MASTER NEGATIVE NO. 91-80116-16

MICROFILMED 1991 COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES/NEW YORK

as part of the *Foundations of Western Civilization Preservation Project"

Funded by the NATIONAL ENDOWMENT FOR THE HUMANITIES

Reproductions may not be made without permission from Columbia University Library

COPYRIGHT STATEMENT

The copyright law of the United States -- Title 17, United States Code -- concerns the making of photocopies or other reproductions of copyrighted material...

Columbia University Library reserves the right to refuse to

accept a copy order if, in its judgement, fulfillment of the order would involve violation of the copyright law.

AUTHOR:

MITTELHAUS, KAHL

TITLE:

DE PLUTARCHI PRAE- CEPTIS...

PLACE:

IVRATISLAVIAE]

DATE:

[1911]

Master Negative ff

COLUMBIA UNIVERSITY LIBRARIES PRESERVATION DEPARTMENT

BIBLIOGRAPHIC MICROFORM TARGET

Original Material as Filmed - Existing Bibliographic Record

-

82gP71 5 Karl

28 Mittelhaus, Karelus: De Plutarchi Praeceptis Gerendae Rei- v 4 publicae. (Bzeslew 1911: Nischkowsky.) 60 S. 8^ Berlin, Phil. Diss. v. 28. Sept. 1911, Ref. v. Wilamowitz-Moellen-

dorff, Diels

[Geb. 24. Okt. 77 Kreuzburg O.-S.; Wohnort: Breslau; Staatsangeh.: PreuBen; Vorbildung: Magdalenen-Gymn. Breslau Reife M. 95; Studium: Breslau 2, Bonn 6, Leipzig 4, Berlin 10 S.; Rig. 20. Juli 1 1.] [U 12. 300

Restrictions on Use:

TECHNICAL MICROFORM DATA

ΜΚ ΝΝ RAND. Ji .. -.:..

IMAGE PLACEMENT: I I IIB DATE FILMED: INITIALS. 9.2] FILMED BY: RESEARCH PUBLICATIONS, INC WOODBRIDGE, CT

nd Image Management

, Suite 1100

Association for Information a

Silver Spring, Maryland 20910

1100 Wayne Avenue

301/587-8202

Centimeter

Iz 22 20

28.

1

ΕΞ [EE m

ΞΞΞΞ 3 - 3.6

L I m 1

4.5 Dine

MRNUFRCTURED TO RIIM STRNDRRDS

BY RBPPLIED IMRGE, INC.

De Plutarchi Praeceptis &erendae leipublicae.

————— €

Dissertatio inauguralis quam

ad summos in philosophia honores impetrandos

consensu et auctoritate

amplissimi philosophorum ordinis

in alma litterarum universitate Frideriea Guilelma Berolinensi

scripsit

Karolus Mittelhaus

Silesius.

Promotio sollemnis habebitur die 28. Sept. 1911.

L Quae ratio intercedat inter Plutarchi libellos ,Àn seni res publiea gerenda sit^ et Praecepta gerendae rei publieae^ quaeritur

IL. Quae ratio intercedat inter Plutarchi vitas parallelas et

ἱ ᾿ : »Ῥτδθοθρία gerendae rei publicae quaeritur De dissertatione ad ordinem rettulerunt III. Quo tempore Plutarchi , Praecepta gerendae rei publicae" Udalricus de Wilamowitz-Moellendorff adip dei ἀν... occur gus

Hermásuus THU IV. De Theophrasti Πολιτιχοῖς πρὸς τοὺς χαιρούς vestigiisque doctrinae Peripateticae . . . -- - - * * - - *

V. Appendix eritica et exegetiea . . -

Typis expressit R. Nischkowsky, Vratislaviae.

I.

Quae ratio intercedat inter Plutarchi libellos ,, An seni res publica gerenda sit* et ,Praecepta gerendae rei publicae* quaeritur.

Quo vitae tempore Plutarehus libellum ,AÀn seni res publiea gerenda sit^ composuerit dubium esse non potest. Dicit ipse in initio operis (p. 783 C) se multa seeum reputasse περὶ τῆς πρεσ- βυτιχῆς πολιτείας, quarum reputationum non vult expertem esse amicum suum et aequalem Euphanem, ὅπως μηδέτερος ἀπολείψει τὴν μαχρὰν συνοδίαν μέχρι δεῦρο χοινῇ προερχομένην μηδὲ τὸν πολι- τιχὸν βίον ὥσπερ ἡλιχιώτην xai συνήϑη φίλον ἀπορρίψας μεταβαλεῖται πρὸς ἄλλον ἀσυνήϑη xai χρόνον οὐχ ἔχοντα συνήϑη γενέσθαι xai οἰχεῖον, ἀλλ᾽ ἐμμενοῦμεν οἷς ἀπ᾽ ἀρχῆς προειλόμεϑα, ταὐτὸ τοῦ ζῆν xai τοῦ χαλῶς ζῆν ποιησάμενοι πέρας" εἴ qe δὴ μὴ μέλλοιμεν ἐν βραχεῖ τῷ λειπομένῳ τὸν πολὺν ἐλέγχειν χρόνον, ὡς ἐπ᾽ οὐδενὶ χαλῷ μάτην ἀνηλωμένον. Quamquam his quae protulimus verbis omnis de aetate amicorum tollitur dubitatio, tamen eonferas alium huius libelli locum p. 794 B, ubi enumerat Plutarehus munera publiea, quibus Euphanes fungatur. Ex his ipsis muneribus Euphanem, eum a Plutarcho hoc aeeciperet opuseulum, iam pro- veetum fuisse aetate apparet: χαϑάπερ ἣν σὺ νῦν ᾿Αϑήνησι peta- χειρίζῃ τῆς ἐξ '"Ape(ou πάγου βουλῆς ἐπιστασίαν xal νὴ. Δία τὸ πρόσχημα τῆς ᾿Αμφιχτυονίας, ἥν cot!) διὰ τοῦ βίου παντὸς ἣ πατρὶς ἀνατέϑειχε (οἵ. 785 C τὰς ἐν ᾿Αμφιχτυόσι προεδρίας ἀπολιπών ef. Mommsen, Rómische Geschichte V? p. 233?). Hue quadrant quae de Plutarchi ipsius aetate concludenda sunt ex his verbis (792 F): xai μὴν οἶσϑά με τῷ [Πυϑίῳ λειτουργοῦντα πολλὰς [υϑιάδας 3) ἀλλ᾽ οὐχ ἂν εἴποις οἰχανά σοι, ὦ [ἰλούταρχε, τέϑυται xal πεπόμπευται χαὶ χεχόρευται, νῦν δ᾽ ὥρα πρεσβύτερον ὄντα τὸν στέφανον ἀποϑέσϑαι

1 Pro vulgata lectione eo: Sauppe, de amphict. Delphica p. 12 legendum esse contendit μοί, quem secutus est Wachsmuth, Einl. in d. Studium d. alten Geschichte p. 2145.

?) Pomtow, Neue Jahrbb. 1889, p. 553 cirea annum p. Chr. n. 95 Plu- tarehum Apollinis sacerdotem factum esse putat. Videmus Plutarchum, cum haec verba scriberet, iam πολλὰς Πυϑιάδας hoc munere functum esse.

l

m Ms au

*

M M , $ —- »ὄ. 3 Ἁ ^ u , ^ »! * xai τὸ χρηστήριον ἀπολιπεῖν διὰ τὸ γῆρας“. οὐὔχοῦν μηδὲ σεαυτὸν

Ὁ Ὁ

οἴου δεῖν, τῶν πολιτικῶν ἱερῶν ἔξαρχον ὄντα xal προφήτην, ἀφεῖναι τὰς τοῦ Πολιέως χαὶ ᾿Αγοραίου τιμὰς Διός, ἔχπαλαι χατωργιασμένον αὐταῖς. His omnibus loeis comparatis Plutarchum, eum libellum ,An seni res publica gerenda sit^ aequali nobili mitteret, in seniorum numero fuisse luce est clarius. Atqui inter hoe Plutarchi opuseulum et libellum qui inscribitur ,Praeeepta gerendae rei publieae^ plurimae intereedunt similitudines. Saepe Plutarchus eisdem utitur exemplis, saepe eaedem vel similes occurrunt sen- tentiae, saepe ipsa verba eadem sunt. Quas tot similitudines in ceteris Plutarchi seriptis non solum moralibus, sed etiam politicis frustra quaeres. Immo plane aliud scribendi genus adhibetur in ceteris qui exstant Plutarchi libellis politicis, dico , Maxime eum prineipibus viris philosopho esse disserendum" et ,Ad principem ineruditum*, qui divino quasi spiritu elatam et dithyrambicam magis exhibent dieendi formam (ex. gr. 780 D—F) et saepe Stoicae doctrinae aperte ostendunt vestigia (ex. gr. 777 C). Sed de horum operum natura atque indole non est huius loci agere. Hoc unum monebimus hos libellos suamquemque traetare materiam, ea vero de quibus agimus scripta a Plutarcho quasi epistolas ad amicos, hie Euphanem, illie Menemachum, data esse saepiusque rem propositam ita tractare, ut Plutarchum amicorum studia et eondiciones respexisse manifestum sit, ut infra videbimus. Ex his autem quas diximus quarumque mox uberrimam proponemus eollectionem similitudinibus non possumus non concludere et eodem vitae tempore hos duos libellos a Plutareho conscriptos esse et ex eisdem eruditionis thesauris Plutarchum.sua derivasse. Iam transeamus ad singula:

Similitudines verborum. 783 C χρόνον οὐχ ἔχοντα cf. 798 B ἐπειδὴ χρόνον οὐχ ἔχεις. 788. παρέχειν αὑτὸν οὐχ ἧττον ἀρχόμενον ὠφελίμως 7, ἄρχοντα οἵ, 816 Ε' τὸ καλῶς ἀρχομένους παρασχεῖν. 783 Ε' οἴχοι σιτουμένους χαϑῆσϑαι xal ἀποχεῖσϑαι cf. 812 B ὥσπερ ἐν πλοίῳ σχεῦος ἱερὸν) ἀποχεῖσθϑαι.

1) σκεῦος ἱερόν 812 B idem est quod 815 D ἄγκυρα ἱερά dicitur. Puto Plutarchum hiatus vitandi eausa 812 B post verba ἐν πλοίῳ vocem σκεῦος posuisse pro voce ἄγκυραν. ἄγκυρα ἱερά proverbii loco dieitur de ultimo

WWE qu

783 F χαϑάπερ ἰῷ σίδηρον cf. 819 Εἰ ὥσπερ σίδηρον μεστὸν ἰοῦ.

784 D Καίσαρος... πολιτεύματα cf. 818 D τοῖς [lepuxAéouc πολιτεύμασι xai τοῖς Δημητρίου.

784 F φιλοτιμίας νόμῳ τὰ πολλὰ xal λόγῳ μετὰ δίκης mepatvo- μένας οἵ. 798 Β παραδειγμάτων ἔργῳ μὴ λόγῳ περαινομένων ϑεατής.

785 C xai τῶν ἱερῶν ὡς ἀληϑῶς ἐξισταμένους ἀγώνων cf. 820 Ὁ ὥσπερ οὐχ ἀργυρίτην οὐδὲ δωρίτην ἀγῶνα πολιτείας ἀγωνιζομένοις ἀλλ᾽ ἱερὸν ὡς ἀληϑῶς xal στεφανίτην (cf. 819 E ἐπεὶ δὲ χοινόν ἐστιν

“ἱερὸν τὸ βῆμα χτλ.).

MM. C

787 B ϑέατρα xal πομπαὶ xai νεμήσεις ef. 821 F αἱ δ᾽ ἀπὸ ϑεάτρων 7, νεμήσεων 7, μονομάχων ψευδώνυμοι τιμαὶ xai ψευδο- μάρτυρες.

793 C πάντα συλλήβδην 1) ἀνατιϑεὶς ἑαυτῷ τὰ χοινὰ πράγματα xai μηδὲν ἑτέρῳ παριέναι βουλόμενος ef. 816 C 7, πάντα συλλήβδην dva- τιϑεὶς ἅμα χαὶ περιάγων ὑπ᾽ αὐϑαδείας εἰς ἑαυτὸν ἐχείνου δ᾽ ἀφαι- ρούμενος ef. 812 E πᾶσαν αὑτῷ τὴν πόλιν ἀνατιϑείς.

793 D ἀπληστία δόξης cf. 812 E ἀπληστίᾳ δόξης in eodem argumento.

793 E μισοῦνται piv γὰρ ὑπὸ τῶν νέων, ὡς οὐ προϊέμενοι πράξεων αὐτοῖς ἀφορμάς οἵ. 806 Ο οὐ προΐενται τοῖς νέοις πράξεων ἀφορμάς ef. S06 E xai τοῖς ἄλλοις νέοις πράξεων ἡγεμονικῶν μετα- διδοὺς ἀφορμᾶς.

795 E 6 παιδοτριβῶν νέον ἐν πράγμασι χοινοῖς xal δημοσίοις ἀγῶσι οἵ. /98 B ἐν πράξεσι πολιτιχαῖς xai δημοσίοις ἀγῶσι.

796 A B διὸ δεῖ πορρωτάτω τοῦ φϑονεῖν ὄντα τὸν πολιτιχὸν γέροντα μὴ χαϑάπερ τὰ βάσχανα γεράνδρυα τῶν παραβλαστανόντων (idem verbum legitur 791 A) xai ὑποφυομένων σαφῶς ἀφαιρεῖσθαι xai χολούειν τὴν βλάστην xat τὴν αὔξησιν, ἀλλ᾽ εὐμενῶς προσδέ- χεσϑαι χαὶ παρέχειν τοῖς ἀντιλαμβανομένοις χαὶ προσπλεχομένοις ἑαυτὸν ὀρϑοῦντα χτλ. Eadem ab arboribus tracta et translata ad homines rem publicam gerentes eorumque discipulos imago re- currit in Praeceptis 805 E τούτων γὰρ ἕχαστος, ὥσπερ oi χιττοὶ

auxilio. cf. Lue. Iup. Trag. 51 ἄκουσον ἤδη τὴν ἱεράν, φησίν, ἄγκυραν καὶ ἣν οὐδεμιᾷ μηχανῇ ἀπορρήξεις. Ultimo uti auxilio apud Plutarchum 815 D est ἄγκυραν ἱερὰν αἴρεσϑαι, apud Luc. Fugit. 13 &yx. iso. καϑιέναι: ἔδοξε δὴ σκοπουμένοις τὴν ὑστάτην ἄγκυραν, ἣν ἱερὰν οἱ ναυτιλλόμενοί φασι, καϑιέναι.

1) De συλλήβδην formula e scholis philosophis petita ef. Wyttenbach

ad 7 E. 1

dee EO dm

τοῖς ἰσχύουσι τῶν δένδρων περιπλεχόμενοι δυνεξανίστανται, προς- δραμὼν ἀνδρὶ πρεσβυτέρῳ νέος ἔτι xai ἄδοξος ἐνδόξῳ, κατὰ μιχρὸν αἰρόμενος ὑπὸ τῆς περὶ ἐχεῖνον δυνάμεως xai συναυξανόμενος ἤρεισε xal χατερρίζωσεν ἑαυτὸν εἰς τὴν πολιτείαν et 806 C ὡς γὰρ οὐ πᾶν δένδρον ἐθέλει προσίεσϑαι xal φέρειν περιπλεχομένην τὴν ἄμπελον ἀλλ’ ἔνια καταπνίγει xal διαφϑείρει τὴν αὔξησιν αὐτῆς, οὕτως ἐν ταῖς πόλεσιν oi μὴ φιλόχαλοι, φιλότιμοι δὲ xal φίλαρχοι μόνον, οὐ προΐενται τοῖς νέοις πράξεων ἀφορμάς, ἀλλ᾽ ὥσπερ τροφὴν ἑαυτῶν τὴν δόξαν ἀφαιρουμένους πιέζουσιν ὑπὸ φϑόνου χαὶ χατα- μαραίνουσιν.

796 B παραχωρήσεσι πολιτευμάτων τιμὴν ἐχόντων οἵ. 808 C πρεσβείαν φιλάνθρωπον οἷον ἡγεμόνος τιμὰς ἔχουσαν.

796 E χἂν μηδέποτε τὴν χλαμύδα περίϑηται cf. 818 E dva- λαμβάνων τὴν χλαμύδα et postea: εὐσταλεστέραν δεῖ τὴν χλαμύδα ποιεῖν.

Similitudines sententiarum.

783 D laudatur πολιτεία δημοχρατιχὴ xai νόμιμος ἀνδρὸς εἰϑισμένου παρέχειν αὑτὸν οὐχ ἧττον ἀρχόμενον ὠφελίμως ἢ ἄρχοντα. De hac re uberius agit Plutarchus in toto capite 21 Praeceptorum, ubi praecipit oboediendum esse magistratibus idque summum esse offieium hominum privatorum divitiis et gloria magistratus pauperes superantium, ubi animadvertendum est Plutarchum haud dubie elatam Menemachi amici, ad quem Praecepta misit, eondicionem speetantem talia tam graviter disseruisse. ef. p. 2. Dieit autem p. 810 E λέγουσι δ᾽ οἱ πλεῖστοι xal νομίζουσι πολιτικῆς παιδείας ἔργον εἶναι τὸ καλῶς ἀρχομένους παρασχεῖν" xai Ἰὰρ πλέον ἐστὶ τοῦ ἄρχοντος ἐν ἑκάστῃ πόλει τὸ ἀρχόμενον" χαὶ χρόνον ἕχαστος ἄρχει βραχύν, ἄρχεται δὲ τὸν ἅπαντα βίον (sie legendum eum Barberino pro χρόνον cf. appendicem) ἐν δημοχρατίᾳ πολιτευόμενος: ὥστε xdAMorov εἶναι μάϑημα xal χρησιμώτατον τὸ πειϑαρχεῖν τοῖς ἡγουμένοις, χἂν ὑποδεέστεροι δυνάμει χαὶ δόξῃ τυγχάνωσιν ὄντες. Sequitur in his Plutarehus Platonis doctrinam, qui primus de ἄρχειν et ἄρχεσϑαι ratione disputaverat de legibus XII p. 762e δεῖ δὴ πάντ᾽ ἄνδρα διανοεῖσϑάι περὶ ἁπάντων ἀνθρώπων, ὡς ὃ μὴ δουλεύσας οὐδ᾽ ἂν δεσπότης γένοιτο ἄξιος ἐπαίνου, xai χαλλωπίζεσϑαι χρὴ τῷ χαλῶς δουλεῦσαι μᾶλλον ἢ τῷ χαλῶς ἄρξαι, πρῶτον μὲν τοῖς νόμοις, ὡς ταύτην τοῖς ϑεοῖς οὖσαν δουλείαν, ἔπειτα τοῖς πρεσβυτέροις τε καὶ ἐντίμως βεβιωχόσι τοὺς νέου. Ad hune Platonis locum alludit Plutarehus, eum dicit p. 806 F ὡς οὐδ᾽

ὡς Bo

ἄρξαι καλῶς τοὺς μὴ πρότερον ὀρθῶς δουλεύσαντας, φησιν ὁ Πλάτων, δυναμένους. His similia in Aristotelis quoque Politicis leguntur III 4 p. 1277a 26 ἀλλὰ μὴν ἐπαινεῖταί γε τὸ δύνασϑαι ἄρχειν xai ἄρχεσϑαι, xai πολίτου δοχεῖ που fj ἀρετὴ εἶναι τὸ δύνασϑαι ἄρχειν xai ἄρχεσϑαι χαλῶς (cf. Plut. 816 F καλῶς ἀρχομένους) et p. 1277b 11 διὸ λέγεται xal τοῦτο χαλῶς, ὡς obx ἔστιν εὖ ἄρξαι αἡ ἀρχϑέντα. Consentaneum est discipulos quoque οἱ diadochos Platonis et Aristotelis saepissime de ἄρχειν et ἄρχεσθαι disputa-

visse. Itaque oí πλεῖστοι ἃ Plutarcho p. 816 F testes afferuntur

eorum quae de hae re Plutarchus ipse protulit. Valde placuisse videtur Plutarcho antithesis ἄρχειν et ἄρχεσθαι, nam saepius ea usus est cf. ex. gr. 780 B οὔτε γὰρ πίπτοντός ἐστιν ὀρϑοῦν οὔτε δι- üdoxsw ἀγνοοῦντος οὔτε χοσμεῖν ἀχοσμοῦντος ἢ τάττειν ἀταχτοῦντος ἣ ἄρχειν μὴ ἀρχομένου: ἀλλ᾽ οἱ πολλοὶ χκαχῶς φρονοῦντες οἴονται πρῶτον ἐν τῷ ἄρχειν ἀγαϑὸν εἶναι τὸ μὴ dpysoüat xx. Ages. 20 Ξενοφῶντα δὲ τὸν σοφὸν ἔχων μεϑ᾽ ἑαυτοῦ σπουδαζόμενον ἐχέλευε (ὁ ᾿Αγησίλαος) τοὺς παῖδας ἐν Λαχεδαίμονι τρέφειν μεταπεμψάμε- νον, ὡς μαϑησομένους τῶν μαϑημάτων τὸ χάλλιστον, ἄρχεσθαι xal ἄρχειν (ef. χάλλιστον μάϑημα 816 Ε' οὐδενὸς ἔλαττον μάϑημα Plato Leges 763 b) Phoc. 15 Plutarchus Phocionem Aca- demicae scholae seetatorem (ef. Phoc. 4 et 14) faeit dicentem apud Athenienses: ταῦτα φοβούμενος ἠναντιούμην" ἐπεὶ δὲ συν- έϑεσϑε, δεῖ μὴ βαρέως φέρειν μηδὲ ἀϑυμεῖν, μεμνημένους ὅτι xai οἱ πρόγονοι ποτὲ μὲν ἄρχοντες, ποτὲ δὲ ἀρχόμενοι, χαλῶς δὲ ἀμ- φότερα ταῦτα ποιοῦντες xal τὴν πόλιν ἔσωσαν xai τοὺς “Ἑλληνας. Comp. Sertorii et Eumenis 1 xai τῷ μὲν ἄρχεσϑαι βουλόμενοι δι- χαίως εἵποντο, τῷ δὲ ἄρχειν μὴ δυνάμενοι πρὸς τὸ συμφέρον ὑπήχουον.

784 Ἐ' ἡμεῖς δ᾽ οἱ νῦν τρυφῶντες ἐν πολιτείαις, μὴ τυραννίδα μὴ πόλεμόν τινα μὴ πολιορχίαν ἐχούσαις χτλ. Similia de pacata sub Romanorum imperio Graeciae condicione leguntur 824 C πέφευγε γὰρ ἐξ ἡμῶν xal ἠφάνισται πᾶς μὲν “Ἕλλην πᾶς δὲ βάρβαρος πόλεμος et 805 A νῦν οὖν ὅτε τὰ πράγματα τῶν πόλεων οὐχ ἔχει πολέμων ἡγεμονίας οὐδὲ τυραννίδων χαταλύσεις οὐδὲ συμμαχιχὰς πράξεις χτλ.

786 E ϑέαμα δὲ xal μνημόνευμα xal διανόημα τῶν ὄντων οὐδὲν ἔστιν ὃ τοσαύτην φέρει χάριν, ὅσην πράξεων ἰδίων ἐν ἀρχαῖς καὶ πολιτείαις ὥσπερ ἐν τόπόις λαμπροῖς χαὶ δημοσίοις ἀναϑεώρησις. Similia 820 A λέγοντες ἐν ἑαυτοῖς ἔχειν ... τιμὴν ἀναλογισμῷ xai περιϑεωρήσει τῶν πεπραγμένων ἡμῖν xol πεπολιτευμένων αὐξανομένην (De textus constitutione cf. appendicem).

RTT λῶ

787 D οὐδεμιᾷ γὰρ οὕτω τιμῇ συμβέβηχε τὸν τιμῶντα μᾶλλον ἣ τὸν τιμώμενον κοσμεῖν, ὡς τῇ τῶν γερόντων cf. 817 B οὐχ εἰδότες οὐδὲ μανϑάνοντες ὅτι τοῦ τιμᾶσϑαι τὸ τιμᾶν πολλάχις ἐστὶν ἐνδοξότερον. οἵ. 44 C. τοῖς γὰρ ἀληϑινῶς xal βεβαίως ἀγαϑοῖς τιμή τε καλλίστη τὸ τιμῆσαί τινα τῶν ἀξίων. Activi et passivi antithesis usitatissima est apud Plutarchum. Adnotavi hos locos: 769 E (ἐρᾶν — ἐρᾶσϑαι), 808 C D, 91 A (ἐπαινεῖν — ἐπαινεῖσϑαι), Phoc. 14 (ἀπιστεῖν — ἀπιστεῖσϑαι), 762 Ο (διδόναι — λαμβάνειν), 781 C, 778 C, Nicias 4 (sü, καχῶς ποιεῖν ---- πάσχειν) 1), 39 C, 715 A (ἀχούειν — ἀχούεσϑαιλ), ef. etiam Aristippum apud Plut. 80 C et Plat. Euthydem. 8044 (ἐλέγχειν — ἐλέγχεσϑαι).

788 C ὅϑεν αἱ πόλεις, ὅταν πταίσωσιν ἢ φοβηϑῶσι, πρεσβυτέρων ποθοῦσιν ἀρχὴν ἀνθρώπων: καὶ πολλάχις ἐξ ἀγροῦ χατάγουσαι γέροντα χτλ. ef. 811 Ε' δεῖ δέ, ὥς φασιν, ἐρῶντι τῷ δήμῳ τὸν πολι- τιχὸν προσφέρεσϑαι χαὶ μὴ παρόντος ἑαυτοῦ πόϑον ἐναπολείπειν᾽ ὃ χαὶ Σχιπίων ὁ ᾿Αφρικανὸς ἐποίει πολὺν χρόνον ἐν ἀγρῷ διαιτώμενος

(ef. 795 A).

789 D τοὺς δὲ τοῦ Βουλαίου xai ᾿Αγοραίου xai [Πολιέως Διὸς

ὑπηρέτας et 792 Ε' ἀφεῖναι τὰς τοῦ Πολιέως xai ᾿Αγοραίου τιμὰς Διός οἵ, 819 E ἐπεὶ δὲ χοινόν ἐστιν ἱερὸν τὸ βῆμα Βουλαίου τε Διὸς χαὶ Πολιέως χαὶ Θέμιδος χαὶ Δίχης.

In libelli ,An seni res publica gerenda sit^ capitibus 19 et 20 (793.C — 794 A) loquitur Plutarchus de eis negotiis quae senem rem publicam gerentem deceant. Omnia universim in se recipere munera publiea non solum molestum esse seni et laboriosum, sed etiam odiosum: μισοῦνται μὲν γὰρ ὑπὸ τῶν νέων, ὡς οὐ προϊέμενοι πράξεων αὐτοῖς ἀφορμὰς μηδ᾽ εἰς μέσον ἐῶντες προελϑεῖν, ἀδοξεῖ δὲ παρὰ τοῖς ἄλλοις τὸ φιλόπρωτον αὐτῶν xal φίλαρχον οὖχ ἧττον 7, τὸ φιλόπλουτον ἑτέρων γερόντων καὶ φιλήδονον (793 E). Itaque fugiet ὃ πολιτιχὸς γέρων non necessaria officia et, exiguis levibusque negotiis neglectis, seriis se servabit. Minime enim iuvenum δια- χονιχαὶ λειτουργίαι senem decent. His simillima leguntur in Prae- ceptis 808 B C maximeque in capite 15, 811 C—E. Inter hunc loeum et libelli ,An seni" capita 19 et 20 summa non solum sententiarum sed etiam verborum exstat similitudo (cf. 793 F ἀφέξεται τῶν οὐχ dvaqxa(mv ... ἐν δὲ τοῖς μεγάλοις αὐτὸς

1) οἵ, Aristot. Eth. Nie. IV 1 p. 1120 ἃ 11 τῆς γὰρ ἀρετῆς μᾶλλον τὸ εὖ ποιεῖν ἢ τὸ εὖ πάσχειν. Eth. Eudem. p. 1240 a 35 ff.

baee, does

ἀγωνιεῖται προϑύμως cf. 811 C D ὥσπερ f, Σαλαμινία xai ἢ Πάραλος οὐχ ἐπὶ πᾶν ἔργον ἀλλ᾽ ἐπὶ τὰς ἀναγχαίας xal μεγάλας χκατε- σπῶντο πράξεις, οὕτως ἑαυτῷ πρὸς τὰ χυριώτατα χαὶ μέγιστα yp7,o9a:), id unum interest, quod quae universim de πολιτιχῷ in Prae- ceptis dieuntur, in libello ,An seni^ ad γέροντα πολιτιχόν trans- feruntur. ;

Quae 795 A B de senis rem publicam gerentis eum νεωτέροις commercio proferuntur reeurrunt in Praeceptis p. 809 E F, sed ad

. hominis politici eum civibus commereium tralata.

In libelli ,An seni^ capitibus 26 et 27 laudat Plutarchus eorum πολιτείαν, qui nullo publico munere vel offieio suscepto πολιτεύονται del (796 E ΕἾ τῷ παρορμᾶν τοὺς δυναμένους, ὑφηγεῖσϑαι τοῖς δεομένοις, συμπαρεῖναι τοῖς βουλευομένοις, διατρέπειν τοὺς xaxo- πραγμονοῦντας, ἐπιρρωννύναι τοὺς εὐγνώμονας χτλ. Eadem materia tractatur toto Praeceptorum capite 23.

Similitudines exemplorum et dietorum.

Praec. 804 B Πυϑέας δ᾽ ὁ ῥήτωρ, ὅτε πρὸς τὰς ᾿Αλεξάνδρου τιμὰς ἀντέλεγεν, εἰπόντος τινός οὕτω σὺ νέος ὧν περὶ πραγμάτων τολμᾷς λέγειν τηλιχούτων“: ,xal μὴν ᾿Αλέξανδρος“ εἶπεν ,ἐμοῦ νεώτερός ἐστιν, ὃν Φηφίζεσϑε ϑεὸν εἶναι, Αἀ Pytheae adule- scentiam ita breviter, ut putes hane narratiuneulam in animo habuisse Plutarchum, alluditur ,An seni^ 784 C xai μαρτυροῦσιν oi νόμοι διὰ τοῦ χκήρυχος ἐν ταῖς ἐχχλησίαις οὐχ ᾿Αλχιβιάδας οὐδὲ Πυϑέας ἀνιστάντες ἐπὶ τὸ βῆμα, ἀλλὰ τοὺς ὑπὲρ πεντήκοντ᾽ ἔτη τεγονότας, λέγειν xai συμβουλεύειν παρακαλοῦντες.

Paralus navis publica ad vilia officia minime apta com- memoratur et 785 C (Demosthenis dietum) et 811 C (Critolai Peripatetiei dietum).

Boeotarchiae mentio fit et 785 C et 813 D.

Aristonis dictum, quod omisso auctoris nomine affertur 787 C, reeurrit 804 E. j

E Timothei et Iphieratis causa capitali Timothei dictum citatur 788 D, Iphieratis vero ex eadem causá capitali dictum affertur 801 F.

790 F 791A diseipüli in gerenda re publica enumerantur Aristides Clisthenis, Cimon Aristidis, Phocion Chabriae, Cato Maximi Fabii, Sullae Pompeius, Philopoemenis Polybius. Cum hoe loeo conferatur Praecept. p. 806 E F, ubi simillimam habes

a A4 sun

enumerationem magistrorum in re publica gerenda et discipu- lorum.

Phocionis πολίτευμα πρὸς καιρόν 791 E F item narratur 819 A.

197 A οὐδὲ γὰρ ᾿Αϑηναίων ᾿Αριστείδης οὐδὲ Ρωμαίων Κάτων ἤρξε πολλάχις, ἀλλὰ πάντα τὸν αὑτῶν βίον ἐνεργὸν ἀεὶ ταῖς πατρίσι παρέσχον cf. 811 A πολιτείας δ᾽ οἱ μὲν εἰς ἅπαν ἐνδύονται μέρος, ὥσπερ ὁ Κάτων, οὐδεμιᾶς ἀξιοῦντες εἰς δύναμιν ἀπολείπεσϑαι φρον- τίδος οὐδ᾽ ἐπιμελείας τὸν ἀγαϑὸν πολίτην.

797 D: Quae de Scipione et Laelio leguntur, eodem modo traduntur 806 A.

lI.

Quae ratio intercedat inter Plutarchi vitas parallelas et Praecepta gerendae rei publicae quaeritur.

Ae primum quidem primo obtutu cuilibet licet videre plurimis Praeceptorum loeis easdem res tractari eademque occurrere exempla, quae in vitis quoque legentibus obviam fiunt. Et non solum res eaedem sunt quae in vitis, sed etiam verba plerumque

consentiunt, cuius rei mox exempla proponemus. Atqui constat inter viros doetos Plutarchum res gestas narrantem non excerp- torum more rem tractasse, ita ut res eum ipsorum auctorum, quibus usus est fontibus, verbis in usum suum converteret inque opuscula sua insereret, sed ipsum suo Marte et suis verbis usum nonnisi res ipsas e fontibus suis biographieis deprompsisse!). Itaque, si apud Plutarchum easdem res eisdem aut similibus verbis bis aut saepius legimus, statuendum est Plutarchum primum quidem res quas e fonte aliquo derivaret suis ipsius verbis quantum posset exornasse, deinde vero se ipsum exseripsisse?).

ἡ Ed. Meyer, Geschichte des Altertums II 8 153. Wachsmuth, Ein- leitung p. 221!.

?) Eandem quaerendi viam ingressus est W. Christ, Plutarchs Dialog vom Daimonion des Sokrates, Sitzungsber. d. philos.-philol. Cl. d. kgl. bayer. Akad. d. Wiss. 1901, p. 59 ff. Qui postquam similitudines verborum, quae occurrunt inter dialogum quem tractat et Pelopidae vitam, composuit p. 79, his utitur verbis: ,Die Übereinstimmung kann gar nicht anders als dadurch erklürt werden, da8 entweder derselbe Wortlaut sich in dem Autor, den Plutarch in beiden Schriften als Quelle benützte, bereits vorfand, oder daf

ὡς "s

Iam non est. verisimile Plutarchum tantam quibus exornavit libellum nostrum exemplorum molem tum primum e primariis collegisse fontibus, eum ad econseribendum hoec opusculum ac- cessit. Ipse quasi excusationis loco his utitur verbis: 798 C τοῖς δὲ παραδείγμασι ποιχιλωτέροις ὥσπερ ἠξίωσας ἐχρησάμην, Menemachum adulescentem in initio operis allocutus. Deinde vidimus Plutarchum, eum iam provectus esset aetate, hunc libellum et opuseulum ,Àn geni sit gerenda res publica^ conseripsisse, id.est eo tempore quo

maximam partem vitarum aut omnes confectas et absolutas fuisse

verisimile est. Itaque paene certum fit e verborum similitudine, quae intercedit inter exempla et in vitis et in libello nostro adhibita, Plutarchum suis ipsius copiis usum esse et plurima e vitis in Praecepta gerendae rei publicae transposuisse exempla. Maximum vero huius sententiae adminiculum et totius rei de- monstratio in eo posita sunt, quod saepe eaedem res in Prae- ceptis eisdem quidem sed brevioribus verbis quam in vitis re- feruntur epitomaeque speciem prae se ferunt. Sed videamus, quid de singulis quas habent Praecepta nostra et vitae simili- tudinibus iudieandum sit:

799 D Plutarehus, ut Carthaginiensium illustret ἦϑος, quod opponit Atheniensium moribus, Cleonis utitur exemplo. Eadem de Cleone narrantur in vita Niciae 7:

799 Α οὐχ ἂν οὗτοι (Kapy- Nie. 7 Λέγεται γὰρ ἐχχλη- δόνιο!), Κλέωνος ἀξιοῦντος αὐτούς, | σίας ποτὲ οὔσης τὸν μὲν δῆμον ἐπεὶ τέϑυχε xai ξένους ἑστιᾶν καϑήμενον ἄνω περιμένειν πολὺν μέλλει, τὴν ἐχχλησίαν ὑπερϑέσϑαι, χρόνον, ὀψὲ δ᾽ εἰςελϑεῖν ἐχεῖνον γελάσαντες ἂν xal χροτήσαντες ἀν- ἐστεφανωμένον χαὶ παραχαλεῖν ἔστησαν. ὑπερϑέσϑαι τὴν ἐχχλησίαν εἰς αὔριον: ,'Aoyokoüpat γάρ“, ἔφη, ᾿ῳσήμερον ἑστιᾶν μέλλων ξένους xai τεϑυχὼς τοῖς Üsoig:" τοὺς δ᾽ ᾿Αϑηναίους γελάσαντας ἀναστῆναι χαὶ διαλῦσαι τὴν ἐχχλησίαν.

dem Plutarch, als er die zweite der beiden Schriften abfafte, die andere bereits geschrieben vorlag. ; Das erstere würde von einer Unselbstándigkeit des Plutarch zeugen, wie sie sonst nicht nachweisbar ist und wie sie ihm auch von seinen stürksten Verüchtern nicht vorgeworfen wird: Plutarch mag ein Historiker ohne Kritik sein, ein bloBer Abschreiber war er sicherlich nicht... Also da8 Plutarch sich selbst kopierte, halte ich für ausgemaeht.*

E We

Quanto uberius eadem res in Nieiae vita a Plutarcho tractata sit apparet. Seimus e scholio Lucian. Tim. 30 (p. 118 Rabe) eandem historiuneulam a Theopompo relatam esse (Wilamowitz, Aristoteles u. Athen I 13015) Non est huius loci disceptare, utrum Plutarehus in Nieiae vita ex ipso Theopompo hauserit an ex posteriore quodam scriptore biographico vel miseellaneo. Illud certum est Plutarehum, cum in Praeceptis exempli gratia hane de Cleone narrationem breviter tangeret, nullum alium adhibuisse fontem nisi suam ipsius memoriam et obversata esse eius animo et inhaesisse verba, quibus antea eandem rem in Niciae vita uberius tractaverat. ἢ

Eadem statuemuscadere in exemplum quod adiungit Plutarchus p. 799 D, ubi ea de Aleibiade utitur fabella, quam fusius ac copiosius narraverat in vitae Aleibiadis eap. 10.

Aleib. 10 Πρώτην δ᾽ αὐτῷ πάροδον εἰς τὸ δημόσιον γενέσϑαι λέγουσι μετὰ χρημάτων ἐπιδόσεως, οὐχ ἐχ παρα- σχευῆς, αλλὰ παριόντα ϑορυβούντων ᾿Αϑηναίων ἐρέσϑαι τὴν αἰτίαν τοῦ ὃο- ρύβου, πυϑόμενον δὲ χρημάτων ἐπί- δοσιν γίνεσϑαι παρελϑεῖν xal ἐπιδοῦναι" τοῦ δὲ δήμου χροτοῦντος χαὶ βοῶντος

799 D οὐδ’ ᾿Αλχιβιάδην | ὑφ᾽ ἡδονῆς ἐπιλαϑέσϑαι τοῦ ὄρτυγος, ὄρτυγος ἐν τῷ λέγειν δια- | ὃν ἐτύγχανεν ἔχων ἐν τῷ ἱματίῳ " πτοη- φυγόντος ix τοῦ ἱματίου, φιλο- | ϑέντος οὖν xai διαφυγόντος ἔτι μᾶλλον τίμως συνϑηρεύσαντες ἀπέδω- | ἐχβοῆσαι τοὺς ᾿Αϑηναίους, πολλοὺς δὲ χαν ἄν (οἱ Καρχηδόνιοι). συνθηρᾶν ἀναστάντας, λαβεῖν δ᾽ αὐτὸν ᾿Αντίοχον τὸν χυβερνήτην xai ἀπο- δοῦναι. διὸ προσφιλέστατον τῷ ᾿Αλχι- βιάδῃ γενέσϑαι.

Perspieuum est locum 799 D esse quasi epitomam eorum, quae in vita Aleibiadis leguntur. Eadem verba repetuntur (διαφυ- Ἰόντος, συνθηρᾶν — συνθηρεύσαντες, ἀποδοῦναι — ἀπέδωχαν ἄν). Sed notandum est Plutarchum in talibus repetitionibus minima minime curare. Nam 799 D dicit coturnicem e veste perorantis (ἐν τῷ λέγειν) avolavisse Alcibiadis, sed Alcib. 10 narraverat non perorantem amisisse delicias suas Alcibiadem, sed plausum populi liberalitatem laudantis tanto eum affecisse gaudio, ut aviculam in sinu latentem neglegeret. Hae diserepantiae ostendunt Plu-

“- AA rue

tarehum memoria bona, sed interdum deficiente fisum eas quae ei ex vitis praesto essent narratiuneulas paulo neglegentius in Praeceptis repetivisse.

Illud quoque in eo quod modo tractavimus exemplo memo- rabile est Plutarehum melius memoria tenuisse verba, quibus tunc, in vitis, usus erat, quam ipsas res. Nam quia id unum spectabat, ut Atheniensium mores fabula illa explicaret, neglegenter potuit traetare quaecunque ad hunc finem parvi viderentur esse momenti.

Plutareho ea, quae in Demetrii vita scripserat, praesto fuisse

aut, ut aliis verbis utar, Praecepta gerendae rei publieae post

vitam Demetrii conscripta esse probari potest ex eis quae paulo post (p. 799 F) de Stratocle narrantur. Haec ex Demetrii vitae eap. 11 excerpta esse luce est clarius:

799 F πολλοῦ δ᾽ ἂν ἔτι xai Σπαρτιάτας δεῆσαι τὴν Στρατο- χλέους ὕβριν ὑπομεῖναι xal βωμο- λοχίαν, πείσαντος μὲν αὐτοὺς εὐ- αγγέλια ϑύειν ὡς νενιχηχότας, ἐπεὶ δέ, τῆς ἥττης ἀληϑῶς ἀπαγγελ- ϑείσης, ἠγανάκτουν, ἐρωτῶντος τὸν δῆμον τί ἠδίκηται, τρεῖς ἡμέρας δι᾽ αὐτὸν ἡδέως γεγονώς.

Demetr. 11] Τῆς δὲ περὶ ᾿Αμοργὸν ἥττης τῶν νεῶν συμβά- σης τοῖς ᾿Αϑηναίοις φϑάσας τοὺς ἀπαγγέλλοντας εἰσήλασεν ἐστεφα- νωμένος διὰ τοῦ Κεραμειχοῦ xai προσαγγείλας, ὅτι νενιχήχασιν, εὐαγγέλια ϑύειν ἔγραψε χαὶ χρεω- ^ , Ἁ ^ MJ , δαισίαν τινὰ xaxà φυλὴν ἐποίησεν. ᾿Ολίγῳ δ᾽ ὕστερον τῶν τὰ ναυάγια

, -Ὁ , χομιζόντων ἀπὸ τῆς μάχης mapa- γενομένων xal τοῦ δήμου πρὸς ὀργὴν καλοῦντος αὐτόν, ἰταμῶς ὑποστὰς τὸν Üópofov ,Elxa", ἔφη,

, , , , e , ητί πεπόνϑατε δεινόν, εἰ δύο ἡμέρας ἡδέως γεγόνατε." Τοιαύτη μὲν f j9Ses 8T j y Bev 5

τοῦ Στρατοχλέους ϑρασύτης. Sed quoniam longum est omnia huius libelli exempla, quae in vitis quoque inveniuntur, tali modo tractare, iam pauca eli- gamus exempla, ex quibus facillime perspici possit Praeceptorum exempla derivata esse ex uberrimo vitarum fonte, deinde reliqua omnia brevi ponemus in conspectu. Initium faciamus a prae- elara!) illa de Solone eiusque amicis fabula p. 807 D E. Inseruit eam Plutarchus Praeceptis, ut exemplo demonstraret amicos in- strumenta viva ae spirantia esse hominum politicorum: xai οὐ

1) Aristoteles, πολ. 49. 6. Wilamowitz, Aristoteles u. Athen I 62 ff.

RE ue

δεῖ συνολισϑάνειν αὐτοῖς παραβαίνουσιν, ἀλλὰ προσέχειν ὅπως pro ἀγνοούντων αὐτῶν ἐξαμαρτάνωσι. Τοῦτο γὰρ χαὶ Σόλωνα χατήσχυνε χαὶ διέβαλε πρὸς τοὺς πολίτας" ἐπεὶ γὰρ ἐν νῷ λαβὼν τὰ ὀφλήματα χουφίσαι xai τὴν σεισάχϑειαν (τοῦτο δ᾽ ἦν ὑποχόρισμα χρεῶν ἀπο- χοπῆς).... Hie subsistamus. Nam verba uncis inelusa certissime sunt compendium eorum, quae in vitae Solonis cap. 15 initio leguntur: ^A δ᾽ οὖν oi νεώτεροι τοὺς ᾿Αϑηναίους λέγουσι τὰς τῶν πραγμάτων δυσχερείας ὀνόμασι χρηστοῖς xai φιλανϑρώποις ἐπιχα- λύπτοντας ἀστείως ὑποχορίζεσϑαι, τὰς μὲν πόρνας ἑταίρας, τοὺς δὲ φόρους συντάξεις, φυλαχὰς δὲ τὰς φρουρὰς τῶν πόλεων, οἴχημα 1) δὲ τὸ δεσμωτήριον καλοῦντας, πρώτου Σόλωνος ἦν, ὡς ἔοιχε, σόφισμα τὴν τῶν χρεῶν ἀποχοπὴν σεισάχϑειαν ὀνομάσαντος. lam conferas quaeso haee verba:

807 D E ἐπεὶ γὰρ ἐν νῷ λαβὼν τὰ ὀφλήματα χουφίσαι xai “τὴν σεισάχϑειαν (.. .) εἰσενεγχεῖν ἐχοι- νώσατο τοῖς φίλοις"

΄

οἱ δ᾽ ἔργον ἀδιχώτατον ἔπραξαν" ἐδανείσαντο γὰρ ὑποφϑάσαντες ἀρ- τύριον πολὺ xal μετ᾽ ὀλίγον χρόνον εἰς φῶς τοῦ νόμου προαχϑέντος οἵ μὲν ἐφάνησαν οἰχίας τε λαμπρὰς χαὶ γῆν συνεωνημένοι πολλὴν ἐξ ὧν ἐδανείσαντο χρημάτων, ὁ δὲ Σόλων αἰτίαν ἔσχε συναδικεῖν ἠδικημένος.

Sol. 15 in fine ὡς γὰρ ὥρ- μησεν ἀνιέναι τὰ χρέα xai λόγους ἁρμόττοντας ἐζήτει χαὶ πρέπουσαν ἀρχήν, ἐκοινώσατο τῶν φίλων οἷς μάλιστα πιστεύων xal χρώμενος ἐτύγχανε, τοῖς περὶ Κόνωνα χαὶ

Κλεινίαν καί ἹἹππόνικον, ὅτι γῆν A 9 - ^) Pj! μὲν οὐ μέλλει xtvely, χρεῶν δὲ 00 , iJ v x ποιεῖν ἀποχοπὰς ἔγνωχεν. Οἱ δὲ προλαβόντες εὐϑὺς καὶ φϑάσαντες ἐδανείσαντο συχνὸν ἀργύριον παρὰ τῶν πλουσίων χαὶ μεγάλας συνεω- νήσαντο χώρας. Εἶτα τοῦ δόγμα- τος ἐξενεχϑέντος τὰ μὲν χτήματα χαρπούμενοι, τὰ δὲ χρήματα τοῖς δανείσασιν οὐχ ἀποδιδόντες εἰς αἰτίαν τὸν Σόλωνα μεγάλην xai δια-- , o , βολήν, ὥσπερ οὐ συναδιχούμενον, ἀλλὰ συναδικοῦντα, κατέστησαν.

Vides quanto accuratius Plutarehus eandem rem traetaverit in vita Solonis quam in Praeceptis, ubi nomina amicorum desunt et verba ὅτι γῆν uiv οὐ μέλλει xweiv. Sed maxima observari

!) cf. W. Wachsmuth, Geschichte von Hochstift u. Stadt Hildesheim.

1863, p. 232: ,Das bürgerliche Gefángnis hief die langwierige Stube*. ,Logis du roi* earcer appellatur apud Moliére, L'Etourdi, Acte III, Scéne V.

ὡ- δ ὦ»

potest similitudo inter hos locos et verborum et construetionis. Animadvertendum tamen est in vita Solonis a verbis ἐχοινώσατο τῶν φίλων xt. ineipere apodosin, deinde recte adiungi oi δὲ mpo- λαβόντες. Omnia haee orationis elementa recurrunt in Prae- ceptorum loeo parallelo, sed quia Plutarchus verbo finito, quod in Solone posuerat (ὥρμησεν), hoe loco substituit partieipium ἐν νῷ λαβών, necesse est verba ἐχοινώσατο τοῖς φίλοις trahamus ad protasin. Deinde apodoseos initium nobis quaerentibus ne-

. eessarie se offerunt verba οἱ δ᾽ ἔργον düuxbtarov ἔπραξαν. Sed

huius eonstruetionis, quam vocant grammatici ἡδὲ in apodosi", mihi quidem nulla apud Plutarchum innotuerunt exempla. Itaque aliter puto de hoe loco iudicandum esse, scilicet inconcinnitatem quandam orationis huie loco relinquendam esse eamque ita ex- plieandam, ut Plutarehum paulo neglegentius eundem verborum eontextum, quo in vita Solonis usus erat, in Praeceptis adhibuisse sumamus ?).

1) Similis indiligentia mea quidem sententia inest in loco vitae Pho- cionis 94: ᾿Επεὶ δὲ ὁρῶν οὐκ ἀνιέντας, ἀλλὰ βοῶντας, ἐκέλευσε τὸν κήρυκα ἀνειπεῖν Αϑηναίων τοὺς ἄχρι ἑξήκοντα ἐτῶν ἀφ᾽ ἥβης πέντε ἡμερῶν σιτία λαβόντας εὐθὺς ἀκολουθεῖν ἀπὸ τῆς ἐκκλησίας, ϑορύβου δὲ πολλοῦ γενομένου καὶ τῶν πρεσβυτέρων βοώντων καὶ ἀναπηδώντων" ,Οὐδέν", ἔφη, ,0svóv: ἐγὼ γὰρ ὃ στρατηγὸς ὀγδοηκοστὸν ἔχων ἔτος ἔσομαι μεϑ'᾽ ὑμῶν". Καὶ τότε μὲν οὕτως κατέπαυσεν αὐτοὺς καὶ μετέβαλε, ubi, quoniam verba ἐκέλευσε oportet initium facere apodoseos, protasis incompleta relinquitur. Nam pro participio ὁρῶν desideramus verbum finitum, quod protasin claudat. Aliam huius loci medelam mihi quidem minime arridentem Sintenis conatus est deleta post ϑορύβου particula δέ. Ita verbum ἐκέλευσε ad protasin trahitur et apodoseos verbum finitum fit ἔφη. Sed duae causae tali repugnant eorrectioni. Nam primum quidem summa huius fabellae non in Phoeionis dicto posita est, sed, ut Theophrastea utar dictione, in illo πολιτεύματι πρὸς καιρόν, quod, eum Athenienses a bello contra Boeotos suscipiendo avertere non posset, ediceret, ut omnes se a pubertate usque ad sexagenarios statim sequerentur. Haec res non protasi inserenda fuit, sed honorifieum apodoseos locum ob- tinere debuit. 'Talis est enuntiatorum structura:

Ι. ὡρμημένων τῶν ᾿Αϑηναίων — πρῶτον piv ἀντεῖχε — καὶ τῶν φίλων λεγόντων --- εἶπε.

IL ἐπεὶ δὲ ὁρῶν (exspectas ἑώρα) --- ἐκέλευσε ἀνειπεῖν — ϑορύβου δὲ πολλοῦ γενομένου --- ἔφη.

Bis actionem Phocionis (ἀντεῖχε --- ἐκέλευσε) sequitur dictum eiusdem (εἶπε — ἔφη). Huc accedit, quod haec quam sensus postulat rerum dis- positio recurrit in Praeceptis p. 819 À: δεῖ τινὸς ἁμωσγέπως καμπῆς καὶ περιαγωγῆς, οἵᾳ καὶ Φωκίων ἐχρῆτο κελευόμενος εἰς Βοιωτίαν ἐμβαλεῖν παρὰ

ὡς δὲ dh

823 F Plutarchus mentionem facit legis illius Soloneae ἃ philosophis conelamatae!), qua Solon vetuit civem quemquam in seditione publiea medium et neutrius partis esse. Hanc legem saepius (p. 550 C, 965 D) Plutarehus commemoravit. Ea, quae nostro loco a Plutarcho de hac lege dieuntur, redolent ea, quae in vitae Solonis eap. 20 disseruerat. Vide has similitudines:

Sol. 20 Βούλεται δ᾽ ὡς ἔοιχε υὴἡὴ ἀπαϑῶς μηδ᾽ ἀναισϑήτως ἔχειν πρὸς τὸ χοινὸν ἐν ἀσφαλεῖ ϑέμενον τὰ οἰχεῖα χαὶ τῷ μὴ συναλγεῖν

ἀναίσϑητον 824 B

ἀνάλγητον 824 B. E verbo συν- νοσεῖν fluxit longa illa medieinae comparatio, quae legitur 824 A. προστίϑεσϑαι 824 B. βοηϑεῖν 824 B.

υηδὲ συννοσεῖν χαλλωπιζόμενον᾽ ἀλλ᾽ αὐτόϑεν τοῖς τὰ βελτίω χαὶ διχαιότερα πράττουσι προσϑέμενον συγχινδυνεύειν χαὶ βοηϑεῖν μᾶλλον

ὁ S

reg. et imper. p. 188 A. Hune errorem ita explicandum esse puto: Plutarehus eum undique ex vitis aliisque libris materiam exemplorum, quibus Praecepta exornare in animo habebat, col- ligeret, hoc quoque e vita Phoeionis schedis suis inseruit exemplum, sed ita ut Demosthenis nomen per compendium (Δημ) scriberet. Quo compendio postea male soluto perperam memoriae. lapsu

- Demadis nomen hoe loeo irrepsisse videtur.

Quam neglegenter Plutarehus vitarum suarum epitomatoris

. negotio funetus sit perspicies, si ea quae 818 D de Cimonis

liberalitate leguntur eontuleris eum vitae Cimonis cap. 13 fine. Cim. 19 πρῶτος δὲ ταῖς λεγομέναις ἐλευϑερίοις xal γλαφυραῖς δια- τριβαῖς, αἱ μιχρὸν ὅστερον ὑπερφυῶς ἠγαπήϑησαν, ἐχαλλώπισε τὸ ἄστυ, τὴν μὲν ἀγορὰν πλατάνοις καταφυτεύσας, τὴν δ᾽ ᾽Αχα- δήμειαν ἐξ ἀνύδρου χαὶ αὐχμηρᾶς χατάρρυτον ἀποδείξας ἄλσος

"^ , , , Ἁ Id ἢ περιμένειν ἀχινδύνως τὰ τῶν

χρατούντων.

Plutarchum saepius in Praeceptis eis rebus, quas in Phocionis vita narraverat, usum esse conspectus similitudinum docebit, quem subiungemus. Unum proferamus exemplum, quo demonstretur Plutarehum in Praeceptis conficiendis non tam ex suis ipsius libris quam ex memoria interdum titubante exempla sua hausisse.

811 A χαριέντως δὲ xai 6 | Phoc. 9 τῶν δὲ ἀντιπολιτευο- Φωχίων, τοῦ Δημάδου κεχραγότος μένων αὐτῷ ῥητόρων Δημοσϑένους , Αϑηναῖοί σε ἀποχτενοῦσιν“ ,ἄν | μὲν εἰπόντος »ἀποχτενοῦσί oe' Αϑη- γε μανῶσιν“, ἔφη, ,σὲ δέ, ἂν ναῖοι, Φωχίων, ἂν μανῶσιν“ εἶπε " σωφρονῶσι". ηΣὲ δέ, ἂν σωφρονῶσι"“ (Rectius Sintenis in adnotatione critica sie distinxit: ,CDwxiov^ ,Qv μα- νῶσιν").

Vides Plutarehum memoria deceptum in Praeceptis Demadi adscripsisse idem dietum, quod in vita Phoeionis 9 Demostheni dederat. Item Demostheni hoe dietum datur in Apophthegm.

καιρόν' ἐκήρυξε γὰρ εὐθὺς ἀκολουϑεῖν ἀφ᾽ ἥβης τοὺς μέχρι ἐτῶν ἑξήκοντα" καὶ ϑορύβου τῶν πρεσβυτέρων γενομένου ,τί δεινόν"; εἶπεν" »ἐγὼ γὰρ 0 στρα- τηγὸς ὀγδοήκοντα γεγονὼς ἔτη μεϑ᾽ ὑμῶν ἔσομαι.

1) Quid philosophi pro hae lege et contra eam disputaverint, perspicies e Gellio II 12. Non neglexit eam Aristoteles πολ. 49. VIII 5. Nota erat Cieeroni quoque, haud dubie e philosophis. cf. Wilamowitz, Aristoteles u. Athen I 54.

ἠσχημένον ὑπ᾽ αὐτοῦ δρόμοις χαϑαροῖς καὶ συσχίοις περιπάτοις. Haee verba perperam Plutarehus ipse p.818 D tali modo eontraxit: Κίμων ἐχόσμησε τὴν ἀγορὰν πλατάνων φυτείαις χαὶ περι- πάτοις. Debebat certe, si sibi ipse constare volebat, post περι- πάτοις addere verba τὴν ᾿Αχαδήμειαν. Comparabimus deinde hos locos:

803 E Φωχίωνος δὲ xai τὴν βραχυλογίαν ἐθαύμα- Cov* 6 γοῦν [[ολύευχτος ἀπεφαίνετο ῥήτορα μέ- γιστον εἶναι Δημοσϑένην, δεινότατον δ᾽ εἰπεῖν Φω- χίωνα * πλεῖστον γὰρ αὐ- τοῦ τὸν λόγον ἐν λέξει βραχυτάτῃ νοῦν περι- έχειν.

Demosth. 10 ᾿Αρίστων ὃ᾽ ὃ Κεῖος xoi θεο- φράστου τινὰ δόξαν íotó- ρηχε περὶ τῶν ῥητόρων. ᾿Ερωτηϑέντα γάρ, ὁποῖός τις αὐτῷ φαίνεται ῥήτωρ ὃ Δημοσϑένης, εἰπεῖν" ,A&o; τῆς πόλεως“ 6- ποῖος δὲ Δημάδης" ,χἉὁἹ͵ΪὮἜΑκπὲρ τὴν πόλιν“, Ὃ δ᾽ αὐτὸς φι- λόσοφος []ολύευχτον íoto- ρεῖ τὸν Σφήττιον, ἕνα τῶν τότε πολιτευομένων ᾿Αϑή- νησιν, ἀποφαίνεσϑαι, μέ- Ἴιστον μὲν εἶναι ῥήτορα Δημοσϑένην, δυνατώτατον δὲ εἰπεῖν Φωχίωνα᾽ πλεῖ- στον γὰρ ἐν βραχυτάτῃ λέξει νοῦν ἐχφέρειν.

Phoc. 5 “θμοίως δέ πως τοῦ Φωχίωνος xal ὃ λόγος ἣν ἐπὶ χρηστοῖς εὐτυχήμασιχαὶ διανοήμασι σωτήριος, προς- ταχτιχήν τινα xat αὐστηρὰν χαὶ ἀνήδυντον ἔχων βραχυ- λογίαν. Ὥς γὰρ ὃ Ζήνων ἔλε- ἴεν, ὅτι δεῖ τὸν φιλόσοφον εἰς νοῦν ἀποβάπτοντα προς- φέρεσϑαι τὴν λέξιν, οὕτως ὃ Φωχίωνος λόγος πλεῖστον ἐν ἐλαχίστῃ λέξει νοῦν εἶχε. Καὶ πρὸς τοῦτο ἔοιχεν ἀπι- δὼν ὃ Σφήττιος ΠΠολύευχτος εἰπεῖν, ὅτι ῥήτωρ μὲν ἄ- ρίστος εἴη Δημοσϑένης, εἰπεῖν δὲ δεινότατος ὁ Φω- χίων. (Adiunguntur plura, quae et Dem. 10 et Praec.

Kai 6 Δημοσϑένης τῶν ἄλλων χαταφρονῶν si- ώϑει λέγειν, ἀνιστα- , Φ , » € uívou Φωχίωνος, $1 τῶν ἐμῶν λόγων xomic ἀνίσταταιξ.

-— 1 οο----

Καὶ μέντοι χαὶ τὸν Δημο- σϑένην φασὶν αὐτόν, ὁσάχις ἂν ἀντερῶν αὐτῷ Φωχίων , , , P! M dvapaívot, λέγειν πρὸς τοὺς συνήϑεις. ,H τῶν ἐμῶν λόγων χοπὶς ἀνίσταται." "- ᾿ ᾿ »^ y Τοῦτα μὲν οὖν ἄδηλον εἴτε πρὸς τὸν λόγον τοῦ ἀνδρὸς e , » b! 6 Δημοσθένης εἴτε πρὸς Ἁ , MI * , τὸν βίον xai τὴν δόξαν ἐπεπόνϑει, πολλῶν πάνυ xai μαχρῶν περιόδων ἕν

p. 803 E desunt. Deinde pergitur:) Ὃ δὲ Δημοσϑέ- νῆης τῶν μὲν ἄλλων χατε- φρόνει πολὺ ῥητόρων, ἀνι- σταμένου δὲ Φωχίωνος εἰ- ώϑει λέγειν ἀτρέμα πρὸς

τοὺς φίλους, Ἢ τῶν ἐμῶν:

λόγων χοπὶς πάρεστιν." ᾿Αλλὰ τοῦτο μὲν ἴσως πρὸς A T , , ^ tb ἦϑος dvototíoy: ἐπεὶ xai ῥῆμα xal νεῦμα μόνον ἀνδρὸς ἀγαϑοῦ μυρίοις ἐν-

ἔχοντος ἀνθρώπου χυριώ- τίρροπον ἔχει πίστιν. τερον ἡγούμενος. 3

Haec omnia artissimo coniuncta esse vineulo apparet. Dictum Polyeuceti de Demosthene et Phoeione et Demosthenis iudicium de Phocione!) tribus locis quos contulimus reeurrunt. Uberrima panditur in vita Phoc. 5 doctrina. Sed quo ex fonte si minus omnia, at tamen Demosthenis et Phocionis comparatio a Polyeucto Sphettio faeta derivata sit, certiores nos facit Plutarchus in vita Demosth. 10: Haec et quod antecedit Theophrasti de Demosthene et Demade iudicium fluxerunt ex Aristone Ceo (ef. Aug. Maier, Theophrasti περὶ λέξεως libri fragmenta, Lipsiae 1910, p. 35). Vere Plutarchea sunt verba, quae in vita Phoe. 5 et Dem. 10 ultimo exemplo subiunguntur (ἀλλὰ τοῦτο μὲν ἴσως x:)), desunt in Praeceptis. Altera ex parte Dem. 10 et Praec. p. 803 E hoc habent commune, quod verba πλεῖστον γὰρ αὐτοῦ τὸν λόγον ἐν λέξει βραχυτάτῃ νοῦν περιέχειν Polyeueto adseribuntur. Nam in vita Phoc. 5 haee verba quasi suam ipsius profert sententiam Plutarchus. Videmus Plutarchum in minimis rebus neglegenter egisse neque accurate sua seiunxisse ab eis, quae ex fontibus depromeret. Illud vero, cuius nostra maxime interest, uno verbo diei potest, multo uberius ae plenius res, de quibus agimus,

1!) Demosthenis dictum habes etiam apud Philod. Rhet. II 102 et II 202 ef. Wilamowitz, Hermes 34 p. 637. Fuhr, Rh. Mus. 57 p. 424. Philod. II 102, 95: ὃν ἔφη Δημοσϑένης σφ(αγίδα Wil, ὕραν εἶναι Fuhr) τῶν ἑαυτοῦ λόγων. cf. Stob. 37, 84 ἔρχεται εἶπεν ἡ τῶν ἐμῶν λόγων σφῦρα καὶ κοπίς.

ónua xai νεῦμα πίστιν ϑυυήυασι xal περιόδοις ἀν- υ μ υ

ὡς A n

traetatas esse in vitis Phocionis et Demosthenis quam in Prae- ceptis nostris. Itaque ex hae quoque quam instituimus trium locorum comparatione perspici potest Plutarchum exemplorum materiam in Praecepta insertam non ex genuinis et primariis fontibus hausisse sed ex suis vitis antea conscriptis.

Inter eos, qui celeriter et splendide gloriam adepti sunt, numeratur a Plutarcho p. 804 F Alcibiades, τὰ Μαντινιχὰ συστήσας ἐπὶ Λαχεδαιμονίους. Hanc rem brevius ideoque obscurius non

. potuit tangere Plutarchus. Ad τὰ Μαντινικά subintellegendum

est πράγματα, quo verbo saepissime utitur Plutarchus, ut signi- fiet potentiam vel rem publicam. (cf. ex. gr. 779 C Διονυσίου πράγματα, Arist. 8 ᾿Αϑηναίων πράγματα, Dion 58 χτᾶσϑαι fyjeuovíac xai πράγματα. "Talium loeorum oblitus et hune verbi usum ne- glegens perperam Hartman, Mnemosyne 38, 1910, p. 443 pro πραγ- μάτων proposuit coniecturam ἐπαρχιῶν in vita Catonis maioris 4. Immo omnia recte se habent: ἤδη τότε τῆς πολιτείας τὸ xaÜapiv ὑπὸ μεγέϑους οὐ φυλαττούσης, ἀλλὰ τῷ χρατεῖν πραγμάτων πολλῶν xai ἀνθρώπων πρὸς πολλὰ μιγνυμένης ἔϑη xal βίων παραδείγματα παντοδαπῶν ὑποδεχομένης.) Ad locutionem συνιστάναι τινὰ ἐπί τινα ef. Demosth. 17 ἔπειτα πρεσβεύων xoi διαλεγόμενος τοῖς “ἔλλησι χαὶ παροξύνων συνέστησε πλὴν ὀλίγων ἅπαντας ἐπὶ τὸν Φίλιππον. Ages. 20 ἑταιρείαν συνιστάναι ἐπὶ τὸν ᾿Αγησίλαον). Pseudo-Plut. p. 840 F πρὸς οὖς ἀφιχόμενον (Aeschinem ad Arcadas) συστῆσαι τοὺς μυρίους ἐπὶ Φίλιππον. Res ipsa respicit àd annum a. Chr. n. 420, quo primum Alcibiades στρατηγοῦ munere functus est et foedus Atheniensium cum Argivis, Mantinensibus (qui soli nostro loco commemorantur), Eleis confecit cf. Thuc. V 43 ff., Beloch, Gr. Gesch. I 563, Ed. Meyer, Gesch. d. Altertums IV 8 636 A. Breviter hanc rem tangit ipse Plutarehus in com- paratione Aleibiadis et Coriolani 2 τῆς Μαντινέων xoi ᾿Αργείων συμμαχίας δι᾽ Αλχιβιάδου προςγενομένης, uberius íraetat in vita Aleibiadis 15 στρατηγὸς ἀποδειχϑεὶς ὃ ᾿Αλχιβιάδης εὐϑὺς ᾿Αργείους xai Μαντινεῖς xai ᾿Ηλείους συμμάχους ἐποίησε τοῖς ᾿Αϑηναίοις xtA. Proxime ad ea quae tractamus verba aecedunt quae leguntur in fine libelli de gloria Atheniensium p. 351 B ταύτην ᾿Αλχιβιάδης ἔχων (quae antecedunt corrupta sunt vel mutila) Μαντινεῖς xai

1) ef. Aristot. Polit. V p. 1306 b 34 οἷον Κινάδων ὁ τὴν ἐπ᾽ ᾿4γησιλάου συστήσας ἐπίϑεσιν ἐπὶ vovg Σπαρτιάτας. 2

— 18 —

Ἠλείους ἐπὶ τὴν Λαχεδαίμονα συνέστησε. His omnibus locis com- paratis apparebit obiter in Praeceptis (p. 804 F) rem a Plutarcho tractatam esse.

Quae 800 C de Perielis rem publicam gerentis moribus ef habitu narrantur, conflata sunt et in unum contracta ex eis, quae leguntur in vitae Perielis capitibus 5 et 7:

800 C Περικλῆς δὲ xal περὶ τὸ σῶμα xai τὴν δίαιταν ἐξήλλαξεν αὑτὸν ἠρέμα βαδίζειν χαὶ πράως διαλέγεσϑαι χαὶ τὸ πρόσωπον ἀεὶ συνεστηχὸς ἐπιδείχνυσϑαι xai τὴν χεῖρα συνέχειν ἐντὸς τῆς περιβολῆς xai μίαν ὁδὸν πορεύεσϑαι τὴν ἐπὶ τὸ βῆμα χαὶ τὸ βουλευτήριον.

Perieles 5 ἀλλὰ καὶ προσώπου σύστασις ἄϑρυπτος εἰς γέλωτα χαὶ πραότης πορείας χαὶ καταστολὴ περιβολῆςς ἢ) πρὸς οὐδὲν ἐχταραττο- μένη πάϑος ἐν τῷ λέγειν χαὶ πλάσμα φωνῆς ἀϑόρυβον xal ὅσα τοι- aü:a πάντας θαυμαστῶς ἐξέπληττε. — Pericles 7 εὐθὺς δὲ xal τοῖς περὶ τὴν δίαιταν ἑτέραν τάξιν ἐπέϑηχεν. 68óv τε γὰρ ἐν ἄστει υἱαν ἑωρᾶτο τὴν ἐπ᾽ ἀγορὰν xal τὸ βουλευτήριον πορευόμενος χτλ.

Tria addamus e Romanorum vitis mutuata a Plutarcho exempla:

806 E Σύλλας μέντοι xoi Πομπήιον ἐκ νέου μὲν ἦρεν ὕὑπεξανι- στάμενος αὐτῷ χαὶ τὴν χεφαλὴν ἀποχαλυπτόμενος ἐπιόντι, xai τοῖς ἄλλοις νέοις πράξεων ἡγεμονιχῶν μεταδιδοὺς ἀφορμάς, ἐνίους δὲ χαὶ παροξύνων ἄχοντας, ἐνέπλησε φιλοτιμίας χαὶ ζήλου τὰ στρατεύματα. Ae primum quidem struetura huius enuntiati laborat et parti- eularum conexus recte se habere non potest. Offendimur enim voeula μέν post ἐχ νέου posita, quae ad sequentia vocabula ἐνίους δὲ referri non potest. Nam verba ἐνίους δὲ xai παροξύνων ἄχοντας parenthetice dieta sunt. Totius enuntiati haec est oeconomia: Σύλλας... xal Πομπήϊον... ἦρεν ... xal τοῖς ἄλλοις νέοις... μεταδιδοὺς .. . ἐνέπλησε. taque puto vitiosum illud μὲν a Plu- tarceho, eum primo haee verba scriberet, positum non fuisse, postea veró, eum eurrente ealamo scripta retraetaret, hiatus vi- tandi eausa perperam iniectum esse, cum falso putaret sequens ilud δὲ parenthetieum postulare aliquam antecedentem voeulam

1) καταστολὴν περιβολῆς indicare σωφροσύνην veteres putabant cf. Demosth. de falsa legatione (XIX) $ 251 ἔφη (scil. Aeschines I 25) τὸν Σόλωνα ἀνακεῖσϑαι τῆς τῶν τότε δημηγορούντων σωφροσύνης παράδειγμα, εἴσω τὴν χεῖρα ἔχοντα ἀναβεβλημένον. cf. Plut. Phoc. 4 οὐδὲ ἐκτὸς ἔχοντα

τὴν χεῖρα τῆς περιβολῆς.

-ζ.. 19 ....

μέν). Res ipsa recurrit in vitis Pompeii 8 et Crassi 6. Quos locos, quos exscribere longum est, si eomparaveris, dubium esse non potest, quin archetypus exstet in vita Pomp. 8, ex quo et Crass. 6 et Praecepta 806 E fluxerunt.

Dietum Catonis minoris de Pompeio 810 C sumptum est e vitae Catonis Uticensis eap. 52:

810 C xai Κάτων ... ἐχέλευσε Πομπηίῳ παραδοῦναι τὴν ἣγε- μονίαν, ἐπειπὼν ὅτι τῶν αὐτῶν ἐστι χαὶ ποιεῖν τὰ μεγάλα καχὰ χαὶ

. παύειν.

Cato Utie. 52 συνεβούλευεν ὃ Κάτων ἑνὶ Πομπηίῳ τὰ πράγματα τὴν σύγχλητον ἐγχειρίσαι" τῶν γὰρ αὐτῶν εἶναι xal ποιεῖν τὰ μεγάλα χαχὰ xai παύειν. | Cum his duobus locis conferas quaeso Cat. Utie. 26 ἦν δὲ τοῦτο λόγος εὐπρεπής, ἔργον δὲ τοῦ νόμου xai τέλος ἐγχειρίσαι τὰ πράγματα Πομπηίῳ καὶ παραδοῦναι τὴν ἡγεμονίαν, et videbis locum 810 C quod attinet ad rem pendere a Cat. Utic. 52, quod attinet ad verba (παραδοῦναι τὴν fyspovíav) pendere a Cat. Utie. 26.

Plutarchus 805 F narrat Catonem maiorem Maximo, id est Q. Fabio Maximo Cunetatore, usum esse auctore et adiutore in re publiea gerenda. Hic manifestum Plutarchus admisit errorem et confudit ea, quae in vitae Catonis maioris eapitibus 2 et 3 narraverat. Tradit enim ipse in cap. 2, Catonem Fabio Maximo Hannibaliei belli duce χομιδῇ μειράχιον ὄντα prima meruisse sti- pendia. Sed ad rem publicam administrandam muneraque publiea suseipienda adduetus est a Valerio Flaeco, ut legimus in cap. 3. Igitur hie quoque certum est Plutarehum memoriae vitio contra veritatem peceavisse.

Sed haec exempla plenius et copiosius traetata suffieiant. Iam omnium quae exstant in Plutarchi Praeeeptis cum. vitis parallelis in exemplis allatis similitudinum brevem faciamus conspectum. His igitur vitarum locis Plutarehus in Praeceptis usus esi:

L Vitae Graecorum.

]l. Agesilaus 2. 8 : 805 F. 13:807 F 808A. 23:807 F (cf. Pelop. 6, ubi Phoebidae ab Agesilao servati nulla fit mentio). 24. 25 :807 F (ef. Pelop. 14). 31:810 F (ef. 192 C, 217 D).

2 Wilamowitzius iubet videre, nonne Plutarcho conveniat poeticum μέγαν ἦρεν. Qu

— 20 —

9. Aleibiades 10 initio : 799 D. 10 extr. : 804 A. 15: 804 F (cf. comp. Aleib. et Coriol. 2).

3. Aratus 4: 804 E (cf. Philop. 1).

4 Aristides 2 init.: 805 F. 2:807 A B. 25:805 Οὗ).

5. Cimon 10 (Lichas) : 823 E. 13: 818 D.

6. Demetrius 11: 799 F. 22:799 E. 25:823 C?).

7. Demosthenes 8 : 802 E (cf. comp. Dem. et Ciceronis 1). 8:804A5. 10:803 E. 11:803 Ο et 803 D. 28 extr.: 814 B (ex Theopompo).

8. Lyeurgus 30: 816 E (ef. 221 E).

9. Lysander 5. 6:819 C.

10. Nieias 2:824 B. 7:819 C. 7:799 D.

11. Pelopidas 25 : 805 C (ef. 542 BC. 25: 817 F (ef. 540 D E). 4 initio : similia 819 C.

12. Pericles 5 et7 : 800 C. 7:811 C. 7 (Ephialtes) : 812 D. 8:802 C4. 8:803 A (hoc Periclis dietum Perieli dat Arist.

1) Rectius quam his duobus locis Plutarchus in vita 'Themist. 23 non Alemeonem ipsum nominat Themistoclis accusatorem, sed Leoboten Alemeonis filium "4yovAr9:v. Huius viri nomen a Plutarcho e Cratero sumptum esse demonstravit Paulus Krech, De Crateri ψηφισμάτων συναγωγῇ, diss. 1888, p. 55 f., 102.

?) Haec sumpta sunt ex Phylarcho cf. Beloch, Gr. Gesch. III 1 p. 161*. Ad Lysimachum a Demetrii adulatoribus γαξοφύλακα nominatum cf. Daphitae epigramma apud Strabonem XIV 647: πορφύρεοι μώλωπες ἀπορρινήματα γάξης Λυσιμάχου, Λυδῶν ἄρχετε καὶ Φρυγίης. De Lysimachi gazis Pergami, Sardibus, Tirizide servatis ef. veterum locos a Beloch III 1 p. 251! allatos. De verbo γαξοφύλαξ — Archivdirektor cf. Bretzl, Botanische Forschungen des Alexanderzuges p. 311.

3) Similia traduntur apud Pseudo-Plut. de liberis educandis 9 p. 6 D. Iudieia de Demosthene et Aleibiade, quae 804 A deinceps leguntur, iterum recurrunt De prof. in virtute 9 p. 80 D. Itaque separanda non sunt, sed ex eodem fonte, id est e Theophrasto, fluxerunt, qui iudicii de Aleibiadis eloquentia testis affertur.

4) Hoc iudicium Thucydidis Melesiae filii de sua ipsius et Periclis elo- quentia Ulrich Kóhler, Aus dem Leben des Dichters Ion, Hermes 29, 1894 p. 156—158 ex Ionis Chii epidemiis fluxisse coniecit eumque nuper secutus est Bruno Kaiser in editione Perielis Plutarchei (Lpz. 1909) p. 110. Sed elegiam Ioneam (fr. 2 Bergk. Athen. X 463 b), ex qua viri docti Ionem Chium Spartae Archidami regis hospitem fuisse eoncluserunt, non Chio Ioni sed poetae cuidam Samio homonymo tribuendam esse docuit Wilamowitz, 'limotheos Perser p. 75!

- one

Rhet. III 10, Demadi vero Athen. III 99 d). 5: 803 F (similja apud Quintil. XII 9 et Ael. v. h. IV 10). 10:812 F. 12:818D. 13:812 D (Menippus). 30 : 812 D (Charinus). 35 : 805 C (Simmias). 13. Philopoemen 12:809 E (Nabis). 12:817 E. 14: 812 E. 14. Phocion 1:803 A (Demadis dietum). 5: 803 E. 6:805 F. 9:811 (ef. 188 A). 9:822 E (cf. 188 A, 533 A). 10 : 809 D. 21:808 A. 23:803 A. 24:819 A (οἵ. 791 E F). 15. Solon 12:820 D. 13. 14: 805 D E (ef. 763 E F).

.15:807 DE. 20:823 F (ef. 550 C, 965 D).

16. Themistocles 3:800 B?!). 5:807 B (cf. 185 D, 534 E). 18:808 F. 22:812 B (cf. 185 E, 541 D). 17. Timoleon 4:808 A. 13:821 D. 36:816 E (cf. 542 E).

Il. Vitae Romanorum.

l. Aemilius Paulus 38:810 B. 2. Antonius 80:814 D (cf. 207 B, Dio Cassius 51, 16, 3. Diels Doxographi p. 80). 3. Caesar 8:818 D. 4. Cato maior 2.3: 805 F. 7:803 C. 19:820 B (cf. 198 F). 5. Cato minor 16:808 E (ef. 534 D). 31:804 C. 52 (et 26): 810 C. 6. Cicero 8 et 27 : 803 C (cf. comp. Demosth. et Cie. l) 7. Coriolanus 14 : 821 F. 8. C. Gracehus 1:798 F. 9. Lueullus 2:805 F. 10. Marius 10 : 806 D (cf. Sulla 3, 4)?). 11. Pompeius 8:806 E (ef. Crassus 6).

1) Veterum locis collectis ἃ Wyttenbachio ad 84 B addendus est Philodem. Rhet. II 205, correctus a Fuhrio, Rh. Mus. 57, 1902, p. 429: τὸν vvxto[o πρὸ τοῦ στρατηγίου περιΐπα- τοῦντα καὶ καϑεύδ[ειν ov- x ἐώμενον ὑπὸ τοῦ [Μιλ- τιάδου τροπαίου. 3) Quae 806 D de Marii ac Sullae in Africa contentione ac de Iugurtha a Sulla capto traduntur uberius Plutarchus tractavit et in vita Sullae 3 et in vita Marii 10. Horum duorum locorum haee est ratio, ut amplius et copiosius res narrata sit Sulla ὃ, cum Plutarehus ipse dicat Marius 10 ἀφηγήσομαι βραχέως, ἐπεὶ và καϑ' ἕκαστον μᾶλλον ἐν τοῖς περὶ Σύλλα γέγραπται. His ex verbis concludendum est aut Marii vitam post vitam Sullanam scriptam esse aut certe eodem fere tempore (cf. quae de hoe sui ipsius laudandi usu Plutarcheo disseruit Mewaldt, Hermes 42 p. 564 ff) Plutarchum vero verba illa (p. 806 D) et post Sullae vitam et post Marii vitam scripsisse demonstrant et Metelli mentio p. 806 D, cuius nomen nonnisi in vita Marii 10 occurrit, et Catuli, qui solus nominatur Sull. 4, deinde similitudo verborum: vita Marii 10 καὶ τοῦτο πρῶτον ὑπῆρξεν αὐτοῖς σπέρμα

ue ἃ ὦ

10: 815 E (οἴ. 203 D). 14:804 F. 44: 800 A (ef. infra p. 23). 48 et 49: 805 C. 12. Poplicola 16:820 E. 13. Sulla 3. 4:806 D. 13: 809 E (Aristion). 32:815 F.

Postquam hac exemplorum collectione demonstravimus, quanti momenti vitae parallelae Plutareho in eoneipiendis Praeceptis gerendae rei publieae fuerint quotque narratiuneulas e vitis in Praecepta transtulerit, iam non dubitamus, quin e deperditis quo- que vitis multa in libellum nostrum manaverint. Sunt autem haec:

1. Vita Epaminondae (Lamprias Ὁ) 799 E. 805 € (ef. Pelop. 25 et 542 B C) $805 F (ef. Pelop. 26). 808 E (ef. 192 E). 809 A. 810 F (ef. 193 C). 811 B. 817 F (cf. Pelop. 25 et 540 D E). 819 C.

2. Vita Seipionis (Lamprias 7) 800 E (cf. 782 F). 804 F (cf. Cato maior 27). 806 A (ef. 797 D). 811 F. 816 C.

3. Vita Neronis (Lamprias 30): 810 A.

Restant praeter locos iam traetatos et praeter magnum eorum locorum numerum, qui nullam exhibent eum vitis eongruentiam, pauea exempla, de quibus aliter erit iudicandum. Sunt autem haec:

800 F εἰκότως οὖν Atoótoc Δροῦσος ὃ δημαγωγὸς εὐδοχίμησεν ὅτι, τῆς οἰχίας αὐτοῦ πολλὰ μέρη χάτοπτα τοῖς γειτνιῶσιν ἐχούσης χαὶ τῶν τεχνιτῶν τινος ὑπισχνουμένου ταῦτ᾽ ἀποστρέψειν χαὶ μετα- ϑήσειν ἀπὸ πέντε μόνων ταλάντων, ηδέχα", ἔφη, λαβὼν ὅλην μου ποίησον χαταφανῇ τὴν οἰκίαν, ἵνα πάντες ὁρῶσιν oi πολῖται πῶς δι- αιτῶμαι"““ χαὶ γὰρ ἦν ἀνὴρ σώφρων xai χόσμιος. — Huius narra- tiuneulae nullum in vitis exstat vestigium. At saepius hic Livius Drusus eommemoratur in vitis. Nomen eius legitur in vitae C. Graeehi eapitibus 8—11. Sed huius loci non erat fusius Livii Drusi mores enarrare atque dietis viri ipsius illustrare, quippe qui in C. Gracchi vita nonnisi deuteragonistae partibus fungeretur. Deinde e vitae Catonis capite 1 comperimus Catonem eum fratre et sororibus a Livio Druso educatum esse. Additur hoe de viro iudieium: xal γὰρ εἰπεῖν δεινότατος ἦν xal τἄλλα

τῆς ἀνηκέστου καὶ χαλεπῆς ἐκείνης στάσεως, ἣ μικρὸν ἐδέησεν ἀνατρέψαι τὴν Ῥώμην. 806 Ὁ ταχὺ τὸν Μάριον ἐξήλασε καὶ κατέλυσε τῷ ἐμφυλίῳ πολέμῳ μικροῦ δεήσαντα τὴν Ρώμην ἀνατρέψαι. De fonte. huius historiae cf. Ernestus Kind, Quaestionum Plutarchearum capita tria ad Marii et Sullae vitas pertinentia. diss. Lipsiae 1900 p. 34, qui Plutarchum e Posidonii historiis hausisse contendit.

— 29 —

σώφρων ἀνὴρ ἐν τοῖς μάλιστα xai φρονήματος οὐδενὶ Ῥωμαίων ὑφιέμενος. Huius iudieii quasi epitome sunt verba quae leguntur 800 F καὶ (àp ἦν ἀνὴρ σώφρων xal κόσμιος. Quid igitur iudi- cabimus de narratiuncula ista? Legit eam Plutarchus in fonti- bus, unde vitas vel C. Graechi vel Catonis minoris hausit, non statim ea usus est, sed annotavit eam schedisque suis inseruit, postea aptissime in Praecepta transtulit.

Eandem in fontibus adhibendis rationem secutum esse Plu-

. tarchum invenies, cum comparabis loeum 806 A B eum vitae Pompeii

capite 44: 806 A B 'Agpávtoc δὲ Πομπηίου φίλος, εἰ καὶ πάνυ ταπεινὸς ἦν, ὅμως ἐπίδοξος ὧν ὕπατος αἱρεϑήσεσϑαι, Πομπηίου σπουδάζοντος ἑτέροις, ἀπέστη τῆς φιλοτιμίας εἰπὼν οὐχ ἄν! οὕτω λαμπρὸν αὐτῷ γε- νέσϑαι τὸ τυχεῖν ὑπάτείας, ὡς ἀνιαρὸν ἅμα καὶ δυσχερές, εἰ Ilop- πηίου μὴ ϑέλοντος μηδὲ συμπράττοντος " ἐνιαυτὸν οὖν ἀνασχόμενος μόνον οὔτε τῆς ἀρχῆς ἀπέτυχε χαὶ τὴν φιλίαν διετήρησε. Huius rei nulla occurrit mentio nee in vita Pompeii nec in aliis vitis — mam in vitis Sertorii quoque et Caesaris de Afranio agitur —, 564 in vitae Pompeii cap. 44 haee leguntur: ἐν τούτῳ δὲ βου- λόμενος ὕπατον ἀποδεῖξαι [Τομπήϊος ᾿Αφράνιον ἀργύριον εἰς τὰς φυλὰς ἀνήλισχεν ὑπὲρ αὐτοῦ, καὶ τοῦτο χατιόντες εἰς τοὺς [᾿ομπηίου χήπους ἐλάμβανον, ὥστε τὸ πρᾶγμα περιβόητον εἶναι χαὶ τὸν Πομπήιον ἀχούειν χαχῶς, ἧς αὐτὸς ἀρχῆς ἐφ᾽ οἷς κατώρϑωσεν ὡς μεγίστης ἔτυχε, ταύτην ὥνιον ποιοῦντα τοῖς δι’ ἀρετῆς χτήσασϑαι μὴ δυναμένοις. Hie igitur, quippe in Pompeii vita, obiter tantum tangit consulatus petitionem ab Afranio Pompeio iuvante faetam. Sed luce est elarius narra- tiuneulam istam, quam 806 A B de Afranio narrat, innotuisse Plutareho et ab eo ὑπομνήμασι suis adiectam thesaurisque ἀπο- μνημονευμάτων ἢ additam esse eo tempore quo fontes historieos in vita Pompeii conficienda adhibitos perlegeret atque in usum suum exseriberet. Ῥοβίθα eam in Praecepta sua transscripsit: nam vitam Pompeii ante Praecepta scriptam esse supra iam vidimus.

ltem, quae breviter de Carbone p. 801 B traduntur, nusquam leguntur in vitis. Sed frequens in vitis memoria exstat Carbonis,

1) Ad tales dictorum collectiones ipse alludit exempli gratia p. 532 F καὶ πρόχειρά γε δεῖ xol συχνὰ τῶν ἐπιφανῶν καὶ ἀγαϑῶν ἀνδρῶν ἔχειν ἀπο- φϑέγματα καὶ μνημονεύειν πρὸς τοὺς δυσωποῦντας. ef. 551 B. cf. Lamprias 108: ἀποφϑέγματα ἡγεμονικά, στρατηγικά, τυραννικα.

a-— BB ο.

praecipue in vitis Pompeii (5. 6. 7. 10) et Sullae (22. 28. 29), deinde Sertorii (6. 7. 22) et Marii (16) et Bruti (29). Hic quoque mihi quidem verisimillimum esse videtur ex harum vitarum — maxime Pompeii et Sullae — fontibus Plutarchum historiuneulam p. 801 B narratam deprompsisse posteaque in Praeceptis ad- hibuisse.

Restat ut de fontibus historiae, quae 809 C de Hermia et Cretina!) Magnesiae civibus narratur, duplicem audeam facere eonieeturam. Loeus unicum et solum est huius historiae testi- monium. Quas res veteres tradiderunt de Magnesiae urbis ad Maeandrum sitae — nam perperam Paus. I 20, 5 res traditas ad Magnesiam ad Sipylum montem sitam transtulit?) — defensione eontra Mithridatis eiusque dueum impetus, collectas habes apud Kern, Inschriften von Magnesia 1900 p. XVI. Quaerentibus vero nobis, quibus ex fontibus peculiarem de Hermiae et Cretinae primum altercatione deinde eoneordia notitiam Plutarchus hauserit, oeeurrit locus in fine vitae Themistocleae positus, cap. 32 To δ᾽ ἀπὸ γένους τοῦ Θεμιστοχλέους καὶ τιμαί τινες ἐν Μαγνησίᾳ φυλατ- τόμεναι μέχρι τῶν ἡμετέρων χρόνων ἦσαν, ἃς ἐκαρποῦτο θεμιστο- χλῆς ᾿Αϑηναῖος, ἡμέτερος συνήϑης xal φίλος παρ᾽ ᾿Αμμωνίῳ τῷ φιλοσόφῳ γενόμενος. Potuit sane fieri, ut Plutarehus ex ore nobilis amiei et apud Ammonium Athenis condiseipuli Magnesia oriundi hane historiam aeeiperet. Nam nihil est verisimilius quam hune nobilem iuvenem urbis patriae οἱ nutrieis historiam summo studio pervestigasse ac interiorem notitiam cum amicis suis historiae studiosis — quorum in numero Plutarehus fuit — eommunieavisse. Sed ut alium historiae fontem sumamus sua- dent verba in initio posita: ἐνίοις δὲ xal τὸ Κρητίνου τοῦ Μάγνητος ὑπερφυῶς dpíoxet, quae potius ad scriptos fontes referenda esse videntur. Atqui seimus et Mithridatico periculo finem imposuisse Sullam et Sullae vitam a Plutarcho descriptam esse et res ab eo bello Mithridatieo gestas. Ex eisdem igitur fontibus hanc historiam manavisse puto, ex quibus Sullae vitam Plutarchus

! De nomine Κρητίνης cf. Wilamowitz, Hermes 30, 1895, p. 184*. Ἑρομίας in Magnesiae nummo autonomo, Imhoof-Blumer, Monnaies grecques 291, 84.

3) Pausaniam secuntur Blümner in commentario et ΤῊ. Reinach, Mithri- dates Eupator, übersetzt von Gótze, Leipzig 1895, p. 122, 2.

— 45 —

eonseripsit!). Hie quoque, ut totiens supra, videmus Plutarchum, eum vitas conficeret, plura quam quae statim in vitis poneret exscripsisse atque annotasse, ut postea occasione data commode materia colleeta uteretur.

IIl.

| Quo tempore Plutarchi Praecepta gerendae rei publicae

scripta sint quaeritur.

Ex eis quae absolvimus non minus quam ex íota libelli συμβουλευτιχοῦ vel παραγγελματιχοῦ 5 natura aíque indole, quae postulat virum versatum in rebus communibus cognoscendis perielitandisque (legationis ad proconsulem factae meminit Plu- tarehus p. 816 D, quamquam parvi aestimat πρεσβείας xal ἀπο- δημίας πρὸς ἡγεμόνας xol δυνάστας οἵ. 794 A) non a iuvene Prae- cepta conscripta esse elucet. Sed diffieile est aut potius fieri non potest, ut certum temporis terminum quo Praecepta a Plutarcho conscripta sint definiamus. Itaque hie componamus quidquid ad tempus huius libelli aecuratius cireumseribendum

1) Etiam in Plutarchi libello, qui γυναικῶν ἀρεταί inscribitur, plures leguntur narratiunculae, quae ad belli Mithridatici primi tempora referendae sunt cf. v. Gutschmid, Kleine Sehriften I p. 7.

?) Ipse Plutarchus libellum suum appellat παραγγέλματα πολιτικά 198 C cf. 86 C. Ita ῥητορικῆς παραγγέλματα scripsit "Theophrastus Diog. Laert. V 47 cf. Clearchus περὶ ὕπνου apud Ios. c. Apionem I 22, 178: οὐκοῦν, εἶπεν ὃ ᾿Δριστοτέλης, κατὰ τὸ τῶν ῥητορικῶν παράγγεῖμα τὸ γένος αὐτοῦ πρῶτον διέλ- ϑωμεν, ἵνα μὴ ἀπειϑῶμεν τοῖς τῶν ἀπαγγελιῶν διδασκάλοις. Xen. Cyneg. XIII 9 τὰ τῶν σοφιστῶν παραγγέλματα. Exstant praeterea in corpore scriptorum Plutareheorum ὑγιεινὰ παραγγέλματα cf. 546 C χαϑάπερ γὰρ τῶν ὑγιεινῶν ἕν ἐστι παραγγελμάτων τὸ τὰ νοσώδη χωρία φυλάττεσθαι. cf. praeterea p.2B, 5C, 8EF, 35 F (Χίλωνος παραγγέλματα), 48 D, 199 F (τὸ Πολυβίου παράγγελμα), 602 Ο (τὸ γὰρ καλὸν ἐκεῖνο παράγγελμα τῶν Πυϑαγορείων), 918 A, 1095 E v. Arnim, Stoicorum vet. frgm. III p. 954 xol τὰ ἄλλα (ἃ) περὶ τοῦ ποίους τινὰς φίλους κτᾶσϑαι δεῖ παραγγέλλεται. Dion. Halic. in fine libri De compos. verb. laudat τὴν ἄσκησιν: οὐ γὰρ αὐτάρκη τὰ παραγγέλματα τῶν τεχνῶν ἐστι δεινοὺς ἀγωνιστὰς ποιῆσαι τοὺς βουλομένους δίχα μελέτης τε καὶ γυμνασίας. vita Aesopi ed. Westermann 1845, 4, p. 16, 8 εἷς δὲ τῶν σχολαστικῶν λέγει" εἰ παράγγελμά ἐστι πολύτιμον σωμάτιον μὴ ὠνεῖσθαι. α᾽γόρασον τοῦτον τὸν ἀειδῆ,

d m

faeere videtur. Ac primum quidem unus exstat Praeceptorum locus, qui ut eonelusionem quandam de tempore faciamus per- mittit: 815 D oia Περγαμηνοὺς ἐπὶ Νέρωνος χατέλαβε πράγματα παὶ «Ῥοδίους ἔναγχος ἐπὶ Δομετιανοῦ. Apparet cum Plutarehus haec verba seriberet Domitianum non iam vixisse. Scripta igitur sunt post annum p. Chr. n. 96. .Si igitur Plutarehum paucis annis ante quinquagesimum nostri aevi annum natum esse (46—48 p. Chr. Rohden-Dessau, Prosopographia imperii Romani III 1898 p. 55) sumimus, e loco illo colligendum est post quin- quagesimum vitae annum Praecepta a Plutareho seripta esse. Deinde quominus Praecepta eum libello ,An seni* in fine omnium a Plutareho conscriptorum operum philosophicorum et histori- corum ponamus, ea re impedimur, quod duos certe libellos, qui leguntur in operum moralium corpore, a Plutarcho post Prae- cepta editos esse constat. Ac primum quidem libellum ,De eapienda ex inimicis utilitate" post Praecepta conscriptum esse Plutarchus ipse testis est in eis, quae in eapite primo p. 86 C praefatur, libellum mittens ad Cornelium Pulehrum amieum: ἅπερ οὖν εἰς τοῦτο πρῴην εἰπεῖν μοι παρέστη; συναγαγὼν ὁμοῦ τι τοῖς αὐτοῖς ὀνόμασιν ἀπέσταλχαά σοι, φεισάμενος ὡς ἐνῆν μάλιστα τῶν ἐν τοῖς [Πολιτιχοῖς Παραγγέλμασι γεγραμμένων, ἐπεὶ χἀχεῖνο τὸ βιβλίον ὁρῶ σε πρόχειρον ἔχοντα πολλάχις. — Itaque quoniam paulo post Praecepta hic libellus conscriptus esse videtur non mirabimur multas exstare inter Praecepta et hunc libellum similitudines a) verborum b) rerum:

a) 809 B προσήχει xai περὶ τούτων ἐσχέφϑαι τὸν πολιτιχόν cf. 86 C δοχεῖ μοι... περὶ ἐχϑρῶν τῷ πολιτιχῷ διεσχέφϑαι προσήχειν (hie hiatus vitandi causa διεσχέφϑαι posuit pro ἐσχέφϑαι). 808 C D οὐχ ἧττον ἐπιχοσμεῖ τῶν ἐπαινουμένων τοὺς ἐπαινοῦντας οἵ. 91 A ἔπαινόν τε γὰρ φέρει μείζονα τοῖς ἐπαινοῦσι... 809 F οὕτω γὰρ ὅ τε ψόγος ὅπου δεῖ πίστιν ἕξει cf. 91 À xoi πίστιν ἔχει πάλιν ἐγχαλῶν.

b) Simonidis dietum 809 B recurrit 91 E (ef. Timol. 37) Onomademus Chio oriundus 813 A — 91 F. "Themistocles — Miltiades 800 B — 92 C. Domitius — Crassus 811 A — 89 A (ef. 976 A). Pompeius 800 E — 89 E. — 810 A ἐγὼ δὲ xai μαρτυρεῖν ἀξιῶ τὰ δίχαια xal τοῖς διαφόροις τὸν πολιτιχὸν ἄνδρα χαὶ βοηϑεῖν χρινομένοις πρὸς τοὺς συχοφάντας χαὶ ταῖς διαβολαῖς ἀπιστεῖν, ἂν ὦτιν ἀλλότριαι τῆς προαιρέσεως αὐτῶν. Sequitur Neronis de

e-—— My «»

Thrasea iudicium. Hane opinionem, quam ut suam ipsius Plutarehus verbis ἐγὼ δὲ introduxit!), uberius et accuratius traetavit in nono eapite libelli ,De capienda ex inimieis utili- tate^. Hie quoque suam a communi opinione discedere indicat his verbis (91 C): πανουργία καὶ ἀπάτη xai ἐπιβουλή, δοχοῦσα μὴ φαῦλον Ξἶναι μηδ᾽ ἄδιχον πρὸς ἐχϑρόν.

Minime igitur videmus tenacem fuisse Plutarchum eorum quae sibi in initio operis sui proposuerat, φείσασϑαι ὡς ἐνῆν

. μάλιστα τῶν ἐν τοῖς [Πολιτιχοῖς Παραγγέλμασι γεγραμμένων.

Deinde a Siefert?) lueulentissime est demonstratum libellum περὶ φυγῆς post Praecepta seriptum esse. Missa enim sunt Παραγγέλματα πολιτικὰ a Plutarcho ad Menemachum quendam (798 A), Sardibus natum (813 D, 825 D). Constat hune adule- scentem, qui ἃ Plutareho ut se Praeceptis ad rem publicam gerendam utilibus instrueret petiverat (798 C), et nobili genere ortum (798 B) et ditissimum fuisse?). Atqui consolatio Plutarehea περὶ φυγῆς missa est ad Sardianum quendam ditissimum (600 A, 601 B). Hune Sardianum et Menemachum Praeceptorum eundem esse hominem optime demonstravit Siefert. Quoniam igitur Prae- cepta data sunt Menemacho vitam politiam inchoaturo, libellus περὶ φυγῆς ad eundem missus est, cum neglectis Plutarchi de Romanorum imperio monentis verbis (813 E—814 C cf. 805 A B) a Romanis

1) ef. eomp. Arist. et Cat. 5 ἐγὼ δ᾽ οὐ μέμφομαι μὲν Κάτωνος τὸ ueya- λύνειν ἀεὶ καὶ πρῶτον ἑαυτὸν ἁπάντων τίϑεσϑαι. — Hic quoque aliorum opiniones non commemoravit, sed implicite impugnat Plutarchus, emphatice suam opinionem verbis ἐγὼ δὲ introducens. Praeterea ἐγὼ δὲ leguntur: 54 A, 943 B, 337 A, 418 C, 981 B, 868 D, 1099 B.

?) De aliquot Plutarchi seriptorum moralium compositione atque indole 1896 — Commentationes philologae lenenses VI.

3) Ad divitias eius Plutarchus alludit p. 809 A. Hine explicanda est quaedam in rebus traetàndis inaequabilitas, quam invenimus in Praeceptis. Nam quod Plutarchus paucis admodum verbis et quasi ἀφοσιούμενος in capite vicesimo sexto ιλοχρηματίαν tangit atque condemnat 819 E (χρυσὸν μὲν εἰς ἔνια κτλ. — ὅϑεν οὐ δεῖ πολλὰ περὶ τούτων λέγειν), hoc propterea fecit, quod supervacaneum duxit iuveni ditissimo ipsi pluribus exponere, turpissime agere omnium hominum rem publicam gerentium τὸν ἀπὸ δημοσίων χρημα- τιξόμενον (819 E) οὗ, quae de capite vicesimo primo disseruimus p. 4. ,Lampriae* catalogus 207 inter Plutarchi seripta habet προτρεπτικὸν πρὸς νέον πλούσιον. Utrum hie tertius sit libellus ἃ Plutarcho ad Menemachum Sardianum missus necne, in medio relinquendum esse videtur.

— 08 —

e patria urbe in exsilium pulsus esset, consolationem περὶ φυγῆς a Plutarcho post Praecepta scriptam esse consentaneum est. Constat Praecepta cadere post annum 96 et ante libellos De eapienda ex inimieis utilitate" et ,De exsilio". Ut paulo ulterius progrediamur nobis permittit quaestio, quam instituimus iam de relatione, quae intercedat inter Praecepta et vitas. Nam si tempus unius aut plurium ex eis vitis, quibus manifesto Plu- tarchum in Praeceptis usum esse demonstravimus, definiverimus, habebimus terminum, post quem Praecepta a Plutarcho conséripta esse perspieuum est. Ac ehronologiam quidem relativam quam vocant vitarum, de qua optime meritus est Mewaldt, Selbsteitate in den Biographien Plutarehs, Hermes 42, 1907, p. 564—78, ad hanc quaestionem nullius esse momenti luce est elarius. Sed de vitae Sullanae tempore accuratius iudicare possumus. Dicit enim Plutarehus ipse (Sulla eap. 21), ubi de pugna agit inter Sullam et Arehelaum Mithridatis ducem apud Orchomenum anno a. Chr. n. 85 commissam, haec: xai χκατέπλησαν ἀποϑνήσχοντες αἵματος τὰ ἕλη καὶ νεχρῶν τὴν λίμνην, ὥστε μέχρι νῦν πολλὰ βαρβαριχὰ τόξα χαὶ χράνη καὶ ϑωράχων σπάσματα σιδηρῶν χαὶ μαχαίρας ἐμβεβαπ- τισμένας τοῖς τέλμασιν εὑρίσχεσϑαι, σχεδὸν ἐτῶν διαχοσίων ἀπὸ τῆς μάχης ἐχείνης διαγεγονότων. Apparet ex hoc loco Sullae vitam eireiter ducentis annis post pugnam Orchomeniam scriptam esse, id est cirea annum post Chr. n. 115. Atqui supra iam exposuimus ea, quae 806 D de Iugurtha a Sulla capto et de Marii aec Sullae contentione narrantur, fluxisse e vita Sullae 3 et 4 (ef. Marius 10), ea, quae 815 F 816 A de Sullae hospite Praenestino narrantur, esse epitomen eorum, quae uberius de eadem re exposuit Plu- tarehus in vitae Sullanae cap. 32. Aristionis brevissima mentio 809 E derivanda est e Sullae capite 13. Item quae 809 B—D de Magnesiae civibus Hermia et Cretina traduntur, verisimile est Plutarcho innotuisse, eum fontes vitae Sullanae pervestigaret et excerperet. Itaque dubium esse non potest, quin Praecepta post vitam Sullanam conscripta sint. Huc accedit, quod ne in libello quidem ,An seni", quem artissime cum Praeceptis nostris cohaerere eodemque tempore conceptum esse supra demon- stravimus, desunt vestigia vitae Sullanae cf. 786 D ὁ δὲ Σύλλας, ὅτε τῶν ἐμφυλίων πολέμων τὴν ᾿Ιταλίαν χαϑήρας προσέμιξε τῇ Ῥώμῃ πρῶτον, οὐδὲ μιχρὸν ἐν τῇ νυχτὶ χατέδαρϑεν, ὑπὸ γήϑους χαὶ χαρᾶς μεγάλης ὥσπερ πνεύματος ἀναφερόμενος τὴν ψυχήν" καὶ ταῦτα περὶ

- M ὧν

αὑτοῦ γέγραφεν ἐν τοῖς ὑπομνήμασιν. Constat vero maximam vitae

Sullanae partem haustam esse e Sullae commentariis (H. Peter, Die Quellen Plutarchs in den Biographien der Rómer. Halle 1865, p. 57 ff. Vornefeld, De seriptorum latinorum locis a Plu- tareho eitatis. diss. Münster 1901, p. 53, 54). lam summam faciamus: Vidimus Praecepta non in extrema vitae parte a Plu- tarcho conseripta esse, quia successerunt eis duo libelli, quos postea editos esse demonstravimus, et fortasse alii, de quibus

. eonieceturam facere non huius est loci. Praeterea vitam Sullanam

eirea annum 115 seriptam apparuit antecedere Praecepta. Itaque putaverim intra annos p. Chr. n. 115 et 120 Plutarehum eom- posuisse Praecepta, cum ipse septuagesimum fere annum ageret.

IV.

De Theophrasti πολιτιχοῖς πρὸς τοὺς χαιροὺς vestigiisque doctrinae Peripateticae.

Postquam de aetate Praeceptorum egimus, iam ea com- ponamus, quae de fontibus huius libelli enueleasse nobis vi- demur. Ac primum quidem iam intelleximus, quantam exemplorum historieorum multitudinem Plutarchus non e genuinis fontibus hauserit atque collegerit, sed e suis ipsius vitis in libellum de arte politica theoreticum transplantaverit. Sed restat magnus narratiuncularum et historiolarum numerus, quae nusquam alibi oeeurrunt in Plutarehi seriptis. Et harum de fontibus et de tota libelli indole hoe loco agendum est. Ae quanta fuerit philo- sophorum Peripatetieorum in. omnibus quaestionibus historicis auctoritas hodie constat. Item constat Plutarehum vitarum auctorem totum pendere a doctrina et memoria Peripateticorum biographica. Aristoteles!) ipse historiam parvi aestimavit et ad pueros in- stituendos artem poeticam magis idoneam esse putavit quam historiam. Sed ut ad legislationem rerum geographiearum serip- tores ita ad Praecepta gerendae rei publicae utiles esse censuit historieorum narrationes. Rhetor. I 4 p. 1360 a 33 ὥστε δῆλον ὅτι πρὸς μὲν τὴν νομοϑεσίαν αἱ τῆς γῆς περίοδοι χρήσιμοι" ἐντεῦϑεν

1) ef. Nissen Rh. Mus. 47, p. 165.

— 80 —

4àp λαβεῖν ἔστιν τοὺς τῶν ἐϑνῶν νόμους, πρὸς δὲ τὰς πολιτιχὰς συμβουλὰς τὰς τῶν περὶ τὰς πράξεις γραφόντων ἱστορίας" ἅπαντα δὲ ταῦτα mou, ἀλλ᾽ οὐ ῥητοριχῆς ἔργον ἐστίν. His Aristotelis verbis quasi praecepto usus esse videtur Plutarchus, eum παραγγέλματα πολιτικὰ (— πολιτικαὶ συμβουλαί) conscriberet et variis vitae politicae exemplis exornaret, usus ταῖς τῶν περὶ τὰς πράξεις τραφόντων ἱστορίαις. Dubium esse non potest, quin Plutarehus, eum Praecepta gerendae rei publicae conciperet, adhibuerit Peripateticorum libellos eandem materiam simili modo tractantes. Ae primum quidem Aristoteleles ipse in octo libris [Πολιτικῶν theoreticae artis explieationi saepius inseruit et exempla historiea et πολιτικὰς συμβουλάς. Ipse ea quae Politicorum libris A E Ζ continentur cireumseribit tali modo: Ethic. Nie. X p. 1181 b 17 εἶτα Bx τῶν συνηγμένων πολιτειῶν ϑεωρῆσαι τὰ ποῖα σῴζει xai φϑείρει τὰς πόλεις xal τὰ ποῖα ἑχάστας τῶν πολιτειῶν, xat διὰ τίνας αἰτίας αἱ μὲν χαλῶς ai δὲ τοὐναντίον πολιτεύονται. Sed Plutarchum minus Aristotelis ipsius quam diseipulorum eius libros inspexisse viri doeti demonstrarunt!) Cireumspicientibus igitur nobis, quibus- nam ex Peripatetieorum libris Plutarchus haurire potuerit, ecce oeeurrit Theophrasti nomen, Aristotelis discipuli et sodalis, qui in libris Πολιτικῶν πρὸς τοὺς xatpoóc eandem materiam tractaverat, quam Plutarehus in Praeceptis gerendae rei publicae tractandam sibi proposuit. Plutarehum hune Theophrasti librum novisse minus docent sparsi per omnia Plutarehi seripta historica et philosopha loei qui e Theophrasti scriptis afferuntur — nam fere semper Plutarehus quid Theophrasti sit indieat mero Theophrasti nomine apposito, omisso libelli, ex quo sua derivaverit, titulo — quam quod novimus e ,Lampriae" indice 53, scripsisse Plutarehum Περὶ Θεοφράστου πρὸς τοὺς xatpoóc, quamquam huius libelli Plutarchei nullum superest vestigium.

Dubium praeterea esse non potest, quin Plutarchus ipsos Theophrasti libros legerit saepissimeque eis usus sit. Nisi ipse Theophrasti libros in bibliotheca sua adservasset et occasione data inspexisset, neque poterat hoc iudieium ferre de Theo-

1) Plutarchus Aristotelis nec ϑηναίων πολιτείαν (Wilamowitz, Arist. und Athen I 299 ff) nec “ακεδαιμονίων πολιτείαν inspexit (Ed. Meyer, Forschungen I 262! II 67). Non novit Plutarchus Aristotelis Politica cf. Volkmann II 23, Henkel, Studien zur Geschichte der griech. Lehre vom Staat, p. 32.

—-— É as

phrasto: Aleib. 10 εἰ δὲ Θεοφράστῳ πιστεύομεν, ἀνδρὶ φιληχόῳ χαὶ ἱστορικῷ παρ᾽ ὁντινοῦν τῶν φιλοσόφων ἢ) neque vituperare Colotem his verbis: 1115 A ποῦ qàp ὧν τῆς ἀοιχήτου τὸ βιβλίον ἔγραφες; ἵνα ταῦτα ουντιϑεὶς τὰ ἐγχλήματα μὴ τοῖς ἐχείνων συντάγμασιν ἐντύχῃς μηδ᾽ ἀναλάβῃς εἰς χεῖρας ᾿Αριστοτέλους τὰ Περὶ οὐρανοῦ xai τὰ [Περὶ ψυχῆς, Θεοφράστου δὲ τὰ Πρὸς τοὺς φυσικοὺς x:À. neque poterat Sosium faeere haee dicentem: p. 623 A ὁ μέντοι Σόσσιος ἐπαινέσας ἐχείνους εἶπεν ὡς οὐ χεῖρον ἄν τις ἐπιχειρήσειεν δρμηϑεὶς ἀφ᾽ ὧν

. Θεόφραστος εἴρηχε περὶ μουσιχῆς " χαὶ γὰρ ἔναγχος, ἔφη; τὸ βιβλίον

ἀνέγνων. Sed quaerentes quanti fuerint momenti "Theophrasti Πολιτικὰ πρὸς τοὺς χαιρούς 3) in eoneipiendo libello Plutareheo, quaenam partes a Theophrasto pendeant, summis implicamur diffieultatibus. Nam perpauea admodum operis Theophrastei fragmenta libelli titulo pleno signata ad nos pervenerunt. (Usener, Analecta Theophrastea diss. Bonn. 1858 p. 7. His fragmentis docemur summam huius libelli fuisse ingentem exem- plorum materiam depromptam illam ex uberrimis scholae Peri- patetieae — colleetionibus eruditionisque thesauris ac scriniis. Merito et Wilamowitz (Gr. Litt. p. 90) et Gompertz (Gr. Denker III p. 451) hunc librum simillimum fuisse Oeconomieis Aristote- lieis vel potius Peripateticis contenderunt. Sed librum 'Theo- phrasteum non solum exemplis fuisse refertum, sed etiam ex- hibuisse praecepta ac constitutiones (4normative Bestimmungen") iure collegit Gompertz 1l. l. e Ciceronis quibusdam locis (de fin. V 4,11 ad Att. IX 2). Commendatur praeterea atque sustinetur haee opinio loco Theophrasteo, qui traetat notionem verbi xatpóc.

1) Monendum tamen est etiam Aristotelis Κτίσεις καὶ πολιτείας ἃ Plu- tarcho p. 1093 C magnopere laudari, quamquam constat eum in vitis con- cipiendis Aristotelis non esse usum politiis. Sed nihil impedit, quominus Plutarchum Aristotelis politias putemus interdum lectitasse et in bibliotheca sua habuisse, sed ad vitas scribendas commodioribus usum esse fontibus biographieis.

3) Libelli titulum bis invenimus apud Diog. Laert. V 45 πολιτικῶν πρὸς τοὺς καιρούς αὶ B y ὃ et V 50 περὶ καιρῶν c B. Sie verterunt viri docti: ,Über politisehe Opportunitát" (Gompertz, Zeitschrift f. ósterr. Gymn. 1865, p. 8169, ,Über Staatskunst oder angewandte Politik (Gompertz, Griechische Denker III, 1909, p. 384. Minus probat idem p 451 versionem ,Politische Kasuistik"). ,Exempel von geschickt opportunistischer Politik" (Wilamowitz, Gr. Litt.?, 1907, p. 90). ,Politik der freien Hand* (Gercke, Einleitung in die Altertumswissenschaft II, p. 329).

-- MO uu

Legitur hie loeus in Pseudo-Plutarehi libro Περὶ ἀσχήσεως (Gilde- meister-Bücheler Rh. Mus. 27 p. 529) et iam ἃ Büchelero ad Theophrasti Πολιτικὰ πρὸς τοὺς καιρούς relatus est. Puto eum in initio operis positum fuisse. Verba autem haec sunt: ,Theo- phrastos sagte: Niehts fehlt dem Menschen 80 sehr als Momente und Zeitteile; denn in 3 Teile zerfállt die Zeit: die vergangene kehrt nieht zurück, von der künftigen ist es nicht offenbar, dab sie uns zufállt, die gegenwürtige haben wir nicht in unserer Macht, denn Reichtum, Rechtshündel, Krankheiten stehlen sie und stóren sie vor unseren Augen*!) Sed utut de tota Theo- phrastei operis indole iudieandum erit, iam quaeramus primum, quaenam Theophrasti πολιτικῶν πρὸς τοὺς καιρούς certa fragmenta in Plutarchi operibus recurrant aut vestigia reliquerint. Ae primum quidem demonstrari potest non novisse aut neglexisse Plutarchum ea quae de Thesei ostracismo Theophrastum me- moriae tradidisse testis est Suidas sub ἀρχὴ Xxopía (fr. 131 Wimmer) ὀστραχισϑῆναι πρῶτον ᾿Αϑήνησι Θησέα ἱστορεῖ Θεόφραστος ἐν τοῖς πρὸς τοὺς καιρούς. Laudabimus Plutarehum quod hunc mythologieum Theophrasti ostracismum neglexit et praetermisit. Dieit enim in vita Thes. 385 ἐπιχειρῶν οὖν βιάζεσϑαι χατεδημαγωγεῖτο xai χατεστασιάζετο (non dieit: ἐξωστραχίσϑη)" xal τέλος ἀπογνοὺς τὰ πράγματα τοὺς μὲν παῖδας εἰς Εὔβοιαν ὑπεξέπεμψε . .., αὐτὸς δὲ... εἰς Σχῦρον ἐξέπλευσεν χτλ. ef. de exilio 17 p. 607 A xai μὴν ἔφυγε Θησεὺς ἐξ ᾿Αϑηνῶν.

Aliud Theophrasti fragmentum legitur apud Harpoerationem sub ἐπίσχοπος (fr. 122 Wimmer) Θεόφραστος ἐν πρώτῳ τῶν []ολι- τιχῶν τῶν πρὸς χαιροὺς φησὶν οὕτως" πολλῷ γὰρ χάλλιον χατά γε τὴν τοῦ ὀνόματος ϑέσιν ὡς οἱ Λάχωνες ἁρμοστὰς φάσχοντες εἰς τὰς πόλεις πέμπειν, οὐχ ἐπισχόπους οὐδὲ φύλαχας ὡς ᾿Αϑηναῖοι. Heylbut, De Theophrasti libris Περὶ φιλίας p. 1112 optime coniecit cum Theophrasti fragmento coniungenda esse ea quae leguntur in schol. Aeschin. II 77 (ed. Schultz, Lipsiae 1865, p. 296) ἁρμοστὴν]

Λαχεδαιμόνιοι ἐπολιτεύσαντο ἐν τοῖς “Ελλησιν ὡς προστάται xal χηδε-

1) περὶ καιροῦ « scripsit Demetrius quoque Phalereus, Theophrasti discipulus. Diog. L. V 81. cf. Rutilius Lupus I 1 Demetrii Phalerei: Nam quod benefieium tempore et cupienti datur gratum est. utilitas enim ac voluntas aecipiendi honorem dantis faeit ampliorem. at quod sero et non desideranti datur ingratum est. amisso enim tempore utilitatis cadit accipiendi cupiditas.

-— -É ὦ

uóvec τῶν πόλεων. ᾿Αϑήνηϑεν γὰρ ἐξέβαλον τοὺς Πεισιστρατίδας, &x δὲ Νάξου Λύγδαμιν τύραννον, τοὺς δὲ ἀπὸ Κλεισϑένους ἐχ Σιχυῶνος. ὁπότε οὖν στασιάζουσαν πόλιν ἁρμόσειαν, χατέλειπον αὐτόϑι σφῶν ἄρχοντα, ὃν ἐχάλουν ἁρμοστήν, πρὸς τὸ ἁρμόζειν τὴν πόλιν xai μὴ ἐᾶν στασιάζειν. Atqui proxime ad scholii Aescehinei verba ea ae- cedunt quae Plutarchus dieit de Herodoti malignitate 21 p. 859 € χαίτοι πόλιν ἐν τοῖς τότε χρόνοις οὔτε φιλότιμον οὕτως οὔτε ptoo- τύραννον ἴσμεν ὡς τὴν Λαχεδαιμονίων Ἱενομένην: ποίου γὰρ ἕνεχα

ϑώραχος ἣ τίνος χρατῆρος ἑτέρου Κυψελίδας μὲν ἐξέβαλον àx Κορίνϑου

xai ᾿Αμπραχίας ἐκ δὲ Νάξου Λύγδαμιν ἐξ᾿ Αϑηνῶν δὲ τοὺς [εισιστρά- του παῖδας àx δὲ Σιχυῶνος Αἰσχίνην ἐκ Θάσου δὲ Σύμμαχον ἐχ δὲ Φωχέων Αὖλιν ἐχ Μιλήτου δ᾽ ᾿Αριστογένη, τὴν δ᾽ ἐν Θετταλοῖς δυνα- στείαν ἔπαυσαν, ᾿Αριστομήδη καὶ ΓΑγγελον καταλύσαντες διὰ Λεωτυχίδου τοῦ βασιλέως; περὶ ὧν ἐν ἄλλοις ἀχριβέστερον Ἰέγραπται 3). Haec ultima verba ad Plutarehi libellum Περὶ Θεοφράστου πρὸς τοὺς χαιρούς referenda esse optime mihi coniecisse videtur Heylbut 1. 1. Usus ergo est Plutarehus eis quae apud Theophrastum legerat ad Herodotum refellendum. Haee si recta sunt, Theophrasteae doctrinae vestigia deprehendes etiam in vitae Lyeurgi capite 30, maxime in his: ἣ πόλις (Σπάρτη) ἀπὸ σχυτάλης μιᾶς xol τρίβωνος ἄρχουσα τῆς Ἑλλάδος ἑκούσης χαὶ βουλομένης χατέλυε τὰς ἀδίχους δυναστείας xai τυραννίδας ἐν τοῖς πολιτεύμασι xal πολέμους ἐβράβευε χαὶ στάσεις χατέπαυε, πολλάκις οὐδ᾽ ἀσπίδα κινήσασα μίαν, ἀλλ᾽ ἕνα πέμψασα πρεσβευτήν xtA. et paulo infra: ἤτουν γὰρ (οἱ ἄλλοι) οὐ ναῦς οὐδὲ χρήματα παρ᾽ αὐτῶν οὐδὲ ὁπλίτας πέμποντες, ἀλλὰ ἕνα Σπαρτιάτην ἡγεμόνα: καὶ λαβόντες ἐχρῶντο μετὰ τιμῆς χαὶ δέους, ὥσπερ Γυλίππῳ Σικελιῶται xal Βρασίδᾳ Χαλκιδεῖς, Λυσάνδρῳ δὲ χαὶ Καλλιχρατίδᾳ xal ᾿Αγησιλάῳ πάντες οἱ τὴν ᾿Ασίαν οἰχοῦντες “ἕλληνες, τοὺς μὲν ἄνδρας ἁρμοστὰς χαὶ σωφρονιστὰς τῶν ἑχασταχοῦ δήμων χαὶ ἀρχόντων ὀνομάζοντες, πρὸς δὲ σύμπασαν τὴν τῶν Σπαρτιατῶν πόλιν ὥσπερ παιδαγωγὸν ἢ διδάσκαλον εὐσχήμονος βίου xai τεταγ- μένης πολιτείας ἀποβλέποντες. : Novum operis Theophrastei de quo agimus fragmentum nuper repertum est in Aegypto, Oxyrynchos Papyri 1012 (vol. VII, 1910, p. 82 ff.). Legitur in incerti auctoris opuseulo de eompositione, ubi de ἀποσιωπήσει primum ὀνομάτων, deinde πραγμάτων agitur p. 89:

1) Plane eaedem res leguntur in fragmento papyraceo nuper edito, Pap. Rylands N. 18, p. 31.

9

— 9394 —

πράγματα δὲ ὡς Θουχυδίδης " εἰ- πὼν γὰρ ὅτ[.] Θεμιστοχλῆς ἧχεν εἰς Κέρχυ[ρ]αν φεύγων ὅτι z]v αὖ- τῶν] εὐ[εργέ]της. τὴν εὐεργεσίαν [οὐχ εἶπε ταύ]την᾽ Θεόφραστος

[ὃξ ἐν τοῖς Περ]ὶ καιρῶν φησ[1] δια- [φορὰν ἔχει]ν τοὺς Kepxopat[o]oc [Κορινθίοις] xai διαιτητὴν γε- [νόμεν]ον χρεῖναι ἀποδοῦ-

v[a« ΚἸερχυρ[α]ίοις τὸν Κορίνϑι-

οἷν δη)μον εἴχοσι τάλαντα [

Constat Thucydidem (I 136) non dixisse quaenam Themistoclis benefieia Coreyraeos adduxerint, ut eum optime de re publica meritum esse (εὐεργέτην τῆς πόλεως) constituerent perfugiique in- violabilis (ἀσυλία) iure donarent (ef. Wilamowitz, Hermes XIV 152 A). Hane lacunam quomodo Theophrastus expleverit supra legimus. Plane alia exstat memoria apud sehol. Thuc. I 136, de- fendisse Themistoclem Corcyraeos, quod bello Persico non inter- fuissent, graviter a ceteris Graecis aecusatos. His similia le- guntur in Plutarchi Themistocle 20 ἐν δὲ τοῖς ᾿Αμφιχτυονιχοῖς συνεδρίοις τῶν Λαχεδαιμονίων εἰςηγουμένων, ὅπως ἀπείργωνται τῆς ᾿Αμφιχτυονίας at uy; συμμαχήσασαι χατὰ τοῦ Μήδου πόλεις; φοβηϑεὶς ux Θετταλοὺς καὶ ᾿Αργείους, ἔτι δὲ Θηβαίους ἐκβαλόντες τοῦ συν- εδρίου παντελῶς ἐπιχρατήσωσι τῶν ψήφων καὶ γένηται τὸ δοχοῦν ἐχείνοις, συνεῖπε ταῖς πόλεσι χαὶ μετέϑηχε τὰς γνώμας τῶν Πυλα- Ἰόρων διδάξας ὡς τριάχοντα χαὶ uía μόναι πόλεις εἰσὶν αἱ μετα- σχοῦσαι τοῦ πολέμου; καὶ τούτων αἱ πλείους παντάπασι pix pat δεινὸν οὖν, εἰ τῆς ἄλλης ᾿Ἑλλάδος ἐχσπόνδου γενομένης ἐπὶ ταῖς μεγίσταις δυσὶν ἢ τρισὶ πόλεσιν ἔσται τὸ συνέδριον. Sed hie nulla fit Coreyraeorum mentio. Quae apud schol. Thuc. I 136 leguntur, stultum appellat αὐτοσχεδίασμα Ed. Meyer, Gesch. des Altertums II[ 8 333 A. Eum qui haec commentus est novisse puto et usum esse illa de Themistocle narratione, quam e Plutarchi The- mistoele 20 attuli. Immo de Corcyraeorum erga Themistoclem benevolentiae causis plane eadem, quae apud Theophrastum le- guntur, tradit eisdem fere verbis Plutarchus Them. 24 προ- αισϑόμενος δ᾽ ἐχεῖνος εἰς Κέρχυραν διεπέρασεν, οὔσης αὐτῷ πρὸς τὴν πόλιν εὐεργεσίας. γενόμενος 4àp αὐτῶν χριτὴς πρὸς Κορινθίους ἐχόντων διαφοράν, ἔλυσε τὴν ἔχϑραν εἴκοσι τάλαντα χρίνας τοὺς

Ὡ-- AB.

Κορινθίους καταβαλεῖν χαὶ Λευχάδα χοινῇ νέμειν ἀμφοτέρων ἄποιχον. Habemus igitur certum eruditionis Theophrasteae apud Plutarchum vestigium.

Praeterea bis operis Theophrastei quod tractamus inscriptio (τὰ πρὸς τοὺς καιρούς) recurrit apud Parthenium 9 et 18. Eaedem narrationes, quas e Theophrasti libro sumptas narrat Parthenius, exstant in Plutarehi libello Γυναιχῶν ἀρεταί p. 254 B—F. Sed de his iam uberrime actum est a Ferdinando Dümmler, Zu den

- historischen Arbeiten der ültesten Peripatetiker, Rh. Mus. 42,179 ff.

— Kleine Sehriften II p. 463 ff. Doetissimae huius viri com- mentationi unam mihi addere liceat conieeturam. Constat Plu- tarchi libellum de mulierum virtutibus easdem exhibere narra- tiones, quae legebantur in Peripateticorum, Aristotelis vel Theo- phrasti, operibus historieis, depromptae illae ex amplissimis col- leetionibus historieis. Perlegens igitur eongestas a Plutarcho historiuneulas et quaerens, num quae alia Theophrasti [Πολιτιχῶν πρὸς τοὺς καιρούς vestigia inter eas deprehendi possint, incidi in historiam de virginibus Milesiis p. 249 B—D. Plutarchum?) hae historiola etiam in deperditis Περὶ ψυχῆς libris usum esse testatur Gellius XV 10 his verbis: ,Plutarchus in librorum, quos [Περὶ ψυχῆς inscripsit, primo, eum de morbis dissereret in animos hominum incidentibus, virginum dixit Milesii nominis fere quot tum in ea civitate erant repente sine ulla evidenti causa volun- tatem cepisse obeundae mortis ae deinde plurimas vitam sus- pendio amisisse. id cum aecideret in dies crebrius neque animis earum mori perseverantium medicina adhiberi quiret, deerevisse Milesios, ut virgines, quae corporibus suspensis demortuae forent, αἱ hae omnes nudas eum eodem laqueo, quo essent pervinetae, efferrentur. post id decretum virgines voluntariam mortem non petisse, pudore solo deterritas tam inhonesti funeris.^ Summa historiae a Plutareho traditae in eo posita est, quod deereto publico, quod suaserat civis prudentissimus (γνώμῃ νοῦν ἔχοντος ἀνδρὸς ἐγράφη προβούλευμα Plut. p. 249 C), virgines ne se ipsas interimerent deterritae sunt. Haee Ἰνώμη re vera est πολιτιχὸν πρὸς καιρόν, et quasi exemplo historia nostra illustrat ea quae Cieero dieit de republica II 45: jid est caput eivilis prudentiae, videre itinera flexusque rerum publicarum, αἱ, cum sciatis quo

1) E Plutarcho hausit Polyaen. VIII 63. 9*

— 86 —

quaeque res inclinet, retinere aut ante possitis oeceurrere,^ Iam vides quomodo Plutarchus historiae, ut in libro de mulierum virtutibus ponere posset, summam suum in usum perverterit atque deflexerit additis his in fine verbis: μέγα δὴ τεχμήριον εὐφυΐας xal ἀρετῆς ἢ τῆς ἀδοξίας εὐλάβεια χαὶ τὸ πρὸς τὰ δεινότατα τῶν ὄντων, ϑάνατον xal πόνον, ἀδεῶς ἐχούσας αἰσχροῦ φαντασίαν ux ὑπομεῖναι μηδ᾽ ἐνεγχεῖν αἰσχύνης μετὰ ϑάνατον ἐσομένης. His ultimis Plutarchi ipsius verbis reeisis reliqua historia optime quadrat ad Theophrasti []ολιτιχῶν πρὸς τοὺς xatpoós indolem. Constat praeterea egisse Theophrastum de Milesiorum mulieribus. Ael. v. ἢ. IL 38 νόμος xai οὗτος Μασσαλιωτιχός, qovaixac μὴ ὁμιλεῖν οἴνῳ, ἀλλ᾽ ὑδροποτεῖν πᾶσαν γυναικῶν ἡλιχίαν. λέγει δὲ Θεόφραστος

χαὶ παρὰ Μιλησίοις τὸν νόμον τοῦτον ἰσχύειν, xai πείϑεσϑαι αὐτῷ

τὰς Μιλησίων γυναῖχας. E Theophrasti igitur Πολιτιχοῖς πρὸς τοὺς χαιρούς hane historiam ad Plutarchum pervenisse putaverim.

lam transeamus ad eos Plutarchi locos tractandos qui mero Theophrasti nomine signati ad Theophrasti Πολιτιχὰ πρὸς τοὺς χαιρούς referri posse videantur. In his numerandus est locus Periel. 93 τοῦ δὲ Περιχλέους ἐν τῷ τῆς στρατηγίας ἀπολογισμῷ δέχα ταλάντων ἀνάλωμα Ἰράψαντος ἀνηλωμένων εἰς τὸ δέον, 6 δμος ἀπεδέξατο μὴ πολυπραγμονήσας ur) ἐλέγξας τὸ ἀπόρρητον. ἔνιοι δ᾽ ἱστορήχασιν, ὧν ἐστι xal Θεόφραστος ὃ φιλόσοφος; ὅτι χαϑ' ἕχαστον ἐγιαυτὸν εἰς τὴν Σπάρτην ἐφοίτα δέχα τάλαντα παρὰ τοῦ Περιχλέους, οἷς τοὺς ἐν τέλει πάντας ϑεραπεύων παρῃτεῖτο τὸν πόλεμον, οὐ τὴν εἰρήνην ὠνούμενος, ἀλλὰ τὸν χρόνον, ἐν ᾧ παρασχευασάμενος χαϑ᾽ ἡσυχίαν ἔμελλε πολεμήσειν βέλτιον. — Dicit Theophrastus optime prudentissimeque Perielem peeunia quotannis Spartam missa tempus duxisse, ui bellum, quod averti non posse perspexerat, quam paratissimus, id est in tempore (ἐν χαιρῷ) suseiperet !). Hane narrationem optime perspieuum est quadrare ad eas res, quas in Theophrasti Πολιτιχοῖς πρὸς τοὺς xatpoóc traetatas esse compertum est.

Aliud eorruptionis politicae exemplum addito "Theophrasti nomine narratur in vita Niciae 10, ubi de Nieiae pace haec tra- duntur: γενομένων ὃὲ oovüT7xóv, ὅπως τὰ χωρία καὶ τὰς πόλεις; ἃς εἶχον ἀλλήλων, xal τοὺς αἰχμαλώτους ἀποδιδῶσι, προτέρων ἀπο-

1 De re ipsa ef. Wilamowitz, Aristoteles u. Athen II p. 24792. Ed. Meyer, Gesch. des Altertums IIl 8 345 A.

- - o

διδόντων τῶν χλήρῳ λαχόντων, ὠνήσατο τὸν χλῆρον ὃ Νιχίας χρύφα χρήμασιν, ὥστε προτέρους ἀποδιδόναι τοὺς Λαχεδαιμονίους. xal τοῦτο μὲν ἱστορεῖ Θεόφραστος. Hoe quoque Nieiae πολίτευμα πρὸς καιρόν ex eo quem tractamus Theophrasti opere fluxisse putaverim. Huius operis fragmentis ea quoque adnumeranda mihi esse videntur quae Theophrastum de Aristide dixisse tradidit Plu- tarehus Arist. 25. Dieit autem Theophrastus Aristotelis magistri

iudicium (A8. πολ. 23. 24) secutus!) Aristidem iustissimum fuisse

. in rebus privatis et erga cives, sed in re publiea gerenda magis

utilitatem quam iustitiam gpeetavisse: χαϑ' ὅλου δ᾽ ὁ Θεόφραστός φησι τὸν ἄνδρα τοῦτον, περὶ τὰ οἰχεῖα καὶ τοὺς πολίτας ἄχρως ὄντα δίχαιον, ἐν τοῖς χοινοῖς πολλὰ πρᾶξαι πρὸς τὴν ὁπόϑεσιν τῆς πατρίδος, ὡς συχνῆς xai ἀδιχίας δεομένην. Verba ly τοῖς χοινοῖς — τῆς πα- τρίδος idem fere dieunt quod: πολλὰ πολιτεύσασϑαι πρὸς τοὺς χαιρούς. — Vides quam bene res tradita quadret ad ὑπόϑεσιν librorum Πολιτιχῶν πρὸς τοὺς χαιρούς, ad quos haec res iam re- lata est a Dümmler, Rh. Mus. 42, 1887, p. 183.

Neseio an ad eosdem Theophrasti libros referenda sint quae de eoniuratione ante pugnam Plataeensem ab Atheniensibus faeta solus Plutarehus tradidit Arist. 13 πραττομένων δὲ τούτων ἐν τῷ στρατοπέδῳ xal συχνῶν ἤδη διεφθαρμένων αἰσϑόμενος ὃ ᾿Αριστείδης χαὶ φοβηϑεὶς τὸν χαιρόν, ἔγνω μήτ᾽ ἐᾶν ἀμελούμενον τὸ πρᾶγμα υήϑ’ ἅπαν ἐκχαλύπτειν, ἀγνοούμενον εἰς ὅσον ἐχβήσεται πλῆϑος ὃ ἔλεγχος, τὸν τοῦ διχαίου ζητῶν ὅρον ἀντὶ τοῦ συμφέροντος Ἶ. Ultima verba optime concinunt eum eis quae Theophrastum et Aristotelem de Aristide magis utilitatem rei publieae quam iustitiam speetante

exposuisse supra legimus. Accedit quod verbum χαιρός memoriam |

1) Wilamowitz, Aristoteles u. Athen 1 p. 16055.

?) Participium ξητῶν, si verba tradita recte se habent, referendum est ad ἔλεγχος itaque vertit Blass (erklürende Ausgabe, 2. Aufl, Lpz. 1893): ,eine Untersuchung, deren Grenze ja dureh das Recht, nieht durch den Nutzen bestimmt werden müBte*. Sed ut potius ad »Apicreióüns" referamus suadent hi loci: Arist. 25 ἐκέλευε τοὺς ᾿Αϑηναίους τὴν ἐπιορχίαν τρέψαντες εἰς ἑαυτὸν j| συμφέρει χρῆσϑαι τοῖς πράγμασι οὐ paulo infra: εἰπεῖν ἐκεῖνον (δριστείδην), ὡς οὐ δίκαιον μέν, συμφέρον δὲ τοῦτ᾽ ἔστι. Itaque si minus verba, attamen sensum, quem contextus postulat, recte statuisse mihi videtur Hartman, Mnemosyne 38, 1910, p. 439, haee proponens: ἀντὶ τοῦ δικαίου τὸν τοῦ συμφέροντος ξητῶν ὅρον. Wilamowitzius pro ζητῶν substituendum

esse conicit ξητούντων.

— 98 —

operis Theophrastei revoeat. Nam re vera a Plutarcho Arist. 13 Aristidis πολίτευμα quoddam πρὸς xatpóv narratur.

In ipsis Plutarchi Praeceptis gerendae rei publicae Theo- phrasti nomen nonnisi semel affertur p. 803 F 504 A δεῖ δ᾽ ὅμως χαὶ πρὸς τὰς ἀπαντήσεις τὸν λόγον εὔστροφον ἔχειν χαὶ γεγυμνασμένον᾽ ὀξεῖς γὰρ oi καιροὶ xai πολλὰ φέροντες ἐν ταῖς πολιτείαις αἰφνίδια. διὸ xai Δημοσθένης ἠλαττοῦτο πολλῶν, ὥς φασι, παρὰ τὸν χαιρὸν

ἀναδυόμενος xal χατοχνῶν᾽ ᾿Αλχιβιάδην δ᾽ ὁ Θεόφραστος ἱστορεῖ, μὴ ,

«ὄνον ἃ δεῖ λέγειν ἀλλὰ καὶ ὡς δεῖ βουλευόμενον, πολλάχις ἐν αὐτῷ

τῷ λέγειν ζητοῦντα xat ουντιϑέντα τὰς λέξεις ἐνίσχεσϑαι καὶ διαπίπτειν.

^ ,

ὁ δ᾽ ὑπὸ τῶν πραγμάτων αὐτῶν ἀνιστάμενος xal ὑπὸ τῶν χαιρῶν ἐχπλήττει μάλιστα χαὶ προσάγεται τοὺς πολλοὺς καὶ μετατίϑησιν ἢ). Eadem de Demosthenis et Aleibiadis eloquentia iudieia uberius leguntur et in vita Demosth. 8 et in vita Alcib. 10, hie nomine quoque addito Theophrasti. Sed quominus putemus de Alcibiade iudicium haustum esse ex Theophrasto, aliunde autem de Demosthene iudieium impedimur ea re, quod idem de horum duorum virorum eloquentia iudicium legitur in libro De profectibus in virtute 9 p. 80 C D ἔστι δὲ χαὶ λέγοντας ἑαυτῶν λαμβάνειν διάπειραν εἰ μήτε πολλῶν παρὰ προσδοχίαν ουνελϑόντων ὑπὸ δειλίας ἀναδυόμεϑα υήτ᾽ ἐν ὀλίγοις ἀϑυμοῦμεν ἀγωνιζόμενοι, μήτε πρὸς δῆμον T, πρὸς ἀρχὴν εἰπεῖν δεῆσαν ἐνδείᾳ τῆς περὶ τὴν λέξιν παρασχευῆς προϊέμεϑα τὸν χαιρόν, οἷα περὶ Δημοσθένους λέγουσι χαὶ ᾿Αλχιβιάδου. χαὶ γὰρ οὗτος νοῆσαι μὲν πράγματα δεινότατος ὧν περὶ δὲ τὴν λέξιν ἀϑαρ- σέστερος ἑαυτὸν διέχρουεν ἐν τοῖς πράγμασι, χαὶ πολλάχις ἐν αὐτῷ τῷ λέγειν ζητῶν χαὶ διώχων ὄνομα χαὶ ῥῆμα διαφεῦγον ἐξέπιπτεν. Praeterea haec exempla ob eam quoque causam coniungenda sunt, quod eiusdem praecepti demonstrandi causa afferuntur. Itaque non solum de Aleibiade, sed etiam de Demosthene iu- dieium fluxisse putaverim e Theophrasti seriptis, eandemque opinionem video secutum esse Augustum Mayer, Theophrasti [Περὶ Mises libri fragmenta p. 35!, eum dieit ,non solum quae de Aleibiade, sed etiam quae de Demosthene dicuntur manifesto ex Theophrasto esse hausta^. Sed quod idem vir doctus eontendit hune loeum (804 A) eum praeelarissimo Theophrasti de Demosthene et Demade iudicio (Plut. Dem. 10) — de quo postea agemus — ita coniungendum esse ,ut dicamus: Theophrastum Demadem

1) ef. 800 B. ἐργώδης γὰρ ἡ μετάϑεσις τῶν πολλῶν.

— 89 —

anteposuisse Demostheni ea. de causa, quod ille, qua erat dica- citate et celeriter ex tempore respondendi facultate hune 588- pissime vincebat, cum Demosthenes pro ingenii sui tarditate plerumque obmutescere sit coactus^, bae in re minime possum viro docto adstipulari. Nam in Theophrasti de Demosthene et De- made iudicio, quorum alterum dicit esse ἄξιον τῆς πόλεως, alterum ὑπὲρ τὴν πόλιν, nullum verbum alludit ad facultatem. ex tempore dicendi, quam alter habuerit, alter non habuerit. Ego hos

. duos Theophrasti locos — Dem. 10 et p. 804 A — plane se-

iungendos esse puto, et cum prior e Theophrasti libro Περὶ λέξεως derivatus esse et Aristone Ceo intereedente ad Plutarchum per- venisse videatur (ef. infra), alterum minime Theophrasti ΠΕερὶ λέξεως libri fragmentis inserendum esse contendo. Nam hie non περὶ λέξεως verba fiunt, ged quanti momenti in re publica gerenda celeriter respondendi et ex tempore dicendi facultas sit exponitur. Itaque minus ad rhetorieum quam ad politicum "Theophrasti opus hune locum referendum esse puto optimeque iam Heylbut, De Theophrasti libris Περὶ φιλίας p. 12 hune loeum e Plutarchi Πολιτιχοῖς πρὸς τοὺς καιρούς derivandum esse contendit. Quae opinio eo quoque commendatur, quod καιροῦ, qui summam fecit operis Theophrastei euiusque notionem Theophrastus in operis sui initio cireumseripsisse videtur (cf. p. 32), hie quoque mentio t in his verbis (804 A): ὀξεῖς γὰρ οἱ xatpol xai πολλὰ φέροντες ἂν ταῖς πολιτείαις αἰφνίδια 1).

Hic est solus atque unieus Praeceptorum locus, ubi diserta exstet Theophrasti mentio. Verisimile esse demonstravimus hune locum e Theophrasti Πολιτιχοῖς πρὸς τοὺς καιρούς fluxisse. Alia huius operis vestigia optime deprehendit Henkel, Studien zur Ge- schichte der griechischen Lehre vom Staat p. 23 in eis quae 825 B de Delphica seditione a Plutarcho traduntur. Eandem rem breviter tetigerat Aristoteles ipse Polit. V 3,3, haud dubie usus eisdem Peripateticorum thesauris historieis ab ipso diseipulisque suis

1! Monendum est vestigia dictionis TTheophrasteae, quam saepissime in Charaeteribus adhibuit, occurrere etiam p. 80 D, ubi Alcibiades dicitur νοῆσαι πράγματα δεινότατος — Alcib. 10 εὑρεῖν μὲν ἣν τὰ δέοντα καὶ νοῆσαι πάντων ἱκανώτατος cf. "Theophrasti characteres, editio Lipsiensis p. 51: ,Zu beachten ist in ihm (dem 6. Kapitel) die Hüufung der Einleitungsformeln τοιοῦτος οἷος, ἀμέλει δυνατός, δεινός, καὶ τούτων ἂν εἶναι δόξειε, ἱκανός, οὐκ ἀποδοκιμάξειν δέ."

E wu

collectis, ex quibus Theophrastum hausisse apparet, cum hane historiam libris suis [Πολιτιχῶν πρὸς τοὺς xatpoóc insereret. Sed quia longum est virorum doctorum Henkel et Dümmler hae de re amplissima repetere argumenta, una re eontenti erimus ad- dita: Verisimile est hane historiam Delphieam relatam fuisse in Aristotelis Δελφῶν πολιτείᾳ, quamquam nullum eius vestigium oc- eurrit in paueis fragmentis a Rose sub 487 congestis. Sed Del- phorum colonos fuisse ineolas Magnesiae urbis ad Maeandrum sitae constat ex Aristotelis vel Theophrasti Υπομνήμασιν (Athen. IV p. 173 e — Rose 631). Quid Aristoteles in Magnetum re publica tradiderit comperimus nonnisi ex excerptis Heraclideis (Rose 611, 50—52). Hie inter alia haec leguntur: Φάμις ἄρχων ἦν χαὶ τούτου τοὺς υἱοὺς ὡς ἱεροσύλους συνέλαβον 9óovtac* ὅπερ φασὶ xal περὶ ᾿Ασωπὸν (legendum Αἰσωπόν ef. Rose fr. 487) γενέσϑαι. — xol γὰρ ἐχεῖνος ἐπὶ ἱΞξροσυλίᾳ διεφθάρη, φιάλης χρυσῆς φωραϑείσης ἐν τοῖς στρώμασιν αὐτοῦ. Hie Φάμις, quod attinet ad nomen et res de eo filiisque traditas, idem esse debet ac Delphieus Φάλις. Vides igitur historiam Delphieam cum colonis Magnesiam migrasse et, ut in Δελφῶν πολιτεία, Sie in Magnetum quoque re publica ab Aristotele relatam esse).

Etiam quae sequitur (825 C) historia de Syracusanorum sedi- tione propter amatoriam causam facta iam ab Henkelio (l. l. p. 23), quia reeurrit apud Aristotelem Polit. V 3, 1, ad Theophrasti [loAc- τιχὰ πρὸς τοὺς χαιρούς relata est.

Persaepe apud Plutarchum invenitur Demadis eiusque dictorum mentio. Plutarehum ipsas Demadis orationes legisse et ex eis fores in usum suum collegisse — eodem modo, quo Demosthenis orationes adhibuit — putandum non est. Constat enim iam Ciceronis temporibus (Brutus 36) Demadis scripta nulla exstitisse. Hoe testimonio non ita est utendum, ut inter Demadis et Ciceronis aetatem orationes eius intercidisse statuamus, sed omnino De- mades orationes suas non edidit, haud imitatus Demosthenis exemplum?) Sed multa lepide et facete a Demade dieta in oribus aequalium eireumferebantur itaque ad posteros per- venerunt. Inter eos, qui Demadis eloquentiam maxime admirati

!) Haee addenda sunt eis quae de nomine Φάμις disputavit Wilamo- witzius, Hermes XXX, 1895, p. 195?. 3) Wilamowitz, Gr. Literatur?, p. 75. Quintil. II 17, 13, XII 10, 49.

--—M τς

sunt, numerandus est Theophrastus, euius de Demosthene et Demade iudicium servavit Plut. Demosth. 10. Plutarehus non ex ipso Theophrasto hoc iudieium hausit, sed ex Aristone. Quis- nam Aristo hie fuerit, difficile est diiudieatu, quia inter viros doetos ambigitur, quid Peripatetico a Ceo insula orto, quid Stoico (a Chio) tribuendum sit). Plutarchi eodices exhibent Χῖος, sed recte mihi videtur emendasse in Κεῖος August Mayer, Theophrasti Περὶ λέξεως libri fragmenta, Lipsiae 1910, p. 37.

. [dem p. 35! Plutarchum ex Aristonis Cei Peripatetiei libello,

qui inscriptus erat Πρὸς τοὺς ῥήτορας, Theophrasti iudieium de- prompsisse verisimiliter contendit. Reete quoque idem hoe Theo- phrasti dictum fragmentis libri Περὶ λέξεως inserere videtur. Sed minime reliquis, quas protulit idem vir doetus p. 35!, de Plu- tarehi Praeceptis gerendae rei publieae coniecturis assentiri possum. Putat enim Aristonem etiam in ,Praeceptis' Plutarchi auctorem fuisse^ idque ,apparere ex cap. 7 extr. (p. 808 E — Demosth. 10) atque p. 804 E totiusque libri ratione". Mittamus totius libri rationem. — Sed quod attinet ad Aristonis dietum, quod Plutarchus affert p. 804 E, quo invidiam cum ignis fumo contulit, primum nescimus, utri Aristoni hoe dietum tribuendum sit, utrum Peripatetieo, an Stoico, deinde hoc ipsum Aristonis dictum saepius a Plutareho citatur: An seni 7 p. 787 C et vol. VII p. 128 Bernard. Itaque minime inde nobis licet coniecturam facere de Plutarchi libelli fonte eius, in quo hoc Aristonis dictum a Plutarcho adhibetur. Restat tertium Mayeri argumentum: Sane reete: vidit Polyeueti et Demosthenis de Phocionis breviloquentia apophthegmata, quae affert Plutarehus p. 803 E, fluxisse ex Aristonis libro, quem fontem horum dictorum nominat Plutarchus Demosth. 10. Sed his duobus Plutarehi locis comparatis per- Spices ea, quae Plutarchus p. 803 E profert, esse compendium vel epitomam eorum, quae uberius in vita Demosth. 10 tractaverat. Hue accedit, quod eisdem rebus etiam in vita Phocionis 5 usus est. Vides igitur ea, quae Plutarehus p. 803 E breviter tangit, non ex Aristone ipso, sed — ut ita dicam — e Plutarcho ipso derivata esse (cf. supra p. 15—17). Ita doctrina Aristonea, quae 803 E exstat, seiungenda est et ab eis quae antecedunt et a

ἡ Überweg-Práüchter, Philosophie des Altertums, 1909, p. 945. Gereke apud Pauly-Wissowa sub Aristo. Jensen Herm. 46, 383.

-—Ai- ae

sequentibus. taque errat Mayer, eum contendit Aristonem in ,Praeceptis" Plutarchi auctorem fuisse).

Sed redeamus ad Demadem. Constat Theophrastum in eorum numero fuisse, quibus Demadis δεινότης valde placuit. Verisimile igitur est multa Demadis dicta, quae nobis servata sunt, aut 'Theo- phrasto deberi aut certe Peripateticorum scriptis, quos scimus sui temporis aequalibus rhetorieis atque politicis hominibus attentum advertisse animum. Similiter Aristoteles multa Iphieratis ducis aetate aequalis et oratoris dieta in arte rhetoriea memoriae tra- didit?). Multa Demadis dieta exstant apud Demetrium Περὶ ἑρμηνείας (282---285). Demetrium haee exempla sine dubio Theo- phrasto debere reete statuit Aug. Mayer l. l. p. 36 A, 1864. Item non dubitabimus Demadis dieta, quae in Praeceptis Plutarcheis oeeurrunt, doctrinae Peripateticae maximeque Theophrasto ad- scribere. Maxime hoe valet in eo unico dieto vel orationis frag- mento, quod a Plutarcho nonnisi in Praeceptis adhibetur euiusque in vitis nulla fit mentio, cum cetera Demadis dieta, quae in Prae- ceptis occurrunt, etiam in vitis commemorentur. 8I8EF οὐ χεῖρον δὲ xai μετάγειν ἐπ᾽ ἄλλα χρειώδη τὸ σπουδαζόμενον, ὡς ἐποίησε Δημάδης, ὅτε τὰς προσόδους εἶχεν ὑφ᾽ ἑαυτῷ τῆς πόλεως" ὡρμημένων Ἰτὰρ ἐχπέμπειν τριήρΞις βοηϑοὺς τοῖς ἀφισταμένοις ᾿Αλεξάνδρου xai γρήματα χελευόντων παρέχειν ἐχεῖνον, ἔστιν ópiv*, ἔφη, οχρήματα᾽ παρεσχευασάμην τὰρ εἰς τοὺς χόας, Go ἕχαστον ὑμῶν λαβεῖν fpt- uvaiov* εἰ δ᾽ εἰς ταῦτα βούλεσϑε μᾶλλον, αὐτοὶ χαταχρῆσϑε τοῖς

xai τοῦτον τὸν τρόπον, ὅπω: uy στεροῖντο τῆς διανομῆς; φέντων τὸν ἀπόστολον, ἔλυσε τὸ πρὸς ᾿Αλέξανδρον ἔγχλημα τοῦ $uov. Hoe est re vera exemplum πολιτείας πρὸς χαιρόν, et nihil impedit quominus Theoprastum hoc exemplo in libris Πολι-

!) Cum haee scripsissem, vidi Augustum Mayer uberius eandem opini- onem protulisse in disputatione quae inseribitur ,Aristonstudien", Philo- logus, Supplementband XI, p. 483 ff. Quid ego de ,certis Aristonis Peri- patetiei vestigiis quae Mayer p. 489 f. in Praeceptis Plutarcheis depre- hendisse sibi visus est, sentiam, ex eis quae supra disputavi elucebit. Certe in eo consentio cum Mayero, quod mihi quoque Peripateticam doctrinam in Plutarchi Praeceptis permultam inesse persuasum est, Sed maiorem Praeceptorum partem (Mayer, p. 510 f.) ex- Aristonis Peripatetici adversus rhetoras libro derivatam esse neque ἃ Mayero demonstratum esse neque demonstrari posse puto.

3) Wilamowitz, Aristoteles u. Athen I 346, 347.

-— AE

τικῶν πρὸς τοὺς χαιρούς usum esse statuamus!) Addam quaesti- uneulam vel potius dubitationem movebo de tempore quo De- mades haec verba apud populum fecerit. Ac primum quidem monendum est aliud quoque huius orationis fragmentum exstare apud Plutarchum in vita Cleomenis 27 xai Δημάδης, τὰς τριήρεις μὲν χαϑέλχειν xai πληροῦν ποτε τῶν ᾿Αϑηναίων χελευόντων; χρήματα δ᾽ οὐχ ἐχόντων αἰ]ρότερόν ἐστινό, ἔφη. ητοῦ πρωρατεῦσαι τὸ φυ- ρᾶσαι"“ (ultima verba eorrupta sunt)?. Dicit Plutarchus p. 818 E

. populum tum in animo habuisse ἐχπέμπειν τριήρεις βοηϑοὺς τοῖς

ἀφισταμένοις ᾿Αλεξάνδρου. Sine dubio hoe intellegendum est de defectione Lacedaemoniorum Agide regnante a Macedonum im- perio faeta. Hane seditionem constat factam vere annmi 331 autumnoque eiusdem anni pugna apud Megalopolim commissa finitam esse?) Hue quadrat quod Demades paulo ante diem festum, qui Xósc appellabatur, apud populum locutus est. Nam Χόες verno anni tempore duodecimo mensis Anthesterionis die celebrabantur. Sed quonam munere publico tum Demades funetus est? Plutarchi verba sunt: ὅτε τὰς προσόδους εἶχεν ὑφ᾽ ἑαυτῷ τῆς πόλεως, Constat ex Aristotelis πολ. 'AU. 43 duos tantummodo eo tempore fuisse maiores magistratus, qui administrandis praeerant publicis peeuniis: ταμίας τῶν στρατιωτιχῶν et οἱ ἐπὶ τὸ ϑεωριχόν. Vel ex ipso nomine eoneludendum est, quid fuerit officium τῶν ἐπὶ τὸ ϑεωριχόν. Itemque ex verbis Demadis et sequentibus Plutarchi (ὅπως μὴ στεροῖντο τῆς διανομῆς) coneludere possumus Demadem illo tempore non fisco militari praefuisse, sed munere funetum esse quod vocatur ἐπὶ τὸ Üsepuxóv*). Repugnat vero his

!) Etiam quod sequitur 819 A Phocionis πολίτευμα optime quadrat ad ''heophrasti librorum Πολιτικῶν πρὸς τοὺς καιρούς indolem. Idem exemplum exhibet Plutarchus p. 791 E F et Phoc. 24.

2) Notandum est e tribus dietis, quibus Plutarchus initium eap. 27 vitae Cleomeneae exornat, ut quanta vis sit pecuniae in bellis gerendis de- monstret, tertium, quod Archidamo tribuit — idem recurritin vita Crassi 2 et Mor. p. 190 A et 219 A — Plutarehum ipsum tradere a Theophrasto Crobylo rhetori datum esse (Demosth. 17). Haec tria dieta suspicor fluxisse e collectione quadam apophthegmatum, quae Theophrasti usa est copiis. "Theophrasto puto deberi illud quoque Crobyli dietum, quod legitur p. 187 E.

3) Niese, Griech. Geschichte seit Chüronea, I, 491 ff. Beloch, II, 649 ff. Perperam 'Thalheim apud Pauly-Wissowa sub Δημάδης annum dat 330.

4) ef. Plut. p. 1011 B εἰ μὴ - .- xal τὰς διανομὰς τοῦ πολιτεύματος (ἀξιοῦσι

μέρος εἶναι), ὡς ἔλεγε Δημάδης, κόλλαν ὀνομάζων τὰ ϑεωρικὰ τῆς δημοκρατίας.

ὦ WE

eonelusionibus, quas eludere non possum, inseriptio Attiea !), quae, si sequeris hominum doctorum de explenda laeuna ae de restituendo Demadis nomine coniecturam, docet Demadem fuisse ταμίαν στρατιωτιχῶν per annos 334—330. Eodem tem- pore eum ἐπὶ τὸ ϑεωριχόν fuisse e nostro testimonio demonstra- visse mihi videor. Itaque restat diffieultas, quam ego quidem expedire non possum. Aut aliter de inseriptione restituenda aut de tempore rerum ἃ Plutarcho commemoratarum erit iudi- candum.

Restat ut disputemus de loco p. 890 F τοὺς δὲ Δημάδου (scil. ἀνδριάντας) χατεχώνευσαν εἰς ἀμίδας. His verbis minima videtur fides tribuenda esse. Nam primum nonnisi unam novimus De- madis statuam, quam erexerunt Athenienses, cum cives 8.105 à periculo ab Alexandro post Thebarum excidium (a. 335) imminente legatione ad regem facta liberavisset. οἵ. Dinarchus in De- mosthenem 101 περιεῖδες αὐτὸν iy τῇ ἀγορᾷ χαλχοῦν σταϑέντα. Deinde manifestum est Plutarchi verba artissime cum ante- cedentibus, ubi de Demetrii Phalerei statuis agitur, coniuncta et ex eodem fonte derivata esse. Immo errore quodam in Plutarchi fonte ad Demadem translata esse videntur ea quae alibi de De- metri Phalerei statuis in matulas conflatis tradita accepimus ef. Diog. L. V 17 οὐ μὴν ἐχυρίευσαν τοῦ σῶματος αὐτοῦ, ἀλλὰ τὸν ἰὸν ἀπήρυγον εἰς τὸν γαλχόν, χατασπάσαντες αὐτοῦ τὰς εἰχόνας, χαὶ τὰς μὲν ἀποδόμενοι»; τὰς δὲ βυϑίσαντες; τὰς δὲ χαταχόψαντες εἰς ἀμίδας (λέγεται γὰρ χαὶ τοῦτο). Strabo IX: ἀλλ᾽ οὕτως ὃ φϑόνος ἴσχυσε xal f, πρὸς ὀλίγους ἀπέχϑεια, ὥστε μετὰ τὴν Κασσανδρου τε- λευτὴν ἠναγχάσϑη φυγεῖν εἰς Αἴγυπτον" τὰς δ᾽ εἰχόνας αὐτοῦ πλείους ἣ τριακοσίας χατασπάσαντες οἱ ἐπαναστάντες, χαὶ χατεχώνευσαν᾽ ἔνιοι δὲ προστιϑέασιν, ὅτι xai εἰς ἀυίδας.

Saepe eaedem res et ab Aristotele et a Theophrasto re- latae sunt, quia uterque eruditionis thesauris, qui servabantur in schola Peripatetiea, utebatur. Praeterea magna et erudita opera historiea, quae prodierunt in lucem ex schola Peripatetica, non ab uno homine quamvis doctissimo confecta sunt, sed quasi opus commune totius scholae per multa decennia colleeta et tandem aliquando iuris publiei facta sunt. ta ab Aristotele

»0IG I τότ. Wilamowitz, Aristoteles u. Athen 1 20899. Beloch, III 1 p. 885. Blass, Attische Beredsamkeit III 2? p. 266.

Ethic. Nieom. K p. 1181 b 7 afferuntur τῶν νόμων xal τῶν πολι- τειῶν αἱ συναγωγαί tamquam ab ipso confectae, quamquam constat legum collectionem sub Theophrasti nomine postea esse editam !). Item putabimus, cum "Theophrastus eolleetionis eius, quam postea sub nomine Πολιτικῶν πρὸς τοὺς χαιρούς edidit, fundamenta iaceret, non plane afuisse Aristotelem ab amiei et discipuli consilio, quippe qui ipse (Rhet. A p. 1360 a 35) πρὸς τὰς πολιτιχὰς συμ- βουλὰς utilissimas esse dixerit τὰς τῶν περὶ τὰς πράξεις γραφόντων

. ἱστορίας. Immo habemus disertum testimonium, quo demonstratur

Aristotelem diseipulum suum in eonfieiendis Πολιτικοῖς πρὸς τοὺς χαιροὺς adiuvisse apud Philodemum, qui haec de Aristotele dicit (Gomperz, Zeitschrift für ósterr. Gymn. 1865 p. 816): xai διὰ ταῦτ᾽ ἐφωρᾶτ[ο] τούς τε νόμους] συνάγων ἅμα τῷ υαϑητίῃ} (id est Theophrasto) καὶ τὰς τοσαύτας πολιτείας καὶ τὰ περὶ τῶν [τό]πων [διχαιώματα [χ]αὶ τὰ πρ[ὸ]ς τοὺς καιροὺς χαὶ πᾶν ὅσον ... τοιαῦτ᾽... .3). lam mirum esse non potest multa scholae Peripatetieae in- veniri opera, quae utrum Aristoteli an "Theophrasto tribuenda essent nescierunt veteres erammatiei. Ita ὙΥπομνήματα ἱστοριχὰ sub utriusque nomine (Ἀριστοτέλης 7, Θεόφραστος) afferuntur ab Athenaeo IV 173 e, XIV 654 d, II 44 €?) (— Rose fr. 631—033). ef. Diog. Laert. V 48 Ὑπομνημάτων ᾿Αριστοτελιχῶν 3, Θεοφραστείων αβ1τὃε E. Περὶ Δημοχρίτου liber ᾿Αριστοτέλους ἣ Θεοφράστου esse dieitur (cf. Rose fr. 208). cf. praeterea Polyb. exe. lib. 12, 11 (Rose fr. 547 p. 338) μεταβὰς ἐπὶ τοὺς ἐν Ἰταλίᾳ Λοχροὺς πρῶτον υέν φησι (Τίμαιος) τήν τε πολιτείαν χαὶ τὰ λοιπὰ φιλάνθρωπα τοῖς Λοχροῖς ἀμφοτέροις (ὑπάρχειν ὅμοια, τὸν ὃ ᾿Αῤιστοτέλη xai Θεό- qpaotov χατεψεῦσϑαι τῆς πόλεως. Spurius quoque , Aristotelis" Oeconomicorum liber primus a Philodemo tamquam opus Theo- phrasti affertur (Christ, Griechische Literaturgesehichte? p. 481). Quae eum ita sint, missis iam Theophrasti Πολιτιχοῖς πρὸς τοὺς χαιρούς eos Praeceptorum locos eongeramus, qui mani- festo veterem Peripateticorum sapiunt doetrinam. Eodem modo exempli gratia vir doctus Heylbut Theophrasti Περὶ φιλίας doctrinam ita rectissime enueleavit, ut Theophrasti esse contenderet eas res,

1) Wilamowitz, Aristoteles u. Athen I 360.

2) ef. Gompertz, Griechische Denker 1Π p. 25, 402.

8) Sed hunc Athenaei loeum (44 C) non ex Aristotele vel Theophrasto, sed e Plut. qu. conv. 660 E fluxisse docuit Hubert, Χάριτες, Friedr. Leo 2. 60. Geburtstag dargebraeht, Berlin 1911, p. 111}.

-— ME- ou

quas easdem esse demonstraret et apud Aristotelem et apud Plutarehum (et Cieeronem). Ita nos quoque Theophrasto naxime intercedente innotuisse Plutarcho quaeeunque occurrunt in Prae- ceptis veteris Peripateticae maximeque Aristotelicae doetrinae vestigia putabimus. Contenti igitur erimus, si quae res veterum Peripateticorum sint vel esse possint demonstraverimus. lam videamus singula:

799 D E Plutarchus Carthaginiensium depingens ἦϑος πιχρόν, σχυϑρωπόν, ὑπήχοον τοῖς ἄρχουσι, βαρὺ τοῖς ὑπηχόοις, ἀγεννέστατον

4 , μ᾽ , - , - X ἐν φόβοις, αγριώτατον ἐν ὀργαῖς, ἐπίμονον τοις γνωσϑεῖσι, πρὸς παι-

διὰν χαὶ χάριν ἀνήδυντον χαὶ σχληρόν hane addit e Carthaginiensium historia narratiuneulam breviter tangens: ὅπου xai Ἄννωνα λέοντι χρώμενον σχευοφόρῳ παρὰ τὰς στρατείας αἰτιασάμενοι τυραννιχὰ φρονεῖν ἐξήλασαν. Eiusdem rei meminit Plinius Nat. hist. VIII 16 ,primus autem hominum leonem manu tractare ausus et ostendere mansue- faetum Hanno e clarissimis Poenorum traditur: damnatusque illo argumento, quoniam nihil non persuasurus vir tam artifieis ingenii videbatur: et male eredi libertas ei, eui in tantum cessisset feri- tas*!). Constat Aristotelem valde admiratum esse Carthaginiensium instituta et rem publieam?). Eum in Καρχηδονίων πολιτείᾳ etiam de Hannone eiusque exsilio egisse ut putemus suadet brevis Hannonis mentio quam legimus Polit. V p.1307 a 2 (iv δὲ ταῖς ἀριστοχρατίαις γίνονται αἱ στάσεις αἴ μὲν διὰ τὸ ὀλίγους τῶν τιμῶν μετέχειν ...) ἔτι ἐάν τις μέγας dj xai δυνάμενος ἔτι μείζων εἶναι,

,

(va μοναρχῇ, ὥσπερ ἐν Λαχεδαίμονι δοχεῖ [Παυσανί χατὰ τὸν Μηδιχὸν πόλεμον χαὶ ἐν Καρχηδόνι ᾿Αννών. Etiam apud Byzantinum Theodorum Metochitam, qui saepe hausit ex Aristotelis libris, similia leguntur de Hannone p. 681 Müller (— Kluge, Aristoteles de politia Carthaginiensium, Vratislaviae 1824, p. 199 ff.)

, Ν᾽» ΄ ^ , , , LI μόνον δ᾽ "Αννωνά ὅ) φασιν ἰδιώτου πλέον φρονήσαντα xat αὐτήν, χαὶ

ας 6 στρατηϊήσας

ts AMA δ. 2 " , “78 τυραννίδος οὐχ ἐπιχείρησιν εὔδηλον, ἀλλ᾽ ὑποψίαν σχεδὸν παρεχόμενον,

2 ) » , m ^ - x - , - - τάχιστ ἀπαλλάξαι χαχῶς χαὶ τοῖς ἐσχάτοις χινδύνοις περιπεσεῖν 4).

1) Ed. Meyer, Geschichte des Altertums ΠῚ $ 333 A.

3) Wilamowitz, Staat und Gesellschaft der Griechen, 1910, p. 24.

3, Monendum tamen est Annonis nomen per coniecturam, sed rectissime, esse restitutum a Klugio οἵ. Excursus I De Hannone, Kluge p. 217 ff.

4 Idem Theodorus l|. c. depingit Carthaginiensium mores et cum Atheniensium et Spartanorum moribus comparat. Sed haec descriptio nihil habet commune eum eis quae apud Plutarehum p. 799 D leguntur. Siefert,

«- NES τς

His omnibus consideratis dubium esse non videtur quin e Peri- pateticorum memoria manaverint quae apud Plutarehum de Hannone p. 799 E leguntur.

In Praeceptorum capite 6, qui agit de dicendi genere ἃ politico homine adhibendo, Theophrastei Περὶ λέξεως libri vesti- gium deprehendit August Mayer, Theophrasti Hepi λέξεως libri fragmenta, Lipsiae 1910, p. 43. 44. Legimus enim apud Quinti- lianum III 8, 62: Theophrastus (fr. XXIII Sehmidt) quam maxime

remotum ab omni affectatione in deliberativo genere voluit esse

sermonem. His eum verbis eontulit Mayer l. e. Plut. p. 802 F τῷ λόγῳ τοῦ πολιτευομένου χαὶ συμβουλεύοντος χαὶ ἄρχοντος ἐπι- φαινέοϑω μὴ δεινότης μηδὲ πανουργία αηδ᾽ εἰς ἔπαινον αὐτοῦ τιϑέσϑω τὸ ἐχτιχῶς (— affectatio)?) ἢ τεχνιχῶς ἣ διαιρετικῶς, ἀλλ᾽ ἤϑους ἀπλάστου xxi φρονήματος ἀκηϑινοῦ xai παρρησίας πατριχῆς χαὶ προ- νοίας καὶ συνέσεως χηδομένης ὃ λόγος ἔστω μεστός 5). Dicit autem Quintilianus 1. 1. Theophrastum in hoe secutum esse auctoritatem praeceptoris sui Aristotelis. Aristotelicae vero doctrinae vestigia faeile etiam apud Plutarchum in hoe eapite animadvertuntur. Nam euiusdam hominis. dietum μὴ ποιήσητε ἑτερόφϑαλμον τὴν «“Βλλάδα (803 A) legitur apud Aristotelem Rhet. III p. 1411 δ ibique Leptinae datur. De Demadis (803 A) dietis ἃ "Theophrasto non megleetis supra iam egimus p. 42. Perielis dietum τὴν λήμην τοῦ [Πειραιῶς ἀφελεῖν χελεύοντος habes apud Aristotelem

Plutarchs Schrift π. εὐθυμίας, Naumburg 1908, p. 61* e Clitomacho Carthagi- niensi hausta esse censet quae de Carthaginiensibus leguntur apud Plu- tarchum 1. l.

!) Aliter de vocabulo ἑκτικῶς iudicat Ieuckens, Plutareh von Cháüronea und die Rhetorik p. 118“: οἑκτικῶς. — Nach Analogie von Diodor III 4 ἑκτικῶς ἀναγιγνώσκειν e8 ,geschickt^, geübt" wiederzugeben, geht nicht an. Denn τεχνικῶς und διαιρετικῶς sind rhetorisch-logische Termini; also mu8 auch das diesen gleichstehende ἑκτικῶς ein solcher sein. Auf die ἕξις — ἦϑος kann es nicht gehen, wegen des Satzzusammenhanges. λεκτι- κῶς würe überflüssig, weil die λέξις in der τέχνη enthalten ist. Darum schlügt Prof. Keil διαλεκτικῶς als allein müglich vor."

3) Cum Plutarchi verbis p. 803 Α δέχεται δ᾽ ó πολιτικὸς λόγος δικανικοῦ μᾶλλον καὶ γνωμολογίας καὶ ἱστορίας καὶ μύϑους καὶ μεταφοράς conferas quaeso Quintil. ΠῚ 8, 65 f., qui eandem habet doctrinam: ,dicit tamen idem (Cieero Part. orat. 27, 97) de suasoria hoc modo: ,tota autem oratio simplex et gravis et sententiis debet ornatior esse quam verbis. usum exemplorum nulli materiae magis convenire merito fere omnes consentiunt, cum plerum- que videantur respondere futura praeteritis ete."

— 460 —

quas easdem esse demonstraret et apud Aristotelem et apud Plutarchum (et Cieeronem). Ita nos quoque Theophrasto maxime intercedente innotuisse Plutarcho quaeeunque oecurrunt in Prae- ceptis veteris Peripateticae maximeque Aristotelieae doctrinae vestigia putabimus. Contenti igitur erimus, si quae res veterum Peripateticorum sint vel esse possint demonstraverimus. Iam videamus singula:

799 D E Plutarchus Carthaginiensium depingens ἦϑος πιχρόν, σχυϑρωπόν, ὑπήχοον τοῖς ἄρχουσι, βαρὺ τοῖς ὑπηχόοις, ἀγεννέστατον ἐν φόβοις, ἀγριώτατον ἐν ὀργαῖς, ἐπίμονον τοῖς γνωσϑεῖσι, πρὸς παι- διὰν χαὶ χάριν ἀνήδυντον χαὶ σχληρόν hane addit e Carthaginiensium historia narratiuneulam breviter tangens: ὅπου xai "Αννωνα λέοντι χρώμενον σχευοφόρῳ παρὰ τὰς στρατείας αἰτιασάμενοι τυραννιχὰ φρονεῖν ἐξήλασαν. Eiusdem rei meminit Plinius Nat. hist. VIII 16 primus autem hominum leonem manu traetare ausus et ostendere mansue- faetum Hanno e clarissimis Poenorum traditur: damnatusque illo argumento, quoniam nihil non persuasurus vir tam artifieis ingenii videbatur: et male eredi libertas ei, eui in tantum cessisset feri- tas^!). Constat Aristotelem valde admiratum esse Carthaginiensium instituta et rem publieam?). Eum in Καρχηδονίων πολιτείᾳ etiam de Hannone eiusque exsilio egisse ut putemus suadet brevis Hannonis mentio quam legimus Polit. V p.1307 ἃ 2 (iv δὲ ταῖς ἀριστοχρατίαις γίνονται αἱ στάσεις αἱ μὲν διὰ τὸ ὀλίγους τῶν τιμῶν μετέχειν ...) ἔτι ἐάν τις μέγας ἡ xai δυνάμενος ἔτι μείζων εἶναι, ἵνα μοναρχῇ, ὥσπερ ἐν Λαχεδαίμονι δοχεῖ Παυσανίας ó στρατηϊήσας χατὰ τὸν Μηδιχὸν πόλεμον χαὶ ἐν Καρχηδόνι ᾿Αννών. Etiam apud Byzantinum Theodorum Metochitam, qui saepe hausit ex Aristotelis libris, similia leguntur de Hannone p. 681 Müller (— Kluge, Aristoteles de politia Carthaginiensium, Vratislaviae 1824, p.199 ff.) μόνον δ᾽ "᾿Αννωνά ὅ) φασιν ἰδιώτου πλέον φρονήσαντα xat αὐτήν, χαὶ τυραννίδος οὐχ ἐπιχείρησιν εὔδηλον, ἀλλ᾽ ὑποψίαν σχεδὸν παρεχόμενον, τάχιστ᾽ ἀπαλλάξαι χαχῶς χαὶ τοῖς ἐσχάτοις κινδύνοις περιπεσεῖν 4).

1) Ed. Meyer, Geschichte des Altertums ΠῚ $ 333 A.

3) Wilamowitz, Staat und Gesellschaft der Griechen, 1910, p. 24.

8) Monendum tamen est Annonis nomen per coniecturam, sed rectissime, esse restitutum a Klugio ef. Excursus I De Hannone, Kluge p. 217 ff.

4 Idem Theodorus l c. depingit Carthaginiensium mores et cum Atheniensium et Spartanorum moribus comparat. Sed haec descriptio nihil habet commune eum eis quae apud Plutarchum p. 799 D leguntur. Siefert,

— A πὴ, Ὁ

His omnibus consideratis dubium esse non videtur quin e Peri- pateticorum memoria manaverint quae apud Plutarchum de Hannone p. 799 E leguntur.

In Praeceptorum eapite 6, qui agit de dicendi genere ἃ politico homine adhibendo, Theophrastei Περὶ λέξεως libri vesti- gium deprehendit August Mayer, Theophrasti Hepi λέξεως libri fragmenta, Lipsiae 1910, p. 43. 44. Legimus enim apud Quinti- lianum III 8, 62: Theophrastus (fr. XXIII Sehmidt) quam maxime

remotum ab omni affectatione in deliberativo genere voluit esse

sermonem. His eum verbis eontulit Mayer l. ὁ. Plut. p. 802 F τῷ λόγῳ τοῦ πολιτευομένου χαὶ συμβουλεύοντος xai ἄρχοντος ἐπι- φαινέοϑω μὴ δεινότης μηδὲ πανουργία αηδ᾽ εἰς ἔπαινον αὐτοῦ τιϑέσϑω τὸ ἐχτιχῶς (— affectatio)!) ἢ τεχνιχῶς ἣ διαιρετικῶς, ἀλλ᾽ ἤϑους ἀπλάστου xxi φρονήματος ἀληϑινοῦ xai παρρησίας πατριχῆς χαὶ προ- νοίας xal συνέσεως κηδομένης ὃ λόγος ἔστω μεστός ὃ). Dicit autem Quintilianus 1. l. Theophrastum in hoe gecutum esse auctoritatem praeceptoris sui Aristotelis. Aristotelicae vero doctrinae vestigia faeile etiam apud Plutarchum in hoe eapite animadvertuntur. Nam euiusdam hominis. dictum μὴ ποιήσητε ἑτερόφϑαλμον τὴν Ἑλλάδα (803 A) legitur apud Aristotelem Rhet. III p. 1411 a 5 ibique Leptinae datur. De Demadis (803 A) dietis ἃ "Theophrasto non negleetis supra iam egimus p. 42. Perielis dietum τὴν λήμην τοῦ [Πειραιῶς ἀφελεῖν χελεύοντος habes apud Aristotelem

Plutarchs Schrift π. εὐθυμίας, Naumburg 1908, p. 61* e Clitomacho Cartbagi- niensi hausta esse censet quae de Carthaginiensibus leguntur apud Plu- tarchum 1. l.

!) Aliter de vocabulo ἑκτικῶς iudicat Ieuckens, Plutareh von Cháronea und die Rhetorik p. 118*: οἑκτικῶς. Nach Analogie von Diodor ΠῚ 4 ἑχκτικῶς ἀναγιγνώσκειν 68 ,geschickt^, geübt" wiederzugeben, geht nicht an. Denn τεχνικῶς und διαιρετικῶς sind rhetorisch-logische Termini; also mu8 auch das diesen gleichstehende ἑχτικῶς ein solcher sein. Auf die ἕξις — ἦϑος kann es nicht gehen, wegen des Satzzusammenhanges. λεκτι- κῶς würe überflüssig, weil die λέξις in der τέχνη enthalten ist. Darum schlügt Prof. Keil διαλεχτικῶς als allein müglich vor."

2, Cum Plutarchi verbis p. 803 A δέχεταν δ᾽ ὁ πολιτικὸς λόγος δικανικοῦ μᾶλλον καὶ γνωμολογίας καὶ ἱστορίας καὶ μύϑους καὶ μεταφορᾶς conferas quaeso Quintil. III 8, 65 f., qui eandem habet doctrinam: ,dicit tamen idem (Cieero Part. orat. 27, 97) de suasoria hoec modo: ,tota autem oratio simplex et gravis et sententiis debet ornatior esse quam verbis. usum exemplorum nulli materiae magis convenire merito fere omnes consentiunt, cum plerum- que videantur respondere futura praeteritis ete."

WE xm

Rhet. III p. 1411 a 152). Praeterea acerbum de Ephoro, Theo- pompo, Anaximene Plutarehi iudicium (803 B cef. de Isocrate et

Anaximene iudieium: comp. Dem. et Cic. 2) revoeat in memoriam.

Aristotelis et Peripateticorum cum Isoerate Isoeratisque discipulis simultates et inimicitias (Gompertz, Griechische Denker III 14, 18, 239, Wilamowitz, Aristoteles u. Athen I 359— 62).

Ne in sequenti quidem Praeceptorum eapite 7 desunt mani- festa doetrinae Peripateticae vestigia. Traetat in hoc eapite Plutarchus oxéóuua xai γελοῖον et contendit nonnunquam esse πολιτιχοῦ λόγου μέρος, sed caute eis esse utendum: μάλιστα δ᾽ εὐ- δοχιμεῖ τὰ τοιαῦτα περὶ τὰς ἀμείψεις xai τὰς ἀπαντήσεις " τὸ γὰρ ἐχ παρασχευῆς xal χατάρχοντα (seil σχώπτειν, quod perperam textui inserendum esse censet Hartman, Mnemosyne 1909, p. 111) 1ε- λωτοποιοῦντός ἐστι xal δόξα χαχοηϑείας πρόσεστιν. Eandem doc- trinam habes apud Ciceronem (quem Romanis tradidisse Peri- patetieorum de ridieulo doctrinam demonstravit Ernestus Arndt, De ridieuli doetrina rhetoriea diss. Bonnensis, Kircehhainii 1904, p. 25 ff.) de or. II 230 ,omnino probabiliora sunt, quae lacessiti dieimus, quam quae priores^ et apud Quintil. VI 3, 13 ,sunt enim longe venustiora omnia in respondendo quam in provoeando* 3). Magno exemplorum numero Plutarchus hoe caput exornavit, quorum maiorem partem ex vitis huc translatam esse iam demon- stravimus. Sed restant quaedam, quae manifesto Peripateticam sapiunt doctrinam, imprimis Εἰὐξιϑέου τοῦ ᾿Αριστοτέλους συνήϑους eommemoratio (803 C). Praeterea exquisitae doctrinae indicium est Xenaeneti dietum (p. 803 D). Demoeratis duo dieta afferuntur, quorum prius iterum legitur apud Stobaeum 22, 43. Δημοχράτης ἀναβαίνων si; τὴν ἀχρόπολιν (ἐκχλησίαν Plutarehus) àv γήρα xai πνευστιῶν ποιεῖν ἔφη ὅπερ χαὶ ξύμπασα ἣ τῶν ᾿Αϑηναίων πόλις. πνεῖν μὲν γὰρ μέγαϑ), ἰσχύειν δὲ μιχρόν. Democratis et Polyeueti (803 E) dieta ab Aristotele quoque in arte rhetoriea afferuntur.

1) Idem dictum legitur Per. S, Demosth. 1, p. 186 Ὁ. ef. Plutarchi Pericles rec. Sintenis, Lipsiae 1835, p. 96.

3) Rectius graecum πιϑανώτερα Quintilianus (venustiora) aut eius fons vertisse videtur quam Cicero (probabiliora) Praeterea eadem leguntur apud Plutarchum p. 634 E.

8) Plutarchus habet μέγα φυσᾶν cf. Menander, Epitrepontes 434 ὦ τρισκακόδαιμον, μεγάλα φυσᾷς καὶ λαλεῖς.

-— 49 «ὦ

Aristotelis περὶ γελοίου doctrina, quam in deperdito artis poeti- eae libro uberius traetaverat, ad nostram aetatem non pervenit (Arndt p. 3), sed habemus loeum, ex quo quid de scommate iudicaverit intellegitur: Eth. Nie. IV p. 1128 a 30 τὸ γὰρ σχῶμμα λοιδόρημά τί ἐστιν, οἱ δὲ νομοϑέται ἔνια λοιδορεῖν xwÀóouctv: ἔδει δ᾽ ἴσως xai σχώπτειν (ef. Rhet. II p. 1379 ἃ 29 ὀργίζονται δὲ τοῖς τε χαταγελῶσι καὶ χλευάζουσιν xai σχώπτουσιν: ὑβρίζουσι γάρ). Censuit igitur Aristoteles σχῶμμα nihil aliud esse ae λοιδόρημα vel ὕβριν ideoque lege defendendum esse. Aceuratius videtur egisse

"Theophrastus, euius σχώμματος definitionem ipse Plutarchus nobis

servavit in amplissima περὶ σχώμματος disputatione Quaest. conv. II 1, 4—13, p. 631 C—634 F, quae artissimo vinculo coniuncta est cum eo quod traetamus Praeceptorum eapite (cf. imprimis 634 E) et iam ab Arndtio p. 23 f. rectissime ad Peripateticorum doctrinam relata est!). Ibi leguntur .p. 63] E haec verba: óvet- δισμὸς γάρ ἐστι τῆς ἁμαρτίας παρεσχηματισμένος τὸ σχῶμμα χατὰ τὸν Θεόφραστον. Amplior huius definitionis Theophrasteae forma legi videtur apud Maerobium, quem ,habuisse Plutarchi quaestiones eonvivales, quae epitomatoris manum perpessae ad nos pervenisse videntur, nostris multo integriores^ post Volkmannum contendit Wissowa, De Macrobii Saturnaliorum fontibus, diss. Vratislaviae 1880, p. 32. Maerob. VIL 3, 2 ,nisi forte dicas loedoriam expro- brationem esse ac directam contumeliam, scomma enim paene dixerim morsum figuratum, quia saepe fraude vel urbanitate tegitur ut aliud sonet, aliud intellegas." — Seripserat Theophrastus Περὶ γελοίου Diog. L. V 48. Athen. VIII p. 348 a. Ad hunc igitur deperditum Theophrasti librum referenda esse puto quaecunque de reeto ae moderato σχώμματος usu apud Plutarehum leguntur. Exempli gratia Theophrasti esse videntur quae de Leonis By- zantii scommatis tradidit Plutarehus. Sunt autem haec: 633 D Λέων ὁ Βυζάντιος, εἰπόντος Πασιάδου πρὸς αὐτόν, ὀφθαλμισϑῆναι OU αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμούς, ἀσϑένειαν", ἔφη, σώματος ὀνειδίζεις, νέμεσιν οὐχ ὁρῶν ἐπὶ τῶν ὥμων βαστάζοντά cou τὸν υἱόν" εἶχε δὲ χυρτὸν ὁ Πασιάδης υἱόν. Eandem historiam legis De cap. ex inim. ut. 5 p. 88 F, ubi memoria deceptus duplicem Plutarchus admisit errorem: Λέων ὃ Βυζάντιος ὑπὸ χυρτοῦ λοιδορηϑεὶς εἰς τὴν τῶν ὀμμάτων ἀσϑένειαν ἀνθρώπινον", ἔφη, ηπάϑος ὀνειδίζεις, ἐπὶ τοῦ

!) ef. Heylbut, De Theophrasti libris Περὶ φιλίας p. 84. 4

—- DD ὦ

νώτου φέρων τὴν νέμεσιν.“ Nam primum Pasiades, cuius nomen hie non eommemoratur, non τὴν τῶν ὀμμάτων ἀοϑένειαν Oppro- braverat Leoni, sed τὴν τοῦ σώματος ἀσϑένειαν, dieens ὀφϑαλμι- σϑῆναι δι᾿ αὐτοῦ τοὺς ὀφθαλμούς. deinde non ipse Pasiades ἐπὶ τοῦ γώτου ἔφερε τὴν νέμεσιν sed filius eius. Cum hae historiuneula artissime cohaerere itemque Theophrasto deberi apparet id Leonis Byzantii dietum, quo suam ipsius staturae brevitatem lusisse eum tradit Plutarchus p. 804 A B, quem locum exseribere longum est). Praeterea puto Leonis dieta Plutarchum habuisse in animo, cum haee verba scriberet: de profeetibus in virtute 11 p. 82 B καὶ νὴ Δία σκῴπτων αὐτὸς ἑαυτὸν ὡς μιχρὸν 7, ὡς χυρτόν.

Praeterea cum Peripateticorum maximeque Theophrasti doc- trina cohaerere apparet, quae de convieiis Plutarehus disseruit p. 810 C αἱ δὲ λοιδορίαι τοῖς πολιτικοῖς ἥχιστα πρέπουσιν xtÀ. — $11 A ταῦτα μὲν οὖν ἔχει τινὰ χρείαν καὶ πρὸς τὸν ἄλλον βίον. Uberrime quoque de loedoriis egit Plutarchus in capitibus 4 et 5 libelli ,De eapienda ex inimicis utilitate^, quem post Praecepta seriptum esse constat (ef. p. 86 C). Hie legitur p. 88 F supra tractatum Leonis Byzantii scomma. — Hue trahenda sunt etiam quae p. 35 B ^—35 E (Adrastus—Alemeon 35 D — 88 F) leguntur. In omnibus his scriptorum Plutarcheorum partibus Peripateticam inesse doetrinam putaverim.

805 C τὸ μὲν γὰρ ἀνδρὶ χρηστῷ xal δι᾽ ἀρετὴν πρωτεύοντι προς- μάχεσϑαι χατὰ φϑόνον, ὡς [Περικλεῖ Σιμμίας... οὔτε πρὸς δόξαν χαλὸν οὔτ᾽ ἄλλως συμφέρον: Cum his conferenda sunt quae leguntur in vita Periclis 35: ἐπεγράφη δὲ τῇ δίχῃ χατήγορος, ὡς piv ']ào- μενεὺς λέγει, Κλέων, ὡς δὲ Θεόφραστος, Σιμμίας" 6 δὲ []οντιχὸς Ἡραχλείδης Λαχρατείδην εἴρηχε 5). Videmus Plutarchum negleetis aliorum, quos in Perielis vita attulit, testimoniis in hac quoque Prae- ceptorum parte Theophrasti secutum esse auctoritatem.

805 D οἷος ἦν Κλέων xai Κλεοφῶν. Hos turbulentos dema- gogos eodem modo coniungit atque componit Aristoteles, Av. πολ. 28, 3, Hyperbolum addidit Cieero de republ. IV 10 (— Augustin. de civ. dei II 9)?).

1) Paulo aliter eadem historia traditur a Philostrato, vit. sophist. I 2 et a Suida sub “έων.

2) ef. Wilamowitz, Aristoteles u. Athen II p. 9485. ἘΔ. Meyer, Ge- schichte des Altertums IV 8 556.

3) Praeterea conferas quaeso hos Plutarchi et Aristotelis locos: Plut.

- EE

In 13. Praeceptorum eapite, quod agit de amicis hominis rem publicam gerentis, inesse doctrinam Theophrasteam iam a Heylbutio demonstratum est, cuius verba sunt haec p. 34 ,Quid Theophrastus statuerit in quaestione, quem ad finem iniuriae possint admitti si amicorum causa fiant, Gellius tradidit I 3, 25. ...Iam vero non dubito quin in politieis quoque disputationibus a Theophrasto idem argumentum traetatum fuerit. De cuius dis- putationis natura te docebit Plut. Praec. 13.^ Hue quadrat optime

. quod Periclis dictum in eadem disputatione a Gellio I 3, 20 com-

memoratum in hoc quoque Praeceptorum capite legitur p. 808 A B (cf. Plut. p. 186 C, 531 D). j

In eis quae 812 F de Iphierate μελέτας λόγων ποιουμένῳ ἐν οἴκῳ πολλῶν παρόντων traduntur et nusquam alibi leguntur, apparere videtur Peripatetica eruditio (ef. 801 F, 788 D). Constat enim Aristotelem diligentissime Iphieratis orationibus animum attendisse!), saepissimeque eius dicta in arte rhetorica attulit. Itaque Plutarchea quoque historiuncula Peripateticae deberi vi- detur traditioni.

$16 E xai Πύϑων ἐπὶ τῷ Κότυν ἀποχτεῖναι ϑαυμαζόμενος χαὶ τιμώμενος ὑπὸ τῶν ᾿Αϑηναίων ὃ ϑεός“, ἔφη, ηταῦτ᾽ ἔπραξε τὴν χεῖρα παρ᾽ ἐμοῦ χρησάμενος.“ Eandem rem paulo amplius tractavit Plutarchus ,De se ipsum citra invidiam laudando" 11 p. 542 EF ef. p. 1126 Ο Πλάτων δὲ καλοὺς μὲν ἐν γράμμασι λόγους περὶ νόμων χαὶ πολιτείας ἀπέλιπε, πολὺ δὲ χρείττονας ἐνεποίησε τοῖς ἑταίροις ἀφ᾽ ὧν Σιχελία διὰ Δίωνος ἠλευϑεροῦτο xai Θράχη διὰ Πύϑωνος xai Ἡρακλείδου Κότυν ἀνελόντων). Eiusdem rei breviter meminit Aristot. Polit. V p. 1311 b 20 Πύϑων δὲ xai Ἡραχλείδης oi Αἴνιοι Κότυν διέφϑειραν τῷ πατρὶ τιμωροῦντες in ea Politicorum parte,

905 C ὅταν γὰρ ἐξαμαρτόντες οἱ πολλοὶ προς ἄνδρα χρηστόν, si9' ὁ γίγνεται ταχέως ἐπ᾽ ὀργῇ μετανοήσωσι, πρὸς τοῦτο τὴν ῥᾷάστην ἀπολογίαν δικαιοτάτην νομίζουσιν, ἐπιτρῖψαι τὸν ἀναπείσαντα καὶ καταρξάμενον (similia 823 D). Aristoteles, 49. xoi. 98, 8 εἴωϑεν γὰρ κἂν ἐξαπατηϑῇ τὸ πλῆϑος, ὕστερον μισεῖν τούς τι προαγαγόντας ποιεῖν τῶν μὴ καλῶς ἐχόντων.

1) Wilamowitz, Aristoteles u. Athen I 347 4$ De Iphicratis orationibus, quae postea cum Lysiae operibus eireumferebantur, egit Dion. Halic. de Lysia 12. Bla, Att. Ber. I? 344.

3) Praeterea Κότυος, Odrysorum regis, qui regnavit 383—360 (Ed. Meyer V 8 896 A), apophthegmata leguntur apud Plutarchum p. 174 D et vol. VII

p. 116, 8 Bernard. 4*

— 8 «ὦ»

in qua idem traetat argumentum, quod postea eisdem seholae Peripatetieae thesauris histories usus uberius traetavit Aristotelis discipulus Phaenias Eresius in opere, quod inscribitur Τυράννων ἀναιρέσεις ἐκ τιμωρίας (Gomperz, Griechische Denker III p. 384).

817 F Ἰάσονος τοῦ Θεσσαλῶν μονάρχου γνώμην ἀπομνημονεύουσιν, ἐφ᾽ οἷς ἐβιάζετο καὶ παρηνώχλει τινάς, ἀεὶ λεγομένην, ὡς ἀναγχαῖον ἀδιχεῖν τὰ μιχρὰ τοὺς βουλομένους τὰ μεγάλα δικαιοπραγεῖν. Idem Iasonis dietum, quod a Plutareho p. 135 F quoque affertur, legis apud Aristotelem Rhet. I 12 p. 1373 a 25 ὥσπερ ἔφη ᾿Ιάσων ὃ Θετταλὸς δεῖν ἀδικεῖν ἔνια, ὅπως δύνηται xal δίχαια πολλὰ ποιεῖν. Aliud Iasonis dietum servavit idem Aristoteles Polit. III p. 1277 a 24.

821 C οὕτως ἢ πρὸς ᾿Αρχύταν πίστις καὶ πρὸς Βάττον εὔνοια τῶν πολιτῶν μεγάλα τοὺς χρωμένους αὐτοῖς διὰ τὴν δόξαν ὠφέλησε. Cum his conferenda sunt quae de Archyta tradidit Diog. Laert. VIII 79 ἐθαυμάζετο δὲ xal παρὰ τοῖς πολλοῖς ἐπὶ πάσῃ ἀρετῇ xai δὴ ἑπτάχις τῶν πολιτῶν ἐστρατήγησε, τῶν ἄλλων μὴ πλέον ἐνιαυτοῦ στρατηγούντων διὰ τὸ κωλύειν τὸν νόμον. Propius ad ea, quae Plutarchus in animo habere videtur, aecedunt quae Aristoxenus, Aristotelis discipulus, de Arehyta tradiderat D. L. VIII 82 τὸν δὲ Πυϑαγορικὸν ᾿Αριστόξενός φησι μηδέποτε στρατηγοῦντα ἡἧττηϑῆναι" φϑονούμενον δ᾽ ἅπαξ ἐχχωρῆσαι τῆς στρατηγίας, xal τοὺς αὐτίκα ληφϑῆναι. Οὐδουῦτα quoque sunt quae brevissimis verbis de Cyrenensium erga Battum benevolentia Plutarchus dicit. Uberiora certe de hac re legebantur in deperdito Plutarchi libro Περὶ Κυρη- ναίων (,Lamprias" 188). Constat Cyrenensium florem atque opu- lentiam in silphii commercio posita fuisse, quod saepissime in vasibus nummisque Cyrenensium depictum videmus (Studniezka, Kyrene p. 1 ff. Puchstein, Arch. Zeit. 1880, 188). Hoc com- mercium postea regis fuit, qui id a primis terrae incolis dono accepisse dieitur. Egerat de his rebus Aristoteles in Κυρηναίων πολιτείᾳ (fr. 528 Rose) schol. Aristoph. Plut. 925 Βάττος Κυρήνην ἔχτισεν... ὃν τιμήσαντες Λίβυες ἐχαρίσαντο αὐτῷ τὸ κάλλιστον τῶν λαχάνων τὸ σίλφιον χαὶ ἐν νομίσματι αὐτὸν ἐχάραξαν, τῇ μὲν βασι- λέα, τῇ δὲ σίλφιον παρὰ τῆς πόλεως δεχόμενον, ὡς ᾽Δριστοτέλης ἐν τῇ Κυρηναίων πολιτείᾳ. ἔνϑεν xol ἢ παροιμία ἐπὶ τῶν διαφόρους χαὶ ἐξόχους τιμὰς δεχομένων. Ad has res ab Aristotele tractatas al- ludere videtur Plutarchus.

821 C xai τοῦτο μὲν πρῶτον xal μέγιστον ἔνεστι τῇ δόξῃ τῇ τῶν πολιτικῶν ἀγαϑόν, ἧ πάροδον ἐπὶ τὰς πράξεις διδοῦσα

XE

πίστις ἢ. Hane sententiam Theophrasto deberi conieio. Saepe legitur apud Plutarehum: 539 F xoi γὰρ τὴν δόξαν ὃ πολιτιχὸς ἀνὴρ οὐχ ὥς τινα μισϑὸν (οἵ, 820 E) 7j παραμυϑίαν (680 C) τῆς ἀρετῆς ἀπαιτεῖ xal ἀγαπᾷ ταῖς πράξεσι παροῦσαν: ἀλλ᾽ ὅτι τὸ πιστεύεσθαι xai δοχεῖν χρηστὸν εἶναι πλειόνων xal καλλιόνων πράξεων ἀφορμὰς δίδωσι. πειϑομένους γὰρ ἅμα καὶ φιλοῦντας ἡδὺ xai ῥάδιον ὦφε- λεῖν. 777 E ὁ δὲ νοῦν ἔχων ἂν ἐν πολιτείαις καὶ πράξεσιν dva- στρέφηται, δεήσεται δόξης τοσαύτης, ὅση δύναμιν περὶ τὰς πράξεις

Bx τοῦ πιστεύεσθαι δίδωσιν: οὔτε γὰρ ἣδὺ μὴ βουλομένους οὔτε

ῥάδιον ὠφελεῖν, βούλεσϑαι δὲ ποιεῖ τὸ πιστεύειν. ef. Solon 16 Σόλων... ὁρμώμενος ἐκ μόνου τοῦ βούλεσϑαι xal πιστεύειν αὐτῷ τοὺς πολίτας. Ut vero Theophrasti esse hane sententiam con- tendam, primum adducor loco Plutareheo Agis 12 ὃ piv γὰρ ἀπηχριβωμένος χαὶ τελείως ἀγαϑὸς οὐδ᾽ ἂν ὅλως δόξης δέοιτο, πλὴν ὅση πάροδον ἐπὶ τὰς πράξεις καὶ διὰ τοῦ πιστεύεσθαι δίδωσι" νέῳ δὲ ἔτι ὄντι xal φιλοτίμῳ δοτέον ἀπὸ τῶν χαλῶν ἔργων xoi δόξῃ τι χαλλωπίσασϑαι xal κομπάσαι. Φυόμεναι γὰρ ἐν τοῖς τηλιχούτοις αἱ ἀρεταὶ χαὶ βλαστάνουσαι τό τε χατορϑούμενον, ὥς φησι Θεόφραστος, ἐχβεβαιοῦνται τοῖς ἐπαίνοις. καὶ τὸ λοιπὸν αὔξονται μετὰ φρονήματος ἐπαιρόμενα. — Ad Theophrasti librum Περὶ φιλοτιμίας hunc locum rettulit Heylbut p. 111. Non solum quae Theophrasti signata sunt nomine huius loci verba sed etiam totum quem exseripsimus locum Theophrasti esse docet et conexus sententiarum et ea res, quod verba cum Theophrasteo dicendi genere optime concinere videntur: ἀπηχριβωμένος legitur apud Theophrastum Περὶ εὐσεβείας (Bernays p. 97, 21) et apud Plutarchum de soll. anim. 4 p. 962 B, quem locum proxime accedere ad Theophrasti dicendi genus annotavit Gomperz, Gr. D. III p. 452. τελείως ἀγαϑός revocat Peripateti- corum τέλειον ἄνδρα cf. Pseudo-Plut. p. 874 F ᾿Αριστοτέλης δὲ xai Θεόφραστος καὶ σχεδὸν πάντες οἱ Περιπατητιχοὶ διείλοντο τὴν φιλο- σοφίαν οὕτως" ἀναγκαῖον τὸν τέλειον ἄνδρα xai ϑεωρητιχὸν εἶναι τῶν ὄντων καὶ πραχτιχὸν τῶν δεόντων χτλ. Alterum quo sententiam quam tractamus Theophrasteam esse firmetur argumentum inesse videtur in Ciceronis loco, de amicitia XVIL61. Hie eadem sententia, quam totiens apud Plutarchum invenimus, latine versa sie legitur: ,Nee

1!) cf. de gloria Athen. 1 p. 345 C ταῦτ᾽ ὀρθώς μὲν ἐκεῖνος sims πρὸς τοὺς μεϑ' ἑαυτὸν στρατηγούς, οἷς πάροδον ἐπὶ τὰς ὕστερον πράξεις ἔδωκεν ἐξελάσας τὸν βάρβαρον κτλ.

c E ne

vero neglegenda est fama nec mediocre telum ad res gerendas ex- istimare oportet benevolentiam (— εὔνοιαν) eivium: quam blanditiis et assentando colligere turpe est; virtus, quam sequitur caritas, mi- nime repudianda est" (ef. Plut. Praec. 29 ἔρως δι’ ἀρετὴν ἐγγιγνόμενος et totum caput). Constat in Ciceronis Laelio inesse Theophrasteam doctrinam. Ea quoque quae attulimus Ciceronis verba Theophrasto deberi videntur, nam in eis qua proxime antecedunt Cicero tangit quaestionem, quem ad finem declinandum sit de via amici eausa, quam a Theophrasto uberrime tractatam esse iam vidimus (p. 51).

In 29. quoque Praeceptorum capite inesse videtur Theo- phrastea doctrina cf. quam modo annotavimus inter Ciceronis Laelium et Plut. p. 821 F similitudinem. Praeterea 821 F leguntur haee: εὖ μὲν οὖν ὁ πρώτως εἰπὼν χαταλυϑῆναι δῆμον ὑπὸ τοῦ πρώτου δεχάσαντος συνεῖδεν, ὅτι τὴν ἰσχὺν ἀποβάλλουσιν oi πολλοὶ τοῦ λαμβάνειν ἥττονες γενόμένοι χτλ. Eiusdem rei meminit Plu- tarehus in vita Coriolani 14: οὐ γὰρ χαχῶς ἔοιχεν εἰπεῖν ὃ εἰπών, ὅτι πρῶτος χατέλυσε τὸν δῆμον ὁ πρῶτος ἑστιάσας xal δεχάσας, ubi postea haee addit: ᾿Αϑήνησι δὲ λέγεται πρῶτος ἀργύριον δοῦναι δι- χασταῖς "Avotog 6 ᾿Ανθεμίωνος προδοσίας "mept Πύλου χρινόμενος ἐν τοῖς Πελοποννησιαχοῖς ἤδη τελευτῶσιν. Eadem de Anyto historia legitur non solum apud Diod. XIII 64, sed etiam apud Aristotelem 'Ag. πολ. 27, 5. Grammaticorum eruditionem, quae pendet ab Aristotele, habes apud Rose fr. 409. Plutarehum non ex ipso Aristotele hanc historiam et dietum ignoti cuiusdam (καταλυϑῆναι δῆμον ὑπὸ τοῦ πρώτου δεκάσαντος), quod coniunctum fuisse in Plutarchi fonte eum Anyti historia loeus e vita Coriolanea lau- datus demonstrat, hausisse, sed ,aus seiner Miscellanlektüre, zu der für historische Aneedoten Peripatetiker wie Theophrast das meiste beisteuern" rectissime mihi coniecisse videtur Wilamowitz, Aristoteles und Athen I 128.

891 E Plutarchus narrat Agrigentinos a Phalaride liberatos ne quis caeruleo vestimento uteretur edixisse; nam tyranni ap- paritores caeruleis vestimentis usi erant. Similia in Aristotelis Agrigentinorum re publica relata fuisse ea re verisimile fit et probatur, quod ex Heraclideis excerptis (Rose 611, 69 p. 384) eonstat et de Phalaride et de vestimentis Agrigentinorum Aris- totelem in hae πολιτείᾳ egisse: ᾿Αχραγαντίνων Φάλαρις ἐτυράννευσε παρανομίᾳ πάντας ἐχβαλών. οὐ γὰρ μόνον ἐφόνευε πολλούς, ἀλλὰ

,

xal τιμωρίαις παρανόμοις ἐχρήσατο. χαὶ τοὺς μὲν εἰς λέβητας ζέον-

e ὦ

τας, τοὺς δὲ εἰς τοὺς χρατῆρας τοῦ πυρὸς ἀπέστελλε, τοὺς δὲ χαὶ

εἰς χαλχοῦν ταῦρον ἐνέβαλλε xai χατέχαιεν. ὅνπερ ὁ δῆμος ἔτι- , ἐνέ δὲ i * * , l * , ᾽

μωρήσατο. ἐνέπρησε δὲ καὶ τὴν μητέρα xat τοὺς φίλους. μεϑ᾽ ὃν

2 , ’ ' -

Αλχαμένης παρέλαβε τὰ πράγματα, xat μετὰ τοῦτον "Alxavüpoc , , e

προέστη, ἀνὴρ ἐπιεικής. — xai εὐσϑένησαν οὕτως ὡς περιπόρφυρα

ἔχειν ἱμάτια.

γ,

Appendix critica et exegetica.

801 C Rhetoricae artis in re publica gerenda auetoritatem laudaturus Plutarchus ita dicit: ἐπανορϑωτέον τὸ τοῦ Μενάνδρου ητρόπος ἔσϑ᾽ ὁ πείϑων τοῦ λέγοντος; οὗ λόγος“ xal γὰρ ὃ τρόπος xai ὃ λόγος" εἰ μὴ νὴ Δία φήσει τις, ὡς τὸν χυβερνήτην ἄγειν τὸ πλοῖον οὐ τὸ πηδάλιον, καὶ τὸν ἱππέα στρέφειν τὸν ἵππον οὐ τὸν χαλινόν, οὕτω πόλιν πείϑειν οὐ λόγῳ, ἀλλὰ τρόπῳ χρωμένην ὥσπερ οἴαχι χαὶ χαλινῷ τὴν πολιτιχὴν ἀρετήν χτλ.

Hie pro verbis ὁ τρόπος xoi ὁ λόγος legi vult Wilamowitzius οἷος ὃ τρόπος τοιοῦτος xal ὃ λόγος, Bernardakis satis esse putat οἷος ὁ τρόπος καὶ ὃ λόγος. Ego tradita verba recte se habere eontendo. Menander omnem persuadendi vim in moribus po- suerat, Plutarchus eandem moribus ae dicendi facultati attribuit auctoritatem. Ad verba x«i γὰρ 6 τρόπος xol ὃ λόγος ex prae- misso Menandri versu subaudiendum est: εἰσὶν oí πείθοντες. Ean- dem corrigendi brevitatem adhibuit Plutarchus in loco simillimo p. 33 Ε' τρόπος ἔσϑ᾽ ὁ πείϑων τοῦ λέγοντος, οὐ λόγος τρόπος μὲν οὖν xai λόγος ἣ τρόπος διὰ λόγου, καϑάπερ ἱππεὺς διὰ χαλινοῦ χαὶ διὰ πηδαλίου χυβερνήτης χτλ. Hie Plutarchus notissima illa partieula correetiva uiv οὖν) reeta via impugnat versum Menandreum, hoe vero

1) ef. versum Euripideum: περιβλέπεσϑαι τίμιον; κενὸν μὲν οὖν. Me- nander, Georgos 28 τί χαιρέτω; οἰμωζέτω μὲν οὖν. Plato Euthyd. p. 304 e ποῖον, ἔφη, χαρίεν, ὦ μακάριε; οὐδενὸς μὲν οὖν ἄξιον. οἵ, Plut. 816 F, ubi verba γίγνεται μὲν οὖν v ἀλλήλων ἀμφότερα ταῦτα, quippe quae Theopompi regis dietum corrigant, ad antecedens caput 20 trahenda sunt: falsa eapitum divisione initium faciunt capitis 21. cf. finem capitis 19, quod recte his verbis eoneluditur: τοιούτους uiv οὖν καιροὺς ἀπεύχεσϑαι δεῖ καὶ τὰ βελ- τίονα προσδοκᾶν. De falsa apud Plutarchum capitum divisione egit Wilamo- witz, Commentariolum grammaticum III p. 27! (p. 99 E F) et Gótt. Gel. Anz. 1896 (p. 523 D). A eapite 26 seiungenda sunt, quae 819 E de φιλοπλουτίᾳ disseruntur. Novae rei initium indieat asyndeton χρυσὸν μὲν sig ἔνια τῶν ἱερῶν εἰσιόντες xvÀ., ubi perperam Bernardakis mavult: χρυσὸν μὲν γάρ.

2c BE v

loco illud γὰρ in verbis καὶ γὰρ ὃ τρόπος καὶ ὁ λόγος referendum est ad antecedens vocabulum ἐπανορϑωτέον. De versu Menandreo, qui duetus est e proverbio οἷος ὃ τρόπος τοιοῦτος ὃ λόγος (Norden, Kunstprosa I 11,2) vide quae Keil communicavit cum R. Jeuckens, Plutareh v. Chüronea u. die Rhetorik p. 18? (Diss. argentor. XII 4), Wyttenbach ad 33 F. Saepius Plutarchi animo haec veterum de moribus eum dicendi faeultate eohaerentibus dieta obversata esse perspicies ex his locis: p. 41 B Antecedit de Lacedaemoniis nar- ratiuneula, quam iterum legimus p. 801 B C (ef. 233 F), deinde laudantur Lacedaemonii, ὀρθῶς πάνυ xal πολιτιχῶς ἐθίζοντες τὸν δῆμον ὑπὸ τοῦ τρόπου μᾶλλον ἣ τοῦ λόγου τῶν συμβουλευόντων ἄγεσϑαι. Οδίο maior 7 ἡμεῖς ...» οἱ τῷ λόγῳ πολὺ μᾶλλον ἣ τῷ προσώπῳ, καϑάπερ ἔνιοι νομίζουσι, τῶν ἀνθρώπων φαμὲν ἐμφαίνεσθαι τὸ ἦϑοςς Comp. Cic. et Dem. 1 ἔστι δέ τις καὶ τοῦ ἤϑους ἐν τοῖς λόγοις ἑχατέρου δίοψις. Alex. 1 πρᾶγμα βραχὺ πολλάκις xai ρῆμα χαὶ παιδιά τις ἔμφασιν ἤϑους ἐποίησε. De historia verbi τρόπος egerunt Wilamowitz, N. Jahrbb. 1908, XXI 34, et Kuiper, De voeabuli «pózoc vi atque usu per saecula VI et V. Mnemosyne 36, 1908, p. 419—34. Plutarchus ipse p. 551 E F e verbi τρόπος etymologia mutabiles esse hominum mores collegit: oxómet δ᾽ ὅσαι μεταβολαὶ γεγόνασιν εἰς ἦϑος ἀνδρῶν καὶ βίον; ἡ xal τρόπος ὠνο- μάσϑη τὸ μεταβάλλον αὐτοῦ xt). Ethicorum de morum atque virtutis mutabilitate quaestionem etiam a Theophrasto tractatam esse apparet e Plutarchi vita Perielis eap. 38. — Verba ὥσπερ olax: xai χαλινῷ 801 D respiciunt versum Sophoeleum πολλῶν χαλινῶν ἔργον οἰάχων ' ἅμα quem citat Plut. p. 767 E et Alex. 7. cf. 328 C. Κριτίαι xal ᾿Αλχιβιάδαι xat. Κλειτοφῶντες ὥσπερ χαλινὸν τὸν λόγον ἐχπτύσαντες ἄλλῃ παρετράπησαν. 369 C οὔϑ᾽ εἷς ἐστιν ὁ χρατῶν καὶ κατευϑύνων ὥσπερ οἴαξιν ἤ τισι πειϑηνίοις χαλινοῖς λόγος. Ceterum notandum esi saepissime apud poetas et philo- sophos vulgares componi equorum et navium gubernatores et quam hic legimus orationis cum gubernaeulo et habena com- parationem irrepsisse etiam in Novum Testamentum, cf. Iacobus III 2—5 εἴ τις ἐν λόγῳ οὐ πταίει, οὗτος τέλειος ἀνήρ, δυνατὸς χα- λιναγωγῆσαι χαὶ ὅλον τὸ σῶμα. εἰ δὲ τῶν ἵππων τοὺς χαλινοὺς εἰς τὰ στόματα βάλλομεν εἰς τὸ πείϑεσϑαι αὐτοὺς ἡμῖν, xal ὅλον τὸ σῶμα αὐτῶν μετάγομεν. ἰδοὺ xai τὰ πλοῖα, τηλιχαῦτα ὄντα xai ὑπὸ ἀνέμων σχληρῶν ἐλαυνόμενα, μετάγεται ónà ἐλαχίστου πηδαλίου ὅπου 4 ὁρμὴ τοῦ εὐϑύνοντος βούλεται" οὕτως καὶ ἣ Ἰλῶσσα μικρὸν

-— τ᾿

μέλος ἐστὶν χαὶ μεγάλα αὐχεῖ. Iacobi epistolam III 1—12 esse diatribam christianam et ex traetatu aevi hellenistici philosopho fluxisse aliasque huius loci cum Plutarchi ,diatribis" similitudines exstare lueulentissime demonstravit Geffecken, Kynika u. Ver- wandtes, Heidelberg 1909, p. 45—53.

814 C In verbis ob μόνον δὲ δεῖ παρέχειν αὑτόν τε xai τὴν πατρίδα πρὸς τοὺς ἡγεμόνας ἀναίτιον xtÀ. particulam τε delendam esse censeo. Hic locus unieum atque solum est in Praeceptis exemplum coniunctionis continuae partieularum τε χαί, quam Plu- tarehum fugisse uberrime demonstravit Fuhr, Rh. Mus. 33, 1878, p. 584—91, cf. Hubert, De Plutarehi amatorio, 1903, p. 52. Traetavit Fuhr 1. l etiam Plutarehi libellum ,de recta ratione audiendi et vidit p. 40 D eum Herchero legendum esse ἀχρήστως δὲ (pro τε) καὶ χενῶς τιγνόμενον, quod neglexit in editione sua Bernardakis. Effugit Fuhrium locus corruptus p. 43 B οὐδὲ σοὶ τοίνυν, ὦ νεανία, περὶ τοιούτων ζητημάτων ὥρα σχοπεῖν, ἀλλὰ πῶς οἰήματος xai ἀλαζονείας ἐρώτων τε χαὶ φλυαρίας ἀπολυϑεὶς εἰς βίον ἄτυφον χαὶ ὑγιαίνοντα καταστήσεις σαυτόν. Cum totum eap. 10 huius libelli perlegeris, frustra quaeres quid sibi velint ἔρωτες inter οἴημα, ἀλαζονείαν, φλυαρίαν positi. De his autem agitur: decet iuvenem, orationis continuae atque constitutum argumentum tractantis auditorem, ἀχροᾶσϑαι σιωπῇ τοῦ λέγοντος neque turbare nee declinare dicentem quaestionibus (ἐρωτήματα) a proposito alienis. ὅταν δὲ τοὺς ἀχούοντας ὃ λέγων ἐρωτᾶν xal προβάλλειν χελεύσῃ, caveto ne ineptis atque supervacaneis quaestionibus ridendi praebeat materiam. Deinde in initio eap. 11 additur χρῆναι xai πρὸς τὴν τοῦ λέγοντος ἐμπειρίαν ἣ φυσικὴν δύναμιν ἥρμοσ- μένον, ἐν οἷς αὐτὸς ἑαυτοῦ χράτιστός ἐστι, ποιεῖσϑαι τὰς ἐρωτήσεις. Quia igitur de adulescentium interrogationibus hoc loco agitur, non dubito quin pro ἐρώτων τε legendum sit ἐρωτῶν [τε]. Inter- posito hoe participio verborum collocatio efficitur usitatissima apud Plutarehum οἵ. 85 B ὀρϑοὺς διαφυλάσσει καὶ ἀπτῶτας (Fuhr p. 586. Bernard. retinet vulgatam lectionem). Cam. 185 ἄχαρπον ἡγεῖσϑαι xoi ἀνήμερον ef. 800 D, 801 D, 819 F, 820 A, 824 C, 853 F, 855 F, alios innumeros locos !).

814 C φίλον ἔχειν ἀεί τινα τῶν ἄνω δυνατωτάτων. Bernardakis

') Quamquam Wilamowitzius obtendit haec exempla non esse plane similia et coniungi re vera duo binorum membrorum paria per ce particulam.

e— MR oc

,alterutrum seribendum ^ venset ,aut τῶν ἄνω (quod praestat) aut τῶν δυνατωτάτων. Ego neutrum omittendum traditamque lectionem retinendam esse putaverim. Nam dvo hic significat Romae", ut alibi jin Persia^ cf. Them. 26 τοῖς ἄνω δυνατοῖς Ἰνώριμος ὑπῆρχεν. ἄνω solum positum nonnisi loeum significaret ef. Artax. 6 οὐχ ἧττον οὖν τοῖς ἄνω πιστεύων ὃ Κῦρος ἣ τοῖς περὶ αὑτόν. Conexus sententiarum docet verbum δυνατωτάτων non omittendum esse.

816 F καὶ χρόνον ἕχαστος ἄρχει βραχύν, ἄρχεται δὲ τὸν ἅπαντα χρόνον ἐν δημοχρατίᾳ πολιτευόμενος. Eit offenderam in repetitione vocis χρόνον et sensus mutili explendi causa τὸν (ἄλλον) ἅπαντα χρόνον legendum esse opinatus eram, eollato loeo p. 816 A Σύλλας ἔμελλε τοὺς ἄλλους ἅπαντας ἀποσφάττειν. Sed postquam vir doc- tissimus Wegehaupt me doeuit pro altero χρόνον in Barberino aliisque codicibus legi βίον, nullus dubito quin haec lectio textui reddenda sit, non oblitus eorum, quae Wyttenbachius ad p. 555 D (p. 526 editionis Lipsiensis) de vi ae usu verborum χρόνος et βίος doctissime exposuit: ,Xpóvoc plerumque de longo tempore dicitur et ἃ βίῳ distinguitur, euius notionis luculentum est exemplum in Plutareho p. 251 E οὐ βίον, ἀλλὰ χρόνον εἶναι τὴν ἀϑανασίαν. Simile est dietum Simonidis apud Stobaeum S. ΧΟΥ͂Ι p. 518 Σιμωνίδης ἐρωτηϑείς, πόσον χρόνον βιῴη, χρόνον μέν, εἶπεν, ὀλίγον, ἔτη δὲ πολλά ἢ)."

817 D ἂν μὲν ὦσι χαρίεντες, αὐτὸν ὑφηγούμενον ἃ δεῖ xoi φράζοντα καὶ διδόντα χρῆσϑαι τοῖς βεβουλευμένοις ὀρϑῶς καὶ τὸ χοινὸν εὐδοχιμεῖν ὠφελοῦντα" ἐὰν δ᾽ ἐνῇ τις ἐχείνοις ὄχνος χτλ. Claudieantem sententiam sanabimus, si traditam lectionem ὠφε- λουνταεαν ita explicaverimus: ὠφελοῦντας, àv. Sic priori ἂν re- spondet alterum àv, non ἐάν, nee ulla sensus relinquitur difficultas. Falsa litterarum disiunetio inde orta est, quod perperam ac temere librarius quidam participium ὠφελοῦντα eandem habere putavit vim grammaticam, quam habent participia antecedentia ὑφ- ηγούμενον, φράζοντα, διδόντα.

820 Α οὕτω παραμυϑώμεϑα τὴν φιλοτιμίαν, λέγοντες ἐν ἑαυτοῖς

» Ν 3 , M 2. 2 ἢ (ὃν [4 , 1 ἔχειν [χρυσὸν] ἀδιάφϑορον xai ἀχήρατον xat ἄχραντον ὑπὸ φϑόνου χαὶ

1) ef. Dio Chrys. LXXVI p. 648 R ἔστι δὲ τὸ ἔϑος γνώμη uiv τῶν yoo- μένων κοινή, νόμος δὲ ἄγραφος ἔϑνους ἢ πόλεως, δίκαιον δὲ ἑκούσιον xal τοῦτο πᾶσιν ἀρέσκον, εὕρημα δὲ ἀνθρώπων οὐδενὸς ἀλλὰ βίου καὶ χρόνου.

—-— θ᾽ e

μώμου τιμήν, ἅμα λογισμῷ καὶ παραϑεωρήσει τῶν πεπραγμένων Typi xai πεπολιτευμένων αὐξανόμενον. "Traetavit hunc locum Wilamowitz, Hermes 33, 1898, p. 528, qui voeem χρυσὸν glossematis loco in textum intrusum esse demonstravit. Idem cum Wyttenbachio vul- gatam lectionem παραϑεωρήσει mutavit in ἀναϑεωρήσει et voculam ἅμα ut iterationem prioris syllabae ἀνα- eiecit e textu. αὐξανόμενον eum Reiskio mutandum est in αὐξανομένην, nisi forte mavis cum Hartmano (Mnemosyne 1908 p. 434) pro τιμήν, ἅμα legere τίμημα" At vir doctissimus Wegehaupt certiorem me fecit pro vulgata

᾿παραϑεωρήσει exhibere codieem Barberinum et alios περιϑεωρήσει.

Quam lectionem veram ae genuinam esse nemo negabit, postquam rectissime in vulgata lectione παραϑεωρήσει offendit Wyttenbachius. Nam περὶ et παρὰ praepositiones saepe confunduntur a librariis. Exemplum Plutareheum attulit Wyttenbach ad 33 B sub voce παραδιορϑώσεις. Iam igitur legemus ἅμα λογισμῷ xai περιϑεωρήσει At orationis Plutarcheae perfecta concinnitas sermonisque aequa- bilitas pro simplici λογισμῷ postulat nomen compositum, ut pondus membrorum aequetur. Itaque pro ἅμα λογισμῷ legendum est ἀνα- λογισμῷ (cf. Plut. Demetr, 52 τοὺς ἐν τῷ νήφειν ἀναλογισμοὺς τῶν παρόντων ἀποδιδράσχων). Hic genuina lectio dva- ἃ librariis eor- rupta est in ἅμα, vice versa p. 575 E traditae litterae dva- eum Basileensi corrigendae sunt in ἅμα.

44 A βαρὺς μὲν γὰρ ἀχροατὴς xai φορτιχὸς ὃ πρὸς πᾶν ἄτεγχτος xai ἀτενὴς τὸ λεγόμενον, οἰήματος ὑπούλου xai περιαυτολογίας ἐνδια- ϑέτου μεστός, ὡς ἔχων τι τῶν λεγομένων βέλτιον εἰπεῖν, μήτ᾽ ὀφρῦν χατὰ σχῆμα χινῶν μήτε φωνὴν εὐγνώμονος μάρτυρα φιληχοΐας προ- ἱέμενος, ἀλλὰ σιγῇ καὶ βαρύτητι χαταπλάστῳ xal σχηματισμῷ ϑὴη- ρώμενος δόξαν εὐσταϑοῦς καὶ βάϑος ἔχοντος ἀνδρός. Pro traditis verbis ὀφρῦν κατὰ σχῆμα xwóv Lobeckius proposuit ὀφρύος χατάστημα χινῶν, Wyttenbaehius vulgatam explicare conatus est. Atque optime quidem vir doctus quid sit χατὰ σχῆμα multis veterum locis allatis exposuit demonstravitque χατὰ σχῆμα ac- eipiendum esse pro εὐσχημόνως, ordine, decore. Sed cum idem dieit neminem fugere quid sit supercilium movere" (ὀφρῦν χινεῖν), fateor mihi nec e latinis nee e graecis scriptoribus has innotuisse locutiones. Persaepe dicunt veteres ὄμματα xtvelv, oculos movere, sed nomen ,supereilium" (ὀφρῦς), sive de corporea faciei parte give translato sensu accipis pro ,severitate, superbia, ira^, re- quirit non vocem mediam, qualis est xtvetv (movere), sed verbum,

anc US unl

eui insit notio aut ἀνά (vel σύν) aut χατά. His igitur cum verbis vox ὀφρῦς eoniungi solet apud scriptores graecos:

1. ὀφρῦν αἴρειν, ἐπαίρειν, ἐρύσσαι, ἐφέλχεσϑαι, ὑπερσχέϑειν, εἰς ἕν ἀγείρειν, τείνειν (ef. τάσις), ἀνατείνειν, ἀνασπᾶν, συσπᾶν, συνάγειν.

2. ὀφρῦν χατασπᾶν, καταβάλλειν, χαταπαύειν, ὀφρύων τάσιν λύειν, ὀφρύες ἔπεσον.

Quaerentibus nobis huic loco verbum simile eis, quae sub 2. posuimus, litterae traditae ipsae nobis suceurrunt: xa:à σχῆμα χινῶν nihil aliud est ae χατασχηματίζων. Opponitur hie ὀφρύος χατασχηματισμός sequenti σχηματισμῷ (44 B), quo gloriam con- stantis ae solidi viri captat ineptus auseultator. Locutio ὀφρῦν χατασχηματίζειν idem fere significat quod ,supercilium ponere* apud poetam Priapeorum 1,2. De moderatione affectuum idem verbum χατασχηματίζειν adhibetur p. 442 C, 790 F, 958 E, 1003 A. De vestimento adhibetur in eodem Plutarchi libello et eodem fere quo postea (p. 43 A) sensu p. 37 D ἔνιοι τῶν νέων ἅμα τῷ τὸ παι- διχὸν ἱμάτιον ἀποϑέσϑαι συναποϑέμενοι τὸ αἰδεῖσϑαι xai φοβεῖσϑαι xai λύσαντες τὴν χατασχηματίζουσαν αὐτοὺς περιβολὴν εὐϑὺς ἐμπίπλανται τῆς. ἀναγωγίας ef. Romul. 26, Lycurg. 27.

754 F ἢ Ἰὰρ ᾿Ισμηνοδώρα ... παρεφύλαττε τὴν ὥραν, ἣν 6

i

΄ » E , * ^ , um Ν 7 ἂν. Βάχχων ἔϑος εἶχεν ἀπιὼν εἰς παλαίστρας παρά τὴν οἰχίαν atre παρ- ἐξιέναι χοσμίως. ὡς οὖν τότε προσήει μετὰ δυεῖν T, τριῶν ἑταίρων

ἀληλιμμένος χτλ.

εἰς παλαίστρας reposuerunt e B οἱ Εἰ Winckelmann et Bernardakis pro vulgata lectione εἰς παλαίστραν. Quarum neutra lectio recte se habere potest. Nam primum quaerimus: unde ἀπιών ἡ Deinde plurali παλαίστρας offendimur, quia de ea agitur palaestra, quam Baechon cotidie frequentare solebat. Tum ἀληλιμμένος esse non poterat nisi quo tempore non palaestram suam petebat, sed cum amicis e palaestra domum abibat. Igitur lenissima facta mutatione legendum est ἐχ παλαίστρας et omnia coneinunt. Servaverunt genuinam lectionem paululum corruptam B et E, perperam cor- rexit vulgata. Praepositiones εἰς et ex saepe confunduntur, saepe librarii pro tradito sx legerunt ew. Praeclarum huius erroris exemplum nuper demonstravit Sudhaus Rh. Mus. 65, 1910, p. 313: Legerat Diogenes Oenoandensis in exemplari suo doxographico APK (—'Apxeo(ac), quod perperam putavit esse APIX (2 Apgto- τοτέλης).

Vita.

Natus sum, Karolus Mittelhaus, die 24. mensis Octobris anni 1877 in Silesiae oppido, quod est Kreuzburg, patre Carolo matre Maria e gente Scholz, quibus adhue superstitibus gaudeo. Fidei addietus sum evangelieae. Maturitatis testimonio gymnasii Magdalenaei Vratislaviensis instruetus per annos 1895 — 1902 Vratislaviae, Bonnae, Berolini studiis philologicis, arehaeologicis, historieis operam dedi. Per annos 1902— 1904 Lipsiae histori- eorum recentioris aevi scholas frequentavi. Vere anni 1906 Berolinum mígravi ibique per quattuor annos hos audivi viros doctissimos:

Deismann, Delitzsch, H. Diels, Ebeling, Erman, Harnack, Hirschfeld, Ed. Meyer, Ed. Norden, W. Schulze, de Wilamowitz- Moellendorff, Woelffüm.

Quibus omnibus et qui antea me Vratislaviae, Bonnae, Lipsiae

doeuerunt magnas ago gratias, maximas Udalrico de Wilamowitz- Moellendor[f.

Examen rigorosum eum laude sustinui die 20. mensis Julii anni 1911.