A 11 1^ ^70 BosTON MedicalLibrary in the Francis A.Countway Library of Medicine -Boston DE VENENO ANIMANTIVM NATVRALIET ADQVISITO TRACTATVS A V C T 0 R E^ DOMINICO BROGIANI FLORENTINO IN PISANO ATHENEO MEDICINAE PROFESSORE EDITIO ITALICA SECFNDA EMENDATIOR ET AVCTIOR. FLORENTIAE, MDCCLV, Apud Andream Bondvccivm, F RA ES I DVM FACFL TATE. Digitized by the Internet Archive in 2011 with funding from Open Knowledge Commons and Harvard Medical School http://www.archive.org/details/devenenoanimatiuOObrog m CAESARl AVGVSTISSIMO F R A N C I S C O ROMANORVM IMPERATORI HIERVSALEM ET GERMANIAE REGI LOTHARINGIAE BARR[ &c. DVCI MAGNO DVCI ETRVRIAE &c, 5^ 2 fint iV' Dedigatio. fint tua j Caesar, in Etruriam no- ftram merita 5 quam novis auftam cogni- tionibus 5 artibusque elTe volaeris . Nam fi fpeftatisfima eft quae novo in Orbe , Principis aufpiciis detedo, Regii Fautoris nomine gloriofa infcribitur memoria ; quanto haec illuftrior , quae eiusdem ftu* dio prolatum efferar Veritatis imperium , novaque luce conluftratam in fubditis gen^ tibus divinae aurae particulam ? Quam- obrem cui potius litsrarium opus , quam TiBi nuncupetur , quem & cognitioni- bus ornatisfimum admirantur artes,fcien- tiaeque, & beneficentisfimum experiuntur? Quo enim litcras animo cornpledlaris , docet loculentisfime aditus ad T e num- quam Sapientibus interclufus , & glorio. ium adhuc memoria praefentiae Tuae Boe* rhaavii Mufeum , quod olim Magnus Ho« Ipcs impleveris , cum mores hominum multorum videns urbesque , doftorunL^ Hominum domicilia ita convenires , in- certum ut reiinqueres , maiori ne effent exteri Sapientes Tibi, an Tv illis ad- mirationi . Docent novis au6la muneribus, quae Tuo geftiunt Patrocinio , Athenea &Bi. Dedicatio. V & Bibliothecae , in qaibus conlatam undi» que cedro dignam fupelleftilem, in auro , purpuraque triumphare iusfitti , quo de munificentia Tua fibi gratalentur illuftres Sapientum Manes , nullique iam fordeant amplius quae C A E s A R i placuerunt . Cumque amplioribus Regni incrementis immutatum nil eife volueris, nifi ut pro* dcffe tantum poffes , quantum velles; hinc altiilimum quo emines humani generis fa- ftigium eamdem literis praeftitic artibus* que dignitatem . Sine itaque , Avgv- STE Caesar, Tuo ut Nomine geftiat Opus hoc meum , quo fi non propria , Tua faltem luce , & beneficis radiis efful- geat . Qaantus enim per Te operi meo fplendor adcedat , effari prohibet Tuorum praeftantia meritorum , quae filentium admirantis extorquet , & celebrata ubi- cumque terrarum fama moderationis Tuae, qua magna potius Ipse perficere , quam de Te praedicari , gloriaris . Neque ve* ro me Maieftatis tantae deterruit adfpe- dlas , quin haec TiBi tenuiflima confe- crarem ; cum praefertim aufpicio benefi- centiae Tuae in amplillima Pifani x\thenei luce Tt D E D I C A T I O .' Jucc fuerim conftitutus , quam egregia viventium Patrum praefens memoria , & mortuorum immortalitati confecrata feries illuftrat. Faxit interim DEVS Etruriae ut noftrae T e diuturnum fervet praefi- dium 5 & dulce decus , Conivgemqlve AVGVSTAM, ReGIAM QV E S O B O^ LEM, AVSTRIACAE GenTIS & Lo« THARiNGicAE laudes impleturam. VII P R A E F A T I 0. ^lJtraCla hinc inde brevi tempove oni- nia Operis huiufce vohimina de no' va libri editione contexenda Typographum vwnuerunt : cui quidem cijfenfi libentijfime itim ut hanc illi gratiam facerem^ tum ut hac opportunitate nova quaedam atque illa titilijjima operi noftro infererentur . Paucis ergo te moror^ Amice LeHort nonnulla brevi^ ter moniturus ad Operis orthographiam per^ tinentia; de qua quidem cum quot homines ^ tot ftnt fententiae 9 cum diverftate tempo- ris 9 opinionumque 9 diverfo voces plurimae fcribendi genere exhibitae fuerint , hinc in una eademque voce non eamdem femper fcriptionem fervavimus^ fed variamy prout libuit 9 diverfamque . Citmque exponenda- Yum rerum opportunitate plura faepe ex aliena fide in medium adducantur , quae hgentibus admirationem ^ vel (^ non raro dubitationem extorqueant ; hinc ea omnia ita expofuimus , ut non noflro , fed a/ieno efferri tefiimonio moneremus . Hinc frequen^ tes apud nos funt voces ilke , creditur , fer- VIII Prabf a tio, fertur , memoratur, iit ex. gr* ciim p^g, 30. loqiiimiir de Serpcnte Taveniien , qul pueL lam 18. annos natam devotiiife fertnr . De Operis doBrina , (^r materie , nil habco quod addam ulterius * Aequum te iudicem & benevolum fupponimus ^ non malignimi cenforem & invidum . Si prlmum tnduis chara^erem , non meam porro^ fed totius humani genens gratiam tihi tute compa- rajii : Jin vero altcrum , in te invidia tua tota retorquetur ; quantumque a pri* mo illo homine erudiri me corrigique glo^ rior 5 tantum de cenjoria alterius gravttct^ te Jlrepituque negHgcns fum & incuriofus . Ceterum editionis huiufce opportunitate fpe-- cimen addere libuit carminum quorumdam ^ quibus operis huiujce doSrinam comp/e£li primo animus fuit , ne eo orationis gene* re nobis dijjicultatem > kgentibus obfcuri^ tatem , utrisque vero utiiitatem nulliim ^ exinde fieri noviffemus* Vttle. D E D E V E N E ANIMANT I VM A T V R A L I ******** P A R S P R I M A> ^Uae aut cibi , aut moffus , pun6liiraeve , ai!t con~ caftus , auc halicus vi , mlnima mole vivenci c-or- pori inferca , folidorum toniim , cexturam , elai!i- citacem , & cohaeficnum , rnotuumque leges in fluidis ita pertuibanc , uc vel mortem velocifllnie ucplurimum , vel gravifilmos excitent morbos , ea per nos Venena nuncu- pantur : diximus minima mole ; corpora iiquidem omnioo muica , fi magna mole ingerantur , venena runc » Venenorum quorumcumque adionera in tres potii- fimum clafTes dividunt egregii Scriptores Je, Linder ^ if LtJideJlolpius '. in corrofiva fcilicec , obHruentia , & narco- tica (i) , quorum prima claffis magna ex parte contrruat mineralibus , animalibus fecunda , vegetantibus tertij . Ac Ci mineralia excipias , quorum fere omnium vis ma- gna ex parte corrofiva eft , in minima licec corpufcula diviforum (2) , effe^lus certe qui ex animalium & ve=' A rre- a imiiTWiiiMi inviii- n- r i--'f r-r*- '•"'^'i'''^"""'- ■T-^'f'nT-"tfT-'T-'f^i'-''"-i~irriitvir»ii fiif»ii di Firenze 16^6, (3) Dijfert, (le Taraat, Cap. XlU ParS PRIMA. 9 Ncque nomini fao labem offudit Boheraavias qui venena haec neque explicato effeftu , aut virtute hadenus bene tjo- ra nuncupavit (i). Neque cerce venencrum effedus infpi- cere , aut vires disnofcere , caufafve perfcrutari facile opus eft , & iii tanta rerum Phyficarum luce velocius expeiSiindnm , cum in fubtilinima , libera , volatili , pericnlofa materie latear veniini vis , atque pernicies, Praeflat itaque negleda rei ;obfcurifiimae intelligentia vim illam pene fingutarem perpendere , quae a corpo- ribus plurimis ceteroquin innoxiis duntaxat exeritur , (i per venas faoguini protinus admifcentur . Ea nos obfet' vatio ad infuforia medicinae experimenta compellet , cum praefertim £c eorumdem morbcrum communionem ex morbofi humoris in venis infufione , & tam diverforum effeduum hiftoriam ex infufis in venas medicamentis agnoverimus, & inutiles nutrientium infufionum effetlus , efficaces pufgantium (2.) , &' infinita prorfus effe corpora quae,alJas innoxia,per venas infufa venena fint ,in quorura numero & lethalis ille animalium fuccus reponendus eft Konnifi per fubitam fanguini affufionem pertimefcendus . Nullius enim periculi rss eft fi per ftomachum & inte- ftina viventi corpori inferatur ; nam quae cibi potusve nomine defumuntur funefti exitus venena, a mincrali ponllimurn regno 61 vegetabili deprompta funt, Atque a raineralibus qnidem , vi acerrima folidarum partium ea conftituentium , fubica horridaque quod infurganc rymptcraata,nullam fecic admirationem ; Ced. ea , quae fapra mineralia ipfa in vegetancibus quibusdam obfervatur no- cendi vis , omnium certe fefellic expe£latioiiem . Qua iii rs confirmanda Ci ea duntaxat perpendamus quae de fimpli-' cis aquae a foliis Lauro - cerafi diftillatae in Philofo- B phicis (i) Iftflif. Medic, n. 3144.. ^^^^ de Antidbt, ( 2 ) ISIou velle _ Cbirurg. d' Et mnUer- a ve c nne {f/Jferp, fur P injufion &c. 10 De Ven. Anim. Natvrali . pbicis Tranfadionibus exponantur, iii eam facile fence.n- tiaai adducemur , exiftere in vegecantibus nonnuUis incre- dibilis omnino & fingularis veneni qualitaces : nam vel sjnius Siorae intervaiio vix elapfo ea per ftomachum for- tuito defumpta , homines plurmii, quodque finguJare efl; , line voniitu , fine purgatiqne , fine ulla convulijonis no- la perierunt ; canes vero , aliaque eiusraodi animantia cxtin£la vix vt\o mjnutorum fpatio convulfa , motuque corporis delUtuta , nullam neque in ventriculo ipfo mor- tis caufam difTtda praetulerunt (i) . Omitto quae de fucCG ex arboris innominatae trunco refert Hamilconus (2), cuius potentes guttae venatorum relevant laflitudincm ftomacho defumpiae , venis infufae mortem cienc ; nam de oleo tabaci oSava horae parte belluas quasdam in- terficientis loquendum non eft , cum tamen hominum vulneribus impune fuccus adponitur, quin & remedii lo- co eft(3): quod & de aqua Lauro-cerafi fupra memorata ufuvenire dsdicimus, Poftremo quam virulentos contadu ipfo efFedlos praeftent vegetantia docet hiftoria Ladi- slai (4) uc plures alias brevieatis gratia praetermittara , Ec (t) The Jimple Laurel x/ater found to he a dange- rous poifin &c, Trans* PbiL num, 418. pag. 84. 6* num. 420. pag, 163. (2) Defcrizione del Regno di Siam . (3) Efper. natur^ del Redi , Edizione di Firenzi \6%6, pag, 6, & 34, (4) Lancellottum , vel Ladislaum Regem NeapoHf,. perdidit fuella , quae an&a vagina unguento ex fucca na- pelli cum Rege congrejfa ejl : quo unguento mutuum ex- citari amorem , fiUae indicaverat pnellae gemtor Medi- cus auro a Florentinis fedufius : eo unguento & puella ohiit , Collenuz, IJt, Napolit, lib, 5, Ammirato &Ct \ne EJfais liv» ii» chap^ 33« Ladislaus Roy de Na- Pars Prtma. II Et quamvis adeo noxium negenc aliqui napelii fuccum , tamen id aliaque fiunt pro coeli diverfiiate . Quod enim jn Vplandia ex. gr. oricur napellum vix hora una cum dimidio hominem lufferc Moraei autoricate (i) . Podremo quam (ingulares func de vegecaniium quorumdani vene- no Linnei & Sauv.igu obfervaciones (i) ! Sed ad nollrum reveftimur influucum , nullamque afrumpto per fauces animalium veueno noxam inefie B 2 con- Niiples , bon Caphatne , courageux iyc, ayant range par un jiege bien pourfulvi la Ville de Flarence fi a de^ firtiit; que les habitans etoient apres a compofer de fa viBoire , il la leur quitta , ptmrveu qu ils lui delivraf fent une fille de leur ville , de quoy il avoit ouy parler de beaute excellente . Force fut de garentir la publique ruine par une iniure privee . Elle etoit fille Pompeii milites lici mcredibili correpcos , & aquam cai ferpeiues ineranc aridis licec faucibus refpuentes , eius oraiione ab eo mencis errore avocacos (i). Cur autem humoribus per aperca canalium orificia infertum adeo perniciofum fic animancium virus , quod cibi potusvw forma defumptum nocences deferic qualitates , doce'i: rei medicae Scripcores . Dentium quippe vi , deiade vcntriGuli , inceftinorum , ladlearum a6lione , humorum ubiqae occurrencium unione mulciplici , ita immutantui: omnes non foium veneni, fed & corporis cuiusque par- tes , uc diverlara prorfus indolem , nacuramque rafcipisnt . Omnibus porro antiquioris aetatis fcriptonbus palmain fu.fiuhfTe Galenum reor, 6i prudenter ea de re , cauteqiie cogitafle , qui venena non ftomacho folum , fed & exter- nae cuci adpofita ab omni periculi fufpicione non abfol- vit , hcec ab eorumdem fubito in fanguinem ingreffu primum adeffe periculum fateacur(2). Et fane quod ani- malium venena tnorfu exitium ferant , tanti non eft ut aliis quandcque & (ingularibus omnino formis nocere noH pofTe arbitrenmr . Rei huiufce vericatem facis fuperque confirmac , aUa ut exempla fileam , vulgaris illa muher araneas ante fomni horam nodibus fingulis tanca cuna volupcate cornburens , & a conflagrata cum ftrepitu in febacea candela aranea , 6j difiiljente ad eius ocuios & labra venefico halitu pertlnaci unius oculi ophthalmia eorrepta , inflamacione fumma linguae , gingivarum , la* brorum , vomitu &c. nec nifi poH: dies plures valecudi- 151 reftituta(3). Ec apud Boyleum Nicoiaus Florentinus (4)^ a Sen- (1) Lucanus de Bello r^harfdl ico ^ fib, p. (2) De Ternperam, l'ih. 3. cap^ z. (3) DtBionaire Univerfel de Medeclne ifCo Tom, 2. 41 Paris I 74(5. (4) Boylff Gp, Tom, L psg, 667, Edit» Venet* 16^.7» !4 DeVen. Anim. Natvrali. a Sennerto in rei fidem addudus , de homine quodam refert, qui cum ingenrem araneum candelae ardentis igni expofujfrec, halitumque oaribus actraxidet , in vehemen* tiffima animi deliqaia prohpfus eft , totaque deinde no- t!e circa praecordia male affedus , pulfu languido , & comprimencium djgitis vix manifefro , neque nifi difiicil- lime , longoque tempcris intervallo theriacae , diamcfci , & zedoariae beneficio convaluit . Neque adeo tuta fide , ut afierunt quidam , ab er- roris nota eos abfolverem , qui animalium venenum con- tafta necere niinime pode docuerunt. Finge enim nudae cuti veneficus viperae fuccus adponatur : fi hiantes ibi adfunt pori , fi abforbentium canalium par fit elaflicitas , fi vi externi csloris internive rara admodum cutis &c. iion mediocris certe periculi res efl: , Nonne enim , ana- logico argumento , omnia externae corporis fuperficiei ad" pofita , quin & contagiofa effluvia eorum facilius humo- res pervadunt , qui motu corporis , aliave de caufa pa- tentem fibi cutem efFecerunc (i)? Nonne multae apud Medicos occurrunt hiftoriae morbi ex contreclata mor- bofa materie fufcepti , cuius tamen fufcipiendi diverfa eflec naturalis communisque conditio ? Quae de externa cute a me di^la funt , & ad internam referri poflunt : quaravis autem veneficusa fuccum impune hauferint non- nulli , & toxico vires detrahantur admixtione humorum in gulae , ventriculi , inteftinorum fuperficie emanantium, tamen periculofae plenum opus aleae eft ea femper in- noxia praedicare : fiquidem non leve detrimentam exoriri potell: ubicumque abforbentium venularum hiant ofcula , nec immutatio fit to^cici partium in faBguinem -migratu* ri , quae in primis folum vlis facile contingic immu- ta- (i) Vid. Rondinelli Defcrizionc della Pejle di Ff- renze del 16}}, pag, 176. Pars Prima. 15 cat!o(i). De fana cute fermonem huc usqae infticuimas : nam de ea , in qua ulceris, contufionis, & fimilium prae* fencia concJnui folucionem facic , nulla quaeftio eft, cuni pateant illic cotifumpca venularum orificia, proindeque fubito virus ingrefTui expeditum fic iter , apertumque . Torpedsnis eciam hiiloria in eam nos cognitionem adda- cit , quod exiitant fcilicec animalia per fimplicem conta- ^um venefica . Cognitionis huiufce incr^mencum fup- peditac quod exaggeraci farcaiTe portenti nomine de ara- nea foleas penecrante ex Scaiigero refert Boyleus , quod- que memoriae pofterorum protulit Pifo de Nhamdu , in- genti fcilicec in America araneo , qui intuentium ocuk>s , fi in iis venenum iaculetur , luce privat . Quid quod & in lavae Relatione infe£tura quodpiam defcribit Sahiio- nius (2) Yakko nancupatum , Tarantulae fimile , cuius urina corpori adpofita , ni pars illa vel incendatur proti- nus , vel dilTecetur , gangrenam inducit : urina ne iila fit , an alter ex diverfo fonte profluens liquor , dobi- tandi locus efl: . Quod autem Yakko fuum infedum , fer- pentemve nuncupet Salmonius , luculenter indicat male ab eo cum tarantula comparari , quae araneorum claflem occupat , nifi fortafl^e de vulgari llellione loqui malaic , quem eciam cum ferpente nuUo modo confunderec naca- ralis hilloriae peritus , Ac nulla pro venefici contatlas exiftentia luculentior hiftoria efl , quam quae a Couple- to in A£lis Pariiienfibus exhibetur (3) . Ibi de angue fermo etl: , cuius vel mortui contattus cataneos morbos facere dicitur apud Brafilienfes . Id ergo inauditum 6c incredibile , fubita timidorum horainum iide receptum iudi- (i) Pid, tibi de rahie per iirfeSae falivae contaflim CoUatti , & qme fupra attulimus incowmoda ,ex delib^ito ab Afiglis Philofuphis vipereo fticco . (2) Storia di ttitti i Popoii Tom, III, (b) Memoires de i Acad» R, pur V annh 1700. i6 De. Ven. Anim. Natvrali. iudicans Coupletus, mortuerum anguium auda£ter infli- tuit anatoiniam ; at PhilofQphicae dubicacionis psenas de- dic , vix inbus a contadu no<9:ibus puftulis undique re- fertus , quae trium menfium fpatio pertinaces cbfifterent . Flabemus & in vegetantium re2:no arbufculi cuiusdam in nova Anglia nafcentis hiftoriam (i) folo contai^u diutur- nam coecitatem , incredibilem frigoris fenfum, prurituai ^ inflacionem corporis , aliaque non lechalia tamen fympto- mata concitantis (2) , Quid enim de lingulari herbae ii^ lius vi dicendum efl , quae mirabili fane proprietace , de qua fua fit unicuique fententia , confperfas eius fuc- c.o manus illaefas relinquic , dum manus alias ab iis con- treftatas , & vel corpus aliquid tangentes , vel tabacuin nafo propinantes , veneno inficic in corpus tctum fu.- bico tranfituro (3) ? Quae Ei4Mnr«iMwanan««mne)Bm (1) Afi accottnt of the poifon ^Nood-tre in «^w Eri- gland by M. Dudley and hy D. William Sherard. Phihf, TraijfaQ. num» 367. pag. 145. & 147. (2) Eius arboris genus quodpiam Sherardus ejje pu- tat arborem Americanam alatis foUis fuccs ladeo venif nato : Pluknet, Alinag, 45. tab. i-^S. fg» s. & in Opw fcuUs Jofepbi del Papa , fopra gli efetti d' una cena vernice d^ India . (3) Vid, le Voyage a la cote d"" Angola en 1738. de M, de la Brojfe , cuius verha adducit clarifs, Bouffonius fiiji, nat, generaL & partic, tom, 3. pag, 465 // vint fept ou huit Negres en Palanquins , qui etoient les principaux de Losvango qui leur ( aux Officiers Fran- cois & Anglois ) prefenterent la main pour les faluer : ces Negres avoient frotte hurs maini avec une herhe , qui eji m poifbn tres fubtil , & qui agit dans /' in- fiant , lorsque vtalheureufement en touche quelque chofe , Qu que r on prend du tabac , fans s' etrf auparava^tt lave P A R 5 P R I M A. 17 Quae huc usque expofuimus tanti non funt , ut ani- mantium detrahanc exiftentiae, quorum & comefae carnes venena fint . Id vero nacuralis hiftoriae ftudio comper- tum eft , quod ea fere omnia quae morfu nocent animan- tia , in cibum afTumpta innexia fint,c|uae nocent in cibum aflumpta , morfu fint innoxia ; nam apud laponenfes vi- tae pertaefos Farube comefiio (1) violentae in fe ipfos manus Iogo eft . Quin Salmonii eiusdera teftimonio le- pram noftris hifce temporibus in Hibernia raram jfrequen- tiflimam olim reddidic Salmonis comeftio , qui dum ova deponit male fe habet, veficisque & nigris maculis infor- mem praefert cutera , cuiusmodi vitio comedentes in- ficit , Poftremo ignota nemini funt aliquaiido perniciofa ex Barbi ovis ventris tormina , diarrheae , convulfiones. Ex quibus deduci poteft, non adeo a verofimilitu- dine alienam fuifie Lifteri dubitationem (2) , qui Se- nembi feu Higoanas (3) in exquifitioribus Americanae gu- lae deliciis habitas , veluci principem Gallicae luis apud C In- iave les mahjs , Ces negres reufflfent Jl bien dans leurs i72iiuvais deffeins, qu il mouriK fur le champ clnq Capi- ti^ines , if trois Chirurgiens &c. {i) II Pcfce detto Furube , cioe gonfiatore , perchs t^nto Ji gonfia , che fembra una palla , mangiatofi mn hen nettato , il che e difiicilijfimo , e mortifero , / Giaf- ponefi quando fi uccidono volontariamente fi cibano di efio y e muoiono con vomito e convulfioni . Salmon Ifi^ del Giappdne . (2) Exercit. de Lne Vener, ,--,-(3) ^ic aptid Indos audit lacertus niger venalis , puhlice delicatiffimi cibi nomine: cuius defcriptionem & figuram vide , fis ^ apud-Georgium Margrav.ium de Lieb' ftad : Biji, rer, natur. Brafil.Jib* \i. cap, xu ^ Alber- tum Seba Jleiliomm diverfi generis ferme §g. defcripto* i'ev% ; hcuplet. rer, natur, th.efauii dejcript, tom, i,,. |8 De Ven. Anim. Natvralt. Tndos origJnem accufavit, Efto enim , ( quanivis i!lius cibi ufu dolores venereos praefentes aogeri , aut male fopitos vehementer recrudescere obfervaverit Confalvus Fernan- dez ab Oviedo (i),)efl:o, inquam,ad fabulas amandanda fit opinio illa , cum Europaeos amaram fraudulentae Ve- neris dulcedinem perofos , higoanis licet bene pados , nuUa lues invaderet •, tamen & analogica animantium ci- bi loco aflumptorum , morbosque psrientium hiftoria , & Confalvi , tenuis licet in hac re comprobanda mQmenti obfervatio , de ea Endemii in Araerica morbi origine fufpicionem facere jure optimo potuerunc , eoque magis fi veritatem redolet quod a nonnullis aOeritur , Vene- ream nempe luem apud Amerieanos fine ullo infedae mulieris commercio fufcitari (2) . Eorum itaque impro- banda potius efl: ratiocinatio, qui uc Lifterum refellerent, eo innixi principio quod animantia veneno infl:ru£la mor- fu duntaxat noceant , lacertarum ferpentum higoanae ipfius inter veneficas beftias habitae carnes , in cibi u- fum veluti neceflTario innoxias traduxerunt , proindeque Americanae lui pariendae impares : cum ceteroquin fa- miliare fit Lifl:ero difficilem novorum morborum originem veneficarum befl:iolarum comefl:ioni, aut morfui tribuere (3), Vigente hyeme , quin & fub coelo minus fervido, aninjalia veneno latenc imbeeilli diminutoque , quod len- tiori per hyemem in brutis hifce fluidorum motui tri- buendum eft: , & inerti languidaeque hyberna tempeftace eorum corporis conftitutioni , vel inopiae caloris , a quo acriora reddi innoxia etiam corpora quaedam , oftendic Chymica . Ea porro de cauia animalium in furorem a(51:o- irutH toxico novae licec fortaflTe vires adcedanc , fabulam ta- (i) Hifl, Ind, lib. 13. cap. 3. (a) Sydhenam Epifi. 11. Refponf. Henrico Pamatt h D. ittfcripta, i^) liftnm Tra^, de FanoU Pars Prima# 19 tamen redolere cenfemus quod nuUa fit nifi in irritatis animantibus veneni vis, cum & viperae tranquilla morte extjndtae dentes venefico fucco perfufi , & alia quaecum- que lethali illo liquido confperfa corpora , quin & ex eodem fucco paratus pulvis eumdem praeftet effedum. Neque tamen inficiari volumus plurimas irritatorum ani- malium fucco vires adcedere , cum ex ira caloris motus- que fiat incrementum , & ab exponenda alibi rerum fe- rie pateat atrociffimum rabiei toxicum ab ira duntaxat aliquando exortum fuifle . Quae emnia veteres adduxe- runt , eorumque veftigia infecutos recentiores plures , ut itt animalium felle virus conftituerint , vel ex ea parte sd fauces , imaginario licet tramice , feparari credidc- rint (i) . Ncque calor , aut ira duntaxat , fed & fames no- vum animalibus veneni praeftat increnientum ; unde ie- iuna vipera periculofius dicitur iaculari toxicum . Id ve- ro quamvis expofitae fuperius dodlrinae opponi videa* tur , cum minor efie cenfeatur calor in ieiunis animan- tibus , tamen mirum eft quanto illam confirmet eviden- tius. Nam ex longiori fame vergunt humores in alkale- fcentiam vclatilem , & rofcido chyli recentis appulfu , stque humedatJone deftituti fales , acriaque omnia , non in-imutatis fiuidis admixta , vehementiorem nancifcuntus aSionem. Hifce omnsbus addi poteft , quod cum ieiuna hominis faliva manifefto gulae fenfu linguam vellicet vio- lentius , tum in fiuido quopiam ex falivalium genere plurimcrum animantium virus conftituatur , Cum vero tantam veneno componendo anfam caloris prsefeutia fuppeditari dixerimus , hinc quae animantibus huiusmodi deftitutae dicuntur terraquei globi partes , vel eo carent adiumento caloris , qui virus efficiendi capax fic , vel peculiaria beftiis hifce negant alimenta , C 1 vel (i) Scheuchzer Phyjtque Sacree Tom. 3. 5, d' alibi . 2 0 De Ven. Akim. Natvralx . vcl iis abundanc efSuviis , ■ quae mechanicae iliarum con- jftitutioni opponancur. Eo beneficae fords munere ditatas e0e Auftrales plagas afHrmant qui terras illas perluftra- runt (i) i (i nsodo eorumdem autoritas tutam a nobis extorquec fidem. Hiberniara certe , quae regionum cece- rarum ea in re felicilTima perhibeciir , peculiaris infedi venefici veluti macrem exhibuit Willelmus Molineux . At Ozanam teftimonio non veneficae folum , fed neque minoribus noxJae damnis beftiae eo in regno iillae fuac , vulpe excepca , iupoque (2) • Schetlandiam qaoque in- fulam Scotiae proximam nullas compledi veneficas be- ftias teftatur Preftonius (3) . Uci vero terris quibusdam virulentas teras negafle dicicur Natura , (ic & in aliis veneficas effe iuflic , quae alibi innoxiae funt . Hinc a verofimilitudine alienum non eft, in Brafilia pifciculos ,ra- nasque vivere praeter opinionem venenacas (4), Infitum fibi a natura venenum impune fervant ani- mantia : fuis tamen fibi caveant a morfibus necefie eft , quos fi vel irae , vel forcuiti cafus culpa fufceperinE, de cQrumdem vita aftum e£l . Docent id a Philofophis ©biervaca fcorpionum invicem , auc araneorum certamina, & cau- (i) T/V. Les Aventures de Jaques Sadeur dans la iecouverte & le voyage de la Terre Aujirale &c. a Pa- fis i6^i, (2) Ozanam y ReCreations Mathematlq. & Phyjtq, Tom» 3. Edit, Paris , 1741. pag, 228. ibi etiam legitur: II y a pres de Grenoble une vieille Teur fituee fur une fnontdigne que le coinwi appelle Tom Saint Verin , pour dire y Tenr fans venin , ou il ne croit ni ferpens , »/' arai- gnees , ni aucun autre animal venimeux .... ceux qu on y a portez , «' 5; ont ptl vivre long tems . (3) Tranf Phitofoph. for the year 1744, n, 473, (4) Gttgiiel, Pifo in Hijf, Nat, Brajtl, Lugduni Ba- tdv» 1^48« ParS PriMA. 2J & caudifona ferpens minutis vix o6lo extincia , cam dentes in fe ipfam fuos violenca necefHEate converce- ret (i) , At quae animanria nacuraliter innoxia , veneiici raGrfus , vel interioris morbi vicio venenum adepca func, eiusmodi nunquam impune geftanc venenum , uc in parte Operis altera perfpiciemus . A fanguinolento ininus , quam a ficco vulnere per- timefcendum ; qui enim effluic ex laceracis canalibus copiofus fanguii , infundendo per morfum liqaido viam negac, fecumque in effluxum rapic , Minor etiam ali- quando vis inefl: animantibus, quam quae ad imprimendos morfus, dentesque alcius infigendos requiricur , vel aridi , repetico morfu , ficcique dences ipfi fiunc , glandalaeque fecernentes , quae omnia cencandis ea in re experimencis diligenter animadvercenda func. Difperfus in animancibus mulciplici de caufa veneficus liquor , aliquas poft horas Jcerum iis , & fine nova cibi neceflicate refticuicur . Dif- ficillima autem , & in eo effedu confpirancium caufarum varietate diverfa facile eflec obfervacio, quoco horarum , dierumve fpacio vipera ex. gr. nova facalis fucci fepara- tione novas nocendi vires afl^umat . Tardas certe in ea fieri humorum omnium fecretiones , adionesque confirmac crafl~a vifcofaque illius cextura , qua non folura diucurno per odo menfes novemque refiftit ieiunio , fed & in ipfa machina pneumatica difficilius extinguitur , & no- centium humano corpori falium vires moderacur (2) , fuccorumque iacluram cohibec ad nutritionem conferen- tium ; unde a nonnullis adeo viperae carnes in medi- CGS ufus efferuntur. Ex quibus patet primo , qui nam ventofi eirculato., res falfis antidotis pretium conciliaturi , fublato animan- tium (i) TranfaB. Philofophiques , (2) Eiiae Camsrar» Diff^ert» Taurtn, Epifl^ Tuhlngae 2 2 De Ven, Anim. Natvrali. tmni toxico , eorum morfus impune fufcipiant , & infi* pientiae vulgi aclmirantis illudant. Patet lecundo quod actionem remedii cuiuspiam certo affirmare non liceat , nifi manifeilo conftec de infedo per vcnenum corpore , Noftri ofiicii non erit in anatomica veneficorum ani- mantium defcriptione immorari . Nam ut antiquiores o- niittam , facem in hac re plurimam praeferunt unicuique Rondeletius , Gefnerus , Raius , Aldovrandus, Moufetus, aliique > uc recentsflimos plures omittam , Quid quod ad percipiendam venenorum dodlrinam , primae duntaxat ne- ceffitatis eft anatomica inftrumenti toxicum vel feparaa- tis , vel eiciencis hiftoria . Neque tot quae apud vete- res de animalibus hifce fufius occurrunt portenta refe- remus , venerandae licet Antiquitacis cultores nos efle gloriemur , cujas ftudio & obfervatione prima nobis ad vericatem , & errorem ( quae humanae fcientiae fingula- ris concordia eft ) patuic via , Sed ea omnia vel perpe- tuo pofterorum ad nos ufqae fuccedentium experimento confirmata funt , vel ad fecuriorem veritatis frugem re- vocata ; quae enim ab obfervatione profluit (cientia , loa- giori faeculorum ferie fic accuratior , & orbis huiufce terrarum haec ipfa , in qua vivimus , ulteriusque fem- per futura aetas feneclus appellanda efl- , nofque ipfi po- tius antiquiores , fi cura lis comparemur , qui remotis antea faecuiis , mundo adolefcente, vixcrunt fi), Neque certe non fpernendae funt veterum de veneficis animan- tibus hiiloriae , nifi quod alienam facile praefeferunt fi- dem , vel tenuem rudis anatomiae dodlrinam , vel fuper- ftiriofae relligionis vitium , vel phyficorum inftrumento- rum inopiam , vel infitam perpetuo Philofophis pauper- tatem ; unde Ariftoteji faltem vitio vertendum eft,. quod accuratiora multo non exhibueric , cui in perfcrutandis Naturae miraculis, do6lrinaque hilarius comparanda , fplen- didam (i) Fontenelle fitr les Anciens ^ les Modernes • P A R S P R I M A. 23 didarn tot talentorum facem praetulic Alexandro audito- re digna liberalitas , Veneficorum animalium hiftoriam pervolventi plura occurrunc apud Scriptores eiusmodi animantium nomina , Steilio, b'colopendra , Bufo , aliaque , quae dubiam no- cendi vim fortita fint . Ica ex. gr. pulmonibus infenfi le- pofis marini nomine contremifces (i) , & elegans affiuenre caefarie caput Salamandrae contn£lu repence calvum ad- mirabere(2). Qua in re animadvertendum , damnandos femper eos non effe qui ita fenferunc , cum diverfa ter- rarum conftJtutione fiac , ut abcubi virus exeratur in animantifeus , quod alibi nullum eft , vel faciii variaruni rerum auc animantium laeforum opportunicate , fi non lechales , tamen non certe innoxii infperato aflurgant ef- feclus ; quod adduftae fuperius exemplo Salamandrae confirmatur , quam veluc innoxiam recenciores plurimi jure optimo defcriplerunt , cum revera fub omni ferme coelo innoxia illa fic , Apud nos tamen in Etruria , ira monte , quem Murellum vocant , Salamandrae quaedani funt rufi coloris , purparei fub ventre , q-uae pundis bo- (i) Tozzi de Febrlb, maU pag, 576. FerneL &c* (2) Mercurial, de morb. cutan» lib, i. cap, 30« De SaUmandra Q^ Serenus Seu Salamandra potens ^ nullisque obnoxia jfiammis j Eximium capitis tatlu deiecit honorera , 'At hifce faeeulis nullam hahuit fidem Salamandrae vi- rus , de qm vide multa ^ egregia Maupertufii experi- wenta in Memorijs Acad. Reg. Scientiaritm anni 1727« pag. 28. ibiq. oviparas fimul eas effe & viviparas '• gut- tas veluti laBeas e^nanatites a tota fuperficie Salaman' drae flammis inieBae nulium eius mortis velecitati fs- fere Qbicem , ^uae vulgaris fuit opinio ^c. 2'4 DeVen. Anim. Natvrali. boiim labris mortem ferant. Quod & apud PetrafaBdlen- fes frequens efTe accepimus . Quae ex veneficis snimantibus percipiuntur magni momenti incommoda , defumptis ex eorum corpore reme- diis aliqua ex parte fublevari , faciles quidam afferuere : quibus & me libenti animo foeium darem , fi quam cer* ta fciencia animalium illorum venena operari perfpicimus , ea &. remedja agere nofceremus . Plinio nimirum uni, diverfa licet rerum contemplatione , licest exclamare ; non eft fateri, rerum Natura largius m.ala , an remedia ge- nuerit (i). Veneficis eadem !ex eft tum mineralibus , tum vegetantibus , ex quibus uti determinata quadam ratione defumptis corporis pernicies , ita 6c diverfa fa- lus hauriri dicitur , De animahbus itaque locuturi em- plaflrum Sld.crTriS^ccv ^ feu ex afpidibus parandum , pri- mo exhiberaus , tophaceis fcirrolisqae , Deo annuente <» tumorJbus difToivendis commendatum (2) , oleumque afpidis GeofFroyanum , quod excellens , magnique nominis Chimicus ille defcribit (5) . Aranearum carnes , telaeque iri febribus , baemcrrhagiis , dolore aurium &c. fummis praedicancur elogiis a Diofcoride (4), Liflero , Celfo (5), Adilringens telarum araneae proprietas multJs , iisque dodifHmis Petiti Medici cGniirmatur experiraentis (6) . Deterfiva , difTolvens , diuretica pulveris ex bufone cal- cinato vis occurrit apud Vanhelmontium , Etraullerum , Vallifnerium. De bufonice lapide, qui veneno praefente, ut (i) Lih, VIIL cap ^s* (2) Aetius Tetrab. iv. Serm . 3. (5) Geoffroy Junior,Obferv» Memoir, de T AcR. 1716. (4) Lib. II, cap, 6S. (5) Vid, Heucher, differt* de aranea honiinl pernicio- fa & falutari , Rieger IntroduB. ad notit* rer. naturaU T6Tff* I. pag. 852. (6) Memoir, de r Ac. R* pour l' an, i732» png, 37. Pars Prima. 2S kt Jta dixerinn , fudare , & colcrem variare dicltur, acer- tJme decercatum ed . Cum vero de iilias origine fermo ell , iacredibile in quantas Medici fententias , turbasque diftrahantur ; nani illi cunas veluti fuas , bufonum capuc alii tradiderunc , alii unum idemque cum bufonis cranio efTe contendanc , alii lapidem foffilem , alii animantium aliorura psrtes aljj4s . Adeo vel in tenuibus exultat de hominum falute rollicita Jvledicina ! Quid autem de bu- preile dixerira , ad eicienda mendrua , deque iis,qu3e ex llellione , & falamandra parantur, imperiofae autoritatis medicamentis (i)? De vipera alibi : nam tot remedio- rum fpe£lacuIo , quod felix fauftumque flc , nimis iam aegros homines exhilaramus , imparem cercc oftentationi tantae fidera fervaturi. Si quid autera ed quod homlnem deprimat fuls o- mnia ufibus infervire iaftantem , illud profedio eft vene- iicorum animalium exifteotia . Nam cui tandem hominis ^el commodo , vel &rnamento ea corpora defignentur , quae hominis iptuis vitam periculo metuqae facianc re- fercinimam ? Quae ea de caufa a rae dida funt, ut de animalibus veneno praeditis fermonem inftituens , neque difputationem illara omitterem , quae ociofis quibusdam fcriptoribus adeo efl in deliciis , quera nempe in hoc orbe cerrarum ufum eiusmodi animalia praefiiarent ? Qut ataque de hominum natura ac dignitate fortafie nimis praeclare fenferunc , veoenum in iis nuUo padlo confti- sutum putarunt ut homini noceat , fed fibi ipfis dunta* xac fervandis alendisque , cui ofiicio miDime fufKcerenc acuti liccc dentes , aliave arma, praedam, feu animalcula, ex quibus vivunt, difcindencia , & anacomiGo examine in hunc ufum manifedo conftruQa , fed & lethalem defide- rari fuccum in praeda ipfa , feu animalculis, pro fubita il- lorum nece infundendum , Quid enim de Piinio dixerirn in humanum genus adeo mif^ricordi , nullam ut exiften- D tiura (i) Fid, Lemcry DlciiQiwiire des Drogues, z6 De Ven. Anim. Natyrali. tium venenorum caufam verofimiliorem invenerit , qaattl Bt facilius vitae fe homines fubtrahant , ii moleila fit ? Si ergo terraqueae molis ,. in qua vivimus , non fumma capita , fed partes nos eiTQ meminerimus (i) , difcedere nos tuto pofle fenciemus ab ea , quam doiSjiimus exhi- bet Muynus opinione (2), qui omnia vef in hominum fcientiam , vel utilicatem , vel & poenam eonftrufta repu,- tans , infenfas nobis beftias exoriri voluic in morale do- cumentum , ut nempe Deum & noflrae eumdem filicita- tis , & miferiae arbicrum fateremur : cum & fine anima- lium illorum exiftentia tot finc , quae in eara nos verita- tera vel nolentes perpetuo , facileque compellant ; qHin & a Derhamio differemus aflerente , ad hominem quod fpedac , maximam efre veneficorum animantium utilica- tem , ad quosdam praecipue morbos avertendos (3), Nam neque tenuis illa , & fortafTe incerta , 61 quae aliis etiam tutioribus in re medica praefidiis obtineri pofiic ucilitas , toc homini parcis a virulenta beftia damnis com- paranda eft, neque de animancium natura humilicer adeo fentiendum , ut quaecumque in ipfis funt, hominum po- "tius vel poenae , vel comraodo , quam proprio anima- lium ipforum ufui defignentur. Vel itaque , uc egregie in hac parce docet Derhamius , ad fui defenfionem & commodum venenum in animantibus infitum a Natura cft , vel neceflarium quemdara praeftat ufura mechanicis eorum- (i) A proprement parler le tout «' /* pas et^ fah pour les parties , mais les parties pour le tout , 6* le tout pour le Createur . Cudvjort* Et les chofes , qui me nuifent , ne font faites pour moy , mais pour cet Univers » Bayle ex Seneca Penf fur l3 Cem, tom, 3. (2) Dijprt&tion fur la perfeBtQn du Monde corporel & inteliigent* a Leyde 1745. (3) Derham , Dimojirazione ^eW efjlenza di Dia &f, Lib, IX. ca^* i. Pars Prima. 27 eofumdem fabricae aftionibus perficiendis . At in eviden- tiffima veritatis iuce rota res exemplo collocetur. Qui cdici a vipera caudifona flrepitus cognitionem adeptus eft^ is profeiflio luiliilimi fonitus neceffitatem in huma- nae falutis gratiam conftituet, Ac nuUus admcnendo ho- Hiini jn incedente vipera illa fonus eft , neque nonnifi fuum attrahendis in linum volucribus fonans eauda con- cutitur, cum latentis fub arbore ferpentis ftrepitu perter- ritas cadentesque lethalis gula volucres abforbeac (i), Poftremo abfit ut in hominis duntaxac commodum exorra efte putes animalia plura , cura vem*es videas in intefti- nis vel viventem corrodentes , quem animantium domi- num vocas , principemque. Jam ergo quis inter noxias veneno beftias vel ipfum recenferi putec animal medicinae facrum , & falutaris artis veluti Symbolon ? nimirum hac ferpentes dignitate fuperftitiofa cohoneftavit Antiquitas , quae Aefculapiam fub ea latentem forma apud Romanos GraecoFque de- icripfit (2) , vel iisdem fubefle docuic divini furoris in I53orbo notas , cui fola limites ponac Medicina (3) , vei tanquam vitae argumenta Aegyptio more traduxic (4) , Neque enim lubec hic inopportuna legentes eruditione defacigare, diHerendo quam 6c ferpentum merita produ- xerint fandae illae caepis devotae gentes , quarum horci nafcentibus turmatim diis cunas praefticerunt , quarum & D 2 vi- (i) A mechamcal accomit of poifhns in feveral ef- fsis by Richard Mead &c, LojJd. 174.$ . quam Qperis dedif' Jhni Edit, ubique fequimur . Vide etiam uhi de torpedine, (2) Ex T, Livio , VaL Max, Ovid, Metamorph, Itb, 25. Vid, Salomon, Celkrii Orig, & Antiquit, Media (3) Spanheim de ufu Nmnifnatum , (4) Storia del Cieio Tom. i, Lami de^ ferpenti ft' cri T@m. IV- de' Saggi delle Dijjert, Conotj» e delle Cifte mlfiicbe TQm, i» Dijfert, 6» iS De Ven, Anim. Natvrali. viget adhuc apud barbaros confaetudo , ferpentes m deos referens 5 & aris imponens ; qu3eve ferpentum ima- gsni dignitatis acceffio UQ.a fuerit per illuftriores anti-s quitatis interpretes , qui angues cauda ore detfcnta cir- culum eomponentes Regis potentiHinii not&ni explicent, & qui toti terrarum orbi dominetur (i), aut afpides i^egyptiorum Regum diadema veftientes , quibus vitae Hicrttfque autoritas exhiberetur (i) . Quod ergo ad no- flram fpedtat provinciam , venefica nocendi vis non o- siinia ferpentutn genera compleditur : cum ex iis pluri- mi, domeilicorum animalium raore, cum homine vivanr, & eius corporis iiludendo circumvoivantur (5). Quod a ronnuilis tninime perfpedum ociofos homines tamquani admirandos heroas , & ferociorum beftiarum domicores traduxit. Animus non eft hoc loci fubne^lere minimas fcrpentum divifiones , quae proftant apud fcriptores , ne- que eorum quoque vix cognitorum , qui veneno infedi perhibentur, & apud Diofcoridem , Nicaadrum , aliofque formidabili agmine legentem perturbanc (4). De Ariftoce- Is quid dicendum fic nefcio , qui neceffariam putavin in ferpencibus d7ro^i(tv (5) , quod ad efFerendam longius protrfifti corporis extenfionem nimiis egerenc pedibus . Elegans autem eft de ferpentum vifu Academiae Pari- fienfis obfervatio , quod fcilicec ampliora ferpentibus , quam homini obiecla facile exhibeantur , cum anguiuiu humore cryftallino lentis loco adhibito ampliora homini Videantur corpora (6). Ni- (i) Horm lih. i. c(tp, $6. (2) j^lian, hi(i, Ub, vi. cap, 38. (5) Pfalmanaazaar , Defcrtption de C Isle Formofe en AJie , (4) Owen^s an effay iowards a natural hijlory of ferpents, Lond. 1743. (5) Hifl, AnimaU lih, 2. cap, 17. {6} Hift, de /' Ac^ R, des Scienc, du 1706, pag, p» ParsPrima. 29 Nimins efTem (i me in iis occupatuxn detinereni , quae a remocis orbis partibus tanquam perfpecta referuti- tur, & ad excitandam duntaxac invidiam , vei nifanami quamdam iti obfcuris animis admiracionem , ab iis in iti- nerum hiftoria memorantur , quibus excremos terrae iines peragrancibus facile licet atque inipune mendacia vendi- tare . Quorura aliquis immane quoddam veluci bariljfci ^enus commentatus ed (i) in ferpeate infularum, quas rhilippinas vocanc , incola , ea corporis magnicudine , eo optimae digedionis gulaeque portento ,uc cervos , aproSj homines ipfos inaurpicaco ad illum fidere adcedentes, iti horrendum ftomachum uno iclu detrudat: id aucem fcele* ris nulla alia ratjone aggrediacur quam pendens in arbo- re , ( imaginare quam unrbrofa immanique ! ) molefque praetereuncium animaliam infpirato aere attrahens . Quod fi exaggeratum quidpiam fapic enarracio illa , at Gugliel - mus Pifo (2) ferpentem defcribic Boiguacu , omnium fa- cile maximum , humani corporis craiHtiem aequantem , vi- ginti & amplius pedes longum , fuper caudam fe erigeu- tem fuam , & cum hominibus belluifque decertantem , vel ex arbore defilientem fraudulenter in viatores , eos- que validiflimis cingentem amplexibus , iifque iugulan* tem . Latentes incer arborum ramos , fefeque ab lis ei- cjentes angues acontiae, five iaculi apud veteres audie- banc, quod faltu valerent , & vigmti cubitorum fpatiumj fi opus effet , celerrime tranfiliFent , iique illi func , qus Kippoz ab ffaia nuncupantur (3) , quofque miffili volare tormento docuit Plinius , ex arboribus vi maxima turbi- natos vibrari aiTeruic Solinus. Siculo fub coelo frequen^ tes elfe perhibentur , eorumque praefens nomen Icalum grae- (i) Gemelir ., Glro del viondo Tom, v. pa^, 157. (z) Htfi, NiU. Bi'dfiL Lugd. Bataxu 1748*' (3) Bochart. npo^GiKOi' , Jlve ds AnimaL S* Scri^U Tom^ II. //^. II. cap, xi. 3© De Ven. Anim. Natvrau. graeco latinoque confonare (i). At hilaritatis ainici , & noftra haec legentibus gratifiimi nonnulla in eruditae feftivitatis gratiam breviter adiungemus de fingulari fer- pencum decantata magnitudine . Cumque plurimo pa- trium Etruriae coelura amore profequamur , idcirco pri- mam fibi partem vindicabit Dionis Hiftoria , qui Auga- {[i aetate vifum notat in Etruria ferpentem bicipitem . pedum 85. longitudme (2), & Strabonis hb 16. in Coe- le Syriae campo narr^t Pofidonius , draconem moriuuiB cbfervatum fuifTe loo. pedes longum, talis autem , tan- taeque ab urroque latere dimenfionis , ut adftantes utrimque equites neque fe invicem dignofcerenc , hia- tu gulae tanto uc infidenteni equo militem iine uHo ingentium maxillarum damno ac divulfione abforberec , cutis demum fuae fquammas fingulas praeferret fcuto b- tiores . Infigniora apud alios oflendes ', nobis enim duo haec in rifus graciam fatis . Exinde tamen nemini liceac inliciari , fingularis fortaffe , non eos tamen quales apud aliquas gentes , magnitudinis ferpentes exiftere , quales in Africa praefertim , Afiaqae nonnuUi deprehenderunt , de- fcribitque Tavernierus pedum 25, longitudine , quam ille praefeferebac extenfionem , qui puellam 18. annos na- tam devoralFe fertur , cuiufque pellis apud Batavos fer- vata fpedaculo infervic intuentiam . Qum & nimia quo- rumdam fides , & ultra mediocritatem aliquando fervi- da pidorum imaginatio, feppentes exhibuic alaces , crifta- tos , minaces oculis, dentibufque , flammam erudantes " euae aHimantium formae, naturae licet monftra fint , fervi- darum raentium oeftro vel originem debenc, vel incremen<» tum . Eorum hiiloriae contexendae anfam dedit cbfervatio pinnarum quarumdam , auc rugarum diverfo rnodo expll- cata- ■^—^—^——^———^^—^— ,, II,, -I - — (i) Saectone , quod idem efi ac graece a-Aomoy f latlne jaculum. (2j Lib, 50. Pars Prima» |i catarum , & volucrum pennas, aliave huiufmodi defcnben- tium , eadem omnino ratione qua beftias mimtas , cu- cullacas, aliifve .infoiijis corporum formis viciifqae, auc ea faltem vitia meiuientibus vixiCTe teilantur naturajis hi- itoriae fcripcores ; ex quibus tameii nullus fanae mentis inferac , exiilere in orbe terrarum peculiarem eorumdeni cbfTem , famiiiamque (i), Cum autem urant veluti fau- cium veneno , ignea ferpentura iingua potuit jure opti- mo a pi6lorihus exhiberio Hinc a Grecis angues nonnul- Vt TrpyJT^pii; , & ^auTcoPiq appellaci func , & ab excitata fiti ^t'\,0Lai(; ; eo ipfo pado quo paludum aquas hyema- li tempeftate occupantes hydrj didi func , qui cherfydri aeftiva tempeftate dicebantur , cum exficcatis paludibus aridas cerras incolerenc •, vei ab aliorum animancium fi- militudine citulum eumdem fortui funt, uc ex gr. hyae- na ferpens , quod hyaenae indar variam habeat cutem, & fexnm quot annis novum mduere cenfeatur modo mas, ciodo femina ; unde incollantiae notam facic. Decerec hic aliquaotulum divagari, & qui philofo» phicae /idei canones habendi finc portentofa quaedam au- die nti , legentive, fufius exhibere . Sed hanc abftrufioris' criticse provinciam aliis demandantes , id unum animad- tercimus , neque efTe omnibus ita facile afrentiendum , neque & diiFenciendum quod admiranda quaedam ilnc . dc confuetas nacurae leges efFugere videantur. Docec id fiu- gularis obfervatio de ipfa in vecerum fabulis notiffima, nunc vero puerorum vocibus declamata Hydra Lernea : Donne enim ferpentjs novem praedici capicibus fceletumi in Valhfnerio defcribi: Artegianius (2) ? Eo eerte fpeda- culo {i)Trait^s des dragons & des efcarbottcles par Me 'Jean fanthat a Lion 1691. Scheuckzer , Otia aefiivttlia mni 1729. Clarifsc Hans- sloane infripta , & ab Aut, Pismorata Pbifcae Sacrae Tom. vi. (2) Qpufc, fiientific* del P, Calogera Tom, vi,ibi ,9 3t De Ven. Anim. Natvrau. culo Redii deprimeretur admiratio , feFpentem bicipltefn adeo accurate defcribentis rariffinii monftri nomine , & poeticae mentis ecHafi partas efTe hydras admonentis. Vti enim ex irradiatorum ovorum contadu , tot exinde nafceti* tium corporum oritur conta£lus , non in omnibus perfede partibus nutriendorum , & occurrentibus frequenter mon- riris ©riginem daturorum in viviparis, adeoque in ferpenti- bus; ita idipfum in oviparis aliquando, rarius licet, ufu- venire docent volatilium, & pullorum exempla, bicipites pullos , pedibufve pluribus inilrudios &c. difruptis exte» rioris ovi repagulis vicae proferentia (i) . Quibus ani- mantium forrais , feu raonftris potius , 11 negare fidem fi- r.e temeritatis nota minime poflumus , neqiie tamen eo- rum femper aflerta commendabimus, qui alatos draco^ nes , ( quod fcrtafre idem eft ac elatarum pinnarum , Iquammarumve infigniorum ferpentes ) aliaque eiufmodi, anilium fabularum tituiis addiderunt (2). Sciendum quo- que eft, quod accuratiores ebfervarunt naturalis hiftoriae fcri- Ln defcrizione dello Scheletro ejlftente nello Studio del Sig» AntoiuQ Roffl Cbirurgo Veneziano , Quod vero in jSrtegianio ferpente defideratur cum veteri bydra commii- ne ^eft refeBorum capitum nova generatio , quae , licet mn in frpentibns , in Tremhleiams tamen polypis , ^ cmpliori luxuriantis natnrae liheralltate , dicitur ufuvc' nire , Trembley Memeir, pour fervir a C hijl, d^ m geU" re des polypes i^c, a Leyde i 744, (i) Qui ovorum ^ & praeexiftemium machinarmft Jyftemati non fubfcrihunt , ^ verofimiliori fententia fuC" cejjivam ex utroque femine animalium formationem tu- entur , rem omnem facilins explicabunt • (2) M, Klein of tbe flying Sqmrrel , or mus ponti'^ cus , or Jeythiciis of Gefner , and of the Vefpenilio ad" fnirahiHs 'Bontii , (if Levini Vicent, Casalog, & dejcriptt Animah 1726, pag, §. centur, i» Pars Prima^ 33 ftriptores , iingulares hafce ferpentum formas , quorum veram olim exiftentiam comprobare videntur fceleta , vel eridae unitaeque corporum niachinae , quae variis in Mufeis fervantur, ficiicias magna ex parte efle , & ex pluribus alioruni aniniantium partibus fumma arte con- flitutas . Quod patuic facile vel anatomica eorurodeni diffediene , vel accurata critici oculi obfervatione » Quae admiracionis conciliandae ftudio pluribus ex aliene» corpore depromptis organis elaborata , originem feceruns: defcriptioni hiiloricae non exiflentium animalium. Quod fi de graviOimorum autorum fide dubitare noiimus , qui beftias hafce & vivences defcripferinc , ex iis cerce , iis: fopra adnotavimus, non determinfita ferpenrura quorum- dam feries deducenda eft , fed naturae inonilrum •• unde admirationem facit criticus ceteroquin fcriptor Bochar- tus , qui in exhibendis draconum notis pluribus , quo ab anguibus ceteris dignofcancur , adeo defudaveric (i) , Cum enim diverfiffima fic apud diverfos eorumdem de- icriptio, cum ipfae quadrapedum, ipfae volatilium pro- prietaces draconibus adiungancur , hinc non de vifo , fed «msgjnario animali fermo eft . Quos autem Mufea exhibenc dracones , ex Raia praefertim exficcata componufgtur lon- ftoni (2) , & Rondelecii teftimonio (3) ; quos exhibenc hiftoriae vel ad immaniores coromunefque ferpentes refe- rendi funt , vel mali alicuius fymbola reputanda . Quod critice animadvertic Baronius de dracone per S. Geor- gium interfedo, in quo famis ,bellive fymbolon infit , pe- ilifve a qua gentes aliquas heros iJle liberaverit . Quiti & Crocodiii ipfi , aliaeque eiufmodi belluae cura draconi- bus faepe confunduntur (4). Gura vero in cota animan* E tium (i) iipo^oiKOP lih. III. de dracon, c&p. 14. {%) De Dracoa, Tjt, u. cap. i. - (1) Lib. X. cap. 11, de pifclhus (4) Hlacint» Giwma d^ fabuloj^s hofninih, ^ animaL dijfertt 2, 34 De Ven. Anim. Natvrali. tium hidoria ridiculae , eaeque prorfus innumerae fcri- ptorum fabulae occurranf, tam illae, quae de rerpentifeas venditantur, adeo flnguiares lepidaeque func , ut deliran- tium fomniis coniparencur . Quid quod vel a prima illae fer- peRtum origine 5 nafcendique for^r.a exordJurss fumunt , & poft mortem quoque ipfam , cinerefque ukimos perfeve- fanc . Vti enim infana illa , ac tamdiu confirmata Diis Manibus reverentia , incacla apud veteres hominum ca- davera efTe voluit , ita & facra veto^iorum aetatum fu* perftitio , divinique ferpentum characleres , & admixti toto corpore veneni credulitas id eftecerunt , ut auda- che pienum opus videretur illorum vifcera perfcrucari , hiftoriamque perquirere , proindeque altiilimam ea in re veritatis ignorantiam longo teraporum fpacio conllr- 1113 vit . Eo quo ferpences reliquas co?poris partes offen- dunt i£tu , & pacences hominum fauces aliquando of- fendere potuifle cenfendum eft , non vero per os m ventriculi cavitatem illapfos, uc in dormientibus quibus- dam evenifle plurimi retuierunc , quos & produda fer- peotum moles , & mechanica gulae tam facile irrita- bilis , omniaque evomentis fabrica , & impediendae re- fpiraciouis difficultas explodic, vermefque pocius eos fuifl fe demonflrat , quos non e gula duntaxat , fed reni- bus , urethra , aliifque parcibus prodiilTe dixeranc , fer- pentefque facile nuncupaveranc addidti illi portencis hi'* ftorici (i). Quanca autera , & quam vera fic ferpentuni varietas , illuftriores indicanc naturalis hiiloriae fcri- ptores , & infignis Alberti Seba ex toto terrarum am- bitu collatarum raritatum icones repraefentanc , qui & mollioris ferpentum fabncae abfolutam promic anato- miam , (i) Garman, de mlrac* mortuQr, fib, 3. Olaus P A R S P R I M A. "55 mhm ; Opus fplendidum , & Boerhaavio laudatore di- gnum (i) , Ne ergo vartiffi-na rcrum exponendarum ferie obrua- mur, noflrra in hanc rem ftudia ii maxime angues fi- bi vJndicent , qui veneno fuo celebriores perhibentur, quorumque eo titulo principem conftituemus ferpentem caudifonum . Sonstum is cauda edic tintinnabuli inftar , quo ab eius occurfu eavere poflent fauftis auribus A" msricani , ut falfo iadatur , cum prsedae duntaxac sbforbendae fonitus ille inferviac (2) , Boicininga au- dit in Bra(ilia , Rattle-fnake in Anglia , Serpent a fonnettes in Gsiiia (5) , Duo , quatuor , & quinque pedura longitudine . Vltimam anguis vertebram conle- quuntur officula plura coacava , rotunda , laevia , cor- nuum fubftantiae fimiiia , jiberae articulationis , vaii- dique tendinis vi invicem confpirautia , geminaque con- cavae fuperficiei repercufHone & conca£lu fonora (4) » E 2 Vi- (i) Vid. etiam quae refert ScheucbzeVo dans fa fhl- Jtque facree plimb» in loc» du Cabinet de M» loan Henri Linke . (-) 03^ fonttum hune edat decet Georgius Mar»- gr&vius de Liebjlad in Hift. rerum natnr, Brajll. iib, vi. cap. i^,Caudae in extremitate adnatum eft corpns paralle- logrammum , paullalum comprejfum , conftans quaji hamw fis catenaceis y fingulari modo invicem aptatis^ ut cimhj.- li modo ferpens fonum eo edat , d?' a hnginquo au- diri pojfit . QuQt annorum ferpens , tot partes Iwb^s £repitaculum hoc , (3) Hiji. d* defcription de la muvelle France pdr h P, Charlevoix • (4) Alberti Seha Thefaur, kif. rer. natur. vol. 4. in foL Amjielod. ibi crepitacula haec depiBa offendes, ^uo- rum unmn ex officulis 40. componitur. Vid. & Graevii Mufium Re^iac Sofist^ Seci, IIL p. i. gd De Ven, VJpera ocnnium peflilentiOSfna , quae dimidio ffiini;» to , & vel uniiis minisn qusrca parte canes interfi- cit (i) . Societacis Regiae LGiidinenfis ftudio ac ds]i° Tentiae debemus experimenta de veiieno ferpenns caudi- ioni , in Carolina meridicnaii , & Virginia maxime ob- fervandi , ex quibus condat velocidimam elTe eius ve- neni vim , adeo ut non pallos folum , fed & robaftos canes nno , tribus , qustuor a morfu minutis fuftule- fit .* quin & ' ferpentem nigrum , cum quo decerta- vic , minutis e£lo , deinde & fe ipfum , iflato per vim Hbi vulnere , eodem temporis fpatio interenaic (2)» liius anatome ab Ediiardo Tyfon , & lo» Ranby in- •^ituta, fingularem in iis anguibus exhibet dentium Hrvi- fturam , a quorum oiTsa fabrica veluti tubulari , feu foraminibus quibufdam ad extremitases ufque dentiutn pervia ^ venenum in vulnus efHuit . Neque alia fapieia* lum illorum teHimonio veneni funt receptacula , quam ^entes ipfi iiuidum quoddam fubflavum pellucidum ma- liifeilo continerites , quod detento in fpirita vini fer- pente rubrum colorem adipifcitur . Quae ve?o pars , aut glandula componendi fecernendive humoris venefici oi^cio perfungitur , cx aliqua fortafle earum glandularum repetenda eft, quae anud eruditos illos viros maxillares funt , & innoxium liquidum feparantes . At accurata Ni' chols obfervatione , quae in quacumque vipera venenum lecernit glandula fub genis conf^ituta , ea ipfa idem in ferpente caudifono praeflat officium , Eius morfui /pe- cificum veluti remedium efle dicitur Seneka , radix ni- SBirum plantae cuiufpiam , quae Polygalae genus eH:. (3). Haec (1) An ^ccount of Vlrginia h^ M. Clayton . (2) Efperiments on the eijets vf the poifon of the [^fittle 'ffiake Phil,Tr/inf, Hum» 3p|>. if 401. (3) Hift. de /' Acad, R, de r a», 1744. Ibidem radix p^c fa^uiari? fuo^us mi^kuriud {ftulQ (ommendatur , Pars Prima.' 37 Haec de vipera caudifona . At viperae cuiiircumque nomen , funef^um nefcio quid aunbus infonat , Nequc horroris tanti alia origo efl: , quam exigua humoris gu:- tula , qui a caninorum dentium cavitace & vaginis extii- lat, & feparacur in glandula pofl: oculuni fita , cujus dudus excretofius abit in facculum in prof-ando ipforuni dentium fitu conftitutum, a quo fercur in dentes vacrinas- que , iisque compreiiis per dentes exprimitur . Id vero certis licec experimentis adeo confirmatum , uc in dubi' um revocari nullo modo poflet, oppugnancium tamen nu- inero & autoritate coraprovabit , nullam efle in phyficis vel hifl-orieam veritatem , quae non attence obfervanti dubitationem non incutist . Vt enini de iis fiieam expe» rimentis , quibus contra Redium Charas infurrexic (i) , & quae repetita toties experimenta tentare Redium rua« ferunt , mfigni exemplo , alienae fcientiae , quantacum- que illa eiTet, cuUorem, amicumque, contemptorem fuae) ac Melchior Friccius nallo viperas fucco , fed nervofarum iTiembranarum laceratione , & divulfione morcem inferre concenderac (2) . Id ergo laudis raericique illufliribus Re- dii Manibus inficiari nolumus , dodlaeque Viri fapientis incredulitati , iterncis ut fumma fide experimentis certam de viperarum veiieno dodlrinam habeamus , alii licet , & inter ceteros luculentifiirae Thomas Jordanus veficulas bafce ciTca dentpum radices veneno turgidas dudbus fer- me ante Redium faeculis exhibueric (3) , nonnulla etiatn apud veteres reperiantur . Singulare autem eil de fucci huiufce fapore fenfuque tam diverfas effe relationes . Infi- pidum quJppe in eo fenfura deprehendic Redlus , faliva- km (0 Nouvelles experiences fur la vipere per M* Charnf. a Paris 16^4. ibi demonftrare miitur Qharafm fih iiata duntaxat 'sipera ejje pertimefcendUm • (t) ParadQPC, Medic. vii. (3) De phasnQ?nen* pefl, TrrS* ni, cap, p» 38 De Ven. Anim. Natvrali . lem & amygdaiarum dulcium oleo eomparandum , Quod conflrmat Acad. R, Parifierjfis (i) , quae i<^ facile polliceri dicebatur , per quem fcilicet iWazq fom» no , adducloque fuperiora verfus fanguine , ingratus exu- laret e vultu pallidae mortis color , & ad nfum potius quam ludum facies componeretur . Ac cum aliis furtafic dicendum eft (5), vivos afpides nullo pa£lo a Cleopatra pertradxjtos fuiffe , fed infufum in corpore toxscum ve- Eeuato quopiam inilruniento Quod enim brachiis , non F pe- rsts fetibus 14, qul vlx nati in flaiera expofiti ad ex» fuirendtim coyporis pondus , poftquam plures Jtne cib9 hebclomadas vixerint , molemqne tamen auxerint fuam Uenm in fiatera expojiti minus babere ponderis in- venti fimt ; unde partiu/n vel memhranartm dilatatlo potius dicenda illa '-ejfet , quam vera corporis ^uitritio» (i) Borelii Cent. i. obferv. 17. Sennert. aliiq, (2) Horat, Carnu lib> i, Cde 27. (3) Vid^ /morein iibri tberiacae ad P^fonem , D/^^ 42 DeVen. Anim. Natvrali. pcdori , quae pidorum omni lege rolutorum licentia cft , adpofitus ferpens (i) , poilqaam duas Aegyptiae principis ancillas morfu infecerit , deinde & Re-ginao-* i- pfam inficere potueric , adeo incredibile vifum eil fcien- ti tenuiorum (erpentum morfu primo vcl recundo toxi- cum omne difFundi , ut acerrimae inter clarifs. Viros LanciOum , & Morgagnium coniroverfiae anfam praebue- ric . Tantorum hominum titulo , fcientiaqus decorsre me opufculum hoc meum graciilor maximopere , quorum alter adhuc vivens, Ira!i Coeli Sidus arapliffiraura , A- cademiam Patavinam difFufa toro orbe magni nominis glo- ria , & rerum inventarura admiratione complevit: neque aufim ullo pa6lo poil facra iila immortalitati nomina, tur- bulento cenforiae digniratis ticuio nunqu3m inflatus , gra- vifllmae difpucationis iudex afTargere; at de ea breviter difTerentera Redium exhibehimus (2) , & cuicumque ui- teriora eius contentionis capita explcrata fibi efle cupien- ti , fupralaudatorum ea de re fcnptorum fcientia biI de- (iderandum relinquet , Afpidum morfu velocillime in- tereunc animantia, unde apud Aegypcios, aliofque afpidis jnerfui publice fonces exponebantur ; quem adeo certa mors infequcbacur, uc afpidis morfus vulgari adagio lo- cum dederic , quo ccnclamacus morbus indicarecur (3) , De afpidibus in India Orientali , ik America occurrenci- bus plurimum ex Alberco Seba indrueris (4). Serpentum numero & bafili/cus fine ulla dubicarione inferendus eft . Quamvis aucem diverfas eiufdem imagines vcl nidura, vel aucorum fcripta rapraefentent , tamen nui« lo facile dJiiert a ceceris anguibus difcrimine , quam qui- (1) Plufarc. 113 Ant* Qrojius , Propenlus ifc. (2) OJirv, int, slle xipsre pag. iS, Bdtt, Florent» (3) A5?5//«fi5 da-TTiSct, . Vii. Brafm, Vroverh, (4} Ub, fii^rah-ud^ Tom^ a. fag^ si. ^5. ^ alihl » Pars Prima. 43 qulbusdam in excerno cspite additamentis , crifiis ex. gr» cornibus , alsirque regium diadema fmulantibus , fortafFe & infaetis, monftrofirque formis, uti docent vcterum nu- iTjifmaca (i) ; ex quo regiae dignitatis velut infignibus ornatQS , veneni quoque fui potentia ceteris omnibus antecellere crederctur, Quid quod Plinii , Solinique te- ftimonio , non flexu multiplici , ut angues reliqui , cor- pus impellic, fed eredlo , dimidia corporis mole repens, dimidia arduus , quod tamen ferpentibus plurimis facile &commune e(l. Vtque amplius portentofae fabulae fieret jncrementum , vifu ipfo nocere diceretur . Quod facila vulgari quadsm exaggerata loqueudi fcrma pervulgacum primo cfl: , qua ut ab ingentibus periculis cauti iimus , admonemur vel ab ipfo obiefti illius adfpe£l:u efle per^ timefcendum , Fortaffe & corufcantes in bafilifco , ac veiuti fulgurantes oculi fabulae anfam dederunc , iis fcilicet inefle mortiferae pefliis vehementiam , qua non animalia folum, fed & frutices exficcaret , affiatas her- bas exureret, faxa ipfa difcinderet . Nova profe6lo haec eft atque inaudita in cculis veneni fedes . Cuius do- ftrinae originem perquircnti dubitandum occurrit , an il- h fortafle profluxeric ex Philofophorum quorumdam da»- cumentis iti vulgus efFufis , qui de vifu difl>rentes do- cuerunt per extramiflionem radiorum, non per receptio- nem , fieri fenfum illum , quem vifus nomine defigna- mus (2): quorum obfoleto jam praecepto & recentioribus hifce faecuUs nonnulli explicandas fufceperunc opiniones quasdam bafiiifco nefcio quid analogum redoientes , cu- iusmodi func quae eflferuntur de smoris contagio , ocu- lorum lippicudine , rubedine , flavedine , vel intuen- cibus communicanda , vel in obie^lis nccefl^ario coii- F 2 fpi- (i) Spajiheiw de praefiantioribus Numipnafibjts . (2) Vid, StaNleium &c» Briaker Hijf. pbilof, critic. , Llpfae 1724, &c. 44 De ViN. Anim» Naitrali,: fpicienda (i) » Llcet autem veritaci non ob(let prodire^ Eliquando non ex oculis modo , fcd ex toto c^rporis ambitu lacis rcintiHas (2) , quarura ex fpeculo uftorio rePiexione debilis quidam in corpore caloris fenfus excite- tu? (3) 5 iudicandum tamen non eft ea ex cculis, non ex obieftis , erumpente lucis vi nydalopss homines, feelluasve , externa corpora intueri (4) , proindeque nec ab oculis aliquid in corpora ipf^ perniciofum eici, immit- tive polTe • Vt vero inta£luJ3i nihil relinquamus , anne ex eo» rum animantium genere bafilifcus eft , quae fallaci ocu- lorum luce alia quaedam animantia in fraudem adduda ad (e attrhaendo , oculorum veluti fafcino nocere perhi- benturPTalis eft ex veneficis animantibus ferpens caudi- fonus , belluas quasdam alatas praecipue oculorum luce ad fe trhaens , attradasque iugulans (5), Quod & de aliis ferpentibus difterit Salmonius (6) , qui parvas ad fe al- liciunt volucres , lucidorum oculorum fraude circumven- tas . Avem certe bafilifco fupervolantem cadere mortuam veteres tradiderunt , unde halitu volucres abforberi di- cebantur . Neque hic omittenda ad eruendam , diverfe licet intelligendam bafilifci hiftoriam , quae de reflliente in oculos bufonis urina , aliove humore nonnulli tradi- derunt , & quae de animantibas quibusdam , in oculos ma- (1) Vallerhl. Ohferv. medic* Llh, ir. obferv. 7. Ex^ inde fortajfe & vcterum fafcinationes emanarunt * (z) Bacon* de Ferulaw, Novmn Qrganum Jcien^ Willis Exercit. de fang. accenf. Cobaufen , aliique jpho^ ^'oronm friptores , (3) Boerhaave Chemiae Tom //, eap. 7. (4) Cogrcfi de igneo animal, principio . (5) An accQunt of the Rattle -fnake by M, Du* (<5) Sforia di tutti i popoli . 11. Eptdetn* Ramazzin de morh. fo- Tuariortim , ibi ii qni latrinii expurgandis inferviunt , cculorum morbis &' coecitate ipfa facile corripiuntur , illaefo a foetidis effluviis cerebro , pnlmo^tibufque . (2) Joh, Cafpari Patbologia daemoniaca zfc, feu Ohferv, circa morbos a fafcino ortos daemonibus &c» adfcriptos , Lipfiae 1707, (3) Lib. XXL de venen. cap, 10. (4) Lancifi de fuhit. inortih, lib. i. cap. 6, ibl ruflici hiftsria , qui ex diruta quercu , egrejjhque ferpen- ts obiit horis vix duahus , (5) Extrait d' une lettre ccrite far le P, Pardlss H M, Payeii 1666» 46 De Ven. Anim. Natvrali • fos hifloris (i) . Quin & venena efTe pofle , quae licet nufpiam conclufa , per fimplicem exhalationis vim mor- tem feranc ex Niealao Florentino eruitur (2) , qui de Francifco Ordelapho fermonem inftituens" , eum fingula- ris veneni pofTefforera vocac , quod carbonibus iniedum adflantes interimeret i & „ memini, ait Lindeftolpius (3), „ me legiffe anno 1708. Stokolmiae die 31. Augufti m „ novellis publicis , adveniile ad Princ. Eugenium ex ur- ,, be RynTelenfi , v&l Infulis Flandricis , araiffime cum „ obfeffis , literas , quibus portiuncula quaedam gryfei „ papyri veneno fortiifimo perundi inclufa fuerit , quara „ qui imprudentius ^attigilfenc , pafli fint inde damni „ non parva, & canis , commune illud experiipentorum „ martyrium , cui per artiiicium fuit hoc papyri fru- „ ftulum exhibitum , morce repentina obiverit „ • Quid enim volaciiem fungi perniciofi farinam memQrem $ de qua Boerhaavius , ubi de venenis uno i3t\i fpecie hali- tus fufF©cancibus (4) • Neque tamen haec a me di6:i funt. (i ) Apsid Mead de contag, traduB. per darifimum Vlrtm Jo. GentHium , Della nera ajfeinblea ( cosl la chia- maito ) adunatafi t anno i^^Ti, nella Fortezza d' Ox~ ford ..... fi racconta che tanto i giudici , quanto le mbili perfone ^ e quafi tutti quelli che erano prefenti , cl nwmero ii 300. uccife un vafore iwprovvifo , col fuo alito veKefice, che dalla terra , come fuppofero mI- cuni , efalh ; ma piuttofio , come ajjai megUo ha penfa- to un illuftre Filofofo , ( Verulam, tjat, ifi, cent, 10. w. ^14. ) fe i" erano condotto feca tutti i colpevoli dall^ earcere al palagio , poiche non a loro foli fu ofierva- to che quefla infezione facejje danno , Camden Annall della Reg, Elifahetta . (2) $erm, 4. traB* 3. cap, p» (5) De venen, pag. 739. (4) Injlit, medic* 1145. Pars Prima. 47 funt , nt fingularis bafilifci vis tanquam vera compro- betur; fibilo quippe 6i refpiratione , vel ipfa lucis con- verfione , adeo noxium efle pode rerpencem , incredi- bile videtur , arque omnino fingulare . At prolixSe dc bafilifco difrertationi finem imponens , venerandam per- cunclarer anciquicatem deheroum illorum merito,qui pu- blicam fecerunt lerpentis hiftoriam , nuUi horainura fi- ne vitae penculo confpiciendi. Quid ni ? Cum , noi^ra ut longius producacur admiratio , incredibilis dodrinae veluti cumulus adcedat coiifedandi , occidendique bafili- fci lepida prorfus enarratio . Quemadmodum igitur iii- fiidio fibi ipfis veneno fuo interfici vidimus animalia omnia, ita ingentibus toto corpore fpeculis obdudi venatores , bafilifeum oculos in fpeculis defigentem , refiexis a vi- tro veneficis radiis fibi ipfi mortem inferre didicerunt (i), Quae omnia nulla iicec certa aucoritace muniantur , fuffi- ciat memorafie ad ampUorem rerum illarum feriem vaftani fatis contexendam , quae vulgo & impune referuntur . Singularis quoque efiicaciae eft haemorrhous , are- nofi coloris variegatique . binis cornibus , ex quibus cul- trorum rfianubria apud Indos Imperatores fieri fama eft , quae fudore prodant venenum adpofitum (2). Serpentem fanguifugum m haemorrhoo defcribit Solinus , a quo ni- mirum violento fudionis genere fanguis addueacur ad ca- tem . Viperae fpecies is e(t , morbnm quemdam exci- tans , illi non diffimileni , quem de Onraet Jefuita referc Verheicnus (3). Caiusmodi effeiSus etiam autorem tra- ducit Ibiracoam aniruem Gaglielnius Pifo , & Georglus Liebfladius (4) , q ui non bicipitem ciTe anguem illura do- (i) Gafp» Earthorm, Exercit* fnifcelL varii avgum, (2) Ray, Synopf, quadrup, 287. {5) Vera hifi, de horrendo fanguinis flnxu ex sculis , $re, Aurih, mrib, &c. P. Jo. Ouraep* LQvmiii 1 70S. (4) Hif* rer» nat, BrajiU 48 De Ven. Anim. Natvralu docet , quae vulgans opinio eft , fed capite, csudaque vuliius infigenceni , cum duae illae partes forma & am- plitadine fimiles difficilius diftinguantur , uti & de am» phisbena fnemoriae mandavit Plinius (i) , & recenciflime Tavernierus (2) , qui ferpentes in Siamenii regno defcri- bit pedum 22. binisque ut putat capitibus , quorum al- terura in extrsmitace corporis (icum , quae caud>e loco eft , ciaufo ore immobilique , Tullus ab haemorrhoo punftus immani fpeclsfculo legentibus exhibetur f.pud Lucanum (3). Neque vero tanquam incredibile ferpentis haemagogi phaenomenon habebit Medicus iUe , qui no- veric ubique fanguini paccre cffluxum , (1 qaacumque de caufa dilarentur vafa illa , quorum diamecer globulis fan- guineis minor, fanguini ipfi nacuraiiter transmitcendo im- par efi: , quique in fcienciae fuae magiftris offenderic fae- piffime , menftrua per poros manus , genarumque erum- pentia (4) , per capicis vercicem (5) per interiorem ocu- lorum canthum , per du£lura lacrimalsm (6) , per to- tam denique cutis fuperliciem (7) . Qui &: analogura iri morbis quibusdam efFedlum deprehenderic , viulaceas a cutaneo fanguine maculas in fcorbuco ? lividas m mali» gais (1) Nat. Hifi, rib^Vin. cdp. 23. (2) Viaggio nella Turchla , Perfiaflndie &C»Tom, l» (3) Pharfah lib, p, S^anguis erant lacrimae , quaecumque foramina novit Humor , ab his largus roanac cruor , ora redundanc , Ec patulae nares , fudor rubets, ©mnia plenis Membra fluunc venis ^ totum eft pro vuinere corpus* (4) BGrdwIifi. Hifi, XI IL cent, i. (5) Kerkring.obferv, 85. Verduc de /' u^^^ge des pnn^ (6) Barthoiin. Hifh XV L cent, 1» & P/oolboufins » (7) Ruifih &c. P A R S P R I Al A , 4^ "puB fllorbss j cruentas In cute guttulas a Sisnienn con= tagio (i) ; qui legeric in hiftoriis Carolum iX. Gallorum Hegem fanguine per cutis poros effluente conrperfuni excinftumque (i) , qui demum 6c vegetabile venenum re- eentiiSifse depromptum noveric , diftillacam Lauro - cerafi; aquam, iuidiillnio fanguine limphaticas venas infarcien- tem , & inGbfervaca facile anatomicis rpe6tacula detegen« tem (3) . Podremo baemorroum Macaffaricum eiusmGdi efFe£l:uum autorem exhibet adhuc Mufeum Pauli Her- jnanni (4), qui diuturna Indiarum habitatione de ferpen- tum multorum , quos imaginarios plurimi crediderunr-, veritate certior fsdus , inorutn exuvias cranflalic ^ fa- cram Naturae domuai ornaturas. Neque vero peftremo veiieScas inter beftias loca reponendi funt Aranei , quorum defcriptionem accuracifli- mamj&in varias fpecies diviSonerw apud Hombergium, (5) fis offendes , aliosque rei naturalis interpretes « Quae de aranecrum quorundara toxico dida func adeo perniciofoj uc incaute cum herbis aiimencisve devoratura, incommo- da plurima , mortemque ipfam adcerfiveric , diligentius exigic Philofophorum iudiciura (6) , Neque enim incrs- dibile eft animalium virus faacibus aHumptum aliquando snortem intulilfe , pundis rsimifum ab animali vene/ice, vivente adhuc , labris , palato , guttureve ; quis autem fuis duntaxac oculis fidere aiTuetus , llrenuus de alieno tell:inionio dubitator , facile referentibus credac , vivas adhue araneas ^ neque tot viribus tritas , ad vencricu- G lum (i) L&baf V&yag. uhi de U maladle de Slam ^ (2) Henriade ilv, Ilh (3) Pbilof, TranfaB. num, 418. ^420» (4) Mead in praefat, Qp, t&iies laudati p^g, 44, (5) Hifi, Acad, R, fciem, an, 1707. {€) BorelL Cenf, i, obferv. 81, ^ alihi , aliigus p^ud Lindefiol^, de venen, pa^, ipo» 50 De Ven. Anim. Natvrau • luni ufqae cum herbis ciboque i(ita6l;is , & Cme ftre- picu permeafTe , vel ab aliis potius morcem caufis , & inobfervata , uc faepe fic , origine contigifTe ? Ac quae novum quoddam & peculiare araneorum virus com- mendant hiftoriae , eae func , quae homines exhibent a combuftGrum araneorum fumo , halituque , deliquiis , & lethali praecordiorum anguftia correptos (i). De eo , quo aranea venenum eicit inftrumento , multa variaque difceptatio eft inter celebriores eius beftiae vel morcuae difleftores , vel viventis obfervatores , Lewenoekius , qui autoritate microfcopiorura fuorum , ceteris olini fileatii iegem nefcio quam imponentium , libros fuos portentofa rerum tenuifsimarum defcriptione complevic, inftrumenca quibus nocent araneae del*cribic, forcipes duos uncos , a- cutos , tenues , ex ofe prodeuntes , & fub apice ad vene- ficum fuccum emittendum cavitate inftrudtos ; fed in eam opinionem Lewenoekii vel oculos , vel mentem adduxic inftramentorum in ceteris animantibus lethales fuccos efi^undentiura fimilis ftruftura , cum revera filFura de- ftituantur forcipes ii , & e tenui quadam probofcide ex ore prodeunte toxicum emittacur , quae eo ipfo mo- raento foras extruditur quo fugenda , vel ferienda ani- malia araneae forcipibus conftringuntur . Non aeris dnn- taxat, & primae telluris fuperficiei , fed & profandio- rum terrae vifcerum incolae func araneae . In fodinis quippe , argentariis potiffimum (2J , tenuifsima latent snimantia araneis fimilia , quae ex Solino lucifugas ara- neas Agricola nuncupavit . Forcaffe tamen nihilo minus a metallicis effluviis , & perniciofo gravininii aeris afila- tu , quam ab araneis hifce mioeralium fofTori pertime- fcendum elt . Quod enim fptclac facetos quosdam , le» viili- (i) Vtd, fupra tihi d^ aCitone veneni . (i) Ramazzin» de msrb, artif, e(fp. i. de mcrh, me* talL fop. Pars Prtma. st virsimosque daemunculos in nonnullis , Germaniae prae- /ertim , fodinis certo vifos, permanentesque (i) , dicen- dum certius eft fusm eos alibi fedem condituere , «Sc neque coelo , neque metallo Germanieo deledari . Im- mane fpeftaculum eft , & diis illis forca0e voluptuofum, qui oblatarum olira virginum fanguinem delicias fecerunc fuas , quanto invicem cdio furiisque decertent araneae . Nam fex auc cfto in exiguo veluci carcere , ex. gr. fub fcypho vitreo detentis , excuflae ftatim cutis , membro- fumque fragmenta certamen indicanc , eo procrhaendum , quo usque mutuis fingulae vulneribus cadanc , unusque in proelio ultimus vidor infliftis a tota turba , qum <5c a fe ipfo idibus extinguacur. Quae minus noxiae func innumerae propemodum vulgares araneae , puncl:i ansma- Jis fanguini liquidura quoddam infundunc, non aliter ac vefpae , axilli boum ," apes ipfae (2) , animalcula fan- guifuga mulca , aliaque , quorum plarima non morru , quae vulgaris opinio eft , fed aculeo , inftillaco fub cif- tem liquido , cucem ipfam in cumQcem inflammatoriutn attollunc aftione epifpafticis medicamentis analoga . Quia & nmilem fimili modo praeftant effedum infecla gallas ia arboribus excicantia , aliave eiusmodi vicia , tumoram immero clafllque inferenda , quin & ipfl urticae aculei , quos animantium aculeis agendi modo fimillimos Phyfici deprehenderunt (3). Ex aranearum clafl!e phalangium in Etruria noftra fin- gularis variique morbi aucor eft . Ab eo pundos violenca G 2 pkre- (1) Kircher Mund. fibter^ Agrhola de re meidUf ttliique . (2) Hil}, nattirel, des Aheilles ifc, Paris 1744, (3) Hoak Mhrograph. vhferv, 34. VaHismeri lett. el P, Giorgi , ibi , , . , non aculeo laedit urticu , fed' iiquore corrojrvo ab aculeis exprejfo , if in veficnla qua' d0m contemo , quae in ipfs acuieis fedem babet . 52 De VeN. AniM. NATVRALt . plireninde diebus oclo perculfos vidimus , alios freqil&ti« tiilinio diuturnoque vomitu , alios iocali gangraena, alios vso-Q cutis exanthemate , raros ineerta quoque mortis caufa , obiine , nifi qui fortafle molliori in parte quapi- am , in iabris ex, gr. pliaiangii iftus exceperint . De anima-- libus ab eo infedto puniSlJs , ovibus maxime , plures refe- runtur letliaies hiftoriae • In agro praelertim , campifque fervidioribus , id ufuvenire novimus , cum fub profunda tellure lateant phalangia patente ad exteriorem terrae fu- periiciem foramine , facile a cautioribus ru(}ieis indican- do • Multa funt tum apud veteres , tum apud recentio- res exempla hominum , qui a veneHcis animalibus, araneis praecipue, punfti , ridenti ore hilarique vitam cum mor" te commutarunt, vel perpetuo fletu , lacrinfiirque liberae voiuntatis arbitrio non elicitis • Aranearum & fcorpionum genera quaedam , precipue apud Albanos & Htberos , ho- fiiines necant ridendo ,flendove ^ ait Alexander ab Alesan* dro (i) . Ea omnia phydeae confonant veritati , quae pe» culiare quoddam rhilofopliis reveUvit delirii genus cuni fpafmo cynico affine in morbis a diaphragmjtis vitio pro- fluentibus, vel raufculorum genis , orique infervJentJum . Duos praeeipue a phalangio pundos in Etruria noR:ra li- buit obfervare , quorum alterurn in crure , aiterum ia gena fub ipfum Septembris initium male alfedos eadem fiiorbi periodus^effetbufque fingulis annis invaferunt ; alte- rum per annos feprem , pofl quos convaluit , alterum per ann,os quinque , quo deiTiUm tempore novo morbo, pbty- fi nempe fuccubuit . Quot annis igicur eraergebat doloi: eite'61:ae partis , ruborque , dilfufus toto corpore pruritus sngeas, febris ad quartum vel quintum diem , aliquando & vomitus. Exigui vulneris femper nota fuperfuit. Adeo abjlrufa funt , neque tamen in dubium revocanda perio- dicae naturae niiraeula ! Nam quis ab admiratione (Ibi tem- . (i) Gcml* (fieram ijl;, lu cap, i8. P A R S P R I M A^ 53 tetnperet G. de paroxifmo apople^flico rermonem audierlc ilngulis diebus Dorainicis cerco tempore tertium recur- rente (i) ? Si illuflrem lilum, non faeculi. mado fui , fed omnium aetatum genium, Baconem Verulamium m deliguia concidentem videric , quotiefcumque EcIipH Luaa iuc- cumberet , quarum plurimas neque ipfe fciret , neque praevideret (2)? Si apud Lifterum (3) de homJne audie* rii , quem tribus integris annis poftquam a cane denici'- fns fuerst hQne fe habentem , feptimo die , toto trieania rsbies iovafit ? Si feptinianam, ut ilia eft, febrim integris xvjij, annis periodicam apud Ludolfium cffenderit (4)? Si eamdem ferme & apud Pliiiium ? Si denique indgnio-" ra plura , & omnino admiranda periodici curfus poitenca ex Meadio mutuetur (§)? Sed ex araneis nulla Philofophorum adeo nientem ©ccupavit ac Tarantula , in Apuliae praefertim canipis perniciollfilma , cura aiibi translata vix noceat , quaeque inontes Apuliae finitimos iocolunt taranculae , quacura- que demum tempeffate pungant , Baglivii teftimonio inno- xiae finE(6}. Ne rcs longius producstur, tarantulae defcri- ptionens, ftrudaramque praeteream alibi reperiundam. Re^ currentes facile fingulis annis veneni illius etFe£tus funt , epdemque feniper remedio profljgandi. Frimi reveriencens Hm (i) Acad, mt, cnrlof, Tom, IV. ohCerv. 7^, ■ (2) Vh du Cbanceller Bacou compfe^ par fon Chap^^^ ialn » (3) TrsB, de bydrophob, (4) Mifcell. Beroiinenj, Tom, IV, pag. 8» de fehri in' tirmitf* oBana 1 2, annos durmte . (5) D(? imperio Solis d" Lunae „ (6) Ea in re uti is" in aliis pluribus ( quae hiftovice ^nntaxat if ad antiquae opinionis cogni^ionem adduci' vms) Baglivium , aliofque a veritate ahfuilYe <^gi'egis d^" mQnf^r^ Francifcus $eraQ kclion, i^sifra laudaudiS'^ 5 4 E)e Ven. Anim, Natvrali. triftis anni periodum fentiunt aegri (i). Nullum vefo ed tam rarum , tam fingubre phaenomenon, quod in tarantulae hifloria non offendas; vel enim vario tarantularum genere, vel infedorum corporum diverfitate , vel admirationis eonciliandae ftudio fadum fit, peculiares veneni illius ef- fedlus. unurquin.]ue pro arbitrio , ut videtur , fuo ita de- fcripfit, uc plunbus iiluferic (2). At praecipuam fibi vm^^ dicat admirationem peculiare quoddam delirii genus, quo tsrantati in ridiculas agendi vias deferuntur (3). Admi- rabilis morbi hidoriae curaulus adcedic ex admirabiii prorfus & remedii hiftcria . Solutos quippe larguidcs- que tantus muficae , diverlbs diverfae , furor occupat , ipfcs ut rpectatorum oculos velociffimo & diuturno fai- tationis genere defatigient . Exinde revivifcunt : muficae» ne *, fudorisve , aut choreae merito in ancipiti res efl . Muficarum ofciilaiionum tenuis etiam concemplstio in ea nos opinione confirmat , ur a tremulo illo vibrati aerJs impuliu efFe(f!l:us quidam in corpora necefiario exe- rantur . Specula concentuura vi diffrada , refilientia m figuiorum officinis vafa , murorum tremores , reboantium lc^orum hifforiae , Merfenniani fo!i notiilimus veiuti ter- raemotus , ad eius inflrumenti fonum , quod Tcalice of- ganum dicimus , aliaque plurima adeo manifeftam exhi- bent muficae adionem in corporibus anima deftitucis , inutilem ut operam navare me duxerim ea de re difpu- taturus (4). Quam autem & animancium corpora vis ipfa Gom- (i ) Epi/f, Dominici Sangeniti apud Mijfon^ Voyage cClta" lie Tom, IV, qui hifce utitur verbis , ,5"/ accorgono di ejfer 'venuto il tempo di pagar il trihuto alla loro morjicatrice • (2) GioniaL d^ Jtalia , H/J}, della tarant» ex San- guerdio, Valetta de pbalangio Apnlo, &c, (3) H. Grube de iBu tarant, Art, 4. SeB. 2. (4) HiJIoire de la Mujique , & de fes ejfets depuls fon origine iufcf a prefent &C» a Paris 171 5. Videatur PaiiS PRlMAt- 5S Comple(^atur , non folum fuperius addu(9:a ratio confir- mat, fed 6i infinita fcriptorum tefrimonia , Qais enini in veficae a£iionem tam fingulares Maficae effeflus de-- prehendi pode praedixerit ? At ne de equis pluribus Joquamur , quibus determinati quidam fonitus urinartLf cienc , equitis illius hiftoria,cui ex phormingis fonu ve- (ica ad urinam reddendam impellebatur, omnium linguas atque ora complevit (i). Validiorem vero in eos efTe Muficae vim , qui armonico cuidam ftudio , motuive diutius afi^beverunt , docent exempla falcatoris (2) lethar- go delirioque in acutae febris incremeato correpti , & quorumdam , quibus in optimo valetudinis ftatu maxime fruebatur , concentuum ope in fi:)mnum , atque inde in fudorem , & ex eo in priftinam valetudinem reftituti j & mufiei (3) afiidua febre deUrioque laborantis , qui deter- mmato quodsm , & ab ipfo per naturalem velut inftin- ^tum expetico eantus genere convaluic. Cumque ex optima non corporis folum , fed & ani- mi conftitutione profluat valetudo , ad utrumque prom- ptum eile Mufices auxilium docuerunt Philofophi •, nain per fonora inftramenta , quibus obiecli nullius idea co- niuiigitur , quaedam , imperfedae liccc , notiones fenfus» que concitantar gaudii , querelae , furoris 6ic. utpote quae quoque Tra&atus Pby^cus de e^edihus Mujices in corpus mimae, aut. loan. Wish. Alhrechf. Lipjtae 1755. (i) Boyle i Saggio degli effetti de' mali &c. ibi lepi' da additar ex Scaligero bijloria de hdmine ^^qui m rece" ftae ab ahero iniuriae poenam repofceret , convivio ac £uhantem & involuntariam. urinam more fuo reddentem ex improvifo (onu phQrrtiingis confulto illuc adduBae , (onvivarupj rifui & flbilis expofuit . Vide etiam Epbs- tnerid. nat. curiof obferv. 134. (2) Acad. Royai. an» 1708, (3) Acad. Rojai» mu itot^ p,ig. §, ^/ $6 De Ven* Anim. Natvrali, q"uae snimalium voces imirentur (i) . Atque lilnc j il non oninium , quarumdam certe hiftorjarum deducenda veritas eft , quss de eorum mufica antiquiorum aetatum fcriptores efFerun? , ac precipue quod ad morum animi" que moderationera pertFneret , quos inoppGrtunae hie e* ruditionis titulo praetermittimus (2) , nifi fortal^e hifto- riarum illarum iaus omnis adfcrjbenda eil: mafculo ciii* pmm nobilioris muficae generi , quae ab erapharico po- tius vocum & fententiarum concenta, quam armonia pro- fiueret . Quod enim proprie muficam , feu vocum & in- ilrumercorum conionam unionem dicimus , t^nti non e- rat apud veteres , quanti ea quae noflris hifce tempo« ribos illecebrarum piena , voluptati duniaxat eKcitandae deftinatur (3) . HJnc nonmhji fortafTe vel hyperbolici j vel aUegonci inefTe fufpicamur plurimis , quae de veteri Biufica referuntur teftimoniis (4), Ac plura certe quae mediocres animi concitarant afl*e£):iones , muficae nimis efferendae ftudio parum accurate m medium addufta funt , & fingulare prorfus rarumque efl quod de Henri- co IV. Daniae Rege protulit Albertus Krantfius (5) qui experimentum in /e ipfo fubire cupidus , an vera de fe inuficus quidam praedicnrec , qui hemines m foronum ^ iram , gaudium &c. quotJes libuifTet adduclirrum fe faci- ie gianahatur , mufieis eiusdem concentibus adeo in fa- rorem ^ (i) Tbe Speffaicr nnnu 410. 'vol, vi, edh.Lond, S73 3» (2) If, Vojjlus de poemat, cantu » & rhytmt virib^ Kircher Pkonurg, Ltb^ 11. SeB> i. (1) Oeuvres diverfes de Phyjique & de Mechaniq» de Mrs^ C, & P. PerrafsU Tom, II, &c. quidqtiid contra fen- tiat Calmetius DiJJert. de ?7Tufica vet. Haehreor, (4) Tbe Jirange effe[is reprfed of the ancient MU" Jiik examined hy D. IVallis, (5) /Ipud Dem, Baudelot de Eairval liv, de l' iitili' t} des v&jfiges (ff* a Parii 1685. P A U S P R T M A . c^'] Torem , de quo experinjeutum popofcerac , aftus eft , uc impocens fui auUcos quosdam pugtiis concuderic , de mu~ iica cerce nunquam bene renfuros. Quod vero non imo eodemque mufices genere , fed diverfo diverfi ad faltus impellantur tarantaci tenuifllmafr apud medicos nullam ullibi obfcuricacem reperiences ne- gocium fuic difficultatis • Explicando namque rei , fine ulla dubitatione petvulgatae , effeQ:ui lucem fuppedica* func pendalorum theoriae , cliGrdarum muficarum exem- pla , quae chordis duntaxat unifonis vel ad odavam ia pfoximo inilrumento treracrem communicanc, muficis im-' pulfibus immutandae fibrarum tenfiones", podremo demum fingulare illud a Kirchero, fidei ceteroquin faae prodigo, nulio modo receptum Amftelodamenfis mercatoris phse* nomenon , vitreum vas cerco vocis fono diffringentis (i) . Si antiquioris Medicinae hiftoriam pervolvimus , oe- current facile fingularium , qui muficae tribuuntur, effe- ftuum origines. Ibi morbos quosdam muficae vi velu.- ti fafcinari faepiflime deprehendemus , & Melampum , Apollinem , Chironem , alicsque tum apud Aegiptios , tum apud Graecos , medicinae fimul & muficae ftudia coniungentes . Ac qui non purae duntaxat myfticae vo- cis vi , fed & armonicae facilius morbi fuccumberent , ,€X eorum maxirae numero effe putabantur, quos anima- lium virus fecerat (2). Tradufta hinc ad recentiores uf^ que aetates imperiofa veterum fapiencum opinio , in- credibili aucoritatis fuae decremento , in folo iam ta- rantulae toxico commendata • Meadium certe , fcripto- rem fcilicec eruditiflamum , fapic elegans obfervario , vecuftiflimura muficae remediura Pythagerae primo jad- fcriptum , Coelii Aureliani teftimonlo (3), dubitandi an- H fam (i) Danielh Morhojii de fc^pho vhreo &c, (2) Vid. Ditn. Cierc , aliofq, Hift, medidts fcripsores^ {^) Morb, Chronic,. lib,^$. . . 58 De Ven. Anim. Natvraii. fam exhibere , in iis ne terrae partibus , quae tarantBk- rum patriae funt, lycaeum fuura confticueric Pythagoras , quaeque ea tempeftate audiebanc Graeeia magna , ibique eius praxeos fundamenta iecerit , quae & noflris hifce temporibus perpetua obfervatur , praefertim cum eius vi- tae fcriptor lamblicus (i) aflerat faepe eum muficam in medicina advocaflTe ad plurimos quidem morbos, fed ad veneficos praecipue morfus profiigandos. Ac vero a portentofis tarantulae hiftoriis abripi fe non ita facile finec quicumque noverrc , vel eius regio- nis medicorum teftimonio (2) fine carantulae morfu , mc- lancholicae njentis vi , nonnuUos frequentiflime in ea ipfa delabi fymptomata , quae a taranrulae idibus illaca in- tuentium ad fe rapiunc admiracioaeHi , pluriiposque non infrequencer fub Apulo , vicinoque coelo taranculae ad- fcribi efFedus a caufis ©mnino diverfis manifefto profluen- tes . Quin fi eos , qui de tarancula fcripferunt , attente pervolvas , tanta eius veneni phaenomena func , uc nul- lum ferme fic cuiuscumque morbi fymptoma , quod ab co veneno non excicetur. Vt ergo conftec luculentius quantam de iadatis hucasque tarantulae prodigiis lufpi- ciwnem adduxerint ii ipfi qui ea de re canqaam certif- fima difieruerunc , oftendaBi ab ipfamet eorumdera hi- ftoria , do^irinaque, argumenta facila deduci pofte , quibus rei eiufce veritas vel difficultatibus expenatur plurimis, ve1 omnino dilabatur . Qua in re Baglivio illuftrioretn adducam neminem. Is itaque afteric Apuliae non foium incolas , fed & Medicos ipfos malignam faepe febrem, & tarantularum toxici effedus mkiime diftinguere ; aegros proinde mufica choreisque plenos Orco demandare (3) , Se- (1) De Vit, Pythagor, cap, 25. (2) Perfons fnppofed to be fiung by tarant» hy D,Th» Cornelio Phil. Tranf num, 82. (5) Differt^ de tarant, ca^* 7. ParsPrima. 59 Secundo mulieres praecipue , decancatum illud afiuetum- que portentis animal , dum chlorofi laborant pro taranta- cis liaberi , &c nusquam percipiendos infaniencis uteri lu- fus ^ & obfcoensm furoris uteriai famem tarantulae meri- cis adiungi, & cado muficae faltusque defiderio coho- neftari, Quid ultra ? iaan vel Baglivium ipfum , in ca- ranculae miraculis adeo diffufum , deprehendes dubitaa- cem , & quae medici perfpicaeia eft , muliebris aftutiae confcium , tarancacQS afterenteni iii rnulierum coetu fere omnes inveniri , & morbum illum faepiffirae iu rauficae, choreieque gratiam fimulari : quin & vulgares , tene- brisque plenas animas lepidam tarancatorum turbsm di- gito indicare , & nefcio quod a feminis inventum Bac- chanaliorum genus irridere . Afieric tertio fcorpionum furamum in Apulia toxicum eosdem fere ac tarantula ef- fedus exhibere , iisdemque remediis, roufica nimirum fal- tuque fufferri : unde non pluribus folum morbis , fed & diverforum animantium morfui conferac in Apulia mufi- ca , & faltatio . Quarto quod iisdem & Apuli utantur remediis,quae primum apud omnes in veneno locum obti» nenc , profnnda fcilicet vulneris incifione , combufti©ne- que, internis antidotis &e. unde non adeo tuta fide Mufi- cae , choreaeque, reftitutae falutis gloria tribuatur. Quin- co quod rarantulam ipfam raufica delectari fufpicatur , vel fi non deleftatur, raechanica taraen necefficate ad mu- ficae fonum fubfilire manifefto cogitur (i) , idemque iti vefpa , & in gallo , aliisque a tarantula pundis aniraan- cibus ufcivenire i unde eius phalangii vi univerfus iam animalium coetus fakator fiat . Sexto quod ex Apulia Neapolim translacae tarantulae virus fubitum fuerit & lethale, mufica non folum inutilis , fed nec ullum faltus indiciumi in puncto cuniculo excitaveric . Neque quod per translacam tarantulam experimencnm fadum fueric af- H 2 feri (i) C4p» X, 6o Df;Ven. Anim. -Natvrali." feri pore{l ideo inutilem fuiffe ociofamque mudcam , cutti eaedeni , ut ex hiftoria patec , in veneno vires faerinc , & ; quidquid m contrarium de tarantula fentiat Bagii' vius , venefica anifnantia omnia ubicunique translata vires Tjon ita facile amittant fuas. Quibus addi poteft experi- inentum , quod in fe ipfo tentavit Neapolicanus Medi- cus (i) qui fibi ultro parta ex tarantulae punduris in- commoda , & repetitos eorum infultus , repetitis duntaxac partis infedae fcarificationibus avertit * Septimo quae fub eius difTertationis finem exhibentur hiftoriae , plures (i- ne mullca , quam per muflcam, curatos aegros defcribunt. Odavo demum quod in toto differtationis curfu alietiam xnagna ex parte relationenv traducit Baglivius . Quae omnia in Baglivii libris occurrentia , aliaque spud alios , in fummam me ea de re dubitationem ad- duxerant , cumque de flncera tarantulae hilloria curiofe percundarer ex Apulia reducem P. Antonium Miche- iium , cuius immatura mors trifte omnjbus tantae men- tis defiderium reliquit, plurimum & ille in eo morbo , quem obfervaflec , inafle fraudis affeveravic > unde iii iplis quas anno 1737. Pifis edidi thefibus , dubiam ex- pofiii morbi huiufce fidem . Optandum itaque erac uc exornandam fufciperenc provinctam illam fapientes viri plures , iique non dodrina folum, fed integritate, pruden» tiaque fpedatillimi , eorura memores praeceptorum , quae de irrico experimentorum fuccefTa tradidit Boylius , ne- qae aiienis unquam , fed fuis , iisque reperitis fidentes experimentis . Mirum eft enim quot undique affurg^nc impedimenta , cura vetuHillimam & omriium linguis & opinione fulfaltam rei cuiufpiam fldem dubio examini lubiicere Philofophi meditentur •• quae finc vulgariuin animorum odia, fabulaeque : quantae in ipfis etiam , ve- ris licec obfervationibus praeoccupatae menti nubes af- fur- (i) m^, vm, ca^, p. P A R S P R I M A^ 6l furgant. Hanc ergo provinciam do£l:i.(Iimi3 de tarantula diflercacionibus edicis implevifle gratulamur Francifcum Serao Neapolitanae Academiae lumen arapliflimum . Ts virus illud , de quo tot ufque adhuc portenta invalue- rant , io hypocondriacam afFe6lionem Apulis peculiarern inexpedata metamorphofi convertit , & fcriptorum ea de re fententiis hiftorico ordine criticoqtie pervolucis , fa- miliares plurimorum errores diruic , Baglivii praerercim , qui non folum in morbi hiftoria remedioque , fed iu anatomica quoque tarantulae dodrina a veritate abfuic non infrequencer . Quin &: , converfo in hypocon- driacum venefici quondam raorbi charadtere , de ipfo quoque taranculae nomine contendic erudice , quam noa a Taranto, fed ab animalculo Tarandos appellatam velic • Quid enim dottas aucoris eiusdem dubitationes exponam de hermaphrodito taranculae fexu ? Quid de fingulari aniraalculi huiufce fecundicate (i) ? Sed egregiae fupra- laudati Scripcoris difTercaciones confalendae funt , ne vel alienam crambem recoquere , vel omiflTa tot elegantif- fimarum obfervacionum ferie clariflimo viro decrahere vi- dear , cuius dodrinae comicatisque, dum Florenciae efletj^ perennjs eric femper & iucundiflima recordatio . Qui explofo iam admirabili taraatularum veneno celebrem reddiderunc Apuliam , ii fimili quoque fcorpio" num toxico celebrari concendunc ; nam fub Apulo coe- lo , minus licet quam fub Africano , fcorpios nocere do- cent , idemque ac tarantula remedium defiderare (2). Ac vero quod ex fcorpionum genere fub Italo coeio reliquum efl , vel tenaifllmae , vel nullios eilicaciae virus obci- nuic , licec non deiinc pauca quaedam ia contrariam • - apud " (i) [n un ovaia , 0 bozz§lo teinuo per qnalche tem- po fsell' acquavitey e poi aperto , Ji riirQ-jnrouo Qi$* tfi- rantolitie fcbiufe e morte . Lez. I. (2) Baglivi Dif[ert, ds tarantula » 6% De Ven. Anim. Natvrali. apud fcriptores exempla , ex quibus maxime adnotandum eil quod ab Jofepho Lanzynio memoratur de Elifabe- tha Turfania , quae in ano a lcorpjone punda lethalis ilei vi occubuic (i). Qui igicur & veneni & corpo- ris amplicudine reliquis antecellunt , Aegiptii fcorpii funt , atque Tunetani. Scerpionum rero ©mnium cauda , quinque ut plurimum , auc fex vertebris conllac , qua- rum ultima in globulum definic , globalus in aculeum recurvum , quo animanrium corpora fjcil!irae penetraii- tur (2) , Vci vero nocidimum eft eo maxime caudae aculeo virus omne diffundi , ica humanorum ienfuum imbecillitate fummae difputationis fuic , excremam ne aculei parcem an lacera occuparenc foramina veneno ei- ciendo inferviencia . Vnum fcilicec eiusmodi foramen efie fupponitur in extremo caudae apice , Redii, cria \n lateribus fub ipfo apice , Lewenoekii & Vallisnerii i^zn' tentia , quam inftituca in Academia Bononienfi obferva- tione confirmac clarifs, Vir. Anc. Ghedinus (3) . Duo haec efle duncaxac in excremis aculei laceribus depre- hendic Maupertuifius (4) , quae quidem & fine micro- icopio confpici facile poflinc comprefl^) fcorpii nodo am- pullave , ex qua comprefllone guttulae in extremis lace- ribus afllurganc duae . Atque hic adnotandum errafTe eos qui Redmm accufarunt , unius veluti in exiremo cau- dae apiee foraminis adfertorem . Quod quidera nurquam £e infpexifl^e more magnorum virorum fincere profitetur Redius , fed ex guttuia fuppofuifle apparente m folido quodam corpore, in quod irritatus faevierac fcorpius {5). Quod' (i) Mifcell. curiof. decad. 3. (2) S^^ammerdam Hjft. infeB. pdg, 144. (3) Comment. de Bonon. fcient, & art. inflit» Tom. i. fag. 107. (4) Memoir, de /' Ac. R, pour /' ann. 1751. (5) Bfperiefizff intQrno agl' tnfetti f^g. 54. Pars Prima. 6i Quod fi forte caufam fcifciteris , qua in lateribus potiu5 , quam extremo aculeo foramina illa conlocentur , ea vsde- tur verofimillime, quod perforatus aculei apex neque acu- tum, neque fubtilem, fed debilem redderet aculeum, qui- que ab ipfa pundlae carnis refiftentia facile clauderetur • Quae & de vipera diflerentes animadvertimus , Formicas notum eft inertibus , ociofisque exemplo ad expedite agendum cxhiberi , cura illas hierais velati timidas frumenta inquirere obfervemus , licet «a de re quaeftionem nonnullis incuiTent fortafle varia lis oilen- dens obfervatio , de qua diHerant alii . Longo quoque temporum iivtervallo auHeri Catonis & Stoicorunra veluti piacitis addi6lus atjro)(iiptoLv docuit legum nefcius Scor- pio . Siquidera carbonibus fi circumobducatur , eias eon- temptor eiogii , quod forcius faciat qui ^(^e mifer poteft , lentae mortis impatiens , aculeum iii fe vertere creditus efl , & animae prodigus fuae aculei iplius aut vene- no , aut vulnere excingui . Rem vulgi oculis bellam , & a plurimis naturalis hiftoriae fcriptofibus confirmataai , graviffimae autoritatis dotlrinaeque vir Maupertuifius iti dubium revocavic (i) , quin & recepti omnibus erroris cxperimento detexit originem , Neque enim circumfula (corpius flamma aculeum in fe infert , fed elata dunta- xat cauda converfaque undique furic , quod illi quam • cumque fentienti nioleftiam confuetum & vulgare eft • Vidimus ferpentes facrum Arci Medicae a-u yL^o\o9 veneficorum animantium claffem occupare : iam vero & aUa proferemus animslcula , quorum ceteroquin fre- quentil^nvus eft in medicina ufus , venenis panter aJ- numerata . Hirudo ea func atque C^ fin. 1718. (2) Jbidem & apud Reaimnr Memoir. des InfeB. (3) Hijioire Anatomique de la Sangfue par M» F, (4} Tvm, V, TranfiCi, Philojoph, \I(alicc verfarm t Pars Prtma. 6g Poupartiani operis veritas flet evidencior (i), quo lima- cem utriusque fexus officio fungi docet ovario fimu) & tefticulo a natura inftru6luni , & in(ignior celeberrimi Heifteri obfervatio , qui nacurae notat opus in limace eo tempore quo in Venerem fertur , fpiculum quoddam durum atque cruftaceum efformat , quod deinde per fe ipfum decidit (2). Neque sb hifce diftimiles funt , ab Hombergianis praecipue vermibus , polypi aquae dul- cis , quos etiam paterno macernoque muneri infervire oftendic Trembleius (3), aliaque infeda piurima admira- bilis viri Reaumur , aiiorumque obfervatione ex fe dif- fe£tisque parcibus , non aliter ac piantae quaedam , no- vam vitam adquirencia ; unde & ipfi inceftinorum ver- mes , non eontemnenda quorumdam fententia , ea ipfa methodo perpetuam in animalium corpore fufcitare fami- liam repucantur. Poftremo quis hermaphrodico non hiru- dinum modo fed aliorum quoque animantium fexui fi- dem negec , qui naturali hiftoria ededlus , noverit formi- Garum , apum &c. genus tribus diverfis fexibus inftru- dum ? At nimis iam in hirudinum gratiam ab inftituto divercimur • Expofitae cantharidum do^lrinae inferendus quoque aliquo pado eft Bupreftis , cui non difiimiiera a cantha- ridibus falem caufticum inefie cognovimus • Bubrofteni vocat Barnabas Brifronius (4) , Bubreftem & Dupreftem Joan, Caivinus (5) , quo potius Bupreftem inceliigit, cuni (i) Anaiyfe des vsljfedux praltjiques dii limr.qon ds '^ardln , (2) Helfier, de cochkis , (3) Memoires pour fervir a /' hifloire d^ mi genrS des polypes &c* (4) De verborum , qua^ ad Jits pertinent , fgmjica» tlone . Lipji^e ijii, (5} Le^iiGnJuridiaim «^V. Colenlae Allohrogum 1734. 70 De Ven. Anim. Natvrali. cum ad literam D. nulla fic vox illa . Vulpedrem Ve» getias (i) Bubliftem & Buftavsrim alii . Celeberrimi a- pud Jiiridicos <5c Medicos veneni animal , de excitata ni- iTsirum boum pefte non infrequenter in rufpicionem ad- duftum. Rarum fub Italo coeio animal , fcarabeo fimil- limum , quo a bovibus devorato (2} in furorem boves agi , intumefeere , raori dicuntur ; at morfu , pundurave fortslTe nocec violentius. Neque boves duntaxat , fed & animantia cetera , hominefque ipfos bupreftem faacibus abforbentes eadem invadit lues (3) tanto viventium cor- porum periculo , ut id beiliolae propinantes capite , & poena Legis Corneliae muldatos aflerac in Pande£lis Bu- daeus . Qui , fi non adeo perniciofam , aliquam camsn Buprefti noxiam inefle qoalitacem confentiunc , eum a crimine illatae bovibus aliquando peilis abiblvunt ; quo- rum numero adfcribendus eit efiresius bovrilae pellis icriptor Jo. M. Lancifius , qui oblatum Pontifici fuppli- cem ab Jurisconfulto libellum , in quo bovinam peftem Romanae ditionis imperium devaftantem buprefti tribuen- dam pucac , plurimis iisque validifllmis diruic argumen- tis (4), Bupreftis epidemicos morbos inferre crediti con- templaci© ad eorum fententiam expendendam nos addu- ceret , qui atrocem quamcumque hominum animas abfor- bentem peftilentiam , ab infefris animantium quorumdam turbis exoriri putaverunt *, eum tamen id genus veneni noi3 natura in animantibus, fed contagio comparetur, adeo- que inter venena adquifita locum habeac , alcerius Difler- tationis noftrae parcem confl:ituet» Bu- (i) Veterinar, Lih. IIL cnp. 15. (2) Alexand, ab Alexand. genial, dlerum Lih* IL sap. 10. (3) Vegetius artis veterin. Lib, IIL cap, 78. jfasoi;, Grsvin. de venen. cap, \\, (4) Lancijtus de kQvilla pejle part* \% Pars Prima. 11 Bufonis qiioque, feu Rubedae, ignotum nomen non cft \n animalium iHorum ciafTe , quae veneno inflru6^a perhibencur . Licei autem tantus fic bufonis horror , uc aiii in ipfa illius urina (i), slii in fanguine, fpuma , mor- fu , concadu (2) , alii in totis carnibus cibo fumptis vc" nenum inefle docuerint , dubia tamen graviffimis icripco- 1'ibus coxici huiufce iides eO: , incerta cognicio , De in- fante loquitur tamen Redius (3) qui iapides iw bufonem eiciens concufi animalis fucco reiiiiente in labris fingu- hti in iis cumore aiTedus e^ . Neque taraen idcirco veneficos illullris Autor vocac bufones : cui & confentic Valhfnsrius , qui ex comefo bufone labra , linguam, guiam exulcerari docec • Ac diverfe res fe habere po- te{l infufa per venas bufonis faliva, aliove liquido . Nam licec dencibus bufa , uc aiunc , dedituacur , tamea gingivarum duritie , & inaequaiitace falivaiem fuccum fub cuce inicic , non aliter ac humani eciam vermes Raii ceftiraonio (4) carunculis quibusdam denciformibus tunicas iaceranc inceflinorum. Quod aucem de maximo ex irricaco animali prodeuncis falivae aiceriufve liquidi cexi- co alFercum eil (5), id quoque apud neotericos diligenti obfervatione celebres nullam habuic fidem . Vc ergo vel in ipfa Phyficae hiftoria , in experientia ipfa dubicacioni locus aliquis perpecuo relinquacur , dodiillmorum homi- num exempia pafiim occurrunc , qui herbas , falviam praecipue , quam amac maxime bufo , illocam comefam lethalem fuiiTe alfeverant, fub qua deinde bufones inven- ti , qui urina, fuccove quocamque illas , aut fpuaia ia- fe- , (i) yoel Oper, medh» (i) Foreji, Okferv, medlc, (3) Phibfoph. Tranfa^. ahrig, Tom, IL (4) Lib. de infeiiis, (5} ^gyiifiiii de finimaL fub tsrra iaienfibus, 72. Ds Ven, Anim. Natvrali , fccerant (i) » Hinc rutam bufonibus inimicam, prope fal- viam , ne fab ea lateanc , difponere conlueverunc horcorura cuUores . Quin aerem ipfum , in quo bufones mulci vi* xerinc , pulmonibus infenfum proferc Valencinus (2) • Qaodque omnino fingulare efl: , gonorrhoeam ab ipfius veneno exoriri docet lonflonus (3). Quidquid vero illud fit , tantus fuit femper bufonis horror , uc nulla aiia fortafle de caufa , quani a diffufa hac in vulgus opinione fa)3:um fueric uc Joan, Boccaccius , cuius ore Etrufcae Icqui Graciae conlueverunc , luftuofam Amancium duo- rum forcem exponac , qui confricatis falvia , fub qua lateret bufo , dencibus , uni ambo eidemque faco ceC- ferunt (4) . Poflquam enim lepidifllmi huiufce fcripteris fabulas ignota olim hifloriae luce conluftravic Mannius nofler , cuius elegantes typos propria exercet fciencia , & fabulae huiufce veritas naturalibus facis fuperque nori confonac documencis , vel quidpiam in ea diverficatis ineffe fufpicandum §(l , vel plurimum vulgo receptae opinionis (5). Singulare eft quod de genere quodam bwfonis aqua- tici feminae notac Albertus Seba (6) , quod fcilicet prolis fuae generationem raro exemplo in cuce dorfoque com- (i) Rondelet: de pifcib. Schenkius Obferv. medic, Lib, VIL de ruhedarum fen bufon, virulentia , aliiqu» flures . (2) i« PandeBis Medico- legal, (3) De quadrupedib, pag, 132. ea eji & Nicandri vpinio in Alex, (4) Decameron, di M» Gio. BoccaccioGiorn, JV,nov,7 » (5) Ved» Ifi, del Decamer, del Boceac, Jiampata dal Sig, Manni in Firenze 1742. cap, 40. png. 294. ibi ^ il parere fopra quefla novella del Sig, Dottore Giovanm Targiom , (6) Locuplet» rer» natur, Jbefaur, Tom, /. Pars Prima. 73 $ompona£ , nuUusque rnaris femini pateac aditus quam per dorfutn , quo peculiaribus poris pellem inter & pe- rioflium inferacur • Neque fingulare minus eft quod de bufone vivo , arbori per annos piures inclufb , duplex exhibet monumentum Regia fcientiarum Academia (i). Conftac ex primo , bufonem in ulmo diucurno tempore vi- vencem exticiffe, nullo prorfus aditu per exceriorem arbcris corticem pacefailo. Ex fecundo , bufonem fine externo aere ciboque per 80. & 100. annos media in quercu in fecre- tiore trunci parte lacuiffe , nullo ufpiam patente exitu , ingreffa nullo . Quae quidem de longaeva bufonum vica nos admonerent: cumque dodtiflinaorum hominum obferva» tioni , fine cemeritacis noca , fidem negare minime pof- fimus , dubitandi locum facerent , cenellis ne adhuc arbu' fculis iis inferuerint Ce(e bufones , eorumque fucco ali po- tuerinc . Veneficos maxime defcribic bufones fuprabudacu? Seba (2), cumque gravifiimos fcripcores plurimos fencen- tiae fuae fautores adducac (5), qui & mulca ex iis ve- nena componi doceant , hinc de quorumdam falcera bu- fonum toxico dubitandum relinquit . Scarabeorum quoque fpecies quasdam , grillos , rnillepedes , lacertas nihil tale promerences , aliaque ani- iKalcula tanquam venefica nonnulli dubia licec accuft- tione infecerunt • Sic & foetidorum cimicum fanguinem venis infufum febrem facere docec Horftius (4) , exem- plo hominum polt balneum ica fcanficacorum , uc cirai- eum fanguinera incifis venulis abforberenc . Qucd tamea K fi m (1) Hiji, He /' Ai» R. pour f annee i^ip. d* 1751, 37. (2) Tom» IL pag, 2^4. (3) 03.^^ ^^ide apud Rteger Introdu&. ad no:-i}, n^ fmn natufal, Tom, II, pdg. sps» (4) Ej}W, medie. Lib, IL SeB* 6» 74 DeVen. Anim. Natvrali. fi m dubium revocare voluerimas , animadvertendam eft quod fupra de illorum opiaione fennnius , qui ex hirudinJs , & animalium fanguinem fugentium tflorfa no- xium huraoribus afFundi liquidum cenfuerunt . Quid quod & , quamvis de innoxio veneScorum animalium fanguine dubitare poffimus , noa in eo tanien potiHimum, fed in liquido quopiam a fanguine ipfo fecreto veneni cuius- cumque vim ineffe fupra demonflravimus : unde toxici cuiufpiam admixci, nili potius indigeftae molis vi, eos morti fuccubuide cenfendum eft , qui epoto taurino ca- prinove fanguine mortem (ibi contuhlTe memorantur Pfam- menitus , Themiftocles , Coriolanus. Sed elegantiae , decorisque plenum muliebrem Cc xum aequinimo mihi beneficio devincire fuadet oppor- tunitas , & hoc loci inftituenda menftrui fanguinis apolo* gia . Nam quae tandem in terreftri corpore tam perni'' ciofa vis , quae cum lis comparetur , quorum autor ac- cufatur fanguis ille, quo candi primum enutrimur at- que coalefcimus ? Eo mufta acefcere , fteriles fieri fra- ges , mori infita , exufi hortorum germina fruftusque, fpeculorum eborisque lucem difiipari , metaUa rubigine corripi , in rabiem agi canes , aliaque huiusmodi cum Flinio (i) plures afferuerunt . Quin & adiungirul^ damnis hifce Lucretius , Philofophica poefi celebratifiimus , qui eius biographonim teftimonio (2) uxore menftruum pro- pinante, quo conftantem fervaret , de qua ilia dubitabat , coniugii fidem , in amentiam lapfus , violenras fibi ini- cit manus . Impudenter quippe more fuo Paracelfus , ar- tificialis homunculi phanaticus pater , a femineo femine nien- (1) Hift, Nst, Lik VIL cap. i. (2) Lucret. de rer, nat. &c, cum comment. Dion, Lamhin, Luietiae 1670, confer eius vitam Operl ^ras» fixam , Pars Frima. 75 metiflrais mixto ( quae venena vocac omnium maxima ) ©riginera dedueic pulicunr , aranearuni , ©mniamque ferme infeiSlorum (i). Ac quae in menftruum fanguinem referun- tur tani gravis momenti damna , a Philofophis licet af- ferta , vel nuHam apud ipfos integrara habuerunt fidem , vel in vulgares animos morali pocius , quam phylico do- cumento diffufa funt , quo tnulierum decori ac puricati confulcum foret . Qaot enim apud gentes plurimas , Orientales maxime , impura funt , & noxiarum rerum titulis inferra , quae tamen auc publicae duncaxat vaje- tudmi , aue honeftae civilique puritaci opponuntur (2)? Ac aienllrui humoris innocentiam quotidiana coniirmac obfervatio , & ia atretis , claufumve habencibus uteri orifieiura, diutius impune detenta eiusdem farcina (3) ; uude non exiguam facit admirationem (Ingulans opinio , quae variolarura neceflitatem a menftruo languine deduxic , & notam femper caufam morbo non femper noto conciliavic. Quid ergo opponacur autoritati graviflimorum ho- minum , qui veneficum fanguinis huiuice vitium addudis comprobarunt exemplis ? Quid de Hotcentotis femjnis , quarum fervida menftrua putredinem facile concipiant (4)? Quid de acri illo fero , euius efHuxus multerum carnes veficaaciura inflar inflammavic acque carrofic (5) ? Quid de noxi© nienftruatarum halitu (6) ? Qaii de fquamis a cute feparacis (7}? Quid de reliquis , iisque pluribus K 2 in (i) Lih. de PefiUhate. (2) Confule de hae re elegantiorei imerpretes in Ls' vitie, cap. XV, ii) BenevoU Dijfertaz, ed OJferyas» ojfervas, 1. pag. 79. (4) Tavernier Foyag. Lib. XL cap, 27. (5) Joan. Van-Hsiorn mirab. omnip. circa gcnsr ^, (6) Verheien Supplcm, pag^ pS« (7j Cbarkton ds Catamentis • 7<5 De Ven. Anim. NAT\rRALi«! in hanc rem hidoriis (i) ? Quid demum de eorum fen*' centia , qui sb humore illo defumi potuifie crediderunE importunae luis exordium (2) , quae Veneream faepe liilaricatem morbi focietate & dolore deturpat , eamque peperit in nonnuUis d^abicationem , raulieram ne merito plures vitae homines an raorti confecrentur (3) ? Hifce ©mnibus reponi potefi: , vel exaggeratum quidpiam inef- fe aliquibas quae in menftrua exponuntur hiiloriis , vel vitium humori illi praeter confuetudinem aliquando ad- ceflKTe , vel regionum quarumdam hanc effe indolera , cum ceteroquin nec experimento , neque ratione com- probetur , quo nam pa£io flat uc in uteri potius arteriis , quam alibi , perpetuo fanguis virio laborare poiTic, & qui feminae ipfius varias parces contada laedit fuo , utero humor innoxius adhaereat . lam ergo iis magna ex parte terrae partibus phi- lofophica infpctlione peragratis , quae nocentes veneno belluas enutriunt , eiusdem indolis & nonnulla» in ara- pliffima aquarum dimenfione deprehendemus ; inter quas principera fibi locum vindicac Torpedo , manibus bra- chiisque tangentium, qaoad ipfa vivic traaacurque , flu- porem inducens ; nam mortuae vel morientis , quidquid in contrarium plerique fentianc , nulla vis eft: . Neque vero ftuporis ille fenfus ( illi non diftimilis qui a vio» Jenta duri corporis collifione fic ) pec totum corpus difFundicur , fed vel a-i cubicum usque , uti pluries cxpercus ell Lorenzinius , qui accuracam pifcis illius exhi- (i) Fid, ABa FbyJico-MeiL Acad. Caefareo ^ Leopoldo^ Voh 7» tn Phyfiolog. 143. (2) Ap'uc de Morb, Vener, (3) Vid, elegans Poema GaHlcnm , cm thulus^ Les trois Nouvellffs ds Cufidon 6" 4' Atropos par M* PARS PriMA. 'i'^ kyl\\htt anatoraiam (i) , vel ad totam brachii longitu-^ dinetn , un Redius leflarur . Emifiione corpufculorani torpedinem id agere putarunc Peraultius , Redius , Lo- renzinius . Borelhus agitatione mechanica , vel tremore univerfi corporis fui : quem refellic obfervatio torpedi- nis toco faltem corpore immotae dum contreftatur , Noti ergo ex univerfo torpedinis corpore vis illa proficifcitur , fed a duobas falcatis mufculis magnam pectoris dorfique partem obdacentibus , & vi contradiva incredibili inftru- £lis , Qaia & praedici quodammodo potefl: ^diio torpe- dinis , imminensque contredanti torporis fenfus , dum_» concavam primo reddic dord fuperiiciem naturali forma paulisper convexam . Ex qua coneavae figurae confti- tutione elevantar ad. latera , & vaiidiores fiunt promptio-. resque fa!c3ti mufculi. Philofophicas hac de re curas o- iBnes mipievic Reaumunus , qui vk elegantia exhibuic cxperimenta , quibus inftrueremur , torpediais vires pec folida quaepiam progredi viventi corpori interpofita, pec iluida diOipari , animantia nonnulla repetita torpedinis adione interire &c. Poftremo adnotandum efl; quod afie- ric Fernelius (2) , narcoticum reddi oleum in quo vi- vens torpedo extin£):a fueric . Quod fi veritati experi- mentoque confonec , aliquid ergo a viva corpedine exha- lari dicendum ell vi ftupefaciente praeditum , Sc falca- torum mufcuiorum viribus adiungendum . Cum tameti nec morcem, nec nifi brevem morbum inferat torpedo , vix incer animalia venefica recenfenda efl: . Maximam , ftridulam , fuetentemque corpediiiem psculiari corpore in- (i) torenzinl , Defcrtzlone detla Torpedine . Vtd, if- tiam qtiam muha profen , ^ elegantijjlma , ie torpe- dine Sinus Perfci Kaempberus Amoenit.. exot» fafcic» Ilh ^ui eam , retento ab hQmine halitu , impune contteffa» rl notat . (2) MsM* titsdendl li^, VI, cap, §* -jS De Ven» Anim. Natvrali. jnflrutlam off^endes m Academiae Pariitenfis hifloria (i) . Ceterum quae de torpedme admiracionera peperic pro- prietas , fin^iile quidpsani in auimalibas nonnullis exhi- bec , de qu^bus taraen nulia nobis parta eft admiratio J nam & iftrices , & ^miae quaedam &c. fi contreften- tur , cutim & corpus excutiunt , concremifcunt &:c. Vehemeiitiorem fluporis a^^ionetn praefeferc pifcis ille in Cayenna frequens ampliori anguillae fimilis , quem Ci non digico folum , fed vel extremo ' baculo contrefi:averis , ncn de torpente duntaxac , fed & im- moto fere brachio, vkinisque partibus querelam facies, quin & Gccupatum finguiari deliquio corpus femies , quo debbaris facile ni primo fyncopis in(peracae fenfa terrae prcftratus inhaereas . Barbararum geotium id eft de eo pifce teftimonium , quod ninairum pifces quos- dam caudae idibus male excipiac , torpefaciat , devo- ret (2) e Ex quo novum adcedat srguraencum fenten- tiae illi , quam alibi produximus , noxias nempe vi- res animalibus quibusdam , venenumque ipfum bac de caufa inHtum fuifie , neceflicatibus uc confuierenc fuis. Infenfiora func quae narrac fymptomaca Labacius de Americano pifce , quem Gakram vocac {3). In ma- ris fuperficie pifcis i!Ie non infrequenter cbfervatur dia- phanae fpumae aura pienae mafTam repraefentans , auc ■veficara variis pidam colonbus . Corpore fiquidem conftac ferme cartilagineo , flaccidaque pelle aerem ablbrbente , quo facilius aquis innacet • Veneno efl adeo cauilico fubtilique , ut animaiium cutem calore ipfa ac dolore oppnmat , quo a fervenci oleo afhcitur . Sole ad hori- gontem propius adcedente anipiius fic doloris incremen- tum , (i) Hijf. de t Ae, R» pour f annee 1729. pag. S. (2) Me;noii\ de T Ac, R. du 1666» iusq^u au i6;?p« T^ffh VIL part. I. pag. 325. (3} P. Lahat ^ V^y^g* de f Amm Lib. IX, (3) Lih, XII fo (5) Ea vox efi Xvffirat. qua Araeteus , ArlJIoteies , Galen» Diofcorid, Gliique omnes caninam rabiem de- jignant. Vtde quae pro hac fententia adducit argumenta tlarifso Lcgaaius TranfaB, Philofophic. Tom, XXXIX, (4) Tri Coacis , alibique . (5) Lijler Coelium Aurelianum fequutus , (6) Sytnpojiac, 5. 9. (7J Qcul, & mentis vigil, pag, 2 5i. (8) Clerc Hiji, de la l^edicine part, IL Ih, 4, fe£l, I. pag, 46 i. pa De Ven. Anim. Adqvisito. Cumque antiquiorem ftatuac morbi epocam , tamen eias /ententiae fautorum argumentis nallo niodo fe commo- veri profitetur . Muka Aint , variaque , aliquando & pauciffima, quae rncrburn hunc infequuntur fymptomata . Hiftorica & ma- fcula Graecorum Medicina , diverfa quantum ab ea , quani recenciores aliqui iadiant , fpeculativa & penfili (i) , ca^ uinam rabiem vivis adeo coloribus espreflam patefecic , nihil ut ea in re defiderandum reliqueric . Quam belle eleganterque Graecis adhserens veftigiis C. Aurelianus cxhibuic in primo morbi ftadio ignotam illam , & medicis duncaxat oculis funaftam iadtationem , & inquiecani mobi* liratem, facilem mm, pauci potus defiderium inuficatum , praecordiorumi anxietatem , fomnum facile vigilem, mutam triftitiam , torvos . protraftos , inaeqiiales intuitus , fpumasn ad labra facilem , frequens fputum : in fecundo autem Jitim , horrorera non bibendae folum , fed vsdendae (2:) , quin & verbis exprimendae ,& contredandae (3) quacum- que corporis parte aquae ( quod ante perte6larf; hydro- phobiam frequens ceteroquin phaenomenon (ilentio a pluribuj ominum eft ) corporis tremitum , oculorom, vul- (i) Baglivi de praxl medica lib, i. (2) Ah ipfo etiam aquae ^ quam non viderene , /?/-^- fitit, iit a fltminiim lapfu , a remota percnffione fer.Jtbili embrocatit^num &c. inhorruljfe aliquando hydnjphobos te- ftajitur bijloriae „ Qjiif^ minim omnino efl C. Aureliani fnonitum dum fecattsr kydrophoborum vena : avertend^ funt aegrotantiuni ora , & manu fluor excipiendus ne fb- fiitu perculfl cotnvwveantur , (3) Singularis efi qnae in Michaele de Hered.TraB, •varior, medicin, lib. i. legitur canis rabidi hifloria ^ quem cum faxis fuflibusque vulgus infequeretur , rivuli vccurrentis aqua ita deterruit , ut converfo pede fisdem 'uulgi faxis fuflihusque fefe ruyfus expofuerit . Pars Secvnda. 93 vultus , fuborem , (ingukum , turbatam refpirationem , aliquando & fubfultantem , frequentem , paucnmque uri- nam , parvum , inaequalem , contradum puKVim , interio- ris corporis calorem urentem , excerioris noa raro vel gelidum, vel naturali ferme parem : quod & m vehemen- tionbus partium quarumdam internarum inflammationibus obvium faepe eft . Miferrimum raorbi genus , in quo fimul aeger fiti premjtur, fitisque remediura fugit. Mi- nus frequentes effedus vomitum biliofum , foetentem , aliquando & cruentum , penis tenfionem , alborum corpo- rum , lucemque plurimam refle£lentium iDfpedionem dif- iicilem , hydrophobia adcedente patens iterum dolens- que vulnus , cicatrice iam ferme obdudum, Rahidorum clamores ( quorum & plures muta rae- lancholia perculfi nihil fimile moliuntur ) nullo rao- do , ut afierunt quidam , canuoi latratibus comparandi funt , cum apud fcriptores hyperbole vocum ea fit , & rabidorum clamores ac deliria a latratu canum diftent quam maxinie , ni praeoccupatis auribus excipiantur, Hinc , fi morfus defiderium excipias , improprio fenfii aiunt nonnulli canis veluci nacuram ab eiusdem morfq, transfundi . Quod fi contigit aliquando , non ex alio cer- te fonte profluxit , quam ex delirio , feu imaginationis vitio , eodam prorfus piCto quo ex mechanica corporis afFeftione mentis tamen morbus eft , ab Oribafio primum medicis charadicribus defcripca , Lycanthropia (i), uti fuperbum Nabuccum exhibet BJrthoIinus (2) infana melancholia perculfum , cui ungues & pili excreverint . Singulare eft tantae vis & pericuU venenum inoffen- fis humonbus admifceri, quin & iatere diu , quin & hunc illius efle veluti proprium charaiterem , Nam quae lence . (i) Freind Hiji, medic, ifc» pag, 6, (1) Mifcellan, medit^ de imthis Biblicis ca/i, 13. Ader de marbis Evaf^gelicts * 94 De Ven. Anim. Adqvisito. asunt venena , multa funt , fed edJoni non tarde mani- feftae lenta fuccedit morbi feries , non fubita , non pera- cut3 . Quae omnia confirmat fstis occuka diu Ver.erei virus labes , & apud nos celeberrima aquae Perufinae hi" ftoria , & ( explofa licet ) variolofae peflis a materno utero derivatae opinio . An ergo id ( unicum prorfus m lentorum venenorum clafle ) fieri arbitremur , quod non fanguinem primo , fed ab eo fecernendos humores , lym- pham praecipue, venefica faliva inficiat , cumque ea dun- taxat attrahatur, unde ad efFedum omnem iterati eircukus plurimique defiderentur ? Ex quo deducendufn fit pn- mam virus huiufmodi cfHcaciam in humores exeri, lympha- ticos potiflimum , diverfa a ceteris animantium venenis conditione , quae , ut vidimus , Iblida fubito , nervosque inaxime , videntur occupare, An folidiores canis falsvani conflituentes particulae , longo licet , valideque omnia comprimentis immutantisque circulationis ambitu , nihil tamen in hominis corpore immutatae , fed in ralivslibus eiusdem glandulis feparandae , in iisdem duntaxat adio- nem primo , proindeque lentius , exerant fuam ? An ea eft veneficae falivae ccnftitutio, nullum ut in exsgua mo- le momentum (it , visque una infit , qua fimiies hu- mores ceteros in fui naturam pauiatim convertat ? In- cautus enim, quin & laetus aliquando vivit deinorfus, infcius quanta lateat pernicies , quae vifceribas labes infideat , quam denjque fibi a lento morbo metuendura fit , qui cum ad hydrophobiam pervenerir peracutus repente fiat . Quidquid vero illud fit cum pofl dies ut- plurimum 40. prodat leCs venenum huiusmodi , toxico- rum determinato ferme tempore sgentium non mediocre praellat argumentum (i) . Licec autem viventium ccrpo- ruoi (i) ^, Libo de venen. cd terminum Peiri de Abano , Jeu Coriciliatoris i quem cina annum 1300- in P^uavin^ Pars Secvnda, c^5 rum diverfitate flacuenda cerco non (it veneni cuiuscum- que s£liva penodus , tamen adfunr manifeflo venena quae» dam, quorum adiio Ci non ad certum , ad quodJam ta.. nien intervallum protrahi extendique poHlt . Quorum meo quidem ludscio prmceps eft quod ex Philofophicis An- gliae Tranf.6lionjbas Nigritae componunc (i), eius antido'. to a lenfitiva deprompto , cuias veneni a^Honem ad men» fes plures produci fertur , quodque fingulare eft Nigritas ante obitum m albos homines immutare (2). Diftinguen- dum ergo eft inter duo haec venenorum genera , quo^ rum akerura effcQus parit fuos ferme fubico , fed lenta longioris morbi ferie; alcerum , quod hydrophobiae conve- nic , latet diu, quin figna ul!a prodat fui, cumque prodic , velociiiimo iagulat morbi chara£lere . Philofophicam cer» te fidem fuperat virus fanguini admjxtum in eo tamdiU deluelcere. Quod poeticis quorumdam Medicorum theo- riis, materiales animas mire de!e(3:ancibus , anfam dedic, & quaedam inter ipfas humorum partes latibula , fecre- tosque implicacae fabricae receffus , aliave eduxic glorio- /ae ignorantiae , vel infanientis fapientiae nomina, verica» tis cerce aon parum offendencia feveriracem . Ac vero obfervatione ipfa uitimae perftdionis humurum in anima- lium corpore /atis fuperque edocemur plura in nobis diu- turna mechanicae a^ionis vi generari , renovari plura, plura Lyceo primum perhibent Medicinae Profejpjrem, Qnae aw fem dicuntur de venenis ad terminuni fenfu aliqusntis-^ per largiore infelligenda funt . (i) VoL XL(L ann, i-j^z» nnm . 462. artic* 2, (2) Liberum fit unicuiqtte fiagularis experimenti ///* dicium , 4t nonne viperae toxtco iBericus aliquando cu-- ti color infentur ? nonne interna plura corporis vitia , feculiares quaidam in cute pariunt coloris alterationes ? fium vero haec ad Nigritas traiisferri pojfuut , quoruni color tantas extulit difputationes ? 9(5 De Ven. Anim. ADoyiStTo . plura immutari , plura etwm fortafTe corpori admi/ceri ^ quae roliditatis fuae caufa nullam fubeant mucauonem ^ utpote quae adtioni corporis fuperiorem habesnc restlio- Dem , Vnde ex lenta veneficae fjlivae operatione dedu^ cendum videtur humorem illum virulentum , vel mterna in ipfum adione corporis multiplicari , vel repetitss auc peculiares quasdam corporis ipfius adiones defiderare, ex* tremam ut agendi fortiacur efficaciam . Ita vero aliquando virus ipfum extingui pofie , ac paene aboieri, nullus ut prodac effedas , vel contra longo etiam tempons fpatio praeter fpem revivifcere , analogico morborum quorum- dam periodicorum exemplo . Quo notiores fiant & a ne- inine in dubium revocandae incredibik-s quaepiam hamo rum in datam quamdam naturam converfiones , & mor-» bofae caufae iam veluti confumpcae nova pod tempus quodpiam reftitutio , minimi, proindeque insdtjvi, vigen. tis tamen, morbofi corporis multiplicatione . Quae omnia Confirmantur exemplorum varietate , quae diverfis in lo- cis operis noftri adducuntur , ubi a veneni huius ingre^ fu periodici in demorfis plunbus morbi charaderem ex- ponimus . Poftremo adnotandum tam alte humonbus infidere atrocem hanc luem , ut exempla apud nos extent aliqua hominum quos , poftquam variolis fufcepto iam morfu copiofifiimis laboraverinc , esindeque incredjbiles fubierine huraorum immutationes , eo lam morbo immunes letha- lis invafit tamen hydrophobia , confuetae periodi violen- tia & lege nihil exmde immutata (i). Lenca ergo eft veneni huiufce adio. Adnotandam tamen de manifefto duntaxat , vehementique morbo id effe intelligendum. Njm Ci quosdam , pauciffimis eciam a morfu diebus , non olcjcanter oblerves , integram fane in plerisque valetudinem defiderari cognofces . Lev liTiraa elta (0 Cocebi Tratt, dVBa^fu di Pifa cap* ^» pag.-^i^* Pars Secvnda. 97 edo in iis finc falucis incommoda ,camen de gravi corpo- fis fenlu conqueruntur , in iram trifticiamve proni: vigi- liis potius,quara fomno faciles.Quae aliaque huiusmodi iam inobfervata , iis etiam qui fe a fucuro morbo puta- run: immunes , in gravifllma duntaxat morbi periodo memoriae occurrunt . Ea omnia rabidi morfus effeda funt ; ac quid ni & ron rabidus ea ipfa canis aliquando perpetraverit ? Nj- hil non reperies pro re tua apud cbfervatores , quos fi cricico pervolvas oculo, plura ofFendes incerta , faciii iadaca fide , ita expofica uc rem non facis conflrment , plura quae & confirment . Canis cerce non rabidus , cum plurimis ab inflido morfu diebus nullius morbi Ggiii proculerit, neque demorfas a fe beftias labe ulia infecerii:, dominum , a quo acerbiffime vapulat , mordec , & qua- draginta tribus a raorfu diebus hydrophobum , duos pcft dies vita privac , recrudefcente vulnere iam claufo (i). Galli gallinacei cum alio gallo decertantis vulnus homi- rsem eo iftu laefum reddit hydrophobura (2) . Ira per- citus adolefcens proprium mordec digitum , & hydropho- bia occupatur (3) • Percuffus ab homine felis , uc ab egregio Medicinae ProfeiTore accepimus, hominem ipfum mordec , & paucos pod menfes hydrophobia perculfura excinguic. Quae autem de hoc ncgocio fapientibus in- cefiic admiratJo , in eo maxime fita efl , quod Tcilicec animantia illa fubiti furoris opportunitate ceteris adeo funefia ., proprio internoque ( ni converfo in fe ipfa mor- iu. ) non fuccubuerinc veneno , cum tamen in iis beftiis omnibus , quas morbofa rabies invailt , ex interno toxico N extra- (i) J^a Acad, nat. curiof, T^om, Vh obferv, pi. (2) Obfervations curienfes far toutes les parties de ta Pbifque, a Paris 171 9. quod occurrit etiam apud Co Aurelianum de bydropkub. cap, 9. (3) Nat, curiof Dec* II, ath ix, in append, pag, z^p^ 98 De Ven. Anim. Adovisito . extremum necefTario femperque infic vitae periculum » Hinc & huiusce , & illius , quem mcx adducimus, mor- bi fumma diverficas eft a vera rabie , morfus duntaxat contagio fufcitata , Neque vero putandura e(l fola & neceflaria mor- fus culpa infurgere in animalibus hydrophobiara . Quam- vis enim morbi huiufce fignum veluti pathognomicum illa conftituat , rciendum camen aliis eam corporis vitiis aliquando coniungi , proindeque minus accuraco morbi charadere fub eodem nomine reponi rabiem & hydropho'. biam, quae morbi ipfius effedus duntaxac eft & fympto* ma, Nara efto oranes rabie canina correpti, & hydrophobia ( neque hac tamen femper & neceflario ) corripiantur , noii omnes tamen, quos aggreditur hydrophobia , rabie quoque cerreptos fuifl~e iudicandum eft , De quo fane phiaenomeno magna tenuit Ridleium fufpicio dubicantem an ii , quos canis morfum inexpertos adoritur hydrophobia , caninos olim morfus pertulerint , vel a parentibus ea labe infe- £tis triftem fufceperint hereditatem (1). Certum eft ali- quando fine praevia rabie , ab aliis fcilicet quam a mor- fu caufis hydrophobiam exoriri , ut non folum C. Au- relianus (2), Salmut in malignis febribus (3)^ Petrus Bo- rellus (4) , fed & nos ipfi teftari pofl^^umus , qui bis hy- drophobiam vidimus ab acutis morbis exortamp Et pri- mo quidem in nobili Adolcfcente, qui cftava febris fcar- larinae die cum vehementiflima faucium inflammatione , liquida omnia per biduum adeo eft averfatus , uc jufcu- la ipfa & tenues forbecte hauftus fumma ira respueret • Secundo in luvene, qui occupata morbillofae materiae puftulis gala sb orani potionum genere, ciboque per 30. horas (i) Hum. Ridley Obferv. ohferv. 25. (2) Lib. II L acm, (3) Cent. II. obferv, 52. (4) Cenp. III. ohfery. 38.; / Pars Secvnda. 99 horas abftinait , qai tatnen ambo & ab hydrophobia , & a primo morbo immunes evaferunt, Quae exemplo e- tiam confirmat fuo puellae cuiusdam hiftoria (i) , quae violencam febrim anginamque pafla , fingulares extulic convulfiones , quarum periodus omnem aegre bibendi po- tentiam fufferebat , & in eodem opere perlegenda (2) paroxismis fuis atque effedibus fingularis enarratio de luvene acerbifiima {lomachi inflammacione , deindeque hy- drophobia laborante , quem Orci faucibus defignatum co- piofifiimae diebus fepcem fanguinis mifiiones ad uncias 11.6. vicae redicuerunc. Quin & hydrophcbiae fenfus quidam , leviilimus licec , obfervacur in illius anginae fpecie , quam Graeci XvKccyyiiv & KvvccyX'^^ vocanc, vel quod fa, miliaris cani lupoque affedio illa cenfeatur , vel quod ex ingenti mufculorum gui:curis inflammatione linguam ae- gri e fepco dencium ceu canes exerant, At nullum meo quidem iudicio praeclarius fine praevio morfu hydropho- biae teftimonium occurrit , quam quod legitur de Femi- na (5) qoam ex contufione capitis ( in qao praecer te- ruem tuberculum nulla exterior laefio ) poft biduum in- vafit hydrophobia , duobus ab hydropholDia diebus ftda vena canina faraes , trium deinde dierum intervailo mors. Quae hac fermonis opporrunitate prudens infurgic dubitatio , ea primo eft , an fcilicec ab hydrophoborum huiusmodi morfu percimefcendum fic? minime vero, cum nulla fit in iis rabies , vicium falivae nullum , nullus mordendi appetitus : demum hydrophobia excepta , ac« que illa quidem difiimili , diverfa omnia . Secundo du- plicem , ut omnis confufioni tollatur adicus , ftatuendam efi^e hydrophobiam: quarum prima fimplex fic^ aicera con- tagiofa , vel in rabie duntaxac observanda . cums charade- N 2 res (1) E(fais de Medectne d^ Edinbourg Tom, l, (2) Attic, 29. (5} Acad, Nat. curiof, obferv, 2,05. Tom» IL loo De Ven, Anim. ADoyisiTo. res uni folique competant rabjei » eum ^mllo in morbo aquae contadiim , nomen , ideam ipfam aeger averfecur «, Vti vero flne praevio animalis ulims morfu ab aliis exoriri poteft caufis quaedam , diverfa licet , hydropha- bia , ita & rabies aliquando nuliam paric hydrophobiam • Quod praeter cetera , oranium fane praeciariffimj» , con- firmat hiftoria , qujm Hildanus exhibuir ex Roicii epi- Oola (i) de inacqualiter periodico m nohili femina ex rabie morbo , nullas unquam hydrophubsae mt-^s ptaefe- rente . Haec in demorfa parte Chirurgicas iamdiu exper*» ta incifiones nulla per annos feptem arrocis morbi novit indicia . Exinde vero infefti olim brachii convuliivos Ccn* fit dolores , delirium , melancholiam , infomnia , iitJm , febrem , alimenti odium : paucos pofl: dies convaluit , feptemque iterura poft annos nil fimile metuencem idem morbus invafit , iterumque pofl annos fex , iterum mfe- quenti anno , bis anno altero , deinde ter , quinquies deinde , qui vulgatae obfervationis annus eft defideran- dum relinquens hiftoriae finera. Quamvis autem ex rabie phantafiam necefiario ita offendi quidam putaverint, ut in medico-forenfium quae- ftionum clafie illa fit , an fcilicet nefarii cuiuspiam fce- leris reus , poft fafceptum a rabido animali morfam , fo- renfi iudicio fubiciendus fit (2) ; non tamen femper sd imaginationis laefae vitium referri poteft rabies, neque ad phrenitidis aut maniae delirium (3), cum demord plures , furore licet impulfi , impetus tamen fuos repref- ferint , ( quod maniacis nullo pado convenire novimus ) eum de vioiento morfus impulfu adftantes non Toro mo<. tiuefint , cum denique optimae perfedaeque rationis indi> ciis (i) Hildan, Ccnt. i. pofl: ohferv. 86. (2) Confideratio Vhifico- Medho-for-enjts de falivA '■na ^ ai'M. D. Marttno Gurhb &c» Lipjtae i 729. (3j Wolfi WedeU Difpuu de Hydro^h, cap. 3. ParsSecvnda^ lOl ciis otnnibus praecliti haUfus ultimos expiraverinc (i); unde nonnifi qaidam in eo sBCrbo veiuti pathognomicus potius furor , atque agitatio deprehenditur ; quae a delirio di- ftant maximopere . Neque vero &t delirium aliquando ineire inficiandum eil , ut plurimum vel melancholiae , vel phrenitidi , maniae raro comparandum ; adeft quippe in hydrophobis acuca febris , neque tamen maniacoruni vis illa iingularis , niii quam phrenitis facit brevi dura- turam . Ceterum frequenter adeo hydrophobiam mientis potius, quam corporls affedionem Medici putaverunt , uc animae ne an corporis palHo illa fit , difputandum fibi proponat C. Aurehanus : qui fane , uci de reliquis omni- bus , ita de hac re diireric fapienter , a corporis necefli- tate , fenfuque macerialium rerura cimores & defideria de- ducens ^ proindeque corporis aftedionibus mferens hy- drophobiam (2) . Quae in Philofophicis Tranfa£llonibus , Freindio au- 6:ore , rpasmi cynici occurrit hiftoria , immani huic quem defcribimus morbo fimile quidpiani , diverfa licec origi^ ne , repraefeutac, in qua eciam nec raorfus defiderium re- perias , nec hydrophobiam . Neque enim clamores ibi duncaxat canum latratui fimiles exhibentur , fed & cani- nae oris diftorfiones , Quid quod adcedentem morbum praevius ftomachi tumor dolorque indicabat , qui ad fu- periora tendens celerrime , gulae orisque musculos occu- paret . Vnde primarum viarum & diaphragmatis viciumi quoddam iis videtur adfuifle . Quod in hydrophobis fre- quens eft , quoram cadavera id exhibent non raro , poft^ quam in excrema morbi periodo ftomachi dolorem cumo- remque accufaverinc , & infargentes exinde ad gulam convulfiones , & ab iis oris dillorfionem , clamores , hor- ridaque fwfpiria . Pro- (i) Codronch, de rahle pag, 100. Stalpart* Qhfsrv* tent. I. ohferv. 100. (2) Morb» fuut, Lib* IIL ds hydroi)hob. c^p. 15. . 10» De Ven. Anim. ADoyisiTo. Froftant apud fcriptores exejnpla , quae furpican-. di anfani exhibent, canis faiivani fine praevio morfu con^ tadlu ipfo aliquando nocuifTe (i), Nam ex faTiiuhs ducs bus , qui in rabidi catelli ore digicos frequenter immife* rant , alter quidetn, nunquam tamen hydrophobus, a gra- viffimo morbo per fudorem immunis evadt , alter hydro- phobus peracute deiirans paucos poft dies interiit (2). Xn ipfa. etiam Regiae Societatis hiftoria de duobus infantt» bus fermo efl: , qui aHno 16 yp. in Hjbernia , contredato lotoque canis , qui rabidus dicebatur , capite , elapfa ferme anno ventris dolore , deiiquiis , diarrhaea , fpumo. fae falivae affluxu ad fauces , & poft tres ab eo morbo menfes aquae horrore correpti funt cum phrenitide . Quo morbo faepe evanefcente , faepe reviviscente , priftmae tandem faiuci redditi funt . Omnium vero nocifiiraum fuppeditavit argumentum C. Aurelianus, ubi de fartrice iiia loquitur , quae relhurandae chlamidi rabidi aniraalis morsu difcift*ae incumben^ , futuris iiloque linguae fre- quenter admotis , rabida fsda eft (3). Nec diflimilis apud Hildanum occurrit hiftoria , aiibique (4) de pellio- ne hydrophobo ex contredaca canis rabidi pelle . Guius- modi morbum etJi obfervationis audor Chriftianus AdoU phus aegre adducatur ut concrcdatae pelii tribuat, exem, plis tamen aliis dubicatiQnem exculferic fuam . Quae omnia de ipfa canis fpuma , recenti maxime , pavidos nos elTe docent quamcumque corporis parcem , labra prae» ^ fertim , confpergente : unde & ofculo infici homo pof- (1) Confulenda e(l in hac re , uti & in aliis plu- rihus ad rabiem pertif^efitibus , doBiJJlmi Sauvages dijsern tatio fur ia nature & caufe de la rage pag. 7. (2) A remarkable hydropbobia by M, de la Pryme , Pbilojoph. TranfaB. mm^ 277. pag, 107?. (5) Acut» morb. Ltb> IIL de hydropb. cap. 9, (4) In Aci. Acad, fiat, cuiiof, Tot7i, II, obferv» 155* Pars Secvnda. »03 poflit (r) . Galenus certe , qucm alibi iure meritoque commendavimus , quod omnium cautiffimus de ipso ve« neni animalim contadu dubitaverit , de canis quoque fa^ liva id animadvertit (2) ; cuius dc^trinam exemplis qui^. busdam confirmat Matthiolus (3). Neque defunt , rarae licet , hiftoriae hominum in rabiem adorum , quod animalis ea lue infefti carnes m cibum afiumpsermt (4). Quin & de cane rermo efl: , qui delibaco bominis hydrophobi fanguine , lethalem in fe ipfo expertus efl: hydrophobiam (5). Rufticum quoque, coniugemque fuam , in rabiem incidifFe refert Timaeus , qui vaccae a rabido cane morfae lae abforbuerint . Sed haec vel rara funt , vel de caufis aliis inobfervatis du« bitationem ingerunt , cum praecipue eo usque procedat ^retaeus , ut homines in rabiem deferri pofTe cenfeat a cane qui in faciem , dum fpiritus addacitur , tantumrao- do inspiraverit (6), Quod & a C. Aureliano affirmatum (7). In (i) Palmarius de morhis contaglofs loqmtur de ru'^ fiico rahido qui cum filios fuos paulo ante mortem ofcw latus fuerit , eodem morbo infecit • Quod autem ofculo 6* infpir atione ipfa nocere aliqnando poffit virus hoc , id for% tajfe repetendum eji ab immediata communicatione fali^ vae infeBae cum fana , Jeu ab immediato contagio par. tium bumorem illum fecernentium , ni dubiam hijloriis illis fidem praefiare veli'nus» (2) De loc» inf^B Hb» 6. (3) In Dtofcorid, Lib» Vl.cap, 3 5. Job, a Meeckren Obferv. Med, Chirurg, Mufitan, Chirmg, capite 3. Spin-, dler, obferv 99. (4) V. Jos exAro77tat., Ub. de rab, contag, P. ILpag, 23. (5) Lemery in Hifl Ac. R fcient, anni 1707. (6) celcep Kotf asVb ^Awcrfl"vi? y.vvo^ iicriJi^ViLcrcLvlo; jtxa- vov i(; l^v dvcmvoh i^li (mv ivSccy.ovlcQ MJacro/:, 0 ^V. ^^c^TTOc, , Aret. morb. acut. Lib, i, cap, 7. de angina edit, L ugd. Batav. 17$$, (7) Aciitc, morb, Lib. IIL cap, p. 104 De Ven. Anim. ADoyisiTO» In faliva maxime tota reponitur venefici feminis pe- Hilentia , Quod ita percipiendum non eft , ut humores rabidorum ceteri a periculo & contagii fufpicione pcffinc abfolvi, Nam apud Hunaukium (i) nobilis Adolefcens leviflime in manu idus , ferro , quo rabidus canis iethale vulnus acceperac , rabidus & ipfe interiit ; & in Aeade* mia Farifienii (2) proftat canis in rabiem 2£li hidoria , qui prodeuntem ex hydrophobi vena fanguinem degluti- verit , & apud Londinenfem Societatem Cheirurgi duo , qui hydrophobi cadaver fecuerant , levemque fibi digiti iStum feceranc , aker ex tenuifiimo vuhiere digiti pucre-» fadionem , alcer in manu violentam tenfionem fpasmodi- cam cum erifipelate contraxic, Quid quod non ialivae inodo , fed latici ferofo univerfo labem illam admifceri^ egregiis tum rationibus tum obfervationibus confirm.are contendit Jo. Melchior Verdries (3). Hydrophoborum decem & trium feQionibus adfui- mus , quas animus erat evulgare , ni exigua rerum per- fpciSlarum diverfitate compulfi , ea omnia m unam veluti molem congerere fatis effe duxerimus , AnatomJca pe- remptcrum eo morbo cadaverum obfervatio varia quidem exhibuic infpicienda : duo tamen frequentiora ; primo plurim.am in primis viis inflamjnationem , lacerationem , gangraenam •' fecundo fingularem folidarum partium , inembranarum praecipue , ferme cmnium ariditatem , ten« fionem : faciles huc iiluc membranis adhaefiones vifcerum : frequentifiima peripneumoniae indicia ; aliquando phreni- tidis duntaxac , inflammacis meningibus , cerebroque, vel obfcuricre cerebri ccrtJce , meduliaque fanguineis pundis confpersa •, aliquando paraphrenicidis , inflammato turgi« doque (i) Entretiens fur la rage & fes remedes par M* Hmault» (2) Ai2m 1707, fs) De EquUihriQ meiitis & corporis Comment^ctt}^ ^ifquijit, de nenena canls ^ Francof 172^, Pars Secvnda. I05 doque vafis fuis diaphragmace. Qaae omnia praeva mor- bi hiftoricam diverfiiacem faciunta Scomachi cavitacem foecida nigraque biie fordidam , aliquando & fanguineis veluci punQis huc illuc obdudam : hepar non raro cen- Aim » turgidom , fubobrcurum : fellis veficulam aliquan- do ferme manem , aliquando arrae bilis glucine diften- tam : ex inteftinis , (i iis morbus infederic , ileon incen- fius inflammacum : mulca ucplurimum pharyngis inflam- macio , praecipue linguam verfus , tumencibus papilhs nerveis , faepe 6c nulla : minor laryngis rariorque . Vefi- cam ipfam , glandemque , & cavernofa penis corpo- ra cer vidimus inflammaca : quorum plerisque furente morbo facilis adfuit penis eredio . Pinguedinem urpluri- mum fere nuilam; quin & omencum veluti confumptum . Sanguinem non raro folito liquidiorem , neque facile in vitreo vafe concrefeentem : venas fanguine refertas , ina< nes arterias. Quod iri cadavenbus hifce conftanter obf;r- vatum admirationem fecic non mediocrem , gravifllma immortalis Boheraavii aufloritate (i) , & Regiae fciencia" rum Academiae , quorum teftimonio in hydrophobis ar» teriae fanguine refercae, inanes venae deprehensae func(2), Quas venefica faliva in homine excitat , canis , uc ita dixerim , naturam redulentes ideae , admirabiles con- firmant humorum morborumque transfufionis effedus • Quae transfundendi morbi audoriras ,ex!guis licet flnibus contineri videatur , neque hominum aut animaliura i!!o' rum indolem communicare , tamen in rabie fortafl^e unica fingularis ell atque adnotanda . Efto igitur ad fabulas a, mandandae fint cx humorum transfufionis do^tnna de- prompcae hilloriae iUae , quae ferunc mores eosdem ho- minem indaifle , qui in snimali vigebanc , fanguinem tra- duceace fuum (3), proindeque a noxio Phyficos experi- O menco (ij Aphorisfn, de cognofc. & curnnd, morb. n, 1140, (2) HijL de t Acad. R. an. 1699. (3) Amoenh» Phyjtc * &c. David Fandet. Beke , itiibsirgi ijo|. !o6 De Ven. Anim. ADoyiSiTo. niento revccari monent *, at in faliva canis unica ea vh ineil , ut prima quaedam animalis illius indoles in homi, nem transferatur , cum ignota prorfus homini mordendi libido in homine e;coriatur • Quod fane , pluribus licet nuilam fec.rit adpiiirationem , mihi tamen fecic femper , facietque quamrafaximam ■ Difficiliimae autem plenum 0-» pus aleae reor fingulari illi phaenomeno verofimilem cau- fam accommodare . Nam qui ad delirium confugiunt, hi- ftoria morbi refelluntur : qai mechanicum irritationis cu- iuspiam effe. ^c* (2) In Vltd FitelUi lib, 7. ca^^ z» Pars Secvnda. 107 minata nobis obieda nodris infperato iungantur amori- bus , Neque novum eft per medicamenta quaedam agi pofle mentem in deliria, quotiescumque cerebro non na. turales fubeunte iniprefiiones externis obiedis internae ideae non refpondeant . Ac quae fupra adducla funt de (implicis rabiei & delirii divcrfitate , fatis fuperque func , uc ca diruant argumenta, Multis ergo in ea re peccac nominibus , egregius ceteroquin , & clariflimus Scriptor Hoffmannus, Prmio enim rem vel ab hiftorica ventare prorfus alienam veritaci confirmandc qui ab infeda faliva rabies , quam ab exigua naturalis falivae menfliruive guttula amor infurgat. Q.uo nam igl- tur pa£to iieri dixerim , uc infufa per morfum exigua fa- livae portio, eadem omnino in homine non morbi dun- caxac efFsdla traducac , verum eciam cani fupra ani- mantia omnia inficam raagis facilemque mordendi libi- dinem? Anne ergo ex noca morborum infitione ad rem noftrara fortafTe quidpiam adduci poirec ? Inficionis fci- licec obfervacione deducicur , ea quae morbos quosdam transferunt corpufcula , vel fubici in fanguineni ingrefl^us vi , ( de qua infusoriam confule raedicmam ) vel folidio- ris fortafle cexturae caufa , vel mukipUcantis nacurae vi- tio,non ita facile a vi vitae inimucari . Atqui ne aliquid ad rem noftram conftec evidentius , nefaria obflanc expe- rimenta a transfufls in homine snimahum morbis repe- tenda. Quae certe ex aegro homtne in fanum traducicur morbi lues , in morbo ipfo defiic , neque uUam vigen- tium in aegro homine morum (imilicudinem communica- vic , ( fit aufterae vericati fldes ) eoque rainus id ex cibi fimilicudine faiSium eft , ni vi£ias facile demus ele- gantium opinionum novitati manus (1) • Liceat quippe G 2 cot (i) r, B/fai Jur la comimcaiiQn dcs maladlei & loS De Ven. Anim. Adqvisito. tot ism raperaddins cbrui ornamentis , & mo!e conlabi Tua lepidum adeo a transfafo fanguine novae veluti me» tempfychoreos luxum , qui ab Ecrufco Scriptore Fr^nci- lco Follio faciie primo (i) evulgatus , aliarum deinde gentium linguas librosque complevic" . Neque vero hifce omnibus opponi poceft: ab infufo per morfum , alicerve , ceterotum animantium veneno nil fimile exoriri , cum nullum infit animantibus iis morbi genus, neque morbuai animalia illa transferant, fed facianc , & qui morbum pa- rmnc transfufionis effedtus , a morboforum duntaxac ha- morum transfufione deriventur . Tota hic atrociffimi morbi incuitu obfcurantur ca- rum elogia , quos, uc de feftivo utihque fervitio fiieam , vspore fuo in podagra commendarunt Abrahamus Kasu (2) , Pauiinus (3) ubi , ex Hannemanno , eanis fingulan tiEulo podagrac magnes appeUatur , Borellus (4), Camerarius(5), in (i) Lthavius ignoto adbue fanguinis circuitu v^luii fer rifum loqmtur de transfufione lib. cui tit. Defenllo fyntagmatis arcanorum cheraicorum . Francofui'ti $615, Parifiis expofita primo efl transfnfio anno 4658. Londini finno 1666, At Follius libro cui tit, Scadera Medica (fc, t^g* 3 5« ^ferit fe eam primo deduxijfe anno E654. ex tcgnitione circulationis , (if infitiinis plantarum , igmto {de eo qiiippe non loquitur ) Libavii opere ^ & Ferdi- tiando IL M. Etruriae Duci communicafp . Tamen de Li- bavio & FoUio mirum quam altum fit ea in re apud omnes filtntiunt . V, Phyfiilog. Medic» Jo. Gotbofiedi Bcr- geri , Wittembcrgae 1709. (2) Perfpiratio diBa Hlppocrati &c. anatomice iniw firata &c> Lngd, B^itav 1758. (3 t- Cynographiae Seff. I/L (4) Qbfrv. phyfic9 -medic, Cent. IIL ohferv» i8. (5) Syihge m.'mQi-ab. med. Cent, Xi^I, Pars Secvnda. 109 in arthritide Levir)us Lemnius (i^ , in ileo Sydhena» «lius (2) , ne de tnedico cibi ufu apud vetercs loquar, cum Graecis olim fuiffe in deliciis conftec ex Hippocra- te (3) ubi ait caninas carnes calefacere , (iccare , robur adducere , catulinas humedlare . Quae finc rabidi canis indicia egregie docec Galenus (4), & Boheraavius (5), qui mucos licec, uc fere femper func , canes illos exhibeaCa neque camen & latrantcs excludac necefTe e{| , Saepifiime vero facik nimis , proindeque falfo fertur de rabido ca- ne fentencia , Infedlara canem ab eo, qui bene fe habue- ric, dsgnofcendi lepida methodus eft apud Avicennaoi (6) Paullunique (7) per nucem tritam,auc panis buccellam ae- gri animalis vulneri iadpofitam , canique fano oblatam , fi rabies adfueric refpiienti , fecus devoranti. Qua de re doftrinaque nulla occurric memoria apud infignem Chei- rurgum Fetitam , ubi experimenttsm adducic quo rabidi canes vel mortui dignofcantur (8), quam fcilicec refpuac clamore canis ccdam carnem gulae , gingivis , dentibus mortui canis alFricatam . At vero de cane adeo beneme- ricum audiamus Demetrium (9), canem , inquit praecla- rus au£lar , rabia percitara ica cognosces . „ In inferiori „ pane , nodis qua litjgua tenecibus haeret , aicrefcit lues (i) Oe occult. nat. miracul, Lib. II cap. 13, (2) Febris con(i>uia anni 1661. 6i, 3. 4. (1) Lib. de morbo facro & lib, de dieta , (4) De theriac'^ ad Pifon, (5) De rabie canina , (6) Fen» 6. 3. (7) Lib. V, cap. 3, (8) Hifl, de t Ac, R. pour f an. 1721, pag, 29. (9) Demenii Conflantinopoljtan! y.vvoiroPiQ)) fett Trtfi. TQu ^e(riu1i TiTt Kals^tlai . yhslai U elh<; hi ey.lv- V I f o De Ven. Anim. Adclvisito . „ lites vermtfQrmts nervo candido non abfimilis : prius' „ quam augeatur , totumque occupet guttur canis , re- „ fcindlto y^ curahis foh apta dieta „. Exinde ergo vul- gaiis effluxit opinio de nervo illo rabiei fedem confti- tuente , cuius niorbi nec veram originem , nec veram exhibet curationera Demetrius •• eius tsmen opinioni Tub- fcribit , praeter alios , Hieronimus Fracaftorius (j). Quin impervium rabiei canem iadat Columella (2) extrema caudae parte , quadraginta ab ortu. diebus imminutum . Mirum profe£lo eft a veneno illo tantam canibus infurgere mordendi libidinem , ut in obvics quofcumque (altu ipfo faeviant , & altiores corporis partes , pectus, brachia , os ipfum adoriantur impavidi: quin fi niorru. aliquem relinquant infalutatum , taciti regrediaiuur , mcr» deantque , ac fi vel uni pepercifle pcenuueric . Omiiten- da ergo non eft gravis admodum difputatio , cur fcilicet canes , animantibus ceteris frequencius , funefta rabies invadat. Canem rabiei veluti g'l//x]3(3Aov perpetuo fuifle & veterum & recentiorum eruditione compertura eft . Ignota non eft Latino adagio canina eloquentia , ad folam fcilicet maledlcentiam accommodata (5), Hccuba in canem verfa fingitur (4) , quod proceribus perpecuis oblatrarec con- (i) In poem, Alcon ubi & remedia rabidis canibus indicantur , Nam qua parte imo ccniungi lingua palato Cernitur, & fauces nativo concolor auro Occupat , in rahiemque feros agit usque molofllis Vulnificus vermis , faffunditque ora veneno , Quem fi quis potuit ferro refecare , potencem Is tanti abftuleric caufam ftimulumque furoris 6(c» (2) Lih, VI I. cap, it. (3) SriUnfi. jOuivtiliau. Ovid. aliique » (4} Apiid Plaut. Menaeihm, Ac7. K Scen» i. Pars Secvnda, ui conviciis . Animal nullum vel parandoj vel faciendo mor- fui promptius . Levis fomni , ad inquieta fomnia fre- quens facileque : plurima falacicate poUens . Voraciora illo pauca, quod canino appetitui famique nomen dede- ric . Voracitate cibos abforbente peflimos , putridos , foetidos, duriflimos : inediam tamen, fitimque crebra ne- ceflitate patiens diu: faltus amicura , motusque velocio- ris , quietis raro : vocis flrepitu promptum : nulla ut plurimum pinguedo, macies fumnia : mufculofa corparis textura : exquifita nervorum fenfatio : canales ampli , va- lidi , cruore diftenti plurimo , lympha paucifl^ma : pul- fus velox , faepe inaequalis : hirfuta cutis , facisque den- fa, proindeque tenuis perfpiracio: exinde fumofae fauces , aridaque lingua frigidum aerem defiderans : canini cada- veris citus penetransque foecor : revivifcentes , facikque mobiles , anatomico experimento , animalis extindi par- tes plurimae, proindeque fupra omnem fidem elafl:icae • Qui haec omnia in cane diiigenti examine perpenderic , eorum ve!uti conftdlaria deducet humorum indolera acrem , volatilem , alkalinam . Exinde ergo verofimiliores caufae morbi in canibus frequentioris repetendae funr, & cur animalia omnia canmae machinae quidpiam flmile praefeferentia , feles , lupi , vulpes , facilius quam cetera in rabiem prona finc . Praeftac iraque , expofita iam univerfa racrbi hifl:o- ria , diverfas quae morbum illum fufcitare dicuntur cau- fas m medium adducere . Et primo quidem occurrit fa- cilis ille Medicis tot mcrborum au£tor calor , cuius ta^ nien quam vel falfa fic , vel exigua , in rabie fufcitanda vis & facultas , docet obfervacio canum non aefl:ate fo- lum , vel coelo fervido rabidorum , fed etiam hyeme , terrisque coelo frigidiore gaudentibus . Quo duntaxac argumento timoribtis excutiantur fuis facctae illae men- tes,qu3s innocens in altiori coelo Canicula futili terrore complevic : neque in amici fideris odium , fed in aeftivo- rum morborum vel gratiam , vel Ci fieri pofllc fugam , intaGa nobis fic veterum Romanorum confuetudo canem rufam ir2 De Ven. Anim. ADoyisiTO. rufum adcedente Syrio immolantiam , ut excitandas eius- dem infiaxu corporum labes , placatis parvo prerio Diis , sverterent. Licet autem Veteribus , & divino prae/ertim Hsppocrati , parcendum putemus , qui cum Hipparco fuerit antiquior, fteilarum fixarum motum ignoraverat , lure tamen mentoque rapiunt nos in admirationera Ibi recentJores quidam , quibus ignotum non efle cenfenduai eft , tardius cum Sole Caniculam exoriri ad integrum fe- re menfem , futurumque ut vel friiiidiore infargac Janua- rio , dum Caniculae fervidiores efficienti folares rsdios irsorbum illum adfcribant. Hac tamen Aftronomicae que- rela dcdrinae , nefani fcelens ream & noftris hsfce tem- poribus nonnulii infontem ceteroquin Canjculam accufi- runt(i). Tantas in hoc orbe terrarum peperenint novi- tates rerum nomina ,relationesque cum nominibus rebus- que ipHs adefle creditae ! At fl illius in eo fidere nomi- i)!s perfrruremur criginem , conftabit facile ab Aegiptiis usque Aftronomis non aiia de caufa ftellam hanc Aftro* canem , monitorem , iatrantem appellatam , quam quji proximam Niii dtfFunonem praediceret (2). Quid quod & quantae funt apud Veteres de canicularium dierum Dumero diflenfiones (3)? Sed abfoluto lam a moibi culpa fidere , viventes fubftantiae in fcenam adducuntur , interni vermes , quo- rum morfu , furiis , & irritatione , in rabiem canes defe- rantur . Cumque in faiivah fluido labes prima fit , op- portuni profedo occurrunt vermes , quibus tracheales , & oefephagi glandulas non raro in canibus turgere de- prehenderunt ciarifiimi Viri Redius , Heifterus , Morga- gnius , qui nuilam camen exinde morbi huiufce dedu» xeruuc fi) Traite de la Camcule oa f on exptique les ef- fets qu elle produit , les maladies qu elle caufe &c, a paris 16 8S. {'i) Storia del Cielo Tom» I. pag» '^i. & alibi , (3j Keplen Lih, ilh Efu, AJiron. Copernic, pag. jpj. Pars Secynda. n^ xerunt origiaera . Adeo ne ergo de humano geiiere rnale meritos hiiiie vermes aiTerenduoa eil , iic non folum mor- boruni plurium in incei^Jnis vigentiura , chyUque helluo- rsum gula confumpti , febriunique prorfus ingentium , quin & in addu£lae rabiei 'crimen advocentur? Ita quip- pe fe res habec , & in eo totae funt illuftrium quorum- dam Mediccrum theoriae , quibus alii fubfcribant. Sed & dulcem 9 & amore plenam in animantib?as veneream vim , in amaram odioque necefiario hcrridam , in rabisin fcilicec converci pofle , plurimorum fententia eil . Quis infenfas adeo mutationes ab amica Veaere me- £'jtndas putec , quotiescumque fiimuiis inquieta lacefTac acrioribus ? Id vero fapietici ab obfervatione profiuxic , oliendente canes venereo oellro diu percitos, neque irri- tantis liquidi expellendi opportunitatem nados , akiiHnTias trifi:iiiae notas exerere , aliaque plura,quae de imminenrs rabie intuences , vel admone;inc , vel admoaere fupponantur^ maximaraque effe prae ceteris animantibus canis falacitatem qua xv&)j> a Graecis appellatus eft (i), coitumque faepiL fime , quod in animalibus plurimis non obfervatur , op^ portunum appecere , eiusque tantam eiTe vim uc manife- ii:a tum in mare , tum in femina non infreauenter exhj- beantur indicia , & evidens aifiduaque fuccedac ipfis m externis parcibus immutatio » Quid qaod ex eodem (aepe principio profluentis ucerini furoris , Sz amscoriae, non infrequsntis amenciae (2) in homine obfervatio , fen£en< tise illi non imbecille praedat argumentum •• unde non adeo , uc quibusdam vifum eft , explodenda ilc opinio huiusmodi . Quod enim fpedat ad incrementam rabiei per iibidineni , non id Iblum auda per violenciores mo- tus , caicremque veneni cuiuscumque vis confirraac , fed P hor- gredi (;j ciT6 i'oO Kijsrj , dillgere & proprle Veneree cqh {%) Cr-sgor^ Horflil DijTerf^ ds neit, am^r* cura fii" rorU amai, phlltris ^ & pulfu ^mamium » 114 De Ven» Anim. ADoyisiTO. horridum praecipue Scoti luvenis exemplum , qui ipfa connubii fui , atque adeo variae hihriratis , die demor- fus , laceraco prima node infelicis rponfae ventre , eius- que inrefcinis manu detentis , cruentsro in thalamo furens deprehenfus eft : tam fubua veneni cetercquin lentillnni sdione per Venerpm vinumque accelerata (i), Podremo fingulares psthemarum efttftas nulli cum liceac inficiari , ac eorumdem titulo Venereae affediones adcedunc , ni Stoisis adjungamiir , qui cum folos amare fe iadlarent fpiritus, eos tsmen amabanc femper qui bene habitabant. Qoae cmnia faris fint de illorum fententia , qui rabiei cuipam Venereae fibcitaii tribuerunt , quanta cum vero- fimilitudine iudicen;- ilii , Autcmatica fimpliciter conditione operari videtur in brutis Venus : at vero & quas diverfa ia ipfls origine fufcicantur affsdiones quaedam in rabiei caufam addu- cuntur . Licet autem is ego non fim qui canum dialo- gos cum Eudoxo Pythagorico , auc varia eorumdem col- loquia cum Tirefia , Mslampo , Apollonio , vel denique animantium linguae iexicon evulgare uspiam cogitaverim ; tamen & mukum illis ineffe fenfum reor , & veris anmii pathematibus affici pofie . In ea nos opinione confirmac non a£lionum snodo , quae a brucis exeruntur hiftoria , fed anatomica quoque iUorum machinae contemplacio , in qua eadem ipfa organa reperiantur , quae pathematum facultati fenfuique in homine defignancur . Cui ergo di* verfo ufai non diverfa in brutis ac in homimbus inftru- menca deferviant ? Cumque nulla fic ad rem ncllrsm de brutorum anima difput3tio , paterni certe mnrernique a- tncris animaiium quoruradam in fecus argumenta pro- fi^nt certiilima , proindequs & vehementjffimi furoris in eos qui iliofum partus offenderinc (2) . Noflri cflicii noii ert (i) Mead, Lih, Jhp, chato . (s) Fetiis dixi , nam edmlrahile efl quod poflquam in perfeifum aiumal adolevsrins t amoris ilHus vefiigium Par5 Secvnda. 115 eft in longiori Phyficae quaedionis examine diutius im' morarj , quam ideo fumrais uc aiunc labris deiibavimus , m eam refellenEes , quam in praefenti exponimus, de ra- biei caufa fentenciam , nulla iU.am , quod a refellentsbus quibusdam fodum cft , fuppolitione laborare oitendere- mus , cum manifefta per nos in animantibus plurimis pa- thematum vis eHe afiirmetur . Quod itaque demon- ftrafidum fuperefi: , JHud eft , ab ea ne pathemacum in corpus awLJone labes ilia derivara poffit . Ec fane magni momenti efl: quae pro ea re adduci potefl fuperius ex- pofica adolefcentis hiftoria , cui in hodem ulcifcendi fu- nm nulla cum facukas adfueric , furente proprios in di- giccs raorfu , rabies oborta eft 6c hydrophobia. Cui hi- ftoriae plurimum addunc argumenti vahdioris incremen- tum obfervaciones reliquae fub eodem capite confpicien- dae , ubi humfce morbi origo indicatur a morfu anima- iis non vere rabidi , kd ad iram excitati • Hifce omni- bus adcedunc barbararum gencium monumenca , quae fu- fpenfis in aere , percuffisque acerbifiime animantibus qui- busdam , aftluente ex iabris latiee . potencifiimum edu- canc veneni genus , quo properancem in iaculo morrem accelerenc . De quo fuum efto unicuique iudicium . Ve-» rum enimvero , vel cbfervationum pro ea re adducenda- tmn inopia compulli , vel diverlitace effeduum quos m ceieris animancibus efficic furor , vel humancrum pathe-. ip.acum iofpedione, fateamur necefTe eft; nullas in eo mor- bo excicando manifeilas eiTe irati animi vires , cum ea ipfa quae a furore profiuxeric mania , morbum a rabie diverfom conilicuat , ceierasque animi afFtcliones vel tri- ikis melancholia coniequaiur , aut varia & ridens amen- tia , nullamque fic , uc fupenus innuimus , neque cerco ^ P 2 ne- fuperji^ nuUum , cum revera nulla Jit; amichiae neceJJI.tcs Jn eo qui neque mmua paejl&fe foteji ofjcia , neque cer- tcs focios f ser^amve hahere fedem t q^me £im?naiu$um f-Qndiih *?^?» ti6 De Ven. Anim. Adqvisito . neque femper in obie delirium. Qacd etfi fatis fupefque fit "uc afiirmetur rsbiei caufam ab irs repetendam miniire efTe , neqiie tamen fstis fuperque eft uc negsrJ tuto pof- (lc robiem aliqusndo ab ira duntaxai: excrtam fuide •• cuin praeter adduQa nuper exempla , idipfum per ea ccnfir- metur . quae fupra expofuimus de audo per irsm anima- lium loxico . Qum & frequenti conftat obfervatione de* liquia , vomituSj hypereatharfes irae vi excitatas fuifle , & maljgnae bilis viri© , quae naturali in ftatu blanda & fapcnacea efl , maxHTias in animalibus afTurgere terapeflates . Nimius quippe effem (1 ea hoc loci con- gererem argumenta , quae proferc in bilem Fridericus Huffmannus (i). Quamvis irsque hydrophobiam aliquando facere po- tuerit , auc feyrvida tempeftas , auK ira , auc Venus j ta- inen incerts hsec funt , & ad alia confugiendum elT: , in- tegram uc luis huiufce ideam attingamus . Qui ergo mor- bus fit rabies , quae illius communiores quancaeque ori- gines 5 quo morbi titulo definienda , explanare aggredie- rnuF , ftatuentes nil aliud eam efle , quam peculiari cui- dam febri inflammatoriae , & quidem epjdemicse conH:!' tutionis , delirio faepe liberae , faepe fociae , coniun-» €lum fymptoma , Eiusmodi chara£lerem exhibent quodam- ■Kiodo acutrae illae febres , quibus furiofum ineit delirium, ci infanus obvios offendendi pruritus . Nimirum raali- gnae febris frequens fymptoma furor efi: , qui in ea per ilelirium , ifi rabie vero 6c fine delirio fic. Quod Ci cuj« "piam fingulare videatur ingens adeo venenum in corpo- fe efFormari pofrs febris culpa , is in maiignas fehres aiient-em detorque^c fuam , communemqne illis in hunio- «"ibus excicatam veneni vim revocec in memoriam ; atqui veneni eiusdem , aliis conta£la halituve comnrjiunicsndi '^h illa , nll aliud efl: quam febris effeiTtus . Quid quod «xemplis infenus adducendis condabic luculenciflime plu- res (i) D^ Bile mfdhha corporis , & i-eaeno» Pars Secvnda. ny r^s effe perficiendi in corpore toxici caiuspiam inCaudas opporcuaicaces • Id autem inflammaronis febrrous p^^cu- iiare eft uc humores reddanc acerrimos , volaciles , alka- linos, cuiusmodi nacurae funt &: venena animalium. Qui quidem humores eo fianc acriores , quo diflipaco magis fiiiido vehiculo niinus diluuncur . Quod cxtremum im rabie opus eH: cura raaximae , univerrae iniiammacioni , fluidique vehiculi didipacioni veluti cumulus adcedat hy~ drophobia fluidi recentis infundendi ingreffum prohibens. Neque nonniH in inflam.matoriis quibusdam morbis id obfervatur , uc analoga venenis a£i:ione , ex infufo aegri humore quopiaisi , vel atcra6lo per cutim , morbus idem communicecur. QvLod (1 in morbis illis inflammatoriis hu- moribus univerfis virulenti quidpism infurgic , quanto id in rabie violentius , fi in ea veneficae vires omnes in u- num duntaxac humorem , falivana nempe , confpirent ? Si in humorem illum , qui naturali indole fpiricuofa» cH: , fubtiiinimus , qui demum animantium natura fua ve- neficorum , ferme omniuin , venenum facit ? Si promptif- fima fvM arma , dentes fcilicec , quibus in aliud corpus transferatur , neque , ut aegri humores morbum quemdam communicnnies , e corpore educi , aeri exponi , aliasve fubire debeat immucariones ? Ex quibas omnibus quivvQy.o(5iOT> &c» (9) Simfun the Siflem, of tbe IVomb, &c. apud siariff» Van - Swieien in Comment» Boerbaave de infiammap. 120 De Ven. Anim, ADoyisiTo. prohibetur nt putet qulspiam , ccculta efle pcfle 5 neque nt aliis cofnmunia , febrium quarumdam indicia , quarum cerce , fi vera libeat fateri , non infrequentia sdfunt exem- pla ? Sed haec ad difpuLanfes Clinicos» Q^aod autem fufpicari pcfnmus epidemkae ccnilitu- tionis quidpiam adefie ia rabie , confitmat primo ubferva- ta , fakem fub hoc coelo , incerta quaepiam in morbo illo perbdus , Neque enim apud nos lues illa grafTatur afliduo , fed intercurrente veluti temporum fpatio , quod & in antiquior! aetste feniorum teftimonio compertum ed:, Nam quae viginti nb liinc annis longiore antet 10« tervallo rara fuic hydrophobia , pofiremis hifce tempori- bus , fingulis ferme tribus quatuor vel quinqiie annis. exorta eft. Goniirmat fecundo rabidorum uno eodemque tempore canum copia . Quamvis aucsm id ab unius ca- nis morfu in plures diffufo , & quidem iure optimo , re- petatur , tamen & non raro fupponitur , cum nulia ad- iint certa morfus indicia , neque exerat kCe fubito infufa morfu labes , fed longo dierum intervallo , ex quo incer- to morbi fons principio detegatur . Quid quod esem- pla proftanc apud nos domefticorum canum vigiii cuflo- dia prsvato parieti incluforum , qui vigente in aliis ra- feie , nullos experti morms , funefta lue tamen occupati , famulas dominosve , cum quibus dormirent , infperato uiornorderinc . Gcnfirmac tercio maior , minorve nicrbi lioiurce, pro coeli diverfitate, frequentia , Quod a CsAa- relianno adnctatum , qui regiones aliquas eo morbo libe- ras , aiias exbibet cccupacas , Cariam 6z Cretam infulam veneficis , ut ipfe sit, animantibus reliquis immunem, ra- bidis caoibus refertiillmsm. Confirmst quarto morbi ipfiu»' indoles , effe^tus , virulentia , Nam & hic brevis mor- bus eil , &c peracuius , ignota neque femper interna cau- fa , uc in epidemicis omnibus , neque vitio ullo manife- (lo parta , aninialis antea perfecte fani fabricae toti per- niciofa , veneficam humoribus vim concilians , in alios diverfa licec sb epidemicis ratione craducendam , fed uc in epidemicis mukipiicantem , Poilremcj quod ad m@i=bi VlQr ParS SeCVNDA, 12 1 violentiam pertinec , fi ad examen epidemicorum morbo- rum pars maxima revocetur, nulli facile occurrent cum iis morbi vi comparandi , ncque atrociores ullae morbo- rum caufae ( quis crederec ? ) quam quae extrinfecae fuRt , feiifibQsque imperviae . Quod fi incredibile cuipiam videatur epidemici quid inefle morbo illi , qui pauciflimos una eademque tempeftate canes adoritur , cum cpidemica lues quae- cumque in animantia fui generis longe lateque grafTetur , is diverfam perpendat primo & difficiliorem contagii hu- iufce diffundendi conditionem , per morfum fcilicec, di- verfeve •, canum fecundo indolem fabricamque , uti raor- bofis caufis omnibus , ita & contagio cuique fortafie iion ita facile fuccumbentem : tertio animantium inficienda- rum numerum , primo furentis , vel in uno cane , morbi nomine publica eorumdem internecione decrefcentem , Ec fane fi in aliorum animantiura , boum ex. gr. epidemiis faciiis adeo non paterec via diffundendo morbo , priraa iUa atque extrinfeca in aere , alibive , contagiofi morbi iemina , nuUa ferme perderenc animantia , quae perdie magis vel unius animalis infe«3:i contagium , iti alia ani- mantia plura fubito facileque tradudum , exmdeque mul- tiplicante in fingulis venefica natura infinita prorfus ferje diffufum. lam ergo imaginare non alia quam morfus op-. porcunitate proferri debeat boum epidemia : morbum ha- bebis paucis funeftum , eoque minus l\ non convenianc fimul animantia illa , ( uti bovibus gregis confuetudine folemne eft ) fed vario feiunftoque invicem loco permo- rentur , uci vagae vicae ufu , nulliusque commercii necef^ ficate in canibus contingere intuemar, Cumque infeclus Bos venefico halitu , atque atmofphaera , cui abfens dun- taxat elabaris , animantia plura fui generis uno raomento inficiat , canis contra , cui te aut ars auc fortuna facile fubtrahat , uni modo animali contasium inferc * Qui divinam Medicinae parrem , prognofim nempe, in hoc morbo aucupatur , fciat is difficillimi aucupari fe vacicinii poflefiionem • Efto enim quarca uc plunmum ab Q hy- f 21 De Ven. Anim. ABoyisiTO. bydrophobia die conclamata fn aegri falus, incerta tamen eil certae morris periodus, Cadic quippe hydrophoboruai pars fnaxima vig-3nCibus adhuc corruencis machinae viribas, incredibili corporis agicacione , pulfa magao , Quud &: in vehemencioribus infiammationsbus aliis, peripneumonia ma» xime, frequens eft. Et profeclo trifte nobis fpedaculum fuic ex hydrophobis ducs vidifie, qui Deo fervatori lupplices genu flexo raortui procidcrint j alios inquieco huc illuc erc^li ccrpcfis motu repence exanimes humi delapfos» At aliquj.ido, praefercim vero il inteftina morbus occupave- rit, pulAir'-» habent parvam , parvam celeremque refpira- tionem , inf::riaris dimidii eorporis , extremarum maxime parcium , frigus diutarnum ,, m;idoremque , lenta demum omnia properantis morci? indicia : quam praeic etiam in plerisque vomicus , fpumaequ^ ingentis affluxus . Pathognomicum morbi huiuice rymptuma iam confti, tuimus hydrophobiam (i) : quem morbi gradum aeger cum pertigerit , in extremum res eft: adduda difcrimen . De illius igirur falute conclamatum efle tuto afTerac pru- dens Medicus, & portencofas aegrorum ad priftinara faki- tem tum temporis, vi medica , reftitutorum hiftorias du» bia fide compledatur. Quam vero triftis & lu(flue,sa eft hydrophobi CQnterapIatio , qui ea ipfa remedia mechani- cae neceflicatis vi perhorrelcac , in quibus fortafle valetu- dinis reftituendae fpes unica reponatur ! Nam cohaerents* bus iam lam , & ferme arefcentibus graviflimae inflam- mntionis vi folidis partibus , fublato liquidi fubcjlioris vehiculo , hngua ipfa , palatoque exficco & incajefcence , vigencibus denique omnibus peracuti morbi efFedibus , faiubres aquae humedusones aeger averfatur . Qui ergo in exphcando hoc morbi efTecbu ingenii periculum facere voiiierunt, in eo videntur Medici fere onines confencire, noii (i) <^£vyv^pQ{ , hoc ejl Aquifug^e , a Polyblo kydro- fbohi dlcumur. Pars Secvnda. 123 fjon ex alio nimirum fonte profluere hydrophobiam , quam ex notiflima doloris idea , quam in rabidis aiias excitavic impedita difficilisque deglutitio . Nam contra- dss inflammatoriae ficcitatis vi cmnibus pharyngis parti« bus , mufculisque referandae claudendaeve pharyngis ip- fius cavitaci impotentibus , fuborta deglutitionis neceffira- te , quidani veluti fufFccaEionis fenfus in pharynge ipfa fuecedac necefie eil , & laboriofa humoris attingendi re" tentio , quin &c ipfa tandem repulfio, vel in tracheam in- adliva epiglottide traduQio » Acrocis eiTedus memoria perculfi , us probe perceptis quae de phantafie vi Phyfi- ci dccuerunc , mirum certe non eft fi infelices aegri vel ab ipfo aquae nomine contremifcant, eoque vehementius fi vitium adfic perturbatae mentis , & fedibus perculfae fuis . Quod vero inflammationi in oefophagi gulaeque partibus exorcae effedus ille fic adfcribendus , aegrorum ccnflrmatur exemplo > qui violenta ex acuco morbo pha- ryngis inflammatione correpci , degluticionis s£lione de- fticuci funt , & abforbendi liquidi horrorem contraxerunt . En itaque difficillimae intcrpretationis phaenoaseno paratam facile theoriam ! Cum vero rariflimum fic , in ma- ximis qucque pharyngis inflammationibus , verum aquae mecum fuboriri rabidis duntaxac peculiarem , fed lolani deglutitionis impocenciam , hinc alia procul dubio ad explicandam hydrophcbiam caufa requincur. Primo enim obfervandum eft non ingurgitaticne ("ola hydrophobis no- cere liquida , led afpedii nomineque ipfo . Quod aucem depravatae mentis vicio poftremos hofce efleQus ad(cri- bendos efle cenfuerinc nonnulli , vel inmechanscis , quae adhnt sliquando in hydrophobia , caufis , eodem pado ac cbiedorum quorumdam , abfentium licet , nomen & idea ipfa flcmachum movec , id vero tanti non efl: ut hydro- phubiam a diflicili deglucicione repecendam efl^e confirmec. Primo enim illos in errore verferi dicendum efl , qui id infanientis animi vicio tribuendum pucanc , cum hydro- phobi prorfus innumeri ad mortem usque vel conftitu'* tiong meiuis optima polieant , vel plurmiis quoque ance Q 2 deU- 1^4 D^ Ven. Anim. Adqvisito. deliriui-a diebus funefto liquidorum horrore teneantur » Deinde vero qui nam fieri dixerint , ut cx hydrophobis occurranc plurimi , qui idu ut ita dicam improvifo , & antequam difficilem fibi adefTe experimento /enverinc de- gluticionem , eodem tamen aquae horrore contremifcant? Cur & ipfo non infrequenter ufu clyderum & enema- tum (i)? cur & aliquando leviflima aquae fupra quam- cumque corporis partem afperfione ? cur non adeo difiiv cilem experiuntur vini & folidioris cibi deglucitionem? Nam etfi ultro conceflerim , quod in poftremi effectus huiufce explicatione contendunt nonnulli , ardius ia abfo[bendis liquidis quam in folidis adftringi gulam , vel a folidi cibi ingrefl^u claudi perfedius epiglocti- dem , easque efl*e caufas difficilioris liquidorum quatn iolidorum in rabidis deglucicionis , tamen neque id ad ingefli facile vini explicacionem confert , neque fup- poni ierio potell: gulam liquido abforbendo adeo im- potentem , in ceteris abforbendis nullo pa£lo efle labo- riofam . Cur denique toc aegri occurranc , qui cuin non adhuc hydrophobi balneo quotidie immergerentur , neque adhuc degluticioni eflenc impotentes , hydropho» biam decima vigefima 6:c. immerfione repente protulerint? Cur poma omnia frudusque , uc vidimus, facile libencer- que guflenc hydrophobi ? Quae omnia , ne dubitacioni iocum faciant , fingularibus confirmancur hiftoriis , Ado- iefcencem nos ipfi hac in urbe vidimus , qui cum nulla ufpiam deglutitionis impotentia vel aquae metu tenere- tur, ita uc de eius falute nil domefl:ici dubitarent , ad Arni balneum aeftivo tempore , pofl: feptem a raorfu menfes , ab amicis invitatus , vel ipfo Etrufci fluminis nomine khorrore correptus , prima & fubita rabiei pro- tulit indicia , & manifeftam paulo poft: hydrophobiam , ex qaa atrociffimo fuccubuit mortis generi . Quin & no- bilem Pifana m urbe Sacerdotem , qui morfu a fele fu- fcepto^ -gi.ilWi (i) Rfdleji Obfcrv* obferv» 25. Pars Secvnda. 125 fc^pto , ciim latentis morbi argumenta nulla praeflitifTec, facri Calicis hauriEndi impotentiam horroremque improvi* {o fenfic , brevi tcmporis fpatio morbo oppr^flas , com- pus fui , amicosque a fe longius abduci inonens , quos ignotae neceflicacis vi morfu falutare eompelleretur . Baiu- lum quoque anno 1750. Pifis obfervavimus , qui poft fe- ptem fere a morfu menfes repente hydrophobus nullam accufarec deglucitionis difficultatem , fed poft ingurgira- tam , vel quomodocumque contredacara aquam , incredi- bilem fentiret iiiico praecordiorum anxietacem , refpira- tionis fubfultum , iaftationem ; minorera ac fere nullam ab ingefto pane , quem ignota fibi vi devorare potius quam mandere cogeretur . Quique fanae mentis , nili quod vix una ante mortem hora delirans , raorfuque rai- nax , quarta eius morbi die miserrime extinftus cft » Quin ic gracilem in Nofocomio Florentino mulierem , quae anno 1749. fexaginta a morfa diebus elapfis , cum nulla hydrophobiae figna prodidiftet , frequenciflimam ta- men palTa femper corporis agitationem , & inquietam mo- bilitacem , delata iuxta Nofocomii iliius confuetudinein quotidie mactucino tempore ad expurgandas manus aqua, ablutionem illara perpetuo refpueret p neque in id niff vi compulfa , manus ab aqua ipfa cito fubduceret , & innumcras exponeret ciendacesque» quo fe ab aquae quo- inodocumque experiundae praefentia liberaret , excufatio- nes . Quam relido deinde Nofocomio , in quo neque dif* ficilis deglutitionis , neque febris, neque morbi uliius efFe- cla pertuierar, dorai fuae quatuor a morfu men^ibus fexage, fimo aetacis anno fuftulic hydrophobia . Neque aliud qujd- plam in aegris hifce paulo antea obfervatoai , quam quod ca,quaeab iis raro expeteretur, potandi opportunicace, vi- - no praecer morem liberalius indulgerent , eoque pauciflima aqua tempcraco . At quae apud Hunaultium occurrunc(i) inii- (i) Entretiens fur la rage ^ fes reviedes &f* i^r» Mt HunauU, ii6 De Ven. Anim. ADoyisiTO. in(!gniora multo exempla , fapientum iure optimo fibi vindicant admirationem , Eiusmodi func primo quae de ruilsco memorantur ex lupi morfibus hydrophobo , m quo lam omniuin opinione mortuo , & expiantia aquae gutrulis a Sacerdote confperfo , violencae fubitaeque con. vuiiiones latenteni anjmam revocarunc , brevem inCedi corporis hofpitem . Secundo quae de moriente hydropho- bo refert , quem fuis ex oculis prodeuntes lacrimae in tremitum compulerunC', quod &: de hydrophobo Medico refert Eudemus Themifonis fettator (i). TertJo quae hy drohpobi cumsdara exponuntur incommoda, quem in No- focomium pluvio tempore addudum , pluviae guttae im- niani fenfus genefe contorquebanc, Hifce omnibus addi potef!: qucd, ad explodendam ex difnciU degUujCJone hy- drophobiae originem, exhiberi plura poffenc hydrophobo- rum cadavera, in quibus nullum gulae vitium deprehenfum efl , nuUa pharyngis inflammatio , anginae indicja nulla» Praeflat itaque labonofae illi deglutitioni , vel no- vo potius & fingulari aquae quornodocumque fentiendae merui, communiorem caufam accommodare . Is ergo du- bicationi locus eflec , an ex aiteratione quadam nervofis exceriorum pharyngis menibranarum papjllis veneni vi comnninicata , per aquae contadum moleftus quidam gra- vssque fenfus in hydrophobis exoriatur. Ignoramus nem- -pe , ud prudenciores Medici proficentur, qui ex morbofa conilicutione pcfiiac in nobis rerum fenfus excicari , quae finc maie affkctarum partium mutationes , quae mutatio- nes hafce effecta confequantur . Qui aucem nullam in in- fipido liquore , cuiusmodi aqua eft , canci momenti vim ineffe poiTe obiciac , chimico facile refelletur experimen- to , oflendence puram aquani calci vel oleo vitrioli ad- mlxcam , ingentem concitare effervefcenciam (2) , uc ea omnia (1) Apud C. Aiirelian, morh, acut, Lib, IIL (a) Ea ej} P. Salii opinio , qui rabidorum humores eic cif- fufu aq^ua ebuUlre fifpicattis ejl ad injiar aq^uae calci affufae^ Pars Secvnda. 127 omnia praeteream experiroenta , per quae fingulares novi- que confpieiuntur efTeclas ex aquae finip!icis cum ahis deteroii.-tatiis corponbus admixtsone , vel intenfum i!!a frigus , vel calorem excitenc , quae lont!;a ferie exhibec ciarirs. Var» Maflchenbroekius (i) . Quod fi laboriofuni illusr. aquae renfuui dsrivari nolis ex aquae cum aliis ra- bidi humorihus dMTentiente , uc ita dixerim , natura , n.onne aliqaindo folida ipH! corpcris nodri ex (implici aquae contadu male alHci poirunt , ut incredibilis e?:in- de doior snliifgat? N:im (1 hominis in equuleo iufpettd hrachiis aqusrn ievscer iniciss , dolet is acerbifiime , hu- Riore minimas perrne3nte fibras , tenfasque ita diveliente, ut vel doie3r,t miximopere , vel & facile dsifring^ntur. Qu!ie transferenda funt ad fingularem in hydrophobis nierobranarum oranium tenfionem cuUro anatomico ma- nifef^am . Quis ergo phyfica rerum analogia perculsus dcbitare prudenter nequeat , aqua rabidi salivae , aliisve huraoribus attusa , juoleftumi sensum insurgere ? Vel (i de foisdis partibus fermo (it , hydrophobi corporis & a- quae contsdam nullo modo invicem consentire ? Qu.-,a quidem & plaribus morbi phaenomenis fuflus accommu- dari pofuinc , & marbi ipfius hiftoria confirmantur. Ne- que enmi ab aquae corstadu hydrophoburum gula dun- taxat ofFenditur , fed non raro partes omnes, oculi ipfi , unde vel novae parcium conn:Jtutionis aquae contadum eiFagiencis , vel maximae tesifionis vi ficcitacisque in membranis nerveis , adeoque & in retina , id ufuvenire pofiic , ut non ab aqua folum , fed ab iis etiam ob-edlis , quae radios plunmos refle£lant , hydrophobi perturben. tur (2) . Cum vero uti aliorum plurium, ita &. morbi huiu.^ce indoles varia fic , & ad unum eumdcmque effedum p!u- res (i) Tentam. exper» natur, ) S4int Bcuve , Cas de Theologie Tom, IL caf jpj, Pars Secvnda. 133 peret quanca pro arss & focis fuis in medium aJduseric faciUs quoromdam dGdrina , quae (ibi & Msdicos adiun- xk aliqua in parce confentientes , praepotentis auri luce a ventatis contemplatione facile di(lentos . Neqae involvendum (lientio eft , non modo portefi» torum plurium titulo cohoneftari religiofum hunc ferri vel gelidi , vel candentis ufum , fed & vetuftace fua ce- kbratiiiimam marinae iramerfionis confuetudinem , Guius rei cognitiooem integram perquirenti , praefto erunt apud rei medicae lcriptorem piura illa tot linguis commenda- ta in pago rriura Divarum (ij portenta , non ferro cah- dente , ihd marinis ablutionibus perficlenda . Elegantinimae CeUi do9:rinae primam debemus ce- iebratae in hcc morbo fubmerfiojiis cognitionem , quae tamen & antiquioribus Medicis verofimillime videtur ad- faifie . Eam vero confuctudinem iam paene obfolecam re"» ftituic Heloiontius , magnisque pofi: illum aufis produxie Tulpius : deinde immerfionem hanc in aqua vel marina , vel dulci , non uno recentiores exemplo confirmarunt. Rabiduni quippe hominem exhibec Academia Panfienfi»^ vicae periculo fublatum , pcftquam arbori devin£lus a«> quae firulas 200. toto corpore fuperiniedas excepifTec (2}, alios repetita immerfione aquae per artem falfae a morbi exitio immunes , EfFedus ergo rarifiimi , & fortafi^e in te- nui folum morbi gradu , neque femper utilis , originem variis cauus Medici tribuendum cenfuerunt . Ec primo in medium addudta eft marinae aquae compreflionis ef- ficacia (3) > utpote quae gravitatis vi , aquae communf plu- (i) Vulgo les SainBes Marles , ValerhU Obferv^Ms- diCt Ltbi IIL obferv, 3. (2) Acad> R. an» i6^g. (3) IVainevjrigt a mechanical ^cconnt of the fian naturals &c. Eliai Cdfnerarius dijjert, Taurin. epift, Tu« hlngae 1 7 1 2, .1 ^4 ^s Ven» Anim. ADaviSiTo * plerJmum anteceilaf. II. Internae liquidorum farefs^^lar nis impedimenta ex frigido aquae contada prolluentia (i), III. IgriOtae , t'?.eque admirabiles aninii facuitates ab im- provifa perturbatione coufurgentes (2). Qaam vero liifce omnibus acquiefcenduni Cit , quam fufpeda iure optimo reputetur decantata illa immernonis utilitas , expolitum fatis fuperque a nobis ed ubi de hydrophobiae origine fermonem inilituimus , Ne igitur e kiebris erurapat fuis Pereirae fingularis opinio(3) immerfionem ea de caufa ef- ferentis, quod aquae-igneo principio m horum elemento'» rum akerutro maiores vires adepto ( quae rabiei lepida fane cngo eft ) aequilibrium reftituat c Quin & ea , quam fuperius adduximusj verofimilior ratio tremitus, convulfio- immque ex immerfione hydrophobis infurgentiura, in am- pliffimo hypothefium fomniorumque regno coUocsri fua- dec fcriptorum afl^erta referentium hydrophobos aquis inieftos ca de caufa perterreri, quod canes in iisdem la- trantes audianc , 6j morfu minaces intueantur, nifi fortaf^ le haec aliquando delirii titulis inferenda fint (4) « Quo infaniae genere nonnifi graviflima veritatis documenta Fhi- lofophum illum abduxerunc , qui Tub ipfam irsbiei ini» tium aquis immerfus , confuetum , uti ferebatur , canis phantasma terroremque reiecic , Celfo tefle , nihil aquae U cani com.raune reperiri iurans . Neque (i) Vid^^fiiinquam fat Uudatim Meadium » (2) Boberaave de rabie canina » (3) Gotnez Pereira de novae veraeque tnedtctnae experimentis • Pereiram hunc , de qm loquimur , Hifpa- fium Saeculi XVL ^nedicwn , celebrem fecit ah eo pri. f?2um evulgata (libro cui tit. Antoniana Aiargarira ) igno- ta veteribus cpinio , quae hefiias ceu macbinas babet , hoc efi non cogitatione folum ,fd t fenfit defiitutas \ quam mus ex av.tiquis innuit fortaffe aliquantisper Diogenes, (4) Luc. Tqz^I Medicinffratic, f^rs aitera , Pars Secvnda. 135^ Neque vero fllencio praettTeunda fnnt qnae in ca- nibus aliisve animantibus in rabiem sciis experimenta Philofophi rufceperunt. Licet enim non exinde quod ani- mantibus quidpiam profueric , & homini neceffario pro» defTe arbitremur , tamen & profuit non raro , & ignorani rei veritatem illuftravic faltera prudens experimentoruni analogia , Ingentis ergo audloritatis remedium , & mulro" rum faffragiis comprobstum decantatur mercurialis falwa- tio . Canibus nonnullis propinacum turbith minerale iain hydrophebis vitam reftkait , quin & hominibus quibus- dam duodecim uc pluriraum granorum doli fingulis die- bus , ita uc emeticas duntaxac vires exereret , vel copio- fiore in canihus praefertim , ka ut falivationem plarimam excitaret,(i) Qjiin & alia plura ex mercario conEata me- dicamenta maximae in tollenda hydrophobia utilitatis failTe praedicantur , ipfumque tura arce , tum natura pa- racum cinnsbari , ex quo conilare dicitur rubicundus ilie pulvis Jn Tonkino frequens laudatusque , quem ex India Orientali Cobbius Britannis fuis communicavit ex mufco & cinnabari confiacum (2?'). Aliud quoque contra rabiem fummae fpei rsmedium praeclanfilmus Dampier in pecu- liari quodam pulvere venditavit , isque ille eft qui ia Pharmacopea Londmenfi fub pulveris antilyfli nomine oc- curric a celeberrimo Hans-sloane R.eg!o Medicorum Lon- dinenfium Collegio primo exhibstus (3) , Componicur is ex aequalibus piperis partibus & lichenis cinerei terre^ flris , cuius vira antilyffam , hoc efl: contra rabiem , & Morironus celebravic (4) . Fluviatilis cancri pulverem exhi- (2) Some e^'pertments mride on inad dogs \sith mer-' cury hy D. Roben James PbUof, Tranfati» num» 44 1« (2) Tranf, Phiiof u, 474. »;. 16. (3) Derhafns coHecilon of Philofph. letters &c, Lond, 1716. (4) Morifon plantar» hijior, Oxonii i6pp. pitg, 6ii, 13^ Ds Ven. ANiM. ADO^^lSlTOii exhibec poft Diorcoridem & Galenum Robercus Boyle(i). Aneti herbae pulverem non folum homini , fed omnibus rabie correpcis ansmancibus utiliffimam praedicac Riedli- nu3 (2) ; mungos radicem , univerfale illud antidocon , ( de quo & parce prima noftri operis ) Kaempherus (5) admixtam pulveri , quem contra rabiem indicavic Ponze- tus (4), Quid enim loquar de praeclara illa cynorrhodi fpongia , quae Raii fencentia (5) infedorum glomer eft , Bocconii (6) vegetabile , m omnium ferme animaliuni morfu adeo commendata , ut au9:oritate Plinii ab oracu- lo divinitus in vulgus emink praedicetur (7) ? Eodem titulo nota func aliorum plurium remediorum nomina , quae homines fere ad exicium eo morbo deducios luci reddidJfTe perhibeocur. Sic vetufti in Batavia Medici te- jlimonio haleces fale condici rabidorum vulneri imponen- di funt, & horarum 24. intervallo retinendi : Si putruc- rint, recentes alii adponendi. Quo fado nulla eric mor- bi vis 5 vel nulla falcem hydrophobiae adceftio (8). Alia plura praetermittimus , quorum vires negligent facile qui diruto ingentium pharmacorum , perniciolae ut pluri- tnum oftencationis , iaiperio {erviles fortiti non funt ani. mas , & alienae pocius audoritati, quam liberae veritati ecnfecratas. Qui pulverss cantharidum ufum in rabie magnis lau- dibus exculerunc , non , uc Medicis quibusdam vifum eft , (i) De /pecific, remed, cum corpufculari Philofoph>> tomordia • (2) Lib, eui tif, Curar, medicarum millenarius * (3) Amoenit, exotic> (4) De venen. Lib. lll. cap. ip. (5) liifi. Plautarum Tom. II. (6) Mufeo di piante rare ojferv. %» (7) Hifi, nat. Lih. VI. cap. 41, (8) Baller in Comment» Boerhaav* n, 1 1 54, Pars Secvn-da, 137 efl:, rccens iadlanc inventum, fed antiquiores , ^ Arabes ipfQS , Rhafim praccipue, hac in re uucem habenc prae- ceptcremque. Eo pulvere hytlrophobiam afTerunc praeca» veri: quod fali cantharidum diurecico tribuendum pu- tanc , quo promota ciciflime affiuentis uriuae feparatione,, Ijmphacici fi{>ematis vitia repurgentur , novaeque purio- ris limphae falubrior immutacio confequatur . Quam ve- ro ceteris omnibus antecellat liberalis in pulveris illius ufu Hungariae Medicina docent Ephemerides Germanieae quae remedii huiufce copiam exhibent ad decem usque cantharides produdam (i) . Eo ipfo au9:ae diuraefeos rnerito praedicatur iu rabie pulvis ex fcaraboeis , & ma- ialibus cofnmunibus melle fufTocacis, cuiusmodi fpecifici genus eos omnes morti fuftuliffe dicitur , qui non adhuc lamen hydrophobi , excermque vulnens curacione infticu» ta , admirando pulveri vicara commendarunt fuam (2} . Operae pretium effet , in rabie praefercim , ( Aibi- tum quippe nimis eft cetercrum animantiura virus ) pri- ino in morbi ingrefiu copicfiffimas ex infufo limonum fac- co , vel reliquis acidorum generibus potationes , & u- fum quacumque demum ratione , experiri . Neque homi- num gravifHmorum auctoricate duncaxat in id jmpelii pro- £cemur (3) , fed obfervatione maxims incredibilis utili- tatis , quam ab eodem facco praeftitam novimus in he- betanda vel fufFerenda prorfus venenorum quorumdam , & Aquae Perufinae (4) efficacia , morborumquc a lento alkali proilaentium . Cum enim canjni toxici lenta fic & diaturna operatuj , hinc libera eft anfa remediorum quorumdam adioni neceffario lentae , & univerfae , quae pauiacim exinde confequicur , humorum immutationi, S Sed (i) Ephein. German, dec* i» a i» o. ii^. (2) A&a Ac. Curiof. Tom, VI, Qbferv, 92. (?J Volcarner dijfert.de Vi3iQi\clsrcor. ^uliura & ujh* (4) W^s rAcquetsaft 'Amiim 1^8 De Ven. Anim. ADQvasiTo. Sed efj ipfa de caafa mercuriaiern fijlivatjonem ce- teris ofnnibus praeferendam efle arbitramur . Quid quod ea quae ej;: mercuriaii talivatione lic humorum immutatio iahvam rpc£t^u iritenfius, quae primam fine ulia dubitatio' ne morbo ilU praebec fedem. Quod ncn oHendit folum ab itifufa faliva communicanduni virus, fed & maior quaedam ad rabidi fauces & viciofa motus vioienti3,frequent!or Ipu» ti copia, ralivaeque amplioris affluxus , & in prima morbi periodo obfervanda primarum viarum , quae fcilicet fali- vali latice irroranrur, incommoda , lam vero nulla fali- vaiis laticis , limphaeque univeriae immacandae methodus efl vel tutior , vel facilior , quam quae un£licne il!a perficitur. Incredibiles etiam ea in re ftimulos addit u- nicuique Roberti James epiftola clarifs. Hans - Sloanio in- fcripta , ex qua canes rabidos plurimos ingens falivario atroci pefte iiberavic, & in aliis, qui morfi fueranc , im- .minentes lethalis morfus cohibuic efTedus (i), Qaod ve- hementer optantes experiri ncs prohjbuit aegrorum prae- feniia iam hydrcphoborura , cum in primo morbi ftadio vix ulli de latente morbo ccgitenc , proindeque nullam coufulant medicinam , aegroque iam hydrophobo quo- modocumque tencata falivatio gulae convulfiones addu- cat, mortique per fe properanti promptiorem fternac viom, Poftremo iaobfervata planbus cautio exponenda eft , quae veftes refpicit , aliave, quae leihali faliva vel imbuj , vel effl.iri potueruntj quae quidem deponenda , arque ex- purganda func , cum ab ipfo veneficae falivae contadlu •periculum aliqusndo adfiiifre alibi docuerimus . Si haclenus imbecillem adeo in eius murbi antidoco. Kovhnus Medicinam , quid ni diminusndae falcem fune» ftae luis origini confulac publica au^toricas ? Cui crgo^ dulce potius patris , quam fuperbum domini nunien Ja deiiciis fic , optimus Pri;?ceps , ea etiam in populi falu'. tem cura vigilec neceffe eft , ut ociofa inucilium c;iniini turba (i) /« Philofopbicis Tranficnombiis Tom. XXXlX. Pars Secvn d a. 139 turba perpecuo fufferarur : neque iii agris modo , fcd & in urbibus , neque adcedente duntaxac aeftace , ( quae apad gences plurimas vigec coniuetudo ) cum toco anni curfu , uc vidimus , in rabiem ferantur canes . Curam hanc infipientum cculis delicacam fortafle , auc ridiculam, eam re ipfa non efTe oftendenc ludluofa publicae faluris incommoda , quae unus aliquando intulit canis , neque cerce 3 uc faepe accidic , fubito notus , quin a morfu fea psrco iarrs morbo dignofcendus , & nonniii poft diffufam facile in ignotis aliis morbi luem , Cumque vulgarium duntaxac opinionum errore fiac nt sb heri morfu abftinere dicantur domeftjci canes , vel rabiei impervij reputentur , qui aqaam habent faciiem , heque alicrum caaum morfibus exponuncur ; camen & de iis caucos nos efle adhortantur eorum Manes , quos domefticorum canum deliciae in Elifia tranftulerunt > sc praecjpue iliuftris legum interpres Baldus , quem a Melicenli cane in labro morfum quGtuor poft menfes vi. ventium numero fuftulic hydrophobia (i). In qua Baldi hiftoria adnotandum quod canis illius rabiem abforpto piperato iuri plurimi Eribuant (2) : id vero quanta cum verofimilitudine difputent alii . Ex eo tamen vulga- ria de murenis praecepta revccantur in rnemoriam, quas aceti guftu in rabiem agi tradit Piinius , qua , Coiumel- la tefte , corripiantur immaniter , fquammofosque pifces inl*edentur (3). S 2 Ab (1) PanziroL de claris leg, interp. llcet ex Inmano morfu obiiJJ^e Baldim affirat Garmannus de inirac, »;or- tmr, Part, FI. cap, 3. ^2) F". fnpracit. Panzirol. (if Matd'ioL in Lib. VI. Diofcortd. cap. 36. Is ( canis } piperato iure ahforpto ra^ hiofus effeBiis conludenti Baldo dente labrum transfixit , (3) Harduin. in Notis ad Lib. IX. Plin. fc^. $p, Ea vero ^ qua corripimnw^ rabies , nil aiiiid fortajfe efi , i^uam furor ^uldam ebrietatis . j4o De V"en. Anim. ADciyisiTo. Ab expoiica huc usqiie rabiei hiftoria msnifefto con* ftac , |>nnio animalia , quae nulio naturalicer toxico in- ftruaa fiint , naturalium tamen caufarum vicio virulen- ra fieri. Secundo, quod in naturali veneno minime con-^ tingit , vim eamdem iis quae infecerunc ita communiea- re, uc ab illis in alia deinde corpora , infinita fere mor- bi ferie ^ transferri traducique pofllt « Quod autem lu- gubre Philofopho fpe6laculum facic , illud eft , quod in» faufta illa vis non exiguis duntaxat rabiei £nibus con, tinetur , fed in morhis ferme innumeris longe lateque graffatur. Quae enim , qaocumque demum pado , con- tagiofa fiunc animaeitia , corporum clafli veneno adquiil- to nocentium inferenda funt • In eo aucem differt a ce- teris contagiofum virus , quod fciiicec primo eiusdem particulae cenuiffimo ferantur extenfionis intervallo , ita ut ab aiio in aliud corpus aut contaiStu , auc per fomi- tem nonnifi proximi loci condicione adducantur . Secun- do f quod hae particulae aiias fibi fimiles in fano corpo- re , quod invadunt , excitenc copiofiffime , explicenc , & contadu multiplicent , feu in fui naturam convertanc . Anim^ncium eiusmodi incrementum facit amplixll- mum eorum opinio, qui orbera terrarum veneficis ver- inium turbis impleverunt per hominum vifcera debac- chantibus , & fatales ex Oriente , aliove coelo coionias in peflis odginem ad nos usque trandulerunc , Noxiam fianc animantium oculi vires eladentiura farailiam philo- fophicae uc plurimum mentis intuitu , Veteres plurin^i , Columella praefertim (i) , manjfeftiiHme vero M. Var- Xo (s) toto aere pervagari gignique docuerunt . Recen^ tiores vero nonnulli phyficis edGdi inftrumentis , & ana- logicae rationis vi , ceu pedis , aliofumque morborani ori* (i) Di? re rufHca Lib» I. cap, y. {%) Ds n rufl, Lib, L cap, 12, P A R S S E C V N D A. B^i eriginem accufarunc (i) . Quin & anirtialia plnrima , ce- tcfoquin innoxia , furente pefte morciferas adipifci quali- taces fenfere Mercurialis, Kircherus , aliique , & veneno infici corporibus bene fe habencibus morra pun£lurave inlerendo. Animus non eft aetatis illius hiftoriara com- ponere , qua Philorophorum oculos , nientemque totami vermes itripleverunt . Nam in ea opinione , quam tanti nominis fcripcores indicarunc j eo usque produ6la res ert: , ac impudencem hanc & aliis adeo explofam ver- niium ftirpem , ipfa omnibus neceflariae mortis accufatio- ne muidaveric erudicus rei medicae fcriptor , UE non alia tandem quam vermium caufa moreremur (2) . Quod (i vericati confonet , dicendum ergo eft hoc tam nefario eorumdem fceiere omnino labefadari ingencia illa in hu- manum genus merica , & honorificam quam de iisdem Fhilofopht quidam proculere fententiam , qui vermes in humore fpermacico delicefcente* confpexerunt , hominutu deinde nacura fufcepta nobile quidpiara evafuros , proin* deque ingencem Philofophicae admirationi cumulum ad- cedere ex Harcfoekeri , Lewenoekii , alioruraque obferva- tione , qui oculis fingularium microfcopiorum ufu defati* gatis , infpedo humano feraine , cafte , uc inquiunt , re- ligiofeque (3) , & fine illorum familiae detrimento , & vel ia una eiusdera liquidi guttula deprehenfis vermibus propemodum infinitis , vitae moftisque originem fub una diverforum aniraantium claffe confticuerunc . Si quae ergo func animancia, quae lechales Infpirant raorbos , vel commune contagium , veneficis profedo be* fliis (i) Kircher in pejt, Scruiin» Chrifl, Langius in />i- them. animi cnp. 63. Cogroffl , Ant, FalUsner, aliiq^ue flurgs . (2) Chriftiani Francifci Patilifti difquijino , an mor$ naturalis pt pUrumque fuhftamia vermiwfa^ Lipjtae 1703» (3) V^nus Wtfq^ue pag» 133, 142 Vu Ven» Anim. Adqjisito * fliis adiiingenda funt . Vn vero illorum pars maxima ab erudJtJone & coRCroverfia Medicorum vitam habec, acque exiftentiam 5 ica famra.'?e mihi difficulcacis negocium uti- poneretur , 11 forte ab ignotarum rerum (ludioro percun- darer , nacQrali ne & perpetuo , an periodico folum , vel adquifico veneni genere indruantur . Id fane vecuftiffima regionum quarundam oftendant documenta , peftem fcili* cec , aliosve fub eo coelo morbos epidemicos , anima- lium quorumdam praefentia graffari conftantjfilme . Quae tamen an morborum eorumdem primae origines repucan- da fint , an viriatis perditisque vitae gulaeque fublidiis, & malignae tempedatum conftitucionis genio vel devoca vel praevia , fecundarise vel coniundae pocius caufae r.uncupentur , alsi iudicent . Neque enifn ex. gr. facilis sdeo veritacis nctas redojet , incredibiks ilias murium {Leming lemos vocant ) cohorces campeftri gazie, anno- riaeque infenfas , ex vicinis infulis adliuences , perieni apud Norvegos inferre (i). De illo duntaxac veneni ge- nere fermonem inftituimus , quod a vi vitae elaboracum a vivente corpore diffunditur. Quod enim ex cadaverum putredine infurgit concagii toxicique genus , fufceptae a siobis provinciae fines e?:cedic , quin & ad plura eciam corpora pertinec, quae nuili unqu^m animae fedem prae- iliterunc fuam, Peculiari quoque cibcrum quorumdam proprietace beftias quasdam , ceceroquin innoxias , conftac fieri viru- lentas . Cavendum diligencer eft , inquic Cl. Jo. Sloanius, jie vaccae mannae , aliique pifces nonnulli in Jamaica ccmedantur , qui iis in parcibus capci faerinc , in quibus crefcic planta Mancenille lethifera , &; lethiferi veneni vi- res iis pifcibus inferens , qui ea in pabulum ucuhtur (i), Si (i) Derbam dinwjlraz, deW ejtfi, di Dio Lib. IJL sap. s^ & Mufeum Formiantm . (2) Voyage to the Islar.ds M^dera , Bnrhados &^ hy Jo; Sloane Lond. 1707. P A R S S E C V N D A. I43 Si ex apacyno Syriaco, qaod moriem mferre tnufcis fo» lec , apes meUa paraverinc , funefta melii vis admngicur , receoti canien ; in annjfo nimirum evolac volacslis veneni v!s & fi?cu!c3s (i) . NJmium hamano generi mecum ia- cucerem cercam craducens Cardani fldem , referencis (2) hominem veneno veluc in cibum diucius Jngefto humo- res deinde ad?o noxios contraxiffe , uc occurrentes fpuco exdnguerec i aut Vincencii le Blanc (3) memorantis ho- minem toxico sfraetum cqco corporis ambicu tara funeftis praedjcuni faiife carnibus , uc vel mufcis ipfam fugenti- bus lechshs efTeC i auc Sancis Hardoini (4) , feminajn exhibentJs , quae napello vefci adfueca , funefto illi ind- piencum cerrori bafihfco semuk , viventes halicu fufFer- fec. Vel erJm exaggeraturji quidpiam hifce ceilimoniis ineffe dicendam ell , vel in lepidioris fabulae graciani ira exhibicos faifie celeberrimos venenorum condicores , quos maligna quaedam animi vis , & alienis duncaxac exulcans inforcuniis , in id fceleris impuleric (5) , Quae^ cumquae aucera fupra recenficis hiiloriis habenda fic fi.- des , fieri caaien poceil ut innoxia cuipiam fint , quae ccceris omnibus funefla func, proindeque virulentos quis- piam fi non humores omnes , aliquos cerce ( id vero non fine falucis fuae decrimsnto ) contrahac : cum praeci- poe peculiarium ciborum ufu peculiare& fiant in corpo- ribus conllicuEiones (6),& ex cicriorum pomorura fu£tio- ns cdor in mufcas tradacacur (7) . Quae omnia velcibi dun- (i) HiJller in Comment, Boerhaav, n» 2137, (2) De venen. Lih, IL cap, 5. . . ^^^^^^ . (3) ^'^yage (hap. 15. (4) De veneiu Lib, L cap. 6. {',) Singularern incredibilis tam nefarti fcelerls hi- fioriiim fnppeditat lib^r cui titulits „ Caifes ceiebres &c, Tom» L pag, 350, (6) Druyerin de re cibaria Lib» 7, cap, 16. (7) ChimancUi de mufcis odorat» 144 ^^ Ven. Anim» Adqvisito. duntaxsJ ipfius x\ fiunt, vel diver/a , quam cibi iidem in diverfis corporibus fubeunE , imniutatione • Qaid quod & humani ccrporis fluida tani atrccem aliquiindo nancilcuntur qualitatem , ut ipfos excitent ef- fedus , qui ex afTumpto veneno derivantur ; unde acerri» mae medicorum contentiones emanarunc in obfervandis pro oblati veneni fufpiciotie cadaveribus (i)i Hippocra- ces fane (2) exempla referc morborum a bile profluen- tium » in quibus lisdem aegri efFedtibus correpcs func ac anfelices illi , qui veneni perieulum fecerunt • De quibus tamen mininie folliciti animadvertimus veneni adqui(ici titulos ampliflimis omnino finibus contineri , (i corporum venefica jue aliqua, Gallica ex. gr. infedlorum v??es per- pendamus , aut quae moleftae Iiereditatis iure traducun- tur morborum plurium femina , & quss diver/a haec a» liaque interioris veneni genera in corporibus , virus idem adquificuris , induant proprietaces, mut^^ciones , fuccefHo- nes (3) fi endemiorum quorumdam , quio & novorum luorborura , ( quorum plurimi cuncagso cuipiam mngan- tur ) origines , extenficnes , leges perfcrutemur , fi mor- ijorutn , quos malignos vocant , veneficam atmofphaeram , & funeftos habitus in men^oriam revocemus , Quodcumque aucsm fic vel epidemici , vel conta- giofi , vel quacumque demum ratione tradudi morbi principium , id certe aflerendum tuto eft , venefica iure ©ptimo nuncupari pofie animalia cmnia , in qujbus vel exoriatur contagiofum virus , vel communicecur . Neque ©lia certe de caufa fa^lum ell , ut vel ampliori eiusmodi mor- (i) fo» Bohnius de officio Medlci forenf, Pdul. Zac chiae Lib» 11- Tom, 2. qnae^» 6. Silvatic, confi ^ re^ fponf. Caejalp. Lib, III. cap, 7. (2) Lib. V^ de morb, popular, (3) Dermuf de Mear&, ftjfert* de mqrb» here^hars hond, 1661, Pars Secvnda. t45 inorborum ferie , vel animantium ira infeftorum numero , minorem virus illud Medicis fecerit admiracionem , & anguftis adeo iinlbas vene/icorum animantium cianis con- tineri cenfeatur . Ae vero rem ipfam vel fuperficie tenus confideranti t patebic facile quam longe adquifiti veneni vires naturalis veneni viribus antecellant. Cum enim id conragio cuicumque peculiare lic , ut contadu , vel ha. litu ipfo iuxta morbi diverfitacem difFundatur ; hinc ergu non faciUorem duntaxat & amplioreni nancifcitur excea» fionem , verum etiam intrudendi {hCe toc vias , quoc In corpore patent fuperiicies ; quarum externa primo ab- forbens , exhalansque , Secunda refpirans , infpiransque,. Tertia alimentaris . Quae omnia innotefcenc faciie , h perpendantur efTedus vaporum cuiuscumque corporis in nliud transfuforum . Quid quod 6i venis mfertum in ani- maiia traducitur , uci variolofae luis inficio demonftravic , pro qua moleftam Academicae pugnae voluptatem , phi- iofophicae tranquillicatis amici , Theologiae relinquimus, & lurisprudentine , dfutorna invicem contentione dimica- turjs , humsnas ne inficio , divinssve leges offendat, cu- rioHsqiie ne de funefla experientis Medici .doclrina apud infpics segri ccnquerantur. I N D E X RERVM m OPERE OCCVRRENTIVM P A R S P R I M A. E N E N I definitio , divijio , d" aEliones variae , pag. I« Jnjixo fibi veneao fuo fibi ipfis nocere AHimalia ve- nefica, 21 • tie caufis innoxiae aliquaado punElurae veneficae, 21, De incerfo AnimaHum quorumdam veneno, 23. Ex animslihus veneficis deprompta remedia, 24. Quem in animantihus venena praefient ufum? 25, Hifioria Animalium veneficQr&m : at^ue ex iis ptimo Serpentes , 2 7. Serpens Caudifong . 35. Vipera, 38, ^fpts, 41, Bafiliscus, 42, Haemorrhous * 47, Araneae . 45?, Phalangium , 51, Tarantnla , 55, Scorpius , ■ . 6i, Cantharides , 5 3. Hirudines, 6'f, Buprefiis • 6^, Btifo, ^ 71, An & fanguis Animalium quorumdam i 7?, Pifces, 76. Veneni Animalium remedia , 7p, PARS I N P E X. 147 P A R S S E C F N D A. J-^Ables canina, pag. Sp» Aforbi Epoca. 5>i. Morbi btfioria . p2i Venetii illius lenta aBio . P4» F«/ji