, de Waer- hey t , ende ons Leven ; En- de daer heneffens off ere ich^ dit aen \xwc Alder-heylighfte Moeder: Snde ick^biddeu, dat ghy met haer defen V^Ecngoeder- tierlijc]{y>ilt aenfien i ende infghe" lijcks oocl{die den fehenfuüen Ie- fefi^en ingaen^ op datje in u mogen Ti>afidehhdie den waerachtigen Wegh ^//>, en in de waerheyt f ouden mogen volherdejen tot ujie defalicheyt^jt^en ons eeTi>ig lelden, f ouden mogen geraken^en dat aldus alk dingen fouden loederom keer en, van Tt>aerjy gekomen ^ijn^/Imen

AEN

AEN DEN EER-WEER DIGHSTEN

H E E R E

NICOLAO ZOES,

DEN V. BISSCHOP

van 'SHERTOGEN-BOSCH,

J^edt van hare Doorluchtighfie Hoeajjeden , endê tJMeejier van de Requejlen van hunnen hujfe^

Eer-weerdigWlen H e e r e ,

«Êfeit 23occ{i obct ttn \ut öoo? ©. €. ^t\yt obcr-cïjcfct/ cntieaeit j^act ban mrjncnt luc^ gen gïjtpjcfeittectt/ fta^ mcntic uu mcöcromin tjetlicijt/bcvmceröcrt/ cutie aié bctukulDt; ftomt Docfe lücSïtrom tot ï). <2. nkt tsDo: ccnc öcr&e ïjaut/macr ban be mijne ötjcfouücn/ twU^. €* tocgljcfcïjzc^ beu. 3:eh bittse ©. <ê* bcufeïbeu uacr fijne eeVDODuitjcfie goctgunrngfjepöt i\\ öaucïtete ncmeu.€iitïe bGo:taact ith en ftan ban faleK^ niet ttoijffeïen/ aengeficn mp beftent i.^ be fon-

SS; 3 Dcriinsc

tcdinee affectie tiie ©♦ <&. obtt fao bde lateti alttjöt öBcflatïdöch nm onfe Sodeteyt j e s u Ijccft betoont* ï^icrom ö^titictorigetDmfctjt pet teljefaben toeeröigöomï)- C^tepjefente^ ten: maer aïfo nufulcftjef niet ter Ijant en toa^/ ïjebbe immerc^ begeert met befen Wegh des Le- vens, te berlilaren bat bpon^ / enbenipin't particnlier / altijt^ i^ ïebénbe be banebbatise memorie ban ©. €. ©en fóeere ban alïe^ qc^ ïiebe be felbe langlje staren tefparentotfön meerbere glorie ^ op batboojïjaereicempïaer ïeben cnbeïjerberlijcftefojgbe/ beeïbanfgnc fcbapen mogen toanbelen x^m oprecljten loeg ï^t^ eeubjigljen ïeben^ / enbe tot öet feïbe met ï)aren goeben öcrbergeïneftelijcftgeraecften^ lipt 3tntU3crpen befen 2. f ebjnari) 1622.

U. E. Ootmoedigen Dienaer

Antonius Sucquet.

VOOR.

VOOR-REDEN

Tot den

L E S E R.

Y zijn alle pel- grims^ende vreem- delinghen indefen weghj ende in dit tegenwoordigh le- ven ; ende den menfch isy eylaes! fijn eynde onbe- kent. Want hier veelom-wegen, menighvuldige perijckc- len, ende verfcheydc paden ghevonden worden 3 die den menfch oock fchijnen recht te ley den 3 die nochtans ten laetften ter doodt leyden. Soo dat een yeghelijck met reden forghvuldigh behoort te wefen^ om den rechten wegh te vinden^ Endefoo wie hier toe behulpfaem kanwefen, 'tzy door de wet der liefde/t zy door de perijc- kelen in dewelcke hy fijne broeders fiet, 'tzy door den y ver van de cere Godts^ die behoort het QAve neerftelijck te werckte fliellen. Hier toe heeft my dies-halven ver- v/eckt het bevel mijnder Overften ; ende alwaer'cdat ghy luttel hulpe in defen

n 4. Wegh

Wegh foudt vinden, foo fullen defe noch- tans mijne forghvuldigheydt vinden om haer4ieden onderdanigh te wefen : ende ghy beminden Lefer , fult infghelijcks met de gratie GodtS5in my eenen gereeden wiU Ic vinden, om u in alle manieren behulp-^, faem te wefen.

lek hebbe defen Wegh in dry deelen gedeylt, op dat ick door den eerften , den wegh foiide toonen aen den ghenen die dolen, ende die eerfl: beginnen : Door den tweeden,foude onderwijfen ende verwec- ken den ghenen die voorts-gaen in deq wegh der volmaeckcheydt: Door den der- den 5 foude te kennen geven in defen Wegh , de fonteynen van het eeuwigh leven : op dat ghy dan foudt mogen fmaecken , ende fienhoefoetdatden Heereis, ende hem liever dienen iiyt geheelder herten , diehei Licht y den Weoh^ endede Waerheydthy dan den Prince der diiyfterniflen , den vader deis leugen-tael , ende de doodt.

TA^

TAFEL

man be Capïtteïen»

DEN EERSTEN BOECK.

Het I. Capittel.

Vanheieyndedesmenfch. 5

Het 2 Cap. Van het geloove , den ecrften eiideprinci- paelften middel om toe ons eynde te geraken. 19 Het 3 Cap. Van het verkiefen van eenen ftaet des le- vens , den tweeden middel om tot ons eynde te gera- ken , waer in begrepen zijn dele vier naer- volgende ftaten. 4^

Van den houwelijcken ftaet. S ï

Van den weduwelijcken Itaet. 6.0

Van den ftaet des rcynigheydts. 63

Van den ftaet des religieufen menfch. 79

Het4 Cap.JBeraetom rijpelijck tot Godt ende ons eyn- de te bekeerenj als wy van den rechten vvegh af- ghe- wekenzijn. 99

Het 5" Cap. Van de penitentie, den waerachtigen wegh, door den wekken den menfch rot Godt,ende rot den wegh der faligheydt wederom keert, endevanhaer eerfte deel, weick is het berouw. 1 1 1

Het 6 Cap. Van de biechte , welck is het tweede deel van de penitentie, ende ten eerften van de generale biechte, end^e de profijten der felver. 1 20

Het 7 Cap.Van de voldoeninge, welck is het derde deel der penitentie^ ende van het vaften^ welck is het eer- fte vverck van voldoeninge. 158 Het 8 Cap. Van de aelmoeife , het tweede werck van voldoeninge. 1(59 Het 9 Cap, van het Gebedt, het derde werck van voi- doeningej van de noodelijcke bereydinghc daer toe, van zij n gebruyck ende vruchten. 1 80

DEN TWEEDEN BOECK.

Het I. Capittjel. Van de maniere van beradingc , ende van de teeckeneo om -de verfchcvdengeeftenr'onder- kennen. ïoL Z04

^ y Hqü

De Tafel

Het 2 Cap. Van de neerftigheydt die W7 doen moeten om tot de volmaecktheydt te geraken , oft van onfen dagelijckfchen voortganck,na dat wy op den rechten "v^'egh gekomen zijn. 215?

Het 3 Cap. Van de bcletfelen des voortgancks in den wcgh dcsHeeren,van de dagelijckfche fondc,ende de bekoringen. 226

Het 4 Cap Van eene vycrige begeerte te verwecken tot fijnen voorrganck , ende tot hei: Gcbedt , door Teven bcmerckingen oft vcrweckfelen : waer af d'eerftc is, het aenmercken van onseynde, endevandetegen- \voordighcydtGodts. 247

Het 5 Cap. Van het tweede verweckfel tot de vol- maecktheydt , welck is de gedachtenifTe van de doot, ende hoe rafch dat ons leven voorby gaet. 2^7

Het 6 Cap. Van het derde verweckfel,welck is de vreefe Godts, ende van de perijckelen in dit leven. Z6$

Het 7 Cap. Van het vierde verweckfel,van de heylige naervolginge,ende de vyerigheyt der Heyligen. 27 1

Het 8 Cap. Van het vijfde verweckfel, welck is de liefde tot onfc Moeder de H.Kercke , ende van de verdruc- kinge der felver. 279

Het 9. Cap. Van het fefte verweckfel, van het vagcvier ende de liefde die men moet hebben tot de zielen die in 't vagevicr zijn. 287

Het 1 o Cap. Van hetfevenfte verweckfel,' twelck is den yvcr der zielen. z^^

Het II Cap. Van de oeffeningen daer fy toe verweckt worden, die eenigenvoortganck doen , waer af het eerftc is, de mortificatie oft verftervinge. ^00

Het i2 Cap. Van het verfterven dermenlchelijcker ge- ncgentheden, ende van den hact fijns felfs. 313

Het 1 3 Cap. Van het verfmaden der menfchelijcke oor- deelen. 3 7,^

Het 14 Cap. Van de hooveerdigheydt , ende de deught haer contrarie, de ootmoedigheydt. 348

Het 1 7 Cap. Van de gehoorfaemheydt, de dochter van de ootmoedigheydt. 364

Het 1 6 Cap. Van de gierigheydt, ende van de armoede, daer by oock van liet bedcylcn fijnder goederen. 374

Het 1 7 Cap. Van de fuy verheydt. 396

Het

Van de Capittelen.

Het iSCap. Vandefeeghbaerheydr,endehetverkee- ren met de menfchen. 407

Het 19 Cap. Van de koftclijckheydtdes tijts,endehoe darmen dien behoort gade te flaen. _ 416

Het 20 Cap.Van het vcrkiefen,ende fchickenfijns huyf- gefins. 422

Hei 21 Cap.Van de eenigheyt,oft hoe goctdat het is al- leen te zijn, ende van het ftilfwijgen. 434

Het 2 2 Cap. Van de volherdigheydt, eene fonderlinge hulpe in den weghder deughden. 448

Het 23 Cap. Van cie maniere van mediteren,waer door de ziele van acrtfchedingenopgetrocken wordt tot Godt. 459

Het 24 Cap. De voorfeyde maniere van mediteren wordt bewefen in eene meditatie van de i^heboorte Chrifti,acc. • _ "479

Het 2 5" Cap. Van de maniere van mediteren , door de werckingen van ' t geloove, hope, ende liefde. 48 5*

Het 26 Cap. Van het betrouwen op Godt, ende wan- trouwen fijns felfs, het welck in alle Gebeden moet geoeffcnt wefen. ^"09

Het 2j Cap.Van het waerderen der dcnght ende fondc, ende verkiefinge der felver. 5 1 7

Het 2 8 Cap.Van de voorfichtighcyt die men behoort te gebruycken in hetverkiefen der dcnght , gemerckt dat de kinderen des wereltsdat fcer ncerftclijck doen in 't verkiefcn van wereltfche faken, 525

Het 29 Cap. Van de doot, ende van de bemerckinge op het gene dat \yy alfdan wenfchcn fouden gcdaen te hebben. 533

Het 30 Cap. Van het uyterfte oordeel. 541

Het 3 1 Cap, Van de eeuwigheydt. 5- f £

Het 32 Cap. VandenaervolgingederHeyligcn. 5^7

Het 33 CapV^an den vrede ende gcruftigheyt der ziele, die uyt de deught is fpruy tende. 5-6 f

Her 34 Cap. Van de blijdtfchap, om welckc mende deught behoort te volgen. ^y^

Het 3 5 Cap. Van de naervolginge Chrifti. 581

Het 36 Cap. Van de weldaden Godts , met welcke hy ons noot tot de volmaeckthcydt. 5 89

Het 37 Cap. Van de volmaecktheden Gods,door welc- ke wy

TAFEL van de Capittelen.

ke \vy met rcdcne ver weckt worden, om hem door de dcui);ht te dienen. ^'99

HctjS. Cap. Oeftcninge der begeerte. 609

Het 39. Cap. Ocffeninghe van'tghene datmen doen moet nae de medicaiie ; van de vcrftroyinghcn , cndc rcmcdien der Iclver. ' 614

DEN DERDEN BOECK.

Het I. C ATI T TEL.

Van de volmaecktheyt,ende waev in die gelegen is62j

Het 2. Cap. Oefl'eninge om te verwecken eene groote begeerte van volmaecktheydt. 63 7

Het 5 . Cap. Oetteninghc dienende tot fijns feJfs ver- nieinvinge. 642

Het 4 Cap Oeffcningc van dancl^aerheyt totGod.6 5 1

Het 5. Cap. Van het gemcyn cndc befonderonderfoeck dcrconfcienrie. 659

Her 6. Cap. Ocfieninge van de bemerckinge der faken dieonstedoenftaen. 683

Het 7. Cap. Oertcninge van de bemerckinge der onge- vallen, die ons konnen overkomen , ende eerft van *c verdragen van ander lieden gebreken. 691

Het 8. Cap- OeiTeninghe van de vcrduldigheydt in ons cygen ongevallen oft lijden. 695

Het 9 Cap. Oefïeninge van deH. Communie. 703

Het 10. Cap. Oefteninge van de fuvverc meyninge,en- dc de meefte glorie Godrs te foecken. 7^1

Het 1 1. Cap. Öefreninghe van de regenwoordigheydt Godts. 747

Het 12. Cap. OefFcningevan de liefde Godts. 755:

Het I ^. Cap. Oetfeninge van de liefde tot fijnen even- nacften, ende van fijne vyanden te beminnen. ^66

Het 14. Cap. Van de Contemplatie oft het aenfchou- wende leven. 773

Het i^.Cap. Van de ghelijckformigheydt van onfen wille, met den Goddelijckcn, ende den waerachtigen vrede der zielen. 80 J

Het 16. Cap. Van de merck-tekenen onferfaligheydt, wacrdoormenin defe groote onfekerheydt kan fien oftnicn op den rechten weeh is. 8 ? o

Het

TAFEL der Capirtelen- Het 17 Cap. Van de navolginge van de H. Maget M a-

RtA. 837

Het 18 Cap.Vandedagelijckfcheoeffeningeofbedey- linge der wcrcken vanden gcheelen dagh. 850

Het 1 9 Cap. Van de maniere om hem gereet te maken tot eene falige doodt. 868

Het 20 Cap. Van het ceuwigh leven,h€t eynde van on- fenwegh. 88 üï

Eyn^e des Tafels van de C*ipttelm,

TAFEL Der Meditatien 5 in defe dry

Boecken begrepen.

BoEïticrcfet batmcn bod> alle iBebf tanen moet o^* tj^upcltcn Ijet öcrePbenDe a3ebetit/entie baec öoo| bcrfoecljen tj^it ben l^eeve öem getoeeröige oö$? ora- tte te öeUenomtöcltejr.cDiteren : ^nföama!) ^«^« <0ebet)t/ paflenDe op alle il^eöitatien/ fult oDP ^i^^ tien tn ben eerflen 23cer?i foL 4»

45W fnït boben bten tomben eene fio^te oeffenincre om na be iBebttatte te gfteb^upcfien / enbe een <©«== fiebt/ beiïuaem om alle HScbitatien t^ flupten. f of ♦

55emercfet ten 2. bat gftp naeceïclielBebitattc fult bmbenecn 45ebtlt/hc\:(clmtic 5;>actijcften/en* te ^cljiet-a3ebebc[jen.^/ btenenbe tot be feibe mate* cie ban belBebitatie/^c»

geneerden 23oec]&»

MEditatie van het eynde tot het vvekk den menfch gefchapen is. Fol. 6

Meditatie van de gave des geloofs. Z 9

Meditatie van den houwelijckeii ftaet. 5 1

Meditatie van den weduwchjcken ftaer. 60

Meditatie van den ftaet des reynigheydcs. 63

Meditatie van den ftaet desReligieufen menfch^begry-

pende dry deelen oft Meditatien. 79

Meditatie van de volherdighcy t eens ycgeh jks in fijnen

eygenroep. ^^2

TAFEL

Aledit. van 't vaftc/tccrfte werck van voldoemngc. i f9

Meditatie van de aelmoefTe , het tweede werck van vol-

doeninge. 16^

Med. van 't gebcd,hct derde werk van voldoeningc.191

vDen ttDccDcn 25occfi»

DVcrftc Meditatie oft bemerckiiigcvandeteeckencn

om de vcrkheyden gccftcn te onacrkenncn. 207 De tweede Meditatie oft bcmerckinge van het onder-

Ichil tuUchen de goede endc de quade geeften. 210 Meditatie van de dagelijckfche fonde. 227

Meditatie van de flappigheydt ende traegheydt. 2^0 Meditatie van den tijdt ons levens, ende hoe rafchdac

dienvoorbygaet. 257

Meditatie van de perijckelen die in dit leven zijn. 265 Meditatie van de vyerigheydt der Heyligen. xj i Meditatie van de liefde tot onlc moeder de H. Kercke,

endc hare verdruckinge, 279

Meditatie van het vagevyer , ende van de liefde diemen

moet hebben tot de zielen die daer voldoen. 287 Meditatie van den yver der zielen. 293

Meditatie van het verfterven. 3 07

d' Eerfte Meditatie van het verfterven der menfchelijc-

ker geneyc^clijckhedcn. 319

De tweede iVieditatie van het felve» 322

d Eerfte Meditatie van den hact fijns felfs. 325

jbe 2-Meditaticvanden hact fijns felfs. 327

"De 3. Meditatie vanden haet fijns felfs. 328

d'Eerfte Meditatie van de nieufgierigheydt. 330

De 2. Meditatie van defelve. 331

'Meditatie van de hooveerdigheydt. 348

Meditatie van de ootmoedigheydt. 352

d'Eerfte Meditatie van de gehoorfaemheydt. 3 64 De 2. Meditatie van de gehoorfaemheydt. 367

Meditatie van dcgieriglieydt. 374

Meditatie van de armoede. ^yZ

d*Eerfte Meditatie oft oefteninghc, van het bedeylen

fijndcr goederen. 386

De 2. Meditatie van het felve. 390

d*Eerfte Meditatie van de fuyverhcydc, 3 96

De 2. Medicatie van de luyverhcydt, 399

Medi-

clcr Meditatien. Meditatie van de feeghbaerheydr. 407

Meditatie van fijnen tijt wel gade teflaen. 416

Meditatie aengaende het verkiefen ende het fchicken fijns huys-gefins. ^2Z

Meditatie van d'ecnigheydt , ofc hoe goet dat hjstis al- leen te wefen. 434 Meditatie van de volherdigheydt. 44S Meditatie van de geboorte Chrifti. 479 Medit.van <\ei^c woorden : Al die hem felven verheft , fal vernedert worden : ende al die hem vernedert, fal verheven worden , bcfluytende de oeftcninge des ge- loofs, hope , ende liefde, ende de maniere van medi- teren, met de dry Goddelijckedeughden. _ 495 Meditatie van het betrouwen op Gout; ende miftrou- wen fijns felfs. 509 Meditatie van het waerderen der deught ende der fon-» den, ende de verkiefinge der felver. f 1 7 ^Medit. om met foo groote voorfichtigheydt de deught te verkiefen , als wel de kinderen des wereldts ver- kiefen wereidtfche faken. 5*2 J -Mcdit. van de doodt ende bemerckingeop het gene dat wy alfdan fullen wenfchen gedaen te hebben. 5"^ 5 :^leditatie van hetuyterfte oordeel. 541 Meditatie van de eeuwigheydt. 55 1 Meditatie van de navolgingederHeyligen. 557 Meditatie van den vrede ende gerufthey dt der ziele, die uyt de deught is fpruytende. S^^ -Meditatie van de bli}dfchap om welcke men de deught behoort te volgen. 575 Meditatie van de navolginge Jefu Chrifti. f8 1 Meditatie van de weldaden Godts , met dewelcke hy ons noot tot de volmaeckthey t. 5^ 8 9 Meditatie van de volmaecktheden Godts,door dewelc- ke wy verweckt worden om hem door de deught t« dienen. 59^

©enDccöcn23o£cïi.

Meditatie oft oeffeninge om te verwecken eene groote begeerte van volmaecktheydt. ^ 637.-

Meditatie oft oeffeainghei Uiea^nde wriijns felfs ver- flieuwinge.. 642

Mfdi-

TAFEL der Mcdicatïcn. Meditatie oftocfFeninge van danckfegginge. 6^i

Medit. oft ocfteninge van het gemeynondcrroeck.659 Meditatie tcghen de ghebreken in het gemeyn onder- focck. 678

Meditatie om de dciight te verwerven. 679

Meditatie oft oeftcninge van de betnerckinge der faec- kendie ons tcdocnftacn. 68;

Medit atie van de bcmerckinge der ongevallen die ons konncn overkomen , cerft van 't verdraghen van an- der lieden gebreken. 691 Meditatie van de verduldigheydt in ons eygcnonghe- vallen, of lijden. 695 d' Eerfte Meditatie van de fu}Tere mcyrilnge. 731 Andere Meditatie van de felve, ende van de meefte glo^ rieGodtstefocckeii. 7^9 Meditatie oftoefteninghevande teghenwoordigheydt Godts. ^ 747 Meditatie van de liefde Godts. y^6 Meditatie van de liefde tot fijnen even-naeftcn. 766 Meditatie van den vrede der zielen ,oft van degelijck- formigheytvan onfen wille met den Goddelijcken » o-edeylt in tien deelen. 804 Meditatie van de naevolginghe van de H. Maget M a- RiA. 8^7 Meditatie oft contemplatie van het ceuwigh leven.8 8 9

E^rtde de f Tafels yan de ^J^editaden^

DEN

DEN EERSTEN BOECK

VAN

DEN WEGH

DER GENER

DIE EERST BEGINNEN.

^ AEN-

AEN-MERCKINGHE OP

HET EERSTE BEELDT.

%tt!o menfcf) / op u cpnöe enDr

[a] R Emerkt in de tegenwoordighey t God?, het eyndc waer toe ghy [b] gefcbapen zijt, want daer zijn twee eeuwig-duerende uyterftenjals de [c] falige in den hemelden f d] d'onfalige in de helle : Tot d onfalige rollen wy met de[E]werelt)die met al haer ydelheyt in rook verdwijnt^ en gelijck een f pjzee vol fteenrotfen^veel fchipbraké on- derworpen altijt ontftelt is. Tot dé hemel leydé ons drie[G]wegê,die betekené drie- derhande manieren van levêjliet Kloofter- lijckjden rechtften>het Geeftelijck^die foo recht niet en is > en het Weerlijck^den feer omgaenden wegh: fy betekenen oock den bcginnenden , den voortgaenden , en den volmaeckten weg. Daer-en-bovéin elcke maniere van leve worden defe drie wegen gevondêrbefiet oft ghy in alle uwe wercké den rechtften volght3[H]Godt geduerigh- lijck voor oogen hebbende3waer ghy bidt, ftelt u in 't aenfchijn Godts , gelijck eenen f i] mifdadigen over uwe fonden weenen- de y oft ghelijck eenen armen menfch , van deughden bloot 3 oft gelijck eeneBruydt, met liefde ontfteken : en aldus voor Godt Kalm iï8. komende wilt feggen : Laet mijn ghebedt komen voor u aenfchijn , ó Heere , ende naer uwc belofte vervult my met kennifle.

Het I. Capittel. Bcmerckinge van het eyndedes menfches.

^UjcfeectDijö öcnffljtppecboojal fp.fdbcn boo2 oogcn ftclt be ijabc- tic/ tot De tóklic ftp Dacrt/ Den rcpfenDen man bc plaetfe tot be toclc&e Ijp mtht ; alfoo en i^tt ntet foo noodtfaccöclrjcö tn öefcii onfcn tocgö/ cnbc dit flcrbcUjcö Icbcn/ a(ö neecftigölöcöcnde fojoötoulbclöcfe ga^ bcufïacnöctepnbe banonfc fctjip-bacct/ te ^z^ ten/ bat top moeten bcmcccften/ toaertoetopban <0obt almacfjtigö gbefcljapcn 5ijn / op bat alfoo/ aï ijct gfjcnc top tn bit Icbcn ter ö^nben trecfeen/ baer toe gcfcöicét enbe geflicrt too^be: toant anberjS boenbe/ fouben top ban ben recfiten toegö aftoijc^^ hm I oft toel in ben felben boofen / enbe toanbelen / gfjelöcfe ben 3©ijfen-man fcgöt / pynelflcfee enbe sap.y, moepeïijclte toegen» (öcD Boe beef fauten gebeuren Öiec boo? bagelöcjc onbec albecfcp foo^ten ban men^ ftBenl toant toieto02btbaer gebonden / \:i\z (naec ben epfct) ban ben [jcpfigcn ^fiomaiS ) al^^ l)p eerft^ D.Tho. i. ttiaelfiinberliant licgautegeb^upclien/ foecfetfp- |ó*^art ê felben tefticren w^t'^xt öaUinglifcfiap totfönj^a^ beclanbt / enbe '^xz^- boigenbe alle föne gcbaclnen / tooojben enbe toer Ctïen tot ftct opperfte goet / toaec toe ^dx top alle gefcfjapen 5ijn \ Bpna ben meefïen? beel ber menfcöen/llclt fp-fe(ben boo2 oogen b'pbel^ fiepbt ber eere/ enbe De gcnoegöte bcjö toecelbt35/nict toetende eplacj^! toacr "(^dix iyy Ijnre mepningc bcl)ooi« ben te tlieren : toant geroepen 3ijnbe om groote ecrc tnBet i^emclfcij ^erufaiem op fijnen rijdt tebefit:! ten/ loopcn aï fpclenbe enbe bcólent-e berre ban %z^ rufalem \xi 3!cricOa. <Daer en \% booatoaer niet bat meer te bel^lagé i!^/ban bat ben menfcft/bie tot fulc^ lien ebelen epnde gefcOapen \$ i foo onbebaclitelöcö ïeeft/ fijn felben enbe a3obt almacötigf) bergeten* tzi fo bat öp fijn epnbe Qu^ilijcli een«i inbacïitiglj ijr» ^ujS \sx^\xz it^ u / bcminben ïefer / bat gf)P u niet cnlaet toec8-b?agcnboo2bengötmepnen loop ber t^^irölinti^ menfeö^n / maer flaet utoe oogöcn neber

35 2 ter

4 Den I. Boeck. Het I. Cap.

Ut öcctïcn/upt öctDdclie oöp gcfeomcn 5öt /en bacc

naer na öen fjemel/om ben toelcfeen te btfitmv ciDp

\)an <6obt almacDttoö öefcöapcn enbe öemaccfet

3ijt»igeft op ban u Ocrtc met toccnenbe oogcn/o bal^

linclt enbe b^cembelincft in heft bzttmlnt itierclbc!

tot uUjen (Oobt/ odöp bie öüc spt in ecne bjilbccnif-

fe bcrrc ban u Babcr-lanbt»

ï^ctïjctc)?* 2öemcrcfit ten eerflen / batmcn fn alle mebitatic

l^^^iS^^ ^Hbcmtcthiwqc / booaalmoct öcli^ipclienljetbe^

aiiV/S ï^^Pö^nöe <aeüebt/op bat top eobt boo? ooacn öcb^

taticii benbe/ alle onfe ftracDtcn opceclitelijcö ter eaen

iiootfaftcr: «aobtjef fouben mogen lïiercn/ enbeberfoecfienbat

toactom ^^" Igeere on0 alfoo göeliebe gratie te gebenom

* toeï te mcbiteren : toelcfe gebcbt / met Det berllanbt

gepgpfl oft metten monbe gefp>oochen / fal mogen

toefen/Komt Hcyligcn Gecft,&c. Of t/ Ontfermt u on-

fcr Godt , oft cenigö anber/ toaer boo^men fp felben bectoecht fal binben.

Het bereydende Gebcdt , paffende op alle andere lange gebeden ende meditatien.

.^mal-gt« \J( Achtigen Godt , in wiens tcgenwoordigheyt alle licpn bc* èyX clingen zijn als niet , laet mijn ghebedt, ende alle Sebt^t^ mijne wcrcken geftiert worden als eenen opklimmen- den wieroock in uwe Goddelijcke tcgenwoordigheyt , ter ecren van uwen grootcn naem : want ghy hebt he- mel en aerde gefchapen tot mijndcr bate , ende onder- houdt defelve, die anders vcrgaen Ibuden , op dat ick u foudc kennen en bcminnen.Ghy hebt my, ö alder-min- nelijckften Vader , uwen verloren fone, metontallijcke "weidaden begaeff.ende ick heb u,eylacs!dacr-cn-tegen o-root ongelijck gedaen.Ghy hebt my u lelven,en uwen ^one ghegeven om my te verlofTen met lijn dierbaer bloet. O Konuigh der Koningen, ende Heere der heyr- krachten,dic alomme zi jt , endooi-liet lbo wel de goe- den , als de quaden op alle plaetren,tot in het binncnfte des herten en der nieren;liet ick kome rot den throon u- wer glorie met een oprecht geloö\ e en betrouwê( want ghy hebt ffeleyt : Al het gene dat ghy lult begceren, fal u gefchieden) ick kome als eenen mifdadigen tot lijnen rechter , als eenen armen en verloren fone tot fijnen va- der, en met fo grootc Usfde als het my mogelijck is,toï

u,die

Van het eynde des menfches. ^

« , die mijne ziele bemint,op dat icku foude mogen be- hagen, en mijn leven geheelijk beteren,fonderling defe N.Vaute *, op dat ick u op-drage een facrificie van lof- * Te wete» fangen uyt het binnenfte mijncierhcrte, enmetdebe- ^I^.sJV'"*^

ö J -j--' n.iT-1- •■ bylonder

geerte van alle creature,aie oyt geweelt hebbe,nu zijn, examen die oock fuUen oft konnen wefen;al waer ' t oock datter foeckt uyt ontallijke wereldêdoor uwe almogende hant gemaekt ^^ ^^^Y^^ wierden: en dat in de vereeninge van de liefde ende ver- dienften Chris TI JEsu, van de H.MagetMARiA,en alle ■ Gods lieve Heyligê.O alderheylighfte Dryvuldigheyt, ick begeereu te loven en te dancken uyt den naem van alle de gene,die u niet en kennen,ende uwen naem lafte- ren, 't zy op der aerden,oft ook in den afgront der helle. Dus gebenedijde ick u met alle uwe Heyligen,ende be- dancke u voor alle gratiën ende gaven, die ghy de men- fchelijcke nature van Christus onfenSaligmaker, de H.Maget,alle uwe Heyligen,cnde my oyt gedaen hebr^ ende fonderlingh voor de liefde die ghy my uwen die- naer bewefen hebt.Ik geve my ook wederom aen u, die daer zij t de fonteync ende den oorfpronck van alle din- gen , ende levere my in alle manieren over tot het gene . dat ghy van my fchickt, nu en in der eeuwigheytrik of- fere u mijn ziele ende hare krachten ,o alderheylighfts Dryvuldigheyt, op dat icku hier naermetuhemelfch heyr,en alle creaturen uyt ganrfcher herten mach loven ende dancken. Verleent my gratie,dat ick dit felve oot- moGdelijck,aendachtelijck,ende vyeriglijck mach vol- brcngen,die aen u mijnen God , in fo veel manieren ver- bonden ben. Wat ben ick doch fonder u ? wat vermach ick? ende wat begeer' ick buyteuu?

^ttof Dïcc-gcüjcli oDcbcöt matï)mtr\ambntly^ uUjth feggen / 't toelch booK-acn alnjt het bereiden- ds Gehedt gcnocuit fal Vao^öcn. €nbe fult \}m na eert anbec öe.ö gBelöcfie Ijinöen in 't V. Cap* Uan öe De^ repöinge»

23emeccfet ten ttoeeben/op trat onjS fiecte ban an^ trece bingfjen gljetcocfeen/ enbe gOefcBepben toojbe/ bat \}n p^ofijteïycö t^/ fp felben te boojbeelben eene fefeereplaetfe/ enbebefaöe (inbienfeücljameitjcft tö / baer men af mebitecen moet ) albacc (lelïe / ge^ \\}t\x oftfe boo? onff gebeurbe ,• (inbienfe gOeeftelijcft liJ)nocBtan^ oocJt e.eniöfifiniï boo? oogen fteUe / foo^.

% 3 mW

6 Denl.Boeck.Hctl.Cap,

men mcnfcfielijcri cenf gö bnuij foube mogen hm^^ pen / ende öitfuilea ixip noemen Ijct eerfle voor-knyt- fdoft vooY^flelïmge bcc plaetfe*

%z\mul\t ten tierben/ tiatmen<0obtmoettiö:j ben/ bat ftp on^ tuil geben fjet ijene bat Idp in öet te^ OentD002bigt) gebebtoft mebitatieberfoechen: en fa! öet tweede voor-bereydtfii genoemt Ujo^ben»

i^iec naer treebt inbe tegcntooojbigfjept <0obts?/ meteeneftiltebcöïjcrten enbebes^itcijaem^/ obec* ïegDt infulcher boegen eichefaechenrtbpfonbec/ gelöcö eenen giefigen menfcJ) placljtteboen/ tiit alle bingentot fijn profijt foeclit te treeften/ foo beel aW Oet {jem bocnlijch twhe mogelijcfe iiS.

^ia af fiiüen top naberijant b^eebec befcBepbt igeben tec bequaniecplaetfe/ ali2?topbanbeberep«j binge tot Ijet gebebt/cnbefjetepnbebejerfelfjsf/ful^ ïen öanbelen : enbe toeberom aljj top fullen fpjeïien ban be mebitatte. "^it fal nu in 't boo?bp-gaen/ i)iecafgenoegD3Ön/

MEDITATIE

Van het eynde waer toe den menfcb ghefchapen is. Het bereydende gehedt, als boven. Het I . veor-hereytfeloft de voor-flelUnge derplaetjè.

C €elt u felben in be tegentooo?bigBept <6obt.ö/ en ^ Jaet u boo^ltaen bat gbp 3öt in een toocfte toilbec^ nifTe / altoaec gOp aenfcUontot Det menfcöeUjch ge^ nacöte ban ben beginne be.ötoerelt.ö af boo^t^-feo^j men/ iipt tjm fclioot ban onfegemepnemoebecbe acröe/ in biticben/ al0 oftfp gnamen op ecne (lella^ gie / enbe batfe paffeerben boo^ be poo;te beiS bootg^/ gelijcft oft fp ijacrbcrtrocftcn acöterbegojbünen/ tn ttoee al te berftljcpben rijcften / te toeten/ befom^ï mige naer be gelucliigöfte/ enbe b'anbere naer bé ongelucFïigfte eeutoigftept / (alfo u ben tijtel banbe- fen boetli bertoont ) (ïaet ftier utoe oogen bobentot <0obt enbe fijne l^epltgen/ ii bermanenbe bat gfip boo2 be grooteperijchelen enbe gualjjcö-baert ban foo beel/ fout leeren boo^ficljtigcr wMu.

Het i.Voor-bereydtfel. 23lbtv0Obt OOtmOebigllUjCft

bat öp u ben toecD toil toüfen / bien g[)p moet toan^

beien/.

Van het cynde de3 menfches. 7

öcUn/ cn&e u luiï berlcenen / Dat ö8p öem^rcftt ficö^ benöe D^t cpnöelianfoobcdonfaligeenticongelüc^ fng^menfcBen / tot een öelucfeigecepntieentïeleben fouöt mogen geraöen»

Het I . point, ^öemeccftt ten eei*(ien ben af-gconbt enöe öiet'famen-mengingealUi: dingen/ öiebaec toa^/ eet be toereltgemaecfet toajS / toat Betalftceii getoeeft i$ ban öefe t»erelt/ban be öoningen/g?tn^ ten/ban alle menfcBen/enbe al ö^t gene bat op befert aectbobem begrepen i^/en toaec bat g6p naereenett |!02ten tijt 5iin fult/en isat in bet eeutotgBept» 55lüft j)iec loat op pepfenbe/en oberleglu bit toel/ toant bc figuecbefcr\i»ei:eItgactboo2-bp7 enbc Betbergaet al gcliicö eenefcOabutDe,tïenmerc^Itban neerftelp i.cor.7. bepbeiöept ban alle bingen/ gelijcïigDpÊlaecliJcfe feont bemerclien tnben afgronbt ban befe ntetfjept/ bat gijp enbe alleanbere fafeen niet getoeeftenöeöt / niet en fiebt ftonnen toefen/nocö niet en fiebt ftonnen toeten/ enbe bat fietalgeftomeni.iSbanbeöanbtu^ toejöi ^cljeppecö / enbe berootmoebigDt u onber fö^ i-Pe^r. y> ne macDtige fianbt / nocD en beroemt u tot geenbec ^'^^''^' tpcn/ ban in Dem* aBant toie onberfcficpt u-J enbc toatDebbp/ bat göpniet ontfangen en fiebt ^ enbc tö 't bat göp 't ontfangen fiebt/ toaerom gloricerb? aLöoft göp 't niet ontfangen en öabt^

23emercfet ten 2. ab^oft göpuptbienaf-gronbt ban utoe nietDept boo2 be <6obbelöclïe öant berfcö gctrocöen toaert / enbe ban a3obt gefïelt op be ftel^ lagie ban befe tocrelb / of toel in eene tooefte toilber^ niffe/en befiet fjoebanig bat ii45obt gemaeclitöeeft ban Ijet flijch ber aerben/ bat l)p u in-geblafen öeefr ben geeft beo' lebensaf/enbc gefcDapen naer sön bi^elt/ aio' bpugegeben Beeft eene berflanbigliesiele/ bic geeltdijcl! 10 / tik al-omme geheel W tWt al roert/ onfterbeUjcb/eene/en iik berciert i^ met b^iefcboos? neferacDten: baer-en-boben u licljaem bolmaeclit Beeft met alle fijnsfinnen enbelibmaten/ en betient/ omenfcö/ terjtonbt utoe toeerbigBepbt/be&entbe toeecbigijept ban ben menfcBelijcöen ftaet,(0BP 3Öt Bem^i^. tocl ïtcljamclrjcl! met be toerelt : toant M albujs be- ^^. taembe/bat bé genen Ik gefïelt toa^ om Beerfcfiap^ m .>. ppe te Dcbben ober be geDj^^le toerelt/ befe emigfins?

55 4 foubc.

t Den I. Bocck. Het I. Cap.

foube öelijcli toefen: macc nocfttmije? D^btüBPP^t auöer$?/Öet tocicü ï)m floogcr toceröen i^/te toeten/ utoe cDele 3ielc / toaec mm öljp alle anöere cefclja^ pen ömocn fcer l)crre te boben QQtu iDct cpii^ (€en Dcröen bemercht bat OBod u teocntooojMoB öe/ mate i$j/gelijc(i ïjp ^Ibam toa^:? in fijne fcljeppinae / enöe mtim ^?^^öt)t U^ni ootnïoebcüjf fj / toaer toe öat Ijp u qq^ nan ^otJt fcDapculiccfiren (loo^ïjcni fegaen/Dat öp fjet al o^^ gcffoapen maectit liccft om fijn epgeu fcllicn / enbe tot 3Ünlïei: ^* Olone/enöe op Dat oDplJ«^nnn bit leben fout lobcn/ öanciien enbe Dienen/aeljjcfi alle creaturen boen/ en ten iaetfren foabt mogen ftomen totbeeeutoiöefa^j ligOept:t)ieroïn gijp biefön fcöepfel/maeöfel/föneit Itnecljt enbefone ^ijt / fult göp O^m berren becfma^ ben/en ïebcn tot 3öïibec fpijt^ ^tet Ijoe bat tjp u bcit Ijemel toont / in ben toelcöen öDp (i^ 't bat Det u bc» iieft)alö Do^a^r ber felber ingefcD?eben 3ijt ; fietne»» öertoaertief boo? utoe boeten ben afgront Der öellen/ attoaec gijp eeutoedjcfeen gepijnigljt fult toojben/ tó 't faïie bat gOp anDerjef boet. €nbe fiet/o CÖ?i(ie^ ne 3tele/ fioe grooteljjcfeje? bat göp berbonben3iJt om beugfibelijcfe te leben/ geftelt3ijnbe om ben eeu^ toigen loon oft be eeutoige firaffe te ontfangem a^êmcnfcö Hetz.point, ©oo^beelbtu/ bat gftp in be tooefle ?rt^?^f " toilDermffeDeiÊi toerelt^ geflelt 3Öt/en fiet Ijoe ber re iuoftfW ^^^ " Baber-lant i^/enDe ïioeciualöcft batmen baec uuiöigi) öan geralien ; berfucöt met rccöte/ enbe ober-legijt toffmom toat toeclj bat gnpintoiltgaen/ aengefien battec «mteflc* Q"^'ftï^ t^banbeeeutoigtjepbt. €>cljmettoateene raHm. fo^gljbulDigljepbt enDe gebuerigen arbepbt / moet gfjpljiertoe tracöteni iaetuljier toe öetoegen allé gefcfjapcn bingen / tik met een groot getoelt altijbt foechen tot Ijaer epnbe te ceralien. ^tet/ ftoe bat be dementen fjaer fpoepen/ om te Romen tot ïjarena* turelijcfie plaetfe / Ijoe Dat be Deeflen geb^eben \J00^^ i)t\\ tot i]ct gfjene bat fjun bermaccïu / enDe tot Ijun epnDe. 25cu^iCrc[Jt Doe bat De öinberen befer toerelt/ ai(e ïjare geDaclïren en firacOten ïjunber 3ielen/Daec toe lïccrcn/om te bcrftrijgen een bergancbelijö epn- be ban ecre enDe todluften. a©el am tian/ poe tiith:^ Vo^l^ 3i)t gfjp u epnDe toelin-Dacïjtjgï)/ cubebe» toecy cabir toe-pabt om baer toe te geraüen i

Van het eynde des menfches. 9

^cmcrcfet ten ttocctn^n / tice ctrcl tat u cnnbe i0/ i^oepjoffa <0obt te bicncn/Dcm acn te öanocn/ eer.en cr-eit niet ^f^Dcfe öat f)cm te tDefeti/enbc re aenictcn i:!-'ccute ige faltaöeptj tf^^obK^* boo2toaec öncr en i.sfanöer.onïctöatup20fijtclöcfe Dcmitm x«of/maer öit 10 fjtcc u p:oföt enöe irelbaert alleen/u m epnöe felben te berboojberen tcttiiterntJC/ toaertoebatJ^J "J^ OÖP O^fcDapen 3Öt; enbefoobeeitegelucliiaecsötpentól OÖtJ / Öoe gfjp 't felbe meer oenaecfu, 3©ant bit t^ bocfj ben cpgenbom ban tiet epnbe ban ecnigefafee/ bat öet oocfebebolmaecïftDei'tenDefaligOcPbtbec felbectsf. 33erre banu ban mijne 5tcle/ batijöpee^Auguft. in nigö anber goet fout töiüen fouhm / ban bat u goet f^- ^°^- tsjitoant berfcDepben fcüepfelen tjebben berfcfjepben goeben /^tiaer foecfet gfjp u goebt : niemant en tffei: goet ban <0obt alfeen,- toat fal u ban geD^eec lien/bie get opperfte goet befit i Baer 5ün gokieren ban mtnbere toeerbe / l)ic aen bibcrfcfje creatueren goet cnbe aengenaem 5ön ,• geUjcfi/ tuat 1^ ben beeflen goet^anber.ö ban Ijaren bupth op te bullen/geen ge^^ b^ecö te üjbcn / te flapen/ te ftuppelcn enöe te fp2in* flcn/ teleben/ b^el te paffe 3iJn/ enbetegenecerem Jteaec fuït gijp foobanigi) goet focchen / fuit gftp (o rnebe-erfgenaem CO:i(ii ! ) u bermaecd nemen bat OÖP ben beeften gelijch getoo^2ben ^ü^Ujcft toc8 wtoe Bope op tot Oet goet ban alle goebëren.

23emerclit ten berben/toat Iml^c bat «öobt utoen jiaiöbsim ^c0eprjer/boo2 eene onepnbelijclie mütOerbt/ u tot i^^»» ^^^t titoen tieDoebeinbe bermaeclt gegeben^eeft/ al^foföucpS te \3yctcn 1 foo beel ber fcDenben creaturen/ foo ment^ dc ti g^r^ Óerlep fecn|lenenbeb}etenfc!)appcn/ öaer-en-boben^^"* fobeel obcrtreffeIöc^^li*^acramenten enbegeefie? Itjcfte bpftanben/tocïcue3ijn b'alter-bjacracljtigófte cnbe oprecötfïe mibbelen aen u gcfcijoncfien/ aljS beïjulp op ben toecö om tot '^obt te gcvaecfien. 23e* banclu utoen toel-boenber u^tter ijerren : maerïet Bier toel op (foo göp niet geijeel 'm\^ finnen berooft en 3i)r) '^t gijp befe mibbelen/öetoelc^e 3ijn alie? toe- gen/ niet anber^ moet geb^upclien/ banbti02foci beel aljcf fp u bienen om tot u epnbe te geraecfien^ <§ult gOp ben guaetflen toecO bertiiefen /om naer u 33aber-Ianbt te repfen ■» 5Ci?s göP gCeern gDefont fout b?o.2b^n / fult öö? J^e fo^gelijcfifre mebecijne be^^

53 5 ^t%^

10 DcnLBocck. Hetl.Cap.

öeercit / tntt ïst Defle ban u \3)ijfmmi^ öBp tt fcfit^ tje moet baren / fouöt oftp een oeb^oöen enbe becrot fcDip (lellen boo2 een bicljt enöe fteccb^^Il.ö gïjp een Êlcet/peert/toagen oft {jupj^moet öiefen/foo neemt ÖÖP biel bat alöecDefl isJ:en fult g(jp(o btoaeffjept ! ) eenen toecO baer utoe faüoüept aen üanoDt / üiefen/

»eut.32. Die fo^öelych enöe bol peröchelen i^i «Deo oft öe menfcben toijö toaren / enbe becftonben / enbe Ijare upterflen boo?-faöen,^emercftt Biet toat oenepo^- licfiöeOen bat OÜP ni ufelben oeboelt/tot eere/njcf!* tiommcn/toeüuften/$c« enbe fict toe bat n b'affectte met en trecöe in perijcfeel ban ben recDten toec 1) en^ ht Ijet eeutoioD leben te berliefen*

Het 3. point,^emercl« tn be tegentooo^itiioOepbt <6obt^/ Dat qtp tn ben toecft on-ecbacen 3öt : biant J)oe beel 3ijnbei: epUt^l tiic bé menfcüe fcöönê recöt te toefen / xoim^ e^nbe nocïjtan.^ lept tot be boobt ^

rrov.iö. <j^bei:leat Doe onfcher bat 5ijn alle be menfcljelijcftc boo^ficljtigfjcben, <Oci)/ ftoe bichtotl^ opbeurt Ijtt/ batmen met bollen toe-ftaenDcm begeeft tot eenc fehece maniec ban leben/enbe gelijcli boo? ben toint ban öante (leecfu / enbe wabecljant nocljtans^ gebjc- bentooat op befant-Iiltppen ban alberlep mtfccien/ (nbeellenben/ laoocöna benafgronbtbanbeecu^ boige berboemenifle/ boo^ eenige gcootetempceft oft ontoebec ban bcïicringen/ enbattecoo^fafecn batmen ben recDtcn toecö niet genonum en (jeeft I tClö gljuubantöiit begeben toteenenfclierenriact ban leben/ ofteeniglje ge\Dtcï)tige faltcn toilt aen- beecben/pcpnft bat u/gelijli ecnen ficclien/becfcöep^ be mebecönen enb^ancfeenbooagefteltsön/ onbcu betoelcïie eenige met bootliiï» fenijn gcniengelt 3ijn: ï>^t gïjp becfcDepben loten aljs? upt eene loterpe moet trecüen/ onbec betoelcfce mcec alleen ban be eeu- wige boot igf. ©epnft bat göp itaet qdijth op eenen boeclj/bie öem tn ontallijche anbere bccbepu/en bat meer i.cf/in 't mibbel ban een tooejle luilbcnuiTe/ ^iz fonbcr perijcfui niet cnijc?. ^out gl)p ban op utoc epgene bcrnuftigOcpt Uiel m^ fclux^ berren hiefeu/ baer u bit al te famen onbelient i^ i foubt gijp eenen goeben leptfman beratfiten i en niet lieber begeeren ootmo^b^lijcö ban B^m gelept t^ toefen / en eer göp

fiem

Van hei eynde des menfches. 1 1

ïictti ciêbonbcn Scöt/fout ööP mctmct alk necrflig^ pcptccnengoeöeu ractfman oft ïcptfman foccfecn 1 l^teuom tnallcöefcöinacn cntoiitnocötotb'cmc/ nocfj tot ö'anbcrc5ijDca(jcncpoljt 3tjnj macr biöt <0otï ootmocöelölJöatDp utocUjcgenlaüfcDicbW cnDcfcgt met Den p^opliect ^atotd ; ^tclt mpeenc toet %ere in utoeti toccl)/ enbc befcDüötmp in Den pfaim 20. rccöten toecD/om müne ijpanDen»

G E B E D T.

ALmachtiVen ceuwieen Godr,dic 't al van niet door uwe machtige handc i^efchapen hebt ,ende my gc- rnaeckt naer u beek en gelijkenifTe; geeft my dat ick u- pf^j. ,y. wer tot gccnder tijt en vergete , noch oock van \^/aer ik gekomen ben:ende en laet den voet der hooveerdye my niet overkomen, daer zijn fy al gevallen die boo/heydt doen. En hoe fal hem den menfch konnen verheffen die van niet gekomen is , en tor allen ftonden in niet foude veranderen,' t en ware dat ghy het fclve waert beletten- de,' t en ware dat ghy de elementê,en ' t gene dat tot des mcnfchen leven nootfakelijck is , waert bewarende, en fteunfel gevende door uwe ongemetê gocthcy t en libe- raelheytPWat fal ik u dan wederommc geven, o mijnen Pfal. ii j. Godt,voor al ' t gene dat ghy my gefchonckcn hebt? dit alleen, dat uwe goetheydt van my begeert; ick fal mijn cynde,mijneglorie,en mijne faHghevt,altijts voor oogê iiebben. Want is 'tby aldien dat ick dit niet en doe, foo dreygt ghy my met de eeuwige ftratfe;en is 't dat ik het doe,fo belooft ghy my dien loon ,den wekken nochoo- i.Cor. 2.

fc en heeft gcfien.noch oore en heeft gehoort. Wel aen aii,ó mijnen Schepper,komt te hulpe 't maeckfel uwer handcn,op dat ick altijd uwes gedachtig zy , ende van u , fprekG,o mijn eenigh goet; en fo mach leven,dat ik eens mach byu komen, die daer zij t den wenfch en begeerte van mijn herte,en van de eeuwige heuvelen.Ick biddc a over fulcks ö Heere,uyt 't binnenfte mijnder hcrte , dat

(ghy my wilt ftieren op den rechten wech,door den wel- ken ghy weet dat ick tenlaetften fal geraken tot mijn - gewenlcht eynde, eneyndelijcktot de haven mijnder pel grimagie.Doetaltijt met my na uwe Goddelijke be- lieite; wantu,o Heere en mijnen Godt, hebb' ick mijne faligheyr beïrour , u hebbe ick my duyfcut eti duyfcnt-

12 Denl.Boeck. Hetl.Cap.

jiiacl op-gjd ragen,' c welck ick nu wederom doe, tot in-

dcrccuwighey't der ecuwighcden, Amen.

Pradtijckc om fijn eynde voor oogen te hebben.

N€emtboo^ u/naecöefemcDitntie/ im fcltiente becboo^öcccn tot ïjet cpnöc/ toacc toe oOP 0».'^ fcöapcn 3üt / cnöe bccnicutot hit p2opooft öicöluijlö in lic tcgentooo^öiaücpt oBoötiaf/ thtiz ouDecb^aeoüt u fclbcn/ ïDncc toebm itU gefcUapcn i

2. ODberlcot toat tecaen Dat u Dcctoacrtö (cpbeit/ cnbc hitfi ccneu bcquamen cnDc p^ofijtclücticu / om tot öen fellien epnöe te gccafecn.^c fcljjcöcn tn öcfcn toccö fijn onfc oeöacljten/ tooo^Den cnDe toercften»

3. 51Dc0t öat utoe eecfie fo^gtjuulötgljcpt Deïjoo?öe te toefen ter (lont toetreroir.me te fieeren tot Den reclj* ten toecri/a(.$ oOP beröoolt 5t)ti\naei: toe u fal mogen öicnen Ijet üeraet ban eene rijpe enöetDcl-beöacIJtc Miccrtngc/ Ijct toelcli Ijicr nacr öcftelt Ixio^t»

4» ^at ecue toaeracOtioebcfteeringeljiermgc^ leoen i^/ i.batmcnUectDecItcecntöaerac{möl)i)e:ï routc;2.tiatmen ïjem bmln^i ^enöe sijn leben bctz^ ve ; toclclie ö^ie falien Ijoe batmeufc moet aen- recli* ten/u aclzcn fal too^Den in De naboigenDeCaputele»

^ èerlxiccfit u feibcn tot Dancftbaerljept/ im fjet acnfcl)oui»en ban alle De creaturen/ aengefienDat De felbe om u gcfcljapen 3ijn.

6. 3BanDclenDe of anDerftné alleen ^ijnDe/ ober*= ïeglit De on-fterbcUjcliDepDt ulocr fiele/cuDe toat D^t fal toefen na Dit lebcn.

7. ileert ïjennen De eDeïficju Der 5rc(en/foo tipt De beDerbeUjcüijcpDt Der iicIjamcH/ Dïc on0 Dagelijclts^ ontmoeten/ alf^ oocti uin De fcljoonïjepDt enDe crccl^ ïentie Der felber. Want gelijcliertoiio ai^s Die Dingen ïicOamelijcli sijnDe/ban De finnen gebat too^Deiij al^ foo fijn Die ban Der 5ielen geeflelijcft / enDe De finnen geenftn.ö onDertoo?pen/Dte De boo^gefepDe in toeer^* Digljent/macOt/^c. berre te boben gaen/gelijcfi Dat in De engelen enDe boofe gceften genoecD blijclit.

Kor-

Vanheteyndcdesmcnfchcs. 13

Korten Regel en Wech tot de volmaeckt-

hey t, ende tot een waerachtigh faligh leven , in

wat ftaet des levens men wefcn mocht.

^-^ heat tcrftont nl^ émm rcpfrnben man u'mc oogcn tot C^oDt cnbcbnil^emel; tonnt öaec toen moet oDp 03^» ♦ enöe neemt booju alle utoeboet- (lappen / bat W ulüe gebacöteu / tooo^ben en toerc- hm/ tot meerbere oöobticf o^om/ upt eene alber- fjoocljfie liefbe te flteren : enbe in'taf-loopenbe^ baegiw l^t ijia op/ of utoe toercöen u baer toe lep* ben/of öDp met <öobt enbe boo^ D^m ujanbelt : enbe

tnbienoJ9pttDiJffeU/feöDtalbUi£^:Toonrmy den wech

daer ick 'm wandelen moet , want tot u hebbe ick mijne 5^iele opgeheven: OCfitoat e^ne grOOte btoaeSïDCï^t l!S^ t

fijne (rappen tebefttgen/ enbe met te toeten in toat plaetfe; of in beeeutotge boot/ of in 't eeutoiglj enb$ faltgl) leben. 2Cen eenen boet-|!ap öangöt b'on-epn^ belije&e/ on-epnbelöcfee eeutoigöepbt»

2. Bolgöt be lept^-mannen u ban €>obt gegeben: befe 3m i €en eecfien ben 3^. <zrngel ub^en ^oebjaet* ber/ljanbelt met befenfeer gemepnfaemlöcli/ljeröet u met f)em / b^aegftt Bern biclïUiil,«J naer ben Ujccö/ enbe Debeelt Oem al bat u aeifgaet : ^aer naer bolgt utoe omberden/ enbe toeef! ^it onberbanigg al^ 45t^ be: baant foo teie t)cfe Boo?r/bie öoo^jt <0obt : bolgïjt naec beraetöierbp eenen goeben man/ enbe neemt j)cm boo? eenen becmaenbec.

3. © fiillen ontmoeten in ben toecf) ^obtjc? crea^ tueren enbe toeccli^n/ upt alljebefcfultgDpecmge b2cucDt fcljeppen/ mr)m gfjp u laet boo2-{laen/ bat fp alle om u alleen en utoe faligljept gcftOapen 5ijni enbe bat «öobt in alic tiic toercFit enbe rorrt eiïbe te^ oentooo:bigö i^fmiin of meer/ban of gfjp alleen met <öob in be toerelt toaert : enbe ban 't goet lobet enbe bancl^et ben ^eere altijt/en fc8?ij^et4Dobe toe/toant bc creaturen 3ijn fijne bienaer.ö^fti boo^ fijn bebel boe 3P u goet» liï^aer toaer 't bp albien bat fp u ban tjtn recDten toecl) poogöbm t^berlepb^n/ geïijcö 3ön

fCljOO'

14 DcnI. Boeck. Het.I.Cap.

fcDoone/curi^ufe/foetc öingen;ljouötrc boo^ MctUp^ öeiö: Dencfet bat oÖP moctfuefcn oftöcpicn/ oft ö'ccutoia^OocbengemifTcn/ oftöcfc» iBeccfttöat öcfe u nieten feonncn bccfaöcn nocO bcrbuUen/cntie berfmaetrtfc ai^ ccncn ittith oft Defter ntct benijn / öaecmen af niocOt fego^ n: <De boot 10 in öcfcn pot. 31Dic toij.ö töcfcnbc fal acbepDen te bullen een bat bat boo2-boo?t is?/oft fulcft.c?/bat/ iice glip baer meet in öiet/fioe 't min becbult too?tl vDodj Det i^ fefeec bat Ociüch ben g)ocet feglu : be iiefbe t}c0 gelt^ enbe bec anbece btngen/toafl fo feer ai^ fp felbc toafTen/nocO 'tljettt ber menfcöÉ en ha ber faet of berbult b)0?bé.

4. © fuUen oocfe in 't gemoet feomen quabe bingê en tegenfpoet/fiehté/geb^elfen/^c.fcD?öbetaljef <0o^ be toe / enbe ontfanget al ban fijne Babeclöcftc enbe liBebicinale ï)am/ en laet met u fclbcn enbe be boo?^ fepbe tegenfpoebige bingen fijne boojficöttgD^Pt ge*^ lïjo^ben» €nbe aengefien CD^iftu^ fjeeft moeten iij' ben enbe alfoo ingaen in ^ijne glorie/ foo becgelijcftt u felben enbe u lijben mei (jem/enbe met föne pünen oft fmerten : neemt op ulirupö/ enbeboïgBtöcm naec» iBaer boo^ al Detöaect ben b^ebe ubjes^ge^ moet^/ali^ een fat feecfiec ftafleel of (lot: enbe (lelt u berroub^en in vöobt en fijn boo^ficljtigöept; goe bat ï)ct balt/ fcD:öbet fiem toe / benefit bat Óet ban Sent Jiomt; ban tbe-iiomenbe bingen en onbecfoecfet niet angiïclöcö ; öp regeert onjS enbe alle bingen f jjn ftem Êennelijcfe en mogelijcft $ enbe boo^ Ijem/ boo? l)em/ enbe tot ïjem lebetal/ enbe om fijnen toille3ön alle bingen ; tDaerom bebelet ï}tm aU

S* B fullen oocli menfcften ontmoeten/bemintbte upt opcecöter Ijer ten/bpfonber tic ubïe tegen-partp- en 3fln; alölibt-matenCl)?i(lienbe3ijnebienaerje?. aBacftt u oofe banöen minften af-fteer of bitterftept/ of op-cöfenbe berfmabtngc toe te laten. iBaer Hupt ttfe bupten/ berbieclienbe in u een babelijcl^e Ite^e: 3©acOt u banpemanbenteoo?beelenoftftraffelöc^ hm te berifpé/nocö en acljt u niet beter/nocö en (lelt u boo? pemanben ter toerelt. 3©ant toaer in gOp een onber öoobeerbelicfe oo?beelt/baer in berboemt gïip IJ felben : toant inbien göp op u felben toel let / gD?

fuit mmm m öDp 't ftib^ t^m/ t^m öDp ^^n ^»"

m

Vanhctcyndcdcsmcnfches. ' t^

öcr in oo^öcc(t»gntiien öc mcnfcBen u cenigc bcugDt öoen/öcnc&t Dat fp ban <©oDt öaêc toe gefonöen 5ijn/ en Dat gp Ijun fulcfeö beboïen Oceft: Doen fp u quact/ benclu ijctfelbe/ of immcrö/öatöpöoo^fijneccu? toigc af-gronbige toijfijepbt gefcBicfet ficcft 't ftlbe te laten gefcDtebeni enbeinbiengöp'tmetenfeont beteren/ bebeelt Oet <0obe.

6, ^anbec befe feiefl goebe enbe beugljbelijcfee me^ be-gefellen / nietberfepberis/ niet pcften ban men^ fcDen/niet bpanben/mct be tocicfee göp betrapt 5ön* be/ geftraft foub too^benrmaer bie utoe laften bp ge* beurte toiüen Belpen b^^agen/bie ii op ben toecfj boe^ ben enbe beOulpigö totllcn toefen. iBaertoatötu ban u felben beter f acjjten ban pemanöen antitW toacöt ü ban pemanben te totllen beöagenbanttt <0obe:en neemt geene ttotftinge tegen pemanben aé; maer fo toie u btotngt tot büpfent fcO?eben/gaet met fiem nocö anbere bupfent/ en toeeft ban eene gefint«= l^cpmmzt utoe tegen-partpeopbentoegb; op bat gÖP tot ben ïtecgter niet getrotben en too^bt*

7» gnbien göp neber-geballen 5ötinbentoecö/ (laet ban (lonben aen op met leettoefcn enbe !iefb$ tot o^obt/ enbe geneeft utoe toonden boo: alle toeben te bktlnm l enbe Der-maecBt utoe bracDten boo? be l?. Communie/ eenenteugeberbo^jlenöerfielefal toefen een gebuericD gcbebt/enbe b'aenroeptnge ber m.ffiagct moeber^obtö,fKarta/ bie i0 eene ber^ fialingebe^afemief/ gelijcfebaerftaet: ©falmnS*

ïck hebbe mijnen mont open gedacn,ende den geeft ofc

afem tor my gctrocken. <^\\ laetootfegeenenbagft boo^bp gaen/ gOp en leefl een beboot boecb.oben jen^ be inbien 't u mogeljjcb i^/ befteebt eeuigen tjjbt tot ell^ebitatic.

8» Btoetonge/ oogenenbeoorenfultg^pbetoa? ren op 3ün alber-neerfiicöfte. ^o toie met be tong$ niet mtfbaen en Beeft/ bati.öeenenbol-maeehten man:enbe Boe CJobief-bienfiigen leben pemant leeft/ ittbien öp fijne tonge niet en toomt/ p"^^ \^ 5öne ©obtiEf-bienftrgBepbt» 3©eeft ban toaeracijtigB/ op^ :ecbt/on-gebepn(l/enbe gefp^eecbfaem tor een pe ge-- ijcben/fo toie anberi^s ie? ban conditie enbe poliröcft/ «^ bebjiegöt 5P f^lb?n/^nb^ &p fal ban ^ toaerBcrt

i6 Deal.Boeck. Het I. Gap.

befcfjaemt too^öe» : macr fo Mc fijnen ïtpptn ma« (lelt/ enöe tod üefticrt/öic tjS b'albeftoijlte»

9* $Ccnmcrclit alicbagcn/ tenminjicncenjCföesJ abonttf/aljS of oOp »" (ïccUen moc|l/Doe beel toêcDjl öBp afoeicpt Ijebt ,• öat isf / of gOp utoe toef cUen De^ tec enbe (jctèröeDtccDacn : enöconticcroccluutoé confcicntïc/cnöe bittin ten minfïen een.ö tcc tocöen/ gnbe neemt boo2 u te fcöoutoen aïic af- toegcn / cntie aUefrePöeöicptcii ofQuabeoOcncpaelijcbüeDen: öic gljp/ al Bijn fp ooclt lilepn/alle öagen u fult pijmn te (lerben/ mecfl öe curieufOept of nieuiS-ai^ttgfiepbt/ öulfialjepöt/ örootfOepbt/aram-niocbiöljcpbt enbe ö^efijcpt: toant foo toie fijn siele ntct en Daet/De fel^^ \}t mö^tificercnöc/ bieen macD CÖ^ifti öifcipel niet 5ijn» €n paftccnictop/ tnöienticnupantuopöen toeglj na toept/ii'aaöe of onrepne aeöacljten inblaefl/ Uecacljt pm al.ö ccncn Daffcnöcn Ijont; nocö^n ber^^ moept niet battci' fonöc onöec fcljuplt/ foo lange aW CD? ö^boelt öat öet u niif öacgön

10» Communiceect ten unnjlen eén^ tec toefeeit/ bebotelijcö enDefonöet uptfïelien:3©ant bit^acra^ ment i.ö een teec-fpöfe/eenen pant öcc eeutoigcr glo* tim/ eene ftermafiingöeöecftracDten/ eenö^oobu 't Oecte öec menfcöen becftcccficnöe/ enöe folae^ be^ toecfiö / eenen loon of p;jij$f öc^ BaDer-lant^ : fiiet toe fult gijp in ttoijfelacljtigc Dingen Die uontmoei» ten/utoe tocblucfjt nemen/alcJ tot een taüecnafeeübit (al u toefen al0 een jleccö fiot/ om u te bertrecfeen m f toacigftept enbe tegenfpoetdoopt ft! ec toe a\^ eeneti liert tot be f ontepne ; aW tmm t}iz berOonger t i^ tot be tafel/bie J e s u s met fijnen grooten aröept u be*^ rept öeefi / met fijn bierbaer bloet fmaecfteljjcli ge^ maecftt heeft/ met fijne oprecötelautereliefbege^ l!oc0t Dceft.cfiBaec Doben al/upt alle creaturen raept boncfelTienie^ ban be liefbe<ï3obt<jf/ enbe Daecfet tot ftem/ enbe 5ijt upt gantfcfter öcrten in alle.ï? met (g^ hen <aobbeïöc{icn toilleteb^eben/ opbatgBpniet anberjBJ en toenfeüt op bec aecben/aï^ bat fönen toil* legefcDiebe»

Volght

Van heceynde des mcnfcljes. i^

Volght den felven Regel , in een Ghcbedc bellüten.

O Mijnen God,fonteync van allen goet, ick beminne ^^AitcRfcg* u uyt geheel mijn hcrte, want ghy heb c my gefcha- o[^^f,J"^ pen tot u,op dat ick u dienen, cndeuytganEfcher herten han alle acnhangcnfoude.Ick biddeuö goeden Je su,ftiert mij- HJuc Ujerc» ne ftappen in uwe paden,helpt my,dat ick met alle mijne jf Jq^/^^oq gedachten, N.woordenN.endewercken,N. van dage t\\\3e ongi totu ftrecke,ende dar ick ten laetften eens totu,ö mijn cpnDe, ceni^^h bcgeeren , mach geraken.Trecktmy naeru,op ^"^^Jt dat ick u volge, ende den Engel die ghy my toteenen icptfman^ Ley tfman defes wechs gegeven hebt,ende mijne Over- top Ijebben ften,daer ghy van gefey t hebt : So wie u hoort,die hoort |L" ?/g^jg^^ my. Ende indien daereenige goede creaturen door de tjciWlDdt poorten mij nder finnen myontmoeten,maeckt doch dat hat top al ick fienmach, dat die van u gefonden zijn, ende dat ghy ontmwti# hun bevolé hebtmy wel te doen :op dat ick alfo aen gee- ne van defen,maer u alleen mach toefchrijvê allen goet; ende dat ick die niet en minne, dan om u rende wat kan ick doch buy te u beminnen, of begeeren?en weet ik niet voorfeker dat ghy de afgrondige fonteyne zijt van alle goet,uy t welcke allen goet is vloeyendc?maer waer't by aldien dar zy mijn herte fochten te verlcydenj ende het felve toe te neygê tot hun,helpt my dat ick my voor alle gefchapene dingen, die fonderu zijn, als voor eeneftrik, venijn, doot en helle,verrchrome. Ick wete dat noch oo- ^ttfjept ge van fien^noch oore van hooren verfaet en worrrja hoe fi^^f JJJq'J! j, yemant de felve meer foed: te verladen, hoe fy onverfa- hütttzn, delijcker worden. Indien my in 't gemoet komen quade "^aWMttt dingen van u gefonden oft toegelaten,maeckt dar ick u- f ^^"iÖ^"ifi wen dienaer kenne ende omhelfe mijn kruy s, ende prijfc «jaiJöt ƒ ' mve alderheyligfte voorfienighey t:voorts alle menfchê, medcgefellen op den weghj ende meeft mijne tegenpar- tijen, die fal ick beminnen, ende van nu af beminne om uwen' t wille : ick en wille my oock voor niemant ftel- len,niemant oordeelen;want ick en wete nier oft ick des haets, oft der liefden van u ö Godt wcerdigh ben. Ende ^mf(t ik bc feker dat een yegelijk {o groot is, als hy in uwe oo- ^^' ö^^"^^* |en is.Uyt defeHeere geeft my goet gelelfchap,dieniet o^^Dm Ujm boos van manieren en zijn,venij n van achterklap fprey- fcüoutofii* deade, verleyders , ende op dat ick met een yegelijcken woet»

'i3 Denl.Boeck. Het I. Cap,

vrede hebbe -.want o alder-fachtmoedichften ] £ s ü, u- ^ vf ïi"^^ ^^ plaetfe is in vrede gemaeckt.Indien ick kome te val- fönöcmoet ^^" ^P ^^" wech,biet uwe rechte hant aen' t werck uwer opflanu handen,ende door leet wefen ende liefde ftiert my tor u j en bewaertin fulcker voege de poorten mijndcr finnen^ 'JÉI^ê moet byfonder mijne tonge,datdaerniemantbinnê en kome, fioo? De dan bevel hebbende van u ; of om u in-gclatcn als eenen öÉE^r ^^?* bode van verre landen, van 't lant der levende, van uó nittin ia* KoninckderKoningen, ende Heere der Heerfchappijê: tni/Dait Uit want het fpreeckt my al van u, uwe groot-dadige werc- ban (©oöt ken,cn hoe groot de dinge zi jn^die ghy my berey t hebt;. itotnnu j^g^. kondigtmy oock mijne ydelhey t ende ellende. Teu laetftê geeft my dat ick dagelij ckscloor'tonderfoeckcn mijns ielfs, eenige reyfen my fel ven onder-vrage,of ick 'JBê tttott oock my ftrecketotUjó allen mijn goet? of ick wafleiu tnerthê/ of uwe minne ? of in den haet mijns felfs,ende in de morti- fiaetindcn ficatiemijnderiinne ende mijns wille? Want dit facrifi- toccl) alle tie, defen brant-ofièr van eenen alder-foetften geur ver- öageiu wacht ghy van my rende ick verwachtende,verwachte u dach ende nacht, dat ghy my fout bevelen tot u te ko^ i^oe tnett men : maer fo lange dit u niet en belieft,ick fal daer-en- Srfï?^ ft»" tuffchen eten u broot , ende uwen wijn, die ghy met ho- fal ma het "ich,in't Heyligh Sacrament des Au taers voor ons ge- ^twsl^ mepgt hebt, op dat wy foude droncken worden van u wo tiooöt^ liefdSj op dat wy leven en fterven mochten in u,ó ons ie- ven^ijnê Godt,ende allen mij ngoet.O wanneer fal het ivefen dat ghy mij nder gedencken fult?Wanneer fal ick drinckê denKelck der falighey t?Wanneer fal mijn leve verborgen wefen in u ? Wanneer fal ick eens wefen mes 11 ? ö die daer zij t mijn leven ende fonteyne van allen le- ven,dat ick doch mach fterven voor u.Wanneer fal voor xny den dach oprijfen, die noyt onder gaet? Wanneer fult ghy my eeuwigh licht befchijnen ? Wanneer fal ick intreden in de blijtfchap mijns Heeren ? niet om dat ick my foude verblijden van uwe goederen, maer van u,en-» de om u, die daer zijt allen goedt.

Schiet'gche dekens om d^affeUie^ die in de Meditatie vervpeckj is, door den dach te onder^hofiden»

fumt* T Eydtmy voorts in den pad; Y4n uwe geboden, waiït *^ diehebb'kkgqwilw . ^ ^ '

Van het Geloovg. 1 9

Toont my Heere uwe wegeii,ende leert my uwe paden. Pfai. 24. Stek my Heere vooreene wet, den wegh uwer recht- Pfai.108,

vcerdigh-maeckmgen , ende ick fal dien foccken tot

allen tijden. Mijne gangen befchickt naer u woort, ende en lact gee- Pfal. 118,

ne heeiïchappye over my hebben eenige onrecht-

veerdigheydt. Maecktmykcnnelijck den wegh daer ick in v/andelen P^aï. 142-'

machjWant tot uhebick mijne ziele opgeheven. Volmaecktmiine gangen inuwepaden,dat mijne voet- Pfal. 16.

flappen niet beroert en worden. Befictofdenwechderboosheytiiimyis, endeleytmy P^'-n»»

in den eeuwigen wegh.

Het II. Capittel.

Bcraet van den eerften ende principaelften middel om

tot het eynde te gerakenjte weten, het Geloove.

Gl^P ÖeDt nu Oct ^pnbc/cnbe fiet Ijan becre t»e 8a^ Mê man \)m i baer uümt nu/ dat oö? t»« mibbekn tntt hecmmz ben toccö fouht Dm alönec te ocïafeen-^nöc tpat if- S|/ ?nt itt nootfaccfeeüjciicr Dan ïm o^lool^e i Wam fovMt tot 5^1" 't »i3cloof (feijljt tm l^. 3Cpo|l:ti} 1.3 't onmcaclycl! f?»^i« « <3oöc te öefjagcn. ïBant foo toü tot oT^obt ïiomt/tJic |^br i * moet gelooben Dat öp!^/ enbe bat Op ben oenen bic g^areetiii i)etn foecöen eenen becgelbec ijE?» ^anabeleennge tmoöciiö/ banCf emen^ nktmMmi^/'t geïoobe 10 alfo noot^ ^"f^f//^^*^ falieiöcfe/aijs? ben nienfcfj t^ic in befe toerelt ieeft/ fjet '* fiec-Daïen ban fijnen afem iö/ oD? fict ban Doe groo* telijèfess bat ööp moet befo?gen Bet toaeracljtigö Catïioiijcfe geloöbe te boïgen / u tn *t felbe te ber ^ ftecci^en ^nbe bat te foecfeen / bp aïbicn bat oOP ban ben rccöten tcec^i getcel^en toaei't.^^iec op fal üh aU ïjter öet beraet ftcifen / met foo feec boo^ ben genen bïe in 't geloobe ttcijfelen/ maerboo^bieteenfdjen in 't felbe becfterclit te to02ben / 't toelcfe nocfitanss ooclö fal mogen bienen booi een bert aen be gene/bie fc[)ip-b^afeetn petgeioobefouben mogen Ijjöen*

Denmenfch. (B l^eece lepbt mp tn ub3e leeDtbeer^ vuim^. bigfjept:om niijnber bpanben teille/foo Defcbicïtt in iiaenfcöoutenmöneritoecD : loantbacceriis^gce^ jpvn anber^n b« mijne boet-ftappen iiau fcfliefeen in

€ s, viU)$

^o DcnI.Bocck. Hetll.Cap.

UW htóöfien / op bat ith ban ben rccïjtcn toeöö niet öf entoöcüc/ oöcftclt 3önbe tuflfcljen foobcelbsc* ganbe hcmtpm cnbe boUngBtn» ^ant toic tffet bi$ ittctenfoubefiomimbolen oftttoöfclacötioi) too?* tïtn/ tuflfcöcnfoobeeltDegfjcn/ g!je|ldt3öiiöctn't mibbcl ban ben nacOt/enbe repfenD< eenen onbefecn- ben tocöO^ 3Bieenfcubentct bpnae ballen of t ten minften (Icupcfeelen/'t en toacc fafee hut göp/bie een lofln. I. toaecacöttglj Ucöt 3Öt/ berlicïjtenbe alle menfcDen/ »óm.9. in onfe Denen b^aert fcïjijnenbei 3Bant ftet en is? boo^toaec niet beiei geneö bte toilt enbe loopt / maec Vatth. 16. becJ ontfecmenben <6objC^: nor f) fiet bleefcfj/nocft liet bloebtenfeonnen on^ef nietb^engljcntctbehenniffe ban ubjentoegD/maergöp alleen/ bteutoe tooon* K.Tim.tf. plaetfegeflteltBebttneenonbegnjpelijcliUcDti ban toienal^banbenBabecbeis^licöt^J/ allegoebe ga^ be/ enbe alle bolmaecöte gtfte nebec-balenbe i&: m^ be bte begeert bat alle nienfcijen fouben iiomentot ijcob. I. be ftenniffe ban be oprechte toaerïjeptj enbe baerom* me en ïjcbt gfip onjj nCet gelaten fonöec getupgenif^ fe/ itiaer Hebt eenenfeöeren toegfl/enbe utoe toet/la^ ten fcBönen tn befe teerelt geljjcfi eene facfeel / toaet booi alle menfcfien / gelficö öter boo^-tijbt^ be fetn^ beten ban gfcael/boo^ be bjilberntflfe fouben mogen cebt m gelept too?ben in öet lanbt ban beloften, ©ecre fou;^ laajt jje jjet toefen ban utoegoetjjept/ enbe al te Dert/ on$ï «lÉt al ^^ roepen tot eenen onbefienben b)egfi/ enbe bat gOi» toiumö onicJ niet en foubt toriftn / ben toegö bte top moeten öoicii ban jngaen. ^it leert berecDtecebene/ enbe betupggt hlf on.ö bat bierbaer bloebt/bat göp foo mtlbelöcö booj on$J öebt uptgeflo?t:b)ant be recïjte rebene getupgt/ batter eene toaerjjepbt ijeJ/ gelijch göp mijnen <Boht een 3öt / enbe eenen €Wftn^ / eene ^ercfte / geUjcfi pier boo^tpbtjGfbe ^rcfieban |gc^ buprenbeb3eic!i^ geene faltgftepbt te beftomen en i^jepiaeiöl Doe bjoe^ bigöiissöette aenfcDoutoen ben oberbloet ban foo mentgerlep bolingen / boo? betoelcl^e top bp-nae ba .öefieele toerelbt f ten berb^incfeen/ toaer boo? u ftleet (fonber naet 3önbe) gïjefcDeurttoo^bt/ enbe alfoo )ïï02bt bertoo?pen ben aiberfjepligDften paö^ baq litoe bittere bóobt* O^lgeeregieful Chriftij§,3ti[nm$i?|fe$ fi9^ öf ^1 W iU ïooj uto' ^uu

Van het Geloove 2t

CcDaeti rieljbc/bie u tn't miööc ban fo bcclbcrfcDeiJ^ beiiöolmaenocgcbenDebDc flet licötban'tïDaec* acöttöü a^iooUe/ cnöc aeftdt op Den rccDtcn 3©cgJ),

Denmenfch. 3Bat fal Icft tocöccon oö^^cn b002 befe grootc toelöaöen/ o l^tcïc i ith en fal boo^toacc nimmccmeectcn boücnu fionnen beDancöen/ Die ban u geroepen ben tot u tDonberlicft UcOt» i*P«r- a^

Chriftiis.i|et ijof becce ban mp bat icö begeere bat# tec pemanbt beciooccn foube gaen / baerommefoo toonetch eenen pegelijcbenbengoeben toegfi enbe feercfee/ 3iJnbe een colomne enbe (leunfel becb^aec* fiept / gclöcö een bpec-baöe tn hzstzl)2& toecelbtjS / ï}U foo beel fcOip-b^aöen onbccbio^pen ï.$?.

Den menfch. Ban toaec ftomt öet ban/ i^eece ge* fu/ bat foo bed fecten/ berfcötlïen enbe boltngen bcc feetterpen/ ban be nunfcöen b^pbJilUgDiöcöen gfte^ focfjttoo^beni

Chriftus. ^one en i0 ttitjne 3Bet nfet befient göe^ «oegfj boo^ lm litln bcc natucel en t.^ mijn jotU niet facöti nocötan?? toojöen baec foo beei gebonben t)iz boo^ Dare èpgene booffjept alfoo becblinbt too^ben / batbe naturelöcöe reben tn öaer alfoo berbupftert too?t / batfe mijne geöoben alö ftoaer jae onberb^a? gelieft reöenenj fp befcDulbtgen mijne toöfftept enbe goetöept / als? oft icii begeerlpcö bjefenbe ban fiaec iieber gualicftbaect / maecöte geboben biemen ntet c« lïan bolü^engen oft onberjouben / gelijcfe oft tcft bclafrc fonber biengelcn te bliegen/enbe fonber boe^ ten te flaen ; fp toiüen alle bingen boo2foecben / en? be boen p^ofeffie ban niet te gelooben / ban 't göcne batfe ban te boren toel öebben berftaen/ al.o' oft baec pemanbtfoofcljerpban berftant gflebonben toier^^ b< / ï^k mijne ^^tebulbigOepbt öan begrijpen / oft ®^.^^^^ cenigeberbojgentBebenbanbe natueregöeöeeljjcft gjVtccm èanboo2gconbeeren/ebenfottelöcöi!$ 't/af jSfpfeg^ m ds gen batfe gelooben in be ^cï)2if tuere / bie gaer ban ^cö^ma be J^ercfte gegeben i.sr/enbe ndcötaniS geenfinjs öaer Sa^^lt toillen te bKben öouben met ben fin enbe Bet ber^^ fjawufp^ (lant / liU öaer ban befelbe öercfie gegeben toojbt : s«n foi^ enbe alfoo gefcfiiebt Bet bat be gBene/ bie ben gfieeft niet lebenbig en maecftt/ boo: be (etter geboot too?» ten. jBen binbt ba^r anbere / tiiz bit niet met allen

«3 511

22 Denl.Boeck. Hetll.Cap.

tn acïjtcn / enöc incpncn in aile reltgien ïjatt falt'a^

fjcpt te öeftometii toaer bat alfoo/ toaec toe fouöc itU

iilicben I)ct ^uanodlebcrhonbigljtlieDDen/ enOe

mcbc acbeplt / (jet gene ith ban mijnen l^cmelfclicn

Babei becjlacn fiebüe 4 IBaec toefoubé bc Itetterpen

öoo? mijn ücbel bectoefen toojbenf afBaei* toe fouben

öe .fiDai-telaeriS boo? 't Catljoiijch geloof ïiaer bioet

ije!to>t IjebbenMIDaec toe fouben b'iïpotlelen gefon*

Den geb^eeft Oebüen om öet^uangeüetepjebthen

boo2 be geTieelc feDerelt^ 3Bat onberfcüept foube baec

toefen tuffcOen befjoben/ t€urcfien cnbe €(j?tflcneni

Ad Tu.3. W^ct toe foöbe mijnen ^poftel bebofen ftebben ee*

nen fietter te biteben/ na be ttoeebe bcrmaninge/an*

bersJbanom tat foobanigcn menfclj becbjo^penen-

beboo^fijneugenbonniffebectoefenijö^

Wc ntoifcii ^^" menfch.gch faï u banclïen Igeere upt ïjet btn^

bducht Dm ncnfte mijnbec tierten/ enbe utoen 5Saem groot ma^

J^ff/^.^f ften tnber eeu tof gfjeptiloant groot ijS utoe öarmBer^

iïa"l t igOepbt ober mp / enbe ghp (leüt mijne 5tele berloft

pfaim 8f . ban 't bfeplie ber öeUen/gï)p ftcbt mpne 3tele berloft

pfaim SS' toan be boot/ en miine boeten op bat tcfe niet en foube

pfaim 7 toaHen / gftp fiebt mijnen Oefcïjermer getoeejl / en tn

ber b?aer?jept gfiP Oeöt mp berïofl^lBflt liet iiS groo^

teeere u te bienen o l^eere / enbe te bolgen utoe toet^

pfaim 18 ^^^/ "^^ toet/bie onbeblecïit t.^ bef?eerenbe be 3ielé/

u oo^beel t> toaeracötigf) berltcDtenbebe l^tnberem

^? ïïottiö* Chriftus. i^eemt hit boo^ een mercli-teïten ban be

ijcpDt örrt CatOolöcfte tDaerOept/te toeten/bat be i^etter^ feg?

b jn"'^^\t gen onmogelrjcli te toefen t' onberftoaben be repnig^

m fouöe Oepbt hk icli aengep^efen öcbbe ; itet baften eiibe be

onmaaije* Deloften noemen fp een gobbeloofe fï^fie^^ép bcfcliul^

r*!'^'^ ^ShJ^l ^*-ö:^^ *^^^ ^^^ autlieur enbe ocifacche ban be fonbe/

te "rS om alfod te foedien een öeci^fei totDare b?pïjepbt

tjouönu tïi'^t tiare booffjebcn j toant toaer toe fijn Dan bè

toetten/bc (IrafTen/enbe ben loon/i^s't faeeöe bat t)tn

menfcö be fonbe niet en fean fcDoutoen i

Denmenfch. ^tt öeböe icit ftiaet gchoegR gefiert

Pfaim 6r ^»^ ö^^ mijne 3tele geroepen öebt o ^eere tot ijet le^

ben / enbe mijne boeten betoaert i^at tcli niet en foiu

bc ballen / baer-en-boben bit berftere lu mp groote^

iijcïv^^ en bcrfel^ert mp in't mibbel ban fo beel bolin^^

ncn bat beföetteriS met ftaren epgen mont belijben/

bat

Van het Geloove. 25

öat bc CatDaïijcben ooth faftgö feonnm too^bcn. i^p niocfte ban tod t'cencmad ban finnen berooft 5Ön/bic iiem niet en foube boeoen met be CatDofjjc* lie celiijie/in be toeïcfee oocfe onfc tegenpactpe fjegBt/ batmen ftan tot föne faiigöcpbt geraften ,• taant tote en foube ih niet raben ben fehecften toeg te Itiefen in foo gcooteonfeöerljept i enbebefenfeöeren toccD i^ be Cattjoüjtlie religie/bte ban tloee contrarie fijben aengcpjefen tD02t, ^nfgelöcft.ö entDOJbtbaernie^ manbt 'gljebonben/ of tjp fal bc mebecijhe / bit mtt Bet geboefen ban ttoee oerbaren ^^octooren goet gebcnben tooat/ feeclierber Douben om in te nemen/ $il^ tie boo? opinie ban ben eenen bertoefen too?t»

(öcB toat eenè benaeutgept fuUen foobanige 3ic^ ^^e ^ len in b'upre tc^ boobts? geboeïen / bit met foo beeï ö/u« dS btoalingen öertoaert^ enbe bertoaert.ö geb^eben öoodis iS too?ben ; fp en binben nergens gcene rulle / maer fp föjacrt ïeben al ttoijfclenbe/enbe fterben al ttoöfcïenbe/enbe ïï^!lïa', bit u Bebben berren befcBulbigen in Oaer (eben / bat ïtmm» ÖÖP geenen rccBten toecf) getoefen en Bcbt ioopé on? acijtige dc» ttoöfelijcft in ben afgront banbeeeutoigeberboe^^"^^?» meni|Tc;ocft toie fai mijné Boofbe toater geben/enbe mijnen oogé een fontepne ber tranen/op bat ith fm^ tt mogen betoeenen be ober-iebenen tx\m^ bolcèö I icrem. 9.

^tfc fuüen tot ufeomenol^cere/ alötotfiaren ïtecï)ter/bc Wicht toaer 't faöe bat fp be i^, !^crctie geOouben öabben booj D^re i:Boeber/ u DcbDcn fou? ben boo2 Baren Baber / enbe faden terflont baer na Booren bat be goeöe toereken geloont/enbe bt quabe geftraft teoijbcn ,- al^ men fal feroonen be ggene/ biz Bongcrige BeDöen gefpijft / enbe m^n fal fxraff en biz bit niet en Bcböen gebaen»

Chriftus.^Bat fuKen fn mpant\»002ben / bat fp be ^°^ ^p *« ^Cpoftaten of afgetoefeene hhttm bit fonber eeriige i^ oo}» getupgenifi'eban beugötof mirafeelen/ maer alleen ^mtt* boo^lmt booföebenenbefcBelmerpenbefientsijn/f^^ï"^ , aengeljangcn Bebbemberlatenbe bt^.^tttht/ befe^ mmwn^ eelt met B^ren oubcrbom enbe mirakelen ,• bolgen (fegg' icfe) be èetter^ alleen op bit argument/ bat fp Baer beroemen be befie uptlegger.s?berft.^cB2iftu^' re enbe cut-Baberen te 3ön. 3Bant (let Bier toel op) gcene anbere fïuptreben m öonnen be htmx0 booat»

^ 4 6i^»-'

i4 Den I. Boeck. Het 1 1. Cap.

b^enoé/om bc iticafclje tot ftare btoaltnöctc trecfié.

3Bat fuUcn fp fcgaen alö fp fuUcnficnblimfecn

itiyn önipötn belocljt/tiiegantfcncUjIi cenfclj^oom

oeljabt üelJöcn ban al 't gene / bat öct blecfcö tegen

Vnaja?/ miin crempcl bccfmactenöe beracijt IjebOen^

2Ech ftcbbc öcn loon Dclooft ben genen / t}K gearbept

fullen ticbbcn in mönen tDijngaertiCnbe ben pacljtec

bic op fijnen tijt b^iicfiten boon brengen foubcimaei:

pcngcficn bat fi»aüetöccchcnboo?fonben rebenen/

fal tcb be fonbcn loonen i of t fal ith \)t fonben b^ucfi*

ten noemen l geenfniisr : bacrom fullen fp befctjaemt

Rom.i. (laen boo^begantfcljcUjcrclbt/ öfeï)acrboo?toüfc

uptgebenbe/ fot getoojben 3ijn; bic ai becfmaebben/

't gene fp niet en bcrflonbenj enbc boo? onfebec IjUU

ben/ 't gene fp boo? fulcbsf oo?bcelben te toefen»

0oe öat Denmenfch. Wti^t 'tfabcbat Ijiec acnb'ecutotcïl^

«"et^omöe Ö^P^^ nict cn lileeföc / icb en foubeljaccberücjÊ^foci

«ctDigjjept* grootelöcbjU ntet acftten mbe bcblagenjttiaer/o eeu^:

Ujtgöcpt/ o ceubJigfKpt ! toat eencftoare enbc gcou^:

UDClücfee ceutoigïjcnt ftaet öaec te bcrbjacötélJBeefl

genabigf) o i^eerc/toeeft genabtgO/ toant ben tiit ban

pfaim 101. t' ontfeumen enbc genabigö te toefen 10 gebomen,

3©acrom Chriftus. %ctm\)tmq\) cttbc altijot gcnabigO te

beiamcrö ^efcn i^ttiön cpgen : macc al.ö icfe bentiane/enbe

ïnmtSt^"' bcrtoccbe/ öacrcntoo^tnocötanöntemantgebon?

fteiimffe, ben op tiz (Icatcn / t)k tzn& onbcvb^agc naer b'oube

)s^tcim ; tnbicn fp fulcbgf bcben/ fü t terfiont eenc on^

taiföcbc menicbtc ban fieplige J^eligicufen / fouben

{)aer op bentecOtentoecïj toijfen/ biefgelöcbjsfbecl

lieplige!25tffcöoppen/fo beeï al^ef itcïjten bec ^*Mtvt^

fee/foubcn alfc bupflerniffen bec btoaltngen uptjaec

bcr fïant ber b^ijben j toant befe naer öet out geb?apcli

ïiebben iBtffe gebaen/gelöcb on^ gctupgen allcccu^

toen/ bt l^ercbcn gebcn 't te bennen : be giften enbe

fcfjcncben aen <0obt opgeb^agen / 3iin aiö gcbencfe-

tebcncn/ bk onö bit alö met lupber ftemmc bcrbla*

ren : bacr-cn-boben ïioc menigb mirabel f\tbbt ith

tot allen tijben gebaen / geitje b ith nocB Ocbcnjf-

bacgftjsÉ ter cercn ban mijne ^.üDoebcrboc^ J|oe

bed ^epligen Oebbc tcb metbefelbcbermacrtgc^^

itiaecbti maergelijcb aen mpgefcpt f j9^/ baticbin

t»en nacm ban bm biipbelöec fiellcn/b^ bupbelsf ber»

bieef;

VanhetGeloovc- 2^

ö^ccf; nïfo rtotï) fteöen ijefc berDlintie menfcficn fou^ öen Oicrne ( toaer 't in öarc mat Ijt) De recljtc toacr^ tjcpDt bcc muaftelcn bccöoncfeeren / «nöeöcmen* fcöen toijö-mafecn/ dat Ijier in mmt^ bcöjocD öelc* 0cn toarè/ bie nocDtaiiiEf boojtoaer/ cnDeoprccöt 1)002 ht gcöcclc tocrelöt öeftcnt 5ön.

aobat mmun tjocö ^^f^ <0erefo^meci:fee ^ faïïcB ï^ocom toclatni / timm oxibzWtht enöc onnoofel lam ben/ .5°?,^,'^^^^ Dat mijne Öcrcfee fal öerefo?meert too^öen ban upt- '/ji ^^%;, ödoopcniBonnicöen/ mtnfcljen / bieöarentjupcft u<Qttt^ entic tDcl-luften toegeöacn 3im^ enöe tjoefuüenfpf;^?"""^» p^eötcben/ Dtc öocD ban ntemant öefcntieiï en 30" ■** """*'"* Igiec upt feomt bat j)aec-üeber ïeeraerjefbtebefe binoen toeten/ in aeenbec manieren te ontfcDulDioé en 3ijnibie mijn bolcö ban ben recöten toecö aftrec^ ften/ om befdbe te boen btoalengeljjcftbeiboolbc fcöapen/ eu tic atfo te brengen op be bleefcïi-banclt/ lenöe tot l)arc beberffeniffe: ia bat fp bomen te ballen tot in ben afgronbt ber flellen/ aitoaec fp ban t^'cm^- toige boobt berfïonbenfullen tti02ben.

Dcnmenich.oi^alber-langmoebtgïjlïen/enbebcr^ rfai 4?. buibigbften ober be boof Oepbt ber menfcöen/ teceft ten minfien barmïjertigö aen fo beel bupfenben/bic celöcb berlorcn fcöaepfiens? fonber öerDer berlatcn loepen : aenfiet / ïjot bat be belle baren monbt open lera. y. gebaen Deeft/ toojpt iitoeooaenopbacr-lieben/a Igcere/ cnbe en tóecjl niet möacbttoO onfer cnbe Öaer-Iieber fonbcn^ toant gbp 3Öt onfen berber/ on= fenleptfman cnbe toet- geber: boetDaereen^c^fma- 6en ben b2ebe/bie gOP mebe-beplt ben genen / ï)ic u beminnen/enbe fp fullen bomen om « te aenbibb<iv cnbe utoen öcpligen naem te behjöen.

Chriftus. ^efen bjebe en too^bt niet gefmaecin / ^tw b?übe ban ban be gene/ bieootmoebigbbanöerten3iJn: l^^.f.f^^' m \3)at ootmoebiggept feanber gebonbé tooiden on^ |io;t bp ber begene/ biemet eenegrooicDoobecrbigbcpbt cmoot* tMijne ^c[j2ifture berren oojbcefen / bermmöeren "l?/i;'g^ fiier en baer/bat Oaer (uft/acbterlatê/be tjepiigi?l^a^ scjouont. ber0 berbalfcOen/oft toel bertoo^pé. 3$ baer meer baneene toaerljept^Cn bintmen gecne ttoeeb^acbt/ baer fcftepbinge enbe beplinge ië i foo beel boof^ ben alsf baer sön/foo beel b^rfcD^ipben opinien bint^

€ t men

^6 DcnI.Bocck. HetU.dp.

nicn onbcc ftacr ; toant een pegelijcfi met fötti^tt ep^ öen geelt toilt fone öolinge bebefttgen : ende anberj? too^t öaec geen UecfcljU gebonöen onbec befe fecten/ öanöatö'eenefegljt onfe uptleggingeiiestoacracB^ï tigD en oprecijt; ö'anöere feggen / öe onfe i$ betere: Ij^egtmen öaec : a^nec boo^ öebefligöt gDp bit^fp fuUenanttooojben boo^onfen geeft: ja niaec/ bieit geeft/ te toeten/ hic ben eencn/ ben anderen tegen i^: miöe alfoa moeten befc botte enbeonberftanbrglje niei^fcljcn beijjöen/bat be toaerDept/bte maer een en lö/ oft toefen ftan / gebeplt/ enbe beelberlep getoo?< ben i&.Wic en toeet niet/bat be <Scö?ifture/ enbe bc <2Dubtbaberia5/ (boo? be boofOept ber menfcfjen) öec^ Ixjaert.ö cnbebertoaerts^ getrocfien öonnen toojben/ oeüJcnalicJooclibe toetten I enbeDterom'ten toaec battecrecöter^ en mibbelaerieJ gebonbentoierben/ fo en foubcn befe geen befiuip toefen ber bjebe/mcec toel een boctfelenbebertoetfifel banbpanbtfcöap^ pen ; enbe om befe rebene / Ijebbe icli be ï^rclte ge^ ftcit alsÈ mitJöelareffe/eene coJomne enbe fteunfel ber toacröept:fco bat/bte öaer niet en foube toillen ïjoo^ ren / foube gerefient toojben boo? I^epben enbe ©u- blicacn^lgeb itU met mijne ^poftelc albujs be toaer^^ Ijc^t bebeftigöt^ ^cli \3tbbe geliicfe fp boen te recfite gcfepbt : €en toaer/ i)at ith be toercöen onber öaer gi'öacn öabbe/ bie niemant anber^ gebaen en öeeft/ fp en foubenbefonben ntct&ebbem^efe toercfeen te boen en ïjcD ih hooi mp niet aliec betoaert/maer l}cü befclbe acn mijne bifcipelen oocfe im goeber Herten mcbe-gebeplt/foobat icfe oocli be!ooft Ijcbbe batfp- iicl-ïen mecrber faeclien boen fouben ( boo; mtjne ljracl]te)i)batt icIi gebaen Debbe: enbe Oeb bit albus^ gcfcötcltt / batter tot aüen tgben mtralielen en öep^ Itgciï/foD beel a\^ baer fterren ^ijn / blincften fouben in i]ct firmament ban mijne Öercfte* Den meni>h.^it fjebb' iU OGfi bifttoijlé bztmtW ^S^üi te 'coctcn / Mutt nopt eenige afgetoelien en 5Ö» ban irrijan 't bc Catljoirjclien oni ftun tot een beter ïeben te be^ carijoiijcJigcVjcn/ maer om bat fp fouben gerahen tot beb^P- ?,cnuot *" ijm be.ö bleefcösf/ betoelclie aen-gep?ebicöt too?bt/ ten btiet ban utoe bpanben o J^eere / enbe ban be bpanben u^ kbeii te ^^^ ö^püS^n Krups^^i^oe biclJtoiJl.ö^ i& 't gzicljitW

Van het Geloove. 27

bat b'al&cchJijffc onbcc fjacc-ltcbcn/cctoenff fit fieb^ ben te Icben op bc toijfc enbe maniere bet ketteren / mact te ftecben op be maniere ber CatOolijcöcn/ en bat eplaeie? te bergecfcf. <Dcb berblinbe menfcöen/ l^oclanoBefuItobn5ön Ouaerban Der ten ^ 3BaecPfai.4. toe betmnt öDp pbetDepbt/enbe foccfet be logenen i

G E B E D T.

GElooft endc gedanckt moet ghy weren,ö Heere,die ^^^^' ^f- uwe barmhertighey t van my niet gekeert en hebt, ick en lal in der eeuwighcyt,in der eeuwigheyten fal ik my niet af-keeren van uwe geboden , maer fal altij t ge^ hoorfaem wefen aen uwe Kercke, op dat ick niet gere- iloenteu kent en worde,voor eenenHeyden endePublicaen. Ick JJg jg^^^g°/^ lal blijven ftacn op de oude paden , die bewandelt heb- jv,t/ jjcm ben geweeft van de oude Vaders, en door hare getuyge- ütn öe(0uts niflen beveftigt.Verlicht my ghy,die daer zijthetwaer- Jcté moet achtigh licht, ende verftercktmyopdatickrotgeen- pfaim^ii. der tijden en ontflape in de doodt,op dat mijnen vyandt ibidem, niet en fegge , ick hebbe d'over-handü over hem gckre- ^ gen. O hoogheydtder rijckdommen , van de wijiheyt ende wctenthcyt Godts,hoe onbegrijpelijck zijn fijne Rom. 11. oordeelen, ende hoe ongrondeerlijck lijne wegen ! Wie is daer ghevonden , die mvenfinne door-kent heeft , ö Heere,oftwie heeft uwen raets-mangeweeftrSict daer lefai. f. gaenalleoogenblicken, ontallicke menfchen verloren; ^^*^- z^- en de helle heeft haren mont open gcdaen fonder m.ate; en daer en wort by na niemant gevonden, die op d'eeu- wigheyt denckt ; met wateene neerftigheydt, o loeten ^jt fiï op Jesu , fouden de menfchen de waerhey t onderfoecken, t)*cfuijoifi= waerhet fakedatfe hierop letteden, met wateene vye- li^Pt docj^^ jigheyt , fouden fy haer begeven tot de H. Catholijcke öm ijaJ^"* Kercke,dtie met foo veel H. mannen verciert is geweeft, rot De met foo veel mirakelen door-luchtigh , door foo veel toacrljcpöt hondert jaren beveftight , met het bioet van foo veel S^*^*^*^^'" heylige Martelaren befegcit? Hetisvoorwaeronge- loovelijck, dat defe alle gelijck gedoolt hebben; en on- der haer, fo Veel wijfc en geleerde mannc,totdat eenen uy t-gelöopen Monnick,het vij fftc Euangeli, oft om be- ter te feggen fijne rafernye heeft begmnen te verkondi- gen.W'ie foudc konnen gelooven,( ' t en ware dat wy het Iche fagen,) dacter lbo veel menfchen afgeweken zijn- ' dc,vaw

XS Den I. Boeck. Het 1 1. Cap.

<Ie,van de oprechte waerheyt/o geruftelijck levc,inde- fe fotte leeringe?Sy en wetê cylacs niet,dat haer d'ecii- W'igheyt nakende is ! Hier door gebeurt het.datfy naer de rechte en oude wegen niet en vragen , noch en letten niet op dit leven,en defen weg,die eens gepafTeert zijnda niet te hergacn en is.Komt,dit bidde icK. u,en aenmerkc de wercken des Heeren, die hy als wonderbare tekenen geftelt heeft op der aerden,en leert, waer den wegh der ialigheyt,ende het eeuwig- duerende leven te vinden isi want het is onmogclijck God te behao;en fonder geloo- vc. Aenfchouwt de groote menightc der gener die in de wildernifTe, endc in de Kloofters door ftrangigheydt en fuy\'crheydt van leven, alleen in de CatholijckeKercke \iytgefchcnen hebben , dechooren der maeghden door ïeynighey t blinckende, de Martelaren door onverwin- helijcke patientie uytftekende. Wat danckfegginge fal ick u bewijfen,ó VerlolTer mijner 2iele,die in t midden van defe duyfterniflèn fo veel lichten hebt late over my fchijnen,op dat ick foude mogen ficn, v^'acr hencn,en al- Waer ick foude moeten reyfen,om my te houden aen de colomne vande H.Catholijcke Kercke,indewelckc het waerachtigh Geloofde fondaers gcneeft,de onwetende • verlicht . de fiecken meeftert, de Geloovige ondcrwij ft, die berouw en lecrwelcn hebben hcrmacckt , de recht- veerdige \y eriger macckt , de Martelaren kroont , de macgdê bewaeru, aen de gehoude perfoonê reynigheyt geeft, de Geeftelijckhey t'reformeer t , de Priefters wijt, ons den Hemel gereet maekt, en ten laetften ons mede- deylt de eewige eiTenifle in 't gefellchap van de Enge- len Gods. Och of dit overdachten en bemercktcn endc uwe geboden wilden onderhouden, die lbo ellendelijck vcrleyt worden door de rafernyen der afvalligërmetter waerheyt,cnde wel hebt ghy(ó eeuwige Wijlneyt!) gc- feydt , Die den wille van mijnen Hcmelfchcn Vader lal willen doen,fal moecn kennen wat het is van mijne lee- ringe, offe uy t Gocft is, of dat ick uy t my fel ven fpreke. 5y Youden voorwaer lichtelijck uyt de Synagoge der

foddeloofcn geraken,waer ' t lake dat fy hare fonden,en oos leven wilden verlaten , ^elijck Abraham verlaten lieeft het vyer derChaldee,en Moy fes door het geloove 't lant van Egypte, met hare duyfterniflen, en datfc wil- ilen komen tot u, o Herder der zieie^tot u,ö foetê Jesu.

Die

u

Van het G«loove. '29

Die geduriglijck uwe handen uyt-reyckc tothetonge- Ifai.fij; Joovig volck, welck wandelt in eenen weg die niet goec en is , na fijne gedachten , tot u , die daer zij t d'eeuwige Wijlheytjdie buytenpredikt en op de ftraten geeft uwe ftemme,feggende:Hoe langh fult ghy kleyne de kintf- provcrb hey t beminnen? en hoe lang fullen de dwafe hun felven ichadelijcke dingen begcercn , ende de onwijfe de we- tcntheyt hatenrVerlicht ö foetenjESuhare zielen,ende oock de mijne, verfterckt my, en vermeerdert mijn Ge* loof,ghy,dieallemenrchê zijtverlichtende.Spreyt uyt» ö mijnen VerlofTcr, de ftralen van uwe goethey dtjtndo- weeft genadigiwceft gedachtig uwer ontfermhertighe^ den , ende uwes dierbaren blocdts , waer mede ghy ona gekocht hebt. Ley dt ons,o waerachtigen Herder,in de weyden van hetHcmelfch Paradijs , verloft ons van de jfeuwige doodt, ó ons leven, en onle eeuwige toevlucht;.

MEDITATIE

Van de Gave des Gbeloofs,

De voorflelltnge derplaetfe j^JX , al^ Oft ÖÖP toacrt tH tZ^

ne grootê tDilDerniflTe/ m Detoelcfeebccfcöcpöen toc^ CDen 3ön / fonöèc lepöt^-man / oft ( te toeten) toaet genen fplepöen.

Het Ghebedt, ^it)t om ItcDt ban be ^onne bec rccfjtbeeröigöepöt / op bat gfip mocDt toeten / toaf toegen gDp moet toanbelen» TJ oBt I. point. €en eecften/ obecffet al^ ban ttmn *- -""öoogen bergft ben geöeeïen aerbbobem / en bec? toonbert « ober be macftt/toijf fiepbt enbe goetDepbt «öobj^; enbe gelooft baftelöcti(gcmercftt battct niet mu tttt» ban fp-feiben toefen fean)bat fip ben ^cficppcc enbe [^^f ^«' ooifp^oncö i.öban tiian. (Centtoeeben obcrbenclu on^Si t^it aüe fcöepfelj^ gcmaecFtt 3ön bp getotcljte/ getal ^bohu enbe mate/ enbe ban (jem/al0 ban ecnen ^Sou-mee- Sap.n. ftec oft öonflenaec tot een fefeec epnbe geflier t to02> ben/ enbe oberfiüclijEJ fjem bcrltonbigen afó öaren oo:fp:oncFi: aBant foo ben ©^opDeet fegt: be Deme^ len becteüen be glocie ban <0obt/$c, enbe toee u/foo pf^i.ii». oOp ftoijgt. (Cen becbcn obecbencht bat ben menfcD sc»e m^ ti'ebcffre ts? ban al(e crcatiaen/ enbebat güï^ u epnbe ^"" ^^^^ en bolmaecfetfiept Bebt;gecoepen 3önbe toaerae Bte^ tlm^^ imh i ^\% m\ S^m-\s^U W. be ^f Mtoige bjeugöt;

Jeben

30 Den L Boeck. Het II. Cap.

Icben cnbe ccit;cit ut bitt oo?fafic/ öattcr mibödm h^tm ^iju/ouhct tocicftc 't cecftc enbc alöcinooöig- fte iK^ïjct €utïjoli)cfe öÜcIooVic/ al^ï een licijt in öe bupitccntffen/cnüe ccn^ öccöe in't mibö^ii bivi^ obec^ bioetiöf / inöetoclch^ alïei^n otbonDcn tDO^öt faüg:» fispt/BcplioOcpt cnöe onnoofdïjcpt be.ö leben.ö : alle ©art «1 i^^ tï0 anbece / ötc tjicc [juptcn 3ön/ iöben fcöipü^aliuv ecSo7" öc ban 't öcloof/ cnbe gacn jammcrlijcö ma oi'oote '* mcniij&ten te gt'onöe / boo? feettctpe en arö!j-U(ïia=^ ficpt bCjS bupbel^-;?^aei*om fiet Ujat oï)P Inejl / cnbe iaet u boo^fcltcilijch boo^ftaen bat ql}n ben ectoiöcn Ephcf. 4. jj^aiit niet en fult ontüomen bupti befe arcöe:3^ant be öerclte i^ een / fjet €^eloof een/ ïiet ^oopfel een* l^et ü»Pfö^fni ban eenen l^oëi^iiptberöoien/ ee- nen ^D^aöam t^ ©abecgefteltoetDeedbanbece^ loobigem €en bterben obec-benr fet fjoe noobtfafee^ i^oe groo* (ijcli Ijet gelcof i^j en öoe fo^gbulbelijcfe bat öet ban i^-S^S^J^^beongeïoobioengefocDt moettDO^ben/ bentïubat » »uui 1^. ^g^ ^g^^. ontallöclie fiet af-toijclien/en bat gf)P me^ be {Iaet cp öet upterfte boo^t om te ballen/'t en bjaer benl^eere aen utoesieleonber-fiantbebe met fijne genabige flanben : toaecaf gïjpDemfcl]uIbigD5Dt upt gantfcü^c fielten tebebancfeen* cCenbijfbeno^ l)erbencöt/böt ben ^eeie €Ö?ifty.^ neber-gebaelt i^ upt mx ^emel/om aen onfe eüenbige(bie baec faten iw be fcljabute beiS boot^/ ) befe accl^ie enbe btt licDt tt^ geloof jg te toonen. ïï^at bejS ïioninc6jsJ<§one (feggc icïi}t32^ geïiomen/op bat l]^ be fcOaepfeen^/ bie bacu boolben langD^ befe luiibe boffcDagie/ foube foecfien/enbe niet alleen befelbe foube lepben na ben recöten tod)/ maecoocft op fijne epgenefcDouber?^ foube tueberö^engen:'ttaelcfi ÖP boet foo bicfttoijls^/ Ql^ Bp pemant mebe-bepït Bet licöt bej2^ geloofd / en geiijcöeenentb;eeben ^oeontfangOtfein b'^vclie <©0bt m titt ^.üercfte. (€en fefien obei'benciu ba^ ftet obec^ utt met fulcïi.ö toeiïaet aen be OBobbelijclie boojficDtigfiept imolftitt ocenfin^' toe te laten bat ben menfcD/bie^iob toaee* tnmrïö te. ncfltelijcö en in goeber troutoen foeclit ( 't en 3p b&t ï)209m fip felf^ tDxlle) ban ba* bupbelen enbe ©etteren baU to9?t» jTc jjc opflellingöe beb|ogJ)en iDO^be: enbe baerom töeefï boo^feliett / gelijeli ftp tot allen tijben gefeofen Beeft upt bc BepUgen fowmïoD^ i^iopfleten enbi

Van het Geloove. 31

fSpoffefen/ ölfo niet en fnï toelaten bat fietteiTe/f]a«' re tjooffjept met oel^epnföemamerlicMeptöe.öio benjat alfo üeDecfeen : oft fp en öonnen altijtsf ooaen- fcütjnelicfe ban öen infienöen öebonöen loodden: a\^ ïjet oocö plagO te öcbeucen/foo toanneec Den Doofcn bpant fijne oeöaenteberanbecttneenen^ngeldesï Ucöt^ öoo? fcDönenDe mtcafeelen / öte OBcöt onöec Den roem banop-recöte/ ntetenlaetoefcOieöcn.

ïget 2. point. ai^Uec-bencfit öat öefe gabe alfo om ^oe bat «iet gcgebcn iö/ Dat fp in gccnbei* manieren met ec^^ nicmanöt nigeneerfligöcpt of toeöocnber menfcftenbefeomen g"Si lian b30?tieni niemant en lian 't geloof bcröienen / han/nactj* titet meer (fo ^uguftinu^ fp^eecfet) al.cf eenen onge^ tanis boo?. fcljaeföen blocli berdient batöenbeelt-fniitierban \^Jl^'^ fiem maöeeéfraentiebeelt^vDiis^betranclitöél^eere/il^ "^ ^ ijit baer ban De Duplïernilïen in uflertljceftDocn blincfeen Dat fcDoon en toonDerlicö licDt. (ien tbjee»^ ben oberDencfet DatDefe gabe toelom niet gegeben t.ö/infulcöer boegen nocDtanss/Datfeboo.uen pegc^ Ujcfe DerepDt5p» Want <0oDjcJ bJille i.sf/Dat alle mcn^ i.ad xii». fcDcnfaügb30.2Den/enïiomentotöennificD£rtoaer^2. Öept : en ÖP berlicïjt alle menfcöen fiomenDe in Defc toerelti alfoo Dat/ toaer 't Dp alDien(na Bet geboelen ban <8oDDelücfee2eeraergi) Datter pmant in De \3i\U Decniffe leef Qe naer ïjzt upt-toijfen ban De b3et Dec naturen / aèoDt öem onttoijffelijcö fouDe fcnDen oft cenen €ngel(gelp Dp geDaen öeeft aen De ^«€ö?i- ftiana) ofteenen5Cpo(tolifcöenman/ Dieï)cmin't geloobe fouDe onDer-toöfrn : aü^^n i^ 't ban nooDe/ bat 6p met een ftil gemoct De benfïer fijnDci: s^ele o^? pene aen't licöt Der toaerDept.fCen DerDi obec Denfu Boe groot Defegabe5P/ toant(foo De toaer Dept ge* loaa. 17. cupgBt : ) Dit 10 Det ecutoigft leben/ Dat fp u f^cnncu Alleen toaeracötigen <ecDt/ en Dien gftp öeöt gefon* ben Jesum Christum : toant Doo^ fiet geloobe Itent* men <0oDt enDe alle ï^cpligen/ enDe aller fcl^epfeisn beginfel enDe epnDe. l^et geloof i^ 't gront-toercö ban alle goeDe toecc&en ; toantfonDerfjctgö^loof Hcbr.n. i^ 't onmogljelijclt »6oDe te DeljagDen : enDe toeDer^ Mard uic om footoienietengöelooft/falberDoemttoo:Den;

!a Dat meer W Die niet en gelooft / Die i$ ban hu af

C&2ii

;2 Denl.Boeck. Hetll.Cap.

i.?etr/i. €B?f(!um De^ft on^ *0oö öoft^löcfee üeïoftett geoc^ ^et ^cp ben / op öat top gicc öoo? moaen Dcelacljtiöö too?^ maccftt ^^" ^^" öe <0otrtielöcfic nature, igiec upt foo ken/ om üttu ftoc ocoot mK toel-öact en o^^atie Det t^ gecocpcn te h/hlHfï^" 3ön tot öet QclooW cnöeDat öDp onöcr fo bccl Bon^ c3 öert-dupfcnöen/ öie alier bertoefcn tonrcn totecne fcD?oomelijche enöe to^ecbe booöt / alïeen fonDer u^ toe berbienften / enöe encfeeïijcft öoo?öe^recljter$J licföe too^n becloft ; znhc fjiec-en-boben nodj geroer pentotOetrijcfi öec i^cmeïem (€en bierben cber- leaöt ftoe grootegcnaöebanöenlgeereöefcljietitigf aenJlotB/ öemtrecheniïeuptB^t bperban^oöo^ ma : ijoe groote aen J^oe / ö^»i Deb^ijDenöe ban ben gemepnentoatec-bloet: fioe groote aen ^D^ajDam/ tiem roepenöe upt ©^ ber CDslbeeufcOen / enbe upt befe toel-baben leert ïtennenbegrootBepbt ban Jjet toelbaet utoe.s? roep.ss tot öet geloof. ï^ocujp Het j.point. <aberbencöt met öoebanïgefo^gbul^ htXrm ^^öDcpt 't geloof betoaert moet too^ben/ alfoobat mocwiu 09p beel lieber b^omelöcö öef)oo?be te Herben / ban een ftrop-b^eeb baer af te toöclien: Dterom feggt ben Gal. 6. ^poflel : toaer 't bat top / oft ooch cenen €ngel upt bent)emelanbens p^ebiclue/ btefpber bannen ban <0obe.fCen ttoeeben/ aenfcljoutotbeontallöclie me- nigte bec Höartelaren/bie allegaber beel lieber l)eb> ben geljaet öaer leben / al.^ Ijaer geloof te berltefen. €en berben / bencöt met Doe grooten pber en neer* Piöïjt^t Ijet felbe boo? fo beel ^pofioltfcOe mannen/ boo;j menigDte ban perijclielen/en berfcftcpbcn fco?- ten ban booben berb^epbt i^* i€en bierben/ be reben ban ï^':fc felierCepbt enbe bolflanbigljept W om bat <0obt felbe/bte be toaerljepbt W be leer inge bes? ge- loof ^Ijeeft geopenbaert: toanttopbocDglicïoobeit !.Thcir.2. om batDet 45o^t gefeut Deeft.^^bp-lteben fiebt ont^ fangen ( fp^eecftt ©aiilu^j ftetapi^oo^nbe^' geljoo^^V «iet alj2^ 't aBco^bt ber menfcljen/maer fo bet toaer- aclnelijcfe t^/ 'taDoo^bt Cobt^. (Bclj boe groote eene gratie i^ 't <^obt te Oebben tot fijnen mecfier / cnbe boo? fijn Deïepbt in te gaen ben toecij ber mu man un toigbeptliCen bijfben/Oier upt ïïomt iwtjat bc €a» S" H°"i* tljolijcfee religie noclj failleren nocö beranbereii ïtomcte ^^^/ ««^^B «ïwft beöo^ben mi^m ü'alber-fiepiigDftc

Van het G^loove. 53

Icccfngc bcr lÖcrcRc : enbc bemcrcöt toei/Ijoc bat nu öciigig foobccÜjontia'tjiUcaaltijt't fclUcGcloof / aitijtöe»"«f^/"^

felbc löcnnoe ÖLTl?.!^ctcficüljjft|lacn/öaecnocl)4Xn£ tan^ef fo niemcDbiiiöiöc fcctcn Der hetterpen 5ijn / en too?o<iu tot allen tijbcn geVöecft öeüDeu. fCenftdcn/ obec=: bencfet Ooe groot be Ijcpligfjcpt i^ bcfer feerclic : Ijoe bat befe uptgcfcöcncn Oeeft in foo bed .fDaeoOtJcit enbe iBartelaerss : toateeneontfjoubingeberfpüfe in b'<Êremijten/ ^x^at ceneberbulbiglieptinlijben/ toat ecne menicDte bcr miralielen Debonbcn Xoop ben. ïBant [jct bocDalmogcUjcliiöacnbenGtloo* ^^^^^"5. benben/ alfoo ^at oocö na menfcöcïijcüc boo2fïeniö^ 8ept/een peaelijcö fcftulbigö iö bit geloof faeiibecc* ben. i^cn febenflen / ijcft gabe en too^t op geene an^ berc maniere beter betoaert / banmetgoebcteerc^ lien/enbebaerom ea gcDeurt öctnietlicfjtelöcli/bat pemantafbaUicïjtoo^beban'tgeloobe/bieftcmmet C6?ifto bereenigljt in <0obt-b2ucbtigöepbt enbe goebe manierenrmaer [loben al/ foo kert upt fjct ejc^ gmpel ban CoineliusöVljoe getöicljtigö öter toe 5Ön/ 'tgebvbt enbe b'aelmocfle naer öet getupgcn be0 Aaor. 10. <»^ngeljc?/ bit \)cm fcxih^/ u\oc gebeben enbe aelmceO ^^,öe aci. fen fijn in gcbencbeniffc opvjeülommen boo? <0obt0 moemi aenficBt/ enbe nu fepnt mannen in goppen/ enbe iicrrrercftcn boet öcm ftaien eenen ^nmon/bie tcegenaemt too?t J"^ "i ^^^ Petrujs? / alö oft b? fepbe / l)at bp om föne gebeben '^ '* tntjz aelmoelTeït geroepen Ina.^ uptlju Soobfcöap/ tot bet €>eIoof Cöaiftt gefu.

Een Gebedx voor deCatholijcken, opdatfyiobet

Geloof volftandigh blijven mochten; cndevoor

de dwalende , opdat {y daer toe mogen

komen.

/^ MijnenGod,ó oncyndelijcke goeiheyt,en hebt ghy ^^niet hemel ende aerde gefchapenvoormy? maer "wat IS al dir?als ick verlooren was,foo hebt ghy my met veel mocy ten gekocht ende vcrloft, enufelven gegeven voor my. Ik kome dan met groot betrouwen tot u,'ende <0ot)t ié bidden, door u dierbaerbloet;\viji^my dé \veg,door de öftinrniffft wekken ick wandelê mach;op dat ik kome tot het cyn- ^^ boom"/ de,dat ghy myvoorgeftelt hebt, tot het leven,hetvveick fttlu '

^ ghy

34 Den 1. Boeck. Het 1 1. Cap-

ghy voor my berey t en fo dier gekocht hebt: want aerp- gefien ghy niet te vergeefs gemaeckt en hebt,maer ye- der dinck ordineert foetelij k en fterckelijk tot fijn eyn- de,en al om my^ ja nademael ghy om mijnent wille van den hemel ter aerden gekomen zijt,uyt ecne oniiytfpre- kelijcke liefde , op dat ghy my als eenverloren fchaep- ken in uwe weydc fout mogen leyden: ja noch duyfcnt- mael bereytfoudtzijn om tefterven , indien uwc over-» vloedige onder- rechtinge ende verloflin^e niet genoeg en waer.Ben ik hieromme niet meer als fcker,dat indien !©ai ik maer en wille , ghy my ten eyndc toe geleyden fult in menfctj i^ den rechten v/eg? en dat ghy,o Sonne der rechtveerdig- htntl^ hey t my verlicntcn fult,indien ik mijn herte voor u niet toUt öat en fluy te , dat ghy my uwe wegen leeren fult,indien ick !)P tot Dat niet en ftoppe de ooren mijnder ziele : want ghy zijt ee- *P"?^ fal' "^ oneyndeïijke goetheyt, en ghy wilt dat niemant ver- i.Tim.j. * loren gae , maer dat alle menfchen tot de kennifle der waerheyt komê.Hoe kan ik dan twijfelê,of ghy zijt bc- reyt om my te ftieren,is 't dat ick u oprechtelickbidde, gelijk ik op het vyerigfte doe?0 eeuwige waerheyCjghy en kont my door logen- tale niet bedriegen! O opperfte goetheytjghy en kont my tot quaethey t niet verleyden! U eeuwige wijflieytjghy en kont of ghy en wilt my niet in eenige dwalinge brenge,ftellende voor my diverfche <5obt bet^ en donkere wegen , ghy die daer zijt 't waerachtig licht iicöt Étn in de duyfterhey t , die verlicht alle menfchen komende om op öcrt ^" ^^^^ werelt,op dat een yeder kennelijck worde,welc- iccljtflen ken wegh goet is , en wandele in dien. "Want wie en kan toegl) te niet mereken de bedriegelijckheden van.de oude ende feomeiu nieuwe Ketters, naerdemael fy al te famê bekennen het eenigh fondament te wefen haerdcr leeringe , dat fy en alle menfchen vaftelijk moeten geloovenaen de Catho- lijcke Kercke , dat defe aen haer de ware Schrifture o- vergelevert heeftimaer datmc in d'uy tlcgginge van die, ^t balf« niet de Catholi jcke Kercke , maer hun gclooven moet; ^ttfKiu ^" ^^^ alleen , om datfe ha);e uy tlegginge de befte noe- men? So kleeden haer met de Schrifture deie grijpende wolven in lchaeps-kleederen:alfo Satan verandert hem felven in eenen Engel des lichts.Ick voorvvaer,ende een yeder, die eenige wijlheyt heeft, fal in dit, en in alle an- dere faken, oock die veel kleynder zijn, liever gelooven aen de heylige Kerke, liacrdf.wd al^e Kctiexs pok lee-

Van het Geloovc. 3^

ren , cliirmcnacn defe moet gelooven in 't o\Ti'-Ieveren der Schrifture, 't welk eê fondament is van alle gcfchil- lcn,die tuflchen ons en de Ketters zijn. In der waerheyr den ouderdom beveftip;t defcKercke : de mirakelé ver- ©é fcfte- ftercken hacr : de heyligheyt der geeflelijcken recom- l'^"^?!' ^^ mandecrthaer: maerdcfe andere'"maecktdenieuwig- heCh^'U* hcy t fufped ; en de tweedracht, die onder haer is,en de vryigheyt des levens,is genoegfaem om haer te weder- Icggê.Enhebt ghy niet gefeytjO alderfoetften JESU,dat Matth. 2?. depoorté der hellen gene macht tegen uwe Kerke heb- ben fullen: dat ghy by haer blijve fult tot het cyndc des 'U'crelts?Hieroin en ka geene ketterye,die de macht der hellen is,dere Kercke vernielen : gelijck ghy,dienieten hebt konnen verlaten.Ik geloove u veel liever,o eeuwi- ge Wacrhey t,als eenige verloopene dwaren,die de hoo- Teerdye,ydelheyt, en de onkuyicheytgebrocht hebben tot kctterye,als toteene toevlucht van allêquadé:maer boven al d« hoovecrdye : want fy ftellen hun felven als Rechters van alleH.Oiit-Vaders,en van alle tijden, en fo vallen fy in den afgront van alle doliugen en ellende. O goeden |£SU,hoe konnen dit uwe Difcipelen zijn,die Matth. t r, fachtmoedig en ootmoedig van herten zij t? Mijne ziele t?*^ gebeöt heeft u aengehangê^laet doch uwer rechter- hant bidde S^jj^Jjj»* ick,my onttangen , op dat ick nimmermeer in dwalinge ge op te gebrocht worde, enindiéickonverdachtelijkmeeniire tiaeiu dwalinge quame, herftelt doch mijne gangé ten rechte; want ghy v,Tet o Heere.dat ik buyten u niet en foecke. En hoe wel ick eene armé fondaer bendo is ' t my noch- tans van herten leet,dat ik u vertoornt hebbermijn hert is bereet o Heere,miin herte is bereet,indien het noodig is my felven t'ontÜaen van alle officien , eere, n)ckdom, pf^i. j^, en oock mijn leven te laten , naerdemael hier gehandeh wort van eene eeuwige doot,en van een eeuwig leven,en Van uwe liefde,mijn herte is bereet om u te volgc,op dat ick uwe wet mach volbrengen; en ik weetdatghy door uwe oneyndeli) ke goethey t den verloren fone, die tot u komt,niet verltooréen fuk^dat ghy niet haten en lult,de gene, die u beminnen: dat ghy de arbeydende en overla- cene niet verworpë en fult;want ghy zijt eenë oprechte Vader der armë.Hierom enverfmaet my dan niet, maer helpt my o mijn Hcht ; op dat ick niet en ontllape in de doot. En geraerckt ghy door uwe oneyndelijckebarm-

<© 2 bertig-

56 Denl.Boeck. Hetll.Cap.

liertigheyt gewilt hebt , dat ick het ware licht van uwe. Catholijckc Kcrckc lien foudc,verbreydt uwc liefde in Roiu, 8. mijn herte, op dat ick fcker zy, dat noch doot,noch En- gelen,noch Arch-engelcn , noch Princelickhcden , noch krachten, noch tegcn\voordige,noch aenftaende laken, noch hoocheyt,nochdiepte,noch eenigc andere creatu- re,my fal konné aflcheyden van de liefde Gods,dewel- ke is inu Christe Jesu ; want ghy zij t mi j:i leven, en- ile voor u te fterven is mijne winfte, als ick mijne doodt voor de uwe fal gegeven hebben,als ick het tegenwoor- dig lcvé,mijne eere,glorie, rijkdom,met u rijk verman- gelt fal hebben, en lal ik niet gcluckig wefenpMaer bo- ven al,indien ick u bemint fal hebben en nauwelick een droppelken van liefde voor den afgront van de uwe we- der-gegeven:want hier toe alleen fo fuchtc ik, dat ik u- >ves mach zijn, dat ick u mach genieten om uwe liefde: op dat ick in u,die eeuwigh zijt,eeuwigh mach leven, ende met u een mach zijn in der ceuwigheyr, Amen.

Pradijcke om het Geloof te oefFenen, ende tot

hetfelve te komen.

l*Ci^^yt^tttht be tocrcfeen ban ben Cölifïctt ^^ menfcB op ïjtt geloof/ a\^ op cenen gronbt- itcm flcuttcn/ fo t^ 't hat lopocöucciolicligeleöcnt^ï i)ept Hebben/ om ïjct fcfbc te ocifcnen : nuiec piirttU pa'iicli in Int gcbrnpck ber ï^cpUöee Sacramenten* ^et felbe toojtoocïi (ebenDigö gemneefet / foo Ujan^ neer peniant 0; feiben oni;£erb^aei3i)t/oft fjp gelooft / of t ïjp fo fijne 'mcttiim bolö?engt / aï^ een tiif^ \3^üttf acïjteUjcfe gelooft^bjant öet lebenbe geloof b^2eng0t boo2 b^ncöten be toercöen boo?t:3in fulclier boegen ooclvboo? öet cenfien alUr creaturen ftanftet geloof cnbe Iteföe tot ben Scfteppcr ber felber/in on^es ber ^ toechttooaticni luant foo Hugoa S. Viit.getnpglu : alle gcfc{)ai,iene Dingen roepen tot onjS / ontfangljt / geeft lücber/bltet/ ontfangftt toclbaet /geeft toeber ubje fcDult/ bliet be ftraffe. ornbe top m liebben niet min in tegenfpoebige al^ in boo^fpoebige faften oc^ tafie om liet geloof te oeffenen/ aengefien bat top in tegenfpoet / eben als? tn boo?fpoet fpne OBobbelicfta en i^aberlicfte ftanbt oocö feonnen bemerclien/ enbc beljopebereeubjigec bergelbingönnoniJ b^rtoec^

Van het Geloove. 37

fecn. gnfocUjcr foo biclitöilö alffet ban Öettcr!(J oft ban boofc mcnfcijcn toojDt bcrmdt / foo mogen top <0obt öancltcn boo^ öe gabe t)zë geloofi^ / enöe foo== banigetocrcfeenbocn/ t^i^ öunncc balfcöcc Icmn^ gen contrarie ^ftn»

2. ^et tsf noötfalicltcfe/bat ben mcnfcï) om tot Tjct oprecljt geloof te liomen/ föne toeblucöt neme tot <0obt/ enbc bir^tic bat flp berltcljt macfj too^ben-

3. 2iüe ajfectien fjaet enbe npt aflegge/ op bat B? met een onpartijbig üet^te ban befe faöe/ macïj 00?- beelen ; Defonberlich moetmen afleggen b'affcctten tot tijbelicöe goeberen/ betoelcöe beel mcnfcDcn ge^ bonben Jjoubt»

4, 3lefebe<0nbt-©aber^: maermetbcgcncbie be ^ettersynaer ïjct quaet exempel ban b'oubeöct^ teren/ljebenfbaegö0 üebojben IjclJt^cn»

5» l^anbele met een gbcicert man / niet met mcp^ ningebanbifputeren/ maer om te Itomen totüens» ï\if(c ban be opredjte toaciöcpbt-

6» ^otbienepnbeaelmoeffengebc/ cnriemoot^^^''^f^^* moebelijcft btcftloil^ begebe tot (jet geDebt/enbc ben Zitmt» ^ctu fal fepnben/ oft fünen €ngel/oft fal btoingen beDm too:t eenen nteutocn ©etru£? te üonien / bat i^ te feggcn / f^}^^^' eenen '3£po(IolijcïKn man / oft toelfal gljeben eenen S "^ ©DilippuiS?/ gelijcb bp Qcti^zn ïjzcft aen titn <öcfne^ homeiu ben i^amerlincït* aBantben genen bic bjaeclit aen ^'■°v-«- be Deuren ber toijfOcpr/enbe toacöt aen öe flijien ban öare benren/ tiic i$ gelucöigl)/enbc öp fal öet kben btnben / enbe fal faligïjept fdjeppen ban hen %ere.

7*<^l)P moet boo? al beneerftigen/bat 0]n 't öcrte ^0^ ^^^^ ban ben genen/ t^it gijp geccne op ben recfiten biegö ^o^,S fout brengen/ totnt met eenige toelbabcnjüjant (jter oatjén uan tnbermacO meer beïieföe tot fijnen ebcnaeftcn/ ban öaoiDirpii* lange rebenen en bifpuratten : en aïbiiö lefen \np be^ l%nmt^* feeert te m(m bc bermaerbc oüremijtïBapönutiuö» ban onfm

8. benige v6obtb2ucOtige Doecjcëeaè/acn bc gene Ébm-nae* hk in btoalinge lebch ter öanbt ftcllen / bare binbe:^ o^^r^^T ren beïjulpfaem toefen oocFj tijbcltcö/bcfelbecnber;: gnmoef* toöfe«möet€at0o(»jcF{g9eloobe/ bü i.cfeenefon^ berlingc bebcnbigbcpt ban be liefbe*

9 • 3-ö*t falie/bat gfip axbm pemant u befeeeren/ bic nu tot föne iar^n gchomcn i^ / foo moet öDp ö^==

;8 Den I. Boeck. Het Il.Cap.

fo?gcti/nacc öcn tatt ban^.jpctrujf jfaöer/ccn ban

öc tteiucrilc mede gcfellen ban ben Itj^gignattu^en*

bc ban onfe ^ocietent/ bat ben felben Ijem af trecfee

ban bet fonbigb Itbcn / toant Dit ocnicpncUjcIt bö

tncnfilje Incöcrf loiibt / bat fp Ijaec tor öet recüte qz^

loobentctenbeocbcm

^n moctê lo» ^enccficn bat (jet onöefóof bc cerfïe fonbe niet

pjiöwtoC' en t^ \)C[x\ een mcnfcb bic onocloobiob too^bt / niaec

lni5?£öat l)p boo^anberefaiitcn/ enbeboo?ft!epnacötert

ïcbccuige ban te ocDobcn enbe ftoiliipmen ber Ig.iüercben/ aU

Dan öc iö. lenftöHenjö tot ongeloof 6omt / foo i$ betfeecp^ofö^

Il mQ?t?n telftcfe(om frt fclben enbe oocö anbere/in bet geloobe

srtoot ach" te be\öarcn)öatmenbegeOoben enbe boflupmen ban

ten/ ais ^ öeX^.^^ercficaltijötmctncetfttöOcpt boo^flae/ bz^

f "öf ^^ ftft fcï)erme/cabe onb^rbanigli 5P/al,6 oor li beobeclebe^ï

SISc^kL ringc ban bc bcpiige Baöei'en / enbe be gebobenbec

<0becfjept : boo^t^ fijn ieben niet fïappelöclt naec be

maniere ban ben gemepnenman/ maecbperigl>

iijcft/naer Ijet exempel t^zt J|epligen ^^obieJ/fcöicbê*

1 1 . Het ï0 nut / bat ben genen ttiz ttoflfelacDtigö

i0/ in ï3zt gene bat l)zt geloof aengaet / ba(ïelöcb ge*

ïoobe/ batter beel ïietterpen 3t)m ja bat meer i^/ gc:^

i.cor.ii. lijtu öen 3llpo|lel fpjeerfet batbetnootfabelöcbiiS/

batter feettcrpen gebonben tco^ben / op bat t^c gene/

/ne defid biegep?oeft3ön/{ienbaertoo^bert.€enanberen/bat

?»d Pet. ' be betteren ban be bepligc ^ercbe / en ban be ftepli^

ge 13aberjs bertoo^pen 3ijm i^en berbcn / oberleg^

gen / bat be toaerbept maer een en W be baeïcbe/ op

batfe een pegeliitb foube mogDen bebent too^öen/

Öceft <©obt fijnen fone gefonben; berre i^ 't ban ban

baer/ bat DP be felbe fourrc toiüen berbo?gen/ om be

menfcöcn in bolingen te laten ballen/ o'berfulcbcs

moet öp boo> bem nemen be felbe met aüe neerfiig^

ïjcpt te foecben» ffiaer bit moet gefcöicbcn met eene

gróote ootmoebigftepöt / aengefien bar be boobeer ^

öigbept ben ooafp^oncb ban alle feetterpen i^ : toant

cenen bettec alle be Concilien/ <0ubt-aDabersJ/3lee^

raec^/ ï|cpltgen/ enbe onfe boo^©aber^oo?beelt

enbe bertoójpt/ op bat bp alleen fcbijneberflant te

ncD^upeben/ enbe en ban nocbt-anc? geene anöere re^

hznz ban fijne leeringc boo|tbjcn(Ten/ 'mn bat Iw aU

icen boben alle anöere / ben oprccèi(?n fin ban be 2^*

^tt^üftm gebpnb^n fiecfr» Pra-

VanhetGeloove. 39

PraAijcke om te difputercn.

1^ 't faccftc trat oDp B^t bifputeren met be httut^ nictm liontontgacn/fa moet göP ijoo? al blagen/ (op öat öe tifputatte niettebergeef^enöcfcötcöe) toïc bat ben fcöeptfman oft ben oo^belaei: fal toefenl 3|£? 't fafee bat u boo2 anttooo^be gcgeben too^t/ vIDc ^cliiiftuce^bjaegDt toelcft bed§cö?ïfture t^/en ban toaec onö bie gegeben fal too?bé^ljpfalonttoöfelöcfe anttoo$2beit/ ban tjcl^ctthc : b^icgDt/ toaecom bat be fecttcrö be felbe ban beranbccenenbefcOenben: toaerom bat fp be Catöolöcöe öercfee fonbcc eemge ttöijfel gclooben toanneer fp fept/ toaeracötig bit t?S ^cöJtfture/enbe becfmaben notDtan.^J fjare uptle^? öinge als? oft fp baer in foube bolen^ enbe inbien top/ om befe toaeröept te boo2gconben/be^cD^if ture al^: leen moeten gefeupcfeen/toaec fullen top gefcö2ebett btnben/batbeboecfeen/bietopbe^cO?iftürenöemc/ fcB2iftuere5ün^ ^Baecuptmennootfafeelijcö moet laten bolgen/ bat beel tceffeUjcfee öooft-puntten be«S geloofis / gelooft moeten too?ben/al i$ 't bat be felbc niet gefcftjeben en 3i)n/enbe batmen Biec in tot be % KeccBe al0 tot be columneen Bet fleunfelbectoaer^ Augan.de Sepbt fijne toeblucBt moet nemen. 3Baei: af ben Ig. «'^e ad pet. "SCuguftinuo feec toelfept:gcft en foube boo^aer be SX* fcD.Jifturenietgelooben/ 'ten toaer/bat mp baectoe nich.'cs, be bcumogcntöept enbe autBoritept ban be ^.^ttt^ fee/ üctoeegljbe^ S^'t fafte/ bat 8p alfban Bern bege^? ben toilt tot be Hecche/foo moetmen be l^erclöe foec* feen enbe onbeffeennen/boo? feöere meccli-teecfeenen/ te toetc/boo^ be eentgBept ba leere/boo^ BepligBet^t/ oubecbom/enbeobeclebertngeber tlpoftelen/ toant Bet i^ eene uptfinnige fafee/enbe een beb jocB/Petina principii,genaemt/ batmen be l^ercöemoetterabe oaen/om te berftaen benfin ban bc^tB?ifture/enbe Q\^ men bsaegBt toclclie tsat be i^eccfee i!2?/boo2 ant^^ tooo?be ferijgöt/ "^at Bet bie i^ be toelcfie ben toaec^: acBtigen fin/enbe uptïegginge Beeft ban be fcBnftus: re. €n a\$ men boo^t^ b^aegBt toelcèe bat befe han tjS/onie? geene anberegctoonten toojt/ban Baecliebec üeccfee; enbeal.s?gBpBaerp2aemt/ teiebatbitaU bu^ leett/ fullen u anttoooiben/ fiacen geeft ; maer/

^ 4 «

4o Denl.Boeck. Het II. Gap,

tt wttn/hm geeft ban btoalinge/ cnöe üp^thlafmu ï)ept. 91110 gl)ti tDilt i3jeten/ toaer upt bat flet blijcöt/ batfp öcfen geeft fjeööcn/ enfuttanDerjefgeenant* tDOO?ïïe fenjgeii öan/Dat liet alöu.3 i^. Cen laetften/ om tnfjon al te Ocgnjpen/ foo enfuUcljpanöersj geen fondament enbe fteunfelbanï)etgeIoobeljeü^ feen/ban be rafcrnpe ban eenige pöele fiecfenem

€en anbere maniere om met be ftetterö te bifpus» tecen/fult gljpbinben bp ben o^.^.BerontujJ*

Schiet'gebedel^^ens door de vcekke daffeSlie van defe

beradinae door den daghfoude tnogen

gnderhouden worden,

pfal. 33. (^ Aet tor hem cnde wort verlicht , ende foo en fullen

^»-^ uwe aeniichcen nier befchaemr worden. Matth. II. Komt rot my alle die arbeydetende belaft 2ijt,endc ick

lal u vermaecken. loan. 7. Soo wie dorft heeft die kome tot my ende drincke. loan! 8. Qft ick ben ' t licht der werelt, den wegh, ende ' t leven. Pfalm 94. is 'r dar ghy heden fijne ftemmehoorr, foo en wilt uwc

herren nier verhcrden. ïccl. 6. Hoorr fone, cnde onrfanght den raer des verftanrs ende

enverworpr mijnen raer nier. Onderfocckr de wijf-

hey r,ende fy fal u geopenbaerr worden,ende als ghy-?

fe verkregen hebr, foo en verlacr hacr nier. Icrem. 6. Sraet op de wegen ende befier ende vraegr naer de oude

wegen welck den goeden wegh is , ende wandelt in

dien. Dcut. 32. Vrager uwen Vader, ende hy fal' t u verkondigen , uwe

ouders, ende fy fullen 't u fcggen. Prov. 22. En gaet niet over de oude palen, die uwe Vaders geftelt

hebben. V§tth.24. Sier toe dat u niemant en verleydei wantdaerfullep

veel valfche Propheten opft^en.

Het

Van ccncn ftaer des levens ie verkiefcn. 4 1

Het III. C APITT EL.

Beraet van den tweeden middel , ofc om eenea

ftaecdcs levens te vcrkielen , om tot ons eyndete gheraecken.

N3Cec battDPtotbeficniUtTeban'ttocWacBtiolj £^ff/ <atioof gffclïomcn 3ijn/ fooi'eftcertbaec nocïj ^'Jiji^,? tmm anöcren miööcl nootfaüeltcïi tot be faügOcpt/ ban «©out Ijctberfeicfen/ te loeten/ banecneflaetbauleben; ontfangm aiBant aengefien/ dat <6otït ben menfcDen Ijerfcljep^ moctmm ben bectoecfetngöen ol)egI}elieu ijeeft / bie oocfe ban tttnitfm jonaUiÊfaf beoninenuptiêfcïiijnen/ enbecenenpe? cmmftaet ööelijcöen feljtcfeentot eenefefeere maniere ban les; toanirtciu ben / qclijtUtmi)^ eenen boo^ficbtigljen babec bejS fiupföefin.K!^ fijne éinberen plachte boen^ enbegfie^ mercfet top niet gefcfiapen en 3ijn / om onies leben in lebigfiept te ber jïijten/maec om t'arbepbenifo moe^ ten bjp rijpelicfi cnbe in tötj^ t)ter af met onjj" felben jberatien/foo fieeft ben l^eerc 3lbam/naec bat öp ge^ fcöapen toa.ö / gefleit in 't ©arabö.ö / om ï)at Ijp ijet felbe boutoen en betoaren foube. aBant fiet 10 boo?* fefter battec ontallicöe menfcl)en ö^^roJ» fl^eé Qua^ iicfe lebcn /enbc oocït eeutoelijchen qualicö baren/ ^p^^"/* ombieftoiüe/ batfp ïiaer niet en begeben tot bien Sq^ (laet be0 Icbeng^/ baer fp ban <6obt ^Imacötigft toe gaenoec geroepen too?ben/ofttoelalfulcfeen berfeiefen/baer b«icm^ fp meer boo? öare quabe iuften/ ban boo? eenig ber^ Swn flanbigö beraet / toe gepekt enbe geb?eben to02ben. *

^aer is? *tfa6e bat pemanDt nu toteenen flaetbe^S ieben.^gljefeomeniie?/ befen moet fp felben boo: bit beraet baer in berjterchen / enbe niet gebucrigljlicft ïjem ban alle ftanten laten fiertoaert.o en iicrtoaert.ïÈ b2üben ; maer fiem in ben felben bolmalien» 3Bant f)et en i^ geene lilepne beftoringe/ een^ anbersf leben grjootelijcfe^te berbeffen/ enbe Jet fijne tebebla^ Oben ; enbe alfco nimmermeer gfieriift te toefen* aCDant baer gbeenenflaet/ oft maniere ban leben gebonben en too?t/in bt\S3zlchc be bolmaecfetljepbt/ iik in be liefde gljegronbt iö / niet en lian befiomen to02ben- €nbe al-öoe-toel bat pcmanbt tn fijne l^rHeberliiefingö^gD^f^Uleert ïjeefr/ inbign befc

^ 5 Riéi;

4Z Den I. Boeck. Het III. Cap.

niet m ItnH beranDert tDO?ben/foo moet ïjp fpfelbcn tn bicn btritcccFicn/ cnöc een tocblucBt nemen tot ben a^aöcc der öarmöertigljcpbt/ op öatöelaetftc btoalinge met erger en tooide/ öan De eerfïe*

De ziele, ^let/ oigeere öoo^ ubjeonmetelijcöe öoetïjepbt/ Oeöt qljp mp gefcljapen,- maer it'k toete/ bat ïjetmp nutter toare/ niet geboren te 3ün/ ban niet te \3)mn ben tnecD boo? ben toeïcöen icfe al$ ee^ nen pelgrim (in'ttooeft-Ianbtonbetoanbelt/ enbe fonbertoater/ geflclt3nnbe) maclj geraïientotu/ biempnepnbecnbe alle mijn gelucF! m. (©/toaer^^ acljtigOlicDt/ bie alle menfcljcnberlicOtl otoecü/ bwerljept/ enbeleben/ altoaermoeticlirepfenom tot u te feomen/bte mijnen öerber 3ijt i %ep]}t mp/ o Igeere/ toant ith bUnt^t ben / enbe een tilepn fiinbt / mettoetenbemünen uptgancfi/ oftingancfe: baer 5Ön beeiberlep loegfien / enbc beel manieren ban ieben : i^ 't fafte bat icö titfzn beri^iefe / bie mp goet fcljönt/ t)k fal mpmogljelijc^toteen quaetepnbc brengen : i^ 't bat icli eenen anderen feiefe / icli b^ee^ fe *t felbe. ïi^ant bner its eenen toeci) bte ben menfcö fcOiJnt recljt tcsijn / enDe fijn upterfte lept ter boobt. 3Bien i j^ ben tuecD be?s menfcfjed feenbaer^JBié fian befen boo?-feennen^ €nbe alle onfe boo^fienigïjeben 3ijnonfeïïer; maeralj^u/ be toegen bei? menrcöcss genoegen / foo fult glip föne bpanben oocli tot b^cbe bebeeren» l^icrom biii ith u ootmoebelijcb/o ^ecrc boo^ ijetbinnenfre utüerontfermIjertigijeDen/ bat gljp mp toilt toonen ben Itterï^/ bien icij moctbe^s toanbelen in ï)t(c tooelïe totlticcni{Tc-3Bant b^ie bin^ gen 3ijn mpf luacr / fegöt u'mn iBiJfen-mart/ enbe l)et bierbe en htn ith met allen niet ; ben toecD be^s arenbtsÈ in ben bemel / ben toecö eener flange op bert fteen/ eenjs fcbips?U)ecö in bet mibben ber 3ee/ enbe eeniS n\a\\$ toecö in föne ioncftïjepbt.

Chriftus.^ap u i^ getetou ftet iicöt ban mön aen^ ficïjt.^iet ban toel toe/bat gljp niemanbt anber^s te rabeengaetbanmp/ bieb'eeutoige liaijf bept en al^ tijbt gereet ben : oberlegïu toel/eer gljp pet begint : J)iet bat gbp u nieten berbaeft/ bieft eenen (taet ban Icben ter gelegenber t^t) t / enbe niet om bat u too^bt öcp^efentcen/ bn exempel eene Dnpfb?ou toe te trou:^

toen/

Van eenen ftaet des levens te verkiefen. 45

toen/ ofte ecnigepjcbenöe/ eere/ fcfeerc meöe-gefd^ lenoft gemacft; tiant DooafeecliecDaereni.ömct/ Daermcn foo nccrrtigölöct^ op moet letten/ alie^op Jföêmoct Ijet ber&iefen ban eenen itaet/ acn Den toelchcn öicH^ SnS tDpI.öutDeeeutoigefaüoöept/ ofttoeluttieeeutDige mijtten* öeDerbeniffe i.ö öangenöe, jiercn/rou*

De zieie.^^e berfcfjepöenfjept öec (laten treeft t mp ^^ öacfiÉ, nuöectoaertief/ nu Dectoaert^/ foo bat iels met m toeet/ toaec ic6 mp öeeren/ ofttDattcftbecfeiefen fal.Berlttöt mp/gijp/bie baec 3Öt Bet toaecacljtigö licfjt/enbelepbtmp op ben rechten toeeD/ ben toecö pfai. us, Uan utoe gljeboben/ toant möne begeerte i^^Uu onberfjouben»

Chriftus. 5ilengefien gB? ttiijnen raebt toiltbol^ gljen / foo toacfit u/ tot bat göp u met mp beraben fteöt ban utoe finnen te berbniDen aen eenen feecfec^ ren ff aet/ maer Doubt u beerbigï) om u tot alfulcften te begeben/bieu albermeejt totutoersieïefaligljept na mijn aentoöfen bienen fal: toant geltjcöertoö^ ben fiecèen/ fijne gefont^ept t'eenemaei fielt in Ban- benbaneenen oerbaren jifeebecijn/ enbenieutoer^S^iRimoct anbero boo;> befo2a[jt en i^/ bantoteeneoprecBtcfccrmcnoe gefontbept te gecaüen/ oocfe gereet toefenbe/ bat ben ^^fln ?« iMcbecijn-meeftcr b^anbeenbefeecbe / tö 't fahe/ bat d „IfpjaKe Bp fulcfï^ goet bint/ om fyn ieben te beljouben ,• bef^ •soöts te gelöcben moet göp oocft boen / om 't eeutoigö ieben ^^J'seiu te beljouben. Boojtö gelijcfe eenen repfenben man / bien ben tecD onbeöent i0/cnte toeet Dat Op bol pe- njcöclen i.s? / foccht eenen iepbtfman enöe (aet Bem ïepbcnrboet gbïJ oocft alfo/enbe feomt bolgbt mp na.

De ziele. (^cB oft icö toijte/o foeteu gefu/altoaer bat iefï moet gaeni

Chnftus. 25ibt mp Bier bagelijcl»!^ om/eabe fegBt A^or. ?. met ben i^.^auluörl^eeretoat belieft u bat ih boe4

De ziele. 3Bat belieft u bat ith boe/ o mijnen ^cb/ toat toegB belieft u/ bat ich feiefe/ toat ampt oft of- f icie bat ith bebiene i mijn Berte i$ gereet/ o i^eere/ mijn Berte i^ gereebt / aenfiet mp/enbe toec|t müns? pfai. 107. genabigB»

Den Engel. <Cn Bout niet op ban te roepen tot bm i^eere / bjaecfit 'i$ mojgenc^ b^oego tot []cm/ op bat i)p u gebeneOijbe / enbv' u fepnbe föncn Cngef / Die u

icrbe/

44 Den I. Bocck. Het 1 1 1. Cap.

lepöc/ öcUjcli'ta^ücurtiö/ Den iiinöercnbmigf>

Tob.y.' rael/ (CoDiajai guöe ^jncoO. €iibe (tdtu geloof te

tueccft/ toant na'tftlbe fal u ocfcijKdciu g^öat

ööp utoen öicnacc/ oftfonc geeft tcUmnm/ toat

uioe beliefte i^ : Doe \3ee( te nieec fal utoe Igeere

enbevaotïtöitöoen/ öie altijöt gDcreet (laet/ enöc

Itlopt/Uoo? De öeure u\s)t^ Ijeiten/ om u goeöen raet

te öJjeben / om u te lepden / jae fclbe/ om u op fijne

fcl)ouöer^ te D?agen/ toaecDetuoobioÖ^

<®m tot Chriftus. ^telt u boo? oogen [jet epnbe/ toner toe

fiefe hen* jjat tcli u gefcljapen fteb/ cnöe oberlegöt/ of u oefen/

SS fal?' oftöienftaet/tot'tfelbeepnöe beauamelijcli fouöe

nun obrï^ liomicn D^eiigen : toant t)it moet gUp boo^feftec toe-

ieggmtjet ten bat eenen pegBelijcïien eenöeclep maniere ban

'2*"?J/^fMeben niet bequaem enijS: toaerom fouöe icft an^

nmn ^^^^ ft»ö DeelDerlep manieren banlcbeningljefteft

5011/ tim ïjeböen/dan om Dat ie h begeeröe/Dat mijne fcljepfelsiJ

Dft Def£ii jiooj berfdjepöen toegen/tot mp fouöcn homen/ en^

naet on^ De om Dat itU eenen pegelijcf! toilDe roepen en trcc^

tetüat feeiv Doo? alfulc^e mibtiden/Die ith Itenöc een peDer

fPrtöciÉiit, öequaeu] te toefen^ tu^ necuit n epnt?e cerft fonDer^

ïingD boo^ oogen/enDe ftiefï Daer nae miDDelen / Die

utot ftetfclbe fouDenmosen b^enaOem 3©antöet

niet toüfelijcU geDa^n en i^/ De miDDelen tefiiefen

boo^ïietepnbcj Den toec!)eermentoeet/ toacrmen

toil repfenj De meöecijnen gcbiupclten/Doo^ Datmen

toeet met toat fiechre men bebangeniö* (i^nDetoie

falDerDocDfooDtoae.5?/ enDe onbeDacOtgïjebonDen

too?Dcn/Die om in De ftaDt te öomen/fal ftiefen eenen

toecft Die moepelijcli/ f02geiöcfe enDe bol roobcriof en^

De moojDenaer^ef lö / ai0 i)p eenen anDcren ban bm^

Den/Diefefterberiie?^

DenMenich.^iemant 0 Igeere/macr menbinter/ bie Den eenen of t ben anbereii ïiiefen/gljelijcb fp feg^ nen/om Dat fplicDen geenen anberen en fionnen ber^ hitfcw/ of t tocl geenen anDcren en toeten. Chiiftus.^nbe op toat maniere laten (p öner boo^- ftaen/ benfelben ^kfp berhofen ïjcbben / tebooa- repfeniiie^ 't niet bDO? möne bulpe enbc gratieMnbe toat i0'er betamclijclier / bat icb nnjne fjulpe enbe bp-ftanbt gftebc/ ben göenen hit mijnen toilleoft goebe infp^ahen berfmaebt / oft t^u befelbe bolgln^

Van eenen ftaet des levens te verkiefen. 4 ^

^th bm macötigD öefclbe müöelijcö te ö^i^cnm alle manieren öan Icben/ entre öoe Det felbe om Dicö Uïiüe/ bat fp mp QWm^ oeben. ^usmoetoDn boo? al gaöeflaen Ujat icli ban u tierfoecfie/ in lüat maniere enöe ampt/ Dat oüp u leben fult berflljten / gnbe toacDt u toel/ al^ u öit feenneljjcli fal toefen/ öet felbe te berfupmenrtoant ith Den utoen l^eere/ utoeit ©aöer/ itU ben öenöontnclibecl^oninoen/ enbc Heere Der 0ep2-ïiracDtcn/tüie fjeeft mp toederftaen/ enöe b^ebe göcïjabi. ^uo? gaet u felben te rabe/ befgelöclien o^obt-bnirfjtiöe enbe toöfe itiatincn / öieuljicringoeDcnracötiJonnengljeben : J^orfuni Banbelt met ben gobbeloofen niet ban Oobbclpcöc fahm/ nocö met ben onrccOtbeerbigenbanrecDt^ Ecci.37. becrbigfiept/ met tim blinben ban be coleuren/ met be toereltfcfje menfeOê ban fiemelfcöe binoen; maec gaette rabeben tuijfen enbea3obtb^ucBtiöenj^ltöt (jelijcli boben oD^fepbt i^/ boo^oogöen Bebbenbe u epnöe/ enbe oft göp ten opficDte bit alleen/ enbe ban utoer 3iei^ faligfjcptbefenraebtaenbeerbt» 3Bant i^'t fa&e/bat gftp u öierbooj alleen geboelt Detoeegt te tbo^ben / ( aengefien battec niemanbt macüttgft en i.97 göclych mijnen ^poftel gD^tupgöt/ te feggcn i^cor, 12. l^ecre ^efu/ ban öao2 ben Ja»^ee|l;roo moogDt gDP uinalle.ö geruft fjouben.

Den menfch. Sth fie toel/ D l^cerc Sefu/ fiet gene bat beter isf; maer eplaeief! bebetooberingeberp^ sap.4. bele ftlapptngen becboncftert goebe bingen / enbebe ongeftabigöcpbt ber Quaet-luitigD^Tt berïieert ben finfonberargljcpbt»

Chriftus. iDaeeötu bloot ban alleaertfcDcaffec- g^cntteec* tic/ trecbt aé öe begeerte/öie gljP in b'ure beo' boor ö ueu mma Ijebben ftilt/alföan fult gOp alle bingen infïen fonber °^,ö?J|^" beroerte ban eenige paffie / enbe fult befeennen/ bat gKaHeu/is Ijet pbele bingen 5Ön / tik u nu bafl Douben/ en boen m\i am^ fajeefem <i!nfoubt gOpalfban nietbegeerenöetfe^'^ff ?i"9^" lier itelcbea enbe ben bequaemflen b3egö gebolgt te g^""^*"* ïieüben^ toant in mijn firanglj ooabeel/ i$ 't bat göp * ü\jDe raben toel oberleglu / gïiP (uit opentlijcfe t'p^ belijepbt beö toerelbts? befcDulbigcn, IClö-nu toojbt gOp bjcbcr-ftouben boo? u engljs- n gOemarfe / riicb^ bommen enb^c^r^/ Qüütli met ^en?n bail-&oubcn*

ben

46 Den ï. Boeck. Het III. Cap.

ben Ijjtn ; alfban foutJt öljp tod totlïcn Ijet feltcrflc / 5©m ticrbê \\\ foo grootc oiifcftcrljcpöt bcil!Ofcn te IjeDbeiu fecï wcmw?^ aeiV toat (jcbben mijne l^epligöcnöeöacn^ fj^iju tepDt Dc'^ in öe toilöecntfTcn oeöacu / op öat fp öu toeich ban ijtttm gare faligöepöt ernfrelijcfe fcuDcn beïjertcn / enöc Sbf K?y ^^^ ^^ üoocen / in toat boegen / öat icïi aen ïjaer hct^ ten Den tcfoubefp2cïtcn. JBantdaecftaet o^fcD^ebem ^jcft rupracii fai Dcni in be toilderniiTe lepben/enbefal tot fön t)ec* toe«ij Dcö jj> fpjelien^

oilxTf* i^crtcecftt u ban t^ 't u mogclijcft , enbe en ïaet u ben tötit boo> u fcïbcn niet ontö^c!ïen/boo? utoe 3ie:: ie fegg' icl? jcnbe befcDöemt u/bat aöP foo bicbtoijl^ foo beel tijdc.ö met faechen ban gecnber tueerbe on*^ nuttelijch obccD2engf3t/enbc hat Ijet u f ajiigö fcljijnt te ballen/ toanneergïjpfomtDijieneentgcgljeöeele bagen foubt moeten öejlebentec bate ban utoe 3te^ ie/toaec toe ftet u al gegeben i.$^/ töbt/jlubten/ vijthf bommen enbe anbere beliommeringen. ^^ 't faecfee bat gïjp hit boet / foo fult gïjp naberftanöt boifiec^ biglj enbe gecufl toefen m ben roep / baer glip u toe fult begebettj bacc-en-tegen anbere menfciicn / tiz foo niet en boen/ altijöt een^ anbere lebeii berlicffen enbe p^ijfen / enbe beel tegöenljepbt^ in Ijaa felben berb^agen/ enbe nocl) beel mcec b^eefen» ïBant ge^ löclieitoij^ bat ben gIjenen / biein ben beginne beiS toegDiJ begint te boolen/ altöbt beb^eeft ijef/ bat/ l)oe ï)P berber boou^-gaet/meer enbe meer btoalen fal j alfoo befe menfcöen öcbDen eenen toegD berftofen / fonber mp/bie nocïjtanjS Ijaren lepbt^-man bcöoo?^ be te toefen ; enbe öierom lö 't bat fp altijbt bjcefen/ enbe niet fonber reöene befcö^oomtsönboo? bcpe^^ tjjcftelen/ bieljaerin eenen onbehenben enbefiiü^ becacöttgen toegD ontmoeten.lBant bit leben i0 ee^ nen toegij. €nbelret mifljaegljt mp grootelijclisJ / bat icli b'eeutoige 3Büf Bcpbt 5önbe / altijbt gereebt enbe ben oBngel ban grooten raebt ben/bat niemant mpnaebencecljten toegij en b^icgöt/ enbe batbe gene / tit mgne bienaer^ 3ijn / niet een.ö en blagen / toat mijne beliefte tjS: Ijierom i.ö't/ bat/ bieniet boo?fien en Itonnen 't gene bat toeliomenbe is? / bal^ len op fulcftö/bat öaer albermeeft öeöacgljt ; al w 't

Sap > 8, bat üfe/ DU alle bingen tot ben ^pnb$ toe ilerchciijc:*

ften

Van eenen ftact des levens te verkiefen. 47

^cn^tï\-tj2\jWtï\ foeteïöcfeen fcBtcfee/altiitj? öcrcet öen/om ftacc den cecüten/tien gebaenDcn/en öeu on- bcblecöten toeg/öie tec faligöept ïept/te tDijfen.<9c8 of fp maec aïfecn bit en bebocïiten/toat icfe fjaec-Ue^ Den bc caöenbe/bie Oaec tegen tooa?Dig ben/niet min ban oft fpmpmetfiarelicöamelicöeoogen feonben aenfcfjoutDcn en aenJooren/tDat ith tot öaec fp^eec^ fee/ toantidiD^bbemetbenmenfcöinljetlgepügö Matth.ttit. ^accament toillen toefen totöetejntbe hc^ toereltjsf toe/ op bat begelDobigcn aïbaec caet/ enbe rufte bejs ïjerten fouben bintien. ^engefien ban bat Icfi Ijact- ïieben bat gebaen ïjcbbe / enbe nocö ontaKflcfee toel^ baben bagOelijcïi.'e? betoöfe^ toaectoeberfmabenfp mijnen raet i ^a( ith mijne fiant upt-repcfeen/enbe en falbec niemanbt gebonben too^ben/bte baec eeniEJ naecfalfien i ^etoenufiigöepttrecl^ttotbefenoft ^f*»'-'- bien ftaet/b'eere/oft eec-gierigDcpbt/enbe b?pbom/ ïocfeen eenen pegöelijcl^en : £Daec 3ijn M mibbelen omtotgetgoet epiibetegeraecften^ 3ön bit raben boo: menff öen/bie boo? reben/enbe niet boo? be f in^ mlijthim moeten gelepbt enbe geb^eben too^ben I

G E B E D T.

DEn menfchs Ickbelijde,als heden voor u,ó mijnen Pfalm iig, Godt, ende mijnen Koninck. lek heb gefworen ®*JfJ^ ende voormy ghenomen t' onderhouden de oordeelen j^g^ ^^ van uwe rechtveerdigheydt : den wegh die ghy my fulc i^tttt/ om töonen fal ick ingaen , hoe fwaer dat dien oock Ibude '^ bolgtjcii uiogen wefen, want ghy kont ende fult my helpen , die ^fTiS uio» d'opperfte kracht en macht zijt^ hoe verworpen datfe nenfaU is , want ghy wijs zijt ; hoe moeyelijck datfe is , want ghy goet zijt. Niemandten kan u volgen, o Heerc ] e- i'oan. 6. su/tenzy datghyhemtotutreckt; trecktmydan, ^^"^' '• cSHeere : niemant en kander komen, dan den genen,die ïijn kruys op hem neemt; legt my alfulcken op, als 't u- Manhal, "wer Godlij cker majcfteyt belieft. Want ghy zijt den Heere,ende wy de dienare; ghy zijt den Vader,wy uwe kinderen; ghy denKoninck,wy de onderfaten; ghy zijc de wijlheyt ende het licht;wy in alles verblint; ghy zijt ten laetftendenHerder,ende wy de fchaepkens. Doet Heere , dat ick mach aenhooren uwe ftemme , ende dat loan. 10, ick defdve kenne , om die naer ïg y olgen 3 want die de-

48 Denl.Boeck. HetllI.Cap.

fe niet en hoorteen is van uwe fchaepkens niet, noch van uwc uy tverkoren,gelijck ick bctrouwe dat ick ben,ende dat ghy my niet en lult verlaten, die gereet ben om u te ' volgen,maer fult my leyden als eenen goeden herder,op Ibid. dat ick mach geraken tot de waerachtige weyden,ende dat ick mach leven in u,ende overvloedclijck leven, die daer zij t mijn leven, ende alle mijn goet.

Pradijckein'tvcrkieferivan eenen fekeren ftaet.

^'6^1^^ T\ ' <etxflt i0 1 öcm bf rtreclien/ \^ 't fticcftc dat \)tx

fciffpftibê mogcUjcfttjö/of minitnftenaaebcUomitienn>

bmtccfteii öcn ban cencn tijöt langlj aen ö'cene %\^t flelUn/en^

m mite tie fijne "^xzXz fupberen doo^ ïict ^Sacrament dec

Kicftn öï^cfite; toantincencquaetiniiltgc 3tclecnfalocc:»

nemijfi)cpt[iomcn.23emcrctit()ta-cn-tioben/ dat

get boo? al nootfahelijcfe i^i fp fclben ocljecl obec te

Ccben aen <0odt/toacr doo? o^fcfjiet dat een menfcO

öereedt tó te bolgen den bjegfjdteöemoetocfenfal

tooiden ,• nocO en degecct nietdatde<©oddelütb^

bJöfOepdt Oaec boege naec fpne dtoaeföepdt/ oft dat

den €^Dddeïöcfien/6cpltgen/ende tDel-beöagelijclicn

^' «^TfT. I toille/naer den fijnen gctioclien too^t. ©ooniïS moet

Si/ ÖP Öcm fonderlingfj bcgcben tot ïjet gcdedt/ tot acl^

<5oDt* moeffcn/ende andete <0odtb^ucl)ttge bjecchenjaen -

^«otigc g^fien ^at dit eene aldec-grootfle faccfte i^l bjacc in

aennnnm >ï^^" andecsf niet en moet onderfoecften dan den toil^^

tot öefcu ïe <0odt^ alleen / al^s? die alleen b^eet toat ponden ftp

cpiiöc^ öen onjG? gcgcben öeeft/ ende nocfj fal geiteden te ge^»

ben» ^^aeu-en-doben toeet <0odt toat maniere ban

leben onö beguaem r.cf* ïIDncc toe grootelücfi.ö die^»

nen fuUen de telkenen om berfcOepden geeflcn fon^*

decfjennen, 31t>acc af öter nner g'efp:oït»m fal laojdé*

®c voitt* ^e tVueede/ <DiclJlt3ij{.ö ten Ijepltgen ^ac ramen*

trtchp/öift'^^ tegaen/ cndeï}etfclbeontfangcnl)el)Dcnde/oot^

toii!ö tcc ' moedelijcfi / ende met een geöeel ibergeben fijniS

i^.com* felf^/ epfcljen ende feggenri^eeretoatfcelicftu dat

muiuc tcfidoei a©antftctaenberfcöepdengcDcurti3e?/ ge^»

^ ' iijcfi den faligen ^ClopfiujS <0on5aga / dat fp alfdan

de flem me deö l^eerciv ende fijnen toille göcljcelijcli

berjlaen ende geftcnt fjebben»

<De derde/43eerne iiooren fp^efeen geefteïijcfte en^ ö$ op4;eföt^ mann<?ninditllu(li, ï©amdënl^cere

Van ccficn ftaet des levens te verkiefen. 49

pTacftt aemepnehjcö boo: een anDcr/ maccalbci^- :©ftjfrbr/ meelt öoo2tïen23iecOt-tiaöcr/ onö te ftcnncn re ge- örrftfiücftc ben/toat Dï^ ban ons' geöaeii toif t Ijcbbm : 3llöui5 io^ fnlakJhMia Qzfm getoeeft acn ben l^epligen ?Cpp|Mpaulu.s{/ öcnbaii alö Ijp gefonöen toaötot 3tnamain .\^taet op enbe ncfefahf» gaet in De jlabt/ enbe albaec fal u gefept tooiben/ toat gfjp fuit moeten boen. l?et felbcUcrtclt p. Ki^ Ador. 9. beca gefcftiet te toefen aen be (alm Zcïc(a:\xicnn tt ^iele Uan eeuen IjePligen man btClidnöfgOtfom:^ tijtjo? meet toaeracöhge bingen/ ban febentöacö^ ^'=^'•37. m$/ fittenbe tn 't öooge om te aenfcDoutoen.

^e bierbe/ 3ch fieb boo: al gefept p^ofjjtedjcb te 55e btcrue/ toefen batmen fpfelbe bertrecfee/ affm'en bit Deraet „Jet bc?^ boo2 Oanben fjeeft : maec alti bit niet gefclneben en ttecum fean/alfban fal liet nut en paofötigfj boefen '^ nbont^ef ?^"/ f«iï eenen tijt ïangft te öerïiautoen enbc t ' obecleggen be j^ i^jji^if poincten/bie Ijiec naec geftelt boo^ben ban bc manie^ naSoigm- re ban beraben en mebiteren/en befonbcr/ toat ma> 08 vomtm niere ban Icbc batmen in be ure bei^ boots? foubetoil-r'^^'sj^^^^ ïen beröofen fjebben. Igicruptenbolgïitnoctjtanss u^qm/m niet/bat alle menfcfien eenen of al ben fclben toeg tn nam paa* fullen gaenjbp erempel ben fclierftcn/bat Wbt relt- 5 w Oie:maer toant beel menfcijc baer toe nitt bequaem en 5ijn/fo en i$ be religie boo2 be fommige be fcacr- (ten toegö niet; a©ant een pegelijcft D^cft fijne gabe/ en fijnen roep. <én een pegelöcFi moet blpen in ben ^-^^r. 7. roep baerftu in geroepen iö/ naer ben raet ban ben ^. ?Cpo|tel gaulusf. ïBant/ gclöcïi bm fclben Hpo- tlel te ficnnen geeft/ faleenigOmaeclifelfeggentot ttn genen bic *t gemaeclit Oecfr/ HDaerom öeöt glip mp alfoo gemaecfet i ^aer 5ön in ï)et lic öaem ber-- fcïjepben libtmaten/enbe be libtmatencn Öebben al- Ie 't felbe biercö nfet/ maer bet een Deeft b'anber ge^ b2ccli : b\i^ moetmenfjierinanber^ niet naer bol^ Rom. n. gen / ban be befte gaben/ te Wtm/ be lief be : ïl^ant <0obt en is? geenen uptnemer bet per foonen.

^e böfbe/ <;§tjnenl]ep!igen€ngelerren/ tnbc l^^^^^^ï* aenroepen ; toant acngefien Dat l}p om gcgeben i^ §Sb^ tot eenen leptfman enbetoeffi-gefelomon.dinonjSöcnoatijp ©aberlanbt te Icuben / gelijcli napbaeï gegeben "«öftitocg t)J getoeeU acn ;Cobia^> fonber ttoijfdfoaiö fijne J';!^™'^

^ mee{ts

50 DcnLBocck. HetllI.Cap.

meeffe fo?ö^ m$ te ïepöcit tot him tocöö / tnbt ma#

ittece ban leben / öte albecmeefl met öen <0oöDeUjc*

lien iriaie ober een feomtj op öat Dp alfoo beoene Die

onöec fijne befcOecmeniJTe gefteït 3ijn / enöe öe hiu^

beren <0obtj0f toeDerom foube mogen brengen tot

paren ftemelfcDen ©aber.

^tunt/ ^Defefte/Boo^alijeJ'tnootfdMöcft/gelrjcïiboben

^ö" ö«t Qcfepbt i&/ beberepbinge be0 Ijerten/töaer beo? tm

ieii/fonöet menfc5bafleUjcfeboo?bemnLemt/ t^omfjelfenben

affertiaotb)tüebiebembana5oba[macf)tigögetoontfaltoo?'

P" "»'t ^^ öen. ^ocB men moet tn geenber maniercn/fjem ge^^

lonorr» j^^j^ ^^^ ^j j öeraben / boo? al eer bat onfe 3iele gclpcö

een toeegöfcöale gelöcö (tae/op bat bip Oet gebjicljte

ban ben •©obbeljjcfeen bjille te befcftepbelijcher fou^

ben mogen fiennen,|Baer i^ *t bp albien/bnt top be^

fe gelöcfeftept tn nm niet en binben ; foo moeten top

m^ btcfetoöïjS oeffenen tn't bupgen bar onfen toiUe/

^t fcbeit* totbten feant baerfe ben meeden aföeer öeeft»

m/r'^^mw ^^ feben(ie/€nbe op bat göp öet gerlef/enbe on*

Sc ober " gertef/om tot Bet epnbe te gerafeen te beter fout ften^

ieggê öact nen/fal't goet 3ön bp gefd'aif te te fteUen be rebeneti

%** hf ^/ en gerieben/bie ftaer tn befe maniere ban leben ber^^

tmm/m toonen/ enbe hk Bet felbe aenp^öfen^ enbe baer na be

boo? of te» rebenen bie baer tegen flr öbcn; oberleggenbe/of Bet

ö^^J^"^/ gerief/enbebebeguamigBeben/Bet ongerief/ enon^

uaaS beguamtgBebê niet en obertoegen^enbe fult be ftoa^^

mu rigBeben in't fcBaifte gepelt bp u felben oberleggen^

Schiet- gehe de kjsns , vpxer door den genen die hem be^ raedt , fich door den dagh kan vcrwech^n,

Pfalm 8j. T Eydt my Keere totuwcn wegh , ende laet my wan-

'*-^ delen in uwe wacrheyt. Pfai. ii8. Den wechvanuwerechtveerdigh-maeckingcleertmy,

ende ick fal geoetfent worden in uwe wonderlijck-

heden. Aaor. 9. Heere wat wilt ghy, dat ick doe ? pfal. 1 1 8. Uwen dienaer ben ick, geeft my verftant dat ick weten

mach uwe getuygeniiren. Prov. 16. Het herte van den menfch befchickt fijnen wegh, macr

des Heeren is ' i lij nc gangen ;c befchicken.

Deiï

Vanccnen ftacnies levens te verkiefcn. fi Den wech van den for is recht in lijne oogen , maer die Prov. u,

wijs is, hoort de raden. Van den Heere worden eens mans gangen befchickt, ^''ov. 20,

want wie ifler van den menfchen , die fijnen wech

verftaen kan ? Spreeckt Heere, want irw'endienaer hoort. ' Reg- 5-

Alle wegen eens mans duncken hem oprecht te zijn, ï*fov. 21.

maer den Heere wcget de herten. Och oft mijne wegen gefeeckert worden, om te onder- P^*^- ' ' S.

houden uwe rechtveerdigh-makingc. In allen mijn herte hebbe ick u gelbcht, en wilt my niet l^üi.

verftooren van uwe geboden. Leydt my voorts indenpadtvan uwe geboden, want Ibid,

die hcbb' ick gewiit.

MED IT ATIE

Van den Houwelijcken ftaec. D'cerjle voor^Jlelimgc. ^U\t U bOO^ IjCt ilCltfCflÜn bC^

l^ceré/en fijn Ijcmelfclj fjof/beccpt tot allé fijné toille. De tweede, ^{t^t öat J)p Ijcm getDeeröiac u te roe* pen tot fulcften eenen flaet / iu öen toelcfecn öDp D^«t alöec-aengenaemfte toefen mocöt. IIJ €t I ♦ point. ^enmercöt ten eecften / Dat elcöen '■^-■'titenaei: 45o^t^ moet öerept 3ön tn alie ftaten Hem te öienen/ nocB en moet ampt of ftaet feiefen/ öa na fijnen alöer-fiepligötï^n toilleiöp öte berfcDepöen (tEentfiatt leöen infön Ucftaem gefcöapen öeeft/enöe meniger^- ^tsu^itn^/ lep (taten m fijne ^eplige öeccfee tngeftelt ijuft/ S|et i.!?"* toeet beft toat oa^paofijtelikltcrfouöe mogen toe- mmm/ fen/enDe tot föne meecöcre glorie ötenenbe ; öegeert niacr nacc i}it alleen ban Ijem/ ende leeft te b^eöen metutoen uulfkTtll* reep- (€en ttoeeöen / fjet ftoutoelijch i^ ban a3oöt ' *

tngeflelt tot berb^epbinge öeieJ menfcöelijcften ge^ (ïacfjtö/ op bat fliec boo^ meec5telen<0obetnber J^et^pnue ceubjicDept fouben bienen/enbeop bat ftet foube 3ijn ^i^.2^* een remebie tegen be onfupber ïjepbt ; Ijebt bit epnbe " altöt boo2 oogen/ enöe öoe fcbabelijcfe öet 5P/ om ee? nigO anber epnbe fietftoiitoelöcöaen te gaen/ leert upt liet exempel ban 2ara/ toienoTeben mannen ben boofen geeft berfmacöt f^ttft/om bat fp gun (foo ben €ngel getiipöDöe) tot befen flaet begeben Dab*

€ z ben/

^2 Den I. Boeck. Het 1 1 1. Cap.

W om Bunnc quaöe ïuftcn te gemeten/gclöcö peer*;

öenenmuplen. (€enöcrben/ acnmercfit'töeneöeit

3©öfcn-nian fcgljt:een goct öcel m lot ië ccne gocbe

Djoutoe/ in 't Deel öec genec/ öie <0oö bjeefenjfp faï

eenenmanocgebentDojbenboo? fjjnegoebe toerc-

^omm hm, m ten i- leect/öoe ncerfïiglj gijp moet öeaeeven

ban <0oDt ^^qh <6oCit öe parture/ Die Dp u toegefcljicfJt Ijceft en

[ü« bcaVe* öetrout / gelflcli öp mam al fïapcnde/€bam gcge^

wi moft, ben Deeft / fo fal Ijp u oofe/ al^ef gijp op öem betrout/

eene gcben^gjnbten göp nu een beïiomen ftebt/benlit

op be boo?f(cötig8epbt (öotjt^/ bie u befe befcfticbt

geeft ban alle eeiiUjigbept; en bancfu bendeere baec

boo?. i€en biecben / aenmercht Boe ben ^rcD-engel

i:iapDacl boo? €obia.ö eene Dup^-b^outoe gefocflt

geeft/ enbe ben boofcn geeft gebonben Oeeft : en bibt

bien felben 3ilrcö-engel en oocö utoen 23etDaerbet /

m ben ^etoaerbec uwt parture / tk ië i of t toefen

fal/bat ÖP u aütijt Delpe en beftiere/en befe fafee/baer

u en utoesss parture faligöept meeft aen fiangöt/ ge^

liebetebeöertem (Cenbjjfden/ aenmcrtfetfioe^^

b?aSam boo?fünen fonefïfaaceene gupi^-bjoutoe

^fim.^" gefocgtöeeft/ enbolgBtgfaacna;entoacötueen

SirttcDÉt te nemen fonber raebt oft benebictie utoer <B\x^Z'^

<^uDetm ren i aengefien bat fulcli^ berepfcüt be eerbiebinge/

fainwnfij^ bie gljP Duu fcöulbigft3Öt: toaer toeu oocïi ber^

foccftcn ^ maent utoe ontoetentfiept / blinbe liefbe / en felepne

* erperientie oft erbarentBept.€en feften/aenmercbt

bat fommige menfcfjen met groote <6obtb2ucïjtig^

\i,zW en beel bibbenjsr Jet Doutoelijcft aen|Taen/fom<'

luige anbere boen öet felbe boo^ beel ongeoo?loofbe

nnbbelen : enbe bat befe boen / eben oft fp ben toegö

boo? af toegen focftten/ remebie boo^ toonben/ bene^^

bictieboo^malebictie/ f)un eerUgebenben boofen

bpanbt / om <0obe in ben poutoeUjclien fiaet te \M^

nem iIT^ocD inbien göp nu foogcöaenOebt/ pepnft

<5obt* toat gljp eenen anberen raben foubtienbe fupbert u*

b?ucDtige ^^ i^xtxil bcrnieutot utoe mepninge/ enbe rantfoent

oraöm wtoefonbenboo^aelmoeflen enbe goebe toercften :

DouiDcitc: toant anberic? gelijcit ongobbelycfe bit Jjoutoelöfi be?

ftmfiact öonftiiJ/ foogemepnlijcbJ^omenbaer uptfeerbit^

SJif"^^tmenö^ö^oeU^ b^nefitw. Sïenwereöt ten feben»^

Van ccücii ftact des levens re verkiefcn. 5:^

(len/toat tehcmix oOp Ijtbt/ toaec upt aDp flupr/ bat <©oD u tot hm fjoutoclicöe roept/ Qlfi fijn (lercbDcpt ban tocacn öc.^siicOaem^/ of een naturelicfeegcncp? oelicFiöcptbart toegen Der Etelen/oft eenig tnaetjcn al.o öÖP tcc tafelen ^oöti^ oetoeejt fjebt/ oft naer bat ÖÖP <0obtgebcbcnöebt/ enbe offert u utocn ï^cece op/ bat fönc Deplioften toille in u gefcljiebe.gnbien ö!3P n" öcöout 5ijt/bebancbt ben felben/bat befen in 11 bolb^ocöt tjBf / en betrout u bafteluö/ bat Ijp utoen (laet/enbe toercüen fal gebenebpen/iiS 't bat göp ben fclben naer fijne loet beteef t.

laet 2. point. ^Cenmercöt ten eerden bat *t fiolutoe^- S?yL« Itcl! een groot cSacrament 10 / en bat ftet beteecfeent £,0^^^ be bereeninge €i}Mi enbe ber ^. Sertèe/<5ob3S en ^acta» ber 3ielen / ber gobbelicfeer nature met be menfcD^- ^^^ *^* licöe/en bcfkt neèrfligBlicö inbien gDp baer toe ge- roepen too?bt/Doe bat g{)p fout mogen betoaren een onbeblec&te bebbe/enbe troutoe aen utoe Ijupfbjou* toeigelijcö €l)Mii0 O^baé fteeft aé fijn fiercfee» (€en ttoeebc aenmercht bat bit Sacrament gratie geeft/ inbien 't aengenomé too^t in ben ilact ber gratie/ op bat fp bcpbc be laften beö öoutoelicfti:? mocöten b?a^ gé; en fo beel grooter gratie geeft t)it fieplig «Sacra^ ment/Doe be bebotic/met betoelcfte mé fjem baer toe berept/grooter ië. 3Jenmercüt té berbé/ bat Det Bou:^ ???f,^^' toelicö ban <öobt in 't ©arabij-ö ingefteltij^/ en ban goötTn't CöHfto ge-eert/eerft in be i?. USaget MARiA.en go- pataDgjs fepö: baer na in be b^uploft ban Cana a5alilea/met jf mD^ 3ijn eerfte miraöel» hierom benc[« Doe Ijepügljlp/ San St-t» en met mat een repnigfjept göP na Ijet ejcempel ban no fctt^t- onfe Jliebc B.20ulDebeüoo2t te(ebf/cp bat€p?i(ïu$^ «rtgDe* gjefujs f}ct toater ber tritiulatieberanbereintoijn ^^^* ban confolatte. 31cnmercftt ten bierben/ bat boo? 't felbe beel bc(etfe(enberfaligöeptgetoep?tto02ben/ Inbienmen 't felbeacngaet foo 't betjoo?t / en baer in toel leeft: baerom bancèt ben If cere/bat öp Dcm ge^ toeerbigt Deeft / boo? foete mibbelen onfe bjoof öept t'onberöomen- fHenmerc^t ten bijfben / bat be ÖÖeBoube perfoonen b'eene benanberen / metfeer groote ïjepltg&e ïiefbe moeten beminnen/ foo ben 2lpo|t^l fegöt : <0Bp mannen bemint utoeöupsf-

€ 3 b?au-

5^4 Den I. Boeck. Het 1 1 1. Cap.

b?ouU)c/oclijCh Cfi^tflncf fijne ïiaht bcmtrtt ftccft/

coioff. 3. eiiöc Ijccft fp fdlJcn \}ooz iwt öcocbcn; en fcgt noclj

nicccj Denum^ moeten üiinne yup^-b^oulrienOe^

minnen / olje^ Ijunne epa^ne licöamen : alfoo bat tien

Genef. 21. jnenfcl) om Dun/ jiDaöec en iBoeöer berlaten moet/

enöe Ijun acnDongen ; en ijoe leelicfi f oube i)et toefen

befen üanöt ban foobaniöc bciaaöennoDe te fcöeu^^

ren / enbe gelocft IjonDen tegen malhanDeren te baf?

fen/ enöe met toooaticn ie flrijDeniUiant fuitU een le^

beu öoo^ onfp:eiieltclie bittertKpDt/meer eene Doodt

enDc IjeUe / Dan een leben macD a^^noemt tooiden»

t^rtgc* ïg|eta*point. ^enmerclutnföelijfr'toöemacfeen

macM m ongémacfi t)c^ Ijoultjelicöen üatt^Mm eer|len/tiat

öSu- Öct eenen onbinbelicöen banöt ijs / toaer boo? be oe^:

uiciöW» Dow^ö»^ aen malfeanberen o^bonben 5ijn/ en f? gaen

aen eene feer noutoe compagnie ban aUen goet enbe

quaet: enbe bacromftaet toel t'aenmerclien/ met

toien men tceet in befe compagnie» fCen ttoeeben/fp

moeten b'eene ben anberen fcecliente beliebcnin*t

Qoetjtoant ben man(fo ben ^poftel fegöt) i^ befo^gt

booj be bingen befer toerelt / fjoe öp fijne Hupfb^ou^

toe óelieben fal / en infgelijcfe be Ijupfbjoutoe Ijoe fp

ftaren man beljagen faK ^ocU (jun ilaet toe te fien /

bat öun niet en Debccbe eene ai te gcooteliefbe/ gDe?

iijcli gefcOiet iö in tCbam en €ba / in ^^ampfon etï

;Dalila/ ja be bieembe ï]upfb.20u toen Ijebüen ^alo^

mon tot afgobecpe getrocften. fCenmercfit tenbec^

ben / ti!M göeen ban b^ïytu^n macDt en fieeft fijnief ep^

Oenölicöaemsi/ gelöcti tm ?(jpo|leï fegljt / maec fï>

5ijn elcfi fïaben getoo^ben ban ben anberen/ gelijcFt

j^ae fe!ja=' ^. g|an€>ulbemontleect»i€en biecben/ bemerciit

ïïcirjch ijf t gn bat op*t alberneerfligfie/bnt niet alleen be fiecftté

miaSe^ be$s licfiaemö / maec oocö be fiecfiten ber 3iele/ ban

patture eeue quabe toebec-partpeober b'anbec ftomt: en bat .

gchofctt tea(jtb*eeneb003Si^/ Dptjanjssboo^refteröen anberen

ijcbbcii* i^^^ctft : en oberfuïcx* bat gijp beel ncerftiger letten

moet op be fcöoonljept ber 5teic als be.es Iicdaem j?/en

fo beel te neerftiger moetmen toefen / om be quabe

oeb;jefien te mpbé / ftoebefelbeals? eenefmettige fa?

Iie licOtelicfcer geöaelt too^ben: fegljt mp/ ith bme

ïjct u / foubt oDp nm e^n^n melaetfcfien / oft bit m

mm

Van eencn ftact des levens te verkiefen. 55

nigcr fcDanöto^c öcoöt pitcütigö toaer/oft hk ont^ crfttoaec ban fürje ouöerjJ'tOoutodijcfe acnbccc* ticn^ ith en mcpnc öct nitu ginöer felbcc manieren bUet/ enöebecl meer ben onbcugöelijcfccn. Ce tooo^ nen/fegt ben aBijfen-man/met eenen leeuto oft met eenen b^aecö iö öebagelöcïiei: / ban met eene fnoobe b20ub)e: bie baec Ijecft 10 Qclijch ben genen / tit tz^^ nèn^wpiocn gebat geeft: maecban eenen boofen manfegötbenfelben: batöpgfjelöc^ eenen leeub) , uptcoept en berberft fijne öupfgenootem €en laet* ften/aengbefienbat begöebacötenbec flecbelijcfee menfcüen blooöe 3ön / en onfe booaficötigbeben on* feecfeec ,• bibt ben %ere ootmoebeiijcli / bat fip ubje toegfjen befliere in fön toelbeDagöen / enbe u gratie berleene/bienoobefijcfe i^ tot ben (iaet/ in ben toelc^ feen Dp u geroepen öeeft.

G H E B E D T,

Om in den Houweli jcken Staet Godtvruch- telijck te leven.

OMijnenHeere,ó mijnen God, door wiens voorlich- tighey t alle dingen beftiert worden , ghy hebt my uyrverkorenomuin 'thouwelijck tedienen,mijn hertc is bereydt om uwen wille te volbrengen , in den wek- ken ick geerne my over- geve, om den wekken ick ver- lareVader ende Moeder,cnde fal mijne parture aenhan- gcii;macr voor al keere ick mijn aenficht tot u,ick heffe mijne oogen rot u , op dat ons houweli jckeerlick , ende ons bedde onbevleckt worde : want het is u bekent, dat ®^ partu* ik gcenc parture begeerten hebbe,noch en begeere,dan p^^gjfj,^ omuwcnt wille, ende met uwe vrecfe. leken hebbe toiUfbe? mijn confcnt nietgcgeven,defen{laet t'aenveerdenom gcctt mij ne wel-lufte. Helpt ons dan, ende maeckt ons bey- toojDeiu den een met u , op dat wy u beminnen en dienen mogeq miCteene fchoudere;opdat wy wandelé fonder klachte oft op-fprake. Van mijnent wegen , ick benbereedt te haten Vader ende Moeder, paiture ende kinderen, ende al dat ick hebbe,liever dan u, ook met eene dageliklche fonde te vertoornen.Ickben bereyt liever tellerve,daa dat door mijn exempel oft onachtlacmheydt de mijne van \\ foude afwijcken , die daer zijt ons leven. Want

^ 4 feker

öoo^ Ijct tocDoc Dcc «©nöctm/ offalig/of bccöocnu»

I'rov. 22.

is/uoa? De

*t quact rtcmpcl

tcceiu

ijuüne iiootD^uf^ tigljcpöt ban (6ot>t tnortm be^ Ütemu

56 Denl.Bocxk. HctllI.Cap.

fekcr ben ik:,dat: byfondcr de kinders fullen wefen door mijn tocdocn,of crfgcnacm van d'ccuwige lali2;heyi:,of plichtig;h van d'ceü wigc door , v/antnadasWijfemans gevoelen , een jongelingh oock als hy out fal wefen, fal van lijnen weg niet wijcken.Helptmy dan o Heer,mija ecnigc faligheydt , ende verkeert onfe tribulatie des vleelchs, in confolatic des geefts, op dat \vy uwen naem ghebenedijdcn , en dat onfe hiiysghenooten oock uwen iiaeni loyen , maeckt dat fy u vreefen^en wy al t' famen d' een den anderen beminnen : want u plaetfe, oPrince des vredcs, is in vrede gemaekt, noch in' t midden mijns huys fal woonen die hooveerdigheyt bedrijft, fo dat l^y niet en wilt u\Men geboden onderdan igh wefen , en by- fonder dat gebodt, dat ghy u gewceraig;ht hebt ons foo menighwerfaen te prijkn,feggende: Dii is mijn gebod, dat ghy malkanderenbemint,gelijkik u-lieden bemint hebbe, Ontfangt doch biddc ik u mijne goede begeerte, cnde verleent my dat ik noch door woorden, noen door wercken yemant vanu afkeere ; maer ter contrarie,dac ik een yegelick in de dcught mach voorgaen : want wie ccenc forge endraegtvoor fijne huysgenooten, is arger dan een ongeloovigerhoc veel te meer, is' t fake hy door M'oorden of exempelen hun tot de doot leyt,hun noode, of daer roe brenge,datfy u fouden verfmadê,en(ö goe- dertieren |esu)u weder aen den kruyce hcchten.Ick en bevinde niet wreeder te wefen , dan alfo aen de fijne te fchencken den beker des eeuwigen doots,alfo de poort^ open te doen aen den vyant,alfo uv/e tempelen,de ziele, die ghy my bevolen hebt,over te leveren aen de duyvel, om van hem gcfchent re worden , niét willen of derren hun vermanen, van de perijckclendaer fy in zijn; maer forgvuldiglik rijkdommen foecken,en allen overdaet of pracht toelaten.Weyrt doch,ik bidde u fulks van my,en o mijn Vader, maekt dat wy uyt gantfcher hertenu be- minnen mogen,en eerft focken u rijk; bedelaers noot,en rijkdommen en geeft ons niet,vcrl,cent ons alleen onfcn nootdruftom te Icvcn^ Doch,indicn 'ta]foowaer,datu beliefde my dit te weygeren,ick weer wy fijn u kinders ó Vader der bermhertighcyt en Godt alies troofts , ghy weet beft watons profijtclick is, en ghy verbiet onsbe- nout te zijn , en gcbiet oi^s alle onfe forge op u te wor-»

pen;

Van eenen ftaet des levens te \t rkicfen. 5^7 pcnxn dit doe ick geruftelijck, en fo my dat tocftaet te docn,mijn zicle,mijn lichaem,inijn levcn,parturc,kindc- rcn het is al u, en voor u alleen beware ick de felve , ick leve voor u en met voor my,u dragc ick op my felvcn,al- le mijne en mijnderwercken, opdat fyueeiiwichlijck loven ende glorificeren van eeuwe toteeuwe, Amen.

Pradijcke oft Regel voor die in den Houwe-

lijeken ftaet leeft.

'♦Ti 31^ tot befcnflaet omroepen tö/ moet bfm tot *^ <0obt.ö olorie/cn om Dat fulcfeö ^©oDt^ toille ti$ alleen aenbeecöen/ en dat na eene generale öiecO- te; naec goebe bebencftinge/ en beel gebeden/ en ael^ moeffen: fo Ijeeft ben ^ngel i^^obia^ geleert/ ja oocïi ban êem teontfjoubeneenigebagen/ omalfoobesf bupbelö macött'ontgaen; enbetoattoonberfoube liet toefen/bat fulcftjsf jt^emant nabolgöbe,- gemercht foa bcel \\\ ben Doutoeljjcfeen ftaet/ oocft ftebben eeu^ toige fupbeiljept \^t\x^^zn i 5^a bten ban men albuiS Ijeeft Bet öoutoelöcö ingegaen/fo moetmenDemla^? f en boojilaen t'famen aengegaen te öeOben met \\y- lie pacture een compagnie ban allen goet en «ïuaet: enbe boo? al/ bte gefiout \^l bient te Oefojgen bat fij^ ne gefteele familie <0obe aengenaem 3? : Ijp fal baec upt Hupten alle onbegclijchc; enbe fal toacljtcn foa bed Ijem mogelncfi x^i bat <öobt ban befelbc niet becgramt en too:be» OEijt enbe toccch fal ï)p aifoo be^^ beplen/ batter ntemant lebigl) en 5?» 2. l^p fal alle bagen boo? ijem nemen/in ben naem m\t bagm tz$ -Igeeren gefu Cft^ifli te boen / al bat Op boet/ in p" ï^^"» tooojben enbebjercfien/ enbe ïïp fal befo2gljen/bat ^pöS" 5P bagelijcfeö mx^t Ijooren / '^ abonto' Dunne con^ fcientie onberfoecöen / ten mtnften alle maenben tzw^ biecOten enbe communiceren/ cnbelipenfal ntemant / ban op fulcfeen befp?ohen coubitie aenne^ men/ oft oocfe bp ftem fjouben.

i. ^atÖpbeföne/leereop'tneerftfcïiftetefcBoü* ^PfuUeit toenbuple of ongeoo2loföe fcDoufpelen/ maer mceft toeprm Ijem giiijtmaeclie alle onfupbereboccften enbe beel:^ Sene« bcn^enbe befo^ge in bteplactfe43obtb?ucDtigeboec* oneetbare feenenbebeelben/ opbatbcfelbeboo^eenp^gelöcfe ijow^nu

<e 5 bp

58 Den I. Bocck. Het 1 1 1. Cap.

bp öc ötintcnbcoogcn jünjcnöe inöicn 't foo te paffe quamc/mcn fouDc mat m 't ocinepn mogen lefen op Pot mm m\c ocfcttcenDc bcQuamcui'c/ foo öen Oepligen €1* °ï,5/^"f 3ear(UiC(öeöc: balend feDcn enDcbananöereaöoöt^ Bott^ ie. iJ^ucütf ge geOouöc per fooncn fal O? lefen enöe tie fö* fcufdi» ne boo^ijouöen/ om nact* te bolgen.

4. <©en man tja? öejof b^outocn Dooft/ nocB 't en öe^

taemt niet batbeb^outoe öeeifdjapppeöebbeobec

Ijacen man ; bp fal nocfjtanjef gebacbttgft 3ön bat DP

Ijaec moet Ijouben/aliseen meDe-gefellinne:enbaec;»

omfal Ijaecalief een licancfeecbaetfeen (foo ben 31lpo^

ftelfegljt) eeren. I|p moet oocö fjjniaöupfb^outoe

feiancfibept berb^agenenbeonbec-recDten; (toant

foo ben 3fipoflel leeft ) inbien be b^outoen i?et toillen

Ueren/ bat fp ijet t*Dup0 Dunne mannen blagen.

^otfp 5, 31^00? al i^ 't te blieben alle ftröbinge/ feijbagte

ttofeD2"fht^^^^^ quaetbermocpen; enbebebjoutoemoetftaec

fcijoutociu mijbenbantebeelfp^ehenjo^/ enbe ban moettoillig»

Oeptj toant boo: bufbantge bingen/too^t [jet ïjoutoe^

lijch eenonbecöaagelijcli jocfi- ^^e geljoube moeten

|)un bede boen/ om malfianberen tegeliebenint

goet; enbe allen goet moetonberf}ungemepn3ijn/

cnbe om geen binclï tct toerelt/ en falmen aemiemen

cenige berb^eembinge bun fijne pavtuere/ oftban

!)areb|iettben oft magen.

^aw <^*^un Jabijt oft ïüecöinge 5P matig/naec ben fin

ijcpüt m bes^ Hpoftelö/ ^c b:ontoen(fegl)t ()p)fullen met een

butmtiu tamelöcli D^bijt / met fcljaemte enbe foberbept öaec

bcfeiecen / Det toelcU ooch plaetfe fteeft in be manjJj

maec be b^ouloen bolgê licljt iyact^ gelijcb boo? fot^j

tecnpe/ en 3ijn qucilijcftom meecbee cteraet hc^ Itc^

Oaemjafr't toelcU oocü felbe meec cieraetiS ontfangen

. foube/ ban be Ijeuf fjept enbe beugbt ber stelen.

i^oc fp 7» 3HLÖ' ben i*jeece eene b^ucöt becleent fjeeft / bte

ta"ü!ht f^ïï«^" ft Oaeft al^e? 't geboren ijS / enbe baer nae/foa

^oöiop- Dctecrflliangefcbieben/ »6obe met groote affectie

flfferm op-offecen in ben tempelbes^ ^l^eeren/iaoocö bage*

fuiuii* jjjcj|0 / op bat bp baer ban fcbicbe enbe ojbonnere/

't gene 5? tot fijne mcerbere glorie/t en 3? bat <0obt

be b2ucljt met eene onrijpe boobt beliebe te fjalen/oft

tot cenen aeligieufen (lact te roepen.lip i$ <©obeen

Den

Van cenen ftaet des levens te vcrkiefen. 59

ben mcnfcöe onöancfebaec / fo tof e De craben 45oht^ alfo cntfanot/ Dat Ijp 't geünipcli Dec felbcr/Dcn ce- het tocpoere eeneii ooöcnDUcb ban Du Icben / Daec ïip De felbeniDeceeutoiöljcpttoeDtromberliröoen faljttiaec De IttnDerc moetmen neerftelicft onDertoij^ ff n/ terjlont ban ionth^ af/ p^incipaiijcli öoo? 't tx^ empel ban 43oDtb?ucütiöf)ept/ manierücft (jept/De^ oelicfefjept matiöljepten facOtmoeDiofjept:U)antDe InnDer^placljtc in Ijiin/ ai^ in eenen fpiegel/tebcc* .becIDen oft iipt te D^ucften Den aect of t maniere ban Ijnnne ^öuDerjef/Daer-en-bobc moetmen öun ocffené oföetoennéin43oDb^ucDtiöeoeffenmöeienbefcfj?Ü' ben öun memorie met lleplige Dingen te beröalen / oft met fententien tot een <0oDb^ucljtiaO ieben poo- oenDe / boo? te öouDen.^n 't ho^t men moet botgten l)et bermaen De$f 3Bi)fen-man^/ €n geeft ubaen fo^ nc geene macljt in fijne joncfeijept/maer boogt fijneit iiecfe,- toant eenen fone / Die men fijn Uiillefeen geeft/ Die fal fijne moeDer befcljamcn- €ijDelijcfi goet fal^ men alfo foecöen te toinnen / Datmen nocDtaiiö föne meeile öope op ^oDt fielt/ enDe Datmen Defelbe met <0oDt Deplt j in Den armen milDelücfe bp te ftaen/ op Darmen oocli in Dit Ieben öonDert-boutontfange/ oeiijcit De 3BaerDepDt felbe belooft Ijccfu

8» ^e bjoutoe fal in minDer Dingen get Dupfö^' J^°^^^ fin regeeren/en maïien Dat fp onberifpbaer 3P/ Doo^ Sf?" fict eene feecljbare en üeplige conberfatiCj toant Die pDe- mmit* le/nieutüjef-gierige en ongebonDen ban oogen/trecbt öfpimfai een anDer to't fonDe/ oft immersi fcljijnt t)at te Doen. ïf "J^"^ (€er contrarie De fupbereenDe eerbare (gelijcfemen ijupfg^ ban een bermaerDeb?outoe leeft) enbentnieman- tm^» Den Dan baren man / nocO ijs qualijcfe oen pemanDt anDericf befeent /en Defe na De bermaninge Dejef JDjj - fcn-mans?/ fal Baren man goet gcben/ enDe geen Quaet/alle De Dagen Oaers^ leben.ö;fp (ai upt baer fel» ben toolle enDe bla^ef foecben/enDe fal IcDigljept blie* Den/ enDeDeftant geerne aeu Den armen openen.

9*e§almen alle maenDen rebeningc üouDen ban ontfancfe enDe upt-geben/ enDe bier falmen geDacl)^ tiglj toefen/onDer De toxnninge te ftellen/'t gene me« Den armen upt-geDepltfieeft*

10, %IU

6o Den I. Bocck. Het III. Cap.

10. %iic laer op 't laer-getijöc utDe^ö^upïoftj^ /

Roemen fult qljp ö^ie binöé tom/ttn cecflcn/gljp fuft Diec D-

So'en r]f on ^^" ^" commuiücecen 10 't mooclycö met utoe göe-

•r jaccge^ Ö^^^^ familie: ten ttoeeöen/ pepft neerflelijcft/ en be»»

töDc Df -sj raebt u met u fjupf b^ouloe / om 't felUe toefeomenöe

t;upiaft^, jaec beter te beflieren : ten öeröen / offert al ftet utoe

aen ^oöt / in 't ,§acclficie öec iBiffe / tiat oöp tot

oefen epnöe fult Doen öoen; iiptöeplenDe oocfe eenige

lob I. aelmoeffen ; alöiie^ toaj? goD o^tooon te boen / fo te

^cO^iftuce becDaelt: te toeten/ fi? offerbefacriricie

^00^ fiin öupföefin/enbe fupberbe Det felbe»

Schiet-Cjebedek^em» Pfal 7. \T ^"^'■^H^^i'^» cnde Godt, in u hebbe ick betrouwt , ^"^ behoet my voor alle , óaq my vervolghcn , ende verloft my. Pfa. y4. "Worpt uwe forge op den Heere , end e hy fal u op-koe- fteren , ende en lal in der eeuwighey t den rechc\xer. digen niet in onruft laten.

MEDITATIE Vanden Weduwelijcken ftaet.

d'Eerjievoorfteiiinge; ^Cenmercïit bat öOp fiset tlt <3obt.ö regentoooibigfjepbt / enbe bat oÖP ban {jem genoot too^bt/ tot eenen bolmaecfeten ftaet»

Dettveciie, 23ibt0cmbat göp fönebopfe gooren

mocftt/ enbe toeeröelijcfe naer utoen roep leben»

t^ot bat'- pj €t I point . ^enmerctit ten eerften/ bat een pe?

men eeiicn *- -^ gljeltjcft eenen ftaet moet fuefen naer ben toillc

maet^"^"' <0obt$? / enbe \3iat een openttijcfe telien ban ben Ijotï^

* Ie <0obtjef ïjat Ijeeft eene loebutoe / betoelclie <2Bobt

ïjaren man afgenomen fjeeft. 3Ccnmercl5t ten ttoee-

Luc 14 benbefetooo^ben/ ^nbien pemant ftomt totmp/

tnt^e en fiaet niet fönen baber / moeber / pupfbiou*

toe/ feinbcrie?/ b^2oeber lOf enbe fufler jöf/ enbe baerenbo^

ben fpfelben/bie en macO mijnen^ifcipel niet 3ijn:

<ï5ot>t tJic en benefit bat 43obt nu proeft utoe getroutoigSept /

p;ocft tmt of t gfjp Oem meer bemint/ ban alle befe. JIDeefI bait

fn^hf"m h'^^ gcbacDtigO Det bonnis?/ bat ober utoen man feomen

ben al be/ ^^* ^^"^ 't fclbe fal Ober u feomen ; mogöelijcfi fuU

mmu gbp D^ben bp Ijcm toefen / bien göp onmatelöcfe be^

Eccief.36. feiaegjitu ontnomen t^ 5ün» Stenmcrcöt toattefee*

nen

i

Van eenen ftaet des levens te verkiefen. 6 1

tim a6p Btctcnboben nocD Ijcbt ban bcfen roep. ^J^c- JSat mt^ fe 5ijn öicfetDil.ö onb^uclitbaerDepb / ficcftte / Darter "^•'p ij"f« geen parture u en p^efenteert/ Datööprudebintin rcnilact« tjefen ftaet/ enöe een beaeerte om tot öe bolmaecbt' öoujcrDm. ftcptJttefiomenj enbe Iet opbietooo^tJenöess^ipo* i.cor.7. hW €tm b^outoeöieonber ben man i^/ befe/ alfa iancö ai0 Dpfeeft/ 135' in De toet berbonDenj maer in^ Dien Oaren man oefto?ben i^/fp (js ontbonDé/ ban De toet DeiC? man!9f;Dat fp troutoe aen Den genen fp toiit; maer fp fal faüger 3i)n; inDien fp fo blijft/ naer mü^ nenraeDt : Docfjicömepneöaticöoocfe Den geeft <aoD0OeDbe* 3,^aerDitij2^meeftte berftaenbanDe gene / Die tot flunne iaren gebomen sijn / toant boo? D'anDer (fegöt Den felben)ii5 't beter te öoutoen/Dan ^ tebaanDem I't^^Ï'

^et 2, point. 3Cenmercöt ten eerften/toaerom Den moe Dm ftaet Der toeDutoé faïiger W te toeten om Dat fp/ ge^ ^ff "»* Jijcfe De maegDDen/ 10.0 enDc b2p 5ünDeban't geboDt L%,t De$? man33?/mogen ^oD bapclö'a Diené/ enalDu^ ge^^ tjoutaeiöcfc löcfj Die öonDertbouDige bjucöten boo2t^-b2engen/ te iioum ölfobjengenDetoeDutocnboo^t De fi^ftiöÖbouDige: g"* ^ ontftagen toefenDe ban De begecrlicfeDcDen / en Bare gcrnSi toiiiuften/ ban beel fojgen/en ongeruftigfieDen/ban fe^ ftacis^* toeerlijclie eenbet fatie/ ban maeltiJDen en p^atfit m De fïleeDeren/ en familie; Detoelcfee in De menfcöé De üefDe <0oDjef belet/ toefenDe Defe fo beel te meerDec / tjoe onfe liefDe min berfpjept iie^.^emercfet Dan Dat öÖP 3Öt al<e? ontbonDi ban De toetten De^f toerelt$?jgp en f^tbt ni«mant aen toien göp moet foefeen te beDa? gen/ om toien göp u paleeren moet ; nu en fal utoen manu niet meer lepDen totbancguettenenfcBou- fpelen^göpfult a5oD loben/Dat g8p niet/ gelöcfe an^ Dere/toenfcflt een parture te binDen; Dat gfjp ntet en toeent/om 't aftoefé ban Diê,Dat gDp niet onpatten^ tig en 5ijt om fjjn berbepDen/i.ö 't Dat Dp goet toajs : Dat gijp niet en öoef t te toenfeljen fjjne abfentie/ al^ fp moepelicö toa.sf.^ebt gDp eenen goeDengefiaD/fa ij)tbt gijp Dien geb jeeft te berliefen. ^ebt glju eenen ^uaDê geïjaD(o gcoote featijbig8ept)fb f^tbt gfjp Dié rfamengegaet/ en moet! beminnen. Berblflt u Dan (foo ^mia öomana ti^öe ) öat g&p nocö goeDen en

toenfcBt/

6l Den I. Boeck. Het 1 1 1. Cap.

UjenfcBt/ om boo? fjcm meer/ al^ boo? u/ te b^eefeti;

nocfi quaöen en foecht om altijtjef te berfucfjten.fCcn

laetften/ aengefien u aeoo>loftnocö i^ utoelteföe/

öie belieplt toaiSf/in 4300 te beceentgen/ öoet Der iipt

oantfcftec frette/ en Debencltt u gef ucft deö toeöutoe^

ïijcfeen ftaetflf/Dien be l^opbcnen oocft bcrftcbcn enbe

<5ot)t tó gepjefen Ijebben. (€cn ttocetien/ om Dat ben Igcere /

boogi)t m bpfonöer boo^ de toebutoenen toeefcn fo^ge bjaegt :

baTöe taV ÖP liOf ban befe boogt oft mombaec / enbe eenen #a^

iutociu troon ban b'anberemocb be gene/bte Ijeröoutoen/en

mogen met feggen/bat fp bat boen/ om alfo ban ben

man geljofpen te5Ön / om O^ïre öinberen op te b^en*

gen; aengefien fpbujofboenbe/ ftare ftinberen oocb

öerooben ban fjuiuie moeber/enbe ban't moeberiijcft

gemoetj fp (iropt saet ban onb^ebe/en tb)tft/enbe be^

fc bedatenbe foecftt anbere erfgenamen, gnbien f?

geene liinberen en öeeft / toie iffer bie fjaer ban gee^

ne onb^ucötbaeröept/ enbe oorloof fieubt ber fefeeren

ludith 14. faLIHenmercöt ten berben/oocft *t ejcempel Si^^itl}/

betoelcöe om be toebutoelijfeefupberfiept/ uptgefeo^

ten imtn 't boïcö ban gifraél te berfoffen/ <am bat

0BP(fegt be^cö?ifture)be fupberöept bemint bebt/

gnbe naer utoen man geenen anberê geöent en ijebt*

l^ierom fteeft be bant <0obtief u berftercfet/enbe gbp

fult gebenebijbt 5ön tn ber eeutoigbept fegbt ben %•

üoc öat be 45ctft* 25emercbt ten bterben/bat be ^.JlBaget Ma-

ïl,4!iaana RiA een ejcemplaer ban alle toebutoen enbe maegö-

Tlihr^l ^'^^ tjS/baerom oberbentfet boe öepligblöcfe fp in be^

^atïoSn f"^" ft^^ï geïeef t fieeft-^epepd boe fp ftare finnen bc^

boo2 alle toaert Beeft/ baren tijbr bebepit beeft / een pegelöcö

toeDutoen ^oo^ ftaer ejcempel enbe bepüge conberfatie/ bequa^^

*^* melijcb tot be <0obtb?ucötigöepbt getrocïien B^ef t*

uot tent ^^^ ^* P°"^^' ^fienmercöt ten eerfien / öoeenbe in

tocöuine toat manieren eene toebubae/na ben ^poflel ïtatt U^

Dacc leben ben moet aenfteKen* (€en eerften / fp moet alle Bare

Jwim^^"" ^^^^^ tot «aobt beeren/ enbefoecben Bare familie tö

' ' gouberneren / onöerifpbaer 3bn tn Bare maniere /

beujS en (lil ban toefenj ben tijt t^it fp placbt te befle*

ben/ om B^^^^n man te belieben / nu aen ە32i^u^ te

öangeni*t bermaecb en genoegte be0 \s)tttW fcBou^

I .Tim. f, bem toant een^ to^bub^e/bie in ip^elbm leef t/bte t^

Van eencn ftaet des levens te verkiefcn. 6;

Ql0 UbcnDe Doodt, ^enmercöt ten ttaeeben/ ben lof ban be ^. aBebutoe ^»^nnc/^P en qinthifm ben ^"c. 2. <J!uangelirt)upt bê Cempel niet/tiicncnbc»0ob met baden enbebiDbenbagOenbenacöt. ^Cenmercfettcn 4>p moe- becbé/be maniere ban giubitlj fp baftebe alle be ba^ iaialn'h'* oen öaecjs^ lebenö/befjalbenbe ^abbotfj-baoen/ en- «em "d be be nieutoe |ï>ane / cnbe be Jpeeft-bagen be.s^ Ijupis^ ba» au« ban 3fcaël / enbe fp toaic? ööeöleebt met een öapren f»^ö- ï!leet/enbe fp DabbeBaer in 't oppecfle öaerö öups?/ ^* een ftille fiamec gcmaecöt / in betoelcöe fp met Bare |oncö-b:outoen aefloten tooonbe.^o berretoaief Bet ban öaer bat fp na be fcBouto-fpelen oD^oaen foubc Öebben/ oft bicFibaijI.ö öaerïangöicfbeöupfen laten binben. 2Cenmercftt ten bierben be tooo^ben bejs? 9Ü* goftelief fo eenige/een oprecDte toebutoe ijj/enbe bec^ laten/ tjit öopeenbe üetroutocop <6obt/ enbe3»j ge^ pabig in gebeben enbe fmefiingennacöt enbe bagö» <Ênbe Bf berbiebt Bun lebigB te sön/enbe te ftoteren ban 't een Bup^ in 't anber / enbe beel ban tooc:ben te 5ön. ©oo.Jtoaec lebigBept (taet Baer albermeeft tt bermijben/ enbe perijcèeleuögefelfcBap/ gBelijcft oocfe ben mobbecbec gif^cigBepbt. Berres^ B^tban be toebub3e(fegt benig.^ugu(linu£i)bat fp Bate laet Augufi. de bebangen met be begeerlflcliBept bec rflcfebommen/ ^°"° ^*^* f tt plaetfe ban be begeerlocöBept beieJ bïeefeB5?;b)ant top B^ööen bicötoölief bp experientiebebonben/ in fommige b^outoen / bat be toelluflen geblufcBt 3ön* be /begieciöB^Pbt meer i^ont(ïeee6en getoeeft»

Gebedt eender Weduwe,

O Mijnen Heere, dieonfenKoninckzijt» endeVa- . der der barmhertigheden,helpt my, die alleen ende verlaten ben , die behalven u geenen anderen helper en heeft,acn(iet my van den hcx)gê fetel uwer glorie j want tot u hebbe ick mijne oogen opgeheven ; gny zijt mijne eenige hope, ende mijne oewaringe : want ick en mach niet omfien , naer menfchelijcke hulpe : want vermale- dijdt is vanu , foo wie betrouwt op aenmenfche ; ende j^oe fp fjet Cet ghy hebt mijne parture , tot u geroepen , op dat ick af-flctbm uyt gantfcher herte my toekeeren foude tot u : ghy zijt ^anf^'o! rechrveerdigh, Heeje , ende u oordeel is oprecht i want t« „loct

hy opDjagm;

64 Den I. Boeck. Met III. Cap.

hy hoorde u toe, ick ben u danckbaerhey t fchuldig, dat ^hy hem cencntijdtlanck hebt laten mij nwefen. Ghy haddet lij nc daghen getelt, dieniet enkonnenvoorby- gaen: ja ick wc te oock,d^t ghy de mijne gctelt hebtjCn-* de overfulcks ick verwachte oock tegen dat mijne ver- anderinge komen fal, ende dat ghy mijns fultgedach-

i.Reg.i. tig welen.Verwachtende lal ick u verwachten o Heere, ende ick wete,dat ghy my in den tij t der tribulatien niet

ludith I. verlaten en fult ; en ghy fult my veel beter zijn,dan tien mans.Vertoont u doch,ick bidde 't u,in den tijt mijnder

Efther 14. tribulatien,ende verloft my door uwe handt,ende helpt ' mvjdie geene andere hulpeen hebbe,danu,o Heere; die alle wetentheydt hebt: mijnen noodt ende voornemen . is u bekent , hoe dat ick u begeere in defen ftaet acn te hangen uyt gantfcher herten: want ghy hebt gefeyt dat ick faligh wefen foude, indien ick allo bleve; op dat ick alleen dencke,hoe dat ick u mocht behagen ; op dat ick heyligh mochte zijn naer lichaem ende ziele ; verleent

«Örtcbt my , ick bidde ' t u , dat mijne eenigheydt door u gefel-

om m \ito fchap oft bywefen , my mocht foet worden ; op dat ick

fmAUk tt "^^^ enfoecke van de menfchen bemint oft ghefien te

bmöeiu zijn, oft van 't verdriet verwonnen, geen gefellchap der menfchen en foecke; maer dat alle mijne ghenoegh te

Luc. 2. mocht wefen met de H. Anna : gheduerigh te wefen in bedinge ende in fmekinge^datick mijn huys-gefin hey- lighlijck mach beftieren; met Judith in ' t fecreet voor u leven; op datter niemandt van my een quaet woordt en fpreke. lek fal my altijt met eenigh goet werck befigh houden, ende fal u altijt voor oogen hebben, op dat ghy mijn gheheel herte belirtenende beflaen mocht. Ick fal mijne hant den armen open doen , ende den hongerigen mijn broodt breken ; ende mijn herte fal betrouwen op»

Pfal. 9. den Hecre : want u Heere is den armen verlaten ; den weefen fult ghy eenen Helper wefen; ende ghy hebt de

Matth. f. barmhertige faligh genoemt , want fy fullen barmher^ tigheydt verwerven. Toont my defelve , ende verhoort het gebedt uwer dienftmaeght , die haer gebedt niet eH

Daniël 9. ftort fteunende op hare rechtveerdighey t, maer op uwe menigerhandebarmhertigheydt. Letopmijnghebedt ö Heere , ende en vertoeft niet om u eygen felfs wille, " mijnen Godt ende eenigh betrouwen , Amen.

' pradii

dt |i

4

Van ceiien ftact des levens te vork iefeti. Cy l'raAijcke oft Regel voor ccne Wcduv/e.

Lfsj 3£ een rijp Dcrnetcnöeg;enccaïe bkcl]U/ D? fo go^futé -*-^ berrebatijelcgcrtiiS/lierhtcftDefcniïaet/entiC mnSu neecflïöDïiJcö nenuKcclu Dtfitoöl.ciDctepntic/Vöacr= n^ictba-- om gfjp tot öeit IwebatöelijcFien iiact öcrccpen 3ijtite fcKfoi (au iDcreii / om Dat oOp t3an De ma? ijt bc^ man^ onttla^ een 3ijnDe/ <23oöt b^peiijcli foubt mogen Dienen ; fcl)Outot Oet gefeifcljap ban manjS-perfooncn/ en m liet exempel ber Ocpligen / bliet alle familiatitept/ oocö ban utoen 23icc[)t-babeï: ; 't b^elcli foo loei Den toeDiOijcn alicè Den maegljDcn gcOoDen Ujo^t;en Daec^ om / Dat boD? DefeDient/ pepnft Dat fjet u oocfi aen;^ gact. én fp^eecfet nimmermeec fegOt Den l^.^iero^? npmi!S?/met Den manallef/op Datu/Dtc ober-comt/ niet bcfcDaemt en maecöe j mmt <OoDt upt gefteel u fier te/ nocD en begeert niet bemint oft geacöt te 3önt ban De menfcöenj flaet Dan na De boImaec][itöePt/en^ De b)cp2t ban u De beïetfden Der felber:onDer De Vxjelcfte bjel De meefte tö fo^gljbulDigöept booa aert^» fcije Dingen,- toaec banfegljcDca^po|le[:aQ^o?pti.Pctr.j. flUe ub)Cfo,:3r)bulDïgOepDt op <6oDt.

z. (DnDerftouDt geerne metDcöepIige3BcDubje ^pruiicit guDitö D'echigöcnt^ftomt felDen opDeftratê;toeeft f/cnTnn' ti pegelijcf! gefp:cecfifaem/maGr nlemantgemepn- met ii ^; faem; eri berliaeït niet ïicljtelöcö bp pemant 't gdet/ aaDuu* Dat göp ban a3oDt ontfangcn ïjcbt ; en filaegöt oorl^ niet licltrelijeö/ berftalenDe nbje tegenfpoet.

3. bemint pcenitenttale U^ercl^ienmetDifcrettej pagcbaö fcIioubJt foobeelal.e^gf)p[iontmaeitnDencffjanc!^ Ktm (juetten; toanteenetoeDulöelebenDe in toeelDeie^ al moeteiu iebenDeDoot : Di^i^omgeb^uiïcfttfTecütefiieeDeren/ i-Tim.j. bliet enDe mi$?-acFit grootffiepDt / ente lof Der men^;

fcljen : aBant a3obt toeDer-ftaetDen BöobcerDigcn/ Den cotmoeDigen geeft Bp gratie*

4. ^engefienDatbea3oDti5'-Dien|ïigrjeptDesf ge^ lacob.i. xm/ Die föne tonge niet en fnoert pDel ie? / berboïgljt

met Den ê.:opf)eetïDabiD/Den genen/Die fijnen nae^ ™. 'oo. (lenïjepmelücftlaflert oft blameert : aBantgeliicfi «en ferpent bijt in 't berbojgen/niet min en Doet Bp/ ^"^* '^' Di^ fiepm^löci^ acDt^r&Iap fp^cccl^t.

66 Den I. Boeck. Het III. Cap.

^ocDÉt s. tDm 3Cpoftcl mJü oiijG? acn öcn tueöubjclijcljm

Sl?t firn ft^^^/ ^"^^ f^ö^^^ ^^^^ ^? f^^^öö 5ün/i«t!jen fp foo blij^ iofbacr/na ^^n / Dacrom (jccact u/of t u niet öoet en toaet/ ten raet ba ee=: minften )3002 renen tflt fHpbeilicpr te Deloben / enöe "^/^^'f"; boloftt Den raeöt ban eenenNÖoötb^ucfltiöenenöc toTnl'cöe ï500?ficftttgcn25iecöt.^^^ : bceIiiclKecfoo3t:u^ fupbctijfpt tjaiiinu^ ïeert/lxjo^t öe Degccrlöcïiïjept bertoonnen/ im nim^ j,j^ j^i^t ^n to02t boo^ eenige fjope ontftcFicn/be toclc^ «nmtöt ^^ niecjtenöed bergaet/ footoanneeï:meaöoo2ae^ «seioouê. loften aen ^ob almatlniijlj/hcn gcOeelen Dooni op- offert enbe niet be b?uci)ten alleen, aBacljt u te bec^» fmaben beoene/ btetcoutnen j niaecbancïu<25obt boojbe gabe/bte iifj? ban öem ontfangen Jjebt/enbe bebiaert utoen fdjatfo?tDbulbigf)löcït» S(!ïïm|aüc 6. ^Uen jaeiv oft in ïjct iacc-getijbeban ubjejs Sun mS lï^^ï^'S? afiijbjgftepbt / fult qïw gebiecljt enbe gecom» voadmet itiuniccect ïjebDenöe/ meteentnnigögemoet/ ïjet grootcöÉ^ p^opooft ban ben toebütoeiöchett ftaet t*onber()oii^ mrXf T ben/foccfeen te bernteubjen,

7. eêtet boo^ al/ bat glj? ben trjt neerftelijcfe be^ bcplt/boet aJtflt toat Qoztf^/Qel^l^mommm fegt/ op bat ben bupbel altijt u beficïj bmbe/ iis 't bat gbp tijth 3ijt/b3erclnboo? ben armen/of om betec tefeg^ gen/boo;>^ob aneen:^e.c? mo^gcn.^ fult gftp alle ba:* rjen toat ban bebotie lefen / en biDt <(3obt fonbec op^ l)ouben/en befp?oept albUjU ulnc b^ercHen met beba> timp bat gö? u in ben l^ecre bermafeen moogïjt.

8. |^teu$?-giectg8ept tn ftljou-fpclcn tefien / fult ObP blieben/ enbe be pookten utoerfmnen met alle neerfiigftepbt betoaren-

9* Mottht bepaffienub3eiEfgemoet$?bageli)c!i^ te becb3tnnenjp?tncipalöcö fioobeerbpe/grammoe? btgbept/b?oeföcptenbeonbecbulbtgöept; toantbe pattentie tö toel allen man / maec p^inctpalrjch beu loebulDen ban nooöe ; om be geloften beef l^eeren te berltnjgcn-3cïi fïraffe be gcne/b!e ith beminne fegt ad Heb.io. ben Igeece/ enbe ben felben boo? fijnen €ngel/ fegöt Apoc. 3. aen €obia!S:a^m bat qöp <0obe aengenaem toaect/

moeftgl)pboo?betentatiegep?oefttoo2ben. Mtemeefïe 'o* 23iecbt enbe communiceert bicètoijljEf/ en tit öuipeaeiiê all^ ttoiifd-acDtige ^nb^ moep^ïöcft^ bingen/neemt

Van eenen ftacr des levens te verkiefen. 67

utoe toebïucftt tot \\a l^- <;Sncrament en ijcutoacin mt ocpiig BulpccnöeraettjanDeiU^ccrc/öcb^upclitlDClccni^n j^-^"-!' 25tccöt-Batïer/ niaer Uccöint u acn ijccncn. m ij/cn '

1 1. 3Dce|l mtlttotDé armen/cnbecnlactiueaiaiu epn-jcDicK* Oaen onactcooa ftont öOp/ en becfaeait oceuc fdjat- üjus uut^ ten/ latenbc Cö:i|iu0 utoen 23?uptiegoui / om een g;;/* (lucfe D200t.ö roepen aen utoe öeure:en 5ijtniet pom- mut tot peuö in utoe felecöerc/ latende Clï2itlum nacclu Vcc^ jeu anmit fen in fijne lebert; enöeinDmtGöunictmcccenl^cr- 5^"» mooatit/ geeft geerne ttoee minuten met Ijc: €iian^ öclifcö meucöen / enöc met be ^areptana : l^nn een luttel meeli^ enbe olie / maecfet eerjt een ftïepn b^oo* ^ beöen boo? IgeliajS/enbe 0Ö? f«lt ben fegen oft bcne^ iiictie bectoecben ban ben lïeere/ enbe ben meel-pot en fal u niet begebcn/nof D be olie-jfecupeft en fal niet Ijerminbert too^ben. _. ^ ^

12, fjö't bat aljp feinberen DcDt/D:enarjtfccp tnbe Jf^^,[^eiï bjeefe be?es peeren / enbe offectfe öcm bagelrjcfe.d/ en goDtuiucip fiebeeltfe oocö aen atoen enbe öaren €ngcl23cteaer^ umm tier; op bat öem geliebe Baberlijclie fo?gc aen W te ?;°""\'^ tragen: maertdeet bat utocftactgoebefo^ge te b^i'^ ' ^ * gen/om alle occafieban fonben te bjeprc/en teenfcfir ntet be moeber ban ben ^. ïubobicué ëoninclJ/ 525lanca genaemt / utoe feinöeren lieber boot te fien/ iian te fiooren/bat glip ter Vuerelt fout geb:ctl]t peb* ften/ oft opboeben / boo: be toelclie <J5obt boobeiijf ft foube bergramt bjojbcn/ enbe Cljaifïu^ "^^xn^ toe^- öerom geferupft; en laet u geenfinö mi.e^-acïjten/ jiocft en beberft utoe ftinber^ nietbooa te beel toe te tjeben,- maer Routfetn eerbiebinge/meer boo^j licfbe aljef boo2 macfit / enbe bermaentfe meer booi eyem- pclen/alsJ boo^ toooaben tot De beugöt.

Schiet -Gehed£l;enSt

/^ Elijck des dienft- magers oogeji in de handen haer- P^al. uit ^^ der Vrouwe: allbo lijn mijne oogen geveftight op

u. ó Heere onfen Godt. Uwer ben ick , maeckt my faligh , iiwerecluveerdigh- Pfal. 1 1 8.

maeckingenhebb' ick feer gelbcht. Den Heere is geworden de toevlucht voor de armen,, en ^'^^^- 9< Hulper in den bequamen rijt, ende in de tribulacie.

d? ?& ME-

68 Den L Boeck. Het 1 1 1. Cap.

MEDITATIE

Van dcnftaetdcsreynighcydcs. ÏJeteeYjlevoor-hereytfel/'^tnftljOnyot iW ben IJCrtlCÏDe

Apoc. 14. aBaegöcn/öctllammeöcnlEsuMallcfin^bolöenöe»

Net tivcede. 23iöt <i3oö/inö'ien tiat tot jüjnögc mect^

becc qlotki^/ öatöetOcmgdiciJcutotöefeaftaet

tt roepen/ of inöien gö? ö«3er in 5W « öï^^c in te bc^

toarcn»

t^oeweu llTEtKpóint.^enmercl^tteneerften/ batmenben

fc f ^T<^ ft^^^ ^^^ ïeben.ö moet berfiiefen / Die on.of albec^

nSmoct iJCQuaemflc imntjc ben üeflen toea üc^/om tot 't mu

ücnfien/ tüigO icbcn te ïiomemöoebanigDijSf onttoijfelijft httt

tocicheii Dê ^ecfj bacc be mcejle ijuïpe/ enbe De minfte Deletfclen

ftmmöT Sün-^^»-'» ttoeeben/onberfoecfit toat Dulpe gebonben

ümbe/icn löo^t in ben ftaet be^repnigöeptöom^obttebie^

tó* nen : enbe gfjp fult tiebinben/ in ben eecften/ bat fp u

geeft b^pigfjept: toant eene b^ouUje/ i^k in ben Dou^

tolijclien ftaetijOf/ en öeeft Ijaecs^ licDaem^ macDt

i.cor.7. ntet/maei: fo ben ^pofielfegljt: ^en man aen toiett

fp gebonben i^/ te mtm met tooonïnge/ tafel/ruft-

plaetfe / enbe fön gebobt onbecbjoipen : toant eenen

man i^ Detflooftbec b^outoe/foo bat fjetnoutoeïijcö

Ephef. y. gcfcïjieben fian/ bat b'eene fonbec b'anber üeöouben

5P / of bccloren gae : ató ttoee ffaben met eene \\ttm

gebonben: toant/naer ftetfeggen ban<S»2|oftannc3ef

ClWfoftomus^ : foo ffln göeene fïabenmeertnbe*

btoancU ban een anber/aïje^ man enbe b^outoe: maec

een iBaget b?p ban ItcDaemenbegemoet / macö

<êm groot <i5obt btenen naec öaec epgen geliebcn» (Ceti ttoee*

S^J^^hf ^ ben/ ben ^att tjt^ fupberöeptjs geeft macöt om fon?

nattm bei:beletfeltebtbbenenbe<Öobetebeöagen:toantee^

fupbcc* neongeöoubeb^outoeenbemaget/bencfttalleenom

ijcpt^. ^t gene bat <i3obt aengaet/ Jioefp na flet iicfjaem/en^s

i.cor. 7. ^^ ^^^ ^^^^ Oepïtgö macft tuefemmaer bie geboutot

W bencht öoefp ïjacen man behagen macö/ enbe i^

berbeelt : toant be liefbetotbenman/ enbe tot be

ftinberen/ enbe be U)e!lu(t/ al iö fp al geoo^ïoft/ belet

nocfitans?en berjlcopt/ enbe ftoaCiU enbe treeft tne^

bertoacrt.^ Detg^mo^t/ niet anb^rs al^sJb^gramtf

f(D3P^

Van ecnen ftact des levens re vcrkiefcn. 6<^

(cï);)pp^:tie toclche (joc Ujel fn reiïc Occft/nieten (act

fccn mmfcO tcontfldlcncnticteDltnticn.iCcns.tiC' ^uiso:*

fm ftaet bcrloft c^ncit mcnfclj bait tcibulatie dC35 Jcnbcriofi

blccfcDsS/ ben toclc]^cn(naecljctfeoömbaitDcnia*Sueö'^ gauluö)öc geöoiiö^ r)cljbcn:cn ban bed fo^gcn cnöc uiecfcü» " qualen/ öacc bcpöebegcDoutieDacctnbcctoecreni als^fiJrtöicfitoüi-öaï^ïtiocöe/onb2ucötbacclicpbt/ja^ Ibidem.

lourfie/ttoceD?acüt/mocpte/ mie fo;ïgc int opbren- gen ber hinderen / D'ongeöoo^jfaemïjepbt öecfelber/ enöc öare qUviDe manieren; laooclifomtijtit.öeene fcDanöehjcfee öooöt: toelche faecfeen niemant en fian ontblucljten/bie booj ben bant b^ öoutoelijclt.^ acn een anber berbonbcn i0. tz^aer-en-boben foo sijn be ferancftfjeben be.$jgemoet.$?/ enbebeöltcöaem^ben gcDouben bpftan.ö gemepn/be badclïC fecr bichtoijIiS eene ban bcpi^c tecjïont na be b:uploft bebangen/en- bc alfoo/bepbc t'famen elienbigö maficnrenbe Ijier- cn-boben moet be baoutoe/ enbe oocfe ben man/ om be iief öe be.9' b^outoe.cf / aüe jaren een feher pecijcfiel beje? bootjEJ tn 't baren ber ïnnberen aengaen. . Het 2»point.3i!enmercf!tfjoeDoogB enbe berfieben ^«ijoogu ben maegObdijföen (laeti.^/ bienCOaifluöbpben J»^«jj^f^^^^^ ftatt ber o^ngelenbecgelijchr/feggenbe; bat ^ie niet macam^ en IjoiilDen oft ten öoiitDclijcH bejteeöt toorben / fyn in:ftnv aïo' ojngclcrt <öobt.9f/ enbebaeromconbècferenbe^amsf. engelen oodi gecrne met be macgOdcfeen.ö / ge^ ' ' ' * lijcii in ben föabploenfcften oben/ ben €ngdDcm Damei 3. baegf)be b? be b2te feinberem l^iercm (efen tep bp ben iDijfert-nian: bat geene genoecDte 10 te toeecbc- ren tegen eene feupfclje3ide;gaoodtbe8epbenenEccief.2^.

ftebben befe geleert / enbe in be ^pbülen io' t}iz oodt boo: be gabe ber ©^ropljetpen ban <0obt bergebcn; Ceii ttoecben/ to02t eene $Ui^ boor be repn igöept een i.cor. 1 1. biu^bt a3abtiS : O Boe groot 10 befe tocerbigïjcpbt I tóaér af ben l?,©aulu^ fegOt: gcJj Dcbbe u ten 1)0U== todijcfe belooft aen Cö2i(tuc?/om u al.öeene fupbere maget Dem te (eberen* (Cen berben / Bemerdu Ijoe be maegfjben bolgen tnbenöcmdDctïammdien bjaer-toaertö batöetgae^ foo bat niemant ben lof a3obtö foo fingen en èan alsf befe, (Cen4» ^00? Apoc.i^; befen ftaet toaaï:«t eenen menfcD eenicBfin^ CD^fto

70 Denl.Bocck. HetllI.Cap.

i^ot Hat ocïüch/benhJcichétDcfcntieö^^ciiiöiöetoijföept/b^ï^

^ij?iitu9i fen jtaet beiïiofcn tjccft bDo^ i)cra fiiUcn/ boo? lyaU

?ina^^cm öerlKpltgilc magct/boo^ fDnc^poftcIcn/cn allen öie

niöcuoo? ftP mceftbcmiuöccöclöft ^.5(iOtinnc«E^/(Jf.al03ÖnDe

Dc i?. den alöcc-cCielfIcn fiaet in öcn toelcïicn !)ct 3act bcc

hSuntat öf ^tie fouDe boo^tD^engfjcn öe iionbcrtflc b^ucfjte»

Sceft! ^^^" 5". i?P en Ijceft oefen ü.ut niet alleen berftofcn ;-.

Match. 13. macr ö?' Ijceft boojfti fclben/öicn oocli aengecaöen /

fegaenDer^ïï^ie 't batten han/batöie'tbatte; enöoo?

Matth. 19. fönen^tpollelfegötDp: ©anmacgïjöen enljebich

1. cor,7. geen ocboöt ban Denüjeer^/maecicïi geberaebt/aljS

beciüo.Jben D^bbenöe oratie / cnbe icIN mepne bat bit

goet ifif; €n toeberom ^iz föne inaget ten Ijoutoeltjfe

bciteet tiie boet toel / maec bie Oaer nietten Ijoutoe^

iijcl!befleet/bieboetbeter:enfpfalgljelucliigectoc^

fen/ inbienfpalfoo blöbe naec mijnen caet/enbeicfe

inepnebaticHoocfe ben geeft <0obiSöebbe: maecbe*'

nteicifit tiat onbec be maegjben beel btoafe 3iin / foo

Matth. 2f. iBartOeuc^leect/ enbe maecftt bat gïip boo? lief be

en octmoebigDept onbec befeniet en toon gereftent*

^Dcgcootc ^et 3» point. ^enitieccftt be groote bUjbfcöap/bie

ö»?m aef ^^ ^^f*^ ft^^^ ij£^*€en !♦ 5l^ant Ctl^iftuö Ijeeft belooft

f?n fiatt öat QilQ tiie gene/bie Baber/ en |13oebec/l§upfb?oujï

IJ?» toe/oft lüinberen/om Hem beilaten fal (jebbenjljon^

bertlöecf meec in bit leben berbcijgen faL€n boo?*

Mauh. 19. toaecCtjHitnsf en Heeft fjem foo gemepnfaem met

niemant getoont; al0 aen be maegöbehen.cs/ foo ïjct

biijfit «pt ^. Catöarina ban^enen/en bupfent an<

cant 2 ^^^^ J ^oö bat be ^^upbt met reben feggen macB :

^Mjm beminbe i^ mijn/eu icit ben fijn/ bie tuffcöcti

be leliën / te toeten ban fupberliepbt geboebt too?bt.

aencf. 2. (€en 2. ICengefien be geljoube pecfoonen ttoee too?*

ben in een bleefcö / fo 10 te bemerclien bat be maeg-

ben alleen fjun epgen crup^ blagen/ maer be gebouw

be Hebben 6et cnipjK^ ban ttoee te bertoacftten; be*

todche lipt be ferancfeOeben be.ö gemoetjsf / enbe bejS

ïicöaemje? / en upt anbere ongelucEien boo2tfeomen :

EccieL;. |gteroni fepbe ben aiBöfen-man/ batftp bebonben

Habbe eene bjoutoe bitterber ali&' be boobt/ (te toetert

boo> Haren man/) gelijcö eenen man oocft bicftmiljS

i^ boo| föne b^outo^^ J^ierentegen b^ i^epnioD^pöt

Van cciicn ftact des levens te verkicfcn. 7 1 al6' cm Ulilicn onöcc bc öooancn/ geeft cencn licflic- Iien reucfi/en bermacclit 43böt/enDe Den mcufcljcn. cant 2. (een 3. aBant acnceitcmagetiD02tftetbcrb02gl)cn ^füxoou IDaiina ocgeöen/en ccnen name Detcr ale Uan foncn Jjp"öcf f n bocOtcrj2f/ecnen ceutoigcn nacm/ Die niet en )jcu maegijDe* gaetrenöetoiecnfietmet fegöt l^ieronpmu?^/ öatiöcKen Ijcter 13:^ eenen btcnaec <6oti.ö te toefen/ a(.^ eenc bic^ ^^l[''\ naec ban b^outoe of manden öat'et bctcc iö ben geeft loannis'j. tcbtenen / als Oet bïecfclj : toant fiet bleefcl) boo? bc toeUufte eer bectoecfet toon/ban berfaet^Henbencfet ^acnic. 'ten bierben / bat niemanbt en meet opftlimmen tot S^i^J. ticfen ftaet/ ban bieban ben i^ecre glierocpen iëif^omm toant een peber Oceft fijne gabe ban (8obt/ enbe alle moet Dan menfcfjen en batten tiit tooo^n niet/ maer bic alleen/ p^^fl^^ Qcn iJDien Ijct gcgcbcn iqf. €n fo ben l?. 3Cpo|Iel fegt/ ra°vm baer 5ijn berbeplingen ber gratie maer eenen geeft / tDo:Dt* mtpegelijcftuptbenlenbefooBctfiemaelicfr. §itt i-cor.7. ijicrom toat inrpirattenberen i^»ö3eeft'u ingegcben ' '' '^* ïieeft; toatbatutotbitïebcnljecft mogïKn Detoe^ gen/ al.i^ oocö fomtijt^ tö ItrancfeïjcPt/ armocbc/ge^ öjehenbejijltcöaemö/ ^t* cninbiengDpbenliecreDociD^ fjbo2t roepé/ en berfteent u [jertcniet/ maer bctrout f°^'^^ i\ gefjcelop ben I^ccre : enbc ten cerften maccfu/ Dar jjj^^j^ booj gcftabig/en bncrigl) gcüeöt/en ootmoebtgficpt faiicn. nbje finnelijcfifiept bebtoongen b^ozbe: tocl toctenbe ^^^"'^J- 5»- bat niemanbt fupberlijchleDen en ïian / 't en 5P bat ^'^- ^* a3obtb$o2fonber[inge gabe bit gfjebe: b;antboo^ b'octfeningebc5 0otmocbigi)epbtSï/moetbenettig' liept bed fupberljent^j befionbcn töD3ben/en niet min boo? gef)ao2facmlicpbt onber utoe Obcrgen : toant ^. ?lugnftinuö fegfjt fp^eficnbc albud ban 3{bam / batbeougcIjooaraemiKpt besiblecfcl]<g berlionbig:» i)cïic ongcI)oo:faemljcpbt bcsi geeft(?. ^ienmerclit iner na bat geüjrlicrtoijsj ben ilact tic<^ fnpberïKPt55V fecrfioocfiis?; alfoo oocö ben balin benfelbcnfcer f^'f-n^^ leelicö en ftoaer 1.2?, Wiim inbtcn eenc biupt 4Lï)2i(ti uctlmt^ benopperften ï^onincli eenc ontroutoè boet/ befe 10/ fo oaci? balt m eene afgrijfelijcl*cïontoig[jepbt/en to02t ban »^ ^^-'^^i ben l^eere berlaten/en tot een.ö anberjj fptcgel ftomt Zxunt te ballen in bc alberfcöanbelijcfïftegetelien. Ir^tcr^ unm om o magct en toilt u niet bermeten/ chbc toii^ in u ^^^' "•

;Sr 4 oogen

^I. SI'

f;z Den I. Boeck. Het 1 1 I. Cap.

oaftcn ^ün: tMtici* b;ccil eiiöc öctDacrt met öc oppcr^ lic neccjlra^icpöt u licrf/ enDc ii liclmem/op bat aïïp repn moorjljt iijn naec öen itcïiacm/ en na öcn geeft. ^Ccnmercfutcn r.lioclietiiBncgöen om bcfai fchac te betoarcn OeDöcn i^zux^t fiaec !cben berlorcn. <3^e antïercrii5fc;§. ^jlgiöaenöe^.^Cngrabcfima fjeb- ben ban '^oDt tjeiluxgen öat Ijare fcóoonfietn fouöe bergaen ' liebcc ban iseittanbt t'onfircïjten.^pieögU u aen befc/ tniDe bantöt €)Obe boo^ fijuc öabcHt

G H E E E D T

Voor de gene, die den ftaet des Rcynlgheyts

vcrkofcn heeft.

ICk fal u belijden, ö Heere, en ick fal n prijfen^o Godt mijnen Salighmaecker: Ick lal uwen naem belijden, ó alderfoetften JESU ,want ehy hebtmy verkofen dat ick hcylig wefen ioude, naer oe ziele, en naer den lichaem : op dat ick alleen foude dencken omu te behageniwant <3B«tc eene Vrouwe, die aen eenen man verbonden en gchouwt b^autoc / is,die denckt het gene dat de werelt aengaet,hoe fy den T^ ?-^!'jri / man behagen mocht^maer ick fal dencken,hoe ick u al- r!cnckt ^^^^ aengenaem zijn mach: ick en begeere van niemant 't geiic De geacht,of geprefen te worde, ik en ibccke niemanden te tocrciDt behagen,noch vreefe yemanden te mifhagen,als u o on- inS 'Dffc bevleckt Lammeken , want wat fal het my baten , dat bcncK-t al* d ' andere myprij fen, aengefien ick t'eencmaelu toebe- ken Ijoc hoorc , en ben aen u door'u dicrbaer bloet ondertrout > %Srt\\ Ic^ ^'i ^ ^ volgen , alwaer ghy gacn fult, cnde geiijck des UU ^ ' dicnft-magets ooghen altijdt zijn in de hariden van ha- re vrouwe; alfo lullen mijne oogen 's nachts cnde dacgs naer u fien. En ick en fal niemant aenfien , oft mijn her- Pfal. 122. te op niemant ftellê,alsopuogocdé Jesu, die mijne ee- nige liefde ziit,ende de begeerte van mijn hcrte,en mij- pfaL 81. ne'oogen,Och oft mijn hcrte en mnjn vleefch haertTa* men verheugden in u, o mijnen levenden Godt ! och oft ghv in ftilfvvijgen en ecnighty t fpracckt tot mijn herte; Pfa', 1 18. \vant uwe woorden zijn loet in mijnen mont boven ho- ï^oc ctwt j{iQ}i endc honichrate.en hierom hcbb' ick mijnen monc JciTiies ^^' ^" mijne lippen tot u opgeoiTerr,cnde allen cieraet ende tatt tntc welluile des werelts veracht: want eene maget,clie leeft ferliUfiÊ in c^eno.echtejen converiatie van veel mcnlclic is voor u, t^e^ tut» ^ o Pon-

Van eencn ftaet des levens te verkiefen. 7 1

üFoiiCcync des leves,levendc dooc: O Enpicldes grooré "i^^gfj^ races, ghy hebt fomrijts v?. defc EngcHche ftaet gefeyt: 4jt)2ifïi Die 't vatten kan,dat hy 't vatte:ghy hebt hiervan geen bewfijt. c:cbodt,maer wel eencn raet P-eo-jve. Och hoe kan ick u H^^^'

t» ' , , 11^^1-rir j Match. 19.

genoegh g?danckcn,dat het u gelieft heert my aaer toe te roepen,op dat ik het vatten Ibude, 't welck alle men- fchen niet en vatten rv^'at is dat?u\ven raet.den llaet der 't «Sclieöt Engelen , het Ichouwen der perijckclen, maeltijden, en °p^^J,f/Jg klappernyen,die by uwe Wet niet te gclijcke en ziin,dat üoijjecoeH» ghy alleen my fout wefcnvoor al ,en al in alles : Hccre bcwaert dit , dat gh v in my gewrocht hebt,ende en laec mijne lampe met de dvvafe maegden nietuytgaen dqor een ydel betrouwen , ydeleenlbrgelijckeconverfatie. O jEsuBruydegom mijndor ziele,ik hebbe uwe berm- Pfal.47« hertidieden ontfangen , in het middel van uwen tempel mijnder herte, ghy hebt mijne rechte handt gehouden , ghy hebt my den wijn gefchoncken , op dat ick vlieden loude al dat droncken maeckt , den wijn die maeghden Zach. 9. doet groeyen, den wekken als ik fal gedroncke hebbê, ""^^^ ^* foen lal hy op 't laetfte niet bijten als een ferpent,noch als een Balilifcus iijn venijn verftroyen, noch en fal ook 1°^ 20» ^elij k t broot des galfighey ts in de mage va die dat eer, in galle niet verandert worden; noch en fal wefcn als de lippe van eene hoere,als een droppende honichrate,wiés uyterftc is bitter als alfem. Va waer komt my doch dit? Prov. f. van waer komt my doch dit? dan van u o Vader va fuy- vere ractrontfangtmy hieiomm.e,ghy die my geroepen hebt.u wil ick alleen aenhangen,enbehagen;en verlaer my niet, ende en ver^vorptmv nietiu begeere ick allee» te aenfchouwen, hierom liet naer my : om u begeere ick te hooren,hierom laetuwe ftemme luyde in mijne oore, ghy zijt mijn hope,mijne liefde, mijn levêiftelru als ee- iien fegel op mijn herte , als eenen fegel op mijnen arm; Caat. 2. want ghy weet dat ik u uy t gantfcher herte (fo ik hope) lief hebbeden uyt gantfcher ziele , en uyt alle mijn ge- ifai. 43, moet,en uy t alle mij n krachten. Indien ik gacn fal door de watcre,fo wilt toch wefen met my,op dat de rivierê, my niet en overloopen; indien ick gaen fal door 't vyer, weeft gy mijn verkoelinge,op dat ik wefen mach als ee- nen onverbrandê doorn:ten laetflen weeft ghy,my allee eenen God mijnder herte , en in plaetfe van alle dingen. Amen. 5f 5 Een

74 Van eeiien ftaet des levens te verkiefen.

Eene Praftijcke oft maniere van leven voor eene Maghet voor-gheftelt, door eene tTamenlprckingc met den Engefbewaerder.

«lEetim^ P Ngcl. ^ttlt u boo? oogcn al.ö ccncn fpteöcl / Tiet

fpiegci J-» leijcn ban Mari A,tjet toelclt iie? eene ïctr ingc boo?

malmt^ allemcnfcöcn : €cni* '^mo^gcrijStDachcroclDo?^

fceii0/i6 öcn 3önj)c,/omï)cïfi met bc acmcn ubjcc 5icïc ben oe^

iKtiebcn lirupjlen CbniIuuK iCcni. boo?,Octtoatutcbom

f4"^ia^* cnbc te lijben ftaet bien bagö/enbe offecet ïjem al op*

•^ * 3i^rbepltutoentöt/enbebel{ommedngcn; enbeop

bat oOp een gecufl leben moogöt boeren/maeclu bat

tsc maniere ban ulDe oeffeningen licöt enbe OBobt^

b2ucljttgïi 3P; toant bacceniiSnïetpjofütelöcfeec/

^oi fp ï)a= oiti tot geruftigbept te gecaüen. ©ecöeplt utoen tijt

h ïhi^lnt ^^'^ ^^ bibben / meöiteren/ goebe boecften te lefcn/ en

nioctnu " ïjciut-tDeuck te boen/$c. "Bthtm <0obt obec al te^

öenUïoo?bigï)/enbe5i)t metïjem gemepnfaem.^ert

be alber-faügfjfte maget M a r i a , afs^ utoe alöec-

minnelicöfte moeber j enbe bebcelt l^act u leben enbc

u boojnemen ban fupberljepbt.

Mager. gicN fal ^m boen boo? 45obt!Ê? gcatte ; be toegen ban mijn ï}up^ bztntvthm / enbe mijn b^oot ïrinoVtÊ ^" ^^^ ^^^ "^^^ lebigljiif li eten / nocl) geen manjS pci'^ f^outueu foonen enfal ith gemepnfaemsijïijnoclj met pemant aiic gije. alleen fp^elien/ ban in 't opeabaer j nocb oocfi Itcljte^ hf"?S'' ^^^^^ ^^ ^^" ^^öO niP alleen begeben / foo bed alö 't «nS pc", tttogelijcb fal b:ieren/ toant icli (joore tjamt gefcD.^e^^ foonciu ben (lact: 3Bee ben genen/ bie alleen i^.

Engel, ti^it ijflof-bjcerbeltcfi gebat'n:fcboub3t fo

\yccl al^ gijp hom/ be conberfatie öcc menfcljcn/

Eccief.4. jjj^jjg yj0Q| al ber mansJ-pecfoonen- 9!^ 't bat göp pe^

manbt meccbt bte u (Ireelt / enbe p^ijfl: / u biclttoilsf

foecbt alleen te fpjeften / oft u anbec teben geeft ban

onfupbere liefbe/ becfoept Dem a\^ eenen bupbel.al

iiS't batbp miffcljic een €ngelsf lebé fcöijntte leben;

toant anberë göp fnlt leelicfi ballc/ofimmero fult in

^otf^ gcootperijcljeltoefê.Cnontfangtbanftunnietlicï)»

timtutt ^^^i^^ öaben oft b^iebetti en toatöt u ban bemint oft

geacDt

Van eencn ftaet des levens te vcrkicfcn. 77

OCLicTittetDilknsnii banpemanötj en Inet niet toe ban gabnt batmenoocairucOtinötdcrafte/ watt tjetcrcmpcl ofiiKicüeii ban ^. matUci / bic oocH met öe ïjanöt ban öen l^. Jiu J)etn'rj ijacropenöarenöc/tDepgeröegefontalJC' inaecïutetDOJöcn: ccnen liuö fultaftp l)ouöenal.ö eenen (tcith eiï öe ure öcc^ öoote; ocbjuplit een öege^ iijcfi () iDijt naer utocn tlaet/ fcl)out öe bcfonöerljcpt en cucieufhepbt / cnöc eene obccbloeötöD^pöt ban tooo2öen/ foo binnen al0 buptenö fjupcf,

Maget. (öf O mocbt ich öe alöediepiioOfte HDaget f^^iatlm naecbo(aen/öie(fo tcö ftoore) maec fcben-macl ui 't Ln dc i^* (Cuangelte gefp:ofeen beefrren alsf fp fp^ehen foube/ .ji^aget I foo bebe fp bar fèec toijrelijcïi/ enbe ootmoebelijcli. f-^^J^^L

Engel. Bc^Daert booj al beootmoebioöept / enbe Ee jSaS^ cnfp:eccfttbanutDefaëennietj noclienfoechtooch Dm moe* öeenen lof ban nme bebotieoft penitentie/en foecht i"j na«^ oocF! niet b'anbere te boben te gaen/t toelch al telie^ elnfait nen5Önbani)oobcrbpe: maec oeffent lieber b'oot-beröaeiöÉC ttioebigfiept/nietfo met tooo^jbenCt toelcft mecften^ DcjgtjDen/ beel een beclïfel ban fjoobcrbpe i$) a(0 met eene oot^ %^Qaa moebige bienfibaerliepbt/ en acfit een pegelöcfe / jae hctmm* toch be toerelbtfcOe menfcben/ bcut afö u felben»

Mager. iBoetmen f|cm ban niet poogen be befïe gratie nac te bolgen ; aïé in bicljb3ijl0 te biechten / tommuniteren/ enbe fiilcöe bebotien i

EnL-jl. l^et is? beft Ijier in tm 23!ecl)t-Baber oot* ^pofT? am tnocbcUjcïi gefjoo^raem te 3ijn; bjant Op legljt u upt èiWtja* ben toiüe <0obtö / aen \xiim gD? ten mïnften ben 8. m mot» bagli op eene fehere utz biecljtcri / en tiaet nae com= ,"",f^J^ mnnicercn moogljt/ 'ten 3pbatreceenige 1^. bagen S^^^^ Quamen : en ban oocö moetmen niet ifonber noot te birhb:>tliS &tecf)ten- ^engaenbe be biecöte / enbe fjet bcL'hiefen bec Biedjt-baberen / bemerclit ftiec in 't lione/bat 't met recfjt mifpjefen to02t/fonbef reben te bcranberen ban 'Btecl)tbabcr; oft om tat gijp fij^ lïcetibia ne bermaninge bfiebê fout/ oft om ^cit ghp boo? fjet ^^\ ^ ^ herballen b^eeft fefepnber bp fiem geacOt te to02ben/ veialicu, oft berfioopt bp eenen anberé om utee beugt oft an^ bere rebenen aengenamer en meer gefien te toefen : aa^acbt u ooclt toêl ban eenigé BiecDtbaber in 't be- fonb^r geüao^fa^mBepbt^belooben/ toant fulcbjs

76 Den I. Boeck. Het 1 1 1. Cap.

öe JBiifc feec ontraden ; ü\^ Ijct gene öat <6olï0 inïf^

fiacaijt/feer periculeus i.ö/becl ftoarioD^^^nonöcc^

toojpcn/enöc nauu^lijcjc too^t bebonöen Uan eentgc

synod. igepliöé gcb^uphtBcd meer/ Inacljt u Ijan te tjelotïé

Mechi.üt.j Q^n 5gj^^ aj(j>^|^ f g Diecïiten/Ujant fulcjr onreDelicè en

^•''' iuöifcreet ijo?/ enDe €)0bea».'cn0ni5 aeuöcnaem/euDe

boo? fijnen Bicanu^enbe prelaten/ lierhlaerttiat

fulctie Deloften bp öem Uan geentier tceeröeen 3ijn*

<g>P fuiim 53itit Den latere öaifjp u eenen aeleerben en goeöeii

5^'«" ^lecDt-batier berleene/ ende btecöt boo^gaen^s' aeti

^tm* öcni Qlleen:maer en Ijangljt öaer fo feer niet aen/öat

toi/foiiDcï: gijp ontflclt fout h302öê/uititen öpdoo^boot/fiehte/

am Dim ^c.lieel min boo? beöel berOUerfté Quam becanbert

J"§°"°^" te tDo?ben.<0ob i.ö't tik u regeert/ja Jjct is bicfetoijljeJ

goet tjat fulcïie beranberingen ftomen / op bat nie^

mant fön Detrouloen op inenfcfié (teüejtoaer ban bc

^clj2if ture fegt: Bermalei^pt is ben menfcö/bie op

ben menfeDe öetroutot,53^aegt ooch anbere^ötecDt-

babers raet in be öiec&ie/ als 't u belieft/ enbe Do«t

«toe b?pigöepbt/ enbe om ïjet feggen oft refpect bec

inenfcljen en berlieft ^ie niet boenbe onboimaecfete

biecöten» 3©acDt« oocl? ban bupten be biecljte ix\x)t

tonfeientie t'openbaré aen pemant/öpfonberlöfe tiiz

ub3l 25iec0tbaber nkttn W toat bat en ië niet fon^

bec perijiicLtDé Biecijtbaber ais ban<iI5ob baet tot

gedelt/ flaet ijet toe u t'onberrecDten/ enbe t'onber^

Deat.17. fcDepbé tuffcfien mclaetf öept en geene melaetfDept*

f^ot f? Mager. |Baer fal icö banbe berbienftett banbe

fojiDccDe boï^omen geOoo^faemftepbtoocli genieten/ ais icJi

ö?l'ï[« fonber belofte mijnen «öuberen / ^iecöt-baber oft

ïjoazfdcms 0\yetftm geöoo^faem ben / gljelücli be gebenebijbe

Lepötö / ji^oeber €^obtS aen ben ^, gofepö gctoeeft i^ 4

uocijtantf Engel, j^abien gijp ban €>ot:t tot befe maniere

nm" « ban leben geroepen 5ütjalS Qijp met oprecDteliefbe

feiutt Dfb* poogDt ulDcnepgcntoilleteberfalien: berepbtom

bcubomü* gejöoo^faemöepbt tegöelooben/ inbienfulclisben

toillc 43obts toacr ; foo Ijebt gf)p gftelijcïte berbien^

ften,- maer göpmoetuoocötoacOtenboo^be pede

ban gierigOepbt/enbe beminnen b'armoebe in lioft/

nibe ft leeberen / fonber nocïuans upt te fleften : oft

naeDct etempel banonfe3l»©^ouUiemoogBtgöp

Van ecncii ftaet des levens te vcrkicfen. 77

utoe govoeren l3ccbcplcn/ccnföcc[!5l30D^ tien armen/ ^o< 1^ ccnföcd^boo^öciJeccfte/ cnöc cenfDcdiS totutoen ijumiegoe* cpgeu nootö^ufc/oft anticrfin<9?: enöe nl0 oöp altijöt JeZ^rm* metterljcctciiDercptitfultsön/omaüenugoetoni ijj,\ "'"' öc (ieföe 43oöt!e?tclJcrIatcn/ al^JficmfulcbjSfoube IwlicUcn/ ocüzupchenöc nacr utocn (iaet utoc ooeöc^ ren ; foo fult oDP oocö boo^ 43oöt toaeracBttgölijcö arm öD^ï^chcnt ujojöen j cnDe met Den Hpoftcl niet Debben / enijeallejS Oefitten : bco) al/ foo tcli u nocO ijeübe gefcpöt / fcDoutot beel conberfatie / tjoobeer^ï bpeenöelebigljepöt; enöe boo^foo beelal^^öecon* berfatieaengaet/ en öoubt geen gemepnfeljap / ban tot bien epnbe / bat göP tot <0obtb?ucOttgDepbt pe- manbt itioogDttrechen/ oftbanbiefp?eecfeenmef oroote fimpülmht enbe eenboubigïiepbt / niet ban googe bingen hocö al^ meefterffc fpieöenbe.

Maget.dDmbelebigDcpttefcDoutoc/nemeiltboo^ man m mp op tDercfte-bagé/'^mo^gcn.s^ m\ minflc eene ure jg tm in be iP^cMatic/ of toat goet.i^ te lefen te bejteben/be JJÏ^i^t / ^if(c te öoorc/en metecne geejlcliche Communie/ om de u* ten minften beclacDtig te too^bé ban 't facrificie:Oet mjm te önber beel tör^ toel te toercfeen/oft boo? be öereiie/ ^JK^ of t boo? ben armen / of t boo? mp ,• enbe tufTcDen fiet oag ^oti« toercöen fomtijt^ ban <0obb2ucDtige bingê te fp^e- biütmm feen / oft ^it te berbeplen met fiet lefcn ban een goet J^/J " boecjcFïen ^ oft ooth berfoeten met een geeflelijcli ge* ' -^ * fang.i^aer be noene/ftebbenbematelöcft getenjnaec een öiepnig rujïsf/ oft eene goeöe tTamen-fp?efeinge fal ith toeberom toat lefen/en baer naer mp op mort toercö fiellen/fiet toelcfeeoocfi onberb^ofeenfal tooi»* ben/ met eenf g gebebt of ftet lefen ban eenen roofen- ïjoepfeen. ^Cen laetjlen fal tcö lizn bag bejlupten met fiet onberfoecfeen mönber confcientie/ enbeflapen gaen/ alisf of 't ben laetftennacljtfoube toefen : met een goet gebacl)te/ bolhomen berouto/ enbeoeffe^^ ninglje ban liefbe tot gefum mijnen ^B?upbegom / Ijem bertoacfitenbe alle ure met be toöfe maegOben.

Engel s^ 't bat göP alfoo boet / foo fal icfi met 11 geerne öanteren/ fo fult gïjp ban u toen 23nïpöegom bichtoijijSbefocijtenbegctrooft too^ben: p>incipa^ lijcö is 't batgBponberDowbt bcUëfbe met een pe^

Oer/

7^" Den 1. Bocck. Het III. Cap.

^oc fp htt/ fonbec tegen (Irijben oft acljterfiiap : toant fjct

tÉH lll^rh- ^^*^ft^/ ^^ ^^"^ bocütcu ban ftoobceröpe/ cnbe Da

tm bai! ttDceöe/ij2?eene moeder ban al!e bcrbuterljepöt. €n

acijtcc:. beblecdt ijierom utoen monbt niet met öe aeü^etien

^tap» ban eenioen menfclj / nocö en iecm Ub^e ooren baec

tce met : toant gfip tjeüt u feiben / enDc ume tonglja

oen 45otjt opqeoffm; 3üt oocfe neerflial) omboo?t-

3©at 0<3ncli te boen / toaec af öe teecfeenen 3ijn ,- i* ban

m"hlfn? »ï^'^^"öï af-feeec / maer met pebec compaffie te

mttpmi^ ÏKbüen: peberpancipafijcfibpanben beminnen en^

tipaiijch öe foet aenfp^ehen : 2. becfoepen ban genoegljte be.ö

fibcfocijt toereibrö / enöefijne finnen betoaven / enbebie bec^^

tooSm. f^^^^^^^ • ^* grooten (jaet ber fonöcn / ooch ban bc

minfle geerne becfmaebt too:ben / enbe niet excufe:?

ren fonber noobt / maer genepgbt 3iin om fj>-felben

te berifpen/ cnbealtijöteenanbcrtefoben: 4-feet

fo?gbbnlörgb te5ön/ omniemanbtteontfltcöten :

5. gijeboelen groote begeerte ban bolmaecbtöepbt :

6M armen te beminnen enbe Ijelpen: 7* geerne boo?

<5obt pet te Iijben/enbe min felagen a\^ göp placOt/

om bat göp ben toiKe OBobtief iu alfeg^ aenmercbt en^^

öe bemint 1 8. balden nae 't geHebt/ nner 't i^emelfcïj

fijoobt enbe fijn ©aberlanbt : 9* btcfetorjlö met

<6obt fp^eficn/enbe ban bem/enbe ban fijne ©affie :

10, om geen refpert ber menfcben pet goetsJ laten /

oft baerom eene goebe göetooonte acbter-laten :

ii.be bebotie tot onfe C ©^oubie bermeerberen

tnbe ber b?epben : 12. eene ftilte ban öcr ten enbe lic-

öaem genieten.

p/al. 17.

Schiet - (jehedeks*is»

*pN En Heereis mijnen hiilpct endebefchcrmer, mijn *^ herte heeft in hem gehoopt , ende ick ben gehol- pen geweeft.

rfal. 17. Mijnen Godt , mijnen hulper , ende ick fal in u hopen , ghy 7ijt mijnen befchermer, de hope mijns fahg- neydts, ende mijnen ontfanger. Pial. 29. Q Heere ick fal u verheffen, ghy hebt my aengcnomen, ende ghy en hebt mijne vyaiidcn over my iiiet ver- blijdt.

MEDt

Van eencn ftaet des levens te verkicfcn. 79

MEDITATIE

Van den ftaet des Religieufèn menfchj begrijpen- de drie deelen ofn Meditaticn.

Het I. bereydtfei. g^tzM ual^ m öeii Igemcl / cnbe ocHfict 43obt Den Ijcere in D'ecutoigc glorie / boo?^ IjouDenöe aen allcgaöcc / c^nenpeofjelöchennocD^ tans' na fijne berbienften/becfcöepöcn tooon-fïeben.

Het 2. bereydtfil. 23iöt öen jgeere bat öp fjem (jfie^ töeeröige u tot iixithzw ftaet te roepen / enbe baer in te DeUoaren / öaer ijp Degcert Dat Dp leeft tot fijnöec ineeröcre eere enCre glorie,

H€t i.point.cDberpepft ten cerften/bat alle ttien^' fmmn fdjcn gcfcïjapen 5i)n/ om te ftomen tot b'eeutDi- Ê mm/di ge faltgljepr in ben ^emeljenbe ftier beneften.öin bit sefcöapcH. lebcn 03cf5 gfjcrafecn tot ecne anbcre / ^iz gelegen iiJ in bc boIöomentDept ber beugben/ enbe Ocï^ligöcPt. il^efe ttDce3Önoaöboo?geftc!tatóöetcpnbe/ enbe ïjct mt ban 9ï(e onfc gcbacöten enbe baercfeen* fCen ttoeeben/ batfeaïlegaber/in toat ftaet bat fp oocfe le^ Matth.f. ben/berbonben 5ijn tot be bolmaecluDeïJt: toant Bet MÖï?, eenen pegelijcfeen toegefp^^ofté i^:Beeft bolmaecèt/ tm tot De gcUJch uuoen ftemelfcDen 3^aber bolmaecfet i^ ,• ge^ uoimacht» iijcö ooth'tgOene ben^^eerefepbeaen 3tö?aBam : ö^^^* 3Danbelt boo? mp enbe toeeft boïmaecfet/ bjant fegt Cö^iftuie?/ 't gene bat icfe fegge aen u-iieber/bat feg^ Marci t ^ ge icit een pegeirjcfe* €en berben/ bat be boïmaecöt^ ^.^^ "» fiept nier in gelegen i^/ batmen <6obt beminne/upt gg gj^.'^ gantfcfter Oerte/enbe genegentfiepbt/enbe niet bup? raatcht- ten fiem / ban om fijnen bJiüe j enbe toant 6et fiem u«pï»t. alfoo belieft j maer om bat pet ftoaer i^aerbtfcfie goeberen te befitten/ fonber befelbe te beminnen ; baerom en iffer niet p^jofijtelijcber tot be boimaebt^ fiepbt/aljss alle gefcDapen bingen/ foo toanneer u titn Igeerebaer toe roept/ niet alleen metter affectie/ maer oocb metter baet / foo becl fjet immers moge^^ lijcb i.ö/af te gaen/enbeberfaben- €en bierben/bat* ter toelberfcbepben ftatenenbetoegOen5ön tot be bolmaecbtbepbt/ maer bat een pegelijcb foo beel in ficm i^ I öeDoo^t x% tracfitcn m%x b?n b^rfieb^nften /

09

8o DcnI.Boeck. Het III. Gap.

Matth. 82. opbatnïfcobeaoDöcljjcfteaocDcrticc^ntfjcptitmcct

loan.ij. tiercm mocljte too.jbcn: cnbccccftDoo? ai moetij?

flifulcöcfiicfen Daec Ijcm 4Bot>t toe rocptjtoam/nic^

mant tot ö^nt Itoiucn en ftan/'t m 3p ben i^cerc (jcm

txethCymot tocDcrotn/allcgabccen èattcn bat tooo^t

ntct/ maer bicn luf c öct geöeben tsf. <0clijcft Bet ban

feec foiQClkhif^/ ben roepenben niet te toillenaen:*

l)ooren/a!fo oocft Doben fp felben te bJillen Dlieocn/

cnbc nabei'öant met be ö«P^-b?oulue ban ïotfj

öcDtertDaert^fien/ cnbealfoonbe^uaem aemaecitt

to02bcn/tot <8ob^ i'ijf {ijOft toel beginnen te timmc*

ven / enbe niet honnen bolboutcen / 10 boo?toaci- be^

fpotten.ö iMeecbig. 3Bant beter i^ ö^t/lam oft fereu;»

• pel/ uptbeonbolmaecfttöeutbe^flaets?/ in'tnjcö

ber Ijemelen te gaen / ai^ mét ttoee fianben / oft met

ttoeeboeten/oefmetentetDO^benmöetüclfcliebper.

öSttö'ïni ^enbpfben/batben aeliaieufen ftaet/naerfijn boe^

mtimw- fen (fo berre ai^ pemant ban 45(^W toeocn baer toe

feil fiaet, geroepen tö0K)ben albeubeguaemftcn enbe feïterficrt

toeglj iöf tot be boimaeehtbept j enbe boo? alfulclien

ban alie l^^epligen/ jae €i)2i|tuö felbe boo^geöoubeit

iö- i€en eerden/om bat lip Uiep^t alle beletfelen ctitjz

occafie ber fonben/ baelclie stjn ten eerften/ben epgeit

ijpilie / ten ttoeeben toeüuftigbept / ten berben rijtft^

bommen/ bie tTamen teeclj-genomen lüo?bcn/boo2

be hm beloften ban <6{jel)oo^faem8epbt/ ^upber^^

jhepbt/ enbe ^rmoebe* (oTenttoeeben/ befenftact

neemt toecl) alfe gelegentöcpc ber fonben/ toant befe

©epiofü:» inhc ileligie felben gljebonbcn UJO^ben j maer tec

hni öX contrarie beel beïiulpfaemOcben enbe exempelen bec

gieufSi bcugljben. (€en berben / alle toereltfcBe beliomme*

riacu ringöcn / al,^ sün öup^-b?outoe / fetnber^ / bo^^ger j^

lücüe faiien / enbe bier glj^Ujcfee ,• ban toelcfee ben J?.

Gregor. f. iöregoriu.ö fegöt : ^e 31^1^ en fean göeenfin,ö tot

«orai. j)oogOe bingen bergeben Ujo^ben/ i^'t bat fp met

öet gljetöoel ber fojgfien / gebuerigïj in htfc leegljbc

belemmert b!ijbe, (€en feften/ oberbencht batb^

ïleligie niet alleen be beletfelen en toep^t/ maec

oocft geeft groote beljulpfaemljepbt/ om tot be bol-

maecfetbept te gerafeen, (Cen eerHen/ acljterbolgen^

be öet öDemepn göcboelen ber aöubbelöcfe^f ftDa*

len/

Van eefien ftact des levens te vcrkicfcii. 8 1

kn/nlo" oocfibcrfcijcptjen opcüDnrinöcit/ tüon öacc btu'lccnt inöcii ina^infli btraiifcnMTc büuallcfou^ ben : tüiiiu Ijctcen tilDei-bolbonierijlcbol-öocmnol) i^/ cnöc ccnen flaet Dan penitentie fo IjoogD/ bat te'c riteinant toe oeötoongcn en han teo.2i}en/ enDeoDa- fuif hij Qciijth eenrcDeeDeboopfeI»3f]enoemtUio2i3t* (Cen ttöceöen / bloepen öaec öeöiirnjl) upt öcfe fon^ tepnen tot DeiieliöicufenbeeiberrchepöenDeiiuIP' feien ban ai*attej toant fo be toaerljept lebersï plaet- fc fjeeff; (^00 toaerber ttüec bergaber t fiiüen teefcn m«"^- li» in mijnen naem/baei* ben icli in 't mitben ban ijim- lieben) fo önjpt fp fncc ftebe: toant ben foeten gcfuss cnbe fijne l?» uioebec bp be ïxeliijienfenhjoonen; cnbe be €ngöe(enalteaöecenemettjimljanbelen* (Ccnberben/ toantbe ileligieeenefcljoïetji^enbe ge* buerige oeffeningeberbeugïjben: Ijier bp loo ftomt noclj een belept / cnbe foet beitieren ber obecften / be b2oeberIiclie buipe enbe onberfrant altijt bcrept/ en^^ bè be gliemepnfcdap ban alle goebe toci'clien. (Ceu laetften berieentfe eene gecufre ure besj bootij^- fo om liet lanclJbuerigl) oeiTenen ber beugben / als om bat ijeteenfehectefient.sban bepjebejtinatiej mat fout gljP boclj meer mogen \uenfcDen / o CtcligieufepeC' foonen/bie tot befen flaet geroepen 3ijt i

i^n 2. pomt. <8becbencht ten eerjten be Ireer- ©^bffr* bigljent tict i^diqiz / tutfc be0 geeftelicften lebeno" ; ^^^ enbe öoe Ijeerlijcft batfjet i^/ boo^Iietbecfmaben gin-, nVbc be.ötoeceït.i^/berbebenteUïQ^ben/ bcbcnbelioogl)- èccrtfiyc^. bc becaerbe,- nretfjopenbe/ niet b:eefenbe op bef ^5 i«^f»'^* netben/maecaljsmeeflerenbecbertötnnei'banuiles kl-S''^' flaen al0 op eenen trap boben alle fcljepfefen / niet '^ ï)ebbenbe / nocïjtanö af befittenbe : löant beier en lö geen onberfcHil tuffcften niet te fjebüen/ oft mei: tebegeercn. <Örijcheacmoebe! toelrber toeerbig* ftepbt alfoo fp beöoogDftei\67 foo cniffer nicton^ toeerbigfter/ bangöp/ oaeligteu^/ bte p2ofefi'tc maeelu banbegelieeletoerelbtberioocïtent te!]eb^ ben / cnbenof f}tan0" aen befelbe boo2 b'affectte u tot tenen boecFi / fcfj^ift/ hleebt / oft beeibt fterrher \act berbinben; murmureert enbe onpatientig u b^aegt/ toanneer pemanbt ban utue ^berften/u ij^f^ ott^ific

82 Den I. Boeck. Het III. Cap.

utoec bcrbocmeniffccntïeiïricft toilt af-nemen j i'ae

meer öan öe terdbtfcljepcrfoonen/ om lietbcrliegi

Ijan öunnc tübelöcfte goederen. (Bm De liefde <0oti^

toacDt ü btin fuicjc/ eiiöe aengefren bat gïip ftont toe*'

fen (foo berre gfj^j totlt) l|eere be^ toereltjöV en "ocu

tD02vit u fclben niet iu eene ellenötgöe enbe fcljanöa^»

ïeufe tlabenw. (Centtoeeöen/ IjoeïoffcïijclilKtt.ö

Gencf.i2. met 2(lb?aDamtegaenbupten fijn ianöt/ enbefürt

maeg[jfcDap/)aefön felben teberloocljcnenboo^be

geOoo?faemïjept/enbeben ^eerete bolgjjen/enbete

Matth. 19. mogen feggen met b'3Cpo(ielen:.;^iet top Debben'tal

beiiaten/enbe u gebolgijt: maer boo^toaer toat eena

bjoebefaecfte i^ 't/ bat gOp/ naer foo liloecïiefepten

bbo? bupbclj3f beb^ocb berbiint 3ijnbe/ aé eene pïaet^

fe/officie oft gOematli / oft bacnbtfcDap blijft ïjan=»

gljen/enbe b^tctht Bet bcrbonbt tuffciien u cnbe tuf:?

fcïjen €>obt ; jae ïjierom fo beel te boofer enbe ellen^^

öiger/öoe gl)p meec bedatcn Ijebt/ Doe g[)p u geree^^

öec tot alle.ö obec-gegeben öebt:toant foo be if .Ba^j

beciS ïeeren/ foobantgïj toebec- nemen ban fünen ep^»

gen \x)ilk/i& een groot facri(egte/enbe om be melan^^

colie/eiibe ongerufïliept be^ gemoetsf/eene martelte

be^ bupbel0/boo?-b0be ban eeutoigfie pijnen : maec

get leben ber <6obtb?ucï)tigïjer ïleiigieufen 15^ eené

oprechte naerbolgincOe ban 'HIpotïolüche mannen:

en boo^bjaer geiijcfe Det fcer eerlijf ft W allejef te ber*

laren / alfo i^ 't oocti nootfaïieïijcfi/tmmerjs mettet

fterte'tfelbe te boen : 't toelcfi tn ficm felbenbeel

mi Jeit f toaerbec ts?/gemercFu baer gefcBiebé ftaetr^o toie

isciigicuö niet en berfaecïu al toat ÖP öefit/ en fian mijnen bif?»

^OJtftuö cipel niet toefen/en toeberom : ^teniet en Ijact ©a*

nfbo^öt ^^^ ^^ iBoeber/enbe Ijier-en-boben nocfj föne epgen

3ïc!e/ en lian mijnen bifcipel niet5ij>ï- ^^«^n berben/

benefit bat be toeerbiglicpt befe^^ ftaeti^ grootelijcM

bermeerbert too?bt/upt bicn/bat ï)m iieügien^ eeii

lebc (cpt/gelijcli aen Clj^iftus? en met Ijem/al^ aen't

Lnc. 18. ij^iip^ geljecïji ijss.^aerom fegt bcui|cerej31Biit göp

^'^' *''• bolmaclit 5ijn/gaet Dené berfioopt ai toat gDp Beüt/

en ftomt bolgt mp na. €n 't te? boo^toaer eene groof

te/ja albermeefle glorie ben igeere na te boigenjenbe

Eed. 13. ^i;u fieligiew^ bolgt niet atlv^enlijcö €DnM n^^»^/

Van ccncn flacr des levens re verkiefen. 83

mncr ooch a3oti öen jöaöeiv tcctDölcu !jp nacc 't fcg^^ gen ban öcn ^3» ^dcrnaröuiöf/tufTclJÉ^n lioo^fpoetcnöc R^^^nard. tcijtnifpcrct han tJcrojmciidiehe önnjïliotTt ccn t?eett °^* '• ticreeulDioOcpt : gcli)ctiöcn ocncU/ üp Den toclcfeen Occnebcranöcrnigc ca iö/ oft oUei'-loumieringe öec becöecringe, £en Uuröcn/peiMt «ace öc iccnnge bec (©udec a^aöcren/ öatDen aeUgicuöonJiiet öe jjl^ar- telaerjEJ gerehcnt to02Dt / aiDc tooaöt gcnoemt ecnen tempel enöc geöui'igc offtTnnCie/ Uct aengenaem aen <ï3oDt:tDaec upt/ aengej'icn öartec met tocetöigec en fean Wfcw öe beerlichOepöt dec aeügie iipr fcdijnu (€en bijföen / öencöt öat in trien fcij^oomelijclien iBatam bag öe.fif oo^beeljsf/ öelooft i^ aen be aeligieufen/tiat ^"^ f 5^^" fp meöe fitten fnI(en/op öc ttoaelf itöeic/ Uonnijj ge^ Soft ié ui benöcoUecöettoaelf gejlacötéUangfraeL ^uncbt Dcnöaci) u niet / öat in bergelijcljnige ban öefe eere/ Uerfma^ J^^ °*^^ belijcfe enöe eerlooie(5Ön/al(e crjcfeen öe.ij luereltisf^ Jffff^* jo («Hen laetften oberöencöt toei/ öat betieplig&ept/ ge^ ieertOept/ enöe öuipe be.ö naeflen/boo^ 't meefte beel gefpjooten ije^ upt öe ^eiigieufen : enöe öaerom i^ 't bat ben l^eere fjem getoeerbigöttoft/ utotbefen (iaet te roepen/ toacljt u loei ban enbancöbaec tesgn aen fijne 43obbeIüclie ^^aUiicnt.

^n i* poinc. öbeclegöt batmenalleenlöcFi/ upt sintif öe^ Bet iteligieu;^ enbea3ecfle(u&leben/beftanDigege^ iiöicisüe* noecfjte fcDeppen fean:toant Ijct booifelKr ié batftet aSfciftj becmaecö betf gemoetsf in a3obt alleen 10 tjt^ te tcömöiiu grooter / ïjoe bien berbec allen fahm te baben gaet : gnbe foo ^ernacbu^ gctupgöt/ <2^at it$ boo^toaer be eenige enbe toaeracötige brengt/ biemen treciJtnpt ben^cöepper/ enbe met upt bcftf^cpfckiv m p^in^ cipaiicli upt be toaerat [jtige annoeöe/ boo: be bjelc^ fie [jet ïjerte ban eenen i^eligteu^s ban alle gcfcljapcn iiefbe toon beb^ijt : enbe alle gefcD^pen bmgen met be boeten treebt» ^^aec-en-bobenuptbebolliomen fupbecöepbt/ boo2 betoelcfee ben ^eligreu^ maecfet een becbonbt met fijne oogften enbe met föne3ielc; om foo met ben l^. goDnietecnjüfcpeenemagette isanïj pepfen : toant toeet boo2feftec / 't en 3P bat gïjp utoc onöerDou. oogöen neerfleUjcfe betoaert/ enbe utoc Danötoocfe S?"?^* kian flet aenrafein ban e^n^J anbecjc^ ijanbt onrfioiibt/ "' '

43 z aö?

84 I>en I. Boeck. Het 1 1 1. Cap.

Cïjp fuït u fclben itx't pmjcöcl üdlcn ban fcfti>D^a» fte /foo Ijet öic!itoijl0 bcbonöen i^. (Cnbe be brengt/ btc upt bcfe tjcuoljt fpjimt tö foo groot / bat fp (ge« iijcfi €ato ecnilcpbcnfcr)nicnfc!jgstiipaïjt)öctlc:? ben bec mcnfc ftcn bcrgelijcfet bp 'tiebcn bcr <a5oticn: cnbe bmiercftt Doe tn'^toerclröïebcn bit tDOjtbc^ï ïet.€en eerflen/boo^ tijbelöcfee beftomnuTinge/baii toelcfee be ïteligic niet aüeen omfïagcn ijCJ / niaec ï)iec-cn- tegen/ brengt boo^t.sf eene toonbcriöcfte ge- «oecDte/boo2 een bevjlerben fönber pafTien/cnbe ge> biirigngeücbt/enbet'famen-fp2eftentneta3ob:f)iet bp Itonit noc8 belicfbeenbebetfoctgefelfcftapbet geefleiijcftec b^oeberen enbe 't bonbcrtboiu/'t todcft i Matth.19. ban beaBaecftepbtfelbe ben ïieügieufen belooft i.ö In btt (eben. <8ber toelclie bingen gbp u ^it^ te tnin bectoonberen moet/ ftoe gfip blaerlijcftec nagoet bonniö fult bebinben / ba t upt genomen oneerlöcbc enbe bleefcbeljjcfte bjellufiigOeben / alte genoegbten geniet toojben ban eene i^eJigieufe sieïeimet fo bed meer bermabenief/aliaf be rufle U^ [jerté/ meerber i^ cnbe obecbloebiger ban geefïeüjclie enbe Igemelfclie bertrooftingeralfoo bat met veben/be Beligic ban be ©cOcïigie ^eplige ©abecjJaen een aertfcb enbe öcmclfcl) ï3a^ bjojt am rabijö too?t bergeleecfïen:toat iffec ban bat tegen be fcös*!fcae^ Religie macOtoo?bengetoeerbeertl <Dii0bitalfoo jêteiu ^ijnbe/ foooberlegbtïjoebeelgbpnenaBcbtfcbul^ bigD 3öt / bat fp u onber ontaHijefee/ i^it Dp boo^-bp gegaen iö/ berbofen beeftienbe tot ben albec-febec^ flen toegö ubjetfaltgïjepttotföngefelfcbap/ enbe bpfonbere b^ientfcOap/ geb^ocjt Dceft/ enbe banclit SemfonbecopDouben.

G H E B E D T.

Bcrn.rerm. t^ Heere,groot is over ons uwe bermhertigheydt, dicJ de ingut. ^^ ghy met foo onfprekclijcke kracht van uwen geeft, met foo onweeïdeerlijcke gave uwer gratie getrocken hebt uyt de ydele converfatic defes werelts,in de welc- ke wy te voren waren gelijck fchaepkcns dolende fon- der herder,fonder u,oft(dat fchroomclijckcr is)wedcr- fpannigh aen u,o foetcn Jesuj hoe groot is geweeft deic bJintheyt rhcc groor dcfc boolhcyi regens u op te ftac,

o on-

Van ccncn ftacr des levens te vcrkiefen. 8^ ooncyndclijkc goci:hcyt,ii te vlieden,ute verfaken?hoe groot een gcluckis'tde werelttelchouwenPendcuytlb veel duy rcnde,van u geroepen te worden tot uwe vricnt- fchap, tot u erfdom, tot u huys, in ' t welck den menlch fuyverder leeft, weynigervalt^raflcher opftaet,voor- fichtiger wandelt,dickwijlder met uwe hemellche gra- tie bcdoutwort, fekerder ruft,berrouwelijckerftcrft, haeftcrgefuyvertwort , ende overvloediger vergolden. Van waer komt het my doch?dat ick voor andere hoore Bern. hom. uwe ftemmc leggende :\Vilt ghy volmaeckt wielen, gaet ^'^J^^^^^^ cndc verkoopt" al dat ghy hebt, ende komt volghtmy ^^^''^^* naer. Van waer is my dit geluckr dat ick gevonden heb- be de koftclijcke peerle,ende den verborgen Ichat, ende hebbc konncn verkoonen mijnen acker, om die te koo- pe,van waer komt my dele genade? dat ghy my,die daer Ma<th. 19; iiet Ib veel in defe Zee fchipbrake lijden, geroepen hebt in de arcke der laligheyt; o Jesu van Nazareth,en hebt begeert van my eenen Nazareum te maken j ende op de bergh Tabor, u glorie te laten acnichouwen; ende ver- heften tot de heerlij ckheyt, van een x'^poftelijck leven,en ^g^betx biea handelin^e te hebben in den hemel. Gebenedijt mijne neiiDe tot ziele den Heere,cn alle mijn gebeenten fegt:Heere,wie ^^^^^^' is uwes gelijk,die in hetLichaem mijns moeders indach- ^j j„ S^ tigh lij t ge weeft mij nen naem,op dat ick , die u te voren jioct» toebehoorde, door mij nelcheppinge, ende verloflinge, ^^^i. 34. foude uwe goddelijker Majefteyt toe geheyligt worde, tot ecncn tempel ende otter hande? wat lal iku wederom geven mijnen Heer, mijnen GodtPvoorwaerjals ick u fal hebben gegeven^al dat ick ben,en al dat ick vermach,en Bernard. is dit al niet gelijk een fterre by de fonne,eê druppelken ^P^^- ^^^* by de rivier,een fteen by den berg,een koorn-graentken Ifai. 40, by den hopejwatfegg ick? 't is algelijckals niet voor u, ende de gcheele werelt,als een ael ken der wage.Wat bé ik,dat ghy mijnder gcdencke rout?datghy my fout ley- den uy t dele werelt,die geheel in boofhey t geftelt is?dat ghy my met Loth fout brengen uyt Sodoma,op dê berg Segor?uyt Egipten,in't lant van beloften?uy t de woeftc Zee,in de feker have , uyt de \velcke met de belofte van armoede, gefloten wort de begeerlijckhey t.oorfpronck van alle quaet,ende verre verjaeght worden menigerley vyandcn,eiide de baren der tencatiengebroké. Ik bidde

45 ^ u

26 Dcnl.Bocck. Het IlI.Cap.

uöHeere,fn wilt niet toelaren, dat ik dcfcwcldaetoyt vergere, dar ick oy r re rug;j^c kcerc;of achtervvaerts fien met de huys-vrouwc van I.oth:\vantdic fijnen vyant al- dus be\vacrt,cn metfovecl byftanrs niet en kan weder- ftaen, wat falhy uytrichren, wcfende van dele onvcrfie? verre fy van my dan,dat ik arm wcfende om u,foecke de. M'ellufte'des rijcke,ergens af klagcvrccfe dat mv yet fal afgenomen wefen; bhjvendc gebonden met cc draeykê, daer ik te toren fchip-kabeh hebbe gebroken? verre zy van myd^ttmijneoogengedagenop ongelijke per foné, my mijn ziele ontroove,of door tcgroo:e gemeynfacm- hey tmet hun my u vyant make; dat ik yemants aéfpra- ]{e,regenwoordigJi€yt,of liefde verfoeke, acngefien dat ghy,dic alle goet in u bcfluyt,enGod zijt,van allé trooft, my tegenwoordig zijt. Verre fy van my,dat ik,die my u hebbe opgeotfert tot een brant-offer,en mij n eygen wil- le afgefworen,als een roover,va het gene dat u eens toe- ge-eygenr is geweeft, befchuldigr worde, niet willende ook in een kley ne fake,my aen mijn overften onderwer- pen:want wat is't o bermhertighften ]esu? fijnen eygen willej-aengaende woon-plaetfe,olEtie,oft eenige andere faken,te willen volgen? dan te miS'trouwen,van u God- delijcke voorfichtigheyt,en fijn eygen wijfhey t,voor de uwe te ftellen?en dat ik, als een peert,aenu,als ridder;en niet aen den toom,dat is mij neÖ verften,door den wek- ken ghy my regeert > wederfpannigh zy; en my niet als een ftock,dootlichaem,oft blinden, laetlevden,en han- delen, noch ook voor het befte en oorboorlijkftehoudê, het wclckc ghy door mijne overften fult hebben geftelt; maer dat allen,'t welk den eygen wille,(den wekken te- gen-ftrijdende voorts-drij vende,wederftaêde, hem ver- ^fhc« openbaert) heeft voorgenQmen?Verre fy van my,dat ik fadit 't tocs uytdc have,wederö kcere tot fchipbrake, die ik nauwe- S^'^Si''^^'^ lik naeckt ontkomen benjdat ik keere naer het vier,daer. ïcUjS»^^ ik half verbrant uyt geraekt bc;dat ik uyt de plaetfe der. welhiftigheden envoor-fale uwes huys , afdaie naer E- gypten naer ' t huys van de ellendige (lavcrnye;van waer joude my doch aen komê defe onwijfiicy t oHeer.Voor- waer die gulfigheydt die Adam vcrjaeght heeft uyt hec Paradijs, en 't vermaeck der finnelijkhcyrftoot den Re- ligieus uyt het geeftelijck leven, en macckt dat die gene,

tiaer,

Van ccncn ftaet des levens te vcikïcfcti. 87 daer op-gevocyet worden in alle wecldcnjomhelfcn don drcck der Ibndcn, endc de hoovcerdye, die dacrdenaf- Thrcn 4. valligcn Engel verciert zijnde met alderley koftelijcke geftecntenjgcworpe heeft iiyt den hemeldie lelve Imijt tien Religieus , dieflave is fijns eygcns wille , in den af- gront der carijvigheden,en onder\vorpt,aen veel perijc- kelen en verftoorthcden, d' wclckede afvallige Keliei- ï?J^|jf"'^" cufen plegen over te komen. O ellendigen ende blinden i^tliqiui^ RcligieuSjdie gelijk eencn anderen Elau,voor een fcho- plaüj te 0^ tel vitfen, het recht lïjndcreerfte geboorte verkooptj Ucchomcit* aengelockt zi jnde,door begeerlikheyt van eenige plact- fe,officie,oft ander verworpen creature, wat lal hy doen Heerepals ghy fult komen ten oordeel.Ick bidde,ó God van Ifrael , die my met Abraham geroepen hebt uytUr der Chaldeeuwfchen, die my geley t hebt,gelijck u uit- verkoren YolckjUyt Egyptcn,iii de kracht van uwe hant, in teeckenen ende wonderheden, ende inuwegroote macht,ende in uwen verheven arme^bewaert toch 'tge- ne ghy gevrocht hebt in ons, op dat der aerde kennelijk zy, datghyzijtdenHeereonlenGodt, ende datuwen heyligcn naem aengeroepcn is over ons, Amen.

KORTEN REGHEL

tot de volmaeckthey t.

^ re urnen tijöt/ enöe Dcletfclcn/ op Dat gijp allesj ögS"!/ met ooeDefcljtchinöe boetjbeneerltigOt u alie toeec^ mmmWe hm *t felbe betec enöe betec te tocrcfe te fteiïen : ooc!i jaccucmtot reiieninoc Douöenbe met ufeIben:bertrecötuaHejfJ3;^^J; jaren tot eeniae üiitc; enöe oDerïegl&t öït bp u felben hm ödo? op ettcUjclie öagcn/ enöe Oier-en-boben fcljicht gier «tcftjcte toe noclj aüe maenöen eenen geJceUn of t immers ^f|t"{f"?^ eenenDalUenbagf). S

2. ai)beröenclu allebagen met ben ïjepligen 2^0^ ijouDcn nabentura / toaer toe gbp geèomen 3öt/ bat g&p ge^ ^3" 5,^"?^ (lobben 3Ütaenbetoerelt/ enbeöatgöpfoecfiteeii^?J^/i^^^^^^^^ totgerijchbommen/ eereenbeb^eugöt/ biegöpinrcmetcbe^ mangeltnge aenbeer t f^tbt/ tegen öe tijbelijcfee enbe «ï"u aertfcBe/ teant alfooDoo?<0obt^ gratie/ fuïtgöp ontgaen be blintïjept/in betoelcfee be fïoutoeaeligt;: eufen placDten te bailen/öafeenbe aïtöt na licBame^

45 4 Jöcfee

«8 DcnI.Boeck. HctllI.Cap.

iijcTtc bctrtiaec[ïfe[en ; enbe 't en fp bat imt tJicgela^

tcntoo^öc/ naer [jaren epQDm töille tclcbcn / nibe

fooöanioOc loaonplactfecnDc officie te ïnefen / alö 't

ïjaec belieft/ foo bergaenfe liau intuentJigïie ö^oef-

i)eptit / oft bullen acn alle liantcn bic liilooftcrö met

murmuratic.

ï^omtn 3. TDanclu <0obt ten minfïcn b^ienioefó baeoft.cf/

«öoDtijf* boo?u\yenroep/ enbicrteeneniacciüclifcljcnbaal)

^ubcDauc^» ^"^^ ^^^'^ ennbcimcbiteert alle mnenben rmmerjjban

utn uoo? be p:innpael|le degels? / enbe Icrtec toel op/oft cjljp

lönê roep* ooc6 boo »töancli o^baen Ijebr. ^liipt baftelijcït bp 11

felben / alfo b>el be minftc aio be méefiefonberöou^

Déib)antbtefeöcrlijcherbetfupmtto2bé/al3efbcfe»

4- ïlDeefl geftabiijlj in't gfjebebt / enbe in alle utoe

toer chen/oft ftanbelingerijfp^ceclu met <6ob in btec

boegen/ al^ oft göp alleen met ftem toaer t in be toe^

reit/alfo fal iKt gefcf)ieöen/ba t gf)p u fult bcrïKugen

in ben l^eere/ enbefonbcr ftDangfjept berftellen alle

finnelöche bjellufügDeben,

5» 23emintalfo b'armoebe/ bat u niet en lian af^^ gijenomen loo^ben/gDemercftt gl)p nietepgftenjsJ en Öebt/maer al aen «aob op-b:agen; gcb^npcht be ge^ mepne bingen oo^boo^lijcö/enbe fcljaemt i\/i^ 't bat gijp arm tocfenbe / niet te b^eben en siit/ met 't gene bjaer mebe ijaer be rijlte bes? tuereltieJ te b^ebé lioubc»

6. 25etDaertbe fupberftept metljetgabefïaenu^ toer oogen/met fobertjept/met 'tblncluen ban lanft^ burige Oanbelinge enbe t' famen-fp^eïten ban onge^ lijclie perfoonen ; 3©ant W Ijet perrjcöel bemint fal baer in bergaen*

7. iDoetneerftelijcIi u befte/ om ben:eu.£?-gierig' Öept alöeene pefte ban bebotie t'obccluinucn; toant befe met menigbulbige lagen enbe ftriclam ben 0e* Ugteusjfoecïut'onbcr-lu'uppen/ baerom toaö'tecr^ tijt0 onber bet)epligÖe ^ubt-Baberö een g!)emepn fp2eetft-tooo^tj eenen goeben iieligieu.ö moet )3yi:fcn rtöm/boofenbeblinbr»

8* lebt be gel)oo^faenU)ept alfo lief/bat gf]p niet enU)iit/nietenaenbeert/nietteb3erclien{tcrtronbet bltalberfehcrfterecfjtfnoer/ nocl) ecnigöfini^ booj nienfcö^lijcli^ toöföcpr/ oft om beter tefeggen boo?

bupbelss

Van ecncii ftact des levens te verkiefen. 89 bim'jclö bcrnuftdcpt/ti' oberfle foecltt na utDc hïüU te ttctlicnjbDiiiu te öcrgccf^ roemt g!)p u olier alful^ hc alKltoo^faemOept/ Dieöen tjcplujtjen 23eniacbu.sJ noenit te toeren öcchfel ban üoofljeptnnaer befojQljt bat t)c ^^bert'ten ban u geboele/ öat gf)? niet en üjep- gert/ niet en öegeert/öan öcn ecnigen toüle a3ot;t0.

9. Wilt gijp eenen itcligieu^ toefen fo beDtDtngt utoe tonglje/ fp2eecöt een jegelijch bJtenDeUjcft aen/ berOaelt geerne Dat in ()aec lof meeeöigD i^/ fb^ijgljt tnfgelijchj0f t)at benfpelijcti i^*

10. 3Bacötuneec|Ielöcaban'tgemepnfcDaptïec ^"süe* ffonljertige/ beel mcrr ban öc feibe na te boigé. <^at Sc aou!^^ uU3e Ijanöelingeb^ienöefijcli 3P/cnöe gemepnfaem/ lan miu eeröaer en niet fjooffclj/ ö'oogen ten mecftenbeel ne- s^f"rm bertoaectö gejlagen / utoe (inaU^ toepntg en toel be^ Sah dh^' bacljt/'tlicüaemililenfecgtjüaer/toteentedenban fdfoutut be nitoenbige gecuftigl)cpt.'30 't öat glip t)n al acD- ^o^ritiu tccbolgljt / fult tooonen m 't tanbt ban belofcen/tn 't aectfctj parabiief / fult toefen b^ient ban ben 232up? begoïti/fult bebinben t'utoaect be l^ jiBaget Maria,

al9 eeneiDoeber/ enbe fult u gemepnfaem maecöen t)m Ijepligcn €ngelen:namentlijcfi utoen ':öetoaecs ber : ben toelclien göp tn alle.ö moet te rabe gaen/ en Ijem üebelenalle utoegoebe toercfeen/eïibe begeerte/ bat öpfe getoeerbige boo2 fijne fupbere Dajiben op te offeren aen be a3oöbelijck jjBajeftept.

Dagclijckfche Vernieuwinge van eenen Religieus.

r\ öontnch ber koningen/ Cljaitle ]esu, g^p ï^tht ^^ mp geroepen boo^ utoe onuptfpacftclijhe Derm=: ÖertigfKpt in befe plaetfe ber toépbe, in bc toeiïie mp niet geb>elien en dan/ia't bat ich aen mp felben niet en geboefte ; maer toaer toe liebt gbp mp geroepen i toacr toe ben icfi gefeomen^op bat ich be toerelt t'ee^ nemaelontloopen / enbe al bat öaeraengaet met be boeren foube ftooten/ bat icb u met goebe troutoe en ongebcpnft mijnen toillefouöeofferen.^ietb^ptoil^ Ugblijcb ben tcb gebomen / cwtjt l]cbbc u eene belof- te gebaen: mp felben enbe al t^at mp aengaet beb it^ öp-gDcoffert toteenen b^mt-offer aen «toen berOe^ «O 5 ben

90 Den L Boeck. Het III. Cap.

ben nacmncli ben oeftomen om met u öe mtn(!e Uan al te toefen ; toel toetende öat gijp d'ootmoeöigöc berijeft / enöe be Ijoobcecöigfje berneöert ; toaerom 10 't öan^ dat ith fieöen ban berootmoedinglje / ban beleegöftcplaetfe/ of t ban pet andere mp falüeüla* geni enüenichdaerommet gefeomen^? en toilicfi ban niet Ijoozen upt utoen mont/aljof gfjp ftomen fuït aldecgoederticrenflc }esu ,b?ient hfimt optoaertö i maet datmcec iö/doo? utoc groote getoeecdigDept/ iel» den bectooapcnftcn ban «toe dienfidoden/ begee== re acn u geliicli te toefen: ende gemerclttdat gijp 5Öt gljeljoojfaemgetoeefi tot de doodt / ende dat tot de boot deöcrupce.öf/ acötcclatcnde boo^ mp een erem^ pclbancenebolfeomen geljoo^faemljepdt : toatdat Ijet 3P dan / dat münen ^betjlen fal IjeDden gljefïelt oft gefloten/ tnb3atfaecliedat(ietooch5P/ ithfal i)tt Ijouden booi 't dcfte/en boo^ Ijct aldef-redeltjcli^ (leitoant icli toeetgljp 5öt deecutoige toijOjept/ende b on-epndelijcfee goetliepdt/en niet en fean mp detec tï\ nutter toefen/ dan dat tcfi mijnen toillc met dé u> toen gelijcö-fo^migU tnaht-, en m jjn oordeel boegbe naec 't redjt-fnoer ban u €^oddeliicli oo?beel en toö* Ie: den toelc&c doo? mijneObecflen/upt utoen naem mp boo;jgeöoudcn too?dt:nocl) ie ïj en fal 't niet doen doo? bedtoancli/maer bjptoilliglift fal ife u offeran^ de doen/ ende arm toefen/ niet met den name alleen/ maer metter dact/ deibcndc oocï^ met ülüfcOap/ïjct toelcïi mp nootfaïKlicli te^om utoeliefde,-toant daer gljprijchendcmacluïgljtoacrt/ ommp u bloot en beljoebig bedt gcmaecfetraaldergoedertierenfté Ie- su,toie iffer doclj/die d'armoede Demint/en Ijare ge^ mepnfcljapfjaet/ bergadert rijclidommen / en laet niet toe dat bem pet gebzelje/gemerclu dat gtjpl^ee^ re niet en bedt geljadt/ daer gijp u Dooft op neder^ ïcggen foudt i O eeutoige ïDijflicpt en i$? dit niet de maniere/ op detoelcfeeonfe doof Dept Ijaer fclben be^ ïiegt^ J^oe foude ik mp derrc berflouten u te blagen om te fitten in 't oo?déeHja oocli te oo^deelé/te belijd ben/dat icli al berlaten f^tbbe / bekommert toef^ndc meteene ft lepne ende bertoojpenfaöe/ ende aende fclbe met onlieDoo^licöe affectie blijbende geDecötio

oeluc^

Van eenen ftaet des levens te verkicfen. 9 1

(jeluchiger i^ 't Dia boo?toacr naecfet tu DIoot ban aücjo^ te toefen/ en noctjtanö al te befitten,- uteae^ ntetcn/en utoe ooeberen om utcent toiUe^^cft bidöe u l^jeice/ boo: utoe groote öccmljertigl)cpt/maecltt Dat ich mettec daet bolb^engc / 't toelcfi ith met ben tnoiibe beUibe/ enbe batter boo^toaec met en 5P/ oft beöacht fian toozben/ bat ith foubc mogen begeeren oft b^eefen ban ü, toant in u alleen 10 't al betTotem toat bjtl ith ban toeten/ aenfcDoutoien/ oft befitten / meer ban u^öoe foube ith u ftonnen beiiaten^ toel t$s ïiet toaeiv bat 't blcefcïj/ mp nm be toecel tber bint/ maec Ijet berftant recOr enbe b^aegDt mp op tot n f 'tbleefcljbancftt mp nebectoaertö ,• maec get bec^^ (lant boenmp optoaertef: 'tbleefcBbatbinbtmp/ maec utoe liefbe/ bie ontbint mp.:25etoaectmp ban l^eece / alie? ben appel ban b'ooge / en befcftecmt mp onbec be fcïiabutoe ban utoe bleugelen/op bat icJt ixi onbebecbelicbbepbt/aen u gelijcö macO gftemaecöt toojben/ enbe bat u alle be finneltcfee genegentfiept/ aljE^ ben fjelfcOé afgcont becfaöe- aCDant ith toeet bat iö 't fafeen/bat icli öet pecijcbel beminnc 't 3P in toe- gcnegentöept tot eenige cceatuce/in 't aenfcfioutoen bec felbec/of t' famenfp^abe/ icfi fal beclocen gaen/ oft immecis^ ten minflen fal ben fpiegel mönber 3telc boo: eene Iilepne bleclie befmet enbe foc berbnpiïcct too^ben/ bat it\\ u / o ^eece / niet en fal fionnen aeni' fien / tot ben toelcften ith Ijebbe mijn oogen opgelie^ ben / tot \^tx{ toelcften icb alleen fuclue/ben toelcbett icli upt gantfcDec Occte beminne enbe omDclfe*

S chiet' Gebede hens»

'I/'Eert wederom mijn ziele iniiwerufte, want den Pfal. 114. •^^ Heere u heeft vvel-gedaen , want hy heeft mi j ne

ziele verloft van der doodt, mijn ooghen van tranen ,

mijn voeten van den val. Mijne beloften fal ick betalen den Heere , voor d'aen- pfal. iif.'

ficht van alle fijn volck, in de voor-hoven van des

Hecren huys, in ' t midden van u Jerufalem. Ghy hebt o Heere in ftucken gebroken mijne banden , ^^^^^

u fal ick otteren het facrificie des iofs.endeden naem

des Hceren-aenroepen.

In

92 Den I. Boeck. Het 1 1 1. Cap.

P^^I- Jf • In my zijn ö Godt uwe beloften, die ick u, tot lovinghc fal weder- ecvcn. Wantghy hebt mijn ziele vander doodt verloft, endc mijne voeten vanden val , op dat ick behagen mach voor Gode in 't licht der levenden

MEDITATIE

Van de volherdigheydt eens yeghelijcks

in fijnen eygen roep.

Het in-heelden derpbetfenfal :{ijn. ^CcnmCCCftCtl be IjDij-

bctoocflc tocrelöt/ cnDe ij^^cfcD^pöcn luoon-ficDm inbcnDcmcL

Hec Gebedt, 25ïbt <6obt OHI bOlOcrbtöDCpbt \Xi bCtt

roep/ bacc Op u in geroepen Deeft,

II? milfa' T-T ^^ i^point.^Cenmcrd^teerftbegcöeeletoerelt/

fcijcpt Dat '"•enbe be berfcljepben foonen ban creaturen in be

tutTcijEiiDe felbe: enbe fjoe grooten onbèrfcljept batter lö/onbec

5"*"""" befeibe/ fioe ongöeljjcli b'eene fterre i^ ban b'anbere

scbonöm irt ftlaerOepbt/ enbie rebent bp u felben/bat in 't gee^

tDo:öc in t (lelijcft (tcftaem ber ^. öerche/ooch bufbanige ber^

?irif,nii^** fcOepbentöepbt ijS^boo^eobtö ojbounantie. ^en^

i« è mercfet ten ttoeeben/ toat eene groote (iooringe baer

'Utu\ku oprijfen fonbe/ luaer 't bp alöien/bat be bingen / bic

b'ecutoigöe 3ï)lifOepbt b*een onber b'anbcr göefteit

mit tmt X^zz^ti b'02b2e omb:apenbe / be neberjle boben b'op^

Im&x ^^^^^^ '^^^^'^ ^ tDierben; Oet felbe fouöe fonber ttoijfel

foaöe/Dat gefcljieben/ toaer 't bat een pegfjelich ia fijnen fiaet

xit^t frijic^ niïfnoegljen fjabbe / enbe naer eenen anberen toilbc

bSi^*^^' ft^en, 33Dant toatfouber bolgen/ toaer 't bat een pe:=

tDietDt; göeïijcïi in be aepuölic[ie oft gljemennte/ oft in Ijet

Öof be^ i^ontnc ii0 toilbe b'cerile toefen/ toaer 't;bat

een pegelijcfe in Ijetfcljip ber ftepliger öercfie toilbc

aen bet roer fitten/ toaer'tbat elcli ban befteenen

beefDcmelfcljgerufalcm/ineenefelbepltietfetoilbe

gelept too^beniOet gene bat gfjp n\ ^t^t bingen fiet/

foo ongeregelt te 5ön/ toeet bat I)et oocft feer ongf)^^

fcfjicfet enbe berifpeïijcl^ i^ in X)t^z fahe,

i^etz. point. 3Cenmer€fttteneer|ten/beparaboIe bp S.Matth.i2» 2Cl-toaerben]^eere/ aenfijneber^

fcljep^

Vnn eenen ftaet des levens te verkkfen. 93

fcljcptien dicnaec^ef bcrfcftepbcn ponben gecft;acn bc eenehböf/acnbcnanbcren ttoce/ acnbcnanbcrcn ten I ecncn pegclijcfe nacr fijne epgen öracDt* %etit ban te b2ebén met u lot; enbe toeet bat Ijet beter 10 te fteneecitigöcn/ x^^i oÖP öoo: goebe toereken utocu roep berfefeert / ban bat oD? aijs nu naer ben befen / cl^ ban naec eenen anberen roep foecïit te ftacn» 2ienniercfet ten ttoeeben/ bat top ailegaber repfenbe ^^ ^^^' perfoonen 5ijn/enbe bat fiet Deter \^ in ben aengeno^ acngeraJ" men toeg/s6ob x^xz onfenïïeptfman i^e^/en onisf boo?^ men \kt%i ^ditit naer teboïgen / ban eenen feo^ten en onfeheren ^o?t boo? toeoöfonberlepbtfman tefoechem ^enmercfetten "'^Vb^u. berben/ batbefe toerelbtalsfeenetfjoon-plaetfeoft gcnmocu tDeatre iief/en batmen ban u ntetepfcDenen fal/ toat ^loeöat pcrfoone göp gfiefpeeït Detit; maer Doe toel gfjp bien ^ ^ J^^ hoIJ perfoon/bte u opgelept i^ gefpeelt ftebt/ totc en toeet puctfe i^» niet/ bat bie ben perfoone baneënen bienaerber;^ toont Beeft/ beter ban eenen anberen/ ben perfoone baneënen l^onincfe / \^t\\ p^üis oocö bobenöem be^ Balen fahalfo \^ 't ooch tn x^z^z faüe/ben l^eere en fal niet toegê/ toat jïaet göp beleeft bebt:maer met Boe grooteliefbegBputoen ftaet beleeft Bebt* ^enmerF^t 2©iciiat ten bierben/bat top alBier in be loop-bane/om pjö^ \^^\ iopen : maer toie i.ö 't i '^xz in be loop-bane ben p^iVe n/öm beïjaelt en toeg b^aegt; boojtoaer niet ben i^omncli m^^^ oft ^^ince/maer ben genen/bie bapperber loopt» ö^tit*

%t 3* point. 2{enmercfetbetooo?ben besjttpo^ ftel0/ i«Cor. 12. <(Daec3önbebeplingcnber gratiën/ maer 't iie? eenen geeft : baer 3ön bebeplingen ber be^ bieningen / maer Bet \^ eenen i|eere j enbe baer 3ijn bebeplingen ber toercben/maer Bet i^ eenen <8obt / öie Bet al toerbt xn eenen pegelöcben^^iet gBp toel/ batgBptebergBeef^arbepbt/ om eene anberebe^ bepIingBe te boen / enbe anber^ te toereben / ban 43bbt$f toille i^. 3ïenmcrcbt ten ttoeeben / bat öter pocro:gc^ jiaer bolgBt : €enen pegelijcben too?t b'openbarin- if. (!"„ gcbeiefgeeftjefgegebentenp^oföte: enbe toeetboo?^ toeymet feecfter bat gbp geen profijt genieten enfult/ 't en te ubwu 3P bat gBp leeft naer ben epfcB enbe gratie utoe^ toeps^/ enbe niet naer eeiief anberiJ roepje^ : nor B gBp ^n fiebt gDc^n^ r^bvn om te murmureren / toant

gelöcb

94 Den 1. Boeck. Her 1 1 1. Cap.

gtlijth ben ^poftd feofjt: vDit toercfet aiken ben cc^ ncn felben gcefl/ bcplenbe eenen pegclijcfi foo 't iicin belieft : cnbe op eene anbere plaetfe / €en peoelijclt Beeft fijne epgOen o^^be iiPt al5obt/ ben eenen aU öuö/ ben anberen alfoo. 3ienmercht ten becben/ be i.cor.7. tDoo^ben be$f 3Cpoflel$': €Jeiijcfe l)et Itcltaeni een iö/ cnbe Ijeeft beel ieben/foo iief be l^eplige McttUt: enöe fiet licöaem en i^ niet een libtniaet inaec beel ; i^ 't bat ben boet fegöt/ toant icït geene Oant en ben/enbc 1 .cor.i2. tjc oore/toant icit geene ooge en ben/ icfe ben ban l)et Ucliaem nietren i^ fp baerom ban Ijet licöaem niet^ boel) b'ooge en macö tot be bant niet feggen / UU en ïjebbe utoe bulpe niet ban boen ; noclj bet Ijooft/ ben boeten / gbp en 3ijt mp niet ban noobe ; maec mecc be lebenbeieflicbaemj^^/ biebeljranclittefcöijnente 3ön / fijn noobelijcbeiv en t)it top bouben boo^ b'ou^ Wamm cbelfte / bk beftangen top met meerbere eere : ïjiec men bol* upt fult gbp befïupten bolbecbigöepbt in utoen eer^ tjctöigprpt (fcn roep/ altoaec bie oocftflecljtec : aengefien Op Snin m"' ^anb'eeutotgeïBöffteptingegeben i^s : ftiecom om- mnmiitn fepbt ben ICpoftel te boopen/ toant Dp gefonben toa^ toep, om'tCuangelie te berhonbigen* ^ienmerclit ten i.cor. 4. jjterben/ oocft be tooo?ben beief ^tpolleljer : €en pc^e^ iijcit blijbein ben roep baec bp in geroepen tjg:toant gelijcfeer flaet tot ben €p!jefien in 't bierbe : 3ilen ee^^ nen pegelijcfeen ban ou^ i$ gratie gegeben na be i.cor. 7. mate ban Cb^iftns^ öifte* ^00 ban/inbien göp gee=^ ne groote macöt oft ftracDt en öebt/ ban om tien pont op te Beffen / toaerom poogbt gbp u ttointigïi op te nemen / enbe baer aen berften i iDaerom toilt gbp / hie Itlepn ban bermogljen enbe ban moet 5iit/ grooter ftfeeberen / om foo te feggen (bat W een ampt of eenen flaet aennemen t^it grooter enbe boo^ ger i.ö/ban gijp, Ifienmer du ten bijfben/ 't gene flaet Luc. Q. lyp S. Luc. cap. 9. j^iemant fijn bant aen ben ploegl) ©leföncn fïaenbe/enbeacbtertoaerts^omfienbeeniiÊÈberïuaem ffiöoM^ ben rijcfee <3obt0. €nbe leert bier «pt/ bat foo toic htquatm fijnen roep berlaet/ bien onbëguaemtiffbenrijcbc öai tijcfte <0obts?/bat Wf)p too^t baer upt gcfiotcnienbe boo?^ <öoot?» ^Q^j. ji^( j^ jjgf ^j. jjf ^i,p0( 0,10^ ftranc ïf in 't teben te

öaen/ ban ^toee fianben enbe ttoee boeten Bebbenbe/

(bat

Van eenen ftaet des levens te verkiefen. 95

(bat i.sf/ in cencn bolmaecöten (ïaet oö^üclt^öii^ öe ) in Den b?anöt öec ftelUn oö^flooten te too2öcn> 3(enmct:cfet ten feften/batter becl toancfecIDaec 31)11 in öunnen roep / om t^at fp flet goet ban gunnen epj* een roep of t niet en befeenrien/oft öaer op niet en let^ ten: maer bemercfeen öet goet ban eenen antieren roep / fonber te ietten op ftet guaet / cngemacft enbe perijcftel öeiGf felfö* ^BantDetiieffeeciiec öatelcben ftaet fijn boo2beel enbe acbterbeeï/ gemacö enbe on^ gemacft/ mebe-Daengöt : niaer geljjcb Ï}H eene bot- ^oebtoaijs tigöepbt enbe tTecDtigbepbt toaer booi eene müf== ?rt?mfft!,rt f cfje/bat fp foube toillen fjebben be bleugelen ban ee^ nm te ton- nen ftrup.é-bogel/ enbe bat (p ftem foube benflben be ^en te m^u grootbepbtberfelber/ nictaenmercFienbefjaer on- Ef"^^^^/ gelijcbe grootfjepbt: alfoo iööetonrebeliicftbepbt eenen doS enbegeenetoijföepbt/ naer eenen Doogenoftgcoo^ mtm u ten roep te ftaen. t^^^*

G E B E D T.

^\ Eeuwige wijflieydt,mijnen Godr,hoe onfcker zijn ^*-^onle voorlichtigheden ! W'yellendighemenfchen, wy en weten niet , waer toe ons keeren , wat wegh wy beft ingaen mogen : ghy weet alleen cnde liet, door wat wegen onder alle omwegen, ick ibude konnen tot u ko- men , ghy raeckt van eynde tot eynde fterckelijck , ^^n jjoj, fchickt doch , ick bidde't ü foetelijck door uwe hertc- |)ciöeli)eli lijcke innighfteba^mhertigheyt, dat ick mocht volher- f* ^^'J?^' delijck wandelen den wegh dien ghy my gewefen hebt: ^l^^ ^J op dat ick mocht komen tot u , naerwien mijne ziele «öoDt 011^ verlanght, gelijck eenen hert haeckt naer defonteyne gü^tecfeii der wateren ; ende maeckt dat ick niet en forghe , door ^^^'^* wat wegh ghy my leydt : want ick en foecke den wegh niet, maeru, mijnen Leydts-man ende mijn opperfte goet. Ick iie dien oft defen door eenen leer hoogen padt gaen, maer ick lic oock dat hy als een menfch fterft,en- de als eenen van de Princen valt. Ick fie eenen anderen, in 't nederfte ftaen , ende aenghefien men te vergeefs ipreyt het net voor de oogcn der gevleugelden, eylacen den ellendighen menfch op d'aerde wandelende, al en valt hy niet van hooghe, hy valt nochtans in de ftricken der jageren : een ander boude het midden , ende noch- tans

96 Den L Boeck. Het III. Cap.

tans niet den rechten \vcgh;\vant lijn lichaem bcfvvaert Sap. 9. de ziel, endednickt neder den fin, met veel ghedach een belemmert fij nde , maer ick fic andere,die m ecnen iali- BÉt gelutlt gen padt , u ills eencn Ley ts-man volghen, die op hunne ^^ïSf"^''^ noeaeftaen, cnde veftighcn hunne llappen op hunne al^ ffucii ^^^c^^c in hunne ordre , die in de loop-bane loopen,. en- gifptfmaii de achterhalen daer vele, cnde ly behalen den prijs 5 boïgciu welck anders geenen en is, dan ghy,ó mijnen Heere en- de GodtiWant wat iflèr voor my in den hemel,ende be- halven u ; wat hebbe ick begeert op 't aerdtrijck ,dan u Heere? totden wekken ick, vermoeyt zijnde vanden wegjhake ende lnacke,ende brandende van liefde fuch- te tot u , die zijt de Fonteyne des levenden waters , tot den wekken mijne ziele dorftendc is nacht ende dagh ; maer uwen alderheyligften wille moet gefchieden : om den wekken ick my geruft houde in mijnen ftaet ; ende ick danke u datghy my den wegh geweien hebt, inden wekken ick wandelen mach,ende den padt van uwe ge- boden : ftiert mijnen ganck , op dat mijne voet-ftappcn niet beroert en worden in der eeuwighey t > Amen.

Pra^^ijcke*

Mt\\\

^önHorp/ Ujcl! Oetoarcu. 3Bant \)zi\$ fefiec/gclöcü cnfcii {^\v^ cnDe tic te= gen baöec Ignatuis \uxi / bat hm incnfcO beöoo^t it Vitnh^at' öolöcrbcn xw fijnen begonnen fiaet/als? ilP ben fclben fcDjiftebc^'nietrüpbcraet aengljenomen beeft, ^s^aeromntet uiatau fonbcc reben fijnber bcrfcïjepbcn o^b^en ban religie tuitw / onbeu be toelche oocli !^ onfe J>ocietept / W niet en aenbeecben / be gene W een.ö eene anbere t^p t)zn aenbeect geöben. iloebat ;^e ttoeebe/toeet boo^fefier bat aüefïaten ïnm ge^^ SooahftÉ "^^^^^ enbeongenïacft fjebben / tw^t pepfl bichtoöL^ ftatcn Dc aenbacöteiijcö op be felbe: en toeet bat ban ^z !]oog^ ftoacrfïe (te ftaten/be ftoaerite uaüen 5ijn. a©ant eg>.3Cugu(ii:5 öcbaiicii ,m^ belijbt/bat öp geenebeugbbfaniei: menfclKn en ^^ fieeft öljebonben/ban ^it xw beüiooiter^ gcbco^bect

c» 3Ü» / nocDboofec banbie tnbe tilooficrc^ acbter^^

ntDcrm >»3ert^ gegaen 3ün»ïSierom ban <!3obt geftcit fönbe \mt ha» in eenen neberen (laet/btentDem ootnioebelycfe enbc

l?oU

Van ccnen ftaet des levens te verkiefen. 97

bolmöétötdijcft: enöealtoacrt oOpccntlcrfnoutitnimtcf: iyijf / Qij)^ fout ftonnen/ om eenc excellente iteföe tot f» swofc <6obt / ortDec ö'Kpofïelen inDenijcmelööcrehcnt^'^^*"!^^^^^^^ tuD2ben/enöe boa^ Deel ontalltcfie cclioieufcn gefieit hn'u tD02tien» 't^ttntith enbeongemncfibanberfcïjep- Den ftaten/öeeft ^eec iloDer icuö 53ïfTcÖcp ban ,§a^ moeren in ecnen üoecfe befcD^eben / bieoftenocmt too2öt/^en Spiegel öe.ö nienfcöelijcfien ieberi,o\

^eöeröep2actijcfte/ arbeptopualöecneerttiGS- ^tbau (Ie te beljalen 6e boImaecFitliept utoe.^ tlaets? / öie in K'^e^; boimaecfue lieföe gelegen C^/notlj m ftaet niet licD- nitt^ li teiöcfe naer eene anbece maniere ban leben. m tem

;De bïeröc / fielt u boo? oogHen 't patroon ban ee^ ï^gS? oSi, tten uptnemenben en Depïtgea perfoon / bieinfoba-gen^ ^ - nigen jiaet aljö ben ubjen/ben toegö tot öet eeutoi'gö ieben gftedicfeelycö af-gelcopen ö^cft / enbe bolgöt bien naec : neemt fultUc tot ntoe patroonen enöe boo:bïööer^ / enbe bpfonbec bient ben ^* €ngel u? toenbetoaecbec/ al^Dm ïept^-mattubje^baegBs? moelebeaïf,

5c^/V/ - Ghebedekens^

MYnherte is bereydt,ómijnGodr, mijnherte isbe- Pulm 107; reyt: ick lal uPfalmenfing;en in mijne glorie. Als een laft-dragende beefte ben ick by u , ende altijrs pfalm 72.

benickbyu. Ick hooreu toe, maeckrmyfaligh, want ick hebbe\i\ve Pfalm 11?, rechrveerdigheden onderfocbu

h AEN-

98

AEN-MERCKINGHE OP

HET TWEEDE BEELDT.

WM üetbepöt söP w te hthttvm tot Den l^eere utDcn Boht/tn a! u goet ?

CPoet u ó fondaer om u te bekeercn tot ^uwen Schepper^ende Verloflèr^en blijft niet [a] twijfelachtighrwant de doot volgt u. Siet[B]Je{usgereetoin ii t' ontfangen , Aenfiet fijne wondenjet op fijne [c] pijné, en hoe dat hy u goedertier lijck te gemoet gaet. Verfinaet de [d] werelt met haer be- drog;verfoey t de [e] fonde3als een fchric- kelijck monfter > volght Jefiis^ ende de [f] deugt,die den[G]Engel u toont:let op den prijs die daer toe ftaet , ende neemt uwen toevlucht tot haer5door[H]berou van fon- den5endedoor[i] bicchte aen den Priefter gedaen : volght d' exempelen van [k] dic penitentie ghedaen hebben, op datghy mooght voldoen voor Godt, alfo fi^ilt ghy verloft worden van het jock des helfchen Pharao, ende fijne flavernyen j ghelijck de [l] kinderen van Ifi-aèl door bet uyt-gaen vanEgypten : blijft hier niet ftille ftaen, maer trekt voorts naer u vaderlant, als een reyfende man^baent hier toe den weg door [m] aelmoeffen y [n] vaften ende fo] bid- den. Och hoe verblijden haer [pj de En- gelen overeenen fondaer penitentie doen- de : ende wat eenen grooten loon fal al- fulcken ziele te verwachten hebben !

Van eene rijpelijcke bekeeringlie. 99

Het IV. Capittel.

Beracdt om rijpelijck tot Godt ende ons eynde

te bekeereii , als wy van den recluen wegh afgcweeckcn zijn.

\ T/^t fal 't u Datcn/D repfcr/ öat gfj? Dct cpnbc u* ^^ toerei feben^ toect/öat u öoo? 't gijeïoobc <0oDt/ ÉU ben WQ\) tot <6oö/ ftcnbaec o^tooabcn t.ö/ en bat OÖP ecnen ^att be.ö leben.ö bcifeofcn fiebt ; i0 't faöe bat gijp buiof becre gekomen 5ijnbe/af toijfet ban ben recfjten bjegfj/u epnbe/gelucft en faltgftept bergeet i ©oojtoaec *t foube bitct gjeteeft f}tbbm / bat gD» <0ob nocO ftjn gebobt niet en liabt gefecnt: toant ben me. u. fenecDt tiit ben toiKe fiin.ö Igeercn toeet/ enbe niet en boet/ bie faï gcfïagcn to02ben met beel fïagen» <5z^ Ujcliectoö.ö b^n2£po(lel fept/bat f? geene onfcfiult en Rom. i. Sebbenitoant als? fp <0obt gefeent öabben/fo en fieb^ ben fp Bern al0 <6ob niet gc-eert of gcbancfet,- maec fp 3Ön pbel gDetoo^ben in öunne gDebacïjten/en f)un ontoösf Ijerte 10 berboncöert gDetoo^ben: toant feg^ cenbe Jun felbé toöe^ te töefcn/5önfc btoafen getoo?:^ ben/en baerom ö^eftfeOob gelebert in be begeerten fiaer.ö Oerten in onfimbecliepbt/ en fcöanbelücfte lu^ flem gö 't (ahc ban/bat gijp (tk bit leed) neef) boo? menfctjelöcfee ferancliöept afgc&eert sijt ban utoen <6obt / ban u goet/uteen alberliefften Baber/ en al^ bermacljtigllen.^cöepper j tcft bibbe u boo? 't bloet ban €l)2iftu0 geftijj/en utoe falicbept/bat gbp niet lancofaem en 3öt om u tot ben l^eere te bebeeren/ en Eccief. f. flet felbe niet upt en fielt ban baglje tot bage* a©ant onberfieniS fal föne gramfcOap ïtomcn/en in ben tijt ber tozalien fal Ijp u bernielenimaer fteect u tot bcm opöcfen felbé oogenbliclt/en berfiicbt tot liê. JDant fijne macöttge bant i.ö ober u uptgerecfeti feecrt toe- berom/ enbe feeert u op ben reebten toegö/ tot utoen ^eere utoen <0obt, 3©ant öp beeft gefept : ben on^ ifai» yj . gobbeltjcltenberlate fijnen tóegö/ enbe een ongfje^ recljtigO man föne gebacbten/enbelaet fiem toeber;: fecerentot benl|eere/ enbe bP fal fijnö ontfermen j tot onf^n <0obt/ b;iant Dp i^ beel om te bergeben.

i^ 2 Den

loo Dcnl. Bocck. Het IV. Cap.

Dcnmcnfch. 3cfi tocct/cnöc ftcniic opciitljjcli/öct

tmhc ixiacr toe oat tcli g^fcDiJpcrt ben/ te tDeten/ om

iöoöt öenüjceccteöieneuj enöe öat Ijier in al mijii

oeludt enbcfaliaöc).ïtit ocicgen i^ ; macc tont fnl ith

pfai.37. öoen i 3Dant mijne DoofOeDen fijn boben mijw hooft

getoafTeit/ enbe tjtlijtli cencufwnrenIafi3ünfpop

tnp bcftoaect.gich belJinöcbat icli neöcr gcöacit ben

ban perufalem nnec gjccicf)o/ die ter contrarie uPt

gcricOo moeite mijn repfe nemen naer ïjct ïjemelfcï)

gierufaïcm : enbe nocljtan? foo ben ith mctUeel au^»

tiere menfcïjen berbltnt o^-'^neeft/ öat tc!i boo?mp

tiam alföan miJn fetben tot <i3oD te beliecren/alö iel!

eerfl 43obt metalöerlepfonbenöcnoeoljfaember^:

toornt foube Debben : icïi Ijcbbc boo^ mp öcnomen

alfban mp tot fijnen bienfl te bcoeben/ alö ith onbc^

Quacm foude toefen boo^ mijnen ouberbom/ ombe

toerelbt ïanger te bfenen : enbe alsf ith ben nieutoett

toijn/ ben fleur enbe lenglit nnjn.^f lebensf aen be toc^

relt oefcBonclien f)ebbe/bnn foubeicFi mp felbc/fiap

enbe dracljteloo]^ 5Önbe/ tot hm biciift <^obt0 beae-

ben:en mepnt oïjp bat ftp mijn.ö genabicï) fa! toefcnl

Matth. 1 1. Den Engel:i§oo^t ben j^eere fecïgen:Öomt tot mp

bte belaben enbe belajl 3ijt enbe icfi fal u bermaften:

pfai. 16. ^etrout in ben l^eere/ enbe boer toeï / enbe gijp fuit

geboet too^ben in fijne rijcfebommen^^CHeen en ber*

Ecci. j. toeft niet u tot ben ^eere te belieeren / enbe en fielt

bat niet npt bandage te bage; Uiant onberfien.ö fal

fijne gcamfcljap liomen/ enbe tn bentijtder to^aften

pfai.7. falDpubernielem ^poetntebehecren/ op bat lip

iitoe 5iele niet toecft en neme alj3?eenenieeuto/ enbe

3501 «rftc batter niemant gebonben en too^be / biefe berlofTe

niiötieiont ^nbe üelioube. <lcnb:ieetgüpnietdatmendicfetoi)!$J

"J"*f"f^ altelaetremediefoccftt/ aljS^defiecücenugebjonelt

Stö enbe beroubcrt iö-J 3Bat profijten fuHendaer doel)

toeöer te iiomcn ban dit iiptfleïlen •? en ftet gijp niet dat eenen

itócreiu j[j00ai niet geboogljt en han U)ö;jden dan als^diett

nocl) joncö oft een roede lö; olfoo ooclifult gl)p gc^^

lucliigl) toefen/ i^ 'tfafjedat gftp in tijtö utoen lialss

bupgt onder öet foet locfi ban€l):i(iu.(^ 5jefu5^ utoen

j|eere/endede{iIemieïttnderenbanBabplonien(bat

fijn be op-lilimmende gcbacDtcnjilaet aen d^n (leen/

op

Van cenc rijpelijcke bekeeringc. lor

op bilt glmmctte langljtJcpöenöe/Defdbefoutfion^ uen bC!:tt)ninc»3Btint toie iffcc fieö/ötc Ueftoadjttot öat de ficcfitc öerecijcrt io'^J^ie ijaf ceiïen toijfcn rep^ feuDc man/öic fijne repfe upt|telt/tot öat öoo? bé ac== öucigcn regen/be tocijé niet te pafTercnea 5ijn^ ïöie iffcc tiic tiecDepbt bat ben b^iet / Uc (jp Qualycft af- fnijDen fian / gcijaaffeii fp alöeenefcfiipptr.ööabel/ ^at löf tot bat bequabegetoDontebtepecöca)o:telt tö/ enbequabcrfp om upt te roepend 3öiei1Tccfoo btoaecf/bie boo?t£? t^att biDa(eu/a!^ f)P bemecclit bat ftp Uan ben recljtcn toecft gclöeticn t^s e ^it iffec bic i)et pnclj fijn'iict fonben / nu niet op-fKff^^n fionnen^ be/om aen be boeten CÖ^tfti onfes^^^SaligO-mal^er^/ cnbe be.0 l^:tefïec$?afte leggen / fal üonncn berb^a^ öcn/nocft gcooter getoo^bcn fijnbeU^et gene ban bat tïi)P ecnen anbecen fout caben tn foobanige faHe (let giec toel op) geeft befen raet cim u felben.

Denmenfch. (üplae.s^ ! eni.s^banbegebacfttemfTe beö boots? niet öracljrigOgenoegijommpbittoij.ss te mahen / be toeïcöe mp fal beccafTen/ enbe ftomen oclijctt eenen bief in ben nacDt/ enbe op fulcöen ure bie icft mimi ben bectoacOtenbe -J

Den Engel, ^iet loel toebat GÖpmbefecUoegen ^^ntiwc^ ttietge|li-aftentoo:bt : be^ajijle gt)p nu feloectt enbe Jj'ljjf^^^f toelbacenbe 5ijnbe/ Oobt bergeetibnt gijp in be ure ijcpit dcö u\uci:J boobtc?/ ufelben/ cnbe 43obt mebenietin- öoots/rn* bacOtigl) en 5Öt. <Den bpant falualföanbapper^^j'^^J^^^/» Mjzh aenballen enbe beftrijben/ enbebatfoobeelte am üaiutv feiocchcr / ftoe bat öp u bicötoijlber obertoonnen Dcj^bp^ fieeft/ enbegiipboc^bemenigO-bulbigfjepbtu'jrer a'«^» fonben te ftuacfeer fult toefen/ foobeeltege'inelbi- ger fal ftp uaenbalfen/ IjoebatualfbanbeftracD^ ten i^ct 3telen enbe beö lichaems" te meer fullen ont- bieïten. 311 i^ 't {aht bat 43obt belooft Ijeeft bergif^^ feniffc bm genen bic met een routeigïjO^rtetot ftem ïtomé en öeeft Oier toe nocfttanö niet belooft u gra^ tk te geben / nocf) toegefept / bat göp ben bagl) ban morgen fult belebcn. l^oe grootelijcr fult glip in ben bM) beö 002beelö befcöulbiaOt tDO?ben/bat gbp bv^- na be gelegcntijepbt utDcr faligöcpbt beronacïjt^ fac!nt/eiT ben UKgö uijoer Uebertfcniffe/met grooteii

lot Denl.Boeck. HetlV. Cap.

arbept enbe berfcD^pDm pcrijcödcnotfocljtficbtl Wat ecrefalljctOemöaniDefcn/ ïiicöcIjedfönIC'

Matth.7. ben qualpcii oUeracb?acl)t()ccft ^ toatfal ijp alföaii maepen/öic in fijn icbcn uoo: fp fclben fmciten/ en^ bc ccuiDiac tormenten öcfacptDceft ^ ODftfullcnfp plucftcn tDijn-ö^upbcn ban öc doornen jOf ban be bu ficlen/bijgen^3.ö bit ecnc Ocrepiiinot om ben öccö^ tec te becfoenê/b'een fonöe op D'anöcc te bcrgaberéi Denmenfch. gcfebcmcrcöe/ cnbefiefelaerlücft/

Rora.2. battec niet b^oebigec en fal toefen inbeceeutoig^ öept / ban batmen in tim työt ban ijenabe/ fp felbcn bergabert eenen fcOat bec gcamfcbappen/ in tjcn bacb berotamfcöappenenbebanto^afte/ enbebat boo^ bien top <0obt meer becgramt / enbe meec on^^ nelijcU gcoaen öcbben/ fjoe bat (jp in bit leben genap bigec t' onö-toaertjS ijS getoeeft»

©CU betuê ^^^ E"^^^- ^^ "^^^^ ^^^^ ^P ^^^^'^^ f ^^^ ÖÖP in u

jö/tcoijcc* upterfle faliglj fout too^ben/foube *t niet een uptfin^^

öcnchcri ntcOepbt toefen tj Jec te bliiben in ben llaet ban eenen

S möe ' nioo?benaer cnbe bpant ^aobtsaf j in ben ftaet ban een

fiaüeiöcftê fiabe / lieber ban b^p te toefen / enbc faten aiïen "^m

ftm Dcï tijt ban berbienften enbe «öobt te bcftagen boo?-bp

fonöm» g3(,,^ i go{ >t fafee bat gïjp ^obt \\\ bec eeutoictbenbt

toilt lief ijcöben ^Vi\^t beminnen / toaerom toilt glip

ïjem nu Ijateu^ \t 't bat gïjp Oem aif ban fuU bemin^

nen/öoe grooteUicti.ö fult glïp u beb:oeben/ batgbp

«toen Babet/ utoen l^eece/ cnbe ai u goet/ foo langii

fult getiaet bebben» 450p en iaet biet geen gelegent^

ficin oft occafieban eenigï) tijbelijcft getoin boo?-bp

gaeiw enbe fult göpberonacbtfamenb'occafie ban

ceutoige riicïiöommen te beliomen \ ^enfiet eeni$

ftoe fo:gbbulbelöcfe tid^x be l^cpiigen getoanbelt beb«

ben in be tegentooojbigbcpbt <i3obt5f/ enbe b2eefben

ben i^eere gefijcft op-rijfenbe baren tegen bacr-üe^ï

ben opfiaenbe/ altbbt beb.2eelt toefenbe/ niettegen-

ftaenbe bat fp ftaer nergen.ö \\\ fcliulöigb en feenben/

en toaren nócfttané tot geeMbert:jt:cnonbef02gijt*

<!Bnbe gftp foo menigbmaclbanmnbermaenttoe*

fenbe/ op bat icft mp foubemoycn bevbc3?geninu*

\m bebecringe / öebt mu foo {aiigb U^cberfpaunigft

geto^eft. €n \m u niet boojftaen bat ftet foo ücbt

' ' - i^l

Van eene rijpelijcke bekeeringe. 1 03

10 1 fp felben xz öefeccrcn/ (feüt ben Oepliaeit 5ïm^ Amb.iib.2; l)?ofiUj2{)tcö fieö bebonöni tiat öet bcel licDteci!2f/ depoemi. batmcn \yz\\\ foubc Deljouöm iitfynccerfteonnob' "^" '°" felDepbt/ öan BemtebcgetouotgcneUiaecacBtiae penüentie:cnDe al z\\ toaerögc anDcr^ niet/ toat ifTee b^oebiger dan te (ebenmeenengeöuengenfirijöt/ Dcnaeutotfiepöt/enDeeen önagen banconfcientic fonbec op-Oouöcn öagïj enöe nac öt \ öeeft \^\i utoen ^aligS-rtiaöer Dp u becbientiis^ öit fijne boet-ftap- pen naer-gebolgöt / öem te berbeUtgen om öat D? oenaötgö enöe öecmfiectigö i.ö getoecfï; entietien fpot metfiemteOouöen/ om bat öplancömoeöigB enöe facBt-finniglj x^K €n toeet gtjp niet/ fegötben Rom. z; ^poftel/ bat be gocbectterenDepbt enbe goetöepbt <0obt0 u bertoacDttotleet-toefen üan u boo^ieben lebend <öcö Öoe groot ii2fbegoetDcpbtbieBPUbasj gelijcfeö betoont in u te fpijfen / V onber-öouben/ te befcBecmen/enöe alle creaturen om utoen bjille ! en èan u bit nocft niet met alfen beloegen^O^cö oft göp berftont/enbe bat in befen utoen bagD/ "^it tot uteén luc 19. b?ebe iö I €nbe toat x^ Dct bocD "^^x u af-fjout ban utoen €>obt / ban ute faligöepöt / glorie/ goet en^ be faliglj leben;ban 8et omgelfcn enbe liefbe ban ee* nen foo goeben ©aber ^ ïDatiöljetanber.^efbanecn luttel geneucDt.ö enbe pbelöcpbtbeferbjereïbt/ bc toelclie nocDtansf met S^ groeten angöft enbe fo^gö- bulbigfjcpbt gcfocïjt / met b^eefe De-oaert/enbe ber^^ looren 3ijnbebefcö2eptto02bt; baer-en-boben Bier namaelö met oufpjeöelijcöe pijnen/oft toelalBiei: mctgebucrige tranen betaeïtmoettoo^beni roant ftomt göp een^^ onbcr öct getal beruptberöorene/ foo fult göp toenfrljen bupfent boobeh ge|ro2ben te ïiebben / iieber '^d.w bat gfjp <0obt almacluigö ber^ gramt fout IjebDcn. »0act ban/ enbe geeft u tot ee== ne toelUiflc ban ccnen oogcnbIic!i/bie gD? baer naer met be eeubjige ttrajfe moet behoopen- Öeliecrt u/ befeeert u/ enbe fietbjatonberfcöeptbatteristuf^Maiach.j, fcben ben recïjtbeerbigen enbe ben gobbelooferi/tuf^ fcben \izxi genen "oxz 43obt oft fijnen bnant bicnt» aBant öp i^benigeere/ enbe baer en iis?geenenan< i.Reg.j. beren neffen^? Dcm/ Dp J^ b^n genen W bootflaet en^ ^^rai. 44,

io4 Dcnl.Boeck. Het IV. Cap.

be ujebecom Icbcnöig uioccut; ïjp is? grootbabig/ett I. Tim. 6. 30112 ocoot-önöigljcpt CU (jeeft geen cpiïöeifip is? mU Urn t}\i on\Ut\}cUjtU i^/ en tooont in mi lici)t/baerj! men niet atn öomcn en ïian : cnbc Do^ft ööp u nocft Ijeciioumt cm bcfcn macljtigc %ci'e tcbeifmnDcn/ nibelicbccflcntc Ijangen fijnen cnbcutDcn gefbio^ ten bpant hoo^ccc-fucOt/gicctgtJW enöepöcUjcpt öefer inerelt^ 3ierufiilcm/5lleiufa!em/Uelicmu/be# ïiecrt 11/ tot iiluen B.e^xe uuu'n *i5obt. Auguft. 1.8. Dcnmenfch. <^ch m Ijeö uict/ O fjcpligen €ngd 1 Qonf. c.y. tiat tcü Ijtcr tcgljen foube beranttooo^bcn / al^ gïjp mp fegt: ^taet op/göp bie ba^c (ïaept/en berteclit u laan ber boot/ enbe utoen ^alighmaftec fal u bet* ücDten : enbe obermibt^ bat kU behenne/ bat 6et m alleö toner i^ / 't geene mp boo^: oogen geflelt toojt/ fo en Ijeb ich niet baer icft n\p niet tuijt inebe foube fionnen beröebigijen / obecbjonnen toefenbc ban b« Ujaerljept* 5Bant icU foube toel uptfinnigö biefen te fonbig^^en / bp aUbien icli mp lm boo^^ftaen/bat icli tïaccailc mijne mifoaben gijeene gljenabc en foube ïionnen bcrb)erbcn:enbc teeet ith tat ith eenen goe^ ben tmc bermljertigen ïjeere Ijebbe/ hk niet tegen* ftaenbe bnt fipgrootehicliö boo? be menigte nnjnbeic fonben becgranu too^t/ nocljtanj^ gOereebt i^ nujne fonbcn te bccgcben;f)otbanig foube befe nnjne boof* liept toefen/quaet te builen 3i)n/om bat ijp goet i& i

Ghebcdt van ccncn die hem tot Godt bekeert , uyt den H. Auguftinus.

HEereJefu Chrifte, Sone vanden Icvendigheii Godt» die met uy tgheftreck re avmcn , tot de verlofilnghe van alle menfchen , ghedroncken hebt den Kelck van u bitter iiiden,komt my vandacgh tehulpe. Icr^ armfiin- de,komc tot deri ghenen die njck is ; ellendigh , tot cicn genen die bermherrigh is : en lact my docJi niet onghc-^ tl ooft wech gaen. lek kome tot u honijerigh zijnde, en laer my niet gaen onverfacdt. Al is ' t dat ick verluchte eer iele ete,verleeni my,dat ick naev dcfe veriiichtinghc mach gefpij ft worden. Voor al,ö alderlbctften JESU, ick belijdein de teghenv/oordigheyt van uwe grondeloole berinhertigbey t, tegheq mijn ey gen felve mijne mifda*. ^ ■ ' r- den.

Van ecne riii^elijckcbekceringe. 105

den. Acn'ict , ó Heerc,hoe dat ick in fonden ontfanghen *

ende gbcboren ben, ende ghy hebt: my ghefuy verr ende ^hehcylicht, ende ick heb m'y nad::rhandt met meerder londenbefmct. Want ick hcbgheborengewceftmhec gene dac ick niet en konde ontgacn ; maer heb my daer naer vn^A'iHighHjck in mijne v-uyhghcdcn ghewentelt. Dit is het quaet, o Hcere,dacr ick u mede onteert ende my Iclven befmeurt hebbe ( die ghy nochtans naer u beek en gehjckenifle gefchapen hadt) hooveerdigheyt, ydele glorie, en meer andere fonden, met de \velcke ick mijne arme ziele nu behvaert ende gequetft vinde,Siet, Heere,hoe dat mijne fonden boven ïnijn hooft gevvaifen Pfalm 37. 2ijn,ende als een fwaer pack my felven overladen; ende 't en zy fake dat ghy,\vien het eyghen is genadigh ende bermhertigh te wcfen , my byftaet met uwe krachtige hanr,ikfalt'eenemael te niet gaen. Slaet uwe oogen op my,ó Heere,die heylig zijt,enliet,hoe datmijnen vyant tegen my opftaet,feggencle : Godt heeft hem verlaten, pfaim 70, ick fal hem verbolgen ende vangen, want daer en is nie- mantjdie hem uyt mijne handen kanontweldigen.Ende hoe langh fait ghy vertoeve n, o Heere ? keert u tot m.y, pf^j^ ^^ ende verloft mijn ziele ; bevrijt m.y door uwe ghenade. Weeft uwes foons bermhertigh , die ghy niet fonder grooten arbeyt gebaert hebt , ende en acht fo feer mijn quaet niet,dat gay daer door uv^'c goerheyr fout verge- ten. Wie is den Vader dic lijnen fone niet en verloft? ofc wie is den fone die van den vader metiijne ghenadighe hant nieten wort geftrafrPSo dan,o Vader ende Heer,al ift' dat ick een fondigh nienfch ben, ick en kan nochtans nier laren uwe fone te zijn , want ghy my gemaedl hcbc endehermaeckt. Ift da: ick ergens in gelondight heb , fu\"v-crt iny , ende door mvc geeffelinghcn ende ftratl'en ge luy verr lijnde, levert my over aen uwen Sone. Is het wel mogelijck dat een moeder , het kindt dat fy in haer Ifaia49. lichaein gedragen heeft,kan vergeten? ende al waer het by aldien dar zy het vergate ; ghy nochtans als eenen goedertieren Vader,hebt beloottons nier te vergere. Ik roepe tot u,cn ghy en verhoort my niet -ik ben m droef- hey t, en ghy en trooft my niet. Wat fal ick alder-ellen- digilenmenfch feggen oftdoenrik ben verworpen van U aenfchijn^aenghclien dacmy defcn trooft ontbreeckt,

« 5 ^Vee

io6 Den I. Boeck. Het I V. Cap.

Wee my, van hoc grooten ^oet ben ik gekomen tot een aldermceftequaet!waerginckick,en waer toebenick gekomen! waer bcnick,en waer ben ickniet! waer heb- beick naer vcrlanght,en waer naer vcrfucht ick nu! ick. hebbe ruft gelbcht , en fict ick ben beiiaut; fiet ick fter- ve,ende mijne Salighmaker en is metmy niet: endehec waer my nochtans beter niet te wefen , dan fonder mij-

^* nen Sahghmaccker te wefen : het is beter niet te leven , dan fonder het waerachtigh Leven te leven. Waer zijn uwe oude bermhertighedcn, o Heere Jesu 1 fult ghy al- tijdt op my vergramt blijven? vcrfoent u over my,ende weeft mijns genadigh,noch en keert u aenfchijn van my niet; die het Iclvc om my te verloflen, niet afgekeert en hebt van de gene,die u befpot en befpogen hebben. Ick belijde dat ick gefondight hebbe , en mijne confcientie getuyght my, dat ick de verdoemeniffe weerdig ben, en nietmachtigh en ben voor mijne fonden te vol- doen; maerhetis nochtans feker dat uwe bermhertigheyt al-

*2. Ie mifdaden verre te boven gaet. En wilt tegen my niet optceckcnen , ö aldergoedcrtierenfté Heere, alle mijne bitterheden, noch met uwen dienaer in 't recht treden; macr wilt my naer de menighvuldigheydt uwer ont- fermhertigheden alle mijne londcn vergeven, Amen.

Pradijcke tot cene rijpe bekeeringe.

T\ '€ci*(!e tt btirtcvdun bat ftet on\aijfTclöcï! ööe^' -■^ bam 10 1 pet anötT^ öan öcfc fafee «icer tec Dcr^ ten te xut\\mi Inacr aen *t al / enöe befaiigfjept Uait be uienfcïien gelegen i$?« aOant toat batet ben mcn^ i6. fclje/ bat f)p bt gcijeele iDccclbt töinne / enbe bat jjp fcijabe ïijbe acn fijne 3iele K

<De t\TjeebiVbnaeiijcjc\sf abontjc^een ban befe naer^ bolgenbe üemeucïnngen bn fp felben oberleggïjen / toner boojDpmacfjbertDccfït enbe boo;>tj5-gljcb^e^ ben too2bcnj twbt t'famen/ eec Dp gaet fïapen/ober^ bencücn / oft (ip gercet x$ te flerben.a^ant ben fïaep ecntoaeracbtigöboo^Dcelbtiie^ban be boobt/ enbe oocït btx{ inegö tot befelbe» ^oe bicöbjiliof x^ 't glje^ beuct/ bat ben gfKncnbte's^abonbtiS gbecuflelijcli \^ gacn (lapcn/ '^ moggïjcn.i? onberficn.sj boobt göe^

bonben

Vancenerijpelijckebekeeringe. 107

bonUett i^i ^xyt gi)p lorjö/ foo cnfultöDP «tot ttn fï'3ep niet Uegeben/u flcUcnöe in pcrijcltel banbe f eiitoigije ööoöt, ^zt i^ cènc öcouUjclycfic fticcöe te baüea in öe Danöen ban öen Ubcnöcn Öobt.

<I^e öecDe/fcöeccDequame uren Inec toe fcDicften/ befonberlicl! '^ l^eplioll-öaegljö» j,13aer eplties! foa berre 5i)n top betblinDt cnDe bci'ilapt / bat Itjp licft^ tedjcfi bintren niti^ gcnoeglj boo^ m^ tijDeliicii p^o^ fijt i maec boo^ onfec 5ielen faligfKpöt / eïiöe boo? <!3oi3t^-tiien|l/ fconnen topqualijch eencnooaD^n^ bUcfe btnöcn / aengefien öat onö geOeel ïeben bp-na tn tijbelijcöe öefeommefnifTen becfieten bjo^bt*

Korte bemerckingcn dienende tot onfè bekeeringe >

ende om een goet leven te aenveerden , die wy dick- wijls, maer Ibnderlinge teghen den nacht behoorden te overdencken.

B^^mercfetteneerjïen/bat gftpaïjO?ecnenpc[grfm ®«re en repfenben man 5Öt/ enbefp^eecht u fclben aen SSuóu tn befet manieren : a©aer ga ithi tot toat epnbeben Debiecöe icfe gcfcBapen/enbe ben toegf) ban bit leben ingetre^- Piacttjcfec bcni 'tg.öboo.2b)aeropbaticöeen0foubegcraften ^^xi> totD^t üemclfclj !ïerufalem- iBaerlepbtmp ber^ Jjg./g, toaert.^oocfe tj^t leben bat icft lepbe/ enDe \^m toegïj 23Émmkt bie ich ingetreDen ben ^ iBanneer fal it^ Iiomen/ en i"! ÏÏ^^-^'*: bcrfcOijnen boo: u aenffDijn / mijnen a5obt i eplae^ „^„^^11 müne mooninge i^ berlengljt ! srmi 5ijt*

ternereet ten ttoeeben/bat eenen repfenbé man/ ^"1*°"^ bagcitcrifi^booKefmoetgaen/ enfoecltenbe ^ojtfle g^^aite enDeiel»eciIetDi?gen / en oberfegDt oft gOp bit boet : uagije bao:bjaer intixtw bat u/ober b^egH gaenbé/ ben feec^ jyo^t feerftcn geteefen toiert/ foubt gïjp bicn niet ingacn \ JScnöc xDaer 't bp albien / bat u in eenige fahe ban grooter dc» ftozt* oebjicljte berfcïjepben xt!ï^tx\ booagclept toterben/en ntï\ \3im foubt gl)p ben feeciïerften niet bcriiiefen / befonber / 2"?^"^'''^^ toaer 't bat u befen gftegfjeben toierbe/ ban een feer * toijjg^en berdanbig man^-aeb^upcfu ^t^t feibe toöf* ftept / in ftet gene bat ub^e 3iele aengact» igoo^t toat be eeubjige b^ijföepbt fegftt/enbelietgöene bat glftp uxizn anberen fouotraben/ ftcltbat boo.: u feiben te

tocrcfe»

io8 DcnI.Bocck. HctlV.Cap.

tocrcii.^iecht u bic ritoijltf /cnUe ontfanot 't ^.^a^

tvmmnt/cn\)tbt iiicöcitjöcn met u cpgeri 3ielc/ ijs 't

bnt öüp <0oöe \orit bdjciqen/ fo bat gljp tot ot^enbcc

trjt/ niereen ure lanc b en Dfijft in be bpantfcïjap/oft

berlnten bnn *0oö 9(llmac[)ttgij/tn öe mactjt ban öe

bpanötöec OcUcn/ lebenDcnaerfön goctöuncfeen.

ai^plaes? / bccl lui)fer 3ön tïe {iintjeren bcfei* toereiöt /

öan öc {unD;?ren tre^ licötö in tnm geflaeOtc 1

Cfnb«5 ^caicccfu ten öeröen / berrcljepöen bel!ommc>

^f" ' öat ringen öer menfcften / enöe toaerom batfp Ijaer tot

wnhKt ï>cfcll3e begOetJen met gantfcfter ftracöten / foo ban

im tjacfï 3tcle als? ban ücftaemnc toeten/ op öat fp rrjcfeöotn -

becgaeu. nunï fouöen ntogen bergaöeren / oft toel tjat fp eerc

enöe gonfte bcr mcnfcljen fouöcn behomen/enöe t^:it

boc^ eene tojjie tijtö/ oft eenen oogenDiich: enöe Wc

. feonnen öichmael op öen fcibcn oogljenblicft / öoo?

eene ülepne faute/oft boo^ een bjoo^öefien ban eenea

nuaet-bjtlltgen / oft boo^ Oet fcfjietcn ban een loot /

berlooren gaen. l|oe beel te beter 10 fjet ban te benc^

ftenopbeeeultjigceere/ enöe goetgnnftigOept ban

beneeutoigOen i^oninch enbeftinc aijchbommcn I

Ecci. I. Uöelljept bec pbelftepöt/pbeKjépt öerpbelD<?pt / en*

öe öet en i^al maer pöelïjenbt.

^emer cöt ten bierben/ matbe ïiontngïjenettbc J32tncen öefer toereibt 3ün / enbe loat bat «öobt iö i ri^'p en 3ija anöcrss niet ban tooimen ber aerben/fla^: ben oft onfe mcöe-ïinecl)ren ; fteben 3ijnfe / en ixwy^ gen niet* ^berlcgljt l)cc bat ban b'eene 3ijbe eenca Vt!0^rtiöeraerbcn/caonrcnnieöe-ltnecl)t / banon.ö begljeert geöient te toefen / enbe ban ö'anbere 3üöe <ï5oöt : fiet l)oe ncerfligl) enöe beerbigï) bat öe mea^ fcl)ea3ija/ ftaer nictteaioepelijchbailenöeoaiee* neap^inccte bicnen/ bic Ijarea meöe-fniecljt iö: cabc Ijoe beel beloften moet <öoöt bpbaengen / ci\bc bcrmacnbec^ uptfenben/eer ïjcm ftet tieaöe beel bc- bjcfea too^bt/ enöeöat bit felUe nocl) niet eer en glje^ iclnctf boo2 bat (jet ban btn mebe-lniecijt goet glje^ bonöen enöe toegelaten toojöt: oberpepnfl ftoelee^ lijcli enbe ontecrbigl) bat fuïcftöifif/enbefeg()t:|l^P i^ goet oöobe am te Dangen / te (lellen mijn betroii:? toen op mijnen l^eere/ ulijnen <©obt.

(€ett

Van ecnc fljpclljcke bckecringc. 109

(Ccn büfocn / btmctcin ccrflmael ai$f oftcr nu ce - ^g., ^u^^ nio^ ix)cï?ccoin öefiomen toaren uptbc OcKc/foo Uan öm/DcuaÊa öc i^cpöcnen/ al0 ban De CD^iftcncn/ endc öte utocjsï «'t ^"

mannen/ ©^incen/Hactj^-Öcccen/ $c. to^aegöt IJ^'^^ jkï« bet> toclchen loon öacfp ban be toerdötboo^ Jjarcn av^öicufte* öcpbtontfangcn 6cüD<?n» <Cpiae$l fjoebcel töo^öen- Dcc oöcbonDen öic göep^efcn bdo^ben Daer fp nf et tn 3ijn / en gepijnioöt uoo^tien bacr fp 3yn i €cn tUxc- öcn/ öoc beelgocDe tocccöcn fuitUm ©aince / Dp ejc- empcl/tercercn «öoti^iroaöc lionnen uptrccDtcn/bte fulciien acbcptit acnnccmt/ en fV Mben in fo bed pe* riiclielenrtelt/ oui De bjeultte bicnen. i^et ijö"on> tlbijfeiicli/ oft Dp föube ücOtelicfe tot grcote Ijcplig- Ijepbt fionnen gcra&en/ enbe berre enbe toijbr b'eere <0obtj5 [ïonnen becbjepben: fegöt ban unter öecten: 3Dat batet ben menfcïje W t faïie bat öp be geDceïe ^^^«h. ig. tDerelttDmne/enbefiineepaene3telebec{iefe^

(Senfeftenbemeccfit/ teneerften bat gljp infjef^ftife^ gene ^at u te boen ^att/mzt en ftont uptretöten fon^ Iit',Vfnf * ber<0obt/ Oiecom fcD.^ijft Ö^t öem altoe/ biebe ^etèoöt macBtige bernebert/ enbe beryeft ben oorniocbi-imtDoeu gOen : enbe 3ijt boo: al öefo^gDt / i)üt gijp öem foubt f" ^^"j^»^ mogen beljagen. (tenttoeeben/ batutoe bienaeris SiiDöcim enbe anbere hk onbec u bcbel (taen / foo beel alö öet focchm om boenlöchi!Ef/goetenbe<0obtb?ucDtig(i 3Ü». ^BantiJf^^^ï^i^ Öet i^ boojfeöec / bat foobanige geene bequame in- ^ttlt^a^ ftrumenten en 3nn/ om Jet geïoobe boo2 te ftaen/ be gcu/ eei:e43obtiGftebec0.2epben/ oft pet Deerlijcfeöupttc recOten / bit bpanben 3ön ban oBobt ^ImacDtigg / en fïaben ban ben bupbel ber ijellen/ hic ()aec-Iieben tot alle Quaet geöui-igWijcb bectoecfet» €en berben/ battet onmogelïb isf aile toebomenbe bingé t^ boo:- fien / baerom al^ men alle menfcljelijc he neerfiig:? ïiepbt geb^upcöt ïjeeft/moetmen \>an a\k$ 43obt be fo^ge laten enbe bebef en aen fijne v^obbelijclje boo?^ ficljtigljepbt. €en bierben/ aengefien bat ÖP alleen l^eece i^/ alleen ben 3ü(ber!)oogïirren/ batmen ober? fulclJjEJ fijne eere en glorie boo^ al moet befa2gften en boojoogfjenfteüen* Wcint anbers? boenbè fouben kup Bern grootelijcb^ becgcammen/ enbe onö boo^^

nemeu

iio DcnI.Boeck. Het IV. Cap.

nemen en foube tot Qcm goct epnbe geraften / a\^ Bp

fiet/dat top Ijier in meet Deecre Uan eenen öienaci: /

ban 3iin cere foecfeen : toant \}p getupgljt on^ ftlaec^

Itcft: gcft en fal mijne glorie niemanöen andecjj ge^j

Dé,31Dic iffec te gelijcfjé üp onfen %ere/onfen <aoö/

bie liaer tooont in Ijet öoogfifie/eri aenfcljout de ber-

too:pcn dingen in tjemel enbc aecde^die daec fegljt :

^0 tpic mp eere fal tietoüfen / dien fal ith ooth het^

eeecnnaecdie mp dcrfmaden/fulfen onbcltent toefé»

ffimfcbm^ ^emerclit tenfedcnjlen/ De öo^tljeptde^lebtnjf/

?ftTfndtók ^" ^^^ ^^^^ ^^'^^ boo>bp gaet gelijcli een fcljip/ecnen

boojbp- pöï/eenen loopenden 'po|t/en eenen rooch.<©aevom

gaet/ cuuefepnt de fc()3tten Ijanutoe goede toercïienendeael^

hflirÜIS* ïtioeffcn / altoaec gijp ecutoeUjcö fult leben : foecht

iiict inSct öaec fjeerlnchljeden te berferjigen/ende niet op defec

uptriciieiu toerelt/daec inp boo? eenen hokten tijt InoonacljtigO

3ön. Iliec naec bcmecclu d' onfeftecljept ban de ure

bciS doot^ / ende toecft daecom alle ure gereet/ nocö

en degeeft u nimmermeer tot ru(le/'t en 3P dat gijp

a5odt naer ïjetonderfoeclienutoerconfcientieber*

foent Ijtbt/ indacOtigfj toefende öet gene dat de eeu^

toige JBaerljcpt fegt:;©e ure die göp niet en mepnt/

fal den ^one dec^menfcljen ïiomen»

0L€\iam* ^Semerclit ten acfjtften/ dat de ©finten boojfien

fieii/ öat ^ijn ban fodanige perfoonen/die met alder necrftig^

Sfim fa Ö^P^ befo^genljctgcnedatftetgeltoftfmancieaen^

nmititi) gaetrdie Ijaer licDaem gade flaen/en datfe rijcUelicö

moet toefê gelocnt lüo^dé / die ftaerüedenfcftaden beletten/ die

umm/ 6^^^* de'teöenen ban ficcfeté te fiennen geben/ende de

aiö boo? bcrbo^gen liflige bonden ban de bpanden ontdecften

l)et tööc* en te ftennen geben» ©oegt dit atoc 3iele toe/en feieft

loiam ten miniten eenen ^iecöt-bader/ bandentoelcïien

* ÖÖP begeert ber maent te bjojdé/ató Op eenige fiecöi*

te der fclbe fal ontdeclien/ofi de loofe bonden ban de

Ijelfcöe bpanden u fal te ftennen geben/ op dat g()p a

Dier afin tijt^ fout mogen öeb^pen» <0 J^eere/ toont

nip uVdc hjcgen ende ondertoijfl mp ubje boetpaden.

<2^cli of möiie toegen geftiert toierden tot Oet onder^

Ijouden ban utoe recljtbeerdigömafeingljen ! geit

i)zbbe gDeftooren endeboo^ mp genomen/ te onder^

Ijouden d'ooidcelen ban uto$ utDtWxt^iQljm-

Schiet"

Van de Penitentie. lil

Schiet - Ghebedekens»

' t "p N 'zy dat ghy bekeert wordt, hy heeft fijn fweert Pfalm 7,

-^ opgeheven om te flaen,fijnen boge heeft hy gc-

fparinen , endedienbereydt. Godtder heyr-krachten bekeert ons ende vertoont u Pfalm79;

aenficht , ende wy fullen faligh zijn. Bekeert ons Godt onfen Saligh-maker , ende keert uwe pfaim 84.

gramfchappe van ons. Bekeert my, o Heere,ende ickfal bekeert worden,want lerem. 31,

ghy zij t mijnen Heere, mijnen Godt.

Het V. Capittel.

Van de Penitentie, den waerachtighen wegh , door den wekken denmenfch tot Godt, ende tot den wegh der faligheydt wederom keert , ende vanhaer eerfte deel , w^elck is het Berouw.

"VT ^bemael öat öcn mcnfcö tn <0ob^ t^gcntöoo^^ ©m genm •*-^ öïgDcpt boo^gcnomenljccft/ ficm tot <i3ot!t tt ^itsm^tt Defeccren/ entie tocDecom te öeercn tot den toeöö beu %%]%^ faligljept / enöe te imtn op ijet epnöe / Ixjaec toeöat bo0°ai ol fip ban<0obt^(maffjr!göo^rctjapeni.^j foo moet iiegijtbm ÖPÖemDcaOeben totberou'mföntjerfönaeu/ toaec Jjt öeiou öoo? Op al.ö öoo^ eenen lio^teu tDegl)/ op ^j^n recDten K^^ tegö macö öecafeen ,- enöe aïfoo boo^t^-repfen öen toegBbanö^ieöagOenintietöilöernlfte niet öegf- Exod.12. racliten / om ben =^eere off^canbe op te b jagen / en^ öe becïofl te töo?ben ban be flabcrnpe be0 vDupbeis?» ;©en eerfïen bagf) ban ^t^t tsiit 1 eribe öet eerfle beel ban befe repfe/iö 't 23eroutoi Set tboeebe/be 23iecD^ tej fietbecbe/bel^olboeuinge*

a®ant gDcIöcfeectDö0bat<0obtbeni|eere/ boo: fijne toonbcclöcöe enbe foete befdncfenioöe gfi^ftelt fteeft / bat be 5tele / bte hm bjeebom ontfangOen en* be be fonbe göebaect fjeeft / be boobt foube ftccben ; alfoo Beeft ftu geo^bohneert / "t^^i befelbe / hxt nae be fonbe berbuit fal toefen met tocebom enbe b^oef^ gepbt/Det leben foube toe'oerom ïirijgen : enbe aifoo gefcöiebt'et / bat x^t b^ucljt ber fonbe/ te toeten/ ben toeebom/ bie ban b^fonb? boo2t,^-get)|OcDt tooabt /

befelb?

112 Den I. Bocck. Het V. Cap.

tiefdbcfonbe/ tucon.sfbenudtïjaööc/ tocbccomtc

;Dit fccöttocfcn ti^ttoccöerïcp/ 'teen batbanöc oclcccbc Attritio ocuoemt tïJO^öt / aiö pcmcinDt een IccöttDcrcnfönöcr boo?!ct;cn foiïöcnlicctucflit/ Doo? fictobecicoocnbanöc itcüjc^.iicpDt bcrfclbcr ; oft boo^ b^ccfe öcr Dcllctt / oft öoo^ ccntalje öuföantgöe Ijemcrcïnngc* 't^tnöcriisf/öatfp Contrido noemen/ toaec beo? bc 5iele / niet om eeni oöe (Iraffc / niet cm Betbctliec^ ban fyne öoeberen/ niet om eeniööepü^ nelöcltijcpbt oft moepeiijclnOcpöt/ maec im putc Ucfbc beb:oeft i.sf / biel toiüenbe t^at i> bic fonbc metqDcbacn enliabbe (ai j>'tbatOpOïKencö!)e^ bocUjcüe DeU)eeöljlj)cfi[]epbt oft tranen geb^aeren boo^ot) om bat ïjpDrcrbOii2ï)etoppciftegöet/ en^ bt fönen aiber-gocbertierenilen Babec/ fijnen al^^ bcc-mtïtflcn ^ecre beb^oeft enbe ongelijcfe göcbacit ïjecft/ bte Dp nocl)tanj3f aüe ecreenbe liefbe fcl)ul- bigJ) 0330 te beUjijfen: ent^t bit US fjet feebtUiefcn en? be beroubj bec üinberen / 't teeleft C^obt ben ftemei? fcDenBabecfeecaengfjenaemis?/ enbe bat infnlf* het boegöen / bat fjet oocft gOenoegfifaem ter faltg^ ftcpbt i0 1 M top geencn ^^iec fjt-baber bp be (janbt en Debben* Om Dier toe te gljeraec{:en / atoetcn b)? meer arbepben/ bantoteenbeangiHjerïjalenonfer fonben/ baer top nocBtan^ gemepneiijcft rontrarie fien gefcöieöen» 3©aerom ich Ijier eenige mibbelen boo? ooaen ftelle/ bie öter toe foiiben mogen bienen» LuG. 7. Höagbaiena ö^cft boo.2 b\x [eebttoefen enbe lief be / LUC. 18. ftare fonben afgbetoafTcljen : ben ^nbïicaen i^ toe^ berom ingïjenabe ontfangengöetoeej!/ aïj^bpupt gantfcber berten / enbe upt eene atfcc tie ban üef be / bit faltgO tooo2btgefp?obenDceft: <0obttoee|lmp armen fonbaer gcnabigïj,

g^it ttoeeberiep leettoefen begrijpt tn r]em(al tö t bat bit niet aïtijbt «ptb^ucfeehjcfe en gefcDiebt) eene begeerte om be geboben t'onberOonbenj toaer onbec begrepen too^bt boo?al't aebobt ban op fijnen tijbt te biecDten: toelcfi fulcfeen firacbtfteeft/ bat biec boo? ben menfcfje / b\t een onbolma^cftt berouto Babbe / tot een toaeracDtiöD oDcraecöt : foo bat top

Van de Penitentie. 1 1 j

ftn roep enöe faügljcpöt te ijerfchtrcm

T'famen-fprekinge Chrifti jcfu meteene fondige ziele, om tot een vohnaeckt berouw te geraken.

C' Hriftus. 2{cnöoo^tö0pDcnicicn/tïatic{ifp?cfec/petit.^2: mïjt öe aei-be DooretietDOO^öcninijnisr moutte?, örbmban ^tetN.N. icli f'al u b^aöcn/ anttooojt mp» a?n ïjcb imtöcfen icö u niet boo? ecnconcpnDeljjcöccnöeonDcDtoon- isbcgrooa gfjen üeföe terneren ban mijnen nacmöcfcDapcn^ bcStan tod aen/en getupoOt u utoegcrtentct/ öat afip leeft ontfangm in mijne tegentooo^bigOepDt/ tot mijnder fpijt/ öat ucbbmen* mctrecDte/ toaec'tfaöe Datulebenboo^tjetoereltjfn;»^- Deftent toare/om utoent totüe mijnen naem gelaftcct "*"p^^» fouöe too^öen^baer icft unocfitan^ a!$? mijnen ^onc opgöeboet enöe berfteben fjeln Cnöegfjpljebtmp berfmaet/ enöeicöD^ögeftoegen; beno^^D^eftsö* nen befütei: Defeent/ enbc ben efel be feriDDc fijngf i^eeren/maer göp en fiebt mp niet gefeent:maerom bat ith lancömoebigö ben/ Oeb tcït bcrbuibtgö ge^ toeefl ober be boof ftepbt bec itienfcöen.

De ziele, gnbec teaetftept l§eere / tcïi ben gelijcö Pfai. 31. OÖ^toDjben ben ^ccttit / enbe ben miiple / bie onbec^^ jianbigDsön» 3Icft6^öugenoemt^cBeppec/3ÖOi= mmU I enbe mijnen €5obt / enbeom u fpijt te boen / geb tcfe u min gDeacöt ban eene fnoobe aeature. <j^nbc iö 't f abe bat gDp mp b^aegOt be rebene toaer^ om tcb \iOii gfjcbacnljcb / ^toeetanberjef mp niet iz bcranttö0O2öen/ban bac Oet mp aïfoo belieft beeft/ niet tegenflaenbe/ bat göp Bet bcrboben öabt; toant bit mijn becmaecb toa^/al toasj 't u lief ofc leet.^p^ ïaeiS ! ©an be plante be.ö boetiS tot \^tXK top bejS ifai.i. ïioof tö / en is? in mp gee^ gefontöept. ijBaer toacc fal icli oenen gacn ï tot tólen fal \t\i mijne toebUicDt cement 38abec ban bermBertigBept/enbe <0obt ban fille bertcooflinge / en berto02pt mp ban u aenfcljijn p^^i yo: niet/ enbe en neemt utoen ](^. a3ftecftbanmpnier* ïiepcbt upt utoe Dant aen u maecöfel mijnen Éeece/ lob 14. enbe mijnen <5obt.

Chriftus. g^s't fabc bat \t}& ben Igeere ben/toaer i^ mijne ba^efi^i ©en tcfrben ©aber/toaei: i? b^ lief be/

3 . öi^

Ii4 Denl.Bocck. HctV.Cip.

ötc mm mp btïjoijüi <0elooft oOp öat icFt ben ï§eerc t)cn/en Derfmact oO? nip ^ s^ocmt öIJP »ip aDasjcc/ cnöcljcrfmacöcnocötanje? mijne öcboöcn om u\xjcti Matth.23. gefujoren Upant te ceïtebcn i i^oc öichtojjlje? ïjcb idi u teiilen becgaöeren/ öeiijcü be lïlocli-tjtnne ticrca^ öert Oace (nccftenen onDci* Oarc bleugelen/ enöe gü? en fieüOecf niet getotlt ^ i^oe incniamael lieü id* ge== fepDt; Doe langlje fult gijp ftoaer ban (jeiïen toefen l rfai. 4. HPDaerom bemint gijp b'pbelljept/ enbe foecUt öe lo^ gcn-tael ^ jillepnt gijp battec pemant foo üooö gfie^: Donben njo?t/bie/al^ jjp ijem iaet bco^ftaen bat ^m laonincli ontrent IjemijS/ fjcm acnfcljoutot / flem b2cpgljt / noclitaniGf niet opfoiibe Ijouben ban ben ïiohincli te bermaïebijbenl gocc mei eenen mif ba^ bigeitinben lierefiec gl)e)le!t/ bie ben rechter beci? Ixjacljtenbe/ toeet bat be boojïeben ure/ en ooch befe tegöcntöoo:big[je/berfcï]epben anbcre op be mercfet guoutoelöcfi gepöntgöt bo.2ben / om alfulclicn mif^ baben gelijlj Ijp gebaen fieeft/enbe en too?t niet ber^ fcfi^icIu-J^ï^nbe göp toeï toetenbe liüt obecmit^ fülc^: . i^e fonbeN.be boo^leben ure otttaUijcïte menfcljen neijD02pen 5ftn in ben afgront ber fiellen/ Ijebt noclj^ fan^ bit op be felbe ure bcrfmaet enbe bcracljt» gcft ïjcb u niet tegenftaenbe toeberom geroepen/ en gfip cnlieötmpniettöiilen Ijooren,- tiiiDeü mijne liant uptaïjcfteïïen/ enbe gDp en Ijebt baer niet toilien nae fien: gijp ijebt allen mijnen raebt beracht^ lob 10. De ziele. ^eeftg6ebarljtigl)ï^eere/batgïjpm|ï gelöcft flijcli gemaee ïu ftebt/ enbe loerit inbacljtiglj pfai. 78. iitoer ouber bermfjertigïjeben ; f aet utoe bermljer^ tigliJ^ben cn^ önellelijch boo^liomen / luant b^p 3ijit uptermaten feer arm getöo^ben. Wie fal mp toatec fieben boo2 mijn Ijooft/ enbe eene fontepne ban tra* icrem. 9. uc» boo^mijüe oogijenl l^et ie? mp bitter bat icïiu

beriaten !)eb/ mijnen ïgeere enbe mflncn <8obt^ ifaiae 4;. Chiiftus. Vè2c\ï gebacfjtigl) ber menigljbulbigec EnL?n°fi' tóelbaben/ hie itU u gebaen Heb / enbe laet om t' fa* ne tDEiDi' men gïjeoo^beelt too^ben. 25?engötpet boo?t]C?bat öciiaetigc* gf)?? öebt om u t' OtttfcOulbigöen. oJn fiebt gijp mr tdtDictop ,^{^( ontaüijclie guaben N.boo^ al'tgoetbaticliu Sanaeii beb:icfen Deö/ ioeberom öegDeben; oonb^ucDtbaec*

Van de Penitentie. 1 1 5

öierbarcn p^öjs ban myn Dloct/nict met muqt l3cr^ oancfïdijctic faücn ban oout cnDe filber om tiat oöp mp alle cerefoubt betoijfen/ cnbemp ti:agtien fonöt tin u licfjaem : enöe oOp iKöt utoe 5iele bec^ocljt om OÖccndertoeerbe/ foo felepnljcbtg[jpmpöl)eacf)t. 3Dee|l geDacf)tigft/Dat ich mgne (iebe 3iele te panöe i. cor . 0. Oöcfteltljeb booni tot in be öoobt : maecmettec toaecöepbt utoeri necfi 10 cenen pferen 5enue-banbt/ ^^^'' 48. cnbe u boo:Dooft metael j enöeom bat ith ooet ben/ w oogOe t.ö booö* iDant gOp ftebt u aenfictjt ban mp Matth. 2c. ÖÖ^fteert / enbe gDp iltbt een becbonbt met be boobt gemaecfet/ enbe eehe aliantte met be belle/tot mön- bet fpijt / op l)at tiefe obec mrjn bloet fouben trinm- pöerem gcööebubeminbt/ enbegïjetoaffciïcnm itiün epgen bloebt / enbe befen i^ u\iien boobelijeöen bpanbt / bte Baecfet enbe fnaecöt naec u bloebt : tcö Beb u gefcBapen / en befen foecöt u in alle manieren te becnielen ; ic6 noobe u tot eenen eeutoigen loon ; befen tot eenc jlecDte genoegfjte/ enbe eeutoigfte ttyy- menten : gcf! ben get oppertte gocbt/enbe befen Ijct opperfte qnaebt : icb roepe noc iitanö / enbe gbp en |)002t mp nietjicfi bibbe u enbe gijn beriloot mnrif h toeene/ om bepecycbeieninbeUïelchegfipgöctlelt 3iït j enbegöp tjoubtutoen fpotmetmp/ enbe bat meecijsf/ gfjip neemt in befelbeubermaecu / enbe foecbtec nocb meerber. ^efen om eene buple gde^ noegbte tDO ^bt met grooter mocpte gljebient/ gfje^ fjeben enbe gfje-eert; 3Örte ghcboben [joefmaer ïiatfc oocö 3ijn tDoaben onbecbouben : be miine al i^'t batfe liegt 3ijn / to02ben berfmaebt> Cbp ftcniclen ïcrem. 2. fcD02bt berbaeft fnec af/ enbe gljp Dare |ioo2ten b302t garitfclj berlaten^fp (Kbbenmpberfateh befontepne banljetlebenbetxiatcr. <en bebichunietgljeplant mijnen upt-becttoren b^ijngaeibt / enbe een opreii;t faeöt/ boe 3ötgöP ban buöbcrcrgbert/ enbe eenai b2emben toijngaert gljetoojben ■? 3jcïï ïjtb oebjacOt ^ais <■ batgfjpb2npben boo^tsfoubt bjengDen/ enbefiet ïjiectoilbe b2üpbem aBatmoejleicfimeecgbebnen ftebben aen mijnen toijngaerbt/bat ich niet gbcbaen enfiebi 3©atboofflepbtDebtgDp in mpöebonben/

S a bat

Ii6 DcnI. Boeck. Het V. Cap.

bat ööpu Dan mp gcftccrt Bebt^enBeb ith titet (lille oeftoeoen^en fteb ichnict UccbuiDïg/ lancömoeöigö cnöc tjermftertigl) gelnceil ober de miföabcn dec mcnfcljen^ 5^ocötanisf/ nacr nllcöcfc tiinoen/om bat Icü öerect toaö om te becgcben / cnöc goedertieren/ ficbt gïjp mp foo Uee! te öicfiljöijlöer bergramt : gijp fieüt Ijet jocft geD^often/ enbe gefept : 3th en fa! niet ondertDO^pen toefen : gftp ftebt u beroemt inutoö QuaetDept/ macötigl) in boofT)ept. gjs dit/ daer gftp wp mede bergelt / d toae^e? endc uptftnniglj menfcö^ 3Baer fijn u\xit goeden/ utoentroofl/ daer göp uop fietroutot ijcbti'M isf al doo^bp gepaffeert gelijclt de f cftadutoe/endc gel jjcft een fcftip daer men geen teec^? ïten af en dint / alö Oet doo? de golden gepaffeert ig?» •igebt gOp niet terftont al dolbaocftt / ftet gene dat u ije toereltboo2-gelïouden fteeft/dat utoer finnelijclt^ ï)epdt ende 't dleefclj beïjagelöcft toa^ / ende dat met bollen toeftaenl €nde D^t gene dat icf\ geboden Beb/ qeraden/ja al biddende ende fmeecliende doo? mflne liefde ende dierbaer bloedt ban u begeert / öebt göP berfmaet» €nde fiet/ ftet gene dat ith fco deel iaren iïedoïen/ ende gerecommandecrt ö^ö doo? de ©jo- pöeten/ ende mijne uptroeperjE?/ te toeten utoeoder;^ ftcn/öebt gftp deracljt. gia^dit d'eer(telieföe/öoo? de toeltöe göp in 't doopfel alle dingen derfaec&t öebtl toaer doo^ göp mp u felben totalle^sop-ged^agen Ï]zbti3$ dit öet gene dat gf)p mp bergelt/ derbende Veer ftoutelijcfe feggenr^jcfe en fal ftet in geender ma> titeren doen / icfi inbbt mm Ü^fte op doemde goden ee|ïelt/endc die fal icii bolgen.

»De ziele. %t\)l |g>eere toie fal derrcn ftnen om itiet u te fp2eïjen / oft een anttooo^t te geben op dup^ fent dingen/die gHp daer tegen ïjebt^tDe öemelen en 3Ört niet fupber in utoe tegentooo?dicl)ept/ende oock m de <Êngelenf)ebt gftp booffjepdt gebonden. 3©ie

low i|. Jjan doclj fupber maöen den genen die ban onfupbe^ ren fade ontfangeni.ö/ en feont gijp dat niet die al? leen 5in<^0p ö^bt boo^toaer mijne boetftappen ge^ uit/ maer toeefï mjjnder fonden genadigO/ ende 3Öt

lob 7. gedacBtig dat mön leben eenen toint i&. 3©at fal icfe u dagn/ ob^toaerd?irti?rmenf({ien/ toa^romDebt

Van de Penitentie. 117

öB^tupuua^ttöefldt: Cplacssf! ithhtnmpftWym ftóaec geballen^^^tet mijne Djoef fjcpt Beeft m? ber^ lob 16. b?uc6t/entïe alfe mjme Ictren 3ijn te niet oeb?acOt/ u^ toe ppfen (leBen tn m^/Dec toelcfeer tïerbolaentïjept/ lob 6. berteett gantfcBmünen Qtc% WicmotlnixipQt'^iobzs, ben/ t}at ith maec al^ m öe booaleöcn maenöen/ aljs In De öagen in be toelcfee oD? mp/ o l^eece/bebjaecbe. ^cfi/ tote fal mt) bat geben i

Chriftus. JDaerom 3ijt oBp iJ^n n^P afgetoefeen/ cnbe en ïtotnt niet toeberom tot mni ^al een maget fiaer ctecaet ber getcn/ of een b^unt bé bant ban ïjaec bo2f!-cieraet^€n glm l)ebt mp ubjen.jgctjepper bet^ icrem.i. Cetcn ontallijcfee beei bagen/ feec rt tüebeconi/ liccrt toeberö^^iet ih beb u gereet gemaeli t u eer fïc bteet/ tcft Oeb mijn armen uptgeftrecbtomut'omöelfen/ mijn booft öeb icb nebèr geboogljt om u te buffen»

De ziele, ©abcr tcfe en ben niet bjeeröigft genoemt luc. ly. te toojben utucn fone. ^enfiet mp/ enbe toeefl mijn^ genaötgO/toant icb ben berlaten enbe arm. <!fplae^l fiet tcbbinbeeeneanbere toet tn mijne leben/ ftrij^ benbe tegen be toet mijnö berftantis? ; enbe icl^ en boe ro»i. 7. Bet goet niet bat icb toille.

Chriftus. ^ieticb fal u berifpen/enbefaïutoeep^ gene confcientie te getupge roepen. ï^abt göp f iecö gctoeeft/ en fonöt gfjpmetbeclaenbej®ebeci3nen cnbe doctoren berguifi fiebben^öab tegen u eenigö piocc^ opgerefen \>m cenenboetaerbe/ ggpfoubt ïiemel enbe aerbe geroert beDben. €nbe toaer 't fa- fee bat gOp 't öonbertfte beei ban (jet gene tfat glip booj be toereibt boet/ boo: utoer 3ie{efaligbepbt gebaen Dabt' fonbt faligBiijcb gcleeft öebben i Igeb tcb nietgefepbt/ btebetoaerbcpbtöen; Mijt\mfii,utth,u i^ foet/enbe mijnen (af! i$ licbt/ enbe mijne gcDoben i.ioan. j.' en $ijn niet f toaer i entie gijp fegijt batfe moepelpcö 3ijn : mettooo2ben/ teerclien/ enbe guaet exempel trecbt gbp anberen tot bare beberbenijTe. <Bi}P bjengöt boo?rjif/bat gbp u niet en bont toacöten baft febcregefelfcOappen/ ban penjcbefen banfcmbtgen: enbe toaer bet bp albien/ bat pemant Boe groot^n \ym\t batbp u to^are/ uin Bet minde bergramt/ oft cenigD bicpn ongcïiicft gcbacn öaöbe / ggp en fouöt

S l u/

1 1 8 Den I. Bocck. Het V. Cap.

u/ oocfe oebeticii tuefcnöe / met ïjcm niet MUm bec^ focncn. W:\tt 't (acclu batmiiöcplactfcoftutocn l32ïent met öe pcjle bcbaugcn Uaare / oft dat Den mc^ ïjum n ïicfc/ oft öefe fpijfeberbobct / gijp fout öcm lil ailesf onöccDamaö töcfcii : maa* om utoc 3kIc te mooen bel)ouben/u licljaem te temmen/mp oeüoo^» (aem te toefcn/enbe te bc(jagenjcn toijt gfjp [jet min- fte niet lijben oft becb;jagcn.<!Bn fult gijp ban mp al^ ïeen met b^cefen / enbc ban mijn aenfcliünberbaert 3ijn i €n öeb kh u niet betnpgcnbe betupgljt/ enbe

icrcm.ii. ocfeptri^ooumüneflemme,- enbeoDpenIjebtniet ttjiUen ftooren / noclj utoe ooren tot mpbupgen/ maec fijt boo^ts? gegaen in öe (jnaetljcpt ban u boos? lime^^iet moaelycli befeuiefultgüPöetcochen toojben tot een ftrengft oo^beel/ en o^^nïu B^t l}\x^& ban be eeutoigbepbt; enbe fiet utoe Ijanben fijn nocö bol biocbt0\ JiBijn bolcïi/ bat öeb ich u gebaen/oft Uiaec in öeö icö u moepelijcli gcbaüen i 3Bee|t ge* bacïKigïj/o 5te(e/mijnec galle/ mijner armoebe/ en^ be rnijnec tcanen/bieicft boo? u m Ijet gebcbt geftojt

icrcm. 3. ftcb / ixiant gl)p lïOfteüjcIi bjaett in mijn aenfcljijn^ glip ïvcbt noclj onltupfcljept bebjebcn met beel boe* len/ntét te mm/lieerttöebciom/hcert toeberom/fiet ichftaeboc^bebeure/ enbei^loppe j boet mp open

car.t. S' mijae fuftec / mijne biupbt/toant mön Ijooft i^ bol bloebigen boutoe / enbe mijne D^P^blecDten bot b^oupelenbesfnacftt^.

De ziele. g|cft fieö u tot gramfcfiap bectoeclit / o ïgeece/enbe icti öeö gefoabigljt/ boben bet getal ban bè fanbelienö bec 3ee/ iciibefeemie mijne utifDaet: maec en berftoot mp niet t' famen met mijne boof* lieben/ nocli en ftcit mijn jlraffe boo,? ö\^cii\Diöl)epbt niet uptrbectoont mp uloe goctöepbt / enbe toeejl u* toet oubec ontfecmljerttgijebenhibacDtiglj/ enbe toojpt acbter utoen cngge aüe mijne fonbcn» a©attt: fiet ith neme baftelijtli boo? m^ / enbe bat in be te* genb)00?bigöept ban ubje<0Gbbelijcfie.iBa)e(tcpt/ enbe gebeel u bcmeïfcb liep^ / u boo^roen ntetmeec te bergrammen / be oojfalien bec fonben te blieben/ enbe licbec u mijnen 43óöt al^ ben bupbel tebienen. (l^ntfangDt mp o l^ecie a^fw/cnbe en bevfmaet niet ■.-'"'.. ^eii

Van de Penitentie. 119

am roii\otgïi cnöc ootmoeDigO ïjctw cöp bk boo?- pcoubccrt ciiöe öoo2-fict fjet Occte enbe öe nieren/ 11 iö Dcfient mijnfiicOteii/enöe öe begeerte/ ï^k kh Deb om u boo^taen te bienen*

Gebedtjoft verweckinae tot waerachtioh

Iccdt-vvclcn.

T_T Ecrc lefu Chrifte wacrachtigh Godt cndc menfch, *- -*• mijnen Schepper en Verlolfer/t is my leer uyt den £^ront mijnder herten, datickuwcgoddclijckeMaje- ïtcytvergramtlaeb, om datghy mijnen Godt zijt,ende alle dat ick behoeve,den wclcken ick boven albeminne ende eere. Ick neme daerom vaftelijck voor my, dat ick u voortaen niet meer en lal vertoornen,maer alle oorfa- kenvan Ibnden met alle neerftigheyt vlieden: daer-en- boven , dat ick mijne fondcn oprechtelijck lal biechten, ende de penitentie die myop-geleyt lal worden, vol- brengen : Ende tot ee«e volkomen voldoeninge , ofFere icku myfelven van dage, infgelijck mijn leven, al het gene dat my aengaet, ende al het gene dat ick lijden fal. Ende gelijckerwijs als ick u ootmoedelijck bidde ende verfoecke vergevemffemijnder ibnden, allboverhope ick de felv'e door uwe oneyndelijcke goethey t en berm- hertigheydt , ende door de verdienltcn van 11 dierbaer blóet,ende 11 heyligh lij den te verkrijgen : ende dat ghy my gratie lult verlecnen,om mijn leven te beteren,ende in het goet tot den eynde toe te volherden. Amen.

Pradijcke , dienende ora dit betouw dickwijls

te gebiaiycken.

Tp^neertïen/ footoojt bit geb^imcft aengep^cfen ■^ ban alle gefeerbe enbe vöobtbjucötige mannen/ beronber'«3f mo.2geaöj op bat/ alfooal^topon^met <!3obt berfoent ijebben/ onfetoercfteri/ bieanbecö fonbcr berbienften bjiaren/ berbienfiig fouöe mogeh to02ben ban beteeutuigöleben» €en ttoeeben i^ t 'iöabont.ö in {jet onberfaed^onferconfcicntie tegen eene onboo.afientge boot feer goet- fCen berben / alsf tDp gebaüenföntneenigegrootefonöe/ opbattoi? geene bpanben a3obt.ö en blijben. 'Cen bierben boo? pegelücö gebebtitoant Bet Q^bm ban eenen fonbaec

3 4 ^tt

Heb. 4;

Ecclef. 17.

Ezsch.33.

ïfal. 24.

rfal. jo. 1^31.78.

ö^act bet berouta inoetöe biccljte

120 Denl. Boeck. Het V I. Cap.

cn tjE? 45o\)t ntct acncrenaem» €en bijfbett/fn aïfepe^ röcftclen öcööooDrsfcnöeccniac rjcoote bcRortngc. (€cn fcflcn/ alö top eentoO getotcfjtio oft moepelijcö tocrcft toillcn ncnbeeiöen / enöcöaectoe öe {julpc ban De DcmcIfcDc gi^atte berfoeciHen*

V\ Acrom laet ons tocgacn ( ó ziele ) met betrouwen

*-^ tot den throon der gratiën , op dat wy bermher- tigheyt mogen verkriigcn,ende dat wy gratie mogen vinden als wy dehulpevan doen fuüen nebben.

Keert wederom tot den Heere, ende keert u af van uwe onrcchtveerdighcydt,ende hact boven maten feer de afgrijfelijckheydt, ende kent de rechtvcer.digheden cnde oordeelen Godts.

lek leve , feght den Heere,ick en begeere niet de doodt van den 2;odloofcn,maer dat hy hem af-keere van fij- nen wcgn,ende dat hy leve; Bekeert u van uwe alder- boofte weghen^ende waerom fult ghy fterven ö huys van Ifrac'1 ?

De verfuymeniflen mijnder jonckheydt cnde mijndcr onwetentheden en wilt niet gedencken.

Een fuy ver herte Ichept in my o Godt,ende den rechten geeft vernieuwt in mijne binnenften.

Heere en weeft niet gedachtig onfer ouder boof heden, laet uwe bermhertigheden ons haeftelijck voorko- men^ want wy fijn uytermaten leer arm geworden.

HetVI. Capittel. Van de Biechte , welck is het tweede deel van de Pe- nitentie^ ende ten eerften van de generale Biech- te , ende de profijten dex fel ver.

U €t fterauto/cn t ^ nocnttiniS mt genocgö/ mact ^--^top moeten bacc-ea-üobm doo^tonnöelen öert toegï) ban ben ttoeeben bagf)/bat i.ö/öet ttoecbc beel ber penitentierep bat gOeliJcfe top mettec ftenen ge^ ïooben tot be recïitbeerbigfjepbt / bat alfoo met ben monbe onfe bclybinge gefcftiebe ter faltgljept. 3Dat begint g!)p bier te ttoyfelen/ oft te bjeefen i göp 5Öt cenen nienfcb / enbe 't gene bat be anbere menfcfien öcfcfiiet i^/ban u oab gefcöiebenibtoaUn/baUen/en

ontot^

Van de Biechte. I2t

Dubjctétttie 3ön. .ScgDt öan met Den ^^opFicet:gic& pfai. 31: tieD gefept/tcfi fal myne onrecfjtbeecöigöeöen tegen Hip fclüen boo2 Den l^cere DelijDen ; enöc gijp t)ebt De Doof Of pt mijnber fonöcn becgeben» "^Bnsi en feeert u pfai.140; ijerte niet tot De tooo:Den Der quaetfiepDt/om font* fcfjulDtgOenDe onfcljulöen tn Die fonDen/ nocöen UjccfimetbefcOtiemtutoefonDentebelöDen» ï©ant Eccier.4, Die fpne fonDen berbo;:gljt/ Dieenfalnietboojfpoe- frov.is. Dig 3ünj niaec Diefe belijt enDe laet/Diefal becmDec- ttgOepDtberftnjgljcn»

a©ilt gl)p Dan uptec Darten u befteeren tot Den ^cere^ fiet fjiec ija? Den bjegf) ; obei*DencfetaIIeutoe jaren in bittctljtpt utoec (lerten/ enDe frelt u tot eene oprecDte enDe toaeracBtigOe generale biecljteutoec fonDen / 't en toaer fabe Dat öet utoen 25iecöt-baDec anDecjQf geraDen bonDe. j^ocö en b^et ft niet eenigfte pijne enDe moepelijcbb^ pDt aen te nemen boo2 ubjei: 5iele fali<;il)cpt -, maer Ujcct boo?feftec Dat Defe bier fi^ te/i.ö't fabe Dat gijp u toilt laten gelepDen/eben licbt ï5 om Doen/aio' aen fommige / De gene Diefe alle toe» feen Doen* <0öcb?upcbt öier toe De maniere ban on^^ Derfoecben/Die hi^ berfcfjepDen ^utOeursi gOefc!)?e^ ben ftaet / toant 't tn fat u niet fttiaerDer ballen te feggljen/ icb f)eb Den l^ecre Dupfentmaelbergramt/ aliS te feggen/ öonDertmaeK

2£l is't Dat De generale \y\tt\)tt niet altgt ban noo^ De en i^/ Dicbtoijle' iffc nccOtan.^ nut/ enDe fomtoij? len oocb nootfaklöcb,

e^uijS nootfabeiijbal.i2fDeboo2leDenbieclitenon^' HBanneft bolmaecbt geteccft l>bben of t bp geb^erfe ba geDeel^ ""'|"J^, Ijept/oft hi^ faute ban Iccttoefen/oft Dat Den !23iecljt> tcba noo* baöergeene toettelijcbemacötengaDDe: boant bp unsj, fulcben gcbal/ fo fouDe Defe moeten geDaen too^Den»

riêpbKngbtoofb menigljbnlDiglje profijten bp/ miU}m* al i.ö 't ti^tW met boo^feber ten 3ijn / Dat De boo?le^ tjcn p?om^ Den 25iecl)teheenigb gcb^ethgeljaDtJebben, a©ant öfYpt^re fr* b^engln ttn menfcö ten cerften/ tot eene bcnniffe gmcraic enDeblepnacljtenfönsffelfg?» €en ttoeeDen/ acnge:= %\tt\jit^ fïen Dat bier in een ölcctb bjerb ban ootmoeDigbept gljelegen i^ / fco toojöt ^oDt almacötiglj biet Doo? oocbbertoecUt/ omDenmenfcö eenigDebpfonDere

a 5 gratiën

122 Denl.Bocck. Het VI.Cip.

orattcncnbcgabenimbeteöeplcn : Qdijthhypfkn OftcDcuccn oen öcn aOcnen/ bie öefe fo^alïbultielijclt öocn / öoo^ f}ct acnneincn bnn een nieuó ieben / al.<$ tic l)civc rehcninge ban alle Iianten nu effen gfjertelt i)ebüen.ai^nöe (jiecom too?öt tjit felbe boo^ aüe boo> - oefleUtren genen/ öieDaer loteeniieligieujSlebert begebcn/om öat fp öaec felben foo bcel te beguame^ lijcfieu tot een nteute en boïmaechtec ïeben foui3in mogen fcfttcfièn* ivlTen öecöen/fp gfteeftbcn menfclj eene gecuflljepöt entie feecfterïjept in *t miböen ban alle tmüfelacljtigljeben ; toaec öoo? 't bicfebaijl^ ge^ betirt/ datbeel menfcljen öoo^ ben l^. a3eefl geöze^ ben iijnbe/ befelbe boen in öe ure bC0 öoot^» 23emet*cht nocötan^ bJel/ bat be generale Dieclite ï^oo; laie alle mcnfcDen niet nut en i^t^m eerften/ en bicntfe taïeSV- "^^^ *^^'" genen/bie boo? groote b^eefe en ongei'ufrtg^ tcpiofütc' Oeben be^bjerten geb:eben b)o?öen : feant boo^ foo^ MHki^/oP bantgbe t\ü^ bet geen^ mebecijne / nuct beel meec u niet* g^,|^ tnn}^ enbe eene gebuerige gueiUnge;b3ant fulc« fee menfcben Ijaet* te bei:geef!a? tjiec boo^ foeclten te b2eben te (lellen / aengbefien ï^atfp befen b^ebe Doo? geenenanberen mibbel/ ban boo? be geboojfaems» ïjept alleen/ en ec bafl betcouboc bergefelfcDapt met eene opcecftte lieföe a3obt0 fullen berhnjgen.ïBant adbolangfjalc^fpin bet cberöenciien ban bare fon« ben/bienietanberje^ ban bupHerniiïen en 3ijn/befïcö 5ijn/b30?Dt öaerlicber berftant meer enbe meer ber^ boncbert» |ï5aeriö 't falie bat fp metbetroubïenen lief be tot O^obtgaen/ fp fullen ijem binden/ enbe ban bem berficbt too^ben- (€en (actflen /tö 'tfefter/ bat gOp u eeujGf moet geruft bouben / enbe bit fal on^ ttoüf^licb beel beter gbefdjieDenbooKcniES anber^s goctbunchen/ban boo: uepgetijbjaer af u gefept is?: Luc. ie. "^ic u boon bic boojt mp/baerojn boïgt ticfc leerin^ ge. tDaer-ën-boben / fyci i^ onmogbciijcb bat eenert menfcbfeberlijcltfiangerabentot bet getal fijnber fonben: toaeruptbolgbt/ bat Ijp bier toe niet ber^: bonben en is?/ maer bat bet genoegb i^ I bat bP Si^»^ gbebjupcbe / eene febelijcbc oft menfcbelijcbe neer ^ ftigbèpbt enbe fojgfjbulbigbepbt / gbelijcb alj2? men placDt te boen in cenige fabe/ biemen emftelijcb be^^

ficrt.

VandcBiechre. 12 J

[}crf » JDant Tjct ^accamciu öcr penitentie 15? mge- ftclt/ niet rot cenc pijnina^ entic QuclUnoc/ macr tot troa|lcaDctolac!(5. Ojnöe öittoclbcrftaenbc/ aen- nacnOe öc l3002lcJ3cn fonDcn.

^11 acngacnöc öc tcjDenUtoojtitglje / al$seencn xmnfci) I t^it ^oöt nptcr ficrtcn b^ecft / enöe Oem in ijljecnbcntianieren en DeoDeeit te l)ert3cammen/ ti»ijfe(t/ro maclj tjp ijem toel laten Hoo^jiaen/ öat Ijp Daec in niet b^PtoilIig geconfeiueert en fteeft.ïBant aengefien / bat Ijpfoo lijpeUjci} enöe tiaflelijCi; bp fp fclben gcflxiten Ijecft/ eobt te bienen/ foo en ftan BP öit l3oo>nemenoftp:opooft foolicluelycliniet b?e- iien/ bah/ t'eenemael contraciebocnbe/ enbe niet ee- ncn bolhomen toUIe: enbe ïjet toaer ooet/bat ftp ötec toe ban niet te fonbigen <0obt tot getupglje name/ enbefpfelben inbefec boegen 'is^mo^gen^toapenbe tegen \^tSt benautljeben enbe queütngem

(Ccn ttoeeben be generale biecïjte / en i^ oocïi met niittigO bie oneedijcö gcleeft ïjebben/ bpfonbedijcfe nocötan.sf b20ü9"-perfoonen/ naec batfe befelbe eenjas gliebaen ïjcbüen. IBant öet oberbencften ban oniS tJao2!cben leben / en beel nieeij Oet berOael/ xam fon^ bec 'perijchel en i^jen 't ie beel betec gecaben 't felbc acljter telatcn/cnbe ïiem nptitreclien tot 't gene bat boo2 be öant i^ 1 en bcrboïgen te beliomen ben pjij.ö £nbe loon ^xt ^wt belooft ii^^l^et alberbefle en feöec^ (te i$? / Dier \\\ te bolgbcn ben raebt ban eenen tDÖfen 23iecDt- Oaber/ ben toelclten onttDijfelij tè niet toe^ laten en \^{ 1 bat fobanige menfcDen ecnc qljeneralc biecljte fuKen boen/bie befelbe eend ban geDceï ö^ec ieben geCraen öebbenj 't en bjaer faecfie x^^ii ben noot \i^\\ (iet % Sacrament anber«( berepfcfjte: enöefal oocf! (tcl)telöch öet öeb^ocfi be5$ bpantd ontbecöen / boo: Ijet uielcli öp ïjaec fomtDijlen foecln te b.^engen totltaerboojlebcnfonben/ ban betoclche fpnuge^ liecliKlïbebjijtenbeberlofttoaren/ enbe bat onbec ïietbeciifel ban söobts^-bienftigöepöt enbe a3obt^ l):ueDtigöepbt.

Gebed t voor de Biechte.

O Goedertieren God , die mijn hcrte en nieren door- ftraek.

'tzi- DcnI.Boeck. HetVLCapJ

ftraeltjVcrIcent my door het bloet van uwen ecnïgenSo^ ne, om wiens wille , ghy my niet weygeren en kont , dat ick u mach verhalen cnde overdenckcn alle mijne jaren, en mifdaden met een rouwigh ende gebroken herte, eer ick ftcrve, ende dar ghy uwe gramfchap over my wik laten komen, in tijts en ftonde.Öat mijne jonckheyt ge- lijck den arent nu vernieuwt mach worden , op dat ick allbo behagen mach uwe Goddclijckc oogen , ö alder- licfftcn mij nder ziele jende niet uyt noot,of,door eenige gewoonte,maer door een oprecht hcrtc,met een betrou- wen van vergevenifTe te vcrwer\Tn,met eene volmaeck-

f rov. 28. te liefde, mijne fonden voor u, ende uwen Stadt-houder mach belijden. Want die fijne groote fonden verberght, cnfal niet voorfpoedigh zijnjmaer diefe belijdt en laer, fal bermhertighey t verkrijgen. U is hetalbekentj ende ghy aenfchouwt alle dingen,over aljende zijt gereet om

lob 10. te vergeven. Weeft gedachtigh , o Heere , dat ghy my gelijck flijck gemaeckt , ende foo dickwijls hermaeckc hebt,dat ghy metter waerhey t moogt feggen ; Wat heb

Ifai.y. ick mijnen wijngaert konnen doen , dat ick niet gedaen en heb ? Want hoe menigerhande middelen hebt ghy my gcgeven,om te komen tot mijne falighcydt?hoe ^'ecl exempelen van deughden hebt ghv my in u alderhey- lighfte leven, met uwen fuerenarl?Cyt achter-gelaten, die ik nochtans veronachtfacmr heb te volgen? hoeveel verweckfelen van liefde in u lijden ende doot hebt ghy myeelatcn? Ende, cylaes, ghy hebt verwacht dat ick goede cnde fmakelicke druyven voorts-brengen foude, ende fiet het zijn wilde druyven. Vader ick heb gefou'» dight , cnde mijne fonden zijn vermenighvuldignt bo- ven het getal van de fandekens der zee,die ick door lau- wigheydt ende flappighcy t mijnder ziele by een verga- dert heb ; maer ick kbmc om van u gewaflchen te wor- dcn,diedaer zijt de fonteyne van het eeuwigh leven;tot 11 ben ick dorftigh,gelijck een hert tot de levendige wa^ teren; ick kome om van uvcrlicht te worden, die mijn licht zijt j op dat ick u bcminne,o eeuwige liefde geneeft my van mijne uy dinnighcy t, doox^ de weicke ick u,endc alle remcdien ende iniddclen mijndcr faligheydt ver- fmaede: komt-o mijn licht,le'yt my op den rechten weg, o eeuwige Vader, niaccki my mijner foiickn indachtig;,

oSo-

VandeBicchte. 12^

6 Sone Godts , geeft my dat ick de felve bekenne ende wel wege; o H.Geeft, verleentmy dat ick mijne vyaii- den , ende de dcot mach vervloecken, en vanu,die mijn oppcrfte goet 7iit,my niet en vervremde. Och oft mijn gebedt mocht opklimmen voor u aenfchijn, gclijck het wieroock, ten minften dcfen dagh , den wekken moge- hjck den laetften fal wefen van mijn le\'en ! Ick heb ge- fworen , en een vaft opfet gemaeckt te bewaren de oor- pfah 1185 deelen uwer rechtveerdigheydt. Ende al hebb' ick mijn goet voornemen feer dickwijls gebroken by faute van leen^'efen, door mijne kranckheydt, nu neme ick vafte- lijck voor my door uwe gratieflbnder de welcke ik niec envermach, ende overlulcks de felve van uwe Godde-. lijcke Majefteyt hertelijcken verfoecke) inder eeuwig heydt niet af te wijeken van uwe geboden , ende die N. principaelfte fonteynen ende oorfaken mijnder fonden met alle neerftigheydt te vlieden. Dit opfet make ick in de tegenwoordigheyt van de H.maget Maria, ende al- le Heyligen,de welcke ick al te lamen tot getuygen van defe mijne begeerte,ende als voorbidders aenroepe, bc- fondere mijne patroonen, ftaet my by, ende helpt my,6 foeten J e s u, mijne eenige hope. Amen.

Kortcpradijcke , oft maniere om fijne confcien^ tie t'onderfoecken.

T^ € maniere ban utoe tonfcimtk t'onDerfoccïtê/ *^ fult göp binDé in fjet ^antboccrftcn ban öc ,§0^ baiitept/ eni?einDen ïuftöof ban 5^. Jiaaöeblijöe. gn 't fto?t/Dient tot fjct onöcrfoecöen/te oberloopeir bc tWw gcboDen <0öDtsS / enöeaenmeccfeen öoe bat OljP tegen tizfz met gebacflten / tooo^ben enbe b5et:Ci: feen Oebt gcfonbigt/ enbe om bs memorie te öeipen/ foo oberioopt uW jacen/ officien/befiommerinöen/ beplaetfen baer glip getoeeft/enbe beperfoonen met betoelcöe gïjp gfjeljanbeït öebt ,• let oocö toat quaba öenegentfiept gfjp in u feiben bebinti toant oöp fult fien bat htfe ge»ncpniijcFi ben oo?fp?onc6 ije^ban alï^ onbolmaecÊtljeben : meccötoocfetoel/ cnbeletba$ glip ^t gljebaente ban be fonbe/ fonber nocDtanS tenijf anbec^ fonbente becölaren/ oft onnoobigfj^ omlegDwfi^bi^n inb^ fonb?toan onftupfcflepbt/

1^

il6 Dchl.Boeck. HétVl.Cap.

bc fonbc toeï uptbnicfu cnbcOet getal öerfclbcrtm betten oDplionöti (liPcrcmpeOljoeötcIitoöljSinöc tDctie/ tn öe mneiu/oftbagcincfj^ giju 3ijtgcbölUiii oft ijS't bat gijp getooontciicDtbantcfonbigDen/ noct) en ïiont ïiet gljctai niet uptD^uclien / alfisan i0 genoeglj tefeggcn/ (joe bcel jaren bat glja coftupmc ï)abt banquabeeebeny $r» maerietpimcipaujcft naöet onbecfoecfe/ batgfjpeen oprecht leettoefeii in u beripecftt/ enbep^opooftbanbetecinglje/ enbe namentlftcö ban be occafie bet fonben te fcftoutocn / enbe utDeguabepaffien/ alieJtDO^telen ban alle on^ bolmaecötïieben upt te roepen.

OcfFeningeoft beraedt van hem oprechtelijck

ende dickwils te biechten,

Ecci.40. pj En mcnfch. <j?en ftonec )ocft tffec gelept op aUc

^^ be feinberenban mam/ banbenbagljebatfp

geboren 5ön/ tot ben bagö batfp in be aerbe/ onfet

aller moeber/ Degrabentoojben: ïBant3§ceretriï

tu bjeet niet Ooe bat ftet feomt bat fp ban u aenficlu

blucDten/ enbe berbo^göenöunenbeöunnefonbeit

boo? u/ ïiit in alle plaetfen aenfcïjoutot begocbc

enbe bc guabe, H^aer toat boen top ellenbtge^ bj?

foecften bc fonbc te ber boagen/ batij3(beb3onbeon»

fer 3tele/om bat fp beranberen fonbe/om bat befon-

be foube too^ben fonbigöenbc boben maten. 5Bant

^m o\u bjat i0*t anberjöf npt te ftellen be 23iecDte/ban be me»

toöfT«f« becijne^ a©at ijg'tanberjSbefonbenteberboagen/

mSmm ^^" ^^ bjonben bebecfeen/ op batfp berrotteh fou*

, tjne fouDi ben / enbe be iibt- teecöenen boo? fiet aenfcbön onfcr

beöcfhtoftonbjetentijept^ Sth bibbeufteeregeneeftbefcluv

htue^^ belflcfee befcöaemtgepbt / met be toelcfee b'onöe^

twfijteju fcöaemtöeptbebecfet too^t: geneefl b'pbele Deneer^

te ban eere / boo? be toelcbe men b'eeiitoigBe fcljan*

be beöaelt«]^elpt onjo? <0obt onfen^aligömaöer/op

bat bjp onfe fonben bjaeracljtelijcft enbeop-recDte*

Itjcïi mogbenbiecljten: enbe göp onfer boof Ijebm

bermljcrtigB toefen.

Eed. 4. Chriftus. ^one en fcfiaemt u niet boo? utocr 3icle

^ttttirt toclba^rt bc toa^rfiepbt te feggfletij toam baerijs

Van de Bicchtc. 12'?

xenc befcOaemtficpDt acnDicngDenöc bc fonbc / enöc öc sifcbt- cene ücfcöaemtljcpöt acnb2cnoöcnDe De glorie cnDc |l^f/^..f ^ gratie- <öber(eg(jt toat profijt ufaltochomcnl3ani,c,ci}amic eene oprecïjte enöetJic{itDijl0gefp:ooc!ienüiecljte/ re mm/ enöe toat uljomenfalupteenbalfci)/ enDe uptecn ï"!^""'^^ ïangl) uPtftcL gr.öien gï)P eene groote tconbe/ na^ S üoo» nunulijcft eene eooöef ijcüe ontfangfien tiatit / en aiicmm»' fouijt oBp niet tcrftonbt met gvcote neerftigDcpDt ff^fiu eenen ineDenjn foecften/ entJcöcmöieontöccfien/ Ditt^befonöcv* 3;nöien gijp fenijn fiaöt gljeD^onc^ feen/fouöt göp bertoeten remcöie te foecfeen/tót bat ï]ct binnenfteutoe^licöaemöDeeHDaectïDoMoopc I ^nlDien göP ban öen bpanöcgebangentoaect/ en^.55frirpc^ bc in utoe macljt toare om geranrfoent te too:ben/ Jjjj^ '^,^^^" (oiibt gön iiptftellen totber tijbtbatofttï met beel foiamS^ boepen/ batist/ fonben/befmaertenöegfjebonben mgijttiö toaéct/ tot bat giju eene lalïigficflabernnetangljen ^°5.^^^ töbtöabtggelebeni aBieilTecfoobtone.ö/ bietoilt T/i^^^^ in balltngljfcOapDüjben/foo langen tijbt tot bat öp mm/ öair beel goeberenberloren öceft/ enbe uptgïjefïoten i.sf boo? Jjft lipt een röcö erf- goet enbe IjoogljeeereMDaei: tn^ ^^"^'sö* bien ben menfclje terftonbt nae ben bai ï]em cot^ moebelijc^ biecötebc / Dp foube ban (fonben aen bati 't fenijn enbe tTabernpe ontlTagen b3o:ben/ enbe toe- berom aen-gljefcfjjeben onber !jet gljctal münbec iiinberen / öcm foübe ttieberom toegelaten to02ben bagöelijcfes^ met berbienffen fijne liroone te ber^ meerberen / enbe beelacDtigD te 5ijn aller goeberen. ;Dtc \iit al beraröt / enbe nptftelt oft fcftaemt Oem te biecljten / Soe groot acDt ï)p te sijn mijnen fone / enbe bienaer i öoe groot acöt flp be faligDepbt frjn^ bet 3telc / b*eeutDïge erf-goeberen / enbe ( bat meefl ^u m 't Iss) mijne gramfcöap oft gcetgunftigfiepbt i <§egf)t ?";'^"" mp / inbien pemanbt befcfjnlbiglit baer ban een "o-it dS ftucfi baer 'tleben aen fjinglj/ toeleven toetenbebat^ Ijd ouacöt* ter op befefbe upre beleupt D»n betbc/ na beplaetfe ^^^^^% beö boot^/ban fijne recfite enbe fftnclie 3ijbe too^ben ïnVöct f!w gefjaelt/enbe bat öp oocfe obergebjagcn w/ ja batbe h^ijt^tl officier^e? enbe beulen baer ontreut 3ijn/ lafï berfoet^ licnbe om öcm te bangenjcnbe inbien befen fp felbcn mn m\ bJOoabt ban be boobr/ban ^m to^eebe (!raf^

fingöe/

128 DcnI.Boeck. Het VI. Cap.

^BebkfïjtefingBe/ bau'tDccïie^ ban fijne oocöercn/ banöeji

Ifcijfc'"" ^o^JtncfejeJ oramfcftap / icfi ft goije met tm tooojöt

wiöDri orafeonticbciloflVn/ tJclijbenDefunuufDacbtacnecnen

onfe jicu octroutDcnb^icnöt/bfenljptDiflef^ecfccreettete^

tflwmbc f^"^ ^"^^ 'tfclbcnocOtanjB^beifupmöc te Doen/ m

iiooötfdftc^ fouöt OÖP fooöanfoDen niet fego^n onbecabtoO enbe

imh/ öi;c> uptfninïöö te toefen i tCenfiet be öaeflfoöe boobt

iS?f^^^fi ^^" ^^^^ menfcüen/bemeniofjbulbigebparibenber*

bpauDm Q^^ctt oiu u fe becuioo^en / ftet getal öec bupbeïen

fiiije pc- mepne icfe/ bie u oniringelen/ enbc u omgacn/foet-

t^tMm ftenbe toien fp fouben mogen berfltnben» Wazïom

vmtm ^^ fl^^^ ÖÖP «b3c faiigljepbt niet gabe i tnaecom

i.petr. 5*. bectoeft göp / ^i^ u felben enbe foo grooten guale /

meteentooojbtftont genefen^ ^en tSengequetft

^t oiitc^ toefenbe / loopt tot Bet fecupbt didamnus , be <jêtoa*

^Iti^tlm lutoefoecfet Oct ferupbt cheUdoma genoeitit/ om \w

itmnmia ^^ Winbe jonc]cfien$( fienbe te maeclien : enbc een

bebiecijtc menfcBcboo^ fijne fonbcbcfcijulbigïjt/ Dceftliebcr

mbmc^c* cencn oogenblicö becbo^gDen te biüben / enbe tn bcc

eeuteigO^bt berboemt / ban ban te flraffinge ont^

fïagen enbe faligö te toefen* 0 ellenöia»^/ bic mecr^

ber acfttflaet op be fcüaemte ban op ii\iyc faligijept I

ï^ie liebec öebt eeutoelijcb bcrioren te gaen/ban utoc

fonbe hopenbaren I ïDat foubtgöpin bitftucftu^

toen bjienbt caben/ toat u felben i

Den menfch. l^^cere tth fte bat ïjet ftoaccber tó be

beöjcben fonben te openbaren / ban te ftljoutoen be

gene bie noclj te boen ftacn/ enbe icïi moet mpbcr^

pfai. 58. toonberen ober onfe uptfinntgljepbt. ^th ben Hom

vfai. 31. g(j^tDo?bcn / enbe om bat \tU 't goct berftoegai t)cb^

be/ i^ mijne pijne bcrnieutot. 3^oo^toacc m[jnen

«0obt / tcb fal u mijne onrecDtbecrbigbept bclijbcn/

enbe göp fuït bergeben b'ongobbelijcbfjept mfinbec

fonben/ boo? utoe onepnbelijcbe goeöer ticrenljepbt :

toant inbien icö ftoüglje / tcli fal meer bcfcluilbigDt

toefen; enbeöoeicblangDcrbertoebe/ öoeicbmet

meerbere ftoarigljepbt / göeirjcfemen ban ben egel

fegïu/ baren fal be fonbe bk ith ontfangcn bebbc*

i^oe fcba» Chriftus. 4^c0 met toat benautotöeben ^ö^ fp be^

htim öat uangen in be ure beiS boot^/ t)ie boo? fiunrie Ijoobec^

tocchu « ^W ^«ïï^^^w^ P^^ï^ fcDa^mte 3ün tó^bcrDouben ge*

^ toccU

VandeBicchte. 129

bjceft btin oprccr)tcUjchnibcöichtüïrötc6tccDten! mbmut toantDocl3Cel3ijnöcc/ötcljunl3ccliarcnbalfcljiïichöoo?pijfic iKbbcn öcbiecijt / cnhc mijn bloct met boeten actre^ Köaemic^ ben/encie fouDcii nlluan toiilcn eencoprecljte üiecïjte fp:cïieai mncc ftoiuicn liautnelijcJienlnöercIaetdc ti\ Dcnouöe ureDej5öooti5i]etfeni)ntjei:fonöenupt- fpouiueiu (O toat ö;>ccfOcpt 15" 't mp om fieiv öat Dit Sacrament/ 't teclfh tch tot troofi ijebbe ingeflelt/ toon öoo? öe Ijccf Iiept cnDe pDelöePt Der menfcljen/ in eene feer fcï]aöeii|clieDcdcrffenilTcberfteertI tont lieüDeili facijtec oft iicOtcc honnen feggen/ öan;25c? lijt utoe fonöe/ enb^ fr pi u beroeben tooaöenibiecljt^ fe bOD? eenen alleen / enbc bat met een Uioo:Dt / enbe OÜP fultöaec ban onttlagljcn3ijn/ oocfibanaUebc fonDen beö' toecelt^/ inöien g[jp öie l)abt gebaen.

Den mcnfch.'t gö aïfo Hlbergoebertierenflen )esu, baei' en han geene fafte licbtec 5ijn: maer eplaeölacn be bebo2ben natuereen bunclugeencfaficftuaerb^c uod) pünelöcijer te toefen*

Chriftus. 150e fc^ beeft ben menfcD öan niet op ec^^ nen tijt boo: bem genomen föncfonbe te Dieciiten'J inbien Ijp bat toilt boen op eenigen ftonbe / toaerom ftclt bp bat npt ban bagc tot bage / gelijcfi ith gefept 5Mo.3ff- l)ebbe/ tot bat betquaetboo^ijetlanc^bcrtoeben/ï^'^J^J^J^ mceröer enbe erger/ enbc ben bpanbt flerclicr \r'0:ii uptiïci'm toant be fcbaemteenminbertnietboo^betuptrteU hmtt ien/maer bermeerbert. €nbe toat grcote oojf^ihe i^ iJi«t)tnu baer tocb ban f00 grootefcijoemte i

Den mcnich. 5icb en lienne geene anbere/ ban be b\yya(c booberbpe bcr menfajcn/ bie b^eefen oiufla- gen te too,2bcn booj fj^t bonniffe ban renen menfci) / enbe fccr ontoiifTetijtii berbiefen lieber booabegci liecle toerei t befcbuibtgbt enbe berboemt te to02ben/ ban ijunne fcOult boo^eenen tcbebennenenbebaec ban bip te toefen. IDp ficbben licber boo: alk mcn^ fcben bcfclmnnwmcfm / banboojcenehfonbigcn menfci) alleen onfe mif baben te beliji^en / enbe eene eerïijcbe bicrorie ober fp felben te beftalen. ïDp ïjeöben ïieber ban u in bcr eeatoigljepöt berto02^ pen te toefen / ban bat onfe toercncn ban eencn too?m ber aecbenbcrifptfoubcntoo^bcn, aa^elaeni^^-iMsS'

ö liecre/

f.

1 30 Den I . Boeck. Het V I. Cap.

ïgcerc/utoc oogcn Ijebücn onfc onboimoecïitliept ^c^ ficn/öclpt onjof/cnöc b^cecfet öc bnnbcii oufci* fonbcm IJ bc öag Chriftus. jDat fuitöDp ellcuöiaömcnfcöDoenm c0 00?. öien fcïjjoomclijcben bagD/ ai.ö Ufi fal openbaren öe ï/uaile bccljcilentDctJcnöccöupflcrniiTen/ enfalberlicljtm tïcruo?gm Dctabcnticc licmn/cnöealfTtTnict liccbo:jöcnenfaï fakcii üet* 5yn/önt met beropcnbacrt en fnl tobben/ en bamu öï/ ®T »^^f Ocfept oft Of öaen tjcj / oocb in bc nieeftc buptlec* tjacrtjccrDj= niflTcn/fal in't licljt boo.: bc oeDccIe toerelt blijcben ^ öcucrne* t^ochïaec-fcDÜ"eli)cfefalbaecban bertïjoonen mp^ Sotmoèö?/ ^^^ ^^^ ^"^^ toaeracljtiöe fententie : %l hk Ijcm ber^ öebcrijcbf* Deft fal berncbcct too^ben/ enbebicDcmbecnebert j-uc. 14. fal becOcben toojben»

pfai. 54. Den menfch. 3id^ecfe cn bebinofje 3ön ober mp öc^^ ïiomen/en bebupllccnifTen fjebben mp bebecftt: 't t.ö K«b. 10. fcfj^oomelijb in utoe Ijanbcn te ballen/o alniacOtig- fien »6obt ! 't i^ fc(}?oomc!iJf li teobcrpepnfen bc be* ftlagtnge enbc toee bcc cUcnbigc / tocicbc bc onnutte fcOacmte fal betbocmcn tot be ecutoio^ tormenten : tilbaec fal be boof öepbt oB^ openbaert enbc onttecfet iaoo?ben/tot eene eeubjige fcDanbc/ be toelcfte toaec't fafte bat fo bcel joncfiman.ö/fo bed bocDter$?/ fo bcel mannen öabben tn ijt bml)U geopcnt/ be fonbe fou- bc [)nn tot eene eeutoige glorie getoecft öebben»3®at füücn bap Ijiet op feggen/ o m jjnc 3iele i

Chriftus. iBijnc bcpligeb^ienben onberlncfcneer^ tijbtöbe Bunne alfo / hat eenen .flDonincb foube ber* üiaten Doebecl (lappen Op toanbelbc/inbien't boeu^ pfai. T40. lijchbjare,-fpen fieerben l)«n ïiertc niet af tot Uioo?^ pc ^oö* tjcn bet boof Ijepbt/om u ontfc bulbigcn tji: ontfcbiü^ öKi^*^ ben tn l}f^ fonben;macr (p toiefTcD^n ^unm fonben af bicfijte ge- mctbicïib3ijl^cnbeootmocbelöclitebiecïuen:l^tet lueteii bïC5 j^qq, gbcntettcbcn fp foo grooten bjcbe enbe intoen- imfeiiöT ^ JölJt^ bliibtfcDapjbaer bc fonbaren gljebuerigftUjcft uefouDcis Obcpijnigbt too^benbanbcnbculljunbcrcoftfcten^ tciitoo2Dm tic / enbcfoo bed te tojccbcr/ fjoc 't fclbc bepmelflc? SfKS ï^^^ gcfdjicbt: fp b^ocpcn fjctfcrpent in Dunnen boc^ rugijt Doo? f cm I tw^z Ijct bcmidcnbcbpei:» ^l^uncht u ban bat öm umi ^z bïcdjtclancli uptgc(!dt bient te toefen / op bat be ijuniïcc draffebfej^^tclangöcr/bcbecgiffeniflTctcftoacrbei:/ ronmcii* enbc b' iniocnbiöli fenagDen/ oocit in 't mibben bet

Van de Biechte.-, , 131

tocïluftcn/ u onbccö^agdöcfter foiiliic Wfmi 3Bant (foomöncn ©^opfjcet fcgtjt ) öc boofOepötban €^ pöjaim tö tTamen gljctionöcn/5Öne fonöcn licrDo^ *^^^* ^3. Oöên / bc pijnen ban ecnöcc barcnDcr ti^oute fullcn !}em obcrhomcn» ^ietonrbecfet Die acn ccncnmet een tooo^öt/ enbe ben b2ebe met be fliüiepbt öe0 olie^ moetc? / baer gtjp naec bcrla^igtjbe / fal u toeberom tocftomen/enbe alle goet met Oaer»|5ocD Tp en open^ baccben niet aUeenlöcl! opentijjcft enbc oprecl)te^ liicïiBunnebjegOen in'ttêacramentbei:23iecïiten/ cafr.iib.4, maec fp gaben oocö een gemepn enbe felaet teccfien/ ^"^"- ^•4' enbe openbare feenniffc bec bupbelfc öec gebacliten / tnbten fu befcDaemt toaren bic aen ben <8nberlincft oft obecfien te openbaren : alföan toaren fp Q\}txi\^ enbe fonber fege al,ö fp ïjcm gtjeöeel bebent toaren/ toantfp bJiften alfïianbatben <öubt-babermeten foube toe-laten/ bat {jun meecberen (aft foube opge* lept bjo^ben/alö fp fonbcn bonnen b:ag!jenitDant f? bieöunne bracbt öabben berblaert / en b^eefben niet/maertecnfcötenberacOt tetoo^bem Cnbebe^ metbt bat befe mijne inflelünge en<0obbelöb boo?^ ^''\!^ nemeit feer feecber W bat ben genen bk fiemberne^ in Debicctj^ bert^ ifalberrjeben too^bcn. ^aeromenberliefen tcbetaox^ foobanigöc nopt Dunnen goeben naem/ maerber- njoeDigijt/ meerberen dieneer/ toantmöntooo.^btenban niet JfjJ^jbaif miffenen i.öonbeb^iegö^löcb/enbe mijne oojbeelen <0oDttoci?» blijben in ber eeutoigDept; 3Bantfoo Uh gefept Ijtb-^ Ufücn» be/ban ber eeub-igbept af ficbbe icb gcftelt enbe ge^ cjbincert : <Dat allé be gbene bit bem bernebert/ fal ^^^""' ^^* ber beben toojben j enbe aUe be göene bte met 't ber- f toögen 3ijnber fonben Dcm poogbt te beröejfen/ fal eerloo.ö beblüongen too^ben boo? eene te fpabe peni^» tentie oft lect toefen/Bet bier boo;? ben roocö/enbe bc toonbe boo? ben flancfe te ontbecben enbe v openba^ ten.

Denmenfch. <B goeben ]e s ulöoebanige profijten bemercbe ith i met Doe beel goeberen/met Ijoz bcel beloften noot gDp on^/ om bit leelijcbe enbe fcDabe- lijcbe gDcbepnftDept te bertoinnen/om bat onfe sta- len bicbbjpIjEJ in u bierbaer blotbt getoaflfcDcn/ enöc $ttfe toonb^n foubcn genefen tooab^n/om böt top tot

<Ö5obtiö oMtt al eit antfiet al toattcr m tetoercit om Qatu

Pfal.3r.

?ral,9o.

loan. I. Pral.6l.

Eccl. 19. Gal.3.

lob 20.

132 Dcnl.Boeck. Het Vl.Cap.

u tocbijromfouben&ccrcn/ om bat top fupbcrbnti fjcïtm foubcn 5Ö"/ om bat tup ten laetflcn tot u fou^ ben ftomen/ bat top u fouben acnfcl)outoen / rcgne^ rcnbc met hm ©abeccnbc ben Hj. <0ec(i in bec ecu- totoöcpbt bcc ecutotgDeben.

Gcbedt om wel te biechten.

/^ Eeuwige waerhcyt, mijnen Godt,dieonderroeckt ^^ de herten ende nieren, ick lal umijnc Ibnde belij- den endc niet verbergen : want indien ick in den hemel opklimme, ghyzijtdaer; ende indien ick nederdale in der hellen,ghy zijt dacr tcgenwoordigh. Ghy weet alle dingen eer die gefchieden , ende ghy en kont de fondc niet aenfien. Ick lal dan tet^cn my fel ven mijne onrecht- veerdigheyt belijden, en ghy fult vergeven deboolheyt mijnder fonde : lek lal diebclijden voor eenen mcnfch, als voor 11 mijnen Godt,en ick weet wel dar ghy door u- we goedertierenheytjfijne tonge ende mijne wegen fult ftieren. Uwe waerhey t fal my met eenê fchilt omringe- len,ende ik en fal niet vreefen van de nacht-vreefe,maer iioordee],o eeuwiee "Waerhey tl int welck de raden der herten fuUen worden verklaert, ende de verborgenthe- den der duyfterniffen fullen geopenbaert worden. Door 11 Chrifte lefu is gemaeckt de gratie en waerheyt : Ion- dcrtj^ijn alle kindere der menfché y<iel en leugenach- tiginhunne weegh-fchalen,om dat fydoordeydelheyc al tTamenfouden bedriegenden zy ellendige fouden be- drogen wordcn,als zy verbergen willen voor den genen <lie ' t al liet, en den fnellen getuyge hunder boofheyt.O hoe veel fuUender in u oordeel , afleggende het mafker der geveynftheydt , voor 2;eheelde wcreldt befchaemt blijven,cn men fal alfdan licn de gewitte graven,en dat- 7,y hun felven fchalckelijck hemden verootmoedight, wiens binnenfte waren vol bcdroghs. O onverftandigc, wie heeft u betoovert.om der Waerheydt niet onderda- nich te zijn ? Ghy hebt u gefchaem*t u felven voor ecnen menfch te belchamen , en liet voor geheel de werelt fal de boolheyt der acrde geopenbaert worden.O hoe kort is den lof der goddeloofen,ende de blijtfchap van de ge- veynfden duert als een oogenblickiindien fijne hoover- dye kliiïii tot in denJiemeXen üjniiooft de woleken gc-

Van de Biechte. 1^3

racckt, hy fal als cenen mcft-hoop ten eynde verdorven ^at worden, en die hem ecfien hebben, fullcn feggcn : Waer J^^^j^^fl . is hy?De hemelen lullen iijne boofhey t openbaren,ende jj^g ^g^et de aerde fal tcecn hem opitaen. Wee u die diep van her- [jteft iiiDê ten /ijcen vcrborght voor den Hcercuwen ract ! wiens öagl) Dc0 vvercken zijn in duyfterniiren,en fy feggenAVie fiet ons, ^^J^^^ ^^ cndc wie kent onsrHeere ghy fiet ende aenfchoucop al- ijeclè lijc- le plactfen de goede ende de quade, endedaerom en fal relt öoit nu icK mijn herte niet af-keeren rot de woorden der boof- Hjl??r5f '!,*$ heydt,om te ontfchuldigen d'ontfchuldingen in de [on" ffijacnit U

'gny dight hebt my tot eenenleyts-mantegeven,hemlalick hooren als u felven: want daer en is geenen raet, daer en is geene voorfinnigheyt Heere, dan die van u komt; alle onle vooriichtigheden zijn onfeker : ick bidde u Heere, geefr hem eenen oprechten geeft,op dat hy mach beken- nen de wonderheden van uwe Wet, dathy my opene u- wen goddelijcken wille , die ick feer begeere te weceo, ende ii alleen te behagen en te dienen in oprechte hey- licheyt ende rechtveerdigheyt, in ootmoedighey t ende vcrduldigheyr, in volmaecktefuyverheyt ende getrou- we liefde alle de dagen mijns levens, Amen.

Pradijcke om de fonden te biechten.

' €cr|!e* ^zmctcln l^at ben bupbel/en nament^ ^^«i t«up# ii)h op öcfen tijt Qm^^ U'i^^ iti^cc m tjenecrfttöt/ ^^^^^^^ öa;i om tJcimnfcljcnöoojccnegrootcötaacföcpbt/onfebictöp oocii fointDijlen De 43otiVi?ucl|tiac/ fonöccltnaf) De te te Doen b20u\ö.e?-pecroonen te öoen Dunne fonDen beef ©ö^ Hogj w/c- ^ öen/ücöedten/ontfföuiöigcn/cnocenebermaningeftDifgenif toe te laten i cnDealfoo meteene grootelooflJ^pt (ge- outfctjui^ iijcft Jë.Bonabentura regljt)alle remeöien tegen on- ^m^v^/^u fe fonDen eiii>e geö:ecc!ïen onjaft'ontrecïien» Ofjoe Ueel aengöcuamec jijn bcoj <8oöt De meefte fon- baerjs?/ Dan foobanige gebepnföemenfcOcnltoant bit licOtelijcliec ban befe/ om batfe ffou enbe lou 5ijn / genefen too^ben- a:en pegDeïijch ban booi fjet cerfle moet öem getooon maften fönen ":BtecDt- ©aber/cnb;?inbiert ÖP eencBi3^(igieufcn perfoon feJ/

3^ 3 f?

D

134 Dcnl.Bocck. HctVI.Cap.

' ' 'fp felbcn oocft oprccïjtelijcft openen aen fönen(0ber*

ften , en niet alleen fijne oeö^eften / maec oocfe öc be^f

feonnocn enbe andere <l3oötb?ucÖtiöeoeffeningem

2$f tet i(i ;©e ttDeebe^lKaec öoe ijoel bat Ijn oeraben i^ ftem

f?m"t ^*^' ^^ biecDten aen eenen fefeeren enbe gefetten ^tecDt-

V5ïici]t- ©aber/nocötan$?/tnbten fjet felbe fcfjijnt fcljabelijcft

baöcc te te ffln aen be bjpöepbt/ gelöcft üetfomtijt^ gebeurt;

rf ?i?^^' foen is^'t nietalleenlijcfe goet/maer noobiglj ben fel;*

een onüoi^ ben tc beranberenieilbe men moet Ueber gaen bp ee^

maetktt «en onbelicnben enbe in 't boncber / ban bat be 5iele

23icc[)tete jjqo? Ijet berflinjocrt ban ben (lommen bupbel/ ges

fpjcKeii. |.^0(||g„ |^^n,i5j> tDo^ben in be upterfle pjjnen enbup^

fternt ffen. 'f€ felbe moetmen boen/ inbien men boo?

öe biecDte b?eeft ecntgfj perijcbcl ber 3ieïe/ of t open»

tjaringe becfonben. l§teromüceftonfe,fiBoeberbè

ïieplige öerclte tngeftelt / bat tn ber b^outoen ï^loo*

fter0/ ten minftenb^iemaeP^iaerjS/ boo^be^tf^'

fcïioppen/anbcreBiec(jt-Baber^/ban ben getooon^

concii. ïijcben foutjc gegeben U^o^ben^lglerom bjo^t oocb in

Truiene. |^^ aflaten tic men lubiieum noemt gemepnlijb eenê

pcgelijchen / ooch ben ï^eltgteufen geoo^loft pun te

btecötcn aen een pegelijcbé/ i^ie eenj2? baer toe macDt

ontfangen ïjcbbemiteaer be bifcrete<©ber(len/en t)iz

oprecfit pberigl) sijn ber pielen / boo^fiengeerne in

ïiit ongebal / enbe geben ban felfje? oo?lof om aen ee?

nen anbcren te biecDten/geltjcb spniet reben beöoo^*

^mmtu ren te boen/ inbten fp bemertben/ bat öunne onber*

geii<a\j£c. faten angl)ft enbenoutotlKptberconfctenttelöben;

^iaemne^ berce i$ 't ban baer/bat 3P 't felbe fouben toepgeren

oiiDecfatm te boen* Boojtoaer btt te bjepgcren/ fonberlinglj in

tit btmeut i^joutoen ^loojlers? balt feer Ijert/ en t^ie om €6|ï-

fnmS^' ffui2^ toille ï)un Ocbben laten binben/befe (bp manie*

hn/tmm ^^ banfeggen)in(iricbenteberUjen:en/ enbe in be

an^mn ïjaben ber faligljepbt öaer be pookte ber felber / ep*

bi«ijt-ba^ laeiSlteflupten^êierom fteefttoelboo^fifbtelijcbge^

Supcftf ö^^" ^^ faligeH^oeber rCcrefa in öare a^b?e/ 't b?p

* * berbiefen ban eenen BiecDt-baber gebenbe* <5W

fin fioe grootcnb^pfjept men ftier moet geb^upcbé.

^Daerom en ban icb niet geraben binben / battrieti

be biecDt-binberiS aenloebt : maer ben raet ban ben

gertoeerbigen ^* 3tibare5 ijt^i^ft mp aUijt goet enbe

Van de Biechtc. 135

öe tjoorcn cnbe ïjelpcn / bic ben l^cccctot (jemfoubc J*"^^»"^^ gcfonbeii cnbc gcftiect Bebbetij toant boo: befc accft ur/djt.ija* ben ^eece Ocm ocatie/cnbe (om foo te feagenjfpijfc/ Deeg pe* toaec tneöe Op Ounne 3ie(en foube fpöfen:enbc b'oot= mam tot mocbigljcut toijlt bit oocft upt j toant inbicn een pe^ S» "'' geiijcfe een anbec betec ban fp feibcn acfjten moet/ fo mattmot^ moet ï)p oocfepepnfen/ bateen anbec bequamert^ ten doo^ om be 3ielen te Delpea : en niemant en moetïjem (a^ J^oöt^tgt" ten boo2jlaenbatï)pbaerombc(ïuamccij3?/ om bat jju„ gefa.i* l)P mitTcljten geleerbec en ecbarenbec i.e? / aengefien oew toojöc» |3P tocl toeet/ bat öet 43obeaïIeentoeflaettetrec^ feen/ te genefen/ enbe be 3telen te (tieren tot Det epn? tie enbe be bolmaechtOenbt / tiit öp öun öeeft toege^ fcöichtniiaer bat be boojficDtigfjeben bec menfcfieti öeb,2iegclöc& enbe onfehei:5ijn«^^it boo2nemen X^an fommige toon oocö boo: (offelijcfe geöoüben/bat 5P ben 25iecöt-babec gebjupcften / bien ben fteece m OunnengctDOonelijcheriltbelofDiecöt-plaetfegeftelt geeft / enbe Ijier in bolgen met ootmoebigDept func ©abcrlijcfte booaficfjtigFjepbt- ^^ toecr tuten Ijp tot pemanben fepnt:alfo (jceft Bp gcfonbcn ï)j)iiippum tot ben gefneben 3finaniam/ tot ©aulum / ©etrum tot Cojnelium / enbe Op en Oeeft lic niet alleen ge^ fonben/maec oocü ban té boren onbec-recOt/ toat fp moeiten boen/ ja bat meer iö Oeeft befepnbtnge tot Co2nelium met een miraecfeel betupgOt.

^e berbe.U^en moet tot eenen BiecOt-baber ber^ m't moet liiefen eenen geleerben / boojficötigen/ rijpen man,- "'[«^ 9^=' niet liit beel enbe bfcpenbe tDOo:ben geb2upcftt ; icfi ilc/önuii, fegge bat boo2 be b?antoen/toant befc gelp fp moe- dc <öoDt* ten fcOoutoen be gemepnfaemOept met ben 23iecOt- ^mumm baber / moeten fp oocft Oun toacOten ban bicfetoijliJ* Sct^KjbS Öem te befoeclien/enbe langö t' famen-fp?eöen/'t en ^u toaer fulcfeö ben noot berepfcOte; enbe bat moet alf^ ban met fe02te tD002ben gefcOieben/enbenoptfonbec getupge/altoaer'toocfe eenen <i:ngelupt ben l^emel: alfa Oebbcn alle l^.3^20^U3en enbe£Bannen gebaen. ^ie eenen anberen begO in-gaetalsOpöan / en bolgOt be boetftappen bec l^epligen niet/ enbe moet b2eefen be (tcaffe sijnbec UermetelöcöflePt»

Il 4 ^e

1 16 Den I. Boeck. Het V I. Cap.

^thitc\]tt ^ebtcrbc. iDennioet in 't biechten fönbcrfon-

iTrö°f' ben iucr op toel kttcn / öatnien 3!i-fdl3en Dncctoe

fo;t en bêöclje UKi öicpijrontiialjcootmoebigfjcpti batmca

hiltt iDt' fijn fonbt' uinfp^efte mer goeöe o?b;'C;mct clarc / ge-

f*^"» fcl)icïitccn iione tDoo^öcn/acljtcrUitcntic öc genera^

Ie befcOiilöïngc/öie gecnefonrcn in't Dpfcwiber en ra^

ftcnj en Ucin bcei pcrfooncn onber conöuie of befp?cf{

too:t!cn gclncc[)t: (üp cjCcmpeljgrïiOiccfitc mv ban

afijtcrïilap/ iö *t önt ith nclucrlilap gcfpjolicii !icb^

l)c;cn fo linn anbcrc fonDcn/fcfjonbjenöc ooch fo bccl

alé't mogdijch t.$f lange p^opooftcn en Ucrijaelfclen/

fontJcrltnglj in*t gene bat befunbeiljeptaengaetigc:»

nierht bat ccix iawth bcrfjael of öefcijulbüige tn ti^fc

\mtctktiUl\>m)i^ ntetfonbcr pevijcüel cnts^ / foo

I1D02 ben genen t^ie Oem Diecljt/alö boo^ ben^iecljt^

babcc : 't i^ genoeg öatincn uptfegt be gebacnte ban

öe baebt oft fonbe / l):it iö / be Ciccuniflantieof om-

llant/bie befonbefiuaerbcr maeht/ geiijrifijn b'om^

ftanben ban benperfoon/ofbregeöout/ of bie BtlU

gteii^vof bie met beloften befbonben tsf. ilöaec toilt

gljpubeguamelijffe berepben totbe biccbte/ glie-

I)>u]kïthtöemaniereban*tgemepnonberfoecö.i€en

i^ banclit a3ob bat Ijp u t})t ban penttentie l)eeft ge^

gcben» i^cn 2. bil^t om lici]t/op bat g!)p ubie fonben

jmamtu mooglu bchennen / enbe tik becfoepen. €en ^ on-

toaufime bevfoccfet lu (€en 4. bccbjecht leettecfen. léen^r^

f o.ifcifütie m^^^^iit f>i>i\ )jafï boo^jnemen ban u leben te beteren ;

io^clvi/en enbe g!)p fu!t u feïben mogen onberfoecfien toaer in

htm tat De iiliwtegen ^ob/teg:n ulDcn naeflen/ en u felben ge^

i):£ci)tc te )'0ubtgl)t Oeöt met gïjepepfcn/ tooo:ben/U)crclien en

mt^miu ^^ijfcfiatcn : oft obeiloopt De bierchen ban ben ba^

ge/enbe bergabert bjie oft bier / (aïjTec niet fmaers?

rn i^ ) om u baer ban in be biccl)te te befcOuIbigen ,•

mact' boet meeft u belle om een toaeracljtig (eettDe^»

fentebccioecaen/en fïctcU booznemen ban beterin^

ge te mahen. 'i€ is? feec gcraben om eene beerbigfte

btecfite te bocn/in't bagelicr onberfoecl^ aen te telïe^

nenljctgene men moet biecïjten: tot (jet leetbiefen

f:jl grootcüjcös^ ÏKlpen te lefen be maniere enbe ber^ï

tttechingeber felbciv boo:ge|leIr/fol, 1 19.

;2^ebiifbe4?oeb3cl 'tbiehb^ijli^^biecDten tep?öfert

Van d.e Bicchre. 137

107 nocDtansf moctmcn nier in \x\C{tiQX)tpt c^chmpu hvx 3ïcn Dc P^iellcr^ fouDc icU rnbcn Ijun öaö^licx u üieciK^n na ijct iTcii^pcl Dcc X^cpitacn;maer I1002 i^ocuifK* lic vöoDib:nclnig(K tocrdtfclje mcnfcDcn/ije? 't öDe^ Sii^^

llOCiJil CCllÖ OflttóccmcUl0tn öCtDCCCllCljCtfdlJCtetJatmcljnn

bocn/enöe Dat in 't ho^t j 't en tuaer öcn noot anöevö ustijtc^ Ijcrepfcntc. jt^cnnioctlKmtoacDtcnöatöcDiccijte tntt en acrcfjieöe 0002 ecne getooonte/ maee een pc-^ gdiitli moet Ijcm pooQcn blealfo te öoen/ al.sf oft l)p nac De feiljc rcrftonDt nioefte jlerben ; noct)tan.^ niet fcrupnleurelijfft enDe met anaft» '€ liOf feer p2ofötc* Mjclx enDe falia!) D'eenc biecOte bp D^inDere te gelijc^ Iten/ enDe Dier upt Denierelien \3)at boo^tgancJi men ceöaen fieeft.

;De feite. Bele fiebben feec tocï befcDjebc met toat f efVneerDtgfjept/ botmoeDiöljept enDe maniere men 30dt buu moet biechten: fjierom ich Uermane alleenlijcfe ïjier ulf "i" .^.^ eene fafie/ te toeten/ al0 Den oenen Die öem bieclnen te moet toilt/rijnebao2-biec0tefp^eelu: IkbelijdevoorGod, jjcpfou écc. oft Den Confircor , Sec. Dat ()p acnmercfec enDe erptfrelijchpepre / Dat Dpnietenfpjeecfetaeneenen menrcl)/ maécaerïC^obt/ boo^toienalleDingljen lüaei* enbe openbaer 3i)n / enDe niet en betcoutue op ccnige menrcl)e!i)cbc"boo?ricOtiööept/ maec op 43oD alleen enDe fijne onepnDeiyclie gratie ; Dat Ijp Daec ttomt al.ö cm getoattcöen te tDOjDen in't bloetCfjai^: fti. ZDaer naer als ftp gehomen t$f tot Defe tDOO:Den :

Mijne aidcrmcclle Ichult, Oft Mea maxima culpa ; Dat

l)P toeDerom bertocctte leet toefen/ enDe Daer bp tJoe:^ gcnDc ten minjlcn met Der ijerten:' € i.ö mp leet/Dat tch\3002 foo UceltelDaDen / foo grooten lief De ban mijnen a3oDr/ anDer^ niet Dan fonDen in toiffelingc oft UjeDergifte iycbbc göegfieben. '[€ i^ goet Dat Dit tnfglielycfijsi gefclueDt naerDebiecDte/ totDefelbe teoo^Den Diemcn gemepnelijcfe naerDebiecDtc(]erï= Ijaet't. SnDien hc ^onDepDt Deö tijt^ niet toe en laet èene lange booabieclne te fp^eften/ foo moctmen ten mmfleneenehbnc gfieb^upcfien/ te toeten Defe of t Diergeliiclie: fjücö biecötempboo^ <6oD almacimg/ De l^^ Maria, alle i^euligen/en u BaDer/ toant ith te beel D«?bbe gefonDiot/ 't i^ mijne alDermecfte fcüult,-

U 5 oft

i^g DcnI.Boeck. Het Vl.Cap,

Oft itt 't Sldttin: Confiteor Deoomnipotentï , B.Ma- KiyE , omnibus fand:is , & tibi Pater 3 quia peccavi ni- niis,mea maxima culpa.

5Cl30f aOp nu op öc lï002feptie manfcre utoc bktljtz

öcfp^oficn fjcbr/ cCcn cerflen/ looft <aob: (€cn ttoec*

öen / üegecrt gratie / op öat oÖP u moogöt beteren;

mifirout op u felben/en betrout op <0oöt : Mcu öer *

ben/ bernicut uboo^nemenj boo^2 alfoo bcel alö gljp

iiondt/ Uooiftet b'002faöen/enöe neemt boo? u öie te

asat ttót^ fcftoutoen: i€cn bf erben/ bolO^engt utoe penitentie/

iTicitna öeicfenbeöe43l)eDeDen öie u bebolen 3ijn. <0ljpfult

mortW öaer mogen üpboegcneentgïje hnflyöingfiebeölic^

* fjaemjs^/ al.ö foube mogen spn ongcmacfte(öcfi fenic--

lenbe / oft pet biefgfjelöcbjBf bat bet ücOaem moepe*

Ipcfe enbc pijnelijcli balt ,• oft toel geben eenigöe ac^

moeflfe/ ten minften eene geefteiijcfee/ bibbenbe booj

«toen naeften / enbe fonberltngöe boo? be gene tk u

niet toel toegebaen en 3ijn ; toant alfoo fult gfipbob

b^ocOt 8ebben be b^ieberflanbe manieren ban goebe

tuercften.

Gebcdtnaer deBiechte.

Pfal. 88. T Gk fal uwe [^henaden , 6 Hcere , in der eeuwighcy dt *• verheffen , die my foo dickvvils in u dierbaer iDlocdt gewaflchen hebt , ende in het badt uwer tranen , die ick cylaes ! uwe Goddehjcke Majeftcy t , foncier beweeght te worden, fie ftorten. O oneyndelijcke goctheydt, hoe grootclijcks acht ghyeene ontrouwe ziele, waer voor j;hy'tHemelfchpalleys verlaten hebt, en uwe ziele te pande ghcftelt ; ende overghegheven m de handen van mvc vyanden ? Ghy hebt u ert-dom ten lactftcn aen- gefien, ende met lanckmoedigheydt tot penitentie ver- wacht , ende niet verworpen vanu acnfchijn , maer wel alle mijne fondenin 'tdiepftederZce. O Heere ver- fterckt doch het ghcne dat ghy in my ghewrocht hebt , ende weeft mijns bermhertigh, opdat het lactfte niet ergeren zy dan het ecrfte , naer dat ghy my ghebrocht hebt totu lieffelijck omhelicn , door ecne quijdtlchel- dinghc aller mijndcr fonden. Och oft ick brandedein uwer Goddelijcker liefde , op dat door mijne groote flappigheydtmy niet benomen en worde, ende aen een

ander

VandeBiechte. t?9

ander gheghcven, 't gene daticknughekrcglicnheb, ende dat ickmy doch niet en verworpe tot mijne oude Tonden. O beminner der menfchen, 't is my leet,dat jck u tot ecniger tijde vergramt heb , om dat ghy goetzijt ; niet ten opfichte van de helle , oft dat ick de hemelfche vreughden foude moeten derven. Och , oft ick dit loo mocht gevoelen, gelijckmen gewaer Wort cnde gevoelc 't ongemack des lichaems, het verlies van kinderen,van rijckdommen ende tijdelijcke goederen, 6cc. En noch- tans die u verheft, verliefet al,den hemel, de hulpe end» byftant der Heyligcn,uwc vriendtfchap, cnde alle goe- de werckcn. Ende ghy,ó Heere , en hebtonfe goederen "van geenen noode,maer \venrcht,datick hier faliglijck, cnde hier namaels eeuwelijcken leve, ende dat met een geruft herte,'t welck metii vereenicht en aen u gehecht '/y.Ick fie het Heere , ende ick ben befchaemt, en als- dan meeft, als ick bemercke ende overdencke , datmen ten opficht van eene ydele glorie, ter begeerte der rijk- dommen foo veel doet,ende dat uwe liefde foo veel van my niet verkrijgen en kan: macr ick bidde u wederom, vergevet my, o Heere, vergevet my, door uwe verdicn- ftenende het dierbaer bloedt van uwen eenigen Sone, den wekken ick uwer Goddelijcker Majefteyt opdra- ge , cnde in de vereeninge van lijne veidienften , al het gene dat my aengaet , om u te dienen. Waer door ick voortaen betrouwe ende verhope , maer Ibnderlinghe door uwe gratie, een nieu leven te beginnen. Komt my te hulpe alle Godts Engelen, alle mijne heylige Parroo- nen , op dat ick al het gene dat ick in de tegenwoordig- heydt van de alderheylighfte DricMjldigheyt, ende \'an u- lieden alle voor my neme, door de Goddelijcke gra- tie foude mogen volbrengen , Amen.

Het ghene datmen doen moet naer de generale Biechte.

C get ten tttftm / ïm Dat gDïi nu met grooten ar^ <5rcji tn* "^bm/ met öcn bedoren fone in oratie ontfanocn "^f^^^^f^ 3ijt/ enbe Oebancfet 45oht mt fietfrinnenfieutoeCnioctmm Öerten/ enöe lio(oöt iBaaöalena naer/ entie maecfet <!Bod Danc- een pjopoofl/ Dat q\)p naer üaer exempel/ al öet f^ssD^iu gljene öat gDp totnocD toe gDeb.^upefit fjebt/ om

l4o DcnI.Bocck. HctV-I.Cap.

te pöeïljcptittiefcc toereikt tzbimm/ UDtlt<©obcalj?

macljtiaU toe-epGcncn,

cni ttoce^ i^cix ttoceöeii / (act u boojltaen/ bat hit tot u oBc^

Sen ban ^^^^^ ^^ * <^^^^ öDp ^Üt UU g^fout gemacf ïu/eu toilt

met mctt nu met mccc fonbiglicn / cnDe lïcrU)cxht m u felbeii

te faiiDigc» toebcrom cm toaeracDtigl) Dcrou/ in t}c teoentooo?^^

loan. y. jjjgf^j^pj^t \^r^ix 43obt almacljtigf)/ cnbe alie 5ijne lie^

belijepligöen/ bic gijp Wcl* toe fult nemen tot glje^

tiipgcn jenbc belijbt boo^ fjaer-Iteben/bat gijp in bec

ecutoigljcpt niet aftuijchen en fuU ban be gljfbobcii

45oht$*

ceii öet^ rCen berben / oberïegïjt toelcft bat u ^uabe gencp^^

ijni/bao?t- geUjc[iö^bcn5ijn/ enbeboo^naemfteoccafienbieu

?/" J!.f// tot fonben brengen,- enbe laet u boo^fiaen bat gbp u

bhetiaw bejie moet boen om befe te bectoinnen: toant l)it fjet

Dm fcbou^ perijcliel bemint/fal baer in bergaé, €n befen boo?^

g.^"* toaer en fcinjnt in geenbec maniere tot een oprecljt

' ^' berou gehomen/ en toaeracötelijcïi tot <0ob befteert

te 3ön/ tfcn loekfeen / teel toetcnbe bat ïjp boo? fulc^

lien oojfahe feec biclitDüo gebaUcn 10/ m boo^'t bili^j

toiljj ballen altijbt ferancïiec en ftrancfeec getoo^beit

iö/en niet tegenftaenbe ijem b^ptoilligüili in t)it fcU

he penjcfeel teeberom ttelt/ bv exempel te ftanteren

nietongelijliepecfoonc/metbjoncfiaectia?/ etc. ,§egt

ntp ter goeber troutuen/ toaer 't fade bat gijp ttoin^

tigljmael op be felbe plaetfc / eene groote tijbelijcfte

fcljabe boo? 't bcrlic.$' ban goeben geöregen öab / en

font gl)p be fcibe niet fcijoatocn ^ HDacr 't bp albien/

tiat gijpop falcliaiplaetfe boobelijcligctoonbtljab

Oetoeeji/en fout ai)P befe niet blieöen i il3aec 't faltc

bat uemnnt biclitoii^ liabbe gelneefl in bangier bait

fijn ieben/ban fcliiw-b^afee te lijben/ban berlieje^bnn

eere enbe goeberen/enöe fp-felben noclitan^ toeber^

om toiltenief enbe toetcns?/ fonber eeniglie rebene oft

ooifalie/ in be felbe perijcftelen en bangieren toierp;

fout gftp gelooben/ bat öp in aller manieren begeert

jbabbe ban fcliip-b^ifie t*ontgaen/of t tocl eer/bat Ijp

Ijcefttoiïlen berlooren loopend ^efgljcljjcftenbe^

i)oo:tmcn neerftiglienbe boo2fKDttöl) te toefen/ om

alle perijclielen / hie onfe 3iele ecnigfm.e" fouben mo^

^m Ijinberen/ 1' outgacn»

Van de Bicchte. 141

^kt me bient oocö te btmmluw/ tot tont geb^eö top meed öencpa0t3ün/ toant een pegeJijcli tjeeft fe^? !iecefauren/ljDaeruptö*anöcrefp?upten;befemoet' men uptroepen/ oft toel ai^ fontcpnen toefloppen/ 't toeift fal tibnncn oefcOieben/ öoo> Ijet befonbet ep amen oft onbcrfoccft ( altoaer top naberljant b?cebcc af fullen fp:efecn ) en 0002 cenc fonbeilinge neecjliö* |)ept/om oaö tn alleö te beuUcrben cnbe te b:efien»

(Cen btecben / obericgt neerftelijcft ïjet gene bat u ^«^ b«» te boen flaet/ en fitt öoe bat gD? utoe toerchen beter Ifl Jf]{, enbe bolmaeclitec fout mogen iiptcecöten* aiicé netcc

€en bijfben/Demeröt toat bat u fonbe moepeltjcfi Jj^ï»""»* en ftoaec ban een anbec aengfiebaen tooaben/en toat Jij?M^ ubie.$ acngaenbegDemepnelijcli placïjt te ontmoet bccepöm ten: en ten eerfien/neemt bit ban be ftant <0obtö tot tot \m^ boïboeninge utoec fonben/ en baec-en- bobcn bcrept fa«nt)cpt* u baec toe nocD op anbece manieren / om liet felbe filoechelijch te berbjagcn.

Patroon van goede propooften , naer de generale

biechte, dienende om ons leven te beteren.

T> gpelijcf! boo2fien fjebbcnbe ben (iact enbe gDele- u p?o* ■^^gentfieptmijhber confcientie/nemeicfi boo^ mp W^^l met^o'bt^Duipe/ fmiTtt

€en eerften/ bat icfi toel en CÖ^iftelijch begeer te nc naDigcn (Icrben / en op befer maniere mijn lebcn toil acnlcg- '^^l^^- gen/aengcfien bat foobantg be boot i^/alë tiet boo^ ^^^^*' gaenbe f eben getoeeft i^ : oberfulcftjS beriuefe icit in öcfcn toeg/enbe in ïjet gene bat mijne 5ielefalig!)ept aengaetN. ben tDClcfieii icfitjoube boo^ecn geleert en C>obb2uci]tig man / cnbe neme boo^ mp/ben fel^ ben mijn gantfclie 5icle te licnnen te geben / en 5ijn^ onberteijfingc bie^ acngacnbe te boigen/ enbe tich^ toö(0 mét ()em te fpaché ban (iet gene bat ben bcojt== ganciiber felberae'ngac^i boonö banftem teber^ focf Iien/ bat Op t\M^ b^nelljcli / enbe fonber bermpen ban allcïJbermané. i^eipt mp (jier in/ mijnen ^eere enbe mijnensöob/ toant gbp ^i)t43ob mijne flercftte/ enbe mijne tocblucbt ; en it\\ en begecre anberö niet tian tl te foecficn enbe te beminnen upt ö^Jt alberiïin' penft^ mijnber Derden/ ^meiu

(€en

I4Z Den L Boeck. Het VI. Cap.

a. p^oi! i€tt\ ttoceöé/acnoacnDe mijne 5teïc/if! mim boo^ i

m^MttrT ^^ öefclbe ten minjien aüe becrtDicn öaoen met Ijct

m^ntl ^* ^aciament DejJ aPutaece? te fpöfen / maer alle

iiiccijteii / acl)t öagen öoo^ be 2^iecBte te fupberêjtoant ich fte

£!°k" ri l^l^eclücö bat itli boo^ lang bepben bichtuilö bebzo^

mewcaat 0^" ^»''" oetoecjl/ enbe feec gebooft Oeübe/ acngefieii

bat ith boo2 !jet uptftellen altybt ongcicebei* ben gc^

too^ben / enbe bat ich mp in geenbet manieren bp u

inönen almacfjtigen <6ob en fian ontfcljulbigen/ tct

tjo^fafee ban möne befjommeringe,- toant ti^ ban bc

5iele/al(e b'anbere bcfjoo^ben te boben tegaen» gjcU

befcljame mp grooteitjcfi iefin be tegentooo^bigDepöt

Xi:\\\ utoe <ï3obbeli)C&e|Ba)e|lept/ bat tcft foome^

nigljmael mijnen tybt onnuttelijcö obergljeb?ac{)t

ï)cb met fpelen enbe boo^ (ebigljept/enbe occafie ban

ceniglj tijbelijclj güetom/ foo fo^göbulbcUjcii \3yaa^

OÖ^nomen Ijebbe / enbeaïleen beconacijtfaemt fieb /

J)et gene batmijnbec 5iele faligOepbt aengaet»

©angtfcts gicfi neme boo2 mp bcfelbe te fpijfcn met getgc^

te gcbcöm ïjcjjt/ enbe u €^obbelijcft tooo^t/ bagelijcliö iBiffe te

cHbe Daae-' Öooren/ mijne confcientiet'onberfoecfecn / enbe ten

itjcrümifTe minflen een Quartiec ban eene ure te befleben in ijet

te Dooteu/ jefen ban v^t goet.ö» 3Bant iclt öiec toe lebe/ en baec

TnnfSie ^^^ a^fcljijpcn benjenbe ijö 't falïe bat mp geboben i.ö

roiiicc» altijbt te bibben/ï)oe fal icö bit Jjonnen acfjtgrlatenf

focchcin (önber be fiecfttê mönbec5iele/fal ith alle neer|Iig>

Jjept boe ban befe faiue N. boo: al te genefen boo2 u^

toe gratie/gdijcfierb^iio' icli foiibeboen/b^aer 't faftc

bat lU met ecnigc licbamelöfee fiefue bebangé toaer*

i^an 't lic* ^engaenbe mijn licOaem/iii fal öicr in toel toefié/

f a^j" "j" geholpen 5önbe booj ntüc gratie/bat ih 't felbe nim^

te fJSfen "^cï^ïtt^^ï^ foo tecitcriijcfi en fal anbeifjoubcn/ bat 8et

'*^-" * utoeraBobbeiijfltem^aiefteptbjeberfpannig balie:

maer fal Det in fulcfter boegen temmen ! met mate^

iijcli eten en bjincfeen/ feleeberen en bermaftingcn /

tjelpfe mijnen (iaet toelaet/bat fict altijt bcquaem 3P

om be 3iele onbcrbanigl) te bjefen en te biencn/maec

Utoe <6obbelijcbe iBajetlept boo? al. ;i^aer-en-bo*

ben fal icö m jjn upttoenbige finnen/fonberling mij*

nc oogen/ooren enbe tonge betoaren boo: utoe öulpe

tnbpftam/alii^öcpooiunm b^urm inijnb«ï^3tei^-

(Cm

VandeBiechie. 145

(CenbertTÊtt/ aengfjcfienöaticörcïicmnocmoet s.f^n't öeben ban mijne ooeöerl( toant tiet u al toebeöoo?t / gcb^mpcn lenöe bat icö ban öe felbe alleen eenen aetrouluen Jï5Jööe' uptöeplöer göejtelt benj neme ith ten eerjïen boo? S«rL^ nip/öe felbe niet al te fo^ofibulöelijcf! te beraaöeren/ maec matelijch gelycli bat betaemtjfoo om myn le^» l3en t'onöec-Douöen/ atóoocfeomöegene/ hitith fcljiilöiö ben te betalen/op öat 3P öie mijne D2oeöer!S en feinöecen ^odtjSf 3ün/ in Ijaren noot enöe oebjetlt niet en roepen naec ben fjemel om tojafte tot u / hi^ eenen ©aber 3ijt bec bermöertiööepbt enbe genabe» Cen ttoeeben/op bat tcö mijn Dupfgefin eerlijft naec mijnen (laet macDonbec-fjouben/ enbe niet na get fot enbe l}\xnit^ goet-bunr&en beö toerelt$?j toant tcfe niet en begeece cijcfiec enbemacBtigectefcDijnen/ ban ich toaeracötelöcfeen ben^ (Cenberben/ tot eene matelljcfee en tamelijclie recreatie, a^anttoatiffec leelijclter ban be rijcbbommen/bie met Octfireet en^^ be ben fueren arbepbt ban arme menfcljen enbe ban mijne ouberiS bp een bergabert 5ijn ; toaer mebe icfe ben Demel fean feoopen j enbebe arme enbe öongeri^ ge menfcljen/bie mijne bjoeberj^ 3Ön/fpöfen : teber^ tjuiftcn met öet too^penban eenen teerlincfei <$u gcft en fal boonaen niet toelaten / bat ben armen te bergeefjg boo: mijne beure blijbe roepen/ om een bmfizn b?oobt.0' / enbe bat ich baer-en-tuffcDen on^^ nutteUjcït fal berfpefen/ fjet gene baerbeel armen mebe foubcn bonnen gcfpijfi to02ben/enbe a3ob fou^ öcnloben enbe bancben/ toaerboo,: ich met eenen ban ^m fiemel gebenebijtfoube too^ben.

Cen bierben/ alö ith rebeninge fal gooren ban 4*©an't mijn Oupfaefin; Cen eerflen/en falib mp niet opge;^ j^pctm blafen b^agen/maer fal mp laten booafiaen/batmij;^ ^^"ï?/^ ^^' ne bienaergf/mijne mebe-linecöten 5ijn..Cen ttoeebe/ * fal ïjaer-lieben ban nootfabelijcbe bingen boo2fien. iCen berbtn / fal befojgen batfe ten mntjten mijnen <0ob alfü neerftclijcb bienen alö mp/enbe en fal niet anbersf toelaten / ban bat 3P ten minjlen alle maen^ ben eenö te biecfjten fullen gaen/enbe ontfangen Det ftoogljtoeerbiglj i^^^gacrament/bjant öet en i$ niet reöelöcfe/ o l^eere/ batieli gebient bjo^be/ a\^ ith u

144 Den I. Bocck. Het V I. Citp.

gcettcnbicniïcn DclDijfc. ^oobeelalöacuötictccnf^

oe andere öic mp onöcitDO.jpen 3lin/ fai t)cf02acn Dat

aUcbererocrinaetocclj-ptjcnonicn/ cnöecènpcoe-

Ucö fo tjaeftnljDi 'r mogcljjcfi Wïccln qctitmx Ido?öc*

y waix of' (^cn böföcii/ljcb it\x bp aip fciUc oUcröocIjt/toacc

nicn 10^' JcJiiJnn Officie toealKn tccUciüonDcu ben /enöcicli

berboiiDcn ücbinöc/ O ijcecc/ öat icff mpt'oo bcd tcnaTltigcc

15 »«rfiC' moet üegeben totceiiooetenöe<0obtb^iici|tiO[öle^

iym onuoeeröiaf) / oiitfanalKn JH'D. i:>oon35 1^ nip

beel te boren jaelionieu / fjet mith icli ter ceren ban

uUjen a3obbeliJclien öienjt faf iionnen te tocrch ttel^

Icn / ()ct toelcd icfi alii^-nu in be tegentooo^Digficpüt

ban utoe43oDDcincfie JiDaieftept neme teöoen n!

«?♦ 19.111 f€en fe|len/icl! fit l)at ith groot actjt moet nemen

gmmxtijt opöcntüöt öïegOpmp berleentOebt j biant bcieu

filfH oöfï f^^^ hoftclijth i$ I enbe geenfniö te f)erOa(cn : Itiner^

« tjengeiu om tcfi ben fclben alDuö \iz'^t^\i ïjeü; ten eerflen/gc^

fijcö bit mijner 3iclen faligOepbt nutenbe p^ofijte^

lijch foube mogen toefen / enbe boo^jS naec (jet upi^

toijfenbanberecOterebene/ enbefoobeel aljefmij^

nen eben-nae|tenban mpfoube mogen berepfcfjen-

7. ï^aii (O^cn febenllen/ aengefien battec niet gcbonbcn en

fftiap « too?t/bat fo fcer fielpt tot een goetleben/al.ö öet ber^

Uchif ftiu iieeren met goebe mcnfcfjc j fo foX icli bufbanige ber ^

fiiefen / x^u \i\x toel toete \iM utuec ^aoblijcftec ,iDa^

jetlcpt getrou 3ijn : en baeromme bie fulcfij^ niet en

^ijn/fal icfe met alber neer|lig?)ept fcöoutoen. a^Dant

\yzi Qiiaet gnet ailengflfen^ boontje? / enbe ftan 11 niet

aengenaem toefenj gfjciijcft oocü aen geenen goeben

©aber / oft ^^lintit \\\\\ beöagcn bat fönen fone oft

ouberfaet/met fobanige menfcfte.n berliecre/bie niet

anöeri^ en begeeren ^^lw raebt te fiaen / ftoe ben fone

fijnen Baber fonbe majjen bermoojben/ oft ben on*

berfaet fijnen l^ontncötoeberfpannig ballen. 3Bant

\i\i feibe boen be gobbeloofe menfcöen/ onioJ bertuec^

Itcnbe en locfeenbc tot be fonbe / toaer boo j €()?iftn.ö

tjnfen^nligmanertoeberomgecrupft/entïebjpbje^

berfpannig aenii mgnen^3eereenbe<6obttoo^ben»

s. ;8>t» tri» ^en ac(u(len / enbc o^^ bat befe p;opoo<ten ba(l

wf t?SSf ^n^c gebuerigB iwocöten 3ön / neme iels <€cneer|lcn

VandeBiecbte. 145:

tïOD? mp/ fjïcr af met mönc -rviccfjtbabcr alle beer \l%^Jl^* tliien öagcn te Ijanbclcn» Cen tttieetjen/op öattclt 't amuon* felUe beter te teer cfiemocDtcjlcaen/ fofteKeiclimp öetDouöi* feibenöefe pene ban een aelmoeffeupt teöepfen/'ten 3P bat ithtii N. geöaen Oeübe. f€cn berben/ iiS 't fa^ fje bat öet mijnen ^Diecüt-baber goet fai btnben/fal ith mp ft iben boo? eenen tijbt berbtnben / met eenc belofte ban een fefiere penitentie te boen/ in gö^^^N ïe ttii tn acüKcc^:e ben ban te bolbaeixgen 't gene tcö boo?-genomen Oabbe. (Cenbierben/icönemebooi mp bitfelbe bagöelöcb.6* '^^ mo.2gÖen52S te fterlefen* (Cc« böföen / ten miniten aile bjeèen oft maewböV bit oocö aenbacöteipcö te oberleggen*

Gébedt, om te verkrijgen volherdigheydc in ons goet voornemen.

OHeere Godc , Koninck der Koningen, ende Hecrc der heyrkrachten , ick belijde u inde teghenwoor- dio-heyc van u geheel hemelTch heyr, dat ick uwer God- dciijcker Majefteyi tot noch toe wantrouwigh gevveeft heb, daer ick nochtans ontallijcke weldaden van uwe milde ende liberale handt ontfangen heb, dewelcke ick niet tot uwen dienft , maer wel om tegen u op te ftaeii ^ gebruyckt heb. O Vader der barmhertigheydc , weeft mijns ecnadi^h; wanthet ismy hertelijckenleedtdac ick gecTacn hebbe , ende ick kome met den verloren So-* ne ootmoedeli jck gratie ver foeckende, ende worpe my ter aerden voor den throon van uv>'e glorie , aeniiet het maeckfel uwer handen. Siet ick verfake den duyvel,d(2 wereld t , ende aJle de pompe der felver , ende neme dit voor my N.N. in uwe teghenwoordigheydt , ende te fchouwen dele N. occafien , door dewelcke ick fo dicle- wijls gevallen ben.Ick wete wel dat ick inden dagh des oordeels niet en fal hebbé,daer ick my mede fal konnen oncfchuldigen 5 want ghy hebt my den wegh gewefen , die ick moefte doorwandelen,ende dat meer is,hebt my meer dan andere m.enfchen ghedaen , uwe wetten ende oordeelcn befonderlijck my openbarende.ende fonder- linge gratie daer toe gevende om het felve te volbren-» gen. Endcvoorwaerwaer 'tfaecke da: ick het hondert- Ite deel ghedaen hadde , van het gh^ne dat ick voor de

146 Den I. Bocck. Het VI. Op.

Avcrelt gedaen ende geleden hebbe, ick foude volkome- t lickiiwe wet onderhouden hebben, endc Ibude ontwijf-' l fehjck onder uwe vrienden ende getrouwe dienaers ge-« • reeckent hebben ghe weeft ; maer ick en ben als-nu met i Luc.if , "weerdigh genoemt te worden uwTn lone ; maer maeckt i my een van uwe huerlingen , ende geeft my uwe oratie ' door her bloet van uwen eenigen Sone Chriftus Jefus , waer door ick dcfe goede propooften mach volbrengen, endc u , endc Chriltus uwen Sone , ende lijne alderhey- lighfte Moeder mach dienen, ende met u in der eeuwig- heydt leven, Amen.

Schiet'Gebedeksns. -

Pfal.iiS. j Q^ ^^^ ghefworen ende een vaft opfet ghemaeckt

1 te bewaren de oordeelen uwer rechtveerdig-

heydt.

Pfal.61. En fal mijne ziele Gode niet onderdanigh zijn? wanc

van hem is mijne faligheydt. pfai. 1 1 8. Ick ben berey t ende niet beroert om uwe geboden t'oiw

dcrhouden. Ibid. Mijne ziele heeft luft gehadt om te begeeren uwe ghe*

boden tot alle tijden. Ibid. Den wegh der waerheydc hebbe ick gekoren, uwë oor-«

declcn en hebbe ick niet vergeten. Ibid. I n alle mijn herte heb ick u ghefocht , en wilt my niet verftootenvanuwe eeboden.

RetiTedie tegen de fcrupulen.

® c bupbcr TN €n biipbeï ftccf t boo? cene öBetooontc / 0 Wjcft SSdPö/" ^^^^ ferpcnt üficUjcfi op De üteUn te bolo&en ben fonVacrDic foubaer / Die ban öcm blucïjt / Den felben metfccu^ Ijftn toiu puïenenDcnautöeben bcr ccnfcientieQuellijcft enbe tiefecereiu moepeföch te baUen / enbe fpn ïjerte/ urttoelcö JEsus ^onmclibCjSpe»!^ enbeb^ebeieJbeoöferbenu mm m te ruften / ongfjenift te maecften : 3öt OÖP ban bjille b?m«S ft^tt^ te ïjoofen/ m\^z onbcrbanigD te toefen^oft toel/ oft de üc. milt nip föne beD^iegelücfxliebcn en balfcficn aerbt iiauttjepöt icccenf^ennen; enonberfcïiepbenoftbefebenautot* ban St Ö^^^" ^^" ^^^ ^^^ ^«3" ö^" ^i\ii}'^t\ 3önf:2>emercöt: Dft ban €n tö €^oö niet Det toaeracinio ItcDt/ berücfttenbe öeiiüup» qj(^ nienfcOcn/ urttoelcli g^ene buppecD^ben en Hfïhomtt too/ben

Van de Biechtc. 1 47

teojbcn gebonben. 43act tot üem/cnbe fj? fal u ber? fïcötenj neemt utoen toeblucijt tot Omt boo?utoc gebeöui/ enöatfooöiclitüilsf al^o^Jpfeonbt, <ït>cn tïupb^I ter contracicn firopt bupltcrnifien/ beroert/ en ontfleft fjet Derte/toant fjp ben pointe i$ öer bupi» (ierijcben. ^aer-en-boben / en iisf ben ïgeere niet onfcn pzp^i enbe en öeeft Op niet gegeben b^ebe aen öe menfcöen ban goeöen wiiiti laet u ban bafteJijch boren ftaen / bat \jtt oene bat ben inbjenbigen pepief/ enbe b jcbe be^ef Darten turbeert / ban ben Quaben i^* 45cu i^ oocfe be ujaeracDtige lief be j ocmercftt ïyan ^at befe be b^eefe berjaegOt / Itqljt af alleonboï* ttiaecfiteenbe fiabeiijche b?eefe/ enbe berllout u te oaen tot ïjtm /bi^u foo minnelijcfeen noot / feggen^ be: öomt alle tot mp l}it belaben enbe belaft 3iit/en' Matth. n. tieicfefaluber mailen*

91!i!ebefcrupul^ntoo?bert tot befe naerbolgenbe iscbepim^ ftebepiingengeb?ocDt:eemgcrafeenbebiec!)te. (Ce^ P%,„ göen befe / oberpepf! in ben cerften / toat bat a3obt l^Sm* boo? ïiet gebobt ber biecOte/ ban u berepfcDt; i^ tict mm m pet bat gijp op menfcïidijc&e maniere met gceber fcrupuicDic troutoe / en ongebepnfi u aen ben ©?ie|!er fout opc^ ^f^^J^ nen i in fulcfter boegen bat öp Ijiec boo: tot feenniffc fijguiiuiu utoe.sJ ftaetj2? macö liotuen i toant aengefien bat nie^^ mant ban a!Ie<$ in 't bcfonber en fean gebacOtig bje* fen/ enffötenbeen eetgOpufelbennietopboojee* nen fotten arbepbt -J tuie iffer W met ben ©jopDcct niet en moet bibben om ban fijne berbo^g&en enbe biembe fonben gcfupbert te toefen ^ J^oo^Uiaer nie^ triant- <6emercöt ban hat bit fo W te bergeef^ i0 't bat g{)p alle utoebooziebentDerchen/ fc» toiltin^ bacötig toefen/en fo nauto onberfoecfeen / aengefien batter naer alle beboir en neeriligöenbt altijbt nocö eenige bebecfit enbe berboagen fullen blijbcn/en im* tticrc niet feonb toeten / oft göp öaet oft liefbe toeer^^ bigf) 5Öt. ^aerenboben / gfjp toeet npt be een-ftetn:= niigelceringe ber doctoren/ bat naer een biecï)te met beöooMijlie necrfticOept gebaê/u anberjsj niet en ftaet te biecfjten/ban bat g'p fefier 5ijt gebaen te öeb- bert.€en 2«bat baer groote fonbe ni gelegen i^. i€tn 3» öat 0ÖP ^Si^t ban nopt utoe bm^u gefp^ofeen en

148 Denl.Bocck. Her V I. Cap.

:E>tn fcru^ f^tbt/tu bat fo f^ïtcc/ öat öï)p 't foud öccrcti ftoecrem

moSl ^^^^ ^^^ ^^^ft geïjoojiaem aen öeniKeöecün/ öieu

tioojfamt ^oöf geactscn ficcft/ cnDe Douöt boo^ fchec (toclcïi

fïjnacnm» ooclt Ijet o!jcboeicrt i.ö ban alle irbaceiunbctpijfe

SflöttSut 3lcccacrö ) öat alleen öenonbctbaniaen mbitfiucfr

np tjictone bictoric fal beöalen.f€en 4- en bieetoöP niet bat ben

bcrhrö- i^ecre D002 ben :!Biecbt-babcr tot ii fp^eccfet / enbc u

sen* bebeelr bat aÖP « fout aeru(i Doubeni U)ilt oDP D^nï

ban bjeberfpanniol) 3ön ^ j

Bcttifbic i<Ecn tü3eebcn/bco2fo beelaljj öensaetïietbecouto !

tegeit öe jjcc föubcn / tU^ölfert öÖP oft 3P u oprecbtcltjch Icel

K"uptê 3Ön^"Pttoatoo^faöe^toiit öDpban boo? befe of biecj^

upttiDöf» ö^lDCfee nabei'Dant aöobtnocOberaraatimen^ ö8p

feiar ötis" autojoojt Hip/ jlJcen j maec u oberhonien blcötorjIiS

ïm\^Êftu^ begeerten cnbe oebacDten; 't i$ ben biipbei t^U u befc

öerfonDcr J"5ccft/ enbc uacniocfit totJjetbolb^enöenbecfcl*

bec / berftootfe enDe bcracljtfc / inbacljttcö bat oDP

m\^ bafielöcö boo^ u oljenomen Ijebt / €>obe aen te

()angö5.'n / enbe öem te blenen ,- nocö foo btoaesf cnbe

lip tfmntgö n^ct en 3öt / bat gbp 't al / oocli u toelba^

ren entse czn\x)iqz faligbepbt totït bettoerpen. ©er^

nicutut bit p^opooftaliemo?oen-(lonben/ laeoocö

biclitoiIjS binnen ben bage/enbe Defit altrjt utoe 3iele

in berbulbigljept* 't €n (^ niet te bectoonberen/ bat

gbp oclepb bïo^t/ boo^ utoe gc^acBten / tot fiet gene

bat ugebjooni^gctocefïj begebJOonteb?engï)tbit

inebe : boo^ befe Qï)cfdm I bat fomtijbt in on^ gfje^

niercfet too^bt eenige onbetamelijcöc beUieginge oft

roeringc bejE? ücbaemisf/bat top onbebacOtelicft fp?e*

fien / enbe ban lïonben aen Der-toepen 'x. iBaer \i^^

ftoore u ftlagen bat göp geen (eertoefen en geboeit :

iuogcIi)c!i gefcïjiebet oocïi bicfttoijl^ / bat göp geen

becniaetli oft gfjenent Ijte en gbeboeit/ al^eJ gftp boo^

ftaet oft gramrnoeöigbepbt gljefonbtgbt iiebt : enbe

niet tegbenjtaenöe / tioe gDp '^\t min göeboelt/ enbe

b?ptoüligb gbefonbigbtbebt/ foobeelteftoaerber

\^ utoe fonbe. 3n fiiieüier boegfjcn cocft/öoebat gbP

bicötoiilsf min u berouto gbeboelt / fioe 't felbe booj

3Datï}at <6obt meerber enbebolmaecfeteriie?: toanttoati^

fc"?^b'* ft^^ berouto < anberis niet ban een berfaecfeen bet

%ix, [oiiöm ^^^^^^1 toenfcöen bat b(^ nopt gefcDiet en toare/ nocB

VandeBiechte. ' 149

boo^taeit bienfet;tetDillcn 00011 ; gcrrjc&erböijjjomiö/mtoacr öeOinert enöe bciCiiulöiaDt te toefen Uan eenigDcmseugau fonöivljet 10 genocclj te bcgceren oft te toenftöen Oie bolb:ocOtteöeöben»

tCcn öecöen / öe fcrupulen fp2Upten fiier upt / bat öemctric pcinant aena3oötnïet boltiaencniKcft, 3DïItaljp"3fnDe bolöoen^ öDP fult meec bolDoen/ D002 een bJcrcfi bat 1;,^ Jpj Ve unt liefDe oü^fcïnet / ban boo? bupfcnbt nnbece upt bciDocnm*. Ij^ecfe gebaen;ja bit toercli uptIiefDebolb?ocöt/fou g^ö^c fan^ be feonncn foo öracOttglj enbe innigö toefen/ bat Det tm. ' alleen foube afnemen be fonbe/ enbe onttTaen ban be i^caciit üfc fcöultbec pijnen. ,§egDtnipbocöeen0/rntoatma^to?cfKm mere fjebtgOp^öobtbergramt^ een anber fjemtn- J'/ "^^^^^^^^^^^ nenbe/Dem Datenbe; fcgDt nu een^s upt ber öerten en Dm. ongebepnfl/ gcfe Ijatc cnbz berfafie u trecelt/ met al bat u aengaetjen u mijnen l^ccre miincn <3obt/ tDtl teö getroutoelicfe DeminnemgOp ï)cbt fiem berfoent: maer göp becgcamt öcin / t.ö 't bat g[jp Hem onma^ tig(j b?ee(l/ is? 't bat gljp ban ftem mijs^-troutot/ ban fijn geloobe/en ban ftjne liefbe. <§eot mp nocö eens?/ tpilt göp ban <öob bemint toefen:' Demmt tjem:enbe Öoebanig gDp <Öob t'utoaect?:? toiit tiebben/ ti2amïjt u fobanigö tot ö^m: fjcl» frgöt ö^/beminne be gene s^m rmii bic mp beminnen. l?et meefle gcbobt iö ban beliefd f}l^'f.^L be/ enbe g!jp b^aegljt u alö oft tjet ban b^eefe toare. nutula^

t€en bierben/ ben anberen is? met aifulcfie be lunebaoit «outotfiept beis' ïjettm bebangen/bat öp in aff ef^ifien ?f^ »" ^^t tajl / al0 eenen bie in bupjlecnijTen toanbeït ; ober al tlnu^ tnhc iï\ aliejsf b^eefl {)p te mifboen. I^oo^teenfto^tinetfckc bccmaen: Igebbenbe gcfpaoochetï u)22c btecöre /enbe ^vf »^= een opfet g!jemaecIitban«i5obttebicnen/ loopt in ^?j^^^^^^^^^ ben toeglj fijnbec geboben/ enbebccb2cptu{ierte; SjVeiu fcljout 't gene/ baec gljri feèec in toeet perijcfeel gelc^ ^^^5^ 9^- gen te toefen/ enbe i.^ *t bat g[jp baec ban niet ïjeel^^j*"f fcfïci: en 5ijt; (0aet boon.ö enbe gf)p fuit b:? toanbe^ fjtoct Dam ïcn op b"H;öere enbe ben 25afilifcu.c?/ en gfjp fult bcr^ gcitjch treben ben Sleeutoe enbe ben ^zafie ,• enbe toeet bat Jf'°Jj!5^^^'' ben l^cere fijnen €ngelen u bebolen heeft / op bat fp „en m " it fouben betoacen in alle utoe toegen/ enbe bat 5p tn tiüHffd* tiaer-liebec öanben u fullen b^agljen/ op batgflP 2f-'^fe bp abonturen utovuboctniet en floot aen ben (teen, SL^,f5^*^^

i^o DcnI.Boeck. HetVI.Cap.

©ê wbci ^ict löat bat <0oötb^ucï)tiöe tr\ boo^ficötf ge man*

too?t mccii ^,^^ ijQcn i^x tlDijffclacötiocfafeeH / Uiatbat öOp een

Sê toet* ^ï^öee fout raöeniCnöc boet Detfclffte. gn 't gemcpn

tooniieiu bei* maeu tch u/toilt u bctroavjöcn tn <Ootit flellcn/en

tocbcrltact b?omeUj(ï ben boofen bpant/niaer meeft

ftem becacïKcnbe enbe bccfniaebcni5'-toiifii / ali5 ban

ccncn bajTcnbea Ijonbt UkOc gebaclueii af-lieerenbe»

3It)aclu u vjDcl ban te laijc licn of Oem pet toe te ïatciv

boo: öichtDijLö biechten, bccabenentie onberfoecben

utoec fonben : bjant bat en 10 anbero «tet / ban upt

buplterntftcn litijt totllen trecfteiij ban in be buplig^

ftept of aebacbtcniffe bec fonben te toente(en/en baet ü

®cn fcru* iip^t rcpntöOept foecöen. jStljout oob Jjet gefelfcöap |

puicufm ^^^ genen/ bie met fccupulen of biecgelijcbe benout* ||

ffijoutom beben beö öecten gequelt 3ön/ al^ oob ftet geb^upcfe !

♦t gerei* öec boeeben / t)\z be Caiibus confcientia^ bau fonben/ 1

I'*^öli?ö'il oft ban be ftoarigDeben bec confcientie banbelen: 1

Smeöe ttiaecbobenal/ uptbentaetutoej3f;25iec()t-babecs?/

oark gc^ bccfmaet be Quabe gebacbten / bk u inbaüenj enbe

*^"^^ t S Ö'^"^ ^^^ ^^"^^ ^^ feecöec teecben batfc u mif bagen/

?ic"ont^ bat göp tn befe niet en confenteert; en ober fulb^ Bet

immn ba en t^ niet geraben/ batmen t)k anberio?/ ban in 't ge^

jjafcKcutc nerael enbe aen eenenboojficbtiaenBiecfjt-babec

öe Sm tt bennen gbebe/enbe alfoo bicbbjlji^ m gftp boo^'t

})autJdeiu bcrfmaben u afgcbeert fuit ftebbcn ban bet ingeben

Sa luat cnbebebiipflecbcben becfonben:beei'tuban|lonben

ÏJfacutöiê ^^»''" boo2cen gebuerigb gcbcbt tot oSobtitoantDptias

upöequa-' bcttoaecacijtigöücbt/ enbe boo2 fijn licbt/ fultgO?

begcïjaci)^ 'tUcOtfJen, €iecbt lipt alle occafie ban bancb-feg*

ïiSgn öitige enbe liefbe tot bcm ,• eenfbeei.ö bemercbenbe

^ bat göp ban be boojiebcn fonben ontfïagen 3ijt : ttn

anberen bat gbi» ban betegen\DOO?bige enbe toebo^ï

^ot bm tticnbe bctoacrt hmu Sjsf 't faecbe bat u ben bupbel

fcrupuicu^ ingeeft bet perijcbel ban te öerballen/ boo^bouben^s

öwiTfai ' ^^ 't gene tiat gbp tnogeüjcb fuft moeten Ujben / oft

nU%v ' berliefen om be fonben V ontgaen / toaeOt u ban bit

bcfitte in 't bpfonber t'onberfoetöen/ maecin'tgmtepn

öcrbaiiem ^^^^^ ^q jjg i, ^^^^^ j» eenemael op/ toeeft feecber en^^

be geruft/ bat be goetöepbt <0obtja^ niet toe laten

en fal / bat gOp boben ubje macDt beboo^t fult

too^ben/ enb^ t^'t faecBe bat fi? w ben lail oft

B?t

Van de Biechte. IJ*!

m pstth opïeööt / bat 8p u 't felbc boo^ 5öne öratïe fal öelpcn öjageit/enöe licOt mabcn- ^oben al toccfr ^p moet iitoeH 25tccbt-baber alis? aen <0oöt gcfioo^facm / ge^ §»ƒ 'J mcccötöattecaefcD^clien (lact : ;o>ie ulicbcn {joo2t/ baöcc ge^ bieftoo2tmïJ;toantï0 bctoaecOcpttoaeraclKtaO/foo ijmUm en fult q\)n in Den bagf) bcc^ 002&ccï!3f ntct honncn De- 5ö»» fcOulDiatit töo jöcn/öat oOp fijnen toiïle cnöegebobt nietbolb^ocfttenöcbï»

Oeffeninge by maniere van Gehedt voor eene fsYHDHleufe ofte door tegenfpoet ^e- dr nekte z,ie!e»

T 7 We Heyligen Heere , hebben cenen wonderbaren ^ wegh gevolght dienende aen uwe geboden : Want wat ilTer meer te verwonderen dan te wandelendoor het midden der baren,ende te onrv- lieden het fweert van Pharao ? wat is vvonder-baerder , dan te feggen aen de huylende zee, Swijgt ende hout u ftil,ende dat van fton- <len«f, de baren worden getemt , ende de fchuymende tempeeft,in eene groote ftilte verandcrtjcn uyt veel ten- tatien winfte worde getrocken? en al is ^ t dat de legeren der krachten defer duyfterniiTen tegé opftaen;nocntans onbevreeft te blijven. Voorwaer te verwonderen zijn uwe werckcniende mijne ziele falfe al te wel bekennen: maer eylacs ! fiet mijne vyanden hebben my omringelt, ick ben gedreven in t vlacke der zee , ende de tempeeft overvalt my !niet wetende waer ick my kceren oft wen- den fal; ick fie alleen de haven van uwe bermhertigheyc openitotde welckeick mijne oogen (lac:ende fultghyo Godt van alle trooftuacnlicht van mv kannen af-kee- ren,op dat ik gelijck foude wefen, aen de gene die dalen in de diepte ? Wat fal' t u baten, is 't dat ghy my te niet doer,die ben een werck van uwe handen ? o ongepaeide ^otmm] Goetheyt! mijnen Godt,uwen willeen is nietdatter ye- j-!J "j^ri**^ mant verloren gae,noch ghy en verblijdt u niet in de be- rocDiucöt dervenifle der levende ! och hoe dickwijls hebt ghv my tot ^oDt vermaent dat ick opu foude betrouwen! uwenKonink- fo^^^^* liicken Propheet die roept tot my,en fegtiHoopt in den ^ Heere,en doet goetheyt :maer door wiens behulpfaem- heydt fal ick ellendigen menfch, wiens finnen van mij ne

a 4 Hüic-

1^2 Benl.Boeck. HetVI.Cap-

kinrfche dagen af,i^enegë zijn geweeft tot quaet,eenigbl goet konnen doen ? maer wederom gevoele ick mijnen moctverftcrckt,\vederom hoorc ick uwen Propheet tot my rocpen:Hoopt in hem,en hy fal 't doen. Maeckt daa Hecre dat ick allen mijn betrouwen op ii alleen ftellc: wcrcki: ghy het goet in my, want ghy oprecht en louter goct 7.ijt: doet bermhertigheyt aê uwe katijvigê dienit-» bode^want ghy bcrmhcrtigh zijt,cn fultmylaligh ma-» ken, en in der eeuwighcyt lal ick uwe bermhcrtigheden fïngen: wam gelucklalig zijn alle de gene, die in u hope; geiuckfaligh is den menfch, wiens hulpe en onderltant IBatr ÖDO? van u komt ; geluckfaligh is de ziele, die foodanige op- S^r^ö'^J"' klimminge By haer iel ven heeft verlint en overley tin gflciiUcc ' <^^^^^^ ^'^^' tranen;door de welcke zy wort verheven bo- Itiitn ven de hoo2;hey t der aerde,boven alle dcEngclen,boven \XiJ}ot» al de henieten : vcrnaerdcrt haer Iclve tot u, werpt haer geheel in u,en omhelft Ujwant ghy tcenemael goet zijt, u grondeloofe bermhertigheyt en ongemeten goetheyt over alle uwe wercken zijn inder eeuwigheytiwant ghy en bemint niemant,enverlaethemdaerna5ghy en ro^pt niemant tot u, ende verftoot hem; ghy en noot niemant, die ghy daer na m.etydel handen ende onbegaeft van u wegh feyn:;ghy en gebiet ons niet op u te fteunen,ende treckt u van onder wegh , op dat onle wanden met ons <ÜJeïoifï)ti5 fouden fpotte,feggende:Hy heeft in dé Heere gehoopt, ge ccöeHe/ ^at hy hem helpc'^dat hy hem verlolTe, want hy begeert tnnfftjJi hem^of wel dat fy vragen dien boofcniWic is t die u fal betroutoeit ontweldigenende trecken uyt mijne handen? v/antghy op^oDt de waerheydt zijt, mijnen Godt,en goedertieren aen de nioEt" gcne,die in u hopen;ende noyt en is t gelien geweeft,dat yemant op u heeft betrouwt.ende dat hy verlaten is ge- weellAVacrom danmijnenGod,ik fal op u mijn betrou- wen ftellen,ende ick e^i fal niet befchaemt blijven : in u Heere fal ick hopen, ende in der ceuwigheydt en fal my gccr.e fchande gcfwiiieden;noch mijn vyanden en lullen my nic;^befpottcn: want alle de gcne,die u verwachten, en fullen niet befchaemt gcmacktwordê.En isu Heere (die de nieren en hertêonderfoekt) niet bekent, dat ghy alleen zijt mijn verlangen? want verbeydende heb ick u verbcyt Heere met uwen Propheet; ende hy heeft my .gcfcyi dat ghy pp hem hebt gelet. Ick bidde up Vader,

iet.

VandeBiechttf. 15:5

let, eiide neemt oock achte op my, ende gunt oock eeiie kleyne fcgeiiinge aen my uwen verloren Ibne : want ick hebbe in uwe bermher tigheden gehoopt , ende die inu hoopt ial uwe bermhcrrigheyt omringen,ende nu voort- aenial ik voor u leven encie nier voor mv, uyt gantlcher herten in u betrouwen, aengcfiendatghy de doo: voor my geftorvenzijt , ende duyfent-maelu felvenmy ge- geven hebt, ende fonder mate meer bemint hebt dan ick my felven , mijnen Godt , Vader der genaden, ende Godt van allen trooft.

Proteftatie voor den m-orgcn-ilondt,regcn de aen- ftaende tentatien ende fcrupulen.

ICiv bckenne inuwetcgenwoordighcyt mijnen Godt voor uwe Engelen, ende Heyligcn, ende voor al u he- mels hof, dat ^ghymyeencn Godt luk weien en icku- wen getrouwen aienaer , tot den uyterften dagh mijns levens : want ghy zijt mijnen Hecre,ende ick uwe ilave^ ghv zijn mijnen Vader , ende ickuwen onvveerdigen fo- ne;ghy zijt mijnen loon,m.aer al te groot ende rijck voor my, ende noy t oore en heeft gchoort, noch ooge gefien, noch menfchelijckverftant begrepen, 'rgene ghy voor Pjij;9f b#tp my bereyt hebt: Ende niet tegenitaendedat die dingen uptbcrfto^

f root ende veel in't getal ziin,nochtans ghy zijt onipre- ^^"^^ clijck meer weert , dan alle uwe gaven'': want ghy zijt mijn deel,ende koftelijck crfgoet. Om. uwent Vv'ille dan als pelgrim, ende uytlander,Tal ick gaen,cnde loopen in den wegh van uwe geboden,om dies wille dat ghy mijn herte hebtverbreydt. Is 't dattereenigenvyantmy la- gen leght, opmyvalr, myaenlockr, vervaert maeckt, oft liftelick iocckt t' onderkruypen.ghy alleen fait mij- ne vreefe zijn , mijne hope,ende mijne liefde. Ick hebbe u uytgelefen voor mijnen Heere, ende den duy vel af- gefworen, ende mijne ziele blijft aen u gehecht : ende wie fal my af-fcheyden van uwe liefde ? hoe foude ick u konnea verlaten Fonteync aller goet, ende van felfs loopen in eenen af-gront van alle quaet ? hoe foude ick u konnen haten,ü oneyndelijcke goetheydr? lbo lan- ghe alifer leven in my (ai wefen , foo en lal ick van mijne onnoofelheydt nietaf-'vdjcken^ noch en lal yet voor goedt houden, van al dat u mis-hagheu kan,

% 5 i)Ocb

1 ^4 Den I. Boeck. Het V I. Cap.

noch en beghceredattervan mij nent weghen yet voor fulcks gehouden worde, 'ten zy dat ickeerft hemel en aerde , de H. Mager M arta, d' Engelen ende uwe Hey- ligen , ende alle creaturen die mijne getuygcn zijn ghe- weeft,acngeroepen hebbe om het felve te'getuygen, en in hunne tegen woordigheytuverloochene mijnen God, ende verkiele alle qnacdt voor u, die zijt alle goet, de bitterheydt voor de foetighcydt , uwen haet voor uwe liefde , ten laetften de doodt ende den eeuwigen rouw , voor het gheluckfaligh eeuwigh leven ende vreught in Ujcndc van u mijnen Godt ende mijnen al.

OeffeningevooY denfcrupuleufen^

TCk hebbe gefeyt dat ik belijden fal aen u Heere, mij-

'-neonrechtveerdigheydt, ende ghy hebt vergeven de boofheytvan mijn mifdaet: lek hebbe gefey t,ende van ftonden aen hebt ghy uytgeiproke een trooftlijk woorc, S^ttrouhjc feggenderUwe fonden worden uvergeven, want ghy 't op «SoDt / op my begeert hebt,en my hebtbemint.Wie en foude u ti^tfliiic "'^^^ beminnen, o grondeloofe goetheydt ! want ghy my ïicfDetot opent de floten van uwe bermhertigheden, ende met de mj£i niöe bekeuwer genade hebt ghy my overwatert en geluy- öaDca! ^^^^- ^^^^ ioudt ghy anders moghen doen, o Vader der bermhertidieden ? gemerckt dat ick weet dat ghy my verbeyt hebt van der eeuwighey t,en gefocht dat ik van verre ende vremde landen tot u v/eder-keeren foude : aent^efiendaighydry-en-dertigh jaren indefeplaetfe volfchrooms, ende woefte wildernilfe my hebt gefocht met arbeyt ende liefde. Wat kont ghy anders docn,dan uwenboetveerdighen verloren fonet'omhelfen.> ende ïfa. 42. i;ict roockende vlas niet geheel uytbluifchen , noch het gekroockte riet t'cenemacl inftacken onderde voeten treden.^ maer mijne hant te vatten, my te bewaren, my die gevangen ben, ende in duyfterniffe fitte, uy t de ban- den ende het huys der gcvanckeniffe te geleyden. Maer ■waer uyt bemerckc ik dat ghy my bermhertigh zijt ge- weeft ? dat ick genade in uwc oogen hebbe gevonden ? Ick weet wel, dat ick verre vanuwas, ende dateenen llerck- ge wapenden my hadde gebonden; ende op mijn pnverficns ghy ( want door niemant anders en kan dat .gefchiedenj hebt mijne banden in (luckcn gebroken,op

dat

VandeBiechte. 157

dat ickvanfelfs foude komen tot de fuy\'cringhedes leetwefens , op dar ick u offeren foude een vermorwet ende gebrijlelt herte , ende eene offerande des lofs; ghy hebt my getrocken met de koordekens van Adam ; met de bandekens van liefde,op dat ick komen foude,ja loo- pen naer den reuck van uwe fpeceryen ende falven. Watis'randers tot u komen, dan te verlaten ende te verfoeyen de gewoonlijcke converfatie ende gemeyn- fchap, dan u te beminnen, die my van der eeuwigheydt hebt bemint ? ende wat is u te beminnen, dan u te wen- i^^imm fchen uyter herten allen goct j ende van u door eenige b.m tet\c fonde noyt verfcheyden gcwecft te hebben ? dan bereet ^^^^^[^ te wefen alleuweGoddelijke geboden te onderhouden, ^^f^^^, j„ * verachten alle aertfche faken , en liever alle gefchapen ban öe dingen af te gaen en te verliefen, dan u te vergrammen, 8^^!^'^^ gcerne met u te redenen , u Godlijck woordt te hooren. ^°^^-^»

Gemerckt dan, dat ick dit door uwe gratie in my ge- voele ; foo late ick mv voorftaen , ende hope eenighüns uyt u te wefen : want die uyt u is o mijnen God die hoort viwe woorden;want uwe uytfpraken zijn foeter dan hc^- nigh ende honich-raten.Ick fal dan hooren wat dat ghy ïnmvfpreeckt , ende en wiltmy niet befchamen o mij- ne Hope, ende ick betrouwc dat my , in u hopende,gee- 11e kranckheydt en fal bevaiighen, wel is 't waer dat ick niet en wete oft ick liefde oft haet weerdigh ben; maer aen wien is dat bekent , daer uwen Apoftel oock vreef- de, als hy aen d'andere foude gcpredickt hebben , felvc verworpen te wefen : ende hoe wel ick duyfendt-mael hadde gebiecht , foude nochtans geloof- feecker wefen , dat ick daer van onfeker ben,ende niet en wete oft ick u behage.Maer dit en moet mv niet beanghft maken,aen- geiien ghy zij t de eeuwige Wijiheyten Goedtheyt, en- de hebt begeert dat ons Hit onbeken: foude wefen ,om dat het ons profijteli jcker is , en dat wy betrouwen fou- den op uwe ongemeten liefde tot ons. Och oft dcfe gc- flort en verbreydt wierde in mijn herte , op da: hy daer uyt foude bannen alle vre<;fe, dewelckedoor dickwils biechten ende onderfoecken, niet vermindert, m.aer eer vermeerdert wordt ; aengefien fy daer uyt alleen haren oorfpronk neemtrdie is't die mijn verftant verduyftert, mijne memorie turbeert^renckt mijnen wille, en alfoo

komt

1^6 DcnI.Boeck. HccVI.Cap,

komt te begeven in 't ondcrfoecken , en als ick arbeyde om tot klaerdcrc kcnnifTc mijnder fondcn te geraken ; ^I^ ^}^ ^^ moge verfoeycn en door de biechtc af te leo--. gê,mijn verftant wort verdooft,mijne memorie ontftert, en den wille verflout door de grooie benoawrheydt,die my beyanghr. Waerom is 't dan dat ick inwendidilijck fo gepijnigt en gefpannen worde, en wentele in de vuy- i©d« upt ligheden mijns levens? is 'torn u hier door te behagen ödlmmm* ^^^^^^^'erre zy 't van daerrwant ghy gebiedet en beve- toniOiglj ^^^ darmen uwen Sradt-hoiidere gehoorfaem foude we- geciurlc feniden genen van hun,die u-lieden hoort,die hoort my, onaT ft^^ ^^ ^^^ u-lieden vcrfmaetjdie verfmaet my :Is 't om vre- i»-; ^^^ de en rufle des gemoets te bekomen ? maer wie ifTer die tuc. lo. dcn u, en uwe Scadthouders wederfpannigh is gewceft, en die verkregen heeft ? oft wel is 't om dat ick ten lan- gen laetften fo verre geraken foude,dat ik door mijn ey- gen oordcel en veel onderfoeckcns geruft foude wefen , als gercchtveerdight in uwe tegenwoordigheydt? maer TUI. 142. iïier tegê hebt ghy gefeyt : Dat alle die leeft voor u niet gercchtveerdight en fal wefen,cn dat nademael wy *t al hebben volbrocht , zijn onnuttige dienft-boden : voor- waer en is *t dan niet beter dat ick volge den leyts-man ^t goet ende onderrechter,dien ghy my hebt gegevenPmaer ey- Ijf t i? m De laesldie en weet niet mijne benoutheoen, maer u alleen, te Sectüin* ^ ongemeten goetheyt,zijn die alle, jaoock die noch te «en/ eenen gefchieden ftaê van derecuv/igheyt bekent geweeft,eer leptö-ma» ghy oyt bevolen had,dat ik aen defc als aen u-lieden ge- te balgen, hoorfaêheyt foude bewijfé;nccho;ycn lact die tot geené andere effedte oft eynde gefchiecie, dan om my te proe- ven ende te fup-eren.gelijck het gout in het forneys der tribulatien , en dat ick klaer blincken foude in uwe te- gcnwoordigheyt, en voorde oogcn der menfchê.Daer- cn-boven al dat my van den vyant ingegeven wordt , en zijn mijne vv^ercken niet , noch en bclmettcn mijne ziele niet meer als wel doende fonden van andere die ik heb- be gehoort, oft fien gefchieden. Maer gemerckt dat ick yverigh ben gewceft voor u , ende de onbevleckthey de cles herten hebbe bcmint;hier door worde ik gefuy vert, hier door fo worden mijne verdienften voor fo veel ver- iHenighvuldight,als ick gevoelsdat fy my om uwe lief- ere milhag^n. Maer ickiwijfelcoftickvoorfichtelijck

en

Van de Bicchtc. ISf

énoorboorlijk mijnoflicte hebbc bcdicncihier op hoorc ik u antwoorden, ende verbieden: en wilt op uwe cygen vernuftheyt niet ftcunenjcr^de ick bemercke datter nier fekerder noch gerufter en is',in cene duyfterc ende onfe- kerelake, dan met ootmoet fijn vcrftandt aen andere t'onderworpen/ondcr te willen alleen wijs weren,ende hooveerdelijckop fijn eygcn oordeel oft finnelijckheyc betrouwen. Maer mijne vreefe houdt my voren, andere faken dan ick van den Medccijn , van den Leydts-man , oft van den Engel door u gefonden ( want foo hebt ghy den Priefter geheeten ) en worde gckerr. hoe blij ve ick dan aldus rwijfelachtigh hangende, oft ick uwen wille , ^f" Heere , oft mijnen eygen wille moet volgen ? oft ick in ^^ ^^*^ een fake diemy aengaet,op mijn eygen verftant,oft op btrftant eens anders ( gelijckerwijs alle geleerde en voorfichtige nKtftm«j raden) moet betrouwen ? Ick bidde u , o Heerlen wilt j^^'^" niet in *t oordeel oft recht treden met uwen knecht, gmtoili* want ik en kan nier een voor duyfent antwoorden^ niet- öolgtiu tc-min hoewel ik u hebbe vertoornt,ghy doet my noch- tans hopen op uwe bermhertigheyt, ennietenilTerdat f hy ftraffer lult wreken dan mijn miftrouwen en wan- open van uwe genade, die alle dingen voor my gefcha- pen hebt, ende voor my geleeft, en gefcorven zijt,op dar ick in u foude hopen , ende op u alleen mijn betrouwen Hellen. Is *t mogclijck dat een vrouwe haer fprakeloos kint foude vergheten, dat fy de vrucht haers lichaems ira.49, niet en foude ontfermen ? en al waer 't dat fy 't verga te, ghy en kondt nochtans my niet vergeten: want wyen Dsn.^, itorten onfe ghebcden nietinonfe rcchtveerdigheden voor u aenficht, maer in u veel bermhertighcden Helpt ons dan Godt onfen Salighmaker,en om de glorie uwes naems Heere verloft ons^ende weeft verfoenelijck over onfe fonden om uwen naem, Amen.

Schiet- (jebedekjns,

C lerghy 7ijt ghefont ghemaeckt, en wilt voort-aen loan. 3. ^ niet meer londighen , op dat u niet arghers en ghe-

fchiede. lek hebbc u mijne mifdaetkennelijck ghemaeckt, ende Pfal. 31. en hebbe mijne onrechtveerdighey t niet verborgen : Heere wifchtuyt mijne boofheydc.

I^k

i5'8 Den I. Boeck. Het VII. Cap.

Luc, 1 f. lek hebbe in den hemel gcfondigt ende voor u,cnde ick en ben nu niet weerdigh uwen fonegenaemt te wor- den, maer maeckt my als een vanuwehuerlingen.

Pfalm 18. Wie verftaec de mifdaden ? fuy\-ert my van mijne ver- borgentheden , ende fpaert uwen dienaer van vrem- delonden.

Het VII. Capittel.

Van de Voldoeninghe , welck is het derde deel

der Penitentie.

Exod. 22. Y) ^ ïJJ^nöeccn bnn gfcael fteböen tjm tgöt ba»

*^ ö^ie öaoöcti bcftccöt omtc ftomcn tot ben ö^roö

<6oöt35 <8rcü / om alöaec <6oöt Den ^cctz offeran^

ben op te blagen. ^ïDefe t}^ic bagen/öonnen iu 't m^

(iehjcfe l^erflant oenomen loo^öen/ öelijch boben ge?

fepbt t.ö ban Oet 25ei*oulü / 23ieci)te/ enbe Bolboe-

ninglje. €nbeaengcfren bat Uipbanbettoeeeerfte

g[jefp?ol^en Debben / bolgljt bat top ban bc i^olboe^^

iungf]e nu fp2eechm / betuelcfee bolmaecfit too?bt /

Tob.Ti. boo^ be toercbcnbie ïjm <ïrngel ï^apöaelaen €0^

©oïöoc^ bia^ gerecommanbeert Oeeft / alie^ f)p fepbe : 45oet

iüngctoo?t i^ ()et gebebt/ met öet bajïen enbeaelmoeffem

öooTÏid/ ^^^^ ö^^ ^^^^ bjeccfeen ban sao!boeninge/too?be

tm / ba* feer beauamelöcït al0 b^ie remebien geflelt tegen be

m I m D^ic quaben beujclcfie be toerelt mebe-b^cngftt: boo?

S? Öet bafkn/ bebegceilöcïUjcpbtbCjCfbïecfcljj^; boo?

b'aelmoclTcn / be begecriijcliöcpbt ber oogen ; enbe

boo^ een ootmocbigf) ïjs^^xm i löo^Dt be Ijoobcerbig^

Lcvit. 6. \s^^^i bciJ leben.ö gcnefcn» ^cn i^tere fjabbe een gc^

bobt gegeben bat be b^anbt-offecüanbe/op ben au^

taec bcrb^anbt St\xX^z bïo^ben ben gepcefen nacbt/tot

'0 mo^göens^ toe / enbe X^dX ben ^^iefler bieaffcïjen

ban befelbe / uptgetrocfecn Iiebbenbe fijne ©^iefter^

iijcbe liïeeberen/ enbe anbere acnnemenbe/ foube

blagen bupten ben Ds^pa-icgcr / tn ^xz alberfupberjie

plaetfe/om t)et felbc albaer te boen becteercn tot ben

boncben toc/boo? een anber bner nocbtan^ef/ban ban

bebeplïgepiaetfen^aBat too^btORö^ boo^bcfefigue^

ie anbeii^^beteecbent ban ben b^aubt-offer ban u fe(^

ben/ enbe bat alle utoe fonben ben tijt ban ben nacflt

Mz$ (j^bens^/b^cb^ant \mm\\ toa^b^n booj Bet bpec

bec

Van het Vaften. I ^9

ttt fjepU'öCC plactfc/ bat i^vban öe hcföeriRacc i^ 't faècdattec noclj pctie? '^ mo^oen.ö refteecöe/öat göp u moet bectrecfeé bupté b^n ï)cp2lcger/upt-trecfeen:? be Oet ftlect ban bit üctWiith iebé/ Oct toelcfe albaec met f)ct tiiec ban Det bagebicc gcfupbert foube mo* gen to02bc/tot bat al(e be ongclucöelücöe blebelingé ban be fonbé gcOeeltcïi berteertfoube fijn/en tot bat öDp töt ben laetflé pennmcö toe / Detaelt fult öebbé* fep fuUen ban/ boo j al ban fiet ba|ten/enbe pent^ tentie ; baer nae ban be aelmoeffe / enbe ten laetfien ban 't <6ebebt ( toant i^it b^ebec becöiaringöe ban noobefieeft/)Daabelen-

MEDITATIE

Van 't Vaften, 'teerftewerckvanvoldoeninge.

Be voorfteiimge derfUetfe is,{p felben te pellen ttt be te^ genkDOo^bigtjcpt ban€B2i|lu.^onfen^aligömaec^ öer/ gelaeft met galle aen Ijct hmv0.

Het bereydende Gehedt, eil^ bOCen.

TLJ Et I. point. 25emerclir bat göp geftelt 5öt üi bft ^J 8J{f* •■- -* bal bec tranen met onfen eerften babec 5tbam / baS^öam op bat göp in 't ftoeet u\xit^ aenfcööRS? u b?oot foubt «t oo?faitfc eten/enbe acbepben fout/om te öomen tot be öemeb ^^^ «»« fcïje erbenifife/ enbe op foubt ölimmen op ben ber gfi g}[^ ^^ bec^ i|eeren : enbe bat göp niet en fiebt/ bat u Dier in meer belet ban u epgen licöaem ,• 't toelcb beberbe^ sap f, Jijcfe i0 enbe be ^ieie befbjaert / enbe göp Det fclbe o- berfuicl^ö met ben toom ban matigöcpt enbe eenen gocben regel moet bebtoingen/ op bat bet u niet on» ber ben boet en töojpe, (€en ttoeeben / Boe fcfianbe^ lijth bat ^bam boó> 't feibe licöaem en boo2 begeer^ ïtjcbe gulfigöept / nebergeb30?pen i$ 1 enbe \i:ii / aliS Bpgcftcltb3a0in bet ©arabij^ ban allerlei toellu:^ (lem ^efe Beeft o~n$fgeb:ocf]t tot alle befc ellenben 2©.^at enbe miferien / baer top Qualicb upt bonnen gera? mis Dclwd ben. €en berben / oberlegljt toat bat 3lbam / tsxt ccêritjcfte nocbrans^fo toijö toasf/ Bier toegeb^ocBt Beeft: Otn^ euiri«t]n»t bebertoonbertu/ Bet Beeft gBetoeefleenebone ge- f^J^^^V^, noecBte/ biefiugebonben beeft in Bet eten ban ben gnDenocu berbobenappeL <aongeiucfeigmappel/toa^rinai^ öagciöfs

\^ be ^''"'

léo Den I. Boeck. Het VIL Cap.

ie öc quöbcn enöe ellenDcn defcc tocrclöt enbc oocft ban d'eeuUïioÖcpt bcfïotcn toarcn I <C>DP Öcbt in be=^ fen appc( öcbcrcn/o ^öam/ cnöe arootelijc]t: moeten tit felbe utoe lunöeren/nocD öeöens^-öaeoö^ beftoo- pen ! €en btecDen {jefnercfct/ öoc bat onfe €ba/ dat ijf/onjjepgcn bicefcö/enöe bpanöt/ om öebuertaö^' lijcfe bectoeciit om onfen ongcJucöioDcni^atiec na « lïolgen/ enöe tjoe bertoo^pcn fahen öat bet 5 jjn/ dacc hjp Doo2öeatilfiöf)eptit bcgeedöcft naer 3ön i met lloebamgUcn grooten arftepDtcnöeperöcfeelöefellje öDcfocljt tuo^en / ban öe gene ï)itfc niet en fteüben/ cnbe(joe(ici}reiijcfiDatmen die nadergantberac^* ^iet Ooe bcel öattec doo: de gulfigfjcpt tot groo^ te armoede homen / cnde doen ijtt gene dat 6aer in geendec manieren en betaemt.^oe beel i^eligieufea tooiden daer gebonden/ die anderistotgroofefiep^ ligiiepdt fouden geraben/ maer ïiier doo? te4: aerdeti Oe\xio?pen/en belet tooiden/ dat fp niet op en toaffett in 't paradij.sf ban de IgemelfcOe toeüu|ien/dattsi/iii bc li}» Religie / om dat fp \jict m Ijaer felben niet en toilicn oberU?tnnen i a^ndeboo^bjaer/ Oet en t$nlet fonder groot mplïerie/dat ^dam ban <6öd almacö* tiglj g^ftelt 5Önde in den ilaet ban böïmaecfetftepdt/ doo;j de guifigïjept alleen onder dê boet getDOjpé i^* Het 2. point. (aberïegt öet ongemacli/dat de guU fiöOcpbtmcde-b^engöt j (€m eerflcn/ fp beiet allen boon- ganciiin den gfjecft / ende maecfit dat ftct lic* S guiOfl* ^^«^^^^ ^^^ 5tcie toeberfpannigf) too?t.3©ant/fo0 on^l ijtpDu Ciimacïniögctupat/geiijcftertoüSf onder de bjcrclt* cumachus |-f [j^ meafc(jen/de begeeriijcftöcpt den too^tel i^ ban gradu.26. gjj^ quaet: aifoo onder c^ejMiicfeeendeaeligienfö perfoonen/ i^ deonmatigè^pdt ban eten ende ban d^incften. 5Bant Ijet tsf onmogelijcfe/al^ CaflianusS fegljt/ dat b:n genen die met fpijfe oberladen i.ö/den (irödt bandentntoendigenmenfcOïian bemercben cnde onderliennen» 3Bant ixpt de gulfigöept aüeen/ fp^upten ontaüijf fieandere fauten/ gftelijcfe dent^* ^^^egoriujj betnpgljt» Jl^acr den I§«23afiiui0 boegt Ijier b^/ dat bp bemerclit fiecft/ dat de gene die met alle andere fdutm befmet ïoaren/derelbe Ijebben ge^ laten ; maec die def e onderbjo^pen Ijtbbm gebjeefi /

<>ft

Van het Vaften. i6t

oft öcpmcïijcfi/ aft fonrijöen/ ofr op onbcöooilljclic plactfcn gcnepgt toarcn te eten/ten laetflcn getjallen ^m lipt Den (lact öec rcligicioft t^'t fafte dat fp öacc in bolïjcröt IjcDöen / gljctoo^öcn 3ün tïaUen ban Den öupbcï öcr ï)ei(en/nrcutDj0f-giertoc gceflcn/murmu^ rcciöerje?/ bic fjaei* epgen gemacFi enöe baet fotïjtcu/ cnöc öertnccFïtg toamn Cen tl:iieetinvbcfc fonDe en iö niet aüccnfcüabenjcfeaenöen geeft/ Enöeaenöc <0otrtb?ucf)ttgftept/ macc belet gantfcDelijcl^aUebe p,MnctpaeI|le oeffenütgen bec 3ieien/enbe niaeeb t bat befcDefPfnmigbeptDeie^berftantJS/enbeb'anbereal^ bei'-eöelfte firacDten ber 3ie{en bot en plomp too^bc» €cn \^ztï3m/ macD Ijiex bp geboegt too^ben/ bat Set licljaem Dïcc boo^ met fiuhtt bcrbuU toojt/'t ïeben becöojt / enbebeel anber ongemacöiS mebe-b^cngt* (j^nbealfogefcötetber/gelijchon.öf^nnocentiujcSgc^ innoci. 2; tupgt/bat ben menfcö ter oojfafte ban eene toellufte/ ^^ *^°";^'"- bïc in betoöbegualijcfe bier bingerenbeflaet/ enbe^ap.17." ' Qualijclibieroogenblicöenbwert/bittegenttjoc^big leben onberbjagelijcö enbe ellcnbtaB maecht / i^cn menfclj in perijcftel ban fijne eeutoigeberboemenif^ fe bjengöt / enbe bit om öet f tcDaem eene feone gfje^ noe'göte aen te boen. ^00 bat met recöt/ toel macö roepen bm lg,^ernarbui^:0 tojeetfjept ! men bient ^^^JJ"^- '« t)etïicbacm/cmbe3ieletebermoo?tié.€nbatmeer ^ ^' iö/om ben (icl)ame eencfeone genoegljteaen te boen/ belicoptmcn b'eeutoige tormenten ; oft ten minften men ftelt fp fclben in penjcbel ban baer in te baUen.

Het ; . point.^emccc&t baer-en-tegen be p^oföten ^?aff|rf»/ belyelcJiematigïjeptmebe-bjenglit. €en i»t»arben^°°^^;^. bpanbtbieonjSalber-moepelöcfeftebalt/ Bierboo? S matig* gétemttoo^bt j enbe bat beel beter enbebeQuamer/ tjepot» ban boo: eenige ïicl)amelöche oe jfeningen/ alö fou^ ben mogen toefen/ bapreftïeeberen/ bifcipiinen/ op b'aerbe te jlapen» ÏBant gehjcliertoij!? bat bet bpec niet (icöter uptgeblufcBt en too?ö t ban boo> bet cnt^^ trecben ban bet bout ; alfoo oocft be qmt^t begeer* lijcftftepbt enbe ben boncb ber fonben/en to02bt ner^ etr\^ beter mebe geblufcöt/ ban alë top befe 't boeö»» fel ban alberiep fonben / boo? mattgöept ontreclien» ^m 2, aeufcDoutot be g&ene i)it in boojleben tijtien

1 62 Den I. Boeck. Het VIL Cap.

ijc \joi\tJttmfftn betooont/en tn alle imtt Ijan tjtm^

den botten anö^e gefcöencn DeDben- adjaegt fiaerlte^

ben toat geboelen batfeban i)c(t beugtgebab i)tbW

aengefien bat fu een groot beel ban bare liepligbept

Bafii. con- j^ j^, ^ j„ g^l^j,jj. j)ebben/ben l^,23afilius? fegtit/bat Ijet

rXcrp° j.öntboiibenban befpüfe/tiGf bet gene bat bebtoingt be

chryfoi. onfïelteni ffen ber 3ieIen:en€b?pfoiogu^/bat bet ba^

ften/ 1^ be boot ban alle boofbeben / en bet leben bec

beugbben.€en ^ bit geboelen en ftebbcn lit^cp\iqz

niet alleen gebabt^niaer ooft bcel bepbenfcbe Jpöilo^

fopOen/en toöfe mannen onber öaer-lieben/ bte befij

öeugt in grooter toeerben gebcuben Debben:^o bat

afirtaxerre^ en ©tolomeu^sf/ toater enbe bmtf boo|

lecbernpen rebenben:en alle bocben toaren bp btebS

Êacebemonien teneeutoigen tijbe uptgebannen»

(©uifidjept Het4»point,^emercbt teneerften/boe bicbtoijljf/

{^f "f ' en boe groutoelflcb bat be gulfigbept ban <6obt qU

Sobt 8^ niacBtigö geftraft is? getoeeft:toant op bat icb onfen

fitaft. eerden ©aber aibam boo^bp gae/ eenen pegelijcben

iö bennelöcb genoecfi/ tot toat fcbanbe bat bef e ber ^

Gener.19. malebpbe fonbe Hlotb geb?acBt beeft/ tot boebanige

i.Ree.2. tttiferien/ t)U ban ^oboma ; toaer toe bat gebomm

? Ree 13' 3önbebinberenban]|eli/ <efau/enbe eenen febereti

Nim.i I . * ^jopöeet in ^etbel; J|oe bier fiebben be gfraeliteit

moeten beboopen ben luft bie fp fiabbenom bleefcD

Exod.32. te eten in be tooeftijne j enbe op eenen anberen tijbt/

alffecberttgö bupfent mannen ban fiaer-liebenber^

Liic.16. flagen bobben getoee(l. 3|cft late (laenbenröcften

bjecïi/ enbeontallücbeant?cre/ betoeltbeboo^befe

fonbe ban guïfigbept bernielt 5ijn/er»be naberfianbt

geto02pen in beeeutoige pijnen ber bellen, ^efiet

ban / boe bat gbp fonberlingb boo? baflen/ enbe an^^

bere manieren ban berfterbingcn / u licbaemfult

feonnen b?engen onber fiet bebtoancb bej? mft^*

mt ^tv» Het y .point. ^emcrcbt boe tiat alle hie bermaert

iigcii ijÉb« 5nn/fo in Oct oube/ aljef oob in 't nicntoe (Ceflament/

nm acoef» "Ö^t ballen enbe be lijf-ftaflijbinge toegebaen l^tbbm

Uwu getoeefl* J^llopfeö beeft boo? batten be toet enbe be

gemepnfcOapbanaI5obtalmacbtiöbberbregen/al3J

oocb €liaö : beS^imbitenbebbenoBobtberfoent*

^becbencb t w\ ttoeeö^n / bo^ b^vmaeu bat in bet

nteubi

VanhetVaften. 16 i

mim €e(!amcnt f^itt tn getoccft iiS bicn Soanneief/ ban ben telcftcn onfcn ^eerc fclf^ heft a^tupgeniiTe cecft/battec o«?cnen meccöeren opgeftaen en iö : en^ be Unna öe 5);opDetcfTc. ^en l^. ICpoftcl paulu^ gctuïïoïjtbanfpfdben: gcöfiaftübemijnltcDaem i.cor.9. m ö^enge 't outct DebtDancft/ op dat als? ith tm an^ öecgcp^ebicïitfalfteöbcn/ tcftf^Jlbcnietbecïorcncn Gai.y. gac* a©ant bic C6?iflU3$ toebeöoorcn ücbbcnDun blccfcO gc&rupft/ met be gcb^cccficn cnbe quabc lu^ (ten»<öbci:(cgót ncecftelijcö in be tegcntooojbtgöcpt iöobt^y of gOp ban bit getal 3öt/ of gOp oocfe foecftt bc gcnoecfite beiSbleefcfijs^/cn ïjkt na beclangt/ban/ of göp foecèt öet bermaecö ban ben geef! enbe utoec 5iele faligöcpt.Ccn bccben/ftelt u boo? oogen Cöjt» ftaö onfen ^aügOmafeer/ bit m^ beftoojt te biencti boo2 eencn fpiegeï ban aiïe bolmaecfetfiept: ^enfiet fiem/öongertcBbO2ftigB/0eBee(enac6tenoberb^en:* gen in't geüebt/en albeclep acbepben ban fijne ionö^ Bcpt af/ en ten laet jïcn gelaeft met galle enbe a^ijn/ ioan.19, 'aen begalgebe$?öi;upi5. l§p8^eftalfooboenbe5ört leben totllen flupten / om oné tiz matigfiepbt aen te p2ebt6cn; bat öp alfoo al.ö onfen Becloffec foube bz^ talen be fcöult/ bie onfen eecften J^abec 2Cbam/enbe b3p fijne feinbercn boo^ be fonbe ban gulfigfiept/ qca maec&t fiabbé.<ö ^eece 3efu€B?ifte/leert mp boeg boo2 8et btnnenfte utoec becmöectigöept/ bat f ch be fpijfe niet anbec.ö en geb^upcfie/ al^ eene mebecflne/ Aug.i.i.; bat gijp moog^t toefen mijne genoecöte/ enbcïjct couf.c.3i* gene baer ith allen mijn becmaecö in neme» ^at mijne fpijfe 5P/te boé utoen toillejIBerre 5ubatt mp/ bat iclvbie geecne u foube toebefjooren/mjjn bleefc ö niet tn htuptt ; maet 'tfelbe onbectoo?pen foube 5ijn/ enbe mp felben eene flabe ban mijnen bupcli mafecn/bie tn bjpbom geflelt ben/enbe gefiocDt boo2 u bierbaec bloct» 43ecft mp / bat tcli mp in u macft Aug.r.io; betljeugen;gccft tat gliP gebtet/enbe gebiet bat glip conf-c-Bi; toilt» ^p be&ent (fepbe tlugu|iinu£?) «toen bienaec/ bat 8p 't ontfangen f^ttft/ enbe bat öp glorieert/ Uit fiem in ben l^eere glocieert. gcfe öeb eenen anberen ü ftooren bibben/op bat öp bectoetben foube,- ^eemt fegfit öp ban mp b^ begwlijcfeftepbtbe^bupcft??:

m t toant

1 64 Den I. Bocck. Het V 1 1. Cap.

toarit töfc faï öefe ftonnen bcrtoinneni toaccboo? Docit be aïder-flcrcftftccntïcöltiec.feloccfijïeftaitip- bccötcr.ö ober toonnen Ocübcn gctoecft ; öan boo? u/ o foetcn gicfu/ öic münc «entoefaligDeptit/ enöc flcrchtc3Üt/^men.

Cihebedt , om de deught van Penitentie ende Vaflen te verkrijgen.

Pfal. 129. T 1 Yt de diepten heb ick geroepen tot u, ó Heere,Hec- '^ re verhoort mijne ftcmme ; want ick ben gekomen in *t midden der zcc, ende het onweder heeft my in den gront geftooten, Wie fal my verloiren,mijnen Godr, an- ders dan ghy, die beroert het diepfte der zee,en ftilt het gheluyt der baren? Wie fal myverlcenen,dat ick alle nachten mijn bedde mach waffchen,ende met mijne tra- nen fal ick mijne nift-plaetfe begieten, op dat ick alfoo mijne fonden foude mogen uy twairchcn,ende door defe dobbele befproeyinge mijn ziele foude mogen vrucht- baer maken, ende met eenen ontkomen d' eeuwige ende altijt-duerende tranen ende droef heyd ? Want ick wel \vete,dat,is 't fake dat ick de pijnen der hellen,met eene korte pijne in dit leven arbeyde af te koopen,d' eeuwige ontwijfelijcken door uwe gratie fal ontgaen : want ghy nimmermeer rwee-mael het felfde en ftraft , maer uwe bermhertighey t gaet alle uwe werckcn te boven.Noch- tans ghy begeert,ó foetenjESU,dat wy vruchten voorts- brengen,die in der waerhey t voor wercken der peniten- tie gerekent mogen worden ; ende hebt ons over fulcks hier in willen voorgaen,ende goet exempel gevenjende hierom gelijckuwen Apoftel o;etuyght : Die vooruweii dienaer gerekent wil worde, die kruy ft lij n vleefch,met alle hare quade lufté,hy en tradteert het felve niet fach- telijck , op dat hyhetnietwederfpannighenbevinde. Ick neme dan vaftclijck voor ray, ö alder-goedertieren- ilen j £ s I7,de penitentie met uwc Heyligen,ende vrien- den te beminnen; want oft den meniche llraft fijne fon- den in fy felv^n door leetwefen (gelijckfeerwelfeght Greg.I.p. denH.Gregorius)ofhy ftraft de felve metdenmenlch, Morai. ^jg mijnen rïeere ende mijnen Godt zijt.Ick neme voor «-^P» » 7' iny,ö Heere,vruchten te doen van waerachtige peniten- iie,op dat ghy u^ mei uwc H,£»gekn over de bekeerin-

^alat.s.

Van het Vaften. x6^

fe" van mijne fondige ziele mooght verblijden, diefoo ickwijls hcbbe uwen H.Geeft bedroeft ; ende boof^ heydt bedreven in de tegenwoordigheyt van uwe God- lijcke Majefteyt. lek beKcnne,dat dit qualijck doenlij k isjaengelien dat Ambrofius uwen dienaer fcght : Ik heb Ambr.1.2, het bevonden lichter te wefen te volherden in fijne eer- '^^ pcsniz. fte onnoofelhcytjdan oprechte penitentie van fijne Ion- ^^^' ^°' den te doen. Maer,ö Hemelfchen Vaderjalle dingen fijn u mogelijckja licht.ende fi.illen my foo oock \veleri,is' c dat ghy my by ftaet met uwe heylige gratie , daer ick u ootmoedelijckom bidde, Amen.

Pradlijcke om het Vaften t' onderhouden.

TA ' €ecfle / V oberleggcn fjoebatmen 5ört litljatm ^^ feocftert/oft men bat oocb (ecfecilijca en fagöt^=* ïp boet afó fónen fenecöt/Diebaec boo^ loebecfpan^ï nlglj to02t:f)ct toelfe onttoijfelijö gefcftieöen fal/ijOf 't faöebat It»? bec ^\x\W\]f^\^i toeaebacn 3ön;i.tf 't bat top onjOt bcaeben tot becüóben enbc fcljaöelijclie fpö- fen t'eteniijÊf 't \^m top in 't eten t'obevDloebigfj 5ijn/ en t'ontijbe of belicatelijch boen/ of al te Deftiaö on^ öeaebcn tot ftet onbergouben ban oni^ licOaem»

^e tljoeebe/te bepepfen of gljp in u felben bemint be tefienen ban een bjaecacötig beiioocöenen.^Baec ban fiet eer(!e i^ een bjeefe ban gem t' cntgaen bup^ ten lyti gene bat nootfaftelijcfe i.sr. (€en ttoeeben/eene neei'ftiaöe toatftte eer men gaet eten / enbe tectoöle batmen eet/ op bat be toelïujligDept ben noot niet en bcrcaffcfte ! en batmen b'eene meer bolge ban b'an- bere» €en becben/ of öet ones oorti moepelpcö en ïa^^ ftigöis^/ bat top befen noot onberU)o?pén5ün» ^€en btecben / bat top noobige fauflfen toelaten/felbfame enbe cnnoobige bertoo^pen»

;©c becbe/ (jet fat feec goet toefen/ bat top m$ fel* ben eene fe&ere mate fleüen ban fpijfe en ban b^mlfe, aBant i^ 't faöe "^diX ^it aen be bceften gcbaen toon,- Öoe beel te meerij tjetbetamclijcft bat ben menfifi meer boo? rebene/ ban boo2geboeïengc(tiertenbe oeregeert tooabe* <Ênbe i^'i bp aibien bat top onsÈ öfieboelen getrocfeen te too^ben boo^eenjgetoeüu^ ftigfiepbt / f aet on^ obecbeneöen/bat top rebelijcfie

l66 Denl. Boeck. HetVII.Cap.

f rcatucen 5ijn/ €ö?i(len menfcDcn/ enöc \}^p/ oeene aaMm ban on^c^ Iicfjaem/of ban onfe toelluften/maec bicnacröcnöe hinderen ban €Ö2t(iu0 gefuief/btetot Ijoogcre cnbc meccöcrc faecfeen geDoren cnbe gcroe* pen 3ijn. ^ft toel iaet u boo?ftaen/bat oïm bc fpöfrit nu oenoten ïjebt/baer QÏ)p u geboelttoe bèrtoecltt te toefcnjUïaec boo? faf gefcbteöen/gelucft ben Oepügen Bonav. de ^Öonabentuta fecr toel betoijft / bat Det al eben beel profeau. ^^^^^^ f^j/ Q^f ^p ^ j^ beproeft ïjaöben*

TBt bierbc / iaten een anbcc altijdt naec 3ön goet^ bunclicfpöfeöeccpben/ennimmernicerbanbefauf:? fe {ilagen of fp^efien / enbe öct gene baec top boo? be gulftgbcpt albciniecft toe geb^ebcn too^ben/onc? feU ben ontrecben/enbe ben armen uptbeplen,€nbe poe nengenaem een facrificie bat bit OBobt almacötigö i^/ (jeeft bp fomtoöien boo? mtrabeïen betoefen.

^e bijfötf om fpöfe te nutten eenc fefterc enbe ge^ fielbe ure te bouben/ nocD niet licljteiijcb pet buptzn ben getoooneUjCben töt te nemen»

^e felle/ met beel uren lang ober tafel blpen fit^

ten/nocb geene felöfame/of uptnemenbe bancbetten

oft fpöfen toelaten. Want Ijet iiofboojtoaergroote

fcljanbe / batmen fijnen bupcb / gelijcb ben 3lpofte(

fp^eecbt/ langer bient / ban ben almogenben 45obt:

® Êii guïfi^ batmen grootelöcbö p^öfi/ alö be maeltflben langö

gen mcnfcD getiuer t Debbm / enbe boe bo.2t bat ben bienfï W t^i^

Sé^ mena3ob betoijfen moet/altijt telancb fcbijnttetoe^^

madttjQm f^H. (öberlcgt/ toaerom batmen be lange maeitüben

eiiöchoutc? inflelt/nergenö anberiS om boo^toacr / ban om fijne

mfftiu begeerlijcbBept enbe luft meer te gelieben/om fijnen

bupcb meer te bullen en te bienen/ bie niet Oaeft ber^

faet too^t/ en op bat Ijp boo^ ben boflelijcben tijt/on^

nutte èoften/lacbernpen en b^embefauflfen (baer ftp

met ftlepnber moepten en arbept fijnen bonger toel

öan berfaben)bcrtoecbt en getrocbcn too^be/ tot ee^

ne toalginge, toaer boo?be5iele beftoaert/enöetlic^

öaem oberlaben too^t; enbe ben menfcO ten laetflen

Epift.i.ad geenenmenfcömeereni.ö*i^oo?t/ boo^t/fegfttben

?Hiconera. i^epligeu ^ernarbujET/ toant be fpijfe i^boo?ben

bupcb/enbe ben bupcfe boo? befpijfe/ <i3obt fal ï^'tm

^nbeb'anber b^rnielen» ^e locflt/b'aeïbe/bes^^/^n

m

Van het Vaften. 167

5011 bp tta m'ct öcnoccDfacm om bc cuïfigBcpt/ cnöe DegeeclicöD^pt öec mcnfcfjen te boldoen/e» Dt^ï^ boo? Ocfcïjiet l)ct/ öat b arme menfcften berooft too^ben/ öatter robingen gefcfjieben/ bat t^zix Donger öer ac* men biene tot be ixieKufle ber tijtUzn en macütigem somberen ber menfcften öoe lancït fuU göp toefen fioaer ban öer ten/om bat gftp boUöbigö enbefmaec ban licfïaem 3Öt ,• toaer toe bemint gl)p tic pbelfiept/ enbe beronacOtfaemt be bjaerfiept^^ gljp belicaten menfcö/bte ftoemt in utoe toelïiiiten enbe cöcftbom^ mc/bcl bcfcOaemtfteïTt bertoaclit be befcBaemtfiept tot tn be boot.Jftet rflcii ber öemelen/ en i$ nocö fi^ij' fe/ nocD b:ancfi/ nocïj purper/nocD feoftelijche fijbe; toantbenri;ciienb:ec&/ btegeen ban befe bingen en ontb?afeen/t5f op eenen oogenblife geftooten getoeefl/ tot in ben afgront ban ber öcüen.ïlDat fult göp Dier op anttooo^ben/ o gïjp gulfige enbe onfeupfcöe men^ fcflen/ bit ban utoen bnpth / ubjen ^obt gemaecfet ï)ebt;enbe anberjs? nieten berfint/ban öet gene bat be gulfigftept/enbe onfeupfcDept aengaetoa bit in ubjc onftupfcóeben enbe bupligöeben/gelöclö gemefl 5öt/ fo naer be 3ieïe/a(.ö naer ben licftame^gicfe late boo?- bp gaen/bat be arme boo? utoe beuren om b^oot bib^ ben/ al$ gfip in alle oberbloebigöepbt utoen Dongec moet foeclien enbe bertoeclien met lecliernpen enbe untgefocöte fprjfen : men gebaupcfet uptgelefen enbe ,©i,erbaet ftofielöcl^e bingen/ om ben appetijt te becfcöerpen/ nnmtn» bit nocötanss altemael berloren gaen ; enbe toaer 't jj^^n fon* batmcn eenige fïecfite enbe bertoo^pen bingen ben ^^^i'?°»^t* armen bit berfiongert toaren / booagetoo^pen ftab- be/ btn tijthtn foube baer b002 p^obifie ban eene ee* toige enbe onbeberbelijcFie fpöfe berbient Rebben, aBp moeten onö ban fojgbbulbigljhjclt b^atljttn/ bat top naer be ber maninge/ enbe bet eirempel ban ben l^epligen 3Ipo(lel ©aulujsf/onö leben niet hoftt^ lijcber en ftouben / ban onö epgen felbe» "^it fullen top bep^oeben/fegöt ben ï|epligen 23ernarbu0/ijef 't faccbe bat top bebtoingen/ berfaèenenbe onber ben boet treben alle licöameliicbe enbe toereltfcftetoel^ lullen / enbe on.ö bleefcö boipcen met fijne booffle* ben enbe qmbt be^^eerlöc feöeben : ïBat fegDt gbp

|B é Uier

x68 Den I. Boeck. Het VII. Cap.

ïjtec tcfjettf fcgï)t fip/fp^efecnbe totföne Bdmcufm) breupt-nemei*^3ljtbanfpijfe/cnöcDacr:cntufTcöen liiepnacfjtcndeBiH'to^ncbattïcgoctic maniere aen- oact^ l{)tpoccatc"0f cit fijne bifcipelen onöcctoyfen öct ocnc bat lirecfu om te leeccn / hoe dat men öe 5teleit fal Deljouöen en Ociuaren op be toerelt; Cfj^ifluö on? fen ^aUgl)ma(ier en fijne naerboJgerief/onöectoijfert on0 Ijoe \np De felbe fuUen berfaficn / enbe beciiefen* 3Bit beoceft öljt>-iteben te bolgc boo? utoe ,fBee(lerl Hlöacu biealbus? begint teblfputcren:enbefeoljt/btt 10 ooct booj b'ooöfien/ bit i^ fcïjabe(ijchboo^2ftet ïjooft/ $r» Die geeft genoeg tehennen ïjoebanigö bat ïm i^ : göp en Hebt hcfc leJTe niet gebonben in Ijet ^. <ï^uangciie/of b?.i be ï)^opfjcteit/of in be bjiebenbatt belieoUge^pojtelen-^efeijDijfDeptïjeeftuonttoijf* felijctt ïjet bleefcöenbloetaengep^ebicïit/ niet bett geell ban t)m igemeïfcöen ©abensenbe een toepnig baecnaec/ fegbtben^» ^ecnacbUiS^nocD; Haetu boojftaen / btU bitt^c itii u / bat gl)p eenen iBonincft 5iit/ niet eenen mebecijn/enbe niet geoojbeelt en fult too?bcrt naecultie complejcie/ of gcttclteniffe bej^ litf ï)aem.^/maec naec utue p^ofeffie / of 't onberDouben ban 't gene bat gOp <6ob belooft öebt. <©e toelluftig'* tm tn eten enbe b^incïien bjo^t in be MooWtt^ feec geb^ofeen/boo^ be €ïobtb^ucOtige ïeffe biebaec obec tafei gebaen too^t; ocö oft a5obt gabe bat be toerelt^ iiicFte menfcben/ bie fo fo^cftbulbigft 5ön in Oet gene bat beï^eucften aengaet/'t felbe ïjaei'niet enfcöaem>= ben tMenbeerben / enbe in fulcher boegen jjare 3iele te fpiïfen/ enbe bat öet ïjaernietenberb^oot/ tm miuiim een geretbte boo^ be3iele te betoaren/ al^ f? met foD beelberOanbegerecljtenbanfpöfeboojOet ïtcöaem befo^gbt 3ijnl toant beei beter boet Op bie oen be 3te[e befojgïjt ftet gene baei* fp boo? ftan \xt^U fen/bcrftercfu enbe berciert too,2ben/aï$ bie boo? !iet iitöaem befojgftt bet gene / toaer boo? batfefoub^ U^ ben in uielluften/ enbe geörencöt too^ben.

Schiet' Gehe dekens ^

T\ Ie Chrifto toebehoorcn,die hebben hen vleefch ge*- ^-^ kruyft met de gebreken, ende qu^de hifteii.

't En

Van de Aelmoefle. 1^9

*tEn fy dat ghy penitentie gedaenhebt, (o fult ghy alle- i-ace i j.^

^acier dclgelijcks ver^acn. Bekeert u tot my , uyt alle u herte , in vaften , in weenen loël 2.

endc in klaghen. Doodt uwe leden, die op d'aerde fijn. Co'off. 3i

Om u worden wy gedoodt allen den dagh , wy zijn ge- pfaim 45.

acht als flacht-fchapen. Al fo ghy gedaen hebt, lbo lal u gerchieden,uwe vcrgcl- Abdi« ir,

dini;c fal hy u wederom kceren op u hooft. Laet den etter in mijne beenderen gaen, endelaerhet Habac. 3,

onder my uvt-loopen , op dat ick mach ruften in den

dagh der tribulatien. Ick kaftijde mijnlichaém, ende brenge dat onder be- i.Cor. 9.

dwanckjop dat ick by avonturen (als ick den anderen

gepredickt hebbe) leive niet verworpen en worde. Me: Chrifto ben ick gekruyft , ende ick leve nu voorts , G2.Ut. 2.

niet ick, maer in my leeft Chriftas. Ick ben ghelijck gemaeckt der doot Chrifti , oft ick ee- phiiip. 3.

nighfms mocht ontmoeten de verrijfeniflen , die daer

isvandedooden. Voortaen, foo en zy niemant my meer laftigh, want ick Galat.uit,

draghe de lidt-teeckenen desHeercn JeluChriftiin

mijnlichaém.

HetVIII.Gapittel.

Meditatie van de Aelmoeffe, het tweede werck van voldoeninghe.

TLT Et i.point. (öbedoopt in bctegcntooo^bigDcpt * ^ v6oD.3i öc ocöcelctecelt/cn art gene dat Dacc in begrepen Ujo^t/ enöe fict öoe milt bat 45oht gelüDceft Dceft/ ijoe liDcraci t'ubaacrt^/ öacc gfiP nocDtaivo' al:= f.Sf Sn?^ tijt 10 onöancftb^ec Ijebt oetDecftjcn Ijoe öat Ijp öit aï tui tt gedncnficcft b^ploiütglich / en fonöec utDeberbicn< mmrcijciu fie/ enfietöocgöPÖemliierinnaerbofgöt. iCena, otïcrlegljt toatlip ban al't gene öatljemtoefiomt/ ( toant öcr al in fönbei: macöt isf' Oegeert niet toebeet om gegcbcn/ maer alleen gep:eferttecrt te Rebben; tn\)t Ijoe onbefjooalijcfe bat 't i$ fulcfis? bem te teep^ geren. JDant aeimoeffen tegeben niet anbers' en 10/ ban v0obe te p^efenteren't gene bat Ijem felf^f tcebe^ liop^u/ aL$ J)u bet ban on.0 bercpfrfttboo^bearme

in 5 men^

I70 Den I. Boeck. Het V 1 1 1. Cap.

menfcBen/bic ftp rot ou^fcpntMm 3. bat<5ob met

onjofdoet/ QüijthccmnBatjctnut fijne ftinömn/

bie öp bcel en Ucrfctjcpöen dingen geeft/enöe nader-

öant om öaec te p^oeben/en te fien Ooe goet-aerdigö

«lob geeft en danclibaec dat fp 5ön / eenige felepne fahe toedec*

^Üamf^ ^^ ^^^•'^Öt; toant in fulcfeec boegen / epfcljt doo^ den

epfcijt öcmen ban den röcfeen,- tndeplaetfe/ bangoude

flecDte (lucften/ fjoperen; inplaetfe ban ^ijdeïif eederen/

toeocïom* flctöte/en berfletenjin plaetfe ban(effiecnpen/|ïeclj*

te en gcmepne eetöare dingê. ^it epfcüt glip/o foetê

giefu/ en eplaeo! u b302dt dicütoijl^ getoepgert/ dat

ÖÜP epfcljt doo^ de toeemoedige flemme ban den au

men: detoelcöeal isaf 'tdatfedefjemeien doojgaet/

enöomtalfoototuoigeeredei: öep^{^l•acDten / en

öan nocOtaniJ difetöilö niet becmo^toen de berfteen-

de öecten ban de ondancfebace menfcljen» (Cen 4.

<r5rtöcftc^ toaec'tbpaldien dat eenen Badei* fijnen fonebeel

luffe, becfcïjepden dingen gegeben Oadde / op dat öp daec

doo? tot een groot Ooutoeliö foude (lonnen gerafeen:

tn dat den ©ader naderljant fjier doo^ tot armoede

geïiomen 3ijnde/ban fijnen fone eene aelmoefle foude

epfcfjen/oft een (lucr f»en b^W en foude 't niet feec

ijo^eedt en onmenfcftelicft toefen fiet felbe fijnen ©a^

der te toepgeren i €nde dit felbe gefcDiet dagefijcftiS

alfmenmet eenen Oongertgen armen menfcö öid^^

dende om een ftucft b^oot^/geen medelüden en ïjeeft;

den toelc&en in noot toefendeende geb^ecfi lijdende /

OÖP niet geftolpen en Debt/doot geflagen flebt/ fegBt

Ambrof, den Igepligën ^mb^ofiujs?*

Hen 2.point.^emerfet ten eerflen/ban Fjoe öfepnen toeerde dat'et isf/dat ban de rijcfee menfclien den ar^ men medegedep(tto02tboo^ eene aclmoefTe;een beet» feen aerde/een berfïcten öleedt/fukïie fpijfe meeften^ deel / daer den toel-gefpijfden eenen afbeer en toai^ ginge af fiecftj en defe giften 5ijn onfen goeden ende gaeDertieren<i3odtnocDtansf aengenaem^ daerom fcDaemtu/bem dit te toepgeren/ en bertoondertu bandeonfp^^ebelijcfie goetöepdt<aodt]ef. aBeeftin^ Aue^uft. dacfuiglj fegbt den l|» ^Cuguflinu^/ niet alleen-lua t dat gijp geeft/maer oocft \s)cit dat glip ontfangt.l^et bjoot dat gljP mede-deplt i^ aerde/ öomende ban de

aerde/

Van de Aelmoefle. 171

öecbè/toojbt toeberom gegeben am Ï3t aerbe/op i:it\t befclbe baa* boo? onbertjouDj^n foube mogen ^nu^bé: foo bat ben armen met recflt foube mogijen fcggen / fietoft ife u niet meeren boe ban u ontfangenbe/ban OOp/ mpgebenbe. Wmt toaer öetfaöe batter nie* manbt en toaer / om ban u t'ontfangen / fo en foubt öDp oocö b'aerbe niet uptgeben/om ben X^emel baec mebe te feoopen^ Berfmaeb mp alfban aljos göp tiiet ban boen enfiebt/noclj en epfcötniet ban ben genen/ tic mp enbe u gemaecfetenbe gefcDapen öceft^

(Cen 2. mmttht bat tDp/al.ö top aelmoeffen upt^ y,?^*?!^^? beplen / anber<ef niet en boen / ban geljjcöertoöö alö lni?ml of bjp ten töbéban eenigen grooten b^ant/oberbloet nat anDeti* ban toater/ oft in perijcftel ban pïonberinge anbere betiorcn (iebcn goet in onfe betoaerniffe tiabben^ 't toelcit top ^^^^ op om epgen fcDabe en pcnjcftel fouben moeten bc^ ** toaren: en bat ben l^eere felbe/bie on,ö eenen getrouw toen b:ient W te b.2eDen en gerect toaer/en fiem p?e^ fenteerb^om 't gene bat anberjss gerooft en genomen foube too^ben / t'onfcn p^ofijte en bate te betoaren / cngbebuerigöUJcötebermeerberen. ^oubc bcfcn menfcö niet nptfinnigö toefen / tit bit niet en foube toillen oberleberen aen ben genen/ i)k *t felbc toebe^ ïioon/ befonber/al0 tit 't foube betoaren boo^ bien/ bit 't obergDceft / toaer boo^ D^t l^m obergeber eeu^ toigblijcö fou\)c toebcöooren en bp-blijben / en 8em nimmermeer ontnomen too2ben^ toant be boot fal 't boclj öaeft al berntelen. i^ier boo: too:bt ben gieri^- ©m gigti* gen mcrcfeelijcö geftraft enbe befcbaemt gemaecht/ 8D«i w ï)iz alle menfcöen gfjereet iö fijngöelbtte betrou- ^Stnitt toen / beljalbcn ben lïjeere alleen / tiit Dem nocötan^ te gcioaa ftonbertmael meer belooft, ^iet of tmen macDfcg- ijm» gen batbefenöet^ €uangelieenbeöare toaerbept gelooft i ïBant toat iffer bat om bicötoplber too:bt acnrjcp^efenban aelmoeffen^ ^Öeeft aelmoeffen / luc. u. fegl)t onfen ,§aligfjm3&er/enbe fiet alle bingen 3ijn ufupber» €nbe toeberom: ©er hoopt 6et gbene bat ^uc. 12. Obp befit/enbe geeft aelmoeffen; iae bat meer 107 bp Ijeeft ftier in be bolmaecfetfienbt gbeftelt/ fegglje'n^ be: ^s? 't faöe bat göpbolmaccbttoilt toefen /gaet Matth.19. inbe berifeoopet al / enbe gljecft Det ben armen/ enbe

m

Vyl Den I. Bocck. Het V 1 1 1. Cap.

OUp fult ccncn grooten fcBat liebben inöenficmcL

<t\\ bit niet alleen in üet nieu i^efiament/ maer ooft

\\\ 't o^uöe ; aliJ Daec bebolen too^öt / öat öc oberge-

Levit.19. blcbcn bjupbcn in ben bJüngacrt boo?ben armen

Deut * V± Ö^^laten moeden too^ben ,- en oocïi b'aren op 't belt /

ifais'ss c»öc be bergeten fcljooben» (Cen laetflen/beeft <0obt

3li(macötig0 bebolcn / batmen ben bongDerigen eit

ben DeDoeftigen Bet bjoobt fcube D^cften/ en bte fon^

DeuMj. bec ijoooningbe 3ü« / Oceft ïj? bcbolen te Berber^

gen/$c, €nöe tbeöerom : icfebebeleu/batgöpu^

toe Bant open boet aen utoen b^oebec / Xxit in noot \^.

©CU mt\* ^emeröt ten 3 ♦ <ï^at top Bi^t: eenen fio^ten ttjt be^

öen ij«ft fitten begoebecen bec toerelt/te toeten/eenen oogen:^

imfoaaÉii:. ^^^^^^ ^^" ^'^^ lebé/cn toat een fcBanbe battet \$i fün

wirh u bc» leben lancb Biec boo^ fo^gBbulbigö te toefen/en niet

fjcKit ö.in eenjS ernflelijcfi te letten op 't gene bat b'eeutoigBcpt

«ubjciyc* acngaet. 3Bant toie toert Bier gebonben x^\^ fo fo^g^

bulbig i^ om b'eeutoige rpclibommen en eere te be^

fitten/ baer Bp felierlöcö toe öan gerafeen/alis^om te

beliomen't gene bat maer eenen oogenblib en buerti

Hcc^.point. 2öemercbtbatben onbermBertigeit

menfcli niemant to^eeber en \^ in "tii leben/ banfön

Matth.7. epgenfelben.(€en !♦ 3Bant met befelbe mate met be

toclbe Bp cenen anberen gemeten fal Bebben/fal Bern

2. cor. 9. to^berom gemeten too?ben: €n Xm gefparig 5aept /

gelijcö ben ^poftel getupgt/ W fal oocïi gefparigó

maepem a©ant Bet gefcBiet boo.j Bet recBtbeecbigö

i^piö oo:öeel *^obj3^/ bat fobanigemenfcBen/oocfe in Baet

f" frlhï^^ Icben/armocbe bep^oeben/bie bcfelbein belebebenjS

1}« gcfp"^ €B?i|li niet en Beböê toillen Belpen b^agen^^oe beel

rigö lö 111 to02benber gebonbé/ \i\z macBtig sijhbe ban goebe^

admoffTm ccn/boo? fcBulben/ bobbelen en p^acBt befer toerelt/

j^ttcDep'^^.-^^^. patrimouie-goeben onnuttelijcben berijuid

* Beüben; toaer ban ben armen cene möte mebe tebep^

ien/ bocBt Baer te toefen eeneftoaerber fafeeal.i^fp

Galat. 6. fjonbett bcrb^igBen ^ o^obten too^bt nietbegecltt*

vDaecentegen top leeren boo? be bagel jjcfefcBe erba^»

Trov. 19. rentBepbt / '^^t Bp ben ï^eere tooec hert/ ^\t mebelö*

Frov. 28. Den \\é^t met 'i^z\\ armen / en Bp fal ftem fnnen toe^^

ber-loon bergelben : toantbie ben armen gBeeft/en

fal geen geb^ecb löbenien fo toie berfmaet ben genen

VandeAelmoelTe. 173

bit èPfcOt / bic fal armocöclööen. Watt af onj^ gce* ne exempclé en gebjcöen. ïBaiu Ijp öan niet beD2te^ Oftenöte ftonöert-toerf tJeloofrenöeoDefeptfteefc : o^ectöen^ere ban utöen öocöe/eu ban De ceritelm- Prov. 3. gen allee utoer \i^ucl}tm I enDe iilre fcDneren fuUeu becbuit tD02tien met berfaetljeiJcn/enDe ulreperffcn fullen ban toon oberb(ocöJijti5ijn. iDacc-en-bobctt 'tt3Sgeöee(kDaeracfmgöat fommtge uptöeplenïiet gene Ijaec epgen xil en i^ teoztien löcfier: anöece ötc rooben öat Oaer niet toe en f)e8oo2t/enleben altijt in armoeöe» z^it fieeft geDJe^en inöearmetoeöutoe bie Den gaopfteet €iia.c^ fpijföe/ en \$ rijfi getoo^tien 3 Reg. 17. ten tijDen bat aïle anöere menfcften gcli:ccü lebcn.

55emercöt ten ttoeeben/öat top bagö boojöag afó 3©p ^tfn {jeöclaeri0ffeomenboo2öe pookten ban ben grooten ^öciaccö/ l^onincftj en bat fip ooh eentgen uptmaecltt en fepnt/ ^mm Se" öp batfe ban oae in fönen naem n'^ fouben epffcljen. bcöciafr^ a©at ifTec recDtbeerbiger/ ban bat Den genen Die fö^ met ani» ne ooren flopt tot öet geriröfcö ban Den armen/oocft ^°°^^^'! fouDé roepen en öröffcljen/en niet bctBoojtbao^ben^ ' ' toaec op Den 1^. ^ugujlinu0 feec toel te paffe feonu/ A^suft. feggenDe: JDat 3rin D'armen anöcr.^f/Dan onfe obec- b,2agerj9'i gftp gebet Defe ober-D^ager.j^/fpD2agen't in Den öemel: en Det gene Dat gijp geeft/bcrlicft gBp bat i j^oo^toaec beel gecufïec too^Den eenigefcDatté geDjagenboo.jDefjanDenbanbelè/ banDoo? eenen alleen. Cen Derben / aenmercfit / Doe bat ben Igeere oocö tn Dit ïeben De onbermöcrtige Dicfetoilö firaft/ öelijcö ö^t blpcfet in Den aijcöen b^ecfe / in ilSaurt? luc. i^. x\\x^ Den il^epfer/ ie. €en bierben/ bencfet toat goe^ ben De aeimoeffen meDe b^engOen. ^efe berloft onsS banbefonDe en bolDoctboo2Defelbe. €nbe()ierom fpjnchïDanicl in Defer boegen tot Den öonincö ^a^ Dan.4, bucl)oDonofo2:55eemt beDag^ in mijnen raet en ber* loft utoefonben met aelmoeffe. 3Bant b'aelmoeffe Tob. 12. ber loft ban De Doot;fp i? Die De fonDen fupbert/ enbe boet batmé bermbertigOept bint/en 't eeutoig lebê. ^efe beeft €02nelius? geb20cl]t tot 't geloobe,- befel- ^aor. 10; be öelöaert in m$ beCioDiöcfte gratie.ïBantDMel^ ^^ * ^^' ntaeffe De^ manx?/ï$^ geltjb eene b02fe met öemjen De oratie De.$ menfcöe.^ial \^ M ï?$n appel Der oogcn

betoa*

174 Den I. Boeck. Het VIII. Cap.

betoarctt: itietöcnfcWïbt/ cnbemet öelancieban ben bjomcn faf fp (iriiöcn tegen uluen bpanbt»

chryf.hom. %tt öan Ujcl Op be mcvtuQïjcvt ban De aelmoeflfe/

35-. ad Fop. toicnöf honHetcüjeren/naeCrgetupgcnbanbenl^.

Amioch. <£(j^pfo||oinu^/ meer i0/ dan eenen ji^onincl! te toe^ fen/ia öan öooöen te bectDecfeé: toant Oiec 0002 doet <0od onjofeentgeuieldaet aeniitiaer daecdoo? debJii* fen top <0oöt felfjGf toeldaet. i€en bpföen en ten laet^ tlen/Oemeröt dat tn den dag de«of oojdeelö/de fenten^

Matth.if. tte in öefec boegen gefp^ofeen fal too^denrl^oitit gijp gebenedijde mM ©ader^^/ende befit Det njchitoant ttli ïnb ftongec geftadt en gl)p Ijcbt mn gefpöfliende ter contrarie aen de gene die tot d'eeutotge doot ber^ toefen too^dé:45aet gfjp bermaledijde/toant icli öeb ftonger geöadt/ en gftp en fteöt mp niet gefpöfl/ $u <Bth toat fult göp alfdan toenfcfjen gedaen tebebdé/ biedttleefti^goegrooteïijfjr fult göpu bed?oeben/en befelagen/ties't fafee dat gDp in dit ïeben geftadt Debt/ toaer mede dat gfip/en utoe ftinderen/en utoe Dloet- b^ienden tn alderlepoberbïoedtgDept endeoberdaet ïjebt geleeft / en niet met allen toaer mede CÖjiflujES öebjecfe (fld^nde/foude moge gefpijft Jiebbê getoeelW

G E B E D T.

ALder-barmhertighften Godt, die ons de wet geftek *'.« /. hebt, dat wy met defelve mateghemeten (ouden

\vorden,met dewelcke wy eenen anderen gemeteti heb- ben jgeeft mv doch uwe gratie,dat ick tot geender tijde Tob. 4. my l?lven af en keere van eenigen armen,aewijlc ik fel- Matth.6. ver om mijn dageHjcx broot, vergevenifTe mijnder fon- Ofe« 6. den, en u rijcke ben biddende , en geern foude verhoort we fen: en wilt u aenfchijn van my niet keerê,die gefeyt hebt,datghybarmhertighevtbe^eert,engeenfacrificie. Want hoe foude ick in den dag cies oordeels dit woort , 't welk meer doorfteekt dan een fweert van twee kante Matih 2y. fnijdende;konnen verdragen,als ghy fult feggen:Ik heb honger gehad,en ghy enJiebt my niet gefpijft;ende der- -et ghy van my begcere broot te etë in mijn rijk? Ik heb dorftig geweeft, en ghy hebt my geweygert te drincken te geven; en begeert ghy nu droncken te worden van de overvloedighey t mij ns huys?Ick heb naekt en bloot ge- weeft.

Van de AelmoefTc. I7f?

weeft, en ghy hebt my niet gekleet; cnde eyfcht ghy nu SScWagö overdeckt te worden met mijne glorie; enverciertmet ni^j^^^*^ een kleedt van onftervelijckheyt? lek ben gevangen ge- j,f^ ^^^ weeft,enghyenhebtmynietbefocht;endefoektghy te öeiS 002» genieten de vryheyt van mijn kindere? Alsick gaft was , öccI$/ob« en hebt ghy my met onthaclt, en derret ghy nu verfoec- g^"mÉji]^ö» ken ecuvvelijckê metmy tewooneninmijnrijk? Ik heb (lek geweeft,enghy hebt my niet befocht;Ick hebdooc geweeft,en ghy hebt my nietbegraven;ende hoe derret ghy 't eeuwig leven van my begeeren? En wift ghy niet Matth. j« dat alleen den bannhertigé, barmhertighey t foude ver- werven? Voorwaer Heere,ick en weet niet,wat ick hier op foude konnen antwoorden ; mijne confcientie be- fchuldightmy van mijne boofheyt,gierigheyt,ende on- trouwigheyt.Wantick wete voorfeker,clat het u al toe- behoort, hemel , aerde , ende al het gene dat hier in be- grepen wort; ende dat ick anders niet en ben dan eenen uytdeylder, die naderhandt van alles ftrange rekeninge fal moeten geven , 't en zy dat ick u wederom gegeven hebbe, dat u toebehoort : ende is 't datick't wecferom geve, foo lal ' t my allegader in der eeuwigheydt toebe- hooren. Waerom en fal ick u dan niet geven , het gene dat u toebehoort ? Wat hebt ghy tegen my gefondight, ó alder-liberaclften Godt ? Wacr toe gheloove ick den menfch die wantrouwi^h ende leugenachtigh is, (want alle menfch is leugenacntigh) ende u niet, die nochtans Pfalm 115-, de waerheydtfelve zijt ? Ofthate ick in fulcker voegen u , ende mijn eygen felven ? dat ick liever hebbe te der- ven faligh ende geluckigh te wefen , dan u wederom te geven,dat u toebehoort r En fal ick niet begeeren liever te belitten hondert^-out, foo ghy belooft, dan u te wey- gheren dat u toekomt , ende dat door fulcken middel voormy behoudenrEylaes watgrooterblintheytis dit! Ick en begeere in uwe gelt-kifte, dat is in de handen der armen niet te legi^hen 'tghene my eeuwelijcken te pas foude komen; ende ick ongeluckigh menfch,hebbe lie-^ ver udatteontrooven ('t welk ick nochtans nietmach- tighen ben) totdathetmy ontnomen worde ,dan door uwen raet het felve al te bewaren,ende met eenen felver bewaert te worden. Mijne rij ckdommen vallen my la- ftig ende moeyelijck, ende dreygen my d' eeuwige qua-

den^

176 Den I. Boeck. Het V 1 1 1. Gap.

den ; de dieven leggen my liften ende lagen, ende ick en "wil defclve ncxhtans mijnen mcdc-ghciclle niet geven, om alfoo dacr af ontlaft ie \velen;ick hcbbe 't liever de dieven te geven,cndcdatairoquijt te worden. O groö- tc barmhertigheydt , die van de doornen der rijckdom- men,drLiyvcn pluckt • iiy t het quaet van eencn anderen, goct;uy t d'armocde,rijckdommêi uyt de kranckheden, ftcrckte ende vromi^iieyt; iiyc de rchandc,een eeuwige glorie. O oneyndelijcke liefde,mijnenHeere ende mij- nen Godt,vcrbreydt mijn berte gclijck het lant der zee, dat ickunaervolghendeecn yedergeernmede-deyle, maer fonderlinge mijne.vyanden;ende dat ick u mijnen Heere mach eerc bewijfcn , medelijden hebbende met den armen. Want hoeveel afgoden-dienacrs,cnde dien vcrmalcdijden, onderhoudt ghy, Ipijft ghy,ende doetfe overvloedigheydt hebben van alle welluftcn;cnde doec

Matth. j. -uwe fonne opftacn ende fchijneii over de goede end<: quade? Ickenwdlvoortacnghccn acht nemen wie dat het is, diéyetvan myontfanght , maer in wiens naem dat hy het ontfanght , ende wie dat ick het felve geve ; ick en begeere niet gefparigh te zaeyen,ende gelparigh te maeyen ; maer zaeyen in benedictie , op dat ick ten laetllen mach hooren defe alderfoctfte woorden :Komc

Matth. 25. ghy ghebenedijde mijns Vaders , ende befit mijn rijck : het welck ick verhope , ende u ootmoedelijck bidde , door het binnenfte van uwe barmhertigheydt, Amen.

Pradijcke om AelmoefTen uyt te deylen.

^«t toat •TT <gn ecrflen/infiet uto^ infeomüen cnbe gocbcrcn;

mniibi^^ ^'^^ ^^^ <^ÖP tn öcn Ijcmel / m ooch toat dat g&p

fit» op öccaeiöê 5öt[jcfittenöe»«©clj ïjoeincnigmael öc^

beurt öct/ öat Dct bpcr/Bct rjtilüeit/ of t ceniöD andec

ongebal De goebcrc beneenu/ DelüeJclte toaec *t tafeö

tiatol)ptien armen gegebeiUiaöt/ fouötöefelbebc^

toaert enöe in der tm)i)iQl}m gcboubcu l]tbbm;bt:>

fcöulbigt ende Dcftent utoe ontroutD/öen bpant Itan

u D"P3£^ innemen en öeroob^n/ niaer niet den ötmieU

(€en ttoeeden/öedcplt utoe goederé/en fcöiht eene

fefeere fomme boo? den armen/ en geeft defelbe oot:?

tttoedeliicfi aen den genen die u fal bidden / ende en

Ujepgcrt niemandt geen aclmoeffc/foo betre al^ 't u

mag^'>

Van de AelmoclTe. 177

niDöelöcfe f.ö.g:^ 't fatcfteöat oDp fcm am 3iJt/oft ^tmt ü rcliaicuö/ cnbc dat öDp noclj fiH)cr nocï) cout en bc^- Xo,t Söo" fit : Dititben l^ccrc öat üpöen arttien tuil oljcöaclj.' Denaimcil tigf) 5ijn: i^ 't 11 moaeli)ch/foo trooft tjtn felbcn niet tooo2öen/eniie imt een DUjbe acnftc!)t/"t tolcli meer meöelötien / öan ceniaen af-feect* te tiennen oeeft»

(Cen 3- en toeeft niet alleen milt en liberaef acn bé .f «^ « gene bie u öaecom fuüen biöbc/maec focbt ooft ban uan jïif^, felffli be gene/bie utoe njcftbommc/oelijcli pacftb^a^ oecjS fouöc mogen blagen in 't tjemelfclj babciiant.

(^enbiecben/iiineèöcutoeïnnberen enbeutoeon^ ^mint berfaten getoent om geecn aclmocffcn upt te beplen» S'f^"l"^ mt f efen top gebaen te IjebDcn be albcc-gobtb2ucö^ af" ^""^'^ tigOfle ïJoningtnne Uan <§pagnieni;^atgareta:8oe batfe Oare Ijinbecen / tjk fp tot eenen fonbeclingljen troofl enbc b^eugljt ban Det €lj?i(lenbam boo?t-ge* Ij^acöt [jabbe / plaglj ban lonefi^^ af t'onbertoijfen / bat ijit I öocö göeljeef felepn synbe/ met Bare cpgen Janben ben armen aelmoeffenfouben geben»

föerept ben armen fomtoijlen eene maeltgt/ enbc luc. 14. bient befelbe/'t toelfi fomtijt^ Öoningc gebaen Dcb^- t,n,"c^„ ben/enbe nocD aebjupclit too^2t ban fommtge flup^- eeuÉ maei* öefinnen inbe Dafïen-abont-bagen:altoaerte toerfe mu geftelt too^bt / Ijet gene bac in Det ^. Cuangelie ge^» fept i!3f:?Clè göp pemant noobt ter maeltijt/en roept ^«c. 14» niet utoe b^ienöen/macr ben armen/tiranrüé/ fereu* pclc/blinbê/en gÖp fnltfalig bjefen/toantfp en l'ieö== ben niet toaer mebe fp u bit foubê ftonnen bergelbé»

(€en feiten/ 't tö eene feer goebe pjactijcfte ban al- J^'^*^* len Ijet getoin ban bien baöïj / ban aUe feonilen in 't 2?^°?^ "iJh. bpfonbcr/beDenbialKben/enbcFiODp-ïjanbclingcn/ gjjm ban <0obt be eerjle b;jucïjten en p^ofiiten toe te epgencn: aiusf» ia bat meer \^ i ïn bc ftoopmanfcöap CO^iftnm alö eenen mebe-gcfelle teïjebben/enbc liet gene bat öcm aengaet ter öerten treeften/ en fijn getoin ben armen mebe-beplé,^en i^.Cft^pfoflomu^ geeft befen raet/ f °acor"' batmen eeneftille foubeïjebben/ ixiaer in batmen boo? fön gebebt een aelmoe jfc be3ijben foube leggen»

(€en febenilen/ CO^iliu^ef ootft mebe reftenc onber ^at ^w fijne erfgenamen/ enbealtijbt eenen armen mcnfcö er? gie. in b^n na^m CDJifti bolftomelijcft onberB^JUbcn : uaem'jp/

ia bit

178 Den I. Boeck. Het V 1 1 ï. Cap.

gcïtjch gijp ^itit^ cenc fccr goctrc p^actijïfec / cnöe toojt oocfe Ö2^

üni imn b^u|)cfu/f]oetDclbatUuttclmenfct)tni.

^^ * (€cnacOt(tcn/Oct gene bat aöpfout moeten oebeti

ben oö^«en/Dic u öe aoeberen en ftoopmanfeöappen

<jBobboojs berfcïicré/öceftöata3obeoftöenacmen,^u.se D^efc

ftooumau:. eenenl)ei*uiacröen!{oopmantDt<j^ebïlicn itieSpaO'

nmtiu ntenfcecgeUicfeelöcftfönenftoopüanöel aengeffelt:

niaer ter c ontrartc aïö ecnen anöecen tot ïtfOonen

in pojtugad Die Ijct felbe gctooon toa.ö te boen befe

<0oDb:utljtïgcaeijDOonteac(Kec gelaté Babbe/ljeeft

3ijnefc0epen aljTe Dp-nae in be Oabcn gef^omen toa^^

ren/ Daejlelijdi boo? een groot tempeefl oft ontoebei:

öatter onljerfien^ opgöetlaen W irt ben gronbt fieit

bergaen / Iwaer boo^Dem fijne röcftbommen enbe

miböefen gantfcD benomen 3ön öctoeeft*

«Ew f«c i€m negcnflen/te befo^gen bat be ftinberé hk ücU

öoeöcp^aci' moeffen epiTcOé om ben armen mebe te beplen/ öaet

töcftc» Qc^aennen te feggen;bat'<3ob boo? be beure aelmoef;:

fcn bcgeert:enbe onis befe maracren ban fp^elien ge*

niepn te maöen:gü fjeb't<0obe gegebenjoftom be^

ter te feggen: 3Icö öeü ijtt <aobe toeberom gegeben:

43ob Ijctft öet ban mp begeert/ili Ijeb liet ftcm gere*

(litueect.l^ocïi en befcDaemt u niet befe €lj?t(!elö!ie

enoDobb^ucïjtige maniere ban fp^eöen te geb^upM/

aengefien bat gfip fietbatmen boo^gaeniS be toetten

be^ luereltief/ Oare fp^cccfetooo^ben oft maniere ban

fpgcficn enbefcö^ijben foo neerflciijcli onberljout*

€c antrm €en tïjienflen/op bat ïjet een bobbel aelmoefTe spf

fo ïian 't bicfetoiji^ gefcïneDen ( gijeliicft ith op ber^

fdjepben plaetfen toeet gebaen te too /ben)bat be ael«

mocffen uptgebeplt too^ben een ben genen bk gOe^

biecljt en gefpijlt 3Ö« ^^t Set fjoogujeerbig i^. jêa^

f rament / oft toej be gijene tk in ben Catecljifmu^

oft Cö^itlclijcfee (eecinge b^t becbient fiebben-

^t becöe. €en elffren/ aüe bagen ober tafel een fcDoteïfteï^

ïen / be toeïclie be fcljoteï 45nm genaemt too^be/en

ban peber gerecDte toat affnijben/ bienen en fcöenc»

ïien aen €\)Mo onfen ^aligijmaïjer in 5ijne leben:

45c\\jtl\ icii toeet bat gefcöiet in een €bel en <l^oo?*

lucljtigl) Dupfgefin ,• altoaer oocö <§aterbaegö35?al

{}ct melcö bat ban be ftoepen genioleften toojbt / ut

Van de Aelmoeflc. 179

csrcn ban öe albccljcpligöftc mocöcc <0oti^ Maria, tien armen gcijclicn too2Dr.

iCcn ttoaclffrcn / bcmcrdu b^te fahm acngncnbe ^^^icfaïjm

b'aclmocfTtnuCen i.öatteil^crfclicpöenp^acrijclicn ^S!'m

(om öcfeöeugtteujcrh te flelUn; gcbonDcn too^Dcn/ möeaeu

nie gereet en Iicfjt om öocn 3ijn/boo^ öicfe fal toiUen motffeiu

beöerten/ oUcrleggenbc be mifecien en eüenöcn ban

öct mcnrcfjcljjch göefïacïKe : toeicfte mifccien ooch

t toeeöerfep 3ijn/ al$ eenfdeei.6 öe 3tele / en eenfbeels?

f)ct licDaem aengaenbe: niet teeïcfte berfcöepöen

p^^attijc^cix I top oof ö gljecftelöcfee en licöameUjtfte

Dulpe en aelmoeffe öonnen öcen/ te toeten/ öen öon>

gerigen i^xy^m / etc. iC^en 2. Dat <6oöt meer aenfiet

!)et Derte en tren toiKe / Dan \}zt gene Datter gegcben

toon : gelöcfe onie? ftlaeriiicö te öennen gegeben i^ in ^"c. 2 1,

De toeDutoe / Die ttoee mijten gaf : enDe m Den loon

Dier belooft to02t aen Den gene tixt alleen een D^oncfe

feoüDttoateciSffaluptrepcfeen ïnDennaemoniS ^ga-

Iigömal5er0/aeneeaenDie'tgeb2ec1^ Öeeft. ;€en 3.

Dat De aelmoeffe öepmeljjcfe moetgöefcöieDen / foa

beel al.ö 't mogöelöcfe t^/ en Dat Defe alDer-pjoföte^

iijclift i.ö/Die Ijepmelöcli en berbo^ïBen uptgöeDepït

too2bt. <8c() öoe beel mcnfcgen tooaben Daer gcboni:

Den / Die [jaren naem alomme op Der aerDen bclient

maecfecn/Die nergenjS in DenDemel en fullen bchent

toefen; Doo? Dien Dat 5P al.sf ontoöfe en Dtoafe feoop=»

lieben ban te boren fiaren loon ontfangïjen öcbben I

3Bant luttel too^benDer gebonDen/ Dieeenige fucö'

tingen/funbatien/oft anbere 43oDb?ucl)tigöe toerf^

Êen fouben infïellen/ 't en toaer fafee Dat Ijaré naem/

macl)t/oft <i3oDb2UcDtigüept Dier Doo? befeent too?^

De i <Dit beboo^bc al gebaeii te too:ben tot een goeDt

epnbe/enaueteenerecDte mepninge/ niet gelijcfe Dit

De Ijppocrüten en gebepnfbe menfcOen Doen: ^aer-

cn-bobenmctgetoilliger Oerten/ beerDeiijcb/blöbe^ ecci^-c*

löcfe en ootmoebelöcfe. Coont altijt een blp gelaet in * '^'

alle Dat gbp geeft /fegöt Den aBijfeman. 3Dant Die

D'aelmoeffe toeet upt teDeplcn/ gelijcfeDat bcüoojt/

Die en laet öem niet boo^fiaen Dat Op eenen anDeren

eenigbetoelbaetaenboet/ maer beel meer bat liem

felber groot gelueö enbe toeibaet aengebaen too^bt*

^ 2, Scbist'

l8o Dcnl Boeck. Het I X. Cap.

Schiet - Ghebedekcns^

Matth.2 j. 5, Oo lange als ghy ' t gedaen hebt een van dcfcn min* '^' ften,hebdy'tmy gedaen.

Ecclcr.4. Weeft den Weefen bermhcrtigh als een Vader,en voor cciicn man haerder moeder; endc Miy fult zijn als ee- nen Sone des alderhooghftcn onderdanigh, endc hy fal uwer bermher tigh zijn meer dan eene moeder.

pral.40. Saligh is dien man die hem verftaet op den behoevigcn, ende den armen, in den quaden dagh fal hem den HeereverlolTen.

Prov. 14. Die den armen ontfermt, falfaligh wefen.

Hebr.i 3. Der weldadigheyt, ende de mede-deelinge en wilt niet vergeten : want door fuicke oflèrhande , wort Godc vernoeght.

Kazianz. Daer en is niet foo Godlijck in den menfch, als datmen

depaupe- wcldoetaeneenen anderen.

l!!c. T""^^' ^<^^ft bermhertigh, gelijck uwen Vader bermhertig is.

Ecci.17. Hy heeft eenen yegelijcken bevolen van fijnen naeften.

Ephef.4. Weeft malkanderen goedertieren, vergevende malkan- deren.

Galat.6. Draeght d'eendes anders laft, ende alfoo fult ghy vol- brengen de wet Chrifti.

i.Ioan.3. Mijn kinderkens en lact ons niet liefhebben met den woorde , noch met der tongen , maer met den werc-t ken ende waerheydt.

Het IX. Capittel. Van het Gebed t, het derde werck van Voldoeningc, en- dc haer gcbruyck ende vruchten.

■r\ € bcrbe maniere ban gocöe toercliê/toacr mcbe

^^ töp 43ob oocli ïionncn bolboen/iö^t ijcbcbrtoant

bït ccn alöccfoctften reucö-offt'r W fecc aengenacm

aen €Jobta(mac(jtioD/ tn tm facrificic ban bolöoe^

ninöe/ tö 't faccöe bat öet feoait iipt een routötgl) en

chrvf. in ootn^o^bigl) öccte. €nbe tnbien ^^t top (foo ^zw ig.

pfai! u6. €ö?pfo|toiiiu«(!? fegt)eenta^ groote gtfre aé<6ob bjil*

©c <iBcbc^ icn offccen/top en tjebben niet grootec als^ 't gebebt/

S^"|^JlfL^, nocï) top en ijcbben niet moepclöcfier ban 't gebebt.

öie imii 3Bant 0002 't gebebt en toect niet alleenltjcft be 3iele

<©oöc ftaii bennoept/maec oocfi 'tlicï)aem:bit betupgt oniSben

eS"'u\ ^* ^^c|t/aL0OpfegDt;batBetmwcDbulbiöööe*

Van het Ghebedc. l8f

btU i^ eene pijnclöcööcpöt boo: Dct ItcBaem ; en hit tiicnt feec toel boo? fommf ge menfcOen/öic oeen atU moeffen en feonnen geben/ of niet fteccö genoegf) en 3Ön om tebaften» ©olgötöanöcnl^onincfelöcfien ©^opöeet <[^:i\iiïi na / öte bol ö^ocfOept en berneöe^ pfaim 37. ringe fijnsf fdfsf/D^iefcDte ban 't fucDten fijnjef Oerté/ en boo? een geDebt met tranen gemengclt/berfoenbe ben ï^eere* ^en %1Cugu(ïinuö nu op fijn fierben üggenbe/ enbe gebobenüebOenbebatmenbefeben ©falmen ban penitentie aenfönöebbefoubeöecB? ten/ öeefteenefententieuptgerp^often/ bieinbec toaerbept toeerbigö b3ajSban31>ugu(linujE^ gefïomen te 5ün/ te bjeten : bat fjet niet en Detaembe / tjat een Cö^ifié menfcO fonber penitentie foubefterbc^^Ujef i$ bet noobigö/bat be gene bie fjem tot<0ob töiït be^ i^ct gebcn feeeren/bcn geöeöe toegebaen 5p:toant öet bicötoijliS |f «ojöigö gebeurt bat bet bier ban be quabe begeerlpD^ ben/ n°öie hSn' ben oberbloetban quabegebacDten/béaenftoot ban uktam onfe bpanben onö ö toingen te roepen tot ben l^eere/ toiiiau en onfe öerten en Oanben op te fieffen naer bé ftemeï»

^aer toojben berfcöepben manieren ban bihïjtn ^tttpun* gebonben. ^e eerfte iö(fd gfjp be boImaecFïtbept be^e? bc ban ijct gebebtjS toilt aenfien) be contemplatie / of bet aen^ scbm» fcDoutoenbe «öeDebt.q[^e ttoeebe/beHSebitane.Ban b'ecrfte toon gefp:o&en in ïjet berbe boecli / altoaec gebanbeït too^t ban be oeffeningen ber gener tic boïmaecbt3Ön : ©an be .üBebitatietoojt gcfp^olien in bet ttoeebe boecfe/ aengefien bat bic maniere ban btöben / epgen i^ ben genen bic eenigen boo^gancö gebaen fiebben: top fullen baer-en-bobcn bier fom^ mige anbere manieren ban biböen booatö b2engen* Cen eer(ten/men l^an pemant.öanber.jj toon:bcn ge^ i*wnim b?upcbcnbe/Oiböen/tetoeten/arö topeenigepfalmc p^nanDss ïefen/of t anbere flemmelöcbe gebeben: en bit ief oob tl^^^^l eenfecraengbenaem facrificie ban onfe lippen aen gcb:upcftt. <0ob ^Imacbtig/fonaerDesiele/alönae'tlicOaem, ofea 14.

Cen ttoeeöen/ alö men gebjupcbt be tooo?ben/be 2*<B!jebcöt toelcfee ftomen uvt bet binnenfle ban be a jf ectïe be^ b« tutufe ïierten/en baer mebebe ^obbelicbe iiBaieflept aen^ l'Sf^TL^ fP2eefet:toelfeemanierefp2uptuptbcoberbloetban hJitni! affectie. 3®ant aliS onfe 3kI intoébelib gelijb bet ge*

^ 3 maecbt

i82 DcnI.Boeck. Het IX. Cap.

maeftttcs/aïfbaii berd öc blijtfcftap onfcc f)mtn ooft

upttuaiTtö/ tioo> loffancïc bic ijcfpjo'-cn Uïojöcn tot

45ots; crt als? onfc 3iclc met blijbfcUap bcrbult isj/alf^

öan Ucrlilijöcn ftacc oocft onfc Iippciv om öen ^ecvt

u loDcn en te gebcncöööcn, ïDant fo ftet ficrt acfint

iij/fo gctupofjt bca mont/cnöc bc ikfpc maccfet ben

mcnfcO tel fpachcnbe/ cnobccblocbtg in luoo^ben.

^. «cifmcu ^c bcrbc maiucre i^ o^nicnödt/tc toeten/ aI0 be

ijp mioi ^tclc boo? pcmanbtjEJ anbcrsi tooo^bcn / oelijch boo?

Sln^n.hlhÉ ^l»^"5f ï^'tt opaefjcbcn U30?bt in be ïocöt/ cnbe nabcr^

föSst, ()anbtfc{f2?l)oo3t5rb[!cgl)t/ enbe(jaccfelUenalbii0

Del)clpt. "^it oebeurt al^ nemant aenbacOteUjcft en^

be allengljöficncf muötjcftcmmclijcfieöebcbcnoe^

bzuncftt; cnbe bMffcctie nu ontflelicn too^bcnbc / bp

fp fclbcn fijn gcbcbtbolmaeclu : enbi? tuffcijen bi^^

ben balt toebcrom op lm eerfle*

4. <©nt»fc* €en bierbcn / a\^ tup bp fjct tïcmmeïijch gebebt

tncitgniftE gectt anbcr en boegen; macr bet felbc aileenlijcb boo^

fu^f hnuaeii ^P^^öï^ atfccttc cnbc bcrfucljtingé bic btoijl^ onber-

onöcc net bKben/of naer elch tooo^jt in't bpfonbec/of toel naec

B£iJ£öt» bat top beel tooo^be n aenbacbtel jjcb uptacfpjobeit

ïjebbcn : alfoo hat elcbe licbamelijcbe berfucDtinge/

3P aï$? eene opljcfftnge tot 43obt«

s. '€ ge* 7!^c bijfbc maniere i^ef/cen bo^t begrijp ban be ge^

jjzupcUDct fidele bolmaecbtbepbt zalf men feo?te<§cbi^t-gebe^

Sir t>cfeeni2f gcUjcb fcljicbten tot ben Igemel fepnt / etibe

ftier boo? fp felben met <i3obt bercenigOt. a©ant tiiz

<0obe aenOangOt/ijS eenen geeft met bem.lgier booj

toon (jet fterte ban onfen alber-liefftcn ^aligöma^

cant. 4. fier foeteljjcb boo;»toont:(6DP Ijebt mijn berte/fegljt

ïlti/o miinc b^upbt/getuont/mcteenbanutoeoogen/

cnbe met een (jap^ ban uUien balfe* aBant batmen

alleenlijcb fijne oogen ecnjo? bierigblijcbopljcfttot

ben bemel/ iö een ftracötdijcfi geOcb/ enbe bciueegt

^ j gantfcbeiijcbben JDaberber bermïjertigöept.ad^ant

ï>e fduft- bMffcctie moet toefen ben oo^fp^oncbban bufiianige

seiieöcheitöi gcbebelienö; toelcfeeaffectien5ijnIeettoefenberfon:=

^mmct ö^'» ^ïtiebeïijben bebben met onfen ^aligbmaecber/

wm^ii' eene beaeerte ban ben Demel / eenberbjietbanbit

flcrbeli)cli leben/toeebom in tegenfpoet/bancbbacr^ï

flept ban be ontaüöcfee toclbaben ban^obtalmacft^

tiglj/

Van het Ghebeck. 1S3

cföfi/bcchjonbennge obec ^obt^e? wvthwMtou^ toen op <0otit / ccneii pbcc ban fijne tcu ; itiaer be^ fonöcrlijcfi cm b^anbenbc iicfbc tot <6ol5/toaer öoo? bc 3telc met oeöueriaOUjclie/ tutyc b^mbenbcbc? ccmen bcrlanaljt/ gclijcft ccn D^rt totödebenbe toatercn/ te bjincïKn met biijbfcljap ban De fontep^- tien on^^aligfjmalicc.ö.o^nDc bet bpcc ban befeD^gctb?« ücerten mn aïbermeeft cntflclien in be metJitatie/ Ji"" ^^^f/ (ïeïiicftben©^opIieet^abibfp?eec[it/ bcttoelCHO^- inltian bcrfulchö ben ocïjcelcn baöööoo? met fcöict-gebe-iiefce moet befteniS al^ met bpccige pijlen onbecbouben moet "!" |;f "; too?ben / fleUenbe fp felben boo^ oogca ben perfoon SSf ban onfen ^aïiöömaftei:/ oclijcbmeuinbemebi^ dcu too^Hf. tatie/ oftinbel?. communie/ oft in eenigcanbere oeffcnincïe/ toaec tnb'atfectieaïbermeeHontftehen i^ octoeeft/öcboeït beeft» 3Bant i.ö 't tfat top in fiilc^ het boegen / alle onfe toercfeenbcrtoaert^fiieren/ oft onfen ^aligbmafeec opb^agen/foo fal't gcfcïjie* ben bat b'affectie bit toP bectoecbt Oebbcn/geboebt/ en berftercbt fal too^öen/ bpfouberal^topbefeiu dcb toercb bernieu toen» feet i^ nocbtans? ooclt p?o^ fijtelijcb/ al tj2? 't bat top befe affectie niet en geboe^ len/feecftere beerfftenje? imt be 3|)falmen / oft anöcre plaetfen ber Ï|.^cö2iftucre aen bebanttebebben cnbe te c^cbmpthm/ op bat f)m boo2 on.ö berbeeren cnbe öanterenmettoereltfcbemenfcOen/ enbeaUc onfeupttoenbigebcbommeringen/ gelljcb met eene geeHeïijcbe fauffe enbe gene obergoten macDtoo?^ ben / enbe bat niet aüeen be gebaentcn ban bet gene bat toP met onfe upttoenbige finnen batten / ovs te boren fouben bomen / maer oocn <0obt onfen l?ee^ re» 3Bant baer en toojtniet p^ofljtelijcber oft foeter manint gebonben/ ban aïfnien boo2befebonfteban$è(be^ oftV holme milxerpe/ om foo te feggcn/npt toercltfcöe entie ber^ cm upt aiie gancbclijcbe bingen/ louter gout ban be43obbe!ijc^ S-^bPif be liefbe toeet te treeften / enbe o^obt aüeen in alic^s d? vsW^ te foecben en te binben:)a batmcn beo? (ulchc faben/ Htche ncf ce baer gemepniijcb be menfcQen a\^ met boetflricben L'^^ " "^^ boo2 gcbangen en bafl: gebouben tooaben/ oocb toeet * naer <0obt te bliegen/ in bem te ruften/ en in't mib^ ben be.^ b^ant.0 ban alberiep beboringen / ben mont

3^ 4 te

i84 Den I. Boeck. Het JX. Cap.

te openen / enöe fcOcppen ben oprecöten enö^ \3iCitu

acDtiacn oeejl l^an De liinbercn 45oöt!0f»

6, (tEen ac^ (€en fefteu/alfmen acnöacftteiijcl! oberleöïit elcli

nhXaa^^t tooon tn 't üefonDec ban l)et aeüeöt on^ Igeeren/ oft

ban ti?r ^a» ecnigö ander/ enbe op öe felbe Dlijft/fo lang aljss

tooo?öt, top baec fmaecli tn binden / en daec noer tot andeca

Qdcu; tuffclicn Depden Diet bp boegendeeenio^ t' ia^

itienfpacfttnaen/die oaö de lief öe tot <13od/ ende an^

dere bcrfcltcpden nffcctien/ fiilkn doeti fpjefien,

^* ^tt be^ tCcn febenitcn / oberleggïjcn oft de tl)ien ocüodeti

mcrchcii fn 't bcfondec/ oft de geboden dec l$erclie/oft toel de

toDcir oft i'«^5»^ï^tt ^^^ fijne 02d?e/in toelchec boegen dat tjp di^

3ö»öft te» ondcrïioudt/ oft beloon fonderljonden^entoaerin

öcieiu öat ()p defe obertreden macl) öebben/ enbe naec bat

!jp()iecaf(eetVtiefenbectoeclit fal ftebben/ ïefenee*

nen 3öadcc onfe etide ïBeell gegroet/oft toel eenigeti

ï)falm/ bpejcempelden 50, Miferere, oftdenïof^

fancli/Te Deum laudamus. ||etfeibe xtiatï] ooch ge*

fcl)ieden/ ondecfoechende de fcben fjoo ft-fonden/ de

licacljten der siele/ ende de bijf finnen.

3!>:ict!ct* iBen moet benierclien i ♦ datter in 't (ïemmelöcft

lep d£a* gebedt / d2iederlep aendacïjtigljept gebonden toojt*

St am- ^'^^^f^^ ^ttöe die nootfahelijcïi i$ op de tooo?denjop

ödenöe liet dat de felbe beöoojlijfiê /befcfjepdelijö/ ber(ladelijli/

ftcmmeiijK en gej)eeltjö uptgefpaoften too^den»^e ttoeede toaec

^tjefaeöt. J5J3,5^ j^^^j^ ^p ^^^ f^^^ ïet/alfmen i^ biddende met dec

1 cor u Ö^*^ten/cn met den berfiande/ en doen/gelöcli alfmc

de fpüfe ftnoutot/en fmaecftt.^e derdeis^/tot <6od/

die top aenüidden/en tot de faft e/die top doo| pet ge-

bedt ban f)em berfoeclien-lgierom moetmen in't bt^

ginfel ban 't gebedt fp-felben eenigb epnde boo? oa*

gen ftellen/ en foo beel alö 't mogelijcfe iie^/moetmcrt

tn fp-felben bcrtoecöen eene gfjedacOteniffebande

tegentooo?digl)ept<0ods?/en ban öet öemelfcfj ö W»

^^aftwnige ^emercïit 2. datmen in de langfte manieren ban

fiercpDmgc biddeti/in 't beginfel fijn fterte moet bereenigen enbe

itaotfaftc* bergaderen,- gelijcli men doet/ eermen fp-felben bt^

itjch lö tot geeft tot fiet mediteren. €en tlpeeden/datmen fiem

ten lanch jlellen moet in de tegentooo?digI)epdt €^odt^. (Cen

g jeucDt» ï5t.,;öen / datmen moet ootmoedelyclt ban <0odt be^

gcerendegratieom tod(emogenbidden«

55^

Van het Ghebech. 187

f5cmcr clit 3. bnt alfmen op De boo:fcpbe manie- ^et gtbtbt «onöecfoccfecnöc öe aeboöen obecloopt/ enöe met Jf °;,'.9SV. elcli ofteboöt/ Immfm öcr fauten bcitoecftt Ijceft/ Sapgs öat f}et fcec pjofijtelijcfi iö / nacr Det Dccouto ooch uch toorciu cenioü tocrcft ban bolöocninaDc Dp te boegjjcn/'t 3P fenidcnöc/ oft met ecne anDerc pönciücFie göeftdtc* niflfe f öte nocljtan.ö Detamelijc U 3P ) fünc oebeöen te fpjcöen» ^et re? toel toaet öat tiet gebeöt m fp-felben bolöoetjmaecfal nocljtanieJalföan ban meeröecbol^ öoeninge toefen/al.ö [jet foobauigD i.cf toaec 0002 top eentge af-Iaten fouöen mogen beröienen/gdp gijp fMit bebinöen in berfr fjepöen arrijchelcn ban öe af- laten/ die gegunt 3ün ter eecen ban Den 1^. CaroIujS 23o:romeuj5/öie al.^ een fïlaerblinc&enöe (icDt t'on* fen tööen opgeftaen iö in be Ijcplige l^ercfie, 3Bant bie biec in ben raet ban fijnen 25iecDt-babei: bolgt/ oft een toeccfe boib^engljt Oet gene bat fönen regel aengaet/oft eenige berfterbingc boet/ ofte pet fulcjr/ öie berhrijgt bergebeniffe ban fjet bcrben-beei fiinï= berfonben»^iefijueconfcientieonberfoecfit/oftee* nig criip^J oft beelt bcbotelijch groet/fp-feiben 450^ be bebeeU/ oft aen funen i?» <i:ngïjel / oft aen fijnen Jê* ©atroon/oft geb^upcftt in't beginfel baneenigö toercf!/ bjicmael tjet teecften beö ^. Crupief/ oft fept b:iemael: ^ob feomt tot mijnber öuipe/ berörijgöt^ tljien jaren af-Iaet. ^efgelijcfien berferijgt ben ge- nen bieberoutoenbe leettoefen beeft ban fijne fon^ bcn/enbe een boo^nemen \Ktft ban Hem te biecDten; maerbiebenbijftigüllcn pfalmMiiercreieeft/ oft

fiet <8Del00f / oft ben SoffanCÖ Te Deum kudamus,

ter eeren ban Oet bicrbaer bloct bat CDnftiiief gefu.ss y,ioo? on.^f gejtoit beeft / enbe b^iemael b' aerbe feuft/ beröient be felbe af-Iaten/bie ÖP fouöe berbrijgfjen/ gaenbeopbelf. trappeivbiemé noemt Scala fanda. vDit bebbe icfe in 't bojte alfjier toillen gberafeen/ pp tatith alleen te bennen foube gljeben/ öoe ober- bloebigefcftatten bat een pegefijcb ban bp een ber^ gaöeren/bet jp bat bp gOefont oft fiecb W i^ 'tfabe bat öp teijfelijcben fijnen gDeefteliJcben èoopjanbel i^aenleggcnbe»

B 5 AEN-

AEN-MERCKINGE OP

HET DERDE BEELDT.

AEngefien dat het [a] Ghebedt een t'fa- menfprekinge met Godt is , fo begeeft u daer toe met alle neerftigheyt^ en denckt dat[B]God u tegenwoordig is, noch en [c] laet'etniet achterom eenige [d] wereltfche bekommering. Maer voor alfn jonderfoekt u confcientic^verfoeytde [fJ fonde , wiens pauwen-hooft betekent hooveerdigheydt^ den waterfuchtigen buy kjgiericheytjd'on- befchaemde ftinckendebocks voeten 3 be- geerlijckheyd des vleefchs^ den fcorpioens lleert/t fenijn der fonde^en 't doots-hooft, den loon der fonde . Voegt by 't Gebed [g] vaften en[H]aclmoefien5Volgt uwen [i] H. Engel) berey t u herte door [k] ftilfwijgen, f l] eenicheyt,en lefen van goede boecken. Verweckt [m] hope^en ftiert u [n] Gebedt ('t welckis als 't fweerdt van Godts woort , ontftekende ons herte} tot Godts eere , om uwe[o]fonden t'overwinnen^en om te ver- krijgen de [p] deugd^die ftact nefFens God niet vleugelen: Wantfe de ziele van aerdt- fche faken opheftrgewapcnt'wantfe onver- winnelijck is^ en door het cruys komtfe tot de kroone.Defe wilt ootmoedelijk verfoe- ken , ende bidden voor den throon Godts, gelijck eenen[Q] mifdadigen^ oft eenen ar- men bedelaer^ of wel als een bruydt. Defe bereydinge heeft [r] Moy fes ons geleert.

Van het Gebedr. 1 87

Van de bereydinge tot bet Gebedt , befon-

dcrlijck rot de meditatie.

HCttöccncbcrmnningcbanDcit aBijfcn-man : S^'L'^- mciccht utoe 5ide gcrccöt boo: Dct fjljebcör/ op bmg? bw? bat oDp nier en 3ijt / al.ö cencn mcnfclj / bie <0otit ijct gcbeDt tenteert; oefen tenteert <öoöt/ öie D«^m laet boo?^ ^ «ootfa» flcicnöatïjnfonDereeniaUebcrepöjnolje/ nrtoï)^^ -^ ** Detit fijne finnen fal fionnen bergaDert entie cen^ tiacIjtioDljouben.

^efe berepöniae lö ttoeeberlep/b'^erfle/btc ban ©efc is? lanaOcrftanbtgijeffïjiebt/ enöetJ'anbere öie retl)t{^^"^^ te boren geöaenlDo^ör. i€otbïer(lemacï)Ocl>?ocl]t *^* tDO?ben / teaecrflen / t)mvxu alle otmoobioe fo^ol]- buiöioöepöttoecjj tüo^pe^toantDefo^obuiDiöDt^öen ^tthm 3iin alö doornen / feaDt Den l?. 23ernaröu.s7 öie^««8c^ tiesiele in öe meditatie ftehen enöe mocpelöcli bal^ leeiDwiep. len / en mafecn ono onbequaem om De «öoDDelijcfie tn-fp^aften t'ontfangen* ornDe {jet is^ onttoyf^löcft f ene groote oneere/ Darmen met heft fo feer beftom^ mertijJ/ Datal.öOBoDt almarfjtiolj boo? De Denre iJlopt/enDe gebjeerDiodt ï)em met on^ te fpjeeeücn / Den felben moet ftaen berbcpDen/omonfefottebeï: liommerinöen/ Die ban ofjeenDertoeerDenensijn. l^ieromliebben De funderen ban gfrael een geboDt Exod, 3. ontfangljen ban ftaer te bertredten in De tooeftijne / eer fp<0ode op den berrlj offer [)anDe fouDen mogen opD^igen ; op Datfe ontlafi 3ijnDe ban alïe tijDelijc^ Iie bekommeringen/ Daer te beter tot <6oDDclijcfee fafien fouden begeben. 3Bant gelijcfj Cafl'rami^ ge^ c^/^^an. tupgöt/ bic opfeiimmen ban berbïo^pen cv, aertfdjc "; ^'^ toerdien ende gfjedacftten / ende ïjaer bertrecften in liet Doogöile ban den bergD de«f eenigDeptsf/Die a$n^ fcljoub3en alleen de ^odtjepdt met repne ende fup^ bereoogen»

25emerc&t Dan ende oberlegtütoe bel^ommerin- ^tputt^ gen / ende bedepït defelbe met andere/ foo beel alö J:'/,"S* gÖP feont en moogljt : gdijcfe top iefen Dat ^.opfc^ bant gme gcdaen öeefr doo: den raetban fijnen fdioon-badcr, öat u te l^ftarao Ijeeftöter boo?töt^ liet iiptbeilioren bokli ??^i^^^^*

ban <0odt almachtig foedien beficD tj? Douden met

Det

Exod. 5.

i88 Denl.Boeck. Het I X.Cap/

ftetOamtocccft banpot-acrbe/ bat^-ftemm/ttihaf

u ber gaöcrcn/^t fclbc foeün bm bupbel banbcr Bel*

len nu oocft te boen; macr fijn bcD^ocü ontbecöt fieb^

bcnbe/ mucten top oaen/ bacc <aobt be 3icle/en oocö

caQt.7, be3tele<0obtlönopcnbe/mctbcfctooo?bcn : föomt

mijne alberücffte / laetono? uptgaen in 'tbelbt/ laet

Ort0 b^oegl) opftaen tot ben toyngaecbt*

«njer* (Cen ttoeeben/ Det i^ feer p^ofiireUjcfi aen ben gc^

S "i?^ nen t^iz Ijem tot 't gebebt toil bcgcben/ m 't öojte f ft^

tK. ' ne confcientte te onberfoecljen j en in fp felben te bec«

toecftenleet toefen ban fynefonbcn/enootmoebelijcit

45obtbibben bat top (]em fouben mogïjen ftomen te

EccT. if . fp2cfeen : toant ben lof en i^ niet fcDoon in ben mont

pfaL 6y. bej3 fonbaerö i €nbe feer toel ben 5^falmifi fegfit:

l^ebbe ilt booftjept gefien in mijn ijecte/ fo en fal mp

i.ioan. 3. ben l^eereniet berftooren.iBaet: i^ef 't faecfee batons?

ïjecte oï\$ niet en to^oegftt/fo fjebben top betroutoen

aen<0obt. 5Bant niet toatbetcoutoenfalbenfon*

öaer fijne öanben/ nocD bebloet 3ijnbe boo? be me-

nigïjte fijnbeu fonben/ beri*en opljeffen tot <3obt ben

Ijemelfcljen ©abec^ en <0obtjS bpant 3önbe/fal Ijem

berflouten/ om öulpe / bpftant / enbe feoftelijcöe ga^:

toen ban ijem te begeeren i

Tob. 12. (€enberben/naeröet gene bat ben €ngeï€obta3$

geleer tfteeft: 45om^ Ijtt gebebt/ toer faemt met ba*

ften en aelmoeffen ; fal Det p^ofijtelijcfi toefen/ befel*

toe oft licijamelijcfte / of t gecfL: ; pcfee te boen ; bp tx^

empel/ bmm bat fijn gebebt/ fijnen eben-nae(ien te

(labe foube mogen bomen / en Ijet felbe aen be goet*

!iepbt(6obt35boo2 ftaer-lieben opb^agen/ oft naec

CJaeötii ben raebt bie ben t^. Cö^pfoftomu^ gDeeft / bat be

ïi"tó^ CO^iflenen een lioffecben t'bup^ gerect fouben Oeb^

«imofia^ ben/altocier fp boo? pet gebeb/éene aelmoeffe in mo*

inus geeft geHtoo^pe^gjS 'tjfahebatgDpoocfeeenigeberfter^

aoïöe binge/betoelcfeeonberbennaembanbetbaftenbe*

^mSi grepen too^bt/ te toercfetoilt (lellen/ fultgöpalfoo

te aei- ü gebebt beel aengenamer maliën.

moeffciu tCen bierben / men moet fijne tongebebtoingljen

toanpbelenfilap / enbe een bertroutoenbertoecben

ifai. 30. tot 45obt / toant in fiil-ftoügben / enbe in be bope

fal utoe (lercl^D^Ptit 3ön^ ^De Oope enbe Det betrou*

toen

Van het Gebedt. 1S9

tjnmi^motfaMijtfi/ bat top fonöccfiaccm'etmct allen en honncn üec&rijgcn/ cnöe defclbe öcböenöe / aüe Dingen ftonnen bcrtoecben.lKoogDt olJP gcloo? ben/ fegljt onif öe 3Baerljept felbe/ alle binolBen 3ijtt mogcïöcftöen geloobenöen. ö'^fnbereüerepDinge/ ^'^'^^ $n tik \3iat naecDer comt/i.öf/Datmcn met eene goeöe ^^S« en oprecöte mepninglje öem tot Ijn gcbeöt Degeeft / get toelcli niet en gWcWt aïfmen Ijem baer toe te^ geeft om geeftelflcfee bectroofiingen te genieten/ en? befünbecflantte bccbullen met beelöeclcp bebote enbegeleerbebemercliingeni maec om <6obt alle cere te betoijfen / enbe te ftomen tot öe deugüt / enöe tm Depliglj ïeben. ^ujS moeten top bit toelgabe fïaen/ j)oe ba t top onfe fauten boo? [jet aebebt fouben mogen afleggen enbe bectoinnen / bpfönber tiz onjaf tnbentocgljberbeugïjben alber-moepelöcbfte baU ïen. 3Bant top moeten onjs laten boojftaen / bat top to02tlelaerj2f met ben ©atriarcD 3acob 3ën / Jn fiet cencf. 32. gebebt/ op bat on? ben ï^eere gebenebpe/enbe be 3e' nutoe ban be hpt onfec quabec üegeerlijcöDept fou- bemogöen berbon too:bem <enbe boben al / foo mmtot moeten top onö gOebebt albermeeft (lieren tot be topojis ge^ beugöt/ tik oniS albecnootfaecèelijclifte 1.52? / enbe te- ,„^1 mS^ ggen be faute / göcïöch icl4 göefepbt ïjeb / betoelc&e töi /iimiu on0 in ben toegD 43obtj2f albermeefi belet. 3ï^ant befeal.öbep^inctpaellreobectoonnen 3ijnbe/ fullen b'anbere ban felfiJ te niet gaen/ enbe licfitelöcö bec? toonnen toojben. 3Dp en moeten ijktom ö'oeffe- ningebananberebeugöben/ algfbitfoo gljelegljen t.ö/ nietacöteclaten. |Baecgöpfuitmpb2agöen: i?oe fal kh upt alle materie eenigfje Ijulpe trcefeen / om be beugöt tik kl\ boo^genomen öeb / om mp in te oejf enen/ te ber Itrügcn/ en be faute bie öaer tegen W upt te roepend gcö anttoooabe öier op/ bat alfoo Öaefl/ als? in on.sfeenigebebote affectie ftercftelijcfe bertoecftti^/ foofeanmm upt alle materie licljte^ lijcFi trecöen/ öet gene bat [lier toe bient/gljelycö #. ï)uente / in be aenlepbinge tot tic mebitatie §. 4* feertoclbetoöff.

^ier toemacö oocfe bienen/ batmen ben perfoon/ oft affecti^aenn^emt/ 't 3P ban eenen mifbabigen/

ban

190 DcnI.Boeck. Het IX.Cap.

ban ccnm bzMact/oft ten ïactflcn ban ecuc 55ntpr/

naec b'aflfcctie öie top in on.ö Ocgecren te bertnechen

oft te berrneecöeren-Cnöe öü tjetoijil öen J^.ggna^

tniö in l]et üoecliöl^en ban fijne oeffeninge/ ijiec toe

OL*ootclöc!iö te Dienen.

l^ttufm .iBiiec op öat 't l)crte / 't toelclt boo: berfcfienben

i$ tutu fccc bchontnieringen bccilront i0 getoeefl / tot fp felben

""^ ftome/ fal feec ppfijtelijcii toefen t'oberlefen be ma*

tccie ban be meöitatie/ oft tod ban eenigljen gcefte^

lijchen boecli. Wam 't lefen i^ geliih eenen trap/om

tot öe mcbitatie / oft Ijet gcbeöt op te Itlimttiem

®«t en- (€en laetflen foo too?bt ben gljenen / tik Bern tot

ïiobcn ö'ec* hi^t^cn toil begeben/ b'eenigOepb feec aengöep^efeit

iiigD^PD. i)cin«nfen ^aligljmaeclier foo boozfiine tooojben /

al.K^boo: fijn crempel; ïBant aibusffn^eecdtlip bp

Matth. 6. ^ci\ 1^ JiX^attUcno^ in 't 6. ilkjaer alö gt)p bib/fo gaet

binnen utoe fiaep-iiauiec / en met gDciToten beuren

•öobtttaï foo bibt utoen Jï)aben €en(aetftenfp felben fteüen

[IfJj.^^"^ inbetegentoao:bigrjepbt banaobt/ enbeaöefjeel

tcgeiu fijn ïjemelfcr) Ijep^/ albaer gelepbt 3Üttöe ban fijnen

toao?mg* goeben a3ngl)el; oi^nbe macl) toel geïiouben too?ben

D«pw» j30o^ Q^ix ijan be p^incipaelüe bef ijbingen / baermen

benalbenneeflentrooflenbeb^ucfnfal fionnen upt

Oenieten.üDaerafben]|.^crnarbiije^albuöfp2cefit:

3Bat moet ïjp anbers? bencöen/ tic Hem begïjeeft tot

BernJerm. ï)etgt)ebcbt / baii ïjet gene bat ben I^:op()ectfegf)t:

ounkr^'^'S^^'''^^ öoo^jaen totbeplaetfe be.ö toonbeciijclten

tabecna^el^/tot ben lim(c 45t}W: toant top bel)oo*

renboo2toaei* ten tyben ban Oet gDebebt iw te trtben

tn l)et \^hki}^ ban t^tn Ijemeifcfjen iianincft/ t)at pa^

iepis? (feggOeiciï) altoaec ben $loninc!iberöonin^

glienfit in eenen l^onincJïUjclicn jloel bol flerren/

omringelt met eene ontaiujclie/ enöe oufp^eftelijcfie

mcnigOte ban ^. engelen» e§oo bat ben gl)enen /

biebitgcfienlieeft/ gljeen meerber gftetal en fteeft

Dan. 7. fionnen binben/bupfentig bupfenben/ fegtftp/ bien^

ïjcw Ijem/ tn^t tliieh-toerf bupfentmael Donberticf)

bupfenben/ jlonben neffenie? Ijem: jiü^et toat eeneeer^

btebingc/ b^eefe enbe ootmoebigl]epbt/ DeOoo?tban

albaee te homen een bectoo:pen bieilien feruppenbe

lipt Det movafcD ^m fm bnpligD«ri?^n» jjiJoeten te?

niet

Van het Ghebedc. I91

niet al öebenbe/fD2gfibnltiiör)löcIi/entic met ccnc al- ber-grootfle öenöacöttgljcpbt fiomen in öe tegcns» tooo2tiiööept ban De ^oööéfijc&e jBajcflept/ ban tje fjcpl jge €ngeïen / in bebcrgaöcringc ban öe recDt- becrbige/ top öie anDcc^ nter en 5ön öan bertoo^pen enöe ellenbïge creaturen i ^ittcm fegöt ben felbeit ^. 23ernaröU3S/ a( tss't bat <öobt alcmme i$/ tn ben ftemel moet D? nocfuaii.iö aenbetientoo^ben/ enöc baer moeten top i]m\ onst beo: oogen (ïellen te toej^n ten töben ban öct gebebt/ (|c.

MEDITATIE

Hoe dat wy het Ghebedt wel, ende eerbiedelijck fuUeii beginnen.

Het hercydende Ghebedt, als voren, in hst I. Ca^.

T-T €t i.x;öor^?rfjfj?//f,beboo?ftellin8ebanbepïaet^ Aicanura *--''fe/ toaec boo^ b^maginatw inbe materie bie^^^'^l'^- ton boojIjantienDcDben/foube mogen bp een birga^ ^* * bert bUjbcri; be toelc^^e baer in gelegen t.ö/ bat top in be mpfïenen/bie ton nemen t'oberpepfen/ oni^ laten boojftaen tiat be faec^e boo? mmft in ongf ö^rte ge^ fcöiet/enbe t)it met be felbe omfianbtgDepbt/ foo bie eertöbtiStoaeracötigfigöeftötettö : opbatbe3te(e meertn/ ban buptenöaer felbe 5P- iBenmoetflem oocfe bifetotjlsfDet toelcfi Ijier feet toei te paffe feomt ) (lellen met fijnen i^epUgehCngelinbetegentooo?' bigOepbt ban <0obt aimacOtigIj»

Heti.voorbereytfii. 3©an <0obt crotmoebelijcögra^ tieberfoecfien om toel te mogen bibbcn/ batisV te mogen bolDjcngen een toercU ban aïbergrootjle en^ be alber-p^dfijtelyclifte toeerbe* €nöe bit i.ö ban noobeboo? elcfee meDitatie* ♦

Het I, point. (Dberlegïit befe tooojben ban ben Ecdef is, JBijfenman: Booa't gebebt foo berept ntoe 3iele/en? sv) t moet be en toilt niet fijn als? eenen menfcD/bie <0obt tem^- fcTath^t teert. 3BantDptemteerta3obt/enbebertoecf!tïKm Daeftoc tot gramfcfjap/ \}ic geliomen fönbe om öem te ber^jbctepDm/ foenen ; ebentoel fonöer bercnbinge fiem tot Ijet ge^ temai top Dcb begeef t/of De felbe onacDtfameUjcli bolbjengljt. eoDeaaiti tjierom neemt boo^ u / eer o9P tot f)ct gebebt gaet/ ge naemsp*

toat

192 Den I. Bóeck. Het I X. Cap.

toat öat öf)p öoen loïlt/ oft üibDen/ of t <0obt teitite^ rcn.JDant i^'tfafie/bnt gijp hit tocccfionacötfacm^ löcft bolO^cngljt/ toat boctgftpanticc^; öan <0otit tot ocamfcijap DectocclKn / tot toien oljp toaert ge- fiomcnoiii tebcrfocnen ^

^cmeccftt ten ttoccöcn/lioc nccrffcrijcft/ fo^gbul:*

bcïöcft/cnbc l)oc bcjcl tijtö öat ol)p fouo De(leben/om

u p^occef acn te gcbcu öcii ilecDtt c/ op bat g!)p foub/

oft Ijan cenig nttfDnet oiujlagcn tooiden/ oft tod ce^

nen boet acibe beliomcnj ea hunln umn bat gljp in

i)et gebcb n felbea gereeb tieOoo^t te maften om in be

tcgentooo^btgOcpt ban t)m opperden üecOtec/enbj

fijnen 0aeb/ban b'eeutoige (IcaiTe/oft boo? bmmi-^

IjDigen loon te gacn p^oceberen / enbe om at öet gene

bat n nootfalichjcfe i^ te berftrijgen^ oSnbe mogelijfi

fultgljp bebinben batgljpbiein fietfpelen toacftec

tn blütig5i)t/ïnec in flap en jlaperacfitig fult toefen»

23emccftt ten betben/ toaer npt bat bcfe oueere bit

top bet gcDeb acnboen/baren oo;jfp^onch neemt / eit

ODp fult ten eecften bebinben bat üet feonu boo? bicn

bat top anbere btngen meer acOten/enbe obet-fulcli

baer nae berlangöen / al$^ oft fp on^^ p^oföteljjcöer/

nootfaöelöcïier enbe bebagelöcliertoaren/ banfjet

gebebt ^ baer nocbtanö niet gebonben en too^bt/ bat

p^ofötelijeöer / nootfaltelijchec enbe genoegelijcftcc

^tt i^ tsaf* <De nootfaheiijcfebcpt tooat bier Doo^ betoefen /

föjö/^öffe obermitö bat topfonber aBobtnietenbermogben;

£m« flet toelcö gOp neerHeliiclögabemoctlïaem €nbe

öenchm op boD? ïjct gcbeu btU'ïtnjaen top (icbteüchen be bingen

l?l!fi^' ^^^ ^^^ nootfaeclielücfi 5ön / tot öet gene bat on3 te

;ÏS! boenftaet.^Dant toatiffcr felierber enbelicöter/ban

Bet gene bat on^ betoaerljeptfelfj^metbefetooo^^

warci II. ben te feennen geeft. Wt bingïjen bk gbp bibbenb^

begecrt/gOeloobet bat gbp bk ontfangen fult / enbe

biefuUenu gebeuren j €nbegelücftertoijj^betnoo*

belooi2? W foo ben laoninc blijcitch p^opljeet ^abib

fegbt/ bat bc gljene bic lefen toil/boo? ben bagb enbe

. licljte opitae ; alfoo bic 't licbt belet/ belet met eencn

oocb bet lefen / enbe alle biif banigbe oeffeningljen /

toaer toeonsfïjetlicOtnoobtfnftelijclu^: foo bat bc

Oficm bU onbcr D^tgöeb^btpctanbcr^tecBanben

V^n het Ghebcdr. 19;

ttttht ban heit ftct gfjcöebt acngai t/ bic bcnrcmt f? f^iiljenooc{Ji.(ictltcijt/firticlntncntïCtteCtU5n/Diit i^/ de Qtatie/ De Ujelchc nocijtiins boc.2 al nooEfalis? iijcf! i^/om vet nvt te mljteu^dln Doe ï)p met ii:ecr^ beve fo^oiil3ülöüjijeptenang(löenclubai!bctocho^ nientic öingc/ ïjoe l]p ooit mcei' Delft Dé oocbc bco2t^ oancft ban fijne fafee/ öoo^ Defe becftecrDe/ en öujafe neerftigïjert. €nDe Ijoe grootep?ofötenDattecupt Öet öeüeDt fp^upten/banmcn ijier inn iicljreiöf ii be^ mei'cfiéjDat fiiec Doo,2 Den menfclj met43oD alniacD' tig Die Den eerften oo^fp^oncFi f 9 ban alle falicn / alf^. Dan gcöeelieli berfaemt/ enDc in fulcliec boegen '4Do^ te^ bequaem inttcument gemaecïït too^t/ enDc Daec tt\ boben / ( Oet gene Dat De öenoecjjte aengaet) bec? eenigljt too^Dt met De fontepne ban alle goeteien/ toaec upt fjptoaeracötigebjcl-luften enDe genoccl)=^ ten fouDe fionnen fcDeppen/ a\^ f\u öcm belieft»

Het 2. point.^emercfet/DatmeneentgeiiTeberen^' fP,\\^^' tie oft oneer fean Doen/ foo in öet göebcDt/ al0 in f)ct ttxmim flenfeomen/al<Er oocfe in f^ct affc DepDen ban Ijet felbe* m gcbcbt

^it gBefcDict in 't aenfeomen / (Cen eerjlcn / tu "t ^^^^ wptfieUen/ alfmen fonDer baettelijcèe oo^faecfie enDe oa-*^?2 reDeneanDerebefiommeringenboo^ltelt: ïietb^eïcö Ddtu^t* fobeelijs?/ al.öoftmeneenenl^cnincfeDieon!5foetïu ficiimcc te fpjeften / jac Dat mecc W boo: onfe Deure tot Dien ^g bVkcnf:»' cpnDe fiact feloppenDe/ fouDe berfmaDen / enöe ïjcm mttimtii niet toeerDigDen gOefioo: te geben/ maec aileeniijcf» hüointu ( naet Datmen een gefpupC) ban menfcljen / lanch en ^^"öe* bjeeDt gOefjoo^töccft) Denöonincl^Danmetlio^iC hioojDen fonDe aenfp^elien : oft geJijcli aljS Daec ecne fahe ban grootec getoicöteboo^ÖnnDenbjacrDaec men fp.jetien fouDe ban alle onfe infiomften oft miD- bcleii/ jaban (jet leben felbe te beöouDen ofte beiiie^ fen/ ebentoel befigt) baaei* met bliegcn te bangcn/oft metfanDeltcn0 te tellen : <0benegljt Doe fcganDigOc fafee Dat Dit fouDe toefen,

\^m ttoecDen / ïjet i^ oocl^ eene onlar erbigöepDt / 2»©f roi^ De berepDinglje foo licötelöch te beronacljtfamen / ^^ifi^V. ai^ oft Daer eene fahe ban geenDeclneerDe op ijan^ impömgc ben toacc/ Daecfe nocfjtan^ ban gcootegfietoicfite DaEnec. iö. 52^ii^oberDcnefet bjat berepDingfi^Dat gïjp gïje^

<0 tocon

194 Den I. Boeck. Het I X. Cap.

tooon 5tjt booj Ijct q^bctt tz Qcb;uptlm\ / tnbc f)oe^ öatugc üiTcctfclcn öncfc placijtcn tcteercft tcflclUn/ t!ic ccnni ftcrbi^lijclieni^onnult meeren aenfpjefcenj J)oe öat öcm ccncn ©jcöicsnt gercet maecfet/oftpc^ ma»ï)t anöersf/ öie ia öe iJcrgaöcrinaDc bdn ecntgijc trcifclijcfte perfoonenfiinefcntcntü^nD^ mcpninoc te boo?fcDÜ« i«oet b^cngOcn. ï^ocïjaniï. <ï^e bccepöinöOc/öie aiöec-nootfafjcïöcfifie f jef tot ge ump* j)ct ocDcDt/ïö öcfc: (€en tttUm fijn Ijcrte onücftom- cSüt" »^<^ï^t^^tt ^^^^ bccftcoptljcöen tot ï)ct oDeöeötb^en^ b«epffMu oen / en Ijktom moetmcn aUc aiiaöc achegeUjcftlje*^ öcitfo^gUulbelöcfetïcrilciltïen/onnocöigeüeöomme^ tingcH acn b\^en 3yöc itellen/ en met een DcpUoü bz^ tl outDen ^0oDe alle dingen t' eenemael fo Jang bebe^^ Un. 3©ant men ftan öit in gfjeenöec manieren betec betboo^Deren/alj^iaob neecftelöcH biööende/fontiec tsen Jnelc^en top niet met allen en bermogfjen/ entie öie alU Dingen toeccfet in alle menfcDcn. (Cen ttoees» öen een berouto Uwrtoecöen ban fijne fonben/ na öat men füne confcientie fal onbecfocöt öebben j betoijl ioan.f. lijp loei toeten bat <0oDt öefonöaer^ niet enbec^ ïjDo^t:toant toat bpant<0ob5S öie na beel fpijt en leet <f3oti aengeöaê/nocft niet becfoent 3i)nbe/foMbe öec^ ren grootefaften ban ^oDt epfcDen / 't ?n 3P öat W toü toonen t' eenemael onbefcljaemt/ en onDeleeft te 5ön^ (€en öeröen/men moetfp-feiben tot fiet gebeöt

fereet mafeen/met bafien/aelmoeflen/flilf toijgen en etroutoen.ï!3anttïcn©|Oï5licctfeg[jt; gnlïilftoö^

Tob. 12. genzen in be Ijope (al ulde flcrcfiliept 5iin;en (Cobia.ö fegljt tot ben €ngel;let gebi bt ïö goet/met baften/ en aelmoeff^n. €nbe€0<?ifïuö onfen <^altgmafter/

Mar€i 1 1. fegljt: ^lle bingen/bie gD? bibbenbe begeert/geloo* ïitt/^at gfjp hk ontfangen fu!t/ enbe t^k fullen u ge;= beuren. €n ben ^^-Siacobujj fynen iBeejier bolgen^

ucoh, I. be/ fegt.g.ö't faïie bat pemant ban u-lieben toöfljcpt beöoeft/ Die begeere bk ban «aobt in *t gFieloof niet tbJijfcIenbej toant be gene bic ttoijfelt/ en moet Ijem «iet laten buncïicn/batfip pet ontfangen fal ban ben ^eere.fCen bierben/moetmen in flilrc fijn fterte af^^ trecïien bco^ ïju lefen ban <acbtb^ucljtige faben/ en men mo^t ob^rl^ggeiv^At fouH bat top itk^ft moe^

tm

Van het Ghebedt. 195

ten obcrtDï'nncn/ ^nbe tot toat DcuoBt ï?at top in Ijet OOcbcöt beljooren te tracfjtcn. (€cn lactftcn/ aï.ö oft Oljp met umi^n €nael font moeten Uoo^t fiomc Uoo? <i30balmaci)ttö cnöe öeiicel frjn l^cmeifdj l)ep3/ foo «ecmt acn öcn pccfoon/oft ban eenen mtföaöiöö^n/ oft "oan ecnen armen menfcö / oft ban ecne bjupbt» a:nöe Iüp DebinDen Dat bit beel menfcBcn feer pjo* f ijrialj enöefaligl) tö cetoeeiL

Het 3. point. etenfat ten ccrffen bc cOooren bet ^t^tpji, 2§cpiiöen/en bec engelen boo^ Ijet aenfcljijn 45oht^ fe\mun f cbubdcn en beben / enbe öoe öatter tot fyncn bienfï bebcn uooz bupfciuioü öupfenbt Qztm (laenjen mogclöch ööp/ f ofö am. eplae^jlecn ncm too^mben banbecaerben/enbe eené WoKri^^ bompöie maec eenen ooaenbUch en buert/fultboo^ öccftmftju fijn aenfcljijn noclj licDtbecrbigfj berrenlaccljenj en tcgêiuoo?. m öfip met (0ob moetfp^elien/falt met aUe be toe^ ïhiSbï'' reltftiappen : fo öoenbc/aLs? gbp oactom u fciben te iamnl berfcljoonen/fo berergert göp ntoe fafié* (Cen tbjee- ben/ aenmercfu be macöt ban 43ob almacöttoö ^^^ metbjiebingeren be gebcefetoereibt betoaert/ enbe b?aget al boo? 't tooozbt fijnbec feracDt/enbe fiet ftoe ontoeerötgbc/en onbetatnelijcbefabeöat bet 10/ bat ben menfelj ötcbtoöjis? met minber eecbieöinge met Ol^obt [janbclt/ ban öp met ben flecfttften en bectoo?^ pcnftenmenfcbefoubeboem ^oobatfeertoel/ ee^ ^«"^*^%' nen l^epbenfcben ©büofoopb onef bcrmaent f}ccft : ^Spjeeclit in fnlthct boegben met <6obf/ a!0 oft bet be menfclicn öoo2benj en fjanbelt alfoo met bc men=^ ff Den/ aI0 oft u «öobt aenöoojbc»

Gebedt om een cerbiedinge in 't gebedt

te verwerven.

/^ Machtigen Godt , ick wete cnde kcnne , dar ghy ^ttaats ^^ hier cnde alomme teghenwoordigh zijt , ende dat !2°5'"1?* uwe macht oneyndehjck is,voor\vienalle krachten bc- ^Inuii» ven,en de kinderen Gods verblijden: met wat eene oor- (fggmge» moedigheyt behoor ick te komen in uwe Goddclijcke ^ftto^c* teghenwoordigheyt, die anders nieten ben dan aifchen ijjjouto» en ftof der aeraenpmet wat eene danckbacrheyt voor u; 23etroui» die iTiy van niet gemaeckt ende gefchapen ,en daer-en- toen*

<D Z boven

196 Den I. Boeck. Het I X. Cap.

boven door het dierbaer bloedt vnn uwen eenigen Scnc verloft hebt , ende my ontallijckc andere weldaden,allc mijn leven lang gcdaen hebt? En ick heb niet te min gc- fondigt boven ' tgetal van de fandekens der 7.ee,cnde en ben nictwcerdigh te komen in uwe Goddelijcke teo-en- woordigheyt. Maer wacr fal ickmy keeren, als ick my van u keere? Ik fal my verftouten te kome tot u.die zijt Luce I f. cencn Vader der bcrmhertighey t, en eenen God van al- le vertrooftinge,en fal fcggen; Vader,ick en ben nu niet weerdigh,genoemt te worden uwen Sone,maer maeckt Bern. ferm. my een van uwe huerlingen.Ick wete wel,dat met recht 3.t e natali. -^'^^ vyerlchare van u Konincklik paleys door oorfake van mijne ontallijcke fooden, het vonnis vand'eeuwigc doot over my gcftrekcis^ maer ick kome,o mijnen God, omu Godlijk aenfchijn te vcrfoenen.Verleentmy doch J!Pif!tou 9 door het bloet van uwen Sone , dat mijn gebedt my niet hjctoan fött gerekcnt en worde tot fonde , ende en vcrworpt my tot t^^cn fels gegj-jtl^j. tijdenvanuaenfchijn.Ickbekenne,dat ick niet met allen en vermachjóHeere, fonder u, Ick ftellealle mijn betrouwen in u , ende ick beveletu al, op dat mijn gebed ende alle datmy aengaet,als eenen focten reuck- ofTer geftiertmach worden m uwe tegen woordigheyd , en dat op my afdale,uwe Goddelijcke bermhertigheyt, waer door ick Ibude oprechcelijcken mogen volbrenge het gene dat ghy van myvereyfchtjmaer voor allen dat ick mijn gebed mach ftieren tot uwer eercn,cnde met u vereenight mach wefen /o mijnen Heer ende Godt,van wien,in wien, ende door wien alle dingen ftaen ende on- ^derhouden worden: ghy zij c al' t genc,dar ick hebbe oft begcere te hebben.yerre zy van my,dat ik voortaen,als ghy my noyt om met u te fprekcn , ende voor de deure ïnijnder herten ftaet en klopt , u foude verfmaden door eenige wereldfche bekommeringen,dïit ick ongeruft,en haeftig foude zijn, als ik defe fake moet aenrechten die alderprofijrelijckfte, ende van leer grooten gcwichte is, dacr ick in andere faken, maenden , ende jaren placht te <DpH?itt» beftedcn. Siet ick kome tot u,om u oprechtelick een gö- gmge (gn.sl brokenen ootmoedig herte op te dragen, welk ghy met '^ *'' * en placht te verfmactcn; want ick verlekert ben van het gene dat ghy my belooft hebt> te wetê,dat ghy geve fuh aen den ^ciicn die' t begeert ^tc gcmoete fuk kome die u

foecktj

Van het Ghebedr. 197

focckt;open fult doen,den genen die klopt,ende my fuk verlecncn,datick mijne boofheden en fauten lal mogen overwinnen N. belbnderlijck, is ' t dat mijn gebcdt ver- laemtzymetvaften^en aelmoefTcn. O Heere,die alleen machti^>h zijt van onreyn reyn te maken , den genen die van onluvvcren zadc onifangen is , iuyvcrt mijn herte , cnde mijne lippen , datfe haer mogen verheugen als ick uwe loflangen fal lingen, het welck ick verhope te doen met uwe Heylighcn ,' endeuytverkoren in der eeuwig- heydt ,geftcrckt zijnde door uwe gratie. Amen.

Pradtijckevandebereydinge tothetghebedt,

cnde van het herdcncken oft recolle- (ftie naer het felve.

*y €u ctïHtu/ fö mottimn tiacg^ te boren fpne De^ -*• !ioin:iiccnï5cn foo Uccl ald 't moQelijcïi i^ fcljic- ften/enbetjoo: aleen fehcre u^uhkfcwin öeteJclie h)p Oet l^. Sacrificie ban öelEifle Ooorem <©it feotöen ^.'^^yAam^ grooteljjcx: te Ijcïpen tot be ge> ruftigfjept besf öecten/entie boo^tganck in Den gee(l»

(Centbjeetïc/ecirmenDem tot rujïe begeeft/ moet 5 mn öat* men fön Oecte befigö OouDen met ïefen ban eentgïje men öoen (öoDtb^ucljngebocclien/enöeöiecnaoacufijnege' ^"^"^^ «^' bacBteii / entie affectien baer mebe bekommeren / jlayciu bcncbenDe batmen bp bet èrup^ / oft in be tegijcn- tooo2bigOepbt ^olt^/ cft bari De Ijepïige XBm^uU i}iQl)t^i^t i^ I oft op be plaetfe i^i baer bet mpHerie/ batmen baegb.^ baer na moet mebireren / gefcDiebt \^. €nbe \^\x btent tot fietgbene/ batjaengaet bc boo^frellinge ber plaetfe.

O^en beröé/eenigeaelmoe|Te/ten minjlê geeflelijc^ be/en cciu'geberfïcrbinge fcöicbcn te boenjop battec gccnc bag en paffcre/ bie fonber X^z^z goeöe oeffenin^ gen boo:tJp g'ae. ^aeg^ baer naer '^ mo^gen.^ en fa bïCirjDïjIö alfmen öibben moet ; Cen cerflen ^v\t bc^ iiommcringé aen b'eene 3öDe ftellé en befelbe <!3obe t'eenemael bebelcn / ia tnïe boo> 't gebebt berboo:be- ren. iCen tbjeeben / berbjecbeninfpfelben'bcrdubj en ïeettoefcn. (€en berben/fp felben éenig feber epn« be boo^fteUen / in Set gebebt/ enbe berniijiiUïen eenc

0 3 puerc

198 Den I. Boeck. Het I X. Cap.

piiere mcptunge. €cn biertren / f? felben <©obt enb^ fijnen l^.€ngci boo: oogcn (lellen / enbe bectoecftcn ccncgrooteccrbiebinge/omootmoebelijcfetemooen fp^2c(ien met fijne <6oööeUjcfte mm^ept/ enbe ber^ U)Cf ^en/geloobe/ljope enbe Ueföe/met ójiemaeï tot* ter iierben te fcnieleu/ f iO? 't fafee bat be plaetfe fulchs? tcchiet.

3Ci.c^ fict ücöebt bolb;2acfit te? ,• moetmeneertoeec* bcii)cli ban baerfcDepöcn/ onöerfoecftenbefaurert bic lupöacr in foiiben mogen aeöaenfiebDen/ enbe ootmocöelijch baec af bergcbeniffe bibben; en <0obt bcbancben ban bc toelöatJcn hic bp m$ betoefen ÏU'eft; fijngoetbco^nemen bernienbjen/enbcbcge;: bafDtenlfTe bcc felbe boo2 ben bagft berberfcöen/ en ncerflclijcfi gabefliaen ort) t)ic te toercb te (lellen»

Ghebedr, naer een lanck gebedr, ofc meditatie.

TUT EereGodt, die het verbont cnde bermhertigheyt, ^ "* welck ghy met uwe dienaren gcmacckr hebt , on- derhout :Ick dancke u,dat ghy u ^eweerdight hebt mijn gebcdt t' aenhooren , verhoort net doch om de 2;lorie iivvesHeyligen naems,cndc geeft my gratie, (foncler de M^elcke wy niet en vermogen) dat ick uwen v/ille , die ick bekent hebbe, ende mijne fauten N. die my grooto- lijcx leetzijn, foude mogen verbeteren^ende dat ick de- fcGodtvruchtige begeerten N. mach volbrengen, op dat uwen naem ^root mach gcmaeckt worden, tot in der eeuwigheyt.Ontfangtfc doch,met alle mijne werc- kcn in de vereeninge van de verdienden uwes Soons,en- de van alle uweHeylighen : fchickt van mv , die u on- weerdigh maeckfel bcn,naer uwe beliefte :Ick geve my geheelijcken over, ende worpe my geheel in u,nemende het al van uwe vaderlijcke handt , endebegheercunyc gantfcher herten te beminnen,ende te dienen. Amen.

Ghy fïilt hier beneden, een langer vinden.

t!?emerclit ten eerftcn / tnQt geïijcïiectoös? ftter ge^ fcnt bjcn/ batmen liet gebeot/ tot een feecbcc eimbe nmt fcij jcfeen/ 't felbe c<icö övootelijcjc ban te paffe

i

Van het Ghebedr. 199

fttt o^ofötdijcö enöenutiiSa^Oede^falmcnteie' fen boo? becfcOepöen nooben/cnöc tjUm metit* om (p felben in acnöacötig&cpt te Doubcn : oclijtö iö / aif^ men elcfeen ^falm iirt Dpfonöecboo^fonöerlimje toelbaöeu/ <0oöeopb2aeaöt»

23caiercfu ten ttoceben/ batmen be öemcpnfcïjap ©imrr tot met fijnen ^.^nrjel/ cnbe fijne teo:entooo?bigDcpöt °J/^^",*?» In't acöebt bïcIiVDij[0 moet gebiupdien / als oocü in "^"S"» onfe anbere toercöen : on0 met Oem betabenbe/enbe boo2 Ijcm onfe toeccöen ijct ^obbeüjcticr Jil^ajc:iept opbiagcnbe / be Berten ban onfen eben-naeften boo^ Beni becenbenbe/ ató top met ö^n-iïeben moeten Banbelea-

^emerclit ten berben / batmen bagelïjc!^*^ qtü^^ belijeh föne geeftelijcöelefre moet gcbaupclienrtoant in be felbe <0obt tot onjf fp^eecht. Wat i0 bocö an^ becö / feg[jtbenBepïtgBen<6^eöocm.ss/beöepli3e Greg.1.4; ^cb'iftuere/ al$f eenenb^ref banbenalmacötigen ^p-^^- <0ob/totfijnfc8epfeH €n fjterom moetmen befelbc aenbacljtelijcfe/ en met grooteeerbiebtnge geb^upc^ hm/ niet mettec ftaeften/ maec/ge(öc!i ïapfterenbe/ op bat top fouben mogen aenbooren/ toat ben ^cere in on^ fojeecht. €nbe betoijle <0obt almacbtigfl Bent toeecbigöt hit te boen / foo moetmen boo? Wc ïe<Te een boomemen maecften / ai Bet gene bat O^obt onef i>^-geben fal te toeccö teftellen» ^aecbeïeffe ^oztiau moetmen <!5obt bebanctïcn/ enbe ontBouöen eenige SorM *" fentciHieban Bet gene bat top gelefen Beöben/ btftn bmmfe' raettoo2tonögcgeben/ ban ben Bepligen ^Bomaö mntim^ ban ^quinen. i^oe grootelijcfeitJ foube ben fcöat ban ^^ffe* onfe memorie becmeeröe?tto02ben/ toaec'tbpal;? bien/bat top bacrbagelijcö^ pet in fepöenlïDaec af/ aenaefien tiat be üeiigicufch foo gróotengelegent^ Bcnbt Bebben bageïijcfïr:]^ obec tafel / gelucöigBful- ien Yütfen/ Ije^ö^tfaeclïc bat 3pDaecgelucB Bennen enbeberfiaen.

föemercBt ten bierben / bat nïfmen feer bo^re en b^oog iö in ben geeft/ bat alfban Wc fefTe/ toel macü in be nUctft ban be mebitatie gebaiipci^ttooibenj befonbe^löcB/iiS 't bat toi* alfban meeft/enbe langer

<& 4 iet-

200 Denl.Boeck. Het IX. Cap. Van' t Gebed t.

letten / op De p^ofötelijcftfle fentciuien/oft mi foa^ banigïjeleffen nemen todec boo? top fomtöbti^ OÖe^ p^2oeft rjebben öat^öoöt almacOttgö eenflcael&en i^anfijnc ^oöbelijefte ocatle inonfesiele Deeftia* ten fcjjijncn,

SCHIET-GEBEDEKENS.

Door dc welcke de goede begterten ititgehedt gemaeBt

dtckjvijls den dagh door vernieuwt vporden^ende

de üele tot het goei vervp^ckj wordt ^

fUim 61. /^Oclt,mijnen Godt,tot u wakeick.van des morgens:

^^ Mijne ziele heeft gedorftight naer u , hoe menig-i

vuldelijck,dorftet naumijn vleefch. 5©ant Öet ODe^

feeöt/ i0 eene fontepneboo^cene öo^ftige 3te(e*

Pfalm 118. Helpt my,endeickfalfalighweren ,endeick lal mijne ghedachten in uwe rechtveerdigmakinghen altijdc oeffenen.

Ibid. In uwe rechtveerdighmakinghen , fal ick my oefFenen,

ende ick en fal uwe woorden niet vergeten.

Ibid . Hoe feer hebbe ick uwe wet bemint , ö Heere l den ge-* heelen dagh is fy mijne aendachte.

rfalm 140. Laetmijn gebedtgeftiert worden, gelijck eenen reuck-« offer in u aenlkht.

pfalm 1 1 8. Ick heb gefworen , ende een vaft opfet gemaeckt te be- waren de oordeelen uwer rechtveerdigheyt.

rfalm 39. In 't hooft van den boeck is van my gefchreven, dat ick uwen wille doen foudc , mijn Godt ick hebt ghewik, ende uwe wet in 't midden van mijnder herten.

pfalm 118. In mijn herte hebbe ick uwe uytfpraken gheborgen, op dat ick u niet fondigen en foude.

Het eyndc van den eerften Boeck.

DEN TWEEDEN BOECK

VAN

DEN WECH

DER GENER

D I E

VOORTGANCK DOEN.

tol

AEN-MERCKINGE OP

HET VIERDE BEELDT. F'an de bekpringhe*

j&trööt tmtw gocöen (icööt / op bat uöp tmtn

Oocöcnf}ï:öglj.c^-man CO^tjIi moogfjt toefen.

AL is 't dat ghy tot den Heere bekeert zijt^en weeft nochtans nietfonder for- ge^want ons leve is hier eene bekoringe en llrijtroni defe te wederftaen/o weet dat gy ftaet tuflchcn [a] Chriftus uwen Heere^en den [b] boofen duyvel , die u wederom foeckt te trecken tot de eeuwige bederve- nifTe, u voor ooghen ftellende des [ c] we- relts welluften en [d] ydelheyt;de "eJ fon- de lockt u ook door liftige lagéj Maer fiet, Chriftus roept ^ fijne gebenedijde wonden roepen : en fijn bitter lijden voor onfe fa- licheyt roept ook tot U;wie fi^ilt ghy volgê? aenfiet den loon die ter deught belooft is : Bemerkt dat de welluften maer eenen oo- genblick duren, ende de ftraften eeuwigh- lijck^vcrfaeckt dan den bedriegelijken vy^ ant , die hier voortijts de [f] kinderen van Ifi-aël gefocht heeft wederom te trecken in [g] aEgypten , door begeerlijckheydt des vleefchs: en nu ibeckt hy den weg des He- mels te beletten door [h] gulfighey t:,door [i] gierighey t,ja ook^die na by den Hemel zijn 5 foeckt hy door [ic] ydele glorie van Mitth. IC. boven neder te worpen. Maer die tot den ^,^^' eynde toe volherdé fal^ die fal falig wefen.

lol

VOOR. REDEN TOT DEN TWEEDEN BOECK.

Van den voortganck , ende liare belerfelen ott bekoringen.

3CcDf mad Dat be ^dci bic bart naer cpnöc of Ijan 't toit Darr fp ?:a [jaDDe Ddjoorcn te tracöttn/ ^at ii^ 4BoötDe oppccjie Qon* ')cm i tn fijne alöcc^epügöpc geboöen/ afgctBebca toajöf/ tof ^ öf rom grfeonieri i^ op ben gacbpn cnbe rec&tcn tocg- fo i0 f p gelijch ben feiitberen ban girael / bieben l^ecre in be fterc&te fönbcr macftt enb2 ftracftt bf tïo jl Ijceft ban lier jscli ban -J^tjarao/ enöc be fïabecnpe ban Êoppten^^nbe baerom celöcfeertDijö be tónberen ban Slfrael niet BÖc^ blcbcn enstjn inftef aanbtbaerfpgebaneöeii toaren/ niaec boo? JiBopfe^ ftaren lept^-man / boojtsf gccepU 5Ön na ö?t tanbt ban 25eloften/ boo^ be iDiiöcrni flciöïfo mort be ;ieïe oo& bcé. ilBaec gelüh öni tiintscrcn ban Ifracl gebeurt lÉ I batfeboo^be bctbolgingengaerbecbpan^ bê/en boo? be rontöigï^ept en onge niac&en ban be luüDerni ffe' itiet bêel belioringen obcrbaüen ïjcbben getDeefi ; a!fo faï be jteïeban ocIi)c&en &e&oo?t tDO?ben om Inebetom te beecen/ rot l)et gene bat fe eenö bctïaten beeft. ilE)ai fiact l)aec ban te boen ? fp moet ^aer becfïerchen / enbcoj een cftp beraet brrtoechen om altö^t bcojt en- be boojt te gaen/ berfmabenbe be polen enöe ^t aenbecSitingcn ban garen bpant:töant Xsl f ee^ re beefjt boo? on^ ; nocft en fal niet todaten /al jönonfebpanben onöbanalle feanten omrin^ gdenbe / batfe on^ faïlen Defcfiabifien / inbien

bat

204- DcnlI.Boeck. Hetl.Cap.

tut top cenen pbc r in onjsi gcBBen / om altöt iïi bcntocgöUc^ f$tetcntt Uoo^örren/ maer fal on.0' obec-becficn met tent toolchc ban frjne fimtigcrtigöcpöt/ niDcfalöefribc (ieïkniuf» fcöcnonjefcnbronfebnanbcn: ali^'tfahe öat 4^ in ben nac{)t Dcc bcdorinc^en/ oni^ o^^i*^ tiat^t^ \)}Ct(t/ enöeberbamöcpt en fal ont&?c6en.

ilBact op Dnc De maniere ban beraDingj^e / toaec aftop fiier boben gefpjoöcn ftcbben/enöe naöcrlöi^nt nor ö öicfttoifö fpicfeen fiiHen/ bttct bthtnt fouöe mogen toefen/ t}t\jbz goct gebon^ ben befe fticr in 't koft bp te boegen/ öie gp ftiec naer inbe maniere ban mebiteren/bjeeber upr- gelept ful t binöen» Jl^ant a!fo bicfetoil^ alë on^ renige ttorjffelinge te boren feomt inben geefie* lijcften toegf? ofr öanbel ban menfcfjeltjcbe fa* feen/fo fullen top in öefer manieren raet binbê/ rnberHere&ttoojDenin'tggencbat on^as bebe rtoijfden/ en fal on^a? in a]lt0 te recïjtc totjfcn.

Het I. Capittel. Van de maniere van beradinge.

39at fcDp 13 €mcrcïu bat g!jp/al eer gijn bcfe Dcrabm^e totlt

mjoQxm u actibeerDcn / u ntott ftcMcii in öc teacnteoojtihj^

tSS""^ Öcpb£ban(öoöt almacljtföf) / enöe ban ïjemfjclit

bemtiu cPitJC gratie bcoijcereu / op öat oft? fönen alöerBep^

ligbften bstUe foubt niogOcn hermn ; toant fjcm aU

mat top ï^gi^ henneiöch W b^nt om nut ijg* ^(.$' bit nu gljC:*

Stater* ö^<^« ï^/ fo^ moctmcu ten eerficn / Ijct aïjene?3aer^

tatjicn öat lucn ïjem b^iltop bcratjcn/ bcc? ï)em (leücii; acüif &

toi) DeraDê. fouöc moaöcH bsefcH / btin ecnèn ftaet be^ Icbcns^ te

f/" "^^ bcrbicfcn/ om boo^tganch tcboen in Dcugljben/ban

fijn bnpfgefin tcberminDercn oftte bermccrbcren /

ban eentgb officie oft bm^fitit t'aenbeerben / of t te

ontfcggcn ; cntic boojttf ban anöere faïrcn / [joe cnbe

in bJut manieren / enöe toanneer öat top t}it moeten

een twt» aenbceröen oft acbter laten, i^en ttoeeben / boo: al

^w» benueubJtutoeatfcctte/ fobatgD?/ foo beelal^'t

moge-

Van de maniere van beradinge. 205

moocïöclö i^/nict n-eer tot b'cene 3üöcöan tot b'an? bcrcgticncpijötcit 3ijt: toant aLe on^ Decte ööcïpcft in ccne toeeaD-fcDalt' a^iijcl! öanot / fo ftnn iietUcö^ tcUjclt tot ö'ccrtc oft tl anöcresijbe öeuogen ÜJO^Den/ ciiöe men ftan oocö öetec öc tccciienen ban öen <0ob^ LicUjcöcntDille onöccuenncn* (OhttkQfjt baccnacc ^rcn^ni^f, (uljoojoogfjcnflcucnöeljet cpiitieujaertoe gïjpoc* fcljapen 5Üt ) \jjCitU Deel Uan utuc bccfeicfingtjc u tot Dit epnöe min oft mccc beöuipigtö iisf / te toeten / fiet ncnbeecöen Ijanfulciien oft fulcftenltaet/ officie/ conberfatie/ ftaöien en ocffcningen /oft Ijet tDepges tm Oe^felf^- 5Baut top moeten foeeöen/öitmin oft meer / enöeüegöeeren/ niet t)at cn.o min / maec dat cn0 meecfeanboo^öei'enenDe Delpen om totïjeteea^ ixiigtj leben te geraüen/ enDe Den <0oöDelöclien Inil» Ie te bolD^engen. €nbe alfoo be fafee boo? <0obt ban alle bepöe 3ijï)ert njpelijcö getoegen Debbenbe/ moe^ ten top befïupten / enöe be faectie 45obe almacfttigö opb^agen i enbe toel gaöe flaen be intoenbelijclte be* toegingen in be flilte on.s? gljemoctjS / boo2 betoelcfec ben l^eere fönen toille placbt te liennen te geben ben genen / t^iz ti'cUn met oprechter /enbe obergegeben l)erte berfoecfien. €nbeöit i0 boo^gaenjsf genoegij / om te berttiefen en fön bcraet te flupten. a^ant ge^ löctiectoijjs bat in be mebitatie bicfetoiljö een cft ttoee bemercftingen onfe aifctm fo betoegöen / boo? meöetoerc&ingen ban be gcatie <0obt3g/bat fiet ntec nocbigD en i^ eenige anbere Dulpe tefoechen ; aifoa gefcötebet ooc [1 in Oet beraet/toaer in niet min t^'in^ fp^aecltenenbebetocgingen banbenli»<0eefl gab^ geilagen moeten toozbea»

5Daec'tfa[ienoc[)tan^batbc boo^gefet»bc potn i^atmm ten niet göenoegljfaem entoacen/ om ben totUete^f^'^J^I^^* Toecjlercöen in ïjet goet ; alfban moetmen boo^bcr jipDe jna°'^ gaen/gljelöchmeninbemebitatteboct/ enbegöe^ nifremtt Itjchertoös^bat benetien b^eeber berölaert fal too:- niiucht, ben ; bp eïempel gïjp fult moeten obcrleggen / toat tiCit göp utoen \)iim^t in be tcgentoooabigljepbt ban <0obt almacljtigt) fout toillen raben / enbe met toac oelöcöeniffe i^at gijp licm foubt foeclien \xiij0 te ma* hm/ fiet gene bat öOp^mrbiubu 3©ant Det gfje^

mepne^

2o6 Den 1 1. Boeck. Het I. Cap.

mepncïncft aibm ocbeurt/ Dat topbooianeni^ecncn

anbcicn gocöcn racbt gebcn / cuDc fjet tUcütfle booi

9Cnbc«bc* oti^fdDcn bejjouöcii- €Jact alföan boo^ts^/enöcber^

gm nuTCftt / toat bat of))? foiiöt tóilicn bcröofcn Ijcübcii

3&e fctfiÉ» tiïöc uprcuUJC<aföootJt0/ enbc iDCctöatgDp bit nu

^emtt» moet bccöiefcn» ^cmcrcht bacr-ai-boUen toat

^^* racbt bat göpfoiibt toiUcn gOeDaupcftt ijeüDcii / al!$

ODp fultftomcti bOD? btni rccOtcr-fïotl ban ben ecu*

toiöcii i1eLijter;enbe bit fal u nocf) meer beriöaecfan/

®c öecDc, t0 't fafee bat göp !ct op b'eeutDtfjtjepbt/cnbe bat Ijet

gene g?)? eens? beclïofen fult Deüben / eeutoelijcö ijef.

3Bant bat eenjE^a^baen 107 en f^anntetljcrbaentoo?*

©ebicrïjc» ben» l^aec tö 't bat göp oberlegöt bjat be l^epligen

gebaen J^eöbcn/ oft boen fouben in bcfefaeclié/ enbe

Ijacc aenroeptenbe te rabe gaet / fp fuKen u al^llec-

ren fcljijnen in 't mibben ban ui»e bimftcrniff en en^^

tDebijfbc^be tbJöffciuCijtfaIJt'bem <öberbenclu occïj ban b?at

^ïjbe batgftpmeerber b^ebe/ gftecitfligljepbt enbe

ü&efcds* büibtfcDap ban ftertcn foubt geboden, ilöaec boben

alfal fiet uptermaten p^ofijtelijcö teefen/iö^t faecltc

bat gijp ban COaifluöonfcn ^altgljmafieival^ ban

btn oBngeï ban grooten raebt/cotmoebeli)cfe bjaegt/

toat bat ftp met fijn (eben / enbe b^aoiben intc in ge^

raben fteeft/ enbe raben foube ; tot fjent / fegge icli/

moet gf)p te rabe gaen/ boo? toien.^ monbt b'eeubji^

ge ïlDijf Dcnbt fineccfet / tik onfcn jüf^eefier/ enbe ben

^cfOict t^ban onfe 3tele» <enbe t0 't faecbe bat mo^

geiijcfi {iet gene bat gccaben i^/ fbjaerber balt/enbc

obcrfalcltjSunnnaenftaetj olfbanfoo moeten cn.$

be gljebacfttenifTen ban betoelbaben / metbetoeUhc

Dn on?J booiftcimen Decft/ enbeonjo? noobet/ om fijne

aibccljepiigöfie raben enbe tnfpaaecfien tebolgljcn/

bcrtoctöen enbe booste? boen gaen.

^f moft S^ 't fahe bat b)p alfbnn nocö betoaerftepbt niet

onDccfocc» grt Itonnen beftennen enbe bolgen ,-fo moeten top üe^:

oitó belet nuTCfeen toat oüsJfoube fionnen belette; enbe bit ge^^

* bonben fjebbenbe/ B^t befle ftiefen / enbe offeren fp

feïben tot eenc bjant-offer aen be <6obbeIöcfte Itöa^

jsftept / enbe bebancben bent naberöanbt / boo? bet

Mcin enbe ^m goeben toille t)k fip on0 gegebc fjeeft.

<9eft* maniere Deö ith boo^gel)ouben in be p?tn«

ripaelfte

Van de maniere vaaberadingc. 207

f (paeïftcofficien ban em »0oöb?ucötf 0O ïcbcn* (^en Bcv^m/ op öat ött fouöc öicncnboo: ccn. patcoon. (Ccn ttoecöen / op bat/ aljj icti de felbc 111 öet ocfjeete ïjoecï! bcrboïgDt fjcbbe/ enDc mün öefle ge^Dacn / om naj mijn èranch bccmogen Den toüle te berloeclten/ De felbe Daer öoo? al.sf met eene ant:ere beöenbigijept fouöe mogen bebejitöcn. aiDantfiet boo^felieci^/ t9oeöat<» iïat alle öe gene/ bie of ben ftaet bec religie/ of eenige ÏJJJJ y^^f anbere <0obtb?ücfjtige maniere bankben met rij= tittc^m penraetaengenomenfjcDDen/ boojbcn^cnfcöelöc- enöebtt* fee feranchijcpt feonnen berjlappenjenbc bat Det Wt ïljl^^'' toe feer pjofijtelicft i^ om onö tebernieu «nen/te Ijer- "* iefen be rebenen / boo? be loelcfte Uip befen raet Ijep^ ïlgöUjcfeen aenbeer 1 8abben-3Bant 't gene bat in öet religieujB? leben tot be bernieutoinglje tjt^ gceft.ö foa öcootehjcli^ göcrecommanbcert b302t/ te toeten / fp felben boo? oogen te ftellen ben bag / bp ben toelcfeen men gegaen i0 upt ojgppten / met toat eenen geeft / cnbe met toatgroote rebenen men Dier toe betoeegt toasf j mact) oorfi fccr tod bienen in alle oeffeningDe ban *6cDtb?ucf)tigf)eH / t)U men rijpelijch enbe be^ bacDtelijcö aenbceit öeeft. 43\M? Ijtbt Dier bcrfcfïep:; benmiböelen/betoelCiieicöootmoebigOlöcöbibbe/ bat be <0obbelijclie gratie tot paofijt ban eenen pe^^ oeïijclien toilt bcrbco^bi^en.

ilSaer bemercöt / bat alfo bitfetotjl^ alfmen eent ^ gl)en raet tlaet / tiat be siele met berfcftepben betoe^ gingen/ enbe ban bibcrfcDe geefïen [jectóaertje^enbe ber toaerr<5 geö^eben toon ; ïiierom i^ 't feer nut/jac nootfalïelijcfe befelbet'onberhcnnen/on battopaifa ben toille 45ob^ beter enbe feïierbcr geFïcnt ficbben^ be/fouben mogen bolb^engem <Cnbe fal obrcfultK.5 albicr eenige bemercüiinge boegen/ ban be tefïenen / boo? be toelcfee top be geeften oftinfp^alionfulleir feonnen onberöennen»

Beraerckinge oft eerfte meditatie , van de teeckcnen

om de verfcheydcn geeften re onderkennen.

TLJ Et I . point. 23emercht bat top göelijcri in eenen ^ -^ toeg jijn/ben todc^c ban alle liant^n omcingeit

2oS Den 1 1. Boeck. Het ï. Cap.

i!f K ƒ piaetfcn/ban öctoclcöe men (if ötdijch ncbccUjaertjS icitiönV f"^"^^ ïionncn ballen / enöe Dat Uip Ijierom eenen leptfman ban boen fteDbennuaef battei* bcel sm ^i^ Öaer ftiec toe p^efenteren al^ b^ienben/Die nocljtan^ onfeoeftooren bpanöcn 3ön:üoeneer(Idijc!! moeten top ban Ijiec op letren^Boeötöit totbe bcrfcDepben ceeflen/toaec onbec i& ben bupbel/ Die (jem btcliU)il32? becanbert tot ccnenti?nael be^ef ücljti(>.(€en tbjeeben/ bemeclu bat top pelgnmö ^ijn/cnbc battcr becl toe* oen boo? on<s 3ün/ tic tocichc ccniof gegacn fijnbe niet te b^rboen m 3ün/ ban be toekfte eeniglje fonbcr pe* rtjcftel 5ijn/ cnbc cenige fcct fo.jgcUjcli sen oberfuUic moeten top on^^ biei: op toel onbeib^aöcn aen be ge* ne/bie in be feibe toel erbaren 3ijn / enbe booi al ban b'eetoige toijfbcpt. €en becben/peptl bat top geUjcfe ober ecne tooeflc5ce baren / en ftoebat eenen fcïjip^j per berlangt na ben boo^fpoebigcn toint/cm fcfjip^ b?al?e t^ontgaen^en bat top gfjeHelt 3ijn in 't mibbeii ban contrarie \i)inbm/tc toeten/ben QuaDcn en goe* ben gcefï: cnbe öoe bat ben s^uaben alle necrrtigiiept boer/ omoni3ftei1ooteninbe fcD.^oomelpcïiefcIjip^ b;ahen ban \:im eeutoigben afgronbt» 23iDt ban oot* pfaim 24. moebelpch ben ^jeereenbefegt: i^cere tDoont mp u^ toe tocgen en onbertoijft mp ban utoe paben / ftiert mp op hen rechten tocg/om u toen naem : geeft mp/ o feeere / hat ith boo^ utoen gbceft gbeb^ebcn mncft toojben/ hat kh utoen ,§onc$P ,• toant t)U ben geeft Cb2i|!i niet en ïjeefr/ en bcljoo^t ïiem niet toe. if^tt ie* Het 2.point. ^emerclu boe beeï bebjogö en argb^^ öjogij cni» (iftigbcpbtjSf batter in be toerelbt i.ö/göelijc!i IjU ten Jï8|^img' eerfien blijclu aen be fccten ber ^epbenen: ten ttoee^ KtJ bcn/banbefeetterpen: tenberben/ boos bet leben banbeboofemenfrOen: ten bierben/ oocït in Oetie* ben ban be goebe enbe gj;ccïlclöcf»e perfoonen / ban be toeldie fomnngbe gbelepbt too^ben alö ban pal- ïtcbten / oft ftal.fteecfTen inbe poelen banbeblee» fcbelijcbe toclluftinK 25cbancbt ben li^tcvc boo? goe* be betoaringbe/ en bcrtoccftt in u een misÉ-troutoen iitoeö Ulf0* €en anberen/aenmercöt bat top in al:* U0/ oodi in be ölberminile toerefteu/ booj mngöen

$eefi

Van de maniere van beradinge. I09

acc(! geDseben too^zöcn. I^terom fict nccrflclijcli toe / b<it alip fout mogen Den nlöcrfoctffen mü öej3f ]^ec- ren ijolgtjcn/ cnöcneemtljooiu Dat gijp üelepötj^- mannen/ öicuban^oötiJtacacttaegeDeiisön/ te iueten utDcolicrften / (uit Volgen/ $c.

Het 3. poinc. %mmttctit Dat öc bupbelc nu fo bcel ®*to£tc^ biipfeiuiarenecbaren/enDealtijttoatjentie/ljierop öSnb^» aïléen upt fijn/ om onö te bertüinné/ Duo' ontujaecfit lê om önö enöe ölijft ixiacfiec, Cen ttoeeöen/Iet op öe menicöte te hamn^ Der Duptielen / bie al ffamen (geiijcli ö^t tJiöcht upt "^"* bet Icben ban ben ^. 3tntoniu0 ) tegen eenen armen nienfcDopftaen/enberootmocbigötu. i€enöecDen/ ^i«na«* oberDcnc(nbatfenoc!)tanöfeccbet)|eeft3Ön/ en bat ^^^^^ t]are ftcacOt Ijaec Denomê i^ hm bemacDt ban on^ fen ^aligijmaüer/enbe batfe obecfulcö.fi?/ gelyclt be b:oiitDen itcljteücli toijcöcn/ al.cf fp öebtnbcn bat b3p fiaec-lieben mannelücfe en hloecfeelijcl! toebccHaenr 't toelcö oocfi göebeuct aen be felcpne femberen/ enbö betcere maeaDeftensf/aLss befefnbennaem be?ef^ee^ ren Ijaec tim jlcijt lebecc- ïeert Dicc upt eené fiïoec^ ften moet te Ijebben / enbe fegDt met ben gsopDeet : %[i$*t battec legeren tegöen mp opftacn / foo en fal p^*^°» ^öi mijn ïjcttz niet b^eefen. i^cn ttoeeben/bemercl^t bat , i^cn bpant ban ber Ijellen/gelijcl! eenen belt-fjeer ban alle feanten öeficötigöt enbeöÊfpictüctöafteelon^^ fee 5ie[e/om te bieten ban biat söbe t^t ijet onficrcü^ ftc 10; boet gijp oocö alfo/enbe toeejl befgelöch neec^ (tigfj/om 't felbeban utoen feantte boltoercften enba te berjlccchen/enbe Oout goebe toacgt. (€en berben/ batmen Ueu bpant Ucijtelijcli baeberltaen ftan / alfoa langlj al.eJ Ijp bimcti be beften niet gijefeomen en i^ : enbe Dierom moet gijp fO2gf)bulbtg0 toefen / om bc jerjie oprijfenöe gcbacöten te ntet te boen.Cen bier* ben/ bemeccïit bat ben bupbel aden fijn befte boet/ fioe bat öp in foube mogen fiomen / gebecftt met een fcöaep0-bel/ingaenbe in 't eerfte met fcfiön ban goe- be gebacöten.maer baer nae lor feenbe tot 't gene/bat fo goet niet en w enbe ten laetften oocfe tot öet gene bat opentïijcö «juaet i0\ hierom neemt boo: u neer^ fteljjcö ben oo2fp^onc& en Oet beginfel utoer gebacB- tenyben booKSancö/enbeDetepnbet'onöerfoecfeem

210 Den II. Bocck. Het I.Cap/

Bemerckinghe oft meditatie, van het oiiderfchil cuf- Ichcn de goede ende de quade geeften.

j^ot bat TJT Et I .point. 23cmerlt t l)oe Dat ben Diipbel bc qua^

S?qS"S?^'^ ^^ "^^^ bcoecrtcn öcjof bIctfcDö / ccre / njcbdoni*

Sejt* *^^"/ ^^^ ^^" acrtfcöe binoen/gcfych g^Barao dcbe/

moepelycli balt / tot bat Bpfc oebangcn iKcft, ^ier^

om laet u bailelijcficn boo?flaen/ bat alfe f)ct oü^nc/

batbcctöacctiei (icecbt/ u ban ben bupbcl / al^f een

boobelijcö fenijn inöOegeben toojbt/ chbc bettoo^pt

l^oebat ijct, iCcii ttofcbcn / bat ftp be goebc mcnfeDen bcel

Jp["J' QuclüngDcn aenboet/ gljeïöcfe "j^lwao befeinbemt

boVdc* ^fltt 3fcacl gcbaen öccft/in öct tocrcïi ban hc batlu

fieenen/ enbc pot-aerbc ; om alfoo onfe rcpfc tot ïjct

lanbt ban 25eloften te beletten: maer contrarie boet

onfcn goeben €ngel* (Cen berbcn/bat f)p befe foecftt

te brengen tot onmatf ge b^oef Oept enbe ftoaermoe^ï

btgtjepbt/altoaei: be tjelïe/ bacr fjptoebertoefen W

mebe berbult i^ ; op bat top tn fulcfeet boegen fijn^S

i^Pfoeckt gelycöfoiibenbjo^bem (Cenbierben/Bpfoeclitinal

öat fijnm* fjjn tngeben/ toefenbeben ©^inceber bupilerniffen/

S wü' ^^^ fön^n raet in gecnbec manieren te boo^fcBön en

toe* feome:bjant ben guaetboenber öaet Bet licBt/en ber ?

toecötbeföne totgebepnfiBepbt enbeboöbelBepbt*

^uiS neemt baftelijcfeen boo? u/a\0 eene bocBter bie

gare eere enbe fupberBept bemint / be argltftigB^Pt

fnb^fcBalcfeB^pt ban befen onfupberen b^per/inal^

Ier manieren fontbecöen aenutoen gBeefieiijclien

Uaber» (€en ttoeeben / enbe oocfe alë gOp u bcrftant

berbupflertbinbt / foo toilt in gBcenber manieren

boojtja? / oft acBterbjaert^ gren in ben aengenomen

toegö/oft in u goet boo^nemm: maer bUjbcn fiaen/

CBeiöcB Bp öoet bie fp-fdben binbt in eenc peröche^

ieufe enbe bontftere plaetfe/ albiaer fijn iicBt onber-

fi^n^ uptgegaen ijof/ben toeïcöen blijft itaen totbat^

tertoeberomlicDtgeb^ocBttoo^t. <!Enbe gclijcftoft

öBp in eenigetempeefl toaert/ boojfeecfeertu fcBip

met ben ancfeer/ enbe roept tot *6obt/ t^ic on^S Ucfit

cnbeonfentroofti^»

Het 2. point. 25emercftt bat u niet ingBegeben en toojbtbanb^n bpanbt/ banboo? b^gD^B^iwnifTc

oft

Van de maniere van beraditighe. 2it

I oft Bet toelaten ban (0oötaïmac!jtig0i QïjtUjdt ijet^Ébpant ! m^tt biecht in Sob / öcntoelcfeenDcnöupbelber^"^^''^" I focfjt öecfr/re temtcren; enöe in Den ïi« ©etru.ö/öen fo„ö« ; toelclien {jpDeöecrtöeefttefiftenjenöeliectocfettn <6oöstoe« ! u een öetrdulDentot *6oöt» ;€en tlneeDen/ bat<0otJt ^^""^ aÏ3^öenopperfïena^elt-{)ecc/ aïtütitftaetboc;jmDe flacf)-02ö^e/acnrietonj5bect)ten/geIöcb l)et oebeurt j i^ aen öen Ig. ?lntoniu<(3f; öu!^ neenu eenen ftlccchc« moet. rcen öeröen/Dat €ioöt toelaet/bat onfe bj^aiu ^ ben onief fouben bcbecDten/ enbe bat ÖP on^e? fomtoö^ !en gelijch fcDönt te berlaten: enbe bit om hiiz xzht^ \ nen* (Cen eerjten/op bat be beugöt enbe getcoutoig* I f^tplit ban fijne bienaeri^ in be tegfjenfpoet befeent i fbübe tooiden j enbe bcfaöelöc!ien ooch be f[appig< I Ijepbt enbe tcaegljepöt ber quabe. OBnbe öiecom W't batbel^.^cö^iftucefegDt/ bat goD enbe tOTobiaiS Tob» n. gep^oeft Oebbcn getoeeft. €en ttoeeben/ op bat onfe lupigfiepbt in fulcbei: boegften tot neccjligljept bec^ Wcht macD too^ben. (€en berben / op bat top hiz Öoobeerbigö 5Ön/onfe fecaneliOepbt fouben feennem €nbe ieert öiec upt berftaen/ toaerom bat ben l^ee^ re u eentge tegenöept toefepnt/oft toe placDt te fepn^ ben.

Het 3 . point. ^tttttttht ten eetften/al i$ 't bat Bet ® ê troofi ïebenban be menfdjen ecnen ftrijtxipbfcaerben W ^^.^.Ki^ bat Detfelbe nocBtanjS beibult i^ met menigöbuU '^ * bigben trooft enbe confolatie/isf 't bat top be beugDt begbeeren te beminnen enbe goetit toillcn tocftn ; Ööelijcö Bet blijcfet in Bet fcben ban CB^tftuiS onfen ï^eere/banbe l^. moebcr Jü^aria/enbe anbere <^ot}^ %pligBen/(|c. ^CltoaecgBp altijtfultbebinbcn bat be bjoefBept tk fp-(ieben geBabt BeöDen/met blöb* ff öap bermengeft i^ gBetoeeit ; enöe acngBcfien bat b'onepnbelöcbe eeutoigöe toijf tjcpöt enbe goetbept goet binbt bat fnlth^ affoo gljefcbiebc/ foo güeeft UBtecinobec/ enbe laet Bern befo,2gBe / enbeal^^ ^ ^ upet tegBenijS/ berftecchtenbebeifeloecfet uboo^ Jf^"» ' be Bope / bat gBp een^ gBetrooft fult too^ben» (Cen «©out ftot/ ttoeeben battec geene tonfolatie ban <0ob en feomt/ ^nmt^t ban be gBene/ ï)k on.ö bccftanbt boo^ BetgBeioof tct ï5"|g\ïL ^obt t veel^t / onfen toiHe boo^ Bope enbe lief öe/ of t fd„h«u

^ z ten

212 Den II. Bocck. Het ï. Cap. I

ten minfteit ons? bcctocchttotïicmdrcljcnfnecftcrt;! toelcU lup oïiclïocïcn nl^ on^ (Krtcaf-öOeti'ocftcn; tDo?t Dan öcrtfcljc m\it Xictqmtlidiichc biiirjen/ cn^' nc met ecne {jcplioc DIi)tifcljapont|lc6cn too^öt : oft tniuicr^ alö lep oftcboclcn ccn grootc oüerufltg^l Depot öcö ftcrtcu ; maer al>s top oöJ^toacr too^öcn bat befc gDcnijHjcpbt in gocöc menfcïjcn ocftoojt tü02Dt/ foo inogeit itjp an^s tccï fatcn boo^jlacn / b^x öjefc flooringlje ban öcn Qiiabcn o9cc(ï fünenoo^i fp^oncn neemt ,• gl)elijcli öen b^eöc ende ocruftig^ ïjcptït een teecftcn i^ öatfe ban <öobtentie banden öocöen geeft ftomt / befonöer i^ 't battec geene oo?^ fa!ie te boren gegaen en i0. (ïEnbeDiec 5üt fo^jgïibul^ titgl) om alfulcften gecuftö^Pt te bebjaren / enbe ban i\ te üecren al öet gene bat üc fclbc centgljfnijS foube mogen bckttcn. 3Bant geïijclierbJiie al<s men tn't Ucïjttoefcnbc/ fiettoaerbatmenmbctgaen/ oocö boo? bicn tijöt / alti om nabcrfiant Ijct licöt fal ont^ b:clien ; aifoo moet men oocl? boen / enbe Oem ber^; ïiïoecften tnbenfomec/ tegen ben aenflaenbengeei- fteïrjclïen tointcr/^c. (^en laetften/ ïaet u boo.2ftaen liiU göp ftaet tuffcDen *aobt enbe ben bupbeï/ en bat gIjp ban alle beplie ftjben aengelocfet enbe genoot too;jbt/ enbe oberfcggt toïe batgDPöegeertaente ijoorenenbeteboigen»

Ghebedt oft vaft voornemen om den goeden geeft te volgen.

TT' Omt heyligcn Geeft , cndc laet fchijnen uyt uwen

•*^ hemel een firaelkenvan u hemelfch licht : komt ó

licht der herten; rijft op, óSonne, ende verdrijft mijne

duyfternilTen, op dat mijnen vyant tot geender tijden en

le*^ge:Ick hebbe hem verwonnen. O alder-minnelijkfte

lidit , hoe, en fal ick u niet liever beminnen , dan mijne

duyfternifTen , dandenPrincederduyfterniflen? want

dat ghy over my nier en fcheent , mijne ziele hadde leer

pr^9'5. naer in de helle gewoont j 'ten waer fake dat ghy de

^onöct wolcke van de ydelhey t verdreeft, hoe foude ' t mogelik

öcö 4v 2;ijn,dat ick recht foude konnen varen in de woefte ende

<Oce|liJ tn wilde zee van defcwerek? cndeickenfalmijncnwegh

Yoor-^

Van de maniere van beradhge. 21;

., voorwaer niet konncn vervolgen, 't en zy dat ghy, ^^ie ^f,"!j^j^"g^^ [i| daer zijr de hope van alle gewcften , hoeken der aerdcn, ^^-^^^^ ^^.^ ende der zee,mv den wegh wtjft.Siet hoc veel arme zie- fee luaclt len wordendcr'vcrdonden door de doorlagen van den J»"'^''°?' helfchcn afgronr?Siec hoe veel hcydcnen eiulo ketteren {^."JSi-c^l^i^^ Joopen, eylaes ! in hare eeuwige bedcrveniiie, bedrogen fijnde door 't fchijnfel der waerhevr, overmits dat ghy, die zijt het licht der rechtveerdigheyt; over hacr niet ghefchenenen hebt ?Maermy is de goedertierenheydt Tit.3. en liefde Godts geopenbaert gevvecft, op dat ickverfa- kcnde de ongoddelijkhey t,, ende de vx'creltlicke begeer- tcn,foberlijck,rechtveerdeiijck en godr\'ruchrelijck tot uwer eeren foude leven ende u volgen.o mijn leven: lek falmy verheffen boven de hooghdè der aerdc, op dat te Prov.i. vergeefs het net gcfpreyt worde voor de ooo;en der vo- gelen. Want als'ickbemercke dar mijne gedachten tot aèrtfche en verganckelijcke dingen haer itrecken,fo fal ik hier door gcnoegh konnen verftae."j,dat dit eene aert- fche,beeftelijke,ja duyvelfche wijlheyt isrwant de wijf- Utacfittitt heyt,die van boven is, en van u komt, o mijnen Godt,die IntjnjcpDt daer zijt het onveranderlijck Licht jdeFonteyne van al- ^f^|^,*l^j^fj Ic goeden, treckt ons van aèrtfche faken tot hemclfche; f^ómt, van het fchepfel tot den Schepper; van verganckelijcke dingen tot eeuwige. Hier in verbrey t haer de ziele,endc fmaeckthoe foet^dat ghy zijt , o oneyndelijcke Soetig- heytrmaerin de aertfciie dingen wort zy verduyfterten met bitterheydt vervult, noch en kan geen rnfte vinden, wantfy en vint geenrufte buytcn u.Wilt hierom-öHec- 25initm re,my in alle mijne werckcnvooro-aen; eeefcmy dat al- '^^^ f" '* Ie mijne gedachten ende vv'ercicen, van ualtijt mogen ?j.g^ beginnen,eiide door u voleyni worden ; ende al is 't dat tegen my geheele legers opftaen , dat ick nochtans niet Pfal.iö. bevreeft en zy.Want en weet ick niet voorfeker,dat ghy my niet en fult laten tenteren boven mijn vermogen, noch laten ongetiooft;maer fult altijt voor my gaen,en- de my vertoonenden wegh, die ick moet doorwande- len? Want tot u heb ick mijn ziele opgeheven, mijnen ^''""^•24. Godt , in u ftelle ick mijn betrouwen, ick en fal niet be- fchaemt worden: noch mijne vyanden en fullen my niet befpotten ; want alle die u verbeyden en fullen niet be- fchaemt wor.den,inaer fy fullen u loven ende danckcn in

Jti4 Den 1 1. Boeck. Het I. Cap.

de eeuwigheyt der ceuwigheden,eiide fullen gebenedij-

den uwen nacm in de eeuwe der eeuwicheyt, Amen.

Pradlljcke die men te werck moet (lellen als

men liem beracdt.

<oiiöcr^ "D <!Bmcrclu altijt m be tcgcntboo^Diaöcpt <0obW

füickt lift ^zn in 5ijn a3cöDdijch licör/ljct bcoinfei utoer qz^

iictwidJ" bacDtcn en \)ct epnöe/ al i^ 't tiat öitcpnöc \)auQe^

i>au iiiDc legen iö/ cnüc otieuöcncfit oft gl)p oocfe obcröcgcben

iDcccuciu gnöc ocruft 3Üt : cnöe Dcbint oÖP ugccuti/ foo ö^bt

OUp een feher tcïjen öat oDoöc bp u ts,- toant in pep^

pfaim 7f . en in b^cöe lö sijne Vüoonplaetfe. tBefen menfclj fal

boo?lxiaer feei* in Den oeeft ücriicfn too^ben / bie in

fijne oebacf)ten/tD002ben en loerchen/bicütDöljefljet

cnnbc fal onbecfoccften/ en fien öoe berrc tat ijp ban

be fupbece mepnuigc af toöfn/oft ban bc i^oonftec^

re fünbec toercften / toelch beDoojt te toefen C k r i-

s T u s ] E s u s onfen Igeece»

ï)oï3i)fc (€en ttoeeben/becfoeft t Dier toe eenö anbec^ef raet:

reusi a\u toant niemant en ië föaö fdfjS mebecijn en boctoo?/

mp mt* x\umam fijnen epgen raetfOeec : toant ben Beplisen

<©ec|l bjaerff f)out onjs/ bat top göeenfinjaf en fouben

(lenncn op onfe epgen b3öfOept{enöe 't en 3p falje bat

top on^ef aen öem onbertoo^pen en oeljoo^^faem 3ün/

fo falljp be togfOept ber toyfen becflooten eube bec^f

tooipen/ toant b' ootmoebigOeenbefacijrmoebioije

placDt ftp in fijne toegen te onberrccöten»

scratïJt u (€en berberi/gaet boo? öet {jeplig Sacrament ben

lïoo: i)et ^zcxe tt cabe enbe utoe patroouen / maer befonbec

aaiwut ^^^'^^ ^^^^ ^^^^^ onberb^iegöt ben Dcpligen €ngel \x^

* tomlietoaerbecnaeceenengoebentoegöt

SCFIIET-GEBEDEKENS»

Waer door \vy htaeeren door den heyliaen Ceefl qheftiert te worden,

pfaim 24. 'T"" 'Hoont my Heere uwc weghen , ende leert my uwe

i paden. Pulra i4if Alaccktmy kcnwelijck den wcgh daer ick in wandelen machjwant tor u hebbe ick mijne ziele opgeheven.

Leert

Beraedt van de VolmaecRtheydr. 2 1 ^ Leertmyuwenwilledoen,vvani:ghyrijtmijnenGodt. Pral.141.' Wv bidden u Heere ,wilt doch onfe wercken door uwe irar^-e voorkomen, ende door de felve vervoorderen , op dar al ons c>ebed ende werck, van u akiji mach be- emnen,ende ioor u begonft fijnde.mach voleynden. Een luyver herte fchcpt m my,ó God:,cnde den rechten pfal.jo; pcefi vernieuwt: in mijnen binnenilen. j ., o

Proeft myGodt,endeweetmijnherte:vraeghcmy,endePfal.i3S.

keert mijne paden. Pfai hR.

Leydt my voorts in den padt uwer geboden, wanrdie ^^«^•i^^-

hebick ffewilt. ,A«rn

Heere wat wilt ghy dat ick doe ? ^^"^''9^

H£T II. CapiTTEL.

Beraet van deneerftigheydtdiewy doentotdevol- maecktheyt^of van onfen dagelijckfchen voortgank, na dat wy op den rechten wegh gekomen zijn.

DEnmenfch. <9 üeutDige\üijfDcpt/ €ö?t(le 3efu/ mijne faligDept/münenleptj^-man/enöemijnc toeblucljt/ öÖP tJie mp gefcöapen Ijebt / ïjebt m? op nefentoöö gefielt/ enbe Bebt nip ber toom ontal^ Jücüe goeden/ bie GÖP oereet amiaecht ïjebt ben oenen/ t>k 11 lief Oeböen/mijne ^UU beclangöt bicfe^ toiilö cnbe Dacchtnaerbetoaeracljtiaebolmaecfit^ f\m; fP berfuf Ijt mcnigömael m fp öaec bmt tn bc becfcftéï^ben ombjeaen enbe peröcbeJen, IToont mp/ o foeten 3efu/ ben toegö n^u ih m macö bjanbelenj pr^ i^j. toant tcfe möne3iele tot u opgeöeben tjeb , leert m? ^^^1.142. toaec tn batb'oprecbteboimaecfetfjepöt/ enbege^ !uc!ifaltgt)epbt ban hit enbe öettoeftomenbelebcn nelegen t^. 45cim cenen ïjert begeerte beeft tot De PfaUt. fontet?ne ber bjateren/alfo fjeeft mync sicle begeerte

totuo^obt. ^

Chriftus.i^etiö een groot / i'a bet albcr-gtootn^ ^

nebobt: 43bP fuïtutDeia^eerentoenOoötlieföeb^ Matth.225 ben/uut gantfcö utocr Ijerten/upt gantfclj utoer 3te^ Ie/ upt gantfcb u bcrftant/ enbe upt alle ubae braclj^ tenjcnbe utocn naejicn gelöcb u felben.gn befe ttoee üfieboben öansöt be gebeelelBetenbebe ©^opbe^ ten, 3©ant be UolDept m V2^m/ i^ ^^ ït^f ö^* P/^^ '^'"'•'•'

^ 4 yic^

Zi6 Den II.Bocck. HetlI.Cap.

l}ict iDptDUjdttbelïcföeeiiöcbolmaechtöcpt/batöe \ niciifcbcn ijct fdUc y^jillen/ cnöcbcgOecvcnöatick toillc cnöe bcgccrc/ cntJC bat in allcö/ enöc öcfgclöc^ fiea Dccfaftcn öat icfi laccfafte,5Baei: upt bolQt batfc bp-naec altijöt ban mp pcpfeiv twt^ fp^chtivmt en tocnfcfjcn / ban Dat mijnen toide bolD^acïjtfoube magen Uïo^bcmenbc mp/bie een patroon mhc boo:^ beclt ben ban alic bolmaechtOepbr/naec te bolgö^m I ^atfe Daec felben altüt met gemftec fiecten betroui^ toen aen mijne <0obbelj)cfte boo?f!cf)tioi^)^pbt/ enbe rfaim 18. Ijacr laten boo:(ïacn bat mijne oo;bceIen recljtbeec» btgi) 5Ü» / ^^^^i »i^t rerijt gtjei-ecijtbeeibigljt m ïjcn felben. 3©aei* upt liomt batfe nopt lilae-jljacljtiglj/ «opt b^oebigO/maeï: altijt b\ijl)c ban öcrtcn 3ön*

ben menrch. ix^aec bc bolmaeïitljept ïs^ cene ftoa»

ve fahe/ bol arlieptjef/ enbe ban langen tobt; Wit fal

baec toe/ o Ijeere gcfu/ lionnen gerahen i

mt \3oh Chi iftus. <^ane/ i^ 't bat gDp een bjepntg toilt av^

macmm bepben/ enbebatuptecöerten/inbebiaeuacötigöe

blcimm^ berdecbtngïjeenbein't gebebtjntet metfoo grootcn

öewatbept atDept als^ tóel be ftinberen ban befec toecclt om b^e^j

tan öe toe* teltfcöe faecHen boen: maer boet alleen öet fefte beel

JéII t?bÉ?* boo? utoe 5iele / bat fjj boo^ be toecelbr boen / beo?*

mmn. ^'^^^ öOp fnlt itïogen gereüent too.^ben in Ijet getal

ban mijtte bolmaecfite. St^ Bcö een toepnigfj geac^

Ecci. ji, tjcpbt / fepbe mijnen €cclefta|!e07ertbe tcfi tjeb eene

gebote tufte gebonben. iBaecbïii pemantfiloeeliei?

lijcft boo^ts?-gaen/fonber t}m\ te fieeren nocö aen be

recöter/ nocö aen be fTinclier 3öbe ; itU fal fiem in

boKcn tijt tot bebolmacclitöept b^cngen:gclijcft itk

(n feec fto^ten tobt bce! liinberen enbe borljteclien.Ê^/

maegljlielien^ ban ttoaelf laren/tot b oprechte boU

maeclitljepbt ban bc <aobbeli;f üe lieföe gftebioclu

Sap. 4. fieö.lBan betoelcfie met cecDt gefept macl) toojben/

batfe in lionen tijbtbolepnt / bcel v^ht berbultftcb^

ben. a©at buncftt u/toilt göp öaec-lieben boetftap*

pennaccbolgen-J

pfai. 142. Den menfch. ïecrt mp ubjen toille bolb^engDen/

toant gbp sijt mijnen a3obt. lean. 6. Chriitus. ^ücnljoo^t mijn tooo2bt/toant fiier in i^ ö«?n geeft enbe tjct (ebm gljelegDen» €nbe faligü fuU

iiüi

Beraedt van de Volmaecktheydc. 217

Oöp toefen / i.ö 't bat oDp "^^t^ wp göelupficrt fult beböcn/cntiegetDanticU in mijne gebobcn.^ietoDp toeet nu \)tt cpnöc öat u booagljefïelt i^ / ttiant gli? i- cor.j. ioopt ailcgaöcc in öe loopDane/ macf cenen iffcr öiö ben pnjsf beljaeït : g()p 3Öt alle naboigersf/niaec een berni'ügnt öe bictocieranp 3Öt alle mijne bifcipeien/ maer'ecnen tooster oöeürocnt* ^ic is cit anöec?2f ban ben genen Die ailefynetoeiclicntïOimacchteïi)lt boet/fp-felUcn bertoint/en fynen moet remt^ 5Dant befen/ gelljcft op eenen tüeg ge|ie(t 5önbe/ bcigtjt be recOte Dane;maer Die anber.c? boet/gaet boo? omtoe- OOen / cnbe ftomt gualiicf» met groote moepten ten laetden tot öctepnbe / Dat Op doorgenomen Ij^t^hc. ^ouDt gFjj) utoen b^ienbt teel raben / aï^ iip foube hennen t]ebben eenen tccgO/ guPêf/finpf b:outoe/aC' l!er/i)of/ fpöfe/b^anclt/ofte cmiqt anbere goebecen/ batijp De fnootfte fouDe hUfm ; bdtfiPöetfjupiS/ feleet/ enbe al(e anbere Dtngïjen altijDt onbolmaecBt foube iaten-Jenbe fiet oft gljp in alleé oocu niet altijt ^/,J^'"^^ö Öet bolmaeJitüe enbe befte en feieH/beDaiben fiet ge^- K "et nebat utDe5ieleaengaet/ enbe ïjoe bat gijp alle bm? boimacüt* gen bolmaecfet toenfcOt/ befiaiben u felben. "^it i^ ^"/»/jf Jj^t boo:toaer een groote h)yycitfïmot / toant toaer 't t^ l^mnin qM'cw bat gï)p ecneboïmaecöte 5ie(e Dab/fo foube 't in m\e boo:ts^ al goet loefenmiaer t.ö't faeclie bat alle anbe- öat för.e re bingen goet 3ön/ enbe bz^i^l^ Quaet/ fo teo2ben u '"^^if/"^ oocfealie bingen guact.JDantgelijcneütoij.ö Degene ^ * bie mp beminnen/alle bingen tot goet (ieeren: alfoa ben gijenen tit mp niet en beminncn/ca ben guaben tD02ben alle bingen tot quaet gcreJient* €nbe fegöt mp bocli: toat be rebene 10 bat gftp tot gljeenber tij^ï ben en beronac Dtfaemt/ al.0 g!jp kant oft moogljt/ gemacuclijcli tooonen/gcfont toefen/eten, bjincfeen/ fliapen/gaen/fp^elten/toerclien/ fcöilDcren enbe fpe* len : enbe nctlitan.sf niet en acDr / Dat gBn teel foubt mogen leben/bibben/ enbe mp beliagljen^* ÏDaerom boet göp bit tot münber/ oft tot utoeu epgljen fpijt i om toie te gelieben^ mp/ oft ubjen bpanDt^ (^an u felben te rabe/3öt Oier in ulöen e^gljcn recöter enb$ fcfjepbt^-man. ^10 gijp göefeoinen fult toefen tot Cetepnb^ utoe^lebeuiS: oef) met toat ecne groote

© 5 bjoef^

2i8 Den 1 1. Boeck. Het I I.Cap.

p!ocffjtpt b^ocfDcpt fult gOp alföan üeUanöcn tooiben/ bfe foa

lltiu flappeïijchen en flapcracnfclijcben bcftert / Detgene

Uuniu ra« öat gDp aüeenlijcft bcl)002bct btljett te Dcbben/ baec

ïigöept OÖpnocr)tQn.fiffooneci:|Icfndtcufo^öt)biiIDciöcftal*

}"ï"/,.*;^^^^^ aiDcint al.efoDpiïfelbcn

Sp« öc^ alföan b^^gc^ fulc/ toaer toe bat ol)p gelecft ö^bt /

^om* fult bebinden bat oï]p ïjuaiicli beöonjl Ijebt te leben/

en niet boo^toegaen en 5üt : gcö (jabbe u nocljtanjj

oeftelt op bat utoe paben toaffcn fouben gelücö een

ftlaer-blincftenbc licln/ tot ben boïmaecliten bagö;

en fiet/mogelijcFi fal t)et laetfle bp u ecger toefen ban

fiet eerde /bie/al30fgftpeer|lbeöant aenben ploeg

fielbe/ hïoecft/ neerfitgO enbe bpertgö toaert/acfttec

naïjebtomgefienenu banmpafgeöeert. Oclvïjoe

ïnttel too^benber gebonben / bte ben felben geeft be*

fioubenenbealtöbtbetoaren/ hU fp Jjabben alsffp

eerft bthcctt ftebben getoeetï l

Den menfch. (0 ^ttw luat fullen toP in ben bagö

be.ö oo^beeliEf feggen/ tó 't lm albien/ bat top/ ï)oe top

langDec in be fc{)oIe ban be beugDt enbebofoiaecöt^

ïjtpt getoeeft fjebben/be i^.^acramenten geb^upïit/

nocDtane? fo beel teonboïmaecluer/min berftojben/

ö'ootmoebtglicpten obergeben one fclf^ min toege^

baen fuUcn gebonbcn too^ben! lilföan fal be filoecft^

Ijepbt en neerfïigDept ban cenen peber in 't befonbec

boo;j al be toerelbt öcnnelijcfe gemaecfet tooiben / en

alf ban fal befcDaemt blijben / ben genen bte toijs? in

fijn epgen oogen getoceft Ijeeft / enbe fal ba» be glje^

ftcele toerelbt boo2 fot irtjereöent too?ben. €^cD/fJoc

grooteUjcft^fal ïicni alfban beftlagen utoen loutoen

enbefïoutoen btfcipel/ bie gDp met foo beel etempei^

len onbertoefen enbe gDeleert Oeüt / op bat lip facOt^

moebigft enbe ootmocbiöO ban fjerten foiibe toefen!

I)P fal alföan grootelöcïijL^ boo? be geijeele toerdt bc^

fcöaemt toefen/bat Op u fijnen meefter enbe lepbt^-

manberfmaetDceft*

55iiitfciicip Chi iftus. iBaer be l^epligen fullen fiaer berfjeu^

ll\ A^l^* oen btebe bolmaechtDepbt/ bat i^ be falighepbt/foo

Sviicucii neerftdöcft fjier geboïgftt Ijtbbm/ foo batfcftare

ötatbciJDt onberi^^/lijuberen/iae ftare ^itk felbeberfaerfat f|eb>

ijcüümomijen/ op batfeuist en fouben öf^ijcöen banket ge*

mfi?

Beraet van de Voloiaecktheydt. 2 19

nc fp toilïcn / baec bc bolmaccfetOcpbt m öBclcöB^n tot ttbou toa^e?. eêpfjcbbcngcöucciohüjcfegetracöt tot mijne macittötpt nicecöcrc gïortc / en tot 't gene bat mp alDerDeljage:: " ma^ttu ïkftlïeUïa^rja mijne (^erefiafteeftftaerfelbenoocfe ^aiigij meteene &dofteberDonöen/alti)öttetiolgen'tgcne J^fi^nt batboimaecfttecgerefientfqube too^jöen. 3Bantfp ^4"ocd« toarenijDaei*acötigef{inöerenMï)ien!2f fpiifcenbec^ Ccctfw* maeli töasf/in aUeief te boen/en te bolD^engen mijnen totlle / en Den taille ban mijnen öemelfcDen ©aöer» ^aec en toaö ontjcc fjaerlieöcn geené ftröt/ban allee ban ootmoebicöept/beiftccbingeen Uefbe.^cD teat cenefcfioonelDOiftelingelDa.öbefe! 3Bat ïjeeclijcfee ^vm bictoric! ©oo2ÏDacc eenmenfcOenmacömetboo? KJ"!J goet gereccfient too^ben / tk niet beter en begeert te ga/ftait too2bcn/ en opbienoogcnblicfe al0 gDu niet beter en too?DcuDi« begljeert te to02ben / alf ban lact gDp goet te toefen : ^l%^l^^ biant bic facDt en flap i.ö in fijne toercfien/ bie i.ö eené u Setu bioebcr beeJ genene? / t)ic fönc epgen toer cfeen beberft» €n baer en bjo^t niet gebonbén bat mijne 3iele mcec fjaet / a\^ loutue en floulne menfcfien/ ban betoelcfee ith albuö gefp^often [jeb boo? mijnen ^poftel : <0cö oft gfjp Ijout toaert/of Deet ^maer toant göp kia 3i}t/ Apoc. 3; fo fal itb u beginnen upt tttjjafeen mt miinen mont. Denmenfch. ;Dit i.éboojbaereencn b^eebfamen (Irijbt/ enbefeer beöagclijcftaen allen f)et fjcmcIfcB jjep?; toant bier boo? öomt onber öaer enbe in iiaer/ genen uptncmenben baebe/ eenegöebuerigöe btijbt^ fcbap/ enbeeenebKugöt in ben % <0[iee|i. ïBant bc bolmaecfiteloopen in ben toegöber geboben/ fp nemen bleugcïenacnal^arenben/fpbliegOen fon^ Boet.de bermoebetetoo^ben: obcrmitje^bebooföcbennim' ^°"^°^' mermcer fonbcr pijnen en 3ijn/cnbc be beugben nopt fonber \in}^ en loon ,• enbe bat in fp fclben eerlgch en ©atm fp bengljbelijch is/ b^engöt fijne bergïjclbingljcmebe. f^^^"^"*^* €nbe gcUjchertoij^ als" gDp be gDcne / hk u b2ie ba^ Dcugöciöcft OOen gbebolgljt hebben/ o l^eere/ aefpijft f}tbt in be i^/ b^engijt töocfrijnejcnbebefeinberenbangfrael metïictïje^ mtm^ melfcfj b20obt/ *t toelcïi alberiep bermafielöcftïjcpbt SöÏI^' tn Oem fjabbc; alfo imt göp befe getrooft / enbe ban ben tïeen ber modificatie ;ijn baer-liebrn gefp^oten be alber-foetHe ênbealbcr-fmafielödlifte luateren :

enbe

220 DcnII.Boeck. Hctll.Cap.

cnöc bc bittere toatcrcn / öoo? 't ïjout öciS OcpïiaTjm

(cup^73ijn öacu foet en fmaüelijcft getoo^bcn. <ènö0

öot met rccöt/ om öat 5p \}cbbm öljeöoo^faem olje^

toeeil/ eitöe ute ilcmmc eitDc bo^jö aenötijoo^t : liz

Matth. y. ï)cDtgcfeptit;lBeert bolmaccht/aciöch uten licmci»

fcf)cn IDaDcr boïmnecïit t.^, aBak toe u\jüen ^ipojlcl

i.Pct. 1. ^cti'UjS onief ooch UcvmacntrOp bat onpUcbcn/fcgt

flP/ tn al ulinni bjanöel en ijanbel/ ïjepür Ij 3ijt;toant

baer (lact gncfcïpeben: <Bl)}} fult ïjcpltcïj tocfciv cm

iacc43. 1. bat icïi Ijcjiitcfj Den» €nöe ben DejPliofjen gacoluiö

bcrmacnt ecnen peaelöcften/ txMfc botlj bolmaecüt/

öljcïteel/ ewht nergens in gïiebKlienbe fDubcn ^ij\u

Chnftus.JDaecom alöfp fagen/batfeban nnvmet

fo menige toelbabcboo,:hbmé biieuben/ en bonbé fp

niet iaten mp in alle maniere toeberom te bcöagen;

Kalm II j. bit altijöt in 't Oerte fjeöbenbe; ilDar faï icU t^m ^ce?

re toebcrom gcben/ boo> al bet gene bat l)v mp ber?

leent beeft i oberbcncht boe aengenaem bat mp bit

i^. 3©ant toaer n bp albien/bat bc ïdnberc ban cené

3^onincb/ niet acOter en lieten bat berbobé b?are/oft

ben öonincli foube u^ogé miföagen / ban alleen bat

opljif-ftraffeberbobenlavire: maercenftmbt nocö*

tam bMlbe oocU bet minfte gebobt bolb^engOen / ja

niet een toencb laren boo?bp pafferen/ foube 't niet

rebebjcb toefen/ bat bit bint bobenaüeb* anbere be^

•Cié grootfi mint bjierbci? ©uö obcrlegDr met u fclbcn/ enbe fiet

fit)anöc om ujelcöe fuüberen bat gbp gelijcb 3ijtjen boe fcïjanbt^

toënSfiTöc ÖÖcnfabcbatbetiieJ/ omeenefnoobe toeUufte/bcu

tooimaecht* tocfljbcr boïmaecbtijcpbt teberlaten/ toeirbij^ïjet

licytteucp albcrmeefte gbelucb/ en bliibfcOap ^cfa teerelbt»

i'^Theff A ^'^^^^ ^^^ ^" ^^^^^ u 'ïtcben niet tot onfapberbepb/

'^' macrtot be)5ljc0mabinge/op bat gbpfoiibt mogeH

fmabé en (mv boe foet hat tcb ben ben genen ï^k mp

beminnen^ en toat eene oberbïoebige foctif Dcpbt it\x

öirooft en bacr-liebcn gberecbt gemaccbt Wï}bi. %aa mijtte

cucnocfhtc ^cpligcn u fcgaen en bcrfeonbigen/ boe bccl tat Icft

ïm ofn fcoD ''^^^^ öcbaen bcbbc: boe foet hat bet bacr getoeeft t.ï^/

te öuncn/trc bc btttccljcpbt bc^ Vocrelbtjs berlaten te bebben/en te

mnit \)tbi fmaiicn i)c bcccben mijnber foeticbepbt / toaer mebe

i^niUücuug. j-p ö^oncbê fullen gcmaefbt too^ben m't ö«P.^ ^ï^^^

^abec^413aer fp en Dcbben üierom niet alleen goet

öebon^

BeraedtvandeVolmaecktheydt. 221

gcbontfen xx\p acn te Ijancjcn/macr ontfïeftcn en ber? licöt toefenöc ban mijne licföe/ faacn lilneiiijcfe/ Doe reöcljjchöatdet toajE^/Datfc mp fouöen bicnen met een tïolmaecfet fterte/ en tuierden ijrootelijf ]c inöaec felben tjefcüaeniit / aï^fpaÖetoacrlDieröen/ batöc menfcDen l)att tjlijtiglicfecr begaben om te toerelt / Dan om mp te Dienen. 4DcO Ooe toaren f? geöjeben öoo? mijne liefde! fp en fionden niet ruften/ nocD ffa? pen/ fp banöeiöen met alle tegftbuldigjjept in mij:^ nc tcgenïjDOojdigOept/ om mp t'ecnemael / en alleen te Deljagen; fp gingen boo^t ban öeugljden tot beug^ ben / tj^tt toegen torefcfjen / gelijcfe een felaer-blinc- lïenöe licBt. iDaer alöfp ftet al gebaen l)ah\)cn / fcp^ tnc. 17, ben fp / top 3ön onnutte l^necöten / fiet gene ï)^t top geljouben toaren te boen/ l^i^bbm top gebaen,- en on^? tallijcöe anbere bingen betoelctie top/ o ^eere <0ob/ enbeÖontncliber35oningenu fcDulbigj) toaren te betoijfen/ öebben top achtergelaten te bolb^engen.

Den mcnfch. iBIJiie onbolmaecfetftepbt Oebben u^ pfaim 138. toe oogben aerrfien / bolmaecïjt {jet maecfefelutoei: fianben / enbe ontfanget aljef eencn reucfe-offer tn n^ toe <öobbelicbe tegentooo^bigbepbt, 3Bant göp 5öt tocerbigö öat in utoen name alle önien gOebogben moeten toojben/ bat alle menfcDen u in öepligbepbt enbc recötbeerbipbepbt dienen alle be bagben Dun^ lebcttjof / enbe ban bif^ pelgrimagie*

Sommighe hooft - ftucken , die alhier by exempel

voorts gebrocht worden, dewelcke foudcn mogen te palTe komen, om daer op te beraden.

Voor treffclijckeperfoonen onder degemcyme^

V ^» ^^" H^agiftract/ oft een officie göefocDt oft ^ aenbeer t betjoo^t te toefen, ï^oebut bebpanben <0obts?/tot <0obtfdienft W

öooren geb?ocbt te toojben/ en be stelen befeeert /

ban ]^epbenfcbap oft üetterpe» Mit battér beljooren ber boo2 bert te toojbê tot eere» i^oebatmen fa! be a^obtbnuiitigbepdt bermeerbe^

ren / ende Det gene dat \}^x\ bicnft <öodt$ acngaet /

in fp felben/ enbe in föne onderfaten»

Koe

222 Den II. Bocck. Het 1 1. Cüp.

l|oe batmen be ^uftitie (al moeten Ocöicnctt* Wat ^nöe ïiocöanioDc iMeöt^J-iuamun / Oatmen fal

i^oc öntnicn öcit acnten fnl mcöcn bcïjitlpfacm 5ijit. 3§oc batmen be bpanbcn fal ftonncn bcrfcciien. J^an !jet Ijergeteu ban Ijct onöelijcli öat on0 geöam

©an ftet Dctaïcn onfcr fcfuilbcn* a^an fijn bupföcfin tefcljicfiUK

yoor degene^die van middelbare conditie zJjn.

<Dft men eentoO offttfc faï moeten aenbeerben. <E>ft men ïjcm fal beoOclicn tot ben l)outDcliicfim

(iaet/oft batmenongeDoutotfal blhbem J^oeenbeintoatmaniece/ öatmen befonbcdijcft bc

43obtb?ucntt\][fJcpbt fal mogen onber!)oubcn. ^oc batmen fön öupö-gliefin fal fcluf hen a^ng^ien^

be be aBobtUjucötigöcpbtenbeanberenootfahe:*

ïjjcft^bmgen. 30an öet opboebcn fünec ïnnberen» 3^an pep^ enbe bjebe t^onber Doubcn met fön maeg^*

fcöap. Igoe batmen allen ttoift / pioceffen cnbe bpantfcDap

fal fcljoutoen» ©an alle on-noobige ïiojlen enbe macltijben te ma-

ttgen. ©an alle auabeialoufie txi^t eer-gterigfiepbt iipt te

roepen. ö^m fonbecünge fo^ge boo? ben armen te buigen.

Voor anderen,

€ot toat öaet batmen öem Deïjoo^t te öegeben / ben

ftoutoelpcfeen oft ben üteligteufen/enbe ban tcelc^

fee reltgte/ enbe toat b^ou toe/ %u €ot toat lionfle/ oft ambacljt batmen fiem fal bege^

ben om 5ijn leben eerlöclt t'onberöouben» ^oe batmen be <0obtb?ucUtigïKPt fal ocffenen/enb^

f)oebic(ttoils^ bat men öem fal biecOtcn. <Dft men öem faiöeg^bentoteciUöüDjoebcrfcöap

oft^obalitept»

3@dt

Beraedt vandeVolmaecktheydr. 223

a©at cnbe öoebam'öe mcöe-gg ftllm ïwtmcn fal bec-

öiefen» <öm cencn bermacnbcr of toaerfcDoutoec bationfc

gebjeüenteberötefen* 53an Ijct uptticplen Dei* acInicefTcn. ©an öc neerftiöïjf pöt Die top moeten ö^baupcfeen in

fier öebebt. 3©an be recreatie oft bermaecli bt^ mü^* jaan öe fonberlingfje bebotte tot be D^PitgDc IBacet

Maria.

Gebedt om tot de voltnaecktheydt te geraken:

DE :(iele. Wie fal my vleughelen geven als van cene Pralm ^4; duy ve, ende dat ick fal vliegen eiide ruften ?

Chrtftui, Sraet op , haeft 11 , mijne vriendinne , mijne ^*P^ *• duyve,mijne fchoone,ende komt: want den winter is nu Toorby, den rei^enis overgegaen,en gepafTeert; de bloe- men zijn gefié in ons lant,dê tijde des Inoeyens is aenge- komé,de ftemme der tortelduy\'ê is gehoorc in ons lant, den vij gcboom heeft fij ne vroege vij gen voortgebracht, de bloeyendc wijngaerdcnhebbê haren reuck gegeven; Staet opmijnvriendinne,mijne fchoone^en komt,mijne. du}Te in de gatê der fteenrotfe,in dat hol van den muer.

De :(ieh. Ick hebbe, ó alderibetften Jesu, uwe ftem- me gehoort,ick hebfe hoorenklincken in de ooren mijn- der herten : nademael dat den winter mijnder fonden voorby gcpaflèert is , ende ghy noodt my, dat ick u, die mijne ziele bemint,foude naen-olgcn:Maer geeft my te kennen waerghy weydt,waerghy ruft inden middagh, op dat ick niet en beginne herwaerts, ende derwaerts 3Sttfl woeftelijck te loopcn naer de kudden mijnder gefellen. {vfi}!?,!'?!. Wantu alleen begeere ick naer te volgen, want 2;hy zijt bcttiolgen mijn faligheydt : Ende wie iffer die my fal af-fcneyden öcö \jqU van uwe liefQe,van den wegh der volmaecktheydt ? is ' t ["^!J^* tribulatie , oft benauw theydt ,oft honger, oft dorft, oft -^ ^ eenighe andere creature ? Ick fal op den wilden vijghe- boom klimmen,ende fal de ydelheydt des wereld ts met Zacheus verfmaden , op dat iele u foude mogen lien , die daer zijt den genen , die van der eeuwigheydt verwacht hebtgeweeft: ick fal op den palmboom klimmen, ende Cant.7; fijne vruchten aengrijpen , ick fal aenveerden de vol-

maeckte

Cant. I.

Bernard.

tiat De go£t-gicri* ge mtn(ci)ê neetfttgcc 5Ön/ ora bergaitc* Jkdiicke rtjcfttiom^ tneit te bergaöe" ren/ Dan top om De cfutDise.

«4 Den 1 1. Boeck. Het 1 1. Cap.

maccktc liefde, dcwelcke is de volheyt des wcrs; ó Toe- ten [ E s u, hoc klcyncn arbcydt fal luiit wcfcn! hoc Janghdiierigc rufte ! hoe lieflijck fal het wefen u re vol- gen, ó Heerc ! met u te hanteren, en brenght geene bit- terheyt medc; maer u naer te volgen verweckt eenc on- fprckelijcke foetigheyt. Want Het ghy zijtlchoon mijrf lief, ende cieriijck : vertoont my ii aenfchijn, het welck <ie Engelen verlangen t'aenfchouwen , ende het fal my genocgh zijn. Maer eylaes ! wat iirer,ó Heere,dat mijne bcgcerten,cnde den voortganck van de volmaecktheyt, in my belet ? Siet , fiet o Heere , deit N N. verachteren my u te vülgen,ende beletten dat ick nieten fmake hoc foet dat uwe vrucht is aen mijnen mondt. Dat my ver- mane , ende verwecke ten minften het exempel van de bcgeerlijckhcyt der wercldtfcher menfchen : want wie heeft oyt ccucn cergierigcn menfch gefien, die verfaeyt was met d'eere, die hy nu bekomen liaddc , ende niet al- tijdt hierop uyt was, om noch tot ccnige andere te ge- raken ? Defgelijcken en wortd'ooge door hctfien,noch d'oore , door hetaenhooren van ccnennieuws-gierigeii menfch noyt verfaeyt,noch oock de begeerte der gencr die door gierigheyt noyt tevredenen zijn met de rijck- dommcn'die fy befittcii;defgelijckê van degene,die we- rcltfchc welluftcn,lof ende prijs van de werelt foecken ; En zijn defe niet genoeghfaem,om my van mijne luyig- heyt en tracghey t te belchuldigen ? Wy behoorden ons te fchamcn dat wy geene meerdere begeerte en gevoe- len om geefteliicke rijckdom.men te vergaderen. Dat dan mijne ziele befchacmt blijvc, dewijle fy nu bekeert zijnde tot u oHcere,nochtans met mindere aliedlie, de deught vervolght , dan fy van te voren gedacn heeft de boolneydt ende de fondej fy mocft haer fchamen, datfe nu onachtfaemlijcker het leven foeckt , dan te voren de doot;endemet mindere necrftigheyt hare faligheyt,dan fy hier voortij ts hare bcderveniffe vervolgt heeft. Want op dat wy in gcender manieren t'ontfchuldigen en fou- den zijn in den wegh des levens te vervolgen,fo is 't hoe datmen daer in railcher loopt.hoe datmen gemackelijc-» kcr over den wegh geraeckt : ende u licht jock, hoe het meerder wordt,hoc het beter om dragen is. Wat fal ick antwoorden? moet ick Ib dicv bekoopen,ellendigh,end^

ved

Beraedc van de Volmaecktheydc. 22 ^

veel onvolmaeckthedê onderworpê te wefcn? moet my d' ydelhey t fo dier ftaen,dar ick met volmacckt,cn goec en begeere te \vefen,en u niet en begeere toe te behoore ofte aen te hangen? In mijn beddeken en mijne wellufte hebbe ick u geloclit,en niet gevondeniick fal opftaen,en omgaen de ftadt^door de ftraetkens; in de ftraten fal ick ufoecken dien mijne ziele bemint. Ick heb u gefocht, en niet gevonden , ick en heb geene rufte gevonden , ick en heb niet gevonden alwaer mijnen voet foude mogen ruften , ick en heb in mijne ziele niet gevonden , waer in ^hy fout ruften. Treckt my , dat bidde ick u, naer u, en- Cant. ^, de wy fuUen loopen in den reuck vaii uwe falven. Want fiet , ick belijde heden in uwe Goddelijckfe tegenwoor- digheytó Heere, die mijne ziele van de doot verloft hebt , en mijne voeten van den val , op dat ick behaghen mach. Inder eeuwicheydt en fal ick van uwe gheboden Pfalm $■ j; nietafwijcken: Ick hebbe myontkleet van mijne rock, Cant. j. hoe fal ick daer mede ghekleedt worden ?Ick heb mijne voeten ge \va{lchen,hoe fal ick die vuyl maken?maer ick lal gaen van deughden tot deughde ; tot dat ick u aeu- fchouwe, den God der Goden in Sion, en dat ick wooa- achtigh zy inu huys, alle de daghen mijns levens.

Pradlijcke om de volmacckthey t te verkrijgen.

T€n ccrftcn/ oberlegt/ tot toat tcap öec öeugticn/ r , <öiiDró* -*■ bataöp rrc{!omen3öt; €nbcop Dat ggpfout toc^ £atcV-ü tcn/obccftct matöter af fcggcn atlljectuö il^aonirö/ oer uiumi of t Den I^. 23onabentura / cnDe totbefe lienmflfc qz- uat gijp ge* fxoimvx 5Önbe/ ftelt u tm fcfeer epnöc/ of t cenen fe^e- ^^o^^» 5Ut^ ïcn trap l3002ticr/ tot öen toelcfiin gijp Dtnncn ecncn OÖeftclöen tüöt fecthzïlikU nm aile neerjligöcpdt toilt tracljten/ nocO en ruft oft en jTacpt niet/ tot Dat ÖÖP base toe göeftomen 5()t.

(Cen ttoeeDen/öet fal fiier en öobê pjofrjteUjiJ toe- J^^ff^^''' fcn/3ö»enl?,€ngel oft fijnen JBatroonDefe begeerte f^^]^r^^}' of bictorieop te D?agen,-op Dat gijp in fulcfeer boegé troon utoeir iMer-IieDen Dulpe fouDt mogen genieten/ en fooöa^ boo2rgancife.; nige fonDe moogt uptroeaen.l^ier toe bermaenDe en },"cbo^ bertoecète Den C^.Cö^pfóftoniusf aliemenfcliéHom. maenröcptt 2.in Genef. %i^ ijp fcg j)t : ^th öiDDe ü ItcDen al t' fa^ men/ Datgjpeen-paerlöcöu befte \joiit Doen/ foo

2i6 Den 1 1. Boeck. Het III. Cap.

Ol)P i]ct feïbe ban te boren ntct aöcbacn en fieDt/ bat

ai]p öc fautc Dic bc uffccttcn u)x^ct U^xtm alöcrmceft

beroert ea ontruft / upt utoc sicie imlt bannen/ enbc

boojeene beboregOebacbte/ aisJmereenoeeflelöcïi

f töecr t / u felben ban alle tmahc beroerten toilt ber?

loffcn»

Schiet-Gebedek^ns,

1. Cor. 9. T Oopt alfojfegt ghyHecre,dat gy vcrkrijge moocht.

Cant. I. -*— 'Treckt ons naerii, endc wy lullen loopcnin den reuckuwerfalvcn.

Ifais 2. Komt, cndclact ons opklimmen tot den berg des Hee- rcn , endc tót dat huys van Jacobs Godt , ende hy fal ons lijne weghen lecren , ende vvy lullen wandelen 111 fijne paden.

Pfal. 76. lek hebbe gelcyt, nu hebbe ick bcgonft.

Pfai. 16. Ick biddeujvolmaeckt mijne gangen in uwe paden.

Pfal. 83. Salig is den man wiens hulpe van u is, hy heeft opklim- mmge m fijn herte gefchickt in' t dal der tranen,in de piaetfe die hy geftelt haddc.Maer wie kan komen toe u Heere , ' t en zy dat ghy hem getrocken hebt.

Het III. Capittel.

Van de beletfëlen des voortgancks in den wegh des

Heeren, van de dagelijckfche fonde ,ende de bekoringhen.

M ^bemael bat pemant met be binberen ban fjf^

-'-^raeluptbe fïabarnpeban €gpptenberIofli<s/

enbe tracbt om te fiomen tot ben berab€>cb.ö (©reb;

;©m biip^ fa boet ben bclfcben^ïjarao alle necrfticöept alö bP

ueifoccht mett'eenemadben menfcD/ bie fönerepfe neemt

Sanch tot "^^^* ^cn \}zxm\/ aftrecöett en ban ban ben toegü bec

It bob faliööept i bat Ijp nocfjtansf boo^ berfcBepben bebo^

machtijept ringen/ enbe eeniö ïii^pn ö^beciit fönen boo^tgancïi

tÜmeu CU f^"*^*^ \t\^^tx\ beletten* ^u^ i^ bet nooö JoO/ ix^t W

öagGitjck* ban UJapenen boojfien 5ön/ enbe bat top toeten/ fioe

fcocrouöm bat top moeten becDten met be pjincen X\^^zt bup^

tzmtttt, |iermffcnj€nbebteromfalbetnootfabelücö toefen/

aïiner ban be öaöOeUjcbfdje fonbe/ enbe ban bere^:

meöien te^en W b^barïUöWba^^b^c t^ Danbeïen*

Van Bekorihghcn. 227

MEDITATIE Van de daghelijckfche fbnde; Het hcYcydmde Gtbedt, al$' ÜObcn.

D€ Doo2ftclltnae öec piactfe i.s?/€c bcmcrcftcn be Mcic I cn u fdben ijdjeef/ al0 otjerbecfet met me^ï lacifcDcpt ban onbolmacditöeöcn in De tegentoooj^: bigfjept ^oDiö enöe gcöeel öet öemcIfcD \ytn*

Het I . point. Bemeccfu u boo?[eöen ïeben / en Doe beel fonöen en fauren Dat gBp geöaen fiebt. (Cen eer== den/ aengaenbe ntoe maniere ban leben- (€en ttoee- öen/tó^t "^dii aöp een reltgieu.öpecfoon 3öt/aengaen^ be utoe beloften en regelen / tn (jet berfterben / in be fceöbacr fjept- €en berben/ in ö^t gebebt/ enbe in öet geD^upcö ban be % Sacramenten» (€en bierben/in utoe b3errfeen / oocft upt be geöoD^faemflept gebaen. {€en böfben/in utoen bageïflcftfcöenBanbeüen ber^ xx^zi^i \x{ u/ een berou enbeleettoefen/upt gantfcOec ï]erten/enbe berootmoebigfit utoen geeft: toant g8P fult bebinben bat ub?e rectJtbeerbigDept anberjS niet en \% ban \ la&en ber maenfucDtiger b^outoen»

Het z.point. «öberlegDt be grootöept ban be bage^^ <g5joot^ ïöcbfcfiefonbe» (Ceneerften/ombatfeonfen grooten ïjeptön; <0obt bergramt / enbe ben Bepligen <0eeft bebjoeft^ ?rhSö?/ ^00 bat/ toaer 't bp aïbien batmen be gDeBeele toe^ ffitoacD relt met eenc bageltjcbfcöe fonbe te boen/foube bon* in m gcic# nen berloffen / fjet felfbe ntet geoojloft en foube toe^ f\ »f * fen.$5etb3elcBgöp/epïae.9lfomemgSmaelomfulCï^ ^ *'*• ften felepnen oo2fafee gebaen \yt\su €en ttoeeben/ ten opficöté ban be menigbulbige bïelbaben bie top ban <6obt almacütigD ontfangen Debben» (€en berben/ om bat top in öet öoopfel/enbe beel meer boo j be re^ ïtgie/43obe toe-gOe-epgftent too^ben» €en bierben/ boo2bientorj ontailöcbebeel öulpeenbe bpftanben tn't boopfel enbe in be religie ficbbemfo bat Bier ban ben % 23crnarbU!Ef feer toel fegt:<0öPfegt/Bet en \^ serm. i de geene grootefaecbe bat icb buiff bltjbe/ in befe bage^ converf.s. iöcbfcpe enbe alberminfte fonben,- btt \^ I beminbe/ ^^^^^ fonber berou to leben/bit \$ eene (aftertnge tegen ben ï^» <0^eH / %%x^% (aft^ringe ^\z niet t^ b^rg^ben tn isf.

<S z Het

228 Den 1 1. Boeck. Het M I. Cap.

^fijatim Het ; «poinr.föcmercfit bc fcfjabcn hit öe tiagcïflfe^'

f '^^eDaöc»- ccjje fonöe meöe b^cnoDt* '^^n eerficn/al ijS't batfe be

fonDciimc'^ Oï^^^tie niet tüeaU en neemt/ nocljtanö beraeljtert

ut üjensm. on.ö itt ben toeG bcr benoDben/ en maecïit ben felbcn

nioepclijcö. €en ttoeebcn/fp berbonchert alle b'an-

bere bengfiben/becbuplt be 3tc(e/be toelclie be b^ipt

C():t|litjS/enbebermtnbertbc!icfbe,fCenberben/f?

maccht on0 miflrooftiijl)/ berbultonö rnetb^oeflje^

ben en terfcïjepben qucliinoen/ btclitoijlef oocïi beel

jaren langlK ^Clfoo ïjccft befuflec l^an ^ctxu^ ;Da?

miannö fcftfticn jaten ocbueriijDIijchcn gequelt ge^

toeefl om eene ciirteiifijept. (€en bieiben/ fp maecftt

onjS onbeQuaem ombe oecftelijcliebertroojtingen te

Hicr.epift. genieten/foo batmen noclj toereltïjjcl^e/nocï) religie

ad lul. gyj-^ genoegFnen beelacOttgen i^;aengefien/batmen

ïjtei: fijne finnelpcliDepbt niet toegebaen en hm 3ön/

èn baei* becbult inefen met ftet genebat fiet berftant

becmaecftt» €en bijfben/boo? bicn bat be bagelijcli^

fcïje fonbe on.öfteïtingrootyerijcfielbaninbooDt-

fontie te ballemtoant gelijcfi ben itj.^uguftinu.ö feec

toeï fegt : Wp moeten berbaer t toefen / bat top eens?

oberbaUenfullen too?ben/ban be mentcljte/iö't niet

banbe grootlKPt;toant nae 'tfeggé banbe^cïj^iftu^

ECC1.T9. re/ «ï^ieftlepne bingen berfmaetfalallengljffeenöne^

De ord.shx becballen. 3Baec op feer: toel ben ü. ^dernacbui^ be^

adfratres. fc fententieboegt : ^e3telebie<0obetoege-epgent

iö/nioet alfoo feer fiaer toacfjten ban filepne fonbeiv

al5$bangroote : aBanttoatonberfcDeptiffer/ 't3p

bat göp berb^int ïit boo? be groote baren en golben/

öft boo? beel bnippelften^bteboo?ï)etonber|ie ban

ftet fcötp aüengljf{?ens? inb^ingeni ïIBaerboojbé

feracftten ber ^iele berbtoijnen/fo batmen albus? liclj^

telijcfetn boobeïötöefonbenbalt^ Soebat meer is?/

celijcltben ï^.<0?egoriu.c? getupgDt / men fonbigöt

iïtcfJtoijl?? leclijcfeer in eene felepne fonbe/ban in eeue

groote; toant in be nroote/gel jjefe ben menfef) licljte^

iyclier tot ftenniffc feomt/alfo ftomt fip ooït geringer

totbeternifTc; maerbefilepne/ gefycftmenfefelepii

öcl)t/ foo iffefoo beel te arger/ en blijft on^ te langec

en te bajter bm €en fefïen/bemercftt bat alle groote

faecftcn / nootfafeelöcfeen acn öUpne fafc^n fijn fjan*

Van Bekoringen. 129

gcrttrc; b^crom [ctbenoratcurofttoc[-fp:cfjenticrt mnn/ oofe op öc fpllabcncn ö'onbcrfcljmtiingcn bic tujTcDcn öe Uïoo:Den geflelt üjoaöcn, €cn fcbcnilcn/ bat ötcfitoijl^ bao^2 ^obt/ als? accotc fahm gcrchent too:ben/ bc toclhe m oiiof goctbimöen/haTn 5öu/gc:j lijcö 't bii)ht gc(cl)ict te iDcfcn in ben oenen ttic Hout becaabecbcn/ Nu. i5,tn 3£c8an/ioilie 7. en in fl^op^ fciS btegettöijffelt öeeft/ Nu.20. ^eIt/i.Reg.5. lUncV ntagi en ^apljira Aclor.^, ten (actften in De acne tiz be tacrffien bec bcrmfiertiafjepDtbcronacötfaemt Öebben/Mart.26, (Q mpne 5tele/toat iffci: bocö in be toerelt/bat aftp (o bemint/bat u ban becluecöen/Cün u fijlben fulcbc binbcrrijcFic bingen te onbectoozpcn»

Het 4»poini:.23cmercbt boe grootelijcFtO" bat be ba^^ ^c öage^ OeliibfcOe fanbê onö beletten» JBant boe hkvn batfe ïncJ^rrDe oocö 5ön/ fp benemen onfe autljon tept / en beletten [^,„"11''*

bibtoö[jggrootefaben:)aont|tici)tenonfenebennae^oack5tjn/ ften/ tiiz baec bectnonberen/ bat be gene bie fo btcb^ ocicttm tDtjïö communiceren/ biecbten/bibben/ <0obt<^lof^ ^icktoiji?? fangen fingen/ en 3ijn 't aeligienfen/bie allebingen |en'^" '^' beclaten bebben/bat tik nocO gcbonben 5bn aen foo^ * banigcfelepnebeurelingc bteOaer/ali^'tbatfpljaet epgcntlijcb tiact niet mebe en bebommeren / nocb= tani?' bicbtDijffif bertoinnen» l^et id boo2toaec bebla^ Qcm toeecbigb/bat ben menfcD/ ï)iz fob beel gebaen beef c/om^ob te befitten inbe religie/ fobanige bfep^ ne beletfelen/ ban bem niet en bjo^ptj bat bp biefóo bUii) gegraben beeft/om ïebenbigè tnateré te binbé/ nu opbout» Centtoeeben/ befenberecgcrtoocböe gcbeele gemepnte/toat f}p Ijitï boo2 qncitjc geteoon- ten inb^engbt / be toelcbe naberöant oocb bicbteijls? met alfe necrfligbepbtbcrOberHen niet en bonnen berbetert toojben. Cen berben/fiet ï)oc\jat be ^cpli^ gen ooch be minfte fabcn gefcftoubjt en gcftraft beb^ ben/geUjch <^ufcbiii^bp CbeoboretUii actungt/f c. Het ^.point.25emercbt bat bet ecneilabeïijbe fabc iöoocbbavgelöcbfcbefonben te boen. 5Bant bit alfa bcel iö/al.fi?oft gbp fepbt/ bat en i^ niet beröoDen op be pene ban ben balo'; bus?lu|lbetmp/ enbeicrmu neoo:loftquaetteboen: ter contrarie/ mercbtba't bet ben binberenepgeni.07 oocb bc aïber-blcpnUe

OS 3 ^ fa^

230 üen 1 1. Boeck. Het III. Cap.

^tt fiact faöen tcblicöen.iget toclcfee 45oht Den igeerc fo öett^ hït'^f ^^ oenacmiiEf/ bat ftpeencnfooöanigen meet acpt ban öocft Dc bupfcnt anöcce rccïjtbecrbiQe / geljjcö öet Wijf öt tn uicpiifie benlft»^ntoniiijS/g|obentïel(lb?aBam«3©antfulfecn f ^^".S"* "^^" <^^^^^^ ^^^^ almacütiöB / bie ecnen tupn baec öSn tegen (lelt / en bte ftaen fouöe tegen fiem boo? 't iant bat öp öun nietberbecbenenfoube. ^iet tot toat betöeben faften bat <0obt i$ berDeffenbe ben genen/ i}U befe ftlepne bingen fcüoutot / en fjoe ft? b'anbece fïautoe en tiappe menfcDen met beelbeclep geeftelic- fee ongerufligóeben (Icaft : toant t^^n genen l)k niet mebe en toer cfet met een ölepne gratie / bic öem ge^: oeben too?t/en i^ geen grooter toeerbigftienbe toojt gcm om fijne loutDigftept getoepgert» JBant befon? ben/ foo toel be ftlepue aljö be groote/ en feonnen niet ongejlraft Dïijben ; toant bit gefcOier Dier/ oftbooj ben menfcftbiebanbefelbeleettDefengcboeït/ oft boo^ 45obt / bte öet albu0 fcïjicht bat fp in bit ïeben geflraft löo^ben/ of fuilen naer bit ieben gerepnigftt too?ben booiö^tbage-bier* iBaerfegOtmpbocö/ om toat p^ijiSfoubgDptDiüenfcbenbigöberD^anbt toefen^ göP fult mp anttooo?ben/om geenen ter toe^ relt / enbe nocfltanjef (lelt gOp u bagelijcfeieJ in bit pe* cöcfteï/omeenepbelöept/$c* 3©eebanu/ bieb'on^! gerecötigDepbt trecftt met feeltöenö ber pbeiljepbt/ enbe be fonbe aljS eene (Irenge beö toagenjs?» i^ierom maecöt een ba(l p^opoofiomeengeneraeloftgOe* mepn onberfoecli utoerconfcientieteboen/ op bat öOp fout mogen gerafeê tot eenefupbere confcientie»

*r*famen-fprckinge by een vergadert uy t de beylighe

Schriftuere, de welcke men lal mogen lefen ten tijde van eenige bekoringe.

"r\ En menfch. Mijnt gebacBten ont(leïïen mp/ bf e ^-^ ban te boren tnb^ebe (liepen enbe rnftebenjfiet/ mgn fterte booj eene groote ber(troptöept b30?t ban tegenftrpenbeuiinbenljertoaertjofenbertoaertisge^ bjeben; enicöenfcöjjne/ nocljin45obttegelooben nocli te Oopen/ louto en (ïaperacDtigïi toefcnbe, mp en homt anber^e^nietbanaertfcöenbatbergancöe^ löcli ii3ï te boren/ *tenüel)aegD^mpmetö^melfcüe

bin-

Van Bekoringe. 2^i

t!f ngen vtMtttimthm/ Det m (ufl mp niet te hittjeu; ttiacc tDcI mijnen m obec te b^enaen/ met ftlappen; mijn Bette too^t oberbaKen ban D?oefOept/en miine fangB-lteöeöenöfitn beranöect tn feermen» 23en icö ban be 3ee^i^'t tjnt ich feggc : JiBön öebDeften fa! mp Amos s. bertroD|ïen/en icö fal bentcBt tooatien met mp felUc ^^h 7. fp^elicnbe in mijne rufl-plactfej^iö too^bebcrbacct bdo^ b20omen/9n boo^: mijn gebacDten Uïo^be ih met öroub}elbe(lootc»^ïeramiinbec3ieIeberö?tetöaer.c? job ro. leben$?/fpaect mp liecc/toant mijn bagé en 5ön niet* J?°i ^^

Den Engel. <0(ju too^t mtt beliorjnge bebangen/ '^ ' cnbe betentatieoberbaltu/ maectoeeftaecurtban Bene/ enbe bjeet boo^ albatDetanbers^metent.ö ban eene tmtatit enöe bel^octnge/ baec oDp nu mebc öebocljten too?öt.

Den menfch. <^ch late mp battttet boc^fïaettj off? tje? foo getoelbigö Dat tclife niet en öan beutöinnen.

Den EngeL€n geboelt göp niet/bat u ban tïc tup^ bel bDO?-gDeöouben \Joon fiet gene bat een fcöijnfeï fieeft ban goet/en W fo (ebenöigfj/bat gijp Det felbc ^mtjuv^ fcöijnt t*aenfcf)oub3en^rbjant baec en hao^t niemant )JfL^„\' trebonben/gelijcöbenlBfliiofoopöfcgDt/ bie in fijne totijcc töercfeen/ fijn epnbealj(Sgiiaet/of ban minbecgoet^ nuaeton* f}ept fp felben booifielt) geboeltgfipniet/ bat glip ^"^ö^t boo2 befe aenlDcl^inge tot be fonbe getcoclten töo^öt/ ljf„ ioJt en feglit gOp nocö bar göp ontjlelt toon/bat göP öe^ *

nout en ongecufr m^.'^it i^ boojtoaec befioon b^o:- ben/enbe boo? fijne guabe begeerlijcfeOept getcocïicn cnbeaengelocftt b302ben.^iet/u Itjo^t ban ubie €ba tmm appel booi-gcfioüten,- töadjtu om De lief Oc (öcbt.ejonber ben fjanigï) i^ u bennn berbojgcivöcr benijn ban abet-Hangen ongencfelijcli.^e ègppte- Denr.u. naerfcfic bjoute/bat 10 u bleefcö/naot enbe blept u, Genef.39. mner g[ip al^eenen fupbercngofcpb biictban iiner: fp iocln li/ alö €()amac bebe/ cft gelijcfi ^alila/en Gener.t^s. laet u niet metbjeben/ enbebecniocptuboo^mc? ^"^^'5- nig[)biUbige gebacfjten/ oft itieï fp id ü bjeberfpan^ nigO alef ^gac;baerom toaec&t enbc bib/op bat gbp Genef.21. niet en baït in be^oringe:mogef ijch faï be vr erelt/of ntn fonbaec bem boegen mn u\xim bpant/ bccteec^ j^enbe met tooojben enbe exempelen rot fonben/enbe

(Q 4 toec^

2^2 Den 1 1. Boeck. Het III. Cap.

2. Tim. 3. bcrboïocn ben genen öie <0obb?ucDtf öljlijcft leben/

of t ber lepöen fjaer Doo: öc lief öe ban eenige creaiu*

Sap. 14. reilxïant geljjcfe ben 3Döfen-aian feg{)t/<8oöiS crea^

turen sijn tot ïjaet gcmaccftt/cnbe toteene Dchorin^

" öe/enüe tot eenen ftricü ban öe boeten öec ontoijfen.

i^icrom neemt utoe toeblncDt ootmoeöelijch tot

a!3oti/enöe oberïegöt/ tnat/ cnDe tot toat epnöe u pet

boo?gelept toc?Dt/ mtc gijp fult ben bpanbt Ijonnen

obertoinhen/ fieunenbe op a3oö^ gratie.

piaim 68. Den menfch. n^aet tcli Den geliomen in be biepte

ber ^ee/enbe ttc tempeefi Ijeeft mp berbjonclien: l)oe

fal ich Ijier upt geralien^ WU fal mp berloffen-J öoe

fal icU toeberfïaen fuicöen groote enbe ianijljburige

Eph. 6, beaoringlie/ tegöen be p^incen bertoerelt enbebec

buptierniffen/ tegen be geeflelijclie boofijeben i <!5oi!t m £>'-n Engelpiet gijp treet al.ö-nu in ben toegl) ber utt me- faliglicpt/ miftrout ban « epgljen felben/enöe (lelt u ftfre-m/ betroutoen op saobt/ enbe öp fal u geben be begeer^ boucn uat ten utoer fjerten : <15obt i0 gljetroutoe/ tic u niet en i)p öec. fal tenteren boben bat gbp bermoogljt. €n gelooft ï" r ?• , öÖP tuet Det gene bat be a^aerljept enbe be 3Byföept o, cor. 10. ^^,j^^ gefp^ofeen ïjeeft^

Den menfch. gcft geloobe feherlijcö bat o^obt ï^z

ceuiöige toöfOept i^ t enbe in gcenber manieren lic^

gen en lian j maer boo? bien bat mijne ïuacijten foo

grooteUjtj:ber|!out5ön/Debinbeicö/banch fo me^

nigmael baïle/enbe ben gcbuerigOlücöen inb^eefe/

baticlïOetguaet/tDelclitcfenietenUJille/ falboem

^ocïjtan^ gOeloobe icft bat Ijp getrou i.ö/enbe en fal

niettoeiaten baticfi göetenteert fal Ujo2ben boben

mijn bermogen : enbe bat icft niet ballen en fal/ban

ibid. niet mijnen bjpen toilïe ; jae bat meer iö/ inbien icö

begcere/fo fal iel! boo^a 3öne gratie met 'txt behorin^

geoocli mön profijt enbe boo^cgancf! boem

gBe fcuïie Den Engel. j[i3aer aenmercltt toie bat l)et x^fW u

öjniorht aenïocnt/bat gD^ foubtaftuijclïcn ban be reeljtepa?:

toSjS'MiJn ^^^^- ^^ ^^ ftetniet eene aiberfcl)joomliicö(tc fonbe/

öcrcfïjte be üjelcfje ban nu al-eer fp u göebangen lieeft/ont^

tncfiiini neemt u be FiracDten ut»cr 3iele/ enbe trecltt be felbe

<2BpDi^, j. ecnemael tot ber aerben/ öoutfe gbebangljen enbe

tre^htfe meï:c«elijclien af ban i)ar$ faiirjöept -J ciSiet

öacv-

Van Bekoringhen. 233

bacr-cn- tegen ban d' andere 5ijDe noot u ht tieugljt/ ^t^mq\}i öieDeJooft ualieljuIpe/omuopDengenoegljUjcfeen nootou^ tocgö öes' Ijemels/ jat tot Den Ijemel felbe te lepDen / „0^^211,;' om uöoo2V)edb!ctonenbecinaerttemaechen/U\3öe tocgtjDes becöienften Ö002 be feibe te bccmeerdercn / en baec- t-tmtiö/ m en-bobenoofh utre necrtlioljcpöt enöeootmoeöig^ J^\ooJ^ fjepöt te bertoecïien* aOant Den genen öie bectoint/ Xpoc 2. tooatgDegebcnI]etn3ónna: enöegeiijcliDterboo^ Mauh.4. tïjts^ aen onfen ^aïigma^ec gebeurt lö / alfo fullen uö o^ngljeicnöienen/ i^^tbatgöpDierin ufelben bertbonnenfu{tDebben:€nDefoutgDpeenenanöe^ ren iDen raet gcben / ban in Die fonde te confenteren i i^^cc glip fict/Datg[)p Doo^ Defe aenlocöinge getroc^ fien too:öt in Den afgronDt ban mtferien enöc ellen^ ben : bjant gf)p bieet toei bat Den genen/ Die De fonDe boet/eene (Tabe i.ö ban De fonDe, <9cly f)oegroote en^ be laftigöe flabcrnpe w tjet/ Dat Den menfcö foo beel onge(uc?j!^onDerbjV:penijG^! enDetoieijS^'t Die men Öier in Dient^ Ijct iö u bfeefcf) enDe De begeeriijfeDept ber finnen De ineicèeonbcrfaDelöcfe iö\a3nDe gelijc» èertoijö alö Den hnecöt eenige lieerfcftapppe begint te 8ebben/onberD?ageiijcè i^/alfo Defgelijcfeen oocö u bleefcö. ^uë moet gïjp met Den eerften De aenfeo* tttenDe befeoringe ban u éeeren/ enDe ontDecIien bei^ bpant.ö beD^ogï) aen eenen getroutoen b?ient, J©ant toeeDen genen Die alleen i<sJ/fegBtDen JDijfen-man/ Eccier4. enDe bemerc^t/ Dit biDDe ith u/oft gbp m Den Dagö beicf 0D:Dee[9 foi\ï}t toillen in De beSoringc geconfen* teert Rebben.

Den menfch. ^een UU boojtoaer.

Den Engei.ec D met fjoz bed fucflten enDe tranen f" ^^i^ fult glip bjillen en toenfcljen/maer mogelp te laet/ co-DccSm bat gijp gljeen confent göegljeben en fauDt fjebben I Daten itcnj toaerom i.ö 't Dat gf]p nu m ttjDt^ niet toö.d en 5öt i f"cD"n/ _ 3$^ 't Dat gfjp IjeDen 3öne fiemmeljoo2t/fo en teiit u Som "^'' berte niet berl]erDen ♦ 5I3at fal it^ feggö^n ban get inttn m b^eefeUjcfi enDe fclj20omelijch ooaDeel^en fout glip u tm m^* met fcücimen/ Dat fooDanige ub;è geDacljten/ De ge^ ^'"^"^ ^^• Ijeele UierelDt beccpenbaerttoierDen i 5Bat fult gfj? ben I^eere boo: antlDOOK gljebcn /Die u Dooa mp nu bermaent i 3èat fult gl)p mp honnen booatb^engen

(S 5 /jm

254 I^^» I LBoeck. Het III. Cap.

om u t^ ontfcDuItiigcn / öie n acbucrigljJijcfem hct^ \

manc i toaec f uit oljp u mcöe !ionnj;H lïcrff tjooncn i

Dcnmenfch. üiöct nict inct alfcn/ om öc toaecöcpt

te feggcri; \3iam ith ïtlaerUjcf? fic öat'et quaa i^/bat

tcö boeren t^'t fafie Dat ic(i rcclitfmnclich en oprecl)-

telflcft lüil oo^Dcclcn / bat ich buje?bocnbc/be toet eu

ben raet ban niüncn ^eec en aujnê <0ob berfmaöe.

STOatfaï* DenEngcl. gi.ö'tfadeöat ofipop öeeeutDigfiepbt

Jet D?oe* ijjiit letten / toat fal u b^oebigec al^^ ban toefen / ban

mDcnïpY ^^^ öï)P ^^^t houc en bergancïielöcla^ gfienoecfiten /

teelten b'eeutoige tormenten gehocljt / en D'eeutoige blijtiU

bagü Dan fdjappen beclocen BeDt»^u.ö toeefï gebacfttig utoec

SLm^hdöf. uptcr(ten/en in ber eeutoigDept en fi!(t gDp niet fon^

fee genoeg, btgljen : ttocö en laet u niet boo^flaen bat gDp alleen

tenD'ecu^ 3ijttn befenflcöbt: aenfcljoutbe%pligen/ öoebat

Sm*' ben^.'Hlntonius^/ paulu^/(arobia.ö/enbeeImeei;

ficftocöt te anberegeoefFentO^Dóengetoeefl/enDeöoebermaert

ttbbtiu batfp booj be ge^eeJe toerelbt gljetoo^ben 3ön / boo?

2^Ti* '* ^^^" ^^^f^ filoecöeUjcli enbe mannelijcfe gïjeftreben

* "" ' Öebben» 3Bantnieniantentoo?tgel!roont/'ten3p

lacob. I. bat D? toettclijclt geitceben Dceft- ga bat noci) meec

i^ / ben ^* gacobuj:^ fegljt : <§aligl) tö ben man hic

be beöcringe berb?aegljt ; toant als? l)p fal beproeft

3ijn/fo fal Ijp ontfangen be ficoone be.fif lebeng?» €nbe

al toaec 8et oocfe bat nae bit leben geen anbec lebeti

en bolgljbe / en i^ 't niet beter faligljlöcli enbe met

een geruft fterte te leben/ ban fijn 3iefe met oneerlic^

fieoftanberequabe gebacDten te bcfmettcn enbe te

ontruften i ^iet/ nu bep,:oeftgljp/ gfielijch ith gDe^

feptöebbe/ ftoebeelftoarigliebenbatu ben bpanbt

aenboet / al i^ 't bat gïjp Dem nocö in utoe3ieleniei:

tu Debt laten inftonien» Weit foube ftp al bcb?ijben /

o ellenbigen menfcö ! öoe fcöabelijcfe foube ftp u toe^

fen/ toaer 't fafee bat Ijp b.apelflcft / gelijcö tn een tn^

gijenomen ftabt / liertoacrt.öenbertoaertöu fterte

mociu bertooeften i Ijp foube *t albaec onttoijffcUjcIt

al in b^mbe fteften/ enbe met ben f toeerbc ber nielen»

Chriftus. 3l3at Quaetbepbt i]cbt glip in mp bebon^

ben/bat gp u ban mp toilt berb^eemben-J^aaet boo2/

ïcrcm.2. fcgOt mijnen p?opOeet/tot be cplanben ban Cetljim

enbe befiet/etib« fepnt tot inCebar/enbc aenmercfet

feer

Van Bekoringen. 2^^

fect nmütlijth oftöefaclöcfe.ö gefcöt^t W oft ttm toolcfi fijne goöen beranöert Ijttft i enöe öie en 3ön nocljtanö boojtoaer geene goöen: maec miJn bolcft/ gijp öeifeeecr ütoe glorie \\\ ecnen af-goöt, <0öp öe^ melen Hectoonöert u feec fttec af / en gijp ftare poo?^ tentDO2i3öcac0telöcöbcmoe(l, €ntoo?tmetniet recDt ^dii eencri af-gobt gljcnaemt / oni toien^i totlle gfjp mp becfmact/bte u gefcljapen en ijcrljcben öeb/ enöaecenüoticnugetöaffiDen Ijebin mnnöierbaeï öloeöt^ <§tet/ op bat gJiufoubt mogen een èojte ge* <ir^?ifti6fc» noecljte genteten/ beracljt gfip al mjjnen raet,- en al^ ^^^^^^ Ie mijne tnelöaöen en UermdgD^n \s^ u niet/ op bat ?ot Den göp alteen fout mogen gebiupchen 't gene bat u ben fonöaet Di( bupbel boo^jielt; göp en ac8t niet met alle ftet gene op [one bat icli u belooft Deb/ op bat gijp tot ub^en lufïe fout S^f " mogen \st\^^t'a booa eencn oogenblich xvlt^i^ i 't gene pafï* \^dx u bc beb^iegöelijcfte tocrelbt boojlepbt. €n fiet gÖP niet ()oe leelijcli en becgancfeclijcli bat befe bin* gen 3ön^ oberloopt alle be geflacöten besf toecelbt^ / enbe fiet Doe beel bupfenbtmenfcOenbattec gebon^: ben tD02ben / \yit met befe toelluflcn / enbergancfee- iijcïie bingen beiStoetelbts^/ berttoijfelt fjebbenge^ toeeft/ enbeboojbefelbebeclocensijn gegaen/ oft toelmetbeel tcanenenbebjoefliepbt^/ gualijcö ten langen laecften eene I[i02te genoeclite \^tidiZ\i öebben. (€en laetften / en toe£;t g!)p niet bat glip ftaetin my ne tegüentooo^bigBepbt / "^xt utoen Hecbtec / ubjen Igeere/ en utoen öontncfi ben / en fult göP mp nocll betren befpotten /enbe mjjne göeboben beracOten I gicö noobe u met be eeutoige ^Mzxi / en ben bupbel metbeeeutoelijc&-buerenbe tormenten. ^c& lyzhbz boo^u mijn bloebt geflopt/ enbe beboobt befuert; enbe gijp en berlangbt nepgen.ö meer nae / ban uttie boobtenbeutDebeberbenifTc» 3th Bebbeu gefcöti' pen/enbe ben bupbel foelu u te bernielen/cnbe fal fip nocö blijben b'oberljanbt öouben^gcli \^t\)U toege^ laten bat göP foubt getenteert tooabenv op bat ith u alfoo bepjoeben foube oft göP getrouba foubt toefen oftniet» ^usJfiet toeltoebatgbpgetroutoigöcpbt toont boo? mp enbe gefteel mjjn Bcmeifclj l)m I oft whfaltotuDaeftfiomen algJ^^n geioapentlirügis- Apocai.5,

man/

Zi6 Den 1 1. Boeck. Het III. Cap.

urcm. 2. man /enfnl mijitcn too?n nptftojtcn ober ii / tn ölii ? fultfienöatlKtuüitteciö/ berlatcn tefjebbcnöai. ' i^ccre utocn v6oDt : nocD en flnet niet op büpcnitem i Ut/ dctödchcööpbaernafultöoen/ loantöljpae < tiocaljfacm bcrmacnt too^bt/ tioo? foo onbertoacïjti > ongelucftcn: en tocelï inöacötia fjet gene öat icli ae

LUC. 12. fcpt Ijebüc / tcc (iMut ucen al^ gijp ntet en mcpnt / fal öcn>§one Des? nicnfcljen (lomien.^ï^uisf fitvcelt aïjp wfelbcn te l3crgecfj5 banutoe toebomenöc pemtcmi tie / öte u bcrgabcrt mijne too?niol)cpt enöc toaafie li nocD atjp en fionf met be Ijope ban bergiffenitTe / en^* öe be orootöept mijnber becmOerticOept niet boo^tsf ftomen/ betoijU gijp nu toilfenje^en tnetenö/booa mn öie u bermane / bertoecfte/ b^epge enbefmefjc/ tn 'ti minfte nieten toilt acOtec laten oft ptt boen» Ulecfjt* ; beerbiglj3ön mijne oo^beelen/ enbe a!Ic mijne toe=»

Heb. 10. gen 5ijn rebehjcft : enbe toeet bat Oet groutoeljjcïï i^ te ballen in be ö^ïnben ht$ lebenben CJobts?.

Gebedt tegen de bekoringe.

A L is *t dat my defe bekoringe feer quek, fict ick nc- *^ me voor my,oHeere , in gheender manieren in de felve te confenteren door uwe Goddelicke gratie: en ik wete dat ick vry ben, ende van niemanr en kan gedwon- gen worden : maer waer 't by aldicn datter eenij^e ghc- cachten mogelijck in my oprefen,ick prorefterc in uv/e Goddelijcke tegen woordigheyt en gheheel u hemclfch heyr,dat ick in gtieender manieren voor goet en houdc, 't gene dat eenigiins tegen mi j n voornemen, en tegen u- wcn wille is; ick wete wel dat het in de macht niet en is des genes die wilt en loopt,maer des ontfermcde Gods, ende in u Heere fal ick over den muer gaen, en verwor- ' pen die tegen my opftaen.Ik bidde u Heere weeft mijne helper, en wilt my niet verlaten, noch verfmaet my niet mijnen Godt; want onfe fterckte en is {o groot iiiet,dat wy fonder u wederftaen konnê:maer ftelt my neifens u, en wiens hant ghy wilt, laet die tegen my ftrijden. Ghy hebt geleytjmet hem ben ik inde tribulatie;riet ik wor- ' de van alle kanten bevochten,ftaetmy by mijne ccnige hopc.Ghy wilt my beproevê, oft ick u waerachtelik be- minne,endcickbemcrckedacick nietgetenteerten kan

worden

tm Mail opfet ban in De roii« ti£ niette ronfciuc»

Rom.9.

Hal. 17. Hal. 16.

2, Par. 20.

lob 17. Pfal. 99.

Van Bekoringen. 237

I worden boven mijn vermogen:want ghy alle dingê van I der eeuwighey t af in gcwiclite,getal,endebymatege- i fchickt hcbtAVaerom fal ick dan kleynmocdigti welen, ^f troutet acng;heficndatghymyuytdenhcmcibyftaer, die mijn gJj,f|p''L 1 kracht endemi)nbetrouwen7.ijr?befchermtmydan,ó ubpjiaeiu . Heere , wanr ghy mijnen Godc zijt; neemt wrake van u . bloet over uwe vyanden: aenfiet u maeckrcl,ende mijne I kraiickheyt,enmaecktvanmyeenvattereercn,noch Rom.6. : en laet niet toe dat ick worde een var ter fchande , van ; uwen grooten naem. Ik en wille mijn ledenen niet ge\'ê tot wapenê van boofheyt der fonden,maer miin ziele fal u dienen, en mijnebinnenften fullen roepen : Heere wie is uwcs gelijck? Want ick weet wel , dat naer het onwe- der ftilte fal opkomen,en als ghy vergramt fult geweeft hebben , {b fult ghy uwer genade indachtigh wefen ; en alfdan fal mijn herte hem verblijden ende verbreyden , en ick fal u lof-fangen iingen, die mij ne glorie zij t : want in uwen naem heb ick verworpen degene die regen my opftaen. Alfdan fal ick in den tempel mij nder ziete u den I roof oprechten van mijne \^anden , ende van de af-c^o- ' den mij ns willes fal ick u facrificie doen, ende ick fal u- wen naem belijden, 6 Heere, want hygoet is; want uyt Pfalmj3i alle tribulatien hebt ghy my verloft,ende over mijn vy- anden heeft mijne ooge verfmaet. Amen.

Waerom fpot ghy met my,verganck'lijcke welluftë? ®^A^F{.g Daer u niet naer en volgt , dan droefheyt end' onruften, ^"pg^cn Dan verlies van de ziel,dateeüwelijckdoetfchroomê; ban^icusJ En 't leven niet en is, dan ydelheydt en droomen. jBiraniw*

Siet toe, de felle doodt, die wacht uvroegh en fpade, {f^j^yS^f ^ogelijck u mifdaet, fal zijn fonder genade : i(\itu

Eeuwigh foo is de pijn , eeuwigh foo zijn de kroonen , Die het quaet ofthet goet,beltrafienoftbcloonen.

Hoe weerdigh is den ftaet , van den menfch hoogh geboren ? Hoe loet den peys des herts,dat God heeft uy tverkore? Hoe groot des hemels hulp,die ons komt hier beneden? Hoe bitter is het cruys, dat Chriftus heeft geleden ?

Hoe fchoon is het aenlien , van al der Sandlen werc- ken? Hoc menigh is de hulp, die onfen geeft kanftercken?

V/orp

2^2 Den 1 1. Boeck. Het II I. Cap.

Worp ick nu niet mijn felfs ,uytfinnelijck in 't lijden? . Gae ick mijn cygcn ziel niet fottclijck beftrijden ? Door u foo moet vergacn , al des duyvels gelchal , ] £ s u , mijn hulp , mijn trooit, mijn licfd' en mijnen AL Amen.

PRACTYCKE.

Tvvaelf regelen van Joannes Picus Mirandula , een(^

deels verweckende , cenfdeels den menfch te recht filerende inden gecftelijcken ftrijdt.

T^€neerflcn/ i^'t bat t'en mcnfcD ben tegïj bcs$ -*- beucljts? ftüaer m laftin fcïmt tz tocfcn/tcc 00?:^ faccftc \sm lym ofjcburtgcit fliljbt/bat Op bcmercfee/ btittcc Dcclmcec ïjarbcr/ b^oebioöeccnnioepdöc: ïtcc bingen gebonben tooibrn/ in alle anberc tocgcn

(^cn ttoecöen / bat Op bcmcccöe h^i in X^tiz toe* relbteenegöeöungOe oorloge ijss/ enbebatöpfiem begcbe tot be bonjecbigOcpbt.

(Cenbccbcn/ bat Op gOebacOttgö 3pbatOeteene ^^ fotteenbebtoafefaecfeeiie^tegelooben/ batmen va^ ben Oeme[ anbcrief ftan geraetfeen ban boo;j gOetoelt/ aengOefien bat onfen ^aügOtnaecfeec gOctupgOt/ bat Oet cöcï! ber Oemelen gOetoelbt Itjbt/enbe Op fer tjcc bit boo^ Oet ecupé beïiomen öeeft.

€en bierben/ bat Op Oem bcrOeugOe/ CO.Hjïo ge* lijcït te mogöen toefen /enbe al^ OP 3ijnen finnen ge* toelbt aenboet / bat Op oberleggfie toat beel besl tcup!$batOpgöeïijf^t^*

(Cen böfben / bat Op Oem betroutoe op be macOt C62ifti/ hiz gOefepbt öeeft: 25etroutot/ tcïi O^böe be toerelbtobectoonnen*

(€en feftcn/ m b' eene befeocf ngOe boo^Dp i$?/bat Sp eene anbere bectoacOte/ aengefien bat ben bupbel altijbt ronbt-om onis loopt»

€enfebenflen/ men moet niet alleen benbupbef obertoinncn / maer men moet oocfe eenigOen boo^t* oanclienbep;jofpt nemen upt be beltoringOe : enbe befe moet on.öbienen/bp ejcempel: bebeïioringeban (looberbpe / aljs eene ber maninge oft bertoecftfel tot b'ootmoebigOepbt» |;

€ert

Van Bekoringen. 239

r€en acötfïcn/ al^ göp becDt/foo bccDt alc? bte na^ bcrljant ttnzn qetjuti^zn pcp^" en l32cöe fult öebben / toam 43obt öit öiciilsöI-Sf bcdeent acnöe gene die hiocch möe b^oom ban Ijemn 3ijn:maecaliSf göp o^- bodjtcn enDje hen flcijt boi-cpnt öebt / b^aegljt u gc^ lijcücctoö^ oft Qljp u terftont toetiei'om tot den ftrijt fouöt moeten öcgeben»

€en negcnfren/ fcijoutot sltijt b'occaficn bec fon^ öen.

r€en tFjienflen/ fiet tecï toe in 8et DegtnfeL

fCen elfften/ oberdencöt Dat ijct foeter i^ öe beöo- ringe te bectoinnen / ban Ijem te Dcgeben tot öe fon^ benrenöe bergciijctit albUjS De foettgfjept ban bebic- tor ie/ met Detbermaecö/ öet b^elch in befonbni ge^ bonben too?bt/ maer niet ben Hrrjbt met be toellufte»

(Cen tbjaciftten/ en laet u nictboojflaen/ batgbp ban <0ob beriarensijt/oft t)?,t gDp Ijem mifDaegjit / toant öp ben recDtbeeröigen plncDt te jajoebeniUiaeC berootmoebigfit boo^ al utoen geeft/op bat gfipmet en balt in fjcoberbpe.

Andere pradijcken ende remedien.

nr €n eerHen/Demerclu bat Ijtt eenen fonberlingeit -^ nn^^el i^/fp felben te laten boo.2|!aen/batmé tup ftljcn€i3;iliu^ enbe ben tMipM i^/güijth om in fiet (©bctijfpd bedt bebjefentoo^t; toatobligatieoftber&inteniflfe mtoim bat top ban b'eene en b'anb?e 3i)be ftebben/ ^nbe ter^ Ef/j^aL* ficnt be fjulpe ban <öob almaciuigD bcrfoecFtcn/en- ijoutwu be b'oo2fahen ban f)ct quaet fcljauUDen^^lfo i533lot{) ^ntm gefept/bat f|p op ben fiaenben boet foirbe upt ^obo^ f.?^>unl ma bertrecfeen/en öem DeDoubcn op ben bcrgli.^ier i^^ ^ toe macl) bienê 3öne memorie af te feeeré ban bebe^ Genef.i» feoringe enbe berbeelbinge ber feiber/'t 3p boo? eeni- ge Debommeringe/'t3P booj anbere gebaeötcn/toaei: boo: men fomtoylen eibers geb^eben toojbt j gdijcS foube mogen toefen eenigeb^oebige ofctoonberba- re gliefdnebeniffe oft pn befgöelijcïije?. ;2?>itiJomt msejïenbeel te paffe in be bleefdjelijcfee beftorin^ gen/ geeftelijdieguellingen/ enbemoepeïijdtemi^ tatien/al.ö' la|ïerirtgenban<6obt/ ^r. befgdijcfeiSS o«ö inb'albecminfïebingD^n/ enbe bie ban geen^

bec

240 Den 1 1. Bocck. Het III. Cap,

öcc tócerbm en aijn/ öie gclijcö öeblicgcn tn mua*

oen/ niet met Ijct ftcecrt oft lancie/ maer met 0cn^ te

biafen obectöonnen moeten tDO?tïen;of öie Uerfmaet

enöe bcracfjt moeten luo^Den / öelijcfi öeöaen too^dt

ban eenen rupter/al.é Ijerii eeniglje Oonöen naec 'oaU

fciV toant fcetclijcft rijt Op te peerbe^ Die Dan be ava*

tic <^oöt!ef ocö^aofen töo?t. ^Dat ÖP bnn foetelijcfe fp

felben ban De tentatieaffteere / enöe fijne ocgljen tot

<©cffm öe <6oöt ftiere/ fonbcr ecnige üeroerte: oft mee i}et oef-

beugijt fcuen ban De öeuoöt / öre öefe fonbe/ öaei* ijp toe gc^

Silf Sis tcocften too^öt/ tegen i^-yOft öat tip öoo? Ijet bertoec^-

te Mtt feen ban öe lief öe €>oötjef / öe toelclie alle ö^anöere

gijp toe öeugïjöen in öacr begrijpt:/ boo.ntf gae/in öen toegD

Kt enöeljetöeoeffencn banöeöeugijt.

€en ttoeeöen/ moetmen fön toeblncflt nemen tot Matth. i6, ftct gebeöt.^Öiö op ijat gOp niet er. balt m beltor tnge/ tl^Sht f^OOtonfen ^aligl)macc{!er:noclj men moet Ijier af totoöaöt niet opDowöen/ tot öat öeöebjoonlijcfterufiebjeöer^ t!0O2 ijct om gefeomen 5p. ^Clfoo Ijeeft öen ï^eere in 't öofhen fiijcucöt. gebeöen/tot öat Dp ban öen cïcngel berftercbt toiert/ nocl) flp en fal on^ niet ontb^eecüen i^ 't falie öat top Abac. 2. fullen boïBert ljeüben;töant feomenöe fal fip Ifeomen/

enöe öp en fal niet bertoebem

^tcit u iJt €en öeröen/alfo geringe afó öe bel^or inge oprijjl/

öÈicöijen* moeten top ten minften onfeoogen opflaen/tot a3ob

ifcnö?*^' almacluigO/öie o\W tegentooojötgl) i^^en hit m Ijet

<0oö^/m» exempel ban öen J^^opïject <Dabiö/ öen toelclien

bcpfPfi fegDt:3cIi fjebmön oogen opgeöeben tot öe bergen/

f2^J^P|Jf?ban toaer mpljulpefalfiomen. vDit moeten top in

ge toÉiaet öefer boegen te toeccli ftellen/ te toeten/öat top öenc^

oiii a te licïi.^iu <0oöt öie toeet öe beltoringe/enöe Ijeeft öe

jjjoeueiu j-^1^0 toegelaten / en fonöec ttoijffel l)p en fal mp niet

i.cor/io? laten tenteren boben öat icfi bermacft : enöebpfoo

i>eut.i3. tocrre öat ith toille/fo macl) icö oocö profijt treeften

upt öefe bcftcringe* a3oöt tenteert enöe proeft mp /

om te fienofttcli gctrou ben : aelijcli ai^ eenen b^up:^

begom fouöe toelaten öatmen bep^oeben fouöe öc

fupberbept fönöer b2upöt/ al$? eenen i^onmclt öe ge^

troutoigHeptban fijnen Belt- Deenenöe toaer 'tfaec^»

fte öat oefen Belt-ljeer toille / öat Op niet obertoon^

nen en ftonöe toojöen / fonöer fijnen epgDen toilenöe

belie^

Van Bekoringhen. 241

elfebcn/ett bat ben i^oninch ijem it\ b* oocre "ïjatibc/ oe mepnt oDP bat öp öcm foube b^ag^iW ^asï fcgt Kt ben i^oninc^UjcRen 3p?opüect ODoblb : 2tl rö 't Pf^im 26. at be legeren tegen mp opjiaen/ foo en fainocïjtanieJ lijn öecte niet bcb^eefi5ün* 3©antben m^M ban ec ö^Ken/ Soebat gp onsf meer Deb^eefl fier j en Doe )P min op a3obt ons? betroutoen (reilen / Doe bat ü? n^tt to^eeber aenbalt: enbe bie eenenceufe mt^i^ jeuto is? booj ben flappen enbe tragöen/ befen en :Öünt aen ben gtjenen bte in <0cbt betrcubjcn / naer een l^aenften en .ülf^iere re toefen/ oDcIöcbonU . 1'tlebenban be BepIigDeBaber^beröaeutoojbr. tVum (€en bterben/be berbulbrcOepbt i^ oocfi noobicö/ ©«ii b«* oant b'cnberbulbicöcpbt bergramt ODobt/ boo? Duimcöniöt lien fp een feöer merch-teerfeen ban Dooberbpe t^: ^ftoï"»!*"* lelycfi on.ö ben ^. <02egoriu$f opentlycfe te ftennen ^^' (eefr/ aljj DP fcgt : ^ie bolfeomeirjcö begeert be fon» len t' obertoinnen/bie moet beneerftigen ootmoebe* rjfi be (Iraffen fynber fupberiiige te berb^agé. 3Bant net <0obt en üatt ons? niet toe te feijben / oft ïjzm te 'eagen: aBaerom boet gfjp hit in fulcöer manterenl (€en bijfbcn/acnfiet dj2t|iu.ö boo: u al^ gcaupft/ iKmtöhj* imfjelftüem/ feujtföne boeten/ en bocght uaensijn H^.?,^S?; föbe. ^eni^-^ugutlinu.efenDceftgDeene&rarDti^ cuigejooj jet mibbelen gebonben/ban fjcm albu^ t'omöeïfen/ ijst uoa^m^ jem t'aenfcDoutoen/beel goebe paopooilen te maec- ^^» ba» öm ^en/en albuj^ fijne gebacüten ban bebcUoringe af te icful' feeeren : öi»^coni en moetmen met onfen bpanbt niet ^uguft.* ttoidigO 5ün/maer Dem berfmaben.'ïiaant i^ 't met beel beter met a5obt te fp?e6en 5ün D»Ipc en Dpftant berfoccFienbe/ ban met ben bupbel te too^fteïen^

f€en feflen / alfoo ftaeft al0 't u mogelöcl! W geeft <B]ftnt mt ubje be^oringe te hennen aen utoen geeflelpen ba^ tthoimm ber; toant bacc en to02bt geen beter remebie gebon^- bS.b^ ben/naeröetabbij^banalfeöeplige©aberj2f« ^co nttmnt bat ClimacDnss berftaelt/ batbe aeligieufen ïjkt boifltJt:^' tooojtijb.^ oocö Cafel-boetjcfeenö placöten ober {laer aitS' u b:agen / op bat fp ftace inbaltenbe gebacöten fou^ ben mogen op-teec6enen / biefp naberganbt te feen^ nen gaben.enbe boegBtbaer bp/ bat toanneeree^ mn blinb^ 3ünen l^pt^-man / een? Uuht)c fiaren

3^ igerber/

242 Den 1 1, Boeck. Het III. Cap.

i^ecticc/ cencn öte öcn tocg onüelicnt i^/ f jjncn toeö*

toijfcr/ een lifin fijmn babec/cencn ficcfeen be mede^

cijnc/ en ftet fcDtp fönen |tf ec-man ontljouöen toojt/

öefe tDO^öen toeï al te famen in Qtoot pecijcftel glje^f

(!elt;maec foo Ixjie fonöecbe Dulpe ban fijnen oeefte^

lijcften Baöec tegen be üoofe gecflcn arDept tebecö*

ten/Die iDO^öt Dan öe fcibebcrnielt en geboot» ^ku

omtj^^DetfeiTpjofötJgöatmcninbebiecfnefijnebe^

ftoringen opene en te f jennen geeft/niet bat fjet fon^

ben 5Ön/ maec 't iö faebt/enbc *t3Dn begtnfclcn ban

fonben : betoeïcïjeboo^befennubbeïinnarenoo^s

fp^onch bectreben too^ben. M^tt befen raebt nocfii:

tan.ö in 't gftemcnn gefp^oïien/ en bient eenen pege^^

ïöcöen niet/ Defonbedijcïi aen alfulcïien/ tiU m ben

öBeeft göeguelt oft fcO^upuleu^j 5öninocB aen b^ou^:

toen/ of t aen eenige bic ölepnmoebig sijn/ op bat 5p

niet al te feec op ïilepne bingljen / enbe bit göeen be^

itiercfeen^ tiïcecbigö 3Ön/ en fonben letten.

a©Étifr^ €en febenften / men moet be beginfcïen feïoecfee^

Kaethjacftï jjj clï bjebecflaen / enbe be beuren ban onfe memorie

mm^lt ^nbeban onfen toille foagbulbelijcfe toeflupten^enbe

«ntaneiu top moeten onfe gDcnegentïjeben toeberfiouben / tot

bat top Itlaerljjcït toeten/ toat bat top beljooren te be^^

geeren- ^aliq i^ ben genen / fegt hm ©?opöeet/bie

pfaira 136. be lilepne ftinberftenö ban55abp(onien fal bafi 8ou*

ben/enbe berpletteren( te toeten/öet Quaet ingeben)

aen ben (leen/ bat i0/ aen €!).2ifluj^ "^efu^*

mttftt awt iBen foubegualijcli ftonncn uinfeggen/Doe groo^

{?*ï!f ^f^* teijjcjc bat ïjet Ijelpt/ batmcn terftont fijne memorie

nQtfjaq)» foecïitte fupberen ban fcDabelijcfte enbe Quaöegöe^

öacluen/enbe te fcljoutoen alle bermaningen cft ge^

bacötenifTen ban fahen/baer top op anbere tijben toe

genepgfit öebben getoeefl: maer op bat bit toel gfie^

fcöiet/fo i0 't ban noobebatbie nae be beugt tracftt/

fiJne memorie ban te boren berbulïe met goebe gpe^^

mmnt ^^^f Öten/ göetrocïien upt ïjn gfiene bat öp fioo^ en^

acnfïaciiöc (€en acfitjlert / men moet be befiortngen boo^fio- »«ïf attc/ men/enbe rgelijcfi men placït te feggen) be toapeneti mmt ocreet maften tegen ben tjjbt ban oorloge. <8öpfu(t Dmmë. ban oberieggDenfgDeliich ieft nocü te boren göefept

fiebbe)

Van Bekoringhen. 24^

BeDbe) tot toat fonöcn önt afjp aröcrmeejl gcncpgöt 3ijt/bp Cjcempel/ totOoobccröigljcptj cnDc (uit öacc inöoo2ficn. iCciucrfïen/ obcröencöeu öelcelijcfe- J)cpt öèc fcibcc/ ciiöc be fcOoontjcpt ban bc coiurarre öeiigOt, Ccn ttoecbcn/ l)anöefclbefp2cö£m (Cen Decbcn/toci'cfeen ban ootmocbigöept/ Dic bcfc tegen 3ijn / ocffenen : ban geiöcfeen uioct g&p oodi boen in aüebeanbere. _

iCcn negenfïen / men moet ïjcm fecr toacDten ban Jf f ^^ «^ 0l(e onmatige bioefijept en ongecuftigöept öe.ö fjer^ "ge dSc^. tcmtoant gcujcfiectoijjef bat Det qualijcU boenlijö i.ev ijept cimc fijnen begonnen bjegf) op be 5ec te becbolgDen / al^ ï'^^f^i'^^ tiaec eeniofte tempeejl opgerefcn i^ 1 oft cüpen ract Sv/t?; te (ïaen / enbe bolöorneïycli fi)ncn bpanbt te toebei:' tnam fp flaen/aiief be dabt nu bol oproeren i^ : alfo too?t boo? soeöm en fuicjc bec stelen boo^tganc^ occn Deletibu.ö moetmé ^^^atm^^ boo? al befegcn/ €en eerften/batmen niet ongecuft ^ ' ban {jecten en too^ue / nocD öet geöebt beconacötfa^ me boo2 a( te gcoote begDeccie ban eenigö goet / oft boo? Ö3et en baeefe ban eenig nuacti maec mé mo^t aüebingöcn foctelücli itelten iw be Ijanbenban be boo:ficl)tigï)ept a3ob.c?/ enbealleen naer fönen fiepp ligen toiüe beriangijen ; bjant gtjp en toeet niet baat toegO ^Sit gijp fult becöiefen/ enbe toat u nut of p^a* fötelijcö it^Mixt i0 't ban bat göp fo 1 02gbulbelöc& begeert tnbt b^eeft i oft toaer ban ber blüöt göP of c beb2oeft gf)p u foo onmatelijch i mogelijeFi 10 u bat albèrfcöabeiijöfre/ baer göp aibermeeft naer fiaeöty enbe tet contrarie bp abonturen alberp20fötigljf!e / baer göp meejlaf rcD20omt. (€en ttoeeben/ men be^ ïïoo?t foetefijclunbe met goebe c:b^e/nietmet eeni^ ÖÖe b2eefe oft a( te grooten fo2gBbulbigöepbttege' b^upcfecn/ 't gene bat naer rijpen ract nootfabeiijch göeoo^beelt fai too.2ben/om tot on.ö goetboo^nemen tegerafeen- Cen berben/öetfal nuttoefen/befetoon* be onfen biecfit-baber / oft eenen goeben b2icnt te d^ penbaren/nocB al i^'t bat top geballen 5ijn/en moe* ten öterom geene plaetfe geben aen eenige beroer^ te/oft ono' felben al te feer obergaen; maer top moe^ ten met alle ootmoebigöepbt onfe toeblucïjt hemen tot ben t& joone a3obt^ / eiibe Oobt bebanciien / bat

i^ z, top

244 DcH 1 1. Bocck. Het III. Cap. top boo? fi)it l)ulp ntct f tooerDci* öcballé 3ön/ 't löelö onttoij3ijtt fouöc ocfcïjict ï)eööcn/'t en toare öat top boo? fiju {jcacïjtigc Dant toeticcDouDc Ijabbéoetoccjï

And' re pradlijckcn en middelen tegen de hooft-fonden.

St öe O 53eitïeiufu b'ootmocbïgDcpt Cö^ifli/ oocli onfe

ootmoc» ^^ lilcntiiaDcpt cnöc fncotlicpt/tegcnjö öc l)ooliccc^

öigijepDt biGucpDt, €nhc nacf öat ol)Pöc *Oot)DclijclK ïuUpe

utoeïïo^" aenöcrocpcn fult IjcöDen/ o^crDciufu ccnnje fcnten^

bcccöig-' tic totcencrcmcöicOicr tcöen:Dp ci'émpcl:aBatDcD

Ijcpöu icljgetoeeft/ toatüemcli/ cnbetoatfaliclitoojöenl

^0 toie fp fclben berljef t/ fal bcrootmoeöigt too?bc/

enbe die Ocm berootir.ocbigt/ fal bccljcben too^bm.

<c>betpepft (oleacn be öienglicpöt niacD bicnen b'armoebe

^ojiftiac^ Cö?tfli Sl^ru / biciöclitocfenbe/ om onfcnt \ii\\ic

ScnS acm gctoojbcn tj^raciUjoo^t Ijcm/cnbc !<^'töpa!btett

ijcpt» bat gftp fjcm toiltgcïoobcn / foo i}cbbp getoonncn :

L """Ïj* ^* ^^'^'^'^90 fcgOt Op / fön bc arme ban gccflc/ toant liet

""" * rijchcbcc tjcmclciUioon Ijcn toeten tocbccom; Wtc

u bic cöcft 3iit/bic f)tcr ijcbt utocn trooft*

aimücncht Bcctötttt bc onliupfOcpbt/acnfcIjoutocnbc be fup^

hSfrfs beröepbtbanCiJ^iltu^utoen^altgDmaecöeiv t)iz

ni/utoeon* möcgl)t getoccfi ii^ / enbc een magct boo^fijn IBoe^

ftupfcijept* becgcfiofen ö^cft* l^p t$f een onbebtecftt tammeüen/

enbc bie Dem ober al toillcn bolgen bat fijn al maeg^

ben.^I^'t faechc bat u be tocllufïen aenlocften/ïjoo?t

Matt.^. 8cm feggen : <;§alttl) snnfe bic b20cbiali m/ toant

fp fullen bectrooft too^öcn^cn anttooo^n : <a geftrup^

(len^efu/ otoaecacljttgcgOenemjlitc/ oonfp^elic^

lijcfee foetigljcpt/berlolt mp boo^ u bierbaec bioebt/

ban befe leeltjtlic enbe fcOanbige fonbe/ ^Hmen.

^tcit be €egen be riijbigljcpt fult gl)p be licfbe €lj?f|li fïcl^

Jicföc«i)?i^ Icn / bie ooch boo^ fönbpanbenDcmgeujeerbigOt

w**rth?"* O^^ft ^^ bittere boot te fmafeen.^Ujg fp^eecltt <6obt

Spot, almacDtigO in bcTer boegen aeu: €) mijnen aobt/

ban «/ in u/ enbc tot utocn bienfl iö Ijct al/ geeft mp

een toaeracfttige liefbertoant ïjict boo? fal men !ien?

ncn bat top utoe bifcipelen 3ün / i.ö 't faecöe Dat top

malftanberen beminnen.

Cl|2iflujcJ bic becfacclit enbe treet met be boeten be fonben ban gulfigbepbt / ai^ Dp aen begalgebesi htu0/ m^t galUenb^nsön Deeft toillcn geiaeftbJiJt

Van Bekoringea 24^

fcn-UenfcDoutot ïjem/cnöe aöp fult öcfont tDoabcn,- |)002t Ocm oocft fcaijcn:^3(igO ^ijnfc Dtc fjonoenglj ibidem. 5Ön"/ cnbe bo^ingö na^c ö^ cccötUccröigöcpöt/toant 3P fuUcn beriact lö02tïen.

aecrt ban Cf)2ifiu3f öi^ fo berbulbig en ïanamoe^ «mfiet trtg iö/öc gcamfcljap temmé. en berbjaegtooc d^on^- ?iEL„, tallöBefonöen en lajlcringé öec menrfljen:lMant öp È^eptmcg öitban ons? begeert/ feggenbe: 3leertban nipj baant utocgram* üfe facOtmoebtgö ben/ eiiöe ootmoeDig ban öecten- |"°f ^s*

gUö 't faecöe bat u be traegïjepbt obcrbalt/aenfiet ^-^^^^ uWn ^altgömaecher obeclabcn met fön hxup0/m toat bp al gebaen beeft om u faligO te maèen,- ftoo^t Öem in hcfa boegen tot u fp:eften : Ban mijnececfte joncööcpbt öebbc ith in aïbipt^m gcbieelt»

Ghy moogt in alle tenrarienjdit gebedeken gebruycké. /^ Hy beproeft my , ó Heere, oh ick u beminne, endc ^^ nochtans niet boven mijn vermogen. Ick wete wel dat ick fonder luve gratie u loude verachten , die noch- tans al mijn goet zij t ; ende dat ick fal moeten eeuwe- lijcken betalen eene genoeghtevaneenenoogenblick, eedaen om mijnen alder-friootften vyant te behagen. Ik heb dan gefworen en voor my genomen t'onderhou- Pfal. 1 1$. den d'oordeelenvanuwe rechtveerdigmakmgen.Weeft mijnen hulper, eü enverlaetnochenverfmaetmyniet. Pial.26.

Andere middelen.

'T* €n eetften/ obcrfegbten booafiet *0 mo:gen$?/fo ^2amt -^ beel aI0 't u mogelijcö i^/utne gebacbten/tooo:* ^«^ "^°f ben/enbe toercfeen ban bien bagD:enbe jltect be felbe S^fsüi ter eecen 43ob.ö/ met een bafi boaanemcn boo: 43ob/ a^mm/ boo^fijn öeme(fcft öep2/enbe namentlijft boo^ utoen töoa^öm ^♦O^ngel / bat göp in geenbec manieren be <0obbe^ SSö lijcfee üBajeftept/ M\Un$ enbe toctenöen begeert te becgrammen/oocö met be alberminilc fonbe/ jalie^ bcc foubt toilfen be boot flcrben/ \ian fulcftö te boen. €en ttoeeben/bcrtoecfu in u felben een toaeracfttig mvbjtckt leettöefen/bpfonbcrlöft ban be fonbe bner göP toe ge^ utt\ntm tenteert to02bt/ iwi^m gfjp in be feibe fomtjjbtfi^ ge^- ?n^„h-^n:,^ ballen 5Öt. €en ttoeeben/ berfaecfttbefaetfee/biebe '^ntoe oojfafee i^ enbe Ijet boo^toojpfcl ban be fonbe : toant s? tÊntccrt l^it be öoo jbe i^ / toaer mcbe top getrocacn too^bcn ^^^^*

1^ 3 in

i46 Denl I. Bocck. Het IIL Cap.

ni onfc beöcrbciuffc/enöc öcfe moet in aile manieren

nfgcfncöcn too^ben : nocl) top en moeten niet belas

ben toefen / al blijft baec naberbant nocb eenige af;^

fectte oft gcboelen ban.lBant <0obt acnfiet ijet IjeC'

te/ 't ^p in 't ooet/ 't 3P in 't quaet/toeleft fjp oocb al^

leenlijclt fal bcroelben of ftcaffen. ^ocl) en ontftelt u

niet ter oo jfaccben ban bemoepelöcliftepbtbe^bp^

antis : niemantentoo^btoeQu^tftoanbanfpfelben

oocftinbefenftröbt.

fDapf Mt u rCcrt berben/neemt ben fcöilt beö geïoofjeJ/en ber ^

met öm \iitcl\t \]ct felbe in u/aenbacbtelijcb Jefenbe be ttoaelf

QtiaaT/ nrtüclielen beö geloof^ef: en befen menfdj foube moe^

^ ' ten toel ftertnecfeiöD toefen/ tit niet en foube be^

toeegbt too:bcn boo^aüebegrootetoelbaben/ tiiz

ftier in begrepen 3ijn : enbe Oierom i^\ batmen Ijet

geloof aen be fterbenbe menfcöcn boo^leeft : ^it ijS

oocli bat t>m 3£poftel raet/ J^eemt aen ben fcljilt bejS

gcloofö/toaer mebetopfonben mogen allebebpert^

ge ptjl^rt ban ben alber-booftcnuptbluffcfjen» €en

ttoeebcn bertoecftt in u bope en betroutoen op ^ob/

enbe miftroutoen utoe^s felfs?. (€en berben/ oocö

liefbe/ ftct toeicfe glip infletftonalbus^fult mogen

baen:S!cït geloobe u/o ^eere/icfe betroutoe in u/en^»

be icli beminne u upt gantfcöer Oerten : toant ban u

tot utoeu eercn/enbe in u 5ön alle bingen»

Mftrofot ^^^" bierben/aenroept belgepligen/bie uptgefc8e==

öc 4epu« nen Oebben in be beugöt / bit utoer tentatie contra^^

gm/ Die rte i<s/en fonöerlingl) be ]^.|Bageti^aria/bie in ber

«Khhm toaerOettbt i^ gelijcöeenen leger in lïagO-o^b^e ge^

initSt ftclt : lE^eel fijnber bit grootelijcbö geOolpen m öc^

conttatie tocejl in ben ftrijbt ban be fonbe ber onfupberbepbt/

aen utoe |-qq btr[itoi)ï$fals?fpbel^.|Baaetaengeroepen Ijeb^

ttntatit. ^^,^ / ^^,^^ ^^^^^ onbeblecöte <antfancftenifTe.

macht u '^^ï^ bijfben / en oo^beelt niemanben ban eenïge

ba pemant fonbe^ toant bcfe fententie ijf toaeracljtigb:ïï3aer in

te 002ÖCC öat abï' cenen anberen oojbeelt/baer in bertoijtl gbp

aZmn " fclben. (gnbe baer en toon bp na niemant gebons

gcao:t)eeit ben/ biebitiufpfelbenuietgetoaer euijf getoo?ben.

iüojïieiu 3©'int n.ier bet recbtbeerbigb oo^beel a3oötj^/ too:t

Rom.2. f^ji^^^j bcfelbc beftoringbe bebocbten/ bie eenen

autseren ftraffelDCfioojbeeitenbomufl» 5filfoolefen

top

Van Bekoringen. 247

hjï) in öet ïeben ban öe a^uöt-baöctj^ Qcbcun te te- vft* ra. fcu/al^ tmm jon^dimh föne beïioringc ban onfup^ ^'^"™- \)ctï}cvt cmzw ouDcrïincö becopenbacrt Daöötvcnöe ban öèn fdben acaffclijFi Decifpt ftaböe getoceft/ bat bcfen oubecliucö naöeiDant met be ftibc gcoote(öï»i5 oegucit enöc bP nacc obectoonnm i^ gctoecft.lBacc be bmxxijtm^cinlkn bccmDcctigljept bcftoccbcn.

Schiet-Gebedekens.

HEere ick lijde gewek, antwoort voor my. Ifai» 38.

In u Hecre heb ik gehoopt,ik en fal niet befchaemt pfal.30. worden in der eeuwigheydt.

In ons,o Heere,enis fo grooten fterckheyt niet, dat wy J'P«-2o« defe menighce fouden mogen wederftaen , die ons o- vervalt;maer als wy niet en weten wat wy doen moe- ren, dan en hebben wy anders ni£t meer, dan alleen dat wy onfe oogen ftieren tot u.

Godt hebt acht tot mijnder hulpen, Heere haeft u , om Pral.69. my te helpen.

Verlóftmy van mijne vyanden, mijnen Godt, endevan^^aLsS.

, de gene die tegen my opftaen verloft my.

Heere in uwen naem maeckt my gcfont, ende door uwe Pfal.n. kracht, fo oordeelt my, want de vremde fijn opgeftaê tegen my: ende de fterckehebbê mijne ziele gelbcht.

Verlicht u aenficht op uwen knecht , maeckt my faligh P^^'- 3»« in uwe bermhertighey dt.

HetIV. Capittel.

Van een vyerighe begeerte te verwecken tot fijnen voor tganck, ende tot het gebedt,door fevenbemerc- kingen,oftver\veckfelen: waer af d'eerfte is hetaen- mercken van ons eynde, ende van de tegenwoordig- heydt Godts.

GaBlrjc&crtoijjf bat ben gongcr niet aïïcen een al^ ber-be(le fauffc ban De fpijfé i^/ maer ooti mebe gcDOtelijchjÈï bïent om (jet licljaem te boeDen en t'o»^ becbouben/aïfoo befoelöcöen tooaben be geefïelijcfie ^!^^l^y^^ ocffeningen feec betboo^bert boo^eenebperigebe- ^ettte/i^ geecte/ maer boben al Det gebebt; mtit fcQ toonneec tm soc*

a 4 fP

248 Den 1 1. Boeck. Het I V. Cap.

te faufTe fp fj^t ocöetjt Uoojgaet / foo gljceft fp aen f)att eenett

utii gcbcté (joeticn öeiic / cnöe fmaccö / enöc maccöt bat {)ct öcc

xiaixaó. ^jg|^ pjofijteUjcli 3p* ^it DnbDe onttDöffdücb^!'

fataovöoen ()p fcpöc: iBjjne ^icU öeeft u begeert öejS

nacl)t0 / inaecooch in mpen geefl m mijn binnem

fte / fal icli öcoi moigeujOi tot u loafien. ^^uss toep?t

ijanualletraeaOcpötinDe oeffcningDcn öeröeucö*

tfaim 80. ^gi^ ; doet booiftict gcbeDt öoo: begeerte utoen mont

open/ enöe öen Igeec fal Dien Deiöüllen / cnöefal qz^

ben be Oegeccten utoeie^ Ijerten.

©oflj ftb? ^^^ ^^<^^ begeerte te bcrtoecften/foo fuït gDP aïs^ 't

bfinmhiu. u goet-buncften fa(/ eenige ban be feben nabolgenbe

ec \ijo?t Dit öemcrcfeingcn geb^uprftcn/cnbe alfoo bicïitoöljcJ/aljS

toeïöjctKu gi^p y ^jji^jgy geboelt te berfïappê in b'oefTeningé bec

<Ö5obbnïcDttgfjept/ fuf t gOp fjier af eene nemé/toaec

mcbe gfip u fclben toacher en öapper foubt mogen

ïcrem 48 maftcn in Den bietjfl ban *0obt almacluigl)» a©ant

i.cor,V bcrmalebiit i$t)cn mcnfcï)/bie öet tocrh öc0 ï^ceren

boet onafï)tfaemlijC&: enbe eeneabliiben gïjebcr bc^

mint v6obt/ notfj Ijpm begeertnietbatmé Ijem tiU^

«e «pt b^ocf Dept/ oft upt noot/ maer b^^pUjüIigiijclf^

i.®oo2 ijct iCcn eerften/ fo (telt u felben boog oogen öet epnbe

tpiiDeüau toacrtO0batg6pgljercöapen3öt/ enbe bobenalbe

^InJfmht <öobliic&e tegenbJ002bicfjepbt/töelf öe boogflellinge

Dc tMenr ^^ ö^ft^ ^^ "^"^ Ö^f Ö^^^^^ boïèomelöft te boen.HBaer

tDoolöis* af tn't bgeebe gefpgofeen 10 Dier boben in ftet i«€ap»

^p J{ enbe naberDant nocij bgeeber gefpgoften fal toogben»

a ©at bit ^'^^" ttoeeben/oberbencfit röpeijjcli bat bit toerfe/

inogtiijch bp ejccmpel/ u gfiebeb/ ïjet laetfle fal toefen/ bat göP

utDe laet^ tïocn fult/enbe be laetfle occafie fal sijn om 43obt al=f

ttt uw i^* niacDtigfj eencootmoebiglje requefte te offeren boo?

utocmiiöiglje falicOepbt* 7 ©00' be ^^«^^^ berben / f iet / tjoe beel qnaben bat u ban alle ömftaeaüe öauten omringüelen/ban be toelcFie gijp niet en fult quaocu öonnenberlofttoo^ben/ 'tenfpfaecfee batgïjputoe 4*ï®3a'be toc-blucijt neemt tot bc beagötenbc Ijct gljebebt» »«cu.:,cpDt (€en bieraen/aenfiet be bierigbepbt Der Igepligett öer^» enbe bcrtüccltt öier boog u toe flflppigfjepbt. U IS '^^^^ bi)fben/(aet u boogjtaen bat gijp utoe moebec bièuiDc g/. be i^. :aerche n« ban allen ftanten bebocbten / Ooo?t icöciitsp fvggDen/ bat gijp lUoeclielücö boogt.0 foubt toiUen

Van de begeerte rot Voortganck. '»49

(jaen m öebeugl)t/cnöe tiat güp Oaci: niet iiltjc gebe^ ben te Dul^J^ fonöt Uöüïen fiomen ; jae öat mcec tö / oijecleaOt üoe öat €(j?iftiiö onfen ^aligHmnecfeer/ bic t'onfec Itcföe nt'tDooa«-tocccötgl)l|.<§acra* ment öci» getDecröigtit öccfi met om te ülijUen/ fp feibcn onöertoo:ptoiuaaijcfteï: injucien/bie fjem be gotiöelcofc öaghelijf hjS aenboen / t)k gDp öoo? een gepligl)enDc45obtb.2ucDtigö ïeben/ enoe boo^B^t öcbeöt mceiïenöcel fbubt fjonnen beïctten»

€en fcften/ gfjPenfuU ntetminbcclDccïJttDO?^ f^^?,^^^ ben boo2 bc groote begeerte ban be 3teiFten.cJ tn 't ba^ tieT^thtt gebpeu / t>it utoe fjulpe berfoccften : ocO Doe <0oöt^ bagifcbpcc b2ucfjtelflfftenöep:ofijttg[ïïijcFtfoubenfpeeneupre o"fe sebc obecb2engen/ töaertfaeche bat befelbe öacMieben ?o«ünu* öegebentDicrbe!

(€en febenjien/ ïact u booMiaen h^t göp aen^ Sr^°?rP^ fcDoulöt be nientgfjte bcr 3f elen/ bie berloren gaen/ Siien / cnöe arbepör om befeibe te Dcipen b,co,:utoc öDebe- me teria» ben enbe anbei:fin32f» «» 8^«»»

Gebedtbefluytende de voorfeyde verweckfelen.

\M Ynvleefch ende mijn herrezijnverdvvenen,ó Hee- ^^^^™ 7^ *-^-*'re,mijnen Godt, verre van mijne faligheydt zijn de p^^^^ ^l" woorden van mijne mifdadcn. O Heere , wanneer fulr ghy ' t aenfien , ende wederom ftellen mijne ziele van de quaetvvillighevt mijnder vyanden,ende van de leeuwen mijne eenige? Siet mijne krachten hebben my verlaten, ick bidde u weeft gedachtigh wat mijn leven is , fiet ee- lob 7, nen windt is mijnleven,ende mogelijck is dit de laetfte ^

ure,ó Vader der bermhertigheyt,mdewelckeick in tijt van ghenade u mach aenfpreken , ende yet doen t'uwer eeren. Sy zijn vermenighviildigt boven de hayren mijns Bern. ferm. hoofts,die my quellen, ende die my haten Tonder oorla- H*»» Cant. kc. Vreefe ende bevingen zijnopmy gekomen,ende de duyfterniflen hebben my overdeckt , het en luft my niet te lefen , ick en hebber geen vermaeck in ; ick en vinde mijne ghewooneiijcke meditatie niet. Eylaes ! waer is de dronckenlchap des geefts > waer is de gheruftheydt endeblijdtfchap des herteneden vrede in den H. Geeft ? Mijne ooghen zijn ghekrenckt , opwaerts iïende naer l^a»« 3'» de hooghden^ wanneer fal ick verfchij nen voor uaen-

j^ s fchijn,

2^o DeiiII.Boeck. HetlV.Cap.

la . 1 10. fchijn , in den ract der rcchrveerdige , en vergaderingc

uwer Hcy]i^2;cn, die in de liefde zijn brandende ? Inwac

lïianiercralikmiine Moeder deH.Kcrcke,die hulpeva

Sjc b". ^^y vcrlbckt^bchulpfaé konnc wefenPhoe fal ik vertroo-

Qttnc öcc ^.^ deziclkens,die in't vagcvyer zijn, die mecu getrout

<ÖOD-rani* zijn ? Wie fal my verleenen, dat ick van de bedervenilfe

licnöcjieU» fal mogen belette fo veel ziclejdicmetudierbaerbloet

gekocht ziin, over dewelcke de helle haren mont open-

gedacn haddc.Ick bidde u Heere,dat ick u mach opdra-

ghcn cencn reuck-offer , die aen u Goddelijck acnfchijn

weerdig zy , en dat ick mijn eygen leven mach beteren.

Verhoort my hacftelik,mijne kracht begeeft my,en uwe

bermherrichey t is goedertieren. Aenfiet my naer de me-

nigvuldichey t uwer ontfcrmhertighcdcn.noch en keert

Pfal68. uaenfchijn niet afvan uwen dienaer, mercktopmijne

2iele,en verloftfe; om mijne vyandê verloft my,gy weet

mijn vcrwij t.en mijne belchacmtheydt,ende miine ver-

fmacthcy t,in u acnfchouwen zijn fy al die my lijde acn-

doc.Is 't dat ghy u geweerdigt uwe oogen op my te flaê:

Pfal. 67. gelijk wafch verfmelt in de tegêwoorcügheyr des vyers,

Ib fulien vergaen alle de fondacrs , en mijne vyanden va

uaenfchijn, en ickfal u ,0 Godmijnen Koninck verhef-

fen,en uwen naem fal ick ghebenedijden in der eeuwig-

hcydt,ende inder eeuwiglieyt der ceuwighedcn, Amen.

Meditatie van deflappigheydtende craegheydt. HetgctvoonltjckbereydcndeGebedt. Y) E voorftellinge der filaetfe. ^ict DObett U/ gcUjcft Cft

^^ den ftcmel open toacrc/enöc aiöaec öc l^cpltgcrt l)att ber[)cuaen/om ccncn arbcpbt tic tcntn ooacn- blieft oficöucctOceft ,• enöc onbcc u öe bccöoemöe/ Dupïeuöe obcc bc aOenoegöunbuootït tmm ftct hoitm tijbt gebucrt Dtbbm*

Het Gehedt, dX^ Doben^

Heti.point. %tmzu\Mtm 0cc(lcn be ff fiabc bflii Ecci. 33 . be traegljept -, toant bccl Quactö öecft be ïebigfKpbt oOcïcer t. €nbc fp hitm\)t öobcn al/ ben mcnfcB m ©ctfdjep*» pcrijcftdbangcobte eitbc fuaacc fonben ; toantfp ^^Vf'Z onbcrUjojptbennienfclj alberiep beöoringften/f? "c up t Dc b^zm^^x boo^j^ b?oef ftepbt enbe armoebe/ boo? bteit tracoijcpt ti^mm bcronacDtfaemt tcjaepen entctoercöen /

Van de begeerte tot Voortganck, l^i

alc? ben tobt fulcöc^bercpfcftte* (^en ttoceben/ ftet lö gcUjch ccn motte ban De beugljben enbe berbien^ fien/ gljemcrctitbataUe bingl^enfiiecboo^flnppe^ lijcö enbc onbolmaeclïtelücï» booat-oaen (toant ben menfcö tooabt oelijcft eenen fiecfeen tot alle btn:» gïKntraeöft) fpberbo^tbeocefteUjcfee bectroodin* gen/ fpberbultonö metpbcle üegeerten enbcbets nioebch: tenlaetffen / bermaleböbt ij5 ben menfcö hit öet toercfi <6obt^ onacfnfamelijcliboet: enbe öenl^eece begint tiaer-iietien uptu b^afeen upt fö^ Jnj^ulv nen monbt ; enbe be ponben bte On gegeben ïjabbe/ '* ontneemt (ip ben onacfufamen/ enbe geeft bie aen ben neecftigen/ bie ponben Dabben» (€en berben / be traegljepbt baengïjt ben menfclj op 't perijdiel ban eenen ftoaren bal- 5Bant göelijcB Caffianuef feec toe! fegöt: IKen moet Ijem niet laten boo^fiaen/ coiiat.6. bat ïiet eenen fubijten enbe on-berfienelijcfeen bal"P-7- i^ I alfmen pemant fiet ballen j maec bat m fiem be fonben allengïiffeenö bermenigObulbiglienbe/ tot befen jammeclijclien bal fjeni gebiocöt tjebben,f€eu bterben / b'albecfb?aertlc ijs / batiec groot perpcöel tiS/ban nimmcrmeec ban be traegfiepbt enbe lupig^ "^tp^M op te flaen. aBant "^iz in fonben leeft/ en fieef t Greg. in RetbetroiibaennocBnietbeclooren: maec \^\z 'naer ^j^^o^-c^p- fijne belieeringe berflaut \$l ficeft ooefe be öope ban föne befeeecinglje benomen. vDerebene öieraf ij^/ toant upt be tcaegöepbt fpjupt eene guabe getooon^j te : enbe gljelijcfi ben % fCuguftinu^ fegljt / alfmen üb. 8. con berggebjoonteniet bebec-ftaet/ foo bolgöt baec^^^-^^-^ ben noot. ^emeceFït fiiec-en-boben bc baeugöben enbe blijbtfcöappen ban be bperige menfcljen / enbe baet-en-tegljen be moepelijc&liept enbe guellingfien ban beflappe enbe onaclitfame: toant {p 3ön gBe^ btoongöentebjagljenbeniaftbanbenbaglje/ enbeMauh.20 ; banbeöitte/ enbefpentoo^bennocïjtane? nietbeel» acOtigl) ban eenlgöebeflanbigliebertrooftingöen/ cbermit.öbatfp gljebuerigölöcft göep?aemt bjo?^: ben in öun gfjemoet / enbe om bat fp göeftelt 3rjnbe tniTclien be bliibtfcHappen ban a3obt enbe ban be toerclbt/ gfiecn ban bepben en lionnen gfienieten/ enbe oberfulcFi^ gljeb^eben to02ben booj onbec^

in Den 1 1. Boeck. Het I V. Cap.

• pcrm6.de ö^agtiöf ftc Ocgcei'ten^fo bat Den %^eniarbuc? tocï

ATcenr.Do. bciTct iipcfp^cticii : ^w öunchtuntet öat Ijctlcbcn

ban öefc traoc nicnfctjcn/ fccr toel hetQcUhm macft

too^ben bp be !jcl / acnafjcficn t)at tertoylen fiet bcc-

ftant cnbc bc Dcgccctcn tegen nialftanberen (injben/

fPöebtDonaentDO^bcn nianneiijc[?e toerchen teboU

D:enaljen/ bacc fp nocljtanji met oüeen mannelijcfee

fpüfeonbecljouben too^ben i

'j^tqmtt* Hcti.poiiu. föemercfttteneer|lenbefetooo2bcn:

ki"eu/htt. ^^*^" ^^^^^ biegcen aoebcb^ucOt boontje? en brengt/

Siccheiiöe f^^ upr-gijc()oubcn tooiben. (€en tloeeben / ben ac^

ttot nrcE- bepbt / pemtentien / gOeüeben / onbecfjouben be^

'5}8Jjfpöu toets? on3e?<g>aligl)mafterjOf/ bteöp omutoenttotUe

^ ^' gljcbaen Ijeeft / geenfinjsf tot befelbeber bonben 5ön'

be.iCenberben/bearbept hictz i^epltgïien/2ip0ï^

flelen/lBartefaren/ omtotfiarefaitgöepbttegera:?

htï\/ acngOenomen fiebben: btt te oberpepfen b)o:bt

onjQf boo? eene nptnentenbe mibbel acngepjcfen ban

t.io.c.2y. CafTianuö/bu^(!cïtmebebeï)antaen'tbjerch.25e^

iticrchttcn btcrbcn be bpengïiept ber gener bic Ijun

tot ïiet {tlooflccltjch leben bcgöcben : aenfcöout met

Ijoebantge Ijeerljjclt Jjept bc maegöben t^e toereït af ^

leggen. €en böfDen/ljoc ftloccfeelirït bat alle gefdja^

pen bingen arbepben. (€en fefïcn/ öoe neecfiigl) bat

de menfcOen / tic bc bjcrdbt toegfjebaen 3ön / fiaen

naer eere enbe rij cfibommen» ^cn fcbenfien/be ho^u

iKpt ban ou^ (cben/enbe bat mogeïijcfe ficben fal f\o^

menbicnnacljt/inbentoelcfeentopniet en fullen

2. <:or. 9. ftonnen toercfien.iCcn acfuften/bat «Öobt eenen blü*

ben gebec bemint. €en negöcnftcn/ oberlegftt u\re

E >hr.in2. upterften/enbebatbetijbtboo^Dppafreert/ bic niet

A. 1%'^'nm tócberom te befiomen en i0i ^aerom beminbc/ fegt

te Qi. I . ben faf igen €pft2em / en lact m$ inct niet onactit^

^ cbcu anr. f^em Ujcfen/op bat top tn bet ceubJigDepö gecne pc^

to -hfcim nitcnticcnbcöocbentebocn.

to nicÊt. Het 3 .point.(Dbcrïegt Ooc bat bc i^.^cFijifture bt

n jijerDfii ïcbigïjcpbtftraft. <ï^icbeïebia6epb'tbolgötiieibal::

Se 'S ^ bcrfotjle ; enbe ïnerom iö 't bat bit oocfe bc boof Ijept

reniiai; ban ^oboma gbcnccmt b3o;ibt : enbe op een apbec

oetficittc* plactfe: Wc tragljc falaïtijbt toefen in armoebe*

t'. ï,?,ï; €en ttoeeben/ bemerelit bat ben menfcD^ gDeboren

Van de begeerte tot Voortganck. 2S^

^ tot ben acöepbt/ Qclijth öen booei om tebltegen / prov. 14 # enöcöatcenen pegöelijcft loonfal ontfanaficnnacc fzech. i ^ fSnenacbcpt. (ScnbecDen/lJemcrtlHtUjatterinbcfe j;^^:^' • toereïdt öÖcUonöen too;tJt / öat fcDoon i$ ofi p^ofö* 1. co^. u tiQf^ I oft oocö beBagcUicfe / 't 3? <n 6o(i aft feleeöe^ ren/ Det toelcö fonbei: acDcpbt / oft ban onsf/ oft ban bc Decften oeöreg&en fean too?ben : jae bat meet ts? / ïiet toercht al / öcmd/ acube/enbe <0oöt felbe. iBfl ^ iom. 5 ;r nen ©abec toer ebt tot nu toe/ enbe icli toercfee/fegöt bendeere/ enbe foubt oöp betren traegïj enbele^ btgD toefen^ i^en biecben/aenmercfet bat alle (laeni^ be toateren/ enbe anbere binoljen / bte niet oDeroert en too?ben/ berrotten ; bat fjet pfer bot too2t/ia ber* rocfl/enbetoo^jbt onp^ofijtclncï^/enbc gelijcft ben ]^* SlmMftUjSfeoBt: ^e leöföDepbt tenteelt alfulc^^ sesm.iu fienmenfcfj/ "isxz oocl^boo^beel anbere (Irijbenmet ent](]?obectoonnen. i€enbi)fben/ aenfietöoe batbe traaöeenbeflautoemenfcöen/ öaerfelbcnin gwot perjjcfeel fteifen / om atle D^er berbienflen te berlte* fen/ m ooeö ban te ballen tn aroote fonben / en ban nimmermeer upt be traegïjcpbt op te (ïaen/gBelöcfe boben gefepbt \^ ; toant \^ Oaer-Ueben laten boo?- |laen/batfpBepligö5Ö«* boo^t^mebe/ ombatbe * öDenebiein (ebigöepbt ly^tt leben obeib^engDert/ fllbeilep befeortnglien onbectoo^pen vèw. l^ieroni caojarv fegljt Uw 1^. |BattfjeuiEf:ail0 be meufcfjen fïiepenfo? w'''^-^^. U Oet onftr upt opgfiesaept in 't mibben ber terbjen r ^"^' * ^ ö'Sfcaeliten 3ön totb'afgoberpc g|:.i2[?^ocöt aebaeelï Excd. 32. böojlebtgOepbt: cSamfoniiBïbertoonnen gêtoeefiy ~ <Dabib enbe ^alomon 3ön göeballen. cCen feften ^/ bemerclit bat ben ]^cece aenbe teercli-liebenben loon geeft/ niet aen bte lebigfi3öttj enbe bat foo b3i e Mat*. 2». gefparigOlicfe 3aept/oof It gcfparigfiïicli fal niaepei u ^tXK febenften / bemerctit bm onepnbeUjcIïen p^ij ö banbeoöeeftelöcfeeneerftigïjepbt/ enbefcfjaemt ü batbetoereltfcDemenfcften om een perininerèen/jp eentefcö^apen / foo neer(ltgB3ön/ enbe gepöü;r- en-tegenfootraegft enbe onacDtfaem3ütomtbt be eeutoioDepbt te geraecöen»

Pradijcke

25:4 Den 1 1. Bocck. Het I V. Cap.

Pradtijckc om de flappigheydt ende traeg- hcydt af re Jegglïen.

3f tctc^ r>Dcrïc0fjt bc tcctficncn bait öe tcacaïjcpt en ilap^ ^nw^" (OhcpötnUKt()imientlenteiM)eiten.(Cciuer^ ïrol niDc (Icit/a^nenfcfi^oomljebDcDanftDarebingcu; ftlcpn? (laiTi yig' iticrcöicl) en bectoojpen ban ()crtm toefen tn ftoarc Ijcp^ u falien/ toanftopen ban tot onsf ooet epnbc te oerafeen/ en Ijteconi öelcötcüeptfocchcn/en öcn tjjt berquifté. (Cen ttoccöen/ oeenen fmaecft nemen in 't oftenebat <6obbcI jjli ijef/niacc [jiec in licörelijh bcr nioept too?> benj flappclijFi ftcm öegeben tot Ijct oeb^n^ïicn ban be 1% c§af ï^^nicnten/ en öccnfinjS ^ijn beite boen/om ï^im^Jjcptit te becdrijgöen: traeaip en fonöec aen^ bacötialiepbt biöben : 5öneoogeen ten töbe ban 8et gebeJït / öectoaertjö? en bertoaectje^ feeecen/ fpoutoen/ ietten op be geb^efien ban anbcre/met befeïbcbe fijne becöen: gebepnfbeiijïisijne biecöte fp^efié/öet tooo^t <l5obtjEf ntet göeernê öooren/ flappelijcfe en om öaeft oO^baen te ftebben / 5öne confcientie onbcrfoerften/ met groote moepelijfeUepb fp felbcn berecnigcn met <0ob, (Cen becben/aeenen pber geboden/ focclien be ' Oemepnfc0apbecmenfc[jen/omljctberb,2tctbatmc öeboelt te becminberenue feec op eenen anberen Ict^ ten/oo>bef en/en qmlijh ban Oaerliebéfp^elten- €en 1 biecben/fp felben uptfto?ten tot Bet gemaö fijn^ lie^ i V^azm^/ oberbencïien be gfjenoecljten bec toerdtfcBe \ rtenfcften/öact na bedangen/niet letten op be goebe i nfp^ahcn/bie onö gegeben too?bcn/ om m^ tot een l rranger ïebcn te begeben/ a(-omme foecïien eenigen % nenfcljeiijcïicn troofï/ ge-cert toiUen toefen/enbe na ei :re te tcacöten.i^cnböfben/onadjtfaem toefen in 't g ene bat onjef geDoben oft gOeraben too?t/be omfian* bi *n en ceremoniën f icBteïijcft acöterïaten/ongfiefta^ bt cö toefen/ bc lUooflerlöJie toetten qualijcïJftónnen bo lb?engen/ traeglijcfi onberbanicb toefen/qualijcfi te \ J^eben 3ön op anbere bie beter 3ijn al0 top / Bern lati m boo^ftaen batmen elberiof bmt foube boo^t^ gae rt» (€cn feflen / eene (up- roepenbe (ïemme / eene ftca Ife/ onnoobigc en obcrbïocbige fp^icc lie, "^Bit i& me^ llenbccl gctioclié nrt ben n^. mxmx^u^ leim.ö.

de

Van de begeerte tot Voor tganck. 2^^

deAfcenf-Caffianu^eJ l.io.cap.2.34.itcm/ 1.I2.C.2Ö.

27. ^erapöinuö ^inrianu^ f^at albuö : <Bcn flap* pgn mcnfcö fegöt: i« IBcn leeft nu ntct gOeiöcfe ecc^ tpötö be Igcpltgen Debcn / en fjp töo^pt eenioe pbelc/ oft ai-öli|üaöe tooo?bcn op/ öie bol fpotiJ 3ön / oocö meuögieurge enöe Icöiae moo2ï3en ; ftp gaet gecufle^ Irjcfebagöeiöchj:? acötcrtoaect^/ 1}p ontfcDnlöigÖt 3öne loutDicljeptit / enöe noemtfe Difcretie / enöe ten laetfien/ ïp noemt öcfjooberöpe/ röptcïjeptJt»

€en ttoeeben/ ïjett^f feer p^oföttclj ban èlepne fe.P 'i^i^ goct ften te beginnen/ bie (lanbtbajleUjcö te berbolgïjen/ ?Xt?'^?5, enbe niet beel bingen t'famen te aenbeerben : toant ^„lo,/ alfoo toaft onfen moet/ en bjo^bt gljereebt gemaecöt mant ine tot f tnare enbe gfjetoicDtigSe falien. S.ïlf. ti?^"^

€en becben / fpfelbeneenebjet (ïeïlen /oft belofte ^Iff^Vcï* boen met eenige boete te betalen/ af fmen be fclbe oft um muge fijn boo^nemen faï obertreben/ oft op eenige anbere ^"^/ ^^^ maniere. aJ^antnaecbegbetupaOeniffebanbeni^. SufuTt' 2Cugu|iinu.ö/ ie? bit ben afbetbeftennoobt/ bie on?^ ^mirDitt^ totpetbatbetectj2f bbJingDt- .üBaec fjiecflaetgabe treuen. te tïaen / batmen t^it niet en moet aenbeecben / fon^^ beroem met 43obboo?ïjet göeDebt berabentefieb^ ben / aengftefien battec bp nae gbeene gSeefleïijcfee fiecbte göebonben en toon/ btefteerbec iöomte ööenefen/al^befe. <0öPfultï)iecafinberrcDcpbeii pïaetfen/ nocD iJ^^l anbece p^actijcben binbem

Schiet'GhebedekeKs. Xifljne ziele heeft dorft ghehadt tot Godt de leven- pral,4ï. «^-* de fonteyne. Hoe langhe fuldy wefen fwaer van herten? waer toebe- ibid.

mindy ydelheydt^ ende foeckc leughenen? Envervi^orpt my niet in den tij dt des ouderdcms, alspral.75.'

mijn kracht lal vergaen; zijn, foo en verlaet my niet. lek heb gearbeydt in mijn fuchtinge , ick falalle nach- rfal. 6.

ten mijn bedae walTchen, met mijn tranen fal ik mijn

ruft-plaerfe begieten. Daer en is gheen gefontheyt in mijn vleefch van d'aen-* pf^im 37.

(icht uwer gramfchap , daer en is gheencn vreede in

mijnen beenderen van d* aenfichtmijnder fonden. Ick ben karij vich geworden, ende gekromt tot den eyn- jbid.

de toe, alle den dach ginck ick oroefiijck henen.

AEN-

AEN^MERCKINGE OP

HET V. B E E L D T.

^ebooDttönaftenöc/ öet leöengaet

boo^bp; toat/ flaetgljprepfere 13 Emerckt dat den [a] tijt van ons leven onfeker, kort ende fnel is. Dit wort ons voorghebeelt door eenen ouden man met een feyfen^want den tijt alle oogenblicken vernieuwt en veroudert , ghelijck het gras dat afgemaeyt wort cnde aenwaft. Dus ge- bruyckt den tijt, die terftont voorby ende te niet gaen fal. Sijnen raffchen loop wort betekent door den [b] fant-looper van een ure. En aen eenen draet van dit broos ver- ganckelijck leven, hanght de eeuwichey t, die wort uy t-gebeek door eene flange in 't ront als eene circkel,geen begin oft eynde hebbende > waer in ons de doodt onverfie- nelijck treckt , oock die fulcks alderminft: verwachten. Want dit leven vcrgaet hier gelijk eenen[c]roock, eene bobbel,eenen pijle, fchip, vloet, vogel, hert, en blpeme : wy worden afgemaeyt gelijck het [d] ko- ren in den ooghft> enuytgeblufcht gelijck een[E]keerfre door het mmfte blafen. Dus moeten wy wakcn,want de[F] bijl ftaetaen dé wortel. Die wijs is fal defe leeringe on- derhouden en leven : ende hy fal alle fijne werken in fulcker voege doen, als oft defe f [g] ure de laetfte ware , fo den Engel ver maent; waer naer terftont de [h] eeuwig- , hey dr volght, geluckich oft ongeluckich.

mm

257

Het V. Capittel.

Van 't tweede verweckfel tot de volmaecktheyt;\velck is de meditatie van de doodt , ende hoe rafch dat den tijdt ons levens voorby-gaet.

H(et U vomherotfel^dX töCfCH factlfcDOUtoCtl 't ÖC- nt in V^t öeelör uptgetrocfecn toojbt» ^tt 1. gratie begc^rcn/ op tiat ööp fout mogen u^ toen tijdt enbe d'octafien/ öie u nu gegeben toojDen/ neet^elöcfetoaec nemen. Het i.point.^cnmedu tiatöft (ebcn/be rpcfebom.' Sap. ^

nwn / eeren / enöc loelluftcn booi-b? gaen/ gö^löcö «n fcDip/ een ribier/ eenen bogijel/ eenen pöl/eenen roocfe/enöecenc blcemc/t5Belcfe onis^^alomonfeei: toel uptgficöjucBt geeft / al^ {ip fepöt in Den pecfoon ban ben goDtieioofen : ^ileöe bingoën 5önboo?bp öJegaen M een fcijatjubje/ enbe o\^ eenen boo?-(co ^ penbenbobe; enbeaii^eenfcbip'ttoelcbbaertbco: ^t^m- een bloepenbe toatec / ber toeUfiec fpoce als^ 't boo?- p^j^t üjöj bP gjegaen \^ / niet te binben en i^ i nocfi ben toegD baK ban fönen bobem in be bloeben; oftgöeiijcfe eenen mm\km PÖlnpt-öft^fcpotentec göeooglitierplaeifen begbe- i^^f». beplbe [DCöt i0 terjtcnbt in baccfelben tocberoije- (loten/alfoo batmen fijnen Doo2-gancö niet en Jient: ölfoo oocfi top göebcren sijnbe'/ ïjebben terftont op- gfjeïjouben ban te 5öni toant beïiopebanbenon^ gobbelijcfeen \$ gjelöcb een iicöt tooïcjclïen/ bat ban ben toinDt toecft-göeboert b302bt j enbe gfjelncft \)tt bun fcbupm / bat ban be toatec- baren beirftcopt too?bt; enbe aï.ö eenen rooclit)ieberb>epbti.öboo? ben toinöt -, enbè gclöcfe be gebcnclicnilte eens^ booi- bP-gaenben gafl^ef ban eenen bag. ^uj5 laet cn.xj goet Gai. 6. boen tectoijlen bat öet tübt iö7 euDe (aet oniS taanbe^ ^°^"- ^*' len/tcrtoijlen bat top Bet licijt [jeDben/ op bat be öup^ (tecniffen m^ niet en bcbangen/cnbe be beure nu ge- floten 3ijnbe / niet en fiooren \^^i b?oebigD : 3S^ ^n luc. 13. ^enne u niet*

(Cen ttoeeben/toat baer ober blijft ban be eeuteen/ j©at «• laren / maenöen / enbe alle bergancbehjcfie bingijcn {Jf f^f öaei: alffe booa-bp 5ön/ niet met allen/ ban alleeneene Ifl^^^

^ blijbebpi«ti

2^8 Den 1 1. Boeck. Het V. Cap.

blijde oft b?oebc oOebacptentffe / ban batter tod oft Qualöcli öüeöacn w. l^ktom Oepepft u nu toat göP Ijan üepD^J in öccccutDtgftcpt üeocerttcberöüfen/ enöc in toat manieren dat oOp bajccn te bibben/ te lebcn / <$t. ©oo^tDaerbaec en iiof niemanbt die booi tDü.ö gljcreec feent Uiilt toefen / die lieber een unthm Ijiec / dan ftier naein der eeutoigOcpdtfoude toillen 6anc!tetteren / fön becmaecö nemen / ende ööe-eei;i; totüen toefen*

Het 2. point. <Dberdencftt 't gene aen eenfgBeban

utoeliennitT^ onboo^f!enje?obecgï;eöQment$J/ ende

beftent dat fjet eencn pegelijcfeen foude ïionnen gijt^

beuren / dat eencn anderen gbeftDiettie^jende ftelt a

cxfarius. tlthz HU ül^ de iaetfle boo? oogben» CefariujS fept/

datmen elcben dag / al0 den laetfïen moet fcbicben/

Mi moet boegïjt gbp bet feibe oocb tot eicbe ure: ende aenge*

«icfteurc j-j^i^ öat g(jp onfeecber 5ijt toaer u de doodt i$ beu*

lactftc «^ toacbtende/ foo bertoacljt gOp de felbe op alle plaet*

teneiu fen; aengftefien dat <0odt u in fulclter boegöen oo?<>

deelt/ gljelijcb öp u bindt alö ïjp u roept/ fo onö ge*

cyprian. tupgljt deu ^» Cpp^iauuj^. €ndealfooöangötaert

eenebojte ure dicbtoijl^degfjeOeeleeeutoigöepdt*

mxmti> ^^^^ gbdöcb pemandt die gOebangöen i$ / ende

iiifTe» met d* andere ter doodt bertoefen/fiende d* een boo?

d'ander naer/ban fijn 3öde ter doodt güefïeppt too?*

den/ bem ntet en begeeft tot fpelen/maer let op fijne

fafeen/alfoo toilt oocb doen. <ï^nde toaer 't bj? aldten

dat pemandt doo? bergift oft fenrjn ffin leben foude

moeten epnden / ende dat bemfebenb^oodenboo?

defebendagben bande toeecbegöegbebentoaren/

ban de toeïcbcdaer een met f enfin gemengbt toare /

met boedanigöen gfteboelen mepnöt gtjp dat bp

ftemdageïtjcbj^ foude begfjebenom defe bjooden te

iiutten i <Bft toaer 't dat pemant tot een bancbquet

gb^tioodt toare/ altoaerbcm ebenbeel gbereebteit

boojgfieftelttoierden/maereenbolbcrgtftjaf / met

toateen b^eefe ( de doodt jHtijdtboojoogöenbeb-

bende) foude bpdefep^oeben^ Scemt de felbe af?

fecticaen/ ende laet u boo^llaen dat elcben dagö/jae

clcbe ure utoe laetfte i^ I op dat gbp aldujs alle utoe

teercfeen op fiet alderbolmaecbtpe foudt mogben

den<>

Van de kortheydt des Levens. 259

öcnlegcïBen / naec ïjet keten ban ben $?♦ (CBomass / f^^r^fl' als^Opf^öÖt: <aotitöeeftcene anbcrc maniere ban moribus. boen/öoo^ De Uje(cfee Dp alle föne toercfeen op flet aU öerDooöDfi^ toel gemaccöt fjeef t : öefgeljjchen moe^^ 20? moe^ ten top alle neecftigD^pbtöoen/ om aiï^o«f^toetD""^'J^ fien in *t öefonbecop onieJ alDerbefte te toen ; upt öc^ ?"„ ba" geel öe öracöt Cft^tfti ons? ^aligöniacchecö / enbe mdccute^ metöe begöecrteban betnumpöerenDeenbedrij'ïöf^^^ïj^^ öenöe öercöe / enöe in ben naem ban onfcn ^cftep^ ^am^tZ pet : öOelöcöertoö^oftonfefaliöö^pbt/ enbeallc ö' eere 43obt^ / enbe fiet profijt ban be öDeJeele toe^ relbt/aen een toeccö alleen toacr BangDenbe: q\0 oft yjDp nimmermeer on^ss toeber tot bit toerei en fou> ben begöeben / nocB geen anber toercö öier naer eii fouben beginnen. 3Bant be mcnfcDen too?ben fon* ber gOetal bagljelöcfeiS ban be boobt berrafcbt: bix^ b^eefl al$ oft be boobt u alle ure foube oberballen/ cnbe neemt b'orcafie enbe ben tijbt toaer/ be toelcfe^ tenë boo^tJp göegaen 5önbe/ nimmermeer toeber^ feeeren en faL

Het i point. ^emercfet b'occafie t^ie gfip nu fiebt/ ban te bibben enbe<aobtb2Ucfitelijc6 teleben/ enbe bat gijp ober fuleöiEf be goebe infp?aec6en/ bie u öier toe bertoeclien/nteten moetberonacfitfamen: toant ^'pmoni al i0 't t)at on^ leben berlengfit tooabt / baerom en ^amie. too^tnocBtan^bcn tijbnietberlengöt/inbentoelc^ men om ften bendeere onfer gfjebacl&tigïjfal toefen: toant tjcugt)tt$ Q{^ ftp oniJ göeroepen öeeft/ bn.0 b* occafie p^efente^ ^""» renbe/enbe bat top be felbe beronacötfamen/fo boet jÖP naberöanbt recötbeerbelijcö alief gp on^ oocft bergöeet. 3cfe Beö gijeroepen / fepb t fip / enbe gïjp Prov. i. Öebbetgljetoepgöert; icfe öeb mijn fiaubtuptgOe- fteöen/ enbe baer en toa^ niemant ï^ie baer op fagö/ bü0 faï ih oocö in utoe berberbenijTe laccljen. 3Bant toatfiebüentopanbergÉ berbtent ^ toatifferrecDt- beerbiger i 5Dp en Dooren niet/top en to02öen oocö niet beröoo^t : top en fiebben niet omgöefien / ï}p en fiet oocïi naer on^ niet om-€nbe onfen ^^aligbma^j feer bp ben ^. goannes? in 't 8. <Die ban <6ob ië/tiie loan. s, 8oo2t be to002ben oBobtjg : bierom en fioon gbp ïjet felbè niet/ obermitiJ bat gbïJ upt <©obt niet en söf» ^ z €nbe

26o Dcnl l.Boeck. Het V.Cap.

mud öcn ïtonincft .Snul tit Defcr boegen aeni^^aer^^ om baant öHp Det b)oo?tit bej^ ïjeecen bertoo^pen ïjcDt/foo ïiceft II ben l^cere oocft bertoo?pen/bat glip gfieencn iitinincö toefen en foubt ober gifcael. I^p fclnjnt Un tooo,2tbe.öi[5eerentebci:too2pen/ bief? fclbcn niet gereet en niaecftt geljjcö l)et beljoojt/ om be tlemme bed l^ecrentcliooren/ flappelijcft ftem

, begcbenbc tot öet ^ebebt / enbe tot anberc <©obt<

bniclötige toercöen / enbe albuö maeclu fjp fijn fcU ben ottbeQuaem om be<8obbelöcftc tnfp^afien font* fangen/ tic ben ^eere Oem alfbangegebenfoube ïtebDen/ toner boo? DP mogef ijcïi / enbe anberief niet/ tot fijne faüaïjepbten foube geraec ftt ftebben. Wawt

2.cor 6. bp fepbt : 3n ^^\^ aengenamen tiibt fieb ith u bec^ BÓ02t: enbe onfe bagen en 3ijn niet alleen geteït/aen» gaenbe hit berganci?eliicfe Icben / maer oocö am^ öaenbc Det eeutoiglj leben.

Gebedt om onfe wercken wel ende Godtvruchte-» lijck te volbrengen.

lob 14. f^ Koninck der Koningen,,ende Heere der heyrkrach- ^cn tijt ^^ ten^ghy hebt alle onfe dao;en getelt,dic niet voorby ban vmi* ^^ konnen gegaen worden,ende hebt geftelt den tijt van tSo2bp 10/ penitentie , den wekken als hy eens voorby gepalTcerc (it kan m lal \vefen,en fal met geenen prijS,of met geene nee^ftig- gcmDec heydt herhaelt konnen worden. Geeft^my dan gratie, Scthaflc" ^^^^^ ^'^^ ^^^ ^^" felven foude mogen inhalen,ende dat too^Oeiu kk terwijlen dat het licht is, mijne faligheyt mach wer- ken ; op dat ick niet te fpadc en bewecne de jaren , de merckt-dao;en,ende deuren van onfe pelgrimagie voor- by fïjnde. Èylaes ! hoe veel fijnder van mijn kenniffe,cn- de van mijnen ouderdom , die met de onvoorfieneli jcke doot overv'allcn zijn, die haer nochtans lieten voorftaen door haer fterckteendevromigheydt, datfy lanck fou- den leven! maer fy zijn gewaer geworden dat uwe kom- fte onvoorfienelijck is , 'twelck zy ons voorts o;eleeic hcbben,op dat wy alle ure gereet fouden wefen. Ick bc- geere Heere J e s u , nu aldus mijn leven,ende mijn Ge- bedt te beginnen,ende defgclijcken alle mijne wercken, als oft aen elck werck in ' t belonder geheel mijne falig- heyt.

Van de kor they t des Levens. 25 f

béyt,ende geheel uwe eere,ende hetprofijt van de ganr- fche werelt waer hangende , als oft ick foodanigh een werck noyc meer en loudedoen, ende geen ander en foude beginnen. Het is nu tijt van genadigh te welen, o Heere, den tij t van genadig te wefen is gekomen. Weeft Pfal. loi. dan uwer ontfermhertigheden indachtigh, want den dagh gaet ten avont wanneer darmen niet meer en fal konnen wercken. Konit dan Heere , ende en bey t niet, ende ontbint de mifdaden van u volck, op dat wy u mo- gen dienen in heyligheydt ende gerechtigheydt', alle de Luc. i; Sagen ons levens , Amen.

Pradijcke om onfe wercken wel te

fchicken.

T€xttttfien/ fomtoöïm acnfcfjoutoeit ban cm becöcben plactfe/ ts? 't faecfte b.it bit alDus? ge^ ItQm tó / 't aene Den 3Büfe-man in 't f. tap. ban be pödDepbt enije Uerganchclijcfifjept ban al mat in bc mttlt i^/Uet fcöoon boo: oortcn ftclt/ obcdeggenbc <&betvipfï te toeten/ Boe beel batter inöien ilaetgeleeftlicD? toaecDatre ben / enbe toaer batfe nu 3ön/ f c. I^et toelr ö alfoan "" ^ön oi? meer betoeegfjt/ alfmen bint centge becbaüen t)up^ fimm-- fenenöefteben/ oft bataten biefpfelbcnbooaooïren benttna^ fielt : entic ïjict boo> falmcn fijn ieben bonnen fcöic- "" s^^^^^- fecnenbeber beteren.

€enttoccben/ een roloftnaem-regifierfjcbbennoihüiJbc ban fön bjienben enbe beftenocn/ maer befonberlijcn ^^'' ^ön ban grooteperfonagten/ bietopplacljtengrostteEïïg^^^^^^^^^ acbten/enbefien toaer bat ben menfcöi.ig/ enbe fijne ' ' toereben : öaer gelijcb onberb^agcntoatgeboelen bat 3? nu beöDen ban be fahcn befer toerelt.

Cen becben/ alle toel^en oft toel alle maenben/ o- ehcrirgiit berloopen on.s^ booafeben leben/ enbeonra!ipcöepe:= f^ vmzk^^

cijcbelen bit top boo^bevöobbelöcïieberm'liertia^nlfeomm Bept ontgaen 5ön / op bat top ïjier beo? fouben mó- 5öu gen boojficbtigfj enbe bperigfj too^ben.

(€en bierben/ toatgelegentbepbtbattopgefjabt^fcnftcttfc Öebüen / enbe alö nu nocö bebben/ ban aDobtb^ucb' esiegtnttir* telijcb te leben/ Defonberliicb ie^^t facfïie bcxt\y)p Soöumcu. aenfien enb$ letten op begeuebieboo^on^gclccft ti^ijm.

26z Den II. Boeck. Het V. Cap.

Rcöbcn/cnbe bat top infien be hatttm tie on$J be oe^j ïjeclc toerelt befcö^ijben ; doe bat ben niee(ien-beel bejs toerelts^ enbe bec nienfcDen bciiocen gaet / oft boo2 ontoetcntöept oft boo? quaetDepbt»

(Cen böfbcn/fointoölen alfmen in ben bienfl<15objJ

lö op eenige öooge bagen / alle fijne toecc&en oDec^

ïbopcn/enbe bp fp fclben oberleggen/of top t}iz in bc

ure onjJ boobtö niet betec en fouben toillen gebaeii

ï)ebben:toan t bit öet becftant gcooteljjcfes^ becUcöt/

enbe ontfleeclu b^n toille»

©encïtt in (Cen feften/ bicötoijl.cJ afó top peberj? ttoflffclacBjï

j;|i"toe j^gi^ 11^ 3 jjj^/ cp öat top recljtfinniger enbe fonbec ee^^

StDitutoc ntge affectie mogen oojbeelenjOberbencfeen toat top

laetfte ute fouben toiüen gcbaen Ijebben/ toaec 't faecfte bat bit

»*• b'ure onfec boot toare : boojtoaer men foube licDte^

ïijcli fijn felben poeren om fönen bpant te bergeben/

om alle traegljept af te leggen/ be fBiffe op eene be^

f^ooilijthz maniere te fiooren/ omfönconfcientie

t'onberfoeclien/ <$t.

^rijicftt <Bt\^ ftaet te bemerc&en / aengaenbe Bet fcBtcfeeit

üiit utoe jjan oiife toercfeen/ bat befe boo? al/ niet aüeen feöec

toctcheiu ^^'^^ geftabigö en moeten 3ijn/aengaenbe be manie^s

re i}it top geb^uptfeen om be felbe te boen/maer ooö

mebe aengaenbe ben ttjbt: enbe batmen oberfulclijsS

beïjoo2t te befo^gen alle goet/niet alleen boo? <©obt/

maer botlö boo^ alle menfcDcm

(Cen febentlen / flet fal oocö feer pjofijttgö toefen befententieban ben ^Mt^otna^ i bte top boben \y^^ geb^acbt Bebben/t*oberleggen:befonberlijcö op bat top alle be p?incipaelfle toercfeen ban m$ leben boU maecftteUjcö fouben mogen beoeffenem jpaer Biei: af fullen top benebcn b^eeber fianbelen»

SJoiet*

Van de kortheydt des Levens. 26 J

Schiet - Ghebedekens,

f\Verieggende datter ontaUijcke:{ijn die op defi ure eewvelijo"

^^ kenverloreytgaeriyjèghtuytter herten:

En verdoet met den ongoddelijcken.ó Godc,mijne ziele PfaLif. niet rende mee den bloct-ftortige mannen, mijn le- ven niet.

Wat is den menfch,datghy fijns gedachtigh zijt? of den Pral.l, Soon des menfchen,dat ghy hem befoeckt?

Gedenckt Heere dat mijn leven eenen wmtis , Tegen lob 7. een bladt dat met den wint vvech ghenomen word, toont ghy u machtigheydt, ende een dorre ftoppele vervolghtghy.

lek hebbe geleyt , in de helft mijnder dagen : Sier ick ifaiae 38. hebbe nu bcgonft.

Weeft mijn helper, en wilt my niet verlaten, noch en pfal.25. verfmaet my niet,Godt mijnen Salighmaker.

^ 4 AEN.

264

AEN-MERCK IN GE OP

HET SESTE BEELDT.

henriet öe pergcl^elett &te u aenKaenbe

3Ön ban be cocrelöt / bupbel / foitöe / cnöe ban be tiDODt / ende neemt ttlne toeblucQt tot be ((3obt^ iJ^ucljtiöDepbt enbe fiet «©Debeöt aW cene b^p^ licpbt-

TD Emerckt hoe dat [ a] de werelt, [b] den ^ duy vel5[c] de fonde,met [d] de doot u vervolgen , ende neemt uwe toevlucht tot den gekruyften [e] Jefus y die eenen y.ege- lijeken minnelijcken tot hem noot , alshy fey dt: Komt tot my al die daer belaft ende beladen zijt , ende ick fal u vermaecken. Loopt oock mede tot [pjhet Gebedt^ende Gods tegenwoordigheyt 5 gelijck tot eene vrye plaetfe : aldus heeft [g] den heyligcn Antonius^ ende veel heylige mannen,door de wapenen van het Ghebedt , ghetrium- phcert over hare vyandenEnde [h] Moy- ihs heeft door het felve de Amalechiten oock overwonnen. Volght defen nae^ende gaet voorts met groote ende wijde fchre- den tot Chriftus uwen Salighmaker , ende wilt hem volgen : want die den naem des Heeren aengeroepen fal hebben, die fal fa- ligh wefen.

H£T

2«f

Het VI. Capittel.'

Het derde ver weckfel van de vreefe Godts, het

welck is de meditatie van de perijckelen

in dit leven.

LJ<Êt i.voor-hereydtfel oft voorftellinghe der flaetjè , fOU 3|Ct !♦ voor-bereydtfilOft Ghebedf,

Het i.point.23emei:!!t ten cccftcn/bataSpbanane feanren Dodj üUjc Dpanöcn/ öe terdtJt / öen öupbel/ ftet bleefclj/ De fonöc / cnbc b' occafien die u baec toe bectoecöen/ omcingcU 3öti enöe öoe öatfe nimmer- meecopenöotïöenomute becuolgöen enöe te niet teöoen* (€en tlneetien/ Datfefeeimacljtigö/accöli' <8ijpf)cijt (ticïö enbe booö 5ijn / enbeöat gtjp oocö ben minften ^^Jf.^^\ niet enfoubt feonnenobertoinnen fonbec be öefon-'SiDCH trere ftulpe enbe bpfïanbt ban 43obt almacïjtigS, (Cen becben/ bemewöt J]oe bat be €ngOt'len boo? be fonbeupt ben fjemelöDeftooten fijn gfjeteeft/ enbe naberljanbt 5tbam upt öet aertfcO ^^arabijie? / niet tegOenfïaenbe batfe in be gratie <0obtjö göefcfjapen/ enbe (omfoo tefp.:cecèen) met onepnbelöcfie bpf (lanben becdeccfet toaren. vDu0 befo?gDt in alle ma^ nieren/ bat aftpbepölen banutoenbpanbt aföeert metbenfcöilötbantjet <3öebebt/ enbe ban öet ge^ ïoobe/ enbe be felbe albu^g oocö upt-blufcfjt/ feg^ ööcnbe: <8I|eere43obtberöep2-feracïjten/ I11pert2.par.20; Rebben foo beel örarör ö niet / bat top befe mentcïjtc fonben fionnen toeberftaen/bieoniefoberbalt,- maer aengïjeflen bat topnieten toeten toat on.^ te boen ftatt/ foorefleert onjs alleen/ battoponfe oogüen op-toaert3£fflaentotU4

Het2.point. 23emercötbenbal/ ban beïe goebe Jftopuw menftöen/ biefcöenen colomnen be0 D^melsi enbe S^oötbiudi* uilaren ber Depliger öercfte te toefen / en bat naer naije» lat fp beel iarcn öcplicbUjcö enbe <6obtb^ucbtelöcfi rteleeft Dabben/ gtjeföcö göebaen Dabbe ^ofm/ itucifer/Calarttanu3ef/€>?igene3ef/(Certu(ianu!5/ic* ban foo beel lleligieufen/ bie ban bare religie/ enb^

S 5 ^^

Z66 Den 1 1. Boeck. Het V I. Cap.

oocöbanïjct öödoof af-gljcba«m3ön. Wdmn

öec toacrljepöt macdmen fcggöen / Dat ticoo2öccUn

<3oöt.ö cencn on-oronDccilijcbcn af- oronht 5ön.

^cnmercötoocfi / tjoe bed Jatter gfjebonöttiUio^:»

ben/ biebpnaeopöetlaetflcbanfjaet: Icbcn leelöc^

fecngebaücn5ijndemïjoobe^röpc/ oft tn nppoccl^

fpc/ eUcnöelijcöen berlorcn 3ön gfjetöccft/ tiie nocD-

tan^ boo^ficljttgïjec / toijfccenöe i5oötb;!uc!jngDcc

toacen Dan gijp 3(jr. 30 't faccfee Dat göp De reDene

banfuldienongeiucöen onDecb^aegDtDanDe igep»

llgö^n / gïjpfult becfiaen / Dat fooDanige menfcOen

öfgöetocften 3ijn ban een oprecót / fupbec enDe bpe^

rigö güebeDt/ enDe ban De neerfli gfjepDt / tit fp De-

fioo^Den te göeb?upcften tn ftet Deoeffenen ban De

beugfit / enDe Dat fp alfoo eplaejjl Doo? flare fïap^

ptgöeptenDe loutoigOept <0oDtjB?tooan enDe gram ^

^«n^p* fcBapobccïjaec geliaeït Oebbem <ÊnDe aengfiefien

ömoo^ DattecgljeenefonDc gJebonDen en too^Dt/ Detoelc^

fP?onfh fee Den eenen menfcö Doet/ Dte Den anDeren oocft niet

baiiDcu DocnenfcuDe / 'tentoaec Dat ftp betoaect toierDe

^^^* Doo?De gratie <©oDt3S ; foo toeeft öïepn tn utoe ep*

göene oogcn / enDe begeeft u neerfielijcfe tot i3tt göe-

beDt/ enDe tot De <0oDtb?ucBttgöepDt. 3tlDu.9 Ijeeft

ben ^. ^ntontuö gOetrtnmpöeert ban fijne bpan^s

ben / t3n$ öeeft iBoïJfc^f 311malecb bertoonnen ; enDe

ten laetflen alfoo becl alffer in Den öemel gftelucbfa^

ïigölijcli SaecberblijDen/fiebben in Defer boegen De

i)d(e oberb^onnen.

Het^.point. (^berlegötDefe tooojDenban CB?f^

fiu^ onfen ^aligmaöec gangenDe aen De galge Deiec

Matth. II. crup$f/gdöcfi tot u gefp^oöenrï^omt tot mp gfjp al^

Ie Die bdaft enDe bclaDen5ijt/ enDe icö fal uberma^

Ffai 118 feen.<©cöftoefoetftinub)ebJ002Deninmönefeele/ o

alDerfoetfïen gefu ï ttiaet öoe fuüen top tot u gera^

feen/'ten 3pDatgbpionj0S trecfet metfeoojDefieniefban

ci32iftu^ 3{lDani/ met De ïioojDefeen^ ban lief De^ €recbt onö/

oTtö Ter ^^^ ^^^^^ ^^^ u / tot u / op Dat top mogen toopen aljsf

muuieiöft» flerten/ nae De fontep\ten Der toateren/ Die nu alOiec

bol DenautöeDen 31J0 / enDe toanDelen moepelicfee en

onfel&ere toegen j lep^itoniJinDe toegen utoerglje-

boDen/

Van de perijckelen in dit leven. l.^-*

ftoben/enbe onbcctoöft on.ö banutoe paben. JBp 5ijn/ cplaeö ! belabcnenbcoberlaametbeelfonben ; ftaet onö bp/ m\)t boo: bc glorie ban utoen naem/ fo berlo(lon$È/ nocö en bcracfit ontsmet/ o<0obt bie ^^^1.78. baer 5öt onfen ^aïigöniaecfeer»

Ghebedt , op dat wy van veelderley perijcl»"

len in dit leven fouden moghen

verloft worden.

MIjnevyanden hebben my van alle kanten omrin- Pfal.y^; gclt , ende eenê ftrick hebben fy mijne voeten be- ^^^^ 6. reyt,ende mijne ziele is t'eenemael verflagenjmijneoo- ge is van de verbolghentheydt verflaghen , ende ick ben veroudert onder alle mijne vyanden. Wie falmyleyden vfal 1C7. tot in de vafte ftadt ? Wie fal my verlofTen van mijne ^'^^- ^• grammoedighe vyanden? keert u tot my, ó Heere, ende verloft mijne ziele, maektmy gefontomuwebermher- tigheydt , want daer en is niemandt in de doodt , die u- wes ^hedachtigh is , ende wie fal u in de helle belijden ? Laetbefchaemt worden , ende feer krachtelij ck ont- ftelt, alle mijne vyanden; laetfe beroert worden,enfeer haeftelijckhenfchamen: Want denHeere heeft mijn bidden verhoort , den Heere heeft mijn gebedt ontfan- een. Gaet wech van my, alle die boofhey c werckt, want den Heere heeft de ftemme mijns wecnens gehoort.Ick en fal niet vreefen de duyfenden des volcks,die my om- pfaj. j j^ ringen, want ghy hebt my geroepen o Heere , ende ghy hebt mijnen helper geweeft. Staet op Heere, en behout onsaltijtjOp datonfe vyanden nimmermeer d'overhanc over ons en krijghen, maer datfe kennen dat dit uwc machtige hant is,ende dat dit u werck is,en ghy zij t ge- pfai. 9. worden eene toevlucht den armen , eenen helper inbe- quame tijden,indc tribulatie laetfe in u hopen,dieuwen name kennen ; want ghy en hebt niet verlaten de ghene die u foeken Heere j maer ghy hebt die verheven van de poorten der doot,op dat fy fouden verkondigen allen u- we looningen in de poorten des dochters van Sion. U is de forge van den armen gelaten,der weefen fult ^hy een helper wefen, foo dickwijls als hy u in het gebedt belij- den fal, ende fijne hand: op-hefFen in 'i heylighe, ende u

gebene-

268 Den 1 1. Boeck. Het V I. Cap.

'[?j- lo. gebenedijdcn. Want uwe ooghen fien op de arme, endc ^" • * *• om deellcndigheyt van den behocvigen, endc dat luch- ten der armen, fultghyopftacn, ende ons faligh maken, endc bewaren van delen gheflachce in der eeuwig- heydt. x^men.

Pradijcke om de pcrijckelen te bemcrcken.

<öbetïoopt T €n cerffen / obcrfoopt met u bcrfïant / bc oant^ bpufeibcii A fcijetoecelt/cnbeöatopecitcnfcherenöagöcnöe iia wic"m upr^ /ODelöcft foube mogen toefen onbcr ecniae fo^ iitmm lemnele Miffc / of Befperen / enbe bmiercfit alle be met öÉ- mtferien enbc ellenben / bte b'anbere menfcften / foo bï?£ bc.^"' tn be 5iele/ al^ in öncc Ircljaem lööen/enbe bebancfet bangcii! ^^^ %erc/ bat ft? u fiiecaf / booj eene befonbere |tln» c^^iïtie beb^ijbt Oeef t.

(€cn ttDcebcn/aenfcrioutfomtoijlen be toerelt/al^

met (Icicfien afteöeelijcö oberbec fet : gödöch ben %

^ntontu^ bic oOeften f^ttft ( befe ftricfecn 3ön bc

treaturen/ obermitö bat ben menfcOmct Oacrbec

ïtefbe Debangljen 5ijnbe / in be macöt ban fijnen bp^

flrtt ftomt) enbc pcpnfï in toelcl^et boegen hat gfjp u

felben enbe een anbec foubt mogen ftelpen / enbe be^

felbeontgacn.

fsefoeckt (Ccn bcrbcrt/ fïef t u fomtrjbté in ben bagft/oft ten

!&12n* ttiinft^tt ^<^"ö^ bacgftjÊ? boo? Oet l^. Sacrament / ge^

mtttttiiDc lijcöeeneberfoen-plaetfe/ jaebatmeecis?/ gclijcït

f^acgijt oft glij^ï in ben l^enul bjaert/ met een toacracfttigO

^oö utocn geiootie/ enbe bjaegïit ben ï^eere alleen utoen ftv^^t

cndc biöt op / ^tt W)?ijft fiem toe be bi'ctocien tjie göp bcljacït

om utctas ftebt/enbe bibt om gratie/bat gfip foubt mogen toe^

«if» berflaen be liften mbc lagften ban ben bnpbel / im*

tefleect in fijne ^obbeljjclie tcgentooo^bighept / bat

glip tot geenber tijben boo? goet enbc bad ijouben tn

fuit / al toat u boo^ eenrge menfcDcïiche hrancl^fiept

faloberNomen»

Schiet*

Van de perijckelen in dit leven. Schiet- ^ebedekens^

169

pjT Eere mijnen Godtin u heb ick ghehoopt , behoudt ^^^' 7» *^ '*' my uyt allen die my vervolgen, ende verloft my. Oordeelt Heere de ghene diemy hinder doen . verwint PW. 34,

de ghene die my bevechten 5 neemt aen de wapenen ,

ende den fchilt , ende ftaet op totmijnder helpen. .Verloftmy uyt de handt mijnder vyanden, ende van Pfal. 30.

mijne vervolgers. liVaerom 'zij t ghy Heere verre wech-gegaen , ende ver- rfal, 9.

fmaet ons in de bequame tijden , in de tribulatie ?

AEN-

AEN-MERC KINGE OP HET VII. BEELDT.

I

S'tfakedatghyu-felven in eenige flap- pigheydt oft traegheyt vint, verweckt u door de vyerigheyt der Hcyligen: Aenfiet, hoe vycrighlijck ende veerdighlijck dat fy haer tot hetGhebedt, ende tot de Godt- vruchtigheydt begeven , [a] den heyligen Benediftus, Auguftinus, Dominicus, Ber- narduSjNorbertus,BriinoJgnatiuS:,Catha- rina van der Senen , Terefa, en ontallijcke andere. Siet hoe veel datter in de [b] kloo- fters^ende in de wildernifTe^Godt dagh en- de nacht loven ende dancken. Siet hier [cj den H. Hieronymus, hebbende fijne borft bebloedight. Aenfchouwt aldaer [d] Si- meon Stylites volherdende in alle winden ende onweder, ftaende op eene colomne > ende boven al [e] den heylighen Francif- cus j fmiltende in de wonden van Chriftus onfen Salighmaecker. Ende eylaes! [f] den fondaer blijft verfmoort ligghen in 't mid- den van alle de perijckelen die hem om- ringden. Hoort^hoort [g] den Heerefeg- gen; Waeckt ende bidt^op dat ghy niet en valtinbekoringe.

Het

"^r^

271

Het VII. Capittei/w

Meditatie van 't vierde vervs'eckfelvan deHeylighe

naervolginghe , welck iscle vyerigheydt

der Hey lig hen.

De voorftellinge derfUetfe, OCÏflC» Itt get 23celöt» EetGebedtyai^btA^tn*

HEt i.point. 23entcrcöt ren eerflcn/ doe Dat be ^sbcricg^t l?ep!ia&cn al^ (p öier op öe toecelirt iecf öc»/ een ^" '^^^«j goct öeel ban öaec feben ü\yztQ\]tb^atl}t Debüen fn 'r lm/tm% biöben enöe neecfïelijcfi Deoeffenen ban öe 45oöt' mDffeüjè* b^ucötigöept* M>P gingen ban bcugflbc totbeugöe/ "^^^'^"^ enöe en Ijaböen geene tufte mtlj öagft nocö nacDte : '„ i'fS maer fp focfjten ben l^eere upt gefieel Baec ïjzxw en* boojtgttt. bc met ben bpecigöen toagen / enbebperlge peecben saenjuH, ban€ftasf/ batti5tefeggen/metbpei:fgeenbeb?a«' 2^^l'^\ bcnbe begeerten toiecben fp op-toaectiSÉ geb?eben tot lcvü V fjcmelfcöe falien» 5Cüe öaer-Iieöen facrtficten toiec^ ben becb^ant met bat bper/'t toelcfe ben ^eere i^ ho^ inen fepnben op bec aerben/enbe begeert bat fietfeec foube ontfleöen bjo^ben / te toeten/ öet bper ber lief*' bc : enbe flterom bebben fp öaer tot be toilbernifleii enbe fjet i^ïoofierföcb leben begeben (foo bit beelbe* ben u bertoont ) op bat fp in be (tilte enbe eenigöept ban Set gebebt/te beter enbe te gecufter Baren ^obt foubenmogöengOenietem <8berIooptbefemetbei: fjerten/ enbe befict toatneerfiigfjept bat göp boet/ cm met^Sobtbereemgfjttetoefen* Centtoeeben/ mat batfe/fDo boo: öaer-fclben/ fo boo: anbere ber^ hrcgbcn Ijebbcn boo? fjet gfiebebt/ enbe boetoon^ bcrbare bingtjen batfe in alle elementen iipt-glje* tecljt öebben- ^oo?öetgöebebtöeefta3!ia«?benre^ ^Rcg.l8. Oijen boen opBouben/ enbe toeberom b'aerbeboen bcfpmpen/ eenenanberen fieeftboo^ bet felbe ben ferancben gijefontfiepbt beröregften/ ecnen anberen fieeft oocb ben boobcnöet leben toeberom gegeben» ^enfiet boe grootelrjcb.ö bat a3obt almacljtigfj öet gebebt enbe be a3obtb^iicDtïgljepbt i$ toaer berenbe. (Ccn berben/bemercbt/in öoe grooteperöcbclen bat

b«

272 Den I I. Boeck. Het VIL Cap.

bc wxt\ixt(t\)e mcnfcBen aefïdt 3ijn/ cnöe ïm t?atfe fonbecfo^öhe nocOtaujef / oocö tn ^t mtöbcnban \mt PaT.to. I.!. alDcrto^ectflc bpatiöcn bnftiiöcli flapen/ niet tcgm^ Marf'^ii^* lï^^ttöf ^»ïf ^^^^ ^Kccc oïi.ö foo bicfetöö!]^ bcrmaent Bern.fer.2. O^^ft ♦ ïBaccfit cubz ütöt / ofl öat öfjp tiict cH bolt tn dcs.Andr. DcftocttictJ- ï^aii bcneöcivfegljt öcii i|»23ernarCiui$/ röft op öc nacOt-b;ecfe/ ban öer fltncbec sjjöe bUcgt ben pi){ in ben öacO/ ban öer recOtec spbe boojbJa»^ belt be öcfeommeringe bol bupflerntffemBan bobeti ftomt onö üebecftten ben mibbaeafcöen bupbel; €n top-tieben ban foo beel bpanöen omnngBctt3önbe/ ftlpbenbccfmoo^nineenefcljabelöcbeöeruftfgö^pbt enbe onncjjtfacmfjepbt; topflapen/ al^ topalbec^ itieed bef joo:Jben te toaecften, bjp 3pn traegö m gee* (Iclöcfte faecften/blpttgD m njbelijcfee/ lupe in 't ge^* ne/ batonfefaltgOepbtaengaet / beerbiclitotonfe Ecci. 12. epgfjene DebccbenifTe* Jl^ie fal be0 tooberaec^ ont^ fermen/ bie ban een ferpentgeffagtjents?/ enbeal^ pfaira 88. len ben glienen/bie be beeften genafien^ 45ïp ï|eere/ bie beerfcDappp^ Ö^öt ober bemacDtbecsee/enbe ; gÖP ftilt be beroerten ban öare baicm ^m man ^^^ 2. point. ^emerfet ten cenien/ toat een folaetf/ fcöeiöckeu batbeljcpïigen getrocfteu ïjebben upt Bet gOebebt/ ttoofiis foo batter beel ban Baer-lieben beel laren fonbec Swt Udii^'^ eenigO berb^let / fonber eeniglje menfcfjelijcbe ber* \ lïctgebÉiit trooilingOe in be toïlbernifTeboïöerbt (jebben/fom^ i iisuptiw* itttge in groote enbe menfgBbuibige arbepben enbe i aMt\n P^ï^öcïtelen ; laeoocft fomnugBe in tormenten enbe Wtt ^Ö^^"* ^ö»^ "^^ conberfatie/ o l^eere/ en b^engljt ; hnifptt. geen berb^tct mebe / maer ggp vót getooon in groo^ jte b^eugfttenbe bUjbftOap ban utoe fontepnen/ o \ wonen c^aligömaecbec/ te fcDenc hen utoen bjijn; utoen b)ö« / iyie booatb^engOt ontalltjcbe maegïjbe^ htn^ f ub)en bJön niet ben boeieben gfjp utoe l^epli;* öflen b?oncften maecfet.^en ttoeeben/oberbencbt be pbelbepbt ban allen menfcOelöcben trooft: toant bet öaetbocDalboo?-bp gDelücb een fcBabutoe / enbe |

Bo?t. de Dit is den acrdc van de welluft ,

Cfiofol Dat fy eerft gheeft ghenoecht* en ruft

Aen de vveeldighe herten i

Maer

Van de vyerigheydt der Hcyligen. 273

Maer als een Bie vervlieghr zy kor t , Wanneer den honich is geftorr

Door-llraelt den geeft met fmerten.

iBaer be bkWiiiXQljtn ban ecne gceDc cnöc f^fpliQijZ pi^tos. gÖtöacDte cnbe ujcfcitatK/ berijlijöen De 3ieïc/ Die in Den l^eerc iiner Uccmaccfe neeutt, aBnnt in Ijex 0!jc=^ fteb/fcfTljtDcn ïf ♦ Bernutuuö/D^inclitnicn Den teijn Bem.rer.is. Die Den geeft bertjeuaiu; Den Qïjctftc\in^.mWiU/ Dtc '"^*^^'- ö?oncfeen maecïit/ en.Dc Doet Den menfcljaüefcerelt^^ fcöe enDe bleefcljclijclie DïUöeu terglieten* <i;nDe Den I^.3iuguflrnu3f / Doo^lxiont sijnDe inec De pijlen ban De <aoDöeiöCueïiefDe/fearjt: Roeree 3ön De tvane« bec gener/ Die InDDen,- Dan De DIöDfcöappen/Die men fdjept upt De fcljouhj-fpelctt. €nDe toat fegöt fiier af öen $tonincfiti;chen i!)2opDesc;i^abtD'J€>JjelöCuDeit ïiert berlangftc tot De fontcpite Der toateren/alfoo / bedangtjt mijne 3ieie tot u/ oa3oDt. €nDeU)ötfal Den l2-^re/ öiei-tjdienöeobecblceDigfn.2J/in genaDe Defengcben^ l^n faïoutb^üffcUjcljgebenDatfjpDe- ïooft fjeeft: SctifalücnDo^rng[jcnomnietglicbcnA?°c.2i..

ban De fontepne DerlebenDelmirecen* JBiefaimp "" ■ berleenen/Dat mijn gebeDt cocïi bei1joc2t \:üo?De/en* De Dar mp <0oDt gebe öet gene Dat itn becUiacöte*

Het 3 . point.Bemer ciit l)oe Dat De i^epiigen In Den ® c ^tp\i* Demel onfeperijclieJen/ enbe onfen nröept oenfcljou^ m ti^m toen^enDe Doe Datfe Doo? De KefDe/ Diefe Dé menfdien *|fj?^; ^j^, Djagöen/ bpengOUjc!^ <0oDtaimacijtigliboo^on.s^ Hm^cus» bïDDen; enDe ïjoe fcljnDicö ^c^t Ijtt 10/ Dat top tlapei'- un/am atötigfj 3m in't bencerftigen ban onfe faügljept/be^' WöfhoS fonberlijcö in^t öiDDcn / enDe Dat top fiou en traegö oii^ feouien in 43oDtö* tegentooo^DigDepDt/ lup enDe flap 5ÖnrjrtmiDDenbanDebiecjgbe Cfjerubijiien enDe êerapbjjnen^ <enDeljiecomi3't/DatDeig. öerdte mer tkljt DiDt/Dat Den tjemeifcficn BaDcr foiiDe ge^ lieben onfegebeDen met baec-üeDen gcbrtien t'f;smé t'ontfinglien. Cen ttoeeDen/ïjoeDat fpAUbex} in Dcc eeuojigljept Den ^eerc berïieffen / n\ De bergaDcnn^ gen De^^ gO^eioobigljen balcfi.e^ ; enDe in btn fmi Dec ouDeren Ijcm foben» l^ierom öegint ban vu af te toerc!icterteiien/ o si^U/iii^ De b^upot €mi(ti süt/

€ 't gene/

274 Den 1 1. Boeck. Het VIL Cap.

't ocrtc/ ba^c Qföp toe oficff Oapcn 3iit/ om Dier in cih tübttebolfjcrbcn/ nocljcngcbooafttntct/ Dntgïjp tiDo: pöden liïapcnDe incfclieiv lu*cl tijdtö onnutte^ \\)c\\ Dcrouifi / nocf) bat Den tijbr/ bicu oeflclt i^ tot ï)ct öcbebt/cnbetot be 43obtb^ucijtïgöcpbt/Uecöo^t enbc bcniiinbcct too^bt\

Gcbcdt om de vyerigheydt der Hcyligcn te verwerven.

Ffaira 63. "TN E bcfchacmthevdt heeft mijn aenficht ovcrdcckt , ^^mijncnHecre,mijnenGodt, wantickvreradt ben ghe worden mijnen broederen uwe Heyligen , ende een uytlandcr, want ickingheenderm.anierenghelijcken ben den kinderen mi jnder moeder, uwe Kercke. Want 91" tortc^ ^^^ bemercke , dat fy in haer leven vervult zijnde met Set boegen denHeylighenGhceft, ende met uwe gratie, noytop- ïiÉ J^cplis ghehouden en hebben van te bidden , dat fy in de Goclt- §fl,"fjj ggs vruchtighe wercken hebben volherdt, ende met alle toanöelr» forghvuldi^heydt ghewandclt in uwe Goddelijcke te- ghenwoordigheydt. Och met hoe veel luchten hebben ly voor de deuren van u hemel fch palleys gheklopt , en- de oock bcweeght u aldergoedertierenfte herte, o Hee- re }efu ! met hoe veelderhande begeerten vol ootmoc- digheydts, hebben fy gepaficert door de wel-gefchick- te'llagh-ordre van uwe H. Engelen! defen buyghden hondertmael 's daeghs fijne lichamelijcke knien , ende duyfentmael de knien lijnder herten tot u , ende dien met weenende ooehen riep uyt het diepfte fijnder her- ten , in droefheydt ende tegenheydt wefende , op dat- ter een flraelken van u , die de Sonne der rechtvecrdig- heydt zijr , in fijn ziele foude fchijnen, waer door de woleken der boofer gedachten verdreven , ende de di- ftelen ende doornen uyt fijne aerde uy tgheroeyt fouden rnogen worden. lek verfuchte ibo veel te meer in mij- ne miferien ende ellendigheden , op dat ick haer-liedeii foudc mogen naer-volgen ; 't is waer, ick heb den wille, .inaer ick en iie niet hoe dat ick het felve foude konnen voibrenghen , ' t en zy dat het my van u gegeven worde. Cant. 3. Ick fal opflaen,endc u alleen foecken,den wekken mijn ziele bemint, ick fal my in eenigheyt vertrecken,op dat ghy Ibudt moghen fpreken aen mij n herte , ende .dat ick

loude

Vandevyerl^heydtderHeyligen. 2;^^

foude voortgaen van deughdc totdciighde , totdatick Pralm 83. u fal fien,den God der Goden,in Sion,tot dar ick dronc- ken ghcmaeckt worde van de overvloedigheydt uwes huys. Hier toe, bidde ick u o Heerejeydt my op de pa- den uwer geboden,in defe verwoefte plaetfe vol fchric- Pfal. 118. ke ende vervaertheden , op dat ick u altijt mach dienen, met vreefe ende bevin^he , noch dat ick niet en zy ai te onbevrecftin perijckelen, noch al te kleyn-hertigh in tegenfpoet.Dit maeckt my voorwaer vervaert,en door- ^^rjnrd. fnijt mijn herte met hetfweertvan eene grouwelijcke ^fcum" vreefe ; dat ick in 't midden , van foo menichviildighe bjÉcfcn m perijckelen, niet bevreeft, niet gheoefFent, noch niet fü^göuiDicö ibrchvuldigh ghenoech gevonden en worde. Want een l^JJ^^^S^ van beyde moeten wy door onfe onachtfaemheydt voor i,g ^^^ ^^.{ goet vinden, te weten , dat wy t'ecnemael den vyanden bpanDcn overghelevert zijn , ende dar onwetende ( ' r welck van ^V dem u?t onswilkeeren uwe goedertieren goetheydt ) oft, is't ^^"* dat wy {o gheftelt zijnde, door uwe machtige handt be- wacrt worden , dat wy dan wel voor ondanckbarc m.en- fchen gerekent mogen worden. Hierom breydelt mij- Ifaia 4?. nen mont , met uwen lof, op dat u mijne wercken ^ebe- nedijden. Want ghy beveelt, altijdts te bidden, ende toe geender cijt op te houden. Och, of ick dan mochce door goede , door heylighe ende Godtvruchtighe wercken uwen heylighen naem gebenedijden , als mijne kranck- heydt, ende d'ongeftadigheydt mijnder herten niet to« enlaet met u te fnreken ; ende uwe glorie te verkondi- gen met de hemelen,die ghy geduriglijk als eenen loon^ eenpaleys en een rijck dat ons belooft is , voor ons aen- fchijn gheftelt hebt ! Want ghy hebt my gefchapen tot uwer eere ende uwen lof, ende fiet ick verwoeft en ven- ftroyt zijnde, fometter herten, als met mijne ooghen onteere u, cndo. als ick het wieroock , ende eenen alder- foetften reuck-oiïer mijnen Heere foude mogen opdra- gen, fietfoo zijn daer veelonreyneghedachtenin mijn herte opgerefen. Wat fal ick doen ter wijlen de falvin- ghe van her gebedr , ende de medecijne van de heylighe : conremplatie verkeert ende verandert wort tot fchult, ' ende tot wonden ende quetfuren mijnder ziele ? ter \vij- len het gebedt , ' t welck een ander voor een folaes ende hvinghe dient , my groote droeflieydt mede brenghr?

C 2. tervvy-

27^ Den 1 1, Boeck. Het VII. Cap.

terwijlcn de toevlucht der ellcndigenaenmy verkeert wort tot gramfchap , ende ten laetltcn terwijlcn hetal- dermccfte geliick ende de fpijlcn der Engelen , welck is uwen lof, ende het gcbedtals het watlanger duert, aen my ecnc walgin^e eneenen afkeer mede-hrenght?niij-

Pfal.138. nc onvolmaccktneyt hebben uwe oogcn gefien , en ver- laet my niet, en fchcyt van my niet^ endc^ick fal wande-

pral.131. len,endc niet ophouden;ick fal vlicgen,cndc niet ruften, tot dat ick den Heere eene plaetfe vinde , een taberna- kel den Godt van }acob. Ickenfalmijnoogengcencn flaep geven, ende mijne wijnbrauv.'cnfluymeringen, tot dat mijn herte tot u ontv.-ake ; ende dat mijn begeerte iny tot u trecke, die daerzijt het gene dat mijn herte foude kennen begeeren, Amen.

Pradliijckc om te komen tot vycrighcydt der Hcyligen.

^trtt MS •T' €11 ccriïcn/fïcït ulijel^.iDntrooncn/bcfonbcrUjcft tomyj' X jjjj, u ^hq maenbm baden / aljs" tocficntiers^ opu mmn^'' Qtbztit enöc mtthm 1 leeft itiet ïjaer-lieöer Ue pfaf * tocficnticï men en loffangen/en ncenu f jaec-üeöen affcr tie aen» ober utoe (^gtt ttoeeöett / let nccrttelijcö op (jare Defonöere Siufii' beuoööen/enöebolotrenaei% oEnbeoptiatoÖPbit nc Deugip ^ei fouö ttiogeit te toerche jïeUen/fö öoo?lee(l fo^Gö- öm na» joulbtcljlöcfi Ijaer (eUen^\

(OEenDertJen/offcrtöooj Ijare fianben aen ben %c* re/ utoe ftoube enbe poutöe ocbeben*

(€en Utecben / WM^i\\i Jjaec-licben araben/ reïi^ quieni enbe bertDecfit bMnbcre menfcljcn boo;j u ex^ empel / enbe boo? Ijet berlïalen ban 't acne "i^d^x^^ oe^ baen öebben/om Oaer ecre te üctoijfen*

i€en böföen / öeaeeft 11 necrfïelijcli tot b'ocffeni'n:?

ce ban *t gebcbt/ \s^dMx ïjet b)oo>t C^obrgJ t.^ bperigO

en b^anbenöc. l^terom H 't Up albren bat gDp f^out/

enbe flap 3öt/lionu tot ben Ijcax/ fp:cecfu tot öem/

bicbaeciiG?/ eenbecflinbenbebieiv oDpbieanberjS

niet en $öt/ ban ftof/ cnbc afTcljen.

(€en feiten/ acïiicficrU^ijï^ aio be Ittnberen ban gf^

i.Mach.i. raeleenen jaerlöcden bagïj [jabben ban öetbier/ of*

L«Tit,9, t^ urim, opbentoclclienfpDi^ccberDcuöDben/ om

I Van de vyerigheydc der Heyligen. 277

&öt aïföan fjacr-lieben upt Den Demel mWtqe^ i fonöcn toajS/ cnöe obec-fuïcJjö <6obtDèDancêtcn: i tatfQclijthm motten topccncnfcccücrcntöötüicfcn ©etfaett 1 om<0oi5tfllinacf)ttöötclobenenöcrctïanffecnboo^2 tmmm» i bcacatie ban onfececfttbeerDiöD-niaecSinoe/enDe lm& ban onfen roep /cnöcDooaöebermcutoingc Der fci^ te Datuhnt be/ ja Dat meer t2?/ tou bef]oo^ben[]etbter ban fijne ban utocu OcDDefijcficIiefDe/elcFie uretebernieutocnenDete JJ'^^j^'^^'^^^^^^ bermeeröeren» 3©ant toat f^anDer foeter gebonDenwgiimasc^ toc:Den^enDeb)attiTerp^ofijteïiit!ieri Betaaetaüeftmge* eeboelen Der mcnfcfjen enDeaUe blijDfcfjap te boben/ 't öene De stefe 'o l^eere 3^fu/ tn u fmaecht/De b:»elc^ fee ban öaer felben met bermeten en t$s/ maertnii leeft / Diesöt Daer leben enDe genoegfite»

Schiet • Ghebedeksns.

HOe groot is demenighvüldigheytvanuwerfoetig- pral.30. heydt Heere, die ghy verborgen hebt den genen die u vreefen. In 't aenfchouwen der Engelen , falick u lof fingen, ick Pfal.137.

fal aenbidden tot uwen heyligen tempel , enoe belij- den uwen naem. Gelijck den herte begeerte heeft tot de fonteynen der Pfal.4r.

wateren, alfo heeft mijne ziele begeerte tot u, o God. Ick hebbe mijne handen uytgereckt tot u,mijne ziele is Pfal.142.

voor u als de aerde fondcr water. Heere verhoort my haeftelijck, mijnen gheeft is be- i^id.

fweecken. De rechtveerdigheyt fal my,als eenen palm-boom bloe- rf4^'9i.

yen,gelijck den Ceder-boom van Libanus,fal hy ver-

jnemgh\aüdight worden.

(€ 5 AEN-

273

AEN-MERC KINGE OP

HET VIII. BEELDT.

<!?ntfermt u utoer ïl^o^öer öe ^. ^m^

hc/ Doet alk xmtüiglnpt)t om \mt u btfcf^zv^

men öoo? u <0otïtb?ucf)tioli(clic« enöe

utcie bpeciööepöt.

D Emerckt clat[A]de heylige Kercke is de ^ Moeder van alle geloovigen , ende dat de felve van [b] de duy velen, ketters, ende ongeloovigen bevochten wort , door wa- penen ende fchriften. Soo dat den duyvel een groot deel [c] des werelts van de hey^ lige Kercke aftreckt. Aenhoprt hoe datfe van hare [ d ] kinderen hulpe ende by ftant eyfcht ende begeert door gebeden , ende beteringe van leven^al is't datfe van dé [e] hey ligen Geeft , ende van de [f] Engelen bcfchermt wort.Dit vercyfcht Chriftus Je- fus onfea alder-goedertierenften Heere, oock van ons > die [g] in het hooghwecr- digh heyligh Sacrament des AutaersCt'on^ Ier liefde} fy fel ven ons mede-ghedeylt heeft, ende hem geweerdight heeft met ons te wefen tot het eynde des werelts , al was 't dat hy welwifte , dat hy hier door met veel lafteringe foude bevochten wor- den , de welcke wy behooren met vyerige deiighden te verdrijven.

Het

I

^79

Het VIII. Capittel.

Van 't vijfde verweckfel , de liefde toe onfe Moeder de

H. Kercke, 't welck is de meditatie van de ver-

druckinse der H. Kercke.

o

H

Et i,point. 'uBctmtcht ten cer(!en/ {100 bat onfen mt <0otit ^aligljmafier De i^.ltercïicalsf fijne b;upt met [ö"ep. fön triertïaec blocöt getcoiit/ enöe De feibe in fulcfeec infScft/ boegen öemint Ijceft/ öat Dp iJoo: öaecDe bittere tuatuieRft» boobt öeeft tDillen fïerben : enbebat öi^com fijne ïeDenij«ft getrouwe bienaer^^ (aï.c^ fp ban fjaccbpanbenonv l^^^SiSf', ringelt i^) Jjaec fiïoccïielijcöDeDoo.jbentebefcöec^ öoegup men/ enbemeteenefonberü'ngcb^omigöepbtboo? öiemoct fiaertebecOten» Centmeeben/ oberleg[)t ïjoe beel ^°°='^^**^"» bepIigOe lenbe <6obtb^ucOtige mannen / ^at ïjiec öcbonben b502ben/ hiz boo2 bagcUjcftfcöetentatte ban tegcnfpoet enbe berboïginge bebocOten too?^ tiema©ant alle tiU <8cbbeï[jc]^ leben toillen in €f}iU z.rim,^. (io/ ^iz fullen berboïginge lyben : nocfj baec en fal gcene moepelijcööepbt ber berboïginge ontb2e^ fien/ foo toannecr be neerftigöepbt om be^obt* b^ucfjtigftepbtteDeoeffenen/ nietacftter-gelaten en too^bt* ^U5f öeröaclt met utoe gebacljten / ö^t ge^^ ne opboojlebentijbengefcïjietiie?; enbe göp en fult In ö^t oube rCeftament niet een binben/ bie<8obe flengenaem i$ getoeeft/ ben toelcften ban te boren gelijcfe öet goubt nietgefupberteniögetoeeftbooj Ijet bpec ban tegenfpoet» €én berben/Oemercftt fioê groote berboïgingen bat begeliceleig.^erclieiöbt booj be gefteeïe toereïbt/ foo ban be'^urcfienalgJ ban be %pbenen/ maer befonbcrlijcfebanbeljet^ tct^. aBat l^onincferijcöen en ïjebOen beft niet ber j= nielt I 3IBat öepligeplaetfenenïiebbenfpnietont^ eert i H^aec boben al too^bt be 1- i^erc öe ber^ bolgötban alfulcfee/ bieijnalijch leben enbe nocD- tanö in be felbe ilercfte eenige geeftelijclie (Bbct^ Bepbt bebtenen. 3Bantbefebienacr$i€i)?i(li3Önbe gelijcft ben l?.2$ernarbu$Jgetnpg[jt / bienen ^nte^ Bemard. cö^ift : fp 5Ön bcreert öoo? be gocberen be^ ïjeeren/

€ 4 enbe

gci-flPitlfHe jpfrfooncii fnii Het

Grcp.hora, if.inEu,

<JPnfm

mattkct geeft oitïJ modtiiiljct

280 Den 1 1. Boeck, Het V 1 1 1. Cap.

cntic cn bctDöfennocl)tani5bcni^ccre/ Daec'talaf liomt/ occncccrc; foo bat öc^-I^mftc met recljt macö fcgoen : ^ict in Den U?ctic iö nnjne öi tterijept tï'albcr-üïttcrfle/ eerft bitter in be öoot öec ii^atu^ i.iren / Dacu na nocft bitteröec in ï)et bebecljten ban bc ïicttei*^/ cnbe ten lattüm albiT-bitterflc \nt)z boofc manieren ban mijne epgenehu^ö-oenooten» <6nöeben%C^2e3oriu0fegfjt : ^cfilarempbco?- flaen / Demms^e (rioetier,öf/ tt^t aBobegcenen mcerbe* ren fpijt aengebaen en liiojbtban pemant / &l^ ban bc ^^icflersf/ al.sf öp fiet/ bat bc gene / bU [jp tot on^^ berUjiifinge ban b'anbere geiïelt (jabbe/ ongefïiclj* teïijcfï lebcn/ enbebatfpfelberfünbigen/ biebefon* ben bcDoo^ben te beïetten. €nbebefonbenbieban be ileüaieufe perfoonen gebaeniö02bett/en fijn oocli niet minber / ban be Wichc töp gef)ee[e gemepnten enbe bergaberingen bcMagen/ bie;ammerli)clicit OcffOentenbe mifmaeclu 3ijn j teaer ban oocli fom*» migc/ aïë fp befjoo^ben re toefen öet font be^toe^ relbts^/foo 5ijn fp btoae^i^enbe onli^üis getoo^benj en^ be al(J f)aer-(ieben toefiont een Cngelfclj ieben op ber aerben te lepben/ enbe anbere in goeterempel boo? te gaen / fiebben al(e berargeringe in be toereït geb?ocftt/ ia 5ijn ooc& (eeraer^ enbe meefter^ gc^ too2ben ber btDalingen.

Het 2. poinc. 25emercFu floebat €ï)Mu$ %c(n^ upt eene onepnbelijcfee liefbe/ fp felben aen föne licrche acOter-gelaten öeeftin !)et öoogïjtoeerbiglj ^♦Sacrament bes? :Hlutaer.^/ op bat öpaifoomet liaer fonbe mogöen \xit{zn tot bet epnbe be^ tee^ rclbt^ toe/ tot befcDcrminge enbe trooft banaUe glieloobigen» ^emercftt nu boe beel ongljelijcfeiS ïiat f)p fp felben t'uVöer ccrc onbertoo^pen fleeft/ ïKt bjeïcft ï)em a^^ngDebaen iDo^bt foo banbetoo^ bcraerjc? enbe better^ / t^it bem niet aüeen met boe* ten placbten te trcben / maer tmt ontaüijclie anbe^ re onbeboo^likfjc manieren t' onteerem (Gnbe ocb/ oft tiit ban bcfz a(fcengefcjnebe! maer bet göene/ bM bcftlagencf löcerbigli i^ 1 fufcft^too^bt Ijem me- nicbmadaengebaenbanCatboUjcöen/ enbefom^ mjge p^ieftcrsJ/enbe aeU'gieufen/ ^\% fonber b^^eefe

ban

Van de Liefde tot de K. Kercke. 28 r

ban fönc <öodDcUjcJie ri^ajcrtein kbcn/ footiatöp nut i'ecut ^it bcliiailj bat^öerom nutt) oDcü^uiiicfeen: Ijïccinebc ben itli ööctoonbt inDctijup^^ Decgïje^ zacb.13, nciv DiCitip Dmnu^iCii- aDantbicboojöi^n l^szxz LViCf ölociJt üe!)002Dca Qf}tit02t te tjcbbtn / öcfc Utb^ ben öen fpot niet Utm gljcïiOuDen/ cnöc ïjcbbcn Ijcm anDei-iUsrf alieccupjl. :öcir,erc[unu ösjcöutDc/on- öecfarcn m\m flccbelijciicn öonnua/ die met öaer^ Itebcii ni ilac!j-o^ti2C fïacu fouDe/ oocti met öet tuf* fcljcn-tïcüenijan t)arc epööcne Itcïiaemen/ Ijclpeir euöe boojltaen fotibcn : tjoet fïct fcibe Uoo? utoeu ^onincü Cfci|lu.«? 3cfn^/ böo'2 iitoen Balver/ utöeii 55cc(o|Tec/ öen oOcacn/öie u foo meniseriep teelöa^ öen beoefen fieeft,- ten ïaetfien/ öoet öet I3001 öcn ^öraptjegom ultaeu 5ïele,

Het 3.poinr.25cmei1it fjoc ïjfoecBeUjii öat bc iBa- i^oc öat ttt töabcen tiao: ö^'ï^tni ^3oDt cnDe5i)ae itercae glie^ ^npoiteicn/ bocfjten öcbben/ en'oc in ^tielclier boeg;}en Dat De fè^ ^^^J^^tt* pcitelen / iBartelaer.d enDe ilceraer.ö / na De DooDt ratts moe GW^ c^aïiofjmaher?^ SijellreDen ijcbbtn/ enDe bcfon^ anncrc Deciiïcft [joeöe i?^).?{iiöanafïUj3r/^^tcronpmu^/-3iu* ?aa.'?p^* OuiVinu.ö/ ^c» D2ïaetter.$metöarefcö:ïften/ enDe^^ercfte metbeel anbcre manieren beborfjtenyebben: wtt <iBo^$i\t\i^ ÖoeDam'aOe fo^aötiiilötgDepDt Datfp/ afé coeDe^JjiscffïC' ijDacötei*<!f/ op De tojensf enöe toacljt-plnetfen ban De °^^* la, i^terche aljefleit 3ijnDe / pljeteaeclit Debben obcc fiare lniDDen:enDe Ijebbcn niet alleeniijclt bco^becö^ ter0 Der 3!eïen geluec(l/l)et Ujclfi toeï fjet pjincipae!^ fxei^j maiTfjcbbenDefgOeföc'^en cocli manneUicii boo? De b^jpOcpt Der ^zpliqct ^cuht gncftaen/aïje^ lijcHnamentUJligeDvienöcbben Dei^CiiiigDcn^^ta^ ntjIau0enDe \€iJO\pm Cautuacienfi?^» Ccn ttece^ Den / fjoe^rooten gïoate D.nfp Imt Doo: ber!?renlieït i)£bhcn : toant fpniet obectóonnencu [lebben tyDe^ ïijcfïcbpanDen' niaerDepnncenDcfertDefciDt/ cn-^ E^htc. 6. De De mac[jttg[)eDen Der DÜpftecnitTtn «€en DeiDen/ ^jjatliermaclieenen/ Dieeenenopaecluen pber Heeft/ OlielijcFiDen iaepagfien^omnnci?^/ s'^^anufcm/ Saiuiiu^/ ïabeciu.2?- ©002b3aci: tlDaclf ^ijoile- Icn een toepnigft Deeglj^ / luttel weügieufe ^-ctfm^ nen m gljetal/ Debben meet* geacbepDt enDe meerbe- (C 5 reb.^ucftc

l2z Den 1 1. Boeck. Het V I II. Cap.

u b;ucBteii beraatiert / öaii Dupfcitöt anbcrc» TDcn

B. p. igna- faliaö^n gigiiattu^ toajss getooon re feoöljen/ öat !jct

*^"»- ouöljtiooijelücli toaiG^fjoc groote faecfteit öat <aoCit

öoo? öenamifcOUïaj^tocrclicntie/toaci: l)ctfat'cHe

t)at öcn menrclj Die bccöregljcn gratie tod uoacc

Oeb^upcftenöe^ ^Cenlioo^ Dan ntoe .fjl^ocöcc bc l\cp^

I9emtam Uöei^cccticumctbcfc tooo?Den acnfp^chen: Jilljj^

SttrtÉtat"^" <Sonc ontfecmt umijnöec / bic u i» uiyncn

oiitf. öupcö negen macnöcn geöaageu IjebDe / enöe u ö?te

2. Mach. 7. jaren melcö gl)egljcbcn enöe geboet (jebbe/enDe tot

befen ouder öoin geö?ocfjr. 3|cft bibbeu foneöatgï)?

toilt aenften tot ben %emel / enbe De acrbe / enbe tot

alle bcbtngöen/ bieDaerin3ijn; enbe bat göpber^

(laet/ bat söobt bit al ban niet gljefcfjapen t^zft/

enbe bat gljcflacljte ber menfcöen : ^Ifoo fal 't glje^

fcBieben bat gOp befen <^cOerp-recfiter niet X^^^zfm

en fultj macr ujecrbiglj getoo^bcn 5l)nDe uter O^oc^

beren mtit beelacDttgl) / outfangöt be boobt/ op bat

ith in be Dcrmïjertigöeptu maci) met utoe b:ceberi$

ontfangljen» ^cnïjoojt bit fegglie ith ban be Dtfii*

ge fecrcfte 5 tuant boo^ öaer 5ün top öer boren / tntic

toojbenbanftaerbagBelijcfeie^gficfpijtl/ op bat top

Luc. I. in éepligljepbt enbe recötbeerbigljepbt boo? a3obt

fouben Icben* ^u0 laet m^ aennemen ben pbcr

i.Mach.2, ban MMf}atlm^/ al^ top fienbe bcrberbeniffe on^

fejS MolcUè* M^ict I be ftepiigöe bingen 5ön gljctoo:^

ben in be (lanben berb^embe/ ftjnen tempel 10 aliS

eenon-ebelmenfcD/ be baten banOaerberglorien

5iin gljebangften toecD-göeboert/ fiare ouberlingm

3ijn boobt-gDeflagDcn in be flraten / enbe Bare jon?

öBelinglien 3ijn getlo?ben boo: ber bpanben f toeert :

öKe Bare bercieilnge H toecB-genomen/ onfe Bepli *

ge btngen / enbe onfe feDoonöepbt/ enbe onfe lilaer*

ÖepbtiiSbertooejl»

Gebedt vcx)r de H, Kerckc. Pfalm 2. *Tp' Samen hebben gheftaen de Koninghen der aerdcn .

:n ; endc :ent dcj

endcde Princen zijn tefamen over een crhekomcii teghen den Hecre, ende teghen fijnen Ghefalfden . endc fijnKcrcke : Daeromweenende heeft fygl

Van de Liefde rot de H. Kercke. 28 5

nachts, ende hare tranen 2ijn op hare wanghen, ende daer en is by na niemant diefe trooft uyt allen hare be- minde. Sy heeft gewoont onder deHeydenen , ende fy en heeft geen rufïe gevonden: alle hare vervolgers heb- ben haerachter-haelt tufichen de benautheden haers n kints. Daerom ben ick weenende ende mijn oogsn \va- i ter voorts-brengendc, want mijn kinderen zijn verloren geworden, want denvyant heeft de overhant gekregen. Het kindt ende den ouden man,hebben op d'aerde buy- ten gelegen , mijne maeghden ende mijne jongelinghen zijn gevallen met den fweerde. Hoe is 't goudt verduy- Thren.4. flert,hoe is die befte ver we verandert, hoe zijn de ftecne der alderheyhghfterplaetfen verftroytin't hoofc van alle ftraten! De heerlijcke kinderen van Sion, ende ghe- kleet met den beften goude,hoe zijn fy geacht voor aer- de vaten, hetwerck van een pot-backers handt! Hare Kazareen witter dan fneeuw , blinckender dan oudt y- voor , fchoonder dan fapphiren , Religieufe pcrfoonen wel verftacnde,fommige afvallige endePriefteren.Hun aeniicht is fwerter geworden dan kolen , ende fy en zijn niet bekent gheweeft in de ftraten ; wantom de fonden Pfal. loj, van hare Propheten, ende om de boofheden van eenighe hare Priefters, hebt ghy Heere met eene rafende ^am- fchap geftoort gheweeft op u volck , ende ghy hebt een Thren,4, walginge van u erfdeel gehad t,ende fiet die in geele zij- de kleederen opgevoet worden , hebben dreck omhelft. Gedenckt Heere wat haer gefchietis , aenmerckt ende fiet onfe verfmaetheydt ; onfe erffenifTeis voorwaer ge- keert tot de vremde , ende veel Religieufe perfoonen zijn wedergekeert na Egypten -, de knechten hebben o- ver ons heerfchappye ghehadt ; daer en is niemant ghe- weeft die ons uyt hun Kant verloflen foude. Bekeert ons Heere tot u, ende wy fullen bekeert v»-orden; vernieuwt onfe daghen als van t beginfel. Keert af van ons uwe gramfchap, want uwe kinderen zijn verlaten geweeft, ende luttel menfchen zijnder die eenen waerachcigeny- ver hebben van uwe eere. Verhoort , Heere, onfe gebe- den, op dat de geheele aerde wete ende kenne , dat ghy onfen Heere onfen Godtzijt jende dat uwen H. naem aengeroepen is gheweeft over Ifrael ende fijn geflachte , Amen.

Pradlijckc

284 Den 1 1. Bocck. Het V 1 1 1. Cap.

Pradlijckeom de H. Kerckein noodt zijnde; te hulpc te komen.

^ö & T €n ccriïcii/Dctiö 3oct gcflabtöe o^ï^ebeti acn te ftcniücDie -■■ ncmeu/cuDeöietotöell^. fecchcbocgncn/oocft Daec toci^ tot öeg^tuccn/enöe öen gcencn Die öe gcrr.cpne tod* nSw"' ^^^^^ f^^^ Uoo^öcrcnoft OinDeccn feonncn; ^löugs tereu/anc fcoljt bcu faiigcn ggnatiu^ / DatÖP öagcïöchis^ met öciigxcufe obccblocdigctcanenöabtboo^dctoeltiaect toanöen vi^ii/ <i^|^oninclJ\jan ^pagnicn/aliSecnenbanBmioeDe^ tien Uoo^ tren öoninc li trerepfcöte*

(Ceii ttoceöen/ boo? alle religieufe omberen te bib^ beitj loantbitbel^^^ercliegcootelöcö.^ aengaet: cnbealbuö too^btmeit beelncötigO ban beelbeclep berbienjlen / boo? bci'fcBcpben mebaelleöen^ / oö^^ lijcfe öct upt be aflaten bl^chu

(€en bccben/ ceren/ bperen/enbe bibben bel^epH^^ öen enbe engelen/ bte aUeflelt sön ai^ Defcfjecmer^ ban öe ©^obincren enbê Hlaaben / ï)iz met ftetterpe befmet3ön*

(€en bierben/ nacr fijn macDt mebe Ï3z\pm tot on^ becDoubt ber .^eminacten znbt plaetfen/ baevbe jonc&Oepbtonbectoefen too^bt/ enbe tct be bcbojbe^ rtnge ban be CB^ifteiijcïie teeringe / enbebufbantge anbere <0obtb?ucIittge oeffentngen / 't 5P boo? föne mtbbelen/ 't 51? öoo^ fjjnen caet.

(Cen bijf ben/ben b^pbo m ban be ^^♦öeccfte Moec^^

Möchboojteflaen/ boo^ betoelcöc oocfebealber^

ftecchjle niarteïacrsJ be boobt geflojben 5ijtt / aljS ts8

getoeejl ben Ig, iCljomaö Cantuarienfijef / $c»

^p!ttcftt €en felïen / ban De gcejielijc&e €)berBept altijbt

mii)Utjan tctl^thm enbc bcgclijchen fp^elten / Datrlicben aïle

hTJö- ^^*^^ betöüfen^ &et mith ben ft. #cancifcu$f in fulc^

ïiG-'^em* ^^^^ boegen beijei't flabbe / bat Op eer eenen ©^teftec

ban eenen €ngel foube gegroet Ijcbben / toaer 't fa^*

fcebatfpDembepbetefamen fiabben feoment'om-

moeten»

SchUt"

Van de Liefde tot de H. Kercke, Schiet' (jebedekjns.

285

GOdt der heyr-krachten keert u onime , cnde be- Pfal. 79.- foeckt defen Vv'ijngaert.

Onfen belchermer, God, aeriiet , ende fier in 't aenficht pfai. 33. van uwen gelalfden.

Weeft onier gedacht igh Heere , in 't welbehagen inves Pfal. loj, volcks ,befbecktons met uwe falighejdr, op dat ghy mooght gelooft worden metuwcerfteliickheydt.

Maeckt ons faligh Heere onfen Godt, enae vergadert Ibid. ons van de natiën , dat wy mogen belijden uwen hei- ligen naeni.

AEN-

286

AEN-MERCKINGE OP

HET NEGENDE BEELDT.

l©eeft imtt sidt Qtmbiqlybit <!5oöt toilt

bcljaijcn/ ctiöeöeobcrieöeucrtj cnöc begeeft u MoccUelijth tottieöeugOr»

D Emerckt hoe dat[A]dezielkensin't va- gevyer ) door uwe deugt ende gebeden hulpe verlbecken , hebt medelijden met haer, ende veracht hare begeerte noch [b] des Engels vermaen niet, (gelijck[c]defen onwijfen doet) want ghehjck fy haer von- nifle ontfangen hebben, alfo fult ghy oock het uwe ontfangen. Dus komt haer te hul- pe(gehjk[D]defen fone fijne moeder)door [e] offeranden, [F]ghebeden,ende[G]aeI- moelTèn. Och hoe blijden boodfchapfüllé [h] de Engelen hier af overdragen! Indien defe zielen eene [i] uregeguntware,peyft: hoc fy die hefteden fouden.Overlegt oock oft uwe wercken aldus niet ghefuy vert en moeten wefen^ onderfoeckende of fy [k J hout zijn, hoy,gout oft koftelijcke fteené. Den heyligen Cyrillus feght, datmen kley- ne fonden by ftoppelen mach verghelijc- kê, die haeft verbrant zijn^ andere by hoy, daer den brandt wat langer in duert -, maer die noch grooterzijn , by hout, daer het vyer meerder ende langer voetfel in Vint. Verwondertuover [l] Godts rechtveer- digheydt, die dit al fiet ende toeket.

Het

Het IX. Capittel.

Van het fefte verweckfel , van de liefde die menmoet

hebben tot de zielen die in ' t vagevyer zijn, ofc

de Meditatie van het vaghevyer.

HEt I . point. (Dberlegftt Doe bat öö? Ofcmoet fout uj^fcn/ inöien gijp toifl/öat ö8p l)er totten toaert om berb^ant te too^öcn / met een groote Defcïjaemt^ i^cpt)t iJÖo^ beoöeüeelc toeceldt/ toat foubt gïjp al öoeu/ oocö alleen om öefe maniere ban öoot met een andere te beranDeren^booatoaer göp foudt aUemtD- öelen fjiec toegeü^upcften. o^nde i^ 't dan mogeltjcö ,^^°"^<* B\^ pemant gtjelooft datmen om eenc dageiycfefcOe Jfeu oef * fonde/dufdanjgöeende foolangDducrige tormenten ^tiau moet lijden/ datmen nocötan.ö dte niet en foude toil- len/ niet alleen becaadecerv' maec gljeöeel ontgaen/ doo2 Dem t'ontiiouden dililtïijl^s^ ban een pdel töOo:t/ oft met eene hiepne becfiecbnigöe fp felbenaente doen ^ 25emei'cFit / toaec 't faïie dat g^p utoe oudere oft bnenden facgt in defc pijnen liggen/ Doe dat gD? n fouör gDeboelcn ; befonderliieli toaec 't datfeutoc Duïpe berfocDten doo? jammeclijcö lisrmen ende felagen / pepnü of Det u fonde lüjlen te laccöen/ ende u felben genoecDte aen te doen i ^us? aenBoo?t Daer toc};)en : Ontfermt u mijn^ / ontfermt u mijn^/ ten i^b i^; minfien gijp mgne buienden/ euDesijtmplJeDulp? faem toaer gOp fiont / en moogflt/ met gebeden/ ba^» (len/ ende aelmoeflfen. Het 2. poinr. ©:aegt Dser toat fp Itjden/ende toaer? ^ottiamqt cm^endcgDpfultberftaen/ datdepijnediede5te{^ ?,f»ï?^o^- htm lijden / de \3itlt^t ban de gDeleerde de pijne de^s jjoej^^ 5; ODeboelen^ to02dt gDenoemt / foo groot i$ / al0 opt eenigDen Quaett-dcender oftmartelaec in dit leben geleden Dceft / gehjcli Det felbe de ^. i^. <0^2egoriu.ö Gregor.m ende Hugu|iinu<ss betupgDen j iae dat meer W datfe f^^\F-.. meerder lö/ al.o" pemaridt in defe toercldt foude hon- verlVfair. xmx berdjagen ; foo dat CefariuiS fegDt/ datfe groo^ poenitent. teriss/dand'alder-to^eetftetprannenfouèen hmmm "p^»^- b^finnen; ende mt en Debbenfpdoo^Dare boof^ ^i"^\ "^

Depdt

i88 Den II. Boeck. Het IX. Cnp.

s©epijiic fjcjïötitjctöcbotjjt! €cnttoeticn/ foo ïöben fptic ï^;Vl^mn'J^ pi)ncbantc:iccbcuOet acnfcOijii <6oDtö7 cnDci^'t teil DrJbl.' f^^ï»^ ö'^^ / ^^^ öet öcnc bacrmen fcct nacr beclanallt Uj[H-ölietlcittoo^b al-Di^c/öesicïc mctpcHjch tnhc latlialjbalti lijatimpntoÖP batfc gftcbcden tnhc ii}\:im/ hooi 't latujc Dcrbca ban 't acufcOoutecn cnbe ïut oniDcifcn bniUiaïcn alöcrltcfdcn ï)atict7 nibe ^:upöcrjom/ b^^ct fp foo lanoe nacr beilan^eit Ijeb^ ben; cnDc öat fa bed te meer/ öoo? Dien batfe t?et fel^ be in Jiaer Uben met (ilepnc moepteiUjabbeu f?on^ neu ontaacn : 't iDelcti fp mi niet fbnbei* Qroote enöe iiptgefocötc to^raienten en iiomien betaleiW ODcli Jjoc ia?ltgö/l)oe D:cebiOjj/entic moepeïpcft balt öefe bal^ Itnobfcljap aèn be buienden enbe Ittnbecen/ enbe ben oenen btc baer l)oMcï\ enöe fnaclien naer ^obt / alö toefenbe be fontepne ban be lebenbe toateren/tot be* toelcöefpfcobeeiiarenoiieaibeipbt enbe betlangftt fteDben te ftomen I iiecDtbeerbigt) 3Ön notötan^ b'oojbeelen <0obt.ö enbe u^aeiMCÏjttaïn mmm Het 3 point.^emercöt om toat fonben bat be 3te^ , ?miSr iftf ^^'^^ ^^^ ^ÖtJen / enbe g!jp fuU bebinben bat (jet i^/ oft il Dnu om bDobeiiche fonben/ ban betoekfje be fcïjiUt bec^ ] ijeben tiof j cfc om Iilepne bageiöchfcDe fonben / ofte* n iijffievtoö.öfouDenmogöen toefen pbeüe tocozben/ onacijtfaemijepbt in (0obbelijcïie btnofjen/it. €ert tteiben/ onbcrb^ieoFtt ïjaer b3at aijebcden batfc ««Dcbbenban be IxieUuflen/ tnht ban b'eerebefcc hjereïbt. «ITenberbcn/ toateeneb32eetïiepbtenbe on* ' menfclieujclïijepbt b^t f}U (outc\i:t(cn / befemct : ttoce of b^ieUïoo^ucnteöonnenberïofTen/ enbe bat teberonacljtfamen/ oft te bergeten/ enbe ftoebat iihit ut fjerren foube Q^m/ toaeftbpaïbienbat g()P in Oare plaetfc toaert» oünbe toat ifTer boel) ban noóbe cm ftaer teberlojfen/ ban (uttcl oöebebeiicnss te lefen/ eenigfte aelmoeffen te oftcben/ oft b'aflatcn ï)aei' toe te boeoen^Ocli l)oe neeiTteliJch enbe fojoft^il buibclijcfj fouben fi} 't felbe te toeccïie fteüen / boaer DetfalïcDat l)acf-ltebeneen up^ïienoöejont taerbe' \ym penitentie / om ban fo arontoeïijclic / nocïjtanjcS, reci]tbeerbtae tormenten berloft te b?efen!€en ïact» (len/UJCet bar Ijct boo? 't rccljtbcerbio oorbeeieob?:^

OÜefcDiety

VanhetVaghevier. 2S9

öTtcfcTjf ebt / tJatbeöUcneötc onücrmficrtiöBtotbe olicrleöen sijn/ De felbc ooth naci* jjare öooöt / geenc Jjulpe ban De (ebeiiDe en fuüen Depaoeben ; enDe Dar Öet Daec-en-teaïjeu ban De <6oDbe(ijclie gljenaDe/ j^cttócm ÖUjS aöefcBüfït fcfttjnt te toefen / bat ben gljenen Die scoote ijuu eene 3tele upt {jet baaDebiec fleeft berfoll/ öpna ban gLSft bti»* 3üne faltööept booafeöert i^i aengeften bat De <6oD' dcu boo? baucfttiöe 5ielfeenjEf feer Dancfebaer 3Ön/ enDe niet op ne jteifctjf» en Boiiben tn Den öemel te DiDDen boo,2 Den gljenen/ banDetoeltlie 5ptoel toeten foobeel DeugBt^ ont* fanöB^nteDebben.

Ghebedt voor de zielen die in' t Vaghe- vier zijn.

O Vader der genade, ende Godc van alderley trooil, weeft de zielen ghcnadigh , over de welcke uwen heylighen naem aengheroepen is ; dat doch tot u ko- mc haer fuchten ende kermen ; doet open de ooren u- ver goedertierenheydt ; ende vertoont haer u aenficht, daer zy foo veel jaren naer verkn2;ht hebben. Het is wel waer dat uwe oordeeien oprecnt ende rechtveer- digh zijn , ende daer en is geen quaet mede gemengelt; Inaer uwe bermbertigheyt eaet alle uwe wercken ver- re te boven, Spaert,Heere,fpaertuuytverkorenvolck, ende en ftelt uwe erffenifle niet tot een verwij t,datfe be- fpot worden van hare vyanden. Verleent mv gratie dat ickhaer door gebeden , doorvaften ende Godtvruch- tighe wercken foude moghen helpen , en brenghen tot het genieten van uvreGodaehjckeMajefteyt. Wantick ï^clpttïe welwete, dat zy mijns beter Tullen ghedachtigh zijn, 5'^lhc^in'l gekomen zijnde in u rijck , dan den fcliencker vanPha- ij^g2 uto? rao jofephs indachtigh was: maer met reden fouden de gebèöcii/ijf; menfchen my met de felvemiate wederom meten door cujp fuüen u rechtveerdig oordeelnaer mijn doot,daer ik defe zie- ^^^ ^^ len nu mede gemeten fal hebben. Daer en is voorwaer uactjiigj) nietwreeder, dan te hooren defe woorden : Ontfermt fijii, u mijns; ent' aenfchouwen met de oogen ons geloofs, dat brandende vier, ende de grouwelijke tormenten, en hem niet gheweerdighen met luttel Ghebedekens ,oft eenighe aflaten, te'helpenuwe alderlieffte zielen tot de welcke ick oock verbonden ben. Och, hoe fouden zy

© de..

290 Den I I.Boeck. Het I X. Cap.

de uren overbrenghen , die ick foo onnuttelijck lact voorby gacn! hoegrooten profijt fouden zyinkorten tijdt doen in de Goatvruchtigiiey t ! Hierom begheerc ick met uwc gratie ghcholpcnfijndc , in fulcker voegen mijn leven aen te ftcilen,ende do Vvxlluften met de yclcl- hcydt des wercldts te verfaken, opdat ick niet en komc in de plaetfe haerder tormenten ; maer dat ick ontbon- den lijnde van dit ftervelijck lichaem tot u mach ko- men, tot u, die dacr zij t de bcghcertemijnder hcrten,dc rulle, de blijdlchap cnde glorie, daer ick duyfendt-" maelnaerverlanghthebbe, Amen. .

Praélijckc om de zielen die in *t Vaghcvicr zijn, behulpigh te welen.

^p m te np'^n ccrflciv fco ftamticn bcfo^gOen bat öe <6obt^

admoeffc/ (€en tlüceöcn/ l)kx toe baöclpciöjS (mhctc i^\]c\3c^ öfïatê, ?c*öencnacluioctTcnfcOic6en/ crtDa Dat foo bichlDijlö ölfmcn ö^m op ecaige wpfc beoceft oft ober ftcatcn gaet.

(€ca becbcn / öTictrcncïicnïffc fiouöen ban ^mc obecletien töclbocnba'^enbe b^tcnbcn / enbc üiDlJcn Uoo^Daresidem €ot bienepnbc fooplacbtin bai (leben ben öö^n^n ^k '^ mtljt^ omgaet/ ben geloot bigften Wiet toe te becmanen^

(Cen btecben/ obec 't öercli-ftof gaenbe/ecnen De Profundisïefen/ ofteenigUe anbece a3fteüebi:tien!C?/ gube oocN alfoo bicfetoijlsf alfinen paflfeert hoo^bp. ceniglj gftececöt oft plaetfe bcc jufiim.

\^m bijfDcn / ftem iaeüijthë (aten boo^ftacn / tat top nu obecleben 3öa/ ^»be 45ï)cbt^m beijoeben/ en- be in 't Bepmelöcli boen Bet gljeene batmen ben o> berleben gD<^b30on t^ te betoöfen / getjicö top toeten bat becfcltepben gljclucfeelöcö gOebaen Oebben.

(€enfe(ien/ b' aflaten neecfïelücft be5iel^en$?toa boegfjen. €nbe ïjet fcljönt boo?toaec eene guoote to;ectftcpbtt? toefen /bü alfoo te beconacDtfarnen.

Schiet"

Van het Vagevyer. Schiet- Gebedekjns»

291

"D Echtveerdigh ^ijt ghy Heere, ende recht is u oor- Vh\. 118. " deel, maer weeft gedachtigh uwer bermherti^er ^^^^* '4-

wercken, die van den beginne des wereldts geweeft

zijn. Waerom zijr ghy Heere verre wech-^egaen , ende ver- i'^ai. 9.

fmaedtons in de bequame tijden,in de tribulacie ? Hoe langh fultghy uwe ziele vergeten tot heteyndc? P^*»^* ïï«

hoe lan^h keert ghy u aenücht van die ?

13 * AEN

292

AEN-MERCKINGE OP

HET X. BEELDT.

fBtmtxtht Ijot U) ijöt tmt b;ttht öat bca

tocoB J0 / öie tot De bccöerbcni jfc kpht i cnbe öoc bed 5ic(cn öat oIjp foub fionnen bcriofTcn/ltjacc 't Dp alöientiat öDpöeUolmaccfetDepöttetöcwrv

13 Emerckt het [ a ] groot getal der gener die verloren gaen:de welke[B]den duy- vel aenlockt, ende[c]doorfchiet met hey- melijcke liften en Rgen door de [d] ydel- hey t daer hy achter fchuylt5[E] de wereldt tree kt ende drijft voorts 5 te weten, door hare wetten: ende eylaes ! daer wordender gevonden die [f] van felfs in de helle loo- pen^ [g] helpt defe met exempel^woorden cndeGebedenrochifiec hoe oafefcer dat het betrouwen van[H]eenen fondaer is, te wx- ten,op een fpinne-webbe^gelijk wy hebben in het 8. cap. van den Propheet Job , waer mede den mont oft put van de helle over- deckt wort. Aenfiet hoe dat[i]de Engelen een yegelijck tot y ver verwecken : ja dat meer is,hoe dat[K]dé Koninck Jefus Chri- ftus felve (waer het noodigh) gereet is op der aerden te komen, om [l] de zielen die in perijckelzijn, te verloflen , ghelijck dit aen[M]den Biffchop Carpus,hier voortijts te kennen gegeven is,fo ons verhaelt Dio- ny fius Areopagita.

H£T

D

293

Het X. Capittel.

Meditatie van het fevenfte verweckfel , 't welck is den yver der zielen.

E voorftelUnge der ^laetfi , QtUjtU Oll.ï? Itl Ijtt D^elÖt

bsteecftent toon.

He: gewoonclijckj^ebcd.

Het I ♦ pomt. %zn\zttht ten eer fien bc \^z\H\)t toj^ menten/ töaec mebe öupfent en öupfeiu 5ielen eetöc^ iött gepijnialjt i»a:öen/ban öe ujelcöc fp beb^tjt fou^ bé öeöben getoeejïfiabtie Oem pemant met ben pber (Sbrtirgijt bec 2Cpoflelen tot fjetamptDeöebenomöaecteDe^ Dmftart feeeren / booj toclclien mtbbel nocD oocft beel fouben guL S tionnen beb^ijtijDa^ben. Cett ttueeben/ftet optoaetts? iiger» tot ben l^cmcl/ en bemer cftt fioe \y^t be geluclifaltöe 3ielen/<0ob in ben C^eniel alle eere bctDijfen/met on^ uptfpiefeelijclie brengt ban öaecliebcn felber/ en met gene fonberltnge glocte ban <0ob almacötig: toclclic faöen toaect bat gljpbietccftertentotlbet nemen/ Boe gcootetöfes!^ foub gfip be glorie^BobieJ en be faltg;» fiept bet stelen tonnen becmeecberen/en booatsf oo& Boe beel foube Biet* toe fjelpé/ toacc't \i^ albt c bat g(jp met eenen öloecfeen moet/ubae finnelöcl^Depbt tem^ bet en befe qn^tz beroerten N. ^en becben/bemerfet tn \y^z groot een perijcöel batben fonbaer i^ ; toant boojtnaer gelijcfe be fpinne-tocbbe 10 5Ön betroutoé* lob s.

Het2-point. 23enierc&t 60e groot bat beöoogft? tocerbtgljept ban oSobt t.ö/ fjoe grootelijcöief bat Oet betaemt batfe ban eenen pegeljjcfeen ge-eert enbe beminbtiDOjbe. €enttoeeben/ ftoefeetbatfjpbtt begeert en töcnfcgt; toant fjp fjeeft 3ijn felben öier^ mup.t. ombernebert/ begebaente ban eenen bicnaecaen- <i5aDtisf nemenbe/ben menfcOen gelöclö getdo^ben/ enbe ban SJeetMi toefen gcbonben al^ eenen menfcöi op ba t Bp in fulc? me \^tm fter boegen/ a(ö eenen goebertierenigerber/ 5ijn boojonsï fcöaepfeen op fjjn fcöouberen toeberom baengöen Tn^t^ foube» €en berben/ enbe bit niet alleen/maer bat B>J ra bed upt fiier-en-boben onmenfcBefijcfte to^menten/enbe ten ï«föe mt* ïaetjlen oocft be boobt geleben Beeft/ om bestelen ^^^^ö^^t» met fijn bicrbaerbloebtteberlolTen/ enbeon^boo: Tit.2. Bern te fupber^n een aengenaem bolcfe / gefrabc;:

33 3 löfö

294 I^cn 1 1- Boeck. Her X. Cap.

lijcö boïgcnbe goebe toeccöeit. €en bterbeti / hit m Beeft nocötanje? fijmr oncpntrelöcfeecltcföcntetae^ noeöO oetoeeft / macc IjS ooc& beccptboo? clchc 5ic(e tn't bpfonöcc toeberom mdec te Dalen uptöenöe^ ntel / enDe öcm te toeecbigen öen fielcö ban fön bit^ tec Ui^ennocbeen^tefmaecöen/ opbatfetotflace faliaijepöt fouDen mogen gciMecöen, (Dbedcgftt oft SBp oocfe <0obt0 pber in i\ öeDt / enbeoft gijp geern u felben/ enbe al toat u aengaet / booi be faltgbepbt ber 5ï^ïcn/ enbcboo^b'eeceban€>obtaïmacBttgö te panbe fielt : oft bat gijp fiter-en-tegen niet bet nunfle ban ugemacfe enbe eereen toiltbecben/bjaec boo^ be stelen btenietBetbterbaerbloebton^^^a:» ïtgömafeersj gcijocöt 3ön/fouben mogen tot Bare fa^s Ugbepbgerrafienl 5^ceï(iig^ Het j.point. 23emeccfet tett eetftett be uptnemenbe ijept örö neeriligbepbt bte ben bupbcl geb^upcbt ,• toant bp cnöS' gaetom alieJeeaenb^ieffcDenbenlèeutD/ foecltenbe tjfrnieöc'^ btenöpberfïtnbcttmocöt/ enbe fepnt fijne mebege^ scfciun feilen aen allen feanten / om be slelen te becniden/ ?Éu?É^htt' «ttöemet fiem tettecbeninbeeeutotgebeberbeni^ lüciein fe» Becfoept utoe traegbept/ boo.2 fjjne bjacöetfjept; i.petr.j. enbe aengeften bat fijne bienaer^ / 't 5P menfcö^n/ 't3i^ bupbelss/fo neerftigö 3Ün om be pielen te beber^ ben/ en laet utoen bienftmetgebjeecbenomblete fielpem €enttoeeben/ aenfiet met toat manieren bat ben bpant be menfcDen foecbt aen te locfien / te toeten/met eene bjelluflebie eenen oogenbltcö bnert/ erf met eenige bo?te enbe bergancbelvjcl^e eere/ toelc* fee oocö al gemengbt srjn met groote bttteröept/ en^^ be bte be 3iele tot geenber tijDen en bonnen berfa^ ben»€en berben/oberlegOt htfc bjoo^ben : ,®oo lan^ Matt 2s öbeals? gbp'teenen ban befen minften gebaen Oebt/ foo b^bt gbp 't mp gebaen/enbe öoe bat gbp be6oo?:ï be gemoet tesijn / om utoen eben-nae(lente ftulpe te èomen/bie in fulcbennoot gefieït i^ ; aengeften bat onfen ^aliabmafeerfegöt : bat bet Oem al gebaen too?t/'t gene men aen fflnen cbennaeftcn boet/gelijc^ iicrtoijö bat fip hit in ben bagO be.ö oojbeeljs boo^ be gcljeeie toereltopenbaerlöcö fal berölarem

Gebedt

Van den yver der zielen. 295

Gcbedc om eenen >Ter der zielen te verkrijgen.

O

Chrifte lefu , VerlolTer des werclts , d ie ons met u dierbaer bloedt verloft hebt , cndc hebt uwe kofte- lijcke ziele voor ons tot in der doot toe te pandegeftelt; worpt toch uwe oogen op ons ; want de helle heeft ha- Ifaiaï r- ren muylopen gedaen fonder eenigh eynde, ende ruym ^*^"' 7- is geworden den wech die daer leyt ter verdoemcnifle, ende veel zijnder die door defen ingaen : maerenghis 'den wegh die ten leven leyt, ende luttel zijnder die dien vinden. Hierom faclgeren mijn oogen door de tranen, ende mijnbinncnfte is heelontftelt,mijnhcrteisuytge- Thren.2. ftort op de aerde^want onle vyanden zijn geworden m't Thren.i. hooft, onfe vyanden fijn rijck geworden om demenich- te van harcfbnden, ende de Princen uwcs volcks , die hacr hadden moeten als eenen muer tot befchermenif- fc voor u huys ftellen , defc fijn wech-gegacn fonder fterckheyt. Is't fake dateer eenightijdelijck gewin te verwachten is , men reyft ende rotft de geheele wereldt door ; maer daer gaenontallijcke zielen verloren,ende 'tBftïif^ daer en is nicmantdie'toverdencktinfijnherte. ^^^^^^^^^^^ i al mijnen hoofde water geven, ende mijnen oogen eene ki^^^u fonteyne der wateren, ende ick fal beweenen dagh ende ifai» S7- nacht de gedoodden mijns volcks? maer desHeeren ï^'^^™- 9- bermhertigheyt heeft gedaen dat wy niet heel verdaen ■en zijn^ want fijne bermhertigheden en hebben niet ge- Threo.3. faelgeert. Den Heere en fal in der eeuwigheyt niet ver- iloüten, Want heeft h v verworpen, foo fal hy oock ont- fermden, naer demenighvuldigheytfijnderbermhertig- ifais y^, heden. Want ^hy hebt in der waerheyt, o alderfoetften jcfuonfe weedommen geleden , ende met uwe ftrameu hebt ghy onfe qualen genefen. Weeft gedachtigh dat ghy geftaen hebt, ende tot noch toe ftaet inde tegen- woordigheyt van uwen hemelfchen Vader , om ons een

foet woort te verleenen : opent doch de oogen derver- iinden,op dat fy u mogen kennen ende beminnen; doet open de ooren der dooven , op datfe uwe ftemme aen- hooren , ö Vader onfer zielen , weeft onfer aller gena- digh ; want daer en is geenen anderen die ons belcher- rnc,oft onfen middelaer zy,dan ghy onfen Heere onlen Godt, Amen.

© 4 Pra-

296 Den 1 1. Boeck. Het X. Cap.

Pracflijcke om den yver der zielen te oeffenen.

^ticbt u^ TT» ^w cecftcn moctmen föne» cbm-naefien goct

ftmiioo' exempel oebciv cnöcfo^jgljUultieliicö onöecftou^ öoct crcm^ bc» 't oticiic aenoaet öe fttcOtingOc ban füncn eUen^ vti/ tm 1* nacftciu iDvicr öit moeten boo.2 alöe oeeitelöcöeen^ Smahé^e reltaJeuft pccfoonen öoen/ op bat De menfcöcn vmoonL mogljen Ijace goebe iwerchcn firn/ enbe giortflcecen tien )i)aber bic in be öemeien i^.

(€en ttoeeben/ bDD2t^-D.:enoüen eemoöc^^obt^ b^ucljttae t'famen-fp^efiinölïen / xni)z beletten on- nutten fiiap / tik be öoebe maniecen placöten te be^ berbcn/fcDoutoen enbe beletten oocö oneerlöclie of^ te Itcljtbeerbige üebeftenjEf,

\€m berben/niemanbtinfón öup.sJ-ocfinontfan* gen om te bienen / 't en 3P batfe btlo)ym alle maen- ben te biccljten enbe te communiceren* Iget felbe macö bienen in acbepberiaf te öueren / in aennemen banfolbaten/^c*

(Cen biecbé/licfjamelicfte toelbabê baec toe fcBtc^ ïten/ bat qlp ban ben felben pet geejïclijcx toebecom ^?fjfbaet ticijöt* ^IbiVö fieeft ben ^inte gonatiu^^ (genoobet gücbjupcft \joefcnbeomtefpeleneenfpel/ inüettoelcfe öpniet ^"^aïiV erbaren m toajef ) ïjem met bcfe conbitie tot Ijet fpel tm, begeben / bat ben berliefec eenige bagen foube moe- ten Icbcn nacr ftet gebiebt be^ qem^ bie getuonnen foube Debben : t)u^ Deeft DP befen menfcö bie beilo^^ ren ïjabbe opgelepbt be geeftelijcöe oeffeningDen oft mebitatien biemengfieb^upcfit omfönlebentebe- heeren: enbe boo? befen mibbelOeeftbpfjem op ee^ nen goeben tóeg geb^acljt* $ilbu$g öebbe icö op fom^^ itiigljc plaetfen gefien batmen nietcer b'aelmoefTen npt en bepibc / boo^j tat be ontfanger^^ oft armen be €02itleli)cfee IceringDegeijoo^nöabben* <©panber plaetfen hattiic ban be !B?ocbei*fcOap ban onfeliebc aDjoutöe elel! in 't befonber ecncn armen ïiofe aen ben toefcJjen fp een aelmoeffe uptbeplben / naer bat fp l]ct ^. Sacrament be^ €>ntaerjöf genut ïjabben. 25cfof f ht i€cn bijf ben / be ficthcn/ be bebiuchte menfcljen/ ïjEüc5:urt9 begebangenen/ enbebieinbegafï-fmpfen3ön/be*

fikSn ' f^^^^^^^ ^ ^"^^ B^^^ ^^ <0obtbauf ötigfiepbt a^np^ü^

len»

Van den yver der zielen. l^y

feil* Wam men nimmermcec gcrxcber ca iWom de faliae becmaruiiglje t'aenDooren / t^an aifmai in te- gcnfpoct t$J / tntit oocfe alfmcn met«c öncöt geöol^ pen to02Dt. l^ocö men moet (p felben niet laten Doo^ftaen/ öat öiteenCö?tften-mcnfcljbiecöc&is8 niet en betaemt j toant Idp toeten / öat in Den öagft tie.^ oojöeel^ on^sf / om fo te fnaefeen/ afJeen te ftae (al öomen 't gene top ben armen gebnen fuüen fjeDöen»

€en feilen/ geefielöcne botcli^xïW I beelbeïicn^?/ «nbc coofen-Doephen.s? upt Depïen: be rflcfeen 5Ön toel in anbere bingen upt-gedoit enbe milbt / maec ïjietinonacljtfaem»

(Cen febenflen/ U €fuï|ïeïijc&e ïeecinge/ gDeïöcli 2©friïo?# öoDen göefepbt \$i becöojberen / cnbe befgöeltjcüen f "J '«^f be fcöolen / enbe a3obtö.nicOtiaöe öupfen \3an toee- if^ri^^ fen enbe toebutoen/ enbe in be felbe meecbece fojgfic iteiijche uc* b.2agöenUanbe<6obtb?uiMjtigljepbt/ enbe öet gene ""sü^ bat be 5iele / ban bat (jetiic!iaem acngaet»

(€en acl)tflen/befe onberf}ouben \^k be óeïieeringe liec3ielenbe{)eiten/ toant ^\z eenen p^opOeetont- Matth.io. fangt / in ben naem ban eenen p^opfjeet/ \^\z fal ben iooneeniS p5opöeet?s ontfangen. ^j^u.ö öeeft ben ^. ^Sabeciu.öbei^oninginneban ©o?tiigae! göecaben öatfeöet gelbt / 't toelcö Daec gïjegeben toierbt boo? muplen enbe pantoffeien / toe fonbc toüien epgenen öen be beheecingöe ber 5tef en ; €nbe albu^ gefcfiiet get bictïtoijljö / bot foobantglje "^xz niet en p^ebiöen/ nocöenleecen/oftbiebeCli2iilelijcïieleecingeboo? Öaecfelben nietenftonnen boo^t^ ieeren/boo? eenen anberen bichtoöl^beelp^ofijtelöctjerboem €nge* itjcïtcctoi)^ bat pemant / x^xt eenen geufcöen ^izX^U iöant onbecjjouben/ en geben foube/ al toat tot 5ijnen beljoebe bient/ foube fcöuïbig toefé ban bien ^ob$J- lafteringlje / en Det beilie^ ber 5ielen / bat ijier naec foube bolgen; alfoo/ x^ öet oocö toaeracBtig/ bat Det ben genen W contrarie boen contrarie gebeuren fal.

Cennegenjlcn/ t.sftbp al-bien bat pemant ban^ötsppm €iodt geitclt i.ev om eene gemepnte te regeeren / om goo/ai bc. IBagtftratentetïellen/foibatentebergaberen l%u ii«r(ïicijt ^Sit bie boo2 eer ft in fp feïben/ enbe baer naer ooch in ^c ^aot^ ^enenanberéfo.2gebia0eboo? bea3obb?ucDtigöept* ^Sj ^'

as c 3©ant *^ ^ V

298 Den 1 1. Boeck. Het X. Cap.

aa^ant Der i^ Mxmlm^ bat ftcm em pc^M^th ttt^^

(tont bocgïjt nacc bc goeDe / oft qmhz manieren ttt

genec tiic ni (QhcïDm Qc^clt 3ijn.3©ant al 10 't bat*

tcc fclöcn pcmanbt foo öoo^enöc gobbcïooiö gebon^

tien to02bt/öie ï}ct bolciv oftföae ontfcrfatcn tot on^»

öObtJClöcïiOcptbcrmacnt/oftDUiingattöïlt/entJoo:

iDOO^ben oft toeccften öaci* toe bectxiccfieni't i.ö nocl) -

tanjSnootriftdöcl! oocfi alle becaugcrinaOcn en alle

openbare foniïentoccl) te uemen.aiïant H t faUe bat

fiet toaeracljttg ji^/bat b'cjcempeïen treclien/enbe be

tooo^ben betogen,- foo moeten top ernfielicö bp on,ö

felben oberleggen/ öoe groutoelijclje fonbe bat'et iw

eenen anberen tot bal te b^engen.^nbe öierom i^V

s*p-^ bat be^clinftuerefegfjt : ^enfelepnen too2t berm^

lierttgljept berleent/ maer be macljttge fuücn matïu

teliicfe pöne lijben: ^engcfïcn bat top biclttoyl.o fien/

batfeniet ahpteen anöer tnv6obb?«cl)tiöl]cpr te bo^

benen gaen/bie boben anbcre in eere berfjeben 3ijn.

(€en tljienilen / 't gene bat gcfept i$ ban be <abec^

Dept/ enbe Döre berfiiefmge/ bient fo beel te meer trt

ben örijgB/ 't sp batter gefpaofeen too?t banbe ©elt-

ïjeeren/'t 5P banbe folbaten.a^ant bat bp be b?pöept

enbe ongöebonbenDepbt ban Icben tk baer onber ï)z

folbatenplacljt te toefen/ noclj oocfe fiomt fiet quaet

ejrempel/ ban garen Belt-beer jfo en üan Ijet anberiS

nietgljefcöieben / oft be aSobtb^ufljtigljepbt moet

ö^ntfcfi en gefjeel te niet gaen.€n obermits?/ bat al^^

Ie öeerfcDapppe i^ iu be banben 4Botj^/ en bat bp hit

Dan. 4. geeft ben genen t)ic bp toilt / enbe ban bem alleen be

bictorie te bertoacbten i^ 5 foo bljjcbt felaerlpcö ge^

noegft/ bat be fonbe ban ben Capitepn/ oft föne

lofue 7. beugt/ grootelif jT bier toe öelpt» ïBant ijs *t faSje bat

fi^rS o" ^^^ oo^faltc ban eene fonbeallecn ban ^ülcöan/ ben le^

bemm ciis» oer ban be gjfraclitcn berftagen i.ö getoeeftitoatfal^;

te loiDaté ber tebcrtoacbten tocftn/ij^ 't bp albien bat \im Ca^

J.'*',^"" pttepn/metbieberpe/rooberpe/ïisrbfcbenbingé/on^

c ' mcto. ftupfcïjcpt/en Ijoobeerbigfjepbt/ be gramfcöap enbe

r.c/ ciiDe too?nigbept ban a3ob almacbtig ober fp felbé/en o-

m oo?fa# uer befönctöbertoecfienbe^^eltinberêbangjfrael

1 f DÉriaae bjoren tebelbe getrorlien om 't geaacbt ban ^ma^

L^ic. lo! minteftrafféimaerobermit^batfetefeer ficnbcop

ijare

Van den yver der zielen. 299

ftaw htatïnm tn ment gtcn Dan bofcfe/ 3ört tot ttoee repfentoeljccöjcöen/en becflagengetocelt.a^atfal^ bcc öcfcöteöcn / aI.0ö^folDatm;iietancentefcecm (lam op Jjaceepgljene b^omigDn^tit / maecoocfi alle

toaec / Icö fOüDe ge^ï^nc öc Obccficn ban ben legljec toillen blagen/ of t fp ftacr late boojltaen/riat fp ban <aotit mm boD^ goböefoofc folöaten/be bictorte/ en ob^cöant ban Ijare bpanDen bcrtoacfiten / bantïoc.j gocöe en a3obtb2uc8tigc i 2.0 't fafte batfe mp booj anttooo^be geben/öoo? goebejfo moeten fp alle neec* (itgöept boen/batfc foöanige uptfiiefen / enbe fuïcöe folbaten aUengöföenisf malden. a©ant al.ö öefe Ijatt fdben becDoobeerbigcn öoo? f^att bittonen / en 8et rijchDecgobbeiooföePtbagelöcji:bcrb2epben;mcpnt Oljpoocfeniet/ bat ^obt ücljtelöc^t'oelaet bat alle lietterpe / enbe boofc manieren liecb^aectö enbe bcr^ toaerts? ftaei* fulien berb?cpben^ 43ÖP 2cl)t grootelicjc in ecné folbaet be b,2om!göept be$? ItcDaemïJ; toaec^ om niet meer eene goebe 5tcle^ 45^ en begeert niet f^^^^* ben genen biefïapenbeftranc&banlicftacmi^jenbe Sfp^cu Inaerom is? 't/ bat gp aenbeert ben gene bieeene boo- bm met m fe en quabe 5icle beeft/ en bie tegen <0obt ftvijt^ ïaet öoogijt/ m gïjp u boo^ftaen/ bat ben gene bie boo? fp felbcn niet J^j^'J^^ «ut en ijcf / eene gemepnte p^ofijtigO fal toefen i <0f t uoo? D^e^ bat ftp u gctrou fal toefen / hit o^obe niet getron en puüiöcfee^ ijS^ jjBepnt gl)p/ Öet ijuaet boe: Quaet/ bet bpcr booj Jietbper im te blujTcben/ be <0obb2ucljttgljept booj be boofoepbt te berb/epbeniljct rpcö ban be beiigljt/ boo: bare tegcn-partpe ,• €>obtö b^ienbtfcftap/ boo? fönè bpanben ; fijne eere te berboojberen boe? be ge^ ne tik öem crupcen / en iiit be tempels ötierber 3ie ^' len/ enbe befgelijc^en ban anbere fclienben en ctitec^ ttwi ^en öonincè ban gubaié in bel^* ^cö^iftiu- 3Reg- 21. re bertoonnen getoeejï / om bat bp fijnen legljer met be gobbefoofe bccmengelt babbe ; toat mepnt gp bat Jem foube obergefiomen [jebben/ baboe 8p fijnen le^ gerbanfulcöe boofe msnfeben bp een bcrgabert^3c <©otJbfrut ïateftaen/ bat be folbaten bie goet ban conferentie ^^Jq^? 3tjn/ mebe oocö flercb en b20om 3ijn/enbe bat <6obt bmcotigc bier en boben met Daec becDti en bat befebie fo gna? muüwu

300 Den 1 1. Boeck. Het X I. Cap.

lijcft bt\}tUln 3ün/ö5t fp <0obt/enbe fijn gcöobt \ict:^ atln licübch / mtl) boo> öacr fclbcn / nocft boo? ïjet O^mcpn öoeti macr Uoo^ öen öiipDel ban tjtt Deüen/ Den töcïclicn fr öiencn/ oo^iogebocren.^u^^ Ddïoo* ren be I^^elt-öcccen t'obciicaaficn / toat ampt h^tfe bebienen/ enbe töatgelcöenttjcbrnbatfcbcbben om ftaren pbcc te beocffencn /enbebatfe oberfulcö?? be^ felbe op fijnen tijöt te tocrcft moeten (leïlen ; op bat b'onöobbelijf fibepbt / met toebec beecfcljappncen Oebbe/ban be <0obtb^ucf)tröï]ept: cnbe batfe Wtcvi/ bat luttel Oöebe menfcljen heei quaben te boben oaen tn be gratie / en goeöe jonfle bp <6obt aïmacft^ ttgb- b'€xcmpelcn f)ier af/ eu geb^ehen on^ nietrett tote fal bier aen tlööffelcn ^ ban ben gencn/bie fcubc berrenfeggfjen / bat <0obt aïmacïjtïgb / bet guaebt niet en fttaft/ nocBJjet goet niet en bergclöt i

''*^' *'* W ^^^ S^^' Heere , en vervremt uwe hulpe niet verre *^^ van my, tot mijnder helpen, liet toe.

Ibid. Godtverloft mijne ziele van den fweerde , ende mijne

ziele uyr de macht mijnder vyanden.

Pfal. 88. J-Joe lange Heere,fult ghy tot den eynde u afkeeren,hoe langh fal uwegramlchap , als een vyer feer ontfteken worden?

Pial. 34. Heere wanneer fult ghy *t aenfïen ? Stelt wederom mij- ne ziele van hunne quaet-willigheydt , ende van den leeuwen mijne eenige.

Het XI. Capitt,el. Van deoeffeninghen daer fy toe verweckt worden die ecnighen voortganck doen , waer af het ccrftc is , de mortificatie oft verftervinge.

M€n foube bp nae eenen gcoutoel öeöben / alleen aenbooccnbe befen naem / gelöcft oor ö alfmen fpjeecbt ban billen/enbe luanbenmiaer ali^ befe bin» gen ingefien toojben / o\^ eene mebecnne/ glielijcWe toaeracötelijcfe 5ijn / alfban fuUenfe aengfjenamec toefen- ïBant befe modificatie/ anber^ niet en i?S/ ban fobanigcocffcninae toaer boo^ met <0ob5cï gra^ tie D«t öö^ne in on^J örancl^ \^ I gD^font gljemaecfe t

too?ti

VandeVerften'ïngc. 301

too^t; 't gene firom en fïim is^/ recljt b^u^jöat bcnc^ feec toa.s^/ lilaec too^t; 't acne tn Den toegj^öer öeug^ ten bittei: toas^/foet/ enbe QcuotQi]\ijth toojöt. (€en laetfien/toaec Ö002 öe gencpgelijcfeljeben öer 5iele en tïe0 Itctjaem^/bie boo2 Daec öetoelt befeibe / naec tie erf-fonöe lieroeren enbe ontfteüen/boo: be rechte tt> bene in tjebcoancö o^öouben lD02öen / ^en toacr boo2 ben inenfcB bolboetboo? beforiben/berljümt frjnc bcfior ingfie / |ticï)t fijnen ei}en- naetlen / maecfet bat fönen oijcbcben üracötiglj 3i)n / enbe ftomt ten laet^ Pen tot fönen eerfien b:eDe/ enbe onnoDfclDcpt*

^ift berfterbmge 10 tboecberlep; b'eene upttoen^- mtUH bigö/ enbe Itcljamelijcfi/ b'anbere'intDenbfgB/enbe h^tfbt* ööcefïelijcö, b'BpttoenbigDe tief/ bco?betrelc^eBet 5p^"^s< licfiacmmetbaftenenanbere flraffigDeben getemt too?bt / enbe be btjf finnen naec be rccDte rebene gc^ fcBtcöt tDO^ben: toaer af ben jft. 9ïpcfïel ©aulu^ i.cor.9, fp^eecfet : 3cïi öaftöbe mijn iicöaem / enbe b?engOe bat onber ijet tiebtoancfi/ op bat icfi öïj abontueren / algf ich tjm anberen gepa^^bic^t Debbe/felbe niet ber^ too^penen too^öe^ TBi geeftelDcSe berflecbingei^ / boo? betoelcfeebe gencpoclöc^Debenbeie? Derten/ en^ be bec 5teïen geb^oèen too?ben.

<enbc al tö 't faecfee bat Det '^tbtïjt feer gep^efen ^<it\mt^ tooibt/boo? be gene bieban geefïelijcöefaöen fc8?ö^ K^ilL^ ben/ enbe al.e^b'eerftebeugöt genoemttooabt/noctj^ nSg* tanjSen ie? be becftecbingfic niet min nootfalieïicö/ i^* enbe en too^tJt ban befelbe ntet min gep^efen» .§00 bar ben ^poflcl fcgt: Bant i^'t bat gf)p na 't bleefcö Rom. g. ïeeft/fo fulc oDp fterbcn/maei* is? 't bat gljtJ booj ben geeft be toeecnen beief bleefclief boobt / fo fult ggp Ie? ben : toant bU €l)Mo toebeDooren/bie Rebben f)wn bleefcö gecrupjl metbe geb^efeé/en Quabelu(len.€n cai. j. gelijftertDijjef bat be ber jiccbinge ben oprechten toeg t.$7om tot fiet<0ebeb te geraöen/alfo en k^t Det <lI5e* ïjebben menfcö niet alleen totbe becjlerbinge/maec btoingljt ben felbcn bectoaevt^ en maecfet öet felbe fmafeelij«*^U!^ 6iimt op met be 252upt tot bé berg cant, 4. ban mpaifien/te teeten/tot moattficatie/en ben Deu^ bel bej2ï ioierooch^i legfjt af ben ouben menfcö/enbe Ephef.4. treöt aen t^m nteutuen menfcö/bi^ na<0ob gefeD^pê

^01 DcnII. Boeck. HetXl.Cap.

W cntie öcïöcb öc fecpenté ftare oude M\m tuffcfjcn cenigc jtcenrotfen afftcoopen/alfo (jcfjoo^öen top on* fc ouöc manieren af te (eggen/ en bat b^ptoillïglicfe* ^0 nocïitani3f/ Dat/aï,«f onö eenige beraerbinge/ban eenen anöei-en acngeöaen too?t / top bat ban al0 ban be öant <6obtj2? nemen/ mctfniclien ^ttwai^ top be meöecöne ontfangOen uvt be Ijanben ban ben ^oc* too?/cnbe cenige Ijulpe enbe Dpfiant fouben aenbeec^ ben ban eenen getroutoen b^tenöt» ïDat bat 3©p moeten boo? aï tn on.ö fleuben b'epgen liefbe/ top aiDct^ bat W öet gene/ toaet boo? top al te feec on?$ epgöen hflOMtt rt ^«'^^ ^" gemach in alfe^f foecltcn : befe epgene lie^e/ httftu* ï^'»" 0^^ tooö;j Oaer boo^too^pfef ïjebüen/ pet bat gec^ ttxu (leUjch i0/ booi fu beel alö befe bingen eenig pjof jjt/ j&'epsen £,ft gcnoecjjtc in ïutt üegrijpenjcnbe heft en ijSbtcö^ "'^'^* toijl.^ niet min fcDabelicft/alsf eenige be toeicfeeftaec befiomnKrt met 't gene bat bec finnen bermafeelicfe W gelijcöfoube mogen toefen/eere/rijcfebommé/ert anbece bufbanige tijbef ijclie goebecen.^Bant aenge^ fien bat onfe bolmaeclitöept ïjitt in gelegen i.ö / bat top i\\ alless ben vaobbelijcfeen toiüe bolgen:biefBal* \)m/i0 't fahe bat pemant boo^ befe epgene liefbe/in flet gene bat begfjeljoojfaemDepbtaengaet/ toeber* fpannigl) W enbe al te feec barballen i^ op fijne oef^ feningen/oft al te feec i^ ban ffjn epgcn becjiant/be- fen en Ijinbect fp felben niet min/ban ben eecfien» ^'upt* vE^'upttoerchingen ban befe epgene liefbe too?bm toKchmge becljaeltbanben2üpoflelgaulu5?: ^nbelaetfieba^ ïiefDe gen/fegt Dp/fullen baec menfcöen sjjn ïjm felben lief 2. Tim. 3. bebbenbe / giecigc / ïjoogömoebigBe/ fjoobeecbige / ïaficcaecjEf/benoubecen ongeöoo^faem/ onbancfeba^ rige boofe toeccFien boenbe/fonbec betoegelflcfeöept/ onbjebelijcï!/ befcDulbiger^sf/ onfeupfcöe/to?eet/fon* ber goebcrtiecenliept/ beccabeciOf/ftcijgelaer^/opge^ blafene/ enbe lief OebbecjS bec toelfuften / meecbart (^ob.ö.Ulnbece tehenc ban beft epgene liefbe5ön/een befcftaemte/tec oo^falie ban fflne natueclicöe geb^2e^ feertj fioetoel men om geene anbere oo?faecfeeüe^ fcbaemt en beïjoon te toefen/ ban om batmen <0obt almacïitigö becgcamt fjeeft: maec epgbene liefbe boetfeD^iw^n batmen ban flec&teaföomfte iS/ ^nbe

mem

VandeVcrftervinghc. ^05

men l»ïl 5önc sebjc&en onfcDulöigcn/ öanbclcn bait Dingen öacc onfe zzxc aenftleeft ; ban een anbei: bec^ fmaöelycfï/ banfpfelben atlijh en Doogdp geboe^ lenen fp^eöcn;alieenlöö tcacljten naer al toat Doocft en bcröeben i^ef/ en Dat m$ Doet groet acötcnj allceit foiïgDtiuIötgö fijn om fp feiben te IxieDeröouöen / m Dingen Dte in 't openbaer göefcöicDen / en niet in [jet gene Dat fjepmelücö göebeurt ,• tijhtlijthtfalunbc^ neerrtigen/eeutoigeberonac[)tfönwn;eer!iliontfjaelt toefen/ 5i]ne<3oDD.nicijtig{)emeriHenacöter!ucen/ tel* oo2fafisj Dan Det bonniffe bec menfdjin/ $c. ^^ ^^^^

^cigzm Datmen Ijier-en-tegen fean gebjupcfteiv tm vm fouöe mogen toefen/D* eer e fcf)outoen/5öne gcb.2eften tcgmtnc* Difcreteiijcli openbaren/ fpfelben geenfin^ ontfcDuï- "^^^* Digöen / ban fp feiben / oft ban pet Dat ot\0 aengaet fonDer nooDt nimmermeer fp^eüen ; in Det gene Dat ftet licfiaem aengaet / niet begfjcer en Dat onnooDigö ï.ö/ oft Dat aüeen tot eenig^ toeilufte Dient / maer aU leennooDtfaïie!ijc!?eDingen/enDe (boo^foobeelató'c on<s aengaet) bjenfcöen gier in göeene göenoecSte te boelen» €enlaetften/eenenalDer-De(ien miDDel i.ö't/ alle fijne toercfecn Doen met eene fupbere enDeop^» recBte mepninge/'t 3? DaDelötfee/'t 3P firacötelöfee/ De toclcöe fp?upt upt De gftjene Die te booten göeDaen ifit gDeloeefl j niet ten cpfjcljte ban oni^epgen baet/ maer om Dat <0oDt fulcft.ö begDeert/ enDe tot pjofijt ban onfen ebennaeften / $c,

. ^enanDecgljeb^ecFi moeten l^p Doo^Deberfter^ w^ï^f' binge obertoinnen/ te mtzw onfcn epgen toiile/ een ^^„0^ feer fcDaDelucIte melaetfclieptonfer sieïen/Detoelcfte fijnfn co» Defgclijcfien De goeDe toercèen fcöepnDten beDerft. gnitotnf. 3Baerom/fepDen De SoDen/ Debben top gebaft/enDe ^^'* ^s. CÖP en Sebbet niet aenfien; topftebben onfe 3ielen berootmceDigljt/ enDe gDp en ijthbe^ niet getoetenl CnDe Den l^eere fieeft geanttooo^t:^iet in Den Dacfl utoesf baftenö too?Dt utoen toiile gcbonDen,

^cn epgöen toiile iö / Die onis niet göemepn en 10 m^t ttt ü met43oDt/ enDeDemenfcftenj maer Die on.$s alleen ^^9^«i epgcni.e?:aljSftop'tgenctopbegeeren/ntetenDoenter ^""* eeren <6oDt^/ nocD tot p^oföt ban onfen eben-nae» ficn/maer m opficöte bah on.32^ felbenjntet boo? oniJ

nemenDe

304 Den 1 1. Boeck. Het X I. Cap.

mmcnbc l}kt öoa? 43oDc te DeOagen/cnöc m\m an^

öcicn te bate te bomen / maec alleenlijf ö te bolöoen

aen De öencpgclöcfiftetien onjf ö^nioetsf»

iDatfc i^^iec uipt homen en fp^upten berfcDepben anberc

hi^lht f^"'Cï^J^3nt gDeljjcöectDUö ben l?. ^iiguftinuij bz^

aUDtintöteeeiieiïntre'onn fijne epgentoille i.ö/t$"me^

öe nieufgierigl)/ ongcfiaötglj/tioirtig/aualüclt feon^

iieabeDerö^agen onDectDcfen en onöer-recljtte too?-

ben / bol cntfcOnmingfjen / enbe befelbe altöt aen öc

Dant Debbenbe/ban fijïi epgen goetbunefien/ en geev^

ne fijnen epgen lutüe boenbe / ntet bjtüenbe flaen mu

tcvctw^ anberg^bebel/ tn bingl)cnbie be goemepnts

aengaen/ tvaegïj enbe onacljtfaem sön/in epgen gs-

mach neerftigïj cnbt fö:g()bulötgO*

iiKttJbricii "^^^ miböelcen remebien Ijicren tegen/moge toe-

niöeremc* fcn: i€cneec|lê alle nicufgiecigOept b^epDelen/oeff^^

^taai*^ «en öem in be qii(tahn}\]mi en om in een bjoo^t al te

^ * begröpen/ be boo^fepDe fouten/met 't gene bat baec

tcqcn tj2?/berbeteré/en eenici anber^ toilte geecne bol*

gen/al en i^ 't onfen oberilen niet. ^it geeft on^ ge*

I. Pet. 2. noeg te feennen benlpoftel al^ t^n fcgt:H©eeft onber^

banigO alle creaturen om «6ob.ïBantbit ben epgen

Ddif leboot / en berb.-» jjf t be begeerte ban p^ijjof en lof/

toelcli een qum geb^^etfel ban ben im^^^ bjtUe i^.

Mt moet vt^iisf moetmen ten berben uptroepen be begeerte

oocft 000= ban eergtmgDepbt/toelfh lideen groot fenijn in öet

«emcii Ö^'^fteiÖ^^ Ichm/ toant Oier boo^ ou^ gijeloobe oocli

baiteec* brchUjijïö liomt te bjanclielem ^oe nioogljt gbp ge*

gietigucgt» iooben/fegtbe3Baerbcpt/bie glorie ban malïtanbe*

loan. s. j.^j^ ontfangt ^ 5IDant baer en ijs? geene fonbe bk Imt

ijoojber berb^ept fjeeft/en nocli ö^benfbaegfjiei boo3*

ber uptftrecft t ban eergierigliept: toant ten opficljtc

ban eer e/ enbe om groot gljeacljt te toojbcn/ boen be

mcnfcïjen meeilenbeelOarettiercbcn/ enbeoochbe

^cpbencn en Ocbben geen anber epnbe : toant be toe*

tenfdjap/ eere/rijcfebommen/ fcltoonljept/oberbaet

in lUeeberen / 't en $p batmen Dier in gftep^efen enbe

^Attt* gefienijDO^bt/ en fijn niet feecgeacbt»

mtnim ^cw moet ban hv (p felben jlupten/batmen geene

ft«jtegm ^^j^a^nbeerbenenfal/ 't en spfafte bat befeon^ op*

*»'"• ge^

V^ndeVerftervinghe. 50^

Ocf^ubt tü02bf ban ben genen bie onsf fean oeMeben/ oft bat fnlf U.0' goct ijebojtöen tooaDt ban onfen gee- fteïöcl»en©aöer : macr öatmen nocOran.ö ftn Ijcrtc bacL* op nopt tn (ai laten ruften. IBen moet fomtoii* len eenigen eerlijcften (laa enbe anipt aenbeeröen / te toeten/ ai^ öe geDoc^faemljepbt fuleöe? fouöe bec^ epfcDeti/oft ben nnot enbe Oet p^füt onfec 3ie(en/oft ben boo2tgancft ban onfen eben-naeflen / oft toel be berb^epbingeban be glorie 45ol^. 3Bant gelijcfeer* toö.ö alfmen ban be rijcöbotnmcn oo?beeU/fo moet^ Hien ooch ban be ecre bonniflen. ^uoiö't bpal^ bien/ batbe rijcöbommen enbe eereoberblocbigB vctims^ 3ijn/ foo en toilt u Derte baer op niet ftellen : 3a bat meer iö / geeft enbe biebteen anber geecne f^et eer^ lijcfeffe/ 't 5P v^ officien enbe ampten/ eerlijche t^U^ len/be toecrbigljfre plaetfe/ enbe bat getoiütgölijcö/ om ïjiec in onfen iSaligfjmaecltergeliJcö temogert toefen : fiiefl ootmoebige enbe bcrtoo^pen fafeen/be* becfit utoe beiigljbcn foo beel a\^ 't mogeüjcfi ijj; be* geeft u geerne tot foobanige ampten enbe offrcïen / toaer af anbcre ben na^m ï)eüben c\i0 oft fpfe gebaen ftabbcn/enbe en fp.^cecfit ban utoe faften niet.b'C>o:ï* fafeen bieonö moeren bertoechenom alieeereenbe grootacOtinge te fcöoutoen/ 5ön onfe htamhf^^pW enbe fjetperiicfielbanltcöteïijcfemeentgepbelöept te ballen. a©ant ie? 't fahe bat pemanbt b'eere t)ic l)p nocö niet befiomen en fteeft/ al te lieftiglj begeert / l)oe fal Op öonnen met ber fterten feioecHeïöcli ber^^ fmaben / befe baer lip nu toe geliomen iiS i §.ö 't bat ï)P een gemepn officie bebienenbe / ïjem in ootmoe^ bigftept tegen ben toinbt ban pbelijepbt niet en öan tocberljouben/ fjoefal f)p i)it feonnen isptrecöten/ nu betljebcn 5ijnbe/ enbe oj) eene frooge plaetfe geftelt i J^icrom fegt feer toel ben I|. 23ernarbu.ö/batter lut- Bef" ^erm. tel gebonden to02ben/bie oberliept enbe gebiet ober ^- '" ^*"'* een anber f}cbbm 1 metOareepglien bate enbe boo?- beel j enbe nocft luttelber Xsiz f)et felbe boen met oot^ moebtgOeptiga bat meer i3a?/ben%<02egoriuöber^ Greg.m i. ret toei tloutelijcö feggen / bat Det onmogcUjcfe \$l ^" ^^^* bat b'onbolmaccfete b'eere aenbcecben met b^ucgte ban Daer-iieben onberfaten / enbe batfe D^er niet en

i ber^

^o6 Den 1 1. Bocck. Het XI. Cap.

beröeffcn- ï^tcrom i^ 't öat alle ïjcpliöen foo fojgfi^ bulöeliJclialleecreöcfc!)outotl)ebben/namcntii)cö öc ^ il. a3?eaociu^ / Ctonfoftomu.ö / imartinuö / ^uguflinus?/ j?u(aentius?/l9icoIauiï, ïcefl ïjitt af ^. 'üiciaö Dan 't Ucrflecben. Min moet C?ct Uierbc Quact öatmcn öoo^ bc berdetbinofie föii CP3CII moet gcnefcn/ i^ oniescpocti ooct-tuiu Itcn/ ccne op- 80" öuiif* recDtelafei'pc/adijcIi ticn 1^. Bernaröii^ fcgöt/bait ftèibcn onfc3teli\ €ntïctDati^fjerepocn gebodend bit W alje^oOputiallclötii laetboo?(lacnfcftcc cnbctoaer* ac(3tigï) te tuefcii/Dct gene bat beu Obccften/oft(al.ö ben oDbecftenfijn gïieboelen niette fiennen en geeft) 't göenc anbeve tuijfe mannen oocfe boo^ulcliiaf niet en Ooubcn/al en 5Ön befe utöe <Ober|ten niet. ïl^ant Bafii. in gelöcli ben l§. ^afilin^ feec toel fegöt:i§ct i& gcoo^ Reg.brer. te ftoobecbpe / fpfelben niet tetoiKenonbec-geben ^- " 3. (jï^ ï)et meefte beel ban anbec geboden i^. €nbe \)tn Bern ferm l?. ^ctnacbu.ö : Hanbec tol meecber opgeDlafent^ 2. de refur- {jepbt gljcbonbett Ujojbcn / ban bat eenen alleen fijn ««^- epgl)cn goet-buncfien ftelle boo^ïjet berftant enbc goet-buïulien ban eene gö^öeele gflemepnte/ aljs of t gïj alleen ben ^cefi <0obt0 öabbe i ficmcuieiu " ^^^ ^" ^^^ ^^^ ^^ Öclpen / foo bfent fitec toe Bet obecleggen ban onfe ontoetentftepb t / betoeïcfte on^ gemeten ijS ,- enbe be ber fcöepbentöept ban opinten/ enbe bedbedep begcerlijdïöeben / toaec boo^ be re^ bene becbondiect enbe berbiipflect too^bt : enbe ïjoe menigljmad Debben top boo? be ecbarentöepbt be^ vmi\at0 bonben/bat top beb^ogen fjeöDen getoeeft^ €nbe ge^ tcnijepöt lijcliectoö^ bat befefaute ben oo2fp?ondt i^ ban alle ?rS?h?r. QU'^^t ^ttö^ ttoeeb?ac8t/ foo in be l§. I^erdie alö in cpfchtöm anbere gemeenten enbe alle bergabecingenialfoo i^ raeöt enöe oodt B^t becfaöen/enbe ftet obec toinnê bec felbe/een onöcttoij^ fcec aengenaemfa€cificieenbeofferanbeaen<6obt anwèutjc almadjtiglj. ^u0 boegljtgeccne u goet-bundien nammt^ naec ben toilfe enbe fjet goet-buncftenban eenen an^- itich ban ^eren/op bat gf)P Mjt een liinbt be.ö b^ebejJ/enbe ban iSiiir <©öbt utoen alberiiefften l^aber: öiefteenen gee(le== luii toaWr. Ipdjen babec / boo? toienö boo^ficBttgljepbt enbe toöfOcnbt gfjiï ti laet Icpben enbe regeeren: fiet en tjei unocDtan^ fiifvboo?niet berboben ootmoebeUjdi

Van de Verftervinghe. jo;^

tm^ anttxë tam t'onlierb^aaöen / ooth bcc öeneit öie minder 3ijni iaeteeftDIööealiSgöpbaneencii antRcen onbecrecöt too^öt : toant oöp en toeet niet/ eeli)cö öen g>?opö^ct ^oö getupgDt / ban toaec öat oOp ecnigO licljt ontfangen fuit/in 't miöDen ban be Dupitecniffen ban foo grooten ontoetenfiepbt*

Meditatie van het verfterven.

DE vooYjïellinghe der^laetfe is , t*aenfCÖOUt»en €W^ ftum onfen^aligömaecfieröangöenbe aenbe gaJgöe bejs örup.ö/ DebDcnDe gfieDeel fön Ucftaem boo^toonbt enbe boo^ljaclic(t«

Het i.point. ^ztïtttcht tcrt eerften/ïjoe onfen ttu (ten baöec ^bam geftelt \amctt Op infonben bieï ; floe batOetlicOaem alfboenbec3ie!eonbectoo?pen toa.^Z te begeerlijcfiDebcn bec rebene/ enbe befe alle aen «öobt aimacijtigö: fo bat ben menfcBfonbet ee*» niglj beletfel Ijcm öegaf tot Dct aenfcöoutoeö ban <5ob aimacijtigö / enDe in alle^ ober een guam/met ben toille 45oht^/(^t. (€en ttoecben/Ooebat allebin^ ^tmtun öenboo?befonöebecfeeert3ön: enbe öoe bat bit niet !?„ïl°4^* min en mi^-flaet/ban oft be leben tie boben beljoo?^ KtnT ben te ftaen/beneöen toaren. €en berben/iiJ 't bp al^ bten/batben menfcgnulebé toiltnaberecöterebene te bjeten/ alö een menfcö ( 't ^^Ith alleen fijn oppei:^ (te goeti^ ) enbe niet al0 een beelt/foo moet ï}pfp fel^: ben uptgacn enöe berfterben : enöe noc& beel meer / i^ 't faecfie bat f}P toilt leben gïjelöcft een €ö?i(ten- menfcb/oft göclijcè een religieuief pecfoon/enbe niet toeberom en begeert te feeeren totftet tnereltfcB lebê. ^UiÊf bemercöt / bat ben menfcD boo? be mo^tifica^ 3^11 tie / of bet berfterben berfielt tooabt in fijnen eer jten tmm flaet/ aengefiê/bat Ijp Dier boo^ be reben/be toetten/ ^°Ju^ enbe <0ot)e onberbanigb enbe onbertoo^pen i^i enbe }icrbcn baer-en- tegben/befelbefcöoutoenbe/ferancli bluft/ üetmariit» enbe ten beeften gljelöcl! too?bt/ (Je ♦ l^ierom/ neemt boo2 u/ bat göp be rechte reöene fo^gbbulbelöcfe en^ be neerftelöcö tollt foecfeen enbe omljelfen.

Het 2.point.2$emercl[itten eerften/bat De mojtifi*

catie/ ben toille/ b^tberftant/enbe be anbere feracö-

tm ber 3ielen Qij^mcfl/znt^e bolmaecutifoo tatft bec

* f 2 rebeng

3o8 Den IL Boeck. Her X I. Cap.

rcöcnc ontierDaniöf) Bön/cnbc bot öcn outien utcnftft oehcupft fiiiiöe onDcc't Ijebtoancii gcbiOcOt too^t» (€ni ttöccöcii/ Dat tjp alfoo lang!) al<3 U)p op bcfc iüc^ relt rcpfen / nictUolmtiecl^lcliKh en fionncn ontftc^ hm tDÓ:t!cn booa ecnc bcöcertelinn ficnuifclic faften/ 'ten 31^ bat tóp nccrflhjf) 3(jn «n t Ocbunnacn banöc fteöccrUichtieöcn bcc^iiciiaem^/ oocFïöccoenecöfe Gcoo;ïloft / enbc nootfaftclöcft sim. (€cn bcrbnv bat befe pljilofopljic / bcfe totcnfcljap/ enbc bit geluclt/ naec i)etgeböelen ban alle toefen/ gelegen 10 in ftet becllerbcnbanfpfelben : toantbengenenöteonge^ pojbeniö/ i^ gebuefigOlijcftbolb^oefnepbts?/ enbe toojt altijt alö eenc3ee geö2eben:maec bie fijne qm^ be gencgelijcliftepbt bcrjlo^bcn Ijceft/i^' in eenen ge* bnerigen b^ebe/ enbe (cptliier een ïjemelfcDleben/ cnbe isf boben alle bcrganctielijcfic Dingen : ia en iMOjtrtiet beranbcft/nocfj boo: boojfpoet/nocl) boo^z tegenfpoet. (Cenbiecöen/obeclegt bebertrooftingcn bec l^epligen enbe ftave rnfle / ooth in uptnemenbe (ïcangigö^pt ban leben/ enbe gebuerige berfterbin- gen* \Zm bijfben/obecbencïn toat begeeclöcöfieben bat u aïbcr-moenelijcöfte ballen/ bjaer boo;j gOp meedfouö öonnenbertoonnen toojben / enbe neemt boo? u/ bte/ beo? öet befonbec onberfoecö utoec con^* fcientteupt te roepen. ^Étb«s H^^ M^oinc. pepniï fioe aengcnaein bat nen <6obt ftcrbcn tö b^ojfcrftanbe ban l]ct berflcrbcn fiim felf^ : toant ftjnöffifó ïueromïieeft€0?iflu3^onfen^altgf)maf!ec/altoa3S tci acnac* ^^^ gïorieuö / Dcbtüongenbe glorie tic upt fijne 3ie{c tmmt qI ftbmenbe/ 't ïtcDaem obergoten foube OeOben / enbe fErjHintic, bat Op bat lip boo2 onsf \3C alberbitterfle tormenten/ tnt^t te boot felbe foube mogen bcrb^igen ; en öier^ om \3j0n aen tjc(c beberloffmgeban 't menfcljelijcft geffacöt toegefclueben, (€ü\ tloeeben/ fijne falige IBocber/ben ^.^m ^apnjla/ enbe alle be ^potte^ len öebben met menigbulbigc tegentfieben geoefTent gebjeefl/ toaer af eenen alöuiS fp.^eecbt : (<£ot op befe i.cor.4. ure3iJi^^POöc&bongeriglK«bebo;j|ligfj/ enbe top toojben met ïjalfflagcn geilagen.Cn metftoebanige ïïcf be cnbe bpcrigfjept ban liibcn / Ijebbcn be marte^ ïacr,^ be to^eébe tprahncn gep^iemt / op tüt fp Baec

in

Van de Verftervinge. ^09

infuIcB^c boegen ai^'t ï>ier foube aeü'ebeti pijnisen foaDenf €en DcrDen/onfen l^^ccreïieeft alle l^epligen öcfen gccilban fp felben teUerlïcrbéoofe in ö'alöccï' tninfie öingen inaeöcücn/acliih yet Dlijcht (n Denl|. ^(opfiusf en anöere: fo Dat öct <0oöeaenocnamcr i^ ben imth Dan ccue üloemc/eenigc (auU^ fpijfe/ 'ttoa^ ter/ gclijcfe ^abiö gebaen ficcff /re berben/en Ooöc 2.Reg.23. op te blagen ban oocft eencn booben te bertoechem

Hci:4. poinr. ^cnierclu UJateeuegtooteeerebat i^ftiö eet- ïjet onö imm ^t(t ocffeninge onfen^alicömaSer/ |f^^.?^°,^« hit in fijn leben foo Deel boo j on^ gelebcn Ijeeft/ naer laXil te bolgen:toant Ijet i^ eene gcoote glorie benl^eere te gnu bolgen/ enbef)uf)eeft een geöobrgegeben/ enbege^ If^^'^l' fept; ZDienampöomenbJilt/bieberloocfienefpfel^ ^"•'^' ben/ en neme fijn htnp^/ enbe bolge mp naer* ^ocö baec en Itan geenfeec[terbertefeengegebenb302ben banbeb^ientfcDaö banonfen <§aligljmaecèer/ ban })et l!rup^teb2agenmetï)em/ öieonfenïionincft/ önfen Igeere/ enbe on.o öooft i^* ^ibus^/ a\$ ^abib 2.Rcg.if . met bloote boeten uprgegaeni^/ eniiTerniemam 2-^«gi»' oebonben getoecft/ bie liem Ijceftberrentepeerbe pellen. 53ria<Jen fteeft niet toillen in fijn Onpö gaen/ öl0 fjoab/ enbe b'ftrcfte a3ob.ö tooonöen onber teti^ ten : tn\}z fjoe en faleen€ö?iftenmenfcljOemniet f cïjamen te ftrijben onber ïjet örup0/ enbe noeötan.ö ban Detfelbe eenen groutoel te öeóbeni eenen Capi^ tepn enbe een fjooft tefiebben boojtoont metbooj^ nen/enbefelbergenoegöteenbegemacfetefoerbem

Hct^.point. 23emerclit bat beberfterbinge eene ^thtt* bolboeningeiis? boo? onfe fonben- ^Ifoo gctupgt on^ef l^;^fJl

iïe^cO?ifture/bat3tcl|ab /<Dabib/enbemeeranberet,ie„tto^^ aen 43obtbolbaenl)eöben» i^ieronüö'tbatbenl^, baiöocimt- ^regoriu.öfegïjt: 3Dp moeten bit neerflelijcFigabe gcöct fan^ iïaen/bat topoocöarbepbéongJt'ontfioubenbanee^ 7Re^.2i. wige bingen bie on^geoo?loft5ijn/gebacDtigb3efen:: creghom. be/bat top bebaeben öebben 'tgene ongeoojloft toa.ö/ 34.in Euag. op bat top in fulcfeer boegé onfenl^eere en^cOepper fouben moge bolboé.^flbu.ö öeeft gebaé bei?.il3ag^ i.uc.7. balena/en alle be gene tiz ftaer tot leettoefen bvï Duit boo2leben leben begeben fjcbben. ïDantfpboo^fe^ ^^tiüth toilïen / bat a3ob alle fonbe ftraft / oft Ijier/

» 5 of

Mau.8.

310 Den 1 1. Boeck. Het X 1. Cap.

Of Of CC «amaeljs/'ten 5? bat topfefelber ftraffcii.€it lonm 3. albuiEi öcfcötebet/öclöcf! bit bani^inibe gebeurt W bat top boo? Oet berflerben berlofttoo^benfoobart allequaben in bit leben/ aï^ban al l]ct gene bat onjj foube mogen obecftomenin öettoeöomenbeleben»

Gebedt om den geeft van fterven te ver- krijgen.

tlf Ie fal my geven,ó alder-goedertierenften ]eru,dat ^ ^ ick u fal mogen volgen ? lek fie dat ghy in het ar- beydcn zij t van uwe jonckheyt af,ende dat de vofTcn ho- len hebben , ende de vogelen des hemels neften,maer ghy ö Heere,en hebt niet daer ghy u hooft op nederleg- gen mooght.Ende waerom ditpdan op dat ghy my foud 4Üütit Uttt leeren door u exempel de welluftcn des vleefchs niet te ?uf?m öiö* ^^^^^^*^"^" ' ^^^^ mijne leden dieopderaerdenlijnte bicefcöjS temmen. En wie en fal door uwe liefde niet getrocken ^ettocrpc* worden,ende door defe alder-foetfte ftemmeiick heb u lo°'n n^* ^^" exempel gegeven,op dat ghy oock fo doen foud,gc- Jijck ick u-lieden gedaen heboe? O foetigheyt! ö gcna- Bem. fup. de!o krachtige liefde ! Ghy den alder-grootften wefen- Cant.ferm. de, zijt den aider-minften geworden ; Waer door is dit ^^* gefchiet ? door de liefde, de welcke hare weerdigheydt

niet indachtigh en is,uytgeftort is in weldaden, gantfch vol isvan jonften,krachtig om yemant te bewegen. Wat i©onlJet^ iffer geweldiger? de liefck heeft d'overhant over Godt, h^'^i^^ö^^* endeen falfe my niet konnen overv^r^inne? En fal de lief- ^ ^^' ^* de van mijnen Godt, mijne eygene liefde niet konnen uy tbluflchen ? Ick wete wel , dat die niet en haet fijnen luc. 14. Vader ende Moeder,en oock mede fijne ziele,die en kan - uwen difcipel niet zijn. Wil ick u dan volgen,fo moet ik my felven haten,ende mijne ziele verliefen, opdat ickfe foude mogen vinden. Och hoe foet fal wcfen de vruch- te,dic ghy ons gebiet te plucken van u heyligh kruys, en Cant. 4. by een te vergaderen uyt uwe naervolginge ! Ick fal dan gaen tot den bergh van myrrhen, en tot de heuvelen des wieroocks, ende door uwe liefde de heylige mortificatie te wcrcke ftellen. Want die utoebehooren die hebben ^^' X* hun vleefch gekruyft , met de gebreken ende quade lu- iten Kruyft dan,ö Heeie,mijn vleefch,ende befnijt mijn herte,op dat ick mach gerckent worden onder uwe kin- de-

Van de Verftervinge. 3 1 1

deren.Ghy en hebt,óHeere,den naem van Salighmaker niet eer willen aenveerden , dan als ghy befneden hebt geweeft : ick en kan oock mijne faligheyt niet bekomen, 't en zy dat ick het merck-teken draghe van uwe recht- veerdigheyt, van u geloove,ende van uwe naenolginge, ende door eene oprechte verftervinge onderkent worde 't Wttfltt» van de kinderen defer werelt. Verleent my, ó Heere de ?g^L^^"^jj, gratie,dat ick om uvvent wille gevangen ende gefpannen nimft-te* 2y,ja de doot mach fterven,cnde blijde 2ijn,als ick weer- feeit ban öe digh gevonden fal worden om uwen naem eenigh onge- "^^,°^?^"5^ lijck te lijden. Geeft my,o Heere ]efu,dat ick uwe heyli- ^y?^»*^ ge mortificatie geduerighlijkin mijn lichaemmachdra-

Ï;en;want ick vaftelijck betrouwe , dat, indien ick u ge- 2.Cor.4. ijck ben geworden door het fterven , dat ick dooruwe bermhertigheyt en ghenade u gelijck fijnde fal verrijlen ter glorie, ende dat ^oor uwe gratie. Amen.

Pracftijcke om fy felven te verfterven.

D' €crtIe/BeSaIUen/öte öobc bccmelt 5ött/f*iï toe^ M^tmt fen/ nm een fd?er getal/ bp cjcempel uan bijbe/ S°°^f"Jf ut eeren banöcUijftoontienbanonfm<§altgOma^ bantet'^ feer/fönbcrflerljingen <0o&eop teö^iöWbcfonDec- aeïumgau itjcft acngacntie flet genedaecmcnljetüefonöccon^ tiecfoecö fijnljec f onfcientie op öoct / enöcntctop^ ïiouöen/tot öat Dit bolD^ocöt i!^»3Bant gclijcöectoijjS ^abid niet opaeïicuöen en öeeft / be ©Diliftöncn tt berbolgen ter Iicföe ban iBicöol bte 8em ban <Saul té Ooutoelijcfee belooft toasf/tct bat Op fjonbert Ijoof * ben banbefefilnebpanbenbpeen bergaöertöabbe; alfo op batonfe5iele toeerbtg macfj gebonden too?^ ben om ban <0oöt bemint te too^Den/moeten top ee* nige bictocien bebafen banonfebpanben/ bjelcfee fijn onfe riuabe pafl'ien oft begeerlflcöljeben/onfe ep^ gene lief oe/enbe foobanige andere»

^ettoeedei.Ê^/ be felbealtemaelbeceenigenmct mmmq\)t öet lijden ban Cönftujr onfeni§aligbmaecber/ende uiMcbec= bic in fulcher boegen aenfijne<6oddelijcbe.maje? m?r1IS ^ept opdragen /ende dat bp maniere ban bergelöin- imtsu ge/endeop dat bjpalö lidtmaten aen onöftooft/ alsi Cö^utu^» foldaten aen onfen Capitepn / ende oprecljte ftinde*» rena^n onfen ©ader g^löcö mogen toefen.

^4 ^e

3it Den II. Boeck. Het XI . Cap.

^t beröc / flct ijJ fccr p^ofijtioö bp zm te beto^^

ï)txm m\t roUc of t catalogue önec m 5ün aSeteftcnt

alle De oOelcöOeiuOeöen/öie top fouöen öonnen öeb^

ben Dan oï\^ te becflecben / tö 't bp alöien öat top

ïjet ccup^ €0?ifti en 3ijne toonöen ober on^ begö^^^

renteD^lgl)en♦

a^bettenct ^c bïerde/ t'obertrenclten/ alfitien in eentoen

«^tli'Stf Cï^ootcnenöeftoarcn (lri)öti0/ bntmen gljeftelt ijS

iiaeteencn intiefe toei'clöt al^opeen (ieüaote,* enöebattopbe^

ftoaceit gooren al^ b^ome foldatente berlangijen naerfjet

Jï'? M f öö^i^e bat ftoaer euDe bergcben w l en bat öet eene

feiHcheii^ loffelljcöcrenbe p^öjsföaerber faecïie i^/ te aioeten

Daii Die becötcn met eenen fterclien en toelgetoapenben bp-

iiaetcenm anb/ ban met eenenjIecDten m\^t bertoo^pcn fieL

S? ^eböföe/ bicfjtoijljst'oberbcncfien batbecrea^

tootóbt. tureeenen toon is^/benbupbcl ben fcOencher/bieon^

noot om baer af te b^inclJen/cn bat in ben gront ban

ben firoc?$ berboigOen lept eene flangïie / en ben tx^y-

fpjonch ban alle quaci^t / uaer !)et feggöcn ban ben

rroT.23. atóijfen-man : €n aenfiet ben toon met/ alicfsijne

bertoe in'tgïa.ö büncftt : Op gact foetelijcfecn in/

macr ten epnbe/ fal fjp boten al^ eene flangtje / enbe

ööelycftben bafilifcu^falftpsünbenön Mptfto^ten.

Pfai.'3o. TpV Raeghtuvromelijck , ende laecu hertcverfterckt

*^ worden, alle die in den Heere hopet. Pfal. 49. Offert den Heere dat facrificie des lofs , endebetaelt

den alderhoochften uwe beloften ; alle die rontf-om-

me hem giften aenbrenght. Pfalm 2. Aenveert de Iceringhe , op dar den Heere by avonturen

niet gram en worde, en.dc dat ghy niet envergaet van

den rcchtveerdighen wech. rfalm 31. En wilt niet worden ghelijck een pcert oft eenen muyl,

de wekke glieen verftand t en hebben, Pfalm 43. Om u worden wy ghedoodt allen den dach, wyfijn

gheacht als flach-ichapen. Prov. 16* Beter is oenen vcrdiiKiighcn man, dan eenen ftercken

man , ende die fijns nioeis Hccrc is , dan eenen ver- winner der ftcden.

H£T

Van de Pafllen te verwinnen. j l j

Het XII. Capittel. Van het vcrften'en der menfchelijcker . genegeiitheden.

G€löcfecrh)öjc? bat in lm opperftebeclbanonfe 3tele/Den oo:fp:oncfi ban alle quact ts Den epgcn toille/dc epgene lief De/enöc tiet ep'jen geboden : D4)f' gclijcfïen in get onDeijlc Deel i:>er gencgcntlieöen/ Die anDersnoclj goet nofl] quaet en 5i)n/ i.ö öet bcginfei ban alle fiuaetD'ongeflo:benöept.€nöe De beroerten ^^Lf^t bcr 5icïcnb)02öenpafTienoft gencpgelijeliDeDenge^ ofSdai noemt/ D002 Dien Dat Denfinneli)cfien appetijt oft ^rin/ luft beroert 3ijnDe Doo? De berbeelDt'ngDe ban eenigl) pact öat* goet oft guaet/üjengijt meDeeenige inDnnrhingeofi iff,f^°"- beranDeringe in tjet licljacm. vBefen Init i^ tteeeDec^ oen. iep/ te toeten Den bcgOeerenDen luft/ enDe Den gram^' moeDigcn.^en begcerenDen lult/Die Dem flrecöt tot bet gene DatencbelijcbinljemfclbcngcetoftQuaet is^/ïjeeft Defe fe^Sg&enepgbelöctiljeDen, (Cen eerften/ ^^s^ sj* een liefDe ban bet goet Dat Oembertoont toert/ upt Sf^an befe lieifDe fpaupt een ber langen tot bet goet/ fo toan- oen btgte^ neer bet niet tegen tooo^Dig en i^ aen Den öeminner : «eutmiuft* cnDe eene blijDrfcbap als^'t öem tegentooo?Digft i^. (Cen ttoeeDen/ foo toanneer eenigb guaeDt bem ber^ toont aen oni^ gemoet/terflont fo fpmpt Daer in onjs cenen ij^et ban b^t felbe quaeDt/ Dat naer eenen fcb^oom De^effelf^/ inDien bet niet tegbentooo2Digö en ics j enDe ten laetften eene D^oefbepDt enDe prjne foa toanneer bet Den menfcb oberbalt* ^^en graumtoe* bigben lu|l (irecbt iXim tot Ijtt goet enDe guaeDt/ boo? fo beel al.ö De felbe ftoaer enDe moepelbrb 5Ön : De gOenegentbeDen ban Defe 3tjn bijbe* (Cen eerften/ mfm^ eene Dop^ ban eenigb goet Dat moepelijfbi^ om te nepgeitjcft* berbrijgben. (€m ttoeeDen/ een (toutigbepDt tegben g^ g^^mt betqnaet Dat gualijcb ban bertoonnen tooabeniCen mocDigcu DerDen/ eene toanbope ban bet goet/ Datmenniecen lufi* ban beibrbgfien : i^en bierDen / eene b^eefe ban \}tt guaetöatmen niet en ban bertoinncn:>€en bijfDen / löeicbijÉt eem: groote gramfcöap tegen bet felbe guaet. ;ï^efe ?.??f!f°iJ2 gftenegbentbeDen beöben boo2 baer boo^to02pfel oft gcnepgc^ ïj)it Daer fp toe llrecben / alle Dingen Die D002 De fin^ inckijt^m

ï 5 mn*?»

Ji4 Denl I.Boeck. Het XI I.Cap.

nen Desrepen tDo^ben^töelcfee sijn Oct aoct ticfcr toe^ relt/ oft die geleoljcn 30» i" p^oföt/ecrc oft gcnoco- öcmewm te. ïDujï ijöf *t öat peitianöt fijn affectie ban berganci Difttcfieiu feelücbeöingenaftreclitenftterttotBemeircöe/ öe^ fen fal becöcööcn eene Ijeecfcöapppe ober fijne oöe* nepö^ljjcftöeöen; öoo? öicn bat befe ban be boo^fep^ be affectie oeOecliicft üetoeeoöt too?ben. 3Bant hcw oenen t^ic be tpbelyche faöen niet en bemint/ben UU benenbeclangOtbaecoocöniet naec/ nocö enber^ Wijt Bern niet tefeec ai^ flp hk btfit: toebcrom/ i^ 't bat öem petbaerentegen oberfeomt/ tetDcten/ecntg Quaet / Dp ^n (jaet bat niet / maec ai^ eencn opreclj^ ten bienaec Cö^ifti/omöelflenbe bemint Det ttup$/ ölsf öet gene bat in bec toaecOepbt nut enbe p^ofijte^ ïijcli/faligb/eeclöcfe/enbebol gDcnoegDtenijsJ: eii bliet Det felbe in geenbec manieren/maec foecbt ö^t; enbe en 10 oocö niet onmatelljclJ beb^oeft / maec €ai. 6. ölocieect met ben ^poftel in 't tnip^/ boo: 't toelcö l)em be toecelt gecrupft W enbe üp bec toecelt.^ef^ Oljelijcfeenberfmaetöpbegoeberen befeu toerelbt/ Qengeften bat gp fijn betcoub^en bolhomcIijc& in be eeutoige goeberen geftelt fteeft : öp fcljoutot teel Ijet Quaet bat ftoaer w boo^ foo beel aï0 be recljte rebe- ne upttoijltimaecen bjo^t nocfltansf boo? geene jïou^ tigïjepbt becoect: bp en bjanboopt oft en b^eeft niet/ toant ijp niet en begeert. •agP ft^t ban bat ben mib^ bel enbe remebie ban al(e fjjne genepgclijcftöeben te bectoinnen ië i fp felben bloot te mafecn ban alle epp genliefbe/ enbeaüe gefcOapen bingen/ toaecnaer be Ucföe ban <6obtalmacfjtigö pleeg!) te bolgen. ^e^ jaaett fo^gbt ban boo? al / bat beiiefbe ban alf e bingen be^ woctM fer toerelt in u matigO 3P : 'tbjelcfe gefcOieben fai / toStö ^^ ^ ^^^ ÖÖP bichtoöls? op (jemclfcOe fafien bencfet / upuoepê. en pepn(l bat alïe bergancöelichefaben gemengbelt 5ijn met mcnigïjbulbige pijnen enbe fmecten / enbe obecfulcfi^batbetonmogBeUjcft \^l befenn biec te Oftenietcn / enbe öiec naemaeliS 't gene bat eeutoigö tj(j. Cnbe biecom is? 't battec gefepbttoiertaenben Luc, i6. röcfecn b^ecö : ^one toeeft gebaclK igb bat gbp goet ontfangben bebt in u leben. "^xt iö onttoijfelijcfe f bjaer / befonber in 't beginfel i maec men moet fijn

toleefcö/

Van de PafTien re verwinnen. 515

bïcefcg/ geïijcb onfeu c^aïtgöttiaecftcr tiU0 oö^l^^rt ftecf t / ccupccn j enöe aif e genocgljten / bi^ bc finnen fouDen mogen ber:malien(t!OOj De Dope ban ceuüjtoe Ijingen } berfafien ; en fjet fal gebeuren bat öet bec^ petben boo? be gewoonte / om fo foet fal ballen/ bat ï)etgfjeenjlecben/ niaec een toaeracfjtigö lebenfal toojben* ^emercfttbattergefepbrijj/ batbelicfbe ban f ijbelijche faften / 't 3p ban eenf ge loellufle/ 't 3? ban ecniglj gemacli / b'oo^fafee t^ ban alle beroerte oft ontfldteniffe: en acngefien bat cencn pegelycfeeu ban fijnen Uijl getrochen too^öt / enbe gelijcii pxt ge> Deuct in fpijfen enbe Baren fmaecfe / batfc bcrfclicp^ ben3ijn/ en berfcüepbelijcfe bebaüenifoo moet eenen pcgelöchen bit neerjïelijcli gabe (laen / ten eerjlen / b:iat bat Oem albermeejt bcrmaecfet/enbe toaer boo? bat ÜP »if eft getrocfeen too^bt -, op üat Op be berfter? bingcfoubemogctetDercn|Iellen.€entU)eebê/öier®eh,rt^ op letten/bat be irellufle/ gelijcfe eené pegelijfeé feen? lufte homt nelicfeiiS/ (jaren inganch in oas neemt/ b002be beu^ tlutm^^ ren onfer fmnemtoacr in top albermeeft beDooren te o„fet mi- toafeen/ opbat topbenbpanbtinljetinliomenfoU' imi/eiitie ben mogen toeberflaen: 23p ejcempel/ baer feomt i[tct 5»;j«ont bt^ boo? oogen bat ber mafeelöcfe i.ö / enbe terftont fiomt "Jt S* baereeneliefbe/ enbe baer naereene begeerte of af > tnentout fectie/foobatmennaberöantgrootelöcö.ö moet ar- gö^'^"^^ bepben om ^U te bertoinnen : enbe toaer 't bp albien ^^^'^^'^ batbebegöeerte / oft bat bnertcrflontgöeblufcfit f^atitt getoeeft oft om een anber gljelijcfienifife te ge^ b^upcticn/ Det (jooft ban bit ferpent terftont geplet* tert öabbe gctocefi / oft fjabbe t^tn bpant bupten ge^^ floten gctoeeft / foofoübe be3ieleinb?ebe boiljerbt fiebben: maeraengöefien bat fjet nieten fean gfte^ feöieben/ alief top met be menfctjen Danbelen/ befon^ berlijcfei0 't bp albien bat be beuren niettoel geflo* ten enbe betoaert en too^ben / oft ben bpanbt fïuppt fomtoijlenonboozfienöin; foo ftoubtgbebetoacöt/ enbe befpiebt oft öp ooc6 b^ienbt iö; aenfietbeil moon-p^iem/ toaer mebe 6p u/ gelijcft goab ^ma» ^

fnm gebacn l}eeft/ foecöt tebcrmoo3ben : aenfcftout utom bpanbt/ bieubebecfttelijcft onberïjetbecfefel banecnigöecreaturefoecfet te boo.:fcDieten. €nbe

albu^

ii6 Den 1 1. Eocck. Het X 1 1. Cap.

ölöujS fult gfjp licötelijcft uVöc begeerte berfïerben / nocf) gfip en fult niet ficïuelijclt berïcpt tooiDen Dooj i^enig npttocntïtij fcljijnfel/nocö Ijp en fal u niet trec^ ftcntn öe ftciclicu tic l)^ u bere^u Deeft: niacr i^'t bp , olöicn öat glju öefe tijöclncïte falic moet geb^upehê/ fofult gftji 't iioddijcö ban 't fïecfitonDe'ifcbeptien/ öen angel/ of Het gi ne hat ff DaDdijcfi t.ö ban öen ïjo- mcftj enöe en fultniet alleen bccftcrben in Ijet gljcnc bat u niet geoo^loft en iö/maer oocb in 't gcnebat u toegelaten löOK.^an daeciiJcen groot bccfdjtl tuf^ fclien ben reciitbcecöigen enbe ben gobbeloofcn/ in 't oelvjupcft banbe felbe fahe ; bcncerftcn geniet öe fa^ ht matelijcfe/ enbe met eenige pijne enbe moepeücft- Ijept/enbe iiceft altijto fijn oogen getlagc n op 't gene i bat eeuinigf) io : ben tbJecben toon geb^ebcn als? cc* ! ne oni*ebeli)cfte creatuere in aKefaften/enöc bp beeft i een toalgebanljemelfcOefafien» Btljsf infulcftecboe*! öen pemanbt be ongecegelbe liefbe tot be crentnren i toeberftaen beeft / enbeboo^ficljtiger gbeltio^ben i$s i boo^ bc perijeftelen baec öp fp fclben m göebonben i fjceft ; macbmen fombjylen bit toeberom obei::^ i benclien/ enbe fp felben boo? oogen ftcllen/en nabec^ 1 bant bjcöerom ijet qmtt ban bem beerew.o^n al i^of't | Sflcmm ^'^^ ö^f^" ft^y^ ^^öt'^i öe gcbacbten urn iöf/ toaer boo? i «gm ftjitc pemanbt bcm gercct inaechttot ben acn-ïtomenbea i scöacbtcii (trijbt / obecbcncbenbe 't gene t}^mt gepaffeeit i^ ; *j!2^^" obermtt0 bat bier boo? in be5iele geplant toojbt ee^ ne geflabigDcpt ban be beugöt; bet ijo^ nocötan^S beel \ nutter enbe p2ofütelifberfp felben bier in te oeffe^j nen/ alö be gelegentbep t aen be banbt W oft alfmeit b^ï^tDiUigbUJcb foecbt be gelegembepöt ban eenigb onaelijcbbanbcrfmaetbcpbt/ bonger/ ongemaclt oft om fiiuen fmaccb te berftcrben / enbe ban eenige anbcre begccrlücliiïcpt/ (|c. ffiaer \)n gbene battec ®É bcffc gefepbt io ban fijne gcbac bren te berljalen / en iö iw ïjiaont os Qeentïer manieren tcberfiaen ban oneerlicbe gbe^^ nvum^' bacbten/oft ecnigen grooten Oaet/ oftfobanigegc-- ceöact)tm toelbigc begeerten beö gemoet^ : toantbii^rtnbcöl^ lööe bi?rbeftebictoriei.5$/ bc blucbt te nemen/ oft fijnege^ t,lm?n ^^ bacbten af te hecren / enbe a\ toat t)a^ baec eciugb ^ * fin.0toe|ïrccbt.

Van dePaiTlen te verwinnen. 3 17

;Dcp?actijcöe Danbanföne quahc gcnepgcïflcft;^ ^tmc* fjcticn tt'OcïftttXicni^: iCciucvjlen/ tucUtöjjIjSt'O' tt\cktij\tt ijccöcncftcnlKmelfdjefaecöcn/ fimDmcaftreclien ?.^*^V* ban aUc töeliulle / mht al toat öc finnen nicöe öaec / ^ yemeu ' aiö toeftniöc öingcn bic öcn mcnfcD nier en Dctamcn» uut foKnu aÉacr toe fuUen moacn Dienen meDitarien liauDefe^ , Uenf)ooft-fonDcn*

(€en tlüceöen/feftere fiemercfetngen en ejcempclen i*^^^ 9«* : aentieBantl)eüDé/toaccmeöemenfpfelben(ljterlïp Q^tltt^ I tjoegenöc'tgebeötjforiöefionïienbetjelpen/al^b'oc^ mfrcbmsc»

cafie flikt tJerepfcöte/eu loaec öoo? top on^ ocmoet/ t al^ 't öeatnt te toanclieien/ foutié wogen bebeiüöcn. • 1 (^en becöen/ a(0 öct fo gelegen 10/ ten ecffïen fijn 3. <0ntift» ' DegeerteecntoepnigUtoeöecfiouben/enDeonberfocc* Jofc*«cnofc e hm/ oftDetoofhgoctisf/ oft p^ofmiijth öatonjs SatSS ' boo^geljouöen to02t» 3Bie iffccöie boo^eenen toijfen boo^ge* 1 gccciient too:öt / die in öupiterniffc toefenöe / fijnen £?"5«« = boetoftfiant Jicötbecmiijchtcberrefaluptlïeften/ ^^^^^* I öcfonöerïijcli alj5 öp toeet öatter öoo^nen / bupltg^^ i ècpöt enöe penjcfieien 3i)n ban befniet te toojöén i I iCcnbieröen/ bc Dulpe<13oöt?s aangeroepen fieö- 4.9ls?i« ^ öenbe/öooaODobrigiiefbe/ enbeupteenenliaetban Ê^tbiS ' onjoJ epgö^n felben/ bectoecöen eenigne contrarie tojchm : beugben ; maer i^'t bp albien bat be falie noctfafee^ tontranc Ujcfe cft p^ofijtelöcfi i^/ befeïbe meteenefupbere ïïf"ööﻫ"* en oprecïjtc niepningDc aenbeerben/enbe niet alleen I upttoclluftcenbegenoetete.

€cn byfben / obertrencfien naer be bicto?(e be s*^tmtrct bDo;gaenbe gebacDte / onbe befien ban toaer onjs öet £^\f?PJ?i penjiiiel oberliomen i^ / ooch oft top / en toaer boo? en 000; topgeballen^ö»/ bacrnaerboo^ficntelijcfeeenigöe toatoaj- rcpfen/ in be tegcntooo^2bigfjepbt <0obtjcf en ban 5ön ^^^^ 8eme!fclj "bm/ (geliicli Doben gefept i.e) be felbe toe^ becflaen^ eene oft meer occafien foccfien/ en itiet een fefïcr getal befe<0obecp-b2agl)en/en albuömetbe Iioofben ber pijiltflijnc^bat i0 met toeröen ban ber^ (lcrbingen)beliefbe<6ob0berbiené« iBaer mé moet '^t^ mo* boo2 al be curieufOept D?epbelen in't fien/ljooren/f c. buij Datmê gelijftertoö.ö bat ÖuilielmuiCk'Parifienfi^ toe! leert, f^l'^'^^f" a^antDoeferacBtigbatfei^/blijltt tnallefcöou-fpe^ Soö?c/ iWtsp öatfe b^oebig siiiV'tsp blöbe/toaer boo? öoe «jc. nc*

3 18 Dcii 1 1. Bocck. Het X 1 1. Cap.

orootelijcfe^ öat öcn mcnfcft gctrocfeen luo^bt/ km

on^öcn ig- ^uguftinujs^ mcttjet exempel ban 311li*

p(us^:tDant nacr öat &p ftem eciiiEf lieoebcn Dabbc tot

iKt acnfcDouUDcn ban befe fpclcn/ en (jccft öaec naec

<;5xcmi»ic ban Defelbe qualjjö getrocftcn ftonnen toojöcn.^m

öer genet tj^^^uao 25ï|TcOopban ïincolnicn in Cngclant/ m

tu/hepDt i^^^^ff ^*^" tgtban btjfttg laren geenc bjoubje acngc^

tebbeii ficn / en ben Ig. jrc^^ncifcujS en ficnbenber ntct eene

iïjomeiöcfc banaenfiem g-s^'t fafte bat befe mannen b^eefben/

«ei?^"' bie nocfitans^getoapenttoarcn met bat panfiec be^

i.Theff.f . göelocf^ / met ben fjelm bec faligljepbt / en beb2i)bt

met alberiep <i5obbeIijclie toapenen / en fuüen top

naentfeen.öf met bjeefen/bie t)m bpant fo menigmael

obectDonnen tjeeft i ^Ibuö moeten top nm geöoo:

oofft befnijben ban alle fabelen/ onnutten felap/enbê

ntcutoe tijbingcn ; fo moeten top ben reucö / en alle

ikïiticïz fmnen/boo^ eencn [jepligen ïjaet ban ons^ fel^

ben/en ter lief ben oBobjef benlerbcn» €n bat niet al^^

leen in groote / maec oocIj in Iilepne faechen ; toant

iKtenfteeftniet beel te bebieben / batmenfpfelben

ontfjoube/ban bet aenfien ban eenige buple en onbe-

Öoo^lijel^efaecïie; maec bet is groot teacöten al^

men'tfelbeboettnhlepnefaeclien/ enin'tgenebat

2.Reg.23. geoo^loft t$?. "^li^u^ beeft ;iDabib uptgefio^t en 45o^

be geoffert bet toater bat öem gtjeö^ocbt toaief upt bc

Lucio tiflerne ban ^etDleljem j toant hit nietgetrou en i0

tn felepne faben / noc& fp felben baer in niet en ban

^ertoinnen/ bie en fal bet felbe oocbm groote niet

boen. ijBaer be 3iele albu0 berdo^bcn 3ijnbe/ bliegflt

gelijcli een b?ooge plupme optoaertiEf tot ben j^emel;

toant anber^nattoefenbeboo? eenige aertfcftebom;:

pen balt geburigljjch neöertoaertjB?. €n baer too?t

ten laetften aen be 3iele in befe fpeninge/ eene groote

maeltiibt berepbt/ gelöcb öier boojtijbtsf 9iö?aïiam!

göebaen beeft óp ben bagfi ban be fpeninge ban 30*

nen fone / 't toelcb ië be gbeellelijcbe berfterbingöe»;

a©ant 45obten too^btniet gebonben in Jiet lant bec

gljener bie facOtelijcben en gDemacfeelijcben leben.

^u0 op bat bet gïjcne ftierafgefeptijs/ foo beeltei

bieper foube mogen in ome? fterte göep^ent toojben/

fiet enbe leeft b? naerbolgDmbe mebitatien.

D'ecrfte

Genef.21.

Van het Verftervcn. g 1 9

D'ccrftc meditatie van fijne ghencyghelijck- heden te verftervcn.

DE voorftellingederflaetfefalwefen, ^pftWimtcHcU ku in <aoöt^ tegentooo^btaOcpöt/ enöefiem la* ten lïoo^flaen / batmcn omrinoljclt i^ ban boofc Bonöcn/ oft tratmcn bedöerlcp toilöe öicrcntn 3P felben qe\)otlt öle tegen malfeantcren ftcötien/ enöc onfcecnige öeöcrbcniffc foecöen.

HecGhebedi.Ql&tOtim.

Het I point.tjenmcrftt ten eerftcn bat ben menfcö om <6obe tcbtenen ban aSobtgljefcöapen i^/ enbc ontfangen fjeeft alle föne leben/ hcacöten enbe oB^^ nepgelöcööeöen/op bat öp öe felbe ter eeren OBobtjS/ en naec fijnen <0obbelijf öen b?ïl(e ( toant pet Bcm al toebeDoo^t) foube gebjupcfeen/ 't en 5P faeeèe bat DP li'ebec B^bbe / ntet alleen in een libtmaet / $r. maec oocftingbeBeelfönltcöaem gtiepünttöt tetoojben» ^u.^ becfoept u booj-leben leben/enbe offert u enbe alöetgDene bat u aengaetaen a3obt almacptigB» 2Cenmercftt ten ttoeeben / bat befe gDenepgelöcfefie^ ben alleen bp na oo^fabe 5un ban onfe eeutoigfie bers boemeniffe/ enbe 3ön ben oojfp^oncö ban alle onfe fonben / i$ 'tfahz batfe niet toel in't bebtoancö gije- Ijouben en too^ben,- ja bat meer ijS/oocft oo?fafee 3Ött ban be licöamelrjcöe fiecbten / enbe töbelpcöe gua^ bem Wam luttel too^2benber gebonben/bie be goebe enbe facötmoebige menfcö^n tegen ballen»€en ber- ^tt geiseit ben/ obecicgt Boe groote beroerten batfe mebe bjen- ^" s<nep*_ öen/geUjcömen genoegB fal bebinben/i0 't fafee bat^ ?J ooirate men aliecniöcfebitgabeflaetj batgelöcfeertoöie^ö^banaJie ontflelteniffe ber Bumeurenfiecöten meöeb^engBt / r^cktcuoeï enbe ten laetften oocit be boot ; alfoo boet be beroerte 5«^^- ber genepgelöc&B^ben aen be 3iele.^u^ bertoecfet u om befe te bertoinnen / boo? foo beel aljJ gBp u leben enbe b'eeutoigefaligBepbt ter öerten neemt. ^^, .

Hetz.point. 25emerötteneerflen/Boefoetbatben i7rft?,X, b^ebe enbe be gBerufligBepbt ht$ ijtïm\ W ciW befe tm b:tit gOenepgBelöcöBcben ber toonnen 3ün / gBelficè Bet «a öat De blöcfet in onfen eerften ©aber 3Cbam» ^U ^n& ge^ füShin ftelt i0/ en b^eed niet/ Bp en Boopr niet/Bp i^ in eene \jtmom\i

gebue-iön*

320 Den 1 1. Bocck. Het X 1 1. Cap.

ocöucrfac foetig()cpt/tn ccnc ruflccnbc fliJtcber 510- Ic/cnöe bichUïijI?3?oocfeöcjef iicfjacmö: ()ct todcfe alle toijfeu foo fecr gencfjt ftebücn / bat öe l^^pöcncn om Ijicc toe te ftomeiv nlle öincien bcrfinaet Ijeüüen; en- öe öe menfcijen nocO öagelijcfts? fo ovootelijchisacü^ tcn/Datfe aiic neerftigljept öoen om i^ict toe te gera* Êen. ïDant toaec toe i^ 't bat be mcnfcOen öaec lic^ ftaem met fpijfe Degeeien te becbuüen/ Oare begeer- ten enbe eergierigöept/enbe anbere luftenfoechen te bolbociv Tjaer berflant foechen te bcrfaben met curi* eufe ci)be nieafatectge bingeit / 't en 3?/ op batfe fou- ben mogen feggen aen Dare 3!cle:lciït öür opatiaec aï te becgcef.fif / aengifien bat be 5tè(e Diec mcbe niet berfact oft bcrbnlt en öan too^ben / al loaec 't oocft bat fpbefc al behomenöabbe/ebealöel moeten fptoe* ten battei* niet gcbonben en too^t/ batfp feeclterlijclt cnbe bafteUjcfi ftonnen befitten / geb^upclöen/oft ge* ttieten: enbebattecalfoogrooteb^eefe in Het fierte toati ben menfcl) gebonben too^t/ al0 be begeerte en^^ Ire lieföe groot i^/met be toelche Op t)t(z bingen ber:^ bolgljt, (Cen ttoeeben/bemcrcht battcr gDeenen foo tojeeben bpant oft benl en ban gebonben too?ben/bie u fo geftabel jjcii lian pönigen/al^ bcfe genepgelijch^ z^m bttps Deben bie ban binnen 5ijti;ia bat meer iij/ben biipbe! ml^ü^ay^^ ctt batt u netgcnjöf in befcOabigen/'t en 5? bat ïjp befe onfc 8i)ci tot fijnen Wnü gebjupcFte* (Cen bcrben / bcmercli t mmim-' öat \}zn menfcïj gljpfcOapen i^/ op bat Op ober alle ^cDcn. gefcliapen bingen Ijeerfcljapppe foube ïjebben / enbc "** bat fönen Uift ftemonberloo^pen foube ^ön; maec boo? befe göencpgliclftcltljeben too^bt ben menfcg i felbe oocft b'alber jTecljtllc faecöen onbcrtuo^pen / \ tö'tbpalbien/ bat Op befe niet en bemint nae beiii iMille <öobt3Ef. l^icrom bertoo^pt cmm menfcO/ öic in fulcfeer bocgOen gOeflelt i^/ ben b^ebe fijnber 5te*f Ie / b'eeutoigOe glorie / tnbt al bat goebt i^ I om tot I fijne göenepgOelijcliOcpöt te gOeraften,enbe \^ 't bat 1 fip gOeb^iegljt too?bt / toaerom bat Optiugf uptfin- 1 nigOiiÊ^/ fpfelbenbuöquelt^ faluboo^anttooo?bej OOeben/bat Oet gOene Op berbcïgOt/O^ni niet toe en ' laet anber.ï? te boen/bat OP baer aen onberbanigO itf ! enbe anbere niet bonicnhau; öp moet Jjier toe öo^j

men. !

Van het Verfterven, 321

nicn.€nt!C btcBtoijli^ gebeurt fict / bat ïjct tmz bcc^ toc:pen faef &e iö bacc ïjp naer 'flaet/toaer af/tö 't b? alöieu bat f)p belet toojöc/ ofi Doo^2 ofjetoelt/oftboo? gfjebobt/oft 0002 eenige toct/(jp i2^i^ft fp felben in De IjauDen ban Den bpant/öp mucmureert/ en aile goe* öe dingen becgetehbe/ (ept een elf cnDig leben/Die an- becö IjaDbeconnen gelucfng toefen ijaööe l)p getoilt* 02) öngeluchigen enbcalöeu-bectoo^p^nften menfcö/ öie fp felben fo beel beulen enbe pijntgecjj obergege^ ben i)eeft/ om eene alöerpecDtfle faüe te geniete/ en^^ tt met eenenberoofttö02btbanbeecutoïge glorie! a^nbeali.3"töat()pnictalnjtenf3omttotbeeculXiige berboemeniflf^/ fo moet fjp nor Btan^ in bec eeutoig- fjepbt berben be glorie brefipberDrcgenfoubeljeb^ ien/toaec't faöe/Dat fjp fu feiben bci-tDoanen öabbc»

Het 3. point. Bcmercüt ten eerften/alleöecreatU' ^oebcÉi ren/ enOe (m/ tnbicn bat gDp utoc affectie op cenigc ^^.'';?,^""' laet ballen / h:xt göP teraont obci ballen fult to02ben i^f „ upt öc ban begljeerten / tjope / b:c£fc/ pbcr/ (Icutigöcpbt / ucfDc nn örammocbigïjept/ fo iDanneer bacr pemant ijcm tt- «wtuce». gen 11 fal jlcUen/ en tncDerom bau cchen ijaet/ ban 't gene bacr tegljen i^ / ban b^oeföepbt/cnbe met eenc bjanliope ban öct goetrenDc io 't tat gfjP bccferiigljt utoe begiicei'tC' ban fuKcn u bcbecincn licföc/ pber / iiPtftoHingcn tot inuicnöige bingen / cnbcccne aen* fclcbnigc ban uIdc gccfc aen öe benjanchclöclie ccea* turen. JDant eer|l fo too^t eene fafte bcrnint/be toclc- ht Darc Itefbe inbriuiu in DccïicrtebanDarcnbe^ niinbcr/ glj^Iijcli Detbper in \}tt Ijoxit bertoecfet eene grootc [jitte. B^.tttitfclkfU bolgijt een bcrlangcn/ jeene blanuncnbc bcacccte/ enen bjanbenbcn finnc* lijflïcn Pbcr/enCcccncoucIlingebc^geefliS/ fotoait^' necrmcn niet en ftan berarijgcn 't gene men begeert ; tjaer naefoo feomt i\\ nxvS eene cngcregelbe ftope/eenc b?cefe/eene toanöoptnge/ batmen niet en fal bertoec^ ben baer men naer berlangljtv^telt Oem pemant te^ gen ong/fo ontfieech t be gramfcfiap met eenen groó=» ten pber enbe eene ongetcmbe (iouitgliept. 51Baer bp ( imim top berooft 5ön ban onfe begljeerte) boegöc Öacr eenen grooten [laet / eenenfci)^oom ban eeniglj quaebt/ ^nbeeene lafiige bjoefDepbt, o^nbe foo men

322 Den 1 1. Boeck. Het XII. Cap.

bcrlirijgfit i}it öcncbatmcr.fccöccrt/ foofpjupttn onjï ccn kötlDcOaöcn/bat on^ fccc öcac ötciijh treeft t/ tem uperigOcpt enöe oocli ecnc aucUinge öcjef qteft^/ cene opgetogentOcpöt oftacrtffÖcacnöïcbtngcöejS : OÖccri.ö/ ^oc;> öc tDelcftcbeaminnaecgljeöcelbccp' nonbcn töinbccrcaturcöteöpDcmtm/ ccncfmtl- tinge bejS Oertcn/ op bat Bet goctbatmenöcmmt baec infoubc mogen bïoepen/ eertelebenbigeenbe öcacfjtigc aenftangingBc aen be fcöepfelen / eenen pbet boojbcrelbe/ eeneb^eefcbanbietebcrliefen/ cene grootc Ijope/oft een t)ic^ miftroütcen ban i}iz te öetoaren/eenen ftaet/ eenen fcO^oom/eene b^oef fjept ban bat baec ftnjbt tegen 't gene/ bat top beminnen* €nbe albujs loojbtbenbegeerenöenluftgebuerigö lïecoert/boo?8arefe0genepgelncfi()cben/ betoelcfte 5ön : liefbeenbebedangcn/ bïiibtfcöapenbeftaet/ fcO^oom enbe b?oefJ)cpt> SnfgclijcfiQf be gcammoe^ bige begeerïijcftö^pbt too^öt oocIj öeroect boo.2 iwc biibe / te toeten : boo^ ïjope/ boo: toanljope/ bjcefc/ (iouttglicpbt enbe gramfcöap» %$ O^t ban alfoo/bat^ aïïc faften Ooe fefepn batfe oocft 5ön/ii ïionnen becoe;» ren tn foobeel manieren/ berfaecftt ban alleongere^ gelbe üefbeber creaturen/ enbe (lelt utoeïiefbeaU' ïeeniöcfe op <6obt/bie be fontepne i^ ban allen go^tt

De tweede Meditatie, van het felve. De voorfteUtnge der fflaetfcyal^ DObett.

HEt i^point. ^emercfet ten eerflen/ bnt €fob/ al^ Oetopperfre goet / enbebe fontcpne banaüe fa*= ften/altijtbtruijS/ öicaiommemebetoercftt/ enbe toacr in aïfe utoe rufte gelegen ijo?/ enbefictoftu ban üem foubc lionnen affcljepbett eenige faerfie/bie oHpfoub mogen toenfcöen/ oftnuöebt/ oftfoubt toii(en bcdmn; m^c oft gim fmls mogen feggen Rom.8. niet ben %p^fiel:Wicfal on.^ fcFjenben ban be iiefbe 3D£8Éööfijs<$fjf^tfti^ €nö0op bat gijp faubftenneh/ toaertoe tfiigebcn ^jtit Hfip alicticpgljt V)t/ ï^t 00 ftit gOene baer gftp to «ïf c' mccjï op bencFit/enbe" fiet ftoe fnoobe/lntter/leelöcft/ tjmctes enbe bergancftelijcö batbitije?* i€enttoeeben/ be# inmt, mercïit bat ïjct felbe geenfin.sf enberfacbt/ maeif mccc enbe meer b^rto^cftr omnocDmwtebegee*

xmj

Van het Verften-en. 525

ren / jae bacr-en-öoben fett qmh entie pündiicfe i$* f€en öecöen / tjoe ktlm^ öat tjet w öefe Dingen on* öecirio:pen te 5ijn/ enöe Dierom alfoo fiecoert te toe^ fen. (^en bieröen / tiat gcUjcöertoijö ntemanbt ban öen Deginnc DejC? toerelbtö in cenigc faectien rulle en geeft öonnen bmöen / Dat oöp öefoöeüjcfeen Defelbe fttcr in oocfe ntet en fult gemeté / enDe Dat gijp boo.2^ toaer in De ure utoeo Dootsj/ of in 't upterfte oojöeel/ iDel fouDt toillen Defe fafee fo niet bemint te Rebben.

(Cen böfDen/ DoeDatDenDupbelaJ.s'eenefpintie^tn tiup# fit in alle creaturen/ om ban DaerallegocDe men^ ^IL (mt fcöen Doo^ De lief De Der felbcr te Doo.2fcöietcn:geIijcft „e m aue 8et blijcbt iït onfe eecfte moeDer <eba / Die ban bet m^ïou ferpent beD^ogen i.3 getoeeft. €nDeDenclu Dat gijp Obequelt fult tobben / foo boo: ais? na Jet befitten/ cerft ban Den Dupbel / enDe Dacc na ban alle De boo?^ fepDc genepgelijcfefieDen / begeerten/ Ijope/ teanbo- pe / af öeeren/ b^eefcn enDe grammoeDigfleDen/ $c. ^nDicn Dat Den Dupbel ban Der beüen/u metDelief^» De ban eenige fykt èebangen beef t/ foo fult gijp fi)n^ gelöcb bJO^Den ; JiBant ben-lieDen gelrjcö moeten fp too^jDen/als? Dengiopbeetgetupgljt/Diefemaecfien: pfaim nj* cnDe D^t i0 al eben beel oft Bet b^at blepnsf oft toat groot.é i0. 3Bant beel 5önDer/feg!jt Den l?. (©aego- crcg. nu.ö/Die ban öet fanDt obecballen b30^Den/Die öaer • ban groote faeclten getoacfit öebben.

(€en feilen/ obeclegfittoat Dat gbp ban Die faec* fee 3ijt bertoacbtenDe : i^ 't todlufte i boojbjaer gbp moet toeten/ Dat Jet berte Doo? beroerten geD^eben/ geene oprecfite genoegbte en ban genieten / gOelijc* feectoii?^ Defpöfe Den fiecben niet en fmaecbt : enDe fiet/gïip fult in 43oD beel meerDer genoegDte/ meer* Deren fmaecb enDe toelUifie biiiDen.

Het 2. point/25emercbt ten eerften/fjoe Dat <0oDt/ DieDefontepneen Denoo2rp2oncb i$ ban allen goet/ in u tot nu toe geDuerigbiijcb De beet jcbené ban fpne genaDe enDe bermbectigbepDt/Dooj ontalUjcbe toeU DaDen beeft laten bloepen/enDe nocb Dagelöcbö Doet bloepen: bierom bcrfmoojt in [jem alle utoe g^nep* gelijcbbeDen ; Dat f\}^ utoe beefe 5p / gbeüjcb ginc ob fepDe; Dat t)p utoe Dopesp/ aengcficn Dat öp u alleen

© 2 ban

^24 Den I L Boeck. Het X 1 1. Cap.

ïmn Ijclpen: öat Dp uIdc licf öe (p/cuDc al 't aettc öacr Olm nnet berlanölu: bat göP ^^iet m (jact ban bat te* oen l)cm (lri)t/bie alle binaen Dcarijpr/cn alleen ooet i^ : löant u niet en lian bcwren fonbec fijne Dcliefte/ nocï) pü Oupten Oem gclucbigl) mahem 23emercfet ten ttocebcn/ toaer boo;j batliet t;izbiiiw ï)at oÖP en beeï nienfcljen met ii bit niet en Deliert^^ïti^bóo?* aöabïint^ toaecoelüclj tooberpeen berOltnt!jepbt bec oogen en ijcpöt D« it,0£{ uecflantö/enbe eene uptnemenbe uptfinnicöept: mimm* jjjgj^j aengeften bat gljpgeenerufte en feont binben in gefclmpen btngen / en bat Ijier niet en t!e?/bat göp ïanglj oftbolmaecftteUjclt Ftont befitten : i^ Ijet niet een groote uptfinnigficpt ïjem niet te toilïcn in eeni* Ocftlepnefaectjenbccjlccben/om i6obt/in ben toelc:^ feen alle genoegfite gelegen i^ i fner en ïnecnamaeliS in ber eeutotgdept te genietenf €en berbcn/altoaer't bat gfip oocft boo? eenen tijbt alle gefcflapen bingen foubt niogen genteten/göp foubnocötanöbefe moe^ ten becfal^en/ bp albien bat glju bcgeerbet in rutle te ïcben. IBnnt aengefien bat top boo^ ftet genieten bet f reatneren / anbcr5S niet en foecïien ban gerufllKpbt beö Oerten/ enbe bat Xsii onmogeïöcö iïjliierinte bcrïirijgen/ eenföeeï^ beo: bienbatbeblijbtfcljap \\\tx boo^ gentctenbe / op een fcltjepen npt&omt; * foo oocü boo2 bien bat eenige faeclie beulJtegenbc begeerte tot een anbec meer bervnecht / '^ii>^ xm-^ ftlufcftt : geliicfi ben toater-futfitigenplacljteglje;? beuren/ biemct geen b;2ïncliengencegöfaembec5 faet en lö02bt ,- boojt^ mebc / boo> bien X^dx be crea^ tueren ontalliitri ^ön/enbe batmen ober-fnlcfiies bcr^ ïooren moeptcboct/ foove'ftetnoobioObiegantfcfj twXM gfieöcelüc^ te berfaechen / ia oochfijnepgen feïben / om te geraecften tot eenen toaeraclitigen pe»ï|? enbe rutle fiïnber ^iele : foo gUpnocfttanötot befe/ geliichDetaliennienfCiientcelïaet/ foetlitte geraeclten» €cii ïaetfie^/ai^ ^xjp eene ban befe Inften berftregen ïiebltcn/ foo rijft tcrliont in on^ op eene bjeefe/ enbe ^{t foo bed te grooter/ lioe on^ be faeclie meer ter tierten gacr, ^aerom en berïueft glip ban niet pe^^'C^en b:ebe in €5obt boe?, ben feonden tóegft/ te toet$u/boo^ Ö^t b^rlooc öcnen yx\s:^%^ felf^/ enbi^ b^

Van het Verfterven. ^2^

few tn <0otit ocbonDen Ucbbmbe / Doe feomt hat Qi)p ' u niet enfcljaemt tot fijnöei: fpijt cnDc oncereceniglj folaeje? ban öe creaturen te beöelen^

Hetg.point. ^emcrctJt \xiattct bnnnootietie? om ^trrjttf^ be göenepgOeUjcfiljeöen ulDci: fjerten/ öatt^ utoes^^öcnua. albectD^eeötftcbpanben tebertöinnen, i€en eerjlen/ SS' föo iflfcr ban nooöe eene groote couraoie/ öie öaer te ooet fient omtjcïecaen öefe aertfcije enöcpDeiCfa- ften t'onöer'iöa^pcn^ €en tUjceticn/eenefeernecrfti^ öOe enöe fo2at)buiöigl]e tuacijt öcf finnen / toant ö^ buanöen Otecöoo:in|ïuppen/ gelycfiöoo2Depoo3j= ten/ öiemenücötdijcfeec Dupten ijoiiöt/ eecDatfp in feomen/öan menfe öaer naec tian uptO:ötien. €ert öccöen/ obecöenclien Dat a3oöt/ tJic al cn'ö goeöt W met on$'t$?j enöe öaerom alle onfe Degöeerten tot !icm (lieren. €en bierben/ gedurigljlijcli oberpepn^ fcnD*?tïeiOeptenfnooöt(jept ))an alle faec^xen öefer toerelt. ^iet boo2t.97 toaer toe öat gijp in'töocpfel ïje toerelt berfaecét Ijcbt; boo^toaer anöer^ ncrgen.ö cm / öan op bat göp alle tocrelDtfcöe faccl^cn fouDt fcfjoutoen/ niet fo fcer liCijameliiFjalötoel geeiielp/ tn met öer Ijecten/en met eenen gejlatiigen totUe om öen l^eere te bienen alle öebagen utoe^ leben.$?*

Jget gOeöebtenbeöep^artiicfeen/ falmen mogen Kernen upt be mebitarie ban yet j^erftecben»

De eerfte Meditatie, van den haet fijns felfs. Ds voorftellinge derfketfe ü , fp felben bOOJ OOgcn ütU

len eenen fcO^oomcirjciien en 'gronbeloofen öupl / ü\^ . eenen afgroribt/ toaer upt alle booföepbt feomt*

Het Ghtbedt , alöf ÖObeU-

O Et I .point.cöbcclegt ttn eet jlen be baoo jbeni^te luc. 14. ^^mt en fiaet 5önen baber en moeber/en bacr-en- j[ïoben^öne5te!e/ bie en macömönen hi^ti^zl niet 3ön. 'ien ttoeeben/ ïjoebat pemanbt/ bie eenen an^ beren fjaet/ reg^f^n ^^w felben gemaet is?; enbe toeet/ ©«otië batbiefpfelben öaten bjil/ tegöen fp felben alfoo m^^my belioon göefïeït te toefen; öp bebooat öemteber^ K\fp* bUjben in t auaebt bat Oem acngOebaen to02bt / en^ ^nt ter* bete beminnen bieftemfuldi.ö aenboet: toantbieniommiu fpanbtban met öemt'famen tegen fiinen gfteftoo?

t 3 ven

; 26 Den 1 1. Boeck. Het X 1 1. Cap.

ren bpant/toelcfecn ï)p felbec i j?;andere/d!cftem gce*

ne qiieUinaeaenboch/ maec naecöcn montfp^eftcn/

öte CU mact) l)p foo fut niet acljten/ gemercfet dat fp

fijnen bpant onbecljouden. (€cn beröen/fiet öoe beel*

öerlepbegeertcnöatbefeepöenlieföeinubectecfet/

cnöe l)oe bccl gclege nftetien/ batgf)pl)cbtomöen

gact ban n felben te beoeffenen / cnbe bcrfocpt öeep^

gen liefde/ feggenbe metöeni^cpbenfcben^ÖilOj*

sen.cp.66. foopD <§eneca : ^icööenebelöciênbeboogecgeba^

ren/ ban battcfeeenefiabebanmönücöaemfouöe

5i)n» a^ectoecfet u üi^rboo^oJHeltgieufenperfoon/

cnbe aenbeert bet gene ftart enbe fcöerp W enbe be^

mintfe/ bie u fulcfe.ö aenboen , enbeljiec-en-iegen

berfmaet bet gene bat fat\^t enbe foet i^.

^n tinm Het2»point.55emeLclit ten eerden/bat alïefonben/

fp?uptupt enbe bte^ bolgenbe aden ïyct qiiaet befec toerelbt/

iiefte^^" fp2UDten lipt be Itefbe on^ felf^. JlBant memantert

fonbigbtboo^eergierigöeptofonfeupfcO^pt/banal^

leen boo.2 bien bat DP fö» gemacb bemint: cnbe bier*

ütni^ 'tbatbefen/ bieeencn bolmaecbtenbaetfijnjS

felfjcf Deef t/b?p i^ ban alle fonben- i€en ttoeeben/bat

öefeeugenliefbe CO?tftum onfen ^altgmaber ge^

ferupft Oecft» 3Bant gelöcbcrtoijo ben ^pottel ge^*

tupgbt/ ben fonbaecörupfi ben ,§one<0obt38/ foa

beel alö bem epgen aengaet : enbe Dkvom tö 't / bat^

men boo? ben baet fijni^ felf^/ <aobt enbe onfen éSa:?

iigbmaecltet: moet bolboen* (€en becben/ bemerclit

bat be epgene liefde tief gelrjefi eene fcb^oomeltjcfte

ttielaetf oept/ enbe een mercïtteecben ban ben biipbel

bec öellen; maer bat den baet fijnjS felf j^ een teben is8

ban eenen difcipel ban onfen ^aligbmaber/ gelijcö

tittfelbe genoegb blijcht in be leben^ef der ^epligen»

Hetj.point. oBberlegbt op toiebatbemenfcbcrt

gram placbten te toefen/ te toeten/ op ftaren geftoo^

renbnant: foobamgei^utoentoiüe/ enbebeliefbe

!©m wgm "^^'2? r^lfj3^.5©ant bet i5f eenen becraber/ftelt on^ be^

haiiiccuDe mjn enbebergjf om teb^incbcn/ ijsbenalber-boo^

^«iicfö<5 beerbigbflenenöetojeetlten/ eenen berb^ucber bec

mmit ejlcnbigcr menfcben/ b'oo^fabe ban alle oorlogen en

gefttjQïm oproertenbter in utoe3teleop|laen/ eené roobecban

öpanöcn. ^^ goedctocccben/ bendoottlaget' ban <aobtenbebe

Van het Verfterven. ^2'^

xkk. <Dcfc btnöcn tocgcbocgöt Der epöcti fieföe/ feanmcn öe fclbe alfa berfocncn, €'famcnrp2efttnöemctonfeii^3lt(ïmaficrfiangé^ bc aé be a^Iae öcjof ftrupij/bte c«i0 in fulfeec manieren jbemtnt fieeft / tat ban bc pïante bcjs^ boetjef / tot ben ifais i. top bejsf DooftjES in gem geene gcfontöepbt en toa.^»

De tweede Meditatie van den hact fijns felfs. De voorflellinoe der fUnfe, a(jG? ÖOben.

HEt i.point.?[enftet ari)2i|lum ^efum ba bc gob- €^nfttpqt> beloofe menfcfien onber be boeten getreöen in 't "^ '^^^^e a» fjupöbanCapplia.ö/enbemerchtöoebeelteleelijC'cnög^st, lier bat hit gefcfjiet ban fijne cpgenc licfbe,- enbe tioe (mmkim^ fcöanbtgö bat flet W bat een alberbertoo^pjïc jlabe/ i"!" ;"<■"* ïict toelcfe ijEf onjs? bfeefcö/ <0obtben^ontncfiber ^^jlj^f' feoningen becfmabe en onber be boeten trebe. €en ttoeeben/ u epgenbleefcö/bat u\xien alber-tojeetften bpant i^/enbe l)oe onbetamelijcfi h^t Oet is?/ bat top bitfouben beminnen / enbe ftel(enboo2eenen bjient öte fijn bloet boo2 on$f ge|l02t Oeeft j ecnen becrabec tn (aten / enbe ben ]^eêre bupten flupten ,• een alber- fïecïitfte faecfee/ te toeten/ eenen ftincftenben too?m/ toelcö i0 u bleefcO / tn meerber eere en toeerbe öou^ öen/ban be opperde enbe alberOoogfïtle ^aizftm* Het2.point. !23emercfit ftoeCfniltuisJonfen^a:: ïicöma!ieraï!8f eenen albectoölïenöonincö/altoa.ö't h^it 6p bupfent enbe bupfent mibbelen fjabbe / toaer mebe ï}n bcfe f[ube foübe feonnen berloffen / ï)eeft notljtanö om fijne onepnbelijcfee goetOept enbe lief* bc tie toonen / boo? be felbe fTabe / W ïjém alle fpijt enbe ongelijcö aengebaen flabbe/be boot toillen fier^ ben/ enbe lijben al fiet gene bat mogelijcli toajS? te lij» ben. i€en ttoeebcn/bemercfttbat bcfefïabe/Oier-en- tegen inalle^fijngcmacfefoecftt/ omöierboo2fij=^ nen !SonincIi enbe Baber toeberfpannigH te ballen. Cen berben ^ bat fm oocli be epgen [finberen ban hen ^onincfe / hat i^/ begoebeenöe«6obtb2uc[jtige bz^ f[emen boobt/ om fijnen boofenbpant te gelieben* Cen bierben/ bat bcniaontncftbieufootoegebacn U utoe fiulpe begeect/om tojafec tt nemen ban fijne/ enbe utoe bpanben / enbe fioc berre bat öet ban hatt

S 4 W

328 Den 1 1. Boeck. Het X 1 1 . Cap.

i$/ öat oOp tjem fjlec in fouöt iBillen öljelteben entre

öcUoo? göebcn ; maec ontljaclt Ijtcr-eii-teoDen oefen

l3panöt/ toont Ijem aIleb?ienbtfcOap/met Hem Ijan^

öelenöe banutoen laonincli te bermoo^öen ,• luant

Qclxitk boben oftefept iö / ben fonöner crupH toebec-

omonfen ^^aliGbmaber. 3Doeabtenbepa|! tiit al op

ü"ü)efamcliïclU)C)i)bt/enbeberfoe)[)tftVenöebertoec{it

een acooteiieföe tot 43obt / bie öacc allen u goet i^^

^et ié Het 3 point. 2i5emei:cfet ten eccflen / bat gijp gfje*

graote maecïu 3i)t / ban een albec-ebelfle3iele/ enbe een

cucft/ am ^^^i ^ctl]t enbe bec too^pen (icl)aein. r€en ttoeeben/

öcciS:/ toareene oneer bat fjet tö/ batmen ecnen facfe bec

^ant tt too,mien/te toeten onjS licDaenvtoeltïi oncebelpfe W

sDcöeii. tï'oberljanbtlaetDebbcn obecbe 3iele,- entoateene

fottigljepbt bat bet tg? / tot b'eentoigbe beberbeniff^

förtbec 5ieic/ 5ünen bpanbtboo^ eenen ïioaten tijbt te

berbeugben/enbc be 3tele/ enbe bet ücBaem t'fameii

eeutoeiycb obecgeben te b?anben»

Tfumcn-firekinghe , alS^bObettv

De derde meditatie, van den haet fijns felfs. Ve voor^ftellinghe det flaetfe , a\^ boben*

TT Et i.point.:i5emerebt ten eecfïen/boe beel bupbe* •*^-*'len bat oaö alle it jien en lagen Icggben/ enDe (joe Ctooten feOabe bat(c ben menfcben boen» €en ttoee^? ben/ bat gbp nocötaaö geenen fcDabeltjcfeer bpanbt en l}t\)t I bah utoe epgene Itefbe / enbe battec niet tn iie toecelt en is?/bat u meec btnbert» (€en berben/bat alle utoe bpanben bectoonnen toojben/t^'t bp al- bten bat gbp befe engljenliefbe bertotnt» ^uef becf^eclu befen bpant geöeeUjcb / en alle bermaecö / al0 eenc aenloc!?tng[je öec toelluften/ ertoe fmeecbtngben bejS bleefcb5J/en obcrlegt met eenen/ljoe goet bat hi%tz-^ re i% aen x^zw genen/bie bent op^ecbtclöclfi foccben» Het2.poinc.B2mercbtteneer|leiVbat be genoecl> re bec npttoenbige finnen luttel tijbt.e? buert /en fiet Dieren tegen boe geffabicö/ebelen baH/be genoeclj^ te \^i \ixz be 3ie(e in iSob en in bc beugbt fcbcpt ; ftoe Ijoelbat {\^ fjaer oocb becmaecfit in be gbenoecbre btcöetlicOaemacngaet. (€en ttoeeben / bemercl^t \\\ \i^i Det oninogljclöcli \^i batmenfr' bepbe t'fa^

men

Van het Verfterven. 529

ttien Mn fjcntetcn,-f)icc te toctc fijn ïtcfiaem berbiii? len/cnl)icr namaclöDc sielc, CenöcrDcn/Dat/als't ^e^annu bat glip !jct licïjacmal toegeeft 'tgOene Detfcml?e J?S?öt mogen töenfctien/ bat ïietnocljtanëncrgcniofantïcr.ö met bcc^ töc öicncn en faï/öan tot een tcrgingcenDcecn nteuto fAm, bectoechfel / enDe Dat fijnen lii^ tot geenöec tijDe en fal berfaet loojtien. €n to' ftet niet ccn groote tjUjaef:' ÏKptit/ fijnen bpant pet te gcben op bat gfjp genoot- fa0Clufoiit!3ijnomöemnocl) meectegebeh /enuc^ foagen / en op bat gtju utoe flabernpc te Ijerbec foub mafeen. Cen bierben/to' 't Dp albien bat gijp be bcc- gancïidijclte genoeglite becfmaet / foo fult bljp Ijkt naec ecne eeutoige genieten / enbe oocli in bit tegen^^ tDooabigf) (eben eene meerbere ban gijp fonb fietsöen fllö gïjp utoe bjclluflen ^wik genoeglitèn Oict bolgt»

Het ^ poinc. 23emeccïu tm i. ftoebecblint bat be ;^r,\ too'^ bleefcïielijcöc affectie i5";ljoebupl/cn met toateépe- ttian ' rijcltel batmen liem aen be felbe ónbertoo^pt/en baei* {''^"suöt is? öf laet {epben/aengcfien bat top met Ijet Utln bec re^ "^"^^ benen bcqaeft ^jn. €en 2.oberleg(jt bat ftet bleefcö/ enbe be bleefcfjelijc&e liefbe tegen alle beugben ftrij^ ben/ obecmit.$f/bat be beugöt fcuaer om te üeftomen/ enbe öaren toonel gefijclmien gemenneïijcljen fegftt/ bittec iöjenbeOet bleefcö altijt^ fijn gemacfe foecfit- (Cê 3 »oberbencht/bat fo beeï M^ gijp begeert te toaf^ fen in be liefbe a3ob£f/bat gijp fo beel moet bermin;^ beren ban u epgé iieföc;\x)ant ^t een met 't anber niet rfamc en ftati blijben (taem€en4.bemerclit l)oe ï)^t Clj?i(iu9" onfen ^aligOmafter fijn epgen blcefcfj gc^ Ijaet Reeft/ enoberleglitbefetooo:ben:^ienamp Matth.16. feomentoiïtbieberloocljenefpfelbèn/enbenemefün fcrupiS/ i^nbolgemp na:en gljpfuftfié batbefen fjaet banfp felben/foo noobigö i.öVbat f)p niet toeerbig en 10 ben naem te boeren ban een rdigieuis^/cftbaneen oprecl}t43obb:ucF)tigmenfcö/bt*e€ö?tftumnietna en bolgt ^cfm nu/o"f gfitJ in ber toaerOePt moaaijt feggen : mtt €Ij3i(ïo ben üh geörupfl/eri berb^ec&t gü 2. u felben tot belief öe ban ntoen ^eere/iitoen <öobr.

Det'famen-Jfrekingey hetGebedt , enbe bat baerUOCÖ

bolght/fal mogen genomen too:benuptbc|]^ebita^ mbanDcti^^rflerben.

g y d' Eer-

330 Den 1 1. Boeck. Het XII. Cap.

d' Eer fte Meditatie van de nieuws-giengheyt,ecn groot achter-deel inden wegh desHeeren.

Devoorftellingederplaetfe, fal tocfctl teDemcrCl^Cn bat

cnfc smc 10 gtlijdi cm haitcel / tjcbbentic böf poo?^

uw öic onfe bpanöeit üefpicn.

Bona. fpcc. U Et I. point. ^cmcttht tcu ccrfïcrt / \i}{:ltfi bnt bc

®c toet J' toercticn ban be mmfijxcvi^Uevt fijn npt ben l^.

km ban 25onabaiturti. <Z^cn nicufijicnglien maifcïj / feotjt

nieufgie* j)p/ bte bcöomuiertljcmmct 't o^nc/ bat Ijciti niet

fijfjepDt, aj^n 01^ g^^c/ bcconacljtfacmt bat nootfaccïiclöcït 133^/

cnbcfpfelbenbergctcnbc/ öcmercfit/onbcrfoccfet /

cnbc let op een0 anberö toer cfien; 10 't bat Ijp ecgeniS

pet öoo^t Op tjef fo^oDbulDigO om baec nae te bernc*

men / enbe fonber ff Oaemte begfieert bat te toeten /

han be gene/ bie fulcftö toilfcn berftoögcn; fjp feomt

op ongeoo?!oofbe plaetfen/ boegOt Dcm in be berga^»

beringen/ enbe t'famenfpMnnge ban be bioebcrsi/

öaeröp niet toe geroepen en 10; al^gfip nupntbat

f}p bertrocöen i^ / boegïjt fiem fcnber fcfjaemte aert

utoe5öbe / enbe aen utoe oore / foo bat gijp oocfe be

alberOepmelöclifie tooo^ben niet fecreet en fiont upt*

fp^eecfeen ; l)p boo^fiet alle üoecfien/ Bp ïaet fijne 00^

gen Dcrtoaert^ enbe bertoaert^ om-loopen/ftp bljjft

liille ftaen op al öet gfjene t^At öem ontmoet/l)p blijjFt

ftaen op bcggemepne plaetfen/öp berbipt bcm al«f

l)P b^eembe aenficljten ontmoet; fjp i^bcficöniet

nieutoe tijbingen enbe toerelbtfebe faïjente booren

tnbetebertellen/bpenOoutmetopnieufgrecigOIttït

te ober leggen/ 't gene baer öp geenen lafi af en tjcef r.

(€en ttoeeben / bemerefet öoe bat befe bingljen

mtö-flaen»

cccchmm Hetz.point. 55emercfet bat be teeclienen ban be

hrrwm^ ^^tt\s)omm tütUufl^cpt 5ü«/ nocbt'Oupie^/ "öcij

mii rul önpten 't bup0 fijne oogen onboojficBtelijcl» petoenai

rifufijcp^ op too?pen/'t en 5p boo? noot/ oft om eenigli cerljjcö

en tamelijcft bermaecfi , nimmermeer nocljtan^ op

ongïjelöcöe perfoonen / niet bernemen nae een^an^^

ber0 bingen: upt bet gene bat top fien/ eenige 45ob^

b?ucötige bemercöinge trecfeen.rCen ttoeeben lact u

Ijoo^^aeti/ bat gbp Cf)^i(lu0onfcn ^ligöuiaecbec

oft

Van het Verfterven. ^Ji

oft bei|. IBacrct iBaria fiet / toel gefcfif cftt en b»c=ï (io?ben : enöc fict tjoe berre öat uloe maniccen ftiec af nocö 3ijn/ enoe bcclnecöt u om öacc na te bolgem

Het 5 . point. 23emercht ten eec(ten/öat orö Dtt le^ ©cmmf . ben / en onfe finnen gegeben 3ön / om a3obt te feen^- nI,T? S?* nen / enöe op tjat top fouöen becferijgen ftet gene orts^ pSo"tm nooötgfj iö ter faltgfiepbt/ toaec lipt men Ucfjtelijcö onrecfm^ feanbecflaen/öoebecreöatöpberöooltijes/ bte fijne »«"• 3iele met bupïeen oneedijcfee berdeelöingöen en be^ geeftenbefmeurt» €en t toeeben/ bemercht batbe bpanbcntn geenber manieren ben tngancFi en lion^ nen brijgcn/oft bet ftafteel onfeu 3iele innemen/'t en 3P tiat onfe finnen boo: nieufgiengöept oft curieuf^ ftept/ al te onbeöoojlijclien open flaen, €en becben / bat göelijcö Bet iicljtom boentsJ/ftemtebefcljeri^ men/ tegen be bpanben bte ban buptèn 3öni bat alfa oocfj aljs onfe finnen bjeï betoaert 3ön / al 't genebat ban binnen i$ toel betoaert fal toefen^l^ierom moet- men fp felben begeben tot treffelijcfte en p^ofötelijc^ fee bingen / tDaer mcbe men ben fjemel foube mogen be-erbenren bemercfeen öoeleelijcfte fafee bat Ijet W liebec te bifputecen ban eentge namen en tooo^ben / nieutoe tijbinge te onbecb^agen/ pet toiilen fien/ $c. ban möne 3iele te beb?óbeh ban be eeutoige to^men^ ten/ enbe fp felben te èennen.

t'<Samenfp?ebinge met t}tn geccupfien^efuiS?/ bol pijnen 3tjnbe in aKe fijne finnen.

Eene andere meditatie van 'tfelve. Devoorflellinge der f loetje ende hetgeledt , ató bOben.

O Et I . point. 25emerbt ten eecfien/toat bat göp nu ^ ^ \)m I ban al 't gene bat gBp tot nocö toe nieuf^ gierigblicb geöoo^t enbe gefien \yt]^x. (€en ttoeeben/ biat bet u fouöe baten / bat göp beel meer foubt toe^ ten/ ja feenntffe fout Ijebben ban alleö/ enbe u felben enbe <6obt niet en foubt INennen/ enbe ben bjegfl om Siertoetegeraften» €enberben/bemercbtbatben ^mmt\^ mcnfcl) bier niet boïmaecfitelicfe en fean begrjjpen/ „"iuip^^^ maer batbit fcer onbclmaetötelöcè gefcDiet» ^oo mafchtei batlüpoocbbenatuere ban een bet alöer-felepnfteïöciïbeï^ beeftfeen niet en ïionnen booj gconbeeren» ;€en bier^ ^^^ï*

ben/

J32 Dcti 1 1. Bocck. Het X 1 1 Cép. nen/ Dcmctltt öat ecnen nicufaicrigen mcnfcli nïtijt onijerufl i$ l en \\\ 't niiöbcnlian bed moenelijclilje- bcn/cnpenjf luien lccftjObcriegfttöaec-cn-tcgcn£tc rufle bec^ gcncsï / öie Ijct in o^otital bint/ en [)em {je* geeft om alle nieuföiecigiKpt gci;ee(ijcü te berftcc^

Eccicti. • ben. J^oojtDenaöiifenman^'Siclilieötnniiincnfm boo^genomentefoechen/enöeteontzecb^igenUrijfe* üjcfi ban alle öingen/ öie oncec öe fonne gefcïjiebcn» ^ècfealberQUtietfte beliominevinge Ijeeftvaoötben ftinderen dei* menfcljen gOegebcn/öat fp Ijen baec in bcftommeren fouben/eniS behcnt bat Xyxzt tn ooc ar? bept toasf eri pöneijicïiöept be^ gee|l.iS/om bat in beel löijfOeben / bcel bei'bolgentïjeben Uy en toie Uietent» pept becmeerbert/biebermeeröert cocft tien arbept. Het 2. poiut. ^emeccbt ten eerjlen/ bjat eene fottc fabe bat bet foube 3ört / eentge ïilepne faben enbc ^\z ban geenbec toecrbe en 5ön/enbe eenen anbcren acn* oaen/ tebeneerftigen / d\^ baer pevijcbel is ban ile^ ben teberliefen/en bat nocb meer tjS / ban 't eciitouj leben: (Centtoeeben/ bat Oefen ben alberbJijfienni ben bemel fal toefen/bie bier met \^i l^.^enebictué/ loijfelöcb ongeleert fal 3ijn/te toeten ban curieufe en nieiifgierigc bingen.Bemercbt ten berben/ bat gijp in sèobtbint/ op 't alöer-fupberfle en ten bollen alle öenoegbte \i\z glip upt eenige gefcljapen creaturen fout mogen fcfjeppen, ^^z\\ bicröen / bat gbp teber^ geefjj arbept / al0 gijp u \dxix boo^tlaen bat gbP utoe 5iele XiXt onber faDelych isv foecbt te berfabcn / öoo^

5. Reg. 6. Jjooren enbe fien/ aengefien bat b'ooglje niet berfact en too;jbt ban fien / nocö b'oore niet berbult en too,2t ban fiooreUvCen bijfben/obcrbenfttboe bat benl^ee;^ re be nieufgierigljcut ban be;25etfanii)té met be boot ceftraft beeft / in alle be gene Ut alleen bare oogben op b'^ïrcbe gefïagen baoben- (Cenfeftcn/ boe bat ^-^ ba/ boo? Xsxm batfein 't aer tfcbe parabijö ban be tw rteufbept befiooit enbe ban befelbe beritjonnen toa.i^ onö in alle befe ellenben en miferien geb jocbt beeft* Het 5 . poinr. ^emcrcbt ten eerflen/ bat pemant xt bergeef0 eentge neerftigbeptboet/wn te geraben tot liet aenfcbouruenbe leben / 't en v^t bat bP fÖ«^ «Pt ^ toenbtge finnen/ maecbt te berfterbetv ^»i^^ \y\ttm\

Van het Vcrftervcn. 3^5

i^ 'tbatbebnipöt gcfcPttD02iit : hem ntocoDg!jen/ cant.g. toant lp (jebóen mp Dom tocclj blicgtn/en obcclecöt l)oe fcljaöeïöcö öat öit 130. f€e» ttDceöcn/foo en moet gl)p tot geenöer tijöen nieufoiertolöfi de boimaeht^ lieöen »6oöj5; fijne oo^beefcn/enluerc&cn onöcrfoec^ feen; toant een onöeLroecdeciyecli^ajeftept/falban ivor.sf. bec ölori-e beröjufet too^öeiL^Bp en tnoete nimu-ec^ f^f^^t* weer be rebenen onberfoecïien/ toaerom bat on^ pet 5 eii mi:« geboben too^t/ maer on^ met bollen tceftaen begebé Dctfatcht 0m 't felbe te boib^cngcn/ gclijcli h)p boen/in falien/ gfwc unv bteonisf gfjcïoobe aengacn,- l^ct i^ be ftemme cnbebc "^* bjage banbc bupbeI;3Daerom ïieeft ijp't u geboben^ IBaer ^bjafiam toijgt ftilie/öpen onberfoeöt niet/ nocD toaer bat öp moefte gaen / aï.$ fiem telaft toajs «pt fort lant te bertrectoi; nocö naer benaj^omeltn^ gen ban fijnen ,§one/ aI0 öem gebcben toierbt/ ben, felben <6cb op te offeren,- befgeiijcö en fieeft SfatajS i^^»- h ntet met allen onberb2aegf)t al^ Bern bebolen Inierb naecfu te gaen ; nceD 3ieremia<$ ül^ ï]p ober-Ioben toiert met boepen enbe üetenen ; neef) ai^3ecfjieï/ a\^ l^tm beiaft boïert bat Op op eê sybefoiibe gaéltggen*

"^at be ffametifprekinoe gefcfjïebe tot <Öobt / in ben toelcïien be gepligen aüe bingen aenfcöouUien/ met eene groote begeerte ban lieföeenbe berfaftinge ban alie ajfectie tot nteufgierige bingen.

|ö|et G^cW/ , enbe be anbcre fafien / faïmen mogen mmen upt be mebitatieban D^^t^erfierben»

Een ander Gebedt. TT Eere jcfu Chrifte , in wien verborghcn zijn alle de <^oïrt ett ^^ threfoorcn Qndt fchatten van wetênfchap en wijl- [^^'L^^'^"^ hcyt; och oft ick u mochte kennen , en my felven defge- j^ {,e linoaa lijckcn , ende uwen alderhcyligften \\'ille ! want defe my iïc tatjfs alleen genoeghfacm is;\vacrdoor ick in der eeuwigheyt Ö^P^» V.'ijs gjenoegh kan worden, u kan kennen,{ien, ende in al- le dingen mach belitten ; ende fo veel te meer en te vol- inacckter, hoe ickdoor denieufgierighcydt te min her- waertsendc dervv'aerts fal verftroyt worden: want eene fake is noodigh , ende dit is het eeuwigh leven, dat wy u alleen kennen.Wat wil ick dingen onderfceken,die hoo- ier en ftercker zijn dan ick benrWaer toe fal ik mijnoo- Ecckf. 3,

gen

3B4 Denll.Boeck. Het XI L Cap.

gen flaen op d'ydelheyten niet op ii,van wien ick alleen

Bernard. hulpe verwachte ? Maer , eylaes ! als d' aerde mijndcr

J'^n^s^^ 7- herten door onachtfaemhcydt , dijftelen ende doornen

Idem Ver. voortsbrenght, door dien datfe in haer felven geen rulte

ad Ciar. cn vint/o is fy genootfaeckt haer buy ten haer te keeren;

en fy begint llaperachtigh te worden in het onderfoec-

ken haers lelfs , wordt dan curieus ende nieufgierigh om

te weten het gene dat een ander aengaet, Ende waer toe

fullen myoock dienen alle fchoulpelen en ydele weten-

fchappen , wat baet dit aen de ziele oft aen het lichaem?

Wantmijn ziele en kan hier mede niet verfaet worden,

noch ruftc in eeri^he creature vinden, maer in u alleen,

waer in alle dingen gevonden worden. O falige ziele,aen

de welcke ghy alleen genoech zijt, cn dient in de plaetfe

van alle andere dinghey; en die in u alle dingen fiet, ende

van u al ontfanghc, enSe tot u alle dinghen fchickt.

Het XIII.Capittel.

Qefteninghe oft beradinghe , van het verfmaden van d' oordeelen der menfchen.

®e b?tf fe \J[ ^tt ^i^^^ öficcn meerber bektftl in Bet gceflc^

ban De 003:" ^-^-''Iijclilcbencn benecrftinae bec bolmaecfttljept/

ïsnimm öanteb^eefcnbeoo^bedenöec mcnfcljcn/ m^pfzU

SrtSt bennaecbiete ftïjithemljkttoo^ i$'t boo^toacc/

acijtKDcd bat be boo^gcnomen öcpf tgDc begeerten ntet alleen^

in önt g«* ijjcö in fiet beginfel / als? 3? nocö joncö en teec 5ön/ 1

bal?2t* too^ben berb?ucfet ; maec oocft aljj fp nu groot gfie^ i

smiciu toaffen 5tin/ toojben neber getoo^pen en uptgeroept* I

3Bant fjoebeelfönbcr/ tic berbeertsijnbe / boo^ an^,

bere Iteben feggflen enbe opfp^iecïte beronacètfa^^

menbeel<6obtb^ucötigeoe|fcningOen/totbeU3elc^

fte3Pf)wnanberfnij9ffouben begöebenj oftgetoooi

fijnbe iJk te oeffenen enbe te gOeb^ipcfeen/ berlatettj

bte boer? eenen tijbt! ftoe beel 5ijnber i)k in iafïeringi

enbe anber ongOelijcfi fouben berfoeneljjcö enbe'

facOtmoebigO Bijn / 't en toaer / bat 3P boo? Dct oo^!

beelenbejs bjerelb.tf tot tojafte bertoecfet toïerbenll

;|^e <0obtbaweBtigD^pï:»t ^n D^^ff iconen weerbereni

bpanbt/

Van'tvcrfmadcnd'oordcclendcrmcnfchen. 335

bïïandt / ban be opfpjaöc lian 45oöbeloofe : enbc bat te bectoonbcccu Wtiit boo^ ex'tmpelen tot ijet quact niet en toojben gljctrocften / fietmen bicfetDijlö boo? Itïoo^ben ban bcü recDten toegö enbe bolmaecfetcc ïeben afaöieïepbt too;jben»

Hf/ eer He voor- bereytfelfal tvefen , fp felben tt (lefïcn ttt

be tegentDoo^biGDcpbt 45o^t0 / enbe ban 3ijn \}t^ mcïfcööof/ meteen büo?nemen banallebinsente fcljicttennaföneoicne.

Hettweedevoor^bereydifel, feeC 00tmOCbtgl)IljCfi Ota-

tie öegöeeren/op bat top boo^ be fcibc fonben mooen be&ennen befontepne/ bp-lfean^sï ban ailen quaetj be toelcfee ië/ ficm u boegljen na be oo?beef en ber men^^ fcOen/ enbenaerbefelbe (oD^ïöc^ ben meeftenbeel ber inenfeDen boen ) 3ön leben tefcöicïien»

Den menfch.(D eeutoige 3Bööö^Pbt/fiet/foo bf cfe^ toijlö als? icft bp mp feiben maecfee een 45üht\)2utlp ttgft bao2nemen/foo oDeboele icfe/bat icfe niet alïeen i en bemerehe toat be faecöen in Daec feiben 3ön/niaec I oocli l)oebanioö geboelen be menfc j)en baer af fleb=^ ben ! aBant inbien ith n\p feiben (ïelleeene toet ban toel te leben/ ban te fcBoutoen ïjuabe gefelfcöappen/ en onnutte t famen-fp?e6inoen/ban foberDcpt/ ban ; be toerelb te fcDoutoen/ ban feebaerDept in feoft enbe / lileeberen/ban mp bicfetoijlsS te biecftten enbe ten ^* ; ^acramentete gaen/fogefcöiebetboo^Oetoojbeel ®<oo?fidg ber menfcfien / bat beel banbefefafeenmpbuncèen Jl^-Ï^^ahf ; ftoaer enbe Infticft te toefen; iaoocfebicètoöïci boo? 'tgocttoor- , bet oo2beel ban Doofe menfcften / oft immer.ö ban be mme (\aatt ; göene/ bienocögoet/ nocDquaet/ maec tuffcfien ^"lamcö» j, bepben ^ijn/ enbeober bepbe 3öben fereupel gaen» i, Chriftus. ^€ijE? eé boo?-bonnifTe/öet toeifi fcöö«t te i.(lrecfeétotagterbeel/maerfonbecbec(lantgefp20feé. .- Den menfch. l^H becb^et mp feec / bat ith alfoo iubccboertentoecl) göenomento02beboo2be toinben \^ öer menfcöen fi}7ahc en geltlap / en niet boo? be qt^ ,j toicluigljepbt bec faec ften / maer boe? ftet bunchen» vlBaectoiefalmp beiioffenbnnbefegemepne quale i„mfiecöte/bangfip/mönen<aobt^toantfoïèliemer^ •i ^e/be Hcïigieufen3ijnoocf?metbefebebanöen/too^ij jj Jenbiclitoöi^ booj befclbebaecnebergö^toojpen/ ,1^1 enbe

3^6 Den I I.Boeck. Het XIII. Cap.

cnöcboo2ïof oft mifp:ijjö boen ftunöoolenbmtbctt

recütc pabt b^t ootmoebigljept m aeljoc^rtJcmljcptj

boet Ijun aftöycJïen ban ï)t))yk ber eenboubiöjjepbu

Chriftus. 't 30 alfo/cn men bintfe fclben/bie/baec

ben regel tumn ijS/benfelbcftcensclucd onbcrïjout»

Den menich. ^p b^eefen upt tc f cljjjncn in bcfon-

bcrljepbt cnbeepaenttjepöt/ entjeanberentettebe^

Öacöen/ enbeuniettemifOagcm i^et todcö ubien

Au^ lib. 2. bienaec 3üu0u|tiniiö eectyöta' ooch hlacgljbc : gc&

cont. c. 9. j-(jj^^j^5> ïiip „ j^f onüefctjaenu te toefen»

Chriftus. (^cfj (joe gtoote clenbc enbe boofijcpt bcc

toerclt v^ ^itl betoelcöe fo groote macDt neemt oocft

oba* be ölooftciw en be gene/bie fiun felbé beracft:^

té! öte boc^ mp alleen Deïjoo^ben te (eb^/en te ftetbe»

Den mcnfch. Boo2toaec icïi bcgeece bat feeivtoanc

Galat. I. ith ijooce utoen ^pofïel feggen:§inbien itU be mcn#

feOcn Deljaegfjbe/ ith en foubc €D:t|iüiS8 bienaer niet

5ün» O toacrac[)tigeuptfp.2alic! toicobecïcpbtbe^j

fe/ foo ftp Dcöoo^n ^ oclj bft gfip u getoeerbigï)be mp

lob 14. t}iz te bcrleenen / bic alleen ftont fupber maliën/ bat

ban onfupbec5aebti53^ontfang[)cn/ enbealleenalj^

ben^gamaritaenïtontonfetoonben gftenefen^ ten

pegijelijcö fiecft tnfjctDepligOboopfel betoecdbt/

ïjarc oberbabigOepbt cnbe oo^beelen berfaecftt / en^

öt bafielijcii boo2 Dem genomen u te bienen/enbc al^

foo tot Det leben ïn te gaen ,- enbe fiet / tc!i en binbe

niet bat ons^ m-^er acljtertoaect.ö trecnt/ ban be pbe*

ïe bonnifTen bei2^ toerelbtsf: topb^eefen quaetgfic^

noemt te too^ben/ cnbe top en Iionncn bit niet bec;?

b^^gl)en j enbe nocötan^ bcrbaagen / bat top om ba

tooo^öen alleen bec menfcfjen / cïuaet 3ön*

b'»©02ti«* Chriftus. iBaec toat 5ün ticfc oo^beelen meer ban

ïfii ijcc pticie gepepfen/pjopooften enbe rafernp«n ban eeni*

S'/ïttn au* ö^ iii^nfcöi^rtö ; enbe meed ban quabe/ enbealfnlc^

tttfmtt fte/bieonÊ?niettoegebaenen5inn toanteenp^glic^

öan pöfïe Ujcfefp^eecïit enbe 002beclt foo ijpgemoebtisf* Cn^

f Sf '^ff ^^ aengefien be geljeele toerclDt gcftelt i0 itiht Doof;

ii?m! ^^^P^^ I ^«5^^ ^^ "^^^ i» befelbe te binben \^ I en i0 an--

i.'ioan. f. ber0nietbanbegeerlöcï5Oepbtbeö?bleefcfj!£?/beroo^

loan. 2. Qcn/enbe Oooberbpe beö lebcn^ : DoebanigD 6^n Dci

bonniffv* ber felber toefen^

Dci

Van * t rerfmaden d' oordeelen der menfchen. ; %7

Den menfch. i^it i^ \}tt ofjcboelen öec oöciicr/ öie boo? bcrnuftcc totüeri oljeljouöen too^öcii j Dat- men ö^fc faccöen met be(6obtb^2iicöttgl)epDt moet boegen/ öie ban be felbe feec berfcDülen / enöe tegen be 43obtb^ucötigOepDt ticöben: enöebpalDienbat niet gljeft DieDen Kan/ batnun aljsf ban Uebccban b^ 43obtb:ucluigiWbt toat moet af-trecfeen; op bat ïjetntetenfoube fcDiJncn/ battouon^aen fjctooj* beeUnbe gljeboeien ban anbeve nieten bjilicn on= bertoo^pen»

Chriftus. ïBacc toe 5ön befe oo?beelen p^oföteïp oftfcöabeïijcfe^ Uiat batet be mane/fonne/ enbe flec* ren/bat fp ban be afgobiften boo? <0oben eectöbtjS geöouben 3ön gebjeeft i toat fcDabet Bet goubt / bat getboo?tïÖcötoo?btgeacïjt^ « ^ ,^

Den menfch. j^tet met allen/gfjelijcfi Bet onj? oocfe f.^^^^f'^ mt en HD^Xitt i oft batet/ bat top becfcDepbelijö ge^ fcjjcu/lun» oo^beelt/ battopgep2efento02ben/ battop Deöcnt nmiofm 3ijn/ Pbelijch bermaect oft mifp2eren tooabcn» mtfacptnv

Chriftus. ©oo2toaec \\\ 't bcfonöec toillen bemtnt K^i ^ toefen (aengfjeffenbattopcen pegeljjcö ban onfcn fcjjaiDu naeften/ aliffonis fciben moeten beminnen) \^ tot ongbelDcH ban anbere mcnfcficn ; enbc göep?efen te toiKen 3ijn/ maecötonjggbeljcelonpiöfdijch zx{\^t ^\mm, becifpelijcft: toantbie bat begljeert/ en \$ nu niet Sïof- Ioföaec/toantniem.mbtento02bt ten vecöten göe^ bacr/ödn piefen/ ban biegoebt/ enbe bieop^ecfttelijcö/ enbe meöcugöj niet balfcBelijcïi p^iifbaec tooabtgljeacBt» Opbat^"^^"'* pemantfoube mogen gep2efcnbo2ben/moet l)p beu ïof aïbecmeefl fclioutoen/göemeccïit bat BP nïet op- recOtelijcö gep2efen en fean too^Den / XAz ben lof bart feffdfoecfet/ maec iief om frjne Boobecbpe feec tod mifp2ijfen0toeerbigf). gnfgBeliJcfeö "iM B«?ntber-- oranit oftbjoebicB i^omcentgö onrecBt oftlafte^ cingOe l\yiz f^m aengOcbaen too^bt / "i^u gdeiupgBt batöPÖetfelbetoeecbigO i^eJ/ enbe batBpboo2foa bee( \ut^t ben (of/ ai^ Bp gfiefcBoutot B^cft \\z\, mifp2ijfcn- ^nbicn gBp ban \^a;sx\M oft berfmsebt föt gOetoeeft/ xw'^uxi pemanbt guneöt bcrmoeben ban u gBeöabt Beeft/ niet tegOcnflacnbe t^ 't bat öBp ubaet inncècbt becfieuöBt/ foo berclaert gBP/

S bat

5^8 Den 1 1. Boeck. Het XIII. Cap.

nat 't fclbc te onrecOt u gefcftieDt i^ i gnoe xm\. rccfit

toacct g{)ptoccröia()beracOt te toefen/ fnöicnoöp

^fmoifcüu om bcfeberacDtinaöeOaötbcb^oeft. €nbe toat

f" H^^^f, Oebt göP banufellien/ oftbat utoe iö^ Doo^toaec

bw met »i^t met allen/ toant 't t0 al mijn» 5Baeiom totlt

öat ïofr' CÖP öï^rtlj^t felbetot u treclien-l toacrom Deaeert

tueaöigu ööp bat een anbcc u bat toefc!)^i)\je / enbe baerom u

'^* eere betoöfe^ a3elijc!i bc bupbêlcn toillcn / bat (nut

öe <aobbelöcöe eerbtebingOe aengljebaen too^be/

alfoo toilt eenen pbelen mcnfcïi gljep^efen enbem

bertoonberingïje 3ijn / enbe mp öe eere / bte mp met

recïit toeliomt / ontrecften» gnbtcn ïjp toöi3? toaer /

Öp foube met mijne ^poftefcn feggen tot be gïjene /

Ador. 3. bte öem beminnen enbe berïieffen : <6öp SfraeUjt^

, fcBe mannen / toaerom bertoonbert gftp u öier af/

enbe fietopon^/ al.öofttop '^xt booj onfe epgïiett

feracöt Dabben gfiebacn ^ oft geUjcIt anbere fepben/

aïjJ men ïjun toilbe offeranbe boen: iBannen toaet^

Aöor.14. 0,1^ ïiogj öOpbtti top viycK ooc[i (ïerbeüjtftemen^

fcljen/gljelijcfe ^^s'^Ait^^tx^ 3ijt ,• toilt gfip ban/bat fp

nip beclatenbe op u fien \ u fonbeclingfi p^ijfen enb^

alle eere betoyfen \ bat 5P mijne bpanben too^ben/

om bat fp utoe b^ienbcn fouben 5ön \ aBilt gbp mp

boo2-bp gaenbe enbe berfupmcnbe be eere / ben lof/

be liefbe/ bte gl)p mp feonbt betoonen / toe-fcljicfteii

aen eenen fecr pbelen afgobt ; bat H aen liet bonnif*

feenbe oojbeeïenbermenfcben^ toant glip/ Xi\z\it

oojbeeïen ber menfcflen bemint/teozbt be felbe boo?

be liefbe onbertoo^pcn/ enbe bemint be toereibt / en

too^bt mijnen bpanbt» aJDiltgöpbatbemenfcben

boo j be liefde tot u/ belet too^ben mp upt gantfcOec

Berten enbe met bolïiomcn liefbe tebeminnen^toift

gijp mp alia? eenen muec (lellen tufTcben bun enbe

mp / oitt bat 5P mp niet bolbomeïöcben en fouben

aenfjangben^ oöbp berbïijbt « mogbeUjeb/inbien u

beelmcnfcbenaenfien/enbeberecrcn: batiö/ bat

3P beb^ogljcn too^ben/ tw^t gbp bun bebitegöt / in^

bien fp tot u bomen/ xxi^wx leb bun pet boo? 11 gun^

iK\ éxK fiet gbp niet bat be bïiegbcn bergaberen bp

ben pot/ enbe be blopen enbe mnagben bomen tot u

bleefcD/eitbe baer iipt fupöDcn \ fp fiipgHen u bioetit

booi

Van'tvetfmadcnd'oordceleHdcrmcnfchen. 339

boo? ftun en trccfecn 't u af; alfo öütot u feomcn om ftuipe oft trooft te UertocrtJcn / beaeeren 't gene/ tiat !jun 10/ öat ich Dun öoo? u tcefcljicöe/ toont om Dun lieübe ih u öat gcöcben/fp ontfangen bat mijn I5?;öat fp mp öan den lof geben:en en fo^gt gfjp boo,2 geenen lof oft iafler/noft) bco^ geen oo;Deel öei: menfcljen.

Den menfch. ^nDien tcli öan gijeenen lof en macf) ïjopen nocf) begljeercn/ nocfi ftet Ue^maDen öatcn/ i^ 't faöeöat ich goet toil toefen cnöe ^oöe aengge* naem: o i^eerc/ !joe groote ontoijf Depot i^ 't te \x)iU Ienrïuaet3önom öenfelbenloftcöehomen ofttm> tmv0 niet foogoet/ öooj ijn Ijeraeljien Deernen* fcDen mp becfloorenbe enöe l?eb?oelJenöe»

Chriftus» 3Bie iffer/ Die fouöe \üillen Deöetbcn 5Ö» nc gefontfiept/ toetentfjeptJ / flercfeBcpb/ rijcfiDom / om öatöie niet en too,2i5en gepiefen/ ja mtfpaefenl ^icmantJten ptjntgöt fpfcitten met Ijmact / om tiat öe ötoafeenbe öcuptfinnigDe roepen/dat Oefpö* feenöeö^ancTibenrjni.ö?»

Den menich. €n r<oc[uan^/cm tsat pentantJt &? a^ bontueren tegöen on.0 3önen mc-nöt niet en foube o» penen oft mifpröfen/ontfjoiiDen topon^ öicfitoil^ ban öe <0otJtb^uc&tigBe ceffeningöen/ en ban tie ge* èoo^faemijeptit te boibjengcu : Dat i0 / ban De fpijfe bec3iele/en berliefen DertcrcliteeneijclïDomDer fci* ber;en top too2Den om niet becliocijt onDec De fonDe^

Chriftus. gnDicnpemanturaci:irb^aegOde/ toat ftp fouDe mogijen berfiiefen / oft toat Ijtm nuttec fouDe5ijn/ oftoprecijttycli/ eectJaer cnDegOeluc^ bigü te toefen / oft balfcljelijcö boo: fiüth^ gljcDou^ ;©einft» Den te 3ön / obecbloedigijepDt te fjcööen ban aikimmn DingOen/ oft bloot enöeonberfienljanaUeij/ njcö ?^öf«/"'* te toefen ban beftanDigije DeugijDen/ oftaüeenlijcfi Saurtjöè* metfcfjijnelgcfee berciert. €nfouDt gl)p nictco?:^ iijcheniDj Deelen Dat De toaeracfttigfie DingDcn boo^ De ba(= tocrcufdje fceeenDefcfJönbarebeijoo;Den gljcjlelt te too^Den> Tütae^^ nocötanjsf i$ een pegöelrjcn met Defe DDOIinge be^ ntm^* bangljen/ enDeomDatfpnieten fuuDen mifp^sefeu too^Den / Debben 5p liebec onrecljtbeerDigü / oft im^ mm min recötbeccDigft te 3ijn / Dan om De Deugöt met recöt iftto reDen paüfbacr/ falicö/ ^nöe alle

^ z eere .

;4o Den 1 1. Boeck. Het X 1 1 1. Cap. ccrc tocccöigli te 3ijn» l^oc btTfcöepöen fal Bet 00?^ öccl öcc nicnffl]cn3ijnintïcurcbe,ötiootit$f : tioo?* bjacc anbcr^ fal alfbnn toefen l)et oo^öeel bpöansS ïjct öfteljccle toerelöt. <Dan fal öen oenen ban öe tnerelbt oep^efen too^öen / Dic iwt Ijkt te boren berftooten enöe berfmaeötfalfjeDDeni enöebtetet contrarie fa!berïTptbJ0^2ben/ Dietioo^ljarebeöjie^ Odijcfteftcmme berlcpötfünöe/ ecnlebiaï)/ bupl tnbe onaerötol) leben fal DeDOen aeiept : alföanfal berfteben too^öen be itef öe öer armoeöe/be berfnia- bin^cban alleecre besJtoerelbtö/ enbe Ijareoojbee* len j ban fai be miltfjepbi tot ben armen enbe alle beuoöben met ()aer oocö ban be Qiiabe/ inaer boben öl ban rtip enbe mijne liebe Igepligen in ber eeutoig^» ïiepi gep^efen bjo^ben ; foo bat tcfi met recfjt begeert ficbbe bat ^zw fterf-bagO ber üjepligen / fiunnen ge^ l)00?t-bagï) foube genoemt bjo^ben/enbe oocft tn bet toaeröepbt foube 3iin / toant fp alfoan opjiaen/ enbe al0 fterrctt/ bte ben bagö befc^ lebensf onbergaet be- ginnen in ben nacOt te fcïjtjnen» <©nbf5 Den menfch. iBaer bc boofe ontfien alfban oocö S?ïS?!^^ alö 't tijt ijSban be faltgljcpt te beneerftigen/ Dun tot fSöic u te beheeren/ DunopenbaecUjcfitebiecOten/ ftet oochmDe ftoogöbjeerbigBd§acramentbeie?^utaeri2?/Öet€>Üf^ "«öcsi fel teontfangeii/ om batmen niet en foube feggen/ firn öaï? te bat fp onflantbaftigfj of t beb^cejl 3(jn / enbe too^ben betcwiu in fulcfier boegen to^eebclöch gcpönigljtboo^Oun epgenconfcientie»

Chriftus. gnbien gflp beooafalietoiltonbcrfoec^ hm bic i^ 6laer/fp feggen : 3©at foube men ban mp feggen I

Denmenrch.(0oeben Ie SU, tooibt ban Det feggen i enbe een bliegenbe tooo^bt meer gljeacljt/ banbe faeciie felbe^ban be tuaeracOtige faligljepbt^ 5Bo?bt baerop meer gOelet/ ban om u te ontfangljcn / ; ban banubefocDt/ gcbocbtcnbeberjlerclittetoo?^ ben i b)0^bt baer banmecropeen tooojbtgöepaj!/ ban op alle utoe gaben i meer op eene lilepne b^eefe 5©toacf* ban eentge opfp^aecfte ber menfcben / ban op öet pe^ ! U^ptp" njclielban {)ct eeuVuiaï) lebend €> lioegrooteïiracDt Ster ü J:" ^^'^^ ^^^^^^^ ^^'^ï' nuniff üviöcïic oo.2beeien ! €plae0 1

Van 'tverfinaden d'oordcclcn der mcnfchen, ^41

toat fal i)p tn't oojöcel lieranttuoo^Cïcn/ al^ fijm roiopbc ötoiicffjepör opcnDacc fal 3ijn boo^ öfjt^ÖejJlöetöC' tooo?afli rclbt^ ailfoan o ecutoiac iDijfnepöt fult gf)p ïjcm Jeftö^'lii bcctoijtcn / Dat fjp n bcrfmncöt/ enöe meer tDcrcfisf oy (s'oDt^ Ofjcmaecöt liccft Ijan fjet feggcn banecnigO^ö^r' ooiöeei cu too^pcn mcnfcljen / öan ban u geDoöt. ^a» fal qc^ SabiïïnbÉ ftcel öe tDcrdöt tegen f)em opjlaen/ banfullenöegunepgm ^epligen t)em befpottcn/ enöeöeöupUelenöegec-' mmm* feerij töelchec foföattööunfcOecpcpöïcn/ öiefip met foo groote beg^^t'te OaöDe gefocljt / enöeDoo^ be toelchenugetoontsijnöe/falgertrafttoo^Denmetöc mitotaefcDanöc.

ChriJhis.iBacrbj'empentïetïe 45oi3t\^nKljnQl)cpt Matt.io. bOD2 be menfcïjcn fa( Debben befeben / dien fal tcït oocö bclijöen enöe beficnnen boo^ mijnen 3^aber: S^acï foo tDte mp / enbe mijne tooo^Den geloocOent fal ftebben boo2 be menfcöen /btenfal ben ^one be^ menfcDen ooc6 loocOenen / al3e?fjpfaIgehomen3ijn tn fijne iBajeftepr/ enöebie ban fijnen ©aberenbe bec^cpligec (Engelen.

Dcnmenfch ^ocbeb^ucFit fuUen be fiinberen befet toei:elt5jjn,-eplae0! in be lange eeutoigftepbt/ batfp om een tö002t/een gepcpö eenen toencft ban cenigen - mcnfcö/ berïoren fullen Ijebben bupfent gelegentijc^ lim bec faligöept/ en bec een toigec gloite.

Chriitus.llfban gelijcö ooclt tn 't oojbeelfuKen be ^^amj or^ boofe öupfen/fcggenbe : fiet befe ^ön V bie top fom- d«i dcc ' toijlen f}tbbtn geöabt tot fpot/ enbe gelrjcfteniffe be.ö J'jo^'- "^^»* bectoijt^ töponberitanbtgeacljtebenOaer-ltebecle?^^* ben te toefen cafernpe / enbe öun epnbe fonber eere: fiet/ ïjocfp gerefient3ön/onbcrbe binberen <0obti3f/ ^it w^ enbe onber be l^epligen i^ fjaec-lieöer beeL lou uan oe

Denmcnfch. 303? tolden beminbtto02ben/ enbetocrcftbe» fiet/ inbien top baecom utoe liefbebcrlaten/ toP Jl^e^br"" fnllen tn bec eeiitoigDepbt ban uonfcn<Öobtenbe mamtoo!* «toe B^plige engelen gebaetto02ben : top tracluen ö«i/faiiïi ïuier eere/ enbe aüe onfe booföeben enbe berboj^^ ?rifbiS"^ öïientljeben onfer ö^rten / fullen booj een pegfic^ ^aot g"'» liJrbopenbaer5ön: toptoillenbermacrt5ijn/ enbe tjact/bn:- tpiac^ l toP fullen ineeneeeutoigegfjebancfecniffe ïlïi?""^^* QlMotm/ enbe altiibt^-buercnbe bergetemöepbt ffiiu

?42 Den 1 1- Boeck. Het XIII. Cap.

Dcgctiben Imïm/ nocft oDp onfm <0oöt en fuït on.ö noot octjacljttijlj toefen ,• öe gene naectoelctïe top Ijebben gclupflert/ toelctier oo^2tieeïen topl)eb== Ijcii aftcti^^cft / fuKen oaö meteeutoigöebermale^ bü'^tngen queHein gnDien topnaereereflaen/ eit l)cïjoo2tïcn top/eplae.öl nietboo? beboo^bp-büegen^ bc / Die aï5? eeneu roocö niaer eencn oogljenblicli gn öuert / deeeultitge eere te becfetcfen ! O geluclï;^ faltgc 3tele!vacrt öe toeïcfte öen ftejiitgen <0ee|t Defen raeöt enöeleere gljcgöt'benöeeft/ bat glip De eereii cnDe tonften De<ef toereken foubt lieracifteii/ enDeu berfteben fieeft bob^ii a!le gfteftJjapen Dingen. ^ <i5tmmVt faltgcn 3illeriui5 / DieDaec gijp feer eDel toaevt ban ban Dc tiet* tiiuime / lïeööet becbo^gen geljouDen / om boo^ fmamngc De gcïjecle tocrelDt te betoijfcü / DatgöPtoaerteen rdt?enöe ^^^'"0^ ^oDt0 : glip fjeüt bectoonnen / o b^onien ijarê'oo^ ftamp^becï)tec / gfjp öebt bertoonnen enDe bictorie 'ptcidu beftaclt / onDec De tcappen fcöuplenDe / gl)p OeDt De gebcele toereïDt Doo? gefpjeptDeflcalenutDeröep^ iigftepDt. ^ ï}t:pmc ^poiteïen cnDei,l^nttelaren Clnifli/ftoebanige ejcempelen ban bcrfmaöinge Dec Dtoafe oo^tieelen DejOf toerelöt^/ (jeöt göp onö acötec gelaten/ gbp gincfet blijDelöcfe ban ö'aenficöt De^ raetö / om bat göp toeerDigö toaert geacbt boo? Den name [ e s u s berfmaetljepDt te fiJDen» <& faiige bec=» gaDertnge Dec tfinacljoreten enDe €i*emüten/ Ijot geïucfielijclt fiebt gïjp met De toerelt gefpot/ om Dat Die met u met en foiiDe fpottcn.'gbp ijcbt met Deboe^ ten gefiooten 't gene Dat fp groot acljteDegDpiiebt berïioren 't gene Dat fp mifp^eeiOf.lBie DaDDe u Defen öcetlgegebenl

Chriftus. Wctt boo^toaer/ Dat 8etbïeefcDcnDe

bloeDt 0«n Dit niet en fiaDDe geopenbaert/ maec

Den oBeeft mijn.i^ BaDcrjes Die m De Demelcn i0 / enDe

fp ftebben fiierDoo;ieenengrootenbjeDebecbregcni

j.cor.^. fp ti\ toaren nopt beancjct/ acn niemant bcrbon^

fii^ui^t^t ^*^"' ^^^^^^ ontftagen/ b|p en fonDec fo^jlje Doo^

Ier genet/ ^^^^ enDeoneece/ Doo? guaDe fame enDe goeDe fame/

ötóöoQ:^ alcs berlepDers? enDe noduansf toaeracbtige / aljS

öeeicjiDec r^ic ouöcffeiu ^tjn enDenocOtan^öeltent / al^ftet^

S«SI ^'^'^^^^^ enDclebenDe/ a(^ gefeaflüDt enDenietgbe*

i^ooDt*

Van 't ver fm ad en d'oordeelcn der menfchen. 545

tooDt. JIBacr temn toerelrfcöcnmenfcDe/ ötege^ ^pwafcit ^udttoo2t ban öctmcnfcöeïöcfeopficöt/ moet ujaec Jp^^J]'^" , nemen ö'ooiji^it/ monöen/ ^nöe manieren Uan een ^;y^'^^^^^ pegeüjcfi/ enticeen.öpegeiöc{t0fmedjt3ört» aa3ant oo?D«im die pet bemintJt/ moet nootfaecfieUjcfeaenOet fel- y^.^»"^"' te 0002 öe tteföe onDertoo^pen tDO?öen / enbebec^ fcömdrut. toolijlit fontjecn!|le(U3eicftbelfjetalDec-eIIenötoö^ fletö) öe iieföe/ jonjle/ entre öoeöc acOtinaefijniS felf0 (bie om be pbelfjepöt niet opcecljtenfconnen 3Ön) enöe en ftan nopt toeten of tdpöiebechregen fteefti toantïietöcrtebanDenmenfcOi^ijuaetentïe lercm.ir. önorouöeecüjclijtöiefal'tfelbehennenlïBantDicli^ toülö Die u met bsn monöe upttoenöelijcö P2i)ft/ berfmaet enbe benfpt u tnioenöciücftjenöetegcn ee^ nen die u becfjeft/iffcr Oonöert öte u becacöten enöö becncbercn : foo dat/in Ijoat gedaenten göp u al0 ee^* nen ^^oteuje? derandert / nopt en fait Qf)p aen eenen in aüecJ/nopt en fult gfip aen een pegdijcü deöagen/ maer fult aen deel miföagen»

Den menfch. (^cö tot toat dieren pjijfc \jD02den de öojdeelen der menfcOen derhottjt/ daernocljtanö niemant opt en han toeten / oft \p die oprecDtelijc^ feen ende naer fjjn begeerte berferegen ïjeeft : ende al toaer 't fafee dat Op 't toi fte/foo en foude öp ban de felbe niet eenen oogcnDïich berfeeclicrt feonnen blij- ben / foo cnfïantbaiKgl) ende toancüelbaer Demerc- fee ith de Ijerten ende liefde der menfcl^n te toefen; ende dat öp Beden op defe ure p^ijft/ bpbertoo:pet op de felbe. 3Bpbertoonderenons?/ fiendcdatpe^: onhjtj^ijé mant fijn goetberguifl met onfiupföepdt ende gul? öP/Dieom figftepdtimaer beel onbedacöter ies fjp/dieomde tn:^ J^ö?t['Srr beeldingen / gefrntöedcn der menfcöen/ de oprecfite m«ifcijc« beftandige eere/ b:jebe/ deugOt/ende utoe gratie/ dat «öodsè gw* i^alic goet/ berltelt. f« ^'öe «1='

Chriftus. '.c i?s toel toaer/ dat den menfcö beel el^ KaL lenden ondertoo:pen iiss / maerdegenediefpfclbenij«iwftt bermengljt bn andere licijamen / bp maniereban fp^elien/ dat istb^ljetgoetduncljen/bertoonderin* ge/ eere/ ende Iieföe der menfcfien/bermeerdert fijne ellenden feer : toant gciijch ïjp geboelt de guetfueren ban fijn epg^n licöaem/ alfoo geboelt öpoocöde

E 4 ^\^^u

;44 Den 1 1. Boeck. Het X 1 1 1. Cap.

quetfurc ban ö'anbcrc/ entic öp ö^engfit ijont om f? fclUcn te O^anticn/ enDe banöen om oeDonöen en qc^ troclten te lüo^öcn»

Dcnmcnfch. ^acrom ncmc icfe baft boo? mp/

noptacDr te tinencft aeu te fiangen 't ooet-dimchen

tïcr menfcOen en öe.ö toerelötsJ; maec atleenlijcïi aen

te fien / toat ban mp be rectjte rebene/ utoen goööe^

löcften toille/ubje öeboben enbe caöen berepffcöen :

4r?i:i(ti U'^ toamljceöamgentjoebtoaes? bat(j(Jljetoo?beelöej8

h^^Mfp^fft tot'>^^i^t0 / 10 opent(i)clt berfïïaei't oö^^^c^ft i» u ï^^

tïa£timh ^^tt ^«ö^ boobt : Ujant aOp 3Öt in ben nacOt in eenen

ijftoont/ ftalaOeOo^en; Dectiöbfarentiebtobponüehenten^

Doefot Dat j^g ueracljt met ben menfcben berhecct/enbena bat

Snïe^^oOP^^^fï^foetftelEsu u getocerbigbt Debttebcro^

tocwiDtjs» penbarenacn betoecelö/ Ijoe menigbmael bebt gbp

om befe bevfmabtngbc be^ biereibt^? bebolen / obP

en Ijcbt öOeeneere / flaet cft lof gbefocöt / feggben^

joan. 8, h2 1 3Ich en foeche mijne glorie niet/ tiaet i^ een t^ia

f e foccht enDeoo,2beelbt. iBaec nopt en beeft bet

meergeüleftentjoe baifcb bet 002tel beölDerelbtes

tjEJ/ban in utoe albec-bepligbfleboobt: JBantbaec

OÖP b^pïigOenbe onnöofel toaert / een Sam fonbec

blecbe / sijt ban be toerelbt gbcrebent ggetoeeft

onbec be (juaet-boenbecjs / beracBt mi)z gbeOouben

ai0 ben lïccOtfïen enbe bectoo^penflen bec mannen ;

gnöefal ith benlofoftberacbtingbeöecmenfcben

acbten i 5Socb gbpen l)cbt ub3el^epligbengbee^

tien anberen toegö gbetoefen / bic u ecnftelijcb/ niet

gbebepnföelöcb / op^ecbtelijcb / niet beb^ogen boo?

öolingbe oft epgben liefde / bebben beminöt / enbe

fteöbcnbieingölbcb beg&eert becfmaebt/boo? btoa^

fc gbeöonben enbe gbeacbttebjo^bcn/ opbatfpu

foiiben mogbcn nacrbolgben. 30oo2b5aerOeti.öee:ï

ncgcoote oneei'bietop u aenboen (gbclijcb utoen

cjvryfofto. bienAci' €t)2pfo|tomu^ leert) tnbienb3puboo?-bp

^^^^^ gacnbe/totonfemebe-&necbtcnon«?beeren/alj£^oft

nendTiIu C^tP «i^t genoccöfaem en toaert/ om on^ naer ber^

dehomi- bienftetep^ijfen» Tl^it bertoerret al / befefaecbe

num. jjccft gbebcel te tüerelbt in beroerte enbe onruftf

gïieHelt / toant ItJtJ boen allebingben tenopficne

ban bemenfcDen/ enbe top en bjagDcn gSeen fo?gbe

booi

Van 't verfmaden d'oordcelen der menfchen. 545"

boo? öe oocDe Ujcrcbcn / maec top öejaoficn en foec^ fccn öen lof bnn onfe nieöe-tjnccfjtcn.

Chriftus. ;Dacrom ijk^eftieiicronpniu.ötoacracB^ telöch öoo? mp göefepDt : ö'Cerftc iDcugtjt ban ben IBontnch i.ö te berfmaöen ti'oo:öcclcn bei: men- fdjen/enöealtöörötepeufnioptöD^ne öat mijnen 21poflel Jjceft gljeKpöt : 3;nöten üfi De menfcfjen cai. i. beöaegütie / it}^ eu foube öen öienaec CD^ifti niet toefen.

Den menfch. (O altjer-ftefjlen 1 E s u, gOp en loclit i^mi (Con tnp niet alleen met ejcempelen / maer oocfi metfeer ^ijf " ^.^^ beel en öccote toeiöaDé/Die oDp mp op alle oogcbltc- opmijt ht toefcliiclit: toant toat beflionötaen mp öefe/ Dan goeöt/ lof batmcn'ben op^^cljten (of banu moet foecfien/ ban E^^JfJ^^^"^ toten on.ö alle goet toeïiomt ^ IDant i^ 't fafee batteu ^^^^* geen goet en lionu ban ban u / ï)U be 5ee 5öt ban alle goeberé/toaerom toille tclj ban anbere groot geaeïjt too^ben / baec 5P mp niet en fionnen gebcn ban boo? U/geen fafie opaccDtelijCft en ftonné toeerberé/ toant 3P geene fafee bolbomelijcften en feonnen befeennen i W oo2beel alleen i^ op^etljt enbe toaecacDttglV aen^ Qf^fim ban tiat top Ijet oo^beel bcr mcnfcOen niet en b2eefen/ 't en 3P bat top meteenen ban fiunon^fel^ ben pet Deloben» ^ieü be fontepne ban alle goebt aenfiet / en Dcmecct^t battec bupten u niet en i^/ tiz beiacljt alle bmgen om u ; toant toat foube öp bup^ ten u foecJten i Ijp fietbat De üromme toeglien/ Docj toelefte be menfcljelüclie berbünDttjept rufte focljt / lancli enbe f toaec 5ön / enbe battec ggeenen b2ebe iït Die te binben en i^ / m Dat meer 10 ^at t^tn eikntiU gen menfcö DaerDoo?fpfeibenb2enaï)t tot alle ort^ rullc/b^oef [jepbt en benautfjepbt De.é gljeejlö ; toant l)P bz'oulttnhc obecgeeft fpfelben aenbe ongöejla^: bigeenbe cnfefteretoinbenbanben toille/ jonfieett b2cefe bec menfcfien / Die nopt in eenen (laet en blö* ben,ai> ftoe fottelijcli bemint foDanigen De pbelgept/ fieunt op De feibe/aljGJ op D^ijbenDe bare/ op be locfjt; op fnelle toinDen/ b2ee|! met rebene / enbe baeefenbe betoont Dat ()p ontoijc? enDe onboo^ficljtigö i^* <2rn nof fjtanisf bcfc pbele bobbelfienö toojben boo: fo beet om-toegen/foo beel b^eefen/foo beel gebepnliöeben/

Z s öoo^

^4^ Denl I. Boeck. Het X 1 1 1. Cap.

boo: foD beef pcrijchelcu enbe arDeptien Ijan t>e mm*

G H E B E D T.

- yXA Eeftons bcrmhcrtigh Heere , Schepper van allc '^^ dinghen , ontfermt uonferydelheydt endellavcr- nye , met dcwclcke wy de vverclt ende de gcpeyfen der mcnfchcn dienen. Indien wy luft hebben om te dienen, is 't niet beter te dienen u mijnen levenden en waerach- Ctbebt m tigen Godt? is' t niet beter u te dienen Koninck der Ko- ö? mt^n\ "^"g^^>^" Heere derHeeren?Indien ick begeere gepre- bcchie/t fen te worden, fobegeere ick voor uhemellch hof, voor üöoöc te de wijde werelt, en in der eeuwighey t geprefen te wor- ticnen / m (i^n: indien ick glorie foecke,fo wille ickd'onftervelijc- tfdfii Dcc ^^ glorie van u handt verwachten : indien ick voor ver- ntf nff t)fii / achtinge vrecfe , foo moet ick aldermceft vreefen van u ^öc UI verach t en ver fmaet te wefen ? want wie fal pri j fen den bchaum te g^^^^"' ^^'^^ 8^7 veracht lult hebben > wie fal defen voor tiraiciK goet houden, dien ghy waerachtighen Godt, die de her- fia\. 118. ten en niercnonderfocckt ende doorfietjfult verworpen • ^7« hebben ? SietHeere, ick hebbe den rechten weghder waerhey t , en uwe waerachtige oordeelen , die gerecht- veerdicht zijn in haer felven,verkoren.Verlichtaan mij- ne duyfterniflbn , dat ick voortaen dendaghdesmen- fches , niet meer en begeere , maer wenfche u alleen te behagen, vree fe u te milhage. Want ghy zijt mijnen lof. ghy zi j t mij ne glorie : is ' t dat ick my beroemen , ende Pfal. 43. verheien moet , in u fal ick my beroemen ; want door u lullen wy onfe \yanden opworpen, met den hoorn , ende door uwen naem fiiUen wy verfmaden, die tegen ons op- ftaen , op dat wy londer vreefe verloft uyt de handen onfervyanden , ufouden dienen allede daghen ons le- vens , Amen.

Pra^tijckeom d'oordeelen dermenfchen te verfmaden.

t©«! xtqti 'TT oBii ecrfïcn/ men moet 3ön Voer cften oberlerrgen/ fc^Tm^'ir ent!eDicrfï]icïien,-nietimcci)etoo^fcecltïairta^^ 51)11 S'^tüct mcpn bolclJ; maernaccï^en regel ban öe tpct ^aoö.cf/ *0.oöt!ö/mcntJcalföann>etecnen lJloecl?eti moetboo:rgacn in Tttiln^' öeu 5J0CÖÖ tJcr öeuaöOcn. m i^OHteeheiycft/ ftoe

wenfcijpii. '^^'^

Van 't verfmaden d'oordeelen der menfchen. 547

fter onfen tioongancfe in Den aengenomcn Wal) Dcc Dcugfjticn hikt/ enöc licrncljtcrt lijon öoo^ tjct b2cc^ fciv cnöe amftm öcc oo^öccUn Der menfchen : toant Dit [leeft bcel menfctjen afofiefeecrt enöe tocer-ljou:^ öeii/ ban bicfetöijl55 te biecljtw ten l^ <§acramcntc tcaacn/ enöe Dotoi Dien ban berfcljep^en andere <ï3oDtl32uc(jttgeoeffeninaljen- Hfejenbintcu becl Die tóel oerren/ ö'eerHe/enöe öe boo^jgangere 3Ön/ in be fcijolc Der pöeiliept enbe boof [jcpt j tnacr luttel bie in ben toegl) bcr <0obb;ucf)tïglicpt Ijun berren baer toe bccltöuten» p^en b^eeft ijier nf be tooo^öen en 't pbel oo2bcel Der menfclien / en men b^eefl öaec in niet bet dccnge oo:öee( öesf eeneigen recgterjof* ^oe groote^ lijchö bat <aobt bit miftucgöt/ biijcöt biaerlijcli boo: fijne epgen tooo^ben a!^ fjp fegfjt : hat Dp boo^ fijnen IjemelfcöenBaöcr inbenbagb be.ö oo?beei?ïLuc.9. niet en fal bebennen / bie fjnn gefc fiaemt fuUen [jeb^ ben boo2 be menfdjen fjem te bclijben.

i€ent\xieebcn/iö'tgeraDenenöe fcerpjofijtelijclfe ^i^i^V^ ficmbicbbjiöi.ö te beröeeiben/ aï.ö oftmen gbeflelt„;S5 Èoaer op eene groote bectOoon-pIaetfe cft tbeatre legctöoo:* boo: a3obt en fijn Ijcmcl^ gefelfcïjap / oh] baer op / pam/ti} inbunnetegljenbJ002bigïjcpDtonfetDcrcben tebcl^ Kfam b^engöen / enbeinfulclierboegötnbeoojbeelcnbei: " * tnenfcben te berfmaben»

€en berö é/gemerlit hat hit qiiatt fijne oo?fp2cn6 ®« ^'-ft(t neemt iiptbcepgene liefde/ en batniemant bpltanis ^ILu^^l eenö anber.ö oojöeel oft beracbtingije en bjeeft/ 't en oo?ö«im 3P bat bpoocb meteenen foeclit Den lof oftpet biet^fp^'upt upt o'beUjcIi(^/ fooi.sf onjöbannoobeeenegrootmoeöig'^ hMfPK^ Ijcpt/ toant Defe en laet niet toe bat ben menfcö eeni:= St d"o2 ge pbcfe oo2tice(en en bermocDingen/ ia ooch nier ee* oamot* ncn anberen menfcl) biene en onbertoo^pen 3P j beel ^^^p^^ min bat iip Die ban Ijem met fijn groot acbterbeei ett ,ie„ "' ten P2ijfe ban De Cfjrtfleiijbe b;,ijöept fouDe bebcïen* *

cCen bierben/ be l^epügfien hcbbm beo? eenc nm^ Sofïncft nicre gcliab/ fommige binaenie Doen om De tongen ofb?upcft bei^bolcfj^fteberteclien/ enbe Dun feïben te boen ^^*^^^^ beracljten / fnnber nocötan.sf baer toe cenige gerccö^ * tigOe oo2faccI?e te gfjcben, l§icr inne moctmen f^un naerbolgcn/ inbien lop toillen ben loon banbebol^

maecHt'

548 Den 1 1. Bocck. Het X I V. Cap.

mmlnhepm/ enbe hm ptv^ cnöe gïjunltïjcpbt bc^ ])ctun ücbomeiu

Schiet' (jehedek^m^

I. Cor. 4.

T-T Et is my voor 't minfte dat ick van u-licden oft van **■ -*• den menfchelijcken dage gcoordeeh worde. rfal. 118. Ik hebbe gedaenoord*eel en rechtveerdigheyt,en levert Pfal, 4z. jj^y f^j^j. ^^^ j^ jg j^^y lafterenioordeelt my Heere, ende

onderfchcy t mync fake, van dat onheylig volck; vcr- loft my van de boofe ende bcdriegelijcke menfchcn. Icrcm.12. Ick en hebbe den daghvandemenlchennietbcgheert, ghy vvctet.

Het XIV.Capittel.

Meditatie van de Hooveerdigheydt, V\ E vooYHellinge derflaetfe is , ^muttht Cllöe fielt U

*^ boo? oogljen öen af-öroiubcc (jelkn / enöe lm bat alle pömnbcc berboembe Ijaren oo^fp?oiuö ne^ men ban be öoobcerbiöDepbtallecn» He^G^^tf^/,al$Jbocen.

Het I . point. 25cmercïït ten eecflen/bat be Boobec*' bpe ië ctm ouöDeregelbc bcgljcecte ban uptnement^ ïiepbt / 't 5P in tijbelöche oft oOeeflelpclie bingïjen / toaec boo2 peman t fp fclben meerbec maecfet oft be^ eemtebiefcn / banöpinbectoacröepbtt^ : enbe bit i^ alfoo ocooten fottigöepbt / aljj oft een naent^ feen qualijch te b?eben toare / batmen fepbe / bat Op öeenen ceufe enitf / oft bat öet lilecbt ban eenen an^^ tra*en flcm niet en pad- ^ierom iief'tbatben ïjep^ chryf.ho. ligen €0^pfo|lonui.öfeecb)elfegOt:^acr en teniet 59.{n Matr. Quaöec batt be Doobeerbigö^pbt/bie be bracDten bet 3ieïen/biebe menfcften ban <i3obt gegbcben 3ijn/ in fulcfeec boegen neberb^ucht / batfe öaer be toijf öept beneemt / enbe ban bJijfe btoafe maecfet. ïIDant ij5 't bat pemanöt in fijne lengDbe bemaet ban anbec- Balbijnboctniettebobenen gaet/ öeni lan boo?^ flaenbatOp öoogfier i^hm be Dergfien/ enbe bat Bpobcrfulclii5fpfelbenberDcft/al.^ oftöp Dobenbe

Van de Hooveerdigheydt. 349

Ijccööen toare/ menfouDcDoo^^toaec gBccn anöcc teccftenban fónebiuacfOepöt öeüocbcn te bcctoacü- ten : alöUjËf alieJ oDp ecnc» noobcerdigOen mcnfcft binbt/ biefpfdben laet booiflacn öat ()p Detcfisi alömianöec/ enöe mcpnt dat Ijpbeuacljt toojtit/ alis öp met pcmanöt anbersf bergljelcerfeen toojöt : boojüjaec g[jp moooljt toclop-ljouben banceniolj anöcc mthm tcfoecfteii banföneuptfinnioöepbt: toant befen i^ beel meer tDcerbtgö öcfpottesön/ ban be gö^ne tjit upter natueren bul enbe onberftan^ bigö i^ I booa bten bat ïjp fp felben befe uptfinnig^ \st^^i acngöebaen Oeeft. Cnbeeen toepnioö baec naecfegötben feiben CD^proftomuieS: ^efen fieeft ben bupbel boojbjaer al^ een bertoo^pen flabe/ enbe eenen miferabelen gfiebangljenen bjecfj-cticboert/ ontöaelt öem met fïagDen / enbe boet Dem alle Tpöt acn/ toaerDpüancftmacO» €en ttoeeben / obec^ ©eijoo* bencht / batbeöooberbpef^omtboo^bien batmenj?"^p^ gccneficnnifTefön^fetföen f ceft/enbeupteeneop- L'oK rcclite btoaefö^Pt / gelL^cü ö^t \^VQi\\i upt öetboben^ wutöfpot* gljejlelbe exempel, ^ieruptftomt/batbenmenfcö Dem balfcöelijcè laet boo>ftaen / batmen fiembeel fcöulbtgï) 10 / bat ö^m beel geoo.aloft x^ -, enbe albusc boenbegiftefcDtebctbatijp nocDbe toetten onberba-. nigf) en t.^ / nocö bancabaer en i^ boo? be ontfangett bjelbabenj toant öp laet Bern bunc&eri "tM Dp in nle* manbt gljcöouben en H l baer Dp nccljtan^ in eeneit pegf)eiöcftenberbonbenijö/Dptuo2pt ban fiemalfó gljeDoben / j[)p en acöt niet met aïlèn be toetten enbe regelen/ öpfoecfeteenenanberen te gDebieben/ fip boet alle bingDen/ dX^ of töp eenigö bebel Babbe. ^^ujsoberlegfjt göP/ bie bit leeft boo3 eenremebte toat bat gijp naer foo beel fonben berbient Bebt. enbeopbatgljp tot befe feennifTefoubtmogljengöe^ raecöen / bencF^t neerCeüjcfe toat güp getoeeft Bebt / ^^t gÖP 5Öt/enbe toefen fu[t»€en berben/ bemercfet batter inbefetoerelbtgeenguaebtenijeJ/ nocBaen- gaenbebe3iele/ nocB acngaenbeBet licBaem/ B<^t toelcfeunietenfoubemogBen oberfeomen/ jaebat meer x^l bat gBp niet berbient en Bebt; 3Bant H Bet niet to?(rebelö(ö/ bat alle et?atuer?n to^ahe nemen

ban

3 50 Den 1 1. Bocck. Het XIV. Cap.

ban ïjct ongcrijcli/ Dat öDp öcn fcïicppcr actiöcbam i)ebt / öusf bcctoonöert u/ Dat öe CngcIen / en 43obt boojal/ ubcrö^iöljcn/ btcoljpboo^utoetccrchcn lafïect/bcrlöonbcit uoocJv öatCD^iflu^ö utDcn^a* iiamaecIicriuneten|lraft/b!engf)pfootDetofpan^ nioö balt boo^ utoe manieren en fonben / en m 3ijnc fcDoIe ban ootnioebigOcpbt anber^nietboo^iie^ en b^en^ljt ban tracaïjepbt / onDelecft ijepbt / enbe ber> tlccnt{)cpbt bcjs Ijerten / ia fclbe ben minften arbept niet en boet om öem open te boen / al0 ÖP boo2 utoe beure filopt, €n aaet albu0 boojt^s tot be creaturen. Hcii. point. 23emer£ht bat ööp aliof cene creaturc M)002t utoen ijeere en <6obt onbertoo^pen / en on^ bcrbamaljte5ijni aljG^eenenCÖnjtenmenftO heli. lücr cöc/ ai^ eenen borger bc gemcpnte; lae bat meet i^V ts^'t bat a5? op^cctnelöcFien oo2beclt/o0p 3Öt aen eencnpeijeiijckn bcrbonben: toantbte <6obtboo| bcfonbeluebcr fpanmoöï55/ bieboct befoDclijclien alle creaturen ongeïü^t; toaer in fult gfip u ban ïion^ nen glorieren en beröejfenl i€enttoceben/ batoÖP ^tnmm fuicftö in ber toaeröept 3öt/en anber$ niet ban toaec -anörtsf ^öo? OOp ban ^öobt ben ^eece geöouben bjojbt. <9^ nangcujchberlegDtban / ijoebaniclj bat öOp in 3Öne tegöen^ Dptoooi toooabigö^pöt 5ijt / ter oo?faccöe ban bed quabe kt^\^^* toer clten / maer toepnigö gocbc / en t)k nocD onbol^ maecht ; foo Mt gijp u felben toel te recfit met een flocerboletterisf moogljtbergelöcfeem €enberben/ bergelijcfit u met be beeften / aengaenbe be geftelte* niffen \)c^ licljaem^i en fult gfip niet bebinben batfe uöieritttebobengaetil en aengaenbe u berftanbt/ OÖpen 3öt niet alleen banbe bupbelen bertoonnen/ maer gaet öaer ooc6 in boofDepbt te boben / ten op^ T ftcljte i)at gftp naer foo beel ontfangïjen toelbaben/

foo menigüitiael toeberom in fonben öOcballen 5Öt; enbe toat fal 't toefen / isr *t bat gijp u toiltbergelijc^ tien bp be berboembe / hit beel min fonben göe* baen Hebben ban glip i Oiaatfalbergefcöteben i^'t bat gï)ti u bergelijctu met be ^epbenen/ bic öaer foa neeriteiijcfe tot be hmqln begöeben öebben / enbe tot ben bienji ban öare balfcDe <©oben^ Het 2 .point.35emer clit öc« im bat <5obt aïinacB*

Van de Oormoedigheydr. 351

tiöDtïeïioobccrmgfiepdrfiiact. .€enccr(lcn/ iiptï?e <Botitöatt QD^upgcnilTe ban öel^. <^cl)jifture / öie al-oinitic l\^^l%^ be fjoobeccöigöc möe op-aljeblafen nienfcD^n bcr-- tjcpöt^" focpt» EBantöc ï)oobcei:bpct$fjati1öcfiboo?a3obtË^ci.i3. enöe boo^bcmenfcljcn/ cndc t.ö *t beginfel ban alle fonöe / enöe Den ^ecre fiaet bc gfjenc / öte bacr mebe befmet 3ön. €nbe befefonbcentïfnictallemOatc^ ïijchboo2 43obt/ maeroocbboo^bemcnfcijcnj foa bat be ^cbjtfturefeoljt: ;©at Ijct beter i.öï)emte bcrootmocbialjcn met ben facIjtnioeDiöen / ban Deit roof te Deplen met ben Ijoobccröiaen. Boo2toaer/ Oljelijcfe ben ^. ^uguftinu.ö feer toel öetupobt/ baer ^"s- ^°f • tjo? qualüf b een blabt ban DepliOÖc boecben/ toaer tn ^ i , ^' oitömetgbelecrtentoojbt/ öat<öobtbenBoobecr^ bigen toeöerftaet* Cen ttoeeben/ bemercbt beftraf^ fcn ban be fioobeerbige menfcöen/ foo toel ötcr/ aljs gier namaelÊf -«öcö boe groutoelicbe ejcempclen Reb- ben top ban Suctfer/:4bam/^manenbejr^aöuc8o^ Eftherr. bonofo?! -Cenberöen/bemeccbtb'eflcntiobetlaber* Damcu. nnc ban be boobeeröige menfcften enöe öaec teben / toelcb bol benautotfieben enbe fojobbulbïgD^beniic?/ {)oc f^ met b^eefeenbe Dope gebufcrigblijebbebocö^ ten b)o:ben: enbe becfaecbtbitlebenupterberten. ^m bierben / aenmercbt bat ben menfcD / boo? ïjet recljtbeeröigö oojbeel <6ob!£?/ter oo^faecbe ban b« fcfjioomeiöcfeefonbe ban Doobeerbpe/balt in alber^ lep bnfiupfbepbt/ enbe anberefonben» S^antbefteio^ Banr.cóft. beerbrgbeptbecoofton^banaUcbeugDenjenbege' p]°"-c- iq» Itjcb tien ^♦<0?egoriujGffept3t:^eöomngmne ban wor^c' 17 allefontiéiöbeboobeerbtgö^pt/toantaljOf fufietbcr:^ &Hb 34.' te geöeelijcb bebangljen beeft / foo lebcrt fn bet felbe ^^°^- ^- ^^ aen be feben booft-fonben / ai0 aenfoo beet tojeebe bebel-beüberiS/om bat t'eenemael te berntelen;enbe fp ïöeen blaer teecben ban bebecboemDemenfcben/ gelijcb b'ootmoebïgöept ban be uptberborcn ijef-Be- mercöt ten laetften/be fcbanbe bte ben fjoobecrbigen ^^» b^Jo* fal moeten lijben m fön upter(le:toant bie bebcl ïieb^^ flllf^^n^ ben ober anbere/ fiiUeneen flrangö enbeftoaer bon-- |ie„ met niffebertDacötenjmaer öenootmoeötgben falgena? uim^t ïe gbebeuren / alj^ ben macbtigen maeöteiijche to:^ ^J^^^^^^ Mmm fal lüUen» «acD boe lallig fal ben boobeerbt^ ^"'^^"^

gen

352 Den 1 1. Boeck. Het X I V. Cap.

een öet Deoccfi entie öe öefpottinaïie Ut bupbcïcrt ballen /a\& fp \mt fullcn befpottcn en feaoen : 43ljp 3Öt octDont oeiijcli top / aï)P 5ijt o"ö' gclijcli getoo^* tien/ utoe öooberöpe i? tot ni öe Delle getrocfeen^

Medicatie van de Ootmoedigheydt.

DE vooyflellinge derpUetfe. %aet U bOO^flaert bat öSP j nu eerft ban niet oöefcfiapcn/ naeclit/ ongeVoa^ ^i pent/ enbe ban al^ berooft 3Önbc/(!aet in öe tegljen* tD002bigï)ept ban *0obt aimacDtig/en gcïjeel Det bt^ melfcö Dm/ bat boo^ u iö ben afgront ban alle fon^ ben,- acDtei* u/en ban alle ftantcn ontallijfte bpanben bie uboo^tftootcnj onbcrubeöelleopêni bobenu ben Oeniel en Dct fiemelfcfj fjep? u aenfcfjoutoenbe.

iDat tie 25ibt ben l^ecce / bat ftp u toilt berleenen eene op*

ootmoc^ reclite ootmoebigOepbt besf Oerten.

öKöcpt i^« Het I . point. 2öemercfet bat b'ootmoebtgliept eene beugftt tö / bjaer boo? ben menfcftupt be ftcnniffe m 3ijns? felf^/ felepn tooabt in 3ön epgfjen oogden/ enbe { hmt fjem toaecacOtelijcft bcctoo;jpen te 3ön/ upt fiet gene bat rip ban fijn fclbent^. oBnbetoatijS'tbatöp upt fön felbeni.^s^ boo^toaer niet met allen: toant ben menfcB i^ ban niet / enbe foube toeberom in niet beranberen/ öct en bjare bat Ijp betoaert biierbc booj be macDtigOe fianbt €>obt0 ; ïae bat meer W foube min ban niet too?ben/ re bieten/ Demtot be i

Gal. 6. fonbe feeeren/ een albergrootfte quaeöt» ^efietnu ii oftgöp toel fulchen gOeboelen ban u felben öebt/ i toant 10 't bat gbïJ u laet buncöen bat gBp toat 3üt; baerg()p niet en 3öt/ foobeb^ieglu gijp u felben/

©cnmêrcb gftelijcfe ben ^Hpoflelgfietupgöt. Centtoeeben/ aen>

ta i)«ft göcfien bat gi)P ban u felben niet en Ijebt / foo ober*

S?nm«^' bcncfttb^at glip ban ecu anbcr/ te toeten ban <0obt/ ban bc nicnf ci)cn/enbc ban b'anbere creaturen fjcbt* ^cöepb befebingOen ban u/ enbe legïjtfe aen b' eeu 5übe/ te toeten/ u toefen/ u leben/ en u berjlant/ enbe gijecftfe toebecom bengfteenen baer gïjpfe afont^ fangljcn ïjebt : enbe befiet toat u fal obcrbli)ben:

1 Pet. c boojtoaer niet met allen- lijoubt u ban Oier aen/ bat gnp u felben foubt mog&en bennen/ enb^ leeren bcr^ \

ootmov^

Van de Ootmoedigheydc. 3 f 5

ootmoctiiöBen onber bc macfttioD^ D^ntit €>obt!^» (Ccn bccben/ bcmcrchtufdben (boo2fooliccl al0 öDp pet 3ijt}bcn bac O utocc gcboone/ u gefjeel leben/ gnbe ben uptöancliiiptbcfc beb^ucörc toccdbt / enbe öUp fult tn bcr toacrljcpbt bebüiben / bat 0ÖP in alle bebcclcnutoeieJlcbcns^fiatöbïcöenbe ellcnbicD 5Ö^ ïDaiu toat öcöt gïjp ööctoceft -J niet. JDel aen / toat ©c tiien* 5ijt oöt' nu ^ aenftct u licDaem/ toat t.ö 't anber^j ban öic^rpt dcc ecnen facft bol buPligDcpbt.ö enbe bjc^men i aen- "«"i^y"^» mercFit utoe stele/ foo beel alö 't bccflanbt aengaet/ bolbolingOen cnbeontoctentfj^pb/ foo bat Ijct ban geenegoebc facffte t'cencmael cp^ccDteüich enüan oo?bcelen ; aengaenbe ben totlie / UJcbccfpanntclj tot albatgoebttjS/ gcnepgöt tot alle quaebt. ïDanteii ticbt gijp in Hfelben niet ben boncl^ ban alle fjocft- fonben/ enbebenbjo^telbiegöebuncljlöth bjeber^ om groept / enbe b302bt gOetoaec ï)c b?anbenbe gfte^ ncpgDclüCftfieben ban ben luft ber begBeerten ; enbe be gljenepgljelijcftfjeben ban ben gcammoebiglien / tcaeglj tot alle Oetgljene bat goebttj^^ 3©atfaltch fcggen ban t)c memorie i eplaeiaf ! met öoe becl pbcl^ fjcpbtö iiTe befmctl fCen bierben/ bcmercütbocö l)ct ©ép«üc» quaebt bat uomcingfKlt/ gljclöctitopbobeninbe ^^^"^ boo?-ftclltngöe berplaetfegljefepbtöebbcn j bcpe^ njcfeelen htt fonben baer göp th ballen ftonbt^ be boo2'leben fonben/ gljeltjcö een ftoaer enbe lafttgD pacöoberuöanghenbei bebupbelen bie u ban alle feanten bebecftten , be fiellebieonber u fijnen monbt open boet ,• ben ftemel boben u open/ enbe ben öecli^ ter tik u bertoacljt om bonniffeobcr utefiriicfeen. Cenbijfben/ oberlcgljttoatgljptooabenfultiboo?^ w^it^an b3aer/ aengaenbe öet licüaem/maereenen honen r^^scfcinc^ tijbt / naer fiecfiten / enbe naer beel ellenben enbe ^e tooou miferien bte göp fult gfjeleben (jebben/een fpijfe ber too2men/ enb« bat tot ben bagl) bee? oozbeel.é toe* blijft Wer een toepnigl) flaen beminben 3tefer/ enbe baelt (nocljlebenbe) inbegraben» l^iernaerpeptl toat bat g&P too^ben fult naer be stele/ te teeten/ tiaer beel btoalingften / naer eene langljbnriglie Quellingöe be-ö qaü^ enbe fonben / fult gfiP moeten (ierben/ enbe fult oóetracöen toojbenboo? ben reci):^

^a ter-

5 54 Den 1 1. Boeck. Het X I V . Cap.

tccflocï ban <0oti almacötiaö/ onfcfecc 5ijnbc bati u? löc faiiöljcpt/ en dooz fijnc fcntcntic fuU a!ip bcctoci^ fcn UJO^Dcn ten minflicnacb^int te3ijnin'cUagcbici7 Ujant luttel too^öcnöei: gljcbonöen Dieöiccopbcfe tocrcltten bollen afKfupbm 3ön* €ni^"toocfttoe( lacob. 4. niogclijcl! bat gijp utoen (jo^m öcrret opheffen/ m pfai. 74- tcgenjö? a3obt booföcpt fp^cïjen^45ljp tneanöeriJ niet en 3ijt ban eenen bomp / tk een luttel tijbtjS oljefieti iDOK/bie ban baecli 3ijt/en mo^aen fult berb toijnen» z^t oniïjc* ^^^ ^- P°^"^- ©«^P*^^*^ ö3t gijp ban u felben niet niet teiiijeptöcc alïen enbermoogtnocli en baeet/ macc bat <6obt al^: oienfcöciu ic bingen tn alle^ toetclit / en t^at gijp 3i)t aelijcö een lölepn öinbeöen/bat noclj opflaen/ nocD fa felben be* fcliecmen/nocl) ftaen/noclj onbecöouben/nocl) be fel;» be ban een anber epiTcfjcn en ï^an. <!^n leert ban ben Matth.ii. albec-facötmoebigljiten gcfiijCJ / faclitmoebigO en ootmoebigD ban Ijerten te3öit/ (cim^u öem al toe/ en u felben niet met allen* a©ant öp i^ f)et licDt/ ftet toeïcö alle dingen boo?-lttet/ g8p3Ötgelücli eenen lanteecne/ tic/ alisf tbatmenin iiaec eenicölicljt ftelt/en betlicljt nocDtanjS? upt Ijaer felben niet/maec i)n licDt battec ingejlelt i^t jac i}at meec i^ berbup^ ftert fjet felbe licljt / fjct toelcö naec fjet goebt-bunc^ feenban ben göebnipcfiec al-omme gljeftelt macö too^bé.aieert ban ootmoi^big ban fterten toefen/ ban ben albec-ootmoebigïiflen Jesus» <0i|eere/3ün ïjiec toe geltomen alle be tlj^efoorenen fcöattenban toijf Oept en toetenfcftap bic in u bcrbojgen 3ijn / bat topbitaleJeenetoonberbace faecfeeleeren/ bat glip facDtmoebigljenootmoebigft ban fierten 3öt^ 3^ ftet fnïcften grooten faecl^e / fefepn te toefen/ bat 't en toaer faecfte bat öet ban u te toercö gSeflelt toierbe/ hit groot 3iu / ban niemanben en foube öonnen gDe^: leert too^ben^ cnbebitis? immers? inber toaerDept alfoo / toant be r ufte ber 3ielen en toojbt anber^ niet gebonben/ban aljs be onglierulie op-geölafentljepbt berteertijEf/ toaer boo^ ben menfcD fp-felben laet boo^flaen groot te toefen/ al^ fip mt\j bol ongöefon^ be liumeuren (ieecftt*

Het?.point.^enfietbeboïmaecfttftebenbanb'an^ beie crcatueccn / ^nbi? bat öDp niet bob^n b' anbere

en

Van de Ootmoedigheydr. 3 5* f

tn öcbt/ nmt batu Ijkt-zn-mb^n beel öfieb^cccht/ cntie bat oö^» banb'anbcce in beel bingftcn obec^ toonnentD02bt/ al trt bat öÖpD^icc mogfjdijclt in ten te bobcn gact* ^^ieroni obciieofit toat u bctaenit acngacnbc ben fioj! enbc fekcbinöïje / (bie nit maubt èoftelijcfi en beaOeert / ban op bat Ijj) foute mogljen OÖefien tDo:ben ) oocFt at^ngaenbe u officie enbe tooort-plaetfe / op bat Qhv met befcljaemt en too?bt in ben bacö beiS oo^beelö / en tat u gfjeboben toojbt be feeghfte plaetfe te nemen/ foo gfip nu u felben flüebeeltocgöeeff* <0ï)p fult met bec tDaerfiepbt fcebinben / iief'tbat Ql}^ aiïe bingoën tel infiet/ öatbe ölberfTecfttfte enbe albec-becfaDO?pen(!e ual^ berOeft foubc bctamem 3Bant i^ 't bat éet fpotten^ toeecbiglj toare / bat eenen tïecötftm boer {jcm fou^ be totllen boben bm Sonincö berfjeffi^n/ oft bat lïemanbt Ijem lm himthcn groot te \xit(tï\ / booj bien batfipop ecnen öergij btTlicben (lonbei bcel meer fult gijp oocft bcgfjecfit mbz befpot lt>o:jbett/ i^ 't bat gfip milt tracDten naa- pet bat boben u ber^^ fianbt i^/ ft 't bat göp u tuiit berljeffen ter 00?* faecfee ban be gaben bie öDp ^^i^ <0obt ontfangïjcn ftebt/ baergbp nocDtan^fict/ bat onfen ^aMQl}^ maecfterfn felben bcrnebert/enbe eenen anberen ge- bient beeft, ©erbcugïjt u ban naer öet cjcempel bcc i^cpltaljen/ in IjCi- becfmabenr ntoeie? felfi$/ beujbt bat öb? anber.ö niettöeerbigü en 3ijt / macr bat anbere menfcfjen / alle eere / p^ibilegien/ en eetlijcfic ainp- ten enbe officien berbient ijebben: enfilaegfttobec niemanbt / toant alle creature enbe o^obt befonber/ öan bcm grootelijcöö ober u beölagen: enbe tis't bat öftpu felben boo^fïecöt enbe berfe>o^pen aclK/ foö toacbt u om boo? pet anber.^ te toülen gijereijent oft gïjetractcertUïo^ben,- toant bit 10' eene grootegöe^ tjepnftbept / en booflicpt : en i^'t bat gDp alle anbe^ re boo? bztet enbe toijfec boubt aïö göp sijt/ fo moet Obn baer-lteben alle eere be UJijfen / gfip en moocl)t^ fenietbeb^oebcn/ niet oo2beelen/ maer moet ban eenen pegljeJöcfeen goebt geboelen fiebben/ enbe toeï fp?eecöen / enbe Dun fiet beftejonnen/ enbe oocè toe- fcfiicfeen»

na 2 Het

356 Den 1 1. Boeck. Het X I V. Cap. Het tweede deel.

^tmci Tl Et4.point. 23cmerclit be tmniqlmiiWtfoxu

öiaK' '^^" / ^^^ öOp tot fpijt ban iitocn I^ecre gcdacti

oufct föu* ÖelJt/ cnöe leert ft Icpn toefen in u epgen oogen. gc^ 't

önu bat aï)P öebocfjten toojt boo^ eenige pödDepbt/ toe^

bcrljoiit u beo? öefe gebacDtcni ffe / eiibe oberbenclit

flet albec-floaerfte/ toaei* boo? oöpbeeeuttjïgcpij»

ncn enbe tormenten ber OcIIen becbient Debt / )xiatt

öf al i.sf 'tbnt gij? mogehjcfi bei-giffenilTe bechregen

Oebt / en beljoo^t nocfitanief nimmecmeec fonbet;

b^eefe te toefen/ aengefien bat öOr> ntet en toeet / oft

Ecci.9. oöp beiS öaet0 oft bec liefben toeerbigb 5ijt. (€en

ttoecben/ bemeucfet in Doe grootefcnben batgfip

Aug.hom. nocö foubt mogen ballen. aBantbaerentoojtgee^*

25.iib.jo. nefoabcfoa groot gebonben/ bie ben eenenmenfcft

boet /oft cenen anberen en foutje be fclbe boen / 't ett

toare bat ben ^tliepper ber tnenfcfjen !|em/nu bal;«

ïenbe / ineberljiele- 3Bant top ftaen op eene fliO-

beracötrgc plaetfe / cnbe eenen bcrgb bic ftepl afba^

ïenbe i^/tntiz eplaeöl top tooabcn ban alle öanten ge:=

bjeben om te ballen,- maerbefonberlijcltboo^onfe

natucrliicöe genepgclijcliïjepbt- (Cen berben / be^

merclu bat göp niet boo^feccïier en toeet/ oft gijp

opt ecnigö toercfe gebaen Ijebt/ bata3obtaengc^

Rom.iT. naemiögetoeefl : ïlDanttoie beeft ben fin be$?l^ce^

irai«64. j.0rt gehent^ €nbefietalieonferetbtbeerbioljcbert

^"^* ' 7' 3Ön alg? 't ïaecfeen ber maenfncljtiger b^outoen/ enb«

alö top al gebaen bobben bat oniS? bcbolen ijS / foo en

3ijn top anberiS niet ban onnutte hnecbten : i.ö 't bat

be gaben€>obt.öbermenigftbulbigbtto02ben/ foo

toojbt oocft onfe berbinteniffe enbe relieninge meer^

berV toaer aen top ninuiiermecr ten bollen en fuUen

ïjonnen bolbocn. (€ett bierben/ bemercbtbatgbp

niet met allen macbtigb en 3ijt upt u felben te boen/

maer bat gbp 5Öt geljicbeenianbt'ttoelrfeanberij

niet boo2ti9? en b^engöt ban biftelen enöe boo^nen/

ïiet en 5^ bat glip in u \)tbt f)ttfaet)t ban be gratie

iöobtief / enbe ftoe menicbmael Debt gijp bit in u toel

berbooft enbe berfmacbt/ enbe alö gbpbonbert-

toerf b^ucfitcn Dabt moeten boo^t^-b^engen/ en

D^b(

Van de Oocmoedighcydc. 3 ^7

Ficbt F)ct mtnfte ntctgeDacn^ CenDijffccn/ obcr^ loopt alïe utoe öjcccj^en / enDe gijp en fult'cr niet een binöcn/ toaer inoöpnfelbennictcnfoiiötfïonneit öecïfpcn/ oft tDaec op öcn genen öteöeOcr ten cnöc nieren öoo^ficaelt/ niet enfouDeöonnenl3inöente feggen»

Het ^point.^cmerefet bat befebeugljtfoo noot' ^ocnoat* faecfteïjjcfi iö/ batfonöec befelliegeen anöei:e43ot;e f^tmim^ en beöaegïit : 3I3ant 't en 5? bat gt)p tD02t ald iilep^ mmm-^' ne feinöccen/getupgöt onöbelBaerOeptfeIfj2i/foo en fjcpné; fult gfip in f^ct njche bec tjcnielen niet öomen.TDoo: Mare is. bien bat ftet i^ ben gront enbeD^tfïennfelbaniiet geedelijctt boutöfel/ enbe top moeten boojootmóe- bigfiepbt om Ooogö ftlimmen / gemeccfet bit alleen ben tDegl)ts?j enbebieeenenanberentoegöingaet/ ï^it balt eec ban ïp opl^limt/ vtjaat b'ootmoebioljept alleen berfieft on.^f / (p i^ alleen t^it on.ö tot fiet leben Itvht* ïDucf leert oncf ben I|.23ernarbiri2f, €nbe ben Bern ferm. Renltgen €f)2pro)Iomuö fegöt:^at fp i^ be moebec/ 2^^^ ^^^enf. ben tooneï/ be boetfler/ f jet jleunfel/ enbe ben banbt ch^^folf. ban alle goet/ gljeUjc^ be Hoobceröpe i^ ban alle hom.io.ïn Quaet; baer en i^ niet feracótiger enbemacötigerA'^a. ban b'ootmoebigBcpb/ fp iö ftercher ban be fteenen/ bafter ban eenen ^iamant-jleen. 23emercfet ten ttoeeben/ bat fjet <0ebebt ban ben genen bieljem berootmocbigljt/altöt berftoon to02t. Igp öeefr ge^ fien tot ben gebeben ber ootmcebigen/fegfjt^abib/ pfai.ior. twtt Dp en Oeeft öcn <t3tbzt)t niet berfmacr. ga bat meer i^/ ï)p en fiet op niemantanberis?* 3Banttot toien/ fegftt l)p/ fal ir li fien/ban tot ben armen/enbe ifai^ es. ben Deel gebaböen ban gcejle / enbe tie ban mijneii tooo2ben beeft^maec <öotit toeberflaet ben Doobeer^ iPet.f . bigen.

Hcï6. point. Bemerc^.t bat gfjpge!le[t58topbc ftellagte ban befertrerelbt/ enbe in be tegen toOi32^ bigbepbt ban ftet gantfcO Ocmelfcö Oep: ; tlnpt bp a felben oft gOp tieber ban tiit göefelfcljapgep^cfen toilt toefen /oft ban eenen too^m bec aerben* (€tn ttoeeben / bemercöt tat be geöeele bolmaechtfjepbt ban een crntflen leben in b'ootmoebigljepbt gele^ gen i^ I \^%{e i$( be DougO^P^t ban ben menfcD / ^^^t

2la 3 \^

^58 Den 1 1. Boeck. Het XIV. Cap. iö fflnc gloïie cabefijne fioogftöaöigDcpt / o^tet'^t^ iürë te üehcanen ijtt öencöat gcootte^/entie tjetfelb^ acn teljangen/ cnDe glorie t^^foecfecn ban Den %ere bcr gloiien. €e« becöcit/ let op ö'crcmpelen ban

phiiip.2. ciniftuö onfen <§altgftniaher/ Die fp fclben becoot:* moebig!K ïjecft totter booöt / op öat gl)^ in beceeu^

I.UC.I4.18. totglKptfoudblijbcnleben. i€en biecöen/obcrIcgBt betoaerlicpbtbnnöcfefententie : Mebie ftember^ ï\tft falbeuncbect toojbcn / ciibe toie ï)cm bernebect f a{ berdeben too?ben» r^en bijf ben/ ober ïoopt be ejc^^ gmpeïen ber^lepltgen/ birglorieerben/ enbeöuti

Aaor ^ bcrmaecïi namen in öet htup^ tjèë l|eeren : fp ber^^ ïieiujfiben ïmt/ ombatfebjeerbigljtoarengeacöt boo2fijncn iiaem berfmaetOept te üjben.^ïi fiabben

Hebr 1 1 . ïieber gepijnigïtt te Itic^ben met lï^opfc^ enbê^öobiJ bo(cft/banberti;beUjcfeegenocgötetegertieten.f€en

Prov.3. ï letiten / öemercltt bat ben grooien <0obt aUeen ban be ODtmoeb^:ge ge-eert toon / enbe bat fyn fp^afie i«e? met ben fimpelen; enbebatter nieteni^batOem acngenamer i^/ ban bat toponj^rehenenonberbe minjie.

G H E B E D T.

OAlder-ootmoedighften Jefu, mijnen Schepper ende VerlofTer , en hebt ghy my niet van niet gelchapen, ende met u dierbaer bloet verloft>Voorwaer hieromme behoore ickii t' eenemael toe : mijn memorie, mijn ver- ftant , mij-nen wille, het is al u , ende het maeckfel uwer handen , ende al het gene dat ick hier uytrechte, door u- we gratie,komt u toe,maer ehy hebbct my mildelijk ge- geven,op dat ick ' t foude gebruycken , met conditie dat ickvan alles naderhant fcherpe rekeninge foude geven. Is ' t dan dat ick dit van uwe hant ontfangen hebbe , om dit al te gebruyckcn , ende is ' t dat ick het felve al qua- lijck doe , wat heb ick dan daer ick my in kan verheffen oft glorieren , dan in mijne kranckheden, ofthoe lal ick my lelven boven eenen anderen (tellen ? Eylaes ! fal ick "U-el eens konnen dnnckbaer wefen voor duyfcnt en duy- Eccl.y. fcut weldaden , die ickvaniuve milde hant ontfangen hcbbe r mach ick wel van ccn foude fondervreefe we- fen.

Van de Ootmoedigheydt. 3 59

fen,als oft de felve my vergeven ware?Ick weet wel dat ick menighmael de helle verdient hebbe, maericken kan niet \veten,ofi: ickdaer voor ten vollen betaelt heb- Ecci.9. be, ende oft ick uwe liefde, oft wel uwen haet weerdigh ^^ "'^"^ ben. Ick fien oock datter ontallijcke ellenden ende fon- ftraiuhs^ den zijn, waer inne ick foude konnen vallen. Wantdaer tjeput» ea is geene fonde foo groot die den eenen menfch doet, die den anderen niet doen en foude,waer ' t dat hy van u, 6Heere,niet geholpen en wierde.Siet ick ben in uwe te- genwoordigheyt, als een kint dat eerft geboren is,ick en Kan niet ftaen , noch gevallen fijnde opttaen , noch eten, noch ick en ben nietrnachtigh om my felven tebefcher- men in 't midden van mijne vyanden , ende van veel be- nauwtheden. Voorwaer met recht mach ick .bekennen,ö Heere, dat ick den alderfnootften ben; fulck een gevoe- len moet ick van my hebben , foo moet ick van my fpre-» ken,foo moet ick my felven tradteren, ende voor fulcki van eenen anderen geacht worden ; ende alle andere menfchen voor beter ende wijfer houden dan ick ben. Maer fier, oHeere,niet tegenftaende dat ick fulcks ben, foo kranck ende foo ellendigh, nochtans ick mifprijfe eenen anderen,ick ftcUe mijn gevoelen,ende mijn felven boven haer,ick ontfchuldige mijne fauten,ick foeckfe te verborgen , ick ben geern gi oot geacht ende geprefen, ick vreefe veracht ende mifprefen te zijn.Ter contrarie, ó alder-ootmoedighften ]efu,die my d'ootmoedigheydc van uwe geboorte af, tot uwe doot toe geleert hebt, die om mijnen wille eenen Samaritaen ende eenen fchimp van de geheele werelt hebt willen worden , fult ghy , o Heere, dealder-leeghfteplaetfeverkiefen, die mijnen Koninck zijt, ende lal icknaer de hooghfte ftaen ? in

f eender manieren,oHeere;want ick en ben' t niet weer- igh,ende fal noch verworpender worden door uwe gra- tie in mij n eygen oogen , want ghy veracht de hooveer- dige van herten, ende verheft uwe ootmoedige vrien- den. Sulcks begeere ick te leven ende te derven, gehol- pen fijnde door uwe Goddelijcke gratie , ende wcnfche dat ick defe mijne begeerte foude mogen beveiligen met mijn eygen bloedt, ö machtigen ende alder- 00c- moedighften Jefu, tot uwer eeren ende glorie. Amen.

Sda 4 Pra.

36o Den 1 1. Boeck. Het X I V* Cap.

Pradlijcke om d'cx)tmoedigheydc te oeftcnen.

T\ 'aderde fal toefcn/fomtoülé t'obecïoopé be tt^p^ •*^ pen \yan öc ootmoediaDcpt/öte top öiec beneUcn fuUen tlellcn/cnöe onj5 fcll3cn baer opondccfoccfecn^ ^c tlDCcöe/oOt^ïÜcJ^ 't in be mebitattc öö^ frpt tis^/ te bemercben bat top ban alle öaiuen omr ingelt 3ürt met alberiep peröcfeelen/ taelcfee benierchiugö^ up^ tecmaten pjofijtelijcö tsJ/ enbe al-omme te paffe bomt in be beöocinööem ©f mniff 11 ^^ ö^>^^^ / 0^^^ tc^^^ <'öï feonnen oefc Ijteben/ obec^ nart De benct^enbe bat top gelijli een nieu-gebo;jen fiint 3ö«/ 5icici5gcj'tjxi^ie{5 alle miferien enbe ftatijbiööeben onbec* mm qrbo' bjo^pen 1$/ cnbc Derooftban alle toapenenen ïjulpe f en "üuiDu om fp lelben te befcDermen / of t göelucö eenen lan^ teccne/fo kit lube mebitatie betocfcn fteü. «l^efe be^ mercftinoe moeten top In alle oelegentbeptban pl^z^ Ie gl03ie geb^upcfeen/en men moet tim genen bit on$8 piijft/fjouben boo? eenen/ l}iz Doo? nnfberftanbt/oft bbo? beb^ocB / a3obt te bergeefi5 foecfet v ontrecfeen bat ïjem toe-feomt/enbefcöijnt on.ö 'tfelbete toillen oeben / en in fulcfeer boegen onjs beelacbtiglj te toil? Icn mallen ban 5ijnenroof bieljp<0obtboo?on^te p^2i)fen ontcoclien tjeeft j oft toel / Ik om foeclu oft boo^ öaet/oft boo? ontoetentöept te benemen be eeu;^ ïxiiqt glorie ban onies goet toercfe/enbe nemen gelijcfe be feroone ban onjs fjooft / om in be plaetfe een ptit^ ïeteftellen/ en albuss met onö ben fpot te (jouben. <j^ebiecbe/bp göetal fiebben 3ijn onbolmaecfetfie:? ben/ enbe bat naecben upttoijsf ban ben 3(1. 23. enbe benfelben obecloopen aljjonsseenigjjebefeocingbe ban pbelfjenbt oberRomt. JBant bet gbene eenj^ aen eenent^epfec geraben toierbe/om be öaejïige gram^ ff önp te bectoinnen/bat np eerfl 5üncn ^♦B. foube opfcggen eec ijn eenigbefententie oft bonniffe foube Mr.tf4)2cecfeen i 't felbe falmen Oiei* niet fonbec groot pjofijt ftonnen te toercbe ftellen / en ben felben licB^* teliicö bagbeïijcli^ fomtoölen oberloopen.

<I^e bijföe / €cn oprecbte bkthu bicötojjlii? gü^^ im^lim öclpt Dier toe srootelöcö^\

(Seit

Van de Ootmocdigheydt. 36 x

(Ccn U^m/hemachm dat top alommc 5ijn öelijh opeen (idlagie öl]cfteU/enticbatij3pl3ant)obenbait vöoDt almacljtigij cndc ban fijne l^epligöen qMm to02öen ; en bat l)iir tegOen een bertoojpen bierfeett baripöelöepDtinon<J op-ftaet» vZ^it falons^fionnen te paffe feomen tegen b'pbele glorie/ ende öeopges? blafentDept der Oerten / die fomtoylen homt upt ee^^ nige goede tocrcfacn/ of ter oo^fahe ban de gabcn die top ontfangen IjeDben/ltl.ö oocfi i.ö't dat top bemerc^ öen/ Doe ontocerdig dat f)eti0 dat topmet d'ontfaniï gen tóeldaden tegen <6odt opjiaen / aï.ö Ijp on.e eert/ dat top tiem onteeren ,• al0 öp on^ ber trooft / dat top den üepligen <i5ee|t ded?oeben; al^öpt'onftoaertjS nult en Itberael i.ö/dat top ter contrarie öet gene dat fiem toeDef)oo?t enepgeni.ö/on$É toefcfj:öben* a^ant )33at doet eenen DoobeerdigDen menfcö anderieJ / dan ©m ïjoo^ ban <0odt t' ontfangen fijne gabcn / en defclbe ter^ bfcïnigijcii (londtdaernaergebenaen fijnen geftooren i^pandt ÏÏ^J^'JJ tot fpijt ban fijnen ^eere/ oft met de felbe 8em de> anöt tt* becöten,- ban a3odt berljeben te tooiden / en foecöen bw ^q^u daer tegen (0odt toederom te berèlepnen i €n ftier* omi^f'tdatöpdoo^ den ©^opDeetgifaia^ftembe^ ölaegïjt/feggende: gcö fieb ftinderen opgeb^ocDt en ifai. i, berrjeben/ maer fp Ijebben mpberacöt»

l§ier fal oocïi grooteUJcftjsi toe Oclpen/i$J 't dat top nopt in 'tfp:e!ien onö felben tebeel en iaten booi^ ftaen/maer dat top alle dingen der<0oddelöcfee|Ba^ UHm toefcIj2ijben/ toaerafallegaben af-dalende 3ijn/ en darmen te toercfe (telle dat den ^poftei fegt: g^ 't dat pemandtfp^^eclit/ datDetspban ^odti iPerr.4. 90 't dat ÓP eeniöö anipt bedient / dat Bet feibe ge^ fcljiedea[0doo^deferacöt dieban<0odt6omt» €n Hierom en moetê top nopt defe tooo^dé geb^upcften: gft Heb dit of dat gedaê:maer/doo? de gratie a3od^ tja liit of dat gedacn:a^n aldu.ef fp:eecl5t den 3£poftel/ a(.^ f)p fcpderSI ti niet/maer de gratie ^ohë met mp^ i.cor. ly .

^e febenfte/ in al 't genedat u ontmoet/ toeeft al:: tijöt de leeringe ban de oonnoedigljepdt tndacft^ï tigfi: 3©attoo>dtander$j doodde ballepen oberbloe;: bigï) in ïioren/ doo? de doarigljepden onbjucljtbaer^ im op de bergen beteöcm dan ootmoedigliept/ ^t.

3Ca j d'JJcÖt^

3(52 Den 1 1. Bocck. Het X I V. Cap.

ö'^CcDtfte/fomUnjtcn bcimtthtn febcnDcrïcp bal^ ïen; ö'cecflc iö/ ban ö^; Qtm hie utoe.cf Qeiijth 3öntie r tu lccIijfliöebaIIen5ijn:öettDecbe/ban öeljcpbencn: bc berDe/ bec öinDcrcn bic boc3 bet ^oopfcl (lecbcn: bc bürbe/bec geHcc bie toaniiOpen:bc bjjföc/ban bte Ijacc tcfecc beroemen op v0obt.ö liernUiertigbepbt : ^en fefteiv ban alfulcben Die tot be bolniaecfetöcpt ObJ^bomen toaren : ^©en febenben / banbiebpnacc bolfieibt unbbcn / enbenocO Ofcballcn 3ijn»

(€en ncgentien/ceHioe beugben in anbcce bemerc* ftcn / enbe Dit fp fdbcn boo? oogen ftcllen om naer te l30lgen / oocö fp felben boben ntemanöen te (lellem

(€en tienden / eenen becbiefen Die or\^ upt \)}imu fcbap enbe getroutoeiicb bermane/ enbefoobantgen tiic on^ niet en foecbe naer Dtn monbt te fp^eccben / maec oprecbteii)cb be toaerbcpbt fettge.

(^en elftïen/ oeffcnen toereben ban ootmoebig^ Rept / en geboo?faemOepbt/ naec 't erempel €lj2iftt bnfejEf ^aligbmaberisf. €nbe Dtitt m too^t niemant foo groot gebonben / oft bp en moet bem fomtoijlen boegen naer ben toiiïe ber gener hit bcm onbertoo?* pen 3ün : *t toelcb ÖP met groote b^iif bten fal boen / is? 't bp albien bat l)p geern toaerneme be göelegents' ïjeben enbeoccafien banbeugben tel^cccffenem

(€en ttoaelff!cn/op toegb 5önbe/geern boïgen ben raebtban fijnen mebe-gefelle / in 't gene bat boo: be Rant te boen ftaet ; tot geenber tijben beroemelijdicn fpjeecben ban fp felben/ oft banijetgijenebat on^ aengaet.

Bemerckt dcfc tekenen ende trappen van de ootmoedigheydr.

ctnpixti T\ €n eerden / fön epgen fnootOept bennen : ïï^en

b.mö'Qot* *^ ttoeeben/bieraf leettoefen ftebüen : tDenber^^

J"Jf/s* ben/ gener fijn fcljult tcfjennen : ^tn bierben / 3Ött

^ ^ bede boen bat b'anbere fulcb geboelcn ban on^ Ocb-

ben: ^en bijföen / berbulbtgO berbjagen aljS fp bet

feggbcn : ^en feden / berb^agen bat top al0 fiecbte

cnht bertoo^pen mcnfcbcn getracteert too?ben:tDcn

febenden/to?nfcöcn bat bet in fulcber manieren ge^

fcbtebc»

Pradijcke

Van de Ootmoedigheydt. 363

Pradijcke dienende tot de kennifle fijns felfs van den E. P. Roberrus Sotowellus.

\\j m BcD kh Qzwtft o ^mti toat ttn itfi i toat ^^ fal Kit toefen^ gjcft en ijeö nietoctoeefl/ tcfe en ben niet met allen/ en kh fal mogeïöf ^ «ijn öan niet toefen, gcfe [)cb ontfangeit aetocett m be ecf-fonöe / uh ben bol baöelrjcfie fon^ien / enbe toie toeet oft tch nietbcctoefenfal too2bcu tot ö'eeütDigeftraffe^Scö ïjeO ellenöigO getoecft in ^t Deoinfei/ icö ben noct) el^ lenbtöljer in mijnen boonganch/icbfalalöer-ellen^ bigölïe \3)tfci\ in mijnen uptgancn.^cb ben geboren ban onfupber saebt/ icbben eencnfacb bol buplig^ 8ept0/ tch fal toefen eene fpijfe öec too;jmen. %\0 kk niet met allen en toasf / toaisïiclibupteii'tperijcbel ban becDoemt en ooii ban faüg te too^jöen,- en a\0 nu ben kh in groote ttoijfelacDtigöePt ban 't felbe : kk fal / oft gelucSig toefen booa 't gene icb beröope/ oft 0002 't gene ben tjjt en 't perijcltel fouöe bonnen n\^ bc-b.^engen/feecongcluchigD.^Icbbebgetoeeft/bat tcb niet en öonbe becbocmt too^öen j kh ben foo ge^^ (lelt / bat kh qnalijth ban faligb tooiden ; 3Ecb fal fulcjc toefen bat icb oftinbereeatoigDept berloren/ oft in bec eeutoigfjep : bebQuben fal toefen, gcb toe» tetoattcb getoeefllieb/ te toeten ben albetbooften; toat tcb nu ben / en toete kh niet ; toant f eb geene fe^ berfjepbtenDeb / oft kh in be gratie ben ; toat itö toefen fal 1 en toete icb oocb niet / toant mijne falig- \mi onfeber \$. J^ergeefr mp ^eere bat icb getoeeft fjeb/ berbetect ^at ith nu ben; ^ècbicbt mp tot 't ge* hebat icb toefen fal: beert mp af ban be boojleben quaben/ fiiert mp in Bet tegöentocojbiöB öoet/ en'o$ tot ben eeutoigenloon. ^mem

Schiet-Cjehedekjns^

r\ Heere gheefr rny dat ick u ende n-iy felven mach Aug. 1. 1» ^^ kennen, dat ick u beminne , ende my felven ver- ^ohioq.ci,

achte. Wie ben ick ö Heere Godt, ende wat is het huys mijns 2.Reg7, Vaders, dat ghy my veel weldaden fout bewijfen ?

Wac

3^4 Den IL Bocck. Het X V. Cap. lob 7. Wat is een mcnfch dat ghy hem groot acht,oft wacr toe

(lelt ghy u herte aen hem ? Pfal. 112. )yie isgelijckden Heereonfcn Godt , die in dehoogh-

de woont , ende de ootn:iocdige aenfiet in den hemel ,

cndc op de aerde?

Het XV. Capittel.

d'Eerfte meditatie van de ghchoorfaemheydt,de dochtervan de ootmoedigheyt. ^ot «oot* T) E voorflellmge derfUetfe , ^p fcltïcn bC ^t{)tt\t tOC^

fakÉiöch *^ cclötboo^ooaljeuitdlen/ CD^iftum onfcn^a? üaOmaficc/ bc % IBaöet cnöc iBocöer <0oö0 iKa* ria/ bc Ciigef en / enöc alle gefdjapen creatueren öie a^öbt/oocft tot ben mtnflen toencö geïjoo^faem 3ön* Het i.point. 25emeccöt Ijoe bat be <6obbelöcfee iBajeflept/al x$ 't batfe alomme tegentooo^btgö W nocötans^ bcfe toccelt niet en Ijeeft totïlen regeeren / öan boo? eenige ^becöepbt/ gelycft \}ti bljjcfit in be ftemelen / €ngelen/ enbe menfcöcn- %t\muht ten ttoeeben / bat hz^ onbectoo^pinge foo nootfafeelöcfe <j$/ bat gel jjcöerlDijjöf öet in ben omloop bec öemelen göefcfjiebt /baec benonbecflen meteene feöere göe^ noegljetöchöepbt aücen gfjeroerttoo?bt/ booj Xim genen bie Ijp aiöa*-naell onbectoo^pen i^ / bat alfoa oocïiben rnenfclj \im a5obt/ enbe ban ben ^obbe^^ lijcfecn toille niet gficregeert en too^^bt / liet en 3p bat befen met ben toillc be^ oDberften liereenigt 3P*^^rt «erftenoft Ijoogftcnöemel/ljier: in i^U tDiüea3obo7 tjen toelcften cenen regel / oft öet recïjt-fnoec i^ ban alle goebe toillen/ftiei: naec bolgöt \yzn \x^\\\t ^t^ <0 ^ berften tik öp berftofen öeeft, aBant alle macDt ban O^obt afbalenbe i^ / enbe too^bt ban <0ob boo? eene fonbeclinglje fo^glje gDeftiert/ aengefien bat be gïïe- mepnte boo? ben <öber|ten göeregeert too?bt / toaec boo^ <0obtalmacljtigli metrecljt meerberefo^gDe b^1eglJt/ ban boo^eenenpegelöcfeenin'tbefonbcr» ^èemecclitrenberben/ bat alle gefcftapen bingoën a3obt onberbanigfj 3Ö»/ öuö fcüaemt u/tiat gijp al^^ Ieen45obttoeberfpannig03ijt/ aen toien nocl)tanj2{ alle bingoën göegeben 3ön / ban ben alber-miltfien <©obt/ op batfe u fouben onberUJO^pen 3ön/enbe bat

Van de Gehoorfaemhcydt. 3 öj*

gTjp tDebcrom •öoöt onticctoo2pen enöconberbanig fout toefen» ^emercltt ten bierOen Ijoe ontoeecöio^ falicöat'et i^/ öatöen mcnfct) öen totlIe<öobt.ö/öat t0/ban fijnen <öber(ïen/ni^tge!)oo^faem en ijsfjtoant fooDaniijen nienfcö / toeberfïaet / enbe (lelt öem niet alleen tegljen Den toom / maec ooch tegen ben Oer ij - Rom. 13. bcc/ Qclijth een ongetemt peert.ïBant toie be €>l3cc^ fjept toebei;|laet/bietoebecftaet43obtj cnbeöierom ii$ 't bat tjt ^f ö^ifture fept : ê§oo toie öeni berOoo^ beecbicöt / niet toillcnbc onberbanioD toefen beiS^^"f''7. ^^ic|ïei\sJ aeboben/ biefal fterben* ^. .,

Hetl.poinr. ^Scmercllt lit \X^CCÜii^^m tü be bor maechtl

maecötöepbt ban bc geDoo^faemöcpbt. 3Bant befe bm «10e Dnö op öet alberboïmaecfetfle bereenigljt met €5ob/ |»«iöiss> fo bat fulcöen menfclj ^ualijcè öan bDlen:(€cn ttoee^ ggS^^^^ ben/b?aegBt on^ geïjcelöch op/in eenen bjant-offer/ iatmtvu Oftelijcö oftmcn ben boom felbe / enbe niet alleen be b.:ucötenopenb?oegöei toantfpgeeft/ enbeicbert obecfiettoeccFi/ bentoille/ enbe öet goetbuncftcn 'ttoelch öetalbecftoaerflcf^. ^m oft oDP fooba» ntgl) 3üt/ te toeten/ aïjs? een bootlicDaem/enbecenen Duben man.ö ftocö/ in be Oanben ban utoe <0ber(!en. fCcn berben/be gefioo^faemDept/i^ bebeugt alleen / ijit b'anbere beugöben ( nacc Det feggen ban ben ^, <ö?egoriM.cf}in'töerteplant/ enbe naerfjet inplan- cregiib. ten betoacrt.Cnbe bat eenj?-beel]S^/boo^ bien bat alle 3 j.mor. bc ocffcningen becbeugijben bebolen toerben^ eengi- ^- '°' DceljS DC02 tjicn bat be geftoo^faembepbt in öaer be»* flupt be iipttoercftingljen bah ootmoebigöepbt/bec^ öuïbigïjept/ Dope enbe lief De ,- ja boo? ïjatt al0 eenert tocMtcen/ tooabcn alle be anbece beugöben gep?oeft enbe beltent gljcmneclït / hiz oochinbealber-ber* licDtjle l^cpligen 5ön : €cn bierben / bemercht befe piaetfe ban be^cb^ifture/<0nberbanigbept 10 betec banflacö-offerlianben/ en geljoo^faem $ijn/ 10 meec ban offeren öet bet bet rammen» JBantgöelijcfe be fonbeber toobcrpen/i0 tocberfpannig5ïjn/ enbe al.ö bat groot mifbaébtbcr afgoberpen i0 / niet toiUeii Öooren.^en C^. *ö:cgoriu0 iept be ffacö-offeranbcn upt/te toefen/be Ujf-feaflijbingen/enbe toecclien ban bebotie; €mz b'onberbanioDfpbt/ fept öP/ W ^^^^^ ' • ^«e- ï^

ban

5^6 DenlI.Boeck. HetXV.Cap.

ban flaöD-ojfi^ranöen/ totnudoo^ (Taölj-offierönlie

tooiden öc licljnimn oSoöt op-oOecffert/ macr boo?

bcohöecbeiUtor>^pö/ benepgfjentüitle* €>berlealjt/

LUC 10. Öier-eii-bobcn / befe teco^beu ban onfen ^altöma^

iöec : ^te u ïtebei^ ïjoojt/bte öoc^t nip/ en ^ic u bec^

Bernard.de f itiact/ btc bcrf maebt mp» aöDant 't 3P bat <8obt/oft

rraecept.sc ^0^ mmfcïj/cêtabt- Jioiibei* <25oötjö? on^ pet oebiebt/

' "^' oelijcli ben ï?. 25crnarbi!]0? fcer l\3el fegljt/ men moet

ï)et boo^baaer met be felbe necrjliy iicpt/enbe eerbie^

btnglie boïb^engijem^nbe fjierom i^ 't bat on^ ben

coioff. 3. ^ipoitei bermaent ; m toat obp boet / boet ftet ban

Öectcn/ al^ ben l^eere btenenbe/ enbe niet ben mm^

fcöen» ^emercht ten bijf ben / bat boo;j be ofteDoo?^

faemöcpbt alle befto^inglien enbepetöcfeelenobet*

rrov. 21. toonnen too^ben ; naer ijct feggfien ban bed '^ijfen*

man : <Êcn onbecbanigi) man fai btctojte fpjefeen ;

Gregor. ^^^^ ^^t owfc \xicuim\ l)ict- en-öobett bee( ebelöec

enbe becbtenfiigec bi^oaben/ enbe onfe gbebeben ban

mcecbere !u*acï)tcn. 3Bant 43obt fai onfe oöebeben

onbecbanigft 3ijnenbe bcrboo:cn/t^ *tbat top onfen

<0berften gï)ci)002faemïjept betoijfen* €en fe|ien/bc

^rad. 4. geOoo?faeml)epbt/ geliicft ClimacbujS gctupaljt/ijj

eene berfafeinge onfer 5ielen/ eene gOetotütce boobt

ban ons? epgöen ltc[i3em/een ïeben fonbcr fojge/ een

Uttqi)t^ fcbip-baeitcfonbecfcöabe / een Degrabentffeban

mach ttt öe ^^f^^^ ^ j[[0/ ^^^ i^\^is^ ^j^n ootmoebtgbept/ enbe ge*^

bK Dé aïe* Ujcli of pemanbt al flapenbc rcpföe : toant fjp onbe^

j)oo?racm«. fo^gbt i0n 5ïJ txat bp eenial) toer c ft boet/'t 5P bat W

pept meDc ggt met en boet / alöf öp maer be gcboo^faemfiept en

B2engDt. jjojgt/ toant Op ficm felbc ^ob obec-gelebert ïjeeft.

Het ;.point Bemerclit ten becbé/tn 6oe beet hnp^

flecnift'enbat ben menfcbgejlelttJGf/BoebatftpbeCtf

bUnbt i.ö/öoe onfeliec bat alle onfe bingben 3ön/ foo

bat niemanbt en \s)m toat bem nut tö : €nbe obec^

fuif jc i^ ï)ct eene groote toelö':ictban ^obt almacft*

tigbbattopeenengoebenlepbt^-manbcbben/enbe

Au^ iib ^ befonberlöcb43obt/ bie in fuicftcr boegben op on^

conf. c.i I. let / al^ Of t top alleen m be \ümm toaren : foo bat

top met recbt mogben feggbcn : ïl^en {geere regeert

pfai 22 mii/ enbe mp en fal niet gljebaeften/in be plactfe bet

toepbcn baer fieeft DpmpöÖ^fï^tt^ g©antöMöc^

Van de GehooiTacmheyt. ^67

feti:torj0 hat €>oöt onö booj öe ^. ^attcimmm% öeplioO nxatcht I aifoo regccct (jp öe mcnfcïjcn boo? be menfcflen / enbe öD^^ft föncn totilc te {jennen : toant ben reltgieiüsf / cnbe alle öe öO^nie ^\z eenenan- beren onbec-tD02pcn 3ön / ftebben altöt b'Krcfee bes? ïgeeren/ bat i.ö/ hare ^Dberftea/ \^\t ftj aitijbtfeonnen ^^*^^- ^J- terabe cjaen» €en ttoeeben/ batKc gfieen ftonfte OOebonben en toojbt / bte Iicötelijcfe fonbec meedec oO^ï^^t^t too^öt / enbebat ben oljeefïelijtfeen toeöö fo beel te itieer eenen erbarcn leptie^-man bercpfcöt / enbebat fteteenegi'ootebtoaeffjepötiief/ op fijn ep^^ OÖ^nperijcheltotüen bep2oebcn 't gljene onöonü'e* feent i.ö/ alfitien anöer.o i^ermacfi- €n!jtcrom t)2J 't/ fooCitmacön^feöOt/ batootfebenongfjefcerben/ Grad.4, enbe luttel erbaren / boo? be gfjeöoo^faemöepbt öes» Icpbt 3önbe/ tot be bolmaecfetfiepbt oliecaecfet/enbe bdtfonöecbefe/ oocö ben aiöec-toijfien ïtcfitelöt ft f ai((eert.€cn biecben/ bemeccèt be profijten ban be op2ccöre onberbanigB^pbt: toant isf 't bat peraanbt op^ecfjt onöerbanigö H I ftp fal terftonbt ggeboeïen X^dx oocfe b'aïöer-meelle befeo^jingljcn/ befonberlijcft beö bfeefcfjcr fulien berbtoijnen / enbe boo? be feïbe ööcnefen töojben. €en bijfften/ met ïioebanigeltef^ beenöeeerbieöingöebatmen b'a3ber|ïen eeremoet DetDijfen/ aen gefien batfe onfe 3©aberief 5ön/^tabt - Öoubec£? <€5obsf / enbe btereöeningöefuilen gfjeben boo? onfe fielen- 3Beejl onberöanigli/ fegfjt ben ^^ Heb. i^. poftel/utoen Ober (ien/ enbe 5öt Benqnbec-tDOjpen/ taant fp toafien gfïcftabelöcfe/ dX$ bie'rebene boo? u^ toe 5telenrullenijeben , op bat fp bat met blijbfcfiap boen mogftcn/ enöc niet fucDtenbe ; bjant bat en ijs u-iieben nietp^cfötelijcfe»

De tweede meditatie van de Gehoorfaemheydr.

Dff ^oor-/?w/ï>jgfce J«'p/^e(/i.53ernercöt/<Sobt biealfe bingfien boojtö-baengöt / enbe bre on^ een gfiebobt Obeeft ban fijnen töille te boen. ILJ Et i^point. 23eïnercF5t bat onfe faïtgfïeptöt'ec in ©egfje* ^ ^ gelegen fsf/ bat top ben toüle <0oö.0 mogen bol^ ijao?rann* gen een al]^ alöerbolnidecfeff en regel: ja bat f)et falt^ f^^f o»i=» ger ii?/ba« te toefen be JBo^ber oSobt^/gö^liiclt ben rj^i

568 Den 1 1. Bocck. Het XV. Cap.

i^. ^Jjurruflinuöaetupörit. <Jcntïcf)icroiïi fepbcünfcit «;^aliatjmaccfeer/ als öe bjoutoc in 't i^. acuauocüe tuc. II. gcfcpöt öabbcr^afigO r$' öen biipcfe/ öic u ocö;jageii Öecftj dat'? immeri^ Itjacr/ macr oocEifini fp faliglj ï)ü Ijct tooo^bt oBobt^Dooren/ enbebatbetuarnn Cen ttöceben/batonfen ^aliaïimafietfccc becröig* ïijch gDe&onicn i^ / om ben inilic ban fij»^n IjcmeU ff ()cn ©abcc te bolb:engcnj enbe gljettiojbcn tö gljc? Öoo^facm tot lizt boobt / niet alieen acn *0obt fijnen ÖemclfeOen Babec/ en aen fune .fBoebec / niaer aen be boofe menfcï]en/te toeten/aen ben ï^epfec 'Kugu^ fliiiS/ crt aen be beulen / bieöem alle tormenten aen* beben» €en ïaetften Ijeeft be felbe in fulcifiec boegen bemint/bat Bp Oet fepbe. te toefen fone fpöfe/ te boen Mauh.ii. ben toilïe ban fijnen %melfcOenBabec* ^iet/oft gljP ben (geere J e s u s gelijcB 3Öt« <Dus? foecht alfoa neerfielöcft/al^gOp be licljanielijcliefpijfe boet/bat ben toille ban <!3ob/en ban utoe o^berften bolb^ocöt too^be» (€en bcrben/obeclegl)t befe tooo2ben : Soa toie boet ben toille mijn^ lï)aber^/befe i$ mijn bjoe* bec/enb^ fuftec/en moeber* €cn bierben/bcmercfet j)oe bat be 1^* iBagdet iBaria / Ijaren Sone naec*^ ÖÏjebolgfjt W enbe bcfgeïiicöen b'^pofielen/bie ben ^eere allegabec boo? ^etflanten / bat W fjet öupjj ban geOoo^faemöepbt tot ben bergö ban (uitbeten / alö ()p ten i^cmel foube op-felimnicn/^lepbt fieeft* W^iit boo? be göeïjoo^faemDcpt Dangen top op Ijet albcr-bolmaecfetfte acn be <0obbcUjfftc boojficO^; tigöept/ be toelcFie top boo? onfe vDberflen gbetoae too^ben» (€en bijf ben/Demercöt bat ben gOenen/ hi oprecDtelijcft gljeïjooafaem t^/nieten bel)oo?taen t fien Ijoebantgö fijnen ober flen t^/ te toeten/geleeut oft ongöeleert / aengljefien bat top boo^ be 43obbe ïijcïtetoöffjepbtenbeboo?'ficï3tigbepbtgï)e(lierten Ql)eregcerttoo?ben. €en feiten/ bat ben fclbenoocö beljoon boo: goebtte liouben/enbe te begljeecen [jet gene bat bari hm <öber|!en gefcfuclit too^bt gelijcft toP boen in bingoën bU 't geloobc aengaen/ gïïciijc^ ïiectoijjol oft ïiet aï)ebobtuptbenmonbtban<©obt Hier. epift. almacfttig felbec Quam.a^^aec toe bient/bat ben 1% u ruft. j§ieronpmw0 fegDti Saet u boo? jlaen/bat Det faligö

i0/

Van de Gehoorfaemhey t. 3^9

W/'t gftene ben <9tïcc|len gDebi^tit ,- nocD ^» U)nt öet ODcboelen n^oct 0)ictfte\\ \mt UonnifTen ; u ftaet toe DnbcröanigD te 5ön / enöc te bc[b2cnof)en bnttci* ö^^ iïoben iö/ öciücii llOopfcö fegljt: l^oo^t giriacl/enöc ftoöoör. JBant öic tjoo? eeniolje reöenc fjctöeeol)t bjo^öt/ om onöecDaiuijlj tC3ön/ öie ij^ fp fciöcn cnöe Der reöenc onberDanicü/ en niet t»en aDberflenj nocD eamacODoo^aeenop^ecöt ocljoo^faem menfcö oe- refient iMO^öen ,• öelücli öte om öe reöene alleen olje» Icoft/ bteenliefntet g^eioobicö. cCenfeUenften/ Oe^ tncccfetöc onp^ofijten/ Dieupt (iet beufupmen bet felberfp^upten» iCeneccfren/ öen mcnfcij (leunt op fijn enaften tonföepbt / 't toelcftfotteiöfïi aeöaen i^; toantbenlDecijbanbenfctïjCïCecijtm fönc oogDen/ Prov.u. mnerötetöijötfif/ öoojtöeraben. €nöe boo^H^aec ^'onpf^/» men fian niet lanoOoeDoo^faem toefen/ oLo? fjet ep^ IShm gen geboelen tegen -ftrijtit; toantfoobanigenmuc^ toofüfpou anircert licötelijcö / oojbeelt lic&tbeeröelijeïi föuen <Obetften/ öcötfp-felbenDetei'; enfttcrombefege» !joo?faemljepötent^güeenc öeuoDtban lütitfaem^ ïjepöt/maeceenbecfifelbanargljepöf» Wooiw/ ten ttiieeben / b'eenb^acfjttgliepbt gaet tentet ; icant ïjct i^ rebelijBec bat te (eben fjet Docft / alsJ t)Qt Bet Dooft beleöcn onbecltio^pen sön. 'Bmuttln/ ïjoe tidt göp» fitectegïjen mtj'occt/ enbe öoegi'ootelücli^' bat Bet niiffraet/ tcanneereen celigieu)^ pcefoon biefpfel- ben obecgegeben öeeft om te toefen geli)^ eenen ou* ben manö fïocfe / oft een boobt (icDaem / enbe om be g^Dco^faemficpbt tcBouben boo2 eenen cegDel fm^ iebeni^ / fp felbcn noc!jtanj2J Diectn mifgaet j en toat een öoobeecbigöepbt bat fletijef >• bat pemantfjem lact boo^ftaen / toöfer enbe beter te 5ön tn fijn epgen fahen ban v6obt felbe. ïl^ant aengefien bat ben on== Qctioo^famen toeet/ bat öet gebobt ban (0obt hoim/ toaerom oojbeelt öp anberjsi/ enbe W ber gljeljooa^ faemtjepbt toeberfpanntgl)^

Het 2.poinc. 25emercèt ten eerften/ bat be geOoo?- ^^ bmi]» faemOcpbt t'eenemael te niet boet benepgüentoil/tmbanDe bi^eenefcöabeïöCftela3erpeonfer 5teïeni!ef:toantOet s'^^?,^% 10 in ber toaeröepbt eene melaetfcijepbt be toelcfee '^^"'^^^^* maecfet/bat öet goebt Qlj^m goebten i^/m'^e unjbt

?3b tegljen

370 Den 1 1. Boeck. Het XV . Cap.

tcööcn <6otit / cnöc orrbecb^cccftt be fcfticïtüiaBebte «aoötalniacljtiaöop betucrelötoWtit Ijccft- (€cn tteeeben/Dat Dcfc bc bcure opcnt/aen aibcrlf p fteare Dcltotingcn en orujldtciiiflTcn: mcl\ boo^ gcene fonbe caff. coii. en tcccïu ben bupbel foo licljtcïijcfi ben |iit)onicfe nc^ ^^^^•^°y-bcrtotbcboobt/ btinal0!)pl)euibaci:toe b;ti\^i)t/ bat Ijp op fijn cpgöen ooebt-biinchen enbe berfïanbt foubcbetroutoen, iBaccben onbcrbanioen/enbe bte fijnen epöBenUjtlfe berfaecfu Oeeft/ taert gïjeljjcö in eeneiïille ftabe. ^emeucöt ten berben/ befonbec:^ ïijcö alö gftp fjier af belofte gebaen ïjebt / ijoc f toaec öatftetie?i nietonberbanigJjtcUjefen/ aenoHefien bat on^ \}kt toe be rebene / onfe ff Depptnge / berlof^ finge/ enbe onfen fcep berbtnben* l^rcroni fegijt toel Bafii. ben ^. ^afiliu^ : ^^ï bat gftp fonbec be toete ban u^ ten (0ber(ien boet / bat i^ bieberpe en bercbfcDcn* becpe/ jae ije? u fcöabdijcö / enbe gfieenfin^s^p^ofijte^ lijcfe/ alisf'tbatutjetfelbegoebt bmulu te toefen/ löoantï^'tgoet/ toaecom en bjengöt gijp 't niet te boojfcDöï» ^ föemercfet ten mtït^m / i^ 't bp aï-bten bat gOp utoe <0bci'(len niet onberbanigïï en 5öt /foa fultöDpnootfafiClijcften ubleefclj/ ofteben bupbel moeten onbecbanigf) mefen j enbeobeclegljt/ Ijoe fottelflcli batfietöOebaenii^/ OetfocteiocltCB?ifït te becanberen met eene foo fioare tïabernpc» g&e toitti^ ^^^ 3- po^"^- 25emerc(!t ten eerjten/ be tonbitten mnbanDe ban be gcDoo^faemïjept / en oft be felbe in ii gebon^ suföoa^- ben toojben: (€en eerfien/fr> moet gcbeel toefen/oocïi f^mu ^^ jjj, albecmtnfie fafeen : toant ï)et fcöanbeij^ / bat- menoocli ftetminffeontrerl^e in ben b^anbt-offer^ (^en ttoeeben/ batfe beccbigö 5p / en bat top 5ijn ge^^ iijt^ bappere en toacltere €ngefen / en tot ben min^ (ien bjencfi gereet: tonnt "t^p bat <6obt/'t 5p bat ben menfcO eenigl) göebobt gljceft/ tup moeten ijet felbe lioojtoaec / met be feibe neerfiigOepbt / enbe eecbie* bingïiebolb^engen, i€en berben/ fpmoetfimpelen ccnboubicD toefen / te toeten / bat top be felbe pure^ ïijft tcv eecen <0obt0 boen / niet om eenigl) gemaeft» €nbe öierom i^ 't bat t)it op^ecfjtdtjcft geRoo^faem i^/ gbeen onberfcDcer en binbtin t gbeneöemge^ öoben too^bt/oocft in bc alber-ftoaer(le fafien te aen;=

beerben»

Van de Gehoorfaemhey t. 571

Ijccrbem €cn bicröcn / fp moet bolBecbiaö tefen* (Ccn bijfften/bïötigfj. €en feften/ootmoetiiaö» €m fcüeuficn/ fp moet upt ht ïtcföe cu öebotie fp^upten. (€en acljt(len/met ecne oecjlclijcïte Dlöötfcfjap. %Cf mttcht ten ttuecöen ö'exempelen Der l^epliöÓW öi^ opcecötcIiichonDectjanigl) Ocbócn öOcbccil/ gelijcfe toaö 3l02aDam/cenen adiarcu^ fjoanneii gcnaemt ie» enöe bp moööeii on^ fcijanïciv Dat top foo neugf- toöiS tolden toefen : toanf al toaec 't öat top peman* öenonöerbantgtj toaren/ öie foofcec m öD^^^ïÖc&e faecben nietecbarenentoaecj nocBtanie?/ öD^löcö Climacöu.ö gIjetupgDt/ <0óöt en i$ niet onrecftt^ Grad.if4 beeröiaD/ bat öpfulcöe stelen fal laten bebjogöen too^ben/ ï}ic met een gïjeloof enbeootmoebigijepbt/ ftaec felben eenen anberen onbectooapen^ €enber^ ben/ bemercFit beftcaffebec ongBeFJoojftemöepbt ban3lbam/^aul/ enbebanbicngaopfjeetm^e^ Gen. 2. tljel/ enbetoee(tbccfcö;jicöt. o^becbencftt/batbcn 5*Re|*\t* meeden tcoofi/ enbegljeluclt öcclgepligBeni^/ te ^nqiiütH toeren enbete boen ben <0obbelijc{ien toiflc/ enbe öcrgetjooi* bat ben onberbanigöen befe goeberen mebe beel^ f««iniJfp«^» acötigö igf. iCen bJerben/ bemeccöt battec geene berbienfle en i^ fonöecgljeöoo?raemftepbt. Wmt toie too^bt tiaa gfjcbonbcn / bte fijnen linecöt fal toillen loonen/ 'ok boo: füncn meejïei: niet en fal totllen toerclïen / nocö fynen tollïe niet en begeert te boen^ €nbe be giieDoo^faemfjcpbt i^ ban fulcbec toeecbe/ batfe al Oet gljene baec fp aenftomt bec^ bienftigö maecfet/ oocft be toerdten/ bieuptljaec felben nocD goet nocö rjuaeten toaren / gelöcï- Ijitt booatijts? Bet roebellen ban ïjtn ^oninch iBtba^/ al toatöetgeraecfete/ in louter gout beranberbe» fCen laetflen/ bemerclit (aengcfienbat glip op fc beelber^ iep manieren/ utoen l^eereenbe^bbttoelieljoo2t) fioe groote fonbe bat fjct i^ / te murmureren / niet te toillen gegooafaem toefen - gelijch Ii^t bUjtht in Clicu= re/ be öinberen banfjfrael/ enbeffiariabefutrer ban IBopfe.ö: <iSoa t^at lym ^. 25afiüu.$ feer toef ge^ fept öeeft: ^e geDoo^faemljept berDient eenen meer ^ beren p^ö.ö ^nbe loon/ ban begoebetoercöengöe^ boegötmetmatioDepbt,

5ab 2 GHE-

171 Den 1 1. Boeck. Het X V . Cap.

G H E B E D T.

O Mijnen Schepper ende Vcrloflèr, mijnen Heere,en Godt, (iet hier u fcheplel^uwen dienaer,uwen Sone, die u op ontallijcke naanieren verbonden ben , om uwer Godlicker Majcfteytondcrdanigh te weien : Maerey- laeslal is' t dar allen dingen u onderdanigh zijn^ende dat ghy my dit al verleent nebt , op dat ick \\ foude gehoor- laem wefen 5 nochtans naer'*t exempel van den verloren Sone , ick ontfange uwe goederen en weldaden, ende en SBt onge^ begeere niet onderdanigh te zijn^ als oft ick wijfer,ende |joo?facms voorfichtiger waer dan ghy,ende de gene,die ghygeftelt fSï/mSÉ* ^^^^ ^^^ "^y ^^ regeeren^Ënde hierom is' t,dat ick niet en oii«ufïc# weet waer my keeren^ ende leve vol forge, die nochtans

feruftclijk foude konnenleven,waer't fake,datick mijn etrouwen op u fteldc AVant wat weet ick,wat my nu is? Dit weet ickalleen,dat ick u behoor gehoorfaem te we- fen , ende op te dragen met den Patriarch Abraham mij- nen wille,die mijhen eerft-geboren is,cn mijne vryheyt; Dit doe ick als heden in de tegenwoordigheyt van uwe goddelijckeMajefteytende geheel u hemelfch heyr,cn- deick begeere in alles gehoorfaem te wefen , mijne O- verfte te bekennen als uwe Stadthouders , ende de felvc met eenc oprechte liefde , alle eere bcwijfen , geenfins vonnifTen hare geboden: want die oprechtelijcken heeft leeren onderdanigh wefen, en weet van geensvonniffe te

Phil.z . ftrijcken. O foeten ]efu , die om mijnent wille gehoor- faem zijt geworden tot de doot des kruyces toe,en uyt u lijden d'onderdanighey t in u felven,ende ons voorts ge- leert hebt door u exempel, ende verwonnen; Ghy fcght,

Luc.22. Niet mijnen wille,maer den uwen gefchiede. Sal ik dan feggjcn.niet uwen wille o Heere Godt,maer mij nen wil- le gefchiede , wedcritaende, ontfchuldigende en tegen- fprekende fo dickwijls als mijne finnel ijckheyt, en mijn eygen goetduncken anders lullen raden dan my de ge-

loan^f . hoorfaemhey t IcerrPGhy fegt,Ick en Ibeke mijnen wille niet,maer den wille van die my gefonden heeft; ende ik daer-cn-tcgen,'tê fy dat het my wel fmaeckt,en behaegt darter geboden wort, foecke menigmaei mijnen wille te doen.Maer ick oflere u defen nu tot een flachtofterande; op dat ick voordaen den lelvsn niet en gebruyckc , noch

in

Van de Gehoorfacmheydt. 575

in'rklcyn,nochin'tgroot/renzydathetubehagelijck is. Want niemant,o alderminnclijckftenHccre,en leeft voor fy felven, maer tot uwer ceren, en tot uwen dienft, die u geweerdi>t hebt voor ons te leven ende te fter\'en. Och óf ick in der wacrheyt feggen mochteiick leve nu, voorwacr ick niet, maer Chriftus in my ! Want wat ilfer j^ct iö fa* faliger,dan mijnen boofen wille die my fo dickwils be- ^^SÜ fij'«>i drogen heeft, ende noch dagelij cks bedriegt, als ick den fe jfhttfa» felven volge,uy t te fchuddenien den uwen aen te trecke, ftcn» die den regel is van alle goeden willen? O eeuwige wijf- hey t, ft iert my in de paden uwer geboden, en onder wij ft my,hoe dat ik uwen wille alleen lal konnen volbrengen: want ö Vader des huyfgefin , die my geroepen hebt m u- , wen wijngaert, ick en fal van u geenen loon konnen ver- ^ wachten als ghy de arbeyders loon fult geven naer hare wercken , is 't dat ick naer mijnen wille ende goetdunc- ken fal gedaen hebben : ende niet naer u welbehagen. Verleent my dan gratie, ó Heere,dat ik den felven mach kennen, ende uyt gantfcher herten volbrengen. Amen.

Pradlijcke om de gehoorfaemheydt te oefFenen.

D'€ct(le i^ nccrfïelijft btxmttht \^at <&\iet^t/m

ben \]ccft;tu öacc na öaer-itcöen öcöodcn/cn totren onöccfoccfecn cnbconbeiDouben/Daeren U)o?t öcene beuat gebonbc/öic Daec berber upt(!cect/cn diep^o^^ fijtelücftec öeoeffent inon/al.ööe geOoo^facmftepöt.

^e ttDeebe/neerflelijcé bolbjengen 'taene cnfe ou^ bcrjes/ cnbc mcefter^ fuUen gcboDen ftebbcn / oocli in bealDcrminfïefahcn.i^teromïjcefttiel^.Catijanna bati ^enen tn 't fitmö Oaerbcc ouöer c^ (cbenöe / m Baren ©aber/€flM(ïum / m ftarc Motïjct / onfe %. aOjouluc glie-eert/ enbcbefemetaüefojgDbuIbig' gcpDt onbcrbantgö getoceft.

'^c berbe/al^ top '0 mo^gciiK? onfe toer cfeen fcöic- lien be fclbe altjjt na ben regel ban be geöoben/ enbe ben totlle be^ <aber(ien / bat t^/ ban <0obta(macD* tigö (d)ichcn mtc (Ireren.

ïBe biecbe/ in aïïe ttoöfeltngen/boo j aï/<ï3ob bOD> te ootmocbrg gcDeb/ en baer n^cr oiifcn Obcrftcn te tabe gac/^n bat met een oprecötobergcbéon*? f cm..

2pb j ^e

374 Den 1 1. Boeck. Het XVI. Cap.

^e böföe/rrjn Oerte gcrect mafecn/tot öe geboben/ hk on.ö ftoacc cnöe lafiigï) foubcn fjonncn ballen*

^cfcfle/ bicfttoijIötufünOcrte/ bcfctooojbert obcclcggenr^ic u Doo^t/bie fjoo^t uip:öati53i/bc ecu^ toigc a©öf(jepbt/ gcetftcpt cnoe macbt/bec toclcfiec niemant en ftan tDcberftaen.

<De febenfte/ tot gecnber tijben foecften ben ODbec^j ften tot fjjnen fin te treeften/ maec fijne rebenen boo>t|5-b^engen met een obergeben fön^e? felftf.

Schiet - Ghebedeks^s^

C Prceckt Hecre, want u^yen dienaer hoort.

^ Heere wat wilt ^\\y dat ick doe ?

lek heb mijne handen opgeheven tot uwe geboden , die

ick bemint hebbe, ende ick falmyocifeneninuwe

rechtveerdighmaeckingen. PfaI.II^ O Heere, want ick ben uwen knecht, ick benuweq

kuecht, ende uwer dienft-vrouwen Sone.

Het XVI. Capittel.

Meditatie van de Gierigheydt.

De vooYpUinge derfiaetfe, ^emercft t cnbe aenfiet tiU U be menfcften gelijcö op eenen öergO feltmmen/ tn^ be Ooe bat CO^iftUi^ be armen aenlepöt / enbe bat be felbe onfen ^aligömaecfeer foeteUjcfeen na-bolgen/ b'anöcreben bupbel/of toerfommïgeonfen<§aIigf)^ niaetlicr/ maer boo? bien ttatfe oberlaben syn/bicfe^ ijDöi.önebertoaert.^^ in 't opbümmen balfen.

25ibt ben Igeere/ hat öp u Dertc toil berlicïjten/op

bat ööp be toeerbe ban be ar moebe foubt mogen be^

ftennen / bte ben igeere ban bat ïjp in befe toerelt ge^

ftomé i^ I in toeerbe geliouben Beeft tot ber boot toe»

i©attjc TT Et Kpoint. ^emercöttoatbegterigljepbijSte

mxmm *^ toeten eeneonberfabelijcfte begeerte ban gelbt/

^* enbe goet befer toerelbt -, toaer boo3 ben menfcl) ïjct

felbe in fuïcher boegen toegebaenis?"/ bat öp nieten

ftan bergeten/ oïgJ fijn geit Ijem ontnomen toojt/ ïip

f jecïit onnDObiglK zw^t nieufgicrige bingen /oocfi

fomiövj'en metfcïjabcban eenen anberen/ enbebe^

b?aert bie met al te groote foiöDbuibigDepbt* fCea

ttoee^

Van de Gierighcydt. ^75

ttoccbcit/ Roe kdm^\bcfe f otttic intact felbmi^t ïi^ae^tem cerfttcn opficOtcban tjctboo:-lö02prci fdbcc : cnbc ö^Jtöest^ öoe DiM öê mcnfcl) f)cm t'cencmacl ccm 0abe maccht *^'^^'^^' ^^* toan öct gt^lt/ mt ffccftt itictcieï ban bcraei'öciufoa bat be giciirtöcpbt catcn afijoben-btcnft oenocmt tDOibt) toacc öoo? ftp niet öctcc / nocft ocfucfetgcc tn too^öt / acngeficn bat ftctbimten on!9f 1.0/ ban nUecn bat on^ baec boo? eentgc pbelftept aen-toacpt / cnbe bat top i*ücft fienoemttoozben. €cnttoccöcn/ öoc ïcclijcöfpiiS / bbt^cmitieföccbdOcpbt cnbc tocccbta^ f^cptit ban t}m mcnfc-ft/bre Oicr toe geboren enbe ge- fcliapen i.e?/bat f)p boo: be liefbe foube befitten Oob/ bfe allen on.ögoet 10 / enbe Ijp bectoo^pt fp felbett boo? be giertg[]epbt tot ffecDte enbe bergancfteljjcfec bingen / enbe acïit meec Ijet geit / 't toelcö eene ber^ too^pen fubiïantie lef/ban fijne 3iele, €en becben/tec oo?fafeeban be maniere / tk men geb^upcbt om fil^ ber enbe gout te bergaberen / aengefien bat bet beit mcnfcfi nootfaecfet/ ombemtebeoebentotöctal^ bcrfïecbtfïe getoin/ oocfe met fcOanbe/boontöi?! en* be ftijbagie pf rijcFtcl ban fijn lebcn te berliefen/ enbe onrp:eFic(ijcöefo2ti(f)bulbicf)cben>toaerboo?f)etbeCiï te op ontaüijclte manieren/ (jertoaertj3? enbe ber* toaertö berflropt too^bt; foo batter geenen t^bt noc9 plaetfe gebonben en toon / baer mengerujïeUjcö op fp felben foube mogen letten.€en bierben/boo? bieit batmen'tmet befelbefojgbbulbigftepbt enbe neer? (ligFiept bp een moet ïjouben/ bet gene nu bergabert i0* €en bijfben/bat oocfi naer bet gebcelen ban alle be C^epbenen / eenen gierigen menfcli / boo? ben aU ber-bertoo:pentle-i gerelient too^/ aliSbiegeen ge* titct of t geb^upcfe ban fijn goet en beeft / tnbt fp fel* ben altijbt meer enbe meer belaft boo2öet gene bat Bp bergabert.

Her2.poinr.^emercöttoaettoebatgïjptenlaet* ftm I alle befe goebcren \xi\\i bpeen fcö^ipen. (€en eecften / b^n gierigen (telt öem booj oogen pepje? i^oeotibeï* enbe ruft/ enbe 'f iet fiier-en-teaen/[ioe bat bp rijdier fouciöcïi to02bt (toelcï! gbebeurt in alle aerbtfcbebingben) ^^atfeï^f» boe bat be begljeerte ban goet te bergaberen oocft meer bermcerbert / gelöcb top in ben toater-fucljti^

%b4 ö^n

576 Denll.Boeck. HctXVI.Cap. oen mcrtfcööageljjli0fieit gcfcfjfeöcn mttUttMnt^ fïcn j toant De onöoöDelijcl^e en Ijcbbm gmicn t)2cöi% (€cn tiucetïcn/ fielt Dp Oem Uoo? oogen Det gljemaci} |f!ii« 48. öc?^ licöaem.j^i om toel gcfileet te loo^öen/leclierlijcfe te eten / ^c» om toelcfec reöenen/ eplae.öJ öen cijchen to^ecfi öegraben i^ geteeft in öe t)elie» €nöe om öe Ijjaeilicrt te feggen/toat gelien öe r jjchDommen ben tttenfefianöecö/ Dan feoftenDe lileeöeceni jöoo^toaei: anDeri^niet met allen j enDeDü en geD^eecln Den ac? nten oocft niet» Ji^acrDenröclicn jjceftcene faecöe meec/ te toeten/ Dat altoaer l^ee! rijciiDommen 3ön / alDaec oocli bed Ijiilper^e? gljetJonDen too?Den/ om De felbe op te mafecn/enöe te uer teercn;enDe Dat De IxieU lullen een fonDerlingf) boctfel 3Öït ban mentgecfjan* be fiecl^teni toaec af /bit foöec enDe matigl) 3un/niet af en toeten: euDe Dat f}? Oier-en-öobenontallijcfec tnflcumenten fteeft (fiet belchalDeemeeflteDetUa^ gen ijS) Dan gulfigö^pDt/ onfiupfljept/ tubz ban alle flnDcre fonDen / om liem te Ij^^engen tot De ecutoiglje fteberbentffe/ enDe nieten (leeft lu ecnen iiibOci'aclj* tigljen toegö / bjaec meDe öP fp felben fouDe lionnen tocDecBouDen»5Bat öeeft Dan Den rycüen/ toaec Dooj ftp fp felbcnfoogcootelijcftj^fonDerreDenetoilbec* lÖoobeerDigen op fijne rijctiDommen i 3lengemerc6t bat öe rtjcöDommengcene oprecDteeereenöonnen meDe bjengen / obermit^ Datfe minDer 3ön Dan Den menfcïj/enDe upt gaer felben niet en ftebben Dat p^ö^» ^«giftige fcn^ toecrbigöt^^^emctfht ren blecDen/in fioe beel öf rtncKm rtticften bc^ Dupbelé baift baden / Die fjiec begeecen öcö 0UJIS njcïi te toefenilDant Den itjc^tet ban alle Q«aDe/i.6 öe W0* begeetlöcfeftept. €en eecflen/rp en öonnen baei* niet begcben tot öet gcbeDt / toant albatt w Oaec-IieDei: ftecte / Dacc öauen fcöat enDe tfnefoo^ i^. (Cen tteee^ Den / fp geboelen ctivcn nf fteer ban aile ttiecclien ban a3oDtb?«cfittgöepöt/ aengefien Dar fp aUijt geb.secö iijDcn/enöentmmecmeerenhonnenberfaettoo^öen» {^cn Deröen/fp fcö^apen 't al bp een/öoe enöe in toat manieien Datfe hohnen/*t5P/öatfegeoo?ioft3ön/oft niet/ en jijntn fultïizt boegen berfotop 't gene Datfe onrerijtbcerDclöcfj bergaöeft fjeübcn/ bat \}ct Op-na cnmogeiöcli i^öa^c t^ brengen tot vefiitutie/oftom

toeöeiv

VandcGierigheydt/ ^77

tocbcrom te öcbcn tintfc ïiualicli getdouncn ïjcbbcn» <^i\\ bïcit«ea al iTe lionicn it ftecljcn/ tuojticnfc \yg-\\:k toanDopïöi)/ tec mi{^^t Uan öe fcOcrpc refeentnodc/ Dtcfcniomn öocit/ ombatfc Den armen ontrocheii tiebben/ öat ben armen toc-^uam / en om öatfe ijan Ijare ooebcren moeten fcljcpöcn. ^w^! omenfcti/ iDOjptbnn u utoe röcööommen / oöeiijrfecrtDij.ö of£ ötjp ineene groote tempeefï oft onluetrerfoMDt moe- ten berti2incaê en bergaen/ 't en toaer Dat g&pu ban tie ooeöeren ontlajleDet ,- entre en toilter u nerte niet op pellen/ \^ 't Dat OÜP oUerbloeöisö ban njcliDoms men 3Üt/op bat gfj? ten laetflen moootjt geraJien tot tï'eeutoige ijnbcn. €nbe naöemael/ bat gijp alle bm^ Oöen moet laten aen een anber / foo en töiit boo? gen geene blijtfcöap beraaberen/en boo2 u b'ectotge xi^%-^ menten / met öet onrecljtbcerbigD tJcfit enbe beljou* tjen baneen.efanbersgoet: CnbeiiS'tbpalöienbat OÖP.'ten mtn(len}in be ure be0 boot^/ï?et fuit mceteti becfafccn/ of toeberom geben/en toüt bocH fo langö niet toacOten tot bat u bc boot oberbalt/mêt fo groot een acötecbeel ban ulüe 3iele»

Her^.point. (Oberïegfttbegrooteblöae|T)eïttbatt ©efottig- be gieriglie menfcfien cefectoerelbt/ bie aen ^obt ^^^l}^ tï'eeutotgïie toijföepbt/ (bte ïjaer Ofei* öonbecbt^ **^ ^ mael meer / enbe ijier naer b'eeutoigb leben belooft) nocïitan.s? tecpgïieren (in fijne armen) toeberomte Oöeben/befebingen/btebocbboo^feecüerbericoren fuUen gaeHj enbe g[jeloobenDiec-en-tegï}enbebe^ b2iegi]e(i)Ctie töcreït / enbebe menfcljen / baer fp een ftlcpn ofj^'iijtnafteberixïacljtenöeiibci^ (Centtoee? öen / aengljefien bat göp maer eenen uptbeelbccbec felber xx^x 1 "cqm eene fottigliepbt bat öet t^ / bat<|Ijp bte mepgjjert aenoSobttoeberomteglicben/ enbe bertjnift albusJ bat eenen anberen toefiomt/ toaec af gijp naberljanbt fclierpe relieningïje fult moeten OebenjCen berben/bat gijp Iteber \^^'^^i eenen oogen^ï blic^ röeh te toefen/ootö met foo beel eUenben/enb^ Öiec naemaelö altöbt arm / banin ber eeutotgöepbt met eene cnfp^cïielijclie glorie röï:fice5ön/ enbe al* Sier met Ciuifluaf ub^en i^onincli enbe i^eere / booj fenenöo^teutybtarm» iCcn bierben/ batgOpbefe

23 b 5 flecDtc

378 Den 1 1. Bocck. Het XVI. Cap.

ilulnc cn bcctoojpeitc öingen/ (o orootchjft Mjt acl]^ tciiLical.öüchmbcrcn ijnre beufciingen/enftinöcr- fpelcn / öacc nocljtan.^ Cönftii.ö eriöeatlc bc toijfcn fulcJi0 aantfcö «iet ocacijt cn fjcDDem €cn böföcn / öat oOp uluc3iclc / öltoacr t»c gcfjcclc tocrclt niet bp te aüelocöcit cn i$ I cnöc toacr l3oo? Cfj^iftUjGf onfcn dSalioDmaccIftci: öc booöt oefio^bcn iö / om fulcltcn (ïccBtcn p^öö? bcrboopt / oft ten müilien on-Dol* itiaccöt m^yt arm lact in 't toeïtoutcnöc lebcn ^ cnlte fllfoo tic rücööommcn mccc acftt/ öan u fcibcn. (€en fc(tctt/al-l)oc-iöoci bat öcn i|ccrc on^f Oclooft/bat als? top cccft 't lijcfec «6obt0 focclicn / alle anbcrc bingcn on.sf tocgöelDo^pcn fuilcn luojbcn / "i^^x nocljtan^ ec^ ncngtccigcn bit )3Cconacl)tfacmt/ af^oftijp €iobt met cn Dctroubc. ^cmcrcfet ïjoc batbcniiccrcop bcfc tocccibt bcötcrigc mcnfcljcn geflraft fjccft / Doe bat Op ^cfjanom fönc XAt\^tin Decft boen ficcni* gen ; gefabcl/bic ben toöngacut na 5^abot0 begeert "^^^Xiti ^naniaö cnbc ;§aplnra/ boo.j öicn batfe pet ontrocïien ban ^t gocberen / bicfe boo? Xit boeten bec ^pofte(enb20C(jtcn/ enöebcu becrabccgjubaiJaUe wet ecnegcöutoelücfteboobt gejtraft öeeft»

Meditatie van de Armoede. DevooYflellingederplaetfe , fal fcöCfcn OnfCtt ;§aïigïl*

maecficr te fien met fijne ^ifctpelcniTecDteüjcö ge^ felecbt/ fiongerigfj/ in groote armoebe repfenbe boo? bojpcn mt}c tlcbcn / cnbc bat top al^ pelgciais^ Dem bolscn op ben bergl).

HetGthedt , ')5m Op bat gï)p ttioogDt fiennen be tocerbigfiepbt ban be acmoebe»

Het I . poinc.^emcdit bat b'armoebe \^ ecne bec* ïoocftcninglje (tcnminjlenmmerliertcn) ban alle upttoenbeUïCï^efaecïien/ fp fcötcftt oft baegötben iticnff i) geDeclijcfe/ fo toel upttocnbelöcft al^ intoen* beincft / boo? foo beeï al^ bit ban noobe \^* mw cec^ tien/ befc flett ix\ 't berflaut een oprecïit geboden ban befe faöen/ geïijcd fp in be tegen tooo^bigIjcpt<0obsJ 3iïn / en öerooiu batfe in bet* toaerfiepbt bergancöCi: fi)c!! /fleclK enfcrjabeluclJ 3Ü«. (€en ttocebcn in ben \si\\\z eeiic af ^eev en een toalöinge bcfec bingen*€en

laet-

Van de Armoede. ^9

lactfïctt / in 't toercïi een toolhomen bcrloocDencnf t$J het ticit i)p ban 43oö tot öe öolmaecbtljcpt ocrocpen to02öt.) €)l3ccleoötoftgf)pöcfcöeua()toocti groot nct)t / Ooc gercct tiat gijp 3i)t " öloot te maecHen ban flüe$f/ tDaec*tra!iebnt utoec 3iele faligljept oftöen noot fulciio ban ubere^fcDtc. ^emercht m\ ttoee^ ©carmoi* bcn/batgöelöc&ectorjoöebegcccüjchljepötöcnoo^' ttistewt fp2onc!i cnDeöen b)02tcl lö ban alle Quaet/ enöe öen "^?f ^« fcnöament-fïeen ban 23abplonien / oOelijcö ben i^, öcugXw* 2tuguf!inuöbe^jDijfi; alfooiöbMcmoebeenljetbeC' Augi.2.de fmabcnberirijchbommenfjetbeginfel ban alle goet/ civk.Dei, enöe een moeöec banalle beugijben/ ben gront-fieen "^* ^^' ban'tbcmelfcögcrufalem / enbe ban onfe albcr- Ambr. i. 3. |)oogl)rtefa{tgljepöt- ;Dereöertei.9/obej;niit.ö'öatre »"Luc. Dnsf beneemt betinitcnnient ban alfefonben/ toelch iö ben rijchbom / bie be gulfiggepbt enbe ïjoobeec? bigfiepbt boebt enbe onber jjoubt j enbe bjengbt tiie^ be eenc nootfaöelijcfeljepbt / enbe blytigljcpt om U3e( te leben : aengefien i)c\t ijct naec Det geboelen ban be eeultiigetoöfOepbtücötect.ö/ bat ecncn feemei paf^ Matit.i^. fere boo: b'ooge ban eene naelbe/ban bat ben rijcben ftome iiVt njclie bec bemeIen.a3eïooft gbp tit oocfe^ ^emerc[;t ftier-en-bobcn / bat b'aimoeöe be fcnöen rcpnigbt/ naerbegetupgemfrebanbefe ^tljnftu^ re: 5!cfeOebu berfeorenin bcnobenberarmoebe ; ifai2 48. enbe batfe ben menfcljbebiiit ban alle toerelbtlijclie bchcmmeringe/ op tiat pemanbt <ï5obt alleen foube mogen btenen enbe aenbangen» (Dgrootgclucöber Aug.rer.2?, Cb2t|ïenen/ b^ien gfjejont 10 / batfe met b'aimoebe aII^ ben bemel feonnen fioopen enbe be-erben l bat u ban b'armoebe niét en mifnoege/ boant baer niet rijcfeec en fean gcbonben toojben»

Het2.point. 25eniercfet bat be armen aen<0obt t'^mat* b'aiber-aengbenaemfte3ön/ aengefien bat ïjpb'ar- öusöoat moebe b.jptoilliglücfe aengenomen/ enbe fonberling jf^Jtn^"^^* in Uaet fclben bemint beeft; enbebenjebbommen ïiier-en- tegen/ enbe alfeeere/ fjeeft öp foo in fijn ge^ boo2te / aljS nabcrbant in fijn feben/enbe ten laetfteii infiiïtboott'eenemaelmet be boeten getreben: t}ie aljö bpnjcfe töa^/om onfenttoilfearmisf geto02ben; 2. cor.y. foo bat Dp niet en Beeft gefiaot toaer Dp fijn Dooft op i-u^, 9.

xuüm

58o Den 1 1. Boeck. Het XVI. Cap.

tuUcn moclK / cnbc Ijctft een arme moeöcr ew armt iJifcipelen bcrïiOfen» €11 top moeten onjj laten boo?^ itaeix I öat liii» ecncn friet becljofen fjceft öie [jem be» taemöe. <Defa0^tÜcHen fieöben al(e öe ^ePïtQien ge*

Philip. 3. öaen/bie met oen l^/BCpoftel }5aulu<$ alle dingen ge* acDt 8ebben alö D?eö/ fjaei* beiOcagt fjebücn in Dort« gec/üommec / bo?|l/ en nfet me: allen te befttten :fo öat den 3^.5?canciTcuj2? gepliglöli bê genen öïe armee toaren ban Op/benöbDc.i|teL-en-tegcn belwereltfcfie menfcften / en be gemacöeïöclie btenaer^e? ban a3obt fllmac jjtiglj / begljeben ftner met bollen toeftaen om rijclibopjmen te becgaöëren/opbatfe feoftelyb/ciec:? lijcft/ nfeufgtecfglöcb/ en gemacfielijcft geöleet mo» gen 3ün/ en op befelbe maniere ober tafel/en in \wt toooningl)e ontöaclt mogen b}o?öen/ Dier boo? gfje^ ïieurt Det bat fp gD^crn 3ön in gOefelfcljnp ban Ijare b?ienben/en niet geerneen bienen/fc.a^erfmaetbe:? fe bingen / niet min of t meer ban gljeiöcFt alsi eenen öie een mannelpcö öerte beeft / eenige beufelingbeii cnbe ftinber-fpelenberacDt/ en Debt u Dcrte göebue^? rigljlflcfe gebejligDt in 't gene bat eeuöigl) enbe on? bergancltelicfe \$ I en al0 eenen b?omen folbaet ban utoen ^aligljma&er ^\e uboo^gcgaeniiÊ?/ enfiebt geenen groubael ban 't gene bat lafïigij enbe moepe*

^ftgoet lijcftis?» ^emercöttentujeeben/öoeberfiebenbat

C11 geiucft tö ben moet ban eenen iBïeligieujS h\e b'armocbe on?

uSï^iS*^' beröoubt/ toaer boo? fjp bobenalleaerbtfcljebin?

wam. öO^n toanbelt / foo bat Ijp oocft met be tooo^ben niet en begeert pet fijn te noemen / op batfijn berte baec öen niet en foube geöccDt too^ben» (€en berben/ boe grooten (Iröbt bat ÏJier in gelegOen iö / aengbefien bat öier boo^benmeeften-beel ber menfclien ober* It3onnen3önbeboo?fiunne in-geborene bcgeerlöcfe? èepbt/ foecften ober art gene tjun aengaet / 't gljene gemacfteïrjcft is? / enbe 't gOene eeniglj fclnjnfel fteeft ban beröeben te 5ön;bicrom fegbt oocö feer toel ben

Eed. 3 r. a(ïDüfen-man:,§aligï) iiS ben mnn/bie na \ gont niet toecf) gegaen en iicJrtoie iö befen/enbe tcp fullen ftem p^tjfen \ toat eene groote glorie ijS 'i ban be begbeer? föclibepbtte bertoinnen/ boo? betoelcfieailemena f tö^n \}^ei lat w b^clcpb^n / tocr<?lbtlöcfec / gfjeeüe?

Van de Armoede. 381

ïflc ïte en oocfe ht (lappc en flouyue ïteh'otcufen^bDaet toe Dient (jet gene öatöcni^Cö^pforromuiJ fcöDt: chryf.ho; q^e 3?ele üan eenen armen Dlinüt alst 't oout/ fcöünt 47-"» Mait; fll^eenenfeoftelijcuenfleen/ tierbeect met De meni= fcóen aljöf eenen <gnaeJ/enDe iö Den Dupbelen niet on^ öertD02pen/ en tsf altijöt bp <aoDt» Cen biecDen/ Dat befe acmen/ oelycfe gauluis oöetupoöt/aijn alie^ ntet 2. cor. s. BeböenDe/ en alle Dingen DefittenDe j en gelijcti j)tec boo?töDt.ö€IimacDuéfepDe/ eenen iBontncft/Dte Grad.i6. Bern bloot göemaecïn ï}tcft ban alle fafeen / i$ eenen ^eere ban De gfieDeefe tecelDt* 23emercfu ten bijf^ öen / Dat Die *t al beriatrn fullen IjeDbcn en Den J^tc^ Matth. 19. re naegcbolgDt/ öonDertfoutontfangen fullen/ eriDe fitten cp De ttcaelf ftoelen / oo^DeelenDe De ttoaelf öBefTacötenban Sfcaei/ enDeDat foohjanneeraljS öeöoningenfuüen fiaen/ enDeDemacljtigDeDefcr toerelDt fullen Deben. 23efiet/ o iaeltgieu.^ / of t gijp oocb in Der Lönecljept b^el fout mogen fcggen: ^m/ UjpöeüDen'talbeclaten / enDeoft uftertenietaeit eenige liïepne öeufelingen göcIjeeDt en 10/ Die ban te boren alle Dingen fooln'oechtelöcFi ijhb bcrioocuent.

Het 3.poiijt. ^^emcrc^ta3oDt^boo2ficf)tïg8epDt ©É<©ob- ober Den armen / nae Detfeggen ban Den ©falmift : HaSw qE^erijctjeDebbengfjeb^ecfi göeljaDt/ enDeljcngger tmipto* gljeleöen/ maer nu Den l^eere foecijen/ en fullen niet m nm au ber minticrt too^Den ban allen goet^ïDant Den l^eere "}"/♦ böojfict Den armen al^fijn €Delm.an.ö tn töDt.^s / fp ^ ' ^'* ficbben <6oDt booa fiaren ^oof-mee(ïer / gclijcö 8et bvlclï gDelucfiigD i.cf / toienö Den i^ecre öaren 45oDt pfai, m* tö* i€en ttoeeDen/ Dat fn alleen toeten enDe bepaoe^ ben geelïelijclie becöeugingöcn in 't binnenfle Daec^ Dec Ijerten/ fp en b^cefen niet/ fp en bergopen niet/fp 3ijnfonDer eenige f02ge/met luttel tcb^eDêj toaer tn <Êpicuruiai ooö De falicfjept ttelDerfp en geboelen gce^ ne malginge al^' De rijöe/ maer toojDcn upt De tïeen? rarfe met öoniglj becbult ,• enDe al,ö fp ftacr alfo bael berblöDen niet üebbenDe / Dan De geDeele bjerelt bt^ fïttenDe/genteten fp De feeerne fonDer De note te fera^? feen: aBant Die a3oDt oprecl)telöcl5 faecfien/ b)0?Den Dcfe Dingen toegetoo:pen/ gelijcïi ©aulu^/ Daniël / en o^iia^ gefcöiet i^/ en^ie nocD DageliJcH.^f alle He^

ligieufe

3^2 Den 1 1. Boeck. Het XVI. Cap. Umufc qtbcutt. oEtttre fnerom 3ijnfc qcteet in ölfé O0c\»cflen ïic& töcreltjef fonbcr ccnigö tccrgdöt te oacn/ enbe ftticr te bcgcbcn rot ïjet bcfeccren öer jtc^ Icn • toantfp öacr öctroutoen op ^obt aOeftclt \j^b^ Itn/ bat Bp Dncc-lictJcn niet en fai tJevgctcn»

G H E B E D T.

2. Cor. 8. /^ Koninck der Koningen , en Heerc der hcyrkrach-. ^^ ren, ó mijnen Saligmaccker,die als ghy rijck waert, om mijnene wille arm geworden zijt , op dat wy dooru- wc armoede rijck fouden mogen worden ; verleent my dat ick tot geendcr tijden en gae nacr het gout , noch en Eccl. 3 1. }^Qp^ jj^ j^^.^. gg}^ ^ ^fj. {Q\-^2.zicn , noch in de onfekerheydc der rijckdommen,en dat ick niet te fcer beforght en ben om rijck te worden , aengcfien dat defe fchadelijcke be- gheerten de menfchen brenghen rot hare bedervenifle. i.Tim. 6. Wantwaerzijnfe die-tfilvertot fchatten vergaderen. Bar. 3. cnde het gout daer de menfchen in betrouwen ? Sy zijn vcrdweenen ende ter hellen neder- ehedaelt. Hierom, ó Heere J e s u , t'uwer eeien en ter liefden uwer armoe- de , die ghy begeert hebt door uwen Propheet , dat ick gedachtigh foude zijn , oftere ick uwe Goddclijcke Ma- jefteyt al het gene dat ick van uwe mildehant ontfangen iieb : noch ick en begheere u niet met allen van dcjfen Matth. 6. brantoffer met Ananias t'ontreckcn , noch ick en wille nietfooforghvuldighwefen, wat dat ick faleeten, oft wacr mede mijn lichaem bèkleet fal worden. "Want ghy zij t mijnen Vader , en ghy weet dat wy dit al van noode hebben : ick fal dan voor al u rijck foeckcuj en ick weer, dat defe dingen my. toegeworpen fullen worden : Verre i^r n7cö * ^y ^^" my,dat ik mijn herte foude willen laten vallen op ^aiigraa* ^^" brocxkcn aerde,die tot het rijck der hemelen »croe- fe£C3» pen ben , fonderlingh , naer dat ghy Koninck vannemel en aerdefijnde , allé dinghen om mynent wille verlaten ifaiae 66. hebt,cnde en hebt niet ^ehadt,ö alderminnelijckften Sa- Matih. 8. lighmaecker , (die nochtans den hemel voor uwen ftoel jLuc. 19, hebt,ende de aerde eenen bancxken uwer voeten) daer u hooft foude mogen op ruften.Hoe /al ik dan,oock eenen oogenblick, yet onrechtveerdelijk by my bewaren,w^er ick eeuwelijck mede gepijnight worde? Hoe, fal ick ko- ftclicker dingen gebruycken,als ghy,die mijnen Koning

zijt.

Van de Armoede. g8}

zijt , ende d'alderflcchtfte rot uwen gebruyck genomen hebtr En Ibudc ick niet befchaemi: wcfcn boven mijnen ftaet gekleedt te gaen,ende u lien naeckt wefen? dat ick anders niet en foude doen dan goet ende geldt by een te vergaderen, ende u niet naer te volgen ? lek fchame my als ick verftae dat de Heydenfche Philofophen allen haer goet wech-geworpen hebben,ende dat ick vol for- gen leve , die uwen Ibne ben, voor den wekken ghy , als cenen getroüw'en,ende forghvuldigen Vader,altijdt be- forght zijt. Verleent my de gratie,datick alle mijn for- ge inu worpe , ende dat ick oprechtelijck arm van her- ren zy. Want ghy hebt gefeydt,dat de arme van geefte Matth. f. faligh zijn , ende dat het rijck der hemelen hen toebe- hoort , maer de rijcke hebt «^hy ydel gelaten. Waerom Lbc i. en begeere ick niet faligh te welen , ende t'ontgaen de droevige fententie: Wee u ghy rijcke ! want die u waer- luc. 6, achrelijck dienen zijn als behoeftighe , maer veel men- 2.Cor. 6. fchen rijck makende^als nier hebbende,ende alle dingen belittende.Ende hier-en-tuflchen en hebben fy niet ey- gens met de Levijten , noch en hebben geen deel onder Nura. i8. d'andere geflachren,dan ghy hebt haer-lieden gefeydt : . Ick ben u deel , ende er^-enifle. Maer my is 't goet den Pfal. 72. Heere aen te kleven, te ftellen in mijne God-mijne hope.

Praélijcke om d'Armoede t' onderhouden.

D'€er(!e/'t 5pi3atfjptDcrelt!tUjcö/ 't3P rcïtgKUjS 511/ öat ïjp oberlcrrgc cntie tp getal ö^bbe/ al t)at \]tm toebcïjoojt/ cnöc Dat Dp fitoft inet vn onöcr iö bat ()p onccc:)tbccrbclijcfï befït/cft fonöec tote ban fijnen <Olier(tcn. gjö 't bat Iju rcltgieu.^iö/ batfip oberlcggöc oft [iP pct öeeft dat niet noobiglj m iö / oft al u cucieiijS / enöe Dit aüe jaren tms^ oft mttt / enDc Dat fjp'talleb^rcin öanöenenb^ mbemacöt ban ben <Oberficn» ^ettöboo^töaeccenebe^lagc^ «lEmöcïi* lijche faeclie / bat een aeügieué / hit be ge&^ele toe^ sifa^ m idöt/ enö0 al bat öp te bectDacljtenftabbe/ bedaten HiftJ ^|*' l]cef t fön fjerte fouöe (lellen op een roofen-l)cepfeen/ gen» hiep« ccn boecxlïen / een mcfücn / oft vttfukh^ / tuhttit "^ fasci*'^" foo bccl te fcüanDïger/ Ijoc bat Ijp ïjeerlijcftcc be tee^ ^^""^* reibt berbjonnen Deeft.l^ierom h 't tatut fommt^ ölje gebonben bjojb^n/ bic ccn vol ban alle flavcbin^

gen

384 Den 1 1. Bocck. FIct XVI. Cap.

ccn f)cLibe«/cntïe öcfe niet en bcrmcccbncn/ 't tn 551

bat fp 't Uan te boren röpeliicti obeiööcijt öeööen.

;s>e t\33ceDe/öat Op nlie fccöbaeiijcpt m fijne 6!ee^ btnae ïiouöe/enöe in al teat fijnen Onpftaet aengaetj en öat !)pai 't öcne 't toelcU öP fünep?acöt (i^ 't Dat ïjp iDcccitliicU i^)oft fijn QcmatU ontrecfit/uptbeple acn Ci)?itl«m in öen armen / enöe öat !}p obcröeche öc naeclite lebelicn^:^ on^ ^aliqmaUeïfS/ nm 't gene öaei* ban te boren öe mneré meDe DeOangen bjacen^ XBc öerbe/eencn pegelijclic ïian fp felbc eenc anöe^ ven onöcrbjo^pen/gciijclnncn berïjaeltöat(€(joma^ Movn0 getiaen Ijeeft/te b^erc/ bar fjem aifo ban eenc anöeren ban alles? befo^gt bjo^/ «?« metDet gene bat I)em gegebé bJO^t te b^eöen 3p/'t bjelcïi befonberlijli be hinberc hc^ Ijupfgefin.cJ/bodjterjaf/maer boben al religicufe perfooné beljoorê te bcenjbie Daer moefii berljeugé/ aliJ fp eentge oo^fahe D^'bbê om ö'armoe^ be te bep^oeben^ nocD Ijcten i^iu geenöer mameren te berö?agen/ batfe ülagen/ en nocbtan^ boo2 artne begeeren gevefcent tebjo^ben/ en batfe niet en bon^ ncn lijben bat f)aer pet ontb^ebe/acngefien bat oocli be njcbe niet al en ïjeöDen b^dfc bael fonben bjif len* ^e bterbe / öIö onfen jlaet / enbe be eere baer pe^ manöt toe berbcben i^/berepfcl)t batmen feojlelijc li geblecbt gae/fcr. ban ben genen bie met be perfectie enbebolniaecbtlKpbtbanarmoebetracöt/ bemin^ nen enbe Dcfo^gljen bat be bïeeberen bte öp onbet b^aegljt/ flecijt/ mht berbjo^pen 3ijn/ geïijtfe'ec ban ben Ih CarolUjS 25oromcu^ berrelt too^bt* iiRf» <De böfbe jjö/naer f)ct cjcempel ban onfen ^aït g- moet he^ mabcr/ban bé armen gcenen afljeer te Ijebben en bc nfc DanDc ft^^^ ^^^ber ban be njcbe/bte Ijkt bare trooft öcbbc/ röcfte bp te ftaen/met ö^^cr fpiebé/boo? fp felbê/of t boo? be trooiiciu fijrteljaerIiebentroo(lé*€nboo?U3aer/alij5'tbatbit niaclj btenen aen alle rijelje / oor b groote igeeren en 5l>?incen/befonber!ijcbnocljtan5S moet bet biené ben religienfen^ïöant bet i^ cuberb^agelicb bat begenc bte p:ofeft*ïe maiic ban b'armoebe t'onberOoubc/ett bat aen <6ob belobc/ öcfelbe nocbtan^ in Ijaer epgcn fdben niet lief en ïychbm/ enbe oTD^iftu? onfen c^a? ligmaber bic b'armoebe berbofen Dm't/nm na<^^ tni

Van de Armoede. ;85

ïj^illm bolöen/ben armen bcracDtcn/cn trcn rijcRen nacc ben niont fp:cften,ai3ant onfen l^cerc i^ alö ee* ncn acmcn imnfcU tn öefe tocrelbt acöomcn / fieeft arme bifcipden bciiiofcn/enöe Deeft gctupot öat !)P Oljefonticn toaiEf om ben armen fier ^. €uancelte te berfeonbigenjenbeaOP reliofeusf/bieeenen naerUol^ ger ban €\)M^si 5Üt / en fait gijp öaer-Iieben niet beminnen/ oftfoiibrolipfefomtoijlenoocli toeiber^ ren beracOten ^ gïjp toont boo^2toaer bat öDp ï"^t^ï bencöt op 't gene baer gön toe geroepen 3ijt/enbe bat öOp 43obe belooft Dcbt / enbe niet en pepnft bat glip b'ar moebe moet toefcöajjben bat göp leeft en onbcr^* IJoubé tDO^t/ia bat Dier in utoe faligöept gelegen i^*

;De fefle/ onbcrfoecèen tot toat trap bat top ban ©e trap* bearmoebegefioniensön. ^efe^önnaerbeleerin- ^^"°S^^^^^ Oöe ban benig. 23onabentura : €en i. alletijbeïflc:^ **""** fte bingenberlaten; Cenz. aUetoerelbtIl)cfeeenbe tiibelrjffie b^ienben enbe magften ; €en 3. fpfclben. <Oft toel: (€en i. niet Defo?gïit toefen boo^tgöenc bat töbelijcft enbe berganclielijcïi i.e?; €en2.naer befelbe niet begecrïöcft toefen j €en 3^ öefe berfma^ ben/ enbe t)it niet aenbeerben/ ban bebtoongen 3ön* be. Oft op een anber maniere : €en i . tnet alle^ te bjeben toefen j€en 2. niet aenbeerben ban bat noot* faecftelijcö i.ö j (Cen ; . bet felbe ooch geern berbem (©fttoel: Cen i. niet nemen fonberbante booren oojlof geb^aegfit te ïjeböen ; €en 2. niet geben fon^^ ber oo2lofi^en ^ niet ftebben bat ober fcöietsCen 4* in bet 'gOene bat tot onfen beïioeben gegeben teo?bt / toenfcf)enbetalber-fïecbt(iebooKpfdben ; (€en 5» blöbe 5ijn al$ on$f pet noobelijcfesf ontb:eec6t»

Onderfoeck waer door darmen de ghebreken van de armoede kan bekennen.

•y^n eerden / niet toilfen berben bat nootfaïtelikfi •*• i^/ 't toelcö nocötan.sf bé oprecïjten armen epgen ijf: (Cen ttoeebé/fijn epgé gemacfi toegebaen toefen: i^enberben/fönebingé nietgabe teflaenr^Cenbier? ben/ bp een te bcrgaberen btngen ^it niet noobig en 3Ön/begeerlijh toefen en niet geern te gebé: Cen biif* ben/bat fïecfit ij^/mi.^-öc fité/en gefparioDept ïjatt:

Cc (Cen

Pfal. 6l.

3S6 Den 1 1. Boeck. Het X V L Cap.

km fcflcn Afeoftelöcfte cnbe feonflclöcöe Qtmatthtc ömgljen totfönen gneO^upcfi Dcgcei-en ; fCenfebcn^ (ten/ pet gljcö^upcöen meteen begeerte ban epgen^ bom/foo bat öp gualjjcö te b^eöen fouöe sijn/toaec't öatmen 't Ocni afname : (€cn ac[)t|ten / eentge loofe tceecften geDzupclien om tc(c öingljen tegfjenfeten: (Cen negenden / petbccbo^gfjcn/ opiïupten/oftöp cenenanöerenpet ftcbben teöetoaren: iCen töten^ ften/ pet oberïeberen/ uptöeplen/ontfangen/ geben/ oft toel tot fön geD^upcö upt ben l)up(e nemen/ booi fefeeren aengenomenenbebcrfierben oojlof»

5(r^i et' ^ebedekerj.

IS't dat de rijckdommen ovciTlocdigh zijn , fo en wilt u herte daer aen niet ftellen. ïccl. 3 1. Saligh is de ri jcke <XiQ na' t gout niet wech-gegacn en is, noch niet gehoopt en heeft in' t geit en in de fchatten, Matt. 6. Soeckt eerftmael het rijck des hemels , en alle defe din- gen lullen u toegeworpen \^ orden. Prov. 30. Armoede en rijckdom en geeft my niet , maer geeft my alleen mijnen nootdrurt. Wy en hebbê niet gebracht in defe werelt,'tis oock fbn- der twijfel dat wy van hier niet wech-dr4igê en moge. Matth. 19. Is' t dat ghy wilt volmaeckt zijn , foo gaet verkoopt dat

ghy hebt, ende geeft het den armen. 2. Cor. 8. Om uwent wille is Jefus arm gheworden doen hy rijck was, op dat ghy door fijn armoede rijck foudt zijn.

D'eerfte OefTeninghe van het bedeylen fijnder goederen.

jTOaet toe TT Et I. point. ^emewht tot bjat epnbe bat u be nl.^"?^"^^ * ^ goeberen ban <aobt gcgebcn 3Ört / te toeten / op batgljp befelbentet anber^s? ban totfönbec eereen gïorie / enbe tot utoer ^k\t faltgöept foubt befleben. ^beclcgljt/ oftgfjp bit albu$? totnocfj toegOebaen Ijeöt. (CenttoeeDcn/toeetbat fjetonfiSnietgeoojloft en 10/ bcfcibeïcgfjetelatenliggöen enfonberp^o^ fijt baer mebc te boen / gijclijch bien xn't €uangelf e bebe/bïefijnponbt berbo^gljbe/maecbatonjcs bebo^ !cn too^bt iioopmanfcöap tsaer mebe te boen/ tot bat ben ^^eerefal fiom^n j enbe bat op D^t 9lberp?ofijte^

iijeiifte/

1. Tim. 6.

I

Van 't bedeylenlijnder goederen. ^By

l^thHc/ i^'t Dat topgetroutoe fenccBten bBQCttm te toefen / en boo^ fooöaniöD^ oep^efen toiüen too?öen;

hm toelcltcn böf ponbcn ontfaj^öen fteööenöe / nor l| bijf antJcrcbaec bP glictDonnen Ijaböe,

beticht öof f) ectiiof oft afip niet en foubt begecren/ bat ulue goeöeren in (uklut boegen gc(v2upcht foiu ben too^ben / oft gijp niet en fouöt toillen / bat üet facbt tat göp in be aerbe too^pt / fjonbectmael nieec boo2t-b2enge j en leert 6ier upt / bat ben Jgeece met rebene begeert batgfjp in fulcfeer boegDen utoe goe^ beren foubtgeb^upcfeen/ bat gfip eenen getroutoen beflebec / oft upt-beplber foubt mogfien gfjebonben too?ben. 23emercfetBierbcneffen3E?/bat'ti,ö^negSP gfntacif^ fegöt utoe te toefen/u in geeHber manieren toe en be^ ftet boegm ïjooit/ maer<5obt; enbatgöpobecfulcW naeru ^p^"^'^ goet-buncben m bate aUeen / ti^t af nieten moogfit moeten fcfticïien. (Cen laetfien/gfip en 3öt niet getrouto/in» %tbmtU* bien bat gDp jacr[ijb.ö(om fo te feggen}()onbert feont toinnen / en nocfitanje? aKeenlöcfe tacötentigfi utoen J^eere geeft; en tteintigD berguifl inpbelflept/ en in u epgöcn gïjebiupcb : gclücfe bien FinecDt tthz I ban ben toelcben top gefcljjeben birtben b'p ben ^.€uan* luc. i6. geltit 'Slfo boet Ijp/ hxt föne goeberé/niet opjecfite^ !pb en geb2np[itter eeren Oobief/maer totfön epgen ^ere en grootöcpt/oft cenigc pbelDept baer in foecbt»

Hetzpoinr. 25emcrcüt "i^axxzt b2p foo^ten ban ©nTauj* menfc&en/ oft bnccfjten/ tft om beter te feggen/ban «fn ban feinberen gïjebonben too^bem ^'eerftesönbegene/ JftK"? hxz be goeberen ban Daren ^eere oft ©aber berboen op W* tot fpbcr fpöt en oneer / en ftier boo? öem bebecö- fcDepöcu ten, ^oobanige sijnfe/ hiz ftare goeberen mifb?upc^ SSttm^ feentot onfeupfOcpt/ enonbctamelijcbepjacDt/ enbe gcbjapi ftaer mebe-ghcrenen boo?öaer exempel/ oftanber-ficnbe. fin.ö bertoeclien om bun na te bolgen / oft mcbc-bep^ i.^oojtf, ien be gene bic fulcfeö boen om batfp'ttcbcguame? Iticbcr foubcn mogen boen / enbe in fulcber boegljen ohberfioubcn fp met fiare goeberen be bpanben <0obtiss. Oen mogften top {jaer-lieben niet met recbt bcrgbelöcben / bp be gbene h\t ban ïjaren babcr/ oft meejter gfielt ontfangöen/ om^aerte bienen/

C c 2 enbe

388 Den 1 1. Boeck. Het X V I. Cap.

tnbc tcDcfcBcvmcn/ enöcbitontfiinacn8cbD^nbc/

ïjucrcn met ftet fcIDe moojöenacr^ om ö^ïrcn ©a*

bcr/oft l-Jccre te bcrmoo^bcn/ bnn öe toelchc/fp öaet

®e2*foo?sfelben 't dooft malicm ^^\inDcre foo^tc isibanaï^

«« fuicficn/ ^k 43oöt Iriücn dienen/ enbe De rijchöom^

^•'"•ö- men/gcïijcfi öe «gauiarjitcn <6ob cnbc ben '3tfooöen

ijtcnfr ixiïlöen DccDöfcn^fP lutlïen d? fioopöanöel t^np

Den Uoo^ 45oöt / enöe beo? l)aef epgen feilien. :3!>'eft'

oljer al / öaec hm l^cere fijne toapenen (ïelt / toillen

tiaei* ftare toapens? bpboegen al0 ben Igeere felbe: aljJ

öen meetler ttoaelf ponben betaclt too^ben/fo nemen

ip baec ban tot Daren boo^beeï be fe^ /biti^ een beel

lian be öïoric enbc ban t profijt* ^it sgnfe hk in be

tcöenvBoo^bfaOept <6obrö berren fcggen/batfe ecnfp

beel?^ ftaren enigen loille / eenfbeeljsf ben bJille <6obtjEi

©ibttbe bcoeerentebóïb^cnrren-^eberbcfoo^tefjof/ btetoel

foo2te ban toeten bat 'toene fp befitten/Daer niet toe en Deljoon/

Snbö enbe!ictfelbecl5obeopb^igen/ opbatf)pnaerf(jnc

lèii/ beliefte bat foube geb^npffeen / enbi onberfoecbcn

fo^aöbuibelijcli Soebat fij hm l^ecrcftiec mebe ceni^^

ge b^eugöt / eenige eere/ enbe glorie fouben mogen

aenboen. ^it 3önfebtegeöeelöc!t obergegeben 5ött

in al5Döt^ toille / enbe gebonden 5ijn fonbec bïecfte/

cnbe die be rijcfedomnicn bcfer \3ea1t niet gebolgljt

cnl)cbbé:<©efe/opbatfeiïC^ifnpclenbanC0^i(ïu!2S

onfen ^a(ig[)maïiet fouben mogen too^bcn / berfa^

feent mht berlatent al toat fp befittm/ gelijcli bp ben

Luc.14. l?.€uangeli|lbebolentooK« (^berïegDtbpufelben

onbec bjat foo^ten tjifqcml ban menfcOen hat glip tot

nocli toe getóeejl Oebt/ende boojtaen toefen toilt

mtiiui Het^poinL 25emerc6t batmcninbenbagObes?

fcmvttt:> co?deeljS/ een fclierpe reftcningefalfioubenbanbe

ftaimge ontfangen gccbecen/ loantban jjctbebepfen bei* fel ^

bflrü'xVen ber fp?cecl!t ben %|Battl]eu${in fün 25^cap4n fiUc^-

öaïïij Dcö ïier boegen aisS oft men aïf ban geen acöt nemen en

oaiDceiiï foube op andere faecften» €enttoeeden/ bemerdit

ö?miirf öoe bat menfcöeïijche begeerlöcfelKpdtindefetoe^^

oatfaiigcii. relt altöt lipt ijS/om tot Ijet ftoogïjfle te geraften/ eni=

bc andere niet en toenfcfit ban bat ïjet geit feer toel

bcfïeet foube too jben in fpijfe / in fileeberen/ in l]upi^

fingen enbe landen / ende öoe fotteliicöen dat fiet ge* .

Van 't bedeylen fijndcr goederen. 3 89

bacn 10 batmen niet ecnö en benciu op De De(!c tooon- 3;n an? plaetfe/nocljopairulcftefpöf^/ ftlecöecenciiDcbcr? ömgmDe^ ciecfelen öie in Der eeutoigljepöt Duecen fullen. üBcn [^^^^"^3 fouDe booioaaer fooDaniöcnFJDopmanboojontoö.cftjccüeiïe cnöebtoaecf acficen/ btebooaDenfelbenpnjsfouöc pnijoogii* iionneneeneüoilelijcfjepeerlebeöomen/ cuDenDCïj^ nucTac^- tan.ö een anöcc Die fjp fouDe loeten bccl tlecljtec te f^eiijcü nV* 3ijn/boo: fijnen l^eere oft boo: fp felben foul^e Voillcn nt eemz^ lioopem Hl anber^ tooaDcn top 6002 b*ceutotge toi)!'- ^^ch mw I)ept onDecuoefen / al(Te feijljt : if et rijd! Der Ijcmclen iö cclücli eenen ftoopmanfoccftenbeaoeDepeerlen. Matr.is. o^nDegebonDenOeObenDeeenelioflelijcfiepeerle/foa 10 Dp toecO-geoaen / enbe ftcbet aï berfiocöt toat fjp IjaDDe/ enbe iKeft Die ocfidcDt. Oberlegijt bit In be tegcnbJDo^bidöi^^pbt 43obttS / enbe begeert ban Oem berücftt te too^ben/ berfoecftcnbeoocfeföne gratie taaer boo: gijp in u moogl)t bertoecöen een groot lm'\y}cfc\vli:it gf)p een feint De^ UcïM toefenbc/ foo boo2ficf)tig[j niet en fiebt gcbjeeft / al^ jijn be In'nbe^ ren Defer toereïbt in fjaer geflacïjte. vDiealtöbtbe^ i-ucs 16. fo?aOt 3ijn/ öoe enDe in tbat manieren Dat fp meer p;ofijt$?/mcer eereenbe aemacliDooa geit enbe goct/ xm Dact (ant enbe fant/ ïim ftare feonjte/ ie. fouben lionnen beljalen/ jabooirepfenenbeboojrotfentoc bicn cpnhz begefteeletoerelbt,- maer göp geb^eben fijnbe / 't 5P boe: öct crempeï ban anbere? 't 3P boo^ eenigc rebenen mp onbelient/baer glju ftonbcrt-fout foiibt mogen pjofijteren/fjour u alleen te b2Cben met tacljtentigO^enbe DaeraötJ u'doe bingen fouD honnen b302fcecheren/ flcIt u felben/ enbe al toat u acngaer/ in\)eelDerIep perijcheïet).

T\ Terfimen-Jprekingefaia'efen: IDaer bOOjgltpU/cn^

*^ tc al bjat il aengaet/43obe fult opb^igen/op be«» fe of ( op biergelijcïte maniere.

/^ Fonteyne van alle moederen, van wieii my alle goet ^^ afdalende is, ende daer ick alleen den iiytdeylderaf ben,ik oTere u de lelve gantfchelijk op,\vant het behoort u t'eenemael toc,en ick wenfche allen 'tfelve geheelijck tot uwer eeren te beileden. Och oft ick wifte, hoe en iii \i'at inanicre dat ick dit op hetalder-beftc foude mogen

C C 5 doent

;9o Den I L Boeck. Het X V I. Cap. tlocn! Voorwaer ik foiide my daer toe,alscencn getrou- wen dienaer veerdelijk begeven,geholpen fijnde door u- ^^c Goddelijcke gratie,tot uwer meerdere glorie,Amen.

De tweede oeffcninge van defelve bedeylinge fijnder goederen.

gil 't be^ tJf Ec r*point.53emm6tbatmcntii't b^hcplmfm^

öepicnfnm LX ^^^^ goeöcrcn / boo^ al moet onöecfoecfeen Den

rm moet* tDiUeUan ^aoötalmacöttQö : toant al toat gOpupt*

mm öm öcöcpït fult ï)tbbtn / öat tcoen öcn toille <aoöt3Qf i^/

toiiie of met öcnfclbennietoUer ecu en ftomt/öat fult gijp

onöctfow ti?p-tiobbcl moeten goetöocncnbe betalen. <Daerom

Hem begeert ftiec in / gelrjcli göp in andere dingen boet/

öat <0obt geliebe föncntoilleu te bennen te geUen/

gljelijcft goannejü^een ^oomfcD<i^öel-mangeöaen

Deeft / aljGföpfo^alJtoultielöcb De i^.lBoeöer <aoöt3S

ÏBarta gebeden fieeft / omte toeten toaer toe datfe

begeerde dat öp fijne goederen fouöebejteden : de

\i)tltlic ftem te bennen gegeben fieeft / dat öetOaec

aengcnaem foude toefen/ toaert dat Op fijne erffelöc^

jbe goederen tot ftet boutoen baneenliercbefoudc

befteden/ttoelb fp ooft met een feer doo^lucljtig mi^

rabel bebefligOt beef t: maer op dat u den toille<aodje8

Èenbaer tooide/ foo moet göP ufelbcn geljeel *0ode

obergeben ; toant <©odt en geeft foodanige men^

fcDcn fönen toille met te bennen/ diebanteboretï

baftelötb bp ftaer felben gefloten fiebben / fiaren ep^

gen toille te bolgen* ^itije?dat<25odtalmac!jtigö

boo^ fijnen ©^opfjeet i^ beblagende : 3Bant fp foec^^

ifai* 53. èen mp ban dage te dage / ende fp toillen mijne toe^

gen toeten/ aljöfeen bolcbdatrecötbeerdigbeptgeï»

baen Beeft / ende fiet oordeel ban <8odt niet ber laten

en ïjeeft ; fp bjagen ban mp de bonniffen ban recljt^^

beerdigbept/fp toillen 43odcna bpbomen.3©aerom

ïiebben top gebaft ende gDpenjjebtljetnietaenge*»

fieu; topbebbenonfesielenberootmoedigftt/ ende

ObP en fiebt bet niet getoeten i ^iet in den dagö u=j

toeö baften.0 to02t utoen toille gebonden,

3Dat aei' Het 2,point.|Baec op dat göp met redene foud mo^

wocffcöat gen begrijpen toelcb dat den toille <0odt0i^/ ober^?

öf jjeftcisf» jj^j^jj^j jjj^j aelmoeffe dOit bet^r ii2f.©oo^toaer fooda^»

Van 't bedeylen fijndcr goederen. 391

xmc tó 't I toaec Doo? b'eere ^oöttf alDccmcclt ber^ b2c?tl»02tjljiccom t.ö't bat alle 45oötb^ucOttac Ijec- ten/töcnfcUen Doo? ft;ire miböelen enöe antrerfm.sf/ te mogen üeticcrfügen öat alfe menfcBen foubcnfto^ men tot be feenniffe ban o^obt / enbc ben feiben fou^ ben liefhebben enbe bemtnnen;ia toaer 't fafee bat f? nieutoe fjemelen/ enbe nrcutöe cfjooren bec €ngeleit lionbcn maften/ fn fouDen bat aebuertgfilpcfe begee^ ren te boen/tot lof enbc p:i)c? ban^abt almacDttgfj. o^nbe aengefien tsyx (^abt albec-mcefr ban bc reclu^ beecbige enbe gocbe mcnfcBcn ge-ecrttoo?bt; foo fcöijnetaen^^Jobtalbec-aengenaemfl te toefen bat^ men fijne aelmocffe aen bie gebe/op bat^obsf bienfl tiequamelöcft foube mogen b0D2 (laec gefcftieben. ^aer fijn ttoeebcclep goebe menfcfjen / b'eerfte sfm/ Die/ op batfe i^obt httzt fouben mogen btenen/ enbc opcecljtelrttftec bolgcn / berlaten b^ptoilligfjUjcIt al bat fp \^z^\iitx\. <ï:nbe fjet i^ licnnelijcli genoegf) Doe feec '^dii ben i^ecce begeert batmcn alfulcfeen 'txz-^ naecö fjelpe onbcclioubeih ^^anberefoo^teisfban olfulchen ^\t of bp gebal/ of boo: fiare foute/of booi bebtoancö enbe noot gebtoongeri 3ön/arm te toefen: be toelcbe i^ 't bat gij» ban utoe goeberen mebe- tieplt/ fultoocö toel enbe <0obtb?ucötelöc!tbocn. IBaec Boe beel aengenamec bat b'aelmoeffe \^ I ^\t men aen b'eerfte / ban bie men aen be ttoeebe geeft/ 10 ftennelijcft genoeglj. (önbec be goebe menfcfien ctoeefoo?' f ijrtbec nocii ttoeeberlep te binben ; tD'eerfte ban be ten uan gene W alleen öaec epgcnfalicfjept benecrftigen en f/ufu '"^"* öe^ob bienen;be tWt^ziW ftier-en-boben beel an^ ' -^ * bere menfcfjen tot \itx[ bienfl ban a3obt almacfïtiglj foecöen te trecöen / W fijne eere foccben te berb^ep- benenbetebefcOecmen.^attcrfoobanigereligieufe perfoonen gebonben too^ben/ ijseenenpcgeUjcöen liennclijcft genoegd. €n [jet fcfnjnt batbe cijclv ban <0obt geftelt5ijnalép2ocureur0/ aenbetoelcftebe rijcltbommcn tot ^m\ epnbegegeben v^jn/ omal^ fulcben toecch-liebcn vn ben x^izw^ (öobtöteber^ boo2berem €nbe ftoe befetocrcb-liebenbeguamec enbe bolmaecïiter 5ijn / öoe fp oocli beter ben feoop- Öanbel ban ben Igcere bjijben j beter boojtoacr ban

Cc 4 aU .

59^ Den 1 1. Boeck. Het XVI. Cap.

alfulCuC bieten felben cpnbc/met gfooie onfefeer^

Dm tan tctit öacc af öomen fal/eecd gcfociit en aen^^

genomen toojben / en tact na ooch met gcootc fojg^

Dulbigljepbt moeten onbectoefen too^ben. ^^itftan

boo? een ejcempcl/ upt ben öröosr-ijanbel getrocfeen/

filaerlijcli betoefen tö0^ben:toant toat iHonincft iffcc

öienietüebec gfjeocffenbeenbe eibaren folbaten en

foube in fijnen Icgec begceren/ban nieutoe aenhomc^?

lingen iiic nopt boo^ ben bpanbt en Ijebben getoee(ll

tüie en foube niet iiebec alfulelie folbaten onbecljou:?

ben/ t^k Op ober beel jaren felbe aengefcü^ebc Oeeft/

ban nieutoe aen te neme/ban be bjeilie öp niet boo?:?

feliect en iö/ oft fp tot ben fergg nut en beguaem fu(*

len toefen^ ten (aetlien/ een pegelijïi foube befe folba^^

ten boo^ be öeguaemfte fiouDen tot b'oo?loge en om

eece te behalen/ hit eenen boo^ricljtigen enbe toöfen

3©eït-l}eer/ met grooten afbepbt im beelbupfenben

uptgheiefen foube tjebben^ €pgentenbc boegfitbtt

acnCÖ^iftujj onfen Uonincfi en be teligieufeperfoo^ï

nen / hit ïjatt tot be beljeeringöe ban üaren naeften

begOeben / toant hcic Ijebben bunnen roep boo? Oun

belbt-teeclien / en alle b'anbere/ foo beel alflfer bjo?*

ben onberOouben/ bjo^ben opgbeboebt op bat fp

metter tötalfulc&e oftbiergïjelijclie/ gljelijcft befc

nu 5ijn /fouben mogen too^ben. tDu^ foube 't oocft

aengenamer toefen aen ben ïioninch /batmen erba^

ren piloten enbe ftjer-mannen foube foecöen en on^

berl)oubert/om fijne fcOepen en blote booaficDtelijcö

te liieren mht te regeeren/ ban eenige gemepne enbe

(Iccöte bootf-gefellen / nerggenö toe beQuaem / ban

i^et i^ fecc om ben burclj upt te pompen ; foo oocli lieber foube

ïoftciijck {)p ïjebben batmen öonjlige boumeefter^ foube aen^

Scïnm t^^ï^öen ban plompearbepberjC?. IBaer Ooe treifelp

Doo? aeu enbe eerlijcfi bat Oet i^ boo? ^ob enbe boo? be men^

nioEfTcn te fcOeji/ban alle lianten h^ een tebergaberen fraepe en

S« ^'^ uptgelefen boo?-becOter^ ban 't Catbolijch gïjeloo*

mtimjm be/oft ftonflige toereik meeltere en flier-mannen in

tot Dm bescebefer toereU/ baer fo beel menfcljcn bicütoijlss

SI fcïjip-b^aïie lijben/ ^n i0 wiet ban noobe ïner b?eebec

fotckmte te lieijoöfeiï ,- hie^ tjiljetölaerbatbe aelmoeffe aen

xxc^Mih fulcfeeperfooncn albcrbeiï tot profijt en b^ucftt ban

Van 'cbedeylenfijndcr goederen. 393

bcïe bcrb^cpbi too^öcn / toanmcrmcn eenenna Dm licljameonticröout/ op öatöp becfcöepöen andere nae Den geeflfoutie DoeDeiij ja dichtoijl.ö ocbeurtflet Docd öatmcn met cenen 0002 öen feibcn nitööcl beel arme na öcn licOame te (julpe feomt.Cen alöer-laet^ ftertöitgaetbafl/ öatD^aclmoefTe na fiet ööeboefeit ban alle öe a3oöt5"-gcIcert)e/ boo2 al gegljeben moet too:tïenaenöen <0oDt-b2ucötigljften» l|terom!0't bat ben I^.J^ïeronpmujEf/fclpijbenbetegen öen fietter "''eron. Btgi(antiuè/en nptleggenbebefe toooaben: jH^aeclit "iëuant. boo: u b^ienben ban bc onrecötbcerbige njcfeöom- cap.^ meïijb^aegt of bit berflaen moet bjo^benban alfulc- luc is. hm armen/ be toelcfte toel onber eenberfleten Mm/ en onber öe biipügHcpt ticsi iicfiaemjö/intoenöelöften ontftelïen 3ijn met bleefcfjelijcfie begeerten : baer en ftact niet/fegt ïvj fimpclijö/ bat be arme faligfj 3ijn/ niaer be arme bej^ gceflö ; in be gö^Jï^cpne armen te Öcipen en moet men fnn berflanbt niet te toercö itcU ien/ maer be öantJt in be bo^fe (leFjeni in be öepIigD^ armen moet men bet berftant ber faligljept geb^up- ïten/geliju baer gefcb^eben ftaet: ^aligt^den man p^*'-4o. tik bem berflaet op btn bcDoebigen / en ben armen/ in ben Quaben i^atlj fal öem ben ^eere berloflf^n^

Op-draginghe fijns felfs ende fijndcr goederen , waer

door denrijcken arme , ende gheluckfa-

ligh is voor Godt.

/^ Mijnen Godt, (iet, ghy hebtmy defe goederen ge- ^^ gimz, óonghcmeren goetheydt ! maerzijnfeoock oprecht goedt ? ó goedertierenfte jefu , ghy zij t de eeu- \\-ige \Vijfheydt,gevveerdichtuditmy te ieeren ,ende te fpreké;want uwen dienaer die luyftert toe jmaer fi^t,wee roept ghy tot de rijcke,die hier hebt uwen trooft,\vee u ! hoe konnen dit dan oprechte goederen welen ? Eylaes ellendigh menfch dat ick ben, wien ghy dreyght , ö fon- teyne van alle goet ! ]a wat meer is , ghy voeght daer by : Voorvvaer ick legh ulieden, want den rijckenfal ©«tijöüa qualijck o;eraken in het rijcke der hemelen , ende lijn dit jj^jj^^'f* dan goederen? ende wederom; 't Is lichter eenenkemel jtjnmct door d' ooghe van een naelde re gaen , dan eenen rijc- ^Oït^ ken te komen in u rijck ; ende zijn dit dan goederen ? is

(Cc 5 dit

394 Den 1 1. B<5cck. Het XVI. Cap.

die dan waer , ó eeuwige Waerheyt, is dit dan wacr ? en zijn dit dan goedere, ó oneyndelicke goetheyt? In vvelc- ker voegen dan zijnfe goet? is ' t om datfe ons acn u, die zijt't eeuwig goet, aengenaem maken? hoe kan dit wc- fen, daer ghy (fo uwen Apoftel van u ghetuygt) hebt de arme in dele wereltuytgelefenenverkorenroft wel,is't om dat wy door defe beter enGodvmchtiger zi jn?maer cylaes! ick hoore u feggen: Is't dat ghy goet-rijckc zi jt, ghy en fult fonder fchult niet wefcn , en alle de gene die rijckdommen willen vergaderen in defe wereld t, vallen in bekoringen,ende ftricken des duyvels, en veel zijnder door 'tfilver en gourverlooren gegaen : fulleiuvy door de behulpfaemhey t der rijckdommen te kloecker ende vcerdighcruweGoddelicke majefteyt dicnen?maer ick hoore u feggen : Ghy en kont Gode niet dienen en den tijtkdom: en kont ghy niet ! en konnen wy niet? zijn dit dan goedere?niet te min ghy fult ons tot u keeren.Hoc? en verfekert ehy niet, dat die 't qout bemint, en fal niet gerechtveercfigt wefen ? want dacr en is niet boofer dan het geit te beminnen , en faligh is den genen die nae het gout niet gevolgt en heeft , noch fijn hope op fijne fchat- ten niet en heeft geftelt! en ter contrarien , geluckfaligh noemt ghy de arme van geefte, en dat met redenc, want

fhy hebt gefeyt dat het rijcke der hemelen hun toebe- oort.O krachtige ftemmedes Meeren, nederwerpende de Cederboomeniftemme des Heeren,openbarende dat verholen ende verborgen was ! maer gheloove ick dci'c oock mijnen Godt ? geloove ick u v.'aerachtelijck ó eeu- wige Waerheydt? geloove ick u oprechtelick,ö eeuwige Wijfheydt ? zijn uwe uytfpraken waer , zijnfe feecker ,• 7ijnfeongetwijfelt, en mach ik dan niet met goede rede feggeniWee my ellendig menfchlden welke de verganc- kelijke goederen, die ik maer eencnoogenblik genieten en mach van u,ó alle goet,affcheyden!goederen,die hun- ne» befitter quaet makêrgoederê die hem fchadelik zijn, en niet en late fonder mifdaet leve! goedere,die my uyt- fluytcn,en onten'en uy t mijn eeuwig erfgoet, ' t welck in hé alle goedere befluy t! wat fal ie u doê,o bcwaerder der menfchen?waerom hebt gy my wederfpannig aen u ge- maekt?Ic weet wat my te doe ftaet,ic fal u ceré met mij- ne gocderc:maer wat {c^ ic?fy zijn u en niet mijn.Want

wat

Van'tbcdeylenfijndergoederen. 395;.

VJSLi heb ick doch in defe wcrek gebrochr?wcl is 't waer dat ik uytreycker der felver ben, maer eylaes! is 't fake datgy in rekeninge treet met uwe dienftboden, wie fal- der getrou gevonden worden?lk weet wat ick doen fal, de benaiuheden omringen my , en ick worde ^efmeten door de bare defer woeite, en ongetemde 2ee,tiever dan dat ick foude verfincken; ick fal ' t al uytwerpen,cn ghy fuk my mijn erfgoet weder geven: den wegh is engh,ick fal 'tal vrywillighlijck af-leggen , liever dan ick in der ceuwigheydtbiiyten gefloten van u foude moeten blij# ven, en ick weet dat ick 't al weder fal vinden : u en kan ^tt pacft niemant volgen dan die afgaet al dat hy befit; niemant? öer.crjck» ick verlatet en verfaket dan al, ick begeere,ick bid u,ja Jjj^Jïji-^ met ootmoet en fmekende valle u te voet , en verfoecke öeitjcft door uwe grondeloofe bermhertigheydt , dat ick doch ^oöt te mach uwen difcipel wefenlO mijnen Heere,ó mijne fa- Volgen» ligheyt, ö mijnleven ! ghy en verblijt unietin onfebe- derft-eniffe en doot; neemt dan van my alle begeerlijck- heydt ,en aenveertdefe mijne begeerte, door dewelcke ik *t al verfake , ick begecre arm en bloot te wefen , ick oftert u al op.Is't dat mijn goederen verloren gaen,ikfal eenftemmefik met den H.fob feggen:DcnHeere heefc- fe my gegeven, den Heere heeftle wederom ghenomen: den naem des Heeren zy in der eeuwigheyt gebenedijt^ Is 't fake dat gy van my door den armen vraegt,oft we-» deromeyfcht dat u toekomt, belovende hondertfouc weder te gheven , ick fal 't u geerne betrouwen,en nim- mermeer en fal ick yemant bedroeft van my wech feyn- den: maer ick belijde in uwe tegen woordigheyt, en m 't aenfchijn van u gantfch hemellch hof, al dat ick fal ver- ftacn, *t zy door natuerlijcke redene , 't zy door raet van voorfienige perfoonen,'t zy doorH. infprake , te wefen tot uwer (en niet totmijnder) meerder eere , en glorie, dat fal ick volbrengen. Al dat ik eens verlaten moet,mcc d*aftèd:ie ick verlatet nu; al dat ick eens verliefen moet, verliefe ick nu, op dat ick 't felve weder vinden macb,ik verfaket al, om uwen difcipel te moge wefen.De werelt en kent,rioch en verftaet dit niet , wekker neerftigheyi; tot cieraet der familie ,en vermenighvuldinge der huy- fen alleen is ftreckende; maer ik ben uwen dienaer ende getrouwen uy cdeylder, al dat ick fal oordeelea tot uwer

meerder

is6 Den 1 1. Boeck. Het X V 1 1. Cip. meerder glorie,tot winfteder ziclen,ende meeft nacr u- wcn Goddelijcken wille te wcfen , fal ick beneerftigen : want u en kan ick niet bedriegen, endcick weet wat ick van mijnen knecht foude vercyfchen , ick weet daer be- nefFens wat dat ghy van my begeert ; ghy hebt gefcA-dt dat ick mijn geldt tot woecker moet geven, aen u fal ick het geven, en hondertfout fult ghy my weder geven, la ick geef ' t u, en fiet van ftonden aen ick ben arme,iiet ik heb 't al verlaten, en volge u na: wat fal dan my ge vvor- ®obt iïf den? ghy fult my mynen Godt wefen, ende al myn goet, ST h?^" ghy fult my in plaets van alles wefen,die my u-licden en ttqm m ^^^^^ ^^^^ gcfchoncken; ick geve u my felven wederom, plactjS en al dat ick bcfitte ; want ick door uwe gratie hondert- lian alle fout hope t'ontfangen,en het ecuwigh leven te bcfitten. ftuiin/"''^ Ick geloove u valler, want ghy de Waerheydt felve zijt, tniiDc ïjtit ^^^ eenen leugenachtigen menfch; ick geloove u , want SjelDiiige. ghy de goethey t felve zijt , en door geen miltheydt ver- wonnen en kondt wefen^hoe wel dat 't ghenc dat u toe- komt en geven wy dat u niet wederom, o mijnen Heere, ende Godt mijnder herten ? ontfanghet dan gelijck ick het u op-ofFere, met een oprecht en ongeveynS herte,op dat ghy my met der daet wel is *t waer rijck, maer met der herten ende toegedaenheydt arm van geefte, als het uwenwilfalwefenontfanghtinuwe eeuwige taberna- kelen. Amen.

Het XVII. Capittel. d'Eerfte Meditatie van de Suyverheydt.

D

EvooY'Jïellifighderplaetfefal wefen» t'acnfCÖOUtDClt

IBaact MAiirA,uiet ecneontaüijcliemcnigïjreban ^. M^cQlMn in ïjet ïjeitidfcD 2ccufaicui otJcDue^s

®c tefcr^ Het i . point. Bemer cïtt bc toccrbtgD^pb ban befe öigbcpDt b£ugl[5t / toatccn qclutU cnbc rufle batfc aen bc 5ide fiiptore, nicbc-bcplt: fo bat ben $>Iji(ofoopï) ï^lato incï ijccft öepöt. becren fcggcn/bat'ct kim tjct mcnfd)c foubc tocUn fjelöcft ïjct (cbcn bcc ^obcn / toner 't D? alDicn batfe fonbccïjetöcbiiitJhbcrbJOUbJcnD'ibbcn fionncnic*

bcfon^

Van de Suy\'erhcydr. . 397

bcfoiiöe/ tiiebefetoioïjtteölKnijaf. 3Batit fp toten i. cor.7, booitpacc / teat öat i0 hcib^iet öcs? blccfcljjj te öeb:= Ijen/tjie be tocrelöt bcuünncn. (Cea öei'öen / ftcnt öe toccr^ioOcpöt ban be fupbei1]cpt/ boo^ öcn p?ö^ bic de albertoijlte öier boo: aegcbcn Oebben, Wam {]oc bcel niacgBOeiien^ fjeübcn Ijict hoo^/im De lief öe €\)nai Öacr ieben te panöe aeflelt. ^enfiet öe I^% 3Cane.ö/Ctir0arnia/^arbara/en gcïjeel Dcdioo? öec Iil5aeal)öcn.<ï^n 10 't bat öaec be mactelie oiub^olteu fieeft/ foo Deböcn fpbefelbe t1)up^ gefofljt/te toeten boo2 een HL-ange berftecbinge èn eene fjacöe maniere ban ïeben / ïjebben fp foecfeen be fupbecljept t^onbec^ ïjouben. ^Dcmercfit ten bierben/Daren pnj^ upt f}a» re moepeïiJcfeO^pöt / bjaec booj ben meeflenbeel ban be toereibt obertDonnen too?t : enbe fiierom ijsf 't bat a3ob ölmacötig befeibe nieten fieeft toilien (leileu als? een gebobt/maec;alisfeenen raebt. ^^emerclttten bijföcn/ bat ïjet een tefeen i^ ban be eeubjtge berhie^ futglje/ enbe bat oberfulcfe.ö/ i)U be repnigljepbt oni» berfiouben/ baten ban eere genoemt toojben, i. Tiieff.4.

Het 2. point.53emerclit be p^ibilegien enbe uptne-- ®^ p^jJj» inentöeben ban be fnpberDepbt* (Cen ecrjten/ batfp öS^^I? ben mcnfcö be engelen gelijch maecfet/ja bat meer jjrpDt, tó/boo? bien bat b*€ngclen geen licDaem en Oebben/ gnbebiesf-bolgenbe göeenenftrijbt onberbJo:pen en 5ijn/ fo gaen be fupbere menfclien b*€ngelen Ijier tn te büben/ naer öet geboelen ban ben %23ern3rbus^, Cen ttoecben / tie in repnigfjepöt leef t too^bt ban be <i3ngelen oauingftelt enbe befccaert / gfjelijcfierbJiiiS bsfnnberen tn'tfc^ncp^glKbeurtijs?/ enbefptoo^» benberïïodtmeteenenöemelfcften bauto/ bie ben b?ant bcr onfiupföepbt nptbliifcf)t» (€en berben/ben fupberen menfcö i0 a3obe alber-aengenacmft /enbe fijh geneugte ijS/gelöcfe ben ^.^afiliuis fegt/te ber^ Bani. ub; fieeren metfoobanigemenfchen, l^icrom w't bat bi^ fj^J^'s^"'" ï|. ji^agöet Maria berfeofcn r.ö gticbjeefl onber bnp? ' fenbcn / èn bat ben l}. goanneö boben alle b'anbere bifcipelen bemint i^ geioeefr. Cen bierben/be fupbe» re 5iele too^bt ban onfen <§a( igljmaRer getrcut in 't ofca 2. gclODbe enbe in bermfjertigDepbt/ enbe too^bt ober* goten met gDceflelöcfee geileugDtnv boo; t)m batfc

398 Den 1 1. Boeck. Het X V I T. Cap, he Wcftïjelijclic bcrfatcn ficcft j foo bat fp Bonbcrt:» mad m öefe toercU ontfangljt/obccmitja^ bat fp bait ontallijclic elli^nben bccioft/enbe met beelDccïep ooe^ ben bccbult loo^bt- IfjicromtjeJ^tbatbeulgeerebc^

ifaiae j6. f oof t bcii bcfriebcnc te gebcn eencn beteren naem ban ber fonen enbe bei* boctjteren / enbc bat öaec beel aU ber-aenöenaenifte fal bjefen in ben fCempel 43obtj2f» Het 3 point.^emercfu bat be repnitjöcpt bé mcn^^ fclje albec-bequaemfte maeclit tot be liefbe (öohW ut oojfaecöe ban be b^pftept bie öp geniet ; maer bie oen eene bjoub^e gebonben W en tjeeft geene macljt ban fijn licftaem» 3Bant bic fonbec öupö-b?outoc

i.cor. y. \0 1 bie 10 befojgbt boo? fiet gene bat ben C^eercaen^ gaet/ïjoe \i^x öP a3obe behagen macD; maer xya met een {jup^-b^outoe i^i \s\z \^ gebeelt^ (€en ttoeeben/ boo^ bienbateencfupbere5iele/ €fj?ï|tumboo?lja^ ren bjupbcgont beeft in ben Ocmel / enbe \stx b300?bt 45obt.ö in ben fcljootban <6obt ben JDaber.bjant Ijp maegtjt 3Ö»be/ beeft eene maegfjtberftofen- (Cen berben/bemercfet bat befe beugt/be menfcïjen <6obe

/mbr. 1.2. gelijcb maecïurtoant be onüeberbeltjcbïjept maecfet

de Virgin, tïcn menfcïi <(3obe albec-getijcbflc/ enbe bat bp ^^n^n fupberenenbeonbeblecïuen fpiegel x^M^w bierben/ \^^i Öet eeue offeranbe t^/betoelcbe gelücb <arigeneg8 fegOt/€^Dbe albcc-aengenaem(ie tiS/enbe toaer booj bjp albecbefl <^obt ïionnen berfoenen. €en byf ben/

Lib. T. de bat befe beugt/naer bet getupgen ban ben 1^, Igiero»»

Virgin, npmusf/ bergele&en too^bt met x^t mar teïie/ ia felbe marteiaer^ boo^tj^^-b^engfjt. €en fejlen/batfe eenen groeten loon in ^zn If^emel gereet maecbt/enbe boet

Apoc.i4. bat bjp *t 3[am bolgen altoaer bat \\%i gaet/enbe bat top mogen fingljen fönen fangft» 23emercbt boo^tsf met toar ecne fo?ge bat top befe boftelöcbe peecle be* liooren te betoarenenbe gabe te (Taen/ obermibt^er be igroote pecijcbelen in betoeïcbe top bagbclijf b$? glic^ ftelt 3Ört oï^^ bie te berliefen^^Bp moeten oberfulclijS bancnöbeeren/al te grooten gbemepnfcöap enbe occafte ban ongeUjcbepecfoonen. (OTen ttoeeben/top moeten fcbiibt-toacbte bouben boo2 b'ootmoebig^ bept- €en berben/be geöoo?faemöept neerftelficb te toerche fielten* mimnaerfietfeggOenbanbenH^j.

2$ernar*

D

Van de Suyverheydu. ^99

5!5^rrtarbuje?/ alfo boegDt öem om onbcrfïe beeïnaec Bem. f<rm. onfr 5iek/ckïen.cen.é o^Iöcfi lup oniö boegen iiaer fjct is " ^^*' geboot ban onfen Oberftcn / entie bc tocbcrfpannig» * iKpbt öei5 bleefcfjiS geeft te bennen cnfccngf}cï)oo?^ faemDept. iCen bïerben/fiiec toe fal oocb gcoctelijoc Delpen/ fijne beloften öicötoijfie^ te bernieutoen.

De tweede Meditatie van de Suy verheydt. E voorftellinghe der ^laetfe, ^Cenfjet be J?» iBOebCC

<6ob.ö M A R I A,omcingeIt met f)cnIigeiBaegl> ï^thcm/ enbe blaec-blinefeenbe ui ben fjemeU

Het I. point.23emercht batmenteaen befe o^ngel^ i^ocbat* fcBe fupber Dept fonbigfjt : gn ben ccrtlen / boo? on^ "J"i 'ffl*" repnegcbacfjten,- i€entb?eeben/ boo? bjoojben bie ÏSl^,* centgöfin^ ï}kt toe flrecfiep; €en bcrben/boo: be ge- mgüu noecöte bie men fön bijf finnen aenboetJilSaec be te^ feenen ban befc ^cuQ\)t 3ön: be oogen/tongeenbe oo- «ckstim ren teel te betearen* Cen tteeebcn/ feec teepntgS ge> Sg^Kt^' bjupcücn Ijet bene ^at De finnelien^ mcbe gaet/enbe ' * ban Ijcm toepren/al teat facfjt enbe gemactjeücfe i^. (Cen becben/ repnigöept in btn mont. i€m bierben/ repnigfji^pt tn alle b^ientfcbap/fcöouteenbe te groo^ te gemepnff öap ban b^outóen/fiare t'famenfp?ebin=^ creg. 1. 1 1. gljen enbe giften. (Cen bpf ben / blieben al teat befe ^orai. c. s: beugijt tegen fies/gelijrb 3ön/grammoebigDcpt/Doo* becbpe enbe gefelfcöappen. €en feflen / fupbertjept in onfe gebacOtcn/ enDe alle beroerten/ 't 5P toaben* bc/'t 3P flapenbe, t^itfijn be blaberen ban bealbec- fcboonfte lelie ber fispberljepbt.

Heti.point. ^Dberlegtbeleelijcbbeptbanbecon- ©ciaiüRs. trartefonbe/aenmert [ïenbe ben oo?fp?oncfeban onjaf pept ban Iicl)aem/öet teelcLMöb'oo2faftebanbeelberlepbup' g^öiif^^^^

ligïjeben enbe ontallijcfïe fïecbten / enbe ten laetften *"«'^*'^* een fppfe ber teo^mé; ^laet bier op eenjsJ utee oogê/ tntic gOp fult bemercben be leelijcbbepbt ban befe fonbe/in fulcher bocgljen/bat be nat uere ben mcafclj OOeleert beeft/ altijbt bier toe eeiügïjeberbo.jgöeii plaetfen te foecben. ^telt bier-en-tegen b'ebelfjept ber 3iele/ enbe bemerc&t ijat bare gbenoegöten/ beeC fupberber 3ijn:bie0 bcrfaecbt alle gencegbte/bie bet licDacm aengaen/ enbe fcecbt be teel luft en/ enbe ge^

noegtj^

400 Den 1 1. Boeck. Het X V M. Cap. %

nocaOtcn Der 3ic(e / enbe flicct öe fcibe tot Oct ö^tie /, Greg. 1. 31. bat tjcmelfclj i^, OEen ttDceöcn/Ocmccclu Ijare Ixiccc^ Mor. c. 17. iicn : öc toelcöe 3ön bcrDIiniïjcpDt öc^ fjerteiv onbe^ öacljtiaöepöt/onge(ïabigöepöt/öae|ttgöcpöt/lüföe fÖHö falfö / Ijaet ban <0oöt/ ccne bcocette tot Ijet te* OcntD00^2btgl) Icben / enöc ccnen fclj^oom euöc teaiti: |)opc ban f)et toeliomenöe, (€m lactflcn / öefe fonbe

btDingf)t ben menfclj/tot alfe onüeDöo^iicf^e öi»ö^»/ lob 31. enbeiöoïKiiJcötJcn JB^opfjectgobfcgöt: €enbpec tottcc bcbccbeniflTe toe berfltnDenbe, (Cenöcrben/ oberïegïjt / m Ijoe bcelfonöcn/ öatbe menfcljcn baU len/bie met bit bpccontfteften 5Ön/tn f)oe bcel peröc* èelen batfe feomcn ban (jaren naem enöe faem/ cnöe Man De feracijten foo ber5ielenaröDei5ficöaenii$te tocrliefen; be menrcfjen too^ben öier boo? ben beeflen öOeliicö / oocft naer Ijet aeboelen ban be i^epbenen / cnbe fjet 15J een onberfabelijclte aöenoecljte / hit niet ücbteiijcfe t'ont&omenenisf» ^oemercötüoeClj^i^ ftuj3f onfen ^aUgOmafier / enbe fijne l^>epligcn / met gare oogen / enbe gantfcö fiaer nptbjehbiglj gelaet / , befe contrarie beuaïit betoonen : ftet / öoe batfe fiare , oogöenbetoaertOebben,- toatecnenbaetbatfpglje* öabt öebben ban alle nteufgierigljepbt/ enbeljoefp alle occafien eenigljfin^ tot fonben trecftenbe/geblO' ben Debben/gelijcberbJitó gebaen Bebben be i^cpliOé f 56ernarbU30f / ^öenebictuie?/ €bomai2^/ OEbmunbuss/ J faberiujef:enbeaenmercFitDter-en-tegen/boefcf)an* 1 belijcft batfe gcbaïfen 3i)n/bie bier in niet toel toege* f fien öebben/al toa.öf *t bat fp anber^e? ijcpltg ban ïeben bjaren; gJeUjcft ^abib/ ^alomon/ ^ampfon enbe De verb. örtbcre / toaer af ben bepligen^uguftinuö fegt:3|cö Domim. fjgj, bebonben bat be Ceber-boomen ban 3libanu;e? / tiic (eptfmannen ban b'anbere toaren / boo: befe fcöabelicfee pefte ban onftupfcbept gebaUen 3ünjba« be bjelcfee it'^ niet meer acbterbcncben^ en babbe/ ban ban öetoneerlicfe ïeben ban^mb^ofiui^/oftl^ie^ rottpmu^ : enbe berret g!jp in ben fleur enbe jeugbt ban u (ebcn/ toef getoefr 3önbe/in 't mibben ban aiie perijcbe!en / fiopen t^at göp fupberlijcö fult bonnen leben I Het 3, point. 55emercbt Doe bat <0obt in be toerelt

befel

Van de Suyverheydt, 40 1

trefcfonDcöe(!caftfjecff.€en i. met bert aïaemcpné ft fïraffe obccbloet. Cen 2, met fjet Decnieien ban ^oöoma. °;"^^f, J'/// (Cen 3. öoo^ be öooDt banöe i^ijwfmt gfracliten/ KupftjcpDt. boo? De beröccbeniffe ban bc hmöerc ban i^elt/boo? Genei. 7. ftet onge(ucfttof) epnbe ban ^ëalomon / Doo^ hc bet- ^um '^ . bolGïnöfje bie ^abtö öccft moeten löben ban fönen ,.Reg. 4.' cpaOen fone / enöe boo? ben bal ban ^èampfon / $c. 3 Reg.i i. 23emercftt baer-en-boben be ftcaffen en pijnen / ï^iz f^^fl J^- be onfupbere m bec eeutoigfjept löben/tecoojfaecfee ban eene oenoeote tik ecnen oogenblife tijt^ gebuecE ïjeeft/befonbcrlrjcfi in be libtmaten met betoclefee fp be fonbe bolL\:ocbt liebben / a^flefeen 3önbe tn eene» b?anbenben poci/baec fp oocö groutoelicfee tormen- ten löben/ tn alk bare finnen / qüijth onö berfcbep*' ben bifioenen / enbe openbaringen geleert bebben.

G H E B E D T.

/^ Alder-heylighfte Mager, cndeKoniiiginne van al- ^^Ic maeghden, aeniiec ons doch, met uwe minuelijc- keoogen,ende aeniiec onfen ftrijdt,ende d'oorlogen van de kinderen van Adam. Evlaes ! fy leven in het midden van hare vyanden,in * t midden van ontallijcke perijcke- lenjja fy zijn gcdvvongen,hare vyanden by haer te ioge-» ren,te voeden, ende t'onderhouden ; want niemandc lijo eygen vleefch oyt gehaet en heeft : ende wie fal het ge- voelt van defen vyant konnen ontgaen? Siet van defen is verwonnen geweeft, den alderheylighften David, eenen man na het herte Gods;den alderwijlté Salomon,den al- derfterkften Sampfon.Wie fal hem dan konnen verwin* nen?0 hoe veel duyfenden heeft dcfe beeftevernieIt,eQ geftooten tot in den afgronc van der hellen oock opdefe ure! Och hoeveel verborgen en fecrete fonden en Doof- heden fullender tevoorfchijn komen van menfchen, die «u Godvruchtig en heylig fchijnen te wefeniWant dit is cene algemeyne fonde, die ons ingeboren is,endevv^clc- ke den vyant van der hellen gedueriglijck foeckt in ons t*ontfteké. Och hoe ongeluckig zijn wy ellendige men- fchen! o mijne zicle,die van fulcken wreeden vyant fon- der ophouden bevochte wort, daelt neder tot in der hel- len;en is 't dat het u luft in der eeuwigheyt te brandê,op dftt ghy voor eenen oogenblick fout i;nogé fijiaken eens

<3^ O bitte-

402 Den 1 1. Boeck. Het X V 1 1. Cap. bittere genocgte,fo gaet voort,endc en fchout d'occafïé niet,macr bemint de perijckelc,en gaet in defelve verlo- ren. Indien nochtans dat ghy wilt wijs zijn/o hout dele beg2erlijkheytin'tbedwang,li:iei-tuhcrtcopvvaerts toe uwé Bruydegom,die fijn vermack neeint,te handele met de kinderen der mcnfchen.Waerom luft het ons meer te wen telen in' t Hij k met de verekens , dan te genieten fijn omhelfen ,cn met de Engelen te verkeeren; en haer- lie- den gelijck te wefen ? Weeil indachtig hoe edel dat ghy zijt , ende en wilt u lelven niet al te feer verworpen om u lichaem te dienen^maer neemt de vlucht: in de vlucht is de vidlorie en u falighcyt gelegen; in harde faken is defe foetigheyt te vinden , in moeyelijckheyt is den meeften frooft te behalen. O mijnen goeden Engel, die my hebt inuwebewareniffe, en die eenen leyts-man zijt mijnder ziele,keertdoch altijt mijn oogen af,dat ick geene ydel- heyt en fie , op dat mijne ooge mijne ziele niet en verra- de ; datmy de vreefevan mijnen Godt wederhoude , dar ik fijn Godlijk aenfchijn alle eerbiedmge bewijfCjOp dat mijne vyandé tot geender tijde dé fpot met my en houdé.

Pradiijcke om de Suyverheydtt'onderhouden.

<etmnx^ nrcn ecrflen,b!iet ailc occafien: toant t.ö 't bat htft

rcmcöie iö nabotgenöe fclj^ifmrc etqtn^ te paffe ïiomt / foo

fcijoutDm tsf't fner/tetoeten/Dic liet perijclui bemint biefalöec

üoccafie* tn toérgactt* ^ierom toaie? 't/Dat öen 1% Cpp?tanu$?

cvpr'ian f^ÖÖ^ / batitien lüctm öeljoo^t tanoii te öujben tii be

de fing. * teaentooo^bïgö^pt ban b^ouiSf-pcrfoonen» €tï ben Ig.

cier. ©afiliu.ö leect/batnic alle neeriiioïjept fai bcen/om

confti7* öUe conbecfatie ba» b^outocn/iji^'t mooeltcfi/ t'eene^

Monaft. mael te fcDoutoé/maer i^'t bat liit met bcinelijcft en

"p. 4. fö/ batmen immer^e^ foabe beneerliigen/ bat befeltic

feer felben/en op Detaibec-lto^tfte affcljïeben»|Baec

öe Ujei'eltlijclte mcnfcïjen/ en moeten Ijaer niet laten

boo^ftae/bat hit allee boo^ be celioieufc bient.aBant

fp mogen eenjs? oberbenclien/ oft f^ in 't mibben ban

fo beel pefijclielc meecboo^fcftcct 5Ön/ban alfulcïaV

hit boo? gebucrige oeffeningé berC^obbnif ?)tig{)C)tJt

gctoapent 3ijn^ aiDabeniera berliaelt ban ben €* ^»

5^i'ancifcu^23o^2gia/ batals^ljnnocöinbetoerelbt

toa^s^/nimmermeeveenige bjouüjêgincö Oefoecüen/

ban

VandeSuyverheydc, 403

tm een fiaprenMeebtaengöetrocfeeitöeftbenlic-

(Centtoeeöê/ö'eerfle oprijfenöc gebacöté/teritont beröjijben en toeöerfiacn/ teUenö^, oftDe ruptcn ban öc gclafé/of De ftepcr^ ban öe foiöennge/cf pet fuU'jC een-nemenöc b^aec mcöe top onfz gcbacöten foubcn moaen becfïropen/oft kodeentoe ö^oebe/of luontiec^ DarcöcffineöeniiTen nmttt Ijercc» oberieggsnbe.

rCcnbecDen/ fönlicljacmliaüijtien/fonöerlinaDe boo? ballen: toant öier doo^ too^t Det boctfel ban hit bpec berminbert : ^ch cafiijbe mijnlicïjaem / fegöt bén gcpligöen ^ipoftel ©autujsf/ enbe b^enge bat m\^ ^' ^o»^- 9* ber'tliebtoantït.

(Ccn biecbê/niet foex ïjen ban ongelrjclie perfoonc/ op eene fonberlinglje maniere/ tjeannt/ge-eert/noclj gefien te toeftn/cn aiïegememifcöap/en 't befoec Iten affnijben/ cocfi ban fijnen 23tecör-a^abcc felbe/'t en toare Uat bé noot auöcre? toaec beïepfcöenbe/gcUjch be l^epligen gelöDon 3ön te boem €nbe fjierom ijs 't batmenf02g[jeiijcèi33anbdt/ alfmcnte fangötTa- men fp^eccht: toner upt hQmt 1 batmen fijn Ijerte xz feecopnivViöantJcrcnfuit/ enbcbatfonöeröctfelbe Oöevaaer te b302ben. aBant al \^ 't / bat oncJ ooci? be llepiigen befen raebt geben/ ban altijt zzx{%k{ "Bxtxxyt^ ©aberte g6eb:«pcf?en ; nocljtansJ aen öem gelijcli geIjccDt tebjefen/enbe a(.ö öp b^ccö t^7 al tcfeer naec Hem teberlangöen / en is nietfcnber pcriicliel/ ia i^ feer fcfjabelijch in ben göeeitclijcben tDec|{.

(Cenbijföen/ alle iebigöcpt op ftet alberneerftig' fïefcfioubjen : toantbeelQuaet^ f^ceftbe iebigijepbt Eccic.53- gfjdecrti ^itijefgöetoeeftbcbooföcpbt utoecfafter ;^oboma/ fcpbe hzw g^opljeet/ fjoobiirbpe/ ber> faetöepbt ban baoobe / enbeoberblóebigljepbt / enbe Ezecb. i^. Öare/enDeljaerberbocDterenlebïgöepbt»

€en feften / Iet op be tehenen ban be bleefcbefijcfte p- ^o"^^« Üefbe/ betoeUfeeben Ijepligöen ^otiabentura onjj proVföu^ geeft» €'eneer(tcn/pbele fabelen/ en onp^ofijtelijcfee cap. 27. t'famen-fpjeöingcn geb^upcften/ baer ter r oiurarie ® ^ Jf"*«^* begeetlelijcfteliej^epiacöt geboet te toefen boo? ge. KffU> fticDttge t'famen-fpjaüen-Centtoeeben/onDeDoDre^ j^euffW Inlïe manieren/ en roeringen ber fcben: toant be gee? ftelijcfee liefoe/i^^ gefeten/ en boojficijttgli/ enbe boet

^0 2 bat^

404 Den 1 1. Boeck. Het X V 1 1. Cap.

jtintimn fijne oogcn toe! betoaert / en alleb'anber ïe»

ben onöec 't öebtoancft ban eencn goeden reael \}ouu

\€cn beröen/een ongeru|tiaï)cptöe5^ (jccten/fp^upté-

te upt Oet toeclj-'^cfen ban öe oene öte me Kef öeeft/

obeföenehenöe toot ï)p boet/toacc ï}:it Op i^nuacc De

Oee(leIijl»e üeföe/en b^aegt t}iet niet naecjCen bier*

ben/ Qualijfi nemen bat Dp ^^n anderen lief Heeft/ ja^

loers? toefen/bat ïjp eenen anderen aenfp^eeht/of dat

s.Hieron. ï^mpcmantraetb^aegt. €enbijfden/iicütelücöen

Neot-^'* fonderredeneontftelt toefen. fCen feften/ de Ijeplige

rum. ^' liefde en toeet niet/ban fnutdoecxftenjef/baiecfeernpj!

en/ bei'fcöepden qifthcm/ minnelücfie en amoreufc

b?ieben te fepnden. i^en fcbenficn/ al tefeer gebepn*

fen/ a\^ of top de fondeu ban den genen die top aldujJ

beminnen/niet en fagen/fo batmc de felbe/ooö fom^j

tüts? fcfiijnt te beminné.^it upt dêl|.^ieronpmui2f*

TBt febenfle p^actijcFte/ende eene alder Defle toaer^

fcboutoingeiiS/die oocdoo^d'ecbarentftept ban beel

jbepjocftijS/ een ander niet lic!ite(ricfi teoo^deeïen/

ofte bonniffen ban defefonde: tonnt öet gebeurtfeec

bicfttoölïf / batmen in *t gene toaer af men eenen an^

Rom.2. beren oojdeeït/ geïijcftden ï^.'^potlelfeertoelfeöOt:

^n felbcn berdoemt ; toant dit gecnen anderen ooi^

fp2oncïtenOeeft/dandeï)oabeerdpe/biedicfetoij!!efirt

fodanige menfcFjê niet eer genefen en toon/boo^ dat

f 13 feïber in onöupfcfjept gebaïlen 3ön •» ^iet fiier af

ber fcïiepdc exempelen in't leben bande O^utbader^*

^e acbtfte tjü? / füne upttoendige finnen op f)et al^

ber-neer|Iiar)|le te Detoaren : toant Dier npt bomt aï

fiet duaet in debiele- i^ier toe dient upt fijn öup^e? te

bannen/alönaec bte en oneeriijbe beeldenrtoant i.ö 't

fabe/datna ïjetbermaen ban den l^.lpojlei niet ge^^

noemt en macD tooiden onder de Cö^ifrenê datbupl

of t oneerUjcb t jf / öce beel te min mogen fp öet felbe

aenfcboutoen^lBaer men fiet/eptaeie? ! bp-na ober al

bat fuicae bertoecftfelen boo?ti^ geflelt too?den-g.<Jt

bat de fpijfe mijnen bloeder berargert / fegijt de!i ^»

i.cor.8. ^po^ei pauïuj^/foenfalicbgeenbleefffjeteninbec

Matth.^ ccutoigl)cpt:i0't dat utoe ooge of utoen boet u berar^

Mdrc.9. ggjf/ j-pQ fje[jjgt jjgji ^eerebat top dien af fullen fnö^

ben/ende toecD tooip<?n» <tEnd^ toie falaen befe bon

wn

Van de Su}Terheydt. 405:

nen toij^-mafeen / öatfe em bcrtoecftfef cnbc uiflru^ ment ban be <0oböinn^ Wenu^ tnelenöe èonfteirjcft gefcöilbcrt/maec naccfet/tDccO fouben too^pen^fp en toillen niet bat befionfte bedoren gae/ enbefP3ijn niet berbaert be 5iell/bie met CD^iftt bterbaer Dloet gefeocDt 5ön/tebernteïen enbete öebcrben/fp fijn bt» b2oeft bat be öeclbcn ban eenen e;ccel[enten fionfte* naer beboiben too:bcn/enbe en5ijn niet belaben/bat be beelben ban Oobt aïmaclitiaö a^fcD^^nt / enbe tot be éelfcije blammen bertoefen tóojben.(9 I^eecc3;e- fu/öoe i&'t te bergeefjaf 't^ene aö? öaec-lieben gcfcpt 8ebt:31Batbact liet ben menfcö/ i.ö 't bat öp alle bc Matt.iö. toerelt toint/maer fijnbec stele beclieüJ Ipt^ %oe feont (jljp/ o öoefeont gftp oocö alberminnelicfejle moebec met goebe oogcn 'aenfien met utoen geDeneöijben ^one/ bat6up!Êf/ toaec in 'tbectoeclifel bcc onfeupf^^ l]c^lM I öoof fjept en Debecbentffe allen ben genen \^\z baer in ftomen/ boo^geftelt too^bt \ 5Bant toaec toe iö*t/bat een buple enbe oneerlijke fcDilberpe be falen ban be Contienen onteert* Wi mogelijli om bat beu meefter ban ben Ijupfe inbacötiglj foube3ö»/ ottï ïjem tot oneer te begeben/ enbe op \sdx ben genen/bie ban bupten inliomtenbe fulcfe^fiet/ 't felbemet bet ïierten oocft foube begeeren K oft om "^i öp be fton(!e foube mogen aenfcftoutoen enbe fyne 5te[e berliefenl gich late mp ontbJiifelücli boo^ltacn/ bat ben bupbe ï btier ontrent iö / bie b'ooge bcr gener \i\z baer inlio* men/bertoaertief ftiert/ om in befer boegen be 5ielen/ ^\t fulcfeö niet berüjacf)ten/te mogen betrappen/ en Daer fijn benijn in te gcben/'t bjelcè onber bé fjonicl) gebecftt is? . €n toat geboelen bat i 1^ \yz\s\sz ban be ge* nc bie buföanigc fcljilberpen maftenfeanmc genoeg berftaen/al en fegge icft ahberö ntct. ^efe utoe tocr^ feen en sön geeneafgoben-beelben / maer benbpant ber 5iele lieeft booj u gemaelit een Itonftigen ftricfi/ om be 5telcn te bangen boo: \\tx gcficl]te: §0 't falie/ bat u berflant enfeonftelnVralbermeeftinfueeïteit meefl berfmacftt/foo toont gijp toel/toaer utóen aert u toe b2ijf t:;z^e bpant felf^y en fean niet in alle stelen berbeelbéeenigeoneerbaerfjept;maeröptoéfcfltbat ban \X'\\z\yz\\ foube in een fcljoon paneel uptgebniclït

^b 3 teo^

4o6 Den 1 1. Boeck. Het X V 1 1 . Cap.

tDo^bm tm ocöucrigö berteccftfel ban föne oneer- bate boof OcïH / enbe öe tcecöenen ban fijne bictonc / öoo^detDelcfecljpgemaecfuljceft/ijatöeieöenCï);^!' fli/fouöcn tDOjben IcDcn ban eene oneerbare b^ou\üc» aoaer't falie dat qUp toonbet en leeröet boo? fcftilöe^ tpen/mtt bjat mtb'oel bat u baberlant berraöen foii^ t»e f^nnnen too^öai/of be gemcpne finartctc of 'Zl)2-c- fortcr-fiamer fonbe ftonnen berooft too^aen/en foiib Cl]p ntet met recljt/ al0 ecnen bcrraber moeten too?^ tic cetiraf t^sJBn toacr't bat gftp fulr x tn be liercfte bt^ ti^eef t/cn foube men u niet a{^^ ecnen feerch-fcïjenDcc ïioubc^ v^n nu/en toeet odp niet bat be 5tele üet ljur-5^ en ftct hafteel te? ban uW .^alicjma&er/en bat be feb bc albcrftrancftfle 10 ba befijbe bacr fj? bereenigt i$s met ftet blecfcO-f €n tocet ^Ip niet bat Ijn bé tempel 45objJijes/baeraf)pbefcfcf?anbe(ijIiebee!benmftclt^ ^0 baerontö2eec^t be b^hornuiebedbnpbclé/ gDt^ caetfelf^en boet fjct tnerft ban befé boofcbiJartt met alle uVöc feonüe en bcrnuftOept»3!fi en bJille firer ooh njct berftöijgen/ te ber maneh/batmen flet Icfen ban oneerbare bfngen in aller manieren moet fcljoutoen/ en be nieuf^ierigOept moet temmen en bebbjingen. a©ant bjat begeert gfip te toeten/bat gfip fonber fon ^ bentet en moog!)tboen^ cl^nalijfö fullen be bienaerisf toanl^enufif 'tfelbe bp be i^epbenen goetbinben/enbe f5l \}it ben C0.2iftenen biel beliagen^ iBaer glip fult mp boo^ antbjoo^be geben / bat gOp foecht be öonfte ban be toelfp^efeentöept/en om u felben in berfcftep^ ben talen te oejfenen : maertoiltgöpljierboo^utoe goebe manieren/en 5ieïebcrliefen^ <èöpb)iltleeren toel fp2elien/en aualijh en ongefcljirötelöcli leben;Of om beter te fegg^ qualijcl! fp?ehen/en gualijl! leben: 3Bant upt be obcrbïoebigftcpt ban liet gene baer f)et fier re bol af w / bacr fp^eecöt men geerne af. o^nbe b3aer toe bïo?,ben hcfc faljen gelefen / ban om naber^ gant booHöf te ber tcllenj en op ba t fjet foube fdnjnen batmen erbaren töenbielfp^eïtenbeinfietgenebat be ftonil^: ban minnen acngaet/ en oocfe batmen me^ niglmtacl geoeffent Iss in benbiincbelbanaiberlep boof[)ept:infgeli)cli!$ op batmen ben feofteïijcften tiie annuttelöcli foubi? mojten berQuiften / enbc baMiiec

booi

Van de Seeghbaerheydt. 407

troo: bceï pielen foubcn berloren Qatu. €en laetfim/ op iat in 't miötren ban fiacc-f tcbcn fouöe gcbonöert to02bcn öen DooDcIyclicn bpant ban te fnphaïjunht/ öifmenbaabaccbecöjcbenliccft/ boo^ onnutte eabe oneerbare tooo^ben/ ben lieffjebber ban alle repnig^ fiepbt/ ben ^one ban eene jiBaget*

Schiet - Ghebedeksns»

T) Oorftecckrmijnvleefch met uwe vreefe, want van Pial.118. •*^ uwe oordeelen heb ick gevreeft. Heere voor u is alle de begeerte mijns herten.ende mijn Pfal.37. fuchten en is voor u niet verborgen.

Het XVIII. Capittel. Meditatie van de Seeghbaerheydt.

D(Ê ItcftamelijcttefeegfiDaecbcpbt/ficIpt öroote^- ©e f«gb* UkM naer t)et geboelen ban aüe b^ijren / tot be {?3«i)Épti^ gcruftigbepbtenDc gefclnclitfiept : X?icrom ijc^'t bat l^j^j'^sepée* gi)P centgen boo^tganchtotit boen/ beucfttöierop röpclijcö/ enbe aenbeert befeibe met alle neerdigi; i^pW enbe niebiteert fiier bicbtojjlief af ♦

ï be vooYflellinge der plaetfe , fal b3efen U tC ftcUtnin

^<3obt!8f tegen tooo2bigöepbt/ al0 oftgbpeerfimael gefcljapen toaert/ enbe u licOaem met alle fijne libt^ maten ontfangen InW op bat gbp be feibe ter ecren 45obt0 foubt mogen gcb^npcfeen/ tntiz Dat fp u fou^ ben mogen toefen bjapenen / bienenbe tot be gcrecö- ttgbepbt / nUt tot be üoofDcpbt / geïflcö ben ^poftel Rom. 6. fpaeecbt.

Het i,point.5öemercfttbatbcfeegDbaerï)epteene i^atttc beugïjt W be toelcbe becerliiclifiepbt/ enbe ïjit \otU f«gt)baer« (laen tn alle roeringen beiS licöaemiS onberftoubt/ LTof^p"'' maer befontierlpcö in betekenen bie men met b'oo^ öaategcu gen placf) te boen/ adjt nemenbeopbenperfoon/ ftanmif* plaetfe/ enbe tijbt : men mifooct Ï3kt tegen boo: ^^» plompe/boo? bjoot-b^oncFien enbe boo^2 gfiemaeclitè manieren ; bemercöt/ oberloopcnbe utoë toereken/ oft alle be roeringöen enöe betoegingen utoeölir^^ Saems? Bier nae/ enbe na bet upttoijfcn ban bare tcg^Un/ gepaHsönj oftberijntgijepbt/ ootmne;=

^ b 4 t\Q^^

4o8 Den 1 1. Boeck. Het X V 1 1 1. Cap.

©aft m biö&ept/ <0oötb?ucfttioïjept fiiec in uptfcDönertiOft

bc fccg. utoe oogöen b^rcnöelflcfi / en niet (luxeen ftacn/nict

hfl« mS.^ tl^^^^^^t^ ^" öectoacctss ti?acpcnbe / niet al te feec

iiierc geu^ opgeljebcttjtoant öefc becfaer ötben l|eere: öet öoofr

aeniö. moct recftt gfjefjouden toojöen/ een tDepntolj nebec^

prov. 6. toacutö bupgcnbe/ntet licötbeecbiafilijö (jectoaettjS

enöe dectoaectjCf gO^ö^aept toojöen/ De lippen mate*

lijcö gefloten; ten laetflen Bet getjcel aenficljt blijöe;

tib. I off ben gancFt/ toaec in ben ^* %mb^ofiu^ öMutoritept

c.ic;.öc2ü.fegbt gïjelegOen te toefen/ enbe eenteccfeeniie^ban

eene inb3enöige ftilte beö ijttmx / moet met fimpel=»

ïicpbtenbeeenboubigöeptberfaemt toefen; be hlee*

beren cepn/ beöanben moeten liügö^ïjouöen too?^^

^ttqham bert; beftcmmenietalteüil/ göebjoöen/oftboec*

Dept moe acötigö/ maecfoet/entYameneenigOemannelöcö^

fpjahe» |^gpi3t beftonbenbej be fp^aöe fonber becoette/bjeeb*

famtgf)/b?ienbeïöcli enbe (lil : toant een foet tooo?bc

maecötbiehtoöl0beelb?ienben/ enbeeen tooojbt

gelptbichtoijliBf fjiec meectoe/ ban groote giften.

<Êrtbe ben ^.^mb^ofiu^fegljt op eenè anbere pfaet^^

fe / bat utoe fpjalie/ claec/ fimpel/ open enbe fonbec

omtoegben 3P/ met alle begelijcbbept en ftatigtjept/

niet gbebepnfi. W^ gfjp met pemant met tooo^ben

niet ober een en Bont l^omen/ bat gyp niet en boft

met eenigegramfcbap/ batgOpniemanbtenbec^

maent met bitterftcpt/ niemanbt en onbetrecftt met

tiuabe gratie- <Ên menfoube nietöonnenfeggen/boe

grootelij(lij$bat befe bingen Qelpentotbe beugbt/

enbe tot b^intoenbige bereeninge bejof öerten. %\\^kt

jTBatig- öient oocit be beugt be toelche Jjclpt om alle bootfen

liept m en iocberpen te matigden / toaer af ^eneca albusS

tochernpc» fggbt; *©atutoe genoegelöcfeet'famen-fpje&ingefp

seneca. jp^j^^^gj. fpjjtigbept/ii gecben en bootfen/fonber fnoot^

l)i:\n: toant befe fom toijlen nootfafieUjIt 3ijn/ bp ma^^

niére ban eenigb ecriiicb en begelöcö bermaecb: ge*

iijch men ooclieenigti fpel beuggbelpcb macg ge*

b2unclicn» iBen moet bier nocbtanis gabe (laen/fegt

Hier ep 8 ben l^j-^mb2ofiu.ö/bat top geheel öetaccoo^ niet ctt

rap. 7. bjcbcn ban alïebe beugben al^ boo^een beracjtin*

ne. vDaerom o i^eïigieusf/gecfeen en gabberen/ enbe

ban eenen anbe^en bege^l^t te toogben /laet bat boa?

Van de Seeghbaerheydt. 409

jbetórnltljjclte pcrfooncn/ utoen pecfoon ftctaemt een aeftaöigöept. 31a oocfe CobiaiS too?t Ijf ecom ge^ xob. i. piefen/ om öatöpnïet fetnöeracDtigöiJgöeöaenen Beeft/ aW ÖP nocï) joncfe toa^*

Heti.point. 2demercfet fjoe neerffelöeft bat htft^tittm^ beugöt geoeffcnt moet tooiden. (€en eerilen/boo: öe ^fPl?.^»J** leelöcötiepöttjan öc onmamcrUjcUljcpt/ üc toelclie f^Sou D'oogen Ijan alle bie (jaer aeiifienmifOacgpt/gelrjcti Biec-en-tegen / öe feegbaeröcpbt/ eenen pegelücöen trecöt/om ijtm te beminnen. €e» ttoeeben/bco> bien batfe ban ben ^. ^eeft feec berifpt too?t. <6ef öfe ben g^opfieet fegt; <Bm bat be bocfttercn ban dSion/op- i^^ia: 3. gebeben 3ön gcloeeft / en Debben gctoanbelt met ee^ nen uptgeftefeen bal.e^/baerom öeef t ben ^eere calu;' toe ge'maecbt beri top t^attë floof tisf. €t\ ben JlBtifen- Prov. 6. man: €en afballenbemenfcb/ bremet «6obt ntet ü^ toer een en fiomt/een onnut man gaet met eenen bet? tjeecben monbt / fip tomclit met be oogfjen/ b? b?öft met ben boete/met ben btngcr fp^eecöt ijp, igteïom ijEj 't bat onjEJ fo btcfitoöl^ op berfcDepben plaetfen be feegbaecbept aengep^efen too?t / en op bat alle bin» gen eeclgcö / en met gocbe manieren onber onjS fou^ ben mogen gefcbieben. Ii^bjemanterlöchfjept fegbt i. cor. 4. ben ^poftel / 5? bennelijc fe alle menfcöem €n onfen ^Saltgmaöer fegöt:ïïaet u licöt alfoo fcöönen/boo? Mam j. be menfcöen op bat fp fien moge utoe goebe toercöé/ en glortf iceren utoen ©aber/bie tnbe ömielé i^.^t^ mercltttenberben/ bat eenen toijfen en boo^ficött* gêmenfcö/ öieruptoo^beelt/ ban bet gene battn^ toenbtf b i^i toant upt ben geficfite too?bt eenen man Öeèent/enbatöabötbe0ltcbaem3efenbetiaccöenber^ccie.i9.

tanben / en ben gancfe be^s mcnfcD berbonbigen ban *"'* '• °*''* Bern. mant/m bp albtenfegbtben ^Mmb^üfiu^/ ©etoniit* bat be roeringe ber leben W gelpb tent feöere fiem? ge dw nom meber 5ielen ; foo macömen met recbt feggöen/ bat «^ seitjh ecu 0(0 be upttoenbige lebenen gualjjcö gemaniert 31)"/ «IIJS^ ^^ te bennen gbeben / bat bet öerte oocb ongefcDIcbten qualöcb gbcmaniert tjef. ïlDaer upt ben ^. <0aego^ nu0 |Sa5tan5cnuö langb ban tebooren boo^fepbt Naziapz. Beeft/bat ben af baüigben gjulianuKJ/begeljeele toe^ ?elt fcöabelijcb foube 3ön^ iBaer leert/ bat be feegb^.

<i)b5 baer^

4IO Den II. BocGk. Het XVIII. Cap.

bactl)cpt/ ntet gcbepnft en moet toefcivmaer geïöcft i.2.q.i93. ben #)♦ €l)omaö fegljt/nioct lïamcn iipt l)ct bmneiv a.i. ad 3. ||g/ bcmcrcf?enbcöat<aoötonfcii ji^aöcr/^nöemee*

|ïeralommeüpon^l<ef.

:©c f«3ö^ Het ;. point. 'üdmxzuUtqcl^th bat«r niet ocboii^

fcactijepDt benen too^t/bat bc menfcijc meer onttttcljt ali^b'on^

ft«*°tot Dc inani^t^üjchljept/ bat öiec-en-tcgen ooch niet en iis? /

<5omm^ 'ttoelcltöenienfcöenfoofcccbecUDeclit totbe t^ob*

miMtt, b^ucOtiöDeptai0ös^fecgl)baer(jept en nianierlijch*

Ijcpbt i aengDcfien bat b'erempelcn trccfeen/ baer tjz

tD002öcn Qualicft ecn.s^ beclnecften.^^clj öoe p^oföte-

ïijcli ij$ 't albu^ met ben 1^» jfcancifcuö te p^ebifeen /

foo bat [lp te becgljeefó bcel tiïoojben geb^upcfet/ bte

met be toecchen / en fijne qnahc manieren 't gene W

gefeptfteeft toebecom beberft. ^ierom i^ 't bat ben

I, Pet. 3. ^» ^poflel/ be b2outuen becmaent / batfe boo^ öare

feeglibaecfiept/enmanierfijcöl)ept(öetDelcïieficacB^

ttgtj ijS in be tegentöOO?öigljept <l3obö) Dare \x\au^ /

bte be tooojben niet en gDclooben / fouben befeeerem

;^it is? altijbt toaec/ bat be menfcljen/met beteeJcfee

^tfütiy- ïien l§,a32egoriu<c^ CDnumaturguö becheecbe/bele^

tige ma* ben (jebben/batfe meer boo? fijne gefïicöttge manier

SSu ö ^^" ce/enbe be ootmoebigöept beïiecrt toicrben /en ö^nt

<c?c8oriui* beminbé/ ban ter oo^faöe ban fijne mirafeelen:toant

Cöauttid' fonbec be beftanbige beugOben/en öan geene b^ient^

lurgu^f» |f({j3p / j;,ic noditanef fjet meefte goet t^/ 't baelcfe ben

menfcfje foube mogDen toefiomen / gfieftaen, f€en

becben / bemerclit t}at be liclKbeecbigÖe manieren /

be 3ielebeberben / gijeijjcft btefgOelöcfeiof be guabe

t'famen-fp^eecöingen. ^ieromfegOtalbu^benl^»

serm. de 25aftliu^:ïaet om I on0 begeben tot feegbaeröept:

humii. ijjant onfe mXz l Die too?t gelijcö aen öare oejfenin^

glien/ enbè fulcfeö ali^ fp toercfet / alfulcfi een beelbt

enbe gïiebaente treclit fpoocö oen. (€en bierben/

bat ooch alle be gfjcnepgOelijcfeBeben / \^ *t batmen

b'uptUienbige tocrchen bebtotngïn/berfmacbt enbe

^fimbm ^^ï^booft toojöcn/geliif It fjet bper/ batmen bïufcftt /

tcconuia» ïiet tocicfe oocfjücljtdijcö enbe fonbec moepte gö^^

iiiGtiöck^ fcftict* Cen bijfben/bemercötbat fonber befe beugöt

*^'^^^* aUe bcbotie enbe <©obtb^uc(itigÓepbt gantfcB enbe

ODeDecltenietgaet / W^xy^ ^enbatfiettoelc&bol

gaten

Van de Seeghbaerheydr. 411

öatcn i^/ al batter in öcfloten W uptloopt (^m fe- ficn / öat ö' on-mtiiuerl!jcïiöcpbt öcn menfcft / al i.ö Ijp anbecöf goct / ten minden b^fnuu <Cnï3e nï toat ijcfmet i^ / oft ecntge blecfic Dccft/ öat en macï) €^0* tse aïmacljtiijlj niet op-gfjetiaagDen too^öcn tot eene asnoö^name offerande. TDe liclnlJeerötaÖepöt ban manieren öan fomtijötsf boo? eenen ftojtcn tijtit Ujc^ fen / in ben gfienen/ bic anbecjs ooch goet 133? / tnacc nimmermeer in eenen bit beboot i^ I fegïlt ben l|. 2$onabentura / tö 'i bat ftp bjaeracfttelijcfe beboot Bonav. d^ iö» (€en laetflen/ iö 't bat gO? cenen aeltgieu.ö 5nt / ^eUg Demercfttbemanierïijcfeliepbban beci toerelbtfcïie cap.j. nienfcöen/ bie öternf nofötani^ felben/ oft nim^ nier meer bermaent/oft onbectoefen en toojben j be^^ mercfet oocfe batmen upt u alleen / oo^beeft ban alle iitoemebe-b^oeber.^: enbe !joegrootefci)abe/ enbe acfiterbeel bat gier upt ftonit^

Het 4. point. 25emercfet be gefticljttge en ootmoc^ s^egc/iicij* \^\t^^ conberfattebanCü^iftujef onfen^aligmaher;/ Jiöefccgi)»

fo binnen m bupten ben ï}upfe ; befgelijc^ten ban be iaSm i^« j^agïjetiBaria/ enbe ban b'anbere^epïigöen. ^^augma:. <éberiegt/ |)oe bat ben ^,^.5!gnatiii0/geüjcfemen t«j/ ^^n oocfeberöaeltbanben l§. iBalacfjiasf/nautoeUjcfe^ ,ff^^^^^^^^^ eenlibtmaetenroerbefonber rebene: poe batter beel Dcr/enbau boo^'taenfienaüecnban benl^.Suctanusf marte^ öéh^.P* ïaer beheert fjcbben a«^toec|t.<^en^. CO^pfofiomu^ asuatius?* fegfit/ bM b'^poflcfen/ niet fa feer boo^: mirakelen / alö boo? Baer % ieben be toerelt beheert ftebben/fiet toelö meefl uptfcfjeen in fiaeriieben gefltcljtige ma^ niere ban boen / enbe feegftDacrïjepbt : gOeUjëftUien befonber macb bemerc hen banbenl^.gobannejsf/bie niet een mtrahcï gebaen en fieeft/ enbe befgeïijcfeen ben ©atrinr cO ^b?aljam/ bit nocfitan^ ö^t gfjeloof toot t'o^z 'üitt:<M berb^aepbt beeft»

Hec f . point. ^emcr cht bat g()p eenen tempel be0 mi ram Ifjeerensijt/ engelijchecngraf/ bettöelcliontbJö' '^^tltt^^ feUjci? beboo2be glorieus? te b3efen> aeng^efien / bat u/jfa^Si ^Ijp fco menigömael beelacOtigb 3öt ban \ '% %\v^ mtw. !)aem beö l^eeren. €en ttoeeben / bat aïle uóe libt? ^^^« » '• maten aen vi3ob toege-epgent 3ön/ foo bat gïjp bacc ober geene macöt en ö^bt» i^iecom \$ 't / bat ben ^^

412 Den 1 1. Boeck. Het X V 1 1 1. Cap. Rnc.fcrm. Slugufltnucf föHc bzotbm aenfp^e&etiöc/fcött^ujJ ^tm *" ^"Pft u-licöcn met fijne öepUge b^eefe/enöe fict toel ^ ' toe / öat öe tonaöc / öctocicöc öe niacfit ontfangfjen fieeft ban öcii fone ^oöj9( apt öen ficmel te trechen / tcgljenöenlgeccemctenfp^eccfJCi cnöe bat öeDan^ tien / öetjjelche gebcrbet too^öen met Oet bloeöt Dan €ft2ï(lusJ onfcn ^altgOmafier / ntet öefmeurt enöc ÖÖeberUeten too^öen doo? *t bloedt der fonöe. (€cn laetden/ fiet/ !)oe öat met alleen de 5iele 43odt en moet dienen / maec dat oocb fjet ItcOaem meded^a^ Oljcn moet de berfiecbingfle ban onfen ïgeere Jesus ^ doo^ gercOicbte manierenen doo? de feegtjbaerftept/ Kal. 34, op dat den l^eere gljelobet bjo^de ban een geftadigö bolcb. ©oo^bet alderlaetfte aenfcljoutalledeüdt:' maten CO^fli utoe.ö <;SaIigbmaberi2? / boo? u doo?» toondt/ endefp^eecbtdeni^eereaen/ endeb^aegbt Bern/ toatöemdaec toe göebiocöt beeft i endegbP fult becfiaen/ dat bet i^ gbetoeeft/ dat gbp bem met dcb Itdt in 't üpfondec foudt loben ende p^ijfen / ö^* ificb ftp u / met föne ledeben.ö becloft Beeft»

Eenige vermaningen van den S.P.Ignatius aengaende het verkeeren met de mcnfcbcn.

n[^ €n cerfien / bp gaf defrn taedt/ datmen alle ftö# ■*- bagte foudefcDoutoen/ ende ï)p belfldde / dat bP Iteber foude fien / maer eenen trap ban bolmaetbt? l^epdttnföneneben-naeflenfonder defe faute/dan berfcbepden trappen/ metdefe»

(Centtoeeden/ datmen eenen pegbeïöcbcn foude boldoen : bjant daer niet foo boftelöcb en W dat de b^oederlöcbe liefde / afn? die eenje? geguetft x$ / foude feonnen bermafien,€nde datmen bieromberdulde^ ïijcb alle tegen-fpjabe foude moeten Uiden / lae oocït bicbtoijlieJ lange ende onnutte pjopooftem

(Cen derden/ Ijp epfcbte tijdt alffer pet te befo^gen bjais / ende als? dien eens? geftelt toas^ / foo begbeer dg ftp / datmen den felben tfldt doo? fijne neerftigDepdt foude boo2bomen*

(€en bierden/ bp fegöt/ datmen foo boo^ficbtigft beDoo^de te toefen in 't fpaeben/ olfi of t al Det gbene/

datmen

Van de Seeghbaerheydc. 4 1 j

öatmen fcöftt/ foube moeten in 't openDaer feomeit*

(Cen bijföen / öatmen ïuttel tooojöen mocjie gfte» D^upcfeeiV enbeöefelbe traegelöcö boo^tö-bjengeit. €nöe öatmen bccöulbtgöDcljoo^öe te toefen/ in 't ïangO berOael ban anöere t'aenfjootcn.

t€enfe(len/bp bermaenbc/öatmen ftem omaSobj^ jmt\i bt* toille/ fouöe boegen naeöenaeitit ban eenen pege^ |3«m?d8 ïijcfjen/ enöe niet ö^oebig toefen met ben genen / bte Km ^ blijbetoajEJ; maecbatmen met ben bebaoef Den Itef^ an&etiait iflcfe foübe Banbelen» €nbe metben grammoebtgen onfen nac- oocö cafcO fp^eöen» (€en laetfien / fegöt Dï^/ bat ge^ ^^* "^ iöcfeer toöjoi ben bpanbtuifïuppt met Detgljene/ bat **^ fiem niet toe en befioo^t /enbe gaet upt met Oet gene bat öem toebe6oojt:toant ftp ftomt in fonbec liem te (leüen tegen ben aert ban ben genen/ bte tjp totït be^ becluen ; ia [jp geeft öem gcebe gebacöten boo^ öet eerde/ enbe baec nae göeeft öp fiem gfiebacBten / bte fcöü"^n goet te 3Önienbe bit gebaen 3Önbe/ gaet upt met ïjet fóne/ bat wtip fecjjgljt öet Quaet epnbebaec Bp nae öeeft beclangbt, %l^u^ beljooren top oocö eetft/ in onfen eben-naeflen Oet goet tep^ijfen / enbe baec na al foetelrjcö bet Quaet te berbeteren*

€enfebenften/ batmennoptaf en moeite fcfiep^ ben/ ban ben göenen / biemen foecbt tot goet te tree* feen / öem latenbe beb^oeft of t qualöcö te b^eben.

(€en acbtften/ batmen Oem foo bed/ al0 onfe ma* nierebanJebentoelaet/ boegeenbe tegöemoetfeo^^ me aen eenenanberen/op batmen alfo boenbeeenen pegeiijcfeen bolboe.

(Cen negenden/ batmen niet tecflont tot 't ftoogb- (Ie en felimme/ maec allengbfèenief/ enbe alfoo eenen animeren foetelöcb maöe te berboo2beren*

€en tbienflen/ batmen öcmboegfjt / naec eenss pegelöcfe^ becmogen* 3Bant toaec'tbat pemanöt tn eenen pot met eenen engen öal0 beel t'famenfou^ be toillen gieten/befen fuube eer fto^ten/ban baer in^ gieren. ^outê & /

i^enelfften/fipfegFjt: batmen Rem moeftetoatft^ je gcïjjc ten/bat in on^s btU nabolgenbe fauten niet bemeröt t^bcttm en toierben:atö5Ön/ob?i:baet in mrt enbe b^incfien / met anfcn manieren ban fp^elien / t^H be fafeen gtootec mafeen cbeimao

414 Den 1 1. Boeck. Het XV 1 1 L Cap.

öau fp cn 3ürt / cnöe met öc toaer()eptrt xm toeï obec ccn m feomcn ; oocfe tooo^öcn / bic pbcl en tboiftioö 3ün/ en eenicjc onmanierlijtïfieDcn iri't roeren fönöec ieöen : tuant fooljaniGC öingen / aeïiif fefc fcBaöelijcli ,. 3nn / eribe beletten ijet ooeöt gcUoelcn batmen baii om iKcft; alfoo berminöeren fp ooch be ïiefbe/ eubc öc affectie/ bic men on^e? foube mogï)en b^agliem ïïDiié^ luTepfcïitefjptnben iipttoenbtoOen menfcö/ rcucöetamciiicfïeoÖelieïtenifTe enbeeene feegfjbare aï!e!i)cfifo;mtg[]cpbt/ tüelcft een teecfien tó banbe inUDcnbiöe gü^lïeUcnifTe be.ööcrten*

Ghcbedt, om de feeghbacrheydt , ende eene hey- lighe conve'rfatie te verkrijghen.

/^ Alderminiiclijckftcn J e s u, die ter oorfaeckc van ^^ de ongeregelde manieren , ende roeringhen mijn- der leden , in alle uwe litmatcn feer grouwelijck ghepij- night hebt ge weeft , gheeft my gratie , door uwe Icegh- baerheydt, dat ick al-ommeghedachtigh zy wie dat ick ben , ende het goet exempel , her welck ghy my hier in ghegheven hebt , op dat om mijnent wille uwen Bom. 7. naem niet gelaftert en worde. Het is wel waer , dat ick eene andere wet in mij ne leden vinde , ftrijdendc teghen de wet mijns verftants: maerick, die mijne leden heb doen dienen aen de ibnden , waerom en lal ick de fel- ve niet brenghen rot dendienftvan de gerechtighcydt.^ Matt. f. Is 't dat mijne ooghe myverargertjoft mijne hant, ghy ghcbiedt my de lelve af te lnijden,ende van my te wor- pen : hoe veel te meer moet ick mijne leden dwinghen met de wetten van de feeghbacrheydt, opdat ick niet Matth. 18 en verargere eene van de kleyne , die in u gelooven ? Ick ^jhcmaut en wille, noch door fpijfe , oft door mijne manieren , oft oiifcma»"^ roeringhen der leden yemandt bederven van de ghene increii daer ghy voor geftorvcn zijt : maer ick fal met uwen A- omflit\}t poftcl in uwe Goddelijcke tegen woordicheyt fegghen: KoliÜ u*. ^^^^ ^^^^^ ^^^" ' mijnen ganck, mijne klcedinglie, oft

mijnen handel mijnen broecler verargert,ick fal my hier

afinder eeuwicheyt onthouden, op dat ick niemant en j. Cor. 8. verargere , op dat onfen dienft niet veracht en worde;

inaer dat alle de gene die my lien fullen, uwen naem mo- Philip. 2 . gen gcbtnedijdcn , ende feggen : Siet dit 1$ het faet , het

wekk

Van de Seeghbaerheydt. 4 1 j

AVelck den Heere ghebenedijt heeft. Want ghy hebt ons geftelt , op dat wy fouden mogen wefen fonder klachte, en fimpele kinderen Godts , onberifpelijck , in' t midden derquader enverkeerder Natiën; Opdatwy fouden i- Tim. 4. mogen wefen een exempel der geloovige , in't woort , in wandeh'nghe, in liefde, in't geloove, in fuyverheydt, op dat uwen voort-ganck eenen yegelijcken kennelijck zy , en onfe converfatie goet fy, op datfe in het gene daer fy ons in lafteren,(icnde onfe goede werckenjoven u onfen God in den dach van de befoekinge. Ik wete wel dat het niet genoech en is, dat ik my van de groflle fonden ont- houcfe. Want hier vraegtfeer wel den H.AnoftelJaco- lacob. 3. bus/eggende: Wie ifler wijs en geleer tonder ulieden? dat die thoone uyt fijne goede wandelinge fijn werck, in defachtmoedigheytder v/ijlheyt. Want aldus is 't den i.Petri2. wille Gods, dat ghy wel doende, ftom makê fult der on- wijfer menfchen onwetenheyt;en dat u licht alfo lichte voor de menlchê,op datfe aenliende onfe goede werckë, Matth, j. fouden mogen loven en dancken u onfen Vader,die inde hemelê zijt,en wort gebenediju in der eeuwicheyt, Amê.

Pradlijckeom eene Seeghbaerheyd der manieren te verkrij ghen.

•a?cc(tc/ te ïetrcn op alk ïrc fautcn/bc \^tUht U3p met cicfe liöt boen / enbe öicc op on^ oocö öebja- ïen bp anöere. 3Bant Ijtt Uan qml^th göcfcöteöèn/ iatmcn ïjcm naec De regelen öec feeofjbaerïjept feu- n feounen DoegBen/'t en 3? falie öatmen ban anbere jatie göetïagDen too^be, feiec boo? ft en top gefcöte- jenbatmeninbe tegfjentDoojbïgïjepbt ban anbere tienfcöen meer gljebacfttiöö i^ be feegljbaecfiepbt j^enmcct :'onbect)ouben / ban eïber^cf : bit recommanbeert oochaiiteu tocötanjsben ^. üBonabentura iieerftelöcö/ bat een f "Jf ^^ ïegö^Iijcli Ijemm fulcFiec boegen foube blagen aU IS^^ een 5Ünbe/ oocöbejlotentnfijnfiamer/ geincfiftp öeruouöc^, )oet aliS öp bp b'anbere i^, 3Bant bobé bicn bat ben jenen hit albu$f boet/ ücDtelijcfeer feomt tot eene ge^ Doonte ban feegObaer te 3rjn / geraecfet oocïi befge^ ijclien Itcötelijcftec tot een bolmaecïit gcliebt/ en tot IC rulle ber 3ielen/ toaer toe een groot beletfeï 3ijn be iptge(to?te enbe ongcregclbe manieren ban boen.

D

4i6 Denl I.Boeck. Het XIX. Cap.

T^t ttoecbe/ te Icfm ecnrgc Doccfecn i)k Ijitt af gc^ fcO^cUeit 3ijn/öclijfi ban öcn 1^. 23onal)cntura tot öe j^itiiUJc!ingl)en oft^oWim/ai^ oocft ban anberc. a©ant altsf'tfafieöatD'üïittöenbtöefeegöbacrljcpt/ •tcn5Pfaftebatfpfp?uptupt'tac(ooat ban d'anbc^ re öcuööDcn/ntet ïang en fa! bïjjben fiaen/fp \0 nocfj* tanji een oroot beljulp tot De beuot/en*t gene bat iu't beoinfel met ftoaiigljepbt/enbe tegen be nature ge* fcöiet / too^t allengBfftenjG^ licDt enbe geneucöelycfe*

Schiet- ^ebedeketis» >4 '^h \ r V^c manlerlijckheydt zy kennelijck alle menfchen. ^ Lact u licht allo Ichijnen voor de menfchen , op dat fy fien mogen uwe goede wercken.

Het XIX. Capittel. Meditatie om fijnen tijdt wel gade te flaen.

/^€löcfe göp feont bemercfeen bat tnbe geöeefe toe* ^^reït alie bingen op fijnen tijbt/ met mate/ gbetal gnbe gebjicöte gefïelt 3ön/alfö bcïjoojben Oct oocö te gpefcfneben in ben menfcb/ben tocicften eene felepne toerclt iö/ enbe W op 't alberneerftigblle fijnen tijbt toelbeljoojbe te befleben/enbe gljebeel fijn leben met alle be bee(en be^ felfsi / naer ben tijt paffen en rege^ ren* l^et toelch eene fonberlinge Ijulpe x^/ bienenbe tot be €iobtb^uclnigbepbt.

Devoorfteilingederplaetfeis : bem laten bOO^ftaen tC

5Ön in eene toilbecniffe/ enbe bemcrcften tjoe bat alle

dingen boo^Dp gaen / foo batmen naer eenen oogen^

blicli niet toeberom en Itan firügDen ban albat een^

getoeeftijEf.

©e mt' H^^ ' poinc- ^^emcrrfet ten eerden/ öoe onfeecfeec

iicpt toiu bat ben tijbt ban ons? leben tö / en Ooe hm / i^ 't bat

Dm töDt/ ^^^ (ci\3cn bergeleecïien too^bt metbelangöbuerent

Spït be ecutuigOepbt. (Centtoeeöen/ bat bJp alle oogljcn-

ciiöe \3im> biithm/ oft een eeu toigb glietoicïjte ban glorie / of t

^^ toelban pijnebergaberen.ïBantbe berbienfteneeu»

toelöcö bci-goiben fullen baojben / enbe be fonbeit

(oocd t)it blepn 3ijn)in be berboembe eeubjelijcö

geflcaf t. €en berben/ Doe grootelijcfes^ bat be men*

feilen bef^r toi^r^lbt toa^rnemen b^ gBelegB^ntfiepbt

Van fijnen tijde gade teflaen. 417

\yar\ fjarcn öoopD^ntiel am te recömi/ banDacc gctoirt te bcnecrfttgen ; f)ot Datfe '$ mo^getiö bjoegö In bc Wet 5iju/ Den daglj in acbepbcn oUeröKtigcn/ repfen obec 5ee / cntJeoocliöaculcUenUjagch. ^e- mercfet ten bierbcn / tjat Den ttjtit f)ct !io|lelijcü(!e i^ ban al öattcc inbetoccclötgelïonDcntDojtit/ cnöe niet te gecöalen en i^ : maer / eplaeö ! gclijcfe Den ï^* 55ernaröuöfeectDeifegöt: <Daeren too^tnietöofte^ serm.ad. Ujcfeec gebonden ban ben tijöt/ enbe baec en 10 niet ^';°^- öat DcbenfbaegOiEf minber geacDt toojbt- ^^ ba^ löSen ttjt 0en gaen boo^bu/ be maenben/ enbebeiarenon^ too2ton' fet faligftcpbt ; cribe ^aet en iö nieniant bic fttec ecnö J^^^ JP^^" op bcncbt/baec en iö niemant bic fjcm bcliïacgïjt bat Kht '^" öen bagfiberloren i.c^/enbenimmcrmeectocberDm lieecen enfaL !SemerclitoocïïtoaerombatbcnfeU ben fo feoflelijcö i^^l^e reben tisf/om batbjp baec boo^ alfe btngen feonnen bïinncn / enbe fonbcr ben felben niet uptrecfjten en feonnen» ^a ^^t meer i^/ altoaec ftet bat ben menfcD be gcfjecle itiereïbt foube b3i(<^ ten gebcn/ om ben tobt ban fijn leben te berlan^ gen aljs^be boobtgcfecmeni.s?/ enbebatboo^eencii Dogenbïicö / t)p en foube 't felbc nocfjrane' niet feon^ ncnbccIfiriigemBemeccöt bit toeL^oegrootelijclis? ser^ui^ mcpnt gl)p/ foubenbeberboembcenbecochbege^ Stirai ïucfefalige stilten l toaer 't faeclie batfc nocO een ure on$ i\tt mocïjten febeu; b'ecrfïe op batfc befaligfjepöt/b'an^ nactmacisi bcre op batfe mcerber glorie fouben mogen berferij- ^ïoutoen* gen l ^tcrom i^'i bat b'eeubjigelDijffiepbt roept enbefcgötriacDöabbegDp'toocfibe&ent/enbeboo?^ Luc.19. toaer tn befen utDenbagfi/ bietotubsenbsebei^! <Oclj oft ben menfcö feenbcljocgrootcIijclièbatOp in ^yiX leben be goeberenenberöcftbommcn fijnber 3iele ïian bermecrberen ! o^nbe H \\ex toonber^ aen^ gefien bat be l^epbenfefie ©fttiofcpöen ban ben i\\^l alfulcfeen geboden ^e\'iZ^x\ye\i\se':\ -, onbcrbeb^elc^ èe geno fepbe : jatter niet en toaé tdx ben menfcïj zeno. meer gebaacfe ^\$ ben x^u €nbe vDemocritu^': <Dat Demccri. get feoftelijcFifTc batmenberliefenfeantoacsbentijt. tus. <CnbeaIbU3efrp:cec!iti§eneca:;Du!SboetaIbu.^/3lU' seneca, cili/neemt ufeiben toei bjaer totutoen paofijte/enbe fpaert toe! utoen xW'^ a©ant toie bJÖibtDi^rg^-

€ % bon*

4 1 8 Den 1 1. Boeck. Het X I X . Cap.

Uontjcn bie öen tijöt m fulcfeec toeerben ftoubt / aï^ tiet bcfloo^t ^ ^Ui2f obcrlcöljt Doe bat grip utocrt tflt f uit Ocfteben/ fjoe Dat aÖPÖ^tftoficiydifle bat gijp iKöt/ fultgcb^upclien/ iwöcrnubcbatgöpbitfult Uecmangckn/ fal't niogelijch toefen met felappcn enbe fnappen/met lebigftepbt enbe fpelen/aengefien bat glju l)iec-en-tuffc()en i^onincluijcfeen öont bec^' öröaen; be gratie 45obio^ bermecrberen/utoen eben^ naêften ftelpen/ utoen roep enbe Ijerluefinge boo? goebe toercfeen berfeöeren.

Het 2.point.^emerc{u t»oo? aï/Tjoe ïuttel tijt^ bat

u rcfleert/ enbe (jocbeelbat gï)p becloren \jtbu €eti

ttoeeben/ fioe bat göp ben felben moet öefteben. ^Zf

é ncca bermaent om Ijier toe ftct toel / alie^ öp fegijt :

^ Saet onsS onfe stele albuj$ (lellen en fcöicöen/ a(.ö oft

lop in onjS upterjïe geïtomcn toarenjenbe en laet on^

niet uptfteüen : hit aüc bagen fijn leben foo bol^

maccftt/alja^ oft ben lactflen bag toare/ bit en fal gce*

nen tiibttelio^töomem vj^tieromfiettoe/fegDtben

Ephef.s. !^-3llpo|lei©aulusf/ öocbatgöpbeöoebeljjcö moogt

toanbelen/ nietaljsontoijfe/ maecaljE?toöfe/toin^

100 moe-, nenbe ben tobt/ toantbe bagen Quaetsön. ïï^pmo^:^

teil Dcii tijt ten ben fdben ban btittt^tu tot onfe faligöepbt/ toant

jof onfe jjp i^^t toe on^sj ban a5obt gegeben i^ ; enbe ijS 't bat

mmi ^P öit nieten boen/ foo fulien top cenefcOerpe tefte*

* nihge baer af moeten gebcn» <Z^nö bemercfït Doe beeï

tpbtö bat gljp (lelt ingeeilelijcïieoeffeningen; oft

oOp ten bollen bolD^englit ben tijbt hit baer toe / en^

be tot anbere <6obtb.2ucötige toercften geflelt iö^oft

OÖP heft toerchen alleen geeft öet gene bat uobec^

fcötet/ enbe b'anbere ïjet befte enbep^incipaeifte.

©oo^t5? / oft gDp be felbe niet beter en foubt feonnen

©iebm boen. Wit fal baer foo btoafen lioopman gebonbcn

tijt toets too^ben/ hit fïecftt enbe bertoo^pcnftropopecncu

2?£;lfe„ mercIit-bagO fal ftoopen / m Öp gout en lioftclijcïie

ötoafni gefteentcn foube lionnen beliomcn^ Cen berben/ be^

lioopmaiu mercfet aenbacbtelijcö toat gbp op ec ure goetjsf foub

lionnen uptrecöté/toat hat gl)p foub feonnen boen op

eenen bagft/en op eenige toefic/ toaer't bat gijp neer^j

ftigö enbe bolberbigb ^syiiht toefen in ben toegïj htt

beuöDtien: €n fcDaemt u/DefonberliJcfe/i.c^'tbat gbp

toiU

Van fijnen tijdt gade te flaen. 419

toilt aenmecclien ecne onfp^cMijtfic necrjlisDcpöt öte öe toerdbtfcBe nicnfc öen oeb^upcfeen tn b'alöcc^

Het 3 . point. ^emercfet Ooc fottelycö bat fjct öe* baen tjcJ/aüe öttiöCiöooaloopt art öenc öat u Dclicft) tod cnöe fcöcrpelijcö t'obcrleggen/ öie DetöupjS- f)outicnaengaen/cnöebacc-cn-tuflcDen Den tijtbec*? onacljtfamen/öen toelcfecn öet alDer-öofteljjcfefte tsii öatter gebonden fean tooiden/ enbe öen felben tn on:? nutte ende pDele dingen oberb?engen»(€en ttoeeden/ lioe groote endeftoare ongemacfeen dat u obergeèo^ men 5iin upt de ledigfiept/ende beel menfcOen dage^ l^th^ P2oeden/die ntmmcrmeec pet fefeerjs ter 8anr= tien treclten / maer alleen foo öet balt / göelflcö een fcöuptfeen 't toelcö naec geen feöece öabé en baert/ maer alleen ftectoaect j? ende dertoaect^ d?öft*

Gebedt om lijnen tijdt wel te befteden.

"P Ylaes! wat is den menfchjWat is fijnleven,wat is deii ■*-^tijtdiehem gegeven is, hoe koftelijcken kort is hy ? Nu is' t de ure om van denflaep op te ftaen,nu is onfe fa- Row» i3« ligheyt naerder. Alfnu bevroede ik,ó mijnen Heere mij- nen God,dat het lijden van defen tij t niet weerdigh en is Rora. 3. der toekomender gloriê,die in ons fal geopenbaert wor- den.Want het gene dat wy alhier voor eenen korten tijt in tegenhey t moeten lijden,dat fal ons hier namaels me- nigvuldelijck in den hemel vergolden ende bctaelt wor- den: ende hierom is 't dat wy hier fuchten^kermen,ende benauwt zijn,verwachtende eens t'eenemael onder uwe kindere gerekent te worden/t welck zijn fal,als wy ont- bonden lullen wefen van dit kranck ende ftervelijck lic- haem. Och,wanneer fal ons defen daghverfchijnendie ceuwelijk fal dueren,opden wekken wy klaerlijck fullê belijdê,dat elcken oogenblick ons defeeeuwigheyt ver- Avorvê heeft! Als wv ons ten volle fullen verheugê,alis't dat wy nu een luttel tijtsmoetê bedroeft zijnj op dat de i.Petr.j: . proevinge onfes geloofs, veel koftelijcker dan gout ge- vonden worde,tot uwer eeren en glorie,ö alle mijn goet J09cii ft au ende welvaert! och hoe koftelijckfal ons alfdan den tijt ï"rt ?"* fchijnê, waer door wy d'eeuwigheyt haddê konnê koo- JJmSfpö"* pen, hoe kort d'wre van ons leven,hoe kort allen arbeyt, ftaovcn» . , . €^ Z hoe

420 Den 1 1. Boeck. Het X I X. Cap. Pern.ferm. hoe koftclijck een quartier uyrs, 't vvelck wy dickmaeh ad fchol. onprofijtclijck laten voorby pafTerenja in boofheden o- verbrengen ende in onnutten klap I Een woortvlieght voorby, 't wclck nietherhalijcken is;dcntijtgaet voor- by ,dic niet te herdoen en is ; noch den onwijfen menfch en fiet niet wat dat hy verheft; endehyfeght : Hetluft my te klappen tot dat dure gepalTeertzy. Och, wat feghtghy tot dat d' ure gepafleert is , daer defeure u ge- geven is om penitentie te doen , om vergiffenifle te ver- werven, om gratie te verkrijgen,om glorie te verdienen door de miltneydt van uwen Schepper endcHeere ! tot dat den tijt gepafleert zy,in den welcken ghy deGoddc- lijcke goethey t had moeten verfoenen,om te komen tot het geRlfchap der Engelen, te verlangen tot de erftenif- fe die ghy verloren hebt,om te verwecken uwen flappen ende fiauwen willc,befchreyen de boofliey t die ghy ge- daen hebr.O Heere wilt my toch gratie verleenen , dat ick u hier mach dienen eencn korten tijt die ick te leven heb , ende hier namaels mach loven ende dancken in de eeuwigheydtder eeuwigheden, Amen.

Pradtijcke om den tijdt wel te befl:edeii.

T€t\ ecrftcn/ btmtuht toclcfeen tflt bat u Den aU becDc^uaemflen fal toefen om u ömgen te öoen/ en boo^ al om uloc faitgOepöt te beneerftigen/en fiet toel toe bat aöp ben alberDeften niet obec en öjenoöt tttet btngen ban oeenbec toeecöen/ en bat göp tot ftet öebebt/en om utoe faügDept te berboo^beren/niet en ^t mcK^ berötefl ben onbequaemjïen tijt- %lt}u^ fien top/ep^ fcijeii fcöic* iaejSIbat be menfcljen bageltcfejS boen/te toeten/bat^ itenöetbe^n^gj^ [jet befte ban fijn ïebennenbetoereltfcöencfit/ tocKit/ m* ^^^ Ö^^ ^^^^ ^^" ^^" ^'^3Ö in \}Ml}mt oberb?engöt; öe iateii maet' aljJ Oet licBaem nu onöeguaem tó / en ben ou* baoj dBoöt öetbom onef obecbalt / foo totftmen öem tot <©obt^ |«n«öt« yjjucOttgDepbt begebem «enbientbegemepmetn ben fleur ban fijn feben/ enbe men begint alleen fijne faïicBept te beöecten al^onjtJleben ten epnbeftrecfet. €u toat bunc&t u bat meec te toeerberen töf/faliglj te 3ijn/oft eenen goeben borger te toefen ^ ^at ban ee^ nen pegcüjc ft fijne jacen/bagen en uren bebeple/enbe rtlbu.ij boenbe en fal ïip fön leben Dp gebal niet ober ^

fcen^

Van fijnen tijdt gade te flaen. 42 r

620ttgett/maet: beöacDtelflcö. ^efen too^tJt onbectrc ïegeenöc trage inenfcften gereecöcnt / öie alleen toel öoet alsJönec eenigeoccafie feomt/om pet treffclijöiS upt tereclitcn, iBaei: top moeten öen tijöt in fulchet mum* boegen Deöeplen/ bat topl)oo^alöoenöaectüptoesï';r"o/* becbontien 5ön / öat t.öljet gene tiat onfe faligfjeptit [«„ töic' aengaet/te toeten/ben öienft^obt^/Öeta3ebeöt/f)etbcnett:» facciftcie ban öe fteplige iBiffe/ öet Icfenban geefte- f 'f ^^°** itjcöe boecfeen/ enbeöetonbecfoecöonfecconfcten^^^"' tte. €en ttoeeben / dat top Deneerdigen öet gene bat Defe bingen albecnaefï i^ / geltjcfe i^ öet gene onfen (taet enbe officie berepfcgt/ ofconsfamDacDtenbc ïjanbt-toeccö : JBant ben menfcö i0 geboren tot ben arbept/ gelijcfi eenen bogeï om te bliegen» (€en ber^ ben moetmen befo^gen 't gene öet ftupfOcuben aen^ 5aet : >€en biecben/bat firecht tot ctniqt eerlrjcfte en tameltjcftebermafeingDe-IBantgelöclimen meteen 0emepnfp?eecl5-toooKpIacOtefeggen : ^enbogc en fean niet altöbt gefpannenflaem

(€en ttoeeben / liout alle maenben reftentnge/ Boe bat glip utoentnbtbejleetöebt; enbeoberlegOtoft OOp ben felben nietbeter enbep^oföteljjcöer enfoub feonnen beffeben»

Schiet - Ghebedekens,

Slet nu hier den aengenamen tijdt , fiet hier den dagh i.cor.^* der laligheydt r^daerom laet ons vvech-worpen ae wercken derduyfterheydt. Broeders het is nu de ure van uyt den flaep op te ftaen, Ron^«i2-« want nu is onfe faligheyt naerder , dan doen wy eerft geloofden. Alle datuwehant doen mach,datdoet neerftelijck,\yant Eccl.9, daer en fal noch werck , noch reden, noch wijlheydt, noch wetenrheydt zijn in de helle, derwaerts dat ghy haeftelijck gaet. Werckt dewijle dat ghy'tlichthebt , want den nacht Ioan.9.

komt alfler niemant werckenen mach. Wandelt dewijle dat ghy * t licht hebt , dat u de duyfter- Ioan,i2. nilTen niet en bevangen.

Ce l Het

D

422 Den II. Boeck. Het XX. Cap. Het XX. Capittel.

Meditatie, aengaende hetverkiefenendefchickenvan

fijn huyfgefinjCen groot voordeel in den wegh

des Heeren.

E voorflellinge Aerflmfefd Wefen , te ÖCltierCfienböt

top fiaen m öe teacn tooo^öigöcpt ^oötief / enöe öat 45tyt>t aen om bcbeelt ceiüge ban onfe mcöe- linecljtcn/ op tieconDtttenocf)tan^Datfp<8QDta(^ leenfulfenbienem aciie^öbcï^ Het i .point. ^tttitttfit tctt tttftm/bat alle itiacBt ??^^°'?!f ban vöoöt ïiomt : toant öaec en oefcöteöt in befe ''^*^''"*toereïötmetbp gebal/ maeralfeecbctiacötelöcft/ cnöe alfoo toojöt ban 45oht oocö uptgljeöeplt alle tnacftt / röcötiommen/ enöe toettnfcöappen / toaec tjoo^ ben ecncn aen ben anbcren toojbtonbertoo?? pen : <©an pemant fal blagen: (€ot mat epnbe ge* fcöiet biti toaec opbientboojamtooo^be/ batbtt tot ïjet felbe epnbe gefcljiet/ tot öet toelcfeecenen ^^ince Debeelt fijn 25enben aen eenen ïDelbt-fieec/ te toeten / ntet op bat fp tegen fteni foubenopftaen/ maei: op batfe boo? Bern feloecfeelijcften fouben becOten/ toaec toe ïip be felbe oocftmcteebebec^ binbt; enbe op bat fp (laer bloet te panbe fouben ftcU ien boo^ öctciic^/cnbeboojb^eerebanBacenïïee^ï re/ bebelenbe bcfgelijcftSJ bat fp fltectoeonbertoe;! fen fouben too?ben. (9ft gelijcïi eenen babec föne fetnbecen am eenen meefier geeft om ftaer t' onbec^^ tojjfen/ t'onbecrecOten enbe te lepben : toant bit ïjet officie i^ ban be Igeeren/ ban be baber^e^ hc^ iöupfgefinjaf/ ban be meefters? / enbe ban be gene bie eenen anberen leeren enbe onbectoijfen» (Cen ttoeeben / oberlegljt Doe bat alle tretfelöcfee enbe feloecöe mannen bcneerftigen/ batfp al tefamen bieonbec öaerbebeï3ijn/ mannelijcöe enbe treffen Ijicfee faecèen uptrecöten j enbe toat een ecreenbe glorie Det Oun iji/fteben in te nemen / enbe be bpan* ben te bectoinnen- J^oegöt bit tot fiet öupfgefin <$»02getoan enbe be fcïjolcn» <JBnbe bemercöt toat onberfaten ^'y^f »'^«^ bat u bebolen sm/ enbe toat bat göpaltereercn '^'''^* <aobt^ booa be felbefoub feonnen nptref ötcn. a©ie

en

. Van het verkiefen fijns huyfgefins. 425

cn Wet niet tiat fomtoöfcn aUecnlöcfi ccncn fcljool- mccjïec/ niet aïtoi een öeDcdcilabt/ niaecoocö öicötoöljJ een geïjeeHanöt fouöe honnen bederbcnl €nöe defgfidijcfïen ooth boo: fijne bifdpelen öe- toaven entic {jelpen / öeö2upcfeenbe öe fcllieal.ö heu töecfefelen bec ^obtb^ucÖtigljept^IBie en töcet niet bat fommige önecftten becanberen in peeren / bat oocft Uan be tïabcn iianingen groepen / enbe bat be tïifcipelen 3ijn aï0 een froffe om tot alle amptenge^ reebt gemaecfit te too^ben» %t i0 een feec gcoot toetcli goebe o^bae te (teilen/enbe teïecren be manier re ban tnd te lebên / aljS oocö boo? tc(c maniere beel nienfcften te b^engfien tot be bolmaecfuöcpbt hc$ öeugötss. JiBaer bat meer tö enbe tcoofïelöc^ boo? be ntenfcöen/€^obt almacfjtigö felfë lielt alfulcèeii o?^ b2e/cnbe geb^upcfet bien l^cece of meeflcc al.^ een in^ dcument ban beregcringe beef toerelbtö/ boo?bert toclcöen öp beel menfcfien tot be €>obtb?uc8tigöept becboo^ber t/ enbe öp faept boo: ïjm fön 43obbef öcö faetbecbeuglibenopberaerben*€enbcrbert/bepep(ï ftoe nootfaecfeelijcli bat öetijesaeneenenigeere/ fijn Ijupfgefin albu^ te fcfticfien/ op bat öctfelbeaen 43obt aengenaem foube toefen/enbe öem alleen tk^ nen/ niet aen fijnen bpant : bjant ben meefter enbe ©ctsiaeca Igeec/ blijft bojgeboo? fijne onbecfaten: enbebjceu fïctoft tö't bn albien bat boo? utoe onacötfaemöepbtoft^f//^^öft ^uaet erempel berïocen gaet utoen fone / utoen bk-^ "tf„f qH}^ «aecofbifcipel/biemebeeenenbifcipelenbebien.iecfateiu €0:ifliiö/ ia oocfeecnen fone o^obtjef : toantali.^'t bat g[)P anber j3f goct ^öt/g[jpenfultnocljtan.^l)isi: tn niet ontfcDuIbigljt bobben/ maec fult ten opficö^^ te ban eenen anberen becloren gaen/bie boo2 u epgen ieben foube beöouben getceefi Rebben. €n fiebt gOp utoe macbt/ fjupfen enbe rbcfebommen Wt toe ban <0obt almacgtigö niet ontfangen / gelijcfe alö eene folbpc ban utoen ^eece enbe Bonincfe / op bat g&p/ enbe lik u bebolen 5ijrt/ a3obt foubt Dienen l

Het z.point .Bcmectfit nat hit bec!iieren(öet toelfe op be liinberen niet en balt) nootfaljclijcfi i0/ op bat Obp goebe onbecfaten enb^ bifcipcicn foubt mogen ^cbli^ïi/ oft immers bic niet Heel quaebten^ijn»

414 ^^^ ï I- Bocck. Het XX. Cap. ai^nbehaic tffccbie met föne bpanben ta oo^ïogBc fal ttnïimi UJicfal D^ïh tec jee Dcgeben met feranc- 5?contJct* fecenonficrfftcboot^-oefellen^cfgoo baiiöfielöclien fatcirijeïpê n^e f^nccfjtert tn dtfcipelen 3jjn oOelycli in m\ fcfjip ?eamfmie »^ct u / eaöedtencngDdijchonDccubacnbcl/ toacc bpautïcii öoo? oöp utocn alöciflerclijlen Ijpanöt öen bupbel fïcDöciu bati öer flellcn moet ücbecfttcn: tpant en i$ 6et leben ban Den menfcö niet eenen öïpcD opdefetoerelötl lob 7. oftclijcü gob feóftt. oEntie tote 3ön onfe meöegefel^ ïen in ben oljeeftelflcften ftrijtit/ andecjaf öan onfe fenecljten / ötfcipelen/ enbeonöecfaten i föemeccfet tianljoe p^ofötelycN enDe nootfalteUjcè dat jget l$s befe DeiluefingOe ijitt in te geDjupcfeen. , 3©ant fiet gebeurt öichtoöls^/ ö^t ^^"^n alleen öoo? fijne lupig^ gept/öe ftloecfeigljept en beBenöicöept Dan alle ö^an^f lofue 7. tiere belet/ gelöcö ^tl)m den legïjec ban de gfraeli^ Jon. I. ten/endeïjeti^ölaecdatom 3ona$J alleen/ blieden^j de ban Ijet aenfcftön oSodtiB?/ alle d'andere fcBipb?a^ lie geleden fouden ftebben/ 't en toaer fiiecfee getoeeft/ batfpliemuptöctfcDipfladden göetöO?pen: eenen alleen ï^ göenoecDfaem om een göeöeel ïjnpfgefin te bedecben / ende te beletten alle de <6odtb2ucïjtig» Üepdt/ endeneerltigöepdt ban fijnen meelier. gn toat per (jcl^el i^ göefiomen fiet Dupfgöcfin ban ^a^ Gen. n. ^^ö / alleen dooa dien dat iïacöel de baeemde afgo^ ^n i^ tt» den berbo^göen öadde^ €en ttoeeden / boo? dien dat ï!nL^?nfw ^^^ boo^fefier i^/ dat defen alleen göetrouto end$ Sie tooozaiöD^öifnliigD i^ aen fijnen mee|Ier/ die den oppers» öcn oppeï^ ftcn meefter/ €5odt almacOtigO gïjetjoojfaem iief; en ftcmEffter ^at defen onderdanigD i^a^nden leere die fijnen mM niede-fenecDt i^ i die den opperften fiaonincft ondec^» ^ * too^peniief: ©angljelijc&endatöpfeentdengDenen die öem fpöfl endc onderDoudt / aLö fip toeet dat öet al fiomt ban den gljenen die fiem gljefcïjapen öeeftj ten laetfien / dat flp alö dan g^eöoozfaem tjS aen alfulctoi/ bjaeraf öpeenigöe bergöeldingfje ber^ \xm\\xi M Dp öen aldermiltfien bergelder gfje^ troutoi^. ©eobÉïfie Het^.point. 23emercftt fjoe dat B^t nootfafteïöcl^ vmntw i.ö / om frjn ftupfgefin teel te fcfiicften/ dat den genen &?t^^*S di^ ober fle ig / ö' andere bojp^ga m?t goet e.rempei* !«.fwif - > roant

Van het verkiefen fijns huys-ghefins. 425

aa^ant Boe fal 8p füncn dtenaec oerren ter manen tot etmpd öen Dtenfi Ijan i^oti almacïuigD/ öie den felben beel boojgacn» feracDtelijcfeer trecöt / öoo? frjn quaet exempel / om ben bupbelteöienen / en onöeröaniöD te 5ön i H^iet^ om Wi öat De ^» <;§cf}?ifturefept j tiatter aliss ^aul beciiofen is? öeuieef! / niemant gebonöen en tjS onöer tneUan3!frael/ öieöetertoasf öanöp .• ÖPömofeal i.Reg.iy, tetjoben l?an be fcl)outieren en optoaertief» ,§00 be? 8oo2öen alle obeclte en baderiof öeö üupiE^a^ftn^s^ te toefen: öu.ö öemercöt öat/ al0 „;§aul hlepn in fijn oo^ öen loajS / fo i,ö fj? getoo^öen öet öoof t in öe gejlacB^ ten bangfraelj maerberïietien3önöe/ enöeober^ bloeöigOept OeöDenöe ban alle öingé/tjef W öen lee^ re toeöerfpanniglj getooiben» €en ttoeeöen/ Daec toojtoocö een groote fojcjjbulöigöept ban öe oberftc berepfcDt. 3Bant bit echen anbecen moet bebelen/i$s gejldt al.é eenen toacijter ou eenen beröeben ro^en/en al$?eenen oppetfïcn ban Ijct fcftip / bieaenDetroec nft^fielt i$ om alle pertjcfeelen ban berre te boo^fiem ^^^ug^ i^'t bp altiien / öat gijp met alöer neerftigöept ftefïoten Bout u gelt-hiile/ oft u feafteel/ fo moet göp boo^toaer meerder fo^ge bjagöen boo? be3iele ban utoen öienaer/öifcipel/oft onöerfaet/boo? be toelcöe ööp refeeninge fult moeten geben : nocft en ontfcliul^ öigÖtuniet/fegaenDe; een pegljelöcé fal fijnen laft ^ai.ö. b^igöcn/ aengljefien bat ^it utoen la(i mebe i.ö*

Ghebedt tot Godt , voor fy-felven ende iijnhuys-ghefin.

/^ God mijnder Vaderen , enHeere der bermhertig- Sap..9, ^^ heyt , die alle dingen gemacckt hebt door u woort, en door uwe vvijlheyt nebt ghy den menfch geftelt, dat hy foude heerfchappye hebben over de creature die van u gemaeckt is , dat hy de Wereldt regeeren foude in ge- rechtigheyt ende rechtveerdighey t, ende dat hy met op- rechtigheydt fijns herten, foude recht oordeel oordee- len; geeft my de byftaenftere uwer ftoelen de wijfheyr, ende en wilt my niet verworpen van uwe kinderen,want ick ben uwen knecht, en een foon uwer dienft-vrouwen, een kranck menfch , en van korter tijt,en te jonck tot het yerftant van dat oordeel en der wetten. Enae is 't datter

^e f yemant

426 Den II. Bocck. Het XX. Cap. yemandt falwefen volmaeckt onder de kinderen der , ' menfchenjs 't dar uwe wijfhcvtby hem niet en is,fo fal

hy voor niet gerekcnt worden. Seynt die van uwe H. he- melen, en van den ftoel uwer groothey t, dat die met my zy , ende met my arbeyde , dat ick weten mach wat dat aengenaem by u is,want fy weet en verftaet alle dingen, en fy fal my leyden in mijne wercken matelijck , en my bewaren in hare matigheyt. Ende mijne wercken Tullen aengenaem zijn , en ick fal u volckrechtveerdelijckbe- fchicken, ende ick falweerdig zijndeftoelen mijns Va- ders : want wie iifer van de menfchen die mach weten Godts raet>oft wie mach dencken wat Godt wik ? want de gedachten der ftervelijckermenfche fijn vol vreefen, ende onfe voorfinnigheden zijn onfeker. Want het lic- haem dat verdorven wordt , befwaert de ziele , ende de aertfche inwooninge druckt nederw^aerts datverftant, 't wclck veel peyfcnde is. Ende qualijck konnen wy be- grijpen de dinghen die op der aerden zijn, ende die voor ons gelicht zijn,die vinden wy met arbeyt. Maer de din-

f en die in den hemel zijn, wie fal die onderfoecken? en- e wie fal uwen fin weten, *t en zy dar ghy de wijfheydt geeft , ende dat ghy feynt uwen heyligen Geefl van den alderhooghflen,ende 't en zy dat de paden der gener die op der aerden zijn, gebetert zijn, ende dat de menfchen gheleert hebben , de dingen die u behaghen? want door de wijfheydt zijn fy ghenefen , alle die u behaeght heb-

2, Reg. 3. ben van den beginne^Ick bidde u aenfiet het gebedt van uwen dienacr ; want ghy hebt my defe zielen bevolen : maer ick ben een kleyn kindeken,en niet verftaende mij-

2.ParaI. r. nen uytganck ende inganck. Hierom fult ghy uwen die- naer geven een eerbaer hcrte, dat hy mach onderfchey- den tuffchen goet ende quaet. Geeft my wijfheyten ver- ftandighey t, dat ick in-i:^a en uy t-ga voor u volck. Want wie mach u volck weerSelick berechten,*t en zy dat ghy met hem zijt , en hem byflaet ? Och oft ickuyt hetbin- ncnfle mijnder herte mochre feggê: Heere wie kan by u vergeleken worden! Och oft fy alle die my bevolen zijn u d ienden uy t gantfcher herten ! want is *t dat dit door mijne onachtfaemheyt ende quaet exempel anders gc- fchiet, ghy fult met recht het verlies van haer-lieden 2ielen,van my vereyfchen, en een fcherpe ir^keninge van

my

Van het verkiefen (ijns huyfgefins. ., 427 my begeeren, in den dagh uwes toorns.Want*t zijnuwe <©nféott« kinderen,voor dewelcke ghy udierbaer bloedt re pande ^Jg^Jf^^i^ geftelt hebr,hoe flechte van conditie dat fy oock fouden ftntöecen moghen wefen, en 't zijn mijne mede-dienaers j enmo- söaötjögfa ghelijck om dat fy alhier verworpen zijn , fuUen fy hier g^Öt too^» naermaels Heeren wefen,ende ick eenen flave;fy-lieden "* d'eerfte, en ick den laetften; fy fullen mogelijk als Prin- cen en Vorften gheftelt worden aen het hooghfte eynde van uwe tafel , en ick fal moeten met fchande de laetfte plaetfe nemen. Het is reden dat ick als-nu waecke voor haer-lieden zielen; en is 't by aldien datter yemant val- 3- Reg. i». Ie door mijne fchult, fo fal ick voor hem moeten vergel- den.Verleent mydan,ö Heereder heyr-krachten,dat ik v>el toefie,en wel mach gade flaen, die my bevolen zijn, en dat ick aldus Overfte ben , dat ick haerlieden die my bevolen zijn,in de deugt mach ver;oorderen;dat ik haer {o voorga, dat ick hun tot u mach brengen, ende dat ick kleyn in mijn eygenoogê mach wefen. Want is't dat ye- i. Tim.y. maiidt voor de fijne, en aldermeeft voor fijn huyfgenoo- tengeenforge en draegt , die heeft het geloove gheloo- chent, en hy is arger dan een ongeloovige, en ghy fultfe al ftraffen die hooveerdelijck wandelen. Dit is dan, o al- '©^ oöt* derfoetften lefu, de konfte der konften, verheven te zijn, {JJgjf^f^ en nochtans fy felven hierom niet te verheffen ; mach- ue obertjcpt tigh wefen , ende het felve niet te weten ; bekennen fijn berfaemt macht om veel goets uyt te deylen,ende niet weten,hoe q^^^^j^ datmenvemantquaet foudckonnenvergelden.Maer,o morTc. 19. Heere , die alleen machtigh zijt,en van wien alle macht afdalende is, fo in den hemel als op der aerden,bewaert my; want ghy zij t mijnen Hcere ende mijnen God: be- keertfe allegader die gy my gegeven hebt,op dat ik nie- mandt van die en verliefe , maer datfe uwen naem ende glorie altijts foecken,en datfe weten dat ghy den Heere Eed. ^ zijt, en gheenen anderen. Geeft my dat ick in alle facht- ^^^- ^* moedigheyt mijne faligheyt wercke , en dat wy den ee- nê des anders laft moge dra gen. Ghy hebt my vermaent, feggende:Bekentneerftelijk 'taenfchijnvanuwe beeftê, P'Ov, 27» en aenmerckt uwe kudden. Ochoft ick de vruchten die fy konnen doen neerftelik vergaderdeloch oft ick al het gene dat haer fchadelijck kan wefen, forghvuldelij eken van haer keerdenloch ofc ik ook mochte verbannen we- fen

428 Dei\ 1 1. Boeck. Het X X. Cap.

»om. 9. fen voor mijne broeders, op datfe u fouden moéen kei>- nen ende beminncn'.komr kinderen hoort my, de vreefe

Pfal. 33. des Hecrcn fal ick u leeren. Hoopt in hem alle verga- dcringhen des volcks , ftort uyt voor hem uwe herten ,

Pfal. 6r. Godt is onfen hulper in der eeuwigheydt , gaet tot hem ende wordt verlicht , ende foo en fullen uwe aenfichten niet bdfchaemt worden: aenveert de leeringhe , op dat

Pfal. j. den Heere by avontueren niet gram en worde, ende dat ghy niet en vergaet van den rechtveerdigen wegh.Maer ick bidde u,ö Heere Godt,door het binnenfte uwer ont-

lob 4. fermhertigheden , den wercke uwer handen fult ghy u- we rechteV handt uytreycken , op dat wy umet een vol- maecktende oprecht herte moghen dienen ende beha- gen alle de dagen ons levens , Amen.

Pracftijcke om fijn huys-gcfin wel te fchicken.

T^ €eecile tö/biclt\joil5f metM^th teobijcleggen/

*-^ lioe öoftelijcö i)at ccn 3ïcle i^ i en in toat manie^

ren Dat top öe 3ielcn ban onfe öupis-gcnooten / enöe

bact top laft obec ftebben/ foutien mogen Ijelpen/ en^

öe Ijan den l^ccre öicc toe ootmoeöelflcfe öegceren öe

oratie Xm öier toe ban nooöe i^*

5©eit obct* <l^e ttoeebe / foo toanncer göp pemanbt in u fiupisr

(ie moet ontfangftt / fiet bat gftp met ftem alfoo toel ober eeu

ba?St ^"^^^^^ / ^^" ^^" ^^^^^ €>obt!2f / m ban u felben te

ootktoan btenen/ te toeten/ bat öp ten miniten alïemaenben

fönc me* \yizt\yit ende communicere / op bat top oniS felben

Tf^t^L «iet meer en foubenfcöijnen te beminnen/ ban on^

mcutiao? j-g„||^g^^^ 3Baer'tbpalbienbatDpöemnietenbe^

öbeerbe teboegïjen / enbeb'anberefcöabelijcft foube

3i)n / fo moet gOp Dem terflont upt ben ftupfe fetten^

45f)pfuïtöieraf eenboo^lucbtigö erempel binben

suritis. in hzw, i:^.€l5eariu.ef/toien5f leben ^uriuief befcO?öft

<0jn?eenbc ^cn fcbeu-en-ttointtgöften ^September* %\^ bat öp

ffiiöi* öïiciöcöeenen nieutoenbaber bej2?öupiEf-öOefin.ö/

tjupfgefmö beeft op eene nieutoe maniere argt beginnen te ne»

bdu Dcui^» it^en ober f0n fjnnjS / enbe alber(ep nieutoe enbe goe^?

fj^}^* be manieren baer in te planten/ enbe ben obertreber

pcaffen boo: te (leüem l|p beeft ten ^erfJen ingbe^

fielt ^dx alle bre ban fijnen bupfe/ fo manjJ al0 b^ou*

toen/bagelöcli^ ten minften eene göejeele iBtffe be^

botelycft

Van het verkiefen fijns huys-gefins. 429

botelijclifouöcnOooren. €cn ttocetrcn bat fp fup^ ba-löffefouöcnIetien:öteanöer^ tiebenbieD^ecfijp tenöupfcupt: toant ijpen begecrbc niet öattcr pe^^ mant fön tafel foube genieten / ten toelcfien Dp fou^ be toeten bat met cene boobeltcfee fonbe befmet toai$/ op bat bie b'anbere oocft niet en foube bcbtcben / cn^ be op bat ÖP fönefonbe niet en foube fcöijnen te fterc^ feen. (Cenberben/ batbe€belmannen/ folbaten/|^«9öe^ maeööben / en ioffcoutoen / tec toeöe eenjsJ öate fon - ^g'^'i" ben fouben biecljtcn / enbe alle maenben Bet fioogö- 5«wiuê# toeecbioööepliööc^acrament be^ (8utaer$? bebo> telijcfe fouben nutten. (€en bier ben/ bat be boo^fepbe maeööbenenbeioffrouiuen ban'^mojgeni^tot ï^tn mibbaglj toe/fiaec fouben Degeben tot fjet gebebt/en anberegeeflelöcfteoeffeningen : naec ben noen ö^ec fouben öeficfi fjouben met öaec Danbt-toercö. (€en böfben/ batter niemant foofloutgebonbenenfou^ ^ttbütt betooaben/ bie foube becren^obtiafieren/ bel^. ^jnfoft H^agct USaria/ oft eeniglje ban be l^epligöenj nocö Sim bat pemanbt foube eenenbalfcOen eebt boen/ nocö tciaitttm» oocli ftoeeren upt een (juabe getooonte oft licDtbeec^ belücli/ nocöeenigeoneerlijclietDoo^benfpjeecfeen. a©ant Op toifte koel bat be boobt enbe 't leben 3Ö« in beöantbanbetonge/gelflcfeben3©öf^n-nianfepi: Prov.18. enbe bat quaben filap begoebe manieren bebecft / i.cor.ij, a\$ lim 3ipo|ïel göetupgöt- €nbe J)p begfteerbe bat be gene bie befe goebeo^bonnantien ^uamen voXitu treben/ albujggDeflraft fouben toojben/ batfe ten töbe ban b'anbere ober tafel toaren/ op b'aerbe fou* ben eten/anbersf niet öebbenbe tot öare maeltöt ban toater en bzoobt/of t batfe ben geBeelen bagö in tjaec feamer befïoten fouben blijben/ gliebnipcfeenbe ht i göemepne fpijfe. (€en feflen / batrcr niemanbt met fètthau ) teerlingen mocfjtefpelen/ oft eenigöanberongDe^^-J"^"^ i oo2lof t oft oneerlncfe foeL€n alö pemant Bier tegen \Mm\ I mifbaen fjabbe/ foo mbeïjt ftp toei cene ftoare flraffe bertoacbten,€en febenflen/ bat alle be gene bie ban mt^tm frin \}\i^fc toaren/in b.jebc/b^ientfcBap/en eenbjacö^ H*!?^' tigOept fouben leben/bat ben cenen ben anberen niet '^^^* en foube becgrammen / nocljmetbjoojben / nocl) imtbe(:ba^bt; ^b?foa pemant een anbertoatmtf*

baea

4^o Den 1 1. Bocck. Het X X. Cap.

liaen ö^btie/ bat f)p terjlont pcp^e? foutie mafim. €rt

op bat bit felbe foube mogen öefcljieben/bcbe öp alle

nccrdiööcpt : cnljp ftcaftcfc ooch hit erocnjs in mif^

m'fmtw' bacn Oabben / nacc Ijare Uerbienften» (Ccn acljtftcn/

fp?chmgc batmcnaïUbagcn/naecbenmibbacö/oftOetabont^

J?"f^^^ mael/'teatDarebatrecccniglücttdijcïitiektfcloöec^

' * o«^öott^<^n toarc/ccn t'famen-fp^elnnac foubc Ijoube/

txx bat infünc tegentooo2tJigljept / ban Ijct Ubcn ban

onfen ^aliaOmaliciv totonbectD(jfing^ba3idcn»

<en in befe tfamcn-fp^eöingc/ tertoijlc batter eencn

fpaacïi/fo Degeecbe fjp bat b'anbcre boo? ïjtm foubm

Uibbcn in ftaer Ijcrte/op bat C^obtfpnen montfoube

toillen roeren / bat öp foube mogen upt-fp^eften/Oet

gene toaer boo^ b'anbere fouben mogen gefticDt bje^^

fen: nocö baer en mocljt nicmant fo ftout toefen/ om

tn pemantjSf anberjis tooo^bcn te bare/ oft B^m anbec»

f inö te Oeletten.€n al.ö baer pemant gebonben foubc

tüo^ben / ï)k bit niet en foube onberöouben / bat ben

felben buptt befe <©obb^ucl)tige t' famen-fp?efetnge

foube gefloten too^ben/ tot bat Op fp-felben gebetert

Öebbenbe / ban be anbere teeberom geroepen toiert*

39«aa&c^ vj^e berbe/befo?gen bat alle be Ijup^-genooten ten

tmgetat miuftentotöetaboubt-geüebt bpeeu geroepen fou^

ijct abont- ben moglien too^ben : ftet toelcb ben fiepligen 25oros»

sijtmu j^^gu^ |„ qi^ljecl fijn ^ifbom ingeb^ocljt öceft- ^et

felbe macl) berftaen toojben ban eenigfie geeftelijcfee

leffe '^ abont^r boo^t te ö^engfien / befonberlijcö aW

alle bie ban benöupfebpeenftomen/ Ijettoelcfe in

berfcOepben plaetfen gOeoeffent too^bt»

mt ge^ ^^ bierbe / befo:gOen i)amt gljeefleltjcfee bottx^

bzupch ban ftcn^ öp be gaut 3ün / enbe bat be bienft-boben tot be

Snïrïnf ^^ fermoueu / enbe tot anbere güceftelijcöe oeffenin^

• öOen gftefonben too^ben,

^e bijfbe / batter pjöf^it gD^fï^lt too?ben boo? be <5obtb?ucOtige enbe goebe/ enbe batmen fo beel aliS i)et mogelijcl! tja? / niet en gebe / ban tot bien epnbe/ op bat ben genen bie befe bingfjen ontfangDt/ Biec boo2 beter b30?be/ enbe licBamelijfte bingen ontfan^ genbe / tot geeftelöcöe bertoecfet bJO^be, €nbe floe örooteUjcftjS bat bit fjelpt ombe ftinberen enbebe joncfeDept te berbooaberen/ i^ ongeloobelöcö.

Van het verkiefen fijns huys-gcfïns. 45 ï

^0^ftc / tn een gupfgcfin öaer lunöeren 5ön enöe ^^0:3* hmtïjkn/mceimm öe meeile fo^ge ö^agïjen boo? be JX^,?fo^m hinbercn / op öat Die toel opgeb^acïjt mogöen too?^ d« hume» ben. Bemercfet bit toel/ toant geitiepneïijcfe fobani- tnu gfjeal^benfcöeut of t griffie tsf/ fulcö eenen boom ' ttioetmen bectoacfiten,- <06p fult bp i^obia^ btnben Tob. 4. : (loebatm^nbeioncfibepttöelop-b^engenfal: 458p^nöcï:» a fult/ fegljt öp / utoe moeber in eeren fjebüen / alle be K?c?* I. bagen utOjS leben^: toant gijp moer geöacljtigf) 5Ön/ Wi toci D goe-banigöe/ enbeljoe groote penjcfeelen/ batfpoptcbicii* 1 geleben öeeft om u / in öaer licfiaem / en al^ fp cocli ^^^fi i{ falbol-epnbt fiebben ben tijbt ban Ijact Icben/ foo :i begraeftbaec ontrent mp: enbe alle be bagen utoejS i' :leben.ö!jebt€iobtinutDegebacOten/ enbetoacïjtu n bat göp nimmermeer tot be fonbe confent en g^eft/ c nocö acDter enlaetbe gDeboben beie? j^eeren onfe^ 3: <0obtsf* Ban utoe goebcnboet aelmoefTe/enbeensSfrmtict^ ;n tolltuaenficfitnietafliceren ban ccnige armen men? fSc^^''' ]i fcfiej alfoofal't gcfcDieben bat oocè ban u niet en fal ben-nae» a afgelieert too?bcn!jetaenficDtbe^J|eeren: ^abatfïeiu I. gbp bermoogt/alfo toeeü berm8erticB: ijE^'tbat gf)p in beel fiebt /fogöeeft obcrbloebigölöciti irtbat gj)? Il; luttel f)ebt/ foo toeef! oocfe ncerfticB bat luttel mebe 'j tebcplen/ toantgfipbergabertu eenen goeben loon \t[ (nbenbac&beisrnoot^: toant be aelmoeffe ban alle fej ^onben/ enbe ban be boobt berlofï / enbe fp en fal niet U göeboogljen / bat be 5iele gaen fal in be bupfrcrniffe. n !^en groot betrouten fal boo? ben Doogen 43ob 51J11 De aelmoeffe allen ben gene biefc boen.JDacln u mij- iv len ^one ban alle onfiupfcBept/ enbe bebalben utoe mum >i )\ip^-\ym\)xft/ en lijbet nimmermeer eenigmifbaet Ifr^!... ; cbieten. €n laet nimmermeer beöocberbpe in u^*"^'^^^* jöcnfinoftinutooonfteerfcöapppe bebben/ toant >: : 3aer boo? ïjeeft begihfel genomen alle berber beniffe. 1 ^0 toie u pet geto^ocOt beeft/ geeft fiem terftont fij- re (oon/en ben loon ban ub^é ïjuerlincfi en laet geen^ ,c 'inö bp u blijbem ^IBatgbpniet en begeert bat uge^ j(i; 'cljtcbe / fiet bat gftp nimmermeer bat een anber en ('jj )oet. © bjoot eet met ben fjongerigé /en beboebigen/ ^; !n met utoe Meeberen bebecfet be naebte.B b?oot en 4bjen toon / ftelt op bc begrabinge ban eenen recbt- ^ toeerbi^

4?2 Den II. Bocck. Het XX. Cap.

bcccbiöcn/cnöcen toiltbacc niet af eten en b^tncBeit

met öe fonöaerö, ^oecfetaltöt raet ban öen ïflifem

(€ot allé tijöen geDenebijt<©oö/en begeert ban Ijem/

bat Op utDe toegen befc Ijiefte/ enbe alle utoe raöen in

Öem mogen ölijben» €n toiit niet b^eefen mönen fo-

ne/toant top leben boo^toaec een arm lebé/maer top

fullen beel goetö Dcbbm/i^ 't bat top 45obt b:eefcn/

en bat top affcljepben ban alle fonben/enbe toelboen*

3&É ftintJÉ* iijier beneben/ men moet boo: aï Oefoigt 3ijn/ Dat

lm b^au* onfe binberen nocijen ficn/nocDcn Ijooré/pet bat te^

aiiconfup^ ö^ befupberöeptijef»l^ettoelhon03ubenait.öeenen

bctijcpöt j^epbenfcöen 3poeet getoaerfcDout ö^^ft/ feggenbe :

üjo^öeiu Niet dat lichtveerdigh is , in hooren oft aenfchouvven. Moet komen in het huy s al waer is eenigh kindt , Wech roffianen , wech met u oneerbaer vrouwen , "Wech oock des vryers fangh , als hy by nachte mint. 'tQuaet moetmen voor de jeught forghvuldelijcken fchouwen.

IBcn moet be fiinberen ban longis? af/inb^ucften Dct gene bat (jet leben ban onfen fSaiigmalier aengaet/ enbe batb'eeutoige Il^öfÖcpbtuptgefp^ohenöeeft/ ban be liefbe/ ootmoebigöept/berbulbigljepbt/enbc miltljepttotben armen» Jil^aer öebenföaeg^plant^ men befeinberen fabelfeeni^ in('t toelcft ©lato groo- teUjcWberboobt) beel beter foube 't^m/ bat fp ban jongöjs^af in fjare memorie b^icbten be gOefcOiebc^ niffenban 't leben onfCiS ^aligmalier^/enbe befon^^ berlflcö ïjn gene / bat bp in föne fcinbtfcDe iaren ge^ Hicr.ep. ad baen ïjeeft. ^en ^- l^ieronpmu^ toenfcflte/ t)^t W pentan. jti'0ej:|ïg ^eiigt ber hinberen foube mogen onbertop^ fen / toaec af gïip Oem fult in 't b.aeebt ftonnen lefen» f€en ttoeeben / men moet neerHelijcö be genepgent- fteben ber öinberen gabe flaen/ en toaer mebe) batfc bermaeftttoo^bl/enbefe moeten foetelöcö ber betert too^ben/boo? Oct boo^ftellen ban eenige p^öf^"» ^^ tntooonber^ ban beeplanben t^k top ficben H^ajori^ ca en iBinorica noemen / gaben fjaer binberen gee^ nenonbijt/'t en toaer batfebéfelben met ben flingcc te too?pen/ban te boren berbient ftabben^ albu^ fou* bé b'oubewoocb 't gene bat nootfaöelöl^ i^M ^in^

berert

\

Van het verkiefcn fijiishuys-gefins. 43 ^ beren crebcn / enbe ccncn pnj^ fïeüen öoo? be öOene/ Die tLui geöaeu fouDc \]cbbm / cnöe alfoo aelijclimen met een gemepn fp^eechiuoo^t fcoht : wEtoee üliegen meteen lap jlaen» fCen berben/ eenen pegeljjcden t$? ^oebtbrtp ftennelijcli aenoegD/ toat eeiie neerfïigijepbt batmen ba„ K bcDoo^t te boen/in Det betfeiefen ban be bcefteriei en^ ficrö mte be meeiiecjOf/ foo aengaenbe öct Iicïjaem aljö be 3tele. weever?. JDant be fauren bie in befe gfjebonben too^ben/ bol* öen be liinberen onttoüffeliicli na* 5Clbu.0 lefen tnp/ bat 2tlejt:anbec ben <6?ooten/naec-gcbolgt Ijeeft bert onmanterUjcften ganch ban fijnen meeftet 3lecnü be0 : ben l^cpfec ^ero/öeeft xipt be boaften ban fijne boefter/ be tó?eetöepbt gefogcm J^iet upt mogen fp alle/ bie in oberBepbtge(ïelt3ön/ bcmercöen/ enbe befonbec alle niee|!eci^/Ooe neecftigD batfe beöooren te5ijn/om fjare manieren tefcïjichenna öct upttoö^ fen ban bebeagüt»31Dant ftet i.öonniogelijcft/bat pe* mant/bie tot b^oncftenfc&ap/onluipfdjept/ enbe eer* gierigljepbt genepgftt i0/ cenen anberen ten recljten onbertoüfen öan in be ootmoebigftept/ enbe matige ïjcpbt. ^atfe bit gabe flaeu/ batfe boo? ftaer felben nietenleben/ maerboo^beelanbere: enbe bat booi eene faute/ biefe onbertooapcn 5ijn/fo bcel hielen ber^ loren gaen/bie Oaec bebolen sjjn^TDaec en tian geene ^«ic quh» mcerbere üeberbeniffe boo: bc ionc&Oept gebonben L^Jj^ï^Deu^^ too?ben/ban eenen meefter/bie ban groot en ber jtan? b£„iffc dcc be iö / maer gnaet enbe boo^ ban manieren» |ï5en jonchijcpt» moet boo2 al bcfo?gen bat be liinberen niet lebigft en 3i)n: €nbel)ierom belj002tmen Ijarcn töötte bebep^ iea/ foo bat Op eenföeel.ö obergbeb2aclutoo,:be in <23obtb2uc0tigfjepbt / in oeffcningen bit Ijet bo^ger^ iijcb leben aengaen/ enbe in eerlijcltebectnaliingen.

Schiet- Gebedekjns,

tJ Y en fal in 't midden mijns huys niet vvoonen , die Pfal. ico.

*• -*■ hooveerdigheydt doet.

Ende mijne ziele fal hem leven , ende mijn zaedi fal Pfalmii.

hem dienen. Vreeft den Heere alle fijne Heylighen : want fy en heb- Tob. 4.

ben geen gebrcck , die hem vreefen. Mime oogl^n zijn Wïdeghetrouwe der aerden , datfe Pfal.ioc. ' ^ ff met

434 Den II. Boeck, Het XXÏ. Cap.

iTict my fitten foudcn : die in den onbefmetten wech wandelde, defe diende my. ibid. lek en ftelde voor mijne oogen geene onrcchtveerdigc

laken: die overtredingen deden, heb ick ghehaet.

Het XXI. Capittel. Meditatie hoe goet dat het is alleen te zijn. Heteerftevoorhereytfel, ^tdt UOeUjChinbe tOtlÖer^

tiiffenietonfciidêaligöïtiafeec/ al^ 6p toa^ baftm;*

Het tweede voorbereytfel, CClt gCÖCÖt ItaeC Den Cpfcft

ban befcitiatmc .

Tj Et I . point.25emercftt batmcn op mtt manuren

-*- -* alïeen Itan toeren, op een maniere/ naer be 3tele/

Cfliigijept en opeene andere maniere naer Ijetlicljaem» lulleen

Ut 5«iÉt te toefen/naer De 3iele/ 't mkU ban een pegelicfe hm

Herliregfien too^öen / tö Ijierin gOelegfjen öat tjcn

menfcïjfönfterte fomtoijlcnaf-trecht banupitoen*

öigc ömgcn/en in fp-fciticn bcrcenigöt toojDe. geit

scneca. |jeö mp / fepDe genera / niet alleen bertrocfcen \)an

öe menfc{)en / macr oocfi tsan alle fylmu 3Bant een

pegelijcli ftan Oem ontleöigen / tit't begeert : nie^

mantit en too^öt baer gebonöen/ hk be fafeen naer-

ïoopen/ een pegelijcli neemt befeibe aen / enöe fp la^^

ten öaer boo?-ftaen / bat ïjet groot gfjeUic Ii i$ / feer

öelammcrt/en De&ommert te toefen, |ï)en fean befe

afgetrof lientïjepbt/oocè in 't mtbben Dan fiet getier

bei* menfeljen genieten» ^tlbui^ firn top/ batter fom^»

migïje gOebonben too^ben/ bieljet gfjenebattioo?

ïjaer i^ niet en fien/noeïj en Doorc/ nocli en fmaften.

^cnigijept -^'anbereeenigjjeptgaetöet iicDaem aê/ toaer boo^

tjfsi iic= ji^^n ïjcm oocli aftrecfit iicöamelncïi ban flet gcfeb

ijacm^* fcftap ber menfcïjcn / enbe bat cp batm.en öier bco^

fonbe mogen gfjerafien tot eene ïjepligfie eenigïjepbt

beö Ijcïtcti/ enbe Oet ftitic foo bcel te beter tot Ijemeli^

fcöe faften foube mognen dieren/ naer Fjet gbene bat

ongf be ^clj^ifture leert/ ftp fal alleen fitten en ftoij*

gcni toantftp fieeftfp-felben bobenfp-fdbengeljep

ben^^iet of t göp htfi: eeingfiepbt bemint / enbe Doe

beel bat göp i)ier in berooojbv-rt 3öt. 25emercfet ten

ttoee?

Thren. 3.

Van de Eenigheydt. 435?

ttDécbcn / f)oe Qïootelijth^ öat tie gcpligen öeft tc^ ntgöcpt öcö Dt'ttcn gcacöt l)tbbt\u 3Dant toat Ijeb^ ben amt^ getupgljt tz ^ i^. goanne^" 23aptifta/ gaulujsf/ Kiuoniu0 en foo tïcel dupfcnt l^ccemijtcn/ tiü öacc ieöen/afgetcocften 3önDe Ijan De toecelt / in tie töilöecniffe obec-aljebaaeljt Ijeüben / Dan Datfe De fiemme ban Den l^. <at)eert mettec Ijerten gO^Öoojt {jaDDen/ Detoelche -^cfcniuiefoocö upttoenDiaOiijcö getoaec getoo?Den 10/ ai^ t)zm gefepD toierDej 3©lict/ fcDuplt/ en f töijgfit^ ga Daec en tooK Dpna niemant onöec De ]gepligen geDonDcn/ Die Defe niet toegeDaen en 13 getoeelt, ^enfcBoutot 6etercmpclDanC(j:i^ Mauh.4. flu]S[ onfen Safigfjmabec / Die ban Den l^, ^eeft ge^^ icpDt 10 getoeeft in De tDOcfïijne naer fijn Doopfel / en üeeft alDaec beertigö Dagen bolöecDt/ en Defgelijc- iicn bcrnacöt in *t gebeDt/Op bertracb alleen op Den bcrcij/enDe gaf Deni tot 8et gebedt/en feec Diclitoijl^ op Den beccij ban <01ibeten:töiant gelijcb Den ^» Slo- ^*^ ^3. anne.^ getupgljt/ SJuDasS toift De piaerfe / toant Se^ f 11S5" Daec DichU)yf.3 ffamen gelionien IjaDDe met fy - nc Difcipelen, Bolgljt uteen l^cere/ enDe D'eentöige h)ijfOeptnaer, JBemeccfettenbecDen/ljoenootfabe' i^oenoet^ lijcb Dat Defelbe i.örtoant geiüchectoij.^ Datmen Qua== p"^f pcji lijcö pzt onDec (jet getiec ban 't bolcb üan upt recö- „mtjeplt ten; alfoo iief Ditbeedtieectoaeratfitigïiin'tgöene tt^^extm Dat onfe faligöept aengaet. ïDant i0 't falie Dat nie^ i?» mant toijföept en fcftaft/Dan alieen 3önDe/en in \tiU te/ nocb pettrcffelijcöis^ tec [lecten en trecht/ 't en 5P Dat Op öeiet Datmen fjem niet en ftoore/ oft eentg ge^ tiec en mabe j jac/ i^ 't Datmen felbec in 't fpelen/ o^ bec tafel/ bp na^ijte in 't flapen/rulte foecbt j toat en beDoojtmen ntetteDoen/ omfijnefaligtiepttcbec^ bo^Deren/ iis? 't Datmen Defe beïjecti 3Batenfullen . beel penjcöelen/becmaningen/ Oet ejcempel felbe/en i De (eetinge ban onfen ^aügljmaecfierf]iecinniet Doen^l^oo^t fiem u bcrmanenDe: 3i!s gDp öiD fo gact Matth. 6, binnen utoe flaep-feamer/ en met gciloten Deuren fo bih utoen ©aDer in 't Depmelöcfi/ICenboo^t fjem tot ufp2ebenDoo?Den^iopïjeet:2jclifalfcIepDeninDe ore«2. tDoeflpne/ enDe ich fal tot ijaec Ijecte fp2eben;al0 oft ij? toilDe feggD^n/ Dat fiponbec ïjetgOetiecban't

jrfz bolcl^

4^6 Den II. Bocck. Het XXI. Cap.

boïcft niet gciMOonentoajaf tefp^eftcn/ oft tod niet tot öct f)crtc / om pemant te Oeiieeren. i^ocl) !jp m geeft oeene Uoo?tieringe iu öeu geeft / Dan alleen öen genen/öie ïjeni nfgetrocfïen öeeft/enbe met gefloten beuren/ bemcrclit öe paben üan fijn Hupfi?. iDe b^ou^ 4.Reg.4. toe de toelclie ben ]^,©2opöeet ^lifeu.ö placf) te Ijer^ bergen/ en fioube Oaerfcljulben niet betalen/ foo ïangö al0 (p fiaec öeure niet en Ijaööe gefloten/nod) b'oUe gegoten in öepöele baten» v!2ntietïennienfd) moet menigDmael beel fcöulöen maecfien/enöe met ontalïiicöe fonöen oberballen too^öen/'ten5P öat Ijp fiem felben fomtoylen bertrecfte.tï^it fteeftöen C^ee* te todlen te liennen geben jjBarci in 't 6. alie? ï)p fmt ötfctpeifen/ feec belet fijnöe in bep^ebicatie/gefept geeft: Öomt aen b'een fijöe/in eene berlaten plaetfe/ ^t\itpiv enöeruft een toepnigO^^ierom ief'töatöenl^.JFran^ ^en UÉböÉit (ifcugf opöcti öergl) 2tilbernuef Den ^.ggnaiiuö op öïSr öen Dergl) €a|Tam.c? fiaer bcrtrocficn Oeüben. ^nöc umcop ben ü» laartinuö toa!3f gctooonelijclt alle jaren een i Jteiu ittaent lancïi / alle bingen upttliiptcnbe / bupten Dc ft^t)t/ in eeneeenfame plaetfe te bertrecfeen / om aU baer fijnen geeft enbe (lerte met <0obt tebereenigcn. 3§et feibe bebe ben ^.CarolUjö? 25oromeuj0f / enbe \^ \ nocH ïjebenfbaegljs? / jci ïjeeft altijt alle Oeplige man^ nen epgen getoeeft. «aberlegOt fnermettoateenen geeft fu-ïiebert gefocötftebben alleen te toefen / enbe in befe maniere ban leben foo langen tijbt bolliert Hebben: enijsf'tnietgetoeeft/ boo^eenenl^.43ecftf ^UjE? feont gl)p genoegO bemercfien/ batmenbau ben guaben geeft geb^eben too,2t/alfmeneenengroa:? toeiDeeft ban alleen te toefen* 3Biltgöpban/ batu <i5obt aen u ftertefp^eecbtibegeert giip cenefeecherc nianicreban leben met üBopfecJt'ontfangen^foecfet alleen te toefen. 3©ilt göp gefum fien berfcOnnen/j totlt gf)p ben b.jnpbegom met be b^upl^t binben* öomt bupttn in 't belbt / berlaet liet geb^up.ö ban 't\ bolcft/nictfoo fcerlfcljameliklt/alef tod metter Ijer^i tertiblietfe nodjtan^ oodi met ben licDame/ foo bcd| flljs utoe maniere ban leben toelaet.

Het 2.r>oint.25emerdu toaer upt bat Bet öomt/bat (| tefe eentgö^pt be.ö licDaem^sf foo feer gepjefen toojt*

Van de Eenigheydü. 437

enöcöcctDacrtöbcrflroptijGf/ bcrgatierti f"ö^ötc Jjfjöc^^^^^ tai\ te boren gelijcö Ijeröooft toa0/ toaclïec maecfat/ Ht^acra^^ cntjeöoctlup^crennaeröeflcmaieöejcfi^cecen: foo i^, batfc öfcn begint t'aenöoorcn/ öiefe ban te boren niet oeftent en öaööe/ enbe begint te fmaecfeenbe foetigOcpt ban öe öeuggt in fjaren 00 jfp^oncfi^^ict- en-tcgcri / gelijcft öet accooK ban be mufijcfee / a\$ baereenigf) getier i$ / niet geftooat en itcin too?ben/ ïtocf) oocH be ilemme ban ben genen bie fpacccftt: al- foo en ftan ooch ö'infpiafte ban ben ^. <0eejt / nocö b'iniüenbiaOe bcrtrooflinge nkt gliefmaecfettoo:^ ben ban alfmen alleen i0: ja bat meer isf/ ben menfcö en fian niet bebacftrelncben m boen/ ban toefenbe in befe eenigbept. 5©ie foube feonnen fcöilberen/feB?ö^ ben / oft pet ban bupten leeren tn't mibben ban een berchen.ef mercöt/ oft baer bet bof gefiröfc D i${ men fean bari gfjeen toercö ernfteljjclt boen fonber befe eenigOepbt; nocb bet licDaem enfeanf0ngemac& niet bebben / oft be 3iele Dare ru|!c. t^uö bemint be eenigbept untter ftcrten/ enbe neemt boo? u/bat gbp <5obt almacötigö begeert teboorenfpjeUenaenu licrte. 23emercl!tbter-en-boben/ toateenebeDuIp^ faembepbt bat bit alleen toefen mebe bjengfjt» €en eecjlen/ ben genen hiz be eenigljepbt aenneemt/ boo j 3ien tiat Dp ben trooft ber menfcóen b^ptoilligOtöcö Derft / maecbt bem toeerbigfi om ben <0obbelöcben rrooll te fmaben,- enbe Doe grootelijcb.ö batbitte ïcötenicf/ ijSbenneliicftgenoegn* a^^ooKcs bic bem ®i<anem alïeen bint/ ontcecl^t fp felben Dp-na alle aenlocliin^ ^^ o«Js.«t jen ber fonben, ga bat meer iö / gelijcft tic metbe ni„ge tui' aefle bebangen 5ön/ ntetgenefelijcben3ijn/ 'ten foiuïtn» ;p batfe ban be anbcrefiecben afgcfcbepben tDO?* Kn^alfoo en fian be 5iele niet gefont iDo:>ben/ 't en 3? ' )at fp Oaer afttctUt ban be gene bit met befmetreh* ie enbe aenblebenbe fonben befjangen 3nn. 3|ierom ö't bat ben ^2opbeet ban fp felben gbefept beeft; ^ict ith f^tbbz mijn berregemaecbtalbliebenbe/ ^f^isA^ n icb bleef tooonenbe in betooeflïjne. tDefenfoecUt •ene tooeflijne / fenbe <§eneca/ hie met tim onnoofe? scae«» en/enbe onbeblecbten begeert te ïcben:a;n bjaerom

4^g Den II. Boeck. Het XXI. Cap.

3Dtcan«tt bat^ ten cerften/ om öatöpalöaecmetfönctonge isaimif- niet enöanmtfiioen. Cnöeis^'töatpemantmettie mttfiine tooojöen / oft tongo met en miföoet/ dte t$i een l3o(^ tongc* maeclit man: ja ooft t»e ©Dtïofopöen fepöen/öat öen ïacob.3. genen öie jlil feonöe ftuiigen / öen ^öoöen aidec-ge- ïncïifte \»asf ^ enöe om te öomen tot fict oppecfle ban Ife bolmaecfuljept / foo becepfcfjten fp öatnien luttel tooo^öen foube geb^upcfeen/ UltJtu enöcfïUlclienjS sencca. fpzeften* <So bicfttoijrie?/ fegbt baec eenen/alé icft on^ bet be menfcljen getoeeft ftebbe / Den ith mtnbec menfcö t'öuPjQf geftomen» ^ett ^.^fimb^ofiUiEJ fepbe: Ambr.i.i I. (€e ftonnen f mögen/enbe op fönen tijt te fpzefeen/en^ de offic. iie {jet becfmaben ban be cöcftbommen/ fijn be mee^ (Ie fteunfelenenfonbamentenberbcugljben. I^ier- en-boben men bjo^bt foo Itcötelöcft niet getrocften om fijn bette op ecnigecreatiicre te ftd!en/ alfmen alleen t$?j toant bat berie gefïelt iö/ en loclit foo fcec nietaen / alö *t gene bat boo: oogen W: baec-en-bo^ ben alö top alleen 5ijn/ban ber lepben onc? geene gua^^ Athan m be ejcempelen-^iecom fepbe ben ^.^ntoniuje^/bte in cjus vita. öe tooefttjne fit enbe rufl/ bao^fJt ban bip guaben be* ceitigijcpt jj^gt/te toeten/ban Ijooten/fpjefien/enöefien. <gnbe S. tot 3lcfeniu0 toiect gefepbt/ göelijcft boben nocft becmelt lö: l^liebt/ fb)ijgöt/enbe ruft; toant bit 3ön be too?telett omniettefonbigen» l^ieromi-eJ'tootfe batmen bem boo26ettngebenbanöen{|.45ee|ibe^ geeft tot ftet öloofierlijcfe leben / enbe tot be totlbec* ntffe* €nbe al i^'t bat be toeceibtfcliemenfcben/ piet in niet al eben beelboojbeeljS en bebben/ fp ftun^ nen nocbtanieJ menicömael eentgen tobt binben/om ben felben te befteben inbebotie/ enbeinljetlefen ban a5obtb?ucöttge boetljenria bat meer ts?/icb late mp boojftaenmet^eneca/ batbeteenUanbebet* maecfle enbe felierjte telïeneniöbaneentoelgellelt ïiette als? pcmant in fp felben bcccenigbt enbe ber* faemtiö.<É>itfiet men immers bichtoijlsf gebeuren/ Dat ben genen / bte boo2 ftet acnbooren ban fermoor nen enbebermamngenmetbebcertentoo^bt/ me* mgbmael bet felbc ber ftrijgöt/ met ïjen eenen bagli/ nft ecnige uren te bertrecfeen/enbe röpelijcb op föne

faüenteletteiu _ •

Hcc

Van de Eenfgheydt. 439

Het 3 , point. ^zmctcht toat gocberen bat mchc^ ©é goeue^ b^tnQï)t/alkm u toefcm 3Bant Dier öoo? homt öen «•» ^« «* menfcü totfp fclljcn/ enöe obcrfcatfijne falicn rijpc^ "énecf * ïijcft/ enöefcljicfitfc toiifclijclj / gcfupbertöebDcnDe Epia.s. öooge fijn$ bcnlantfifjca ai lö't öatD? nieten fdjijnt te Deen/ foo öoet öp nocötan.i^ groote fafeen.l^P too^t 5©^ «mg* ooch De^uaem om met a3oö tefp^eften/enbc Den fei- L^,f J?1,^J*Ï ben re genieten. Cnbe feööt mp een^/iief Ijet niet beel bc"uaem foetec met <0oDt/ ban met eenen menfcg tefp^efien/ om met meta3otJtfeggcic&/tiiebaecisfDefcntepnelianaIle ?°1^'/ gelucfifaligöepöt entie goetftepöt/ toaecmebeöen '^^^""^* menfcf) Ö002 ftet gebeöt bereenigötlüojöt/ 't toelcft noffuanö nieten fiangeöeuren/öan ai.$ üp B^m bec^» trecht/en befo^gt/bat Dp aUeen i.i^^ïBant toaet* öecft <6otitaïmacbtig€lia$?/b)aei: beeft DplBopfe^aen^ï gefp20feen^ lief 't niet in bc tooe(lnne gebeefti 't bielcït ÖP on.ö ooft boo? ben ^>opOeet '^faia^ getoeecbigbt ifai« ji. beeft te beloben/feggenbe:t^P fal barebeclooeitbept jiellen/aljS bjelluttigOeben/ehbe bare berfatentbept/ alö ben bof be.öl?eeren.25ïötfcöap enbe b^oiijcbbept fal baer in gebonben too2ben / bancfifegginge / enbe be flemme beö lofsf. ^oobatfeerUjeIfegQtben% ^Cuguflinuö : foeter 5i)nbe tranen/ bcrgencr bte rnpfai.127. bibben/ban be blijbtfcbappen en b:eugbben die meu fcbept in't aenfien ban be fcbou-fp'eié.l^ier bp magb feec toel geboegbt too^ben bet ïefen ban be boccben ban be ^ubt-Baberisf / enbe be genoegöte biege* trocften to02bt in 't gemepn tipt be ftubien. 45ï}p fiet ban toef/boè beel goet.ig batter (m^Pt upt befe eenig* f\ept. Mh toat een b2p gemoet aenfcboütot men ban bier ben bemel/ boéblïjbebjclïenberacötmenban bier b'aerbe enbe b'acrtfcöe fa!icn.]^ier in toeten top batben^.fglgnatiujSJOcm getooon toa.ï?teoeflfenen/ enbe a\^ i]p obergoten toaö met bemel fcbe bertroo^ flingen/ met lupberttemmen te roepen: igoejliucfet mp b'aerbe/ató ith mijne oogen ffaeop ben ftemeL

Gebedt om te verkrijgen de deught van alleen te we- fen, ende van ftilfwijgen.

\f) Liefhebber der mcnfchcn die uwe woonplaetfe ï:'C- ^^ ftelt hebt in een lich c,tot het vvelck \vy niet en Icon-

5r f 4 nen

440 Den 1 1. Bocck. Het XXI. Cap.

ncn geraken, (want niemant en kan u aenfchouwen.en- dc blijven leven) wat hope fouden wy konncn hebben van u te vinden ? geen voorvvaer , ten waer fake dat ghy om onfcnt wille ncdergedaclt waert uyt uwen Konink- lijcken throon,uyt u hcmclfch paleys,in defe wildernif- fe, in een verlaten en woeft lant.Want wy warch gelijck fchapen dooiende Tonder herder op de gebergten. Ende wat Ibudt ghy anders konnen doen , wiens natiiere , de goetheyt, en barmhertighey t felve is? En fout ghy voor ons niet oprijfeti in 'talderhooghfte , op dat het volck, wclck fat in duyftcrnifle , foude een groot licht aen- g;u iJê fchouwen ? En waerom dit? op dat wy wederom fouden Yöocffnng keeren , ende ons bekeeren tot u die cencn herder onfer ??^ T f ^'^^^^ ^^j^' ^" ^^ ^^^ ^^y " fouden volgen in de wocftijne, fpHfUiiDc ^^^ '^^J ^ "^'^" ^^y dagen reyfens, alwaer ghy ons fout f^ij- fcecmiKht» fcn,met het hemelTch broot vanudicrbaer bloeten lic- irai» 32. haem j op dat het oordeel in de woeftijne foude mogen wooncn,cn het werck der rechtvecrdieheyt vrede foude wcfen, en d oefïeninge der rechtveermgheyt ftille fwij-» gen, en vryhey t tot in der eeuwigheyt. Uwen Propheet Jfal» 3 j. hadde voorfeyt : De verlaten wiiderni{re,en de afwegen fullen haer verblijden,cn de woeftijne fal haervcrheugê, en fal bloeyen als eenc lelie, groeyende fal fygroeyen, en haer verheugen vol blijtfch^p,ende lovende,de glorie van Libanus is haer ge^-cve, de Ichoonhey t van Carme- ius,cn van Saroti ,fy fullen de glorie des Heeren fien,en de fchoonheyt onfcsGods.Dan fal den kreupelen fprin- gen als eenen hert, en de tonge der ftommen fal gcopent 'Zijn; want in de woeftijne zijn de wateré gefcheyden,en de beken in de verlate plaetfe.En 't lant dat droogc was, fal wcfen tot een ftaende water, en het dorftigh lant tot fonteynen der wateren. In de ruftplaetfen daer te voren draken woonden,daer fal opgaen de groenheyt des riets enderbiefen. Wat betekent dit anders mijnen Heere, mijnen God,dan dat de ziele haer verheught,alifc alleen iSjCnnictin 't midden van het getier der mcnfchen; dat- fe alleen, en afgefcheyden zijnde van de gemcyrjTchap der meiifchen,bioeyt en grocyt,enuwer glorie dcclach- tigh wortrdatfe waicren overvloedelijck drinckt van u- we fonteyne,ö Saliga-iakcr,en dat de ziel dewelckeyan \e vpxen dpire en droogh was , wort gelijck eenen vloet

der

Van de Eenighe^'dt. 44 1

der \varereti?\vant den genen die van de wateren drinkt, dic ghv hem geven fulr, uy t hem fullen ook levende wa- teren in alle overvloedighey t vloeyen.Verleent my dan J^w ï>*» ö Heere dacicku gewillighlijck vanallede jaren,maen- ^p^j ^^ den, en dagen mijns levens eenige thienden opdrage,dai: frjne loei* ickuvol^eindewoeftijne, enaldaer aenhoore wat dat DaDenticn# ghy in m^ fpreeckt ; want het en brenght geen verdriet Jj» ƒ« 3«» mede, met u te verkeeren, ó eeuwige wijibeydt, maer o vervloedigh is de foetigheydt die ghy verborgen en be- waert heÉt, voor den genen dic u vreefen. Ghy gebiedt Pjajm 4^» ons ó Heerejedig te wefen,en te rien,dat ghy God zijt, ^ "^ ^'^ dat is.alle goetiEnde men leght dat ghy uwe verkorenen vcrborgt, UI de verborgentheyt van uwen aenfichtvoor de verftooringe der me'^nichê.Öch oft ick mijn vermaek iiamcom uwent wille verborgen te worden , en dat ick gewillighlijck van lbo veel da2;en der ydelheytin dit le- vcn.eenige Ibude mogen befteclen in ftilteende rufte tot faligheyt mijnder ziele :op dat ik u mochte hooren fpre- k'jn aen mijn herte; op dat ick met u,en met uwe heylige liever fprake , dan met de menfchen. Want wie heeft u- Vvcn fin , o Heere,gekerit , oft wie heeft uwen raetfman geweeft? Onbegrïjpelijck zijn uwe oordeelen , ende ick en weet niet door wat wech,dat ghy my in mijn Vader- lant begeert te leyden. Maer d'ongeruftigheyt der her- ten, ende de verduyftcrheyt mijns verftants en laet miju lichaem niet ruften :my luft te gaen fien,en te hooren, eu fiet ik keere wederom ydel,want dit en kan my niet ver- faden ; ick keere vermoeyt , want daer geen ruft gevon- den en wort buy ten u. Dus mijne ziele gaetuyt u landt, Pfalm44. «yt u maeghfchap , uythet huysuws Va'ders , vergeet u ^^^^.^ ^^rm, volck,ende uvvs Vaders huys, ende denKoninck lal be- Canw^" geerenuwelchoonheyt. O mijne ziele, weeft alleen, op dat ghy u felven alleen foudt mogen bewaren voor den genen,die het alleen al toekomt , den wekken ghy u on- der al datter is.gekodcnhebr. Schout onder de menfche te komen,vertreckt u van uwe huyfgenooten,vriendeii, en di^ aldernaefte zijn,ook van dé gene die u dient 5 ver- treckt u,niet met den lichaem,maer metter herten : met goede mevninge,met devoLic,metdê geeft.O wie lal my dit geven dat ick u alleen lal m.ogen vinden, o alder-lief- ften mijnder ziele ! en dat ick in u mach ruften, ende dat

5?f5 allo

442 Dcri IL Boeck. Het XXI. Cap. Coloff. 3. J^IIe vcrftroytheden van my ghcvveert zijnde , ick in'c binnenfte mijnder herren my loudc mogen v^thcughen , in dcughdcn voorts-gacn, in rufte blijdelijck. leven , dat ick mochte doodc zijn , cnde mijn leven mocht verbor- gen zijn in mijnen Salighmaecker, in u mijnen Godt,ton datghy komt,ende ons leyt inuvven fchoonen hemel, in het gelelfchap der Heyligen, alwacr wy ons ccuwelijck fullen verblijden, Amen.

Pradlijcke om gcerne alleen te zijn.

prov.4. r^ €eetfte/ niet alk neerfltoftcpbt / oöcïöcl^ be

^t KöciiÉ en utDeupttoenöigc finnen, ^tettocltoe/ batöere- St iiecu öenegoebe toac8tc0oude/op öat Den bpanttn u ijtc^ ioacfjt te niet en ftome / en utoe cufle / nocö b^eeniatiept u:? üauöfiw \juec 3iele niet toetO en neme. aBant eencn inenfcö / ijie fp felUen in öooren/ fien enbefp^efeen nieten fean Deölüingenj i^fgelüclteeneftaöt öiebanaaehanten open licljt/ fonöec mueren of t poo2ten: en niacO met recljt oocfe becgelehen toojöen/ aeheenen Ijof fonbec tupn/toaec ban öen ïBijrehman fegljt: <jBie ben tHpn toecö nemen fal/ Die fal gebeten too^ben Uan be flan^: öOe/ te toeten/ban be Uaiig»^ öec öeKcn. ^iec upt ho^ met/ bat bit Ijet eecjle teöen iief/ battec in een fUooflec tenen goeben regel en o^bie \^ : tnbten bat be feeglj^ "buxX^t^^t I en eenigljept baer toel onbecöouben too?? bj?n/'ttoelcft in fuïcltec boegen/ten xxptxi ban ben<§^ gjgnatiujs tn 't geb^upcü toajs ( gelijcft \t\\ berftaen IjebDe banbe gene \^\t met öem gelceft ï)eliDen)bat'et fcö^enbattecniemantin fjup!E?enbjagf/baecfpnocl> taniS fcer groot ban getal toaren ,• gia bat meer x^ f £!ls? baer pemant ccnigi) getier maeclue/fo guam fjp oolia5encrael bjefenbe/upt fijne hameren bermaen*- i?e ben felben rijpeliicfe : fo bat ich'er eenen göehent ftcbbe/ X^xz alfo biötoiljeral^ Dp boo^Dp be fiamer ban oefen faligen man moejlepaffeeren/fijnefcfioenen in fijne Ijanben nam / op bat öp geen gerucöte en foubc inafeen/oftOem eenige moepelijfiöeptaenboen. <5^it \^ bé gcejiber^epUgenjbieanber^toanbelt/btegaet acfnertoacctiS / ctelijcfi ben $^. 25ernarbH^ toel fegt. sDe tbjecbe/ l^cemt bagelïjcftjs^/ ten minfien eeni-

gen

Van de Eenighcydt. 445

oen tijbt om utoe faltaftcpt tt bcneer(tigcti/ bcrtrcc? ftcnöeualleenbiinb'anöcrc.^ilDuö toeren top/ öat nl)cDacnt)eeft Cfjomaö lEocuö / enDeanöcreman^ ncii/öieMaerinöcp!igt5cpt octDcefiïjeübem 3^'t dat gftp Dit t'fiupie? nier öoen en feont/ neemt öier tae tien tö6t/in eene aeiigieufe plaerfe/enöe bertreröt u alöaec/ entie baengfjt öaec eenigen tuöt otiec/ in eene p^ofötelyclie leötgljeptit.

'TDeöcröe/BUlfoDifetöijl.-sfalögfjp feontoftmoogt/ xf^mhe^ fo fclticfet aüe utoe dingen in flilte/ en alleen 5Ünöe / [)co,^t aiie en obeclegt in öefcr manieren öe paden utoe.ö IjupiJ» SudScK ^aer en i^ boo^toaec met p^ofötelper/ Dan aüe fii^ te fcksm nefahen beöacijtelijl! te öoeh/enöe niet Dpgebal/gej^ m tcuocm lijcli il! onth op andere tijden bermaent t}^'vbt.^m> om alö gf)p eene fafic ban eeniger toeerde/ repfe/ oft ampt toilt aennemcn/ bertrecljt u ecntge dagen / en bolgf)t ultïen ^aiiglimaecHer naer/die fp felben 40» dagen in 't gebedt ende batten geoeffent Deef t/ eer flp !iem gaf tot p:edifien.^cipiD Hfricanuö bp de 0os mcpnenplacO tefeggöen: dat ï]p nimmermeer min ledig en toas^/dan aio Dp ledig toacfjdoo: dien dat Op in defe ledigliepdt oberiepde toat [jem te doen flonr»

vDe bierde/^lffer eenige groote feeftdanéaenilaéi^ de 3ijn/na 'tcjrempel ban becl/fo öout iiVinw^ 3Ün== de/difetoilö al!cé/cf i^ 't fafec/dat dit niet doenlii! en W bertreclït u in eenig ftloojïer. iBaer gftp fuit m? mogen feggen/dat dit alleen den toegij met en i^/die den menfcö ter faligl)eptlept»l^et iö toaerrmaer fuit gl)p den feherften/en den bequaemiten/dic u tot rrjr- bommen/ eere ende glorie fean lepden/ beracljten i

•^c bijföe/Hl is" 't dat alle menfclié/maer bcfonder ^ctte lof* iteligieufe perfoonen / jaerliif jr eenige dage begoot }^^5,fbJn den te neme/ om (jaer te berfinné/laet ons aüe mac^- ^„en Dag dcn/eenen dag fjier toe berl^iefen / aengefien dat top tot mitc ban 3i:rfemu0 lefcn/ datfip dit alle toehc getooonlih ^^ ^cöös. toaö te doen. iBaer dit moet boo? al geraden tooide b«h«fSu ben genen/die ftcm toil beraden ban eenige treffelic^ fee fafee ban t berïiiefen ban eenige maniere ban Ie- ben/of pet fulcr/op datï)p macl) fiooren toat dat den ^. *6eefl in fiem fpaeecfit/ en op dat ijp macf) geïept tóo:den ban den genen/dien alleen lienneiiicfï Mm dg

toegen

444 Den I L Boeck. Het XXI. Cap.

toegen bet menftöen / enbe bf e öileen ftan onfeonfe*

fiere boo^ffentaOeben boo? fijne baberlöcfte booj*

ficötlgljepbt (lieren enbe regecren.

^tttó teel €en feflen / 3$ 't Op albien bat (jet u nfet gelegen

EfSlm/r<« ^" ^^/ ^^^^ ^^öcn alleen te toefen/ftieft immers^ eene

«ncn öagö ^^^^ "^^ 3tele/gljp bie foo beef geeft aen u UcDaeni/

flcii 4BoDt en aen upttocnbige en toereltUjche oefemngen:blöft

Brtjc/öitc een baglj üp utoen ,§alïgl)mafiec na 't erempel ban

!S*ii?tui* ö^ ^portelen/ maer niet fonber eeniglje boo^gaenbe

tdt bn« berepbinge» €n oberleoOt boo? al / Ijoe beel battec

quifi* boo? *t aennemen bant iüloofler lijcft leben be toerelt

bcrlaten / en bit aennemen al0 eenen fonbcrlingbcn

mtbbel/ om totftarefaligfjept tegcraben^ïBaerom

jn toojt göp ntet beujeegljt boo; be perijcbelen t)ic u

omcingefen / op bat gbn ten minflen be baerelt booi

i^enen tübtfoutberlaten i ^tet toeltoe/bat gljpbefc

gelegentOept ntet en laet boo^bp gaen / op bat gf)p w

tnber eetoigOept ntet al te lact en behlaegt. ^iet öoe

beel mifbabtgen too^benber tnbe beccherio^ gebtoon*

oen allee te 3öniöoe beelg^tncen ftouben ftaer allee/

om gare aut^orttept te beb^aren^boe beel ftcancl^en

toojben Dier toe bebtoongen boo? nooti iöemer ft t gp

oohutoefiecftte/ ballingfcbap/ gebangeniffe/ en ge«

neeftufelbcntnbefeeenigljept.^etoclcfteboojtoaec

beel menfcben foo p2ofiite[icb gljetoeeft fjecft/bat fp

oebeel ftaer leben gebetertbebben ban onfp^ebelöfte

Qiielltngcn bejsf geeflsf/bat fp ban ontalUjcbc benaut*

jjeben berlo|l3ön/en bertotnbersJ Daensfelfief getoo^

ben 3ijn/'t toelb fp nopt ban te boren en Oabben bon*

nen berbrögöen , baerenboben nocDben Baet en nflt

afgelept fjebben/b^ebe met bare bpanben gewaecftt

Ijebben/ en fonberltnge b^elbaben ban <0obalmacD»

tigb berftregen ïjebben/^c. €n toaerom totl kft bit

b^eeberbebefltgeni '^^itbetopfen onissgenoegöfaem

beoeffeningen ban ben S. Ignatiiis,bie be beele toerele

boo? genoeg bebent 3ön/en be b^ucöten/bie baer upt

fp?upten/ gelijb onii be jaerlöcfte baieben onfer ^o^

tietept cetupgen» <Cntic opbatonfenalberöepligB^

ften J^nber/ ^am ban üloomen gmtluieJ ben V. alle

ïteligienfe tot b'ecnigbept ban befeoeffeningifoube

bectoecben/ ijceft ittilbelflcöboUen oflaet göegeben

aen

Van de Eenigheydt. 445

am be gene / bk Daec öacr toe fouöe» begcb en.

IBacr üemercfu bat ï)cft ocff^^nuioDcn Detelcöe öfjcfcötebcn alfmcn ö^m alöuief alleen bcrtrecftt/ fesas lïcrfcücpbcn beden oft epnben in fiaec begcy^' pen* €eneec|len/eene generale biecDtezi^enttDee- aDeff^tm» ben een Deraebt/banDetfcötcfien fijnbei: faften:(€cn gf» totijft becben/ een leettoefen ban Det gene/ bat gljepaflfeert e,JJe"i5a« fjSCCenbtccben/eenboo^nemenbanrünïebenbJcö^ ijcpDu toijljöftebeniieutoen/ boo? eenigöerecoüectte/ oft berfinnen fönbec oejfeningen alle toeften : (€en böf^ ben/ ban on j( boo2 oogfjen te ftellen / in toat ftaet oft tcapberbeugfjben/ bat tupfoubenbegeerentefleci^ ben : €en fejïen/ eene toel-gljefcDiCnre maniere ban ieben: enbebattoeberom: €en eerden/ aengacnbe liet göeDebt : €en ttneeben / be mojtif icatie oft ber^ (lerbf nge: €en berben/ be bebeplinge beicf tij^^: €en bierben/ be reformatie oft berbeteringe ban be ma^ nieren / en üefonberlijcli aengaenbe be mepninglie : (€en bijfben/ aen-gaenbe be gljelegBentljeben om beugöben te toercö te ftellen : €en feilen/ be begeer.- ©fflciim» te/ enbemebe-toercfeenom totbe bolmaeeöt8epbte«»"J? te geraöen. a©ant ben genen/bie Bern tot befe eenig? rö"? fcftó, ftepbt oft oeffeningen begeeft/ en moet fpfelben niet ' iaten boojftaen / hat öet 3ön eenigfie öooge contem* platten /maerbefiennifreföa0felfj3f/ enbebeterin* gljefötiieffelfier: enbeOierom ii^bit eenealber-befte berepbingOe/ teoberfien/ toeltftefaute batons al* bcrmeeft belet/ toatgBenepgelijcfiDepbt onss meelt ontflelt / enbe bu.sf moer men befelbe gceftelücfte oef ^ feningen bertoaerte fcDicfeen. Igier toe bient öet ge- uk t. de ne/ batben^.23ernarbujjfeg!jt/ bemebitatieoftconnd. bemercfiingOe/ fupbert boojalbefontepnebaerfp S"JJSL uptft3;tupt/ te toeten be 3teleiboort0 fp regeert be üe-- tausT gcerlöcöfjeben/ fcïjicfttonfe toercfien/ berbctert bat onmatig is?/ ftilt en berbetert be manieren/ ten laet^ Sen geeft fp onief be toetenfcfjap fo ban €>obbelöcöe/ alö ban toereltljjcöe bingOen. ^Defe i^ betoelcfee al Bet gene bat bertooeft i$ upt een fcBept/ fiet gene bat tefeer berbeplt 10/ bp een bergabert / bat berbo^gen icJonberfoecfet/fiet gene bat toaerfcOönigl) iö/ enbe öe toaerjepbt acDtevBaeU/ ton alle feanten toeegDt/

$nb^

446 Den 1 1. Boeck. Het XXI. Cap.

tDclche biin te Doorcn fcljicfet / bat oiije? te boen ftaet/

!ict alisnc 'oat boo^üP aO^pafTecrt tio? / obccIegDt/ op

öattet' in be 3ïeïe niet met ailen oDebonben en too?be

Ijettoelcli onbolmaecht 3P/oft bertietenfoube moe^

ten too^bcn* ^efe 10/ betoelcfce in boo^fpoct/ be te^

Ocnfpoet boo^fiet/enbe in tegenfpoet Inefcnbe befel^

bc bpna niet en gdcboelt: teaer ban [jet eene be b^o^

niiöfjepbt / enbc Ijet anbec be boo^fiii)tio(jC)[ibt/ en^

be toijHjcpbt aengact. oBn buntht u niet bat ben ge^

wen I bie Dem in fijn feben tot x^ziz <aobtb?ucbtigOe

eenigbepbt enbe p^ofijtelöcfie ftifte niet en begeeft /

fi)nen tijöt (aetbecloten gaeni

t©e fftiig. ^^ febentle/ gjö 't faöe "i^d^i gbp nocö boo? fjet ge^

ijcpt i;s cc» bebt / nocl) boo? Ijet f efen ban gfiecfteljjclie boccfeen/

ne gocDe j^of [j ^qq^ [j^t aenljoocen ban be fermoonen u binbt

om niic ' a^l^olpen te toefen/ fo b^icgljt u fclben/oft göp oocft

ftraiuMjes begeert geftolpen te3ön»^13t^nt toaec'tbp albien/bat

^i\\ DCK gijp {irancb fijnbe nacc ben (icftaem/te bergeefjae ge*

^^^* proeft i)abt u meteenige mibbelen teljelpen / enbe

öatmen u een fonbeilinge remebie gabe / ïjet toeïcli

gljpfonbec ecnigen binbec foub bonnen geb^upcben/

foubt gijp toelfoofot toefen om bet felbe te beracö'

teni ©oegïjt bit tot u toe 5ie!e : enbe proeft ^x albet-

faligblle remebie* ©crtrecbt u eenige toeecben / oft

ïiont gbp batnict boen / eenigcbagen / enbeijS 't bat

gl)P bit oocli ntet en bermoogbt/ ten minden eenen

öagb:ban bat oocb niet 3ijn/foo maecbt bat gbp upt

fommige bagen een uurfeen uptfplijt / tot faligfiept

utoer3ielen/ boo^ufelben/ om<0obealmacljtiglj

eene aengenamefaecbeteboen,- enbe bit en falnlec

toefen om eenen gupcb^ïacr/oft eenen bamer-fpeel*

ber geboo2 te geben / maer om €iobt almacötigb tö

mogen öobren fp^eben aen 11 fjcrte- ^enboo^t ftem/

enbe en toilt utoe ooren/ enbe (jerte niettlupteni

maer fcbaemt u / bat göp menigbmael utoen bofle^ï

ïiicben tijbt met ïujt oberb^engbt in 't blappen ; en^

Ber.1 .ic be bat bicbtoijLö / gelöcb ben 1^. 25ernaibUj8f fegfjt/

tnpüncii. totbatb'meboo^bpiie^/ betoelcbeu ban bendere

iie^ic. gcgeben toas^om penitentie te boen/om bergifftniiffe

te bcrtocrbcn/ om grativ te berbrögm/om glorie te

Van de Eenigheydt. 447

bcrtncnctijen bat l)tt u niet en lufï een upiM of ttoec u bejteDen om u tot r ufte/ eeniöljepöt/ enDe ftilftoij^ oen te begeben : toaec upt een pegelijf ö nner Oet ge^ boelen ban alle toijfe mannen,- maec befonöedijcö alle religieufe perfoonen/fo beel goet$ feonné genfCï^ ten.lget 19 boo^feljf c/öat öct dühtoitó meeröecpjo- ^mtupTt f gt meDeb.2cnöt een ure obecgeb^acöt te Debben in 't »» mt bemercfeen oftbetracfjten ban (öotilöcfee bingen in S,".^!?^

fiilte/enöe met acnbacljtigljept/ban beel fecmoonenbjocijt/i^ onber De menigfjte ban öe menfcOen geöoo2t te fieb^ öicfttotjiö ben, ^0 l):it feec toel tot toefen p^opoojle^eneca ge^ £"ffe '* anttooojt (jeeft/aen eenen bie öem b^aeg&öe/toat Dp moonnu albecmeeflmoeflefcDoiïU)en/feggcnbe:batöP Öem enücthet alöermeed moefte toaeötenban beelbolcl^jSf batiit gecuctjt roeren iiei/enöe ÖP tioegt baer bp befe tooojben: gcfe J« nicii»» en baenge nimmermeer be manieren toebcrom ban feeY-mlt eenigö getier feomenbe/bie tcfi baer geb^agen Dcb, imt uie- <Deatbt|!e.<öeujc{iertDö«fbatmenïnallebeugbé t^omr.i,

aïlengffienö opfelimmenmoet/ alfoo occliBierin* j;Baccèt u ban tit met ber tijt gctöcon/en bebluingt u felben een toepnig tpt.^ alleen te toefen/en baer m ïctln befen tijt nocb toat upt/en bcebt iiXom geeft aU bu.d 3i)nbe/met beelberlep bertroo|tingen:enbe boet bat/bp exempel bé tpt baneé of ttoee quarticr up?^/ ter eeren ban be ^. iBaget iBaria/op bat göp alfoa foub t mogen gcnoegftte nemen ban alleen te 3ön»

^Be negenfte- iBenplacötfomtoijlen bu.ö alleen öemgbie iDefcnbe/eenig berbjict teftrflgen: Jl^aer mebeben tegmuct l^.-rintoniujj in fijne eerftep2oebingc bebccfiten iji^ ft^?/i"h" ge\}3ceft:maer öp i^e^ geleert getoeeft Deo? 't bermaen Simcpt ban bé €ngd/1joe fjp bat felbe foubc moge bertoin- nen/te toeten/onberb^ehenbe fomtoijlen tjet gebebt/ met eenig upttoenbig Ijanttoerrftjin befer manieren fiiit gl)p u oocö met berfcöepben Deffeningen mogen beftcmmeren/ enbe albuij iiit berö^iet berfoet^m ^efe 3ijn/ten eerften/fjet ftcmmeiijcfi gcbebt/fcftic* fienbe bier toe fomtoijkn be ftatten en {jeplige plaet^ fen / biemen te acomcn placflt te gacn befoecften : (^en ttoeeben/ (jet intDciibigl) oft bcfiianbelijcfi ge^ bebt/ bet toelcö men gemepnelijtli mebitatie noemt: (Cen berb en/ Det lefen ban geeftelücfie boeefeen.

448 Den 1 1. Bocck. Het XXII. Cap.

Schiet'Cjehedekem, '

pJaknöi. TN 't midden van de wildcrnilTe, endc inde placrfen, *" die niet doorwandelt en waren, die dorre endc droog

V^rcn^dacr ben ick voor u vcrfchenen,op dat ick fou-

de fien uwe kracht endc uwe glorie. Pfalm f4. Siet ick hebbe my verre gemaecKt 11 vliedende,ende ick

bleef woonende in de woeftijne. ©fcat 2. Ick falfe leyden in de woeftijne , cnde ick fal tot hacr-

der herten fpreken.

HetXXII.Capittel.

Meditatie van de Volherdigbey t , ecnc fonderlinghe hulpe in den wech der deuchden. ieatöat T\EvooY-flellingedcrfaetfe. g.Ö fp fclUcil ftgücn tn be

ögöoiijec^ ^-^ tegcnitjoo.jöicljeptbanoufert <§aligr)moechec/

öiciwptisf» f)tingenï)eaenDeanïacöCj£fccu)[ijö(/ Dcnioclcficn/öc^

lijcft (lp 't al tiol0;jocöt Ijccft/alfoo ftccft Dp ons? oocli

acOtcroclaté een fcfioon ejccmpcl lian bol ljerDul)cpt.

Het Gebcdt , alS? ÜObcn.

Heti.poinr. ^Öcimcdïtbatbc bolfjcrbiööcpbt !^ Écngetlabige en pebunoe boUjerbingenibe toeiüe^ \iU\Mz rebene/ ntet tegcnftaenöc batter eeniöïje itx^a-^ rhjDepbt boo^ftet lanoft-bueren oberöcmt- ^Ober:^ looptfjiecutoefKpïtgc begeerten/ cnfiet Ijoebicli* kDölö/ en Hoe njpelijf fi t^i\t gftp befeboo? u genomen fiebt/ en boe ongfiedabeltjcft bat gljpbe felbebec^

Thom. a bolgfitljcbt: tw itïacc't bp al-bicn/bat göP^l^e jaren

Kempis. Il fjefi^ gljebaen babt / om aiiecnelijcb een gfjeü^ecö !

i.i.cxi. yptte roepen/ ftoeberrebatgöpnugefeomenfoubt i toefen! rCen ttoéeben/ toeet bat «iöobt eenen pegeUjc- 1 j, iien roept; ntet alleen tot eene febere mamere banlj,, leben/ maec baer-en-bobenoocli tot eenen fefeer en ( ^ toeclj oft pabt in ben felben flaet : toelcfte 3ön eentgc ^^ oeffeningen/toaeröoojbenmenfcb/inbien bpbefcb m, begeb^upcbte/ totbe bolmaecfitDepbtfoubegera^j (^ ficn/en anbersf niet ftoantbacr ^ijn menigerUp gra#l jj^j

iXor.ii. tien en gaben/ al i^ 'tbatter maer eenen gliecfl isf.)| a. Jglier upt fp^upt gljemepnelpcb batmen afbaltbani ^^^ fijnen eerden begonften toerb/ en fomtoölen oocfeiiL ban fïinen i*^ep tot by religie/ boo? bien batmen p

^^nige

Van de Volherdigheydi. 449

tzuiqt bimm / Die fifcpn fcftöncu u m(mm noc&- tamQtootc\\jth<s teacöten 3ün/ b^ionacijtfacttit/ cnöe f^m qDmoonciijCiU oeffentna^ n atï)tet lact/m

Hct2.poinL^cmcrciJt öenoctfa&dijcöü^pttïcfer j^ooötfti* beu5l3t/oocIimDcaiöecmin|ïcra(icn: toantöietot J^iöcWjcdc beu eunöe toe bolDeröen fal/tiic fal faliqi) toefen, t^t SKdéiu toelcö/al ijS't epööentlijcfe ban öe bolDeröigöcpt oe* M*tth. 24. fepDt/ öacr Den mtnftïj tot ben epnbe toe in bolöcröt: Jetflrecütftemoocöniettemintot d'anöei*e oeffc* ntngen ; in bc toelcfee i^'t tiat gOn-ongfjeHabigp 3|jt/ fo fult ööp Defe boo^fepöe bcIOecbio&^pbt eenigfingf Doen toancfjelen/ öaet Den bpanDt ban Der Ijeücn ge^ Duecigfiliicö opuptis?. Boojtjêf/ göeUjchaauren^LauMua. tiujS gufliniönu^ fegtjt: ^^eDeugöt en becDient niet ^? ^'g"« gïiep^efentetoo^Den/ 'tensp Datmen inDefelbei.ödeob'dc; bolfterDenDe. <0elöc6 Den genen Die een Deeï ban (0^= uuimo. ne fcöulDt betaelt / geenfin.ö en bolDoet; nocö Die al:^ ken een Deel ban Den toecfj obec-repft / niet geraden en ftan/Daer l}p bcoj ftem genomen {jaDDe te öomen. 33at Doen Defe Dan^ ^p beemoeDen öaer/ booj^? toaec te ber gecfiS / eoDe met geoote fcüanDe/ bp göe^ b2tc\\ ban De boIOerDigfjepDt. Want Set gcct te be^ Aug. ferm. gtnnen enöe gualöcft epnDen/ b3at ië bat anDer^ Dan ^-'^ ^'^''^-^ mtfmaecFite Dingen boojtjs-bjengen ^ ^ufbanigö '^ciJ goj^c tDercltmacljmetrecöteenmonflecgfjcnoemt too^ töccttqua» Den/Debbenbe fnn beginfeiban De reDene/ maecepn- ^^^ s«piit benbe met De finnelijcfeOepDt. ^onöec De bolDer^- mfm^i* bigl]epDt boo?toaec nocf) Den gljenen Die becftt en fal nn gijtc bictorie becferögften/ nocfj DefgfielöcfejS Die bictorie "o«mt gebocliten ïjeeft/ en fal geferoont b302Dcn« a:nDe ge^ ^o^öciu Iijcft Den ^. BernarDuefgOetupgbt: o^e bolïjecDig^ Bem.epift. l)ept i$" Ds jeugfjt Dec hracgten/ ïjet epnDe ter Deucft' ^a unuea- Den/eenboeftecDer berDienfien/miDDelareffe tot Den ^"* P21JÖ / De fufler ban berDuïDigftepDt/ De Docöter ban ftantbaftigöept/ De b^ienDinne ban b^ebe/Den banDt ban De b2ientfcöap/een flercFïte ban aüe fiepltgljept- l^eemt toccfi De bolOerbigDepDt / nocö Den Dienft i^ eenigen loon ttreerDigö / nocf) De toelDaet eenige jon^ (Ie/ nor D De b?omigl)epDt eenigïjen p2ö$ en f of.

Het 3. poinc.25emerc6t ten eerden/ goe leelöch tat

43g öet

450 Den II. Bocck. Het XXII. Cap.

^ot Ut* ïjet iö / toccl Dingen te beginnen / enöe. niet boïepn^

^f t^iö M«i ^^" / ^^^^^ geö;jebcn te Ujo^zDen geïöcfe een tieöt/ öec^^

te begin* tDacctjcf enöe öertoaerre, Ijet U^elch öcfe gef ijcftcniffe

iifii euDe genoegljfaem üetöijlt/enöcoft pemanöt op öe Ujeielt

i"ï« hm fllïc Dingljen alleen {jcgonfl fage. (Cen tteecöen/ öat

DoiepnoE ♦ toptebecgljceföarbcpöen/ geöuerigljiiich timme»

g^ietoc* renbe/ enöeVoeöerombjeftenDe. (€enöerben/ be^

tMom meccht bat Den gljenen bie in af gcï^pbe fonben jöec-

J^it m jjaif/ ijoet gdijcti ecnen becrabcc bie becfoent 5önöe

rntam ï^^ï ^^" irtOnmch/ toebecom opeennieutoberra^

hmAttt, öer^-fiuclïenncncecDt/ enbe Denlaioninchfoectitte

öecmoo^ben : toant ben fonbaer/ boo^ be boobelijche

fonben/foecfttonren<§aligljmaftertetirupcen. €n^

tie al i^ n bat onfen l^cere/boo? be bagelijcljfcïje fon^

ben niet gelicuprten ujo^bt ,- nocïuanö boo? bien bat

ïien menfd) boo? befelbe aUengffecafifmeecgenepgt

töo?t om in boobt-fonben te ballen/ obccmitiSbat be

liracöt ban be liefbe Ijiec boo? berminbert ïjoo^t/ f00

fcljenen fp oocli mebe berlnaerts? teftrecfeen. (Cen

32>e ftaut!» viiccben / bemercfet bat be befie maniere ban leben /

SiSf ^^ bD02 be {lantbaftigöepbt enbe be geluoonte/ ten laet^

soeDe ftcn feec licljt b)0.2t / maer biec-en-tegen bat ben ge^

toeccftm net) t)U altijbt begint / geljjcii i<s alfulclien eencn bie

Jiföt. altijt leert/en bat fiemoberf'ulcb.Ê? alle bingen ftoaec

enbe moepeUjcb ballen. tDu.ö (telt u bit boo^oogèn/

Énbe oberlegbt bp u felben/ feggenbe : ^êiet leb bcw

defe loop-baen in getreben : maec toaerom^ ïqü icli

be bcoone beöalen of niet^©oo?toaer i^ 't bat ith bit

löail/fegt mp toat 10 beter/ een maeait oft ttoee bloer--

iielijcb te arbepben/enbe nabcr-Ijanbt in groote ruil

teleben/oft toel inbefcljofeban onfcn cSaligmahcr

altijt te leeren/enbenimmermeer toteenige toeren^'

fcöap te geraben ,• altijbt saepen enbe nopt maepcnj

graben/enbe nimmermeer toater binben;altijbt be^^

ficO 3ijn met een (lupö te timmeren / enbe nopt bol*

maecbtenbe gOebaentoercb Dabben/ om'tfelbcte

nlogen geb^upcben/ tnbt baer iu te fcbuplen / maer

gcbuerigblöcb alle toinben enbe tempeeflenonbeï:

a?e ïiemc» ben blooten bemelonbertooapentetoefenf:Cenböf^

icii cnöc öen / bemercftt hat\)c roerinncn ber bemelen altöbt

^,ïum»^"' geitaöig enbi? gelijcbfojmigD 3m I ^^x ^% tijben be^f

Van de Volherdighcydt. 4^1

iacr!2?/enti0 nllc anöcre bingcn t^ic ban <6oöt öcfcöa^ i?fti\ft"^ pe« sijn/ met eene öcöucnge 02ö?c en maniere gere- ij,.|tig. ' oeect too^Den : bataifefalïeninoeisicljtc/aetaien' tjc^o^ öemate/ ooc^ öe alöecminfte gcmaccfet5ijn^ «Op tiat Uöp Bier öoo? infgeiijcfe.ö fouöen leeven neerfttgö cnöe f02göb«ldigD toefen/ enDe ban aUe gljcfcöapen ötngen Ijier toe genooöet fouöen mogen tD02tien«O^ beclooptöuföanigögemacft enöe ongemach/ ban be öeltaötg&ept/ enöe ongeftaDigDeptit»

Het tweede Deel.

HEr 4.point.53cmercfet töat bat u tn beoeffeninge 3^«i 00?^ ban De beugljt ongefiabigO maecfu. l^et i^ ten {f j^"^,*^^ .. cerften/ bat göp ben arbepbt fcijmt ; maec i.$ 't bat ^ISjg"^"^ gïjp be falie teel infiet / gfjp becmeerbect ben arbept ijgpDt* meec boo? fu!c!j0 tefcgoubjen/ gclöcö fiet licfttec t.ö een Bup^ t'onDccDouben / ban ban ben gconbt op te boutoen j fijne gljefontöepbt teonberöouben/ Dan öifiTe berloren tjsf / toeberom u htmcn ; toefien bat^ men niet en balt/ ban gljebaüen 5tjnöe toeberom optefla^m ^üdoberlegótcftljettoelgDebaenis^/ leentgöen felepnen arbepbt te inijöen / enbe eeuen meerberen enb^ bp-na onberb^agOelijt^Jen aen te nemen/ ggelöcfe boet Den ongöeftaDigfjen; ofttoel ©goy- tm ttoeeben / f]et göefcöieöt om b'oufp^aise mt)^ be fp^aiie ^an oo?beelenbermenfdien. Ocbteat eenefottigöcpbt ^Söê i^ bit ! bemerciit bat ben göenen Die u raeDt oft mam btoingöt om opteöouben enDefonrö^efeeninutDefomtöötsi goeöe oeffeningen / u groatelijCu%otiinbert/*t 5P bat S tiP tit boet onöer [jet becfefel ban b^ienbt oft ban ^^* bpanbt. ïDant 10 't bp aibien/ l^^d Dp toaeracötelijcïi iibenbpanDtnieteniö/ fooi^öP nocbtan.öuptge^ maecht banutoen geftooren bpanbtbcnbupbel ban ber beüen/op bat gbp op ben tóecb foubt mogen be^ ftoöcben/ op bat gftp utoen ieutfman €D?ifium 3,e^ fum niet fiantbaftciijcö en fcubt bolgcn/ enbeten iaetficn/ op bat gftp boo:bemcepelijcbbepbtber^ toonnen 3ijnbe/ (uemercéenbe benfeiepnenboo^t^ oancfe 1}U gbp boet ) fjem met eene toaigingbe foubt laten naer te bolgfien ; toant bie felepne bingen ber^ f ma^bt/ gfl^ljjcö b^ ^tMftmu fp^eecfet/ fal in bec

02 z toa^r?

452 Den IL Boeck. Het XXII. Cap.

Eed. 19. loacrBeplït aHcnaftfftcn.ö berballeit. ^cfen öoet ge^

ïijcfe cencii t)k öcopacOouöe loatcren ban eene flupft

om ccncn mtukn te ti^icpc»/ op ccnen tijöt lact onp

fp^tngen. <0cf| hoe bed tijtjef enbc arbept-^moetmen

fiebbeit om eenfilepneonacötfaembepttoeberomm

te l)Cik\\l ZDefctelöcfien fictmen in eenigte b)cccïi-lte=«

ben öte oeburngOUjcfe btec moeten fïoïien / De toelc*

Ite ötoote fcfiaDe lijtsen / foob3anneecöctfelbein't

minile bcrrjaen i<$ i öefe moeten bjp nabolgen in alle

Lcvit.6. fojgljbuIbigöeptentieneerlIiaOept/cnöeljetbiecbat

ecnsr ontjlcï?en \^ opbenautaeronfccberten/ ö^^

iijcb biec boDKijbt£?oebo^ientoaiS/ öebueciöDlÖcli

boeöenenbeonöecOoubcm

Eed 27. Hei5.point.^emei:clitbebbjaefOepbtbanalfulCi'

miölogn'^* feen/bie becanbecen aelijclt be mane/ bie onöeftabig

IcraMDett 30»/ enbebiefeecbicliU)i)ï.öDaregoebeoeffeninöen

aiis De ma* becanberen ; biant foobanige menfcfjen fi^zw te ber?

"^» öeeficf boo2 eene bermetentljepbt bicfttDijlSf nacc ïiet

Oene bat fp eenö ftooten ; nocö fp en bemercften niet

battecbecfcöepbencoepensijn/enbebateenenpeöe^

i.cor.7. lijden rönegabefjeeft ban ^obt/ beneenenalbusr/

ben aabecen alfoo. '^^i fjpp^iifebebeugObenbart

coLr4.c j. ö'anbere / fept Caffianujsf / maec bat fjp in fijn aen^^

oenomen beugDt boo?t3S-aae / al i^ *t batföne finne-

löltficpt baet tegen p>eutelt/teant boo? eenen onbec^»

toinneïijcfeen acbcpt moet öet al bectoonnen too^bc.

5&e bcugijt Het 6.point. 23emecf lit ten faetüen/ljoe ftoaec bat

ftÊtimhl' . bebeiigl)tbanboï[jet*btöï)eptitf/enobec-fulcIi.öfcei:

IS fmaer» ^^ï^lÖcU en ^iWM teeerbigO : toant beef fönber gc^

Matt.20. roepen/macuïütteluptbcr&orc-^atonjSbienebDoj

eener^mpelenbefpiegcl/c^auï/ri^alomon/gubao/

5gicoï3uö<^ïaconuis/i€mul{ianu]ssen0^igenejef/ert

foo beel ceïigienfepecfconen bie Oaceneei'tlcn roep

beclaten gebben.Cen ttoeeben/boe neerftelijft bat be

Ijepïigen befebeugftt onbecliouben Ijebben/ bolfjer:»

benbe lange töt tn groote (Irangigftept op een plaet:^

ciimach. fe(bjantgeIijcïi€limadniöfeertoeïfept:^Dieliclue^

trad. 3. I jj({| ^ajj piactfe beranberen/fcoo^ben 6002 guaet ge*

rehentj bemercbt boe be ï|epïigen bolfterben in bol^

niaecbte fupbecljept m\yt <13obtb?ucf)tigOept» €nbc

fpjeecln u ftlben^c mctb«n ïS.3(lMg«l«nMi?:€n fulr

m

Van de Volhcrdigheydt. 45*3

OO? ttï^t bcr moge Dat tic en Dre ficbbcn ftonnen boi^ au- is. béngen i £tt\ ttcttm/im bat €li2i|In.9" onfen ^^a^ conf. liabaiacchcc tot ben epnöe to^ bof öerbenbe / gefept Öeeft:3cf! moet met een boopfeï geboopt too2ben/ën öoe to02bc ih benautot tot bat bet bolbaacbt to02be! (^n toeberom aen ftet hiup^/ beeft f)n u gefept : ^ct t$f a( bolb?acbt. fCen bierbeu / oberfegfjt tegen be ioan.19. ölepnmoebigljept/ a3obtj5 boo^ficfitigljept en lief be t'on0-töaert!8f / enbe bat bu alle tintim bermogen/ boo2 ben genen bieone^beciiercöt. jBaecbemeucht bat gelijcli in^t honfc't fjecballen fcct quazt i^/t)tf^ gelöcaen oocli in be fonben/en tat fnichct nienfcben Phii.4. uptetften erger bjo^ben banöareeerflen/naeru^'t^- ^imeixut) tóüfen ban be o^uangeïifcöe parabele» ^ant om bc Sec "' onbancbbacrbept ban ben fonbaer foo 10 fijne beSee^ bait/uait nnge ban 43otit$ toegen ftoaerber geto02ben ,- enbe ftoacrDct^ banbejSfbupbeïsftDegenbefgcIöcfecn/ boojbienbat ^*""' bzn bupbel meerbermacïjt ober bem beeft berbre* aen; ja oocfe ban fijns' felf^ toegen / obermttiJ bat bp fbjacöer enbe brancber gcteo:ben isf. ^tcromfept ben l^*9CpofleI paulusf : ï^etts? onmogclijcb batbe Hebr.6. gene tic eens berlicfu f)tb\)m getoeefi / enbe fjcbben gefmaecbt te bemelfcbe gaben / en afgebaïf en 5ijn/ foubenbjebcrombernïeutottoc^benterpcmtentien.

■Het derde deel.

TT Et 7.pomt.^emercbtb3atm!bbcren bat gbp tot semm* ^ ■*- nocfj toe gebnipcbt fjebt om u felben te bertoin:; J^mge öcc nen/of om tot be beugt tegerabc/en ïQat boongang ^J^^ '^" bat gbp gcbaen bcbt ^ i^'t bat gbp een blepnen boon* iijupm tot gancb gebaen beb< / oberlegt of bt ^n mtbbel tic gbp fc iwu bier toe gebnipbt bebr/imt (p felbé bracljttg genoeg m^^htücpt, i^ oft niet : ^00 ntet/enbe fnbien gbp geen anbcr en begeert te gebiupcben / foo onberb:aegbt u felben of gbP be onbofmaebtOept begeert te berbjinnen /en tot ®ie qtme be bolmaec^tbcpt te geraben. 45^\^ (uit u fefbc ant^ „ ïi!J"^ tooo2ben:3.;?»^aerom beb^iegOt gbp ban u feiben* mScfi/ ÏDantfoubtgOntoeïfeggen/batalfuIcbeneenenbe- en roctkt

453 3 te

4f 4 I^cn 1 1. Boèck. Het X X 1 1. Cap.

tie Dant !)ccft/toilt qtbniptltcM \s)it bebjiegflt befm

anöcr^^ ö.m fp fci\3en/ cnde onDcrfïanötgè menfcöeii/

aljC? oft l)p bcgcccbe ïietgcneöatfjpntetenbcaceru

^egl)t mp cenö/ toacc't bp alöien öatgöpeenen

faeglit Die biclitoijié fön befte geöaen Ijaöoe om eert

ftoaec geU)tcDteop refjeffen/of omeenen toagen met

fijn öiinoen boo2tj5 te poeren/ oft met een oë of peect

tien ploegti Ijoojtj^ te treeften/ maecDatöP'tfelbe

ntetmacötig})enia3are ,• endeöteissmettegenfiaenbe

bat Dp nocftlmipc/ nocDmcecïiracDtjöbaertoeeti

tDilbc gcb3upc&en/ fouöt gijp feggen bat fjjj bit op^

recIjteUjcftenmcinibe'J Boo^t.ö/iyaec'tfaÉebattec

pemant gfjcbonben Inierbe Die toel foubebegceren

bat eentge ttmmecagteopgebout toare / enbe nocji»

tan0 baer toe noeli materiaïen/nocö toerc fMieben eit

totlbc foechen / oft oocfe be J)ant aen 't 'üoectö ftellen/

en foubt gïjp nictfeggcrï bat öpontöijffeïijchen fijne

faïien foube aenleggen i Boeght bit u felben toe/bie

ban mepninge 5iJt eenen toren banbebotmaeclit*

\]tpt op te recDten.^aer in boojtoaer al ï)n felbe i0/

geen miböelen te toiilen ge[ï:npchcn/ oft töel foobai>

nige/bie niet ftracfttigO genoeg!) en 5Ön:ja ftet foube

bicfeUïöJs^ beter toefen / geen te toercfe te tiellen/ ban

fp felben te bergeef j5^ ber moepen / enbe boo? een pbel

beöagen fijn^ felf^ ïjem in meerber perijcftel te ftcU

len / enbe boo^ eenen gebuetigen arbepbt aüenffeenji

gelticft boo? een bper bergaen.

©Éjt tfjtit Het8,point.<0berbencïitof icf! toil mp felben Oiec

Éiiticurc in nu beriöinnen of nimmer meer.got bat iWt ban

bimmn^^'' fiune ben een^ te boen/fo moet icFi lieber nu bolftan^

maet bjatc beUJcït boo^t^ gaeu/eer bat mijne lief be enbe affectie

gcjiomcH berflautöe/ enbe tertoijle bat icfe in bit leben be gele*

mmu gcntöept fitbbt l oocfe tertoöl^n bat be öracöten ban

mijne 5iele enbe (icöaem nocö geDeel enbe niet ge^^

ftrencfït en 5ijn boo? be traegliept en ongefïabigöept»

©oo;jt!e? tertoijlen X^^t <0obt/ban biien mp alle fjulpe

en bnflant moet toefeomen / min op mp boo? mijnen

ongcftabtgen tollle bergramt \$ / itiaer toe b3il itlt

ban ^zH fafje uinHellen * en groepen mijne genepgei»

iijcf»!jebenniet/ als^fpberonaljtfaemt toojben i en

berminbert ben pber enbe bebp^^dgDepbtbec lieföe

niet/

VandeVolhcrdigheydt. 455:

m'et/ti002 uptfïcllen enhc on^evb^thciU enbe tn toojt öe (icthti öcc 3iclen bageUjcö.ö niet arootcr/ ïjoc öat ich langecmlautDigöeptcnbcfïaulüiöijcptbolöcï:^ i)ti Cen iactfien/Ujat Datet mp öat icö ianaö bepöe I

Het 9.point.Bcmeccïit bat in alle fmarc ocifcnin- ^m noot gen bec bcugljbcn/ t)2p fafeen gebonbcn tuo^ben / bc^ j?^^ o"^ toelcfte u bdjooren bbo^t0 te b;2pen. tD'ecrtic/ i^ ben Jf^"^^^^^^ naot/bie een fcöei'P fcoeert iö/enbe ben toelcHen fttec ceffcum» onttoijjf elijcfi gebonben tooabt/aengefien bat top tot onfe ecutoige faligfjepbt begeeren te gecafeen. €nbe Ijct i? boo^feltec / batter beef ban ftaren eerften roep afbaüen/ boo: ï}im batfeljaecfeibcn in'tbegtnfel niet en bertoinnen / en bat fp naberijant oocfe fctjip- baafïeliibenbanijareeentoigefaligljept. :Centtoee^ ©c gVjt^ ben / foo beljDon u te betoegöen be geiieugOte ïiic be ïf^Sj^l!,, becltregenbictoneitiebe-b?engt:toantbiefacDten' „e j-jjug be flap i^tn fijne toercfeen/bie 10 een b^oebecbe^ge^ feif^* ne^ \}K fijne epgen toercften beberft / enbe aïtflbtar^ bepbten nimmermeec en geniet bebiucöteufijnbec Prov.is. Öanben ; fjii^i^-cn-tegen bie een^ be moepelijcfebcpöt ban be bcugljt bectoonnen beeft/bte i$" aïtijbt geluc» liiglj, l^etberbeber'irechfeli$Vb*eeutoigeg{orie/be^ ©'«utoi* toelche'^be beuglit toehomt» ^ict hoc hloecftelijcli g^Sc b2agen baer be biniisecen befec tocrelt/ om eene pbele ticugiit* ecre te beöalen/enbe en fal u be eeutoige niet bectoec^ luni^HDat en ijeböen be öeplige JiBartelaren niet ge^ baen / bie Ijaec nu met onfen l^eere eeutoelijcben tn ben (lemcl berbiijbcn^ boe fiilt gijp berren met baec/ cube boa? baer te boo2fcij(jne bomen / hit boo? bace b^ome fepten/ cnht boo: beel ïijöen.ö gebroont 3ijn ^

gchüiboeu/beminbeilefcr/enbebermane u/bat "i.«[o"- gbp bie ^oboma bcc(até tjebt/ u fpoepenbe naer bet [C,;f^^'* gebergte/ niet acluerinaert^ en toiitfien/nocb öf en ©«md/ toilt trccltcn utoe Ijant ban ben ploeg / nocft ban ben ^'W tot boo2t ban bet bleet ban onfcn ^aligmaber/bat gbp KJ/'^T niet af en bomt ban bet bacbberbeugbé/om toebec- öeuBUu om te beeré tot be bleberen bie gbP eeni^ uptgefcbut bebt/bat gbp unt ben acber niet toeberom t'bupsf en beert : nocö en bemint niet be belbtacbtige pïaetfeit met ïïotö / enbe be lieffelicbe boben/bie niet begoten b30|bea metben bau'oabe.0 Demelö/gelijcbbj:[?eplige

<0 g 4 aerbe/

4^6 Den 1 1. Boeck. Het XX 1 1. Cap.

actDc/macr ban bc onft laren gio?bacn/na bat ïipfi)-

nc focte Inatcrcn/ Doo? l)ct bernicnGcIcn ban bé boo^

bc 3ce bcranbcrt liccft: jöcel ^ijnbcc bie öcoontl Ijcb:?

ben/macr luttel 3ijnber tot Ijct fop bei* beiigtjbcn gc^

Au«: fer.8.raecht. <D mijne li^ocber^S/ batfjctonie^nictenbec»

In E 'emo ^**-^*^ 0^'oote faïicn te beoinnen/enbe nocl) ni Ijet ge*

3iofD« ' ne bat een35begontltjS te bolöerben/toetenbe bat be

nanttoa* boUjerbigfjepbt Det leben geeft aen be bcrbtcnflen /

RisD^pt» vicrctei't be goebe p2opoo(len / bergelbt ben loopen*

ben/ fecoont ben becötenben/ ïept om benloon t'ont*

fangen/ enbeD^engljton^totbeftabene: tttij5bert

r och ban 3iofepö / ftonienbe tot be enchelen toe/ onjS

b^nigenbe toton.ö epnbe:bttt!3^'t ^?te|lerlnc!i feleet/

fiangenbe tot op beboeten : bit tjefbenfïeert ban be

bffcrljanbe / belnelcfte top fcfjulbigï) 5nn<öobeal^

macljttg op te buigen; bit isj bé bcrfeni ban fiet goet

toerc^i/b!e tnp tegen fjet bijten ban fietfcfpent moe*

ten betoarenrbit iisJ be bengfit/betoelcbe <öob binbt/

befe iiCf 't bie alle goet (jaren epgenbom geeft.

Gebedt om de volherdigheydt in den wech der deughdenie verkrijgen.

/^ Koninck der Koningen , en Heere der heyrkrach- ^^ ten,wien te dienen,is heerfchappye hebben; wie fal my verkenen dat ickuopreclirelijck envolherdelijck mach dienen, en dat ick mach be wijlen dat ik waerach- telijck endeuyter herten uwen dienaer ben, met vrome dingen uyt te rechten,en fware te verdragen?Ick hoore uwen kloecken martelaer Ignatius reggen,dat het vyer, 'tkruys,debeeften,het breken mij nder beenderen, het fchcuren mijnder leden , het meurfelen van geheel mijn f pift. ad lichaem , en alle de pijnen en tormenten van den duyvel Rom. Et cler hellen over my komen,alleenli jck op dat ick mijnen Hieron! f. SaÜghmaker mach genieten. Ende den Apoftel roept al- de Script. dus:\Vie fal ons fchcyden van de liefde Chrifti? tribula* Ecclefiaft, tie? oft benauwtheytr oft honger? oft naecktheydt? oft *°"' pcri jckel? oft veiTolginge? oft 't hveert ? Ick ben fekcr dat noch doot,noch levé,noch Engelen,noch heerfchap- pyen,noch krachten, noch tegenwoordio;e,noch toeko- mende dingëinoch fterkheyt,noch hoogheyt,noch diep- tCjnoch geca ^nder trcature ons en f^l mogen fcheyden

VandeVolherdigheydt. 4^7

van de liefde Godrs , dewelcke is in Chrifto lefu onfen Heere.En wat is 'i dat my bclet,en by-na niet en fchey t ^ct en iÉ van 11 mijnen Heere ende mijnen God,zijn 't niet beufe- JJJp^j,^^?*^^'* lingenenkinderfpel,ydelheytderydelhcyt, opdaiick SjÉichontf tot u niet en foude geraken ? lek fchame my van mijne Dan OBoöt voorleden luyicheyt en rracghcyt,dat ick rotnoch toe Co af«cchtf kout g"èweeft heb in uwe lictde , die een vyer zijn altijts brandende,en nimmermeer verbrandende. Maer ick be- geere u van nu af, en befonde:lijck uwe martelaers , ten minften in kleyne faken naer te volgen,al ben ick fwack en kranck, ghy fulcmyte ghemocte komen door uwe gratie,op dat ick u foude mogen behagen.SuUen de kin- <©e Öic* deren defer werelt , en de flaven van den duyvel der hel- }^^^^ ^^ Jen itercker ende wijfer wefen dan uwe dienaers?Sullen tno"eJSè fy [oo veel verdragen, om naderhanc gepijnight te wor- Dicudet^ den, ende enfal ick niet konncn lijden, om eeneneeuwi- 45aflönict gen prijs te behalen? Sullen fyneerftelijckende forgh- ^^I^Ö^oic» ^•uldelijck alleding-en doen voor denhelfchen leeuw,die altijt uyt is om haer te verflinden , ende fal ick achter- waerts keeren , oft my laten voorftaen yet fwaer te we- fen om te verdraghen voor u o mijnen alderliefften Va- der,mijnen aldergoedertierenften Koninck, ende alder- barmhertighften Verloffer ? Verre zy van my dat ick fulcks foude doen , oft dat ick eenigh werck fwaer ofc laftigh foude achten , eenigh officie oft verfmaetheydt moeyelijck foude vinden. Sier,ick verachte vry willigh- lijck van nu af alle d ydele eeren defer werelt, op dat ik u ftantvaftelijck foude mogen naervolgen ,ende d'eeu- wige eere bekomen. Och ofc ick alle dingen mochte hebben,ende alle dingen verfmaden omuwent wille,ge- holpen zijnde door uwe gratielOch oft ick u mocht be- minnen en liefhebben met d'affecl:ie,met dewelcke ghy van alle creaturet'famê bemint \vort,u mocht beminnS bové ai in delen oogenblik van dit tegenwoordig leven? dat ick door de fterckte der martclaren,fware en laftige dingen ftantvaftelijck foude mogen verdragen , en door de vromigheyt der belij deren foude mo^êvolherden tor den eynde toe in de oefteninge der deugden , tot dat ghy komt ende neemt my op tot u, tor dat ghy my verfaedc, ende my zijcin plaetfe vanalle andere dingen 1 Weeft: my hier inbehulpfaeüiiO idderheylighfte Mager Maria;

43 S 5 helpt

478 Denl I.Boeck. Het 'X XI I. Cap. helpt my ö aldcrkloeckfte Martelaren. Staet mybyó H. Engeleii,in wiens tegenwoordigheyt ick dit voorne- men make. Helpt my, o Heerc lefii , die mijne fterckte zijt, mijne kracht ende mijne blijdtlchap, mijne vreefe , cnde al mijn goedt , Amen.

Pradijcke om te volherden in 't begonnen goedt.

d® ^ï""" D '^^rft^ / Dcfjinncn ban hkpm öinrrcn / cnöc öic

Timmi öeftaDélöch onöecïjouöcn.l^^n i^ ongdoobeluli

bemntiu iM bed tiat l)ict acn gljclcgcn m te toeten/ ban niet

becl dingen tïamen t'aenbaecDen / maer luttel öin?

Eccief. 4. oen toel üeljecten. 3l3aiu (jetec iö een Ijant-bol mee

i*wfte/tian bepöe tse IjanDen bol met arbept / enbe pii-

nelijcbljepDtöe^ oenen»

^ettoeeöe/ eenregifler te maften ban bebebepj^

hngfjen ban gefteel hm öaoD ( toaec af top nae bec

Jjant nocl] b^eebec fulten fp^eechen ) oft fp felben een

feecliere toet ilellen om Die te onbcrljouben.

;©c ïicfoc ^^ ö^f öe / men becftnjgfjt i)c bolfïanbigOcpt beiS

tier Dmgbt ficctenin D^pberlep manieren. Geneerden/ boo^t)^

bettofcht iij>föe ban be fabc bie top berbolgen : eube ïjiecom

brt£pt*^^^'^^^*^^^'"'^^^^"3ten bolmaeciitljept groot acljten»

(€en ttoeeben / boo^ eenig berbont/ belofte oft i^tht.

!1©P öonnen 00b onfenv0ber(ten/of t een goet b?ienb/

fo beel btctorien tik top boo? onö nemen ban bé bp^

ant onfer 3!elen te berbrijgen/ban te boren beïoben,-

en gelijft eeu toebbingeinfïellen/ of oocfe eene belofte

met eenige flraffebaer bpboegen oft toel bperiglib/

tfl bat top ergens? in mifboen/ eenige b^p-toilliglijC'

feeboetet!elié»(€:enbcrbê/opb2agenöea3obalmac!>

tig bagelpcfi^ m be tegentooojöigljent ban 't boog^

toeerbigft ^. ^Sacrament / ecnigb goet pjopooft.

^e bieröe / offeren fpnen goeben oEngbel/oft be

^epligen/bie ïjp boo? fijne patroonen gehofen Ij^tft/

een felter gbetal ban bictorien / booa betoelcfee bp fp

feïben bertoonnen ïjeeft / en nietopOouben boo? bnt

©Éittter bp tot bit getal gebomeni^» jiBenbint'erfommigc

tm Deugt bie een getoijbtbabijtoft bleet ban eenige o^ö^e b^i-

i£j bcm gen boo? eenen feberen ttit/en hat s0obb^ucöteUjcb:

upttocnötg cd) oft fp niet alleen fo^gbbulbig toaren om bet lic^

Mm öcc öamelijcb bleet/maer ootb om Det geeftelijcb bleet/

ïïeliijie. öer

Maniere van Mediteren. 4^9

ticc5i'eïentc beeft rijgen/ eenigOe penitentie acnne^ menöe/ totöatfufjacc tn'teenoftin'tanDecobet^ toonnen öaööen, ^e gebangcn dragen lancFi liap? / öie beiegcrt5ijn berö^agcn Den fjonger tot öat fp ber^^ ïo(ï5Ött. 3Baec'tbpa!öientjat ten oocft öoo^ ecne geöuecigebecltecbtngeöefelbe naerboIgDben / top fouben bectotnöerje^ too^öen banbe tnrannpe ban on* fe fonöen/ enbe öe ffabernpe öer felbec.

^ebijföe / fp feiben boo: oogen (lellen b'exempe* len bec genec Die bohnaecïit 5ön / euDe Ijare ftfoecft* moeDigfKpDt aentrecften»

^e fefïe/ iö 't Dat pemanDt D002 ftonljept ban ^m tijDt eenige oeffeninge niet en Ijan Doen/ gbelijcft W boo2 ïjem genomen baDDe / Dat bn Dat tmmersi tn 't ho^tiit Doejmaec i$ 't Dat fjp 't acbtergeiaten beeft/ Dat bp Dat berbale / op Dat bn bUjbc tn De goeDe ge^ tooonte/ iaefelbe Dat Ury Daer bat bp boegbe/ op Dat bpalfooDefaute berbetece/ al iic^'tDat ÖP Daec in nietmifDaenenöc^ft-

Schiet'(jebedekjn5^

XX Aeckt ftantvaftigh Godc , het ghene dat ghy in ons ^^^^- ^7»

*^^ gewrocht hebt van uwen tempel.

Ghy hebt g;ereyt,oHeere, dat het rijckder hemelen ge- Matth. 11. welt lijclt, ende dat de gheweldige dat gheweldelijck innemen.

Godt der heyr-krachten keert u omme.fiet nederwaerts Pfal. 79, van den hemel,ende befiet,ende befoeckt defen wijn- gaert. Endevolmaeckt dien den wekken uwe rech- te handt geplant heeft. /

Het XXIII. Capittel.

Van de maniere van mediteren, waer door de ziele

van aerdtfche dinghen op-ghetrocken

wordt tot Godt.

A€ngcfienDat/ naer De getupgöeniff^ banbett ^, ^ngutlinuö/ Den genen Die bjel ban biDDen / Homii. 4. oöc^ een gocDt leben \^a[ lepDen ; enDe Dat bet €^0e^ ^ 5°* hz'^Vi lüelc^ ineDitatie gbenoemt teo^Dt/ boben aïle g^^Viiïfc anDece nut eiiDe <0oDe aengcnaem t^ ; foo beblje ith t^t tjct boo? uip genomen/Dier af D^eeDcc te fp^ebê/en eenig ee^w

beyulp »^»

46o Den 1 1. Boeck. Het X X 1 1 1. Cap.

bcfjulp ï)ict roe öicncnbcccncn pcggcïöcben/ wacr

befonöcilijcrt ï3t rcligicufcn te acUen.iöant öen u\U

Bonavcnt. öïcufeii \Utt/ 1$ 't öat fcDP beit i^^Öotiabcntura toil*

Jen aelooDen/ fonöer Ijct gebcöt enöc öe contempla^

ttetoegeöncn te toefen/ is? gantfch 'oo;vc enöe onbol^:

tnaeclu/ enöe öereeöt om onöec öen Ijoct te gccaften.

IBaer oefen onfen arbepDten ifitjm relicricnfcn

niet alleen toege-epcent / niaec ccnen peoljeiyclten /

hjaeï Doo? top fier ööcne t^at üp lof- toeeröigc fcl)2ö^

ber^e? OebonDen toojbt/ oocli öoo: öc üeelDtlien^ upt-

K!/" öcö^ucht Ijeüben.^efe fnllcn eenen pegelijcïien mo*

feaoj bceu öen Dienen/ alffe in boacrgOepöt De<9J gD^eft.ö gf lefielt

ttkm& 3(jni maec fp fuUenbefonöeclöcft tepaffe liomenöen

ïmfkti^ genen bie niet feer geoejfent en 5Ün om aenbacljtigö

iui II?. te3ün/enbeombemebuatiemetmecrbetp:ofiitte

^Ehjccbc* odeD^upclien. ïBantbrebefe maniere te tocreftfulj;

i/i'.MiïJ len jtcllcn/ fullen licötelijclieu cntgaen ttoee fner lien

Sol öi^ öe mebitatie öiciitoi)!^ laitigi) enbe cnbjucDt^

baerplacïjten te maften.

b <®ii8c^ b's!Eec(le i^/be ongejl^^biggept ban onfe imagina^

ftaöigijcpt tie of t boojbeclbenbe ktadn/ betoelfee noei* be fonbe

imlma^ ban onfen eerften baocr ^bam / t'eenemael cntbon*

tic ben 5i)ttbe/ maecöt bat be 5ie(e Ijertoaect^ enbe bec^

toaectsf geb?eben to02t/enbe en laet niet toe batfe be^

fiommect 5P»wet^obtb^ucljtigegebacüten: en op

batfe tn bebtoancö gelioubcn too^be / foo i^ 't gera^

ben befclbe met ^J. gebacijten enbeberbeelbingljen/

gelijcfi op cciK plaetfe te bccftten. I^et toelcfe/ al.sf liet

tien^.gignatiuief/ onfen ecrftéJOaber/gcooteltCjc be^

l]aegltbe/fo beeft t)p gcDaben aen iB. j^atalijef/bat ïjp

ijem foube begcben/om 'tleben Cb^iftt met fcljoone

beelbehen^ upt te boen bjucften/enbe tot een fonbcc^

iinge bate ber gener i)k mebitei-en / foube tn 't Itcfit

brengen, iget toelcöboe toaeracOtig bat bet i^/kztt

tm be ecbarentljept; enbe befgelijcbiei bebefticDt on.sf

be ^. J^ercbe/ boo^ben ^* ^öeefionbertoefen/ in be

toelcfte bet geb^upci^i bet beelbenfeer gemepn i^.

mt tJo?« ^tt ttoeebc belctfel / 't toelcft be gene bie {jaec tot

Deptuaii be mebitatiebegöeben/ ontmoet/ijE^eenfbeclö inben

tmtm ^^^^^ / eenfbeetó in 't berftant : toant öet gbebenrt

torrfiaiit* mentgljmaelboo^eenige bojvigD^P^ï/ öat top niet

en

Maniere van Mediteren. 461

tn hamcw hmijpm / mt\] oberleagFjtrt met ma berfianöt: enöcaiöus^gfjcücurtljct/ Datöentoille bo^re 3ijntie/ oöcene b^ucïitcn ban oocbe bcgtjeerten boo?t0cnb2enaöt» ^it tuo^öt aft^ücccrtöoo^cenc memgïj-biiitiioDê enöc ocn-bacljtigD^ btmtuhiti^ Olje/ ban pt gene bat geniepndijch ötcnt/ om bc beuggbenin onfe3iclecerftmael te planten/ oftaljS fpnugDcpIant3ön/t'onberIjouben: qMijth fonbc rnogljen toefen eenig0cboo2-ftellmgrieber pfaetfe / banbefe^öoöbeltjcïKi^lKtonjfïie/ oft tocI-fpKeC' èentöepbt/ bpejcempel ban be boobt/ oftbanïiet bemercFien banbe anöere üptcrfren ; be exempcleit onj? ^aligömafjerjGf / oft ban be ^epligen/ oft ee nt^ geanbere/ banbetöclchetopöiecnaec b^eeberful^ len ftanbelen.

l^ocDtanö/ neeg ben gfienen bic Plant/ nocfibett i.cor.5. Cenen tic begiet en ijSbat/ maec «0obt hit hm toaf* bom geeft/ W nootfaftelijclï bc 3ie(e moet oberftra^ ïen/op bat be bloemen boo^tj3f öomen/enbe be bjucD^^ ten toaffen in onfe aerbe,

.{:menmoetbanboo2aI be gvatie (0obt^ aenroe^ pen/ toaer mebc geholpen 3Önbe/ bte befe fe02te ma^ niere aftebjupröt / f icijtelöch profijt trecben fal upt be meDitatïe/enbe fal föne3tele boare en b^oogD 3Üï^ be / met beelberlepe <0cbtbaücOtigDe begeerten be^ fp^oepen enbe b^ucötbacc maecben, 3cb beb in ben boo^gaenben boecfe/aiö icb ban \jct <6eDebt/al0 ban een bolbocnbe laercb gefp^ohen Rcb/oocft gefjanbeU ban bc becepbtnge tot Ijet felbe/ en tot be mebitatie/ 'ttoelfe oberfukjc onnoobig isf öier te öerbalen/maet fal ban baer genomen mogen b3o?ben/ Doe batmen te toeten be materie fal mogen bcrbicfen enbe ober^, fien/ in toelcöec boegen batmen be mebitatie moet (tieren/ omfijneonbolmaecbtöebcnte bertoinnen. a©ant in fabenbiebe manieren aengaen/en placD^cmctjtf niet ftracljtig te toefen/ bat alleenelöcb in 't gemepn tatic moet gefepbt too^bt/maer men moet tot be faben in 't be-- ^^^^l^^ ^^ fonber bomen, ^ier upt bomet hamt fommige ge^^ dc dW te bonben to02ben/bie [jaer oeffcnen in hm toelrieben^ oefTeiwn. ben ï)of ber beugOben /enbe ban ht mpfter ie €lj?tfit onfe? i^aligmaber^j enbe blpben nocötan^" al eben

opge^

462 Den 1 1. Boeck. Het X X 1 1 1. Cap.

opijcblafcn/ cpo^n-foccöciücft/ onocöoo?facni/cnt)e upm^on tot un\xi2U\)iQc gencugötcn / cnDc en o^^ ben geencn goeben reucli ban hatt / öen toelcöcn fp upt onfcn c^aligUmaccftcr Ijaööcn niomn trccfecn^ iBaec Dcfc öingcu/cnöe Uct gene öat top gcfcpt ïjcb^ ben ban öet boo^bcceptitfcl öcr plaetfe / enöe tjctüc* repbende (öcbtbt / tnht anbcrc faecöen l]kt toe bte^ nenöe / fuKcn mogen genomen too^ben / gelijch tcft nu gefept Ucbbe/n^z ben eecften boecfe/atö nu fal ith fp^elien ban bemebitatiein Daecfelbem

Van de maniere van Mediteren.

T.i,l\L \A 'Coïteren i^ / met fn felben oberïeggen/ enbe in mcmtatie ,yx |-jjn Derte/gcUjcö ff inlberen cenigö mpftecie/of Iccringe ban (jet ieben €D?ilït/of ecnige bolmaec&t* j)epbt ban <aobt almacljtigli / metö'omfïanben bcc pccfoonen/toerclien/tDoo^ben/plaetfe/enbetöt/enbc bit tot bien epnbe/op bat top gclijö bidmx^ fjier npt/ al0 upt bloemlieaö t)c foeteh l)oniclj/bat Wl)C €5ob^ belijcüclicfbe/ fonöen mogen becgaberen/enboo?t$8 eenige onbertoiifinge of beugbt/enbe een bec toeciifel tot pe fclbe fouben mogen binben om on^o^ Ieben te fcOïcfteni enbe ti:ït bjp onfen luiiie fouben mogen bupgen/enbe boojbcrea om te fiomen tot be boo^2ge^ flelbe beugl)t/ foo Mt bp aïier giecigb 3ijnbe/ be felbe tot on^ geefleiijcö profijt mogen fcOicften» j^rt iö «:t vDe mebitatie lü02bt genocmt eene bcmecchinge/ tomhöe^ oftbjerchingebe<^ berftantcf- aOant/ naec bat be fa^ üecjiaiir?» üe 0110 boo? be mcmocie boa2gelepbt W foo obecfiet ftet ba'ftant bet felbe tDeberom/gelijcfi met eene oo^ ge/enbe aUefijne bcelen enbe omjlanben/gelöcJi fou^ be mogen 5ija/ ^m pcrfoone/be plaetfe/ben töbt/fiet epnbf/toiebat betiic?/ toat öet W b^aetbet gefcöiet/ toatbaectoegeb^upcïittöojbt/ toaerombatljetge^ baen too^t/ in toat manieren bat Bet aengelept b)o?t/ eube toanneer bat öet qc(clm ; enbe obeilegOt \x)at beugbt bat top biec upt fuUen mogen trecben/ oft berboïgen/ enbe \xiat fonbe bat top fullen moeten fc()outoen/op bat top tot onfe faiigljepbtfouben mo^ gen gecaec&en/ bie een pegelijcFi/aijsi bet epnbe toaec to^ bat Dp öefcDapen i^/ altijt befioo^be boo?oogen

te

Maniere van Mediuercn. 463

te Rcböcn. I^iec nnccmoetbentoiiïe/ al.^alïcbcfe tJtngen acnf)002t ïjcObentJC / Die f)ct bcrdant bcüolm l]ccft/ acnljeeröen/ oft immers fijn üeftc boen/ om Ijtt fcïbe V acntjeerDcn» h)et toclcli nocfitan^ tt bcc^ gcefisf fal gcfcDicbcn / fonöcc öc Ijulpc ban <0obt aU macljtig/ acngcfien bat top ban onjof felben/ niet met allen en becmogen»ï§et bcrftant ban/Debtent Ijitt in l)ct officie ban eenen jacftt-Oont/öet toilt opjagenbe/ ïjet toelcli ben UïiUe / gelijcfi eenen fiabicfi foecfet te bangen ; toant fiet berftant en Defjoon licm tot geen anbec epnbe Oiec toe te begeben/ ban op bat ben totU ïe foube mogljen eene OBobtb^ucöttge begeerte tot <3obt/enbe tot be bcugljt bcïfirijgen/oft om be felbe te ontflefeen/enbete bermeerberen,

<B'affectie tk in be mebitatie geoeffent boo^bt/i^ ©'affwtte bjpberlep : ^e eerfte 10 / ban feetbjefen ber fonbm: Sfr^,^L^^ ^e tteebe ban beliefbetotbebeugfit : ïï^eberbe S/tiS, ban be (iefbe o^obt^. ^p be bjelcfee/bie in ftet geefte^ öaet op Iijcft feben erbaren 3ijn / paffen b?ie toegen bec3ie^ tj^ptocsm ïen/ banbetoelchebeneecfleni.ö/ ben fupbecenben ^^"^"* toegl) ', hm ttoeebcn / ben beciicötenben toegD ; ben berben/ben bereenigenbcn toegfj.

gp noemen ben fupberenben toegö / aïjc? Bet ber ^- ©eit rup# j!ant ber ^izlt ! be leclijcftfiept ber fonben boo? bout/ ^««"öm op batfe be felbe fouben bcrfoepen/enbe befgeltjcfeen ^^^* Docbfouben letten op fjareupterften : toaerboojfp betoeegfjt fünbe boon.$-gaen / gelijcfe met be boeten ftaerber affectien (om alfoo te fp:efeen}boo2 ben toil* ie tot be b^eefe i0obt0 / enbe Baer afèeeren ban be fonbe met een groot miffjagen.

TDen berlicDtenben toegö i<ef/ al.cf ftetberfiant ben -^twMtt» toille be fcöoonfjepbt banbebeug^tboojllelttebe^ iirDteiiöen minnen/ enbe in alber manieren te berbolgen / be^ ^^^' fonber boo? ö^t ejcempel ban onfen.;§aligömaec6er/ enbe be l^epligen; foo bat öp be beugöt(gljelijcfe j^alomon ban belBöftiepbtfp^eeclit) jïelleboojbe s^p-;. üonincl^rijclten / enbe aecljteri^-floelen / enbe be r iichbommen niet met allen en atDtc/ met flaer ber^ geleecfeem

ïDen bereentgenben toegft/ toojbt genoemt/ toaer ® ^" ^a«' f unebcn toill^/ boo? ft^t ob^rlJ^ntfe^n ban b^ toeiba;^ S,

b?n/

4^4 Den 1 1. Boeck. Het X X 1 1 1. Cap. ten I cnb0 bolmaecïitDeöen <0oöö/ 0002 bclicfbc tot 40oöt ocö^cben loon/ OtJcr bococnöc nacr öcn 43oti^ öeiijchert totile/ cabc lierlanoljcnöc nacc ^cncbob maecötc berccntnge met Dem.

3Bacc lipt men üan Demcrcficn / battec b^p-ter^

ganbe ajfcctten ofr Deaeccten gebcnbeii too^beiv bie

op be ^v(^ boojfepbe tocgen gepaft chDe x\\ becfcD^p^

ben manieren gïiebeplt ftonnen too?'oen.

;©'affect« TD'affecticn ban ben fupberenbcn teer ö / 30" ^^'^

Iran Deu fcftaemte ban öe fonbcn/lcettocfen bec felbec/ en een

Sn ta^cSr ^'^^^^'^ ^^^^ "^^ ^obbelücHe redjtbcecöigljepbt/ toaec

*'• uptfp^upteene begeerte om fpfelben te berftecben/

op bat ben menfcf) aen a3ob foube mogen bolboen.

g^'afrectiê ^'affectien ban ben berlicötenben bjecö/ 30»/^^"

bait Dcii lieföe tot berfcfjcpben beugl)ben/eene öope/ enbc be^

ömta«r geertcombefelbêteberftrijgen/ eeneberfaechinge

^* ban aüe aerbrfcfje bnigDen / enbe ban fijnen epgDcn

toilte/naer-bolgtnge €1)^(11/ enbeberl^5epHgl)en.

©•affwtjc ^'affectien ban x^tw bereenigfjenben tueclj / 3Ön/

bniiDcii beltefbe^l5obti2^/banclt-fegg(ngije/pberber3telen/

bcmiü. bectoonberinge/ biijbtfcOap / m^z gcUich-btebinge

toccö" banbcbolmaeclitDeben ^©obt.ö/ obergfieben fönjJ

felfjEJ/ berfucötenenbe berlangöcn totbe jfontepue

be^ f ebenjS/enbe be Oemelfcöe glorie/ ie.

i^oebÉÉï 25emercftt/ battecgOemepnelycfi maerfeben oft

affcctmi acöt booanaemftc atfectien gereFtent en too^ben.^e^

oa«et59n.|P^^jjj^ ban bertoonberinge/ban üerou/ mebelfiben/

bmic^fegginge/ ftopc / biijDfc öap / liefbe/ en nabol-

ginge, ^eno:.©, 3£lcantara/bepit bc geïjeeleme;?

jbttatie / in be banchfeggingOen/ in f)et opb^agljen

fftnjBf felfiS/ en tn ftet t^M)zx{ oft begeeren* iBen öan

Bier in geene feftcre o^b^ bolgDen j maer men moet

ben % <0ee|l bolglien W ons? fal lepben. '^xi ijS al^

Rom. 1 3. ti)t feftec/ bat be bolDept ban be Uiet / t.ö be liefbe/ en

rttec toe moet alle onfe mebitatie/ iae feibe onfe göe^

bacbten/ tooo^ben enbe tercfeen gliefttert toojben*

25emercfttl)ier-en-boben / batop befeb^P tocgeri

paffen bebjeften ban be oeffentngljen ban ben %^.

gignatiujS : bjantb'eerlte toefiebienttotben fupbes!

renben toecfj / en ö^re affectien ,- be Vcxitt:^t en betbè

toeeehcbienttotbenbeclicDtenben toecD; bebterbe

toefte

Maniere van Mediteren. 46$

b)t\\c fiomt obcc-ceii nut öen bcrceni'a^nbcu \3itclh

affccta-n op dc[?cn )xict{} enöe )xnUc pafftn ,• cnDcöac möcfclUcmeöitattcöelJocaljt fionnen Ujo^öcn tcr^ fcïicpöcn ntTt^cticn ban öefc tococn : 4^oc0tan.ö'moct ïitïx Ljcncïi / öic l)cm bcgljeeft om te mcöitccen in öe cerfïciJDcfic/oft in Den fupbcccnbcu toccDboo^al bc^ fo^ijiMi/ batOptufpfWbcnfmtocfcn banfuncfon* Dcnbcctoccnej inbetbOÊebcntbeberöe/ ecnenacr^ bolainallt' bjefc&eaffmiccpaöcntlijcli ben berltcij^ tniDen toccO coel^ioiTit ; tn bc bicrbc tocfte/ oft in Den bercenigeaöeH b^ecD / nicet fjp be lief öe boo^ oog&en bebben. iBaec gcli^cöectoö^ nu abefepöt 10/ befe af^ ©e amtii fectien too^öen nieeftenbeel in be felbc mebitatie on? ^°i^*'V bec een gljemenoBelt/ gBcIöcfe hQt göefcüicben fean: rg^beS. ^00 liat ben genen iiit mebiteert / i€en eecflen ban taut gijc^ bebeugöt/ betoeïcfieijembooaoogen gefïelt bjojt/ mcngcic. b^oebigb 3? / bat \)p bit tot nu toe fo quaiijcJi beoef^ fent Ijeefr : Zen ttoeeben / bat öp Ijkt naec fp felbert bectoecbe/ om bie te beacbepben naer bet eicempcl ban€02i|luiefonfen<§aiigömaecöer: ^enberben/ tyat ïjp bem baer toe betoege boo: b'affecrie ban lief* be/ tnbt ban banchbaerljepbt.

3^an Wc maniere ban mebiteren/ fcB^Öft fn't b^ctt ^nb^eaö Capella / in be bco^-reöcne ban fijne inebïtatien/al i^'t bat bp in eicli Cuangelie b?p me- bitatien macc bt / naec ben cpfcï) ban be b2p toegen. IBaec bm I5.23onabentura in een boecjc&en/'ttoelcfe Bonavenr, ÏJP noemt / een blepn goet/ fp^eecbt in't b2m ïjitt af in öefer boegen/ feggenbe; ^kv upt blijbt blaerbjch genoeg/boe batmé tot be toöföeptban bc^,^tl)2if^ ture \^an geraben/meöiterehbe te toeten/ acbterbol* geiibe bzn fiipbecenbcn/ berlicOtenben/en bolmaeö-- ^^ ^^^^ ten )x}ecl). €nbe niet alleen bet inöoubt banbeig. tatt£&ec ^cb:ifture / tiiaer oocö alfe onfe mebitatie bebooa mftn i^ biectoe te flrecften. 3Bant alïe mebitatie ban een ^-^VS toijömenfcb/iief/oftaengaenbemenfcbelöcbetoerc^ In^ tgDoc beu oberbencbcnöe te \xim/\siat bat ben menfcb ge^ n&et. bacn Oeefr/ en toat bp beboo^t te boen / oft toat bem '^^^ ;J^''" bctocegbt/04tipetteboenoftt'aenbaerbeni oftaen^ ^lülV'^ gaeuOe bc 43obbelühe toierbé/oberleggenbe/Doe beel m^ ujcrc*

466 Den 1 1. Boeck. Het X X it I. Cap.

öat <©oli Den mcnfcBc belafïcn bcDolen öccft/bat ïip ölleDinslJcnomDcnmenfcIjoeöaen Dceft/ fjocljccl öatDpuptben (jemcl liomcnöc/ bcdatcnpccft/en S)oe grootc faften öat [)p Delooft Dccft / en Ijkt in 5ön bcfloten öc Ijüercltcn ban De fcIjcpptnöe/Ueclofftnoc/ en öat Jn* onjef fijn olorte medc-orf^eclt ï)ceft;Oft aen^ . oaenöe be beotnfelen ban Dcfe xtöcc/bt töclchc 5ün te toeten ^öobt/enöe öe 3telc/l)oc bat tafe ttoce op mal- ^ttitit feanberen moeten paffen» €n Ijieu in moet alle onfe TOOft in De ttiebitatie ruften/toant ö^t iiiJ Dct ^pnbe ban nllc lien^ TmS «We/ en upttoercfitnge / en i^ b'op^ecöte toijfijenbt/ tifiöuiefm* toaectnbe toaeracljtigöe bietenfcöap oDcleööent$8 booj be erbarenttjept* <Cn in foobanige mebitatie/ moetonfesielegeöeel aenbadjtiotj toefen/ metalïe ïjareferacöten/ te toeten/ naijetu^it-toüfcnbanbe recïjte rebene / naer f)et getupgen orifcö gemoctj^/ en met geöeel onfen toilJe* JBant in fulcltcn mebitatie te rebene al bjagenbe (lelt Daer pet boo2/baei* naec be confcientie oo^belenbe geeft öiec op een bonniffe/aljJ öanüètb^oegen be^E^&erten obertupgtben menfcö/ en ten epnbe / ben toille pet beröiefenbe maecfet een tïolftomen DefTupt/ban al Ijtt boo^gacnbc/ bolgenbe ftt^mm^ D^t CO?ifleIöft upttoyfé bec rebene, %l^ bp exempel: uut, ^^ pmant toilt mebiteren eenige pointen hk bienen om be3tele tefupberen ban fonben / fo moetberebe^ neten eerftenouberfoeclien/toatberbient Oceft fulc^ ften menfcB/bie gefcöonben öeeft ben tempel€»ob!5l (Cen ttoeeben/be confcientie anttooo^bt Ijier op/ bat falcöen perfoon moet berboemt 3ön / oft gcfupbert too?ben boo? tranen ban penitentie: (Cenberbcn/fiet l)?oegenbeis?Bertéoo^beeltDpDcmfelberalbu^:43Ö? 5ijt ben göenen Ik <0obtje? tempel öebt gefcöonben: €rgofomoetgöpeeutoeijicften3ijn berboemt/ oft fiter gefeaflijt tooabenboo? penitentie, (€en bierben/ fofeieft ben toille/ batfe niet en begeert berboemt te too?ben/en aenbeert b^ptoilligljjcfe be toapenen bec penitentien. €nbe bolgenbe befe maniere fian men oocli in be anbere toegen boo^tisf-gaen, ^en l^*^o^ nabentura boegt öier naberftant öp/Ooe batmé boo? fiet <0eDet geraecftt tot be toaeracBtige toöfflept, jga Dat top betoefen Debben/ feoDt Dp/ öoe batmen tot be

toaer^

Maniere van Mediteren. 467

toacracfitioöc lüöfD^Pf gcraec&r öoo? !cfen/ niebite- ren f c. moaen top bcincccfecn/ öoc Dat top tiaer toe feomcn / Ö002 biööen. oZn top mocttn toeren / Dat in fjet 43ebet/ö2p trappen oft öeelen aebonöen too^öen/ ^^ becim bie (Kt fclbe bolmnftcn : ban öen toekhen den ecrften [>« 'öte* iö/bcftlacfi ban onfe ellende; Den rtoeeöen bermTjcr- *'^^^^* ttgfjcpdt berfoecfeen / endeöen berden oppcrfteeere betoijren.^cfe opperfle eere enfeonnen top <0odeal' macbtigniet betoijfen/ 'ten3P faecfie/dat top Qtmc ban ()em bcrtoerben» <Cn top en feonnen de bernifier* tïgOepDt 43od.ö om onö fijne gratie mede te öeplen/ niet befeomeu/ 'ten 5p dat top onfe ellende bctoeenen/ cnfjcmdefetefeennengeben. 3èanraliebolmaecbt <0ebedt/ moet defe d?p deelen in (jem defïupten: dooj bien dat ïjet een ded fondec D'ander niet gtjenoecö- faem en i.ö* ^et betoeenen t$?/aengaende alderlep eU lende/ 't 3p om bergebeniffe ban eenige fcöuU te ttt> ftrijgcn/ 'i ;p doo: 't berliefen ban de gratie/ oft 't3P boo? f)et upi (lellen der glor ieidoer-en-bobcn defc d?p dingen moeten oocfe in tiaer gebondé too?den/te toe- an t.« ten: JDeedom/fcfjaemte en bjeefe. a©eedom/tec 00?^ ^«bcut fa'ae ban de fcljnDc die top doo? d^ fonde geleden öeb^» JonDm* bemdefcljaemte/ ten opficgte ban öetongelöcfe dat ïao^m topa3odraengl)edaenöebben: b^efe/obermitjJD^t ﻫ«öom- peröhel endede miföaet. ïlDant uptdegedacöteniffe j^^^ö^if»* ban liet gene dat geleden iö/fpjupt den toeedonvaij3i 3. ©^ife, pemant indaclitig ii?/toat fjp achter gelaten beeft/te toeten / öet gene dat fjem ban recöt.e? toegen bebolen toa.cf :toa t Op beöaebé ijeeft/te toeten de fondé die Ijem berboden toaren ; toat Op berlocen Oecft/ te toeten d8 gratie ban een CO?illen leben. JBt Oet berftant ban Bet gene dat tegentooo2dig i^/fpiupteene fcOaemte/ aljS !)p olierlept dat Op geOeel acÓter gegaen i0 / die nu beOoo^de op Oet OoocOfte gefeomen te 3ijn:en Oier- en-boben Ooedanig dat öp iief/!eelpcb en mifmaecbt/ bie naer «aodiei epgen deelt gefcOapen toaö : toat dat Bp iief/te toeten eene fïabe/die b?p toaie?. ©pt Bet boo^ fienban toekomende dingen/ fpjupt eene b^eefe/ aljS Bp oberdencht toacr Benen dat Op gaet/ dat Op ioopt tn den af gront ban dec Bellen: toat Bern fal ontmoet (en/ Bet fcDerp en ff rangD oordeel/ Oet muh Bp niet

I^B ^ $n

468 Den II. Bocck. Her XXI IL Cap.

en fian ontönctt/ftetlt)elcönocDtmiorecï)tUccrbia8

törloat fjp \)kt öoo? bcf)ac!t/tjcn loon ban ö'ccuUiige

öoöt.oZnbc alö lop Ditïdenom öcrniljcctigljCipDt ban

ccnlgc gcatic te bcrhrijgcn/ foo moet hat oeriliüdcn

Rom.8. met ecne obccbloeDioüepöt ban bcnlt,>»a3ee(l/ bie

boo? onici felbe begeert met onfpjehelijcliefucOtin^

gen / met een bctcoutoenbe öope/ öieons^ (lomt ban

■^oemm onfen^aligOmaliec/ t)k boo? one? alle öe{lo;;ben i^S;

hxadntm met eene nesrjtiöfKpbtom bulpetebcrfoechenban

ïJrSüt aii«.^<öotJts{üebe%pIiaem aüntiea(.öbefeb2pfaJicn

Sts t'famen malftan'oercn ontmoeten / foo Deijeertnun

moet be» ftcacDteUjcli a3ot5t.?j becmliectiijbcpt. iDe oberbloe^

fi««;»- bighept bet begeerten örijgtmcn ban ben 1^1 ODeeil/

bffSjic'toant boo? ftem 3ijn topbanöenBaberinben^o-

ijcpt öec ne eeutoelöcfi berbofen:boo^ Ijem 3ijn top tn 't boop^

ucgmtciu fel gecftelijca ljerboren;en boo? ben f elben i^.<©ee|l/

fijn top ten laetfien eenb^acfjtelijcfibergabêrtmbe

^♦isaÉtcc^i^crcbe, 3Bp ftebben eene Detroutoenbc bope ban

torntiÉ*^°"' Cdnfluic^onrenlêeere/ toaiuOi^ Beeft fpfelbenboo?

jjcpf^ ong( op bet aerben aen hc g ligc öc^ firup.sf opgeö^a^^

gen/öP toon ooch boo^ on^ gcoffert ban onfe moebcr

be ^♦öercbe in fiet H^.^acrament beö autaer.si / tot

fijnbec gebacötenijTe/enbe ten Jaetften/obermit^' bat

'• öp bem bertbont boo? fijnen fjemelfcfjcn Baber/ooli

?; ü^rt nu in glorie fijnbe boo? onc?« 5Dp too^ben bertoecltt

mrcfitiöch om neerdelijchbefiuipeberl^êpiigenteaertroepen/

Sc?SmV ^öo^ befcljerminge enbebenbienfcbieonje^bebepli*

801 te ge o^ngelen boen / ten opficbte ban be^BebebebenjJ

acnrocpm. tne hc ]^epligen boo? onö tlo^tcn/enbe be bertïienfteii

ban be recfjtbeerbige bic uotï) op \^c toerelt 5ijn frrij«

benbe. ^en opperflen bienft / bien top <0oDt betoijj»

fen/upt toat gratie bat öp ftomt/ berepfcljt b:p facc^

lien» 3Bant ten eerften moet on<>Dcrteneber-geDo^

gen toefen tot eene eerbiebtnge enbe aenbibbinge om

be gratie te berfenjgen biemp berfoefeen.i^en ttoee*

ben/moet fjet berö^cpt too^bcn tot goetguniiigöcpbt

en banclifcgginge. (€en berbeu/ nioet liet berDcben

toojben tot een üebagen/enbe eene b^icnbelpcfje t'fa»^

tnen-fp^efunge/ gelijcfteenen O^upbegom metfmw

b2upt/ 't toelcBonöf ben i9*<aee|l (eert in 'tboecft bec

fangen» Wm inecnetoonbvrlijclicb;cuoDtcnbc

blüb/

Maniere van Mediteren. 469

Wpfcfiap te binöcntsJ/ijSJ'tDpaiöicnbatmcnijiec in ocfduföaiijcft boon^-gag; fooöntöcumcnfcO ootU opgetröclicn toojöc / enö^ öpa öe skk fc^öen: l^et isf aoct hat top öicrsijn. €nbeljiccmoctongf Marc.9. ^Oelicör boicpnöcii/ nodj top nunocrciunet op- Ijouöen/ tor bat top ingacn inbcplactfeDcstoon^ pfai.41. tfccUJcIicn taöcrnaöcljer/tot ben Iju^fe 45m$ : toaec tn De frcmmeöeiof licrlicugcn.^/ t^öat gclupt öes' ge^ ncö öic blijöclijcfi ctcnöe t.^* €rtöe op öat g[)p foiiöc mogen gebogen 3ijn / tot cecöieöinge / bectoonöcrt n ban De ongemeten ^oDiijcfee ülSa jc|Iept/enDe ncn* fiet utoe onmeerDigljcpDt^Op Dat n Dcrre berö^epöt foatje mogen ttJOjDen tot goetguntiigOept/Demeccfet De goctfiept 45oiit0/ cnDe Defïct uU?c fnoorljept» €>p Dat gl)p becöeben moogljt too^Den/ tot een Mjnqm/ oberlegljt De o^oDDelöcfec liefDe/ cnDe acnmcrcïit utoe fluutoigïjepDt; foo fult gftp Doo^ Dit bemerchcu moaen opgetrocnen too^Den in Den gcefl.

^Bcn €*^.%m^/ix\ öet boecrnê ï)Cit !jp gemaefet Ijtift ï^an De maniere ban meDiceren; bermaent tcf^ Oelijciien Dat top D'aflfectie ban De Ikftic <8oD.ö moc^ ten bectoecöen/ naec Dat top on,0 in eenige Deugt/ en D'anDefc affeetï'en geoeffcnt fulïen Iieübc/en Dat Doo? \\et bemecchen ban ecnige «ÖoDDeujcliC boimaecht^^ SeDen.€nopDatDit fiiacdijh blJjcfiC/bemercfit/Dat mtmtn bemcDïtatïeDefonDecIöc^tnaerteittoo'Dt/ oinon.ö ui^emm^ leben te beteren/ en Datmen ober-fulöö Daer in m\i^ Immz^tt ge Deugfjt moet aenm.ercïtcn/en tot De felbeonö ber^ Dcugiiöni toecfeen:en Dit niet (upelljcï»/maer aci}t fTacnDe op fp moet btc- felben/ enDebemerc!ienDe[joetrageli)cfiDattopDe ^ecHca» felbe tot noclj toe geacifent f)ebberi.ó:n aïDuöDoenDe oeffent men bem in De aff ectren ban De eerde toebe/ en in Den fnpberenDen toegl). €n men neemt naDer^ Ijant boo: Ijem/ De feibe naer öet exempel ban onfen iSaligmaber/enDeDerl|epligenteoefTcnen/'ttoelcli f ene affectie i0 ban naerbolginge/ Die pat! cpDe ttoeeDe en DerDe toehe/ enop öet berliclitenDe leben* ^acr naer bertoerin öaer De 3ie{e / Dcoj DeüefDe en toelDaDen <^oDt07 liettoeïcIiaengaetDebierDetoe- be/en öet bercenigenDe ïeben. ^0 Datmen öem in De eerfte toebe/alfmcn fp felben boo? oogen fteU Dvfon?

m 3 tjc

470 Den 1 1. Boeck. Het X X 1 1 1. Cap.

be dncrmen in gebalUn i^ / oft bc öeugfit öe tocklje men beronacOtfacmt öeefr / totleet.toefcn beoceft ; fCen ttD^eben/ tot b'affectic ban naecbolginge; «Cen berben/ tot be lief be» 3ln be ttoeebc toche/ too^bt on.^ ten eerjlen boo^ oogen geHdtbenaecboIgingeban cenigli goet cjcempel ; €en ttoeebcn / een leettoefen tt\\)c fcljaemte bat top fjet feibe beconacDcfaemt nebben ,• be toelcfee affectie oocö becmeerbcrt too?bt boo? ïiet oberleggen ban *0obtö toelbaben : iCeu iaetflen too^bt men ontfteeclicn tot be lieföe OSobts?. grt fahe ^at be materie ban onfe mebitatie isf / ee- luge bolmaecfttfjcpr/ of melbaet ban «aobt almacb- tigb: ^0 beljoon ht mebitatie/ten eerflen geboegbt te tooz?5en tot be liefbe 45obti0f/bjacc naec bolgbt een Ieet>t)efen / bat top be gbeboben ban onfen alDec^ Uefften l^eere obertreben (jebbcn : €cn laetjten/ ne^ men lop boo^oai^ onfen l^eerenacr te bolgcn. Sth l]tbbt iii't gemepn gefept/batmen inbe mebitatie be bcugbt bie men bemecHt beeft/ tot fpfelben moet boegen / maec men moet Jiem boben al begeben tot beoeffeningebangeloobe/öope/enbelieföer'ttoelcli feec licftt omboenic?. ^ant top moeten gelooben/ Énbe otigJbaftelöcFt laten boo^flaen/ bat alle bingen/ gelöcft boo? onö alïeen/upt eene onepnöelijcbe liefbe ban (l3obt gefcbapen3ijn/enbe'tfelbeooc6berf!aen ban bet gene bat onfen galigmnöec boo: onief gefept en gcbacn beeft/'t toclclt onfe affectie toonberlycben ontfteecfetroBn albu^ boenbe/oeffcnen top ome? geloot te/en maften bet felbe lebenbtgh; bat on tf fonber ling aenp^nd ben €.#.]Buentc§.6.ban fijne inlcpbinge; enbe BanOcIomeud^alutiusf/ inbeti^offeenbec «Oebeöen : toant alö top bemeccften bat bet om on* fent toille gebaen i^ / fob too^bt men licbteiiïcft ont* fleften tot eene bope / ml}t begeerte om beni naer te bolgen/ en ten Iaetflen beliefbe.al iö't bat befemeec boo? eene bjPtoillige lieföe ban t^obt / enbe ban. 4rb:ifluje? onfen ^afigmaftecinonö bertoecftt toojt, <^^'t bp aibten bat öe mebitatie albu^ geboegbt too2t tot eenige <6obbelijclie / of ^ebelrjcbe beugbt te ocffenen / enöe af bnö ben toille boo?ge(lelt to02bt/ f 00 batfe ban be felbe bemint too^öt/ enbebefonbe

Maniere van Mediteren. 471

bcrfoent/foo faïfe aïtijt nut enöc piofijml) tocftit.

gö 'tfacclic öat öe materie ban be metiüatte/tin' i^ocöat- bers^ niet en iö/ban eene fententiesfo moetmen noclj^ nmifnitM* tanjj be beuaOt/bie baec in gerecommanbcert too^t/ f,?nuD«e» niet alle fjare befjoojlücfec omftanben bemercfeen/ te tm fau toeten/ luie/ toaec/ om toatrebene/in toat maniere/ toanneer bat €ï3iiüu0 be felbe; oft ben ï^.<aee|l boo^ b'2{poflelen/of p?op6«en öeeft uptgefpaofeen» 3i£j't batter eenige fonbe m be materie berifpt toojt/ enbe bat be felbe/oft be beugftt bie befe tegen 10 boo| be materie ban be mebttatie geïiofen tö02bt / alfban moetmen be fonbe enbe bebeugOtbemercfeen / enbe be geïögcntliepbt om be beugbt te beoeffenen/ gc^ lijth onö booi oogen gefielt too?t in bet bedt ban be beugbt / enbe be fonbe te toegen. iBaer alfmen toiï contemplcren ban eenige creatuere / beöalben be <3obbeIijcfie boImaecfetOeben t)k in be felbe upt^^ fcöijnen / foo fult gfjp baec licötcUjcfe eenige onbcc^ toijfinge/te toeten/eenige beugbtnpt treeften. (43c^ ïjjcft onfen dgaügfjmafeer fijne bifcipelen Beeft lee-Matt.^. ren betrontocn/upt ö^t aenfcboutoen ban be bogelen bejf locïjtj(S/enbe be ieïien beö belt^ : ) enbe leettoefen tn u bertoecfeen / bat gïip niet neer|leUjc& uptge? tiutht en bebt in u lebcn bebeugbt in be materie ban be boo?ge(lelbe mebitatie. €nbealbu0falge^ fcbieben/ fiet gene bat ben ^.lüuguftinusffegöt ,- be 5^-'' mebitatte b^^englu boo^td toetenfcftap/ be toeten^ & Sa'' fcïjap/berouto enbe leettoefen/ljet leettoefen bebotie/ cap. 70. enbe be bebotie bolmaecbt fiet gebebt.

3Bt bet gene bat tot nocö toe gbefept iö / blijcfit/ 5?ft ge«e bat een pegeljjcli öcm fian oeffencn in bc felbe mebi- Sfj5,g,w om tatie in be b2u toegen/oft fiare affectien. jH^aer boo: m at mcDt. bien bat bet bicöhjijliêf laftigö balt/in be felbe langb t«it« «j?* te bolberben / foo bemercfet D;p faecöen/ t^it u groo^ SI «3r telrjcfesf bier in fullen öelpen. jjubcn*

i€vA eerden / foetelöcFi/ enbe tteerftelöcö te letten u ©om^ op be omftanben ban bet ejrempel onfe^f ^aligöma^ ftanDcn, feec0/of ban be beugbt,33ant men moet öem toacO - ten ban fp felben getoeltteboen/ gemercbtbatbe 3iele meer betoeegöt too^t/ boo^ een foet enbe een in^ nf öö bemeccben^enbe oberleggcn ban be am(!anben

^-0 4 ^9^

471 Den II. Bocck. Het XXIII. Cap.

öcc öcugfit/öan boo^ oetocït/cnöc ïju Dcc-unlcnbait

ceni'jc p^opooflcn/ enöe tDercficin

^. <öÉiwp* (Olcn ttoccDcn/tc Ijcbbcn ccnigcfcftcrc bcmcrcïJin'

i« piacp gcn/cii nlöf gcmcpnc pUietfciv taacr öoo? oÖP " *6^-

'^"* l3eöt foutit aioQcn b2uc!jtbacc en p^ofijtigi) iiuihcn/

Guiiicim. onclijch vöiiiliclmuö ;^ai*rfienfi35 fp^tccht in fijne ^

Pirif. in vi3oööeiij{ieööeto:ijcfee/nitDaerl)pöcmaniercl!an '

\iiT'' mcöitcren öefcD^ijft. ^ooöanige plactfcn frclt onjci

vinc.trad. öcn il^. BiHccntluö boo^ oogen tn een tractaetöat

s^ ""'' ijp GcmaechtOeeft/ ban tiet geefteïijcb leben / en ee^

^''''' nigeantiere- €nöe öet fcOönt öat alie mebitatieisf

gclijcü ecne maniere banf^-felben te beraben:itiant

Öet cpnbeban Den genen Die mcöitcert/moet toefen/

liem felben tebecbjccfientotsJBoötb^ucOtigeaffec^:

tien/fijn Oecteen (^ genioet flap/ rrnegh/ en ttoijf^

felncl}tigO 3üntye/ te ontfteften tot ben lof ban <0oDt

f!lmacl)tiglV/tot öe boo^gefleibe beugijt/ en om tjem

h3cl te becaöen. I?et toelc H doo: befc naer-boigenDe

kapittelen licOtelijch fal ftonneh gcfcljieDen.

jsï'c meet aBant/ naec öat pemanbt in eenigh mpjierie / oft

bcnSc? ^^^^^9^ bolmaechtïjept ban a3obt/oft eenige cieatu^

cniie Mzco re / ruaer op bat Ijp iKeft beginnen te letten / eenige

toecheiu i3eugf)t bemerf ft t fal (jebben / die !jp geerne in fijne

jr\c tnoct ->telefonbeto!ncrt planten,- bie moet boo^töleettoe^

irlnn ' t fen bertoecften/bat ïjp befelbetot nocfj toe/ nietbcr^

miiuouitïê bolgftt en ïjeeft/ enbeboo^fjem nemen befctebol^

ftjiis fcifö. gen^maeraengcfien batOpbit niet en bermaclj/fon^

SfucbT^^ öer vöobt.^ gratie / moet ijem oejfenen in ^obt.ö te^

tuehtnion acu'ODao^bigfjept/ tnootmoebigDepbt/miftrouUjeu

iuo?3m. fijn<s fciW enbe betroultien op '^oDt.

i^?c?cm?öc ^^^^ naer/op l>at (ip fi)né ItJille ontftefee/fön tpiv

ban uuie ^^ ^o^^? oogen flcllcnbc/bat i)p ten eerflcn bemercbe/

fcijcppiii» toat gcmacft bat fjem ftomt inn be bcugOt/enbe ïoat

^ll^r 05^g^"^'^cö /fjier-en-tegöen upt öe fonbe / enbe baat

öat Dc gclegcntöeben bar ïjp ban befe ttuee Oecf t.

öcU'^t ijicij (Ccrt ij.isJ 't bat Op boo^ber begeert te gaen bat ï)p

raeö?!pt. cberbencfte/ toatbatüpfoubeiöillenrabenaenfij^

utam ®^ '^^'^ biient/bte raet ban (jem fouXtc bcgceren om befe

lüinitfiut beugfute mogen beoeffenen/enbebooaluatgeUiclie*

vA^fn f UDC tniTc bat f)p fy:m hie fonbe aen-p2ijfen / enOe tjat Dp

qd'kS- Dc;fclbcboojöemfelbernemeteboen,

Maniere van Mediteren. 473

Ccn tij.bnt f)p obcrlcgge toat öat öp fouDe Ujillcn ?. ©at fp gcöaen Ijcbbcn in Uc m2c fijnst öootö ,- \€m iiij, tjoc [o"öctocns bar Ijn fouöe tuenfc()en/in öen dag ht^ oo^Deel.ö/öcfe u^! "d{" ^* bcnatu gljcoeffenc te tjcbbcn» (ólcnb.loatljpfoutie DooDwr' tenfcljcn öeöaen te Ijcbben in alle eeutoialjepöt. 4 3u tft

fCenbj. Dat öel^cïiiigcnonö inöefetieugljtboo?' °°-gi"'j-- OlKöacn3ijn/ öoo:l)aec exempel /enöetoataetioe' «u^ig* Icn t^at fp Daer af ceDabt Ijebben/ boo^: fcfj2ifren aclj- H^ pöt. tcr-gelaten. gnfgclöcli.sf toat (jtec af gcftpbt Ijebben u;^„^ï?' be i^biiofopljen/ enDe toijfe mannen. ï^cpugciu

(vEenUi), men mactj öencften/ \3yat eenen bKbe/ ^^^eucr* b^poom/ en glorie bat [)? geniet/ Diebefe Deugt on^ [f^fri^ ï" Dciijour j en {jiei* en tegen / Ijoe ongerufr/ enbe onge- tl itmt eert t}c\t Dcfen blijft/ Dieöefonöe onbectDO^pen i^. brrgcrn*

(Ccn blij* bat ])nfp felbcnonberb:agt)e/ toatfjet f^'^^f* Dotlji.g/ Datï)en? bertoeclit/ cm DefonDe boo^ i^^oprccUfc Deng'ot te (leliën; enbefjpfal bebinben/ Dvitijetan^- bitjctfcDiii^ tier^nietenijsf/ Daneenefnoobe/ becganchelijctie/ j^anDefo- eaöe onberfabelijcfie toellujte, vDat i)p Dan eenen ^* ftloeclien moet fcOeppe met ben berlorenfone/ enDe fegglie : gcfe fal boo2 De beug[|t gaen tot De fontepne ban alle goet/ enbe fal toatec fcfjeppen metblijbt^ fcljapuptbesÈ ^aügljmafceröfontepnen/ enbe ith falbcrfaettoo^2ben j liebecDan iiptben ftincftenben poel ban Defe toerelbt/ ntet gcooten acbepbt foecöen boo2 De fonben mijnen Do2ft te üluffefjem

iCen negOenflen/ men moet upt öct leben ban p^^ertoföt C{)?iftu0onfen ^aligïjmafeer exempel trecfeen ban ïnnih^fï ^ DeDeugfKöe inelcfee on.ö boo^gefïelt 10 / mtjz uptee^ nemei mgefententie DccDepUgec öècl)2ifture/ De toelclie <c\::im/m» öltiibt in grootectoeerDengcöouDen moet toerDen. öefimcice^

€en jc.batfip oberïegge DeUielbaben a3ob0/toaec Vc%ocft Doo2l)pbeftent/ Datlip ten minfren upt Danclibaec^ Doo:bcei lientberDonbeni^/ombeDeugOtt'omljelfen, tocibaöm

Cen n.bat Ijp bp fp-felben alDu.ö |Iupte:|^iemant u%1^t en !ian tloee l^ceren Dienen; oftmen moetDoo?De boo?uiic* fonben aen hen Dupbel/oft boo2 bebeugöt/ <6oDt al- ^^ ^o^t tnnc[)tig(i Dienen: maecfjeti^ beelbetec/ ^oDt te "ogS'Jg^" Dienen/ ï>k i)etoppcrtte/enbe alberbolmaefitüe goet öfugnt^, 10/ Dan onfengefiüorenbpanbt. <Bat lm Dan boo2 fan dcu Demncme Ijctfelbe/upteenopcecöteliefbeteDoen/ H"P^^^i

474 Den 1 1. Boeck. Het X X 1 1 1. Cap.

öcr?o[pcn 3i)nbc booj füne 43otibclijcfte Qtatie. jumtm ^^^^^ xiU^ meet l)p tefc ö^ugljt öwöp in Dt matc^ Dict bp u' m liciiicclJt l}ccft üotmoeöelpcö ban<èob Dcgceren/ toc begeer* ja fmcccficii om Dic te bcchrijaen boo? Oet Itjöen ban mttfmtf ^"^'" déaliamahev/öoo^ Ijct tufTajcn-fp^cHé ban tz fcen/ foo 1^1. en önt Ijp ntet alleen om befe beugljt en (Jtötie / boo?u ai^ maec ooch om ö'anöere fonber eenige ttöijfelacD- öJ?e^ *"* tigDepbt/ enbe met een fonbecUnglj betroutoen, ï©attneii (Cen laetften / be lleföe inbacDttgö 3önbc/ bat Dp moet boe/ <0obt bitjW Uatv BP boo; geöouben i^ te bil)l}m. tóflti?^ ^^^ ^^ mebitatf e bolepnt W foo moet (jp ren eer> j. «ancht (l^n <©obt bancften bat befelbe toel bolb2acl)t i^ i en <0oDr* boo? alle anbere ontfangen toeJbabcn / en ben ^zv:z i,^n* opbjagen fp felben en al bjat Dem aengaet. (€en i. iiicut uioe obcrleggen (joe bat öp bien bag met be öulpe 43obi:J/ S^j^f °"' enbe boo? be mebitatte bte fjp gbebaen Ijeeft / füne onbolmaecfetbeben / enbe fonben fal mogen blieben» 5« ^tiert Cen 3. moet ftp boo^fien \xsdx Dem bien bagfj te boen bet gene (laet/ enbe in toelchec boegljen/ Op öet fclbe in be te^^ öoJimW öOcntooo?bigOepbt <t3obt0 / <6obtb2ucf]teHjcft fal tot <©oöR öonnen aenleggOeu. i€en 4,toat öemVonbc mogljen 4. üRaf cftt ontmoeten / bat {tem tegljenfoube mogften 3ön / tof tegcit^ toaec toe Dp B^m gDeceet enbe beerbigö fal maec* i)cpbt« ïJen.

jma moet -Bemercüt / bat Bier in geenber manieren geleert hi?ho^"^^ en too2bt/befe maniere te gfteb?upclien/om allebefe fert iö/ op mibbelcn in cene mebitatie te oberloopen/ maer bat rene mebi:. men albaer bel|oo?t op te Ijouben/altoaermen be be^^ tattemet botiegebonbenfalljeöben/ baermennaergfjefocDt w ftecft,€nbe aengeften/bat fiet bicfttoilu genoegt) \^i om ben toille te üel^egen/neerftelöcö/enbe foetelp/ (gei öf boben gefcpt \^)iz letten op be omftanben ban eentgö ejcempel ban onfcn <Saligbmaöer/ oft be na^ ture ban eenige beugibt/fonber eenige anbere \y\x\^i\ foo b\x^t^^i bet bat topbefe mibbelen ban alleen moe- ten gbeb^upeöen / aiief oniS fterte bo?re en b^oagD ije?. ^. .n^ib* 3^etberbe/'t toelcö bient/om b'aff^ctiefonberop* tderi om ïjouben teberbolgen/tfif (gelycö berfcfiepbcnleetcn) ïc b?cboi* ^^"^ berifpinge fiinjs felfjS/fP felben aenfpjefecn/ op^ seiu b?agben/btbbingïjen/fmeccfeing!ien/bertoonbecm^ gljcn / bcrlangen enbetoenfcöen naer be bewgöt/ oft

Maniere van Mediteren. 475

bcrfucïitingcn;U)clche niet anöcrsfensijn/öan feo?tc mattn OtjeücDcliensJ / ujaer öoo? bc 3iclc Dare bcgöcerten te b«fucijtm* licnncn aöeeft/ naDemadoatöcfelbcöoo?öemetit' 9"»50iu tatie / oft D002 cene fontjcrltngfjc gratie Uan öen Ig» <0ce(l/liier:toebectoecbti.ööeteee|l. <De3tele fian ©efmitep* tot vöobt berfucljten upteeneüeacerterCen cerjlen/ "«»öec omDefonbenuptte roepen ,• (€en ttoeeöcn/ ombe'"^^* beugOben in te planten; €m becben/om onfen ^§3- iigljrnafter naer te bolgen/enbe mebelöben met fjem te Oebben j ^€en bierben/enbe befonber/ om <23obt te beminnen/ enbe fjem te genieten/ met eene bectoon^ becinge enbe blijbtfcljap ban fijne goetljept»

<0(jp i\ibt ban b2pberlep manieren/ toaer boo? j^ocbat* gliPinbefelbebcugljtte oeffenen/ fuIthonncnboU uien De lierben: toant tjier uptfp2uptfonberlingl)fKrp^o^ m2?°m!S^ fijtbanbemebitatie/ijof'tbatboojal/ göelijcft icfe ktn/tnu bobengetDaerfcljoutljebbe/ bepiopooflenenboo?' öcgucic. nemen ban be beugfiben nktin 't toilbt gljemaecFit ?f"!-^!?QJt eu bjoj^en ,• maer gö^Uicb bichtoijlje^ gefeptfal too^' nemm/ ben / Óaer ber gftelegentfieben in 't befonber oberlept toojben/ tenmmtlenin tlaetftebanbemebitatie/ gnbe bat bier boo: be 3ief e gereet at)cmaecfet to02be. . ^^n l^. ggnatiUjE? p^rjlï ooth befonberlijcli Int ber^ rm/bfjS"^ nieutoenban fietgoet boo^nemen/ 'ttoclcli Itlaer' ,,£ma!ie ber betoefen fal toojben met exempelen/ enbe boo? üermcu. ftet göene/ bat boo? be beeibeftenief in 't befonber fat ^«1. berfelaertto02ben. ^etoefcöeinbjpbeelen/gebeplt i^«tm-öii ïtonnen too^ben ,- €en eerften/Det beelt felbe/en fijn^ Sï^^^ï^^" berbeeïenberlilaringe; baernaerbetn^bitatieljier lljjftiena* toebiencnbc/ aengbefien bat baer in felbe begrepen teiu too?t;(Cen ïaetften/ bet gebebt/ 't toelcfe 3P/ gljelijcfe i^ctgfbcut be p^actijcfte / enbe bebertoechfelen ban be mebita^ |,^ SSj- tiebegrijpenbe/ enbe te paffe feomenbeeenenpege^ hcuajimc* Itjcben/bantoatbeught/bat ïjemgbeliebetemebi== ï>«atic* tercn.5Bantbit sijn / gfjeljjch gemepne mibbeien en bertoeclifelen tot be beugt en tot be bolmaecdtljept / in een gbebebt begrepen / en 3Ön macbtigf) om ou& fonberling tot be bcugbt te bcrboojbtren / bp exem* pel / op bat be berbulbigfjept in óï\^ {jerte foube mo:: gen tooatelen. J^eemt ban/ batter pemant iö/hiz in ^cnigömplleriebe berbulbigöcpbt/ betoeicheftem

boo^

476 Den 1 1. Bocck. Het X X 1 1 1. Cap.

boo2 ooqcn acjïdt inan/ mierbofgcn toüt/ cnöc trnt

(jp bcacrcttcpjocbcn / oft fijjicn tDillctlnp / oft töcl

bcerbnji) ï2f / foo fal l)p liicc npt DuïiJC cnöe bpflant

«ï^ pes binöen ; CnDe 19 t bp alöicn bat Ijctpcmant nieten

mailt öo2« lufl te incöitercn/fo fnlöjj fionnen clch geöcöt/toeicfi

ïiV^/h^rhln ^" *^ O^itcrael tot öcbeuijfjt gcboegt too^/in 't befon^

paffen oT ^^^ ^'^^ ^^ bcugfjt bïc ftp fp fclben boo; oogen gejlclt

fiH£ DcuüU Ijceft/ oft öacr (jp met ti'ati)t/ öonnen boegen: aïje:»

lijch öit naDciljanb filaerfijcft ftil üUjcttcn alfmcn be

oeffeninge te loerch fal (lellen. 23p creuipel/ baeiijS

pemnnöt/bie in bc vöeüoo^te onfeo^^aligDmaliecsf/

Ijetejcempelbnn fijne bicp-gronötacootmoebrgOept

bemecclit fjeeft / en [)p foeclu ijet felbe na te boigen /

niaer f)p en ftan öl(ebe()ooft-poincten/boo;jber'

(iroptbcpt ban finnc nfet oberlefrgen(U)ant Ut too^t

Ijtei: gdcert / cnbe ntet ban bc imbitatten/ oft gcbc^*

ben ailecniijcri te oberlcfcn) toat fa! befen boen i l^ct

fal feec p^of ijtigl) toefen/ bat öp bc beugbr/ enbe l)a^

rcomftanbcn een toepnig bemercöc / gelijcn befelbc

onjj in 't beeibt boo2gf)e(lelt b302t / enbe ij^t ontrent

ben tijtban eenen iteifererc/ oft ttoee / enbe bat Ijp/

baec naec bet gebcbt f efc/ 't Uielcfi naer be mebitatie

ban bet bctroutoen op <0obt/ enbe ban bet mifirou^

b3cn ban fön epgen fclben gcflclt too^bt/inaec bit aU

skmmht ïcngbfftenfifenbcbebacötelöcf!* arnbcbatbpnabcr^

Datmm öc ftanbtboa2tj8f-gtie/ lö'tbpaibten batüet felbe bem

KhL alfoogoet buncht- aiDantal*JbpbcbcbotiegOebon:=

im moet ben fal rjebbcn/ bic Dp gefoc Öt beeft / foo en moet bp

Jefc"* geen boo^bec moepte boen / oft arbepben : macr bP

?e\mma> ^^^^^^ ^"^^^ "^ cufïcn/boïgenbc bm i^. «aecft/ bic on.s?

feciijckc/ ca bicc tnfiil lepben. iBa\} gelijcli icft gefept ticbW bc

p;afijtcii)3 tonicbtfalbaeradceniijchbecopcubarai/alfmcutot

!^Mi?-u^^ bc oeffeninge (tem fal beginnen te b;:gl)eben. ïDant

racfdjou^ b^atfoubcc foctetV oft licffelüclJet bonnen gebonbeit

tDf«foom\i3o?ben/ boo? eenen bie Ocmtotbcmebuaticbiilt

öeöfugijt (jggeben/enbctotbctoeffenenbcrbeugbt/DuninftiU

i.cii aiT tcbcö bcrtcn / cnbc be0 lifbacmjjf / befe beclben in 't

oofhom befottber faenfcbontocn ^ cnbe fo teel fön bcrtc/ al^

fnnbcraft fijne oogen btecbooj bermafecn-J 3Bat föiiberpjo?

ftciuT* ^ViUehjclier oft nutter bonnen gbebcnbe» too^ben/

* boo? ben genen bU bp fp fclben Der act / tot bjat ftact

ban

Maniere van Mediteren. 477

ban leben/ bat öp ftcm \s)ilt bcöcben/ Ujat ampt öat {jpDeaÖccrtt'aenbccrbcn/ oft f]p Bern totcenUol? niacchtci-oftfcningfiefal fcïjicficn/ öan iiiccnc 5?. fliltc / in fijn fianierficn bcrtrochcn 3ijnbe / euDe De> fonöcrlijclt in 't fecrcct fiinijec {icrten / bcfe bo:?a^' ftelöc falten te boo.^toanöelen/cnöc metsenen öcn aU öerbcftcn toegf) tier falioDcpt te befpeuren,

(Cot öepjactijcïic/ oft Oetgeb^upcli /ban ïiet oenc ^mttM bat tot nocl) toe gcfcpt fevfooi^bitnaer-boigljentie ^tfnom tem fcet (tcfjteenöc bebenbioHe maniere/ te toeten : fSSe naer "bat q\)p bc marcrie/of l)et poinct ber meditatie pzacttjcfte oberlefen fuf t fiebben / maecbt bp u felben tcfe qnc^ om te me* fiien; €encer|ien/ toatfiaetmpinbefe materie te ^^^^ bemercfeen^ iCeni. bjat moet ith bjeoen tot mijneit booit-gancb i Ccn ^ toat affettien moet ith in mp bertoecben enbe geboelen/befe fabe albii^ oberlepbt gebbenöei €en 4. in toeicber boegen/en toat manie? ren/ enbe toanneer (al ib befe leeringen/ bte mp fiiec boo^geftelt to02Den/tc toercb moeten fteUen^ Cen 5- \)oe moet icb albiï.ö betoeegijt 5iJnbe met mijnen ö3obt rp^ebeni 5^ocD een anbere p^ictöcbeban me* biteren/ fal oocb feonnen toefen ban Den 03.^. 25o?^ giajo/bieuptaffebingentracb eenigfie befcDaemt- Iwt; ^en 2. banclifegginge,' (€en 3. eenige begeer^? tej'gelöcfe betoont tno.n in fijn boerjcben.

^obanige 10 oocb be maniere/ be toelcbe ïeert ben <e. ©. Capella ; te toeren : ^ITeneerflert/ bemercbin? ge: ^en 2. banchfegginge; (^en ^ èefcDaemte: :€en 4. pet bcgccren: €en r* batmenfj^m moetoeffenea in bet opbaagcn ban fp felb^n.

AEN.

478

AEN-MERC KINGE OP

HET XI. BEELDT.

Wilt göp toeten öe maniere ban meöite^

tcniamfiet öefc in 't mpflmz han öc geboomte. T 7 Bereyt hebbende om te mediteren, fo ^^^ verkieft de materie> als hier,by exem- pel de [a] geboorte Chrifti : overleght oft fchildert de materie met alled'omftanden in u[B]herte,'twelk den vrede onderhout: ten i.[D]\viedaer geboren wort.ten 2. [e] hoe^watter gefchieten gefeyt wort : ten 3. [pjwaer ende wanneer.ten 4. [g] waerom, te weten, om Adam^ende ons allen te ver- loflen : ten i^. treckt uyt elck eenighe [h] deught,fo ghy hier fiet uyt elck perck eene ftrcpe tot de deught als ii metter hant wij- fende ; ende bemerckt wat [i] occafie ghy der fel ver hebt. Verfoeyt[K]{onde. Ver- weckt dikwijls [l] dankbaerheyt,[M]bhJt- fchap 3 [n] verwonderinge ende[o]mede- lijden : maer oeffènt overal in alle materie eerft[p]het geloof,hope en liefde. Neemt xvelwaerde[Q]deugt die in't myfteriever- fchijnt ende gheleert wordt. Ende al hebt ghy uwe meditatie genomen^alleenüjk op eene[R]leeringe oftonderwijs^fo bemerkt evenwel de voorfeyde omftanden , maer | meeft wat [s] deught het leert , ende wat d'occafie van defelve is : ende oefFent met eenen de voorfeyde afFeftien.

Hbt

&»a%

f^C^

X

I

I

Het XXIV. Capittel. 47^

Meditatie van de geboorte Chrifti,in de welcke de prac- tijcke van de voorfeyde maniere ipcwefen wort , ende \vy tot de liefde worden ontfteken.

\7 Oorftellinge der ^laetfe, gelyckjn't beeldt. ^ Het Gebed om liefde te vertvervin, QZ{j)th bOrê (tact^

Heti.point. ®cmercfttöit groot mpftcrtc/in liet ^ttqtu toclcfee Denzone iÖoösf/ö'ecutoioeaBüfBcpt'enljct^ootoe.

a©oon öejJ 3Oat«r0i0oetDO?tiencaifiintbaiueucii

Dage op Der accöen. 30 't öao oocfi gelooljciycti Dat i- Parai. 6.

45oD met De menfcfjen töoorun fouDc op Der aerDé i

gjj 't Dat Den fjeitiel enDe De öemelen Dec Hemelen u

niet enDegröpen/ Doe Deel min DefefinbbeiBoo?*

toaer BeDê too?t een tDonDerdcö mpftecie tjeiülaert/

De naturen tDO?DenDewiieut«|^u macDmen uptcoe?

pen: ^nDermOcrngenen gcnaöigen ï^eere geeft Pfai. no.

gemaecfet een geDencfeenijTe ban fijn toonDerlicfefie*

Den. 3Bant niet en iffer fo toonDerlicö al^ Dit tpcojt/

Dat^öoDt/ <0oDtDIöDenDe/ menfcljijsJ getoo?Denjen

Dat Den eeutoigen/ enDe De toüffi^pt felbe/gctoojDen

tiof een feint Dan eenen Dage/ $c. Btoe toetentfjept i$ pfai. 138.

toonDerlijcfe tot ons? getDO?Den/enDe top en fuUen tot

Die niet feonnen geraöen : Igeere toie öceft utoen fin Rom. 1 1.

geftent/of toie öeef t utoen raetf man getoecfi^ 3^omt

Dan enDe laet onief Dit tooo?t fien / Datter gefcüiet i^ / luc 2.

Dat Den igeere on^ göetoont tjeeft/laet on.ö met De^

troutoé gacn na Den tO;oon fijnDer Decmfjertigöept.

a©ant toat fult góp alDer-foetften gefu ons^ ©ejjopc* ïionnen toepgDeren/ Die u gfjetoeecDiggt ufelDen ongf te geben ^ EBatfal on.é utoen eeutoigen J^aDer iionnen ontfeggïjen / Die fönen epggen e§one niet en ftceft gefpaert / maer Deeft Dien boo? on^ allen ge^ ieberti iSieticft Den in fonDenontfangen/ enDeDepfaimyo. QuaDe / Der mithct göeen getal en 10 1 ftebDen mp om-ringïjelt: nocötanief enfalicfenunietb^eefen/ toant göp 3öt €manueï/Dat \^ 43oD met oniei. 038? en feonDt mp utoe gaben niet ontfeggen / Die u g^c- toeeröigt öebt boo? mp te openc ö^t Dinnenfte utoer luc. i. bermöecttgöept / in Detoetcöe gfip opgaenDe upt Dé jjoogen onj2S befoecfet. <0eef t mp ï^eere om De glorie litoe^ naem^/ Dat icö berbult met Dit Detroutoen u

macö

48o Den 1 1. Bocck. Het X X I V. Cap.

niacïi in blijfcïjap öicncn/ enöe ntcmant en focclic te

beljaöcn notl) If^cefc te mifijaocn öan u ,- acnöïjcfien

gl)p alleen mijnen al en uujnen*0oö 3ijt/baticli nte^

mant en beminne ban om u/ aenaefien ql)p mijn ee^

niöO öoedt 3üt/en qI)^ u öetoeeröigt ï?eüt mijnicf (re^

öaclittg te toefen op Denljoogen (loeïutocr aloi'ien»

mmftt ïBant tote en fonöe alber-goebertierenflen 3!»^fu/

tot lücichc utoeltefbeenbe ooebertterenljept bie ïjaecniiopen^

J'^"'J°';.;:l)acrt/ nietontileöen^ 30toc|Baie|ïeptber!Knant

toojDt' Ijaec alö eenen reufe ombentoeöDtelocpen/enfü-

piaim 18. nen uptöancö iö ban ben !joogenl)emel/ cnbefiju

ontmoeten 10 tot Det iioogïjfte ban ben felben / enbe

baeceniö niemanbt bieljemfoubehonnenberbo:^

oJ)en ban fijne Ijttte. OD onaD^nieten liefbennjnèn

$Düb/ maecftt mp een met n/oclycft ben ©aber enbe

stcctuiefc. benzone een 3ijn« Boo2toaec mijn fierte 10 feei' be^

b?oeft/ bat mijne fonben j^,totnoc()toeubanm)[>

gtiefcftepben fjebben,* maericli bibbeub3o?pt befe

acfitec utoen nigge/op baticli utoeliefbe ttiacHna:;

balgen en bolmaecötelijcli uptb^ue&en / met fuiclte

aarrhioit- ^"^^ f"^^^^ oo^faïïe |^. toant l)oe fal ith mijne Ijuipe

nmmw* ttonnen toepgeren mjjnen naefti:/ öoe bertóojpcn Dp

oocït 5P/al]$ uli aenfie bat «toe l^aiefrept ftaer \Ktft

bernebect/en g}]p om onfent toüle ftebt aengenomen

be gebacnte l^an een flabe/boen top nocl) utoc bpan»

sjcrifpiit* ben toaren i ^en Imecljt en 10 niet mecrber ban ben

Qï)c cuDe jgeere/ gl)p 5ijt gljehomen om te bienen/ en nm om

phnf'T* gebient te bo?ben/om bat glip on^ beliefde fout lee^

Matth! I o. ren/en foubt genefen be meefte toonbe onfe ïjoobeer^

Matth. 20. bigOept, €nbc top moeten bolgen b'erempeïen ban

^ . onfen %ere» aiDant toiefoube be toeerbe ber feibec

3-e^^3i> * oftcftentDebben opbefeaecbe/ bebecbt met bebup^

(lernifTe be£i boobtic?/ baer be fonbe en ontoetentïjept

obcrbloebigli toaren / 't en toare gfip IJeere nujnen

oBobt on.ö alfoo fjabt boo^ u ejeempel gïieleect-J^tet

nabemael bat gl)? u gOetoeerbtgDt Ijebt/ niet alleen

tm&/ maecbicütoijljOfon^beliefbetebebelen/ fal

Int ban nocïj becb^ieten aen be folbaten Ounnen Ca^

pitepn te bolgfien i aen bc ftnecDten ftunnen ^cc^

u i aen b'onberfaten funmen i^ontncft i enbe atn

be erearuren Ounnen .^cöeppcr i jeD^öne ooghen

ficbben

Varude gheboorte Chrifti. 48 r

ïjcbbcn gefïcn mötwonöoïmacchtl^pt / ontf^cmt u inöntieccnl3ecfjoo?tmpj lüaiit mijne 3<t1e op uaï^ leen betcout : <0eef t mp bolmaecfttc lieföe / tiat UU geene perfoanen uptnemenöe moclj arDepDen eencn pegelpcfien/fonöerlingde nujne bpanöen/ deugtit te boen om utoen nanu\ 3cli btböe u l^eere kDeefl; öe^ sscumsijc» bacijrtg/dat gfip boo^ om geDo^cn en ge|to^2ben 3i3t/ enöc en bcrtDoapt ntet/ hit mön gcbedt en offeranoe» aBant ith offcce mp aen u / om t^at icf» u cpjecö^ telöcfe foiiöe beminnen / entie alle mijne nacjien inf^ gfielijc&sfom utDen'tloille: toant möienichmaec öe buienden en beminne / en öoen öe l^epöenen öat oocft nieti gicö fal ban öoo^: ukoe gratie bibDcn boo? Matth. j. be göene / bie mp bergrammen: kh fal beugljt boen acnbegOenebie mp Daten/ om bat iclifoube mo^ öÖengete(ttD02ben onber be feinberen ban beneeu^ toigfjen l^aöec / biefönefonne laet op-gaen opbe mmrau^ goebeenbeguabe/ enberegDent opberecljtbeerbi^ ^«^."^^"Jg glje enbe onrecötbeecbigDe. Sth tocct toel / bat tn bettoutom metent.öinbemacDtbanbengljenen/ bietoütoft cv^sctn. ioopt / maec o a3obt / tn be utoe / ïiic gftp omfei'mt» ^^^- ^^■ toant top en ïionnen fonber u niet boen / nocö top cu ^- ^^ jijnnietgfienoecDfaem upton^ felben pet te pepfen aijöupton.dfelben/ macc onfe gfienoecöfaemöepbt 10 uptu alleen/ öoetoeltop fien batbefe lief De een groot bel)ulpentroo|li?" totlietleben: toantecuen baoeber / ^U ban fynen b^oeber glieöolpen too^btoi? bêfenftoacenenfeerperijcbeleufentoecf)/ iögeUiCu eene jtcrchc ^^ï}t / en baer en iö geenc bjoebcr fal^e/ banmetpemanbenttoi(ligte5ijn: a©anttoatguaet en to02pt be ttoeeb^ac fjttgtjept niet upt ^ gljemerclu bai fp Ijet gerte qnclt in ï}^p manieren / te toeten / fp becbult be gljepcpfen entie memorie met onhupfcïje inOeelbingen/fpfcfterptbe tonge/ enbeberbultbie ölö met bcnjjn / na batter gljefcljKben (laet : l^imnc pi^im 56. tonge isf een fcDerp f toeert / enbe ongiienefelijch be> nijnbanben afpid/ met toeldibe qiiatit toerclien oberhomen/ alis b^ucïjten ber boof Ocpbt.

IBaer toat btoaefbêpbt enbe ontoijffjepbt iö't / be 2?cmcrrst fonbeboojbe bengijt re berfetefert/ be btoaef^epbt |".öeu|,c boo?be booificDtigD^Tt/ b^ felepnmoebigljepbt boo?

3i be

482 Den 1 1. Bocck. Het X X I V. Cap.

eiiDcfcOaiJÉ be (icrcïnnocötgD^pt/ö'onrecïjtbeccöfgöept boo? trc

omf?i?^ recljtbeerDlöOcpt/ ö'onmatioOcpt boo^öe matige

"piiDe te Ocpt- tcctDijU tiict be fonbe/ luact ïJtU öeugdcii Dun

*cij8«ii. alt'famen tot be licföc boegen / tofenjaf b;jucl)t feer o^

berbloebrgl) en foet i^ m be inemone / berftanbten

toilïe. iBaec mijne 5iele/ iaet om fien toat oojfafeen

bat top ban b' een en b ' anber öeöben om be beugt tz

gcbjupclien / enbebcfonbenaf teftoecren en te bet*

3^at gijp foepen. 1^. <^n toie i^ fo onboo^ficfjtig/bie eenen an^

öSoubt ^^^^" foube toiüen caben bpanbtfcijap te onbecöou^

raDen/ ben/ om toat oo^faeclte lm oocb 3P/ 'ten 3P bat flp ijJ

toÉt D4t* upt'finntcïj en boos^ i 3Bant en ië be Uefbe met ben

naeftenniet'tfelbe/ t^at ben fealctitöinben mueri

boo^ioaer befen fal fonbec ben mo?tel baüen / en öp

cnfalaileen ntetfionnenliaenlnbeflacD-o^ben/ hiz

be lief be niet geboegt en fal bebben met fünen mebe-

3©atgïjp gefelle* ilBaeebitenopenbaertftemnoptbetecban

in öe Dooc ||| ^^ i^tc tit^ bootjjztoant toat Cb^tften toilt met pe*

Kir"' ^^^^ ^^'^ft ^^^^^^ ^^^ ^P öem geceet maecfet om tot

ben i^ecljtec te gaen/bie on^ bDcberom meten fal met

be felbe mate baec top mebe gemeten fullen bebbenl

mat in't aa^ant in bee toaerbept befe beugt alleen fal in bet

oo?D£cL oojbeel bet motc& toinnen / toant be liefbe bebecbt

" ' ■ "^^ be tnenigte bec fonben/ en bp fal naecbt berfcbijnen/

bie niet gebleet en 10 met bit b^uploft-bleebt / en al^

foo geto02pen too?ben in be upterjlebupiternifTen»

3®at gijp Zï^aerom ïgeere begeere ith bcfc alleen ban u / tcft

J" ^f^ ""* toille be liefbe alleen / enbe kh fal bie eeutoelöchen

S toilïen; oft icb fal mp beb^oeben/ bat icbfe niet göe-

ujenfcïjen* toilten f^cbbc/ 't toelcb foo itli bope/ niet gefcöieben

en fal: fjcb fal ban maben / bat b'ooafabe niet en faï

boo^bp gaen / ban fuUli^ al^icU toenfcDen fal in bec

eeutoigbepbt gbebaen te bebben.

^ictbcjc* lierom ijS 't Dat be Ijepiigben btft beugbbt foo

emycim fcec beböcn gerecom:rf»^:ibeert met buïine fcb^iften

bcc^cpii. ^n exempelen: ben bifcipel bie gbpgoebengjefu foo

'^ feec beminbe / en toifie niet anbecjÉf te bet bonbigeti

ban be toet bec lief ben: enbe boe p?i)fen be J^epbenen

(aen be toelcfte gbp o ^cnneber recbtbeeibigftepbt

niet en Mn opgegaen ) be eenb^acbtigD^Pbt / boo^ be

toelcfte blepne omgBcn toaffeni

<2^nbe

Van de geboorte Chrifti, 48^

Cnbe goc öroota* b^eöe öec fjmeit / f^ot^toout ï^otstoa* bettcoojlinge in tjm ï^.45ctft ij^ tjiecDoo^ tebmöcn/ "" ^j?.^"^ tric utoc ^epligcn gep2oeft fjeöbcn/ enöe p^oebcn alle JJg'Jjj lüf-öcDljec.0 Dec Iieföcn. 33oo.2U)aci: Dsfcn U?eöe tomu bloepenbj? upt be taaeracfjtigc Dcugöt/ gact atu ge- boelen te üoben/ toant o aioer-foerfren '^cfii utpe Pf^'^-4. plaetfe i.ögemaccfetinb^eöe. €nDeöaergljp3tit/ °°'**^' moet b^jeöe 3ön in öen l?. <ï3ee(i; gelijcfe daec t$ ttU öulatie enDe benautljept in alle ^kie die quaet boet*

3PBat feanberban 3ijn tjat mp ban befebeugOtfou^ ^f^^ be feonnen affeeerenieen pbele en onrepne bermaöin^ toaeïïm ^e/tiz genomen foube too^ben upt ben feec leelicfeen ne föiiDt poelberfonbe^ 5^iefonbefcDöntom beepgenelief^ tjanbcua* öe/in on)5 Ijttt te flopten \3iat bitteracljtige toellufiej öö«i* maec fo Oaeft aljei fp* t ingefto^t fleef t/ i^ bie bcrbtoe^ nen / enbe baecen bltjft maet Set leettoefen / onrufte öer ïjei'ten enbe b^oefl^t ^nbien ith lufl öebbe om mp te bermafeen/'t iiJ mp geoo^loft toateren in blijt^ fcöap te putten / upt u fonteptie ban alle goeberen / booj öet üelept ber bcugót/ ber toelcfeec toateren hit gebjoncfeen fal üebben/bie fal nocö öoatl Dabben fon^» bet pöne/ cuti^ fal becfaetbjo^ben fonbec toalginge/ oft becmoepinge/enbe fal in u Jet oppeclle goet ber^ bljjben- JiBaer niet en toonbt mijn ïjecte foo feer/ban ^i« l5« bit u tooo,2t en exempel/ toaec mebe gp bit telien aen fc^^^ye" uttje feinberen geftelt t^^f^tt toantöieu aen fuUen alle ctjjmu menfcöen befeennen / bat fp ubie bifcipelen 3Ön/ in^ Dien fi^ liefbe tot malcanberen öebben.

I^iectoebienenbetoelbaben/ metbetoelcfieggp Mttnot boo? ubje onepnbelijcfee liefbe mp ï^zbt booz-homen §,"^^1^,, en bagelöc60 nocfi booafeomt ,• toant gijp toilt on jf o <saiit onis beminncrbecmenfcDchtotbe beugftt treeften met noot tot oe feel&enjsj bet liefben- o^öoebienglijcïibeljoo^beicè ''^«si^^* alle beugDt/ hk utoe m^it^m mp booMept/ ie om^ Ijelfetti aengefien gOp mün Ijerte tóonbt met foc beii toelbaben/al0 met pijlen becliefbelBoo^toaer tfou^ beeenefeecgcoote onbanclibaerBept3ön 'tfelbeaen mijnen J^eere enbe 45obt enbe aen mijnen m.ilben Oöebec te toepgfteren: utoe becmöectigöepbt o l^ee^^ re moet fflnen bienaer fjiec af berfjoeben.

H^aer {|oe toel mynen <0ob/ txit alfoo niet en toa^

3 i z re; en

4S4 Den 1 1. Boeck. Het X X I V. Cap.

'Ctó htut re;cn i$'t mtl3tan& niet bctcc uï^ontncft bcc Konf ti^

^°ï^ " „, öcn cnöc l?eece Dec Igccrcn öoo? De öcugfjt te tiienen/

SuVS/ö*^"^^^^ mecdöcfTaööcn D?ant öoojbe fonbe

öan Dm oiTi nïettïcrïiocïjtte txïCJ.^öen / ende feomenouöer fiet

fiupbei |Q0{j )3an ben al6cc-U??eetften tpran^ <acö 't en moet

fottöf te "OJ*^ pemant in öen finne öomen foo uptfinnioö te

Dmifiu to02tjen / bat 8? l^erlaten öebDenöe « / pet oppcrfte

goet enöe opperften ^mintU / fcube aenfjanaen {jet

Dppcrjic Quaet enbc öen ge jlagen tJ?ant / mogelijcö

oelocln öoo? öe bUjbfcïiap Uan eenen oagenbltcli. <B

nicrifcfjclöclie becöiintDept ! oonfeontöönjeptitïö

ftoe pbel 3Ö« öe hinDeren bcc menfcïjen in 't toegen!

bant gftpsiJtöenalöer-macOtigljllen/ alöer-toy-

(ïen/öe fontepne ban alle goeöeren / alïe goet i^ oniS

ban utoc milöe öant öomentreigljp alleen berfaet en^

öe becbult onfe Derten / göp3Öt ober al tegentooo?^

ötgö / ^«tï^ be beugDt trec&t mp tot u / utoe goeber*

pfai.72. tterenBcpt noot mp/ enbe bc lief öe btoingöt mp/ f^tt

j;;;^! 4T. ïö ni?5 ban goet u aen te Dangen / tn\)c mijne ftope te

Tflu ftellen in mijnen Igcei'e. emenfcDen maecötule^

i'iai.99- bigD/ enbefiet/ Doe foet ben ]^eere it? / Doe toeerbigB

Dp i)^ om glorie enbeeereteontfangen* !^inberen

ber menfcDen / Doe lange fiiït gDp tóefen f toaer bait

Dcrten/toaer toe bemint gDp pbcUjept/enbe foecftt be

ieugeneni toeet bat bm l|eere <aobt i^/l^p D^^ft oniS

öemaecïit/enöe niet top oniS feiben.

3Bel aen banleerc/ geeft bat g?)p gcbiet/enbe ge^ biet hat göp toilt.<6Dp gebiet te beminnen/^c^geeft mn bat/ enbeaenfict ban ben DoogDen floelutoec eïórien/ begcne biearbepbeiunbefeDip-bjeliinge iijben in befesee ; toantben 'mut i^ om tegen/en Dct licDacmbat liebo:ben too,'bt/beftoaertbe5ie(e/enbc b'aertfclje toooninge ^rac&t neber ben finne/pepfen* s^p. 9. be DemelfcDc bingen. ^Itwfict l^eere be liefbe ban lu Apoc. I. jjjj^^ rgone / hitm<S bemint enbe getoaffcDen beeft ban onfe fonben infönbïoet. i|oo,nntoei^epligen hic boo^ on*? bibbcn/ï|un bïoet enöe berbienjlen roe- pen boo^ ons? eilenbigDe/ op tjat top fonben mogDett be D«lp^ ntoer gratiën bcrbrijgen/ enbe fonben ma^ gen ocffenen be beugbben tik on^ef noobigO ^jjn/booi befe oo^fafie ^* Uli bi^t^^ u ooefe ootmoebeijjcft mö^

nen

Andere maniere van Medircren. 485

ncit ^mt enöc möncn <0obt/ öat aöp" toiltfje^ toca*öigcn te Ijccöooccnfietfucötenbanuljöcöeplt' sei^eccöe/cnbcboc? ftomcn tn be foetigfj^öen utoec foetiöOepöt ^» aüc öe gcneöaatCufcDulöigööen IJ002 te öiöben/ ^men»

<0ÖP fiet fioe i»'t uiplïene bergeboonenöcoef^ fent too^bt eecft l)et gcloolje / fjope enbe lief be^ Dacc naec [)oe bat upt be omftanben/be leeciuGs ban eeni^ ae beugöt geno men toon/tot ftct tDcIcIte acöteu naec berrcijcpben aenpo^ringen gebocgöt toojben / baoi be tuelcfie ben toilfegepjaemctoo^jbt / ombefelbc öeugöt te omïjclfen»

]^et fclbe han gefcfjieben fgeïöcfeDicc boren ge^ fept ifif ) inbien pemant eene fp^^euc^e oft jgcö^iftne^ re neenu tot materie ban be mcbttatic/oft inbien l\p ooch eene creatuere bemercSt.^ant baer en i^ gee^ ne/ biebe glorie a3obt.5S nieten berftonbigOt/ ofte geeneleeringeengeeftomtocltcleben : enbebaec^ om too^t ben lupaert met recl)teban benïDijfe-man prov.6. gefonben tot be miere/ feggenbe ; O (upaect gaet tot be mtere/enbe bemerclu Dare toegen/enbe leert toöf- Bepbt / be toeïcfte al en Ijceft fp nocö ieptfman/nocfj meefter / nocft p?tnce/ berept nocDtan.c? in ben fomec Ijare fpijfe / enbebergabert in ben oogOft bat fp fou* be eten. ]^oe langli fiüt gijp lupaert jTapenfsDanneer fult gljp opllaen upt utoen jiape i een Uïepnigtj fult gljpffapen/ een toepnigï) fult gfinflupmeren/ een biepnigö fult göp utoe öanben t'famen leggen om te Oapen/enbe be gebaecitelöcfeDcpt fal u feouicn alJj ee^^ uentoanbelaer/ gnbe b'armoebeal^'eengetöapcnt man. iBaer inbien gijp rafcö 5Üt/foo fal u'aien oögfï alj5' eene fontepne feomen / enbe b'ar moebe fal berrc ban u blieben.

Het XXV. Capittel.

Van de maniere van mediteren, door de werckinghen van 't Geloove, Hope, ende Liefde.

^1^10 u uptgelept be maniere om be begeerten *-^ oftaffcctien te bermeerberen/ oberloopenbc ee^ lige plaetfen ban bc{c ^obbelijcöe ïtöctorpcfeecooft aebt gDP ö^ficn berfcfiepben manieren ^k mm-

486 Den 1 1. Bocck. Het XXV. Cap.

oelepbt 3fln omtemcbftcwn/ onbcclietoelefeegf? ftclt 10 ccnc/ lüciec boo? geocffent too^beit Bet gdoo* l3c/ hopecabeltefDs/ bteaIje^<0obbdöc6ebeu0Ot)eti met ooeben recöte b'eccfteplactfe öeüöen.ilKaec om bat bcfe bobenb'anbewecnefobereuptnemcntöcpt ï)cbben/cnbc ooch fo aemepnnict en 3ön/foo moetm tyit niet alleen licBtelöcöen aengeraecöt / maer met goebefo?geuptgefepttoo?ben»<De<0obbelöcfeegoet* \)zpt/ ban tDclcfee alle goet enbe gabe liomt/ toilt ge^ ben bat Oet felbe 5p tot glone Baecjj naems^enbe fa^ Ugïiepbtbec3telert» «ene gt=« 3lri ben eecflen ban / geïöcft tcft fiter boren tfer^ fcijapcömj maentïjebbe/inbientopneerfïelöcfe fnfienalle'tge^ ?cnctf b«h "^/^^^ "^^^^ ^^ <0oblöc6e macbt gefcbapen tó/'t fel^ Dec^ ie^ be fian onjG^ 5Dn eenen boecfi tc^ lebend: toant be f)tf ïfti\^f melen bertellen be glorie <l5obt3B?/ enbe alle creatuere roept t^efc b2p bingen : jgeemt/ geeft/toacljtj neemt enbe ontfangbtban <0ob begifre/ geeft Bern bancö/ toacfu u ban tot fpijt ban ben gcber enbe utoe beber^ bentflfe / te nitfO^uPClien 't gene bat n gegeben i^ tot 11 leben. ïBant top ftonnen upt alle creaturen een lee^» ringe bejESlebensrnemen/ enbe be felbe bemercfeen/ niet aljs of öet on0 ban <0obt alleenlöcfien toare ge^: fcpt/maer oocfe alê of *t in be creatnré felbe met let ^^ teren gefcb?eben toare. IBeberom al toat b'eeutoige 3ï)ijf Oept f)aer getoeerbigbt f)ecft on.i^ te openbaren/ bient baer toe bat top baren toille enbe raetfouben berüacn / op bat top fcliapcn ban CbjiftuiOf boo? fp m feer genabtae bermflertigOepbt ftet leben foubert fiebben / enbe obcrbloebiger Oebben/ gelijcfe bp met fijnen montftem gctoeerbigOt fjeeft te openbaren/ met ben toelcfeenlju beeft berlilaertbeberbo^gent:? Ijeben ban 't beginfel beje? toerelbtö* gjnfgelöcbiefal toat ban be toaerliepbt iöbomenbetoton^boojbe 5^bilofopljen oft eenige ïDöfe ber toerelt / enbe beet meer boo? I^.^c8?öber3ef/bit i^ al ban ftem feomen^ be/om bat bp ben tóegfj tot bem Upbenbe foube too^ wen/ enbe be toaerfiepbt / boo^ be toelcbe men tot bet leben foube mogen geraecben: toant bp alleen i$ hen ioan.ï4. toegö/ enbe betoaerftept enbe bet leben. rCenlaet* ften / om bat top foub«?n mtm bat ban Dem gebaert

enbe

Andere maniere van Medirci eji. 4 87

enDe gefcpt i0 allen 't gene öat ban pcmantlöclgc^ fm oft gcöacit i^ tot onfc onörrtoöfinijc- .§♦ ©au^ luj0^fegötalfoobanDe^.j§cf)2iftuerc:3Cftöattccgc=^ Rom.iy. fcD^eben i.s^/ ij^gcfcljjcbcntotonfeonöectoijfingc. IBaec toat D^Ipt öat liet gcfcO^cben i^ / inbieiito? fïeiiöe Detere enöe faligcc facthéwtit ntct en ftonnen aenbecröen^Boo^lDaec ntct: ja fiet fouöe feec fcDabe^ Ijjcfe 5i)n te toeten ben toilfe 43obtj0f/ enbe ötcn niet te lionnen bolb^ngen / oft öat on^ ben toegö gctoefen too^öe/ en ^^t top ban ben felbeh afgefeecct toojben: ;Baerom boegI]t'ei: ben 'IHpoflel bp:Op bat top boo? ibidem. berbulbrg(]e?tenbebertroo|lingebec^cli^2tftueren ftope fouben öcüben.ilSaer ban toat faöeiten eerften ban gcatietebectoecbcn/ om te boen 't gene bat tot onfe leectnge gcfcïj^eben i$/ bacr na ban beeeutotge glocie / tnbten bj? getoo^teït enbe gefonbcect 5ijn in be liefbejalsf g!)p ban fait begonjl D^öbcn eene niebt^ tatie ban eenigfj mpflecie / oft oberlept ï}cbt 't gene gÖP Jn eenige creatuece oft eenige fp^cucfeefuït feon^ nen bemeccfeen/ en tat gbp eene leet* jnge bc.ö (ebenö baec upt fult genomen öebüen / foo bertoecfeteerft •tgeloofbanbielceringe/aïjcfof ubefclbeban <6obt p^tofcftt (bat m be ^. ^c bnftuere mcef! plaetfe (jccft; tn bit ^^^11%^% ntpllecieoftl't.^clnifture ofroocfe teeccltlijcfiege' nngc/Die' fcb^iften boo2geboubert too^t- Want a! tjat be bjaer^ söp upt «^ Bept aengaet/ al toon fjet Dp be i^-iiiofopljcn ftebon- ^c^'^ Jl^fm^ ben/bat boon €Jobe toc/enöe liet iö ban (jem öm on te/$c.ht fent toilfe gefeomen. 'tiêelbe i^ ooch inbten glip gctcockca boo2 't aenfien ban eenige treatuere gefeert toon tot t^^^^^^* be faügfjept.ïi^ant al toat tn be felbe enbe ban be feU bet.8f/'t5Pbatöet [tornt booKenenCngel/ofmenfcfj/ of rebelijcl^e cceature; 't iö fehec bat Dct al ban »0ob almacbrigl; (lomt/ al^s upt ^tfontcpnc ban alle goc* becen: toantOetcntcJniétminban 43obt/ fjoetoel ftet gemcpnfaemltjcdec ief/bat be miere(bp manteve ban feggen) f^iictc^t tot ben Uipaect/ om ijem toijf- tjepbt te bebieben / ban bat feitfaemlücftec gefcfjiet/ batbeefelinneba ^Salaam bemjlraffébebecmaent» 45eIooftban «öobt/ toant \)n töbctoaecbepbt/ öelooft be toaecbepbt / hk u foo i$ boo2-geöou^ ben / enbe na *t upttoöfen ber felber neemt boo? u be

31 1 4 bcugljt

488 Den 1 1. Boeck. Het XXV. Cap.

beuaCt tcacnbccröcn: !25pc.rcmpcliirücrej§«clj?if^

Matth. 2^ tuvc : lilöic (jcm iJccDcft fal tierncöertlxjo^bcii : oê*

Luc. 14. jQQ^t J53( llcttoaecacfjrcUjcli alfoo iie^jtDanttietoacc^

\jm fcgïit öit/bic niet en ftan öeb^ierjcn mt\) Deöjo-

och too?öen:VDant Dit 1^5 be rcDene om te aB^ioobem

<0berïÉgt)t (^cn z* CU öclooft nict aïleenlöcften <0otit/ Dat tjs öe

?,%ïrnm^" UoaerOcpöt öie 't fegljt/ijBaec gljeiijch Oct gefcfjieöt

b!u Dcfe tn 't eoDbelijcli en mem clielijch oUeïoof / foo o))zu

ïicrmgijc icgljt öe rebeuc Itjaerom bat bit niet alleen Qcloo)yz^

l^%K^l^'' ^Ü^*^ *^" i^if/maec oochfeer geloobelijcd: toant beoe^

puSn 9/ tupannlTen be.ö l^eeren siiniJOlien maten feecgljc*

lodbeipö getoo^benj befiet ban Inaerom bat be men^

fcïjen gemepnlijfi malbanberen plegen te gelooben ;

boo^toaec göp f uit bebinben berfcljepben oo^fafeen/

toantbefommige gelooben om bat fpfelberontoe^

tenbe/ blinbt en onboo^ficljtigD 5Ö" ; Jticn göelocft

DOch om bat ben genen tik 't fegljt/ban auto^itept /

opvecöt en getrou'oj i^ -, ban gelijcl?en men gljclooft

obecmibtö be fafee in Ijaec felben gOeloobelycli \^ ;

ixiant geljjclïectoijö menQualjjcIt hau gelooben pet

bat onmogelüch fc Injtït te 3ün/cn alfo fcljijnt te b3e==

fentegl)enbe<0oblöcïiemacljt/oft toeltegöenföne

totjfn^pt ^n boo^fienigljept oft goetDt'pt: alfo fcljönt

ecne falie geloobeljjcfe te3ijn / al fp on.ö boo^ be cebe»

ne toon boo;jgeöouben alö mogelöcfi» €n bit bec:=

niacf) bcel i\\ be tegenb^oo^bige fahe : toant *t göene

bet geboben oft geraben too^t / toojt ban ben alber ^^

bdijlïen <0obt gecaben/bieol^ 'Dpeengebobtgljeeft/

gijeef t oocö ben mibbel om bat te bolb^engljen»

sertoftKt ^^^ berben / oeffent eene ^obtbiucljtigbe be^

um gro3* gïieertebergljeloobelöcHDepbt/metbebjelcliegöp

te ucgcrrtc tjaftelijcli moogftt aenOangfjen/ 't gïjenebat u bant

wf^\' gtieloof boo^göeftouben too^bt. <60p fult feggöen :

lejjanijtjcn i^oc fal \t\\ bat boen^ 31cfeanttoooibe: bemercfet

•r gijenc/ »t gene/bat ben menfcïjban 't geloof af lieert/ enbecs^

flfVoüTu ^ focptbat. J^eteerfteijÊf/benraebtoftleeringljeban

iico:gi c^ een anber/ te toeten / ban eenen bupbel oft menfcö,

?;ci: rcii i^ct ttoeebe / be aenlocöingïie oft noobingbe ban ee*

^oi^^» ne creature / boo: be toelclie ben menfcö afgöetcocj?

f^en enbe göeloctti 5önbe / Ipt fcljip-b<je{iinaeban'$

Oorloof/ gelgcfe ben ISpoüel fpjeecöt ban bc begeer?

Andere maniere van Mediteren. 489-

UjcliOcptit. ^H öccöe / 5ijn tormenten cnöc teaöen? fpoeöt. ilSaccfet Dan een boo?ncnien/ al toacr 't öat öcOeelDetDcrelt/ja gelöfe öen ^^pojlel fp^eeclit/oocö eencn €nof)ei upt ben Ijemcl ïeecDe contrarie aen bc Gai. s. fafien/bie fefter 3Ön ban 't geloof/ bat oDP Oem foubt Ijermalebijben ,• tjoe beel te meer eenen raenfclj enbe ql)tljcci be toerelbt/ rioe fp fmeeclit/ enbe Ooe fp \)er^ baert maeclit / jae al toerbe liet felbe boo?geöouben met berlieö ban ijoet/ ban fame/of t besef lebend/ öc* looft nocijtanö cwhc jlaet bajieUjclï nae Ijet exempel ber martelaren/ al tao^b oljpgcbKben boo2 moepe^ (ijcEiDcpbt oft fmeecfetnaöen/oft om onöD^bal te Ujben/ oft öoebt te berliefcn» (Cen bierben/alss göp 11 foo Debt gljcoejTent in een punt be$^ gljeloofji^/ (irecöt u upt tot b'anbere rebenen/ toant bie3ijn bpfean^ be felbe/ bie onjE? alle be gOetupgDenifTen b^?^ I§eeren gfjeloobelöcö maecöeii. a30p moogOtban oberloo^ pen be fonberltnge mpfler ien bejf gfteloofief / enbe be artiicfeelen be.cs fclfjS: enbe ten laetjïen in 't epnbe oft naer be mebitatie pepftten bijfbenbiternftei' lijcfebpu felben: gnöien kh toaeracDtelöcïi göe^ loofbe/ enbe een lebenbigö göeloof D^ibbe/aengefien Ijet felbe fonber toercöen boot i^/ toat toercfecn fou^ beicliboenboojbefe oft biebeugfjt J^^bantoelclie be mebitatie toojbt gïjebaen/boo? bic oft befe co?fa^ fee/ b(e ith foo bicftlüijlje? 8eböe gDeftabt / enbe nocö fiebbe op l)m bagfj ban öcben ^

Oeffeninghe der Hope.

N^Cerbatgftp ftet geloof gfieoeffcnröeb t/fo oef ^ f ent be Ijope.B^aegt gBp öoe gfjp bat fult boenl 5!ch anttooo^be: m^ gijp fietbat uöet felbe ban <0obt tDaeracöteiijcö ië bebolen oft gljeraben ; bec^ toacöt feeclierlijcfe ban fijne onepnbelöe&e goetgept begratie/biernoobigfn^ombattebolboen/ bjant Öpenleertnietomtebeberben/ nocö OP ennoobet niet om mt te jagfjcn/ Op bebeeltoocft foofirengOe^ï MjtU niet Det gOene bat nietenfean gfjebaentoo?^ ben i berbjacïjt infgfjelöcfe^ oocfe be glo^ie/enbe [)et gfienebat belooft too2bt ben gfjenen/ biegOeöooj* facm i^^aen be gBeboben enberaben bei51^eeren(ge^

ai 5 \m

490 Den I I.Bocck. Het XXV. Cap.

ïiicft oBp Uctqtftlm^enin öc Qtln faligDcbm tncU

ï>tt^) Doopt fcfierlöcfe te bccfeiy göcn/ en öat om dat

<0oötiDaecacDttöD i^ in föne tjcioftcn/bp öcn teic*

lacob. I. hm oecnc üecanöecinge nocC om-Iommering(jc öcc

becfeemngcentjBf* 25emercbt öattecttocc öingfjcn

Watt toe Decöoopt too^öcn/ macöt oft gcatie om in öen toijn^

tatoiifc gaert te tocrclien/ oft om te loopcn in be loop-plaet*

^iljl"^ fe/en Den loon oft p^öief felbe. €nöe fiet ten eecftcn /

' tioe be fabe ban uloent tocgen gedoopt &an too^ben/

enbe toat oo^fa^e gDp ban toan&ope enbc l^ope Debt;

nemenbeejcempel ban menfcBelöcfee bingoën. (€en

ttoeeben/ ban toegen be faöefelbe/ tik baec gefioopt

toojbt. (Cenberben / ban (Oobtsf toeglien / ban ben

toelcöen be fa&e becfoept too^bt. <0ljp feont ban lu

toenttoegïjenbaan-ljopen/ fCeneerften/ luantgOp

ftoacfi 3i)t tot {)ooge fa&en / om in ben toijngaert te

toercöen/om te loopen in be loop-pfaetfeJCcn ttoee^

ben/obeniiit^ gÖP ontoeerbigö 3Öt boo? Jjem / ban

ben toelcften göp bc giften en gaben berlioopt / om

bat gfjp D^ïtt ongelöcft Oebt g!)ebacn enbe onbancfe^

baec 3öt getoeeft boo? füne toelbaben. ^e menfcDen

plagen te Dopen/ üianneec fp toeecbigft enbe bancfe^

baec toaren/ enbe toanneec fp met toelbaben Dabben

becbonben ben göenen / ban ben toelcljen fp pet ber^

Ijoopten te O^böen : l^cemt bit oocfe boo? u in befec

maniecen/bat/ben i^eere Deeft on0 boo? fijne bcrm^

BectigDepbt beelacötigD gö^maecfet ban Ijet lot bec

^epligD^n/ bk flem aengftenaem 3ün/ enbe öp gDe^

toeerbigljt fiem te beöennen bat fjp ban m$ biat

ontfangt't 3P aelmoeffen/ *t 5P pet anbet%

<5ehjici)t!=' €en ttoeeben/becmeerberen be menfcöen be fjope

0c rcDenfii ban toegen ben genen/ ban toien fp pn berljopen.

SSï°* ^^" eerfien/om bat ftp *t belooft/ enbe fp fciben alfa

Soye gcoo» becöonben fteeftJCen ttoeeben/om bat bp nieecbere

ttmxMtf falten aen befelbegegeben f^teft/ enbe bat boo: fijne

EffJ" goetftept/en om bat bp bit getooon 10 upt fpfelbcn te

pmïan bocn : en ftan boen alsf 8p toilt- €en berben/om bat

löo^Dcn, ben belobcc bebtoongen fean tooiben. €nbe en fleeft

ben ^eeve niet belooft/ enbe meerberebingöen gïje^

geben/cn (om fo te fp?eften)en to02t öp niet gebtoon*

gen en gelocht in be eeneooge ban be b^upt i enbe i^

be

Andere maniere van Mediteren. 491

bcIiefbcoDcfe tecim\^cmmHhtatl}üQl)i €n Beeft ftp niet gefcpt tot jjBopfeerilaet mp Qami €n öeeft cenef. 28. ÖP niet gfiefeptJt tor ^b:af)am :^ai ith boo^ ^b^a^ Bam feonnen bcrtio^gen dat icfi boen faU

€en berDen/toanljopen öe menfcfjen ban toegften befaöe/ indien öieftooglj enöe ftoaec ije^mtaei: fp öo- pen te boen enbe te bcrtocrbcn eene litlnc faöermaec be geboben en raben 43 : i^^ö en ^ijn met fmaer/Vuam fijn iocö isef foet / eutie v^am laft iicljt.^uiS tot nocft toe iflfet gefepr ban be ber meerber inge en oeffeninge bet Bope / om bat eene faecfee in l)^p manieren fean Ijerfioopttoo^ben.

€en bierben/ afc? gf)P ^ bie be beggeerte bet fiope toif t becmeerberen/ pepjï/ toat fafeen ben menfcö ^z Bope pf agen af te nemen* (€en eerflen/ben raet ban eenen anöeren/oft bupbel/oft menfcf). €en ttoeebê/ fmeecFungfje /om batter pet anber$f foube bcrljoopt tooaben: maer aï toaö 't ^at fp fiun altegaöec tegé n ftelben en fmeecfeten om u ban ben ^eere te fïeemi / iae al toaer 't bat ben ^eere u ftaftijbbe ; fegfjt göp e^ bentoel : 3C1 floeg fip mp boot/ icö faf in öem fjopen. (€en bijfben/en öoopt niet alleenip bat/baec af in be tegentöoo?bigée materie too^t geBanbelt / a(^ bp wmpel/banöe ootmoebicDeptj maer ftrect utoe Bo* pe tot allen 't gene tat u noobigB i$ tot be faligBept,

€en feften/pepft inöien gBp toaeracBtelöfe Boop^ * tebe / toat / enbe Boe glip fout boen: ttiant bie niet en Boopt / t}it en 5aept niet / en arbepbt niet / en becBt niet/ gelöcfe bat in menfcBelücöe faöen blijcfet* (€ec tontrarfen/bie Boopt/ hiz acftert/becBt ftoeet/loopt om ben paijsf te örögenttoelcfee bingen inbe materie ban be beugBr enbe a3obtb?ucOtigBepbt/baer top af Banbelen/ be fafee niet onbeguamelijcft boo: en Boujj ben/ gelöcfe boo^ eenen pegelijcben blöcfeelijcfe is?*

Oefteninge der liefden.

r\mtjt Ikftjt te berbJecSen of t t'ontff eet feen / be? jBraiuititti ^^ mercfttBctgBebobtcftbenraeb/bteu oBcgB^' gtntnmtS» beniö/ oft booKenecreaturein-gBegBebeniiptbeEL^JJ^f^^ ongBemeten lieföe <0obt.ö / enbe bat om u opperfie fieWn mot öoet enb^faiigD^pt : ?nbe neemt bie al^ eenen toegB «focn

ubansïo^*»^

492 Den 1 1. Boeck. Het XXV. Cap. u ban ben Icptfm.in qmzftn/al0 öe toaerDepbt btin ben mecHcc / aio Ijet iebeii ban ben ^ccxc / al^ eene itiebecüneban ben mebccön-meeftciv aïjefeeneferoo;» «e ban ben t^oninclj oft meeftec ban 't fpel/ enbe bat alieen tot u epgen goet enbe profijt, i^oe Teer beöoo2t u ban aen te po?ren föneüeföe/ bie nfet aemaecht en Beeft ban al bat Dp öüemaecfet öeeft/ ban om u / bie ntet en Deal)eect ban 't gïjene bat ïjp bcbcelt / niet en fp^eecüt/ niet inne en geeft/ booj aiïe creaturen/ ban boo2 u/ enbe boo^ uUie licfbe j ftp / feggeicft/ bie u^ toen nieciter enbe Oerber / utoen (epbtsf-man op ben toegft/ ubjen öonincft enbe^cfjeppec t^^^ïBant fö- piai. 118. tte geboben 3önfoeter ban OontcD/ een Utf^t boo? on;= fe boeten/ beminneïijcfter/boben gout enbe ben fteen (Copafion. iBaer gl)p 5ie{e/ bte ban <6obt tnet eene gctoiüigfte liefbe bemint 3Üt/ toatöt u ban ïjem met cene anbere liefbe te beminnen / bjacfit u ban eenen ftucrlincü te toefai/ban u epgcn profijt en glorie aen tefienj niaer bemmtalleenlijclifönentoille/ fijne ölorie en eere* (€en tbieeben / bemerclit \jaaerom be ntenfcöengetooonsönte beminnen: (€en eerften/ om bat fp mepnen bat fp bemint too?ben«a5 goefeec })eeftoniSben ©aber bemint/ bit fönen epgen «Sone niet en öeeft gefpaert/ maer Oeeft bien gelebertboo? on^ allen! boe feecfteeftORö ben c§onc bemint/ bie op-geoffert i^ getoeeH/om bat bP geUnlt beeft/ enbe fieefrfi)ne3ieleboo?on^ fijne fcfjapcn gljcftelt I Doe feer geeft on^ ben ^. <Bimil bemint / bk tot om i0 gebomen in 't bper öer lief ben/ enbe epfcljt boo^ ons? itteton-uptfp^ebelijcliefucDtingen/ bat i^/ boeton^ epfeöen met groote begeerte/ onfe faligftepbt !

(€en ttoeeben/ ich Debbe bier boren gefcpt/bat bet geloof en öope bermeecbcrt toojben / om bat be fa^ Ije geloobelijcb en ftopelijcöijS : alfoooocb be minne en liefbe ^ottö en ban fijnen toille / om bat bp upt fp fclben beminnelijcb iö ,• en l)p 10 uptfp felben be^ ininnelöcb /enbe feer bolmaecbt enbe goet / foo biel om be gbebane toelbaben / ató om fjet gIjene/ b:it bP berepbt boo^ be gene/ bit ftem beminnen.

(Cen becben/ befiet toelcbe faben 11 fouben mogen Qf beeren ban be liefbe/ met f meben/ met berbaren/

en

Andere maniere van Mediteren. 493

en met taben :cn bepcpnft Ooc (lercMöcö öDp ntoet beminnen; tcant öe lief ög is? flcrc Fi a(!^ öe öoot/ enöc jalourfDepöt öert oeïtjc^» öe Belfe j öaie f ampen 3ön al.ö lampen öe^ bpcrsf enbe ber ulammen ^ beel toa-- cant, 5, tecenen öebDcnöeÜeföenietöonnen uptbluflTcöen» 351 loeft ten u Dan alle be goeöcrcn Der toereibt / enbe bat u allen fiet timet omrinaelbe enbe berjïoo2be/ja bat u oocft aüe te €nQMfc])e gljcelicn anberö raeb^ benjbcmint 43obt/ toant Dp alleen goet W en toeec^ btgli om te ontfangen be Itef be/ glorie enbe eci'c.

(Cen bierben/ neemt toaer / bar göp Oem moogfit beminnen met eenefonbeclingöe liefde; toant öpii met eene fonbeclingc licfbe fieeft om-Delfï. 3Bant al bat ban *6obt gebaen / oft gefept/ cft toegelaten W laetuboo?f!aenbat allen 'tfelbeboo? u alleen göe^ fepbt i$f/ enbe alleen gljebacn oft toc-gljelaten i0 om iitoeïtefbeiicDant<0obtöeeftfoo grootelieföe tot een pegtjcltcft in n ucfonbeï: / alj$ öp boet tot allegaebec : bat iö / ecneonepnbclöcfte/ onfp^efeelöcfte / enbe on^ begrtjpelöcfteliefb^^

(€^^n bijfben / pepnfï/ tnbien ggp oprecStelijcft <0obt beminbe/ Boe bat göp foubt pepfen/ fpaeften / oreg hom» enbe boen; toant be liefbe 45obt^' en i$ nopt lebigb / 3^1 Eu^^g- toantinbiencöobtin eene 3iele i^/ foo toereikt ()p öfootefaften; maet inbien Bpto^3Ö^i^t te toerc- lien/ foo en i^ Bp baer in niet.

Wilt ghy dit in ' t korte hebben ?

A 3l5ineenigefpKuc^een^cD2iftüre/oftfreatu^ P?'°f ^ •"^ ce/ oft mpfïene/eeneleecingè/ oft<©obtb;jucö=^ Stoi tige onbertDijfinge boo^gelepbt toojt omteomöel- uu fen / pcpnft enbe glielooft : €et! eerften bat u bie ban <3ob boo2ge0oijoen too^t/enbatter boojgeljouben i^/ feec tóaeracfjtigl) i^ : en/ f€en tloeeben/ bat oocft be toaerftept fcer geloobelijcfi i0: baerom/ (Cen bec^ ben/ aenöangt be felbe met geficele begeerte / cp bat gBp met ben 3ïpoftel moogöt feggSen : Wk fal oï\& ^°«^- •• ban fcDepben ban be liefbe / ban be ootmoebigfjept/ becbulbigöepbt/ enbe manierlöcftöept €f}Mi^* f c* tribulatie/ oft benaubjt jjepbt/ oft üonger^ ie. ^aer nae Doopt fiulpeban <aobt / toant fip tk be

goet'

494 Den 1 1. Boeck. Het XXV. Cap.

Slit töcïc* goetOcpt en onepnbelijcfte macDt W öat bebMt/en

jjcc üoeacii t)p ()ceft öelooft aratre te a^bein €en ttoeeöen/ acn*

Sc K mercht toat fabé / öat moeten bermeeröecen fjet üe*

moet oef» tcoutoé en Dope/ en eenige menfcDelöcöefaöe tjope^

itntxu ijjcfe maliën. Cen öeröê/aenbeert öat gelöfe öe Üep*

Hcbr. 1 1. itgcn/ Dan betoelcfïe öen Itpoftel feglu : ^p 3ijn ge^»

fteenïgt/fp 3Ö» gefneöen fp 3ön geilo^ben in öe öoo^

bmge be^ ftoeectsf/ om De üope enbe Ijet betroutoem

öo?te oef* (€en beröen/bertoecöt be lieföe om öie-e? toiüe bat

feiungc \y^ 't geöiebt tot utoe enbe nf et tot fijn p^ofijt/bolgfjt

ïSolf^ ban ben ï^eere n^t ïiefbe/ aengefien fjp u 't felbe ban

öie in onis be eeutoigljept en upt getDi((ig&cpt raet oft gebiebt.

bctüjecht (€en ttoeeben / bemercfet öoe minneiöcb ftp en f jjne

*»o^t. geboben u 5öti.(^en berben/ omljelft (jem/berfafeen^

be alle bingen om fijnent totUe / en bemint D^m upt

gefteelbcc Ijerten / upt geljeelber stele /üptgefleelu

Uetftant/ enbe upt alle utoe bradjten.

iBaec bit bont gbp met b?p blagen tn alle mate^ tfe boen/ban betoelcbeb'eer(iei0i boe toaecacötigö enbe geloobelijcb 10 / 't gene öaitecboo^geljouben too?t i ^e ttoeebe : >Dat febece bope battec i^ om te uecixietben^ ;z^ebetbe:metfjoegrooteliefbeöefelbe mp ban 45ob \^ bebolen/ enbe met Jjoe gcoote lieföe icfe W moet botb^engen i

^iti na bemercbt / inbien gftp opreeïitelöcfe ge^ loof be/ljoopte/ beminbe/ boebanigö utoe gepepfen/ tooo2ben enbe toercfeen foubcn 5ön»

^efe maniere fult göp mogen geb^upcfeen in al* ïe mebitatie / bet 3? bat W 3P ban eenigft mpfterie/ oft ban eenige cceatute oft fp^eucfee» ^e mpfierien 5ijtt obecal befeent/ becreatueren3ünobecalgbe* mepn ,• baerom fal 't genoegö 3ün eenige fonberlin* gefp^eucben flieeboo? te Douben.

Spreucken uy t de H. Schrifmre, in dcweickc defe

maniere profijtelijck fal konnenghe-

oeftent worden.

L die hem 'verheft fal vernedert worden , ende die hem vernedert fal verheven worden. Luc 14. Dit is mijn ghebod t , dat ghy malkanderen fult bemin- nen,geliickicku bemint bebbe. /o jw. if.battjS^/ ge^ l

ïijcfi

A

Andere maniere van Meeï teren. 495

Ujth 't ben fclben UtJtlegfit : En wy moeten oock de

zielen vooronfe broeders ftellen. i» loan. 5. Socckt eerft hecrijckeGodts ende fijne rechtveerdig-

heydt , ende alle dele dinghen fullen u toegeworpen

"worden. Matth. 6. Wat helpt het dé menfch, dat hy geheel de werelt winr,

maer dat hyfchade van fijne ziele lijdt. M4«6. 16. Voorwaer voorwaer Icgge ick u , indien ghy yet van

den Vader begeert in mijnen naem , hy fai ' t u geven.

loon. 16. Maer Godt is getrouw,dieu niet en fal laten beproeven

boven 't gene, dat ghy vermooght. i.Cor. 10. Die u hoortjdie hoort my,die u verfmaet,verfmaet my.

Luc. lo. De verduldighey t is u noodigh , op dat ghy doende den

wille Godts, mooght verkrijgen de belofte. Bèbr. 10. Vermaledijdt is den menfch, die 't v/erck Gods bedric-

gelijck doet. Terem, 48. In wat roepe een yegelijck gheroepen is , dat hy in den

felven blijve. i.Cor. 7.

Meditatie van dese woorden:

Al die hem felven verheft , fal vernedert worden , ende al die hem vernedert, fal verheven worden.

Befluytende in hemde otffeninghe desghekofs t hofeendelieff de , ende de maniere van te mediteren met de dry Goddeiiji h deughden.

B€imrcfttcïcfetooo?bt tn 't bpfonöer. Ai,'ttolcfi betDcfcn tDo^dt öoo? öet ejcempcl ber €ngöeUn / bte Bun bcrfjeben {)gbb£n:die hem feh en,nij?t tzn aa* öec/ verheft, tn gep^pfen/ tooojben/ ofttoercöen/ in gocberen b?c mtntxm/ in upttoenbtgöe enbe bec grattcn:bie fal vernedert worden, te löDCten ban <0ob/ Dan be menfcöen/ cnbe ban be bupbeUm igoe toacc* jcötigf) tjs lit^t Sm^wihz mijnen <0obtl ïioe betame* pcfe t0 *t bat ith ü gjöeioobe / enbe tiüixt]^ aen utoc itl^boben enbe leeringtje gljeïjoojfaem 3P i toant süe utoe göeboben 3ün be toaerïjepbt felbe. gtfe eggïje/ göP 3Ötbeeeuttiiöetoaei;Depbt/ b'onepnöe* öcfee toöfÖWt enbegoei^epbt/ bienietenfeonbt

bib;tg?

49^ Den II. Boeck. Het XXV. Cap.

ijcöjieööcn nocfj öcöaogDcnlDo^bcnj luaec icB Dett

jbltnötop öcrmecö/ toaeromcn falichn/ mijnen

lepöts^-man niet öolgDeii toacr oDp ooth Qa^t i iet»/

i)ic Daer Den een öolenöe fcOaeplicn in öefetooefte

iDdöenniTe/ ith öie een lünt ücn / niet toetenDe itiü'

ne« uptgancö enöe tnganch/ enbe enfal itkii/ a

eeutoiije il^ijf öept niet fjooreni<Stct tcft ben in öup^

!terni|Tc / enöe oDp 5ijt mijn licljt / gfjp 3Öt De fterre

boo? öen oD^nen bie fcfiip-b^eftinge lijöt / (joe en fal

tf fi H niet tiDlgen ^ enbe en fal tcfi mp niet töapenen

niet öcn fcijilöt öeö geloof^v öat mijne rectjte ijanöt

oft mijne rec[jte oogöe i^i ich falöanijetgöeloof

ftoulien/ op Datief! DebpanDen foube mogen toeDec-

ftaen/ enDe befetten Datfpmp Defcoogenietenne^

i.Rcg.17. men Die jSaaiOf Den gfracliten toilDe uptftelien^gicfe

S^nt tn?^ gljeloobe Dan enDe belijDe n op De oo^öeeien utoec

Scfdheii recOtbeerDigliept: toant toaerom en fouDe icit u niet

tit0g\}e» gclooben i en 5ijn utoe getupgenif)en niet tefeec ge;^

ioafg{/«Y ioobelijcïig(ieiDo:Dcn^ ^^en af-toijc&enDen€ngel

ö«S" ÜceftöembeiUebcn; .^öam/^abuctjoDonofo^Deb;

bigö* bé öaec berdeben/ en Doe3ijn fp bcrootmoeDigt ban

pfai.112. u/bieinDeOoogljDenbJoont/ enDeD'ootmoeDiglje

aenfiet in Den öemel en op DeaecDe i ga Defetoaer^^

fjept bJojDt Doo^ DageiöclifcDe bep^oebingeen expe^

rientie bebefligDt: bp na aUeDe creaturen leeren oniS

öie/ enDe maften/ mijn itecre/utoe oc^Deelen toaer^

*fai.i8. acötlgö/gerefïKbecitiigOtinöaerfelbenjtoant'tisf

ree Ut/Dat Dé gencn/bie fjem (lelt tegc fijnen ^rlicp^

per/ en Ijem bcrljoobcerDigt/berneDert bJOjDe, 3tcö

5Cenj«* aenbeerDeDan Dit u tooojt/ Datief toete gctrouto en

Sf-^^^ alleaenbeerDinge toeerDig te toefen; en Doe toef Den

metuec» iJpattt tn mijn |)irte D^cngDt (joobeerDigegepepfcn/

foepinge en arbept om upt De goeDeren/ Die gfjp on.öberteent

tralie ^°"* Ö^'^^ ^^ firögen eene pDeU}epDt/een feer groot Quaet/

om mp quaet te maiNcn / Doo^ Dien Dat gOp goettot

mp 3nt/om mp ïioobeerDig te ma&en/Doo? Dien Dat

Oï)p tot mp genaDigfi 51 jt/enDe feer ootmoeDelijchen

tot mp Daelt; oor fi om mp gierig te malden/ om Dat

göp feer milt tot mp ;ijr,- en benijDenDeutoe glorie/

enDenaeDefelbeftaén^e/ IjoegDïïmpDtemcertoilt

lueDcDeplen/Doe lip Die meer foeclit t^ belette/ maec

almocD'

Andere maniere van Mediteren. 497

al mocfitc icö ftebben al bc oocöeren öcr tocrcït / UU bcrfoepe enbe beitoo^pe bic alle al^ ccum \ltitU/al^ tmmitcm om acn te itootea / al^ccncn Ijoogcn bal/ alfif ecne eeutoiaO^ bcbecbeniflfc. 3iDant (om alfoo te fcgacn)al U)o?bc icli bebtoongcn met to,Miientcn/cn' bc bccb^ncht met tegcnfpoet / cm bat ich mv fdbm foubc bcrDcffcn oft XokIkw / foo en fiM idi nocljtanis niet laten in u te göeiooben enbe met u ootmoebioü boo^utoe gratie te3ün/ cnbe meec becbiefen bec? too^pen te 3Ön in 't luipö ban mijnen <0obt/ ban u tooonen in be tabetnafielen bei: fonbareiu pfaim g^

4^ocf) icö en geloobe u/o eeubjige ïBaergept/bact fj!^«» ««ö inne niet alleenlöcft / maec ich güeloobe oocfe allen jS^fpni"; *t gene/ bat gl)p mp beo? be 1|. ïJcrc{tebooi(joubt/aI anöMeat- <^ 't felbe gefcf)2eben oft niet:5i^ant Ijet iö mp al gc^- mmtn ïoobeltjcö getoo?bc/om bat gDp't/o eeutoige J^aec- Pjf^.f ftepbt/Bebt gefepbt; enbe bat Ijet felbe bebefligen foo '- * beel exempelen ber i^epligen / foo beel fcb^iften bec <0ubt-babecen/ foo beel tooo^ben bet ©öilofopöcn/ belBelcfee utoe onfiencliche bingc boo? fieneliclie be^ ftent bcbbenbe/ en öeOüen u nocfttans? niet a\^ <6obt gt^glocif iceert/enbe baerom 3ön fp gegebcn in ecnen bccftcecbcn finne/ enbedcöben geleeft tot onfcnp^o^ fpte/ inbien top boo? u leben enbe (lecben ; icU fegge imicïx top lebcn enbe om göcïaobe boo2 be toert hen betoijfen : 3Bant inöieu icfe oprcclitclijcfi gclcofDe / inbien (jet geloobeban t^it u tooo^t i\\ mp oprechte* liclt to2oc0te/öet foube too^ben gelijcö een mofiaer t- 3aet tot eenen grxioten Doom. Wam bte in u gelooft/ fal ooc6 boen be tocrcften/bic göp mijnen ^obt Dcbt gebaen/ en fal fijnen fcöepper naerbolgen. inbien üh ootmoebigUtoare/ljw toaeracbtdijcft foube icft mp-felben aecDt acöten/ (joe flecöt foube icUtoiilcn gciiouben too^ben/ en niet ootmoebigli geacbt too.2^ ben^icö foube ootmoebeliicfi/manieriöh fp^eïié/icft foube cené pegelöcUen toegeben/ ich foube een pege^ lijchboo2 mp (lellen/ ith en foube niemanben Ijoog* moebelüö toeberflaen/men foube be ootmoebigfjept ficn in be ftemme/ manieren en oogen / niet Ijoober:: bjje/niet epgen bonniffe/eé pefie mijnber 3iele:maec octoojben 3ünbe utoen bifcipel/foubc icU facDtmoe^

498 Den I I.Boeck. Het X XV. Cap.

Ijif l) entre oottuocörjï) ban ïjcrr en 3nn/ cnöc kh fou* tjc rufle iJinöcn boo? myne jicic tn gratie in n\x)e oo^^ oen/ daer itU upt aefjecl mijn (jectc na Daeche»

«©tfmiu* ^cïi fie crtöe öeloobe toel öaitet toaevacOttoÖ W

gtnaijQ» »tacne/ batulncüDaieftept inafteeft: macr ftoeba^^

^^* nio i.5 möne liracftt / bat ich btd öcuglit fouöe ino^ aen becferijgen in 't Dal ber elienben / hie ben €ngel inbentjcniel enbe 3übamin'tparabö$sö^eft beclo^^ een/ enbebiebenbnanbt foobeel enbe gcoote man? nen gcüelt 3ijnbe in'ttjoocïjUe Dec <<3obtb?i3clnig* Öeptf]ccft ontnomen/ toojpcnöe Ijunin öe bieptel

©mft tjtt l^ocljtanö l^eere om bat gl)p't geüoben lubt/ fo ben

ftopou iU becfeftcrt/öat gl)p mp gratie fult geben/op bat iU utoe geboben macfjbolb^engben; toant göp oalbec- öoebertierenfïen Babec en 31J t geenen tp^an/bie utoe liinbecen foubt bebelen/bat fp niet en fouöen ïionnert

Matth. 1 1 . boen/bie fiun foube nooben feggDenbe:$iomt tot ntp öOp allebie belaben en belnf! söt/en Uh fal u berma^? fien/ en bat göp niet en fout boen* <0öp fiebt belooft feggenbe : Begeert enoe g'op fult ontfangfjen/foecfet

Matth. 7. entjc glip fuït binben. 3Daerom enfoube icli tian niet ïjopen^ toat enfoube ich niet öopen^ Ijoeenbe toacr enfoube icfiniet Dopend al toanbele icfi tn*t mih^zn ban be fcïjabutoe ber boobt/ foo en fal mijn

Ffai.22. ïicrte niet b^^efen, ^iet/ toel i^ 't toaer bat ith ftiec arbepbe / en bat icli toojbe gelaben met möne boo^ berbpe/ l^ic mp neberb^ucfet/ en foube mp berb^inc- fien tot in be öelle / inbien gïjp u^eöanbt baer niet

pfai. 30. onber en fettebct: jjBaer \xiat iö in u Oebbe gefjoopt/ fo en fal tcfi in Der eeutoigbept niet befcöaemt too?;^ ben* aBljeeftbanbatgbpliebeelt/ enbe Oebcdt bat

pfai.118. gftptoilt» <6bp Ocbt gebobenbatu'iöuegïiebobente feer toel fouben betoaert to02bé; maer icli toetcoocfi toel/bat glip utoe gratie nieten fult toepgeren/ booi

i'fai. 4. bctoelcfie ith u geïjoo^fiiem fal 3önj toant i^eere gfjp bebt mp fonberlingeinbe bope geftelt-oBbp fult mp gcben utoe toapeninge/om bat ith foube ïïonnc toe^

Ephei. 6. berdaen in ben guaben bag/ftaen opgefcbo >tt aen It lenöeuen in be toacröept / gcbleebt met bet pantfiec ber recljtbeerbigDeïit/ncmenbe in aile$ bêfcliilt bess öeloof^/en boo? W\m be 'bm ^^^ ftiUööept. 3Dei

i.o't

Andere maniere van Mediteren. 499

f^'ttöaerbaticönicttoeerbigf)cnbt'n/ btcuongc- Rom. 1. iöcfe ö^daen Ijeblte cnöc u öeiafurr met mijne toccc- fecn : maec öacc öc boofijept tmft oUerUIoeDigD öe* toecfl/ pfact) boo,2 utöcbcrmlicrnalicpötöcöcatie oochoberblocöigö te lucfcu. 3|cfebefiennetDel/tiat icö niet tDeerötgIjjG? boo? iitDcooocnenljcbbegOe^ öaeiii maer uh belijbeöat icli Ö002 utoe gratie u toil bieiieti; euöe ufoechen upt gcöcel myn ljecte:öi^t: op moeten u atle utoe tocrcöcn belööeu/tnöe utoe ücp- ligen moeten u geöenetJjjöen*

IBaec boo^toaec öit fouöemp een ölepn betrouw öÉbATc toen 3Dn / \siam ith eUenöigen menfclje en toeet niet t^m d^ of t ith Iteföe oft öaet toeeröigfj ben ; maec fiet felDc f^^^^ toojbt bermeeröert / om öat ic6 toete öat gfip 't be^ iooft öcbt/ enöeöat göp meerdere fabengficgeijen Öcbt aen be gijene bie nietenbegöecrbenj göpïjebt u felben aen mp gegeben / utoe 3K(e Ijebt gtjp gege* ben in be bcobt boo2 mp/enbe u licOaem enöe bloebt tot eene fpöfe enbe trooft ban möne 3ie!e- 5tcfe toet^ bat göp aen bee( menfcfien befebeugötöcbt gege- ben/ maer fp toaren beel toeerbiger ban ie ft/ boet) fp toaren*t boo: u / en göp f^ebt be macDt upt fleenen te bertoecöen De ftinberen ban^b.^aljanu fjcötoet? bat icfe boo:genomen tjebbe boo^ utoe gratie nopt t$ berlaten utoe toet/ utoen raeb/ nocli u fVlben/ maec met eene innige omljelftnge mijnö !)erten/ ute om- ïjelfen/ tot bat göp mp gebenetrjt fuit ficbbcn j göp hie met een tooo?t alle btngen öebt gcf cljapen / enö^ l^onbt met eencn toencfe genefen alle mijne Qualen* IBaer 't en 10 boo^toaer nier fujaer boo j utoe gratie ootmoebigö te 5ön : en iiJ 't nietlicöter neber teba* len ban op te ölimmé^iö't niet ücftter te 3ön bat top 3ijn/ ban te 3rin bat top niet en 3öni te Debben / en te bertoonenbat topftebben/ban teljopen en te toonen bat top nieten (jebben i 3cfe Ijape banfefeerljjcfeeti boo2 utoe gratie / bat icö t>i:ft gratie m utoe oogljen fal binben : enbe Ooe toel göp ||ecre bertoefi/ nocfi^ tanöfalicö bertoacfttenbe u bertoacljteuj toant feo* menbefult göp liomen/ enbe niet bertoeben:^l i^ 't Hcbr. i«, bat mp ben \)paï\ï)t oft ben langenarbept pet anberje? tnneblaeg j m»c&tanj$ fat ith liopen/ etibe al toaer t

&\i z bat

5O0 Den 1 1. Boeck. Het XXV. Cap.

bat glip mp boot f[ocgi)t/noc[)ttin.£f fal itU in ii ftopc»

©erfpjcp» €nbe ith en falntetaKecnlijcftbefcoratübeacc^

Dii.fis Det f^jy j^i^^g ontfanöen/focthcn cnbc btnbcn:maer oocit

tmiu g^ Outniptottcr faltalKpbt noobiglj if^; icö fal ftlop-

pen acn bc bcucc u^i^cr bccmbccttgljept / cnbc ^ic fal

open aebaea b:?c^ben / enbe olJP fult openen utoe feec

niilbe ftanben/in Ic tociclic glip inp oefclj^eben Ijebt/

enbe fuïtmp berbuUen met öïjcbcnebijCHnoe/ om

i}At tcb utocn name fonbe gDcbenebijbcn enbe leben

tn be eeubjcn ber eeu'ujen»

l^u ban mijne 5iere / tnbfen top oprecöteïijclï 1)0== pen boo^ ootmoebigöcpt op te hitmmen/ enbe onfen oDobt gelijcö te 3ün; toaerom fulïen top foeclien aectfclje bertoo^^pen btngen ^ fulïen top tnelaten bat alle ecclijclte fiemelfcbe bingen aenanberegegeben too^ben i Wp moeten or\ë bcrootnioebigcn/ op bat top op eenen bequamen tijt mogen becljcbentoo^ ben in ben bagb bec befoecfiinge» 3©anneer fal bien iiomen / toamteer fal 't Itomen/ bat glip onj^o <0obt tot u fult nemen/enbe top u fuüen mogen fiél IBacc een menfelje en fal u niet fien enbe leben» <©cö oft icft (itecbe/ op bat iröumjjn leben mocljtefien! toant toaecom benoebeicöötei:/ ofttoatlioutmplner^ ginbien'tu anberis? belieft/ich benooclt gereet: toant itli Ijebbe u mijnen toüle toege-epgent/enbeallemijs ne lief be/alfoo bat kU niet/ja geênc beiiglit oft gabe en begeere/ ban om u te bedagen/aengefien niet ban w gcböcn oftbebolenijS/ ban om bat gl)p mp alleen foubt be&agcn/ enbe bar mp foube mifljagcn alle bingen/ bieban ubecb^emt 5iin» mmm^ ïBant gOp öebeelt mp b'ootmoebigljtpt/enbe glip ge ö€c lief* taet mp be bolmaec htljcpt/ om bat glip mp tot mijn "*'"* boo^becl boo? utoe ongemetene liefbefoubt mogen bcrbeffert.(2D mönen ^obt/o alber-gcebertierenüen liefbebbecbec menfcbcn / Hoe fupberlijcljen bemint j gllP mp/met Ooeonbecbicnbe liefbcI^Siet inbié glip vtt bebeelt oft öebiet/enbe inbien glip pet maeclit/of (diept/ bat boet gl)p al om mjjnent toille : enbefal icft eenen Ijueclincb 3}jn / bienenbe om loon / enbe u niet liebec geDoo^faem 5ijn boo;j puci*e liefbe / om u te bBl^m^Utiii^ op bat gDp foubt mogen genoegfite

ï;e&?

Andere maniere van Mediteren. 501

ficbbcn fn mijne 3telc^op bat oï)P u fouö mogen bcr^ Ijcuacu in uUjcn öienner/enbc in Dcm gloricicn/öoo? bien Iju u nietcngctrou\»cnt5J/ omöatoljpuo^- ijDceröigOt (Kbt bermOertigljcpDtmcr fjcm te öocn! gnöien Q\p Doo: liefOe beUeelt / toat foecfet oftp a»- bccö öan licfDc^ <0Dp toilt ban mp Demint 3ön/itiat tö ban beminnen ^ u toegcDaen 5ijn/ berblijöen ban Htoe goeöeren/ beb2oeft 5ön ban 't qnaet bat oDp Ö^^t utoe acïjt/ geerne bP u 3ijn/ ban u pepfen/ enbc met u cnbe ban u fp^eftcn/om utoen toille toeccften.g.iS? bit beminnend enbe fal 't mp bimt 3ön u te beminnen o oppecfre foetigDepbt/onepnbelijcfiC IteffeUjcftOepöt/ ongemeten goetfjept/mi>ne bernUjcrtigöept/mijncn toeblucftt enbc mijnen ©erloffer*

Sanici! uquaettoiUen^bie niet anber^Êf en begeert <©otJt8cc ban utoe goeberen mp meöe te beplen^ en fal tcli mp J"^"^,^ met becblijben ban utoegoeberen enbe glocie/ aen^ TSmm! geficn göP mp aüebingen met u felben fjebt gegebé^ tn fal tcö utoe ongeïucben niet geboelen / aengefien bat ben genen tik mp raecfet/raecbt hm appel utoec zach 2. oogen^ en fal ith ritetgcernebpu3ön/ toiens^gei= noeglue x$ metmpte3tirt/ metmp/ bte beneenen Prov.8. to02m enbe geen menfcDe/affcBen enbe (loffe^ 43ljp pepjt altoo.ö op mp/om bat gflp mp fonb mogen fteU pen / mp boo^fien/ mp beftieren/ mp onbecöouben/ mpboebenjenbeïïoefalicftu bonnen bergeten^€»6p 3t)t gebomcn upt BetfjoogOüe bec fjemelen / om bat OÖP onö foubt openbaren beberftolen bingen ban 't beginfel ber tDcrelt en Ooebanig iö utoe gctoeerbtn^ öe/alber-minnclöcb|len3eful<0fjpliebtonob:ten^ ben genoemt / enbe l^tbt m^ bebent gemaecbt al bat CÖP ban utoenBabcr ï]tbt ontfangenienbe foube öet mogen gefcFjieben / bat ich ban u niet en foube fpie^ feen i ïaet mijnetonge öangen aen mijne beele/in^ pfai.156. bien ic\i u\»ö niet en bermane / inbien ic6 uto^ niet örebacbtig en ben alle be bagen mtjnö leben0-^cö en foube ith utosJ niet gebacötig toefen/ bie mp/om bat tcft foube 3tjn/ berbofen f}tbt upt beel bupfenben/bie öOp bergeten en niet gebent en fjebt i 3(üe menfcöeii bier gefcfjapen bonnen toojben / bit fjcbben altöbtjS gcbjeeft in uuje tegentooojbigfiepbt / tn ben afgront

^b 3 wmt

^oi Den II. Bocck. Het XXV. Cap.

ulüct macfit/ cnöc fp en öomien niet 3ijn/ 't m 3p bat OliP bcUcdt öat fp fonöcn boo^t-öoiticn ; ?nöe alfoö teil nocft löa<]f onbcr öcfc ontnllöchc / bie Oetcc enöu iiptncmenbcr foubcn gciMccft [)cüDcn ban icii/ foo ijJ mp noff)ta\i3$ bcbolen boo>t0teRomenopbcfctoe^ relt* iDacc toat fiebt öftp tocD tn mp aebonben/ bat öl)P nip bobcn anbcre/ban fjct üegtnfd be^ tocrclt^/ foubt beminnend toat Oabbeicft gebaen/aije^ ich nocfj met en toaef ^ toat faegftt oÖP bat ith boen foube/bie wOebbeberfmaet/ enbe groot ongfielijcïi gïiebaert boo2 mijne fonben/bie tcfi inbbc becmcniglibulbtcöt boben bet getal ban ö^tfantbecsee^ JlBatöeeftu ban ifjcer e betoeegbt/ bat göp mijn^ foubt gebacfittg toefen 4 boo^macc tsit tö getDeeft u\iie iicföe/bie mp gemaecht beeft a(0 icU nf et en inasf/enbe tic mp fjer? itiaecfit ïieeft naecbattcfetoaje^, gcfetoa^ geboren en met mp feer beel anbere / gelijcïi ontalljjcfee bloe» men bejSaclterö/ enbeboentoptTameninutoetc* öcnbooo2bigbepbt ftonben / ïatenbe ontaüvjcfee in be ongeloobigOept/enbefïerbenbefonber boopfel/ (jebt gbp mp bjeberom tot be bope boen gaen/ om bat icfi onber ütoe feinberen foube getelt too^ben. o^ onupt^ fp?efeel(icfte getoeerbingejo onepnbelötfee bermïjer^ tigfteptlfiet gbp f\zbt mp gebaen geïijcfe in ben oMct^ bloet aen ^o'é l enbe gbp W^x mijne 3iele beOoiiben* ;!^aer flonbenber ontalJiJcfee beeï/ fp ftonben nocb op ben oeber ban be tooeftrjne befer toer elt ,• enbe fict be toateren ber fonben oberbloepen't al / ja be toateren feomen oocfi op beboogbfte bergen : fiet icli boore roepen/ mp buncbtbaticltfefie bun armen uptflesf feen/om bat fp ban u in be ^rcftc/ bat \^ be i^.Öcrc^ feefouben genomen too?ben : icliflontieoocfefo^ge:? ioojs onber bun u beracötenbc enbe befpottenbe/gbp fiebt mp geroepen ban beboobt tot bet lebcn/ ban be beberffentffe tot be faligbepbt/ban ben gemepnen o- berbloetinbc^rcfee» €nbe bit en ief 't niet al/ gbp ftebt mp op ufeftouberen inbefelbeutoefcljaepsf- feopegeb?agen* <^t\\ Ooefal xt)^ u ombelfen o lief De/ ?fai. 32. o minne/ o afgront ber liefben ! ^aligb i.o 't bolcfe toienjis <li:5ob be %ere ijef;'tbolcb/bat bp boo? bem tot ^ene erffeniff^ ö^eft b^röo^enl <Dcn ^eere Beeft baft

ben

Andere maniere van Mediteren. 50^

trcn fiemel nebcr qcfim / fjp DMt Qefim alk be Imu tieren öcc mcnfcljnban f0i!c bcrepöe toooninge öccft Ï)P ocfrcn opalle öe gcnc/Dte ö*acrDeDctoooueiu ^n^ ïiiütt öaec toaötjonak^r in't €gpptcii 'om öefcr toe* reit/enbüDaer tJ5 noclMJongeCjnmer icli en toaö niet fojgfibuIDigfj boo: 't ü^oot/Dan ith toa^aen uo mij* nen cêaligljmaöer moepelijc fe/enöc icli fiont geiijcö icfetiiscfiftae/ onöecontaliöchemenfcfjeii/ biebait Bongerbergacnj maer gijp Oebt nip geroepen enbe roept mp geöuerigbïpf ö / boebende itip niet utoe Bant, aBatfegge ic6 met utoe Ijant^ göpboetm? met u (tcbaem/ gfjp iaeft mp metu bloeDt/enbegïjp geeft ufelbenaen mp gefteel: enbetoien fal icfi tee- befjooceni «gtetb'oogenbe^ peeren 3i)n op be gene prai.32. bie Dcm bjeefen/om batbp Dunne 5telenban beboot foube berloffcn/ enbe bun boeöen tn ben (jonger*

Jget i0 b2ant / enbe be toeceibt b^ant/ tcb fïac in 't ^p bn;iofï mibben bei: mtföabtger/bie gljpboo^ een recötbeer^ SÏdcI^ btglj 002beel laet bjanben enbe berteert too:ben ban toereit^» Bunne begeerten: ban utoe fijbe ballenber^^.enbe X* IB. ban utoe recDtcfiJbe / maer be geefleï en beeft ntet genaecbtaen mp enbe mijn taOernabeL a©at Bebbe icb gebaen ^ toatbebbeübbi'röient^ niet: JÉBaer o fjefu/o 3efu/o 3^fu öe fiemme utoo' bïoet?es Öeeft geroepen tot 43obt ben Baber / enbe icb bcbOc gratie in utoe oogen gebonben / enbe gbp 3ïJt gcbo^ men/ enbe glip bebt mp genomen upt bet mttibeii ber perfjcbelemenbe toien fal ith toebeboo2en:*s0nre 5tele berOept ben Igeere/toant Op i^ onfen Ijulpcr en^ be befcfiermer / toantin öemfalon.öfjerteberblö^ ben/ enbe toP f)ebbm in fijnen i^^name geboopt*

<©aer toaö fcftio-b^ebinge/ enbefnbucrtnocb/ ï^?bÊtïoft maer eplae^Iöoe béel foecben te bergeef^ be plancbe £^^^1^^ ber penitentien ^ toie beeft mp bonnen upt trecben^ toie O^bet toillen boen i fp bcbbcn mp allé berlaten : maer göp 3iit gebomen/ gOp 5öt neiDer-gebaelt/enbe ticbt in u bloebt gef toommen / om t)at gbp mp foubt uptöalen-a^plae.oltote ben icbitoie ben icbKiibe toie 3Öt gÖP i toaer af bent gijp mp bie nieten ben/enbc argeral^niet^ toaer boo^onberbent gbp mponbec foo beel t^itt b^irb?incben:boo2toaer afleenïijcb boo?

Jib 4 ubje

504 Den 11. Bocck. Het XXV. Cap.

iitDc oncpndiliiclic minne en lief öe.gh fai Den ïgcere op allen tljt oeüeneDööen/ fijnen lof 10 alnjtjS in mü- pfaim B3- wm mowu |]Künc 5iele fal in öen üjeere gelooft too?^ öcn/ laetDc ftichtmoeDige lioorcn/enïjun bcrblijben» m fparrt «§ï»^t oOp 3Üt oeöomen bljef eenen jrccclien oetDa^ oné oiiörc penöett/ en Ijèüt utoe IjepHeger^ betoolen/öat fp utoe fonebpaiis Uuanbenfonöente niet Doen; iclitöa.i^onöeröefeen Vemit ^^^ ^c^^ ^'^'^ tiecloren geöaen/öer bonnifTetoaje^ geoeben/ oocu en mön miföaebt toaie? meeröer öan ban b* anDere i en nocDtans? ïjebt göp bebolen/en ife DebDe't o^ljoo?t: ^debjaect nip bit fiinbt: enbe boo? toien fal icfe lebend ^'andere niahen ööelupt/enbe met recöte/ b'anbe^ vc Ijuplen / andere bemjöen't/ feggfjenöe : JBaerom lüojt oefen opgenomen i bjat Ijeef t fjp meet ban top gebaen^ enbe icli ben befcöaemt om öefe (temmen/ biemp be ^aecbepbt en mijn confcientie ingeeft» aBat fult gijp boen igeere^ ith toeie gl)p fult mijnbec ontfermen/ jiaegOpfult boo^mp beranttooozben: Matth.20. göntoeoogeQuaetombaticfagoetbeni fietfpfeg^ gen: ^efen beeft alle föngoebt berquift: eniclibit l)oorenbe ben befcöaemt/ en iijt^z getoelt/ anttooo?bt vu\m 34. boo? mp/ neemt be toapenen enbe fcöilbt / enbe jlaet op tot mijnbec bulpen / tucht upt Ijct fbjeecbt / enbe ijefïupt tegljen ben/ tik mp becbolgben: fegbttot möne5iele/ icft benutoefaligljepbt. ^abPiJ^btbet Obefepbt/enbefiatfp too^ben befcljaemt/ enfpbjee^ f en tiiz mijne 5iele foecfeen.gcfe fienber ontallijcfee in ben nacfjt ber bup(lerniflen/in bupflecljepbt niet toe^^ tenbe toaer gaen : gcfe too^mben toanbelbe met {)«« onbcc bupfent bupfenben/ enbe icFt bit toaj^in bup* ftccniffe / enbe in be fcDabutoe ber boobt 'i]ebbe boo? mpfienopgaeneengcootlicbt. giaebjatfalicbfeg- Cben i loat fal icb fpjcecljen i g()p felbe o ^onne bec recbtbeerbigbept/o fcöönfelber glorien/ o blincfein^ gbe ban bet eeutoicb licflt / 3Öt gbefeomen enbe bebt mpbcdicljti enbe boen icft ftonbt onberallebolcli/ batonbec be fonne ijSf / iicbt gïjp mp be oorc open gbebaen / en ijcbt mp toillen utoe toegbenleevemi aBat fal icft noclj meer feggen i toat fal icftfpje^ ficnilaet mn flilfboiigen enbe mijn berte tot u fpjeec^ rfaimi47. u^n, «©Dp $nJieötfoo «iet gljebaenaen alle natiën/

Andere maniere van Mediteren. 5' r

cntiecnïjebt ftun uteoo^öeelenniet oD^opcnliai.*. 5jBaeclit Den S^ccre oroot niet mp / en iaet omes föncn nacmberljcfTcninet malcanDeccn, gclJ Ijebbe ben pnd.33. ^tzxt ocfocht/cn !5P öccf t mp berljoo^t/ en fjeeft mp l^eclojt unt aüc mijne tctbuïa tien. <0aet tot ftem/ en luon bcdicDt / enniücacnficüten en fullen niet be* fcDa^mt toojöen. tDefen armen Ijceft geroepen/cnbe Den lljcere Xyttii Ijem bci'ljoon/entie Oeeft Ijem faligö nemaeclu ban alle föne triüulatien. iSocïj o goeöc ^cfuenljebtoftp becmoeptgö^toeeft/ atbertoierp \t\i utoe tuoo^öen acljtec-rugaü^ / ^n toanöelbe icfe't al boo^loopcnbe/ enöe fpeelbe op be (Iraten/ en fpot =^ tebemetu; nocfjtan.öfji^bt oOp mpberfeoren/ om mp te leeren utoe toegen. |Bp buncbt bat icli tocbet^ om ontalUjclic becl menfcljcn ïjoore binnen 'iömonts? fp2ceclïenenDefcgal)en: a©aeromtoo2bt befenber^ fcören \ enöe loaeróm boojben top berlorcn^ enbe iclt en Ijebbe oocft niet toat ich foube feggljen/ ban : 2icii pfai. gg. falbebermöertigljeben be.s^ Igeeren inbec eeutoig^ Ijcnbt fingöen : 't 3ijn be bermtjertigljeben bejS l^ee^ Threo.}. ren bat toP niet becbaen en 3ün.

|>ocOtan0O^bbc tcftnaecallebefefaöen geboolt/ enbeenliebbe utoerabennietgeDoo?faem getoeejt/ maer ben foo biciitoijl?5 toeclj gegaen becacljtenbe u^ toe geboben / Doe toel fp lic ijt 3ijn : en göp faegöt mp ïip \tm^ metbeelanbere gaenenoocfe bedooren gaen ,• toato«sf^ fout gfjïJ mijnen vöobt göeöaen ijebben / o onepnbe^ ücnmSfê iychc gdetbepbt toat fouöt gijp gebaen öebben \ Ocö w<^ ïjoe bicfitoijljSfjebtgfjp utoe (Êngljelen göefonben/ \^\z mp bolenbe fouben toebec roepcn/enbe feer foeter lijcltert in mijne ooren fouben toepen: ^omt toeber* cant.^.^ om/öomttoeberom/ ftomttoeberom^unamitisf/ comt toeberom op '^dx top u mogen fien.fjö ben ban toeber-göefeomen/ oftbeneectoebeiomgetrocöen. aSDant niemanbt en öan tot u ftomcn / 't en 5P bat u^ toenl^abecgem göetrocöen fal Hebben. €n!ionbt glipban mp niet ftopen / bat mijne oogfjen altöbtjS totu fouben toefen/ gfjelijcft be utoe tot mp open toarenbacD enbe nacfjt/ enbe bat nnjn fjertémetu foube 3ün; enbe bat icft boo^taenriet en foube be# winnen / noc& begDeecen/ nocft toenfcDen / ban bat

öö 5 wtoen

5o6 Den II. Bocck. Het XXV. Cap. wtoctttöille foube QMtfMbm/ toaec in ich tDifte mijne fnlig()epbt cnbc mö« oppcifie öoct oö^ieöBcn te \3)cfmi 3!ti met cedjt. JiXlaer epMejS/ Ijoe ötclitDügs to02tJt fjet liao?-ncmen enöe be mtpningljc in een toercli met De ücf De bnn eene creatuce befmet / enöc ï|oe licht toojtit Daecpet nf-ofïetcochen Imn mijne liefde tot u / lm toel öe lieföe Dan alle cccaturen mp niet oenoeaïifaem en i^ om bat ith u looceröigïjlöcfe fouöe Deminncn» gcft toeteenöe ftebatter beel gije^ lebert 3Ön OÖetoeeft inöeljanöen ban toseetie i?ee^ ren/ öeöupbeïen/ fergeanten utoec recljtbeeröig^ gepbt : toant göp öeOt'ei* beel berlaten / enöe fp sim berballen ban öunnen roep/ ban utoe gratie ,• enöö ich moefte met 't feibe recljt/ jae met meerber reöen berïatentoo^tjen. ^p toaren aKeaaber gebanglien in 't net der pOeiOepbt / öaer geïieei öe teereldt {qï)tf ïijcli utoenöienaer ^. ^üntontM^ f)ceft ocfien} mede öedeclui^/ maer gijp ïjebt dichbyïj^f bebolen dat^^ menmpfoudefparen /enoe gijp en tjeöt mp niet la:* tenlepdenin öeftoringöe* jiiSp duncïJt dat icft als? upt der aerden öcore roepen / ende ban onder d'aer* be/ dat gl]p mp gefpacrt öeöt / dat göp mp met foa beel gelKnedijdingcn öebt bDO?öomen/ia mp duncfet daticliöetfeïbeoocli upt den Ijemelfjoore. ^cïifie bat feer beel Ijun bertöonderen/ alja? oft gijp ïjun niet m öadt gljedaen / 't gfieue dat göp mp doo? utoe on* ftegrijpelijcfte goedertierenöept fiebt berleent» <0 ftoebeelquaetief iflfer inde bjereldt/ ende toelcfe en foüde met gljemepnen reepte oocö mijne fonden niet beöooren te ftraffen i gcft feggfte foo beel fiecfeten / foo beel ellenden / foo beel fiatijbigfjeden^ macc gflp fiebt berboden / datfe tot mp niet en foudcn öomen : 3©at fal icli u mijnen <0odt txjederom gfjeben i bjat fal ich u toederom gfteben i boo? toien fal icïileben I boo? toien fal ich leben i o minne / o liefde / mijneit <3odt / iel! bidde omeene falie feer ootmoedelijcö: 3ijt mijnen Ijelper / en berlaet mp niet/ en bertoo?|Jt mp nopt / en berbjojpt mp niet o grooten <©odt om ubje liefde / en bertoo2pt mp nopt ban u aengeficöt* pfai. 70. IBijnenfangl>iisaltijt^ in u/ gï)p toeet bet: iBflneii fangö ii$altödt$f inu» gcftben boo? beel al^ een

toon^

Andere maniere van Mediteren. 5'r

toonbcrlijcft toetcö ofictöo^öen / en^z ofJp 3öt cenen (teccften öelpec. <!3Dp t^^^öt öatiticn ban u fouöc Itoopen gloepcnbe gouöt / öat tjö/ öc liefbe : icb be^ ocere 't enöe bcrfocclie 't fcer/ enbc tcö tJiööc toeöera om feec ootmoeöclijcli / Dat gf)p mp f tebcc tet fter^ ben/ öan öat tcfi u ntet en foube beminnen/ baticït niet en lebe ban boo,: u alleen / ïjat ith niet en fp^efie ban tot u/ bat ich nietenbope ban u/ bat icb niet bUT?tm u enfoecfee» €^tl) / ocboft gbp mp Doo^2bet/ enbebatgbp toe-liet tot bentfi^oon utoec gloeien/ mijne felepne begeerte/ beteielcfiei.ef/aengöefienbat ïchu niet en öan beminnen ban boojbe gratie/ bat gBïJ mp toilt geben be liefbe/ enbe't i^^ mp genoegt); bat gijp berleent fjet b^uploft-feleebt/ op bat gijp ben reucb beö felf^ moogbt rtecfeen /enbe utoe 3iele mp macb gebencöijben: J^ocö ith en begeere gjcene glorie nocb eenigc gabe/ nocö boo^becl: befe laet icft ubje buienden toebeOooren / aen töien fp epgeti 5ön : tcft ben ben fenecbt enbe foneban u*m bientlmaegöt/ pfai. n j. itli en begeere niet anberjef/ban bat tch foube toeber^ om lief bebben ben gfjcncn i)k mp bemint / bat icfe boo? u foube öonnen (lerben / enbe boo^ u leben» ;©oo?-fieecbt mp enbe laet utoe Uefbe mp toonben / bat icö boo^ mp felben (ierbe / enbe booj n lebe. (ö liefbe! o bper bat altjjbt^ bjanbtio minne! o mijnen <0obt!JDiefalon.ö/O5iele/fcf)epbenbanbe liefbe Rom. ». €lj:ifti^ tribulatie-j bcnautöepbt i fjongcr i naecbt^ bepbt^ peröclïel ^ berbolginge^ 't ftoeert ^ toant icfi ben berfebert bat nocï) boot / nocö leben/ nocfj €n^ Obelen / nocB Oeerfdjapppen / nocD brachten/ nocö tegljentooojbigöe/ nocö tocbomenbe bingoën / nocÓ ftcrcbljept/ nor D öoogOept/nocB biepte/ nocft eenige anberecreatuere onö en fal bonnen fcbepben ban bc liefbe ^obt^/ betodcbe i^ in CB^iflo gefuonfen l^eere»

AEN.

5oB

AEN-MERC KINGE OP

HET XII. BEELDT.

Wilt 0()p bolgeit be beugfit/ cö^eecfeent

til t^n miltcrte ^i bctroiit op .0oDt ah

leen / toantcout öan ii feiUeiu

H Oe wel ghy voor u genomen hebt de deiight in 't mifterie waergenomen , ende [a] Chriftus te volghen -, ey laes ! u fal wederhouden [b] de wereldt , ende 't ghe- vricht van de bedorven nature^ oft ghy fult wederom getrocken worden met de ban* den der fcj fonden: maer betrout op God, ende [d] Chriftus fal u verloflen y ende fal 11 den wegh wijfen na de [e] deught. Son- der defe gratie is den menfche ghelijck [f j een jonck kindt , dat niet en kan op-ftaen, noch op fijn beenen rechten^noch hem be- fchermen, noch voeden, oft dit vaneen ander begheeren. Wantrout dan van u fel- ven, ende betrout alleen op Godt ende fij* ne gratie, met [g] David , die Gohat heeft verwonnen , niet met de flingher , maer in den name des Heeren, ende en twijfelt gheenfins , op dat ghy met [h] den H. Pe- trus om het kleyn geloove niet en begint te verdrincken.

Het

f09

Het XXVI. Capittel.

Meditatie van het betrouwen op Godt , ende wantrou- wen lij ns felfs , het welck in alle ghebedcn moet gheoeffent weien.

VOor-Jlellingeder^laetfe, Qf^tl^Cll iït'tbZCU. HetGéedt ts , om D^fc DmQl}t te \M^clmjqe\u Het I . poinr. 53emcccïn bat öen nienftO fo ftrancfe ötmtfiïjcpt i0/ dat öoe toel IjP U^t en boo: ooct ïjouDt bmthiiu ?/,!lï;"|; öcivöat öP nocljtaujOf Dicnictcn feanbolaé/öan öoo? ljog%5oJt gulpe ban <0oötsf gratie/ om öat l)p acütertoaert.ö meuoo?» gcöouben too^t/ of t ban öe Jieföe öec toereït/ of t ö^- J;"l^ ^" \yiit\n bet naturen/of t ban öen Dupbel met be Danbé *'«'"'^^» bec fonbe: a©ant niemant en fean tot ^l^fu^ ftomcn/ lan. 6. 't en 3p bat fjp^an fjem getrocfien too?öe;'t bjeïcfe be bjupbt öeeft uptgcb^uclu rcepenbc: ITrecftt mp nae cant. i. u/ 'enbcicüfalloopcDiii benreucliban utoe falben» (Cen tloeeöen / Demcccfet ï)at ben menfcDe 10 gelijcft een loncö fnnt/ omringelt ban be bpanben/ enbe on^ DerU)o^pen Ijun ongelijcö/ toantgeiijcö *t felbe ()em niet en fean üefcöermcn / nocfi hupffcDen aljSJ 't bupl W mei] opflaen af j^ 't gebaïfen i^/ en op 3önbe/ niet recöt tlaen/ ban met Duipc ban een anbecjnocl) fpöfe foecfeen inöien 't Dongec oft b02(t Ijeef t/ enbe(bat fiet alberellenbiöftfte i0) ban niemanbt tulpz iu tiz(c fa^ feen {isaepffcfjen;alfo en iö ben menfcD niet genoeg^ faem pet tot fp felben a\$ upt fp felben te boen/ nocD oof h feggöen S^im ban m ben ^. 45ccit* <§iet öoe i- cor. n: toe(bcn^eereon.9bermaent:'t€n3P batgfjptoo^t Matth.18, ai^ Filepne fiinberen/ foo en fult gfip f n öet rijcfte bec fiemelen niet ftomen,l©ant alfeen befen t)u fp felben ftent enb0O2 fulcjc acDt/gaet tot bcn%eere/bie fegftt: 3taet be èle'pne feinberen tot mp l\omt/ mant alfufc^ luc. 1 s. Iten beöoo:t 't rücöe <öob35 toe«(€en berben/bemerfet ïjoe luttel fo^gfibulbig fobanigö fcint W (o beel a^n^ gaetbcn feoft/ feleeberen/enbe toooninaen/ toant fiet tn pepd öiec op niet/maec fonber fo^gBe 3nnbe / laet een anbcr boo^ öem fo;gen / neemt boo? u tjit nae te bolgen/ enbeDebeeltaUefafjenaenbe Cobbelöcfte goebectierenDepbt. (^en becben / öoe bat ben l^eer^ gelöcfe c^e fe^c bai^nb^löcfee momber / feer b^ienbe^^

510 Den 1 1. Boeck. Het X X V I. Cap.

iijtlnn alle Defe lunbtfclic ongcmacöen Ijoo^ftct / foö

bat ï}p met recDt boo? ^Taiaj^ fegftt : 45tiijth oft pe*

mant ban föne m oeber foetelijcö aengefp^oöen \üo^^

bc/ alfoo ftij IC fi u-I. bectcooflen/enbeoöp f uit aen be

bo^(tcnot'ö2aö0enlüO2ben/ enbeopbe ftnienfullen

fp u fmeeclien. ^ict ith fal tot ulteecenöeribJece

beö b^ebejG? / cnbc be glorie geitje ft een bloepenbe be-

he ; OEnbe tö't mogelijtö bat een b^outoe foube üaec

fp^aUcloojöftint bergeten/ bat fp met en foubeont;^

f er men ben fone fjaerjï ItcOaemiOf ^ en altoaer'tbat

fp 't bergate / icli en fal u nocOtanisf ntet bergjeten:

fiet in mijne Oanben (jebbeicli u gefclj^cben»

i^tt fiomt Het 2. point. ^öeutercbt bat alle bingen ble l^kt in

Sr ^7?/" h ïï^toerelbt3ijn/ altemael ban <Dobt bebben batfp

too:tai 3Ö"/ batfebetoaerttoojbenenbebjeccben/ bat top

tfooi Jjem upt bem/ mt)c boo^Oem/ enbe in bem leben/beroert

in toffeii toojben/ enbe 3ijn/gclijcö ben %po\ul fpjeecfit. (€en

Aict Lud' ttoeeben/ bat Ijet felierlijcben te gelooben i^/ i^at top

dePueute' fonber <0obt en fijne gratie nieten öonnen toercften

ó.p.med.so tot ber faligïjepbt/ na bat tooo^bt onfeö ^aligï^nia^

loan'V/' ^^^^* .^onbcr mp en fionbt gijp niet boen: maer bat

Öpallc bingben iw alle bingljcn toercfet/ enbe geeft

n^ttmif* eenpegelijcb gelijfü bp ^üt. (Cen berben/ bemercbt

|aegt eoD f)oe grootelijcb bat [jet<©obe mifljaegt bat ben men^

wcnfrh op ftöe be bope fielt op fp felben/ oft op een anber/ enbe

fp feibfii niet op fijne goetbcpbt» IDermalebijbt i$ ben men^

betrouint. fcfte / bie op ccwm menfclje betroutot / enbe (ïelt ijet

ierem.17. |jij,^|-c(| JJ3J f^j^y^^ ar m; toant Ijp fal toefen alief be bep^

be in be toilbernifTe/ en öp en fal't niet fien al^'t goet

{tomen fal ,• en bk op fijtre göepepnfen betrout / boet

^ov.T2 boofliijcö. €en bierben/ bat alle be gïjenebie op bun

^nSt ft^^^" betroutoen/ ban <©obberlaten toojben/geip

bcriateiu <0oliatD bertoouuen i.ö ban ^abib in ben name beisf

etcmpric. j^eeren ; j^abuc (jobonofoj getoo^ben alje^ een beefle»

Daniël 4. 3333^^0^^ beu^^opbcet albuc^ fp^ecc!utot3lmafiaj0;:

2*Parai.3f. (0 i^oniucb ijj 't falie bat gijp mepntbat b'ooMogen

gelegben 3yn in be macbt begi bcpi.ö/ fo fal <0ob ma*

Iien bat gijp fait bertooimen too^benban be bpan==

tm: toant (jet is^ in >0obtsf macbt te Oelpen enbe tec

biucljten te heeren- ^it öebben beproeft be 3|fraeli*«

UW 3önbe iw grooten gnaleb^rtoonnen ban toepnt*

VanhetbetrouwenopGodt, &:c. yii

öc :!3cnjamiten/tcant öe^c[)?ifturcfcalit: ^c hin^ öircn bnn 3frael DerroutocnöJi:op liare b^omioficpt CU incnicfjuv fjcböen ijunnctlaclj-o^öcitocfldt» ^a- BaffEuy. filiuo mepnt/ bat nicmantb^rui cciiige (jctiocingc m toon bcctoonnen / 't cri 3P ijat ()p te fccc op fp fclben ü!:rLOUf..ïl)aer aif ö^cöuioi fcöï]t: 't 20 ontiioodijch Ridiardaf; Dat öen rnvnfcDc ban fp fclbcn fiaii triunipöcren/Die bp bcp^oebinge niet en {jeeft b^bonben/ bat öp boo? fljnepgöen öcacljtgöecn tnumpf)eenï:anbccbrö* ocn/en bat 43obt Too lange beliocingen placD te fepn^ öciV tot bat Ijp 't felbc bolöomeïöch becfïaet.

Het^.point.^Demerchtöoe bat Dct betrouten op lèttbt* a3obt/ benmenfcDcbanaiieqnabcnberlofl; ^^n^^fSSS* roept nip (feg jjt öp) in ben bacö bcc tnbulatien/ ith lnm%tn fal ü becIojTen/ enbe göp fult mp bereetm; enbe toe^ menfcö bcrom / bemerclit bat een tDcpnicü toan-troutoen ban aiic beel ^uacbtsf bp b?engDt- ^I^aeromiBopfe^ ttoflfe;^ Jfat 49* Icnbe bp be toateren bec op-fp^aljen/ tó boo^ fiem gt^ Num. 20. floten btt f anbt ban Beloften. <J:nbe ©etrussf öeeft MattJi.14. tn tic$ez beginnen te bcEb2intften / hit te bcjen / op <0obt betroutoenbe/ ober {)et ixiater gintfe. i€en ttoeeben/ onberfoecl^t be oo^falie öier af/ en ggp fult bebinben bat een menfctje <3obt mifïcoutöcnbe/ meer fp felben fcïjönt te betroutoen/oft om bat b'on^ epnbelijtbe goetfjepbt niet en toilt/ oft b' ongemeten ne macljt bem niet en ftan berioflfen/oft boen {jet ge^ ne bat Op begeert. €en berben / bemerefet itiet öc« grooten Itefbe ben ^eere gem felber eenen ïeptfmaar aenbiebt/ ben genen bit ben toecD bcr faïigöept toKt: Ingaen. gcfi ben (fegDt DP) öen toecö/ be bjaerf^pt/ enfjetleben/nietalleendjcöenombentöecöte toö^ *en / maer oocö om hat befen goeben cnbc bermöer* :igDcn i^erber/ op fijne fcDouberen fcube baagfjeit jet bolenbe en hcanch fcöaepèen. i€en btecben / floe ajel ben ^eerebanben menfcfie boo^fv^er beelfon? jen tot gramfrDap bcrtoecfet i^ / bat öp nocBtani28 5e boo?gaenbiJ fonben niet gBebacljtigfj eni^/ foö jaeft al0 ben menfcD toeberom lïorat om fiem te jolgen/ bat meer i^/ göelflcfe bP in ben berloren fo^ " te beeft betoefen/ batïjp öem omD^lft enbe ont^ 3in])t/inbca?nbo^tDetbell^lilj?ebt/ $t* (Cmlaet*

5-12 Den II. Boeck. Het XXVI. Cap. ftcn/ öat liP Ijcm burtoont boo? fjctacnfcftiinöcö 3©aöcrö tn tien f]eine(/om bnt ()p als? ccncn fccr goc= Hcbr.y. tien mbocactboojonsffoiiöefp^eUeii/ötealtut^ om fijne eectoeecbiöO^Pöt beröoo^t too^t» G H E B E D T.

OHecre roept ghy my omdat ick u foude volgen ? aenghcficn dat ghy ons een exempel hebt gegeven , en dat het ecne groote glorie is,foo N.als door ootmoe- di-heyt u mijnen Heere te volgen. Maer eylaesl mijnen H?ere mijnen God, ick ben een onfaligh menfch : vNjie fal m V verloffen van het lichaem defer doot > lek hebbe wel i>eneu2:hte metuwe wet na den inwendighen nien- fche%aer ick fic een andere wet in mijne leden , weder- ftaende de wet mijnder herten , ende my gevangen ma^ kende in de wet der Tonden , die in mij neleden is. 5ict Rom. 7. ick en doe niet het goet dat ick wille , maer ick doe het quaet dat ick meteen wille. Ick wille u volgen al waer Chy oaet, en loopen in de wet uwer geboden , ende uwe ieugWn nae volgen; maer beufelingen der beufe 11^ c n oenrvdelhey t der wcrelt wederhouden my,encle dit lic- ''"" faem'datveWvenwort befwaertdezieleen

fcheinwoonincredrucktnederwacrts tyerftant t^^elK: veel peyfendefs. Sv zijn vermenighvuldieht die mybe- SJl;. nameen', enveelftaenWnmyop;fy hel^^^^^^^^^^

rin^^elt gclijck bicn, fy zijn ontfteken gehjck vyer in de

d^Vil maerinuwen namefalick over hun wreken^

Ick ben o-eftooten ende omgeworpen om dat icKiouae

vallen,mSer ehy Heere ontfanght mvrwant wat creatu-

re en foude niet vergaen fond?ru , in wien alle dingen

Aaor.17. leven,roeren,endezi>? Hoefaleenonfterckmenlc^

fonder u konnen ftaen in de llibberachtighey t van dit ie--

ven? Ickbiddeuenlaet my niet aenkomen dien voet

der hooveerdyen^dat ick op mijne kracht ioude betrou

wen : wantick ben verfekertdat icknieten wete noch

en vermach ionder ugeftelt in ^t midden der vyand^^^^^

, in't midden der golven ende ellenden. Heere ghv^^erkt

^ , , alle dinchen in ons , ick en fal in mijnen bogeniet no-

15^4 " pen> en^e mijn fweeit enfal -v met laligh mac^^^^^^^^^^

Pf.1. 117. maer uwe rechte hantheeft kracht gedaen , de rechte

handt des Heeren lal my verWeii>de rechte hand^^es

Van hét betrouwen op Gcxit > 5cc. f13

Meeren heeft kracht gedaen : ghy zij t mijne ftcrckheyt en lof, en ghy zijtmy geworden tot faligheyt. Komt en liet alle die mijnen Heerevreefen, ende ick fal u vertel- len hoe groote dingen hy ^lijnc ziele gedaen heeft : alle vyandenende volckenhebbémy,dieeéonge\vapenten Pfal. iif* arm kint ben, omrmeelt , en ick hebbe over hun gewro- ken in den name desHeeren.En wilt niet betrouwen op Pfal.i45r* dePrincen,op de kinderen der menlchen,want den man en fal in fijne fterckheyt niet gefterckt worden; noch hy en heeft geen goct behagen in de beenen van den man. Vermaledijt is den menfche , die op eencn menfche be- lerem.i;^. trouwt, en ftelthetvleefch lijnen arra^ want hy is mijn fterckheyt en lof, en hy is my geworden tot faligheydt. Den Heere is mijnen ftecn,enae mijn fterckte,ende mij- 2.Reg.234 nen Salighmaker, mijnen ftercken Godt, ick fal op hem hopen, mijnen fchilat, ende den hoorne mij nderfalig- hey t , mijnen verlofTer ende mijne toevlucht,mijnen Sa- lighnriecaker. Ghy fult tny verloffcn van<ie boofheydt, ick fal den lof^elijcken Heere aenroepen , ende ick fal faligh zijn van mijne vyanden. Datdenwijfennieten gloriere in fijne wijfheyt * ende dat den ftercken niet en gloriere in fijne fterckheyt; ende datdenrijckennieten gloriere in fijnen rijckdom; maer dat den genen die glo- rieert, daer inne gloriere, dat hy u weet ende kent, ó Heere, want ghy zijt ons licht, ende ghy fult mijne duy fterniffe verlichten.

Pradlijckeom te verkrijghen betrouwen op Godt en- de wantrouwen fijns felfs in alle Ghc- bedtcndefaecke.

•y €n eecften/öemercfet öoe öat u fect beel fafecn nt •*• Iïecfcïjepticnöing0^niïualöcl?ö0^lucfet3ün/ al tïoctit H öat ööpu fcec toeiöeraDcn Ijaöt.

»€cn ttoeeöen/ m beflact ntct/öan met 45ot}t trer^ enatn^ focnt5Önöe/cnöcöcmacngerocpetifiebbenöc; toant ï',f£'f ^ top en becmogen niet fontiet <ÖoD.^ gratierZDacrom ua!; fouoe. ut gfjp eenigegctoiditigc falie üegmt/öebt té mixt- ften becouto ban utoefonöen / enöe aencoept ^oDt/ feggcnöc: <0oöt meccöt aen tot mönöec fjuipen^ 3©elch \)utf^m ö^ <©ui:»t-lïati$ri2? eectyt.^^ öiclitoijl?$

SI oe^

514 Den II. Bocck. Het XXVI. Cap.

gcb:upcöt IjcDDen/ oöglijcïi CafficinuiS Uecfjaclt*

©jiwglit fCen dccöcn/ Dcöanf ïit <8ob bnn Den oocöcn boo?^

b^n hQ°fl^ fpoet utocr faïicii/ öcfoccfienöc (inöicn Jjct u gclcaen

fpüct uïicc Jö)l]ct ^a-i^iKramcm öcsf ^«tnerö : cntjc en fcö?öft

fakcit/fnDEUfelbcn nopt pet toe/ maec^öoDe alleen/ enöebe^

üaucht tupöljt öat oocli met tooo^Den» tBain geifttlt be reli-

ucm» gtcufen ocfcIjouVöt fjcDöen öefe tDoo:cicn: j,TQiin enbe

Ï)^3e;alfö0 v^ 't ijtiec coc^ feec nut nietfp-Mijen ep^

öen te mallen/ op öcU bit icoon fauticaefcDieöen:

gnbien pemantit bient / bat bk hiziu aïjs uptec

livatljt/ bte <3obt geeft» Sni^'*^" pemanbt fp^eecfet/

. bic fp^eïïe a!0 luoo^ben (SouiO^/ op bat in alle Dinoeu

<6oöt macfiöe-eerttDO^beJK

©crïjicfi (Ccn biecben/fcijtcfit aiie i?.ec eenen feeff-baoD tot

SfSij tJancltfegginae boo^ be toelbabeh u in't befonbec ge-

totDaiichs geben*

fcgömgc* €en böfben/Debancöt <J3obt bageïijc r ttoeemaeW in't onberfoecli ber confcientie/oft ten inintleneenj?/ en aen -neemt aUe goet en Quaet/als? ban fijn Oanbt* 25itJt om (^en feften/boc^fiet al toat gïjp boen moet 'ë mo?^ Sage/Vm ö^"'^^ ^f t '^ abontjS te boren / enbe begeert boo? eicft utociuÉrc* gratie met grooteootmoebigfjepbtenbebjantrou*

Hen te bols ^jgj^ u);]^^^^ ^^[f^^

Smfanat ^^^" febenften/ en begeert gecne töelbaebt ban ee^

te toeiöa- Hcn mcnfcCj / 't en 3P bat gïjp befelbe te boren oot^

ten Dec mocbeliïcften begeert ï}ebt ban >i3oöt ben gebcr ban

Siö ban" alle bingen/enbe foo gftp pet ban ben menfc fteti ber^

ue t}anr>t ï^rijgï)t/ reltent Ijet al^ oft glip 't ban <aobt berhre^

<5omp, gen ijabj toant be menfcOen 3i)n maer uptrcpcïicr^/

<0otit të tim C^eere/ fonber toelcïicn fpbtenieten

ïionnen uptrepröen/al loaer't bat f^ï bat feer begeer*

ben j nocïi fp en lionnen Ijn niet toepgeren/ aïs^ 't fu-

nc <iDobbelöc!ie goebtfteiJ^t belieft»

ï>ett3 (^c\\ acljtflen/baer-en-boben i0 Oet goet tot toan-

f on op trouiï^en ban fijn felben / m fijne epgen faluv niet te

mvS bennen op fijne epgeneboo2frenigbept/ maer op be

met r«' booïfienigliept <0ob.^/en baer-en-bobi?n ootmoebe^

fianu ijj[| üan anbere raet en t)inpe Degeeré.Sdoo^Voaer ftet

iö een teecften ban groote l)oocf)moebigbepb en be*

trcubJcn fijn^e? fdfö/inbien pemaut mepnt bat ïjp al*

leen lr>ii^ t^/ 1c?a\ niemanbt raet en epfcBt/ oft maer

allee-

Van het betrouwen op Godt, Sec. f 1 5»

aïïc^clöf fe met ben monde / enöe Daec toe neme ee^ nen öie eer fijn faften foube p?öfrn ban (lieren. €n^ be Ijet t^ fefjer bat eenen menfcD bie fti-felben mif- troutDt enbe op ^0ob betroufcot/bat befen oocft meet öetroutDtopbebernuftDept/ boo2ficDtigOept enbe öoetöeptbaneen anbcr/ban op be fijne, "^it maecfet bat heft menfcf)en bereet 3ön tot ben totUe ban {)un^ ncol^berllert; batfp nieten toepgercn te boen/ enbe met en betfoecften/aengefien fp Dun felben miflrou* toen.

(€en negenden/ bit ie? eenteften enbep^actijcfec ban fijn toantroutoen / nopt te feggen: gcfefal liet boen^gcö fjeb Ijet o^baen,- ^cfebelobe/ oft met ber- fefeer inge. gch fal maecfeen bat öet gebaen fa( 5ijn; maer op befe maniere t ith faï bit boen met 43obt$ jgratieenbeönlpe. gcö fal S^t boen/ inbien 43obt mp faf Belpen; enbe met eenen fgn Dert tot 0300 öef^ fen/ enbe{)ulpe begeerem

Schiet- GehedekjnSm

^ Ijtmijnenhulper, enverlaetmyniet,nochenver- Pfai. 26,

^-^ fmaedt my niet Godt mijnen Salighmaker.

Het is goet denHeete te belijden, ende lof te linohen u- Pfal. 91. wen name Alderhooghften.

lek fal u alle daghen belijden , ende ick fal uwen name P^^- Hl- loven in de eeuwe, ende de eeuwe der eeuwen.

U moeten Heere belijden alle uwe wercken , ende uwe Ibidem. Heyligen moeten u gcbenedijdcn.

W^ant door u fal ick verloft worden van de bekoringhe, ^^^^' ^7» ende dooi mijnen Godt fal ick door den muer gaen.

% 1 2 AEN-

AEN-MERCKINGE OP

HET XIII. BEELDT.

il5ttntttht cnDe tdee^jgt De Deuggt tcgj^cn be

fonöc/ entii^obeclïgöt öe mtmtz ban bepDe*

Wik ghy u meer tot de[A]deugt ver- wecken ? Siet hoe veel gewichtiger dat fy is dan de [fijfonde, ende geheel de mwmi wereldt. De deught belooft ende toont u öcugtjt. lof ende prijs : de fonde flavernye en ftraf- ^%S fii^gen (want die de fonde doet^^is een flave der fonde.} De deught geneert: ende ver- fterckt de krachten der zielen 5 de fonde quetflien vernielt met dryderhade fchich- ten^gelijck zijn de dry ongevallen des we- relts. Bemerckt [c] d'oorfaken van beyde, ende omhelrt: d'oorfaken van de deught, fchouwt die van defonde.[D]AIle deught, gelijck het blijckt in [e] d armoede met S. Francifcus^maeckt onbelemmert^en voor- dert u door den rechten wegh tot[F]de fa- lighey t:maer[G]de fonde treckt af van den wegh der falighey t ƒ00 oock de[H]werelt, ende hare, ende der rij ckdommen liefde leyt door omwegen , en befwaertten min- ften den genen die opklimmende is, ende maeckt eenen feer traghen voortganck. War dan ? neemt dit eerft voor u in alle be- radinge , tot wat[i]eynde ghy gefchapen zijt, alfoo datu tot het felve de deught^en- de'tgenedatdeughdelijckis, alleen kan leyden ende voorderen,

517

Het XXVII. Capittel.

Van den eerften middel om de meditatie ende hare be- geerten te vermeerderenroft meditatie van het waer- deren der deught ende fonde, ende verkiefinge der felver.

HEt i.point3emcrcfetecrft Boe bat ben l^eerc aU sap jt- Ie Dingen irtgetoïcötc/ getal enbe mate gefcDa- ^Muumt Ijen öeeft/ enöe ftoe Ijerce öefjemelfcDe Dingen Oeuoimaecftt^ aertfcfte in gcootOepbt / toeecöigOepDt enbe p?ö0 te \}m gc= boUengaen» <JEnöetDaecomDat^ ^itiöfootoeltot^^ö^?^"» fijnöec glorien / aljefomöatbenmenfcö/ biebage- lijcfe.ö ben Ijemel aenfict/ enbe fijne fcfjoonöept/ fijne grootte enbe bebclobcr befe aertfcfje bingen/ tot ben feiben niet alleen öet Oooft/maer oocfe fijn gecte altijbt.ö foubc opj^etfen / enbe (lellen be geejlelijcfee enbeeeutoigebingen boo: be becganclieljjcfee» Cen ttoeeben/öoe toaecacötigO i^ befe fp^eucöeban ^a^ ^f^i -^r. Ijib : l^ocötan.ö be öinbecen bec menfcöen fijn pbel/ ^^dföËt de öinbecen bec nienfcöen5ijnleugenacötigö in be netelt m toage/ om bat fp in pbelöepbt malfeanberenfou^ hcnnenDen den beb^iegen : maec Do^ (cct bat bit <aobe mif^ SK'" Baegöt/ (eect^alomon/feggenbe : <0etoicBt enbe t,eugijt» getoicBt/ mateenbemate/ allebepbeijefberfocpe^Prov.io. lijch üp <0obt, <Ocö met toatccnbalfcögöetoicöt to02ben be ftemelfrlje bingen getoaerbeert / eube fioe groot tooaben beaertfclje bingen geacljtleSiet iioe ölepn enbe bertoo^pen bat geacfjt too^bt ban \iz feinberenbeferterelbt/ be materie berbeugfjt/ te toeten/ (IraffebingDen/ ferpenten/ bo?(i/ ftitte/ ïtoube/ Igbinge ban armoebe enbe ongelrjcfe {t)ït ben faligen ^.ggnatiujs? fegöt bat feer moeten geacftt to02Den ban bc fijne/ enbe ban grooten getoicljte $ön in 't aenficöt ban onfcn ^tfjcppcr enbe ^eere) enbe ter contrarie/ fiet fioe groot fpacDten/eere/lJoellU' den/ ebelbom/ fiercfegepbt / rijcöbom/ ^c, ja eenen pennincö / een tö002bt / toant fp bicfetorjliS om ^'een ofte om b'anber eeutoelöclien berliefen / lebcn enbe 5tele : enbe gfielijcfe be fiinberen om be bobbelen tn^z bupligDepbt ftflben / enbe bcracöten b'eeutoigc

2.1 3 bin^

5 1 8 Den 1 1. Bocck. Het XXVII. Cap.

bingen cnbc loaecacüttgfie öeugftt : fiterom tooa*

öcn öc bicifcDarcn obertmllen boo? be menicfiteban-

be p:ocefTen ^ cnbe eniacisÈ öe na-boigingc bcr bcugljt

a&cmcu^ iö fccr fcuraem» €cnbcröcn/ toacr upt bit gefcüiet:

fcijcn en 0iij5^ gjjp fuit bcbinbcn bat !jct baccom ië/ bat fp

ralSnuef "^^^ acn en fien !)et epnbe ban Ijunne fcbcppingc/

* maec alleen be tegcntooo^bigc bingen : toant mbien

fp op 't felbeacöteben/ fp en fouben anber^ niet acft>

ten ban bat tor bitepnbeftanboo^beitn : gelijcfe ben

fieclien tim mebecijn-meeftec ml^e mebecijnen beel

adit / om batfe p^ofijtelikH 3ön tot fijne gefontftept/

enbc ben folbact be toapenen enbe allen ^joeccö-man

fijn gereetfcliap. 23efiet of t gijp oocft met be gemep;:

nebolingc bebangen/ban oft gftp beter beraben mf

ftebbenbe goet opficïn op utoe faiigöepbt/ enbe baelt

tot utoe geb^eften in 't befonbec / enbe tot be beugfii^

ben bie glip begeert.

Het2, point. 25emerc6tbatmemantbefefaet6etï

beter en fean bemercöen/ ban be gene hit banbe

felbe niet bebiogen en toö^beu boo? Ijaren fcöiin /

i^ocaroot enbe tith^ uieerbeberfelberfeertoei toeten- ^tet

^atDe jjan/ fioe grootelijcbj^' bat <0obt be beugljbeljjcfee

^"ötae- ömgen geacöt ïjceft/ foo toelom bat fip betijbe^

acDtiis. itjcbe goeberen geeft aen boofe menfcöen / al$( om

bat öp aen fijne feinberen geeft be beugbt ; maec

alber-meefï/ boo? bien Ijp fijnen ^oneop be toerelbt

beeft göefonben / om bat iip on^e? foube leeren be

toerelbt berfmaben / enbe bebeugbtin toeerbente

löebben. (Centtoeeben/ bi>egrootelijcftöfbatb*€n^

gelen i)ic acbten/ i)ie ons tot be felbe altijbtöber*

manen. (Cenberben/toatljier bebupbelenaf (lou^j

5^eittjup* ben/ bie onjE? ecutoelpcftenbaer af foecfeentetrec^

bcitoo?öt hcn/boo?eenenonbluffcljelijclienl)aet/ enbegeben

öe "eugot" ^^^^^ bingett öunne ftnecOten enbe iTaben/ om bieban

obcciüou:» be beugbt te b^engben / fp en b^eefen niet/ fpeit

«^iJ- too^ben nergenjs niebe bebtoongben / ban alleen^^

©c&f. ïöcïten met be beugbt : toant(gbelijcfeg!obfegf|t)

iifii arijtm baer en ii^ geene matljt bp be felbe te gftelijcfeem

oockgcoot iCen bierben/ infjoe grooteneerebpbel|epbenen/

fSihfftÉ öocfi ^k booö toaren / be ber fierbc eitbe fcïjöneltjcfie

öen/

Van'twacrdcrcnder deughc endefonde. fTQ

Den / allccnelijctt berlicfit fijnöemetfietü'cfit tfcr na^ tuecemtoat ecu fp ooth öaen öunnc c lupfi'nacr.ö m^ öc p^tefttTjCJ öic fp OclJlJcn/ büc ccne acoote boaföcpöt öeöccftcit met bett poelen fcöijti öec öeuaOt» €cn böföen/ bemercfttöan toat be öeucrfit in Oaec fclbcn ^^f^öjö^ tj$/ te toeten/ cmt goebe acjïelteniiTeöec 3ielen/boo2 Se Dcugij" öe lueïcNc men toe( ïceft/ öieniemantgnalöcFten D.Thom.i. iïebn!pcfet/enöebie<8otiinon<j fonöeconcf toeccbt. ?-^ ^^m- ^ietöaecgetoapcnt/ toantfp 't al bectoint; fpen'"'"^'^* lian niet ai^löoni: toojben/ enbcfantaecfitOaE^be^ minnere jjaci: gelijcfe / tJeaiftfcmetoberOantenbc met be Ficoone j fp gact fjooge ötngen te üobcn/ enbe fp gaet met tenen blicgenöengancöenbebleugelen na öe Demelfcöe bingen,^efret aen alf e öare fcöoon^ öepöt. 5Boo2toaec (fegöt Sactantius? in fijne onber^ Laaant. toijfinge) metenftan baer fcftoonbecban be beugOt/ J„\J:^ niet toeecbigec al0beb?öröepbtgebonbentoO2ben» ^Btfii^oow^ 3^an befcfegr)tpiatoa{öi!5^ : 5nbicnfpftonbeineti)cptDec oogen aengefien too^bcn / fp foutre ecne groote Irefbe If^p^* tot öaer bcctoecften. ClcmcniSf 31ï(e.ranb>inu0 fegln: ciemêns ^e fcOoonljept bertoont fjaec aüeendjch in be 3te!e/ Aiexand.in enbe baecom i0 bcfen alleen oprecötelijcli fchoon/ Pedago-. goet enbe eerbaec/ t)U met be beugfn Degaef t is^/ en^ öe bat toojbt alfeeneïrjcöboo^goetgefiouben/ bat fcOoon enbe eerbaec iie?. iBaecbebeugfjt alleen bie bertoont Oaer oft boo: een fcliaon licfiaem / oft boo2 gene minnclijcöe gebaente ban matigDept enbe ma^ nierlijc&ö^Pbt^

Het ^.point. €eneer(ïen/öemercfetltiatbefonbo ©cranbe i^/tt toeten/ een monjïer bat be 5icle mifmaecfït en^ ^1//'^"^°'^ beleelijcö maecöt/Defmet/berbJucötmctbeelficch- '^ ten/ enbe toont met b^p pijlen/ te toeten/ in bc ge- bacBten/ berfïant enbe toille/ geloeid ftet blijcftt tn be fioobeerbpe/gierigOepbt/gramfcDap/onfiupf^ fiepbt/ ie» pepf! ban ^^t gijp aenfiet eenen menfcfte u beltent/ bie met bit gelnec^banfonbegliequclt i$ I enbe bat gftp met eenen fiet fijne gepepfen/ bon^^ niflfe enbe tooo2ben/ %z. oft pepll op b'aïber-fcf)oon=: (Ie enbe toiifte €ngelen/ enbe toatinftunbefonbe gebaen fieeft. ivE:enttoeeben/onberfoccht bermen^ fcDen töbeltjclie goeben oft toeelben / inbien baer

311 4 eeni^

520 Den Il.Bocck. Het XXVII. Cap.

tmm 3iin/ tTamcn met gcfied de tocrclti / enbc bat tJtc gljecnfinjs bp be trcuoliten bonnen crtjetDcaÖcn oft bctöbelefien teo^ben. €en öerbcn/fioe groot bat ^MMtt^ 10 bcb^ijOept becbeugfiben / ftocgcoot be tlabcrnue iirif m tier fonbe : toant ïjoc gr ooten flab^ i^ ben eergiert^ ^°"^'"* gljen/ goebt-gierigöen / gulfigen enbe onfeupffcljeit nienfcöe/enbe ijoeljcrbe toetten fiebben fp^toant öoe toel bat men tot liun fpjeeclit ban hc 3iele / ban ben naemenfaem/ jaoocöbanöet eeutoigïi leben / fp feggenrgicö en èan mp niet ontfjouben ban be fonbe baer ith acn berbonben ben. iCen bierben / öoe feec bat 45obt/biebctonepnbelijcft goebtijef/baetbefon* be bieeenoncpnbelijcft quaebtijef. (€enbijfben/Doe bat be fonbe be 3ie(e berooft ban ailegöeefleljjcfte goebcren/ban <6obö b^ientfcbap/ban be gaben bejf l^. <Öljee(r<es / ban be b^ucbt ber goeber toercèen/ en boet be namen upt ben boeefe beies (ebenief»

Ghebedt tot d'eeuwighe Wijsheydt, om met

(ie ^^ercldt niet te dolen in de waer-

deringhe ^er deught,

/^ Alderföetften ]efu, doen ghy u noch geweerdighde ^^pelgrim te zijn op defe wereldt, doen riep tot u den {.uf » 18. blinden ftaende by den weg: Jefus Sone van David ont- fermt u mijnder , ende hy en be^heerde niet anders dan te ficn dit kort ende onftantvaftigh licht , dat den nacht dagclijckswegh neemt , ende de veranderinge wifTelt • ^etlicljt maer ehy door uwe groote goedertierenheydt , hebt öcc jielCt hem gnegheven dat hy oock foude fien u de Sonne der rechtveerdigheydt, een licht dat noy t op en houdt , een licht 5es waerachtighen geloofs. Dit licht begeere ick ootmoedelijekvanu, ó eeuwige Wijsheyt , op dat icku mach beminnen, en vinden de gave des verftants : "Want den menfche en kent hare weerde niet ; noch fy en w^ort hier niet gevonden op der aerden van de vleefchelijcke menfchcn,die gemackelijck leven. Den afgrondt heeft ghefcydt : Sy en is in my niet, want de boole van de we- Tclt en vinden die niet. En de zee defer werelt fpreeél : Sy en is by my niet. O eeuwige Wijsheyt, ghy zijt ver- bprghenvoor de oogenyan i^li^ die leven, eiïde ghy zijt

ver-

Van 'r waerderen der deught ende fonde. 52 1

verholen aen de wijfen defer werek. Want wie waer- deert de deught ? ecnyegelijck foeckt fy felven, ende al watdefewereltaengaet; hierom fweetmen en loopt- jnen , maerom de deught ende 't rijck der hemelen en foudemen bykans niet eenen voet verletten. De deught S^alfi^ ende uwe gheboden worden ghehangcn in eene onghe- !yf^?Zp_ rechtige weegh-fchale, want de goecieren defer wereldt Jj^döt? ende fonde zijn gewoon veel meer te wegen: de deught ende uwe onbevleckte wet die de zielen bekeert , die wort veracht. Siet de fonde wondt doodelijck onfe zie- len, ende fy wort bemint, fy verblint het verftant , ende fy wort aenghenomen,fy verfteent den wille,en fy worc gefocht,fy maccktde memorie vuyl,en fy wort neerfte- lijck begheert. Sy trecktons vanudewelcke zijtden wegh der falighcyr;maer de deught maeckt ons goet en falig. Ende de kinderen der menfchenydel en leugen» achrigh , die worden bedroghen ende fy bedrieghen een ander : daer en is niemantdie dit ter herten neemt ende overpeyft: Allegader,leyde den Apoftel,zijn fy af- geweken, want fy zijn meeftal onnut geworden , ende daer en is bykans niemantdie goet doet. Och hoc groo- ten verblintheydt overvalt ons ellendighe ! wantghy, o Sonne der rechtveerdigheyd, verfchijnt ons , om dat wy dit ende d'ydelheyt der wereldt foudenlien, ende dat wy d'oorfaken der fonde foudenfchouwen, ende de wonden derfelver mijden , ende fietwy vallen in 't mid- den der V vanden , als oft wy niet en wiften , hoe dat de fonde der gulfigheyt ghewont heeft onfen vader Adam, ende het fweert der hoovcrdye d' Engelen nederwaerts ge^^'orpen , die fy met Lucifer gemaeckt heeft , de lee- liickfte,quaetfte,wreetfte vande fuyverftegeeften.Maer ditisd'uytfinnigheydt ende onwijfheydtder kinderen van Adam o mijnen Verloffer. Daer worden noch hoo- ghe faken ghehoopt ende ghehaeckt , ende het luft hun noch defc N. fonde te dienen. lek hebbe oock ghedook Heere , gelijck een verloren fchaep, ick bidde u foeckt uwen knecht ,want ick en hebbe uwe geboden niet ver- ff^- n8. gheten , ende ley t my op den rechten voetpad t, verleent my dat ick d'oorfaken machfchouwen , ende keert af met uwe feer goedertieren handt, dat ick noyt en kome i'n bekorinp-he . Amen.

^ %l S PradHjc

Sll Den II. Boeck. Het XXVI I. Cap.

Pradlijckc om de deiight ende fonde te weghen naehare verdienden.

5^n?fJif< T ^" ^^^^^" / ^P ^^^^^" ecnfldljcft bcmerclicn / en met cfii re. otïöerfoecticn toat quahc gctöooiucn enbe geb^e- giftK föiu ïien öattt^f in öe sitle m in 't iicl>icin 3ijn / en een re- öfr flcb^c* gijtgc ban bcfcibe mafien/enöe onDccfoeclim Ijlct op '^* J)ct toonniflV ban ten anbci\

(Ccn t^eeben/ bit regifïcr fomtotjlen ten minflen eenis^tei'inicnbtobcc-loopcn/ enbcfar. beboo^be- ringc cnbe bccar ötcringe.

i€cn berbcn/ becijalen pcmanbt oft fijnen b^ienbt

oft bieclit-babec {)et getal Der oebKccften/ 'tb3elcli

ben faUgtjen ©. ^gnatiuö boo^ fcec p^ofijtelijch

iiecftgebonben»

55cmttc* (€en biecben / fonbccltnge in be fonben en beugO^

hiiige öau bcnbemercften/ bjeïcfïe b'oojfaecfeen lei* felbec 3ijn/

StTeugDc öP ^3^ g!jpb'cenefout mogen fcOoutoen / enbeb'an^

tnututt bereaen- nemen»

imxneih (^en bijfben / fp felben btclilDijlö DefcOnemt ma^ ften/bat glip geene meerbece neecftitljept en boet oni- <0obtb2Uct)tigO te toefen / bat glip fiet/ bat foo beeï boofe menfcOen/ bieben enbe moo^bcnaerjs?/ foo beel ongbemacfeö iijben om bare boofftepbt te boen : iae oocfe alïe toetreltfcbe menfcöen/ om bat fp Dunne be^ geerten foubcn bolb?engen»

(Cenfeflen/ bemercftt beDb^nbe be fonben banu

boo^leben leben/ en ben atbepbt gebaen boo^ be toe^

relt / in 't berb^agen ban öare toetten; foo o^bineert

pet befgeUjcfts^ om be beugfit te bcrtoerben»

©e boit* i€t\x febenfïen/ nopt berlaten be bcugbt en oSobt^

mffmöet bjucbttgegetooontenom bentoiüeoft bonniffebec

«1 moeten menfcïjen oft om eenige tijbeïncfie faeclie ,- toant bit

oiifc ^oD* foube befelbe feer felepn acbtenbe 3ijn / enbe bco^ be-

tojuffjtig» fdbetefteneneenefeerpbeiefaöe/ maerüantbafte^

Imootc ïöcb bcrboïgen be bingen / W em ö«t g&ebonben

enbegeo?bineert5pn gctoeeft.

Schiet-

Van 't waerderen der deught cndc fonde. $2 5

Schiet' ^ebedekjns»

V7 Erlicht Heere mijne oogen, dac ick tot geencn tijde Pfal. 12. ^ en ontflape in de doot, op dat mijnen vyant noyt

en ^tg2,^: Ick hcbbe hem verwonnen. Geeft my verltant , ende ick lal uwe wet onderfoecken , ^^^^' "8.

ende ick fal die bewaren in geheel mijn herte. Ick hebbe de boofhcyt gehaet ende vcrfoeyt ,m,aer uwe Ibidem.

wet heb ick bemint. Hoe hebbe ick Heere uw^ewet bemint , 'tis mijn over- ibid.

pcyfen geheel den dagh. Hoe loet zijn uwe uyt-lpraken voor mijne keele, boven Ibid.

honich voor mijnen mondt*

AEN-

f24

AEN-MERCK IN GE OP

HET XIV. BEELDT.

SHenftet toac tatbt Dat sl^ti faunt g^eben aen

ccnen batenbt/ ban bebeugljt \jm\ berabenöe/

t\\t)z met toat öciijcfeentffe göp Ijtm Dicc

toe foudt bertoecöem

IS 't dat ghy twijfelt ende dat ghy u her- te noch ghereeder wilt maecken tot de deught , foo fiet wat ghy in de teghcn- woordigheydt Godts uwen oprechten [ A ] vriendt foudt raden , ende doet dat ï&gquaiie voor u felver^ indien [sjde fonde u weder- 2iM?g"" houdt , ende meeft [c] de quade gewoon- ^o-Sii ^^ y fo breeckt die af 3 want anders defe als S^D?"^^ een nootfakelickheydt maeckt eene kete- nc, en van eenen draet beginnende maeckt fy eenen kabel. Voorts gelijck ons Matth. 10. door het ferpent ende duyvete ken- nen ghegeven wordt , foo volght [d] een- voudighlick ende voorfichtelijck op den rechten wegh den [e] goeden Engel uwen leydts-man , ende den raedt van Chriftus ^ neemt wel waer [f] d'occafie der deught. Bepeyft eenige gelijckenifTe oft onghelijc- kenifle , om u de [g] deught voor te fteL- len 'y want dit heeft ons de [h] Heere Jefus geleert , met de parabelen van den [i J her- der ^ den [Kjzaeyer, den[L] wijngaerdt, ende den [m] verloren fone.

H

KT

■?^

tf Z^-* I

1

i

525

Het XXVIII. Cahttel.

Van den tweeden middel om te vermeerderen de me- ditatie cnde hare begheerten ( te weten ) om mee fulcken groeten voorlichtigheydt de deught te ver- kielen, als wel de kinderen der \\!creldt wereldtfche faeckendoen.

\TOor-fiellinge der^Uetfcy qtl^th U\ 't ÖCClöt : 't ttttP^

Het I. point. "Bemctthtljot boojficm'gft bat be ©oo?fie« BintïercnDerectereltit3öntn ftunnc öandclinocn ; ^m^m inxijthtjommtn/Wlluft/ oft c^reteb^röcögcnj l^^ln BocncerftigDomt'onDecfoecfeen gocöcnraiöt; floeiammijt» berepöt eoDe onbermo^t/ om u bolöjengfien/ öat fp »« f«hau ficn gun profijt te 3ön/ Bun eti Derbarcn nocfi perftc* fecïen Der ècc/ oft rnoojöenaren / nocD öeöuectgen acbepDt/ nocö ongelucöen ban anlwre, ©«gelflcbt defe met be neerftigöept / Ut öe öinöeren tieiS ItcötjS boen om öunnc faltggepbt teboo^beren/ enbe neemt boo? u tneene foo gebJtcfntgefaöe/ alil tierutoefaltg* Ijepbt/ u te beraben met b'albecboojficBttgöftc enbe toöfte: nocB en laet niet toe/ bat <0obtobec u (onen linecDt ntet reeötefoube mogen felagen/ feggjenbe : an^ie tffer blintban mgnen bnecBt/ofttoieiffecboof/ ifai« 42. ban ben genen/ aen ben toeïcfien ith boben t^hbt ge- fonben-l €nbeaengefjenbatmemanbten öan toeten 'l^s'- ^ toat in ben menfcöe i^/ tim ben geeft be^ menfcDen/ i^I^nl biein ben menfcöe i0/ foo moetmen boo? al tecabe u^m be^ gaen be cecDte reben / onbebojben boo? eenige gene» rfjn aw i trentfjept/ enbe men moet toeten/ bat'et felbe alfban gSjSom"^ I genoegelijcö gfjefcDiebt/ foo toanneer top onfe fabe/ aènginsm. ai$s oft fp eenen b^eemben aenging / on^e^ felben boo? oogen leggen enbe onberfoecben/ göeliicö ben ©20^ pöeetiaatöanaenbenöonincft ^abibfracp boo? 2. Reg. 12. oogljen Beeft gbebouben be {eeïflcbBepbt ban fftne fonben : enbe gbelijcb be b?outoe ban (€f)ttm B^m 2. Reg. 14. toöiJ gemaecfet beeft batöp ^tbfalon in gratiefoube ontfangen. ^ietbanutoeberöeeringe/ uleben/oft ten beelban 't felbe/ niet'met utoe (om foo te feggen) maer meteen.öanberj^oogöe/ onberfcecbt oftgöp i^atineenanber foubt booa goet Bouben/ Boegbp

Bern

526 Den 1 1. Boeck. Het X X V 1 1 1. Cap. fiem inöitoftöatfoudtraDcu/ cnbctoattoeöOöOl* htm fout \3)ijfc\v umm g()P öen felVicn al0 feheroec ÈnDc bcauamer tot öe beugi)t enbc faltoOepöt. (€en inctflcn / öcmercft t fjoe acoot en Ipe bitter öefe Viec- toijtmae met recftt in 't oo^öeel fat toefen / alffei' fal beitiefen \co^öen/öat Den genen/ Die Den tocg aen an^ öece Ijccft gijelüefen / enöe anöere öoo: geleertijcptit tjeeft l3oo?gegaen/nocl)tan$? felbc geboolt Deeft/ cntïC

luc. 12. inöupjlecniffen geballeni.tf. JïBanteenenhnecDt/öie öen toille ban fijnen l^eece toeet/fal met beel fiagljen

lacob. 4. gcji[agen Uöo?öen / enöe bie be toet toeet enöe niet en boet/'ti^boo^öemfonbe.

^cuabe Hct2«point. 25emercbt baton.önietfcfeecafert

^^l^^ftl trecfetomgoeberaben t aenbeer ben/ ban een berouw

scüjooiuE. ijei-ijegctooonte:toant ftoebeel becmanuigcn fijnbec üan noobe/ om bat pemant eene quabe genegentljept foube af-Ieggcn^q[^e beenbecen ban ben menfcl)(fegt

lob 20. gob) too?ben berbult met be geb^eUé fönbec jonch^ ftept/enbefuKen met fiem in 't ftoffe flapen» i^etfcg^ gtjenbatben ïBijfe-mani^: ;i^en iongljelincft naer

Prov.22. fijnen toegl) tik l)p öem getoent / en fal ban bien niet toijclien m l)v out gftetoo^ben fal 3ijn. '€ toelch foo toaecacljtigb 10/ bat geremiasi 't felUe toiUenbe upt

ier^m.13. b?ucften göefcpbt !)eeft:gnöien eenen HSociaenfean toeranbecen fijn bel/of ben iluppnert fijne berfc8ep=^ bentljcbeUi foo fult gijp oocfe gbet ftonnen boen/naec bat gijp Quaet geleert öebt* Want be getooonte i^ gftelijcft eene ttoeebe nature/enbe gelijcfe eene feetene öaec ben menfcbe mebe gljebonben too^bt / gïjelijcli

Aug hb.s. ^gn ïjepiigni ?[ugu(linu!0( gftefepbt ïjeeft : gch toajS

^^"f-^- j- ( fepöt Op ) gftebonben niet met b^eemt pfec / maec metmönen pferen toille/ ben bpanbt ijabbe mijnen ïsyiUt/ enbe ïhiijtje mp ban ben feiben eene fcctene Qöemaecfet/ enbe ftn ftabbe mp gltebonben ,• toant boo? ben^uaben toiKeiie^Uoojt^-gfjefeomenbe toel^^ lufte/ enbe aljCf men be toeUufie bicnt/ foo groept öaec upt eene getooonte / enbe aï^ men be getooonte niet en toebec-ftaet / foo feomt baer af eene noobtfa^ feelijcftljepb^^ 3©aerom ai^ gftp bp u feiben ober:^ ïegöt ban be beugftbt tebolgben/ enbebefonbete fcöoutoen/ foo toeet bat öÖpu Dier Ijoo? feer moet

toacD^

Van de Voorfichtigheyt te verkiefcn. 527

toacljtcn/bat gi)P acn Deboofljept gccncn tijten geeft om te UerouDeren / enöe Dat gijp ban öen eencn icap ntct en balt in ecnen acgcren/gélijö Den ijepiigen %^ poftelgetruö/ alieifjpeerflCD^Htu.öfjöbtie gljeloo^- Matth.26. cOent j ttn ttoeeöcn met ecnen eeöt fjem Ijecft ber^ faecltt/entcn öecöenoochl)ecbIoec{it.3la3aruöbtec lo*"- "• Dagen öooöt3ijnDc/ en ftonöe niet bertDecfntDojöen Dan met tranen en roepen fjet toeicfi een gclijf ïientffc iö ban eenen fonDaer/ Die D002 ïjet geb^upctj Der fon^ Dcni^öegraben/ gljebonDen/ DcDecht/ frinciicnDe gcmaèclit/ engöeffoten onDec eenen grooten fteeti/ te toeten/ onDer De QuaDe gfietooonte.

Het 3.point.;>3cmerfet Datalle'tgene/DatinDe toe^ ^antjcim* reit i^/gefCi)apen tjö banDemilDe öant Deisri^eeren/fo ^l^^^. tücl tot onfen geb^upr^e / al^ooeö tot onfer leerincre acniïtjau* en onDertoijfinge* ^neromfepDeDenfaligeng.g- tomgcDec onattuQ/Datterbpnaerniet geboegeiijcfeer entea.ë cï«»t"ïnu tot een gOeelïeiijcïi ïeben/ Dan DcDanDelingtjeoftges mepnfeliap met <23oDt almachtig/ Die eene tjtmt oft <0oDtb,2ucutigegenegenttje|Jti0/Doo2Deb3e{cfeetop upt De gefcfjapen Dingen treeften 't gehe Dat tot onjJ oeeflelijli p.20fi)t ftan ïjelpen/en Dat onfe gerten en be» gecrté nan opöeffen tot t)emelfcDe Dingen om De me* worie b2utljtbaer temaben ban <8oDtb2UJbtige ge^ pepfen eh geiijtbeniffen/en Den totllemet Die al^ met facficlen t'ontfteben,€n fiet fioe göp Defeibe tot nor ö toe gïjcDuipcbt ïjebt / te toeten / oft gfjp Dit göeDaen löebt gelöcli eenen toijfen c§one <i6oD.d /cft gclgcb een peerDt en miipl / in De toeicbe gbecn berfianDt en i^* pfaim 31. 3Dant Doo: foDanige bemercbinge feomen Den men* feDcberfcöcpDen gelücftenifTen te boren j foo Dat top Doo? eenigfienelijö Dincb blimmen tot D'onfienelije* fee ; geljjcb a!.ö top D002 De fcöoonöept ban't gene Dat topfien/bemereben alè Doo: ecnen boetftiip be <0oD- iijcbe fcboonöept/ oftalö topDooionfiendiJcbege* fffjapenbingcn/ gelijcbi.öonfesiele/ opfïaenomte bcfcljoutoen Den onficneujciïen <6oD/ oft ten iaetften D002 fienelnbe Dingen on^ poeren om anDere fienelij* fee te befcljoutocn/gclijb on^s bit Dc43oDDeUjcbe toijf- fiept D002 gelöclieuïffc enDe parabelen Deeft betoefen* <0DclucbigD ( fegDt aicöarDu^ } 3ön f? / acn toten

in

^28 Den 1 1. Boeck. Het X X V 1 1 1. Cap.

Richard. tn eeneiccrcberanbert/ Dat boo^anöcccplacD te 5ürt

Extl'rm'^*' tot eencn bal» l^ierom toilt gijp u felben tot öc bcuöt

maii. ' bectoecftenenbeöcbbcneencobecbloebiijöc matcne

ban mcbitatien enöe gfj^pcpn^n i nenfict öcfc fiene^

ïijtöcbjcrdt/ cnijc bcctoonöcrt u ban (jarcfcljoon-

fjeptcnbebcrfcljcpöeafïcptït/ mhz bmmtht öoebc

creaturen öacr ïjcbben tot üaren «gchcppcr» (€e«

Trifmegif. tttftcn/ «acc l)et fccgen ban (Srirmcgiftu^ : ^p 3ijn

^ImtVit ö^lücl^ eencn fpiegcibcr<0obticlöcaec Dingen/ enDe

aiS cemri ^^«^^ öoccö bol €>oDDeIöcfeftept/ fp^eecöenDe tn onfc

finegel t\\ ooren fijne macöt / fijne toijföept / enDe goetDept/ en

h ^ b SÜ^ lobenDe fiem öiec af. (€en ttoeeDen / fiet Doefp Ijtm

^omiic' öli^aaDer gefloo^faem 30"* €en DerDen / ftoe fp u al

Kcfafeeiu te famen Dienen / cnDeu onDerbJijfen/ inDicn gijpt

toel Uïiltaenmerclien. 31Daerom Den aBijfen-man

Ttov.6. fepDt: «öaetolimaerttot Demiere: €nDeDe3©i)f:s

Matth.io. (ïeptfelbe: ^ijtboo^ftcljttgljgeUjcliferpentencnDe

fjimpelgelijcliDupben. i€m bierDen / ftoefp allega^

DecarbepDen/ fooomöaerfelbente befiouDen/ aljS

ooclt Den meeftenbeel om naer Bare geflelteniffe te

toaflfen enbe boImaecUt te bJ0|Den/rnDe Dit al tot on?

fe onDectoijfinge / op Dat top tnfgelijcftö boojtö fou;:

Den gaen in Den toecl) DeiS l^eeren / enDe ban Dagïje te

Dagïiebjaffen/ enDe beöouDenDat top berftregDen

gebben.

G H E B Ë D T.

pj* Ylaes! o eeuwigh licht, minnclijcke waerheyt Icfu "*--' ChrifteAVijlheyt des Vaders,Engel van den grooten raet, met hoe dicke duyfternifle zijn wy omringelt! Ver- Luc. I. licht de gcne,die fitten in de dnyfterniite ende in de fcha- duwe des doots,om te beftieren onfe voeten in den wech des waerheyts en vrceds. "Wy fien ander lieden gebre- ken en fchaden ,en v/yen achten d'onfe niet ; in die zijn Luc. i6. "wylcherp-fiendcenin d'onle blindt. Ohoeveelvoor- iöpjijnin fichtigher zij n de kinderen van defewerelt in haerghe- fAhl Wnu/ ^chte dan de kinderen des lichts? "Wantwy raden onfe tnDÉ üatt' vrienden N. defe oftdie faken,als beter lijnde, te weten, ficnDe m't dat den wech tot de ecuwicheyt niet wederkeerli jck en jcne Dat js ^ dat den dach , ure , oogenblick der doodt onfeker is, «ïïigart. ^^^ ^7 inocten leven als ofi wy dele ure Ibuden fterven.

Van de Voorfichtighcyt te verkiefcn. 5'29 \Vy hebben ecne walge vanand,er lieden gebrckcn,cnde wy zijn gercecomdie te berifpen, maer ons felven Imc- Luc ^ ken wy^loeckendcontfchiildingé in de Tonden. Enfoud ghy met recht niet mogen ieggc^rM.decijnmeeltcr ge- neeftu felven , aengefien wy andere goeden raet geven, cndefelve den quacfen \*)Ighen. O wat ftrafFen oordeel Lücu* is dacr voor den knecht, die weet d^n wille van fijnen Heere,ende dien niet en doet ? voorwaer hy fal met veel geefTelen geflagen worden. Heere en gaet met uwen knecht in geen oordeel , maer doet my na u vvoort in 't

foede,op dat ik 't felve mach volgen,dat ick andere fou- e raden in den ftaet des levens,in verkiefinge der deug- den,in verachtinge der ydclheden ende uy troeyinge der gebreken^op dat ik niet bedwongen en worde te hoorcri dit woort : Ghy die een ander leert,en leert ghy u felven Rom.Zi niet? die ditof datN.eenen anderen predickt,verfuymt ghy dat felver ? die quaet voor fy felver is , hoc kan hy Eed. 14. goet voor een ander wefen? Verleent my dan o eeuwige WijlTievt,datick mijne wegen al foo mach beftieren, ge- lijck ick die aen eenen anderen foude wijlen: dat ickal- foo afftant mach doen van*t quaet gelijk ick dat een an- der foude raden,dat ick alfoo het befte mach verkiefen, gelijck ick dat mijnen beften vrient foude voorhouden. En war iffer, datmy wederhout,die het befte lie en voor Bem-ferm. goethoude ? EylacsmijnenHeercmijnenverlolTervan de?. vetJi mijne toornige vyanden,het is alleenlijck de quade ge- woonte, eenefware en fchadelijckc ketene,die nietlich- ïelijck en kan ontdaenoft gebroken worden,' ten zydai ghy te hulpe komt ö Heere der krachten.Ik fal opftaen, ick fal opftaen,ende Heere ick fal u door uwe gratie vol- gen.Ickcn fal niet vertoe ven,op dat de gewoonte niet en veroudere , ick en fal niet verbeyden om tot u te komen cnde de deughtte volgen ; wanti^k beminneuuyt ge- heel mijn herte, ö licht mijnder oogen , mijnen eenigen toevlucht. Ontbint de t'famen-bindingen dergodde- looiliey t, ontbin t de banden,die wederhouden dé genen, die door ubloet vry gemaeckt is. Geeft my vederen als van eene duyveiop dat ik mach vliegen ende ruften .-ver- heft my boven de hooghde der aerden , op dat Jhet net te vergeefs voor mijne oogen gefpreyt worde ; op dat ick mach fien de wcrcken uwer handen, endeleeren, waer

jl m Yooi-

Jomiiu.

530 Denll.Boeck. Het XXVI II. Cip.

■v ooifichtighcyt, waer deugt, waer verft ant,waer laiick Baruciï 3. lcven,cndc koft , waei het iicht der oogen ende vrede is.

Prad:ijcke van de voorfichtigheydr.

jt^nmte T* €n tctüm I toanöcïenbe ïancftsf bc ftrnten enbe om ban X ijclbcncmutoaerbcljcrnuftljcptöcrmcnfcfjcn/ öeDmam ötc ccu p^ijdijcfi ocffciit lu'tfönvv cnöc uci^mt öacc tot<ö6öt uptceniaegccftdöcliclï^ucDt. xt ftomciu (Ceit ttüt^öcn/ ö^teniirtfdbe te boen üptalie cccaturciu

(Cen öecbeit/ nccitit alfo oo?fafec ban <0oblt?ucB^ ttö^ fecutinge/cnbconöcrfoccötCom ben tijt met ge^ noeöDte ober te b^engenjirat geertelöclie buigen upt b'een enbe b'anber feonnen genomen too^ben.

(€en bterbeu / baec feonnen oocïi namentiöcïi Dp OÖebjocDt too^ben be gefïeUentiTen ban be bingen / baec CO^irtu.ïa^ enbebecJtBagetiBanabpgeleechen too^ben tn bedScöJifture/gelöl^ ban 't fcöip/boom/ fonne/iicöt.

(Cen böfben / onberfoecfit loat a«abe getooonten batgöPÖebt/ enbeacücpbtbietebertomnen. gcft mepne batter geene meerbere boo^ftcötigfiepbten \$l aengeften battei* hcötelpev eene goebe getooon^ teboo^bentijbt enbe geb^upcfigeUregentoo^btais^ eenefeerquabe.

(Cen feflen/gelöclöbe gferfge metaüe bingen foec^

ficn paofijt te boen / fo getuent güp u oocft: enbe 't 3P

bat u gelucfe of t ongelucli toel^omt/ ixn m alleiJ boo?

u / op bat u ijei'te ban fijnen (iact niet berbjo^^pen en

Ujo^be/ enbe boegfit uleen tDüte na ben loiUe ^aob.o»

(Cen febenflen / geïycfe be fiinberen be^ toerelbt^

nenijangen met eergierigDept be groote peeren/ al^

foo gijp een boejtec-öinb becbeugöt neemt toaec

be b^ienben enbe oeffenaer^ ber feiber / enbe beran^

bea met befeibe foo feec afgf 't boenlijcïi \^.

<0ort ge* i^t>.^ acOtften. ^emercht toat paflTien in u mceft

Sn "^»^^öt fiebben/ enbe gebjnptiubietotgeetleiijcfte

* bocjbecinge/ \y^ maniere banfeggben : Eütgbp

Ijoobecrbigij^ gebiupcht DoobeerDpe/ enbe beftu

gevte tot bebingi^n/ bieoprecDteiiJcötioogD^^"'^^

bec-

Van de Voorfichtigheyt reveikiefen. 53 1

becöcbcnsijn/ Uecacütaertfcfje/ enbeberfmactDc bontiifTen öcr menfcücn boo? b^ 43oööelijche. Cnt-e en toilt niet toelaten / bat obp met recht fouöt nio> öen bcfcljulöigöt too^ben ban bcfe ontoijfljept ; met betoelche öe beminnaecsf ber toerelt meer acfjtcn be tijDelijcfte tiatx b'eeu\i)iöl]e binacn/ b'pbele banöe tDaeracljtige/ be creaturen ban ben^ScD^PP^^c enbe Ijet opperde öoet*

Schiet ' Ghebedeksm^

DE kinderen defer werek zijn voorflchciger dan ck ^^^- '^' kinderen des lichts in hun gedachte.

De vooriichtigheydt des vleefchs is de doodt. Rom- 8.

Wie is'er blindt, dan mijnen knecht ? Ifaiae 42.

Heerekeert mijne oogen at,opdat fy geenydelheyt en Pfai. 118. ficn, maecktmy levende op uwenwech.

Want ghyHeere mijnen Godt verlicht mijn lampe,ver- P^al. 17. licht mij n duyfternifTe.

Stiert my in uwe \vaerheyt,leert my,want ghy zijt God Pfal. 24. mijnen Salighmaker , ende ickhebbe u verbeydt ge- heel den dagh.

Proeft my God ende weet mijn herte,vraeghtmy ende Pfal. 1 38. bekent mijne voet-paden.

Ende fiet oft daer \vech des boofheydts inmy is , ende Ibid.

• leydt my op den eeuwigen wech.

nam 2 AEN-

532

AEN-MERCKINGE OP

HET XV. BEELDT.

S3emerBt f)oe gl)p in De Doo t tDcnfcj^en fulr ge»

oeffcnt te Ucbbm J^.be öcuofjt : busf o^üjupcftt Bet Icben toel cnde D'occafU»

Slet, of ghy in de[A]doot niet wenfchen en foud de deugt voor de fonde geoef- wiifïmff f^"^ ^^ hebben. Want de[B]deüght fal dan bp aïflf alle dacr alleen ende eenen troeft zijn , als [cl ueïioteiu de londe ende haren worm u lal pijnigen, [ojde doot vervaren5[E]den duy vel gereet fal by u ftaen om uwe ziele te nemen , als oock uwe befte[F]vrienden, derijckdom- men , vleefch ende bloet u fuUen verlaten: als[G]d'occafie vertrocken fal zijn^endc al- le wereltiche [ h ] genoeghte ende fpelen vergaen. Van allen u goet en fal u maer een [i3flaep-lakenoverfchieten3u[K]vrienden en magen fullen wel metdenlijckegaen, maer eylaes fy fullen u verlaten , in de aer- de fteken ende vergeten,wclck gefelfchap alwaer 't dat ghy[L]begeerde3ghy en foud niet verwerven. Hier tegen [m] den recht- veerdigen verheugt zijnde door de deugt ende Engelen /al de doot met het leven5dc droef heyt met de blijdfchap veranderen, ó met wat een geruft herte fal den recht- veerdigen, ende met wat een beroert herte fal den fondaer komen voor [ n ] het oor- deel Godts,

Hit

533 Het XXIX. Capittel.

Van den derden middel om de Meditatie ende hare be- geerten te vcrmeerderen;oft van de doot,ende van de bcmerckinge op het ghene dat wy alfdan wenfchca fouden gedaen te hebben.

VooY'ftellmgederflaetfe, geljjCÖin'tDe^löt»

HEt I. point. 25cmercfet toaerom bat öDp ban <aoDt in \yit Icbcn a^flelt 3öt / te toeten/ om öat öOp in eenen fe02ten txitM fouöt öoopen ö'eeulDiöeöcmnifcö Olocie/ enöe \s^t ftierom nocD öftp/ "öcD eenigD "^.^"Ji,, inenfcft pet anöecjf te Doen en Beeft/ öaerfpnocti* fShetcDoü tan.ö meeflenöeel al anöece öinaen Doen» (€en ttoee- öen/öemeccfet aljsf öefe ure öe&omen fal 3ön / Boe Bp moet oBeftelt 3ön/ Die op oefen fpeel-toagen ende op öefe merefet fijne faöentoelbefcBicfet Beeft : eben- cenö boo?toaec/a(jSf of eenen Bongerigen menfcB tot een ïechere maeltö t geroepen toiert/of eenen toercö- man tot fijnen loon/ enöe eenen bebelaer tot eenen Sonincftröcli : ter contrarie öat De boofemcnfcBen alfDan met De titoafe maegflDen te laet op be oIieMatih.2^ pepfen/ende hat fp alle bingen Vicrlatenbe Baejleliiclt getrocfeen too2ben boo2 ben iPlecf)ter/naeèt/enbe be- ïaft met bcel fcljulben / enbe feer beroert» 3©at toij^ fen menfcB bemercöt Uil tixt niet terftont be beuglit geerne en aenbeert/ al tiS't bat Baren too^telbit^ teri^^

Het 2«point^telt U b002 OOgen aljef Oft gBp fOOba^ i^oe bitter

nigen mcnfcB faegBt ligglKn op fyn fierben/ cnbef5a?f,^°' pepft Boe bitter Bern ijsr be gebacBteniffe bes? boobtö/ ^t^mt^t tertoijlen Bp cenigBen bjebe Beeft in fönenjcft-toerritbc* bommen/ meeft alief Bp föneoogöenfteertnaerbe>n»i"<"* plaetfen/ tijben/ fijne booMeben bjelluitcn/ enbe b2ienben/ bieBpgeb,2UPCfete/ aenbetoelcöeBpnu moet abieu feggen enbe eeutoel(jch berlaten : toant Bp fal fien bat ben fancft intoeeningBe/ enbe alle bltjbfcBap in b^oefBepbt beranbert 10/ enbe bat befc bagBen èojce^ in eenen eeutoigBcn nacBt fuUen ber*

lï^m 3 anbc^

\

5H Den II. BocA. Het XXIX. Cap.

anticccm. #cD Doe poel fuUcnalföanbcrfcöijncnbe

aenlocftinoen öec U^eielbt/ IjocbttterfullcnaijnDe

hiellullcn» ^e buienden fullen ficnfoelöcö men feot)

eiiöe atnbitiöen b*opgaenöefonne/ benerföenaeni

fal nacc öe ct\M^ eiiDe roof öaften»;!^e befeoringenful»

ieii ban alle fijöen aenballenenbeoberballen, €ec

contracten favt gebeuren aen be<8obtb?ucDtigO^

cnbe 43obtb?ccfenbe mannen/ toantbefe fullen tnet

02000^ oogen berlaten 'cgl)cne batboo^gegaentW

fp fullen ftun berblijbcn/bat ben arbept/om ben loon

enbe trooft te berteerbengljebaentö/ batïjetbal:»

lingljfcljap bolb?acf)t i<$ / bat be rufle enbe be ftroo^

ne naec t^m biettelüchen (ïrijbt ber beugDtberfere-

gen i^.

mmttr^ . Het ^ point. gjnbten ben (lerbenben menf cfle fijn

hingeöcÊj 0[cpei\i3f (tiert totbetoefeomenbebtngen/ foofalftp

SIS' f^^" 'tberloopen bejStijt^totïietïaetfleoo^beeltoe/

toa? beu enbe tn 't felbe beelber Ijanbe beranberinge beief toe^

fiecncnöm relt.ss? en Oare rijcöcn : maer en fal niet eenen menfcft

iTunfcuc* fjen J5je(^em gebacDtigft fal5ijn.€en ttoeeben/fal Op

fien b'eeubJigOepbt/ in be toelclte Op moet gaen met

eenen (lappe / ^it eplae^ feer onfefeer enbefcö^oome^

ïijcö mW faï oocö fien bat fijn oojbeel berept Wtïi^

be bat baerbpftaen beel befcljulbiger^sf enbeppnt^

ger^/ enbe bat Ijet bonnijS feer onfefter i^/ aengefiett

ben ittenfcljeniet en toeet/ of lip üeföe oft Daet toeer^

Ecci, 9. big tjS?. €en bcrbcn/batgeljeel beceu\xiicl)cpt liangdt

aen befen oogenblicö/ enbe bat alle oo>faecfte ber fa^

ligöept fal ontnomen too^ben. ^ i^eere oft be men^^

fcöentoijse^ toarenenbeberfionben / enbebeupterfte

boo?-fagen. i€en bierben/ fal ï)p aenfien ïjet lijch en^

begraf/ Baren langen fïeppe/maer hojten tijbt bue^

i:enbe / enbe bte öem in ber eeatoigljept fal berlaten/

enbe öet open grafenbe gapen ber biojmen/ om te

bcrütntsen liet ltcl)aem/bat f)p ïechcrlijcfi enbe teer^

lijcli ijceft bctoaert.^en laetflen/baaer liencn fal ben

allenbigen menfcliliemöeeren'? bobcnliemfietïip

t\cn ge|ioo?bena5obt/beneben befteileopen/rontfom

liem bebpanben getier maften / ban binnen becon^

fcientieftnagon : m^z Op fiet bat aen befe ure/ ja 00^

gcrtbUeö ö^ngOt be feer lange eeutpigOepbt*

t»cbedt

Van de bemerckingc der Doodc. 535*

Gebedt van de Doodt.

U Wen Eccleriaftes,ó mijnen Godt heeft g<frcyt: Be- Ï5^^f^-7. teris't tegaen tot eenlijckhnys , daa tothethuys ^\\^^^^^ des blijde maeltijdts , want in het lijckhuys, wordt ver- tot cm Ip^ maent het evnde van allen mcnfchen , ende de levende öups/Daii peyft wat daer toekomende is. Maer de betooverin^e JJ^öcmael* van ydel klappinge verdonckert o;oedc dingen , ende de ttjot. ongeftadigheydt der quaet-luftigheydt verkeert onfen Sap.4. iinneiwant als dedoot gekomen ial zijn, dan fullen geo- ^n b'ure pent worden doogen der blinden,endc fy fullenfien hoc ^J^ Jj°^^ de werelt ende hare begeerlijckheytvoorbygegaenisj u'oagcji men lalalfdan een ander gevoelen hebben ende anders geopcnt» oordeelen ; niemanthoe quaet hy oock is,fal wenfchen de deught ende goetheyt niet geoeffent te hebben :maer het lal eenen ydelen wenfch zijn Hy fal fien dat alle het gene,dat hy beminde,voorby gegaen is,gelijck een Icha- ciuwe , dat het graf bereydt'wordt ; hy lal delaetfte ure hooren, hy fal tijdinge krijgen van de doot, fijn herte fal kloppen , d'oogen fullen breken, fijn aenficht fal bleeck worden , fijn vrienden fullen wechloopen,de rijckdom- men fullen hem verlaten , hem latende een flaep-laken, ende dele welluften fullen gebroken zijn , ende den fon- daer en fal geene hope hebben van de eeuwige wellu- ften, om dat hy veronachtfaemt heeft de deughden,oor- moedigheyt, liefde, milthey t ende verduldigheyt Maer daer tegen fal den goeden ftervendemenfchtrooftende gcdenckeniffe hebben van de deught,ende een wel over- gebrocht le^'en. Hierom mijnen Godt , indien ick dele dingen wel door-fage, ick en Ibude de deught noytver- fuymen,noch de fonden,die door uwe bermhertigheydt uytgeroeyt zijn , en fouden in mijn herre niet wederom groeven. Uwen beminden [ofias heeft de beelden ge- ^^^^^^' broken, de bolTchen afgekapt, ende om dat die niet we- ^^^^^^^^ derom en fouden opgerecht worden , heeft hy de plaet- tjoot Doet fen ver\ult met doots-beenderen. Voorwaer de afgo- öe foiiDcii den, die ick eere bevvijfe , Ibodickwilsalsickvande ^^^^"**^^ deught wijcke,en fouden niet wederom opgerecht wor- den in den tempel mijnder herten , indien in 't felve waer eene geduerige gcdcnc^cenifle der doot. Want den

JBm 4 fcbroom

5^6 Den II.Boeck. Het XXIX. Cap. Serm. de 6. fchi'oom indenuytganck (gelijck uwenBernardus fegt) Bib«"/.^"^* de droefhey t in den doorgank, en fchaemce in de tegen- woordigheydt der glorien van dengrootcnGodtver- maeiitons.Van vvaer(leght hy) komt ons defe geveynft- heyt, van \\ aer komt dele lbo Ichadelijcke flappighey t ? van waer komt defe vermaledijde forgeloolhey t?Waer- om verleyden wy ellendige ons felvcn? mogclijckzijn wy nu rijck geworden, mogelijck regneren wy.maer en beleggen dele fchroomelijcke geeften niet de deure van ons lmys?cn verbqyden delelijckemenfchennietonfen uytganck ? indien wy dan de deiight oprechtelij ckeii hebben geocffent; gelijck wy voorwaer fuUen wenfchê, foo fnllcn wy door uwe gratie fonder forghc zijn , uwe rechte hant lal ons befoecken, ende d'alderlieffelijckfte aenlchouwcn der Engelen, ja oock uwe tegenwoordig- heyt (goeden lefu) falons verheugen en faligh maken; ghy lult u aenlicht toonen, endevvy fuUen 1'aligh zijn. fvom. $. Want ick ben verlckert,dat noch doot,noch leven , noch tegenwoordige, noch toekomende dingen , noch hoog- heydt, noch diepte, noch geene andere creaturemy en fal mogen fcheyden van uwe liefde. Daerom ick fal nu doen, dat ick dan fal wenfchen gedaen te hebben , ende de gemeyne dolinge ende uy tlinnigheyt en fal my door uwe gratie foo niet bedriegen , dat ick nu foude verkie- fen, ' t gene my alfdan ende in der eeuwighey t foude be- rouwen, 'tlsgeordineert dat een ycgelijck eens moet fterven , ick fal nu voor my felven beginnen te fterven en voor u te leven,ö mijn leven ende mijn licht. Want de • '^' dagen vanden menfch zijn feer kort , ende't ghetal van Luc. 12. lijnemaendcnisbyul jac^hy fult komen gcfijckeenen dief in der nacht. Ick fal dan waken tot dat ghy komt, o Bruydeg-om mijnder ziele, ende ick fal werckcn ter- wijlcn datnet licht is , terwijlen dat het tijt is van peni- tentie ende tijt oni te wercken, op dat ick alfdan niet en beklaghe dat ick doen met ledighcyt hebbeoverghe- bracht : ick fal gebruycken de talenten ende oorfaken , dieugoetheytmvverieent,op datter alfdan niet belaft en worde, dat ick als eenenboofen knecht ghcworpen worde in de uyterfte duyfternilfen , als ick eylaes hopen foude geleyc te worden met den goeden en getrouwen kpccht in 'thuys ende blijdtfchap van mijnen Heere.

O wan-

Van de bemerckinge der Doodc. Si7

O wanneer lal dar zijn ? wanneer fal ick komen en ver- fchijnen voor u aenficht ? wanneer luk ghy komen, om niy te vcrlofTen vandit ftervelijck lichaem,op dat ick le- vende u mach belijden , u mach loven eade verheiïen ia de eeuwen der eeuwen, Amen.

Praftijcke voor de gcdenckenifleder Doodc.

Gigp fult bcfc faecfee me^c tn*t lange geïjanbclt (m\ \\\ 't öeröc ilöoech/öacc ocfp.206cn toojt ban tt becepöinoe tot öcc Dooöt : ick m fal Ijiec macr ee^ möeftclUn.

g^*cecitc:;Doet alleöaöcoffcranbeinbe l^iffe met ^ff«öiHïe Den ^mm boo^öeobecleöen/ enöeal^oefteltiu oSJi^^^nu fy:t nuööen öec öooöcn ( tDantbe!^ei*cöen3ijnl30l OcaUciOpepft öat oüp t»o2tj0( fult moeten (lerben / en oüerlegljt oftaO^ nii tot öec öooDt berepdt 3tjt»

;^e tuöceöe-^en ïïDijfen-nianfegt : 't 3I.ö Detet te ecci. 7. gaen tot een öupio^ öec b^oef (jepöt / Dan tot een ïjup.ö öec üUjötfcljap; öaerom inö'iengöpoUeceenigöen tojient coutoe Daaegljt / fcljiclit u öie^ te meet töt de öooöt; 3inoien upemant bp geballe tegen feomt in öen rou\x»e geüleet / en pepft niet dat ijet felbe bp gc^ bal gefcDiedt / maer dat fju u alö eenen bermaendcc gefonden iö/3ilfoo berljaeit goanne0 tDaniafcenu^ in hift.de banecncn 43odtb?udjttgen öonincli/ diedei^eli- Baruamsc gieufen daerom groot actjtcde ende eerde» loiaphat.

sDe derde. ^>'en öepligen gjoannes^ den H elmcejTc- s. loanncs nier dooreen fecr ^aodöelücfte boo^fienigljept/ toil- eieemofy. de dagelpcftö dan fijnen finecOtdermaent tooiden ""''^** ban fijn graf / ende dat öet felbe boo^ljem berepdt bJiert/en dat ïjet allengf benö bolmaecfct fonde tooi- den/ op datdefenl)epligljenmanaldu0doo?dege^ dencUeniffe der doot foude berfcijcrpen de begeerten baneen beter leben. lilden fept oochban pinlippuief FJ^'^'T' Öoninch ban liBaceöonien/ dat Ijpm fönenboo?- ^*^*'^'** fpoetfp-feiben eenen bermaendertjeeftgejlelt/ die tjem aiie dage'jSf mo^gene foude feggcn/ dat l)p eenê menfch Uaa.9/ om dat Ijp fijnen Doogen moet foude doenfmclien/endedagelijch^oberleggend'onftant' bajUöüept dccfo^tupnenenandereellendenban öet

Mm 5 i^^c«

5^8 Den 1 1. Boeck. Het XXIX. Cap.

mm bc& nienfcöcn / enbc öfc tot Bern nemen* <Dcft Doe Defcönemt f«il öcfen öeCO^iflenen mnïtcn in öeii baof) öc^ oo^bccl.ö! 430? f«it mogen naccbolQcn iKt cjcempelban Den Jg. ^oannec^enöe befen l^onincli/ inölengïipDetbonntflTebanöe öoobt oft pöelljepDt öec toeceit öee? baegljö te boren fult aefclj^cben Oeb' ben/ enöe eer gf)p flapen gaet/aen u beböe geplacftt/ ombatDet felbebe^anberen baegfijEfal.öghptoac^ iier too^bt cerfl boa^ i\)m oogen bome / enbe u ber te beluegc. 3&Ért (lacp 5^c bterbe* ^ep(ï aüe bage/ alje? göp flapen gaet / }f^fJJ/'"*^oftgl)pgl)creet5ijt om tefferben: biant l)ct bcl^he Doonu bermaent on.ö met recfit ban ben grabe/ gciijchmen fegftt bat ben flaep i^ een beelbt ban be boobt. <13aet ban foo flapen/al.ö of gfjp biennacDtfoubt gcD?acljt too?benboo?betoo^beel/ enbeberlpecfet ten minjlen ieet toefen met eene belybenifTe be.ö göeloofje? / ftope / liefbeenbebancbfeggtngOe tnbien gOpeenen ïtelt;' öieu$J 5üt / bernieutot utoc belofte/ enbe flaept enbe ïüMfootnb^ebe*

Schiet'

Van de bemerckingc der Doodi Schiet-Gebedek^s»

539

T Ndicn \vy met Chriftus geftorven zijn , lbo geloovcn Rom. 6.

^ wy, dacwy oock met hem fuUcn leven.

De dagen van den menfch zijn kort, het ghetal van fijne lob 14.

maenden is by u.Ghy hebt fijne palen gcfte^t;die niet

voorby gegaen en fullen konnen worden. O doodt hoe bitter IS uwe ghedenckenifle voor eenen ^^^1.41.

menfch die vrede heeft in fijn goet ! VA'y ftervenallegader , ende wy verdwijnen gelijckwa- 2. Reg.

terenindeiaerden, die niet weder en komen. Wie is den menfch , die fal Jevcn ende die de doodt niet P^al. 88.

en fal fien, hy fal fijne ziele verloflen van de handt der

hellen? Zijt bereet , want op wat ure ghy nietenmeynt fal den Luc. 12.

Sone des menfchen komen. De zielen der rechrveerdighen zijn in de handt Godts, Sap, 3.

ende het torment des doodts en lal hun niet raecken.

AEN-

540 ^

AEN-M ERC KINGE OP^

HET XVI. BEELDT.

I@dtfultg|^ptoenfc|^en inliet oojbrelgcbacn te Beüücn/ De öeugDt ^. of t öe fonöe ^ i

OSchroomelijck aenfien van 't oordeel des HeereojSiet menfch wat ghy dan (budt wenfchen ghedaen te hebben , doet dat nu 5 ende bemint [a] de deught , die u dan alleen fal helpen 5 als de verholenthe- den [b] uwer herten fuUen veropenbaert vorden. Wel is waer dat [c] den Engel de goede wercken fal verhalen y maer [d] den duyvel fal uoockvoor Godt ende alle de werelt van fonden befchuldigen. Och hoe feer fal dan [e] den boofen wenfchen ghe- voeght te worden met de goede i ó droe- ve [f] fcheydinge ! ó deerlijck aenfien , [g] hier wort de wereldt (^die de menfchen nu foo groot achten) met den vyere verbrantj [h] daer fchudden de Koninghen ende Princen , hier fal gegeven worden een on- wederroepehjck vonnifTe der [i] ftraffin- ge,oft:[K] glorien.Gedenckt dan^ó menfch uwer uyterften, ende ghy enfultin der ceuwigheydt niet fondigen.

He

j

Het XXX. Capittel.

Van den vierden middel om de Meditatie ende hare be-

f heerten te vermeerderen oft van hetuyterfte Oor- eel.

Voot'ftelUngc der^Uetfe, geïiJCft IH 't ÖCClöt» HetGebedt,a\$\}Oïm*

U Et I . point. 23emcrcfit ten eerftcn/ tarnt cciicn ^e)mm ''-'•öaoöbaiKöotit gDefldt i^/ öie niemanöt en j!2"?ï- töeet/ op ben toefcöen flpöetDerelöttnreclitbeec^ oo^Dféi; btgOept fa! oo;jbeeIen/ in eenen man/ in ben tolcfeen Mauh. 24, DP'tgeo?bineert fieeft: eenfbeetó om bat öet bon* Aaor.17. niffe/ Det toelcö acöóeben i^ in 't bpfonber oo^beel / foube uptgefp^ooclien too^ben / enbe bat een pegöe* lijcö foubc ontfangfienepgBen loonbeje^IicfjaemjEf/ naec bat OP öeef t gljebaen/ oft goet/ oft quaebt / en^ 2. cor. j, bebat öet felbe / aï^ een inftcument infgBelöffe^ Oöcooabeeltfonbetoojbcn: een^-beeïjEToocfeom bat fijne recDtbeerbigOe enbe ü^Pl^ölJ^ oojbeelen fou:^ benblijc&en/ I)oe-tDel f)p nu toe-laetbat be quabc boo^fpocbigf)3Ün enbe gjep^efen too^ben / enbebe goebe berb;jucft t enb< beracfit: 't toelcfe <Z^abib ber« focOt nabbe te becftaen / maec niet en ïjabbe ftonnen begrijpen/ tot bat öp be upterfte ban alle bcpbeii fiabbe bemercöt. (€m laetflen/om bat aen €0nftU3* b'eere foube toebec-göegfteben too?ben boo? be fcljanbe hk öp bp 3erpfalem op ben bergfj ban <&IU beten fjeeft göeleben, ^ant öi^rom geeft öp Bet oo^bcel banaüen aen fijnen «^one glgeggeben / op bateenpegftelijcfeben ^one foube bereeren/ glje- Iijcfe goannes^ fegDt:^aerom moetmen onfen ÏJec- lotn. j. re gfjeluch bieben ban bien bagb / enbe <0obt banc» ften/ om batDpbe bolcfeenoo^beelenfalinbeglje* recfltigöepbt. !öemercöt ten ttoeeben/ be tefeenen / bie baerfullenboo^gaen/ Soebat ben igeere/ göe- IflcfegfaiaiSfpjeecbt/ fal onboo^fienjsöomen/en^ ifai.29. befalbefoecöen in bonbereenbe bebingfie bec aec* ben / enbe in eene f upbe ftemme beiEf (lojm-tointjE? en onto«ber/en ber blammen be^s berfïinbenben bper jef» ©ooj Sem (fegötgioëli l^een berfltnbenbe bper/iocu.

(nbe

^42 Den II. Bocck. Het XXX. Cap.

iBinuwt^ cnöc naec öcmecn becüjanböiiöcblammci fonnccn^

irrh rnöt ï)c mauc 3011 Deröiipftci't cnde öc ftecrcn (icübcn fjaec

tii£i0^'' liclit Inaetcocfem/ ja bc flcrren fiillen upt Den bemel

ballen / cnöcDcfonnefalbcctiupftccttüO^bcn/ cnbc

Apoc. 6. f^i luo^bcn aftcUjcfe ecncn ïjaprcn fac ft/enbeöcmane

OcUjcf» bioet* <a>cl} met taat goctïen recljt roept ^o^

sophon. 1. pjjcutajaf: <©e (lemme ban bcndacööeö ïgcerenijS

tïtttec/ öen ftercften fa! baec Denout too?ben/öen tiag

bet oramff trappen / bten bagïj i^ ben baoO bec tri?

biilatten enbebenoutöept/ benbagööerberDerbc^

niflfen enbe ellenben/ben baöft Der bupftcrniflfen enbc

bcr bonclierïjcpbt / ben bagJï be0 ni:bel0 enbe onUie*

ber^/ ben bagl) beef trompet^s enbe oehlancfijsf : ^en*

2. Petri 3. fiet be borrelt öcljich ^oöoma l^^anbenbe/ een bpec

berïxjoeftenbe b* aerbe/be 3ee/fteben/to:renje?/enbe be

Jioobcrbpe ber toerelt j b: elementen fuUenbco^be

Ditte ontbonben too^ben/enbe be aerbe enbc toerchcn

bic bacr innc 3yn/ fullen bcrb?anben,^laet u\3ie oo?

Oöen rontottV fiet fjoe bat jjct be berflinbcnbe blam^

me ai fcebangljt/ enbc bacr en t^ niet ban buplljcpbt

enbc berbjiocfttnge ; cnfalubctoercltcnbe{|arcge?

öaente noclj Itonncn beïjagen^

®/tf rf ?^ Het 2. point.25cmercftt bten bonber ban ïjc trom?

£t}eiö- pcttcbe.2É€ngï)crcê: ^taet op gftpboobc; cnbeljoe

^taftop bat ïjt berbocmbc 3tclemetcenengrootenfcB?oom

yöp öooDe* bcbbjongljcn too^bt aen te boen öaer Itcöaem: macr

te fjcplïgljc 3ielc boet fiet felffte aen met fcergroote

ölijbfcöap/ mDc let oocli op be tTamenfp^cec!nnge

ban btj^ï^t/mi^e neemt boo^ oogfjen 't göeboclen ban

ccnc gocbc enbc guabc confctentie* .giet bacr na Doe

grootc menigfjtc ban bolcltc battcr fiomen uvttic

fteben enbc fpeloncfecn / bic al gaen na Oet ba! ban

3|ofapljat : enbc naerbat gïjpbefcacnbacïjteiijcfe

!)cbtaengOcfien/foo onberfcDcpbt/tnbten gï]p feont /

öen i^ontncfe ban eene flabc/ ben riicfeen ban ben ar*

men/ ben topfcn banecnfeinbt* iBaerfalbanbje?

fcn i)t gunde ber mcnfcöcn / ben rfltfebom / be glo*

^djfpbini» rte/ betoijfOepbtbcfertocrclbt i bacrom beifoept

ge dan öe jjocfi / al bat foobanigö i^ I tv^t bat u ban be bol^^

miatiV maetïttfiept toeberftout-l^ter na aenfict Ijoe be fcOa

lai be

wnifcDciu pen gcfcöcpbcn too^bcn ban be bocfeen/öe goebe ban

Van het iiyterfte Oordeel. 543 •

hc quaöc / ïjt tertDC l3an Ijtt onhrupbt ; cnbe 5oe Dat treft' coepenöcenöcfjuplenöc/ fcggcn tot öe tergen: Apoc.6. Baltoponö. «acljtoatcencö^oeUiVöcerlöclje/ be- tuagelijcfte fcDcpbingel *0cl)l»atenfalöcnmenfcö met toenfcften gficbacn te ïjebücii / om öat fjp op bicn öaglj fouDe bp be goeöe gdcftelt toojöen I macc ïjicc en öelpen nocO tranen/ nocl) üibDen/ nocfj ftup;= len. 3tlföan fal tot ben ootmoebigen gDcfepbt bo?' ben : ï^limt optDaert^o^ ; tot ben rötfeen / tnacDtigen luc. 14. cnbe Ijoobeerbtgöen : <08eeft befen plactfe» <Dclj niet toat ftUazmtefal Ijp nebectoaertjS gaen ! %ii^ bcin fuIIenberecDtbeerbtgöcftaenin grooteftanbt^ sap;f. bniligDepbttegöenjofDelSepfeciö^/ l^oningBen enbe pnncen ber aecben / ble Dun OebDen bcnoutot/ enbe iticcfj-gfienomcn l)unnen acbepbt / bie fullen fcljub^ ben enbe öeben / feggenbe bp Dun felbcn / enbe fucf)^ tenbe Dan benoulotljeben h^f^ gcefi.e: <Befe 3ön fp bie too fomtoijlen in fpot fjcbben gdeDabt / enbe in gïje^ iijrlieniffc ber laftecingen, 31Dp onberflanbige acö== tctim i)un arm/ootmocbigO enbe benoutot/ fjaet Ie- ben te toefen rafernpe / enbe Oun epnbe fonber eere : fict Doe fp gijerelient ^ijn onbec be feinberen <0obt^/ enbe Ijunbeelt^ onbec be l^epligDen» l^iec-en-tuf^ fcljen fal bendeere feomenmet groptemacBt enbe ^thomnt majeftcpt / ïjp fal fïomen in fëneJjepIige bupfenben/ ^l\f^ met fijnealberDepligljjleïBoebec/ enbe fp fullen be tatm goebetoelaaDen/ enbei^eQuabebertDoapcn. (Cec- oo^tau ftonbt falljerfeDijnenDettcecfien ban benzone bejS ^ocai. mmftlun/ lilaerberblinctoibebanbefonnej enbe i be fiinberen ^obts' fuKen Dunne Doofben opDeffen / i enbe be naerbolglier^ ban iet ferupjf enbe berfier^ 'binaDe fullen Dun berblijben/ t}k nu ïjm bleefcD g^^- J- Debben gDeücupfi met Dunne begeerlijcfeD^ben / en- be fp (uilen Dun berDeugDen met eene ongD^loobei= lijcfie biybtfcDap / fienbe bat fp in fijne Danbeti enbe toonben oD^ftB^eben 3ün : föne bpanben ful^^ ïen befcDaemt toojben enbe berbtoünen. Wat fult gDp öan berfeiefen gD^öaen te ftebben^ ^aec ^peinvqt tiaec fullen be boecfeen bec confcientie open-gDe ^^'L^f„ öaen to02ben / enbe be raben bec D^i^ten fullen dct con* bevopenboect too^ben/ ban fullen t^boojfcDiJn fto^ femme»

men

544 D^" 1 1- Eoeck. Het XXX. Cap.

lucn aïlc Quabe tmpningcnfccrbciDo2o!)en/ öfi^- bcpiiftöcpt/ mcpnccöioöcpt/ diberfclic boo^ncmcn^ ban eenncaiiijch/ totecnefea*arootcfd)anöcenDe befcljaemtljcpt ban öe booft\ ^ict oft öDp fout toii- len bat aile öc bcrbolentljcben utDcc tjcnen boo?mi

Matth. lo. pcgbelijchopenüacc toaren^ficttoatgüpnutubcftni boccli ftlmft/ beugJiben oftfonben/ toantnietm tffcr berüo^gen/bat ban niet en too^t getoeten* (€ct^ (lont fulicn incr nae bolgen b^eefelöche befcbulbin:* gljen/ Ctj^ijlusJfaltjunbertDötenbetoelbaben/ be i^epligben ftunbermaningbenenbe exempelen/ be bupbcljö ftim ingeben cnbe boof (jeben / allebecrea?

sophon. I. tm:^n l)un mtfb^upcli. «ï>en i^eere fal fjerufalem ^' onöeifoec lien in lampen : toaeracfjtclöcli ben bagïj beief èjeeixni^gvoot/ fcec b^eefelyxln a©iefalbien becluacDten^ fonen too^neis^ b^anbenbe/enbeftoacc om blagen: fyne lippen 3ün becbult met berftoorin* ge / enbc fijne tonglje gelpch een berfTinbenbe bper /

ifaja: 30. fjjnen göeefi i^ göelijcli eene obecbloebcnbe beeche om bc bolcöen te beberben» ^en fonbaec fal ftaen/ enbe fjp fal ban binnen fien föne confcientie Ijem be^ fcbulbictjenbe/ enbe be bupbelen ban alle fianten bcïcpbt tot ben roobe:toaer fal l)p Ijenen blieben i be Delie fal onbec gapen/ bobenfalïjpbenliemclgbe^^ floten enbe beni^ecDtecgDeftoojtfien: toaecfalfj? gaen^

mt oiihje* Het 3 . point. 25emectlit Roe bat al$ be boofe ober ^

bfttocve^ (Ireben fullen fijn / foo bat fp niet en ftonnen loodje*

iuff£^°"' nen/ enbe begoebe fulicn g!jep2efen3ön/alj2J ban fjet '• * ontoeberroepelöch bonnifle gbegbeben fal too?ben ban be eeub3igbept/ te toeten/ ban be öoogljlte falig* Ijepbt/ enbe ban be eeutoige pijnen. (Cen eecften fal ben albec-goebertierenften gefu0 feggjjen : ï^mt ( te toeten ban bet firup^ enbe tcibulatie ) gïiebene-

Mitth. 2j. biibe mpnie^jDaber^ef/ enbe befit bet rijcbe bat ube> repbt i$s ban ftet beginfel be^toerelbtö : befealf^^ ban enbe oocft alle be €ngöel0 fullen berbaeflBijn ban be miltljepbt enbe onepnbelöcfte lief beOBobtjJ* (Cer contcarien fullen be boofe Booren:<aaet ban mp ( te toeten ban allen goet / utoen Babcr enbe <aobt ) glip bentiotebDbe in 't eeutoigbper.aDb^vlegbteicü

tooo^c

Van het uy terfte Oordeel. 54^

tooojtit in't btfontcï/ enöc indien al)P ftont/ berga- Rom. j. beet u noclj ecnen kljat öec gramfcOappen in öeii baaO tier ocamfc flappen. Cerfiont fal 't UonnifTe te toeccli oDi-'ft^lttDO^öen/ enDed'ecrdefullenoaen in Öet eeutoigl) ïeben / enöe ö'anbere in fieteeutoicö biec : 3Bel acn / öoeollt u nu bp be ooebe / enbe bc- proeft ftoe gcooten bli)?3tfcï)ap fp ban bc beugïit cn^ be banbeecutoialieeulleoftcnieten. <Öaetnu bpbe ^.^[^j^^ Quabe/enbeobecIcöOtb'onbecDaaoclijchebitter&ePt^/^^o^^^^ tic l}m bp-b?cngöt foo bitbonni.öaLoljunneepge^^ Dctb«* ne confcientie/ om bat fp in beceeutoigü^pbt ban ï»oe«iö£iu 45obt / ban ben öemcl/ enbc O^püofie b^ienben gfte- fcftepben too:ben / enbe met bjatecn ooge fp ben fie^ wel enbe b:ienben aenfien ,• Doo?t odck Ijet fcer bjoef affcöept/bat fp nemen ban öunne bcfeenbe b2tenben: enbe terflont fal be aerbe open gaenbe / bebecfeen be? fe onfaligc menfcfica gdemengcit met be bupbelen/ onbec be tocicfie 3i)n beel 5^oningIicn / macfitigöe j^Klattïï/ €bele/ eergterige/ onfiupffcDemcnfcljen» ètaet enbc toaerbcert met eenc rectjtbecebige fclia^ Ie be tDcrelbt enbe Dace begeer löc&öeben/ enbefiet Ijoe gfjp nu foo groote peröcïielen fult ontgaein ^omt ban baer toeberom bp u uptbcrfeorene / enbc gaet met ber ïjerten met be felbe na ben ftemel / enbe biebt öun gelucfe. (Cenlaetften/ gaetbPbenl^eerc gefuö öetalber-facï)tmoebigDtle3lam/ fijnbenrt lancömoebigfj enbe Irjbtfaem/ enbe bit^t Ijembat 8p u niet en bcrtDCjpe ban fijn aenficöt, g^cfibibbe u goeben ^efu/ en ïionu niet in't oo2bccimctu^ toen fenecljt / maec boet met mp na ütoe groote bermltertigficpbt ; toant alle lebcnbe en fal in u toe tegöentooo;2bigfiepbt niet gliereclitbeerbiglit too?^ p^^i- M^r ben. 3Bat fult glip boen (feg^tutoen ©jopjjetf ) in ifaiat 10, ben bagf) ber Defoecftingeenbe ellenbe/ banberre ïiomenbe i Cot toien^ f}\xlnz fult göp blucliten I <0cö i^eere/ baer enijs^geerieöulp^baninu/ göp 3ijt mijnen ontfanger / mönc tocblucftt / mijnen <0obt/ iel! fal in uöopen. aZJlipfultmpberloffenpfai.g^. ban be flricl^en be^ jagers / enbe ban bat fcljcrp tooo2t : a3aet ban mp. ^eere ich en toille ban u met öcfcBepben tooaben / Uh en toille u fontepne beé le^

546 Den 1 1. Bocck. Het XXX. Cap.

bcnöen toater^ ntet berïaten/ nocfinunocDtnbcK Rom. 8. ccu\iitab^?tit. iDant toic fal mp fcOcpöen ban utoe Iteföe/tnbulattc/oft bcnnculDtöcpt/ oftfjoncrec/ oft naecfitfjcpbt / oft peröclïcl / oft 'i fmcm i ^cfi ben berfcöcrt/öat nocb fcbcn/nocö ^nöelen/nocDÖcct:? (cöapppen / nocO bcacbtcn / nocö tegbcntooo^biae/ nocl) tocfiomcnbc bingfien/ nocö flcrcbftepbt / nocB ï)ooal)t^pöt/ nocO diepte /nocb geen anberecceatuw mp fal öonnen fcöepbenban utoe Ueföe»

lob 14.

G H E B E D T.

\X7 Ie fal my mogen ^even , dat ^hy Hecrc, my in der ^^ hellen foudt befchermen, ende verberghen tot dat Ofe«i3. uwen toorne voorbygaet? want ghy alderfachtmoe-» dighfte Lam , fult komen gehjck den Leeuw,uyt het ge- flachtevanjuda, gelijck eenenbeyrna dat hare jongen genomen zijn, ghy fult tegen komen de goddeloofe,die 4Bpfttiiige nu uwe vermaningen ende infpraken tot der deugt ver- ban alle fi-naden , ende alsdien dagh fal verfchijnen , dan fullen fonöm ♦" verlicht worden de verborgentheden der duyfterniffen, ende de raden der herten fullen openbaer zijn. Wat de onkuyfTche , eer-gierige, goet-gierige menfchen gehan- delt hebben , wat afgodt fy gedient hebben, fal voor de Matth. 24. werelt openbaer zij n, ende dan fal daer eene groote tri- bulatie zijn,fodanige als'er niet en heeft geweeft van 't beginfel der werelt, noch zijn en falrmaer allcenlijcken voor hun die de deugt niet oprechtelijck geoeffcnt heb- ben , ende die uwe geboden niet en hebben onderhou- den, 't Is nu fwaer een weynigh tijts vcrootmoedight te worden, de laetfte plaetfe te liouden , honger ende dorft te hebben, te lijden, veracht te worden, maer alfdan fal d'ootmoedigheyt glorieus zijn, ende fal een betrouwen

teven voor uwe Majefteyt. 't Is nu moeyelijck te bre- en de beroeringhe der hertenN. eens anders wille te volgen ; maer alfdan fal den gehoorfamcn ende verftor- ven van u lof hebben voor de gheheele wereh. Dan fal de verduldigheydt met het heyligh Kruys blincken,den tegenfprekèr fal met den boofen huylen. Dan fullen de benauwde hunne hoofden opheffen, want hunne verlof- fingefal nakcn.Dan fal den hooveerdigen ü^ve van defe

werelt

Van het uytcrfte Oordeel. 5*47

t\'erclt s^ebonden worden met eeuwige banden, ende omringèlt worden mctfchroomclijcke vlammen. Want rril.49, een vyer fal in uwe teghenwoordigheydt ontfteken , en- de een geweldigh onweder in uwen om-ganck ; maer in uwe rechte hant fal verkoclinge wefen, ende een kroone voor de gene die u bemmnen, ende d ie u foecken uy t ge- heel hun hertc. Och hoe fecr fal dan den boofcn wen- 25cnautots fchen getelt te worden onder de goede ! maer te ver- ^^^1^^" gheefs: want die nu doof is tot de vermaninghen der jj^jj^^jj^^jj^^ deught , fal met de fonden ghedreven worden m ' t eeu- fttn Dagij. wignvyer: ende waer den boom eens gevallen fal zijn, daer fal dien blijven, ' t zy aen den Zuyden, ' t zy aen het Noorden. V/ie falkonnen peyfen den dagh uwer toe- Ecclef. ^x. komfte ? wie fal dien konnen vertellen? hoe droef is de ^"^^^-ich. 3- fcheydinge \'an u ó Heere , en uwe uy tverkorene in der ecuwighevtPende dat,om dat den boofen niet eencn 00- genblick , een weynigh tijts in dit leven en heeft willen arbeyden. Wyzijnvermoeyt (feggenfy) opdenvvcch derbooiheyten beden'enilTen^en wy hebben fware we- gen gewandelt; maer den wech des Heeren en hebben Sap. ^. wv niet ^eweten : wat heeft ons geholpen hoovcerdye ? ©ft wat heeft ons gegeven de beroemelijkheyt der rij k- dommen?alle defe dingen zijn voorby gegaen gelijk cg-^ ne fchaduvve,ende wy en hebben geen teken van deughc konnen tooncn, en wy zijn verteert in onfequaetheydr. Defefullen de dootfoecken,en fy en fullendie niet vin- Anoc. 9. d^,en fy fullébegeeren te fter ven, ende dedoot fal hun vluchten. Maer de vergeldinee der goeden fal geneugh- 25!ntfr!;.iy lijck ende foct zijn,aen dewekke hebbende wat tijts be- f''^^,,"^*'^' nautgeweeft, gegeven fal worden d'eeuwige glorie, be- •^^'^^^'^^^i* reyt van het beginfelder we relt. Dan fullen fy u Heere Exod. i j. jefus fingen eenen nieuwen fang; want ghy zij t gloricu- lelijcken in hun groot gemaekt,want ghy hebt het peer t €n den opfitter, en die hun verdruckren, geworpen m de zee der ellenden, in de eeuwige vlammen : maer alder- Apot. 2 1- meeft , om dat voortaen geen geroep , noch droefheydt meer en fal zijn , noch op dac hun de fonne niet en lal vallen , noch eenige hitte,en voortaen fal den geeft leg- gen dat fy fouden ruften van hunne wercken , en fy fou- den verheugen in uwe tegenwoordigheyt. Verleent my aldergoedertierenften lefu , door het binnenfte uwer

^0 2 ont-

548 Den 1 1. Boeck. Het XXX. Cap. ontfermingen, cnde door de liefde, met welcke ghy ons hebt bemnit , nu alfo te leven ende de deugt te oeftenen, op datick u in der eeuwigheyt mach gcniencn,endeu be- kennen ende beminnen met geheelder herten ende ge- heel mijne ziele. Amen.

Prac5lijcke om te oeffenen de ghedenckcniflè van het Oordeel,

gn tm T\ ' ^ccftc / tc Dcmercöcn / fioc bat 't ocne bat top

öagijöc-s ^ \jict firn blmbm/ enbe nubanbetoercUfoa

?«ff fiiÊ beel aeacöt too?t/ alföan Qcat^t fal too^beii / al.ö ben

imgcji ïgeere ten oo^beeïe fal Umxm ; toant baec fal 3ön be

iia« Duime opcecftte toage enbe piM ban alle binocn*

toÉcrDe gc^ ^j^^ ttoeebe/allc ï)^fe brnoen bie top n« ften/be fel^

g^otuïo;:» ijeacnfcöoutoen/ al^becganclielöclt/ enbe ble met

bat b?eefeUjcö biec bernielt fullen too^ben/enbe bec*

toecfeen biclitDijl^ beberacDnnge bec toerelbt/ enbe

neenttoftept boen tot b*eeuiT3iöe faficrt»

^c berbe/bicfttoöljsfijn Dei'teonbecfoetften/enbe

albu0 tot fp felben toeöenr^^iet alle tidtith nu pep*

fe of t boe/fal openbaec toojbc boo? be gefteele to erelt.

«ncmm* iS^ebierbe/ tepepfen/ bat alle nienfcljenalfban

fcbciifuHni malfeanberen gelöch fullen 3ijn / enbe battec ntet

S2ÏS' ftoaeröec en fal 3ön/ ï^an ongelijrfe gebaen te ïjebben

lüïu aen <©obt tec lieföcn ban eenigen menfcïje/bie<0obt

om fijne booföcpbtaltier-nieeitmifOaegfjt/ gelijcfi

noclnan^be toereltftlje menfilien bagelijcFijef boem

;ï^e böföc/in alle becfierlnnge pcpren/toat bat Oc^

tec i^ I Dcfcöacmt te too:jben boo^ be geöcele toerelt/

oft boo;? eenen biecïjt-baöer alleen ^

m\t \mv v©e fefie / fommölen alfmcn be fiepltge b^eefc \m^

gmbeï' i^eerentütltbevtoecfeen/ te fien/ ijoe bat fllle bingen

SiTtottict ono' ban fjetoo^beel bermanen : mant foo beel aeli^

oo^öcéu gicnfenal^topfien/foabedreclueric^ftenlap; foo

beel creatuevcn / foo beel befcftuibigerö fien top/ in^^

bicntopbieunfö.^upcfeen/ b'aerbe t«c? ben feercfier/

baec bé mtfbabige \\\ gefloten fullen too?ben : b^

locljt \^ benfcïnoomelijcbenftoelbanbenaecbter^

QiH topeengeb2upfclujooren/ laet onö bemecchen

Bet öö^ftraecli ber ijv^m<?len; foo bifötoüWai^top

fancft

Van het uyterfte Oordeel. f49

^aitcfi Boown/öe beölaöingcöec becöoembe : inöieit üöp pet ciec&en/ lact on^ef pcpfen Den D^ant ban öe ge- jeeletoerdör. >€en laetften/laetonsfficn/öoeöaniöö je öinoen 3ijn fullen/ Die (jier nu 3ön.

^efeöenjle/te pepfcn in alle berfiiefinge/tDat top iBat fuit ilföan fouöcn toilicn gebaen (jcüüem 4^u to02öcn söp tdm» mfe oogen alö met een öetocberinge gebonöen/enöe önmiufc» )et bonntffe enöe öe rebene Uöojöen becbltnt j maer ficn öagtj ilfDan fuUen deontoijfe Ounne uptfinntgIjepDt fien/ 9föam (e mbe fullen feggen; 5Bp acöteben f]uu leben te toefen §^^^"' reneuptfinnigöepbtenöefiunepnbefonbeceece/fïet )oe fp nu gftereftent5ön onbecöeftinberen 43obt]0?/ mbe öun beef t.o' onbec be Igepltgen»

Schiet- ^ebedekjfiS.

P\ Oorfteeckt metuwe vreefe mijn vleefch , want ick pfai.i ig,

*^ hebbe van uwe oordeelen gevreeft.

En komt met uwen knecht niet in 't oordeel , want alle pfai.142.

levende en fal in uwe tcgenwoordigheydt niet ghe-

rechtveerdight worden . Dien dagh is den dagh der gramfchap, den dagh der tri- Sophon.i;

bulatien endeduyfternifle , den dagh des nevels ende

ftormen van winde , den dagh van trompetten ende

geklanck. Den dagh des Heeren is groot ende vreeflelijck , ende loel 2.

wie fal dien verwachten ?

n 3 AEN-

S50

AEN-MERC KINGE OP

HET XVIÏ. BEELDT.

gnöien göp tUDfjfelt in öeberWefinge öer

Di^ugDt/ tjefiet of t gï)p in alle eentoigö^pDt

nm cnfult VücnfcHeubar göp öie

lïccfeoren öabt.

VOor al bemerckt[A]d'eeu wighey t^en-^ de hoe dat de Hey ligen in den hemels ende de verdoemde in de helle wenfchen il"m"^^ de deugt beter geoeffent te hebben. O hoc ^i^t^^t, lanck is d'eeuwigheydt^by der wekker ja- ren,het getal[B]van de fandeken$,noch de [c] druppelen der zee vergeleken en kon- ncn worden rdaer den [D]boom eens fal ge- vallen zijn, 't zy na het Zuyden/t zy nahet Noordé, daer fal dien altoos blijven, noch daer en fal voortaen geenen [e] tijt,oft [f] occafie,oft[G]doot meer weien,dan d'eeu- wigerfiet hoe dat oock maer eene[H]fonde pognict de menfche in de helle fluy t. Och hoe dier bcröocmtje foude den verdoemden ook[i] een uurken uTi "toiHcn willen koopeUjindien hy penitentie konde iioopcH. doen ! maer 't is te vergeefs,ende hy wordt van[K]den duy vel befpot. Siet dan watten in welcke [ l ] eeuwigheyt ghy nu fchrijft, want dat eens gepeyfl:,gefey t ende gedaen is, is eeuwigh^ende en kan niet ongedaeri zijn. Ochjoch^oft u dit ter herten ginck !

Pet

Het XXXI. Capittel.

Van den vijfden middel om de meditatie te ver- meerderen, ofc van de Eeuwigheydt.

Voorftellinge derflaetfe, gelgCÖ XU 't ÖCCÏÖN Gebedt,Sii$hOtm.

HEt I. point. <0eUjc!i alle be tMztt blocpcn (n trc ^briijcpt 3ee/fo|lcecöenfjiuraücfaftcnnaö\\Hitüig{jcpt/^''^J^^^^^^^ gnbe fommtge beöccbcUjcöc dingen bertoacljten ce^ ijcpt dcI nceculüigeonbebecl^elöcöD^pt/ maeu fommigeful^ mitit^^ Icn toeöecomltecren tot öaren niet/ enbeöaecinne filijUen.^CenfcIjoutöan al.^ upt een fciftou-plaetfe alle cceaturen/enbe obericgDt op Ooe honen njt alle bin^ gen boojbp (ullcngaengelöcfteenèfcfiaDutoej fou beel bloemen/bjucljten/ öieren en toerchen/ alfo bat öie boo?taen noptmeectnbeceeutoigöepienfullen 5ön jenbe fïaet utoe oogen op u felben/berfeöert fön^ öe bat u leben gelijcfe be anbere btngen boo?bp gaen fal/ enbe bat 't felbe nopt ban tn 't oo^bcel becnieutot en fal too?ben« ^Ifoo ïerjceje^ ban eenen bergD obec^ mttëmt fienbe fijnen feer gcooten leger / enne obecleggenbe fji^,^/^"^^ Boeho?ten tobt geheel benfelben foube leben / ö^cft ^^mti begonfl te toeenen : maectopobecfienOebbcnbebe pbeUjepbtbec bingen/ bieonse? ban bebeugötaftcec;^ ften/ laet on.ö onfe oogen fteeren tot bebeugDtenbe b*eeutoige bingen.

Het 2. point. 23emeccftt batter f s? ttoeeberftanbe eeutoigö^pt / eene gelucöige enbe eene ongelucfetge/ enbe t)at 6et nootfaftelijcft i^ een ban ttoeen te be-cc^ ben/ enbe bat öet nutnutoemacDtis^bebeugötte bolgen / enbe be faligöfte eeutoigljept te berörijgen; of eplae.ölbefonbe te bolgen/ enbe getooapen te too?^ ben tn be eeutoige ellenben. (^berlegfjt l)tec \si^t mattttt» befe eeutoigöeptt.ö/ te toeten/ eenen onepnbclöclien/ to«Deptï!5* onbegcijpclijcöen/enbe feec langen tijbt. gjn befelbe en 5Önniet alleenclijcli beel meer jaren/ banbaet 3ijn fterren be.s? fiemel^/ fanben ber 5ee enbe bjuppe^? len toater^/ mhe oocö bloemen enbe Dlabcrenbec boomen/ maer oocö Bonbert bupfent milioenc meec ban al tiit te famen. €nbe al toaer t bat pemant ban &et öeginfel af tot ben epnbebejStocrelbt?? toe

35 n 4 beel

5f 2 Den 1 1. Boeck. Het X X X I. Cap.

bcei iacen tclöc / enbc bat öp Die aftroeft ban De ceu*

totgljcpdt / l)P en foubc nocljtaniof nopt foo beel feon^

nen begrijpen/ oft D'eeutoigljcpöt fouöe eben-toel

jD'rtuiDig* öcïieel euöe cngeD^olien ülijben* i^uOemercfetDoe

ntrrröfrt ^^^^ ^"^^ ^^ eeulDiöljepöt Denneeröertöepijnenöec

"e vtiiSi bcrboenibe / Deo? öien Dat in Defelbe gljeene fcüojf^^

tut b«* fmge gebonDen en too^Dt/ noclj geenen irooft / oocfi

öacmöe. x^i^i ^an een ö,:uppel toater^/üocl) oocfe geen epnDe/

^Arc.cf. ^^^^ IjunnenlDO^m en ftcrft niet. (Cercontrarien

l)oc groote faligljepöt Dat ban De felbe eeutoig^

iiepDt liomt tot Defalige/Deiöüelcöe JjeDDen De meeüe

bcr feöertljepDt / enDe feer berfelierDe befittinge ban

Sjetopperilegoet ,- toantfpenfulleninDereeuUiig^

Apoc. 7. jjepDt geenen fionger nocü Do?|i meer öebDen. ïl^at

iffer Dan Dat Den menfclj D^engöt tot fooDantge upt^

fmnigüepDt / Dat Dp De gelutti-falige eeuixjigDepDt

berfmaeDt/ enDe al biiüeniofbaltinDeeeutotgepö^

nen/D?oefljeDenenDe tormenten i ©oo^biaerjgeec

jerem. z. itli imtt rcepen metutoen ©^oplieetrODljpfienielen

bcrfcöjicht u öier af/ enDe gijp ijare poo^ien too?Dt

öracötelöcfe bertooeft. ïaet u Dan boo?-(iaen Dot

ueenbanttoeenober-feomeniiÊf/ te bieten/ oft Dat

g!)P faligö 3Ötin Den Bemel / oft ('t toeïcö nietgDe^

fcljieDenen moet) Datg0pberDocmt3ötinDeöelle/

enDe bepepfl toat geboelen gï)p alfDan fouDt öeDDen

omDeDcugljt teaenbeerDen»

Het3.point. 23emercftt in alfe utoegljeDacBten/

tooojDen enöe toercfetn / bat göp moet een ban Defc

ttoeeeeuiutggeDenberimfen: toant al Dat een-^ge^*

pepft/ gefepDt / oft geDaen fal 3ijn / Dat fal eeuteigD

toefen/ Doo? Dien Dat eenjef gcöaen W niet en ftan on^

geDaen 3Ön : en Daerom fal fiet felbe Den nicnfcD oft

eeubjelöcft falig maöen/ oft berDoemen» Mtn most

Dicrom alletoeröen röpeip en bebacDtelijcfi Doen/

aengefien Dattec geenen toeberüeer en W noefi fulc*

öen berbeteringe / Dat De fahen niet gefcfiiet en fou^

m, rfjjiï, Den 3ijnimaer geltjcfeeenen fepDe/topfcljilberen/top

üexcix I top fcönjben boo? DeenbJigOept / allen ceutoiglj toercft

frijjdbeii fal fijnen mcefter p^yfcn oft ïalien; teant al bjojben

«S- ^^ f^"ö^" ^'^'^^ ^"^ penitentie «ptgebaegt/ nocfjtan^

icpt. ^' en tooabt D'onnoofelDept niet toeöerom gegeben*

Van de Eeuwigheydc. f53

G H E B E D T.

f^ Mijnen eeinvigenGod,ghy blijft alleen ftantvaftig, ^^ende by u en is geene veranderinge noch verkeerin- gcwant al verouderden alle dingen gelijckeenkleet,en P^aï* ioi« veranderden gelijck eendeckfei-klcedc, nochtans ghy mijnen Godt zijt den felven, en uwc jaren en fuUen niet belvvijcken.Maer \vy het wcrckuwer handen, vaten van den pot-backer , die heden zijn en morghen niet en ver- fchijnen, verluchten ghelijck alle creaturen , tot dat dit i.Cor. ly. bedervelijck aendoct d'onbedervelijckheydt , endehec ftervelijckaendoet d'onftervelijckheyt. Ende alfooons hier eenen korten tijt gegeven v/ort om te leven,foo ha- ken wy tot het eeuwigh leven; maer eylaes ! oftwy en kennen den wech niet,oftdien gekent hebbende, verla- ten wy den felven. Want welcken is anders delen , dan uwe voetftappen te volgcn,die den wech zijt in *t exem- pel , de waerheyt in de belofte, ende het eeuwigh leven m den loon , foo wanneer als dien dagh in der eeuwig- heytverfchenenfalzijn? Och met hoe groote ende on- vertellijcke blijtfchap fullen wy verfaet worden, als wy de deught fullen hebben gevolght , en uwe ftemmege- hoorfaein geweeft ? Och wat genoeghte fal 't zijn , dac defelve iiaer leer veel eeuwen noch ghchecl fal wefcn ! ende als wy ghelaeft fullen zijn met de beke uwer wel- lufte, datter noch fal zijn eene onuy tputtelijcke zee en- de eeuwige fonteyne ! O faligen honger ende dorft, nae den welcKenvolght foodanige verfaetheydt l O falige verachtinge,die€l eeuwige eere verheft! O falige droet- heyt ende arbeyt der deught, na den welcken volght de eeuwige rufte ende blijdtlchap ! Hoe lieflijck zijn uwe Pfal. 83. tabernakels Hcere der heyr-krachten ! mijne ziele ver- langht ende verilout na de voor-hoven des Heeren , en het fchijnt dat alleen den tijdt onfer tribuladen feer kort ende licht is , die ' t eeuwigh gewicht der glorien ia ons werckt. Maer nochtans om dat den menlch niet en weet oft hy liefde oft haet wcerdigh is , foo (ij ne vreefe cndebevinge my overkomen, d eeuwighe glorie noot pfai, y^; jny,ende d eeuwige ilralSnge vervaert my . Wat fal ick doé? L.aetons o m.ijne ziele gaé in 't huys onfer eeu wig-

^n 5 heyt,

f54 Den 1 1. Boeck. Het X X X I. Cap. heydt, ende laet ons d^eeuwige jaren in ons gepeys heb- ben: niet en ilTer faliger dan ae goede eeuwighcy t , ende niet droever dan d'onfalige. Wien foude her luften ee- nen oogenblick oft eenen korten tijdt te lacchen , om in der eeuwigheyt te fchreyen > Hoe fal 't hem laftigh \ve- fendoordedeught te laten varen de genoeghte des \ve^ relts eenen oogenblick duercnde, die op d'ecuwigheydc fal peyfen ? Wien fal d'arbey t van de deugt fwaer zijn , die fal aenfien den eeuwighen loon? Ghy ö eeuvvighe Waerheydt , aenbiet eeuwige eere ende blijdtfchap ; dé werelt 't gene maer eenen oogenblick en duert : wat fal ick wenfchen in alle eeuwigheden verkoren te hebben ?

Lac. i6. wat foude den rijcken vreck verkiefcn , eyfchende een droppel waters in de tormenten foo veel jaren langh , maer te vergeefs. Daer is eê al te groote fpatie rulTchen de falige ende onfalige zielen : d'onfalige oock om eenc fonde gefloten zijnde in den eeuwighen kercker , te ver- geefs wenfchen fy om eene ure tot hunne faligheyt , die foo veel jaren hunne herten verfteent hebben, om dat fy

P&l, 84. op uwe weghen niet en fouden peyfen , dien ghy in uwe gramfchap gefworen hebt , indien fy in uwe rufte fullen gaen. Verleent my aldergoedertierenften Godt , alfoo d'uyterfteen d'eeuwigheytder felver te bemercken,dac ick u in de eeuwc der eeuwen mach loven , Amen.

Pradtijcke , om dat de gedenckeniffe der eeuwig- heydt vaft in het her te beveftight fou- de worden.

©iepct r\ '€er(te. ^tmtttht in be tttatnmn btcfetDiJïjf

itjöcitjcftisi *^ ö'pdelOcpt bit fdbcr/enö^ laet u baftclijcfe boo?^:

far? «u- ft^^"/ ^"^^^" öfftP ^^m^ ban t}it berfaecfec / bat gijp

liigö \}et^ boo? ttïit tüdellcfee emt eeub3tgefult Webben: gelöcft

ujecbeju bp cx^mpel/ inbfen göP om <©oDtj3J toille/ ccre/gelt/

eéniqi)Qtn\atht}c^litl)aeïn0 / u\xienepgcntoiUe m

eenigöe fafee bectoo?pt / güp en ftebt tiie nitt bcrlo^^

ren/ maec göp Öebt befelbe/ tic te boren tnöelijcfe ja

mth maer ban eenen oogenbltcfe en toareh/ eeutotg

gemaecüt. ïl^efeoeffentrtgetieïfeerferacötigö/fon^ï

berltngfje inbien bie öicfetoöïöf niet ber t^acbt too?bt

gebiupcfet/ oft met ber fterten boo^geDouben. <0öe*

löcl^

VandeEeuwigheydc. ^^f

löefe hp maniere ban feggljcn / gïj? 5ijt feec tocgïie^ öaenaen oefen bozth/ becIt/Oup.e/'achec/ binöcren/ nemct fooal^ oft u Die ban 43ot)t af-oenomen tDiec* öen/oft öat f)p öie ban u beoeerr/ om in öer eeu\x)ig* Dept te betoaren/ enöe om eeutoigl) te maliën. gepft oocli öat'etu Dcbolenfal too^2ben/öat oöpban plaet:= fe/ Officie/ tooonmaöefult moeten beranberen^ bat OÖP fult moeten aaen in 't perijcftel ubje^ lebend / cnbe Q\)tcft al 't felbe 'öobe terflont obec met eeneii oetoilliaen enbe obecgegeben moet/ niet alief oft gpp öie fout bcrliefen / maer om 't gene bat göu bemint eeutoigö te maften. 3Bant bat onfen ,§aligömaftec gefept tjeeft ban hc 3ieïc: vDie fijne 3iefefal berloreii fteböen/ falbiebmben/ öceftplaetfeinalle anbece bingen. €nbe en oeffcntuntet alleen in toeftomen- be/ maec oor ft in boo2leben bingen/in bebaelcfee gflp cenen toebecfpannigften toille öebt bepaoeft/ op bat gDpbienmoogfjtbecbetercn/ enbe boögen totpjo? f Öteljjcfee bingen.

<2^e t\3)eztiz. ^telt befe bemercfeinge boo? alïe utoe hjercfeen/te toeten/bat ïjit nopt ongebaen en feonnen 3ön/ aljs fp eenj2? gebaen 3ön/ enbe maecöt bat ^iz fo- banigf) 3ön / alö gijp in ber eeutoigDepbt fait tocn^ fcftcn be felbe getoeeft te Ijebben*

ïBz ^ett)t, ^l.ö utoe toercfeen gebaen 3tjn / obec* loopt bk toeberom/enbe oberlegljt u gcbebt/enbeu^ toe tooo:ben/enbe toeet Dat al battei* tot Dien oogen* ölicli gfjebaen oft gepepfl i^/ nu eeutoigl) i.ö getooj* ben/ toant ïiet gene t)at een.eJ gepepft/ gefepbt oft ge^ ba^n i^/ en öan niet ongebaen sm*

Schiet' ^ebedekjfiS^

T\ Enmenfch is deydelheydt gelijck geworden , fijne P^al. 145,

•*-^ dagen gaen voor-by gelijck eenc Ichaduwe.

pens menfchen dagen zijn als hoy , gelijck eene bloeme Pfal. 102.

des veldts Tal hy uyt-bloeyen. Den Heere weet de daghen van de onbevleckte, ende Pfal.36,

hunne erveniflè fal in cler ceuwigheydr zijn.

AEN-

AEN-MERCKINGE OP

HET XVIII. BEELDT.

Slenmercötbc wmpcïcnöcc ïgepltoBen/ enbeBuntte töoo^öen ban De l^. öcugöt u boo^geöouöcm .

OM dat ghy te ftercker tot de deugt ver- weckt fout worden , foeckt ende volght [ a] d'exemplen der Heyligen, meeft van uw' Patronen , ende verfoey t [b] de fonde , die u van defelve treckt , onderfoeckt wat fy van defe deught hebben gevoelt, en gefchreveni hoe fy die hebben geoeffent door 't ingeven van den [c] H. Geeft. Het befte voorbeeldt van alle deught is de [d] Moeder Godts Ma- ria > van eenen y ver ende neerftigh ghebedt [EJS.PauluSi van de penitentie [f] S. Hie- ronymusoft Antonius > van verduldigheydt [g] de Martelaers. Sict oock wat [h] de Phi- lofophen alleen verkeerende in defchaduwe f i] der deught van die ghevoelt hebben^ hoe fy die geoeffent hebben : Waerom en volght ghy defe nietr* De mannen van Ninivc(feght den Salighmaker) fullen in 't oordeel met dit gheflachte op-ftaen , ende fullen dat verdoe- men i Want fy hebben penitentie ghedaen door 't prediken van Jonas , ende fietdefen is meerder dan Jonas. Ende 't felve feght hy van de Koninginne van den Zuyden, die van het ey nde der werelt gekomen was , om tehoorendewijfheytvan Salomon: 't felve moeten wy nemen van alle Pbilofophen, en- de ons door hunne fchijnelijcke deught por- ren tot de waerachtige deught.

557

Het XXXIL Capittel.

Van den feften middel om de Meditatie ende hare be- geerten te vermeerderen, oft van de navolginghe der Heyligen.

VoorflelUnge derflaetfe , OeljjCÖ itl 't b^tltU Gebedt,al$\)Otm*

XJ Et i.point. 23cmcrcftt bat ben ^ccttbcï^alïim *- -*' be ttoec grootclicijtcn in bcfc tocrelbt / oocö qz^ Gencf. i. öDebenö^eftfeecbcdftcrrcn; tkfi;iljelm^^ batljj» befjalben Cft^iftu^ enbc Dt^. lEagöct H^ariaBceft in be i^. f^tttUe gcö^bcn bc l^eplioöcn / tit on^Gf aliei mebe-ööefellcn enbe IcpbtjOf-nianncn op ben toeoO na Bet l^emclfcO Serufalem fouben bf enen.^iet oft öOpö^erboIgpt/ enbe bemercfet/ftoebefebeel !ö^ bcnöcenbefeloccfeelijtfebe Quabe oDenegöentBeben bcctoinnenbe / otjeliomcn 30» tot be upt-nemen:^ te bcugöt* €en ttoeeben/ toat eere fp 45^tt öcbben ©e ^tpu^ ocbaen/ bertDecftenöeontaHicfeebcclmenfcüenboo? Ö^l-**!?,^ gun exempel om CljatitUiCÉ enbefynenraebttebol^ möe Oen/blincftenbegeJiichben^Cpoftel feoöt/ öDelijcö ttws^u lampen in bebupfiereplaetfen befer toerelt» (^bec- *• ^"'' '- loopt DunnefcDoonebictorten/fioetöel moepelycö/ tk fp ober Dunne 3telen berfiregen Debben / beiloo^ cbenenbeb'eere/ be toelïufien enbe öegöeertenbeji blcefcbisf. ^P3ijn gefteemgDtgïjebDee(i/(fegljtbenHebr.u. ^poftel) ban een geftoutoen/ gep^oeft getoeeft/ enbe boo^tbetilaenbe.öftoeertjf göefloaben ,• fp t^bbm omgegaen in fcftaepjsf-peïfen/ïn gepten- bellen gbe^ b2ecft ïöbenbe/ Dcnout / göepönignt/ bei: töcïclici: be tóerelt niet toccrbtgDen toaief/in tooefteplaetfen bo^ lenbe op bergen enbe fpeloncfeen/enbe in be fjolenbec aerbenrenbe bit alle om boo^ be getupgeniffe be^ ge^ loofsf beproeft gebonben te too?ben / enbe be beugöt tebectoerben» €nbeboo?toaec metgoebenrecöte: toant aengbefien be beugfit foo uptnemenbe W toat toonbeu i^ *t/ inbien begoebe menfcfienfoo groo=ï te ncecftigöepbt enbe arbepbt boen in eeutoige bin* gen / aljj be toereltfcöe menfcljen boen om becganc*^ lielöc&en cficfebom te bectoecben i

Het

5-58 t)en 1 1. Boeck. Het XXXII. Cap.

Heti.poinc. 23emcccfttbntbel|e][)Uoen (oftelijcfe ben ^poftd fp^eccfetjons? oelötli öebbcn getoce|t«€^ lacob. y. Uas^(feööt öp}i»aj2f eeuen menfclj on.ö a^ljjcfe/ot^^oes lenbe öet lööen / Uoo^toaec fp iDaren ban ecne ftcffc / onbettoo^pen boo?be tetbermenfcOdöcfecc natu^ ten befelbecIlenbcnbe3SlicDaem$?enbe3ielen/ enbe fiet/ öoe beelbanDuneecftDebbcnöfjetDeefïgtoou fonbaersS/geljjcfe HSnttBeus?/ ^aulu^/lBaöbalcna/ cnbe öoebamgDe fp baec naecbooj be otattc boo? ®m <5obt öe\JDO?ben 3ijn. €nbe bat een pegclijch belten^ tncnfcb jte ftoebanigO ben menfcl) 10 / boo^ be nature / enbe Sfloi üïita- toeberom ïjoebantgfj enbe fioe groot Dp boo? be gra^ me/ i^an tien fean toefen. €nbeen aenmercfttniet alleenlijcö gtoot taap öe fonben/bie beel i^epltgen boo? öunne beheertnge/ «ItT^ ^^ ^^^^^ ^^^^ ^^^ <P "^ befelbe gebaen löebbé/ai$s IBop^ gww» fes^/^abib/ Jdetrusfj enbe neemt Dier uptoocUutoe dicnbe enbe be oBobUjcfte bermbertïgljepbt. Ciaet bacc na boo^t^er enbe fitt f)oe groot fp boo? 45obt ge* lDo;?ben 3ijn/ IjocghctroubJ/ bjoom/ berbulbtgO/ ootmoebigf) / €5obt mïnnenbe/ enbe bcrgbelijcïu u? toe felepnc enbe ftrancfeebeugbt met öunnebeugbt. Etcch.45. €oont (fegöt <0obt tot€3ecötel ) aen'tbolcfeban ^frael ben tempel/ enbe laetfebefcOaemt toojben ban öunnebooftjeben/ enbe laetfe bat gefiicöteme^ ten / enbe (aetfe flun fcöaiïien ban alle be bingen/ bte fp gDebaen öebben ; maer toat i^ ben tempel anberjs Greg.i. 24. ban gljelijcfe ben ^. e^egoriu.ö öet felbe uptlcgbt/ ^''\l' fiet leben ber ^epügDen/ bic ben Igeereon^ Heeft jSJnS öfieftelt tot een ejcempel/ bU toaerac ineUicft bjon^ mSgëtt berlijch ijS tn fijne Igepligen^Boo? al (telt boo? oogen juaaciaisJ jjqo^ alle be l|epltgOen/ be alber-öepfiglifle maget b«i?b m .fP^ï^ia/ öljS eenboo?-beelt ban alle fiepligbcpt enbe alle miu 45obtb?ucDtfgOepbt. a^antfp t^be b^outoe geftleet 8"u met be fonne ber recfttbeerbigDepbt / tn be toclcfee Apoc.12. ^Qijj. ig^^fj. gi^cftcitfön tabernakel: toant glielijcft Thomts. ^. (€öomas5? fegöt / be 3tele aenfcftoutocnbe be bol^ maecfetftepbt ber fonne fean !ilimmentotbe<aob^ lielijclie bolmaecfttiieben: infgelöc{i$?befc()outoen^ be be bolmaecfetfieben ban iBaria enbe Darc tieer^ Ujcfte beugfiben/ fal fp ftomen tot eene toonberlljffte Itenniffe <aobt^. (€en ttoe^ben / bemerclu bat fp foa

niet

Van de naervolginge der Hcy llgcn. y ^9

imt booifeomen en 5Ön gOetocefi \im45ohtsiQta< ©f ijcpri* ttc öat f? fonöec aröcut aefeomen 3ön tot De öeugfjt; g^" "^ ö«ö* Hjantfp tjeüöcnbe gatien ban öe<aoöIijcfecmiltöfpt fo^,^,»" ntabeeltoaecften/ flrcngigfjcbm/ enöcbpna met groten at« een göeöuerigO gljÊöetitbecFicegenrenbeöoeDnbe^ S^^^l^l tamelöcft öat fiet i$ te bctroutoen bat topbefcibeïJS"'^' leöigöfönbe/OftnletbeeltJoenDefoubenberbtügen/ * inbien top ornef bp ï)un toilöen geljjcften. ^en^» 25onabentura maccfet be albec - Depllgöfte maget ?°rf ^"f* 0lbu0 fpjcfecnbe tot eencn menfcïj: ï©eet booafeöec/ i" vlu bat icft mp fclben boo: foo fonbigfj enbe fTecöt cnbe chhfti. ontoecrblglj ban be gratie «aobtö acötebegöelijcö gI)P/baerom epfcDte ich foo toel gratie aljj be beugt* ^ocDter gïjp mepnt / batith alle be gratie / tiz ich öabbe/ geOabt öebbe fonber arbept/maer 't en iö al^ foo niet- Sa ith fegge u/ bat ith geene gratie/ gabe oft beugöt ban (0obt gö^öabt en fiebbe fonber ar* bcpbt/ maer met gebuerigö gebebt/ bpertgebe^ gccrte/ biepe bfbotie/ beel tranen enbe grootebe- I noutotfjept/fp^efeenbe/enbe pepfenbe al bat Bern be- ! fiaeggbe. Wm boo jfeeclier/ batter geene gratie eit bomt in be3iele ban boo: 't gebebt enbe fiaflpbinge De0 licliaemiö. Cenberben/ bemercöt ftoefoagöbul^ Digi) be ^pligen getoeefi3ön/ omtefoetéenenbe öoaer te nemen oocft be minfie beDufpfelen ber beug^^ 3en : l^ierom bebtoongen eenigeboojeeneeutoigO 3002nemen/ fiunnetonge/ eenige b'oogen / eeni^ jc be fjanben. OBant bie Mepne faftenberfmaet/ fal Ecci.19. ïKcngöflien^ afbalfen/enbe baer i0 bicfetoöfö meer 3cr ücbeliSJ om be flappigöept in blepne/ban in groo^ :e fonben.

Het ?,point.25emerc6tten eerffen/metftoegroote ©oiijft* ïolöerbinge be ^epïtgen ban Jjun eerfïe feintfcöept gsöjytDtï if booitgegaen 5ijn in ben loop ber beugljben; toaut ^^"^ciu lp alleen fal falig 3ön/bre bolfter t fal ftebben tot ben , pnbetoe. €en ttoeeben/öoe fpbe beugDt berferegen lebben/ tetoeten/geb2«pcfeenbe sSobtsf gratie/enbe n latenbe öunne talenten niet lebigft liggen,- foó Matth.10, lebben fn bagelijcbö bertoojben bermeerberingöe ler gratiën / enbe alfoo i^ ïjunncnboet-pabt gelöcti m blincö^nbe licöt getoaffmtotbenbolma^cftten

bag&»

56o Den II. Boeck. Het XXXIII. Cap.

Afirfhtf ^^9Ö» 3©cr:r)oopt befe oocft ban öen l^ecre/cn bolgöt

^ aiic "aec be Ijeflc fa(bingc. €en Derbeii/iJcmercfet Hoc fp

iieiftfcrcu boo? eeiic fracne rtcrc[iDcpbt öoo^-gacn Ijcbbtu [\tt

tt tieïtam* {joogfle bct ïJZü^Dt/ cn^z bertöonnen alle belet feUn/

"^* oiiberjef/riicfebommen/fefnbcrcn/QuabegencaentOe^

bctt/enöeopceitentiitboIb^ociitbceltijbcn.Becfeicft

oOpootft be bclïe maniere be.^ leben,^/ be öetooonte

fal Die genoeöljltcö niaheiijenöeobecIeaOt bit neeo

fteltjcö. iBaec gact tot <i3obt beit 3i\bf^t/ cnbc offert

Bern ben lof ban ge&ecl 't Oemelftö i)cp^ I enbe b'ar^^

bepben/bie bc ^epligen boo2 fiine Itcf öe öebben ber-

b^agen/boo^2 al be alberbperigftelieföe ban beHöoe*

ber €^ob5f / inbe toelcöe üp ban ber eeutoigöept fpti

beöagen beeft geöab/enbc boo? ^t^t \^x^i om gratie/

^\t u noobig i^J om öunna te bolgcn/roept aen (lun^'

neboo^fp^abe/bienietalleenïöcfe feer begeeren utoe

faligfjtpt/maer oocft uptnemenbe fiepïtgBepbt- %t^

bancfet «6obt boo? bunne glorie/ enbe bietjjungöe^

lucb ban befelbe upt geBeelber {ierten.

loan. 14.

Ghebedt om te verwerven naervolginghe der Heylighcn.

/^ Sab'ghmaker der werclt, ghy zijt wel den wegh,de ^^ waerheydtende het leven, ende onfen leytfman in dcfe onfe pelgrimagie toe d'eeuwkheydt , die noy t her- haelt en kan wordenrmaer ghy hebt my oock dcHeyli- gen in den felven wech gegeven tot leyti^mannen ende mede-gefellen. lek bidde u dan door het binnenfte u- "wer bermhertigheydt , dat ghy my wilt gratie gheven , op dat ick hun kloeckelijckmach volgen in waerachti-M « ge ootmoedigheyt , liefde ende andere deughden, die u-l ^ wen alder-heylighften wille ende mijnen r oep van myj^j vereyfcht. Ick ben befchaemt Heerelefusdaticktotj noch toe foo fchoone exempelen hebbe verfiiymt, en u^j a we feer heylighe infpraken , die my hadden behooren tc| „,;; irecken in de foetigheydt van uwe falven. Eylaes ! wat iflèr dat my van den voet-padt der deughi kan trecken ende dwinght ter fijden te gaen , als my voorlichtei foo veel door-luchtige menfchen , die geftiert zijn , nie yan defe wereldt, maer vap den hcylighen Gheeft? Ocl

of

Van de nacrvolginge der Heyligen. ^6 1

oft ick nn cene genoeghtc kregCjOm met hun ccncn oo- gcnblick kloeckelijck tcftrijden, die leer bcgccicinet hun te regneren ende u re loven ! Want inditn ick nu bloo en vervaert ben in den ftrijt ; hoe fchandelijck fal't SScrdjafirtt» dan voor my zijn metfooglorieufen ^^rnp-vechters te ^'^^^j^J^-, verfchijnen voor u mijnen Koninck ende mijnen Godt ! ftjjciiüoo^ Ickbegeeredan,oHeere jVoortaenfoo mijn leven aen net g,t(tu te ftellen, dat ick in de tegenwoordigheid t uwer Heyli- föp^jj'/, ghen ende van uwe Goddclijckc Majeftcyt niet be- *^ ^ » * * Ichaemt en vvorde,noch oock als ick fal moeten Iprcken tot mijne vyanden in de poorte , in den uy tganck van dit leven. Voor waer ick ftot ende aflchen betrouwe op uwe oneyndelijcke goetheyt , dat ghy my uwe gratie niet en fult weygeren, op dat ick met deughdenN.verciert dra- ge uwen name , ende trccke ende bekeere de zielen tot u , op dar die met my u in den hemel mogen loven ende . gloriiiceren , van de welcke ghy nu om mijne ende uwer dienaeren gebreeckeii gelaitert wort. Want eenen die- naer heeft vvaerachtelijckghefeyt, dat d'Apoftclen de werelt bekeert hebben, niet datdewonderlijcketeec- kenen hun-wonderlijck maeckten ,maerhetverfmaden der rijckdommen , verachtinge der glorien , ende ont- laftinge van alle faecken deler werelt.

O alder-falichfte Mager , ick bidde u- verhoort mijne gebeden, die ick heden voor u uyt-ftorte,op dat ghy my, wekken den Heere Jefus uv.'en Sone hem geweerdight heeft met joannes te bevelen, wilt verwerven cieraet van alle deughden , verfmadenifle van alle menfchelijc- ke faecken, fuyverheyt der herten ende des lichaems , ootmoed igheydt ende liefde.

O falige zielen , dien nu dcfe eeuwige falighcytis ge- jont,aen{ict my uwen broeder,die noch ben doende pel- grimagie in de plaetfe des fchrooms ende woefte wil- derniüe , op dat ick u foude mogen naer-volgcn.

O heyligen Engel mijnen bewaerder, die in den fpfc- ghel van de feer klaer -blinckende Godtheydc voorliet mijne perijckelen , val , ende d' oorfaecken der Iel- ver : ick bidde u helpt mijne ghebeden , ende ftiert my op den goeden wegn , op dat het u niet en verdric- te , ende u niet en bedroeft , dat ghy my bewaert , ' maer u in der ecuwighey t mooght verblijden.

4^ O O mijne

562 Den II. Boeck. Het XXXII. Cip.

O mijne Patroonen NN. omringclt my van alle kan- ten met uwe hulpc tegen de vyanden , die op my vallen, Pfal. 90. op dat geen quaet tot my en kome,en geen geeffele en genake aen mijn tabcrnakel.Want denHeere heeft hem gewecrdight fijne Engelen en 11 te bevelen , dat ghy my m alle mijne wegen loudt bewaren. Komt dan alder- fterckftc vechters totmijnder hulpen, op dat ick door uwe hulpe mach fien wrake over mijne vyanden ghc- fchicden , en met u in der eeuwighey t mach loven ende glonficeren onlen Heere in ' t landt der levende , Amen.

Pradij cke om de Heyligen te ecren.

^tt ob«* T^'^crde» (9\)tukeft mttfielijtU öe kbenis ijtt

uun bait ^^ ^cpltgcii / cnDe öacr-en-boben bergaöert beci=

J"^S'/'Lfcöcpbciuj:empeIenöer DeuoUtien/ ^nöeobcrlcoljt

seiw 'öiclilDöIsJinulDcrDectcncciugfcJiooncxenipa/tiat

(jcquaem i^ totöctbcfonberonöecfoechenbeccon^

fcienti^/O^naemt ^jcainc n parttculiec : toant ött i^

ccne liracljtioftc mcöecjjne enöcremcbie/ enöealiai

tmm tocl-riecöenöcn appel/ om öe öcacDtcn bec

3tclen te mogen Uermahen»

^e ttoecDe» lïcbepDt oocft in u te maften eene ge«*

Iijclieniffe ber manieren enbe beug|)ben ban eenigcn

Öepligen 3^atroon*ïJtei' toe becmaênt onis ben lipo?

i.cor. i, Hel feggenbe : Eüt möne naec-bolgec3$ / gti^th icö

Cïl?i|intaerbolger ben,

^ebecbe- ïeeft Ijet ïeben ban utoen ï)atroon

ban be maent/ neerflelpcfi/ en beu- eert fjem boo? tjet

naerbolgen ban eentge beugbt / enbe begeeit tot be^

felbe fijne bpfiant/enbe maecftteen tafellien ban alle

Mtoe #atroonen / op bat gijp in be up^e utoec boobt

ï)unn^ öulpe moogOtbegeeren/enbeb^ienbenöeb*

ben om aen te roepen,

ssetjcriiw- ;©ebierbe- ijBen bint eenige biebecljoo^enbei:

l^^cDhani l^^?i^9^" bebeplen op elcfien bagl) ban be toefee/aen*

om opcic* roepeubebcs^ <§onbaeglj3a?becboo?enber€ngelen/

iicn öagü bcj^ H^aenbaegliiGf ^* Slan ben ïDooper/be-e^ ^tjnf^

wkPö*. baegjö be patriarcljcn enbe J2>3opljctcn/bej0f 31Boen^

^ib€ te bcii^gbss b''3ipoaelen / hc^ <J^onbcrbaeglj^ be ^ar^

aaircevcii, ti^lawn/be^^^^ÖböeijD^b^ Confefloren/beisf^ater*

baegD$^

Van de naer-volginge der Heyligen. yó^

^atqï)^ be jBacgfjöetn jjlr)acr men moet boo? al tichirijlö acnrot'pen öeöonnioinnetïcrf)cmelcn/

fcihiven/ nm Den €nacl onfcn bctoaerber,

tDebijföc. ^t ocffeninoc öec oljcncrbiebccecc bci* l^cpiiacn bcbcpkn op alU up^cn ban ben bagO^/ i9ioocöloffdDC&»

Schiet' (jebedckjns^

BEmint dcnHeerc alle fijne HeyligenjWant de Heere PLI. 50. lal de \vaerheycverroecken,cnde oven-loedelijc- kcn betalen de gene die hooveerdyc bedrijven. Doe: mannelijck ende laeruherte verfterckt worden Ibidem,

alle die in den Heere hoopt. Een weynigh is beter den rechrveerdighen, boven veel pfai, 36.

rijckdommcn der fondaren. Maer de rcchrs'cerdi^e fullen d'aerde erven,ende Tullen Ibid.

op die woonen inde eeuwedcreeuwe. Bewaert de onnolelhey t,ende liet de rechrveerdigheyt , ibij. want het zijn debevelinghcvandenvreedfamighen menfche.

D z

AEN.

564

AEN- MERCK INGE OP

HET XIX. BEELDT.

#cli Roe Qtootm b?cbcfouöt oÖP Öcb&en / ia^

öitneecfidijcln

^mt "R Emerckt hoe grooten vrede ghy foudt fy?uptfii U genieten , ende hoe grooten eere ghy mrfuptöe foud verkrijgen^indien ghy de deught oef- wfröSfende gelijck[A]S.Francifciisende andere Heyhgen geproeft hebben, want [b] de deugt is altijts met[c]den vrede gevoeght, fy woont met dien tTamen in een herte, en doet [d] den Heere Jeftis daer inne ruften: lek biddeujfiet hoefy allegader de deugt vereeren , aengefien de groote foo wel als de kleyne befoecken de[E]hutten ende[F] graven der HeyHgen^ja God felve eert die, ende[G]d*Engelen oock op de werelt, en- de defe metChriftus geweerdigen hun met de heylige menfchen gemey nfchap te hou- den, om de fonderlinge grootachtinge der deught,gelijck het blijckt in [h] de H.Ca- tharina vanSenen,aen de welcke den Hee- re fijn herte gegeven heeft. Siet hoe hoogh [i]de Moeder Godts door de deught ver- heven is» Ter contrarie [ k ] de fonde pij- night, ende maeckt ongeruft de ziele,ende berooft den menfche van alle eere,oock in de niccfte[L]ydelhedea ende genoegh- tenderwerelt.

Hst

S6s Het XXXIII. CApiTTiïL.

Van den fcvenften middel der meditatie , oftvanden vrede ende geruftheyt der ziele , die uyt de deught ïs fpruytende.

Het i.point. 23cmiTchtbattienecr|lioöcptitenlic «ï'^ mm^ öcpcpfeii Dec menfcljen öaer toeaHcenlöcfi ftrcfHcn/ ^i^^ll%l' om bat fp fouöcn DcrfinjaOen b^cdeirnöcruttebcc tnativoit Dcctcm 5^cn oi^riöen fclj^obbec Oefer toerclbt / ben tut ucunu eecgiecigcn enbe cucicufen cu Ijtcft niet anbecis boo? J)cm/ baa om te becfaben fön öecte / fjet toelcfe naet bergancöelöcöe bingfjen Ijaecfet/ ombatöpfoube mogen feggen: |Bön5ieleru|t/ tüantgftpDcütfeef luc.h. beel goeberen boo^ beel jaren opgelept. 3©ant be be^ geerten ber aertfcliermenfcDen3öngöelöcfe beroeps ringen/ t)i$ be ellendige foo lange pramen/ tot bat f? genieten 'tgene fp begeert fjebben/ en baer inne b^be binben/ bic ben menfcfje baer niet in binben eniianj fntomita maer l)p fean metter toaerDeptfeggenrgcft ijebbc in [^^^/'^^^ alle bingen rnjïegefocbt/ enicben bebbebienietge? rSfietc bonbenjtoant al bcfimbc bp gebeel be toerelt/ ftp i^ biuDciu eben feer ja bupfentmael ongerufler/ glielücliöet blijht bp be macbtige ban befe bjerelt* 3Böt een upt? finnigfjepbt i^ 't ban te bolgen be toereltfclje faèen/ en in ualber-foetften^efugeenenb^ebetefoecbenl €en ttoeeben / pepft toaer npt bat bet gefcïjiet bat be beminnerjef ber tüerelbtgeéncrujicinaertfcbebin' gen en binben / ïjun bcgebenöe tot be fonbe enbe af^ toijcbenbebanbebeugljt. €eneer|len/ om bat befe bingen ongeflabigb enbe bergancbelöcfe 5ön / baer fp bun bert aenbecbten.Cen ttoeeben/om batfpeene gebuerige b^eefe enbe fo^ge bp-baengen/ foo Itj'el oui be felbe te ber brijgen/ alö om te bebjaren, fCen ber^ ben / om bat ben biebe enbe r ufle baer aUeenlijcb i^ / baer gcene oorloge en is? / maer bat ald een bleefdje»^ (tjclt menfcöe föner begeerUjcbbeben onberbanigft iiS/ bp alföanaenbercöene/ acnbetoetren/ enbe aen<0obt felbe oo^logir' boet/ enbetoapentfönefm?

(00 3 ueii

$66 Denll. Boeck. Het XXXIII, Cap.

tten ciibe pafften föiiöec 3i^l^ t^O^it be rebene / ia te^

0cn ijt fcibc/cnbe tegen »0cbt boet ïjpfe bccljten-l^oe

fal ban baet b:ebe ftonncn 3ün^ toant Mc öccft ö^m

lob 9. toebecftaen (fegftt 31ob)enbe Oecft b^ebe geljabt^ en*

Eanich 3. be ^arucö : i^abt gftp ofjetoanbelt tn ben toeoB

45obtj3f/ ööp fouD boo^töaec in ccubjigcn b^cbc g!je^

toöont fteOben» ^ant bc oeffenacr^becbcugOt on*

bettoerpen bebegeeclijc&öeben onbec bc bcugöt/ en*

bc bc rcbcneonbcc^öobt/ cnbcïjcbbenccnentoülc

niet f)cm:buj0f oberlcgöt Doe gerccötiöö enbc fcöoo^

'tfcibct^/ cnbc bcrfocPt t)t fonbc*

4^Q^mt Het i^point.iCcn ccrftcn/bcmeccfet ban toacr baer-

tjcc beroer* cn-ftobcn tz Dccocr tc ftom t in bc siclc ban ben boofcn

öÊ hSofc" iticnfcli/boo^tDacr om bat Op fönen toillc niet en ftan

tncnicöm bolö^cngcn / toant bp bcbint bat fcec bed mcnfcften

m* ecnen anbeccn bJiilc fjcbbcn/en bic coh tegen ben fij*

nen i0/om bic0 \3ii\\e bat bp l]ccft beel mebe-bcgccc*

berö cnbc b^pccö / en bat beel eenc fafec niet en feon*

ncnbcfittcn. jjBaec bc rccbtbecrbigc/ cnbc bic be

bcugbttocgcbacn 3ijn / boib^cngen altijbt^ bunnen

töülc / toant fp en fjcbbcn gccnen anbercn \xiiilc ban

<0obt/cnbe baec en 10 niet bat 45obt^ toiüc !ian W^

berflacn.a^ant ï^ic gecnen cpgcn toillc en ïjceft/boet

nocbtanjsi altijt$? fm0 fcW toif (e/ cnbc aïfo niet toil*

lenbc boen onfen cpgcn totlïc/ too?bcn top altj)t0 gc^!

poroth. bonben bten gebncn te fjcbbcn/ gelijcli ben ï§. <Doro*

tfieuö placb te feggen / cnbc bacrom boet fulclicn al^

ïc bingen na fnnen toiüe/ cnbcfönbcalnjbtieJbUjbc/

ceboclt ïjp in fijn ftcrtc ccnc gcönccigc macltöt:cnbe

aengcficn cencn fotberanbertgelijcftbcmanc/ foo

f cci.27, blijft cencn toijfénin bc toyfijcpt gelijcïj befonnc/ en

bolgbt <0obt ha. €en ttoccbcn/bcmcr cfet bat alle be

gene/ bic fonbc boet/ flabeii^ ban bc fonbe/ cnbc be

ïoan 8. üabecnpc ban De fonbc cnbc fonbi gen menfcRc i& foo

groot/ bat Ijoc tocl !)p ficv bat l)p fijnen^toillcnicten

fean bolb^cngen/bp nocbtanö niet en ftnn opboubem

(€en bcrben/ beniercfit bat boe tocl cencn boofcn

menfcïj fijnen cpgcn toillc fian boen / bat fip bacron

niet te gerufier en i^/ om bat ben felben (irijbt tegen

ben toillc <0obt0/ cnbc baerom i^ bpaltijtö gerjuclt

met b?oeöinget«i:eonfcientie/ enbealfooboo^fljn

epgen

Van den vrede ofr gerufthey t der Ziele. 5 67

cttgcn bonnific en tooati öp niet ontjlngen/ maer een fcIjulDigö menfcfi geao2öeelt/aengeficDer confncn- tic flrengelijch ücfcijuIDiaDt/enbe öe felbe beröoenit en pijr'igljt. Ocö üoe grooten öelle gcboelen tic fon- bacen Ijiec öoo^ ! enöc niet alleenlijcfeen / bicftoare fonöen Doen / maer oocfe Die öunne geü^ehcn Dienen/ enöe en acüepöen niet omöunnegenegcntljeöente Doenberflerbem Cenbieröen/bemercbtteceontra' <€toofieii« tic/ Ijoe gcooten troofl öomt boo2 öen b2ebe in be 5ic^ ^J ^?^^/ ^^ Ie ban öen recljtbeeröigen/ enöe boe fcOoon batist Siae 't aenfien ban öen blaren öemel/ locljt enbe 3ec3 toat b2ucïn ben b.2cöe tongbt in eenegemepnte : enbe fcbicbt \)it toe öe 5ieie« Om te toeten Ijoe grcotbefen b^cbe teacbten icf/baer top af fpjeben/moetmen Den bepligcn atpoftel ©aulu.ö aenbocren / aljsf fjp fegöt: ^cnb^eöe<0ot)t.ö/ dieaüeberftantteöobengaet: phii.4. toant baer en 10 geen fabe bp te gelöcben/ een geruft fterte too?t ban bê Böfen-man met recijtegenoemt: ojenegeöuerigemaeltöt/ en biengaet alle finnen te p^ov.if, boben / ent?e gout enbe filber en fal niet geacOt too:* ben in gelöcbeniffe ban biemïlBant fjoe grooten fabc tö't (fegljt Den J^-5Cmb20fiUje?) ntetbetoeegöt oft De^ J"",^'-^'/ '• roert te to02öen öoo^ baeefe / niet gequelt te te02ben *^^°^* metacUterbencbcn/met geeneb2oefbeptongerufi: te too2öen/maer al^ op eenen fcer feberen oeber fjet on- berberlijcb gepepö te ftillen in eene goeöe ïjabene te^ gen b'opftaentie baren bcr toereltfcöer ontoeberen i

Het^»poin:. 25emercfet toat groote eeregebaen ^atmt toon aen De oprecöte bcugbt / oocb in een iïecöt enbe gf "^^9^ onbebent menfcbe/cn oocft boe De gebepnfDe Dengbt acn öc 0^ bp De l^epDenen in be maegbDen ban l^efta enbe in De teüju p2ieftcr.öge-eertii$getoeeflennoc8to02t. <§ietöoe ï»^"8Df* be öepfersf enDe macfitigeDejCJ toereïts)?eeren Del^ep^ ïigen nocf) in 't leben fönöe / Dat fp bomen in bunne butten al0 m bcrcben/om raet te b2agé.l5et paüep^ ban De ^?incert(fegbt ^ttöanafinjOfJenDe aüeöetöo^ Athat. in nincbUjb bof berbeftben(g.3tntoniUj2?eenmenfcbc ;;!j»Anto. bertoo?penin'tupterfteepnbeDe23?toereltiS:fp2eben' 55>a, ^, be ban ConftantinujOf en fijne fonen^OrnDe De graben acutomuB ber i^epligen 5bn geibcb eene toeblucbt gelijcb eene ^°^^^" bcrlicbnnge ban aileQualemboe beef peïgrimagie<i^jg//i^^^

»öo 4 too^

568 DcnlI.Boeck. Het XXXIII. Cap.

löo *öcn Dcctoacrtö o^öncn^ öoe lïeel giften too^ben* öec oDefontim^ met \sat ecre too^Den öunneceli- quiciiUcrccrti bitijz inenfct)mtoattiiötja( te boren (uiDicnmen aeiifiet Dun getlacijt enöeupttoenöiö^ goeöcrcn) in glicenöer looeeröen en IjielDen / oft oocö eufouDenïicbücn/ inötcnfpfonber öeugfjt toarem ®""/ ,. mn ttoceden/ftet ïjoe opcecijt endc Uait D^fe eere 153^/ gm lïolï' ïï^*-'»^ öMnöerc toerelDtfcïie ceregeljecl poel i.fi?»31Dant tem eiiDc (gelöchCl)^Pfoftomu^fegïjt)f)ct roepen öeis^tiolcx/ öcftdö,gi> „^g( töeiche fpöe recljter^ p: jjfen en toeroepen/ en I quod nc ftomt nictuptber toaerfiepöt'/maer Ijier öoo^too^öt moiaeduur aUeenelijch gcfcïjilöertöenonö^acracötigljennaem niiiafeipfo. \)anbeeere/ 'ttoelch blaerlijcftblöcht/ als fp ban ^roy. 10. jj„„j,g officten afgegaen 3i)n» ^e gfjebencbentflfe faan tien recljtbeeröigen (fegfjt ben 3Bijfen-man ) i^ met lof/ maeröennaembanöc goööeloofefalber- ©c i5cugi> rotten, ^c öenotitjclijcfee too^öen üonmgDen glje* öcitjchc noemt / ende fp 5ön toacracïjtiatjlöcïi liercber enbe mftum macl)tiger(iriantfpijeerfcljapppeljebbenober Ijun^ ïsoiimgeji nenmoet) dan öieeenigefteöenin-neemtütoantfp Bfupeim* 5ijn be bede b?t?nben ban ben opperften iaonincli / ben bjelcöen ai^ ftpbe fijne toiltbereeren/ toaten boet ftp nier^ 'Bit betupgfit^.jf rauctfc Uj0f/<;§.^o* minicuiS/ benfaUgen ©. 3Ignatiusf/ ^. Catöarina ^an^enen/ met betoelcfte Opooclifijnljerteöeeft gemangclt; anöerebeel/ geUjclilX^aoöalena yeeft gp gïieiöeecbtgijt te Oefoechen mtn^ met groote ge- mepnfaemöepbttebereccen. ji)acr toat foubenD»? <^ngelenboen/ al^fpfien bat fjunnen i^onincfi foo grooten toeccli ban een beugbelocfi menfcii maecfit-} LUC* 14. ^tet Hoe toaeracfjtiglj bit tooo^abtljsf : ^IbteDem berljeft/ fal bernebert teo^ben/ enöebieöenibcr- 5&cfcban* nebert/ falberöebenbjo^bcn, iBaerljoc groot bat iicMoim tJSbefcfianbe berbooffieben/ blijf ht uptbagelflcft* ioüfi'wöt ff Öc firaff ingen ber miföoenber^ / enbe bat be men* ' fcöen/öoeDoo53'fpoocli5iin/ijunfcI)amenbanlninne boof öeben / enbe titit ntemanbt en i^ f]oc mar ïjtigl] oft \xnj^ öp i$/ hi^ be boofijeben bient/bie niet eenen fpot m too?bt ban be fijne/ enbeeene befcljimpinge 3ijnberb2renbenenbebpanbem aiDant befpjeurSt^ Koiu. 2. ban ben öcpiigenJDaulus? t^feer toaerac{|ttg!i:€ri^

buUitie

Van den vrede oft geruftheydt der Ziele. 569

buïatte cntic bcnautOepötin alle ^iele ban ben men* fcbe bie riuaet boet / maer oione enbc eere cnbe baebc cenen peoclijcften tU goct boer*

G H E B E D T.

OPrince des vredes , en blijtfchap van geheel de acr- de,oiis herte Ibeckt in alle laken ruft j'een yegclijck bcrreert vrede en ftike; want dit is d cenige faligheyt in defcn onlaligen ftaer en ballinghlchap , vrede re vinden, Jacr ons leven cenenftrijt is : endedaer toe zijn wygc- reclitvcerdight van u , om dat \vy vrede by Godt foiiden Rom. f. hebben,doo'r u onlcn Hecre lefus Chriftus. Den arbeyt van eenen yegelijcken ftreckt hem om vrede te hebben, defefoccken d onkuyfche, goet-gierige , eer-gierighe menichen, maer te vergeefs"; walit de goddcloofeen Efais4«. hebben geenen vrede ; fy en hebben geenen vrede , dan ^^^ '^^' die uwe wet beminnen. Gh v hebt ons defen uyt den hc- j^q^j^^^^j^ melgebrocht, en der wercltvcrkondight. Ghy wordt Jjoüciu waerachtelijck genoemtden Prince van den vrede, den hoeck-fteen,die twee dingen een maeckt,en verfoent in iid'onderfte metd oppcrite.O hoe groot is de faligheyt van die ziele , die ghy door de deught verheft boven d'onwederendefer werelt, geveftigt in eeneheyli^e be- fchouwinge : fy en fal geen quaet vreefen,want ghy zijc met haer : hacr herte en fal met geene begeerlijckheden beroert worden , want ghyzijt haren af: fy ftaettui- fchen voorfpoet en tegenfpoet verfekert en ftille, als op eene hooghde, en iy veracht alle dingen. O onfen vrede mijnen GodjWie fal my geven vederen als van eeneduy- pfai. J4. ve,cn ick fal vliegen, en ick fal ruften in de gaten van de fteen-rotze,in 't hol van den muere ? Want ghyzijt ge- cant. 2. komen, om dat ick vrede foude hebben, en ais ghy ftcr- ven foutjhebt ^hy my den vrede gelaten, fcggende : Ick lateudcn vrede, ick geveu mijnen vrede. "Heerezijt loan. 14. mijns genadigh, dat ick niet en geve uwe erveniiTe ( die ghy my met u\\'en bloede getekent achtergelaten hebt) vooreene Hechte fake van defc werelt , die kranck eiide ppai 7^. verganckelijck is. In vrede is uwe plaetfeghe worden, «öoDtisf alfoo dat ghy oock niet en hebt ghewilt dat ueencn ^^l'^^^^ tempel ghemaeckt foude worden , danvandenvreed- ^"éöW

OO y fami-

570 Den 1 1. Boeck. Het X X X 1 1 1. Cap.

famighen Salomon ; noch geboren worden , dan in tijd« van vrede; noch ftervcn , dan om ons vrede te verwer- ven.Indien ick dan vrede hebbe , foo ben ick verfckert , datghyGodt desvredes endc liefde met myfult zijn, cnde wat faldcrdan meer zijn dat ick daerenboven fou- fhilip. 4. de konncn be^eeren?want defen vrede gaet alle verftanc re boven. O hoe groot , hoe eroot is cte fali^hcydt van een vreedfamigh herte,niet te begceren, niet hopcn,nict vrecfcn, niet te willen bchalvenuwenH. wille; niet ge- praemt te worden met ecne vrocgingc der conlcientic ; t'allen uren tot de doot, tot uwe komftc, gereet te 'zijn. Bern. ferm. Indien yemandt diteens heeft ghcfmaeckt ,ick en weet 3S.in Cant. j^j^^ ^f^gj-j^. ^,^.^^ Bernardusjott fulck een al fchroome- lijcker ende pijnelijcker foude vinden voor ecnigen tijd de helle te lijden , dan ghefmaeckt hebbende de foetig- heydt van defe gheeftelijcke neerftigheyt , wederom te gaen tot de fmekin!gen,of liever demoeylijckhedcn da vleefchs, ende wederom aen-nemen d'onverfadelijcke curieufheyt der finnen. Nochghy en geeft niet alleen- lijck den vrede aen de deught , maer na die volght noch cene eeuwighe ordinantie van uwe Goddelijcke Maje- Ambrof. ftcy t eene opreckte eerc. Want die fyfelven met eene Konincklijcke macht bedwinght,wort een Koninck ge- noemt, om dat hy fy felven kan regeeren, hy is een rech- ter van fy felven , ende isiijns felfs , om dat hy niet ghe- vangen en wort ^eley tin de fchult, ende niet geworpen wordt inde foiide.Ende voorwaer de deught alleen ver- dient eere; maer noch heerfchappyen, noch hooghe fta- ten en konnen deboofheydt met eerlijck maken, met recht wordt eenen deughdelijcken armen menfch meer van eenen yegelicken geacht,dan alle de macht der vve- relt. Want eenen yegelijcken is foo groot , als hy is in u- we oogen, endc Heere ghy fult de gene,die u beminnen, I. Reg. 2. hier oock vereeren, maer die u verlmaden fuUen onedel zijn. Waerachtelijck heeft uwen Pfalmift gefeyt : Uwe rfal. 13 j. vrienden zijn uy termaten feer eerlick geworden, o God uy termaten feer is hare heerlickhey t verfterckt. Maer alfoo ghy door uwe oneyndelijcke ontfermingheu ghe- weerdight hebt my voor uwen vricndt te vcrkielèn ; want ghy hebt my kcnnelijck gemaecktalle de ghebo- den cnde raden , die ghy var, uwen Vader hebt ontfan-

genj

Van c^e vrede ofr gerufthey t der Ziele. 5*7 1 gen; foen wille ick geenen vriendc van defe werelt zijn , maer u alleen uyt geheel mijn herte, ende alle mijne ge- dachten beminnen , u minnelijck omhclfen tot dat den dagh aenkomt , ende de fchaduwenondcrgaen , tot dat

thy voor my verfchijnt , en opent de fchatten uwer lief- en ,die my bemint hebt van het beginfel des wereldts.

Pradijcke om te verkrijgen gerufthcydt

der herten.

TT €n ccrf!cii/fï) fdben öichlBölcf op treft cnbe bicï^^ ^bttqm ■^ geliicfie maniere oUertjeljen; iï^ijncn «booten- ;,^^f£'[? bemönen KI/ umn tMöec-BcpIigljften totUe moet «©oDtis. tnalle.öaOcfföieDen. &ï\m peaDelijcben Imxryct^ fcf)epöen faecfien boo: fjem nemen/ om te Dep^oeDeii of t fijn hert öaer tegfjen i^ oft niet / enDe han fp UU bcnober-geben.

Zm ttoecöen / inbten eenigïjen tegenfpoet ober- ïtomt/füuljertebergaöertljoutienenbepepftni^en b:eöei0 foo beel enöe meer toeert/enbegfjelöcFi pe- manöt ade bingljen geeft boro fijn leben / oocft alfoo lieber alle bingen berliefen ban ben b2ebe.

iCen berben/bifttoil.ef en ootmocbelijh te btecDtem

i€en bierben/ boben al facOtmoeöigftept/ enbc berb^iiben upt fijn fjerte alle berbittertljepbt enbc QUdef bcrmoeben^

€en bijföen / tamelijcöe beftommertnglje ,• toant 5ï)artba ie beroert boo: te beel bingen; öier af fjeeft gctfuo cocli Jöopfesf bcrmacnt. Exod. is.

;Cen ftiicn/ ncerftige bebjaringe ber finnen.

Schiet'Gebedekem.

T> En vrede Gods alle verftaot te boven gaende, moet Philip.4.

^^ onfe herten ende onfeverftandcniflen bewaren.

O Heere ghy hebt ons tot u ghcmacckt , ende ons herte Auguftin.

IS ojigerult , tot dat het in u ruft. Grooten vrede is den genen die uwe wet beminnen , en- t»fai. ng.

de hun en isg;eeneverargcringe. In den vrede fal ick tfamen üapen ende ruften, want Pfal. 4*

ghy Heere hebt my fonderlinge in de hope geftelt.

AEN-

AEN-MERCKINGE OP

HET XX. BEELDT.

45 f)oc erootcn blijbifcliöp t^ttft gp / Die be

DeuoDt \yolQln ! laet u öit ten minjlen treeften tot befdbel^.

/"^ Heheel de [a] wereldt en kan u herte ^^niet vervullen , dat beroert wort met de winden van [b] verfcheyden begeerten: waerom laet ghy u dan van de deught af- trecken door [c] dwafe fmeeckingen der fonden ? te weten , om dat ghy foudt mo- ghen drincken iiyt den ftinckenden [d] poel , om den wekken ghy doolt lancks eenen periculeufen en[E] krommen wech, alwaer de [f] hooverdye, onkuy sheyt^gie- richeydt, lockende fonden u in [g] eene beefte veranderen 5 cnde trecken u in den ^n ïtjtitÉ [h] afgront der hellen. Siet [i] het rijcke taiïien *^ Godts is binnen u , waerom foeckt ghy dat "üf/i!?^^^ te vergeefs elders? fiet feer groote [K]blijt- acttfcije fchappen der deught,die't herte wacrach- öïngnu telijck vervullen , die den [l] falighen P. Xavi er -, ende andere Hey ligen oock in dit leven ghefmaeckt hebben. Voorwaer de blijdfchappen geput uytGodt defon- teyne van alle goet vloeyen in het [m] her- te, ende verfmaden 't felve -, maer de blijd- fchappen [n] geput uyt den poel der fon- den ^ verloopen ende verdwijnen.

H

£T

S7l Het XXXIV.Capittel.

\'an den achtften middel om de meditatie ende hare begeerten te vermeerderen , oftvan deBlijdtlchap, om wekke men de deught behoort te volgen.

HEn i.point.23cmcrc!Jtbat'ct Den ^ccrc 0002 fö' ^tovmit* nc GoeöectiercnDcpöt / öieljpöccfttottjeimu- tejDeuuae fcDcn/ alfoo gefcljicfit Ijceft/ tat fv boo? öe tDel-luftc KuX oetcoclicn fouöen tooiden om te tuerclien: cnöcin^ öicn tie ücfjamciöcfie tocüuilc i)tfe firacfjt Oeeft/bcel niccc Ijceft öe öecflelücfic/ öat W de oUene die l^omt uPtdcöcugljt, indien oÜP dan doo^ deUjel-Iuftc bandedeuotjtofjetrocfeen tti02dt/ fictljoe beel be« tere ende meerdere/ iKpltgljecendeoprecljtertoel^ ludefeomtupt dedeuolit / dan uptde berganclie^ lijttie gcneuf ijte ban defe Irereldt» (€eneer|len/doo? ^^chjciiui dien dat de toeüufte upt de toereldtfcl)e faecfeenglje- ^^ öct lue* tcocèen/feerbupl/leeiöcli ende balfcö lö/ aïfoodat ^'^^^Zl ^IriftoteleöfegljtdatdebupIeendeleeUjclJe berma^ taifctj. lungcn / gfteene bermaechmg{)en en 3tjn / doo? dien Arjitor. lo. datfnfulc[iijnreten5ön/ danaen degficne die ban ^^^"'^•^' l3inncn Qualijcft gfjcfteltBÖn/ gOelijcti(fegfjtl)p)de hinderen groot aciiten bun fpee!-dingf)en/die de man$ bcrfmaden. ^p 5ün foo bupl/dat de glnlofo- ^p jj^^ j„, ptienendel^oéten berftert DebbendatdemenfcbentiErcDe iw Deeftenende toilde dieren beranderen/ die öeban» nicnfciim oden toaren met de liefde ban Ctrce: ende entj» niet "^ ^"'^"^* qualjjcö berfiert ; tuant en fien top niet dat een Boobecrdigd menfcfje toandelt gelijcft eenen pauto i tateenenonfiupfcïjendertel i^ glielijcli een gepte^ bat den gulfigOen göelijcfe een bercften gljeSaeben lODOjdtcotdendupcl! endefpijfe^ ende niemaiidt en tffer eerdaer / die defe genegentöeden doo? fcljaemte metendedecöt» ^m dan Doe leeiijcfe ende bertoo?^ «en dat defe üliidfcbappen in öaer felben 3ön.aBant feebertroortingfjedertoereldt (geftjcftden 3^.©er^serm.4..:« nardus? fegljt)isfoprec[)telijcften bertoo^pen/ ende ^^gü- N^^i. nergOensitoep^ofötelöcfe/ ende ïjetgöene dat meer ''"• «b^eefen i^/ fp i^ een beletfelban de toaeracDtigOe

ende

S74 Den 1 1. Bocck. Het X X X I V. Cnp.

euöc faligc bcrmaniuoc: toant toat begeert öen mU

figen inenfc öe fo feec anöer^/ dan een flucfe bleefct)/

eenoftttoeelecftece beten; enöebieteaengenamer/

l)oe fp felöfamec 5iin ^ öierom Daertmen obec 3ec/

fticrom töo^iöen Melen Verloren / b'tiemelfcljeerUc^

niffc beconachtfaemt / gelych ö'ecrfte geboone Dan

<efau ; enöe Umom hoinen aeligieufc ojöensi fom^

työtöinperiJdïeL

®£bm Hec 2, point. ^ettteccftt bat be bermafeinge be$j

Sï'ficmtf gcctlö enöe der beugftt beel meeröer i^ / tan tic ban

is iiucrDcc Ijct licljaem. €en eer|len/om öat ö^tgeeiïclöcft goet

ban Dic enöcboo^tteliinge beterende eöelder i^ : luant liiec*

Jicijacm ^"^ be[)ooren top Iteber te derben onfe ItcfjameUjclte

oogc dan de redene. (Cen ttoeeden/om dat de geefte?

liictie goederen Wijben/ endedat d'anderebcrgaen*

H^acr toacr tcc (irecïu de (öodtb^ucötigljept / ende

bjelcö 10 l)et edelfte ban al i Boo?toaer <aodt« aiDat

b3ondcr i^ 't dan/dat fijne omDelfihge/ doo? dctoelc^

!ie top öem al.ö aen ö^t opperfte goet tooiden tocge?

$^0c wm bocgt/feer foet ende geneugöUjcb i^i'^^fc gefcljiet/

M?'?Éifti! ^^^ ^^ 3ieil^ w«?t <0od doo? eene oprecijte deugt too?t

^ ' * geboegöt/niaermeefl doodde liefde ende geeüelijctic

befdjoutoinge/in detoclche^riflotelej^ ende de ^1}U

ï©c Wijt* lofoplten de faltgljept getlelt öebbcn. 5leniTiercfu nu

Ëlluam Ö*^^ g^oote blptfcOappen de igepligen npt defelbe ge^

mSc boe[t!ïel)bcn/fDdatfpdegroot(jcptderfclbernieteïi

öcagijt. honden berd^agen / gelijcli top (efen ban den faligen

<epÖjem/den faltgcn g).f abter/al^ fp riepen: 't S$

genoeg l^eere/ 't i^ genoeg» iBaer de redene toaerom

\)at de faltgljept tn^pod t^/aljS ooö d'eenlge/opreclj^

te/ en opperfie bermaftinge ban den menfcö / i? de-

fe/ om dat <i3od fyn epnde Wm al dat tot fijn cpndc

<©aï)t ah ftonu/bertoerf t fijne faltgljept. €en eerften/ om dat

fflftöen' Ö»' alleen de 3ieleberfaedt/ maer aüed*anderedtn=

mcim/ gen geenfinj3f / niet meer dan oft pemandt fp-felben

ciiöemet totldeboedenmet roocftofttoïndt. «Spfullen(fegl|t

tic i«mit^ ^feajEf/fp^eliende ban de<6odde!oofen)eten ende niet

wiert.t berfaedt too?dem ^. Jgieronpmn.ö fegöt : <aelijcfe

de recbtbeerdigfiepdt berfaedt/ alfoodeboofljepdt

glieen toefen Oebbende/ bed?i^gl)t d'etendemeteen

pdel mmii/ ^w^^ IW Oe bup(6^n ban de etende

pdeU

Van de Blijdtfchap. ^7^

pticL OJnbeSfaia^efgelijcfer Dctocrcftfcfjemenfctjen mizz^. tjp De bioomecjÊi / öte Ijun laten öuncbcii öat fp eten/ cnöe aö fp toacftec3ijn / IjebDen (p Oonger. €> toat onfalialjepöt tjU 't/ te moeten putten te bergeefiö met een Ijat bol qaten ! te bergeefö batten na öelocöt! ^e uptfinnigOepbt ban öen toerclötfcöen menfcije iiOifoodanigO/ fegöt^.^cnaibü^/ öatöp tjonge- yideBem. rigö 3Öntïe / met bolle feaften be locljt inneemt / en^ "e e'^cc be fjopet baer meöe berfaet te to02öeni oft bat lip in- nos rcii- neemt eenen folferacïuigljen roöchj öaer fjpoocit q^iirnus. ntetmebebcrbultcnujo^bt. (^BnbetienaByfen-man ^"^*^'^ fcgfjt : ^en gterigenenfalmetgeengelbtberbult tD02ben/ enbe tik De rijchöommen bemint/ enfal uptbie geen b^2ucl]te nemen : 'ttoelcfeoorfegefcDiet in alle anbere fonDen. ^iet^SalomonenfjaDDefij' neoogenniet getoepgert/ enbe ÖPÖ^eftgefien bat Ijct al pDelbepbt enbe benaulDtöeptDecOertentoaief. £«1.2. CiT contranen Die (longec enDebo^üDebbennabe Ma«fa.y. recOtbeecbigbcpbt/ fullen Dier enbeBi^tnamael^ berfacDttDO^ben.

Hec^point. ^emecclit bat ben menfcBe icfalis ©mtioifi bojftigïj / enbebatben toereltfcöen menfclj met lan- ^"^ 5»eie ge enbe moepelijcfte omtDegenfoeclJtfönenbo:|lte Scm bcrfïacn/maei'Dat Dp Dien gelijcft eenen toaterfuft)^ ömgcnbn:» ttgen menftöe met toereltfcïjefaftenbermeerbert/ mumu enbe bat öp put aliE?upt eenen folferacfttigOen enbe (lincftcnDen poel / baer be begeerljjcftbepbt ftem toe noot : maecbatbencecötbeei'bigenmcnfcBevÖobt obcc al tegOentooo^bigft ïieeft/ tu befontepneiö ban alle goet / ja bat f}n t^tk <0obt,ö binnen in onsf 10. <© öoe grooteontoeerbigfiepötenöeuptfinnig- !)cpt i$'t I Xixt te bcrlaten ! ;z^it befïlaegljt ben ^eere boo2 3eremia0 : ^P fjcbben/ fegljt Dp/ mp berlaten lerem 2. ht fontepne Xm^ lebenben toater^ / enbe fp fjebben boo? fiun gegraben toatec-putten / bie geen ttjatet en ftonnen fiouben. H^aet mijne 3telef)eeft gebobd pfai.4T. tot <0obt be lebenbe fontepne : toanneecfalicöfeo:: nicn/enbe berfcbönen-J tDahncet fal irft èomen/enbc fult gijp mp becbnllcn met biijbfcïjan met u aen- ficbt i Cen ttoeeben / bemercfe| Dat l)ct fefeer \$i in* tii^ü gDpbeöetbfn Dalbeu artepbt f hbemoepte om

57^ Den 1 1. Bocck. Het X X X I V. Cap.

bc boaeracfttirre bcugt/ bie tjcöacn \1102t boo^ öe U)e^ eelt / öat öÜP iJï^c enöe ccutodijch jaliöD fouör 3yiu

G H E B E D T.

Pfal. 41. •-> Elijck den hertfnacktna defonreyne der wateren, ^^ loo fnackr o Godt , mijne ziele totu. Mijne ziele heeft dorft gehadt tot Godt de levende fonteyne ; wan- neer fal ick komen, ende verfchijnen voor uaenfichc Cant. I. mijnen Godt ? Geeft my te kennen, dien mijne ziele be- mint,waer ghy wcydet, waer ghy ruft in den middag;op dat ick niet en beginne herwaerts ende derwaerts woe- Pfal. 131. itelijckte loopen na de kudden uwer ghefellen. Indien ick mijnen ooghen (laep geve, ende mftc den flaep mijns hoofts, rot dat ick Heere lefu uwe plaetfc vinde , en ru- Tfil 62, ftein u tabernakel ! In 't vvoefte onbewandelt lantende fonder water fal ick u openbaren , op dat ick foude mo- ghen fien uwc kracht ende uwe glorie. En verberght u aenfchijn niet vanmy, want welcke is mijne ver vvach- tinghe , en zijt ghy die niet Heere ? Ick en fal niet meer wandelen mocyclijcke ende quade weghen. Want wat zijn de wellullcn , om de welcke wy vci mtxy t zijn ghe- Aveeft > en zijn die niet vuyl,leelijck, onvriendelijck, om de welcke wy ons 1'chamen als die geleden zijn ? Waer- achtclijck , waerachtelijck aldcr-foctften jefuhet is bit- ter,hetis bitter u te verlaten. O uyrfinnigheyt der kin- deren van Adam! al zijt ghy tegenwooididi ,ö zee van alle goederen , lier fy vlieden ende maken leelijcke kuy- len ghelijck den poel van Sodoma , die den dorft niet en bluiichen maer ontfteken. O blijdrfchap, die uyt u mij- nen God genomen wort, hocdanige blijdlchap is die? hy kentfe die u kent,die heeft geproeftKeere hoe foet ghy AL'puft. in zijt voor den ghenen die u beminnen. Watfoecktghy Pfa . 36. mijne ziele? ver maeckt u in den Heere ,ende hy fal u ge- ven de begeerten uwer herten. Soeckt u goet, want een ^^egljf* ander goet is voor eenen anderen, ende alle creaturen iieugljtc hebben een hun goet ; voor de heeften is 't goet den ï^'^i'^fü^* buvck te vullen, niet ehebreck te hebben,te llapen,op te goet met ipringhen, ghelont te zijn,voorts te brenghen ort baren, öec men» Soeckt ghy , mede-erfghenamen van Ctiriflius , fulcken (fijfiu goet? waerom vcrblijt ghy u? om dat jghy een paede- ge-

felk

Van de Biijdtfchap. f 77

felle zijtvan d« heeften rrechcmve hope op roe hecgocc van alle goederen.Want p;hy mijnen Godt zij i alleen het goet , en kont alleen het herte verladen ; ghy alleen zij e ccne blijtlchap,die feer vaft zijr door een geduerige ^e- noechte, de genoechten zijn in uwe rechte hant tot eten eynde toe: dit is't dat ick beminne, als ick u mijnen God beminne,diezijtallevolmaeckt-blijvende en vloeyendc goet: Alle andere genoechten zijn kort/ 1 zy oftdie ko- men tiyt cere /tzyuyt weilufte , want alle dinghen zijn verganckelijck en onfeker. Want wie kan glorieren van ^c 3^*ng2 de gunfte des werelts,dewclcke opeen oogcnblick wech ^^j^^ ^^ loopt ? fy is altijts onfeker , en fmeeckt gelijck joab , en beDricge* doodet u in't heymclijck; fy vloeyt foetelijck binnen, en lijcJi. is in't cynde gelijck eene flange. De kinderen defer we- relt gevoelen de ftekingen dergepeyfen , de knagingea der confcientien,daer die mede bedecktjoft eer mede te niet gedaen wort.Wat kan foet zijn fonder u,o opperfte foeticheyt,onle faligheyr en blijdfchap boven alle blijt- fchap? Beter, beter iseenen dach in uwe voorfalenbovc duylenden; beter zijn de brockelingen,die vallen van de tafel van mijnen Heere , dan de geaoechten van alle de vverek. Hebbende dan alle dingen in u , waerom fuUen ^^ ^^ wy u verlaten? lek verwondere my van het blinken in de ^^ f ert'om- fonne , van de fchoonheyt in de bloeme , van den fmake „iurn Sa.i- in' t broot, van de vruchtbaerheyt in de aerde; maer alle ilc: uua. dc{c dingen zijnvan u mijnen Godt, ende 't en is niet te tvv ijfelen, oft ghy mijnen Sch*epper hebt noch veel meer behouden voor u, danghydecreatueren gegeven hebt. Het foude my milfchien verdrieten te haeckcn , indien den wech lanck ware door de wilderniffe; maer fiet, in- dien ick Wille , ick mach nu uwen vrient zijn door uwe gratie , en voor u verblijden , en in een geruft herte u be- ■ reyden eene geduerigeiriaeltijt, ende met glorie en eere gekroont worden. Siet,bidde ick, feMit uwen Ecclelia- Eed. yr. fticus,met uwe oogen,ick hebbe luttel tij ts gearbeyt, en ick hebbe groote rufte voor my dievonden , gaet tot haerende wacht hare goede vruchten j want ghy fult in haer werck een weynich arbeyden, ende ghy fult haeft van haer gheüachten eten. Ick fal dan voort- aenende naedefenoogen- bliek u Heere Jefumeerfte- lijck volgen, endede deught omhelfen: want indien

3^ p ick

578 Den 1 1. Boeck. Het X X X I V. Gap.

ick dit gedacn lal hebben , foo fal mijn hert eude mijn Pfal. 83. vleefch verheugen in den levenden Godt : indien ick 't

nier en doejbo en ben ick niet verwachtende dan tribu-

Pfal. 72. latic endebcnautheyt.Wat is mydan m den hemel,endc

^'^^^' wat begeere ik van u op der aerden! Ghy zijtmijn hope,

mijn deel in 't landt der levenden

Pradtijcke om de blijdtfchap uyt de deughc te krijghen.

mt bn^ T\ *<ïEer (ïe / al^ t?ett mcnfcfie gcboef t bat öp ban he SS/fó ï^^ï'^wfea^ïoclutüo^t/foo moet fjp fijnen moet llfoctci fcDo?flen/enöe matigen öeljeaeene/ toant'tgöene öaii fijiiÉ dat Dp 0002 öe fonöe foeclu oft öoopt/bat fian Ijp bt^ tocuu/ien tecenöepjofijteiöcfeec becftfijgenöoo^tbiööenen»» tt uoisen. öefp-feibenbertDinnenöe.

;©e ttoeeöe» ^00 dicfetoöröafé be toelluffe u no0i= bet/fo pepfi 'tgene ^-^onabentura pepföe/öat gijp öie nu al üebt genoten/ bjant öacc en i.ö geen berfcfj^ oft gijp be toellufl toaeracljtelijiii oft alleen boo? itiepninge genoten öebt/ acngöeficn batnabefelbe anbec0 niet en bli)f t ban b^oef öept upt be geb^upcö^ te toellufte/ biegl)pmettoaecacljtigebli)btfcDap in ben i^eere fultlionnenfoecftcn/ enbe putten uptbe fontepnenbe^<§aligfjmalteciE?.

iBz lictïiz I oeff enen be berfiecbinge enbe becfaec*^ fttnge th groote enbe ölepne fafeen / biant \s\x. \^ feec P^ofijtelijcïi/ en bit en fal nietfmaei: yiyai inbien top toeten bat onö om bat top eenen foobanigen gefcöa^ pen troojladiter gelaten Ijebben/ eenen eeutoigtjen becepbt 10 in ben öemel / jiae oocli eenen eeutoigijen trooftinbitleben.

Schiet'

VandeBJijtfchap. Schiet - GhebedekjnSé

579

EEh dinck hebbe ick van den Hccre begeert , dit faJ Pfal. 26. ick verfoecken, dat ie k mach woonen in des Hee- ren huys alle de daghen miins levens , op dar ick mach (ien de welluften des Heefen , endc beibec- ken fijnen tempel. Ick gheloove te fien de goeden des Heercn in het landt ibidem.

der levender. Sy fullcn droncken worden van de over-vloedighcydt pfal. 3^. uwes huys,endeghy fultle laven met de vloetuwer welluftigheyt. Vam by u IS de fonteynedes levens, ende in « licht Tul- ibidc»* Ien wy het licht fien.

l^P

AEN-

58o

AEN-MERCKINGE OP

HET XXI. BEELDT.

2Dcnfift tnbt bolgöt na f)ct boo^BecIt ban öe

u^e^fS A E""^^^<^'^^ Chriften-mcnfch hoe dick- haom-' ^ wijls den H.Geefl: , ende Chriftiis den IC Doigij* Heere u in [a] de hey lige Schrifture gege- *^^"* ven heeft fchoonelecringhenderdeugh- den^fiet hoe[B]de deught u toont^met hoc veel exempelen[c]denHeereJefusu heeft voorgegaen , [d] volght hera^ aenfiet ende doet na het [EJvoorbeelt op den bergh ge- toont jhoort[F]Chriftum ons op den bergh leerende^dat \vy hem ende [ g ] de deught fouden volgen.Hoort[H]Godt den Vader het felve bevelenderten laetften^fchout de [ I ] fonde 5 die tot uwe bedervenifle u af- trcckt van Chriftus ende den hoogen weg des Kruys oft der deught te volgen. Want eenen yegelijcken wordt bekoort, getroc- ken ende geiockt door fijne begeerlijck- hey dt, ende genoot tot de fonde^jdoor deni fchroom van de ftrengigheydt die in de deught is^oft door de liefiie van de werelt- fche wellufte , die maer eenen oogenblick enduert.

Het

I

Het XXXV. Capittel.

Van den ncgcnften middel om de meditatie ende hare begheerte te vermeerderen, ofcvandcnavolginghe Chrifti.

Voorjicllinge derpUetfi , QCUjth tU't b^tlU

o Et I . point. 25emcrclit ecrfï/ <23otït Den ©alrcc u ^-^•mcttiefclüoojöenaenfpKficnöe : ^tertoo^mj» feeu bec accöcn/aeiifiet menfcöe aÖP eenen öomp cc^ ncnftoncn töt bcrfclnjnenbc : alfoo f}ebbcitU ^oöt loan.j. be \Dccclbt btmm / bat f cfi mönen centgcn gcöorm ;^onc pÖWbcnOcbbe/ opDatadcöteinOemaÖc- looft niet en beraae/ maec fiebbe öct eentoi of) ïclJem <!rnöe acnmccchtmctfjocacootcnlicftieöe^öotiDe^ eobttrm fric&e ao^töcpbt u footranigf) een boo^beelöt l}tcft paDetjjfeft ÖÖeoeben / onepnöclijcher entie bolmaecliter Dan Tn^mc alleöe ^tpliqzih ^HenfietmctOoebaniöfjebcrtoen acnDe ÜP fiem oöetoeerbtgöt Deeftöitboo2beelbttefc8il^ nimfcijsc^f becenj toant tn't fclbe ts? De teitïjepDt ban't eeutoiaö fmaUn licfjt/ enDeöctDeelDtbanDemaegïjDdijcherepnig' boimacht^ ficpDt/ enDe De geDaente ban f)et toefen De^ ©aDerjS/ aeuoo^^ f)ct fcfiaerlaftcn enDe purpec ban ïjetDiecbaccMoeDt ?ffii^.?'L ban 't onbebleclueï am. €nöe Demeccfttaemjefjen önu Dat ÖP foo feotteltjcöcn boo2beeïDt()eeftgftcaeben/ Bctbjclcli upt Denf)emeU0a^iefonDcn/ oftfjctbe^^ taemt Dat Dit banufalberfmaeDtenöcUertoo^pen to02Den, ©epfl Dat oSoDt Den BaDer jlelt in 't miD^ Den ban on.ö öet ioncft öint ^cfucf / enDe Dat fin fegljt : '^en 3p Dat pemantDembecootmoeDiaDt ODeljjcli Dit imufi him/ fip enfalnietfiomenin't cijcfi Dec ftemelen, «Ömftelft fjemöentocltdenfecc gcootsiJnDe/ J0 om ti een felepn ötntgfKbojDen/ mDe minDec Dan D'€ngefen, i^en tUieeDen/ aen- J^e «terne merclit gftedjcft 't i$ De öoogöfïe faïtgïieïJDt vöoDt te SjJS^ hm/ geljjcfe [jp t|?tn Den fjemel/ alfoo iö't De mectte onimj^as ajecrDtgfjepDtenDefa(tgl^epDt/[)tei:'3!ern$?€ï)^ifluï^^^8tm:ancc

tefeennen enDe na te bolgen. (Ccn DerDen / b^ateene l^lf^fL ïjoefDepDt/ om foo tefeggen/ Datr)eti$boo;jDcnöiigc,u

Pp 3 i^CS'

582 Den 1 1. Boeck. Het XXXV. Cap.

i^cere CO^iftu^/ öat öpfp felbencen *t ferupögefieït

ljeeftal0ecnboo?üceU/ metfoobedto^mcntcn/om ;

öat lip u fouöcfaltaö niafecn/ om öatgfjp/metli gijp ;

€i)jif!uö ïHcligiai^ / u foiibt na öem boegen / enöe öat ö9p i

Ï,°°"^°"m nocJtanjS 'tfdbebcracftt.-^enbieröen/bat benï^ee^

Stopeii ï^^ ^^^^ ^^"^ onepnbdöcfee liefbeöeöaeftiöuptöen

ujiiicii Ijemel / om on?^ ben bjcoö te Uiyfen (toant {]p tisöen

ixcicnia _ toegïi/beb33erljepötenöejjetlcben)omöeti3o!cntJe

5^^/^'\°°'^'*fcfiaepftenb3cbei*omteb?enij^^^ : enbeeplaejsf ! ï)oe

btchUoöLo' o aiöec- gocöertterenfïen ^efu^ fieecfet

gï)P u Ijant upt / enDe baec en ië niemant bk baec na

ftct : öi;p roept enbetoptoepgercnteliomen» <8c!)

met ftoe goeden recfite felaegfit gfip boo? ubjen J5?o-

ifaiarör pftcet; 3!cfifjcbbegeöeelben bagö öeönnben uptge=^

fichcn tot bit boic U / bat niet en qelooföe enbe tegen

mp fp^acft: €^tï} boe b?ucbclijc!i id 't u o onepnbeïtjc^»

hz aoerbepöt / te booren ban uXoc Fiinbccen/ \iK göp i

i.coi.6. l)tbtqtaOtl}t mei ben biccbarcn fcbat utoecfbloets? :

iob 22. <©5et ban on^/top en toilfen utoen toegïj niet Wter^* i

mttbttt» Her 2. point. 25emeccbt bsaer inne men ben ïgeere

tüujcban öj^fi5j5 moetnaer bolgen / enbe aenmeccbt bat güP '

Sitcii f^" eerfien fult moeten berbeterenbeb^pferacöten

Het ^leit utoer 5ielen / hk boo? b'ecffonbe feec berarger 1 5Ö»*

nart ijet j^epft ban lioe BePlige göebacDten bat %cfu^ beeft

Stf göeliabt in fijne memorie / ftoe fupber fijnberftant \

^^- ' * imft geluceft ban alie boltnge enbe balfbcpöt / enbe

fijnen bnlïeberb^cmt ban aKeaertfcOe liefbe / enbe

bcrbult met b'onepnbelrjclie ïiefbe be^ Baber^c^.On^

berfoecbt ban utóe r)^p ïiracöten/ enbearbepbtbc

toonben ber felber te genefenboo?fjet exempel ban

CÖ^iftUjef» rCenttoeeben/ bemercbt infgelgcftjSbc

beugljtbanarmoebe/ banfacfttmoebigDepbt/ ban

j^epUge b^oeföcpbt/ boe grooten ftonger ber recfit^

beerbiabepbt in CÖ^to^toa^/ boe groote Demi:*

bertigbeut/ fupberDeptber berten/hefbeban b?ebe/

bcrbulbigljepbt/ pber enbe ootmoebigficpbt/ban be

M^imant toclcbe 'tgene^-3leo fegDt/ ban gefept bjo^ben

CM moet ban be andere b^ugljben : <§p en moet bangeene

!ïr^%« rijcbe menfcben beracbt tooiden / geene edele en

numuatt moeten 9un ban die fcbamen/ toant Oet menfclje^^

t£ jjoigoi» lijc^ gelucb ^n lian totfooöaniöeöop0Bcpt niet bcr=^

Beben

Van de "Nacn-olginge Chrifti. 585

j)ebcn IttOJbcn / bat fp met rccOte bcljoojöen te mep^ nen/ öat Öet fjaec fcDanbc fouöe toefen te fijöen 't ge- ne bat v0ob(3ijnbe inbegcbaentebaneencnflalie) gem niet en Ijeeft öefcljaemr te lijben.

Het^^point. ^emerclit bemaniereopbetöeïcfte b'eeutoige toijffjcpöt alle bingen feccfoctelöcfeeittie boo?ficDtigljlijcb befcöicftt/ boo^iuaer (gclöc'^' ben toöfen-manfegf)t)fpen[jceftnopteenigebittecöeptsap.8.

qé^al^t I maec t)eef t Oecclijclie ejcempelen acl)ter-ge^ iaten \\\ aUe fafeen ban geftoo^jfaemüept/ lieföe/fup:= bec boo^nemen enbe beboticn» <6fjp ban infgedjch.c? en toijcftt nopt ban \^^x{ 43obbelijc{icn töiüe nocli in u toeccrv noc'j m be maniere be.iüf felf j?/!uaec aenfiet fiem altöbt in boojfpoet enbe tegfjenfpoet met een onberanbeclöcö toefen : toant b'oogenbejS^i^ceren Ecci.23. 5ijn hlaecbec blincïienbebanbefonneronbtfomme fienbe alle be toegen bermenfcBen/ enbebebieptc ïiejs afgcontö/ enbe boojfienbebeöectcn bermen- fcgen/in be becbojgen beelen. €n laet niet toe bat u foo blpcftelöcfee exempelen te bergeefj?3önboo?ge^ (lelt» ïDantbPOeefton^eenejcempelgegeben/ op bat top foLiben boengeliïchftpgebaenöeeft. €nbeioan. 13. Xyiz fegïit bat fip in fiem blijft/ bie moet toanbcleni.ioan. 2. gelijcli Dp gctoanbelt \\zziu ^aec-en-boben/ be- mercöt \iM top ben l|eece €fi:tflujs nietaïlcenen nioetennabDlgen/maecoocfeonfenfjemelfcljen53a- bec/toantOetiöonöaIfoobcbolen-^ijfaDpbanbcl:ï «^..^^ maecrtt/gelijcö utoenftemelfcbenBabec boïmacclu bempiio» i^. ZDaecom acöt \yM bempftecten enbe beuglibenncu nee bec menfcljelijcïibept 3Ön al^' eenbeare/booa toelcl^e \^^S^%^ gbp foubt innegaen in be èuacljten begf l^eeien enbe <lt32if!r?fV totbebemecfeingeban fijne bolmaecfubeben.^ant Dmcpitat ben l^eere fegfjt : 3cli Den be beure / inbien pemant ?^ ff^{* boo2mpingaet/ biefalfaligljsijn/ cnbebpfaluptlSSe. enbe inne-gaen/enbe fjp fal \ï:iZ'^'^z binben.^aerom uen» ■" bemeccïubebolmacclttöeben<0obtcf/ alöbelancö^ ^T/?i moebigöepbt/ bDO2ficbtig0ept/toijföept/ miltfjepbt iVm d rho enbe goecBepbt/ fteltfe boo2 u om na te balgen» de ^^^

ivinis moribus.

©P4 GE-

5^4 Den IL Boeck. Het XXXV. Gap. G H E B E D T.

Coiofr.2.

loan. 1.

/^ Aldcr-minnelijckften lefu, alderklaerfte fonteyne, ^ ^ ^»-^ciide ipiegel van alle volmacckthcydt ,in den welc-

,i'i«i . »42- j^j^.pj vvoont lichamelijck allcvolhcydcder Goddelijck- hey t , in den wekken de fchatten der wetentheyt ende wijdieyt Gods verborgen zijn;van uv\T volhcyt hebben \vy allegader gratie voor gratie ontfangen.Maer noch- tans onle zicie is noch dorre ,ende is voorn i2;elijck aer- de fonder water , fy en is noch in u niet verandert. Doet my dan defe gratic,op dat ick u mach navolgen^in u zijn, in u leven , ende altijts beroeren, ende dat ick naer uwe leeckcniniren in my felven mach uytdrucken de feer vohnaeckre exempelen der deughdcn.Want en mooght ghy niet met goeden rechte klagen , indien ickellendi- ^en enkatijvigen knecht weygere ii te volgen? Hoe? lal ick my Ichamen? ' t is eenegroore glorie aenHeere te

£ccl.23. volgen. Sal ick daer droef om -zijn ?maer 'ten lal eenen rechrv'ecrdighen niet befchamen, wat hemoock aen- komt , ende d oprechte van herten hebben al tij tsblijdt- fchap; want by u is de fonteyne des levens , ende in u

rfal. n« licht fullen wy*tlicht fien. Wat ial ickmy dan van u keeren ende van uwe voet-ltappen , die ick root lien van den bloede , blincken van het vyer der liefden , die ick gevoele eencn reuck van hun geven , ende dat ick noch- tans tot uwe liefde niet en fal gedreven worden } Ghy

Exod.25. zijt het voor-beeldt dat ons op den berchisgctoont; ick begeere dit door uwe gratie na te volgen, ick begee- reu de krachten mijnder zielen toe te eygenen. Verre moet voortaen zijn uyt mijne m.emorieiietgcdruyfch van de wereldtfche gedachten, van ydele faken : ick fal m.ijnem.emorie verciercn met gepeyfen van hemelfche dinghen, ende ick fal nemen uyt uwen tempel, dat is uyt mijn herte d'afgodcn van mijne voor-leden ydel-

riiiiip. 3, heyt.üch oft ick vergeten hadde dat achter is,ende my itrecken konde tot het gene dat voor is , oft ick altijdts op u peyfde, oft ick cloor al'tghene dat ick met de finnen begrijpe ginge in uwe krachtlhoelichtelijck Ibu- de ik koiincn itillen alle de beroeringen mijnder herten, indien ick llgte dele poorte der memoricn , gheiijck ick

vafte-

Van de Naen^olginge Chrifti. 5:8^

vaftelijck voor my neme te doen! want foo haeft als den ^^ fonbt vyant hier innc gekomen is , ende daer inne gekomen is iuA^,^bet« een genfterken van hooverdye , gramlchap oft onkuyf- Dupfietm heyt, wort mijne ziele beroert j ende het verftant wort ö verduyftert , allbo datick niet en kan aenfien u ö waer- achtigh licht (die daer verlicht allen menfchedieinde loan. r, werelt komt ) noch de redene die ghy my tot eenen leyts- man hebt gegeven. Komt alder-falichfte licht , ende vervult het binncnlte mijnder herten,op dat ick my fclvcn ende u mach kennen , ende weten dat alle dingen niet en zijn buyten u: ehy alleen zijt,die zijt, alle andere dingen zijn eene fchaduwe ende ydclheyt der ydelheyc. Verleent my oockdat lbo wanneer ick fal bekent heb- ben *t gene datubchaegelijck ,datgoet;rcchtveerdi^h ende heylich is , dat ick hoe wel blint ende onwijs , dat voor lulcx oockmach oordeelcn,V\'antghy zijt d'alder- wijfte , ghy zijt de m.achrichile , belle , ichoonfte, weer- dichftc'om van een yegelijck alleen bemint te worden ; ende ghy o eeuwich licht ende eeuwige wijllieyt,onder- foeckt alle duigen , ghelijck ghy alle dingen ghemaeckc - hebt : waerom en lal ickiinietgelooven, maer liever de bedriegelijcke wereldt > Ick biHde u neemt van my de- fe verblintheyt , dolinge ende onwetentheyt. Geeft my dat ick geloove de H . ^chriftuere u woort , en uwe hey- ligeLeeraers , ende mijne overfte. Maer aengefien dat het Ibnde is het goet te weten , en niet te doen ; ib geeft my, bidde icku, dat ick geneuchte mach nemen om te doen het gocr dat ick lie: geeft my eenen heyligen wille, dat ick niet anders en begeere dan u,ende om u ; laet het mijne fpijfe zijn uwen wille te doen.mijn eygen vonnilTe te verfaken , noyt fteunen op mijneeygene voorlichtig- heyr,gelijck aen u goeden Jefu eene fpijfe heeft geweelt den wille van uwen hemelfchen Vader. Och oft alle loan. 4. menfchcn bekenden alder-ootmoedighftenjefu, dat ick uwen dilcipel ben, niet alleenlijcken indien ick den goe- den wille ende de liefde hebbe (dewelke is den bant der volmaecktheyt} maer oock als ick de ootmoedigheyc hebbe om de deughden te verborgen , gclijck ghyu\ve glorie verborgen hebt, ende dat ick altijdts begeere de leeghile plaetfe, ende niet den eeiften ftoel, die ick >"Oor hooverdye verfocye als het laken van een maen-

©p 5 fiecke

S^6 Den II. Boeck. Het XXXV. Cap. ficcke vrouwe. lek begeere alder-oormoedighften Jcfu met u te wandelen ; ick en begeere niet hooveerdigh te zijn, aen-gefienghyu verootmoediglit noch te fitten, aen-gefien ghy mijnenKoninck ende mijnenGodt ftact, noch genoechte te hebben daer ghy mijn hooft Chriftc Jefu gcpijnight wort , noch G;e-eert te worden , aen-ge- ïoan. 8. "cn ghy fchande verkoren hebt. Ick (feght hy) en foec- I. Cor, 10. ke mijne glorie niet, daer is eenen diefe foektende oor- deelt: allbobegheereick te doen alle dingen tot uwc glorie , oft ick ete , oft drincke , oft iet anders doe , ick lal verfmaden tegen-woordige , verganckelijcke en- de verdwijnende dingen, endebegheere nu hemelfchc ende eeuwige , my-lelven u over - geven , ende alle din- gen door uwe gratie van uwe alderminnelijckfte hant onttangen, Amen.

Pradtijcke ftierende tot de Naer - volgin- ghe Chrifti.

D'^crfle/ al^ ö8p ttoöffelt/ tntjt niet m Wet toat OOP Ümtn oft Doen moet / bemcrcfet Boe gefu^ CD?ift«^ d'ccutoigc toijf Oepbt bat fcggOen oft boen fouDe / enbe aen-roept föne oratie / op bat gijp D^tti TOOogDtuaec-boigen*

(€en ttoeeben / al^ ggp 5ijnbe m Hiltc enbe ru jle u ïeben tollt fcötcöeii/fo pepft bat ben l^ccu CD^iftuiS bp u tegentöoojbicö i^ / cnbe fcöiclit enbe ftiert alle utoe iDcrcöen na fijnen regel»

(€en becben/aengefien top een geDobt fiebben ont^ fangen ban<6obt ben -l^abec/ bat top ben Igeece CD?tftw^ fouben Dooien tvl^z naec-boïgen/ toant op ben bergö €fjabo? 10 ^tU ftemme ban be 3ïpoftelen Matth.17. gljeöoo?t: ^itijcf mijnen beminben^one/ in ben toeleven \t)x goetbeOagcn ftebbegeljabt/ l)oo?t Dem; foo moeten top tiet feibe bol-b?engen / foo feec aljö't mogelücfe i^. 5Bant baerom i^'t ïBoo^bt bleefcft getooabcn/ enbeljeeftin onie^getDoont/ ombatïjet onss met fijn exempel foube nooben/ enbe bat ben menfcD De»n baeu nae foube fcfticften»

Schiet"

Van de Naervolginge Chrifti. Schiet- ^ e be dekens *

$87

pr Oort na den Heere , als ofthy tpru feyde : Komt PfaJ.33. * -*" kinderen, hoort my, ick fal u leeren de vreefe

Godts. Komt tot hem, ende wort verlicht, ende uwe aenfichten Ibid.

en fullen nie t befchaemt worden. Die naermy wilt komen, dathy fyfelvenverloochene,Matth.i6,

ende fijn kruys op neme, ende my volge. Jckhebbcu een exempel ^egcven,op dat gelijckick ge- Ioan.i|.

dacn hebbe, ghy oock loo Ibudc doen.

AEN-

588

AEN-MERCKIN G E OP

HET XXII. BEELDT.

SEenmcrcht bc toelDaben enbe gabcn ^ofat^/

tioo? telcfee gljp met recDt tot S^M heuQïjt Ofjccoepcn Ujo^öt*

5»ettmi!g* "DEmerckt de weldaden met welckeGod totiïatm ^^ tot de deught noot : te weten , van de 2^?to«ftm[A]fcheppinghe, [b] menfch-wordinghe ?cfoe°' Christi y [c] verloflinge , [d] heylige Sa- cramenten endc gratiën. Daer-en-boven Godt [e] voet ende kleedt u , [f] verloft u van veel quaets ende ellende, ende fey nt u fijne gaven, door fijne [g] Engelen, gelijck hy eertijdts [h] aen de Ifi-aeliten ghedaen heeft, Godt gheeft tot uwen gebruyck en- de vermakinge f i] den regen , [k] deSon- ne, ende [l] wafdom van de vruchten, om dat ghy [m] de deught foudt volgen. Endc aengefien Godt dit aluyteene groote[N] liefde doet, en lult ghy oock van liefde niet fmilten? want het isberamelijck dat wy de deught, hoe welfy uyt haerfelven beminnelijckis, ende de fonde verfoeye- lijck , nochtans oock om de liefde van Godt onfen Heere , ende om de weldaden met welcke hy ons voor - komen heeft omhelfen.

Het

589 r Het XXXVI. Capittel.

Van denthienften middel om de meditatie cndehae- rc begheerten te vermeerderen , oft van de weldaden Godts , met dewelckc hy ons noot tot de volmaeckt- heydt.

VooY^Jlellinge derplaetfe, gcflJCfe IH *t Öeclbt. GebedtyQ\§i\^OUt\.

HEt LpoinL^emercfettcncaftciVbatticnmcnfcfi ®ê men(t\} ban 45ott öoo? fijne toclöacöt ban niet oijefcöa^ miö?rt^'« pen tsfnae fijn beeldt enöeoelijdJenitTc/enöeöatöp pmöoo:' baeromnietb^peniiS/OfKiöcli öetioncöbanecnen öcffijev* totlbcn €fel /macc bat öp oBobt moetoKbcr cDo^pen ^^"ö^* en geljooifaem 3ön/ niet alleen fijner geboben/inaec ° * Docft fijnec toercftingDen enbe mfpjafjcn / inbien f\p fijn ampt toel tDiit beDienen;toant èier toe i^ Op ban ben l^eere oöcfcfiapen / ttnen Op oÖ^Oeel toebeOoojt. Jlauventtus^ Sufrinianu^ feoOt : b'^ngeborene re- Laurem. bene roept/bat een pegeiijcFi ïjtm <öobt foube onber^ i"^- ^- 3- too?pen/ban ben toelc&en Op O^^ft/tiat Op ife^ifal ban *"• ^' be bijle glorieren tegen ben gOenenbiebaer mebe fnijbt / oft fal be fagOe öt'^er berOejf en tegOen Oem / baer iik af getroefien too:bt^geIijc6 oftbe roebe op^ OOeOeben toierbt tegen ben genen / tiit öaer cpticft. (^en ttoeeben/ oberlegOt be toelbact ban be menfcO- ^°^^ ^e U)o?bingDeC02ifitenbeonfe beriojTinge/ enbe bat^^°^"^^ topg0eïiocör5önnietcenengrootenp^0ö/ metO^ti.Vei. i. broet ban 't onbeblecFue ïam / om bat top Ocm fou^ ben glorlficeren enbe bjagOen in on^ licOaem. €en berben / öoe toel bit groote bingOen 3ijn / nocOtan jJ too^ben t^k feer berltcöt / inhun top aen-nierr fien / tiat «öobt onö ban be eeutoigOePt af öeeft ber boren ^oo? be booUjct beginfelbertoereibt/ op bat top fiWfi^^'^TifTm beren enbe baten ter eerenfouben3ijn/ enbe batOP toigcgio"' baer toe nübbelen Oceft göeo?bineert/ enbe batOpt«' m0 1 foo öaefi m top gOeboren toaren / gOebjotfit fteeft tot Oet Oepligö ^oopfel / in be O^plïSe 3^erc^ èe O^^ftop-gOeboebt/ enbe in be opreiöte 3irclïc ^\s^fit\i I bat Op on!$ be ö^PüöO^ <§acramenten Beeft gOcgeUvn/ omböttopfoubensönem uptber^

Uorert

f90 Den II. Boeck. Het XXXVI. Cap. feorcn oOefïacDte / ut\ öepliglj Mokh / öet Mch beé berïtnjainafte / enbe om öat top fijne bcugöOcn fou^ i.Pctr.2. öen bcrlïonötöeih 2llbcr-Derni!jci:tiol)llena3oti u^at fal ith utDc ecutotgc goetïjcpt tocbcc-gcljen / \ü\ Die nip aljcrocpeii fic rot u geloof cnDe Qxmc/ tcctoölen öattcf tiuöerc oiuaUijfliebeclööcDcrcn too?ben enbe (lerUeit inöe IgepöenfcOap en ongeloof/ enbe falH mp boo? alle öefe öingen fmaer 3ön be Deugüt facnbeer^ ben/ toelcït W befcöoonïjept/faijgöept/fraepöept/ röcöbom enbe be glorie mönbec stele i fonberUngöe tcctoölen göp mp utet alleen foo gcootebingenen Oebt gegebcn/maec oocfi nocö beel meecbere belooft tizbt/ aUiit:to? toonenbebenfiemel/ ben fioel ubjcj:? tijtM/ onfen (oon/enbebacr-en-tegf)en becbojgenbe be belle / toant gijp Ijcbt liebec beuiinbt te too^ben / bangebjeejL i0p m Het 2. point.;!5emeröt goe btc fttotf.^ gfiP fuït fion^ SSirjBai»s "^" gcb^upcl^eH battooo?bttotbeiaomepnentnbct Bcane becbe:ï^P3ijn om metgöerecötbeerbigbtboo?föne reci)tb«f gratie. l|oe bitfitoijlie? Dpuboo? fijne 43obbelijtbe Siir öcrmbertigljept/ foo ïangf)moebelijcfttotpeniten*= tte fjeeft ber toacöt/ enbe al gnenber op elf be ure beel I bupfenbenbecloren/öp beeft unocbtansfgefpaert/ j om bat utoe3teleboflelijüitoa$f in fijne tegentooo?^ t bigbept* (arenttereeben/oberlcöDtbefeb300?ben:J|et i Galat: I. beeft ïjcm belieft/ hit mp göeftOepben öeef t ban fiet | iictjaem mijnbec moebec/ enbe geeft mpboo?fiJn^ j gratie gberoepen/ om i^at ö? fönen ^oneinmp \ foubeopenbaren/cpbaticb't<ïBuangeliefoubep?e^ ! bichen: mhe boegr hit tot eene geeftelijcbe roepinge/ i boo? tocltbe gbp upt 't mibben ban eene guabe nati^ enbe be boofeteerelbt gberoepen sijt tot bet oprecfit parabijt enbe faügbept op ber aerben/tot eene ^po* ftolijcbe manieix ban (eben/enbe ben feber ften toegö | ber faligïjepbt- 3©aeracöte(öcb fal een peggelijcö Efther ^p fgiijen toeboegben ftet tooo^bt ban .ijKarbocöcnsJ: <èene blepne fontepne iiSgöetoaflfen tot eene gcootc nbiece/ fp ië beranbect in een licftt enbe fonne/ enbe beeft ober-gbebloeïJt tot feecbeeltoateren* 35^ant ^eere foo baefi aio utoeflemmegcfjoo^tt^ in mijne ooren / fiet foo sön mp t'famen met be felbe alle goe^

berm

Van de Weldaden Godts. 59 1

beren gcfeomen / enöe fecc bed gratiën 3ünbcr Qt\c^ bloept uut De 3ee imzt ücr niftertigljept. (€cn Dcrccn/ bemercbt feer beel andere kTonDere toclDaöen öer ^cfoito^ «aturen/ öat göP öDehomcn 5ijt ban goede ouber^ ; ^^1°^' bat gïjP geferegen Debt goede mcefrcr.ö/ meöegefellen cnöe nootD^uf t / bat 6p ufoo beel creaturen tjeeft ge^ oeben tot bermahinge enbe nootfafeelijcöücpt. litt toelcft ben ^. ^afiüU35' feec toel berbolgt m be tzt^ (Ie ï^omilie: l^ï) (jeeft gemaecftt (fegöt fjp) ban met/ bat toJJ fouben 5ijn / enbe Ijeeft on.ö boo^t-g{)eb^ocöt upt Ijct binnenfle bcr aerben/ Ijp ö^eft uptgljelept be elementen / Ijp öeeft tot onfen bienUe gcgeben albec^ lianbe beeften ,• om onfent toiile 3Ün be regfjenen/ be fonne / bebcrgljen/ enbe beltacöttgöc lanben fcïjoott berctert / om onfent totlle loopen be ribicren/ fp^in^ gen upt be fontepnen/ <|c. aBat fal ith nu feggcn al^ bec-iiefften ©aber/ tnbienicfe bemerclie/öcc groote enbe beelongcböllenenbeperpcfielenanberoberèo^ men/ enbe banbetoelcftegfipugöetoeerbigötBcbt mp alber-fnootften fonbnertebetoarenenbeberlof^ feïi^maec ith en foube befe bingen nocöfo groot niet acbten/'t en biaer ith fage/bat l^iz quamen ban eene ^e dBoH oncnnbeltjcfte iiefbe ban bcccutoigöepbt/ enbebtetoeiöaDm tioci) boo> niet.^tet Ijoe leelycb bat Ijtt i.i2f/43ob ntet ,,^;, ,„ J„. totllen tocbergeben toeberèeer ige itefbe/maer bie te twiöcfec iw f^ öDeben eene (lecftte creature / enbe booj föne epgene nc liefbe ban ïjet opperfte goetenbe be beugDt 45. afö^^ lieert te toojben. ^ ^. _

Het 3 . point. ^emercfït ten eer|len/bat ben bienft <Dobö(geIijc!icê. 2tuguftinu$[fegt)baerinnemee(l Aöguftin. gljelegen iö / bat be 5iele a3obt niet onbanctsbaer en foube 3ijn'/ toant b'cnbanchbaergept i.éban<0obt ^e mi- feergfjeöaet/ göcföcfi topbatootiiaenbemcnfcöen g^;^%t,t fien/ iaefp i^foo feer ban <0obt oöcBaet/ bat öp m nuruacBöt ban binnen geraecl!t3önbe met bjceföepbt berger^ <©oöé* ten/fegötboo?gfaia$:gcèöebbefeinberenop-gDe^ i^ai* lo. boet enbe berljeben/ enbefpfiebbenmpbecfmaet* éSiet oft (jp alfoo niet met reben ban u en fean bla^ gen/ inbien göP föne l^. infp2a]&en beronacötfaemt* 5ül|Ter tien meJaetfclje gefupbert toaren / enbe maec mienenbebancfete/ foofepb?3cfu,$; gijnbct niet luc. 17.'

tÖKti

592 Den II. Boeck. Het XXXVI. Cap.

i\)icn öfjefupbect/ mt^t boacr 3ön ^^ n\:Ql)mi Dacr cii

10 macc oefen b^emöeltucftoOebonben/ bte^Bobt

glonc öuf. 'ÖDi; 3Üt ^an öen li|eece aftcfupbcrt/

Ujacht u bat glip onöancfibtiec niet en berb30^ptfü^

ne Icecingbe/ enbe nieten boIgDtbïrempclenfijn^

ï}Cï: öeuglïben, i€en ttoceben/ benicrcbt nae liet feg^

Bern. gcttban ^. 23ernarb«!ef / hamt nieten i^ toelcJi foa

©•on* fea* belet batonfegbebeöen met berboo^tenAnc^ben

hwt iSt ^^^ b'onbancbbaerliepbt. a©at i^ b'oo^faech / fegï)t

•nfegcücs l)P/ ^^t vöoöt ORö baec top fonbefopbouöenbib-

ijcii on5 ben/ fmeecften enbe begljeeren/ niet en berljoojt/ bic

toe«öi3i> jjp |-Qjj ^roote enbe onbei'bienbe gratie teboi'en ïjccft

uptgbereticbt^ enbe 23ernarbu0 antUooo^bt/ 't en is?

niet berifpelijcli / bat Uïp begïieeren : maetbebe^

gljeecte en too^bt niet bolb^acïït/ om bat top on^

serm.ji. öanc^baec bcbonbenUio^iien. ^enfclbenfegljtnrt

fecmoon op ftet boecli bec ^angfien : (Dnbancli^

5E>on* bacrbepbt i.ö bpanbt ber 3ieien/ becpbelingbe ber

banfftbacc* beibienjlen / beidropingfje bet beug'Oben/ bedien

fiS öe " ^^^ bjelbaben: onbancfibaerOepbt ië eenen beib^an^

gratie beoben U)inbt / berb^oogjienbe boo? baec felbebe

<©oösJtot fontepne bec <6obtb|ucljtigbepbt/ benbautoebec

on^homc* öcrmljeettgljepbt/benbloerbec gratiën. ^letban/

aengljefien ben üjeere u foo groote lüeibaben gljeef t /

enbe W tot gftecucn antieren epnbe/ ban om bat gbp

Jjem boo; be bengbt fout bereeren enbe bienen / l)oe^

banigöUjch gbp Ijem beljoo;jt tocgljebaen te sijn/

mtz te bergbeïDen aen foo grooten Mayciiept. (€cn

m&t ht öerben / bemercbt ten eerflen / toat baer noobigl) i^

öanckbaeti tot bancliDaerOepbt/ te toeten/ niet alleenlijcb te

UcpDtban fcggïjcn/ l|eere/ l?eere/maer fijnen toiüe te böcn/

jpLj toant toat banc[ifeggingöe faPt feonnen 3Ü"/ in^

bien b'eeutoige goetbepbt met be iippen too?bt glje^

eert/ enbe met betoercfeen onteert^ (Centtoeeben/

bat gijp boo^ u neemt/ toaeracljtelijclibe<6obbe^

lycfie góetbepöt om niet te bienen / op bat g{)p föubt

Kal. n. mogöen feggljen : gicft fal u ghetoïUigblijcft offer^

ïjanbe boen/ enbe icli fal utoen namebeitjben/ toant

hiegoeti.fi?/ enbe toant gftpmpöebtberlofl uptalle

tribulatien- i^enberben/ batgfjpufelbenfoubtop>

offeren met eene groote begeerte om alle ftoarigöept

Van de "Weldaden Godts. 593

cnbcBctiöutfjcbfn/ Die u ban <0oöt foubc niogljcn ©cnancTï^ m ' gD^ fortben too?Den / ööetoillicDIöcfe V ontfan^- ^^_','^^p^,^ OBen/ enöe met ecncn u-fdben oöeöcclöchobcc- f„M?,\iDe geben om toebcr-om berooft tt too^öcn bnn alf c offftijaniw befclbe toelbabcn/tnöicn 't ïicm belieft. Wam m fön^rjifs* bien top foo beel goets? ban fijne Oant bebben ont^ fangen / toaecom en fouöen b.ip fjet Quact niet ont? . fangen i ïaetonö bem in alle^ef beöancfeen/ enbc ^' offeren een offerfjanöe öeicjlof^v enbe betafcrt aen ben^Clbcc-boocljflen onfe beloften : toanteeneof* ferBanbebe^lofief/ fegötftp/ falmpbereeren/en* bebaer i^tm toecöboo: bjelcbenicfi ufal toonen befalicljepbt <0obtjef- aèantboo? befeöancbbaer^ gepbttooibt <©obt meert oöencobt om fijne mprte^ cien t' openbaren/ öie gö^öencbijt i^ in ber eeu^

Ghebedt voor de Weldaden.

MYn ziele (Heerc mijnen Godc) n:iaecktu groat,om dai ehy u ghe weerdicht hebt my aeii te ficn uyr denhooghe'n ftoel uwerglorien. Want Heerc wie beu ick, dat ghy mijns fout ghedachtichwefen, endehoe- danich is liet huys mijns Vaders : Ick fal u mijnen Godt ende Koninck verheffen , ende ick fal uwen naem gebenedydcn in de eeuv/e der eeuvve. Ick fal u alle da- gen gebenedyden , ende ick fal uwen naem loven in de eeuwe der eeuwe. Komt en hoort alle die Godt vreeft , en ick fal vertellen , hoe groote dinghen hy mijne ziele heeft gedaen. Van der eeuwicheyt heeft hy my geordi- ^rci. 3. neert van den ouden tijdt, eer d'aerde gemaeckt was, en fïcnde my in de gemeyne ende onfaligc geftelteniffe van de kinderen van Adam, befmet doordeerf-foodeder verdoemenifTe onderworpen, heeft hy my uyt ontal- lijcke by naer duyfenden verkoren voor het beginfel der werelt , ende heeft my eer ick was , van der ecuwicheyc bemint , ende als ick nu begonft hadde te wefen , ende ick dit licht aenfach , heeft hy my verlicht met het vvaerachtich licht, endedefonnederrechtveerdicheyt is voor my op-ghegaen ; daer veel andere met eene ontijdighe doot fijn wech ghenomen , heeft hy my ghe-

^ q brachc

Pfal.102.

iiooöm cm tot

<5oDt^

55>+ Den II. Boeck. Het X XXV L Cap.

bracht tot de gratie des Dooplcls,des geloofs,en in ócn fchcx)tder heyliger Kerckeii , en heeft my gevoedt met het vleefch endebloet van fijnen Sone : ende nochtans, ó alder-goedertierenften Vader, wift ghy vanderecu- wighcyt wel met hoe veel Ibnden ick ii fomwi jlen fond e verftooren, hoe dickwijls ick u v/edcrfpannigh foudc zijn. Maer uwe liefde heeftmijneqnaetheyt verwon- nen, u vyer heeft mijne koude verwonnen, uwe goeder-- tierenheydt heeft mijne fonden verwonnen. Endev^at iffcr eeuwigen Vader , dat my fal konnen fcheyden van uwe liefde ? hoe en fal ick niet geernc gehoorfaem zijn uwer gheboden , ende doen allen uwen wille ? en fal ick niet volgen de deught ende voet-ftappen van uwen al- der-lieflten Sone ? mijne ziele ghebenedijt denHeere, en al dat binnen my is, fijnen heyligen name. Gebene- dijt mijne ziele denHeere, ende en wik niet vergeten alle mijne vergeldingen, die genadig is aller uw^er boof- heden, en geneeft alle uwe lieckten,clie van de doot u le- ven verloft , en noot u met bermhertigheyt en genadig- hcden. Want Heere indien ghy ons niet en hadt gehol- pcn,noch dagelijcks en bewaerde; luttel min foude onfe ziele in der hellen gewoont hebben : maer uwe handen, die my gefchapen en gemaeckt hebben , die hebben kracht gedaen , en hebben my van mijne vyanden ver- loft , fy hebben my met alle ghebenedij dinghe vervul t: ; want al dat ick gefchapen fie , dat zijn uwe gaven , me r dewelcke ghy my ncot,om dat ick u foude dienen: wan. ghy eri hebt die niet gefchapen om uwent wille , oft om cie fchepfelen felve , maeromdatfeuwe uyrverkorcnc, ende defgelijcks mve uy tverkorencn u fouden dienen. En ick en moet die niet min achten , om dat die aen an- dere oock gemeyn zijn ; want dat is voor my eene feer groote weldaet ende eere:ick dancke u daer voren,ende voor alle weldaden aen eenigemenfchen gedaen,en dies temeer, hoe fydat min bekennen oft u^gebenedijden. En boven al bedancke ick u , om dat ghy aen ons hoofr, Chriftus lefus gebenedijt, verleent hebt te voegen fijne menfchelijckheyt met het GoddelijckWoortjende hem <jegeven de kroone der fchoonheyt,op dat hy foude zijn itenKoninck der Koninghen, ende Heere der Heeren. infghelijcks voor alk de gaven aeu hem gegeven, van

wiens

Van de Weldaden Godis. f 9 «f

wiens crv'cr-vloedicheydt wyallegader medeghcdeylt

'ynichfte Magct M a r i a , ende voor dar tdcN'öaDcii ghy haer verkoren hebt tot eene Moeder van uwen So- DfCjöcCjcn» nc, en geftelt bovenalle Engelen. lek bedanckc 11 oock ï^Bc jöoöit voor de ghetrouwe Engelen die hun Pnnfchap hebben jjébbeiu * door uwe gratie behouden : voorde Heyligen die tot den eynde toe hebben volhert om uwent wille, ende hebben over hen felven ende de wereltgetriumpheert : ten laetften bedanck ick u voor alle recftveerdige ende on-rechrveerdige ,die ghy met uwe grootdadigegratie hebt voor-komen, ende u noch ghe-weerdichr daghe- lijcks te voor-komen. Want Heere ghy zijt weerdigh, ^^^^^ 63. dat u hem.el ende aerde gebenedyde,ende al datter inne is, ende dat alle dingen vertellen uwe glorie. Och, och! oft ick ailbo leefde dat het u noyren beroude van uwe miltheyt ae n my bewefen , ende dat ghy niet vergramc enwordet omdeboollieytmijndergiericheyt, endeu aenfichtvanmy nieren verberghde. Weeft gedachrich «ÖatJtIjffft Heere dat ghydefen wijngaert mijne ziele hebt ghe- ^•'^^'^'-^/^* brochtuytEgypten, ende uyc de duyftcrniiTen van E- "f"j,^;J, gy^ten; dat ghy verworpen hebt feer veel volcken,ende taijngafvc dele mijne ziele geplant hebt; datghyleyts-manvanÖ^P'***^^» hare wegen hebt ge weeft , ende die geftelt hebt op uwen . heylighen berch , in de H. Kcrcke,jacoock in eeiien gheeftelijcken roep. Ick biddeu door uwe ongemeten liefde , en wilt niet roelaeten , dat ghy verwacht heb- bendevan der eeuwichey rende gehoopt hebbende wijn- druy\'en , ick u nu voort-brengen foude wilde druyven ; dat ^hy van my fout feggen 't gene ghy eerrijdts 1'eydet van het uyrverkoren volck : lek hebbe u gheplant ee- Tfn> <;. nen uyt- verkoren wijngaert, alle waerachrich faet, ^ercm.i. hoe zijt ghymvverkeert tot den quade ghy vremdcn wijngaert? Ickbiddeu laetdefe uwe gramfchap van my keeren ende en fier mijnen wijngaert noeyt ver- woeft , op datter de diftelen ende doornen niet inne en waifen : maer laet mijne ziele zijn ghelijck eenenbe- fproeydenhof, bloeyende vandeughden , gelijck een hout dat geplant is neftens de loopende wateren , dat u vrucht mach geven op fijnen tijt , op dat het niet en ge-

4^q Z fchiedè

S'96 Den 1 1. Bocck. Het X X X V I. Cap. fchicdc als ghy komt , ende niet vindende eene vrucht van oprechte deught, ghymyfoudvermaledijdcn (^e- Maih.2i. lijck ghy ghedacn hebt aendenvijgh-boom) endcclat nicmant gecne vrucht meer van den Iclvcn en (ie. Heere gcbcncdijdtde vrucht uwer handen mijne ziele , op dat ly u t* allen tijden mach gebenedijden,nu door oprechte deught ende Godtvruchtigheydt , maer in der eeuwig- heyt met lof ende loffangen ende fangen ende vyerigc liefde. Amen.

Pradlijcke om Godt te dancken voor de \yeldadcn.

•^ hen ban ailcö / fonöcrlingc lu öe ^jBifTe enöc on^?

bccfoccliinge bet coafcicntte.

©aticfc^ f€en tuiccöcn / Becöencöcn öc fonbcrlings locïöaj»

iwtrijcpt bcnopcanöcipceftöagenbanöcninrc/ getycfimcrt

J°^^-||^^"f fict in't gcmepn enDe opeabaccgefcïncbenmöel^^

iei07 MctthC', enöe ooth ben bagï) onfec geöoojte/ of t öcii

nac(ïcn bnec aen boo;^ bc QUMk ban 't boopfcl öou*

ben booifecftbagö/ cnbe bpcren bte met Ijtecljun/

un H^.^acranient te gaen/ aelmoeflen te boen/ enbe

oeffenen anbere 45obtU^ucljtige töercften»

(€en berbcn/ 10 't oocft eenepaofytelöcöe p^actijc^

Ije/enbc bat fonberïïngc be^ef c^onbaeg^ / alle ure ee^

m lïjelöaet te gebenchen/ enbe €5obt loben/ enbc be*

gmnen alfoo op ber aecben een Demelfclj leben»

©aitcH^ (Cen bierben/ men moet niet alleenlijchen banc fi*

h'^^SL^^^^ 3Ön boo? groote/ maec oocfe boo> beminde

ttfiitie toelbabem aBaerom^. dprancifcn^gOetoaertoo?*

hitpmmh benbe eenigeinfpjalie/Dieef oocft mibbcn op be ittai \

fiaoen» te flaen/ea banclue oBoöt/ enbe neemt hit oocïiboo?

cene fonbedinge grattc/bat gftp <Öob fiont bancften»

5900? al tCenbflfben/ neemt toaer bat alle 'tgcne batons

oütrkimt banpemanttoeftomt/ <6obe moet toegefcD^ben

* tD02ben/op bat <0obt ben autDeur ban allegoet/ alle

liefbe gegeben bjo^be/ enbe enberftaetbltnietaU

Iccniöcft ban boo?fpoet / maec oocft ban tegenfpocr.

aiDant eenen mebecijn/bie fnüt enbc b^ant/ en igf niet

onpaofytelöcö^c öan b^n m?b?<:üuöK(ii:iJcötenbc

Van de Weldaden Godts. 597

b^rfioeït.UDnt fullm top ban bmt f n't fj^rtc ïtonncn D^aöcn cnöc met ömt monöe uptfp2cften/f nöe met öc pcnncfcfï2üben/ban<6oöt(of/oftDcograuas? daec Au^uft. en ficin nietftoKecofjefcut/ noc[iDlötielijcftecöf|e^^p^*-27.ad 6ao?t/noc(j grootcc \)zvftam/mtlj p^ofijtdyclicc ge^ ' '

Schiet' (j e be dekens »

/^ Ebenedijdc mijn ziele den Heerc , ende al dat in my pfai. 102.

^^ is fijnen heyligen name.

Gebenedijdt myne ziele denHcere, endeen wilt niet Ibidem* vergeten alle fijne vergeldingen.

Wat lal ick den Heere'wederom geven voor al dat hy Pral.ny. my gegeven heeft?

Komt ende fiet alle die den Heerc vreeft , ende ick fal Pfal.6;. vertellen hoe groote dingen den Hee^e mijne ziele heeft gedaen.

De bermhertigheden des Heeren fal ick in der eeuwig- Pfal.88. heydt fingen : van geflachte tot ^cflachte, fal ick ver- kondigen uwe wacrhey t met mijnen mont.

<©q 3 AEN-

59^

AEN-MERCKINGE OP

HET XXIII. BEELDT.

2ïcnfict boüm<!5Döteaöe beneden ïïun^

fcufict oft Oet beter iö %mifct öoo? öe fonöe/ oft <13oöt boo? de öeugljt te öienm»

r^ Hy moet nootfakelijck een vandees ^^ twee dienerijte \veten,[A]Godt,oft[B] dcii duy vel. Welck is beter? [c] de deught noot u dat ghy Godt, [njde fonde dat ghy den duy vel foudt dienen. Siet toe wat ghy doet 5 ende merckt wel wat Godt is -, hy is [e] dry vuldigh ende een 5 [f] de fonteyne van alle goet^fojeeuwigh^LH almachtigh, [i] den alder- wijften , [ k ] den alder-milt- ilen, alleen [ l ] het herte verfadende , alle dingen[M] vervullende^ende over al tegen- wocrdigh 3 [ n ] den alder-rechtveerdigh- ften3ende[o]den opperften Koninck.Gaet by hem, ende offert hem geheel [p] u herte gelijck [ q] eene bruydt met liefde ontfte- kenjevert hem door [Rlgeloove^hope^en- de liefde, [ s ] ende treckt tot fijne liefde al die ghy kont, brandende met eeneny ver van fijne eere, end^ doet alle dingen tot fijne glorie.

flET

f99

Het XXXVII. Capittel.

Van den clfften middel om de meditatie ende hare be- geerten te Termeerderen,oft van de Volmaecktheden Godts, door welcke wy met redene ver weckt wor- den, om hem door de deught te dienen.

VoorJiellingeder^IaetJè , geïijCÖ tU 't ÖCelöt*

Bereydende Gebedt geltjck^'^tplach.

U Eti^point. 2$emercfeto€O?i(len05tcïe/btcae' ©ctnmfrft *- -*- roepen to02öt om De beugöt t'omijelfen entie tot i^jet uan be bolmaecfetljepöt / bat göp nootfafielrjcöen <aobt ^^"gS/" ft boo2 be bcugijt moet bienen/ oft benbupbelboo^ (öoutoft be fönbe/ enbe bat ia alle toercljen/ gepepfen/ tooo?^ tïeuDupuei. beu/ begeerten/ fc* enbefiettoiegöpberfeüfrr'n^^ Derbanigh te toefen. 3Bant memant en hat\ ttoc? l^eeren bienen /<0obt enbe iBa^nmonaj tz^vthz Mau'- e. enb€ ^agon en feonnen tn eene plaetfe niet 3iju/ baer en i^ geene oberèominge ban CD^iftn^enbc 2,cor.6. 25clial/ nocD baer en tisfgOeencgemepnfcöapban be recBtbeerbigIjepbt met beboofftepbt/ nocftge^ felfcöap ban öct licBt met be bupflerniffe* iBaec toat i^mtht u beter te toefen^ (Centtoeeben/ be^ mcrcft t toat ben bupbel i$ / te toeten/ ben utoen enbe p^JJ ^"j <0obt.3 feec fcfjabelöchenenbetojeebcnbpant/ hü ^"p»'"^* boo? be fmectïiingenbertoerelbtu noot tot fteteeus toigDbicr/ in fjet toelcftöpgetooapenijeeftonraï^ lijcfee beel t^oningcn / gnnccn enbe lief fjebber ö ta^ toerelbtjS : 3Bat 10 Bp nccö i tgp i^ een feer fcft^oo* melijcö m^è mifmaecöt bier/ m bet toelcii geene ^obtb^ucbtigöepbt/ gerecötigDepbt/nocö milbt^ ïiepbten i^/ maercenenöupl ban alle fcnben enbe quaet* €t\tit öp noot on^ boo;j eenen feer grooten fiaetenbeniibt/ boo? bentoelcfeenbenboofenau^ tifer berooft 3Önbebanbenijemel/ toelfoubetoil» len bat top infgeUjc&jef gefloten toierbenuptbeeeu* toige blijbtftöap/enbefouben3ijn in befelbeberboe;; menilTe met öem / enbe bier toe foecöt Dp alle liften enbe beb^ocb om on.ö? tot be fonbe te locFten / fonöct* lingB? tot öoobeerbpe/ eergierigïjepbt enbe lief be

a a 4 bee

6oo Den 1 1. Boeck. Het X X X V 1 1 . Cap.

ticc röcböomumu (OTenöcröcn/ bemercfet öat be fonöc niet anöcricf en acüeuöt / öp maniere Ijan fp^e^^ i$»iab«t- lien/öan Dat men JjaerfoÜDe btenen;maecbeöeugüt (om flï^^^Pö^/ öt^t men a3oöt fouöc Dienen. i€en btecöen/ pepft isjat (jet t.ö ben öiipbel öoo^ be fonöe te Dienen / te toeten / DeDtoongcn te tuo^Dcn om te Doen feec liecU)o?pen enDeon-toeecDiae Dingen/ opaUeure enDeooalieu - blieft öl)ebonDen tetoo^öen aenDe he^ tene Uan Den quaDen toille / oen een bectoo^pen enDe flecbte fabe/ enDe fïabe ban De fcibc te b)D?Den/toant eenen oierigen Dient Dt^t göelöt / Den on-bupfeö^n De ipeU tufte. 4^m\fi Heti.point. (Ccneerjlert/ bemercbtenbeorgpt ^^Ï^\L ^^^^ ^^" lebenDe glieloobe Dat ^oDt toaecacbtelöcö S?cii i^ ben alDec -beden enDe meeden / Die eenen pegije* 5t)n ai0 lijcöen moet Dienen/ enDe Dat bp toaeracötelijcli met. alleen i^ I aen - gbefien anDcce Dingben d\^ niet en Exod 3. 3Ön boo^ fjem/ Daerom fepDe üBopfe^ : "^itx^l l)eeftmp totugefonDen,- bemeccbt Dat Denfelben 10 Den alDec -eDelften gfjeeft / Den alDer-minnelöcftj' (ienenDeeenbouDicfjilen fonDer eenigbe mengelin* 0l|e/ een in toefen/ maerDap-bulDuD in perfoo* ^p moet nen enDe onftecbefücb. <§iet Dan oft bet oo^baeCi: ban «n- ïöcbec \^ te Dienen / b^ni Die \^ / of Ijet gbene Dat p^gÉiQcft metenii2?: Dec becgancbelijcbe toerelDt enDe u^öc too2oèn. bpanDen meec Dan Den onfterffeiijcben <ÖoDt. (€en isn ïö öc ttoeeDen / bemercbt Dat bp i^ De fontepne ban alle fontÉpne goetenDebolmaecbtbept/ enDe Dat b^alleDingben ^^iaf ""^ uptnementUjcben in fp-felben beeft, afeaerom^tn* te ^cancifcujöf alDu,^ piacD te biDDen: Ulijnen 43oD/ mijnen <!3oDt/ Den<8öDt mön^ljertcn/ enDemij^ nen al. <9bec-ïoopt/ inDien gbpbnlt/ Debolmaecbt^ fteDenDec ci'eatuven/ enDefcIjicbtDeliefDe Derfel^ bec tot oSoDt De fontepne Der gocDcren/ \\\ Den bjelc^ ben Die alle te faunen 3ün / enDe Daerfe upt gljebloeDt ^^^.' "• 3t)n/ enDeDageliicbje^npt-bloeDcn. ïlDantbPlKtft f)pT/«u- alle Dingen gljemaecbt/ enDeïille Dingen $önboo? tuigiï eaDc gem gbelücb een Druppel DauöballenDe in Den mo2* oni^fraii' gen - ftonDt / oft al^eJ een ae.öbcn Der toagben« €en ^ii\m^ DerDen/ bp \^ zt\\\siii\) enDe on-becanDerlijcb. <0bp i^eere (fegDt ^^abiD j 3Üt^^n be eewtee tot in De

eeubje/

Van de Volmaeckthedcn Godts. 60 1

ecutoe/ maec top niet blö^cnöeeencnoogö^nblicfe enöe nopt in mm\ ftaei i macc inDien top fijne Deuoljt enöe geDoDen beminnen / foo fai Dp on.ö met Dem eeutotgcnöe faitöö maïicn. ïaet o\\^ Dan bien i^C'^'-cecren/ bicaitijDt^öcnfelbeni^/ enöetoieniS jaren niet en fuUenbcfïDöclicn. €en biecöen/ aen- J^piuai- mercfitbat l)palmncf)ti'oin55/ biemcteen tooo^bt "^fl^tifiö» onepnbelycöe toerelben liaafcOapen/ enbeinfijöe* löcl^ej op ben opilaclj ban eene ooglje ce niet boen. tCenfiet Dit aïieftictjtebec toccelbt/ aenfcftoutotbe 3een enbc Ijemelcn / Dp fjeeft gijefepbt/ hat ht(z fou- ifai* 40. ben5ön/ enDerp3ön gijemaeclit; öpljeeftmetb?p Uingljeren gDetoegöen be grxiote fmaecijepbt bec aetben/enbemetgljetoidjte bc becgljen oljctoegen/ ppïisfbe enbebeljcubelenin eenetoagöe» % iic^ be fontepne i°fS bec toöfnepbt/ bie alie bingi)en ban be fcutoigtjepbt uepot* Dceftbcftent/ benatuue/ macöt/bolinacclttljepbt ban aliebingljen/beberoecingfje/ gljebaeiite enbc o^buiantie / enbc feei: onbeffcDepbeiijch alle bin^ öDen in gDetoicljte / göetal enbe mate / enbc elch in bet üefonbcc/ allebe jjap^en ot\^ öogRö/ Dptelt fjetgljetalbecffecren/ enbe roeptfealle metöaren name/öpljeeftbetoatecen metterbupjigBemeten/ irai«4o. enbe ben fiemel met bepalme gOetoegen/ enbeDp Öccftban bec eeutoigljepbtbooj-ócnbenop-gancfe enbeonbcr-gancfibanallemenfcfjen/bcbecbienften enbe Quaöc toect licn om-fienbe alle Uwegen bec men* fcljen. 2nbien bp öem alle menrcOelijcËc enbe €n^ gljelfcDe toetentöepbt tooabt göelcccfeen / Ijct i^ eene opcecljtc ontoöfljepbt. ^ult göp ban bccren fijne toecc&en benfpenenbefeggen: 3Daerom öebtgtjp onö alfoo bebaien / oft toaecom gefc hicbt bat alfool ïDaec en i^ gijeenen raebt / baecen 10 gf]ecne toijf^» tttplit/ tegen tm Igeece/ ftpijJbenfïonftenaecban aüebingDcn/ fip öebet al gljebonben / eenlicfneen pcgDelijcl! bcrlicbtcnbe enbe openbacenbebeöiep? i^^,,, uu ijct glicpepfcn enbe becbo^gïientïjebcn, liï^aec ©citeftó booj al toeeglit eenö be liefbe/ met toelclieljpbe^ <6oötsi. mint al bat öpDeeft göemaecht/ enbebpcnljaet s^p^^n-ii. nietbanbefelbe, Wam in befc liefbe iieeft lipecn ÉPöDenbCijagen/ ïiptoeccöt alle bingen om fp-feU

OSq 5 i3en/

6ol Den 1 1. Boeck. Het X X X V I L Cap.

ben/ entrjj ïjpöcmtntbanöeecutöigöepbt öB^Vöü*

iioölücö enbe tDclöoenöe ialout^ ban föne ölerte/

boo^ fön recOtbcccöigfjc / mt\)tam in b^eöe een

autljcuc ban b^cöe/enöc jjp i^ pberioDenöe oo^öceit

f fai. $9. met ftilte:!anf fimoebiöö obec De boofOept bec men?

SnJhttiöÉi^^Öen/ aöebenbeeenteechen aen De göene öteDent

Sobes b^eefen/ om öatfpfouöenblieöea ban ö'acnfcïjijn

tcboof^ bejstjoogö^/ ontfecmenbeentïeöecmöerttaö/bec^

SïFnfïhnt OlietenDeöeDoofOeptït/ qWijth öetaenii^uübetss

niKMCDcii, geDleccijen : oocli fecrnulöttotfönebpanöen eube

onöanclïbace menfcöen : ongemeten/ dien de geme»

len dec ftemelen niet en öonnen beflupten / enbe

Aftor.17. obecaftegöentDOO^digö: toant in fiem lebentop/

endecocrenonö cnde Oebben'tbwfen/ aïfoodattec

niet en tö/dat top meer fouden öonnen foecfeen/aenj'

Oljcfienb3palicdingfjenïn IjeaUjebben/ eenenfeec

recDtbeecbtgcnenbeoprccöten recötec/ ecub^eefe^

lijcö tD?eecliCLV goerDectigö/ toeldoende/ gefpjaecl^*

faem/flecffv gcoctbadicD/ foet/öepligö/fuïibeivden

fcöeppec/ betuaerdec / aüe dingen metföneboo?fie*

^piéau nigljepdtregeecendeendebetoacende. 3Bant öpijS

iwnöcn bentoaeracl3tigen^eere/endeJ|eet:edecï)cp?-fcOa*

^n^mt ^^" / ^"^^ l^onuicft dec mnmf}cn/ ende i^eere dec

^^ * i^eeren/groot/ ongemeten/Doogö/betöeben/ gebcel

beminneiiich/begeedöch/loffelöcö/ongelijcfeelijcli:

foodanig!) ende foo groot i^ den i^eere* Wi\t toeber :=

ftoudtonio dan/eplae0l ban fiem te dienend doe gfte^

reetfamelïcl^ dientmen de toereJt in feer ftoare dien-

fienl ende Bet i$f on^' f toaer/o i|eere/ in utoe tegöen^

baoo^diggepdt onfe faltgfjept te toercfeen doo? toaer*

acfttigOe deugör/ toaeracDtige ootmoebigljept/fup*

beröepdt/ ober-göebingfte. «^ boof ftepdt ende bec^ï

bltndtöepdt ban de hinderen ban 5idam ! .

IS hSÏÏ^^ Het 3.poinr. 25emercbt öoe geOee! 't (jemelfclj 8of /

oSa^ fÖnetoencliengeDoo^faem is?/ d'€ngelfcöegeeften/

wgö, ende aiïe Jgepligeh / ende öoe fp arbepdcn föne eere

ende glorie doo: eene feer groote liefde met gjedue*

r igen lof te beröeffen/ende ged^eben te tooiden met

eenenfeerbperigen pber: ende dat niet alleenelijcft

defe/ maeroocftdebJinden ende de 3ee/ ende aUe

öingen Dem oDefioo^faem 5ön / cnde fult göp ondet

alle

VandeVolmaeckthedenGodts. éoj

ölU anberc bïngen honncn toetierflaen fijnen \Xiült i <0 tjOcDeelbcttimeUjcöccfouöc Det3ijn/öat oDpniet eene fecc fuptierc niepntnge/ Dat ijsf/ om Dat ftct öt*m fielteft/en Ijp ï}U toilt/enDc öpfecc toeucDiöö i^/u m Deöeugluenöe <13obtb2uchtial]epbt oeffenöe/ enDc acbepöDe te öomcn tot bolmaecfuöept/öan Doo? fjo* pc ban bergclöiugljc/ oft b^ccfe ban flraffinaOe! toant fiP t.cf tDecrötgom ecrc/ aloctecnbc bt'in>Dictie Apocai.4. te ontf anoöen / Die alleen l^ccre/ enDe alleen Den '^U Dertioogfttten i^. €en titiceöen / fïelt aen D'een 3nDe ^oe on^ DenDupbel/DctDecelDt/Denepgfjentöillei aenD'an^ mnmf) Dere 3ijDc 45oDt Den alDec-beften enDc mecfien : enDe |gUf^S acnmeccfu met eenenDat alle creatuece ban ïjemijS iBoutafte oefcftapen tot glorie fijn^ naem^/enDe ïioe ongoDDe== ^mm, lijcö enDe ontocerDigli Dat öet W Die Doo? eenc qua j= Demcuningeteheeienban ftaccepnDe/ enDefpfel^^ benbanDen^cö^ppccrotDecreatueren te feeerem (4Een DccDen bemerclït Dat Den igeere in alle cceature tcgenV-ooojDigli i^ / enDe Dat Dp Die bctoaert/ enDe in Die töerctit met eene gewillige lief oe om utoent toil* Ie / enDe ftoe leelijcfi Dat öet ijef / Dat gfip eenen Buec* iincï!foaDt5ön/ nocööem met geencoprecfjte lief ^ DeenfouDt Dienen/ enDe metgïjeen geDeelDet fiec^ ten beminnen*

G H E B E D T.

XJ Ecre onfen Heere , hoe wonderlijck is uwen name Pfal 8. *- -* over geheel aertrijck! wie fal in de wokken u ghe- lijck gemaeckt worden , oft wie laluwes gelijck zijn in de kinderen Gods? wantghy zijt den hoogen Heere bo- ven alle volcken , ende uwe glorie is JDoven de hemelen. Laetdan alle volcken die ghyghemaeckr hebt komen, laerfe u aenbidden ende uwen naem glorificeren , eenen omiytfprekelicken naem,die bovenalle naem is, ende in Philip, t, uwen naem moeten alle knien ghebooght worden , van den ghenen die in den hemel , op der aerden, ende onder d'aerdezijn: want wie iffer eenen grootenGodt, mijn ziele , gelijck onfen Godt? Hy is almachtigh boven alle fijne wercken , ende veel verborgen dingen zijn meerder als defe ; want wy fien luttel van fijne wercken. Godt is ^^^^' 43» vreelTelijck en fcer groot, «n fijne macht is wonderlick;

al

iobli.

Match.

tiiatrn i$i tegneteiu

loan. 6. Rom.8. l.Pet.j.

lob ^J.

<©oUt m Ijftft mes

üiCiift üait

T.Tim. 2.

604 Den 1 1. Boeck. Het X X X V 1 1. Cap.

al glorificcren wy Godr,fo fecr als \vy konnen, foo is hy noch al veel meerder, en fijne grootdadigheydt is won- dcrlijck. Gebcnedijdcndc denHcerclaeronshcmvcr- hctlen fo veel als wy vermogé ; want hy is meerder dan alle lof.Wie fal hem fien en fal 't vertellen? wie fal hem groot maken gclijck hy is van den beginne? Sict God is groot, re boven gacnde onfc wetenthcyt, 't getal fijnder jarc is onwacrdcerlijck,is hoogcr dan den hcmcl,en wat lultghy doen? dieper dan de helle, en van waer fult ghy het kennen? fijn mate is langer dan d'aerde , endebrcc- der dan de zee ; is 't dat hy 't alommc v/orpt ende over een benauwet, wie fal tegen hem feggen: Eylaes Heere wie en fpreeckt nu niet teghcn 11? gtiy alder-goedertie- renftc God noot tot deu:eht,ende beveelt: Leert van my, want ickbenfachtmoedigh ende ootmoedigh van her- ten :ncemt mijn jock op u: ghy feght mijn jock is foct,cn mijnen laft licht : ende fiet dit woortlchijnt hert te we- fen,ende daer en is bykans niemandt die'tkan hooren. U dan te dienen ó Heere en is dit niet rcgncren ? en is het niet een groote glorie u te volghen ? wie is 't dan die ons fal konnen fcheydcn van uwc liefde ? den leelijkften vyandt , die rontfom gaet ghelijck eencn brieflchenden leeuw, en foeckt wie hy foude mogen verflinden ? oft de feer ydelc wercldt, den roock der eeren,de fchaduwe en dompe een weynich tijts verfchynende ? oft de vuyle en qualijck een oogenblick duerende wellufte.Dit zijn ey- laesldit fijn de faken,diede ellendige menfchen drijven, en worpen in de bedcrveniffe en eeuwige ellende,die ons van u o alle goet en eeuwigen Vader keeren,hoewel ghy fo lanckmoedelijck verwachtende vertoeft tot peniten- tien. In der waerheytuwebermhertigheyt is boven alle uwe wercken : want oft wy fonde doen , wy en fullen u geene fchadcdoen,en indien onfe booüieden vermenig- vuldight zijn fo en fullen wy niet tegen u doen, ende in- dien wy rechtveerdelijck handelen , en fullen wy u niet geven, oft ghy en fult niet uy t onfc hant ontfangen,ghy loeckt alleenelijckcn waer mede ghy ons foudtkroo- nen,endedaerom wilt ghy dat alle menfchen kom^n tot de kennilfe der waerheydt , ende en begeert niet dat yc- mant verloren gae, om dat ghy goet zij t, ende om dat u- we bcrmhertigneydt is in der eenwigheyc. 't Is my dan

goet

VandeVolinaeckthedcnGodts. 60 J

goe: u mijnen Godt acn te hangen , ende u te dienen al- le de dagken mijns levens. Mijn ziele heeft luft gehadt pfal. 118» omtcbegeeren uwe rechtveerdighmakinghcn tot allen tijden, want uwe uytfpraecken zijn waerachtelijck voor mijnen mondt ; foet boven honig ende honigh-raet. En fal mijne ziele u niet onderworpen zijnpja ick hebbe ge- pfal. uS. fworen ende voor my genomen te bewaren d'oordcclcn vanuwercchtvcerdiglicyt, ende ickfalmvewetaltiirs bewaren in de eeuwe, ende eeuwe der ccuwe : want ^hy zijl cenen aldermachtighften, wijften, miltftcn, gocder- tierenften,rechtvcerdi^hftcn,fchoonften,onuytfprecc- kelijcken, ende geheel l)egecrlijcken Koninck. Ickeii wille niet meer gclijck worden defc boofe wereknnaer proeven welck uwen goeden ende welbehagenden ende volmaeckten wille is. Want ickfcgge door de gratie die my ghegeven is , ick en wille niet dienen eenen anderen Heere,cfe begeerlickheydtdes vleefchs,deroogen,ofde hooverdye des levens , maer u Koninck der Koningen , i.TLmó. Heere der Heerê, u alleen behagen in rechtvecrdigheyr ende heyHgheyt;want ick wcte, indien ick de menlcheu Galat r, behaegde,aatikuwe dicnaer niet en foude konnen zijn. Och ott ick alle menfchen tot u dooreen goet exempel en deugt konde brengê, vandc duyfterniiTe tot het licht, vande Qoiinghe op den rechten wegh , van de leugenen totdewaerheydtlickbegeeregebeiightenmeeralsge- 1. Cor, 12. befight te worden voor uwe glorie , voor de faligheyd: van mynen naeften, op dat fy u moghen bekennen ende beminnen,en weten dar den HecreGod is,en datter gee- nen anderen Godt is behalven ghy. Zij c dan mijnen nul- per, ende en verlaetmy niet, noch en verworpt m.y oyt "Godt mynen Saligmaker,want in u alleen Heere hebbe ick gehoopt, ende ick en fal in der eeuwigheydt niet be- fchaemt worden, in u Godt is mijne faligheyten glorie, pfai, ?o. myne hulpe en hope , want mijn vader en myne moeder PiaUzfr. hebben my verlaten, maer ghy Heere hebt my opgeno- men: in u ben ick beveftigt 111 ' t lichaem mijns moeders, ghy zijn mynen befchermer. Ick falu dan Heere mij- ne fterckheydt , beminnen uytgheheel mijn hertc , uyc geheel myneziele,nyt gheheel myne ghedachten , ende uyt alle myne krachten. Want wat is voor my in den pfil. 72. hemeljcnde wat hebbe icK van u ghewilr op der aerden.?

D CU-

6o6 Den I L Boeck. Het XXXVII. Cap. D'onghemctencnde honigh-vloeyende kracht der lief- den, alder-foctftcn lefu, moet my verflinden,op dat ick door de liefde uwer liefden mach fterven , die u gevveer- dight hebt om mijne liefde te fterven, Amen.

Pradijcke om hem te oeffenen in de God- dclijcke volmaeckthcden.

<©cfreiim^ rx '(gcrfle/bocffcnmöebanöctgcloobe/Bop^entic

ht/me/ fp20ocl?en i^ / toaiit öefe^aoöDcïiicftc bcugljbcn htt» ntöciief* ^emgcit trc stele met öe ^oöbeiijcfje goetDepDt. ^^* ^e ttoceöe / öemepnfcïjap met OBoDt/ in öe Ujelc*

fee ben menfcöe / öoo^ öe creaturen op - tiUmt tot

Cobtalm^cettöO^ ;i^e berde/ tent fupberemepnmoficinalïetoerc^

feen/ foo feer al0 't boeniticï» i^. <5bftg(jf:» "^t Dferbe/ cbenjebinöe/ öoo^i toeïcfee pemant al bmge fön^ jjet ftjne / enbe meeft ben UJilf e aen ben €>obbc(ijcïien m^^ iBiHe toe-epö^u enbe oberoecft / enbe Jjem in aile^

))ol0Bt*

Schiet"

VandeVolmaeckthedenGodts. 607

Schiet - Chebedekjns.

GElijck den herr beghecrte heeft tot de fonteyne pfai. 41, der wateren, allbo heeft mijn ziele begheerte tot u Godt. Mijn ziele heeft dorft gehadt tot Godt de levende fon- ibideni.

teyne, wanneer falick komen ende openbaren voor

d'aenfchijnGodrs? Totu heeft mijn herregefeyr, mijn aenficht heeft u ver- pfai. 26.

focht,uaenfchijnHeere falick verfoecken. Mijn ziele heeft ghcdorftight naer u,hoe menighvulde- pfai. 62,

lijck dorft naer u mijn \'ïeefch ? Groot isdenHeere ende loffelijck bovenmaten , in de pfai. 47.

ftadtonfesGodts, in fijnen heyli^enberch. Wiefalin de wokken den Heeregeïijck worden? wie pfai. 88.

fal Godes c;elijck zijn onder de kinderen Godts ? Groot is denHeere ende te feer loftelijck , ende zijnder piü. 14^

groothey t en is geen eynde.

AEN-

6oS

AEN-MERCKINGE OP

HET XXIV. BEELDT.

%m iitoe htsljmtm bp <!3oDt btkmt

tDO?t>en tn alle gfjebcötenD^Dcöfngc met

DancUfcmimt/ Ujant fonbec Ijtmm

UeniioooötöDpntct.

*T^ E vergeefs hebt ghy alle defe dinghen overleyt ^ 't en zy dat Godt daer by is. «ebeïjt m Begeert dan de deiight door [a] de paffie om ^D?" Chrifti, ende verfoeyt [b] de fonde, neemt £cïh?ö " ^^^^ " ^^ '^ eynde van 't gebed oft medita- öö«u tie (voorfien hebbende [c] d'occafien) de deught te oeffenen,tot de welcke ghy u in de meditatie hebt verweckt.[D]Bidt Godt om de deught te verkrijgen , bidt oock [e] de Heyligen^dat fy God voor u willen bid- den : bidt vyerighlijcken gelijck [f] eenen die fterven fal^ oft geflrelt is in groot perijc- kel.Bidt oock om [g] geloove5[H]hope3[i] liefde5[K]ootmoedigheyt5[L]miltheyt3[M] reynigheyt, [N]foberheydt3 [o] fachtmoe- digheyt5[p]neerftigheyt: endeten laetften gedachtigh zijnde de liefde^, bidt voor [q] <©bebÉbt de geheele hey lige Kercke, [r] voor u ou- ?bnlnae" ^CTS ende ovcrften, [s]voor de onderfaten ^f"* u bevolen, ghelijck David dede , [t] voor weldoenders, [v] voor vyanden , [w] voor fondaren te bekeeren , ende [x] voor de zielen die ghefuy vert moeten worden.

Hit

I

6 09

Het XXXVïII.Capitt£l.

Oeffeninghc der bcgheerrc.

Ck bidde u Heere God van den Hemel , fterck, groot J.EfJr* i* ende vrcefelijck , die u verbont cnde uwc bcrmhertig- heydt bcwaerc met de gene dicu beminnen ende bewa- ren uwe geboden ; laet doch uwe ooren coe-luyfteren , ende uwe oogen open zijn , op dat ghy moogh: hooren het gebet van uwendienacriaat ick heden voor u bidde» op dat ick mach doen uwen wille , ende getrouwelijck uweHeylige in-fpraken; want indien uweMajcfteyc haer niet en heeft gheweerdighr my aen te fïen metdc goedertieren oogen uwerbermhertigheyt , {o is mijnen arbeydt ydcl en oock mijne meditatie. Ick bidde u dan Heere , laet uwe ooren luy fteren naer het gebedc van u- wen dienacr , en geeft my de deuj^hdcn , die mijHe ziele hoodigh zijn ; een levende geloot, eene vaftchope , ecnc volmaeckre liefde ; gheeft mv een ootmoedigh en rou- Avighherte, op dat ick u mach behaegen; eeamymen milt herte , op dat ick u mach na-volgen; een eerbacr crt fuy ver herte , op dar ghy in' t fel ve mooglit ruften ; ccii fober herte , op dat ick u mach fmaken ; een fachtmoe- digh herte , op dat het mach blij eken dat ick uwendif- cipel ben ; een neerftigh en vroom herte, aenghcfien ghy my belooft hebtjdat noch oogeen heeft gefien,nochoo- re toehoort, noch in des m.enfchen herte is gckomen,wat *• '^" ' * ghy bereyt hebt voor de gêne die u beminnen. Godt der heyr- krachten keert u omme , (iet nederwaerts van den Heirel,enbefiet,enbefoeckt defen vajngaert, envol- macckt den felven , die uwe rechte hanc heeft gheplant, Pfali" 7fe ende op den Sone des menfchen , die ghy voor uLeve- ftight hebt, onfe perijckelen moeten bewegen u Vader- lijckhert, mijnen Godt, Godt van allen trooft , ende zijt gedachtigh uwer onrfermingen , die van de eeuwig- pfalm m» heydtzijn. Ghy die met een woort alle dinghen ver- mooght , ende ons hebt ghegheven uwen eenighen ge- boren Sone , en fout ghy ons alle dinghen met Hem niét geven ? Verhoort Heere het gebet van uwen dienaer en Daniel 9, ijjne biddingé om uwes felfs wille,verIoft ons om de glo- rie uwes naemSjCnzijt onfer fonden genadig,cn en geeft POi'.n^ :t. ons tot geenen verwijte om uwen name, ende eu maeckt

Jüï t gcene

6io DcnII.Boeck. Het XXX VII I. Cap.

geene fchamperhcydt van den ftoel uwcrglorien. Ghy TTtU 49. fjcbt gefeyt: Roept my aen in den dagh der tribulatien, ick fal u verlofTcn, ende ghy fult my verccren. lek komc dan toe den throon uwer bermhertigheydt,en hoe fal 'c my mogen eeweygert worden, aengefïcn het bloetvan uwen alder-liefften oock voormy^rocptvandeaerde, niet om wrake, maer om Godcvruchtigheyt: den felven heeft wel verdient dat ghy mij ne ondeughden fout ver- Hebr. j. worpen: de felven heeft voor my met tranen ge-eyfcht, en het is verhoort om fijne eerweerdigheyt oockvoor my den minften van alle uwe dienaren. Indien mijne handenvol zijn van bloet derfdndcn, ick bidde fiec op defe handen, in dewelcke ghy u geweerdight hebt my re fchrijven;aeRfiet fijn alderheyligftc herte,en uwe Maje- ' ftey t fal van my gedenckeni{re,ende liefde en goedcrtie- ; loan. 14. renthey t tot my vinden . Hy heeft belooft : Alle 't gene ghy van denVader fult begeert hebben in mijnen naem, lal hy u geven, het ftaet uwe goedertierentheydt toe , t« ! confenteren , ó eeuwige "Waerhey t , ' t gene dat wy be- geeren in den name van uwen eenigen geboren Sone.Ik bidde u aenfiet op fijn aenficht , en fijn ofterande,die ghy niet en kont verachten, aenfiet op de ghebedenuwer Heyligen , der alderheylighfte Moeder van uwen Sone, ende van mijnePatroonen.Ick weet welHeere,ick weet, dat fy nu van hun fclve verfekert zijnde, voor ons forg- vuldigh zijntfy zijn in de havene , en wy in de fchipbre- kige zee;aenmerckt de liefde die fy tot u hebben gehad , Cot b2 at* en hun bloet dat fy voor u hebben geftort. Thoont my, bttijfpliga 5 alderfaligfte maget by uwen Sone,dac ghy eene Moe- ■ nt moitté (^ej-^ijt, eene Moeder der gratiën, cene Moeder der | bermhertigheyt , ende dat nietalleenlijck aen my, maer • oockaen de benauwde Heyliee Kercke , aen mijne ou- ders en overften , op dat fy alle dingen naer uwen wille oprechtelij ck mogen handelen ; aen mijne onderfa ten, op dat fy u vyerighlijck nx)gen dienen ; aen mijne wcl- doenders,op dat fy door de tijdelicke dingen d'eeuwige mogen verwerven ; aen mijne vyanden,op dat fy in der eewigheyt met mijnen levenden en waerachtigen God, ende met my door liefde mogen vereenight worden;aea de Ibndaren, eylaes! op dat ly ten laetften hunne oogen mogen keeren na ^e iom^ der rechtvccrdighcydt 5 ende

ten

Van de OefFeninge der begeerte. 6 n

ten laetftcnacn de geloovige ziekn,op dat fy haeft mo- gen komen tot de begeerde om-he Hingen , en Ikn u reg- nerende met denSone, ende u gebenedijden in de eeu- wen der eeuwen, Amen.

Prad:ijckeom debcgccrtc te oeffenen in'tGhebedc.

H(^a too^Dcn gcïccrt Uerfcöcp^cJi tnanicrcii ban biööcn/öic^»3^auUi^ inöetvccrftêü^ief töt (€i=^ motljcu.eim 'ttiuc^öe copittel p;yft / fc^genöe; 3iCii i-rim^ r. öibtieöatmenwiugrftcnfalöoeiujcüeDcn/ UUmji»^ JïSSm^* gcn/beaeecmgé/ öanfef^aiiiöenboo^alicmeufcl)éj teubau tDantötti^goetenaeRgcnaanlJOo;2oafcn ^aliölj- bitjociu mafeec 45oDt/ öic toüt öat alle menfcfjen fouten fa^ lig!) tDO^öcn/ ni tot ftenniflfc Der tDaecöcptfeoïtien.

^•«cfl^ manwre tieJ fiet gebeöt / boo2 toelcfe top i^ccbeöt on^ öerte opft^ffcn tot ^oDt/ op Dat top Ijtm fouDcn (^„^^JS^"^^ iobcn en glorificecen/geïöcfe De JScpligcti gcDucnji^ mmm löcöin öenCjcmcl Doen: toantmennioetljetgclieDt tonie. alfcfo beginnen/ en Daecom tjet felbe meeft tn(teilen/ 45oDt te UeclKffen/enDe föne gcoote DaDen bcr tjalen/ enDe maöen alje^ceneïttanie ban fpne bolmaecfet^ fieDen / en ftomen ban D'eene tot D'anDere na een be> ï)00?löclï berroeben/ ïjem lobenDe al^sf Den alDec- macfitigöften/ öeften/ fjepligljfren/ mütflen/ lancli- moeDtgfjften/enDe boo^ific(jt*glj|len/ infgclijch.ö om DeDienjIen/ öte Dpgetöoon 1.0 De creaturen te boen. a©ant (jp 1^ Den fcljepper/ DetoaerDer / befcbermer/ regeerDer/ meefter/ baDec/ meDecijn / faiigljmafeec enDe glorifi ceerDec Der felber, jjl^aer ban Defe ata? niere 10 gefept in Ijet boo?gaenDe capitteK

^^I^efelbe maniere fian geoeffent UiojDenberfialen? be De DeugïjDen enDe uptnemcntljeDen ban €02i|lu^ onfen i^eere infjjne tegentooo2Dig0cpt / Die !jp m De USenfcö-tDO^Dtnge / a5eboo:ieen anDere mpjierien t)eeft betoefen/ feggenDergcb bcrblöDe mp feer o aü ber-foetflen gefn / om u toe oiigemeten liefDe en oot* maeDigöept/ Doo? toelcöe gijp u getoeerDiglit neDer te Dalen iipt Den fcftoot utoe.ö BaDer^ in bet licljacm ten De .ïBaget / om onjS menfcöen en onfe faligljept yjs^iik/ <|Ct 3iiftelöcft.5^ öaneenpegeujcfebertoeclien

0r 2 alle

6i2 Den II. Boeck. Het XXXV ï II. Cap.

alkhz firacötcn fijnbcc 3i^\m tot ^m iof<Boh^/fc^^

pfai.102. ocnöe met öcn ©^opljcet: HQijne 5ielc öeöcnetilTttïjjri

^ecrc/ cnöe nl öattn nin isf/fijneri (jcpUacn nacm/of

tn ben nacm ban alle cicatucrcn fijnen (of bcrftcnbi*

gen aljef met öctongc tier fclUec/ üpfiaas^opbcfelbe

maniere gelijcfe öc ö2p Innöercn beöen tn ben aloep^^

Dan. 3. cnbcn oben Uan 25aljp!onien : <0ebenebijt aüe tDei'C*

ften be^ Igeecen ben i^eere» ^kt toe öient ooch te 0^

bcrloopen be cijooren bcc €naeïcn / enbe be o?benert

bcc ^epüoen/enbe bte alle nooöen tot <0obeiS lof.

a.ï©ditck* -^z t\xieeht maniere i0 boo2 öanchfcaginoe/toelc^

fmiim* {^g maniere btt&toölis^öeïioojtoeb^npcftt te töo?ben

tn Det geöebt / enbe ober bagö/ i^an be toelclte mcep

gefemtöftier boren.

bani?/t"^ <ï^e berbe maniere töboo^begeerten/boo^toeïcfee

quaet te b)p ijet Quaet betötbben / en Deoccren boo^ on0 goe^^

ontgam be bingen/ alöbebeugljt/ gratie a3obt$?/ enbebebo^^

ï?St?b ^? tte. €nbe befe begeerte; gefcöiet/toonenbe oen onfeti

bc" l^eere onfeeüenben enbe tDonben / gbeüjcübe arme

Vide p. bebelaer^ boen/enbe berfoecfeen met bper ige begeer*

Lud.de ten fijne f)uïpe- (€entbjeeben/boo2 bepmeUjcbeaen*

i!deoraL* gebinge/aljj top met ftojte tooo^ben c'nfen noot enbe

I ƒ• begeerte berDalen/ en baer inne Dïijbenbe (laen boo?

bendeere/ geïöcliDonbefteiiö/ctenbe ban bebaijfe^

ïingen bie ballen ban be tafel ban ftnnnenl^eere/en^

begeUjcö b'oogenbaneenigebienfl-maegbt/ 3i)«ï^

tn be ftanben ban öare b^ouluen / alfoo fouben oocli

3ijn onfe oogen tot ben Iftcere onfen €iobt/ tot bat Op

onfer ontferme^^lfoo licgeerbe f\p/^k fepbe : lieere

Matth.8. tnbten gb»b)ilt/gï?phontmprupberem 3ilfoofepbc

loan.ii. oocfi jiBartba : l^ecreljabt ^ï)p ïmt getoeefl/mijneit

bzoeber en foubenlet gcfloJben (jeöben:€nbe tiit ge*

fcïuet boo2 eene grootc ecrbieöinge/oft een groot bc»

^ troutoen / gelycït boen be fii^a^ fepben tot gefimt:

SS'" .§i^t ö^^" ööP bemint/ mtctlu

bao:üou* "^c bierbe i^ I bea^eren uptb?ü tbelöcfe berloft te

bfii bau toojben ban eïlenben / enbe beugftben te bertoerben

5«/ffi met bibbinge / ^\t gbelijcfe \^ eene beftoeeringe offe^

mitoniDc renbe berfcHepben rebenen- <!^'eerfte lö om<0obt

öoftiKpt feibe : alfoo babt ïDabib/feggcnbe: <0ï|pfült om u:ï

fit\f.' toen name mpne fonbcn genabigü 3ün / toant bie t^ *^^''*^^* groot/

l

Van de Oeffeninge der begeerte. 6 f ^

ocoot/ bat i.fi?/toant ïjct Detacmt utue orootDcï^ör en^ öe goctl)c?i) / en op öat öe bpanöm u niet en üefpot- ten/ oft De gene öic op u öctcoutoen/ al^ oft aüP öun ntct en Ijielpt / enöe men u te bergecf^f öienbe ; inf- öelijcftjE? om öat öp ij$ eenen Baöec cw^c befcöec^ mer/ ie»

^e ttoecbc rebene enbe tijtel ban te Dibben/t.öboo: ©ooj^TD^i* CljHftum beni^eere/toant top lionnen fijne berbien^^"°jo»f"» (lenboo2tD:engen/fijnIeben/paO'ie enbe boot/ be De- ^ ' loften Ijem gebaen/bat bit fijne ecre toeftaet.

;Debecberebcneban fnbben lö/benl^eer e offeren ©002 ne be becbienflen beci^enfigen/ enbe meeftbanonfe JfïJ'^ilf^» Itebe ai)20utoe be iïSoebec ban fijnen eenioengebo^ gen. ren ^one»

iBaer men moet l^emercöen ten eerlïen/ gelijcït <02anatenfi0bermaent/ bat D^tgoeti^in't begeer ren/te epffcljen berfcDepben beugfjben enbe remebie tegen onfe geüKften / boo2 bien bat in befer boegen onfe boojnemehjef bernieutot too^ben/ enbe oocft ben geejl feer geboo2ber t-^aerom 5ijn fjier Dp geflelt be beugüben/ bic beïjooft-fonbe contrarie 5ij'n/tT^men met Ijet geloobe enbe öope*

o^nöepemant en moet niet alfeenïijcö boojfpfeï^ Sï^.tnmott ben Dibbcn / maer boo: (iefbe ooch boo: be lr?-tóecc^ öö*^ h'^'^'h fte / obcrften/toelboenberjaf/ bpanben/fonbaren enbe ^!^n%t/ ober ïeben 5ie!en / bit top aüegaöer ïtunncn |!e!(en in obcriieu/ be ïeben €f):itii/ be C^^öcrcïie fijne b:upt in't fterte/ tociöom» b'oberftein'tOooft/beonbcrfaten in fijne flinche/bc ^"^'^'^«^ toelboenber^ in fijne recOteöant/ bc bpanbcn in be Itnien/ be fonbaren iu ben fïinclien/ enbe be geloobt? ge5telen in ben reebten boet.

(€en ttoeeben moetmenüemcrchcn/batbefcben getiiben Fionncn geboeglit too^ben tot t)tfc fcbcn (la- ten ban mcnfcöen/ baer men boo: moet bi\)^c\u

(Cenberbenmcetmenbemerchen/batDetfccrmit fal toefen om aenbacbtigljeptteberörijgen/ batmen geeflelijcften begrijpt be onberfcfjepbingen/ biemen |)ier licfiamelijcf! fian ficnuptiiichimht/ enbebat^ men liier boo> fp felben gecfteeneaenpojrinaetot bperigbepbtin 't geöebt/enbe anbere vaobtbjucDti- geoeffeningen.

ïirj Hst;

6i4 DcnlI.Bocck. Het XXXIX. Cap,

Het XXXIX. Capitt£l. Oeffeninge na de Meditatie.

!©a»icft' 'y <eii eerden / Deöancfu <6otit boo^ be oabe besf

fiögnigr. X gi3eögt»tj9f/ bat b'onepnbelijcöe Höajefreptflaci:

g!)cU3eerbiö()t fteeft u te laten ftomen tot ftare te*

ocutoooaöigöepbt enbe t'famen-fp^eftniöfte/ enbe

n(ct berfmaeöt en fteeft utoe berftropöe gOcbeben :

al iö 't bat bp ftt in fönen tb^oon/in't niibbenbanbe

ftemelfche faie/ enbeacn be macltijbc tieis D^.uploft.ö/

bie ÖP fijnen ^oneöecftoemaecbtoitbefbeïoben

enbe itoffangen bec €naelen enbeljeplioen/ cn^

öe bat bp niet oljetoepgert en fjeeft n oftenabeljjclt

met be felbe te acnftooren / enbe bcbancftt B^m in 't

generael boo.2 alle üielbaben / gelijch u leeren fal bet

eertle23eelötbanbe biec/ bie oefleltfuHentDO^ben

5ï^cmcrcs in ben naeften boecfe. <Cen ttoeeöen/bemeccfttbe ge^

ntNgcürtii (jjj^ften biegbpai)ebaenOebtinbemcbitatie/ enbe

Sfu in öê boe obP (berlieccbt 3iinbe boo? 't beaielfcb b^oot en;:

incDitatie. be manna ban bet 43obtb?ucbtigögebebt enbe nie^

bitatie) nietalleenlijcb befefaute/ maerooclian*

bere{bïe gBP in 't bo?te moet oberlcggen enbe ber^

f oepen) fult fcöoutoen/ maec meel! bat geb^ecb/ bet

\xitith gbP bemerciit bat ualber-meell belet in ben

boo2tgancb bec bolmaecbtbept/ enbe öet toelcti gbp

boo? een fonberlingb onöcrfoecfiarbepttebertoin^

i©atonö ncn» f€cn becbcn/ bemeccfttin'tbo^tealbjatgbp

iHöm Dag j^ien bagb te boenïjcbt/ enbe offert betfelbe<6otit

tot^" op ^"^^ fcbicliet beboorelijcb- ^^Ten bierben/boo^fiet

mAtoim» bjat ongelucb bat u fouöe mogen toebomen / enbe

iuckonö berepbt u fierte baer toe met eencbolmaecbte ober >

vmlZ gftebingfie» iBaerfoobanige oeffeninge moetin t

mm bo2te oberloopen b302ben/ geUjcb be rebene bat upu

toöft / enbe gelijcb batp^ofijteUjcber na be mebita^

tie alieenelijch om fp felben teberecnigen / gefcbie^

ben ftan / 'ten toare bat ben ijuaben boongancb

ban be mebitatie raebbelangljcr baer optebipen

(lacn/enbe alfoo tiat gcbKcb te bolboen : boe begna^

melöcb liit foube mogen gcfcbiebcn/fal u be bep^ce^

binge leeren. <&m bat ban befe Wer pointen t^it en^

be

Van de Ocfïeninge na de Mediratie. 61 ^

tc mm anbcre p20f öten Beef t/foo moetmen D^eebec ban be felbe fp^e&m. Wam öe boo^fepöe bier poin* ten befïupten öaec-en-bobeninöaecDemanKreom P?ofijtelöcften te mebitecen / oft Itebecom fp feïben te bercenigen/cntie te becnüutoen fijn (eben/ Defae== lijcöö öc maniere om fiapenteöaen/ enöeteöoert onöerfoeclitnöe fijnöer confcientie am '$ mo^öenjJ op te ftaen / om l)em te bcrepöen tot be ïicpUae <§a' f camenten ber ©enitentien enbe beja? ^utaer^/ om jBi(Teteöooren/$c.

Gebedt na de Meditatie.

\X7 Ie ifTer gelijck den Heerc onfen Godt,die in* t hoo ^^ ge woont, endeaenliet ootmoedige dingen in den hemelende op der aerden? Ghy zijnde denKoninckder Koningen,ende Heere der Hceren geweerdight ghy my acn te hen, die ftof ende afTchen ben ? Mijne ziele gebe- Pfal.102,. nedijt den Heere , ende al dat binnen my is fijnen heyli- gennaem : gebenedijdt mijn ziele den Heere, endeen wilt niet vergeten alle fijne vergeldingen , maer laet ons hem dienen met een volmaecktherte,ende laet ons aen- doen den Heere jefusChriftusin allegepeysN.woort N. ende werck N.laet ons fijn kruys opnemen,ende laet ons hem navolgen. Ickbiddeualder-foetftenjefujacn- (©ffrtantJe veert defe mijne begeerte ende alle mijne dingen door fÖiiS^fflf^* de handen van de Talige Mager uwe Moeder , in de ver- eeninge van alle uwe verdienften , ende fchickt van my na uwen alder-heylighften wille. Want o Godt mijn- der herten , ende mijnen al , uyt u, in u, ende voor u zijn alle dingen.

Ander Gebedt na de Meditatie.

TJ Ylaes ! Heere mijn eeni^e hulpe , Koninck der Ko- •*-^ iBingen,cnde Heere der I-Ieeren,ick afTchen ende Trof geftelt in Too veel perijckelen , hoe koudelijck ende ver- ftroydelijck hebbe ickom deonachtiaemheytder be- waringe mijnder finnen ende herten metugeTprokenin de tegen woordi^hevdt van geheel u hoT, ctat u met ge- heeldcr herten looTt , gelijck oock doen alle rechtveer- dige ende Godtvruchtige zielen.^ OntTermtu mijns, die

^r 4 een

inofDinac rnigc

Unngeban

S>ftrous toen op

Coï)t*

toen ftjnö

felftf.

2. Re». 6. Iiidith 9.

616 Denll.Boeck. Het XXXIX. Cap.

een kint ben van alles behoevende , ende die niet en kan m fijne fcer groote perijckelen aen-roepen de hnlpe van fijnenyader,van den Vader der berinhcrrighcden,u\vcn alder-roctftcnlefusrendeacnveert indien ick yet goets hebbe gedaen, 't welck u werck alleen is,in de vereenin- ge uwer verdienften, leven ende doot, van de falige Ma- get Maria ende alle Heyligen, Ibnderlinc^e van de gene, die ick rot patroonen hebbe verkoren , (ioet met uwen knecht [00 u goet dunckt : indien *t u belieft my te ver- trooftcn oft te verlaten, uwen wille gefchiede: in der waerachtighcyt indien ghy my aenhet, ick ben wecrdig cat ghy my verlaet : maer indien ghy aenfiet uwe won- den, ghy fult vinden , \raerom ghy my niet en fult ver- worpen , om dat uwe bermher tigheyt foude zijn boven alle uwe wercken.

O Heere verleent my grarie,dat ick geredelijck mach volbrengen het gene, 'dat ghy alder-goedertierenften Vader my geleert hebt , tot trooften laligheyt mijnder ziele,door uwe on-eyndelijcke liefde en minne , aenge- fien ick openbaerlijck uwen wille bekent hebbe. Ghy kent, ghy kent, die 't al kent , mijne vyerige begeerten, hoe feer ick verfoeye defe mijne onvolmaecktheden N. ende mijnen eygen wille ,en het vleefch mijnen meeften vyant : maer en waer uwe ontferminge niet groot , ick foude voorwaer in mijne kranckhcytvergaen, daerom zijt ghy mijne eenehope en betrouwen; want hoe fai ick konnen betrouwen op my fclven , die niet en ben,en arger dan niet ? Voorwaer ick ben verworpen en ellen- digh ,maer ick fal noch verworpender en ootmoediger worden,ten minften in mijne eygcn oogen; want 'tge- bedtvan de ootmoedige en fachtmocdige heeftualtijt bchaeght. Ick fal oock wenfchen voor flecht gehouden te w'orden , en ick wenfche te mogen verfmaden de ge- Tioeghten der wcrcldt , en wandelen in uwe regenwoor- dighcyt , mijnen ovcrften gehoorfaem te zijn gelijck u, mijnen naeften om uwen wille te beminnen, ende meeft mijnen vyant,op dat ick nieten ioude zijngelijck ecnen Heydcn enPubIicaen,die alleenlijck beminnen die hun liefhebben. Wie fal my verkenen, dat ick op fijn hooft^ mach vyerige kolen vero;adcrenomuwen wille ; op dat ick oprcchtelijckukinr'mochte zijn? Ghy alleen kont

her

Van de Oeffeningc na de Meditatie. 6 17

het geven, van wienalle befte gaven en alle volmacck- Rom. ij.» te giften neder-dalen. Geeft mybiddeick u,ó Vader, lacob. i. ö mijnen Godt , o;ratie ,op dat ick. defe onvolmacckthe- den N. volkomelijck mach verbeteren , ende alle mijne wcrckenN.gelijckick voor my genomen hebbe , doen tot meerder glorie uwes naems pp dat defe bemerckin- gcncnde exempclcn,foo ^vel uwe alsderHeyligen,met Vètrck loo veel vermaningen ende middelen, my indendngh ^,j[5,)J55* * des oordeels nier en zijn tot vcrfuchtingc. Hier-en-bo- j„ ac^ie; venHeere, indien ick u beminde ( dat ick hopeenwen- fche uyt geheel mijn herte ) foo moet ick gcerne voor u lijden, dacrom aenvecrdc ick van nu af allen tegenfpoet van uwe hand-N.endcomhelfedc kruycen, verftcrvin- gen ende op-fprakcn , op dat ick u ende uwc Heyligen gelijck mach zijn , om dat ick voor mijne londen foudc voldoen, op dat ick uooneyndelijckegoetheytmach beminnen uyt geheel mijn hcrte,ityt geheel mijne ziele. Och oft ghy u geweerdighde te ftellen als een teken op Cant. 8, mijn herte, als een tceckcn op mijnen arm , opdatmy Voortaen niem^ant meer moeyelijck en zy , ende dat een ye^elijck mach weten dat ick uwe ben , ende ghv mijn, ende dat ghy u ^heweerdight eene vvooninghe by my temaecken, ende my korts door uwe oneyndelijcke bcrmhertigheydt fult trecken tot u, ende my ontfangen in de eeuwige tabernakelen . Ick hope dat ghy my fult leydcn in ' t huys uv/es Vaders , ick fal gacn m de mach- ten des Hccrcn , ende ick fal iïcn ende oemercken uwc "wonderlijckhcdcn van de grootheyt ende afgront uwer lietden, Amen.

Pradtijcke van 't eene darmen doen moer naer de

Meditatie, ende eerft van de veritroyingen ,

ende remedien der felver.

Y) (ünp^oplj^et fcafit:3cri!rilem Ijccft cmc fonöe ^^ aefönöigi: Dacrom i0fpoHac|taöigl)aeïjöO2tien: Bo3:U)cici- oiife 3idc Ijccft cocli risfontitijljt/ en fp j.$ ongcjiaöigl) a£U)O2Dcn/fpi0 toocft-ioopenDcöCöacn na\3cel uniiitacröcnöc Irnrc DcgaTiüchOeöen/fotunt fpop occncplacrfcen nijl/ uicJtctoo^Dtticcltroptiït berfcl]cn':i?nj^i.'clen. n^acu acnacficn bat öcfetocci Itcopingcn cuDc iirt-lcopin0cn bec ïjcrtcn / gfjciijcö

ThrCH. I.

6i8 DcnlI.Boeck. Het X X X I X. Cap.

^ot fd)a« (ierbentie bm/b^tt\)m alle foettgUcpt hn faiba oft

teiöfft öe lïgjj geöeöt^/ enöe ftec t^lettcn Bet paofflt öeiS felfsJ/

hSttó^ foomoetmennccrfïeliicl!öaec!nneDoo?ften* 30ant

£ccici/io. Boe totlt oöp ban <0obt becBoo?t tDO?tien(feöBt €p^

cyprian. pjtanui3i)alj3( öDP " felbéniet en öoojt^ïlDilt gljp bat

de orat. <0obt ub)ej(J oeöacBtioÖ 5P ^W öBp btöt/ aliof góp u^

Dom. j^g^ |.^|^^ „i^ j gBebacBtiöD en 5Öt ^ ^at i^ al$J g!)p

met öec oogöen totlt toaecöenenbe met ber Benen

flai«n/ baer nocBtan*? een CO^iften beOoo^t met bec

Berten te toaften/ aljs Bp met be oogen fïaept.

caff. C01.9. i^^j g^j-u^ gj^ fonbecitngBfte remebie tegen beber^

u ècme.. ftcoptBept t^/te Bonben fön Becte bergaber t boo? B^t

Die/ fö" gebebitoant top moeten onjs foo berepben boo? 't ge^

-^"h/rr^'/r öeb/ gelöcFi top biöbenbe gebonben toülen too^ben ;

tiouoei" toant 't gepep^ en Berte too?t tn 't gebebt becfiercft t

boo? ben boo?gaenbcn flaet/enbe bit moet biej^-Bal^

ben te neerfttgec gebaen toojben^ toant boo? 't gebeb

ali3i boo? eenen toatec-loop bloepen tot ornef be toateré

bec gratie/ en baerom en iffec geene fafee hiz be bup^

beijs fo b?eefen/enbe bic fp fo feec foecften te belettem

a <iSoMttfi ^^^ ttoeeben/i${ oocö een fonberling remebie/ be^

gmtooo?. Balben be berepbinge ban betoelcfee gefpjofeen i^ in

tnsbepDt» Bet eerfte boeclt in 't negBcnfïe capittel / te beBouben

be tegBentooo?bigBepbt ban be (©obbeïjjcfee IBaie^

(lept/enbe een toaeracBtigB geloof ban be felbe tiit'^^

toÖlsS te bertoecöen/en ftaé met grooter eerbiebinge

oochupttoenbigeboo? befelbe majeflept en fijn Bof /

alisof top getoojbc toaren een fcBoufpel boo?betoe«f.

relt/ engelen en menfcBen. ^nbien gtip öonbt bits»

bé in be tegentooojbicBept of boo? 't M. cêacrament/

boet bat oocft:maer inbiê niet/(o i^ 't nocBtans? goet

en paofijtelöcfi Bern bertoaerts? te fieeren/ toacr mai

tochi^J/ aengefien 't bolcfiban gfrael ban <0ob ge^

ïeer t i^ getoeefl ï}cm in 't bit)hm te fieer é na bé tem^

pel. ïiet bient oocD tot eerbiebinge feer (lille ban lic^^

6aem te 5ön/enbe b'inbeelbirtge oft imaginatie bajl

itiaeclten op eene feöere plactfe / boo? be boo^ftellin*

öe bcr plaetfe / ban betoelcfie in 't lange io gefepbt,

<©03tv*eit (€en berben/bemercbtbat b?p fafeen on.e^in't gebeb

Jet bet^ bei'ftropen/te toeten/tegentooo^bige/booaleöen enbe

fi't gèSS! tocltomenbe bingé^^e tegentooo^bige ba meefl/alss

Van de Oeffeninge nae de Meditatie. 619

fp be bcöeertc tot luicc mtht/ maften onö onfjcrufl/ en berilropen öoo^ curicufdept/ en baeroin too^t feec jepaefc eeniafiept rujte en betoaringe öec fmni» <Dc 55»£boo?ïe- öoo^^leöcn öinaen beletten on.ö / alö pet qualycH oe^ ^f. .'ï"^''"* jaen i.07 of niet aengenaem en i^ getoeeft ; toant öu tc„ i5et «* ijBi Ijet ïjcrtc getaoon te pepfen en t'oberieggDen in 't bcut 1110: jebcöt / alö pcniant fp fclUcn te tiooren niet en lieefi bftiïoo» ihntjerfocljtenfijnnerteinrujle gefteit. gnöienöan'^"** j jemant r ufle foeclit onöec fiet Diööcn / fo moet Ijp fp l'elbcn toe! onöerfoeljen eer ()p fiomt tot ï)cn geüeöc/ ' imöe UecUjechen leetVoefen der fonbcn enbe alle fahen 1 1 djiché ;pcpfentic ten eerftc/öat alle bingc ban geen^ ; bec toeecöc en ^ j)n bp be neerflicOept om43obe te bc^ i [)agen/en fijnen toillc te bolb^engcn/enbe alfo bat öp t iiietanbecj^en Unit pepfen ban bat be<0obli)he|l^a^ = eitept acgenaem lö en bat l)p niet en teilt in plaetfe ) jan töieioociï en foeten geuc offeren bebompen ban 't :ene bcrtoojpen en ftinctienbe 5iele/te toeten/ pbele / ; wnutte/leelijlie en quabe qc\icpfcn.^p moet fp felbé . leerftelijcft laten booaftaen / ia bafJclijch gelooben/ ' )at ï)p berliefl en belet hm boonganrli ban fijne an^ 1 jerefaecfien/ inbicn Ijp op bcfelbcpeuft ten tijbcban n iet geöebt aengefien bat boo: tiefc geb^Kfien Ijet ber^ "' lantberboncherttD02t/ en ben toille trager tot ïiet ; joet/enbat be gratie Öobticf bieon<5' ficï)t enflerct^ j Kpt 1,0/ boo2befelbe belet lDO:ït, gnbieh f)p ban foo 5oet en alle bingen ftlepH acljt/ bergelelten bp a3obt • :n fijne eere /foiö'tfehcrbatïïplicötelijcfeefbetoe' \; tltfcfte fafeen fal bcrgeten/gelijcfemen getooon tjUtc ; ïeracOten anbere bertoo^pé bingc/ befonber alfmen :: Dilt pepfen op fafien/bie ban grooter getoic^tc 5ijn. 1 ^u fo beel aengaet be toeliomcnbe bingen/bic top ®e tocïtai : nogelycft fullen moeten boen oft lijben/'t 10 bimht- '"/"^^ 0»"* lifi/bat top tot bcp\)c gratie ban boen t)ebben«^ant u\!oi^°^* ■ )oc ftjlïen top berftrijgen befe gratie oft pet bermo^ mt bt:> f; ;cn/ 't 3P hcii top pct te fjanbelen fjebben / oft bat tou ^ommtun 1 noetcnp^ebi'öeh/oftpetin'topenbaerfeggen/ oft^J^j^j^'

noeten fcluijben/ anberies ban boo: een acnbacïitigh tncotmcctJig geöebt^ ^Ifoo bat alle gepep;e^ ban ee^ rngetocliomenbefafie bic onnjbig oft niet noobigSy 5 n i^/ een groot beietfel W ban öet <0obbelijcft licin"/ : gcliicli

6io Deii 1 1. Boeck. Het X X X I X. Cap. gelöcft tf fi ocfcpt f)cliüc/cn ecne toeftoppinge ban bc fontepne öec oratlcn/cnccn gcoot acöteröeef Dan tje faftc/daec oHp « toe bttm inaeJit, iKacr inöica oftn ! pet b?eefl;geen feöeröer tceblucöt iffcr öau Deöclu t^ too^öc oiiDccbc fcijaöutDe ban öe blcugdcnöe.öltcc^ ten.ïact öan ött utoc b^ecfecn ijope 3ijn/ te tDooneU; inde befc fiecmingeodoöi^/bjant öé H^eere alleen fjaiil alle öingljen öoen / en onfe bpantien tieltceren alö ï)?! fal tDtllen/ enbe al(? onfe toegen Dcm iwWzw öeljagen.l f^h^Ï!^^ <Stet gp toel nicttoat baftcn p^ofötcüJiboojnemê teopingc ' alle gepcpöban boo^leöen/ tegen tooo:bïg en toelio^ upt te iiup menöe faüen/ uptgefïoten moet too?öé^jjBaec bit enj tcii gcDue- i^ ntetgenoeg boo^ onfe [xcanfeOept/ ban tnbien tn *t\ rciiDe t se* g^jjgjj qj^^ cenige berftcopingcn obecliomen/ fo moet: men tctd foetelijö en niet met berfoeuinge/ beoogen onfec Herten af-(ieeren / om batfe ti'ptit\\\m nieten foubé fien/ en men moet terflont toeberom fiomê o|* txm toeg en boo^genomen plaetfe/ al.ö of top ban ben felben afgeboolt toaren* €n inbien be mcnigljte bcc boo?beelbingé p^aemt / nocbtansf moetmen boo? bê bpant niet toijlten/maec mé moet ö'oogc tcrjlont tot 43obt opïjeffen / en 't geloobe ban be (öobbelijcfee tc^ Oentooo^bigOcpt met groote neerfticfiept bertoeclfê. mtmt* i^ccmt ooft toaer ten eerften/bat'et feec b'aenbacö^ iiSe. tf göepbt becboojbert/ al bat bient om te becfu'ijgen tjcit tioo^. b?ebe bet Oecten/gelijcïi oocft ijf b'ootmoebigbcpt te fpoetmt betoaccnal$sfjetgebebtboo?fpoebelijcfi boo?tgaet/ scucDu jjjgj^ j baecom too^t ben trcoft bicfe toiil0 in 't gebebt toecb genomen / om bat be ^\t\t bacr fclbé niet Ixm^ ttenbe/ boo? 't geDeb too^t opgeb!afen»iID>aerom göe^ pror. ay. beurt 't gene bat ^alomon fegbt: ^^ie beel Ijontf 61* irfanc^'** eet/en 10 öem niet goet.^Baerom ben t»23ernarbU]BÈ J feer bequamelöcli fegt : l^ooberbpe iö in mp gebon* J' ben / enbe ben ^esre i^ in gramfcfïap getoefien ban P l^oobccr- fijnen linecljt/ftier upt ttomtbefeonb^ucbtbaerfjepi J öpc is; 00?:» mijnber 5iete / en geb^ecft ban bebotie bat icft liibe / J hmh?H^f" if ^ ^^^ ^^^ ^^^ ^^*^" tranen betoeegt toojbcn/ben lof- ?ct acbeD" fö«^^^ ^» fmaef fit niet/*t en lufi mp nier te lefen/'t en bermne!?t mp niet te bibben/ icft binbe be getooone* ;J ïjjcfïc fficbitatic niet.a©aer iö be bjonftcnfcbap beiö f geeji^^ 3©aer ijj be jtilte/ en biöbfcljap enbe bjebe in ;

ben ^f'

VandeOeffeiiinghcnadeMcdiratic. 621

;! Den l^.43icni £)ici* nacr ftlMft öcn ï|. 25crnarbusi

tocötrom alDu.0 : ^cli ftcbOc metier toaerDcpöt bc^

;, bonöcn/öattec met foo hracljtigt) en i$ om gratie tg

; tjeröienen/ teOtijouöcn cnbc tocöcrom te berferij^

' flljen/öan toanneer qIjp t'aüen tijöen boo? <0oöt be^»

Bonöcn toojöt niet fjoogc Dingen te fmalien/maer te

foeefcn. «galigf) 10 Den menfcö/ öic altööt^ bcb?ee(t Prov.28-

fjef. B:eeflöanal6gl)P öe gratie fuïtberlo^entjeD»

Èen/b^cefl ooch a\^ fp f al loeDcrom gehomen 5ön/en it 10 altijt.ö beU^Tii te 3ön:b^ceft mfgclöchi^ al!(> u « gratie i5f ontrocücn/al^e^ öie terfïont ftact u ballê: tjjeeft en bceft/al^ g? geboelt/öat <aoö op u gefloo2t \^: b^eed/ toant utoe betoar ingge (jeeft u berlaten» ; (Cen ttoeeben / neemt toaer / 'oat Jjoe toel eenigfic itngöen/ tiie nu gefept 5ön/ bp naer maer te paffe en lomcnin 't intoenbiglj gebeöt/ Dat Den meeftenDeel

focli pïaetfe öeeft in 't i^pt-fp^elicnDe gebeDt/ en Dat et Daerom nut i^ in 't felbc öet Ijerte op te üeffen / Z'ïimfi iw 't öcginfel en epnDe ban De §$fnlmen/infge^ gj^ff» :, iijcftö clchen ©falm te lefen tot een fe[:er epnDe enDe ^Kot : iJoo?nemen/enDemeteenbcrfi:[)epDen<6oDtb?ucö' cm fckfr

• iglijcïie en betamelijthe gciteïteniffe Dej3 1 icDaemsf/ jpnös 2fic« ; ïochmetberfcöepDen patroonen enDe cOoo?enDerf"^^ff'»

t^epiigljen ; De felbeo^oDtalmacljtigl) op-offeren, ijartjng*

Zt öerDl neemt toaer/Dat De p^ic tijche ban fom- iiepöt. iua»^reerp20fijtelö!iiöf/aétete&enenDel)epligein^ ScVfn^i . piafeen/enberiicfjtingenrnDc begeerten- €nDeDit öciaoeDtt : Kiptfeec; Cen eerfren/ïtiant De fcöjtftcn Derigepligé umahm ictupgen/Dat Dit Dé C?eere beliaegt (leeft/Dien ïjp be* Jj^'i't f ot 3olcn fteeft Dat fpDitfouDen Doen/enDeDatfp fouDen ö^^sfuccc. icljt nemen op De gaben Diefp ontfangen,- (€é ttoee^ )cn/ om DatDcboo^gae^Deb3ateren Deröemelfcficc ^cfp?oepingl)e mettooojDenbolbanDcnl^epligDcn ?3cefr betoa^rt fouDen too^Den/ al^ in eenen getrou* xicnUïater-bacli/tegiienDentöDtDerD^oogöten: en jat öet alfo fouDe gefcftieDcn Dat De bïebelingen ban Kt Oepliglj gepcp5S eenen fjeniigen Dag fouDen öou» )c tnonfe3ie!e. ^éi^.^umiftinusf bcIijt/DatÖpDat iciigcfien Decft in 't fcfcijbc ban fijnen ^lanuaeloft

• 3nnt-boeIt.CcDcrtJc/omDatL^ctfcfjijniDatDeboo;j^ umen^al^ fp gefcDieDen 5ön/ gelijk De contracté en

De

622 Den II. Boeck. Het XXXIX.Cap.

be bcrüontien onbcc De inenfcftcn / mca* bajlicfiept

Ijcbbm I enöe meccöa* ücfcOacnul)cpt / als? öie toe^

. tiecomgclcfencnnocötanjef lïccfiipmttDo^öciu ^e

bSf K niantcre ban ff 0?öbcn fal t»an toefen / alö üp exem^

iiifpiahcn pel : ig^^re iel! öeöancöe u/öat gftp u op Den 25'.tiac{|

oft boo?» b.invDecembec 1622. oetoeerbtcljtljefjt open te boen

anuè'L ben pnjsf ulrer armoebe/biegOp rij^ï 3Ö"öe om mü^

haicm ï^^ïi ^ï^^' Ö^bt aengenonien / oiti Xi^i g!)p itip foubt

leeren/ f c* gcfe neme ban boo? mp boo? ume gratie

(toant uptmp felben en ftan ic!i ni'et}lieben b'armen

ttictfiilcfteoo^fafte^^. enbeboo^taenfoo enbefoote

Belpen met geeflclöclieenbeüdjamelijclieaelmoeffe/

niet te berfieechen eenige arme b^ienben / maec tec

pfaim 118. contrarien bxt boben anbere te bectrooften. OcD oft

mijnetoegengetlierttoiecben/ omutoe recDtbeec»

bicftmaechingen te bctoaren.

(€en bierbcn/necmt toaec gelijcïi'er biclttoöls? w fepttjJ / batmen eentcli fcljtet-gebebt moet nemen / pfaim 38. booj *t toelcö pemant foube mogen '0' baeglio? obec^ï leggen beb^ucHt ban be iBebitattc/ enbetoarenfiet bper/bat^abtb fepbe t'ontftefeen in fijne mebitatie/ gelöchertoösf ich Ijier onber fommige ttelle / bf e be* qiiaem 3önom t'onberöouben alle<0obt-b^itcöti^ öeöegeécte»

Schtet-Gebedekefis , met wekke den Oejfenaerjkl mogen her-halen de vruchtm van elcke meditatie.

Malm IJ. /^'Hy hebt my keniiclijck ghemaeckt de \vcgcn des le- ^-* vens , ghy fult my vervullen met blijdfchap met u

aenficht ; wellufticheden zijn in uwe rechte hant, tot

den^ynde. Pfalm ii8. Heereickhebbe bekent dat uwe oordeelen zijn gercch-

ticheytjghy hebt my in uwe w-aerheyt verootm'oedigL Ibidem, j^k fal peyfen in uwe rechtveerdich-makingen , ick en

fal uwe woorden niet vergheten. Pfalm 76. Endeick fal my bedencken in alle uwe wcrcken, in uWc

vonden lal ick geoeffent worden. Pfalm 17, Ende ick fal on-befmet zijn met hem , cnde ick fal my

wachten van mijne boofheydt. ,

Pfalm 6r, En fal mijne ziele Godt niet onderdanich zijn?want var|

hem is mijne falicheydt. |

Het ey nde van den tweeden Boeck,

DEN DERDEN BOECK

VAN

DEN WEGH

DER VOLMAECKTE.

624

AEN-MERCKINGE OP

HET XXV. BEELDT.

Baruch 3. SLcttt löacc tt tooojfïcnicftcptït i0 i txiacr öc öcugt ijj/loacr öct berilant tief/op ^at gïju t fnmen toeten inooalU/ toacc öe lancliljcpr bcjef Icbcnief iö / en beö ïebenö onDcröouöinge/ toöcrt licht Der oo^^ oen i^/txi ben b2ebe.3Bie öeeft föne plaetfe oebon^ ben i en toic Deefttn fön fcöatten öegaen i

Vf Eel fcggen : Wie heeft ons het goet ge- ^ toont? fiet ik fal u te kennen geven,\vat goet isy en wat den Heere van u vereyfcht: voorwaer het is ten eerften ons fel ven te oordeelen (want indien wy ons felven met een menighvuldigh [a] onderfoeck fullen geoordeelt hebben 5 foo en fullen wyvan den Heere niet gheoordeelt worden ) ten tweeden, dat wy beminnen de bermhertig- heyt 5 verdragen andere menfchen gebre- ken, en forgviildig met [B]God wandelen. Want door defen middel met eene gediie- rige [c] Meditatie van de padie Chrifti,en [d] Godlijckebefchouwinge oft contem- platie met gheduerige hanteringhe van de Biechte en het alderheylichfte [e] Sacra- ment, maer alder - meeft met [f] de liefde Godtsen desnaeften, fultghy komen tot oprechte ftilte des hertenden tot de plaetfe . daer 't licht der oogen is, en den vrede,dic alle finnen te boven gaet, befonderlijck, indien ghyten minften in eenicheydt des herten uwe ziele fult geoefFent hebben met defe Godtvruchtige oefteningen. j. f

6zs VOO R-R EDEN.

0 De tto«eÉr(Ieï)orc6ciiii^0Ö^ ganödt ban Den toegg Der öeoin» nenDe enDe boo^tfiaenDe/enöc Man iic l^ulpen inDc felbe.^iri Dit Boecfe _ _ moet öljej^anDelttoo^Den ban Den toegö Der boïmaecïite/enDe gunnc oeffcningen* l©ant bp-naer olie De oeffeninöcn sijn eenigö^ fitï$ eenen pegl^elDe&en g^emepn/ ^M^cb alle beug&Den/ maec De boïmaecBte BefutenenDc oeffeneu De felbe boImaec6tclöc6cc. 3fc6 "oe^ me bolmaeclite; niet DiefooDanigögeöedricö 3ijn:tDant toie i0 DefenJ^Ia/feeÖt ;èv23ernar^ Bern.cpift. DUiSf / nicmant en i^ boïmaecfet / Die niet en Be^ ^t ott geert boImaec&tC5 te toefen ; maer öe ggene Die grooten boojtgauc6 f)eBben gl^eDaen in De öeugöt / racefl inootmoeDigöeptenDeliefDe/ Die noem icb De boImaec{((ïe«

^aer aengöefien De boImaee&tïjepDt meefï B&elegen 10 in De UefDe 45oDtis< / foo luojDt fiicc meeflenDeel gej^anDelt ban De felbe / enDe ban c gene Dat De Cb^ifïcne jielc tot Die Bcrept» €iu De Dit 10 fupber^epDt Der petten/ DieDoo^Dc ^oDDelic&e gratie berbregen tDo?t met geöue* rige bernieutDinge / metonDtrfoecrtingefOn<^ feffi^/en met De Biecgte. S^^ 8^ Bbe gefepr Dooj te ^oDDeIt)c6e gratie/ t23antlD!e^anfupbe!: maften/ Dat ontfangen i0 ban onfupber fac'tïcn 10 öp 't niet alieen/ Die onDerfoccht De oerren tn ïiierêJjiBafr Dit tni0 noc^ niet genoeg / toant mt öot DcnfpicgelDer ;itien gerupbcrtirj / foo ' ^ ■ am feïbenberüclÖt boojtien bsu De^onnc c :f f ■tbecrDigfjept. <Ên fjot fal Dit 6equame=' .i/cfeer feonnen gcfcgieDen Danmet DiötDöIi^ tm

^f ^.dêa^

6i6

!^. j&acramente tt caen tvltt acnttacj^tcl^fi^n te bemercbcn öen oegcupflen €f|?tflu^ onfen alöf diefden Ipeere?enöe öooj een fupbec boo?^ nemen in alleonfe tDercben/ öoojËDelcgetop alle onfe tnercften tot €5oDt/entie De <i3oDDeI0c^ fiegoetgepDt/ alieE eenefeeraengenameoffer^ l^anDe fouDen mogen (lieren/ ende fiem bemin* nen in alle creaturen/ enDe alle creaturen in l^em.® aer na Eilimt be ^iele opUiaert^ om Di{i<* feDf)Ij6f te j^e&ben De ^oDDelgcbe tegentDoojdig» l^ept/enDe jgnöe in bien miDDagti ende aenfien tian garen #&cl|epper QctDont / tDo^t fp ontfïe^ iten met d'eeutoise lief öe/eene lief De/doo? toet 6e fp gem niet alleenltik en pcr(i met feer min^ tieliicEie om-gelftngen/ maer trecINt alle dingen tot gem/ fp ftet alle dingen in |^em/ en fiet öem alleen in alle dingé^fp en l^ent niet dan 3I^fum/ tn dien ge&rup)i / gem bent fp in de Kinderen/ ren bint/ fctioonbotienane Kinderen der men^» fcftenan de jongere eenen jongeling groepende in gratie {ip43od ende de menfcj^endn de manjp^ ren boImaecEtt man en garen {i;updegom. %\& fp defen gebonden geeft / nae dat fp gem langj^ B^foegt geeft/ lange Begeert/ ende met dupfent berfucgtingen geroepen geeft / omgeld fp gei» toaer fp cocfè i#/ toat fp doet / oft fp eet / oft fp j i d;in6t/oftfppet andere doet/fp doet geta! om gem/die gaêr geeft ficmint : ende fp leeft/ fïerft ende ruft in gem:icK feoge fp ruft dcoj de tufte der Befcgouminge/ ende fp ftt in de fcgoongcpc ban den b?ede/en riicftc rufte/enbertoerft tehe^ nen der faliggepd/ doo? dien den 1^^ ^öeeft ge*» tupgeniffe geeft/ dat fp i^ een Bint ban den ge^ melfcgen^ader / den 0aderder Bermgectig* tcpt cnbe barid.en 43obtbAn alle irooftt ^

Hst

«

é^7

Het I. Capittsl.

Van de Volmaeckthey t, waer in die gelegen is.

A€nat(m mcnfjicrfal moctmDanbelenbanbe bolma^cfetöept/ioofultoDPïMOOtlöcliDcoccroi te toctcn/cnDc tiat luct reöenc/ in toat Deugöt öe Dol^ maechtücpöt mccfl gelcöcn ïö.^acrom ticcftaet ött ®jboi^ met fiojte tooo^öen, lOIcn cccilcn / tocet Dat öte ntet ^epi "? i^t geleoenetiijE^inöegcatten/öte tioo?metgegetié3ön/ mêt geugg gelijch inöe oratten dec mtcafeelcn Uanöoogefie^ mDcgra» fcöoutotngeen ^cbeDnuet in groote toctentöepi/ al {1^ °„et tjjöieingcflon/ gc(öcöin<§aIomonöeeftgetoeefl:: gegcüm noclj in bo'maecbtDeptbanöenftaet/ altoaec't oocfe m* eenen €ngel/ nocö in onöec-öouöinge ijan eenige itrengere titfcipline/oocö niet in be uptnementöeptit het rcïJnigöept/ tot toelchc öcfclbe iö gefcf)tclit/Do^^ töeï befc gfoote bcDulpfeien tot be [jcpiigijcpöt 3ön / bat iiJ/ tot be lief be/gelijcü bemtcaöclca gcootete* feenenber fclber 3ijm©an bctnelcficb^^n l^eere fegt : IBaer en tuilt u baerom niet berölijben / om bat be loc i».. gceficn u onbecbanigö 3ön: Inantfoo icögefept ^tb^ l3eboo^begctupgeni(Teban<§.(0?egociii3E^/beretoo^f'tf"p*;;°^^^^ ncn weec be Oepligüept/ ban fp ijU maften, liaaer be ^p i^ '^^ bolmaccfttlKPöt ijjmeefi gelegDen inbeliefbeban mpeftgere» <0obtenöcbnnbcnnaeil:en:toarttbeliefbeii0fbelJO^ f5-^'^^^ maecötijeptbcctDet/enöcbaccom/gdijclibea 3l;pO' Rom.*i3. (lel fegt: %i fp^afee icli met tongen bec menfcficncn- i.cor. u» beo^ngelen/ maecinbieniclibelieföcnictenb^bbe/ foo ben icli getoo^ben al^ een lupöenbe lioper / enbe eer. filincftenbe belle. ^nalfjabbeiclibep^opBecpe/ cnbetoifle alle belJerbojgentfjeben enbe alle toetent» Ijepbt/enbe inbien icli Ijabbe alle geloobe / alfoo bat ïtU oocli bergen foube berfetten / maec inbien ith bt iieföe niet en ö^bbe/foo en ben itfi niet.€nbe inbien tcft alle mijn goet gftcbcplt fiebbe totfpijrebecac^ j men/en inbien ith mpn ücOaëm lebere / alfo bat icfe i b:anbe/ maec inbien icö be Uefbe niet en ïj^bbz/ *t m tjaetmpalniet.

jjBaec be liefbe i0 ttoeebetganbe: eene ban be^ ^tiufae geerte/ met toelcfee top43obt beminnen om ön''ei [fj,öf ^^ toilleenbeomouiJoo^t: D'anberebanb;icntfcSap/ -^

628 Den 1 1 1. Boeck. HetI . Cap.

met toeïcfee top l]tm bmnnmn nfct om onfentoiïïe/

macr omfjem-fdbencnbefüncaoctliepöt: cnöein

beft t.öDebolmaccfitljcpDt. 3Bdi0tDaccöat43oöt

met m tDojt bemint fonöer loon/ Doe tod Dp bemint

moet tooiden fonbec opficDt ban loon j toant De

toaeracötfge licfbeen fian niet poel 5ön / nocïjtaniS

Bern.dc ttt 10 fp Hict ceüjcö ban eenen öuerüncfe. lBa$c en

aai hSïT/ ^^ï^ft^^t bit ntet ban be Itefbe bie allcenliicfi ben

inoet onö t^enfcö betoecgftt cnbe bermaecötjmaer ban be lief*

tot gocDe be bie öem b?cngl)t tot tic tocreftembjantïiem teber^?

tomfteit bUjben ban be goeberen43obj(:f/ban föne tegcntoooj*

ö^eiigen^ ^f^i^^p^ gj^öe toefp^cfeinge/en tö geen teften ban eene

toaeracïjtige iteföe/mner btn pbec om te cnberOou*

ben fijne geboben enbcraben^öneenfefeecteecftem

Gregor. EBant gfjclijclt *Ö?cgorinie^ feg!)t/ bertooningïje bess

toetcf!^ 10 be bcp^oebingc bec ricfbem€nbe ^.gan

fegöt : öinbecfienö en laet onief niet ïief ftebben met

be b)002ben nocD metter tongen/maec mettec toerc*^

Rich.in feenen toaerfjept/^Ctoeïcli ^icOarbu^? feer f rap upt^

cant,c.6. jegftt / feggenbe : €enegeboeïücftcbeminningc(bp

toelcfee / foo top te boren ul)tfm öebben/ beteecfeent

toojtbebeminmngebec3teIen ) betoeegfitbicfetoöliS

meer ben gftenen t^ic min bemint/ eutjc \)U mtn bol*

(tEeitpcge* maetfeti0.133anteenpegelijöenbemintfobeelttiet/

Jöc^/""'^' aljsiiptoef geboelt/enaf^ïiembunclitbatftpinbfen |

httumt ft^^t bemint; maer foo beel af «^ öP in be beügöt cnbe 1 1|

aié ijp tod lief be gef onbecrt i0 / en getroiito geacgt too?t om t}c \ i,

seuoeit» gcbobent'onberïjouben.CenefoetegenegentSiepttot

^obt/i0 in fefiere manieren bleefcijelijcït en bebjte^

gelich/enbe (laet fomtijtiö meer toe/be menfcljelijcli'

ï)m/ ban be gratie/ftet l)ert ban ben geefl/be finne^

ïijchfteDt/ban be rebene^^at berftlaert be toaerïjept

flnber«£f/al30?fpfeg[jt:tDïe mijne geboben ftceftcn on^^

berïiout/befen i^'t ^it mp bemint i jllt)aer top moe*!

chryfoft.^ ten fiem beminnen unt geljeelber gerten/ iiptgcOeel

nIpXuh be^iele/ UïJtgeljeelbegebacfjten/enbeuptaKeonfc

ï^of irm* ïtracfiten-iBtrreljeeiber fierten fegtCÏUpfoflomujEJ/ u^'i

«rpobturt i:?at ifif/ en laet ufierte niet genegen 3rjn meer tot be|u

SS^ lief be ban eentgli bincft/ ban tot <aobt/ noctj en mt f^^^

minnen gccn bcr maef h meer in be gebaente ber toerelt / ban

moa. tu ^obt/niet in mm/ mt in gout/^c* maer mepnt

bal

h

Vande Volmaccktheydt. ^29

t^at öBp aIfcticfrbinocntn<aobtDcöt/ opbatgöp <0oöt bo\}cn al mooaijt öeminncm <(5tjpfm i)at iju tüiit/ öatmcn ïjcm octi^ o^Dcel (jet ïjuwcntje geljccl öc 5^elc/inöitni gijn öan pet bemint ntetom Dcm/foa tjciiunt göp ftem min en ontJOlmnccötelijcficcijBacc men moet öoo^ öe bolmaecfetDcpt alle gencgentDcpt ta creatueren ftellen op öen ^ëcOeppec feltie» ^it fal gefcijieöen / inöien göp öc genegentüepbt ban De cceatuerc om 43oW toiüe aflegOt/ göp fult feggcn: c^egötmp in toat manieree anttooo^t : 3Batljaet CDp^ en ift niet fiet fcijatielücft/lïerticcbelijcfi beletfel haw meecöec goet^ ^it i^ boo^uöelieföebantie cceatucre/ tioo? toelcöegöp vtt tref lit ban De liefDe Deö ^cDepperg^/aengefien gfjp fjem niet toeeröigD^ lijfliec en fiont beminnen/ alöeminDegl)p!jemupt gcijeelDec ö^cten / siele znbc öracfjten/ Dcm Die Daec 10 al(e u goct/enDebegröp ban goet/enDe inbien göp Daec-en-boben toeet Dat alle goet 'ttoelcö gefcöapen tö onepnDelijcö bolmaecfetec in *0oDt w en Dat göP Dat moogöt genietenjtoat creature fal u Dan feonneit ijeD^icgen/enDeuömeDeplen i ^iti$?fjet gene Dat €üoma.0'ban i^empen feer toelfegt: 5BienalleDin^ p^^jP.f ^• gen een 3ijn/enDe alle Dingen tot een trecfet/enDe alle canT Dingen ineen fiet/ DiefiaaftanrbafligDbanöerten enöe b^ceöfaem in C^oDtblijben, gnDeöcmelfcBc faligOept fal a3oDt een in alle toefen,- maec De eenig- i-Cor.i 5-. DcpDt in <0oDt Die men in Dit Dal Der tranen bec S^Xm^in fenjgöt/ Dat berferügen De bolmaecfete tneeniger (öoötbct» nunieren/Doo? Dien fp trecFien alle Dingen tot €5oD/ himu cnDe fp too^Den ban alle Dingen tot ^oDt getroclten/ 'p ften alle Dingen in ftem/toantfpaenfien al Dat ge^ 'cöapen i^ al0 feer felcpne (Iraelfeencf ban fiet eeu^ toigfj licftt/enDe gaen Doo^ De felbc al.cf met Iceren tot ÖDDt : fpDcbben alle Dingtjcn in tjem/ alfooDatfp jjacracDteiycö met ^ë» 5?rancifco mogen fegaen:ï^ocutbois PSönen43oDt/ <6oDtmönDeröerten/ enDem^^ncn»"*»"//^ Ui enDeDaeromberliefenfpgeerne/iafpbertoo?pen Knfqm jan felf^ alleröc6Dommen/enDeeere/fame/gun|te/ berrmaöen luDerK!?/ ftinöeren/ b^ienDen/cnDealDatmcnDeD-omöcucföt

icn6an/lieberDanfp43oDtfouDenmiföagöen ; ja ^°^^^* ' p öaten en berliefcnDob^naliiunfelbenenD^Öun^-

^f 3 ne

6lo Den 1 II. Boeck. Het I. Cap.

nc3icle/ om btctcbtnbcn/fooacerne/ oö^ïijcBccn iünt/ bat fönlimöcrfpclcnöcmoffelfcftclpenfoube QCben/onucn tijth tt bcrlirijgeit. o^n alle Cfi^tftctié itiGcten bcrcpt Mi" t^^Vicc te bciltcfcit rijcfebommen/ f amc/febcn/cn aüe binocn/bnn be aratieoBobtSf/bat iö/43obt üobcn allc binacn Dcmtmienrfoo feec b^t fp Itebccfoubcn berooft U^o^^ben ban On^fb^outoe/lnn*^ öccciv töcöbommcn/ eerc«/|a ban 't lebcn felbe/ge^ lijclialïeöcj,li3actclaren/banf)iJa3obfoubmbürtoo?^ ncn.lBacc upt bccfiacn iDO^n/bat een pcqtUth be ac^? ncacntDept tot be öefcFjapen bniaen moet matigen/ enbe lic bolmaeötc mcnfcfien ooh be fe(be bcrlcocBe* ncn:\Mant cenbolmacclitbienaec ban €\j2\fim/ ge* jFpii^.i.ad iiK[i^*l|icronvmu.öfcgOt/enï]ceftmetbanCb?t^ ^l^^'"'};''' flu^/of tnbien l)p }}ct anberiö incft ban €ï)?ifius?/foa mmMz cn t$s Ijp niet bolmacclu : tot bjclcrieftennïflc Bern mmfcDm b;icngcn ïjt Ooecöen ban bic pbdficpbt bei* toerelbt* twfcxiii^ ^,^xii aiss men itiel boo2fien fiecftb'pbelfjepbtber ö m €in^ mcnfcOelijcïier btngcn/ foo tö02t bc tocerbe en Uefbe fiuö, bcr fclbec minbec / obccmit^ ben onflilf oen menfcö öacr boo^getcocfeen töo^ttoteenefcftcie üebecbentf^ U/ beb^ogen boo? fijne cpgeneliefbc* ïDantepgen Aug.ferra. itcfbc/oft öegeccljjchbept naftctfcggcn ban^^^u^ S9 decemp. gjijj jj^ujjj/t^f öctt U)o jtcl ban aüc sjuaet/maec be liefbc <0obt^/i3t:J ben bo^teï ban alle goet : maer aïïe crea^ turen/bie top begccren/ t)U begeeren top om onfeep^ gene Uefbe / 3önbcboo^ be feibc gcb^eben. J^an ben toeïcften baeeber gefp^often ijof in't ttoeebe boecö / al^ toaec berfefaert is?/ batmcn bïe moet bectoinnen boo j ftaet fijnö felf^eJ/op bat bc lief be 45ot}t^ geflopt foube too2ben in onfe Oerren booj ben ^. <0eefï» (önbe be begceuUjcfiljcpt ban benjcfittommen moetboo? ar-- moebebertoonnentooibenjbebcgeertebangemacü , i beö licftaem^G^/ban tocUuflen enbc maegftfcftap/boo? I i berioocbeningcöccfelbccrbanbinepgentoille/ban l i ©icbitubc bjpöeptcneere/oocftboojberfafnngebcrfelberenbe I i üefcs D£c tjcboo^faemOepbt, €ene 5iele bü M betftregen faï i J! bVüJuBf iiebben/bietrecfitboo^ ïiaer fclbcn tot^obt/geiiicli j u buermion* ftctbieroptoacrtcJ/al^'ïjctfojnep^openije?; glKÜjcft r « Dccfwatic^ blot-ï)outbatonbcr öettoater neber-geb^ncfitïjceft « S^''^ oetoeclï/enbobenfiomt/a!^'töetoicDttoecD-gc«oH )i ^^ * menr

Van de volmaecktheydc. 63 1

men i€. ^Ifo oocfe eene 3ielc berioft ban bt licftie öec fccaturen/ UiiegötoptDaectjJ/entiecuftfn <6obt/o^* iijcft öen 3epl-|teai tn 't j^oo^öen / enöe IjangDt öcm aen/enöe toD2t eenen geeft met Dem/enöe ten laetften öcgeert al *tfelbe met Dem; 'ttuelcfe i0 eene botmacö* tcb:tcntrcnapmet<6oötenDeöebolmaec{itöeptfeïi be.^tt üeeft Den ^ecre Je s u s opemlijcè getupgljt/ feggenöe: 3ch en bibDe Uoo? öun-Iicben alleen niet/ loan. 17. maec ooch öoo? öe gene / bic Doo^ fiaer-dcöec tocojt tn mp fullen gelooben/ op Dat fp alleeen mogen 3Dn/ gcUjcfe göp BaDer m mp/enöe ith In u/op Dat fp oofe in onsf mógenem3ön : enDeopeenanDerfegötfip: Wit X£f mijne moebec/enDc wie 3ön möne ():oeDer.0^ Macth. 12. alle Degene/ DiegeDaenfalöeDbcnDenbJtüemönst 3^aDecje?/ Die in Den fjemel i^ / Defen i^ mynm b2oe^ Der/ enDe fnftcr/ enDe moeDer» ^iet Ijoz baften t fa? men-Doeginge Dattec if$ tüflfcöen De 3tele enDe€ioDt: goe gcoote en oprecfjte bjientfcBap- iBaec gfjp fult mp b?aggn toatberfcöiliflectufTcDenDerecfttbeer^ DrgöeonDermalfeanDeren: tuflfcOcnDe bolmaecöte gnDe onbolmaecfete/ aengefien Dat De onbolmaectïte oocl! liebec befjoocen alle Dinghen te berlaten Dan <0oD^ gicö anttooo2De fulcöen becfcftil alffec i.ö tuf^ f^nm fdjen 5öoningcnenbeDe8upiS man.e?/ tuffcOenDenf"^^^^^^^^^^ fleccfeen enDe Den onftercöen/op Defdbe maniere al.0 Dige onDct D'een fterreii^berfcOepDêbanD'anDcreinMaeröept/ maiftani«» geltjcli De faDen/ ban De toelcfee eeniglj boon-biengt '«»♦ Derciclj-fout/D'anöcrefc|licl)-fout/D'anDeröonöert- fout b:ucOtenj gelücfi tuffr Ijen De l!ooplieDen/ban De toelcöe Deneenen toint ttoee/ Den anDerenD:? talen- Matth. ly. ten/en Den anDeren bijf.fScft feggeDen bolmaecfeten Doet alleen Den toille43oDts^/ gelijcfeban ;DabiD ge? fept too^Dt: bjaer toe on.sï Den 3tpoftel gacobus^ ber ^ maent /feggenDe:(öp Dat gfipbolmaecntenDe gefj^el lac^. i, moogïit tocfen/nergenef in geb?e!tenDe:eenen onbol^ maecfeten en Doet bp-naer niet anDer.e? / Dan Dat be^ bolen tDon op ftcaff inge ban De eeutoige pijne, ^en ^^tn bot* bolmaecéten acbcnt om a^oDtnigtallefüncïtracB^ maccutm ten aen te ftangen/toant fjp geeft fijn berftant geban'^jln Soot gen tot De gedienftigïjepbt ban fict geloof/enDe loeft met qw ©oDt in all? toercöen ; f)? Deef t fiem ober al tegen^ I^?^?^ L

^f4 toOO^^'"^*^^^

6ji Den III. Bocck, Hetl. Cap.

in aiïtm^ tö3o:bial) öoo? fijne öeöacDtenifTc/ fip flattaftt ftcm pi ff et acn beminnciiöe i)zm botr? den latde in alle ttmtnw htm m ai= j^p g,^ fp^ccclit niet anber.ö Dan öc Uaoo^öen <0oöt^/ èn Dat up\ fijne ltefbe:öp en bedient niet ban boo?öe feracDt bico^obt iienbient/öte't fiem al g^eft,-!ii5 eert <0oö boo^ alle Diagen bie Dp fict/ijoon/ fniAecüt zn öctJoelt;ljp arDe^f^^bt alle metifcOen tot <0obt teb^en* OC/l)P fiet ober al pet/bat a3ob aengaer/ bat öp fou^J: öe mbgen beminKen ^ ej^^eaenaefien bat öplueet t^ fcfiepbé 't aene bat fiofielijh tö/ban 't gene bat (ïecljt «n bertoo;ipenij2r/foo Itemmtöpalfao ailegefctjapen ötngen/ bat öpbooa befelbeïiomtinbemacljtbejS i^eecen en in ben feec bperigen oben bec lief ben / tot benl^eere hit be toelbaben aen alle creaturen om on^ fent toille Ijecft gebaen/en aen on0 befelbe ïjeeft ont^ fiehenalji bnlfem en raneeltot eenenreuö berfoetig* D. Thom. gepbt. ^efebolmaechteonberljoubenaüebeaebo^ i 5. 2.q 184. jjg^/ toant be geboben 3ön gefcöicfetonueb^epien hami fiet 0«^tte bat ber liefbe contrarie ijS/ en met be toelc^ tumijeuDc ftebe liefbe niet en feanftaen«|Baerberabentoo?bctt J^^*'" ^"^^ gefcöicöt om te toepten be beletfelen ban be toeröinj: ; coD?r 0^ öer liefbe/ bienocötanier berltefbe niet contrarie ! en 5ön/ gfielijcö tjs öet Ooutoelöcft / beöommeringe i Dan löereltfcljeDanbelingen/en aiiberebiergelijcfte^ ' 3©aer upt tjet blijclitbat bieneenbolmaechtman; genoemt fcoo^bt/bie niet alleendjcïi niet befcl}ulöigt ; cnixS Man eeae boobt-fonbe/ maer bic ooch ber re W | tan ftet gene bat onö totbefelbetrecfet/ enbeinbet öeugbt belet: oft / be bolmaechtOepbt i^ gelegen ii\ i jbet alber-bejtegeb^npcfe ber bciigben/ en in h ujcp^ê | ber beletfelen / lik tegen be liefbe 59n/ en hk löcber-. ïjouben ; baer na in be begeerte ban be aBot5bc{i)Clte Uefbe/b5elclH?ïöctepnbe ban be toet a^ieromfeabt ben leere:gicl! ben a cnbe -^'ïjet beginfel en cpnbe/eu Hom.25. fcerlöc(v0^egortuj$: ;!?e liefoeiiQ^lKt beginfel enbe

J Tmi'"i ^^^-^^ ^'^" '^^^^ ^^"'^^» ^" ^^^-^ ^po üeh^et C}}nl)c hf,^ ' gcDobts^ i^ be Ueföe ban een fupber berte en gcci)e 'em oi)^ ionfcientte/ en ongebcpnfl geloobe/bit i0 bet fonba V%^i^ '\aent ban alle goet.ga tegcloobenbat <8obiïi/ber [jr fouDa* blijft alle Quaet/en plant in allegoet. ;§egbt mn btci inait üaa liact öcloof t bat <aobt t^ ölmscDtiglj / alk bingben

Van de Volmaecktheydc. 63 j

toetcnlJC/cnbe Den aibcr-beüen/ fal Dp Bern gcljcpnft öouöen/ enöe öopcn dat öp fonöec (traffinoe faï mo^^ gen beö^ieoen/ en fal Dp fjem berDoobecröigcn i €n torn öo niet/ öat <0oDt öefjoobeeröialie bectoojpt / enöe berneöert alle öe gene / öte Ijun bcrDeffen i enöe in öec ecutöiööepDt bcrljeft al öte Ijun bccneöeren i ^al [)p aierigfj 30" tot loereibtfclje fafeen / bie toeet Dat tjp <0oDt en alle Dtngc m !jem lïan Jebbcn^boo^^ taaer öp i^ beel te gtertg/ öien <öoD niet genoegft en ts?. ^al tjp onftupfcO 5ijn/öie Dp öec öantfal öebbm De fontepne Dei; blijtfcfiap/en Den<0oDt ban alle bec*= trooftinge^^aUjpnijDig3ön/DietDeetDat8et<5oDe gefcöiet / toatmen fijnen naefien Doet / Die toeet Dat ftct <6oDt.ö töille ij$/Dat Den felDen Defe goeDeren ge^* niete i of t fal öp <0oDrj5 raet oo^Deelen Doo^ onboo?* ficljtigD oft quaet te toefcn^^al Dp gulfigD SÜn/Die De tDellufte Dan Dier ecnen oogen-Dlicfe / in a3oD ftaii ceuu.ugö maliën / tnbicn Op Öc gnlfigöept toiltber^ finaDcn i ö^aer op toien fal eencn grammoeDigen menfclj gram too,:Den i op <0oDt i Die gefept D^eft : "^it 11 raecöt/Die raecfet Den appel mönecooge^Jl^oe fal ÖP traegö oft lup 3ön/ Die befeent/ t)oe beel goetjsS f)P becUefl/enbe Ijoe groote ellenDéOp bertoerftign^ Dien *t geloobe Dit geeft/ beel meec fal De UcfDe Doen: f.^'^}^ uptDe lief öe tot (0oDt/ öom-tDeltefDetotDennae^^^"^*"'^* (len : tch fegge De cibiere ban Den b^eDe / foetigöept Dec fiecten/een foet tooo?t/en toercöen Dec becmBec? tigljept/meeft De gee(lelijche:b3ant Die fynen naefteo bemmt/obcrhomtmct Ijem in alle goeDeren/ enDe berDjöft ban Dem/foo feer alie^fip ftan/ fonDerlingea De quaDen Der 3ielen,- öpbefojgöt 'tgoct/ enDeen 002Deeït niemanDen bermetdöcft/ öP en fp^eecUt geen acöter-hlap ban pemant/ en öp öelpt eenen pe* gelijCiïcn met tocrcfeenenDe exempelen»

^.att gljP fult bjagöen/ oft een pe^elijf & tot bol^ ^l^^l^^ maecötljepDtftanöomen^gcfeanttooü.jDe: ga/tn totticuoi» tDatftateöpooeïigefleltiö; öoetoel Den eenen fiaet macbtijept Dacctoe Degimmer i3 Dan Den anderen» CafTianujS ^omn». fegöt: %ti!2^öIpc[icliitö/DatiuemantomDeonge^ c.Vt. *** ieertöepdtuptgefloten enlxjojdtban Debolmaccöt* fiepdt Der Berten/ nocD Dr?t De r^lcmpB^pt pemandcn

^f5 fcöaDe^

6l4 Den III. Boeck. Het I. Cap.

fcöabeïlcö i9 om te firijgen fupbecfieptit b^c Bcr«ne lancngeften bat ^oöt fp^eccöt met be eenboubtgöe oftfimpcle/fooberOeftOpbcfeöpnaec altöbtss tot mceröerc l]ipiiql)cpt / op bat alk bleefcö tn föne te^ Ofientooo^bigHept nietenfoube gfortcren» gnbtcit ODp niet en ftont bibbeit / contempf eren oft befcöou^ toen/ bichtoijiö biccfiten enberen !§♦ <§acramente oaen/ oft naeibolgDen be ïjepiige ftce'ngigïjepbtj foo 5Öt berbulbtgl) enbe ootmoebïg!)/ bemint oSobt en^ beuten naejïen mettec teercften cnbe toner Ijcpbt / looft fijnen toiile in aüe bingften ; enbe göP fult Der ^ örögen eene feoflelijcfie peerfe/fcöat/ toöfÓ^Pt / enbe opcecöte boimaecötDepbt.

Pradijcke om Volmaeckthcydt te verwerven.

m D?bS' T ^^*^" öBp begfjeert te öeDDcn trappen tot be boï^ tnaeckt» * macchtöeptjfiet fticr 3ö"fc»<i^eneer(!en Wm bat Uépdu gïjp gefupbert 3öt ban be ftoaerfte fonben/ te ff ïjou^ toen oocfe neerftelijfeen be minde/ en u te oeffenen in manterlicööept^^en ttoeeben/berfmaben tijbelijfee ^ bingen / en ten miniïen met een begeerte hk te ber^ loocijenem ^en bcr ben/utoe paffien/meeft be eer gt e ^ tigOepbtte bebtoingen.^enbierben/bebtoingen be tonge/ enbe bk meeft ban atljterfetap enbe pbclficpb toeberbouben*;©en böfben/met eene menigbulbige bernieutoinge foec&en fupbecftepbt ber Oerten enbe gepcpfen / enbe boo2 ecnen pber ban boo?bertnge fp felben bageïicfejef tot boo^berenbefafeenftretöen / en boïmaften füne tocrcöen enbe gepcpfen. 3©ant \)tx\ toeg ber recljtbcerbiger toafl afö eé Oïincïtenbe iicfit tot ben bolmnecüten bag. <Den fcften/ berbulbicfiept Soubcn in tegcnfpoet/ en fjouben boo? blöfcOap/ aljS top geballen 3ön in berfcftepben befeoringc; toant be berbulbtgbept öeeft een bolmaeftt toercb;©eeï 5ün' ber neerfticO in't onbcrïjouben banbc regeïcn/fp 5ön ftille en geruft : maer inbien gf)p be bergen raecfit / fp fuüen roocften^^en febenften/bic&toijliS oeffenen b'intocnbige beugben/fonberlinge Uie fefeec 5ijn/alö ban een fupber boo^ncmen / ban lief De/ ban pber/eu ban be tegentooo^bioDcpt<©obt^»^en acBtften/een

toiile

Van de Volmaeckthcydt. 63 5r

toif rc met <0otit ïjcbben / neroften.ö af feïagcn/ macc Ijouöen onöcc fo Deel l^eranDertngen Der öingen alle celöcöf o?mtoöcpöt enöe rufic öec Betten.

Ecnen korten regel van den faligcn P. Ignatius, om volmaecktheyt te verwerven.

D€n eerden / oDp ^n moogfjt nopt pemant tegen sümvt* fp^eecljen / 't 3P met rcDvn oft fonDec / noctj te^ S^^-- gen öehoberften/nocljöen genen öiemtnbecoft Die** '*^* '* ntoe.ö gelöcft m mnec moet altijDt.ö aennemen / Dat Ijan anDere goet gebonDen too?Dt / u felben niet ont^ fcljulöigen nocD tegen-fp^eecfeen/ alBaötgDputoe reDenen»

TDeni. <08pmoeteenebltnDe gepoojfacmftepDtssïmiïefif» bctoöfen in D'aiDcrniïnlle enöc ^lepne faèen aen utce ^^^^f^^ obecfle/ aen ^k minDer enDe utoe^e? gelijcfi sün/ pep^ -*^ ^ fenDc Dat glip ^oDt Du üelorvft fjeüt.

XBzu 3. €n aenftetnoptDe crebjeFienban anDere/ «JEms? an* maer sin altljt.ö berept om Diê teontfcIjtilDigen/ en^ l^f.f^^lt De ter contrarien om u felben te befcljulDigcn. gae fctjmöisau toent cf)t ban eenen pegelijcben befeent te too?Den / fa ban binnen al.ö ban buptcm

;ï^^en4. €n fp2eecfet/oftanttDOO?t/oft mebtteert/ <Botitm ofttoanDelt/ oft Doet noPt pet/ bet en 5? gïïneerflen a"c^te pepilof 't (öoDe befjaegljt / oft öet i^ tot tiicDtingBe *'^öaseiu banutoennacften.

^en ^. limt ober alb^pöept ï}t$ geef!^ oocïi met f^^^lf^ alleperfoönen/enDeen aenfietniemant ,• maer bout "'^ ^"'^^* altöt0 Defe b2Pöep t/foo Dat gijp oocli contrarie öun^ nen toille Doen moogbt / enDe en berliefi Die om geen beletfel.

^en 6» <i!n 5ijt met eenen pegbeïijcfien niet gïje^ t^etkufm mepn oft bJienDelijcft / maer b?acgbt raeDt aen Den ï"^^^'* Obeefi / tot toien bp u meer betoecgfjt enDe D^tift» "^***'* ^n-fiet nocfttanö^ hcerSelöcben / boeDanigö enDe toelefeeDe betoegingenBön/ Die uDaer toefouDenbe^ toegben.

^en 7* <0effent n gbeDuerigbljjcben/DaDelöcfien <iBomutfj^ fnDeintuenöigöUjc&enin<0oDib^2ucDtige oeffenin^ 5'?.Qnff^ öD^n / enDe begDeert fot gOeacöt te too?Den boo? De ^ *

imnfcöen/

6^6 Den 1 1 1. Boeck. Het I. Cap.

mcnfcficn / op öat ö8p boo? tori.ö ban 45ott mooöBt geöoüöen tDoaöeiv om fiem te üJimKrt.

mnSfïfff ^^^ ^* *'^ 9^^^^ ^^^ "" Ö^ftpt i> fal u toerei! 3ön.

'^ '^' '*^*<0bccloopt öan tïerebinöeutïe^ino^gen^euöeooc& tie^ abont j( a{i$ g{)p (lapen gact.

Bcfchrijvinge van eencn geeftclijcken man.

P €tt geeftelöclt maiifcljkfttbennienfcöetntoen^ •*^ örgölöcfeem i^p bcrciertbienbanbuptciu %ï bebtotngöt üem banbuplcbingein i^p bemint op^ recöteenbepzofijtelijclie i ebenen, üfpen too^btnict feinbeclöcben uptgeftet tot laccöen. %upt}c fp^e-^ ftenbe en roept f)p niet* ^pgaetgemamen. igpen onbecfoecbt niet curieufeigc^en be baben ban anbe^» re. ^p aenbeert met een biolöcfe göclaet be ber tna^ mngen.ïgp bergeeftlicöteiöcli be bolinge ban anbe^» re. ^p en too?btboo?p?i)fenntetberDeben. i^pcn too?bt niet neber-getoo?pen boo^acljtec-ljïap. igp cmttooo^t licDtelöc^ enbe fac&tmoebeiijc^ ben genen bie öem b?aeg6t. IgptoöcfetltcBtelöcftaenbenge^ nen bte tegen (tröt*ï|p öoo?t anbereberbulbigölijcfe. IgP acbeptfönen b^oeber: in alle falten te (licbten.i^P fp?eecöt felben enbe (iatelflcö. Igp i$ fpaerlijcö enbe fober in fppfe enbe b^ancfj. l^p i$ gcfcöicfit in gelaet cnbetooo^ben. % i^S eenfeintbertoaerbepbt. ^p Beeft fön oogben nebec-geflagenenbeeenboubiglj» Igp i$ oprecöt ban fupberDepbt. I^p ijS uptnemcnbc tnootmoebigöepbt. I^p ijsgereebfaem boo^ geöoo?^ faemöept. t^p i^ getoapent met berbulbigOepbt. ^p i^ ftantbafligö in 't geloobe. ^p i0 gDebiierigbin 't 45^bcht. ]^pi!Efneer|ïig{jin'ttoeccb- ^ptoHrengc in't baften. ^n tö (iicbtigD in manieren, (^p i^ mx^ ööenaem in {janbelinge. ^p i^ göefp^accbfaem in tooojben. ^p i^miltin'tgeben. Mp ië fpn b^enben oetrouto.i|pi33Jrön bpanben goebertiereiuip^P i$ acn <0obt obergegeben. ^p i^ boo? fp felben boot.l^p i^ boojbetoereltgeftrnplï. ï^pi.ö'teenen pegeipcöen (!(/ om bat M^ aüegaber foub( U^inn^n*

Hst

Van de begeerte vati Volmaecktheydc. 6^ f

Het II. Capittel.

OefFeninge om te venvccketi eene groote be- geerte van Volmaecktheydt.

ben üaog^n öergf) / ban ben toelcöen rifip tnoogïit fien be neecftiaöepbt enbe grooten arbepbt bcr men- fcöen / ^\z S^ boen om in bit leben faltgö te sijn boo? «ere/ rtjcfebommen/ ie*

Gtó/, op bat öDp oocö foubt tnogcn ontfieöeit too^ben met een groote begeerte tot be fallgöept»

Het I .point. 53emerrl!t met Doe grooten/ öoe ïan* gen enbe gljebuerigcnarbepbtbemenfcöenfoecöen te Romei> tot Uïetentfiepbt enbe öenniffe ber ereatue^ ren / öoe tuel nocfitan^s bat foo toie bermeerbert be toetentfjepbt : bat bie bermeerbert be b^oefDepbt. IBaer tc!i b^age u / en 10 be boïmaecl^tftepbt niet be "^^^^ cprecfue toijf^epbt/ boo? toelcöe ben mënfcDe c0obt |^ öc oi» * «nbe fp felben feent / enbe en toeet niet aUeenljjcfe be t«Dte menfc0elijcfteenbe<6obbe[ijc&ereföten/ maerbol^ tööfiin?t» lï^engiit bie oocIj \ enbe noc [jtanc^berbaietet u eenen ïtojten töt om be feïbe te arbepben. Cen ttoeeben/be^ mecrfet ftoe feer fp arfjcpDen om öare (icöameïilcFJC gefontïiept te betoarcn : Ja fjierom berliefen fp bif Fï^ h3il.ö te bergeefief allen Oun goet / göelijch beb20utoe in't oEuangelie- Höaer bebJöffteptenbe Det ftuberen ban be bolmaecfitDepbt en leert niet alf eenljjcö feen^ nen be mebecijne ber 3!efen / maer ben menfcfje ber* fertjgfit oocö boo^ be fclbebolmaechtegefontBepbt befi^licljaems?.

Het 2. point. ^Semcrcfit befe böoojben ban ben ^aligftmaher : 3Bar b20ute iffcr ficODcnbe tien ^^c.if. penningcn'?i'0*t bat fp renen penning berloren öeeft/ en ontftec tlu ^^ niet een liciit/ en fïeert ftet Ïjup0 iipt/ tnbe imtXM neerflclijcö tot bat ^^^ bienbint^ ^e^^ ©eboN fenpennincö i^bebolmaecfitöepbt/geteecfeentmet J21S?b^* <0obt2f teelbt/ tonntbeboImaecFttïiepbtiie^eenege' iorftlyn^ ïücltenifTe a3obt32f-^en ïDijfen-tnan fegfjtr^Ilebin^ nmcfe* ODcnsön'tgeltonberbanigD: maerb'aerbe/ 5ee/^"^''®-

locDt/

^38 Deti 1 1 1. Boeck. Het 1 1. Cap.

Mebr. II. iocftt / bpcc / founccnöc öe booöt fcibc iö mtcn bof*

maccltren manonDeröanicö/ aen-aljcfün bcbol^

niaecötc fom-toijï^» HeerfcDappö^ oUec Dcfc bingeit

gcjjaö öeDöen: acitfict ban öoc oroot bat men be fel*

Luc. i«. öe moetacöten»^ floe beel boo^ftcfttiö^c 3ön be fiin^ï

beren ban befe toereib/ban be blnöeren öe^ Ucljt^ in

Matth. 13. ï)un aefïacïjte^ 25emerclutcn ttDctben befe tooojbé:

SanlïLt *5ct cijcfi bet fjemelen tiS gelöcfi eenen menfclj/ foec*

SöVhS^^ ftenbcaocbe peeilen/ enberjcbonben Ijebbenbeeen

ficiöche iiojtelöcïie peerf e / berüoopt tip al bat l)P Oeef t/ enbc

»wcie. ïip ïioopt bie : toant eene foobaniöDe ijceft ongb^^

nieten njcöbommen : nocfjtansf en beftoaect 3p ben

menfcfteniet/ maecberneit enbe maeefetftemfa»

iiclj» ^efe ijS be bolmaecfttbept/ ban be teeicfte men

prov. j. niacO feggen : ^p i0 ftoftehjclier ban alle röchbom^

men / enbe al hat bcgcect too^t / en fean Oiec bp niet

Auguft. in aeleöen b3o:bcn. €)fgelücïi<;§*^uöufiinu^feg{)t:

1 3. loan. ^efi5 lio|!el jjcfce pcecle id be lieföe/fonöec be toeUlie

u niet piofijteïijch en W al U3at oijp Ijm ; en inbieu

ObP befe alleen fieöt / Set i^ u genacal) : jjBen fepbt

batbepeerlelDonbooK-aeb^acljt boojben baiitü

beis^OemeliJ^/ alfoobjojbtbe bolmaechtöepbt allee^

neliK'cïbecfercaen boo? begroote öermfjertigbepbt

©eitbec' <0öbtsf» 25emei'cFit ten bccben/ bat beboliruiccbt^

fcff^'* tjcpbt gljelöcli i!S^ eenen fiijat bie berbo^gfien tö in

Aiatth. 13. benaeher/ ben toelchen eenen menfcb bien bonben

fteeft berbergljt / tnt^c upt blijbfcöap ban bien / foo

èaetftp enbe berfjoopcal batijpfieeft/ enbeöoopt

sap.7. bien athct/ befen i^ be bolmaeclitDepbt^ aBant 't iö

eenen on -epnbelöclienfcOat/ \3ititlic toie bien gfte^

bjupcftt bebben / 3i)rt beelacDtigl) getoo^ben ban be

b?ientfcBap<0obt.^»

^pijg ijtj Hcc^.point. 23emercltt ten eerfien/ batbe bol*

rtkfec maecötöept toaeracötelöc&en ijE? get rijcbc <^ohW

fo^t^* bat top bagbelijcfijS in {jet gbebcbt beief l^eeien epf^»

i<om. 14. |-(^gj^^ aBantfpöfeenbjancfeenijï^ftetröcï5e4i5ob$i

«let / maer recbtbcecbigöept enbe b?ebc in ben fiep*

ligen458eeit OBob^röcöbaojtgenoemtbit/ boo^

'ttoelcft ^obt in on^ regneect / gelljcö ^* 3^^ bat

uptlegljt» €nbe top sfln baaeracDtelijcfe l^oningen/

inbii^n top bolmasc&t ^üiy^üüth ben ^.CD^Pf^i^^'

I

Van de begeerte van Volmaccktheyt. 639

niuiEfm't lange bcr dam; toant Oetrücfte45ob^iiS toaeracDtdöcfe in onjeföoo^öe botmaechtöt^pöttjec öeuaOt: enDeg!jdöc{ia3oDt In öen Ijcmel oücficn too^öt/ oeliicfecc i^ ctm ccutotgc (jlöötfc})ap/gclijcö tie faïige licDamen onlöötfnem entie ölaec/ fnd cuöe fubtöl 3i)n / ^nöcgdijcft dacr DetJ^piigen/ öe!un^ beren enöe b^ienöen <0oötiö berfaeDt tDO?ticn ban öe cjberbloeöigüept ban f)et Dupiai a3otijE? j aifoo geboe^» len Dcfebingljentn yarc5iele öc gene bic ccnicUfinsS bolmaecft t sjjn. 3taet onjs ban met eeiie groote bie^ rigöept tot bit rijcfi gaen / toant D^t rijcfi öec öeme;» len lijtgetoelt/enöebegctoelbigen nemen bat toecB* Matth. n. 23emei:cïJttenttöeeben/ batbe bolmaecfitijeptons? maecöt b^ienben 4501^0/ 't toclö bercïaert bjoat itiet ^p matut b'epgen tooo^ben ban b'eeub:ïgea©ij^8epbt : gcè onö <©odsj ticbbe u b^ienben gjjenoemt / toant ith fjebbe u be- ^?»«^öeiu feentgBemaecöt/ albatic&ban mijnen 3iaabecge^ioan.ij. l)oo:t Ijebbe. 3Bat en boen be menfcöen met om to^icnben ban ben jöonincfe te 5ijn i boet gijp toel foo beel om <6obt55 b^ient te 5Ön i \i3at laet gijp ban u^ toe finnelijcfeD^pt acDter om bat göp Cobt fout be^ Bagijen ^ €nbe be bolmaedit&epbt en maecftt niet alleen b?ienben / maec oocö hinberen ^obs? : toaec;^ ^p tmtfa cm top albu^ becmaent too^ben om na te bolgen be ohö fcinue* ficmelftöenBabec: Eijtbolmaecfet/ gelöclïutoen«"^ï>t«?* Üemelfcöen ©aber bolmaecfit i^. 3ae fp maecht be ^p macht $iele ooclJ eene ^?upt ban ben <;§one <6ob.^ / geiöcli ne y.tit dj jietopcntlijcfe betoefen too.atin geDeelOetbocc&bec^["P^' fangen» 23emei'cfet ten becben/ J]oe grooten b^ebe/ -^^' * geneugDte/gemepnfrfjap met 43ob/ lioe groote glo? cie öierenbe in ten jiemel benbolmaecliten menfeB tieeft-2llle toellie bingen Doe groote begeerte beooog ben fp in on^ te bertoecfeen^ toant be begeerlijchö^t 'ban toöf O^pt bjengt tot {jet eeutoig rpt^» 3c{5 Ijeb^ tje begeert/ fegbteéalomon/enbempii5bcrftantge^ sap. 7, geben : enbe ith Deb aen - geroepen/ enbe ben gfjeeft ber toöfDepbt ii5inmpgefeomen, i€en laetften/icft tnbDeu/ befiettoatbatteri.^/ bat ü belet/ bat gbp ssmttccftt tunjefi/befen fcfjat en aUegoeberen niet en ftrijgfjt/ ume beict* «n gbp fult bebinbcn bat \}U meeft al i.ö eene blepne f^'^"» faecfee/ eene genegentb^pt cot eenige creature. ©er^:

geiycöt

4Een. 15

640 Den III. Boeck. Het II. Cap.

odijc&t enbc ober-ïeoljt btt met bs boliuacf fetftcpt / 1 cnbe neemt baflelijch Uoo? u met cenen grootca \snu Utotöütcacbcpbein

Ghebedtom te vermeerderen debcgheerte van de Volmaecktheyr. .

O Eeuwigen Vader, crhy hebt tot mygefeyt : Wan- delt voormv ende zijt volmaeckt. Maer cylaes! hoe lani^h falick mijn vleelch verlcheuren ,cndc lal ick mijne ziele dragen in mijne handen ? Hoe langh lal ick arbeyden,om voor mv eenen put te gravcn,die ick mach noemen de ovewloedighcydt uwer gratiën , om mijnen dorftteverflacn, ende den dorft van mijnen alder-het- ftcn Heere , die op den autaer des kruys dorft heeft nac mijne faligheyt? Wanneer falickkomen, ende tot u e-acn , 6 fonteyne des levenden waters , op dat ick met meer dorft en hebbe in der eeuwighey t ? Siet gelijck de ïfalm 102. oogen der knechten zijn in de handen van hunne Mee- ren; ghelijck de oogen der dienft - vrouwen op de han- . den van hare vrouwen , alfoo zijn onfe ooghen tot den Heere onfen God , tot dat hy onfer ontfermt. Onttermc u mijnder Heere, ontfermt u mijnder , ende neemt doch wech de verblintheyt mijnder herten, ende de traecheys ^tmm van mijnen wille: want wat belet my, dat ick met gne- uI^Ltlt lückigh en ben ende oprechtelijcken laligh ? Siet Heere oniTu n anders niet dan mijn eyghen liefde endede liefde der 4V creatuerenN.dew4lckemy wederhouden,ende maec- ken my onfalich ende ellendigh. Helptmy, omijnc kracht. Waerom vergeet ghy mijne armoede ende mijne BarHch 3. tribulatie? Heere leytmy op den wegh, ende wijftmy vvaerdewijfheydtis. Want wie is in den hemei gne- klommen, ende heeft dien uyt de woleken ghcnomen? wie is over de zee ghevaren , ende heeft die ghevondcn ? daer en is niemant die hare wegen kan weten heen niy, waer datisdenverborghen ichat ende de koftelijckej peerle, om de welcke ick falmogenverkoopenalmiin I ®c op- goet, ende dat verachten als met. Want den mciuc. «cDte%. fs oprechtelijck faligh , die de wijlbeydt ghevondenJ ligt)epW. j^eefc ende verkrijgt volmaecktheyt , ende de vcrkry-lfl, ^' ginghc der felver is beter dan de koopmanfchap va-

f Van de begeerte van Volmaeckthcydt. 641

het befte ende alder-louterftc gout ende filvcr. Hare vrucht is koftclijckcr dan alle rijckdommcn;endealdac begeert \vort,en kan by defe niet gelcccken worden. lek hebbedie bemint boven gefonthcyt ende fchoonheydt, ende hebbe voor my ghenomen die tot een licht te heb- ben; want haer licht is onbluitchelick , ende alle dingen fullen my met haer toekomen, ende ontallicke cerbacr- heydt door hare handen. lek feggc,ghyfultbymv ko- men, ende fult eene wooninge by my maken , ende ghy fult woonen in 't tabernakel m'ijnder herten , ende ick fal in u verheugen ende verblijden , ende ick fal u in |>e- heel mijn hertc beminnen , het welckmyne eenighe be- geerte is , het rijcke dat ick begeere ; den fchat dien ick loecke; de peerle, die ick bcgheere te koopen j de falig- heydt, nae dewclcke ick met geheel mijn lier te hake.

Pradijcke om te vermeerderen de begeerte der Volmaecktheydt.

T^'O^grrfc/ neemt bafelricöboojutc bolgïjcn be <ccr.baa ^-^ boimdccfitöepöt/cntieD^trijcüöa-öemcfcngc^ Saf/iSl tocltaente öoc«/ cnbe bermcecDert öicn toiUcal^ niaUt» ujtj3f.jil^ncntiac&tunccrftelicft (gdijcft^^^crnai^ m^u öuj^fcoOt) footelbanöefelcpne afjofbantre Otoote^^'^f^^'^'^* fouöen/ toanttsieinfeccgrootc fonben ballen /be vit^. Cinnenbanbcminftc: cnöeftetmtnfte getoin oocFi te foecöen/ ié fcec groot getoin/ toant öie bjat öeeft/ öien f«lnocö gegeben too?öen»

TBC tmttiz/ aenfiet / gelijcfe ith btcfiböijïö gefeptit ^"^ ^^^ , fjtbbt I alle creatueren / enbe Detnercfu f)oc u öte tot fS" öc bolmaecfitöepöt nooöen / öoe ^^^ öc tiegljecrte ber ong Daes felbet inubermeecöerctt/ enöea nenbicngOcn alö toe» giften / met toelcfee fp u bau <aobt0 bjcgen tot öem fouöenlocfeem

^e becbe/ fianbeït bïcfebjyfó met gftccfïdijcfie mannen / enbe Ooubt a3obtb;ucl)tige t faitien-fp2e^ litngen : toant ïjet bper ontfleccfet in be t'famenfp^e ^ feinge gelijcfe f n be mebitatie.

<De biecbe/aenmercfet be begeerten bte u ban ben ©c 45qö* ^ere toc-gljefonben too^ben / enbc aï^ utoen moet ?^!^J^^^"'* flapper geyii02bcn iö/ foo oberpepfi be gDene bie glj? btnL ireif töbt^ beel bpertger Scbt gefiatit-

Sfal. l5.

642 Den 1 1 ï. Boeck. Het 1 1 1. Cap.

XBt böf öc/ (lelt u cm oft mcec boo: exempel/ bte Oöp tn berfcfjepöcn beuofitien foubt mogeit ita-bol» mv oelöcömen fegöt ban ^.^ntoniiijef»

Schiet - Ghebedekjns.

■pN E rechtveerdigheden des Hccrcn zijn oprcchr,vcr- •*-^ blijdcnde de herten: herghebodcdcs Hecrenis klaer, verlichtende de oogen. Ibid. Uweoordeelen zijnbcgeerlijck boven goudtendcfeer

koftelijckcgefteenten,ende foeter dan honich cndc honich-raten. Pfal. 23. -^ie fal klimmen op den berghdes Heeren , oft wie fal ftaen in fijne heylige plaetfe ? die onnoofel van han- den is, ende fuy ver van herten.

H ET III. CapiTTIL.

Oeffeninghe tot fijns felfs vernieuwinghc. Ds voorjlellirtge def fkeife -y, al^ Oft 06P be ItienfCÏietl

faegöt upt be bjerelbt tot Bet oojbeel roepen /enbe

bcneencn upt ben acFiec / b'anbere upt ben meulen/

uptbenbebbe/öamer/maeltöt/enbeboo^berfcDep'

ben booben enbe toegen bectoaertief gaen.

Ghebedty bzQtztt bemteubjinge bec öerten.

Slu be pj Et I . point.^emercfet ten eerden/ tnbien göp nu

lactftc ure *• -»» nioeft (lerben / enbe refteninge ban u leben oDe-

S°De"^ ben / fioe pbel bat aKe be faöen befer toereibt foubcn

pöeiücpt» fcBött^n* bfe booH^^ben enbe gl)epa|Teert3ünrou^

ben göebeelpbeï 3i)n/ aengD^ten batternietaftn

t^gbebïeben/ bc tegöcntooo:btgOe flecöt / enbeöe

toe-ljomenbe bol b^eefc/ ober-pcpfttoatgDpban

5Dmb«* foubttoUIengDebaenljebben. (^enttoeeben/ pepjl

}o«jïföt {)oe ontocöer-roepelijcli bat i^ ben berlooten t\M /

iotm ^^^^ b'occafien tot Ijet goet /bie göp geöabtljebt/

icnbe onber-foecöt ftoe göp biz boo^taen fult mo^

Oben geü^upcfeen- €en berben / fiet utoen boo?t^

gancfe in ben toccfi ber beugöben / BoebanigO entic

I)oe groot Him is^* l^cfcn fult göp toeten tnbien gl)p

bemcreöt ïju epnbe toacrom gbp l^cbt begonft te

lepbcncctt aö?ffeïö(i» f^b^n / toat trappen ban boi-^

itiaeclit^

Van de Vernieuwinge fijns felfs. 645

mattht^cpht göp u fdben Dcöt boojgBedeft / cnöe met fjoe groote begeerte cnöc toille gfjp öicn in 't be^ ginfei(jeütl)oo2-gf)eitomeiv oft ten minftcn beooog- De bao2-öljcnomente Debbcn/ euöeoocfituatutoen (laet bermacö- iBaei* ijoeöamgl) l)ceft bien giic^ toeefi l Zen eec|ten/*6oöt met geljeelbei* ijerten enbe gcfjeelbec 3ie(en aen te öangenj toant bie a3obt aen^ i cor. 6. Ijangljt too^bt eenen göeejl met fjem : €en tbjee^ ben / met eenen pcgelöclten b^ebe te öebben / en boo? liefbe enbe toiüe met öun geboegïu te too^ben/baec- en-boben inbien fjet utoe obecfle mv a^ti gfjeen ban {junne toetten/ oft bebel met becflant oft toülete toeberflaen. (€en becben / boo^ ijtn Ijatt utoesf felfö / becloocljenen alle menfcljelöcfte bingBen / ben lof becmenfcOen/ berijchbommenenbeblijbt^ fcfjappcn bcc bjerelbt/ enbe göeneugïjte Debbenin 43obbelijclie faeclien. ,Sietban{)oegl)p€^obtaeni= fstmim^ lianglitmctutoebjp ftracftten- iBctbe memorie/ g^JötöoV te toeten / liebbenbe ö^nt obec al tegljentoooabigD / ac ö:n ' eiibe fcer öiclitoölö met öem fp?eecöenbe/toant men hca.ijtnu moet altijbtjsf bi^t^m enbe nopt beftotjcö^n» i€^" ttoeeben / met ben berftanbe / p^üfenbe alle fijne luc. is. ttiecclten enbe vecfitbeerbigbc oo?beelen/ 't 5P bat i)p aen n oft anbcre goet oft quaet toefepnbt. (€en bec:= ben/ met ben toiüe nopt ölagcn ban <0obt/ oft men- fcbe / oft eenigl) ongffelucö/ enbe bat boo? bien bat^ ter in be üatit gOeen goet nocfj quaet en i^ / tiat t)cn ïgeere niet gljebaen enöeeft; oocïi gfteen gljcbobt toilleni^ enbe toetene? berfupmen / fjoe Iilepn bat Bet oocfe 5P- Hcnmerc&t oocö oft gBp een fupbere mep- ningóe in alle Dingen Bebt / bat i^ / oft b'oogDe t0 berftantö fupber isf. Jöemercïit tenttoeeben/ Boe ^l^f-.Jf.- öBp geboo^bert 5Üt tot utoen naeften. Ccn eerjlcn / „^',1^11, met be memorie/ oft gBpniemanbtcn bcrfupmt oft acBter-laet/macr oft gBp ban felfjSfoccfet Bet profijt ban utoen naeften / fonberlingBe ban ben genen bic u niet feer toe-gftebaen en i$ / oft gBp Bcm foecfu te befeennem €en ttoeeben/met ben berflanbe/oft gBp met niemanbt ttoiftelijcö en B^nbelt / maer bat gBP geerne u goet-buncften Bem onbertoojpt/fcnberliii^ Oüe aen ubje oberften. (€en berben / met t^cn mlic 1

(€t z Pft

(J44 Den 1 1 1. Bocck. Het III. Cap.

oftöÖP^nneen oliebollen 5öt met öun/ entre meed oft oOp «iet u obcrfle al (jetfelbe feaïjt/cnbeaen Dun Oöeljcel obcroDcaeUcn 3öt / niet fcljicdcnDe ban eenigc faeche / plaerfe/ officie/ oft Deftommerinööe^ <öft oOPOOeneuoljteOebtin'töoet/ in Den lof enöe cere ban utoen naeften / al0 in u epgen/cnbe Oem gc> lucft biet enbe boo^bert/ oft qï}p u beb^aotft enbe me^ belijbcn ïjebt in fönen teöljenfpoet/ enbe oft o09 Bern met bec baet/ foo feec oljp ftont/met eenen pbec aenlicftaem enbe 3ielebelpt/ enbe bat om <6obt328 toille / niet om eenige gelöcfefojmigfjepb / oft eeni^ öe natuerelöcfee atatie : ban oft gijp ban bem eenen aftrecö ïjebt / bem oo^^beelt in u Oecte/ n felben meec ©ctfnw» ban öem acbt/cnbe ban fijne geb^eöen fp2eecfit,(€en mTnKS^^^'^'^" / bemercht toat boo^tgancb glip gljebaen fccfaW». ö^'bt in bebecfmabeniffe ban menfcbelijcbefaecfeen/ ban lof/ mifp^ijfinge / enbe geboelen ban menfcöes' lijclie oo^beelen/ in becmojpinge ban gbemaclt enbe becmaecfeingen / bie met be finnen geboelt toojben/ tn becfterbinge enbe Ijact u\x)t0 felfsf* €nbe ten eei*^ (ien / oft göp u felben zntiz n epgen gbemacfe boo? be ïieföeban beeeutoige bingsn berfmaet. f€en ttoee^ ben / oft gbp met (jet becftant u boo? tm albcc- fïecötften öoubt/ enbe boo3 fulclten toilt geacötenbe Oberjouben bjo^bem (€cnbcrben/ oft gbp met ben töille bemint/ bte ban uQiiaetgfieboeienbcbben/ i enbe anaet ban ufeggen/ enbeoftgDpbielieföebt/ i enbe p?ijft/ enbe oft gfjp be gOene/ iiU u p^ijfen/ enbe acïjten / enbe alfoo beb^iegöen / baerom geenfin.fs a^mboo2t*en bemint enbe onbecBoubt» ^p beb^iegïjt fp fcU iSïaL ^^» Oöeljeelöcö / t)iz fönen boo;tgancft alleenc^- utncim iflcft toaerbeert/ upt be mebitatie enbe befcbou^ öciegciim toingbe/ tn\it bcgbeerte betfelbec : 3©ant inbien ?it!"^^^^**' ii^e mebitatie oft gbebebt bpecigb enbe goct 10/ gbemecclu bat fp iö cene opljeffingfje bic bcrten tot <0obt j fooiicftfeeclier/ batgbpboo^befelbeberbc- ben to02bt boben beljoogbbe bet aerb$n enbe aert^ fcijs bingen/ enbe boo^befelbegöefcDiebet/ bat gbp niet anber^^ en begeert oft bjenfc öt ban <0obt / enbe fijnen nlbec-öepligfifïentoille- gnbien'tfeibenieti en öDcfcfliut / foo berfijft öDp u te mmf^ ^^^ '

Van de Vcniieuwinge fijns fclfs. 64^

tic/ enbc öetijsf meereen (Jcö^oaDöejSöupMc? ban een teecfeen ban booata^ncft. t€ea bierben/ neemt boo^ u/ fjoe oöP boojtaen ulebcntotltaenjieUen/ enbe toanbelen in ben UieoD ber oeboben enbe raben <0obts^.

Hctz.point. -Bemccchttcneerften/toatbeletfcfu s^cictfcrm bertraeolK in ben tocgl) ber faliaOepbt / toat paffie/ {JJj^"\!?f3ö toat cceatucceoft ijare iiefbe, (€en ttoeeben/ oft oÖP ucpöu bit beletfel bont toepren/ enbe Doe gcoote uptfinntg^ ftept bat fjet i0 be felbe niet te toepren,- neemt ober- fulcftö ernftelijcft boo2 u een pacticuliec onbecfoeeft te boen/enbe bemibbelen baec toe tegeb^upcöen/bie Oet felbe bracütelöcft fouben mogen Oelpen, a©ant i)oo.2toaec öpenbegeertoprecüteJijcöfönegfiefont- Jiept niet/ tic aüccnelijcft \xiiit^cb2upthcï\ onlicacö^ tige mibbelen / enbe tic boo^ a(fufcïje boo;5 lange cx^ perientie enbe ecbacentfjeptbebonbensönflsbjeelï» (Centtoeeben/ aenmercBt inbetegentooo^bigDepbt 45ott^/ toat eene b^oef Oepbt/ enbe toat eenefcöanbe bat ftet tj5/ te fien betere enbe Ijepliger mibbelen/ oocb te feonncn fmaïien foo groote foetigfiept ban be bolmaectitgept/enbe nocijtangf befe groote goeberen niet te toillen berftrijgen/enbe bat oft om be begeer? tebanb'cecc/ oft om liefbe tot eeniggecreatuere/ oft om ecnen fcer bonen trooft* ,§telt ban u ficrte op utoe toegen/ enbe fiet toacrom befe p^opljctpeinu Agg^ii. plaetfe fjcef t ; iööï' Ocbt beel gefaept enbe luttel ge* macptj gijp Ijebt gctcn/ enbe gt)p en jijt niet berfaet: gbp éebt geb^cncöcn/ enbe gftp en 3öt niet b^onchen göetoo^ben; gijp Ijebtugebecöt/ enbeen3öt niet toerm geto02ben ; enbe bie loon Beeft bergabert/bie fieeft bien getoo^pen in eene booj-gaette bo?fe/boo?- toaer bit gefcljiet om tratter öet öerteniet ernftelijcö toegeb?ocl)tento02bt.

Het 3.poinr.n3cmcrcftt be bOCt-pabCtt ban U llUt)^/ Öcmecc!?m«

iftfegge/utoe toercfeen ban 'omo^gensf tot '$iabont0 gf °"/p^, toe/ enbe bemerclït'erttoeefalieninne- fCeneerftcn/ ban 0mo.2* oft gDp boo2genomen öcbt ter reren <0obt^ te boen» gaiö tot ^ €en ttoceben/ oft gfjp ooch u boo^nemen albol^^ sfobontsf» tengljt. ^^aer-en-boben bemerrluöoe glip uftebt in tegenfpoet / te toeten/ öoeberbuibigjiijcl^ en oot^

Pfal.llp.

646 Den 1 1 1. Bocck. Het 1 1 1. Cap.

moebtöniijcft/Ccn lactacii/ flcIt tn oefcD^iftc Det ge^ï nc oOp boo^ u öcnomen ftcöt / j^nöe offeret acn öc a(^ öcc-!)eplig!)|te;D>rcbultitgficptöoo;jDcï)anöenlïan bc alber-()eplig!jfle jJKaget / cnöe Ö002 trcn o^ngd u^ toen Dctoaccbcc / cnbc toc-cpgcnt u feibcn gcijaiijcft aenDca3oöbelijcfte|I!)njc(!cpt/ bcrmcutoenticoocft utocbcloften/utbün gDpeencn acligicu^5Öt»

Gcbedtomvoortganck tedoen.

y\7 Ec my dat mijne pelgrimagie verlencrt is, ik hebbc ^ ^ gewoont met de bewoonders van Cedar, fcer lan- ge heeft mijne ziele eencnvremdelinckgheweeft : \vy hebben oordeel verwacht , maer te vergeefs , de falig- Kaii: $<). Jieydt, cndc fy is verre van ons geworden. Onfe boofhe- den zijn vermenighvuldightvooru, ende onfe fonden hebben ons geantwoort. lek bidden neemt van 't mid- I fai?: 58. clen van my de ketene N. ende macckt dat in mijne duy- fternifTe u licht opgae,ende dat mijne duyllcrnifTen wor- den als den middagh. Hoe lange lal ick luyaert llapen ? Trov.6. wanneer fal ick va'n mijnen flape opftaen ? Want fiet de ^kn^lta^ gebreckelijckheydt fal tot my komen als eenen wandc- l)Ci'.t «Vdcii li^cr,ende d'armoede als eenen gewapenden man. Maer tocgji Dfï indien ick rafch ben , foo fal alseene fonteyne mijnen tJfugljDen. oogft komen , ende d'armoede falverre van my vlieden, Frov. 10. '-^i^ mijne flappe hant gewrocht heeft ! wantfiet ick ar- beyde foo veel jaren te vergeefs ; ende geheel den dagli beo;eere ick , ende mijne begeerten dooden my, om dac ick*^ niet kloeckelijck ende ftantvaftelijck en werckc om mijne faligheydt ende de ipijfe die niet en vergaet. Maer wat wederhout my,dat ick niet rijck,niet wijs,niet faligh en ben , noch dat u rijck in my niet en is ? Siet N, O mijnen Godt ! ick ben befchaemt voor u: wat uytiin- nigheydt is dit van my, dat het my om dit N.oft om daz N^niet en luft te genieren foo veel ende groote goede- ren ; ja oock dat het my hierom niet geoorloft en foiidc Ifaias 5 8. zijn?Indien ghy wilt, ghy kont my gcnefcn. Ick biddc ii gcneeftmy, ende geeft my rufte,vervult mijne ziele met klaerheydt ende verloft mijne beenderen , ende beklccc my met uwe fterckheydt. Maecktdat ick zy gelijck ee- nen befprocyden hof , 'gelijck een fonteyne der wateren,

wiens

Van de Vernieuwinge fijns felfs. 64-/

ncns wateren niet en befwijckenjOp dat ick u mach gc- loemt worden eenen gemackelijckenSabboth,hcthey'- igh des Heeren glorieus , op dat mijnen wille niet meer n my gevonden en worde. üanHeere fal ick door u ver* naeckt worden , ende fult my verheffen boven de boog- ie der aerden,cndcghy fult my fpijfen metuweervenif- *e , ende ghy fult bevrucht worden van de vruchtbaer* leydtvanuhuys.

Pradijcke om te verkrijgen vernieuwing* der herten.

F) ' €er(le. Bcmerc&t in't &02t op be maniere Biec *-^tioren becfelacct/ al.cfgöpceniacnietiiocntüDt )ebt / utegeb^iecfeelijcöBepöt enbc boojtgancö/ foo :ot43oöt/ tot utoen eben-naeficnalötotufelbem filacc aenmercöt meed 'taenebaec gijp ubefonöec ^^efoittjet ïnöccfoccfe opdoet/ enöerietin'tfclbe5önminoft föSS^ iiieei:fauten/tïaninöel30o:gaenbetoclie/enmaecht ^' ' '^* alfoo utoe reöeninge enbe teecfeent öie tnöien't u doet buncfet:toant beel fijnbet ï^ie alfoo fiunne toerc- öen aenteec&enen» tïlbu^ fcö^eef ben faligljen ©.3^ gnattujö^ineenboecljffeen oocö aUe be bettiegingert lieö l|»<0eefls? enbe fijn leben.

'^e t\otct}c. gnbicn göp geboelt bat gfip niet beel Scranne* en boo2bect / nocfj gepoft en tooabt met eenige oeffe^ ""b» ban ningebie gfjp booi Danben fjeöt / oft meditatie / oft °^"''""^^ lefinge/ oft getoiilige penitentie/ foo aenbeect een anbec/ ia berftercfet u oochfomtoölennaöetgoet- buncöen ban utne oberften oft biecöt-babec/met ee* ne berbinteniffe op eenige penitentie tegen be onge- (iabigliepbt^

^2 becbe, (^beckiopt 8etregifrer/na 'ttoeïcFi g8p utoetocccöen gefcBicfetöebt/enbeneemtu gemeccö tot bolftomen onbecfioubinge ban 't felbe.

TDe bierbe. 'Coe-epgent u boo:nemen atn bec* cöepbea ^epligen / enbe offert hit met een öepligö )oo?ncmen/enbe bebeftigöt bieiu be tegentooojbig^ jepöt ban ijet ft. Sacrament na be communie.

^ebüfbe. <8nber anberefiet bat gijp altjjtiefar^ leptom boo^tgancft te boen in oprecDteootmoebigi^

/

648 Den 1 1 1. Bocck. Het 1 1 1. Cap.

39oo2ts ijcpt/ten ttDceöcn in opcccOtc Iteföe/bccfelarenbe ti(e gaiKhm Uebcc mcc öcc Dacbt/öiin mst tDOo^ticn : tcn Dccöcn/ SigSt/ tn öc gemepufcieiuftept met <0obt/of t <aoötief tegen? iKfDc/ (IC* toao^öigljept : ten btcrbcn/tn eene fupbere mepnm^ ge : ten büf öen / tn be bereentnge ban be albec-öep?

Eene andere maniere om fy-felven te vergaderen, endcdePradijcke.

ICft f^tbbt Wï boren gefepb t / bat be bier-boubige oeffennige/bie gefteit toa^ef na bcmebitatte/üabDe bei:fcl)epbengeb2upcö:f0 om 'la^mo^geni^op te ffnen/ fooourjÊfabontis^ flapen te gaen/ foo oocbomlKt iierte tt bergabcren. gnbien ban be mebttatie Ijiec boren gejlelt u te ïangl) buncht te toefen/ geü^upctit befe ftojte maniere» c^ötJë teel* ^telt u felben in be tegenbJCO|bigBC!>bt <0obt^/ öaDeiu enbe bemercfet ten eerften be toelbaben / bie ftjne (©obbelijcfee niiltbepbtube boo^leben toefte Ijeeft gegeben/ enbe bebancöt J^em» €>nfc ge^ fCen ttoeeben/ bemercftt utoe geb^aeöen/ enbe fcn^ ^jchnu tietltnge / tiz boo? eenige getooonte beroubert 3ijn/ oft gbp boo?tgaet oft niet/ enbe toat u mecft op öen toegö belet / enbe boet baer af een fonber ling onber^ foecö. f "f« toe?c» c4];en berben/ bemercfet utoe toercöen ban 'js^ mo j^ * gene af tot t)të abont.ö/ enbe inbien göp eenen ilt'^ ligieu.ö 5ijt/ foo fcöicftt bie naer utoe regulen enbe o^binantien/ naer b\]cempelen banbenigeereSe- fuö/enbei^epligen. Hötifaem*' (Cenbierben/ljoegRp u geljab Tjebt in tegenfpoct/ Üeptmte* f^oc matelijtö/ Öoe (liüe/ enbe boo^fietbet genen ^t^^mtu jpQ,jj5g mogben ober-ftomen / müf^ berftercfu utoen moet baer tegen.

(€en laetften / fc bjijft in 't ftojte u boo^nemen oft o?binantien/enbc offert t}ic aen ^^obtonfen ü^ecre» l^et geb^upcft fal mogen leeren/batbefe bier punc^ ten ftebben in fjaer groot p^ofötenbeeenbo^ncma^ hïerebaneengeefielöcfe leben. iBaer neemt toner/ bat Klth ^n bii: maecöt op öö?r fielb^neeneociTc-

niugvy

Van de Vcrnieuwinge fiji« felfs. (J48

nntge / enbc bacrom bebcplt bat gcficeï oo(fe tn bccl bccicn.ili^acr alief gfjp u boo: bcfcpjactiicftcfult btr=« aaöccenenbcutDt bcoö^^^ftcn bernicutocn/ iuhim ha u belieft / foo fict acn bc ücclben l)iet nac gcflelt/ bic obcc-cen feeiiicn met befe bier capittcfcnncfe yo* pe bat u bic een aeeftelücb bcöulp fullcn geben»

Schiet- (jebedeks^^s^

ICk hebbe u in gcKcel mijn herte vcrfocht,en verdrijft P^^I* m« my niet van uwc geboden, lek hebbe den wech der vvacrheyc verkoren, ick en heb- Ibidem.

be uwe oordeclcn niet vcrgeccp. Sict ick hebbe uwe geboden begeert, maeckt my leven- Ibidem, de iii uwegerechtighcydt.

i'

et 5

AEN-

/

650

A EN- MERG KIN GE OP

HET XXVI. BEELDT.

LThcff. r SDaiicW d^oöt m alïe ömgeu/ijöant

Dittófiinentoille.

T^Ae de meditatie [ a] bedanckt Godt •*" voor fijne ontallijcke weldaden aen u bewefen^ voor [b] defcheppinge , [c] ver- loflinge, [d] Sacramenten^ [e] gave des ge- bedts, [f] deughden , [g] Hey lighe infpra- ken. Aenmerckt ende danckt Godt, dat hy u door den goeden Engel[H]befchermt teghen de laghen des [i] duy vels, ende be- waert van foo veel [k] perijckelen , fieck- ten, verfcheuringen, toover)^en, bedervin- gen ende ongevallen van water ende vyer. Maer wat fult ghy Gode voor foo veel goets wedcr-geven ? Bedanckt Godt 3 fon- derlinge om dat hy u met fö lange verdul- digheydt heeft verdraghen, die anderfins met de duy velen ende [l] Goddeloofe foudtverloorengegaen hebben. Laetdan [m] u herte alleenlijck in Godt ende fijnen wille ruftefoecken.

He

651

Het IV, C AP IT TEL.

Ocftcninghe van danckfegginghe,

T €ö Oebbe tn 't boo^gaenbc Capiml tn't fiD?t upt^ * gelept ecne biccbouötgDe oeffcntnöO^/ J^et on^ss nu in öct lange UecbolgDcn pegDelöcfeiS? Deel banöe^ felbe.

Hef I. T;öoy4frffj;(/e/.^telt ufelbenm be tegenbjoo?^ Digljepbt *©obtsi en ban fijn ftof : enbe gaet met eene gcoote begeerte; macc nöcötanief metfcöaemte/ öp be cliDoren öec l^epügen/ W <6oöt loben.

Bet 2. vooY'bereytfd. 25egBeect ban ben ^xt I bat ÖP u gratie gebe / bat g(ip Oem moocötbancöembe^ geert ban fijn Ijof / bat {^ ö«n getoeerbigöen/ utoen lof ÖÏ1 ben tjumien te boegen»

Het i.dcei. ^Danclu 43obt boo? fönc toelbaben»

(€en ecrften / boo? be toelbaben gfiegpeben aen be ©aitcftffg* menfcïjelijcfibept ban onfen ^eere CÖ?ift«'2^/ te toe^^ g!K°°^ ten: bat öie geboegfjt i$s getoeeft met get 43obbelöcfe DcJgcgtüê tooo^bt : ten ttoeeben/ bat öp 't ftooft \^ ban be €n^ am De gelen enbe menfcOen : ten barben/ bat in bem \^ alle J"!"!Sfhi. bolöepbtbec gratiën/ toöffjepb/ toetentöepbtenbe^g^Jjg;;' D^pïtgljepbt.

(€en tbaeeben / boo2 be toelbab^n gïiegljeben aen goorst bel^epïigljc .fOagljvt iBaria / bat fp iö be IBoeber Kfat OBoöö": ten ttoeeDen/ bat fp iö fonDer fmette ban ee- x^nw^v^t nigfje fonbe : ten berben / \xdX fp begift \^ met be 4;^as«» mceiie gratie: ten bierben / bat fp met be meefie glo^ rie ber Ijeben \^ boben alle i^epiigen / enbe o^ngelen <0obtjef.

(Cen berben / boo^ be toelbaben aen be ^ngljelen a^dbabm gTjegOeben/ boo? Ijunne fcfieppingbe / bcrliiefingfie jcj €ngc* enöebolöcrbingfje/ glorie enbe toceröigljepbt ban "ï»* ojficie,

(Cen bierben/ bancfet 43obt boo: be toelbaben aen p« i^eg^ be liepligen gfjegbcbcn / t^i bp bun geroepen Deeft "s«"* tot be bolmaeclitOept : ten ttoeeben/ bat Ijp Dun met foo beel öeugöben beeft berciert : ten berben/ bat ÖP bun met mirahelen beeft bereert: ten bierben/ bat |)p D«n met glorie begift ; ten ïïöf^^n enbe ten laet^

ften/

6il Den 1 1 1. Boeck. Het I V. Cap.

flcn / bat fjp Ö002 ömine mfftijm-fp^^hmcfm bM DinacnljceftgeacUcn. h^ r?f h'J!" ^^^^ bijfDcn/öatrcftt bno? bc toel-baben/ bfe fip bc tottS. «cljtbcccbiac Qccfr: toant f)p bccbjaegljt fjunnc on^^ bolmaecftt!)cben/ ij? fupbcrtfc cnbcbctlicljtfcmjet toctcntlicpr / Ijp ontitcecntfc met licföe/ lip tiecfetfe ban 't quact/cnDcbccloflfebanöj? tciDulaticu/ cnbe berlccnt f)un m\c faliije boobt. ®er fort* (^\\ fcjtcn/bancht l)eni boo? bc fonbarem ten eer^ öawiu j|^„/ Q„^ ^3( ^p|-^ bccb^aegljt : ten ttoceben / om bat })pfe öoebectürlöcfe roept tot be penitentie : ten ber^^ ben/ om bat Op Ijini tijbeljjcfee bingen berleent / ten bierben/ ombatjpöun nocö bicfeto jjl^faligöcpbt öeeftinbeboobt* ®«p» (€enfcbcn(len/ boojbetodfbabcngegeben aenbe utmu ^^ {tercfie : teneerflen / bat fp Clj^htu^ fjeeft boo| Baerljooft enbe 23?upbegom: tenttoeeben/ bat f? ban ben l^epligen s0ee|l too^t geregeettuen bcrben/ bat fpalleenclieeftbefefeereenbe toaeracütigelee^ nngeiten biecben/bat fp öeeft be^acramenten:ten böfben/ begenoegelijcöe becfcöepbenBepbtbeco?^ benen* <snft tp* €en acOtflen / bebanc^t <6obt booz be toelbaben/ gen toei:» i)i^ (jp inföeli)cfe0 aen u alö aIJcen gfjcgeben fjeeft / ^°^"* boo?betoclbaebtberfcöeppinge/ nature/ bcrfo^ tupnen/ enbe meed boo^ betoelbacbtbcrmenfcö- b3Ó?binge/ berloffingc enbe gabeber gratiën/ be$s gDeloof!3f/ Oope enbe lief be/ beies geOebtsf/ $c» bat <0obteenen€ngcl gljefcDicfet Ijeefttotutoebetoa^ pfai.90. riitgïjc: toant ïip Oeeftu fijne €ngfje(en bebolen/ om t}at gijp bp gljebaüe utoen boet niet en foubt ftooten tegljen ben (teen/ enbe bat öpbien niet al^ leenliicfe gliegeben cnfieeftaenu/ enbepegelöcfeen inenfcl)/ maer oocfe alle Jtanbcn / 3lanbtfcljappcn/ 3^crgaberingcn/ ^^claten; ombatbieoniSfouben regeêrennae fijnen alber-i^.toille. ^ber-lcgljt toel ten eenlen/ be gratie bejsf boopfel.e? / ber penitentien enbe roepinge.€en ttoecben/ljoebeel menfcljen bat^ ter bcrloren gegaen 3ijn / (baec ftp u betoaertfieeft) eer fp tot liet boopfelquamertj Ijoebeel batternaec jjet boopfel boo^ eene onboojftenigücboobtfonbec

bcroubï

Oeffcninge van Danckfcggingc. 67J

ïïcroutD bec fonöcn göeflo^ljcn 5m* ^cnmcrcfit ftoe Dccl teöOcnfpDct m bcfc tocrclöt i\ö/ enöcljoe bed oo^faecfeen Xtm tocrchcnDcrüccmfjcctigljepöt öat öOp ïKDt ; cnöe göp ful tec boottoner foo Ijed ficn/ al.ö göp btnöcn fult ellcnöen / toacc af öcn alöer- oocbcrtterenjlcn 43oöt u bedofl Ijccft : (Cen öcröcn / noot alk ^cpligljc €ngl)elcn / enöenilc creaturen / om öat fp nïetu«6oötfouöenIobenl)cic,2beongöe* nieten U)eiöa:;en/t)ie l)p u geeft/ ijoe bjel gijp De fellje niet en beröteut» (Cen bicröcn / offert (jeni u Ijerte / enbe alle ute töOO?öen entie toecctien meteenfeei: Dancfebaerfterte.

Het 2.deci. 2demercfet Doe grootelrjcö^S gfip 43oDt ©ancijffg^ moet Oeöancften boo? öe gabe Dc^ Qtbth^. ODant fip Sjj^°°^ öeeft gfiebJilt / bat alle ötngen tot om boo? 't geüebt nt^^tm^^ fouben öomem nocDtaniiJ <0obten fieefton$?göebett niet ban boen/ maer Ijp Delieert t)at boo: onj5 tot me^ nigerfianbe profijten- (Cen tteeeben/ batm^n boo? 't felbe met <0obt macfj fp:cfieiv enbe fo bichtoijl.ö alss men toilt/ingelatcn too^t tot ben tl):oon ban fo groo* telBajeftept. (Cenberben/ om be toercüingen be^ gebebtiEf : toant ten eerften / fjet paept <0obtsf gram- fcljapi toant be ^cB^ifture fegfit: iBopfe.ö Ijecft ge^ Exod. 3 1. beben t)m l^eere/ enbe Op i0 te b^eben getoo^ben: ten ttoeeben/(iet bertoerftbergebenifTeber fonben:gcli ftebbe u al be fcöult quiit gcfcfjolbé/ om bat gijp mp Matth. is. gebeben ïjeDt: ten berbeit Ijet berloft ban penjcfielcn enbe guaet; aïfo bccjacgljt <C5ecüia.ö^ennai1jerib : 4. Rcs- 19. ten btcrben enbe ten {aetften/ tjetberbrijgljt allelic^ ïjamclijcfte enbe geeftelycöe bingen/bie ben menfcöe nut3öm

Het 3. deel. J3emercfit ftoc groot b^miltfjepbt^^cmiit^ f^Qbt0 tot onief 10/ bte onieffoo licötciöcft enbe tith^ i^P^ ^<^^^* toijl.ö maer een tooc^bt bibbenbe / foo groote bingen geeft/gfjelijcïi ijet biijcht in bcel ^epligen / enbe öc« grootelijcli^bat [jet Ijem miföaegïjt / al.o' 't De aeli- gieufen oocö niet en Iu|!bef)oo?!ücftöetgDeliebttö boen/ om baer boo^ tot bolmacctitljcpbt te ggera^ f?en/ fioe toel ÖP be felbe foo minneiijcli baer toe noobt i feggljenbe : %i bk öegöeert/ hit ontfangijt ; enbe t^U foerfet/ t}U binbt j enbe aen ben grenen / .

bia

6)4 Den III. Bocck. Het IV. Cap.

titeölopttDojtit openaOeDaen. €en ttoccöen/ bc^ mettht Docqtoou goeömierentöcptöat DetW bat Den oppcrften enöe macOtigeti <0otit foo berflroPöe

<öobtbct^ O^beöcnnietcubeckDO^pt. i€cn Derden/ öatlipdoo?

Knaa? ^Ö"^ IDabcrlijcfie feoüUuIöiodcpöt onö tocpgat/

nini tV* '^OÖcnc bat Oemöuncfuonj^fcDaödijcIi te 3ijn/ ewbe bat (ipon^ef opöenöequamen tijbt Dcrfjoojt: 3Bat menfcülöfbaec ban ulieden/ fegDtÖP/irtbatfü-

Matth. 7. j^gji fQ„5> j3,QQ^ j j3^^^ j^^^^ begeei-t / fal Iïp l)em eenen

(leen biedend ofttrtbat bp eenen bifTcöebegcect/ faüjpbem cenferpentgöeben^ ^nbien gbPban/ bie bocOtïuaet 3ÖttoeltDeetöoebe gabenubje bin^^ beven te geben^ 80e beel te meec fal utocn Badec die in befjemelen i^/goede gaben gebendcn genen biefc ban öem begeeren^

HetGhebcdt Jesu desSoonsSyrach.

Ecclcf. SI. TCk fal u belijden HeereKoninck , endeick fal umij- •*-nen Salichmaecker t*famen loven. lek fal uwen nacm belijden, want ghy zijt my eenen hiilper ende eenen be- fchermer geworden. Ende ghy hebt mijn lichaem ver- loft van de bederveniffe , van den ftrick der quader ton- gen , ende van de lippen der gener die logenen wercken, ende voor *t aenfchijn der gliener , die daer by ftonden , ^ijtghy my eenen hulper geworden. Ende ghy hebt my vcrloft na de menigte der bermhertigheyt uwes naems, van de brielfchende ,die bcreyt waren om te eten , van de handen der ghener , die mijne ziele fochten ,ende van de poorten der tribulatien , die my omringhelt hebben , ende van het verdrucken der vlamme , die my omvangen heeft , ende in't midden des viersenbenick niet verbrant ghevveeft : uyt de diepte van den buyck der hellen , ende van de befmette tonghe , ende van do logen- tale, van den boofen Koninck ende van de on- rechtveerdighe tonge. Mijne ziele fal tot der doot toe den Heerc loven, ende mijn leven was naeckende tor hellen nederwaerts. Sy hebben my van alle fijdcu omringelt, ende daer en was niemant die my mocht helpen. lek fach na de hulpe der menfchen , ende daer • en ^^'as geen. lek hebbe gedachtich ge weeft uwer bcrm-

hcrtie-

OeffeniiigevanDanck-fegginge. 6^^

hertigheyt Heere , ende uwe mede-werckinghen , die vanden beginne der werek zijn , want ghy Heere ver- loft de gene die u verdragen , cnde ghy verloftfe van de handen der Heydenen. Ghy hebt op der aerden mijne wooninge verheven , ende voor de ar - vloedende doodt bebbeickgebeden.Ickhebbeaengerocpen mijnen Hee- re mijns HcerenVader,dat hy my niet verlaren en foude in den dagh mijnder rribulatien , en in den tijt der hoo-» veerdige londer hulpe. lek fal uwen nacm akijts loven, cnde dien t'l'amenprijfen in de belijdinge,ende mijn ge- tedt is verhoort. Ende ghy hebt my verloft van de ver- derveniire,ende hebt myuytgetrockenuytden quadeii tijt. Daerom falick u belijden ende lof leggen, ende ïck fal uwen naem gebenedijden.

Pradijckeom Godtte bedancken vanfijne giftenende gaven.

D'€cr(le- 25obcn bc Qf}mt/ bteöfip in't booj- ^mttm» öacntie23ocröBebt/ fal befe mogen 3ön:tnöc^ mT brS" Upiftt ftcllcn <0oti^ bcfonöcrg toelbaDen tot u/ cnöe fonDcte öic {3efc02ötïcn met tooojöcn bol licföc/ en alfo ^a? taciDaöeii. \}i\} enöe bt ©:opf)cten naerboloD^n / bte boo? eene maniere Dabben / na bat fn eente fonberlinge toel- babcn ontfanoen fiabben/baer: af een gebicöt oft lof- fanclitcmaechen. 2eei:t(fegBtben]i»^ernatbu0) Bemard. niet lup of traeg 5ijn in te bebancfeen : leert boo^: elc^ txt toelbaet bebancfeen : bemercftt neerfleUjcfe toat u boo^gefet too^/ opbataengDeenegaben<0obiJbe beljoo^ltjcfee bancD-feggingOe ontnomen en too2be# C-n fioe toel bebancfebaerliept meer met be toercfeen ban met bc tooo2ben bebièfenmoettoojben; nocö^ tan0 ijsï't 43obe feer aengenacm/inbien top ïicm bati be toelbaben bitfetoöliS loben/en hU bicli-toiilc ober- pepfen. iDaer in elcöe toelbaet moeten bijf bmgen bemercïït too^ben; ten eerften/ be onepnbelijïic totec^ bigïjept ban ben geber: ten ttoeeben / fijne onepnbes^ liicfee lief be : ten bcrben / be iipt-nementOept ban be toelbaebt : ten bierben / onfe ffecfiticDepbt cnbe bcrtoo^pentfiepbt : ten byfben / <0obt^ onepnbe* ^ijciie miltDepbt» Cnbeop bat b^ bancfe-f^ogtn-

ööe

6f6 Den III. Boeck. Het IV. Cap.

OcDcfiooiltcftfouöen öefcOiebcnifo moctinen bibbcn ï)aïpe b« öc ()cpligl)e faliöc qadcw bat fp öun ölictoaTöiö^ ii ijcpiigm. it)tllcn onö te [jcjpeit/ acagcficn top luct UicccDiglich O^nocQÜ licm honncii öancften: ^ncr nne moet men alle creaturen nooDen enbe toeberom oiften offeren, ^e eerfle ijef:ben J^eerelaoo;? utoen €5oöt c\^t}z ^ccïz Genef. 28. ftcnnen/ öcljjcft gflfo[);gnöien/fepDel)p/<l3otit met mp fal ö^ljoeeft l)e(jl)en/ ende mp betoacrt Ijebüen op ben toeoO / langö.^ ben toelchen tcfi loanbele/ foofal tm $Jeere mp tot eenen <0ob ^yn. It^ier toe biem een opfc t maften ban fp felhm mm pet toe te geben/aen- oefien bat top ftet <0otje al fcliulbig 3ün/bie alle bin^ gen in alleiof toercöt. (€en ttoeeben/ boo,2 Ijem nemen ^obt te bieiïen om niet/enbe ntet om u p^oföt. f€cn berben/Oem aïleulxje tocrcfien/arbept/enbe u felben geljeel opofferen/tot al 't gene bat fijn eeulutge toijf- I)ept enbe ©abcrlneöe boo^fienigDept goet buncficn fal / 't 5p boo^fpoet oft tegenfpoet» 9llfoo fingïjt ni:n pfai. iif. ^^oninclilöcfien |D>opücet boo? feggenöe : aBatfal if It ben l^eere Uieoerom geben boo? al ïjat ftp mp ge* gebenl]eeft^^enfeeïcliberfaligöept(l)ocb3ei bitter) fal ith nemen / enbe ben naem beief i^ceren aenrce^ pen» IiBüne beloften fal üli bendeere beralen (ooch met Ijet leben felbe) toant !io{ie(öcfe i^ in beöl^^^ercn aenficïjt be boobt ban föne bepltgen/ om bat fp boo? Dun-felben enbe be toerelt fïerbcn.

;Dettoeebe, <^nbe gelycli bjpbeboo^leben jaren oberpepfen in beOtcterftept onfer 5ielen/alfo moeten to? ftem oocl! bebancöen booj be bergebmge ban t}c grootefonben»

%itfne tot ;E>cb6rbe. ^oo bicfibJiJTi^alsf topeenfgetoelbaet

oMfcii nat* i3^nv0obt t\cbbcn ontfangcn/aengcfïen top Ijem niet

^"'* en Ijonnen toebcr geben eenigl) toclbaet / laet o\\^ on

fen nacften eenigfobannjlj boen/inbien fietfelbe üan

gliefcf)teben. <lDaerom begeerbe ben l^eerebat Oem

fonben gegeben toojben be tljienben ban alle 'r gene /

bat be gfraeliten befaten/cnbe 6em toegDe-epglicni

too?ben b'eerfle geborene» ©olgljt bat na/ enbe uto<

Prov. II. 3ielebief)emgebenebijbt/falbettoo?ben. 3Bantbï

bloeben ber gratiën feomen toeberom ter plaetfer

baerfe uptgaen om toeberom t^ bloepin.

OcfFeninge van Danckfcgginge. 6^j

Schiet-^ebedeksns.

naciti i^l foo fcDijnet öat öc fjcpf ige mannen en* bc ©jopfjcteu Oun mgecne faecöemeccöfKoeffcnt en ftebücn Danmbanclifeogingtje: ()ieromenöoet <Da\3iïï bp-naer met anöers^ingOcf)cele£)faImen: maer neemt nocluan^oieentglicljeerffien.öOequaem totfooSepiigeoeffeningetierDanc&t^aec&eptit*

Sijncn name zy gebenedijt in der eeuwigheydt. Walm 71.

Maeckt den Heerc groot met my , cnde laet ons lijnen pfaim '33,

naem verhcftèn met malkanderen. Vervult moet worden mijnen mont met love , op dar ick Pfalm 70.

machiinghen uwe glorie» ende geheel den dach uwc

groorheydt. Gebenedijt mijne ziele den Hecrej^cndealdacbiiiqeH pfal. 10».

my is lijnen heyligen naem.

©b AEN,

- AEN-MERCKING E OP

HET XXVII. BEELDT.

^nbttfotibt utdc ge&?ecc6en / enöe boet necr^

(ligD^pt om öcfottben mt te roepen /enöe iieöeugöttepimuem

/^ Nderfoeckt[A]uwe confcientie, endc ^^ eyfcht van defelve [b] rekeninge voor [c]den Rechter Chriftus. Stelt u voor oo- gen[D]Godts geboden, ende[E]u we rege- len: fiet hoe[F]den duy vel u befchuldight> ende hoe luttel[G] goets ghy hebt gedaen, l^ptrotn^ vertreedt [h] de fonde 3 ende fiet hoe ghy foiiD*. die fout mogen vlieden : kapt af den onfa- ligen[i]boom der fonden, ende greffiet de [Kjnieuwe deught.Daer na[L]bevccht dat [vi]ghebreck met fonderlinge forge ende onderfoeck , ickfegge dat ghebreck, dat u meeft van het onder-houden van de [n] thien geboden ende[o]uwe regelcn(dat is in den wegh Gods)achterwaerts hout.Zijt wacker tot alle[p]occafie van viftorie, en- de aenmerckt dat den eerften trap der [q] deugt den moeyelijckften is, den tweeden lichter, den derden den alder-lichtften.

Hit

^59

Het V. Capittel.

Van het ghcmcyn Onderfocck.

"p\ 3t Capittel öout in bc maniere lian te Doen ccit ^^ gcmepn onöecfoccö / 't toclcft cbcn-cen.ö geUjcö icfe gefepöt DeöDe geöacn moet too;juen / al^ef oft göp mocfi reheninge ban utoen boo^leöen tijt gcben boo? <0otit / boo^ be oEngefcn / entie boo? utoen bpanbt : <Cnöe hit too^bt beöeplt in bijf beelen.

^et ecrfte W öanchfcggmge booj alle ontfangeit tDclbatien.

^ct t\3)i^cht W ber foecfeingöe ban gratiën om be fonben te belienncn mhc te bcrfocpen»

s^et berbe/onberfoech fijnjS" felfie^/Degtnncnbe ban Betiaetft-lcbenonberfoecfe/enbecnbcrfoecfeenbe/foa beel nlie? 't bocnlöcfi i^ / te gepepfen / Ujoo^ben enbe toercèen na be tljien geboben / enbe inbien pemanbt religieuj^i.ö oocfenafpneregelen»

^et bierbe / berfoepinge ber gljeb jefien enbe fon<: ben/ bcrtperht boo2 berfcljepben bemerclungen*

^etbijfbc/cenboo^nctr.ai/booj'tbjelcftpemant fcötcftt boonacn fijn leben beter aen te leggenrtoaec toe paoförciöcft fal 5ijn eeTf! re boojfien Ujatmen fa( moeten boen oft löben / enbe fijn Dcrte tot bepbe ge* reetmaöen.

Oefreninge van een gemeyn Onderfoeck.

O Ec I .poin:.23emerf fit ten eerden/om 6oe beel re^ ©atici?* *- -*-benen bat Dn betamelijcö i.é onfen <Scöepper en lo^gUSi, toelboenber te bancbcn.;Ccn ttoecöê/fiet optoaertö/ enbe göp fultaenmercfeen bxUbciicpligennietau? ber.sf en boen. r€en berben/fiet nebertoaertsf/ en gïjp fult Oooren bat be berboembe niet anber^ en roepen ban onbancfebaerüept / en eeutoige bermalebijbin^ gen tcgften b'onepnbelijcfee goetf)epbt« €nbe fiet nu bjie gljp b3ilt gelijcö 5ön. €en bierben/ fiet metfioe iilepnen faht glip boo? fgnefo groote telbaben feont bolboen/ enbe berfjeft beftemmeutoerljcrtenmet alle be röoorcn ber ^epligften enbe engelen/ enbe boet u beltom met geD^el ufierte te loben onfenïjee-.

^b z r^enbf

66o Den 1 1 1. Bocck. Het V. Cap.

rc enöc a3otit / o^ïiicd ui 't lanöc gefcpt t$? iirt ccrffe

CapitteL

©uïifïfts» Het 2.poiiit.^emercïit met ftoc fjroote bu>)(tcrnif>

iiifTcöcsi ftnitopbebanöcnjii»/ l)octiccIöolmocnbritöetoe*

becfïantjy* j.g| j oiii-tDinöen/Dic d'alDcctoijftc mcnfcbcn b^cnocii

tot fcec leelijcftefonbenenbeuptfinntgljcden, €cii

ttoceöen/()oc bcel I^Jcpftgc ont ccnige bcróo^öett fon-

tieninftDarcpcröcftelcaöcbal(ni3ön» €cniiccben/

ïï^i-p- öat W Dnccomonfelicc3ijn/ ofttopKeföeoftöaet

tocccöiö 3ijn.l5tec \m Demercfet met [joe grootc oot^

rtioebigljeptJt en gcjiaöig?) cpt batmcn aen €^otit tieu

Baöcc moet biböen / bat ïip oufc memorie töilt l)e>

ijeftigen : öen(6otJtben,§one/öatöponsiUer(lant

iDilt becltcl)ten:en öoben al aen ben ^»a3ee(t/bat Dp

oniS tDilt geben ecncn bjilfe om be foube te berfoepc.

iftupbtttit- Het i . point. ^öemerclif be boet-pabcn ban utoen

Bcöei 5«ie. öupfe/enbe gaet tn be fTaep- hamer utoer Dcrteu/en^

be fiet ïjoe noobelijcli bat ïjet \^ befe te fupberen.

(€en eerfïen/ ban baobelijche toonben/ enbe baer wi^t

tDO?pen be boot-bpanben/ ingenomen öebbenbcben

tö^oon/ inbentoeïcöenbcnalber-goebertierenften

onfen ^aligOmafier Slefu^Oemgetoeerbigen foube

te fitten/ enbe bp on^sïtomen met ben Baber enbe

ben ^♦€ieeft/enbe eene toooninge bat oniS maecfeen.

€nbe inbien göP aenmerclit met ftoebantge necr^

(ligliept gbp begeert fupber te ftebbcn 't gene bat on^

trent öct iicöaem x^l gftp fuft licïjtelücfe beb?oeben/

toat men fal moeten boen in be5iele/ bieintoeerbe

flemel enbe aerbe te bobcn gaet-

•^mfmt Het4.point.23emerc!ttljoebaoebe8piiï/biefc8abe

ffibm^' löt/ oft tiz berlief! fijneouberiS/ftinberen/goeberen/

ïjft cnitoig c^re/jonfte oft getoin : enbe iöeet bat !jp beelbaoeber

Boct, moet5ön/bie'berloren öeeft ftet eeuloigfi getoin/ be

gratie^obt^/enfjjneion|ie,(€enttöeeben/Boeb?oef

f)pbeï)oo?tte3ijn/ batöpeenmenfcOsütiöe/ berto?

rent \Kcft eenen foo grooten *6obt enbe goedertieren

Baber / Utn fip Quaet boo? goct toeber-gftegeben

Öeeft. (€cn bicrbcn/fiet ban toaer ftet berbalïen enbe

bertragen in a3obt^ tsienfl gOefcöiet / enbe gbp ful t

aenmcrchen / bat (jet homt boo? gftebaecö ban op^

rccDte ^joeföept/ ba^rom o^ffent u m^eftin b^feibe»

Het

VanhergcmeynOnderfoeck. 66 1

Het 5r. point. S^tcmt btiftelijcft Uoo: win be tegen- 33ao^tmtn tooa^öioljeuöt ban <aoötenDe fijne ^engelen / öe ge- ^aii bcte^ i)?e6en te fcljoutoen/ fonDerlmge öe gencbie gijp at^ "^"^^e» bept te berbeteren tn't Defonbei: onbcc|oecfe:cnDe fict Soe getoïcljticö tn alle faften i^ een baft boo^nemen. €nbe becnerclit öoe bat top fien bat be gene Die booa Ijun nemen meteenbaflopfettcfcljoutoenftetglje^ felfCijap / oft öet bp-toefcn ban fiunnen bpant/ enbe rontgaen ïjetpcrijcliclbc^luljaeni!^/ naeutoelijcft baec toe Ijonnen geD?ocl)t b)02öen bat fp Ijunne mep* ntnge fouben afgaen» ïDebbo^jnemenisenbebelof? ten bte men boet / too?ben tn ï)2P manieren ba(l gïje* itiaecfet : ten eerfïen/gelijcft alfulcfee gebaen bio^ben ïnbetegentooo^bigöept bananbere / foo boetfe beo? ii*€ngelenenbeX?epligen <0obt07 enbe aenroeptu* toe ^atroonen, (Cénttoeeben/ gelijcfebaerccn boete toOK toe geftclt : fco moet gijp ban oocïïfcöicften tn^ bicn g{)p m faute balt / eenige getoillise Jiaftijbinge aen te nemen* (€en berben/iö't p20fijtcl ijcli be felbe aen anbere te feennen te geben / fonbeclinge aen ben 55ietRt-babeï:/ om bat gl)p oocö bcrfteicht foubt toojben boo; menfcBeföcli opficDt.

Gebed c om hem t'onderfoeckenjbefluytende de X. Geboden.

W Erlicht Heere mijneoogen, opdaticktotgeenen pral.12. ^ tijde en ontflapc in de doodt , noch in de Ibnde en rufte,op dat mijnen vyant noyt en feggerick hebbe hem verwonnen. Komt wacrachtigh licht,aie alle menfchen verlicht , verdrijft de duyfternifTen mijnder herten , op dat ick u mach fien, na wien ickhake. Mijne ziele heeh u in der nacht begeert, ghy weet het tot dat den dagh aen quam,ende de fchaduwé neder gingen,ende ^hy oie genoemt zijtden opganck foud verichijnen in mijn her- te,gaet voor my om te wijfen den wcgh des dacghs in de colomneder woleken , ende in defen nacht in de colom- ne desviers, want Tonder u zijn wy in' t midden ons le- vens in de doodt ; Tonder u zijn wy als dolende fchapen; fonder u zijn wy blmt, ende en weten den weg niet,aaer Wy in fouden wandelen,0 eeuwige Waerhey t,verftroyc

©b 3 de

Dftaots

i.bfdr.9.

Xerem.}!.

Apoc.3.

Ierein.17

lacob.3.

mfTc öet range.

Ibidem.

662 Den III. Boeck. Het V. Cap.

de donckerhcyt mi jnder herten , op dat ick tuflchen foq veel verfchcydenthsden des weghs ende van dit leven, by 11 mach komcn,om wiens wille ick leve,ben ende ver- fuchte.

ï . Siet ick ftae heden voor u , mijnen Godt , ende ick worde befchacmt, ende fchame my mijn aenfichtnaer u op te herten: want myne booihedeii zijnvermenighvul- dight boven mijn hooft, ende myne mildaden zijn ge- waflfen tot ^en hemel toe , maer ick ftae voorden Vader als eenen fone j voor mynen Advocact als eenen mifda- digcn; voor mynen verlofTer als eene flave; daerom vcr- herfe ick myne oogen , mijn her te , ende myne hope, op dat ghy myne fonden foudt genadigh worden,ende uyt- wifTchen alle myne boofheden. Bcpeert my ende ick lal bekeert worden,want ghy zij t mynen Heerc endeGodt. Maeckt dat ick gedachtigh mach wefen , vanwaerick ben uy tgevallen , en dat ick penitentie en d'ecrfte werc- ken mach doen. Ick hadde u mynen Schepper moeten beminnen uyt geheel mijn herte,ick hadde al'tfelve met u moeten willen ende niet willen , en op u alleen betrou- wen,endeu gelooven.Maer eylaesimijn herte is gedeylr gewceft,endc ick hebbe'tvleefch geltelt als mynen arm, en ick ben tot niet gebracht , 'ende ick en hebbe nie c ge- weten dat ick op u alleen konde ende moefte fteunen, le- nen, ende verroeren , noch my oyt om uwent wille Icha - men,of onderfoecken *tgene dat boven my is, maer ver- ootmoedigt worde onder uwe machtige hant.Ten twee- den, gelijck mijn herte is gegaen na de ydelheden, alloo heeft mijne tongeoock ontiteken het rat mij nder ge- boorten, ende die behoort hadde te welen het hout des levens , om u te loven^ van u te fpreke» o alle m.ijn goer, heeft my ende andere gegeven een oorfake des doocs,

2. O faligh ende volmaeckt , die met fijne tonge nier gefondight en heeft! want die meynt dat hy Godtvruch- tigh is,niet temmende fijn tongc,de GodtvruChtij>heydt van delen is ydel. O feer geluckigh is hy, die u fijne be- loften volkomelijck h«eft voldaen , die lijne lippen heb- ben onderfcheydcn !

3 .Ende och óft ick in u mijn vermaeck hadde gehad t, ende hadde onderhouden den luftigen Sabbath , vierigh ïijnde in uwedienften, ende myne lippen haer hadden

VCi

Van het gemeyn Onderfoeck. 66^

vcrheughc, als ick u fanghrick foude met de ftemme ge- fongen'hebben , ick foude met den geeft gefongen heb- ■ ben , om dat ick vermaeckt foude worden in de ftemme uwes lofs : want ghy foudt uwe aerde befocht hebben, ï*^aL64, cnde foudt die eeheel vochtigh gemaeckt hebben, ende ghy foudt hebben vermenighvuldieht die rijck tema- ken , Den vloet Godts foude ven'ultzijn met wateren, ende myne tranen fouden ge weeft zijn den wijn der En- gelen:ghy foudt gebenedift hebben de kroone des jaers van uwe goedertierenheydt , ende uwe velden,de krach- ten mijnder zielen fouden vervult hebben geweeft met vruchtbaerheydt, ende de fchoone plaetfcn der woeftij- nen fouden vet geworden zijn , ende de valeyen fouden overvloedigh geweeft hebben van terwe , van terwe der uytverkorene , ende ghy foudt my met wijn bevefti^ht hebben in de heylighe ofterande der Miflen , met den wijn der uytverkorene, den wijn diemaeghdenvoort- brenght,

4. Dan foude het my eenefpijfe geweeft hebben u- «©gfjooj» wen wille te doen,dat is,van myne overfte,ick foude hun fdemljcpt» om uwen wille vlytiglijck ende volherdighlijckgehoor- faem geweeft hebben,noch ick en foude m geene kle yne faken met eenen herden necke ende een onbefneden herte den H.Geeft niet wederftaen hebben ; want fy en bevelcnt my niet,maer uwen geeft die door hun fpreekt, want ghy hebt ghefeyt : Dieu hoort , hoort my. Indien Luc.io. ick dit hadde ghepeyft , hoegeerne foude ick huneere, liefde,ende alle andere dingen bevvefen hebben,al^ zijn- de uwe ftadt-houdcr ; aengelien fy waken,als die reke- Hebr.13. ninge fullen geven voor myne ziele, Maer ick foude my ;ien mijne onderfaten oock gegeven hebben alsaeuu,ick foude beforght hebben hunne nootfakelijckheden ; ick foude verduldelijck hunne kranckheden ende laften ge- dragen hebben, wel wetende , dat het minfte dat ick aen een van de minfte doe , aen u doe , ö mynen Godt ende Ma«h.2f. mijnen al.

5.0hoegrootenaenporringemoetditzijn, dat ick Hief DcciiDe niemant foude hmderen met een nijdighgepcys, oft ö?föcmet fchamper woordt , oft met der daet : maer vrede foude f^ct^^^ houden , foo verre als *t doendelijckis , met een yege- Ijjck , den vrede Chrifti , die alle finnen te boven ^aet !

©0 4 Vant

Matth. f.

664 Den ï 1 1. Bocck. Het V. Cap.

Want wy 7ijn uwe kinderen , die uwe fonne laetopgaen op de goede ende q^uade. Ende indien ick alleenlijcli lal beminnen mijne vrienden ende welvaert,(iet dit doen de Hcydencn,ende oock de heeften : maerquaet met goet te verwinnen , dit ftact door uwe gratie toe uwe kinde- ren, ende mijnen eenigen wenlche is , dat ickx)nder hun foude mogen getelt worden.

6 . "Want ick hope dat ick in 't laetfte oordeel voor fo- danigh bekent lal worden , ende daerom wille ick verre van my doen alle vuyle ende aen-lockendc begeerten , op dat ick u op eenigen tijdt met een luy ver hcrte mach {ien,ende tegen mijn oftmijns naeftens lichaem nieten foLide fondighen , maer dat ick door eene feer neerftige bewariiige der ooghen ende finnen mach verdrijvende vyerige pijlen,die gloeyende zijn van dat vyer , dat tot- rer doot toe verüint, ende ontheylight alle heylige din-

Pfal. jo. gen. Schept in my mijnen Godt een fuyver herte, ende vernieuwt in mijn binnenfte eené oprechten geeft,keert van my hooveerdye, die ghy door u rechtveerdigh oor- deel ftrafx met onkuyfcheydt , op dat ten miniten den menfche alfoo foude vcrootmoedight worden, ende ly- felven bekennen : want hy was den menfche gelijck, die fy-felven bemerckt hadde in eenen fpicgel , ende hy is wech-gegaen, ende vergeten hoedanigh hy was.

7. Ick bidde u blufchtdefe begeer ujckheyd tin uwen dienaer,ende infgelijcks oock deoogen, op dat ick niet (ontfteken zijnde met de begeerlijckheyt, die den wor- tel is van alle quaet) en foude nemen, oft verborgen an- der lieden goet , quó^c hun fchade doen,die na u gebodt het mijne behoorde te geven ; ick diebegeerc getelt te wefen onder de falige , ende arme van geefte , ende die . liever alle dingen heb te verlaten, dan u , (die mijnen al zijtjtevcrliefen.

8. Ende ick wete wel,dat aenuwe Majefteyt defe be- geerlijckheyt miihaeght ,maer veel meer eenen dobbe- len ende leugenachtigenmont ( want ghy mijnen Godt zijl de waerheyt) gelijck ghy oock verbiet onfennae- iïcn met de tonge te llacn , fijne fame te vcrdonckeren ende te oordeelen eens anders knecht. Van dele dingen, bidde ick u mijnen Salighmaker, behoedt my , want ick wete wel dat hy u wrecdelijcken wout , die fijnen broe- der

lacob. I.

3Bating« ticc bcgcet:

hMi soer«

hiti\ \3an üfljtcr-

l'rov. 8.

Van het gemeyn Onderfoeck. 665

der foo fteeckt : hy pijnight u , die den felven bedrackc ende verfmaedc , dien ghy geweerdight hebt met foo grooten prijs re verloiTen.

9. Oen oft ick uwe Majefteytmet defe faken noyt 25croul»; vertoornt cnhadde! ick en wete nietómijnenGodt , mijnen Schepper, mynen Verlofler , hoe ickufoover- ifaia 40. geten hebbe, die alnjts mijns gedachtighzijt,mijns die niet en ben: want alle volcken zijn voor u oft fy niet en \varen,ende worden niet ende ydel geacht, Och oft my yemant gave een fonteyne der tranen , op dat ick dagh ende nacht foude wecncn j want ick hcbbe 11 fonteyne Luc. ly. des levenden waters verlaten,ende ick hebbe in den he- {[^J^ J^^ melende voor u gefondight,voor u,die aen dry vingeren hanght de werelt , ende hebt alle onfe wercken m ons gevrocht ! Voorwaer veel wateren mijnderfonden en hebben uwe liefde niet konnenuytbluflchen, die ghy u Cant.8. geweerdight hebt met foo veel ende foo groote welda- den,ende fonderlinge m uwe palfie te verklaren. Gebe- nedijt moet ghy Hcere mijn Godtzijninder eeuwig- hey t , want ghy zijt goedertieren ende bermhertig over mijne qiiaetheyt, ende ghy en hebt my nietgedaen nae mijne fonden , maer nae de menighvuldigheydt uwer bermhertigheydt. Maer nu hebbe ick mijne voeten ge- 3Boo?neml waifchen, ick cnfaicLie voortaen door uwe gratie met banbetcs meervuylmaecken; want ghewaflchen zijnde dooru *^"JÖ^ bloedt , en fal ick my niet wederom befmetten , noch u wederom voor my kruycen , o Chrifte Jefu : maer ick fal my iieerftelijck wachten , datter niet aen uwe alder- fuyverfte oogen in my en milliage : ick fal voor u wan- delen ; ick fal eenen yegelijcken om u beminnen , endè al het gene dat uwen alder-heylighften wille fal beken- nen , lal my feer aengenaem wefen,ende ick fal ' t van u- we Vaderhjcke hant ontfangen : want ick begeere voor ' u te leven, voor u te fterven, o mijn leven, o mijne falig- heyt,omijneblijdtfchap. Dit bekenne ick heden voor u, ende geheel u hemiclich hof, ick neme 't felve hof tot

fhetuyge mijnder begheerte, ende tot hulpemijnder ranckheyt,tot uwer glorie. Amen.

©b 5 Pra-

666 Dsn 1 1 1. Bocck. Het V. Cap.

Pradtijcke om te doen een ghemeyn onder-foeck.

D

'€etfle. "Bmtit nae Bet ontrerfoecfe tocberom fojoObulöelöcötctoanbcïen boo^bcn ^ecreu- toen <l5oöt / mt)z becnicutot u Uoo^nemeu ten min- (Icnalleurcm

<DettDccöe. ^aegf^pfultoptkhtmt feojtclöcit

feonnen utoe 3W? onbetfotthm Dpnae op öcfelbe

maniere.

©oQ? ccnê ^^ öerbe.gnöten öOp een ©aöer beis? ïjupföcfinieJ

©aDfï m 3üt/maec6t bat u öupfgefm oft in 't gemepn of t elcfi

TnJ^^' in 't öefonbec bit onbecfoecfj boet. aa^antaifoo fullcn

!»"?♦ ' fp toeberom tot Ijun öerte fïomen en ben l^cerc ber *

foenenboo^öunenbeuljupföefin; {jet tDelcfïC^oöt

bicfetDöljSJboo^fönreeötbeecbigljoo^beel tajiijtom

be boof öepbt ban eenen/ gelflcfe fip batom be <0Gbt^

b^ucötiöD^pbt ban eenen fenecjjt öeeft gebcneööbt /

Geaef.30. foobe^cö^iftuerebangacobberöaelt/ onitoien^

toille flpWiJup^ ban ilaban fleeft cöc6 gemaecfet»

^e bierbe. 25emerc&t bat i^it onberfoecfe ö6e^

b^upclJt fian toojben op be maniere ban mebiteren/

Lib. de ban betoelcöe <i3erfon alt)u0 ftö^öft» Sfefeennecenê

nicntecon-pgj;j-p0n/bienietïutteIbaerboo?en öeeft göep?ofi#

tempiatio- (^g^t/ bat öp f? fclben neerflelöcfeaenfaglj / alleen

armenbeellenbigömenfclje/ enbe ftlimmenbemet

fönöertenabenöemelbebelbe befe bingen banelc^

feen i^epligen. ©oigfjt öanfoobanigen armen nae /

enbe toont befiecftten enbebJonbenutoer3ielenaen

ben Igeere enbe föne Igepligen / enbe bibt om öulpe.

^eböföe. ^ömbatmen b?eeber fpjecchen moet

banöetbefonberonberfoecfe/ flaetbitöier allcene*

iöcfegabe/batïjctbichtoöliöf goettjet/ fonberlingïie

boo? be beftommerbe/ batfp fiet felbeboen met bet

gemepnonberfoecfe»

Pradij cke van ' t befonder onder- foeck.

üBcWimt A €ngfieftenbatmenmaermettrappen'enfeomt htn% ^^^ ^^ bolmaecfetDepbt / foofalmen Di^f moeten

Van het gemeyn Onderfoeck. 66y

uptïcggen ten bcfonöer onbcrfoccfe / gcnaettit era^ men particiiïiec/ i)zt toelcft fm ban den faltgen ©a* ter ggnatiiiö öcp^efen 10 getoecft» €nde öit iief/ aljs pemant meteene tiefonöere neerftiofjepöt/ enöe (om loei te feggen} met eenen flrijöt öem begeeft om elcö geb?ech tn ^t befonbci: te bertoinnen/ enöe öe öeugïj^ ben allenghffanisentie trapj^-geloijfe te berfirijgen/ toaec toeöoo: 45oöt0 gratie öe nabolgenöe flieringe I)elpenfa(, iteaer op batpemandtöefelbeelc&in't befonöer p^ofijtelijcö fouöe gljeb^upcfeen / eer 6? ee^ nen fonöerltngen Ünjöt tegen eenigB gfiebgecfe aeiv fielt (geljjcö ^,25ernartJu.ö bermaent) foo moet ben Bern. de menfcdefpfelbenfjennen/ enbe toeten tot toat goet "^feriori ÖP ujuer natueren meeft göenegïjen i^/ oft tot toat jömntffe Quaet; met toatoetfeningenOpnieeftfal geboo?öert uaiiuegc* too:öen/enDe met Wat geb^efeen licOteUjcfeer beöo^ jjeg^ittje* benbjo^ben; toat ioon oft ftraffingïjeöpboo^befeïjïïjo"* moet bertoacBten/fjoe bcel ï)p bagelijcx boo^toaert^ oftacï]tertoaert!2?gaet/ enbe met ftoe grootenbec^ nuftljepöt öP arbepbt öet boo^ïeben guaet te betoee^ nen / öet tegentooo^bige te fcöoutoen/ en 6et toefeo^? menbe te boo2l!omeni met f)oe grooten (lantbaftig^ Ijepbt ber öerten öp arbepbt toeberom te ferögen fiet becloren goet/ te betoaren enbe bermeerberen Bet gljenebatüPÖeeft, i?ierboo;2faI ÖP tot ffln^felfiS feenntffe ftomen/ tocicfe be èfiilofopöen enbe alle ^epitgen foo feer fjebbcn gfjepjefen / enbe Ijkt ium fonberlinge gelegen 10 / bat bjp befeennen be gfieb^e^ ltenonfer3te(en. EBaer toeoocft fal mogen Selpen öen boech ban ftnte Sernarbus^ ban be Bemercfein^ ge enbe ban öet gntoenbigfi Bup^ienbe ban ^.^o^ nabenturatotbei^obiten; ban ,§erapljmujcJ5pir;= manue^ ban be ©olmaecfttöept ber 3ielen ; enbe ban (€f)omaö ban i^empen/ libr. 4. cap. 7.

ginrgeliiclïö raebt blagen aen ben <8ber(!en enbe 55tecl)t-baber / enbe bemercfeenfön boo^gaenbeie^ ben/ onberfoeclienbe be toojtelen ban 't giiaet / enbe ban toat faecfeen gp ban föne bpanben fomtoölen i^ üerifpt getoeeft ; oft banfrjne (DberrrenbtcötoöliJ bermaent.^oo3befenmibbe(efalpemant bekennen be fonberiing&de göebaeöen frjnber 3ieletv enbe met

toat

66^ Den 1 1 1. Bocck. Het V. Cap.

toatfcfitcfitnge oft o^D^e ÖP öicmoet aen-baïïm»

^©c fcfjic Jnnge i$ hcfe I öat ijp cerfï öebecfttc b1rt^ toenDioegcb^ccchcn/ öacr andere [jun aenftoomi/ oft öieonfen boo^tgancfi mccft bcracljtcrcn riBacc * bca?bonnantïein dcöcugljöen 10 Dcfe/ öatpemantit Öem felben cecft oeffenc in öe gene / h\z iticefl noobe^ ïöcïi / p^ofütelpcft / gemepn/ en bafi 3ön : te toeten: <icen fupbec boo^ncmen/ fjanbelinge met 43ob/ pbec bec 3telen / ootmoebigbept/ geDoo^faembept / maec boben al berfmabinge ban meitfcljeiücbe bingen en* bebaetfünjffelf^* mtiitpi* Mtxi moet biec bemerc&en / tnbi'en b?p ons? oeffe^ iiantie inê netttnbe beugöt/ bat top bienfet gebed t'famen en moet öoui» ttioeten ombelfen / maec batmen allengïjf ben^s eer(l ^'* ban be Itcbtfte moet beginnen / aliS \sp ejcempel om ootmoebigbepbtte berbrögöen/ \^dx\\'^ ten eerften boo> \)z\\\ fie/öat bP fp felben niet en p^öfe* ten ttoee^ ben/ bat ftp fijn befte boe om niet te toillen göep^cfen toojben : ten becben / bat ÖP ficm becmijbe boo? bc menfcö^n te boen/ baec öp om foube mogen gb^ P?^* fen toojben \ ten bterben / bat öp «pt-fïupte alle ont^ fcBulbinge : ten böföen / oocb be gepepfen bec boo^ beecbigbcpbt/enbebaer neerftigö toe5p: ten feften / bat bpO^m bier inneoeffcne/ bat bpcen pegbeUjcfi ïiebbe boo;? füne O^berfte en ^\$ \^titt ban bp- l^aer betftaetbttalfo/ 'ten toarebat pemant in fp felben maer en bebonbe een boofcof eenen tab ban fnlcben geb?ecb:toant alf ban (gelöcb bet blaeci^) moetmen bien alleenelijcb uptroepen. i^oÉïan* ^txi moet ben tflt ernftelücb geb^npcben om fiet sm tjjöt. getïjecb upt te roepen / tot bat top 't oertoinnen / oft tot bat topten minften foofeer boo^beren/ bat top Ucbtelöcbbefteboringm bonnen toebcrfïaen/ enbe beerlgcbe toercbcn bonnen boen ; oft inbienöer ban be beugbt gebanbelt too^bt/ tot bat top befelbe in al- le geballen licDteljjcb bonnen oeffenen. jRiferfïig» 4IBaer aengefren na bet feggen ban Caffranuief ett^^ lüepDtom bebenj§.p*ggnatiu.£? batmen aUeoeffeningb^n/ fcnigobp* gebeben enbe gepepfenbaer toe moet itW^^^^l t^n SxT ^\i^^ aï^ ïïït befonber onöerfoecft gcoeifent too?t/om \ffx\xm\\u e^n ^tSmt^ aUeen te bcrtoinnen/foo fulien be bpboe*

Oingen/

Van het gwneyn Onderfoeck. 669

öïitacn/ hit Wt nacc boïgcn / öaet toe Uct mogïj^tt Ijcipen. <B\x\ toelcöe tod te öoen men eenen daol) oft tiuce moefl bedeöcn om die te Demercöen enöe te toercöe te (leden / eecmen tegö^n D^t oöeü^ecö eenen fonöerlingen eciitaen-neemt»

ö'a^ecfïebp-boegincïeonöccbereijf/ eencberga^ beringe ijan 't göene Dat tot öit gijeb^cch oft deugljt befjoo^t/ toant öenoeffenaec moctbooaftemfelbei: u)^t öe fcO^iJber^ bergaöeren 't gfjcne öat öe ©aeöt^ canten öicfitoijlö boo2 anöcre Doen. (€en eetfien/ i^oeöflnig moet fjp aenmercfeen / toelcfe öe nature / öet teFien / g^ ött>^«<« ben trappe enöe toercliinge i^ ban 't geb^etft / bjant ^* een pegelijcfe moet toeten in toat trap Dat öP gyefielt W eiTbe toat occafien tiatf)^ fieeft om teballen.iljiec toe fullen fïoffe gebcn geraït>u^ / ^. ïeffiu^ de ju- ftitia 8c jure iw 't epnbe / ^* 5öufeü^ in fijne Iraecfeen ' genaemt Viridarium enbe Panarium. ^5en 1^. ^ona^ï ibencura ban ben boo?tgancfe/ ^* "^tia^ ban be ber^ jftecbinge en anbere, (€en ttoeeöcn/ bat fjp remebien öetmtwti I tot befelbe bergabert* ijter onber tooaben begrepen L^*" '^ f**- I toercöingen oft p^aetflcfe^n / ai^ aelmoeffen geben/ Iboen i)it oft bat goet toercfe/ fo bicfetoijljJ alfmen ge^ Iballen x$. (€en berben / betoegingljen/ 't toelcö 3Öit lexempelen enbe gelöcfeenijTen/ hit öet geb?ecft natu^ [relöcJi uiJtb2uclien/ infqcli^th^ be leelijcfeDcpbtenbe imoepeUjcM]cpbtberfonbe: oof fe fp^eucfeen banbe J^^^cönfture/eenigi: rebenen betoelcfee bertoonen 6ctp:ofiJt/b'ecrbnci1jcpt/cnbegcnuclueberbeug6t/ glietroctien uptlg. ^cO^ijber^ enbe ©ïjllofopöen : ten leflen/ben loon bec beugftben/ enbe be (Iraffingen ban <3obt toegefonben aen be menfcfien/bie bit göe^ b^ecfe onbertoo^pen toaren.

^efefaecbenfuilen mogen met eenegoebe fcliic^ feinge enbe ojb^e göcfcD^eben too:ben / in befer boe- gen; ecrfï moet gcfleit tob^ben be nature/ (eeïijchljept :nbe b^occafien/bie baer 3ijn oft fionnen 3Ün ban {iet Itbitcïi. i€en ttoeebcn/ eenige rebenen tegen 't feibc 3eb2ecïnCen berben eenige treffcipe fp2euc!ien.(€é 3icrben/ erempelenban CÖ2i|in0enbanbe%pU' jen/ $c» (^en bijföen/gelöcbenifTen» (€enfe(ien/looa lenenbeliraffingöen» (Cenfeben(i«n/ pjactijcüen.

€eng

éjö Den 1 1 1. Boeck. Het V. Cap.

%€tottmt <eeï\t ban dcfeijEJtebcrliiefcnö'altier-feracDttOfifte

Sm K bet. ^^tocGingen/enöc boo? be fclbc fp ft\benbcrtoccfeen/

totcücn^ ftcllciiöe !icm een bjcpnig tijt.ö boo^ oogen b occaftctt

bie !jp ge^abt beeft oftfouöefioimenlieböen ban be

fonöc of r beugfjt / b'eene aennemcnbe enbe b'anbere

bcrtoo^penbeztoant alfo fal Ijp Ijeböen minbcrê (Irijt

citbe af fteec/boo: bien bat al$^ fjp fp felben befe occa^

fte fal boo^öoubèn/bat ïjp alf ban oocb tTanicn fijnen

fcillefal ocffencn ontrent be beugt/ ombte te begeer

ren/ enbe ontrent be fonbe otn bte te berfoepcn.^acc

nae moet öP Öcm tn 't befonber gOereet maften om

Itcbtcr toercften teboïb^engen/ omeenen moet boo|

bcbtftorien teberhrijgen. Ccn berben moetöp 8^ni

oeffenen in be toercbingen bie ftoaerber enbe nabec

3Ön» fCen bterben/ be gbene bie nocöboo^bersijn/

toelcbe ben bnpbel met eene groote loofljcpt placb te

raben batmeneerfi enbe boo2 al foube boen/ al^bp

exempel/om be martelie te toenfcöen/op bat bp onö

Bier boo? foube opblafcn enbe pbel laten / enbe baec

naer beroert maben met minbere toereben. ^tt\0

nocOtanjS fecr p^ofötelücb met b'eerfïe otcafie i}U

baer te boren bomt bïoecbelöcb ftrijben/ ië 't battec

geen occafie boo? en bomt / t}c feibe te foecben ( upt*

genomen be fonbc ban onbupfbept/ toicnicf aüe occa:^

fie enbe gebenc beniffe moet gebiobcn toojben, ) Sn*

wmm^ bien batter ban be anbere fafeen geen occafie en toc?t

tmeput gebonben/ fo moeten top tjie op febere pïaetfen enbe

fSm^ ^Öben ons? boo^bouben/ gbelijcb Uh gbcfcpbt fiebbcv

tmm* '^^bjelcb neer(telöcbmoetaengOemercbttoo?ben/

toant bier upt bomt eene groote b?ucOt/af js? top boo?

ben ftrüt beginnen/cnbe met boo^iïcbtigbepton.é te*

gen bet toebomenbe ontoeber beboeben-

fBmm^ ^e ttoeebe bpboeginge. vBen ocff cnaer moet ^ih^

ftingcuaii toijlje^bemercbcntbebalbcn bat bp boet alïebageon?

bS- ^^^"^ ben noene enbe 'iefabonti2f in 't onberfoecb ) fij^

Bancfe» nen boo^tgancb en beftoöcbinge/aIjS bp exempel bat

Ï)P alle toebe of t macnbe/ op eenigen feberen tijbt bc^

mercbt be fiecbte fönber berten / oftbieoocbgbe^

neeft/ oft be remebicn oocb gbenoegbfaem 3ijn/ $c.

toant tnbienfenietgbenoegbfaenuri3ijn/ fcomoet

men anb^r^ remebien befigü^^n/ oftboo^toaerton

belii^

Vanhctgemeyn Onderfoeck. 671

bclijbtn/tnt top ntet en becjceren genefen te toojbcn/ maer te Ijcrgeefjef atbcvtcn. o^nöe bat ft? bit befiet gelijcfeenbe beneenenbaoftbpbcn anberen/ b'cene toefee met b'anbere/ b eene maent met b*anbere/ oft 9P nmt fortben enbe fauten ïjeeft gcbaen/ oft bat Ijp meer bictoricn (jccft geïjabt / toant b'een enbe b'an- bec moet gcflclt tD02ben. ï^tt i^ p:ofi)teIijcli be hitf tocien in 't beginfel te tellen / al^'er feer beel geb2e* feen 3ön/ enbe be fonben/ al.ö bk toepnigec 5ön* ga öet i^goet boo^ïjem te nemen eenigöe bictoriente bertoecben op eenigfte boete / oft ter eeren ban bien oft befen Igepligen/ Jjet toekfi ben oeffenaer met eena 't groote begeerte befioojbe te foecben/Iettenbe Dier op |)oe fip fjet felbe boet / oft inbien Rp j)em in eenigïje beugDt oeffent/fo i^ Detgoet boo? fiem te nemen ee* nig getal ban toercliingen met eene groote begeerte te boen / iettenbe ooc ö op be maniere met bebjelcfee Iju btfc oeffent / toant in befer boegfien fal een pege^ MjtU fp felben feer boo?beren ; maer nocö meer / m^ bien beel tTamen fpannen / bolgöenbe öet ejrempel ban be booplieben enbe folbaten/ban bebjeit be b'ee^ ne maben een gefelfcfjap om goet te berfer jjgen / en^ be b'anbere om bictorie enperjicfeelenaen tegaem gn be toereben ber Hpofielen ftaet/batböftig man- ^^r. 2 f. nen t*famcn gefpannen toaren enbe geftooren ftab^ ben / feggcnbe tot ben p>ince ber ©liederen : i}^tt eenen bloecb bebben top onö felben berbloecbt / bat top geenc fpijfe p^oebcn en fullen / tot bat top ^au^ ïujüJ gDeboobt Rebben, ïaetoaöoocbglorieufelflcfe enbe in öet goet befe nabolgen^ 3Bant boo^toaer ftet ^mti^m 10 eenen fcljoonen ftrijbt in betegOcntooo^bigbepbt J^lï^n^ <0obt.ö/ batmen triumpfte ban be toerelbt ferijgOt/ uu baer ben bupbel bertoonnen to02bt/enbe baermen te famen fpant om ïjet r ijcb ber üemelen getoelt aen te boen/ enbe baer ten laetfïen be eeutoigti*^ glorie ber^» bregentoo2bt. ^aerfjetfaecbebat be oberfle befe pjactijcbe gïjeb^upcbten/ fp fouben foetelijcb enbe ïercbelijcb inne-b^engen a3bbtb2ucfjtige oeffenin? 3cn enbe onberfjoubingen ber regelen / meeft inbieu ■p aen be <6obtb^uef)tigBepbt toegaben alk Oet 002^ Dccl bat fp lionbem 25p wmpel / inbien pemanbt

öegeer^

(^-7% Den 1 1 1. Boeck. Het V. Cap.

öegcerbe batmen fjctftil-ftoijatni onöcrljiel/ batDp maecfte/öflt ecnige xt famcn fpanuen/ enöe Ijun ban fclfjÊf öaec tocpi^nitenticn (leiUn/cnbc inöien öic niet OljcnocoDfaem en 3i)n/ alsfcen^meöecijnc öic niet ftercft ofjcnoegljcn ij£3ï/datfpöacceeneanöeiebp- tioen/ totbatfpbcctoinnen» €nöeaitoop(eeoüöe menfcijelijche i)002ficï)tigöepöt enöeUecnuftljepöt tn alle anDere faecften te boen / toant inbien eene tt\^ iumne niet genocglj en iö boo? een ftupjs / een peevöt boo^ eencn toagen/een rot folbaten boo^ ben bpanbt/ men boet baec een anber bp* jrfRÉbita^ vBe öerbe bpboegtnge tó/ battec eenige mebitatïe tie op De g[]cfcöieben foübe ban ^z boo^geftelöe beug{jt / enbe Se Deffit ^^^^^^ genomen bjo^ben betoegingen "^iz ftaec epgen ^-^ * $ön na "^z materie ban "i^z mebuatie / gDelijcö oocö fcljict-gücbeben / biemen foube mogften Demerclten boo^bettoeebe maniere ban lubben ban ben ^* ©. gjgnatiusï/ oft ten minfani (jet foubegoet 5ön bc mebitatie te boegOen na "^z materie ban fjet onber^ foecö / al bjaec 't bat be tnebitatie anberfinjj niet en toerbeingeftelt ban bebeugöt* i^uipe öÉc '^^ bicrbe bpboeginge» ^e gebeben enbe <0obt^ söebcöm bjucötigc oeffeningen moeten ï)ier toegljefjeelycFi aiöe ocffca gefcöicïit too^Den/ alfoo batmen Ijet felbe met groot «ingciu j,g(ï:Quijj0 (jppj gjie ticfe feer begeer^/ bicïiujylö upt== fcfiietenbe <0obtbnJCÏ)tigbe begeerten / enbe nabol^ genbe be mocpeüjcliöepbt ban be €uangelifcöetoe^ bubje» <^\\^% W en fal niet ftoaer om boen 5iin / in* bien top aenmercben bat aen eenen b^ocben menfcbe alle bingen fcöijnen b^oef te 3pn/enbe aen eenen bljj^ ben alle bingen blijbe/ zx\^z bat ben menfcOe alïe an* öere bingen foobanigü fcfjijn^» te 3ijn / aljï fijne ge^ negentljept \^. Jtfier toe fal pjofötelgcfi 5Ün eengf ee^ ne {jalbe nre oft tuiee te bemercöen J)oe bat alle bin- gen tot t^efefaeclie fouben mogen bcquameUjcfe ge^ boegüt too^ben. .il^enfian coctteen gebebt maecfeen banbep^incipaeljiebetoeegO-reben biemen bp een bergabert ïjeeft tegen befe fonbe/ oft boo? be beugbt biemen beftcrt/'t toelcft aljef eenen fcl)ilbt fean gefielt too^ben tegen alle bcfioringem $Clfoo bonnen ooeli ©atroonen W, \\\ beft ^%\x^^% bermaertflebben gc^

toeefï/

Van het gemeyn Onc^.erfocck. 67^

toeèfl/ berfïorcn mhs a<?ngcrorpen ïmitcn aïle baos Euöe fonDcrlinööc '^ moiqUmë/ tmc D?t toacc oocö fcec goet alföan bat gcOeöt tckfcu.

"ïBt bijfDcöpboegtnac» iitcr-ciï-boberi moetmijn ia.rfïrt^ hazt bp boegöcn öe berilecbrnglic / öco? toclchc ben b"i8«» ocff^naec acnnccmrccnige geujilligc penitentie / foo bicötoijfsf al.itf Bp mifboet/alö i$ op fijne bo?(le (ïaen/ oelijcö ben faligen gatec fjgnatiuö bermaent / $i\ «nbe f)et fal fcctp^ofijtchjch 3ijn inbicn be peniten^- tie ter felbec plaetfcn göefcljicöt bacrmen niifbacn DceftaLö 'tmogïjelijcii i^. mm foubeoocfe mogöen cenigc anbere aennemen/ tot t^iM pemant berferijgOt Set gene bat \jp begeert/ al.ö bperempel/baflen/bem toat tütj0f onrfjouben ban bjjjn ( gelijtfi eertötj^ toa^ be maniereban bei^a^areen ) oft ban fout oft anbe^ re tcefpöfe. naaer be oeffentnge ber beugOt bie con* trarie i^ aen be faute t^ie top toiUen uitroepen/ iö bc alberfaltgljfïcpemtentie/inbicngöparbcptbefon^ be upt te roepen, ^oetoel bar anbere becfteibingen infpöfe/b:ancö/curieuf[)epr/f^i3gen/(|c.berto3ert0 gcfcljicötöonnen too:ben» ^ct i^ occhfeer p^ofytc- iiicft / hat eenen b;ieht upt eénen pber be felbe pent* tentte mer u boet / tot bat gfip u geeb^eeïi Iftebt gfje^ betert/ foo toel om Ijct felbêban 45oU tebectoer^ ben/ al^ om bat be ftraffinglje ban eencn b^ienbc booj ugDetoilhgölijcfeaengOenomen/ ufonbeaen^ poiren om te boen bat göp Defjoonteboen- Oren berdanbtgö enbe IjertelijcömenfcfKgeboeltlicIjte^^ lycHer fjet quaebt bat een anber cm fönent \y)üic mt/ ban bat ïjp felberiijbt,- aifoolefentopbatbe gepltgen boo: bepenitentieeenbeelberfonbenban be mifbabigöe plagden op öen te nemen ; foo Dceft benfaiigöenï).ggnat!U]5/ (laenbcftiöouttoater/ s.p.ign*. eenen on6upffcï)en menfcpe ban be flabernpe ber ;;"*• ' fonben bcrioft; eiibe ben faltgen ^. Jaberiuö Oeeft riu*'. met foobantge bernuftfiept eenen b^rfteenben men^ fcÖcbetoeegDt.

^^e fefle bpboeginge. USenmoetfönbooanemen ^nnm* bicötotjlöbernieubjcn/toaer toeeene getoelbigebe^ ^mtm geerte licfiteïöcli ïjm toegö toöft. ijBaer om bat Dzfc S* öebuenge birnieutoinge be^ boo^nemcn^ bicfetoöLö

I^K öcötcc

674 Den III. Boeck. Het V. Cap.

acötei: o^lat^n tDO?t öoo? geb^ecït ban memone/foa

falmen Deftlbc mogen Jjelpenöoo^teFienenDümcu

op een feöere plaetfe fal ftellcn / al$f bp erempel : een

fententte boo? ftem aen öe tafel/ oftcenigöantiec

bccmaen-tefeèn na öeliefre / enöe ftellenDe fp-felben

feftere tijtien/ op Detoelcfee Ijet fclbe moet Uecnleutot

'^mo^s toojtjem (öntiec De tijden moet ben aTftcn3ün ben

sai^» mo2gen|lont / op ben toeïc&en ben oeffenaec / boo?^

fieribe een of t meer occafienbecfonbebiefipalfbait

Beeft of t nocD OebDen fal/öemercfet eentge öecoerin^^

öe/ en bectoecftt fp-felben oft boo? be fcljoontjept ber

öeugïjt/oft boo? be lecïijcliöept ber fonbcn/en neemt

boojöem be öeujooniöc&e occaften ber fonben neer*:

(telöcöec te fcöoutoen/ Derfoepenbe oocö mebebe

fonbe/oft tnbienmen ftanbelt ban be beugt/ pp om^^

•^ jRiti* gelft bte cnbeb'oojfafien bec felber«;z^en ttoeeben tijt

öaesD^* t£j öen mtbbag/op teelcöen tit onberfoecö in't feojte

moetaengeftelt bJO?ben / oft in 't befonbec / oft m 't

begtnfelban 't gemepn onbecfoecfi / enbe be begeerte

moet bernïeutot bjo^ben gelücft '^ mo?gen$f/ en bit

onber-foecö moetbergelefeen toojben metöetboo?^

gaenbe/ om tefientnOetttielcltemeerfautensön*

'liSfibont^* ^enberbentötijSbenabontftont/ op bentoelcöeu

getfelbeeben-eenjs gebaen moet too^ben» Tï^en bier^

ben tiiz neerftelflcfe biemercfet moet too?ben/fian 3ijn

'^abont^ tn't beöbe/toant Set too^t feer toel ontöou^

ben bat pemanbt boo^ ben flapebpfp-felben ober-

9fifó be ute pepfr^en bjif ben/aliS b^ ure fïaet/aljj toanneermen

n«^» tnfgelpcftje? fön boo^nemen moet bernieubaen / boo?

eentge betoeginge ï)U b'oo?faöeber beugljt boo? oo^

gen (lelt/ boegenbe baer bp eenfcftJet-gebebt/ öet

toelcft inbien öetgefcDiebenftan/inöembefïuptbe

feracflt ban be betoeeglj-rebene- ga öet foube feer

goet 5ün met alle betoegingen te boegen eé bequaem

fcfiiet-gebeb/en bat alfo t'famen beranberen/op bat

m^ öerte altfibts? toat nieuto^ foube fiebben/ en met

stiiboiji geneugöte ïjer-ijalen.ïl^en feilen m fiomt bp gebal/

wtmt rjclöcö alffer oo^faecfieijsf ban te ballen tnfonbe oft

\}ttc^m* Q^^ öeugïit te boen/ op toelcöen tijbt öet boo^nemen

lik<^ te neerftelijf feer moet bernteutot bjo^ben / fioe

'i felb? ^an nootfaljelöcli^r i^ / boo^ iim bat be be^

Qua^m^

Van het gcmeyn OndeiTocck. 67^

quacm^Icptbacrtocboo^aei)o«bct1 too^ör. 23pölc bccniciitDen ban 't ïyooziKimn öoo^ fict fonDcriingc onöcrfoccft f:\l p^ofiitclych ïionnen gcbocgt tno^öcn lic öonc bcincccfungc ban be boo2-lcDcn ure / lui \\ct exempel Dan öc lH?-^uiIicimii.2f/ Bcnnbcnturn en onfen faligcn J). gauatiuisf / om u toctcu oft öie isJ ober-gcD:achtoclijchIjct Dcfjoo^t/ enöe gelöcbpe* mant boo: []cm fjaööe genomen / of ter pn mifbaen i^ in de matf ric ban't fondcrüngD onöerfoecö: öaet na booHienöe toatmen op De naeft-bolgljenbeure moet boen ehbe alle 't felbe aen <0ob boo? be ïianben ban be l?-|BaegDt op-offeren. €nbe hit (a\ alfoo/ge^ liicö ith giicertf]cböe/ oftgelijcbljeceenpegeiöcö beter beöaegbt gefcljiebeniaijs bp exempel/ inhim pemant fjem oeffent In b'ootmoebigfjepbt.

O lelu die om mijnent wille zijt gegeefrelt,ende hebt ®« tcqcru

feer ootmoedigh geweeft ( alfoo fouöemcn mogljen S°ï^^'^ centgi) blijbe/ b^oef/oftglortenë mifterieberöaïen; gSöU

watlal ick u weder-geven op defen onweder-roepelijc- <SvMx^otH kenooghenblick mijns levens ? ( i^ier machmen bOen ^^"^^

be bemcrchingöe enbe boo2nemen ban be toeöo^ Srr?^^"^

menbe ure ) lek oftere u gheheel my ; mijne beloften <©u«3e^

(iwhim gbpeenen öcligten)ef3öt) ende mijne werc-JJ»3^"iDe

ken , mijne ininen ende voornemens in devereenin^he 5^^ "cfö'f* u wervei-dienftcn;endeickbedanckeu,ó eeuwige \Vijl-<öoöt^» heydt , voor het goet ende qiiaet dat ghy my blinden ende krancken door de creaturen fukdoen , lek begee- re u, ick bcminne u , ó allen mijn goet , o waerachtio;he verfadinghe, wanneer fal ick voor u d'alder-ootmoc- dighfte zijn , want fondcr u en zijn wy niet ende en ver- mogen wy niet?

l^ier b^ moet geboegf)tcnbeberï)aeItto02benba bemercfiinge oft betoeginge / ble pcmant Ij^cft aen* genomen na be niaterie ban 't examen in 't pnrticu:^ lier/ ai.ö bp exempel : aengefien bat ith bm foo ber^ to02pcn/ic. (Cnbepemant macD gebnipcfecnbitge* bebeben oft eenigfj fcljietenbegebebt/ mbienljcm tit te lancö buncbt/t'famen met 8et onbecfcech ban be boo?gaenbe ure / en fcljtcbtnge ban be nabolgen^ be, jBaer f foo ich gefept bebbe)men moet fier fcljie^ cenbe Qmht fomtoijl^n berani:jeren cnbefiet Dmc

%^z baa-

($76 Den III. Bocck. Het V. Cap.

baec metie becmaechen/fönen mout ojjenen (gclijcft

ben ^fiilmijt fcgï)t) cnöe fmm afcm IjcrDalcm

i^ct iif cï* ^c ichcwftc ünlJOCöingOe iic? necrjlclijf h te (efcn/

aciijch ie:» f 00 tDcl fjct o^nc Dattcc üergaDcct f jö om öen toille te

^"* bectechcu/ alö ooc6 öe ftö^öberiS/ bic banbefc

beuaDt oft fonöe Hebben oefcD^eben; enöc l}n i^ feec

pjoföteUjcft öaöelöcfe^ upt De felbe liJetteoUecioo^

pen / infoelöcös^ oocft öenreoel bteoöefcijicluiief tot

miööel om öe fonbe te bectainnen / t}ic gfjp bcbecïjt/

oft be beuoDt tebecftröaen baec göp u ni oeffent/ in*

biengöpeenen aeIigie«sS3öt.

<etnm •^t acötfle bpbocginge/(€tó gcet te fiebben ecnen

SS«"' becmaenbeiVbie gegeben oft ootli ban felfjöf geïtoren

* W of inbten bit u niet aen en fiaet/ foo i^ Ijct goet te

ïiennen te geben aenbenbiecöt-babecoftobecften/

utoen boojtgancFi oftgebjecli/enbe begeeren tnbien

Bet foo gelegen i^ / fomtoijlen onbcrBoet.ö geoejfent

te too^ben ban eenen fetent oft obecfien / fomtoülcn

oocft na bat gïjpu baec toe berepbtDebtenbenaeru

becmogen : ginbienbec beel 5ön/ t)k te famen fpan^

nen om malïtanberen te becmanen / hit fou^i^n mo*

oB^n offeren t' famen eem'ge b^ercöen enbe boo^nc^

menö/ enbe ijtfc ató beloften becntcutoenboo^öet

Certoeerbigfjl^.c^acrament; fp fouben oocife aen

malftanberen feonnen openen Dun gebjecJt en boo^t^

gancfe/ enbe öun baec op beraben/enbè b'een ben a\u

becen caet geben/oocü gebieben enbe inilellen feftece

bictorien enbe toercöea/bie fp boen fouben/fteilenbc

baerbpeenige boete oft loon ; bp exempel bie meet

bictorien of Uicpniger geb.:efien telt/ fal mogen ïjeb^

ben een beel bati be bei'bienften ban eene maent / oft

bage/éc» 3!ab'eene o^benefoube mogen beanbere

nabolgen oft oocft becoepen / geiijch itU toeet op fe-

öece plaetfen te gefcfjieben»

^ttfieim ^e ncgenfte bpbot^ginge. ^tcïiloölö ban be feïbe

t ' r.imcu jVïjjgn te famen fpaehen/enbe acbepben bat be anbere

fi>?ei«iu j,j5f ji fjmi {j^jï^ fouben boen om biecgelöcliebeugljt

te berlicögen : toant be liefbe ban be beugfit/ alö bp

c>:empel/ ban repnigljept/ boet orn^ W m on0 felben

finbetn anbece bemnvüen/ enbe be contrarie fonbe

öaten.^aecomöcbe feec m\ ben faiigen ©»ïaberi:^

Van het gemeyn Ondcrfoeck. 677

\\<^l nï!2? f)p belafieöc acit De öcnc bic be fjoobccrbpe tn s.p.xarc Öun felUeii totlbeit bccbnicftcn/ t^at fpbaecafacu"^*- ö'anbece foubcn pjcften / cnbcalfoo Dun felbcn bacc IOC foubcn Uermancm jjl^acc men moet bemcrcöcn öat Dct gene top öcfcptficbbcn/ meeflalftrechtom be öeb^elicn upt te roepen/öoe toel bat af öet felbe bv^ ïianj^ moet toaecöcnomen to02benombebeugf)ttc bcftoecbcn* ©oo:lxïaec meeft ai be men fcljcn too^bcn meec gcHolpen boo: be Uefbe bec bcugöDcn/ban boo:t be mifp.^öfïnge bei* fonbe/ toant top to02ben ftercFte* lijcftec enöe foeteliicrier getroc&en boo? be Itefbe/fjo^ toel bat ïjet betec toai'e te beginnen ban be geD^e^»en/ flïisJ een onöcupt/upt te roepen enbc te berbolgen/en ^ öe baec na öomen om be beugöt tnne te planten: maec Oet fcDöntbpftan^ op een te fiomen. gmmeriS toattec aU^/ men moet in bepbe (lantbaftig toefen/ nocDtanjs? foo moetmen alle getoelt fcljoutoen / aen^^ oefien bat al Ut <0obt^ toer cfe tiS/enbe bat al Det fel^ be öangljt aen föne gratie/ op toten men baerom moet betroutoen/ aen toien men alleen ben boo?t^ gancï! moet toefcf^üben/enbe niet aen onfebernuft* |)ept j toant anberfmö en fullen top niet boo^tgaen; baerom i^ Ijet ba» noobebatgöpbittoelbiepinu j&ertebjuclit.

Sshiet'ghebedt het vpekk^ ghevoeght k^an voorden tot alle deughden.

TJ €tecrfïe./ OjefumyneeenigedeughtiigetttoCCp *-■*' be/Ick ben droef om defe N.myne ongehoorfaem- heyi om uwent wille; ^tt bcrbC/ En ick neme voor my tot uwer glorien in uwe tegenwoordighevt ; C^et bicr' be/ Als de kloek fal flaen ; ^ct bjjf bC/ Om dat ghy het alfoowiltjgehoorfaem te wefen.

Het eerfte deel van dit fchietende ghebedt heeft de \vcrckin2;e van fijn eygen wantrouwen:het tweede, leet- wefcn : t>et derde, voornemen ende werckinghe der tc- genwoordigheyt Gods: hetvisrde,occafien : het vijfde, beweginge.

6/8 Den 1 1 1. Boeck. Het V. Cap.

De Meditatie voor het gebreck in het gcmeyn mach zijn defe.

Vooï'ftdlinge derpUetfen, ^cmctClU bert mcnfCft/bf e

bicgijcü^ecji onbkTtDOioen iö/ enöe t)aet nacr €Ï3iU ftucÈ oft onfe %. Bm^iöc/oft tmiqm ^cvU^cn \u hc tcqmmoGM^ïjqn 45ot)t^/n)et De coiuchne öeuaDt

ji^atucce Tjf Er i «poiDt.^Scmerclu öc iiatiicrc cnbe b'nojfacc^

L?rif ^ sc^ i' -»• hen ban 't acb^ecli oft fonbc / Ijocbaniat) tjunne

' * boojjiciiinge i0 1 toelch flimnen oo2f|)20iicft / enbe

lioebaniaft Hun epnbc 10/ te koeten/ eenefeerfiojte

/Crapjjeiu \a3eïluftc.€enttueeben/0unnetcappen/alsf|ttecfeen:f

be naec be Delle/enbe op mat trap oï)p 5ijt» (€en ber^:

h^nö?^^' ^^"/ ftareleelüCl^OepbtiuJtbecnatüeren/ombatfp

' * (Irijben teaen be natneredjf fterebene / enbc nnfjlaen

<Oxmt\\ ben menfcOe^ (€en bieibcn/ fjareoccafietv enbetioe

bicüU3ijl0bte te boren f!o men/ enbetöatb\x>aefi>H put

X^M fjet \^ fcljabe teiijben boo: Ijet gene baer pemant

ben opperften enbe eeutoigljen loonfouöeinogljen

boojberönigfjcn/ oftadnerteiatenljetgoet/ bac^

berfupmt3önbenoptberöaeItenfiantDO^bcn» (€eii^

ï)f ^rïtjcft bijf Den/öemercht batmen bichtaijIiEr boo2 eene öeer^?

fiin^S '^^^^^^ ^^^^^ bcrhnjgftt oberblocbtgöepbt ber g»^^*

iD'c^i '^-ttcn/ cnbe ter ccntrarteninbünpemantecnegoebe

occafie berteo^pt / bat ftp miftcljien ooc ft berooft fal

Uoo^tienban be gratie/ "^xz bpnu gijebiupclien üan/

^tx. toaer* |a oocHi ban be faltgljepbt» ;€en fejlen/bemerclu bat

arS^^"^ be goebe occafien acöter te f aten / iiSben bpant

' * moetgïiebenenbefönehracljtbermeerberen/ bfen

top nöcbtanö (fonber bat tup öem öeïpen) beproeft

DebOen ftercFi te 5nn/ enbe inöien gDpufelbenop

cenigen tijöt bertüinnen fonbt IXJiiïen / toaeroni ban

<3r «cï^ciim nu niet \ €en febenften/Defict oft be teecfeencn ban 't

wiï ^t^iti^i in u nieten süu / op bat gfjp uftlben niet en

^^"*'^' fmeec^u-

oi^ngcbaïs Hct2. point. 25emetcfube grootcongebaïïenbic

icii Dcc „pj öefonbe feomen : eerft/ be t*ijbclöcfee : ten tloee^

^"^^ ■ ben/ be gceHcïijcfte / enbe be beletfel^ bec faligöepbt

cnbebolmaechtïiepbt/ bati.^banrietopperftegoet:

ten b<;i;Oen/ Doe groote b<;rocrt? b^c Darten uptbe

felb$

I

Van het gemeyn Onderfoeck. (J79

jlbcboïgBt» €cn ttDceöen/Demeccfttbctrcffelricfec p^eucfeen becl^.c^cOaftuere/ bec^pligcn/ öec BÖfcn/ cnöe b^t gIjemepnbonnifTcöan alle goede nenfcDen/ enöe toat ö'inftel ban utoen reccUuöe Ie* len ban u becepfcïjt* €en öecöen/bemeccht bcjccm- ^rrmpc*. ïelen doo^ De toelcheopentlijcö Wpcötöeberfoep^ !llV^^^* nge enöe ledijcötjcpöt öcr fouöe / treclit befe upt öe ^«^öjifture. ^.(Scö^iftuece/ upt bc fjcpltge l^iflorien / enbele^ jen.0 bec ^cpligcn/upt Ijct öo^gcclöcö cnbe gemepn ebcnbetnicnfcOcn; fiet met toatfiraffe bat fp 00^- ïeelcn gfjcflcaft te moeten tooibenalfulcfeebie met jefe fonbe J3. bermet3ön / enöe bjat loon fp becbte^ ten/ bie met be contrarie beugötbecnect3ön» (€cn atecben/ bemercht öoe fccr befe fonbe ben bupbcl be^ jaegOt / enbe Doe bat öpboo^be fonbe met Ijetbe^ lijn bec toclluften/ on^ss be boobt aenb^engftt / toelc- öe toellud foo toanneer gïipfe ö^öt/fal u een bjalgin^^ röe 5ün / tnbien göpfe begeert / foo falfe u quellen/ met een onberfabelijcfte enbe ongöcrufle begeerte* .Cenbijfben bemertftt / Inbien gïjp u felben Dier in^ ^imcb^^ ne berfterft / bat <0obt u ban b'anber 3öbe al^ een l^ brcficr. broone tnbe onfp^cccöelöcfee blijbtfcöap bdooft ,-^"'^^* toant be blijbtfcOap bolgfit Oet beugljbelöcfe toercfe/ foo toel in bit ïeben alief in b'anbcr : enbe baat bbjaef* Bcptbat Bctiö/lieber ben bpant ban benaïöer-min> nelöcfeflen .^aligDmaecfeer te gcloobcn* €en feflen/ bemeccfet toat gfjp utoenb^ientinbefefafeenfoube rabcn/ enbe bjat göp foubt toillen in beureutoe^ boot^gebaengebben/ ie.

:• Meditatie om de deught te verwerven.

TJ Et I ,point.!23cmer cfet bat be beugfit niet anberi;^ i©at tt *^^ en i$ ban een beguaemöepbt/ boo: be Wlche öet ^"sbt igf* (jerte be^ menfcöen foube mogen göenefen too^ben/ aljj cenenbïinbenberlicOttoo^ben/ enbe aLsfeeneit rreupelen toanbe(en:enbe aengefien bat top befe fafee 'oofeer toenfcöen in't licfjaem/befiet [joe feer top t^iz "n be 5iele beöoorcn te toenfcften. iCen ttoeeben/bat ïDelöcö ben menfcö fp felben niet en öangfienefen jan be geb^el^en be^ licBaem^ / aiö ban blintDepbt/

f jc 4 aifoo

68o Den III. Bocck. Het V. Cap.

alfoo en han Op oocft wiet gcncfen teo,3tïcn ban ccnf (j

oebiccli Der 3tcïcn/fonDcr fonDi^riinge gvötic »0oDj5/

jjoe l3ccl miöDelcn Ijp ooch gcö:upcftt/(|f * öcngefieii

bat niieöingcn foobai löcrcfien cnbcmctmcccaliS

43ot!t f}uu hracOt en o^eft/ öacrom fclj^ijft fieni bit

©:t>ticc» alle toc/Ccn öccDen/pcpfl Dat be öeuglu ö^pöecljan^

InmMt öc t?$/ ^öo^gerljjcftc/ <6ebcpnföc cnöe JiaaeracDtt ge

i'cusüï* öeugïjt / toacc af de toaeracötigc alfccu ^oöt op-

tecDtclijcö bemint : DUjS geliicft fp oocf?U)aerac{)te^

Mjtlï arbept oin Hem te Deöagcn/met lüelcöeDe stele

ijaec infgcUjcöö becctert / om bat fp ijem m öareii

lïjupbegom foubc aengcnaem sijn.^telt u tïit cpnbe

boo^^oogljen/ enöe Ijaeclu öJet* nacmetgDeöcvli^ei:

,n<^utxt Her 2. point. ^zwKttht bt nature / toerclnngen/ m Dcuut. oo?faficn / epnöecnöe trappen becöeugOt: toelcfie 5ijnöefe: fjetboo^nemen om bc öengDt te berltrü^ gen: fcecfeerj)cpbt tegen be bcbortngl]cnenbeftDa=' rigficben: genoegljte in het geb^upcfiberbeugöt* (0beriegöt oochtoat fp placlj te boen in 't bcrdant/ in ben toille / en in be upttoenbige fahen enbe toerc^ fttngcn/ enbe Boe befiracOtenbersieJenöacrtotbe felbc hebben : (et ooch op be teecöenen enbe occafien* (€en ttoccbcn/bemercöt be fcljoonfjeptcnbe eerbaer^ l)ipm ber felber / hoe gelijclt-fD^mighfp bcr rebene i$/ hoe fecrbetamenbe batfpiiefeenenarö^iftenoft üeiigicufen perfoon» €en bcr ben/hoe berre ghp ban befelbe gctoeefl hebt of t noch 3ijt. iCen bierben/hoe noobighbieiis^l ^mtm Het 3 point. 25emercl$t be p;jof ö tcnrten eecflen/ be m\tt ewbt itiltc ber 3iden/ inbclnelcftcbebeught hcerfchanppc heeft, (€en tUjeeben/ oocö ban het iic* hn^Hi/tDantbebeughbcnbepalTtcnlüaenbe/maliert Dtt üchn^m toel-barcitbe. €en bei ben/ be fchaben / bU bacr fiomen upt het geb?ecö ber beughben jtoant het gebeurt bicötoijlö bat eene felepne falie / foo het ftlmt/ (inbienfpboo^be beughtmettoecft-geno^ men en too^bt) bicftbJijliCÈ feer beel goetie? belet/ enbe aI0 eenen grenbel flupt be beure boo? be geeflelüche toellufien» Hec4.point.35emei:cfetbe treffelijcfee fp^ewcfeen

ber

Van het gemeyn Onderfocck. 68 1

tct I9- ^cfi^ifturc : ten ttocebcn/ bcc liepUacn : ten ^pjmcïim DcL-bcn/ öef3Bijfcn:ten\)icrDcn/ öetgmiepnbon^ Sc.?.fn.. niflfe ban be ooe53c : ten üijf öcn / de berötntcntffe bcr ^;^^'^"* regulcn/inötcn öDp ccn UeliijtcujS 3Öt : ten feften/be miööelenöiebei^cpltgcnocD:upclitt)ebt)em

Hcc ^poinr.Beirierctitti'eretnpelcn/alötn <0obt (C«myc# almacijïnjö (gelöcfi^. Clioma?^ leert In'tDoech ic"t banöeooöDeljjcfte maniecen/ bte ï)p boo^fleit om na te bohjcn) m Cf)?i(lu3" onfen l^eere/tn de l^. jjEa-- eet ilSana/ algs n in 't befonöer ocgeben enöe gcja^ ten / mUjelmH in öc l^epligen / m tre ©Ijtlofopöeu enöc atïbere,- ten laetftcn in öe b.2ienl3en.

Her 6 poinr .^emer cht ten eecflen/ljoe aengenaem ^ot ta öat öe öeught aen <t3oïït i?3?.€en ttoeeöen / öe glorie Sj"?f^f "'^ enbe (of ban be gene/bte in Dz beugDt bermaert öeb> ^'^^^^^sö^-^ ben ge\rccfl ap öefe tóerelt/ foo biel ban be ï^epligen fli.sf i^ötlofopijen. (Ccn berben/ ben bemelfrüen loon biemen De beugïjt fdmibigb tsf/ enbebien aen ben genen bieeenengoeben fliiibt bccDt/banOSobtfal gegebcnbjo^ben.

^SDaer öan eene anberemebttatiesönbaneenigg fcbietenbe gebeben nae be mcei}^ maniere ban biti* ben/ ban bevjoelcfee gefo^ofeen too^c in 't negenfte ca^ pittelban'teecfteboecö.

Schiet - GhebedeksnSt

TIJ Eere leytmy in uwe rechtvecrdigheyt, om mijnder Pfal. f. ^■*- vyanden wille bcfchickc in u aenfchijn mynen

wech. Heere voor u is alle mijn begeerte , ende mijn fuchten Pfal. 37,

en is voor u niet verborgen. Booflicydt hebbe ick gehaeteude verfoeyt , maer uwe Pfal. 1 18.

wet hebbe ick bemint. Van alle myne boofheden vcrloft my , toteenen fchimp Pfal. 3?,

heb: ghy ray den onwijfen gegeven. Waicht my noch meer van myne ongerechtigheytjCndc pfai, jo,

fuy vert my van myne Tonde.

B

682

A EN-MERC KINGE OP

H ET XXVIII. BEELDT.

©OD?ftct utoe töcrcBcn/ ewhc BcfcöicBt Dtein

i^e UöDnilD80^öial)cpbt <6obtö / tot glocfe banfüncuorootcnnaerin

Emerckt wat ghy heden , ende oock op , [A]defe ure te doen hebt , ende als oft ghy liept in eene loop-plaetfe , ftiert uwe [B]werckenendeftappen nae het eynde, dat is^tot Godts glorie met een [c] vyefigh herte^ ende weet fckerlijck dat ghy Ibnder [d] Godts gratie defe niet en vermooght , iScï){ci?m* dan begeert hebbende^doet uwe wercken, fc toeS als in [e] ghewichte, getal ende mate, ende niet anders dan oft u [f] de doodt volgh- de , ende ghelijck [g] den Engel, ende [h] den duy vel u ende alle uwe wercken gade floegen. Jae doet alfoo [i] de goede werc- ken y als oft voor u [k] een graf werde ge- maeckt. En dit niet alleen^maer volmaeckt uwe wercken nae [l] het exempel van Chriftus ende de Heyligen, welckc [m] de Engelen Godt op-offeren. Maer boven al bemerckt altij ds, dat [n] Godt met het he- melfch hof u altijdts aenfiet.

Het

683

Hjet VI. Capittel.

OefFeninge van de Bemerckinge der faken, die ons te doen ftaen.

DevoorjiellingederfUetfe, fal toefCll fp fdben (lellm

in xst tcgeniDoo^bigÖcpöt ♦©obt^/ enöe Uan fön öof»

TIJ Ec I. poinc. 23cmcrcF{t öat onft boïmaecïitBepbt ^B-eboi- *--*- toel han jae moet atichcnt toojDcn upt de öoi^ SJ^J^^i^,, macchcD^ptUaa onfcterchen/alfooöatöienmaer^ Dctomïm acljtelöcï^ l^oliuaechtmacO gcnoemt too^öen/öiefö^ geUflciu netuerchen bolftomelijcö enöe toelboet» ^fet dan öat aï)ï^ arDepöt utoe toerc öcn öagelijcfe.^ re bolma^ feen / ehöe gtjelijcfi top in ^euteconomto bermacnt ^eut. i6. too^öen/ bat gfjpbcrboIgïjtöerecDteftjcö 't gene Dat gerecijtigf) rsf : toant gïjp moet utoe liooatieringe 5e^ feennen n^i ulue toercfeen / en upt öefelbe al? b^ucD^ ten \ïium be becmcerbei-mgöe ban be mtoenbigïic beuglm aiBantöetentóniet genoegötoel te toecc- feen/ maec men moet arbepben/ bat ftet 3aetbei: gcatte 45oXit^ boo^tö^:engöe be berttgöfte/ fefligöde enbeöonbectboubigDebJucOt/ enbe batfrjnetalen^f ten ben meellcn tooectiec maften tot be meefte glocü bec<0oöbe!ijcftei:üBaiefïept/ enbe tot onfen p^oftj^^ te. ^enmcrcftt öoc onreöéiitcft bat f)et té/ baer göp feomenbe um ben achcrutoecöertcn foubtberga? beren nonbcitboubige b^ucöten(aengeficn ben l^ee^ re bien fco bicfttuijlö befpaocpt ö^cft met ben boutoe fijnbec gratiën en fönief blöebt^ ) bat göp feggfie tcfe maeceeneftiepneb^ucfit boo^tjsfenb^engbt/ tetoe^ ten / bat göp utoe gebeben en toercfeen onbolmaecö- teliicftboet. iKen fegbtbatben l|epltgen ^ernac^ bu0 in be nettenen gefienfieeft €ngelen/ X}iz fcö?e^ benbegöebebenber252oebecen/ banbe fommigbe met gout/fommige met fitbec /fommiglje met toa^ ter / enbe hdn^^^ fommigbe oocö acDter lieten. 3ten^ fiet ban utoe toercften/ enbe oberïoopt ïjoe bie toeer^ bigb 3ön öan b'€ngelen gefcD^eben te tooiden.

Het 2. poinc. 25emercftt/ bat göp tn allen toercft ^^wetc» öip fatten moet bemer(ften : if en wltm<0obt: (€en Sife^ömit^

tto?^<^

(584 Den 1 1 1. Boeck. Het V I. Cap.

ttoccbeu u umw : €cn öerticn trcfafee/ öic gÜP t^öct Dom. gcö fegaO^ ten eerftcn 45oW aljas Ijet ennbe / cnöc Dan totcn^b3tHcgfip niet en nioooüt toöcfecn» jjKen moet öan/^en eeeflen fientöatepnöebat 4Dob öücllelt Oeeft boo: be faecBen entie toerchen ban alle mmfclm/ enöe tot Dct felbe moet gijp (lieren utoe oogïjcn/ uten boet enDe allen toecch, «ten ttoecben/

5©eb"ipe bat a3oï)t tegDenlüOO^Öiglj enöe bercet i^ i om te

©oöï^» boen ben b«ile ban be gene / Xiiz l)cm b?eefen» USaec om bat "^xx f oube mogen gOefcljieöcn / enbe "i^^t gijp ban ïjem aljs^ben oo?fp?oncb ban alle fafecn fout mo* göenbeU3eegötto02ben/ \^ 'tnoobigü batgöp met !)ent gfieboegöt 3ij t / enbe nieten begim ban nae (0== «en toillej mantanbeifinief en öonbt göp niet p^ofö* telijcïi boen/ nocO fjp en fal met u niet toercfeen / floe Uiel lip u fijne mcbe-ljDeccfiingöe niet en fal toepgOe^ ren. ^iti^ bat ben ï^^opDeetbeanaent/feggljenbe: 't €n ^p bat ben $?eere 't jöup^ timmere/ te beegeef jj

pfai. 1 26. ar Depbcn fp \^\t bat timmeren:'t €n 5P bat ben igee* rebe ftabt öebjaue/ te bergljeef^ toaetïJt Bp t^i^f^

Luc. 14. betoaert : te bergljeef^ arbepbt Bp eenen toren te timmeren/ bieöen mibbelnieten fteeftombiente bolmaecfeen. tüenroept ban feer ootmoebeiiicö föne bpjlant / op ööt gijp fijn epnbe moogftt toeten / enbe

25cttouiö; lotljemutoerabenfrieren. ^aer na ftelt allen ube?

üjj <0oöt. troutöen op Ocm/eiibe legljt allen ang(iaf/boo? ben

piuijp.4. racbtban ben ^^tpciIcl/feggenbe:€n3i)tnietfo?gl|* bulbiglj/maer in alle gliebeben foo laet Uuie begeec# ten öcnnelijcfe tooaben boo2 <0obt / enbe geUjcb ben

1. Pet. 5, 2ilpoflel petrus? fègOt: aBöapenbe alle utoe fo^gbul^ bigtjepbt op Ijem. JDantb'on-rufle belet be gratie <Öobt.ö / tv^t fp firenclit onfe bernuftOept / enbe l)et iö feer ftoaer in befelbe aljs in een oniocber ben reclji^ tctttoegötelionbem gnbien baerbaneeaigeonru^^i (teteborenftomt/bolOerttn'tgebebtmetben l^eerg €t)2t|lniefin'tf)of^ten/ tot batbefliltetoeber bomt» ^aer-en-boben foo moet gBpufelben aen-merc^ tïen / enbe bat gfjp wn u felben niet en bermoogbt / enbe aen <0obt Bahgijt/gelijcb be (Iraleban be <^on^ ne/ gljelijcli ben Hamer ban ben toercb-man enbe bc penne ban ben fcD^öber/ alfo ^^x be iScDüf ture ntet

rcbe?

Van de Eemerckinge der faken. 685

lijtU/ cnbc Ijct glïelockf Icei't Ijct fcetiictiijth/ ö^it ntc^ manbt p:ofijtdöcfe tot D^ (aüQlMt foniscc ö? gratie <^obt.0 en lian locrcfeeiu

Het 3 . point.53«^nicrc{it Tjoe oOp «toe U)£rc5icn bol- ^c ^oï»* feomdijcö fouöt moaöcn bcen/cntie fjoefcecöcrlöcli l^c^cm "' ööp öüfüUöoen/ tiiöicn ööpaltijtit v^oöt aljsben j^cjif; ^* ö:Ös^-OÖebec acnfiet* (€cn tUïceöcn / benuttfit ben ^ bpant / öte u gabe flaet om u te bcriftjcn / enbc ben ! o^ngöel/ om bat [jpixiaec-nemen foiibe/ ïjnqljcm battoelgljebaentöo^bt/ om bat ben %ere (jet felbe baernaefoubefiroonen. sCenberben/ oftg!n>iitoe toercüen grjebaen öebt ingDc'cDicOte/ gOetale enbe mate/ enbeoftgljp^aobtnaegöeJöclgritfjeDt. iCen bterben / oft gï)p u felben öeöt boo^jgeftelt ftet exem- pel ban Ch?iftujef enbe öe l^epligfjen» (Cen bij^ ben/ oftgöpneerflelijcöbeluaeitfteöt bebr^ljcpbt enberufte bcc Oerten: toant foofjaefiilljj pemanbt bte berloren tieef t / foo W !)p 6I0 Luipcen ben Ixtegfie / enbe al.ö eenen toijngaerbt-rancli upt ben ïuijn^ i^-n i^, gaerbt/ bie nocDtan^^gljecnc b:uclitenf!anboo^t;^ t)2engen/ 'tenspbatbien m ben toijngaerbt büjbc- ^enfefl^n/ bemerchtbat gijp alle bingen foo moet boen/ oft ö^tnu be faetfteupretuarc/ enbe gl)u bit noclj moeft boen in bit leben/ bat gijp boo^8anbcn ftebt : enbe icfi toilbe but gfjp niet bemercft tebe/ ofr feer in-faegljt be moepelijchöepbt in beft neerftigDc maniereban boen: toant gl;p moet ufeecöerlij:ö ia^ semfrc&t ten boo2|raen / bat glip be befïe maniere ban leben "«i^ïciiJft* moetberhtefen/ enbe bat öet fefierber/ ban fefeer W bat befclbe hoit^ göenoegljclijch fal sün» €en laet- Ren/ bemereht toat men nae fiet toerch moet boen / toiintbeel beberbenfiet toerdiin'tepnbealöfntoel Cüebaen öebbenbe/ 6et felbe aenïjun felben fcliijj^eu toe te fc&^ijben enbe niet aen<0obt/ hiebact boo?^ fafee af ije?.a©aer boo? gijp u neerjlelijch moet toacö^ ten / enbe aenmerclten u felben aljcr een inflrumcnt / enbe een lanteerne/ in betoeicèe bm ^cttt iitïn Ijcefc gliefielt/ enbe ftoe toe! Hu boo? u g[|clicfjtf)eeft/ h-ct felbe i.ö nocö berboncRert gljetoeejl boo: utoefon^ be* ^ecmt oocö n^ecgelöcö toaer bc gö^bjeccften

op

©ffetattJ

686 Den III. Boeck. Het VI. Cap.

op Dat oijp öte boo^ficljmlMth op^mmmti^tm tijötmoogDtblieöen.

Gcbedr, door 't weick yemant Gode fijne wcrcken op-offcrt.

Genef. 8. T Ck fal fpreken rot mijnen Heere , al ben ick ftof endc •*' ailchen , cnde als niet voor u: wie heeft den wijngaert geplant ende en heeft van dien niet geten ? Wie faeyter , ende en vergadert de vruchten niet ? Siet Heere mijnen Godt ick ben uwen wijngaert, begheerende vrucht te

f heven op fijnen tijdt, ick ben den acker ende daerde rinckcnde dickwijlsdcn overkomenden reghen jdick- wijls verlicht door de fonne uwer gratien,dickwijlsmet u bloetbefproe3't,dickwijls met dèdcught der inwendi- ger vermaningen berifpt ende gefuyvert, op dar ghy uy t my foudt vruchten fien. Neemt dan van uwen dienacr den fone uwer dienftmaeght , neemt alder-gocdertie- Gcnef. 27. renftcn Vader,de fpijfe die ick u oftere , ende die ick gc- Icert heb gereet te maken van mijne vrouwe endc Moe- der, d'alderfalio;hfteMaget Maria, aen de welcke ghy ons altegader, als aen een Moeder aen't kruys hebt be- volen. Sy heeft myghekleet met uwe gratie, metfeer goede kleederen, op dat mijne ziele u foude aengenaem zijn, ende den reuck derfelverghelijckdenreuckvan eenen vollen acker , dien ghy hebt gebenedijdt met den douwe des hemels ende de vettigheyt der aerden.Wanc ick en fal u niet met allen op-otferen uytde ftinckendc riolc van eygen liefde , maer ick neme voor my alle din- ghen te doen door eene fiiy vere ende oprechre lietde tor mijnen weldoender, mijnen Schepper, mijnen alder- milrften Verloffer, ende alder - foerften Bruydegom mijnder ziele ,om dar ick hem alleen foude moghen be^- hagen. Hierom voorraen ó Heere, fal ick mijnen wegh ftieren in uwe rcgcnwoordigheyr , ende ghy fulr aenfieii de wercken mijnder hantfen , op dar ick alle dingen fou- de mogen doen in gewichre , geral ende mare ; want ick wete dat eens ghedacn is , en kan niet onghcdaenzijn. Ghy fult my leeren uwe wegen , wegen der liefden en- de minne,op dat ick zijnde fachtmoedigh ende ootmoe-» digh van herten niemant en foude hinderen, maer u vol- gen wel doende, ende ib veelah iels. yemiach een yege-i

lijck

Van de Bemerckingc der faecken. 687

lijck beminnen,ende meeft mijne vyandcn; want ' t gene dac een menfch ghezaeyt fal hebben , dat fal hy oock Galat. 6. maeyen.Indien ick den noodt fal moeten plaetle geven, endedatditlichaem,dat bedorven wordt, ende de ziele Sap. 9. befwaert , fal moeten gevoedtende vermaeckt worden, dat fal zijn als eene laft- dragende beefte by u , ende het fal omu gevoedt worden , ende ghy mijne eenige toe- vlucht fult my verloflen van mijne nootfakelijckheden. Tenlaetften,ick fal uwe altijts wefen,gelijck ghy mijne zijt, ende ick fal op u hopen, ende ter wijlen het tij t van penitentie is, fal ick mijne mifdadcn fLiyveren,ende foo fal ick onfaligen menfch gacn na den avont,want mijne lob 7; daghen zijn als van eenen huerlinck , tot dat den daeh opkomt, endede fchaduwen neder- dalen, ende dat ^hy Cant. 2. foudt komen , ende my tot u nemen. Maer ick bidde u ^ 4' en komt my niet als eenen dief in den nacht,ickfalu al- i.Tbeff.f.- Ie uyre verwachten ghelijck eenen ghetrouwen knecht, cot dar ghy komt ende mijns gedachtigh zijt, tot darter geroepen worde , tot dat de deure open gedaen worde , tot dat ghy my binnen leydt, tot datickgae in uwe heylige plactfe , tot dat ghy vaeght alle tranen van mij- ne oogen,tot dat ghy tot my feght, dat ick foude ruften van mijne arbeyden,tot dat ick hoore: Verblijdt u goe- Matth. jf, den ende ghetrouwen knecht , gaet binnen in de blijdt- fchap uwes Heeren , tot dat ghy my kuft met den kuffe Cant,ï» uw'es mondts,ende ick u fie de begeerte mijnder oogen, ende u omhelfe ende vaft houde in der eeuwigheydt en- de eeuwe der eeuwc. Amen,

Praéiijcke tot bemerckingc van de faecken , diemen moet doen.

•^ löcfee/ toe&elöc&e / ttiacnöelöxliecnöcitierlijcèc SiïcKen* toercfeem Ccn ttoceö^n / bie hzïtietm nac ben ©a* tcoon ban Cö^tfiu^ enbe bcc ^epligD^n/ ocffj^nehbe 50obtsf tcgcntDOo^2bigljepbt/enbeecnefupl)crc imp^ «inge/ gö^öcö öet in t)t mebitatlegefcpbt i^. (Cert Der ben/ bicalfoobefcö^öben /enbe met fiem blagen (jelöcö eenen Danbt-boec ft enberegeiban lebcn»

b'€er|ie bjucDt/ tiU baec feomt u^t \)U qzbnipth |^^^!? aan fobanige mPlütUi: o^ffmmwi^/mu^tuxn otm^it.

688 Den 1 1 1. Boeck. Het V I. Cap.

Dcc Betten: toaiitb'ojöiiiantïC/ ijcf oo^facclic b^« bat b^cbe/ cnbc DaeromDacröctocrcïienUjciijlKo^öi^ ncert 3Ön/enöe ö'oeffeninocn beftljcpiim/ öacr ijïDs 5U1e b^eebfamiafli toaiit fp toeet toat cnbc U)auimc fij 't moet boen/fp Der betert be beranberiitoe bcr oe^ pcpfen/ eube fp berb^flft iicDtelijc& be quabeenbe niet betamenbe gebacbrcn boo? be €>obtb^i!Cijtiöe» l^tcc öp ïiomtbnteenpeöciöcfi Dempo^tomfö^ali^ iJulbtaÖUicïi t'onbccfjoubcn b'ocffcinuae / bic i)p fp felben aliJ ccn gcbobt oejlelt l^ocfi/ enbe tiat öp alfoa niet (ictjteiijcii af en Uiocïu/ia (o^^lnoath om boo?^ bertnge /cnbe!jponbcrfcöepbtltc(}rcïücli /bemcrc^ ftenbe oft Op bperigriüjchec oftfïappeiöcijer fijne oetDOonïijcFjc oef fcrangtni berboOjöt. liiooïjigïje JSeemt tiociuan^ toner/ bat niemant fp felben en bemetchm^ mncl) oUerbaïlc met be mentöte ber toercfié oft met 9^* ï)k DicfJtoiji^ te boen / maer bat ïjp meet bolgen Det

x'rov. 4. ejccmpel ber iK^püac toclcfter boetpabt &lë ec blinc^ hcnbc iicöt aUcaoffjen^ toaö groepenbe tot ben bol^ niaeclucnbag..;§p gingen ban b'eene beugt tn b'an^ rfai. 8}. ber/ tot bat fp UQcn ben €iobt ber <25oben in ^ion. ö^^^effcniugeu ban moeten gcfCijtt ïit too^bcn na een pegelijcö^ begnjp / oubcrbom enbe boo^tgaitc^z 011 bat befelbe ïicfueJiicïi fouben mogen berbolgt too?^ ben/ aengeftcn b*onitantba(ligl)ept feer mifitaet en^ be fcöabelöcfi i^ I baerom meet \\tx geöebt met eene aengcname beranberinge bolgen tiet lefen/ nacr get öeDebt ben arbepbtenbe ItcOamelijcfiecctTminge.

<I^e maniere na betoeïcfje be bjercften moeten ge« o.:btneert toojben/fiaet in be boo;jgaenbe mebitatie/ inaer nocDtans? om bat Det li Jaerber foube 3ön / faC üïuen exempel geben*

gentanbt i^ getooon iBifTe te fiooren/ macr fon.» ber ftier op te letten : befen ban öegeert fp feiben te boimafïen/toat fal fjp boen i '^ tï^aegl)^ te boren fal Ijp ftellen ^t\\ tijt enbe fefeere gebeben/ja occli fehcre gepepfcn banfoogrooten mplterte in'tbertoacrtjl gaen / onber be jiBtffe/ enbe aljö ïjp toeberom fjomt/ als? Bp upt ben ftupfe gaet/fal Bp fijn boo^nemc beD nteutbê/ aïsf Bp toeber feomt fal Bi^ <6ob bancïic/^c Hernam fal mogen b^agé/of't niet bete^^n toaeij

Van de Beaierckinge der faken. 689

m bcDequacm!jcntit / tuk baer ftomt fijn Dci'tcop it

èomt aen re ncmcnH^icc op anttooo2t Den i^.!23onn' f^" '"^/^^ \)tmuta cntjeartöcre:öat in öicr boegen öan !jet het^ tmma%t bolgfjonss lebeniaf nopt oOco^öineert cnfouDe3ün:ÉnDe30c* maec batmen boen moet gtlijch bjp gefepbt {jebüen ?ö'^^^ ^^ ban 't mebitecen/te toeten/ batmen öem baectoe ge* '^"* reet moet mafienjnocDtanöinöienben <0ee(l eibers lepbt/ foo moetmen öem bolaen.

iBaer men moet bem toacfttcn / bat ( göelöcfi m feec bcplige bingen placD te gebeuren ) upt öet göe^ ö^upcfi geen mfbnwth en röfe/ enbe upi bicötorjl.^ te boen ccn becflappinge/ maer men móet in be me^^ hitatk ben mont open boen enbe ben afem fcDeppen/ op bat top met ben geeft bcginnenb^/ metbenceeff mogen bolboen,

^ocfi men macB oochbitgeb^ecfebanfommtge met naerbofgen / bk foo [jaeft alfTer in anbere ccniac fauen gfiepaefen tooatien/ bc Fiunne terftont berfateu enbe b'anöereacnnemem mint bit iefbicltbJül^ee' ne curieufOept enbe pbelöept/inöien !Wtonbebacbte^ im^ gcicDiebt. 3Bant ecnpegclöcöDeefteenegabe ban 43obt/ nocötansf en Ujok baerom niet berboöeu be boerftappcn ber i^epligen te bolgen^ enbe m te ie* fen;toant baerom f^teft ben I^eere begeert bat öunne oeffeningcn in tlicDt fouben ftomen.

Schiet - gebedekjns voor d'ojferinge van fijne xvercken.

TT Eereick hebbegefeydt, 'ris mijndeel te bewaren Ffa!. nS.

uwe wet, te weten in aile werck. Enfal mijne ziele Godt niet onderdanighfïjn ? want van Pfal. 6t .

henn is mijne faligheydt. In 't hooft van den boeck is van my gefchreven , dat ick P^^I. 39.

uwen wille doen foude, mijn Godt ickhebbe g^evvilt

ende uwe wet in ^t midden mynder herten. '

Ick ben uwe, maeckt my faligh, want ickhebbe uwe Pfal. 118.

rechtveerdighmakingen verlocht. Neemt my na uwe uytrprake,cnde ick fal leven,ende en iw,i.

belchaemt my met van myne vertoevino-e.

MP AEN-

AEN-MERCKINGE OP

HET XXIX. BEELDT.

fl5mmht tdat ttQ^mfvon Dat u geben fouDe

Daec toe*.

TZOorfiet hetquaet ende óngemack dat ^ u heden kan over-komen^ ende zijt ge- dachtigh dat ghy met defe ghemeyne wet geboren ende gheroepen zijt^te weten dat ghy u kruys met [a] Chrifto foudt dragen, ende hem naer-volghen tot in de glorie. s.Andreas. Omhelft dan het kruys met [b] S. Andreas, ende verfterckt u felven met d'exempe- Tobias. len van den[c]ouden Tobias,[D]Jobjende ^°^* andere Heylighen , want u kruys is van [e] Godts groote liefde naer uwe kracht van alle eeuwighey t gewegen, ende als van [f] denEngel tot u gefondenrindien ghy wey- gert dit t'aenveerden, foo fal [g] den duy- vel u een fwaerder opleggen . G eeft dan u felven over aenGodt, op dathyuleydc ende ftiere,want hy alleen weet de uytgan- gen der [h] wegen , ende wacht u dat ghy (die feer onwetende zijt) nae u eyghen ge- voelen geenen wech en verkieft^ende ver- trooft u met defen trooft, dat het[i] kruys van een uyrken vergolden wordt met den eeuwigen [k] loon.

Hst

Het VII. Capittel.

OefFcninghe van de bemerckinghe der ongevallen,

die ons konnen over-komen,ende eer ft van 't

verdragen van ander lieden gebreken.

ri €lmfimcn gemepnlijch feafjt / pijren bie boo^ ^^ fien 3i)n/ qmtfm min/ en gdijch ^.<0?egonu$f Gre^imm. fegöt : 3Bp nemen öerö^agdöcfecr acn ö'ongebalUn ^ ^'^cuang, öcctoercltit/ Inötcn top ugöen öefelbe oöctoapcnt f^.'t^^^^^^^^ too^öenmctöenfcDütitöec boo^ftcöttoljept. ^©acc toapÊni om moetmen alle daglje '^ mcagljenö / gljtlijth Ijet "«s^ f ^em nu ölcötDöli? gefepöt iö/ öoo? öefe onfe boo^ficötig^- SXr gepot boo^öomen / enöe teggen be aenftaende be^ fp:mgtngöen bec bpanben neerftelrjcöboenbetoa^ ren be pookten onfec 5telé/ en baec gebur ige toaöerje? aen-(leüen.|^abemaeïban bat topfuüen gDefcöiclit fieDben'tgöcne batoaötoc-fïaetfcboenc/ (aet onö onfe ooglje fieeren tot Oct gljcne bat tup moeren li> benj enbe infgBcI jjcöjS tot <0obt hk alie btngen mee feec gcootegoetljepbt enbe gDcrec&ngDenbt regeert «nbe fcDcegt; oocö öeeren tot b'erempelen ban Cöa- ftuo' onfeni^eere enbe ban be^epligen; tot b'eeutót- öBeloonen/ btebaergljegeben too^benboojbetri-

Ebulatlebaneenei're. €nbefietfaünfgDeUjcfeöfeer sriteegu elpen faenmcrcften/batalieeneliicèbentDecö bes* öcs sruua irup^ tot f]et!ebenleptft;maerbaïb'anbcre toegen I?'£'fï:j ' al om-toegöen 5ön / enbe eenen ongfjcUicfeigen upt^ ben! gancft fjeüben/ fioe toe( be beginfelen fmeecfeenbe enbefcl]Don3jjn. ^aer tcrtoölen hat geenmenfcö en toeet toat toecfi bat ftem faligö ief/foa maecfet bit fiet fjerte af ber-ger iifte/enbe baerom iö 't ben fefeer* flcn raebttnbefe onfefterefafeefp-felbentebebeUn aen ö^ v0obbe(öcfte boo^ficDtigöepbt»

d' OefFeninge van ' t felve.

T\ Evoorfleiiwgederfiaetfe, fal 5ön boo^ een trucif tjC. •■^ Gebedt, aliö booren.

Her ipoinL^cmercfetteneerflen/batcpbefetoe^ ï3prrd)a relt alle bmgen ban ïjtn l^eere alfoo 5ijn gefcljapen/ ^ "^e uec^ ïiat fjo^ toel m ftmt tmm be elem^itm gebue. §^f^^'',l

S P 2 rtgÖ cwatureiu

692 Den III. Boeck. Het V 1 1. Cap.

r tcö i^ I ö^t nocïjtaniS ben fclUcn oocö fecr fcBoon/ endceenceenDaacljtige ttDecö2acötig{jcPötii$. €ntic 'tgeneöat öaèc o^fcfnetiubcgeftclteriiffenöecltc^ï fjamcn/'tfclbe fjecftoocö plactfcin tie3telen: «öcUjö ban bc menfcfjm banbcrfcljepöen gcfteltentflfen en* öe ftumeurcn 5ön/ooc{! berfcljiücn ban aenficöt cn^ be lïcmme/alfDO 3ön oocft Ijen gcboelen cnöe oojöce* lenberfcljeïiticn/gcUjctJljctDlöchtmDcfimDerencn* Kit man!ef.€cn pegdjjcli tocct Ijoe bccfcf)cpöen öat be mcpntngc bec felbec5Önban ecnefafte : enbeOctfcl* be geboden moetmen (leöDen ban alle bingen : aen* gefienbateenen man niet min/ia nteccberfcötltban eenen anbecen man/ ban eenenmanbanfpfelben berfcftilt/alö 8p ^en ftint toaje?» oEnbe nabemad bat OÖP fiet in alle creaturen te 5ön foo groote berfcöep:» benDepbt en beranberinge/ foo en bertoonbcrt u niet te feer/bat öet felbe oocft gefcfiiet in be bonniffen en* be genegen tDcben/ enbe berb?aegï)t bie ban bcrbuï* btgölöcït : nocïj tnbien bat gïjp oubt 3in en tocnfcljt niet/ bat belïinberen out fouben3ünjOfti3S't bat gfip joncli 3Öt/ foo Ibenffïjt niet bat bieoube&inberen fouben 3ijn j maer boegöt u na een pegelijcïtsf oubec* bom enbe na be geflelteniffe ban be perfoonen:en ge? nierclït bat göp nieten toilt bat fpallegaber'tfelbe tnet ubje oogen fouben fien/ enbe bat op be fdbe ma^ niere met u / nodj oocft bat fp met utoe ooren allen 'tfelbefouben ïjooren: ïBaerom öegeertgftp ban bat fp 't felbe met u fouben oo^bccf en / aengefien bat fp fóo toeleen berfcfiepben bcrfïant (jebben/al^fp ber* fcOepben ooren enbe oogen IjebDen i <Em pfffc^ Het 2. point. ^emertht batter ntemant en \^ on* löcft öeeft bet be menfcöen/bie niet en öeeft feer beel goets?/ en* «eitmiffm^^ loffclöche gefldteniffen / gelöcfemenbiegemep* ÉiidÉ öacc ndijclJ noemt : infgclijcftie? batter niemant en x^iXM bpfjiiicgc* 5ijn gneb^ecftnietenfteeft/ om Bet toeldiflp eenen \>m\u ai^tjeren moet toijf fien / enbe bat Ijp baerom feer on* boo:ficlitigli Isf / \^\z ban een anber eenen aföeec fiecft ombegeD2eed!enbcj(Jlicöaem5Softber3ielen: , | hjant ïjp ban oödi eenen affteer ban fpfelben foube macten fiebben. iBaer Det \$ rebeltjc^er "ix^i top beel öoebe facïö^n bie tn ^en anber 3ön bemereö^n / enbe

bat

£f

Van 't verdragen van ander lieden gebreken. 693

bat top bie met f^ct oeb?ecö b'todcö top m ftem öeb^ Den oljcfiencnbcon^mtfOncöötbcröelijcfien/ enöe foo faVt gefcöicticn öat top öct goet mccc fullen atly^ ten: öan dat top om ceit gcb^ccft 'ttoelcfe top tn onfcu eben-naefïcn fien / totf Icn becoobcti alle fijne anberc öeugööen ban Den m^ enbe lof öie Ijun toeftaet/ toie fonöe te recöt eenen feec goeben acl^jer beracöten cm cmt nctele/ oft eenen feec geleerden man beci= f maöen/ om Dat Op eenige fafeen ntet en toect/ oft bc fpöfe / om bat hic alleen niet alle fmaften en befielft/ bectoerpen^ ^^aec-en-boben moctmenfünuptne=^ menöe gebjecö/ gelijcfemen met Ijet geü^ech fijnjS naelïen.2?/ fjet toelcft tnbien öP boo? epgenlteföebec^ blint 3P/ niet en biiit/ foo moet Ijp öem feliecUjcli la^ ten boó^flaen/bat öet felbe tó be ftoobeecbpe/'ttoelcft b'alber-meefte Quaet \0.

Het 3 » point. ':23emeccfet inbien pemant cenf gïj ge-- 3:0^ moe(; baecö ïjeef t/ baec göp b^p af 3öt j boo j totenis gratie ^fH"';^ bat bit gefcöiet:is^'t niet boo2 <aobsS gratie^ gnbien uJch o" • ban be Bant ban eenen anberen/oft eene leere/oft ee? tnu ' nen becglj/oft toren u fjooger jlelt/foo berfteft göP u felben Degecftelijf ft / om t)at gl)p fioogcr 3ijt ban ben genen/ bie op beraer ben blijft.' €felbe i^ ooö/inbien pemant tepeerbefittenbe/ feerbec loopt ban eenen W te boet gaetoft fereupel i^/ enbebat öp bien öiec? om befpotce. ^Cengefien ban bat be goeberen t^it gijp fiebt/toegefcDKben moeten tooaben be gcatie<0ob^/ foo berbient gbp toel bat u be feibe too?ben afgeno- men/inbien göp eenen anberen bcfcöimpt : en bit i^ Bet gene/bat ben ^Cpojlel fegbt : ^aer göp eenen an^ Ronj-i- beren in oo^beelt / baer inne berboemt gfjp u felben; enbetoeberom : SiïöieneenmenfcOeliaeftelijcfege^'Gaiö. ballen i.ö in eenige mifbaet / onbertoijft foobanigen in ^m geeii ber facDtmoebigOepbt/u felben bemerc^ öenbe/ op bat g&p oocli niet befeoo.n en tooabt»

G E B E D T.

\7 Erre moet het van my zijn , dat ick roockende vlas Idlx 42. ^ Ibude uycbluflchen , ende gekroockt riet geheel in ftucken breken : verre moet het van my zij n,dat ick op de fonden van andere foude gram zijn , die van de myne

SP 3 ge-

é94 r)cn III. Boeck. Het VII. Cap.

Ofca: 6. gcpraemt worde.Want hoc foude ik in uwe tegenwoor- dighcydtverfchijnen, die behnhertigheyt begeert cndc niet otVerhande4ie liever hebt dat ick my foude verfoe- nen met myncn broeder , dan dat ick u foude offerande doen,en die my fult wederom meten met de felve mate,

Matih. 7. daer ick mede fal gemeten hebbcn?Daerom vergeve ick ten cerften alle my ne vy anden, hoe wel in der waerhey t niemant tegen my ongerechtelijck en heeft gedacn , in- dien ick my felven wel bcmercke;want alle uwe creatu- ren met rechte moeftcn my verworpen ende benaeuwen, die een overtreder ben van uwe wet , maeruweberm- hertigheden zij n boven alle uwe wercken.Ik bidde geeft my uwe gratie, op dat ick uwe lanckmocdigheydt mach navolgen , ende u in myncn naeften ende in 4lle dingen, boven al feer vycrighlijck beminnen, Amen.

Pradtijcke om de Verduldigheyt te oeffenen.

toafï eit T^ <^ p?atttjcfeeban bcfeoeffcninge i0 een pegelicfe

öcb?chcii Ly jja j^ l^oQ^J^ / ïjjant op gecne plaetfe nocö op oee^

?arlmDa« neit tijt enöebjeecötecftoffeonuebecöjagenöege^

mm. b?eï!en ban anöere^ïl^ant aen toten Dient öen ftnecftt

naföne begeerte^of aen toat fenecötbolboet öen^ee^^

re ^ Wit iffcr fonbec geb^eöen^ oft toie geboelt enbc

obecfeomt met een anbec in alle faecfeen i boo^ toaec

memant.igtecom/om bat göp foubt Deöouben b?ebe

enbe tufte betopperfte goet ber betten/ oejfent u i)i^f

toijls? enbeneerftdijcömbefeoeffeninge/ enbegflp

f uit bacr eene feec groote b^ucbt m binben / enbe ee^

nen feec grooten bpftant tot aüe €5obtb?uc8tigöept.

«erun* jiBaec teneerftcn/ arbept boojal teflebüen een ge^

?5rtm mt ^"ft bette/eet göp pemanben Derifpt^toantbe gram^

feerifpm. fcftap becbliut boo? benpbecbefcDecpfinnigöepbt

bei:^ betten.

iCen ttoeeben/bettoeclöt in u fclben b?oefBept ban bietgelöcbefonben/enbe betootmoebigDt u/bettou^ toenbe alleen op <?3obt.

(€en betben/oeffent mebelöben tot ubjen naeften/ enbe atbcpt be bjoef öepbt bet betifpinge met liefoe tebetfoeten. Ccn bietben/ aentoept<0obt^Buïp$/ enb^afis

Van de Verduldighcydt. 6^^

^^p u btftc gebaen f^tbt / foo öebeelt <0obt bat öp öe iteöcn tDilt ööenefen : 30am <0oDt göeneeft cuöc i.Reg.2. maccötlcbenbe.

IBcn moetoocö bemcrcfecn tcnccrftm/ bat Bet met eene op^inDari? berifptnacmoetaÖefirafttDo^^ ben/ bat opcnuacc i^ i cnbe ma cenc befonbere cnbe in *t becbo?gcn/bat befonbec cnbe berbojgcn ïs?.

(Ccn ttoeeöen/ batter tn't ecr(le facDte mcbccöncn ssctiuaem* moeten toegeboegöt toojben / enbe baec naer bitter;^ &?^n. ber: toant/ naer 't feggen ban ben bepligen ^ugutti^ Xu S x\x\^ i <0eïöclifrJ beter 3ön/biebe lief beftiecr/ alfoo 3Önber meer W be b^eefe betert*

(^en berben/ men moet feer groot opficDt nemen op be geflelteniflTe ban ben perfoon / op ben perfoon felbe enbe op ben tijbt : flterom en Deliijft gcenen Xiiz i.Tim f. ouber 18? ban gtjp / maer btbt öem ai^ utoen ï^aber,- toantmen moet btötotlje? int openbaer toöcöen ban ben recötentoegft/ om bateenanberfoube mogen boo2bp gaen/'ten 3P batmen totlt tegen beel fïcoten/ cnbe berllooren alfülcöen bte bol begeerten 3Dn*

Het VIII. Capittel.

Oeffeninge ende meditatie,vaa Verduldigheydü in eygen ongeval ofc lijden.

fooY'Jlellinge der^laetfe.

TJ Et i^point. 56emerc&ttencerf!en/ aï^efuutcene Mump ^- -*- ftöou-plaetfefeer beel ongeballen/baer bé men^- Knar' fcften ober al mebe göeiïuelt too^ben / enbe fiet Doe Saaelu groot befe ongebatlen 3tjn / enbe fioebantgfj be men? fcöen3Ön/ biefe moeten lijben» ©oo2b:ïocri<j'tbat ben meeflenbeel guaet tjS / nocötan^ foo 5i)nber oocft beel goebeonfcöuibtge/ enbe <0obt feer lief-getaie i)U Ijier mebe befocöt too^ben / aengefien b^na aUe be OeerfcDapppen/röclibommen enbe jon(ien/3ön m be macftt ban be boofe : enbe aenfiet u felben öoeba* mgï) bat gbp 3öt/ toat göpomuboo2ïebenIeben berbient ï}tbt / enbe om 8et gene bat gfm bageliiclijS boet : enbetchmepnebatgbpbeeïfiofféfultftebben om €>obt tebancfeen ban föneonepnbeliiclic berm- Bertigö^Pbt tot u. 3©ant toat i^ ftet gljenc bat gïm

Sp 4 tüb/

696 Den III. Boeck. Het VIII. Cap.

^t ïjcp* ijjDt/tntiiengljputiJcfonöenaeiimercfu/cnbcintiien

i!n^n{É«' ^^^^ acichen too^t Dp 't ijmt bat gacoD/ gofeplj/goö

öc:rtm êiiDe antJcfc ^aoD^ at^ooie l)::cnücn/ ^pofïdm enDc

t>aii iüi% .lï^artclarcii odcbeii D'-Dt^cn -^ 2demercftt ten ttoee^

ben/ Uocörooicniof öut gfjubpccnpcgljclijchfult

Dctiöeu/inöienoljp'tbecö^aegljt» (€cncer|len/ b^

<0atï/ omöat oljpüqeeftonöerföncitiuiUe/ caöc

f oont boo^ lijöê u\»e lief öc tot föiie .f It^ajcjlepr: toant

öïe Uïo^H ïtteer betoOiU met lijbcn öan met lierctien:

liiaeiOingïiPbupfent fultbtnbni/öiel)eelf«Ilenge>

ben cnDiöDcn/ maer fullenfeeronljeiöuftitgljlijcii

tsecö2aaen een felepn onaelncfj om <0oö0 tDillc.gcli

Diötjc u/mcrcht löatlicfoeen lioe fïauvu Dat öcfe i^^

inöienöïeoprecl)tytjacL7enfoüöeöiena'tföO')an!gö

5Öa/aï.«2f öie geblehen ijeeft in be lïerchöcptenbc tzu

DulötgDept becil^artclarenrj boo;töaecbeliefbei\tf

oy rcdueiijcfe tlercft enbe onb,2e]^elücft/|a be lief öe i^

fu ticrtt» ais? beboobt/ enöcbe jaloerffïept is^ Ijïtt alsi

c^nt.s. belKilc. (Cen ttoeeben / üemerc fit mbtcnoljpber;=

biUbïoft 5Üt/Öoe groot gïjp fult te feu bp be l^cplige

feer fteccric beminnaei\$^/ en bat om bat gï)p !)un ge^

iijth getoo:ben 3öt/ Uan betoelclie gcfongen too^bt :

3f^cc beei OelJben alle be Igepligen geleöeni f€en öec^

ben/ niemant en iffer DpbemenfcOen/ bie i)em niet

tn Uertoonbei't ban eenen beröulbigen menfc i)e/en^

be bie niet meec en acöt eenen mcnfclje bic fijnen

moet hm bebtoingen / ban eenen beibJinnec bei* fle^

btih ïDant foobanigen t^ eenen liopcten muec enbe

eenen onbectoinnelijciien fcöiit gebeclu met becbul^

bigliept mbc gcrecUrtgbepbt»

ii3n eii Kct 2.point.gicfi btbbe li/bcmcrcbt teneecften/oft

fccleu oii* Qf)p toei toect iancbci toattealjbatgljpfoubtmo^

1-r^/ot'De ^^»^ ^^^ ^^" O^^^^'^'^ geratten : boo.a^Jöaec'ti.öfefjei:/

fau^l>e?:ï* bat gijp 't met en teeeti baerom peplïalbuj^: ^iet

ciI3obt kpwt mp befe tttbulatU toe / bit W ben toegO

lanchö ben toelclien Dp mp imit naec benfiemel Icp^

bcn/enbe f ancèjef geenen anöeren / te meec al toaec't

bat icfi allen mijn beftbebe/ noclitan.öenfoubeicli

z.Tix..i. befe tribnlatientetcntgaen. ^aer-en-boben aenge-

fien bat int febec üS/ batlopboojbeeltribulatien

moeten faligD tooabm/ cnbc bat aUe beoOdïe bic

VandeVercKüdigheydc. 697

Oingöe fuüen Ujöcn/ cnöeöntfeectontcacljiiööts? tlit tooo?öt : <Dc töereldt fal tjaer becDIijtitn / maer loan. 6. OOp fult Deb^ocft 5i)n/ rian utuc b^oefjjepötfal in i)Ii)tïtfct)ap t»ecanöcrcn:riaigcficn fcoü icti/batbcfe faüeii alfoo sön/fo onöcifcDept enDc (lu?t bp u feibcn oft g[)rj toiltfaliaö teo^Dcn oftmet/ oftgïjptotlt <ïj5otJbiucïingimjcö !cb4?n/ oft gijp öiecuujiltbc' b2oebcn met öe fimtïcrcn<aoöc0/ cnbc oft gljp bc* geert Dat tse b^ocf öept in biytfcDap beranDece. gn^^ bien aï)p bt t tbc-!aet/ fco biDöe ttb a biebcrom fcgijt mp/ 3Baerommaegl)t8ï)pban^ ^taetficcutoete berfiiefen be maniere ban bcnanbjtfjeptenöctegen^ fpoet/ öft <2l5oöt i bat 1^5/ ir.oet öcn fiechen (lellen be maniere ban meöer i)ne / oft t^cn meöec ijn-mceftctl H^cet ben Capitepn t^tw foibaet boigen/ oft ben fol- baet t)i Capitepn^ of moet b'eeubïige il^yf Ijept onfe on^jDiif liept bolgéf C:en tb3ccbc/tnDten gbp bit ccupsi en benaiuöept voepocrr/pi^pft boo?felterli)^/bat gijp cene bte beel f bjaci'bcr i^/ ban ben biipbel fiUt moeté ïijDen.5Dantbaeromfegijtben^eere:3«omttotmp ^^atth. i|. afie tiie Deïafi enbcbelabvn5ijr/enbeiclJ fai uberma* lieniojant mijn joch iöfoet/enbe mijnen lafiijsf licfit: ^acroir.bebjeeucnueüoDreinbetKiie/ bat fpgfje== Sap.j, yajantieit lïcDben f biare liegen/ enbe geleben Ijebben b'alöcr-ftoaerfte tp^annpe besf bjerelbt^. (€enbec* ben/ bemercht bat top aliegabec met befe toet gebos* ren5ün / tiat top teglienfpoet moeten berb^agen / enbe bat gbP ubacr te bergBeefiSr tegöen (lelt; toant ben ï^ecre felbe fegt:l|et i^ u gert tegen 't fïeecb-pfeic Aaor. 9; met öe boeten te (looten.^al Oet tlöclt tegen bé pot- ifai« 4j. bathtt feggen:a©at Doet gl)pi3;nbiê glip 't ban niet en hont ontgaen/tonerom3ijt göP beroert/enbe ber^ meeröert gijp utoe b^oefijepr enbe guaet-^ toant gbp en liont (0obt niet Ijinberen ; en i^ 't Dat gl)p 't felbe aen \i\xicn naefien toiit boen/ Dp fai to?efeec sijn / hit oeut. 18. feglit: a3eeftmpbe to^aöe/ enDe icfe fal bie bergeik benralfo bat ïjp (Iraft met bet eeutotgD bper/ bk tot Rom. 12. fijnen naejlenfegt iiacba.S.s^u bit niet genoegfCen bierben /naDemael bat gf)? in u felben fict eene öoo* beerbpe en onberbulbigDcpt/ en toiit gDp ban norfi-

gp 5 wn^

€92 Den III. Boeck. Het VIII. Cap.

tan& ban bcfclbc ukt qf^emfm too^öcn I gijp froBt /

Sïa» ataet Dan den mcbccön-mec(lcr fijn Ijant aen u

fleecöcn/ öancfitDcm/bie u IjdptomöefeDeeftente

öooö^n/ ^nbe oefen D^anbt te biuflTcöen , tnant öe Uec^?

öulöfgöeptenöanfonöec öefe octfeningcnnietbec*

firegöen too^öen/ nocö ö'ootmoeöïgBepotfonöec öe

becootmoeöingOe*

«cnfcöout Het 3 .point. (^betloopt 00 mpften'en bantrepaflfï^

tiVtoT ^Ö^Wt (€eneerften/öebenautóeptöes?!jertentian

wiu ^^" aldecfoetften gefu^/enbe boegt öe utoe öaer Dp/

cnbealfobecfaemt söntue/ offectfeaen be<0oböelöc*

feeiKajeflept. ^aecnafiet toat Bp lööt/ ban b^ien/

enbe Boe/tn fön ItcBaem/feben/naem enbe eere/enDc

pfai.iiy. fegtten mtnflen tote!cfeerepfe:31^atfa! tcöu toeöec^

geben mijnen öonincö enöe mönen ^oöt / utoe aU

becbectooapenfte flabe /boo? al 't göene bat gijp mp

Bebt gegeben^ijS 't met betamelrjcfe bat icö op u fou*

be betcoutoen / biz foo gcoote binglien boo? mp Bebt

öB^baen I fal f eb niet toat becb?agen boo? mijne fa^^

IlgB^pt/aengefien göp u gebjeecbigöt Bebt fo gcoote

Wngen boo^ mp te lijben i (€en ttoeeben / aenmeccbt

bat ben alber-toijften tnliz beften ïgeere B^t ccups?

boo? fp felben enbe be f jjne Beeft becboren j enbe fegB t

Cal g ban: Wp moeten glorieren in 't erup^ onfe^es l^eeren

êjefa CB?ifti/boo? bjelcften be toerelt boo? onjef gBe^

sftcmetcht crupfltjs^iCenberben/bemercbt'teeutoigBgebJüBt

te giqw» bec glorien / bat boo? be tribnlatf e ban eenen oogen^

2. cor.4. jjitcbfalgbegebentoojben/enbenaebatben ^pofleï

Hebr. 10. ^ggjjj/ jjgj jj^ berbulbigbept tot alle fafeen noobelöcli

ijs/ om bat top be belofte fouben toeberom brengen /

enbeonfe5ielebefitten. 25ebeeltubanmet eenebel

Berteaen be <0obbelöc6e boo^ftenigBept tn ben tobt

«nbe eeubJigftept / enbe maecfet bat gBp toilt 't gene

tiat<15obtb)tlt/ toantanberfinjs enbonbt gBp niet

begeeren bat u p^oföteUjcb i^ / toant onief p;!Of ijt al^

leen ij? 45oW bljjft ban in Bem/enbe gebet l)tm/ tiit

ober al enbe alle Bet goetiisf/ enbe gBp enfultnopt

fionnenölagBen: toant BpblaegBtbte eenigBgoet

berft / enbefiet / tnbien gBp toilt / gBp Bebt Bet al in

iib)en<0obt/ tnbien gBp boo? ben b)tlle enbe lief be

mit'dmx gBeboeggtsiJt/ toantBteraenbangBt alle

be

Van de Verduldighcydc. 6p9

b^ toet entie ©jooljeten / enöe t^itt in tó öe l3al^ maecötljcpöt öcr lief ben Gelegen*

G H E B E D T.

O Eeuwige Wijfheyt , die fterckelick ftreckt van *t Sap. 8. een eynde tot het 'andere , ende Ichickt alle dingen Sf^JjJ°^j,j foetelick,en hebt ghy niet gefeyt door uwen Propheet : <©oDtir Daer en is geen quaet in de ftadt , dat den Heere niet en Amos 3. heeft gedacn ? ende en hebt ^hy niet gefeyt dat alle de hayren onfes hoofrs getelt zijn ? en aenfien uwe ooghen Mattfa. 10, ons niet altijdts ? en zijt ghy niet onfen Vader, onfen al- derminnelickften Schepper ende bewaerder?en leven wy in u niet? ende beroeren , ende en zijn wy in u niet , Aftor. i^ en al darter is? Siet niet een bladt op den boom en roert hem fonder uwe voorfienighcyt, noch Tonder defclve en valt geen muflche op der aerdcn. Indien my dan defen j^arc. 10. oft dien regenfpoet toekomt; lal ick als eenen hondt in den fteen bijten , ende inijne oogen niet tot u opheffen , die 't felve doet, ende mv dat toe-fevnt door eene onge- meten liefde ? Heere ick bidde u dickwils om verdul- digheydt, ende nochtans ick en begheere die niet re ver- werven door de gewoonelijcke maniere : maer als een menfch Godt tenterende wille ick verduldigh zijn , en- de daer-en-tulTchen ick en wille niet lijden. Heere ehy hebt uy t ' t gene dat ghy geleden hebt , gheleert veraul- digheydt ende gehoorfaemheyt ,ende fal ick alle fware dingen verworpen? voorwaer ik ben eenen blooden fol- daet.Ghy zijt voor my aen het cruys genagelt,gekroont ende gegeefTelt gewecft , ende fal ick alle gemack foec- ken ? Ghy hebt hongher gheleden , ende fal ick mynen buyck willen op-vullen? Ghy hebt verkoren fchande eti verwijt , ende lal ick uytfinnigh menfche na glorie fien ? Ghy hebt in alles verkoren harde, Hechte en ilrenge fa- ken,gelijck oockalle uwe Heyligen,maer ick gedreven niet met uwen ^eeft,maer van 't vleefch en werelt,fal ik mijn eygenprohjtfoecken.^En weet ghy niet alderfoet- ften ]efu, te verworpen het quaet , ende te verkiefeti het ifai. 7. goet? indiender dan quaet gelegen waer in ' t cruys ende in de tribulatie, foudtghy dat verkoren hebben? foudc ghy uwe Moeder ende'alderlieffte Heyligen gcfchonc- ken hebben den Kelck des lijdens , die omgcgaen heb- ben

700 Den I ï I. Boeck. Het V 1 1 1. Cap. Kebr. II. be^ in fchaeps-pelfen ciide gey ten-vellen ghebrcck lij- dende, benaut, gepijnight door de wilderniUc van ditlc- ven,op dat fy fouden komen in *t oprechte lant van Be- loften? hoe wil ick eenen anderen wegh vinden, dan ghy eeuwige Wijilieydt hebt verkoren ? o mijnen Godt mif- haeghtmyuwen raedt? hebt ehy moeten lijden ende allbo gaen in uwc glorie ? hoe /al ick dan in defelve ko- 3BDp en men, dan door de fieyrbane des H . Cruys? Waer ick gae Ikünneit oft vluchte , ick en kan gheenfins hcc cruys ontloopen , met"nt« omringelt zijnde van alle kanten met ongevallen j maer BOiiu \ ick maecke , door mynen eygen wille ende wederftanr, hart ende onverdragelijck, 't gene dat anders foet foudc zijn, indien ick het geerne van uwe hant name,want ghy Pfal. 90. hebtgefeyt: Ick ben met hem in de tribulatie. Wat fult ghy met my maken,o goede ]efu? is 't niet fcker dat ick jiiet u niet en kan regneren, ' t en zy dat ick met u lijde ? waerom hate ick de gene die my een kroone maken, en- de waerom heb ick eenen aftreck van hem.aengeficn dat fy defelve voor my maken , oft tot hare onvoorfichtig- hey t, oft tot hun groot achterdeel ende quaet,het welck foo groot is , darmen daer oock deerniffe mede in lijnen i>ft ïtjöm vyandtfoude hebben? Siet fy geven my medecijnetoc t6 onfc mync fonden , en wapenen om myne vyanden te verja- t\\Uo\\(e g^">"^^crick, ö goeden Jefu, en wilfe niet hebben, ende toajpcnciu ^^^^ ^^^ ^^^ rafende menich , beminne de gene die myne \7anden voorftaen, ende hate haer , die defelve verwin- nen: ende eylaes! ick en fchame my niet,my felven met den monde eenen Chriften )te noemen , en met de werc- ken 'tfelve te verloochenen. O alderliefftcn ]efu,kondt ghy foodanigen menfchein uwen dienft verdraghen, die lukken fchroom heeft van het cruys als van dea duy- vel? ende die geenlins bemint die hem vervolghen, noch voor hun-lie<fcn en bidt, noch hun deugt doet, maer als Matth. 5". een Heyden enPublicaen alleen bemint die hem bemin- nen, ende haet die hem haten, dat oock de wilde dieren doen ? ende hoe wel ghy beveelt darmen fijne vyanden foude beminnen , ende dat ghy daer toe ftelt fo grooten loon. Nochtans eylaes 1 een foet woord t van mynen c\'en-naeften tot my ghefproocken , oft eenen kleynen dienft vermach meer bymy, dan uwen wille , ende alle uwe beloften 5 wani dacron:! vergeve ick hem al wat hy

tegen

I

Van de Verduid ighcydc. 701

tegen my mifdacn heefc fcer ghcernc , macr omiiwenc wnlc en verdrage ick oock niet een woordt. Siet ick be- lijde voor u myne mifdaden , endc ick begeerc fcer oot- moedelijck uwc grarien door uwe pijnen ; ende ver- moeythedcn door uwc droefiicdco ; ende ontallijcke wonden, door verdriet endc verwijten, op dat ick myne vyandenmach Iccrenuytgront mijns herten beminnen; allen tegenipoet van u ghelbnden ,vry\villighlick mach acnveerden; door veel tribulatien van uwe voorfienig- heyt gefonden^op ecnigcn tijt mach faligh worden,ende Itaen onder uwe uytverkoren vrienden , de aldervroom- fte Martelaren, vcrmaert door foo veel lijdens;ondcr de Confefforen ende Maeghden , die oock door hun cruys vcrmaert zijn , en u inder eeuwigheyt genie ten. Ick ge- ^^t^thm ve my over aen uwe voorfienigheydt , Ichickt dan uwe 'ö"^f^'<^» creature na uwen H. wille. Doet met defe n worm der aerden dat u belieft, oHeere Godt mijns herten, want wat wete ick wat my profijtelick is ? ghy zijt den mede- cijn mijnder zielen , ghy weet watmy nut is , ghy zijt mijnen leyts-man , ende ghy weet waer langhs dat ghy my moet leyden. Ick wete dat ghy , ö hemelfchen Va- der, myniet en fult verworpen, niet verachten , noch niet verlaten , want ick enfal u niet verlaten , ö goeden ]efu, geholpen zijnde door uwe gratie , ick begeere met u te ften-en, ende myne vyanden te verwinnen, ende aen te hangen in der ceuwigheydt der eeuwigheden , Amen.

Pradtijcke om te oefFenen verduldigheydc van iijn eygen ongevallen,

pv '€ctatr^ mojocn.s? in't onbcrfocft trer confcfen- poo?rrf t ^^ tic/ia oocfe op aiic uuu te boo^ficn/ q^sl^th öet 1^^"^^ tltfc^lit i^ I ö'onoelucïi öat u lian tocfeomen/ enDe u g^rtcbaertocDecepöcn.

(Ccn ttoeeöen/ a(jsf u ö^gcbcn toojbt cent ge occafie mixt u tot ban berbulöigöcpöt / foo toüt utoe oogen tot (Oobt ^^^^ na Den Dcmel becren /enbe fiem banclien/ ende öcm omfielfen/ pepfenöe bat gjjp 3öt bp ben gö^ crupfien» c^.^^..^^ 25ebtöingr)t ban utoe ftcmme/ enbe laetbe gram^ u^S fcljap \\\ u berdcrbcn : nocO en berljaelt baer na niet me. xmw p^mant öet ong^lucö bat w \$ gcba^n/ nocl; en

702 Den 1 1 1. Boeck. Het V 1 1 1. Cap.

ijccmeccbcct Dat met; toantötttis^fietfelbebcftöa uw cnöe fp felljen tïoo> U\im öt\ö öupbeljsf tot to^ahi bectocclien: macc gftp moet öat a\^ ecnen oprect}tei ootmoebigcn menfclj bccmmbercn/ aengljefien öa aen öem geen oncelöcïi en gzfcïjict / bie oBobt fo on OOetrouto tjSöetoeeft/ enbefooöichtoijis^ongclücf ocbaen Oeeft^ «ioo2ftomt (^en becben/ inbten oOP een ige bf ttecïiept öcboeïi S^J^""^^''teol)en utöen nöcften/ bdo^ftomt flem ten minfter boo? een anbec / tnbien gO? *t niet anbers^ en ftonbl boen:eecft met berootmoebinge/al toaec'toocö boo? fijn fcljult gefcOiebt : ten ttoeeben/ met toelbaetj ten berben/bibt ten minflen neerflelijch boo^ Hem^iBen bintec/ bieboo^eenenaffteecenbeöaet/ fcfjoutoen fietaenfienenbcfpaeecltenban Dunnen naeften : ben l|eere tDtltfeoo^beelenupt fjunnenepgen montenbc bact/ gelijï? Bp boen fa(/ enbe fp en fuUen fijn aenficöt niet fien^lBen bintec/bie be felbe niet en totllé booa^^ ftomen met becootmoebinge/ q\0 oft bat niet en be^ Phn.2. taembe/baer nocïitanje^ben ^eere ftem Beeft beroot^^ moeötgljt/enbe l^ie geen fonbe en fjeeft gebaen/bceft i^m laten reecbenenonbecbemoo^benacr^'J 5Bilt ObP miffcbien fel) jjnen niet te bonnen bolen / en bat öbP gbeen menfcïje en 5öt i ^itt boo? u bat gbp niet en balt gljelijcb ben afballtgben €ï\Qei/ enbe alics een <©ffcïtu ïianbei^^incen» €en bierben/ offert ufclbenbage^ uut löcbss in be j^ilTe tot alle tcibuiatien/ biegbpban eeniS pegelijcb^ banbt foubt mogen ontfangen / ban toaec bit cocb bomen/ baernaebeftentbatgbpbie aljS eene toeibaet ban tic bant ^obs? bebt ontfangen/ enbe bitit boo? be gene bk u becbolgen»

Schiet- (jehedekjns^

L«r^'" TCk ben het koren C hrifti, ickfalghemalen worden ^ met de tanden der heeften , op dat ick foude gevon- den worden een fuyver broodt. Pfal.ïiS. Het is my goet dat ghymy hebt veroormoedight, op

dat ick foude Iceren uwe rechrveerdighmakingcn. Pfdl. 2tf. Zijt mynen hulper , ende verlaer my niet , endc veracht my niet Godt mynen Salighmaker,

Het

Van de H. Communie, 70»

Het IX. Capittel. Oeffeningc van de H. Communie.

pT ©00 fegt/tiattecöjp manieren 3ön ban offeran.' hu^o de •^ ■* öcn/ een ban 't licDaem öea Igeeren / ïjet ttoeebe <^^^"^'^'* bancenroutDtaO Ome/ ftet beröebaneenberflo^ «1^%'' ^• benücfjaem. <Dacc moet Dan boo^gaenö'off^candeg^jp ma- Dei: ootmocöïöDepöt in 't Derte / enöe be fiaftöbtnae "««" böw in 't licDaem / om öatter öebotie foude 3ön in 't con^ Sl"^* facreren ban 't licBaem ü^ %eren. üierom moet^ • men '^ öaegöje? te boren De 5iele fupberen m^t leeDt^ toefen oft üiecfite/enDeDoen tenminfïen eenioeont^ DoaDinge ban fpijfe» €en ttoeeDen / moetmen Doen ceniöB toertöDerbermöertioBepDttotonfen eben^ naeften ( Dat öBefcftieDen fean met boo? fjem te öiD^

1 ben ) op Dat De 3ie(e fouDe öefeleeDt too^Den met in b^uploft.ö-feleeDt, €en DerDen/moetmen af-ïeggen De liefDe tot eenige creature/ boo? Dm nemenDe/oft

I jnDien 't geoo^ft i^^/DoenDe Datelijcö eenigö tocrcft

Iban berfterbinge / op Darmen mocfite aenDoen 5ie^ m €ljmu$ I öet toelcfe fouDe mogen bergeïeecfeen too?Den op fiet oo^ïof nemen/ met toelcfie Éefutf r boo2 m pame Beeft affcBepDt gfienomen ban föne IBocDer / toant S^ toa^ booa Bern bpfeans? eenen ee* mgBen troojl* (€en bierDen / moetmen ten minflea Doen ceniaB taercfe Der ootmoeDigfiepDt/ 'ttoelcö geliK^fouDe 3ön De toafTcBmge Der boeten: 't toelcfe oocö §>. ^ernarDuiSf De fflne bebolen B^^ft*

Voor deH. Communie.

y ^" f ^ï^ften/ bemerclit Den fteere %tmim met mt h? « -^ fynBoftotuèomenDe. iBaer b^aegBtbanalfeöif tot u rreaturen/toieftp xmt toeren/Den alDer-macBrigB- *^°*'* len / alDer-toöften / alDer-öefïen / alDer-recBtbeer^: ïigBflen a3oDt/öen toeïcFien menfcB getoo^Den 3nn*

)e/foogrooteDingenboo2uBceftgeDaen/geïncööP loch alle Dingen boo2 u Xizz^ gefcBapen/ %u

€en ttoeeben / bemercfet Boe grooren DerepDinge ia?r ban noob^ iff; fi^t toat öBp <0oDt om föne toeu

DdDen

704 Den III. Boeck. Het IX. Cap.

baöcrt fcöuibioD ^ijWlittt öoo? öe ftaumi/ ercm^ Melen öcrl^cplïGcncnbebcrcticne/ aenoDtfï^n aU^ tijtclen ban üonincfe/ Ücpfetv $c. Hem toeliomen* manm ^€en bcrbcn / Vüacrom enbc ï)oe Dp iiomt / te toe^ i)ii tot u ten/ om fn fclben bolliomeUjcït mcöe te öeplcn / om ftomr. a|{e mirahelen Die ftp öOcbaen fieeft aï)ee|leUicft te becnteutocn/ toaec urn oDp feont nemen berfdjep^ ïïen pcrfoonen/ nu ban ben blmben/ nu ban ben toa^ terfucl)tigcn/nu ban ben oicïjtiöcn menfcijc/ötiücft be (albinoOe besfl^.^deeft^ufaHeeren/ enbemet fulche begeerte tot Ijem gaen/om bat \)p u foube ge^ nefen/ enbe algJccne liJepnebjereibtljerfcöeppen/ enbe ben % <6ceft iw u binnenjle bernieutoen. ^tet oocö öoebiec bat befefpijfe umt^Ulm CO^iftusS geïioflöceft. ^ ^ ^

cot toi«ii (€m biecben / aenmctcht tot toten fji> met 5tele öP homt, cnbe licBaem öomt / enbe bccfoept utoe principale onbolmaechtöeben ooch in ^t bcfonbec/ nauanulijcö öe gene / tegljcn betoelche gijp u particulier onber^ foecli boet, rsMMtftf, <Cen böfben / ftcmercln ïjoebanigB bat t0 ti'upu S tornt toer cfünge ban 't €erto, <§acrament/tetoeten/fcec 'tf^.^a* groot p^oföt/b'opperftetoeerbigöepbt/ b'opperftc tïamciit* geneugöte / toant be siele toojbt ben tempel / moe^^ ber/ graf/ enbe ïjemel <3om : oeffcnt fjier be toerc^* feen bejs? geloofjSf / öope enbe liefbe/ oberloopcnbe be fonberlingljile bolmaccfuljebcn enbe toelbaben/ al^ hp exempel : l^eere / tc6 geloobe bat glip 5üt ^i^ wp gefcöapen öebt/ enbe alle bingen om mp / enbe fiet nu tiomt gftP tot mp/ Ooe en faï icfe ban in u niet fio^ pen/ enbe fat u upt geheel mön öerre beminnen/ üc.

In de Communie.

©c .ïBotï» D €mcccftt op eenen oogOenbliclö be iBaieftept öfitjcfee i> 45ot^t^ / enbe ben afgronbt utoer bertoo^pent:» ^«?re«. ftepbt/enbe wtiöelft ben l^mc met be liefbe ber €n^ be mtfe gelen/ ^ert^-€ngelen enbe ïicpligen/gaenbe met wcpnucpt* ber Denen boo?alle be cïjooren / enbe geeft u geticel ober/ offerenbefjem alle bingoën/ enbeOiebtD^it beel geluclijj ban alie föne goeberen.

Van de Communie. 705

Na de Communie.

T<i:iucrflm/ moctmeneenlcbenbcocloobcbec^ s.nufiftt toecficn: fCen ttoceöen/bertDonöectnae/bcroot^ u gcioof/ itiocblngOe/öancfefcgginode/enöcomljdfinge/op-^ offedng!)emgtbe«enmgf)c/DcöCcrmöe eiiöe bebc* iingöe» ïact u utoe fonöcn cnbe ontoeerbtgöcPbt bectoec&en tot Oc begeerte becberootmocbtnge : tot be bectennberingbe öec bolmacthtöeben <6obt^/ tot banchfeggmgDeallecfönetoelöaben/totb'om^ ftelfingeu bec I ief ben 45obt.sf / fijne ongemetentDep t cnbe onepnöelöcfee goetfjepbr^ ^aec na offert u fel< <Dff«t u ben enbc alle bt ngen in be bereentngbe ber berbien-- f^ïö««u gen 3iefu Cf)?tflt €en laetften/ begeert boo? u enbe be gene bic u bebolen 5ön bet gene bat gOjP bJilt/ met ttoijffeïenbe in 't ongeloof; ïDant bte tbJöffelt (fegöt ^. gacobuö; i^ Qclijth be bare ber 3ee / bU ban ben uc r. mint too^t Deroert enbegeb^ebcn : ^éukfeen menfcfj ban en moet niet mepnen/ batöppetban<6obtfal ontfangen^

Gebcdt voor ende na de Communie.

AEnbiddelijcken, alderrmachcighften,ongemeLert,cn fêtrcot* onbegrijpelijcken Godt,g'hy woont in een licht daer moftiinac men niet aenkomen en kan , hoe fal dan u licht konnen ^^"^ ^^^f^* over-een-komcn met myneduyfterniiren? ghyzijtdie zijt , cnde alle dinghen zijn voor u acnfchijn , als orr die niet en waren , ende gelijck een druppel douws voor den dage vallende , hoe lal hy dan komen totu , diemeynt Sap. 11, dat hy wat is,acnge{ien dat hy niet enis>voor 11 fchuddcn de colomnen des hemels ende bede eken hunne aen- lichten; by u ftaen thien hondert duyfent Engelen, cnde fal ik,dic eenen worm ben en geenen menfch,\viens ver- keeringe op der aerden is , derren totu komen? Ghy zijc den ftercken,y verigen God,den Koninck der Koningen, die geenen nenfch fien en kan, en blijven leven ; wat fal ick dan doen dicmetontallijckefondenbefchuldight 23Érr!)iiI« . ben aen uwe Majeltey t , die oock heden noch meer Ion- J"J9c ^^Ö»^ den foudedoen,indien uwe gratie my niet en wederhiel '* myne ziele, die daer is nedervallende en loopende na de kudden haerder inede-gelellen/oeckeDde water-putten

Z5 <^ie

7o6 Den 1 1 1. Boeck. Het I X. Cap.

die geen water en konnen houden,en verlatende de Fon- teyne des levenden waters. Siet ditisdeougetrouvve ziele , die u verwerpende na de heylige bruyloft met u gehouden in't Doopfel , heeft onkuyfcheyt gedaen mee

Icrcm. 3. veel minnaers, dat is,met veel creaturen, en heeft om de liefde der felver de heylige infpraken , dewelckeuwe kinderen zijn, gehaet endegedootinuwetegenwoor- digheytja heeft u bloet veracht. Ten laetften,myne ge- boorte is my eene fchult, mijn leven/onde ende ellende, ende het fterv'cn eene ftraffinge.Heere mynen Godt hoe fal ick den hemel derren aenhenpoft konnen aen(ien?die verblindt zijnde en hebbe u niet bekent , die nochtans over al zijt^en over al om mynen wille werckt?Ghy hebt my foo dickwijls van de helle verloft,ende nochtans ey- laes ! en hebbe ickunietbemintgelijckickfchuldigh was,maer ick heb aengehangen eene bedriegel ijcke cre- atuere,eenen geflagen vyant, op dar ick foiideverliefen het leven,den trooft ende falighcyt mijnder ziele (die in u alleen gelegen was) op dat ick myne vryheydt, ende u .die 't al te boven gaet , vooreene feer verworpen faecke foude verkiefen,ende verre foude gaen van u ó eeuwigen Vader, die over al zijt ; ende over alheerfchappyehebt, Ende moet ick niet vreefen, dat ick fal met Oia ende de Bethfamiten geflagen worden in' t gelichte van de Are- ke van u alder-heylighfte lichaem.? clat ick(niet hebben- de het bruylofts-kleet) fal ghejaeght worden uytu he-

f fal.43. melfch Avontmael,om de verekens te voeden, en noch- tans, o Herder mijnder ziele, niet verfaet worden .? Da fchaemte heeft mijn acnlicht bedeckt.Watfal ick,o be- waerder der menfchen doen , zijnde blint op den wegh, gewontin den bofch, gightigh op het bedde.^ fal ick met

Copblutbt Cain vlieden van u aenficht ? neen ick Heere, maer ko-

tot ©oöU mende fal ick komen by mynen Vader , naer de fontey- ne des levenden waters, die dorft heeft na myne falig- heydt ; rot den Herder, die foeckt het verloren fchaep; ick fal komen, blindt zijnde tot het licht ; gelaeien ende werckende tot den genen , die my foude vermaken ; ick fal mijnen Vader om den halfe vallen,mynen Vader feg- ire ick , mijnen Mcdecijn, mynen Meefter, mynen Prie- ïter , ende myne fpijfe. Sict mijn leetwefen is groot ge-

Thren.2. lijck de zce , daer en is nicmaiji: van alle myne geminde, f

die

Van de Commimic. 707

die my foude vertrooften , wat iifer voor my in den he- PfiJ. 7:, mcl , ende wathebbeick voorugewiltopderaeïdcn ? ^'-"^^- *• ydclheyduder ydclhcdc-n, ende 't is al ydelheydr,maer ghy 'zijt mijne ecnigc bccjeertc. O ziele, fiet jclus llaen aen de rechte handt van tic kracht Godts , fier hy komt ende eenen fcer grooten loon met hem. Komt ghy dan o goeden ]efu ! Heere komt en wilt niet vertoeven , want ghy komt om te onthalen den verloren fone ; om te vermaken den vermoeden; te verblijden den genen dieu bedroeft ; om te trecken die vliet ^ omtekulTen, dieu eertijts geeflelde^om te kroonen,die u met doorné ftack; om te omhelfen, die u kruyfte;om levende te ma- ken , die u doode ; om te beminnen met eene oneynde- lijcke liefde, die u haettede. Wel aen mijnen Godt,fieï neder uyt den hoogenftoel uwer glorien, ende enver- worpt my niet, diedaer ben het werck uwer handen, gemaeckt ende hermaeckt van u , ghekoclit met eenen grootenprijs ,> opdatickumach glorificeren ende dra- gen in mijn iichaem , ja die oock ben gcvvaifchen met u dierbaer bloet , en aenu ,0 alderfoetftcn Jefu toegewe- fen voor foo veel tranen, fchamperheden, fpoufels ende vonnille des doots , die ghy al om mijnent wille verdra- gen hebt. O wat fal ick u voor al dit weder-geven , an- i^ct obrr*^ ders dan my fclven geheelijckPlck achte nu alle dingen |%*[,|'-?J8*' als dreck , om datick u foude mogen winnen; ick wille «öüDDeiiif* met u op de laetfte plaetfc fitten, om dat ick u foude ficijaiiDCii. mogen behagen; ick wille myne overfte tot der doot toe gehoorfaem zijn, alle dingen nemen van uwe handen. Doet met my nau welbehagen j en laet my buy tenu niec behagen,gccnen lof des fondaers,geenecreatüren,wiens trooit my niet enkan verfaden: ghy zijt alleen mijne verlaetheydt,ghy zij tallen mijn goet. Ick bidde u ver- leent my dat ick my felvengantlchelijck m.ach beiich houden tot mverglorien,dat ick mijnen naelten met al- le liefde tot u mach brenghen, ende dat ickghehcelu mach zijn,ende ghy mijn ; dat ick in u mach leven als in het hout des levens ; dat ick door u mach leven , o he- melfch Manna ; dat ick met u , ende om u, mach leven ende fter\'en, o aldergoedertierenfte Lammeken, Sier ick kome tot u , ende ghy gheweerdightuoock tOL my te komen, om da: ickuïoudegiorificeren,omdatjck

S3 2 ufou-

7o8 Denllï. Boeck. Het IX. Cap. u foudc beminnen, om dat ick van u foude gencfen wor- den , om dat ick voor het gene dat voorleden is , foude voldoen , voor het toekomende gratie verwerven , cnde i^ratic verdienen in uaenfchijn tot hulp van de Hcylige Kerckc ende Religieufe ordenen , voor myne ouders, weldocndcrs, ende die my bevolen zijn, ende oock voor ^pniqt mijne vyanden. Ick kome by u, om dat ick u foude om- teqmte helfen , vaftelijck gheloovende, dat ghy waerachtclijck tot 45oD^ j^ JJ.J. zijt,die alleen w onderlijckheden doet.Vcrmeerdert mijn gelüof,verweckt myne hope,ontfteeckt mijne lief- de. Komtjkomt,komt )efus,laet uwe genoeghte zijn by my te zijn, ende de myneby u te zijn. Komt mijnen al- der-foetften,alder-machtighften, alder-wijften , alder- bermhertighften , alder-m'innelijckften Godt, met uwe Hcylige mocdcr,met alle de Heylige Patriarchen, Apo- ftelen,''Martclaren,Confeiroren,Macghden,fonderlinge mijne Patroonen N. ende van de welcke wy heden ge- denckenüTe houden, laet hun mijn herte bereyden tot u- \ve wooninge,tot uwe Arcke,tabernakel,throon,tempel, flaep-kamer ende beddeken , dat ghy in my mooght ru- ften ende blijven,op dat ick u korts mach {ien,ende tot u komen, u beminnen, in u branden,fmilten,verteyrt ende volmaeckt worden, Amen.

Pradijcke om Godtvruchtelijck ende devo- telijck te communiceren.

©cjöieiij* "r\'€cr(ic enöc alöec-nootfaftdöcfefle Dercptimoe

tu ^ ijj / te bo^n eene oprecfjte en bolniaecfete biecH-

te/toaec ban cenföcelsf gcfpjolien i^ in't eexftt boetW/

öc tDCltfïc men foo öicfetuölj:^ «?nöc tn fulcfecc boegen

moet öeb^upcfïcn / oclöcö on^s ban onfen biecüt-ba^

öerocuaöenfaltoojDcn. .

^ctïitattó 21Ien3cfien öat öe communie een memortael en öc^

bmi'tit^^ tiencfeenWetj0fbanbepafrieon$f.§aliöI)ma!ier0/foo

imm i^'t oocïteene öoefee berei^binoe/ fjieraf fyne niebi>

mie te boen : geljjcfe oocö ban öe geboomte m\0 Met-

ren / oftöeboobtfcljapban De ï^.lBagetlBaria/ oft

ban be menfcO-bao.ibinge ban 't bjoo^t <aobts^/booj

bicu Dat bit mpHecie öoo? be communie gelflcU ber ^

mmi to02bt. a^cBDo^öCOOt^lÖcfeJtooatfiiecticn

Van de Communie. 709

fonbacc bcröcbcnl cnbc toat cm bcrncbcr moe 1.0 bit ban Den cScDcppcr l ^cmeöitaticmactjoocöoü^' fcfjicöcn ban bc öiftoric ban Eacljeu.ö/ $c»

;Dcöei:öc. 5BprienbatmcnfoobedpeIgrimaö^ pcrgtima- en boetom bctcliquimbetl^evliQmxebtfottlxm/ f^^^^f^^^ cnbe Det tjGf fcec bjd acbacn: maec toacr in 5ön bcfc te ^J'g'Jf^^"'^' beraelijchen met bit tjoool)bjecrbia l^. j^acrament» ^acca^ Saet onö ban ()icr onfe pelgcimaoie boen / enbe om "^f"t, foo te rp2cften/tot eenetDaeracötigeootmoeöigfjept/ liefoe/eriöe bebotie: tot eene bertoonDer ina^ bat ben J^oninclifeomt tot cenen armen menfcï)/ enbe43obt felbe liomt om berfoent te toefen tot ben genen / bi^ be boobt becbrentenbebeelberraberiGffluchenupti' gerecbtbeeft. ïaetonsf oniö becDeugen/tecoo2fa{ie ban foo beel ontfangen toelbaben/ enbebat an^ bec^ fcöf »en i^ niet eenen €ngel/ maer <6obt felbe/ enbe bat niet met eenige ttoöff^JacDtigöept/ maec fonbec acOtec-benclien.

^^ebiecöe. <3berbencftt bat Fiet eene mae(töti.$?/25frenmiige enbe berept uobec-fulcö.ö met hleeberen/ met eenen SJ"f„^f Jf^, appetijt / geefleiöcïie toajTeOinge enbe eerbiebingc: ^emimt lobet enbe paijft ben toeert enöe be gerecfjten: b?aegt otacuööu mebe enbe betoaert 't gene bat göp b'utoe foubt mo* gen mebe beplen» ^et fal ben appetijt mogen ber^ toecöen/u ban anbere fpöfen t'ontOoiiöen/enöe ïjier ^^ om i.ö't bat s0oötb2ucOtigeperfoonennaergereet maecöenboo? eenige ontïjoubinge ban fpijfe.tDei^» IBargareta ban I^ungarien/gelijh onö .^uciu^^ ge^^ tupgljt/baflebe tJciegbö te boren/te toater en te 6200- berden >§. ^tanifïauo lioflfta ontDielt bem baegbisf te boren ban fön abontmae(:bel^.i9ebtoigi0/l3erto^ ginne in polen/boo2 eene fonberf inge eerbiebinge en ïiefbe, toa0 obergoten met tranen/ en biel bicfttoijlö op baer fmpen boo2 b^t {^.^acrament / eer fp fiaec begaf tot bet nutten öeo felfjef/ bet Celbe albu.c? eeren^ be : ben ^»fDberiuj0ibeplben bet felbe uptaen ben bolcFie op fijne fenpen/enbe (toite&e öaaelöcftfi? ober^ bioeöige tranen / al9 oft bp eer(t p2iefter babbe ge^ too^ben : ben ^.^lopfiuö bebanciüc «6obt almacli* tigö b2pbagenboo2Deboo2leben communie/ enbe i^erepfcbte b;^ bagen gratie boo2 be toeöomenbe.

Z5 i ^^

71 o Den III.Boeck. Het IX. Cap.

3!»agpi:fftj« t^cbïjfDc. ^agcUjch^öctiotdijcft moijTcfiODrcn/ ^ebotcii}t\i cntie in bcUi^c gccftdijfluominuniccrcn/cuticaifoa ^1,'/-^, btclr.ngen cnöe !jem o(3crcct niaeclientotdenaeUe fommuiüe.

Praóirijcke om ck Mi (Te te hoorcii.

•r\ (!3rtDacrtö?gtienbe/obcriïcncïtt bat ofip Q^^t öe- *-^ inch tot Den öccal) ban Calbaricivcnöe toat öat r^lny bacr ficii |u!t/ciibe met toat ccnc bebotic bat ol)P aibasi* tcacnU,ioD2bigö moet töcfeiu ii^omenbe in be p!actrc/licfp:oc]t5tnmcttop-b3atcr/cnbcba*U)cc[itm Il cm {ecttDCfcu bec fonben* '?!;! f ban/ aenbïbt booj al «öobt almaciKioïl/boo? Oi'loof Ijope/cnbc Itcf bc cn^ be bcnncuVöt nltïc mcjnnngc/fcgrïcnbcigdi ociDObe ï^ccrc cnbe icJt ïiopc in u/m ih beminne u upt gant* fcOcc Ijcrtcn* €cn tb^ccben / obcrIeöOt be tócerbig> ftejuban befcoffcranbc* {€m bcrbcn / neemt boo? u ccrlDccrbelöcfï u nlbner te binben : tocïcfee bingen al tn ö^t nabolgenbe gebebehen befïoten 5ijn»

<Ö£bf b om ■^'^^ gcloove u,ó Koiiinck derKoningen,die door eene tiebottlijch uytnemende liefde ons vvaerachtelijck u vleeich ende iBiffc te bloet ghegeven hebt,ende dat onder defe gedaenten.op ijQcreiu ^^^ g^y gcduei'ighlijck met ons foudt mogen weien , op eene wonderbare maniere ons u fel ven achterlatende, ende het felve door ontallijcke figuren ende wonderba- re teeckenen te kennen hebt ghegeven. lek begeere my dan te vinden in dcxc gedenckenilTc van u lydê,vvijiheyt, mogentheydtende goetheydt acndachtelijck,ende met foo groote devotie, als het my mogelijck fal wefen, met u we*^Engelen>ende met geheel u Hemelfch heyr, t'uwer eeren,totmijndcr ziele ialigheyt,tot profijt van deHey- lige Kercke , ende alle de gene , die haer-lieden aen my gerecommandeert hebben N. ende totlavinge ende fo- laes van de overledenen N. Geeft my hier toe gratie , o my ne eenige hulpe, Amen . ^

(Ccr^öfiïen tjat ben ©2ïcfïer ftcm frer^et macfftt Dm ilBiffe te boen / eecliPüegint/ obcrbcncluiioe bat ö'€!melen baei* ontrent liomen / om öet Ig.déa* ccificiete bereecen/enbe bcfcDaemt u ban utoe flap-

piaöcpbt-

2(lm

Van de Communie. 711

55cn ben Confiteor ; (öbccloopt tn't feo^t utoe fon;? ben/ UerfcDCCfet in u een becouUj/ cnDe bcrnicuint Dct p2opoo|t bnn n te beteren»lDooK.^ baet' na in fiet bec^ bolglj ban öc mif(c Iet op be tooo^Dcn / i$'t bat aÖP be felbe berftact/ oft leeft u aoofcn-Docpfien/ of t pet anDecie?.

gin'tOftertonum : obccïeöDttoatubicnbaöflte boen flaet/ enbe offert bat/ enbc toeeft ubje goebe be* Oeecten tnb.icDtiaf) / enbe utocoube goebe boo^ne^ nitngen/enbe berecniget al met be becbieniten€6?t» fti giefu.

5tlfmen SuriumcordafegBt/ bcncïitopDetlöben uW^ ^aiigftmafter^/ toantftcttiSecnegebacfite^ niffc be.ö^felfjaf.cïcnbe aen bcptic beMcmento,bib boo? alle be gene tjatt gön in geöouben 5öt / (lellenbe be fcIbe in be beelen tic^ hnip^/foo boren beröaelt i^.

gn be Elevatie,bemercét Cft2iftum Dangcnbe aen begalgebe^efftrnpjef/ enbeaenbibtöem* ^aernaec oberlegöt \s3at tegenbepbt bat ufoubefeonnenont^ moeten/ enbe geeft u bier in ober»

25emercl}t namaelsr ^obtö toelbaben / enbe maecht u gcreet tot be gecftclijcfie communie / bit}^ benbe ben l^cere bat ïjn tot u toil fiomen / bat f)p u- toe 3ielc toil fupberen ban befe 35. enbe befe 55» fau^ ten/enbe be felbe toil berbullen met beugfjbcn. €en ïactflen communiceert met eene bperigölöcl^e be- geerte met ben ^^iefter,

l^aer be communie bebanclJt ben ^ecre/enbe biet <0obt nlmacbtigö beel gelucfes' ban fijm <0obbelijc* fee bolmaeclubeben. ©ernieu^tit toeberom utoe be^ lof ten enbe goet booanemen/enbc offert <0obt befge^ Itjch^ nocfteensÉ bet gene bat u te boen ftaet/ enbe in't befonbcr tot beriïerbinge ban Det gene/ baer göp u befanber ejramen op boet»

Ghebedr dienende om gceftelijck te communiceren.

C Iet , hier ftae ick arm ende gebreckelijck aen de rafel *^van den grooten Koninck"^ ende van myncnalder- licfften Vader,aenuwe tafel,o Chrifte jelurende ickge- looveu, ó eeuwige Waerheydt , dat ghy waerachtelijck

234 ÏOE

712 Den III. Bücck. Het IX. Cap. rot het woort van den Priefter , om my te befoecken, u wccrdight te komen uyt het hooghfte van uwe heme- len: nochtans kennende mijne kranckheyt,ende de me- nighte mijnder Tonden, en derreicku niet Sacramente- lijck ontfangen j maer ick Tegge metdenhondertften man , wiens knecht met vcrfchcyden andere , ghy oock Hatth.8. verre van daer wefende.genefenhebtiHeereick en ben niet weerdigh dat ghy binnen gaenfoudt onder mijn dack,maer komt door den mont van den Priefter m my- ne ziele, lek bidde u wiltle doch fuyveren van alle hare quaden ende onvolmaeckrheden N.ende verciertfe mee alle goeden ende deughden N.voedtfc metulichaem cndc bloedt , op datie als een hondeken mach eten van de t^fel des Hecren , ende datfe vervult worden met he- melfche benedicSlien , het welck ghy vermooght ende dickwijls geeft , oock foo overvlóedelijck als oft ick u met der daet, ende Sacramentelijck vvacr ontfangende. Dit betrouwe ick u geheelijck , ende dat ghy my nieten iult verlaten , ende datter niet en is dat my heden van u fal af-fcheydcn,noch tot geender tijden. Want ick heb- be u gefien, ende ick heb bekent uwe grootc liefde, uwc onuytfprekelijcke bermhertigheyf.ende 't en zy dat ick foo kout ben als een ys , foo hart als eenen fteen , of dat ick een wilt dier ben geworden ende geen menfch ; foo en fal ick door uwe gtatie defelve niet konnen verge- Bonav,l.i. tcn,maer ick fal in u leven ende ghy in my. Ghyfultal- gtimuij. tijdtmyne hope wefen,mijne blijtfchap, genoeghte, be- trouwen, rijckdommen, liefde, rufte, {tilte,foetigheydt, fpijfe, vermaeck,befcherminge,onderftant,mijn verlan- gen ende verwachtinge, mijne toevlucht, mijne hulpe, mijne verkoelinge,mijneverduldigheyt,mijne befcher- ?ninge,mijne voorfprake ende verantwoorden , op wieq ickgeduerighlijckpeyle,mijn doen ende mijnlaten,ten laetften mijnen fchat, wacr in alleen vaftelijck ende on- bcroerlijck mijn verftant gewortelt is, Amen,

Sfkieh

Van de Communie. 715

Schiet - Ghebedekens.

T\ Enbermhertigencndeonrfermendcn Hecre heeft PW.ii«< •■^ gedcnckcnilie zijnder wondcrliikhedê gcmaekt,

hy heeft fpijfe gegeven den genen ciie hem vrccfen. Hoe goec is den Godc van Ifrael voor de ghcne die op- Pfal. 72.

recht van herten zijn. Neemt ende eet, dit is mijn lichaem. Matth. 26.

OefFeninge oft bcract ; van devotclijck ende dickvvijls ter H . G)mmunie te gaen.

Y) En mcnfch.iö CCUtoiO^ tDtjf fjept/0 \\t\}t bCC f)eC<

*-^ ten / met floe lierfcfjcpöen ocboelcn enCe cjcctn* pcicn tDo^2tietcfi Ijerftroptlicftcn ïian bp mp fclbeti niet bebroeden noclj ftupten / toat mp nutter \^ j oft befe ^.Sacramenten öicfetoöi.sf te gebjupcften / ojft tïoa^eerbiebinge felbenmp totöietebecboo^beren» jiBoorcoaer utöe goeDertierenöeptit enöe ooet-gun* ftigljept nooö mp/ o l^eerc gefu/ die u getoeerbioöt Jjcbtoochbelireupcle/ blinöe/ hrancfee enbcbefon> i.uc.14. baerö (onber tpelche icfe ben eerflenben) totbefe 0roote maeltflbt te roepen.

gcfi b\\i\izi\ ban / iwWn bit ulren <0obbelöcöen ioan.<. toille meer beljaegljt/bat afjp mp gratie tDiltberlee- nen/boo2 betoelche xth tot bitDcpücljabontmaclcn ftemelfclj bancquet öicFitoijIö enbe «öobtb^ucfne^ Itjch macO gaen/ enbe met 11/ biemöneeenige falig^ Dept 5ijt/ macö berecnigljt too^ben.

Chriftus. %th Oen ban ben (jemel gebaelt/ om bat tch u. l. bit öemelfcü b.200bt foube boo2-btenen / op bat be göene/ W W D^oobt fouben eten / tn ber eeu- toigOepbtfouöenlebeh, gjcöfjebbe begeert/ batiti Ijct Umütiz beriBilTe/ foube 3ijneenebolïiomen Oebencfeeniffe mijnber paffieenbelieföe. 2cfel)eb^ De op ben autaer beier ferup.ö inftet bper ber lief oe hjillenb^anben/ om bat icfeu een foet enbe aengöe* naem b^oobt foube toefen/ enbe opbatgbpinmp allen bermaecöfoubtljebben. ïDaerom b^aeeflglj? ban u baer toe te berboo?beren/ aengljeften/ bat iciiferoepe: Somt/ eetmönb?oobt/ enbeb^incfit Pfof.9, b^n toon bicn ich h gDi^mengH^it fieöbe ; bainc&t

g3 f ^nbe

714 Den III. Boeck. Het I X. Cap.

cnöeh30>btb>onc!icn/ oaïöer-ïiefjle: tDant'tcn^jï tjatoljn atjcaDctcii (uit öcböcnljetbleefcDban öcii ^onc Cic^ mcnfcöcn/ foo ^n fult oöp geen leUen in u IjcDöcn.

prai.iio. Den mcnfch. 5^002 - toacc aïbcr-öoctïcrtiercnfïctt fücfü / öÖP maecftt ïjicc tem gö^dencftcniffe ban u^ ijctoonbeilijcötjcöcn/ o bermficrtioDcn enöe ont^ fccmenden jgecre / op t)at aöp fpöfrn foiiöt öe acne / öieub?ccfen: tpattji^öocöbenmcnfcö / Datoljp u CöctoccröioDtftcm te roepen / met Ijem te banch^ nucttecen/ in Ijcm te öomen/ enbe ulxie tooon-plaet^ fe bp Ijcm te maliën i toat aoeöercn en moeten ftem niet toeliomen / öp ben toelcfeen gïjp / bie 3ijt be fon^ tepne allee goetïiepbt / u göetoeerbigöt te ruitend boo^toaer mp bimcöt bat begöene/ bie foobicö^ toijijeröOebcebt too^ben met fiet Demelfcö O^oobt/ moeten DemelfcD/ enbe een met u gemaecïu too?? ben.

lo^n ^ Chriftus. ^p ïeben enbe bïijben in mp/enbe tcfe in fiun / inöienfp (jun totbcfe maeltijbt/ m öetoelcfee iiii oOennt too^be / enbe be glicbencfteniffe mijnbec pafficlno^bt geftonben / naeci)un menfcljelöcö ber^ï

Aug. 1. 10. mogen neerfteüjch Derepben. iBaec ith ben be fpij*

conf.c. 19. fj,j5g,;gr0Ote: groept ban oocö /enbe nut mp/ enbe gïjp en fuit mp in u niet beranberen / gelflcfe be fpfl^ feütoeiS^licöaemj^i maer gftpfultin mp beranbert too?ben/ enbe beelacDtigö 5ön ban alle be gfiene/ hk mpbjcefen.

Denmenich. ^eereicfi geïoobe't: toawt aengeftett ti\]M 5ijtbenalber-macOttgOlien enbe milbtften /foo énftonbt gijp in ORönietèomen fonberon^teber^» eieren met be gaben ubjer gratiën / niemant en lian tot u fontepne ï^c0 lebenö ftomen/ enbe bo?|I Debben totbeftmclienbetoateren befertoerelt: be5iele/ t^it iKtgcoo^looftisruptutoenfeeïcö/ t\ie oprecDtelijcö goet ime b?inclien/en fteeft geenen luft om te b^inc- lien upt ben fielcïi ber bupbelen.

€en. 49. Chriftus. ^Hifoo ben ith getooon te boen boo? mtj* ne gratie: maerbaer5önbereenige/ bieetenfteben mijnb^oobt/ ïjettoelcfebient boo? toellufle aen hc s^oningDen / enbe ban ftonben aen fteeren flnn met

ben

Van de Communie. 715

bcrbeilorcnfonc totbenti^af beclieccftencn : boo?^ Uiaccacn öicaicnfcl)cnU)o^tit tjct lattftt arGöei* öaii l)cr eerfte i tonnt icli tooide bcDtöongeu uujue plaetï' fe bat iö/ De 3ielc öen dupUclen obei: te gcbeu/ bic icö { G t foo grootcn p^öfe gefeocDt Ijcbbc / om öat icli ge- coitentiein Ijnec gfjelj^agöen foube too^ben : toant H ijneUöeHufle if^t^ 3iJnmetDelitabean)bec men^ p^o^-^ ffijeii»

Den menfch. ^[Daerom ^cerc/ b?eefe ichbacttc r. v 2. fiomen/ op bat icli tn ben bngl) utoer gramfcDap / boo? mn felben ge.'iie gramfcijap en foube becgace;^ ten / toant icli ellenbiglj enbe liranch Den : noco leli en üan mijne b?anben niet toeberflaen»

Chriftus. l^^ïcctoeïjebbe icftbefe tafel tnntoe te^chryfho; gen itjooibialjepbt DercMbr tegöcn be gene/ hk u bec^ 61. ad pop. b^iichen, to'ant Die mp öebotelijcüontfangen/gaen '^""°'''- ban bcfe tafel al.ö bpeir-fpouUienbe leeuloen/ fcB^ooc meliich oocli aen ben biipbel; enbe baerom/'t en balt wict fmaei* aen ben gljenen / bie begeert ö^tt^ te toe* bcrftacn. ^Dant inbien pemanbtaenwerclit/ baticö met Ijeni ben / en fal Ijp met ^^abib niet mogen feg^ glien: ^nDienbelegcViBtegDenmpftaen/mönljec^ prai.2«. teen fal nictb^eefen. ^teltmp bp u/ enbelaeteeniJ 1°^ 17. pegeincltö ijanbt tegen mp becliten* Boo^toaec baec en 19 atiecii jlcccliec üeOuip tegljen alle be beöorin^ gOen ^ fonbcciingcnbe^bleefcl)^/ toiensf pijlen bpe=» riglï ^\}vi I vS^t met bet toelcii ben ftcijbt altgbt on* feher 10: be öeaöeerlncöbepbt / ben too^tel ban allen iiucicbtli302bt bcrminbert/ toant icli alleen becfabe be ljongcriglje3tele met goebeten / enbe late be njc^ \\z met pöele banben toecb-gaen : allen b^aanbt bec tocl-ïutientoo?bt gbeblufcljt; toant ich gbebeDun tiet b^oobt toelcb allen becmaecb enbe fmaecbelijcfe* bcpbtinfpfelben befïupt; toant mjinen ©^opljeet ijceft toaecarlitelijcb gljefepbt: 3Bat \^ fijn goet/ zach.9. enbe \xy;M 10 fijne fcljoonbepbt/ '^^x ïjet ftocen bet upiberliorenen / enbe ben toon boo^n-bjengöenbe maegijben \

Den menfch. |Baer foo bcel toerelbtfcfie beliom^ mermgljenberftropenoniÊ^infuIcfeer boegljen/ batPf^J-jj- fp m$ beletten tot u te feomen / al^ top toel fouben

begce*

71 6 Den 1 1 1. Boeck. Het I X. Cap,

ijcaOccren / cnbe oOcmcrcfit hat uW pïactfe ofic^ mauht i^ in b^cöe/ foo en ban u Den öienft niet acn^ OÖenacm 3iin / a!0 ftet ftecte enöe gfiemoct bcrfiropt t30{/ enDe feecqualöcftöonncntopmctöetb^uploft^ ftleet homen toi u / itontncfi bec öoningDcn /' cnöe l^cercDcrl^ecrcn.

i. cor. II. Chi iftus. ^en menfcfi moet fp felben ecrfl bcpjoc- ben/ enöe alfooban mön b^oobt eten/ enbe ban mijnen feelcfi bjincBen; toantbie eet enbe b^incfit ontoeccbiolHÖcfe/ eet enbe bJincht Oetoo^beelboo? fpfelben» jj^aec befebepioebmoüe bercpfdjt/ bat Obp fupbec3ütban groote fonben / enbe bat gDp boo^foobeeUKje^bemcnfcbeUjcfie ftrancftD^pt toe^ laet/ u berepbt tot foo grooten gafl / enbe foo groote maeltijb. I^ocü mp en Itan geene fafte meet mif Da^ göen ban te booren befe ontfcbulbingen / ïikitli foo openbaerlijcb bcctoo^pen enbe berftooten Inbbc.

Luc. 14. gcft ticübe eene boebe / tcü ö^^öbe eeniglje jocfien offengöebocöt/ ith ïjebbe eenefjupjg-bjoutoegbe^ tronbjt /enbebaerom en fean ich niet lionien/ bet ijS mp feec bcrb^tetigö acfttec ee« pegOelijcft gljeftelt te bjo^ben/ enbe ftet i^ eene groote ontoeerbigOcpbt / bat bpfommtgbe gbeenefaecftemet minbereneer^ fttgOepbt enbe fo^gObuIbigbept en toojbt gljebaen / öan tot mijne tafel te bomen / enbe te nutten öet b^oobt ber €ngöelen : fp binben tijbt boo? alle an^ bere faetlien / enbe t^act en ijS nocB tijbt/ nocö ftont / boo? bealber-meefie enbetoeerbigöfte : menfpoebt ftem omtegaen naec be mercftt/ naer benftoop^ ganbel / tot ö^t fpel/ tot blappen/ totjocben/ ja oocft aïtoaet'tfaecbebatmen gaet om fijnen naeften te fielpen/ ( ten;p tjcn noobt oftgbetioo?faembepbt baer toep?aemt) 't iet eene groote ontoeerbigbepbt/ batmenmp/ bieöunnengaft ben/beriate: mpbie lipt i}n oppcrfteber ïjcmelen gbebomen ben/ om baticb bun foubc fpijfen/ bermaben/ genefen / enbe mp feiben gbeö^^l (^^^^^ gbeben. ^^ouben fp tm Öupfe ban eenen b^ienbt foo toillen göeb^ïnbelt too?ben i met foobanigbe goet gunfiigOepbt ont^ fiaelt to02ben< met alfuïcbeonbeïeeftbepbtberla^ ten iwo^ben I ^out gijp mm bjienbt toilfen raben/

aen*

Van de Communie. 717

acn-öMicn battcr foo beei gom met mp lionit; baticftfoo beel QuacDtjef boo? mune tcgljcn-ujooj^ bignepbtberti^ijtiejgDenicrcfitbat Oct mpfoooHe^ noegljlijch i.ö met u te 3ün tot bc» epnbc bc0 tocreltis: tec contrarie/ foob^ocbe omficn/ bat mijne tafcf pbeli0/ enbe bcracüttoo?bt;foubtgDpl)emrabcn bat Dp feibcn tot mp / fijnen feeere cnbe <0ob fonbc Romend IBaec Dp öeeft föne faften te boen: fegljt mp bocïi/ toattoeerbioec fafee {jeeftftpban mpteont- f anoöen ^ lip Ijecft boo?ficötioDepbt ban boen : toat i^ Ijcm pjofijtelicfter/ban tiat ÜP inp bp ïjem Wtbbt/ bit benb*ecutDiöe 3BöfOepbt /enbe ben €noDelban ben grooten üabc i i|p öeeft (lercfete ban boen / en ben ith niet utoe hracDt enbe fier eb öepbt^en toercbe icb met alle bingljen in een pegelöcb^ 2a bit t$f bet loan.ö. bemelfcb bjoobt / op batfoopemanbt ban bit eet/ x\m en (lerbe : enbe icl\ en bergOebe öier niet alleen^ itjcb be boo2leben fonben/ maer betoare oocli ban be aenflaenbe ; cnbeepgene ben menfcD mjincberbien^ ften. 3n ber toaerbepbt/bieiies be ooafafee/ toaerom be toijfbepbt bejS toerelbtje? ( bte boojtoaec btoaef^ Beptt33f)!jaerfe{benbeb2iegl)t/ fonbermpgaetmen ifaixiy, tec ooilogöen / men neemt raet fonber mp / baer ich nocötan^benben igeereber bep?-legeren: icb alleen boe becbtoijnen be toijföept ber toöfen / enbe en fiel^ pebenraebt ber gobbeloofen niet. iKopfe.ö mijnen bienaerenbebealfoo niet,- bte nieten Deeft b3iUen lepben bet bolcb / al toais bem bat boo? mp bebolen/ bet en toaer bat ith boo?ben legber foube gaea/enbe benlepbrfman toefen in fijne tegbentooo?bigl)epbt. Sliiliitn ban fonber mp ggeenenraebt/geene macöt/ gijeene boo2ficBtigl)epbt eni.ö/ enfuUenbegbene/ hit n\v berlaten / ban mp niet berlaten too^ben / et^ bc bunnen toegö en fal tiU niet fonber boo^fpoet 3ijn^

DenmenfchOiDerlofTec/ met reben moeten top b^eefen/al.ö top gebomen fullen 5ön tot bet epnbe on^ fe.ö lebeniQf / bat gbp u niet gbetoeerbigen en fult tot onj? te bomen/ aengbefien top gbetoepgbert bebbeit tot u te bomen* i^ogelijcb too2bt ben fonbaermet bcferecDtbeerbiöD^ |lraffege(lraft/ foo bat bp / ^i^

OÖ^font

7l8 Den III. Bocck. Het IX. Cap.

Ocronlit5ünöe/u nieten ïjccfttDiUcnonrfancicn/aïöJ gen pcgelöcft Ijcm afbalteuDe Ijuipeloo^üoijt/ coca Ijan u loo^tic berlatcn.

Chriftus. Cn boe icft bit niet met goeöcnrccïuc/ aenaïjefien icït fco DictJtöiji.ö bcctcö^pen Den öijc^ toeeit: luant Ijoc bceï mijne 5),2cöicanteneni3eDic^ «aecj3È roepen fooDanialjen menfeij tot mp i cnöe noci)tanjS öoe ijeel 3önbec/ bie {jtrötnecftioüenöe ontiefneöen ban Dccten / toeöerfïaen öen l?. <ai)ee|i / enüe Der goeöer in-fp^afeen i gcü ftae / icli tiloppc / LUC. 22. enbe ö^oljj^ere met ecne beoljeerie Den 3|)aeffct3cn niet Dun te eten,- maerboo;j öien öat öe toerelDt/ lictbleefcfj/ {jimoocf»opb'anöerc3penoot/ too?^ be icli öid^toijl^bertDo^pen/ enöe teo^öe nauUte- Ijjcliö in 't !aet|le berf)002tentiein-g!)e!aten/ enöc nu in-öljelaien3tinöe/ tóo^öe ban ftonDcn acn uj-t- al)t*)aegöt» (& ellenbigöen menfcfj / toat fult q\]p bcrant^oo^ben / ai0 kh u in ben ïiaul) tiC0 DC^DecljS ub3e onbancfeOaerfjept fal bermijten i aljj itii ü b^a^ Qijen fal / toaerom öebt g^P Jttp be fontepne bcjS lebenben b^ater.^ beriateni toaer in Iieb ith u uuf^ bacn / oft toaer f n öebbe icft u moepeiijcfe gctoceft i gic^t ïjcOöe u b^ienbcföcli glienoobtenbeglicfcpbt: ^omt D^incïit/ enbe fioopt fonber gfieibt / fuubcr ec* niglie mangtjelinaöe/ enbe Doe öïclitoi)!^ fjclu gijp mijn abonbtmaeJ berfmaebt^ icfefiefilicugljcbDct mh mijnblcefcDenbebfuebt/ ic^fjebbeuomDeljt/ enbe öebbe u gftegöeben ben fiu.^ bej5 b^cbc^S / jae icii ftö^jbe ntp felben u gljeiebcrt/ maer boo? mijne goet^ ficpbt enbe boo2 uioe booföepbt öen tch bertoojpcn 0})ctöo,2ben/ enbe gl)p 3üt bblenbe al^egaen in öen teeijö utuer begüeectcn» 5DafTcr mogDc^Öct*- V^t iMv has> bat u te been lïont / ban t^at gfm mp font Itcöa^ ötjen ^ bat göP n\p fouöt focr^;en upt gantfclicr Ijec teil/ bat gDp m? foubtfoeclien / tersnijlcn bat uh gcbonben {joft b30^ben ^ l^uhomtgfip/ opbaticli u foube ontfangDen inbeeeub3tgOe ta&ernahelcn / hk bicöbjijlber uiDe göejlagöen bpanben/ ban mp / niet alleeniücli en (jebt ontfangDen / macr bie ooth met groot peri)ClHl totuafienoobt: Doebiclihiiüci om eeniöDc fonben te boib^engDcn/ öebt g&pbcel

gele^

f Van de Communie. 719

Cljelcben enbc gearbcpDr^ niöeicfiDenuptmöncit tt5?oon/ upt mijnen renipel/ öeniuefcfeenöhp-Iic^ liensöt/ öcftootcngljetoccft/ cnbenutDiltgJJPccu öeel met mp Dabben/ enöe acn mijne tafel u tïevDeiu oen»

Den menfch. Ot\} fjoe bicötoijl^ fal icö mp tn bcc ceuiDigDepöt öeD^octcn / möien icli u mijnen a3oDt cnöe igeere niet en fal ontfanaOen Ij^bbm ^ Hoe fal icfe nan u öecren epfcljen om te fiomen in u rijcft/ tntiien icö Det mijne öiecboo? u fal oöejloten l)cD^ fien / om 't felbe D002 öen bpanDt open te Doen i (ö igeere mönen <0otit / icö too^De met fcDaemte obecj^ goten aljö ich obcrpepfe utoe ongljemetcnelieföe/ met Detoeicfee gijp ai0 eenen reufc u bcrfteugljt / om pfai. is. te loopen öen luegfj / om upt Ijct opperfte Dec Deme^ len/ tot eenen toencfe öcrJB^icHcreninfjunneOanjï Den te balen/ enöe totmpte feomen» %th fcliauie mp/ bat icfefooöitfttuijl.ö in beoorcnmynber Derten Qljclmn öebbeutoeUcPijcfteftemme: ^oetopencanr.3. mijne fuSlec/ mijne b^aupbt/ mijn fjooft i.9 boi ban haii)yyz I enbemijn geblocftten f)ap^ bol ban b^oppe^ len De^ nacBt^ef, 3Batfalicöboen/ oftbjatfalicfiu antl'uoo.jben / afó g9p tot mp fult feggen : §Aix xi"^ Apoc. j. (ïae aen De beure / txX^z \t\x ïtloppe/ inbfen pemanbt mijne (ïemme Doo^:t enbe be beure open boet/ it)x fal tot öem feomen / enDe Ij^t abonbtmael met fiem eten /enbeöp met mp^

Chriftus. 23emerclit baer-cn-boben mijne l^epli*^ gen/ met öoe beel ujalicnsj / met Ijoe beel gDebeben/ met l)oe beel fucDten ^^ ben toegï) boo2 mp berepb- '^tw : inbien ^^ aten / inbien S"^ b^onclien / be tranen liepen öun af/ enDe mengeiöcn Outnien b^ancf? met tranen / om bat fp / ^\t nutteben \\n b:ootJt Der €n^ pfai.ioi, geien / gebb^ongen tonrcn te eten "^m b^aaf bcr berc» feenen : allen ber toeben b^a.ö Dun te langlj / boo^2 Det toelch i^ gcbtoongen bjreröen mijne tafel te berben ; allen bertoeben baais \ym te feo^c/enbe allen ar&epbt ïicbt/ al^fp aten enbe b^joncöen aen mijne tafeU

Den menfch. (^)A:\t^ ^zzxt\ eplaej2J eüenbigD^rt mcnfcö / bat ich bén/ \ixz utoe lieföe wmtxi pjacmt/ lenbe "i^m fionger niet en po^t: maer W totu feome/

mogO^*^

720 Den 1 1 1. Bocck. Het I X. Cap. moglicUjclJ omdnt mp mijne eerc enbefamc bact toe düoiugfjt/Dc oetuoontc mp bcctoecftt/ al iö 't Dat niönc3ieleecnetDalgmoeOceft ban Ditalöcrfoetfle manna ; Dietom geboeöt met u bleefcft / Ijaecfie icfe na Den bleefcO-pot ban €oppten/enDegeIaeftmet u btctüaer üIoeDt/ pepfe ith op Den jpotban 25abpïOi: nien: becmaecöt metutueomöelfinge/ mijne 5iele ongeruft cnDe ongebonDen / Die fpoeDt öaec om on^ feupfcljepDt te beD^ijben/ enDe te boderen met beel b^^mDe minnaerje?. 3©aecom gacn top Docö ban liet aenftcljtöeeJlleeren i toaetom Ijebben top u / onfc faligljcpDt beclaten i toaerom bergeten top u/o ge? fa / enDe utoe ongftepaelDe lieföe i en ié 't booj oniS nietgoetuaentebangen/ enDe met grooten bjeDe te fmaccfeen/ Doe foet liat gftp 3iit ij te gaen tot utoctt autaer/totu/ öteonfe|onc{^DepDtbernieutot^Dat top in u blijbea/enDe gbp tn 0110 ^ toant glJP Oebt ge^^ ioan.6. fepDtr^ie mijn bleefcD cet/enDe mijn bïoct Djinclit/ Die blijft tn mp/ enDe ich in Dem. (O alDerfoctfic

toOO^jDt : Ghy in my, cndc ick in u ! (0 fiOC grOOte ber ?

anDeringe l Ghy in my , endc ick in u ! <0 l)oe groote liefDe ! göp in eenen bertoo^pen meft-Boop/ enDe tcft in u/ betoppecfïegoetl <0 toonDerlijcheberanDe^ ringïje I Ghy in my , cndc ick inu I toat ban ich meer

pfai 10^ begeeren oft bcrijopen^ booatoaer göp befoecltt ons? tn utoe faligDepDt/ om te fien De goetpepDt utoer uptberfeore^en.

cmt. 8. <9 Ifteere/jteltenDe D^utFu u geïijcfi eenen 5egeï op mijn Ijerte/gelijcft eenen ^cgcl op mjjnen arm. gcb fal utoeö met geDenclicnifte geöencben / enDe itU en fal in Der cm)3yi:ifjzr}t ban utoe geboDen niet aftoijc>

ofca: I r. feen. <0lip l)eöt mp getrochen in De boo^Dehen.ö ban aUDam/in DebanDenDer liefDe.ïlDiefal mpfcljepDeu ban utoe licfDe^ aBiefal mpboo2taen toeDcrïjou^ ben / Dat ith g{)eroepen 5ijnDc / ter b2Uploft niet en fouDe ftomen/ oft Do^flbebbenDc/niet en fouDe gaen tot De fontepne / a\^ umn berloren fone tot mijnen baDer/fiecb enDefirancè tot Den meDec(jn/oftalj5 ee^ ne b^npDt tot Den b^upDegom enDe De begeerte mön* ber 3iélei g[cö bióDeu en toiltmpniet bertoo^pen booa u recDtbeerDigD oojDeel/ maer iuDienicli ber-

toeft

Van de Communie. yit

tccft öcb/ inbfcn kh fpaticc fjtb opcngeöncn/ fnbicn uti Vergeten [)cö inijii D^oot tcctentiU enfal't boon- nen niet meet Doen / macc icö fal biclitoijl.ö cnöceèr=« büDclijcü mp bectoonen in ii\3)c tegentDOo^bigücpt/ nocö itö en fal fonbcc gcaticniet toetierl^ecrcn/macc itiijnc öanöcn fullcn Droppen tian öe ecrfte mpjcDe / cam. s- bat iev ban bcrfterbingen / cndc mijn öecte fal tot u fp^cftcn/enbe mijne 3ielc fal u aenöangen/ enbe utoe rccöte Danötfal mp ontfangcn.

Eene andere oeffeninge voor de heylighe G)mmunïe , "u-aer door de ziele van onlcn Salighmaker , ende on- fcn Salighmaecker defgelijcks van de ziele genood c \vordt : mer een verhael van verfcheyden Aveldaden, tijrcicn, ende mirakelen in hcrheyligh Sacrament, met wercken van berouw, daocklegginge, overgeven fijns felfs, geloof, hope ende liefde.

D €mercht/batmcnnaec cicöenftn/aft fcntentie/ -^cen toepnigO gclricfi fijnen acfTemöec-öalenöe/ ober-icggen niot^t/ batmen geïefcn Deeft.

Ccn ttoceben / i.ö 't D? alDicn batb'affectie oftDe^* tocgmaebeiepfcfit/ bat gf^pnocö langer foubtblü- bcn op fjctfelbe/ i^ct bat b^pelijch.

(Cenberöen / bemercfet batöefeoeffeningDefean gljercijieöcn/ 't5p in Ijet laetfte banbeiBijfebesJ bacglvt^ te bocen/ eermen ter ii* Communie gaet/ oft \sici batmen tot bien epnDe communicei'c / oft in fijne Unmct 'iJmo2genjG(oft\öabcnt0/ gclöfltfnec bencben Oetoefen fal tDo;>ben / maei: befonbevlijcli m

*s Sondaeghs, Chriftus noodt de ziele. ÖOmt tOt mpalle/bicar^ Mar.h.ii.

beptenöe belaft 3Öt/xnbeicti fal übermaJiCn. 3iUcn i'^""-^- 8et gene bat mp benBabec [leeft gegcbcn/ bat hemt tot mp / enbe hen genen hk tot mp èoint / en fai icii nietbertDoapen.

De ziele noot Chriftum,als haren SchcDper. iDat i0 Pfa!. S.

ben menfcO/bat göp fm^ gDebacluiglj Vijt / cf t Den fone be.^ menfcD^n/bat Qlj^l)cm hcfoHUiW^M fyct

aaa i.9iai/

722 Den III. Boeck. Her IX. Cap.

ifaia; 40. 10 ai / fll^ ccu b^oppclftcü öf^öf ccm^tsi I enöe a!jE? cm

aeffecn öcf toagc, €nbe X\zi iö nl / a(0 oft Bcr ntct eu

toacc in uiue *0oöbclöc{ie tcgfjcn-tooo^biaDepöt/

al0 niet/ cnDe ol^ pöclOepöt tiGf 't ban u gtjcacöt»

(©lief-Jjcüticuöcc mcnfcDcn/ o alöcrmacljtioljftcn

Igecrc <8oDt/ öicmp (jefcljapcn Ijcbt/ cnöeailcöin*

oen om mijnent tDille/ enöcroauoonöcrlijcfjuöcbt

toillcti bccbo^gen in bit ^^accamcntonöeröefeöe^^

öaenten: in bec toacröepbt oOP3Üt facrnmoebioB

enbe ootmoebigB ban Dertcn! €ot u ïjeeft unjn öer^

te öcfepb/ mijn aenficljt ftceft u DecfocDt/ u aenficïjt

pfai. 28. fai \t\x igeece berfoechen. ^egfit tot mijne 3iele/ xt^

pfai. 33. j,g„ utDefaligljepbt / enbe bjeeftmjjnjef QÖcnabioö*

3©ect)ooK mp/ gijp bie baec 3üt beüope/ banbe

oantfcije bierelt.

25crouto, 9Ic6 öcb aeacöepbt in mijn toeenen tx\\iz fncfltin^

pfai. 6. gge : icfe fal aHe nacljten mijn \^z'^'^z toaffcOen / met

mijne tranen fal icö mijne ru|t-plaetfe begieten.

2icfe Oeöbe gefonbigïjt tegen ben fjemel enbe boo? m

(©cöoft iclmopt banutoegeboben afgöetoeöen en

Jjabbe! 3Bant en i|S 't mp niet goct mijnen ^eere/

enbe mi)uen «6obt aente öangen!! u alleen tefoec^

ftcn^tot u alleen tebcrfïicöten/ ban ben toelcöenmp

alle binglKn gefcomen enbe af-geöaclt3ijni a©atfal

\t\i u toeberom geben / ^it mijn.o gljebacDtigfj ftebt

i^an. 7. getDecft/ al0 ich utoe^ef bergeten öaöbe/bien bupfen^

tiöftbnpfentbienen/ enbe tl)ienmacll)onbert bnp-

fent itaen neffens? öem/ enbe toienio? linecDtenniet

Pfai. 103. telbaecen 3ijn. <J50p aenfiet b'aerbe/enbe boetfe

bebcn / enbe ftoubtfe ïiangljcnbe met utoc macö*

tigc Danbt» gjcfe lobe m^z bancöe u / o macfitigen

<0obt/booi alle utoe toelbaben/enbe bat in be beree^

ninge banallebebancöfeggingDen/ bieutoealbec^

llcnligDfte 3icte/ ofoeten giefu/ ban liet begintfel

ftaerber fcöeppinge geb^upclit Deeft / enbe nocö ge^

bjupcbt/enutoej^^jfeoebec/enbelicbel^epligenge^

<eBcïoor/ b^upcben, 2!cfe geloobe bafrelijcfe/ bat in bit %S^^^

ik^dV"^^ crament toaeraclnelijcfe is? u licïiaem en bloet;toami

4dWgc;. oOp "i)^^^ oefept / D eeutoige toijföepbt/batbit u lic^

tïciu l^aem iö/ enbe Bebt bat mp gegeben ,• enbe oberfulcjc

tcli ftelfc all^n miju b»? troubjm in u / enbe bebcle u/

olim

Van de Communie. jl j

ölknÖctGft^nc/ x^di mpaenonct. fjcït öcmïnne u/ lipt ocijj^clöcr ijerten / upt aantfcOer 3icle/ upt g()c== Ded mijti öerfianöt cnöe upt alle mijne ftracljten: toantbanu/inu/enöetotutoeceereni0ljetal. %i\i 5^^^i^' berlaiiLVoc öupfenötmaelnacr u/ öienooch ö'^n^ ijepöt gfjeien üeriangöen te aen-fcüoutoen / ban iDienjS ^ootjs. fcftoonijepöt De fomie eiiöe mane Dun bectoonöeceiu <0 ^eere 3efu/ toaaneer fult öOp ftomen \ toannecc i5«riic!p fult gfip nip becfjeugeu i> toanncec fult göp mp bec- S'" faöeiH <D mijnen <0oöt o <0oöt mijnöet fterten / en ©creenm* mijnen allöaticö 0002 b'onepnöelöcfieenöeïjonicö- se* UloeuenbeficacBt utoec lieföen / berffonben too?be / op i^i icö boo^ liefbe / biegöP nip betoefen Ijebt/ macO fterben / tnant gijp tot mijnbec liefbe/ u güe* toeecbtoOt \yt^i be boobt te fterben.

'$ jBIöo?öcnjef toaefeec too:bcnbe / berfiaelt bit toe- berom/naer utoe öctooonefijcfee gebebeften^- (Obei*^ lcgi)t in't beginfel ban Xiz i^xS^ti met toat eene bpe^ tige liefbe/ bat öet betaemt bat göp utoen^aliglj^ maller ontfang{)t/ alö toefenbe/ \y^ ercmpel / utoen fcöepper/ oft utoen öccbec/utoen berloflec/ic. Ce» ttoeebcn/oberbcnc&t be tooo2ben/ met toelcfeeutoen j§altgbmalictunoot; €enöerben/ betoooabcnmet öetoelcFicbe3ieIebani)aiX5ijbe!jetfcibe boet; enbe %z\^^^\m\\t b^affectien öie in Xiz^z oejfeningöc gefleU 3pn; €en biecben/ becnicutbefeibe fomtojjlen boo^ ben bagD»

's Maendaeghs. Chriftus noodt de ziele, ^fct \t^ |!a b002 be beUl'C/ Apoc. 3.

enbe icli liloppe/iei't bat pemant mijn fïemme lioojt enbe be beure open boet/tot bien fal \t\i ingaen/enbe icii fal met bienOct abontmael eten/ enbeljpmet mp. gicfebeneenengoebenlierber/enbeheimemij^ loan. i». ne feljapenrenbe icö fiome upt Ijet alberfjoogïitte bec Hemelen/ op batfe Bet leben fouben Ijebben / enbe bat obeibloebelöcber.

De ziele noodt Chrfftum,als hareii herder <^ mijnen

ïierber/ enbe beöoeber/ o eeutoiglje toijfftepbt/ enbe alberfefeerfte toaecbepbt/ ^iz mp boebt enbe onber^ Öoubt/ enb? alU bingDcn om mijnent toille : enbe

3^aa z bobcn

724 Den 1 1 1. Bocck. Het IX. Cip.

Doben bicu Ucranöcrt Uict iKtü^oDbtnuiIicïjacm ciiöc ülocöt/ op öat icli fouöc nioacn Icben/cntic in ii

ifai^ 40. bciMnöcrt luo:öcn. <Dacc ftact ban u öOcfcïj.2cbcn j snij? ecnen \)ctUt f ai (ip fijne Initiöc bocöcn / in fijne armen falljpöelammcrliCRöbecijaöcrcn/ enöeiu fijnen fcöoot fal Ijp öie opljcffenj öie boïenDebe- bjucljt 3ün fal nnfclbe buigen. <;§oec!u/ entjebc- foecfit öan utoefcDaepftcn^/ oljcljjclieenenfjertiec öoet fijne Inibden; aïö ï)p i.^in'tiTiit2b£n ban fijne ber jaeöööe enöe bet jlropböe fcöapen .ïDcpt bic enbe

pfai.56. leptfe in bette toepbcn/ opbebefOebenbccaenbait gfrael^ Mm Derte iö Derept/ o 43obt/niön tjerte (jJ

cain.2. berepbt ; iaet iibje ftemme Uipben in niijne ooren/ töantutoe ftcmme is^fcet / cnöc u acnficftt fcöoon/ a aïber-fcdoonfte/ onbec bic geboren becmcnfcOen» aCBantbiat öcn icfi bertoarlKcnbe / anbcr^ban u/ o l^eeref jBaer/tcli fcDame nip/o ♦Sobt/unjn acnficfit op te Heffen tot u/ toant ih met beclbcrDanbe \);vu^ öcDouïeert fjebbe: üh Ijebbe gearbcptin mijne fucD-

tinge/^C, als boven.

'sDijns-daeghs.

zach.9. Chriftus noot de ziele, ^iet ub:ien Honincït ïtonu tot u/recbtbecrbig/cnbe^aligljmadcr, l|p 10 arm/ enbe fit op eenen C5el / enbc op een bcuïcn ber C3elins: nenjongO/ toaerig? mijne eet-plaetfe/ bacricböet ^aefclj-lam met mjjnebtfcipeïen macljetcn i

Marc.14. De ziele noot Chriltum, als haren Koninck. (D l^'O^

nincft ber ^oningen/enbe 3geerebcr8cp>ïiracï)ten/ t}iz mp tot liet geloof gfietoêerbigftttjcbt te roepen/ acfjterlatenbefoobecibupfcnben;enDeaüjicrin'tl^»

pfai.39-. sacrament foo ^Donöerl^jclt ijc gcbaenten / fonbec fjarefubfïantie Ijcut bjiiien bcbjarcn, Bccbcpbenbe fteb ith u berbepbt / o ]^eere/ enbe gijp Ocbt uloe 00* 'gen op mp gefïagen/ göP hit baer 3ijt Oet berlangen

Matt.2i. banïjetïjemelfcb gerufalem. <acbenebijrt3E? \)p/h\z baer I»omt in ben naem be$f ï^ccrem 3ïDec(ionfert Ijulper be^ mo2gcn.ö/enbe onfe faïigljepbt in ben tijt

ifaias 33. bcrtribulatien, aBant nac u ïjcbben top bertoacljt/ ïtomt l^?eere/ enbc en berbepbt niet ïangerj ontbinbt

rfai78. bc fonbcn ban utoe gcflacDten, €n toeeft niet gbe^

öacö^

Van de Communie. 725"

bacljtigl) onfccoubcbooföctien/ macrtoccft mijns? ocnaöiaiij )jpantgOP5Öt mijnen ïiomntli/tsictce^' fcpntaen gacob faliaUcticn. ^tactop/ toacronuTai 43. flaept aÖP l?t\TC / flact op/ cnöe en bcrlioot mp niet tot öcn epnbc toe, ïöaetom tieect oïJP " acnfidit af ban onö / toaecom öergeet aÖP onfc armocDe / cnbc onfe tdüulatie i 2ch JebDc gcavbept in münefuclj-

tintje/ (ie, als boven.

'sWoens-dacghs. Chriftus noor de ziele. 5^omt enöecet mijn bmW P-^^^'9-

tni)c t)^imht Den \rön / öic itU u gljcmenoelt !jcbbe. 5tüc olJP öojftiaïie licmt totöcUjatcrcn/ entiebic ifaia st- Oljeen geit en fjeöt ïiomt metfpoet/ liaopt/ enöc liomt / feoopt fonöec geit/ enDc fonöcc eenige toifle- linge/toün/enbemelcli, €etb2ienDen/enbeb2incnt/ cant.2. cnbe too?btb:Dncfïena(bec-ücfften : toantmetbe^ oeerten öeb ich begeert bit ©aefcD-lam met ute Luc.22. 5ten,

De ziele noodt Chriftum, als haren alder-miltften

vrient. (aalbec-miltftenl^eere/ bie u geiMcerbigïjt Ijebt gcnocmt te too^ben/enbe te toefen onfen b^ent/ enbe b2oebei: : enbe boojtDaec mijnen b^icnt/ i^ic mp u felben t'eenemael gegeben fiebt / bic mp tot pcnt^ tentieenbeubjebjientfcöapgöccoepcnljebt : enbe Ijtcc eben-bjonberlijcfe bjerclit boo: be gebaentc/al^s boo2 bc fubttantie felbe/ t^k om allen ïjct gene / bat gïjp ban utoen öabec geDoo?t öebt/ [ïennclöch göe^- ^o:'^.^, maecfet Ocbt, 5Bat i$ ben mcnfcö/ bar göpïjem oroot acöt/ oft toacctoetteltgïjnuliectccpöeml iob7. gelycli ben fiert begeerte fteeft tot bic fontcpnenbec toateren/ alfoo Ijceft mijn 5iele begeerte tot u/ o <0obt/ mijn 5iele(jecftbo?(lgetebt tot ^obt bic IC:: prai.41. benbeiFontepnen/toanncerfaliclUiomcn/enbeopen;: baren boo? b'aenfcDijn <0oöt0 ^ iBijne tranen öeb^ ben mön b:oot getneeft bagfi enbe nacöt/om bat icfi u bcrlaten ftcbbe be fontepne ber lebenber tonteren/ cnbefteb0ebco2mp gcbo^ften putten gegraben/ bic iarem.2. geen bater en feonnen öouben. 3; ch öcbbc gearbept tn mijne fncöttngc/ $c. ais boven.

3{aa 3 'sDon-

72Ö Den 1 1 1. Bocck. Het I X. Cap.

'sDonder-dacghs. Cant. y. Chriftus noot de ziele,als fijne bruyt,<iïDet ttJp Opcil

nn)»cfu|lcc/ mijnebycuöinnc/ mijne biipbtv niünc onucfiucrtc/toant mijn Ijoofc i^ bol bautoie? en miju

«aut.2. inip.J-blecïiccn bol Druppelen bec nncl)rcn;.^taet op/ i)acft u/möncbjïcnöiunc/mijnc bupbc/mij^cfclioo* m/ cnöcfiomt/ bmoontmpuacnficljt- gdifalu troutocn iw bet ceutoigljegt/tn recljtbcccbicöcpt/m

ofeac 2. liet oa^bcel enöc in bccmftertiaDcpt/ enbc ontfermen iiiffciK^nbe icftfal iimp troiitocn iit't acloobe/enbc Oijp fiilt toeten/ bat ith ben l^cere ben.

c^i.t.^ De ziele fpreeckt Chriftum acn als haren Bniyde-

gom. gich ben opgeftaenom u open te boen mörie nl^ becliefjie j mijne banbmUicOöcn aeb^uppt banmp:* röc cnbe mijne bingcu^ toarcn bol ban De aïbecbeffe mp^cbc. Somt o mijnen alberliefHenbjupbcgom/ tien gfteteecbigöt ftebt mp te rbepen tot hcfeu flaet ban iitot i^inöeren: enbe ïjeöt toillen alïjter foo toon^ bcclijcli toefen/ öcOeel tn be gebeelc ïjoflie / qljtlitü oocb in bet albecminfie beelben het felbe/booj cenen oeefielpcben enbe toonbecbarenbonbt/ op bat top niet na ben bleefcO^nfouben ïeben:maecin u/toieniS öljenoecöteenbefonberlinoö becmaecö / i^tt toefen

Tiovs. metbefiinbecenbecmenfföen. (^cfiBoefoeti^/ o l|eece / utoen geefl / bte om be foetigö^ben / hk in u 5ijn/ acnon^utoeftinbecentebectoonen/ berbult enbe berfaet on^sf met 8et b?oobt uvt ben fjemel ofte* fonben; 't toelcFi in ftem ijuft alle foetigftepbt / enbe

sap.12. alle lieflijcbftepbt ban fmabe ! üomt o %ereinu ïmpiJ/ in ufeen tempel toelc[ieniefmöne3iÊlÊ/ t^i^ icH u bupfentmael opgbebjagen ftebbe. <0aet upt/

€afr.3. ciibe befict öbp ^ocOter^bangernfalembeni^b* ninfh jéalomdn in fijne öroone/toaer mebe ftem fö* ne moeber gftebroont ftceft op ben bagft ban fijnbec b>uplof t / enbe in ben bagft ban fijnö fterten blütiU

ierem.14. fcOap.jjBaecepIaecflo foeten 3efu/toaeromfnltöBP aljS eenen b^embeiincft toefen op b'aerbe / enbe aljS eencn repfenben man aftoöd^cnbe./ omteöccbec* oen i fiomt mijnen albec-liefften / enbe neemt utoc tooonplaetfe bp mp/twöt mp na uy^nb^icö falioo^

pm

Van de Communie. 7^7

pen na ben rciitft ban utoe falben.ïDant nf cmant en cant. r. ftan tot u tiomen / 't en 5p fafie bat t)p ban u i][ctroc> feen too^bc» 3ich fjcDlje g^boolt aliS eenfcljaepbat pfai.ns, becloren toaö / maer \t\^ ftcere nu toebecom upt oc^ Beelbec ïjecten-Öcert u tot mp/enbe too^pt acuter u^ toen ruööe alle mijne fonbenacö öebbeat^acbepbtin «lönefucfitinge/ $c» als boven.

'sVry-daeghs. Chriftus noot de ziele, ^taet Op/ fïaet Op/ enbe fit Ifaiac 52,-

ogecufalem/ ontbtnbt be banbenbanutoenljaliS ObP gljcbanaenc bocijtec ban ^ion : toant bit fegge tcft/ XiXt utoen igeere ben : boo? niet 5Öt aÖP gebodjt Oöetoeeft ; enbe fonbec geit fiilt gijp berioft too^ben. róant icb \\t\^\st w met eenen gcooten p.nj.ö gehocöt/ op bat gfjp mp alleeere foub bebjflfen/enbe mp foub b^eninulicnaem. gcböcbbeugefiocOt niet met i.Petr.r. bergancbelücft goutoftfilbec/maec met mijn btec^: baec bloebt,<Jrnbeöiec-en-bobenmöneftiecenenbe Matth.22. gemefte beeften 3ijn geöoot/ enbe alle bingen 3ön Oe^ repbt / feomt ter b^uploft. 3©at ïjebbc \t^\ u bonnen boen/ bat icb niet gftebaen en {jebbe \ a©ant toat ije? zach.9, mijne goetüept/ oft bielcbe i^ mijne fcboonOept ban be tectoe bec uutberborenen / enbe ben toijn bie maegïjbenboojijeï-bjengbt^

De ziele fpreeckt Chriftum acn,als haren verlofler.t^

onuptfp^ebelijcfee liefbelop bat gijp benönecötfoub berloffen / foo \\t\^i gfjp o l^eere u obcrgelebert enbe be boot geft02ben!o | e s u, albec-miltften ©crlofTei:/ bie utnen bectoo^pcnbienaermetubiecbaerbloebt fjebt bjillen ra'Jtfoenen / enbe op alfulclie maniere Bier toefen / bat al i.ö*t bat be l^-i^oftie gebeplt too?^ be/ u Ucöaem nocbtans? niet gbebeplten ban too?^ ben / enbe '^^ti op ^^i \t\\ mijn Ijer te ban u niet glie^ fcïjept oft gcbeplten foube Oebben. ^enfiet mp enbe toeeft mrjnöglienabigö/ nofftenberacbtnipniet/ pfai.02. <5obt mijnen ^aügbmaber / mijne 3iele ïjeeft naer u berlangfjt bê^ nacfitö / enbe tot u toabe icb in ben mo2gen-flont. IKiJne 5icle beeft b02|ligö getoeeft naer u/enbeboe menigljbulbelijcb bojfl naer u mfln bleefcD/ in't tooefl ^n onö^toanbelt lant. mx w öeb-

31laa 4 ^^

rfai. 118.

728 Den 1 1 1. Bocck. Het I X. Cap.

bt telt mijne ïjanbcn uptgcreclit; toant iiiijiic 5icle i^ in ulce teacntDoo^öigljept/al^ tmc aei'bc öo^re cnöe

pfai.yo. tJjoogljfonöcctoaten (ontfermt u niijnöcc «0otJt/ naccuUj2arootcDecmf)mial)cpt.€)ntfci:mtumön^ öec/Uiant ich ben aUeen gelaten arm enbeellenbioO.

rfai. 24. <£ntie luaer fal tcft mp feecren \jian u aenfcljön/o miy nen J^aber / enöe mynen berloffer toan mijne bpan^ öcn bie op mp Verbittert ^^ni Btoe ben icli/maecftt mpfaliaö/ toant utoerecljtbeerbiaömalunöenöeb icu berfocljt- gcïi Ijebbe gearbept in müne fucfitin*

ge/ $C* als boven.

'S Saterdaeghs.

cant.y. Chriftusnoodcdezicle.l^omt in mönenfiof mgn^ fufter/mijne b^upt/ift titb\)e mpne mp^rljegemaept: met mijne fiofteliicfie fpecerpen ; itU jjebbe mijn b2oot gegeten met mijnen Oonicfj/ icb öebbe mijnen

cant. 2. töün geb^onclien met mün meïcli. ^taet op/Daeft u ipijne b^tenbinne/ mijne bupbe/ mijne fcöoonc/enbc ïïomt ; toant ben tointer i$ nu boo?-bp gegaen/ tm regen i.ö ober-gegaen/ be bloemen 3ijn gefien in onjs

Cant. 4. lant : ï^onuban ïibanus^ mijne b^^n^ht/ feomttjan 5libanuj£?/ gfjp fult geliroont too?ben»

Die ziele noot Chriftum, als haren Vader,die haer al-,

Ie glorie fal geven. (B Baber ber toeftomenbe eeutoe/ rf»i.22. o mijnen beröeffer enbefaltgbept! ^tlj Doeobei> treffelöcftis^utoeerbenilTe! I^oegroote fabenljebt öÖP gereet gemaecbt boo? be qcne bic u b^eefen enbe beminnen/ o mijnen a3obt/ bit in mijne tegentooo?^ bigDept fulcfte eene tafel berept fjebt tegen alle be ge^ ne bic mp berbolgDen j bic u getoeerbigljt flebt öiec bp oiijS te toefen/ onber bepbebegljeoaentengöe^ èeel j enbe neber te balen / oocïi tot bet minfte teben enbe flemme ban eenenQualijcli-lebenbe^^^iefterii enbe bat om mijnent toille: Ber leent mp/ bat bibbz icii u/bat mijne fpijfe3p/utoen söobtiijcben toiilete ixod 33. l3olb?engen»<j?nbeiiS 't bpalbten/ bat ubbefe gratie boo^ u aenfcöijn gebonben Ijeb/ bat gijp mp u felbeti Öcbt gegeben / foo tDcont mp u aenftcöt / bat icïi u feennen macö/ en binben / na bcw toelcben mijne 5ie=^ legrootelijcbiSJ berlangDtJcnbc Doe too^beülibenout

tot

Van de Communie. 729

tot bcr tijbt/ bat bit öljcfcfiicbc l ©mocmt mp utoe Olotie/enbcicftrnl faliglj toefen» 5Beefl utoe.ö ticrlo^ renfcfiaepljepacbacötiöl)/ogoebenI)^cbcc/oaiuct^ minnclöcüflcn ©abec/en ijeróect utocn bccloren fo* nc niet. 3c{i Deftcnne toel/bat oDp ^P ^'^^t ban boen en Ijeüt/ enbc bat icf» u niet pjofijtelijfft oftnnten Den : maer gl]p toeet toel (foo \th Ijope) o l^ccre/ bat Uh uDeminne/ enbe batich gebuerisWöcfinaeru berfuclue. ^cD ïjoe bemint 3ijnutoetaDernaïicï^n l^eere ber \)ep2'htatl)ttï\immc 5iele bcrfangöt en^ ^^ai. 83, be fiontot na be boo2-bobcn be0 i^eeren : ic6 D^öbe öcarDeubt in mijne fucDtingen/ ie. als boven.

Schiet-(jebedeks^s.

DAer en is gcene andere natie foo groot, die fijne Deut. 4. goden hecfr hem foo by-komencle, gelijck on- fen Godt tegenwoordigh is alleonfe gebeden.

Eenc ghedenckcnilTe fijndcr wonder werckenh^efthy Pfal. iio« ghcmacckt , den bermhertighen ende ghenadighen Hecre, fpijfe heefi. hyghegeven den genen die hem vrcefen.

Olieylighemaeldjdt, aUvaer Chriftus ghenut wordt , «öelicïïfc wacr ghedachrenifle gehouden wordt van fijn bitter ban De 1^ Iijdeujde ziele wort vervult met gratie,ende ons wort ^"^^f* penen pandt gegeven van de toekomende glori*.

2taa<j AEN.

7^0

AEN-MERCKINGE OP

HET XXX. BEELDT.

tecclicn ; tDticr toe bnt ofiPfcöoet: ter eercn <0oötQf oft «c geren utoejs bpanöt^»

12 Emerckt, dat ghygefteltzijttuflchen Godt ende den duy vel uwen vyant , en bemerckt neerftelijck , wie dat ghy in alle gedachten,woordenen wercken dient, oft foeckt te behagen: is 't niet aen GodPen be- geert ghy niet te volbrengen fijnen heyli- gen^welbehagelijcken^en volmaekten wil- le ? Dus [a] ofïert hem u herte^ en alle uwe vverken^LBjuwen goeden Engel fal defelve opdragen in fijne Goddelijke tegenwoor- digheyt,en voor[c]dê throon van deGod- delijcke Majefteyt, die alle dingé in berm- hertigheyt fal loonen ende kroonen.Maer fo ghy niet en werkt naGods wille op hem te behagen^maer uyt uwen eygen wille^oft gedreven zij nde,door[D]giericheyt,of [e] begeerhkhey t des vleefchs3oft[F]hooveer- dye des levcns,oft [ojbegecrte van eere en groot-achtinge^ fo zijt ghy grootelijcx be- drogen : want u en ftaet hier af niet anders te verwachten,dan een hant vol roocx -, en fult foo veel doen als oft ghy [h] den duy- vel uwe wercken waert opdragende, waer mede ghy als met afghefneden rijs (is 't dat ^hy verloren gaet) eeuwelijcken [i] ghe-

brandt ende gepijnight fult worden.

Het

731

Het X. CapitteI;. Oeffcninge vande fuyvcre meyninge.

Bofmercfetten eerften/ batbefupbcremcpm'nötl^ P*}^^* foöaniaö i.ö/tDacc Doo? Den menfcï) vtt Doet/öoo? nJepnuige bienDnt f)ct <sl5oöt alfoo Ijcïjacgljt / enöe om Dat i^. a3otit öicfulcIijS öegöccrt/ 't fcte toceröioö i^/ ten opficDte ban fijne ongemeten goetfiepöt / op öat alle tiinaen tot fijntict eeren fouöcn ijcrcljteDen.

"^cfe i<s t'toeebei*lep:ö'eerte ï\5 Daöelicïi/tDaec öoo? pemantmcttcrbneteenigljtüeccfttot <0odt ftierti ti'anöerefiiMclircüjcfi/enöeiiOfaïfooocnoemt omdat be liracljt öer felber in alle anbere toercfien bïoept / fo toanneer alfmen in 't beginfel ban ceniglj toeii|C6 / oft^ömo^jgengföef'clbctoercfïentot <0oöt met eene tiaöclijclie mcpntngc gefcfjicftt fieeft. ^e baöclöclie moetmen bichlDijIö geb^upchen / Doo? öten bat f}ct nicnigfjm.ael gebeurt batbe mepningöe beranbert Uio2'üt/ af i'i 't bat nemant '^ moigen.öboo? Ijem ge- nomen öeeft alle fijne toercfeen tec eeren <öobt.öte (lieren/ of t bat {jpeenigeanbcregoebe mepningBe gclMbt öeef t / bp ërcmpel / fyn toercö te boen / boo? bïcn bat Ijet ober een homt met be recöte rebene/ ofc op tiat Ijp eenigöe beugfiben fonbe mogfien becferij*= gljen / bkljt ^epligcn fouben naebolgen/ be fonben uptroepen/ be gratie <!3obtjöbermeerberen/ fijnen eben-naeftengoeterempelgfieben / fijnen Oberjten onberbanigO toefen/ op bat ÖP faligö foube toojben, IBaec \jcfe moeten al ter eeren s0obt0 gefliert \s)o;> ben / bjaer toe alle bingïjen gïiefcDapen sijn. att^ant fipfjeeftalie bingen gfiemaecftt om fönepgenfelbe* Proy.i^. €n albu.ö/ al ij$ 't falte bat top boo2 oaö felben goet / beugftben/enbe glorie mogftén begeeren / nocötan^ i^ 't bat top gOetroutoe biênaere? toiUen toefen/ enbe i3$'tbatonfe3ie(enrepneb?upben €l}Mi begeeren te ?ön/fo en moeten top boo? bn.ö'felben geene bagge oft lial0-cieraet epfcDen/ban boo? foo beel al.ö onfen i)2upbegom bit felbe begeert/cnbe Oem bat aenflaet: ^enfolbaet ban onfen ^aligömaecfieren bef)oo?t öDcen b?rcierfel oft toapen te begfieeren / dan toaec

boo?

7lt Den 1 1 1. Bocck. Het X. Cap.

bD0^2 ben feiucn Hem bcqtz^i te bcfcOecmcrt. ^ferom

Vf\ ' « ^'-'^^^^ ^aöiö aen öea i^ecix ; v^up 5ijt nujne glonc/

i i-ii. 5«- Qjjp 3 jjt i« jjncn lof: macc fijne (terr hre Detoaecöc Ijp

boo^öcn l^cerc/ cnöebecepfdjte affuiclic öeagOöcn/

op bat cA\z ?ncnfct)cn <ï3oDt in fjem fouöcn loben en^

be bancficn / caöe op öat {]ti lierciecfcl ban oe biena^^

rcnbcnl^cecefoubeberccrcn: (jicr tocnooöcDpc^-

nen pcöclücaen / enbc bcrlangljbe te bertelien / öoe

gcootc fahen / bat fiem ben t^eere oebacn Ijabbe»

i^Ét !« 23emerc{it nocfjtan.ïj/ bat fjct feec p^ofütelöcli x^f

pjofijteip batmenfpfeibcnïn't üeatiifclban ecnujö tüercü beel

KUeci tticpnirtijen/oftbertoec fifeien ban geiioo^^facmljept /

sDföc becflecbingfjc/pbcr/bertDecbingljebantoclbabcn/

tnepjiingm öancftüaerljept/ boo? oogen fielle ; tuant alfo fal Ijct

xc öcüueiu gcfcBfebenbatmenbecfföepbenbcugljbenfalbeoef^

fenen/ enbebat oniStöcrcItopöItmtgeUjclKeni-oe^

cant. 3. beften tit^ reucft^ nn be öofielijclie fpecerpen ban

rapjclje/ enbetöïecoocft/ enöebanalberlep pocbec

be^ apotcfteriS i al tjU 't bat be lief be 45obs? alleen ge^

noegljfaem i^ l cnbe b'oberfjanbt ftecft / nengöefien

I. cor. 13. batfe ailc b'anbere in öaei* \sz^\x^i : bjant be iiefbe ij8

berbulbigö enbe gacbccticrcn/ %i.

;©c tornt! ^emerclit ten ttoecbmi / bat be goebemepningfie

ftmmcm foo nooötfaecftcljjcli \^ / bat alle toercfeen/ ble in

«ocïiSet/ Ö^^^ f'^ïï^^'" nocBöoet nocö quaebten5ün/ fonbec

iiocijquactbefe niet goeten ftonnen toefen : nocO be toercften

öi 50» / \i\t in fiaec felben al gocbt 5ijn / en feonnen infge^

DnSo2 ÏÖcfe£^fonbecbefenietp?ofötelöc!ioftgoet 5ön aen

öcgocne bcngDenenbtefe boet/ gDelijcliertDijie? ooclt gljeene

vmwmu Quabe toecclten / goet en lionnen toefen al iö 't bat^

fe met eene goebe mepninglje gftefcöieben. ïDant

ïjet en ijS tot gOeenbec tijöen gljeoo^loof t guaebt te

boen/ op bat baei'eentgfj goet fonbe mogijcn upt^

fp^upten. ^cobanbetoeccöen/ bte in Ijacc felben

nocö öoet nocö^uaebten 5ijn / too?ben goetboo?

be goebe mepningBe / algffouben mogden toefen/

ïioopen/ arbepbcn/ (lubeccn/fp felben ber maften i

betoelcfte nietbecbienfieljjcften fouben toefen fon^

bec befe fupbere mepninge : göelijcft oocft niet bee^^

bicnfliglKnijef/ dX^ pemanbt een aelmoeffe gijeeft

alleenclücftuptcennaetuerelöcft mebelijben : toant

43obt

f V'ande fu^TcrGmcyningc. 733

<0ov)t m berof)clöt b'arüepöer^ niet/ bic nocB 1300? licmin öcn tDijngticrt en tocccöcn/ nocö op eent^ Ölje anbcrc maniere ïjem en bicnen» iBact uvt blöcftt / fioe oroof elijcfts^ bat te acljten i.ö be fupbers enbefteplioöc mepningiie: toant fp 135 banfulclicï: macljt/ batfe bic üjerclten bienocljgoetnocljtiuact cn3iin / ^ott maecöt/enbe bccaulbt allebingljen al3$ met Det goube roebellen ban be liefbc ban jilSpbaö/ enbe öOceft alle tit gïjcbacljten/ tcoo^ben/ twM toerchen/ l)ct Icben/ fatfocn/enbe toefen» <ï^nbe obecfulcfi^f / iö fp meer tt toeecbercn / ban be toerc^ Den felbc /enbe i$? eenc mijne boii oprecïjt oout / bat isj ban be liefbe/ een albecbejle faufe/enbc Dct fteun^ fel ban alle ooebe toerclien : toeïcïi fieunfel / iiS 't bat ftet ban aerbe oïjemaeclït t$f / aljciijelj ïjtt toevcft ban|3abucöobonof02i foofartoocfelicfjtelöcfjom Damdj. berre ballen- i§iecom cnmcctmcnnietfoofeet be^ lab':n5ön/ befonbedijcïi in be religie/ altoaerallc bingDcn Oangljen aen ben toinebc^Oberftcn enbe ban <0obt almaeötioïj/ toat batmen beet/ macr met Boe oï^oote affectie enbe bealKcrte batmen l}n felbe boet- Ijierom i.ö'toocö bat tt ,§cB.2tftuere fealjt: 43obfaaö tot ^Dcl/ enbe föneaffectien /enbe Gener.4. baernacr tot fijne giften, €nbe top felbe en acïjten be giften niet / ban alfi top toeten batfe upt een goet ïierte/ enbe bangccber Jjanbtüomcn 5 foo bat top befelbc banonfen bpanbt nietenfoubenbegfjeeren t'ontfangïjen : alfcc en Deïjagfjen <6obt almacjj- tigö befg[)diicïï.önïct b'OiTerlMnben ber gobbcloo- fen / gljelijch 't geöleetlien lieeft in Core/ <l^ail)an / Num- 1^- enbe-3£biron» ^Jicr-en-teglienbegoebemepningljc boet/ batoocïib ulberminf!ebingï)cnban onögüe^ baen/ feer groot ban43obt gïjcacöt toojbcnigljc- lijcft liet blijcht in be 3©ebntoe/ betoelcöe ttoceMarcïn. öennittfjrhen^ offerden. tDu.ö ptt te boen om be ftelle oft om be galgije t'cntgaen al i0f}ct gocbt/ 't i^ nocï)MnjsJ glieljcelffubelijcfj: pet te boen ten op- ficiuc ban htn loon / biebaer te bertoacljten i0 1 bat tö be maniere ban boen/ ber fuierlingljen : maer upt licföe om v0ob be üel)agen/bat i$ ïnnberlijcfi. €nbe bemerclit geliicö ben ^* ?Cuöu(tiini^ feer toel fegïn / Auguft.

ioc

734 I^cn I II.Bóeck. Het X. Cup.

j)oc öat öfip fdbcc ocbient toilt tDcfcn / cnbc oft oftp

ban utoe üupfb^outoe niet en toiltöemnu toefen/

boo: öien öat al)P Ötï^t^ beel ooetjö Doet:b)ant anbcr^

fouDcDct te b^ecfen 5ijn / öatfcu bedaren foube/alsJ

gljp in acmoeöe fouöt toefen*

i©at noot» j^cimttht ten öei'ben/ bat fj^t nootfaftelöclt tö/op

lö/oüölit ^^^ eentoeccftberöien|iiaD3P: teneerften/ batljet

cEiugi) ban alle Itanten ooet 3P : ten ttoeeben / tat ben per^

lucrch b«» foone 45obt aengljenaem 5p: ten becben/ bat fjet se^

öieriftigij fdjicöe Doo^ eene goebc mepninoOe / bet toelcft naec

Bet gbcboelen ban alte <0obt-gl)e!eerbe /te berftaeti

ijS/ ten mmflen ban öe bcaclnelijcfte mepntnoBe/ bte

iiptbefentotllefp^upt/boojöentoelcftenbenrccOt^

beerbtgen aen fp feiben <0obt boo? fijn ïaetjïe epnöe

(telt/ enbe bat fjp ^oö t tn alle fijne geöacfjten/tóoo:*

öen enbe toereben fal foecben; enbe neemt boo? bem/

ben feiben bo!ftanDel(icb te bienen / enbe in alle bin^

Q\)tn te bebaoben» €nbe alfoo als^ bet Quaebt epntie

gctoeert i^ / foo toojöen be toercben ban ben recbt^

beeröigen/ oocb foabecbebabelöcftcitiepningetot

<©obt öljefiiert; t.ö'tbp albiennocbtan'^/ batbet

toecclt bo02 öbeene omflaenbebetio^benentoo^bt:

niaec öe toetcben/bte nocb öoet nocb Quaebt en 5ijn /

moeten met eenefupbereniepningcenöeepnbcber*

neet too?ben ; te toeten/ bat (©obt beeft gbetot It bat

fulcbö ocbaenfoube toefen/ otubatfenootfabelijcfi

3ijn/ oft om batfe on^ bebulptgb 3Ön tot eeniob goet

cpnbe/ oft toel/ boo^ bten bat beceeöte rebene fulcb^

berepfcbt.

scMmatt 25emercfet ten bierben/ bat gljerijcbettoöje? als? bc

tocfjcii Ddt itjcpntnge in 't Ocgüifel ban beöo^ben too^ben/ alfoo

seS"' ïi^« ^^^^ felbecocli gljefcbicöen / in 't mibben / enbe

gijcijeci fomfoi)lenoocbin'tepnbe:bïcrommoctmcnDit al^

tocrch x^x^ \j0el gaöe tïaen/ bat bet onbrupbt ber pöeibepbt

blüuc^"" niet en toaffe onberonfegoetie toereben/ bat onfcii

* tojjn met geen toatergemengelt en too:be/ enbe bat

top ban ben goeben toegb niet af en toijcben.

©e cpgme 23emercfet ten böföen / tarnt niet gbebonben en

Slft hS' too:bt/ datfoo feei* be goebe mepningbe beberft/ alss

bniaiDe b* epgene Itefbe oft epgbengnemacbenbebeimaec^

fioföe ftinöDcn : Uwee in b?n lucnfelj 3ön epgDen bact i$

Van de fuyi'cre iTicyningc. 73^

foeclienbe / enöc ftct aftenc bat Ijem mcbe-o^et / al^ öcacljt tt )xic(cx\/$c. JiDaec l)ier-en-bobcn/ooch alle anbcrcaffccticn/ 1 0113? fafee batfc toel octcnu3ön/ bcberbcn bicfetoijl^ De mcpningc / cnbe boo^feomen be cebene/ beronöcclücfenocl)tani^bepbelc glorie/ enbe bc bcc^ecnc om ccn anber te beDaoD^n / oft be b2cefi; oiu ccnen anbcrcn te iiitf öagen.

2Demcrcftt ten fejlcn/ al iö 't bat öetarKrefom^5©cfc oef. manbeert too^bt/ban be niepningc btcütDijl.ö te bcr^: £""If* Bwutoen/ bit tnoct nocOtansf fonbcr öcloclt Qcfcïju-^ SJ? geSrit beiii enbe ïjet foube oenoegl) tDeferi/ Det felbe te boen gefcuaöfiu boo? al '^ mo^genjef/ 0 abonbtiof/ booj be mcbitatie/ \joo? fjct exameti enbe iBiffe / boó^ eenige Ittfjame^ lijcöe ocffeninge / boo^ ben eten / boo^ be recreatie ; maer befonberlöcfe alleupren / oft op feüere enbe gcfctte plaetfen enbe töben/ göclöcfe btt eenen pege^ lijchcn gelegen tisf*

23emerclnten febenften/ betrappen ban befup^ «rappen bcre mepningesben eerflcn i^/niet boen oft laten ten ^an Dg fup* opficöte ban be menfcöen; ben tbieeben tiJValle btn^ SSa?^^' oen boen boo j be feracfit ban be goebe mepninge t)k^^ * * mengcöabtjjeeft/ 'iJnio?gen^/ ofr op eenen anbe^^ ren tijbt ban bienbagl);ben berbeni^/OiclitDDliJen:^ be metter ^aclit befelbe mepninge te bevnieutoen/al i$i't bat t^it gefcDiebt fonber ecnigen fmaecli ban be^ tioticibcn bicrben/aljBJ bit gefdjïcöt met een bpcrige liefbe i ben bijföen/al^f pcmanbt foo berre gefeomen t.ö/bat i^ 't bat fjp fomtijrief boo.J eenrgfi «^ntier epnbe pet boet/ nocljtansÉterftonbtgelijcfi genoobtfaecbt toojbt/ om Betfelbe <öobe op te blagen/ enbe op ben getoooneUjcfeenbiegübjeberom te fteeren/boo? ctne liloecfte enbe b^ome Uefbe/bïacr boo? Dp nitmanbt/ ban ^obt alleen/ en begeert te behagen.

^cmerchttcnacDtfteu/eJf tehenen; i^cneerfien/ Cmhrnm fijne faecöen niet acngaen met eenigc beroerte/ enbe ^J" ^^f^^" ontftelteniffejCentbïeeb^/in'ttoercfialöujSboojtjS- * aaen / bat toaer *t bp albicn / Dp geb^aeglit toierbe / toaer toe bat f)p bat bebe/ toaer benen bat ÖP repf De/ aljef eenen repfenbenman tecftonbt boo: anttooojbe foübe gbeben : gcli repfe bertoaertief ,• tcfe boe 't tec mm <©obr5^ ; enö^ inbten fip gD^U^aer ^Uxtft / bat

t

7^6 Den 1 1 ï. Bocck. Het X. Cap.

ï)P iit 't minfte bnn beiv rccfitcn tocaO afmcfec / ter ^ flonöt Uaeöcrom op ben rechten toegl} fouöe feccren; (Cenöeröen/ niet öeanoii toefen /enöeöoo? öet glje^ ne dat onj? te öoen (laet niet te feer berjlropt ^efen ; (Cen Uieröen/ naer bat Ijet toercli oebaen i^ / beree^ nioDt toefen ir. fp felbcn / enöenietfcer befiommert toefen toat ö'anöcre baer af feggen fuüenj €cn bijf^ ben/niet ontficit toefen alö be fade ni^^t geluclit en i0 na onfe begeerte ,• (*elen feften / geen rbele gebacljten fiebben naer (jct toercï! ; (olenfcbenflen/ niet al te fo?gl)bulbeUjclt aenfien / oft baer beel p?üferö/ toe^ fienöer.sf/enbe toeïjoo^ber^ mV^t. (€en acbtfien/ be oojbcelen ber menfclien berfmabeni€en negentien/ in alie finnelijcfie bingen feer macBtiglj toefen/ entre öcern liem ontboubenbannieufgierigeenbcfacljte fabenj (€en tienflen/ alleen 3önbe oft boo: b'anbere/ eben neerfteliicfi fijne fabcn boen, €en elfiïen/tot al^ Ie bingen fp felben obergeben / nocD pet tocnfcDcn/ oftb^eefen.

D'eerfte Meditatie van de fuyvere meyninge. Het hereydcndc Gcbedt, al.CS bOren»

DevoorfteiiingederpUetfe, fal toefen/ te Demcrclieti be geljeeie toerelbt / enbe tn't mibben ban ben Ijcniel <0obt t^ic Ijet al berbnlt met benebictie / enbe Ijicr- en-regen ben bupbel/ fjet bleefcO/ be toerelt/enbe ben cpgen \x^ü[z/ bie alle bingen in roere jUilen/ boo? bieit ti^t fp on0 af tiecnen ban a3obt \)iz onfen ïgeere enbeoao'opperjlegoeti.ö^

iitjcrbe TT Et i.poinr3emcrclubatmennootfafteli)c{iom

timqcnP* -^ "^-ecü ban befe bier moet toercfien/ enbeiö'tbat

üiiigfenc top'tuieten boen ter eeren€^ob^/bat alle onfe toerc=^

toctchcii f^cn boojeenepbelDept gebeeücli inroocft fiiïlcnber:^

irtjr"^^" önberen / Ijoe ïiepligr) batfe oocft 3ijn, ach beel ful:^

Icnber gijebonben too^ben t)ic bp gDeb^echbaneeii

pfa!.7j. goebe mepninge ( alffc in be ure (jaer^ bcoi:>i^ glje^^

Iiomenfnllen toefen) gbeflapenfuilcn ï)j:bLen baren

flaep al^ mannen ber röchbommeiKbeelÜOüingcn/

j)jincen/enbeooc!ireligieufcperfoonen/ enfuUen

4Pfiijcftc* j, j.j. jjii^jj^rt in fiunne fianb?iU ^?en rcpfer boo^toan^

SOCDC

I

Van de fuy\-ere meyninge. 737

belt fcct o^öotc tocaD^n / op fjopc bat f^p m\^ ruflen ftil/ cude oiti njcliöomnKn te bcftomen;niaeL* foo ijp naeljed arö^ptjef / niet en geinecöt tot Det oene Daec |)p naegljetraclirfladtie/ tjoeoi^ootelijcüöt^ljpbe^ tï^2oeft^ ^et fcltïe fal u geDeuren/aliöf gtjp öcn toeaï) u lepöcnöe tot b'eeutoigljept / öoo^fiomen fult öeDüen/ enöc bebinöen fult/ öatgOptebergeeWgeacbepöt Debt / enöe \)kt doo2 antier.5 nf et befjaelt en fult tjeb^ ben/ban pijnen enöe tormenten» <0 foeten gefu/ itU fcljame mp öat tcö peinant awöecs? opt in mijn leben/ öan u bemint ïjebbe / met gebacljten / tooojöen enöe lüercfeemBoojtaen fult gijp mp toefen als? een teöen ^^"^^' op mijn öerte / enöe al.ö een teecïten op mijnen arm.

Het 2. poinu.^cmeccfet öat üet eenefoo^te ban af- ^^ti^ u* öoöerpe \^ I alj$ öen menfcfj/ ^otJt-latenöe dieïiem Ï^^.Sa* tegentooojöig ij[^/aen Den feiben Den cuggelieect/en-SeVpc {jent tie 5ijn aenficijt heert naec eenen afgobt/ naeu eenige feium bau creature/ oft naei' fijnen epgen toilicenbe gtjemacö / f °^,5 " ^ <13oöt/enDe <0obtjS toille beracfttcnbe/ Jjiec toe bient cenïgc cwa^ öe fententie ban ben g^opöcet .gamuel: ï^ebec^ tuce* fpannigö te5ijni]3göelöclibefonbebectooberpen/ i.ï'^eg.is. enöe niet te toillen Ijooren is' al.ö bat groot miföact berafgobcrpen: öita*om i^'tbatbcgierigljepteeneii afgoben-bienil Gcmiemt too^t / enbe eene af öeeringc Ijan (0obr. vïcnbc S^ to02ben lien-lieben gclijcl!/ aljS? 01135 ben }3falmiti getupgöt/ biefe maliën/ ênbealle J'^^^* »ï3- bte in Oen betrouten. JBaer gljpsijt mijnen <8obt/ gl)? 3ijt mijne glorie/gbp 5Öt mijn epnöe, EBant alle fonDe iö gDelijcö eenen toefecer tot be creature alieJ tot fijnen af gob. 5^ fal icli ban acnfileben / o mijne Öope / öet iö goet u aen te öangljen / enbe in u mijne l)ope/óltjtfcl)ap enbe liefbc te (lellen. 53emerclu xzw ttoeeöenbefegDelijciienilTe: ïDacr 'tfaecöebatben ^'mi\\t^ Üonincli eeiien bcrtoo^pen umifcli ban niet op-ge^"'^* bzacljt öabbe/ enbe fiem \iz^i met beel gabcn/ enbe bèrDeben tot Ooogljen fïaet/ om te becliten tegen ben fijnen enbe beö lüohincöe^boobt-bpaubt: bat noclj- tanö befen alfo Ijac(lalj5 0p0tcr toegekomen foiibe toefen (gljelijcönugDefepDti!Of}f)emgingr] begeben tot 3Ötten gcftooren bpanbt/ enbcliembefcDonflïe met be^ öonincli.^ gif^^n/ tot bien epnbe/om b^x lm

356 b bal

738 Den 1 1 1. Bocck. Het X. Cnp.

öcn iaonhicö ( in luiend tcacntooo^bïoljcpbtbat hit

fll QWci)k^c ) fpöt fou^c acnboen / cnöc met funcii

topant in-fpannen j önicfitccn jö Ijoc öu öcn l^onnuli

tcc ïjmm fouöe qam i jOocaöt öcfe öJ^Iüchcniffe tot

Bet öO^ne batuteöocn ftaet. <enDe Jjctijef auuen

Ijeel / oft aljp ftlcpneoft ocoote öuiööcn öcn bpanöt

p:cfcntccrt:i»aiit öe tilepnc fonöcit 3pn oelycö ecneii

<0oöt!e{-pcnntncft lian beicaDcrpe / toant Det iö öen

toeclj tot öefelbc*vepIac$!o ^eecc/Ooe mcnioömael

i^cbbc ith ö'cca oft ö'aiiöerem .fü^^npfu tot pöeiljept/

cnöe öeDöe De oloricbcr lieert üifcöanbc/ eiidetjen

eenen fpot getoo^öen aen mijne bpauöen I ^ict/ icö

öen nu geljanöcn enbe geboeptj geeft mp utoe öant/

fepm mp iitoen I^« <enqü/ op Dat icöber!o|l5önöc

ban al öet bertoacötenmjjnDecbpanDen/ umacö

finoen mijne glorie / boo? u macD leDen/enDe in Dec

ceuuiigöept u geüeneDiJDen.

4Sm to«ft Het 3 . poinu ^emercht Dat een toer c6/ Bet toeïcö

inct goeDe upt eene fnpUere mepninge geDaen wfoo beel te Do?

KciT ^^" öaet een anDer/ a! iö *t oocö goet/ ali$ Den B^mel

fiaet aiu een note te boten gact/oft De see een D?uppelfeen/Bet

öiiDcrc gejjeclaertrijcft een fanbefeem e^iet Dan toat Dtoafe

Sou/n tioopli^ben Dat top 5i)n bergelelien/ metDe feinDeren

Defer toerelt«23emerï:{it ten ttoeeöen/Boe Dat Delgep^

ligen alle neer(ligl)ept geDaen ijebDen/ om Bare ber^

^mm^ Dienflê tebermeerDeren.f€en DerDen/öoe grootelycx

35X/^"Dat gBpaen 45oDtberbonDen3Öt/ ten opficljte ban

lociDaoeiu bele gBemepne enDe DefonDere toelDaDen/ Diegöp

ban fijne milDe Bantontfangcn lulu» 25oben al acn^

mercöt De toelDaDen ban utoe fcljeppmoe/berloffin^

ge/ betoaringe/ en ban utocn roep. 3nfgeljjcli.!j Dat

i&oh fp-felben fo Dicli toöLö geeft tot eene fpüfe/p^ijö

Bernard. j^x\ loon ban onfe toercfeen ; o l^eere icli toete Dat icfe

u geljeelijcli toe-beljoore / Doo^ Dien Dat göp mp ge^

fcDapen Bcbt; maer om Dat glïp mp oo& berloft Ijebt/

en om mijnent toitle menfcD getoo^Den 3Öt/ fo fouDe

icft u beei meer fcüulDig toefc/Dan mp felbé/toaer 't

bat fnlcx in mijnDcr macljt toarejenDatboo^obeel

oljJ gBP meerDer 5ijt/Dan Deit genen boo? Den toelcbc

OBp u gefcBoncften Bebt. 3Dat fal ith u Dan toeDer*

tm 0ebwbooa alUutov^b^^nuDvvtigögDliS^^meciit

t^n

\'an de fu>Tére mcyningc. 7^9

ten )5icthm 1 bnt öcn genen öic in bc mepningc fail^ ©en gnisu Ucrt/ in nilcö failleert/ toantliPöooltinlietepnOeöic"^^^^ iDaec toe hp gefcïjapen x^iznu Gclijcricutojjg ai0 Den ^5n«n^/ Oijcncn öie op öen toeijOöoolt/ fioeöarljpDcröecHomtm iiomt/ljocDat tip ooch meer ban öen toeclj aftmjclu: a"fs te foo oocft ban gheUJchen lioe bat pcnjant eenefacc lic ^^^^ Ijeftiger/ oft driftiger b^üft/ oft/fjoc fjct kncrch ban meeröcr toccröcn 10/ tö't öatter bc goebc mepninge Ocb2eecfttf)oc bat ooch ftet gene top ter fianbcn tree- ften fo^gclijcöecenbc meer teberbloecbenljaf» ï©at tïtijft gïip/ o mijne 5icle/ tn bc toegen ban (l^gppten/ om te b^tncfecnb'onrcpncenbcb'onlilarebentjnlöe toatcrcn \ feeert tocberóm gfjp ^unamitifcfie/enöe aenfiet utoen »öobt/ öen toeaÓ' Ijetepnbc/ enbeben öonincö ban alle eeutoen/ ^men.

Cfamen-fpiafte/ gclyefe top tntocnbfgDïöcfeen fullen gemoet toefen.

De rwecde meditatie van de ru\Tcre meyiiinghe , ende van de meefte glorie Godts te Ibecken.

D." voórflellwgederplietfe, aljS? ÜObcn.

O Ec i.poinü 23cmercftttcncer|ïcn/ Doe bat ben ©e<soöïjg« ^-^Igcercöcgcfieefctoercltgercfjapcnfieeff/ alöee- J^'^^"-;-^* ne albcr-fcDoonftc tooon-pfaetfe / cnljc bacr in ber^- CvchrfPDt fcOcpben bingen tot p20fiit cn^z bermacchbanbe ^«^rmin» menfclienrcnbe bat top bjccfte mcnfcfic inonfefe(ep> fcijau ne tocrcit qualtjcit acn onfen albcr-miltjlenöonincli toebcrom totUen göeben 't gene i3at nootfaecöclijch iö / noen en Demcrcöen niet toat ftem acnnenamer; maer tod toatonögfjcmacfJcUjcftcriö. «Ccnttoec» ben öcmercfït fjoeoberblocbigliöat fiu Ijccft toillen toeren inonfcberfofTinge/ aüecnlijcfïombatrconjef foobceltc p^ofmelijcher foai^c toefen/ Ijoe toclbat ooclt een b2uppelfïenbloetsJmceral£?gcnöcal)faem toa^omoaöteberlofTenj macccplae^I HocónacDt*^ *

facm enbe tcaccï) 3ijn top/om onfefalicljent enbe Oet gene bat fijne meeüe glorie acngaet/ teberboojöe^ ren i 25emcrclittcn bcrbcn/fiocbccl Sacramenten met anbere gee(icUjc6c fjulpcncnbe gratiën bat fip ong berlecnt ; enbe lact on^e? DefcOaemt 5ijn / f tf't bfl't top pet focöcn bat öem niet agngenaem m W.ll^aut

740 Den 1 1 1. Bocck. Het X. Cap.

toat iffcrfcfïooneiitiegoct/ 'ttocicöon^Jbcnalticr-

nuïtficn ^cctc niet gcgebcn en l\ccfti

mpfo^qtw Het 2» point. 25emcrcht lm befo^i>Dtbatb3P5tjn

mcerboo? ^m Uoo2 on$f ep^en felbenenöctioo?on.öbiee|'cl)te

öaa bpSr fo^c^^«^n3l öatccrlijcft/ gcmacftdijclt en p^ofijtelöcïi

l]ct oime iö : enbe niet tegen-ftaenbe öat iüM onfen i^eere enbe

ö'ittoti <0oDt/ beelmeecaffcctieentïeiieftiefcöulöiglnön/

Sah -m ^^^'"^ nocljtaniS liet felbe in*t nnnfle niet en betööftnV

^"^ * ja ooclitecpöercn/enöe luttel Dero2gf)t5ijn ban fijne

meeftc glorie, «abecloopt utoe flfappioïjf Pt iu ftet ge*

neöat<J3obtaengaet/ enbegjjpfultüebinöen/ öat

gljP bte anöei'ö niet en 3Öt Dan een bertoojpen fïabe/

utóen l^eere alöus^ acnfp^eecöt: 3ich begeere eerlijc^^

lien ban uomtaelttebioatien/ enbe toeefl glip met

ïjetalber-iïccntfteteb^ebemgcftbegeeceinrgedjclijcS

bat befen mijnen mebe-ftnecljt/ ia oocft utoen bpant

ban u enbe mp eerlijcfien ontfangen too?be/5üt glip

boo? ubjeeerefelbecfoiglibufbiglj; enbe al^ 't nip

fal geïtcben/ foo fal itU u aenfpjeïien/enbe n eere be^

toijfem 5Bant en3iJnbemenfcficnnietfo?gljbiilbi^

Oec om bjel met be menfcDen te fiaen/ban met €5ob^

cnbe ató fp be bjientfcljap bec menfc!]cn betloren

DebDen/ meer ontfteït enbe ontbeclu/ banalie?fpbc

biientfcDap <6obt?s berloren bebben^en bienen fp be

nienfcfien niet beerbiger enbe neer jliger/betoöfenbe

ïjaer alle eere/ban fp boen aen v6obt ïjm ^eere^ IBt^

mertbt tenttoeeben/ bat«acbtaI<efeenenllonincft

pcmanbt milbeUich berfcbepben hoftelöcbe qiftm

iiptbeplt / enbe bat ftp v^t hlepnö tocberom begeert/

nl irtöatÖP Oet felbe niet ban boen en beeft/ op bat

\)p foube fieh/ boe bat h^fen gemoet i^ I \^\z fjet felbe

ontfangen beeft : enbe bencbt boefeer bat Oet foube

3^f n-iAïje mifftaen/ battopbieren-tegenb'alber-fiecbtlïefa^

ïuricSi ben/bte men be ïjonben aualijcb foubeboo?hJO?pen/

aiöcafciiDÉ toeberomfoube gebenfHIlbu^ boet bp/bie3ijne Qua^

ijouöen/öie jjg {„(jgj^ bolgbt : b^efcbe lullen toeï met recbt rafen^

5?£lloo?» be bonben gbenoemt mogen bjo^ben/ enbe aen befe

ujo2))t/ en* fcbencbt ben menfcb fijnen tijbt/ bracDten/fijne ber^

^^°o?... nnfrbepbt/ enbebet befte ban fijn leben/ maeraen

ïiÉ??i«&- ^öbt fcbenclit bp bet gene bat bp VtMl Q

fie. ^' misvcbctvnberb^n/ batbeton*eltftDemcnfcD*^«al*

foor

l

Van de fuyvere mcyninge. 74 1

foo bc Incrclt bienen / bat ccn pcgclfjclt fijn Dcfïc boet om in njcïibommen / toclluftcn/ (|c. ben mccflcn te 3ijn: liiec-cn-teacn bat <0obt ban be fijne laubjelijcli cnbefïaulüdijcli oöebicnttoo^bt/ enb^batb'albcc- flecOtftebingen fiem a^geben tDo:bcn.

Het 3.point:2oemeccftt ten eerften/bnt alle bingen ^^nttsm^m in a3obt^ tegentooo2biöïje?tntetinetallcnen5ün/ff"2lf enbe bat b)? on.ö beöooren te fcïjamen / bat topten ^bohu opficDre ban pcmantanbci'iöonfe toedien boen, 'Cen ttoceben/ bat be l^epligen/ enbe €ngelen ftare flem^ ©nmguept men enbe atfectien bertoccöen/ enbe opheffen om [Jfj^iisf* <0obt gebiiecigOIijcfe te loben mtit te banchen / enbe * batfe niet te min nocO befcïjacmt 3ijrt / batfe foo lut^^ tel boen aen bieöoogelBuieftept, <©berïegöt/bat -CracgijÉpt OOp in*t mibben ban fjaec-lteben 5ijti enbe Ijoe groo^ ? IV"^"* telijchö bat göp u öe6oo:bet tefcöamen/bat gDpfoo '^^"'* flap 5Öt enbe tcaeglj / om be meefte glorie a3obü? te foecöen/ enbe bat glip fomtotjïen toel berret blagen/ oft glip liit of t bat tot be meejte glorie <Boti0 gcl)o«- ben sijt te boen^ €tibe eplae.sf ! toaer 't falie tjat ^öobt u alleen gabe liet gene baer l)n in geftouben ië / Ooe luttel foube u booatoaer toebeijooren^Bemer cHt ten berben/ïjoe bat lip aen onsf/bte fijne gcf tooren bpan^ ben toaren/ ftöencht enbe geeft b'alber-ïiorrelijcïillc öif te bie baer te binben iö / te toeten : fp felben mt)z fijnen gebenebijben ^gone/ enbeben l^.^Öeefl : enbe bat upt eene lunnemenbe / enbe alber-meefle liefbe/ toaer boo2 ftp onö oor h bemint fïeeft/meer om foo te feggenban fp felbcn/maec topl)ier-en-tegenen Dab- ben bem foo Ikfnict/ ató top on.i^ feibcn boen*

€'famen-fpaaöe,

Gebedt om de fu)Tere meyninge re verkrygcn.

/^ ]efu,Koninckder Koningcn,endeHeere der heyr- ^^ krachten , wicn te dienen, is heerfchappye hebben, voor den wekken met rechte alle knien gebuyght wor- den, der hemelljcher, der aertfchercreatiieren,ende die Philip.:, onder d'aerde zijn : Siet wyzijn hier gheftelt op den Ipecl-wagen van dtie wereldt, van uwe milde hant heb- ben wy ontallijcke weldaden ontfangcn , ende ontfan- gen noeh dagelijcks ^ op dat wy u foiiden dienen , loven,

•3bb 3 ^anc^

742 Den I ï I, Boeck. Het X, Cap.

da!icken,ende onfe faligheydt wercken. "Wat fullen wy docn,o myncn VerlofTcr? Sict hier ftaen uwc,cnde mync alder- wrcctftc vyanden, den duy vel, de werelt, ende het vlccfch, die ghercet zijn om my te treckcn tot haren dicnft,ende niyne lidtmaten tot de boollieydt, tot mync ®f<Öoï)UCï eeuwige fchande ende bedcrvcnilfe : macrghy zijtmy- ïMDm^^*^ nen Schepper, myncn Koninck,mynen alder-beften Va- ' " der, ende myncn aldcr-goedcrtierenftenGodt, die my duylcntmael wedcr-houden hebt, als ick in den afgrouc gevallen foade hebben, ende weder-houdt my noch gc- diierighlijck , die my u eygen bloedt da^clijcks tot een teecken van liefde fchenckt; wie lal ick dan dienen? ial ick u verlatende , geven aen myiie vyanden een woordr, ofce gedachte, ofteenighwerck, ende dat noch met my- nc grootc fchade , ende uwe groote droef heydt ? Ende waerom fal ick doch dat doen ? fal' t welen , op dat ick voor de gcheele werelt u foude verfmadcn , ende aen u den rugge keerenrop dat ick als ecncn afgodcn-dienaer, ccre foude bewijfen aen mync gcfvvore vyanden , ende ai>mliïaii op dat ick ten laetftenmetuytgcfochte tormenten van lll]?^' haer gepynight foude worden , ende wederom verloren '*** gaenpende oft ick hier de wereltfche eerc al voor krege, wat is't anders dan een hant vol roocks, den wekken of ick verkregen heb, ick nimmermeer oprechtehjck en kan weten, ende veel min kan ick defen behouden j oft ick fal hier voor verkrygen ecne korte ghenoeghte , de welckc deconfcicnttc naderhantende het herte met on- Z^tw loon fprekclijcke tormenten pynight; maer ghy hebt my van ^0^^/^°^ der eeuwigheyt met eenconcvndclijcke liefde bemint, iir^nerp' en belooft mv voor een woort alleen een gedachte,endc bciu" een werck d" eeuwige glorie, en hier-en-bpven hebt ghy

my ontallijckc welSaden bcwefen, en bewijft my de fel- ve noch dagelijckscnde fal ick u noch befpotten , ende uwe gaven'dat is mync lidtmaten , ende myne krachten tot uwer fpijt gebruyckcn ? En laet my,óalder-foetften ]efu,das uytfinnigh nietzijn : maer verleent my de gra- tie , dat gheHjck ick u myfclvent'eenemaelalseenen boomopghedragen heb, ende op verlcheyden, ja ontal- lijckc manieren u toebehoore;dat ick oock delgelijcken de vruchten op fijnen tijt foude mogen wederom geven, pp dat ick van geenc dicveryemetiechibefchuidight ' • en

Van de riiy\'ere meyninge. 743

en worde, ende datghymynietfchrickclijckenzijcin den laetftcn dagh, op da: ick niet te vergeefs met de ar- beyders voorts en kome , hebbende alle myne wercken gedaen voor de werelt, voor mijn eygcn vleefchjen wil- Je,ende uwen alder-hcylighftcn wille veracht, want wie loont den genen die voor hem niet en arbeyt ? Maer ghy zijt, o Heere,mynen alder-meeften loon : 11 begeereick ook te dienen Tonder loon oft fonder vergeldinge.Wanc wie foude ick beter mynen dienft konnen bewylèn?aen- gefien dat ghy zijt den aldcrbeften,den alderwyften,den alder-machtighften, den alder-gocdertierenften, den al- der-weerdighften, ende die my op ontallijcke manieren alder-liefft gchadt hebt. Vrywillighlijck fal ick u offe- randen opdragen , ende ick fal uwen naem belijden, ó Heere, ick fal 11 liefhebben fonder bed wanck , *tzy dat ick ete,'t zy dat ick drincke,'tzy dat ick yec anders doe, ick fal hst al t'uwer eeren doen.

Pradlijcke om de fuy\-ere meyninge te oeffenen.

P bat tDtJ be bao^fepbe trappen allcrtaBffe^tijef pepfïtnat fouben mo!3cnopfilimmcn/iöö'e^r|lep?amjc> göpmeic* le/bp (p felbcn t'obcrieggcn/ Ujattcc iis in elchefafte ^^^^^ n 't befonbec bat top beminnen/ cnbefjetfclbcbcD cerben/ op bat onfe mepningc bacr öóöj niet bcbo?- ienenU)02bc. ^ictmk/ boojecniöebanbeboo?- [cnoembe bcctoecïifelcn fp ftlbcn ontfteöen/enbc be* neccfeen Doe rebelijcö bat Det iö ter eeren <0obt.ö fij^^ Motjttitkck ie toercfeen te fikren (gemercBt bat top bier toe ge- öatijfticj :Öapen 5ijn} Uchet/ Dan om benbupbelbe toereibt/ eoD?s^rrfnc ft onfen cpijen toille te gelicben / enbe 43otit te ber^ toeccfteil « rammen boo: afgoberpe/ gehjcft be l?epligen fpje^ (Ikwiu en»<Dit moetmen eerftmael/boo? be mebitatie toel iep in onö berte b2ucben / en naöeröant onfe toerc- en<0obeopb:agen/enbetotbcnfeIbenfliercn»€en ^?^f3i;t itiïenr^ mo2m}0 ; Cen ttoeeben/in be üBift'e: €en J^oöJuiue erben/opelcbeurein'tbefonber:€enbicrben/tn'thïCKheii/ camen/ oberleggenbe ban te boren alle onfe toerc- i?er«mcijt* en/ tooo2ben/enbe gebacbten foobeclalfmen ban/ Sj^Jhcu^n. ibe be feibe opbjagenbeaen be iöobbclijclK Majc^ ^^ ^texnu ept/ enbe befe bereenigenbe metbetoeccbenban

Sbb4 <rü.n>

o

744 Den ï 1 1. Boeck. Het X. Cap.

ariinftu.o'onfen^aliaDrtiafiec: toaiu alfoo fulicnfe bccl aciïgenamci: toefen in De tegentooo^Dioüepöt <i5oDt0/befeleeöt 3öntie met Ijct alöei:-fupljei*|le gout tian fijne ItefDe» Jgier naer moetmen (jet teechen Deö I5»!ilcup^g()cmaecüt Ijebbenöe boo^eentöljetioo^- nacmftc toecclten/ cnöe öaccnaec totö'anöereöie Uan minbec toecrbe 3üit / aIlengf(ten.öboo?t.ö-oa^n. »js jiioi* '^ H^o^öcuö ban/ alss gijp op-i^ici/ fult gijp hnie^ öcnisJ» ïen / enbe tegen u felben feggen : S^itt gijp oijt göe^ fcljapen / om *0obt almacljtiglj te bienen / niet ben b«pbel/be tocrelbt/ oft l)et Dlcefcö/$c» enbe boo? be^ fe DemecchtngOe fult gijp op-b?agöen in 't befonber alle tiljoe toeccöen/ gebacDten/enbe tooo?ben hit gijp ftonbt boo?fien / enbe feggen : ^efu^ met alle bie ut Den Ijemel / op bec aerben/ enbe onbec b'azttic 3ijn / neme icli boo? mp alleen / boo? u möne fenien te '^^tïont^, bupgen» 'js^Jlbontjeiin'tepnbeban'teicamen/ fult oOp bemercfeen / t^at ben baglj enbe utge toer chen boo2-^p 3ijn gfjegatn / enbe toat eene groote bUjDt^ fcljap göp foubt genieten/ toaec 't Dp alöien bat glj? Defelbe metecne fupbere mepningegfiebaenfjabt/ aengöefien göp mogeltjcfe befen nacDt fwïtfleiben/ öusJ moet gijp befclbe becbetecen/ toenfcDenbebat ööp ftetal teceeren «6obti9ffoubtmogliengöebaen fiebbèn/ enbe bat göp toeberom utoc toeccften/ enbe al Ijet gene bat u aengaet <Dobe op-b?aegljt / tot ftet naefteejcamem ^e maniere om utoetoercfeenopte tiiagen/ fal mogen tjcft toefen» i€en eerften/ u Dcrtc op-ljcffcn tot v0obt tjk on^ tegentocojbigfi t^/ enbe gem utoc toercften op-b?agen totföne meeite glorie/ l)et felbe fomtoijlen uptfp?c!ienbe/ maer meeften^ öeel met ber gebacOten» l|et i^ oor fe feer p?ofötigIj fijne \xf0cthtn te bercenigijcn met betoercfeenban «D?itlui5? aifen ^aUgfimafecr.

Schiet»

Van de ruy\'erc meyninge. 745

Schiet' Gebedekjfts»

T\ ^(c faïmcn homtn Qeb^upthmt wie iffer te ge- poi. i ,2,

■*-^ lijcken by onfcn Hccrc onfcn Godt ? 3§cm bCf

mcrdKiiöc/ niet alfccit/ oft ftpallceereteerötijö toarc/ maeröien/ bjicii al toiaücccccenbc glorie toeljomt*

Wat heb ick in den hemel , ende Tonder u war hebick pf^i. y^ gcwilt op der aerden?(i^ft : Gebenedijt den Heere,alle Daa. 3. dewerckcndesHeercn,aljCfOftÖptDiIöefeggen: Het behoort Godt al roe, ick en wille my nier met allen toe- fchrijvcn , ick en begeere tor uwe fpijr , uwe gaven niet te mif bruycken, o mijnen Godt.

Tot de mcefte glorie Godts begeere ick dat te doen.

U zy lof, glorie cndc danckfegginghe in alle eeuwaï der eeuwen. Amen.

Niet ons Heere, niet ons, maermven name gheeftde Pfal. iq. glorie.

25&& < AEN-

746

AEN- MERCK INGE OP

HET XXXI. BEELDT.

i®önDdtin Öoötö rcöljcntdoojötöjjepbt/

cnöcijueeflbolmaccïu.

^Elooft en laet ii vaftelijk voorftaen dat ^^[a] Godt alomme tegenwoordig isy en dat hy met fijn [b] oogen^vecl klaerder dan de Son , alle dingen^ oock uwe nieren, ja u herte felve door-fiet. Hy fiet [c] onfe be- nauthedé en[D]bekoringen3oni ons te hel- pê.Hy aenfchout de flempers en dempers, die alhier hare goeden ontfangêj hy liet[F] die berou hebbende , hier hare fonden be- \^«eenen , op dat hyfe foude vergelden : en [g] de quade^om die te ftrafFen vroegh oft laet. Dus hebt hem altijts voor oogen, 'tzy dat ghy [h] koopmanfchap doet , 't zy dat ghy eet oft drinckti't zy dat ghy [i] fpeelt doet het al in fijne teghenwoordigheyt [ic] wandelt met hem , en voor al , weet dat hy in [l] u hert tegenwoordig is-, handelt met hem van uwe laken^ [m] kieft een ftaet des levens nae fijn wil , en let oock op uwe na- turelijckegeneygelijckheydt: want defe is ook van God, gelijck is alle [n] geeftelicke en [o] tijdelicke macht.Godt wercket al in al , ende aenraeckt alle dinghen van d'een eynde tot d'ander fterckelijck , en fchickt alle dingen foetelick naer fijne aldergroot- fle mogentheyt,wijf heyt ende goetheydt.

Het

747

H ET X I. CapiTTEL.

OcfFeninge van de tegenwoordigheydt Godts.

TT Et bercyditide Gebedt , aljSf ÖObClI.

^ ^ Demorslellmge derflaetfi is, t'acnfcFlOUtöeil gclljf &

ccn oncpnöcliKfi iicljt/ Dct Uoelf h tt(c gct)cclc lücrelt alö een (iippcibcn 5)jnbe öoo^jtraelt/ enöe boo2licOt : iijantöefeijeljedcirJcrelötanötTönietcn i^Dan een sap.iu öaippt I baatD^ in öen mo^aen ftonr»

Het I .poin:.2deinercht o mijne 3ic(e/alfe be beelen bc$ lDerelt!5/ enöe al Ijet gene batter in i$/ oft bobcn ijos/ öe botTcIjen/fjoIlen/ <|c, r€en ttneeDen/ïjettoater: €cn öerDen/ öelocljt: laEenbteröen/Octbper: f€en bijfoen / öen Oemel enöe ai Uct gljene dat daec tn \$ ; eiiDc öat Ijiec niet met allen gebonöen en too^^bt/ (jet iDelcfx a3oöt niet tot in 't üinnenüe toe en öoo:gron* biert/ oocli bcplaetfebaergljp tegftentoooitielöcfe fuut/ u/ enbc al Det gene öat u aengaet / oocli öe öin* genöienieten3ijn/ enbeöeonepnOelöcïie plaetfen. (B ongemeten <6oöt/ o mijnen ii^atitt/ öoe groot tjef ?f.ii i}S, ui)n^^l g^^ 't bat iel! in Öen ftemel ftlimme/ baec 3Öt gOpj i0 't bat icfi nebec bale ter ö^llen / baer 5üt gl)ptegentooo2big(j: noclj beljemelenbeeïjemelen en bonnen n met begrijpen. <0cB / öoe berblint 3ijn De bmberen ber menfcben / lik u niet en b^eefcn aljsf Öaren l^eere / niet lief en bebben al.ö (jaren i^aber/ noc()entoo:benboo?u(jacen iionincbte aenfcljou* toen/ aljef bzame folbaten be(jooren te boen niet ber^ï bioecbt. Berb3eeht(jieroocliugelocbeenöeiiefbe. Her 2.poinc. 25emercbt bat 45otit alomme tegen* tooo^bigb iö/ boo^fijn bjefen/macbt/ enbe bptoefen* (<Cen eerflen/ boo: fjjn toefen / toant al-omme iö toaeracbtelijcbbealberöepUgftfte ^jpbulbigbepbt ben i^aber boo?tö-b?engenbe ben jgotie en met (jem ben l^. <0eefl / foo bat gbp albier gelucbfaligb fout toefen/ toaer 't bp albien bat gOp bet licbt ber glorie babbet: toeetbanbatgfjptotgeenbertijbt alleen en 3ijt : enbe baaegt u met eerbiebinge in <0ob^ tcgeii^ tooo2bigbepbt. sOEen ttoeeben/ boo: bp- toefen : tobnt Dp »ïi(^ bingljen bent / u toe bebor ingB^n / oocb utoc

mvm/

748 Den 1 1 1. Bocck. Het X I. Cap.

nieren/ m al 't Qhem bat u aengaet : buiS foccfit Ficm ölleentcbcüaaïjen/ Oebcclt Det fjem al/ öiefirccfu banöcncpnöetotöcncpnöc/ bacc onfeboojfienia-

Sip. 8. tjeöenonfclKc 3ijn. iCcnberden/boo: fijne maclu/öe belclie met öe itjijföepöt en goetftept in alle gefiija^ pen öinoen uptfcl)önt/in getotcöte/öetal/mate/ma:? niere/ oöebaente / o^ö?e oft fcljiclinige /fubltantte/ feracOt en tiertoecliinge/oo^fp^onch/ tier!oop/en (jet epnbe-oBn befe binacn too^ben alle ban v0ob gerocrt enbi>onbecl)oubcn/b'een geeft fip Ijct toefen/ b'aubec ftetleben/ b'anberetoel te paffe te toefen/ b'anbec becftant te geb^upcUeu; foo bat toaec 't bp albien bat f\p fp felben ontrocfie/alle bingen foiibé te niet gaen. (Cen laetften/ Ijp toerclu fo toel Det gene Uat nature^ Iijclt i^/ al30f boben-naturelijch, foo toel (jet gene bat ïionftelijcli Wa\^ Oet gene tsat febelöcU i^j fo bat W gier boo? gelijcö al^ be 3iele in't licljaem lian gefeent too?ben*lgP aenfcöout ten laetften in alle plaetfen/fa be goebe/ al^^ be Quabe/ enbe een pegedjch ai^ oft Ijp

Pan y alleen in betoerelb toare» <Cnbetoiefaüjemberren bectoojnen / ben toelcïien t^ten-toecf bnpfenbtmael fianbectigfibupfenbenneffen^ Öem Deeft ftaenbel 3©te en fal u/o ongemeten goetftept/niet beminnen/ t}iz alle bingen met utoen fegen berbult/enbeonö al^ töt tegentooo^big 3öt^ tofe en foube u met b^eefen/ a ï|ecre/ enbe utoe ougconbeecföcFte oo^beelcn^ toie en falboo2uniettoilien toerclien/ ^ic allebingDenal;: omme boet/ enbe bat tot onfec bate»

Het ^point^^emcrcfttten eecften/o mcnfc(j/€^ob enbe be Depliglje tj^^iebulbigöepbt/ binnen u bie Oet al boojfiet/enbe bieper/enbe bafter met u beceenicöt i^/ ban utoesiele met u licljaem» (Cen ttoceben/ Doe bat Bp föne bolmaecFuIjeben aen fijne creaturen me^ bebcplt / enbe oocli aen u gïiebenbe l)ct toefen / ber^ flanbt / f c. enbe befonberltjcl^ öet gcloobe enbegra^ tie/ toaer boo? gljp fijnen fone 3iit / enbe Ijoe i}^t gbp boojïjemgaetenftaet* aBantin iiem leeft en roert gï)P / enbe alle utoe litmaten/ hracOten enbe finnen / ontfangften ban öem ftaer toefen enbe be öracljt om te toercöen : ja bat meer tjjgbp toojbtban ftem om- lommert / göelijch een funbeUen in Bet (icDn^m ^^"

föne

Van de regenwoorcligheydc Godts. 749

föne mocöec / en Dp i^ u tioo? ecnen muec / boo? ccn beööc/cnDemieboeHcr: öliP3i)t ut D^m ö^lnch ecne bogel iii öc locDr / eencn bifcl) m 't toatcc/ of gclüdi pemanöt Die ni mi groot licljto(KlleItiö/oft in ccn Ijpcr alnjtjsi O^anöcnöe/ zn u nocntanis niet bcrD^an- öcnöc/ cnöc gijp fout onttoijffelijcfi in niet beranöe* ren/ toacc 't f alk öat Dp fp fclben omroche. f€cn öer ^ öcn/ bemercfet tjoe Dat alic dingen in iitoe 3icle göe- bonben too?Den/ <6oöt enöe bc geljeele toerdtit / De> toelclje boo? bc pookten uIdcc finnen in u feomt: :€en anberen/öoe tjcit ubjc 3iele Daer fclben feent/bcniint/ gebenclit/ enbe een bccitjt / en een tooon-plaetfe bait «6obt iö : bu.6' macclit een fiameilien in u iKCte met bc ^» Catöarina ban <§enen / altoacc gijp ben l^ee* re fout mogen acn-öibben enbe te rabe gaen / gelijcft fp ban bcnl^eere bermacnt i^ gcteecrr» O mi3'ne5ic:= lébibtalbUiS in 't Ijcpmelijcli/ berblpbtuban beu tf)2efoo? bic u boo2 cogcn 10 : berljcugy t u bat 8P «- toen befcïjer mcr / u licöt / enbe allen u goet i^ : bcr^ acljt al 't gljene bat fijne <0obbeUjche oogljen/ bic be ^onneinfelacrljeptbeccetebobcngaen/ miffjaegt. ^tdt mp/ o aibcrgocberticcenften ^cerc nebeujS u / lob 17.. enbe toicn.0 öanbt gfjp cDtlt / lact tegen mp firöben : bat mijn Ijerte niet gebepït en 5p/ enbe bat ith niet en becgac / maec bat ich macO bolDcrben in be liefbe / enbe in u alleen/ enbe gl)p/ o ^eere in mp.

Het4.point. ^SemeccltteenigeDefonbere manie* re / boo: betoelcöe <Qubt/ fonberlingDineeniglje plaetfcrt i0. €cn eer|ten/in ben Ijemcl/altoaet ï)p fij* ne glorie bertoont / enbe bcrlanglit baer naer. (Cett ttoeeben/ ïjp ij^ Defonberiöcïi op bcr aeröcn / alUjacc lip eentgl) telten geeft ban fijne tegcntooo2bigljcpbt/ gljeUjf h alö ÖP f)em aen ben ©atr iarcft gacoD ber^- openüaerbe/ bic terilont gljefcpbt Decf t : aDoo^toaec Ge». 2^. *0obtiöinbefeplaetfe/ enbe iclt en toifiliet niet: befgljclijcöiss i^ ftp ii\ bc hcvchcn enbe üibt-plaetfen. (Dberlegötöier berfcficpben in-fp^ierften <3obts( / enbebcbanclitöem. Cenberben/ DpiiSfopeenebc^ fonberc maniere in be recljtbeerbiglje. ïl^ant bic in be liefbe blijft/ bic blijft in <0obt/ enbe<0obt in i.Toan.4. ftem» (Cenbicrbcn/ iHBeiD^püaÖ.:§vicramentbe^

OutoeriJ.

7^ Den 1 1 1. Èoeck. Het X 1. Cap.

(^ütact^. €enböfticn/ljp i^in öeii fjèmcl/aengacrt^ hcfijn mcnfcöeljicftt namn/tu befcljtcftt al tjct gene bat onö acugaet» cSietnUjoebeclDerlepmamcrciv öat oBobt u teoentDOo?bia(J tiof/en f)oc na öat Ijp üp u i^/cnöc (joe bcrre bat fjp nocfttan^ ban u 10/ als otjp fonbiobt/l)cm bcrgramt/ en Ocm bergcet^ 4Z> i^.ecce pfaims. jjjjt i^^gn nKnfcööato0p3ünbcc3iitoetiac(jtigl)^ Hen 5. poiiic. 25emcrclu tmccr|lcn7!)ocfcljanDiglj batfjeti^/ bat<6obtal-ommcbcfigljtsf/ cnocallc bingöcn onberljout omubjentlmüe/ boo^iUcbm* een 11 tot ftjne iicfbe trecfit / u ontallijcöe toelDabeii boet (bjant a[ ftet gbenebateenigljecreatureglje^ baen too^bt / too,:bt gljebacn ten opficOte ban Den menfcDc/ enbe oberfulcli.ö too^bt Ijet benmcufcljc gbebacn) bat Ijp u betDacrt ban uienigerlep quaben / ( toant gl]cen quaet en iffec bat u niet en foube hon^ nen toehonien)enbe bat gïmljemnocbtansi niet gc^ Greg.Ka- bacftttgljen 3üt! ^©en i§. ^ö^egonuö^aMansenujj dè'cu;a°''''* f^öbt : bat top foo bictitüijlö niet en üeboo^bcn onfcn p.uperibus aeffem te (jeröalen/ alj^toptoelenbeljoo^benaSoöt praïftanda. gjjebacötigfi te toefem 3Bant^0obtboetonegl)e^ burigljltjcli ixielbaben aen/ $c- 23emercht ten tbiee^ ben / bat bcfe oeffeningije foo nooötfahelijcb 10 / bat TDionpfinsf aicheltu?? toel berret feggljen : bc befon* bciiöcfieoo^2faechete3ijn/batterfoolntrelmenfclicn tot De bolmaecJitöepbt geraechen / boo? btcn bat fp ijaec tot anbere oeffeningben begeben / enDc niet tot befe/enbe t)p boegljt bnec bp: %iict u ten minften hc-^ tocgbeu om ïjc^e oeffeningen bicftbnjl0 te gbebjupf - hm/ be bermantngbenberbepligbcBaberen/ M allegabec t'famen al^ ban eeneb ifeeeiler/ te toeten/ ben % OBeefi geleert ^ynDe/ onötotbefeoeftenin- gbcbecmauen* 23emercfettenberDen/fjoegcoore^ lijc&ö bat bit onfen ^» ©. ggnatiuj^ gbeacijt beeff / tit bp-na alUm gliebuiigblijcb inb^ucftenöe / enDc met tjtw öoninclilijcben ©/opljeet TDabib enhc an^ bereigepligbengbcbaipcfeenbe» f€en bierben/ Doe grootelijcftjgJ bat hittit i^epliqljc jScö?ifture reconi* manbeert/ feggenbe: ^oecftt ben ^^eere/enbe b302#t berftercbt / foeclit ^iin aenf icïjt altöbt. Sn alle u)xic tui 104. twgljen benefit op ben tjeece/ enb^Dp fa( utoe toe^

Van de tegen woordigheydt Godra. 75 1

I cOcn (lieren. (j^nDetoeöeroin/öoeöichmaeröbcc^

! luaeiu onö onfcn ^aliatjniacc fier alleen tot fjet qc-^

I beöt^abaimeerijg/ljpljceftgefeptit: JjKen moet me. 18.

altöötötbben. i€enDyföen/{)oeöatöefeoeffeninoc

I onö öc€nge(eu enöeaeluchfaliaeöelöcömaecht/

I t}ic altüötöet aenficDtbanDen Iiemelfcljen 3i)aDcc

I aenfcfjoutoen* 3Banc f)et aenfcljoutoentie leliën tce

I Jïife in t^efc toerelt een Deainfel ban onfe faliöOepbt»

I (Cen feflen/ aenfiet öe profijten / Die öiec upt fp;up^

I ten. (Ceneerfien/ fjetaccftoii^öefupberfjepötöejS

fierten/ enbc Ijct ücb.njöt on^^ ban öe fonöen ; gelycfe

1 fiet gfjebeurt i^ am öc bermaeröc CDatja? / rnöe ben

^. a3pü2em. (€en ttoeeöen / ijier boo? oberluinnen

topbebeFioringen/ C![cïijcfiOctbIijcbtin<§ufanna. oan.ij.

<enbe fonöer öefe oeffeninge tö02öt ben itienfcD ter^

ftonbt oft icn bcefle boo^ onöupfüepöt / oft eenen

bupbel boo? grammoeöigOepbt / gelijcli eenen fefee*

ren 3flutBeur feer toel fegljt. €cn berben/ gier boo2

berijrögDtmcn eene gbeftabigbepbt be^ef fierten in 't

gebebt / enöe eene ftanbtbadïgbeubt in tegcnfpoet /

! 0I.0 top öet al ontfangen ban be banbt ban <5obt al^

macbtigl). (Cen bierben / men berferijgDt oocü bc

bolmaeclitöepbtbanaliebeugöben. JBantbcojbe^

fe oeffeninge too^bt bet berte met <6oöt bereenigbt

enbc berlicDt/ foo batmen bet felbc oocö upttoenbe^

Ijicb han bemercfeen ; gciöcfeertoijj^ bat be eterren

Ucbten/ tegen ober be^onnegöe(telt3ijnbe. i€en

böföen/ ftctb^engötboo^jsJeene groote iiefl^e ban

^obt/enbegeeflelijcftcbertrooftingen: toantgö^-

lijcFibe^cljHfturc ban ^3;ofia0fcgl)t:2!n alle mon- icci.49.

ben fal fijïte gcbcncfjeniffe al.0" Ijoniclj foet to02ben /

enbe gbelüch batmufjjcfe-fpel inbe maeltijöt bejs

toi)n0. €en laettlen/oberlegi)t toatbat in menfcfie»

iijcbc faecben boen fouöe be tegenb)00.2bigbepbt ban

eenen l^onincb / Baber/ öecljter/ J^iimtt/ 25?up-

begom: be 5pontepne ban al(e goet/in be tegenbjoo:*

I bigbcpbtban eenen bie bo?fligö i^ : öet23.J00bt m

i fiem befïuptenbe alle foetelijcben fmaecfee / boo: ee-^

ï nen bongöerigben gDeftelt 3önbe : bet fclbe boet aen

bemenfcöenbctegöentooojbiöficpbt ban 43obtaU

macötiöB»

75* Den III.BoecJc. Het XI. Cap.

Gcbedc om de tegen woordigheydc Godcs te verkrijghen.

P fal. 1 8. T) E hemelen vertellen mvc glorie , ó oneyndeli jcken ^^ Godt, cnde alle creaturen roepen in mijne ooren ; Groot is den Hecre , ende groot is fijne macht , maer oock myne redcne belpeurt u in dele uwe wegen , cnde vint u r want al-omme fchijnt uyt uwe wijilicyt, macht, ende ^oetheydt , ende wy leven , roeren, ende zijn in u, gclijckeen Ipongic in het midden van de zee , ende ee- ncn vogel in de locht; ende hoekomet dat icku niet teghenwoordigh en kenne ? ghy acnfiet my geduerigh- lijck , ghy bcmerckt alle mijne wegen met uvvefcherp- ficnige oogen , veel klaerder dan de Sonne , ende ick en fieu niet die nochtans al-omme zij t, ende uwe woon- plaetfe in mijn hertehebr, boven my den throonuwcs

^ rijcks. Ghy zijt ronrom my gelijck het water,dc locht,

^ ende het vyer, ende ghy zij teen zee van alle gocdcmen-

de hoe falickkonncn vlieden van uaenfchijn? oh om beter te leggen , waerom en fal ick met vreele ende be- vinge niet wandelen in uwe Goddclijcketeghenwoor- digheyt, 6 rechtvccrdigen Rechter ende goedertieren Vader ! Is 't wel mogelijck dat den mcnlch kan verge- ten den genen die hem ghefchapen heeft , ende die hem ontallijcke weldaden be wefen heeft ? Siet al het ghenc datter gevonden wordt , is om mijnen wille, nietvoor hcm, noch voor u ; maer roepen eenpaerlijck , dat ick u foude lief hebben ende beminnen , ende dat ick u nim- mermeer en vergete , die my totgccnder tydcn en ver- geet , al ben ick uwes luttel indachtigh , cnde en houdt niet op van my aldcrley weldaden te bcwyien. Wat is

fi^l 8. doch denmenfchdatghyfijnsgcdachtich zijt ? Ende al Avaer 'tdat dit luttel ware, en ververfcht ons nochtans de memorie niet het over-dencken van u bitter lijden cnde fmerten? ende en worden wy met verweckt om il vyerighlijck ghedachtigh te welen, door degroote liekie die ehyons toont, dat ghy akijdt met ons hebt willen welen in het hoogh-weerdigh H. Sacrament? O lief-hebber der menfchen , hoe kornet , aenghefiea dat ick u in foo veel verlchevden manieren te^^cnwoor- ciighhebbe , ende dat feivegheloove^ endeuiiochtajis : ^ niec

Van de tegenwoordighcydt Godts. 755 niec en ontiïe , niet en beminne oh en cerc ghejijck dat becaemc ? wat fal ick doen , o mijnen Godt , mijne toe- vlucht, mijne hope , mijne glorie cnde mijne blijdt- fchap ? ghy kont my alleen vertrooften , ghy zij t alleen, die my kont verftercken. Komt ende vertoont myu aenfchijn , ende neemt uwc woon-plaetfe by my. Stelt u als eenen zegel op mijn herte , als een teecken op mij- Cant. 8. nen arme , op dat ick in u j>cduerighlijck mach blijven ; ende in uwe liefde, op dat ick mach wandelen voor uwc Goddelijcke oogen, alle de dai^en mijns levens,ende dat ick in der ceuwigheydt u aeniïcht mach aenfchouwcn , u die daer zij t het verlangen , ende de begeerte mijnder oogen, Amen.

Manieren ende Pracfiijcken om de tegenvv'oordio- heydt Godts te beoeffenen.

"D €mctthitettmftcnn\ctbttïjmcn/ci\ï}emttï\t <öot»ti5 ^ nuie placrfe / in ïj^t gfjcnc t^at gfip tcöenU)002tïe^ «'^^ öui^ ïöcft fult ficn/ al^att eobt öoca fijn 'ojcfcn / bn-Mjc^ 0"'* feu cnöc macöt. €cn c^rfi«:a öóo^ fïja hicfert :"U3ant ïdoo: frju ïliccöoo^/öclijclibobcnaefeptitiiS/ bccbuftöpBc^ ^^^^^'^ md enöe acröc/enöc Bp i^ bed mt^theumiqljtam titVtz crcature/ ban öe3tclcaen öetltcïjaem. (Cen mcebcn / öoo^ fijn bp-toefcn : toant Bp afi»? biuafien 35co! mx ÊlacriijcH t^ima Dcfcöcpödijcft l^ent/ cnbe öatban i^p-üi^ic»* der ccutoiQljcpöt / tnttc öoo^gronöccrt onfe ntcrcn/ cnöcon.öpate. ,€mDei'bcn/öoo.:fij^ alle otnaijcn oD^cftr)pbuire5önenDcoriticcöoutJcn ^'^'^^ot. too2öcïi / cuije mvcfit ooth 0002 bereibc. ^cet bit fiefonbcclijcï? al^ u ecniafje tcrjrjinöepbt obeciiomt/ oft 010 u pcnuii^bt eenhjtje melbaebt öelüöjl/ op bat !)ct ai mad) GÖclliert too^bcn tot ben genen ban beu Uïelffeen alle bina^n boo^tlminen,

i^m ttoeeben/oberfegnt öoc bat top in Bern ïcben/ ibu rrb, i roeren/ acfTcmenenbe toanbdcn/ 3önbc al-onunc «'^^^ üidu:. ban öcmomnngelt ende omctnaclr, ^'^^' «"

(€cn bccben / oejfent befe teglKntooo^biglicpbt * <0abti$ op cene Defonbcremaiueccnac be Jl^J. coni* niunie : enbe bit niet alleen oOeloobenbe / enbfe^ boo2 oberpepfingOe met rebene / u boo^ oogen flcllcnbe / tnaer Ijier Dp boegcube geloof / Bopc enbc licfbe.

754 Den 1 1 1. Bocck. Het X I. Cap.

€m hkxlcW actifiet l}cn\ / a\^ Den genen bte upt

ben Ijemel alle utoe oano^M^ enöe toeceftcn onDe fïaet.

4n;^ê moft (€en bpföen/Dnt göp 3Üt ^^^ «^^n^n tempel ban Den

^.HiUt^ B^i'ï^toen vaeefl/en aen-bitit <0ob in'tfafcifitieban

anibiöDm "Ö^ne/ enoaetïiemalbnerterabegeUjcli4f^opfe0

fiiDe «ra» <nüettabeïnaheL3BanttDattoüfijeptfoubel)et toe^

tcgaeiu fen / be eeutDige a^öfftcpt enbe JiBaerljept bp fiem

te öer^üen/enbenïet fo^gUbnlbiglj te toefen om fijnen

tDtlleenberaett'onber-b^igcn/aengcfienbatljpben

Soninrfi enbe ben i^eere bec (lep^-hrar Ijten i^.

i€m feften/ aenmercltt neerflcUjcö becreatiierc

met betöelcfie be <0ot;belijcfte toijfOeptljaerfelben

getoeerbigt Beeft te bergelijcfeen/gelöcfeertDy^ 3iin/

eenen ïeeuto/ een 3lam/eenenl§oecft-f!een/ $c.ofe

banbetoelcftefipOeeft iDillen lijben. $ilibu$s toierbt

©en i^. ben lg.5Francifcu$? upter-maten feec betoeegf)t/aen-

f rancip» fienbe een Iamme{ien:eenen anberen ftierbe alle bin^^

*"^* gen/bïe Oem te boren Jiuamen tot Oet lijben on^lgee^

ren/bperempel/ alsflip een leer factioft eentgDge^

fcrijfclj ïioojbe/ oft fjet gehlop ban Ijameren/ oft bat

Ï)P ïjet facö regenen: toant f)p meteenbancfebaec

Ijerteoberbocöt ben bloebtgen regen / enbeöetgfle-

reetfcöap ban öet löben onfea? ^aUgïjmafierj?.

«iif txtai {€tn febenften / top feonnen oocli alle be creaturen

tucm \3ttf alj5<0obi2Stoelbaben/bemercften/enon3eflatenboo?^

Sis tot ftaen bat top befelbe tot ons? ïjooren fp?eften : Ont-

öm <ïDoöfl fangt,geeft wederom,en wacht u wel : toant X0 't batfe

jeiijchen tie menfcD^i pet geben/fjet toelcftbanbe nülbe fjant

*'*«♦ <0ob.ö feomt/ 3P berepfcDen oocfi befgelijcftjs^ bat top

45obe banctibaer 3i>n/enbe bat top on^ö toel toacljten

ban befelbe te mifü^upcl^ien/ enbe bat öct beljoojltjlt

i^ bat top onfe liefbe toeberom tot ïjem fieeren.

(€cn acötflen/ ftetts^feer p^ofiitigfiombeltefbe

enbe be geOoo^faemfjept te bermeerberen/ bat i^ tot

^ . alberiep bolmaecbtOeben ^obt t'aenfcöoutoen m

^imé""" ^^^^ reöelijcfte creaturen, i^ierom eert in alle ober^

Dbcrficn flen/foo gccfieljjcfte aïö toereltlijcfte/iaotitalmacfi^

Bc-«tt tigl)/ enbe nccnitöaregebobenalöeeneftemmebe*

toojöciu tojclcöe ban <0obt fïomt : SBant ben gDcnen / bie u

Öoo?t/bie ïjoon nip fegljt onfen ^aliöBmaö^ri^nbe

iïie u bcrfmaebt/ ber fmaebt mp»

3[cli

Van de tegcn-woordigheyi Godrs.' 755

mm met öcc fjcmn/öiin met bc gebacijtcn De teocn^ tD002öiöljcpt a3oDt<)f otffent/ cnöeDatljctbacci.ö met <0oöt re fp^cöeu/ öan alleen pet te oïjerbciiclien j jae öeaffmieöKugOtiJeclöemercliinoen laanfelfjS mebe/ aliDf3ijnbè be fontepnebec felbcr.

<ecn ootmoebigö a^bebt/enbe f)et fdbebiclitDölö becljaef t enbe upt lief be gefpaoben / placö ocmepn- löcè befe aaben boo^t.ö te brengen, ^icc toe Ijelpt oocö feecfjet geb:upcfi baneentgc upttoenbige tcec* feenen / gelijcf! föube mogen toefen ban ecnen tintW ban liet nosologie/ oft Dct flaen ban be feloefee/eenio tcMt/ $t.

Schiet'^ ebedckenSé

17 Nwiku aenficht vanmy nier af-keeren, enwijckt Pfai.26. •*--' niet wech in uwer grarafchappen van uwen die-

naer. '^''anncer lal ick komen ende openbaren voor'taen-prdl.41.

IchijnGodts? Siet op my , ende ontfermt u mijnder,wanc ick ben ce- pui. :^.

iiigh ende arm. De ooghen des Heerenfijn op de recht\'eerdighe , ende pfai. 3 5.

fijn ooren ui hunne gebeden. Gehjck de ocgen der dienft-vrouwen op de handen van Pfai. 12:.

haerder vrouwen, alibo fijn ons oogen tot den Heerc

onfen Godt, tot dat hy ouler ontfermt. Is 't dat ik inden hemel khmme daer zijtghy,is't dat ik pfal. i^s,

nederdale ter hellen daer zijt ghy tegen woord igh. Voorwaer den Hcere is op dele plaetfe, ende ick en wifl G ea. 28.

dat niet.

HfT XII. CapITTEL.

Oefteninghe van de Liefde Godts.

T) €mercfet ten eerden /bat belief bei.öcencbetoe? WAttst *^gclücliBeptbc0totlj3ftoteenigljgoct. iCcntbjee- \iti^t\^* ben/ l)ai befelbe ttoeebeclep 10/ b'ecrfle bcgeeclrjcli / sscgtctirjc» toaecboo? top pet lief öebben/omonöepgenpioföt .* ^^M^e. bettoeebeban \yimi^t\^:ix^/ toaec boo^ top eene ^^^^t ^iiefDcbaa beminnen / aen betoelcfte top eenigö goet toenfcijcn. b2icnt5 ^zw bvTbea/ aengycficnbattopnictbegecriuchenfcüap.

75Ö Den 1 1 1. Boeck. Het X 1 1. Cap.

3Ön nae pet öat onö onbcftent tis / foo bcmcrcTtt hat De lienniffe ban liet goct/ Dcnoojfpaonchisibanöe ltefDc.€iiöcöcfcfiainifrei,öti?ijöerlcpjö'cecftc/toaec 0002 Det ooet bcUmt toojbt / ijS Doo? öooren fcaocn/ gclïjch aiffec bccDacIt too^bt Datbcntoijnooctt^: tcnttoceöcn/boo^fictö^fccDt : tenDcrDcn/boo?t)cn f niaccfn ^l^oocen / m öe licföc CJobt.ö / 1^ öcr qtmt öic cccft Dcainncn j ficn/Dan bic ecntgcn booatoanch Oljcbacnljebücnj cnbe fjct fmacclicn / ban bic Dol-

ifaixn- niaccfit3ön» l^oonnip ijoorcnbc/ fcgOt ben ©?o^ pï)cct/cnbc cct [jct goct» J^Jp bermacut ten ttoceben/ aiDceil (cbiöO enbc bcrict 'ttocicft cpgen l.ö/bcn genen

pfaMj. tiieeenigenboo?tganchboen.(<li:enbci'ben/<i§maeclit gnbefict»

^emertfet ten t\beeben/ batBteruptboïgfitftoe öattcr meerbet goet i$ i öoc bat fict lieffelijclicr i^l iiS'tfarte nocl)tanj(J bat l)et gcnoecl) Deïtent \^. aDant bit tsJï)cteenbJigli(eben/ fegl)t bendeere/ X^^x\t\x

ioan.17. Itenncn/ bte alïeen ^t\\ toaeracljitgcn <6obt 3ijt/enbc bic güP ocfonben Debt gicfiun CD^iftunn

Ivdeditatie vaii de liefde Godts. I^cteerflevooY'bcreydtfel. ^tCÏt U ttt <0Obt.Ö tCgCtt^

bjoojbigöcpbt»

He/ zMeydtfei 25ibt f)cm/batöp uf»incïiefbcb)ilt

geben/ 't bjclcö öet nieejle i^ ban alle fijne gaben.

Tl Eti.point. 25emcrc!itbatbc43obtïelücbelBa^

"*- ^ leftept u b^2p licacljten gegcben fteeft / tst niemo^

tUl \}n bcrflant / enbc Den toillc : cnbe bat tt^ aliss

tafereefen 5ijn / t^z toclcfie ban Oare boo^-too^pfeliaV

ï©c 5* oft berbetert/oft toel bebojben U^ojben» .Ulaei* \^:^tt

ftracijtm en i$J gccnebelbecbanbenbjide* 3Bantïioebantali

tAfttttun beliefbet!S?/foobanigïjt$?oocftbenmenfcTi: enbebe

^t iirföe * lief bc i^ fulcb.ö als? bc faJic bic men bemint* '<B\\^ ie?

iö %t\m oet bp albien bat gijp i^tt goetje? beminbt / foo 3iH

Sicincnbc' öilpgoet; i^'t bat fjct qnaet i^/ foo 3üt glip oocö

mxwu m^^t/ lief 't bat f)et gene 'ttoeiclt gïm bemint een

alber-bcffc faeclie x^ I foo fuKt gfip feci: goet toefen :

luant \iz 3teie ijj boo?bjaec meer baccfp beminbt/

ban bacrfe Det leben geeft / ^nbe toon bcreenigftt

met

Van de Liefde Godis'. 75*7

n\ct fict gene batfc bcminbt/ niUctoo.abtfjctfdDe onöcctoo^pen/ cnbc tn {jctfdbegljclflchgïic-cpnt/ cnöc alicüoclt in ïinec nllen DMifecticn öcc felbec cbcn al$' fjaci' cpgticnj toaut Die öe riichbcmmcit cnbc tie fcfjoonlicpöt bcminöt/ enolïcboclt Die öe bcranticnngcn tier fdbcc nict^ go 't batbcfeber> gact/ foo bcrgnctoocfenictcencnöc3idc/dteöicc acn gd^Iccft ie.^è rub^ocbigJi/fp iöoocfi b^ocbig^ gö fp blijöe/ fu ie? ooclt itiebe üiijöc' enbc tod te b^e^ ben- l?oe bed faliaec i.ö 't luet 43obt bcrcenigfit te toefen/ enöe eenen geeft met Oemtefiebben/ ja ooch <0otit gfidijch te toefen/ naecüetfeggenban befe .^cl)2iftuere : fjcb ftebüe gefeut / ^()p 3ijt gOi= benl il3ant fulel^en sidebermacD'tal/ inbcnge^^ nen ^ic ïjacï berflefcftt/ enbe fv en b^eeft niet/ beöal^ ben öem. ^uö fïupt bit bpufdbèn/ batgfipben ©ie<0obt alber-beflen toilt toefen / ben alber- beften <0obt |^^f?Jsf„ beminnenbe : toanttief *t batgDpöealber-fcDoonfte aiDerucfteiu bingoën foubt fionnen enbe mogen aenfcOoutoen/ ith en gïjeloobe niet bat gijp foo Dtoae.ö foubt toil^ len toefen/ bat gDpüebereenigeleeliicöeoftgrou* toelijcfte bingen hn^t toillen aenfieri i toaer 'tü? albien/ bat g[}p eene focte melobpe foubt moggen !)ooren/ foubt g({pliebereengualiKfeiupenbetoit=; ïen aenlioocen^ g;^^ 't faecfte ban öbt gijp boonitoe finnen foecbt/ Dct gfiene bat be felUc albec-iticeft foube l^onnenbermaecfïen/ toaeromenfoec&tgB? boo.: utoeltefbe oodi nietïKtalber-üeftegoet/ op bat glip tot be meefte goetiiepbt foubt mogen göe- raften i maec gOpberonacötfaemtooch (letfelbe at gebt gijp bat acn be Ijanbt. ïïBant baec en to02bt niet toeecbiger oft feoftelijdjec göebonben ban 43obt enbe fijne goetOepbt : ïjicmn mijne siele neemt boo: u / tjat gfin metbollen toeftaen fult lief gebben enbe beminnen Ijet alber-meefte goet : enbe gebjupcht bp u felben befe rebene : 30 't faecbe bat? teceenigetodlufte/ ruftc/ ofttijbeUjdigoettebes minnen iö, foo moet43obt boben al bemint too2ben; toant al Oet gene batmen foube fionnentoenfdten/ tn tjr met fiem niet te becgdijcftem Sa i$ 't bat cant.s. «enen menfcD geeft allen Iju goet fijnöDup^^öoj

Ccc 3 bè

758 Den 111. Boeck. Het Xll. Cap.

öc Itcföc/ foofalD^töat tegen öcliefbegcreöcntaljS

boo? niet berfmaben» 3l0't fa&c Dan bat tuffcljen tie>

fe ttoec Dingen geene gelöcftenifle en üan geUonöen

Uio?tien/ foo moetmen 4i5oöt boben nl beminnen.

3Bant i^'t bat ichpetbcminne/ obermitiEfbatïjet

Anfcimus. goctiö / foottioeticö boo^tüaec meec beminnen/ ïjct

gene bat bupfentmael beter tjef. JBaerom ioopt gbp

ban bccujaertje^ / en beODaectjcf/ o menfclj/ foecficnbe

bc goeöen uiDcc 5iele/enbe utoejö licbaem^^ 25emint

een goet/ bet toelcö alle goebentTamen in Bern bei^

tlujn/ enbe bet i^ genoegb,

(Bobt iö Het 2. point. 55emeccbt toaerom bat glip pet be-

ï»7^«f»rcD ttiinti (€en eecften/ boo? bicn bat gijp obeceen-

Smom ïiömt ban natuere/albuKJ bemint alle bier fijnjeJ gOe?

h.xu seit Irjcïi. <Ênbe op bat bier niet en foube ontb^eben/ foo

mcnfcii us tjceft ben genen bU onfterbelöcb toaj? / onfe ftecbe^

Sülöen ^^^^^ natuere aen toillen nemen ; ^U ban ber ecu^

• * toigöepbt Vtjaief / i$ toillen VDO?bcn een binbelten ban

ecnen bagO* gi$?'t fabeban/ i)at glip ben menfcb lief

ï}cbt I '^\z met u menfcö geVüo^bcn w boe beel te lic^

faer moet gbp €Jobt öebb^n/ bie om utoent toiiie

menfcö gebjö^beniie?.

€en ttoeeben/ boojbien bat ben genen bxegfip be^

mint/tegentoOQ?big i^. iBaer tote i^ u naerber ban

<6oiit/ \yit u op een fonberlinge maniere naerbpijS

boo? fön toefetvbp-ujeren/enbe macbt K <©Bp toaert

binnen/ fegbtbenbepUgen^Cugüflinuö/ enbeicö

Im^xtXil en bacr foebte icb u/ enbe op befcboone bin^

gen/ bctelcfiegbp gemaecbt bebt/baa^ icbberbaï:^

ïen : gbp toaert met mp/enbe \t^ en b^nö met u niett

be bingen öielen mp berre ban u / be toelcbe toaer 'l

bat i)s in u niet en toaren/fp en fouöen niet toefen •

3&en (Ccn berben/ men beeft pemant lief/ boo^bienbat

nieufctj en ^^ piofötigb i^. <2Enbe toie too?t baer gebonben/bie

ïiy ttVt Dan öttisf nutter ijS / ban <0cbt h 5Die beeft n meer gege^

oqDt* ben in u toe tijbelijcöe goeberen / enbe rijcbbommeti

meer in getal/gebücriger/beter enbe geriebelöcberi

'^it fijnen epgencêone niet en beeft gefpaert/ maec

ïteeft ben felben boo? onig alle gegcben, ga bat meec

t0 / baer en H geen goet/ bet toelcb ban bem niet eit

ïiomt* ^Ue alber-befte gabe t\\^z allebolmaecftte

gifte/

Van de Liefde Godts. 7 ^9

(jiftc/ ftDttit ons^ ban Dobert. ïBicfuïtöripcccbe^ mmnen^ DcfontcpnctoacruptaUcöoetfJomt/ oft öc gote/ boo? bctodcftebittotuliomt^ a3obtbic ben oo2fp2onc{i i^/ oft ben genen bieDftf^ll»c tot u bacngljt i 43otit is? ben oo^fp^oncö iu fp felben/bp i^ bie in alle creatuecen meöe uoercFu / bp bcctoccbt be mtlbe enbe goet-bertia^/Op berfoent bie eenigenaf;^ feeec ban malbanberen bebben/ bp i.ö't alleen/Die fö^ ne O^nt opent/enDe becbiUt alle biecen met fijnen fe^ gen enbe benebicae.

€cn bierben/ men bemint pemant/boo^bten bat ©aftmis ftïïUeffelöclt/ minfaem/oftfoetöertigljt.s?* ü^^^^^' ïl!"!?";^^^ tóie mt bocb lieffelöcbec ban gbp 5ijt / o ï^eece ^^Vt! <0obt^ gcbOebbebenl^eeregeficn/fegbtgacob/ Gen.32. aenficbt tegen aenficbt/ enbe möne3ielet.ö"faligO gebï02tjen, C^ierom ftccf t u/ o igeere/ mijn berte ge^ feptriDijn aenficDt Decft u gefocDt/u aenficDt fal tcö o l^eere foecben»

(C^n böföen/top Deminncn pemant/boo: bicn bat s^immt Bp on.ö beftaet / gelijcbonreouberïj ; maecmönen ^"IfJ^J" <0obt/ mijnen ^cbcpper/ en beb tcb ban u niet bec^ öan (SoDt, feregen Ijzt gene öat ich bmi €ni<!^bpnietutoen Deut.32. 5dabec/ o mijne 5iele/ cc\m\ goeben/enbe booaficbti^ oen l^abec/ hit u gefcbapen/gemaecbt/ enbe befeten geeft 4 l}p beeft bcm bicc-en-bobcn gcbjeerbigbt te to02ben onfen bzoeber/ cnöe booj fönc baocberö fiJne 3iere te panDe tellellem 2!a bat meec 15^ / ï}pftQ\}t felaecliich: ^en genen öie Den toille boet ban mijnen Bcmelfcben Babec/ bit iö mijnen baoebec/fuftec en^ be moebecCen [aet(ien/Dp i^ utoen b2upbegom/bte ofe« 2. gefept beeft : 3cb fal umptroutoenhvt geloof. O Sacrament in bectoaerbepbtfeec groot/ enbeeen groot / enbe fonöerlingö teecben ban cene uptne^ menbe bermbertigOepbt/enbe liefbe !

(Cenfeften/ met eenengetrou toen b2tent/ fegfit <öobtT5ï ben 3Bijfe-man en iöniettebergbclijcfïem ïDefen öcnainct* bemint men bicbtoijlsf meer ban fijnen epgcnbjoe-'g^oJ^J ber : maer mijnen gbetroutoen b^ient i^ mijnen ' <0obt. ïBant ban f jjne b^ientfcbap en to02be tcb niet * uptgefiotcn boo; eenennieutoen b^ient bie eerflaen? feomt»

Ccc 4 Het

icgoct,

760 Den I IL Boeck. Het X TI. Gip.

ig^p i^ Het X. point.^cmerclit tont per foonen/cnbctoat

öcfontc)!* bat f5l)P in befctocvcltitüef Oeüt,- enbc onbecb^acölu

y/nV."''^' n tcil3cn toacrom Dat gDpfe affectie b^acöftt/ enöe

t^cU öcfc licföe tot <3oDt öie Den oo^fp^oucft ban

alles? i'$/ enöe fegfjt : <ö[ip IjeDt befe bingen / a

Ijcere aöcmaecïu / bie fcljoou 3öt / toant fr 5Ö«

Au-ift. oóch ffOoon : aïjpbieöcet^ijt/ toantfr 5önooct:

OljPbte3Öt/ toamfpoacüaön: maei:fpen3Önmet

f 00 fcfioon / niet foo goet / of r en 3ijn ooc fe alfoo niet

neliicfi aöl' / öi^ 3Öt öacen <ècl]epper/ bp öen toelc^

fien/ nlönnbere bingen too^bengeleften/ fooen3iin

fp nocï) fcöoon / nocDöoct/ ja bat meer is?/ en 5ön

oocftnier»

G H E B E D T.

\\? Ie fal my geven vederen als van eender duyve , cn- ^^ de ick fal vliegen ende ruften in 11 mynenGodt? want waer fal ick rnfte vinden anders dan in u ? van wie, door v;ie, endeinwien alle dingen gevonden worden; die alleen onverandcrlijck , eeuwigh , den alder-bcften, den alder-goedertierenften ende den alder-minnelijck- ften zijt. Waer fal den blinden gaen dan tot u,die het ee- wigh licht zijt, verlichtende alle menfchen? Waer mede fal mijn herte verfaedt worden dan met u , die de waer- achtige rufte zijt^Is't dat yemant eenige foerigheyt be- geert,ghy zijt donfprekelijcke foetigheyt,ende ghy zijt vermakelijck. Is'tdatter yemant gevonden wort die de fchoonheyt behaeght , ghy zijt fchoon myne alder-lief- fte,wit-blinckende,ende rootverwigh,den alderfchoon- ften onder de geboren der menfchen , naer den wekken d'Engelen verlangen t'aenfchouwen . Waerom fal ick u dan verlaten, die de fonteyne zijt van allen goet ende fchoonheyt, endemy keeren tot de putten, die geen wa- ter en konnen houdcn,dat is,tot ydelecreatueren? Heb- be ick wel oytverfaet gheweeft , met degene , die ick genoten heb? En ben ick niet eer daer door gelijckge- terght gheweeft ? Is 't dattef yemant is , die naer fijn gcmack^ ftaet , ghy zijt d oprechte ruftc m der eeuwig- heydt,ö;hy zijt de genoeghte der zielen, ghy zijt den ge- nen in den wekken ik my fal glorieren:ls't dat ick mijn

ver-

Van de Liefde Godrs. 761

vermacck wil nemen in yemant lief te hebben, wacrom en fal ick niet beminnen hen opperfte goct,ende den ge- nen , die my bemint , o on-fprekelijckc ende on-cyndc- lijcke liefde , die my voor den beginne des wcreldts be- mint hebt,diemv alomme panden uwer liefden achccr- ghclaren hebt, die in duyfentendeduyfent-der-hande manieren,m cickecreature in 't belbnder uwe liefde tot my-vvacrts bewcfcn hebt.Ay my,Heere,wee den genen, die foo verfteent van herten is , dat hy door defe liefde niet vermorwet en wordt, oft ten minften door dcfelve niet verwermt en wordt. Ghy overvalt my met welda- den, ende ick blyve al even fiouw ; ghy bc waert my en- de draeght my gelijckerwijs een kindeken placht ge- dragen te worden, jae dat meer is , ghy waichtaf my- ne melaetfcheydt, ende mync Ibnclenmet u dierbaer bloet. Verbaeft u, ghy hemelen hier over,ende ghy hare poorten weeft feer verwocft,want den Heere heef: hem ■geweetdightons groorc weldaden re doen. Komt ghy alle, die Godt vreeft ende beminr,endc ick lal u verkon- digen wat hy myne ziele al gedacn heeft , hy heeft my gheleyt in lijnen wijn-kelder, hy heeft in my de liefde gefchickt. O ghy Cherubijnen ende Seraphijnen, die • uwe voeten ende acniichtenoverdeckr, door dien dat ghy beichaemt zijt , dat ghy foo grooren goet als is on- 1'en Godt , niet meer en bemint jende hy en is nochtans voor u niet geftorven, noch en heeft u niet gewaifchen in lijn bloet , noch en heeft om uwcnt wille geen dryen- dercigh jaren geflacft, ende veel geleden, m.aerhy heeft u met een woordeken ghefchapen, O Heere , men Ibu- «Öabt IsJ de mogen feggen , dat ghy ghelijck droncken zijt van §>oU^p,j liefde , die defe Dalila dus behert : en weet ghy niet, ban Iicföe datfe u verraden heeft aen de Philiftijnen uwc ghefwo- tot öm revyanden? Ghy weet dit al wel, o Heere, maerghy "^^"f'Ö» zijt verduldigh, ende lanckmoedigh over de boolheydt der menlchen ; ende als wy u begeckt ende befpot hebben , ende dat onfe ziele geboelcert heeft met veel minnaers, foo ontfanght ghyle nochtans allTe wederom keert tot u. Ende fal' t wel moghelijck wefen datfe u noch wederom foude konnen vergeten, ende haer foude konnen begheven tot eene verganckelijcke creature ? hy is voorwacr des doodis wcerdigh , o Heere Jefu ,'

7(52 Den III. Boeck. Het X 1 1. Cap,

die voor u weygert te leven.Ik fal u Ieven,dien alle crea- turen leven: want die u niet en leeft, die is nu anderwerf doot.Ik fal u dan leven, die voor my alleen ^cleeft hebt, en gearbeydt hebt, ^cftorven zijt, die my dit al gegeven hcbt,dat inde wereït is; ende waer 'tdat'etniet genoeg en waer , ghy fout daer ontwijfelijck noch meer by voe- gen. Maer o Hcere, wie heeft defe dingen van uwe hant gefocht } fy en verfaden my nier , fy en vermaecken my gheenfins ; maer quellcn my : want fy roepen aen myne ooren van uwe fchoonheyt ende goetheyt : ende naede- mael dat ghy verre zij t van de uy twendige oogen , ende in 't binnenfte mijndcr herten, foo hijgende naer mynen aeffem foecke ick u , ende ick en vinde u nochtans niet. Vertoont my u aenficht , ende het is my genoegh , ver- toont my uaenficht: komt , want ick naer u vcrfuchte : waeiom keert ghy uaenficht van my? is 't dat ghy my gewondt hebt met uwe liefde , gheneeft my met de foe- tigheydt derfelvcr. Maer dat uwen wille nochtans ge- fchiede ; doet het gene dat u belieft, niet dat my aenge- naem is. Is 't dat ghy u van my vei trecket, 'zijt ghebene- dijt ende ge-eert in der eeuwigheydt : is 't dat ghy oock tot my komt, gebenedijt moet ghy wefen. Nochtans en vcrlaet my niet t'eenemael , noch en gaet niet verre van my, endcenlaetmy nietin een verwoeft landt; maer treckt my naer u , ende dat myne ziele altijdt meer zy , daerfe bemint , dan daerfe leeft. Ay my , want myne wooninge is verlenght! Maer aengeiien , dat u dit aldus belieft heeft, foo believet my oock wel. Want ick heb- be u mynen wille opgedragen , u behoort hy toe. Ick en begeere nietóHeere: dat ghy immermeer het mes we-* <©ff«atta <^erom geeft in de handen van u kint. Ick hebbe u ziele tt föniS ende lichaem opghedraghen ; bewaertfe ende fchicktfe Ulfff* tot uwen dienil, gehjcku dit behagelijck is: Ick begee- re altijdt een met u te wefen , ende anders niet te wefen dan om uwent wille. Nochtans eene kleyne bede fal ick van u begheeren, ick verhope dat ghy mijn acnlicht niet en fult befchaemt maken. O Heere en vcrlaet my niet , ende en vergeet my tot geender tijdt : noch en laet niet toe, dat ick u oy t vergere. Dat my de doodt liever over- valle,dan dat ick fonder u leve,ort dat ick u mis-haghe. Maer verleent my dat ick u mach beminnen, ende eenen

yege-

Van de Liefde Godts. 76^

yeg^elijcken trecken tot uwe liefde. Want ghy gebiedt ons dit felver,ende dreygt ons, is 't datwy anders doen, al is 't dat \vy uwer liefde onvveerdigh zijn; maer ghy .7ijt dit overtreffelijck weerdigh , om van een yegelijck bemint te worden. Maer, oHeere , wat ben ick doch , Auguft. oft wat batetu , dat ghy gebiet van my bemint te wor- den; endc 't en zy fake, dat ick hetfelve doe, fo zijt ghy op my vergramt , ende ghy dreyght my grootelijcks te ftraffen?en is defc ellende niet groot genoegh,datick u,. niet en beminne ? Och oft ick ghedurighlijck tot u ver- fuchtede, o oneyndelijcke foetighcyt ; dat ick altijt nae u dorfi:e,ó fonteyne der levende wateren;dat ick altijdt na u verlange die het verlangen zijt , van het hemelfch Jernfalem , dat ick geduerighlijck myne oogen op u ge- flagen hebbe, ö alderliefften bruydcgom mi jnder ziele _; danck u altijdt levc,ó mijn leven , aat ick altijt vooru ftcrve ; dat ick fonder ophouden naer u verlanghe ende honGjcrigh zy,die my alleen kont vcrfaden; ick fal totu komen , die myne toevlucht zijt;dat ick u altijt in mijne gedachten mach hebben , o eeuwige liefde; dat ick u aL- tijdt mach omhelfen met de armen mijnder ziele , ende d at ick u niet en verlate , tot dat ick u met eene onfpre- kelijcke blijdtfchap mach aenfchouwen, ende dat ick verfaet worde, ende u vaft houde,ende in u woone,ende in u fmelte, ende een met u zy, ende dat ick niet meer in my fel ven en zy?En vergeet doch, ö Vader, tot geender tijden u kint jcn vergeet u fchepfel niet, o bermhertigen Godt. Het is wel waer , dat ick niet met allen en ben , ende ghy zijt het al ^ maer ghy hebt dit al om mijnent 'wille ghemaeckt, ende ghy en haet niet van al het ghene ' dat ghy ghemaeckt hebt : maer ghy hebt foo groote fa- ken gefchapen,ende fulcke wondere dingen geleden om mijnent wille,is't dat ghy myne ellende veracht, aen- . liet uwe goetheyt ende liefde. Defe fullen u feggcn, dat ick u toebehoore ,ende ghy en kondt niet laten van den felven my te geven, want Miy d* eeuwige waerhey dt,het felve belooft hebt. Geeft my defe liefde , ende dat ick defelve eenen yegelijcken mach aen-prediken , ende u hier in der eeuwighey t beminnen , Amen.

Prae-

7<54 Den 1 1 1. Boeck. Het X 1 1. Cap.

Pradlijcke om fy felvcn rot de liefde Godts te verwecken.

D

'cerfle, tDcfcocffeningc ïfomt ober ccn met bc

tcacntDOO^öigficpt 43obr.c?/ enbc ban bc fiipberc

mcpninrrc. <Dcfijelijcft9* f)ier toe brcncii b'ocffciunge

ban ben pbec/cn ban 't lijben onc? üjecren/ befonbec^

löch fjct mebtterenberfelbec/oljêlijclj oocïi bicfi^

toüjJ te (etrcn op a3obt5? toelbaben; toaer ^fïw Diec

boren op berfcüepben plaetfenoerp^oochen ïjcbbcn-

g^ntftojt- Jil^aer ben lio^flen toeöfuot belief bc / iöfjctbcc^

fteu üJEöD lierben/ befonberlijch ban fünecpatienltefoc/ cnbe

?.?J5,e i^'tbannlIepbclOepbt/ mhc ftjnfjerteop tcfjejfenboo?

betftccüeii beoefcljapenbinocn totvöobt-

iüw^ feif^. <E)e ttocebe» l§et i^ oocfi goet/ aUe bagïjcn tn fijne

kfSct ï^^^^ftitie eemöe UemerclJmge boo^ oogen te fïeUcn

Saimaeht* ^^n bc boimnecluOebcn ban a3ob almacritialj enbe

t)t\jm baer boo2 !)et bper ban be •öobbelijcfie ücföe tn fp

<S(im. fciben t'ontlïcöen^^ant bacr en i.ö o^en ceffeninae/

bic be oeffen inge ban beUefbe <0obtö te boben gaet/

aenöcfien bat gelijcfterbiij.s? ben 5ipo(!eI gctupaljt/

!♦ Cor, M ♦ alle anbere bingen fonber i^cfe ban geen^

ber toeecbenensün j enbebefein eenen oogljenblicö

on0 <6obe alber-aengfjcnacitifte maecht / cnbe ban

bpanbcn / b^ienben/ cnbe Uan eüenbigc / b'alber-ge^

lucfeigOftemaeclit.

<©obmact ^c ticthc. l^cWltiK fccr piofijttölj ic?/ tn fijnen

m mfm eben-nae(lcn <0ob te beftcnnen/ enbe Ijem aïle toerc^

ilfklit" ^^^^^ ^^^ gebtenfttgfjcpbt cnbelicfbe te bebjijfen/ al$i

SjXji. oft bic acn onfen ^aligl)maeciier gbcbaen toierben»

^^Dttis^cencalbcrfoetlle oeffeningljc boo2 betoelcfic

top beel Dp ^obt ïioimen berbienen/ enbe ben genen

tknitt met a((en gbeb?ecften beeft in fiine armen

beel mcbc te Itepkn, jillaer top fiilien bier af bKcbec

fpjeften / afsf top fnlïen öanbelcn / ban be liefbc ban

onfen eben-naeflen»

2&ebatc <©e bierbe» ^ebotcïijcli enbe met groote ttvbic^

iiuttmsc titnge D^m bcgcben tot fjct nutten ban 't l^. ^acra*

%t,!^* ment / enbe niet upt eene b?ooge en bojre getooonte

mntp, alleen.ïDant men fmaecftt aUiier be geeaelijcfte foe^

tigDeptgeföcïiinbefontepncfeibet «anberfoecöt u

op

Vande Liefde God rs. 76^

op be tpqmhomtmivoft trappen bcr lUfbc/hcb^eltf hcQljP tJinbcn (ultbrt öcnl|. Bcrnaröii^/ 2öcna^ benturn/ iiiicDarDu.ö/ bnnöctrappcn berücföcm (Ccappm ^i'ncerfïcn trap t.cf/ Dat öcücföe onberfcÖepbdtjcFi ï^^f ^«fö^ löfooöat öe 3ielc mctöen ^polldfcuöe mogen fcg^ i:,d^r/,^.H- Cöcn: aDiefcilmpfcïjenDn» Dant?clicföc €i):i|li^ S, TDenttoeeöen/bntreonberrat:cföciJtö7 toant'tbï^ei: ^«^piö t\\ fegfjt nimmermeer/ fjet i\ci gcnceoDAtiöe öe oene/ f"l.ï"^^^^' Dicmetöitbpcroiu(leeclien3Ün/ en Mten fiacr tot ^ * geenöer töDen boo2rt^cn/ öatfepet mtföacn IjebDen/ enöefeggenaltijDt öatfeonniitre ftnee[)tcn3ön.<©en 3. ^vi^ berden/ öatfeonbertoinneiijcö i.ö'/tDantöeïa^föe i^ Sl^'"' fterch aiö be boobt / enöe Ueel toateren en Ijmm öe Si Ueföe met fionnenuptDliifTcDem^enbicrben/öatfe 4* ^ptó bermaüelijrl^ 107 bat bc 5ïele (ïjia mebe D^anbenbe) l'^P^^^* feogen mar ö/ ben l^onincfe fjeeft wp gelepbt hi fijne ^^^ lyijn-öelber^.gcli fieDbe fön$- gebacfittgö cetecerr/ cnbc ith ïjcb \m UerWiJt. ^enbijfben/ batfc be5tcïc ^,^p ödo;* boo2-tDonbt met beele bperigefiegeerten/ loaer bcc: toont De top toel fout)m toiiien/ bat een pegeïïjcö <6obt him'^ 5i«c bc/ enbc boet Ijarc Def!e om eenén pegelijfeen tot fiem tetrecFicm ^enfejlen/ batfc alttjt bo^ft öeeft nac 6.^^i^ <ï3ob/cnbenaeDembcrfang|)t/f)em aïtöbtboo200^ bojnigtot ODen Deeft / tnhe bat alfc rreatueren fiaer bienen cm ^°^f* l)cm gcbatötigD te Vöcfen* ^m febenjlen / natfc De^ y*^^ ba? st geerten fjaecl^tom met COarto bereenigtrcb^cfen/ 7!,^lfL met een berb2{et \^an bitïeben/ gebjcben stnibc boo? bmSt bellcfDc baerfe mebe ontjleftcn i^. te toefen.

Schiet- Gebedekens,

XXr Ie isghelijck den Heere onfen Godi, die inde Pfal, 112. ^ ^ hooghden woont , ende doormoedige aenliet ,

in den hemel ende op d'acrde ? V^'ar hebbe ick in den hemel ? ende fonderu wat hebbe Pfal. 72.

ick gevvilt op der aerden ? Gebenedijt myne ziele denHeere,ende alledatbinnen pfal. 102.

my is fijnen heyligen naeai. Alle uwe wercken moeren u belijden Heere, end^uwc ^hlzr, 144.

Heyligen moeten u gebenedijden. Groot is onfen Heere, ende groot is fijne macht, ende Pfalm 146, lijnder wijfhey r en is geen getal.

Het

766 Den 1 1 1. Boeck. Het X 1 1 1. Cap. HetXIII. Capittel.

OefFejiinghe ende Meditatie van de liefde van lijnen Evcn-nacften.

De 'voorftellinge derplaetfc , bcmCCCftCn ÖC l^epltolicn /

fcljeppcnöe upt öc glocic cnbc Ijct gducii ban alle öe anöercigcpliöen/ccncfonöcritnae blijbfctjap/ al0 of befe Ijasc cpaü^^n toarc / entre ftoe bot onfen ^altijlj* nialier/ a(0 fjareii D^oeöec/ met fjaec Ijanöelt» Cchcncfi TT Et i . point. ^emertfet ten eeujlen / enöe on^tt^ ?« 5«nm föecht / oft öbp in Dei* toaedjepöt tn u bebint tie eum uafiê* teecöenen dec lief oen tot utoeneben-nacrten. Bi\n bc toelcfte öet eecfte isf / fijne epgö^ne bate niet te foecfeen/ noclj datliem-fclbenaenöaet ; (€enttoee^ ben / öem berblijöeh in öe tcclbaect ban fynen ebcn- naeften/ enöe ban fijn Qualücö-baertöcmbeö^oe' ben j €en berben/ fön goet enbe gljelucli ober al ber * boo?beren/ enöe Det quaet toepten,- r€cn bictben/lieï=. bcc fijn Qcb^cth becbjagen / ban be liefde fcljenöen / Gal. 6. enbe albu0 bolb^nigljen be toetCO^iftionfcs^cSa* ligljniaöecsi: tomit ijat i^ een^ andere lafl d^^gljcn ; (Cen bijRien/ gcfpjaecftfacui ende lief-glietal toefen,- (^en feflen / fijne gcefleljjclieende tijdeiijclie goeden oocfe ban felf^ ïjaa mede-deplen^ i^ieroai ïtan defe iteföe QualijcJi bolmaecfct gDebonden tooiden onbec be bjeieltfcDe menfcöen/ 'ten5Pbatfegoet!jcnigö cnbemildt3Ön. (€enfeben(ïen/ niemantlicljibeec^ bigölijcö tegen-fp?efeen/oft toederftaen- ^eniercftt ten ttoeeden/ bat de liefde/ beb^iendtfcDap/ ende b'eend^acDtigftcpdt Ijct eenigl) folae^ ijS? ban dit te^ gftentooo^digl) leben / fondec de toeiciic ooch de die* ren niet en feonnen ieben : ende foodanigö / datfc oocb ban be l^epdenenfelbebobcn alle andere goe^ ben gedelt i^ef/eiide gcleöcn i^ bp be fonne,25cnierclit ten berden/ battcc bedgoetisfenbegcmacfe^iïptdc liefde feomt / enbe upt be ttoeedjacöt niet met allen ; upt be liefbe feomt onief öulpe tegöen onfe bpanden / bie oaöbanalleftantenom-cingDelen: daecioeene mede-deplingïje ban alle goeden / ende eenen tcooft Matth. 18.' tn 't auaedt ende tegenljepdt : (€en laetjten/ alteaer* bcc tm^ bevgadi^^vt 3Ö« in t^^n no^m W ïlceren/

Van de liefde van lijnen Èvcn-naeften. ^6^

batt i^ Cp in 't miööcn ban fien»€nöe teiat fean öaec Ocöjeècn / tiact oSoöt Ijcm öclt^eecöigfjt bp te toefen om ade onfe öegöeecten te berfjooren ^ aBant onfen ^aliöljmafeer feoOt: 3.$? 't fafee Jatter ttoee ban u- Iteöenober-een-feomen op Dec aerden/ban a! Det ge* ne öatfe begljeeren / fal &en gBefcöietien ban mijnen y^abet öie m öen tjcmel Ijq?.

Het2point.^enfiet<aobttnutoennae(len/ enbe 3:111 wo«t Boeöat onfen naeften met <6cbtenbe onfen ^a^^ ooomfg^ itgDmaecfeec bereenigDtiie? boo^be natuere: toant IZTn. Set t^ Det maecfefel enbe Bet beelöt ban a^oötj maer fchïuiSju boo?be gratie iflf 't <©oöt.ö ^one/ enöebenb^oebec CB^tfti/ fijnen folbaet/ fijnen toeerbt/ enbe fönea tempel / jat Bp i^ Bmi fulcficn b^ienöt / bat Bp ^oot Bern fijn bloedt / tntic fm leben gBcfcBont fien Beeft } cnbegBereet foabe toefen / Betfeibebupfenbt-maeC boo? eenen pegelyclöen te geben / toaec 't ban noobe. 33aer bp gBeboegBt mogen too^b^n föne gaben,- Bet ' gBeloof/ Boop/ beugBben enbe gratiën/ tk in utoeii naeften 3ijn / betoelcfee te bcracBten / enbe alleen op ben upttoenbigBen ftBön / utoe oogBen te toojpen / grootelöcrteberifpenij^. ^etijsreenegrootefcBam ^tfmm be / boo^bp te gaen foo beel oo^faeeBen om pemanbt ^^" °"<""» ïief te Bebben / enbe alleen te bemerrfeen eene blepne monfn^ faute/bie u eenen aflicer boet Bebben^^out gijp toel bmtttut eenen acber beracBten/ boo2 bten batter toat on? toojonu brupr in toafl^ fout gBp eenen pennincè toecB-too?= pen/ s^,obermibtj0( batftp ban 't befte gonbt niet geffagen en toare^g.^? 'tfafeebat gBP op ofeïben toeC ïet/ gBp fultboo?toaer beel meer btnben/ toaerom bat gijp metrecBc beracBt fout moeten to02ben : Bet toelcfe onttoijffdijcfe fal gefcBieben / boe? Bet recBt^ bcerbigB ooabeel oBobtö / i.ss'tbpalbicn batgljpu^ toen naefïen bonnilt ,• opbatu metbefelbematege* meten too?be/met betoelcfee aBp eenen anberen gBe* nieten fuït Bebben» '^it oberlept Bebbenbe/ fiet toie i)attet i^f ban bentoelcfeen gOp moaBelijcfe eenen aflieer fout mogen Bebben / enbe toeegBtbe rebenen ban b'eene 5iitie / enbe ban b'anbere/ te toeten / ban be lieföe/ enbe ban ben afrieer^ Het3.poini:. saemeccbt Bier-^n-bobWSoe groote

beree^

ter De mê» frtjcii lö itooDiglj, Mdtth. j,

loan. 13.

rhilip, 2.

76S Den 1 1 L Boeck. Het XIII. Cap.

®e bftec» bcrceninac öattcr onöeu be menfcOen ban noobc t^: s"'S!°5- ^ïïöc boo^ al/ önt gijp öoo^ ^aoötj^OÜcöoDt gctjou^ öensijtecncnpcgficlycljente bmmmm/ Q\}ciijt\n\ cnaijenfelbcn/ cnöc öat ben ofteiicn bic bat gDcboöt bölb^cngïK bic toet bolb^ocfjt tïccft/ tnlic Dat Ijct nicnianbcnp^ofijtclijchcc en i^ ban ben genen bic 't feibc onbecljouiu : toant öp t^banecnen pegclijcfecrt bemint/ cnbc iö incenen gOebuecigljenpcpjefenbe blijf fcljap/ enbc bp befu alle goebcL'cn; toant bp bcc;= Öeugbtbem alfoofeer ban bc toel-bacct ban fijnen naeftcn/ aljE^oftbefebemepgOcn toare» 25cntcrclit ten ttoeebcn / bat bet niet gbenoegb en i$ fönen nac^ ftcn lief te [jcDben / maei in fulcfecc boegen/ gelijcö CljJiftujef om lief Ijeeft gbebabt» gicbgDcbcucen nieuto gcbobt/ fegbt onfen l^cere / bat gbp nialüan^ bereniiefljebt/ gcUjcbicli ulief gcnabt Ijtb. ^00 loan. 3. batbenbepIigenSoannejjfegljt: ilDp moeten cocli onfc 3ielcn boo^ onfc b2oeber^ (lellen: OZnöe gljc- lijfcïi ben Oepligen 3ipoïtel gaulu0 fegljt : 3ffcr ce^ ntgljc bevtrooftmgbe in Cb^ifto / iffec ecnigb folaesi ber liefben/ ift'er eenige gljemepnff bap te0 g(}ec|I^ / 3iinbec eenigöe binnenfte bcr bcrmbevtinbet'cn : foo berbultmync blijbtfcbap/ bat gijp eeii gbeboelen nicogljtbebben/eenc Uefbc !]ebDenbe:eenb?afbtig{)/ cnbc eenen fin ï/tbbenbc/ niet bcenbe boo^ itoiftinge/ nocbboo^ pbelenlcric/ maer inccniioebigbepbt/ b'een b'anbci: Jjoogber acljtenbe/ niet elcit aenuurc^ benbe bat fijne t.97 maei* 't gene ber anbercn i^» 25e* mcrcbt ten bcrben/bat onfen ^aügbmafier begeert beeft bat tit menfcben in fulcbec manieren fonbcn ober-een-bomen / gclijcb ben 3idabcc enbc ben ^cne ten 3ijn. fïDant albuis Uccft bp gebeben banbefe toe^ relbt fcljcpbcnbe: gcb en bihtu^ booj ben alleen niet/ maer oocbboo^öe gbene/ bic boo? tm tooo2bt in mp göelooben fuüen / op t):it fp al een mogberi 5ij» / gljetijcb gbp Baöer in mp 5nt / cniit ith in 11 / bat fp oocb in on0 mogljcn een 31J1V op bat te toereibt gbe* 5^mboa^ ïoobc/ bat gbpmpgbcfonbenbebt. 23ejnercbt ten fni upaiiDt ijicrbcn / bat liet onfcr alter gbemcpncn bpanbt i^/ }\f°^^^^^^hkt}ct)iycch^ciünonhctomnïopt/ enbc toat ccne ILiiU ocoore boofuepbt bat Ijet i^ nut D?m te fpannen tot

liercnun* ge uaii

gcctr»

loan. 17.

Van de liefde tot fijnen Even-naeften. 7^9

fijn cngen öeöecben jfTc i?nöc tic DcDcrbcnifTc ban fö- ncn luccbec/ tntje hat be hcacljtcn Die b^rfaemt 5Ön boo26'cent?^iclHiancpör onberü}mneUjcfe3bn- (€tn bijf bcn/obcclcgfit bat bc mate biaer mcbe top onfctr cbcn-nacflcn demtnncn / i$ be mate/ bner top <6obt mcöe beminnen/ entie batbefelbefoonoobtfaecfte^ Ujc[ti0/öatben31Ipoltelfealm3Baec'tbattcbfp?aï i cor. 13. fte/met Der menfcöen/cnDe bcr oBngelen tongen/en* be be Uef de niet en fieöbc/ foo ben icö gljebonben a\$ een lupöenöe metael/ofteeene Mtncbenbebene:<!En^ be al öaöbe icö öe jBjopfjecpen / enbe bat ith fienbe alle becbo^gentfiebén / enbe alle toetentöepö t / enbe al öabbe telt al l)tt göeloobe / a(foo bat tcfe becgBen becboecbe / enbe ith be f lef be niet en f^tbbz I foo en ben icli niet» oBnbe \^ 'x bat xt\i totter armen fpöfe/ bcbepleaïle mijne goeben/ enbe al leberbeicömijn itcliaem/ alfoo bat \t^ bcrbianbt toojbe/enbe icfe be lief De niet en Debbe/ foo en batct mp niet,

G E B E D T.

OJefujOneyndelijcke liefde mijnen Godjwie ifler die hem kan verborgen va n uwe hitte ende liefde? Ifler wel eenigh hert 't welck foo verkilt is , dat het niet en fmilte do'br uwe liefde,ende bloet?Seynt uy t uwen hoo- gen hemel dit vyer in mijne beenderen, ghy, wiens vyer IS in Sion , ende wiens oven is in Jerufaiem. Geeft my Ifaiaï 3S, gratie , die my ende mijnen naeften bemint hebt , ende ons gewaflchen hebt inu dicrbaer bloct,dat icku mach beminnen uvt gantfchcr herten , ende mijnen naeften om uwent wille, als uwen fone, als uwen broeder, als u- wen vricndtj ende u lidtmaet,want foodanigh hebt ghy hem geweerdight te maecken, ende te kennen te geven, dat al wat aen my ofr aen yemandt anders , oock aen u- wen vyant gedaen wordt,u gedaen wordt, ende dat den genen die ons raeckt , raeckt den appel van uwe ooghe. Verre zydanvanmy, alwacr't dat my yemandt oor- faecke gaef van eenigen af-keer , ende dat hy hier door fy felven ellendigh ende katijvigh maeckt , dat ick hier door nochtans my leK'en foude willen quetfen ofc hinderen. Verre zy dat ick een verbondt foude maec- .ken mer oiifen alle gemeynen vyandt, tegen uwe gebo-

5^bb deo.,

770 Den 1 1 1. Boeck. Het X I IL Cap, ^öïtÉ den, die ghy ons achter-gelaten hebt. lek weet voorie- aflSn te ^^^ ^^^ indien ick anders niet en doe dan beminnen, die tcmimmi/ my liefhebben; 'twelck oock deHeydenenendePu- «injsi ficni blicanen doen , dat ick geenen loon ontfanghen en lal , ^oote noch u voor mijnen Vader hebben , die uwe fonne doet * fchijnen over de goede ,. en over de quade, en regent op de rechrv'eerdigecndconrechtveerdige. O hemelfchea Vader , ick begeere uwen Sone te v.'efen door uwe gra- tic,en te beminnen oock de gene die my tegen zijn. Ick begeere defe uwe livereye te dragen , ö foeten Jefu , op dat een yegelijck fie, dat ick uwen difcipcl ben,die oock voor de onrechtveerdige de bittere doot geftorven zijt, cnde fpij ft ons uwe kinderen , ende broeders , met u H. lichaem , endeu dierbaer bloedt : die als ghy vermale- dijdt wiert , niet vermaledijdt en hebt,maer leverdetu felven over , den genen die u onrechtelijck oordeelden. Ghy hebt uwe ziele voor my te pande ghcftelt , ick fal myne ziele defgelijcksgeerne voor inynennaeften ge- ven : ick en begeere geene vyandtfchappen te dragen ; tnaer ick fal vergeven den ghenen die my mildaen heb- ben, op dat ghy , aen den wekken ick veel duyfent pon- den fchuldigh ben , my oockfoudt willen vergeven en- de quij tfchelden : ende ick vergeve het haer-lieden uy t %itftt tot gantfcher herten , ende begeere oock myne vyanden, i^it bpaii* dienft, liefde , ende alle befondere tekenen der felver te "* bewyfen: want zy my niet mifdaen,oft gequetft en heb-

ben , maer ickmy felven ; zy hebben my getoont , wie dat ick ben , te weten , eenen die fy-felven ibttelijcken liefheeft, die niet een woordeken verduldelijck voor u en kan verdragen , voor alle uwe pynen endefmerten, voor alle de weldaden die ick van uwe milde hant ont- fangen hebbe, voor alle de ontallijcke fonden , en bool^ heden die ick tegen u bedreven heb. Waer is dan myne liefde? waer is de liefde , die fterck is gelijck de doodt? de jaloerfheydt hart als de helle?al w'aer de liefde is, al- daer wercktfc oock ontwijftelijckgroote faken, ende verdraeght defghelijcks : is'tby'aldien datfeniet ge- reet en is om telyden , het en is voorwaer geene lietde. Want wat en verdraeghtmen nietomrijckdommen te bekomen, om eene ydele ende verganckelijckefchoon- heyc te behouden? ^e dagen vallen tekort, ende den ar-

beyt

Van de liefde tot fynen Evcn-naeften. 77 1 beyt en is niet laftigh door de grootheyr van de liefde der fel ver, ende fal my vet hart oft fwaer vallen te doen, oft te lyden om de liefde te verkryghen , welcke is den bant van de voimaecktheydc, het eynde van de wet , en- Mare. il. de meerder dan alle de brand t-ofaand en endelacri- ficien ? verleent my eene onghemeten liefde , mynen Godc, dat ick in u mach blyven , ende ghy in my : want die in de liefde blijft, die blijft in u,ende ghy in hem.

I^radijcke om de liefde tot onfen naeften t'onder-houden.

np €11 tcïftcn/mm moet fccr neer flelijc]^ gaöe fïaé/ ©moo:* -*- batteroecnDttrerDepötoftquaet Uecmoepcnin If^'o^^J* om Öertc en üegtnt te tD02teïen. Iget i^ aualijcïi oe- bimrnige ioobdijcf! Doe at^ooten af-hitt öe.ö Oerten öatter moet m» t)icl;\jDi)i0 bDO2t0-{ïoau/ upt cenQuaetbermoepen/ ttcutgc» toaec upt naöèclianöt feomen KljaDelöche öpandt^ £^?i[., fcöappcn/ öoo? bten tiat een èfepn boncjcfeen ban ' ' ttoeebsacOttn'tbeginfel niet upt-gï)cölufcljt entss getoecfl. a:nöe ïiit t^sf ö'arcBüftigfiept ban öen ï}u^^ bel ber geilen/tite [jier bao^ foecfet/ ooth b'aiöer betic bjienöen ban malèanöeren tefcöepben. ^tt aïDec- befle remeöie yier-en-tegen 10/ öeitcföe/ ewhetmm grcoten moet tefjeöDen* Höantbiaer'tbpai-bten bat öOp utoen naefïen aen-fp^iecfet / aïffereentoö quactbermocpeninuop-gljercfen i^/ fofoubtclj? niet alleen Ijct quatt met goet berujtnmn/macr 00& Betbermoepen ban ïjn quaet/ enbefoubt tn fukhtt boegen/ beel qnaetijtn'tbegintfelfionnenberboo^ ben / f]ct toelcii naberOantit Qualijc!i upt te bluf^ fcfienijc?. '^m fiilt gijp aile Dingen upt betoetbec iteföenin'tgoet&eeren: toant tre liefde en bencfet geenguaet. jgettc?boo,2tDaer fotteltjcfeen gljebaen/ ijcm te laten bÓD:|laen / bat pemant onfen bpant W enbe ben felben fulcli^f maften/ alleen boo? on^^ bec- moepen*

(^en t^ueeben /m'emant licDteïtjcö tegen fpjeïien* mmawt 3Bant bit j^ feer fcljahelinh aen bc Itefbe / enbe niet }^^'}^ « en iflfer/ gelijcfe ïiznMi. g|gnatius?placö tefeggOen/ '^'^^^^ bat bcrgelehen fean bjoaben met bc fcfjabe t)K aen be

^bb 3 liefDé

771 Den 1 1 1. Boeck. Het X 1 1 1. Cap.

Ueföe aengcDtien toojt.lgierom \€t öat Den IBijfen- Ecci.3. man onö ïjttmaent : «Sonc Doet uUjc toer dien met

facöt-finiHolKPtit/ enöcDoljcnöec mcnfcljcuölonc

fult aöp bemint too^öen, <Gcimi ait^ (€en becöen/ eeneii anberen boo^&omcn met toeï^ öermboo?- baöenenbeeere/maecöefouöcrüch mctlicföe.^aec Homciu gj^ j^ j^jgj JJ3 j jjj^^ ^g^j. jQ j. jjg j j^^^^ tjcrtoccfn / ban

eencn anberen tn lief öe te 13002-öomcn ; belief been

too?bt met geenen anberen p^tj.ö/ ban met fijn epgen

feiben gefeocftt.

cmftfnm diTcn bierben / cnberfoecftt oftgfi^j tn u felben be^

totaiifm bint be teecöenen banlieföe/ bic ben 3{po|lelber^

iiacnen. ftaelt fclj^öbenbe tot bie ban Corintljen, ^e lief be/

ixor. 1 3. fggjjf {jp/ jjj bccbulbigf)/3p i^ goebertieren.^e lief?

be en [lenijt niet/ 3P en boet niet onalijcfe/ 3P en too?t

met opgeblafcn/5P en is? nieteei*gierig6/3p en foecfet

niet bat iiaer toebeljoo^t/ 3P en too^t niet gebrept/3p

tn benefit geen quaet / 3P en berbliibt Ijaer niet ban

ongerecfttigöepbt/ maec 5P bcrblijbt öaer met bc

toaerftepbt : aUe bingen berb?aegïjt3P/ alle bingen

gelooft 3P/ alle bingen Doopt 3P/ alle bingen bec^

toacDtsP»

Pradiijcke om fyne vyanden te beminnen.

np €n eerden/ te bcmercfecn be toelbaben/ tiz glip

•*• ban \yxtx{ menfcO ontfangen Oebt / op ben toelc^

ljenglipberbittert5Öt.

i^Étgftei €en ttoeeben / te bergeten ftet ongelijcfe bat m^

wx^txxm banljem in boo^leben töben aerigebaen ije^/al Wx'^:xt

ongciöcft* f|etonjefbicfitoijl0 te boren {iomt:€nbealfooalj3top

\m^ inbacïitigïj too^ben / ï)et felbe geUjCfe aen 43obt

Quiit-fcOellen/ enbeonö beriuechen tot lief be*

(Cen berben/ ftem aenfp2slieü/ enbe fijne gemepn^

fcöap geenfinies fcljouujen : toant eenfoettooo^bt/

Ecci.6. niaecft t beel b^ienben/ enbe ber mo^toet be bpanben.

„ €en bierben/ ï)em eenige toelbaben betoijfen/ alp'

titüÉ^nJ boo? öem bibberibe/ oftpetnnber^licDamelijcbbe?

öiconl toonenbe. ge^ 't bat utoenbpant Honger fteeft/ fca

Daten, fpijft f)em/!$? 't bat bp bo^fi Deeft/ foo geeft öem toa^

ter te bjincben. 3S)ant gbp fult bperige beien berga^

beren op 5ön Dooft/en \^%\\ ?§eere fal 't toeber lootten»

Schiet'

Van de Contemplatie. 77^

Schiet' (jcbedekjns»

T\ E menfch hout tegen den anderen gramfchapjCnde Ecd.28.

*-^ hyfoeckt van oen Heere remedie.

Vergeeft uwen naeften die u hinder doet , endc dan ful- itid.

len u fonden oock vergeven worden. Op een menfch fijns gehjck en heeft hy gcene bermher- Ibid.

tigiieydt, ende hy bidt voor fyne fonden. Met wat mate dat ghy gemeten hebt, daermedefalu Marc.4.

wederom gemeten worden. Is 't dat yeinant feght, ick heb Godt lief,ende dat hy fy- i.loan4.

nen broeder hatet, die is eenen logcnaer.

Het XIV. Capittel.

T'famen-fprekinge tufTchcn den menfch, die begeert onderwcfen te worden, endeden Oetïenaer van de Contemplatie , oft het aenfchou wende leven.

f^ En Begeerenden. giefe f\t\^^t bCCl fjOOCCtt feggen

*-^ banöc.fBctiitatie : tcftiuilöctoel/öatoDPrttp pet toilöct leeren ban öc Contemplatie,

Den Oeftenacr. l^et qW.z Dat if fi upt Bet ïefeit ban Uerfcfteptien Doecfien ööeleert OcbDe / öac fal ich u geernemeöe-Depïen : maertn'tftojt : ttiaiu toaec toe Oiec beel t^ao^ben teofieO^upchen^ ÖÖ? \^zbi ble fontepne felbe/ ben ftcpltghcn Bonaben^ twra / be ttöce l^ionpfioio?/ <6ecrbn/ enbebefe naec^ boiöcnbe treffeïijcfee mannen/ i).ï^a3/ ^.©ucnte/ ©.3trtaeJ/ enbe meer anöere j aöp \]z\M bter-en-bo:: ben be talige ^erefa. ^iis?ï)oo?ttn'töo?t/ üet OÖ^nc bat gijö begeert. iBaer bemercbt ten eer- ^^^^f^f^^ (len/ bat ftet epnöebanbctgecfieUjcftleben/ cnbe f[?|y^^\fj^' ban alle gbcboben/ enbcrabenis^/ bcbereeningfje bnn ban onfen totUe/ berftanbt/ enbebeJirarfltenon^ fet stelen met OBobt (toaer toe ö^tberfterbengbe^ ^atnatte b2upchtVt3ojbt/ boo2ljetgebebt/enbebe jlSebitatte Jia?/cTï« töojbt besfeleopgetrofben/ cnbeboo2beContcm^ ^icu platte/ is^btegelöcFiaen^öobtgeOefftt) bat !sf/ bat? toercun men <0obtfoube beminnen; uptganrfcl)erf)crtcii/ Vii^t gantfcöec si^^n / enbe upt alie onfe üracfjten/

^bb 3 J^n^^

774 Den 1 1 1. Boeck. Het X I V. Cap.

enöc op bat öit öcfcl)<ebc boben alïe acctfctje binöcn/ foo moet be 5te!c öa^c boben (lacrfelbenberfjeffcn/ {]et toeicft oefcbict / boo^ hc llQcbttatte ,• maec beel bolmaecfetcïijcftcc boo: be Contemplatie / toaet boo?/ aelöcööat^obt ^u^c alle CoDöelijcfiefafem fefacrlijcftec oOefien too,2öen/ alfoo too^öenfeoocfi bpcngtjlijciicc bemint.

Den Begccrenden. €nbe toat onberfcljepbt tffec tuflfcfjen öet iBebiteren / enbe Ijet Contemple* tmi

Den Oeffenaer. i^e .Jl^CbttattC/ gellJCÏtbcn ^tV>

Ang.iib de itgen ^uguffinuje? oD^tungljt / i^ eene onberfóec^

sp.nrLj,& fiingije ijan be berbojgOen toaccbepbt. aSE^autbe*

'""'^* fc foecfit be eeutDigDc toaerljcpbt boo? becfcbep^

<0iiï»er^- ben rebenen beef becfïanbt.sf / om be felbe nabcc^

fcijtpDm. jj.^tttir te aenbcecben enbe te beminnen. .üBaeu be

mlfn ö'/' Contemplatie ijS / qWmh hm i^eultgcn 2ïuön(ï!^

^ï>fDirWic tUKö betoijfï/ eenebecmaecïtelijdjebiTaionberaige

eiöcpn*. ban be toaecbepbt/ be toefcfte on^ nn ftlareujcH

ubfefon bertoont too^bt/ oft tdeigeiijcfeïlifbnrbn^fepbt/

tempiat.' ttn ongfjebottben enbe blaer acn-fcOoubJcn bec

3ïe(cn/ ban alle öanten upt-gefp^ept/ als? te Uie^

ten be toaecDepbt/ nu boo? bejteebitatiegbebon^

^at be ben / enbe be oogben nu göelncft onbectoo^pcn t^ :

S*t-' <0Ö^Ujclier:toiiö ofte ben ilDim / in be a©ön-

<iBii^tHt^ b^upbe aengbeften anerbe / eïtbe ban naberftant

wjsf^ öaec upt gOepecfi 5Öttbe/ ineen gelaögbefmaecbt

' )x^mbc I gOelöcIN oaef feec b^el befcO^Üft ©♦ ©u^

ente.

^^ttontiÉc^ Den Begheerenden. ^[cïi l)eböe be Contemplatie

fcijiitoait fomtoölen/ met befe gelijc&eniffeljoorenbefcfnp^

"rn anoie ^^" ^ Oclflcö oft een beeit mp boo;j oogen gljeflelt

fidijcke' toiertombaecop telettenrlt^ct toelcfi opttoeebeclep

mfTcbfï* manieren ftangcfcfneben. <l^eecrfteiï?/ii8'tbatifl!

waert, ^j^j^ ^^^j jj^ jj^^j befonöeraenbacbtelijclibemerclie/

enbe onberfoecöc be ghefhiteniffe enbe fcbicbinge

ban be fcliabuhje enbe liolenren / bc lebenbigöepbt/

enbe Set ober-een-bomen ban glKlijCfee mate enbe

pjovo^tie/ $c. '^z anbere iief/baticb bemercèenbe/

be fraepigl»epbt enbe fcQoonöepbt ban Xixt beelbt/

mön oogen baer op geDcgDt Boube/ om be geneugft^ ,

Van de Contemplatie. 775

u bé toelcBe ith hatt upt fcöeppe ; mht t^at kh boo? ttm gcoote lief De totöefcte^cöiltierpeöebaebcn too^öej cntie Datmejeftemcer/ floc Dat icö öc fdbe hlattlmkzt acnfcfjoutoe/ fioe DaticlJniinDoo^ce* nige anDcreOegeerrc eibers qmochm tDO^Dc.JBaei; uut fal feomcn tme fosgöbuïDtgliepDt om De fellje te béüoaren/ enDe eencripbecomlieUecal/ Dan Die te becliefen- ^eecrfle maniere feglitmengïieUjelite toefen aen De jjl^eDitatie/ DeaiïDere/ DeContem* platie- ^ ^

Den Oeffenaer. t^efe göcIijcBeniffe tjÊi feec be- ^uaem : a©ant in De Contemplatie berDlijDt gaec öe 3iele in eene ftiile enDe eenbouDiglje toercfein^ göe De$f becjlanDtsJ; foo oocfebanDetoaerBepDtDe toelcöe met groote moepelöcfiÖepDt Doo? De |Be> nitatie göebonDen i$/ oftonöbertoontiiSDoo^Öet ItcBt De0 gïjeïoof^. JlBaec Die Defe DingBen fiet/ contemplecrtbeel foeter/ enDelicötec/ enDetoo^Dt Iboo? ftace tegöentooo?Digï)epDt meer betoeegöt/ öan Die Defe niet en (itt ,• al ië't Dat l)p tocl gOe(lu^ öeect Ijeeft foo in De ^öilofopfite/ al^ in De €öeo^ logie / enDe ban Defe felbe faecöen reDenen öan göe^ ben/ enDe uptlcggöen : aifoo oocö beellicfiter/ met minDermoepte/ enDep^oföteliïffeecbetcacBt* men De felb^ faec&e Doo? De Contemplatie / Dan boo?De|BeDitatiei 3Bant Die ftet felbe Doo^Con* templatie Doet/ bemeccfet met eenen opjïagBDeii oogt)^ gBelücb De Coninginne ^aba DeDe / naec batfebeelgeljoo^t/ enDeberfiaenfiaDDe/ bpejcem- pel De toöföepDt ban onfen^alomoninfiettegee^ ren ban Defe toerelDt; ofte maccfet fp felben een bon- öelfien ban Mp^tïjc met Den i^epligöen ^einat^ Du^/ban alle De fmerten enDe pijnen ban fönen l^ee* u enDe <6oDt. €nDe naec Dat f)p / elcfe in Bet befon^ tiec bemeccl&t / enDe onDerfocBt Beeft / fepDt ten iaetften Doo?toonDt 5önDe ban liefDej %th Beböe öBebonDen Den genen/ Den toeleven möne3ielebe^ mint : enDe BouDt Bem ftille fonbet eenigöen ac? BepDtteDoen/ gBeljjcö eenen ©ogel/ Die naec bat Bp beel omgeD?aept/ floogB enDe leegBinDeïocBt gBeblogenöe^ft/ BoubtBembafltnDelocBt/ ^«^e

^bb 4 tiec»

776 Den 1 1 1. Boeck. Het XIV. Cap.

toeracljt ^lïe be aerbtfclje entre bccgancfteföcïte

Dtnoljcm ^en €♦©. ©as Ijeeft dte nacr mijn ooet^

Ijuncüen feec befctjcpDcUjcft bcfcO^ebcn / alö {jp

«nbftfbe^ffpöt; ^c Contemplatie 1.0 ccnenboecö/ eenlilaec

fci)?tjbui3c enöe feecftet* m-fien ban «öobt/ mebe-b^cngïjentie

Scm. ^^"^ becU)onöcrinoDe ban Oemclfcïje bingbcn/

plant, epnbenbe m De licföe / enöe iipt De liefDe fp^upten^

De» aOÖant bit (SJÖctfaeöintfel/ enbebetepnbe/ Dat

top <6obt / enbe onfcn i^eere giefum Cbliftwm

fijnen eSone/ Die al/ enDe alleen on^ goet i& / fou>

Den mogöen beminnen» 3Bant fiet epnbe ban De

toet /enDe ban De Contemplatie/ 1^^ De liefDe. Cn^

Dionyfius ^g gljelijch <©ionpfiU3Bi CartönfianiiiS / feec toel

carthuiia- ^^^^^^ ^^ Conteuiplatie en xmtlj met genoemt too:^

Den Ijet Contemplatijf leben / Dan boo? foo bcel ai si

fpeen toercöi0boo^t^-gcb,:ocDt banDentoillcDoo?

De liefDe/ enDe Dooa Dcfelbe licfDemetljetuptenle

epnDe bcrDienfteliicft/ enDe met een becmaech bercc-

niöDt:5©antDe öracDt Dec lief De/ ijseeninürnment

Dec 3ielen /Die altfe oniS f jeite upt De toerclDt trecltt/

Cf^s gljelijcö i^m l|t <2^?egoriü^ fepDt/ ijeft öet felbeom

t)ooge.

Den Veriangher. 3|jf Dan De Contemplatie/ een

toercfe ban Bet berftanDt / aen-gf)efien Datfeglje^

noemt too^Dt / een gfjeejlelöcfe aenfcDoutoen / oft

een aenfien gD^ö^^ontinb? toaei^epDtbanBetgög^

loobe^

®e cou^ DenOefFenaen (©antfcöelöcft : Jl^antgelöcfeeC'

tcmpïatie toöjss Dat Den menfcö Doo> DelicDamelöclieoogDe/

i?"'l w^iicOamelöcfeefaecfeenaenfieti alfooaenfcöoutotDp

toSiLté öoo2Detberftant/ljet toeicln^al^DcoogeDevsiele/

' fiemelfcljeDingben/ enDe boben al <0oDt; enDe De

Contemplatie i^ een lebenDe enDe gö^toillige toerc^

öinge/ enDe obei-fulch^ Doo? Der tocDoen Dec <0oD^

Dcitjchei* gcatieonfe b^erchingDe* a^antöoefouDe

Defelbe becDienflehjciJ toefen/ ten toare Datfpon.^

teeccö toare ! Wam geiijcli Den l^epligen ^ugulti*

nujj feec toel fepDt/ Dien gefcöapenöeeftfonDec ii/en

fal u niet faligü maften fonDec u.

Den Verianger. 3©aecupt fiomtöetDatt/ Dat De Contemplatie fomtoölen b^ftö^^k'^n top^ötalsfeen

V'aiide Contemplatie. yjj

fiusfUecDacU toanben i^.^icvctlKu^/ Dattjpgije- "via^^'n^ ijöoonteaösöoDöcljjclïefaöen telijbcm mi,,. "

DenOefteiuer. Contemplatie tö02Dt ccn vaflfte 3»totics Gcnoemt/ oftpet Dat too? lööcn/ aljr fp (menfcljeiöcli ïf,Xm* fp^ceclienbe) bolmaecfit cnöebolftomcn lé, Ccn pi^tieeene eerftijn / öoo? bicn bat be stele fonDer ai'bepbt / fiet/ paffie ciibe Oemtnbr/ alö fp contempleert. €en tixiecben / ^°|i s^** oUeimibtsf bat be Contemplatie bemenfctjeli)cJie^'°^"^^* !iraflKen te boben oaet/ enbeiöeene liberale enb$ bobcn-natuerli)c{ie gabe ban oBobt almaeiitiaö» aüant ben ^eere treclu be sielenaerïjem j maec nocötan^ boo^ ben \si\\\^ enbe (jet becftanbt/ eube 3P bolgöt enbe loopt naceben reucö ban fijne falbem aBant be Contemplatie/ gelijcö ben l^:Bevnaibu^ fegfjt/ öefcljiebt boe? eer? boo^homen/ enbebp ma=» niereban fp|eechen/ ecne nebcrbalinglje ^obtö tot lic luenfcöclöcfee natucre/ 'ttocUöoljefcÓiebiboo? fijne gratie / enbe ccnc bergcffinge ban be menfelje^ Ujcöe nature tot D^ttDOojbtoSoDts?/ boo? be liefbe, €nbe niemanbt en ftan pcmanben lief öeOben / oft bolgen/ 'tenspfahebatöpbenfelbenfeenneenfie: luant naer öet göcne batoiibcbent i0 / en Oeeftmen gbeen berlangöen» %^ 't ban bat pemanbt c cntem* pleert/ fco toojöt sön öerte op-gOeljeben tot <8obt/ enbe aenfcDoutot ben fetbcn fonber eenigï)beletfel; enbe boo: be lieföe M boo2 een gï^toicbtetoo^bt Jjptotbem gbeb:ebcn/ enberuHepnbelijctiinftem» 3^002 al ban tooibt liet lierte op-gefteben in <6obt / ^Efftctm enbe ölimt met^eo^ife^opbenbercl}* Cen ttuee-- ?,^!.f!iatiÉ ben/ \$ ggclöcö op-góetrocfien aen-gaenbeben toil* e,i ijïe t,,e \z! enbe Ij^t bertlanbt/ foo bat Ijet nietanberöen gcfcöicöu bencfet oft en begöeert ban C^obt -, enbe om-D^lft i)em met befe ttoee ermen / enbe fcgüt : %t^ bebbc Ijem gebonben / m^z icH en fal fiem met laten gaen* JKaer öet iö öi^r-^n-boben nootfafïelijclï bat bUma^^ guiatieoft beberbeelbenbe firacötoach tn flilte 3P/ enbe op-gbetogben/ op batbeberftcoptheben g()e^ toeert tooaben. iCcn bierben / fomtoplen too^ben be iipt-bjenbigfje finnen in fiilcfeer boegöen gijebon- ^%\M batmi?n niet en Ut^p öet gbenebattegljen*:

;Dbb 5 toooj«»

77» Den 1 1 L Boeck. Het XI V. Cap.

tooo^tïiglj i^/ cnDe ^nftonnenlie ikltoothnitthe*

roeren. €tn lacrdcn / foo too^btoocïi ïjulitljaem I

in öe l^cpliöOcii ban öe acröe op - gOcfjcben : na^c

beft op-oOctogDentfjcpbt / enöc öie aenöac j)tigDe

bcmercfeinoöc / foo bolgBtöe bcrtocnbennge / ent«

45nfe fortf Otcc nacc bc foctig!jcpt. <l^nöc bemercfet met ben

aSlS"^*^ fe* <i5?egortUjBf / bat onfe göetoooniijcfee Contem^

toooniiicft Pï^tic ïio?t ts?/ enbe gijelöcli ben fp^oncfe ban be

*o?t. fp^incö-öancnbieop-fp^ingöen/ enbe terfïonbt toe?

Gregor. I. ^ecom ncber-baüett op b'aecbe ,• of t gDelpcö be bif^

<Bêïöche/ ftöen / bie fomtoijlen \m Dct toatec op-fcö^eten/

itt^» maec terfionbt toeberom tn 't toatei: ballen : alfoo

tó 't bat top occö boo^ be gratie 43obiS tm Öerte een

höcpnigDbecBeffen / luaec too^ben na-ber-Dant tec^

(ïont toeberom cOebtoongen te balen tot begetooo^

nelijcfteilebitatte.

DenVerianger. 5^uber(iaefcfi toel/ toaerombat

be Contemplatie eene rufte genoemt too?bt.

5©É foiv Den Oeftenaer. ^et \$ eene toaerac^tige rulle/ ee^j

tcmjïiatie ne berbulltnge aller beggeerten/ be bolmaecfetOepbt

«f «"'^"' berbeugöben/ ben loon ban beberfaecbtngbefönjS

uiu ' W^ I ftct epnbe \m^ <^iW^x^ / enbe een feer feracö?

tigömibbel omteberftrijgöenbe fupberbepbt bejS

Öerten: ftet ijS be gelucfefatigöept ban bit leben/enbe

tDO?bt oocfe aibu0 gbenaemt : enbe gbelijcfe be göene

bte eeutoigö-öuerenbe igf / in ftet aenfcftoutoen enbe

beminnen ban <0obt almacDtigö / gelegen is?,- alfoo

oocl) i^ ^z\z op fjaer maniere in alle bepbe geleggen*

<©nfc WW' iBaer alfoo langb alief top nocfl repferjöf in befe toe^^

löffftÉK rclöt 5ijn / foo \^ D'onfe altöbtonbolmaecbt/ al ii^'t

onboï* bat ben on-fiendöclien 45obt fgne tegfientoooabig^^

wactBu gepbt onö boet gOcboeïen/ boo^ eene toonberlijcfee

ènbefoetetoercl!inglieinonfe3iele3 enbcbecgabert

alle bare begbeerlöcfaöcben in bem alleen / enbe

öjengbt foo onfe 3iele tot eene feer foete enbe aengfjej;

namerufte,

DenVerianger. |Bet toat tteerftigDepbt moeticfe

mpöiertoebegeben-l

-ömptriu'. Den Oeftenacr. m^iZt^i u gier toe gereet/al^ \iit^

se tot Dc ontoeerbigb toefenbe / boo? ootmoebigftepbt / eene

ÏÏ'JlfT' bolmaecfite öBeBoo^faemDepöt / enbe ober-g&eben

Van de Contemplatie. 779

utocöfeïfiS / entjc bi^t öaecom göeburtaïjlöch/enöe öeUeelt öe tcfle De booaftcötialjcpbt ban «0oöt al^ macljtioU» aDant ceapcgljdöchcnijEfdacrtoemet Oöccoeöen/gdöcfe öen l^. »0?coonu0 O^^tupgöt/ cften5ijntiaertocalie uut facQuaem/ gljdi)c!i3Ön fooDaniaöc Die üan natuerc toeoBen ongftcruft 3Ün / altö 't Dat ^oötalmacljtiol)be natiicre berbetcren enDc bcilmalien m\u Wam im 10 ccnc uptnemetiDe gabc 43oöt3S^ / cnDc Die nitt Gcnupn en 10 : enDeööe- Iucööeul^,3{uöu|iinud fcgfit: iget iöDeContem' Augu». platie alleen / Die met cccDt aüe berDienilcn Dec l™^^^ recfjtbeerDiaDmafeingen/ enDe aüe Den arbepDt/Die 4^ top in DeDenalu fouDen mogen te toercfe (leKen / te asretöig. baben gaenenDe ijpbecgelijcIuDefelbemet Ijct gout/ Sm? ÉnDeDefeorteiijcöeaOeüeenten: toant fptjs feec De- piat«» Quaem/om onjö tot De licfDe/ toaec in De bolmaecöt^^ ^m gelegen 10/ te üietïGen*

Den Verlanger. v^n caet gOp mp Dan niet / Dat tc6 Daiïuaertracijte^

DenOeffenaer. gchcaDe öetu tocl / maetbooi Dicnbiegt)/ Doo? Den biekiten u Den^eere Doo?De gcöoD:faemDept faUepDen. €nDe toeet Dattec meer ölöecnen toegii 10 ; ehtje a3oDt en fïupt nicmanDt bupten: r.:felbe DefïeclneenDe ongOeleerDe mcn^ fcben / 31JU iiizt toe beeiüi^guamec om met Den ^ee^ retefmeïien, ^eneertotoegöiief/ toaecDooape^^ 5©oo?toeic# mant fijne engene liefDe/ DoobeerDigliepDt/ enbe De 5!" *°i^^^ begeertcbatiaecDtfcöe Dingen becfacc&t- 3a^ant in Je ;«?«», mn guaeDtmiUigfje 3iele / en fal aeene toijftJepDt tcmpiane glierra^ti3o:Den. €nbe gtjelijcfeecbiiiö Dat Het lic- jioafoei- ftaem/ Dat becDo^ben too?Dt / beftoacrt De3ie!e,- ^^i^ cnDe De acrDtfcöe in-toooningfie / D2ucFit neDer:: toaect^Dat berfranDt iM toeiclj beel pepfenDe i^ : alfoo en too^Dt Daer niet g^ebonDen / Dat De bpectg^ ijepDtDecfj^pIigÖec Contemplatie meer bdet/ aljEJfBat&e ben roocfi ban De aerDtfcOe begfjeerten / gljelijcfe jomenyia* cenen nebe( becgaDect ban beel op-ftïimmenDejJfj^"'^ bompen/ oft öetgöetoicOte bec iiefoe tot eenigöe sefcöapen Dingen / toaec Doo^ De 3iele nebertoaect.ö göetrochen too^Dt» ^e toijf8epDt en toozDt niet öÖebanDenin'tfanDt Dec gfienec Die facDtèlöcfefe^ï

ben

780 Den 1 1 1. Boeck. Her X I V. Cap.

bcnfonbcc berfterbingOe j ömafaronbtfcöfit/^P en tiei in mp nict/entie De 5ce/öat i^ t)ct Ijectc ban Den inenfcfi Die feec beftommert i0/fp?eecöt tn Defecboe? lob 28. ocn:eSpeni$?metmpnict/fpijek bccbojoBenuptDe oogen Der glienec Die nae Den bleefcfi (cben / enDe De booelen Dcjbj Ijcmtl^ / Dat i^ Den IjoobeecDiöen/ i.ö fp onüelienr.

Den Verlangende. <0t\] \oit f al mp Qtïim beDeten/

Dte ^abiD toenfcbte/oliei ban eenDer Diipbe cnDe ith

fal blieociv enDe ruften ! l^oe fal it\\ olurahcn tot De

ruae Die oftp foo feer pM i

RichaM. in Dcn Ocftenaer. ^00? De neerfltofiepD / gTjelöcft

Benjamin jj|i(fjarDü3 leert / Doo^ Den arbepDt ban Ijn toerch/

^•'•^' ^^' Doo? De neerftioFjept ban De jiiBeDttatie / Doo^ De

necr|liöf)cpDt Desf <6OebeDt0 oft Der bccljeerten :

tii(t\}thn^idu\iyijl$ / maeren poogïjt u Ijicr toe

niet / oDelycfe fommiaDe ontoijiTelöcö enDe ber^

i>oeï)at* metelöcli otjeDaen fieböen / Dan alleen u felben

mm tjrm gcreet maechenDe Dooj Diepe ootmoeDiofjcpDt/ enDe

Sl?fLSr D'oeffeninoljcbananDere DeugöDen / ban bet öBe^^

giKcat beD/ enDe H^eDitatie. 3©erbao?Dert u Daiï tot De

mahm/om Contemplatie/ befonDerljJcö Doo? fiet berfterben /

fittSn 'Ö'^^ beocffenen ban De DeugfjDen / enDe ftet onDec^

tcmpiane IJouDen Der regftelen utoejcf ftaetje? : HouUt De 3!ele

« tttm- moetbiinteboorenbanDe begljeerte ban alleoOe^

s*"» neucHte / ban tüöelijf lie glorie gbefupbcrt too?Den/

Gre-or. 6 Qtlmh Den ^,. (ïBjegoriu.Qf leert/ enDena-Dcr-ÖanDt

pwrai. nioetfe ftaer begeben tot öet aenfcbou^enDe leben»

ï^tccom i^ 't Dat bjp in ftet teben ban De €)uDe 'Ba^

DerjJ / enDe Bare onDer - boijfingOen / feer Dicötoijlsï

bermelt binDen/ban fiet göene Dat ons? in De Deu^)*

benfouDe mogen onDer-recfttenj maer feer felDen

fultgbp acDter-balen eeniglje leeringDcDïefponjf

öcDtergclatcn öeDDen ban De Contemplatie / oocft

ntetDcgbeneDieöetContemplatijf/ oft aenfcöou^

tocnDelebentoegjjeDaentoaren/ maer bcbben toel

gïjeleert/ fiet gfiene Dat D'ootmoeöigftepDt / gOe^

fiDOjfaemftepDt / obergöebenfön$s felfi^ / De fupber^

Maith.y. ijcpDtDeö Öertenaengaet. 3©antfaligf)5ünDefup*

bere ban fierten/ teant fp fullen <0oDt öicr / op eene

fellere manicte/Doo? een fpiegcl fien/enDc Dner naec

aen*

Van de Contemplatie. 781

flcnficfjt tcoDcn aenfic{)t. gcfalicDbcgBefcpbt/bat i.cor.13, men boo^ al tz ïjoobcatiislicpt moet bcrfterbcn/ ^^^ 39. toant Ijet^BfjeOcöt alleen /bcjö gljene^öbieDembkC^ tm^mai ootmoeDigljt/l'alöoo^betöolclicnonen. €nDe t)oo? bmi «« be tcechenen ban een Contenmlatijf/ neemt befe fontcm- biebenl^. 23onabentura gljecft/ bè gBeljoojfaem- ^Sn , jjepDt / b'ootmoeöigliepbt / een anbec niet te oo^bee- Benurd. [ len/fpfelbennietbedjeffen j toant tit toaerachte^ ferm 23 in j Irjcfebe Contemplatie toeg[jebaen3ön/5önb'alber? ^''''* ootmoebigï)|le/ fn luetcn toel bat Degfiene breljct officie baniBartljaDcbienen/brcötoil^ Oobeaen- gljenamcï:3ijn/ ban btejBanamnaecbolgfjen/al !ö*t t^^t befe Det befte beelin fijn felben berftofen lieeft. gö^tbatgöpbanootmoebiglj enbetoelber^ (io2ben 3ötjt.ö *t bat u niet en beletten utoe öefjoeftt* göe finnen (gljelijcfe in be fiecften placfjt te gDcainc^ï ben) utoe pjjnelijclie fo^gen/ utoe önagenbe fonben ; of t be menigljte ban pbele pfiantafpen enbe gebacü=^ ten u niet af en trccben / foo fal ben öonineö u lep^ ben in fijne flaep-feamer.

DenVerlanghende. H^aer toatOefFeningflcnfiOtt- (öeffmingc

nen on<J gelpen enbe gijereet maecbeutotbeCon' Dieonöbes ttmplatie / beöalben^ Jjet berflecben / enbe \jn 'iU!?!^?, eneOebt^ iZZ'

DenOefFenaer. €e fittert aen be boeten ban onfen purciu ^aligftmaecfecr met iBaria/ f)em aenficn/tnebite^- ren/ enbe ben geaupfien 3efu$?contemplcren. »6l)p 3i)t toel inbacljtigö toat Doecö bat ben öepltgen ^b^ nabentura ben 5^. €üoma«5ban ^qutnen alietoont Öceft^bittoaöeencrucifir/ Dettoelc^DpfP felben boo^oogDenlielöe/ enbe met tranen begcte.33oo?^ toaer onfen ^aliglimalierCOitftajö ^zfi\0 enbe fijn Icbcn/ 10 be t)cun/ljp i^t^cn toegD/ bc toaciDcpt/en^ beHetleben*

Den Veilanghei . ÜBatt mp buncFU battCt beel 3ijn 3ïïifli?unft

ban be gijene bieljaertot be Contemplatie begöe- jnDcitiuusj ben/ betoelffte acOterlatenbealleanberebingljen/ ^0,"^^^^ booKjOf-loopentot Ijet bemercben ban be <6obbeIijc^ piatiue» iic bolmaecötfjeben!

DenOeffenaer. '^it gefcfjiet booitoaec mcuigö^ mael aibuft befonbeclijcfi in be gfjene bie Dier in on-

erbai»

782 Den 1 1 1. Boeck. Het X I V. Cap.

crtiaren 3yii / enöe ficn fclbcn (aten boo^ftacn batfij

toat 3Ön. Iget toaec beu^c tjat fp ccrfl ö'upterdc

tuc. 14. piaetfc berfiofnt / tot öat fp fjoo^öcn : B^tent felimt

cant. 2. optoacctiof. »Oft bcfz lt»oo:ücn : c^^taet op / öai'ft u /

mönb^icnöinne/ möntJUPbc/ injjnfcljoonc/ enöe

feomt/ toant Den tonner i> nuUoo^Dp/ te toeten/

ban be fonöcn, ben vcqIjqu i^obef-oöegaenban

meniöerijanöe pfjantaficn/ be bloemen Oer öeugl)^

ï?et!öfcttben 5ön oöcfien in on^lanbt- i§et töf nocOtan.s feec

ïiStf P'ofötelöch te mebiteren ban <aobt0 teöbcntooo?^

«.ïbait biöïjepbt/ enbe fönebofmaechtöeben/ aenaljefiert

cBoDtsite* bat bet boo^naemfte toercft ban De Contemplatie/

Smliï?^' ti$ B«^t aenfcöoubjen ban <öobt / boo? foo beel aljs B?

öiffi jae bat meer tiss/ in

hoimaecut' elclie IBebitatie Bern Daer toe feeeren/ enbe cphlim^

öïöÉiu men: boc?t.i^/ De toelbaben ban<6obtalmacl)ttgö

biciJbJijIs? met een banclibaer ijerte obcrDencIien /

^nbe boo^ ïiet aenfcljoiibjcn ban De creaturen op*

ïüimmen tot ben jgc bcpper ber felberj bcfonbcrliicti

nocljtau^/ öelijch itU cefejtu bebbe/ upt be iBebita*

m ban bc menfcb-too^bnuge €lj?iai/ban be i?. IDa*

get M A R I A , enbe anbere 45obts^ l^epltgen» IBacc

bemercöt tat qUp ban be boimaechtljcöcn a3obt5J /

op ttoeeberfep manieren utoe Hebitatiefeontacn:*

. recöten»

ctocÊ {€m eerften / boo? affrrmatten / Det toelcl! oFie*

Sn tTmi- f^Öi^^ ^^^ ^P ^^" ^^^^ feggöcn / oft fjem toc^

titcc" iban fcl)?Ö^en eentge bolmacchtöeben : bp erempel affir^-

öebou merenbe 43obt i^ almacötigb/ toijssv recbtbeer-

Jr**^5«^ htf "^^öO/ goet/ ben ^f öepper/ regeerber/ befcbermer /

c£ii <ïöoo?* ^^^^^ ©aber/mee|ler/mebefön/^aligbmahcr/en>

be aï bet gbene bat eenen alber - beften ïDaber / en*

be befcOermer toe-gbefcO?cben fean toojben / bat

moet Dem met recötenbc onepnbelöcber meer toe*

öbeboegöt toojben/ Voant met recöt moeten \s)p

ï)em befe enbe ontallpcbe anbere bolmaechtfjeben

toe-fcO?öben. <^nbe befe maniereboigbt De ftonfte

tict fcbilberjsnaer / bie aïtijt toat bp boegbcn in öet^

Oljene batfp fcftilberen / enbe men fean baer niet ge*

noeglj bp boegöen» ^Ifoo too?bt €>obt eeutoigb ge*

noemt/ toten^is eeutoigóept foobanigö i^/ al i^ 't bat

Van de Contemplatie. 78 ^

OÖP o^bucrtoDltjcö met bcc gcDacïimi bupfentigö bupfent laren Dacr bp tïocoöt / foocnöanon^bec^ ftaht nocötanjef oocö ban ticrrc tot D^t Dcgcijp de.ö eeutoiaficpötiGf nfetgeraöcn.

(Cen ttóeeöen/ öoo^ negatien / 't toelcfe gDcfcliüt ^^Mttjecwp aljSf top pctUan <6otït toeprcrt oft loocfjcnen / gelijch wameï«» al55 top / bcmcrcfienöe de bolmacclitDcöen Dcc crea» tuercn/ De rdbcloocf)cncntn<0oöt te toefen/ nocft bten met toeenfcö^ijben/ toantöefebolmaechtöe* Den Der cteatueren epnöelrjcfe 3ijn/ enbe bermcngelt met beelöeclep onboimaecfttOeöen:öp ejcempehfiBp feggfjen bat 45obt geenlicöteniii/ ggeentoittig^ fiepbt/fcöoonfjcpöt/becmaftelijcftOepbt; maer pet 'ttoelcö befe binglien onepnbelöcl! te boben aaet/ enbe öet toelcl^ a( öefe btngen beel bolmaecfitelijc* het enbe op een ebeïber maniere begrijpt/bat öp on^^ epnbelïjch/onmcteüjcKonbcgcijpclöcït/enbeoriupt^ fp^tMm^ i0. 2tlbü.ö fegöt ben l^.f^onabentura'in ben boech ban ftet ^lepn goet/ p. 3. iBen fegöt bat vöobt niet en i^ pet batmen geboelen fean/ maéc bat be finnen te bobengaet,- niet pet batmen bec* beelben fean/ maecbatbobenonfeimaginatteenbe berbeelbenbe ïiracRt iëimti) petfulcli.0 batmen met ben berftanbe begrijpen fean / maer bat on^e^ berftan t berre te boben gaet. <21>efe maniere iö beel berïjc-- benbec/ ^nbe to02bt bergeleben metbehonüebcm graberen. jpaecöet gene bat öicrgefeptijE?/ biait meellenbeel tot lm berilant/ en bemercfeinge/ meicu ben toiüeöeeftöier in berre l)ctboo2beeï : toant 'oe- fen / aengefien tiatalk bingen in <0oht onepnöeï ijcö 3ijn/enbe batter in Wc toerelt niet gebonben en feait too^jben/ batfiict mebe tebergelijcften i^ ; toeü.fcïit enbe begeert fjem onepnbelticfe te beminnen / enbe berfoeptaï f)et gene bat bergancfteïijdt i^/enbc acfjt liet alsü? bunligOept enbe b:ecö* €nbe baer toe b )02bt be Ccntempldtte gficftiert / op bat be 5iele boa;: lief ^ be meta3obcbereenigl)t/ enbe ban alle ongei.egeU be affectien oft toercöen ber creatueren afgi:troc* feen too?be. .fïSaer beniercfet bat ben toille berf cljep;^ ^^ ism* ben toereken bcünpu l^et mfiz toercö / al}^ gijp ^^^% <öobebeel gelucfe^biebt/ tenopficBt^banïiebol^tjpocifmt

miieclit^

784 Den 1 1 1. Bocck. Het XIV. Cap.

hl 't roit* mnccfuljcöt'n titc in fjem 31)11 cnbc ba t upt eenc fcjatt^

uinpicren. bciiöelieföe/ljicf lu u Dccmüöeudc/fo bat öf)p be feU

l)c fcec anlDcUjcli Dem fout toillen acbcii/iöacc *tfa*

i^c bat Ijmx öie ontb^abcn/ en bat Jjct in «toec macljt

ï?ettiD«» tuace. i^et ttuecbc / al0 göP bc bolmaecluDeben

öe u>c«h, <t5obtiiJ tjoben al uacegljt/ alic binoen met <6obt bec*

aelei»cn/bciactjt;u fclben/ enbe al \}ct gene bat u acn^

oact/ bccfaecfit/ op bat gljp Üem alleen foubt mogen

befitten/ Ijem alleen font mogen beljagen/bie oncpn*

beiijcii te boben gact/ al battec in befe bjerelt gebbn*

ben i<an too^bcn/ iacoocdinontaUücUetüercibcn/

maec 't batfe ban <^obt gefcljapen toieiben.i^et bec*

i^ctöecöÉ be/ Uöaci* boo^ gljptjemfoccbt te beminnen met be

\ntxtH, meefte affectie t^k u mogelijcft i$ I ten opfic Ijte ban

föne bolmnecïitijcben/ bie een pegbelöcli in 't bpfon^

ber / onepnöe(öcli 5ün/ ^w^^ toeerbiglj met onepnbe^

lijciie lieföe bemint te too^ben/ enbetoaerboo^glip

bjenfcljt b'affccticnenbebe begeerten ban ailebe cre#

aturen tYameu/ om befelbetot<aobtaImacl)tiglj

lipt gantfcbec {jf n^n iipt te fto?ten / enbe ben fêb

ben upt aUc n ïwe bracDten te beminnen, ^et bierbe

«)et bittöc tocrcfi \^ I tooer boo^ gijp u beiblöbt ban ai Het gene

to«c<u bat «0obt göcfcfjapen beeft / enbe noclj bagliclücbs?

boet/bcfonbcrlijcli tot bien opficBte/bat Dct ban fijne

Öant feomt/cnbe ban 5üne macbt/bie almogcnbe is5/

ben alber- toölU'n/enbe x^m alber-beflen \^. ^ct bijf ^

^ti bijföe ö^' ïï^i^ berbcugen ban be eere enbe glorie/bie ö'oün^

\sxtiiK gitelen tn ben bemel ODobt aenboen ; enbe toenfcben

bar ö^m be menfcften / tw'^t alle creaturen / ioben /

i^ftfffTe eeren/ enbe bancliem ï^et fefte/ berlangöen om

lucuth» nier *6obt bereenigbt te too^ben boo? feennifl'e enbe !

licfbe / cnöe ^\)m\txm befe bereenmgfie / enbe in Xiz

felbe ruilen / toner mebe jp met alle creaturen ber ^^

eenigbt i^/ booi fijn toefen/ fönetegenbjoojbigljept/

cnbemacüt.

j©.itmatf* IBaer be boïmaecïttöebeii <0obt3Ef/ en bienetit

rteiuorDe met alleen totmater ic om te contemplereu / maec

contcm* 00(f| 3jjne toelbaben / be miferien enbe beröo^i

Suïm li^iHlieben ban bet (eben onfeisJ ^aligbmaecberi5/i:

(giu enbe 3Önc tooc^ben/ tn be toeltije in ber toaer^

Öepbt/ ben öDccft enbe Bet UbenW/ öetoberbenc^r

Van de Contemplatie. 7^^

hen ban be eeutotgOcPöt / cnDe ban 0110 ücmdfclj 3iaaöcc-lanDt/ befc grootc koccclbt / tnDc top fcU bet / bic cene filcpne tuerelöt oljcnocmt toojDen; €cr\ lactflcn/alU materie öie tot De £Deöuatie Dient/ öan üotU tot tre Contemplatie gOel3oeaÖttoo2Den/ tö't bp albien batfe totbelieföe<0obt0ofjefcöic6t too^bt / enDe batmen in befe fp felben <0obt boo? ooacn fielt j toelcö 10 ^zt eecrte mtth ban be Con^» temptatie»

Den Verlanger. gicFïfoubetoeïtoillen toeten/ Boe batmen ban be treatueren/ totbenc^cöeppecbec felbec moet opölimmen*

Den OefFenaer. ^cnmect&t be felbe al.Ö <60btS2? ;^?"f^*,

toercfeen/ enbe booial/ föne43obbeUjcFietcöïjen^ rcca^aecw tooo^bigöepbt/ macöt/ tonfOepDt/ goetOepbt bie rot Dm in ïjaec uptfcöööt/ enbe anbece fijne bolmaecl»t^ ^^*^^Sf2L jeben/ enbe bat/ göelijcbertoiiö batbobengefept^g^^^"^ t^ / <0obe be felbe bolmaeclitöeben toe-fclj2ijbenbei * öft ban pm toeprenbe !)et gljene / liat min bol^^ maechti.ö : toant allen Jet goet/ batinöaergöe^ Ijonben toojDt/ l^onu ban<0oDt/ enbe moet fiem toe-gijcfcl]:eben to02ben, €nbe ben meeftenbeel ^an ootfe gOeboegfit toojben tot be menfcft-tooji= btnge onö éalig[}iriaeclier$?/ toant Op öem getoeer^ bigot Beeft tizn meeftenbeel te berben / enbe bcel ponen om onfent toille onbee-too?pen te toefen. 45ftïJ ïtont ïjctooefe boegen aen ben tiemel/ altoaec allen fjct qnaet/ Bet toelcftfiiecgDebonbentooibt/ tipt-gljebannen fal 5ön/ enbe allen goetobcrbioe* belijcfe meerbec fal 5ön. ^hp fcont ooch upt alle Hncfafem faecfeen occaften nemen ban banchbacrljepbt i toant ocr^^firïSi i^*t bat gf]p aenfiet eentgegoebecen/ bieuofceen oaiüku^eca anbec gftegeben 3Ön / bit 3ijn foo beel toelDaben/ \j^^^* bie u göegunt ^m; té't hat gftpuptlicföcnbei:' blübtban fjet goet banutocneben-nacftenaLsof't u epgïjen goet toarej iö't bat glju eenenanöeteit tn ellenben fiet/ enbe bat gfjp ban bc felbe beb^ijt 3ijt/ bit en i$ oocü geene felej^ne toelDaetj ii^ 't bat gliP met eenigö guaetbefocljttoojbt/ neemt bit alleen remebie / 't toelf h u ban a5obt gfiegebcn too^bt. €nbe Di^ï^ in l^anmen Ucöteljjclt liet gelcof/ ficpe/

€e^ enbe

78(5 Den 1 1 1. Boeck. Het X I V. Cap.

cnöe fonbctlingïj öc ikftjz oeffcnen ; toant top \mc^

ten onö baflcltjcft latm boo^ftacn / öat Ijctoocöt

tiat top ontfanaDcn ïjtbbm / om ban ^otit glje^

oeben t$J / cnDc moeten bevljopen / bat top ban fijne

OoetDepbt nocï) meerenbe meecfuHenontfangiien.

(€en becben/aengefien/ bat Dp onö btt al iipt encheïe

lief öe bcrleent/ foo 10 *t toel betame(öcft bat top t)m

omen bie om foo lief oö^'D^bt Beeft / toebecom fou-

ben beminnen.

sscriua^ ï^et lö oocl! ecn befonber jnibbeïom totbecon^

mm miö^ tem'pïatie te gei*aecï?en/ljcm te oeffcnen in be fupbe^ï

SecmTtcm! ^^^it^^pni^öö^/inljetoberoebenfön^iffelf^/ enbein

yiatic te ^^nen oprecljten pbet te gfjeb^upc lien- Wmt top

Bcwiieiu bemerclien/ bat be gljene / bie eenen opcecfiten pbec

bet 5iclen oeDabt Rebben / niet tegljenfiaenbe bat fp

öoo? be öeöoo^faemljepbt bicfttoöï^ banbefefiilte

af-gctrochen 3ijn gOetoeej! / niet te min fcecbecöe^

^ntitrt ben (jeDben gljetoeefï in be contemplatie. (€en laet^

tniDDficit. ^^^/ {jct i^ eenc feer {jracDtige maniere / enbe mib*

bel om re ftomen tot be bolmaecluöepbt ban be lief=»

be/ enbebe contemplatie/ (jemtotoSobtteiieeven

booiafpiratienenbebecfucïuinöïjen. ^iet fiieiaf

Ij^eeber / t)m l^. ^onabentura inbe repfe beusiele

tot<^obt.

Den Verlangen ^tl\ fal ÖiCC mebe CpfjCUben/t^ 't

bat u geliebe mp te geben eenige p^actijcüen bienen^

be tot be contemplatie/ bpfoobecte/ batüetumet

te moepelöcö en foube ballen.

mtïfcm* ^^" Oeffenaer. b'€erfte/ 10 tcuc bolftanbigljept

Dcii v?nc» tn füne oeffeninglje : ^e tWchc/ eenc ücDamelijche

M^^ür^o rurte:öierom i^ 't bat top ïcfen/bat iBaiia toa.o fit*

m De ron* teube : ^e littt^e / alleen te toefen / foo beel al^ onfe

tnnpiatie. maniere ban lebentoe-laet; toant teberonacötfa^

men öet gljene bat fynen roep aen-gact/ i.£?eenal^

Thren.3. bemteeft belet. ï^pfalalieatfiuen/fegötben^^o^

pftect/enbe ftoijgften/ enbeDp fal fp-felben bobcn

fp-felbea berDeffen : ^e bierbe / fo^ge b?agüen/ bat

alle bingijen betamcUjcii enbe o^bentelijch gefcOie^

ben/ 't 5u in-toenbeli)cö / 't 5P upt-toenbelijcfi / 't 3P

oocfi in liet gljene/ bat ben Ucfjamenoobtfafeelücö

i.ö: ^cb^fbvV'tber(iei:ben enb^ b^ctoinnen 3ün^

bet

Van de Contemplatie. 787

bet gcDKCcfecn/ befonbcciöcö nocOtanö bc fioobccc^ t)pc : ^è (eüe/cm toacliec onötTijouö^i ban 't gene/ bat föne maniere ban ieben epgen 10 : ^e febenttc / Oeerne pet Ipcn: ^p öeeft u becö^uc6t(fepöe llQop^ DcQt. s* fejj) metacmoeöe/enDeijceft u iBanna toteene fpö- fe gOegeben:3acob tjeeft <öoöt gfjefien/ aij3f Dp ban fönen b^oeöec Cfau becbolgt toieröe; Den ^.goan^ tit^/ aljai öp balltncö U)aias:öcn ig.^gtepöanu.ö/ aiis Bp öcfleenigDt toterbe: «Deacötjic/tsancüfeggtnge; öeflacö-off^canbe bes^iof^falmp bereeren: biti^ öen toegfi/ luaec boo? ieh u mijne faüQf^m f al ber^^ töoonen: ;i^enegöen|ïie/a(öetg!jcne/ öattegften^ tooo^btgö 10 ( aljöf oft top bc öoobt boo? oogfjen fa*ï 0en) becfmaben : etibe bit ië 1 gDclöcü met ben ©a? trtarcB ^biaflam in be beuie ban söntabecnafeel fitten/ alfif flemt^obt almacDtigfjbeceertmeteeit bifioen bzt €ngelen : ^e (Cörcnfte / bolöecbigljepr in'tbibben/ enbeöuipe berepffcöcn banbelfepU^ OÖ^n / maec albec-meefl ban be ^.iDoebec «öobt.^ 5lfearia: TDeelffie/ eenpbecbet:3ielc:^ettoaelf^

Se/ be fupbere mepninge : ^e bectDicnfie/ een göe^ uerigö gebebtenbe mebitatie: ^ebeertDicnfte/be (ontinuele oetfeningfir ban be tegöen-tooo^biggcpt *^zbX0 : ^e böftDienfte/ eenen pbec enbe lief öe toe fpnen naeflen.

DenVerianger. (i^p battec m'ct öcDtec-gBelaten gn to02öe/noctj en geb^eecfae / öet toelch be contem^ platieaengaetj bibbeu/ mp tetoiUen uptleggen/ toat bat te feggen ijJ / öet minnenbe oft beiXiCijenDe oebcbt/ enbe boe öet felbe moet gefcöicben i

Den Oeffenaer. =^et minnenbe oft beteegfjenbe p^^^ ^^^ ÖÖtbebt/ too^bt foo gftenoemt ban be affectie/ be fj J';^,!^;"' toelcfee {jier in meeft te toecefe gefteit too^bt* üBant mv£t oft ÖÖelljcö P.Paz fegöt / fjct i^ eene communteatie tfiucgmtw enbe banbelingöe met 45obt / toaec boo?be3ieleS^^ö^* acötec-Iatenbe be rebenen/ biemen boo? Ijet bec^ flanbt placö te ob^r-leggöen: enbe beel meer af- trecftenöe be finnen ban upt-tenbigöc faecfeen/ öljss oocft be imaginatie oft bcrbcelbenbe feracljt/ ban aile ïicljamelpcJie binghen/ bxz on^ fouben mo^ UÖ^n b^rftroren : Helt ija^r feiben va <0obc.$ tegöe»*

78S Den 1 1 1. Boeck. Het X I V. Op.

tooo^tiigOcptit / cnde te b?cben3ijntiemetföncö^^

bacöteniffe/ bau alöer-meeft lïcgeeft tot affectten

ban lief öe / enbe flet oene/öat Oaec tot öe felljc fouöe

mogen bertöecöen : foonocötan^met/öatfeallean^

öere ajfcctf en ban geloof/ Dope/ öancftfegginge / lof

entïe oUergebingc uptjlupt / maec öegcect ï)it nu

boo^Oaei-fclben/ nüboo^eenenanöcren: maecgöp

fait mp (eggen/ i^'t faechcbatoBobton^ljiectoe

roept / foo fal fjp onis ooch Ö002 föne gratieboo^6o*

Traft.i. inen enöe onberljoöfem P.dePuentc raetnocljtan^/

c.5.5.2. ^^^ tie5ieleBaecinöetegen\jDoo?öigöept<©oD${fou^

bebercenigen / enbe ^obtfoubeaenfcOoatoen/ ge^

\ijt\\ Op tua0 boo^ Det begtnfel öeiss toeceltsjv alle bin^

gen berbullenöe/ enbe in fp felben genoegöfaem/en^

^ot tjc De batfe öaer late boo^fiaen batfe aljs een jlippelfeeit

5icicDe alleen met Oem/ enbe in öemijS; bie alleen alle bin^

mm ocn/enbe alleen boo? fp felben genoegOfaem ijï/enbe

<öoD$p?o*gel)cel oare liefbe in Oem flopte j oftoodibatfpbei»

mm O' mercfte floe bat <0Dbt fp felben beminbt / enbe bZi>

bcruggea grjjpt / enbe fjem felben berfleugbt ober sönbol'*

maecïitbeben / enbe bat ïjp alfoo in ben afgront ban

fijne toöfijepbt/ enbegoetDepbtalj$eenb>oppelfeen

geftelt 5önbe / terftont upt gantfcDec fierten in öcm

becanbere» (€en bcrbcn/macö Dp contempleren/Doe

bat <0obt ben Baber fp felben fiennenbe benzone

boo^tss-b^engïjt/ enbe befettoeepecfconen malöan*

beren beminnenbe/ boo;jt^- Dingen ben i^.<0ee|i/

enbe ftoc bat be <0obbelö£öe per foonen met eene on«

epnbelijcfee bolmaecfttOepbt/ {lare cpgenbommen

ftebben; enbe in befer boegen in fp felben bertoeelien

èenigïje affectie ban liefde tot be b?p 43obbeUjche

per foonen / op bat Opeen met baer-liebenfoube mo^

gen 3ijn/aengefien/ bat be l^.^^iebulbigöepbt booj

eene onepnbelöcfee goebertierenfiepbt fiier toe Da^c

tocerbiobt.

<Defe ocffenfnge/ fegöt ©.©35/ iief p?of9telflcfter/ tjS't ba t be 3tele fjier toe genoot toojt boo? be mebita^^ tie : toantbeliefbetreclitbetïjerteftercltelijclieraf ban baertfcbe bingen / berciert bat met beuglrben/ enbe l]ct bert toojbt beter en licDtelycfeer gefupbert/ Jonazen, gélöcfe b^tt ]^»?5onabeiuura getupöBt/öw fiet biec

be(

Van de Contemplatie. 789

tïct ïfefbê/tian boa? be toateren bec tranen, 3Bant be niebttatie m i^ aabecgj niet ban een foagfjbulbial) onberfoecö ber aielen/toaer boo? top pet 'ttoelch oniS becbojgen tie? ontbecficn/ op bat top onfe affectie fou* ben ontftefeen/ en bertoecfet fonben toojben/ om on^ tot eeniöO coet te begeben/of eenigfj Quaet te fcljou^ toen : enbe onttoöffelöcfe0etonbecfoechenD2engl)t flcbept mebe, jiBaec We maniere berepfcDt batmen Conbitim tjan teboreninbemebitatiegöeoeffent5pgetoecft/ .^If^fL.. öaer-en-bobenecnefonberlingebentecbinge/ fup= omDet berftept bes^ fiecten / eenen affteer oocfi ban be alber- mnmcnDe mtnfle fonben/ enbe een neerfliglj beoeffenen bec oftbt\3n* beugöben: toaec toe befelbeoocftgeüiect moet too?^ geïc tf ben/ niet tot bertroofïingen.guïfigljepbt/ oftpbel ocffcum» fiepbt. €en ttoeeben/ fp becepfcDt/gelijc^ top ban be contemplatie gcfcpt öebben / eene (ïtlte ber natuere/ «nbe ben roep Oobt^ ; toaer af ben meefler ban pet 45ee|leIöcFj leben oo^beeïen han / enbe een pegeUjcfe öp fpfelben bemercfeen/ toat betoegingen enbe trecö batgfip geboelttotbefemanierebanbrbben/ enbe be felbe bolgen naer f)et goetbuncfeen be$f genc^/ ban ben toelcften öponbertoefen tooit.

©002t$f en berepfcbt niet alfeen fiet gebaupcfe ban be mebitatie/ maertoo?btfnermee(lenbeelbp-ge:: boegbt/enbe gelöcft ben g)2op0eet (ïr(iren.öp:cipDe^ teerbe/ al.s? ÖP ben berp-flager enbe Bet foetgclupt ftabbe geboo2t j alfoo moet bier be mebitatie ban {jet leben/ oft ban be boot om ^aligDmabers? / oft bnn be ^^obbelpcBebolmaecfetbeben boren gaen/ enbe ölbu0 toon be5teleberOebentotbetminnelöcöce^ beb.€nbe in't begintfel begeeftfefjaer tot berfcöep== 4 Reg.3. ben affectien enbe begeerten; maernaberbanbttot 45obt alleen/ enbe bat foobeel te langer/ ftoebatfe ftier in meer berboo^bert i0, S^en moet bier in bet bebjogljbanbenbupbeïgabeflaen/gclijcöinalican^ bere manieren ban bibbcn. 5Banti^'t bp albien bat i^nOitnm pemant geboeït/bat bp boo> eene geeflclijcfte gulfig^ J^V^^^i^f^ Beptoföoobeerbigljcptgetrocbento02t enbe bat (jp ,„öe(-"ml. b'anbereberfmaetjOft bat Ijp afgetrocben too^rban mm ban ben Pber ban be geboo2faembept/ban bet obergebcn ^^^^^* fönfS felf^/ gebuerige ber(!ecbinge/enbe ten laetiten

€ee 3 ban

790 ^^^ ^ I ï- ^oeck. Het X I V. Cap.

ban Tjct oenc öat fijnen regel mebe-b^engt, hit i^ eert

lilacc teec6en/öat f)p Dan öen bupbel beb^ogen toojt.

DenVerlanger. gjcfe tDÏlDe toel/ Dat gftpmpDU

0002 ecnige t^ciijtlmnffc toat felaerbec untlept, Den Oeffenaer. Eeefl öit aengaettöe P.Paz,ïjtefliec To«.3. ban in t lange gefctjjeben öeeft/ maecljtec tuflfcD^rt neemt tilt tot uboo^óeeU

Voord'eerfte oefFeninge, cnde het gebruyck van het geloovc.

AoBnftet ben l^eere tegentooo?bfgft/aWben genen ban t}^\\ tocldten aüe bingen Iiaet toefen trec> iien/cnbe bte b'cerfle iBacrljcpr io\<2Bnbe gelooft ba* ftcUjcft Oet gene bat fip banfp feiben/ban fijnen ^a* ne/éc. beropenbaert fteeftjenbe boet utoe belöbenifj! f e met rntoenbtge tdoo^ben^ 2öibt bat onfen dêaliglji» niahec metu ^p.enbe toenfcötbatcen pegelijcli l)em belienneenbebeminne* ]

Voor de tweede oefFeninge van de Hope.

A€nfcftoub)t (0obt alö ben alberDeflen/liberae!=» (ïen loonber/utoen Ijulper/enbe be fontepne ban allen goet j enbe betcoutot / bat gijp boo? be becbieni! flen ban fpnen ^onegcatteberhnjgenfult/ bieu nootfafteltjcö t.ö / om tot Ijet eeutoigö leben te gewj» feenienbe epfcDt bit met een baft betroubien»

Voor de derde oefFenino-e van de Liefde.

C €eltu €5obtboo?oogen/alje?ben afgrontban alle •^ goeberenjban ben toelcften \m al ffomt;enbe aen^? btbtOem/bie begeert ban u bemint te too^ben: enbe epfcljt eene feer b^cc^t liefbe/op bat göp alle fijne ga^ bobenfouöt mogen onbcrijauben/bat öem alle men«» fclien foüben lief l)zbbm j eene feer uptgerecbte lief^? be / toenfcöenbe l)em in ber eeutoigöepbt te bemint nen; een feer berljeben licfbe/ bjaerboojgöpalle aertfcöe bingen foubt mogen berfmaben : eenefeec biepe Itefbe / toaer boo? gl]p u onber alle menfcöert bernebert. 25iebt l]em bcel geluchö/enbe bergeugöt K ban fijn goiet/ inbc geeft u geöeelücfe ober / op bat

Van de Contemplatie. 7:^ I

öÖ)5 ttt aïïcj^ fönen alöec-Dcpltgeiïctt totlfc ceföcfi fouötnioam toefen : bececnigötaüeulDettracIjtcn met Oem/ op Dat oöp D^iti alleen moogljt in utoe ge? öacöten Oeböen/enöeljem alleen bcmtnnem

Den Verlanger. ^th b^eefc öat icft Qualijcfe fal feonnen oeffenen enöe berfïrijgen Oet gene batgö? mp/ tot nocD toe uptgelept öeüt / toant mön imagi? natte fjectoaertie? enbe öerttiaerts? berftroptsönöe/ en blöft niet geilaöigO op een falie»

Den OefFenaer. €n Quelt u Dtcc nocötanö niet in; baec 5ün becfcöcpöen toegen om tot De bolmaecfet? flepbt te geraec ften» 3Bant toie tcf 't öeïjent/ gelöcli Den ©2opöcet gob feaöt / boo^ toelchen toegij / Oet i^^ 38. ïicötgefp2epttooat'J €nDelaetuDitbaf!elöcliboo^' ^^muc^ (iaën/ DatD'alDec-bette maniere ban bereeninge om ^,Shfr? tot Detontcmplatieteftomeni^/ fijnen toilleina!^- ftmnuuDci lej$ boegen met Den toii[e(0oDt!Ê?i omflefeen toefen;? omtotüe De met ecnenoprecfltenpbecDersiele/ 6emgeDue> ^^J""'"^^ rigBlpcli oeffenen in De 43oöDelijc&e tegentooojDig^ t^^\^t Bept : Bier in fianmcn niet licDtelijcfe DeDjogen too?:= te sewfem. Dem €nDe fooDanigge 3iele i^ a5oDe almacfttigli Dicfetotjls? beel aengenamec/ Dan Die ftaec begeeft tot flooge contemplatien / enDe fiter-en- tufifcöcn i^ fp flap in De geljoo^faembepDt/ tracgR in De becflec^ bingen/ liiptnDenpbeuDec3ielen, zi^cfebcreenin^ c3p-3» öe recommanbeert De <§. Cerefa ,• boben al becma^ ncnDe baec iteligieufcn/ Dacfeboo;> af/T]aec toel fou* Den toacOten ban alle beDjocfj in öare geeflclijcfte ca* (ie enDe contemplatie,- toaec Doo? fommige fomtijtö berflfau toen in Den pbec/enDe De onöerDanigöent/op Datfe baecfelbeninDerujtebanBetgcbeD/ uptep? genliefDe / enDe niet ban a3oDt almacgtigö fouDcn met geefïelijcfee gljenoegl)ten-bermactfeen. 3Bant <5oDt en berooft niet De gDene Die om fijnent toille arbepDen ban öaren loon / nocö en Wt oocli niet te befoecfeenDe gen^/ Die om fijnent toilie Den arbcpDt aenbeerDen Daer 5? ban ïjem toegefonDenfön/ al \$ 't Dat Oaer De rttfle feer aengenaem \'$. Qet Wlth De ,§»€erefa fepDe beproeft teftebbcnDoourpcri;? cntie / enDe Datfe öaer liet boo^flaen / \}^t tit De re^ Lib de fun- Denetoa^/ toaerom/ Dat Den DupbclbanDcrfie^ da«oucc.j.

€ee 4 icn

792 Den 1 1 1. Boeck. Het XIV. Cap.

icnfoobecl UümenljelaQDenkvijt/ omöe öcB0D2# facm[)cpbt te bthetlmh obcr-mit^ bat öefcDcuoöt öcn tilöcr-fcfierflcn/alöer-ïió^tfïcn/cnöe öcn mmm miöDcl liJ / om fijneu milc nm <aoöt^ toille tcbcc*

Gebedt befluytende alle d'affcdlicn der Liefden.

pfai. 8. TJT Eere onfen Godt , hoe wonderlijck is uwen nacm

pfai 112. i- -i- over geheel aertrijck! Wie is gelijck acn den Heere

^^'^^' onfen Godt ? Daer en is uwes ghclijck onder allen de

machtige niet, ó Heere, en daer en is niemant gelijck u-

Pfal. 144. we wercken. Groot zijt ghy,o Heere, endeuwer groot- heyt en is geeneynde.Ghy zijt mach tigh,ende daer en is niemant, die uwen wille kan wederftaen. Ghy zijt goet ende uwe berm^hertigheydt en heeft geen eynde. Ghy zijt alleen onfen Heere, ghy zijt alleen goet, ghy zijt alleen den alder-hooghften. Ickverheugemyinalleu- \ve goederen ö mijne ghenoeghtc , o fonteyne van alle

rfdl. 33; goederen. Maeckt den Heere groot met my; ende laec ons fijnen nacm verheffen met malk anderen. Maer wat is u groot maken , o Heere , tot wiens grootheydt niet by-ghevoeght en kan worden ? Want ghy hemel ende aerde vervult, wiens fchoonhey t alle fchoonheyt te bo- ven gaet^ by wiens goetheyt , geene bermhertigheydtj by wiens kracht , geene macht vergheleecken en mach "worden. Ende waer 't by aldien datter eenighe gevon- den wierde, ende dat in mijnder macht waer ,ick foudc defelve u mildelijck fchencken , al waer het dat elcke creaturein'tbefondereenen hemel waer, vervult met klaer-blinckende gheeften ; ende al waer 't dat alle de fandekens der duynen elck fchoone werelden waren, ik foudedieu geven , want ghy dit weerdigh zijt, om dat ick u beminne. Waer 't fake, dat ick in my beüoten had- de d*afFed:ie van alle de menfchen , Engelen ende Hey- ligcn; ick foude u daer mede willen omhelfen , in u fou- de ick willen leven, ende fterven. Och oft ick alle de fmerten en pijnen van alle d'ellendige menfchen moch- te aen-nemen ende verdragen, op dat uwen naem foude mogen verheven worden, op dat de menfchen u fouden mogen kennen, ende beminnen \ Want alle droefheydt ende pijne is kort ende licht om dragen aen den ghenen,

die

Van de Contemplatie. 79 5

étie door uwe liefde droncken is,ende door de felve in u ■verandert wordt, O m ij n leven , ö alder-meefte foerig- hc vt, ó allen mijn goet, hoe worde ick benouwt,tot dat ghv mijne begeerte vervult fult iiebben, door dewelcke ickuuyt gantfcher herten , uyt gantfcher zielen , uyt gaiitlchrnijnverftandt , ende uyt alle mijn krachten be- minnc ! Och oft ick een met u waer, ende ghy met my , dat mijnen wille, met uv.'en wille in alles overeen qua- me! Siet,ó Heere,die het herte ende de nieren door-fiet, ick weet dat u bekent is , dat ick in der waerhey t niet en begeere buytcn u; ende waer 't by al-dien , dat ghy alle dinghen fettedet in mij n verkiefen , ick foudeumijnen wille weder-geven , die ick u duyfentigh duyfent-mael toe-eygene. Want ghy zijt den Heere,ende ick ben den knecht.-ghy zijt de wijflieyt, ende ick ben een onwetent kint : ghy zijt de goetheydt felve, ende ick ben vervtilt met alle boofheyt : ghy zijt den afgront van allen goe- den, ende ick van allen quaden.Ghy zijt den God mijn- der herten,mijne foetigheyt, mijne fterckte,mijne vree- fe ende mijne liefde. Och oft ick niet en kende buyten u, och oft ick niet bemint, niet bepeyft en hadde , dan u alleen, o zee van alle goeden: Ickloude zijn , als oft ick niet geweeft en hadde, van 't lichaem mijns moeders o- vergedragen zijnde tot het graf,ick foude doot geweeft hebben, ende mijn leven foude verborghen wefen met ColoIHj, Chriftus in u mijnen Godt.

Oeffeninghe van afpiratienoftop-hciSnghendesghe-

moetSjOver-loopende alle gefchapen dingen,

vervolgens de drie wegen.

Den Suyverenden Wegh.

1^ befcn tDCöD too^2t berepfcfjt enbebcctoecöt im^ toefen/ fcöaemte/ cnöeöjceft ban Dcfonöen*

Afpiratien rijfende uyt hetover-dencken van de helle.

't€u\aatt bat ben ^eecempgöeBoïpcnBabbc/ ^^^^-9^ mijne 3iele fiabbe fecc na-bp in be fjclfe ööctooont I €)cD oft ith n nopt en pabbe becgtamt mTjnen<0obl

Uyt het over-dencken der aerde.

t§tet ben ^cerefal goebertierentfjept geben/ enbc prai.84i.

o^ee 5 onfe

794 Den III. Bocck. Het XIV. Cap. onfe acrbe fal b^ucfttcn boo^tjS-D^engen. <enlic ü^ bm öB^tDO^öen oricüjcö een bcclaten enbc bectooefï ïanbt: gcö OebDe öoo^neii hooit^-qïjcbzocïn / toarc mcöe icö u/ eplaeiS! o foeten gefu gefecoont öebör*

Uyt het overdencken der heeften.

148. ^e beeflen/enDe aföcrDanbe bce/ fctpmtm/ enbe oebeöerbebogelcn/enöe alie InimKnbt tjicttnhit^ mn u: enöe kU ïjeDbe gelecft gljciijcft een pecct/ cnbe mupl/ Die gïjeen becflant en Qïj^b^npthm / o müneit 3^2^^ W ^nbe mijnen <0oö^

Uyt het overdencken der menfchcn.

16. "^t hintttm öefec toerelt/ 5ön boo^ftentger / ban bc ftinbecen bejS litln^ 1 3©at en öeeft Bare ber nuf t* öepbt niet g^ebonben / op batfe balfcBelijcö göcluc^ ftigö fouben mogöen toojben : oEnbe ich Bebbe beel bingBengebonbenom ongelucöigB ^nbe onbancö^ baecteb^efen.

Uyt het overdencken der ziele.

<5W Bcbt ftofïelöcfe gctoeefl f n be oogen ban mö*

uen oBobt/toant gBp Bebt gebjaffcBen getoeefl in Bet

bloebt ban f jjnen .§one / enbe ith Bebbe u foo ïicbte*

119- ïlicfe berbocBt» tfipmp/feeclangBBeeft«iöne3ie(e

eenen b^eembelincö getoeefl»

Uyt het overdencken der wateren.

vDe toatecbïoeben Bebben opgeBeben Bunne üim^

ttte/ be bloeben Bebben Bimne baren op-gBeBeben;

maerbeel toaterenen Bebben utoeliefbe/ ofoeten

92. giefu/nietfeonnen upt-bluflfcBen/bieicfteplaejgilfca

• 8. meniöBmael berf aten enbe uptgeblufcBt Bebbe» -

Uyt het overdencken van de locht.

3. ^en geeflblacflbaer Bp totlt; bomt mp teBuIpe/ o ]geere/ op bat icb matfy berboelt bDo^ben boo^ ubie ntemgBbulbtge ontfermBerttgBeben»

Uyt het overdencken van 't vyer.

€JBp 5Öt/ O mjinen 45nht/ een berfltnbenbe bper/ enbe Boe en ben it"^ niet gBefmoïten o l^cere i €nbe fal ith in 't mibben ban utoe bperigefcBicBte»/ ban ub?e teelbaben/ nocö aUbenbout blijben i

Uyt

Van de Contemplatie. 795

Uyt het overdencken des hemels. ^

<B fcfiooncn öcmeï / 80c ïuttd fiebbe f cfe u geacfit I jftoe Dier fteeft Oct mijnen l^cere geftoft/ öat tcfj u met ficm fouöe befittcn en eplae.öltcft fjebbe 't tiecfmaet.

Uyt het overdencken der Engelen.

©etbïöt n / o ai)ï5 cenaelö ober mp fonDaer pcnf^ tcntie boenöe / enöeberfucötentie tot mönea l?eere / mönen 45oou

Den Verlichtende m Wegh.

D€ afptratten enbe opfieffingen t?eK!J gemoetö ber gener/ Die booH.e-gnen inbcntDcglibcrbeug^ ben/ Dienen tot ftet berhr jjglicn Der Deugöben / enbe Ijet upt-roepen Der fonben ,• iKt toelcfe men beöoo^be gcbuerigtjïr)C& te oeffenen/om alfoo D'pbele berbeeb Dingen ban De boo^leben fonben/ met Defe gebacöten teecö te D?öben/enDe te berfmacDten.

Afpiratienfpruytende uyt het bemercken van de helle.

<68p ïiebt mpberïofl upt Den monbtDeö Itmm I ^^*^- "• f nbe ban be fjooanen bes' een-lioojn? mijne cotmoe^ DigDept enbe mijne beriaten 3iele/ upt be macftt ban ben rafenben öont ban Der BeUen : enbe toien fal icö ecci.ji. Dienen anbersr ban ui

Uyt het overdencken der aerde.

b'5£erbe / "t^iz bicfetoilö ben regen op fiaer i^omen^ "^^- ^' be/ \\%VM^il enbe geene b?ücljten booa^ en b^engöt/ x$ feer na bp om bermalebijt te toefen/ maer gDp Die ben oprecBten toet-geber 3Öt/ fult gebenebijbingBe p^^- ^j* geben / enDe tcfe fal gaen ban DeugBt tot DeugDt^

Uyt het overdencken der heeften.

^en os? öcef t fönen befitter gOeftent/enbe Den efel ifai» i* De feribbe Dej^ l^eerert : enDe en fal ich u niet öennen/ enbe in armoebe utoe armoebe nabolgen I

Uyt het overdencken der menfchen.

<©Bp en Bebtalfo niet gebaenaUen natten/ gelötS pf^im 147.

ö9P

79Ö Den III.Boeck. HetXIV.Cap.

öÖPrtipoö^öacnfiföt/ cnöeutoe oo^öecUrt en fiebt f UI. nt. göpfiwnnictöcopcnbaertilïicrom ïjebbeköaeftoo* ten entic een bafi op-fet acmacctit te belöaren b'oo?^ tïeelen utoec cecDtUeeröiaÖ^pöt.

Uy t het ovcrdencken der ziele.

fCki 102. €ieöenebö t mijne 5fele ben l^ecre/enbe al bat btn^ öen mp i^ fünen (iepligen naeni: op bat een peoelicft macO feööen / bit i.ö öet saebt / bet toelcfe ben ^eecc öefegent geeft*

Uy t het ovcrdencken des water J.

Daaici. 3. (©ebenebijt ben ^tttc alle toateren / hU Dobcnbe Bemelen5öt: enbe ocD oftgfipbermeerbertmocDt too?ben/boo j mjjne tranen/op bat tcö boben fneeub) foube mogen toit toojben»

Uyt het overdencken des lochts.

mmcn monbt öebbe ich open gebaen/enbe abem ingefjaelt : tpant tn nm becmDeirttgliepbt Ijtl^be it^ betroutDt.

Uyt het overdencken des vyers.

Apoc. 3. (©8p raebt mp/ o ï^eere/ bat ith ban u foubc feoo* pengoubtbatgloepenbe i$: ontjleecöt mp mijnen

pfaL 103. igeece/ enbe mijnen 45obt: bie be geeflen utoe €nge^ len maecfet/ maecft t mp utoen bicnaec bpertgö enbe bianbenbetn ubje liefbe*

Uyt het overdencken des hemels.

tfai. loi. ©bjer Banben toeccfeen ^gn be Bemeïcn / fp ftiHen bergaen/ macc göp blijft altijbti <0eeft mpbolflan^ bigftept / o l^eere/ bat müne fonben gelijcö een öleet becflöten»

Uyt het overdencken der Engelen.

FCii. 90. <©l)p öebt utoe €ngrjelen ban mp beboïen / batfe mp fouben betoaren in alle mjjne tecgen : Jïïöaecfet a i^eece batfe mp in fiunne ijanben b?agen/ op bat icli met tocberom mijnen boet en (ioote aen ben fteen/ enbe en balie/ boo? mijne oube getooonten»

Dsw

Van de Contemplatie. 797

DenVereenigendenWegh.

D^bolmaecötemenfcOcn placftten mecftcnbeel fooöantgc afpiraticn te geb^upcfien / toacc booi

Dooj öc lieföe.

Afpiratien endc opheiEngen desgemoets , fpruy ten- de uyt het bemercken der helle. *

]|^ierD?anben utoc bpanöen / enle fuUmb^antm tot in ber ceutoigöept / macr miJne ïiefbc fal ban nu af /(teccfe toefen/ a(jef bc boobt/enbe mijne jaloutf^ caut.!. Bept fal flart toefen al^ be Belle.

Uy t het overdencken der aerde.

^at mijne aerbe geöcneböbe mijnen ^eere/ enbe b^ueBtenbooatjS-bjengeopfönentijbt*

Uyt het overdencken der menfchen.

!^omt/ enbe Doo?t oBPt'iUe/bie <0obtb?eefl/ enbe pfai. 6j. kö fal u bec tellen öoe groote bingften bat ben ïgeere mijne 5ielegcbaen Beeft» <acB groote btngen Beeft Ï1P befclbe gebaen ! o mijne genoegBte enbe betma- . feelöcfeebecöoelinge.

Uyt het oTerdencken derbeeften,

TI^ebcgB^l^nbeiSfïocDtjSfensaepcn oft enmaepen M^tth.^, nier / enbe göP o Bcmelfcljen 5aaber boebtfe : albü.ö betroutoe ith ooth/ bat göp mp ootfe fult onberBou^ ben/omiJneeenigeBope»

Uyt het overdencken der ziele.

IBötte 5f eïe i^ utoen tempel / feomt ^eere / enbe f^ai. 142. neemt utoe tooon-plaetfe bp mp. 23löf t gBP in mp/ enbeicöinu/ op bat icbeen nietu macBiiJn; och toaniïleer fal ich u op Bet albeïbpecigfte lief Bobben »

Uyt het overdencken des waters.

Iï)öne5ieleiöboo? unljE^eeneaerbefonber toaten pfa!.4i. ;§P Beeft bo^n tot u a3obt be lebenbe fontcpne. aBanneerfal leb bomen/ enbe mp openbaren boo? u aenfcBijn i toanneer fult oDP mp bjoncben maben ma utoe lief bei

Uyt

798 Den 1 1 1. Boeck. Het X I V. Cap. Uyt het overdencken des lochts.

<0 ceutotgöe W\jH)tpbt/ oprecfite Iteföe/ tnhzht^ mtnoeccutoigljepötl <aijP3Ötmönen>0obt/ totu toetfucljteicti nacljtenbe öagt)/ initon in wp Ö^t op* ucljt Ictien: toant oÖP 3Öt myn leben alleen»

Uyt het overdencken des vyers.

tnc, II. 45W 3üt geftomen om öct Dper te brengen op öcc accöen/ enöe göP en bcgccrr anöerie? niet öan bat iHt ontjïchenfoutie too^ben: ontfteeclït mp met bat felöe bpec/ op bat ïcö Uan u\53e lieföe maclj fmelten*

Uyt het overdencken des hemels.

Kalm 18. <6ftp Oemclen Uerteït bc glocte (^om/ ïobet enbe banclit onfcn (6obt / ocU luanneer fuit göp mp gf)c*

cant t, opent Ujo^ben / enöe bat tch Dem fal binben ben g!]c* ' nen / hic mijne 5iele bemint ^ toanneec fal ith Ijem upt gantfcDer: Derten beminnen i

Uyt het overdencken der Engelen.

Matth 18 <2^ €mm/ bk altijt fiet Ijet aenfcDijn mijns? ©a*

pfaimiö.' bersf/ toanneec fal iel! fiomen enbe berfaetbjo^ben/

pfaim 23. al0 fijne glocie mp berfcljijnen fal i "^oet open ubje

pooien gijp 3^?incen/ enbebJO^btop-geOebenoOp

eeutoige poó^eii/ op bat icö macD fmafeen enbe fien/

fioefoetbatbenigeereis?»

Op-heiHnge des gemoets uyt Ludovicus Blofius , om eene vyerige liefde te verwecken.

03ilbcr-nnnneliicliilcn/alber-fecreet(lcnenbear«» becnaefren :23?upbcgomber Ijeplige stelen/ ont* ümln fcracDteiijcfe bat bihbc ith u / mijn Jjerte met ben b^anbt iibjei: aobbelücfeeliefbe/ opbattcjiu macl) beminnen untDet binnenfte mijnber 3iele / be^ foecht mp genabeliirh / enbe berbult myn Ijecte met me qtam/ baant idiberlangeuptgantfcnerftec* ten nae 11/ tic^c fontepne 3ijt ban alle foctignepot- <© i^cerc ^cfu/o bner toelft on^ foctcUjfi ontfleebt/ ïiepmeujclifcbïjnt/ en üeflijcii rtecfet/becbult geöeel mijn öertc/ o honing bec i^ontngé/i^oning bei: eeu. njigc glorie/ op bat iclt nacr u nllccn eerlange/ tot u berfucDte/om w minnelp mMüjm ^^^"f^^^-^^J^J*

Van de Contemplatie. 799

^ODjtöonbt/ o minnelflcfeen giefu/ fi^töfnnenfie niynöerside/ mctutealöcr-foctftelieföe: 0002^ toonöt mijn öertc met uire bjanbcnöe licföe/ op öat möne 3tele gantfcö na u Dedanae / enöe t'eenemacl fmeltt m utocf ieföc/ en batfe geöeel in u UeranDere.

«^cfiepbt mp aeöeel ban ai 't acne/ bat op öec aer^^ Den t.sf/op Dat icli u aKeen tn^p enöe (o^ fouDe mcgeit aenDangBen / Dat gijp Dat alë tvgljcn bcfitttt fouDt itiogDen tmtoooncn. ^atuboenalDerfoetflenrcuert in mp neDer-Da(e / Dat tcö obergoten kooaDe ban De iiefïgcööepDt ban utoe eoDtnelijc&e Itef De/Dte in mp bertoecötfupbere enDeeeutoige fcegeerten*

<0eeft mp/ o Igeere/ Dat ith becbult 3ijnDeban De foetigöepDt enDe geöeel ontfieecfeen ban Den b?anDt utoerliefDen/ u macD uptganrft!)ec Oecten Demin^ nen / enDe upt fiet binnenfle miinöcc 3ie(e / o alDec^ mmnelöcFifïen ïtef-fjebber i Dat icli u macö bemin* nen/o eenige faügppt mijnDec sieïe/Dat ith u macö beminnen/ toant ggp mp ban te boren Scbt bemint*

Verleent mp/ o alDer-fcfioonfien enDe alDec-ïief^ flen ^^upDegom gefu / Dat ith u altöDt meer enDe meer macö beminnen/ enDe Dat utoe macBtige en^ DeftracötigeüefDe ban mp neme Det getoicfiteban alle aerDtfcöe begeerföcfeDcben / enDe mp gebe / Dat tcö geDuerigfilflcö maefi loopen naer Den reucft ban cant. u uwt falben*

^pmht in mijn öerte/ mijnen alber-ïiefflen enDe ciDerfoetflen ^2upDegom/ eenefoetegeDacDteniffe ban utoen fiepügen naem / Die niet uptgebaegfit en san bJO^Den / op Dat ith altijbt naec u berfange /aU m met öet bper ban ubie üefDe D^anDe/enDe in Den oberbIceDt ban utoe üefDe t'eenemael berDjintfee* j& 5ee ban öeplige liefDe enDe fcetigScpt/ miinett ODoDt / Êomt enDe fcfiencïit mp u felben / geeft m? battcöuptgfjeöeelDerfjertenmet boUe begeerten/ enDe met eene D^anDenDe affectie gljeDuerigOïijcït naer u macö berlangen enDe u fieüen boben alïe ge> fcDapen creaturen/ Dat ith om umm toilfe alfe ber^ oancfeeïijcïie gljcnoegöte macö berfaecften / o mün toaeracötigöenDealDer-meeflberöeugen. ©o^bt mp/oliew/bt^^^n^nflongerigen bebelaei:

ben/

8oo Den 1 1 1. Boeck. Het XIV. Cap.

bcrt/metccn ocbuctgtnbloebcn banutDeoBobbcIiffr* ficpt.tDit beöccre enöc bccfocchc icfe ootmocöeiijclt/ öatuljoe olöcc-fecacötroOfrc lieföe/ tnpt cencmael öoo^toonöe/ bcrbuUc/ cnöe tn gaci* öeranöerc.

a^ccleentmp/ oaïijcc-ooeberticrenflen <§alïöÖ5 maaha / öat icö Doo? utoe lief De ae&eel ontftcecöm macD U)o?ben/t'cenemael mp feibcn macö berlaten/ enbe til u alleen nnjn bentiaecö nemen / u alleett tttacö ftennen/endc geboelen»

<^ onaemeten afgcont bcr <0obtBept/ txctln mp/ cnöeberfïtnt mp inu/ treclitfoot'utoaertjööe be- geerten mönöec Becten/enöe beceeniöftt defelbe met u/ baticö orttDortöcn enöe lo^ macö göelaten bjefen ban alle anberebingen»

g|c6 noobe u/o foeten ^obt tot mijne 5iele/u aen« roepe / u berfoeclje ith upt gantfcïiec lieiten / o lief* licfte toclluftigljept ban be albeibinncnfle omöelfin* gen/ ïiomt mijnen alberliefjten / feomt ol^eere/nac ben bjelcften icli bupfentiglj bimfentmael bcclangljt Öebbe/ op bat itU u iatoenbelijch foiibe mogen befit^ ten/enbe u met be armen mönbcr 3iele op ^u albec- fupberfte foube mogen omöelfen.

(& licijt altijt licötenbe/ en bat nimmermeer ber^ bupflert en too^t / berlicfit mp^ o bper 't toelclt altijb b^anbt/enbenoptuptgeblufcl)tenb)o?bt/ontftcecbt mp;o liefbe/biealtöbtont|lel!en5üt/ enbenopten berfloubat/ berflint mp/ enbe beranbert mp in u.

(O alberaengenaemde licftt mijnber oogen/ Jesu, b^üftberre ban mp/ alle bupflerniflTen/enbeberlicI)! mp t*eenemael/met bet fjlaer-blinclienbeiicDt utoec , gratie, i^omtin mijn si^lc/ o onemibelöclie focttg^ jjept/ op hat icïi utDö foetigOept macD fmaften/ enbcj tn u alleen mp macö ber öeugen / enbe r uflen,

<© mijnen alber-liefften / gfip ^it icU alleenelijcft| bcgbeere / berleent mp bat icli u macD binben / cni gbebonben öebbenbe/ macb baft ftouben / enbe mei möne geefïelijcfte armen bajielijcfe macb ombelfen, j^aer u berlange ith/ o eeubJigefaligbepbt / ocfi of^ Obpumpgaeft/ enbe mp met u op Oet alber-bol* maecfttfie bereenigöbe / enbe mp b^onclien maeclit<l! ^ met ben toon ban utoe <aabb^löcfee Uefb^* ' st i

Van de Contemplatie. 80 1

^002tö0ntJt/o ^cerc / f)ct binnenfte niflntier öcr^ ten/ mee De rcfjicïjtcn uiDec licfDcn/ enöelact iteDec- baUn in 't üinnenite ban mijne feouDe enöe flautoe 3üle/ eene faliije blamme; op Dat ic6 ontftefeen 5ün* de met öen onbluflfcöclöcUcn b^ant utöer liefben/en* be boo^toont met be onf pjefieltcftc foettgfjept ban u* toen ö«ft / ^^n mp felben t'eenemael afgöetcocöen/ mp tot u aKecn macj af feeeren.

OntfanoBtmp/ o alDerlieffeïöcfeJten bjupbegom ]esu, in be armen ban utoe foete omöelfingen/ toaec booj möuen bcrbjofen geefl macD fmtlten / en b?an^ ben. vDoet open aen ben genen tjit filopt / enbe ont^ fangïjt een berraten 3iele in be fale u toer Ilefben/en*» be berüinbt befelbe gefjeelöcFt met u.

^at icö bocö macö upt u putten befebenbc toa* teren / u öonicö-blocpenbe fontepne/ bctoelcfee gBe« P2oeftljebbenbe/ naer niet anberiJ/ ban naerueit ho^üe. "^at in mp neber-bale ben bautoe / ban uto< alber-foetfteliefbè/ toaerboo^icli obergoten 3önb^ foube moge repn en fupber ban alle aertfclje begeer^ Ikfeöeben/ enbe berbaffcfne liefbe beöouben blöbem

(© alberiieffte urn alle Deminbe / bcrïeent mp bat Icfe u gefteelrjcfe toébeftoore / enbe bat gBP t«P tn bet eeutoigljept bp-blöft. 2^erecnigt mp/ in fulcöer boe^^ gen met u/bat icfe nimmermeer ban u en ban fcfjep* ben/geeft mp u felben/ in fulöer boegen/bat berbult 3Önbe met bé foetigöept «toer bjebe/geburigBljjcö/ met alle rcpnigöcpt mijn bermaefe in u macö neme.

(8 geruft en fupber licftt/mijnen 43ob/boo?ftra^U möne3iele met u\joe beriicf)tingen.©oegt mp met u opf)etalöerbolmaecHtfte/oölaer-blincfeent«foitne/ op bat b^aerbe mijnber öertenober-fcöcnen3ïinb$ nictbeljittewtoe.öferacljt^ / bloemen enbeb?ucDten ban öeplige liefbe boojtji macft brengen.

313el aen mijne eere/mijne bjeucbt enbe mijne op* recötegenoecljte/^eecegiefu/ontfteecfttbeblamme utoer liefben/in 't binnenfte mijnfccr lu rten/ foobar ichboojtaenin t)efe toerelt niet en berbufe / ner* gene naer en berlange/ ban nac u alleen.

é ^eere/bat ben ^emel/ b'^jerbe/enbe alle 't ge^ ut/ bat ötcr in ï>egrepeniias fonber u / mp3P gBelijcft

fff eeneu

8o2 DcnIÏI. Bocck. HetXIV. Cap.

tcnztï toimcci'cöen Uo^ft. ^at tcfefnuailccnmijn toecnuiccft mmz/ bat aHp alleen mijnberljeugljm 5i)t/öat u\DC iicföe ni 't üinncnftc niijntier fjectcn al* leen Icöeenöe b^janöe/ enöealtyDtmeeccnöcmecc niaclj leben enbe ontflefeen tDO?Dcn»

mtftt^mt/ o hlaer-tilincftcnbe enbe alber-aenge^ naemjïe iicDt / op bat be bupflerntflTen iinjnber bcc^ bltntücpbt/tn eenen alber-fcljoouflen mibbasU ber^ anbert mogen tDO?ben»Berciect/o foeten 3efu/niö' m^icU/ met ben ölaniSutDei: liefben/ bieoDpb^? mtnbi : maecht befebet metöetbctulDerlieföen/ Bet toelcö u aengenaem i^i toep^t ban Ijaer allen flct gene/ batu mifljaegöt/ enb^maccötbatfeuinal^ le^ beljagelijch maclj toefen^

(& albec-foetften b^ant/ boet te niet fjet flof mijns? toefen^, ©eranbcrt mp in u / op bat ich boo? eenen ftnoop bec liefben/ bie niet ontftnoopt en bantoon ben / aen u göebonben marl) 3i)n / mi)nieben ban u «lacfj ontfangen / enbe al^ eeue lelie macD groepen in uUJe tegentooo?bigOepbt.

<0 alberfcftoonftebloeme giefu/o eeutoigö ïcben/ toaer boo? icfe mön leben ontfange/fonbec Ijet toelö tcïj ftecbe ,• ïeben fonbec öct \j)titix itb treure/ o foet cnbeminnelijcfe leben/geeft mp/bat icft metu macO Uereenigöt tooiben/ bat icïJ u macl) omijelfen/ enbc ruftenbeinu/ boo2eene foeteliefbe/ bie ben albec- öengenaem(ïenb^ebe5jit/Dcpliglijcömac0ftecbert»

©erleent mp/ ol^eere/ bat möne 3iele boo?bc èracfjt ban utoe b?anbenbe liefbe/bp een bergabert/ «nbe boo? befoetigDepbtban utoe lief begefmolteit ^m^e; t'eenemael in u foube mogen bloepen. 23efit fiaer/ o alber-gcootfle enbe onberanbecli)cfe(ïe goet/ tjefitöaer/ op bat3p u macD Defittcn»

;3[^oo2toont mön ijerte/boo^tooubet/mönen albec- lieffïen metbenalber-fcöecplten pijl utoer liefben/ öp bat icfe faligölöcli op u macö berlieft blijben/bat öïle berganc&elöf «c bingen mp mifnoegen/bat gDp mt) alleen befjaegbt/ alleen met utoe fcfjoonïjcpbt/ mét betoelcöe niet te beigeiiicöen en i^^/becmaecöt.

<^oct te niet/o foeten gefu/ mpnen floutoen enbe loutocnjDanb^l/ enbe gc^ft mp/ baticöuteecbigö

(nbe

Van cfe gclijckformigheyt van onfen wille. 803

nitic ongcbonöcn/met ccïic onbevfnöelijcfec \iptï\Q' \}m n\uü) Uolgcn- ^cet fdjijncn [jet gcilcrntc Dan u\xic alöcr-bpcngljtrc iicftic/lr^icJi mp foo hracDu'' lijch tot u D^yUe/ öat icii luct en (ebe öan in il

(0 2efu/ eemaenbcrtcooftei'miinöec5tele/ Kiet bocD öeöucrigfjlücli in ir.p blocj^cn ulrc^öoööfliic^ lie gratie. iCrectit mp t^itoacct^ mctöc iiracl)tige ttiaciuntoetlieföen/ entic geeft mpeenenfeu^iban uteberfoemmje/ tuaec mct^e gctchcnt sijnöe / icli anöer^ niet en lieminne öan u alleen,- Voant gijp 50^ möne Uolfeomen öefutingtje / enöe be gelucfe-faUö- ÖepDtmöaciecsicle.

HetXV. Capittel.

OefFeninge van de gelijckformigheydt van onfen wille, metdenGoddelij<:kcn ; ende den waerachdgen vre- de der ziele, wacr toe alle geeftelijckeoeffeninge ge- ftiert wort , ende waer door ien voarfinaeck vanhec hemelich leven gefmacckt wordt.

\X7 S IjeDben nu btcfttcöls" öoben gefepbt / bat tt ,^!f;;[°*'* ^^ bolmaecfetöepbtinöelieföegfïelegüeni.aiöeti^ef^fïi Tööelch a(fco beel te fegglKn ié / ai$\m feïbe bjitlen/ CJoöDcitjc» enoe niet bJiüen bat 43oöjtb3i(t/ cnöeuieten toilti ftnim;ur* enbc Die foo berccgel^omen iö / tnt 10 ontltJijffelych cenen man nae öet ijecte«6obtjef: iDnnt fooöanigen i.i'^^g n. fteeft fönepaffiencnbe genepgöclijciil)ebenbec|loj' toen/ enberuii in eenen alöermceflcn b^cöe ; in b.2ebe ^^^'^ 7s- i t0 fönc plaetfe gfiemaec ht/ enöe lyne txJODningtie in ,Sion- Sac fctbetJefegeiijcfe-fo^jnügljepbtigf eenen lionen enDe Oeöenbtgen \x^ccl] tot bc b0lni?e€ht|)cpt/ toaec öoo^ ben meeftce ban Ctiauicru-s^ban fp felben ^^^ ' '" bebent batb? tccDefe bolmatcbtïjcpbtgeliomcn i^. L^i' )J' l^et felbe berljacit Cefariu^J brinecrrcn anbecen/ hic diai. cap 6. in beel miraecöelen upt-g^jefclienen Ueeft ;; bte boo: gljeene anbere ocffeninglic/ ban 0002 befe alleen/ oocfitotbebolitiaec^itfjeptgeraecfettDa.cf. litei*upt r?eösïjcc fpjupt eenen fcecberen b>eDei Icaet inbatbe5tele5'fi^ Ijaren ftanbt neemt / enbe en too^bt nocö tioo: boo:^ fpocbt/ nocp boo? tegfien-fpoebt onmateiijtö bc» xoats mavi* i^ gebcftigöt in <0obt/a(.^ in öet oppers

f ff 2 fregoct

8o4 Den 1 1 1. Boeck. Het X V. Cap.

(Ie goct cnöc ben fop ban alle bingen/ fp aeiifcfioutot <0oö c3iufoiu;ne/ eube üabcn alj fp fietonber liacc/ fiarelieöeerlijcftlieöen/ euDcaUeaiitierefalten/enlie fp ruft liolmacclitelijch inöcna3oööelr)chentDtlU» Wam oljenjcfiec D^eöe ijof tuffcOenbeoenc/ bteal cene faecfte toillen/ enöe niet entoillenj foooOe^: fcftiet liet oocft met onjs / nl^ tup anbcr? niet en toillen/ban <6odt en toilt. r^k alöuiö ftaet/bie ftaet ÖÖelücö op Ijetpaffoot/ enbei^baftin<0obtohe* öcont. <0ft toel Ujp fjebbenbefenpepjSenbeb^cbe/ Ql0 be finnen met ben tnillc enbe al bat owis aengaet/ aen be rebene enbe ^obt onbcrtoo2pen ^ijn. #ant met bet toaeröepbt/, macfi men fegafjen/ battec beel b^ebeja? ijoJbenoenen/ bieutoevnet beminnen o ^eece^^aet-en-teoenfegfltben <0obbeloofen: B^e^ be / b^ebe / baec nocfitanis ben ^obbeloofen geenen b^ebeenijï»

Meditatie van den vrede der zielen , ofc van de gelijck-

formigheyt van onfen wille met den Goddehjc-

ken wille, gcdeylt in thien deelen.

HeteerJlevooY'hereydtfel, fal toefen fp felben (lelïCtt

met fo oroote ftilte ban 3iele/enbe ban licDaem/aW't moaeljicö W in be tegeniDoojbiöö^pbt o^obtjef.

Het timdcvoorMreyitfel , fal toefen <0Obt tZ \iiWit)X

om te bec&rijgenbefenfeo|lelijclientb?efoo?bec3ie*

le/enbebe toaeracötige faligljepbt in befe toerelt.

^djatie TJ Et i,deel.25emercfet ten i/tgene/batboo?bp W

ban be on* ^^ bat 't feïbe niet te öerboen en i^f en fiet "mat b^e^

SSï?ï?^ öe bat ööp foubt genieten/toaeCt bp albien/ bat gfjp

^m! w W^ i^ fl^rt ï»^" toille45obt0obergegebenOabt/

enbe toat l^zbt gftp getoonnen/ u felben ontftellenbel

niet met allen boo^toaec/ banbatgöpuQuaetber>

meecbert \\z\ytn toelcli gDp ban u öabt ftonnen ftee^

ren/ ufetbeninb^ebeljoubenbe/ enbe bat glipten

langen laetften alttjt moet bomen tot ()et obeigeben

«toejÊi felfsJ/ aljj tot bemebecijnebanutoefiecftte,

ï|oe bcel btttt foubeöetgetoeeftOebbenintötje^re-

mebte gebnipclit te ftebben om be fiecftte te genefenl

<^encht fiet felbe ban Det gene bat tegentooo^btgd

tjS/ ^nbcbefgeiöc60oo(febanDeta^n$/ battoeöo^

menb$

Van de gelijckformigheyt van onfen wille. ?o^

menbc isf/cnbc boegljt u in alfejef nn öcn toillc (i3oti.fif: toant aengcficn öat öp-na atlc öingfjcn 3ön buptcn utoe macöt/ enöc Irat gfjp naulMelijcfJiS vet en ftonbt «i toat boo^fien/ cnDebattec Qualücfe pet tjESDaecoöpu af JJo?bpjö/ feont öeftoeöen öan öoo? biböen ; Ooe fult ql)p u ban ^^Som. betcc bonnen boo^fien / ban u felben <0obtalnTt!Cö* tiaO oantfcf) enbe gfteöeel bebelenbe ^ toantal toat boo^bp i$ ! oclijcft \t\!i nu gefcpt liebbc / en tsiJ niet te flerboen/ enbebe toeüomenbebinaentoo^benOiec bp gebocaöt met gcoote onfe&erljept. 3Bat toiït glip ban bclaöen w^ adoojtDaecije^'tbatgOptotUbe* mercften be fcfiicfeinge enbe o?b?e/ Xxxt baec \$ onbec be natuerelöcfte faecfeen enbe bare gebuerigetoert^ feinge/ ftoe öatfe \\\ ontaüijcbe manieren omb?ae^ pen^ i^f't bat göp bemercötbatbemenfcbenbare bjulKPbt Oebben/enbe batfe in bupfentenbe bupfent manieren Ijare bingen aenïeggen/enbe b'ontallijche liften enbe (agen ban ben bupbel ban ber bellen / foa fult gOp liclnelücfe bebinben bat alle bingen ontaU Irjcbe ongelucften onbertoo^pen 5ijn / ban be toelcfte öbp niet en bont boo^fien/ nocb beel min en bonbe beranberen. €nbc gfielijcbertoijüJ bat gftp in beel bingen u niet en quelt/ obermitiCJ bat glip fiet/bat be felbe anberjB? niet en bonnen gefc fjteben ; alfoo üe^ boo?be gfiïJ in luttel oft beel faben \^\z u aengaen / u felben oocb ober tegcben / enbe in ben bJille a3obtö te ruften / enbe boo: »6obt alleen betoeegöt te too?* ben, €n op "^m \i\x foübe mogen gefcljieben/maccbt bat utoen toille ban aüebantenlo.ö enbe b?y5P/en» be nergentf aengeljecDt oft gebonden, ^oobanige toa.ö ben biille ban ^zx\ I^.3$poftel ï^auïuö na bat l)p bebeert toasf in een uptberboren bat/roepenbe:i^ec^ re/ toat Mxt^x u bat icb boe \ ^^^'■•9'

55emercbt bier-en-boben fioe groot bat bit gbe^J^ofewot lucb i.öitoant boo? ftetobergebenfijnjE? felfö/bcrbint "^1 ijctTö/ ben menfcb s0ob tTijn-toaertö / op bat al0 ï)p fn fel^ fp fcibm ben/ enbe al toatbem aengaet/ tn ^mt banben ftelt/ <öoö oucc foube mogen een bat to02bcn ban tócerbe / \i\t bem " ö^''"^» gbelieft/ enbe bat ter glorie; oftarÉ?bpgereebti?S upt gantfcl)er berten ban bem gljelepbt enbe te recDt geftiert te too^ben ; oft als? \^^^p féibenbJo?pt

d?ff3 in

Philip 4- I.Pct.j.

wpmou

ttn oof ft

ftigiicpöc tJOfii a\ö Un.1 UU'S

806 Den 1 1 1. Bocck. Het X V. Cap.

lutljnc ©abcrlijcljc anncn/ op bat ïjp niet en baï^ !c» €n laetORsJDanmocenöec manieren fo?gljbub Dtaö tefcn/ maec lacton^befo^öeaOeljceUjchcp !)em Itjo^pen / (jiei* boo: alieenlijcft bcfo2(s\n 3ijntre/ öat top oefen oogenblicft <iI5obt alleen fouöen mo^ i;im befjagen/ fecrïtec sjjutie ban benböo^töanclu ^ie ban naec fijnen cpöben Xoük eenen anöeren boojrgancff tocnfffjt/ bie onbertoo^pt fp fefbentc bergeef)^ meniöerbanbe beroerten j toant oelijcb itU nu aefcptbcb/ 'tis^feenemaelonfeecberboebatbe fnecfien fullen bolepnben/ober-fulcbö baer t0 luttel bat teP fouben feonnenberbopen/ oftoocbbattop beIjoo?ben te b^eefen ; toant i)et gcbeurtbicblöijliss bat fulcfisf *t toeicft foo'tfcbeen b^?P (laDöen beljooren u\)^'cc(m/ nocbtanöf^tfelbemaeflenbopen/ enöe fomlöi)Icn contraric.3I^p fouben biclitoijlïS berloren Cb^'bjeeiïbeböen / en biööen top b.in te boren niet berloren o^toeeft ; top (oi\t)m ongelueliiaï) gctoeejl: i]cbben/ en ïiabben top niet ellcnötgb getoeefl. s6oöt öeeft be fetnDeren ban gjfrael boo2 bcel oni-toegen tn 't lant ban 23elof ten gelept/ bao> b!en bat bun bat «ut enbe p^ofijttgO toa$? : bp beeft befgelijcb^ ben ^atriarcb Slofepb/ enbe ben Contncb <IE>abib/bcc2 beel tegenfpoetjS berbeben, "löemercbt baer-en-t)o^ ben bat a3obt tnaïfe^ een feecberepnbe beeft toaec ÏP mtïiUln enbc'ttoelclJ bp berbolgbtjenbe bat top tot bet felbeoocb fullen geraben/ tjS'tbattoponfen toilïe t'eencmael na fijnen toille boegen/ enbean^ berjESoocbnietj toant anbcr.fi? boenbe/ en fullen top nimmermeer g-cruft 5ijn / ofttop en fullen niet bo^ men tot ï)ct gene bat on?:f nut 10. »èel()cbertoö.9f ban bat ton bebooren in aHetegcnbepbtonief ober te ge* ben / alfoo oocb in alle anbere (ah\^\\ en bebooren top anberjöf niet te \syiUm oft te begecren / ban bat 43obt toilt enbe begeert* Bemercbtnocbtaaö bat top ban onfent toegen al moeten boen bat top bermogen/ Obeïiicb be fcbipperxi? allebingengereetmabenbie noorfaecbelbcb 30^^ onite baren/ enbe baerna ben toint ban <0obt almacbtigbbertoacbten,- ïjtmi^ bcbent )üCit toint bat bun beguaemijc?/ enbetoan^ uaT m öp moet op-rüfen. M bat top befe neer >

Van de gelijckfonnighey t van onfen wille. 807

(liöTicpbt qcbacn Ijcbbm / ei\ moeten top in gcenDcc manieren fojgljbuIDioft toefen toat on.^ oberftomen fal : toant bit fouDe te beraeeft? g^arbept toefen/aen^ öeftenbatbttaenonönietenöangöt : enbebateen peodijcö onttoijffeïöcö nieer aelucftsf fal öeüöen ir t Dat Op öefe onnutte fo^göbulöigfjepbtberacljt/ enöe fönen toille met 45o^t0 toilïe geUjcö maecfft» <23nbe ïjetiiEf meer ban reben tat onfen l^cere fönen toille bie goet enbe öepligö / enbe on.sf nut iö / eer bolgOt/ ban bat top onfe berblinbe begeerten fouben boigcm aBacOt u ban toel bat göp €>obt niet te rabe en gaet i^^i» ;. gelijcft %tï)a^ Ijchc/ enbe bat göpnietentoenfcljt batmcn u anttooo^t na utoe begeerte enbe goetbunc^^ ften: i& 't faeebe oocö tjat ftet anberö gefcbret/toacljt u toel ban te murmureren enbe tegen te fpieöente^ gen <0obt enbe utoe oberlien/ gelijcb Dier boojtöbtjS öebe bie iBicb^a.ö tegen bieL

23emercht ten z: batter bicbtoijlje? naer eentge «rooti tijben enbe gbeballen/ groote beranbcriiigcn ^ön Srn^llS* ober-Bomen/ gelijcfe top toeten bat ^aul / ^abib/ fri,"i^cKe ^alomon/ f c* obergefeomen 30^^» ^€cn ttoeeben/ faJteiu aenmercfet ben loop utoeö leben.ö / enbe \siat bat u al ober-feomen 10 ; ftierom en fïupt niet fefeerief bv u fel* ben / ban alleen bat bm toille 45oht0 bol&^icöt fou^ be mogen too:ben* rCen berben / be tegentooo^bige Obeftciteniffe ban uleben/ enbebemercFJtoftbaec cenigb gftelucliin gelegen tö / enbeinöoebeelma^ï nieren bat gbpongeluclielöc&foublionnenepnbenj -^nbe bier-en-tegen / bat gijp ongelurfïigl) 5tjnbe/ tot groot gelucö foubt fiomiengcralien. aBantbit ftelpt grootelöCftiJ / om te èomen tot een obergeben fÖniQffelf^.

!Semcr dn ten laetflen/bat ^obt ban ben beginne ^^^^ tttft af alle btngen gefcöapen / enbe tot een feecfier epnbe f"/ «"S* gefcöicbt hctft met eenefeftere mate enbe getotcfjte; nn: epiiöt enbe bat b'eeutotge 3Bijffiepbt/ foo toel in groote/ sffcöicHt» al$^ oocfe in be alber-minfïe bingen boet batter oocft niet een fanbeöen geroert en too^btfonber fijne be^ fcbichinge> ^engefien ban/ bat glip nocb ben loop bei8i tocrelbt^/ nocbbefcbicbingebe^feifisenbont beranberen/)a felberoo^beclt bat benfelben/feecbec

fff 4 en

8o8 Dew III. Bocck. Het XV. Cap. tw W\ öefcljiclit tjÊf ; toaerom en fult oHp <5öïrt ah macötiy niet betroulnm/Oet bcftictm Xiaw u fclbcn^ Rom. II. <© ölcptctJcc rijchöommcn/ ban hc toi)f!)ept/cn toc^ tciuDepto^oöt^! l)oe onücgiöpelijcit sönfijneoo^^ ïiwlèn/ enöc Ooc oriücfporiglj 5ön fijne loeaen !

Het 2.deel. '25emerc{it ten 4»bat <Sobt aifo toel de

niinile / al^ öe meefie faecften tot fijn epnöc fcfjiclu/

5ap. 8. toelcft Bern alleen beftcnt iö, 3Bant fjp ftrecfit ünn

öen epnöe tot Den epnöe flercöelijcli/ en Op DefcDicUc

alle tsinoen foetelijcö / enbe ijet aene bat 6p eca? Ija?

(lelijcii Ijoo? D^ni gDenomen Ijeeft te öoen oft toe te

«ï?ochtiai laten/Daten tjsniemant macfttigfl te beletten.310 *t

SfSïrtit f^^^^ ^^" ^^^ Ö^'^ ^^^^ öingen in üefct boegen onöer *

tjec^aD? too?pen3ön/ enöeöatooc&bealDerminftebinölKn

öcjijcHe fijne boojficljtigljepl^t ban bet eeutoioljepbt af on^

ïïïh? M ïï^ïbjo^pen DeOben gebJccU; i^ 't bat Dpbe muffcljen

oMDcïtoo: ^öf^^/ t1^tVtïelchbertDü^penfceat«ren3nn/ nieten

pen. becgeet: iïJ'tbatter niet een blaDttebergeef^ljer^

i-uc. 12. voaen^ oft becbjaect^ en toaept i ij^'tbat allebe

Macth. 10. I)ap?en ban onfcn öoof öe geteït 3ön / foo moeten top

toelaüe bingen fijner boojficIjngHepttoefcljiclKn/

enbeonfentoilleteenemaelobergeben/ op bat top

tot ben toaecacljtigenb^ebefouben mogen gerahen.

lob 9. aBant toie öeeft ijem toeber-ftaen / enbe b?ebe göe^

dodj fi^öf* l^iecom ijef 'tbatbe^cemütenOareonöecfa^

ten albujS onber-toefen j t^at fp Ijaer fouben laten

booMlaen/bat *aobt enbe fp alleen in be toerelt toat»

ten.<i^nbe hit noemben fp te toefen eene groots oeffe*

ningtje/ alle bingen ban be ïjanbt <0obt0 t'ontfan^

gen^BoegDt u ban met ^abib naec öet 0erte45ob.ö/

boïb^engenbe alle fjjne bcgecrten/nccJ) en befilaegljt

u niet bat €>oDt tjit oft bat inftcument gDeb^upcfet

Aftor. 13. om fort toeccft te bolmaften ; lip i.ö ben toercfi-man/

1)P toeet toat on0 nut i.ö / goebe binggen enbe gnabe

Ecci. 1 1. bingen/ ijct leben enbe be boobt/ be acmoebe enbe be

eeiUjcfeöept 3önban a3oüt. «©oötiö temere l!t ten ^Mt (6obt isf gfteUjclt eenen hon^ tm ovm- fiigijen toerclt-mci (Ier / ent e bat lipten eerfien toeet öidJS^ tot toatepnbe allebingenin'tbefonberboo^fieötc^ ftenujÉïi ïijcligefcBapenenbegefcfticftt3ijn/ enbe batöptot mpcffcï. jtjjen m^^^ 00(0 eenen pegciöcften be firacöten ban

jiel^

Van de gelijckformigheyt van onfen wille. 809

$fdc enöc lictjaem / cnöeaüeanöercgabm oD^O^^ ben ijeeft. aiBant göelijcfeertoij.ö bat öptnöegtje^ Ijede toerclöt cnöc Ijacc Deelen / cnöe in Ijct iicDaem öcsf meMfcIj.öenDefyue liötmatcn/ Defonöere gelicl- tcniffcn/ eiiöeferacljtcn/ cnbegöbenmcöc-göeöcplt l)eefr/enöe ïi^t nat öcn epfclj ban Ijare upt-tocrcfem^ gljen/ alfoo ooch in öc 15. iicrchc/ in öc gljcmepnte/ cnöc m bc ccligic/fjecft Jjp met een feliere fcljtcfeingc f enen pcgtjelijcfien fijne gaben upt-gfjcbeptt* ^Uï^ om toacljtutücl/ lö'tbat gljptoij$f3ijt/ be gaben <0oöt0 in eenen anberen te benijben / maer bolgt al«» leen bealöec-befte gaben/ te toeten/ öet g!je(oobe/ Dopeenöe liefbe/ en t)at met eene fchere fiilte : toant bit toercht al eenen enbe ben felbcn gljectl / ï)itte^ ncn pegöeiijclien upt-DepIt ghelyci! tjet fjcm goeöt bimc&t. -25pabontüren/b)aec'tbatumeec pcnben gljegebcn toarcn/ gijp fouötfoobeeltefjoobeecbi^ göer toefen / aengbefien öat göp oocft nunietoot^ moeötgtj gOenoeglj en 3ijt / maer altiiöt nae fjoogec cnöe öoogfjerbingljenfïaet. ïBatfoubefjetalfoan toefen i toat öecft de berbeben toijfijepöt ^^alomon gebaeti met recljt beeft ^abibtoelgbefepDt:3©an pfai.yf. be Ijoogbepöt öeiö baegöjj fal ith b^eefen / toant ban utocf[inc!jer3ijtie ballenbec öupfent / cnbe ban utoe pfai. 9a recljte 3ijöe/öat W m booifpoet/fuHenDectöien bup^ fent ballen. aaBat fjeüben oocö jgaulgDebaetföne ponöen enbe ojf^ranben i

23emercbt ten 6. oft ggp nfet toeï te b^eben en f^"^^' foubt toefen/toaec 't bat alle bingen naec utoen toil^ öer gcïiS Ie gefcöicöen / enbe en foutien befe bingen ban nocB- öic Dun na tanjS niet onboo^2fifj)telöcögljefcDteben/ enbe bicfi'J^'V^oï^ toöl.ö gualöcb^IDaerom en berblöbt gïjp u ban niet S imt beelmeet:/ ïiat ben totlle<0obt.öbolb2ocl)ttoo?bt/ eufcjjjciwu tk öepligD / goet enbe feec p^ofijtcföfh i^ i €n foubt gijp u niet fcfjamen te feggben : ilcli begeere / ca3obt/ bat mijne toiTllegljefcöiebe/ enbe niet ben utoen/ toant ich late mp boo2(iaen/ bat mp batp^o- pfaim 4. fötelrjcfïcr iff: gcb en begeereu/ bte b'eeiitotgbe <©ngctu« 3Böfljepbt 3öt / in befen ttoijffelacljtigben toeglj be ^^If^^^^L berftiefingbeniet toe te laten/ nocb icben bcgeere Snnm ban w niet gOelepbt te tooaben / ai ijS ^t bat gfip mp mtn m*

f ff 5 Dcti^öoificiu

8io Den III. Bocck. Het XV. Cap.

Bet fcl)ic pKftntecrt / en al w 't Dat ith toel toeet Dat u nücen hm tocg entie l)et cpnöe öe.of feffia belicnt i^* Het 3 . deel. ^einecclit ten 7* Ooe aengïjename fa^ fecöat \]ct i^/ öcn hemel t'aenfcOoutDen/enöe a\^ aU Icbiwqm in Wntc^m/ ticfcljiMnQctk Daectnljet om-loopeu öci* fjemelen aUcöucriöljlöcfi oDcïJouben too^bt ,• eaöe öefgclych^ toat cene groote genoegdte bat De gemcpute upt ben b>ebe fcljcpt; toar een biijb^ fcösip bat bc 3tele neemt upt ben feiben b^cbe / enbe fegl)t met ben P^opfjeet : g|n b^ebe fal ith te famen (ïapen enbe rullen- 2demercftt öiec öeneffens f)oe bat aüe bingen rufle Toecfeen, ïBant toat begeert hm ge^ nen / ^ie fijnen epgen toiüe onber too^pen i^/ toillen ö'een boen en b'anber (aten/ öier toefen/ en ban bacr bertrechen/ toat begeert fjpanbersf ban ruften mtlp tam i^ bat begöceren anberjs niet ban be mcefle on^ rufle te foecften / enbe ben oo^fp^oncft ber felber ber^» meerberen. ^efiet ban boo? al/ toat bat gïjp p?ofü^ tigb 002beelt boo^ utoer 3ie[efaiigöcpt/ boet na-ber- \m\ht u üi'fle/ biot v^obt almacötigl) om gratie/en- be begeert altijbt een fefter epnbe/ enbe eencn fefeercn boojtgancli/ hat i0/ hatbm toille 43obtjCJ foube mo^ gen gbefcOi^Dcn,- toant anberjsjfult gï)p altöbt onge^ ruft toefen /enbe gelycl^ eenen fiecften/ fuft u altijbt fjertoaertjijen bertoaerts^ fteeren / maer tebergeef^» «rtflftm* ^emer dit ten 8» bat be begeerte/ bie al te feer be* ?^M* .. önsOft i^ otti ben bjebe te betoaren / ben felben ont^ï Kom ft^ï^/ enbefjetfelbe grijpt oocö plaetfe in b'anbere b^coe. beugöben : buiS fuU göp u oocfe ober-geben in Bet öBene batbe berljebentöepbt ban be beugljbt enbe glorie aengaet / mhe güpfult alleen begljeeren bat ben toille «èobtiS bolb^acBt foube mogfjen too^ben / enbe niet bcfo^gben bat bit oft bat niet en foube boo^tjsf-gaem ^en fonebie fo^göeb^aegfttomben toille ban fijnen baber tebolb^engen/ enbe te bjeben tö met Det gftene bat fönen baber beOaegOt / hit ber == firijgt beel licOtelijchcr ptt ban eenen anberen : hkn Debelaer iisf beel aengenamer/ hk alö Up toeet bat Dp gfteboon 10 / flilftojjgenbe bertoacftt ftet göene bat^ men Bern toil göcben / ban ben genen hU onberbuU tiQDifi: top moeten nocgtan^ boen f)zt gBenebac

in

Van de gelijckformighcydt van onfen wille. 8 1 1

in onfc macöt iö / t\\i)t Dan fal €^otJt ons? ïielpcn.

23crtKrcl!t tm 9» of t öaer pet iö dnt u belet oft af^ ^tumm trecbt lïan u boo^Miemen/enöe oft aïi? Oet felbe bont Jie mp met ölKtoeerenj ijoi 't öatgfjp Dit uict en fionötoHeöoen/ toec?m/m enticöat ijct (nec-cn-tufTcljen nUie goeDe tDcrchcn moetm fccï(clvdnttc beletten/ 3ötnofï)tan55öl)a»|l/ enöconömft fujln met ben ID^opfteet ; 2deï)out m\} Uccxc / toant Jl'/.f [f ^* icii (jcbbe in u öHeljoopt ,- gidJ Dcbbe ben Igeere glje^ fepbt:iiDnn<Oobt^ütöUP/ toant niijnbec ooeben en Deljoeftgftp nret,él)p en moet u ooetbjercfe oocft nietlaten/ oft niet iilcptunoebioFHiJn boo^ b^eefc Xian utoefonben; loant cplcic& l baer Ql)cbmtm becl Otootecenbe aroutD^ljjcftec fonben baöftelufïis? in be iDci-clbt. JDoo:t9 1$ 't l)at oftp bit toilt berbete^^ ren / foo moet gfip boo^ al befo^gOen / bat gijp u niet en befmeurt met eenoanberie^bupligfi^^pbt/ ufelben eciiigc becoecte bes^ijcrten onber-gtiebenbe. 3©ant \Xiat beg»)eert foobanigOen pberaec-l en begDeect fjp niet battee b:ebe glicbonöen too2bein be3ïeleban fijnen eben-naeften foo met fpfsiïien al0 met <0obtl getmiief-ftaetban grooteïiiclije?/ batmcn aen eenen anberenb^ebetoenfcöt/ enbe batmenbeiib^ebcbie ïjem feif^acngaet/ beronatlufaemtj toant bit fouöc toefen / geitjcH oftpcmant eenen anbcrcn foube toiï^ ieniiouben/ op bat lip niet en foube ballen/ oftupt i)ct tlijcü toillen treefeen / enbe fp felbcn baer tot ï^m öoren toe in Iteeelien, ?(enfiet be onbolmnecfufjeben ban utDe5iele/ofrijetltci)ameliicltef(ec{iten blaren; en bemercfu isat be ooglje banon^bcrjtanbt !jiec in feer biefetoylé blinbt igf/enbe ben toille bebo^2ben/ Ijtt toelefteene groote uptfinnigïjepbt 10 / bemercüt ftier-en-boben bat be qiiabe getooónte teel mogöett OÖeleecfecntoo^ben meteene rafernpe-fDaer bat jjet alberbeft iö / niet te^jnberfoeclien ifet gene bat eenen 3©p m anberengfjebaen oft gHefeïJbt ftceft/ 't en 5P bat top J"o^t^» eenige ampt oft oberOept bebienen / f)ct toelcfe fulcjc dcÏö mm bcrepfclit. 33 't i).u Ijetones banfelfsf ontmcet/ont^- imtonöcc»' fcbulbigbcbat/ enbe üeect fiet ten beften: enbe ten foff^^"* minftcnbenctit/ batfjp'tbu.ébeft gebonben geeft/ nocijen toeeft niet bertoonbert bat öp ban een an^ bergBeboeleni^jban gDp» h}p Cceft 6otU fijn ber^

ftant/

8 12 Den 1 1 1. Boeck. Het XV. Cap. fiant/ bortniffe/ en fïjnc oooen/toaccboo? Ijp qtltien moet toefen/ enöc Op en hi\i\ oeenfinjaf utoe ooaen oft boeten geö^upcftenaö 't öat gOp een ootmoeöial) ö^- boelen banufelbenljebt/ foofuitg^ipfijnaeljoelen betec acfttenöanuepgen. jilöaecalijctcenctiatgDp fiet öato!)nntcten{ionörbecl)cteren/ laetbatfeibe toaffen met öen Baöec öejSi liupföeftnö tot ben oooft. 5I11ÖUÖ en töo;jben be l^epUo^n in geenoec manieren öecoeit/al ijsf 'tbatrecontallöcfeefien berlorcn oaen-, niaec fp beröeugen Oaec in ben ^eere / enbetotbit Oöelucfe enbe o^ruftigDept tó 't bat ecne aerufte stele alber-naeftgenaecht. J8i<ltfc!jap ^^^ 4- deel. 2öemecchtten lo. battitn genen/ bte tit ben toenfclit bat ben tof He lobjes tn alle^ boIb;acl)t tooi* k?»ÏÏ?r^^' ^^/^i^föt fijnen toiüemacö boen/ enbealbujjaltijbt mmmmu jjjys,^ ,p. ujant baec en tie? met bat Oemtoeberftant ïian boenrmaec bie fönen epgen totUe begeert gebaen tel)ebDen/biemoftbeeltegenl)eptbertoacliten/aen^ öefien batter foo beel berfcöepben finnen gebonben toojben alffec berfcöepben ftoofben 5ön : maer hit fonber epgen toille (eeft/fal altijt OBobt^sf epgen toiUe Doroth. bolb?engöen. ;©uss fegöt <Z^o?otöeu!S: 2tlli5 gijp Ui^fi doa. 8. mo?geni2? oft boo? ben bagf) uptgaet/laet u boojftaen bat gt)p pet boen maften lieüt boo? eenen feer grooten gnbe ftonfligen toercft-mcefler/enbe bat gl)p gaet om te befichtigen 't gene bat gbp toel toeet/ bat ban alle feanten boimaecöt tö/ enbe bierom ban alle toijfe mannen gepjefen tooK : toant alfoo boenbe/ naerbe* mael bat al)P n felben boo? ontoetenbe feent / foo en falber niet tn öe toerelt 3ijn / bat gljP fult berren be^ tifpen/ maer aöp fult ualtötjï in ben toille 43obt$^ geruft fjouben. ©c rttiitm 55emer cftt ten r f * bat foo tote vu^t foecft t f n eenf ^ tn toojDm gïjc creatuce/ befe anbeciè niet en ftan befeomen/ ban VaI\^^^' met berfaebt te bio^ben boo? be felbe ; maer b'oogöc Eccief. I. en to02btnictberfaetbanfien/nocöb'oore ento02bt niet berbultbanfiooren/ nocbbesiele/ betoelcfte gDeeftelöcfe i^/ met eenigfte töbelycfte bingben,- ^ nocb baer en i^ geen onberfcbil / oft be faecfte gbee* fledjcfi ofttijbelijcbtiefj tö'tbatgbpmiö-trooftigb Sijnbe enbe bo^ce/ met eil te grooten fo^aöbuibig^

Bepbt

Van de gclijckformighcydt van onfen wille. 8 1 }

Depot öaccfet enöefnaccbt liaer öc Ijettrooftfnoöcn : toaiu oocft IjUt in tm groot ober-geljen Ijan nooöe W om in pep0' enOe in ö^eöc te ieben. giae felbc öat meer iiof / men&omttiic!itDj)l.ö tioo^ berlatenliepDt beter tot bet geneDatmen Doo^De bectrooflfnojge bz^ ijoo^2De te foecöwte toeten tot !ieuni(Teföni5Jfelf0 en- be obtmocöigö^Pt.l^rerom fepöe Den ©jopöeet: ]^et pfaim ns. i^ mu goet öat gO? mn berootmoeöigöt Debt;fo bat ooö öen %3CpofteI©aulu.^fjet (ieeclifel öe^s bieefcDs? i.cor.u. gegeUen lö getoeeft / op öat öe grootjepbt ber beros penüaringen Oem nieten fouöe beröeffcn» l^ierom gcü.nipcin bj? ufelben befe rebene/ in al 't gene bat u oberftomt:^it ijcf ban <0ob/ergo fo i^'c mp beft bat icfi mijnen toiHe fcDiclie en boege naer fönen toille.

©emercht ten iz. bat be (peeren aen Ounnegöe^ «©«gfre- troutoefinecftten/ alïebingpenin fulcftec boegöen stintia^» beladen/ t^atfe oocö felber niet meten en totllen toat juiDigtjcpi fP i\\ Daer fjupisi ö^bben/ gOelijcïi on.ö be^cD^iftnre gj""?^ gbetupgfjt in !)et boecli a3enef!iOi ban ben geere ban ben ^atriarcfj gofepD. gig 't bat göp ecnen toöfen Gen. 39. finectjttoiltsön/ foo neemt boo^uöetfelbenaec te bolgljen / noclj en toif t niet al te fo^göbulbelflcb on^ berfoeclien / toat ban ufalgBefcBieben: lact ubit gljenoeglj3iin/ bat ntoeabonturen in be Danben 3ön pfaim p. ban utoen albergoebertierenften ï^eere. vDie hit aU bucsboen/ btelebenalti)btgDerufïelüc&; maerbie ftaren epgften toille toe-g!)ebaen 3ijn / beranberen / gljelijcli be fotten / naec bje beranberingDe ban be mane / enbe 5ijn bupfenbt enbebupfent beranberin^ öDen onbertoo?pen ♦ iKaer ben gBenen bie ober* glwgOeben i^ aen ^6obt / en fieeft anber.ö niet boo^ oogljenban<0obt$J toilletebolbiengben/ enbeallc anberebingöen en trcclit Op Ijemnlet aenj l3pm ïilaeglit ban niemant / bp en iicf niet bertoonbcrt bat öitoftbatgljefcftiebtis?/ anbergibanbp toenfcöte/ toant fijnen toilte/ met ben toille «öobtjEf ober een ftomt : bP^n toenfcbtnict bat bit oft bat foubege* beuren/ maec alleen bat ^obtö toille foube bol^s b^acbt toojben / enbe baer in rufl bp. Jl^aer toe on.sJ ben bepligljen 311ugu(lmui5 bermaent/ feggbenbe: 25cnunteen goet/ toaec in alle anber^ goeben be>

grepen

8 14 Den 1 1 1. Bocck. Het XV. Cap. örepcn5ün/ enöcöflti^ef ocnoeijO/tctüetcnbcnU?nïc <0obtjof/ cnöe toat öat u obctliomt/ fcljtciulictal öectoaertiS : cnöc örciom bixit Ijeiu öljcDiienöUlijcU öat i\\mtenQ\)cfü}ici}c/ ijetocnciJatoDptocnKOt fonoec föucn a3oböelijchcn toiiic/ oJ)^lÖcft glKbcuct i$ öcn ft moeren ban 3frad/ al^ fp ijcrlanöUöcn om l3leercl)teeten.

Het 5. deel. Bcincrcftt ten 1 3. bat ben Igeere n fp feiuen öaolKlijcüö fcRencftt/ batciipinföclijcït.öu fclUen öcai bicft^öl^opgl;eb^ialjen lubt / cnDcDat öl)P obcrfulcftöf/ ecnfbeeIjS «ptöanclibacrljiTt/ ccnf^ öeelö uptecnobergHeben/ öemalleDcf023i)cmact t^ÉtiöÉÉ* laten. a^antiö'tbatoDi^bttnietcnboet/ fooboet "« rao?te Q,.p DieUerpe enbe i^ercli-fcïjenöerpe. c^egftt bati in rnTfp fel alle btngen: TDoet/ o i^eere/ ai bat aDP ooet btnbt tu ben ban utoe oogeii t bjant u beijoon !jet al toe / enbe baer en «ösoösitoiï' yjjo>Dt niemanbt obebonben / bie utoen totUeftan f'VHDnf toeberilaen. iget toelcft foo sijnbe / footoeetboo?^ * fefiec/batoDpnntunecmeerutoenUiiliecnmooöbt boibiengben / tDanneeu bien (Irijbt teaöen ben toiile ban 'tóobt almactjtiaö: enbe tjrcrom fult ölip tebec^ neefïS met u^cw totlie tegen - fliijben / al0 bp bcim^ fiertdijcft luottiemtcecht/ oftgÖpfultellenbcUJcft ballen in bnpfent cntt ïMip(mt penjcftelen / 10 't Di^t l]p u tn't toilbe laet loopen al0 een ongDcöonbcn i mtvhu ^ ^

:dc oiigc. 25emcrcftt ten 1 4- bat befen \^',cbc enbe öcruflig^ rumgijeiit i^ctitt ht^ (jerten / boo^ al moet befojgljt 3ön : toant i ^'^^^ f"^ nlé Ijet öcrt beroert oft onttlelt i^ / foo en feanbcr toecïkciu niet goet.^ gefcbtcben / geljjcft be muföcfte nimmer^ uiccc tocl en Inht/aïicf bc fiwm niet toel ober een m^ men/ nor 1) ooclt eenigö b?ercö öet toelcft met ftrom^ me enbe fïimmeinftnimentenopgïjeboiitottoojbt. €nbe aengefien bat ben b.^ebe foo groot te acljten x^ ; 1 foo mcctmen Uebcr alle btngben berb^^agljen / ban berebed!efcn/beb3eïclie( gelijcftben ^ipoftelfegöt ) Philip. 4. alle berftanbt te bcben gaet. <Du^ en laet befe fto^ (teiöcïJe peerïe nimmermeer in ccnjj anber.ö maclit/ ï. cor. 6. maec fegöt met ben ^poftel : llle bingfjen 3ijn mp geoo jlof t / maer ith en fa! onber niemant^ macijt oljeD^ncDt too?beni cberfulcftjï blöfr albu^ onbe^

ro«r^

Van de gelijckformigheydc van onfen wille. 8 1 J

roerlijcb/ enöcaltoacc'töattïenfjemel cnöeacrbc Ijzt onDerjlc Ooben oDcfeccrt toiecöc / ^n toecft nocö^ tan.ö fjierom ntet bccbaefl.

25ejiiercht ten 1 5. bat Dcfcn b^cöc u niet getjcbcn en feanlDo^öen ban menfcljelöcfeefafjcn/ i<$ t öattcc niaer een fafee en onttJ^eecfit:ge(i)cfi lm blijthtin %-^ man / öte alDuief fp.jacF! : €ntie aljef tcft afie öcfc öau Eiiher c. gen öcbbe/ fo öuncftt mpbat \t\\ niet enfiebDe, alfoo ianöö m ïcft fie iBarbocfteum fitten boo^ öe.s? Iiio== nincfejS öcure. «DbcriegOt enöelreetbat gfipnint^ mermeer gcrujl en liont toefen/al toaer't bat öOp öï- ^^^^ ^c lebe creaturen t'famcn/ oocit be engelen/tot aben J"^f"«" beliefte tcaerrbeftttenbe^ïDaerom i^ 't ban batgöp lomm^m tebergeef^ foecftt bit oft bat ban bemcnfcljen tetnciiffijmetj berb)erben/'t5P|onfte/ 't speere oftrijclibommen/ *" .J^^^öe gnbe toaerom \^ 't bat gl)P u met eene fafie toiit ber- ^ ""^* fabcn/aengefien bat g{)p bat nietmaclitigfj en 3pt te boen met alle be creaturen/al bjaer't batfe m een ge- fmolten toaren^ toaer af feer h3el fegt ben l^.^ngu^ (tinu.9:<0[)p öebt on.sf tot u gefcljapen/o ]geere/enbe onjS öexte igf geïjeel ongeruft tot bat fiet in n fijne ru^ (te öeeft- €nbe be eeuit5ige 3Böf0ept fcgl)t:5E'at ba^ Mauh. 16. tet ben menfclj ijS 't bat f]p alle be toercit toint/maeu I ftjnbec 3ielen bedien lijbti ^^ceerfterebenefiieraf i t!j / bat alle göefcöapen creaturen in Oonber t enbe Ijonbert manieren beranberen/enbe fxinberling!] get Oerte banbenmenfcti/ bat nimmermeer ineenen boen en Dlijft. ïl^aer upt ncobtfaecfeelljcfe moet ge^ ; ff üieben / bat be 5iele Die fjaer affectie 00 be crcatu^ I ren ftelt/ altijbt beranbereenbe cngefebigl} 5?» l^t \ ttoecbe/ Xi^i alle creature/ boo;j bicn bat fp bergiinc- Iielijcft ?nbe aeibfcf) tjs?/ be ^iele niet en ^lan berfaör/ betoef clte geefteiijtfe id/ geiüclicrUJüisr (jet ^tXun bei: Dogen geen bermaecfe aenboen en ftan j oft fjet gene batmen gefien fieeft / öet ge^oo? ; oft be fleencn / be magej oft ben b3inbt/ben l]onger; gelijcö tuj? boben In bc 1 1* bemerc^iinge in 't öo^te bermelbt fiebben»

Het 6. deel. 2$emercf:tten 16. met toat eengroot <0:oofm ten enbe lanaï)-buerigcn arbepbt/ batbefeo^tege^S^^fP^i" Moegfitebie )yyi^mi bc creaturen fcDeppen/ te foec^ uoégijtrD^ 4feeni^/enbefiocfnooben enbe bcrbjo^penfaeclie bat credturm»

Set

8i6 Den 1 1 1. Boeck. Het XV. Cap, fiet fclbeiö: toant qualjjcft (jebbeii top öefe M\o^ mm/ oft fp too^öt on$f ontnomen i oft i$J *t foo met/ foo toojötmcn meer acpijnigOt / öoo^ öe bjeefc ban öefdbcrcbeilicfm / aI0 ftetbermaecfetiEJ/ batb)p boo? (jare tegentooo^öiöljepöt gljenieten. ïDaec bp ooch oficbocaJ)t macö too?öen/ bat top bicfetotjljJ on.ö te bccgeefö poeren om bacr toe te abetaecften : cnbe bemerc fet / üoc tiat top öcfe acnoeobte / upt ec^ tiige 45obtb^ucljtiöe oeffeninge/ met mmbec moep^' ten foubcn bonnen fcbeppen. a©ant een pegbeli)cö toojbt boo? fijne epgenc genoegbte gbelijcb güetroc> fien / 't 3P ^^t befelbe upt be eece / ionfle / oft rijcb* bommen gbenomen too^bt* (€en laetften / befe ban met iuttcl arbepötfif upi:43obt/ t^iz befome^ne ijS ban alle goeben/biealommctegentooo^öigb t.ö/ ge^ fcöept toojben/ enbebatfefeeclücft enöemfulcbec boegen / batmen beft tegen onfen bancb niet en ban ontnemen» ©oojtoaec / toaec 't bp albien bat gb? bet tbienfte beel ban Den tflbt toaert bcftebenbe in be bebotie hk göp obecb^engbt in pbelftepbt / öbP foubt een beel fupberber enöe oprecbter gtjenoegbte fcbeppen / hit oocb nabecöanöt met eene eeutoiglje becgelbinge beloont foube too^ben. 51it <Bm $i5emcicbtten 17. batniemanbtupteenfgccrea^ 1$ hct op« tm;^ oprecljten tcooft en ban fcbeppen / 't en 5P bat «/Üfk m« fön 3icle in ben toille <aobtjef rufte -, toant anber^ i^ Sereii fpbrancb enöeongberuft, oSnbe geljjcbertopö bat atbÉpDt te jjen genen hit fiecb enbe brancb i^ I niet en ban ber^ umueiu ïi^aecben nocDfangO / nocb boftelijcbe maeltöbcn / nocb eere; geljjcboocb bet licbt geen betmaecb me^ be en b^engbtaen een ooge hit auafjjcb geftelt iSjOft betgcboo^berOeuabttoo^ben/ Do^foet bat bet ge^^ lupbt ij57 aliEfbe ooren berftopt 5Öni oft befpufe/ m be magbe ontftelti^: nlfoobcfgelöcbj2? en ban be 5iele geen ber maecb gbeboelen ban cenigOe crea^ ture/ aljTeongerulïi.ö: toantbitanbcrs;^ met bp en b^engljt ban een bccptfel enbe bectoecbfel om pet nieuto^ te begeecenröetoelcbe i$? 't bat u bp abont ir^ Amans xt ontbjeecben/b'anbere niet en baten. %\h\x^ \)tt\\ r^'S; ^tttan gefp?ohen/ gelgcb boben gcfepbt i.ö/ alic fijti eE? * gljclucb bertelt Oebbcnbe: €nbe m icb alle beft

vingvii

Van de gelijckformighcydt van onfen wille. 817

btttö^n l3cbbt f foo öuncftt mp bat ith niet en Ijchbt l fllfoo iancït aïsf icft iBaröocljeuin (ie fittmi D002 tie5$ ÖcnincfejJ öcure. Cnbe iecrt on^ï fefaerlijcft bccjfün exempel/ öatteutnüuïatteenDcDnnoïgycptisJjnal^Rom. 2.

Ie 3iele üan öen menfcfj bie Quaet boet; maec glorie/ eeceenbelj^ebeallen ben gcnenbiegoct doen» ï©ant fulcfeen 5ièleije^altijtöii)ue/ alfTeC^cbt.ötuiü^enbe Baren tuilletn alleis (iet boiD:jccfu too^bcm f€recbt öan öier upt ^^x Ijct bco^ al nootfaftelijcö isi/batmeit fön rufte in ODob t föecbe/occfi op bat oöp be gefcfla? pen bingDcn toel i^\x\^i mogen göcDaupciien. «2^u^ nectnt bit boo? h te boen/ oft gfip fuit auber^ teUer> öeefjs^arDepben.

2öenierc{it ten 18* Doe fotteliicli bat Bet o!)ebacn J^tdaeföÉgt foube toefen / beo.: mcepelöctie om-toegen te gaen / Jfl^.f^^f olfmcn bojfltsD \^l enbe batmen öicr-en-tiiffclien Sutm öen feojtften enbe ben alber-recötilen toegij tot bevufKfocc^ fontepne (fpbenbe/ foubeboo^Dpgacn/tïefonber^ ^^^^ Igcö/ toaèr'tbp albieu batmen naebec-öaubt al «Dentoel lang{j.É? ben felben tocglj/om nae be fontep^ ne tegöeraecücn/ foube moeten tecbcromöeeren/ jnbe bat befe om-toegen nier ailcen ben toegölan* öBer en maecften/maer oorfi batmen benrecrjten toegD te QuaiOcficr naberöanbt foubehounenbin» öem ©oegör '^xx aen be crearure enbe aen be liefbc / öooa be toelcl&e pemant in [jaer rufte foecfit:toant bc 3iele en fal in gcenefafte rufte binben ban alleen in i^obt j öicrom moet fp fiaer tot jöem toebecfeeeren / öelijch bebupbebie upt be arcfee göefonben toa^/ be toelcöe öuptcn b'arcée gfjeenpiaetfeenbontomie rufleUt

23emercfet ten 1 9, bat geliicji top gepijnigBt too?^ ©cb^d?* ben booiö^tl^erlangen naer be gfjefcDacen bingen / tmse dcc al^topbienictenöebben/ bat topalfoci oof[i'nocö ^^f""» beel meer füllen gfjcauelttoo^benal^topbtebefit^ fjlfs^j"ct tem ^e,bGor»ienfuHeu 0I0 Dan nocBbcel meer fte^^ tecfaueiu ften/ enbe be begeerlijc^Öepbt bertoeclic n / al.d fp nu <n onje? fullen toefen / enbe ^^^ fnllen onj^ ntct m'^^ aL$ onfebpanbeninalie^fcijabelijdt toefen/ aengefien batfe Mz feracfit gBeJabt Oebbenboo^Ijetaenfien aH^^n/ ^iii^^boojbaei^opt^brucfeem ^nbetoati.^

<@ag bit

8 18 Den 1 1 1. Boeck. Het X V. Cap.

öü toonDer/acmecöt bat fiet Derte ban ben mcnfcB/

foo toannecc *t ccntge creatureonmatelöcfe bemint/

i^/ om foD te fp?eöen/upt fijne natuecelijcfte plaetfe:

0Dclijcücc-tojjj3f oocfe be creatuere / bie topbegeeren

tot ons? te trecöen/ bte too^bt in füïcfeec boegen oocö

upt öare natuereljjclie plaetfe gOeftelt* a^Dantallc

btngen / eere / glocie enbe lief be / moeten tot <0obt

öUeen gDelieect too^jben/ om toienjef muz Det aï göe^

fcDapcn i^.

^emeccfet ten 2o,befe b^oo^ben onfe^ <;§aïtgmaj8^

LUC. 14. fteria^: €enpegelöcftbanu-lieben/ toienietenbec<f

faecftt albatöp üefit/ bte en macö mijnen bifcipel

niettoefem 30 't faccïic ban bat top alle bingen ten

minflenmetbec öertcn berfaöen moeten/ öoeful^?

len b)p banbe bingOenfoecften / banbebielcöetop

oocfe be begeerten DeDoo^ben teberfaftcn i

J©c 5«ïe 5l5emer cftt ten 2 1 . bat be 3ie(e/ gelijcöfe boo? upt^

öoof uut to^nö^OÖ^ goeberen niet beter en öan too^ben / alfoa

tocntjige baer boo? ooch niet gerufter en ftan too^ben j gelflc^

tuigen feer tDijjJ eenen muer niet en fean gebjit bJO?ben/boo?

ZS dé"" ^^ bJittigftepbt t)it berre ban ftem gfieftelt ië -, nocö

ïuftet S^t licBaem gefont too^ben / omr inggelt 5önbe ban

toogoeiu beel gefonbe iicDamen : biant foo toel l^ti quaet alss

fiet goet t.ö bupten fiaer/enbe in öaer^

Het s.deei. 25emereöt ten 22«battec niet en i^ bat be 3iele in rufte fean (lellen / 't en 3P bat Bet felbe tn öaec befloten too jbt/ enbe bat fp 't berflae batfe bat jbefit:enbe be p^incfpaelfte goeben befec toerelt / ge- ïöcït 5ün jonfle/ b^ientfcïjap/ eere/ïof/ enbe m^mn lionnen nimmermeer feecöerijjcöoft immer 32? niet lang!) Defïoten bjo^ben* 3©ant benmenfcDenfean nopt berfeecïiert toefen bat (jp befelbebcfit»€nbe al toaer 't bat fjp t^it boo? eenen oogenölicti toifte / foo U 'tnocötan.öf onfeöer/öoc langö bat bit fal bueren/ toant }^zt\j^htt beö menfcgs? en i$f niet te gronberen/ enbe Bet too^t alle oogenblich beranbert» €nbe toat 3ijn anber j5 b^ientfcOap/jonfte/ eere/ (Je. ban alleen Bet geboelen bateen anber banon]5 Beeft/Bet toelcbc meeftenbecl balfcB i0 ^ toant €Jobt fian alleen ban ben menfcOe oprecBtelöcït oo?beelen» 25emercïit ten 23.toat eene groote pbelöi^pt battet

inaU«

Van de gelijckformigheydt van onfen wille. 9 f 9

in alle btnöen afbonden too^bt/ aeiiöefjcnöatfjet^ïidijÉptJt Dp-na cbenljedt.öin alle onnooötge gefcöapcn facc^ '" ^utm^ !icn pet te Bebben/ enbe (jeui te laten boo2-f!aen bat^^ ^^"* nun ftet felbe öeeft ,• enöe cocfi Dat Ijet al 't feibe i^/ geöabt te öebben / enbe Oem te laten boa^2jlaen bat^ ïtien'tgeDaDtDeeft. ^ettoelclifoasijnöé/ 15^ 't niet beel beter oprecljte enöe beftönbigije oöeneugDten eitbe rufïe upt 43oöt te fcDeppen i

53emerföt ten 24^ bat 43obt alle bingoën om 3P «©otujÉcft felbctigefcOapenDeeft/ enbebattopobecfulcjcmet ?"^S"' anber^ en beDoorenteluenrcöen/ ban bat alle bin- tml^» OB^rt mogfjen göefcftieben tot fijne meerteeeceenbe fcuapcu» glorie/ gelöcö 't in ben jlaclj-offec gefcljtcbt/fonber acBt te nemen op or\$ (cD^cn/ aengOcfienbatföne onepnbelijcöe toeerbigöepbt enbe goetöcpbt bat cantfcDelijtö berepfdjt, ïDantölIeanberebingea tu 3iin ban geenber toeecben / enbe fp en Ijebben niet tebebnpben» ^u.öbibt<6obtben I^eere bat Op tot geenber tiiben pet en boe of c en late göefcöieben nae utoen toille / enbe tjat W OöCvn acfjte en toil nemen Uan pet batuaengaet/ mact alleen ban fpfelbcn» a©ant en i^'t niet onDcramelijcïi bat nae bemael ^obtallebingen boo^j fijne firacOtgefeDapen öeeft/ enbe boo? befelbe noclj onberöoubt / om föne ecre enbe glorie/ enbe op batmen fijnen teille bolbaenge/ enbe oocft op bat alle creaturen fiemcnber-bioapen fOuben 3ijn/ bat tic^ niet tegöen-itaenbe eenber* toojpen too^mfien fcube toillen bat befe bingen ntet gfiertiert en fouben too;jbenbaer fptoegöefcljapen 3ijn/ maer alleen naer fijn goet-buncüen/ enbe om tiat 8p foo boende/ Bern met (6obt foube ixiillcn ber ^ gBelöcfeen^ batBpfoube toenfcöcn (fegOiclO bat öit of t bat foube gBefcDieben / bat ïjp hit of t bat of- ficie foube bebienen/ al.d oft <0obt niettoijgf glie- noegö en toare om bcfenoftbienteberhiefen/ hic ben alber-beguaemiïen i$ tot fijnen bicntr/cm in ht^ feoft in eenanberplaetfe/|loele/Oft in bit ampt met be menfcOen te bcrf?eeren*

Hetp.deei. ^emcrclit ten25»batbenbjebeoftbe üetijcw geneugöte/ hit aöï' in 't befitten oft in Bet bekomen fmaöm baneeniöDe sDcfcö^pen fcKClteDegljeertteDebüen/ f^^^^^^^C

45qq 2, beel

820 Den 1 1 1. Bocck. Het X V. Cap.

ntfct bft* viccl licïïtec bcröreoen ftan toojöcn aï0 oljp {j^t fclbe

Sï"!* '^I^ bei'loocOcnt ut ücf Den <0otit33f/ of t om in tien ïjcmel

tau tec^CiiftcinU3antöe31Döe!:[je?töctupgïKon9:^oel5t

Natth 6. ccrfimne! Oet njcFie be^ ijemefief / en alleöefebinoen

fiilknn tccactDOjpcn tuo?öen/.«E Wlth luaerafötio

<©itnDot3i 3ijnbe/ toaerom iniücn to? foo öu?ae0 3ijn/ban pet te

S* K* beraecfjö^ te foechen/en Dat met grootcn aröept/aen^

SSit tööc/aefien Dat on0 alle anöcce Dingen toegcU;C^penfu[^

iDtefohciu len tó02ben/i.ï!^ 't Dat top ö^t ry ene OöcDt^ alleen/Dat

ter fönen toiile foecfeen i Jgterom ïjS 't Dat \]p op eene

anDere plaetfe fegijt : €n löiit ntetfo^gfibulDiöÖ

ibid. 3ön/feoöenDe:ï©atfnUenb5petenofD?mcfienjtoant

öüe Defe Dingen foecften De ]|epDenen»^enfiet De bo^

^tlcn be^ DcmeljS? / enDe acnmeccöt De lelten Dei$

beltjr/ ^u ^engefien Dan Dat onö becboben too^Dt

f02gftbulbigl) te loeren/ ooch boo? nootfaïielijciie

Dthgen/enDe Dat !i?i befonbcrlötli öegeerDeDat fteli^

qitud perfoonen fonDec eenige fo^ge fouDcn 3ijn/ge>

iijcft De bogelen De.ö Bemeïi^/Dic Den öemdfcljen lèa^

Dec boet : boo^toaec Dp enfaioochgeenfo^geboo?

oHjCs blagen/ i^'t bat top tegen fijn geboDt/ nteufgie*

ligft enDealtefo?gljb«ïDigb3ürt banöetgljeneDat

oocltnaotfahcUjcIii.ö: toamfjem Ditmetrecfjtefeec

miffiviegöt/ aicJ oft Dp fonDer oüiS toeDoen / oni^ imt

en toilDe oft niet en ^onoe bolüomeliubboojtlen/

tiaec Dat bp De gebeelcfo^^gebanon^'lteDcntljem-

toaerte? genomen öceft/en naeiöat top on.^ foo Dicit»

toölö in fijne ^oDDelijche banöen bebolen Debben»

3^ÊiiU3aft^ 25emercl5t ten 26. toat biit ïicSrei' i.ö om totbjebc

S^Phifrt^M f ^ acraben/ alle bingen te berfmaben / oft De felbe te

itttoVria" bertomen, ^it leercn D'ontaKycbe menigötenbec

ten ban beremijtamcn enbe Der l^ïooderen/Die tot Dien epnbc

toeccitiijc^ berbultfteliben getoeelïom tot rufïete geralien / Die

teSell ^*nocïj in m bcfitun ban l^oninclirijcbcn / nocb in

* affe De toeUuften ^t^ toereltiS niet en böDDen bonnen

binDen, let toelr^ïfaotiennelöcluiergetoeeft/ oocö

boo2 De naberlijcbe rcDene/Dat ftiecom De ©öilofo^^

plien De toaeracDtige faligbept in De armoeóe geflelt

fteübcn : enbe om De felbe reDeneljebbenfp Bare go*

Den/ Diefe f^pDen Dat alle Dingen miiöeliicl^ uptDepl*

ben/ naeclitenDe&looroefcDilbcrt. ^i^aec bet gene

bat

Van de gelijckformigheyt van onfen wille. 2 2 f

bat beelfcccöectiec Whz 3Baer fjcpbt felbe octiingöt Matth. j. on$? öat tnb'acmocöed'eerflcfattgrjcptocteöcni^/ cnöc fp belooft Dontiert-fout aUeöenacuenöieCeii fjiec in bcrflo^ben fouöcn Oebbcn : cnöc Dat niccc i.e^/ na öat öe felbe ïBaerDcpöt alle menfcüen gcnooöet öaööe om tot Osec te ïiomcn / om ban l^aec bcr- maecfttteloefen/ enöeomtefeerentïcitfe faclKmoe^ Matth.n. btöö enbcootmocDiaDbanljcrtenfouöensyn/ om alfoo ooch rufle Ijaeröcr 5telen te biuDen / Ijeef t öacc «ocötan5fbp-ö*^boegDt : '€en5pöataftPtierfacc!ttLuc.i4, al bat ofip beftt / fco en mcogljt o^ip mjjnen Dtfcipel niet 5[jn* CnU tocberom : ^teniet en fiaetfijnenibid. baöecenbemocber/ ^c. enDeoocfimeDefüne5tcie/ öie en macO mmm Wci\)el niet^ijnrnocö cnfalbiess bolgenbe öcen cujle oft b^cbc biabcn / 't en 5P öat l)p Ijet een met ïjzt anöer upt öcc Ijerten berïoocftcnt fal ftebDeu.ïBant öoe öat pcmant min oeöonben i^ aen öc acrtfcöe öingen/ljoe öat Op licïuclöchec tot 0300/ al^ tot fijneoprecDte ciilt-plaetfc fal büegen,

23cmeccötten27,öatU)pnieta!ïcenöenb2eöcöei: $teIen/metalIeöinaentebec(oocöcnen/Iicïjtelöcliei: en biTftciJgen / maeroocliallDatlDpbegeeren/ be- Öalben öat aile bina[|enbeelbohnacducctn<0oöt 3ijn.lBanten fien bjp niet öagelijcfaisf/öat öeu genen bie om Ciuiftn.!^ bJiUe arm geojoaöen iijn/ ijonöert- ï^cnïiett- toccf gcgebento02öt^ öcfaeU'jcl»j5batöcnaenenbteto«fboo? alkcm oprecfjtelijcïi berfmaDcn/ 't\xsc\th ben fjoo:^ pet^om beerbigenoochnootraeclieiöcfjmoetbcen/(macc ge? cbous ucf^ bepnföeljjclö/enbetebecgeef0) mceiöer/enbebciiieï öebcrïa*

behöer eere ber ucijgen. ^at begenebiebeltsellu:: ""• flenbie bitter 5ijn/berrmaben : bco:bernbetI)epbt tn^t ftet ontOoüben ban fpüfe/ batbiegljdijclun eene geöuerigemaeïtijt3t5i)n : gl|cliicIï.lubobtci!<]J €o2nanu$fboojcpgcnecbarentt^c5>btenDeooc!5ban bcei anöere bcUïtjir* 3!a bat meer h / bc gcfoiuDept too:bt becl meer bechregenbooMicnueontnoabcn barionnoobige enbefchtibelrichcbtngcn/ ban tïoo^ mebecönen/ e'nbealiefoonenbanleclicrnpen. I^ant en fult gl]p {iciueüjchcr ben pensï enbe bae^e bmben ('tteelcli nociitan0 ïjct alber-ineefle goct iö) ban booi bcfefaecöe ^. te becloocljencn. ^ocDb^pen

45g3 3 ma?

2zz Dcrt 1 1 1. Boeck. Het X V. Cap.

mogen ïjm nf niet tmijffelcn/acngefiêöatbe^Baer? Matt.io. i)m öonbcrttDcrf belooft öeeft oocft in öefe toerelt/ ben genen Die pet om ftjnent totlle berfaecfet: toelcfte aiDaecDept niet te üetcou^uen/ toaer ongobbelrjcfe»

Hetio.deei.25emerc(uten28.ofgöpbcfefafee^*

ban <0obt bci;}eat/ enöe mebe oft glJp baei' upt b^ebe

enbe oprecïjtc gcneugljte totït genieten ^ toant ïjiec

<i5obt m toe moet Oet al gefiiect itjo^ben. gicft mepne bat gbp

qrcft onsj mpfült feggen/ ja: tocetbanboojfcecfeecbat gï)pbe

niet tgciic fei\3,> uan Ijem niet en fult bertoecben / 't en fp fafte/

DjJmScfc ^^t gOp befe berloocöent/beracOt/en fonber eenigbe

tacgcnc^i benautDtüepbtgetoenfcöt fultftebben.ïBant gelijcli

p?"5i5iu genen gocbcn babec en geeft niet alleen fijnen fone

*-"^'"- geenen tteen in beplaetfe ban b^oot; oft tn bc plaetfe

banbifcO/öecnenfco:ptoenj fn beplaetfe ban mebC;»

tnne/geen fcnijn/oft pet bat befiecfuc foiibe boeben;

oft oocft geen meis aen eenen ^ie cafenbe i!(^;maer bat

meer i0 1 öp en fielt [jem 't felbe cocïi niet ban bcrre

te baren : alfoo ban geiijchen en fal on^ <6obt onfeu

©aber oocft niet geben / ^^tx. bp fiet bat top toe ge^

negen ^ijnrtoant bat foube onö al te feec beletten om

\yz\\\ eribe on$f opperffe goet te beminnen.

sap.8. Bemer cft t ten 29. befe tooo^ben : ^e 3©öffiepbt

tïrecft t ban ben t^x<^t tot \it\\ epnbe flercftelijcft/enbe

fp befcbicftt alle bingen foeteiijcfti enbeobeciegbt

35ci39tiï)ta bat onöaeen ban bet\jöeeepnbenbeftent en 5pn / en=?

iijckcüao:* J55> boe onfefterbatober-fiiïcft0 alle onfeboo2finnig^

;!JonloiJnjcben 5ön. 23emercftt bier beneffeniS bat on^e^lebert

bcheiit. anber^ niet en i^ ban een batemcnt-fpeïjtoaer inbié

alleen gcpaefen toon/bie fijne perfonagie telfpeelt/

ïioebanigli ïjn oocft i^^ ©aon^/ aengefien bat onfen

^Jeere/enbe ^aligbmaecfter/ u fp felben t'eenemacl

geaebenbeeft/enbeom iiloent toille fijnen toille/bie

Docli ben alber-bepltgbHen toagf / te bupten gbegaen

ïtecft ^ txi^t geftomeh icf/ niet om fijnen toide/ maec

om ben totüe ban fijnen bemeïfcben©aber te boen;

niet töat ecne gcaotelieföe/ beftoo^betgöP oocft u

fclbcn ober te geben.

*;i!? rrc^j^» 25emcrcftt ten ?o»bat alle creaturen ban be öoogiJ

tfs^tft o'il'^ (?c tot be ïeeabHc^ ccnpacriijcft op bare maniere Den

D£2?ï4iiigü» C^obbelijcüica baille onbeï;bau jgö 3Ün/enbe Doe rebe^

Itjcö

Van de gelijckformigheyt van onfen wille. 823

f gcfi bat Bet f cm i^ ; eittie öoeonöctamelijcïi bat fjct 10/ bat een too^möenbanbecaecbenfpfdbcngaet becBcffen. €nbe fjterom geeft u t'eenemael obec upt öantfcftec öetten aen be <6obbeIijcfte goetöept/ enbe boet bat met aHe be tDooren bec l^cpïigen/enb^: ber^? cenigt ïm obergeben um fclf^ met ö^^re alber-bol- ntaefet(teobergcbnigejCnutDenb3i{ïemetben<0ob^ beltcfecn totl(e/op bat gFjp niet en toiU/of en begeert/ ban bat 43obttotïtenbe begeert/ enöeombatöii't iüilt enbe begeert : ïa bat meer i$/ bat gfjp foo bcrrc feomt/bat gfjp niet met a(f en en begeert/nocö toefen/ nocDïebcn/maer alleen ben beöagefijcfien toiilebait <6obt almacbrigö. ^oobanige gelijclifojmigöept/ fegöt ben ^.25ernarbu0/ troumt besièlemetfjet ser^os* JöDoo^bt : fulcöe liefbe ijê^banfiaerfeïbengenoeglj- faem/fp beftaegOt upt ftaer felben/ enbe om fiaer fcl^ ben : titfc liefde i^ baer feïben ecne berbtenffe/ enbe eenen loon:fp en berepfcftt bnpten fiaer felben/ gcene ti02fafte/nocb bjucbt/bare b3ucln i$ Daer geb2upcïf . Sth beminne / om bat kU beminne* 2Ic6 beminne/ op bat ith foube beminnen/ $c»

G E B E D T.

T CkbekenneoHeere , dat uwe woon-plaetfe in vrede "^ gemaeckt is j dus be2;eere ick den felven c' onderhou- den,op dat ghy m vnen Heere ende mynenGodt,met my foud blijven, endc dat myne ziele in u foude ruftcn,ende hare genoeghte in u foude nemen : Ie k wete wel datter niet en is dat metdefen vrede die in u gevonden v/ort te vergelijcken is, ende een geruft herte gaet alle koftelijc- ke maeltyden te boven. Verre fy dan van my, o Heere, dat my defe N.fake foude ontftellen,dat ick defeN.lbu- de beg^ceren, om defe N.foude bedroeft worden. Want wie fal my eenigh goet konnen geven , is ' t dat ick van den vrede berooft ben? En waerom fal ick om defe ver- worpen dingen het alder-meefte goet van den menfch verliefen,te wete,den vrede mij iider zielen? Dat de kin- deren defer wereldt hare geneughte nemen in het gene daer 't hen belieft, ick fal my in u, o Heere Jefu verheu- gen. Ende ghy fult,alle droefhey t verdreven hebbende, een ftraelken laten fchynon in mijn ziele , op dat ghy al-

^gg 4 leen

824 Den 1 1 1. Boeck. Het X V. Cap, leen acn de felve foudt mogen aengeiuem wef^n. En foudc ick niet alle dingen verre van my moeten worpen, waer 't fake dat ick den vrede mijnder ziele foude moe- ten derv'enpwant tot dien eynde worden alle dingen be- geert, op dat ons hcrtc ruftc foude mogen vinden; maer het fal altijdts ongeruft wefen, tot dat het in u alleen fal ruften. Waeromcn fal ick dan niet verfmaden het gene dat oock verre geftelt7.ijndc, doorhetaenfienende be- <:^eerte alleen onfe ziele ontftelt ? Verre zy ditvanmy,ó Heerc, wiens vrede alleen is, in uwen wille te ruften. Ghy weet wat datter nut ende profytclick is tot de ï;1o- rie van uwen naem ende mync faligheydt , cnde ick en weet het niet; ende daer en wordt nier een fandeken oft een hayrken geroert fonder uweGoddelijckevoorfie- nigheytiendc hierom en mach ick my niet verwonderen oft beklagen. Want uwen wille ende den mynen is vol- bracht, den wclcken ickufoodickwijlsopghedragen licbbcjCnde wederom opdrage,ende ickbidde u ootmoe- dclijck, o eeuwige Wijlhcydt, dat ghy nimmermeer yet en wilt doen oft laren ghefchieden naer mijn goetdunc- kcn. Ick verfaecke encle verloochene de felve,overmits,, dat u dit aldus belieft heeft, op datmy gefchiede naer u gelieven ; ende dat ick alfoo doende, in ftilte foude mo- gen varen totu , oHecre, died'alder-feeckerftehavenc der eeuwiger faligheydt zijt. Amen.

Praélijcke om vrede endeghelijckformigheydt

te verkrijghen van onfen wille, met

Godts wille.

np oBn ccrftê bïict ooclt ö'afóer-mtnfïe fonbetiAop 't -*• alticr-ueerHtgOiltVcnonöecöout Dealöcr-mtnjle CC&ot;cin 3Bnnt gjciufntcm \}zcftum foube o^fon^ öiCït/fcatbcn ID^opö^cc gfaia^/cndaecomtó 3Pon^ gcaatiigli acU^oiDen.aBaiU alle fontïC/D^ciigt ecnige onijcllaiiiaöcpt'mcDe eeuigcöcrocrtc cnonftcltenif^ fc;acïuIUjcibii)ïitïn€ain/flöam/$c.IBantö£goö' ,- öeloofenmcafcöi^/i>1ijchccne5cci5icom|ïcïti^/eii

Ut liaö op mijiu QebQom/ fegljtöen l^ccrc/foo foiibe u^jac ü^coe/ al.^ ccncn bloct gema^lit Dk'Dö^n ö^toceft:

macc

Thren.T

oiiaftüft*

Van de gelijckformïgheyt van onfen wille. 8z5

macc \)ooj ben ongobödöcöcn en i^ qtenm bjeöe»

(€en ttoeeöen / obectolntufdUenlUoecftelöcfeen/ enue oatöouöt u/ban Det eene/öa t öen l^^eöe cntflelr» aiDanti.ö'tDatgDP «ton bpanöt/ cnöcbreöeftilte öec gemepnre in cberen (lelt / toeöer-jïaet : toaerom enöeatjeeft göpu niet met bollen toe-|taentoecDte nemen alle De Deletfelen ban öen bacbe De^ öerten i

Cen berden/ töeefïbecmöertiatuotuteeneben-söannijef naeflen/nocljen oo^öeelt fjem nietlirinelödv oft en tig^m^ fp.ieeclit Dcm niet (luec aen, 3Bant ben l^eece fegljt: ^"jj^" "*^ Èeecr uan nip/baticl^facDtmoebig ben/en ootmoe^ Ma«h. n. big ba öerté/ en gl)p fult rufte binbc boo^ nmz 5iele»

(CctibierDen/boet utoeöingen (ïambaftelijcfe/en^ be niet ouüeraben/rijpelijch/enbe met maten.ïBant aifoo öoenbe/ en fal oiw ntemanbt n\tt recïit fionnen berifpcn / nocl) felbec onö epgen confcientie / nocö top en fuden niet licöteltjcli on.ö befelagi)^ » ban ftet gene bat top eenjCfgebaenjöebDen» 3Bant altegrco^ tenöacjïigljcpt ontfteltbegeöeelefïilte/enbcfjet ac^ (Oo^tonfec3ielen»

(€en büfoen/ tcecfet uicit alle bingen pet/ 'ttoelch bient tot De beugöt enbe be €5obtb?nci)tigBept:l)iec upt homt gcooten bjebe/obccniitjei battcr bpna niet niet allen in be 3iefe en lmx\t batbe5icïeontflelt: toant öet gene bat bupten m0 i^ en l^an on^ niet bc^ toegcm Waot gfjp neerftclljcli cp moet letten*

(€en fcjten/ bemercfit alomme ^Öcb^ tegentooo?-' "^^^^^ «* big{iept/cnbeboo2fïen!g{)ept/enbefci)2öft ^obt al^ Iw^u* Ie bingen toe-l^fet heicU alüetmeeft/ enbe alDcc-baft ' * gegvonDt iöVoocfe meejl aengep^efen/ enbe beoeff ent banbe^.l^aber.ö.

(Cea fcbcnften / beracöt bc oo?bceIcn ban anbere : 3ïDant niet en iffer/ batfoofeerbcnbacbeontftelt/ ban baec in bebjeeft te toefen/ enbe baec naer fön ie^ bentefcijicften. _,

€cnacï)rften/ enDopet/ oftenb2eefïgecneber? ^t°5cS ganclielijrfic bingen macu töeeflobec-gcgeben/ en^ bn-gajichN be vujl met eene groote bjpigöepb; in ben irille ban inét öm^ <0otit alrnacfjtigf)/ enbe gf?p fult met befemereibt ?^"^£^' öOceae bccanbecmgöen onberU)02pen 5i)n. 5Bant ' * öengSefien bat ben brille (0om aitöbtbolb^acijt

826 Denlll. Bocck. HetXV. Cap.

fal töo^ben/ toattec ftomt oft lU et en ftomt -, foo faï u alfo toel Ijoo^fpoet/ariof tegtnfpoet/ nut en p^ofötiglj toefeti : enöe afju fult aUijt Ijcübcn Ijet gene bat gfip begeert : enöc alfaa fulfen alle btngen / tectoylen bat ÖÖP <0abt lief ijeöt/ in 't goet beifeeect too^ben*

i^tw negcnjten/geeft u fclben bicïtmifs^ obec/enbe bcbeeltuacn<0obt almaclnigf) met bie oft bierge^s lÖc(icfctuct-geDebelien0:€> alöj^cfoetflen b2ebe/mö- ne genoegljte/ mrïnen <0ob: imt toten/ in toten enbe boo? toien a(fe bingOen 5i)n : tcFi en begeere niet met allen bupten ii / toahtonisf [jerte i^ ongecufl/ tot bat Üetinunifte/ bat in alle.ö utoenalbec-ftcpligöften toille gefcljiebe/ oft bat utoen toille gefcïjiebe op bec aerben als? in ben BemeLïBelcfe geöebt be i^. <i3eec^ Bjof. tcupt fomtoülen / b?p ftonbecbt en bijf-en-bijftigO^ mad/ op ecnen baglj / göctooon toa<s upt te fpjchen / enbe berftonbe / bat bit eene fcec p^of ijtige enbe aen ^ gename offecljanbe toagf acn <0obt alma'cötigf). €n op bat bit pjofötefijcliec maclj göefcOieben / foo fal tchtjierljeiïjalenïjetgöene bat icli bcben bermelt ïjebbe: bat ftet niet genoegl) en iö / bat top m^ in Det gemepn obergeben/ maec bat top tot be faften in tjet befonoer moeten öomen/ enbe elcfte fahe in 't befon* bec obergeben/ alief oft bit nootfalielöcft toare/ enbe M oft 43obt bit ban oniff bercpfcöte / toaer inne top m^ foo langO moeten oeffenen/tot bat top al befelbe menfcben blijben oft getoo;?ben 3ön in boo?fpoet en^ bcintegenfpoet/ enbe bat top gljeenberanberingBe meer onber too^pen en 3ijn. ga bat meer i^/ bat top alleb;jeiigljtbaerinflerien/ al.ötop in berfcjepben beïjoringen ballen, ^mtmt ^^ p^actijclie (jier affal ftonnen toefen : ^at top oinijetH* oniSlarenboo^flaen/bat topnuinb*een/nuinb*an^ Sï^-frrïu ^^^ ïMoeten geb^ecb Ijjben / al^ in troofl / eere / toe^ te%jJijj;è»teafcl)ip/ gljemach/ en toaer in anber menfcöen oberbloebig 3ijn; ia oocfi bat top moeten geb?ecb \p Xitw ban beugbben en glorie in ben bemel jbat befe of eene anbcr tentatie/of t t^itl oft bat ongelijcft berb?a^ gen moet toojben,- batmen bier of baer moet repfen; bat on0 onfe gefontbept/ rijcbbommen/eere / naeitt enbe faem/bjientfcbap/bermaectt/ ja öetlebenfelbe

fal

Van de gelijckformigheydt van onfen wille. 827

fal benomen töo:iDen, Cnöe terfïont bact naec ober* öencöen/ ntctal^oft öefe bingljen ban De menfcDen on0 ontnomen fouben tooiden/ maec göelöcöbatt <0oö toeoecom oe-epfcftt/onfen toille oefieeiijö liem oberijebenöe / enDe dat im gantfcöer Ijei'ten en met oroote iieföe. ^ocij top en moeten niet opïjouben / tot öat top in on.s geboelen een bolmaeöt obergeben totfieteenfootoclaiötotljet ander/ gfjelijcfi onfen ^* B. Signattuö' bermaent/ ais^ Op Oandelt ban Ijet becfeiefenbanfcecften. <Dit tieeft de l^» <6eecti*upt ^«^» wptgediucht/ aI0 öaer geboden toa.ö ban den l^eeve/ ^„Jj* teftiefen gefontïjepdtoft de doodt: toant fp [jeeftge^ * anttoooidt: 3cft begöeere en berlangïjefcer dat gflp mijnen tóüe niet en doet. €ndeatdu$toajSffpgöe- tooon teboüiecdenineenen grootenb?ede.ïèant dte becjlaet dat fjp in ^odt alle dingfjen Oeeft/ endedie alic andere dingen niet met allen en acbt ende daer- en-Lioben bemcrctit dat den (6cödeiycfecn toilie den aidcrbejlen ende den alderpjofijteiijcfiften i^ / die i^ geljeeï geruli. l^ierom i.ö 't dat i^tjomajsi a 3^empi$( 1, i. c. 3. fegljt: foo tote aUe dingen maer een en 5ön/ endealic bingen tot een trecïit / ende alledingljen in een aen* fcijout / die macl) geHadiglj ban öerten toefen/ ende in <6odtb?eedfamigi) bollierden.

(Centtoeeden/oberlooptfomtoijïen/gfielijcfetn't %nttimqi begnitfelban'tiaerbandemaendtoft toehe/ eensf ?q^^.^^okI oft ttoeemael dacgO.^/ ja ooth tlthc ure/in 't öo?t Det boojruö* gene dattec in de toereldt d3oebiglj gfjefcfiiedt/ ende ngtjcpöt» bemercftt dat Oet felbe u oocli fouöe Iionnen gefcfjie^: den/ ende geeft uoteeraen den toiüeban^odt al^ macljtigln Ocnde aenfcöout al fiet gene dat gDp in de toereldt Oet gefcljieoen/ al0 bah Dem gedaen oft toel toegelatcn,<Oeffent u diclitotjl.57 maer befonderlöcli al0 göp u begeeft tot öet gebedt/tn defe <0odde!öcbe en p20fijteliicbe oeffeninge : ende en boo?fiet niet ab ieen al dat u mede gaet/ maer oocb dat u tegften 10 / ende f iet oft gl)p u niet met te grooten d:oefOepdt en font laten obcrballen / oft met tefotten blijdtfchap / al te fcer en fout upt-fto2ten / toaer 't dat u defe din^ gficninboo2fpoetoft in tegrjcnfpoet oberfjuamen. SDant is^'tdat göp de recDcetoaerljepDt toüt aen^

fcDou*

828 Den 1 1 1. Boeck. Het XV. Cap.

fcDoutöen/ctibeöenrecOtcntoeaötotlttoanlïeïcn/rö hziift ban u ailc ongeregeiDc ölijDtfcOap/ onga'cgcl^ t!c b^ccfe/ ftoptv enöe ö?aefOc,pr; tuant baec trcfc paf^» ficn ö'obccöant Ijebbcn / tact is? be« gccfi altijt \>cu öupftcrt / enös: met ccnen onDeljoo^'üc&m toom ce^ Ö2cpbelt» <soetc 02* (Ccn öcfbcn/ macfit bat alle utoc Ycmhcn en geïc^ öm cnöc Qcntijcben (geïijcft in alle toclgefcïjiCatc 02bcncn ge^ f,m m al» ftOïct) töcl gcfdjiclu 3ön/ cnbc onöerfjoutfc gljelöcfi 'IC onfc ol)p fict bat alle goebe i^eligieufcn boen/ en gljelijclt toCTrtcn^ nijc toerc!!lieben alle bingen op öare mate/en recöt^: fnoecoafTens irant alle faficnbcljooren met bcntöt gemeten te toefen» €n bit nietaüeen/maec DefoagDt l)ier-en-boben hat oocb be albcrminfie bingen tik u aengaen/ met ecnc feJïere gcfcljtcfielijcftfjept op fijne plaetfegctehcnt3ön/ gelöchonis belD^ocurcurgien ^atactfenlecren. S^lim ban ijp u felben fo beel aliS Ijet mogclp is?/^3t/en op toat manteue bat göp be> fe maent/ tuefee/bag/en ure/ utoe bingen boen toilt: toant bitfiet göp te toercö gOeftelt te toojben in alle toclgefcöicliteOupfgefinnen enbcrcclitec-plactfen : maec göP en moet nocljtan^ ftiec in geen benautljept plaetfe geUen. Jgieromtoa.ö'tbatbe faligemoebet fCcrcfa niet en toilbc Iteööcn batmen een fefeere taeö foube onberïjouben/Uan't gene batmen moeite boen/ op bat albuc? alle ang;lehc{te fo^g!]bulbigl)ei5t foube tocljgenomen tuo:bcn- €nDoo2toaer acngefienbat oOp met en toect loanneec tint glip ban bendeere ge^ roepen fult toojben/ foo moet gï)p alle neerftigOepbt boen om te bsOerten be (ahc baer gfip tegentooo^be? lijcU mcbe beficï) 3ijt/enbe glip moet befoagen battec t niet bp gbcbal en gDefcbiebe / maer al toel bebacljt : toant 't en betaemt cmcn loöfen man niet te feggen: gclJ en bocln'er niet op /noclj beel min betaemt bit aen een liint ban ben ecutotgcn jOaber/btcallcbingé ban öereeulDicbept v^fgefcbicbt beeft.Ocn ober fnlcjC betamet eenenboo^ficbtigben menfcb uptermaten toe!/ rijpelih t'oberleggen toat bat Ir.' fegt : enbebat metrcclite/ aengOeficn batmen oocbban eenpbel tooo2t rclieninge moet gcbcn ; enbe hat topfien/ bat be bmbercn befertoerelt fo fo^gbulbigsön om upt^

gelefen

Van de gelijckformigheydt van onfcn wille. 8 29

öeïcfe» manieren ban fp^eöen Dp een te benjaöercn/ goc bcel te meet Dan/ Deöooren i»vi alle necrfrtgljept te Doen / om Cfeillcïijcti / enDe a\^ fiinbcren <0oötss te leercn fp^ccchen^ i^iei'enöoben foo pi^fm feer alle ^fïjictó»* öeeflelöcfieSleecaer.ö öatmen fönc geöacljten foutje e^ öet 9e» fc&icöen/ entiefcfiercpïaetfcgctien/ cnöe fijne )30o?^^^'^^"** beelöenbe feracljt alleen acnp^ofötelöefiefaecöente gecöten/en fiicrom irs tbatfefoo feecaenpijjfen / be oeffenmoe Ijan bc ^cbbclöclie teaentüoo^^öioöcptJt: toaec tn onbec andere / Ijici tcbbm uptgefcöenen be ^. $25ecnaröu^/ cnbc ]^ugo Sincolnienfiief/tJie al^ foo ÜcDtcUjcli D^regDcbacöten öiipten öontjcn flup^s ten/ eer fofjatTDegaben tot fefööen/alieJ Sfcbaaöam Biec l300^tijtJt£J fijne finec^ten entje C5clen aen Den boet bun öen Dergö trcbe Decteac [iten / tot öat fip fö^ ne DfferSanbs bolb^icDt Oaböe»

(Cen bieröen/ Dout u tn (lilte /enbe Dupten alle fie^ ^tütc ö«is roecte: itjant te ftilte/ enöc ri» jle öe,^ Iköaem le^ ö^lpt ï^ö^w^* grootclijcfeiE? tot De ri>fle öec sleUj bjant göelijch tiat Ijet toatec Ijeroert enDe ontSelr U30K/ al^ fiet bat ge^ roert te02öt/ alfo ^etUcfiaem gercert sönDc/ fean De 3tele gaaiijcii geruft tofen»

€en byfDen/tot Den b^eDe ïjeïpt otfth grootelijcr/ tm^ anDer^ rufie nier te Deletten / gelijcfe ^IDertu.d betoöll in 't 1 3 . t^p* ban Den baeDe.

i€en fcften /en moept u in gljcenDcr manieren met ^mnm» fiet gene Dar eencn animeren acngaet / nocD en onDer- 0^ 0^» '« bsaegOt öier af niet / nofl) en fioojt een anDer Daer fofa^gfj tiïetaf fpjeöcn/b^fonDerlijcfi ban nieubae tijDingenj ammt* toantDefe Dingen placöten De Oerten ban De cnbol- maecfete menfcöcn met gcpe en b.^eefe te ontflellen.

€enfebenflen. beracfjt aUe mcnfcDclöcfie cpfieB- ten / Dencli^nDe Dat göp <aoDt Dient / enDe ban Dem utoen loon ontfangjjt/ enDe niet ban De menfcDen.

(€en ac^jttren/ Dïchtuijl^ te bcranDeren ban plaet^^

fe/ oeffeninge/ enDe ban üoetfecn / i.c fcfjaDeiijcli am

DenbjeDc: bjanr Die alDn.o Dcet/ i0 licOtbeerDigö

ban D«^rten /na m getapgen ban Den aö3iifen-man.

ï (Cen lactftcn/ alfoo langD al0 glip niet gfjêDeel ober^

\ gegeben en fait ivefcn/en fait gDp ganun bolfeomen

I bjeDebiuDen»

Schiet^

Zach. 2. Ador. 9 .

1. Petr. y

8 jo Den 1 1 1. Bocck. Het XVI. Cap.

Schiet- (jebedckens,

loan. i8. T^ En keick die my den Vader gegeven heeft , en wilt *^ ghy niet mijne ziele , dat ici. dien drincke? Die u raeckt,die raeckt den appel van mijnder oogen. Hecre,\vat wilt ghy dat ick doe ? Worpt alle uwe Ibrghvuldighey t op hem,wanthy heeft forge voor u-lieden.

Het XVI.Capitt£l.

Van de merck-teeckenen onfer faligheydt , wacr door

men in defe groote onfekerhcydt kan fien oft

men op den rechten wegh is.

Srtf« " ^öö? öocöe toeccHcn / onfcn roep Un^tt fouben

betiïoKiu itiafecHj töamnfetenifTecdattopmeecmocunDe*

mcrftigen /enöcbaec en too^tniet met alfen gebon^'

öen öat troofielöclier i^ te ftennen enöe te toeten nrt

ttiiööen bnn öe groote onfefierï]e;;bt baer top in gc^

fielt 3ön, Igïerom fullen top (jier öeniercfien èe tefee^

nen W on^e^ foutic mogen feheriijcli (epöen tot be öa^

be ban onfefaligöept/ naer becl anbere oeffeningen/

tiaer top af gef p^oöen [jebOen/enbe nae bat top boo?^

toanbelt fullen öebbenbeb^P toegen ban bitleben/

gelijclJ ooch te boren gefepbt ie?.

u <Ccii ïc* Igeteerfte teec^en is^/een lebenbtgO / en eenboubtg

SdS göeloobe / toaer boo?men metter fjerten gïjclooft tec

lom. 10. recötbeerbigöepbt/en met ben mcnbe too^t be belijd

beniffe gebaen ter faligftepöt; öier boo? öeeft 3flb?a^

fjam gelooft/ en öet i^ ftcm gercfient ter recDtbeer^

Rom. 4. bigOept/ enbe met ^oe 3önfe faligl) getoo^ben/ alfo

beel alffer boo? be gctupgenifTe be^ geloof^j beproeft

gebonben 3ijn. 3Baer af/ een fefeer teöen \^ eenen p:»

ber te öebben om 't felbe te berb?epben / eenen grou»

toel ban alle ïietterpen/ een eenbonbigftepbt te bof-

gen tn 't gfjeloobe/enbe ftet gene bat ben monbt n^u

fp;eeclu/ met on^ lebcn enDe manieren te belijbem

r,<ffoii!S8fj ^zt ttoeebe / be gljeboben v^ofctö bolftanbelijcö

boDm bol* onbèr-ïjouben / enbe groote fonben fc ftoutoen/ enbe

tXuDm oprecfttelijcfe naer s0obt toanbeleit : toant baer jtact "f

iviatth.i9* göefcf);jeben:5BiltgI)ptotöetlebentngaen/onber^ ""

boubt be geboben : €nbe \^ 't bat on^ D^rte on^ niet

en

Van de merck-teeckenen onfer Saligheydt. 8 j I

m to?DeoÖt/fo öcböen top Detcoutocn aen €^m/tn^ i, loan. 3. öe toat top bcgecrcn ful!en/öat fuKcn top ontfangen k)an45otit : toant öeiicfbc öeeft tcfe tioöafchecinge/ naec öet gene öat onss b'ccutoige ïBöfÖcpöt fcgOt : ^0 tDte mijne geDoöcn öccftcnöebieonöeröout/tiie ioan.14: ijS'töienipltefüeeft. 3chï]cDbegcfept;tiatljieraf een teccften t.ö/op^ecDtelöch te toanDden/toant fiku om tiJ 't Dat ^abtö gfiencemt i^ göetoeeft een man naeröetöerte(0obtjJ: omöefelbereöene iieJ'toocfe öBetoeeft / Dat €5ecöias^ €JoDe aengöenaem tiS g6e« toeeft / enDe Dat fön gDeDcDt UerfjDon i^ aJsJ hp toas^ btDDenDe : Sth DiDDe u öcctelöcè l^eere/ toeeft Docö ifaije 38. \ geDacBtf gö/öoe Dat ith boo? u getoanDelt fieb in Dec i toaecöepDt. hierom toart Dat <0oDfofeertoagf Ba ^ tenDe De Pfiacifeen / ja Dat öp De ©uWicanen enDe ïicftteb^outoen booj öaeMieDen öBefielt fieeft in't rücö Dec ïiemeïen ,- toant De gebepnfDe en toofebec*» lob 96. toecöen De gramfcDap ^oDtj?/en fiiec-en-tegcn/al^ toaec De toaerïiept upt Der aerDen gefpjoté i^/ aïDaec pfai. 84. ïieeftDe recütDeerDigBeptbanDenöemel uptgefien»

l^ct DerDe/ i0 tribulatie / toant i^'t Dp a(-Dien Dat . gt^um C0?i|lui5üeeft moeten iiiöen/ ertalfoogaeninföne cincgm» glorie i €niö'tDat{)etDannooDegetoee|li$(/DatDe fiJo^^* öefeoringe €obia^ fouDe p^oeDen om Dat ïjï) OBoDe Tob 11' aengenaem toa«es : €nii$'tDattopDoo?beeltribula«^ tien in 't rijcfe Der öemelen moeten l^omen jfo fulïen aö. 14, topfalig toefen met De öeplige iBartelaren / i^'t Dat top met onfenc^atigömaecfter en fijne Igepligen !ij- Rom.s. Den/op Dat top geglorificeertfouDen tooiDen, aSBant R^*»- s- De tribulatie b2engtpatientie booatiS/ enDeDepati^ cntie p?oebingfte / enDe De pjoebingöe öope / enDe De Hope en befcöaemt niet» ^it leert ouë Den ficpligcn Itpoflel ^aulu0 met eene fcïjoone geüjctoti iTe/ feg^ 3(jenDe: ^at<0oDtgeefTelt eIcliiJiinDt Dat ijp ont^ Heb. 12. fangt: gjae Den l^eercfelbefegt : tbU itïi lief ïiebDe/ Apocai.3. Die jtraffe en ftajlüDe icfe. Iget i^ onmogelijli fegt Den Ig.i^^ieronpmuief/ Dat top De tegentooo2Dige/en toe- ^omenDe goeDen fouDen gfjenieten/ Datmen öi^r sP len bupth/ en Daer fijne 3iele fouDe buIIen/enDe Dat^ tten ban De toeUuflen/ tot De toelluften fouDe treDen. enDe Den iê»]^ilariui5/in D^n boecli ban De i?.^?ie^

bul^

8^2 Den T 1 1. Bocck. Het XV I. Cap.

bcctDiniie/alffc öcbocljtcn too^tstj alföan toeöerpae/

nlffe bedretjen too^t.alfDan bcclirööc/alfTc bcrlötcn

lDO^t«€nbcnt^^m(}^ofüj.ötotbicn4.ncpoo|lcfcatJ

<6cIijchertui)j2É i)at ben toijDaacrt / al^ ijp ocbondcti

boo^öt/opbja^rti^ ftümt/ enbc afgcfnocpt 5ö«ce niet

en beraadt/ inacc re mctt toaft; aifoc ooclt bc»23obt>

tiutl^tiqe mcnfcOcn / al(Te oebonben too^bcn / bcr^

ftcffcn öaenalfTc bcrootmoeDiöDt too^öcn/fïUmmm

om öoocje; alif$ bcfnocpt Uao^bcn/toojtscn gchroont.

4» 25crffl* j^et biccbc ijE^/b'atimocffc tocgcbac m(m. ïDant

umifiucpt. jj^ itianncn bec berm!]erttoïJcpbt/ b)D^ben feinbercn

Nvff Tb ^^^^ ocnocmt* ga Dat mecc t^/fcöl)t ben ^. <a?e^

de b^aii- 00ciiij2? J^PlTcnu0:gij't batfjct (aob almacijttg toet

tud. bctaemt/ bct-möcrtiö genocnu te too^bcn/ toaec toe

too^bt ööp nnbcr^ bcrbjeclöt boo? bc tooo^ben ulue^

^altömaher^/banbatobp oDcbt fout moacn too?«fl

ben/ aI0 b^aaenbe Oet epgbe» teecfeen ban De a3obt^

Ijcpbt^ Watt mebe feec tocl ober-cen-öomt/ben %

inorat.ae <^^:egortn.j;l^a3iiin5en«^/ fegöenbc/ ^ctt uienfcO

pauper. & j,„ y^^fj ^f^^ jj^ j (q 43obbelij(!i Ij^/al^ bat Bp toel boe

* ""' • aen cenen anDeren. ^aüQ 5jjn ban be bccmfierttge/

bjant fp falltni bctmï)2m^i]m berbjecbcn/t^Belcö

pfai. 40. ben ^^oplicet bcbciltöt/alj5 Ij?j fegDt/d^aiujD i^ ben

man / bte Ijem becftaet op Den beöoebigen/ enbe t^zn

armen/ in ben gnaben bagö fal fjem bzn l^eere bec^

ioffcn : boo^toacc in ben bagO be^e^ oojbeeijS fal öp

Tob. 12. ficm gcnabig 3ijn.3Bant be aelmoeffe becloft ban be

boobt/enbcfupbeit be fonbc / cnbc ïepbtonsS totbct

Gregor.24. ecutoigïebcn,- €nbe mUjth hm % a3?egoriiije?fegt:

M»rai. ^00 bcel te boimaeciitcr t^ een pea^^Ujtit / boe bee(

te bolmaccfuer bM bp m\^ anber.sj pijnen geboelt.

V. «cmoc* $|et bijföe tjOi/acm ban geeft te toefen/en fijn Ijerte

^ 5,^« niet te ftclicn op De njclibommen. 3Bant D'eeiüe fa*

^"^"* ïigOepbt i^ ber gener bie arm 5Ö«* <2^nöe ben l^eere

fegöt:ïBee ben rpJ^lien/bie ftiec öare confoiatf e enbe

tcooft oberbloebigljlöch bebben. €nbe bebeftigt bt£

Matih. 19. tn fulcbet' bcegc/alje? \p fegt: ïï^at licbtclüc Iut eencn

ftemel booi een naelben-ooge foube gaen/ ban hxM bê

röcben menfcfi foabe ftomen in 't tijth ber bemelen:

ïgierom i^'t/bat W a^^me menfcfi^n ö^cft berbofen/

oft

Van de merck- tekenen onfer Salighe ydr. 8^3

Of W\ foDanigc tikhz/ t)k boo? fönc oratie fo gefidt toaren / öatfc urftont alU De röchöommcn Dcrlaten l]cüben : maec Oeeft Den jongïjclinch bcrftoorcn Die Deel goctö lïja.ö bcfittenbc/en Dacr op fijn Ijcrt flclDc»

't J>e}lc iö/ b'ootmot^öioljept: toant Dicc öoo3 toont «* ©otmoc» ten COnjlcn-imnfcl) öat In^c bifcipci \^ banClni» ^'stjcpöu rtuöDnren,§aIialjma[jci7fcftgcntic: Sccrtbannip / Matth. ir. öat ich facljtmoeöig Den/ CU ootiKOcötg ban ïjccten» gac öat meer i^/ bc l|eevc ijceft gefeut: 't €u 5P ö^t gt)? Deïieert too^/eu too^t al0 hicpnc {uütïeren/ fo m fult glip in 't tijch bec (jemelen niet lïomcn. <Doct tjan alle neerftigOept/ tóie öat göp sm / om tcfitten Matih. i8i cp de laetfie plaetfe: toant allcöic lycm bcrfteft / fal becnebert too^ben/ en töie ï)£m becnebert/falberöc^ luc. 14. ben to02bcn; nocö ben gecfl be^ i^eeré en fal niet nu pen/ ban op bé cotmocbigcnj^n beu genen tik ftil t.c?. ifate i r. <en bc ^- <0^egorin.c? fegt/ ba ttet een feiKC teften bcc becboembc ifS/ ijoobecrbig te toefen/en ber genet t)iz berliofé 5Ön/ cotmoebig te \xit(L €n i^c X?. ?lugufli:» nu]e?:^é gene bte gijn ïjoobeer btg fiet Irefc/en t)3)p feit niet of tijdeen hint bej^bupbelï? ban ber Dellen.

l^^et febenfte i^ / be lief be tot onfen naeften ; toant -* ï«<^ baciin / fegl)t ben tjeere/ fulienfp alle Iiennen / bat \°^^a^^^^^ göp mijne bifcipelensijt/t^'t bat göpliefbe tot rtial^ loan. i]. banbecen f)cbt : maer Defonb^r fijne bpanbcn berge- ben / enbe be felbe toel boen. ©ergeeft/ en u fal ber^ luc 16. geben löo^bcn/ feg!)t ben ï^cere. Cnbeben Wi}(m^ man: Decgeeft uUien naeilen bic aöir»bec boet/ enbe ecci. 28; öan fullcn u (alö gijp bitit) be fonbenoocït becgcben too^2ben. ojnbe bit too^bt on.ö bagehjclKÖ ingeb^ucfet in 't gebebt on^ peeren/ b^t met be felbe mate/ bact luc «, top mebe gemeten fuüen W^bm i on.o' toeberom ge? meten fal too:ben. €n toilt nietoojbeelen/cn gflpen ludüii 9. flilt niet geoo2bedt toojben-€n bit mercfetelien pa(i chryfoa; op be facijtmöcbigöept/ enbebec ootincebiter eiUie facfttmoebiger gebeb (leeft ben i^cere altijt Deöaegt. 3Baec af bit boo? een teïien foube mogen bienen/ bdx top niet geerne en ï)ooi*en pet quaeté ban onfen nae* den becljalen / enbe bat top fiet felbe beel min geloo*: ben. 43elijc[i ben genen bte goeti.^/ nietlicötelijcfe Quaebt bermocpen en Deeft : aïfoo ben oD^«^" öie

8j4 Den III. Boeck. Het XVI. Cap.

Quact 10/ en ïjccftntctficötelöcftecniotfgoctbcr^

moepen oft göeboelcn. 3Bant toacr tn/öat pcmanöt

mt anöer oojöeclt/daer in geeft ftpbonnifTeobec

3ön cpacn felben* 't g.c? ODch een öoer teecliea fjjnen

eUen naeflen beel geiuch^ üteben/ ai^ef tjet tjem meöe

oaet.ïBant fegljt feec mei <;^eneca / Defen Ijeeft beel

öeuijïjöen/ dieeen.i^ anöerö DcnafjDen Deunnt,

8j^«t- ^ctacOtfteöiftttiijl«eJacü?upc!ienöe%^acrainen^

b"uptH« ^<^" ^'^" ö^ ^^cf Öte/enöe Uan öe i^.Comaï^

m, ^èa* Den^eere!jeeftoefept:<§otoiennjnbleefchcet/enöe

tramril» n^ijn üloet D^rnïit/öie blijft in nip/en ich in |jeun<l^n

loan 6 toeöerom: 3(1 Dat pemant ban oefen b^oobe eet/bic

falinbeceeubaigöeptieben.'t^elh teberilaeni$J/in

bien 'tfelbebeborelöcö en oBobb^ucIjtelöli a^fcöisti

tDant toaer 't bat ü^tonacfjtfaemUjcfi gefcl)iebe/foa

foube 't te b^eefc fön bat Dp meer (jet oo^öeel boo? fp

felbc foube m en b^inclten/ban tot fijnbec falicöept.

$>♦ %mt iQetnegenfïe isf/geecneljooren/ enbe obecbeucben

tot öct get iDoojt <0ob5f/befonber ban (jet (öben onfes^ ^a^

St^ iigömafeer.sf ^ toant 43oï)t en laet niet onbergolben/

'tGsnetopaenfijnljcpIigfjIöbenbetoijfen» TBUuj^t

loan. 8. <0obtigf/fegöt ben Igeere/bie (joo^t (^obisflxjoo^bem

loan. 6, ^it ijEf een Oact tooo^t boo? öe<0obbeicofe menfcöé/

enbe toie feggen fp fa! bu mogen Dooren-J maccbe

<©otib^uc(jtige (jerten/roepen upr UKt ben ^cvunft^

?fai. 118. löclien ©^opb^^t ^abrb : i?oe fcet fön tnünec lieele

utoe tDOo^ben / boben (jontcö mijnen jnonbe ! €n be

fcöaepöenjj €M<ii öooren gljeerne fijne flemme en

feenné befelbe/en boïgenfe / maec niet be tlenimebec

Matth, 4. b^embelingen- €n fp en Doocenfe niet adeen/ maec

toojben ooth boonܫb3002btgebocbt. a^Dantben

nienfcD en leeft ailee ban ben ö^oobe niet/ maec ban

alle tooo^t/battecboorliomt iiptben monbe<0obt30f»

1 o. <J3btt* li^t tftienfte ii^/ obcc-gegeben en gerect te bjefen /

gcbenftjHiGi ombentoilie*8obti:^te bolgen: toant tetoillenbat

d'r lllfJJ ^^^^ ^^^^/ ^" ^^^^ toillen/bat Cobt niet en toilt/ i^

SS" een fefter tefeé banbe b^ientfcDnp met €^ob almacft^

Mauh.12. tiglj.^o toie boetben toide mijnjSBabcciS/bieinbe

l)emelen i^ befen iiS möné b^oeber/enfuftec/en moe*

Aa 1 3. bec»l^ierom i^ 't bat vDabib genoemt ijS getoeefl eeit

«^c. tnan naec fjet Oerte OBobt^/boo? bien bat Ijp in allejs

' R<^2 »}• ömboilleban s0obtiilmacöngbolb;acöt,a©aecop

ben

Van de merck-tekeuen onfer Saligheydt. 8 3^

lieeft: "^it W utocn alöcr-öcflcn ötcnacc / die met foo fecc en foecftt heit ban u te öoorcn / tiat Dp oe^^i^n^ fouDe Oebüenj maec beel nieer'tfelbe beoeerente Doen/ ï)at Ijp ban u öe!)002r fai liebben.

^etelfile i^Vecnö een mannelgcfi brerclt uutltefbe » i«€£riefj oft upt eé pbcc te tJoc/geUjc [i ^♦ü^aOam oebai öeeft/ ïl°"^,;"?^ öentoelcften naecbatöptiatb:oom(!üfeuptoerecüt toercktcï fjabbe/ toeeröig i^ getoeeft te ijDoren ban ben 55eerc: mht Sh ijeb b? itip fetben geftooren/ om bat göp bcfe fa^ gj^/ se* tie geöaen bebt/ en bat gijp ü\xicn eenigen ^cne niet Genef. 22. en Ijcbt gefpaert om mp/ fo fal ih u gebenebijben/en ufaetfal icb becmenigï]biilbigena!$?befleiTenbe^ J)emeli0f/$c,2tlfo beeft i^ömeejE? tct* lief ben ban föné Num. ij. i3ob 00b gcam getoeeft/ en beeft berfoent be gvoote boofOept bec binberen ban 3fraêL €n 't i^ fjem ge=^ rebét tec vecbtbeerbigfjept ba geflacöte tot gefiacb' pfai. lof, te/tot in bec eeutoigbept toe. ^ulcr i^ oocb/ bem te begebentoteen öeligieuefleben uptliefbe/enbe upt een pbec ban be eere <0obt.i^A'n allé dingen ber laten/ om €Waii^ naer te bolgen. ïDant albu^beibrijQé top b'oberbant ba de luerclt/ban 'tbieefcö/ban oniS maegfcbap/ ban onfen bapdom/ ja ban on.s^ epgen Ic^ benjlgiecomö^eft den l^eereaen fijne 3[uof!c[en/ en Matth. 19. aen alle de gene die de bcetflappen dec ^Cpcftelen in- treden gefept ; <6öp die mp gcbolgbt 3öt/ fuU öon- bertfout ontfangen/ ende bet eeubJig teben befitten»

^et ttoaelfSe i.ö/cenfoiiderlinge dïenft ban de ^. lu ^on* magct j^aria/endtt dDor'tgemepnfeagenencbcr-ï'eri'nse een-bomen ban alle de l^epligenu^-terom too^tfe ge^ Sea'iDer- noemt/Hecredcrsee/ttadtdectoeblututien moeder rcr.hsuae ber bermbertigljept: 3Bee|lgedac0tigtvfegt den l|. Mam» $3ernarduj0i/ ftaer aenfpjebende/ o aiber-goedertie- rentle iBaget / dat b^t ban den beginne de.ö bjerelt^ niet geöoo^t en tisf getoeeft/ dat den gene die fön roe^ blucOt tot u neemt/die utoe i}ulpz aenroept/ en utoe pebeden berfoecbt/opt berlaten i.ö getoeeji. €n met recDtmacb onfe iicbe ö^oubie tot baer nemen defe tooo2den ban de JBijfbept : êaligö i^ den man/ die prov. g. flen mijne deure dageloeb^ toaecbt / ende toacbt aen beftijlenmijnder deuren,- die mp bindt fal 't leben tiinben/ en fip falfaligBept fcbeppen ban den i^eere.

iiöfl 2 aeNk

8;6

AEN-MERCKINGE OP

HET XXXII. BEELDT.

Bonavent. <5^elijcft / D alöer-faU0{)tte iBoeöerDm

oenen tiie ban u ijcracftt cnöc bcr floorcn too2t/

nootfahelljciii moctticrgacn; alfoo/allc öc

öBcnc Dic Bacr tot u ftccrcn / en fion^

nennietbecgacn^

D Emerckt , hoe dat de alder-heylighfte ^ maget^ende moeder[A]Maria3van God endefijn hemelfch heyr, vereert wort:volgt ditnaer: bemintfe als uwe moeder, eertfe als uwe meefterfle , endepatronerfie, foo door[B]beloofde bevaerden, als door vye- rige gebeden j recht haer op , ende offert haer de wapenen uwet ydelheyt, ende be- veelt haer uwe Godtvruchtige , en heylige begeerten^ gelijck gedaen heeft[c]den Sa-

sjgnatius. lighen Ignatius , want fy is onfe voorfpra- kerfïèi den trooft [ d ] der bedruckte) onfe toevlucht in alle [ e ] bekoringen^de haven van die [ f ] fchip-brake lijdenden eene by- ftant in alle tegenhey t , aen alle die in haet

n.Bcrn. betrouwen. Maer gelijck den H.Bernardus feght, op dat ghy foudt mogen verwerven de hulpe van hare gebeden, foo en verlaec niet d'exempelen diefe uachter-ghelaten heeft in harehcyligheconverfatie, ende

H.Bonav. j^^j- q^^ verlangen , ("gelijck den H. Bona-

ventura feght) tot haer in alle onfe werc-

ken, ende fy fal ons openen het palley s der

geluckfaliger.

Het

\

«37

HetXVII. Capittbi.

Meditatie van de narolginge van de H. Maget. Voorjlelhngc der flaetfe.%tX{St\ym\Xit be Ig.'lBagCttn't

miböcn ban \)tt Oemclfcfj parabö.ö / omringde met micontallöcbemcnicDtebcc Cngelcn/ txiüzJ^z^XU gen <aobt0.

Htf^ 2. vooï'heYeydtfel.%i\Mj)^tl batfC U töübcrÖrtj^

gen eene fonbcc(inge affccrie tot öacc. O Et r. deel. 23emeccbt Ooe batbeïg^lBagettot *• -*• öacr fdbcn gemokt i^ getoeelljcnbc fjoc batfe na öcmufTe eccft göefcftapen 5ijnbe/ fienbebcnafgcontbanbe öasrs feifs?/ 45obbcUjc{iegoetl)eptt'üacc'a)acrtjef/ fjaecfelbcnalJS olgh^T^* eenen niet /cnbcbcnafgront ban alle mtfcnen en el^ ^-^^ ' ienben becacljt Oceft:iiiaüt al bja^'t batfe met bollen berflanöe fienbe batfe met foo beelbctOanbe gaben beccierttoajJ/fpfagönocfitanöfelaeclicöyDiebatbe^ fe toebeOoo^beii/te toeten <J3oöt almacfttigD/en bat^ ter niet en toa.s? batmen fiaec fcöulbigïj toa.sJ / maec batfe öab ftonnen ballen in alle foo2tea ban ellenbe/ gclijch b*anbcce menfcöen / enbe batfe ober-fulcftior geene oo:faccö en fjabbe banOaecfelbentebcrijef;= f en/ maec batfe aen (0obt bobenal / feerbeibonben toa.c? / en niet macluigfj en toasJ om fjet felbe ce betas; Ien,€nbealbuö opgetcoclten ^iinöe in ben l^eere/be.^ gonfe ban aifboen te fingen : Mijn ziele maeckt groot tnc. r. den Hecre; ett bat foo beel tc meec/ öoebatfe ftaec feU ben meec becnebecbe. OnbecfoecFit oocfi u\Xitn niet/ en utoen oo3fp2onch en aenfcljou tot ben afgcont ban be vöobbelijctte goetOejïbt t'utoaectsf. €en ttoecöen/ lioebatfe nu gebocen 5ijitbe/ öaecb>ocgl] gelijch an^ bcrc liinbecen/ al toa.<]f't bat fiarebeugln ban alle liaHtenuptDlinclJtc.^emeccfetljoebatbcfealDecfa^ ligOlle 5iele öaec tot €5obt/ tot öace oubec.ö/enbe tot alle anbcre menfcljen b2oegö / met toat een geboden batfe ban aifboen alle f]emelfcftefaechento:Toaen^ fcOoutoenbe» "Bemercfettenbecben / Ijoc batfe b^P jacen oiu 5 jjnbe/ opgeFilommen i^J naec ben tempel/ cnbe l)oe batfe Ijacc albaec geb^3genf)eefttot[):ïcc obecllen / enbe tot Ijaerjes gelöcfe^Vp bienbe altijt een anbec/ tot alle bingen toas? f? göereebt met een oot^

i?fi9 3 moetJigfj

8j8 Den III. Boeck. Het XVII. Cap.

i>titt mt^ mocbf g8 en fccgöOaec gelaet/foo bat alle öe gene bit fmtauu ïiiiecaenfagcn/gcbiaongenloarcnomtï'ootmoetiigi: Kd?m^ öcptitenöeöcfupbcvfjepttcbeöectem ^enbtecöen/ fwöt. alic^fpnutoifteöatfeftoubacctoa^? crpgctrocfecntoc* ^.ncfup* fenbc tn hacc gcüeöt/ foo toenfcötc fp/ toaec 't ijp ai? bcrDtpt, j, jg j, Ï53 j|-j, i^^j. jjj^ j. ipy J5^ tnoctcn ondectoo^pen toef é/

ïjatfc tocö fonbcc Oarcn mncghbom telimöcren / ec^? ncn ootmoeöigcnenöeijcrttjo;jpcn b?upöegora fouDe mogen Ijebben/ den toeicfeen fpfoiiöe mogen Dienen; oel^üfc oocfi met öer baet geöacn Ijeeft/in allei^ ge* Ijoojfaem 5ijnbe:en op batfz (jaecfelben nietenfouöe bewerc/fo Ijeeftfede beroof entlieben ban be menfcö- l»02ts:nge ban ben ^one<0oötöberf toegen ; macc Luc.i. öl^«0obïKtfelbeaenDelg.€[i3abetl)beL*openbaert ïjabbe/foo iKcftfp 't alacn«Ê>oötalmacljtigl) begtn^ iien toe te fcljiiiben/enöc fjcm groot te mnl5en,3Bt tie feïbe ootmoeDiglieititit in 't ÏMntei*enmetb'anbcre/ gaf fp een anbeu altijbt d'eerUjcfeftc plaetfc ; fp boo?- QU.im een pegelijh nicteece en gebienfltgljept/ geUjti 't gefcOiet tjS al^ fp be ^.€U5aüetft befocOt fteeft : fp onbecöt^l oöcö geecn be toetten biebefonbaerjo? on* ïi^areit bectoo?pentoarc/gelijcftbanbefupbecinge.€nboo| ^^^"^' bien batfe mctftaren<§onetoaföomnaminouber' ^ * bom en gratie boo2a3obt enbebe menfcljen/fo Ijecft^ fe oocö na fön geboomte mecrber ootmoebigftepbt en armoebe te BetïileDèm/te s^asaretft/enbe in^gpp- ten onberOouben:fp toajes geern be koningen/en alle anbere bk onbcr den toaren onbertoojpen / nocl) en tocnfcftte niet te fitten nocl) aen berecDte/ nocljaen bcflincïief)ant ; macrnabatfeboo^bifpenfatieban !iaren ^one Ijab ïtonnen Ijetampt ber ^poftelen en |)r;cflc'ren bcbiencn/ Ijceft fplieberinootmoebig* f)cpt gcïjabt re bienen/ ban 0002 p^ibilegie bcröeben te5ïjn*€en laetften/foo fjecfr fe in be boor onfcjsf ^ee* ren gedaen neffenisf ï)et ferupjof / op batfebeclacötiaf) foube mogen toefen ban 'tfpijtenbe bcrtoijt bat Ijem öcngcbacn toert / enbc om be pijnen en fmerten ban ïiircn tfëone bieper in fiaer iierte te bnichen.€n ü\^ (P na be f;enrdbaert ons? i^eeren met b'^ipojielen iicn Bü.^eefl toaobcctoaclitenbe/ foolïeeftfpfjaec botmoebelücö op be ieegöltcpïaetfe gejlelt / enbe fp

Ijeeft

VandenavolgingederH.Maget. 839

ficeft namaclö met ö'acmc UjeöutDé in alleootmoc* biQ\)cpt ïjact Uhm obcrgeb?aclu»<^öerIoopt nu Den öagö met fjacr/niöc bemercfit alle (jare toeicften/Dp cjcempel/ fjoe öatfe Daec gebjagcn öeeftïn 't gebetit/ iu [jare ftamer/ doo? Det öup^e?/ toanDelenöe/met pe^ maatfp^e!ient)e/etentie/|tapenbe/($c. JDt öefe öeugt fp2UPt eene feecfupbece mepniuae / eni^e Defiet eeivö? Hoe bnbolmaefftt bat bic{itöij(0utDelceï:clien5ijn/ bp geb^ech ban bcfe öeugftt^^^P entDa.öntctgeDecljt metter ftecten nen ceiugecicatuere/ maectoebec- (lont ber finneïijcFifjept i\x al(e$f / enbe DeBent bat liit t)ct bcletfelalleeii i$ ban be lieföe *^obts? in u.

Hen 2. deel. ^emerctuteneerflcn/ tjoebatbe!^. ©eueftje H^aget alle menfcfjen toegebaen iva^ 1 te toeten upt 5° pf?"5" Dec ftectcn eenföeelj^ om De gel ijclteuifTe bec nature/ ' * cenröeel,6' om batfeöct bedt (0obt$fenbc ban öaren ^one b2oegen/ en bat Sp toaren 5ijn eif genamen ge- ^oc batf« feocfitboo^f^nnbtei'baecbïoet/Bemerclttmettoatee^ Jjso^^^^^^^ ne affectie batrebegoebemenrcuenaenfcHoube/ tc^JJl \xitxml alfifoubecfatcn/ bzienbenenbefttnberenbie ftaec aen 't toipöbebolen baren; nocljbaerenlian geen moeber gebonben tooiben/bie öare ftlnberen m fulcfier boegen foube ftonnèn beminnen/ geltjcfefpfe beminbeennocD bemint: fpbja.ieJöaerbeelgcrucfe.^ biebenbe al^ een alber-lieflie iBoeber/ en reechenbe ftaer-liebcn goeberen als^oftfcöaerepgengljetoeeft ftabben/en fteerbe fiacr tot43obt/bie be fontepne ban alle goet toiTö / en S^ bebanclue ftem \xoi "^tt IjeKten» j[I5aer geiijcïi be liefbe fo.:gr)biiibigO ije?/fienbebat be felbe üonbe falreren/foo babtfp •^obt ben Baber/en fijnen gebcnebijben ^one upt gantfcljer öerten/feg- gcnbe:Oaberl)outbocö/o <3obt/ljetgenebatgöP \Xi ons? gebJ20cot Ijcbt/ic. f€en tujeeben/ fienbeeenige p°« ^^^^ Quabemenfcfjcn/foo fieeftfp meteene pöncïijcliDept t« nSaö^^ \^^^ fterten/nocritanjs? met eene foetDertigOcpt nicbe- ïijben met fiacr gefjabt : fp ïtccubeaHebirigenin't Dcfle,- fpberb2oegïifKtalberbuIbclöC[i/oba*benc^ ï^arcbrt* ftenbe bat (jet felbe ïjaec foube ïjonnen gebeuren; fp öuiöisijrpt» bcmtnbefe/ alö bte ijct beeïbt43obt0boerben; fp fag[)fc aen / dX^ tz gene bic b^anbelbe op ben ïiantg be^ afgront^:? ban ber öellen / gebonben met be ban:=

lgöD4 iwn

S40 Den 1 1 1. Boeck. Het X V 1 1. Cap.

tjca bcc fonöen/entie omrtngclt nm bc bupUcïeit ttt

ÖeUcn/ gnfpDetieöacc befte om Ijacc-Iieöcnmoett^

octoi/ Datfe Oactftcrchfouöenftoubcncnnietljal^^

Icn ; enöc ocfjccrt 3i>ntic met ccnen b^inbcnden pbcc

i^a«n p* tot <0obt/ tDenfcïjtc fp met ben i^. paiilu^ beitoo:-

-idnf ^^ peltte toerenienbemetüBopfe.öuptacbaeobttetoè^

5 c'"u |-j.j^ ypj J3^„ jjQj^^jj ^g^ lebend / op bat bc fonbnren

foubcn mogen iirtleben blijbcn/fcagenbe: abec

mp domc/o mijnen ^one/ bercbcrmaleböbingbe/

toced boclj gcnabig/toecft genabigfj» tbqcx mtt alsS

fpöonbe/ focDtfpeenetianbecen tetrcflicn/enp^o^

fijtebjcöte 3ijn metfiaeclieffclijchacfaetcnbefoete

fp^ilie:alfoobccftreiï)agbalennmoiufangen/enbe

i^oc tjatfe ^eti:umnacrDat|]pgebaI(entöa^/(|c«(€enberben/

türacDÏ\? "^^^ fpeenigen acmcn menfclj faclj / men bemtnbe fp

Uiarf* ' op cenc fonöeiiinaljc maniere/ alsfacn {jaren<:§one

gelijcli ixiefcnbe : xjDcUjcö te i^oningen plachten be

fiinberen ban Üonine ülijchen (lam gfjeboren meec

te bemtnnemmet bcfe aime berficecbe fp lieberboU

Oenbefjiei' in ïjareu ^onc/bicbe berber^/bifTcbersf

cnbc armen riep/en ber^onbïgbe Ijet booo^t <©obt9:

niet be r ijcfte en macDtige ï)at^ fp groote mebelöben/

obcr(egvjenbebefetöOO^ben:^eeu-lteben /gijp bie

röctt 3ötjen ï)oe ftoacr i^ 't ben vijchm te fiomen iu'i

i^wöatfe rijcfieban mijnen ^onel.^ptoa.sffjareoberfleoocli

jjacc fonberling toegebacn/ en oberfulcjc betoeesr fp baec-

totSe ^^'^^^^ ^^^'*^' befonbere eer bieb inge j fp toajof met eene

ederite* ö^oote licfbc cn blijtfcljap/ cob tot ben mtnfté toinN

Dnbcrbanïg/gelocb fvi tcw cerften te öenncn gecreben

ï)eeft in be oberfle ban ben tempel/ cnbenabertjanbt:

aen 3ofepO:fp en ti^bc niet met nücn fonber ben-lte^

ii'cn goet-bundten / foo beelal^'t mogljclijcü bjasf /

maer fp gaf fjaer felben t -ecnemacl ober in ben toillc

baniöobtalmacbtigö befcnomljelfDefpuptgant^

fcljer öerten/metecn groot betroutöen in <0obtj ge^

lijcbfe blnerlijcl! bebsefen Ijeeft inbemenfclj-too?^

binge/ en Ql0 fp Deeft moeten bliebenin <iJgppten /

enbe ban baer ttiebevom beeft moeten beeren/ (|c.

ir}o€ö.itr? ■ Hecj. deel. iCot alle gefdj.'ïpen bingen toa.^fp foo

i5c gcrcija- gcmoct/ öatfc niet cn begcabè te biiebcn oft te toen-

a'-i Tn'Af- fcl)cn/ban boo? foo beel aio' ^obfu{cïi\$ begeerbc/en

Van de navolginge der H. Maget. 841

bat puerlijcft (trcclite tot sd^^^^ ^cren j öicrom toaiJ fp altjjöt tn alle gcballeu l)?p en ccrult ban öetten : toant fpenfcö2eef niet met allen bec creaturen toe/ maec alleen öer<0oööeiycher Doo2fic!uioljcpt/toaci; aen fp fjaer felben t'eencmael oUer-gaf / met een oe* ruften onberoerlijcö Derte/li^efenbeberljeben boUen alle menrc()elijclte beranbertnijen ; *t3Pöatter ar^ nioeöe tn fijn öeDoo2te te lijden toajof/ballingfifcïiap/ oftberbolijinge* i^enttoeeben/benierchtljoateene ^^rt\jet* örooteberftcibniaeberupttDenbiger finnen bat Oterfïccbmge^ «Ptfpniptte/ !)oebatfefcf)oube allen (iet gïjene bat befc honbe bermaftem ^letfe Ijier toa'nbelcn/ fp^e- ften/toerchcn üibbenj cnbe beirercftt be feegljbacr? Ijept Ijaerber oogen / Ijaer ftil-fUJögen / oft Ijare lio^ te / iritnnelijche enbe b^eebfame fp?aeche. JBant fp focljtc eenc fafee/ en in eene fahe bont fp öet aU €^tï) Ijoe faligl) rij be srele/ bie be Uoninginne be^ f]enieï$s Iner in foecfunaer te bolgen! (€enlaet(!en/öter upt i^areiiefbe Quam boo^ts^eenealber-fupberfte liefTDe tot <0obt/ tot (©oot. toaer boo: fp tnipren-fïuptenbe alle pbele berbeel- btngé tot allee tyben/ bloogfj fonber eenig belet naec bêDemel/onber.ö niet Dcgeerenbe ban bêtoille43ob.6V en tn öacr felben becgaberenbe be bracDten Oaerbcc 3iele/fo toa^ fp altöt tntoenbelijc!? bereentgljt/ en in <0obt geliecöt:fp en beminbe met ban <aobt/geliJc(i olsf oft Oobr/enbe fp alleen inbe geljeeletoerelt ge^ toeeft Dabben j foot'öup^fal.öDupten/ toajs^fpaltijt met a3ob beltommert/en (p facO gebuerigljUjcli ge» \i)th be engelen boé/ljetncnficöt ban *6ob almaclj- tigl)/Oaecnertealtijt0opgetrochen bebbenbe ( liet toeïcö alle ïecraer.^ feggen te toefen ec feo2t begröp ban be bolmaeclulKpt.}23emerclit ooft b^at begeer- ten ber lief ben t)^tU in be hintfcfie iaren on.ö ^alig- maber.ö bertoecht ijecft in 23ctb[e£nv in ^gppten/ tn ^a5aret!)/ Ijoe ticitf^ Ijem omftelft gchuft / en al^ len licffelijclien bienft betocfen beeft. Cenberben/ bemercbt beH^ajeftept enbe berljebentljept ban be i^.iBoeber 43obr.0 MARiA.enbeom bit beter te boen foo bcrficrt ecnen menfcl) ben toelc lien naer (jet lic- liaein ben alber-fcfiooniren enbe ben alber-bol^ jnaeduiUn i.9?/ bat üem naer be5ie!e en gareöracö^

llfJD 5 ttii

842 Den 1 1 1. Boeck. Het XVII. Cap. .

^t toftr^ ten oocft luct m ocö^ccclu / cnöe bat ïjp in öcuoBbcn öigimit bcrrc te boben Qact aiie b'anöere ^tplmu t Tarnen : &'"^'^oe, öpcjcempcl/ inti'ootmoeöialjepöt6cnlr5.5prann^ tïc ^a' cu.Jï/in lieföc ben l?»idaiUuj5i en Dat Dp met fo oroo^ iia» ten oratie beaaeft foube inefen / öat fjp Ijiec Doo? oe^ fteclöcli in <0oöt beranber t f oube tco^ben/ enbe eene fcljoonliepbt foubeDeböen/bieallebe <engelenenbe J^epliijlicrt te boben oaet; ftoc acooteiijcfiö fout gftp i}C(m acljten^JDaec't bp aiöien bat a3obt almacptig ïjiec-en-boben Ijeni met alberfep eecen foube toillen beccieren/en gantfcö beïiommert toefen om ïjem al* iiu$ te begaben/ enbe aen ben feltien alle binoen fou* be toiüen onbectoo^pen/ [)oe groot en berfteben foa^ be befen toefen^'JCl^ oftpbit aloberbacöt fultD^bbé/ foo 'ö^tct bat gl)p qualijch bcgonfl [jebt te begrijpen / en te letten op ben afgront ban alie gratien/enbesce ï):in al(e fcöoonftept/ en op ben t02cfoo? ban albeclep Oabcn/te toeten/ be ^. JlBocbec »ëobtö MARiA,toclc- Cien tijtel ban iBoebcr €5obtö / alle anbere tijtckn bcrre te boben gaet:bu0 toeet bat Ijet v(3obe bcel aen^ genamer i^/ bat gijp befeeert / ban alle be engelen en {^cpligen tTamen jenbe bat befe alleen 45obe aen>' öenamcr ij&' ( toant fp iö be iKoeber <6obt]S) ban all< be anbere tT^men/gelijli be mane bobcn alle b'anbe^ re (ierren blinclit^l^ierom bzaegftt u felüen fjaer op: toant i^ 't \iat ODobt fegljt/ bat \m gene 't toelcft aen fijnen alber min jten gcbaen toon/l)em gebacn too^t/ Ijoe beeltemeer bat aen fyne alber-ljcpiigljfte ^tsc^ ^axt tocï» bcr betocfen too^t. ^emerclu toat toclbaben bat gl)p taDciiDibctijartöclMBagctontfangcnDebt/ enbe al begöene w uïcreit. ^ jg jj aengaen / enbefiet battet bp na niet een öoecjc^ hen iiX be toerelt göebonben en too^jbt / altoaer fp in mirakelen niet upt en fcOijnt-'öbcrlegt toat be i^ep^ iigenbanOaer berliregften Oebben/ enbe öocbatfe l)aertocgï)etiaenf)ebbcn gfietoeeft/ foobatmenmet veciitmaclïfcggDcn/ bat Iteteenfcliertebcniöban onfe berlnefingeoft Piebefimatieliaei: fcnberlingï) toegcbaen te toefen» Bemerclu ten laetjlen / öoe bat benl*^. a5eeilbe%ltercfie ingljegijeben Ijceft ben bienfï b.iu Maria bic inceröer tö/ ban biemen b'an* bcciKpiigenbetoiJll/ gclijcö DetblijclJt* fCen eer^

ftcn/

Van de navolginge derH.Maget. 843

ften/ In ben Salve Regiua: ;Ccn ttoeeöen/ in bt ï^erc- Jlaren ïjp»

ften/J^cetïbagcn/ 232oeöetfcöappcnen^.<02öencn/ (?"ön:m m Ijaerbeceemiopgöctccöt/tn allen bicng/mitr' ÏSl.qc" fen/ <0ctnöen/ ©raltec0/0oofni-firanfïicn$f/mBct $i«fftg^ lupmban öc hlocben b^pmacl öacgö^s^/ ie»

Gebedt tot deH. Maghet.

f\ Maria Koninginne van hemel cnde van acrde, ghy ^^zijtde hope van die in u betrouwen, ende de toe- vlucht van alle ellendighc ; en keert u niet af van my el- lendig mènfch, (o moeder der bcrmhertigheyt) van my, die b'etrouwe door uwe berm.hertigheydtuyt het getal der katijvighe g>heftelt te worden onder uwe kinderen. Want tot u als toteenemiddelarcfle, ende de arckedes Bernard. Heeren,keerê hare oogcn alle de gene die daer woone in dé hemel en onder d'aerde , de gene die voor ons fijn ge- gacn, wy die nu noch leven , de gene die ons volgen,en al de gene die ovt fuUê geboren worden. In u verblijde haer de Engelen,de rechtvcerdige vinden glorie,en defonda- ren vergevenifle inder eeuwigheyt. U aenfien met recht alle de creaturen, want door u, en in u,en uyt u, heeft de goedertieren hant van den alder-moghenften , het gene dat hy gefchapcn hadde, herfchapen. lek aldus betrou- wende,o Moeder, goedertierenfte Moeder,kome als tot mijne eenige toevlucht : acnhoort toch de gebeden van uwendienaer:aenfietmynen noot,ende ftiertmyne voe- ten in de paden uwer geboden. Van der eeuwigheyt zijt Prov.S. phy gefchickt,ende eer de aerde gefchapen wiert,op dat ny u' tot fijn oogen foude opheffen, die door de fonde en andere ellenden verdruckt lagh, befchuldigt van de Ibn- de, onfeker van fijne faligheytjCn van een yegelijck ver- laten ; op dat in u , cnde door u , den mifdadigen verge- veniife foude vinden, den bedroefden trooft,dcn verlate fijnen toevlucht , denonwijfen wijfheydt, denfondaer rechtveerdighcyt, dé rechtveerdigen volherdigheyt.Gy zijt in der waerheydt de ftadt der toevluchte, de havene ^^J"^^^' . cVer gener die fchip-brake lijden, ende trooft van alle de permfiTus.' gene die in u haer betrouwen ftellen. Ghy zijt de fterre der zee, wiens ftrale de geheele wereld verlicht, wiens licht blinckt boven in den hemel , en daelt tot inde hel- le toe,doorlichcende ook de w«rek,ca ontftekende meer

de

844 D^n III. Boeck. Het X VIL Cap. cic herten dan de lichamen, onderhoudt de deughden,e» brenght termiet de Tonden. Ghy zijtvoorwaerdealder- fchoonfte fterrc van defe grootc zee,verheve, blinkende door verdienftcn,verhchtcndc door excinpelen.Omyne ziele, dewelke weet dat ghy in den vloet va ddc werelt, meer herwaerts cnde derwaerts va.n de golven en baren cedrcven wordt, dan dat ghy op der acrden wandelt, en keert tot gecnder tijden uwc oogen van het klaer-blinc- kende gefternte des hemels , welck is de HMaget Ma- KiA, 'ten zy dat ghy wikloopen in uwe bedcrvenilTe . *t Zy dat ghy opgeheven wort van de winden der beko- ringen,' t zy dat u gemoeten de fteenrotfen van tribula- tien, aenfiet deie fterre, aenroept Maria. Is 't fake dat <>hy gedreven wort van de bare der hooveerdigheyt , va de golven van eergicrighey t,achterklap , nijdigheyt, af- jonftigheyt; acnfchout dele fterre ,aenioept Maria.Is *t iake dat de gramfchap^gierigheytjoft de bekoringc des vlcefchs,het Ichipken uwer herten beroert hebbé,worpt uwe oogen op Maria.Is 't dat ghy verflagen zijnde door de groothey t uwer fondê , bcfchaêt door de vuylhey t u- wer gemoet en conicientie, vervaert door de grouwlik- heyt van het oordeel,begintgelijck te fincken in den af- grontvande miftroofticheyt en k.leynmoedicheyt,denkt op Maria. In alle perijckelen , in alle benautheyt, in alle twijil-elachtigheytjdenckt op Maria, aenroept Maria. Datfe nimmermeer uyt uwc mont en zy, noyt wt u her- te, ende op dat ghy door hare gebeden moogt geholpen worden , en vergeet niet het exempel dat fy u ghcgeven heeftin hare H. converfatie.Haer volgende en doolt gy nietrhaer acnroepende en miftrout ghy niet.AIs ghy van hacr gehouden wort,cn fult ghy niet vallenj als ghy van haer fccfcheririt wordt , en hebt ghy niet te vreelen; van haer gclevdt zijnde, en lal het u niet verdrieten^als fyu genadigh is, fo fult ghy voortgeraken; dus wort ghy ge- waer in u felven , hoc dat met recht haren naem is Ma- ftctteïcc ria,dat is, fterre der zee. Inder waerhcyt ghy zijt, o H. 5fP. Ma[;Ct, d'alderfchoonfte opklimmende morgen-fterre ,

vooVbode vande toekomiCnde Sonne onfcn Saligmaker, ^aria voorbode onfer faligheyt.O falig geftcrre.der gener die bctchciit daer iitre;n in de fchaduwe van de doodt ! Ghy zij t onfc OTifea^jou; Vrouwe, want dat bctecckent uwen naem, cnde wy zijn rof» uwe

j!V)aria

Van dcnavolgingc derH.Magct. 845:

wwe dienaren; ghy 2ijt de Koninginne,\vy uwe ondeifa- t<^n;gy zijt de hope van de geheele aerde,ghy zijr d ecre van onfen volcke,ghy zijt cie glorie van jerufalem. Vc^l ï'^ot, 3, doclueren liebben rijkdommé vergadert, macr gy hebc- fe al te boven ge^aeii. Gy hebt alleen^als een tweede Ef- ther Afluerum, Öod den hemelfchen Vader verfoent, en Efther z. hebt gratie gevonden iw lijne oogen. Ghy allee de wacr- achtige judith zijnde, hebt Holofernem den duy vel van der hellen overwonnen. Weeft gedachtig,o Moeder,dac ghy om onfent willeen uyt ons verhevé zijt gc\veeft:gy zijt onreSuftcr,onfeMocder,gehccl Ichoon zijt gy mijn canr:4, vriendinne,en geen fmette en is in u,op dat als ghy gra- tie luk gevonden hebben br Godt, \vy oock,dei»z;clijcks bermher tigheyt foudé mogen verwervê door u,die onfe , Moeder zijt, by den Vader der bermhcrtigheydt,cn den God van alle vertrooftinge uwen Sone, onlen Verlofier. Hoe fout ghy ons konncnvergcten,dieu\ye huyfgenoo- ten,end€ van den huyfe uwes Vaders zijn?want den Ko- ninck heeft 11 geleyt in fijnen wijn-kelder,ende heeft de liefde in u wel gefchickt, op dat,hoe dat gy te meer ver- hevê zijt boven de hemelen , gy ook fo veelte meer fout EccK 24. laten uytfchijnen de ftialé uwer bermhertighey top der acrden. Want ghy zijt de Moeder der fchoonder liefde, en der vreefen,cn den kenniflenjCn der heyligher hopen : in u is alle gratie des levens ende der deught. Met recht heb ick dan mijn oogcn tot u opgeheven,die daer woont in de heinelen,en fchickt alle dingen op der acrden. Ghy kont my helpen is't dat het u alfo belieft:' t is u al gege- ven van uv;en fone , foo dat met recht aldus ghefprokeii heeft ecnen uwen dienaer : aen uwen mont nanght dai Berntrd. trooft der ellendi^enjdeverlo/Tinge dergevangenen,het ^^^^- 4- fo* vry-laten der veraoemde,ende ten laetlten de faligheyt P^'^™*^»*^- van alle. Ick iie dan dieper in met wateenen yvervaa devotie hy heeft begeert dat wy u fouden eercn , die de fchoonheyt van de geheele werelt heeft vrillcn ftellen in u, o Maria, op dat w^y fouden bekennen , dat is ' t datter Remard. eenige gratie, eenige hope van faligheyt in ons is,dat*et ^erm.de felve vanu isuytvloeyende.Laetons dan,ó myne ziele, ""•^^''S» uythetbinncnftc onfer herten, en met alle onfe begeer- :en, alle eere bc wijlen acn Maria ; want fodanigh i's den vüle van den geaen die eus alle dingé heeft begeeren te

ge-

84Ö Den 1 1 1. Boeck. Het X V 1 1. Cap. ^ geven door Maria, defcn fegh ick is fijnen \ville,"niaer tot onfer bate. Want deib moeder door hare goedertie- renheytjVoorfiende in alles aen ons ellendige menfchen, verfoet onfc bekoringen,verwekt ons geloove,verfterkc onfc hope , verdrijft ons miftrouwen , verkloeckt onfe Befn. ferm. kleynmoedigheyt.DefcMaget is den gebacnden wcgh, jmatiTU waerdooronfen Saligmaker tot ons gekomc is,voorts- öcii UïecJ) komende uyt haer gcbencdijtlichaem , als een bruyde- bic tot gom uyt fijn flaep-kamer. Dus gevonden hebbende den l£uQt^""^ weg,ö mijn fieljaet ons benecrftigcn,om door dé felven * tot hem op te klimmê,den welken door haer tot ons ne- dergedaelt is ; laet ons door haer in fijn gratie geraken, die door haer in onfe ellenden gekome is. Laet ons gra- tie roccken,en dat door Maria ; want die foeckt die fal vinden,cnde en kan niet bedrogen worden. Wilt ghy ce- ne voorfprake hebben by Chriftum,o mijn fiele? neemt uwe toevlucht tot M a r i a : den fonc en fal voorwaer niet weygeren fyne Moeder te verhooren.Voorts al het gene dar ghy wilt opdragen , weeft indachtigh het felve aen Maria te bevelen , is 't dat ghy nier en begeert ver- ftóoten te wefen.Sy is de leer der lbndarê,dit 'is, ö Moe- derjmijnaidermeeft betrouwen; dit is alle oorfake van mijne hope. Dat hy ftilfwijge van uwe bermhertigheyt €nde genade,ü geluckfalige Maget,die gevonden heeft, dat hy in noot zijnde , van a niet geholpen en is gewecft. Het en is van den beginne des werelts niet gehoor t ge- "weeftjdat yemanr die fijne toevlucht tot uwe hulpe gne- nomen en u aengebcden heeft, van u verlate is geweeft. Bernard. En verlaetmy oock niet , o gebenedijde Maget, en wik B.V. femp. ^^^ ^^^^^ gratie-die ghy in de oogen van Godt almachtio; 4; * ghevonden hebt , aen de gheheele werelt vcropenbaren,

t' famcn oock verlolllnge aen den mifdadigen , genefin- ge aen den krancken , ftercktc ende vromigheyt aen dea' kleynhertighen , trooft aen den bedruckten, hulpe endc byftant aeii den genen die in perijckel geftelt zijn,Amêv

Pradijckeii om deHeylige Maeght te dienen.

<©fïjaci)tÉ« 'r\'€cr{lc/öpöcmïrKbDcnöeUicU!nï)c Dietopboo^

mfTe ban i^ fjaec ontfanoücii fjcüDtT! / enDt' i)m Ö002 ont^a**

öaöïn öowöai in onfe Dmcu m Mpct han fjarc licföe/ enöe

op öa« feelt-öaöBcri m^ fonöevlinflc öö^öacljte*

mm

Van de navolginge der H. Maget. 847

m'flle Otcr af öouben / enöe eenigc öebcntcniflie hm öancöbaerljepDt toonmi.

TBC ttcceöe / upt ö'ajfcctic / banc&öaerDcptft enbe 25?ojbtt* licföc/ fönen naem öoj^nfcluöt'^n inccnigijc 5$?oc> ^'iJ'jïl^.ïlïï tj^rfcDap/cnöe fjare iijettcn onöcrBouö wcnöe eeni^ l!)jouüïf* ge bectoilligé tot öaren (jefonöcren öicnft ; maa be? fonöerlijcfe öefo^agcnDct oprecötaiban öare^^oc? ijÉtfcDappen/oftjarcnboojtganclibenccrftiijnui^ct t^ boo^toacr ccnc biocbige enDe belilagciöclïe fahc te fien / batitien öem laet boo^jtaen batmen \)cvccït tjS / eenigöfinie? gljereltent te tpogöen toojDcn ban öa ïjupi^-genooten ban eeniglicn pantf e / oft ontjcc D^t getal bec^cOutter^enöe^cöt'cmerief/ic.enbcbat^ men pemanbt quaüjcfi tjatt toe fean b.aengljcn/ bat^ men {jem (lelie ni ïjtt 23^oeber:fc&ap oft be ^obali^ tm ban onfe Itebe B;outoe/batmen ftem laet boo?^ (laen eenige moepelijcfeöepbt te toefen baer geen en !i2f/enbe al toaec 't battec eentge toare/befe nocDtanjS te blieben / i!0f een teecfeen bat top luttel affectie Ijcb- ben tot b'alber-fifierlïc gulpe onfer faligljepbt.

^e beibe/bilitoïjlsf b'^ngelfcfje groetcntffe te ïe^ ©e <e\xqtu fen j be 1% lï^argareta ban l|ongecten / baüenbe op {^3^^^^ ijare hnten/iaö boo: elcli Deeu ban onfe 2. B?outoe '• * öatfe bonteen Ave Mariarbe ]^>. €atl}aiina ban ^^e* nen/nocl)een ïiiepn fetnbt toefenbe/bebe Oetfelbe op Eicfeen trappe in't Ijefonber/en fp Doobt fiaer beel ge* lucr batfe be inoebec <6obiS getoo^ben toa^c?/ in toelö piibilegie alle banbere begrepé 3ijn»?|ierom toa^'t bat ben ^,. ^öi(o ïjem fecc nebertoaert.ö bupgjjtie in ben loffanch Te Deum,al.ö bit beer f öen uptgefp^olhê

toiert/Tu ad liberandü ruJccprurus hominem non hor-

ruifti Virginis utcrumjcnbe pemantfouöc bit licntien iiabolgen/ OepmeUjcften beöevbe öufTenbe» €nt}'C al tjS 't batmc befe ^ngelfffie gccetenifretotberfcfiep=: ben epnben fian gebiupchen/nccljtan^ aengefien bat be l^. |®aget enbe ilDócber »öob.ö" Maria, alleen alle Itetterpen gepletter t lïeeft in be ge(jeele toereibt/ foo t^ *t gecaben befelbe bintoülie? te (lieren/om befe upt te roepen/enbe tot bcfcfjermingeban be i% 53ecc^c. . (Cen bterben/nict met allen beginnen 't en 5p tiat '^^t nm top öaec/enbeboo^ D^^^^r/beeerfi^Ungen <0obeopge^ g'^gJli^ Inlagen {lebben* iCen UQimmu

848 Den 1 1 1. Boeck. Het X V 1 1. Cap,

^tbotk (€cn bijföen/'jef mo^ijtniö/'.ö aboiUjO^/iMibe '^ mtb^

ifrï IT ^^^3^^^ nifimn öe hlacUc ft lept/ bcfclbc iBnact Ijmi

wocke ^00? öoocti ftel!cii/l)arc bcncbictic cnöe fcaeii bcccp^

wept» fcfjen: toant bien fu ocbcncbijt/ftl gcbcncbijt toefen:

enbc lyatt alföaiiiJüeDeroin tot cencpatronevfTcentic

booifp^iftecflfe berdiefcn/öoo? lm ^cOeöt/ Heylige

Maria , ^c. CïX fyiie Ocloften Uoo^ Ijaec Uenneulöeii/

ifi 't batuten met öefelUc am 45aöt becüonben iö.

SBUc bagm f^cufe|!c/allc öaocu tj^pbïngcn tot Ijaeiöei* ecrcit

tmtge^öe^ öocih ><£ciuei:ftenccniöe<i3eDeDcntotfjacrDeccereu

il\« fü É^ Icfen/bp eji^empel/Dc bijf f falmen/betoelcftc begin^

heu. »cn Hall öefclbe fetrcrcn bie Oamt naeai maften/ of t

ben l^fiiltec ban ïicn X^. !Bonabentuca/oft be 45ctü*

ben ban onfe %. ï)20u\dc ; Oaec occeten iw 't ingaen

en Ijct uptgaen baii be ftamer/oft ban ben [jupfe/oft

toel aic? ü>p eenig ban ïjare beelben ontmoeten: bare

aittantcniefen boo^ eene faïige öootjben Magnificat,

om öaei* aUe gelucft te brebê ban gare obertreffelijc^

fee glorie cnbe bieecbïgOcpt» <©en ^aii^ paulu.ö beit

bijf ben t}eeft gcgcbê ijoiïbert bagen aflaeties/ alle ben

genen tiit een AveMaria fuilen icfen al^fp beftlocö

mniq\]t tjooren >lae«.€en ttoeebê eenige berfterbinge boen/

b«ftet. 't 3P ïïcljamelijcfte/ 't 3P gfc|lelöche/op bat top fou^

ïa^ ben mogen nabolgen öet ejcempel 't toelft be ï^, iBa^^

get on^f gegeben Ijeeft tn ünre ftcplige conberfatte /

befonberlücft oecïiuptroepen alle (eeltjcfte cnbe cn^

eerltjcfte bcelben / tnbc €5obtb^ucljtigc tn be ülaetfc

ftellen.^pna alle ^obtb^ucDttge pecfoonen j,m ge:.

tooon ,§aterbaeg0 teba(ien/)a tnfommigelanben

<Btunt lic» geb^upcften hit aiïe mmfcljcn. {€cu berben/ te boen

ijamciöchc eenige Itcbamelülcfteoft geejlelytfteaelmocft'eiecnt^

iH uJ^^^' Ofi^ bocljrerjc^ ten [jautoelycft bcfïeben / oft te övipcn

moÉffe bie ftaec toiile^ bcgcben tot öet ftloojlerlijcft leben /-

öocn. 10 boojtoaec al paüfcnjs toeerbigfj / gfjcïijcö oocft i^

bic litoijl;^^ te fp^eftcn ban ftare miraftelen / enbe ïm

datmeh befel^Ml^agetfoubeftonnenbtcnen/ ti\hz

oocft openbaerlpcft geö^upcften enbc !cfen \iU ^oo>

fen-ftranfften/ Bet toelcfteen b^eeber Danbeüngöc

bcrepfcOt/ cnbe icft Dier omfto^t te toefen boo^bp

gae/ tot hat bet ben ï^eere anbecss fal boo^fiem

€cn f^bt^i|l^n/i^ fal nocgtaoi:^ ^m mo^tfM W^

i?P

Van de navolgingé der H. Maget. 84 9

üpbDCöcn acnancnöc ijct icfen ban't lioofen-fjoep^ <0c!)?up:k hen/ te tDCten/öat Ijicc m/gcllifi in allexinöcre ö«^Dc= ?,^VaX°°'* öen/cenigc üercpöinöc ttan nooöe rj9(:<DujE? bernieut f^en / tune ten eetHèn/öc gebaclitciuffe ban <0oDt.e ugcntcco^ in toat mti* btgli<?PtJ <^<^n ttDceCtc/oUccIccit ecnrg mpiterieeenen """^^^^ feo^tcn tijt.iCcn ccrfïcn al53^ glip öen Credo of Ijet ge^ loobc Iccjt/bccbjccht in 11 een (ebniöig geloobe/ öaet na iw öe b;peecfie gcoetcniffen/liope/obergeben/ en Iteföe:3n6£Parernofter,5elötifommigeöoen/{iont 0ÖP üotli utoe niepningc bernieutoen/ oft toe! groe^ ten De toonben ban onfen ^êaligOmnecher jcnöe leeft baec na ti'a!ngelfc[ic <ö2octenitTe/aI0 of De^.l^oe^ bet albaec tegentooo^big b3aer* <0l)p feont oocfe bit öoen met berfcijepbenCtjooren bec^epligen/bp £X* tn\pe\/Sn Ü^t eerfle tf?tenften/met be <èngelê;in Ijet ttoeebe/met be gatciarcftcnj in f)tt berbc/met bc 31 ^^ poftelen;in öctbierb^/metbe iBartelaren; in 't bgf* be/ met be JöelgberiJ ^ in 't fefte/ met be i^aeggben* ;©aec5ijnbei:fommigïje bieinelcömpfterie/ boo^ jjaer/ al.ö boo^ eene albecDcfle jBoebcc/ Degeeren ce* nigöe bcugljt / enbe lecnen gelycft befeibe ban öaer : enbeal.ö fp fegg$n: Weeft gcgroet,boegen fpbaec met becOertertbp/ alder-ootmoedighfte. ^cmpftenen too^ben gemepnelijcfi befe nabolgcnbe gegeben»

De Blijde.

i^^e boobtfcBapbanbemenfcg-bJO^ibinggconfegf mn^^- peeren. ï^^" ^^^^

z. ^e befoecftinge ban bt ^. ^fisaDetlu Ko"^

g. <^e geboomte onfe^ Igctren» fcn-tiotp^

4» ^et opb2agen onfcö i^itizn in ^tn tempcL ^^^*

5» ^ebuibinge ban'tfnnbeèen Jesus tn bé tempeU

De Droeve.

i.lget gcbebt enbeDetbangenCÖ^ijliin'tDofRe».

2* ^e geeffelinge.

B.^eferooninge.

4. ^et b?agen fömef fecup^.

5* l§et ferupcen enbe be boobt onfe^ ^aligDmafeéri^f*

De Glorieufe.

t * ^e berröfenf ffe onfe^s? i^eeren*

g^o Den 1 1 1. Boeck. Het X V 1 1 1. Cap. 3»^efeptitngebanbenlg, <0ccft. 4-^ctopöltmmen ban bc l^.jBoeöec tot Dm öemcU 5» ^e bcooningc Ijan De ^. ifeoeöer*

Het XVIII. Capitt£l.

Dagelijcki'che ocffeninge oft Bcdeylinge der vverc- kcn, van den gehcelen dagh.

®?^"/ A <^"ö^fl^nöattïerjepligï)cptenbcbolmaefttfiepr

maedlt/ "^^^^ ^» Oljdcgen IS? / Dat alle onfc gljeDacötcrt/

ijept gele* tooo^Dcu/ cnDe Ujcccöeu/ in qljzmtijw getal / enDe

ficnisi» mate gfieDaen too^Den in De tegöen-tooo^DigljcpDt

45oDt0/öepligDlöc6/enDeDolmaeclitelöcö/fomoet^

men Dit Doo? al Denecrfligen en moeten onfen l^ccre

Intoeïc* tnalle.önaec.bolgcn. aBant gfjelrjcfeerUJij^Datöp

fcec boegen alle fijne toecclten op öet alDer-bolmaecftttle geDaen

ta?c?fte« B^^f ^/ ^"^"^ moeten top DefgBelgcfije^ alle onfe toercfeen

moeten foo bolmaecfitelücö bolb?engften al^'tonis mogfie*

t)oen« ii)c{i iiS^ / upt De bcacfitban Cö^tftniei onfen d$alig[)^

maftec / en met al De begeerte ban De triumpfieren?

De/enDe ftri)DenDe!^ercfee/enDe onDer Den naem ban

onfen <Scbeppec/alJ3? oft onfe gefjeele faligljept/enDe

alle De eere a5oDt^ / enDe öet p^oföt ban De gantfcfte

tijecelt aen een toercö alteen toaec jjangenDe/ al^ oft

top tot Dat toeccft nimmecmeer toeDerom en fouDen

feeecen/ nocO eenig anDer toercöDaec na fouDen bol^

brengen, jgiet Dat top tot peDec toercfe/ foo beel be^

mercftingfjen te toercb moeten fiellen/ maer een pe^

gelijcb moet fpfelben gier in eene fesere mate liellen

naet8etingDebenbanDen%<0ee|l. ^ktom/ laet

u boo?flaen / Dat öet gene / Dat gftp ftiec fult binDen

ibp maniere ban erempel oft toon-beelDt alleen göe<

(Icltf ö.maaer ith toaerfcljoutoe u/ban ttoee Dingen*

i©at öat- mn eerden / Dat op Dat eenigö toercft oprecDtelöcfe

«nnh2?cs O'ï^f 3P/ Dat ftet felbe Doo^ geenen omftant DeDo^beit-

totem ett macö toojDen/ maer Dat fietfupberlöcfe ter eeren

Boct toerh* <0oDt^ göeDaen moet too?Den ; maer op Dat öet be^

ter fouDe mogöen toojDen / Dat Bet gbelijcft in De te^

jRiöbei gen-tooo?DigfjepDt ban <0oDt almacfjtigö gfieDaen

wrrïlnf. ^"DeOem opgeD^agen fean too?Den / Daer-en-boben

SSemë» bereenigOt metDetoercften ban onfen eSaligfima^

m/ e«De ban De Jgepligfien in 't öD^niepn / oft in *ts

tefon^

Van de bedeylinge der wercken. Sfi

fiéfonbct / enbe bagöelijch.?? mctmeerDerntfcftrcn

<0oDtö/ tjelJbchalU^epliocjnannenöito^^oclcn; ÏD°°?öig. bat defe gclijcü Dg 5icle 10/ ban al(c onfe tDeccficn/ ti^ f^l\:^t fotuepne/ ctiDe een lio;tftc begrijp lïanaUe<aobt^ mifct b?ucl)nofteptit/fonöec töclcftctcgijentooojöioöcptit tocrchei?» bcngoeöenntenfcf]feei-D«"cft/ oftiueenDeeüe/ oft in eenen öupbel beranbect toojöt» (Cen ttoeeden/ foo mi moet moettnen ött toel gaebc tlaen/ öatmen fp-felben niet ^lXln?e al te feec en befeonimcce / enbe boo? be menigöte bce ^«1 taen* gebacOten 3ijn ftooft en ontfrcUe / enbebatmen oöe- bccröeiu Ijjcfe öet alfoan placljt te gljebeuren / föncn boo|t- gancö niet gcootelijcftio en btkm.

Gebedt, waer door onfe wercken tot Godt geftiert , en- de met de wercken onfes Salighmakers vereenight konnen worden, het felve dient oock omfyfciveu te befchamen , ende in de tegenwoordjgheydt Godis te oeftenen.

O Alle mijn goet, mijnen Godt, mijne kracht, ick affchen ende ftof der aerde^n ; offere u dit werck N. die alomme tegenwoordighzijt, tot mver glorie , in de vereeninghe van de verdienften onfes Salighmaeckers , Christi JESU, want uy t u, ende in u , ende om u- went wille zijn alle dingen.

;5^ttgebebefeenbe|ïuptCjetni!(ïroutocnfön)Sfelf^/ be ootmoebigöcpt/öe opb:agtnoe fijniS felf^/be fiip^ bere mepninge/ öetbemeccüen banöetegenbjoo^ bigB^Pt a3ob.ö in alle bingca/aengefien t^at Uip Ijicc boo2 belijben/bat upt ïiem/enöc in l)em/ alfc bmgca boo:ti2È-feomen/ enbe 5ün ; iae felbc hit lactfïe bed i» eenfeer p^ofgtelijth ^cöiet-gcbcbeöen / bjaer booj alle onfe toereken (0obetoege-cpgent/ entre inföne tegentooci2big[Kpt gebaen lionnen tooien / mt^t iü obec-fulcfisj genoegöfaem»

Bedeylinge van den gchcelen dagh.

nr €n eerfien/ 'iE?mo?gïjen.sf /afcr rröp toaclter gfic^ H? ^n" -^ too?ben3öt/laetuboo:|liïen/batg[jïtbeni)eiticl q^Ftm open fiet/ enbe göe-epfcöt Ijthbcnhc ootmoebe^ijcli öagnrai l3an be M* ^^pbulbiöBept/ enbe ban onfen ^altgft^ ,^S"on

31ii2 maüecK»'

8 VZ Den 1 1 1. Boeck. Het X V 1 1 1. Cap. tnaïier De DcpHöc bcneöictie/fcaDtalöujEJiGebeneclijr

zy de heyligc Dryvuldighcyr, endede onverfcheydelic- ke cenigheytjWy f uilen haei" gebcnedijden,want ly heeft met ons bermhertelijck gcdacn : cnbcfcgcnt U met fiCt

teccficii öe^ ^.^tiipsi. "^aetma ticnUiöt a3oti/met Ocloof/ [)ope/cnöc tic alöer-mccfte iieföe / öïc u nis* oeUjcli i5)7al}S nllen u goct: bufl öc gcüÉncbijtie toon^ Den ban iitoen ^aligljmaectiec / enöe neemt boo? u liemteDienen/enDe niet utoc bpanden* S,?be ^^««^ï^cht boon]0^ tencerfleil/ allen fieta^ne bat ittctchim <6oDt oefcliapen Öeeft/ enbe üebancüt <0obtban be gni tooo? ontfangen iwelbaöen* r€en ttoeeben/bcmecclu toaec ScXnt t^^öö^ öfJïï gefcöapen 5i)t/toaei: batgfjp moet Oenen * ' gaen/te luetcn/om <0oöt almacHtiglj te bieneri/enbc Öem upt gantfcöecOcrtêmctaliebehracfjtenuUïec 5iele aen te hleben, en oberlegljt ubje gijetoooneUcöc öeD?eften/enbe neemt baHelijcft boo^: u/43obt niet te becgrammen/ enbe befonberlijcli te fcöoutoen 't ge* ne / toaeu tegen bat gfip u befonber ejcamen ingefielt \)tbu (€en betben/ obetbenchttoatubtenbagïite Doen (iaet/ en lüat uVoen roep ban u bercnfcOt : giö 't Dat gbp ileligicu.ö Bijt / let op utoe beloften / enbe D?aegïjtfe<0obcalopmeteenealbei*-fupbeiftemep:ï ningeenöelteföe.€enbïerben/bemercl!t/löattegen^' fpoeben/bat u fonben feontren ontmoeten ban <©obt/ of ban ben menfcö / tn 3iele/ in licfjaem/ eer e/ rflcfeö Dommenienbe geeft u felben bolfïomeïiicïi ober/nu/ enbe in ber eetilnigljept. Sücnroept Hf er naer be ^tp^ ïtgen/alis of (p tegentooo^bigb toar en/ boo? al norf> tanjJ onfeliebeB^outoe/ enbe utoejpatroonen met Den €ngel utDcn^Sebjacrber/ Oaer-liebenbeelgc^ ïuclïd Ijteöcnbe/ enbe Oare bpfrant tot liet ber ftrijgeii ban eenigficbeugdtDegeerenöe: boegDtban baer bp

het Geloof,Onfen Vader,Weeft gegroet,de thienGebo-

den,enbe bernieiitot u toe be!of ten/is^ 't bat gïip J!eli^ gteu^ 5iJt/ enbe utoe eerfte goebe boojnemenief,

G E B E D T.

T Ck geloovc 11, o mijnen Godt , ende allen mijn goet; •• I ck Helle mijn betrouwen op u, o myne eenige Hope," cnde beminne u iiy i gancfcher herten , «n neme voor ray.

w op-

Van de bedeylingc der wcrcken. 8^^

u oprechtelijck uyt alle mijne krachten te dienen ; ghy 2ijtal,en alleen mijn goet: wat is't, dat ick biiytenu be- geere oft vreefe, aengefien dat alle dingen onfeker zijn; oft waer in foude ick my konnen verblijden,oft bedroe- ven?!; obCClOOpt fjiec u boo^ncmcn/en öe teasnOeöen/ hit u fouöcn Uonmn öinnc öen bageonmioetcn;]ver-

leentmy gratie, dat ick alle uwe gefchapen gaven mach gebniycken , fonder u te mifhagen. Sict ick en begeere niet met allen,aengefien datmy'onbekent is,wat my nut is;maer ick love ende dancke u in alles,die het al 2ijt,en- dc dar uyt gantfcher herten voor alle uwe ontfanghen weldaden; ende oft'cre u mijn verftant, mijnen wille,me- morie, mynefinnen,lidtmaten, gedachten, woorden, we reken , ende aldatmyaengaetindevereeningevan de verdienftcn onfes Salighmalcers Chrifti Jelu tot uwc glorie alleen,ende niet mij nder vyandeii. Ick neme oock in danck alle tegenheydt, als van uwe hant. Ick begeere myne N. Overfien ondcrdanigh te welen, gelijck u fcl- ven : eenen yegelijcken om uwcnt wille beminnen, ende metu,ómynen Godt,o eeuwige liefde,doorliefde,ende het gebedt gebonden wefen. Och oftick,ende alle men- fchen met my u liefhadden , ende ontfteken waren met den brandt uwer liefden, ó Koninginne der Enghelcn, Moeder der bermhertigheydt , ende myne eenige hope. O ghy, alle Heylige Engelen, verwerft my eene oprech- te liefde,de liefde van allen goet onfen Godt ; ende ghy Heyligen Engel myneiiBewaerder , verwerft my , dat ^^^^ jjigj Godtmy tegen woordigh zv; 6 Heylige Apoftelcn, ver- iiioafljtigf) krijght my het overgheven mijns fclfs j ghy Heylige öfitnaem Martelaren de verduldigheydt ; ghy Belyderen ' t verla- SfJIroony ken van allen het gene dat finneli jck is ; ghy Maeghden mt u alle fuy\'erhey t ende reynigheyt:ende ghy mynen Heyligen macnöcn Patroon N.dat ick mach llcrven van liefde tot den ge- h'^l'^^^f^ nen , die om mynent wille hem gheweerdight heeft de enöebefen» doodt te fterven. tentw»

's Avonts naer 't examen of onderfoeck der confcientie, van 't wclckwy de vijf pointen boven geflelthebben; te weten, ten eerften,danckfegginge:ten tvveeden,om gratie biddentten derden,fy felven ondcrfoeckenrten vierden, leetwefen van iijnefonden : ten vijfden, een voornemen van hem te beteren.

8f 4 Den 1 1 1. Bocck. Het X V 1 1 1. Cap.

r\ ©ecloopt ten cecftcn / be poimm hit öBp öe* ^^ öflcoUiS öaec met fult mcWteren/iiJ't tiatgöp u fjier in oeffcnt* €t\\ ttöceöen / fcötcftt 't gmc/ Dat u '^ aiiöec-baegO^ teöoen (ïaet/ fupbercnbcutoe mcip* itiiigc ; enöe oberfiet/ toat bat q\)p boen/ feggen/ $c. toüt / 'ten 3P bat gOp bit in u examen te boren oe^ baen flebt/ enbe let op u Defonber examen» (€en bec^ mv feu(l be aecbe:ten i «obeicleggenbe/batgljp befen nacljtmogelüclnnftoffnltbecanberen : tenz.booj bicn bat ï)zt tooo^t bicefcö getoo^ben i^ / geeft u fcU ben öemt'eenemaelobec/ gem ootmoebeiijcft noo» beube / bat öp mo^agcn tot u öcm ge'txjeerbïge te öo^ nietu (€en becben/ ober mi tö bat gfip boo? iiioefon* htïx beaiber-fIccDtfte plaetfeu toeerbigl) ftent / ber* luetftt ïeettoefenoberutdcfonben : baernaontfeleei u/enbeoeffent u in bancftfegginge/of in u befcöaem:» te tcberbjeclien/oberbenchenbe (i^'t batu bitalbuj? jnaniere bclteft/j 'tlijbertonfeöd^aügömafterjcf/ bp exempel/ cmfiifd'. nwgftpuopperfteftleetuptboet/ moog[Kabp«6obt himeT' ö^ttfö^"/ ö'^^ Öpom uUoent toillenaeïitgeaaen beeft * inb^geeflTeiinge: aenbetnaefteftleetufelbenbooj oogen ftellen bet fifeetfonber naet/ toelcfe geöeel ge* bïeben iief/enbe begeeren be lief be:a(j^ gftp utoe fcljoe* nen enbe onber-ftouffeaöupt treeft t begeeren/ bat gbp oprecöteïijcft foub mogen toanbelen/enbe be af* fectien u\sie^ fjerten enbe liefbefcOicften; enbefoa boo?t0oberbenc6en/ f)oe batonfenc^aligbmaïtcr gijefio^ben/ enbe fijn gebcnebijbe licüaembanbcn fer upce gflebaen tjof getoeefl / enbe bat göP oocfe eenjss fult moeten (lerbem ^aernaer fielt utoei^epligcn ontrent u beböe/roepife aen/ enbe leed u Geloof, alj2j of t gbp terfiont foubt moeten fterben / Onien Vader,

den Weeft 2;egroet, Komtheyligen Geeft. <0JOetOOC{i

ben Cngetuben Betoaerber»

^l^ göpubebbeopen-fïaet/ bencfttopDetgraf/ enbe batben trjbt baetl bomen fal/ bat gbp baerfuU moeten ingelepbt Uio^ben / enbebe gelucfiigeofton^ gelncöfgbe eeiitoigöepbt fultbe-erben : enbe ober ^ bencïu/toaer 't bp albim/ bat bit nu moefie gefcbie^ ben/ toat bat u foube oberblijb^n baii alleb'pbel

öept/

Van de bedeylinge der werckeru 8^f

&m I enDc toat oÖP fouöt beBoubeit ban een B^pHaÖ

leben. «ScgÖtöaeC nacr:In uwe handen,oHeere,beve-

le ick mijnen geeft: (jtcr D? boegcnöc D^t <0ebeöeften/ üiencnbc om öerouto tebertoecfien/ enbcberfocöt fiebbcnöc ban öe altrec-öepligDft^ ^^pbulöigöeptJt/ be l^.iBaget iBaria/ enöc utoen ^t^\\^^\\ ^ngel öe bcncöictic/ bectoccöttnu/ (aïje^oftaDpfOHöt moe- ten ban flonbenaenflecben} een baft geloof/ fïcrclie ftope enöe lief öe ; enbe iö 't öa t gfjp eencn aeligieu.ö 3(jt / becnieubJt utoe öeloften/ enbe feufl öe toonden ban ubjen ^aligfjmaftec. l^iec naer/ obeclcgtjt pet aengaenöe de meöitatte/ oft eentge gedacöten/ toaec boo? göp be Ifefbe <0obt3$inufoubt mogen ontjle^ feen/enbe be begeerte tot öe I^.Communiefteerenbe ubje oogen / oft tot OetöoogOtoeerbigöig^iS^Cï^^^ ment/ oft tot ben ftemel.

G E B E D T.

^\ Ch ofc icku,ó mijnen Godr,endemijn leven , mor- ^at fjiet ^^ gen volmaecktermochte dienen , door een vyerigh IJ^^^Ïn,, gebedtu mochre loven ende dancken,en alle gefchapen genö» * dingen verfmaden, u alleen vreefen en beminnen ! wart <Z5ÖP ^ont wat fal ick hier uy t rapeti,oft wat hebbe ick daer uyr de- ,^g%?t^jjS'' fen dagh getrocken N.dan uwe goethey t,die alle dingen gcijoo?! en volbrengnt ? Ghy zij t alleen goet,ghy kont myne ziele gcfieii öcbt/ alleen verfaden. Wanneerfalickuontfangen,enophet bp^ftïtiac» alder-volmaeckfte alle mijne wercken tot uwer glorie ||"*tmm doen N ? Sier, mijn leven is kort, ende uwe liefde is fon- jjiet fp fel* der eyndc , ende mijne voorleden Tonden pramen my, 6 ^^ " gcteet ]efu,op dat ik u foude beminnen,ende dienen. Helpt my ^^^^^^ dan dooruwe fmerten,door u leven,ende doot.O alder- mfitöni heylighfte Maget, ende ghy alle Godts Hcyligcn, Apo- öagfj/cnöe ileleii, &:c. ftaet my nu by , ende in de ure mijns doots. ^^ ^gïf^ Siet ick trede gelijck in het graf , onfeker van mijn Ie- munu» ven en faligheyt: och oïi ick u noyt en hadde vergramt, ö mijnen Godc ! het is my uy tter herten Icedt * ó mijnen Verloflcr,en ick neme vaftelijck voor my geholpen zijn- de door uwe gratie,uwe geboden ende regelen te onder- houden, mijn Kruysgeerne te dragen, endemytever- fteiTcn, endeu,ende mijnen naeften uytter herten te be- ^ft befott* minnen. Want wat zijn alle verganckelijcke dinghen ö«ccameH#

§ i t 4 fon-

8^6 Den 1 1 1. Bocck. Het X V 1 1 1. Cap. fondér u?ende en roepen defe dingen niet al overluyde, dat ick u foude beniinnen, aengelien dat ghy alleen, al- len mijn goet zijt ?

^Ut met fouöt oOp moge» i]ct gene/ bat oöp öe^ lefcn enöe gDeöoon öebt «öoötb^ur ijtdijcli toe-boe»» oen/enDeuine aenftamöc incöïtatieobeclca«jen.

De Meditatie ran's morgens.

«T* €n eerfïen / maecftt u oereet geliicfi Doben rje* ^ i fepötïjS/enöcficclxiatafifecnen/ enöe üecoege:^ ïijc&lKDen/ öat gijp toilt HeftDechcn/ [)oe Dat oDp öe meöitatic begeert re boegen tot aine onbolmaecht- ijeben / enbe öetüefonöer eramen/enöeom De lief öe 45om^ te becitjecïien / ober-öcncfeenbe fyn 43oöDes iijcftebolmaechtöeben/ oft een ban öefe ,• begebenöe u tot tüe mcDitatie/neenit ten-uoater/ enöe bit öoen? öe / bertoecfit tn u beronto ban utoe fonöen in 't ge< mepnj enöe terftonbt öacr nacr u felben berootmoe- ötgenoe/bcmerclït <Bobt tcgentDOo^öigtj/ enöe aen- bibt {)em/ oejfenenöe u in 't gcloobe/ijope/enDc ïief^ öe/ ojfert Ijcm upt ccnfapbere mepninQljebcb^p liracöten utoer 3ielc / enöe begeert gratie om ujel te tnetiiteren/boo2 üet gebcöt *t toelcft boben gejlelt 10/ inftet Kcap.bahöen i.boecfe/of metbitgebeöebem

O Heere , ghy zijt my tegenvvoordigh , door u vvefen, by-wefen, ende macht; weeft oock met my door uwe gratie r want ick geloove in u , cnde ick beminne n, uyc gantfcher henen; ick offere u, my felven,cnde al het ge-r tie dat my aeiigaet tot uwer eeren; ick toe-heylige u, de krachten mijncier ziele,op dat ghy altijtmooght zijn in myne gedachten,dat ghy mooght zijn ., mijn hope, mijn liefde, cnde dat defelve in my onr ftckcn mach worden ^ cnde waiïèn , ende ick in u , die mynen Go.dt zijt , ende allen mijn goet.

IBaer aengefien / bat be niebttatie een pegBelijcfe niet en bient/ foo en nioennen nocljtans^ niet acijter^ iaten/'t lefen ban een a3obb:ucötig boecfe/ ben toel* ften IjanDelt ban öe mpfïerien be.ö leben.öonfeje?<§a* iigljmaficr^ of ban ecnige gee|lelijcbeonöerU)öfïn* Oe/ofïtnmersfferen 't gene/bat pemantvöobb^ucö? t^iiichboo^ Öcm g^n^men öeefc te boen/oft te laten»

55e?

Van de bedeylinge der werckeu. 8 f 7

23emcrc&t öat De mcöitattc/oft De öeeflelöcfte Icf^ fe/tioo: alle anöcre Dmgcn öcjielt moet toefen/ toant Ijicc böo2 tJe becmDcrtigö^pt ban a3oö almacljiioö tot onsf ïïeöec-Daelt/ gelijcti^DalJiD te lïcnnen geeft/ feggenöe:<aeDcneöijt 3P 43oöt/ Die inijn geDeöt niet af-gclicj^rt enijccft/ noclj3Ünt)erml)ertigöeptban nip/ gelijc!! öen% üugujlnni.öopbefeptaetfege' pfai.óy, tupgljt. iBaecbit moctalgefcöicDenopljequame plaetfen / gefette tijden enöe ftonöen / ende üoben al laflUte; enöenien moet fiemtDeltoacDteneenigö Deel / ooch Ijet minfre niet ban oefen b^anöt-offec te ontrccöeni Boo^tio^ men moet meeröer fo?ge Dragen om ö'afft'ctten/ enöe goeöe tJoo^nemenö te boeöen itan om öel)emerclimgenöei:reöene/enöetie.$üec^ <lantj3iteöecl3olgen»

Om cenigh vcrmaen ofc fcrmoon te hoorcn.

'T" <en ecriten / obecmiö.ö/ Dat De toijfO^pDt niet en ^tttptxnê -*- tDoont in eene3ieIe/Die Dec fonDen onDectoo^pen ?lriS?h°' i0 / Oeft u Dect in 't fio^t tot ^aoDt / tïeD^oeft5lJnDe Ijït |^« Ijan utoe booMeDcn fonDenenDe legDt af allefojgD- "^oo" "f^ bulDigljept enDe befjommertnge. ^^u^

(Cen ttoeeöen/let neerftedjcö en öeboteltjcfe gelijcïi Kou of OZJoDt u felbe aenfp^aüe/ enDe becmaenDe, 31Dant gelöchDenl^^^ugujlinucs te feennen geeft/ DieDet ij3002t ^oDt.3?onacl)tfaemlijcfe Ijoon/ enDeö^^t felbe laet bnlien op Dec aecDé/ i.ö alfo tuel tecifpcnjsi loeec* DigO/al^ Die öet lic fjaem Ctnifti cnïueerDelytö laet ballen. €nöeeenen anö^ ren Eeecacr fegljt : men öe^ t)oo?t öet txroo^t oBoDtja? t' cntfangen/ gdiicltectoö^ batmen (jetbloeDt CO^iftiontfanoOt/ enöe D'obers blebcUngen oft reliQuien Dec i^epligen yanDclt. .

tCen DecDen/ boegt Dit in Det laetfie tot u felben/eii maeht een boojncmen ban 't felbe te ïoah te ftellen*

Een gebedeken befluy rende het gene dat voor gefeydt is.

C Uyvertende reynightmijnherte,o Heere,op dat het *^ zaedt van het woordt Godts m goede aerde mach vallen, ende vrachten voorts-brengeu. lek verlange om heciciveinfachtraoedigheydt des herten, devotelijck

SM s ï"o"t-

BsB Den 1 1 1. Boeck. Het X V 1 1 1. Cap. t'ontfangen,alsuwcende gelijckudierbaer bloet, cnde ghelijckerwijs denkranckendemedecijnc ghebruyckt. lek neme vaftelijck voor my het felve my toe te voegen, cnde ftantvaftclijck te werck te ftellen , ter eeren van i^. wen Heyligcn nacni, Amen.

Naer de vermaninge oft het fermoon.

i©at bat* TN ^ncöt <0ob/ cnbe neemt boo? u te toercfe te fleU

ftrmoon of ^^" ^^^ ö^"^/ ^^^ ÖÖP öcOoojt Ijeöt/ olïerIeoo«t=' 8«ftciijch öc begeïecjentöeöen/öf e u fuUcn ontmoeten/met De»

lïÉcmacn fc oft öieroelijCltC tDno?öen:Sict Heere dit is uwen wil-

matt Dofiu Ie ^ Ynaer dien te volbrcnghen en is niet in de macht des

^"^ ghcncs, die wilt ende Joopt, maer des ontfermenden

Godts: dus neme ick voor my dit felve te doen (op fulc-

ken tijt , Sec. } door uwe gratie, Amen. Komt heyligen

Geeft, vervult, 6cc.

Vergaderinge van finnen, als de uyre flaet.

^pfm^ \7 €röaliert utoe ftnneftens? af [e uren op befe ma» ftnuiM /' "^^^^- <öntier foecft t ten i ♦ öe ure / Die gepaffeert aifmnifie tjET tn <0oöt30f teoentDOo^Dlofiept. -€en2.bermeutot mt tjoojt in 't öO^niepn öe Oöeöe opfctten/Dte göp '^ mo^g^niEJ fl«»u gemaecftt OeDt ,• en oeffentDc deuöDt ban u befonöcc ejcamen / naet gelegentöept/ Oet toelcit göp in befec boegen fult öonnen boen/ bp ejcempel :

O Jesu, die voor my gegeelTelt hebt geweeft,wat heb ick u wederom gegeven? wat fal ick u wederom geven ? Ick beminne u uyt gantlcher herten,en ick oftcre u allen het gene,dat my aengaet,wanneer fult ghy komenpwan- necr fal ick door uwe gratie ootmoedigh oft N. wefen.

^efe felbe recoüectte oft becgabecinge ftan oocfe ge^^ fcfjteben met Oet lefen ban fijnen Vader onfe, met cene 45obt - b^ucljtigOe bemercöingfle enbe aen- öacDtiglKpbt/ bp exempel/ bemieutoenbe be te- ÖbentDOOjbtgDepbt <8obtiS/ met befe tooo^ben:

Onfen Vader,die daer zijt in de Hemelen, fjn be eecfte

begfteecte/ epfcöenbe be fupberemepttinglj^/ ^en^: gOefien bat be felbe baec in begrepen i^. gin be ttoeebe/gratte begeeren. 3!n be berbe/Oet obergebeii fÖnjS felf^ i 2in be bierbe/ 'tbctroutoen banföne Baberlöcöeboo^ficBtigDcpbt/ enbe een berlangljen

naec

Vandebedcylingederwcrckcm 8f9

itacclïèl^cpHgeCommunie» gnbebpföe/ belief* bc tot fijnen nacftén. 3h be fefte/b'ootmoebf öftepbt/ aengefmi bat topmetfobcdpecöcödcnomdnöelt $ön / enbe oö^cn en ftonnen ontgacnfonbcc bejulpe ban *6obt almacOtiöö. 3n be fcbcnftc/ een boo?ne^ men ban be fonbe enbe onboïmaeclnöcben te fcDoua» toen/befonberlijcfi bietop aibepbenboo?oni)?öefon* bec ejcamen te bertoinnen.

Alfmen eenigh handt-werck doet.

/^€ffcnt u fjiec in be tegentooojbigöepbt <0obt0 / ^^fleffenbeuöerte tot Bern/ boo? öet Demeccïien ban be creatueren / maec fonbec u fcibcn oD^toelt te boen j in öet beginfel beiJ toercb.ö offert fjet felbe aen <0obt/enbe berecnioöt bat met be becbienften onfe# ^altaOmafeer^e?/ enbeatógftp u b3erc!i gljebaenfult bebbcn/ bebancht <0obtenbe b^aget gem op«

Ghcbedt voor * t hant-werck. Vf Ynen Heerc ende Godt , wien alle dingen dienen , *^-*' ende onderworpen zijn , ickofFere my u wederom op defe ure, die mogelijck de laetfte fal wefen tot eenen brant-ofFer,ende dit werck in de vereeninge van de ver- dienden , ende arbeyden van onfen Salighmaker Chri- ftus jefus : weerdight u, dit door my te werckcn, t'uwer eere ende glorie, Amen.

Gebed t nae 't werck. /^Hyzijt Heere het begin, ende het eynde, ickbc- ^*^ dancke u, die niemandt van doen en hebt , dat ghy u gevveerdighr hebt my te roepen onder uwe huys-gne- nooren,ende dit door my te doen,daer nochtans fonder u niet gedaen en is gheweeft. U zy alle eere van u goet , vergeeft my mijn <juaet,cnde mijne onvolmaeckthederi, ende ontfanght dit in de eenigheydt van alle wercken van Christus uwen Sone tot uwer ceren alleen , niet tot de mijne, Amen.

i^ertoglenbatööP eenigfianttoerftboet/ fultglftp cenige ban befe naebolgenbefententienoberleggen.

Schiet'Gebedeks^i voor degene die vpercken.

GHy fult de arbeyden uwer handen eten , faligh zijt Pral. 127. ghy , ende her fal u wel wefen. ""■ Tot

96o Den 1 1 1. Bocck. Het XVIII. Cap.

Tot op dele ure toe, zijn wy oock. hongerigh,ciide dor-

ftigh cnde naeckt , cnde wy worden met hals-flagcn

ghcflagen, ende zijn fonder fekerefede, cnde wy ar-

beyden werckende met onfe handen. Soo wie niet en wilt wercken,dat die niet en eterfaligh

is waerachtelijck, die het broot eten iial in het rijcKe

Godts. De benedicflie des Heeren maeckt ri jck, cnde met hem

en fal gecne pijnelijckheydt gevoeght worden. Een traegh menfch wilt , ende hy en wilt niet , maer de

ziele der gener, die wieroken fal vet worden. Arbeydtals een goet Ridder Chrifti. 6alig zijn de doodê,die in dêHeere fterven,va nu voorts

leyt den geeft,dat fy ruften fouden van hare arbeydê. Seynt de wijiheyt van de heylige hemelen ,dat die met ' my zy, ende met my arbeyde. En wilt niet arbeyden'om rijck te worden,maer ftclt u-

wer vernuftheydt eene mate. Komt tot my alle , die arbeydet , ende belaft zijt , endo

ick fa] u vermaken. Arm ben ick, en in arbeyden van mijnder jonckhey t af.

Om fijne Gerijden telefcn.

\J[ "Eetlit u öicr tot Qljtvcn/ oBcUjcït ööp u ocrcet ^^-^ fout maöen tot öe meöitatie/aüe ömgen Doen^ beop fijn tin/mtl}cn\)ctlimtm\ nacljtinöenöag nm/ te toeten/ lefcnbe baeaD0 Ö^t gene/Dat oÖP ^^^ nacöt^ Dcf)002t)et te ïefeii/ $c. <D?aegDt coch ötoote fojgeban dcgefleltentffcöejö Iicljacm$J/ alje? gijp met <l3oöt üegeeit te fpjeöen : en ber gabert u toe finnen / naec bat gfjp gelcfen öebt.j^iet öier af aicOacbuiti ban be geruflfjcpt ber confcientie/ in fiet 26. rap»

Als ghy yet gaet lefen, oft u begeeft rot ftuderen,

T7 ^t: gDpK Oegeefttotbeftubien/Dibtenbebec* •*-' toecht in u berciito/ opb^igenbe u toerch beree^ nigOt met be toeccften banutocn^aligftmaecfKi: aen be <©obbcIijclie iDajeflept/ en fegOt: Komt hey-

lighen Gheeft, lact nederwaerts dalen uyt de hemelen de ftralen uws lichts ; want uyt u, ende in u, ende om u- wen'c wille , is hetal ,ö mijnen Godc, ende mijnen al.

Vandebedeylingederwerckcn. 26Ï

|12actïccfltjageïijfjcccna3oötb3ucf)ttaf)öocf)cfeen/ O^Öc^ öat gebaen Debbeiv De alöecOcpIigljftc ntan^ nen/<Dominicuö/(€öoma3?/enBonabentin:a:macc bit en moet niet aefcljteöen bp oebal/oft raffcïjeliö/ maeracntiacOtcUjclienöc öebotelijcö/ tcnminften öen töt öan een Dalbe upce / öaec toe Defteöentie.

Als ghy brieven fchrij ven wilt.

S<ömmïoemenfcöcn5ön Dier in arooteïijcfe^bc^ feommcrt/ nmec fp fulfen hit pjof jjtelijïi Doen/ tft batfe bedacfitcïijcFi en ^obbjucOtelijcft ditbolbjen^s oen enbe gebacbtigfj 3ijn / bat gDemepnlijcö f^tt gz^ ne bateenö gefcö^cben W gefclj^eben blöft/oocfe bp maniere ban fpjeecfeen/ eeutoelijcö»

Schiet'Gebedekjnt

O^eere 3efu/ bie mp tn utoe öanben/enbe in ben 23oec{i De«f lebend gefcf)?eben öebt/ber leent mp/ bat icft beöacöteIöcfe/<0otïb?ucöteltjcft/ enöe bJüft- IgcB macfj fcD^iJben fiet gfiene/ bat eeutoigfi buereit fal tot utoer glorie/ bjant ban u / ^u

Het examen ofc onderfoeck (ijnderconfcientie.

TJ Oe bat fo fiet generael /aï^ i\zt befonber ejcamen •»-*' moet gefcöieöen / fult gfjp boben binben : enbc toacDtutoei/ banfiet felbe acDter te laten/ maec boet hit bic6b)ijlj^/ten minfien/ ttoeemael '^ hatQ^f enbe in 't feon tot elcl^e ure» <^o?bceït Dier u felben / aljcS gbp ontbonben hom toefen ban utoe fonben/i.ö't bat g!)p begeert, ©oo^bjacr gcUjcöbenl^.<0?egO'^reg.i.25, riüisfegbt/ Doe bat pemanbtfp felben min feent oft ^or-cs. aenfiet / Doe \):it O? oocö min mif DagDen ban (p fel* ben Deef t: Det toeleg foo beel te meerber toojbt / Doe bat Dp fp felben in be tegDenbJOOjbigDepbt <0obt0 / bicfttoijiber bemercfet. 3©aer toe ben ©jopDeet be? QuamelöcftgefeptDeeft: ^engeefiDeeftmp opge^ ezccïi.2. Debenenbeop-gDenomen/ enbc icfJbcn berbittert fajecD gegaen in be berbolgentDcpt münu geeftis?.

Alfmen ter tafelen gaet. Schiet- (jcbedeks^» Salighis hy, diebroodtetenfalin 'trijckeGodts. Luc 13;

£k%^ gDP u toafcBt/neem t baftelijefe boo? u matitj

862 Den 1 1 1. Boeck. Hét X V I II. Cap.

te tijcfert / m öcncft t op öct ölocöioö önöt ban CS?!* fluis onfcn ^aliöDmaecbcr/ oft op öe pöelöcpbt öc$J toa'dtjS/ oft op öe Ocmelfclje taf^I / enbe bcrlanglit naer naer. iCcttüijicn/ Dat oöp tet/ berftcrf t u altvjt pctoccö in / fonöcr öatmcn (jet felUe bcmeicïie / öat ti2^/ offert onfen «Saltgljmaccfeec pet/ daergöpö^» alöec-meeflentrecfi toe öeDoelt/entieontiTCtttDatu felbeiv op öat oïip öat met fjem in öec eeutciöDeptit foutit mogen genieten : oft eet pet/bat u niet te fnja^ ftelüclienigf/ teceerenbanöegalle/ diconfen^tV Ugömaïjec gefmaeclu ïiecfc/ cnöc en !ïïaegötncr» genisJ af: 't i.ö oocft geiaben te obeiMeggen De^ miö=^ öaegöjseenigö mpilerie /öp erempel/ De macltijtit/ baec CO^ifluKJ toe genoot fieeft getoeeHiOft toel te o- Uei'-öencfien aen Det eeifte gei*ecöt/be DooDt/ en toat qaulM u öefe boo^ftellen fal / oft toat fpöfen öat De ijecDoemtie in öe öeile aen-geöient toOiJöen. (€ot {}tt tteebe gerecOt/ benfet op Det abontmacl CD^ifti/en b'infteiUnge ban 't öoogfjtoeerbigï) lf?.<;Sacrament» (ïEot öet Deite/op ö'eeutoige maeUüt»^c!joutDt alle lecöernpen / enöe uptnementljepöt. ^at u genoegö Bernard. 3p/bat Ijet cetöare Dingen 3ön/ niet aenlocficnöe lec^ feecnpen:tDant be öegeecUjcliD^pt/fal onjS nocfi fpel^ göenoegO leDecen» ïBacBt u oocït ban be fpöfe op te flocften/enbe teta& teetenjljieromfegftt eecgöp be^ gint te eten/ nu gefeten 3önbe/ten minjlen eenen Va- der onfe boo? be toelboenbec^/ oft be ober (ebene; en^ be iet op Oet gene battec ge(efen too?bt oftgefepbt toojbt / op bat gïjp u niet feec upt en (lojt tot be fpö^ fen/ enbe niet gefieei iw i^ie foubt 3ött*

Na de Tafel.

V€rmaeclit u een toepnigörmaec eer gïjp u geeft tot t'famen-fp^eften / bernientot in u be tegöen* tooojbigDepbt a3obt32f/enbe be fupbere mepningije* aoOeeft tcaegB in 't fp^efeen/ enbe boo2fic(jtigD/ enbc bibtmetbeng^opDeet/ ^teltl^eereeentoacötaen nnjnen monbe/ en een beurebeji^ omftantiJ aen möne lippenrtoant upt u/in u/enbe om utoent tDt((e i& Bet a(. ïBant a(fban iffer meer perDCfie(/ ban op anbere crco.i I. tjjbem a©antmee(lenbee(ge(öcfebenlg»C?egDriutf mortel fegbt ba obecb(oebigD fp^eben bol^j^bemaeitö:'

b$a»

Van de bedeylinge der wercken. 8(^3

ttn. gn *t fp^gficn / gcb^upcfet altijbt öc aïbec-befte oelegentöeptöte göPÖ^ötbanootmocöigOcpt/ op fijnen tööt Ouögenöe/tn ntemnnti^ tDoo>öcn baren^ bej befgeljjcjc ban Ikftte/em anöer eeniglj Ijer maccfi aent)oent« ,- ban pbec bcr ^klm vet goet lei bertelljgn^ tie na gdegentöepM^icc nacc/onbecfoec&t u fdben/ cntie let op Oet toeüomcnöe/enöe ötöt ben Igccre/öat 8p miüe becbeucen/ baec gDp in miföacn öebt boo^ fijne gcnabe»

Het groeten van 't H. Sacrament.

I^'tbatbel^epïtgen/ enbe iteligiewfepecfooitett bp-na gebuerigDiijcfe flaentn^oötjsftegentooo?^ bigO^pt/ foo i^ 't oocfe rebeljjcft/ bat top ten niinflea ceniaf / te toeten ten töben ban ftetlof / ben Igeere/ in öet fjoogö-toeerbigö ll^^Sacrament groeten» 25emerftt Bier toe in't feojt/i^en eer jten/utoe boo?- ïeben fonben/en bertoecfet ieet-toefeni €en ttoeebcn/ b'ontfangen toelbaben/ enbe toecfl boo? t\it bancö^ baer: €enberben/ bernieutotugoetboo?-ncmen/ enbe 10 *t öp albien bat gDp een ^eligieu^ 3Öt/ ooc& utoe beloften ; ;€en bicrben/offert u felben/ ter eeren banB^tiijbenon^ Igceren/ om pet tot fijnber eeren te berb^agen: €en büfben/offert u in 't geloobe/öo^» peenbe lief be. 43ljp fult Dier toe mogen geb^upcfeen i)et <08cbebefien toclcfetop gDefieltftebbenboojbe iBiffc/ of t boo^ be «8etijben.

Als de be-klocke flaet , 's morgens, 's middae^hSjCnde 's avonts, om den Weeft gegroet te lefcn,

T €e(l b'eerfte <0^oetenifre / oft Ave Maria, <6obt ^-^ bancftenbe bat göp ban ijtm gefcjjapen 3ijt : be tteecbe/batl)pmenfc0geto02beni!(J: beberbe/ bat fipu berloft Ijeeft ; bMeoötufeibenop/ enbealö^t gijene bat uaengaet/ aenfultl^en milben toel-boen* ber : en iö 't bat f)et u foo belieft/boegöt naer be ber^»

be groetenifle : Ghebcnedijtzy Godt den Vader, die my gefchapen heeft : ende fijnen eenigen Sone , die uyt den hemel op der aerdenommyteverlofTenncder-ge- daelt is : ende den H.Geeft,die my geroepen heeft,ende met my gedacn heeft naer fijne genade. .\Vant uyt u, en in 11, ende voor u, is het al, mijnen Godt, ende mijnen al.

8(^4 Den 1 1 1. Bocck. Het X V 1 II. Cap. Alfmcn de I.iranien wik Icfeu.

C iCcït u Dier/ tm ccr(!civ tn öc tcgcntoooitiiööcpbt ^ <0oötje?/enbefuu Ocmclfcï) \)m/ cnöe epftluuan lic iBoeDec <©obtjJ / de «öobbeiijciie ïteföe : l)au öe engelen / eene fiipberc mepniiiciljc ; b.in be 3tpofte^ ïen/aeÖoo^faenUjepbt : baii öejiï^nreelaren/berDu!^ bioljcpöt: ban bc23eli)bci*en, armocbe : cnDebanöc IBaeoObclienö / vcpnioftepbt. 'ütfitten anttooosöt/

Vcrloft onsHeere : oft/ Libera nos Dominc : (0beC«

hcmht/ fioe menigerlcp tiuaöen bat on^ omringlje* len/enbe begeert tjier af beb^üt te 3ijn.^lfmen leeft/

Wy bidden u, verhoort ons , Oft/ Te roojamus audi nos,

ftet öoe beel batu gebaeecfit/enbe beaeert bat ban öc fontepne ban al!e aoet / ijit boo? u i^.

OefFeninge voor den rijdt die ons ovcrfchiet.

T <£?eft/ btbt / oft oberfegDt Det gene ^at gïip g^ïc^ -'-' fenoftgöefctpebenDeüti oftoberpepftbegOc- ïegentljcben ï)ic q\)p fjcbt om be beugOt te oeffenen / bie gijp in *t befonber cramen foccBt te berörögDem <iDeffcnt u in <0obtö tegentöOo:bigOepbt : oft/boo2> beeibt u berfcöepb^ni geballen/toaer öoo^ gijp naent enbefaem/ goeberenenbeb?tenben/ foubtltonncn Quijt too^ben/enbeboegOt u)3)m toille/met bentoil* lebanaobtalmacötiglj.

Als ghy met yemanden moet verkeeren.

'T' €\\ eerften/ ftelt u »6obtboo^ oogfien/ bïeaïleert -*- macötigl) t^ be 31'clen te befieeren/ enbe alle uto0 toerclïen èan fcljtcljen: €cn ttoeeben/let op utoe pp nenenbeulreelienben/ enbe btbt om gratie» 2ïen^ foept ben o^ngel utoen betoaerber/ enbe ban ben ge- nen öaer gl)p mebe moet ftanbelcn / op bat gOp gfie^ lijcfeelijcft fowbt mogen bolb?engen/ Det gljene bat u met öem te boen ftaet. oEn 3öt niet obecbloebigö in tooo^ben/ macrbjeeftfoet/ bcbacljt/ en bermcibt nimmermeer ban een^anber^ geb^elten/oft bat tot utoer eereftrecfet/enbt fcfiantot alle ftöbagie»

Als ghy buy ten moet gaen.

tr €ft u fierte tot <0obt / iipt ftet gene bat gö? ö^- *- ^ fien/enbegeöPon fj^bt.grt bat oB? J^eUgicu^

3öt/

Van de bcdcyliiige <^er werckcn. ^6^

3Öt/cnbc bat gïjp utoen naem tn 't uptqam moet te* tienen / Diötöatöcn fcIUcn macfj blijbcn oefclj^cben in ben boecft be0 (ebenö/ enbc öebanclit <0ob bat fip u tot be relrate acroepen Ijeefr 43!jp fult onfcn ,§a# liOljmaFiec moofjen groeten in be armen bteuont* moeten /enbe ^obt biöben/ l)at ÖP lïaer-lieben ecne aelmoefTe tofl Uerlecncn/of felbeuptbepïen/i^'tbat ftet in utoer macfjt i^.S^ 't bat al)P ü^eligieujS 3ijt/ ö^^eolu fonberiinohe fo^öe/ om be llicDtbarefeegl)^ baertiept t'onberöonben/ te«int upt cenen/ oojbeelt- men Uan alle b'anbere ijic in utoe ^o^ben 3ijn.

Eer ghy eenigh merckelijck vvevck begint.

V€reenigfu u met u feiben / bernicut utoe mep* ninalre/ ou <6obt bctroutoenbc/ cnbemitlcoa*» toenbebanufeiben/ enbe (lelt utoeftanbcn aenflct toeccfi/ al^ oft btt ïm lacrfle foube toefen / enbe een ' toclijcö buercnristantecn toercfe een.e? gebaen / bluft eeutoelijcften oebaen.

Schlet-Gebedeks^,

r\ MemöneferacOt/ mönen<(15obt/ boo^uleb^ ^^ ii^. <0 aïf en m jjn goet / toeeröigöt u Ut laetüe nu enbe in ber eeutoiaOepbt boo? mp te toerchen t'u? toec eeren/ enbe niet ban müne bnahben/ ^men.

Eer ghy eenige gedachten plactfe geeft.

r\©crïegbt fioebanigljbat Uz g!)ebacï)tén sön/ ^^ nocl] en Oetroutot u nietop be gene \iiz al fmeec;= fienbe u aenftomen j toant fp 3ijn bebjicgelijcö , nocü en b2eeft b'anbere niet te feec / toant fp son u bicfi< toplisffaligB.

Schiet' (jebedekjn .

r 7 g!SbefienttDatmpnuttiE?/mörtgeneüCöte:gT)p ^ 3ijt/bieicftbeljoo2beteb?eefen;bupten ucnbe^ geere icö niet/ o mijnen 45obt/ enbe mijnen aU

Door deKerckc gaende ,feght :

ICfeaenbibbe u / o alber-D^plig^fte ;2^2pbulbfg* pept/ m^t aH^(CWtur^n/enboo?al bieuljoen liep*

öfefe tigcn

^66 Den III. Boeck. Het XVIII. Cap. itgDeii itacm onDeïieiu t\ö / enöc benfdben ïnftcrcit. giclt geIoob$ ni u/o eeutoige aBacrljcptjicft betrouw ijüc in u/entie ich Dcminitc u upt gantfcöei: D^ctcn/ o onepnöeljjcficooetfjcpt/ 3imen»

Gaendciiytuvve kamer, befprocyt u met Wij-water, ende feght :

llT <ïi^plioe iDaoet Maria , tDilt oriiS met uten (ie^

Wederom komende.

A3lt^ oftööpöacc bonbtoBotïtnbectoacötcntic/ met ÖC ^..iBoeDcC/fegt: wie fal my verkenen dat ick II alleen fal vinden , ende al mijn goet , ende dat ick dlle andere dingen mach achten als vuyligheyt , op dat ick u foude mogen genieten.

Als ons ecnige verftervinge ontmoet.

D<Ci\tht öat gOp am ben toelclten begïjeert bat öl)p albUJï foubt boen/ moet anttooo^ben : 43W berepftOt bit ban mp tot mijnbei: bate/ o Igeere g|e^ fu/ enbe aengefien bat hit in mijne macöt i$ i b3aer> om fal icïi bit tDepgljecen te boen / met mijn epoljen fcljabe/ u mifDagenbeenbebecöeuaenbe mijne bp- anben.

Als ghy eenigc verftervinge doet.

T<iüneec|ïen/ bernientot utoemepningöe: baec naec bereentoDt be berrftefbinge / met be bjerc* iicn/enbe fmerten ban onfen ^aügfjmaöer.

Alfmenhem tot eenigh fpel oft vcrmaeck begeeft.

T€rt eerften/moetmen alfuklien fpelen fcOoutoett \y\z eenial)fïn<9f naei* be gierigliepbt ftrecben/ ftet {jerte ontruilen/ be 3telete fcec bekommeren enbe beficïj Ijoubcn : toant anberö en i.ö fjet geen oprecht fpel oft bermaech.fCen ttoteöen/men moet in 't fpe* ten gioote matigöepbt geb^upclten ; enbe bacr en ijJ nietieelijcïiecgebonben getoeeft/ oocftnaecDetge» boelen bei* Igepbenen/ ban tjietmcbebeeltijbt^te berquiften / enbe een lebigfj lebcn te lepben, (Ceii becben / men ttioet alle onDebbelijcftljepbt in tooo?* ben/ enbe tb^ifl/ neerftelijcö fcDoubjen»

Van de bcdeyiingederwercken. 867

Schietende- (jebedekjns,

VCrirc 3p ban mpöaticöutöejs^mctmöacluiöft gn fouöe 3ön/ o ^cttt gcfu/ in ftetDeoinfel \iCi\\ mijne blütfcDdp. ofte : vO eculotge üDyföept/ toicnss geneugte jö te berfeeeren met öe ftinbecen bet men- fcljen ; fiet kh fal boo^ utoe oogcn fpclen/ op Dat xt\x u niet en foube mifljagcn j maer toe utoer eccen/ foa Bet ttw CO^ïften nicnfcfj öctaemt/ ecrUjIi foubebec^ mafien/om naöer^ant utne eoöbeJijcheiKajeflept Êloecöer t^ mogen btenen/ 3imen*

Ocffeningen alfmen hem tot dereyfe begeefc.

SCöiclit alle bingoën ban 'js baeg^sf te boren / op bat gfjn bc^ mo^göen^ b'eerfte i^iffe mooglit gooren/ enbe ban onfcn ^nfigljma«et bebcnebictie moogDt ontfangem ïïecjlboo^aUn'tbcginfelban be repfe/ be <Öeffeningen bieoöefleltlöo^bcnboo? ben repfenbcrt man / beSitanien/ enbe ben ©falm : 45ebenebiibt ben l^eere allcbc toercf--en beis %cren/ ^t* baernaer begeeft u om te j^^Fiebi teren/ enbena- beröanbt toteene €5obtbrücrjtiocnami?n-fp2aIiei leeft baer naer u i^oofen-hcanfften ; en bergeet oocU niet Ijet göemepn/ oft Detbefonbec eramenutoec (onfcientie»

gn 't epnbe banbe repfe leeft: Tc Deum laudamus, oft/ U Godi: loven \vy/5cc. <i3nbe aenroept b'Cngelen ban be plaetfe baer gijp Denen repjt-

Als ghy tor de gefctte plaetic gekonnea fuk wefen , fuk

aldus bidden, is 't u mogelijck, voor het hoogh-

weerdighH. Sacrament.

ICli aenbibbe u/ o alber-ficp(igf)|le <D?pbulbig^ tjept/ bn? obera!ebentegeritooo2öigö3Öt/ ebeu boo/ficfjtigöen ©aber ,• icfe göeioobe in u / enbe be- minne u ixm gantfclier fjerten» ©ergeeft mp niönc fonben/ enbe gfteeft mpbat icft in befe plaetfe met foobanigeootmoebigOepbt/ boo^ficötigöepbt / enbe lief De macB ftanbelen/bat \t^ niemanbt/ foo ban be gbene hit tegSentooo^bigfj 3ön / oftberrebanfiiec $i)n/ ergenjS in en öinbereoft te fe02t boe / macr bat icö eenenp^öö^iflcfeen goet exempel macD gIjebeu /

tólih z enbe

868 Den III. Bocck. Het XIX. Cap. cnöe ulDcnnacmljcpligftmafecn. 3©annecr falfcft tn u l)upis ftomcn / entic toannccr fai het toefen öat:! nmimpfalfcggcn/ öaticlirujlenfouöc/ cnöeop^ i)oubenbanai'ücpbcn*

Om dcndagh, op denwclcken datmen den ftaet fijns levens acnveert hceft,profytclijck te vieren.

r\ €n Hcïigieu^ bc[)oo^2öc boo?toaer / nacr ïjct ejc^ L^ cmpcï ban be ïJcpUgcn/bcrcn bagf) met aïle eer* ïjicbinge tebicrcn; maecöitcn moet ntet min gö^* bacn toojden/ ban öc gene tnem ben Ijoutoelücbm ftact gcjtelt 5ön ; cnbe men bclioon te obcrleggen be fauten bietonin onfcn \lcicttc bebtenen/gebacn ftcb* htxv be felbe ootmocbclijcö te biccftten/enbe bacc na ïjet ïgepliglj Sacrament betf ^Sutaerö t' ontfangert; berfoecften be <0ebeben cnbe iBiffcn ban b'anbere/ <J5obt bebancöen ban föne toelbaben/ aelmocfTen uptbeplcn/ naer öet exempel ban bicn Oubcrlingti/ ben toelcfecn op ben bagl) bat Dp tn be celtgie fierbo^ ren toaö/niet en toepgcrbe ban ïjet gene batmen ban fiemb^geecbe.

Het XIX. Capittel.

Oeffcninge oft prad:ijcke,om hem gereet te maken tot de doot.

TIJ €1 epnbeban alïe be toercfeen ban onö reben/ W ^- -^ be boot: toaec toe top alle onfe gebacftten/ toerc^ hm enbe bagen moeten fcöicfien / op bat top fouben mogen (jeböcneenegelucfiigeboobr. iDantbietoel ce(eeftfal (jebbcn/cn fian niet guaincft ftecben : enbe befen fal gelucheUjfjen ïeben/ bic geleert Deef t toel te (lecben : cnbe f)p fai toe! toeten be lion^ie om toel te jiecben / bie aï5ön ïeben ïanglj be boobt altijbt boo? Dogen geftabt / enbe fiem ban langer Ijant tot be fel^ be gereet gemaecftt fal l^ebbm^ tnengefien ban bat aïle toetenfcOap enbe geleertDepbt/ alle oeffeningen/ enbe alle be bagen on^eflebenjJbaer toe geftierttoo?* ben/op bat onfe laetlte ure gelucbfaligft 3P/foo moe* ten top oocft ban Wc ftanbelen/bie boben alle anbere i» tiroone fpant / bic b'^^utoi0D<^pbt m^bc biengljt/

^nb<

Van de bereydinge rot de dood c. S6g

cnbc bfcfjef (tcunfd enöeepnöe i0 banöcfc onftpd^ gcimaaic/ toacc aen alorijS gducö ban bitkhm/ en* beoocö mebc ban De ccutoigö^lJt f)ang()t. IDaec toe foo neemt öefe bcrfcöepöcn üereptfeicn.

\€en eecjlen/iDeejt öichtoilj5 öec boot inbacötioB/ ^cnacfj* ïiet Ujelcft bel^.lileccftc in ben beginne ban ben 3©a> Ï^^^^^J^^^ ftenbtcmacnt enbeö^acaOtobecneenmeinociael/ ^* liet \xttlth u bter toe fouöe (jonnen becmancn/aelycö top fomtD|jIcnfienfr8ebaentefcD02öea/ alfmenpet totlt ontf)Oüben/boe toel t)at on.ö Ijiec toe alle bingen ooch genoegnCameltcfibefnuinen/aengefien bat top anberje? Dp-na niet en fien ban ïeben en ftecben/faften hit opüonicn en toeberom onbergaen, ga felbe ben ^.^atnafcenuöfegOt/batmenöierom/enbenietali: leen om Oare ecre te betoijfen / be gebeenten ber ^tp^^ iigen ombjaegfitj oft fïeït u t' fjup.s' boo^ oogen eenig tecchen /of cecijf u felben op/ooch in uIeben/(gelöcU ben l^.gioannejö €leemorpnai*iu.(^/ en anbere tccffe^ï löcöe ^Jinccn gcbaen l)tl}bcn)$m graf in be hcttW en gaet bicfitoijld bcctoaerte^om fjiec op te (etten/en utocn flerf-bagb t'oberpenfcn : oftteniaetften/ feiefl: fttkimm enbe fcötchtbannuafbepiactfebaecgOPüegraben Jfetmm^^ toilt liggen in be öercfie/oft op ïiet laecch-öof^IBcn tDUtbegca- bcrrtelt bat in 't i^looiter ban Clnrabalfen/ altijteen beuuio?» gcafopenfïaet/ boo2 ben genen bieeerftfal fierben/ ^'^' 'ttoelch be neïigieufcnbanbatl^IooflcrbageUjcöisJ befoecïien om bec Doot inbactitigb te toefen, gn een anbec 02b:e ïjeeft een pegeliicft een boot-ftifle in fijne öamec. gn een anbere 5ön be D^oeöerö getooon mal*

feanberen albUiS te groeten : Broeder wy moeten fter-

ven :enbebcn anberen anttooojbcn; Wven weren niet wanneer ^itt gijp toel fioe grooteUjcbjC? bat alle ^z^ ligieufeperfoonen / begeaacDtenijTe ban be boot ter Ijttmx gerroefecn bebben i

€enttoeeben/ Oefo:gOt bageiijc[J.(^teber!ïrögcn '^mfien een teechcn ban nUie ber ^iefuïge/ befonber/ tjit acn^ ^maellfbt öaetiïebermberticbv»ptban iixnen nae(len:toant met fauWt. be felbe mate / met be toelcfee gbp eenen anberen ge- nieren fult bebben/ fal u toeberom gemeten too^ben: cnbe faligb ?ijn be bermbertigbe j toant fp fiillen bermöertigf|?ptbectoerben, i^feraf fuUen topboo:

B70 Den 1 1 1. Boeck. Het X I X. Cap.

al onbcrbzacgftt too^ben tnbenbagfjbcö002bM^4.

<©l)P fuU Ijicc afin Ijet btTonbcr feonnen mcöitcim/

lil bcfec boegcnrten ecrften/ of t gOp b<» fclbe !iebt/en^

bc toat u bekt/ bat oÖPfc niet eu j)cDt : ten ttoccben/

fioe bat bc gencbic nu faligfi 3i)n/Bacr: ïjtcr boo? bcc^

feecïicrt Ijcbbcn : ten bcrben/öoe bat göP u boo^taen

fitectoefultöcgebcn»

9frtmo«r» (Ccn bcröcn/aenaefren bat gfip ccnen b^embclingfi

f"»» 3Öt Oï) bec acrbcn/ fcpnt utoe rijchbommtn/ bic Ijiec

ebcn itcl bcL-gaen fuUcn in u babedant. ^at albacc

Luc.12. II t{j?efoo^2 3p/ altoaer gcenen bief acnen feomt/ nocf)

geen motte en bebecft.^a bat meec iö/ftebteen hof-

ferhen / toaec gOp bagclöcbsf utoe aclmoeflfen in

hjo^pt;Op battec gcenen bagö becloren en gae/macc

bermeecbert bagelöcïiö utoen tfj^cfoo: in ben ftemel

öoo? uvoebcugïjben. J^oo? al nocötaaöoeffentu in

be bcugljöen bic u in be ure be0 bootsf/ meefi te ftabc

«©cfTcitm* f uUen liomcn: €en cciilcn/ban geloobcrten ttoecbcn/

se \iim ijet \)an Dopcrtcn berben/ban licfberten bicrben/ban be^

SoügTcf* ^"^"^ ^^^ fonben/beröulbigljept/enbc bcrflerbinge:

tei ' bjant be firancfee too;3bennieeft beboetten boojon^

becbulbigïjeubt» gcö bibbc/ bat gf)p alle guabege^

tooonten/ metbebeuglibenbiefiaer tegen 3iin/ toilt

becbJinnenrleectbe befiocingen bjeberflacn/op batfe

u niet en oberbalïen/al^ u be ticacöten fullen ontbze^

feen/enbebatgDn alfbanin be Dabcn felbefcl)ip-b^is

fee foubt lijben- Wtm i$ ftetonlangliöaeneenenge^

beurt / bit ban te boren UjcI gebiecljt 3önbe / op ben

laetften nacïit ban fijn lebentoeberomOerballeni.ÉJ

booa begeerten in föne oube fonben / enbe fteef t alfoa

ellenbigljUicIien fijnen geefl gegebentbie fijne biul}*

te gOeï)oo?t ftabbe / berftaen öebbenbe baegl)^ baec

naer/ bat flpoberlebenfóa^/maecfete Bern terftont

gereet om fietï|.^acr ificie beriü^iffc boo? ben ober?

ieben <0obe op te bjagbcn ; niaer fijnen geeft Reeft

ftem bcrfcfjenen aen benboetban ben autaer/öet fel?

beberbiebenbe/te fiennen gebenbebat Ï)P eeutoelijc?

feen berboemt toajs / om bieio? toiile bat fjp toeberom

tn fonbe geballen toajf / boo? be guabegcbjoontebie

gi) geïjabt f)abbe tot be fonbc»

' " fCcn bierben / acnbeert al ïjct gBcue bat u te boen

ftaet/

Van de bereydinge töt de doodt; 87 f

(lact/ Qtlijth oft qf}p Oacfl foiiDt moeun (ïcrben.

(Cen bijfoen/berept uöngdijcjc gclijch tctöc Doot/©age!ijfiï^ al^ gÖP u tot Hapert begeef t; enöe oDeriegOt/of t göp Jf ü^ betcp^ öacr tóe ooch tn öec toaecfjept luel gereet 3iit/Ijoe dat S'".^.?.^ öOp fouöt toenfcDen alföan geleeft te (jebben. 3Bant *

Uiie toeet toatfiemirtöentoeftomenöenöagB/ beel nun in tien aenftaenben nacDt fal ober feomen i <Dcü/ ïjoe groutoelijü tö 't te oberleggen lat pemant al fla- pentiemet ceiie finfïingeof catljarieobccbaüen 5ijn^ be geballen tö in De öanben ban ben lebenden 43oöt: g|a bat ()p baü ben fïaep/tot ben ïtecljtec-ftoel/tot be ftcaffe/enbe tot be eeutoige boot getrocfeen too?t !]^oc i$ fjet mogelijch foeten giefu / bat pemant geloobe/ bat f^cm fjonbert enbe öonbertpenjcfeelen ban alle feanten obec ö^t öooft ftangen ban fijne bpanben/ ban fijne eere/ leben/ en alle füne goederen/ en batïjp nocljtanö rjter op niet eenjs^enbjilt letten ! <Dencftt '^ mo2genö opllaende/bat dit uUien laetflen bagij fal toefen,llee(i bagelijfis cenigegcbedeöen.0/bp ejceni:' pel / de Ititanien ban onfe S»B:outoe/ booj eene fa^ lige boot/enbeeertutoebeplige ©atroonem

€en feften / fïaet bit bjel gabe / bat gftp u getoent ^moonu maecht/ tot al öet gene bat u onbooafienöfoude mo= afff.??,!!? gen oberltomen/oohalje? gfjpccgen^ |!runcftelt/balt/ ,,f al öat oft eenigli gelupt ftoo^t / in u te bertoechen berouto/ oué ob«9 geloof/ öope/enbéliefde/meteentoooKbp exempel: ^^^^*

Het is my lect, lek ghcloove, hope,ende beminne u,6cc.

aöant aldu0 boende / fult glip dufoanige ajfcctien/ bic gftp upt ecne ^odtb.2ucljtigc getooonte geïeert fieütfionnen bermeerderen / ende metdenopflacO ban eene ooge 11 felben boo2f!ellen. ?[lduö Oeb ick ee^ ncn aeligieu^^ gefeent/die in't iiptfpaefïen ban de na? men ban Jefus, oft Maria, op elcfte letter in 'tbefon? der/ feer treffelijcfte deugftden in fp felben bccbjecli? te. Ocl)oft43odt gabe/ datdefoldaten aldiijS^g;?:- leert/ ende ondertoefen toaren / en in alle penjcftelen bebajt toaren met denfclnltbandeb2eere<0odt0! *Du.ö bel)oo?demen ftaer-licden t' onderto»ifen/ ende dat op öetalder-neerfligOfte/ datfemenicïjmael be? routo/ ende ecne fupberemepntngfjetegenallecn' boo2fienelüc6ebootfóudcn mogen bernieutoen»

iï fi ft 4 vt^i^

S;2 Den 1 1 1. Bocck. Het XIX. Cap.

«tbtntjt (€en fcbenflcn/ flcït u fcïbcn ten mtnflen ttoe^macl

5«b«^' öcö jaerjs m bcfcc boegen / alief oft o()p foubt moeten

of" tol? ftecbenjcrtöe öat/tec eeren bnn öe ööot ban€f)?ittiiiJ

rnoeftw ulöén ^aUöDniafter/enöe op Dat oljp ban cenc üae^

ntxiitiu (itgebooDtfoubt moöenüeb^ijt too^bem (€l)oma0a

iiempröraetbatmen Ijct felbe foubcboenaföbaec

eeniacgcootc feefi-bagcnop fjanben 3Ö»vcnö^ öit 10

booztöaec fcci* p^ofijtelycff ♦ gjae öit foubc oocli luel

CcratJcn toefen/ten mintlen atle niaenben te boen/en

öatmen alfoo 30n Ijevtefontie bcröaöcren/enöe bec-

nieutöen/cnöe metfp-felbenobcc-Icggen 'toenefö^

nen boojt-gancft acngaet: nuiet bit ücljoo^öc t)xitt'

inael bei(ü jaerjeï metmeecöcrebecepbinoeoHebaen

teto02ben/ aljï oft n ban ben l^eere gefept b^are : Bc-

Ifaiïc 38. fchickt u huys , want ghy fult ftcrven , ende niet leven.

S'[otft"rl ^^^^ ^^^ fcDijnt feec bcqnaem te toefen bengoeöen

bencpDcH B?pöag[|/ Op bat top inctCfjnftofouöenmogljen

gocöm ftcrben : öefgeiijcben öen fced-bagfj ban alle<6oDtö

a^a'öagö* ijebel|cpltacn/enbe 3fiiöer-3ie(en öagl)/ tec 0D?fafee

ban be ceremoniën/ bie a JfDan in be ^« l^crche glje-

b?upcin too^bem <e\\t)e göp fnit u Ijier boo^ in befec

boegen fcOtcben/ aïjsJoft gOPtoaeracIjtelijcftfouöt

<Bennau moeten ftei'ben / enbe gbp fiUtoocft eene generale

wwme. jjiec^te boen/ban be gene ïjiiz güp laetft gebaen DcbU

iö 't Uiit bat fulcfeö geraben gcbonben too?t:en met

fiilcbe neer jligbept mDt fo^gbbulDigbepbt / al0 oft

<©ntfdm i^et be laetitc fouöe toefen.oEnbe góp fult tiierom op

S?» ^^"^"^^" ïl^onöerbagfj/enJ^ealöer-I^epIigenöag/

tnmtéov bet licOaemoufe.efl^eerenonr fangen, ZDaer-en-üo^

ben toittcii ijcn boet bit/ te toeren/op ben teitten «Z^onberbagb/

^°i;^'^' enöe goeben X^ijJbaglj / aen bet graf onfe^ igeercn/

■"• oft op lfilber-5ielenbagb/ aenbegrabenbanntoe

onöer^/i<g'tbatfcalbaer5ün/i!SJ'tniet/aépemant!3S

onber^graf : foofieitufelbcn boo^oogenutoeaen-

fl^enöe boobt / be üenautotOcben tjic gbp aïföan fult

geboe(cn/en ntoc upt-baert. (3ecft aeimoefTen/naec

b^t iwyicn (laet bcrépfcfjt / en betaelt alle utoe fcljul*

ben/ oft i^ 't bat fuïcö^f niet gelegen en i^/fteltfe im*

!Smpt)m» mcrööp gcKi)2ifte- r^eniaetften/fcbeptfiifcheenen

gctotjct gafï/ afö oft rjlm alle creaturen foubt moeten ber^^

SJt^r^llii' laten/ enöe becbjccfit in W eenenieutoc begeerte om

?Jr " ^'^b?

Van de bcreydinge tot de doodt. 873

<0otït aïmacDttoö te Dienen, enhc bit nfet alleen / niaec fcfjicfet alle utoe falien gelijch u teftanient/ $c. (0t\) {joefaligö i^ 't/aengeficn bat be boobt onfeftec/ enbe on^ alommc berujaclji/befeltie te l^ectoac tjten/ alöoftfeopeenen feöecen baglj on.ö toe-!iümen fou^ öe/enbe op alle plaetfen/enbe uren bcfeltje Ijertoacö- len. il^aer aengefienbatbengoeben302pbagljfeec tequaem iö tot bc bel^otic/ begeeft u alfban fooUecl te langer tot be €5abtti:ucljtigDcpt / enbe bertoecht 11 tot be liefbe OBobtö / enbe Ijer-leeft ü^eberom on ben ©aefeD-baglj fjet gene bat gij? bevfclj bp glje* fc02ifte geftelt !)ebt/enbe boo2 u genomen Ijcbt fon^ berhouben. 3Baer'tbpal-bien/ batDetufoogljele^ gen lünre/batgDn ueenenbagli of ttoeefout feonnen bectreclien/oftt'jjUP?3f alleen tjoiiben/ ofttn eenigö iiloolter meftn/ bit foube noclj p20fijtelölt^c toefen/ opbatafjpaibuö nictonfen ^aliglnnaecfeer foubt mogen üerben enbe Ujeberomberröfen. a^antijS't ï^om.^. battoumebe ingeplant 3yngetoo^ben tergelijcfee- mffen ban fijnber boot / foo fullen Uop ooch bec bet- rüfeniffebeeüïcDtiglj toefen. .

i€enacOtften /Ober-bencfetbic!itoijl3§/tenmmfien mmotit tem ter toeöen/öoe bat gIjp b'ure utoer boot/ en ben {?ƒ " om laetften (tröbt toiltbol-bjengen. ïDanti^ 'tbatglip ^^^i^; 11 gereet foubt maften/ tot ben baglj ban utoe b;up^- loft/ of t eenigfie triumpDe / foo bemercftt bat befen bagïjfoobanigD toefen fai/ben toelcften u/ of eeutoe/ li)Cfe gelucbig/ oft eeutoedjeU ongelucftig fal mahe.

m^ pemanbt Ijaeftelijcft mpcnjcltelbanfrerben f^'f^^^ feomt fo rabe icï» t'eenemaclbat Ij? Ijem terflontfce^ ^^,^,gij » gebe om te bcctoecfeen bcrouto ban fonben/gcloobe/ pcrtjrtci liope enbe liefbe/ cul)e i^ t bat ï]p gelöont i^/ bat Ijp öcs ooot^* fijnen bpantber gebe, z^atDpöp ben ftaenben beet om ben 23iecfjt-baber roepe/ feggenbe:bat öem jeec ieet iö / al ^at hv gebncn «jeeft / bat Ijp begeert fijne Inecljte te fpichéw 1 op bat Hp alfoo b-abfolutie foube monden ontfangcn/ al toaer't ^d^i ()p naber Danbt be fp2tieclie bcrloren Ijabbe / eer bat ben Biecljt-babec gcfeomen toare: gelijclmien oorli bel)002beb abfo« lutie te geben / ai.ö t groffle gebicr l]t x^itw aI0 "^^t^ cenigD perücöel isf / op bat ben fiechen ban be boobt

^Uli 5 met

274 Den 1 1 1. Boeck. Het X I X. Cap. met obecbalfen en too:i:ie • i^'t ï^atut tijt 9 gcnoeö W foo moctmen be biecDte bolepnöen» 2tn ijenKpn pc» röcftcHjanoo^loae/ban fdnp-Djafee/ baneenigean^ öcre ober-rompcünae/macDmcn oberlupt cene fon^ öc/ bperempelceiUeugcntfamenbiecBten/ eiiOc t famen ö' abfolutte ontfangem

Ecnc andere bercydinge fal defe vvefen.

i?rf/t Sf A ^"^ öOp eeritmael tnfiecftte geballen 5ijt / toeeft

Stijant ^■^'OeöacOtig öcfelbefontfangenbanöeljaiuöeö

«©oDtsi iljceren/enDe üem te bcdancfjcn; ja bat meec i^s^/offcrt

oiitfaiigcit fj^,j^ n i-j^i^j^i^ (Pt mecrbecfalten te Iijben / enbe. geeft

^'^^^^^^* u ge()ee!ijcli obec i\\ fyne öanben. i^acD en (lelt u be^

tcautDenopben^octoo?niet/maerop<0obt : l^oe

toel bat beu i^octoo? oocFj moet geroepen too^ben/

maer boo^ al ben ^^octoo^ enbe mebecijn bec 5telen/

toelcïi i^ ben biec[jt-baber»gr t battec pstijtM W

batfe ffamen ontDoben bjo^Den / enbe bi^t ben USe^

becijn-meeftec bat öp u opentlöcft/enbeb^pelijcft ()ct

penjcfiel te fiennen gebe/fpne b^pïjept geó^upclie m

u te genefen : toant hit obergeben ië (6obt almacD^

©c ©oc^ ttgïj feer aengenaem» 0t\3 oft <0obt gabe/batbe iit^

[""yi^'^'Uamelijclie mebecüit-meefier^ toonben batfebtfcïj'

uao?D€5ic. pelen onfe$f^altgljmafeeré5ijn/ enbe bat fp 't felbe

ic ücfo.'gDt epnbe boo? oogen öabben/öet ujelcö gp geDab ïjccft/

iBcfeiu öie getocon i^ 1 boo? be licBameUjclie fiecftten/ oocft

defiecbten ^^zt 5telen te genefen ! ((^cö oftfp intijtiS

ben fieclien bermaenben om fijne5iefe te genefen/ al

j0't oocli h^tttx. geenpenjchel naerbenltcöaemen

tö! IBant alfoo en fouben fp be ftecficn upt eenc43ob^

b2UclKtge gebjoonte nimmcimeer becbaert maljen.

%zt iö boo^toaer eene toonberlijcfte faecfte/ batuien/

ailffer gefp^oöcn bjoat ban een ttjbeUjcli leben/foo be^^

fojgljt enbeOeliommertiö/ enbeteccontcaciebat^

men foo tcaeglj \^l\^ batmen Ijem qualicft eenö bec^

roert om öet eeutotgO leben, €nbe men moet niet

aenficn/ noclj begeeftelöcftemcbecöneacljterlaten

oft'erperijclieltsfoftntet : toantaengefien bat alle

blngcn onfeeclier 5ön / foo en iö men oocfe nimmer ^^

meer fonber pertjclieL^en mtnrren/moetmen<6obt

almacfitigD berfoenen/ ben toelcfeen menieDtti^cl be

fiecft^

Van de bereydinge tot de doot. 8 7?

riechten toefepnt / entie en oceft gcenc aefontfiepbt/ 'ten3p öat öe 5tclc ban te boren gencfentisf» C^ocft moeten top beneecfligen / öat top tnöen (tact bamtctöia op» gcatte 3ijn/op öat top fouöen mogen beröieneiv öoo^ Öet gene öat top moeten lijöen.

Eenige gebedekens in ' t beginfel van de fieckte.

INuwe handen zijn myne avontuerenr't zy dat \yy k- Pfai.^o, ven, 't zy dat wy fterven, \vy behooren u toe, o loeten Rom.14. ]elu. Uwen wille'moet gefchieden. GeneeftrnyHecre, Matth.6. . endeickfalgenefen\vor"den;behoutmy,endeickfalbe- ierem.17. houden vvcfcn. Want ghy doodt ende maeckt wederom i.Reg.2. levende , niet door het toedoen van de Medecijn-mee- ftersjghy leyt tot in der hellen, ende brengt daer weder uyt. O 'hemelfchen Vader dit is uwe weldaet , het is u- wenheyligen , welbehagelijcken,en volmaeckten wille, ïck gebenedijde u,ende gevemy t'eenemaelover,tot al- le het gene,dat n,o eeuw'ige wijlheytfal gelieven,nu, en

in der eeuwighey t; of t fegfjt mct ben ^. ^nb^eajJ : o

goet kruvs , welcku cierfel gekregen hebt van de litma- ten mijns Heeren,langh heb icknaer u verlanght,forgh- vuldighlijckheb ick u bemint, fonder ophouden hebick u gefocht^ghyzijt gereet gemaeckt geweeftaen denge- fien die naer u gehacckt heeft , neemt my van de men- Ichen, ende geeft my wederom acn mynenmeefter : op dat hy mv door u ontfange, die my door u verloft heeft. ^ Oftfegll't:Mijn herteis bereetö Godr.mijnherte is be- ^'^''^ * reet : lek ben uwen knecht, endeuwer dienft-vrouwen Pfal.iif. Sone : ick en ben anders niet dan üijck ende aerde , ghy zijt den pot-backer; maeckt van my een vat toteeren, ter eeren van uwen heyligen naem; houwt,brandt,kerft, maer fpaert my in der eeuwigheydt.

Een ander gebedt,na gelegenthey t ran den ti jdt.

OVader,ó medecijn mijnder zielen.ghy weet wat my nutis.Ghv hebbet al rechtvcerdicfilijck gedaen,en- de uyt groote liefde,ende door uwe wijfhey t: weeft met my, dat bidde icku in myne tribuiatie , op dat ick myne ziele mach befitteninverduldigheyt: Is't dat wy'r goet lob 2. ontfangen hebben van uwe Goddclijcke hand , waerom en. fullen wy het quaet oock niet ontfangen ende een

oogen-

M Den 1 1 1. Boeck. Het XIX. Cap. oogenblick tijts verdragen , om d'eeuwige glorie te be- l.aC'34' erven ? Is 't dat ghy hebt moeten lyden , ende allbo in- gaen in uwe glorieren behoore ick het felve niet te doen, londer te murmurercn?aengefien dat ick door ontallijc- ke fonden de helle lbo menighmael verdient hebbe,daer ghy my nochtans foo veel gereet gemaeckt hadt : want ghy om myncnt wille, d'oneyndelijcke goetheydt , en- de onfprekclijcke liefde , ughevveerdight hebt te der- ven ?

45)tttfrtjjij» ^at \)tm ben fï^cöcittocltoacfnc/ bancentgen

fiïïbfl?" fiïacOtcii te boen nen öc oene öie ï)cm fiomen befoec-

' * ftcn / cnbe bat [jp lu allcisf aüelioo^facm 3p aeu ben

fBcbecijn/ en bat Hp ooebe eremplen toone ban oot*

mocbigftept / en berbiiibipöept/ toaec boo? J)p b'an*

becebectoeröe/ om l)cm ï)ici* in naec te bolgen/ enbe

Tob.13. (egge met (^ObiaiS : Hykaftijdtonsjomonfeonrecht- veerdigheden, ende hy lal ons behouden, om fyne berm-

hertighey t.^jS 't bat gl)p foo geftelt 3öt/bat gOp utöc oeiïentnge nieten öontonberljoiiben/obedegljtalf^

^f«l-»y. ban bit beecffien : Godten behoeft mijnder goederen niet , ende het is hem aenghenamer dat wy fynen wille volbrengen door lij den, dan dat wy denonfen doen, met veel uyt te rechten.

s^mnm (Cen ttoeeben / bat \)p neerfltgö %v/ in ïjem toeï te fsitctitc, ïjfccBten/ enbe Deronit» te ber:toeiften(toantbiehi= ImjIjG? teo^ben onfefonben böo:bcfiec[uegefupbert) enbe bat f)p öe afiatm bcrbtene hie Ijp fean / oft niacO* iS^at ï)p bc moepelijchiKPöt enbe tegenOept ban be <©octoren enbe mebenjnen aenbeerbeenbe becb^agemet aIleootmoebtgöept;3!j25'tbat Ijpgela* tm moet toojben/ bat ftp bcncftc/ op ftet öloet bat on* fen ^aligOmaftcr boo? ov,^ göefloK (jeeft / enbe bat l)Pbemfpfe(bent'eenemacIopb^age : inbicn l)p ee^: nigen b^amU moet nemen / m be tegenVDOOjbigftept ban eenen finciïct/ bat öp begeece/bat t^m ©2ieftec ben felben foube toilïen feoenen : 10 't batte'r nie* mant en iö/ foo fianljpfelbe/ fiettcechenbe^i^* ^rup^ baei'obei- maften / enbe nietfo fecc in be mt^ bccöne/ n{c?inbebuïpebc<Jïl|ecrentietroub3en/ op a.Parai.16. bat f)p niet bcrifptenbïoibe/ gelijcft 155a/ ban bm lueKlien be .^cD^iftuece fegöt : Ende oock infvnc

liccktc

Van de bercydinge tot de doot. 877

fieckreen heeft hy déHeere niet gefochCjinaer hy heefc meer betrouwen gehadtin dermedecijnen konfte.<25n^

tic ï)t WijfiWt bermaént Det fclUc/ feoocnöc : Noch sap. k.

kruyt, noch plaeftere en genas hem, maer u woortHce- re ,datal ghefondt maeckt. 5^U0 fal ÖP moijficn hit ^CDiCt-OeÖeöcfecn acb^upcfeen : Gcneeft my Hccre ,Iercïn. 17.

[ ende ick lal genefen worden , behoudt my , ende ick fal behouden vvefen^want ghy zijt alle mijne ccre.

(€en öecöcn/alief Dpöan öctï^icnöen üefocöt too^tit/ <©nttjou* moet öp toonen/bat fjp bc fiechte ban be üant 43objS Sj"^^®* ontfangljt/ ïjtm ontDoubenbe ban filaocn/ oÖ^IpcH ^* ocfepbt i£f : bat ÖP boo? föne boobt Deoftecre ban be öö^ne bic baer tegentooo^bigö 3Ö"/ ccnige tocrcfem banbolboeninge/ cnbeboo.2 albcöcpligeCommu*» me/mbcbiccDtc-

Ccn brcrbcn/ ftp fean oocfi ttocemael'^e^baegöieJ <0nb«# Bet etamen oft onbcrfoecf! füiibec confcientjebocn/ ^^an^utiê^ oftalleurci^'tbatfjpbïtoetoooni.sf/ oft yetfdbe *^ ^ oocft alfoan ftcm gcboent maöeiv cnbe in üo^ten töt cenen langen tobt berbuUen- €nbe \)p fal Ijierupt een groot folacis geboelen/ foo boo^ bv 3icle/ al^ booi Betlicftaenn

€cn bijf ben/bat Fjp bagelflcjc boo^/enbe naec ben <^fmfïöc» mibbag begeere/ batmen Dein pet lefe/ upt Dct lebcn ^< i«iT^^ banbe^öubeBaberiEJ/ upn^Doma^a Bempticr/ upt ftet ïebcn bec Igcpligen ban be ocffciungen öec genec biefelcechelicfi be boor acnbcert IjcbDen/ toaer af ge* fcOjeben Oeeft ^, 23ufeu^/ ban ben daet bec gDenec ïiic ftcrben: oft upt ^. %m$/ ban be tribuïatie bau fietUjbenonïf peeren/ maer befonbec upt ben ï^. 25ernarbuj?:oft toel be ©falmen/oft eenige mebita^ tien ban be berbnlbicfjept/ enbe be boo?ficDtifljepbt ban 'öobt almaclitigö/ iut ^öoecöeöenban ^. 25i* net ban ben tcoofl becgiiener bic fiecfesiin: €nbe bat fip Bebbe / cene Ijorologie ban be pn ffie €\}Mi I ntet groote letteren gljefcD^eben acn fiJn \sz'mz i op bat f)p fp felben aüe upren i^ 't Dcm mogöelücfe met <6obtfoube mogen bereentgen/ enbe <6obeopb^a^ öBcn.

€en feffen / \^d,i \\p oocö eenige fententien / aen be ^©betifggf Bant Bcbbe/ b?b3^lc5i?Dpfoub?moö^npbcr{eggen: banmngc

lob. I.

Matth. 6. Luc. 24.

lob 33.

Pfal.118. M4ith. 26.

25cfcl}ic» kinge ban tt)Ddt)cf{e goeDcreiu

b?uc|)tige tegateiu

878 Den III. Boeck. Het X I X. Cnp.

USetbcfcfalöPöcm mogöenbcftcooacn/ Defontsci: af!0f bc pijnen bcrmcerbcren»

Gclijck 'tdenHecrcbelicftheefc,alfoois't gefchiet, den nacm des Hcercn zy gebenedijde.

Uwen wille moec ghei'chieden , op der aerden als in den hemel.

Chriftus heeft moeten lijden cnde alfoo gaen in fijne glorie.

lek heb gefondightjCnde waerachtelijck mirdaen,cn na dat ick weerdigh was, en heb ick nictontfangen.

Rechtvcerdigh zijt ghy Hccre , en recht is u oordeel.

Delen niet lbo ick wille, maerfco ghy wilt.

(Ccn fcbcnflen /op bat qWp 11 felben nacrber tot bc boot fout moacn gcrcet malicn:^oo (clntht un cav ^m in tm^ entoijfdilcübanallcDatulDctijbelijcliC oocbecai acngaet/ maechtcentkilamcntljcttoelcft rcbdücfe cnbe felaersp/ cnbenitteenenoo^fp^oncft 3P ban alle tloceb^icljt/ cube b3acafjt bacr in boo? al fo2ge boo? u\tt sklt -, geeft toebecom l)et cene bat u niet toe en öomt enbe bat boo? be Danben ban be ac^^ me menfcOen / op bat oïip Oi^t naemael^ foubt moï= oen leben/ (joe toel bat bit beter ban te boren gebaen too^bt/ alfmen 't felbe nocl) \\m geb^upcljcn. 3Bant toeberom te gcben alfmen fterbcn moct/i$f alfo beel/ al0 befpijfecbcrtecO^ben: footoanneerbemaglje o-beriaben i& / of t al.ö gftp be felbe niet uiacötiöü en 3ijtomtebcrteeren/ oftbattoplieberljebben/ bat onfc bMcnbc» öel^aren enbe Ijouben boo? eenont^ fangen toctDaet/ljet gene onö anbecior ban onfe bpan» ben gfjcnonten foube toojben: ofttoeleenjS^anbersS goet/ongeloilligölijcli bieberom geben/ aen ben ge^ nen Xyxt bat toeöeljioo^t/ al^ gl)p niet meer en öont beletten bat Ijp « ïner toe niet en btoingbt i ^iet oft befe gOelüclicnifTe u be faeclie wiet toel boo? oogen en (lelt. lgetöenebatmen<0obtb?ucl)tigl}lüchtotltlc^ gateren enbe aeljterlaten / lian in befer boegftcn be^ quameljiclt gljefcljieben : te toeten aen be gfjemepnc !)up$?-armen / oft onberOout ban religieufe perfoo^^ nen / ban arme ftubenten / ooch mibbelen om arme menfclien ten bontoeïijf ft te befleoen / Ijet bermafeen ban be liercRé/of bercierfel ber felbcr/ (|c.3^ 't bat

ben

Van de bereydinge tot de doodr. 879

treil Igccrc u oefen fin gegeben Oeeft/öat gfip ban öec

aecöen fcfiepöcnbe/Dem erföenaem maecfu/foofult

ÖÖP oelucfeigB toefen,- toant a(fo fal fjp utoen erfge-

naem toefen/entie glip öen fijnen, Cnöegfjpfultaï-

öujo? boenDe/obermitö t^at gï)p bcrïjoopt/ ben ]^eere

gebuertgölijcfe te lobcn enbe te p^yfen in ben fjemel/

flier altoaec gDp öem fo bicötoiils bergramt OeDt in

utoe pïaetfe eenen anberen fteïfen/tiïe öet felbe foubc

mogöcn boen. €nbei.ö'tbpalbien bat göP eenen

booj-becDtec ban fijn tijth/ enbeeenen pberaec ban

fijneere/ enbe bie ïjetgefoobeonbecb'ongeloobigc

enbe httttt^ öan becb^epben/ in utoe pïaetfe boo? be

gratie <6obt.ö ftontfaten/fo moogïjtgöp utoeleeu^

toelijclien berblijben. ïDit fal oocfi ftonnen gfiebaen

i too?ben boo: utoe nakomelingen/ betoeltfie i0 't bat

; göp met tijöelöcfee enbe berganclieltjcöe goeberen

I bermeerbert/foubtbefeïbeoorfï Fionnenmeteeutoi-

ge enbe toaeracötige goeberen becmeerberen/ enbe

tot eenige <3obtb^üCötige oeffemngBen berbinben /

ïjet3paelmoe|Ten/ Jjet 3Pomaïïemacnbentecom>

municeren/op bat utoe erbenifife niet ongeïjepligt en

5P/maer <6obe toebeïjoorenbe^^ÖP fiet/bhtmen fii^

ne erfgenamen ianbt enbe fanbt acDterlaet/ op batfe

be toapenen enbe ben naem fouben mogöen boeren :

gïjp (iet batter ïg, titmlj^-üilievs ingeflelt 3ün/ bat

i$/ batter fellere goeberen totbienepnbeben€bef*

bomtoege-epgent3Ön/ op batfe albu.ö tot beoeffe-

mngen ban be <öobtb;jucbtigl)cpt/boo^ Jjet ae^ ban

fiet tijberijch piofötgekjclit fouben to02ben:toaerom

en feont gijp tiit in u fjupfgefm niet nabolgen/op bat

göpalbuö öenahomelingém be a3obtb?ucDtigïjept

fout mogen onberbouben^ 3©at fal eenen tteligieüïS

boen^ftp befit beel/bat öp obcrlegge/fjoe bat öp bnec

beel tot ben l^eere fal lionnen behccren/bat bu foeclie

fobanige/ t^k in fijne piattft ^aoö fouöé mogen ï^ie^

nen/enbe r^it niet alken booj befelbe öaer toe te noo^

ben/ maer beel meer boo^ 't gebebt/enbe goet exem ^

pel : €nbe be gene tiit Ijp in befer boegen QlfS erfge^

namen getoonncnfaï Oebben/moet Bp oocfi/foo beel

al.ó't mogelijcli fal toefen/onberöoubcn in ben geeft:

enbe befo^gen bat fp öet felbe naerbolgen*

(Cen

8So Den 1 1 1. Boeck. Het X I X. Cap.

«éidow €en atlnité/ ih rade ooh pet ncftter tclatê acnfij-

am fijiie ncn öpant/cii alöuö re üetoonê/Dat top tiiuberen 5i)n

Dpaiiocïu ^3,j jjgj^ ïjcmelfcfjc Baber/ tot ben toelc hen ben fiec*

Rom. IJ. fté repfl; toantbe Ijevbullinoe be*) toetje?i!5 beiicföe.

fCen neocniten / men ntoet oocU oberlegaen / oe^

Im^i in be aoeberen / mte bat top be ampten / bie top

behkm flebben / fnlien obcrfetten ; tore bar baer toe

bequacm 3p/ cnbetoie batöefefouöenmoaiienfa:^

Itaniijch bebienen/ enbe hit befelbe niet en foube

mtfüanpchen tot fonben / enbe ouv^et.

J6t07^\]t rccn tBienfié/maec men moet nocfj meecbere fop

toiö«ö"* ODe blagen bat be fiinberen toel opgeboebt too^ben/

^* enbe befo?gen/ foo beei al0 bit menfcöelijch han ae^

fcl)teben/batfe eeutoeüjcft fouben moge falio toefen.

opeiittaic (Cen elfften/fnpbert utoe 3tele in tijbtö/oocli boo?

ximu cene oeneraJe biecijte/ijSf 't bat bit geiaben gebonben

toojbt ban utoen ^iecbr-babci\ S^ '^ öat gijp eeni^

gebpanbcn fjebt/ becfoentu metbaer-lieben: enbe

bibt oocö ben utoen becgebentffc: toant Ijicrom is^ 't

bat Ijet boo? be JBetten berboben too^t bat ben ^ï^oc^

too? beberberepfeniet toeberomfieeren en foube/

tot ben genen /bit fpnec 3tele faïigfjepbt beraclit»

^^Mtfarij f^en ttoaelf (ien / epfcljt cocft in 't ópenbaec be i^.

Slra. * communie/nocft göp en moetniet beiaben 3ön/ toat

Siitjs, bat be menfcDen feggen/maer toat utoer 3iele p^ofö^

telijcft ij?. 3tlgJn iHipö flaet in ben b?ant/cn foutgljp

nietbegeeren/ batmen openbaetiücliïjettoatecfou^

be Dalend gl)p 30; (icch nacr ben ücdame/ en göp en

fcOaemt u niet bicfitoijlja bm ^ocrooj obec u te late

fiomen: onfe 3ielei.af liranch en top 3ön bermöt/bat

ben mebecijnenöet:betonfec3ieletot on$f foube fto*

ttien/onfe faligljept/en onfen berloffer ^iBaer fp ful*

Ien feggen/bat glip fult moeren lïccbc. ïDaec toe 5i)t

öOp geboren/enbe in be toerelt gehomé.ï^et i^ hitlu

toölg? eene anbere falie in groote l^eeren/enbe ^m^

een / aen betoelclie be gemepnc toelbaert i^ Ijangen^

be ; maec in befonbere perfóonen/ en buncht u niet/

bat bit ijG?/ftem te feOamen <6obt almacïnig te belijd

ben: baer gijp terftont baer na fult toenfclien/bat bp

u foube belijben boo? geljeel fijn Demelfcö Dm/ enbe

in ben baoD Oe^ oojbeel^ boo^ geDcele be toerelbt i

(^eiv

Vatidcbereydingetotdcdoodt. 88 1

€tn tJêctfitenflen/ epfcöt bc %<0lie/tertoölcn bat 5^é l^our^ Cijp nocftuboüebccltantoebnipcfet/ cnbc tjsf 't bat liet umogeiijcfitö/ antteoonopbegcbebenbecl^» feeccftc: teil mtnUenbeclxiecftt tn u bcrouta totelche faibinocibaec na beb3ncïu<0obt/enbc boet h lefcn bc na\jolacnbe bdöbeniffe. <!5nbcf[actnccc|!eUjcfiaa- bc / öelijcö tcft gefcpt l)cb / alle bc gelegcntfjeben W (jijp (jcüt om b'afïarcn te bccbiciien/ten opficgte ban D«bie* öc aetoübe mcbailltcn / oft be 33cröabecinae/ oft be "ï|* f f C2b^ebaer gijp in vijt. ^et iö boojtoaecfeecontoijfe:^ ïöcftoebncn/ befelbe tebeconacFitfamen/ enbete toillcn acoutoelijcfjc fijnen onbcrtoo^pen töcfcn/ bie OhP met een hoat gftiüebt / ï]alit feonncn ontfeomcn. Oocö en becbtent niet aüeen b'aflaten fclbec / maec cpfcbt/ oft boet boo2 pcmant epffcöcn/ batfe alö qW oUerlcben f«(t 5ün/ m\ opft cDtc ban be itiebatllicu/u b'affatcn toe toilïen bodeen. <Önt!C laet ooth be gele^ öenttjcpt ban te bieclnen niet boojbp gaen / niet u^t eenige benau\ütlicptban confctentie/ maec upt eene begeerte om 43obe te beijagcn/ enbe be gratie te bcr^ mecrberen, l^u0 aï0 gijp be geïegenrljcpt ban cenen biecöt-baber foub öebDeh/foubt gbp coc6 alle bagen feonnen biecDten/ enbe befonberlijcfe al^ be boot aen? ftaenbetc?»

i€cn beertfiienftcn/ onbccftonbt ten eerflen/op ïjct mtfot niö< ólber-neerftigfjile be gcïioo^raemOenbt/iö 't bat glip ^.^^^""'-^^ ïiteligieusf5ijt:bjantbitt(]fcenealbcr-acngenaemrre^^J|S^ offerftanbe acn 43obt almidjtiqlh (^en ttoeeben/cn felaegljt ntmmcrmeec obcrpemanben : enbcrjecrt rttet beronberjJ/ noclj en laet l}u felbe niet toe / maxr oeff ent be acmoebc, €t\ geeft in tijt^' tn ftanben ban ben ^bcc(len/alle fiïepne bingen tiic i\ aengaen. (Ceu berben/toacbt u/foo bcel aI0 't mogelöcli iö/bat gljïJ mt bloot gefienenfoubtto02bcn/ enbe begeert bit ïjanbenl^cere/terliefDen banbcfupberljenbt» €ea biecben/bititbe gene/ bie n luimen befoecftcn / batfz be fahen/bie göp boo? u felben niet en hom bebicné/ boo? u foubcn toiilen boen : gbeltjclt 5ijn mebiteren/ finalien/ Det boogljijDeerbigö liepligl) Sacrament nrccten fïecliteen bertooapenoffifienbebienen.Cen iöfOvWöJecötu/enfb^rommuniceert/ie'rmogeiijcli

88^ Den III. Boeck. Hèt XIX. Gap.

Mc baacn» ^iict nacr leeft Den Confiteo? / cnbe be

aiitaniein (€en fcftcn/biDtbat öe ocnc/Dic uftomen

befoecheit/ u pctgoerö tDiUeiUefen / DefonbeiljicU

lipt ïjetftepliöOa^uangclie/ enbe ban fjet eeutoiglj

leben. (Cenfcbenlïen/ cpfcDtbebencöictie'sfmo?=»

oen^enöe bc^f abonbtiï ban ben ©^ieftec/ cft Ijan

benODbevften/ enbcboetöetfelbefoo bichtoül^QlSJ

OÖP eeniglien b;2ancli moet in-nenien.

©fbotie €en bijftDicnftcn / befo^oUtaüijbt boo? u te ï)eb^

tot bet ctu3 {j0tt eenige beboie beelben / maec boo: al / fjet tn\tU

ïfSfi/ahÊ ^^ f ir/ en öeft btfh toöiö u l)mt op tot ben l^eere. <^en

tóotti* ^- Sceiaei: ^luguftinu^j ïjabDe be febcn ^falmen

up£-oefcö?f ben/ öie Op met groot Derou fa^/feggen^

bc: <0>ateenen Cft^iften menfcöfonbec penitentie

nieten öeïjoo2beteftecbem l^iernaboegót baerbp

batfommigeinanss/ al^fpbeboot geboelbenrege^

naften/ja oocfi fomtötj^ te booren Ijebbé öunne Bupsf^

bjoutoen en fiinberen upt öunnc oogen boen bcrtrec-

{«en / op batfe Oaer t' eenemaei met a3obt ben i^cere

foiibenmogijcn bei*eenigcn / en Ijaec gefieeUjch fou*

bcnaftcecftenbantaerdbtfeïje faecfaem 3©antben

Aueuft de genen/ fegtbenl^.aieeuaer^.^nguftijn/ bigban be

pcenir. dift.fïecötc obccballert too^bt/ en becbaert i0 boo^be pö>

j.c.Kuiius jjgy falfcecfribcngeraficn toteene oprecfitebolboe^

iiingc/befonber al^ be lunberen/enbe be f)up3c?-b?ou:=

\ji)t/hHï)p onmatelö^ bemint Df ^f t baer tegentooo?^

bigO 3ön/en bat be bjcrelt aeniocftt» ^tb^uptln alf^

ban mannen tiie cp^ecljteïijcfi goct 3ÖiVbie u mogen

gclpen om ii tot be boobt gO^rect te mafeen: bebeelt

senfobanige perfoonen utoesiele / tik fo^ge blagen

boo? Oare epg&en ^kk. ^n i^ boo^bjaec pjöfen^

l33ecrbtgf)/en ht(^ perfoonen beljoojben Oaer Ijiec tce

niet onacOtfacinlijcfi te begeben/maer tertoflien bat

öen tübt toe Inet / foetelflcli ben fietften / naer bat ö^t

gelegen i^ / met beugben te bercieren / en in be fcibe

4^thtmkt0 ^^ ft^t-^^J^iï* ^Op ^"^f " ^^^"^ mogen faten boo?-ftaen

infTeDÉC batbe^epügen rontfom«bcbbe5ön/ enboo^albe

m%aisi njjiDoeber <6obt^/ biealonfen trcofii.öronberOout

Jff^ptc'^ bitfo.2gbuIbtgDlücfi/ enmaecfituDiertoegOetoent

mm» terUJölen bat göp nocO toel te pa^^ 3Öt / be Ifêepligeu

«K. op befe maniere/ QWütU oftfe tegO^ntooo^bigB

ijoaren/

Van de bereydinghe rot de doodt. 88^

toarcn/ aen uf^ietchm/mhtuam flacr te btbclcn*

(CaifcftDientten/ bcfo^gfjt Dat u pcnianbt bith- <i5thmti toijl^ met \s3PU3atcc befp?ocpc/cnöe n <aoDtU?ucött' ^" ö^t Oc fcf)ict-gcbcöclien.o in iWxic oovcn ülafc/ toaer öoo? *^pw^«^' Oï)p foubt mogen ijcrmncclu Uio^cn intDcnbiöliiii/ al i\l oocö bat gt)p gccii rceclicn Ijan Icben en gljceft. SdBant Ijter boo^ too^bcn bc fiecficn fccc beröeügljt/ öliftbat^pljetfclbemctte licnncn en lionncn qI}^^ ben. ilSnec nïcn meet ai^ ban / boo^ al oeffencn Ijet <©Éfffnm* geloobe/ (lope/licföe/enbe bcroiuen Ijierom ttl geia^ Sóbc" ben te iefen bc ttoaelfanijclielenbe^geloofsJ/ enbc ^jope/iuf* öjjUDtebei-fucötingentotODoöt/öeronberlyclilipeentje/dc,

becgabcrtuptbe ^falmen/ bctoelchebol3ün ^^n beliefbetct(0obt/enbeban öetroutoen enleettoe^ fen / oft öe naecbolgenbe affectien : ScU geloobe / o Mare. 12, l^ecre/ itli betroutoe in u / enbe üfi beminne u / upt gantfcbcc ö<?rten/upt geïiecï mijne 3iele/upt gantfclj mijn berftant/ enbe uptaUe mijne bracöten. o^cfj oft icli n nimmermeer en fjabbe bergramt! toant ban u/ in u/ enbe tot utoer eeren i^ öet aL

^emercfet/ batljetp^ofijtelijcl^iö/ alfoo ïanglmebote aï2? pemanbt toci te pa0 w [)em te boo^beelben / en ^"^""^80^ boo? oogben te flcKcn Dct Crucifix : enbe ftulTen/ ten ^^^^uSjic» eerfien / be boeten met l^atia iBagbalena / upt een tJberbloebigb enbe minnelijcïj berou : i€en ttoceben/ be buien / be toelc^e ben I^onincb ber ^ningenom mijnent toille gljeboogl]t öecft in süne menfclj- boo^bingfje enbe paffie/ enbe oeft'ent u in Ijct göcloo^ be : €cn berben/ be ijanben / be toeïcbe fip open gö^* baen beeft / en ons? berbnït met alberïep bencbiette/ enbe berluecbt be Oope: €en bierben/ bet fjerte/enbc be fijbe / enbe bertoctbt im gantfcbcr bcrten/affec^ tien ban liefbe/enbetoo^ptutnsijne banben met cenbolbomenobergeben/ cnbebernieubJt utoebe» lof ten/ 10 't bat göp eenen aeligieuss 3Öt»

©emercbt neerftclijcb bat bit aiieen/ altoaer 't bat u alle anbere bingben ombjaben / tot ubje falig* Bepbtgöenoecbfaem i^.

25emercbt ftier-en-boben bat Bet gcrabenid al^ <ö£fftt«8ü. ObP gaet fiapen / met ben ^eere een berbont te ma^ sUê tooo? feen / enbe belijbif n / bat alfoo bicbtoöls? al.^ öÖP fuït ^*" »^^^^ '

884 Den 1 1 1. Bocck. Het X I X. Cap.

ulDcn acffcm ïïcrftnlcn/foo biclitoiljg oocFi foubr möV oenuptltcfö2nn<öoötl)crtann[Cit/cn u fclbcnv6oöe opti^igcn/ï)ettacIc[ifoubcmoöcncj'''bacntD02benttt bc bcccciünac Uan alle öc bcrbtcnfhm onfs^f ^aliaïi*» maïicrj? / cclöcli oocfibc bcacmen ban Ijctecnebat totbefaüaDcpbtnootfahclijcfitó/cnbcbgbanchfeg^ öinoen boo^ontalüjcfisontfangcn toclbabciij op bat Oljp alfoo opbcntoegDöc(ldt5ijnt:c/foubt!nogm bcoinnen 8ct gcncbat aftp in ii Babcrlaiu gefeomen 5ijnbc/ gcbucrialilijcft fult boïbjcnaen. iscïcptm* (Ccn laet(lcn/a(.^ ben tijt geliDuicn fal toefcn/toacc ?JrJft^*?rr toc allc tijbcn on.$sbeLlcent 5ün / toacraenonfeecu^ ""'""• toigljcptfalïjangen/bat ben firanchen Oem foecöc te bereentaen met Ö3obt/ cnbe hat Dp baer toe ïjet cru* tifix ba il omlieïfe/ met ber fierten/enbc oocft mer fii^ m armen t<E?'tl)cmniooljelijcft/ enbeftoubenbebe ftccrfTe met b'anbere Bant/ fcggenbc : gcfeöemtnne u/ o I^eere gefu/ iipt gantfeïicr fierten / enbe bat 6p ftier in boificrbe/tot ben epnbe/fa tot tn ber eeutoig* |)ept toe/ turnen. <2Znbe bat f)p bichtoijl^ Derfjale en* be'fegge/ lefus, Maria , op bat öp foube mogen bollen afiaetberbienen.

Van de bekoringen, die den menfch in de fieckten

plachten te overkomen, endedc reme-

dicn daer tegen.

-öÉftotiiigeTTS^Cerde t5?/ ban ï)ct geloof: toelclie befeoringe

tcgcirtgc# M^ menuioetbcracbten/enbeïngeenber manfertrt

""''* Rïcr tegen btfputeren/ maer men moet fijne oogen

öphjaertö tot <0Db ftieren/ fcggenbe met groote lief *

Marc.9. be :Ick geloovc, Hcere,helpt mijne ongeloovigheyt.Ick p-eloove het gene, dat dchevligc Catholijke Kerckc ge-

ccgm bc tooft,cn anders niet. ^c ttóeebe/ ban töanftope/macc

toamjope» ceneoprecljtebiecï)tegefp^o!?cn/enbebertDecfetOeb^

benbe ber outo/ foo en Ijzbbcw top geen oo^fafie om te

b:cefen:^aer fijnbirr meer boo? onjO?/ban tegen oni$.

timttne (^t\ aengefien bat ïiet onmogefijli ije?/bat bjen menfcft

iThocÉ sï '^ cene/ bat gepaffcert i^ / inbacbtigO öan toefen/

wnnuopc» gj^^j>öatl)pbetegentooo2btGeomflanben/ ten op*

ficlue ban bcrfcfiepbcn becjtroptfteben/ hit men niet

«n öan bemerclien/ enbe öet gene tfi\t toefeomenbe ijj

geen*

Van de bereydinge tot de door. 887

öccnfiniEJ tn ftanboo^fienjfoo leert bat öit alleen ban iiooöc tö / bat gö? tec goebcc troutoen/enbe recljt- fn\neljjcfi/Oet gene l)i\t uIdc faligljcpt aengact/ foiibt tsecbooaberen/ enbe bcbecit be reft nen bc <èobbelijc- iicgoctfiepbt. 3Cltcgfootet3enautDtt)cpbt/en i^mpt p2cfijrig:eenfDeel0' booj bien batfe ben mcnfel) meec ontflelt / enbe min toelact / te letten op üet gene bat fijne faltgljepbt aengact : eenföeelöboo^btcnbatfp riimmermeec be <0ab{ijc&e recOtbeccbtgö^pbt ten bollen en lionnvn bolboen / niaec moeten ten langen laetllen op fjjnc becmöerttgöept üctroiilDen»^oo2t$i oocl! boo? bien ïiat a\0 top 't al gebacn fullen IjcbOcn/ moeten bclijben/ bat top onnutte linecötcn 3ijn/enbe anbecö niet öeDbcn en füllen/enbe obcr-fulcft.ö moe» ten ter goeber troutoen/enbe met menfcöeïicheneer^ fttgïjeptgeruHsün. €enttoeeben/bemerdfet enbe let i^tgm^ op utoen l^.^noel/beïJepligenutDebctoaerberjsaliE^ KfbS ofcfe öp u toaren/enbe baa^ al/op be l^.HSaget iBa- %}^\i^t\u r ia/ tk al onfcn troojl i$/ toelcfee ^epiigen ban n\oz berbeelbinge op eene feïtereplaetfeelcliin'tDefon^ ber gejlelt 3Önbe/cn u htphz omringelenbe (gljelöcFi rontom i)ct bebbe \yc\n .^aiomon jlonben / febcntigO (lercliemanncnjytiiltaeriroepcn. (€en bcrbcn/ boo2 '^tqeiM albenclu/ bat^öobtalmacljtigObpuiJS/ ^nbege^',^;!;^ÏÏS' biuftht biclJtoöI^ foobanige ^cinet-gebebeiienoV ^ ^ ' t^t u fouben mogen ontftelicn tot een betrcntoen ban <0obt:gelijc!J38»/

In u Heere hebbe ick ghehoopt , ick en fal nier be- Pfa!. 30, fchacmt worden in der ceuwigheydr.

Oock: al floeghr ghy my doodt, o Hecre ]efu , foo fal lob 13. ick in u nochtans betrouwen.

Weeft gedachtigh Heere,met war eencn koftelijcken prijs dar ghy my ghekocht hebt, ubchoore ick toe, maecktmyfaligh.

O [eiii,allc mijne hope en myne toevlucht,mijnen be- VCa.126. houder ende mijnen verlo{rer,al is't datter heyrcn regen my opftacn,foo en fal mijn herre niet vreefenjis't darter eenen ftrijt tegen myopftaet,daer in fal ick hopen.

Maermyis'r goetden Heere aen te kleven,teftellen Pral.71; in den Heere Godt mijne hope.

;Daer toojbt eene anberebeliorinaljcgDcbonben

ail 5 ijan

886 Den III. Boeck. Het XIX. Cap. Cfgen üc ban UccmetcntBcptit enbe Deb^oöft/ bie oBp fuït iti0>- tofTèif OcnUccUjmncn/ ant\»oo?öenöcmetöcn©?opOeet:

^g{gj^j, " lek ben een bedelacr cnde arm , den Heere is voor my

kpüu beibrghc, (al-s Of t ï)p toüöc fcöQcn : gicft cn öcn niet ï^Jai.39. j,an Ijct öDctal Der oÖ^nccbiefuIcft^tDcöomt) den

Heere draeght forge voor myjick fal denHeere fien in't lant der levende,endcdatis my gcnocgh.|BaeC bt\}tU

metcntOept ftan ftcfttcIücIibectDonneutoo^öcn met *Öoörsf aratte/ tö'töatmenanccnobeiicgljt/ bat

Eed 9. tjm mcnfcO niet en torn oft fjpbciicföeoftösnïjaet tocei'öigfj iicf* a^iefalbecbocljgcbonben tDO^bcn/bie met met recljt befcljulbtcDt en faitoo^benbanben Igeete enbe ben ©^tnce liet fönegeftolen te Debben/ al.sfljpfpfeibenbermetelücft tebeeltoefcbnift/ enbe op fjpfclben flaet / enbe l)et aene bat ben rccbter toe* oefcOieben moet bjo^ben/ tot Dein tcecht/ aenaefjen bacaile onfe recbtbeecbigflcbcn 5ön / oeUjcfe't lafien

ir.ua; 64. bei: maenfucOttgec b,20ubjen / enbe batonje^gcboben tooK ooch ban be bergeben fonben fonber baeefe niet te toefen/befinlben bat beni^eere fjiec af gefept ()eeft:

Eeci.^ ^tU en faï mijne aïorieeenenanbecen niet oB^ben i fegïit ban met hen ©^opOeet :

Pfai. 1 1 4 Kict ons Heere , niet ons, maer uwen name geeft de

glorie.

Ghy hebt het al in ons gewrocht, ö Heere. Luc. 17. Als ghy gedaen hebt al dat u bevolen is , foo feght :

Wy zijn onnutte knechten. fUl.So Wat is den menfch dat ghy fijns gedachtigh zijt , oft

den Sone des mcnfchen , dat ghy hem befoeckt ?

i^etiö p^ofötelijcft onfen ^aligïjmaöei: fomlte^ fen / Oem baft te fiouben met minneïijf i^^ omfteïfin:: Gen / enbe in fuköec boegen fijnen geeft in fjjne Dan^ bentebebelen.

Belijd inge van den genen , die op fijn fterven light.

/^ Alderbermhertighften Vader mijnen Godt, fiet ick ^^ bcnu fchepfel, gekocht met u dierbaer bloet vanu- wen ecnigcn Sone , en ick kome tot u mijnen Schepper, om wien ick gelchapen ben , om wiens wille ick geleefc hcbbcjom wiens endc in wiens handen ick oockbegeere re ften cn;ick kome tot u,tot wien ick duyfentmael ver-

langht

Vandebereydingetotdedoodt. 887

Jancht heb;ick kome tot u myne rufte,myne hopc,mync lieme,endede begeerte mijnderoogê. Wee my,dat my- Pral.119. ne pelgrimagie verlenght is,ick heb ge woont met de bc- woonclers van Ceder;och oft ikmetden Apoftel Paulus 2.Tim.4, mochte feggenrEenen goeden ftrijt heb ick geftredcn,dé loop heb ick volbracht j voortaen wordt my bewaert de kroone der rechtveerdigheydt,die ghy my weder geven Stttou* fukjOrechtveerdigen rechter! O Vader der bermherti^- toen oy heyt , al is' t dat ick den minftcn ben van alle uwe difci- ^^^^* pelen , endc on vveerdigh uwen fone genoemt te worden; ick kome nochtans met een groot betrouwen,ende wor- pe my in de armen van uwc liefiijckeendeminnelijcke voorfienishey t ende genade, ende het is my leet,dat ick %ttt\3itfm* u fomwijfen verlaten heb,die de fonteyne zijt van de le- vende wateren , dat ick van u geweken ben,die mijn le- ven zijtjdie allen oogenblick als oft ghy alle dingen ver- geten hadt , mijns nochtans gedacntigh zijt gheweeft. Och oft ick u nimmermeer en haddevergramtmyneu Godt,den Godt mijnder herten,en mynen al ! Ontfangt, uyt het binnenfte mijnder herten , dcfe myne begeerte, terwijlen dat het noch den tijdt is van genade, aenfiet my, ende weeft mijns genadigh. Want ick hope dat ghy wel weet , o mij nen Godt , dat ick u meer beminne dan mijn eygen lelvenjcnde boven al datter is,oft foude kon- iien welen. Ick wete wie dat ick gelooft heb , ick wete 2.T;m.i. dat ghy machtigh zijt den pant mijnder herten te be- Pfal.y®. waren,ick weet dat ghy een gebroken ends ootmoedigh herte niet en fult verachten oft verftooteniwant ick ben gereet, oHeere, ick ben gereet om uwen wille te doen. Ick weet dat ghy bemint de gene , die u beminnen, ende tot den fclven lult komen,ende tor u nemen. O gelucki- ghe ure, als ick verloft fal worden van dit fter\'elick lic- haem ! als ick totu fal komen,wanneer fal dit wefen,dat ghy my fuh komen vertrooften? Maer ick vertrecke,ick begeere uwegoddelijcke goetheytinditdalder tranen uyt gantfcher herten op te offeren een facrificie van lof- fangen , op dat ghy my naderhant fahgheydt Ibudt wil- len verléenen. Ick bedancke u dan duyfentigh duyfenc- ^anck^egf mael, dat ghy van dereeuwigheydtu geweerdight hebt S'^ae» minnelijck mijns gedachtigh te wefcn,ende op eenen fe- keren tijdt my te Ichapeniiaeru beeldt; ende als de vol -

888 Den 1 1 1. Bocck. Het X I X. Cap,

hey t des ti jts gekomen was, met het dierbaer bloee van uwen eenighcn Soncmy teverlofTen, foo dickwijls my mijn Tonden quijc re fchclden,ende uyt de duyfterniflen der londen wederom te brcng:cn in u wonderlijck licht. Maer wat fal ick ti wederom geven , o Heere [esu , dat gby my fo meniffhmael gefpijft hebt met u heyligh lic-, l^aem ende u dierbaer bloet , voor alle de moeyelij ckhe- dcn van u leven, ende u lijden -, wat fal ick u wederom ecven,o Bniydegom mijnder zielen,mynen alderlieffté? den af-grondt van mynen niet ende van myne ellenden, aen-rocpt den af-grondc uwergoetheyt,ende oncynde-» lijker liefde in de ftemme van de vijf fluyfe uwer bloe- diger wonden:wanthierinis al mijn hope ende mijn be^ trouwen; hierom ende ten opfichte van uwe ongemeten bermhertigheyu, al is 't dat ghy my wilt doot-llaen, lbo fal ick nocjitans in u betrouwen, en ick weet wel , o on-» cyndelijcke liefde mynen Godt,dat ghy my nieten fulc bcfchamen, maer dat ick uwen heyligen nacm fal bely- HiÉfDc tn9 den. Wie fal mvverleenen dat ick uover-fulcks mach b^m-icif *^^^^^^^^" metd'afrcdtievan geheel het hemelfch heyr, .>b ^ *'iu van alle dEngelen, Heyligen, en oock vanuweheylige Mocuer^op dat icku met de ftemme van alle de creacu-. ren t'lamen foude mogen loven,en groot maken! neemt mijn herre rot mynen brant-offcr, het welck ik u nu ge-, lieelijck overgcve:myne oogen, datfe u alleen , ende in u alle andere dingen aenfchpuwen; mijne ooren, op datfe Jiiemanrs anders ftemme en kennen^ mijne ronge en lip- pen,datleu fouden mogen loven en dancken;myne han- den, op darfe u fouden mogen omhelfen ; myne voeren, op dar ik rot u.foude mogen komen. Ten Iaerftê,dar alle myne lidrmaten ende beenderen fouden mogen feggen: Heere wie ifler uwes gelijck>Dat myne ziele groot ma- ke den Heere, en mijn binnenfte , fijnen heyhgen naemj gebenedijdt mijn ziele den Heere, ende en vergeet fijne r fïfaHm >^'eldaden niet. Ick vér fake alle tijdelijcke en vergane-? ^.iw tijDf? kelijckedingen,wantickvindc'talinu^lleen. Ickver- }\u'Az tini loochene my felven, wanr ick behoore u roe , en ick leve ^ • "'J nu,niet ick, maer ghy leeft in my Chriftfi Iefu,en ick be-

minne u uyt gantlcher herten , uyt gantfcher ziele, uyt gantfch mijn verftandt, ende uyt alle myne krachten. Stek i^iy dan neftens u, en datter kome wie d^c het ghe-

Van het eynde van onfen wegh. 889

lieve, ende vechte tegen my : ende oft het {o qiiame,dai ick door de grootheyt mijnderfiecktejoftdoorbedroch 25cïöönigf van den vyanc anders dochte oft l'eydc, dat her-roepe ik ^A^^ van nu af,en ick belijde in uwe Goddclijcke tegenwoor- '^* digheyt.ü myncn Godt,CMde d'alderheylighlte Moeder Maiia,cnde alle Gods Engelcn,dat ick in 't Roomfch en Cathoiijck geloove begeer te leven ende te fterven : En ick betrouwe ininynenHeeremyncn Godtalleen , in fyne verdiciiften,ende beminne hem boven alle dinghen uyt gantfcher herten, ende ganticher zielen, ende ick begheere hem te beminnen tot het eynde mijns levens toe. Al het gene dat den vyandtmy hier tegen lal in-ge- ven, en houde ick van gcender weerde j maer ick verl'a- ice, vcrloochene,cnde vervloecke dat in uwe vierfchare, o mynen God^dit houde ick alleen voor mijn tcftamenc, ende mynen uyterften wille in dendaghdes oordeels , het wclck ick gcreet ben met mijn eygen bloet teteke- nenrende daer voor, gelijck oock vooru,o mynen Godt, duylcntmaeide dootte fterven, opdat ickvoorulbude mogen leven , voor den wekken alle dingen leven , dat ick voorufterve.o alderfoetften jeiu, die om mynent wille u geweerdight hebt te fterven.

Het XX. Ca p i t t £ l.

Contemplatie van het eeuwigh leven, het eynde van onfen wegh.

I^ct I. voor-hereytfei , aenfcljoutöt öeii [jemd open/ Oelijcli bo\}cn betocfcn i^ in 't beciöchea öan öe een- toiaöepDt / oft l3an öc blyötfcü^P öic upt De Dcuöüt fpjupt»

^ct 2.öibt ben l^eere/öat Bp utoen toeoB alfa totC (lieren/ datgöpmoooötliomen tott)eteeui2jigljle^ ben/enöe tot Ijet epnDe/öaec toe gijp o^fcö^pensijt» O Et I .point. 23émcc£nt öelijcli oft gt)? öeu öemel ^mïffrfi* *- -'^ open faegOt / en gelijcnopeenenijoogenbergöpp^j^" Oïieftelt 5ijnöe / fiet tjoe öat öe menfcOen op öec aer^ %]^%^ ben \}tïftlmMnth arDepben / enDe oljet-Iegfjt toaer toe öat alieDefe maeptenaengDenomentoo?* Den/ enbebatmenfp felben fteltin foo tïcel pecücHe* len- <3öp fult'er fómnngljefien/ bie alies boo? eenen fcDoonen teegD/ Of löcfe tcap^-gebjöfe op-fiUmmen

890 Den 1 1 1. Boeck. Het XX. Cap.

totccrc/ cntic oocfïfultgöPöicficnbedanöD^nom

tot öonincferijclïcn tt moocn Qctacthzn: fïact Daec

nncc ute oogtjcn tot Den liemd öte open ftact / enöe

Matth. 16. l)oo?t öen l^eerc fi:ggen : llonu cnbe befit Ijct rijcli /

belet! uberepbtiötian Rctücoinfcl ht0 toccelDt.cJ/

enUe'ttodcfigfipöagïjclijcfijSDiötbatu fouöe mo^

<DüttbioÉs gfieu tocliomcn. jDacc Ijcmcrcfit toat \}n boo? een

Dicijept öct tiicJi tsf. €en ecfjlcn / fioe obecbloeDigfj Uan bolcUe^

intoaoiiDE* gjlYef eeitign öDctal ban fijne manies ban oo?loogl)e i

iüb*2>. fegijt goü.^enfcOoutöe ctjaoren bec €ngelen/enDc

fo beel igicpligcn ban ö'anöer sijDe/enbeaenfiet befe/

nietalö bo?geciJ aileen/ maecelcb in 'tbefonbec aljS

iDöfe koningen/ enbe toeet batfe fcec toij^ en maclj^^

ttgl) 5ön/^» batöare macOtbecreenDebe-eetilrecftt*

ï^tei'omiE.ö'ttiat onfcn .^aligljmaechec gljcnoemt

töo^öt/ öen ^ontncfi het l^onmgen/ enbe l)p belooft

Apoc 21 "/ ft-^goenbe; ^00 tote bertoint/ bte fal befe brngljen

befitten/ enbe ith fal Bern eenen €iobt toefen / enbe

Apoc. 3. ï)|i fal mjj ecnen fonesöm €nbe toeberom: e^o tote

bertoint ith fal Ijem geben te fitten met mp in mö»

nen tb^oon/ gelijcb icb oocïi bertoonnen bebbe/enbe

gefeten l)eb met mijnen ©nbec in fönen tlj^oon. (€en

<!5ocbcrm ttoeeben / fioe bcel goeben batter in bit rijcb te bin^^

Eiiöe cijrfe* bcn3ijn.^aerijSeenefeecgrootemacöt:toantal!jet

S?r öene bat be geluchfaliglie toenfcljen / beibrijgen fp.

müt tl^en gïjcnen bie tomnen fal / fegljt ben l^eere / enbe

Apoc. 2. bctoarenfiine toer dien/ bie fal ftp macljt geben obec

bcel bolclien, Otl) ï)oe beel njcfebommen enbe toel^

Uitten 3önbaer te binben I enbefnpbec enbeongbe^

mengelt fonber ecniglïe mifccie off ellenbe: enbe boe

toonberliichi^bierinbe toerdbt Ijer goet met fjet

Hom. 66. rjuaet gemengei t»€n jTaet utoe oogen niet/fegbt htn

ad pop. 1^, ci)?pfotto!ni!07op be Bonindïlicbe lïroort/maec

Annoch. ^^ ^^^ obecbioct ban fo^ge : iiocb en btfict fijn pur ^

per: bleebt niet / maec fijn 3ide boncberbecban't

pucocr : be broone en omnngdt foo nanto fijn booft

niet/aljS be fo?gbbulbigOept fijn 5ide.Bemeccbt nu

een^/ met toat eenen arbepbtbatmen (fonber goet

oft Qunet aen te (im ) ü^tt óm tot boogbeben te ge^

rabcn; bacrom / boet bocb oocb gbetoelt om tot bet

Matth. II, rijdi beroemden te gcraecben/ enbe nmm in met

Van het eynde van onfen wcgh. 89 1

(it\xitlt : €ntje ftelt ftet fdbe tioo? al / cnbc berfmact Matth. 6. aai> pöclDepDt endc glorie befec torelDt öoo? b'ac^

nioeöe, ^ ^ ^ -

Het 2. poinc. 25cmcccftt tcn ccrjlcn / bat anberc m sofïeTfjcft^ öcfctDcmötmeteenc onbcrfaöclijche Ocoljccciöcft^ .^^^^öcö Ijcpöt oDcIöt cntie gocDt bercaöcrcn/ enöc lunmicc^' 13 meccenfcggen/ (jetiö gDenoegl): macc bcmercitt u^js;, toat rijcfeöommcn bat u gljereeöt g&cmaeclit 5ön in befrabt banuten <aobt- <De poo2ten ban 3^' "^^^-n. rufalem bic u belooft 3Ü» / fuiï^n ^-^^ fappljtrcn cnbcfmacagbcn göettmmcrt too?ben/enbeban feo* (lelijcfic göefteeutcn alle ben om-ganc& ban iiare nuierenjenbcbe timmeragtebanöarenmuec ban ^poc 21. ben (teen fjafpiö/ itiacr be ftabt bïa.0 ban fupbec gout gclijch fupbec gela.^J/enbe be fimbamentcn ban tiz ftabtö müecen toarcn ma albeclep feojlclijc»»^ oe^ (teenten berciert/ enbe elche pookte toacf upt eenc be^ fonbcre peerle / enbe be ftraten bec ftabt toaren fu^^^ bec goubti enbe bit bJOjbt boo? u gf)ereebt gïje^ maecöt/ enbemo^bt u göeoffect. 3^ 't bat bit toaec iö/ toaerblöftgljpgienglje/ enbebiein befc toe^ relbtfiaetnaeglielbtenbegoet^ toaeromacljtg8p|«rödi beaerbe berbooöen meet' ban berlebenbec^ ^^^"^"^?c4 boet aerbe meer ban be fcljoone ftabt ^icrnfaiem^ n^rtej^en ^cmcrclit tcn tbjeeben/ fjoe bat onfen i^eere onfen bcrbo^gm <0obt / op bat Dn om Oerte af foube trechen ban be Köat. njcltbommcn hp een te fcö^apen / ftet rijcfe ber fie^ melenbergclelien ïjceftbp eenen tD.^efoo? bie in ben aefterberbo2geniö/ bjelcïienbcn menfcD bmbcn^ be/ berbo2aÖt/te toeten boo? b'ootmoebigïiepbt/eni' be bcrbliibt 5ijnbe / gaet/ enbe üoopt titn felben ac^ Her : befen tö^efoo^iö be a3obtl]ept. i^p fieeft befen ^« !J"; anbertoerf bcrgeiceclicn bp een fïoftelijclie peerle/ beJJJJ;^'»* tobiclie iö *t bat pemanbt begeert te ïioopen / moa alle binnen berl»oopen. vDu.öCljatftenmenfcO/ i^ 't bat gl)p'8et al Ijebt in eene peerle/ enbe tnecn tft^e^ foo? beijtoteni toaerom ontftelt gï)p ii foofeer/toaer^ omsijtgljpinberfcöepben fahen i^zUvlt/ aengpe^ fien batter een fafee ban noobeijS^ toaer af ftomt m tat göutöbelijcfeeenbeberganclïeUjclic rijcftbom;: tnen meer aefjt/ ban t)K u e^w\»elörö bercpt 5m^

892 Den 1 1 1. Boeck. Het XX. Cap,

Hct^ point. 25cmcrc&t tiat fommioc anticrcltt

l^ftttfïfciït fulcltccbücocntctöel)coccrlijclil)2öenöcj2J blcefclj^

tetuudcju enbc De bjcUuftcn tracljtcn/öatfc Ijier boo: occli pare

ccre citoc oocöcrcn bcrani jtcn ; maer Dcmctcfit oOP

bat u in Den Ijemel een pnraöijiBi oft lu(14jof betcpDt

101/ becbult met aiberlep ocnoecötcn cuDc töcUuften/

toaer nieDe Den 3i3aDcc Der DeumDcrtiglftpöt Die

ploetfe boo? n berlnilt Dceft / toaer af Den üoninch^

p^*im 3). lijclien }p2opl)eet ZDaUlD alDiiö feaijt : ^p fullen

öjoncJien ixJOjDcn ban De oberblceDigljepDt iitocjj

j)ups{ / euDe met Den bloet u\»tt toeilufltoö^pöt fult

GÖPfJ^ te D.jtncf^enoöeben. <!^eni^eerefalfe fpijfen

met ftetD?ooDtDe3esiebensfcnDeDc0berflanDt$J/ enDe

uietöettoaterDcrfaiiger toijfljepDtfalöpfe Dionc^

feen mafeen.^emcrcfttalDöei* De maeltijt Dc^bjup^

loftD^foo njcfieüjcli enDe ober-bloeDelijcli öï)creeDt

if-i*64. OÖcmaec^t/ Datgfaüxofeafjt: <aeenoog:lje en Heeft

gijefien/ noclj oore ö!ie!ioo?t / nocïj in De.ö mcufcljen

üerte en i$ niet in-ööcballen / *t gene Dat Den ]^eere

jbecept geeft Den genen Die öem lief fjeüöen: 3legljt

inDeUjeeglj-fcöaie/ Den tcooft Die De toerelt meDe

b:engöt/ enöeDaec tegen Die ceutoelijcli fulIenDue?

ren/ enDetreeDtinDe aüt^tioegöten ime^ l^eeren»

<5'oothÉpt ^*^^^ ^P ^^t göp Deter fouDt uiogljen berftacn De

ftcrccHtoi* gvootïjepDt ban Deö^mclfcöt' goeDccen / ben^enigl)t

gergiic» Rfdben/ enDe obcrleijl)ttoeiclte Dat Oare !eng{jDe/

*Sc "* b^ecDDe/ IjcogBöe/ enDe Diepte lö. ^e lengDDe i^ fo^

laisötjf* Danigf)/ Datfe ecutoclöcf? fulien 30"; Ocruft enDe on^;

beranDecljjch/ fp en fullen in Der eeutoigöepDt/nocö

Doo? DentijDt/ nocl) Doo? fjetgeb^upcben /nocö Doo?

^axe f cnigö beiD^iet benninDert bJO^Den, <De b^eeDDe i&

M«ööe» foo groot/ Datfe alle geiucli in iiaer bt^u^t/ 't toelcfi

l)etber)tantftan begrijpen / ofiDentoillebegeeren»

qia Dat meer i.d liet berflant fai berbult toojDcn met

oBobt Die fjct opperde gocti.ö: toant Dit i$? fjet eeu^

Xwn,i7. bjigö Icben / Dat fp u {?ennen Den eenigen toaeracl)^

tigen <6oDt / enDe Den genen Die g[)p gf icfonDen fjebt

gefum €ö^ifl«m : öier fal cocft bp gcboegrit too?^

Den een bolliomen bermaecfi ban alle De finnen* <De

recntbeerDigiie fullen alle-gclöcli blincfeen göelijcfe

Iz^oim/ enDe fp fullen De fcDoonficptban De liep*

iige

Van het eynde van onfen wcgh . 895

[töftetlat;tljan gicrufnlcm acnfclïoutoen: fpfuUcit aenljoorcn oDcbiicriaölöcIi finaücn -^liclupa / cnbe tzwe feec focte melobpe / fp fuUen fonbccop-ljouöcn a3ot!t a(macï)tioD Ijoorcn/ loben cnöc önnchcn / jat fclbeoocfiDarencpgïjeniof/ nac ftet upttoöfen bait öcfe ^tlniftmxa Wzl acii occbcn Ijncf [jt / cnöe oc- m^"'^- ^^^ troutoen / loant gDp otJcr Uirtcl ooctjef octrouto Dcöt gctDCcjt / gact ömncn in öc büjötfcliap De^ Interen : fp fuUen tnföD^ïöciijö fmahen enöe fien / Ijcc foet bat bcnl?eerci]2?/ cnbcfullcnetm in'tröcli«öoöt$f ïjct Ijjoot ber €nöclcn / 't tüelcli alle foettgiicpb t in öem Bccft:fpfullcnriec{icncencn alDcrlicflijcfeöen rcucft: enfoobcdal^'tc&cticelcn aenaact/ bit en falboo? ccen routDtoöept geöinbect/ inacr fal foctelijcf! fon^ öerceniije oneer otieröotentoo?bé.©oo.n3Sbemercfet neerrtelijcö 80e beröeben bat be Demelfefie blgbt^ ^«cdoo^ fcOappcn fülltn teefeni baer en is? niet ban 45obt qz> «>•♦ fcijapcnbat Ijict bp tcgelijcfien ijS?, J©ant be gelucft< faliaDeberöcugenfjaccin^öobtenin fijne gceben. €cn eerftenbieintuenbigO sön/gljelpcli fpn macDt / toöfljept/ goetöept/ miltïjcpt/ foetigBirpt enfcïjoon* ficpt: (Cen ttoeeben/ upttoenbigDe / te toeten ban be ölorie/ betoelcfieö^^ntcefeomttecciojfaecfie banbe toeecbigftept ban bc menfcö^iö^^ nature ban €fj?t< ftu0 onfen ,;§alig9mal»cr/ banbe bolmaecfetjjepbt ban be 1^. iBagct l^aria / upt tt fcljoonDcpt ban be triumpljerenbe fiercïïe/upt be b2omig[jept en bicto- tien ban be firijbenbe / ten lactfïen upt al 't genebat In be toerelt feljoon en uptncnienbe i.ö-Ban tttfc goe^ ben ï)ic <0ob t acngaen / ber blübt öaer be 5tele meer ban oftfe liaer epgfjen toaren ; toant fp bemint ftem meer ban paer felben/en upt alle öareljrac[)tcn,(€en ïaetftcn/fiet toateene bicptcbatter i0 ban bé ï)^xt\tU ïlart wqj# fcöen tf)^efoo?/en ban ben afgront fijnbcr goetOept: ^'• fp i$ onepiTbelijcö / enöcoberfulcfïö fnllen baer upt inbereeutoiöDeptaltijbtnieutoeenbenieutoeblöb' fcbappen bm gelucïïfaligen toeFïomcn.

Hec 4.point.-Bcmer{it ten eerften/bat gftp niet al- ssitjufctia» leen een rijclJ bcr fjemelen in Den {)emel fiilt binöen / öefï|!Sj!J maerfobeelal^baer geluchfaltge sielen gebonben gen fuUentoojben. 3©antbelialbenbatfe toaeracBtige

ijeme-

894 Den 1 1 1. Boeck. HctX X. Cap. I

fiemcfcn ocnoenu mogen tDo:Den/ cnöc ciöer-bol* niacluilc tooonplactfcn/fo (uit ol)p u Otcr-cn-boljcn alfo frci' UaDIüöc» ban Ijaec Qclutli/ oi.ö of bit u cp^ Oé toarc/tcr oo^jfahc ban öebcïmaccfue [itm.%t\u fict öan öc mcnicötc öcc <icngdcn cnöc öcr OcPltgcn/ Dict ïiaccbaiocluciiSicnöcufdbenooch/ öntfcfoa nicnhjïjl)iiIöial)3ijn/cni5coiurte[tcn3öntFeinetccncn Pbcc öcc 3iclen/foccfit tiit octal nocfj mcccbcc te n\a^ öen. (^en ttaeeöen / Oemeicnt tine öat g()p Daec nu !)eüt boo^ b^icnbcn enbe parröoncnraenfcljciib^r ïm batfe u gertaöigO aenfien enöe met oneu armen bcc- toacljten iij^t öe3eebefec bjerelt/öaec göp in ligfjt en too:(iclt enöearbeptoiJ bat gflP fout mogen fcomen in be Ijaben bes? ccutoicren lebenjg / baec be %pligen om u beel gefucïijS te bieben / ban nu af Degmnen u fingen eenen blijben fanch\

«ïotic \jtt Hen 5.poiiit.Bemei:cl!t boe fcBoon bat be licOamcn

iidj^mm. vian be glielucfifaUgbcn inbenbemelb)efenfullen;

Matfh.13. jQjantbe recötbcerbtge fullenbüncbenals^befonne In iiaer^Baöcr^rijcrj/ enbefnüen toefen niet {jeb^ benöe eeniglje fmettcoftcimpeJe: ^pfullenonlö-

Apoe. 7. beïiiclt toefen / nor b ïjongfjer nocöbojft lijbenbe : fp fulien toacbec toefen/ cntc fallm obecenbetoebec ioopen gebicb eenJilaer-fcbünenbelicljtintpara* btj.^ ban Ijaren <0obt: (p fuUen tm laetflen oocft fuütijl 5ijn/ enbe göeiijcfe€ngbelen<0obt.ö. ^ict nae bberlegfit f)oe rebeïijcli bat öetijöfbem te laten boojjtaen/ öKben Demelfcfien IDaber fijne hinbcren enbe uptbei'fiorcn cnfpKlicüjcbe goebcren gljereet OÏjemaecht Ijeeft / aeitgDcftén batöpinbetoerelbt foo beel öccfc toiUcn gebcn aen ballingïjen / mifba^ bige/ enbebieljemlafleren. Boo^t^ let oocö op bc oncpnbelijclïe lief be ban ben <§one aöobtjsJ / hit met foo grooten p^jjiöbefelbe bingoën beeft toillenfioo» pen/ enbc fijnen fjepligben <0üet1t ^Pt ben fiemel fepnben. JlDeefi bier berbaeft/o myne 3tele/berfucbt tot bem/ enbe bemint ftemuptgantfcbcc betten/

' gnbebencbtalbuje^bpufelben: ^ijnberfulcbenge^

noec()ten te binben / enbe ben icfi tuaegD enbc flap I ^ijn be genoecbten bc$f toereltjof balfcb / enbe fal icfi t^au op ftaeu i Wm foube UU mocpt^n boen om tot

H

Van het eynde van onfen wegh. 89 J

t'ccutoto^ te gerafeen/toaec't fafec Dat iel! een leben* bigl) öeloobe Ijiei: af Daööc/ Dat icli Dooi^tc/enDe Dat U&febeminöe^

G E B E D T. ^

Oe minnelijck zijn uwe tabcrnakelen,ó Hecre der heyrkrachteii ! mijn ziele verlanght,ende flaut naer uwe voorfalen,mijn ziele heeft dorft gchadt rot God de P^'^l™ 4^» levende fonteyne, wanneer fal ick komen ende openba>. ren voor u aenfchijn ? Siet mijne ziele die verlanght na uwe fali^heyt,ende fy verlangt naer u,wanc ick heb ge- loopen &n wegh uwer geboden , ende ick hebbe gear- beyt in uwen wijngacrt, o mijnen Godt. O mijne nifte, wanneer fal ick in u mijne rufte nemen ! wanneer fulc ghy alle droef heyt en tranen van mijn oogen vegen ! O fonteyne der levender wateren, wanneer fal ick dronc- ken worden van uwe overvlocdigheyt ! Och hoe groot is de menighvuldigheyt uwer foetigheden,die ghy ver- borgen hebt voor den gene die uvreefen! Alwaer'tda: Aug.i.22. ick maer een ure langdefelve en foude mogen fmaken , ^^ Civi»- fo foude ick nochtans veel hondert jaren alle de werelt- ^^'* lijcke genoeghten geerne moeten derven : maer fy zijn ceuwigh-duerende , ende u rijck , ó miijnen Godt, en fal nimmierm.cer eynde nem.en, uv/e blijdfchap is akijt-du- rende,cndc uwe falighey t wort gemeten met een goede ende getafte mate. Al\vaer,ö mijne zicle.alle deught fal v.'efen te 11 en, het gene dat ghy bemint ; ende 'talder- meeft ^eluck te beminnen dat ghy zijrrende alwaer het faligh leven in lijnen oorfpronck gelmaeckt wordt , al- waer het aenfchoinven derwaerheyt klaerlijckgeopen- baert wordt. Daer zijn d'Engelen die Godt altijt loven Aug.l.22, ende danckcn,aldaer is hetgeielfchapvan dehcmelfche ^^gp^"* Borgers,aldaer is den lieffelijcken fceft-dagh der gener Aug. fup. die van de moeyelijckheydt van defe pelgrimagie we- loannem der-gekeert hebben,aldaeris eenevroiijckhcydtfonder ^°^f.^' eynde, eeu wighey t fonder fmettc,lchoon weder fonder pfftor"bo- wolcke.Aldaer faPt tegenwoordig welen datter bemint "us. wort ; noch miCn fal niet verlangen naer het gene datter niet en is. Al datter vvefen fal ende is /al ^oet w efen,en- de ghy,ö grooten God.ons aldermeefte goet,iult het ai- der^eluckigftewelen.Aldaer fullen wy ledig wefen,en- defien;wy lullen fien en beminncn^wy fullen beminnea

Cfldc

«96 Den 1 1 1. Boeck. Het XX. Cap.

cnde pril fen het Goddclijckwefen, in 't eynde Tonder eyndc. Want het ^cnc,ó goedertieren Godt,dat ghy ge- reet gemacckt hebt den ghcnen die u beminnen , en kan men door het gcloove niet begrijpen , door de hope niet aenraecken , door de liefde niet vatten, het gaetalle be- geerten en verlangen te boven ; men kan het bekomen , Bern.in niaer 'ten kan niet geweerdecrt worde. O in der waer- ferra. heyt,geliickigh en glorieus gefelfchap! o hcylige mael- tijt ! o bancket daennen behoort naer te verlangen ! al- waer gcene vrcefe en is , noch oockgeene walgmge ge- vonden en kan worden , maer een verladmge met groot verlangen. O geluckigh paradijs !ö lant van welluftcn ! tot het vveick ick verluchte uvt dit dal der tranen : al- wacr wijfheyt gevonden wordt Ibnder onwetentheyt, Hu^. Viü. memorie Tonder verL':etentheyt,veiil:ant fonder doolin- caT""* ge,redene fonder do'nckerheytralwaer den menfch God fal aenfchouvven na fijne gcliefce , ende genieten tot fiJQ vermaeck ende genoegte:fal jcngdigh wefen in der eeu- \vigheyt,f^l bhncké in der waerheYt,lal hem verblijden in degoctheyt. Met wat foetigheyt zijn wy dan bevan- gen , dat wy dorften na de bitterheyt van de fonden,na de fchipbrake defer ongeftaditjer zee,na de ongcluckeii van deic verganckeli jcke wertldt,cndc om flavcn te we- ien van eene ongoddelijcke tyrannye , ende dat wy onfe toevlucht niet meer en nemen tot het geluck der Hcy- ligOihende tot het gefelfchap der Engelen? daer wy ful- icn moghcn proeven cndclien hoefoet dardenHeere onfen God is, ende hoe overvloedig dat fijne uy tnemen- de weiluften cnde genoeghten zijn. O faligh aenfchou- \ven,Godtte iien in fy ieiven,hem te fien in ons,endeons in hem met eene geluckige genoeghte, ende met een ge- I.4.C.4. noegelijck geluck ! O leven, olcvendighleyen, leven eeuwelijck-'duerende , cnde geducrighlijck faligh ; al- waer is blijdtfchap fonder droef heydt , rulle fonder ar- beytjV.'cerdioheyt fonder achterdenckcn, njckdommen fonder vreele van genomen te wórden , gefonthey t fon- der flauvvighey t,ovciTloedighey t fonder gebreck, leven fonder doot,onverganckeli)ckheyt fonder bedervenilibj loan.14. geluck fonder ongeluck! O foeten]ESU,inuwes Vaders huys zijn veel wooningen , ende ghy zijt ge^aenom my plaetfe te maken: laec my doch komc in u rijck,naer dat

ick

Vün her eyndé vJtn onferi wègh. 897

ick de wiidcrniiïe van mijne pelgrimagiedoor-reyftfal hebben ; doet dat ick in u mach Dhjven,ö waerachtigcn \vijngaert,eridedatick mach drincken van den nieuwen moftin^t rijckeuwes Vaders. Ickbeneenvremdelinck ïUix^ti ende pelgrim; maer weeft gedachtig, dat ghy my gcno- fnenhebtvan'tuyterftc dcraerden, en van verre plaet* fen hebt ghy my (geroepen. Als ick dan vermoeyt zijnde van den wegh,encle uyt dit leven komen faUo ieght toe my, ó aldergoedertiercnftcnHeeremynen knecht zijt ghy: ick heb ü verkoren,en ick en heb u niet verworpen: en vreeft niet , want ick ben met u , en wilt met afwijc- ken,want ik ben uwen God. Van den tijt af dat ghy eer- iCtix 47^ lijck zijt geworden in mynen oogen ende glorius ,fo heb ick u lief gehadt , ick ben, ick ben den Heere,ende daer en is Tonder mygeenen behouder. Hierom mynen be- houder ick dorftig zijnde fal rotiikomen,als tot dcfon- teyne der levende wateren , en ghy fult my te drincken geven;hongerig zijnde,fult ghy my verfaden,daer en fal niemant honger oft dorft lijden , noch uwe dieiiaers en fullen gheene hitte lijden , want ghy decrniffe met haer hebbende , fult haer-licden regeeren ; en fult haer laven aen de fonteyne der wateren^ alsickdroevighfalwe- fen , fult ghy de tranen af-vagen van myne oogen;arm fynde, fult ghy my vercieren met eene koftelijcke kroo- nè ; ellendigh zijnde fult ghy my faligh maken ; naeckc ende bloot lijnae, fult ghy mybekleedenmetdeklee- deren der bhjtfchappcn , mif-trooftigh zijnde , fult ghy my vertrooften:ende daer en fal geen droefheyt gevon- den worden, m.aer de felve fal in fiiijtfchap veranderen , ende ick fal u aenfchouvven , ende ick fal overt;oten worden met aiderley welluften,ende mijn herte fal hem verwonderen,ende verbreyden,ende ick fal verftaen dat ghy den Heere zijt, den wekken niet en fal befchaemc latcn,de gene die hem verwaehtcn.Ick verbcydeHeere, ende verlange dat ghy myne verwoeftheydt fultftelleii als vvelluftigheden, en hare verlatentheyt als uwen hof: Ick geloove re fien de goedendes Heeren in 't lant der ievender : want blij dtlchap ende ghenoechte fullen al- daer ghevonden worden : danckfegginge , lof ende prij- finghe, ende een eeuwighe blijdtfchap over hare hoof- den, In u, o Heere, hebbe ick gehoopt idoec doch bcrm- Mn\m hertig-

898 Den 1 1 1. Boeek. Het X X. Cap. hertigheyt ende genade met uwen dienaer , opdatick niet Sefchaemt en worde in der ceuwigheyt, Amen.

Pradlijcke om de liefde van den hemel in ons te ver wecken.

\t7 m goebcren bat oBp Bier in befe toerêlbtff et / ^^ betrouhJt batööpanöcrebooj^aobtjEfeenabc fult f^tbbctt/ tit oncpnbelöcft lietcc 3ön : €en ttoce^ ben/ tjS'tbatueemöö ciuaet ontmoet/ bencfetbat öÖPfitecaftnbereeutotgDepbt beb?öbtfulttefcn: mtn berben/i^ 't bat u pet ontnomen toojt/toeet bat Betfelbe boo^ be berbulbïöBept tn be eeutotgB-bue^ renbe tB?efoocen befloten too?bt ; maer tjs 't bat gftp pet berfaecftt of t upt be üefbe <0obt35 «pt-beplt/ foo ^n moet oBpunietaüeenKatenboo^ftaen/ batöDP bit alleen boo^ u felben betoaect/maec ggp moet bo« ben bfenxiocö boo? fefiecftouben/ batubanutoen ^tew utoen oBob/Bonbertmael meet bjebecom ge* gebenfaltoo^ben.

Schiet'^ ebedekefis»

/^ Ecne ooge en heeft gefien, noch oore gehoort,noch

^^ in des menfchcn herteen is niet inghevallenhec gene datdenHeere bcreyt heeft, den genen,die hem lief hebben.

My wordt bewaert de kroone der rechtvecrdighey t,dic denHeere weder geven fal in dien dag,den rechtveer- digen Rechter,ende niet alleen my,maer oock,de ge- nen, die fijne toe-komftc beminnen.

lek geloove te licn de goeden des Heeren in 't landt de? levende.

"Wederom falick rontfommeovertrocken worden met jnijnen veile, cïade in mijn vleefch fal ick tSodt fien.

SLUYT-

SLUYT-REDENE

VAN DEN

GHEHEELEN BOECK,

Ende Gebed t tot de

H. MAGET MARIA.

IC& öen bzfm ö^pöerftanötni IkcoD i5oo?liomcn / ó (ierrcöcrsee/ alöcc^üBaoet/ niet Doo? müne htatlMcn/mm ödoj u aücco/ na <0otït almacijtigli oeDolpen 5Ünbe* gch öcn ban u gsiicfjt ^ü»ö£ iuDc fiabc/geracöt/mct mijiiepenne/ inaccntct met inijn Icbê/ niet met öei* Dact maec met ben turf Ic ca De bz^ gecne» iBaeropbatDitniettebccgeefëcngcfcDie^ tie/ en öat al^ ich zenen anderen aepKöicin eubc ben Wq\) gctoont fai {tcDDcn/fdbe beikDoapen teczbe/ fa tJtbbe ich bat C6aifiui3f 3efii^ CHfcn ^altGfeuial&cï:/ Ijieben toegfj i^ban 'teeatDigÖ ïeben/beUjaetljepbt tn ftet leUen ; mp boo? « met ber baer bit Moii beriee^ nen/en niet alleen mp/macr oacö alle bc acnc/bie bi c felbe fulïen fefen/enbe ftsre oogen tot u fKlien ^zzïzix ölsf balüngcn/fiinbcrsi ban €ba. €n isaer fullen 3\3 ftaec bztzt feeeren/ban tot u/bcfonbeciöfi öecbja^ct^ tn bertoaectjÊ? gebjeben 5ijnbeboo: be Dacen en tem^ peeflen befec toerei t/bie baec sijt bc ösben ber genec/ bie tn u betrouten^toaec fulfen fn öacr toenbé/b30?^

Eeïenbe in ben nacDt ber b^oef öcpbt / ban tot ti/ ^ii^ aer 5öt be moagenfierre en t^m opöomenben bage^ raet^ toaer fullen fp öare taeblucöt nemen / bie Inzt opbefetocreltaljgpelgrtmisert b.jembeïingé geficït 3ün/ban tot u/tiiz baer 5ijt be beure be^ öcmelö I op tiatfeboo^ u UVt lant ban Ploften/in fjaec Ocmeïfcü baber-lant/ baer fe toe geroepen 3pn/ fouben mogen j&omen/en gare faligöapt ban ben i^eere fouben mo- öenfclieppen. jgeemt in bancfi/batóibbeicïi u/befie inöne begeerten/ en ban alle be gene/ ïiiz naer u ber - f angen/ontfangt Oet gene bat béi^cere booi mp Oecft belieft te toertlien : biant icïi fcönjbe u bit felbe toe/ en b^age u bit op/ op bat top alle bie boo? befen wcgh Enbewaerheyt toanbelen/ fouben mogen geral^en rot

bet eeuwig levenjelum Chriftamutoen ^one/^meU» HET EYNDE.

jBmma TA-

TAFEL

Van depriticipaeljle materien die defe dry Boechen inhouden.

AelmoeJJe. ^ict Tijdclijcke goederen.

D' AclmoelTen helpen den mcnrch om tot het wacrachtigh gc- loove te komen,en verftercken hem in het felve. F0I.5 ^. 37 Den menfch behoort vrywillighendegeerneaelmoeffcn te geven,

ende om wat redenen. 1 69

D'aelmoeflcn bewaren tot ofifcn profijtc ende bate , het gene dac

anders dickwilsfoude verloren gaen. 171

Hoe dickwils even in het nieuwe als in het oude Teftamentd'ael-

moefTcn ons acngcprefen worden, 172

Die mildelijck aelmoeffen uytdeylt, wordt dickwils in dit leven

rijck ende hier namaels. 17^

D'aelmoelTen dienen by hetGebedt gcvoeght te wefen. 188

Groote vveerdigheydt der aelmoelfen. 1 74

Het is feer geraden d'aÉmoeflen te geven voor de door, ende alfoo

fyne rijckdommen voren te feynden naer ons Vaderlant. 870 Verfcheydenprofij eend ie d'aelmoefle den menfch aenbrengt. 173 Bequamen raedtvandcn H.Chryfoft. aengaendchetuytreycken

der aelmoeflen. i83

Dry faken moetmen gade flae in het nytdeylen der aelmoelTen. 179 W'elcke aelmoefle de befte is. • 390

De aelmocften aen perfoonen die andere menfchen tot den dienft

Godts helpen, zijn feer verdienftigh. 392

Verfcheydc pra'ilijcke om aelmoelfen profijtelijk uy t te deylê. i ';6

Aenfchouwendc leven, ^kt Contemplatie.

Aendachttihcyt in het Gebcdt §^XZt Gebedt,

Armoede, arme.

Wat de gewillige armoede is. 3 78

.Sy is eene moeder van alle deughden* 379

Sy is Gode feer aengenaem. - 379

Het gcluck der gewilliger armoede. 380

De Goddelijckc voorfichtigheyt over de arme.. ' 381

Pradtijckcomd'armoede t onderhouden. 385

^len moet liever de arme dan de rijcke trooften. 3 84

Trappen van de armoede. 385

-Onder Ibeck om de gebreken van de armoede te bekennen,. 385

pe arme dienen de rijcke oai -hunne goederen in den hemel over te

dragen» ï?;

BeeU

TAFEL.

Beelden. Hoe fchadelijk dat oneerlijke beelden offchilderyen zijn.404.407 Hoe profijtelijck ende vermakclijck het is devote beelden tca^n- fchouwen. 476

Bekpringe. cSocCÖt DOCÖ Tenratie. Bemerckingen dienende tegen de bekoringen. 23 o

Twaelfgeeltelijcke wapenen tegen de bekoringen, 237

Twaelf regelen tot onderwijs in den geeftelijcken ftrijt. 238-239 Andere pradijcken ende remedicn tegen de Iclve. 23 9. &.c,

BekeeringetotGodt.

Beraetom hem tot Godtrvpelijck te bekeercn. 199

Den duyvel volght den fondaer die hem tot Godt wilt bekeeren,

om dat te beletten. 146

Het is Ichadelick ende periculeus fyncbekeeringeuyc te ftcUé van

dage tot dage, ende zy valt ons alfdan veel fwaerder. loo.ioi

Krachtige reaenen om ons te verwecken tot eene oprechte bckec-

ringe. ^ loz

Teeckenen van eene oprechte bekeeringe. x ^^

Acht korte bemerckingen , dienende tot onfe bekeeringe, ende om

een goet leven t' aenveerden. 107

Bermhenigheyt tot den armen. (§Decht 00 CÖ AelmoefTen.

De bermhertighey t tot onlen naeften,brengt vrede in de ziele.82^

De bermhertigheyt tot de arme, is eê teken vand'iiytverkoré.832

Beradinge. Prad^ijcke<iicnende tot een goet beraet. 214

Hooft-ftucken dienende tot een laligh beraet voorverfcheyden perlbcnen. 22 1. Sec.

Men moet hem in fyfte eygcnc faecken beradcii , als oft zy cenen vreemden acngingen. 5*2 j

Berouw der fondin. Het berouw is tweederley . 1 1 2

De kracht van het oprecht berouw. 1 1%

Redenen verweckende het berouw. 113

TTamen-fprake Chrifti , met eene fon.digeziele,om tot een vol- maeckt berouw te komen. 113. &<;.

Schoon vermacn Chrifti tot den foiidaer , dienende tor verweckin- ge des berouws. 1 14. 6cc,

BetrouffenopGodt. Het betrouwen op Godt,verloft den menlch van alle quaden. 511 Pradijcke om re verkrijgen het betrouwen op Godt,euie vvantrou- wenfijnsfv^lfs in alle laken. 513

jDmnI 3 BUchte,

TAFEL,

'Bieche^gemraU Biecht e. De biechtc moet volgen na het berouw der fonden. 120

De generale biechte en is niet fwaer,foo vele meynen. 12 1

De generale biechte is fomtijts nootfakelijck, fomtijts niet. 121 Voor wie die profytelijck is endc voor wat pcrfoonen niet. i2Z Mcnighvüldige profy ten fpniy tende iiy t de generale Biechte. 121 Korte maniere om iijne confcientie voor de Biechte leonderfoec- ken. 11%

Wat datmen moet doen na de generale Biechte. i g 9

Voorbeclt öft maniere van goede propooften ende voornemens te maken na de gene?:^le Biechte. 141

Beraetvan hem dikvvilsen oprechtelijk te biechten. 126. 127. 6cc. Hy en is niet wijs die fyne fonden hier bedccktoftuytftelt die te Biechten. 126.129

Watachterdeel endeprofijtdefen fy felven aendoet. 128. 129 Het is beter hief- voor den Biecht-vader alleen eens befchaemt te zijn, dan in der eeuwighey t voor alle menfchen. 1 26

De Biechtc is eenen nootfakelijckcn ende lichten middel om d^ ziele te bewaren. 128

De onredclijcke creaturen leeren ons de Biechte gebniyckcn 128 Benauvvtheyt in de ure des doots der gcner die door ydele fchaem- te niet oprechtelijck en hebben gebiecht. 129

De Biechte brenght rulle der confcientie. 130

Die hem in de Biechte veroormoedightende ontdeckt , en verheft daer door noyt zijn eere oft goeden naem , maer ter contrarien wort gemcynelijck van Goot verheven. 1 3 1

Pradijcke om de fonden wel te Biechten. 1 3 ^ • i S4- Sec.

Gebeden voor ende na de Biechte. 132. 138. 145

Bidden. §>m Gcbcdt. ChriftuSy Chrifti navolginge. Chriftus onfen Salighmaker is ons gegeven tot een aldervolmaeck- fte vooibeeldt van alle deughden. fS i

Dcmeefte faligheyt alhier is onfen Saligmakcr naer te volgen. 582 "Niemant en moet hem fchamen Chriftum na te volgen. 582

DeMiftencn der menfchclijckheyt Chrifti leyden ons tot de God- delijcke volmaecktheden. 5:8 3

Pradlijcke itierendc tot de navolginge Chrifti. f 8ó

Cloofler, Cloojierlijckleven. .^iet Religie, Religieus leven. Communie^ Communictren. VcrfchL-yde oeffeningen ende beinerckingcn dienende voor ende tjaer de H, Communie. 705.704

Gebedt

TAFEL.

Gebedt om voor cnde na de H. GDmmunie te gebruyckcn. 70^ pradijck om Godvruchrelijk en devotelijk te Communiceren. 708 Hoe de H.Margareta van Hungaryen , den S. StaniflausKoftka, den S.Aloyfius , deH. Hedwigis hun bereydden tot de heylighe Communie. 709

Bcract van dick wils ende devotelij ck te Communiceren. 715

Andere fchoone oefteningenvoor alle de dagen van de weke , in de welcke de ziele van Chriftus ende wederomChriftus van de zie- le wordt genoodt. 721 Gebedt om geeftelijck te Communiceren. 611 Confcientie onderfiecken, ^iCt/Onderfoeck,Biechte« Contemplatie. Wat de Contemplatie is. 774* 77^ Wat de Contanplatie in de ziele wcrckt. 775 Onderfcheyt tuflchen de Meditatie ende de Contemplatict 774 EfFeden oft uy twerckingen der Contemplatie. y^y De Contemplatie is een rufte der zielen. 778 Onfe Contemplatien zijn hier feer kort ende onvolmaeckt.' 778 Hoe datmen hem moet bereyden tot de Contemplatie. 778 . 780 Weerdigheydtder Contemplatie. yj^ Door wat weg de gave der Contemplatie moet gefocht wordê.779 Waer door de Contemplatie meeft wordt belet. yy^ Merc k- teeckenen van een contemplatij f mcnfch. 78 1 Oetïeningen die ons behulpfaem zijn om te contempleren. 781 Mifbruyck van vele contemplative menfchen. 78 1 SelTe wercken des wils die men oeffent in het contempleren. 78 $ Wat materien tot de contemplatie bequaem zijn. 784 Verfcheyden middelen ende pradlijcken om tot de contemplatie te geraken, ende ons daer in te voorderen. 786. 79 1 Creatueren Godts, Uyt alle creatueren moeten wy fien te trecken het gout van de liefde Godts. 183 Hem tot de creatueren te keeren ende aftekeeren van Godt is een foorte van afgoderye. • 737 Alle creatueren verwecken ons om Godt te loven ende te dancken.

,^754-785.

Van de creatueren moeten wy tot den Schepper der felver opklim-s '

men. 785

Het befittender creaturen en kan denmenfche niet verfaden. S17 Alle creatueren zijn tot Godts eere gefchapen. 819

AUe creaturen zijn God onderdanigh uytgenomen den menfch • 822

TAF E L:

Crw^j.^lCt/ Lijden, tcgenfpoer. " >

Den vve(>li des Cruyces leydc ons tot het leven. ^9 1

In het Cruys moeten wy glorieren. 6p8

Dagh, overbrengen van den dagh. Hoemen des morgens den dagh opftaende fai beginnen , ende den felvendesavonts flapen gaende cyndcn, 851.853

Vcrfcheyden korte oeffenin^^hen dienende op alle het eene dat wy binnen den dage moeten doen. i. om de Meditatie des morgens te beginnen. 2.Voor en na het Sermoon. j.Alfmcn eenigh werck begint oftvoleynt.4.0m fijne getijden te lefen. 5. Om te lUide- rcn,lcfen oftfchryven. é.Alfmcn ter tafeJengaetoftvan dclclve opftact.7.Als de Be-klok flaet. S.Voor de tijt die ons overlchiet. 9.Alfmcn moet met de menfché handelen. lo.Alfméeenige rey- fcaenneemtoft die volbrocht heeft. 1 1 . Als wy onfe kamer uy t oft ingaen»i2.Als wy ons tot eenig fpel begevê,6cc.850.toc 8ó8 Danckbaerheydty dii7ick: fsggt^ge. Wat de danckbaerheyt van ons vcreyfcht. f92

Vcrfcheyden foor ten van gayen ende weldaden voor dewelcke wy Godtmeeil moeten danckbaer wcfen. 65 1. 652

Vijf faken moeten wy inelcke Goddelijke weldaet bemerken. 6 TJ" Gebruyck der Propheten ende andere HH.aengaende de welda- den Godts. 655" Pradijckcnom Godt te bedancken voor fijne giften en gaven.6 5 5

Deught, XVatdatdedeughtis. 678

Den wortel der deught is bitter. 335-

Hoe groot dat de deught van Godt geacht wordt. 5 1 8

Den duyvel wort alleen van de deught over-wonnen^ 5 1 8

Belbhrijvinge der deught. 5 1 9

Prad:ijckc om de deught ende de fonde te weghen nae hare ver- dienften» 52a

üytde deught fpruyten rufte ende eere : uyc de fonde pijne , ende fchande." - - 5<^4

Hoe dat de deught vereert wordt. 567

De deugdelijke menfché worde met recht Koningen genoemt.sódl De oprechte gcneughte fpruyt uyt de deught. 573

Praélijckc om blijUchap te fcheppen uyt ae deught. 5*78

De deught is drydcrhande. 680

De nature, de uyt-werckinghen, de trappen ende deprofijtender deught. 680

Treffelijke fcntentien in derH.Schrifture,^engaendc de deugt.68 (

" '' --' De

T A F E X.

De deughtbehaeghtGodt boven aU -68 1

}/Ien klimt alle nghrkens tot de deught. 666

Doodt. Het over-peyfen des doodts is een verweckfel tot devolmaeckt-

heydc. 2^7.^58- &c.

De dood t is bitter aen de lief-hebbers der wereldt, 535

Hare gjedenckcnille doet de Tonden Ichouwen. f3 $•

In d" ure des doodts worden de oogen gcopent. 5*3 5

Pradijcke dienende tot de gedenckcniile des doots. 5 37

Den Üaep is een beeldt van de doodt. 538

In de ure des doots vertoorn: haer de ydelhey t des werelts. 642 Maniere ende prj^diicke om hem gereet te maecken tot een faligc

doodt. ,868.874

Bereydinge tot de doot,diedagelijcks behoort te gcfchiéden. 871 Bereydinge tot de laetfte ure als de door nu naeckt. 884

Bereydinge in eenigh hacftigh perijckel des doodts. 873

Eelijdinge voor den genen die op zijn fterven light. 886

DuyveL De wackerheyt des duyvcls om ons te verwinnen. 2op

Hoe den duyvel de goede ende de quade mcnfchen quelt. 2io H V en vermach niet Ibnder Godts toe-laten. 2 1 1

Hy trekt de menlch tot het quaet onder hetfchijnfel vangoet.231 Sijne neer ftighey torn de zielen te vernielen. 294

Hy bevecht ons door onle qüade genegenthedcn. r 320

Hy ficaiseene Ibinne in alle creaturen. 323

Wat den duyvel is. ^ 599

War het is den duy^'el door de fonde te dienen. 600

EiMwigleydt. Wat de cemvigheyt is. 55'

S V vermeerdert de pijnen der verdoemde. f52

Wy moeren oft de Talige oft d'onTalige eeuwigheyt veikiefen. 5*52 Wy Tchilderen, wy Tchryvcn voor d'ecuwigheydt. 55*2

Die het tijdclijckgoetverlaet,enveriiefthetniet, maer wint het

eeuwigh. 55*4

Praclijcke om de gedcnckeniiTe van d*eeuwigheydt wel in 't hertc

tedrucken. 554

De gedachteniffe der eeuwigheyt dient den menTch voor een Tpoor

om hem de v;aerheydt te doen onder- Toecken, ende tot de H.

Kercke te begeven. 2.7

Eeuwige glorie des Eemch. BeTchr)Tenifle van de eeuwige glorie. 889

Hiïmm 5 Dacr

TAFEL.

Daer is overvlocdighcydc van alle goct. 890

De brcedde,lenchde,en diepte der liemelfchcr goederen. 892. 893 Het rijcke Godts wordt vergeleken i. met den verborghenfchat.

2. met de koftclijckepeerle. 891

Hcmelfche wel-luften ende gcneuchtcn. 892. 894

Glorie der geluckfaliger lichamen. . 8p4

Eenigheyde. De ecnigheydt is tot het Gebedt feer profijtelijck. 190

"Wat de ccnigheydt der zielenis. 434

Wat de ecnigheydt des lichaems is . 434

Hoe noodelijck dat de ecnigheydt des herten is. 43 5

Die alleen is,onrgaetdeaenlockinge derfonden. 437

De goederen der ecnigheydt. 439

PraCbjcke om de eenigheydr te beminnen. 442

Het is prijfbaer alle maenden eenen dngh tot ftilte ende Godts-

dienlttevcrkiefen. 443

Remedie teghen het verdriet in ftilte ende ecnigheydt. 447

Efigelen, \Vy moeten ghemeynfchap houden met den H.Enghelonfenbe-

waerder, ende ons met hem beraden. 199

Vyerighey t der Engelê.om den lof Gods,en fijn eer te beforgê. 74 1

Eygen mlU» ^IZt wille, ende verftervinge. Wat den eygen wille is. 30;

Verftervinge van den fclven. 303

pen eygen wille is onlcn gefworen vyarit. 3 16

Eyndc des wcnjch» Tot wat eynde denmenfch van Godt gefchapen is. 8. 79

Bemerckinge op het eynde des menfch. 3

^et hoe groote forghvuldigheydt denmenfch behoorde naer zijn

eynde te trachten. 8» 9

Hoe edel dat is het eynde des menfch. 9

Den menfch en behoort hier anders niet te foecken dan zijn eynde

ende het gene dat hem daer toe vervoorderen kan. 9

Verfcheyden hulpen ende middelen,dic Godt denmenfch heeft ge- geven om tot zijn eynde te geraken. 9.10 Vetfcheyden praciijckcn om zijn eynde dickwils voor d'oogen te

kebben. tz

Exxmen der conJdenHe» ^Xtt O nderfoeck.

Gebedt, Schiet- Gehcdek^ns.

Het Gebedt is ecne facrificie van voldoeningc. 1 80

Het Gebedt ende aelmoelfcn verfterckcn ons in het geloove.33. 37

De

TAFEL.

Ie Gebeden zijn de befte giften diemen Godt kao offeren, i8o

lootfakelijckhey: des Gebedts. , iSi

ïdeylinge des Gebedts. i8 1

'"erfcheyden manieren van bidden. 182.183» &c«

' Driederlcy aendachti^^hey c des ftemmeli jcks Gebedt s. 1 84

I Viiioen van den H. Bernardus , waer door betoont wort verfchey-

den weerdighcyt ende aengenaemheyt der Gebeden. 683

De noodelijcke bereydinge tot het Gebedt. 1 84. 1 87. 1 8 9- &c.

Pradlijcke van de bereydinghe tot hcc Gebedt, ende de rccoUeétie

naer het felve. 197

Het Gebedt dient by d'aelrnoeflen ende eenieh werck eevoeght te

wefcn. "^ 185-188

Tor wat eynde \vy aldermeeft ons Gebedt moeten ftiercn. 189

Die bidden wil, moet hem ftellenin de tegenwoordigheydt Godts

ende fijnder Engelen. 1 90

Hoe fchadelijck dat het is in het Ghebedt op fijne bekommeringen

tedencken. 19?

Verfcheyden manieren op de welcke inreverentie ofroneer aen

Godt gefchicdt in 't Gebedt. 193. 194. Sec.

Wat dat het minnende oft beweghcnde Gebedt is , ende conditien

daer toe van noode. 787.788

Schiet-Gebedekcns ende haer gebniyck. 182

't Vycr van onfe goede begeerten moet met Schiet - Ghebedekens

onderhouden ende gevoedt worden. 1 83

Geboden Godts.

Onderfchil tufTchen de geboden ende de raden Godts. 632

Godts ghebodcn llantvaftehjck onderhouden is een tcecken van de

uytverkoren, 830

Gedachten.

Hoemen tegen de quade gedachten moet ftri jdcn. ^16

De gedachten geven te kennen wat het herte bemia:. 3 ^^

Gsloovff' 't Geloove is dé eerfté middel om tot ons eynde te geraken. 19. 30 Beraed: van het geloove. 19

De nooriakelijckheydt des geloofs. 19

Godien laer niet toe datyemandt die hem opre^htelijck bemindt , komt te dolen van het geloove. ?o- 3a

Noyt en ifler yemandt af-geweken van het Catholijck geloove,om hem tor een beter leven re begeven. z6

In het verkiefen des geloofs , ibomoetmen hem acn ^e Oude Va- ders houden. 27

Daer

TAFEL.

T)aer en is macr een geloof. ^o

Groothcyt der gave des geloofs. 30. gi

Het geloovc is voor een yegclijck van Gods wegc bercyt , maer en

kan nochtans van niemant verdient worden. 5 1

Het gcloove n"ueckt ons deelaclitigh van de beloften Chrifti,en o-

verfulcx het is eenc groote weld'aet daer toe geroepen te zijn.jz In wekker voegen het gcloove bewacrt moet worden. 32

Vcrfcheyden pradijcken om tot het waerachtigh geloovc te gera- ken ende het felve te oefFenen. g6. 38. &c. Een oprecht geloove is het fondament van alle dcught , Een leven-

digh geloof is een teecken der uy tverkoren. 83 o

Geeftelijcke lejjèy geeftelijckcn Boecl^. Hctbetaemtdatmendaghelijckswattijdts bcftedein'tlefen van

eenen geeftelijcken Boeck. 1 99

Door het lefcn van geeftelijcke boccken wordt den fchat van onfe

memorie vermeci-clert. 1 99

De geeftelijcke IciTc is fcerprofijtelijck alfmen dorre ende droogh

is, ende het en is niet ongeraden in plaetfc van de Meditatie die

alfdan te gebruycken. 199

De geeftelijcke lefle verjaeght de verftroythcden. 1 90

Het toe-hooren tot eenigc geeftelijcke lefle is profijtelijck voorde

fieckcn. 877

Gehooïfasmheydt, ongehoor faemheydt . De o;ehoorfaemheydten onder-foeckt gheene rcdenc van het ghc-

bodt. 3^5

Hoc nootfakelijck dat de onderworpinge in alle dingen is. 364 Den prijs ende vi'cerdigheytvan de gehoorfaemhey t. 365

Het gemack ende proiij t der felve. 366

In de gehoorfaemhey t is onfe falighey t. ^ 367

Hoe Ichadeli jck dat de ongehoorlaemheyt is» 369

Vruchten der gehoorfaemhey t. 369

Uyt ongchoorfaemheytfpruyteii de forge ende ongeruflheyt.372 Pradijcke om de gehoorlaemhey t te oetfencn. 3 73

Gensgenthiden, Wat de gencgentheden zijn. 3^5

Hoe vele datter '/ijn. 3 ' 3

Ses gencgentheden van den begeerenden kift. 3 1 3

Vijf^enegentheden van den grammoedigen kift. 3 ' 5

Remedicn tegen defelvc 3 '4

Sy zijn oorfake van alle de fiecktendcr ziele. 3*9

Watter van noodcis om dequade genegcathede te verwinnen. ;2^

TAFEL.

Geruftheyt snde gemughts des herten. ^Ut/ Vrede des herten.

Ghitvoonte,

Hoc fchadelijck de quade gewoonte is. f26

Gierigheydt.

Den gierigen cnde vrccken en fchij nt Godr niet te gelooven. 171 Hy heeft liever hier eenen korten tijdt rijck te welen , dan hipr na-

maels eeuwelijck. lyZ

Hy komt in dit leven dickwijls armoede en gebreck te lijden. 1 72 Watde{>ierigheydtis. 374

Hoeleelijckendeonverfadclijck darfeis. 375

De gierige vallen in de ftncken des duyvels. 376

Dwaeiheydt der gierige menichen. ^ 377

GQcds meyninge. ^tCt SinTere meyninge. Gulfigheydc.

De gulfigheyt van Adam is oorfake ge weeft van alle quacr. 1 f9 Groote Ichadedagelijcks uytde guUigheyt fpruytenae. 159.160 De giilfigheyt en is niet alleen fchadelijck vaor het lichaem , maer

belet oock de principaelfte oeffeninge der ziele. 160

Verfchcydcn exempelen hoe dat God de gulfige heeft geftraft. 162

Codt efide fijne tóegefchrevenvolmaeckihsden. Godt wort door alle creatuerenverkondight. 2P

Godt alleen kan den menfch verfaden. 524

Hy en begeert niet datteryemant verloren gac. 21

Godt moet boven al bemint worden. 7^7

Die Godt bemint, wort den alder-beften. 757

God heeft alle dingé tot eê feker eyndc gefchikt^ook de minfte.807 Hem zijn alle dingê ondervvorpc,en hy draegt forgc van alles, 808 H y is den opperflen ende alder- wijften werck-meefter. 808

VolmaeckthedenGodts. ^99

Het is feer goet te mediteren van de volmaeküiede Gods, 782.788 Godt is de fonteyne van alle goet. 600

Hy is eenigh ende onveranderlijck. , (5oo

Hoe groot lij ne liefde is. 60 1

Hy is lanckmocdigh over de booiKeyt der menfchca. 6oz

Alle dingen zijn hem onderdanigh. 602

Pradtijcke om hem te oeffenê in de Goddelijke volmackthedé. 6.06 Sync vooriichtigheytende fyne eynden zijn ons onbekent. 822 Alle dingen gefchieden door fyne voorfichtigheyt. 827

Godts weldadifi ende mihhiyt tot den 77ienfi h. Al dar den menfch befit komt van Godtshant. \6g

Codt geeft den wcnfch l^oftelijcke dingen ^^ etfdceyfchtflechtc

weder-

T A F E i;..

wederom. 170. 740

Godt is mik tot den mcnfchjende den menfch vrcck tor Godt. 7^9 Godt heeft belooft ende geeft hondert dubbel wederom datmeii

om fynent wille ende liefde gegeven oft verlaten heeft. 821 De befoiidere weldaden Godts. 59 r

Pra'fbijcke om Godt te dancken voor fijne weldaden. 596

Dcia menfch is Godt onderworpen door de fcheppinge , deverlof-

fingejScc. 589

Go(it is ons eenen muer, cene voeftef ,een licht, Sec. 749

lyen menfch en heeft niet profijtelijcker voor fy felve dan God.75'8 Niemant en beftaet ons nader dan Godt , hy is oiifen alder-getrou-

flien vrient, de fonteyne van alle goet, daerom moet Godt boven

al van ons bemint worden. 759

Godt is den menfch gelijck geworden , om van den menfch bckiint

ut worden. 758

Godts tegenmordigheydt, Goclt is over al tegenwoordigh op drie manieren. 747

God'.tgeefthetwefenaen alle dinghen, hywercktin alle, hyaen-

fchoiiwt alle dineren in alle plaetfen. 748

Godt is op eene beiondere maniere in fommige plaetfen. 749 Nootfakelijckheydt van de oetFcninghe der teghenwoordigheydt

Godts. 750

Alle de H. Vaderen vermanen ons tot de felve , den S. P. Ignatius

heeft defe geducrighlijck gebruyckt. 75*0

Def« oeffeninge raaeckt ons de Heylige Engelen gelijck. 751 By faute van defe gefchiet het datterfoo luttel tot devolmaeckt-

heydt geraken. 7f o

Vcelderley profijten fpruytende uyt defe oeffeninge. 75*1

Godts tegenwoordighey t is de ziele van alle onfe wercken. 8^1 Twee maniere om te medirerê van de tegenwoordighey t Gods.782 Maniere om de tegenwoordighey t Godts te oeftenen. 747. 75 3 DenH.Francifcus oeffende defe in alle creatueren. 754

S.Catharina van Senen maekteGod eê kamerken in haer herte.749

Godts glorie , ende eerejoecken. Hoc onredelijck dat het is dickwijls meer belbrght te wefenvoor

ons eygen profijt ende eere,dan voor Godts eere ende dienft.740

Den menfch fchenckt aen den duyvel het befte deel van zijn leven,

ende aen Godt het flechtfte. 740

Hemel ^Xtt Eeuwie^e glorie. Sec.

JTsyligen.Exempelier Heyligen,

Dfi vycrigheyt<}€r Heyügen behoort ons een verwcckfel te wefen

lOt

TAFEL.

totdedeught. 271.&C. ^^7

De Heyligen hebben voortgcgaen van dcught tot deught. 271

Sy acnlien onfc perijckelen,ende bidden voor ons hier Doven. Zj^

'radiijcke om tot de vyerighey t der Heyligen te geraken. 274

[oe fy voor de H.Kercke geftreden hebben. 281

y hebben tot heteynde volhert in deughden. 5^59

radijcke om de Heyligen teeeren , met hun leven te lefert, hunne

deughden naer te volgen. 562

Bedeyfinge der Heyligen, om op elcken dagh van 4e weke de felve

teaenroepen. ^6z

Blijdtfchap der Heyligen in het oeftnen der deughi. 574

DtH.Kercks. De liefde tot önfe Moeder de H.Kercke, behoort ons te verwecken tot volmaecktheydt. 279. &c

Hetlijden endevervolginge der H.Kercke. 279

De H.Kercke vermaent ons om haer by te ftaen. 282

Pradijcke om de H.Kercke in haren noot te hulpe te komen. 284 Hare heyligheydt. 3J

Hare leeringe en kan niet failleren, ende waerom f ja

Door welcke teeckenen men de H.Kercke kan onderfcheydcn en- de bekennen. 35

"Wat de hooveerdigheydt is. 348

Sy fpruyt uyt de onwetentheydt. 349

Den menfch en is niet anders,dan gelijk hy voor God bekent is.3 yo Den hooveerdigen fal ten laetften met fchande vervult worde. 351

Bouwelijckpifiaet. Het Houwelijkis van God in het aertfch Paradijs ingeftelr.52. 54 Tot wat eynde den Houwelijcken ilaet ingeftelt is» 5 1

Men moet vanGodt fijn partuere begeeren,dic hy ons toegefchickt

heeft. f2

Men fal niemant ten Houwelijck verkiefen , fonder raet ende con-

fent der ouderen» ^z

Wat dat hun te doen ftaet die hun ten houwelijck hebben begeven

door ongeoorloofde middelen. 52

Het Houwelijck aengeflagen fonder Godt , is bitter, ende brenghc

droeve vruchten. 52

Het Houwelijck is een waerachtigh Sacrament, ende watdact

door wordt bereeckent. 55

Het Sacrament des Houwelijcks behoorlijck aengegaen , geeft

gratie. 55

Het

T A F E !>•

Het Sacrdmcnt des Houvvclijcks is vanChriftogc-cert gcwecft, ccrft in de H. Maghct Maria cnde Joicph , dacr naer in de bruylofc van Cana Galilea. 5 ;

Hocmcn m den Houwclijckcn fla(rt behoort re Icvcn , cnde van de liefde cnde vrede die tuflchcn de part ven moet zijn. 5 :;

Het gemack cnclr ongemack des Houwelijcks. 54

Hoe Ichadelijck cnde moeyelijck dat het is een quadepartutc ver- kolen te hebben. 5-4

Men behoort meerder acht te nemen op dcfchoonheydt der ziele dan des lichaems , m het vcrkicfcn iijnder parture. 54

De kinders worden door het toedoen der ouderen , faligh oft ver- doemt. 56

Hoe fchai^elijck dat is voor de kindcren,het quact exempel der ou^ deren. ^6

Verfcheyden pradtijckcn oft reghelen , voor die in den Houwelijc- kenftaet leven. 57» 58. 59

UuyS'gefin.

Maniere om fijn huys-gefin wel te fchicken. 422. &cc.

Ordre ende ghefchicktheydt des huys-ghefins van denH, Elzca- rius, 428

Ie sus, ^ict Ckri STUS. S. Igmtim.

Hy ftelt fy felven iq het kout vervrofen water om eenen onkuy- . fchen mcnfch te bekeeren. 673

Jonckljcycb.

Hoe men de jonckheydt in de vreeie Godts moet opbrengen. 4^ t

Ondcrvv'ijs van Tobias, om de jonckheyt wel op te brengen. 43 1

Verkiefinge van goede voefters ende meeftcrs tot dien eynde. 43 J Kcmijje fijns jelfs .

Godtende fy felven te kennen, is de opper fte wij fheydt. 333

IQtters, Kettcrye.

Dwacllieyt d^rr ketteren, die de Schrifture willen verftacn naer ha- ren eygen lin, ende niet naer den fin der H. Kercke. 2 1

Valfche leeringe der ketterê,datGod oorfake is va de fonde,&:c.22

Boolheytder ketteren, die om hare fondcn te verfchooiicn, feggen onmogelijck te wefen de reynigheydt te onderhouden ende an- dere geboden. 22

Benauwthcy t der ketteren in de ure des doots , ter oorfake van ha- re dol inge. 23

'Sy fullen voor Godts oordeel met fchaemte vervult worden, z^

NVaerom de kciters aicten komen tot kciimtfc. 24

Hoc

TAFEL.

Hoc ongoddelijk fy fprekêals fy hun de gereformeerde iiocmc. 15

Snootheyt des cygcn geefts der ketteren. 26

De weldaden zijn dickwijls krachtiger om de ketters cnde fon-

daers te bekecren, dan de difputatien. 3^

Practijcke om tegen de ketters te difputeren. 39

7^»;tiTC«. ^tetjonckheydc.

Lectivefm. ^Ki Berouw.

Wat dat leetwelen is, ende waer dat het gelegen is. 14^

Leven der mcn^:l:?n. Ydelheydt ende verganckclijckheydt des levens. ^ i<7

Elke ure ons leves bèhoordo voor de laetfte gerekent te worde. 2f 8 De perijckclcn van dit leven moeten ons tot deugt verwecken.264 PraCtijcke om de perijckclen van die leven te bemercken. 16Ï} Liher.ielhcydt. ^Kt AelmoefTen, Bermhertigheydt. Lükie}?!. Her lichaem doet ons groot belet in de wegdervolmaektheyt.i5:9 Het is cene groote fchande d'overhant te geve aen 't llchaem. ^28

Lit^fde. . De liefde is gelijck acn de fake diemen bemindt. 7 ^6

LicfdsCodts, Wat de liefde Godts is. 755

Kracht der wcrckcn uyc liefde g jdaen. 1 49

Uyt alle ghefchap-n dingen moeten wyoccaiie nemen van liefde tot God t. 183

In de liefde is alder-meeft de volmaeckrheyt gelegen. 627

Bedeylinge der liefde. 6l% ■ 755

De liefde Godts most ons tor goede wercken porren. 6z^

Wy moeten Godt uyt gantfcher herten liefhebben. Ö2S

Om de liefde Godts verfmacdt den voim.aeckten alle ghefchapen dingen. ^ 62,^

Die van de liefde der creaturen verloil is , die vlieght fondcr fwa- righeyt tot Godt, ende ruil in hem cnde in fijne liefde. 6}0 Vruchten ende uytwerckingen der liefde Godts. 6 3 5

Daer en is niet minfamer dan Godt. 7 {p

Redepcn ons bewegende tot de hefde Godts. 75*9

Den eerften weg tot de liefde Gods.is het verfterveii fijns felfs. 764 Trappen ende cygendommen der liefde Godts. 765

Practijcke om fy fel ven tot de liefd.e Godts to vcrv>'ecken. 7^4

Lkfde tot fijnen cvcn-m^flen, Waer uyt daünen die bemercken lal , cnde den voorr-ganck in de ielve. 645

^nn Tecckc^

TAFEL.

Teeckencn van liefde tot fijnen nacftcn. y66. J72,

Uyt deliefiJc totonfcn cvcn-nacftc,komtons veel trooft, gemack,

cnde goets. j^is

Wy moeten onfen even-naeften beminnen, gelijck Chriftus ons

heeft bemint. 768

Pracflijcke om onfen nacftcn te beminnen. 768

Liefde to: onfen even-nacftcn.is cê teken van de uytverkoren. 83 3

Liefde fjjnsfelfs cnde des werelts. De liefde des werelts moet vcrftorven wcfcn. 314

De liefde der creaturen is oorfpronck van vele beroerten. 321 Alle qiiaet fpriiy t uyt de eygen liefde. 336

De liefde fijns felfs is den gefvvorcn vyant der menfcheii. 326

De liefde fijns felfs verfmacdt Chrifl:um onfen Salighmaker. 327 Teeckencn der vleefchelijcke liefde. 405

Lij dtjaemheyt. Lijden. ^^ict'^Verduldi^heydt. De ongevallen cnde occafien van lijdtfaemheyt m dele werelt zijn

meni^hvuldigh. 6g^

De Heylighen hebben fonder gclijckeniffe m.eer ghcleden dan wy

en doen , dacr wy nochtans door onfe Ibnden veel meer hebben

verdient. 696

Den wegh des lijdens endc tribulatien leydt ons tot het leven. 6 96 Chriftus heeft voor ons ongelooffclijcke tormenten geleden. 698 Naer het lijden volght het verblijden. 6 98

Veel lijden in dtie werclt is een tcccken der uyt-verkorcn. 831

L»J-W?i/'%^« ^OCCUt/Vaiten. De lijf-kaftijdinge is van de Heylighen des oude ende nieuwe Te-

ftaments feer gcbruyckt ge weeft. ló2

Maeohdeny Maeghdelijcken'ftaet. ^OCCRt/ Reynigheyt. Maria, Moeder Godts. Sonderlinghe devotie tot de H. Maria is een reecken der uyt-ver-

koren. 83<»

Hare ootmoedigheyt , gchoorfacmxheyt, fuyverheydr, voortganck

in den wegh der deughdcn. 8^7- 838

Hare liefde tot den even-naeften. 839

Hoe fy hacr droegh met de goede,en met de quade menfchen.8 39 Hoefy haer droegh tot hare Overften. 840

Haren yver der zielen. 840

Hoe fy de gefchapen dinghen toe-gedaen was ende die gebruyck-

te. 840

Hare ver ftervinge, ende liefde tor God t. 841

Haréweerdii>heyck. 842

Hare

T A F E L:

Hare u'eldadcn aen de menlchen. 842

Haren befondercn dienft tot de H. Kcrcke. 845

Verfcheydcn P rac5i:ijcken om haer te dienen. 846

Maniere onn hacr te groeten als de be-klocke flact. 86 ^

Matighcjit. (§ict oock vallen, galligheydt. Het lichacm moet met den toom van maiiglieyc bedwongen wor- den. 159 Verfcheyden proujrcn die defe deught mede-brenght. 16 c Ghevoclen der Hcy ligcn , cnde H eydeniche Philoiophen van de fc deaghde. 162 Meditatie, ^ict OOCh Gebedt. Tweederley bercydinge tot de Meditatie. 1 87. 185 Maniere van mediteren. 459 De Meditatie moet geftiert worden om de denght te oeffencn. 4(5 £ Wat de Meditatie ïs. ^6z De aifec2:icn der Meditatie. 46 5 Hoe veel affedlien dattcr zijn van de Meditatie» 464 Pr^ijcke der Meditatie. ^66 P radlij cke van Mediteren betoont in het myfterie van de geboorte onfesHeeren. 479 Hoemen in de Aleditatie de affecfiiien moet verwecken ende in de lelvevolherden. 469 Hoe datmen de Meditatie 's morgens fal beginnen. 2^6 Watmen doen moet nae de Meditatie. 474*6 17 Hoemen het geloove . hope , liefde moet verwecken inde Medita- ^tie. ^ 485 Verlcheyde middelen om de Meditatie te vermeerderea. f 17 Remedie tegen de verft roytheydt in de Meditatie, 617 Oorfaken der verftroy theydt der finnen. 618 De hooveerdyeis d'oorfaeckevan de dorheytin de Meditatie. 620 Het aen-tekencn der goeder in-fpraken helpt tot het gebedt ende Meditatie. 621 Maniere om defelve in-fpraken te teeckenen. 6Z2 Mortificatie. ^ICt Verfcervinge.

Naeften. Even-naeften. ^let Liefde tot on fen naeften. Wy m.oeten op de deughden van onfe naeften letten, en niet op fij- ne onvo.maecktheden- 767 De vriendtfchap ende vereeninge met onfen naeften is noodelijck endeprofijtelijck. 768 Vv^y moeten Godt in oufen even-naeften bekennen. 764. 767

^ TAFEL.

Nieufgierighcydt. Vcrfcheydcn wercken van nieulgicrigheydr. 33^

Her is noodelijck de nicnlgicrighcyt te verwinnen. 317

Sy opent de poorten onier iinncn. 331

Teeckenen van vidtorie over de nieufgierigheydt. 3 30

Verfcheyde bemerckingen tegen de lelvc. 33 1

Exempelen der gener die dit gebreck verwonnen licbben. 318

Offerande. V/y moeten Godt dry ofTerhatiden doen. 70^

Onbermhcrti^hcydt. ^tet Gierigheydt. Den onbermhcrtigen en is tegen niemant wreedcr in dit leven dan fyfelven. 172

De onbermhertige worden dickwijls in dit leven wreedelijck go- ftrafr. 173

Onderfoeckdcr Confckntie. ^itt OOCli Biechte. OefFeningc van het gcmeyn ondcrfoeck. (^59

Dit moet ten minften tweemaels 's daeghs gcfchiedcn. 86 1

Vijf dcelen van het gemeyn onderfoeck , ende maniere om die te gebruycken. 659

Pra(flijcke dienende tot het gcmeyn onderfoeck. 666

PraAijckecndc oefteninge van het befonder ofc particulier onder- foeck. 666 Wat dat het befonder onderfoeck beteeckent, waertoedat meeft gebniycki wordt, endc op wat maniere. 667, 668 Ondan. khaerheydt. De ondanckbaerheydt miHiaeght Godt. 59 1 Sy maeckt onfe gebeden onvveerdigh. 592 Sy belet dat de gratie Godts in ons niet en kome, ypz

Ongejijdighcydf. Den oorfpronck der ongeftadighcydt. 45 1

Denongeftadigen verandert als deMane. 452

Ongertiflhcydi des henea . Allefonde brcnght ongcrufthcydtin 't herte. 824

Dcfc ipruy t ook uyt alle hope en vreefe van tijdelijcke faken. 825

OmMtigheydt. ^\zt ODtIi guif gheydt,

'Dcfe is de wortel van ontallicke quaden na ziele ende lichacm.160

Onji L. V^ottme. ^Ut Maria,

OiifiiyvcYhydt, <§tCt Reynigheydtt

Deleclijckhcydt der onfuyverbeydr. 399

DeÖraftc der opfuy verheydc-, 40 1

TAFEL.

Oor deden dcYmcnfthen- Men moet hem wel wachten van vermetcHjck te oordeclen. 69^ De vreele van de oordeelen der menfchen doet groot achcerdc^ in den geeftclijckcn voorrganck. 334

De oordcelen der menfchen maken her goet voornemen fwaer en- dclaftigh. 33^

Ydelheydt voor de oordeelen der menfchen. ^ ^ ^^

De menfchel ij ke oordeelen mogen ons niet baten nochfchadê.337 Niemant en ifler lofbaer dan die de deught bemint. 3 37

Dwaefheydtder menfchen die meer pallen op de woorden der we- rcldt dan op Godts oordeel. 34^

Valfcheyt van het oordeel der boofc menfchen. 341

Exempelen van het vcrfmaden der oordeelen des werelts. 34Z Vrede cnde geruftheyt in de verachiinge der raenfchelijcker oor- deelen. ^ 342 Onwiifheyi: der gener die om degefintheden der menfchen Godts gratie verfuymen. 345 Chrifti leven ende doot betoont klaerlick,hoe fat dat de oordeelen der wereld t zijn. 344 De vrecfe der menfchelijckc oordeelen komtuyt eygen liefde. 347 Pracftijcke cm d' oordeelen der menfchen te verfmadcn. 34^

Oor deel Godts, Daer en fal niet droeviger weien op den dagh des oordeels, dan met ecne verganckclijcke genoeghte de eeuwige pijnen gekocht te hebben. 234

Om wat redenen dat het uvtterfte oordeel gcfchieden fil. 54 ï De grouwclijckheydr des oordeels. 542

Scheydinge van de quade cnde goede. 5*4^

De komfte van den Rechter tot het oordeel. 5*43

Openinge van de boscken der coflfcientie. 54?

Het onwederroepelijck vonnis. 544

Het droevigh aenfchouwen der verdoemde. 545

Benauwtheydt derboofe menfchen inhethctftc oordeel. 547 Dan fullen alle dingen naerhare weerde geacht worden. 548

Alle dingen vermanen ons tot het oordeel. 548

In den dagh des oordeels fullen alle verborgen faken des vvereldts voor den dagh gebrochr worden. i 30

Ootmoedi^.^eydu W'atdeootmoedigheydcis. 352

Bemerckmghe van de ellenden der menfchen dienende tot de oot- moed iglicydr. , 355

Slinn 3 Hoe

TAFEL.

Hoe nootfakclijck dat defe deughc is. 357

Pradlijcke om ly lelven inde ootmocdigheyt te oeffenen. :^ 60 Den ootmoedigcn menfchis naerde ziele gelijck een nieuw-gebo- ren kint. 360 Trappen van de ootmoedigheydt. 362 Syisecnteeckenvandeuytvcrkorcn. 833 Overgeven fijns fdfs . ^Xtt OOCli / "Wil des mcnfch ende ghelijckformigheydt n:iet den Goddelijcken. Het overgeven fijns felfs is een groot goet. 805 Hetbrenght Trede in onfe ziele ende veel andere gaven. 826 Hoc den S.Ignatius ende de H.Geertruycdithebbe geoefFent. 827 Het IS een teecken der uytverkoren. 834

Overfte.Overheydt. Die in ovcrhey t zijn moeten voor al de Godtvruchtigheyt beneer- ftigen. 298

Defondé der Overfte in de krijg beletten dilymael de vid:Qrie.298 Alle Overheyt komt van Godt. 299

Den Overfte blijft borge voor fync onderfaten. 423

De Overfte moeten de andere met goet exempel voorgaen. 4 24 De Overfte moeten hunne onderfaten groot achten. 427

d' Ootmocdigheyt moet met de Overheyt verfaemt worden. 427 De Overfte moeten beforgen dat Godt oock van hunne dienaers gcdient worde. 428

In onfe Overft:en moeten wy Godt aenmercken ende eeren. 75'4

Pattentie.

^\H/ Lyden,lijdtfaemheydt,verduldigheydt.

Penitentie.

^itt Sacrament der penitentie, Bicchtc,lijf-kaftydinge,vaften.

Quadeliiften.

De quade luften zijn vergeleken by rafende hondeu. 74 1

Religie y ^ligieufenftaet, leven. Den Religieufen ftaet is den fckerftenendebequaemftenomtot dcvolmaecktheydttekomcn. 80

Defen ftaet weert allebcletfelen, ende door de dry beloftenjneemt u'cchd'occaficnderfonden. 80

In defen ftaet zijn veel behulpfaemheden tot de volrrmecktheyt. 80 De Religie iseenfchole derdeughden. 80

Den Religieufen ftaet brenght geruftheyt inde ure des doots. 8 1 Andere vruchten ende weerdigheytdefes ftaets. 80.8 !• 82

Het leven der Godtvruchtige Religieufen is een oprechte navol-

ginge

TAFEL.

o-inoevande Apoftelijckc mannen, ja oockvan Chriftus. Sz Den Fveligieiis -v^'orck onder de Martelaers gerekent. 85

Den Religieus fal in den dagh des oordeels fitten op de twaelf ftoelenom te vonnifTen de twaelf gedachten van Ifrael. 85

In het Religieus leven is cenebeftandighegheneugh te te vinden, fpruy tendc uy t de dry geloften ,iiyt de t'famen-fprekinge met Godt in het gebedt , ende uy t het lieftelick gclelfchap van d'an- dereReligieufen. 85

De Religie wordt van de HH. Vaders by een aerts Paradijs ver- geleken. 84 Alle andere gcneughten en zijn niet te vergelijcken by die van een geeftelijck leven. 84* Dagclijckfche vernieuwinge des Religieus. 89

'^eynighcydt. In den ftaet des reynighey ts wort groote hulpe gevonden om Godt te dienen ende te behagen. 68

Den ftaet van reynigheyd is bevrijt van de tribulatien des vleefch, vanveellbrgenenqualcn. 69

De groot- weerdigheytdefes ftaets. 6p. 71

De Engelen converferen geerne met de Maeghdekens. 69

De ziele wort door de reynigheyt een Bruydt Chrifti. 69

Privilegiën defes ftaets. ($9

Defen ftaet is den alder- cdelften. 70

Chrifais heeft defen ftaet voor fy felven,fyne gebenedijde moeder M A R I A,voor S.Ian,ende fijne beminfte EÏeyligen verkofen. 70 Chri ft as heeft defen ftaet feer aengcraden door fij nen Apoftel en- de door fy felven. 70 De blijdtfchap defes ftaets. 70 Chriftus en heeft hem met niemant foo gemey n ghetoont als met de maeghdekens. 70 Tot defenYtaeten moet niemant hem begeven , dan die van Godt daer toe geroepen wordt. 7 1 Den val in defen ftaet is feer leelijck. 7 1 Neerftigheydt der HH. Macghdcn om defen ftaet wel te bele- ven. JZ Pradijcke of maniere van leven voor eene maghet , voor-gheftelt door een t'famen-fpreeckinge met dcnH. Engel onfenbewaer- der. 7^ 7S7^*77'7^ T^fig7ititie. ^itt Overgeven fijns felfs. Wille des menfch endevereeninge met den Goddèlijcken.

J3 n u 4 J^^

TAFEL.

J^ep tot ccnigenjlaet.

^iCt Religie, VolhcrdighcydrjVerkicfcn.

Het is feer forgelijck niet te leven naer deneyfch zijns roeps, 93

Dic naer fijnen roep niet en leeft is ongeiuft. y 2

^ofen-hoeykcii.

Maniere om het felve devotelijck te Iclcn. g^p

"Vijiïhienmyfteriendaer toedienende. g^o

I{ulle des herten ^m Vrede.

J^ijckdcmmen. ^ICt 'rijdclijck goec.

Sacrament der Penitentie, (3c.

Het is een middel door den wekken den londaer wedcron-i keert

rot: Godt endc fync faiigheydt. ut

De dcelen der penitentie. li i

H. S-tcYamentcnende h.iergcbrtty ;/^.

Het is ccn teken der uytverkor<:n, neerftelijck deH. Sacramenten

te gcbruycken. 8^4

Maniere om het H. Sacrament dagclijcks te groeten. 863

Schiet'Gcbe>deke7}s. ^DCCftt Gebedt.

Scrupnlen ■ Scrupileujheydt,

\yaer uyt darmen kan bemcrckenottelcrupuleufncydtendc bc-

nauwtheyt des genen van Godt oft van den diiyvel komt. 14.6

Bedeylingc der ferupulen in dry foorten.- 147

Rcmedicn tegen de dry foorten van ferupulen-. 1 47. 1 4 8

Den IcrupulcLifcn moet op zijn eygen verftant niet llcnncn , noch

fijnen cy;.';cn wille volgen. 149. i J7

Hy rroct alder-mccll des duyvels in-ghcven door yerfmaden ver-

V. innen. 150

In wat maniercii, endc aen wien hy dequadeghcdachtenmoec

biechten. 150

Hy moet fchouwcn het gefelfchap van d'andere fcrupideufe. 150

Hy moet hem wachten van het lefcnderboeckendievandcfon-

den ende de confcientie handelen. 1 > o

Boven al moet hy fijnen Biecht-vader ghehoorfacm zijn wilt hy

vidloric verkrijgen. 148. 151.156

Andere ocftcningen voorden fcrupulevifen cnde bedrnckte zieje,

I5M53I54

SeegbhJcrheydt,

M'acdefecghbaerhcytis. 407

Dcfc deught verweckt tot Godtvruchtighey t. 4 1 o

Seeghbacrheyt van den H. Gregorius 1 haumaturgis» 4 1 o

Si^cghbaerheyt onfcs Salighmakci s ende der tjeyngcn* 4 ï i

De

TAFEL.

De feeghbaerheydt moei oock in onfe cenigheydt onder-houden

worden. 415

De (ieckten moeten van de handt Godts ontfangcn worden. 874 Den liecken moec zijn betrouwen ghchccl op Gout ftellen ,niet op

de Dod:orcn. 874

Den fiecken moet meer beforght zijnvcoTde ziele dan voor het

lichacm. 874

Hoe hy hem draerhen moet in zijn iieckre, ende wat dat hy moet

voor al benecriiigen. 876. 877. 878 879. dcc,

!^idc des msnf.h.

Hy is een beeldt ende een vvoon-plaetle van Godt. 749

De dry krachteq onfer ziele zijn als dry tafereelen. 756

De H. Catharma van Scnen macckte Godt een kamerken in hare

ziele. 749

Sinnen des menfthjfinnelijckhcyde. De mcnfchelijcke finnen en worden noyt verlaedt. 529-8 tZ

Maniere om fijn linnen te vergaderen. 8^8

Als de kloeke ilaet, ende op andere tijden. 85*8

De poorten der finnen moeten wel be waert worden. 1 8

Sobeiheydt, ^tCt Matigheydt, Vaftent Sonde,

De fchande volght de fonde. 5 13

Groorheydtderdagelijckfche fonde. 227

Klcyne Ibnden beletten dickmacls grootc faken. 229 De ibnden der geeftelijcke perfooncn zijn feer fchadelijck. 280

De fonde is een monfter. 519

Den ftact der fonde is beklagelijck ende vol perijckels. loz

Volhen voor de fonde. ^!Ct Voldoen.

Street v.m leven, ^kt V'olherdigheyt verkiefen.

Een yc^^cli jck moet met fijnen ftaet te vreden wefen ende fy felven

daer inneverlterckenoft anders maecktconfufie. 92.95

De veranderinge des flaets is feer forgelijck. 93

SuyverhcydL ^ICt Reynigheydt.

De weerdigheydt van de Suy verheydt. 3 96

De Privilegiën der Suyverheyd. ^^j

Tecckenen der Suy verheydt. ^99

Sityverem^yninge.

Wat de fuyvere meyninge is ende hare bedeylinge» 7^ l

Trat'pen der fuyvere meyninge. 7 j <f De eygen liefde bederft alder*mecft de fuyvere meyninge. 724

^nn f Hec

TAFEL.

Het oeffenen der fuyv'ermeyninge moet fonderghewek ghefcbic-

den. 7j^

Tecckenenvanecnfuyveremeyninge. ' 735

Sonder defe en zijn geen wercken verdien ftelijck. 736

Hetisfeerprofijtelijck in alle wercken veel goede meyningentc

hebben. 732

De goede meyninghc maeckt het werck goet , d'welck in fy felven

goet noch quaet en is. 732

"Wonderlijcke kracht van de goede meyninge. 73 3

Een werck met goede meyninge ghedaen gact alle andere verre te

boven. 738

Groote fchade der gener die gheen goede meyninghe en hebben in

hunne vvercketi.' 739

Tentatien. ^tCt Bekoringe. Tentatien in de fieckten ende ure des doodts. 884

Remedien tegen defelve. 885^

Tijdt ende fijne kpftelijckj:)cydt. Den tijdt van deughden te doen moet waergenomen worden. 259 De weerdigheyt van den tijdt. 417

Het verqniften des tijdts fal ons berouwen. 417

Die den rijdt verquiit is cenenonwijfen koopman. 418

Men moet met den tijdt d'eeuwigheydtkoopen, 419

Alle dingen moeten op fijnen tijt beneerftight worden. 42 1

Den verloren tijt is onvv^ederroepelijck. 642

Tijdthjcke goederen. Waer toe defe den menfch gegeven zijn. ^ 86

Dry Iborten van menfchen,op verfcheyde manieren defe goederen

gebruyckende. 387

Men fal van defe fcherpe rekeninge moeten geven in den dagh des

oordeels. 388

In de bedeylini^he zijnder goederen moetmen den wille Godts on-

derfoecken. 590

Tijdelijck goet en is het oprecht goet niet. 3 93

Traeghcydt in de deught, Hoe fchadclijck dat diQÏo: traegheydt is. 250

"ïeeckencn van geeitelijcke traegheydt. 254

Traegheydt ende flappigheyt is'den oorfpronck vanden geeftelic-

kenval. * 266

Vagcvyer, De liefde rot de zielen in 'cVagevyer. 287

Hoegrouwelijck de pijnen des Vagevyers zijnt 287

W'aerom

TAFEL.

Wacrom dat defe zielen lijden. 288

Hoe die te helpen zijn. 290

V^iÜen. ^tCt Matigheydt. By na alle de Heylige n zijn ' t Vaften tocgedaen gcvveeft. 162 Chnftus lelve heeft ons keren vatten. 1 63

VcrMdighcyt. ^itt Lijdtfaemheydt. De deiight van verduldigheyt is een yegelijck van noode. 694 Verduldigheyt in cygen ongeval oft lijden, 695

Verduldigheyt in ander lieden gebreken. 69 1

Vereeninge met Godt. ^ÓeCht/ Overgeven fijns felfs wille, &c. Hoc dat de eenigheyt met Godt verkregen wordt. 629

\Vy vereenigen ons met Godt door de 3 . krachten onfer ziclen.643 Vereeninge onfer vvercken met de wercken ons Heeren, 743

Vcrheeringe met onfen naeften. Vermaninghe van den S. Pater Ignatius tot eene goede verkeerin- ghe met onfen naeften. 412

Fauten en gebreken in het omgaen met onfen e\-en-naefteii. 4 1 j Vèrkjefen eenenftaet. ^Xtt Staet van leven,volherdigheyt. Beraetomcenen ftaet te verkiefen. 41

Wat dat wy moeten aenfien in het verkiefen. 68

Veel menfchen guen eeuwelijck verlooren door dien dat fy verkie- fen eenen anaeren ftaet dan daer fy van Godt toe gheroepen zijn. , , ^ . 4i

Het verkiefen moet rijpelijck gefchieden. 43

In 't verkiefen des ftaets moetmen volgen de infpraecke Godts ,en niet fijne quade luften. 43

Maniere om tot kennifTe des ftaets te komen tot den wekken wy geroepen zijn. 44-45

Die fonder Godts raedt eenen wegh oft ftaet des levens verkieft,is altijdt bevreeft ende ongeruft. 46

Het milliaegt Gode feer dat yemant fonder fijnen raetverkiefe.46 Pradlijcke om eenen ftaet te verkiefen. 4B. 49. 50

Verkiefen eenen vermaender. Het is profijtelijck eenen vermaender lijnder ghebreken te verkie- fen. 676 Vernieutvjrjge fijns felfs. Oeffeninge van de vernieuvvingelijns felfs. 642 Verfcheydcn bemerckingen daer toe dienende. 643 . 644 Pradijcke om te verkrijgen vernieuwinge des herten, 647

Manie-

T A F E L:

Maniere om fy fclvcn te vergaderen oft rccoUigcrcn. 648

Veniicu\vini.^e der nieuwe propooften. 6^^, 674

Verjlcrvinge. Wat de verftervingc is, cnde hoe nootlakelijck. 300» 301

Tweederley verllcrvinge. 501

Verftervinge \an eygen'liefde ende wille. 302. 30?

Verftervingevaney«5engoetduncken en eergierighcyt, 304. 306 Den bedorven mcnlcli wordt door haer hermaeckt. 307

De vcrltervinge is eene aengenanie offerande aen God. 308

Sy dient tot voldoeninge der Ibnden. 309

Vcrfterven der quade gcnegenthcden. • 313

Vyanden. \Vy moeten onfe vyanden bemmnen^ende de pradijcke om het fel-

ve wel te doen. 772

Voldoen , voldoeninge voor dcfond^n, Dryderley wercken van voldoeninge. ^ 1 5 8

De kracht deler wercken. 158

Vclhsrdighjydt in de deught, Wat de volherdighey t is,en hoe nootlakelijck. 448 • 449

Sy macckt de goede wercken licht. 45*0

I>of der ftantvaftigheyt. " 45'6

PradlijCxke om te volherden in 't begonnen goct. 458

Vbiherdiohcytinfjjnenroep, ^ict Roep. Yegelijck moet in iijnen roep volherden. '" 92

Menmoet fijnen roep verfccckeren met goede wercken endenaer

gcencn anderen ftaen. 9 3

\Vy moeten Godt voor leydts-man nemen in den aen-ghenomeu

wegh. 93

Waerom datmen volherdigheydt moet ibecken in fijnen eerilen

roep a 1 wac r h y llec h t«i- 9 4

Die fijnen roep verlaet maeckt fy felvcn onbcquacm tot het rijcke

Godts. 94

W'aer uy t dickwijls fpaiyt de wanckelbaerhey t dos roeps. 9 5

Volmaccktheyt dcslcvcns, vobnaeckte. Ecnen korten regel ende wegh tot de voimaecktheyt vooralle fta-

ren. ' 13-87

Waer in de voimaecktheyt mccft g jlegen is. 79 ■ (5 27 850

Een yegelijck is verbonden tot de volmaecktheydt te trachten. 79 Daer zijn verfcheyde weghen ende liatcn tot de volmaeckpheydr.

79 Het is fecr forgelick eencn anderen wegh on ilaet te vcrkieien dan

den

TAFEL

den geiicii daer Godt ons toe roept. 80

Ecract van de neerftigheyt die wy doen tor de volmacckthcyt.21 $ Den menfch foeckt in alles het volmaecktfte , behalven in 't ghenc dat de ziele aengaet. _ 217

Hy en moet niet voor goet gerekent worden , dic niet beter en be- geert te worden. 219 Beietfelen in den wegh der volmaecktheydt. 226 Eenvolmaeckt menich en heeft anders niet dan Chriftus. 630 Den volmaccktcnvintende eert Godt in alle dingen. 631 Deongheleerde konnen oock feer wel tot de volmaecktheyt gera- ken. 633 Acht trappen der volmaecktheydt. 634 Ecnen anderen korten regel om de volmaecktheydt te verwerven, vandenS.P.Ignatius. 635 Befchrij vingc van een gecftclijcken en volmacckten menfcE. 636 Volmaecktheydt is de opperfte wijihcydt. 63 7 De volmaecktheydt is den verloren penniack, de koftclijckc peer- Ie, den verborgen rchar,&:c, 637. 638 De volmaecktheydt IS het rijckeGodts, daerwy daghclijcks om bidden, cnde fy maeckt ons Koningen. 6^8 Sy macckt ons kmderen en vrienden Godts. 639 Waer uy t darmen den voortganck fal bemercken. 644.685

Vrede des herten. ^|ct Geriiftheydt , &c.

In God alleen is den oprechten vrede en vermaeck des herten.8 1 6

Den vrede des herten fpruyt iiyt de vereeninghe van onlcn wille

met den Goddelijckcn. ' ^ 803

Den vrede des herten is te vinden in hec verfmaden aller ghefcha-

pen dingen. 820

Den vrede des herten wovt alleen van de ootmoedige gefmaekt.27

Alle creaturen t'lamen konnen den menfch delen viede des herren

niet geven. 815

VytvcrJ^ren.

Teeckcnen der uy tverkoren. 830

JVcduive , ï^^eduivclijcks-' /?»'?• God t proe fi de weduwen oft fy hem beminnen . 6q

Defen ftaet 2;aet den Houwelijcken te boven, ende wacrom. 6 1 Delen ftaet is bequacm om Godt te dienen, 61

Godt draeght fonderlinge forge voor de Weduwen. 6z

Judith om de v»'cdnwelijcke fuyverheydt, is verkofen gheweeft om het volck van Iliael te verlolTen. 6^

Dp H. M^ IvlaiuA is een veerbeek alici waluwen'.. 6 2

Hoe

TAFEL.

Hoe de weduwen haer leven moeten fchickcn. èz

Lof der Godcvmchtighe weduwen Anna ende Judith. 65

Sy moeten haer wachten van de begeerlijckheydt der rijckdom-

mcn. ' 63

Verfcheyden prac5tijcken ofc regelen voor haer. 65.66. &c.

Wereldt, ÏVerehitfchc en Je vsrgatjck^clij cke 'dingen. e^OCCÖt OOCli Creaturen. Perijckclenderwereldt. 2o8

Bedroch ende archliftighcydt der wercldt. 208

Ydelheydtendeverganckelijckhcydt der wcreldt. 551

Alle wercltfche laken en konnen den dorft der ziele niet blufTchen,

maer wel vermeerderen. 575

De geneughre der wcreldt doodt de ziele. 577

De weegh-lchael der wercldt is vallch. 52 1

Hare gencughte isonfuyver, ende verandert de menfchcn in hee- ften. 573 De werelt is een vertoon-plaetfe , de menfchen zijn de Comedian-

ten, wie dat hier prijs behaclt. 95

Het verfmaden der ghcfchapen dinghen, brcnght meer vermaecks

dan het genieten der felver. 8 1 9

De gencughte des wereidts is kort, met veel arbeydts vcrmengelt,

endeen verfaedt niet. 815*. 816. 8 17

Door wereldtfche dingen en kan onfe ziele niet verbetert worden,

noch ruftc vinden. fé 5 . 8 1 8

Hope ende vreeie van verganckelijcke dinghen, beneemt de rufte

des herten. BzS

WcYcken, In alle wcrcken moetmen dry laken bemerckcn. 68^

Onfe werckcn mioeten van te voren bedacht zijn. 689

Bcdeylinge onfcrwercken voor den geheelcndagh. 687. 850

Wat datter van noode is , op dat onlè wcrcken goctcnde vcrdien-

ftighfoudeuzijn. 71*8.850

Middel om onle werckcn te verbeteren. 850

Hoe dat wy onfe wcrcken moeten beginnen ende eyndcn. 482 Wilk des menfchy ende vereeninge met den goddelijch^n, ^Xtt Overgeven fijns fcifs. Onfen wille moet over-een-komen met den Goddelijcken. 80 j De vereeninge onfeswiis met den Goddelijcken, isdenkortften

wegh tot de volmaecktheydt. 803

üyt defe vereeninghc des wils , fpruyt eeiien gcftadigen vrede der

zielen. 803

Die

T A F E L.

Die fijnen eygen wille volght is altij t ongeruft , ende moet veel té'*

genheydc verwachten. Sop

Die den Goddelijcken wille volgen , heeft altijt occafie van blijdt-

fchap. 8iZ

Het is eene foorte van dieverye, fijnen wille vanden Goddelijcken

te verfcheyden. 814

Woorde Godts.

Liefde tot het woort Godts,is een teecken der uytverkoren. 834

S'?'XaveriUs. Sijnen yver der zielen. 675

Synen raet om de hooveerdye te verwinnen. 6yj

Ydelkydt. ^ütWcreldt. De ydelheydt vertoont haer in de ure des doots. 642

In alle tijdelijcke fakenis vdelheydt. 819

Yver der pielen. Den yver der hielen behoort ons een verweckfel te wefen tot de volmaecktheytit. 29^

Pradijcke om den yver der zielen te oeffenen. 296

Eynde des T^.feis.

SUMMA PRIVILEGII C^SAREI,

"C ERDINANDUS,divinafavenre dementia, cledlus Rorn. **- Imperator, femperAuguftus diplomate fuofanxit , nequisli- brum cui nomen V I A V f T ^ i£ T E R N iE, auaore I{,P.AnUf' nio Sucqtict.Soc. ]ESU S.Kerdote,ipeï totum Romanum Imperium,auc rcgna acProvincias Imperio fubjedtas prater Typographi , quem ad hoc ipfe deligere voluerit, voluntatem , intra decennium impri- mar, velimprimi curet. Quifecüs faxit, pratter exemplariumcon- fifcationem, decem marcharum auripuri fifco Csefareo inferenda- rumpoenamulrabitur , utilatiüspatet inlitterisdatisViennae,die V I. Martij, aunoM. DC XX.

Sigmt, FERDINANDUS. AdmAttdatum S* Capr» l^ajejïatispro^rium VM.L.VonUlm. R. Queftenbergh.

Summa Privilegii Princ 'fiim Bclgarum. A LBERTUS & ISABELLA CLARA EUGENlAj ^■^ Archiduces Aullrix, Duces Burgundise, BrabantisCj^cc Sere-

niffimi

nïflimi Bclgamin Principes , diplomate fiió faiixerunt , ne quis li- brumcuititulusVIA VlTiE JET VA\1>^ JE, aK.V.AmrnoSuc^ q»eti Soc. Jiisv , inProvmci^Fl ndro BelgtidProvifxizli coirï\)o[mmi, prjcter cjuldem voUmtatem nllo modo in Bclgio inrra decennium imprimat , aut alibi tcrrarnm impreilum in bas infcrioris Gcrnia- nia^ditiones iinportct-,vcnaIcmvc habcat. Q-ai Iccüs faxitjcontilca- tione librorum,^ alia gravi posna miüiabi:ur,ut latiiis paucr in li:- teris datis Bruxclla; Xl 1 1. Dccembris, anno M. DC. X I X.

Sionat. Stccnhuvie,

Facultas /^ P. P^wpofniProviucialis Provincüe Fianlro "Bclgkce.

T Ibriim VIA V IJ FE JETEVkI^IE infcri^mim, ScaR.P. -■-'Anconio Sucquct Socictatis noftra,' conFeclum^acque a dcftina- tis arbitris led:iim & approbatLim,co;o Carolus Scribani Sccieratis JESU per Flandro-Belgicam Piovincialis.ex auc5loritate Admodum R. P. N. Generalis Miatij Vitellelci in liiccm prodire permitto ; Sc conccdo facultarem typis ciim mandand i. In cujiis rei üdcin hafcc- nianumca fubfcripraSjöc figillo officij mcimunitas dedi Antuerpix, lO.JuHj, anno 1619.

Carolus Scribani.

APPROBATIO.

Llher hk i4riptus VIA WITJE .ETERN^, auclore i^. P Ancnio Sucquct Sockt.'tis ]ESV'Theologo,cft doclus ,^ r.ihjifi devo- iionem fpirat, acfimnl ad orationem wft'gAt, ut etiimdociiores viam medita-' tiortumfacillinièpcr hunc invcniant Qu.ire onMi ^udio ndnitendum pno , ut typis mandetur,-iHo tn^lmium haminum üianusPtfveuiat.Quod teftorz^Jti' iy.amo 16 19.

F.gbcrtus Spitholdius S.T.L.Canonicus & Plcbanus Ancuerpicnfis.

/^ Um prior edido libri hu.jiis jam diftradla fit,petieriiqne,Hcnri- ^^ce Aercfens, uc cundcm rypis dcnuu pofils recudere, diligcntias TLicc üdens, poreftatcm tibi facio jiixta pnvilegiiim Scrcnili, Belgij Principiun. Aaruerp. 4. Februarij 1622.

Antonius Süc qjj e t. T A N T \V E R P E N,

I

I

'iï