< < ^ -^ CJ c Q .!£] uq u 5 S ^ ^ t;-£ 2 o c ^ CQ .5 J 1 _____ «-»;^&^ ■»■ ♦ »>*<■ 26 1910 P R. O £ M I U M. Cribit Philofbphus philofbphorum priiiceps : Homo eft optimum eorum, qnx funt in raundo : & mundus (umi- tux hic pro omnibus contentis in fphse- , ra aftivorum & paflivoruln.fcilicet pro _ ^ _ elemcnris 5c elem.entatis 5 ifto praEmp- poiito probarur propolitio. lllud eft optimum cu- )us gcnerationis caufe iunt nobiliflimx: fedficeft de homine, ergo. &c. Major patet, quia cfiFedus for- titur nobilitatem ex caufis. Minorprobatur dema- teria hominis. Unde materia homJnis fecundmn Msdicos ponitur elTe menftrumn mulieris cum fper- . mate viri , quia iHa ambo intrant compofitionem horainis , ficut lac coagulatur fub materia cafei. Sed Philofophi materiales ponunt , cjuod menflruum mulieris fit materia, & femenviri flteffiicicns , ita quod femen viri fe habet ad menftruum mulieris , flcut artifex ad artificium , ut atteftatur Averrocs 7. Meraph. Digrefllonibus de Idxis. Item Phil. y. Me- taph. cap. 10. dicit, quod fperma viri ad caufam effedivam reducitur : 6c quocunque modo dicatur » femper pater quod materia hominis eft excellentif^ iima, 6c inter omnia femina nobiliffima. Secundo probatur, illud eft optimum, quod in fuis partibus afSmilaturcorporinobiliflirao, fed homo eft hu)u{^ modij ergo,&c. Majorpatct, quia aflimilatio fequi- tur naturnm rei. Minor probatur, quia homo allimi- latur coelo , quantum ad duodecim figna zodiaci > quorura tria (unt calida virtualiter, fcilicct Aries, Geraini , Leo : illis correfpondent tria membra 'm homine , fcilicet cor , hepar , & tefliculi ; Item tria frigida , fcilicet Cancer , Taurus » & Virgo : & illis correfpondentinteftina, vefica & diaphragma : Item tria fiint humida, fcil : Scorpio, Aquarius & Pifccs» quibus correfpondent cerebrum , ftomachus 5c pulr mo : Item tria fiint ficca , fcillicet Capricornus , Sa- gittaritts §c Libra ; quibus correfpondent fplen , fcl , A * Bc 4 Proceminm. & renes Undedicit. ii. Mstap'i, qaoi totum coe- lum eft ficut uaum compoliram contiguum , igitm: dcbcmus efle inclinati aU notitiampnelentls libri , «5ui tradlat de generatione humana Caiu?; cauTa cfHciens dicitur fuilie Aroci:c. Mag. deliimptis ple- hsque ex Ariftotele, quifuit fufficienter tritus li7e jiceratusin eKpcrimentis , & a mulieribus informa- tas. Et maxime in libro de aiiimalibus, qui poftquam to.rum mundum cum Alesandr''» circui/it, ns-j.n de animalibus compoluit. Et iapponitui: phiiolo- phix naturali , qui.a eii unus liber de parvis riaturaU* feus* &jaonput3nsturaiis> fed partim medicinalis. P R. O OS M I U M. f^Ilcifio fibi in Chrifto focio &:amico, N. clerico ds tali loco : 7eL"?2 fa^ienii^,, 5s angmentum con- tinuuai vit^ pi^fentis. Ifiiai.Ubri fkbi&Stum eflem smbiit ,• executivara. Pars e.xuutivji ihi , (lci^t firibitur ., &£. Primo auCf^r falutat fierfcna^n cui fifibit, dic.e.!is. Ego Alhertus morans Parifjis ^ DilsCto fbi iaC^rifio focioiff^arnico. Ibi t&ngittir catifi ejfciens, mo~ ■vtns, &■ mcta ■ hio oens fuit. quidc.m SAce.rdo! , t^ui rogavit demintim ^ihfrtum , ttt fhi fcribtret iibrum de fccret:-! mn- /ieriim' Et hoc idea , qKin }nuliires fHH.ttempo.re m?''i'firiii ■venenofiZ , ita qaod intoxjmnt /tnim.iii/tpsr x/ifw/fz, infannt pmrosmcim^^t ^.actfla^tjpcculuin oeneterftira- , & ijMan- do/jife f^etfint coeuntem cum ipjis leprefumfieri , cjsimdot^ue «fincrcfum. Et cjiiia malu.ra nonevitaturnif! cozjiitwn : idf:> necejfe cji vohntibm abjlritcre.. cognofcere immundititm foitus , & mtiita tiJia, 'ja^ i?i hn^ Ith^a docentnr , <& fii Al- hfrtusvidens c^HodJitfa-peitTf.t , emfznft ei ., ^S" fict^jiiitur emfa ef^ie>}s : ;»?f*, cum cl:£itt4.f,fcfthQ^ &c. Sapif ntia e(t cognitio Dei & perp^iiJjorum efle^^laiura. Etideo dictt Fhibfophus tn pTocsr/ii» Htteiphyfco.DQ Deoproprie non eft Troeemwn*. f eft fcientia. //?■<» nihil melius eft in hac vita,(juia msdiantt ijiafumtisftluei, tefte^veirce in preiogo cjuarti 'Phyf Ideo a u6ior fcribit augmmtim * itx pra.fentts , & b enejcri- hit fihiifla , cjuia. homo mtdiante fapientta. , tedditur Uu- dabilts De-), & homtnibtts. Cum veflxa favorabilis & gratuira me rogavit fb" cietas ut qu^dam anobis, qus apud mulierum na- tnram &: conditionem funt occulra 5c fecreta, luci- dius manifeftarem , vifa petitione veftra , nulla pigri- fia a compilatione brevis & compendiofl tradtatuli impetvara inareria me rerraxic. Sed pufiUa & juvc- nilis mens , qu£e fecundum ejus pofiibilitatem & temporis oportunitatem ad alieriftatfrahirur, nihi- iominus veOro cupicnsfatis acere appetitui, hanc pfxfencem epiftolam , in qua plurima de impetrfftis jnvenietis'; fcribo vobis in parte ftYlo^phylofbphi-co, & in parte medicinali, prout materis competere ri- detur. Quam confcripfirogansveftramconf^antiani » ut in hoc opere ac negocio coniiansaccelansfitis, ne aliquem. puerum , taminstate quam in mioribufi ad prxfcnriam. pcrvenire permittatis , & fi feceritis , piomttto vobis plura dehrs & aliismanifeflare: & cum praefenti opere &. arte csufa medicinali tranf^ mirtere, qurprolixius dabo, dominoconcedente. Hic ofiendic cactfam qn£ psjfef ipfHm excuftre a iahvrt hiijtisfaiii , & patet feirrenria sxtexiit. l^cta\ Cjticd anCiot dicit s tjttod mem jtivenrlK £/■ pnjlila ipfam retraxit , iiii evifat arto^i^amiam , qtiiistmens dii.ixurt)Arva , ojUspatvh ecnditionilms cognitrems eli imbuTa. Vitds intellc^us pfcpik non eft parvmper fe , riec per aecidsns , qiiia hnelleBus nefp extenditta- exttnfoTifnec mi>^o aTnne. NLta.. ^u«d apueftttts Qli. diiplc f, fiiiicet nAt!i7uLi.i & tnieileBuA lia i.^dpropofitim duir tntuiappftitni ^ gl(i£' i ri.iTwaPi tftfeUecfia. Vr,de ilie facerJos appitrtti niitnraa dppiiivJi c^nncfi ers nutnras , miili>:Tu'^t- tJnde hvi/nn^i natt^^'- fcue dejf.ieranf^i .Merajik. It.m apyttivit appi:t;-iii tn tel-iec^ua-i , qttia vidit tittlitutefiS cognitiuyih euram. Sicut icribitur fecundoce icd, quAndo gent' ratur individuum hec vel illud , tnnc generatur naturafpe' cificafub ejfe hocfgnato, & fecundum partem , licet nonge- neretur fecundttm totum ambitum. Vnde nota, quodnAtur* ccculte operatur in univerfalibtis , ut dicit Gilbertus Perre» tanus in fuisfexprincipiis incap. j. fc.cap.de forma. Et ^uiapreducereintendit naturam viritem , fcilicet hominem incommum , veleqHum , ^ tamen producit particHiarem, ut fortem , ^ued provenit exeo, ^uia invemtmateriam ejuandttm, trfgnatff.mhoc locodeterminato, ^ideojtin- venirettotam naturamfimul, produceret omnembominen» [imul, fed quiainvenitunamfertitnemmenfirmhujusvel hujus mulieris , idee preducit hunc hominem particularem. Caufa autem quare ifta animaKa & praccipuc ho- mines, (ecundum eandem naturam & fecundum materiam, & fecundum numerum non durant » dici- tur fecundo de generatione & corruptionc. Quoruna lubftantra corporalis non durat, led eft corruptibilis , non poflet reiterarc eadem in numero,fcd fubftantia hominis fecundum principia individui accepta , eft corruptibih's , ideo generatio hominis abjicitur, quare generatio hominum fempiterna non erit fccundum numerum , nihilominus tamer} generatio hominum eftperfeftiffima, quod probatur Hc , quia homocft nobilifiimacrcatura, quodpatet exintentionePhil. inmultislocis,PhiI- 5c prscipuein fecundo dc ani- ma , qura quanto plures operationes tes habet , tanto nobrlioreft , Homoautem perrationera intellefti- vam feparatur a numero viventium , ut patet ibidem , Hoc ctiam eft de intentione omnium Philoiopho- rum, prscipueEoetiiinfecundode confoLphil. ubi dicit , quod homines Deo funt fimilea menre > Hcc enim patetin iis , Phil. quia motus capit naturam & fpeciem a termino ad quem , 6c ideo cum inefte na- tiiram humanam in Socratevel Platone, velinalio particulari homine cxiilente, flt morus quidicitur generatio perfeftiffima , erit ipla inter omnium ani- malium gencrationem. Item generatio eft motus de non elTe adelTe. ElTeaurem maximeappetitur : 6c pra;cipue ab honiinibus quia hic inter omncs mo- A 4 ViM g . . TtocemiHm. tus excellens cft in mobilirate. Et intellige de motu vadante alicjuid iuper quoci movetur, pei hsc ex- cluditur primus niotus , qu' eft caufa aJiorum. Hie prebat quod animalia nan pojp.nt permanere eadem in numero , fed bene eadem iytjpecie , Cs- pr^cipue hcmines. DnL^iratur utrum idirn individuum co^ruptum numero poffit r^ene^ayi? £t vjdettir ^ quodjic , ^uia pcji tTtgmtaJeptem ?mUe anms^conJieUaiio i ceU erit eadtm per toturn, Jimtjam, feemdnm Platonem,^ Ajironomos. Etideotuncncserimtn iidem in numer-jy (6- ffdebimus in hac , vel in hacfihola vel ieStorio.fnut fiufic^fcilua.in magnoanno, UndePlatodixit,, qmd poft magnum annuin debet redire Aiheras> & debet ibi legere : rntio eji,(juia tota cofiPeilatio vtniet ita, Jdeo redemte eadem confiellattons , iidem efftiius redibmt. Di^HmefifiantefententiaAver. & sAnji. ^. Phyf &iri lib. de generarione .• ncn efl poffiiile ex ijuo gmerationes illins non pojfmt ejfe tunc immedtata & corruptiones , ideo tempusmediaret' Et ideo utmm numero, una mutatione perditur.numero qttin to Phyfconim. Sed ad dubitim prmum efi dicmdum, cjuod poft an num magnum pojjibile ifi redi- re homines multum fimUes ,Jic ^tiod vix prjfunt co^nofii di-. fim^i , cum non fant iidem in numero. Sed diceres,fia»te eadem cauja materix, eJfeStus idem erit in numero. Re-. Jpondetur, quod verum efl ftante eadem menfura ^ materia aque dfpofifa ,fedfie nen efi , (^uia tempm raptim tranfit » ^ non revertirur idem numsro , fed benetdtm mfpecte. Et fotefi dici, quoi refolutio kedierna non fit eadem numet» ctim rsfvluticne qutevenit prfi mtUe vel (jKadringentcsan' tios, tfuin motus cft ens (ticceffivum. Tiubitatur fefundo, titrumunum animal pcjfit perptttsari fcmper ? £t vidstur auod Jtc,i^uia pojfibiie eji invemre ali^uod complexsonatum, in^uo elementajknt rtducta ad medtum five pTcportionem rnedi^m , qwa omnis ctrruptio efi a contrario, ^ lUa contra- ria funt Oroportionatain jummo , ideo no-a eorrumpuntur , Sed cfuod illud (it pojjibile , prcbaturfic. ^"ta ubi efl majut aauale, tbiefi acjuale fimpliciter. Dito quod non efi pojfi . hile tUud dare , ^uod ejimtxtum-, movetur per naturam glementi pradominant» , tdefi, ccgtt. Sed adrationem ubi tfi majus aqualec^mmus , i^-c, Refponde , cjuod verum efiy pTBUt Aqualefitpcit , ^ preut efi poffibile, Vnde mixtum tsquale frecemmm. af^ issnah in humori fccnndnm j.u/iitiaxt tfi fo»enditm\ fed ■fion efi ditn: xauals feturuium e^ti&titiTatem mo^btl. quia, ter- tc. ftmfer prgdoyr.matur pli^ritits tnixtis. KAliter diHtim 3 Cuppo/iro qrcdrale rKixw.m fstii>^dum omntm qualitatem ekmtntorurn fc pcndsrcs , adhuc ejjit carruptihile ab ex- tririfcco , Calicet a vvfute cakfi: qv.tapofh r/iedia.iUe aqua ■Cn'' -di-- mfr^pdan , &Jrc redire ad hocfcilicet ab a^ualitate hurricrurr. , <^ hoc nKC^ceorrKTKpi . ^ota , qmd litera dicit , homines func fimiles Deo riienrcj ftiad patet , tjuiAho- rno perfcisntiamft divmHs. S e?ieca ,virjpecttliiffvus ejf Dee jir/iilis & amantijfimus , patetiUtid. 2, Metaph, fthtdie^ Arijiot.iri hominibus ejl dekEtiitio paucotempore , quain- teUiq^cntiatotum internura perficiuut. Et intelii^it per hse toa-ni timera Dti ; in cjua eji maxima dele£tatio. JStotarijtied ctnnis deieciatio fit per CjMandam ajfimtlitudmemjive ajft- milationem co-inofcentti ad cogmtur/i , mediatite forma, sxerr.rdan cogncfcenxis: ergo i^uanto plus homo cognofeit de Deo ^tantoplm velmagis affimilatur ei.Litera cttcit.,tnttt omnes ir^otus gcneratio eik nohilioi jfnmendo deed»- dione anitt}£ fve forwattonefattts in uteroiCjmtncdoJit me-' tus , videbitur. Pro quo nota,quod motut efi duplex , qeiidam eji r/sotus cjui ahjicit aliqtiid k fuhjiatiti a Jicut calefaStio a- tfuaabjicit jrigiditatem.,& moveturde alhoinnigredinem, i/^lius efi mctus qui ncn ahjicit alitjuam perfeStiontm Ji Jubjiaritia rnotus , fic mttns coslt , qiii non facit aliquid cer- rumpi a fubflantia cali. xModogemratio eft motus abji- ciens aliquid a fubftantia rei, quia menjirmm qmd movetur ad formationem hcminis , tranfmutatur. Vnde ^Averr. prtmoPhyfcorum dicit : In generatione hominisp&rs fpermatisnon ceffat corrumpi^ &parfhmmigMeratHrids^ im tstaforma compUathr. A f DE GENEHATIONE Embryofiis. C A P U T P a I M U M. Oftquara fermo nofter pr?emiflus eft de his quss ititentionem audi- torisadftyli materiam inclinant. opportunum cft ad materiam o- perisdefcendere : Sc primo de em- bryonis generatione videre. Juxta quod no- tandumeftdiligTcnter, &: raemorijE commen- dandum j quod omnis homo qui generatur na~ tiiraliter,. exfemniepatris 8c menftruo matris generatur , iecundum intcntionem omnium Philofbphorum 8c Medicorum. Et dico Me- dicorum , quiaAriftot. non pofuitfemcnpa- trfe in fubftantiam fc^tus cedere , icd dicit fos- tumtantumprocedereex menftruo, 8c poftea ponit ipfum vaporabiliter exhalare. Medici autem dicunt totum iemen , tam ex parte pa- tris (quodfpcrmadicitur) quam matris (quod menftruu dicitur)cedere in fubftantiam fo?tus. Cap. prifna partis executiva , in quo njult ag- gredi njateriam , fcilicet ad ojlejidendam geiie- rationem embryonis five fcetus. Ro7i ej} contro- 've.rfia i-nter Medicos (^.Philofophos^. Namphi- lofophi dicmt , quod femen 'Viri conjmffuM Tfien/Truo muliebri , habet fe nd 7nenf^rMim intdieris , tancpimn artifex ad artificium. Vn- deficut Carpentarius folum ef effciens (^ do- wme^^e^Wy ita, q^iodmateriiznidmm nlterat De Secretis Multerum. is ac diCfonit , ftc etiam fperma 'viri alterat 7mn- JrrtiUm rnulieris ad formam horninis. Et hoc povunt ideo , qrda 'vident ambo fimul emittunt , ^ (l femina non fnnt bene co-formia , ^ be7ie di- dfojita , itertim non fiet conceftio , ut ft femen 'vir non fu^liienter fuerit calidum. Et ideo qmi mro coemt , cito generant , quiafunt ca- iidi njalde. Nota , quod 'vulua dicitur quafi 'valvay quia efl janua njentris , (J^ ejus ultima fars dicitur membrana » quia membrnm ani De Secretis Muliertm, i 5 mit ejt piis 'vnlva , ^ ita viatrix claudttur fi ciit Wija burfa , ita qaod fecmidmn Avicen- vam una acus intrare non Polfet , quia gaudet ex calido .recepto iiGlens perdere. Nota quod rnulier ejnittit 7ne7ijifujmi (^ etiarn recipit c^ fic 7rnwis dJlcctatur in cc'itit ipfo viro. Sed ori- tur dubium, utru.m ahfcifjls teftcuUs poffet a-- liquis generare ? ^ 'videtur , quod non , qjtia cUficiunt 'vafa (e7ni?]^lia per qua njafa fernen defirri debet. Ad oppoftu?n. expertu^n efl , quia taurus ahfcijjis te^iculis generat^ Dico quod tmo adhue generare pofet, quia potejr eTnittere materiam JJ)ermaticam , licet non aque bene. TJnde ffemen emiffnw, ad terram. foneretur ad matricem , pojfbile efet quod conciperet. TJnde fapim centingit , quod in balneo uhi i igentiam . & complexionem mulieriim. Hic auHor fonit umm notabilef jit patet in fexfti. Dubitetur y qimre fluxus fperrnatis 7ion ftf me7jJh'Hofus , ficut ine^ifiruurn. ? Refporjdetur , quod fperma five femc7i tiuntur , 8<: figna ad hanc partem, fc. quod mea- ftrua fluunt,lunt plura^defjaibiis podea dicctur. Hic auHor mevet 4. a^Uieftior.ss feemiciurn or- drnem ,, ut patet in textu. Notri , qtiod fluxpj Tnenftrmrum ejl fan^mnet eolorls. C^;//^ htijfM ' efi, qttia menfrnmn efl friperftmm jectiiidie di- geftionis fcil. hepatis , fed hepar ef orgavnm rti- brum ftimme calidum ,' ^ ideo afjrmilatur fibi id ipftimjn colore , quodmulier calidior (tt njiro , quia calor fundatur in fan- ^uhie,fedin muliereplus ef defangtiine, quam in 'viro , aliasfanguis nonflueret quotidie ^ conti- Tiue in muliere y fedf.cnonejt innArOy. ergo y ^c. Refpondetfrr , quod uhi plus ef defanguine bene digefo ^ decoiio , ibi ef (jr major calor , fedfc 7ion ef in vndieribus , ergo , (l^c. Rota, liteva di- cit , g^/Wnaturafacitquod mclius eft. Ratis-> quia natura regitur ab intcll-gentia non er- rante , expellit humidum grofnm ^nuUeris me- di^nte fluxu. Et videmus experimentmn ,. qitando. De Secretts Mulierum. 1 9 quando fuerit in corpore animali aliquis hu- morgroffus, nocivus corpori , iUum natura 'ver- tit in partes officiales corporis , faciendo fcabio- fuos pedes ^ mamis , ne illud humidum edat^ membraprincipalia , fcilicet , cor , hepar ^ alia. Quarto dubitaret aliquis , unde veniret men- flruum in muliere , quando eft in coitu cum vi- ro , quia did:um eft fupra , quando mulier con- cipit, retentafuntmenftrua : ergo fi retenta fnerint, mirum ell unde tuncfluuntiacoitu. Ad Iioc dicendum eft,quod quando mulier con- cipit , retenta funt menftrua propter hanc cau- fam finalem , . ut de menftruo retento , fcetus in utero mulieris exiftens , pofTit nutriri. Quando autera mulicr eft i n coYtu cum viro , tunc pro- ptcr magnam deledationem , quam habet, quia per virgam virilem exiftentem in vulva , nervi & venae exiftentes in vulva, confricantur 8c moventur , 5c fic vulva dilatando emittit> 8c hoc eft naturale refpecftu coYtus , quia ille coitus eft naturalis. Eft tamen quaft violentus refpe &" fnnliter niev.ftrnmi in ^nulieri' bU'! > fumendo merijvruum prc fcmhie quod e- mittitur in cottu^ Et 'videtur , quod ab o?n7ii- hus membris 5 quia foetus ajjimilatur parenti- hus in omnihus membris. Sed corttra , fi flc ■, fe- cjueretur i^uod imperfeHus in membris , ^ene- raret in me?nbris imperfecfum i quod efr fal- fum. Falftas patet per exp^rtentiatn , f pater effet c^cus , claudm , ^vel mutilatus in digito , non femper generaret fmilem fbi*. Confequen- tia patet de fe. T>icevdnm quod in ccltti illa fe* mina difcinduntur a quatuor memhris princi- palibus 3 fcil. a cerebro , corde, hepate ^ matt ice in mulieribus , ^ a tefticulisin 'vir.is , ^ ex con- fequenti ex aliis membris , fednon ab aliis par- tibus corporis principaUter , ^ per h&c ad in- ffantiam dicitur , quod fcetus ajftmilatur pa- 'rentibus. Dico quod fufficit principalibm , prout if?a ivftumit aliii membris , i^ maxime a cerebro djfcinduntur ^ difivgmmtur. IJr,- de 'vidf-.mus multum comntes capiit dolere , -^T waxime exHccari in ?ne7nbris ^" maxi?ne de^ hilitari in 'vifu. De Fcetus Fimrtatione. Cap. II. \7l(is irds , ad formationcm foetusin matri- ceeft redeundum. Prima materia reccpta in matrice habetnaturamladisfexpriraisciie- bus. De Secretis MuUerum. 21 bns. Ad hanc coloreni la£lis operatur calor n?.taralis in Ipermatc viri emiirus , & calor ma- tricis , ita quod iHa materia dealbatur llcut lac. Deinde illa materia tranimutatur ad naturam feu cdlorem languinis ipilTi , & aliqualiter bene cofti , Sc hoc per novem dies , poftea tunc ab ilto tempore fit confolidatio in membris foc- tus, induodecim, diebus. IJ^i-id elf captulara fecundum partis execu- ti'o^ , inquo renjertitur ad forfnatione^n fxtus. Oritttr duhiufn , utrurn calor fpermatis jtt-igfiis dementalis , njel (it calor cceleflis ? fimiliter de c^lore matricis , ^c. Hic funt diverfce opi?i'io- nes , fedcum Arift. 2 . de animalihns dicendum , quod ifle calor fit aimnalis, five coeleflis. Ratio ejf, quiacalor elementalis ejf dejfruBivus , fed calor cxlefcis ef; falvativus animalimn , fecun- cundum Averr. 12. Metaphyf com.mento. Sed tamen dicendum , quod ijle calor fit partijn igneus , i^partim animalis five ccelejfis. Unde calor izneus co?tve','titur (impliciter in je t fcut iji contrarium. Sed caler animall' five ccele- Jfis ej}per?mxtus cuyn hnmiditate (f^ tempera- tus ■, /jT ids confervat mixtum. TJnde quodli- het animatum vivum vivit in calido radica- li Jy humido temperato. Dubiiim eft , qu^ 7mmhra prirno formantur ^ generantur in foetu. Hic dicunt quidam quodfit hepar , quiei in hepate fit nutrztio prima , (^ vegetatio fpi~ rituwm , ^ quia ahhepate difcinditur Priusfe- men quayn in corde , ideo videtur hepar pri?no generari. Sed cum Arifiot. dica?nus , quod Jpri?n9 11 AihertiMagniLiheUus^ primo cor generatur j quia e^ primtim vi^vens ^ uhimummoriens y ^ofteahe^ar ^ pojfea cere^ brum, poJTeatepiciili, Jtc de aliis. Sedquaiido dicitur j cfuod in hepate fit prima mitritio , di- citur , quod efl 'vermn ex confeijuente', fed i?t cordehabet fieri , (^c. luxf-a quod notandum, quod recundLim PMl. imumquodque univerfum confurgit ex qua- tuor elementis, ideo quia in tali materia terrea, quae cedit infubftantiam olTium : iimilitera- quea cedit in fuum limile , Sc lic de aliis. Poftea vero fblet facies formari a natura , 5c difpoft tio corporis fecundum trinam dimenftonem , fci- licet longiim , latumSc profundum, 5cliocfit per 1 8. dies. Ab ifto vero tempore incipit na- tura fcetus confortariufqueadegreiTum. No- ta, quod foetus siulieris conficitur in 14. die- bus. Et illud quod per fermonem longum di- dtumeft, folct dici perquatuorhosverfus. 'Co7iceptum femen , fex ^rimts crtide diebns , Et quafi lac , reUqmfqae vonjem fjt fanguis , ab inde Confolidat duodena dies , bis nona deinccps ]£ffigiat , reliqrium tempus producit ad ortw/n. Hic auBor ponit uvum notabile , ut patet in iextu. Nota , litera dicit , quod quodlibet ^vi- fventium efi ex quatuor elementis. Hoc pro~ batur , quia ex quibus aliquis nutritur , ex il- lis efi confiitutus , 1. de Anima , fed ex iifiiem vutrimur ^ fumus , ergo , ^c. Minor patet , quia mitritio fit per calidum ^ humidum , fic- ru?n ^ frigidnm ; principaliter per calidum & hu- DeSecretis Mulierum, 23 C^ himidum. Sed contra , jiiiedajn animalia 'vi'vunt ex puris elementis , igitur folum 'vivum elementum eft in ipfs. Antecedens patet ^er huncVerfum. Quatuor ex puris vitam ducunt elementis. Dicendum , quod fimpliciter ef impofibile fecundum Arifotelem. TJnde halec eji mixtujn sx quatnor elementis , ^ nutritur ex aqua mixta, mediante calore folis. Vnde halcc in aquapura vivere non poteft-, quia illa non eft nutrimentalis. Et ideo ^oidemiis pifces panem comedere in aqua. Item in qmlihet mixto vi- vente requiritur terra , qu£ facit mixtum co?i- fiare ^ durum efe , alias cito dijffolvoretur. I- tem requiritur ignis y ut calore^n haheat in ^uo vita falvatur. Etiam requiritur humidum , iji e[Uo agat calidum. Et requirit uf humidmn aeris , ^uia fpiritus generatur ex fanguine aereo, I- tem offa funt ex menftruo , quantum ad grojjio- respartesmenfirui, quia offa materiamho7ninis in effe confervayit. Sienimnonefent ojfa, homs cito diffolveretur. Pofea de parte menftrui ma- gis aquea generatur cerehrum <^ meduUa. De partihus magis aereis generantur fpiritus , ^ de partihus magis igneis hepar , ita quod qu^Iihet memhra in homine funt in fua firuBione ex adiuncfione alicujus Elementi. Nota foetus jlc formatur , quod quantitas materije praexifien- tis condenfatur , vel rarefcit ad quantitatem five extenfionsyn dehit£form<.e , in hngum , la- tiim ^ profundum. Et quando Tes generahilis '/najor erit in quantitate re corrnpendHi tune fit 2 4 Alherti Magni Lihellus , ■fit rarefatfro materi^. ^uando 'vero erit mimr , tmc fit condenfatio. Sic e^ quando ex femine mulierisjit humo , qnia tnnc (l materia Jeminis eJImaJQr recipiente formam hominis , trmc pri- mo calor naturalis i/^ ^virtns for?nativa mate- riam condenfat i ^facit indurefcere-., donec a- ptafitform£i ^ twnc homine generato , mate- riam augmentat interim cum elementis , ufoim ad quantitatem competentem (Ibi. Et omnes il- la diverfifcationes cj^U£ prdecedmt animam in injfaiiti generata?n l debent ejje indeterminat^ ante ilhtd inj^ans : quamnjis omnes fiy^t deter- minatde non per formam corrumpendam ■» fed per formam menftrui , ta?nen adhuc exfpeHant dliam terminationem a forma generanda , fe- cmdu?n hoc ghjfatur litera , qu^ dicit , PoJ^ea njero folet facies formari fecundmn trinam dimenfonem , fcilicet determinabile. Sunt autem quidara , qui penes quodli- bet tempus fignatum , ponunt regnare ali- quem planetarum, Et quia fcire hoc mul- tum confert ad ea quae hic fcribuntur , ideo ne ignorantios mese illud negledrum adfcri- batur, ex his aliqua declarabo. Notandum primo, ut dicit Avicenna , accidentia funt in triplici genere : quoedam enim materiam conlequuntur in compofi.to » 6c ei attribuun- tur : qussdam formx : qusedam compofitum ex materia bc forma confequuntur. Et cum hoc (itnaturale compofitum ex materiaSc forma> tripliciter denominabuntur accidentia in ip- fo. Ex parte autem. animse funt qusedam acci- dentia, De Secretis MuUe}'um. 2 5 dentia , virtiis eundi 6c movendi , & qiiiafecun- diim intentionem quoruodara , qui digne locu- ti funt ■dc natura , omnes virtutes , quas anima in corpore compledtitur, illascontrahit afupc- ris &: corporibus coeleftibus. Uic aucfor incipit determi^iare de fucceJfiVA fatns forfyiatione , fecimdiim influentiam pla- netaru77i. Et primo promittit qu^^dam , fecmid» exeqtiitnr intentum fuum ihi. Ah ultimo e- rJm. Notay illa conclufo formatur ev; litera. Foetus formatur fdcceffive fer ■^lanetas. Item probatur.fc extra literam. Penes illudferma- ttrr fcetns 3 quvd diverfmode influit foetui ejfs ^ vivere , fed flaneta funt hufusmodi , er- go, ^c. Mimrp^tet , quia huic inf.uit njivere longo tempore , huic parve tempore , utpatet per Ptclem£um in Centikquiefuo , c^ per ejus CGmmentaterem Haly. Rotaytunc planeta dicitur regnare , ^qusndo eft in ?najore njigore , fcilicet quando ef in doma fua, hocef, infgnofibi conformi, (^ qUcefunt domus planetarum , ififrapatebit. Rota, animd fnovet corpus , per hunc modum anima primo Tncvetur abalio, fcilicetappetibile , <^ fc mo- tamovet fpiritus , quibus motis , ipf 'movent wufculos , cj^ui 7noti moventmemhra. Etfcpa- tet quod afpetibile ef principale movens. Sed dubium eft , utrum aliquod accidens pefet ejfe pri7icipium alicujus fubfantia principale ? Re^ fpondet Galderus Burbalii fuper quarto Sen- . tentiarum, quodft, probamui- fic , quiaiUudefi figem , quod corrtmpit mim , ^ generat a- B liui zC Alherti Magni Lihellus , ^liud- Talisautemeji hHmoris indijpopo , five difproportio elementorum , qut& corru?npit for- mam hominis , (^ generaturformh cada^-jeris , quod efi fubftantia y igitur , ^c. Kefpo-idetnr ^ quod humor mtificans efl quadam fubflantia. JSlon enim fumitur humor pro accidente , fed capitur pro materia humida peccante : ita quod accidens non corrumpit hominem , nift njirtute fui fubjefii. Sed quando dicitur , Sub- flantia nihil efl contrarium , dicitur quod nje- rum efli de contrarietate perfefia , tamen non contrarietate diminuta : qu€ , mi eorrejpon- det diflinfra (ieUa. Notai Saturtius eflprim.a fteUaerratica, ^ &ratia fu£ iufluentia dat anim^ virtutem di- fcernendi i^ ratiocinandi. Et dicitur Satur- nus quafi fatur in ar^vis , ^er contrarium. Unde cum fit frigidifftmus ^ ficcus , ivfluit carifliam ipfo regnante. Sed Jupiter influit magnanimi- tatem. Unde Jupiterfuit quidam 'vir , qui ex- pulit patremfuum a regnofuo. Et dicitur quafl juva?is patrem , per contrarium. Et iUudattri- butum efl uniplanette , qui magnanimus efl pev influentiam , ita quod puer natus eo regnantefit magnanimips^ Et in Venere nafcuntur luxurio- Jl. Scd Mars efl malignijfimus planetarum 3 ^ B 2 dfi 2r8 AWperti Magni LiheUus , d^it 'virtutem irafcibilem. Sol ef^ optimmpla- Tietarwn , infiuens fcientiafn ^ memorinm. XJndefubfohitati , funt feiices (^ amabiles. Sed MercuriHS dicitur quafi mercatortim kyrios , id ejr i domintis : ftcut enim mercator dicitnr effe gaudiofus ^ afabilis : fic (^ itle planeta ej? Bmevolus, gauditim n^ deieciationem infttn- dens. Sed Luna influit njirtutejn rjegetmdi 0* nutriendi, quia eft injimtts planetarum , ideo immediatius agit. Item litera dicit , accidens in fim,plici effentia Tion fufientatur , cmfa ef, quia accidcns egre- ditur de natura fubjecfi , non folu7n magnitu- dinem fubjecli , five caufje ?nateriaiis , fed etiam TnagnitHdinem cauf^ efficientis. Ideo covipofi- tum fecundum unam partem efi catifa mate^ rialis , (^ fecundum aiiam partem efi caufa ef.. feFfiva, <^ quia in fmpiici non eft exponere , ideo fimplex non efi fubjeclum accidentimn , ^ maxime accidentium reaiiiim , a/uam^vls ta- men efe?7tia p.mptex poffet effe fuh]eBmn fuo- rum modorum effendi, fcut materia prima eft fub]eHum fia potentia , qua ef fuus modtts ef- fendi propritis ^ formalis. Exquo patet , qtiod accideittia potentia non funt accidentia foiitis (inim^e , fed funt acddentia totius cornpofti. Sed dicuntur ajmna fic , quia infunt carpori per ani?na7n principaiiter . Nunc vero ex parte corporis confimiliter efi: notandum , in primode creatione vel forma- fione corporis, quod ex erabryone creatur Sc formatur per effedus ^ opcrationes {lellarum , (JU3C T>€ Secretis Mulierum. 29 qu^ planetae dieuntur. Prrmo cnim materia cmbrycnis verhominis generandf, comprcfTa 6c coagulata per frigiditatem 8cficcitatem Sa- turni difponitur , huic materias a Saturno virtiis influitur vegetativa , 5c motus naturalis adfcri- bitur , 8c tunc patebit in tali materia operaf io aliqualitcr debita: Et ideo Medici dicunt , quod poftlapfum fpermatis in matriceprimimenfis in generatione, & in temporis fuccefiione , fe- Gundum exigentiam namrgefeminis, Satumo adfcribitur, quia fua frigiditateSciiccitate fe- men conftringit &: confolidat. Pefiquam auBor pofuit aatdentia proprijs animie , mediantihus corporibus caleftibns , coii" fequenter exequitur de accidentibus corpris» N&ta , frigidi ejfjiringere (^ condenfare , tttpa- tetin expevimentQ. XJt ft accipifur oUaplena «- qUigj ^ponatur ad loeum frigidum, aquami- mratur , fi quod comprimitur. Sed calidi efl'ex- tendere , ut calor ferri facit ferrum extendere. Jtem calor in aqua buUiente ipfam exte?tdit i^ rarefacit in dimenfionibm , fed quia Saturnur effrigidus (cTfccus ; ideo affjnilatur terr^e , ide^ mnteriam condenfat , ^' comwimit. ferfus Et frigidus fumme Saturnus ficcus & afper. Slota duhium , utru7n aliquis planetarum pojfit influere frigiditatem ? ^ njidetur quod non-y quia i. de ceelo dicitur , Stellainfluit mo- turn {y lumen , fed tam motus quam lumen calejaciuTit •> ergo y <^c. P.cfpondeo qmd om- ms planeta infltiit calorem fed unusplus , al- ttr 'minus. Vnde Satitrmis a^ LunA minirrn B 3 /■«- 30 AlhertiMagniLibeUus i jfiflunnt calorer.7 ^ r?fpeFfu alionirn plmutarum . Sedexiftoftatim criturdubitatio, quia ali- €ui potefl: eflb dubium , utrum Sa^urnus reg- net , in eujuflibet embryonis conceptione ? Et fi non , tunc mirabile eft, quod diftum eft. Uic movet dubium ^ efl illud , fi dicium ef- fet 'verum , fecjueretu? quod Saturnm jemper regnaret, ^ hoc effet mirahile. Confequentia mn probatur in litera , fed defe patet , quia §?mi diefiunt conceptiones puerorum. Circa quod notandum eft > quod materia prim.a fubje<^a eft corporibus fupercoeleftibus & eorum rootibus. Ethoceft, quoddicitPhil. I. meteor quod omnia inferiora caufata funt a fuperioribus 8c ab ipforum raotibus guber- nantur. Et ideo neceffe eft quod ifta interior^ particulariter &; unirerfaliter refpiciantur a fuperioribus intelligendo de virilitate corpo- ris totius fupercoeleftis : univerfaliter enimifta inferiora refpiciuntur a fuperioribus , quia ni- hiLfit de materia elementali : nifi ex virtute corporum ftiperiorum : ideo dicit Commcnta- tor 2. Meta. quod natura non agit niii guber- natur a corporibus fupercoeleftibus , hoc eft, ab iutelligentiis. Particulariter enim aliquid fit in iftis inferioribus a caufatione fuperio- rum r quia una pars coeli , apta nata eft intro- duceretalem formam determinatam &fpecia- lem , alia vero aliam formam , 8c illiid totum videtur efle de intcntione Commentatoris in primo de generatione & corrupt. ubi vult quod generatio elementorum Scpartium ipfa- rum De Secretis MuUerum, 5 1 mm ad invicem ordinantur 8c confervantur per motus corporum fupcrcceleftium , Scper motus elementorum qui concurrunt genera- liter ad generationem mixtorum. Additau- tem commentator quod individua animan- tium 5c planetarum funt detcrminatarum cau- farum, 8c funtdeterminataad efTe. Etitatam t^Q univerfaliter quamparticulariterinferiora a fuperioribus relpiciuntur. Hic auBor fol^vit qnxjiionem rnQtam f^' pri- mo ponit folutionem quandam : fecundo appli- cat eam ad propojitum ^ ibi. EtideocumnatU' ra,^c. Nota, materiaccelef^isrefpicitdetermi- nate elementum , quia in una parte generat i- gnem , ^ in alia corrumpit aquam ftcut njide' mus , quia figna hyemalia facimt generare a- quam plm in feptentrione , fed figna tejiinjalia plus faciunt generare aerem cum ipft planeta funt ^erpetui. Dicendum licef caufa propinqua funf corruptihiles , ideo corrum.piturfcstus. Tertio advenitMars, qjnifuacaliditate, 8c ficcii^ jS AlhertiMagniLiheUtUi ficciate format materiam , dividcns a lateri- busbrachia, & dividit collum a bnichiis ,_ 8c caput format, Sc huic operationi attribuitur tertius menlis. Mota. Mars efl calidus ^ fucus e^ ideo ipfi habetfor?nare crura ^ brachia , qiuftmtfc- ca. Oportet eyiim qmd calor fufficiens con- greget partes terrefres ficcas , fi debent fi^' ri crura ^ hrachia. Nota, t^uodexUteraha- hemus quod caput formatur prius a Marte quam cer a Sole. Hujus caufa ef fecundum Medicos , quia in capite fur.t emnia principia lota , Venus efi benevolus Planeta , ^ eft 'uirtualiter calidus , ideo perflcit membra ex- triora , fcil. os , ^ af4:}'es , ^ te(^iculos,fednjide- tur quod tefticuli debeant primo generarit quta junt principalia membra , flcut cor ^' caput , tnediantibus quibm fe natura continue falnjat. Dicitur , quod tejiiculi non funt ita frincipalia membra , jlcut cor ^ captt , quia videmus tefliculis ablatls adhuc 'vi^vere ho- fninem , fed capite ahfci(fo ^' corde ahlato , %d~ teriusibi vitam non 'videmus. Sexto tempore influentia 8c regnatioMer- curii inftrumenta vocis' format , fupercilia componit, oculos fabricat, capillos crefcere facit , ungues producit. Et ifti operationi fextus meniis attribuitur , unde verfiis. Inflrumenta novem funty guttur, linguat palatum , ^imtuor (fr dentes ^ duo lahrafimuU Septimo tempore Luna operationi finena imponit: replet cnim fua kumiditate angu- 4® Al^erti Magni LiheMm 9 ftiascarnis, 5c aurigenas carnes infuperficie complet. Venus vero & Mercurius humidita.- tem tribuentes tpti corpori , nutrimentum dant. Fa- ifti operationi datus efl feptimus menlis. Itent nota , Luna replet poros carnis , ^&fi^- cit fcetum effe plenum fuperficie , fcilicet in cu- te. Item fi aliquis puer nafceretur in feptiyriQ menfe-, illemorersturj quia non ef adhuc debi- tefermatus ^ conjolidatus , ergo , ^c. Poftea influentia Saturni , cui octavusmen- ^s adfcribitur. Et ille Saturnus multum in- frigidat Sc ficcat , & per confequens ftringit foe- tum , 8c ideo aliqui Aftronomi ponunt foetum generatum in odlavo menfe moribundum vel mortuum effe , ut in fequentibus manifeftabi- tur. Deinde in nono mcnfe dominatur Jupi- ter , qui fua caliditate 8c humiditate foetura betificat: 8c foetus qur generatur in iitomen- fe, eftfortisSc bene dilpofitus, Sclonga; vitse , Sc eft fortis gratia caloris , 6c longae vitse gratia humiditatis. Hic auBor fonit in quo tnenfe Saturnus ha- bet fuum dominium , c^ dicit qmd Saturnus in oBanjo menfe hahet infiuere. Et mta, quod fi in aliquo membro deficientes pueri nafcun- tur , 'vel generantur cum quatmr digitis zn TnanUy Et ideo dicit auBor in fpecialij^atu Luna , ^- hoc patet ft aliquls 'vulneratus poneretur ad radios LtiVte , hoc nocej-etfibi , quia omnes hu- _ miditates connjenireyit in locwm 'vulneris ^ Luna augmentat hmniditates , ^ fic humidi- _ tas nimis feret intenfa : fed Ji ponatur ad ra- dios Solis f non ejl mci^vum , quia radii Solis faciunt kumiditatem exhalare , ^ fc ex ijfis patet quod femper in plenilunio menfis majo- ratur humiditas, fcilicet cerebrum , meduU0. €^ menffruum, ^idet tunc di^.ci:le efi. fudere ^ropter huwiditatem cerehrinimvs intenfam. Ut illud lane intelligatur , eil advertendum , quod quatuor funt ftatus Lunae fecundum Al- bertum intradlatu dc ftatu Solis&Lunse. Lu- na vero in prima ejus intentione eft calida Sc humida tifque quo eft femiplena, poft hoc nunc dicitur calida 6c (icca , q uoufq ue iit plena.. Deinde eil frigida ufque eft fcmiplena in decre- mento, ultimo vero eft frigida ufquc quo fo- li adjungitur , 8c in hoc ftatu maximiC hume^-at; humida putrefaciendo , ideoque cum Luna au- geatinomnibus membris humiditatem , tuac laedere membrnm ferro eft ideni quod graviteir yulnerare > quia malum eft huraiditatem adde- re DeSecretfs Mulierum, 45 re hiiTnidirati , Sciicperconfequensaugmen- tatiir docurnentum. Hinc coiifrr/riUt dicttr/n fn^im. Nota qmd ^rima quadra correfpondet neri , qtii ep cali- dus (^ hnrmdns , ^ qni genermitm in ijfa qumra, fnnt fanguimi. Sectmd.a quadraeft Ji- ■milis igni caUdo ^fcco, ^ De InfluentiisPlanetarum. C A p. I I L pOft hoc vero ad infliientias Planetarum (quos antiqui vocaverunt deos naturse iu- per hominem ex parte corporis & animac) nuncrevertamur, 8cc. Po(!quam 'vero auHor oflendit quomodo per Planetas habct formari foetus , hic ofe?idit quomsdo ifli planet(e fe habent ad foetum ex parte animce , njel corporis , vel fimid, Nota qmd playtetce hene dictmttir dii naturje. P^atit qiiia nattira regitur ah ipfis 3 fcut regnum d rege. Unde totus iUe mtmdus fenfbtlis contijt- guus efi d fuperioribtis rationibus , tit tota 'vir- tus ejtis inde guhernetur. Sed diceres ^ f pla- nette Aiherti Magni LiheJlm $ veta funt Dii mtur<£ , qmii tunc facit cceliim fteUatmn ? Dicitur quod hoc ef: caufa uriiver- falis natur^ imo natura- liter abkortet : imde breviter notandum ; quod fecundum intentionem miagiftri mei in illa fcientia experti , quicunque natusfuerit fubSaturno, habetomnesmalas difpofttiones corporis. Hic auEior profequitur -intentum fuum. Et dividitur in 7. partes , fecundum quod 7. fu?it ^laneta. Rata qucd Saturnus ef fupremis pla- neta ^ complet curfum fmtm in ^o.annis: ita cfuod redit ad eundum puncfum Zodiaci , a qm incipit. Et fecundu7n Ptclomieum , & rna- De Secretts Muheriim. 49 niaiii}rn:n Rabbi Moyfem Saturmts eft planeta fupre^^iti-s , i^ maxtTne dtfiat a terra , ita qmd adillayn "^artsm iihi ta77git fph.eramjovls ^ ho- mo "venirst a terra i?t 5*7 34- arinls , (^ infeptua- ginta fepte7nfeptimanis , ^ in ^.diebus, fup- pop.to qHod- dieta hominis effet decem miliaria. Et fecundum. Jftrono^Jws , Saturnus ejf tant.e magmtud.inis , qtiia e(l nonagep.es maior quam tota terra. Item diHum efc in literaquod Sa- turnus eft m^ultum tardm in motufuo , hoc de- bet p.c inteUigi quod iri tempore longiori com- . plet curfum fuum. Vnde Saturnus efv hene tri- gejies major Sole y quantum adfuumorbemi ^ ficHt Sol pertra7ipt fuum orbem motu propri» per Zodiacifigna in uno , fic Saturnus in 7, o. an- nis ^ fic monjetur njita "velociter pcut Sol. Ver- hi gratia , Si duo hcmines arnbularent , uniis per 7,0. dies perambularet trtginta miliaria , alter unim miliare , tunc alter qui amhulaf; unum7niliare y arnbulat citius , non tamenve- locior ejf in ?notu , eo quod in aquali tempore pertrarft de fpatio fecundum Philofophum 6, Fhjfcoru7n. Item nota quod litera dicit , Sa- turnus facit '-ictum fuum fuPcuyn incolore. Ra- tio ejr •) quia ?^aturnus ej} fimJlis terree quia ef^ frlgidus ^ ficcus , obfcurus, niger i^ njirtualiter facit 7iatum obfcurum. Ite?n facit natum pilis duris , quifk eji terrefris complexionis , ^ ide^ foetus humores multos caufat (^ grofos , dqui- bus generantur grojji pili. Item natus ejus ejl trij^is , quia melancholide complexionis 'vir- tualiterj ^meIa?ichoIicifunt triflest quiafem" C 50 Alherti Magm LiheSus 9 ferincUnantjeadterram. Itern yiatm ejm ef^ figerincefHy quia ipfe ej^gravis Jicut terra , ^ ideo difficalter motiiifr' Item ipfe mn appetit eoitum, quiaejificcus , i^ ffvnltappetere , pof fet uti calidis bene conditis , ^ humidls ciha- riis, Item ille natus femper ef invidm s/jyper- fldus , quia nuUum hahet gaudimn , fedfmper melancholizat , (i^ ejus fomnia ut plurimum funt 'vera : fcut njidemus fatuos, quipradi- cunt fape futura per phantaftas ^ melancho' lias , ^ ipje femper cupit federe in angulofoli' tarie. Item nota , litera dicit quod ipfe habst Jciffuramin calcaneis^ id eft^ divifoneminpe- dibus circa' anterroYern partem , fcuti equi: ^ calc:meus eft una pars pedis in anteriori parte , quja primo terrirni calcajm^ , <^c. Jupiter veroftellaregalisexifcens, pia, dul- cis 8c lucida, temperataSc profpera, facitna- tiim optimum, quia nato fub eo dat faciem pulchram , oculos claros , 5c barbam rotun- dam. Et figurat duos dentcs fuperiorcs ma- gnos, &: ^qualiter divifos. Et dat homini co- iorem album rubeo permixtum infacie,8cfa- cit longoscapillos- Secundum animam vero, facit natum bonum & honeftum ac mode- ftum, & erit longse vitse , diligens honeftatem, diligenfque veftimenta pulchra , Scornata, Sc deledlabiles fapores &: odoresei placeht , & erit mifericors, largus, jucundus, virtuofus&ve- raxinfermonibus, incedenshonefte, 5crnul- tum profpicit terram. Ponit de pcundo planetsm, qui dicitur Ju- piter De Secretis Mulierum. , 51 piter , unde fecundurn Aflrmomos com^let cftrfum fuiim in i a . einjm , ita quod fuh quo- lihet (igno moratur ad unum mnttm , Wiide fe- cundiim Afironomos , Jupiter multuyn difat a terra i quia ad illam partem, ubi eflfropiit" quior terr^ , homo 'veniret de terra in duobuf miUibii^s armormn^ in f%6.a7inls, i^ /\.. fepti'- Tnanis ^ f. diebw , fuppofito quod dieta effet I o miUiaria : (^ magnitudo ejus efl talis , quodi quinquagefies ejl major terra. Item fupiter dicitur fuijfe ille , quia expuUt patrem regno , fic fupiter ey.pellit operationejn Saturni , quia ftbi contrarius ej} per totum , utpatet in litera : quia fecundum AJfronomos , qui nafcitur fub jove perveniet ad ^nultos honores : facit fa- - ciem pulchram , ^ facies ef; nobilior pars corporls. Vnde fu^iter plus laborat in facie qttam in aliis ynembris , ^ facithominem al- bum rubedine permixtum : quia iUe color eji pulchrior inter alios , quia ejlfanguineus. Item facit barbam rotundam , quia rotunda Jigurx. efi nobilijftma figura : ex Jecmido de ccelo. Et ideo caput pueri rotundum ejf diligendum » ideo nutrices folent comprimere ^ rotundare facies , i^ capita puerorum. Item facit capiUos longos , quia facit natum calidum ^ humi- dum : humiditas enim cum ■ calore ej^ caufa lorh' gitudinis pilorum , unde pilus eft fuperjiuum ^ refiduum humiditatis quod exit per poros. Et qiii cito barbefcunt funt bo?i£ cemplexionis : Item natus fub fove e(i bonus fecundum ani- wam , fidelis ^ addifcens , ^ coitum appetejis, G 2 ^be^ 52 AlhertiMagni Lihellm y ^ hene a^petens gratia caloris , potens ht opere gratia humiditatis fufficientis , ^ bene capit Jingnla qUie andit, quia habet fpiritus hahiles ^ fatis humidos i quia hwnidiis bene recipit , quia calidus hene deleciatur. Et-nonpiger, ideo Jpiritus fenfuum exteriorum deferujit fpecies fenfibiles z^ virtutes interiores animce fcilicet ad 'virtHtem i?nagi?iativam ^ ratiocinati- 'va?n. Mars ciim fit intcmperatus in caliditatc & ficcitate , fecundam lioc facit natum fuum ru- bci coloris cum quadam aduftione 8c cbfcu- ritate , licut videtur in his qui paiTi funt a So!e , 8c habet paiTos capillos , parvos oculos , totum corpus habet curvum J^c groiium aliqualiter , Secundum animara vero fallax , inconilans, in- verecundus , irafcibilis, proditor, difcordias 2c bella feminans , & fuperbus erit. Hic exequitur de tertio Vlaneta qui dicitur Mars. Nofa , quod Mars ^mvetur taliter fub Zodiaco , quod complet curfum fuurn in duobus mmis , ^ difat a terrafic , quod ad illam par- tem uhi propi-aquiar efl terra , horno veniret 40 o . e^ 9 o . annis , ^ 1 1 .feptima^iis : ^ qua- tuor diebus , fuppofto qmd dieta ejus ejfet no- e Secretis Mulierum, 5 5 tem moderatus e(l iiijirumentum operandi 'virtHtes anima ^ quia calor facitfpiritus agiles ^ pro??3ptos. Item dicunt quidam , nat^is fuhfo- le libenter 'vult ?nitti in exilium , quia amahilis efl ^ jucundus : ideo Deus pro^videbit ftbi de o- 7nni bono : Item Sol fecundum Ftolomaum i?i Centiloquio fuo , dicitur effe oBies major quam tota terra. Veniis eft ftella benevola 8c facit natum pul- chrum, Scmaxime oculis & faperciliis carno- fum , mediocris ftaturae, fecundum animam ve- ro blandum , facetum , cloquentem, muficalia diligentcm , voluptatem , gaudium 8c choream defiderantem , ornatum corporis diligcntem 8c fuaviter intercedentem. Profequitur de quinto planeta qui dicitw Venus. JJndtVenus habet plura nomina. Primo dicitur Venus a 'venerandot quia antique f^- nerebantur eatn caufa amortf. Etiam dicitur Lucifer, quia de mane Iul im indicat, quanda Selem prtecedit. Secundo 'vefperi dicitur Hefpc- rus , quia 'vefperum de noBe indicat , folem ta- men fequendo , ^ habet calorein candentcm i^ fulgentem inter fjdera , ^ complet curfum fuum in 3 oo. g^ 3 8. diebus , c^ Venm efi in ma- gnitiidine fcuti una pars de iS. partibus terr^ ^ fecundum Afronomes difat a terra , quod adillampartem ubi propinquior efterr^, hom» 'veniret , infexagintaquinque annis , ^ ^9-fi ptimanis i (^^unadie: fuppofito quod dieta ho- minis effet decem miUtaria, Rota , Venus efipla- neta calidus ^ humidw njirtualiter , ^ facit C 4 natum- 5^ AlhertiMagniLihllm^ natum Itixoriofum ^ pnlchrr^m , quia gratin humiditatis facit ipfm/J foffe in opere. Itcm fa- cit natum diligere mufcalia , quia mufica ejt milis fro cantantibus ■> ^ ciniatorihns, quia ■ carmina confortant avnorem. ■ Itan rtota , fi'pPo- ■ fitoqtiodVe^ms ^ Saturnus 'vcnireiit , fecundum appoftum, tunc 7iatus illo tempore non ejfet o- ?nnino malus , nec bonus , fed mediofe haberet modo V quia bonitas Veneris retar.dat malitiayn Saturni quantumpotef, ^ fic facit meditm. Mercurius quem AftronGmi iblentailequi , afferuntScejus radios contrahi , facit natum corpore gracilem , fatis parvx perfonse , barb^s pulchra: & rarce. Secundam animam vero erit lapicns & fubtiiis , pliilofophiam diligens 8c lludium, Scerit bonoram morum. & perfefci fermonis, & illc m.ultos acquiret arnicos,. 8c tamen non multum fortunatus. In eo bona conlilia vigent , verax 8c nullius pcrn.di3e , ex- pers intidelitatis & infcius , & non confcius , id dk., fbciusinmalo. H/V exequitur de fexto planefa qui dicitur Mercurius. Nota , quod Mercurius fen p^r gra- ditur cum Sole , ^ nnnquam ab eo difat a?n- flim quam. 3 o. gradibus. Calorem habet radian- tem , raro propter 'vici^iitatem folis ^videtur , fed tamen in meridie mecliante fpeculo ^vide- tur. Et dicitur Mercurius", quaji Mercatorum Kyrios , idef, dominus , quiaMercatores indi- ■ gent eloquentia. Vnde Mercurius dicitur Deus ■ eloqueiitia , (l^ complet curfum fuum in 333. diebus 3 itaquod modicum minm qmm p>er an- nmn -» DeSecret^ MiUerum, $j 7i!nn j ^ quantitas Mercurn eft fictit una fars de iiooo. partibus terr^e , ideo ftella eft parva. Ltteva dicit quod Mercurius contrahitur a. radiis SoHs, B.atio eff , cjnia continue fne^vetw fihSoIe; e^ p-opter radiosSoIis videri non po- tejl quia majus lurnen o^ufcat minns. Itemna- tus fnb eo diligit philofQphiam , quia facit na- tnm fuhtilem fecunthim animam » ideo diligit fubtilia> Itern Mercurius facit homine^n lo- quacem , multiis patitur infirmitates , eflqus boni confdii. Liina ciim fit velocioris motus , facit natuni vagabundura ,iermoneverum, nulliusfervitif» j ucundum 6c mediocris ftaturse , & Jbabet inse- quales oculos , fcilicet unum altero majorcm. Exequitiir de ultimo planeta qui Lufia di- citur. Septimo nota quod Luna ef njelociffimi motus, ideonatusejus ef qma. Luna coT^pIet curfum fnmniri 27. diebus S" 7» horis. Secundum Afronomos tantum difiat a terra , quod ad eam partem uhi propifjquior eji terr nift cmfus plamtarum ^ efeHus impe-- De Secretis Muiiertm^ f^ kapediri pofffnt. Refpondetur quod Japiens ftc dominatur aftris quando njideret aliquem effe- Hum Siiturni de necejjitate tit frigiditas , tunc potef fe canjere amcwmento , fed non potejfim- pedire eorum ejfeBmn fmpliciter > quajido ita feynfer agant. Et auHor loquitur naturaliter , cum dicit per facrificia non potef removeri ef- feBus planetarum , quia Jheologus tenet ibi op- fofttam partem , quia funt in potentia Dei , d?* Deus agit libsre , ^fsepe exaudit orationes fide- Jium' Ex iftis verbis fic fortc aliquis credcret me' fic cadere induplici peccato. Primoquidem quia ftatim vifa fuperficie verborum conclu- deret ex eis verbaliter , omnia de neceflitate ve- nire, Secundo quod me occultorem Chriftianac fidei vellet dicere: fed quia declaratio amplior efl: in hac parte , idoneam omittimus. Et de illis planetis &; utiliter de fLipericribus corporibus coeleftibus quoad influcntiam refpedtu infe- riorum in tantum didum eft. Eft autem notan- dum , quod aliquando plures foetus nafcuntur inmatrice , hocautemeftperdifgregationem feminis in ipfa matrice , quia matrix habet cel- lulas in fe : cum autem in qualibet cellula reci- pitur materia foetus , ibi fiunt multi. Hic rejpondet cuidam qu^efioni , quia ali- quis pojfet contradicere auFtori. Ey; diiiis nam^ que patet , quod omnia neceffitate e Secretis Mulierunr, 6 r fi^.c fnnt animalia irnperfecli: , 7/OW [Hnl: de per^ feFiio?ie iini-ver(l , ?ic7i tamenfunt o?nninofru- Jfra, quia natwai^fa crdjmvitt nt nialo^hu- fnores abJorbea'nt ■, tit eo nielius ho7ninls ama- lis humoribus priefervarentnr- U::rum aiitem aninialia cadem ex feraine vel fine femine gsnerantur , dubitatio eft apnd plu- res. Opinio enim Avicen. lib. de diluviis, eO: , quod eadem animalia ex femine&iine fi^nii- Rc generantur : & hoc declarat , quia diluvium fieri poteft adhuc univeriaie , 6c in tali diluvio corrumpercntur omnes vivcntes : corruptis nutem omnibus viventibus fierent influentise in cadavera m.crtuorQm qu?e putrefa^ta funt, tk tunc ex virtute c:?Eli gcner.ibuntur eadem, qu:e prius fuerint. Ita qu od un um gcncrabitur ex putrefac5;is,&a]iud perceciiioncm reminisii- bi fimile g^enerabitur in Ipecie; igitur eadem ex femine & line femine generabuntur. Etdecla- ratpoiTibiliratem hujus ad lenfum dicens : Ca- piantur capillimuliercs menPcruofa* , &; ponan- tWi fub terra pingui ubi jacuit fimus temporc hyemali, tunc in veref.ve ^irate qu^.ndo cale- fcent caloreSolis, generabitur ferpens longus tz fortis, ille ultragenerabitfibiiimilem in fpecie per deciiionem feminis. Etilludidem declaratur in mure , quia tempore fuo quidam miis erat fa6i:usex putrefarjrione , Scilleiiltra fibi generavit limilem in ipecie ex femine, plu- res poffent adducirationes, fed praedidla fuflS- ciunt, quialongum eflct omnia accidentia ad illam materiam enaiTare. C 7 Hii: ^z Alberti Magni LiheEm , Hic auBor movet dubium. Primo fonit ipinionem Anjicennee ^ rationes ejus. Secun- do reprobat iUam ibi brenjiter. Ad illam epz- monem nota , qnod Avicenna pofuit dntorem formarum , ut per Commentatorem 12. Meta- fhyfcorum ^ 4. ^ ideo ipfe ultra pgfuit quod 'virtus di-vina , mediante rnotu planetHrnm , pojjit infundere formas , ^ dare ejfe : tuncultra ex putrefa^icne rebus generatis illa utraque generans fibi fmilia : ficut pofuit, f 'virtusfo- lis m terra producit plantam , cfuod iUa , me- diante fruBu dy femine , poffst producere aliarn plantayn. Nota quod crines mulieru?n 7nen- ftruofarum funt multum humidi , grojfi (^ nje- nemfi , ^ ideo fi ponantur fub pingui terra in hyeme , generabuntur humiditates ^ njejiem- fitas per folis 'virtutem , ^ pojfunt "uerti infer- pentes. Sic dicitur bafllifcus fieri artificialiter in fimo ex ovo. Unde fimus efi terra pinguisy arvinata , humiditate repleta , ideo facit ali" ofuid fruBificare , unde tn terra arida ^ ficca iUud non habet n , quia iUudf- gnum efi fiimme frigidwm , ideo contingere pof- fet , qmd dihivium tunc generaretur in una fegione, quayn iUud fgnum rcjptcit , ^fc non pojfet feri , nif miraculofe -iiTiiverfale dihi- njium. hegitnr enrm quod faftum ef dih^- fvium uni^verfale prepter maUtiam homijium , de iUo nihil hic ad propofitum , cfi^n natu- raUter loquawur. Ex diHis mta , per ex- perientiam %'ide7/:us , quod tejyipoye hyema- U in una regione oppofta , ubi ef ajfas , pUis ge- neratur de aere ^ ig?ie , fecundum curfujn planetarum. Refpcndeamus 8c dicamus-, quod cadem fi- ne femine genfrantur, Sccaufamliujusgene- rationis reddit Philcf. 4. Mcteororum dicens : Calor diigregpns ccrpus mi.xtum, facit per lioc quod fubtile extrahit , 6c relinquitgrof- fum : & non eftabfolutccalor,. kd eft virtus coriflellationis cceleilis. Et Pliilofophi iiitcn- tio De Secretis Mulierufff. 6^ tioeft, cjuod materiaexquannimalfinefemi- nc nafcitur , eft aliq ua humiditas flibtilis, in qua . quidem calor naturalis fxpe agitexpartecoe- -li, qui dum proportionatus eft materi^, in quam quidem materiam forma talis anima- lis debet introduci , quam humiditatem calor coeleftis jam di3:us legrcgat a qualibet parte grofTi terreflris. Et fecundum intentionem Philofophi 7. Meteororum , hsec generatioeft ' univoca, faltem virtualiter, nonautemforma- liter. Per hocfolviturdubitatio, quamquidam faciunt dicentes ; Omne quod generatur univo- ce, ex fibi fimili generaturin Ipecie. Verum cft, autformaliteraut virtualiter, ut jam di- . £t:um eft. Circa hoc nota , quod ex eadem ma- teriaplura animalia imperfecla nafcuntur , ut ex Equi ftcrccre nafcuntur mufcx , vefpse Sc plura a];'a, 8c diverii coloris & figuras , 8c limi- literfcaraba^i. Hic folvit dubitationem ^ rsfpo?idet fectm- .dtim iiitentionem fuam. Rota, qmd fecvmdiiyji Alhertum talis ejl ynodus generationis anima- limn ex putredine , qnia calor Solls quando protenditnr ufque ad materiam pitridam , tunc e;:trahit hwmidwm fubtile ab illa mate- ria, ^ generantur qucedam-pelliculce ■> ita qmd calor interior mn permittitur exire , ^ tunc 'virtute Solis ille calor cjui eft in materiaputri- da petit exitum , ^ impeditur , ^ ex tali motu furfum ^ deorfum gencratur quidam fpiritus pulfans : media?ite quo fpiritu vita producitur in tali jnateria. Et fi qu-^ratur titrum ilis fpiri' ^6 Alherti Magni LiheUus 9 fpiritus pilfans ftt jubftantta njelaccidens. Bi- cendnm quod ef fubfmtia , quia mediante mirtute fovmatinja , iUefpiritus agit , ^ quia a- gens nonnif mediante fpiritu fubfantiam pro- ducit , ideo necefe eft illum fpiritum ejfe fub- ■ Jfantiafn , ^ illejpiritm efi corpus fubtile , gene- ratum ex fubtilieri parte materia mediante ■ putredine. Sed dubitatur utrnm ille fpiritusfit '■ mimatus 'vel inanimatus . Dicendmn ef quodi ille fpiritus non efi formaliter animatus fed i 'uirtualiter , quia educit animam nji^ventls ef- ■ feBive de iUa materia putredinali. Et ide» > A^vicenna tn duodecimo Metaphyfcorum , zw iUa digrefftone ubi improbat Anjerroem , fla- tonem ^ The?ni(fhium , qmd exputredine ge- f^erantur rana, Sed auBor dicit cakr Solis at- trahit humidum a putredine. Probo per expe', rientiam. Accipio unum murem putredina-' km , ^ponam i?j locum ubi funt radii folares^ in njigore , invenio quod calor folis facit exha-k lare totam materiam muris ■> itn quodnihilre-i manet ibi nifi peUis. Rota quodgeneratio fexto Metaphyftcorum dividitur fc , quadam uni- voca , qudsdayn aquivoca. JEquinjoca ef quan- do formaliter generans ^ genitum differunt fpecie, ut jigeneratur mus de terra, ^c. T/ni- n)oca eft , quando generans ^ genitum connje- niunt infpecie , ut homo generat hominem , njel equus equum. Et ex iUo fokuitur diBmn Phi- kfophi^, Metaphyfquando dicit : Omne quod fit a iimili fub fpeciefit: Verum ef degenera- tiom mivoca fed mn aquinjoca. Nota quod De Secretis Muliemm, 67 anirnalia generata ex putredrrie , non habent femper eimdem colcrem , fpeciem , ojelfiguram' Ratio ef, quia ifa anirnalia diffsrunt fpecie , modo quacunque diferunt fpecie etiam di- cuntur differre figura , dr in cdore naturali, quia ifa confequimtur formam. Caufa autem diverfitatis illorum anima- lium eftdiviliofeminisinmatrice, Scilludeft verum principaliter in animalibus perfed:is. Et eft notandura , quod in matricc mulieris plures funt cellulse , quando tunc femen deci- fum a patre lic coUigitur , quod in unaquaque cellula matricis pars feminis fic recipitur , tunc eil modus generatioiiis plurium foetunm , 8c illc raodus generationis refpcdtu animalium imperfed-orum accipit fimile, ita quod ibi inefc aliquid loco matricis, 5c aliquid feminis. Et ideo talishumiditasdividiturper locaedudrio- nis foetus in putrefa6lis , &: ideo muItiDlican- tur animaiia. Et cauia limilitudinis talium a- nimalium , fimilitudo humidi cduiSti de corpo- re in paites homogeneas 8c diverfas fpecies ta- liumanimaliumfumitur per oppofitum , fcili- cet per humidum edudum in partesheterogc- neas. Hic auHor infert caufam , quare aliquando plures fueri nafcmtur. Vndepluresfunt cauf^ flurium foetuum particularimn. Prima efl di- 'vifofeminis in ceUidas , i^ non fufficiens : quia expertum ejf fer obffetrices , quod femelunct domina feperit maffam carneam , continentem [eptuaginta figuras hominwn : modo certum eji qmd 6$ Alherti Mag7n Lihellm , ^uod 7ion fmit cellala matricis. Secnnda caufd ef: ahmdantia {erninls , (fy tmic dividitur c^ fpargitm' , (^funt plures fcettis. Tertia canfa eff cjuia quanclo wulieres in ccHu 7ii?nis 7:70- njentfe, (^ tunc circuTn difpergitur femen ^ <^ fimitpluresfcetus. 1 Quod autem quaedam animalia generata*] funt longa 8c ftrifta , & qusedam brevia , hoc eft ex diverlitate complexionis humjidi , quia ex cholerico , calido 5c licco generatur corpus lon- gum , liri6lum , 8c gracile , eo qiiod calor in eo multum extenditur. Ex phlegmatico, frigido oc humido generatur animalbrevcSc latum, quia humor aqueus eft multum dilatabilis, 8cfri- giditas non multura extenditipftim. Sed cx languineo, calido8chumido gencraturanimal medium interlongum 8c breve, proptercali- dum 8c humidum temperatum. Sed ex melan- cholico generatur animal ftridlum 8:breve, quia frigiditas non permittit ipfum ex tendi , 8c liccitas nonpermittit ipfumdilatari. Ex cho- icrico autem accidentali 8c adufto , generatur i'j animal longum &valdc gracile , quia fervor 1 caloris ejus multum extcnditur , &: ficcitas me- diata 8c moderata attenuatur. Et eft notan- dum , quod cholcricus eft crocei coloris, ut \ ■fcequcntius, 8c fanguineus rubei coloris , me-^ lancholicus nigricolcris, Scphlegmaticusalbi coloris. Etquorum naturapremixtafuerit, ho- rum qualitas & color neceffario permixtus e- rit. Sicergoinhoc capitulohabemusmodum generationis animalium imperfe6torum adfi- mili- De Secrefis Muliemm, tf 9 miHtudfnem pcrfeiiorum , Sc quomodoplures fcetus iimulfiunt, tamin perfedlis quam im- perfeitis, ccquare aliquod animalelHongum 6c aliquodbre/e, aut quare talis coloris utfre- qucntius. Hic f-H^or ojlejidit caufa-m , quare quadam anir.ialia generata funt lovga , ^ qiiaedam bre^via , ut fatispatet in textu. Nota , quod nul- lus ho7no fit purus cholericus y phlegrnaticus ^ fanguineus y vjel melancholicus , fed omnes junt mixti , fed iinus bene plus hahet de fanguins quam alter , quianuUurn efl animal , inquoele- r/ienta aqnaliter dorninantur , uJprobat Aver- rees i . de Ccelo , quia ft hoc effet -oerum , hoyna libicuvque poneretur quiefceret , quod ej^ im- pofftbile. Et tantwm de generatiane anirnalinm imperjeBormn. De exitufatus de utero. " C A p. V. "VjUnc autcm ad fuperius di(S:a de genera- tione & formatione embryonis in utero materno , lermonem noflrum convertamus , 8c demodo exitu dicamus. Et primo videndum eft, quomodo illcs trcs potentiae animse, fci- licet vegativa 8c intellectiva , veniunt ad ma- teriam foetus, fivequoordinc. Juxtaquodefl notandum, quodillud eftalteriusnegotiiquam prsefens materia requirit, quia relpicit lcien- tiam lib. de Animalibus : tamen in quantuluni de ipfo breviter tangamus. 70 Albtrti MagniLibellm 9 Primo frafnittit quadam neceffaria. Lite- ra dicit quo ordine , quia inter ijfaspotentias f/f ordo perfeBionis co?n?nu7titatis , ideo dicit Commejit. i . Metaphyf. de erroribns , quia pri- mo recipiuntur , <^ accipiunt formas uninjer- fales , (^ pofiea mintu -virilsfque ad determina- tas , ergofemper ef ordo. Sperma vero colle£tum in matrice rriulieris augmentatur ftatim quando infafum eft ei , 8c quando matrix eft bcne claufa , fe(*alimentum five augmentum eft a potentiaanimsevegeta- tiv92, quia fpermate decifoa patre vel gene- rante, demifla eft ifta potentia vegctabilis : 8c hoc patet a.dcAnima- Ubi dicitar quod po- tentise vegetativ^ funt duo opera , fcilicct ge- nerare 8c alimento uti , quia planta generat plantam , animal vero animal. Unde vidctur quod ab illaanima fluatvirtasgenerativapro- ficiens , feu competens generationi embryo- nis, poftea vero tempore fubfequenti fecun- dum exigentiara naturx fuperadditur materix anima fenlibilis, Scpoftea anima illius fpeciei vel illius. Et illac virtutes fcilicet vegetativa Sc fenfttiva , diftinguuntur per operationes, qux ultra differunt perobje£ta, 6c non diffe- runt illse duse potentix , fcilicet vegetativa 6c feuliti va , ita quod funt duae potentise diftin^tas fecundum eftcntiam : eftenim una 8c eadem effentia vegetabilis , quamvis non eodem mo- do , 8c hoc dicit Pliil. 1 6. de anima. Embryo primo vivit vitam plantse , fecundo vitam ani- malis, tertio vitam hujus fpeciei vel hujus. Etiam De Secretis Mulierum. y i Etiam additur in homine virtus intelledliva , juse non generatur a materia , fed a coelo, &; de ormis infufa , unde eil: finis & perfeflio o- niniumformanmiexiilentium inferius. Jam ronfuevit apud medicos dici , quod prima vi- ta eft latens & occulta , media apparens Sc ma- lifefta, ultima vero excellens 6c gloriofa. A prima efl: fenfus naturalis , a fecunda fenfus ani- malis , a qua efl fenfus , vifus , auditus , 8c etiam motus voluntarius: a tertia vero eil fenfus fpi- ritualis , a quo importatur diicretio Sc peric- cutio, &ficdealiis. Ric anHor ojfendit intentum fimm , ojfen- d^ndo , quomodo ij?^ tres potmti^ veninjit ad •materiam. Hota juod fpiritus ^ femen viri f/? quodammodo <-oitalis , quia 'oi-vit njitam hominis , Et qiiando ifud recipitur in matri- em njivam , ^ calidam , tU7tc operatur in fe- mine mulieris , ^ 'virtus "vegetativa ^for- fHatinja primo generat peUiculam fecundi- nam , cui femen in^vohjitur , ^ (lc continuofe movet ad femen mulieris, ^penetrat inmate- yiam longayn , latarfl, ^ profunda?n. Et inci- pit ibi "virtus formativa , ^ generat fpiritus pulfantes , ^ pulfatiles , ^ in eo generat illos fpirittts pulfantes , facit materiam njinjam , ^ format ^venas ^ ner^vos , in quibus currunt illi fpiritns. Vnde fpiritus 'veninteUeFlus infnyi- ditur fb" introducitur. Vnde lorj-nendo tam Phyfice quam Theologice .inteHeBus non edu- citur de potentifi materiiS , quia inteUeBus non ejv corpus nec njirtus in corpore , per commen- tatorem tertio de anima , commento qmnto ^ quarto. Sed Theologice locjue/ido , tunc a?iima ejv forma fubfantialis corporis humani dans fibi effefubfantiale. Sed Averroes po?iit, quod inteUeBus copidatur nobis folum a gcneratio- ne , ^ per copulationemphantafmaticam ,fcut nauta 7iavi per nanjigationem , ^ point quod fit umts in omnibtis hominihus t i^ iUe articjdus eft ab ecclefa condewnatas ■> qni enim hoc cre- dunt , falvari non poffunt. Etperhoctenentpo- tiffimum Atiftotelem efe darnnatum , quia in il- : la opinione ^videtur .mortuus friijje. Itemqued fid minus dubitavit , quod 710:1 firme credidit quemlibet homi'nem hahere dijtincium inteUe-- Bum a Deo creaturn , ficut videtur i7i 2 . de A- ■ nima. Nota quod iUa forrna dicitur educi de 7nateria qiia extenditur exte^ifone materi^-, i- ta quod tota efl in toto , i&pars inparte extenf- nje , ut anima fenfitiva in corpore pedali ef pe- dalis , c^ i7i femipeaali femipedaiis i licet'ft tota intoto ^ e~ mittitur te-mpore conceptionls. Mota qmd qtiando pmr primo egredituri tunc ponit digi- tum ad os ex fuje naturte exigentia. Ratio quia puer exit ds ?natrice tanquam de balneo cali- do , ^ tunc vemens 'ad - aerem fentit frigus , ideo ponit digitum ad os calidum , nt caltfa- aiat ipfum. Item quando nafcitur tunc fonat , ■^quia p^itur ah aere frigido. Et fi facit clamo- rem in ^entre fignum efi quod non erit njivus , ^uia aliunde non faceret clamorem , nifi a quadam lafione velpreffura. Efi: autem notandiim quod juveneg ex ti mo- •re, 8v ex i£J:u tonitrui fepe diiponuntur : quod fcetus vitam habens moritur , 8c fi vitam non liabuerit , poffibile eiTet quod lemen motu na- turali forma hominis deRrueretur, Caufa au- tem hujus primo accidit ex parte timoris a \ quo totum corpus immutaturScdifponiturad ^gritudinem , &: per ejus adventum foetuslse- ditur 6c extinguitur, Secundo ex parte ful- minis , quod penetrat ufque ad interiora , 8c ea deftruit , oc combuftionem facit : tamen nul- lum ilgnum aduflionis extraapparet, propter vaporis illius fubtilitatem. Et eft etiam vapor ille fortiffimus, qui etiam quandoque interfi- cit hominem ^ eo quod penetrat ad membra vitalia interiQra, Sc propter fubtilitatem non apparet aduflio , eo quod magis Igedit i6i-u quam Tk Secretis iMiertmh 7 ^ quam calore. Et tunc frequentius recunduna difpofitionem naturalem intcriorem, ubi foe- tus invenitur difpofitus, tunc confumit totum humidum radicale &; complexionale ipiius foetus , 8c tunc fcetus extinguitur. Et fcien- dumquod illa non funt fifta, quia recitat AU bert. de operatione 8c effeftu fulminis , quod in iftu tonitrui , quandoque videtur comburi calceum pede illaefo , & e converfb. Et quan- doque pili juxtaloca libidinismembrisillaefis, quod i6lus fulminis pertingit ad interiora per nunc modum quem dixi. Fidesliujus eil: , quia venenofus ferpens perculTus a fulmine , per paucos dies vermiculat 8c putrefcit : Eteftfer- pens a quo tollitur venenum per bujufmodi impreirionem . Item fignum fidei efl: dolium. pertufum , cujus vinum iletitperaiiquodtem- pus non exeundo. De his autem 8c de eorum ■caufis fuperfluum elihic determinare. Hic aucTor fonit quadam mtabilia. Et pri' mo nota quod tonitru quajidoque ex calore fit ■» fcilicet quando exhalatiojjes calida recipimi- tur inter nubes , (2" ibi ferfri^u^ nubium exa- gitantur, ^ tmc fcindunt mihem , ^ ex tali forti motu fit.tunc incenfio illarum exhalatio" nmn , ^ fic per co?ifequens fit corufatio. Et iaeo omnes illi granjiter peccant qui dicmit^ qnod fiat in tertia regione aeris , qtiia fit i72tr& nnbes. Et duo fmt motus tonitrui , fcilicet i^us ^ fulmen , modo icfm ille quandoque^ Jcindit ariores, ^ ille fonm ^ iHus non fcin- dit , fed fulmen : quia efi^valdefubtiie , qmage" D z neratw j^ Atherti Magni Lihellus 9 Tteratur ex exhalatione fuhtili ^ caliday ^ iUud fulmen fepe comburit calceum pede iUa- fo. ^aia quafidoque fuhnen ita cito recedit, auod pedem non tangitt ^ quajidoque cdm- Surit pedem , calceo manente iUeefo. Ratio» efuia calceus efi fuhfiantia forofa , fcut omnis peUis , idee fulmen tranfit per om7ies poros cal- ceii ^ invenit fedem refifientem, ideo iUum €Qmburit> Sed de liis quae di<£la funt intextuqusedana dubia moveri poHent , quorum folutiones 8c dcterminationes vobis committo, Primum eft , utrum poffibiieiitinillotempore, quandovir eft in coitu cuni muliere, ii e&e6tusf-alminis pei* tempus illius motus fuerit , an femen rece- ptum iiora qe(3:ionis poffit recipere aliquam novam impreffionem , per quam difponatur ad aliquid aliud , quam fua natura particularis in- tendit ? Uic atiFior movet quadam dubia, qii^ mn folviti fed remittit ea mbis folnjenda., <^ pri- mftm dithium folvitnr fic t ^ dicitur quod ful- gnen in hora epffionis fe^ninis poffet impedire Cemen a forma quam agens particulare inten- dit. ^luia pojfibiie efl quod fulfnen faciat ma- teriam rjenenofam , ^ ftc facit ipfam ineptam fi,d generationem homijiis ^ ita quod ex iUa ma- teria generantur bufones ^ ^ alii vermes ^ ^ Jic patet folutio primi dubii. Secundum dubium , utrum in Iiora c)«#. ^tiois feminis, id quod influitur a planetis poiTit prohiberi ab ipfo fulmine &. tetegifle De Secretis Mutierum. 77 Eiatcriam feminis ex parte patris & matris ? Hic movet fecmdum dubium , ^ potefi (le folvi » quod 'virtiites pla?iet^rum pojfunt impe- dire fuhnen, ideo quia planette quidam in- fluu?it vitam, ^ efe tale hoc fulmen defruitJ Tunc ultra dubitatur, quare hoc fotiw fit in frincipio ejeHionis feminis quam tempore fe' quenti ? Dicendum quod tempore ejeffionis tmic femen ef adhuc tenue , <^ eito potef impediri, Secundo dtfbitatur, quia diBumef^ quod fnpe- riora non pojfunt impediri , quia femper agunt naturaliter. Dicitur qued bene pojfunt impedi~ ri in iUls , quafequuntur epera hreviora iUorum. Tertium dubium , utrumperidhimfulminis tangentem materiam ex utraque parte pofiet infiui femini virtus , per quam procedit ad for- mam mafculi , ita tamen quod materia prius difpofita fuerit ad fcemell» formam veldilpo- fitionem , 8c e converfb ? Mo ^ ille efi con- trarius njita animalu , quia eft frigidus ^ (lc- ms. Alia ratio patet ex textu. Tamen (l fcetus sffet 'ualde fortis , ^ haberet amplum foramen per quod exiret , fic poffet evadere i^ fanus exi- re , fed hoc raro contingtt. Sed quod in nono menfe fanus exeat, patet , quia nonus menfis correfpondet Jovi qui ef calidus ^ humidus, ^ ejlprincipimnvltie. Ubi fctendum quod in quibufdam mulieri- bus eft major dolor quam in aliis , quia in qui • bufdam accidit qaod fcetus quandoque pr^- tendit manum, 8c quandoquepedem , quseo- mnia funt nociva. Tunc obi^etrices fcetum diligenter retrudunt, 8c ex illogeneraturma- gnus dolor, ita quodpkiresmulieres, nififue-.. rint vailde fortes, debilitantur uique ad mor- tem. Accidit quandoque etiam in partu mu- lieris, quod rumpitur vulva ufque adanum, ita quod illa duo foramina unum fiunt. Et tunc De Secretis MiiUsyuw, 79 tiinc obftetrices difcretis utuntur quodamuH- guento, ungentes vulvam , & diligenter rs- tradunt matricem : quia matrix fs:pe Jsrditui" 8c vulneratur in vulva. Et ideo neceiiarium eft, ut in partu mulierum habeantur diicret^e mulieres, 6c in hoc opere expertes. Hoc au- tem didici a quibufdam mulieribus , quod quando fcrtus prxtendit caput in exitu, tvs\c bene valet negotium , quia tunc alia membra faciliter iequuntur , & fit partus Icvis. Hic auffor ponit nnuyn notabile ■> -^ e^ fatis notum ex text». Sed notandum , quud quan-- do fcetus ^neponit pede?n njel tnamiyny non^otefl hene exire , qnia tunc jacet cblique in uno la- tere f ^ maxime Jrimulat , ^ twncmuUeresre- trudii?it , ^ retrude'ndo fit maximv^ dolor. Et quande ^vul-va mulieris cp arBa , ^ fcetus ej^ magnus , ttmc potef fieri ruptura ufque ad a- num, ^ ijlud maxime contitigit in mulieribus finguibus , quia pinguedo CArmn facit JfriBmn ^' arBum meatum. Sed circa ea quse difta funt , dubitatio oritur omnibus mirabilior , fcilicet unde veniat puero jacenti in matrice nutrimentum , cummatrix fit undique claufa ? juxta quod notandum, quod foetus efl: claufus in matrice mulieris, virtute paturali in tali complexione occulta. Primo inter cmnia nafcitur qusedam vena velnervus- quae perforat matricemi , &. a rnatrice procedit uno tramite ufque ad m.ammiilas : modo quan- do fcetus eft.in utero mui reris , tunc induiantiir- mammillae mulicris, quia tunc fubilantia n-.en- 8o Alherti Magni LiheUus , ftrui fluit ad mammillas proptcr claufuram inatricis, & ideofublbntiamendruofafortiori decocftione coquitur ufque ad colorem albedi- ^is, & appellatur tlos mulierum ideoufquead colorem laftis dealbatur, 8c illud lac mulieris dicitur^ Et fic illo modo deco£lum raittitur per talem venam ad matricem , & ex hoc fcetus '. ^iutritur tanquam de proprio & naturali nu- trimcnto. Et hxc cil vena quae in exitu fcetus ab obftetricibus abfcinditur in umbilico, & ideo "vidctur in puero noviter nato , quod umbilicus cjus fit ligatus cum aliquq ferro, ne aliquid exeat de corpore ejus per hanc venam quse ab- fcifTa efl a matrice in utero mulieris , quae voca- tur umbilicus , 8c pendet in utero materno cum pellicula ex parte matricis annexa. Hic auBor movet unum duhhim , nt fatet in textH- Nota quod fecundmn Ariftotelem in ^uinto Metaphyf. tunc ijia 'vena ^ iimbilicm debent effe adnafcentia , vel connafcentia , quia inatrix mulieris (fr nmbilicus pueri co?7Jun- guntur » mediante iUa vena , ita quod cibm tranfit d mammillli mulieris ad umbilicmn ^ Tnediante illa vena. Nota quod mnhilicus di^ reHe efi in medio corporis , in homine benefor- 7riato , c^ mediante ipfo cihus ieojjialiter infia- tur or/.nibus me?nbris d mammillis mnlieris . Et dicitur mr.bilicus ad wnko , onis , qnod ef mf-. dia pars cljpei , ropter admirari. 'r.-ide morif^ra fmt fic in- tenta d n^itura per accidens ^^ 7to7i per fe. Vr,- de ft natura yion poff^t prodacere qninque d'- gitcs in mx.rri7i-.> prcducit ouatuor vel tres , fe- eundann exigertia7n fnatenje illius-. Sed dices , q?iare tunc fiivnt mcnfra ? Ad hoc dicU7/t Philofophi , q.uod fuvt ad e:^orvat;Dnem uni- njerfi. N^rm dicuf/t , fcut di-verf colorcs in pa- riete exifiCntcs decorant ipfu7n> parietern, fc etlam diverfu mo^ifra ipf'7n wdverfum exr e'1'nant tnnndum. Tteyn monjlra et^am r; axime- fiUnt per iiifine^itias caelefes, qua qumdoque- regnat fpecialis cori^ellatio , (jT ab illa diverf<£ fvit''^ h^fumtur. Tli:de expertum ef , quod ge- Tterati furt duo gcrrelli tayn vicini vel ramifi- fi i7i dorfo , hiibente.^ difir.ffa capita. 'vel 7ne?n^ bra i (yd.fiT.'fT;rsma7!m, (^ nonpedes , ^c *' jaxta quoJ notanJum, qaia fccundum in- tentianem Philofophl , omne mixrum coniur- |it ex (^uatuoE ckmeritis 1 2v.ide.ocjuoderr na,- turae De Sscreth Mulierum* 8 $ ta''se ignea:, cadit infuumfimile, 8c quodeft de natura terrse cadit in fuum fimile, Sc iic de aliis. Ex ii^o aliquiscrederet&opinare- tur me velle dicere quod elementaformaliter effent in raixtis , hoc eft enfm contra intentio- nem philofcphi i. de Generatione, ubi vult quod (blum virtualiter fmt in mixtis : modo cx iftis polTlbile eil: aliquando femen habere pro- portro'nem diminutam ex partealicujusimpe- dimenti fpecialis, Sc ii ex parte ten\T fuerit,^ contingit diminutionem fieri in ofirbus, co quod cx terra raJicaliter formantur&iicdea- liis. Contin=jir eriam-aliquandodiminutionem corporis indieidui fjenerari cum uno ptdt , ali- q.Liando line brachiis,. aliquando unius digiti^ Jk. lic de limilibus. Si vcro ex altera parte mi- fcibiliter e!b, tunc poifibile efl in iimiliparte generari,- monilruclitatcm apparere, ut fre- quentiiis contingit in his, quihabentoftodi- gitos iii manibus, velinpedibus,. velduocapi- ta, velrJiQuodaliud". HIc a:i^o'/' djcLiriit dictuya flinm fecim- dum intentirm Philjfophi i. de generatione, H^utct ofHod aucior ejt ij7i:is opiriiotm , tj::cd ele- ventci TnaTieayit in ?ri:<:t:s ■virt:ialiter , ita qtiod , ex ele7/2?7iti5 ctrruptis generatur fcrma mixtlj, i'ri q:i'a refer~janti:r cfualittites elementorum , ficnt 'viderKUS m mellicrate y quod eji mel njirtualiter , fed nofi formaliter. Jlhtd prohattir ^ elemmta fuht contraria , iUd a^utem q:ije funt CQ7itraria , in e^m fundari no': poffw/it , ^^ eft mens Ariflot. ^-^.Jlkjfvc. <^ aucforis- D 7 fe!£ S 6 Allerti Magni LiheUm , fex prmcipioTurn fcilicet Gilherti Porretani , ^ AriJ}. inpoj?pr^dicam. ^ Petri Hifpani ^ i^ Boetii in libro de di'vifio'nibt{'S . Itern ele-menta funt corpora difinHa non compatientia fe i?t qualibet parte 7m:cti, ideo tunc eju^ tota materia tranfinutatur in mats- riam fcetns ■> ^ fi tiinc pars ex qiM dehet fiert- eapHt fcetus eft niT^nts f.hundans -, tuyic fiimt duo capita njel tria ^ <^ Jic de alii-s partibws r^' aliis menibrls deputatk . Sed in, omnibus illis mfrabilior efl: ifle cafus 8c eflfed^Lis quem Albertubrecitat, deuno, cui nata fueruat duo membra libidinis, unum ex parte viri , aliud ex parte mulieris , ita quod po- tuit fuccumbere , id eft , fubjacere , & incu mbe- re , id eil , aftive coire. Et caufa hujus origini- Haliter trahitur ex fiiperabundantia matericej,. quia raateria fuit principium fufficiens genc- randi utrumque membrum. Ex fuperflua au- tem parte femmis cx c]ua taliamembrafolent gencrari, reeitant Avicenna ti. Albertus, ut patebit m textu inferius. Hic ponit mirahiUm e^ventum de Herrna- phroditis ; <^ dicit Albertus de Hermaphredi- to , qui ntnmqne memhrum hahuit , (^ potuit ngere <^ pati, mri quodawmod& in fe-ipfumfed reJpeHu alterius : ^ koc pronjenir ex eo , quod materia fuit tanta , quod njivile rnembrum fie- ri potmt, Et membrum 'virile ejf femper fupe- r 'us y c^ fcemineu7n inferius. Sed diccs ,, quare natura mn producit duo me^nhra c appetunt carbo?ies, fii fint njalde frigidi ^ hu- midi illi humores , tunc appetunt pira aut po- ma non matura^, aut fimilia , quia emne fimi- hi plaudit fiu9 fitmlU , ^c. De fignis , anvir, "velficeminafit ifiutero. C A P. VIII. "^7" Idenda funt nunc figna , utrum mafculus vel fcemella fit itt utero. Et hssc iunt figna vera qiiae fequuntur. Tempore conceptionis mafculi coior faciei cit rubeus &: levis motus. ^ Hic auHor ponit fiex fi^ na in num;r» , utrum in fttero mafculus fit cortceptus njel fioemella, Ratio iUius primi figm eif , quia color rubeus efi figraim magni calorls, ^ fl efi calor^nagnus in tnatrice , tunc njirtus ej} fiufficiens ad mafcu- lum , c^ tunc mulier leviter movetur , quia calor efi principium motus. Aliud fignom, li venter tumefcit in dex- tera ^6 Alherti Magni Lihllus , tera parte, 6c rotimdatur, fignum efl nia- iculi. Ratia iUius fecuvdi Jlgni effy quici indextera farte jacet mdfculus, tayiquam in parte for- tieri <^ calidiori t ^ tnnc venter rottindatur ■> quia extenditur ^ ampliatur. AlJud, fi lac fluens de mammillis rpifTum 8c bene digeftum , itaquodiiponaturfuperali- quod corpus bene terfum , non dividatur , fed partes conftabunt , 5c non fluent : fignum efl mafculi. Caufa hujus figni ef , quia illud lac calot induravit <^ comprejftt injpijfando. TTnde ca^ lor habet multa opera, facit enim rem durio- rem ^ fibtilioreyn ^ ^ corrumpit humidum , (l^ inducit ftccum. Aliud,fi tale lacmulierisimpraegnat^, vel gutta fanguinis ipfius 4 dextro latere extratla ponatur ad fontem clarum , vel ad urinam ejus , fi petit fundum direiSe, Iioc eft , perpendicula- riter, fignum eft mafculi : Si vero fupernata- verit, fignum fosmellae erit. Similiter fi dex- tram mammillam liabet grolliorem , fignum cft mafculi ; Si vero finiftram , fignum eft foe- mellse. Caufa hujus qu^rti & non fecundem omnem. Mam pueri funt de- biles ^ tenera natur ita quoderat earum cibtts. De defeHn Matricis. C A p. XI. A T quia didum eft de menftruo , igitur ad menftruorum locum procedamus , quod accidentia funt circa ipfam matricem. Matrix enim mulieris fsepe patitur fufFocationem j Suftbcatio enim apud medicos vocatur com- preflio fpirituum vitalium , ex vitio matricis egrefla. Et per hoc impeditur anhelitus m muliere. Et illud evenit, quando matrix de proprio loco tollitur, tunc ex frigiditate cor- dis fuperveniente , tales mulieres quandoque patiuntur fyncopen , id eft cordisdebilitatem, Aliquando vero aliquse vertiginem in capite patiuntur. Galenus enim magnus in medici- na narrat de quadam muliere, fuffocationem E 4. ma- I e ^ Alherti Magnl Lihell^es , matricis patiente, quod illa caafa patiebatur tantum quod non potuit loqui , 8c cecidit ac fi mortua eHet , quia nullum fignumvitjeha- buit, 8c vocati funt medici piures , qui videntes ipfam & caufam ignorantes , dixerunt eam ve - raciter eile mortuam. Galenus autem fuper- veniens, caufam coniideravit , Sc mulierem a piiTione illa liberavit. Hxc enim ^grituda contingit in mulieribus ex eo quod abundat in eis menftruum corruptum & venenoium. Et ideo bonum e1 quodtalesmulieres, q\ix- cunque fuerint, iivc juvenes, iive antiquse, ikpe viris utantur ut materia talis expellatur. Et expedit juvenibus quiaineisabundathumi- dum. Et hxc eil caufa quire juvenes mulie- res , quando incipiunt coire, multum im- pinguantur antequam concipiant, 8c curam de pueris minime habent, quiacura ( utdicit Philofophus in fecretis fecretorun ( facit fe- nefcere, quod non videtur in illis. III.3e enim mulieres quando multum abuadant in tali materia , miiltum appetunt coitum , propter materi^ abundantiam. Ideo peccatum eil in natura illas retrahere, 8c coitum prohibere ad illum quem diligunt, quamvisfit pecca- tum in moribus, de quo nihil ad propolitum. Audivi in confeiTione ibcietatis ab unoinqai- rente caufam a me, qinre hoc eifet, quando ipfe ,dor miret cum fua dilecta j uvencula , quod tunc iple coita fmito , inveniret ventrem fuum nfque ad umbihcum languine profufum 5c ti^ nrait multum 8c caufam ignoravit, £c non fuit De Secretis Muliertm, 105 fuit aufus fe retraliere a juvencula , propter a- rnorem magnura inter eos. Et ideo quandoque fluxus menfirrui prodeft mulieri & quandoque nocet, fecundum quod materia magisvelmi- nus abundat. Et illefluxusnonfluit menftruo- rum , fed feminisin coitu propter abundantiam materiae. Hic auHor exequitur de experimentis conceptio' nis. Nota quod fuffocatio matricis provsnit ex €0 , quod matrix tolUtur adverfm cor , ^ tunc inagna frigiditas fe extendit ad cor , ftc qmd cor patitur fyjicopen. Et dicitttr a fyn ^ quodefi con ^ (jr copos incifio , quaft ciim incifione fve debili- tate cordis , <^ alio mmine diatur eciafls , ^ tlla pajjio maxime accidit 'viduis , qu^prius ha- huerunt njiros, ^ jam non habent , unde men- Jfrua eariim corrumpuntur in matrice , ^ gene- rantur grojji humores qui in corde debilitates ge- nerant, ^ ideo ipfismultmnvalet cohiis, De impcdimentis conceptionis. C A p. XIL T\ E impedimentis autem conceptionis nunc aliqua tangamus, quas plura funt, quia impedimentum quandoque contingit ex ni- mia humiditate matricis , quandoque ex ni- mia frigiditate , quandoque ex liccitate , quan- doque propter nimiam pinguedinem corpo- ris, quia pinguedo circumvoluta orlficio ma- tricis ipfam conftringit , 8c non permittit le- men viri intrare. Unde cognitio hujus eft de isaulisre , cujus renes funt fepulti k occulti ■ " E j ia 10(5 A^erti Magni LiheUus , in pinguedine ex omni parte. Illac enim ma- lieres, fi in coitu femenrecipiunt, nonDoteil intrare matricem, 8c iic cjiciunt ipfum cum eje6lione urinae. Etideobreviter, (i poftcoi- tum urina talis mulieris videatur , manifeftum eritfifemen viri in matrice ejuseftcolie£tum vel non. Si fic, tunc urina ejuseflimmunda propter commixtionem viri. Si vero tunc ite- rumapparebit, Scquandoqueapparebit, quod urina non totaiiter ejecit illud femen, quia funt calidse, tuncfuacaliditateexhalant. Sunt etiam quaedam mulieres, quse ita tenerasSc lubricas habent matrices, quod femen intus non potefl retineri. Ex multis aliis cauiis illud evenit , de quibus ad praefens nulia iit mentio. Hic auHor ^onit qticedtstm notabilia , utpatet. in textu. Nota ofmd fi femen viri ^ mulieris m?i funt proporttonata in qmlitatibtis , idefit in calido ^ humido , tunc . talis conceptio im~ peditur principaliter , quia agens , <^ patie?is debent effe proportion^ta , exfecundo de anima , fub certa harmoniat idefi , fubcerta ^ deter- minata combinatione , unde quodlibet, non a- git in qmdlibet , 'vel quodlibet non jit ex qmli- bet y idefti degeneratione. E(l etiam notandum, quod fsepe conceptio ex parte viri impeditur, ita quod femenejus . quod emittit ell nimistenue, ficutaqua, ita quod fi matrici inFunditur, tunc liquiditate : liia elabitur , 8c quandoque accidit ex trigidita- . tc teilicalorum vel ficcitate,.Sc illud femen» fecun- ' De Secretis Mulmunf, 107- fecundum dodrinam medicinse , ad generatio- nem cft inccnveniens. Sed dubium efl: cujus fit caufa , an ex defedlu viri , vel mulieris , juxta. quod notandum , qUod ifto modo fcitur , acci- . piantur duae ollae 8c in uti^amqne urina mitta-;. tur , viri in unam ollam , Sc mulieris in aliam , 6c ponatur in utraque furfur tritici, Sc talis experimentator diligcnter obflruat ollas per novem dies , vel parum amplius , & fi contingit ejc vitio viri defc6l'us, inveniet quolBamver- mes in olla, & cacabus debet fupra poni, 8c invenitur rana foetida, velcantabra fcetida. Si vero ex vitio mulieris, invenitur in olla fua menftruum. Si ex utriufqueyitio , inutraque ollaaliquid prgedidtorum invenitur. Hic auBor fo7iit tmum mtabile ^ ut pater. in textu. Neta , Ji njis bem exciminare , accipiss- aliquid de fpermate t-zVz, ^ poTias in aquam ^ fi tendit ad fHvdum^ ftgnum ejf quod femen 'viri nojt ejf in defeFtti conceptionis. 6^uia ejl hene digefum e^ fpilf^i^^ ideo pettt fundum. Nota quod muheres qu£ fdpe coeunt propter deleBationetn 3 iUa generant foetus dehiles ^ de- bent ergo abfinere a coitu, tunc generabunt fortes pueros <^-' horyiines ^ quia femen ejf fatiS' fortey ^ tmis frater potejf convenienter ejfe ■■ fortior alio. Vnde nota caufam expei-imenti ^ fi femen 'viri efl wirius tejiue , tunc cito con^verti' tur in njermeSi <^ non habet njiYtutemrefifen' tem aBioni corporis ccele/fis. Vnde ifla humidi^ tas qu fed fi modicumfluit » hoc fit ad purgationem natur^ > ns fcetm fufo' cetur i hoc efi coynmQdnm. III Alherti lAagni Lihllm , De Spermatis Ratura ^ DigeJitQne. C A P U T U L T I N5 U M. pRiufquam vero finem didtis imponamus ^ (ut noftra dodlrina fubtiliter & magis com- plete habeatur) cum de materia m.enftruorum aliqualiter didtum eft , tranfeundum eft ad materiam fpermatis in viro. Sperma vero ut fupra diftum eft, nihil aliud ell: quam fupe}'- f,uuyn alimenti , quod in fubjfantiam rei alen- 'dtenon cedtt , juxta quod notandum , quod Me- dici quatuor ponunt in homine digcfliones. Et dicunt quod talis eft modus nutritionis, quod primo cibus manducatus in ore , dirigitur ab ore ad ipfum flomachum, & ibi fit digeftio prima, 8c ibi fep?.ratur purum terreflre ab im- puro terreftri, &. illud impurum dirigitur ad vifcera , 8c ulterius emittitur per feceffum . Sed purum hoc ulterius dirigitur ad hepar, &: ibi fit 2. digertio. Ettunciterum ibifeparatur pu- rum aquaticum ab impuro aquatico. Impu- rum aquaticum dirigitur ad veficam , & ulte- rius per mitluram emittitur, fed purum diri- gitur ad cor , 6c fit ibi 3 . digeftio , & feparatur purum ab impuro. Impurum dirigitur ad va- la feminalia, 8c ex iilo fit fpermainviroScin itiuliere mcnftruum : fed purum eft fanguis , 8c iliud dirigitur a corde per magnas venas , quse dicuntur capillares, per quas venas diri- gitur fanguis ad fingula membra , 8c in illis membris fit ultimadigeflio , 8c iterum fepara- tur purum ab impuro, 8c impurum cmitti- tur De Secretis Mulierum, 115 turper iudores 8c per ungues, 5c coniimilia: Hocautem purum convertitur Sc congelatur in fub.lantiam alimenti , ita quod tales pori qui iiint evacuati per calorem naturalem j ibi econyeribrepleaatur, Scfiplus veniret quam eil deperditum, tunc dicicur augmentatio, fed ad hocrequiruntur quatuor. Primo mate- ria futliciens ell panis 8c coniimilia. Secundo potus recipiens illam quartam digeftionem. Terrio natura dillribuens. Quarto calor natu- ralis converteas alimentum in alitum. Hic aii^or exequitur de ultimo moti-oo li- bri , (T^ Ojiendit modiim generationvs fpsr?natis. Nota , q:iod horno efl optima digeftionis <^ fuhtilicris , ^uia ef ?nagni cahris , ^ propter mnltos labores digerit ^ confiimit Immidwm^ cfuia calor agit in * humidmn (icut in ftibje- Huyn, (^ cakr facit exhalare humidum radi' cale , ideo oportet efe refiauramentmn caloris , 7ie conjurnat humidiim radicale , ^ fic mors fequeretur , quia confumpto humido radicali in quo confiftit njita t null^ profunt medicinte j fed tamen nota^idum , quod unicum indivi- diuim per aliquam medicinam potefi 'vivers p:er annmn vel amplius , ftne nutrimento fcut exfertuw ef , fed hoc non potefi fleri , nift curfu comyn.mi. Nota quod maficatio efl qujedam contritio cibi faHa per dentes , c^ fc natura ordinavit in anteriorl parte dentes acutos ut bene dividmit cibum , fed in fine latos ordina^ 'vitpropter maficatiQnem. Verilis : Sunt 1 1 4 Alberti Magni LihUm , Sunt hominis dentes triginta duo come- dentes. Sed de his quae didta funt , confurgit dubi- tatio quaedam , utrum calor agat in ipfum hu- midum ? confuetudo , ficut operatio caloris in €o^ guod calor naturalis. Pro quo fciendum , quod^cundum Ariftotelem 4. Meteor. cap. de operatione, quod triplex eft operatio quae ex parte caloris accipitur in capite de opera- tione qualitatum adtivorum. Trima operatio caloris in quantum calor habet dilTolvere 8c cxhalare 8c congregare homogenea , Scdifgre- gare heterogenea, Secundum patet , quia fi accipitur una maffa de auroSc argento ,&: po- natur in ignem, calor facit fiuere aurum ab argento, 8c e converfo. Et liclocutuseftPhil. a.degeneratione, ubi dicit, quod calor deter- miriatus agit tanquam organum , fcilicet fecu- ris, vel bipennis femper diffolvit conjunfta. Sed calor in eo quod naturalis caior habet in fe virtutem formativam uniufcujufque rei vel naturss, cujus calor dicitur eife naturalis, 8c (ic in eo eft virtus cceli , vel virtus motorum coeleftium, 8c vis feminis, complexionis , vel formse illius naturae quam format. Sicut con- tingit videre in calore feminis plantae 8c ani- maiis, ubi eft vis quse vocatur form^ plantae. Et eodem modo credo quod li in naturalibus quantum calor naturalis habet dirigere humi- dum , vel proportionetur fibi fubje6lum fecun- dum exigentiam cujuflibet fpeciei. Sic ergo §ducit humidum ipfum confumendo , non in Quan- . __ De Secretis MuUerum, 115 ^aantum calor , fed in quantum calor naturalis» qui in digeftionem accipitur , quia in digeftione accipitur illud humidum, &: illa digeftioter- minatur ad fpeciem ejus , cujus eft humidum > ficut ad fpeciem partis plantae, vel animalis, vel hominis , & hoc nullo modo faceret ia quantum eft calor , (td potius refolveret totum humidum, ita quod in ficcum terminaretur. lllis viiis &; intelle6tis breviter ad propolitum redeamus, 8c dicamus q\iod ^erma nihil aliiid ej^ quam fuperflimm alimenti^ qmd in fub- Jrantiam rei alenda non cedit. Et ftc ex his quae d\0:x funt, m.anifefte apparet, quae fit deiinitio ipermatis fecundum illa quse aliqua- liter prius fuerunt ignota. Cum ergo tantum digeritur in utero prsecipue juxta tertiam di- geftionem, quia tunc non totum ceditadde- perditum, ^cd per reftaurationem mittitur , vel mutatur in cruorem fanguinis fubtilis , lc datur ad vafa feminalia , ubi virtutc tefticulo- rum illud etiam dealbatur 8c fermentatur , idco fperrna viri eft albi coloris propter uitimam decofiionem quam habet ex parte tefticulc- rum. IUud idem Iperma amplius emiftum a viro, nimium deftccat corpus , quia virtutem humetStandi 8c calefaciendi habct. Calore autem extrailo 8c humido, fit debilitatio vi- tse, 8c per confequens mors. Et koc eftcaufa quare illi qiii multum coeunt 8c frequenterj non funt longss vit^ , quia corpora a naturali humido exliccantur, 8c deiiccatio eft caufa mortis, Caufa crgo ■ fdHicIente polita ponitur eifedus li6 AlhertiMacrni Lihlks « o effcdus ejus. Et huic ccnfonatquoddicitAri- fcot. I. de ]cngitate 6c brcvitate vitse , quia fperma amplius emifium deflccat corpus. Et Ribdit : Propter hcc cnim mulus longioris vitse eft quam annus vel equus, exquogeni- tus eft, ut fcemellaemarculis, fim.arculicoiti- vi funt. Et fubdit, quod propter haspafiicnes mafculi brevicris vitjeiunt fcemeljis. Ellenim generaliter verum , quod mafculi longioris vitas funt fcrmiellis, li coitivi non fuerint. Sic ergo ex iritentione philofophi patet , quod vita hominis ccnhftit in calido 8c humido radica- liter , quamvis in aliis infrrumentaliter , 8c mi- nifterialiter, 6c {ic patet quod coitus exiiccat. Eti^m patet , quod pofita caufa confervante cffedlum , ponitur 8c ipfe eftedus. Si vero caufa deftrueretur , 6c effedus defirueretur. Ergo a primiO ad uhimum , coVtus qui ampHus fit, efl caufa brevitatis vitae , 8cc. Scqtiitur de materia jperwatis ^ per njeneriibi- kfn Anjiceyinajn covjcriptum. /^ Irca materiam fpermatis funt qusedam notanda adhiic, fcilicet quod fpermja viri aliquando efl durum , 8v: benedecodum deco- ftione tefticu^orum , ita quod quaelibet pars inefl parti , in modura ladtis coagulati , 8c illud fperma album efl velut h.c coagulatum forti coagulatione : habet tamen naturam confir- mandae infiu>:ibilitatis, ncn in partibus fuis , fed de genitalibus vafis tefliculoram. Aliter cnim non expelleretur de vafis genitalibus in V ul- De Secretis MuUerHm, 1 1 7 vulvam mulieris. Et de ifto fpermate genera- tur robuftus 8c fortis foetus. Et aliad iemen tonue 8c in fuis partibus fluxibile , 8c illud noa eH: bene decoiilum , li illud expellitur, 8c in matricem recipiatur, fit e.x eo foetus tenuis 2>c fragilis naturx, 8c illud liabet naturam ladis liquidi 5c tenuis. Contingit enim aliquando debilitatio naturjc apud foetum , quod caput debilitatar, 8c hoc quanio mulieres imprGS- gnatsealium puerum prius genitum cum alio nutriunt. Caufa vero hujus debilitationis eft, (^uiaifta materia de qua puer exillens inute- ro debet pafci 8c nutriri , cedit in alimentum pueri prius geniti, quem Ia6tat matcr , 8c ifte cafus continpt hodierni die propter inexpe- rientiam mulierum , caufam illius defdus nefcientes : ideo raulieres impr<«gnat3e nun- quam deberent laclare pueros poft conceptio- nem vel imprxgnationem alterius pueri vel foetus, propter caufas fuperius enumeratas. Ric ariFfor fonit; duhii^m , ^ fat patet in textu. Nota quod calor in animali non facit dig^ihoJiem , in qnantnm calor , fed in quantnm eji hene regulatnm ah anima. Et ideo pecca^ njerFMt aliqui antimi dicsntes , quod in plan- tis ejfet nutritio , O" in fu^eriori parte efet ah igne , & in inferiori ejfet a terra , hoc nmi va- let i qnia dicit Arifioteles fecimdo de anima, qiiod Ji Jic ejfet ■, tunc fnixtum cito dijfolve- vetur. ^iuid enim continet elementa in mix- to nift anima ? Unde , anima eft princi- pium omnis a<5tionis > fed cakr five fpiritus fmt 1 1 8 Alherti Magni Lihellus , funt iiijlmmeyita , qnia fmt in njirtute mima , ^ non in virtutefui ipjius. C O N C L U S I O. TjIS viiis finem dfftis imponamus , 8cgratias ^^ Deo reddamus , qui noftrum in hoc opere 8c in aliis illuminat intelleftum. Et de omif^ fis peto veniam 8c auxilium divinse grati^ , a qua omnis iapientia orta eft &: vita geterna. Ad quam nos Deus omnipotens 8c gloriofus , cundlagubernansatqueregens, perducat. Qui cum patre 8c fpiritu fancSto vivit Scregnat, 8c in quo eft fumma fecuritas, tranquillitas, ju- cunditas , 8c fine finc seternitas fan^torum cxiftat omnium per infinita feculorum fecula , A M E N. Liber aggregationis feu liber le- cretorum Alberti Magni? de virtutibus Herbarum, Lapidumjdc Ani- malium quorundam. L I B E R P R I M U S. De 'virtutib'Hs qufimndam H^rbarum. Icut vult Philofophus in pluribus locisyomnis fcientia degenere bo- norum eft. Veruntamen enim o- peratur aliquando bona , aliquan- do mala, prout fcientiamutatur ad DeSecretis Mulierum, 119 ad bonum Sc ad malum finem , ad qucm opera- tur. Ex quo concluduntur duo. Quorum unum 8c primum cft , quod fcicntia magicalis non efl mala. Naraque per ejus congnitionem poteft e- vitari malum&profequibonum. Concluditur etiam fecundum eum quod effedlus laudatur propter finem. Atque vituperatur etiam finis lcientiae aliquando non ordinatus ad bonum vel ad virtutem . Ex hoc fequitur , quod fcientia vel operatio aliquando bona vel mala. Quia igi- tur magicalis, feu cognitio bonaeft, utpi^se- fuppofitum eft , 8c mala aliquantulum extftit in ipeculatione naturalium, fecundum quod ex antiquis autoribus examinavi 8c percepi : imoSc egomet A l b e r t u s,utin pluribus ve= ritatem inveni , 8c veritatem fuppono , quo ali- quo ex Chyrandis libro Alchorat. Primo naf- rabo de quibufdam lierbis. Poft de quibufdam lapidibus. Tertio de quibufdam animalibus^ 8c devirtutibuseorundem. Eliotropia. Lilium. Urtica. Vifcus qucrcinus. Vijga paftoris. Centaurea. Chelidonia. Salvia. Provincia. Nephta , Verbcna Linguacanis. MelifophylosT Jufquiamus. Rofaierpentina. Prima herba apud Chaldseos vocatur Ircos 1 apud Grsecos Mutuchiol : apud Latinos Elio- tropia. Cujus interpraetatio dicitur ab Elyos. quod eft Sol: 8c tropos converfio, quia con= verfs. 120 Alberti Magni Lilellm , verfa eft ad folem^ Hujiis autem virtus mira- bilis eft, quia fi iilacolligaturfoleexiftentein Leone in Augufto , & volvatur in laurifolio , 8c fimul addatur dens lupi, &: feratur: nullus contra furentem poterit habere vocem lo- quendi, nifi verba pacifica. Etfi enim afiquis furetur , & in nocle fub capite fuo ponat , vidc- bit furem 8c omnes ejus conditiones. Et ite- rum : fi prgedi^Vft ponatur in aliquo tcmplo ubi fint mulieres, quarum connubium parte fui frangatur , nunquam poterunt exire de tem- plo, nifi deponatur. Et hoc ultimum proba- tum eft 8c veriffimum. Secunda herba vocatur a ChaldaeisRoybra, a Graecis Olieribus, a Latinis vel Gallis Urti- ca nuncupatur. Hanc herbam tenens in manu cum mille folio : fccurus eft ab omni metu 8c ab. omni phantafmate. Et fi id ponatur cum fiicco Sempervivae , 8c ungantur manus , 8c refi- duum ponatur in aqua , 8c aquam inter ubi 1 funt pifces, ad manus ejus congregabuntur , , 8c etiam ad pifcellumi. Et fi extrahatur , ftatim i refiliunt ad loca propria ubi erant prius. Tertia herba a Chaldseis Lorcmborojt di-- citur , a Grsecis Allomot , a Latinis Virga pa- ■ ftoris. Herbam hanc accipeSccum fiiccoman-- dragorae diftempcra , 8c da cani vel alteri ani-- inali, 8c impr^egnabitur in fuogenere, 8cha- = bebit foetum in fuo genere. De quo faiu fii accipiatur dens raaxillaris, 8c intingaturind- bo vel pctu , omnes qui inde potabunt , mox incipiunt belium , 8c cum volucris delere, da- cis. De 'virtutihus Herharum. iii cis fuccum amantile , id efl , valeriae , 8c fiet fta- tim pax inter eos.a»' Quarta herba a Chald^is Aquilaris dicitur, quia nafcitur terapore quo aquilfs faciunt nidos fuos , a Grsecis dicitur Valis , a Latinis Chelidonia. Illa herba tem- pore quo hirundines faciunt nidos, nafcitur: quo etiam aquili^. Hanc herbam fi quis cum corde talpse habuerit, devincet omnes hoftes, omnes caufas , 8c omnes litcs removebit. Et fi prsedidla ponatur fuper caputinfirmi , fidc- iDct mori , flatim cantabit alta voce : Si non » lacrvmabit. " Quinta herba a Chald^eis Iterifi dicitur, a Grsecis Vorax , a Latinis Proventalis vel Provinfa. Illa enim pulverilata cum ver- mibus terrae circum volutis , &; cum fempcr- viva , amorem inducit inter virum 8c uxo- rem fi utatur illa in cibariis. Et fi compofitio iflorum cum aliquantulo fulphuris pona- tur in flagno , ubi funt pifccs , omnes morien- tur. Et fi ad os bubali ponatur, ftatim cre- pabit per medium : 8<: hoc experimentum efl a modern"^. Si iterum didla confedio po- natur in igne , i^atim convertetur in lividuni colorem. Sexta hcrba a Chaldsis vocatur Bicith, a Grascis Retus , a Latinis Ncphta. Hanc herbam accipe, 8c mifce cum lapide inven- to in nido upupsc avis , 8c frices ventrem a- licujus animalis , 8c impraegnabitur , 8c ha- bebit foetum in flio gcnere nigerrimum 5 Et fi eis ponatur ad nares , flatim ad terram ca- _F dunt ■I 2 i Alherti Magni Lihellus , dunt velut mortua. Poft modicum vero fpa- tium curabuntur: 8c fi gjsedicftum compofi- tum in vafe apum ponaturnunquamfugient, fed ibi congregabuntur apes. Et fi apes fub- mergantur, 8c quafi moriantur &: in confe- «Ctione prsedida ponantur poft modicum temporis , 8c pei- fpatium unius horse recupe- rabunt vitam. Nam 8c illud proportionatur -qualitati deperditae , 8c fignum ab hoc eft quod fi mufc22 fubmerfse in cineribus tepidis po- nantur , poft modicum fpatium vitam recupe- rabunt. Septima herba a Chald^eis Algeil , a Grje- cis Orum , a Latinis Lingua canis nuncupa- tur. Herbam hanc cum corde raniculse, 5c ejus matrice pone ubi vis, 8c poft modicum . temporis congregabuntur omnes canes vil- h^. Et fi pr^dicxam fub pollice pedis habue- ris , omnes canes obmutefcent , nec pote- runt latrare, 5c fi prsedidram in collo alicu- jus canis pofueris, ita quod non poflit ore attingere , femper vertetur in circuitu ad mo- ■ dum volubilis rotse, donec cadet in terrami vclut mortuus , de hoc eft expertum noftrps tempore. • 06iava herba a Chaldaeis' Manfefa , a Grse- cis Ventofin , a Latinis vel Gallis Jufquiamus dicitur. Hanc herbam accipe 6c milce cum Realgalis, 8c Herrnodactilis, 8c pone in cibo canis rabidi, 8c ftatim peribit: 8c fi fuccum cjus cum fupradid:is pofueris in fcypho ar- genteo minutiilnme frangetur , 8c li iupradi- De VirttUihus Herharum, 125 (ftum cum fanguine leporis juvenis commi- fcueris, &: in pelle lepcris conferves, omnes lepores congregabuntur ibidem , donec remo- tum fueait. Nona herba i Chaldseis Ango, a Grxcis Amala , a Latinis Lilium. Si hanc her- bam fble exiftente in Leonis figno colle- geris , 5c cum lauri fucco commifcueris^^ dcinde fub fimo tempore aliquo fuccum il- lum pofueris , fient vermes. De quibus fi fiat pulvis , 8c ponatur circa collum alicii- jus, vel in veftimentis fuis, nunquam dor- miet, vel dormire poterit, quoufquc depo- _fitum fuerit. Et li prxdi6i:um fub fimo po- flieris 5c de vermibus inde nafcentibus ali- qucm unxeris, ftatim inducetur ad febrem- Et fi prasdi£i:um ponatur in vafe aliquo, ubi {it lac vaccae & coopcriatur de pelle ali- cujus vaccse unius coloris , omncs vaccse amittent lac fuum , 8c hcc maximeexpertum eft tempore noflro a quibufdam fbrtiiatori- bus. Deeima herba a Chaldasis dicitur Lupc- I rax , a Grgecis Efifena , a Latinis Vifcus querci , &: crelbit in arboribus transforata arbore. Hsec herba cum quadam alia herba quse dici- tur Martegon , id eft , fylvium , ut fcribitur liii- gua Theutonica , omnes feras aperit, 8c fi prcfdidlum compolitum in ore_alicujus pona- tur, 8c cogitetur dealiquo, fi debet accidere , cordeinfigitur , fi autem non , corde refilit. Scd fi prjedi^tum ad arborem fufpendatur cum ^la F 2 hirun- 1 24 AlhertiMagni Lihe^^ » hirundinis, ibi congregabuntur aves bcneper quinque milliaria, &: hoc ultimum tempore meo ell cxpertum. Uiidecima hcrba a Chaldaeis Ifiphilon dici- tur, a Grsecis Orlegonia , a LatinisCentaurea vocatur. Hanc autem herbam dicunt Magi habere mirabilcm virtutem. Si enim adjun- gatur cum fanguine upupjE foemellae Sc po- • natur cum oleo in hicerna, omnes circumftan- tes credent fe efle Magos , ita quod unus altero i credet fuura caput fit in terra, 8cpedesincoe- lo , 8c fi prsediftum ponatur in ignc ftellis lu- centibus videbitur quod ftellse currant ad in- vicem 8c debellent: 8c fi iterum praedidum cataplafma ponatur ad narcs aliciijus, pras ti- more quem habebit fugiet vehementer , 8c hoc : expcrtum eft. Duodccima herba a Chaldseis Colorio , vel ' Coloricon, a GrsscisClamor, a LatinisSalvia; communitcr eft nuncupata. Haec autem her-' ba putrefa<3:a fub fimo in vafe vitreoprocreati quendam vermem vel avem habcntem caii-- idam in modum merulje, decujusfanguinc 11 ■ tangatur aliquis in pe6lorc emittet fenfum , - per quindenam 8c plus. Et fi prsediftus fcr- pens comburatur, 8c ponatur cinis inJgne, flatim fiet yfitis tonitrui horribilis. Et fiprae- di6tus pulvis ponatur in lampade 8c accenda- " tur , videbitur quod tota domus ferpentibus ' repleatur. Et hoc eft expertura a raodernis. Tertiadecima herba a Choeldseis Olphanas > g Grxcis Hilioron, a Latinis Verbena dici- turi De vlrtutihus Herharum, 125 tur. Hxc autem herba , ut referunt Magi , colleda Ible exirrente in figno Arietis , 6c conjeda cum granoPseonicEuniusanni, cadu- cos a malo morbocurat. Etiiponaturinter- ra pingui, poft oifto feptiraanasgenerabuntur vermes , qiii li aliquem tetigerunt , ftatim mo- rietur, Et fi prsedidlum ponatur in columba- rio, omnes columb^e congrebabuntur ibi. Et. fi. pulvis illoriun in fole ponatur, videbitur quod fol fit lividus. Si autem pulvis ponatur in loco ubi homines habitant, vcl jacet inter duos araantes , ftatim fit lis vel malitia inter eos. Quartadecima herba a Chaldaeis Celeyos dicitur, a Grarcis Calini, a Latinis Melifo- philos, de quaMacerfacitmentionem. Hasc autem herba coIle6la viridis , 8c conjefta cusn flicco cyprefli unius anni pofita in pulmento , facit pulmentum videri plenum vermibus, 5c deferentem facit effe benignum 8c gratiofum , £c adverfarios devincere. Et ii prEedidla hcrba ligetur collo bovis, fequetur te, quocunque leris, 8c ii prsedifto fucco corrigiam mUbue- ris, £c de tertia partc fudoris hominis ruili , 8c te fub afcellis ilatim cingens crep;;(bit per medium. Quintadecima herba a Chaldieis Egle- rifa , a Graecis Yfaphinus , a I^tinis Rofa » dicitur, 8c eil herba cujus flos eil: notiifimus. Accipc granum ejus 8c granum linapis, 8c pedcm muftelse , hsec fufpende in arbore , 8^ de caetero non frudificabit. Ec li prsedi6lum F 3 pona- ii6 Alkrti MagmLiheHus , ponatur circa rcte, congrcgabuntur ibi pi- lces. Et fi magaris mortuum fuerit , 8c in com - jtiixtione praedi6ta. pohatur per dimidium diem: licet tamsn non acqairitur, recupera- bit vitam. Et li ^pulvis priEdi6tus ponatifr in lampade, poftea accendatur, omnes videbun- tur nigri ad modum fatange. Et fi pulvis prse- ditflus admifceatur cum oleo olivse 8c cum ful- pliure vivo , 8c de hoc ungatur domus fole lu- cente, ipfatotavidebiturflamma. Sextadecima herba a Chaldseis Cartulin , a Grsecis Qiiinquefolium , a Latinis Serpentina' vocatur, Hsec herba apud nos latis cfl: nota. iixc aatcm herba cum folio trifolii inhumata generat ferpentes rubeos 8c virides, dequibus £ fiat pulvis , 8c ponatur in lampade ardente , vi- dcbitur ibi copia ferpentum , 8c fi fub capite a- licujus ponatur, de c*etero non fomniabitur ibi. Modus autem operandi omnium praedi- ^orum eft, ut effeiius bonus lit in planeta bo- no , 8c malus in malo , id efl , in horis 8c diebus eorum. Virtutes herbarum 7. fecundum Alex^an- druni Imperatorem , 8c his quidem virtates habuerunt ipl'^ ab influentia planetarum". Contingit autem unamquamque percipere virtutem fuam a fjperioribus naturalibus. Prima autem herba Saturni quse Affodilius dicitur. Succus ejus valet ad dolorem renum 8c tibiarum. Et datur patientibus dolorem VQficx , radixejuscodaparum. Etdxmoftiaci vel De virtutihus Herharum, 127 vel melancholici iplam deferunt in linteo mundo Sc liberantur , nec in domo patitur effe , 8c li ibidem fuerint. Producentes dentes pueri 8c eam ferent, line dolore eos producent, &c eft bonum ut homo deferat fecunda no£te ra- dicem , quia non timebit , neque Ixdttuv ab aliis. Herba fecunda Solis dicitur Poligonia vel Corrigiola. H2e#enim herba nomen fufcepit a Sole: nam eft multum generans. Sic enim 8c hsec herba efl: multos faciens modos. Hanc quidem herbam alii appellaverunt Alchone, quae eft domus Solis, hsec enimherba, fanac pafliones cordis 8c ftomachi. Qui attingic hanc herbam habet virtutem a figno fuo vel planeta. Siquisautemfuccumbibit, faciteum multum coire. Etfiquis deferatradicemejus, curat pafliones oculorum. Et fi antiquam a- liam habuerit pafTionem 8c potaverit fuccum , non fupervenit ei palTio oculorum. Juvat etiam Phreneticos, li eum fecum deferuntin locis , id eft , ped:ore. Juvat etiam Peripneumo- dicos , Sc facit eis bonum anhelitum 8c f&cit etiam ad fluxum fanguinis Melancholici. Hcrba tertia Lun^ Chrynoflates dicitur, fuccus ejus purgat eiracerbationes flomachi, Ithoracis 8c caflorem , quia oflendit fe effe iherbam Lun-a;. Flos autem hujus herbx pur- ■gat fplenes magnos 8c curat ipibs. quia ipfe erefcit 8c decrefcit ficut Luna. Valet ad oph- thalmiam , 8c facit acutum vifum , & valet contra fanguinem oculorum. Si radiceii\ . F 4 _ ejui 1 1 8 Alherti Magni Lilellm 9 fijus tntanl ponis fuper CKZulum, mirabilitCF vifum clarificat , quia lumen ocu-lorum propinquatum myfticum fubftantiae Lunse. Etiam confcrt malum ftomachum habenti-. bus, qui non pofrimt cibum digerere, biben- do fuccum ejus : amplius valet habentibus icrophulas. Herba quarta, Arnogloffa dicitur. Radix hujus herbae valet contra do^jtem capitis mi-. rifice, quoniam opinarur eife domus Martis aries , quse efi: caput totius mimdi. Vaiet ctiam contra malas confjetudines tefticulorum , 8c iilcera putrida Sc fordida , quia domus eft fcorpio : quia pars cjus retinet fperma , id eil femen quod venit contra tefticulos. Valet e- tiam fuccus ejus dyfentericis 8c hermoptoicis > St ad vitia hemorrhoidarum 8c ftomachi , dum C[uis eum biberit. Herba quinta Mercurii dicitur Pentaphit- !on , a quibufdam Pentadadylus , ab aliis Se- pedeclinans, k quibufdam Calipendalo. Ra- dix hujus herbae fanat plagas 8c duritiem , tri- ta 8c emplaftrata. Amplius fcrophulas di- luit velociter , fi fuccus ejus bibatur cum aqu.i. Sanat etiam farigos 8t paffiones pc- cloris feu dolores li fuccus ejus bibatur: Solvit' etiam dentium dolores , 8c fi fuccus ejus ore tencatur, omnes oris curat pairioncs. Et 11 quis fecum deferat , opus dat &: auxilium. Amplius ii quis vult a jege vcl aprincipepe- rere aliquiJ, copicim dat eloqaenti^e, li ie- cuiii cam habeat, ovabtinebit quad volueric. ■ Va- De virtutihus H. rharum. r z 9 Valct etiam in ilithaii Sc difuria luccus ejus habitus. Hcrba fexta Jovis dicitur Achaton , a qui- bufdam Jufquiamus. Radix ejus pofita fuper buboncs , eos diipergit : £c obfervat locum a phlegmone. Si quis eam portaverit antcquam ei palfjo fuperveniat : nunquam bubonem ha- bebit. Confrrt etiam radix ejus podagraeduni ponitur trita fupcr locum patientis, 8c hasc quidem operatur virtute fignorumhabentium pedes, vel habentium afpe£tum fuper pedes; & fuccus ejus fi bibaturcum melle, cummel- Hcrato, confert doloribus hepatis, 8c omni- bus ejus paffionibus, quoniam Jupiter tenet hepar. Similiter confert volcntibus multuni coTre. Eit 8c utilis ut eam deferant fecum yon lentes diligr a mulieribus. Facit enim dcferen- tes laetos & deledtabiles. Septima herba Veneris dicitur Pifterio- na , quibufdam Hierobota dicitur , id. eft, herba columbaria 8c verbena. Radix hujus herb^ pofita fuper collum finat fcrophulas 8c iparocidas 8c bubones cclli 8c ftaphylion, ideft, urinae deftillationem Sc yf.non : ponatur iemplailrum Sc eft comparatum paffioni- ibus iftius loci. Sarrat etiam fciffuras Sc con- idylomata, id efl durities, quse naicuntur in lano 8c heraorrhoidas. Si fuccus ejus cuni j melle in aqua cocta bibatur , fubtilitat ca \c\ux funt in pulmonc, 8c facit bonum anhc- litum , nam detinet pulmonem. Valet etiam muitum in aphrodiiia , id efl , coitu quia fuc- F \f cus I p Alherti Magni Lihllus , cus ejus auget multum fperma , cumquisvitk"- CGire addit ad de(iderium ejus , Sc major virtus ipfius herbae eft, quia fi quis eam portaverit,. crit multum potens in coitu. Verum tameni teneat aliquid aliud , nifi iftam herbam tan- tum. Si quis ponat eam indomo, velvinea, vel in terris , abundanter habebit reditus. Am- plius radix ipfius valet omnibus illis qui vo- lunt plantare vincas vel arbores , 8c infantes portantes ipfam erunt bene difciplinati , &. a-- niantes dodirrinam, & erunt Iseti 8c gaudiofi. Confert etiam pofita in purgationibus 8c re- pellit dsemones omnes, Pi^sedictas tamen herbas a 2 g. die Lunae uf- qtie ad triginta incipiendoconedrionem ipfam^ levare a Mercurio pcr totam horam dierum evellendo fac mentioncm paffionis , ut rei , fci- Kcet nomina paflionem vel rem propter quam ipfam coJHgis, 8c ipfam accipe herbam. Loca tamen ipfam fliper fi^umentum , vel hordeum , ^ ea uterc ad opus tutrm poftea^ Sx^lkitLiierfrimui, M^ De P^iutihus Lapidum. 1 3 1 L I B E R S E C U N D U S jiJberti Magni , ^ efl de njirtutibm Lapidum qjionmdam. A M cum didtum fit de virtuHr bus herbamm quarundam , &. de modo agendi, nunc in pr^- lenti capitulo dicendum efl dg Lapidibus quibufdam , 5c eorum •effectibus , 8c qualitcr polTunt accipi magna mirabilia opera. Magnes. Opthalmius. Onyx. Adamas. Agathe. Corallus. Chryftallus. Chryfblytus. Eliotropia. Epiftrites. Chalcedonius. Chelidonius. Gagates. Bcna. tfthmos. Tabrices. Si vis fcire utrum mulicr tua ^t eaila, ae cipe lapidsm qui Magnem vocatiur. ' Eft au Feripendanus. Medor. Silonites. Memphytcs Topazion. Abafton. ^ Lipercol. Amatifti^s. Urices. Berillus. Lazuli. Celonites. Smaragdus. Chryfblites, Iris. Beratidss. Balefia. Nichomar, Galeriates. Quirim. DraconiteSi Raianus. Echites. Orithes. Terpiftrites. Saphyrus. Jacinthus. Saujiius. Alediorius. Efmundus. F 6 tem. 1 ^ a Alherti Magni Lihellm ., tem ferruginei coloris , 8c invenitur in mari indico, 8c aliquandp in partibus Tiiutomi?e, in illa provincia qux Francia orientalis vo- catur. Suppone ergo lapidem hunc capiti mulieris, Sc {i cafta eft, ipfa maritum am- plexabitur , fi autem non , ftatim cadet e le£ro . Ad hos autem fi lapis ifte ponatur fuper car- bones in quatuor angulis domus , dico tri- tus , 8c fuper carbones fparflis , dormientes fugient 2£des8crelinqLienttotum , 8c tuncpof- funt fures refpicere totum quod volunt. Si vis fieri invilibilis, accipe iapidem qui dici- tur Ophthalmius, 8c involve in folio auri. Et dicitur lapisOphthalmius, cujuscolornon nominatur, nam multorum colorum , Sc eft hic talis virtutis, quod vilus circumftan^ tium excxcat vel abortat. Conftantinus au- tem pugno clauib reddebatur per eum invili- bilis. Si visincitaretriftitiis, timores 8c phanta- (las terribiles atque lites , a.ccipe lapidem qui yocatur Onyx, qui eft nigri coloris 8c inveni- tur melius genus ejus repletum albisvcnis 8c venit de India in Arabiam , Sc collo vel digito llifpendatur , excitat ftatim triftitias in ho- mine &c terrores: Sc etiam in fomno excitat Phantaftas terribiles, 8c etiam lites, 8c hoca- pud modernos eft expertum. Si vis comburere manus alicujus fine ignc a.dhuc 8c fugare areticam: Accipe lapideni €jui vocatur Feripeadanus, qui eft flavi co- loris, q^ui ii fiiipendatur collo alicujus, curat ' ■ aretf- De virtutihus Lapidum, 155 aretlcam: & iterum li ide lapisfortiusftringa- tiir, ftatim adurit manum', 5t ideo leviter 5c faaviter vult palpari. Si vis accendere animum alicujus ad gau- dia 8c ejus ingenium acucre. Accipelapidem qui Silonites vocatur, 5c nalcitur in gi*emio telhidinis Indici Sc efle varium dicitur, albo, rubeo purpureoque colore. Alii dicunt hunc ciTe viridem , cc in Perfise partibus inveniri. Et dicunt etiam bunc crefcentcm Luna cre> fcente , &: e convcrfo. Et addunt Philolbphi antiqui quod ii geiretur, confert pn^fentiam quorimdam futurorum. Si fub lingua pona- tur prxcipue prima Luna una hora tantum habet virtutem. Ideo autem Luna exiftente decima habet hanc virtutem in prima ho- ra vel decima. Motus autem ordinis quod eft fub lingua li cogitetur de aliquo negotio utrum debeat fieri an non. Si fieri debet cor- di tenaciter infigitur ita quod avelli non po- teft: li autemnon, corabipforeiilit. Fece- runt etiam Philofophi quod curat phthyficos 8c debiles. Si vis ut aqua bulliens ftatim exeat manu immilTa, accipe lapidcni qai Topaiion vo- catur, a Topafi infula, vel quia auri iirnili- tudinem protendit , & funt duz fpecies, Una eft omnino iimilis auro 8c pretiofior eli Alia fpecies eft crocea magis feniibilis colorisquam ii aurum, & hacc eft vilior. Ex- pcrtum autem eft in noftro tempore , quod ii in aqua buUiente mittatur , deiluere facit ^ quod 1^4 Alherti Magni Lihellus ^ quod flatim manu immmifTa qxtrahitur , &: koc fecit unus de fratribus noftris Parifiis, Valet etiam contra Emorrhoicam 8c flimaticam vct lunaticam paliionem. Si vis excoriarc cutim manuumtuarum vel altcrius, accipe lapidem qui vocaturMedor a Medorum regione, & funt duse fpecies , niger Sc viridis, Dicitur ab antiquis Philofophis 8c modernis quod lapis qui niger efl-, fi franga- tur & inaquacalidarefblutusfuerit, £c aliquis manus fuas laverit ftatim excoriabuntur, 8c fi ex ca biberit , perit vomendo flatim omni cura remota 8c auxilio. Dicunt etiam Philo-. ibphi quod valet contra podagram &: oculo- rum caecitatem., 8c quod oculos Isefbs Sc de- hiles fovet. Si vis ut aliquis non fentiat dolorem nec cruciatum. Accipc lapidem qui dicitur Mem- phites a civitate quae dicitur Memphis : 8c eii: hic lapis talis virtutis , ut dicit Aaron oc Her- Eies, quod fi teratur 8c aqua mifceatur 8c dc- tur portari illi qui dcberet uri vel aliquos crii- ciatus pati, tantam inducit ille potus infenfi- bilitatem , quod non fentiat pafiens poenani neque crucitatum. Si vis ignem perpetuum inextinguibilem fa- ccre. Accipe lapidem qui Abaftoridicitur, §: efl coloris ferrei 8c quam phirimum in Afabia reperitur. Si enim lapis ille accendatur nun- quam poterit extingui, eo quod habet natu- ram lanuginis, quae pluma falamandris voca- , tur , cum modico humidi unduofi pinguis, in- ■ De vhrtutihis Lapdum. 15 j infcparabilis eft ab ipfo , 8c id fovet ignem ac<^ ccnfum in eo. Si vis devincere hofles : Accipelapidem qui nuncupatur Adamas, Sc efi: coloris fulgentis-, duriflimus , ita quod non potefi: frangi nili fan- guine hirci , Sc nafcitur in Arabia vel Cypro ,• Et fi finirtro latere alligetur, valet contra holtes, 8c infaniam 8c indomitas beftias 8c vc- nenofas, 8c feros homines, 8c contra jurgia 8c rixas , 8c contra venena 8c incurfus phan- tafmatunij 8c quidam vocant eum Diaman'- tem. Si vis cuntta pericula evitare,, 8c vincere cunita terrena 8c habere vires cordis. Accipe lapidcm qui Agathos dicitur. Et eft niger ha- bens. venas albas. Eft alius ejufdem fpecici fimilis colore albo. Et tertiu<; nafcitur in cer^ ta infula babens venas nigras. Et is faciet vin- cerepericuk, 8c confert vires cordibus , 8c iEa- cit hominem potentem, placentem, jucun- dum , acceptabilem , 8c juvat contra omnia adverfa. Si vis impetrare aliquid ab aliquo. Acci- pe lapidcm, qui Aleilorius^ dicitur^ 8c cft lapis ^allinacei vcl galli, 8c efl: albus ut Chryftalkis, 8c extrahitur de ventriculo gal- Hnacei, poft quam fuerit caftratus ultra anr num quartum. Et ut quidam dicunt poft annum extrahitur de gallo decrepito. Et ad quantitatem fabae extat, venrrem gratum. reddit 8c conftantem: Sc fub lingua acce-r pfum litim cxtinguit: 8c hoc uitimumtcm- pore I ^6 Alherti Magni Lihellus , pore nofiro expertum eft, 8c iubtirter pcr- ccpi. Si vis devinGere beftias Sc omnia fbmnia interpretari , &. de futuris prophctizare. Ac- cipe lapidem qui Eimundus dicitar vel Afma- dus, varii coloris eft, omne venenum ex tinguit , 8c facit vincere adverfarios 6t prophctizatio- nem dat, interpretationem omnium fomnio- rum & senigmata intelligere facit. Si vis liabere bonum intelleftum fenfibilis , 8c non pofTe fieri ebrius : Accipc lapidem qui Amethyftus dicitur, 8c eft purpurei coloris, Sc meJior nafcitur in India , &: valet contra e- brietatem , 8c bonum in fcibilibus confertin- tellettum. Si vis devincere hoftes , £c fugure lites , Ac- cipe lapidem qui vocatur Beryllus , eft palli- dicoloris, lucistranfparentis,ut]}'mph3s: Fer tecum 8c vinccs omnes lites , 8^ hoftes fuga- bis, reddetque inimicum mitem. In minori- bus efficaciam reddit Sc poteftatem , ficut di- cit Aaron , etiam dat bonum intelledtum in fci- bilibus. Si vis di vinare de furtis , Accipe lapidem qui vocatur Celonitcs', 8c eft purpureus, variique coloris , 8c invenitur in corpore teftudinis. Si quis atitem hunc lapidem fub linguagefta- verit, divinabit 8c prsedicet futura. Verumta- mcn non habet virtutem nifi lucens primo cum fuerit accenfa , 8c crefcens monoytes in ul- tima defcendente. Sic vult Aaron de virtutif- bus lapidum £t herbirura. ■" Sr De 'virtutihus Lafidum» 157 Si vis pacificare tempeftatcs 5c fluminaper- tranlire. Accipe lapidem qui vocatur Coral- lus, Sceftrubeus, aliufquealbus. Etexpcrtum cft quod ftatim reftringit fanguinem , & por- tantis pellit ftultitiam , 8c perhibet fapientiam , & hoc a quibufdam tempore noftro expertum eft, & valet contra tempcftates, 6c pericula .fluviorum. Si vis incendere ignem. Accipe Chriftal- lum, 8c pone fub juxtacirculum folis, ideft, contra folem , cc appone juxta aliquid com- buftibile, 8c ftatim lucente fole calido eli- ciet ignem , 8c li cum melle ponatur iac da- bit. Si vls acquirere fapientiam 8c fugere ftulti- tiam. Accipe lapidem qui vocatur Chryfbli- tus , 8c eft lucidse viriditatis , pofitus in auro j pellit ftultitiam 8c {apientiam confert. Si vis ut fol appareat fanguineus.. Accipe^ lapidem qui Eliotropia dicitur , 8c eft viridis fimilis quali Smaragdo , 8c eft refpcrfus fan- guineis guttis. Hanc Eliotropiam appellant- Necromantici proprio nomine gcmmam Babylonicam, quod li ungatur fucco herbs^ ejuiHem nominis , 8c in vas plenum aqua mittatur , facit videri folem fanguineum, ficut ii videretur eclipfis. Cujus caufa cft quod totam aquam ebullire facit in nebu- lam , qu3e infpilfando aerem , impedit fo- Jem , indeniii quia rubeum in fpiflb colore,. poft modicum recedit illa nebula rotando quaii per guttas pluvise. Oportet autpm ad koc. 1 3 8 Aiherti Magni Lihellus , hoc ut fiat quod fit quoddam carmen facrum cum quibufdam charaderibus 8c iicut acce- pi , Principes divinando quaedam praedi- cant , propter quod templorum Pontificcs illo lapide raaxime utebantur in feftis idolo- rum. Et jam geflatum hoc reddit hominem bonae famae , Sc incolumem , bc longse vitae. Dicitur autem a Philofophis antiquis quod unftus herbafui nominis , ut prsediximus , pol- let virtute , 6c inveniuntur pkires in ^Ethiopia , Cj^pro &: India. Si vis refi-igerare aquam bullientem quse ftat fuper ignem. Accipe lapidem qui Epiilrites dicitur , qui in aqua oppofitus oculo fblis radios fuos igneos emittit : 8c dicitur ab antiquis Philofophis 8c a moder- nis, quod fi ponatur in aqua bulliente, fi:a- tim ceflabit ebuUitio 8c poft modicum re- ft-igefcet , §c eft lapis rutilans ec rubicuo- dus. Si vis effugere illufiones omnefque phanta- flas, 8c omnes caufasvinccre. Accipelapidem qui Chalcedonius dicitur, 8c cft pallidus, fu- fcus 8c aliquantulum obfcurus. Si hic perfo- ratur, 8c cum virtute lapidisquiSeneribusdi- citur eollo iufpendatur, valet contra orcnes phantaflicas illufioncs. Et fecit vincere om- nes caufas contra adverfarios virefque coi*po- . ris confervat, 8c hoc ultimum expertum efl moderno tempore. Si vis effe gratusScplacens. Accipe lapidem, « qui Chelidonius dicitur, Et eflnigerScrufus., j 8cde De viritftihus LafiduM. 1 59 & de ventre hirundinum extrahitur. Rufus involutus panno lineo vel corio vituli fub fini- ftra afcella portatus valet contra infaniara 8c ahtiquos morbos 8c languores , contra lethar- gicam paflionem Sc contra Epidemiam. Evax refert quod iftelapis hominemfacitfacundum 8c gratum , 8c placentem eum reddit. Niger- autem valet contra feras, 8c iras, Sc adfinem incepti perducit negotii. Et ii involvitur ia foliis Chelidoniae dicitur obfuicare vifum, 8c debent extrahi menfe Augufti , 8c fre- quenter duo in una hiruniine inveniuntur la- pides. S\ vis eflc vi£torio{lis contra adverfarios. Accipe Japidem qui dicitur Gagates , 8c eft diverfi coloris, 8c dicunt antiqui Philofophi fuiffe expertum in Alcide Principe , qui quam- diu eum portavit, femper habuit vi6loriam , 8c eft lapis diverfi colons ficut pellis capreQ* lae. Si vis pr^fcire fururum aliquod. Accipe lapi- dem qui vocatur Bena , qui eft ficut dens a beftia, 8c pone £\^h lingua tua, 8c ficut Aaron 5c antiqiii Pliilofophi dicunt, quamdiu ficte- nueris, femperdivinandoprxdicesfutura, nec aliquo modo errabis divinando. Si vis ut fiat veftis incombuftib:Iis. Ac- cipe lapijcm qui Ifthmos appellnrur , qui ut dicit liiodorus fimilis eft croco, & in par- tibus Hifpani;s invenitur , Sc ifte lapis fla- biiis eft propter ventofitatem in ipfo rarefa- «fcam juxta Gades Herculis, 2c fi de eo fiat vcftis. 1 40 Alherti Magni Lihellm 9 veflis , nullo modo potell uri , £ed de igne nitet? Et hujus fpeciei dicuntquidam Carbuncuium album. Si vis gratiam habere Sc honorera. Acci- pe lapidem qui Tabrices vocatur , 6c eft fi- milis cryftallo. De hoc referunt antiqui Phi- lofbphi, ut ^Yax 8c Aaron, quod eloquen- tiam , gra>iam prarflet & honorem , £c cum hop.dicitur quod curat omnem hydro- fifm; Si vis fugare phantafmata & flultitiamj Accipe lapidem qui vocatur Chryfolitus , 8c efi idcm in virtute cum aretico, ut'dicit Aaron & Evax in lib. de naturis herbarum 8c lapidum. In auro pofitus cc gefcatus fugat flultitiam i 8c phantafmata expellit. Sapien- tiamconferre perhibetur, valet contra timo- rem. Si vis judicarcopinionesSc cogitationes alio* rum, Accipe lapidem qui vocatur Berati- des , 8c efl nigri eoloris , 8c tcneatur in orc. Facit etiam geflantem hilarem &: gratiofum apudomnes. Si vishaberevi£l"oriam 8c amicitiara. Ac- cipe lapidem qui vocatur Nichomar, &: eft idem quod Alabaflrum , 8c ell-degencreMar- morum , 8c efl album nitens. Etdchocfiunt unguenta ad fepulchra mortaorum. Si vis ut homo dormiendo tibi dicat qusc" fecit. Accipc lapidcm qui vocatur Quirim, invenitur lapis ifle in nidoupupss, Sc eitlapis proditorum. ' Si DevirtutihmLa^idum, 141 Si volucris aliquid ab aliquo impetrarc, Ac- cipe tecum lapidcm qui vocaturRadianus, 8c cft niger tranflucens , qui cum caput Gallorum datur comedere formicis, invenitur pofttem- pora multa incapitegalli, Sc eft idem quod la- pis tonatides. Si vis facerc quod canes neque vcnatores polTunt noccre alicui animali quod venantur. Pone coram ipfis lapidem qui vocatur Jupc- rius , 8c ftatim id ad lapidem curret. Hic enim lapis invenitur in Lybia, omnes beftiae cur- runt ad iftum lapidem tanquam ad ftium de- fenibrem, prohibet cnim ne canes vcl venato- res noceant eis. Si vis comburcre manus alicujus fine ignc. Accipe lapidem qui vocatur Unices, quem prius diximus principem apii, quodcftignis, Sc cft ut ignis. Hunc lapidem fi quis ftringit fortiter , ftatim adurit manum , velut combura- tur igne materiaii : quod eft mirabile^ Si vis curare melancholiam vel quartanam in aliquo. Accipe lapidem qui dicitur lapis Lazuli, ftmilatur enim colori ccelcfti , Scfunt intus corpufcula aurea : 8c eft certum & ex- pertum, quod curat mcIancho'iam 8c quar- tanam. Si vis acuere alicujus ingenium , vel opes augerc fuas, 8c etiam futura prsedicere. Ac- . cipe lapidem qui Smaragdus dicitur, 8c eft: mundiftimus , tranflucens , 8c planus vel flavus eft melior, 8c aufcrtur de nidis fi^igo- num , 8c confoitat 8c confervat. Et geftatus facit 142 Alherti Magni Lihellm , facit homincmbeneintelligere, Scmemoriam bonam confert. Auget opus defercntis Et fi quis fub linguafuacum tenuerit, propheti- zabit. Si vis facere Iriam apparerc, Accipe lapi- dem qui vocatur Iris, 8c eft albus admodum chriftalli . quadratus - fcu cornua habens , fi ifte lapis ponatur in radios fohs , ftatim re- fledtendo facit apparere Iridem in pariete vel muro, 8c inveniunturplurcsinSicilia, &: in iEthiopia. Si vis lapidem unum qui nunquam cale- fiat, accipe Ispidem qui dicitur Gallafia, 8c cft habens grandinis figuram 8c colorcm 8c duritiem habet adamantis. Si lapis ifteinigne ponitur fortifTimo nunquam caleiiet, 8c eft caufa qui habet poros ita conftrid:os quod calor ingrcdi non potcft corpus lapidis. Di- cit etiam Aaron 8c Evax quod labis.geftatus mitigat ^am , luxuriam 8c cseteras calidas paf- v (i«nes, Si vis fcire utrum uxor Jaceat cum aliquo alio marito. Accipe Galeriates lapidem fic appellatum, qui eft idem cum Cantabre, 8c invenitur in Lybia 8c Britannia. 8c eft du- plicis coloris fcilicet nigri 8c crocci, 8c inve-l nitur glaucus tendcns ad palliditatem. Cu- r«t hj^dropiiin, 8c fluxus ventris conlirmat: Et dicit Aviccnoa, quod fi ifte lapis teratur ^ lavetur, five lavandus detur alicui mulicri fi virgo non fit , ftatim uriuabit : fi virgo eft , tton. Si ^ DevirtutihmLafidHm, 145 Si vishoftesacinimiGOsdevincerc. Accipe lapidem qui dicitur Draconites , a capite dra- conis. Et fir de vivo lapis extrahatur valet con- tra omnia \renena. Et ferens eum in Hniilro brachioomnes hoHes devincet. Si vis amorem generare inter aliquos duos. Accipe lapjdem qui Echites dicitur , 8c a qui- bufdam dicitur Aquileus , quia Aquilae in nidis fuis collocant, purpurei coloris eft, 8c inve^ nitur juxta littora Oceani , 8c aliquando in Perfia, Sc in ie femper continet alium lapi- dem qui in ipfb fonat quando movetur . Fer- tur ab antiquis Philoibphis quod hic lapis finiftro bfachio fufpenfus conciliat amor-em inter virum oc uxorem. Confert praegnanti- bus, abortum impedit, periculum peiterri- tionis mitigit, Sc caducis dicitur valere. Et fficut dicunt- Chaldaei fi in cibo fit venenumj 8c labis prsedittus ponatur in eo , prohibet ne poifit deglutiri cibus ille; 8c fi fubtraha- tur , llatim deglutitur. Et hoc ultimum , a quodam fratrum nOiLrorum feniibiliteF exa- minari vidi. Si vis feddere hominem tutum. Accipe lapidem qui Terpiftrites nuncupatur , in mari generatur , rutilans eft 8c rubicundus. Et dicitur in libro Alchorat , quod fi antc eor geftatur, hominem reddit tutum, 8c o- mnes compefcit fcditiones. Dicitur etiam compclcere locuftas , volucres, nebulas, gran- dines, ac tcmpeilatem a frudibus terras. Et eH cxperttim^ a modcraisPhilofophis 8c aqui- bufdam 144 Alherti Magni Lihellus , bufdam fratrum noftrorum, quod oppofitus radio folis, radios ignecs cmittit. Item quod fi lapis ifte in aquam bullientem ponatur , fta- tim ceffabit bullitio, Sc poft modicum refri- gcfcet. Si vis ut peregrini pergant tuti. Accipe la- pidem qui Jacinthus vocatur : multorum eft colorum. Viridis autem elt melior, 5c habet venas rubeas, 8c vult in argento coilocari, 8c in leituris quibufdam dicitur quod ejus funt duo genera aquaticus 8c faphyrinus. Aquati- cus flavus eft albefcens , faphyrinus autem fla- vus perlucens valde, nihil habens aquodta- tis, 8c hic eft melior, 8c de hoc fcribitur in Jediuris philofophorum , quod digito vel col- lo geftatus reddit peregrinos tutos 8c gratos hofpitibus. Et fbmnum provocat propter fuam frigiditatem , 8c hoc proprie habct faphy- rinus. Si vis fervaii a divcrlis cafibus 8c peftife- ris moriibus. Accipe lapidem qui Orithes vocatur , cujus tres {\\m fpecies , una nigra , alia viridis, tertia cujus altera pars eftafpera, altera plana , 8c color ejus quaii ferri lamina eft, fcd viridis habet mafculas albas. Hiclapis geftatus praefervat a diverlis calibus 8c pericu- lismortis. Si vis conciliare pacem. Accipe lapidem qui vocatur Saphyrus, qui vcnit ab orien- te in Indiam, 8c flavus eft mehor, qui non cft tam ludicus, pacem creat & concordiam: purum 8c devotum ad Deum animum effi- cit t>e virtutihm Lafidum. 145 dt, ^imum confirmat in bonis » 8c hominea» f cfrigcfcerc facit interiorc ardorc. Si vis curarc virgincm. Accipc lapidcm qui Saunus vocatur a Sauna Infula, mentemdefc- rcntis confolidat, alligatus manu parturicntis impcdit partum, & ipfumcontinet invcntrc. Idcirco prohibctur in rc tali , nc lapis ifte mu- liercm tangat. In libro numcralium in Aaron & Evax mul- ta fimilia alia invcnies. Modus autcm agendi in his in hoc confiftit, ut pro cfFeClu bono dc- fcrcns lit mundus ab omui corporis poUu- tionc. EitfJicit Liherficundm, X7 Id^tur dicere Jfidirus LycAniant h/ihefe in capife lapdera rjobilijftmde *virtuti'S ^ ^ eji Mlbi coltrif , ^ueM^ue tritmn Ji dederls bibe- Tt Jfranguritjis.i perfeHe ftlvi urinam , ^ bre- 'viter ftmat. Ittm Jol^vit quartanetm. Item loJUt albuginem tculorum. Item Jl mulier fragnans eum ptrtaverit fufer fe , ntn amittet feetum. Item 'valet phyficis caro ipfarum ctBa <^ comejia. Item puhis ipfarum ujiarum coY- ticibuf eonfert Jicubus , ^ cu7n ali^uibuf gra- nis piperis , fcilicet ficubta ^ tondilomatibui ^ efua nafcuntur in ano. Similiter ipfe crudde enm csrticibttf fijfata , THmpunt aptjiemat» maSura. G LIBER 1^6 Alherti Magni Lihellm , L I B E R T E R T r U S Alberti Magni, de njirtutibus anifnalitm quorundam. Um fuperius didlum fit de qui- bufdam efFedribus caufatis virtu- te lapidum quorundam , & de ^' eorum mirabili efficacia five ope- ratione. Nunc dicendum eft iflo capitulo de quibufdam effedtibus caufatis a quibuldam animalibus. Aquila. Pellicanus. Anguilla. Caifo. Corvus. Muflula. Bubo. Milvus. Upupa. Experiolus. Hircus. Turtur. Leo. Camelus. Talpa. Foca. Lepus. Merula. Aquila avis fatis nota efl, Chald^is Vorax dicitur , a Grgecis Rimbicus. Refert Aaron Sc Evax quod mirabilem habet naturam five virtutem , quia fi ejus cerebrum pulverifetur, 8€ cum fucco cicutse mifceatur, cxhoccome- dentes, ftatim fe capiant per capilos, nec fe dimitfent, donec acceptum portaverint. Hu- jus autem efFedlus ratio efl, c]uiacerebrum il- liid calidiffimum efl, ita quod generet virtu- tem phantaflicam obturandb meatus per fu- mum. Caffo efl animal fatis notum , a Chaldseis v.OCfttur Rapa , a Graecis vero Orlago dicitur. •? Devirt. animaLqmrundam. 147 De hoc dicit Aaron, qiiod fi pedes ejus ab a- liquo ferantur , nunquam vexabitur , fed fem- per progredi appetit. Item geftans pedes e- )us, femper vincit, & ab inimicis fuis timc- bitur: &: dicit quod dexter ejus oculus inco- rio lupi involutus, reddct hominem placen- tem, & gratiofum, & benignum : & fi ex prasdidiris rebus fit cibus vel pulvis in cibo a- licui datus , multum diligetur ab eo. Hoc autem ultimum temporenoftroexpertum eft: & fi prsedida confedlioponatur infimo, fiunt vermes venenati , de quibus fi aliquis come- derit, flatim dormiet & rion poterit excita- ri , donec {uffumigetur ariflologia, 8c ma- fHche. Bubo cfl avis fatis nota, 8c Chaldseis Ma- gis dicitur , qu^ a Grsscis HifTopus , Hu- jus avis mirabiics funt virtutes. Si enim cor ejus cum dextro pede ejus fuper dormrentem. ponatur , flatim tibi dicet quicquid fecerit, 6c quicquid ab eo interrcgaveris, 8c hoc a noftris fratribus expertum efl moderno tem- porc, &: fi hoe iterum fibi ponat quis fub af- cella , nullus canis ei latrabit fed obmute- fcet , 6c fi coniun£lioprgedid:orumcum anima fua fufpendatur ad arborem, aves congrega- buntur ad arborem. Hircus efl beflia fatis nota , a Chaldseis Er- bichi , ?. Grsecis Mafai appellatur. Si fanguis ejus accipiatur tepidus cum aceto foenatio- nis iucco, &; fimilis cum vitro bulliat , reddit vitrum molle ad modum pafl3S> poteritque G 2 pro- 148 A^^i Magffi LihUm i projici coBtra murum vcl parietcm , ncc frafi* gctur : 8c fi prxdidlum compofitum in vafe ' ponatur, 5c dc hoc ungatur facie» , resmirabi- Ics 8c horribiles apparcbunt : Sc vidcbitur ci quod dcbcat mori , 8c fi pr3edi(!>um in ignem po- natur, Scibi fit aliquis caducus appofito lapidc Magoctc, ftatim cadet ad tcrram ficut mor- tuus , 8c fi ci dctur aqua anguillarum ad potan- dum, ftatim curabitur. Cameluseftanimali^tisnotum, a Chaldacis «nim Cyboi, a Crsecis Iphim vocatur. Siejus !(anguis fiiper caput ponatur in pcUc ftclhonis flcllis luccntibus , videbitur quod illc fit Gi- gas , 8c quod ejus caput fit in coelo. Et hoc dicitur in libro Alcorath ab Hcrmetc. Et fi- xnilitcr fi er hoc aliquis commedcrit, ftatim •xibit dc fenfii. Et fi luccrna cjus fanguinc un- £tz acccndatur, vidcbitur quod omnes Ko- xnincs circumftantcs habcnt capita cameli, dum tamcn nonfitlumcneztrinrccumaltcrius «andclx. Lcpus cft animal fatis notum , i Chaldsis VctcrcUum, aGrarcis vero Onolofem nun- cupatur. Hu j us rirtus mirabilis rcfcrtur. Di- cit Evax 8c Aaroa quod pcdes ejus junfbi- cum laptde, alias eapite mcrulae« morent Ikominem ad audaciam , ita quod non timct fnortcm. Et fi finiftro brachio alli^tur per- gct quo Yolucrit, 8c tutus rcdibitabiqucpert'* culo. £t fi cani dctur ad comedendum cum corde Muftclae, de cntiao Qon vocifcrabic gdam fi iffiC^€eretur. De vsrt animal ^uonmd&m, 1 49 Experiolus eft animalfatisnotum. tJuguis ejus fi comburatui & conrolidctar, & detur in cibo alicui cquo , non cou^edet per tri- duum , £c fi prs^dictum ponatur cum aliquan- tulo tcrebentinae erit lucidum, 8c lccundo fiet quafi nubes & languis, li projiciatur in aquam aliquantulum , fict tonitruum horri- bile. Leo eft animal fatis n^tum , a Chaldaei» Aalamus vocatur, a Gracds Bcmhr. Si ex ejus pelle fiant corigiae, jpcrcindtus cx illis non timebit hc^cs : &: ii dccjuscas?iibusqui$ comederit, 8c decjus aqua bibcrit, pcr trc» dies curabitur a febre qaartana, 6c ii dc ejus ocuIi5 fub afcellt ponatar vd portctur , omnes bcdiae inclinato capite vcrrus imatergafugan^ dabunt. Foca t& pifcifi (atis &otus , a Chaldaei^ Daulaubur, a Grsecis Labor dicitur, hic pi» fcis eft diverfse naturse. Si cnim linguaejus accipiatur, 6c cum aliquantulo dc corde ejuff in aqua ponatur, pro ccrto cocgregabuntur ibi ^iiccs, & fi fub afcella portavcris, nui- lus judicio contra te vidoriam iiabcrc po- terit , judicem bcnignum & fuavem habe- bis. Anguilla cft pifcis fatis notus. Hujus tu- tem ( prout vult Erax 8c Aaron ) mirabilca (Imt virtutcs. Si enim moriatur defconu3 fit Sc utilis , cfl: guod fiat fub Planeta benc^^olo, ut Jove 5c Vene- De vhi* animal qu&nmdam, 155 Vcncre. Et in malo eiFcdu fub planeta malc- volo, ut Satumo & Martc. Et hsec dl fcili- licct diebus eorum, 8choris, vis. Si quis au- tcm haec red:e fccerit , proculdubio veritatem 8c utilitatem Sc maximam cfficaciam invcniet in prsedidis (icut Iscpius una cum ncftris fra- tribus tcmporibus noftris fum cxpcrtus 5c. vidi. Confideret igitur hic qui prsediftorum co- piam invenerit, poflidcre vcl dominium efE- caciam 8c virtutem , utrum fe habcant in ef- fedru bono feu fui «ontrario , quod bona fub benevolo planctaexpcriantur, &:malafubma- Icvolo, & inveniet quod didium eft. Nam (i in fuis contrariis nerent , ut bcnus effe- (ftus in ligno malevolo , vcl i contra , impc- diretur virtus & cfFeftus ejus propter fuum contrarium , 8c fic bonus 8c vera vilipendc- rent. Videmus enim quamplurimos falli in certis ac veris , qui (i fignorum vel temporum qualitates agnofccrent , 8c cuftodircnt , in fupradictis voluntatem confcquerentur ad ef- fe^tum. Explicuntur fecreta aliqua Alberti Magni de Colonia , fuper naturis, virtutibus, 8c effi- cacia Herbarum , Lapidum 8c Animalium quo- nindam. Videtur dicere Ijtderm , qtJffd cinU rard mA- gn^ fu^er Je ^crtatus d Zona, 'valderetivetfiu' xum menfirfiorum , ^ in probatione Ji ligetur fid ccihm galUna , non etiibit fAnguis ex ea ; t'#/ rx aliQ snirnali, Jtem dijlemperatw cffma^ua. 154 Alherti Magni Lihellm j ft ea ungatHr i non am^lius nafcentur inde 'pili. cl quis cor canis in (iniftra parte portaverit, omnes canes obmutefcent. Si quis oculum dextrum lupi ligaverit in manica dextra hominis, nequc canes ei noce- repofTunt. ■' Et ut omnia quse fuperiusdi^tafunt, 8c c- tiam dicentur inferius , qui aftrorum peritiam non habent, adeffe^um fui deliderii facilius poffint accommodare. Primo notabis, quod hora fumiturdupliciter, videlicet sequafis , 8c insqualis. Hora sequalis, ell hora horolo- gii , quae femper jequalis exifdt. In^qualis , iutem confideratur fecundum quod dies ma- jorantur vel minorantur : nam femper Aftro- • logi confiderant tempus quo Sol ftat fuper r horizontem fuum , 8c illud vocant diem vel arcum diurnum, 8c vice verfa notCtem. Id autem tempus quod diem appellant, in par- tes dividunt duodecim ^qaales, quae funt horse ejufcemodidiei, 8c quicquiddediedici- tur, de no6te oppofito modo intelligas. Et;: ut clarius percipias, ponamus quod Sol e-i- mergat horizontem, hora o£lava horologii, , habemus ufque ad occafum 17. hcrashoroIo-iP gii, quas multiplicemus per 60. prout 60. \ funt minuta cujufque horsehorologii, 8c ha-/ bebimus nonaginta fexaginta minuta, qu^sii dividam us per 1 2 . prout 1 2 • funt horse diei , applicajido culibet horje fuam portionem , 8c ha- De horis Dierum, 15^ habebimns 80. minuta hora qualibet: ergo hora talis diei habebit 80. minuta, quse ca- piunt horam unam , oc unum tertium horae horologii. Et toto ille tempore conliderabi- tur dominium planetne illius hors , quemad- modum infra fcripta tabula demonftrabit. Quaehbet autem hora fuae noftis nun habe- bit nili 40. mrnuta. Quod fic de reliquis fuo modo intelligas : fecundum videlicet So- lis ortum fuper terram, quia non ea hora quse media efl interno6lem & diem diesdici- tur, fed dies proDrie-intelligitur cum Sol vi- deri potsft. Cum ergo voles cujufqueplane- tse dominium conliderare, nam unaquaque hora quilibet planeta fuum habetdominium , horas ipfas iupra fcripto modo conliderabis , 5c iic potcris ad finem propo(iti pervenire. Conlideratur etiam diei initium aprimahora prsecedcntis diei pofl: meridiem , & fic divida- tur dies Dominicus in duas partes squales, 6c lic duodecim horas divide in duas ; erit er- go 18. dimidium diei, & priraa hora fequens erit initium diei Lunse. DE aftris 8c planetis rerum, fcias qnod dies Dominicus habet allrum fuum fub Sole. Dies Lunse habet aftrum fuum fub Lunx. Dies Martis habct aftrum fuum flib Mar- te. Dies Mercurii habet aftrum fuum fiib Mer- curio. G 6 rD^es lf6 Alhtrti Magni LiheSf^ , Dics Jovis habet aftrum fuum fub Jovc, Dics Vcncris habet altrum fuum fub Vc« ncrc. pics Sabbathi habct aftrum fuum (lib Sa- lurno. Nota quod omnis zGtus fieri dcbet fub fuo plancta. Et meliusell, fi in proprio dic illias planetae , 8c in ipfiuis hora propria fiat , ut vcrbi gratia. Sub Satyrno, vita, xdificium, do6hin*, niutatio. Subjovc, honor: optatum, divitiae, iadu- mentum. Sub Martc , bcUum , carccr , matrimonium , inimicus. SubSolc, fpcs, lucrum, fortuna, hatrcs. Sub Venere , amicus , Tci focietas , ria , imi- «ji, percgrinus. - Sub Mercurio , ;^gntudo , amifljo, dcbitum, limor. Sub Luna, palatium, fomnum ;, mcrcatum, toum. De hrisdierum^ntEiiHm. pT primo dc horis dici dominicx j hora c* ;usi. Sol, 2. Vcnus, 5. Mercurius, 4. Lu- aa, 5*. Saturnus, 6. Jupiter, 7. Mars, 8.S0I, 9 . Venus > I o. Mercurius ,11, Luna , i z . Satur- «us. Noiftis vero i. ejus hora Jupitcr, 2. Mars, 3 . Sc^I , 4. Vcnvis? S' Merciirius , ^. Luiuf , 7. Sa- curnus , S. fupiter , 9. Mars , i o. Sol , 1 1. Vcnus 12. Mcrcurius. Diei Lunae prima eju» horaLuna, i.Satur- nus, 5. Jupitcr, 4. Mars, f. Sol, ^. Vcnus, y.Mcrcurius, S.Luna, 9. Saturnus» lo.Jupi- tcr, I i.Mars, ii.Sol. No 6. LuHA »7« Satumus , 8. Jupitcf ,' G7 ^.Mawg' 1 5 8 Alherti Magni Ljhellus , p.Mars, lo.Sol, ii.Veniis, ixMercurius. Noctis vero Jovis prima ejus hora Luna, i.Saturnus, 3. ]upiter, 4. Mars^ f.Sol, 6. Ve- nus , 7 . Mercurius , 8. Luna, 9. Saturnus, 10. Ju- , piter, 1 1. Mars, 12.S0I. • DieiVenerisprimaejushora Venus, i.Mer- curius, 3 Luna, 4.Saturnus, ^-.Jupitel', 6.Mars, 7. Sol, 8. Venus, 9. Mercuriu^, i o. Luna, 1 1 .Sa- turnus, 12. Jupirer. Nocbis yero Veneris prima ejus horaMars, 2 . Sol , 3 . Venus , 4. Mercurius , 5-. Luna , 6.. Sa- turnus , 7. Jupiter , 8. Mars, 9. Sol ,10. Vetius, 1 1 . Mercurius, 1 2 . Luna. Diei Sabbathi prima ejus hora Saturnus, 2. Jupiter , 3. Mars , 4. Sol, y. Venus, 6. Mercu- rius , 7 . Luna, 8. Saturnus, 9. Jupiter, i o. Mars , II. Sol, 12- Venus. No61-is vero Sabbathi prima ejus horaMer- curius, 2. Luna, 3. Saturnus, 4. Jupiter, j-.Mars, 6. Sol , 7. Venus, 8. Mercurius, 9. Luna, i o. Sa- turaus, 1 1 . Jupiter, 1 2 . Mars. Et nota quod Jupiter & Venus boni funt , Saturnus 8c Mars mali. Soi vero Sc Luname- diocres. Mercurius autem cum bonis bonus, 6c cum malis malus. Ejufdem Alberti Magni LibelluSy de Mira' bilibus Mundifeliciter incipit. pOHquam fcivimus , quod cpus fapientls eft facere ccffare rairabilia rerum , quae apparent in confpeclu hominum , quamvis :.- - - varia , j De mirahlihus Mundu 159 vam, quamvis diveria &: pliirimum admi- randa, non cefiTavimus inquirere fcripta au- ciorum , donec lufficienter appareret magna pars operum mirabilium. Tandem autem occurrit nobis res 'ultim^ mirabilitatis Sc extraneitatis , apparentis tamen in ieniibus omnium hominum fere & vulgarium , 8c eft ligatio hominum & viitutum ipibrum pcr incantationes , per chara6leres, per ve- neficia, & fermones, Sc mulra-valde vilia, quae penitus non videntur ponfibilia , nec habentia caufam fuffidentem , 8c cum diu follicitavera in animum fuper hoc, inveni- mus fermonem probabilem Avicennae 6. naturalium. Quod , hominu^n animis ivejfet quadam 'virtus immuiandi res , ^ ^um' do res alite ejfent obedientes ei , quando ipfe fertur in mag?mm amoris excefunt aut odtmn , alicup-i^ talium. Cum igitur anima alicujus fertur in grandem exceflum alicujus paifionis , invenitur experim?nto ftianifeilo quod ipfa ligat res & alterat ad idem , quod defiderat , Sc diu non credidi illud. Sed poilquam legi libros Necroman- tiae & libros imaginum, 6c magicos, iiive- ni, -quod affedio animse hominis eil radix maxima omnium harum rerum , feu pro- pter grandem aite£tionem alteret fuum corpus 8<; alia qux intrudit, five propter di- gnitatem ejus obediant ei res alise viliofesj, ieu cum tali affeiiione exterminata con- currat hora conveniens, aut urdo coeleitiss aur I &0 Alhini Magni LiheHus , aut alia virtus, quac quamvis facit illudx fc- putavimus tamen animam facerc. Jam publi- cum & vcrificatumeft, quodllgationeshomi- num , incantationes 8c promotiones ad iram , odium , amicitiam ,detrimentum , 8c gaudium , iunt confequcntcs ad grandes effedrioncs, 8c 8c tu vidcs vulgus, quod fecundura naturam fertur fuper rcs , quod timet hacc omnia , 8c ap- pctit bcnedi^iones maximc cledarum 8c di- gnarum pcrfbnarum , 8c abhorret maledidtio- ncs 8«. blafphemias illarum , tanquam in cis fit virtus, aut faltem qualitati mali virtus an- nexa. Qui crgo vult fcirc hujus rei fecrctum , nt opperctur illud 8c difTolvat : fciat quod ligare poteft omnis omnia, quae veniunt in grandcm cxceffum 8c ultimatum illius, in tantum ut fuperet cos quos ligat , 8c debet fa- cerc hoc in illa hora in qua invadit eam ille cxceffus, & cum illis rcbus quas fibi diftat tunc anima. Ipia enim anima cum (ic eft avida rei quam vult operari, accipit ex fe fupcr horam majorem 8c meliorem , qux eft fupcr rcs magis convenientes ad illud. Ligari autem poffunt quicunque minus funt inviccm fervidi in araorc qui fit invicem , li- gans cos in odio, tunc cnim anima ligantis non poteft fubvineere animum illorum , cura fortius trahant in contrarium quam ipfa. Solvunt ergo omnia hjec illi qui funt fortio- res in contrario, quam fuerit ligans eos, 8c hoc in iiU hera in qu;i invadit iplum appe- titui De mirahilihui Mundi* \6i titU9 cxtraneus , ut cum illis rebus quas tunc di6tat animus, quia fempcr major exccflus animorum ligat 8c prohibet alium mino- rem , aut folvit. Scimus ergo cx hoc quod quidam ligari non poflant cumlintmagisfer- ridi invicem quam aiiquis contra eos. Qui- dam autem iblvi non pofilmt, cum iit eis ii- gantis maximus excciTus, Quidam autem ligantur Sc folvuntur : quia inveniuntur quidani maximi exceiTu«; m ligando, qui- dam vero mwiximi in diilolvendo. Et uni- verfaliter illc ligat quia avidus ardet, & ille fblvit qui fortius capitur five intendit fe in illud. Faciunt ergo hoc cum his quae lib^ didtat animus £c tunc illa iiora & ad illos, 8c tu nota illud ad omnia malcficia diflblren- da live facienda. NuIIus autem eft aptus in hoc, nili quem inftigat ad hoc faciendum inclinatio naturalis, aut aliquid urgcns in co. Undc funt magis apti ad hoc quamalii, Et cum ccrtificatum fuit nobis hoc, fcimuf Sc hoc fcntcntia charaftcrum quinque 8c iermonum efficaciam ad omnem rem quanj vult homo , 8c flint fccundum duos modos« uno fcilicet jam difto^ fcilicct fccunduni affedtionem animi operantis ipfius horse in qua fiunt , 8c ipfius virtutis cocleflis quae tunc eil. Dc neccfTitatc habent cfEcaciam ad fimilitudinem anirai 8c raovcnt quod ani- mus deiidcrat. Sunt ergo charaitercs quin- quc fcrm.onis, 2c omnia juvantia opus ani- m^. Ipfa funt qujc animus in illa hora , qua for- J 61 AlhertiMagni Lihellm , fortius illa appetit, di(fiat fieri. Qiiicquid igi- tur di6tat animus fortifTmieamantrsin illaho- ra de loquelis , de charaderibus quinaue , eil habens efficaciam ad illud. Similirer quicquid infliigat animus feroci- ter audientis in illa hora , live cum confilio 8c deliberatione , eft habens efficaciam de- ftruftionis 8c difcordias, 8c acquirit illud ab anima facientis, feuabhora, feu a fignocos- lcfti ilHus hor^, quia penitus omnis hora, in qua traftatur alicui malum , efi: illi mala 8c nociva, 8c quod in ea fit contra ipfum , ofJenditeum, 8c e contra in bonis. Ettuno- ta illud pro grandi fecreto omnium quae vo- les agere , 8c pro te, 8c pro aliis. Omnia enim fuper quas arripit animus inebrietas, deflitutio rei funt acquirendse ad illud, fe- cundum defideria animae operantis , 8c fecun- dum hoc eft artificium characflcrum quirique fermonum virtuoforum mirabiiium , Sc ift^ modus, in quo inventa eft efficacia ipforum omnium. Mens enim afted'at grandi defi- derio: ficut arripitur fuper multiplices fer- mones , colores , 8c geftus : fic 8c fuper chara£beres, 8c figuras diverfas. Unde nec ad idem inveniuntur fimiles omnes charaftc- res , fecundum diverfam affectionem fa- cientium eas,' Et ideo parum aut nihil nifi auftori carum, aut ei qui jam incipit ine- briari in illoj ac ^i cflet au6lorillorum , pro- funt, aut faltem nifi fcribatur fuper eis in- tentio operatoris ipforum. Secundus vero modus De mirahilibm Mundi, 16 ^ modus characleram quinque, eft intendens fecundainyianinaturalem Sc probabilem, Et habet qaandam (imiUtudinem cumeo, quod quzrit operans , ut , fi velit amorem , facit figuras ampleftentes fe invicem immixtas, invicem afpicicntes, le humiliantes, infein- vicem applicatas. Sicut anima defiderat res applicare 8c unire per amorem, Et fidefide- rat odium pcr eas, facit ipfas avertcntes fe inyicem , difpares , diifolutas , in contra- rium trahentes, quia femper ipise correfpon- dent intcntioni operantis eas, cujus fi^nt effigies &: veiligia anim^, &; fic anima quae magis defiderat rem ipfam , facit eas ma- gis eflicaces, 8c magis habentes fimilitudi- nem ejus quod quxrit. Nam fcientia eftfa- dtio charad-eris, lunt enim quinque male dearticulatie, quinque vero funt chara(9:e- rcs bene complexae 8c dearticulatae , unde virtuofiores funt 8c magis fcientiales atquc rationalcs funt quinque chara6teres, fimili- ter ell: operatio in omnibus quae defiderat anima forti defiderio. Omniaenim qu3e tunc agit illud intendens movent, 8c efficaciam habent ad id, quod anima defiderat, 8c fe- cundum hoc verificantur experimcnta muU ta auilorum, qu« cum audiuntur, repu- tantur incredibilia omnino. Cum tamen fcientia fit certiirima, quod nulli Philofbpho- rum, qaorum intentio erat differenter pro- pria laus, 8c bana fama fuit voluntas fcri- bendi etiam tant;^ familiaritatis quantae l64 Aiyerti MaptfLihi eflent illud quod invcnitur in libris fuis, fi veritatem non haberet, <3uod dicunt, potiu» vituperationera vidcrcntur intcndere, quam bonam famam. Etmanifeftevidemus, quod riullus etiam ignorans fcribit libenter rcm manifcftae familiaritatis: & cum ipii cficnt Pliiiofbphi j 6c grandis inveftigationis\, 8c iiulla neceffitas cogeret eos, quomodo icri- pta poiTunt efle ita r/ianifefle familiaria ut mukis vidctur, in quorum animam non po- tcft caderc, in his talibus aliquid virtutis non poteft cxifterc, quia non potcntes vi- derc caufam , negant fcnfibilem effe£hini cum eflet materia ad ficndum , fcilieet quia ^identes effc^lum cflc inquirendi caufa, 8c Koc eil ouod meditavi in diverfis tradiati- bus f. cnara<3:erum & fcrmonum. Parti- cularcs autcm charadleres ^. Sermones ad ufium quodquc fiendum & deftrucndum ex libris diverfis a^regabo inferius. Tu vero ex his habes viam ad totam haac cxcogita- tionem. Poftquam Philofbphis ccrtificatum cft, quod univerfie fpecies rcrum movent 5c in- elinant ad feipfas , quoniam poftquam in cis virtus adtiva rationabilis eft quod agant 5c movcnt tam ad feipfas quam ad diverfas , 8c ignis movet ad ignem , 8c aqut ad aquam. Et )am dicit Avicenna i quod dum aliquid ftat in fale diu fit fal, 8c fi quid ftat in locofcr- tido fit foetidum, fic quid ftat cum aliquo audacc fit audax , Sc fi cum timido timidum , acfi De miraUhbus Ahndu 1^5 & fi quod animal ftat cum hominibus fit ha- manum 8c domcfticura , 8c gencraliter verifi- catum cxratione&experimento, quodomnie natura movet ad fuam fpccicm , & fit corum fpccificatio nota in qualitatibus primis , 8c fi- militcrinfecundis, & fuit idcm in tertiis , 8cin omnibus difpofitionibus nihil quod non mo- vcat ad feipfum , fecundum totum pofle fuum. Et hoc fuit radix 8c principium fccundum opc- rum fecrctorum , 8c tu non avertas oculos tuae mcntis. Poftquam fuit infitum mentibus Philofb- phorum iftud , 8c ipfi invcnerunt difpofitio- nes entium naturalium, quia certo fcivc- runt, quod quibufdam entibus ell infita grandis frigiditas , quibufdam cum hoc gran- dis audacia, quibufdam grandis iracundia, quibufdam grandis timor, quibufdam innat* ftcrihtas, quibufHam innatus ardor amoris, quibufdam innata aliqua alia virtus. Aut fc- cundum totam fpcciem , ficut leoni ef}: audai» cia innata 8c vidtoria. Aut fecundum indivi- duum , ficut meretrici inefl audacia , non p«c ipeciem humanam, fed per individuum. Vo» ncrunt ex hoc fupcr grandia mirabilia , 8c fu* per fccrcta operabilia. Et qui non intcllexc- runt mirabilitatem illam , 8c unde pofTct in illud, ncglexerunt, 8c abjecerunt omnia in quibus fuit labor 8c ingenium Philofbpho- rum , quorum fuit intentio propria laus in poflcris , ut falfidica tam grondia reddercnt ia fcriptura. No« 1 66 AP(jerti Magni Lihellus , Non eft fecretum neque occultum genti- bus, quomodo omne limile adjuvet 8c con- fif met fuum iimile , diligat 8c moveat , &: am- pleftatur illud. Et Medici jani dixerunt &: vcrificaverunt illud pro parte fua , Sc dixe- runt quod hepar juvatad hepar, & quodli- bet membrum fuum fimile. Et Alchimiftae fciverunt illud" veritate manifefta , quomo- do natura fimilis fubingreditur & gaudet fuo fimili, & congaudet illi & condolet: 8c omnis fcientia jam verificavit illud in fais fimilibus, 8c tu nota illud diligenter, quo- niam fjper hoc videbitur grandis mirabilitas operum. Jam cft: verificatum 8c pofitum in menti- busomnium, quodomnisipcciesnaturalis, 8c quod omnis natura particularis vel genera- lis habet amicitam &: inimicitiam natura- lem ad aliquam aliam. Et omnis fpecies ha- bet aliquid timendum horribile 8c inimi- cum, 8c deflirucStivum. Similiteraliquidexul- tans, laetificans 8c concordans, 8c per natu- ram : ut ovis lupum , 8c ipfa cognofcit non fblum vivum , {td. mortuum , non fblum per vifum , fed per gufi:um : 8c lepus canem , 8c catta mnrem, 8c omnia quadrupedia timent leonem, 8c omnia volatilia timent aquilam , 8c om.nia animalia timent hominem , 8c efl: infitum natura unicuique ifl:ud, 8c qusedam habent ifaid fecundum tota;m fpeciem , 8c 'iecundum omne tempus: 8c qus^dam habent ifl:ud fecundum individuum folum , oi fecun- dum ^ De mirahilihis Mmdi. 1 6j dum certum tempus: & omniumeftcertifica- tio , quod quse odiunt fefecundum vitam quod partes eorum , imo pili & omnia odiunt fe invi- cem poftquam moriuntur. Unde pellis ovis conflimitur a pelle lupi , Sv timpanum depellc lupi facit obmutefcere illud de pelle ovis , 8c lic ell in omnibus aliis. Et tu nota iftud propter magnitudinem rerum fecretarum quse ex eo- dem proveniunt. Et ell apcrtum omnibus, quod homo eft finis omnium naturalium , Sc quodomniana- turalia funt per ipfum , & ipfe vincit omnia , 8c naturalia habent infitam naturalem obe- dientiam ad ipfum hominem , 8c quod homo efl plenus omni mirabilitate , eo quod in ipfo funt omnes conditiones, fcilicet diftemperan- tia in caliditate 8c frigiditate , temperata in omni eo quod vis , 8c in eo funt omnes virtu- tes rerum , 8c ad humanam riatiiram favent , 8c obediunt dsemones , 8c in ipfb humano corpo- re operantur omnes fecretse artes , 8comnemi- rabile exit exipfb : fednonhabethomoom.nia fecundum idem tempus , fed in diverfis tempo- ribus cc in diveriis individuis , 8c ideo invenitur efficacia omnium rerum hjpocritarum verbo- rum vegetabilium. Sed quae funt partis ad partem , non declarantur ratione , fed ex- perientia. Quantum autem ratio poterit vi- dere 8c comprehendere notabis , 8c quantum per tuam experimentiam experiri poteris ad- junge, 5c intellige hoc quod contra hominem eii. . Non 1 68 Albeni Magni Lihellm. Non poteft aliquis dicere » quod omnis rcs non fit plena mirabilitatc, 5c nefcis quac ma- joris , quando diligcntcr certificat j fed u- nufquirquevilipenditremde qua nihil fcit , 6c res nihil meruit inillo. Nam unaquacque rcs habent dc calido 8c frigido , quod cft fibi pro- prium, 8c ignes non funt mirabiliora quam aguae, fed funt diverfa 8c alterius modi. Et piperis nonTunt mirabiliora quamjufquiami, fcd alia. Et qui credit quod mirabilitas rc- rum cxitacalidoScfrigido, non poteft di- ccrc qui in omni re fitgrandemirabile, cum unaquaeque rcs habeat de calido &. frigi- do quod libi convenit. Et qui ciedit quod_ inirabilitas rcrum fit in ftellis Sc afpe6):ibus, a quibus contrahunt re« proprictatcs mirabi- lcs & occultas , fcire potcft quod omnis fci habet propriam figuram coeleftcm Hbi conrcnicntem , cx qua etiam provenit eimi- rabilitas in operando, Nam omnc quod in* cipit fub determinat© afcendente , 5c influen- tia coeleftis , incipit 2c contrahit nonnun- ^uam propriam efficaciam pariendi 8c opc- randi rem mirabilcm. Et qui credit quod mi- rabilitas rcrum exeat per amicitiam , ut era- ptio, non potcft etiara dencgarcinimicitiam. Et univerfalitcr fecundum omnem modum philofbphandi , res imaqurque cft plcna mi- nbilibus. Et poftquam fcivcrunt hoc Philo- ibphi incepcrunt cxpcriri 2ccdicercquidinrc- buscft. PUto Tcro dicit in libro R^imiftis» quod qui Ve wiraUlihfis Mundi, l6^ qui non fuerit opifex Dialefticx cx qua fit pronus & elevatur intelleilu agilis 8c,expedi- tus, c€ qui non eit eruditusinlcientianatura- li ia qua declarantur mirabilia calida 5c frigi- da , in qua aperiuntur proprictates cujuslibet entis in ie, 6c quinonfucritdo£i:usinrcientia Aftrologise , & in afpeftibus 6c figuris ftella- rum ex quibus eft unicuique eorum qu^efunt fublimia virtus 8c proprietas , & qui non fue- rit doftus in fcientia necromantias qua mani- feftantur fubftantise immateriales , qus; di~ fpenfant & adminiftrant hominem , quod eft in rebus ex bono 8c malo non pote- rit intelligere , nec verificare omnia quse- Philofoplii fcripferunt , nec poterit certiii- care omnia quae apparebunt fenlibus homi- num, 8c evadetcum triftitiaanimi, quoniam in illis rebus eft mirabilitas omnium qux vi- dentur. Credit purus Aftrologus quod tota mira- bilitas rerum 8c radix experimcntorum 8c o- mnium quse extant a rebus quando in^icem conferunt , elTent a iigura ccelefti , quam con- trahit unumquodque .hora fuss intcremtionis 2c generationis, 8c verificabit in omnibus quss expertus eft. Invenit quod concurfus rerum fccun- dum curfum ftellarum , 8c vidoria , 8c gau- dium, 8c triftia pendeat exinde, 8c judicatue per illud , oc ideo juffit omnia fieri in certis diebus 5c in certis conjundtionibus Sc fepa- rationibus , in certis afcenfionibus , fed hy- H pocri- 170 AlhertiMa^iL^eThis^ pocritos fermones , prGeparationes herbaruni non potuit eorum ingenium expandiadomnes> verificationes Philofophorum. Credidit magna pars Philofbphorum &: Medicorum quod tota mirabilitas experi- Tiientorum 6c mirabilium exiret a rebus na- turalibus , quando in lucem conferunt pert -calidum &: frigidum , liccum&humidum, 8c; ■iignificaverunt has quatuor qualitates , & : pofuerunt ipfas radices omnium mirabiliiim , >6c eoi*um mixtio exigit ad omne mirabile , Sc; verificaverunt illad in fuis operibus, 8c juffe-- runt fua experimenta incidere Sc componiper- iil-am , & tenere per has res & verificari. Et • cum invenerunt miilta cxperimenta Philofb- -phorum , non potuerunt ea verificare per ca- lidum & frigidum , imo magis ex hoc erat contrariiim-, accidit eis, mirari incelfanterSc triftari , Sc ilegant plerum.quc illud , etfi vi- - ^eantid. Plato , Arifloteles , 8c legitimi 8c omnes qui intenderunt fuper ultimum Pliilofbphiae , cam certificarunt quod mirabilitas exit a re- bus fecundum modos valde diverfbs. Plcrun- que per utilitates cceleftcs impreflas, plerun- I -que per caliditatem 8c fiigiditatem • 8c plc- ' Tunque per virtutes dsemonum , 8c necro- manticorum , pleruhque per virtutes alias innatas rebus cum fliis formis fubffcantipna- , libus , plerunque per relationem , quse funt rerum ad invicem. Undc redduntur incom- |)rehenfibilia xerum niirabilia, licut dicit au- De mirahilihts Mimdi. iji ftor. Plerunque per fe faciunt unum , per accidens faciunt contrarium , plerunque di- reiTte , plerunque indirecte. Merito ergo Plato dixit, quod qui non fuerit valde folers in Dialed:ica , &; do6tUS in virtutibus rerum naturalium , fimilitcr in fignis ftellarum 8c necromanticarum virtutum , -non videHt rationabilitatcm mirabilium , nec ipie fciet ea , &: non communicabit thefaurum Fliilo- fophorum, Scio igitur , quod omnis res habet ex ca- liditate & frigiditate : quod fignum eft , ex quo facit rem efficacem aliam per accidens dired^e 8c indirefte , 8c habct unamquamque virtu- tem ex ftellis 8c figura flise generatidnis quam agit in mobilitate , conflrudione 8c con- venientia cum aliis , 8c tamen unaquseque res habet virtutes fibi cognatas , per quas unaquseque res e/l principium mirabilis effe- £lus. , Cum ergo hoc quod omnis iiatura mo- vet ad fuum fimile, poteft imaginari de mi- rabilitate effe£tuum , quodvis ad omnc ope- randum , 8c verificabis ad omnia quas au- dies , 8c medicinalia , 8c magica, 8c necro- "mantica , fecundum diverfum modum tuse -cxcogitationis 8c folertise , &: intromittam te fuperficialiter, itt te ipfum adjuves 8cpr2e- pares ad recipienda^ quia dicam aggregata 8c colleda ex Philofbphis 8c div^rlis antl- quis. Habeto crgo iftud in mente tua , fc quantum eft per fe res calida adjuvat in pai^ H 2 iio^ iji Alherti Magni LiheHm 9 £onibus frigidis, &: eft experimentum ineis» 8c non competit calidis nili peraccidens, aut indired:e , quod ell per accidens , decipiat te ia primis qualitatibus , quia plerumque res calida {anat mcrbos calidos, fcilicet per accidens aut indirecre. Si vi5 igitur experjmentari. Primo deceti te fcire de rcbus , utrura calidas aut frigid^. iint : & nota totum illud , & poftquam fcis; iftud , nota quse fit dilpofitio 8c proprietas: jiaturalis ejus. Utrumne eft audacia aut ti-- miditas, ^ut decor, aut fterilitas, quia qua-- lcm habct naturam unumquodquc entium ,, talem aiTmiilat in his quibus aiTociatur , utt Leo eft anim.al intimidum , 8c habens auda- ciam naturalem, maxime in fronte 8c cor- ■de , 8c ideo qui afTociat fibi oculum leonis , aut cor , aut pcllem qui eft inter duos ocu- los , vadit audax cc intimidus , 8c inducit timiditatem omnibus ahimalibus. Et gene- raliter in Lcbne eft virtus dandi audaciam 8c magnariimitatem. Similiter in meretrice cfl: audacia exterminata , 8c ideo dicunt Philo- Ibphi , quod ii quis induit camiftam mere- tricis publicse , aut refpexerit fpeculum , aut fecum habuerit in q-uo ipfa fpeculatur fe-i-j pfam , vadit audax ^ intimidus. Similiter in gallo eft audacia magna , adeo quod dicunt Fhilofophi, quod 8c ipfo vifo ftupefcit Leo, 5c ideo dicunt quod Ci quis geffcrit ipfius aliqua , vadit audax : 8c generaliter omnc aGimal quod habet audaciam cxtermina- tajoa Demirahilihis Mmdi, 175 tam per naturam aut per cafum , fi ex eo conftrueretur hujufmodi , dat ipli audaciam. Similiter li eft animal fterile per naturam aut accidcns aliquod , cjus confociatio ad aliquem movet ad fterilitatem. Et ideo fcripferunt Philof quod mnlus a proprie- tate vel' quomodocunque fit omnino fte- rilis , facit viros 8c mulieres ikriles , quan- do ex eo fociatur aliqua pars rculieribus. Similiter facit abortivus Sc cunuthus , "qn.c- niam omnibus his eft infita Iterilitiis , Sc affimilant iibi in Hoc homincm , qui fibi aflbciat iita intrinfcca. Similiter qui vo- lunt incitare amorem refpiciunt quod anf^ malium maxime diligit , 8c maxime in il- la hora qua magis ftimulatur in amore, quia tunc in eo vigor magis in -pfomovendo ad amorem : ex illo animali accipiunt partens. in qua magis viget virtus 8c illc appetitus , fi- cut funt cor, teiliculi oc matrix, 5c cxhibent ea illi quem volunt incendere , mafculus ad fceminam exhibet tefticulos. Mulier vc- ro ad viruiji exhibct menflruum aut fecun- dinam. Et quia hirundo mukum diligit , utdicunt Philofophi , ideo multum eligunt eam ad ex- — * - j-- CiranuuriJ atiiv^wiri.- - Similicer in hoc genereturtur , coIumbaSc paffer maxime quando capiuntur amore 8c Venere, tunc enim irrcfragabilite-r provocant 2c inferunt amorem. Similiter quando volunt facere loqua- H 3 cem , 174 AiherU MagntLihe^if cem , appropinquant de lingua canis , aut de forde. Cum autem volunt facere foecundum aift ^dilec^abilcm , affociant ei philomelam „ &: linivcrfaliter quamcunque virtutem aut proprietatem naturalem vident in aliquo cntium naturalium , fecundum excefTum fufpicantur affnnilare aut promovere feii inclinare di{politum ad illud propter quod fciunt tirmiter quod potefl plus juvare quam Bocere, eo quod habet illud infitum a fua natura. Et omnis virtus movct ad tale y qiiale eft fccundum poffe iiium. Et {icintelli- go elle in rebus mirabilibus quas audies. Et lioc didum iit ad introduccndum animum tuum. Dixit au^or libri regiminis quod quae^ dam funt manifefla fenlibus , in quibus nur- lam fcimus rationem : 8c quaedam funt ma- Bifefta ratione , in quibus nullum fenfum ncc fenfationem percipimus. Et ia primu gcnere entium nulli credendum efi: , ni(i ex- piTienti^ , 5c non eft expcrienda ratio , nec seganda expcrientia. Et in fecundo genere cntium non expe£i:andus fenfus y quia fentiri non poteil. Quxdam igitur fo!a expericntia funt credenda iinc ratione cum Uteant ho- mmes. •-^ui^uam lOii raiione cum careant feniibus , nam quamvis manifellam ratio- nem nefciamus , qua Magnes trahit fer- rum , ita tamen manifeftat illud experien- tia , quod nullus denegarc poteft, & quem- ^imodam iftud eft mirabile , quod ibla ex- p9r^ Ue mirahlihmMundi^ 175' pertentia certificat , ita in aliis debct homo spftimare, nec debet negare quicquam mira^ bilium quamvis rationem non habet , x^d debet expcriri , quia caufe mirabilium funt latentes. Et ex tam diverfis pra^cedentibus quod humanus intelle6l-us fecundum Plato- nem non potefl eas imitari, Magnes ergo trahit ferrum, Carabe trahit paleam, 8c qui- dam alius lapis trahit vitrum. Sic in enri- Bus funt mirabilia declarata Philofophis per experientiam , qu3e nullus dcnegare debct , j nec experitur illud fecundum modum Philo- fophorum , qui illud invenerunt. Nam di^- cunt Philof quod palma efl: arbor , £c habet mafculum 8c foeminam , cum ergo fcemina appropinquatur mafculo , vides fceminam declinatam ad mafculum , 8c moIUficantiB': folia ejus , 8c rami , 8c declinant ad mafcu- lum. Cum ergo ad palmas vident illud , lU gant flmus a mafculo ad fceniinam ^ redit ergo ere£ta fuper feipfam quafi adaptata fis" mafeulo per continuationem funis virtii- te mafculi. Quare ergo negas qiiod ia hoc fit reliquarum rerum qm« fuis proprie- tatibus agunt , donec pcr experientias ccrti* ficetur tibi ccrtitudo , 8c deiliLuatur falfitas ? Negotium autem tuum fupra illud quod narravimus in libris noflris duorum rumor- propalatur in regionibus , & quorum vefci- , gium datur apud fapientes abfque experientia ipfius, cujus proprietates fumuntur, eflinvi- dia 8c odium r ex quo femper pravenit obli- H -f- quita^-. ly^ Alherti Magni LiheUus , giiitas intelledus , 6c judicii in ore. Multi ta- jnen anticjuomm narraverunt res mirabilcs , famen jam receptas apud vulgus & vcrifica- tas. Ego narrabo tibi, qusedam ut tu firmes inentem tuam fuper eas , & ut fit parata ci-edulitate eorum , qux ratio non potefl confii*mare fecundum fenfum , quia prae- didium in eis ad adjutorium. Ex eis itaque eft quod filius Mefue dixit in lib. de ani- malibus. Si induit veftimentum virimulicf foeta , deinde induat ipfum vir priufquam ^bluat ipfum s recedit ab ipfo febris quar- tana. Et in libro de animalibus dicitur , qnod Leo- pardus fngit ex cranio hominis : & alibi , quod fi cranium hominis antiquifepeliaturin turri columbarum , ailt ponatur inea,. habitant Sc quiefcuHt columbse ibi, 3^muItiplicanturdo- necconftri ngantur in ca. Et in lib. de theriaca Galeni , quod fer- pens , qui dicitur regulus , eft fubalbidus , iupra cujus caput fuht tres pili, 8c quando videt eum aliquis, moritur ftatim, 8cquan-- do audit fibilum ejus , aliquis vel aliquid moriiur, 8c omnis beiHa qu^ comedit ex eo mortuo etiam moritur. Et dicit Ariftot. qaod ubi fit aeifas fex menfibus , fimiiiter' hyems, eii fluvius in quo inveniuntur vipe-- rsc , quarum proprietas eft ut nunquam vi- deant fe , quin moriantur , 8c faciunt hoc cum vivunt :; cum vero funt mortuse nihi nocent. Et ingcniavit Ariftot cum Alexl .ut Demirahilihm Mundu 177 ut recipcret fpeculum magnum , 6c ambu- laret cum eo verfus eas , ^ cum refpexerint fe-ipfas in fpeculo mortuae funt. Fuit ergo quibufdam incredulus fermo Ariftot. Nam Avicenna inltans Arifl. fi aliquis vidit eum , mortuus eft. Unde non eft veritas in fcr- mone: & dixerunt , fi aliquis acciperet de lad-e mulieris ladlantis virginem fuam qu^ eft a bimatu, 6c ponatur m vitreo vafe , 8c fepeliatur vel fufpendatur in turri apud in- troitum columbarum & exitum , habitant, 5c muItipHcantur columbsein ea, donec fint innumerabiles, Et dixcrunt quando-os ho- . minis mortui fufpenditur in aliquo i jiivat a quartana, 8c (i fufpenditur os.hominis mor- tui fuper illum, qui conquerltur de ventrs^ fno , fanatur. Et dixerunt , fi dentes puefi in primis cum cadunt , fufpendantur ante- quam veniant ad terram , Sc ponantur in la- mina argenti ^, Sc fufpendantur fuper mulie- res, easprphibent imprsegnari ,. &:parere. Et in libro .Cleopatrae , quando mulier accipit omni menfe de urina mulx pondera duo , 8c biberit , ipfa noR concipit. Et in lib de- coratioais- , accipe quanticatem fabae de alci- hi, &infunde ipfam inurinam mulae, 6cda- mulieri adpotandum, non concipiet. Etdi- xit Alex. quando accipitur aliquid de um- bilicQ infantis, qui egreditur^ li iaciditur-&: ponitur fub lapide annuli de argento aut auro, tuncei qui nefcit eum, non advenit cholica paflio penitus , 8c didum efl quod €1- . Hx lige- 'wf^' Aiyerti Magni LihUus , Ugetur femen acetofse in panno , 8c fulpencJatuf fuper ty^mpanum liniftrum , non concipict Ao- nec permanet fuper ipfum. Et dicit Galenus , quod quando folia aceto- (k comeduntur, folvunt ventrem. Et dicitur quod radix acetofae fufpenfa fuper habentem fcrophulas j uvat ipfum . Et dicunt Philofophi-, quandovis, utredeat' beftia ad hofpitium fuum , linc frontem eju« cumfepofquillae, &:redibit. Et Ariftoteles dixit in lib. de Animal. Si3 ponat aliquis cerqm contritam fuper cornua vituli vaccarum , vadit cum eo ubicunque vult fine labore : 8c fi inungat aliquis cornua^ vaccarum cum cera , aut oleo , aut pice , rece- rfit dolor pedum earum. Et ii quis delinierit caput tauri oleo rofarum , apoftematur ca- put ejus , & fLliniatur cum eo caput vaccae^. moritur. Et li aHquis unxerit linguam boum cum fepo aliquo, non guftant cibum nec co- medunt, fed prius moriuntur tame, nili ab- ftergatur eum fale & accto. Et fi quis inun? git anum gaDi cum'oIfeo , non calcat galli- nam, nec poteft, 8c fi quis vult utnon voci- feret gallus, caput ejus inungat oleo 8c fron^r tem. In libro Archigems dicitur, quando cavilla l^poris fufpenditur fuper eum j qui patitur cho- Hcam, confert. Et dixit Ariftoteles-, qui fedetfuperpellem Jeonis, receduntabeohemorrhoidse. Et dixerunt Philofophi , fi annularcm abor- tivi.. iBe mraUIihm Mmdh i ^T tivl fufpendit fuper le mulicr , non concipit do- nec permanet fupcr ipfam. Et quando bibit mulier urinam arietum , nunquam concipiet - &: quandobibit fanguinem leporis, nonccn- cipir. Et fi ilercus leporis fufpendatur fu- per m.ulierem , non concipit doriec perma- aeat fuper ipfam : 8c origanum modo tan- tiim quando teritur oc pulverizatur fuper lo- cum formicarum, amittunt formicse locura iuum. Dixerunt Philofbphi. Si fufpendatur ca- put capr^ fuper illum qui patitur fchrophu- las, fanaturperipfum. Et dicitur in lib . de- eorationis: Accipe myrrham , 8c line polli- cem pedisdextri tuicum oleo dc paleftina tri- ta, namtunc tu conrcumbesdum illudperma" net fuper pollicem. Et dicituribi, quod fi tuaccipisfel hirci 8c adipes, 8c exficca utra— que, deiade tere ea Sc calefac ambo cum pu- ro oleo, 8c line cum ea priapum in circuitti hora. eoitus , &: nulluna alium expetet prc- ter tc. Dicunt ctiam Phirofophi. Si accipiatur medium pondus, tres illius, 8c quinque, & ex duobus tellicuHs vulpium, 8c ex felle gal- li , 8c permifceat utraque , 8c Portet ea conti- nue tribus diebus ifi vul/a y ii in die quarta fli- tuat cam yir , imprsegnabitur a mafculo, Si luiper.ij.tur cauia adib fupra praeiepe vaccarum aut pecudum, non appropinqua» bit lupus donec r rmaosbit illic, 8c fi fu- ipenditur caudaiupij aut peliis, au£ capiit B 6. fopra i8o Alherti MagnlLileEm y u pra prxfepe , non Gomedunt boves ncc be- flisc aliquid. Et mulier quse fe fsepius inungit urina adib , nunqua.m Gohcipiet. Si visut muliernon Gorrumpatur, necqus:- rat viros. Accipe priapum lupi, 8c pilos pal- pebrarum cjus-, 8c pilos qui funt flib barba ejus, 8c combure illud totum , Sc daeiinpo- tu, ipfa neiciente , nullum alium volet. Etdi- xerunt, quando mulier non vult virum fuum y tunc accipiat vir ejus aliquid de fepo hjrco- rum mediorum inter par.vos 8c magnos , 8c lineat cum eo priapumfuum, ,8c coe^t> ipfa cnim amabit eum , nec coibit pofleacum ali- quibus. Et dixerunt quod tefiudo, quando venena- tur , comedit origanum & fanatur , 8c idt o fci- vit qupd origanum fliccubuit cum veneno. Dicitur etiam quod muflela, quandovene- jiatur a fcrpente , comeditrubam, &:fcivitex hoc quod ruba cft contraria v^eno ferpen- tum. ^ Et mus fuppofitus punfturse fcorpionum liberat , quia contrarius 8c nihil timens cum. Dicunt Philofbplii , Quod fi quis extraxerit calcancum mulieris muflelae ipfa exiflente vir va, 8c fufpendatur fuper mulierem , noncon- cipit donec maneat fuper eam , 8c quando re- movetur, impraegnatur. Et invenerunt Philofophi , quod fi aliqua mulier eft flerilis, quando apponunt rem fa- cientem flerilem, jnulier fit noateilis: 8c e fonverfo. Si De mirahUhus Mundu i%i Si accipiantur diio telliculi inufte^ae , 8c flrinsantur Sc ligenter in crurem mulieris , 8c habeat os fecum , mulier non concipiet. Et dicitur quod quando Ipongia projicitur in vi- no mixto aqua, deinde extrahatur & reftrin- gitur &; exprimitur, cgreditur aqua ex eo 8c remanet vinum, &: li non eftmixtum> nihil egreditur. Dicit Tabarienfis , quod fi fufpenditur la~ pis fpongige in ccllo pueri , qui tuflit tufTi vc- hementi, fedatur tuffis ejus : 8c quando intro- mittitur. in caput alini , aut anum fcarabci , fyncopizat, 8c non vertittir donec extrahatur abeo.r Et fi homo .. comedit lentes 8c mordeat, Bon fanatur morilis , 8c quando intromit- titur in anum arietis altis ftve alcis cadit lana ejus. Dicitur etiam , quod fi Hgetur aliquis cum caudaafmi, non ruget nec rudet. Si accipiantur pili afini , qui funt juxta pria- pum ejus, 8c dentur alicui in potu triti cuna Vinocuivis, incipitftatimpederc. . Similiter.ii aliquis accipit ovafornaicarum, 8c conterit ea .8c projecerit in aquam, 8c dc- derit eam in potu cuivis, ftatim non ceflat pe- dere. Similiterfaciantcumvino. Et dicitur, quod {\ fcceris annulum ex vir- ga mpti recenti?, §c intronj,rttas. in ipfum aa*- nu.iarem digitum , fedat apoftema fiib afcel- lis. In libro Ariftotelis radix Jufquiami albi H 7 ^^^', T 8 i Allerti M^gniLiheHus , quando fafpenditur fuper patientem cholicam confert ci: 8c quando haurit nitrum falfum' ponitur m vafe , 8c ponitur fuper ipfum ace- tum , buUit fortiter abfque igne. Dicitur etiam in libro Hermetis qu^ndo projiciunt femen porri fuper acetum, redit acetofitas ejus. Belbinus dicit quando sccipis albumen ovi 5c alumen , & linis cum co pannum , 8c ip{um abluis cum aqua falis , ficca eum , prohibet ignem comburere. Dicitalius , quanda-accipitur arfenicum ru- Brum 8c alumen- 8c teruntur 8c conficiuntur cumfuccofemper-vivse 8c fellelauri, Sc linit eumeo homo manus fuas, deinde aecipitfer- rum ignitum , non comburit ipfum . Similiter fi accipiatur ex magna 3c alumine lamenti 8c talo 8c aceto forti 8c altea, 8c contrireris ea €ontritione bona ^8c hnias cum ea manus , non loediteasigms. Et dixerunt de Carabc', qiiando , multum tcris ipfam 8c fufflas verfus lampadem cum fufflatorio , inflammatur ex eo ignis ma- gnus , 8c ab eo nihil conta6lum comburitur . Et quando volueris , qu92 funt in palatio vi- deantur nigra, accipe de ipuma raaris, &: calcato 8c permifcc ea filis , deinde hu- me£l-a cum eo Ikinium , 8c illumina cum eolampadem. Quando vis ut quse flint m palatio, videantur fine capitibus, accipe fulphur citrinum cum oleo, 8c ponc ipfum inlampade r 8c illumitia cum eo, & pone illud De mrahilihus Muniu i B ^ illud in medio hominum, Scvidebis mirum" Et iterum dicitBelbinus, qui pofuerit por- tulacam fuper ledlum fuum , non videbit fom- nium necvifioncm penitus. Et Ariftoteles dicit , quod equx quando odo- rant fumum lam.padis extind-se abortiuntSc indignantur, &: fimiiiter hoc accidit quibuf- dam mulieribuspr^egnanibus. DicitAriftoteles, quod li quis inveniat ca- melum coire cum matrefua, 5c ipfeprselentitr Mlud , ipfe profequitur eum , donec interficit eum , 8c fi inveniet equum afcendere matrem fuam, 8cpr3efentiatill"ud, interficit feipfiim 5c necat intendcnsadhoc. EtdicitTabarienfis, fi accipiantur rafani £c eonficiantur. Et dicunt Philofbphi , quod fi fubmergas- mufcasin aqua videntur mortuse, &; fi fepe- liantur in cinere refurgunt iterum , 8c qiiando- fubmergisAombcr, moritur, & roretur fupei' rpflim acetum vivificatur ,. 8c quando fepehV fcarabeum in rofis, moritur, 8c fi fepelis in flercore, vivificatur. Dixerunt 8c Philofbphi, quod quando pennse aquilarum ponuntur cum pennis aliarum aviiira , comburunt illas 8c mortifi- €ant eas, ficut ipfe efl vincens in. vita fua omnes aves 8c dominans. Pennag aquilarum funt pemiciofae omnibus pennis. Et dicunt Fhiloibphi, quod fi ponatup in aliquo loco- pellis ovis cum pelle adib , corrodit 8c con- fumit: 8c qui induit pannum ex lana oyis^ quam 1S4 Alherti MagniLihellus y quam comedit adib, non cefTat eo pruritus donec exuat eum. Er li acceperis pilumequae, 8c exteaderis ipfum fuper oftium domus , non ingreditur oftium illud cinefex , donec fuper eo, {Latpilus. Et {i fuffumigas domum aut Ibcum pulnic- ne alini, mundas eam ab omni ferpente 8c fcorpione , 8c fciunt Philorophi ex hoc , quod valet contra venenum. Tabarienfis etiam dixit y ii lingua Upupae fu- fpendatur fuperpatientemoblivionem, reddit eum memorem , 5c aliae rationes. Et in libro Cleopatrx dicitur , fi mulier non dele6tatur cum virofuo, accipe meduilam lu- pi de pede (iniHro 8c porta eam , &: nullum di- liget ni(i te. Et dicitur quando accipitur coxa ftruthionis mafculi finiflra & bullitur cumor ieo , deinde liniuntur cumeo origines pilorum, nunquam renafcuntur. . Dixit Architas , fi accipiatur cor dum vivit Scfufpendatur fupcr patientem quartanam»- cEadicat:-eam. Et ipolium. ferpentis , quandofiringiturfli- per ancham mulieris accelerat partum :. fed ' cu-m parit illico removeatur. - Dentes omnium ferpcntum qyando era- dicas eos dum yivxt ferpens, 8c fufpendan- tur fuper qi^artanarium toUunt ab eo quarta- nan^ , 8c n fvifpendatur ferpens fLjper dolen- tem.dcnteni prdieft, 6c' fi ferpens occurrit praegnanti abortit, 8c fi occurrit ci dum pa- aat.,, accelerat partum. Et dicunt ii acceppe- De mirahilihis Mundi. 1 85 ris caninum dentem crocodili ex palato ejus fupericre finiftro, 8c fufpendis eum fuper fe- bricitantem» fanat 8c redibit ad ipfum nun- quam: & dixerunt, qaod Leo terretur ex gallo albo , 8c Leo iterum timet ignem , 8c qui ungitur cum fevo renum Leonis non timet ire inter beftias, 8c omnes beftiae terren- tur ex Leone : 8c qui linit corpiis fuiim cum flercore leporis, terrentur ab eo lupi. Et fi teritur arfenicum citrinum , 8c admifcetur la- crifi , cadit fuper cum mufca, quse non mo- riatur. Si acceperis dextrum pedem teftudinis, 5c fufpendis eum fuper dextrum pedem podagri- ci , confert ci. Similiter ii iiniltrum iinillro « fic manuS ejus confert raanui , 8c digitus di- gito. Et li accendatur ignis coram erniolb ex viridibus lignis ficulnearum , crepitant teiH- Guliejus. Et in libro Hern"ietls, oculi li ambo ligan- tur in panno lini fuper adjutoriamfiniilrum, removent quartanam. Et dicitur , quod fi lupus viderit hominem , Sc ipfe non videt eum, fcupcfcit homo, timet 8c raucefcit. Et ideo fi quis gerit oculumlupi, ) uvat ad viito- riam , ad audaciam oc debellationem 5c tim.o- rerr» adver/arii. ,. Et ii diciturquod fiat annulus es albis un^ gulis afini , fi induit ipfum epilcpticus ,.non pa- titurepilepiiam. Et dixerunt quando vis ne approximcnt mu£ces domoj tunq pcne conditum 5c opium 1 86 Alberti Magni Lihellus , opium in albedine calcis, & inde albifica io- mum cum ea , tunc non ingredientur mufcse penitus. "" Et quando vis-utnarrettibimuliervelpuer- la tua omnia quse fecit, accipe cor columbai 5c caput ranx, 8c exficca utraque & tere, Sc pulverifa fuper pectus dormientis , & narrabit- omnia qu9e fecit. Dum vero evigilaverit , ex- terge iIladape6core, neallevetur. Etdicunt, quod li quis ponit Adaraantem capiti mulie- ris dormientis , manifeilat fi eft adulterai quoniam li fic eft , relilit territa de Ic6to : 8c fi non , ampled-itur virum fuum cum grandi" dileitione. ^ Et dicunt , quod pellis afini , quando fuipeni- diturfiiperpueros, prohibeteosterreri. Et dicit Architas, quod fi accipiatur ceni- men auris canis iiniflrae , 8w fufpendatur febri- ckitHtibus p?riodice, confert multum , maxK me quartanse. Et dicunt Philofophi , quod aliqua fpccies vel individuum , quse nunquam habuit a^gi-itu- dinem , confert omni segntudini i &: cuni nun- quam affucrit dolor aliquis, fucurrit 8c fanat hominem ab illo. Et fi fnlpenditur fpuma maris fuper coxam mulieris iinii!:ram accelerat partum , £>c quando fufiumigatur domus cum ungula muli finiilra, non remanent in ea mufcge. Et (i fufpenditur corUpupseautoculus, aut cerebrum iupra fc ad collum fuum , confert QJDlivioni, &; fabtilizat intelledium hominis. Si. De mlraliUhus Mm du i%j Si mulier non poteftconcipere, accipecor- nu cervinum pulverifatum , Scmifceaturcum felle vaccino : teneat mulierfuperre, coeat Ss ftatim concipiet. Scta de cauda equae pofita fuperoflio, non permittit inrrare zanzalas. Dcns pulli unius anni pofitus in collo in- fantis , facit cjus dentes provocari fine do- lore. Dens equse poHtus fuper caput furentis , fla* tim liberateum. Si mulier non poteft concipere , detur ei ne- fcienti lac jumenti , ea hora coeat, Sc llatim concipiet. Unguis eqiii fuffumigatus in domo , effuga* murcs. Idemfitexungulamuli. Ut tota aqua calida exeat e calidario , atri- mentum , id efl , terra frsncifca cum pice pronce \r\ loimiT^. -^ ^ tctn ^':>^ \ Uc i^^ii. de aqua extra eat, telhm ovi accipe, 8c ful- phur vivum tritum , impone 8c calcem , 8s claude foramen , 8c mitte inaquam, 8c in.:- eenditur. Et dicitur , quod {i ponatur camphora ftiper aquam > accciiditur 8c combiiritur m: ^Ut avcs manibus comprchendas ,_ accipe orana quxvis in f^ce vini 8c in fucco cicutnc valde imbibita , 8c objice ad aves, 8c omnis avis quse inde guilct , inebriatur ,, 8c perdir vires. Si qux miilier te ligavit. maleficiis ad anio- 1 8 8 Alherti Magni LiheUns 9 amoremfuiim, 8c vis illuddiflblvere: accipe cainiriam fuam, 8c per capitium ejus minge fcres, 8c per manicamejusdextram, 8c non curabis de ea. Ut mulier cum aliquo adulterare ncn pof- fit, incide de capillisejus & pulveren illorum- ibi fuper feretrum fparge , ante tamen unge fe- retrum cum melle, & mox coeas cum mulie- re, 8c cumvoluerisfolvei'e, ex tui§ capiliis fac iimilitcr, Et dicunt, fi quis inungatur Ia Modus faciendi licinium , quod quandoac- ccndcris videbis homincs in quacunque for- ma volueris. Accipe oculos bubonis , oculos pifcis, quidiciturafleres, 8c oculos piicis , qui dicitur libinitis , 8c fel luporura. Contrita cr- go ca manibus commifcendo , 8c ponc ea in vafc vitreo. Cum ergo vis operi eum , accipe adipem cujufcunque vis befliss, quodilathoc • De mirahilihis Mmdi. i p ^ in forma cjus, liquefaceam 8c pcrmifcecum illa medicina, 8c inunge cum eolichiniuni quodcunque vis . deinde acccnde ipfum in medio a^dis: videbuntur enim homines ia forma illius befti^, cujus pingucdinera acce- piili. Lichinium aliud , ut homines appareantlri forma Angelorum, Accipe opulos pifcis 8c oculosfilce, ideft, frailgentis oifa , £c contri- ta eos manibus malcando, 8c pone eos in vafe vitro feptem diebus, deinde pone in ois ali- quid dc'oleo, 8c iHumina cumeoinlampade viridi, 8c poneipfum cbramhominibus, qut funt in ^de : ipii enim videbunt fe iri forma aa4' gclorum ex igne accenfo. Lichinium aliud faciens" apparerchomines nigrarum facierum. Accipe larapadem ni-' gram , 8c infunde' fuper ipiam oleura fahibu- cinum vel argentum vivum, 8c funde inilla oleo vel argento vivo ex fanguine phleboto- mantium , 8c pone in illo fanguine fembuci- num, vel argentum vivum. AHud iit lichinium ex pannis mortui aut ex pannis nigris , 8c accende inmedio^dis- Nam tu videbis ex hominibus mjirabilia. quando videbunt fe ad invicemcum illis for- mis; Lampas mirabilis in qua spparent res' quantitatis terribilis habens in manu vir- gam , 8c territas hominem; Accipe ranam firidem , 8c dccolla eam fupra pannum exe- ^uiai'um viridem, madefac ipfuni cum oleo I fam- 1 94 AlhertiMa^ni Lihellm , fambucino, 8c poneipfumlichinium , Scillu- mina cum eo in lampade viridi: nam tu vi- debis nigrum ftantem , inter cujusmanuscrit lampas, &:mirabile. Larapas etiam cum aliquis tenet in manu , non videt aliquos eorum qui funt ibi , 8c qui fuerit poft ipfum , videbit tantum. Accipe pifcem , qui dicitur delphinis. Deinde accipe pannum lini aut funeris , 8c fparge fuper ip- fum aliquid extra zimar, deinde fundefupcr illud ex illa pinguedine liquefafta. Deinde ftringe manum fuper ipfum 8c involve pan- num, 8c fac exeolichinium. Deinde accendc ipfum in lampade 3cris viridis , 8c fiet quQ.d tibidixi. Lampas alia faciens apparere homines in forma fceda 8c terrentur invicem homines, 8c faciunt ipfum ftngentes doemonem. Acci- pc pilos ex cauda canis nigri , in quo non lit albedo, &: aliquid ex pinguedineejus, lique- fac pinguedinem. Deinde accipe pannum exc- quiarumj 8cfacdeindelichinium: deinde line ipfum cum eo quod fecifti , 8c illumina ipfum in lampade viridi cum oleo fambucino , 8c accende ipfum in domo , 8c non lit tibi lichi- nium pr;^ter ipfum , 8c videbis mirabilc. Lichinium pulchrum , ut domus videatur tota plena ferpentum 8c imaginum , donec lichinium permanet accenfum. Accipe pin- guedinem ferpentis nigri 8c fpolium ierpen- tis nigri 8c pannum exequiarum , Sc fac lichi- nium ex illo panno , deindc line -ipfum cum De mirahilihm Mundi, 195 cum illa pinguedine 8c pone fpolium ferpen- tis in concavitate ejus , & illumina cum oleo fambucino in lam.padc viridi aut ni- gra. Aliud lichinium , quod quando eft ac- cenfum 8c effunditur fuper ipfum aqua , in- valcfcit ; 8c quando oleum , extinguitur : ac- cipe calcem quam non invenit aqua; 8c per- mifce eam cum scquali pondere fibi cx cera, 8c medietatis ejus ex oleo balfami , 8c nepta citrina cum aequali fibi e:: fulphure : fac li- chinium ex ea , 8c rota fuper aquam 8c accen- detur, 8c rota fuper ipfum oleum, 8c extin- guetur. Lichinium aliud quod cum accenditnr, omnia videntur alba , 8c argentea : accipe la- certam, 8c abfcinde caudam ejus, 8c accipe quodexit, quiaeftfimileargentivivi. Deindc accipe lichinium, 8c madefac cum oleo, 8c pone ipfum in lampade nova , 8c accende : do- mus ejus videbitur fplendida 8c aiba vel dcar- gentata. Operatio lampadis 6c mirabilis quam ii quis tenucrit, non ccifat pedere donec dimi- fcrit cam. Accipe fanguinem teftudinis , ex- ficca ipfum in panno lichinii, 8c fac ex ipfb lichinium 8c illumina ipfum in lampade, da ipfum cuivis , 8c dic illumina : nam ipfe noa ceflabit pedere , donec dimiferit ilUid : 8c eft: mirabile. Lampas quae cum accenditur in loco ra- sarum nuUa ibnat ; fcd omncs lilent doncc I & fuerk "I p (> Alherti M^gni Lihellus^^ fuerit accenfa. Accipe pinguedinem crocodi-. li , 8c confice ipfam cum cera albificata in fole , 8c fac ex eo lichinium, Scilluminacumeoin. loco ubi funt ranse : cum viderint iftud , ftatim, tacebunt. Lampas alia cum accendrtur: vident fe in-. vicem aftantes licut imagines 8c lapides. Ac- cipe -zimat 8c tere bene., 8c accipe pannum funeris , 8c madefac iplum cum pinguedine pifcis aut cum oleo fifamino puro, pone ip- fum in kmpade viridi , 8cpone fuper ipfura ex illo medicamine contritorem parvam, 8c fit mirabile , Lichinium quod cum accendi- tur , non celfant faltare , 8c gaudere 8c infa- nire gaudio , 8c maxime mulieres , accipe fanguinem lcporis 8c fanguinem cujufdam avis , qu^ dicitur Solon , 8c affimilatur tur- turi , & sequale medietatis ejus cx fanguine turturis maris. Infunde in eum lichinium 8c illumina cum eo in medio domus, in qua funt cantatrices 8c puellx , 8c ell mirabile , 8c probatum. Si vis facere quod in ftrata hominis appa- rcant pediculi fcaturientes , ut non poffit homo dormire , tunc projice in lefto ejus pondus uncix unius vel mediae alcakengi, 8c ii acce- peris pilos afturis, fiet inde lichinum, quod quando accenditur, vident fe invicemomnes infirmos ex vehementia infirmitatis 8c exte-^ iiuationis. Accipe, locuftam citrinam 8c exficca ip- fam, Sctere , 5f pone inpmoexequiarum. De mirahilihm Mundu - 197 8c incende iprumoleofanibucino: inquocun- que loco fueris, erit quod tibidixi, 6c mira- bile. Quando vis ut vidcaris totus ignitus a capi- te ufque adpedcs, Sc non Isedaris : accipcmal- vavifcum rdbum , confice cum albumineovo- =rum, deinde line cum eo corpus tuum , &di- mitte donec exiccetur , 8c deinde line tecum alumine : 8c poftea pulveriza fuper illud ful- phurfublile, inflammaturenimignisineo, 8c non la?dit , 8c fi facis fuper palmam , poteris te- nere ignem line Iseiione. Si vis , ut res projiciatur in ignem 8c non comburatur , accipe gluten pifcis partem u- nam &: aluminissequivalensilli, permifceatur totum, 8c fundatur fuper ipfum acetum vini , 6t conficiatur cum eo quicquid vis i projice in ignem 8c line cumhoclinimentononcom- buretur. Si vis f acere contrarium , fcilicet imagincm aliquam hominis aut alterius , Sc quando po- nitur in aqua , accenditur , Sc {i extraxeris eam , cxtinguitur : accipe calccm non extin^ (Slara , 8c permifce eam cum aliquantulo ccrae , 8c oleoiiIami8c naphata, id eft, terra alba 8c fulphure , 8c fac ex illo imaginem : nani quando tu roborabis aqua . accendetur i- gnis. Si vis facere , ut quando aperis manus tuas fuper lampade, extinguatur lumen, 8c quando claudis eas fuper eam , accenditur 8c non eciTat illud facere. Accipe- ipeciem 13-. qu« 1^8 AlhertiMagni LjheUm 9 . ^use dicitur fpuma india , tere cam 5c dcinde confice eam cum aqua camphorae , 8c line cum ea manus tuas , deinde aperi= eas infacie lampadis, delebitur iumen ejus, Scclaudc 8c reaccendetur. Si vis videre rem fubmerfam 8c profundam m noite , & non occultetur tibi pltis quam in die, 8c legis libros de no6te nigra. Ungc fa- ciem tuam cum ianguine vefpertilionis , 8c erit quod dico. Si vis albiFxcare aliquid , fuffumiga illud fuU phure. • Si vis ut arbor citri projiciat omnesfrudlus .&■ cadant. Aecipe quinque partes fulphuris citrini ^ quinque nigri 8c duo albi Sc iina- brium: terc omnia Sc permifce Scfuffumiga, 8c cadent omnes frudlus, 8c forte fic efl in aliis arboribus. Si vis ftatim interficere ferpentem , accipc ex ariftologia rotunda quantum vis , 8c terc illam bene , 8c accipe ranam fykeftrem vel . campeftrem 8c contere ipfam 8c commifcc eam ariftologis , 8c pone cum eo aliquid ex incauilo 8c fcribe cum co in charta aut aliquo quod plxis amas , Sc projice ad fcrpentes. Si vis portare in manu tua ignem , ut non offendat. Accipe calcem dilToIutam cumaqua fabarum calida 8c aliquantulum magranculis, . 8c aliquantuium malvavifci : 8c permifce ii- lud cum eo bene, deindelinecumeopalmam tuam, 8c fac iiccaii cc pcne in eaignem, 8c nonnocebit. Dicunt De mirahilihni Mn^. 1 9 9 Dicunt philofophi , quod calx talis non comburit in igne 8c gluten pifcis falvat ab igne, & alumen janicnumSc fanguislaliman- dns & fuligo fururi vel lebetis : quando igi- tur ex iiliis omnibus aut quibufdam fit iini- mentum, non offendit ignis album.enovi, 5c malvavifcum habent juvamentum in hoc. Si vis ut tota domus appareat plena fer- pentibus. Accipe de pinguedine ferpentis, & parum falis in ea pone & accipe pannum exc- quiarum , &: inciie ipfuni in quatuor frufta , deinde pinguedinem , 8c pone ipfam in omni panno: 8c iic facias qaatuor lichinia, 6c ac- cende ea in quatuor angulis dom.us cum oleo fambucino Sc in lampade noVa , 8c fiet quod dixi. Lichinium quod cum accenditur in domo , videbis' res volantes virides ut paiferes , fic aves : accipe pannum exequiarum recentera 8c pone in eo cerebrum avis 8c pcnnas caudx ejus , & involvenda fac ex eis lichinium , 8c pone ipfum in lampade nova viride, acccndc ipfam in domo cum oleo olivse , 8c qiiae res erunt in domo fient virides valde , 8c videbitur quaii volarcnt aves vh*ides 8c nigras. Ut do- raus videatur tota viridis 8c plena ferpentibus 8c imaginibus timorofis : accipe cutem fer- pentis 5c fanguinem alteriiis ferpentis mafculi 8c adipem alterius ferpentis , 8c aggrega iila tria 8c pone ea in panno exequiarura , 8c accen- • de ipfum in lucerna nova. Si vis facere. candelam vel -lichinium 1 4-1 g^.^ 2,oo Alberti Magiu LiheJIm , . cjusecum accenditur, agitaturScambuIat,, ac- cipe cutem lupi , £c cutem canis , &: fac ex u- trifque lichinum , & accende ipfumcumoleo olivx , & llatim movebitur. - Qitiindo vis accendere lucernam cx qua valde timctur. Accipe pannum lini novum, album , & fac ex- eo lichinium , & ponc in concavitate ejusaurcm ferpcntis , & falem grof- fum , &: facias ipfum oleum olivs : da cuivis 6c flatim cum accenderitipium , trepidabit, 6c timebitvalde. Dicunt Philofophi , , quod fmciput cil: pri- mapars capitis : ex fincipitc hominis parum poft mortem generantur vermes , cumque prgetereunt ei dies ieptem, vermes illi fiunt mufca; , cc poft quatuordecim dics , fiunt dra- cones magni , quorum unus li momorderit hominem, morieturflatim , quod fi. tu acce- perisexeoSc coxerisilludcumoko, 6c fecerig ex eo candelam in lucernam seris cum lichinio parmo exequiarum , vidcbis ex eo rem ma- gnam , 8c formam ,• qu^ narrari non potefl: curn 'timoreforti. Experimentum mirabile quod facit homi-. nes ire in ignem fine Iseiione, vel portare ignem vel ferrum ignitum fine Isefione in manu. Reclpe fucem bifmalvse, & albumen ovi , 8c femen plilli , &: calcem, 8c pulveriza 8c confice cum illo albumine ovi fuccum rapha-, ni, conimifce; ex hac confeclione illineas corpus taum vel manum , 8c dimitte iiccari,, Sc poflea. iterijm illineas , 8c _ppfl hoc pote- rls De mirdilihm Mmdi, 2 o j ris audaiter fuitinere ignem iine nocumento. Si autem veJis , ut videatur ardere illud lini- tum , afperge de fulphure vero benc pulve- rizato , & videbitur comburi , cum accende- turfulphur, & nihilei nocebit : li flammam candelae, quam quistenetin mann , colopho- niam vel picem grarcam infuflaveris fubtilif- fime tritam , rairabiliter auget ignem , 5c ufque ad domum porrigit flammam. Ut i-' gnem illaefus portare poffis, cum aqua faba- rum calida calxdiiToIvatur, & modicumter- rae- rubese de Meffifla, poilea parum malva^ vifciadjicias, quibus in fimul conjunctis vei commixtis palmam illinias, 8c deiiccari per- mittas , & lic eum ignem quo libet illsefus portarepoteris. Aquam ardentem fic facias : recipe vinuni nigrum , fpiffiim -, potens'&; vetus , 8c in una' quarta ipfius diileraperabis viv?2 ci^cis , {iil- phuris vivi fubtiliffime pulverizati, tartari de bono vino 8c falis communis albi groffi-, poilea pcne in cucurbita , bene lutata 8c de- fuper poiito alembico diilillabis aqu^m. ardentem,^ quam fervare debes in vafe- vi- treo. Ignem G^^cum' flc facias : recipe. fulphu- rem vivum, tartarum, farcocollam , picol- lam, fal co(ftum. petroleurn oc oleum com- mune, fac bullirc bene: & fi quid impo- nitur in eo accenditur , fivelignum, livefer- rum, 8cnon extinguitur niii urina, aceto vel arena. . • 202 - Aiherti Magni LiheUm , Si visfacerequodcefletomnemirabile, re- ■ fpice alias Gaiifas : fcilicet agentem , efficien- rem 5t p!iti^nte'm , quoniam li utrumque refpi- eis, non miraberis: cum videbistantamapti- tudinem «iTe in unafufficientiaalterius, quod . nbn facit admirari, quando enim vide<; quod aqua frigida accenditignem, Sc non extinguit jpfum 5 fi ta refpioerescaufam agcntem , mi- raberis femper : quia elftt efficiens conveniens ad hoc, &d quando tu refpiceres materiam il- iiu. 2o<5 liSchael^ Scoti LiheHus naturaliter nominatur. Et hsec fcientioe eft ' illa inter cseteras qua caute multi homines quondam^ufi. funt gloriari 8c exaltari apud magnates fecundum imperatores qui tran- iierunt. Similiter apud multos Reges, & Ba- rones. Et quia adeo prsecedunt reliquos ho- mines fcilicet propter hanc fcientiam 8c proptcr hujufmodi plurimas ab'as quas fe- creto noverunt. Unde di6tum eft, Honora hominem propter fcientiam. Rcquire ami- cum propter neceffitatem. Apud quofdam enim melius eft philofbphari , &: apud ^ quofdam utrumque nocet , 8c apud quofdam ■ neutrum debet requiri, fcilicet a tacienti- bus veram pcer^itentiam in hac vita. Hujus enim fcienti^ inquilitio eft in pulcherrima natura, cujus perfeftio contribuitur phy- fionomo de numero antiquorum Phylione fumrao Doclori in fcientia naturali. Un- - de quidem hxc fcientia nomen traxit ab eo, ftudium ejus grande fuit diu, 8c diu, ctiam inveftigare , ac ctiam reprehenfibilior ■ congrega;re. Colteii3:a eft entm h^ec' fcien^ tia ex compofitione hominis utriufqua ' fexus cum quaKtate poffibili , modi , fta- tus , perfonae inventis. Et ex hac fcientia na- turse ingeniofse qu^ cogijovi, tibi , dominQ imperator, fub lucida brevitate in hoc li- - bcllo ^enitus enarrabo. Bicit cnim quidam fapiens, phylionomia eft fcientia natursc, • inftnuatione cujus peritus in ea fufficienter ' agaolcit differentias aniraalium , perfbnarum omnium •' De Secretls Natur^. \ 1 07 omnium graduumve Et quia omnis fcientia elt a phylionomia; idcirco eam in hoc loco definiamus. Phyiionomia efc dodrina falutis 8c elc- £lio boni 8c vitatio mali, comprehenfio virtutis , 8<; prGetermiffio vitiorum. Hoc autem inducit verus amor Dei, timor dia-. boli : fides meritoria, fpes prsemii imper- dibilis seternce vitce ,8c judicium mortis: quia videtur pcnitus quod hic omnia relin- quantur cacteris quia tenentur. Et nonnulli valet fcientia, nec potentia, nec congrega- tio perfonarum j nec gratia pulchritudinis , nec voluntas 8c omnebonum. Undedixitquidamo Omnes tranfihunt ms ihi^nus , ihitl^ , ihmt , Chari, noncfmrii conditione^ari. Etalibidiaumeft. -' Otnnia trajijlhmt ■> fr^ter amare DeuTn.-. Conftitao ergo , 6 Freder ice Imperator , tibi ex hac fcientia phyfionomias regulas 8c con- ftitutiones abbreviatas: quas tibi pono fatis fufficienter. Jugoquarum fi tebene adjeccris : dabit tibi magnum prsetium laudis ex multa fapientia , virtute: crefcet tibi etiam magnum 8c ^gmnde' itigcnium fapicntise ad nobilitatem tuae naturae : quam fapientiam fi in mente habueris memorem , melius intelliges ita de fper^ mate exit quandoque conceptio , 8c matrix cftembrio, ficut olla ad coquendum epu- lum 8c lar ad frigaciam depafla. Etfciendum eft, quod raro accidit, quod exeat fperma ex utroque tefticulo uno coitu, fcilicet utri«- uique agentis, Sc patientis, 8c ab hoc una tantum fit conceptio vel creatio , quando coa-.- pe Secretis 'Nafur^. iiy conciditur deiuper dono gratr^ , nec aliter. Sedfies duobustefliculis utriufque coitum fa- cieatis fperma exiret & in. duas partes ma-' tricis diffunditur , quse fiunt creaturse, vel amplius fecundum ditfuiionem per loca ma- tiicis. Unde cum matrix confret ex feptem cellulis five crifpaturis , ut patet in ventricu- lis ovium 8c porcorum , 8cc. Mulier poteft coneipere feptem filios 5c portarei Volens, domine Imperator, quod omnia 8c fingula cognofcas per temetipfum, quomodo em- biyo concipitur five generetur ■ ex utriufque coeuntibus in congruo tempore , vel coitu faclo convenienter , inquirentibus nobis , aperte dicemus fecundum quod nobis per ferieni videbitur enarrare. De te?npore coitti^ r/jafctdi ^ fcemin^ : ^ ■■defeBuipfttts. €a p. II. pRincIpium temporis coitus , fcilicet ia quo ^^erma dulciter exit , vel amare in mafculo , efl: pofl complementum annorum quatuordecim , 8c deinceps ufque ad annum feptuagefimum feptimum ad plus . In foemi- na Fero poft complcmentum x i i. anno- rum» 8c deinceps ufque ad xl. annos vel L. ad plus , 8c cum hoc fpermatis exitu inci- piunt pili paulatini -oriri in;pe6tine unital quo- 214 Michae'lis Scoti Lihellus 9 quorum dicitur foemur. Similiter nafctin- tur in naribus nafi, in maxillis mafculis fub accllis , & circa fexum deorfum fuper bra- chia manus oc crura. Sicut incipiunt oriri intempore veris frondes in arboribus, 8c in herbis fiores 6c rami: unde pori corporis aperiuntur , 5c producunt aliquid fui gcne- ris. Item vox fibi mutatur. Caput virgsc mafculi difco operitur: mammas foeminsc incipiunt tumefcere. Uterque naturaliter fe movet ad coitum : ex magno dele6tu pari- ter in naturalibus membris nifi libido faepe refrenetur per accidens., ut per jejunium, 8c per afperam vitam ciborum. Pofl autem fpermatis cmifTionem utriquc mutant figu- ram principaliter in facie, 8c virtutem in carne Sc confuetudinem in moribus , in co- gitationibus 8c ingenio. De coitu dicimus quod fi quis ipflim nimis frequentet, 5t ,ctiam in diebus contrarii temporis, 8c multa contingunt in contrarium , quse quidcm fa- ciunt corpori ifta quae dicemus nunc. Nara coitus continue fa£tus totum corpus jnfrin- gat, 8c dcficcat ab humoribus, 8c talem a6tum fentit inconvenienter cerebrum ca- f>itis 8c oculi, quia cum cerebrum plenum iquetur ut glacics , in fcquenti die proprie mane oculi lachrjrmant , contingit dolor ca- pitis qui dicitur fbda five migranea 8c pro- prie circa horam nonse 8c deinceps. Dimi- nuit etiam coitus inconvenienter fadhis vi» Ecs omnium membrorum, cum fit iperma cofe- De Secretis Natwa . 2 15 colamentum iprorum. Macro corpore figu- ra fit turpior in afpedlu , vifus oculorum ab- breviatur , vita annihilatur , debilitatur fpiri- tus, appetitus cibi perditur, homo fit obli- riofus, faciendorum piger, in eundo gravis, in moribus fblitis fimplicior , in ingenio groffus , in laborando vanus , in credendo alteri velox. Capilli fibi facile cadunt 8c ci- tius canefcunt, 8c fitcalvus in fronte 5c in fummitate capitis. Facile infirmatur ab aere corrupto. Qui cum patitur non bene me- moratur temporis in quo coivit nimis: vel contra documentum confiliorum coivit na- turae. Et de iflis omnibus fatis patct per contrarium in pueris vel puellis noiidum corruptis: quoniam ad talia non incurrunt: quia non canefcunt neque calvefcunt j immo capilli fibi crefcunt ut hcrbae in horto. Et hoc patet in tricis puellarum virginum an- tequam coeant: quae pofl multum coitum perdunt capillos 8c colorem. Et tunc per ca- pillos Sc colorem valde mirantur, caufam propriam ignorantes. Idem effc de viris: quoniam bene perpendunt de ca^ capillo- rum 8c dolore capitis quem migraneam ap- pellant, fed non cognofcunt quod frequens coitus non efl in congruo temporc faftus; Unde fuper hoc quidam dixit .8c bene 8c memorix firmiter tenendum efl. Vere coire jttvat : hyemls quoq; tempore conferty Sanm in autumno Jt vis tufore , coitu. Unde qui a contrario ipfo libi non cuflodierit nimio " 2-..I S Michaelis Scdti LiheHm- ^ nimio coitu 5c phlebotomia &: cibis conti^a- rjis Gomplexioni fhse feciire afpe&et infirmi- tatem periculofam , id eft brevi tempore , niii' forte adjuvet maximo mediciharum juva- mento. Tamen dicimus quod qui nimis pe- netraverit mulicrem, lavet fibi nates & pulfus brachiorum 8c pedum bono vino , Sc come- dat bonos cibos , ut reftauretur quod depcr- ditum cfl; de femine 8c de fanguine. Suntau- tem muhi qui fanitatcra peTdpiunt ex ufu Veneris , 8c quidam facilc infirmantur. Va- let enim fanguineis; nocet vero phlegmaticis , cholericis 8c melancholicis. Et prodeft fecun- dum caufam intervenientem 8c ftatum. Qui enim multum mingit, faepe recipit nocumen- tum per coitum , eo quod fuper fluitates corpo- rLs fufficienter mundantur per urinam : qui , fi utatur coitu , faeile infirmatur 8c cito moritur , verum eft quod qusedam faciunt fatisurinare, ut volatilium 8c omne diverticulum utpetro- cilium , croGus , rapae , fafeok , nuclei cerafb- rum , 8cc. Sed fi pinguis fanguinitate nonuta- tur coitu 8c fuperfluitate feminis quod minus rmplet vafa , folet infirmari , ut patet in domi- cellis quo nimis confervantur. In virginitate. In vi.duisSc religiofis mulieribus8c mafculis. De ocedjionibuif generandi c^ non genermdi. C A P. III. T\ Icit Arifloteles , , CefiTante caufa ceffat effed-us. U-nde • multae funt caufae ge- iieran* De Secretis Natur/e* . 217 ncfandl. Secunda caufa eft fi ftatus pcrfona^ rum fuerit bonus in fanitatate 8c congruus ia ufu regiminis ciborum , 8c potus, &: e con- trario. Ut rero mulier gcnerat, ifta funt principaliter praefcienda: icilicct ut matrix {itfana & in fuo loco 8c non fuffocata , 8c bo- nje coraplexionis in caliditate. Sperma utri- ufque fit diu refervatum & prsecipue yiri , ad hoc ut bene vifcofum & cotLumfuadigeflio- ne. Ambo coeuntes mittant femen 8c com- raifceantur, virga fit longa: mulicr juvenis vel quse non deficiat mcnlb'uo, matrix con- tineat fperma rcccptum adminusper mediani diem : vitet mulier coitum hinc ad tres dies , ne addatur aliud femen , vel ne aperiatur ori- ficum : ne mulier edat tunc cibum frigidsc naturas: nec phlebotometur , nec recipiat frigus , 8c fic potell valere coVtus. Facit c- nim ad concipiendum unus coitus tantuni. Quando mulier coit volcns gravidari , debec ftare cooperta cum viro ftridta , 6c tenere a- ; numelevatum, utfemenmeliusintrct, Scpli- cata in uno latere fecundum quod gravida- ri dcfiderat : fa<3:a gravidatione diu cufto- diat 8c fedcat in locum ano, pedibus Sc reni- bus. De mcnftruo dicimus quod fi a cane co- medatur purum fit radibus : 8c fi afperga- tur herba virens ficcatur: infatuat homi- nem certa ratione, 8c redditleprofum. Men- ftruum eft fupcrfluitas ciborum , qui non bc- ne digeruntuf defedu caloris naturalis. Un- dc eft fpcrma impef te(3:um , 8c cft ad conci- K picii- 2 1 8 Michaslts Scott Lihellus , piendum utilenecelTarium : ut erat alumen in confeftione tindiurse: §c fi de ipfo in cellula quicquam non fuerit , generatio nou valet. Sed (i de ipfo nimis fuerit in loco compofitionis, conceptus erit lignatus in malum. Et (i fiati generatio temporis decurfu , creaturaeritma- le lignata : ut gibbo : aut efEcietur lepro- fa, 8cc. Et(i mulierfitmemoralicujus, cum femen diffunditurcamviro, creaturaafTmiila-: bitur illi in parte. Et ut cjus meraoria iituti- lis : debet doceri a viro quod non recordetur tunc de tali vel tali. CrefcitmenftruumScde- creicit fecundum lunam tz mare in limili. Et ita fperma utrique fexui potefl augere 8c re- quirit exitum. Sciendum efl quod mulier mul- to abundans menilruo , pauco abundat fper- matc : 8c ideo non curat de coitu , 8c e contra- rio. Signa mulieris cetUdie natura , ^ qu£ coit libenter. C A p. IV. Clgna autem calid^e mulieris 8c quse libenter coit, flintifla: juventus, completis annis duodecim , li ad minus fcmel corrupta mam- mas habeat parvas , 8c illas convenienter ple- nas 8c duras, barbata in locisconfuetis, 8cpi- lofa , ut in cruribus 8c pectine , axillis. Cujus pili funt groffi 8c afperi , capilli crifpi 8c curti i audax in lingua , in loquendo vox fubtilis 8c al-' ta , in animo fuberba , .alteri crudelis 8c non be- iic pia : valde curialis receptu 5c fadione fervit omni- De Secretis Natur^, 21^ omnibiis perfbnis , 8c prsecipue notis 8c ami- cis: bonicolorisinfacie, red:a in haila , macra in carne pluiquam cralla , ebriofa. Talis enim muJicr femper requirit coitum , & complet in a6tu fuum deliderium , pauco abundat men- ftruo : quandoque non ell cxitus ejus omni menfe ut caeteris , imo tranfit menfis unus 6c plus, ut duo vel tres, fed cafu ingravidatur : paucum habet ha;c mulier lac : &: forte gravi- da 8c non gravida. Caro ejus non fic foetet in fudando , ut contrarise mulieres : cantat libenter : circuit loca , 8c deledatur fb- latiis 8c ornatibus fuis , fi ea poteft ha- bere. Signa mHlieris frigida natur£t ^ (pMnon coif libenter. C A p. V. Clgna vero frigidse mulieris , 8c qucs non libenter coit , funt ifta , nimia pueritia, mammae grandes^ proprie molles , nuditas pilorum in lociX , quse folent eis abundare, capilli longi , niulti , extenfi , cito crefcentes , de facili pavida in loquendo , contra alte- rum non eft audax, facile credit omnia quae audit 8c ideo convertitur ^ito ad bonum 8c ad malum , eft condolens alterius miferiac ac pia, raro deliderium complet, carncs ha- bet undique molles : in Ihtu , loquendo eft debilis , 8c omni membro perfonse , multo abundat menftruo, 8c cdifcurrit omni menf© ad inftar maris per lunam , plus . tendit ad K 2 pin- 2 20 Michaelis Scjoti Lihellus y piiigucdlnem quam ad macredinem , in facie eftpallidavelfinecolore, cito ingravidatur , &: gravem habet portatum plus 8c rmlnus fecun- dum virtutem embryonis , 8c poft partum multo ladte abundat. Signa autem gravidationis in muliere funt iftaSc multa , ut eft tranfmutatio ftomachi, ccf- fatio menftrui , &c. Ideo debilitatur 8c tranf- niutatur in aliquo , a ftatu priore pro eo quod meatus purgationis funt impediti : 6c men- ftrua in ventre multiplicantur : ad imprscgnan- dum , valet ante conjundiionem phlebotomia pedum, mundicies matricis, 8c ftmiliter fifc excufet dc coitu, loquela: 8c hoc facitfsepe, ingeniofe, ne videatur elfe impia. Etiamprop- ter verecundiam citius imprsegnatur puella quam foemina matura , propter teneritatem fuorum humorum : quia citius commifcen- tur, 8c convertuntur in corruptionem , cujus cxemplum eft in plantis novellis arborum : 8c iTAitier parva cum majori parit dolore quarai raagna : Sc debilis quam fortis , 8c frigida. quam calida , 8c pinguis quam macra. Formal autem pedum lignifxcat conditionem vulvaei; latxScftxidse, cxquafitpartus. i De menjh'uis mHlierum , iydeiisj qua.circ^ eafuperveniunt. i C A p. VI. QUoriiam mulieres non habent in fc tantum colorcm innatum ; qui malos / T>e SecretisNatwa. r i i humores in eis abundantes valeat deficca- re : neque poffunt pati tantum laborem , ne-- que tam fortitcr, ut faciunt viri : ideo funt eis debiliores in omni virtute 5:opere, &cma- xime cum complent fuum coitum. Secun- dura elt quod narura ad lioc fibi tribnit quoddam purgamentum , quod humorem vir- tus- naturs; ejicit ab eis crani mcnfe , a i a. an- no ufque ad annos 40. aut fo. ad plus , nili iint gravidse vel laclantes , aut eis caufa interve- niat, a qua ftringatur, vel nifi naturaliter. fit quali fiermaphrodita , vel minus calidse na- turge. Unde mulieres pollquam funt com- plet2e statis mundantur per mcnflruum vel coi*tum , vel per fudorem ut ruftic^. Undeii qu3e viri virga fsepe coeant , vel virga firifci ut qusedam viduse, &c. fiunt macres 8c itt facie lividse. Sciendum quod plus nocet cis una expeditio coitus, quamfeptemviro, fed fi raro coeant vel ncn , 8c bene fluxu pur- gentur , cito incraffantur , niii fceminse fa- ciant laborare vel jejunare , 8c ideo aliquan- tulum concupifcunt coitum caufa caloris naturalis multiplicando femen , fed fi bc-? ne vivant cibis 8c potibus , 8c non gravitcr fatigentur , indigentes coitu ut viduse morbi- dae 8c quaedam monachae , Sc rcclufss , facilc infirmantur, efficiuntur lividse 8c reumatics: . &: miferae vivunt in flatu fui ccrporis , hoc efl , ignorantes, 8c de hoc Medici non fcin- per bene perpendunt, 8c eft magnus defed:us ia eis folo errorc. Sed cum non fit illis lici- K. 3 tuni t i 1 Michaeiis Scoti LiheHus » tum talia explorare, confulere debet juxta honeftatem in comedendo vel abftinendo, & quod parum comedant, vinum tempe- rent, fe multum fatigent, & non ftent ocio- £e : aut fint in oratione nimia , 8c eant pcr loca hinc iHinc , unde per hanc viam ceiTant tentationes carnis 8c humoris fuperflui. Si vero mulier fluxum patiatur, 8c vir eam co- gnofcat: facile fibi virga vitiatur, ut patet in adolefcentibus , qui hoc ignorantes vi- tiantur quandoque virga, quandoque lepra^ Et ii mulier tunc concipiat i conceptus effi - cietur vitiofus defcdlu membri, ut digiti » ?el virtute vifus , 8cc. De flore mulieris eft , ut ai'boris, quoniam fruftum non portat nifi prius florefcat. Motus vero menftrui eft fecundum lunam , /permatis vero fecun- dum Iblem I 8c doncc mulier abundat florc , fic ppteft concipere, ficut vir qui femine vii:gam eredlat. Et ficut multis caufis con- tingit fluxus ab arbore: ita poteft conftru- ftura. Unde pro utraque caufa folct mulier gravit?r infirmari, 8c ideo valet exitus fan- guinis de nafo , 8c de vulva , ^c, Dicit enim Hippocrates, quod mulier non poteft con- ciperc propter nimiam gracilitatem 8c ma- credinem , 8c propter nimiam pingucdinera. Caufa eft, quia ex utroque cafu os matricis eft ftri(3:um: ftri6lura cujus femen non in- trat repente. Conftantinus vult, quod mu- lier habcns vulvam nimis parvam , quse co- gnofcitur forma pedum , non coeat : nc par- tu De Secretis Natw^e . 113 tu pereat imprsegnata. Sed cjuia funt quae- dam mulieres fanitatem percipientes frc- quenti coitu , ut quidam viri : dicimus quod omnino coeant licite., aut portent Tecum jafpidem vel topacion, &;c. De embryone dicimus, qucd eft fimilis frudlui, qui adhuc pendet in arbore ; quoniam dum efl tener inramo, cadit levi occalione, & perditur: fed quando plus crefcit , firmior eificitur , obflans vitiis quibus cadit : cum autem eft maturus, ut pirum & ficus, cadit, 8c ita dc embryone creato : quia donec non eit beae ligatus in loco fuae fedis , facile cadit , five per faltum. 8cc. Unde circa principium fui ortus 8c circa finem luae nativitatis tacile cadit : in medio vero horum duorum tem- porum non ita leviter cadit. Tempus vero periculi eft primus menfis, fecundus, fe- ptimus, ofitavus, nonus. De primo raenfe dicimus propter nativitatem. Hippocrates dicit , quod fcemina praegnans ante menfem oiStavum, nec poft feptimum phlebotomci tur, fed menfe quinto 6c fextofecure, li ei fit necefTaria: verum eft quod cumtimorefa- ciendum eft, 8c paucus ianguis debet extra- hi , 8c tutius eft fe abftinere. Homo nondc- bet dicere ftudiole coram praegnantc, 8c prsecipue puella ao. annorum , quae cupit ardenter imprsegnari , cum jam multae mu- lieres perdiderint embryonem. £t fciendum eft, quod appetitus ejus transfeitur in cm- bryonemj Et ideo pro uu'oque tacendum K 4 cft. 2 24 Michatlis S^coti LiheSus , i eft, Si vero mulier gravida omnino glifdtco- medere cretam vel carbunem, &;c. nc fibifit pcriculum , edatmodicum, pro medicina uta- tur Giceribus aflatis, tabis, 8cc. Cuni vero prsegnans appropinquaverit partui , & timeat cauia motus doloxum , utaturbalneis 8c ungat fe oleo olivae 8c pedes oleo rofato fi inflave- rit eos, vel aceto aqiia debilitato: hae fatuse voiuntates ut cai'boiiis , calcis , &:c. plus contin- gunt in prima gravidatione 8c lecunda quam podca. Si prxgnans quandoque perdat fan- guinem ore vel nafo, vel fabtiis, iignum clt quod fcetus eii nimis debilis, oc in periculo,- cum ncn polTit recipere folitum nutrimen- tum, quamvis humores iint miltiplicati in yentre praegnantis. Et cum fluxus eontingit ex frigiditate, fibi fubveniendumeflcibiscali- dis 8c iiccis natura in primo gradu, vel infe- cundo , aut cibis calidse Sc humidae naturse , ut zinzibefe, cumino, carnibus, ut galli- narum: nitrx petrofelino cum lafte amyg- clalarum: ovis forbilibus, ciceribus frad-is: odoribus mufci 8c thuri, 8c hujufmodi. Prae- gnantium quxdam facile parturiunt ut bene {an9e, 8c habentes os vub/sclatum, matricem magnam , 8^ qux plus liint macrs quam craf^ f^. Graviter vero parturiunt puellse infirm^, craffse 8c dcbiles, habentes os vulv3s llri- «^tum. De DeSecretisNatifr^. zi$ De modo cohmdt y ^ de regimine eorurn quicohinti o^c. c A p. vir. T Tem dicimus de coitu virtaofo , 8c dc ge- neratione crea.turoe; , quod vir non debet coire recenter neque mulier fpacio ofto dic- rum. Sciendum eft, quod quantomagisfper- ma utriufque fuerit fervatum tanto & produ- ftum , &: ii idem fperma ex boniscibisfuerif generatum, tanto magis erit digeilum 8c- vi- icofum ac virtute plenum. In concipiendo vero mulier non debct effe plena floribus neque omnino vacua , fed noviter mundata : ita quod matrix lit aliquantulum raunda. Et quoniam vir efFundit iemen , cc ipfa fuum , ut ambo femina mifceantur, Sc cum pervenerit ad pan6lum cxitus , anum teneat elevatuin procedendo iludiaie verfus illam partem cu- )us generationis glifcitconcipere, memoraa- do alicujus formoii , 5c femen bene difcurrat in cellulam matricis per longam, & embryo recipiat fcrmam laudabilis lcnigitudinis. Gompleto coitu oportet , ut mulier confe- ftim jaceat fuper illud latus in quo receperic fcTOen , 8c multum rcquiefcat : nec vulvam ab- • ftergatintrinfecus, nec motum fui faciat : nec iirinam effundat , nec fe elevet de ledto ea dit^s fingens iibi dolere caput, 8cc. Vel ad minus in eo latere dormiat tribus hcris , 8c ii non pptem dgrmire fic , jaceatcalida: qifando 11 6 Mchaelis Scoti LibeJlm $ autem de le£t:o furgere voluerit , plancfcmo- vcat , 8c fliavitcr vadat , 8c omnia faciat : a curfu i n ea d ie fe abftineat , a faltu , ab al io co i- tu, a ceflatione, a multo cibo 8c potu. Ci- bus ejus fit fanus 8c bonus , 8c bene coitus, poft prandium dormiat aliquantulum ftans cooperta , ut fit calida : nec poffit recipere frigus , nec fe permittat cognofcere a viro, pcr fcptem diesvelamplius, nc cella referetur. In latere dextro dicimus quodmafculusconci- pitur , 8c in (iniftro foemina , ut quidam vo- hint : nos vero dicimus quod latus non facit ex toto, fed femen tefticuli, quia dc dextro cxit mafculus , 8c de finiftro foemina. Verura cft , quod complexio lateris proficit genera- tioni , 8c cum femen exit de tefticulo dextero , fcntitur major dulcedo quam de finiftro , 8c ^uod pr3edi(Sta vcra fint jam probatum cft. Miles qui habeat tantum unum tefticulum, quopriam illi qui habent tcfticulum dextrum generant mafailos , Sc habcntes ftniftrurft ge- ncrant foeminas. Sciendum quod in hora of- fenfiQnis eft totum judicium conftellationis conccpti , licet fit occultum Aftrologo. Un- de mulicr debet notare menfem , diem 8c ho- ram bono arbitrio , quando coit coitu genera- tionis, 8c tunc effetjudiciumfacile. Gcneralc cft quod conceptus non ceflat ex toto aprolc. Unde dixit Pamphilus : Seepe folet filius fimilti effe patri , Ideft, proprio femini. Etaliusdixit, Fm&^ibfts ipfafui quiie /it» dignofcitur arhor. De Secretis Natt^ra^ Hy Infuper dicimus , quod ficut eft ifflpoflibile , quod homo unum pedem teneat in tcrra , 8c a- lium incaclo : ita impofribileeft , quod puer liatus fit fimilis fuo genitori omnino , figura corporali, &; moribus. Si quis vero his duobus careat magis vel minus, omninonon eft ge- neratus ab eo, qui nutrit & tenct pro filio, quanquam cognovcrit matrem. Nam de tmo puteo multi pojfunt aqumn haurire. Qui ve- ropofiiitfemenin conceptu, illum plus amat Scplus fibi fimilatur tempore difcret ionis. Et eft regula generalis , quod filii ^uodammodo plus watriz.ant quam patriz.ant : unde regula generalis eft, quod quando plus uterque je ab- flinet a cottu , tanto citius generat poflea co"i- ens. Ut patet in illis qui fe diu iervaverunt : quia vir veniens ad uxorem cito eam gravir dat. Et eft notandum , quod fi fcmen fit multum. & intret omnes cellulasmatricis, Scibi debite confen^etur, feptem filii generantur , &fepti- mus eft hermaphroditus , fcilicet qui in medio generatur. Et plus quam feptem non fperet habere in uno partu. Formafestus generati in matrice. 8c tamen eft in tefta. Hsec autem fecundina cum fit multum groffa , non facile partu dif- rumpitur, 5c ideo infans dicitur natus vefle. S,td cum eft fubtilis : penitus laceratur 5c cruore tcgitur. Sciendum cft, quod li infsn • te nato mulier bene purgetur , permanet fana , &; e ccntra : ncc eft mulier aptior ad imprse- gnandum , quam poft purgationem par tus , quae quam cito fluxu purgata levat fedelccto & poteft- ire per domum. Solet enim purgarl hinc ad quinque vel ad feptem autnovemjdies adplus, &: dcnec non eftpurgata, doloribus afligit. ^td ii ultra vix diem diftertur purga- tio in periculo cadit :sgritudinis, quia male. gravatur, cito incurrit ad mortem. Undede^^ bet bonis cibis refici & calida teneri , nec fri- gusrecipiat, quomatrix fbletfuffocari 8c ma- lignari. Valcnt libi ftuffse, quia faciunt fibi ceflare dolores, Schumores citiusdeficcantur: Purgamentum vero parturientis occultatur viris Sc pueris ne fit eis hcrrcr , quia fanguis cft . Unde ab obftetrice abfconditur in latentiloco domus , ut fubpede lcalarum , vel poft cftium in cbfcuro. Si cnim. fciretur a viris cjuam tur- pia foemina geiit, eam taliter haberent i^fti- dio , qucd tam targerenoller.t, 6c gcceratio filiorum farpe celfarct. Itcm fi paituricns non bcne purgatur, illud quod tuncrcmcnct , In- dure- DeSeeretisNatura, 237 durefcit ad inltar fruftri carnis fecundum de dic in dicm , quo fruitro mulier fe credit noa diu ingravidatam , cum habeat in {econditio- nes impr^gnationis appetitu 6c veiitris con- ftitutione, donec veniat ad terminum partus prasftolati , 8c cum recipiat quafi omnia ligna parrus , affli6tione tamen nil parit 5c tunc ori- tur segritudo , nili libi fuccurritur beneficio u- tilis medicinse. Si quaeratur cur mulier non eftbarbatalicutvir ? Dicimus, cumutriufquc cibi 8c potus naturaliter abundet multis hu- moribus, natura eos depellit hoc modo ; quo- niam in muliere conftimitur incremento capil- lorum 8c fluxu menftruorum. Et in viro per augmentum capillorum 5c barbse. Unde illi humores qui convertunturinmenftruum, cf- ficiuntur pili barbse in viro, 8c e contrario* Sciendum cft quod pili mulieris funt frigidi 8c humidi, 8c ideo fuo pondere nonpofTuntpIus afcendcre, quam admammas, inquibuscon- vertuntur male. Capilli vero viri funt calidi 8c ficci , idco corum levitatc afccndunt pcr quofdam mcatus ufquc ad fauccs , 8c cxcunt fauccs porofas fi[ve poros ut fumus dc fora- minibuscamini. j De rebus qua nocent ^ profunt embryoni ^ mHlierigravidje. C A p. XII. V/fUIta funt quas nocent cmbryoni 1 5c ■ aon gcnctrici, 8c e conycrlb, ScqusedarMi wtri- 258 Michaelis ScoH Lihellus , litriqiie. Unde volentes hoc pandere docu- mentura dicimus, quod lierba papaveris 8c ejus femen nocet utrique. Cauia eft, quia inducunt fomnum utrique, dc herba attin- git pellem embrycnis, macula cujus nun- quam recedit. Scicndum, quod papaver 8c rofula candida faciuntmaculam candidam , 8c ' rubeam , unde praegnans in cibo non utatur , ne infans fit fomnolentus vel macuJatus. Caro Leporis 8c Leonis nocent multum em- bryoni: quia ille iempcr apertis oculis dor- mit, fimiliter acetum nocet 8c fulfus, id eft nervi pedum boum , &: lac 8c cucumer , co quod nimiam inducunt frigiditam, unde portatutriquepericulum. Cuminum 8c cafra- num nocent embryoni , 8c fuamtinguntpel- lem in pallidum colorem. Ca^pe, allia, Jadu- cx 8c anetum nocent embryoni , quia ex eis perditvifum. MelScallium, ideft, radixma- gna in cortice nocent embryoni , quia vitia- tur conjun6tione digitorum manus, 8cc. tar- de nafcuntur dentes 8c eos cito perdit. Bali- licum, abfynthium, fal,8c piper nocent em- bryoni , quia ex eis fiet iiccus 8c efficietur Je- profus omnino, 8c habebit breves ungucs. Vinum purum ei nocet propter epilepliam. Caro porcse, ovis 8c anguillae propter gut- tas in medulJis oflium, 8c bavas in ore. Ca- rofalita 8c cafeus rufticus 8c fuffriaus ei no- cent, quia ex eis fit ficcus in carne. Etgluto, yfopus, caruca carica, pignolum, ofla in uuo non muJtum potatajuvant embryonem, 8cma- De Secretfs Natw^, 159 8c rnatricem, quia reddunt pinguem , 8c in facie colorem : falvia , menta, fceniculam, pGtroiilium valent utrique , quia generant bonura ilatum. Satuiegia, pulegium, 8cbor- rago , interSciuat embryonem. Fumus can- del^ extinitae 6c lucernae , fubtellarium ful- phurls 8c argenti vivi interficiunt embryo- nem , cc nocent cerebro mulieris. Cum ,ve- ro embryo fe movet , habens capillos , pr^ftat ex illis dolorem mulieri in ventre feu pun- (fiuras. Item fciendum eft quod fecundum omnium humocum quantitatem tam tempo- ris quam perlbnse coeuntis , fit conceptio complcxionata : ut ait Galcnus in micro- tegni. D£ conditione laHis ^ la^antis ^ de in- fante laBante. C A p. XIII. ■r\T£tum cft fupra , quod menftruum ccrta conditione convertitur in lac , habcns tcrminum fui afcenfus in mammas pe. XVL C Igna mafzuli concepti in mulierc gravi- "^da fwint ifta. Mamma dextra fit grofTior Sc durior paulatim , id eft, de die in diem , vcrum eii quod poil diios menfes fortius > patet 8c deinceps donec later grofiior ma- ■ net. Si finirtra fit grofla, unde quihocnovit ii nutricem inveniat lactantem &: videat dif- crete ambas mammas, poteft ei tute dicere, fcio quid peperiili , 8c notata raamma ei di- cat , tunc audientes vaide mirabuntur. Vo- lcns dicere judicium pro majori parte dicat qux n fuerit dextra dicat mafculuul, Scfini- ftra De Secretis Natura. 247 llra foeminam. Idem fiet in ftcic colorata plus folito , pelJis in facie dara & munda^Sc delcfftabilis. Fit etiam mncrior folito ac bene comedit 8c bibitj levis incedit ac le fentit in pedibus , nili iit per accidens. Venter fit ro- tundus 8c in pelle extenlus ac durus fentitur tadtu , nec turbatur multum \tv\ occaiione. Motus in ventre fitfrequens, ideft, dedieSc de Rcde. Sciendum eft, quod ii muliercon- dpiat mafculum in linillra parte , conceptus Roii ell tam boo£e complexionis velutindex- tra. Signa fotmina conceftjz in muliere gravida.. C A F. XVII. Clgna foeminge conceptoe in mulierc gra» vida funt ifta. Mamma finiftra cfficitur' grolTxor dextra , plcnior £c durior : tameri cft quodammodo mollis ad inftar pulmonis , habcns fruftula cujufdam duriciei in ca- dem , hoc cft , poft tres menfcs de dic in diem paulatim. Venter plus longus quara rotundus 8c parum extenfus ac durus , in fa- cie fit panicula , 8c in corpore pallida , niii (it per accidens. Fit etiam pinguis in car- nc p'usfoIico, cito dcbilitatur lcvi laborc 8c ingreiTu viarum , 8c fe frcquenter fentit gra- vem , nec habet bonum appctitum edendi , de- bilior eft 8c pavidior iblito, occalioncfputuni facit viicofum , 8c flatus ei minoratur voce, cito perturbatur cxagitatione contrarii cibi, gravem habet portatum ex fc^mina refpediii L 4 riiaf- 2 1^8 MebaelisSfotiLiheHuSf, mafculi : quse fi conceperit in dextro latere quod rarocontingit, puellaeritmelioriscom- plcxionis, 8c mater fe melius habebit 8c e con- vcrfq. Raro etiam ei movetur ventcr. S^gfia prohahtUa , quihus ad oculum ^ inuHte- Bum Jcitw , . an wuUer fit gravida ma- fcuh 'velfmneUa. C A p. XVIIL ■^y|Ulta {lint figna in genere & fpecie, qui- bus omnis homo fagax poteft perpende- re in muliere gravida utrum habeat in ventre mafculum vel fceminam, ultra illaqussfupra diximus , & hsec accidunt. Lac przegnantis im- iniflum palms2 manus prius mundae , quam. jftringas palmis ambabus , 8c tunc aperi &: vide \ illius di:^ofitionem. Nam 11 fuerit in flibftan- tia fpiiTum 8c non aquaticum , fignum efl. ma- fculi. Si vero fuerit aquaticum, 8c non bene! tenax tunc eft fignumfceminse. Aliusmodus, mulgeatur lac fuper fpeculum 8c ibi permitta- tur iiccari adibiem, quod li iiccatum fuerit in^ modum per fe , verifimiliter efl iignum mafcu- ■ li. Et ii fuerit extenfum ex latere iiccatum , , lignum eil foeminse. In chiromantia eit illudj experimentum , fac tibi oilendere unam ma- num a gravida quam volueris, &. tuncconii--- dera manum 8c ejus monitrum, quae ii fueritvt dextra , eil iignum maris , 8c iiniilra , eil iignumj fg^melise conceptse. . a Be Secretis Natfir^.' 24^ ^mmodo cogmfcatur , quot filios umqH£qHs mulier debet habere njifo primo parta. G A p. XIX. I^TT qnilibet fciat , quot filios unaqaseque mulier debeat habere vifo primo par- tu, dicimus, quod li infans exierit deventre matris fu^ , ac ceciderit deorfum , levatuf» que fiierit de loco per obftetricem , afpiciendi lunt nodi illius umbilici , qui irrogatur ma- trici, & quotquot tuerint , tot filios potcfi: ad- huc habere 8c portare , propter quid^ non am- plius Sed Ci nullus fuerit , culpa erit fua 5c non viri , ii deinceps non generabit. Sciendum ^ quod ii mulier nuUum nodum habuerit , in ie nullum filium poteft generare , dato quod omnia bene faciat & quse funt neceiTaria ad concipiendum. Et omni vice mulier perdit nodum unum , qui incidit quoties parturit radicem.Qu.3er0 quot mafculos fit quseque mulier conceptura primo fiho hoc modo nato , quia quot coronas capillorum habe- bit , vel habuerit in rapite quadam fimilitu- dine , tot mafculos eit paritura. In fecundo vero partu una corona fignificat unum par- tum mafcukim , nullum autem fo^mineum ^ vel neminem alterius generis. Signum g^mi- norum efl iftud in una gravida , quoniam fi ambo fuerint mafculi , ambse mammae crc» feunt aequaliter , 8c mulier efl macra plari- jniim j 8c bene colorata. Et fl unus efl ma- h f fculus 250 Mkhaelis Scoti LiheHm , fculiTSj Scalteraeftfoemina, dextramammiHa eft: dara, £c miilier infacieilJiuspajtiscilma- cra Sc colorata , 8c in altera parte eft epiiiguata aliqiiantulam 6c pallida , vel panicolata , ven- ter multum tamefcit, &: indextrolaterciem- per fit niotus, & fortis, in liniliro verorarus & debilis.. Sigva, qmniodo cdgmfcatur in gravida , fiem- bryo ejl fa?nis ■, 'vel infirmm , 'vi^urus fatis » 1)61 moritjtrus cito , tara in ventre matricis quam extra. C A p. XX. C Tgna fanitatis & infirmitatis embryenis lunt multa, de quibus volumus hic aliqua denctare. Verbi gratia,. dum cognitum eir, cujus generisfitembryo, ficdicimus, quodii mammilla lignificans embryonem prius fue- rit plena 8c dura convenienter , 5c poftea ef- ficiatur mollis , embryo eft infirmus : 11 vero nimis fuerit mollificata Sc prius erat multum extenfa &. plena : mulierque doloribus tor- mentctur : embryo penitus rnonetur ante partum vel in partu, juxta convenientiam s- tafis conceptae >, & e convcrfo. Exitus lactis a mammilla prsegnantis eft fignum brevis vit3^ i:\ embryone > &: tunc patitarKrgritudinem. Si vero cum pr^gnatur , eft bene iana , & gra-, vidatione fiia moratur, 6c mammiil^ nonre-, franguntur a virtuteluiaugmenti , Scduricie, nec lac diffundatabfqueviolentia j fignumeft: Iknitatis Sc vite embryonis. Per contrarium deru- DiSecretisNatura. 251 Jefuper fluxus menftrui vel fanguinis in gra- vida, efTfio^urainfirmitatisembryonis, potus aquse frigidje. Similiter gravida ii nimis gra- viter fui, & pavida efKciatur, & diffidat, eft fignum aegritudinis in embryone , cc parvis vi- t9c , five non : huic fermoni addimus ifi:am dodtrinam, quod gracilitas mammillarum in niuliere iignificat paucitatem laftis. Scd ta]'e fconumefl, ccpingue, utpatetin la^ieovisre- fped-u illius capriTs, velfrudLUs, itemicaleou- triafcuie. Lac ctiam dextrge mamm^ melius elt illo finiflr:^. Nato infante , ii viiitetur a pcr- fona ii2;num Salomonis habente> antenonura •—1 . .... diem pucr moritur aut pcnitus i"n brevi. Si etiam pnegnans fuper tranieat iignum Salo- monis, abortitur cito. Et fi plus nafcatur fu- per aliquam m.ammillarum embryo infirma- tur, 8c forte ipfamalier. Si mammilla laclan- tis in ore infantis mulrum teneatur, eidentes: cito nafcuntur, & fine doiore. Et ii gingiva- rum inflationes funt, lac mulieris nigroe, 3c brimse, Sc macrje, quam craiSe eilmcliusiri.- fanti ad eum nutriendiim, [Ve mimalibus ingenere ^ injjpecie,: e A p. XXI. 'r\ Ifferentia animalium tam in genercj. quam in fpecie muJtiplex eil : fcilicet natura „ proprietate , nutrimento- ciborum ac difBmilitudine fui membraliter , 5c quod fic implicant ad muka & ad diverfa. Unde fciendum ell , quod animaliuai bipcdura, L 6 ^iia=r a 5 2. Michaelis Scoti Libellus -, . quadrnpedum 8c deinccps, quaedam nafcim-- tur femel, ut homo & bos: QuEedam autem bis , ut gallus 5c columbus : fcilicet primo ovum, pollea pullus, qusedam ter, ut papi- lio, quia primo generat, Scerucafacit ovum in folliculum , 8c ex illo nafcitur vermis , qui converfus in papilionem rumpit folliculum Sc volat. Item nafcuntur parva 8c ftant par- va, 8c efficiuntur magna, ut canis, felis, ar gnus , porcus , homo , bos : qusedam efficiun- • tur maximaj ut clephas. Item qusedam funt domeftica , 8c qusedam mediocria , inter utra- que. Sciendum eflj quod aliquafunt, quseci-- to domefticantur , 8c qu^dam tarde 8c diffi- ■ culter. Qu32 nafcuntur domeftica , funt ho- mines , canes , 8c oves. Quse vero filvatica s , flria, , funt pulli , caprae , 8c partim flve-- funt - plures, lepores & cancri. Quse vero , nafcuntur partim domeftiea , 8cc. Itemanima-- lium qusedam continent unam naturam 8c complexipnem fui , iit homo 8c bos. Qu^- dam efficiuntur monftruofa propter diverli- tatem complexionis naturse, ut minotauruss,, kippocentaurus, lamina 8c firena: Item a- nimalium quaedam morantur iimpliciter in u- no elemento, ut falamander in igne, talpa ititerra, cameleon in aerc, halec in aquis. Qujedam vcro morantur commixte inter cse- tera elementa , ut ■ formicae alatae , . lacertse. & aves. Item animalium qusedam generan- tu r per coitum , ut homo , bos , equus , quae» dam finccoitUs.fedex folacorruptione ele» De Secretis Natur^e. 2-5 5 mentorum , ut fcorpio , anguilla & rana , qusc- daminovo, ut gallus & pavo, 8c majorpars pifcium. Sciendum eft, quod fecundum lig- nificationem animalium ab elementis, omne animal illis utitur, 8c requirit in Hio nutri- mento, unde quia pifces plus funt ex aqna , quam de cseteris elementis , vivunt in ea 8c eam appetunt, aves de aere, homo te terra, bic. Sciendum eft, quod quanto plus avis eft vo- latrix 8c eft majoris volatus in altum , tanto plus eft in aerc 8c propinquansaquseexaqua, ut patet de aquila, falcone, groto, 8c de conchili. Et li animal aliqua occafione ccftet e nutrimento fui elemcnti, cito mutatur in ftatum pejorem, 8c ^egrotat. Item anima- lium quaedam funt mollis fubftantiae , 8c quae- dam dur^: quaedam longae, qusedam brcvis» qusedam groflse, quaedam fubtilis, qusedam latse, quaedam ftritfiae. Quxdam parum vi- vunt, qugedam multum vivunt, quaedam fa- Gile moriuntur , 8c qusedam difficilci Item a- nimalium quaedam habent corium cum pilo 3 .utequus, quaedam lanam , 8c partimpilum , ut aftnus , 8c quidam piices. QuGedam ha- bent peUem fine pilo, 8c finelana, utvermis terreftris. . Quaedam habent pilos 8c capillosj ut homo tantum. Quaedam habent ietas 8c pilos , ut porcus. Quaedam fpinas , ut chius ^ 8c porcus ipinofus. Itcm avium quaedam ha- .bent in • pelle pennam 3, qugedam fquamam j quacdam fpinam , qu^edam groftam &; afperama ,^u3edam fubtilem 8c mollem. Item ojnnium L: 7 ani°; 2 5^4 Michaelis Scoti LiheUus ^ animaliiim qu^dam habent labia, ex qiiibui dicitur os; quaedam non labia, fed aliquid roco cris , 2<: tunc dicitur mufcum vel grun- num , vel roflrum, vel fiflula. Et fic quae- dam habent os, uthomc: qusedam mufcum , ut canis, qusedam roilrum , ut aquila, qux- dam foramen, ut elephas. Item animalium quaedara habent dentes in ore, ut nomo, &c canis, quacdam icripturam , & non dentes , ut anfer. Item animalium, qusedam' habent in capite cornua: quaedam nares, qii:?jdam bafir fas. Item animalium quxdam habent duos pedes, qusedam quatuor , qusedam fex ,qu9edam o6l'o, 8cc. Iterh animalium qus^dam vadunt, Scnonvolant, quxdam volant, & nonvadiint,, 8c qusedam quandoque vadunt & quandoque volant. Itcm animalium quardam longum, , quaedam brevc, qu^dam habent roftrum fub- •! tile, qusedam grofilmi , qnsedam reftum , qu?e- dam tortum , qusedam latum , quxdam frri- d:um, quaedam acutum , quGedam fummum. > item animalium qwsedam habcnt incoriofivc pelle multam fuperfluitatcm , Sc qusedam pau- cam, utpili, lanae, pJumse, fpinse , mucilagi- nes, 8c fquamse. Item qusedam habent cri- ftam : ut gallus , & qusedam galeam , ut upupse-, alauduk 8c pavo. Item omnium habentium , cp.udam, quscdam habent brevem, qusedam longam pilorum vel fetse , velcarnis, velpen- nae. Hpmo 8c fimia carcntes cauda loco-ejus iiabent mufculos in cruribus. Qusedam verb ' liabcnt caudam &; habent pulpas carnis ele- ▼aras De Secretis Katura. 2 5 f vatas m cruribus. In animalibus crefamt cor" nua , ungulse , pili , lanac , iera , capillus , penna , fquamina,pinguedo, medulla, 8c fpina. Ttem animalium qusedam vivunt in focietsteliben- terfui generis: ut apes, grues,cohimbi, for- mics, aves, Scc. Qusedam verofolitari^, ut fcorpio, 8c aranea. Ttem animalium q^isdtim funt multi cortus , ut vir , avis , perdix , colum- bus, gallus, paiTer, 8c mufca. Qiissdam vero pauci coitus , ut mulier , ovis , catta , turtur , ve- fpa. Ttem animalium quxdam fjnt multicla- moris , ut homo , canis , porcus , columbus , va- na, paffer, 8cc. Quxdam veropauci , u^grues, lepus , mulus , &c. Ttem animalium qusedam naturalitcr fint pacifica;- ut oves, formicx, agni,8c hirundines. Qusedam vero bellicofa, Vitgrues, ciccnix, galH , hsedi, 8cc. Item ani- maiium quGedam recipiunt doclrinara bonor- Mim morum cito , ut homo , canis , fmiia , 8cc. qujcdam tarde , utbos, equus, qu^damnun- quara utferpens, rana, mufca, 8cc. Quaedam fuat paciiica Sc timida , ut ovis , 8c cerva , quse- dam {implicia,. ut alinus, qusedam fapien- tia , ut equus 8c canfs , qusedam aftuta , ut dra- co & ferpens, qusedam fraudulofa in malo, utvulpes, lupus, 8c fcorpio, qusedam fortia 8c audacia, ut Leo: urfus, draco , canis Hgo- fius, 8c quaedara ingeniofa, uthomoSclimia, qugedam verecundiaj ut anfer , 8c homo : quse- dara inverecundia , ut rana , mufca, afinus, por- cu3 8c qu^dam velocia , utLeo, lepus 8ccefi- vusj qujedaiii veropigi-a, utafinus &; porcus. 25 ^ MichaelisScoH LiheHus, DivtfiQ capitnli de ammalibw. C A p. XXII. /!^ Mne animal habens pulmonem habet- vocem , & e converib. Omneanimalha- bens fanguinem habet cor 8c hepar , Sc e con- verfb. Omne animal carens fanguine eft par-- vi corporis, valde timidum&debile, utmuf- ca, vibio , cancer , & aranea , ec e convcrfo , ut patetdeviro, bove, leone,8cc. Omneanimal carens fanguine eft pauci cibi, 8c e converfb : Omneanimal longQrum crurium eftlongi col- li:: ut funt grues,Ciconi3e,cochaIes,8c e converib: gallinoe, palTeres, columbi, 8cc. Omne ani- jnal non ladlans non mingit , utanfer, colum- ba, gallina, 8c e converfb, ut homo, bos,o- visjScc. Omne animal carens pulmone caret gula, 8c C0II05 ut pifcis, cancer, graneus,ci=- mex , 8cc. Omne animal carens pedibus , ca- retgula: utpifcis, ferpens , ruxa , lumbricus , 8c vermis terreftris. Omnc animal ovans ca- ret vefica , ut gallina , pavo , 8cc. OmiUe animal generanshabetveiicam, uthomo, porcus, 8c e converfo, ut rana, 8c mufca. Omneovum longum 8c acutum inpuncflaredditgcnusma- fculinum, 8c e €onverfo,utrotundum. Omne ovum duorum vitellorum eft duorum puUo-^ rum. Omne animal fepefpargens femen fuum cito canefcit : fi diu vi vit, cito moritur frequen - ti turbatione afflidus , ac citius moritur non ^rgens, ut patet de viro refpedu fceminae. Qjnncj De SecretisNatur^, 2 5^7 Omnc animal quanto plus cft calidae naturae, tanto magis crefcit longitudine 8c craffitudi- ne, ac etiam eft fortius 8c audacius,utpatetde viro rerpedlu mulieris. Omne animal multum calid^ naturse grolTam vocem habet, utpatet- de viro refpeflu mulieris. Omne animal ha- bens umbilicum cibatur per illum donec eft iii ventre matris fiiae , non peros. Omneani- mal pingue eH: inceffu tardius macilento , 8c eft groxlioris intelle£tus in omni, ut patet in viro pacato, 8c porco bene pingui,, rcfpeftu macilentorum. Omne animal elt: calidius in dextro latere ,., quam in fiuiflro : 8c ad comc- dendum plus delicatius, plus etiam eftincar- e- , Sc minus in adipe. Omne ovum longum eft caliditis ac delicatius rotundd , caufaeft, quia-. mafculum. Omne animal foemininum nimis erafTum non poteil concipere : caufa eil pro- ter frigiditatem matrfcis 8c fui claufurams., cum fit parum aperta propter adipem. Om- ne animal fGemininum habens matricem fuf=> focatam , vel cadentem extra , non potefi: con- cipere, Omne animal nimis fanguineum ci- tp - ex facili putrefcit prope oifa, 8c apofte-- matiir vel infirmamr. Omne animal be- ne groffum paucum habet fanguinem 8c- Gurabilem, 8c libenter bibit 8c fatis , ut pa- tet de porco. Omne animal habens fangui- nem habet cerebrum 8c nervum , 8c e conver- fo. Omne animal volatile habens unguescur- vos Sc roflrum vivit de rapina : coxas habet pulpofas '• 8c pettus groffum . ae fqrte. Omnes . pifces 1^^ Mic^^elf-sScotiLihrmi pifceis corticales ovant praeter anguilJaTn Sc ranam. Omne animal habcns pellem grofiam , pilos habet grolTos, Sc alperos, 6c fquamas, fi eftpifcis, prscter anguillam 8c tineam, qusc loco fquamarum habent exuviam 8c mucil- liagines: -utpatetdeporco, cane 8c bove, &c. refpe^ru fclis^ &c, Omne animal ovans pa- rum dormit: &curtos tacit fomnos. Omne animal habens plus quatuor pedibus, carct ^ farguine: ut patetin cancro aquae dulcis, 6c faliae, qui habet decem , fcd loco fanguinis ^ habet alium hum.orem : ut patet in ape, mu- fca aranca , 5-:c. Omne animal rugofum carrt fanguine & cito moritur , habet pennas £c fquamas vel aliud loco prjcdi^lcmm : ut toro Kiica alata Omne anima! habens mammil- las eas habet fub ventre velpropecoxas, pne- ter mulierem quse habet eas in pe licet dicatur de fimiis , fed aifimilatur compara- tione natur^e in aliquibus , ut in mcnflruo- fis : in quibus non contradico , imo pofll- bile eft per artem 8c pcr naturam ut fiat hip- pocentaurus 8c minotaurus JJnde ncmo po- tell; phyiiognomicarc ger iigna communia five iigna propria tantum j quae licet omncs po Tent homines , tamen non omnia habcnt in Cc. Quis enim dubitat dc fignis communi- bus, 8c ea quae quis nonnovit, 5cideohomi- ni iapienti non convenit quod caram aliquo dicat aliquod iignum. de communibus , ut vidcfns hominsm fortem ex cxperieatia , di- cat ille eil fortis ut Leo , bene quidemfcitur quod ille efl: fortis ut Lco , 8cc. Oportct enim . nos determinare fipieater omnia 8c iingula i.\-; proprie dant fcicatiim phylionomicandi , ' -. ut 2^4 Michaktis Scofi Lihelius •, ut ex hac fcientia qmfque eam fcientiam , ut dicemus aperte in fequentibus, valeat inter gentes, omnem rcverentiam 8c honorem tamse cum proficuo adipifci, lingula enim illorum qu2e dant phyfioncmiam in homimibus funt ca, quae ineisexmotibuscorporis , fcilicetex forma vel figura, a fimilitudine cujullibct membri, etiam ex colore, in ejus levitate 8c gravitate incefllis , flatu 8c voce , 8cc. Scien- dum efl: igitur quod membxorum corporis hominis, ad quae proprie pertinet fcientia phjfionomise, aliud eft fimplex, utlingua, hepar. Aliud vero compofitum , ut pes 8c ma- nus. Quomodo autem hxc omnia fint 8c ha- beantur in unoquoque hominum , cui tradi- mus praenominatam fcientiam , 8c non alte- rius animalis per ordinem capitulorum fub fuis rubricis, velut nobis videbitur, ficut 8c quibufdam aliis vifum fuerit , ut Hippocrati , Galeno, Alminfi^ri fuflicienter dicimus. Sed antequam veniamus.ad totam intentionem noftri fermonis ex prserogativa dicimus, quod valde cavendum efl in omni tempore ab obviatione 8c focietate hominis infortuna- ti , opus naturse fupcrioris , ut ob homine , cui diminutum fit aliquod membrum , ut oculus , manus, 8cc. Caufa eft, quia quilibet talium eft fadlus infelix 8cfuainfeIicitateobftatfelici. Et hoc praeftat in multis nocumentum , quod eft occultum homini ignaro , cum ipfe non poflit perpendere de hoc, nifi per viamhujus iodTinx , vel per experientiam fui mali. Nam <)mnis DeSeer^isNatura, i4$ omnis homo fe melius poteft curtodire a fuo publico inimico jam fad:a offenfa , quam ab homine infortunato. Caufa ell , quia nocu- mentum in fortuna eftoccultura, inimicive- ro pubiicum. Et eil: fcicndum , quod non dt creatura tam bonx complexionis , quse fi membro diminuatur, quod non mutet ftatum fuum aut in pejus folito vel multoin melius, quod raro contingit , fi diu vivit. Undc di- dn.im eft , Cavete aftgnatis. Et alibi , in homine ftgnatQ m aliqtio membronon cmfidas. Signa com^lexionU ratiom coloris in facie. C A p, XXV. r^ Olor albus in facie , vel fufcus intermix- tus quafi albedine & glaucedine, five co- lor gipfeus & plumbeus naturaliter {ignificat frigidam complexionem. Color rubeus 8c rufiiis in facie compofitus albedine cum mul- tis lentiginibus Cgnificat calidam complexio- nem. Color albus in facie cum mollibusmo- tibus , ac intermixta rubicunditate fignificat temperatam complcxionem. Colcr in pelle ividus 8c etiam in unguibus fignificat malam frigidam complexionem. M Signa z66 Miehaeiis SaM Lihellus , S/g7:a corn^lexionis ratione coloris in corpore. C A p. XXVI. A^Orpus in pelle album 2c ficcum in carne habcns aliquod vel raultum rubei colojris ei locis con^ruis, lignificat dominium chole- Yx. rubese. Corpus in carne craffum 5c in pel- le album 8c convenienter coloratum lignihcat dominium fanguinis. Corpus in colore bru- num &: in carne crafrum , cum aliquantulo co- loris rubei fignificat dominium fanguiniscum melancholia. Corpus gracile five macilentum •ligriificat dominium cholerae rubese. Corpus mediocre , fcilicet inter macrum & crafllim , 8c inter album Sc brunum , fignificat dominium fanguinis -cum phlegmate Sc aliquantulum melancholiae. Corpus quod t^diVL fentitur valde calidum , fignificat complexionem cali- dam. Corpus quod fentitur frigidum magis qu^m calidum , iignificat complexionem fri- gidam. Corpus quod ta6i:u fentitur afperum , iignificat ficcam complexionem. Corpus quod taftu fcntitur molle, fignificat comple- xionem humidam. Corpus quod fizpe fudat, fignificat irigidam complcxionem. Corpus leve 6c fubtile inceflu fignificat bonam com- plexionem. Corpus grave ac pigrum inceflli iTgnificat malam complexionem. Signa De Secretis NatHTie. z6y Signa corporis calida cetnplexionls. C A p. XXVII. /^ Orpora naturaliter calida cito crcfcunt 8c bene , ut patet in infantibus, ac impin- guantur vcl deliccantur , vena: ncc apparent libi per loca, anlielitus eiseftmanifeflus, voxfir- nva , fortis 8c groffa. In coitu funt fortia &; co- rum appetitiva. Benecomedurjt , & digerunt ac geflant, multis abundant capillis, &pilisper loca , c]ui partim funt grofTi , Sc ericii , quod contingit a multo calore cordis , ut patet in Iccne, gallo, Scc. Signa coYporis frigida co7nplexioKis. C A p. XXVIII. /^ Orpora «aturafrigida, tarde crcfcunt , pa- ^ rum impinguantur. Ven:s app,arent libi manifeflae , & magnse , anhelitus eis parvus vel quafi abfconditus. Vox in auditu fubtilis vel acuta : in coitu funt dcbilia & raro eorum appctitiva, parumcomedunt, maledigerunr, Bc geflant , in pelle funt albo five rofeo colore. Capilli eorum fimt extenfi & longi, fivefint nigri fivealbi, &funtfubtiles: faciletiment, 8c expavefcunt , 8c ad laborandum funt dc- biJia. M i Signa 268 MichaeUs Scoti LiheUus 9 Sig7m CQYpris humida. comj^lexionis. C A p. XXIX. r^ Orpora naturaliter humida in carnc funt mollia 8c levia, eorum jund-urse fuht oc- cultae , 5c paucse fortitudinis. Unde parum poffunt durare Jaborem, timida funt&pavida quafiabomni, male dormiunt. S^epemoven- tur ad luxuriam , nuda funt pilis. Eorum oculi femper lachrymant. Pili 8c capilli corum funt extenli oc fubtiles, 8c boni ingenii addifcen- dum. . Signa cerporis ficca c^mplexionii. C A p. XXX. r^ Orpora naturaliter ficca, in ta6lu fentiun- tur afpera, in carne funtmacra, inlabore fortia 8c durabilia , libenter 8c convenienter comedunt , junfturse membrorum fibi fiint manifeftae. Capiili 8c pilifuntgroifi, afperiSc mfpi. Signa corporis Umperati ^ fani. C A p. XXXI. /^ Orpora temperata 8c fana bene comedunt 8c bibunt juxta conv^nientiam fui , dige- runt , 8c difponunt rcs 8c fapiunt bene , 8c fame- fcunt in horis convenientibus , gaudent cum ^udentibus , bene dormiunt fuos fbmnos, levia fentiunt 8c vadunt leviter, cito fudant, xaro vel nun^ua^ fternutant , mediocritet impingiiantur, iii facie funt colorata , in tadla funt calida, in eis quinquevigentfenfuscon- venienter juxta convenientiam setatis, corpo- ris&oris. Sipja coYporis dij?emperati (^ male favi^ C A p. XXXII. r^ Orpora diftemperata , 8c male fana in omni flmt dilTmiilia corporibus temperatis 5c bene fanis. Unde malc comedunt 6c non cu- rant bibere, male digerunt, 8c difponunt res fuas, non bene fapiunt in horis convenienti- bus, non fe plenetribuuntgaudentibus, imo quafi triftificantur 8c manent triftes , male dor* miunt fuos fbmnos , graves le fentiunt&gra- viter vadunt 8c raro fudant vel non fudant . o- fcitant fsepe vcl fternutant , brachia extendunts, facie flint pallida vel nimis colarata > quin- que fenfus male vigent , non poiTunt diu fuifer* re laborem , cito rerum obiivifcuntur , multuoi fputant , in naribus abundant fuperfluitatibus , quafi ad omnia funt pigra, quandoque pedes 8c manusSc oculi lachrymantur. ^igna complexionls cerebrr. C A p. XXXIII. pAn^um caput naturaliter habet parvum cerebrum , 8c multitudo capilJorum eft maxima defenfio capitis. Unde de compl^xior ne cerebri ita dicimus. Si cerebrum fuerit calidae complexionis ♦ homo ipfum habens in tactu fentit multum M 3 abua- 270 Michaeiis Se$tt LiheUm , abundans , Sc hi multum funt grofifi , oculi ej us longe vident , Sc videndo dircernit , pervigil eil fenfus,celer argunaento , color capillorum diu durat, raro abundat fuperfluitatibus in nafo , vix ei oculi lachrymantur , efl: & homo magme vigilise , cupidus quafi omniitm pulchrorum 8c corde tendit ad nobilia. Si cerebrum fuerit humidse complexionis , iiomo ipfum habens in taftu fentitur moUis &: lafcivus, & capillis abundat fubtilibus, Se ei cito color tranfinutatur, 8t eft etiamluxu- riofus, fsepe fibi laehrymant oculi, & forte aliter infirmatur utfanguine, 8cc. vivitbrevi- tcr, in nafbciabundatmultafuperfluitas, vox ei fonat aliquantulum impedita, caput fxpc dolet, ia perfbna eft debilis, exfacilieftpavi'- dus, tenerieftingenii, pluseftcondolensaltt- fius mali , 8c pius fimplex quam fapiens , 8c yani propofiti. Si cerebrum fuerit frigids complexionis, homo ipfum habcnseftfkpepiger,, tardiintel- Ie6i:us , tam capacitatis , grofli ingenli , ejus ea- pillifuntlevesSc extenfi, tarde crefcunt , 8cin colore fuut albi vclquafi plumbd. Ejus oculi raro moventar , 8c breviter videt , magnusvi- gilator de nofte, ftabilis pi*opafiti, in labore tenax Sc largus loci ratione, in ta6tu fentitur frigidus 8c moUis, Sc eft fubtilis ingemi, ali- quaatulum ad difcendum fagax. Si cerebrum fuerit ficc;^ complexionis , ho- mo ipfum habens capilli ejus tarde 8c tcmpe- f^ve crefcuijt , unde in longum non cito cre- icunt , DeSecretisNatura, 271 fcunt , at breves morantur & rari Tunt in cute ac grofli in fubfiantia, & pluscurtiquam ex- tenli , cito in canitiem convertuntur &: de fa- cili cadunt de capite, utfrondesdearboribus, oculi longevident, &: eilhomotemperatiin- ccfTus & motus, in nafo non multura abun- dant fuperiiuitates niii fit cxigendi caufa, ca- put faepe dolet , homo efi duri ingenii , v anus , •&: make capacitatis. Si ccrebrum fuerit calidae ^ Ciccs. comple- xionis , capilli nal^cuntur fiavi , forres £c curti : vel nigri , velcrifpi : homo efl multumluxu- riofus 8c ideo cito canefcit , parum dormitno- (Su, eftmagniingenii Sc repentini intelledlus, apprehenfionis, levis in eundo 8c faliendo , vi-= det procuI,8ceft vanus inagendisraceieltra- ro fuperfluitas in nafo. Si cerebrum fuerit frigid^ 5c humidse com- plexionis, homo libenter dormit, quamvis male dormiat ,hebes eii in fad:is,fs:peaj;gra- vatur paifionibus rheumatids, &: principalr- ter in capite , £c in oculis : frequenter abuadaf fuperfluicatibus ia naf©, param eomc-ilii ^.: bii)iL ^ignacm7plexio?Us corti'n C A p. XXXIV. /^Ordis complej^io fl fucrit calida, pulfis efl: velox, pe6lus aliquantulum eft pilo- fum , ultra setatem adoleicentise , incarneeil cftlidus, eil boni appctitus , infattisaudax , in M 4 verbis» 271 Michmlis Scoti LiheUm , verbisafper, in dando tenax , obftinatus, fu- perbus, iracundus, luxuriofus. Si cor fuerit frigidae^complexiams , pulfus eft ei tardus , pe- «^us nudum a pilis , ta6lus carnis frigidus , duri appetitus, dcbilis fortitudinis , anhelitus ar- <^us, vox fubtilis & debilis quafi piger in fa- «^is, in verbis non bene placidus, levitcr pa- vidus, nonbenecomedit, 5c raro luxuriatur, niii fit per accidens. Si cor fuerit humidje complexionis, homo abundat capillis maltis, qni fiunt longi cito 8c extenii , in calore albi , velblandi, multis abundat pilis, cxcepto in peilore, in taftucarnismollis, Sc cftincolo- re albus vel fafcas Sc aliquantalum efi: pin- gi-iis , multum timidas , pavidus , hebes, 8c de- Hlis in laborando. Si cor fuerit ficcae comple- xionis , .pulfus eil ei durus , corpus totum eft mufculofum , in carne macrum , vense funt manifeft^, pili funt grofii 5c breves per loca, aliquanculum afpera 8c groflTa. Si cor fuerit calidoe 8c ficcae complexionis , pulfus eft ve- lox, durusScfortis, pe£lus aliquantulum pilo- fum pilis tortis, anhelitus magnus , totus in carne calidus, cito movetur adiram, iracun- dus manet , 5c obllinajtus. Si cor fuerit frigi- dGecompIexionis, pulfus eft tardus , 8c debilis, pe6i:as nudum a pilis, anhelitus parvusSctar- dus , taftus in carne mollis , Sc frigidus , non fa.- cile irafcitur , 8c cito iram remittit. 5i- De Secretis Natur^. = 275 Signa complexionis hepatis, C A p. XXXV. T jEpatis complexio fi fuerit calida, cogno- fcitur ex amplitudine venarum cc ficcita- te, urinaejus eft multumtindra, & comeftio calidi cibi nocet ei , quiaipfurainflammat, 8c etiam abundat in eo humor cholericus , mul- titudo pilorum fub hypochondriis. Si hepar fuerit frigidae complexionis , vense apparent ar^iae, coxa femper erit tcnera , Scinmultitu- dine homo eftdebilis, multo phlegmate abun- dat, utfputo, & mucilagineinnaib, urinaeft alba, vel quafi egeftio , ideft, faepe abundat ventoiitate, 8c multum deficiunt fibipilifub hypochondriis. Si hepar fuerit humidse com- plexionis , ejus ianguis eft turbidus , corpus eft pingue, vcnter fit facile confiatus , caroienti- tur mollis, in facie eft pallidus. Si heparfue- rit iiccse complexionis , pauco abundat fangui- ne, totum corpus manet macrum , ventergra- cilis, infacieeftpaucuscolor. Signa co7npIexio7tis pulmQnis. c A r. xxxyi. "pUImonis complexio ii fuerit calida, vox ^ eft grofla, anhelitus magnus, pe6tusam- plum 5c groifum . Si pulmo f uerit frigidse conv- plexionis, vox eft fubtilis , anhelitus parvus,' peitus ftri(i^um 6c fubtile. Si pulmo fuerife M j* ' ficc3e 274 ASchaetisScotiLileSusy ficcx compexionis , vox eft clara, osficcum, 6c pauca faliva. Si pulmo fuerit huraidse complexionis , vox cft clara, undehomohoc habens eft naturaliter fortis , plenus faliva 8c raro bibit. Signa comp lexionis ^omachi. C A p. XXXVII. cTomachi complexio (i fuerit calida, Aigt- ftio cft fortis, appetitus magnus, fatpe fa- mefcit &j frequenter , Sc ei dolct caput , oculi patiuntur , cito iraicitur 8c cito ab ira reverti- tur. Si ftomachus fuerit frigid^ complexionis , digeftio eft debilis, parrus appetitus, rarp fa- mefcit 5c iitit , capite 8c oculis fanus eft, Sifto- raachus fuerit hatnidae complexionis , raro ii- tit , {puto abundat , in nafb multa fuperfluitas , naufea, vomitus & vertigo fibi eveniunt. Si ftomachus fuerit ficcse complexionis , fsepefi- tit , lingua afpera , coxa ficca cum pruritu vcl debili exitu, gula afpera, 8c cibi afperitatcni inglutiantur. Signa comfkxionis teJiiculorurK. c A p. xxxvni. 'yEfticdorum complexio fi fuerit calida , part cs propiatjuae veftinntur pilis nigri* Sc ei'iciis, virgavirtuofeerigitur, fpermaexit in fubl1;antia multumgrofia Scviieofa, Sccito exit cum fricatione coitus , etiam ante comple- men- VeSecretisNatm^: zy^ mcntum: a&tatis contingit grande dericierium coitus, unde fuper virga manifefta; apparent vense, nervi eorun^ Tunt fortes & peHis grolla. Sj tefticuH fuerini frigidag? complexionis par- tesvlcin^e^funt multumnud-^ipilis-, & illiqui ibi funt , extenfi funt , virga raro erigitur 8c de- bile fpermaexit , Iic|uidum & tardc, venss-ipfo- rum funtoccultoe, nervi debiles , pellisfubtilis 8c' moilis. Si telliculi fuerint humidx^ coni- ■plexionis multum fpermate abiindant, & eji- ciunt in coTtufemenaqueum Sc albumutlac, & bene utile. ad concipiendum , tard.mt mul- tum femen ejicere, pelHs eft mulrumnuda^ pilis & fubtilis. Si teiliculi fuerint humidx complexionis , fperma in cis generatur pau- cum , tamen illud e-fl fpiffum Sv viicofum , Sc u- tile ad concipiendum , virga dobilisextenditui^, pili eorum^ funt breves & ericii , aiperi & grof- fi, pellis vero groffa magisquam fubtiiis. Si tefticuli fuerint calid^ & humidaccomplexio- His virga potentererigitur , oc ei-edlamanct vi- riliter, & eriammovcturadcoitum, St mul- tum feminis-emittit. Si tclliculi fuerint frigi- dae 8c liccae complexionis , virga tardeei-igitur 6t- cito perdit virtutem^ parum feminisemit- tit 8c quandoque non poteft exire coitucom- pieto. De 7ioUtia ^artlwm ccrporis m ctnrii- a^iimali C A p. XXXIX. r^ Or omnibus aliis membris corporis. eil ca- " "^Udius^ natiuralitcr , 8t calore ip^ius totiuxi M 5 cor- ij^ MichaeUi Scoti Libellm l corpus vivificatur &; tenct calorem fn cseteris partibus fuis, ipflim recipit a fuperiori influ^ xione , quo fi corpus manet compaftum , unde a calore cordis cseterae partes corporis cale- fiunt , 8c fic poffimus dicere quod cor efl: fons innati caloris & origo , poftca hepar : Scpoftil- lud funt caeterse partes carnis&puppae. Cere^ brum eiL omnibus partibus corporis frigidius 8c humidius ad contrariumcaloriscordis. Un- - «ie unum contemperat aliud. Adeps natura- iiter efl: frigidior &: ficcior quadam humidita- te coagulata. Os naturaliter eft calidurn 8c ficcum, Medulla eii naturaliter calida 8c hu- mida. Omnis cartiiago , vena , nervus , Sc pan- niculus veternus eft frigidae , 8c ficcse naturas ; tamen eft minus quam os , cujus efi: tempe- rata , 8c proprie efl: illa quae eft in volis ma« nuum. Nervorum quoque complexio. multum; diverfificatur, quoniam qui a cerebro progre- diuntur , humidiorcs funt quam illi qui a nuca nafcuntur , cum in fua complexione vicinentur complexioni cutis , quse dicitur temperata. Glandulse funt frigidae 8c humidae, &c omnia membra qusegenerahtlac, utmammse, fper- ma, tefticuli, faliva, pulmo, Caro multura diverfificatur, eo quod fccundum complexio- ncm membri , efi: calidior 8c minus calida , ta- men omnes carnes recentes abfquc fale funt calidse 8c humidse , falitae vero calidse 8c ficcae , diverfificantur tamen fecundum locum partis animalis , Sc quantitatem falis. Caro medio- erk, i. macra 8v aafiTa eil temperata in Qmni DeSecreiisNatur^» . 277 qualitate, «nde fecundam vefitatem carobe- ne macra impinguat 8c crafTa macrat. Caro porci caftrati , ficedi , agni , vituli , gallinae, pul- lorum, capoiiis, 5cc. bona eil 8c laudabilis, eo quod facile digerit , 8c bonum generat fan.-' guinem. Caro volatilium facilior ed ad digc- rendum quam gradientium , 8c quicquid ex eis melius , funt lacerti , lingua , pes, os , 8c hepar. Omne frixum 8c aflatum calidum eft 8c {ic- cum, unde durum eftaddigerendum, Scper- fbnam reddit macram. Oleum eft humidum 8c calidum , ova forbilia funt £ana 8c ex eis me= lior eft vitellus albumine. Cafeus malus eft in cibo , tam dulcis quam falitus , tamen utilis eft 8c dulcis poft reliquos cibos: quiatuncaf^ fumptus facit digerere. Butyrum bonum eft 8c fanum. Lac plus malum eftquambonumg '8c in seftate meiius. Omne membrum anima- lis quanto plus cftnervoftim, tanto frigidioris eft natur^s , ut pes. Signa rephtionis malorum humorum. C A p. XL. _ ^ t) %)Ietio malorum humorum , qua fblet infirmitas generari , oftenditur per hsc figna, nimiarubedoinfacie, palliditas in pel- le 8c unguibus , freqaens extenfio brachip- rum, plurima ofcitatio , fputatio, gravisfomsp nus , plenitudo venarum , exitus fanguinis de nafo ex facili , fsepe gi-avitas capitis , ut dolor frontis > tinnitus aurium , lachrymatio 'M 7 oeuL- i 7 § MichmUs Sc&ti LtheJius , ocijlorum, & prurirusineis, timordeplano, inertia corpoTi«; ad eundum & laborandum . magnirudo pulfus , dilTolutio ventris , urina turbida, non voluntarius appetitus comeden- di , 8c debilitas in tota perfona. Signa nimn fangHinis . C A r. XLI. /^ Um fanguis nimis abundat, acciditpruri- tus quali ubique carnis , & principaliter in- brachiis, in facie abundat rubedo, continuo oris dulcedo fentitur , pneter folitum , fiunt veficulae in ore & kbiis quidam ardoresfen- tiuntur in ped:ore, quos carbunculos appelia- mus , quibils perfona perdit appetitum & fuum fomnum, urina rubea, aliquantulum fpilTa , corpus pinguefcit , cibi fip'unt bene in efu , un- de appetit , digerit & difponit. Sig'fia nimiee Cholera. C A p. XLIL r^ Um cholera nimis abundat , accidft in fa- cie color citrinus , amaritudo in ore , afpe- ritasingula, fitismulta, paueafaliva, linglia iicca 8c afpera, caput fsepedolet, QsliGCum, 6ebile, appetitustardus , vomituscitrinus, v<;l viridis cum multaarriferitudirie, cgeftio eritfic- ca , dura & pauca quafi adufta &' fbetulehita cum multo premitur labore , urinatenuis, ci- trina , ignea , 8c ciara , vi^'iia multa , dormitio pauca, caromacra, & cov inftabile. De Sefretis Natura. 1 79 Signa Phlegrnatis. C A p. XLIII. /^'^Um phlegma nimisabundat, in oreacci- dit multitudo falivse, id eH, fputus mul- tus, quififueritalbusSc-fluidus, ertbonus, ii vifcofus raalus , paucitas iitis , os madidum , gu- la molljs & lingua , raro bibit vel nunquam , ni- fi in prandio vel coena, urina exit alba , in eun- do piger , & in laborando debilis , fuperfluitates abundant in nafo, ocuIifuntgraves8c fbmno- lenti, fbmnusfitlongus: caroundiquefentitur mollis 8c lafciva , appetitus dcbilis , paucus , a- eerbus , digeflio tarda , in facic color albus line rubeo colore : egellio mollis 8c paucje frigidi- tatis , inaddifcendoeftgrofBccapacitatis, ocu- li fkpe lachymantur , &pr5efertimm3iie, pili dto crefcunt & ungues. Signa nimia melamhclia. . C A p. XLIV. z"'' Um melancholia nimisregnat, aodditar- dor ilomachi , multitudo appetitus canini , .color fufcus in facie , fanguis efl nigcr 8c fpif- fus, urinariigra, velaliquantulumniffa, ten- dens aliquantulum ad viriditatem vel pallidi- tatem, corpus in ta(9riifentiturfrigidum, he- Bes efV in labore, pedes frigidi funt , multum cor fufpicioflim , periona ex cogitatu triflis , fa- cile iracunda , tenax, amans flare in fblitudine, pauci efl cibi Sc potus. NotH- 1 8 o MichaeltsScoti LtheUm--, Notula do^rinalis, C A p. XLV. "VTAtura nihil facitfruftra, & inunoquoque femper facit quod mcliuseft, &. ideonul- la qualitas efl ociofa in comore. Sciendum eft , quod homo a nativitate lua ufquc ad femam deHccari non ccfTat, nafcens ut raoriatur. In calida regione funt homincsnaturabreves, in- pelle, utpatetde^thiopibus, vel rubei albe- dineintermixtaaliquantulum , Sc in carnefunt ficci, crifpi, capillos habent ut grofTbs , afpe- ros. Et in frigida regione nafcuntur homines longi , in pelle multum albi & blandi , nudi a pilis vel quafi in fuo effe funt extenfi albi , 8c blandi. Nota quod regio eH multiplejc in pro~ vincia 8c in matrice mulieris, quaefiutraque fuerit calida creatura generatur , &: generata manet nigra vel bruna , & fi fueritfrigida, ef- ficitur alba plus vel*Jiiinus fecuadum regionis complexionem. De notitia ni?ni£ ahimdantia himorum ferfomnia. C A E. XLVI. T^E judieio cogitationis fbmniorum ita di- cimus, quodeorumaliudeflvefum, aliud efl: falfum. Item fomniorum aliud fignificat de praeteritis, aliuddeprsefentibus, 8c aliuddefu- turis , 8c aliud fignificat nil nifi phantafiam . fet omnia iflaattenduntur effe a quibufHam pro- pter^t^tem, proptcr cibum Sv tempuspropter luna» DeSecretisNatura, 2S1 lunationis , quia aliter videt in fomniis puer, ?c aliter javenis, aliter&aliudfenex > 5c aliter 8c aliud mulier in quolibet fui ftatu. Item o- mnium atque digeftionem cibi fumpti vel nihil {ignificat, aut de prseteritis. Somnium in di- gef|,ione faria, fed nondum perfc(f^a iignificat de prxfentibus faftis, licet fiantcuminterval- lis. Somniiim poft completam digeftionem cibi afTumpti fignificat de futuris omnino. Unde cum quis dormiendo fomnfaverit ali- quid 8c in excitatione ibpinii fibi videtur ex- traneum 8c magnas fignificationi'? 8c cupitfci- re quid fignificat, confeflim furgat, 6c illud notet, aut nondormiatplusfuperlatus, fuper quod fomniavit, 8c tunc recordabitur in die, nifi muita fomnia viderit longadormitationfc. In die autem li aliquid illius ibmnii oblitus fit , fricet fibi caput retrorfum, ubi eit virtus me- moriae, 8c tunc cum pr^judicationis auxilio facile erit memor. Item fomniorum quxdam fignificant lucrum , qusedam damnum , quge- dam gaudinm , quasdam triftitiam , qusedam segritudinem , qusedam fanitatem , quaedam bellum , qusedam laborem , qusedam requiem, quxdam folummodo explicationem fomnii. Verbi gratia. Cum homo fbmniat in hora debita fui flatus avem capere , lucrum fignifi- cat , avem perdere , damnum fignificat , plora- re gaudium fignificat , ridere triiHtiam figriifi- cat , velle currere 8c non poffe , impedimentum fignifi^cat , 5c fic de cseteris. Somnia 282 Mkhaeks Scoti LiheSus , Somia ftgnificantia dominium fangtiijiii. C A p. XLVIL /^ Um fanguis rcgnat, hoino Ibmniat fe vi- dere rubeum colorem , utminium, cina- brum ,, tin^ftam fcarlatam , findoncm rubean: , vclviolaceam , morellam, rofam, mJgi^anatam , fanguinem , feftum facere , nuptias vel fponfa- lia , vel adeffe in talibus. Comedere cibum dul- cem 8c remfapidam, fentireventum, ponere ventofum in carne ,* aliquam videre carnem fanguinolentam , 6c hujufmodi fes rubeas aut rubicundo colore. SC7nnia fignificantia dominium choler^e rubea. c A p. xLvin. /^ Um cholera rubea regnat , homo fbmniat fe videre ignem ardentem , earbones vivos , prunas acccnfas, fcintillas, clibanum , forna- cem , cereum , fulgur , audiretonitrua , coelum rubeum , infiammatum lapidem , litem verbo- rum interaliquos , pugnam , percufllonem , ru- morcm , calorem , callum , lothonem , aut chal- cum , aurum , ramum , auripigmentum , capil- los blandos , amare , comedere. Somnia fgnificantia dominium phleg^natis. C A p. XLIX. A^Um phlegtaa regnat , homo fomniat fe vi- «lere pluviam , mare, flumen, fontem , aquam , De Seeretis Nam'£. 283 aquam , canalem , puteum , lacum ,navem eun- tcm , pifcem , rete , linum , abluere aliquid , ut manus , pannum , videre colorem album , ce- furam , calcem , cafeum , bombicem , cadere in aquam , fugulos ,Iachrymas, putum , fyrupum , aquam hauriri, lixivium natare , capillos , tegu- ias filare 5c hujuimodi limilia. Som7iia fignificantia dominium MehnchQlia. C A p. L. /^Um melancholia regnat, homofomniatfe videre colorem nigrum 8c fufcum , ut fu- mujn , tenebram , lepulturam ,infirmum hofpi- tale mortuorum , cadaver , timorem ,triftitiam , impotentiam , eile in carcere ligatum , vellcm eife flercoratam &. iimilia. Somniafignificantia cahditatem. C A p. LI. /^Onilat quando calida eil complexio, ho- mo fe videt niiifom.nii^ftuffare, balnearcs ad folem ilare, incedereper ignem,fe igni often- di, velferocalido, 8cfimilia. SQmnia fi:gmficantia frigiditatem.. C A p. LII. /^ Onfrat quando fi^igida eil: complexio, ho^ mo in fomniis videt fc eife in loco frigido , glaciem videre , tangere nivem , ferrum , prui- nam , plumbum , lapidcm , ex frigore tremere, cridallum, albumenovi, lac coagulatura , 8c fimilia. Semni^ 284 MichaelisScetiLihellm^ Somma fignijicantia humiditatem. C A p. LIII. /^ Onftat quando humida cft complexio , ho- mo videt in fomniisfe tangere rem mollem 5c levem, liveteneram, comedere panem rc- eentem , bibere brodium , mingere , aquam palpare. Somnia Jignijicantia ficcitatef». C A p. L IV. Y^ Onftat quando ficca eft complexio , ho- mo fomniat fe volare, in fefieriinfultus, aliquidlevitatiscapere, avemvolare, pennam, foliumarboris, vibrarefcolas, montem, tur- rim, exprimerealiquidveldiftillare, Schujui^ modi limilia. Somnia fignificantia refhtlomm hutnonm, Cap.lv. iUando repletio humorum efl in corpore> •homo fomniat fe gravari, ab aliquo , vel onerari per voluntatem aut violentiam , vellei ire nec pofle , aut fe levare nec ex debilitate va- lere. Somnia fignificantia malos humores. C A p. LVI. QUando in corpore funt mali humores 8c nimis regnant , homo videt in fbmniis fe ire per loca coenofa , foetida , menflruum , rem turbulentam, Scfimilia. DE Q! De Secretis Natwra, 285 D E N O T I T I A c A p, Lvir. A Ugttria' funt in canonibus Ecdefi^ in- venta, tamen diciaius, quadqiiaedamac- cipiuntur per obviationem hominis vel alte- rius animalis , vel auditum vocis , 8chic&hxc augur, auguris, eft, qui vel qa^ per talem foientiam indicat res futuras, 8c (ic per figna hujus fcientise lingula in genere judicare fcit 8c novit. Unde fciendum eft , quod au'^urio- rum qu^dam fignificant bonum eventum, quasdam malum eventum, qusedam medium inter utrumque, Sunt enim quxdam notabi- lia, quibus proprieauguriaconiiderantur, ut fternutatio ofcitantis , obviatio volatus avium , cantus avium , vox audita locutionis , circa pro- , pofitum negotium, ut fomnium antecedens, i unde homo facit augurium homini iicut cx- i tera animalia faciunt , ut aquila , cornicula , no- i(flicorax, corvus, bubo, picus, felis, canis. iporcus, equus, 8cc. ut habetur inlibroargu- \ riorura. Item auguriorum quaedam poft , qu2e- i dam dextre , quse iani linillre , 8c cum diveria funt in fua difpofi.tionequodlibetfuorumpro- prie nominarur, 8c proprio nominecognofci- tur interpretandum. Tamen dicimus quod auguria funt numero xii. ad inftar xii. fi- gnorum cgeli, §s (uot bec, ]^smva» Ferve- W i86 Michaelis ScoH Lihelksf tusconfert Emponenthi ^ Scifmafarvo^Vtr, jtrrja fervetus, 8c haec fiunt in dextro latere. In fi- niftro vero latere funt. Confemova , confer^ ■ 'vetus, 'varium Rertenum , fcajfarnova , fcafar- "vetusy Cum autem ifta nomina fint gravia 8c ; multse fignificationis, ideo placct nobis eaex-- ponere lufficienter. Ferno^va eft augurium=! quando tu cxiveris domum tuam, caufa fa- cicndi aliquid, &; eundo videshominem vcla- vem euiyJo vel volando ita quodteponatante ; in finiftra parte tui ,& iftud efttibifignum bo- H2c fignificationis fuper negocio. Fer^vetus cft augurium , quando tu exiveris domum tuam caufa faciendi aliquid 8c eundo prius invenis , vel vides avem vei hominem paufantem ante te in finiftra partc tui , 8c iftudtiLimalumfig- num fuper ncgocio. Farium eft augurium , quando homo v^l avis fuo itincre vel volatu : ante tranfit venicns a dextra parte tui , & ten- dens in finiftram evanefcit , iftud eft tibi bo- num fignum fuper aegocio. Cmferm^va eft augurium, quando prius invenies hominem vel avem euntem velvolantem, & ferepaufet ante te in dextraparte tui , vidcnte te , 8c iftud «ft tibi bonum iignumfupernegocio. Confer- '*vetus eft augurium qtando prius invenis vel.' vidcs hominem vel avcni fe repaufantem in de- xtra parte tui te vidente , 8c iftud eft tibi malumr fignum fiiper negocio. Scifmafarnova eft au- gurium , quando tu vides hominem vel av^m poft te , 8c te confequi 8c tranfire ante : 8c an- tequam perreniat ad te , veltuadeam, alicubi r fc fe repaufet te vidente in dextro latere tui,,5c tunc eii tibi bonum (igaum fuper negocio. Sciftnarvetus eft augurium , quando tu vides hominem pofl te vel avem paufantem , ita quod fit tibi dextero a latcre, iftud eft tibi malum lignum fuper negocio. 5f^/^rKot;^eft auguri- um , quando vides poft te hominem vel avem 8c j antequam perveniat ad te 8c tu ad eam , in iocd repaufet te vidente, fignificat lx)num fignum fuper negocio. S^.afarvetus eft augurium, quando vides hominem prxterire , vel avem in laco paulantem , ita quod fit tibi in finiftro la- tere tui , eft tibi nialum fignum fuper negocio. Emponenthifii eft augurium , quando homo vel avis venitalatere finiftro tui & tranfit addex- tram, nec eam vides repaufare, fcdevanefcit ad te : tujic eft tibi bonum fignum fuper ne- ^cio. Hertenum c{^z\iguv'mmi quandohomo vel avis a dextro latere tui venit in liniftrura tranfiens poft tergum tui , Sc cam vides aficu- bi repaufare , tuuc eft tibi malum fignum fuper negotio, Ut autem fingula qux djximus evi- dcntius intelligantur , libri auguriorum hoc ponimus in excmplo, . De notitiaJiernutatiQnis. C A p. LVII. cTernuto, as, verbum eft: 6c fignificatfter^ nutare. Et hxc fternutatio ipfe idem a6lus eft qui dicitur fternatatio. Ncc aliud fternu- tatio quam fumoiitas eorum, quse afcendunt ia 2 88 M^chakUs Scoti Lihellus , in caput ufqj ad cercbrum. Et cum ibi laepius a- bundent nociva quam juvativa , natura depellit 8c cadendo exit in i^tupernares&peros. Po- teft autem vetari fternutatio , ne fiat quin fentia- tur contirigere. Si oculi parum fricentur , confe- ftim ceffat, aninlali tunc caput purgatur a ma- iis vaporibus : ut domus a fumo quando cx- pellitur a vento, quid autem iina fternutatio vel duae boni vel mali fignificent, hic pono exemplum. Dum enim aliquis negocio eni- ptionis , venditionis , aut intelledtus, &:c. fecerit - duas fternutationes , vel quatuor , aut alibi per alterum f aftas f uerint , Sc confeftim fe levat , fi ■ fedeat Sc fi flatim pedibus fe moveat , Sc incipiat ^ ire id comp^endi negocium five intromittendi quid, profperabitur in eo. Et fi fecerit ultra . quatuor flernutationes , non pertinet fibi fuper fadio, cum flt fub dubitatione fciendi verita- tem , nifi illud videatadhucperaliudfignum, ut obviationis figno , Scc. Si vero fecerit unam fternutationem vel tres , omnino delinquat omnia tamindicendo, quam infaciendo, eo quod de fafto non pofTet pervenire ad bonum finem, neccito, necfacile. Itemfiduohomi^ nes quafi in uno momento fecerint duas fter- nutationes , id eft , quilibet eorum fecerit fuam fternutationem , tunc ei eft bonum fignum fa- ciendi aliquid propofitumincertofa6lo, unde ftatira incipiat negocium ; Sc profperabitur , in grefTu maris caufa negociationis Sc etiam per terram. Du3e fterrutationes ei bonum fi- gaumfigaificaat , &ecoiiverig, utdeunavel fv tribus. DeSecretisNatur^, 2-8^ tribus. Item cum quisrecentervenitinlocum una (ternutatio ei bene firaificat , 8c e con- verfo, utdu3evelquatuor/5cc. Item una fter- nutatio in aliqua nocle fafta per quenquam de familia domus , bonum figniftcat , utlucrum, 8cc. dua: vero malum , ut damnum , &c. Ve- rum eil; quod ille qui fternutat , recipiet partem ligniiicationis liac conditione , quod cceteri participabunt cum eo de illo eventu. Item fi du9£ fternutationes fiant omni nocSte ab ali- quo , 8c illud continuetur per tres nodles, fignum efl quod aliquis vel aliqua de domo morietur , vel aliud damnum domui contin- get : vel maximum lucrum. Item introitii domus fi quis noviter Iiabeat unam flcrnuta- tionem tute intret hsereditaturus. Si vero duas , exeat , 8c eam non habitet. Item ho- mine jacente in Itdco fuo, fi vigilaverit 8c fe- cerit unam flernutationem , efl: fibi (ignum malum infirmitatis , vel damni. Si vero dor- miat, 8c fecerit unam flernutationem , pejus fignificat , ut magnam tribulationem , mortem perfbnae , vel impedimentum graviffimum, aut magnam rerum perditionem. Si vero aliquis in^lefto jacendo duas feccrit fternutationes 8c vigilet , fignum eft bonum , ut lucri , vel fa- nitatis , ccc. Sed fi dormiebat tunc , efi: melius : &c fi omni nocle du:e fiant flernutationes uf^ que in tertiam nodlem , tunc efl: fignum op- timum aut in iucro, aut inaliohonore, 8cc.' [tem li aliquis tota die iverit , ut mercator K percgrinus , aut partim in die , 8c repa- N verit 290 Mchaelis Scoti Libellus 9 verit in aliquo hofpitio , Sc ibi repente facit duas fternutationes, locum mutet: 8c vadat in aliud hofpitium , eoquodprofperabitur, a- lioquin adverfabitur. Item cum quis petendo aliquid caufa operandi , eam rem vel tetigerit , habnerit unam fternutationem confeftim di- : fcedat de locoillo &. immittatomniail]ic&: a- . libi tentet , 5c tunc inde profperabitur aliquan- tulum. Et fi habuerit duas fteriuitationes, , tollat ipfam iecure 5c eam rem non permittat '' ncc amplius differet. Item li quis polt ficlTi;ii jiuper de aliquo unam ft:ernutationcm fecerit i ,, tunc ei figniiicatur quod omnia in pailo lla-^ -1 bunt firma. Si vero tres fecerit, pad^um non fervabit. Item fi quisfummomaneindielunsc Cum fe de leum fignificat , una vero m.akim. Vir infirmus jgcens inledlo fi time^t, & diflidatur, Sc ha- beat unam fternutationem , iignum. eft mortij fi ve- De Secretis Natura, 2pi liveroduas, evadet, muliergraviterinfirma, fi in ledo habuerit unam fternutationem eft fibi fignum liberationis , du» veromortemfi- gnificant. I N C I P I T TertiaPars, In qua contmentm cnpitula phyjiopofniie. in Jpecie utriuf^ue fexii^s viri ^ muUeris. C A p. LIX. D particulas quidem corporum utriufquc fexus videlicet viri 8c mulieris plenius revertentes, fe- cundum feriem ferme cujuflibet perfonce in omni flatu fui dicimus, Jquod phyfonomia ej} ingeniofa fcientia natu- is1j''^3 P^'!" quam cognofcitur "virtus cujuflibet ani- \malis. Et quoniam membrorum qusdarri iint {implicia, ut lingua, cor, &:c. qusdam. jvero compofita , utoculus, nafus,&c. Idcirco icimus quod multa funt iigna qu32 fimul vi- unt , fomnia quorum dant judicium fapientes ^deo fciendum efr quod multipiexeftdifferen^ ia inter virum & mulierem , cadens in judicip cientiae qu^ dicitur phyfionomia. Quare ac- ipienda efl proprie in viro, 8c improprie iii uliere. Caufa efl, quia vir inomnicompor pitione ipfam plenius apprehendit quam mu- lier , ut evidenter apparcat fcientia canonuni N i ^ui 292- Mkhaeh ScoH LiheUus , qui funt infra per modum capitulorum , 5c ob hoc dicimus, quod pro viro intelligatur pro- prie judicium uniufcujufque capituli, 8c pro ! muliere impropric, comparato tamen intelle- ! ctu iplbrum ad idem. Quarc magnum inge- i nium debet adhibere comprehenlionibus omnium quse flint necefiaria huic, fubvicol- lediionis, priuiquam judicium proferatur u- triufque fexus , fi cafus evcnerir in aliquo judi- candi. Videmus enim virum in facie confi- niilem mulieri ,quem cum fagacitcrafpeximus, judicamus de illo, & ita de caeteris parribus corporis ut manus. Videmus etiam mulie- rem in facie , 8c ha:c erit carnaliter fi milis viro , ibla difpofitionc membrorum fcilicet tam alienata partium corporis , ut manus , &C. quam faciei. Nunquid judicamus de illa quemadmodum de viro pcflumus judicare? Ncquaquam, fed aliter, 8c debilius, pro co quod complexio mulieris valde diflat a mera ratione 5c complexione viriinomnibus, mo- do qui diciturcommunisefTc, Seddecommu- ni duse partes attribuunturviro , Sctertiamu- lieri. Unde volentes ordinem omniumScfin- ' gularum partium membrorum retinere, Aca-I^ pite nunc incipiemus , prmcipaliter ponemus f rubricam unicuique parti corporis humani &:. f non alterius animalis, ut opus noftrum lit fa- : ^i cilius omni le6l-ori. Et connumeratis omni-Mu bus mcmbris particularitcr a famn-io capitei ^ ab plantas pedum , finiemus ipfum opusj Hf €um auxilio Dei , qui de nihilo cun6ia creavit J ga foki De Secretis Natura* 2p 5 rolus gubernans omnia, dirponens magno rc- gimine fapicntiss , qui non fallitur. DeCapillis. C A p. LX. r^ Apilli plani 8c extenfi in colorc albi , vcl blandi, ii lint fubtiles 8c molles, fignifi- cant hominem naturaliter timidum corde , dc- bilem viribus , pacificum in focietatibus , ubi- que convenientem 2c manfuetum. Capilligrof^ fi £c ericii , ac breves , fignificant hominem na- turaliter fortem , fecurum, audacem, inquie- tum , vanum , fepe fallacem , cupidum pul- chrorum , &c plus limplicem quam lapientem , licet fortuna ei faveat. Cujus capilli fi.mt mi- stim crifpi , fignificant hominem duri ingc- nii , aut mult^ fimplicitatis , five utrumquc, Cujus capilli funt multi fuper tempora fiiciei , Sc fuper frontem , quibus frons valet judicari piloia, fignificant hominem fimplicem, va- num , luxuriofum , cito credentem alterij in moribus 8c in loquela rufticali, grofli in- genii. Cujus capilli funt multum ericii 8c ele- vati 8c csefarea ex flia formofitate fignificant hominem valde fimplicem , audacem , fupcr- bum , durce capacitatis , velocis irae , menda- cem , luxuriofiim , malitiofum , in malo prse- fumptuofum. Cujus capilli in angulo frontis funt valde ericii, 5c omnes elevati velparum ex eis, fitquefronselevata, fignificant homi- nem fimplicem 8c partim malitiofumcumfa- gacitate modorum. Cujus capilli funt miilti , N 3 id 294 Michaeiis Scoti Liheltus , ideil, fpiffi pertotum caput, fignificant ho- minem luxuriofum , 8c bonse digeftionis , va- num , velocis credulitatis , pigrum in agendis, malse mcmorise , cupidum multorum, acin- fortunatum. Cujus capilli funt rubei, fignifi- cant hominem invidum , venenofum ,fallacem, •fuperbum Sc maliloquum. Cujus capilli funt valde blandi , fignificant hominem convenien- tem ad omnia , amantem honorem , 8c vanam gloriam habentem. Cujus cajpilli funt valde nigri, fignificant hominem convenientem ad omnia, plus ad bonum quam ad malum. , in officioSc opere ftudiofum , fecretum , Sc benc fortunatum. Cujus capilli funt quafi albi vel glaucij fignificant hominem bonae conditio- nis , 8c convenientem ad omnia, timidum , ve- recundum, debilem, boniingenii, tenerssca- pacitatis, duram ac crudelem habentem. Cu- jus capilli funt mediocres in quantitate 8c co- lore , fignificant hominem convenientem , 8c plus tendentcm ad bonum quam ad malum , amantem vitam pacificam , munditiam , 8c bo- nos mores. Cujus capilli tempore juventutis funtcanicies , fi-gnificant hominem. moventem ad luxurim , vanum , mendaceni, inftabilem s loquacem. De Fronte. C A p. LXI. pRons multum elevata in rotundum fig- nificat hominem liberalem amicis 5c no- L tis, De Secretis Natur^, ' 295 tis, laetum , boni intcllc£lus, alteri tra6tabi- lem &: multis gratiis virtuofum. Cujus frons cfl: plena pelle , & olTe , Sc non continens rugas , lignificat hominem cx facili litigantem, va- num, fallacemj plus limplicem quam fapien- tem. Cujus frons eilnimisparvaexomnipar- te , lignificat hominem boni ingenii , & clari in- tellc6i'us, multae audaciae in malo, magnani- mum , cupidum pulchrorum & honoris. Cu- jus frons eft cuipida in angulis temporum , ut olfa quafi foris pcrmaneant, fignificat homi- nem vanum 8c infrabilem , in omnibus debi- lem, limplicem, & tenerse capacitatis. Cujus frons eft in temporibus quaii confiata groffi- tudinc carnis, fcilicet quod habeat maxillas carne plenas , fignificat hominem multi ani- mi, fuperbum, iracundum , & grofli ingenii. Cujus frons efl: rugofa, &: declivis a medio ut fit quaii duplex, in facie nafi habeat vallem fivenon, fignificat hominem iimiplicem , ma- gnanimum, magni ingenii , 8c crudclisfortu- nx. Cujus frons eft magna ex omniparte, 8c aliquantulum rotunda, nuda pilis vel calva, parum vel fatis , fignificat hominem audacem , boni ingenii 8c intelledlus , iagaeem , malitio- fum , magnanimura , magnse irse , non bene le- galem , & ideofacilemendacem: Cujusfrons eil: valde longa , &l aka inrotundum, 8c facies verfus mentum fit figurata in acutum , fignifi- cat hominem fimplicem , debilem , conve- nieatcrlcgalem 8c crudelisfortun^. N 4 Dfi 1^6 Mchaelis Scoti LiheUus f De Ciliis. C A p. LXII. /^ Ilia arcuata rnultum , 8c quDC frcquenti motu elevantur in altum fignificant ho- minem fuperbum , animofum , vanum, pjorio- fum , audacem , minacem , cupidum pulchro- rum Sc convenientem ad utraque. Cujus cilia funt deorfum declinata cum alteri loquitur, vel altcrum intuetur , quaii latcnter lub eis , fi- rnificant horainem valdemalitiofum velfalla- ceni , mendacem , proditorem , tsnacem. , pi- grum, fecretum , pauciloquium. Cujus cili.i ilinl; rara pilis, iigaificant hominem limpli= cem , vanum , debilem, cito credulum, 5c in fb- cietatc fatis convenientem. Cujus cilia funt iiaturaliter plicata deorfum , ut quafi line cri- Ipa , fignificant hominem ineruditum, pigrum » » fufpiciofum , tenacem, invidum , inmultisfa- cile feduciorem. Cujus cilia funt valde brevia , ' Scincolorealba, velplumbea, iignificant ho- minem quafi ad omnia convenientem , timi- dum , facile cito alteri credcntem , 5c e con- yerfo. De Interciliis. C A p. LXIII. T Ntercilia fignificant hominem tenaccm , iii- jVidum, fecrctum, fagacem, valdccupidum pul- De Secretis Natur^* 297 pulclirorum , vanse fortunss , plus crudelis quam deledtabilis. Cujus interciliafunt longa valde, lignificant heminem aliquantulumdu- rse capacitatis , fubtilis intellcdus , magnx au- dacise , multsc felicitatis 6c amiciti^ clarse £v perfe<5l3:. , De OcuUs. C A p. LXIV. /^CuIimagni, ideft, grofTi, fignfficant ho- minem frequenter pigrum , quandoque audacem , invidum , partim verecundum 8c partimnonfecretum, convenientem , nonte- nacem, vanum, leviter mendacem, magns irse,' malse memorise , groffi ingenii 8c parvi intei- leftus, 8c minus fapientise quod ie reputet fci- re. Cujus oculi funt in capite concavl intus & longinqui vifus , fignificant hominem fufpicio- fum , malitiofum , m.agn^s irx , perverfum mo- ribus, valde memorem , audacem, crudelem, facile mendacem , minacem , vitiofum , luxu- I riofum , fuperbum , inviiium 8c feduifitorem. Cujus oculi foris valde prominent , iignifi- cant hominem (implicemautftultum, paruni verecundum , aliquantulum largum, facilc fervitialcm , grofli intelledlus Scingcnii, cito convcrtibilem ad utrumque. Cujus oculi acu- te intuentur 8c fludiofeciliisdeclinatis, iigni- ficant hominem malitioium , 5c multoties fedu^lorem , falfarium 5 faspe mendacem , in- t() 8 MichMlis ScoH LiheUus , vidum , tenacem , fecretiim , impium , nec bene legalem. Cujus oculi funt parvi 8c rotundi eonvenienter, fignificant hominem verecun- dum debilem fimplicem , cito credentem di- £i:a alterius , groffi ingenii , tardi intellecftus, Scfrequenter crudells fortun^> liberalem al- teri, 8cconvenienter verecundum. Cujusocu- li funt obliqui , lignificant liominem fallacem , legalcm , tenacern , invidum, iracundum, men- dacem, 8c in raultis malitioflim. Cujusoculi funt varii 8c intuitu vagi , fignificant homi- nem fepe mendacem, vanum,f;mplicem, kixu- riofum , fedu<3:orem , cito alteri credentem , in- vidum , animofum , cupidum pulchrorum , 8c facile convertibilem ad utrumque. Cujus pculi fsepe connivent 8c moventur ante 8c rC'- tro, fignificant hominem luxuriolum , infta-- bilem, fiepe mendacem, fsepefalfarium , pro- ditorem , infidelem ,pr3efumptuoium ,& durum ad credendum alteri. Cujus ocuii in albedine flmt cifcrini , fignificant hominem fimplicem , ikpe mendacem , vanum , fallacem , f^e luxu- riofum , infidelem alteri, 8c convenienterfe- cretum , valdefuifenfus 8c magnseirse. Cujus oculi lunt multi motus aut duri five tardiin- tuentes tamcn acute cum reclinatione carnis ©eulorum, fignificant hominem valde mali- tiofiun , in mukis vanum , pigrum , menda- ^m, infidelem, invidiofum&rixorum. Cu- j jus oculi funt quafi rubei, vel vitiofi lacrymis vel fanguine, fignificant hominem iracun- •dum ,fuperbum jdcdignofum , crudelem, , inve- . . ^ . recun- recundum, infidelem, mendacem, vanum, fim- plicem , teneras capacitatis , feduftorem , & ex facili pium. Cujus oculi funt valde groffi, quali limiles oculis boum , fignificant homi- nem fimplicem, tardi intelle(5ius , malse me- morise, 8c groffi nutrimenti. Cu jus oculi funt in forma mediocres,tendentesadnigrodinem » fignificant hominem convenienter pacificum , manfuetum, legalem, ingenii boni, magni intelledus, 5c convenienter alteri fervitia- lem. De Nafe, C A p. LXV. lyjAfus longus aliquantulum fiibtilis, figni-' ■'■^ficat hominem audacem , curiofum infa- £lis , iracundum , vanum , cito convertibilem, ad utrumque debilem, & exfacilicredentem. Cujus nafiis fueritlongus 8c extenfus, habens punitum deorfum declinatum , fignificat ho- minem fagacem , fecretum , fervitialem 8c con- venienter fidelem , probum in agendis, fup^ plantaneum. Cujus nafus fuerit fimus, figni- ficat hominem impetuofum , vanum , menda- ccm , luxurigfum , debilem jinflabilem ,cito al- eri credentem 8c convertibilcm ad utrumque,' Cujus nafus fuerit in mediolatus, 8c declinet id fummitatemfui, fignificathominemfacile nendacem , vanum , luxuriofum , verbofum > k crudelis fortunse. Cujus fuerit undique N 6 grolfus joo Michaelis Scoti Lihellm , grofTus Sc bene longus , fignificat hommcm cupidum omnium pulchrorum, inbonisfim- plicem , in malis fapientem coiwenienter , benc fortunatum , fervofiim in eis qux ciipit , fecre- tum 8c valde minus fcientem quam fe fcire re- putet. Cujus nafus fuerit valde acutusinpun- ^a 8c mediocris inter longum &: curtum , grof- fum Sc fubtilem , fignificat hominem cito ira- fcibilem , valdefui fenfus ,facilerixofum , fagi> ccm , debilem , malitiofum , fedu£i:orem ,mina- ccm Sc memorem. Cujus nafus fuerit valdc rotundus in exti'emis , cumparvisnaribus, fi- gnificat hominem fuperbum , groffi nutrimen- ti , cito credentem , vanum , largum & fidelem. Cujus nafu^ fuerit nimislongus, 8c inpunda plus fubtilis quam grolTus, 8c convenienter rotundus , fignificat hominem in loquendo a\i'. «iacem, in agendisprobum , facileinjuriofum , fallacem , invidum , tenacem , infidefccretum , cupidum alieni, 8c multis modislatenterma- litiofum. Cujusnafus fuerit retortus 8c cur- vatus iafurfum, 8c longus, convenienter ha- bens pun£lum grofilim , fignificat hominem audacem , fuperbum , tenacem , invidum , cu- pidum , luxuriofum , mendacem , feduftorem , vanum , gloriofum , infelicem, rixofum. Cujus jiafiis fuerit in medio valde elevatus, fignifi- cat hominemfiepemendacem , vanum, infta- bilem , luxuriofum , cito credentem , importu- Rum, ingeniiboni, grofiTinutrimenti, Scplus fimpliccm quam fapientem , 8c malitiofum. Cujus nallis fuerit qualitate rubicundus uttra omnem De Secretis NattM. 301 omnem fpeciem caeterorum , fignificathomi- nem avarum , impium / luxurioium , fupplan- tantem, bonitatis, grofll nutrimenti & inge- genii, tenerae capacitatis. Cujus nafus fuerit convenienter groffus, undique fuperpuncClum planus aliquantulum, fignificat hominem la- tis pacificum , fidelem , laboriofum , fecretum , & boni intelle6tus. Cujus nafus fucritinfum- mitate aliquantulum pilofus & undique grof- fus convenienter & in junii-ura frontis parum fubtilis, fignificat hominem bom^ conditionis in omnibus, 8c convertibilem facile ad utra- que. Cujus nafus fuerit ubique groffus nares nabens latas , figniiicat hominem grofli inge- nii , & plus fimplicem quam fapientem , men- dacem , fallacem , fubdoloflira , rixoflmi , invi- dum, 5c vanum, gloriofum. Denaribti^ c A p. Lxvr- "NJAres nafi flridse ac fubtiles, fignificant hommem habentem parvos tefliculos, iagaccm , dedignofum , mendacem , fidelem , vanum , gloriofum , cupidum. pulchrorum , in agendis raodeftum. Cujus nares fuerint ma- gn^ 5c amplss , fignificant hominem haben- tem^ magnos tefliculos , luxuriofum , prodi- torem , vanum , falfum , audacem , mendacem, invidum, cupidum , groffiingenii, tenacem, parum timidum. Cujus nares fuerint valde N 7 obtu» 50 2' Michaelis ScoH Lihellus , obtufe , fignificanthominem infipientem , va- num, mendacem, fuperbum, afperse fortun:^ Sc bellicofum. De Ore. C A p. LXVII. /^S magnum &: latum ex claufura & apcr- tione , fignificat hominem audacem , m- verecundum, facile bellicofum , mendacem, verbofum , novigerukmi , comeftorem , groffi ingenii, tenacem&: valdeinfipientem. Oscu- jus fuerit parvum claufura & apertione , ligni- ficat hominem pacificum , timidum , fidelem , fecretum , tenacem , largum , verecundum , do- 6lrinalem , &: parum comedentem. Cujus os foetet fiatu , fignificat hominem in hepate vi- tiofum , f^pe mendacem , vanum , lafcivum , fallacem , tenersc capacitatrs, groifi intelleftus , feductorem , invidum , cupidum, & convenien- ter alteri largum , novigerulum, cito creden- tcm , 8c plusfiraplicem quamf^pientem. Cu- jus os redolet flatu, fignificat hominem con- venientem in dando 8c retinendo , fagacem , fe- cretum, pulchrum, cito credentem 6c con- vertibilem ad utracjue. Di VeSecretisl^atura* 305 De Labils. C A p. LXVIII. T Abia oris valde grofla vel nimium revo- luta fbris fignificant hominem plus fim- plicem quam fapientem , cito credentem , grof^ ii nutrimenti , 8c convenientem ad utraque, Cuius labia fuerint convenienter fubtilia non multum foris retorta , fignificant hominem difcretum , in omnibus fecretum , fagacem, ira- cundum, & multi ingenii. Cujuslabiafuerint bene colorata & fubtiliora quam groffa , fignifi- cant hominem bonse conditionis in omnibus , 8ccito convcrtibilem ad utrumque , 8c citius ad virtutes quam vitia. Cujus labia non funtbe- ne sequalia in omni, ita quod unum fit majus altero , fignificant hominem plus fimplicem quam fapientem , groiTi ingenii , tardi intelle- 6tus , 8c varis2 fortunse. De Dentibtts. C A p. LXIX. "p^ Entes parvi 8c debiles in opere , rari 8c cur- ti fignincant hominem debilem , boni in- genii, teneroe capacitatis, manfuetum, lega- lem , fidelem , fecretum , timidum, vitse brevis , 8c ad utraque convenientem. Cujus dentes nen funt fibi sequali poUentes quantitate, 8c fitu 5 ©4 MichaelfS Scoti Lihllm , fitu gingivarum , ita quod quidam funt dvi^i , Quidam lati , quidam rari , quidam fpiffi, iigni- ficanthomincmfagacem , boniingenii, auda- ccm , dedignofum , invidum & facile convcrti- bilem ad utraque. Cujus dentes funt valde longi, ot quaii acuti, &:aliquantu!umrari 5c fortes in opere , fignificant hominem invidum , guloflim, audaccm, quafi inverecundum, men- dacem , falfum , intidelem 8c fufpiciofum. Cu- jus dentes funt citrini , vcl pruni , five fint cur- ti five longi , figniiicant hominem plus flultum quam fapientem, groflinutrimenti, citocre- dentem, turbidi intelle6lus, fscpe fallaccm, mcndacem, invidum , cupidumalieni, &fu- fpiciofum. Cujus dentes funt groffi & lati , livedeclinentforisfivefintrari, fivefpiffi, fi- gnificanthominem vanum,Iafcivum,gro{ri nu- trimenti , cito credentem, fimplicem, fallacem, mendacem, 5c tener^e capacitatis. Cujusden- tes funt fortes 6c fpiiri , fignificant hominem longasvitse, cupidum pulchrorum , durascapa- citatis , groffi ingenii , magnanimum , multuni fui fenfiis , novigerulum, 8c cito credentcra. Cujus dentes funt debiles , parvi , rari 5c exiles , fignificant hominem debilem , brevis vitsc, fagacem , capacitatis bonse , cito credentcm » communiterverecundum, trad-abilem , man- fuetum 8c legalem. Cujus dentcs funt fortcs Scfpifli, fignificant hominem longae vitse , In- xuriofum , bene comedentem , audacem , for- tcm , difcretum , 6? fuifcnfus- Ps De Secretts Natura. 505 De Lingua. C A P. LXX. T Ingaa nimis velox ad loqiiendum , {ignifi- cat hominem plus fimpliceni quam fa- pientem , groffi ingenii , mali intelleitus , cito credcntem , &: facile convertibilem ad utraque. Cujus lingua balbutit loquendo , fignificat ho- minem valde fimplicem , vanum, inftabilem, iracundum , cito ab ira convertibilem , fervitia- lem & debilem. Cujus Imgua eft valde grof- fa 5c afpera , fignificat hominem fagacem , ma- litiofum , convenienter fervitialem, vanum, dc- dignofum , fecretum , proditorem , novigeru- lum, timidum, impium convenienter. Cttjus lingui eft fubtilis, fignificat hominem faga- cem , ingeniofum , facile timidum , cito cre- dentem , atque convertibilem ad utrumque. De Flatu. C A p. LXXL pLatus multus fignificat hominem multi fpiritus, 8c e converfo. Cujus defe£tus efl duplex , aut ex parvitate pulmonis ,aut ex vitio-^ fitate rhoracis. Et ideo animal multi flatus, el\ multa: fortitudinis , &: multi potus. De Vace. C A p. LXXIL VT-Ox grolTa in fono fignificat hominem fortem , audaccm , fupcrbum , luxurio- fum . ^o6 Michaelis Scott LiheUus , fum, helluonem, exfacilibellicorum, valde fuifenfus, mendacem , fallacem , fecretum, ira- eundum, clamofum, invidum. Cujusvoxefl fubtilis & debilis parvo flatu , fignificat homi- ncm debilem , timidum , intelleclus boni , fa- gacem, pauci cibi. Cujus vox eft clara&be- ne expedita infono, lignificat hominem con- venienterprovidum , veracem , figacem , inge- niofum , mendacem , gloriofum &: cito creden- tem. Cujus vox cfl: fblida in cantu : fignifi- cat hominem convenienter fortem , intelle- 6tuatum , tenacem , cupidum alieni 8c ingenio- fum, Cujus vox efttremula, fignificat iiomi- nem invidum, furpiciofum,gIoriofum,pigrum, debilem 8c timidum. Cujus vox efi: valde al- tainfono, fignificathominemfortem, auda- cem , injuriofum , 8c fui fenfus. Cujus vox eft valdea/pera, fiveincantu, fivein loquela, fi- gnificat hominem grofii ingenii , intelledlus 8c nutrimenti. Cujus vox nimis refbnat vei impediat, cantatrix, 8cc. fignificat hominem plus fimplicem quam fapientem ; grofli nutri- rnenti , vanum , inftabilem , facile timidum , mendacem, 8c cito credentem. Cujusvoxeft mitis 8c plena , 8c grata auditori , fignificat ho- min^m pacificum , fecretum , timidum , tena- cem , iracundum , 8c valde fui fenfus. Cujus- vox incipit a gravi , & finit in altum , fignificat hominem iracundum £s: impetuofum, auda- cem 5c tutum. Cujus vox in vocatione alte- rius mollis , fignificat hominem debilem, manfuetum, tenacem&fagacem. Cujusvox in DeSecretisNattira, ^oy in vocatione alterius 8c acuta efl: alta , fignifi- cat hominem tutum , iracundum , audacera , fagacem, malitiofum, Scfatisfuperbum. Cu- jusvoxeftdirupta, alta & placabilis , lignificat hominem timidum, &: ex facili vanum, animo- fum j cito credentem & luxuriofum. De Rifii. c A p. Lxxirr. "D Ifus abundat in ore llultorum habentium fplenem magnum , & e converib. Cujus bucca ex faciliridet, fignificat hominem lim- plicem, vanum , inftabilem, cito credentem , groffi ingenii 8c nutrimenti , fervitialem & non fecretum. Cujus bucca raro ridct & breviter, fignilicat hominem flabilem , tenacem , faga- cem', clari intellefhis , fecretum , fidelem 8c la:- boriofum. Cujus bucca dure movetur ad ri- dendum, figniScat hominem fapientem , val- defui fenfus , fagacem, ingeniofum, patientem , tenacem , fludiofum fuae artis , iracundum , fup- plantaneura. Cajus bucca facile ridet , 8c ri- dendo f^spe tuiTit , vel oicitat , aut torq uet ca- put, fignificat horainem varium , invidum, cito credentem, 8c convertibilem ad utrum- que. Cujus bucca ridendo torquetur cum de- riiione alterius , fignificat hominem arro- gantem , falfum , tenacem , iracundum , men- dacera , aliquantulum proditorem. Di 3 8 Michaelis Scoti Lihellus , De Mente. C A p. LXXIV. iL/TEntum amplum 5c groffum carne multa fignificat hominem pacificum , medio- cris capacitatis , grofTiingenii , legalem , fecrc- tum &facileconvertibilemadutrumque. Cu- jus mentum eft acutum & convenienter ple- num carne, fignificat hominem boniintelle- «Sius , alti cordis , Sc fatis laudabilis nutrim^en- ti. Cujus mentum eft quafi duplex quadam valle, fignificat hominem pacificum, groffi ingenii , vanum , cito credentem , convenienter alteri fervitialem 5c valde fupplantaneum , 8c fecretum fa£torum. Cujus mentum eft acu- tum 8c fubtile carnc , fignificat hominem au- dacem , bellicofum , irafcibilem , dedignofum , timidum , debilem 8c aliquantiilum fcrvitia- lem. Cujus mentum eftrecurvum, cumv-alet in jund-ura maxillarum, & carne macer quafi acutum , fignificat hominem peiTimum , fim- plicem , audacem , liiperbum , minacem , invi- dum , tenacem , fallacem , cito irafcibilem , ira- cundum , proditqrem , 2c furem 6c fupplanta- neum. De Barba.. C A p. LXXV. n Arba nafcitur viro ultra 14. annum pau- latim de die in diem , &c tunc nafcitur fe- mur De Secret^ Natur^ 30p miir extra fexum. Ec eft fciendum quod tales pili procreantur de luperfluitatibus ciborum , rumolitas quorum fuperafcendit ufque' ad partes maxillarum vclut fumus ad foramina cimini. Ec cum amplius non inveniat meatus apert os, qaibus bene valeat fuperius afcen- dere, lic iade exeunt in modumpilorum qui dicuntur pili barbse- Muliercs bene omnes carent barba in m.axillis. Et ell fciendum quod omnes humores quibus in viris barba generatur, in m.ulicribus menilruura, quod eft eis quodam meatu 8c motu setatis lunae, quandoque femei in menfe, & quandoquc bis. Cujus exitus dicitur efte fluxus Hve fur perfluum. Iftud vero contingitquandomulier non cft gravida jam tranfafta ii. annos: 8c hoc menftruum quandoque ei in lac tran- frautatur intra mammis. Verum cft quod hi humores ita fubtiles ex natura calidi funt, quod ex eis quaii oriuntur pili aliquando in maxillis mulieris, '&: proprie circa os ubi magis abundat calor, 8c haec mulier dicitur effe barbata. Sciendum quod talis mulier eft valde luxuriofa, proptcr calidam fui comple- xioncm. Eft ergo fortis naturx &. virilis con- ditionis. Mulier vero bene mundata a pilis'8c prsscipue circa os, fecundum phyfionomiam dicitur cffe bons complexionis, fcilicettimi- da , payida , verecunda , debilis , mitis, 6c obe- diens , 8c e converfo barbata. Item dicimus quod in maxilla faciei, authabetjambarbam aut non habet , quse fi habet , didum eft , (Qd finon ^ I o MichaeUs Scoti LihJJus , fi non habet aliquidbarbse, hocperdicenduni eft pro non habente, autnoneftadhucinaeta- te habendi , aut eft propria caufa , qua nun- quam poteft exire. Puer non habet barbam, eo quod non eft natura tam potens adhuc , ne- que quod poflint pori maxillarum aperiri, & idem intelligendum eft depuellarationemen- ftrui propter lunam, loco barbse. Cujus bar- ba eft benc ordinata live compoftta 5c fpifta. pilis, fignificant hominem bon^ naturgq, c^ ratiorialis ccnditionis ad omnia fecundum conjun6tum, &; datos mores produfcte, 6c e converfo. De illis qui habent eam malecom- politam , ut patet in eunuchis , qui poftquam pcrdiderint ambos tefticulos, valde tranf- niutantur a natura virorum in naturam mulie- rum. DeFacie. C A p. LXXVI. pAcies qu^ fsepe fudat ex facilimotu, figni- ficat hominem calidse naturae, vanum , luxuriofum, bene comedentem & grofli in- genii ac nutrimenti. Cujus facies eft valde carnola, fignificat hominem timidum , cen- venienter laetum , largum , difcretum , luxurio- fum , malse memorise , citocredentemaudita, 8c benelegalem alteri, importunsevoluntatis, in optato invidum, & fatis convertibilem ad utraque, 8c valde prxfumptuofum : Cujusfa- cics De Secretis Natwra, 311 cies cfi: macilenta , lignificat hominem faga^ ccm, fatigabilem, intelleclusboni, pluscra- delem quam pium , tenerie capacitatis 8c de- dignoflim. Cujus facies ell; minuta valde, 8c rotunda figuraliter, iignificat homincm fim- pliccm , timidum , debilem, groih nutrimenti, mal^ memorise. Cujus facies eilfimilisebrio- fp, iignificat hominem bibentem vinum bo^ num, luxuriofum , vanumfortem, facileinc- briatur. Cujus facies xrafcibilis aifimilatur citQ , &: facile irarcitur Sc tenet tamdiu iram, Cujus facies efi longa 8c raacra, iignificat hominem valde audacem lingua 8c fafio , iim- plicem , rixofura, fuperbum, injuriofum, falla- cem, durum» moribus pium, convenienter luxuriofum. Cu'jus facies eft communis inter longam 8c rotundam , raacram 8c crairara , ii- gnificat hominem coiivenientem ad omnia, tamen citius in bono quara raalo. Cujus fa- cjes efb valde craiTa 8c lata , iignificat homi- nem plusfimplicem , quam fapientcm , groili ingenii, tardum intelleftum habentem in a- gendis, iaepe vana credentem , gloriofura , con- yertibilem ad omnia, luxuriofum, vanum, obli- viofum in maio, falium, detraf^oremScfup- plantaneura. Cujus ficies cit valde plana finc tiraore , valde elevata , fignificat hominera bonae conditionis ad omnia , 8c iatis amabi- lem , cito credentem , iagacem , fatis fiJelem , ,8c plus fimplicem quaa^ lapientem , acp-iticn- tera in ad/erfa tortuna. Cujus facies ali- quantulurn vallat , 8c plus macra quara crafTa , figni- 512, Michaeiis Scoti Lihellm , fignificathomineminjuriofum, invidum , fal- lacem , mendacem, rixofum ,laboriofum >grof- fi ingenii , vanum , valde limplicem , Sc tardi intelledrus. Cujus facies efl: mediocris ad quamlibet difpofitionem 6c c^eterarum , tamen plus pinguisquammacra, iignificathominem in fermone veracem, facilem , fervicialem , communiteringeniofum, fagacem 8c memo- rem. Cujas facics elt valde curva Sc longa , ac macra, fignificat hominem grofli ingenii, quafi ad omnia bona fimplicem , tardi intelle- ftus , £c non legalem , 8c ex levi occafione ma- litiofum. Cujus facies efl latior a fronte in- ferius ufque ad junfturara maxillarum, 8cal- tior quam pofiea, fignificat hominem fimpli- cem in agcndis , 8c in loquela invidum , partim timidum , partim audacem , tenacem , menda- dem , vanum , fallacem , animofam , rixofum , grofli nutrimentiScmali ingenii. Cuius facies eft bene difpofitacarne, colore, 5c fuisparti- busutoculi, cilii, 8cc. quibusfitdeledlabilis, 8c placida , fignificat hominem generaliter be- ne difpofitum ad agcndum vitia 8c virtutes. Cujus facies efl in colore pallida, fignificat^ hominem non bene lanum , valdc manfuetum, proditorem , mendacem , fuperbum , luxurio- fum , tenacem, invidum, prasfuraptuofum , groffi nutrimenti, non bene fidelem neque legalcm. Cujus facies efc bene colorata , ii- gnificat hominem laudabilis diipofitionis, in fua complexione Isetum , cito creden- tcm alteri, convenienter fcrvitialem, intel- lea-us D^ Sea-etis Naturjs. 315 e fagacem inagendis, ingeniofum, difcretum, magnss imaginationis , laboriofum , ftabilcm Sc legalem. Cujus caput eft habens gulam Q groC 5 1 4 Michaelis Scoti LiheHm i groiTim CLim collo , quod dcclinet vcrfuster- ram , fignificat hominem fagacem , tenacem , pacincam , fecretiim , valde fui fenfus 8c ftabi- lera in agendis. Cujus caput eft longum ha- bens faciem longam., 5c magnam ac dcfor- mem , fignificat hominem fatuiim , malitio- fum , vei valde iimplicem , vanum , cito cre- 8c mediocrem iaterfe- cretum, & non fecrctum. Cujus manus funt Implicabiles verfus extremara partem digito- rum , fignificant hominem tenacem , cupidum , contaminofum , laboriofum, duri propofiti, non cito convertibilem ad credendum lau- data. Ds FeEfors-. C A P. LXXXIV^. pE6tus groiTum 5c amphim , fignificat ho- miaem fortem , audacem , fuperbum , tena- cem, iracundum, rapacem, cupidum, invi- dum , 8c fagacem. Cujus pedlus eft ftritflum , Sc in medio aliquantulum elevatum, fignifi- cat hominem fiabtilis fpiritus 8c alti intelle- (3:us, confiliiboni, vcracem, mundum,inge- niofum ^fagacem , fapientcm , magnas irae , cito iratum , 8c convenienter fecretum. Cujus pe- «ftus eft aliquantulum pilofarn, fignificat ho- mincm luxuriofum, Vvilde f^.gacem , paululum dur.TE De Secretis Natur^. 3 1 9 durae capacitatis, liberalem , laborioium 8c al- teri fervitialem. Cujus pcd:us eilmunduma pilis , fig;nificat hominem debilem , Sc tenera; capacitatis. Cujus pedus efl planum , & ma- crum, acm.undum apilis, fignificat homineni timidum , laudabilis vit^e & ingenii , tencris ca- pacitatis , pacificse vita; , iecretum , bi durx con- verf. tionis ad plurima. De Dorfo. C A p. LXXXV. rNOrfum five fpinale pilofum , macrum Sc valde elevatum ab a^qualitate partium, fignificat hominem inverecundum , malitio- fom , beftialem , mali intel-Ieclus, debilem ,par- vx fatigationis & pigrum. Cujus dorfum eft magnum 6c pingue , fignificat hominem fcr- tem, grofTinutrimenti , vanum , tardum , pi- grum & multas fallaciae. Cujus dorfum cii. fubtile Sc extenfum , plus macrum quam craf-* ■fiim , figniiicat hominem debilcm , ex facie pavidum , vanum , rixofiim , ^ cito crcden-.. tem quse audit. De Fentre. C A p. LXXXVI. \7Enter panciatus fignificat hominem le- viter dedignofum , comedonem , bibonem , tardum, magnanimum , vana gloriofum, fal- fum , luxuriofum , inendacem , partim legalem O 4 Sv par« 3 1® Michaelis Scotl LiheUm , tc partim proditorem. Ciijus venter efl par- vus Sc extenfus, fignificat hominem laborio- fum , 8c convenienter ilabilem , fagacem , in- telled-us boni 6c tcner^ capacitatis. Cujus vcnter eft: valde pilofus, fcilicet, abumbilico mferius, fignificat hominem loquacem , auda- cem, fagacem, intelleL?tus boni, tenerxcapa- citatis, 8c convenienter adutraque, eloquen- tem , ex facili pavidum , tradabilem pro ami- m, alticordis, &:nonbenefortunatum. D-e Cfirne. C A p. LXXXVII. /^ Aro moUis ubiquc ccrporis, fi^nificat ho- minem debilcm, luxunofam, ex facileti- midum, intelleftus bani, tener^ capacitatis , pauci cibi , iidelem , varix fortun:^ 3c plus ad- verlae quam profper^. Cujus caro eH: dura vel aipera , figniiicat hominem fortcm , auda- cem , duri ingenii , vanBim , fuperbum , plus in- £pientem quam fapientem , & crudelisfortu- uk;. Cujus caro eir pinguis & alba, fignificat feominem vanum , vanagloriofum, hebetem. ,. obliviofum, curiofum ad omnia, aliquantu- - lumtimidum, verecundum. , fagacem, mali- tiofum,. mendaccm, durum ad credendum omnia. De C9^is. G A p. LXXXVIII. ^ 011:» craffse 8c carnofs , fignificant homi- nem fortem, tordum, cc valdcfimplicem. Cujus Be Secretis Natar^. 5 n Cujus coft3c fnnt fubtilcs cc paiticr: sc nuda^ a multa carne, fignificanthomincm debilem , pauci labcris, fagaccm, malum , £c juirumac bonum. De Fe?;-7cre. C A p. LXXXIX. "C Emur vaide fpilTum pilis ac bcne criciis > . fignificat hominem luxuriofum , fcrtem ad coeundum , &: ejus femen valet ad conci- piendum. Cujus femur efl: rarum pilis fubti- libus 8c cxtenfis, lignificat honvnem- ccnvc- nienter cailum , id eft, raro luxuiientem , Gce- jus femen non efl: bene virtuofum ad conci- piendum. Cujus femur eft rarum iive male difpofitum, iignificat hominem debilem , ti- midum , raro coeuntem , & cito convertibilem ad utramque. De Ccxls^ C A p. XC. '/^ OxK bene pulpofs , iignincant hominem fortem, audacem , fuperbum, ut patetde gailis £c falconibus, ^ e converlb. De Gemibiis. - C A p. XCI. f^ Enna pinguia , fignificant liominem timi- dum , liberalem, vanum , pauci laboris. Cujus genua funtm.acra, iignihcanthoniinera fcrtcm , audaccm , fatigioium , Iccrctum &c bo- r.i itineris. O X ^^ \t 2? Michaelis Scoti LiheUus > . De Cniribn^. e A p. XCIL /^ Rura Kominls Iiabent magnas piilpas re- trorfum , co quod caret cauda. Sciendum eft quod Ariftoteles dicit in libro animalium , Omne animal carens pulpa magna cruribus , liabet. caudam alicujus fubftantige , ut pilo- rum , 8cc. Cujus crura funt grofla offibus 8c carne, acpilofa,Iigni1icanthominemfortem,. .: audacem , fagacem , fecurum , groffi ingenii , pigrum, tardum 8c durx capacitatis. Cujus 1 crura funt fubtilia, 8c non bene pilofa , fignifi- canthomineradebilem, timidum , intelledtus boni , fidelem , fervitialem, 8c raro luxuriofum. Cujus crura funt omnino nuda pilis , lignifi- eant hominem caflum ^ debilem, Sccitopayi-. dum. Cujus crura funt valde pilofa , fignifi- cant hominera pilofura circa genitalia , 8t In- xuriofum , robuflum , fimpliccm , 8c inftabi^ ■ km , abundantem malis humoribus. De clavicullspsdum; C A p. XCIII. ^ Lavicufe pedum groffae 8c craflk 8c vaMfr fortes , praeeminentes, fignificant homi- nem verecundura , timidura , pavidura , debi- lem , parvi laboris , fagaccm , fidelera , 8c tra6la- bilem. Cujus claviculse pedum habentnervos yalde manifeftos , 8c veniales , fignificant ho- minem audacem , fqrtem , fuperbum , 8c ani- mpfum.. \ T)e SecrettsNatum, fi-f De Vedibm. C A p. XCIV. p Edes magni , id eft , groffi in carne Sc lon- gi in figura ac durse pcllis, f^gnificant ho- minem fimplicem , fortem , groffi nutrimenti , tardi intelledrus & vanum. Cujus pedes funt tardi , fubtiles, macn acpellismollis, fignifi- cant hominem boni intelle^lus, alti ingenii, timidum , debilem , fagacem, fatigabilem, par- vilaboris, Sc cito credentem. De XJvgiiibus. C A p. XCV. TTNguis eft hominis, ungula v^ero cujuHi- bet . cseteri animalis, unde ungucs fubti- ies ac boni coIoris&: longaeformse, fignificanf hominem bonae conditionis ad difpofitionem fui in fanitate,- 8c quod matertemporegravi- dationis non comedit res valde falitas , imo in- fipidas, & e converib, ut patet de un^uibu^' avium raro cum refpecTtu csererarum. Cujus funt in colore pallidi, fignihcant fanitatem,.< 5cc. nifi fint ficcse naturae , ut patet de illis accis- f>itrum ^ falconum. De Calcaneis. C A p. XCVI, /^ Alcanei pedum parvi 5c macri fignificant hominem facile timidum ,- 6c pavidum , Sc debilem. Cujus calc?.nei funt magni & crafll ,• fignificijnt hominem fecretum , fortem , auda- O 6 cem,. ^ 1 4 Michaelis Scotl Lihellus » cem , fatigabilcm , dc plas iniipientem quam {hpientcm. Deplantispfduvt. C A p. XCVIL pLmta; peaLim continent ligna cavaliiiim vcluti manus vinculis,.quibus facile poteil cognofci tota fortuna animalis , & infortu- nium, vita & mores, tempus, ut patetfuffi- cienter in arte qu32 dicitur Chiromantia , quam pleiie fcivimus in noftris diebus, velut Acru- mantia & Piromantia 8c quafdam alias. Nam illorum (ignorum qusedam ligaificant bonum , quxdam malum , 5c qu:sdani inter utrumque cum dubio. Unde fcieadiim cfl:, quodfixurie niult^ 8c lonp-^e lio^niScarxt multa impedimen- ta vitje , &; laborem 5c paup^rtatem Sc mife- riam. Curtai vero lignificant pejug omni gra- du. Cujus pellis plantarum ellgroira, iignifi- cat hominem fortem , firmum , fubtiiem vero lc dcbiiem. De pajjih us p edum emdo. C A p. XCVIII. p Avlus pedum eundo fi fiant tardi & anipli-, {ignitirant hominom habentem malam memcriam , groffi iagenii , turbidi intelleftus , tenac^m , pauci laboris & non facile credentem emnia. Cujus pafius eundo fiunt veIoces,& curti, figniPicant horainem veloccm inagen- dis, cito imaginantem vicemSctenerxcapaci- tutis. Cu]us pa.Tas nuntampIiCs: dilcordantes, VI am De Secretis Nafura. 515 viam reflani non tenentcs, fignificant homi- nem iimplicem,5c groiTi natrimenti ac fagacem in malo , ut patet de vulpc. 2>(f motuperfQndS. C A p. XCIX. 'KX Otus perfbnx feftinus cum debeat e{Ic rationaliter firmus , {ive loquatur , five fedeat, (ive ftet in pedibus, ut movendo ma- Rus vel pedes , vel caput , nec fit ei neceife : fi- gnificat hominem immandiim, indifcretum, maleloquentem, vanum , inftabilem, menda- cem , & non bene fidelem. Cujiis motus fit raro quando loquitur, lignilicat hominemfa- tis convenientem ad iingula, ut fagiicem , te- nacem, fervitialem, [tabilem , 8c boni intelle- laboriofum , diirse iise 6c non cito creden- tent- De Seeretis Natur^e. ^ij tem. Cu]u3 ftatara eit verfa in pafteriori pir- te, llgniBcat hominem ftolidum , raf.dici in- telledlus , groffi nutrimenti , vanum ,nul2e me- moriae 5c cito convertibilem ad utraq^ue. Rotitla DoBrinalis. C A P. CII. /^Um videris hominem rubeum , fidelem , iongum , fapientem , pinguem , velocem ,, macrum , firaplicem , bonum , pulchrum , non vana gloriofum , paupcrem , nonim^idum, al- bum , fapientem , cum nafo fonantem , benelo- qui, indufirium, non raendacem , redum ia flatura, non audacem , non credulum, etiam ex facili damnofum, album , non faciletimi- dum , loquentem modefto ufu , non fupplan- tantem 8c fagacem , non calidum in carne ac pilofum in cruribus 8c in mento, &:non f^pe luxuriofum, innuentem oculo, non falla- eem 8c mendacem ac vanum , non fubdolum , bene fapientem fuae artis, bonitate utentem, bene divitem, 8c non tenacem ccntra mife- riam alterius , bene pauperem , non pium Sc mifericordem, morbidum, venditorem, non mendacem ac laudatorem fuse mercis , empto- rem non in aliquo mercem optatam , calum- niantem , habere bonum foiiim , 5c volentem elfe bonum quoad Dcum , non multipliciter adrerfarium. Redde fpeciales gratias {bli Deo Scejus matri, cc tunc efl operatio divina con- tra curfum communem natur« mundi tran- fitoni. jiS MichaelisScotiLihellusy Capitultm ultlmum Itbelli phy p.omrnidS m qm ccTnprehendittir intentid Jingulorirm capitulo- rum ejufdem j^cientics . C A p. CIIL p Hjfionomia oportet te fcire faplcnter o* mnia quje prjediximus in uno quoque czr pitulo judiciorum particuhrium , ne judican- do, quenquam prsecipites in eandem fcien- tiam, cum judicium m uno iftorum non ic- lumimodo iit attendcndum, fed quilibetPhy- iionomifta debet cautecolligereinfeipfotefiir mcnia illa univerfi corporis, qui non aliquo de accidenti aliter tranfmutatur , utdeianita- te in fanitatcm, 8c vclutifuntteftimoniaocu- lonim , frontis, nafi , auriumj dentium, &c. Et cum diverfa teftimonia hujus prscbeant judi- cium dignitatis Phyfionoraiae , femper decli- nandum eft ad univerfile & judiciummajcris partis omnium iiiembrorum , qur^fjpradixi- inus ordinate. Et qui aliter fecerit, cadet le- vitcr in errorem. Caufaefl:, quiaomnemem- brum in fe habet certa judicia , ut patet in prss- diclis capitulis, cc ideo nullus homoeiL, qui fblummodo fit unius judicii propter certum membrum, cum unum, contradicat alteri. Et majus vincens devincat minus. Etquiamem- bra funt multa , 8c quodlibet habet fua judicia , non videntur cs-pitula errare, aim non fitex toto unum in unoqucque hcmine de hisqu^ prssdiximus, imo vidcbiLurn-uituradiverfifi- cari De Secretis Natur^. 32^ cariatoto, quodHeilet, non elTet juflaproba- tio. Oculi habent lua judicia, &:liomocaura oculorum debet effe lic dirpofitus. Sed alia membra ad quid erunt ? Ergo cum tot mem- bra funt, ideo funt mult^ diverlitates in Iio- mine. Et fic nullus homo cadit in judicium u- niusmembri, fedomnium. Quare difcretionc funt invelliganda capitula & commifcenda, Infuper credendum eft, quod multa acciden^* tia, quae veraciter laxant, quandohujufmodi rei veritatem confiderire voluerimus in omni- bus, fjilicet setas perfonx» teraporis setas ad perfonam , longapermanentiainloco, Jongiis uiiis doflrinse , lon2:us ufus certss focietatis, nimia regnatio Iiumorum complexionis prse- teriblitum, segritudoaccidentalis, violentia, accidentia contra naturam , 8c defe£lus alicu- jus fenfus naturaiis ex quinque.. Quare fina- Kter cum grandi induftria hujus omnia qu3s fupra diximus attenduntur commixta. Et fic ^liquis iudiciu.Ti ferens deprxtcritismodoali- tquo non crrabit, tz non erratum non fallet, ;Dco volente. Et de phyiionomia quse prse- i diximus di6la fuificiant. M I C H A r L I 6 S C O T I ds ^rocreatis7ie & himinis ^hjliontmia o^u^ fssliciterfmit. IN- I N D E X. Materiarum utriufque opurculi fecretorum mulierum ac naiiirae , ordinc Alphabe- tico lucupletiffimus. A. i C. /^ Alcai?eorum phyffO' ?wmia. 313 Chalcedo7iim hipis. 1 3 8 Cameluf, 1 48 sju-s Zelotipia . 183 Capilkrmn phyfiono- wia. 2,93 Capitis phyjtenofnia. Camls phyf:o?iomia. 318 C<3!/7^ a?iiwal. 1 4<> Cavitatis pedum phy- A Bafton lapis.fol 134! Achaton finje lu- ' jquiamiLS herba, 129 Adamas lapis. 135- Afhdilim herh a. i%6 Agathes lapis. i g 5* Alcdricas lapis, 1 5- 1 AleHoriiis lapis. 1 3 5- Aynethyfles lapis. 136 ATiguillaipifcis. 149 Aqua ardens. 202 Aquila a^vis. 146 ejtispe?m£. 84 Aquileus lapis. 143 Ar-fioglojfa herba. 128 ^i;^/ »if mmucapim' tur. 187 Anrum. Phyfonomia. B. T}Arha Phyfionomia, 308 S^77i^ /«?^Zd-. I g 9 Beratides lap is. 1 4 o B^?7 /7?^ /^^ ^j- . 136 Brachiorum phyf 316 Buboavis. 147 302 136 124 138 127 140 fionomia Celonites lapis. Centaurea herbci. Chelidonim lapis. Chynofates herha Chryfolitw lapis. Cibi Iuxuria?n provo- cantes. 2 i r Ciliorum Bhyfono^nta 1^6 Cottus quibtts utilis ^ quibusnoceat. 214 Celliphyfoitomia. 3 i f Conceptio7iis impedi- me?'(ta. i o j* Co?/- I N D E X. Conditiones laBantis aclaBls. 2.59 Corallas lapis. i 5 7 Corvas avis. ' i j"0 Coj^arum phyfionomia. EmhryQJiis vccwfncn" ta. 237 Efnbryo an f.t fanns an non. i)0 Epijtrites lapls . i 5 S ifi M-vi- Coxarmn phyfionomia. CryfaViim. i 3 f Criintm phy (ion. 322 "r\ E animalibns in gc?iere. Ds animMium fion. is^ De afrls ^ planetis. D^ difpoftione fliorum (fdparentes , ^ ^ CQn- 'vevfo.. 240 IX^ influentits planeta- rum. 47 Dentium phyfion. 303 Dom^is ut videatur plenajerpentibus. 194 Dor/z ^hyftonomia 3 1 9 Draconites lapis. 143 E. "P Chites lapis. 143 Eliotropia herba. i j 9 Eliotropia lap /V . 137 Bpibryonkgeneratio.i o 3 2 o I Efmundus vel Afma- l'CS. 136 : Experiolus animal. 1 49 I ^- "r; Acieiphyfion. 3 1 o - Eeripendanus la pls. 1 3 2 Fewgrls phy ficnom. 321 Flatus phyfionom. 305* Focapifcts. 149 Foptus formatio. 2 o F^^^// exitus de utei^a, 69 Fcetm fonna in uterQ. Frontis ^h)fo?iom. 294 G. /^ Agates lapis. 139 Gallafa lapis. 142- Gallerites lapis. ibid.' Gomma Babylonica. Genwtm phyjton. 321^ Generatio animalium- imperfeBum. 6 flio.- I N D R X. Topafion la^U. 155 Ttirtnr avis. i^i V. phyfiono- mia. 319 Verbena herha. 124. 129 Virtus cordis canis. Virtutes herbarum mde. 118 Virtutes lapidum . 131 Virtutes animalium. 146 Virga pajloris herba, izo Vifcus querci. 123 Vnguium phyfiono- mia. ^ 323 Vniceslapis. 141 FoirjJ p hyfiono'mia. 3 o 5* Vpupa avis. ij-o P'rtica kerba. 123 Vtilitas dentimn fer- pe:itum. 1 84 Vtilitas phyfiQ7i07ni<£, 208 yfi^. I ii.maferia. 1 16 Spermatis definitio. 1 1 2 Somnia fignificantia dominium fangui- \7Entris nis i 282. dominium^ '-^•- choUra , ibid. ^owz- ?zi;i!?;2 phlegmatts , ibid. dominiumme- Uncholi^, 283.7%;- ntficantia calidita- tem c^ frigidita- tem, ibid. humidita- tem fignificantia ^ ficcitatem. 2 84 Signifcantia repletio- nem humorum, ib, Significantia malos humores. Staturne hominis fionomia. Sufffimigatioftes rabiles. r. ^ Abriceslapis. Talpa animal. Tempus cmmdi portunum. 213.214 T^rpifirites lapis, 143 ibid. phy- 326 192 140 15-2 ep- F I N I S. 1 t H COUNTWAY LIBRARY OF MEDICINE RG 91 Alii 1669 Oopy 2 RARE BOOKS DEPARTMENT -