i

!

Vm afccricos liofce libros Reuerqndi EatpsIacobi:Alvia- az , per fumnuirn ocium perlegerem (Chriftia- ne Le&or ) noftraq; tibi in- dici faciundo defu daret in- dultria j.libruxn tertium ad- tigi, quiwarnque eius par- ccm ^ }quan> de quotidiana

rez de P

A i

exercitatione virtutum Au- dor infcripfit , cui nos De vita "cligiose tnjlttuenda no- men indidimus : cuius me ledio fic adfecit , vt hade- nus seque nulla : quam vbi primum vidi, eam indui ani- mi mentem , qui putarem non folum e Chriftianaj re- publica futurum , verum longe maiorem inde poffc eundis vtilitatem efflq- refeere : fi vt riuulus accer- I {itus , & dudus a magno ipfo fonte, & quidem lacro, libellus ifte amoenos Chri- ftianarum mentium hortu- los , leuioribus , tanquam gemmulis, afperginibus ma- defaceret. Iniedam hanc mihi diuinitus mentem ipfi fummo Numini acceptam

re

; j

referomon enim fum animi dubius , quin vt primum oculos incurrat tuos, in iinu i ple gaudeas, nihilque penfi habeas , dum ad perfectum : virum adfpirare animum j inducas ; cum in eo infor- j mando Auctoris noitri in- feriptio tota conferatur: de I quo illud (abiit verbo inni- dia ) facile dixerim , longe quidem alium ab his efle Philofophis,de quibus Plu-

tarchus in Politicis : qui , vt

aliquam rem adeas , adhor- tantur quidem, fed nihil ipfi fuggerere , nullamve ratio- nem , quonam pa£to id fieri oporteat , adferre videntur. Sane non illis abfimiles, qui lucerna;, vt ardeat, lychnum emungunt , & manu con-.

A

5

tredant, cseterum olei nihil omnino’ infnndunt.Te ope- re maximo rogo(Chriftiane Ledor ) .vi riuulum . ifttim noftrum per ledionis inci- lia in mentis viridaria de- riues ; eoius illa aquis irri- gata , eos non veris, feci vir- tutis filios fummittent flo^ res; vt quocumque incide- rint,fpedantium oculi refi- ciantur.- Quare habe tibi quicquid hoc opella: eft qvialecumque : quod , o Patrona Virgo , plu§

teo man edt per-» : uui s enne farcio.

Vale. t . .. .....

nis Sebastiani Praspo- iiti,Prouincia]is Prouin- cias Peruanas j Societatis Iesv, ego Andre as Hernandez eiuf- dem Societastis profel- lbr Theologias , in hoc noftro Collegio Limen- fi , vidi , & accurate per- legi, De vita religiose infli- tueda libellum , Au&ore Iacobo Alyarez de Paz Toletano, e Socie-

8

tace I £ s v, compofi- tum , in quo nihil rcperi Fidei aduerfum , led conducere vc imprima- tur. Lim;c,in Collegio diui Marcini, duodeci- mo Kalendas Decem bris,anni millefimi lex- cenrehmi decimi.

Andreas Hernandez ProfejJor T beologia.

Facultas RV P. Piouinciaiis So- cietatis I e s v > in Proumcia LugduneniL

Vdov.icvs Mi-

L tl c h a £ L I S Provin- cialis Coiieg uxYum Socie- tatis I e s vy in Provin- cia Lugdunenfi > tuxta privilegium eidem Societati d Regibus fbriflty* nifsimis Hernico IILio.Alai$ 1585. & Hernico IKio.Hecembris 1606 & Ludouico XIII. nunc regnante , 14 Febr. 1 6 1 i.conce (fum^uo Biblio- polis omnibus prohibetur ,ne libros ah eiufdem Societatis hominibus com- pofitosy ahfquefiipericrum permijsk ne imprimant : permittit Horatio Car don Lugdunenfi Bibliopola b vi libetlum qm infcribitur^De vita r£~ iuftijtvieiida, AuSlore I a- cobqAlvarez DePa zTaleta- no>€ Societate I n$v,ad fex proximos annos imprimere ,ac libere divendere pofiit .Datum Lugduni, j. OElobri\

1 -- M

a a ~ A~e

SammtrPrkiitegij $ ChriffirWfl |j * linio 'Gklliat ufo Re^bdlieftti. !f

Vd oy i ci XIII. CjallU £ ^ & ■Naudrrk Regis Di- piothdte' cautum e(tl > ne quis irifoo regno ^liisbe i locis ditioni fa <*■ fubieHtSy intra pro- j ximos annos decem3adie imprefs to- nis prima inc hoandosy excudafjuen- ddt s excudendum y vendendtBnejue cjUotiis modo ac ratione tonetur \ti± bellum y qui infcnbitur3De vita re- Hgiose iitffitttend'a> AtMorP -1 A- coB o Ai v a r EZ' Df P a a, Toletano y e Soctettit&l e s v 'sfr&et Horatium Cardon B&liopblam Lu- gdnndn /em^auf illos rfuib ut ipfe ccti-

'Datltm Pdrifiip • 18* Aie

v&ti. V xz:\avi Acaos : ,/2il

De mandato Regis ><.

■'AavJ .} ,"'**■ , r

> x SigT>a|^m.r ^Perrea^

D Eli

(smmmssisstiQmm

DE VITA

P-ELIGIOSE

institvenda,

***

Prooemium.

' ' :< g . x '

ha [piritualis & re ligio/a , fi non 0y aliud 3 ob hoc [altem diligenda ejfet & '• sumis cottaiibus^am» pktlenda » 4*0? ipfa nihil aliud eft, quam feries quadam bonorum ope- rum^ catenacp virtutum \ in qua , fi eius rnonitfe Wq^iefeimm .9, & fe^

vimmus}a mane vfque ad vefperam9 yetfsra vfque admane, fanclis '‘virtutum operibus occupamur, &

non

12 Prooemivm»

non interruptu paffibus in perfeliio- ■ em><& in coele fi em patriam len- : iimus* TSfamvka. hac omnia qua a Mone i & cDei lege difcor dant , po- tenter ablegat , quacumque bona, quacumque fdnlla, quacumque per - fella funi, vocatime dia veroyftue in- differentia ita condit^ & perficit , vt in bonar d' ptamio digna convertat • Sed hac e ft imbecillitas , aut miferia noBrayvt fapemala d vita reltgiofa ablegata siccer farnus bona am-

plexata refutempu > & media non in virtutis alius, fed in delicia commtt- ternus. Quamobrem fartili Patres,ac j vkaffiritualis traSatores^td^ecia- j lia y imrrio & ad minima reiighfa opera de [tendentes , quemadmodum * facienda eftent , decuerunt yvt qui ea pra flant , oleum & operam non per~ . dant , verum eorum exercitatione in virtute proficiant. Horum ve fligite nos minimi nunc inharere volumus* (fr qua ab ite didicimus , ad hanc rem pertinentia , vel in fratribus no- jlristquibufcum conuer famur , affixi-

mus.

14

Pr ooemivm.

tat em , nec quemquam docui quod | pnm ipfe non. feci. Me vero miferum | puto^quia prae negligentia meamulta hic didurm fum , qua non facio, & muli a , qua male , & tepide facio: feribo tamen ad aliorum vtilitatem, quia adfcnbendum coepti operit per- , fidendi neceffitate compellor ; & id ■ feribo Kquod bonum, ac ‘Deo gratum ejfe cognofco:& Licet mi/er & imper- fetttu, facere concupifco . £t vt libe - , rius & confidentius loquar , vita rationem fcribam,quam tyronibus noHris in Nouitiatu, & fiholaFlicis nottris in fpUegiis inftMamtts , in qua eos vfque ad fenedam perfeue- rare concupifeimm. Horum autem, qua hac vita ratione continentur, quadam quotidie, mane, .aut veiferi fiunt , quadam fingulis hebdomadis, aut fingulis. mevfibus 9 aut fingulis j annis fimi >quadamftmper fiunt f ;

Et de his omnibus ordinate & brmiter agen- dum efi.

j ' * 1

! | • A SE r

fmllM Rjm-vm opus*quod f lWeK’ j occutfiit y e& le-

Jjggf dnli ,inqiio per no- dem quieuimus* de * relidi o y 8c mentis ad. vigilan- jdum & laborandum applicatio, ;Brr Quidem

Jed 4$ lbiigd mite ^auroram -fingimus y vtl in illa rempotfe/ rraquiilit ate Deo lon gid&fliu* ki

:Safcdt&Tique;

huq$

Daui '!

?,

; h

Pfal.

18

147.

Ecde

32.15

1 6 De Vita Religiose |

Dauidem imitari geftimus , de fe ipfo dicentem : Praeueni in maturitate & clamaui,quia in verba tua fuperlperaui. ] Prame- ni, inquit, tempus illud,quo ho- mines folent ad operandum af- lurgere , ipfumque aurorae ad uentum anteceffi,quia illam ho- ram fatis opportunam ad cla- madum, & te Dominum depre- candum , dfe cognouifid autem feci quia ad meas miferias fub- leuandaSjdefideriaque complen- da , magnam fpem de tua beni- gnitate concepi. Tu vero , 6 vir Dei, cumfurgedie leftq fignum udieris , ftatim fine vlla mora, fine vlla cun&atione , cum ma- mo feruore & alacritate con- surge. Audi Ecclefiafticum dis- centem: [ Hora (urgendi ni mirum ele&o,[non te trices: praecurre autem prior in do- mum tuam*} nempe in domum orationis ,fratrefque Vniuetfos praecede^ 5c illic auocare »}vt

apud

apud Dominum tuae cofcientiar lationem reddas [ & illic lude, ’ illic fcilicet laetare, ac te ipfum recrea in Domino, fi nihil quod onfcientiae di&amine accufe- cur,inuenias. [ Surge velociter, fic enim ab angelo didhim eft Petro : & fiabfque cunctatione furrexeris catena tepiditatis & fegnitiei cadent de manibus tuis Afluefcas oportet dicere ir corde tuo cum campanula ad fiurgedum fonuerit:Hoc fignum magni regis eft : eamus cito , & offeramus ei munera. Et ficut um princeps dato figno vocat liquem , e veftigio miniftri ac- currunt ; vt eius iutTa perficiant: fic & tu cum a Domino cymbali pulfatione vocaris, fine mora ad eius imperium accurre.

Magni momenti eft haec pro- pera citaque furre&io , ex qua communiter tota fenfibilis diei deuotio , & diuina vifitatio de- pendet. Sponfa aperire fponfo

Canr*

Cant.

M-

jCyril.

Hiero

jol.ca-

ceche.

1,1$.

18 De vita religiose

cun.£fcata eft3& cum tandem ape- rui tunini me illum inuenit. Iam3 inquit , [ declinauerat 3 atque tranfierat. ] Sic prorfus fi ali- | quantulum prae focordia more- 1 ris^lponfum qui te vocabat, iam | abii Ile 3 Sc re. aridum ac tenebris E obuo lutum reliquifie reperies. Signa xt ipfum ftatirn .vene- rando crucis fignacuio3 cuius virtute munitus contra diei pe- ricula tum corporalia tum fpiri- tualia protegaris. Ad hoc/ane hortatur Cyriilus non perfedte ;vi nentes tantum 3fed Sc vniucr- fos Chriftianos: Non pudeat

vos 3 inquit 3 crucifixum confi- teri : fed in fronte eotifidenter fignaculum crucis digitis impri- matur 5 Sc in aliis omnibus crux fiatrin panibus comedendis^ in 1 poculis bibendis * Sc in egrelfu^ (SaningrelTu, ante fomnum, re- cumbendo Sc furgcndo , eunde, 1 Sc quiefcCndo: Magna, hxc eft cuftodia 3 quae proptenpauperes

gratis

I N smrr V.E J D A» Ip	. i i
igmasi datur , ime labore propter iiifirq^iCuml^eovfit* katc gra tia, 6c timor daemonum ;*rriunm phauit enim de illis hoc figno. Qftema* iHis, audadtcr : quando enim viderint crucem^recordan tur crucifixianetuunt enim eum? qui contriuir capita draconis.] Huius autem fanftiffimi /igni virtute , ac Jfedula^diligentia o- mnem non folum4maiam , fed. & inanem cogitationem abiice* &; ad Deum tuum cor mentem que conuerteh3?6c illum in primo illo diei momento affedtu amoris ftringere ftude. Aequum eft vt primitias diei tibi datae ipii con- fecres > 8c primum illum tan- quam benigiuun hofpitem 3 qui tunc ad te diuertit , in hofpitip- lum tui cordis excipias. In quo aliqui ( vt mihi compertum eft) tanta gratia prasueniuntur * vt quali naturaliter , cum fomnus, ablcedir ftatim: Dei. recordent tuiv& in eum amore ferantur.	I * 1 j i '
Merui i '

1	io De vita religiose
Bona-	Meminit iftius documenti tan-
uent . ZilSt.	quam valde neceflarij Bonauen
fde in-	tura, cuius haec finit verba: Cum
eriori iionii	;euigilas , ftatim omnes cogita-
ne , p.	iriones tuas abiicede corde tuo.
i.cap. 4-	& Fomnia quae fomniafti inno fte , quibus te diabolus vellet
	occupare,& primitias cogitatio- num tuarum offer deo in co- gitatione,vel aliqua bona medi- tatione cum corporis exercita- tione vel genuflexione , donec aliquem affe&um deuotionis concipias cogitationes vanas, quae tunc maxime infertam mentem, a te abiicias, & ex hoc eris ad omne opus deuotior , & expeditior tota die. ] Hoc etiam magni ponderis eft , quoniam fi
|	vanae cogitationi, aut curae ( pro illo tempore fine dubio minime neceflarix ) ianuam aperias , illa te inquietum reddet „ & minus aptum ad orandum efficiet. Tuar voluntatis erit illam admittere.
	non tamen reiicere , quia poft-

quam

INSTITVE NDA, 21 j

quam cordis dominium vendi- cauerit, difficile fatis erit, a cor*

nefte te geras, fi nudus cubas, ac modeftise memineris , fient qui coram Deo , & angelo tu^ cu itodia? deputato ve fl i mentis in- dueris.Poft thoracem,ftatim ha- bitum religiofum , feu clerica- lem, induas,, coque te operias,& fub illo i ita vt corporis tui ali- quam partem non videas,femO- •aiia,tibialia,& calceos affiimas: ndecens namque eft vt religio- fusi-more hominis feculaiis,inv modefte fe veftiat, de vel coram e ipfo extra ledum nudus ap- pareat. Antiqui religiofi , vt ex Bafilio & Cafliano conflat , ve- ltiri dormiebant , & nunc multi religiofi aut ex inftituto aut ex deuotione idem faciunt. Huius autem pr^ceptionis ratio(vt ego comedo ) non tantum fuit vt

veftibus ho

bmnem mollitiem &indulgen

tiam.

4

I

ii De vita religiose

tiam abiicerent, 8c v E expeditius ad orationem furgerent verum vt nunquam nec aliis -nec fibi ipfis fine habitu religiofo appa-' retent. Tn fi ex neceflitate aut‘ ex defiderio fingulariratis fw- giendse apud tuos riudus-cubas> ialtem quod huius fandi morisi feruate potetis ( quod apudnpsi in vfu.eft ) e veftigio cumledu vis telinquere^teligiofum habi- tum valde quidem amabilem honorificum caufa modeftias &! honeftatis alium as. Eodem vero* tempore quo calceas , & amicis te ipfiim , fandam Trinitatem reuerenter adorabis,B.eatam .vir- ginem, Angelum tua? cuftodfie deputatum, fandum illius anni patronum ( de quo poftea ) & a- lias fandfos iiuiocabis , acpro obtinedq feiitipte ad orandum, Sc puritate ad celebrandum ( fi fis Sacerdos ),gc fedulitatem ad tuum officium explendum pre- caberis. Prq his pfqprias precu

las

INSTITVENDA.

las quas affedum excitent , me moriter retinebis , quas fi pro- priis verbis fadas non habeas, ■ex Lanfpergio , Blofio , Beata Gertrude,ac Beato patre noftro Francifco Borgia , aut ex aliis mutilabis. Tandem allumptis veftibus, Sc ledo decenter oper- to, fledes genua coram Domi- no ,& quanto potueris metis af- fectu gratias, illi ages , quod tibi nodem quietam Sc fomnu pa- catum dederit, quod nouam lu- cem ad vitam aeternam prome rendam conceperit ,■& quod a multis periculis tum mentis tum corporis, Sc ab illufionibus dae (nonis liberauerit, inftanterque poftulabis ab eo gratiam vt pec- cata vites,vt tuo"muneri fatisfa- cias,vt in omnibus fuam landiC fimam voluntatem quaeras, at- que ei gratusexiftas.Offeres tuu corpus Sc animam , tuas cogita- tiones,defideria,verba,& opera, in vnione corporis Sc animae

co&

24 Devita religiose

cogitationum,defiderioru, ver- borum,& operum Chrifti Iefii, vc ex illo meritum trahant, & ae- terno patri ilnc grata. Poftremo, quod fupra diximus, propofitu vitandi defe&unV particularem, aut te exercendi in particulari virtute, facies, 6c auxilium (pe ciale ad hoc opus virtutis po fces, Dum fica ledo furgis,ftu diose furgis , & ( vt manifeftum eft) non paucos virtutis adus exerces.

7 : ;V: .

De pr&p aratione ad orationem C A P. I I.

Oftquam e ledofur- reximus, ad orationem poft modicum haben- dam praeparamur, rne- Eccle I mores praecepti Scripturae:Ante /8 23 orationem praepara animam uam , Sc noli elTe quafi homo, qui teneat Deum.] Qui enim im- paratus ad orationem accedit,

ideo

I N S T IT V E N D A. 2J

ideo iimilis eft ei* qui Deum tentat$quia non tam Deum pla- cat * & ab eo aliquid impetrat* quam eius indignationem pro- uocat. Duplex autem eftpne- paratio , qu;e tunc fieri debet.

rum in rebus ipiritualibiu exer- citatus Cis y ex libello aliquo ad id deftinato * pundta me- ditationis * qua: praeterita node iegifti ( Vc poftea dicemus) ite- rum legas ne mens ipfo ora- tionis tempore ad quaereqdam materiam diuagetur * & aliquo modo difirahatur. Altera ve- ro , illis verbis Abraha: Conti- netur * quibus oraturus ad Do-

choauit : [ Loquar ad Domi nurn * cum iim puluis, &: cinis. In his verbis tria funt*ex qui', bus optima praeparatio ad ora- tionem conftat. Primum * vt teipfum oraturum cogites* quia

Altera eft , vt ii minus memo- ria polleas * 6 frater , aut pa-

minum* ruam precationem in

B

Cihry

Ifiifto.

jhom.

1 4*» *r» i Cene.

1 6 De vita religiose

i

es puluis & cinis. Secun- dum , vt eum confideres , quem es alloquuturus , quia eft Do- minas Deus tuus. Tertium, vt quae dicenda funt , medi- teris. Vnde Chyfoftomus ha:c verba Abrahas. interpretans ,jic ait: Ne paces , Domine , -me j

ignorare meipfum , & trani- gredi menfiaram , & tanta vici fiducia. Scio enim , quod terra fum , <$c cinis ; ied ficut hoc tcio , & maniftftc icio , ita neque illud ignoro, quod co- piofa eft tuae mifericordiae ma- gnitudo , & quod diues es in bonitati , & quod vis omnes homines laluos facere. ] Co- gita igitur quis fis , quia ho- mo viliffimus , quia peccator ingratiilimus , quia reuera pul- uis & cinis , ftercus & fe- tor , <k hac cogitatione te ipfum humilia. Cogita dein- de quem fis oraturus > quia Deum fapientiffimum , opti-

mum.

I N S T I T V £ N D A. XJ

i.nu.m , poceiiniiimtmi , ange- iicx, n&imx amatorem , hu- manae reparatorem , omnium conditorem. Admirare diuinam maieftarem intime pr« (entem, quae te ante fe tu ici net dilige immenlam bonitatem5quae pro na eft te exaudire , Sc benigne tibi faqere;in (pem erigere^quod econlpebtu tanti regis nec va- cuus nec dedolatus exi bis. Cogi- ta tandem quem boni affectum /is ex meditatione eliciturus , vt ad eum tuas conhderationes di-

rigas, & quid lis petiturus , vt ita cuftodias illud Salomonis ; Me temere quid loquaris , ne- jue cor tuum fit velox ad pro teredum fermonem coram Deo; Deus enim in coelo , & tu fuper terram , idcirco iint pauci ler mones tui. ] Si ille tanto inter- aallo cundtos homines /operat, «quum eft vt magno cum tre- more illum alloquaris , & quid nbi dioehdu (iv, fatis per/pechim

Hcclc

B a.

28 De vita religiose

habeas. His ergo aut fimilibus cogitationibus inanes phanta- fias repelles, animum tuum col- liges , & te attentum , & humi lem & feruidum , & aliis fandis affedibus tadiim ad orandum repedes.

2) e oratione .

Cap. III.

A c praeparatione fa- da , (patio vilius horae mentali orationi va- camus^ nulli minus, multiplus in hoc praeftantiffi- mum opus incumbimus , quod dux eft itineris noftri , comes vitae noftrae , ad labores per- ferendos robur ac fortitudo. O foelix hora , 6 breuis mora omni meile dulcior , omni cibo ac potu fuauior ,in qua anima iam diuina contemplatur, iam Dei & coeleftium amore fuccen- ditur,iam Deum alloquitur, iam

eius

I N S T I T V E N D A. Z<)

eius verbis incus miro modo au- ditis' emollitur, iam a terrenis intelledu & affedu elongata fupra feipfam, ac fupra omnes res creatas, effertur. Ideo aurem hacc prima hora ante lucem diurnam orationi deftinata eft, quia caput poft moderatum domnum ad contemplandum eft aptum, tempus ad gemendum & fulpirandum idoneum, & ca- ligo nodis , qua: nondum eua- nuit , ad ludam cum Deo & ad diuinos amplexus accommo- data. Summo mane oramus, quia in Plalmographo legimus: Mane aftabo tibi,&videbo;quo- niam non Deus volens iniqui- tatem tu es ,] quando nihil eft quod perftrepat, nihil quod tra- hat , nihil quod ad aliquid crea- tum cogitandum alliciat. In hac autem orationis hora aliqua funt obferuanda , vt frudum opta- tum accipiamus.

Illud in primis , 6 frater , vt

•	30 Dk VITA REL 1 <£ s 0£E
Gen	vitam oratione & filioquutiom- bns diurimsdignarn facmdff eft, quantum fieri pofiit , culpis* &: defectibus liberam , a terrenis affeCtibus autilfarn , & a vanis, dc & tiliaribus : accupatiOndins reqaeftratam, Adoiefeennrins ioieph in confpectam Pharco- nis ingretTurus> prim6 atronfus eft>ac veftihus pulchris indutus. PEodims , air Sciiptura , ad
4>. 4.	Regis. im-pentuTi reducto&n de
	carcere Ioieph totonderunt >ac vefte mutata obtulerunt ei. ] Pueri quoque illi Hebraeorum, qui in pbdatio Regis Babylonis ad obfeqma illius elige ban tu r5 nonfolum indumentis fp lendi- dis amiCti , fed & multo tem- pore ei bis dclicanffimis refeCti funt i vt Regi barbaro afta- rene > & afpe&irn* aula dignum, cunCtis , a quibus viderentur ,
^ j	offerrent. . Nam feriptum eft r
Durii	Et conflituit eis Rex annonam
M	per iiugulos dies dei cibis
	&* d d

institvenda. 31’

& de vino, vnde bibebat ipfe, vt enutriti tribus annis, poftea fla- rent in confpedu regis. ] Si haec ab illis exiguntur , qui funt ad confpe&um regum terrenorum intraturi, quid tu fa&urus es, qui quotidie regi caelefti affiftas , vt ei tua de (ideria pandas , &c vicif- fim tanti Dei alloquutionem excipias ? Certe non latis eft ab ergaftulo perdita vitae exifte,fed necefle eft omnibus fplendere virtutibus , velut optimis vefti- mentis j & cibos pagi pro ali- mentis aulae regiae , id eft , af-t fe&us terrenos, & curas faecula- res, pro affe&ibus coeleftibus, & curis fpiritualibus commurafle.

Deinde orationem , praeci- ! puum opiis diei,& omnibus hu- 1 manis occupationibus proferen- dum, fcias / quod ita diligas , vt neque in rpfis corporis Aegritu- dinibus yniii illae moleftiffimae fmt,&: penitus facultate adimat, illud ex toto praetermittas. Si

B 4

ji De vita religiose

Pfa!, 6 5. 20

Ang. ad eu- dcm Pfal.

confueto tempore orationi va- care non potuifti , & eum reli- quis fratribus tuam portionem accipere , primo tempore eam non dimidiatam * non mutilam, leddmegram & nec in minimo decurtatam accipias. Haec eft , quae animam fuilentat , & ia- ginat; ha?c5 quae auxilia gratia ad vincendas tentariones , & labores perferendos impetrat j haec , qu^e totius diei a&iottes dirigit,& perficit, haec5.quae diui- nas ad nos milerationes adducit. Benedictus Deus , inquit fan-< £tus Dauid,quinon amouit ora- tionem meam>& mifericordiam jftiam a me.] Quandiu enim non jceflit oratio no ii r a afcendere ad i Deum, non certabit ad nos ei us jmifericordia defcendere. Egre- jgie namque dixit Auguftinus : Quandiu ergo hic fumus , hoc rogemus Deum, vt non a nobis amoueat deprecatione, noftramj & mifericordiam fuam ; ideft,vt

perfei

1 NST I T V E H DA. 33
perfeueranter oremus & perfe- uejranter mifereatur. Multi enim languefeunr in orando,& in no- uitate fuag conuerfionis feruen- ter orarit,poitea languidc,poftea frigide , poftea negligenter. Quali fecum fiimtvvigilar hofeis: dormis tu. IpfeQoniihus ptas- cepiu in Euangelio^ ;uG oportet femper orare > & non j deficere. ] Et dat fimilitudinem 1 de. ijib iniquo dudiee v^qui nec ; Dium timebat j» nee hominem jreuerebatur , quem interpella- bat illa vidua quotidie , vt au- i diret eam : & ceilit taedio , qui non flectebatur mifericordia : 1 [ & ait fibi iudex nequam : Si | nec Deifm timeo , nec 'horni- 1 nem reuereor , vel propter tx- dium quod mihi quotidie facit hxc vidua , audiam caufam eius, & vindicabo eam. Et ait Domi- nus ; fi iudex nequam hoc fecit, pater vefter non vindicabit ele- dos fiios, qui ad eum clamant	Luc,r 18, n. T. 2.& feq. !
10 b B $

34 P_£ VA TA R ET 1 G I Q S E ||

die ac nocte ? ita dico vobis r.hi- [? ciet indicium eorum drin|£ rgo j mn deficiamus im oratione. I?le [j Cjuod ^o&cefltirosreft > & fi : di£L I fert^non aufert. Securi de polii-: | citar;o ne i p fi u s > nbn d efi edamus i oranoo , & .hoc ex beneficio ig%s,e/t; P roptereh dkit:B.emd d^PeQSWeps^tflnoh aiiu>. Liir depreeationetxmeant,& mi- lericdrdiam fuam alme.} Cum, videris non & amotam depre*: catio nem tuam :*dfecusus efta quia non eft a te amota mi&irH cor dia eius. ] Si ergo , vt exfen- tentia tanti parris confiat v e* | oratione tua quodarii modo er-* I ga te diuina mifericordia?depe!nj ( det, pro nulla occupatidne , pro jf nulla caufa debes eam omittere, ! nec ab affidua Domini inrerpel- ! latione cellare, fi conueimenti tempore non manducafti,poflea manducas : fi conuenienti tem- pore non dormifti ; poftea cum piimum potes , cubas, quiefcis,

d & dor

Pfaf.

^5.20.

INSTITVENDA. 35

tk dormis,quia h^c tam neceila riaiunt, vt fine iliis vita diu du- rare non pofsir. Et oratio cibus eft animrr, fomnus eft mentis, qua calore fpiritus imminutum, renouat)virefque reiumit ; nun- quam ergo neque in domo , nec in villa neque in itinere omit- tenda eft,fed ii confueto tempo- re fieri non potuit , {altem alia diei hora eft omnimodis acce- ptanda.

Cum fignum ad orationem datur , non tunc ad locum ora- tionis vadas , fed prius vade, fi- gnum praeueni, & in eo loco cymbalum vocans te ad oratio * nem expe&a. Hoc fane vc tem- pus orationi deftinatum inregru illi concedas,& nec momentum fi fieri poffit /ab eo fubcrahas. Audiui ego a fene quodam no ftro integerrimae vhxy magnas veritatis , probatiflimasque vir- tutis,!^ in duobus collegijs no- ftris adolefcentem habitafle,in

B £ ‘

" 1 1 ”,r" 11 ~ • '• ^ ■ V .....

1	36 De vita religiose
quorum altero liceris itaduit,in altero vero iam fa&us magifter, docuit, in quibus tanta erat ora- tionis cura, vt ii quis lignum ad orationem in atrio, in horto, in t£infitu,aut in quauis alia parte domus audiret , ibi ceu lapis fi- xus permaneret , ibique oraret, donec iterum figno dato horam iam die finiendi orationem, ad- uerteret.O confuetudo laudabi- lis, & digniflima ( nifi in aliquo loco fingularitatem oleret)ab o- mnibus imitari ^ quae magnum in iliis primis fratribus fludium orandi , & ad Deum accurrendi remorem oftendit.Tu v t in loco accommodato ores» vbi nec fri- gidus aer,nec pluuia>nec aliquid aliud inquietet, ante lignum da- tum in Ecclefiaiaut in qracoao* aut in loco cellae te ipfum con - ftitue,vt te nec minima particu- la bonae dieiddeft,tempQri$ ora- tionis praetereat. Cum primum tignum ad orationem datur,iam
Chri

I N SvT I T V E N D A. $7

Chiiftus adeft Tuos iuftos audi- turas , vide tu fi arquum eft > vt Dominus ipfe te cxpedet , aut potius vt tu feruus viliffimus, quafi ipfum p ra:ue ni as , & eum humiliter ac patienter expedes. Elias,religioforu typus,Domini vifione,& alloquio fruiturus.fe prius in Ipcluncacoilocauit , Sc aliquo tempore expedauit , vt Dominum tranfeuntem videret.

Audito namque quia Dominus ellet iuxta fpecum tranfiturus [ operuit vultum fuum pallio, & egrefius ftetit inoftio fpeluncae] vbifibilum aurse tenuis, & in ep vocem Domini fibi ioquentis audiret. Docet ille te vt renere* tia & defiderio Dei motus,iliico ad- locum orationis aduenias, pratfto fis,& quafi Dominum ad eundem locum acceiTurum prae- uenias. Nec quifquam vetare poteft , vt ad hunc lenium illud trahamus, quod dixit Dominus;

Et: vos fimiles hominibus ex- | r ' " pcdan

3 reg-

<9.13

Lue*

— 9jlzita RELtG<osE

pedtantibus dominum fuum, quando reuertatur a nuptiis. Vc ficut miniftri qui dominum itium citiffime venturum expe biant, non in concinui manent, fed prope ianuam,vt ibi eum le- tantor excipiant j ita Qc tu in lo co orationis ante fignbmpoiil tus , quali ad ianuam aftes , & Domini pullantis aduentum lae- tus expedires. Et nelcio an hoc poliis ex dilcipulis Domini Sal- uatoris addifcere; qui abierunt in Galilaeam in montem,vbi co- llicuerat illis Iefus.Primb ilH ab- ierant, quam lefus veniret , vt illum accederem adorarent. Oli tu horam orationis ex feruore & amore praeueiteres, &quam laetus Dominus ad tua delideria. complenda feflinaret i In iplo autem orationis tem- pore, vnius dumtaxat te mone- bo, te apud Dominum duosco- uiuas habere valde diuerlos, quibus debes congrua alimenta

mini

I N S T l T V E N D A * £%

‘mmiftrare.Conuiuse ifti fuixt in telle£tas tuus & afFe£tiis tuusJn- jcuiledtas, mediracionibusjcollo- quiis,& quieto ac fimplici afpe &U Dei pafcirunaffedhis^efidc- riis s acti s p ro po iiris?in reni i s vir tutum omiuu a&ibus , Sc amore lagiiiatimfclli pauca fiifficiiit;ifte, poilquam ltuiltum defiderauir, multum dilexit* multis prapofi- tis > & virtutum adribus fe refe- vixdaturus hrumimr- Ita er- igo Cdiiuiaium orationis mode- intelle&ui pauca appo^ nas^squi fiepe nec co n fiderat io- nibus eger>iedrft*^ quodam ■iiimim- contentus eft:

afftfdbui vet^quiadcfalutem ani m^vosiciar eft *> multa kc varia Aurfi ma- } uis^togita Do^xmum efle con- j mum:,kui debes offerre llbenter^efcftuii,' vt bebedicat tibi anima fua. Hi autem cibi non tam iunt conlr- det^ioiiesimelle<ftus,quam:vo

lun \

	40 De VITA RELIGIOSE
Prou. 23 24.	kmtatis afte&us, Vnde in Pro- uerbiis dicit : Praebe 3 fili, cor tuu mihi , & oculi ttii vias meas cuftodiant. ] Quare primo loco cor petit , Sc poftea oculorum fun£tionem depoicitjcum metis oculi greflTus cordis natura prae- cedant ? An quia affe£his cordis in hoc negotio prxftantioreft? \ & quia omnis qonfideratio ad cordis motus affedufque dirigi- tur ? Errares ergo*fi totftn illant horam > aut maiorem partem in cofiderationibus intelte&us oc- cupares^, & voluntatem ieiunam vacuamque rplinqueres* Praebe j Domino oter illbrinrelt i |e&um tuum,dum;.eum tm&ii? . j te 9 & ad excitandum affe&usn, ;n pia meditatione occupasi Sed praebe largius Scprofiisius mino cor tuum , dum illud piisj affedibusfatias. Procul: abfced&t diftraftio^tepiditas^omnis abeat, bc fomnolentia difcedat. Alcen- fktinens ad cckftia , mteUe&ul
	ip°n

nem

iponfum vocet >fed afteCtus tra- hat,alliciat,&: amplexetur, caftillimo eius amplexu data mens Tuo tempore perfe&ionis pariat , & te in po- pulo Domini, a maledictione fterilitatis liberatum , benedi- ctum atque honore dignum ef ficiat.

c tempus orationis tanti momenti eft ad mores noftros perfi- ,& vitam fpiri- tualem agendam, vt ftatim, prae-- fertim a tyronibus difciuien- dum > & examinandum iit , non tam vt de erratis doleant(quam- uis hic fit vnus difcuffionis fru- Ctus ) quam vt meditandi artem atque ordinem difeant* Ideoque tyronibus ftatim poft oratio- nem tempus ad hanc difcuffio-

42 De vita religiose

nem concedimus , & modum fc examinandi pra-lcribimus, quod camen rempus ex praderipto ve- teranis affignatum non eit , quia' cum hac difcuffione egent, extra generale examen(dequo poftea) j lecundum patris fpiritualis iudi- 1 cium , ipfi fdent aliquam bre-l uem moram ad illam faciendam fuffurari. Perada ergo oratione, i , orationem examina 5 Sc modum t huius difcuffionis , ex Ricardo V idorino eam exprefse docen- ; te poteris intelligere. Sed fi per j

k: Danieiem, inquitjdeuotionem ! oportet intelligere , forte hoc

erit Danieiem intra fanetiplum cogitare ideuotionem noftram fcmetipsa difcutere , fcmetipfatn examihare* quam ferti eh sequam frequen sequam fuppiex iityapud femeripfam inquirere. Apud fc- nreripfum cogitat cum ftudij & j exerciti j lui qualitarem^modam, ! & incemioueni penfat, Cogitat j apud '-fcmetipfcim dum diligen-J

, INSTITVENDA. 4 3 j

I ter inquirit , fi hoc lplura quodj | bene intendit , non de fuis viri- bus > fed de fola pietate Domini praefumit. Si nondum intellexi- M, adhuc clarius accipe. Cogita a ti te ad orationem praeparaue- ris 5 materiamque meditandam praeueneris, & afFe&tim ex me- ditatione eliciendam praeuide- 1 ris. An dato orandi figno fta- jitirn incoeperis > aut fakcm fine I j vlla mora ad locum deftinatum accurreris. An d.iftra&as, an ve- ro ipiritu co!le£tus aditeris. An dormiturieris aliquantulum > an -vigil V eredus fteteris. Cogita quid fueris meditatus , an intel- le&ui plus nimio habenas dif- i currendi laxaueris : an paruum : j. aftodum , an moderatum an ari j dentem habueris j an tepide , aii vero infianter poftulaueris 3an cum debita reuerentia aut potius minus reuerens 6c humilis apud Dominum fueris ; an fine caufa infirmitatis aut imbecillitatis

fiiffi

L

44_ _De vita religiose

Afficiente ftans , aut iedVns , & iion genuflexus fteteris, & deni- que an alium defectum curiofi- tatis, diffidentiae , pufillanimita-* tis» praepofterae intentionis ,. aut ! fimiiium admiferis.Si te minime 1 defeciffi: deprehenderis,Dei be- 1 neficium agnofce,& pro eo gra- ‘ tias age, innui & quo modo alii die tibi iit procededum, addilce. j Si vero in aliquo defeciffi’, non. tantum, doleas,led‘& culpae cau- las inquiras, vt poft modum cul- pam vitare , & quo modo tibi ! fit defe&us emendandus , & re- <fte procedendum,agnofcas.Haec ' efttota huius difcuffionis ratio, qua paulatim, afpirante Dei gra- tia, fine, defedibus Domino aftare,& cum ingenti ,fru» du meditari , & orare affiiefci- .

mus*

irin

" - " . nna v.m h<::

I N S T I T V EN D A. 45

' De officio diurno.

Ca p. V.

I n i t A oratione,Sa- cerdotes Primani di- cimus 5 & fuis tempo- ribus alias canonicas Horas tum diurnas, tuin noftur- nas recitamus ; quare de toto diuino officio dicendum eft nunc , ne eadem faepius repetan- tur. Horae canonicae officium Sacerdotum funtySc vocantuivvt ipfo nomine ad magnam curam ac diligentiam eis adhibendam . impellaris. Vnufquifque enim, nili plane infipiens fit,Sc excors, Tuum officium ftrenue ac dili- genter exequitur , Sc quo magis neceflariunt & fublimius eft, eo diligentius exequitur ; & , fi in hoc deficiat,tanquam malus mi- nifter ac infidelis,ob fuam incu- riam ibcordidmque damnatur. Nullum autem eft munus in Ec-

clefia

4 6' De vita REL IG I OS£

Bcrn,

rct 7;

ineat.

Eccl. M* n. *7- EGii 55- n 2.

Pfl9

n*4*

cklia ( nam & officium facrifi cium contihet)quod aut ncccffi- tate , aut dignitate hoc Sacerdo- tum officium fuperec, aut ei me- rito Ce coaequet. Horis enim vt decet peribiuris Deum placa- mus , ad mikricordiam ficcti- mus. Angelorum munus vffir- pamus, cccl citem patriam lanitia perfundimus , daemones colli- nemus. Iureque optimo , inquit Bernardus: Si autem cum Apo- ftolo plailas ipiritu , pfaiias & mente , cqgnofces& tu de illius veritate iermonis , quem dixit I iiis : Verba, quae loquutus

fum vobis, fpiritus & vita funt.] Et item quem legimus , dicente Sapientia : Spiritus meus fu-

per mei dulcis.] Sic deleelabitur in craffitudine anima tua. ] Sic holocauftum tuum pingue fie t.] Sic placabis Regem , fic placebis Principibus , fic denique totam tibi curiam beijeuolam reddes, & odorati odorem Inanitatis in

_______ cede

I N S TITYE NT> A.

47

cceieftxbus de te quoque dicent: Quae ett ilia , quae afoendit per deiertum., ficut virgula fumi ex aromatibus myrrhae,& thuLTs,& vniuerfi pulueris pigmenrarij ? ] Si Horas perfoluere officium tuum eft, Sc tantae dignitatis , ac I vtilitatis officium , vide quanta diligentia,quanto conatu debeas illi intendere , & vniuerfi s rcue- rentiae ac deuotionis impedi- mentis obiiftere. •

Quamlibet igitur Horam congruo tempore fecundum Ec- cleffiie confuetudinem recitabis, aut laltem ei, quantum fieri pof- iit , iuxta morem virorum lpiri- tualinm, inter quos vinis, te ac~ commodabis. Omnia tempus habent,] & quadibet officij Horaj fuum tempus requirit, in quo a Domino tanquarn debitum ob fequium exigitur. Si autem do mini temporales aagre ferunt, quod eorum ferui celeriter , & fixis temporibus imperata obfe-

Cant. $,n .6.

i

quia

EccU

J.n.i.

48 De VITA RELIGIOSE

quia non offerant : quanto me- liori iure vniuerfbrum Dominus irafcetur, fi feruus eius ad mu- nus orandi confecratus, & huius Icaufa cura temporalium vacuus, horam debitam orandi praeter- eat , &: importuno tempore fua minifteria exhibeat ? Ridiculum ellet 6c valde pnrpofterum , fi hora furgendi e ledo te ad cu- bandum nudares, & hora cuban- di & quiefcendi, ad laborandum indueres, & veftibus amicires, fi velles etiam diebus dormire, &nodibus in foro, & in curia negotia tradare. Sed non minus prafpoftemm eft, quod aliquan- do non fine pudore confpexi, matutinas Horas , hora fere prandij recitare , Sc Primam aut Tertiam ad Solis abfieiTum inci- pere.Terreat te-ne diuinum offi- cium more illorum tepidorum &■ neghgentium a conueniemi- bus horis extrahas : terribile exemplum , quod non meis*, fi

Pecu I

I NSTITVE N D A. 49

Petri Damiani verbis fubiicio: Clericus, inquit , Colonienfis Ecclefia: vadum fluminis tranf- ibac , Sc ecce Beatus Senerinus eiufdem Ecclefiae nuper Epifco- pus equi eius habenas apprehen- dit,etimquc retinens fiftit.Cum- que ille» in ftuporem verfus , Sc grauiter admiratus, cur illic tam clarus Sc tam celebris famae vir moraretur, inquireret : Da mihi, ait , manum tuam , & quae circa mefunt,non auditu di(ce,fed taCfcu. Cumque datam manum fluCtibus Epifcopus impreffiffet, tantus eam ardor abforbuit,vt vndique carnes eius refolutae diffluerent , Sc ofla nuda vix hae- rentibus articulis remanerent. Ad quem clericus. Cum nomen, inquit , tuum in tanta bene- dictione fit apud nos , Sc fa- ma tua confonis totius Eccleii^ praeconiis celebretur , cur te peftilens haec vorago conftrin- git5taiitoque(prqh dolor) incen-

1 — *~C

Petr.

Dam

Iib.de

Mira-

culis.

jo De vita religiose

dio cruciaris ? Ad quem fandus Epilcopus:Nihil, ait, aliud in me remanfit vltione pledendum, praeter hoc tantum : quia dum in aula regia conftitutus., imperia- libus me con filiis vehementer implicui , canonicae fyi^axis offi- cia per diftinda horatum fpatia non perfolui.Mane quippe iimul omnia coateruans , tota die ne- gotiis ingruentibus fecura liber- tate vacabam. Ob hanc itaque negligentiam Horarum , ardoris huius fero fupplicium.Haec ille.] Et ego hortor, moncoque te , vt non folum congruis temporibus tecites , led cuique etiam Horae temporis fpatium conueniens, Sc minime angtiftum affignes,ne ob temporis breuitatem fefti- nare compellaris. Nec te ex nimietate occupationum excu- fes: vidimus enim,&: quotidie vi- 4emus,homincs fatis occupatos, res ik negotia ita difponere , vt

ad rite perfoluendum hoc pen- ~ *

i I N ST 1 T V E N D A. JI

fum nunquam ds rempus com- modum quietumqae dc fidat. 'Et ,41 a Deo lucem poftulaueris, ac in bono exim negotiorum non tuae imbecillitati , fed eius mifericordiie confidetis, tempus aptum minime tibi deefiemon-t lirabit & tranquillitatem in orando concedes

Locus proprius recitandi Ho- ras, e ii chorus , m quo homines Deo confecrati ad fundendas publicas preces conueniunt. Si autem priuatim recitas , locus aptus eft oratorium, vel cella,vel alia decens pars domus , in qua nihil fit , quod tanti muneris dignitatem & maieftatcm offen- dat. Licet enim oratio , qute fola mente fit,vbique locorum ha* beri poffit : quia ficut mens ex feipfa non eft addi&a loco , ita neque in fua adione a loco de- pendet : & licet vocalis oratio, fi neceflitas inftet , in quocumque

loco poffit fundi , quia tunc ne- _____

1. ad Timo,

2. 8.

52 De vita religiose

ceflitas locum honeftat;tamen fi commode fieri poffit3locus quie- tus , & decens eligendus eft, v.bi nihil perftrepat , nihil fenfus ad alia vocet,& vbi non peragantur abie&a minifteria. Nam oratio vocalis corporalis eft , fenfuque perceptibilis , qua Deum exte- rius alloquimur , &. cor noftrum quafi hoftiam ma&amus : vnde, ilcut alia lacra corporalia,locum honeftum decentemque requi- rit. Volo viros orate in omni Iogo , ait Paulus , leuantes puras manus line ira,&.dilceptatione.] Sed vel de oratione mentali in- telligit , vt Thomas Aquinas vult : vel non tantum Hierofoly- mis , fed in aliis locis orandum efie dicit ; & ideo locum,Xuda?o- rum tempore > orationi depu- f ratum, excludittvel in omni loco apto, aut orationi deputato ora- dum efiepnefcribit ; aut tandem ad neceffitatem relpicit , in qua jocus etiam fpurciffimus , vt lu- panar.

INSTITVE.ND A. fj.
panar , in quo orauic Beata Agnes, orationem non turpat. Vnde Bafilius ait : Non locus	BaG.
fed propofiti initium * requiri-	lius
tur.] Ieremias enimjn luto erat.	Iere.
8c Deum attraxit. Daniel in	?«.
leonum lacu Deum placauit.	Dan, 6.
Tres pueri in camino Deum promeruere. Latro non cruce prohibitus , quin paradifum af~	Lues. 2$-
fequutus fuerit : Iob in ftercore	tob.jJ
|(vt etiam Petrus atque Paulus	A &i
incarcere) Deum ad mifericor-	12, ! 1
diam prouocauerit. Igitur vbi- cumque fueris , ora , vel ii ante iudicem.ora. Cum autem tu lo- cum habeas , in quo quiete & attente poliis orare, ille tibi eli- gendus eft,vt locus iple fpiritum colligat , & ad deuotionem in- ducat. Situs corporis in recitandis
horis,cum in choro recitas, talis fit , qualis in vfii eft apud alios, qualemque Ecclefia praefcribit.l
Ibi fis fine vlla fingularitatis
J c j

Petr. uam:* ni fu*

pra.

54 De vita religiose t

nota 5 tine vllo nnmgdeitiar tigno, fine vllo indicio lenitatis. At cum tblus & feorfum preca- ris 5 aut genuikxus, fi vires cor- poris ferant , aut flans^quod fpi- ritui Ecclefiae conformius eft, aut certe, humiliter, fedens,pre- ces horarias fundes; Nam im~ modefte {edendo precari,aut huc iliucque temere circumcurfan- do3aut iiiieclQcubando^fignmn \ e ft- fidei mcdkiffixnst , M cordis • irreuerfcnriflirai quod nefcit diuinag maieftaris prarfentiam ponderare. Si fic te habens non j auderes regem aut praelatum al~ ] loqui : quomodo fummu Deum alloquinon erubefcis K Ad hoc propofitum Petrus. Damiani in ilio libello de miraculis > hanc narrat hiiloriam. Prior . qui- dam fuerat, nomine Ioannes, qui lentis quibuftfcim infirmita- tibus-macilentus videbatur fem- pcr &c gracilis. Hac itaque lui corporis imbecillitate confiiiis, fler pe L

I N S T I T VE N D A. JJ

j&pe iacens in ledo completo- rium decurrebat. Accidit autem i vt d^moniacus quidam non procul abeflet, qui multa homi- num fecreta, 6c obfccenos adus impudens propalaret. Cumque profatus loannes daemonem exire praeciperet , & quibufdam exorcifini quaeftionibus flagella- ret : Tu ne , ait, ille es , qui fub Cotto quotidie completorium infufurras l & modo me quafi fandus eiicere , 8c iuris mei vaC culum de meo vis dominio libe- rare ? Hoc audito,fra:er erubuit, quia rei veritatem etiam per mendacij recognouit authorem. Iam vides diabolum ^groto ho- mini illudentem , quod cubans completorium recitaflet. Qua- nam igitur rui defpicientia te ri- debit,mafque orationes fubfan- nabit, quia ex fala ignauia & ir- reuerentia , aut cubans aut irrc- uerenter ambulans , aut immo- defte te gerens, non vnam > fed

Bona tra&. de in- teriori homi* ne. c. 5 .

omnes horas canonicas recitas? Difce itaque , ante Deum reue- renter aftare, & rem magnam debita modeftia,&: corporis dif~ pofitione perficere

Ante initium ofticij , mentem praeuia aliqua oratione vel pia confideratione recolligas , fimili ei 3 qua te ad orationem menta- lem difpofuifti, vt deuocius hoc munus obeas >&c maiori deuo- rione perficias : dequo haec ait Bonauentura : Priufquam in- cipiatur officium,prseuenire ftu- deas fi potes > vt cor ad aliquam deuotionem fit adaptatu , quan- do offici u inchoatur. Ideo enim tam defides , & tepidi fumus in diuino officio,quia ante non fu mus in aliqua deuotione excita- ti ydc ita ficut intrauimus frigidi, eximus corde difloltiti. Stude in ipfo initio cogitationes vagas abiicere , & intende his quae pfalluntur , alioquin tumultus carum vix poteris euitare. Sic

ille.

IMSTITVENDA. 57

ille. ] Singula verba bene profe- res , non truncabis , non dimi- nues , non acceleranter pronun- tiabis , fed integre, diftin&e, & appofite ad intelbgendum di- ces. Ad quod multum valet a&ualis reuerentia , qua Deum adelle contempleris.Si enim ho. minem alicuius authoritatis erubefceres , praecipitanter, Sc verba truncando, alloqui;quan- to magis debes confundi & eru- befcere , fi infinitam illam ma- ieftatem Dei indebito modo al- loquaris? Valet etiam maxime illa confuetudo , qua te ipfum ad bene pronuntiandas , & ad fingttlas voces integre profe- rendas cogas. Si enim conatus illius oratoris ad bene proferen- dum tantum valuit , vt balbu- tiem linguae vicerit ,& naturae vitium emendauerit ; quanto magis conatus viri fpiritualis,di- 1 uina gratia adiutus,prauam con- | fuetudinem , ex incuria & irre-

Tho.a Cap. ;de di£

clau- ftr. c.

8.

58 De vita religiose I

ueremia procedentem > vincet? Nec maius erk praemium illius quam iftius nam ille conatu luo j 8c pronuntiatione optima aliis rebus ad eloquentiam, per- i tinentibus adiunda > viri elo- quentiffimi nomen obtinuit; hic vero non opinionem apud homines , fed ferai Dei fidelif- fimi gloria ,- apud ipfum Deum,

<5 c homines , & angelos obiir nebit,-

Non di ftrade jniin qtiafhaKiid.' * agens, fed attente precaberisata, icilicet vt ad verba , quae: didsh vel ad fenfum eorum, quae di- : ci$,fi intelligis, vel adqpfum jcui: dicis, nempe ad Deum omhium; conditorem , attendas : ii mihi. , credis , his tribus attentionibus fimul iundis affueices. Vide, quam pie Thomas i Campis tuum rpiritum ad orandum col- ligat-. Recordare diledi Domi- ni tiiilefum praefepio iacentis, aut in cmce pendentis > aut in

coelo \

INSTITVENDA. J9

coelo ad dexteram patris , tan- quam coram eo affifteres > &j cantares. Ipfe fit in corde tuo , &: in labiis tuis ad pronuntian- dum aperte , 8e diftinde verba fpiritus fandi , cuius ope & arte diuinu officium ordinatum eft. Statue Iefum ad dexteram tuam, & Mariam ad finiftram tuam, Sc omnes fandos in circuitu eo- rum. Omnes fratres tui fint tibi tanqtiam Angeli Dei. Et cum quibas nunc pfallis in terris,fpe- ca etiam te cantaturum in coe- lis. ] Ita colledus , Deum tuum praefentem attende, & fi intelli- gis ( cura autem vt intelligas , & pfalmorum expolitionem addi- fcas) tuum fpiritum affedu pfal- mi forma > fi affedus fit amoris, ama y fi timoris, metue*>fi defide- rij,defidera ; fi gratitudinis, gra- tias age y fi petitionis, poftulaj& cor radat, quod verba fignifi- cant. Audi qukm breuiter quim fuauiter Auguftinus hanc vtilif- | — — —

Aug.j ad p(*. ] jo.co*j

j- !

! 6° De vita religiose

(imam artem pfaimos recitandi docuerit. Er,fi orat pfaImus,ora- gemit>gemite ; fi gra^ tulatur, gaudete}&,ii iperat,fpe- rate, &c> fi timet^timete. Omnia enim qua^ hic confcripta funt>

| fpeculum noftrum funt.JSi pfal- j mos ita recitaueris , miram ex hac Ecclefiaftica oratione vtili- ratem perfenties.

Tandem horas dices deuotc, ita fcilicet vt' enitaris accendi amore Dei, & affe&ibus fandis quos praediximus,tangi,& intel- ledu> & affe&u ad ipfiim Deum & ad defideria rerum cceleftium extolli. Caue ne fis ex illis , de Matt quibus di&umeft: Populus hic labiis me honorat , cor autem eorum longe eft i me J Sed po- tius ex illis 3 qui orant Ipiritu* orant & menteipfallunt ipiritu nempe voce, quae in aere recipi- tur plallunt & mente. Sic in terris , angelorum officium obi- bis , & affedibus eorum inca-

lefcesv

- — * — — —

I N S T I T V E N D A. 6 1

lefces, & vitam fimilem habebis eis , quam ipli laeti & beati fem- per habent in coelis. Finita hora hue officio, confueta precatione ad honorem Dei , & omnium' (anctorum laudem,& vtilitatem Ecclefite tuum illud opus offe- res , & pro negligentiis humili- ter veniam petes. Hic eft modus recitandi diuinum officium, quo dum quid aliud melius non in- uenis , v ti poteris ; cui fi feruifie & diligenter te accommodaue- ris,non minus hac oratione vo- cali quam mentali proficies.

Depraparatione adtJMiJfam. Caj. VI.

_ Onvenibnti tempo i re > qui beneficio Do- mini ad reuerentiffi- mamfacerdotij dignitatem eue- di furnus » (aerum facimus , & prius ad illud perficiendum pro noftra exiguitate difponimur. In

hoc

Ioan.

15.10.

61 De vita religiose

hoc aurem , bone Deus , quanta dici poffent * qua? noftram tepi- dicatem accenderem ? Sed quia Menon pundka medicandi 3 nec materiam orandi > fed modum ftudiose viuendi perferibimus , his omnibus omiffis , fotum ca- pita pramia? diipofitionis attin- gamus. Haec quatuor funt : vita? puritas , intentionis re&i- tudo , deuocionis excitatio , & generalis pro his qua? aliis & nobis necelfaria funt,poftuIatio, qu^e ex ip fa Sacerdotis munere eruuntur. Sacerdos enim debet elle vita mundiflimus : in cuius fignum Difcipuli antequam in Sacerdotes c6fecrarentur,mundi pronunciati funt, dicente Do- mino: Et vos mundi eftls. ]

& antea mundi amplius adhuc mundati funt , & pedihus loti: i [Nam qui lotus eft, inquit , non indiget nifi vt pedes lauet , fed eft mundus totus.] Hoc fane vt i 8c ipli & omnes pofteri inrelli- s

gerent

r NS T IT VE ND A. 63

gerent , facerdotis munus exi- miam quandam poftulare mun ditiam- V mbr ar iftammv nempe veteris legis facerdotibus ,• di- 6him eft iiiLeuitico- Omnis homo qui accederit de ftirpe veftra ad ea qu^ confecrata fiint * 6c quat obtulerunt fili) iliaci Domino , in quo eft immundi- tia, peribit coram Domino.] Si vmbrae, quas obfaira^Sc tetra efife fbiec , munditias candor in- dicitur , quam merito infignis quaedam munditia &c fanflitas a facerdotihus exigetur? Sacerdos fit intentione redtiflimus, & fa- crafandtum facrificium ad Dei gloriam ordinatum , non oi> aimd,iiiitobDei gloriam* & ea quas Dei gloriam concernunt, offeratur. Qui aliter celebrat, di- gnus eft ab omnibus deplorari.

| Bonauentura profe&o fic facer- i dotes praepoftera intentione ce- lebrantes deplorat» Vae>vae,Yas> Domine Deus, quanti hodie in-

Lcuit.

22.5.

Bona.

traft.

deprg

para-

tione

admif.

c.8.

ilon

Feli

Jfai.tf.

Cyril. Alex, lib. i. in I(a iam i bid.

De vita religiose

fodices ad facros ordines acce- dunt , & diuina myfteria acci- piunt, non coeleftem panem ,fed terrenum quaerentes : non Ipiri- tum, fed lucrumjnon Dei hono- rem,fed luam ambitionem ; non falutem animarum,fed quaeftum pecuniarum^ non Chrifto feruir i e mundo corde , & corpore, in facris myfteriis, fed deliciari,di- Itari , fuperbire, & luxuriari de | patrimonio Chrifti?]Sacerdos fit deuotione flagrantiffimus , quia panem cadeftem offert , amore calidum , & ad prunam accedit igne charitatis accenfam. Vo- lauit ad me , inquit Ilaias , mus de Seraphim, & in manu eius calculus, quem forcipe tulerat de altari. Et tetigit os meum, & dixit. Ecce tetigit hoc labia tua, & auferetur iniquitasitua. 3 Cal- culus hic Chriffi fuit typus. Hatc demum erat, inquit Cyril- ius,Chrifti fignificatio,& reprae- lentatib , qui propter nos, ac

noftra

institvend a. £l noftra caufa feipfum in facrificiu fpirituale*purum ac impollutum* obtulit in odorem fuauis fra- grantiae. At hoc loco calculus carbonem ignitum * vel carbun- culum , pretiofam gemmam* fignificat : Carbo autem lignum eft omni ex parte * intus & foris igne plenum * & carbunculus gemma naturae igne$ eft , qui ad modum ignis fulget*&:fplendet. Sic Chriftus homo eft in quo habitat plenirudo diuinitatis corporaliter* &c incitamentum eft amoris * qui animas illumi- nat , & calore charitatis inflam- mat. Quare facerdos Hunc igne tangens* & hanc gemmam quo- tidie in finu recondens , necelfe eft,vt igne charitatis & deuo- tionis ardeat , non vero tepidi- tate rigefcat, Sacerdos tandem

fit poftulatione largiilimus.Nam

patri filium offert , filium vnige- nitum , filium fumme dile&um* filium aequalem. Sacrificium of- ! fert

68 D* vita religiose

ruifhs vps,& non eftis calefadi;

Ivos feftinaftis vnulquilque in | domum fuam. ] An non iemina- uimus multum , cum femen bo- mim j & granum vita in terra

comedimus multum , cum pa- nem Angelorum , frumentum electorum , cibum fandorum, agnum puriffimum & mnndifli- mum manducamus ? An non bi- bimus, quod adfarietatemfiiifi- ceret, cum Chrifti languinem, potum caddlem,nedar non fal- oium Deorum, fed amicorum Dei potionem haurimus ? Non- ne veftem fpiendidiffimam la- nesmi iummitatis,& lineam aut oyiiinam puritatis induimus?

cordis lioftri feuimus ? An non

INSTITVENDA.

mercedes tantum , fed theiauros quoque fapienti? & fcientiae Dei m facculum pedoris noftri con- geffimus?Quare ergo quafi nihil frudus colligimus ? quare fame Sc fiti virtutis petimus, quare vt nudi prae frigore algemus , nifi quia domum noftram , domum veteris Adae , nouis culpis & de- fedibus quotidie aedificamus, Sc domum Dei, fcilicet perfe- dam animam , fandis adioni- bus aedificare contemnimus ; Quare thefaurum thefaurorum in corde recondimus , & paupe- res fumus, nifi quia illum in fac- culum pertufum, id eft,in cordis rradum , & vanis cogitationi- bus & defideriis difciffum mitti- mus? Si ergo cupis digne ad fan- dum altare accedere,& frudum ex corporis Domini fumptione percipere , fandam vitam , & facerdote dignam arripe,& quod minus eius habueris, corporis afflidione & cordis copundio-

ne fup

Kl

M

H

•# '

■

W1'

!

Tna enim, vt inquit!

Hugo Vidorinus , funt facrifi

KJ v J - A ^ V XUWI ili

cieram genera: Vnum Dominici i corporis * alterum contriti cor- dis, tertium mortificate carnis. | Oportet igitur prece de re facri- ficium humilitatis in mente , affiidionis in carne, vt habeatur deuotio in Dominici corporis .confecratione.] Cura & tu acce- dere cum magna puritate carnis, vt nihil in te immediata node pra^celIerit,quod tangere panem mundum impediat ; nihil fit ior- diiun in facie , aut in manibus, iinmo neque in veftibus,quod alienum a conuiuio ccdeftis Re- gis appareat. Cura etiam acce- dere cum magna munditia men- tis : & quia defedibus quotidia- nis carere non poteris , eos con- felllo iacramentalis quotidie,aut (altem alternis diebus fufccpra detergat. Hac cura bene viuen- di , & mundo corde & corpore accedendi, id facies, vt magnum

fru

INSTI TVEND A. 71

frudum ex quotidiana celebra- tione colligas 5 & multum vir- tute proficias.

Secunda puparatiojectitudo intentioni

s- ii-

X tribus aliis quae pro- I xime difponunt ad ce- I lebrandum , primum obtinet locum redi tudo intentionis. Haec autem non tantum prohibet,ne propter uc rura, aut propter alium finem fimilem celebres , verumetiam ne ex lola quadam arida 3c inii pida conftietudine facrifices. Ac cede itaque ad facrificium Deo offerendum adu, &: non habitu, aut virtute folum aliquem finem excelfum , coeleftem , fublimem qu terens , & ad aliquid Deo pia citum , proximis vtile , tibique proficuum , reipiciens. Syluam fandorum finium, quorum gra-

tia

I

V

Ii

Bona- uenc. cra& . de pr^ parat, ad Mif Tam. cap.8

i ii i ■ I

tia celebrare debeas , Bonauen- tura Dodtor vere leraphicus his verbis lubminiftrat : Tu au-

tem homo Dei , dirige vota tua, & deaderia ad Deum, & vide quibus affectionibus & delide- riis tiahi debeas ad lacra mvfte- tia celebranda. Primo , re trahet confcientia,& remorfus delido- rum, fperans per eum , quali per hoftiam obligationis ab omni peccato purgari. Secundo , tus infirmitatis intuitus, & confide- rario , vt eum quali medicinam ad te voces , per quam ab omni infirmitate tuearis. Tertio , pref- lura alicuius tribulationis,vt per cum, qui omnia poteft , ab omni aduerlitate citius libereris , &,

protegaris.Quartbjdeliderio ali- cuius gratis, vel fpiritualis be- neficij impetrandi, vt per eum, cui Pater nihil negare poteft, obtineas. Quinto , gratiarum a&io pro omnibus beneficiis, temporalibus & fpiritualibus

tibi

I N S T I TV-E N D A. 73
tibi & aliis impenfis , cum nihil habeamus Deo tribuere pro omnibus , quae tribuit nobis, aliud,quam calicem falutaris ac- cipere , & lacrificare hoftiam laudis ,ideft,Ie furn Chriftum. Sexto , charitas & compallio proximorum, cum pro falute vi- uorum , & requie defunctorum, nihil efficacius interpellet,quam Chrifti fanguis efiufus in re- miflionem peccatorum. Septi- mo, laus , & Dei , & fandorum, ; cum nihil habeamus, quo poi- [fimus Deum & Sandos pro fua dignitate laudare , quam Chri ftum facramentalker Deo patri offerre , & immolare. Odauo, Dei amor, & diledio , vt eum inuires ad te, ac per inuifceratio- nem fpiritualis refedionis in te ipfo.eum deledabilitec ample- xeris. Nono, fitis,& defiderium augendae gratiae, quia hoc facra* mentum fontem concinet gra- tiarum , & fandificationem Sc
D

j Ioan. 17.	74 De vita religiose J
authorem continet falutis , Do- minum noftrum lefum Chri- ftum. Ideo dicitur euchariftia, ideft, bona gratia. Caetera vero lacramenta fluenta riuuli gratiarum,quibus lan&ificamur. Decimo, ardor Sc fulpirium, quo totis vifceribus virtute huius ex- ceffiuae charitatis , Sc dulciflim^ refectionis cupias fanCtificari ab omni inquinamento carnis, & Ipiritus, Sc eripi ab omnibus pe- riculis , Sc tentationibiis , ac in- feparabiliter vniri Chrifto Sal- uatori5& conieruari in iuo amo- re. Ynde inquit Chriflus : Pater, quos dedifti mihi * volo vt vbi ego fumdlhc flnt mecum, vt fint vnum , fient nos vnum fumus, ego in eis , Sc tu in me , vt fint confummati in vnu ]Hos omnes fines facrum faciendi > paucis verbis collegit Beatus hic do- Ctor, Sc pro omnibus fimul, aut pro aliquo illorum feorfum pof- fumus celebrare.
Alij

7J

IKS T I TY E NBA.

-Alij vero aut mdionhns con- Cudences,aac memoria fragilium profpicientes 3 cx feprem peti tionibus orationis Dominica?, feprem fines ad celebrandum eli ciunt , quos Sc per feprem dies hebdomadae diftinguunt, 8c cui- que diei fuum finem affignant. Quos fi imitari volueris , primo die accedes lerdf fidelis cupiens vt nomen Domini apud omnes lan6tificetuf,& ab omni- bus nationibus honoretur. Se- cundo , indues affedkum fiiij Sc defiderabis, vu ad te Dei regnu m adueniat y& hereditas £a?Ieftis patris obtingat. Tertio , ada- mes affectum fponfe , Sc acce- des, vt ficut in c^ekftibtis ? ita &

: in. te^que in omnibus terreftri | bus Domini voluntas implea- tur. Quarto , te indigentiffi- mum cogitabis , & affectu men- * dici ad oifeiendum ibisyvripfum fupcrfiibftantiaie panem dignus edasy & vt panem verbi:Dd,ttec

76 De vita religiose

non &c panem cadcftium auxi- liorum adfan^te viuendum quo«% tidie percipias. Quinto, te cir- cundabis peccatoris affe&u > & peccatis irretitum afpicies,, pro- perabifque ad celebrandum * Yt tuorum peccatorum veniam ob- tineas. Sexto, conhderans im- becillitatem tuam,& affe&u ho- minis tadte* qui validiffimis eft achrerfaiiis circundatus , offeras faerificium vt a tuis & Dei ho- ftibus libereris. Septimo , te pronum ad malum , & ad omne vitiorum genus proclinem leni tiens , ixo ad factum fackndnnh & » vt a veris malis , nempe a vitii? Sc peccatis, & ab huius vitae mi- feriis,fi ita expedierit, eruaris.

Alij ex confideratione reptem v e r bo rum D omini,quae in cruce protulit, intentionem fuam ordi- nant > finefque celebrandi di- itinguunt. Ipfe dixit: Pater di-

mitte illis, non enim ierunt quid faciunt:] Illi vero primi & fu ru- mi

Lues

1*14

."V1 ■ INST IT V E N D A. 77
aii Sacerdotis imitatione veftiti acceduntjvt charitate fe ornent, 5c tam pro amicis quam pro ini- micis exorent. Ipie latroni dixit: Arnen dico tibi , hodie mecum
eris in paradifo.jEt largitate tan-	Luca?
tse promiflionis illecti eunt ad celebrandum , vt fpem conci- piant, & praemium gloriae fibi impetrando conquirant. Ipie	2 3 43*
dixit matri : Ecce filius tuus : ]	Ioan.
difcipulo vero : Ecce mater tua ; ] & propria mendicitate coa&i vadunt adracrificium of-	19.27.
ferendum , vt beneficio Domini eledorum matrem , fibi fpeciali prouidentia in matrem habeant, & in omnibus indigentiis fuis a tam benigno & pio patre reme-
dium accipiant. Ipfe dixit: Si-	loan.
tio:] quaerunt ergo ex tam lanfti facrificij oblatione ardens defi- derium petfedionis , fitimque	19. it.
iuftitiae.Ipfe clamauit,& ex amo	Matt.
re fili) dile&iflimi conqueftus eft fe a patre fuifie derelidtum;
D 3

loan.

Lues.

78 De VITA RELIGIOSE

quare celebrant vt inanguftiisj •in prefftiri^v in tentationibus i magnum Dei auxilium Ubi \:rx- fto eile cognofcant. Ipfe jfiiam fuit obedientiaim teftatus 5 di- cens : C orifum mat umeO :] of

ferunt* ergo lacriiicmm , vt per perfeueranreiTv obedienria man- datorum feliciter curfum pera- gant , dc quiete conftimmenttir. Ipfe tandem pirriffimum fpiri- tum in manus Patris commen- daiiitj. & vnionem animae ad Deum defiderant , vt mereantur per perferum amorem fuo pa- tri^ Domino , ac iponfo copu- lari. '

/\lij demum ita fibf profpi- eiunr , vt fimul cor Sacerdote dignum aflumant : illud fcilicet quod perfonam publicam decet, qui non minori dile&ione cu- ramdkiutis totius mundi , quam animae propriae- > lufci piant. Hi' iacra n^feria peragunt , vt fibr 8c omnibus de bonis necelEriis.

! pro1"

I N S TIT V E N D A.

79

prouideanr, & hanc fuam mtetu Itionem hebdomadas quoque diebus accommodant. Nam pri- mo die hebdomadae celebrant deprecantes , primo , vt Deus omnes infideles: Sz idololatras* ad fidem trahat j fecundo/vt pec-j cata fibi ipfisignofcat. Secundo die celebrant > primo , vt Deus miferrimos haereticos atque fchifmaticos ad notitiam verita- tis fanam "mentem adducat;

fecundo, vt ipforum paffiones affectufque cohibeat. Tertio die incruentum facrificium offe- runt , poftulantes , primo , vt Deus fideles peccato iethali for- dentes conuertat ; Secundo, vt ipfis mentem ab omni amore rerum terrenarum alienam ha- bere concedat. Quarto die facri- I ficant , fupplicantes , primo , vt j omnes iuftos in iuftida confer- juet,&ad perfectionem proue- I hat ; fecundo , vt ipfos vniuerfis S virtutibus imbuat. Quinto die

D 4

8o . De vita religiose ad altare accedunt petentes, pri- mo, vt Dominus, parentibus, fratribus, cognatis, & amicis at- que inimicis benefaciat 5 fecun- do ,vt /ibi ipfis feptem dona fui ipiritus tribuat. Sexto die facris myfteriis intendunt, primo, Do- minum exorantes , vt animabus in purgatorio detentis miferea- tur : fecundo , vt fibi orationis donum , & efficacem gratiam ad con/equenda perfedionem,dare dignetur. Septimo tandem die mppliciter petunt, primo,vt Do- minus Ecclenam /uam augeat, & j protegat ; fecundo, vt ipfos.poft- quam ftudiose vixerint , & hinc cum vera poenitentia decefle- j tint.in fuum regnum admittat.

| Tu vero flue iftos imiteris, jfiue aliam viam meliorem ie- j quaris, id /altem cures, vt ex pu- 1 riffima intentione & a&uali pia- f cencii Deo, & te illi per amorem copulandi,ad celebrandum acce- das. Mi/fie ergo valorem primo

&I

INSTITV£ NDA. 8 I
& praecipue ad illam perfonam aucperfonas viuentes , aut vita fundas ^ applicabis , pro quibus celebrare teneris : fed fecundo, his modis iam didis aut aliis fimilibus, omnib9,& cibi ipfi per hoc facrificium prodefle cupies, Sc fic dum in celebrando redam intentionem habes , mirum in modum mentis puritate pro«
Tertia fmparatio^xcitmo de- uotioniSk
§. XII.
Ost reditudinem in- tentionis , fequitur exatatio deuotionis. Hxc excitatur attenta meditatione .huius facri rayfte- rij, cuius tanta v is: eft ad capien- das & illaqueandas amore ani- mas,vt faxea iit illa , vel potius senea, quae ad tanti ignis praefen- tiam non liquefiat. In hoc au
D j

8 z De vita religiose

te ni my fleri o innumera, funt quae poffunt meditari3& quidem omina ad fria capita reixocahtur; ne m p eq u$£ v e n &t, ad queui ve ni at , q ua caufa veniat. Vnum- quodque autem horum capitum poteft per feptenarium nume- dilatari i;vt per hebdomar dam Spiritualem animam diftim 6faa fatione difponat.Qujs venit? Chnftus. patri offerendus,&mi ; hi intime copulandus. Ad quem i venit f&dbie hominem defpica- bilera , qui nec dignus fum eius vultui p rufent ari. Qua caufa ve- nit ? non vt fibi aliquod, bonum \ quaerat, redvtmihi , 5c toti Ec- elcRx -wnimtfo mundo bo- na innumerabilia tribuat.

L Quis venit ? Chriftus Rex, loan cui acclamatum eft r -fiene- 1 '4 di(5luspqui /venit in nomine Dd mini , Rex Ifrael. ] Cui nihil eft Regem eflfe hominum, cum Rex fit vniuerforum. Rex benignus, Sc man foetus , qui venit ad

INSTITVENDA.

8?

regnandum, non vt fubditos ex- pilare t,fed vc infriciam edoceret, 5c abundantiffima redemptione faluaret. Vnde fcriptum eft in Zacharia : Ecce Rex tuus ve-

niet tibi iuftus , & faiuator. ] 2. Ad quem venit-Ad fubditum fuum, decem millium talento- rum debitorem, qui nec obolum habet , vnde incipiat debirum tam ingens exoluere. 3 . Ad quid venit r non vt mifer um fer uum vendat, 6c omnia eius acci piat,& filios ip/ius feruituti fubr iiciat ,fed vt ei pretium immen- fum maius debito Corporis & Sanguinis fui ad foluendum tri- buat.

H. Quis venit ? Chriftus Do- minus,qui de feipfb dixit : Vos vocatis me,Magifter,& Domine, & bene dicitis,fum etenim.] Do- minus , qui miniftris fuis iugum fuaue, &: onus leue fuse legis im- pofuit , & pro vnius mdmenti obfequiis, gternum gloriae pon-

Z.ach. 9 9 •

D 6

Ioan-

Ofea*,

11.4.

Rfatt.

84 De vita religiose

das daturas eft. 2. Ad quem venit ? ad mancipium fuuna , qui piufquam miilies legis fondiffi- mx vincula fregit, iugtim debitae leruicutis excuflit , & aduerfario j Domini lui>nimirum peccato, fe j fubiecit. 3. Ad quid venit? vt hoc mancipium fuum in funi culis Adam ad fe trahat > 5c in vinculis chari tatis , ipfumque a iitgo paffionum inordinatarum ereptum,in fuam feruitutem foe- ; liciorem omni imperio reducat.

I II. Quis venit?Chriftus ma- gifter , qui & Apoftolis fivis effa- tus eft : Vos autem nolite v o~

cari Rabbivvnus eft enim ma-! gifter vefter.]Magifter,nonftcuti illi > qui alligant onera grauia,^; i m p ort abi lia fuper humeros ho»] minum>digito aurem fuo nolunt; ea mouere 3 fedqui prius fedtj quae docuit y & in dodrina per- fedioms vniuerfbs homines >&c Angelos efudiuiD. 1. Ad quem venit ? ad rudem difcipulum,qui

nuri

I N S T .1 X V E N D A.

nunquam, aut fero». ad audien- dam dadrinam virtutum venit J ■Sc cito per animi lenitatem ab auditis dilcedit. 5. Ad quid venit ? vt ego imitatione fequar fponfam , & apprehendam fide, Sc ducam fpe in domum mentis meae : ibi ipfe me docebit vias fiias,vias iuftiti^, Sc ego viciffim illi dabo poculum ex vino amo- ris condito»& mullum ex iandis affedionibus expreiTum malo- rum granatorum meorum,

I V. Quis venit?Chriilus ami- cus cuius tantus fuit erga ho- mines amor ,vt ex inimicis non tantum feruos faceret, quos fan~ guinis pretio redemit , fed in dignitatem amiciffim orum eue- iieret. Amicus fideiis,cui nulla eft comparatio» & non eft digna ponderatio auri & argenti > con- tra bonitatem fidei illius, ], qui a nobis defertus , nunquam nos deferit » &ii±itams iniquitatibus noftris /nunquam nos contem- ptui

Eccle.

6. 14.

Beb.i

11.

Pf.21

Gen.4 8.

8£_Dh vita ree i g iose

ptui habet. 1. Ad quem ve- nit?ad eum , qui toties eius ami- citiam contempfit, eius gratia; .peccatum praetulit, eius familia ritatem pro vanilfimis collo quiis hominum commutauit. 3. Ad quid venit ’ vtfit[amicus fidelis , prote&io fortis , vt dum inuenio illum , inueniam the laurum ; ] vt luam in me ami citiam augeat > & intimius me fibi per amorem vniat.

V. Quis venit’ Chriftus frater, qui cum fit verus Deus , & Do- minus hominum , non confun- ditur fratres eos vocare , dicens: Narrabo nomen tuum fratribus meis.] Frater primogenitus,cuius

cum tota eflet haeredi tas, ad eius pofielfionem libentiffime alios i Patre adoptatos admittit, a. Ad quem yenit?ad me fratrem ipfius fratricidam, qui ceu alter Cain Abel iuftum in agro huius mun- di peccatis occidi , Sc eum quafi temulentum amore , & non vi.

I N S T I T V £ N D A.

87

no, acerbiffima nece mul&atii.

3. Ad quid venit - vt me fra- trem, a quo occifus eft invita fpirituali , quam dederat antea, conferuet , & non profugum, & vagum fuper terram die di- mittat.

V I. Quis venit rChriftus Pa-; ter, qui di&us eft , Pater futuri foculi : ] Sc quali Pater habitan- tibus in Ierufalcm, & domui lu- dat t'} quoniam omnes filios Ec- clefiae verbo veritatis genuit , & dic diuinum lito iimile per gra^ tiatn tribuit.Pater qui tenerrime nos amat > nofque filiolos vocat, quos iterum atque iterum pat- tutii y donec ipf* formetur in nobis, • ii. Ad quem venit ? ad me filium prodigum , qui diffi- paui fubftantiam meam, & eon- iompfi aetatem meam ,-fi non vt-i uendo luxuriose,at viuendo ina- niter>& inutiliter; 3. Ad quid Venit ? vt induat me ftolam pri- mam , & ami&ugratig circum

Ifa'1.9

6.

Ifa 22 21.

Xoan.

det*

Lucae

15,221

&fcq

88 De vita religiose

'der jvt det annulum donorum coeleftium , lignum dignitatis in manu mea;vt calceis auxiliorum iuorum protegat pedes , id eftJ

pofleilbrem efficiat.

VII. Quis tandem venitrChri- ftus fponius , qui ad animam,' fibi diledtam dicit illud Ofex: Sponiabo te mihi in iempitecJ num > & Iponfabo te mihi in iuftitia , & iudicio, 8c in miierj-, cordia, & in milerationibus. Et’ fponfabo termihi in .jfidfe & fetes,! quia ego Dominus. ] Sponfat ipie fibi animam in iempiter-j num,quia nunquam vult ab eiusi connubio recedere jd^on^t abj iuilitia , dum per gratiam iuftifi • cat • iudicio, dumah aduerfa- riis liberat ; in.naifericordia , & mileratiombus ydum donis, cx,-

INST 1 T VE ND A. 85)
leftibus dicat; & in fide > quia non per opera fua/ed per fidem in Chriftum,& per gratiam in tantam dignitatem admilla eft. 2* Ad quem venit ? ad animam meam, cui bene conuenit illa
increpatio fcripta in Ieremia; In omni colle fublimi, & lub omni ligno frondofo tu pro- fternebaris meretrix. ] collis fublimis occafio fuperbiendi > li- gnum frondofum incitamentum rebus creatis adhaerendi. In his femper cecidi , Sc me fuperbiae, & impuro amori proftraai. 3. Ad quid venit ? vt ad eum compun&a anima reuertatur , & iterum benigniffime in le&um dulciffimaj familiaritatis admit-	Iere.
2.20.
tatui.Nam ait; Tu autem for-	Iere.
nicata es cu amatoribus multis; tamen reuertere ad me,dicit Do- minus, &: ego fufcipiam te.].
His,aut aliis fimilibus medi-	i
tationibus ; qux paffim occur- runt , poteris torporem depelle-	.
re,&

i.Ti

mot.2

re* '&*.te ad deuotionem excitare. Nec longum tempus ad hoc exi- ftimo neceffarium , quia mens per orationem matutinam cale- facta , & per curam diuinas p ru- fent ia: ( de qua poftea ) facile fe:; ipfam colligit > & ad celebran- j dum cum debita deuotione dif~ ponit.

Gyuarta praeparatio, vfmpG si li- tationis.

§. IV.

Ostrema prae- paratio eft vfus poftu- lationis : nam Sacer- dos , qui , vt perfona publica , & nomine Ecclefiac fa cdfidum offert , Sc Chriftum in cruce pendentem pro omni- bus feipfum Patri in holocau- ftum offerentem reprxilntat , debet pro oninibusJiommibiis* itixta dictum Paulhpro Regibus* & munibus *qui in fubiimitate

9°

De vita religiose

instxtyendA. pi

hxnc,exorare,vt quietam & tran- quillam vitam agant* in omni pietate, & caftitate. Debet etiam

(ibi ipfi eunda n^cdTatiai & vti-

lia petere, Yt ex merito: tanti f» crifitij ,sr. mendicitate ex, eat > &

veras animat diuitias, ac cceleftia

dona conquirat. Et quidem in ipfp Miffie decurfu .atque in ipfo iacro canone . tempus datur Sa- cerdo t i i in: quo fccrcto oret * & fpeciales perfonas pro fua de- uotione commemoret. Quia ve- ro mora ilia ex confuetudine breuis cft , vt prapfenti populo confulatur i qui non potell diu- tius in Eccleiia teneri , ideo bo- num eft confilium , 8c ab fpi ri- tualibus viris vfitatum , vt ante Miflam,generalem & longiorem poftulationem faciant , ad quaiti ie in ipfa celebratione myfterij remittant.Et quamuis etiam haec pofbilatio fit cuiufque deuorioni gCv affedui. relinquenda , ixeCj.ex •zdmpoiuione verborum , lld ex

'0M\

t/x c

9Z De vita religiose

vndione Spiritus fandi depen- deat, vi fu meft tamen mihi quan dam formulam poftulationis fubiicere,qua quidam ex noftris, qui feruus Dei elle cupiebat, vte_ batur , $c aut in praeterita node*, aut in ipfo mane ante celebra- tionem Miffa? precabatur , vt le- dor ex ea rationem precandi, & mente ad Deum afcendendi perj poftulationem, aduertat. Ille er- go non ore, fed mente, non ver- j' bis , fed afFedibus , fic in con- fpedu Dei politus lua defideria promebar,& pro fe,ac pro omni- bus exorabat 4 O Trinitas bea- ta , 6 Domine Deus meus , 6 Pater potentiffime , 6 Fili fa- pientiffime , 6 Spiritus fandif- fiitie , o tres Perlonge reuera diftinda? , 6 vna puriffima, ac fimpliciilima Deitas, 6 Audor natura? , o dator gratia: , 6 prima ac vniuerfalis om ni u m rerum caufa , b vniuerforum bonorum indeficieiitiffimus fons. Hic ades

Dd

INSTITVEND A. £J

Domine , non minus praefcns, quam in ccelefli domicilio in- ter Angelos coramoraris.Adoro te vt Deum meum ex toto corde meo , & ex omnibus viribus ineis: atque oro te, vt eundas cogitationes meas , eunda defi- deria , verba , opera mea tibi fint grata & accepta, vtque me Sacerdotis officio fungentem, & pro omnibus deprecantem , co- i ram te fuftineas , meas orationes exaudias,& illas non fine fiudu i tuas miferarionis expedias. Gra- ] fias ..tibi ago , 6 bonorum origo,

1 pro innumeris & maximis bene- jficiis , quae ex momento con- ceptionis meas* vfque in hanc horam de tua benignitate fufee- pi : pro innumerabilibus , quas ;nuno>&ih hoc temporis mo- ffiento a te fufeipio : pro infini- tis , quas vfque in finem vitas meas , & per totam aeternitatem fum accepturus ex thefauris im- menfas bonitatis largitatis

94 De vita religiose

Nam & ego > Danhneyfine vlia comparatione minor ium minimo beneficiorum tuorum; indignus plane vt mei recorda- reris/yt me fuftineres , vtmihi minimum ex tuis donis tribiiefi res.Specialiter autem gratias tibi ago,Deus, <k Pater amanciffimcv ex totis praecordiis meis.

I. - Pro infinitis diuitik,quasm facra illa Humanitate vnigcniti Filij cui Domini noftri Iefu Chrifii collocafti : & quia eum

j mihi in patrem, m dodorem, in

i d licem , ac in ? redemptorem de-

difti. •; . .em:unr.i • ' *

II. Pro lingularibus ac innu- meris donis , quae in beatiffima Virgine Maria matre v ni geniti Filij tui depofiiifti 3 & quia eam mihi in matrem , in aduot^tam*; in: proredtricem donafti * n 1 1 L Pro maximis benejidis. quibus; ianftos Angelos,omnef- que ipiritus cceleftes,cqmalaftir hecnon Sc pro illis, qu ibu smunc

San

INST I TVEND A. 95

Sanctum N, velSanftos NN quos hodie folenni ritu cele* bramus,affecifti.

I V. Pro fingulari beneficio- rum copia, qua eos reples , quos efficaci gratia per totam Eccle- fiam ad perfedtionem efrers , & ad tuam dulciffimam familiari- tatem admittis.

V. Gratias etiam ago tibi , 6 Pater <Sc Deus dile£tiffime3ex to- to conatu mentis meae 3 pro hac eximia mifericordia tua^qua me e miferiis fieculi eripuifti , & ad hanc fan&am religionem vo- cafti , Sc tot adiumenta ad tibi perfedte feruiendum conceffiftL

VI. Pro his tribus votispro- feffionis meas , quibus me tibi ailigafti* ac cpiifecratiun efie.vo- luifti : quae tantum abeft vt me fecifle perniteat , quod potius ea iibentxflime de nouo facio , ac tibi milljes 8c centum millies perpetuam Paupertatem , Gafti- tatem, & Obcdietiam promitto.

__ _ Y IlTPro

9<3 De vita religiose

VII. Pro talentis & donis tum naturalibus tum fupernatiirali- bus mihi datis, vt eis tempus vti liter & meritorie collocarem , & iuxta meam vocationem aliis prodellem , Sc ad foelicicatemex tua mifericordia confequendam me difponerem.

VIII. Pro hac viciflitudinc confolationum Sc defolationum profperitatum Sc aduerfitatum, qua vicani meam mirabilitei texis , vt neque affidua aduerfi- tate decidam , neque affiduicate pro iperitatis inebrier.

IX. Pro hac fanftiilima &fu- blimiffima Sacerdotij dignitate, qua me de puluere terrae erexifti.

X. Ac tandem pro hodierno vfu eius , quo incruentum hoc facrificium tibi patri obtuli , Sc panem vitae manducaui, & illum mihi mediis fpeciebus,in quibus vere lates, panis Sc vini,coniuxi.

Et nunc , Domine, his Sc aliis innumerabilibus beneficiis tuis

ani!

animatus alia noua fiippliciter poftulo. Panem nothum quoti- dianum fuperfubftantialem da mihi hodie : Non eft bonum 6 Deus meus fumere panem filio- r um>& mittere canibus. Sed licet hoc ita fit ., tamen aliquando ca- telli comedunt de micis , quae Cadunt de menfa do mi no tum fuorum. Quare licet ego in do- mo tua quali ea tellus fim defpi- cabilis , comedam tamen hodie beneficio tuo ex hoc pane fi- liorum tuorum > & ad hoc fa-

cramentum accipiendum , & facrificium tibi onerendum^pofi- fibilitacem & facultatem con- cede. Da abundamiffimam gra- tiam > vc ad hunc filium tuum, ae Dominum &c redemptorem meum > tam profundiffima re- ueientia , tam firma fide, > tam humili timore j tp feruida chatitate accedam > tibi gratus appaream , & omnes in mefruclus, huius exi m) fieri*

Matt.

15.2*.

27.

i ?8 De VITA RELIGIOSE j

Bcij & venerabilis (aeramenti fufcipiam

Et quia tu Domine hoc iacri- Bcio vis placari , & ex merito & valore eius omnibus bona largiri j nunc munus meum fa- cerdotis implens, volo in con- fpe&u tuo cor meum effundere, quia filius tuus vnigcnitus ad omnia potens eft,ob merita infi- nita eius pto omnibus apud te deprecari conflituo.

Miferere igitur , 6 benigniifi- me miferationum pacer , toti mundo ? & eum fide ac fcientia tua repi e,&: gentes a fide alie- nas ad veritatis notitiam coft- uerte. Tureas , Mauros, haere- ticos , fchifinadcos , idolorum cultores , ac perfidos ludios in domum Ecciefi# tuse iam eadem obfecro ihrrare compelle. Non pereant tot imagines cme*non fit in iliis vtacuiis & inanis languis pretiofiffimus filij rui. Lugeo Domine coram te hos fratres

meos

meos aittitos a jcg > ^ n ego pol- fem omnium i liorum intel- ie&ibus in m erederem,omnhim voluntatibus td > o-

mniura viribus tibi perpetuo iei> «kem.,At nihil poifum 1116 defi-s 4erare flercy 3c dHi4eria mea cdx am , tanraiiihaidlate profim depei Mifeatiie DoromeEcckike y/auge in -ea pwkat^m fideiy Sc munditiem £&n<Q:i tari s v eam- que labore virorem Apoftoiico - mm per ratum orbem terra- mm e^tendf . * Reipiee; benignis oculis kiftas ipfius * iliosa prae- cipue, qiii ad perfc&ioncm pro- perant , & in eis iiiftitiam tacua & augmenta v refpiqe etiam pec- catore^ crimine gratii forden- M s eos ad re trahe , & a tam nuiero ftatq potenter eripfe. Adiuua Domine fiunmum Pon- tificem Nv vi cariem tuum > ca- put: 1 Ecciefimitite , paftorem gregis rtbi^.ltfarfcaiit ■ verbo & exemplo pr eluceat y &

~ iT~i

iog De vita religiose

optimo regimine ad falutem di* rigat. Intende oculos mifericor* diae tuas in Yninerfos : Patriae !

chas, Archiepifcopos > iEpiito-

nent >& (alticem animarum cd*

montem politas p& vt eatri^i** tae puritatem arripiant r qnam

& iia ymuerfos gubernatores, in nobiles > pkbeios , & in omnes eps $ qui ad ijtatum fpe&ant (i^larem. Libera eos ab ad- uerlariis tuis iu/age eos pace ma^dita ob%nancia mandato- riam tuorum > yt fecundum quod Ghriftiai^os decet , viuant, &c e^m > ad quam creati funt , falu- tem acernam obtineant. Ne obliuiicaris . regnorum & prin Ecclefiae tnx , fcd ea tac potentiora hoftibus fuis/ exercitibus eorum cqntrrfdei mx hoftes yi&oriam tribue, & r^flaria ad vitam iftam ?quie- te tranfigendam benignus im- perti* A^ro etiam coram te b Domine parentes meos/ratres > cognatos meos , amicos meos , dc ompes,dos , quife aut fua meis orationibus commen- darunt, vt eis donesquod volun- tati tax placitum , & faluti eo- rum profuturum eile cegnoue- ris. Offero quoqiie tibi omnes

102 De vita 'religiosa

captiuosi vin&os ? asgcet6$> ten- ta tos , tribulatas > agoni zantes/ & in aliqua

tim extrema^1 aut graui^co^fti- tutois * vt ex tua kr^tare lit>er- j ratem y fal

(dationem , bonam morte rrH&; re me dium fuarum ne^ieflStattim acoipkftl.5 ;E^W4itii^-^k^runi filium tuum cruce pr^kimii- cis orantem ; fuppkx* Sc acdii^ oro,6mitiffime patet^pro orrnii- bus inimicis liieis^quos intime diligo y vt eis in omnibus bend- ftd#$ , 8£ pro iiifamia > ^ua me l«rerunt^ork>rei^ ei^prodefra- (Silonibus- bonam kmairi * prb odio in me fah^ifTtmtim anio-i rem uuim>& pro omnibus mWlk aduerstim tm irrogatis bo&a temporalia fahm eOrroA v¥ili&, 5c sternam vitam tribuas. Re- fpice benignis oculi s animas in purgatorio detentas praefertim N.N.& aliorunnpro quibus ora- re teneor , da ei$' Angelorum

, : a con fj

i N-S X I T VXHD A» IO)

confolationem , poenarum refri- gerium , & cito purgatas ad coe- lcftes {edes admitte. Tandem oro Domine pro his praelatis meis N. N. & pro his dile&ifli- mis meisN. N. vt eos perfe&os facias, ab omnibus grauiter pec- candi occationibus liberes, & in omni eis neceflitate fiibuenias.

lam o Deus meus,b refugium , meum, neceffitates meas* & mi- ferias meas narrabo coram te, non vt tu eas fcias, fi quidem omnia aperta funt &; manifefta oculis tuis , fed vt dum ea apud i te. cum gemitu & affli&ione : pronuntio > defideria tuas mife- rationis accendam in me > &c re- | media ac dona ex tuabenignita- ! te promerear :~ Pcceaui Domine : fu per : numerum * . maris,

; multiplicatas fui>t iniquitates j mea^ non fitm dugnus intue-; ri, nec afpicere altitudinem cxli pras multitudine iniquitatum mearum : veruntamcn propter

104 De vita religiose filium (tiledtiflimum in ara cru- cis immolatum dimitte vniuef- fa pefecata mea , & munda me omnino ab omnibus» meis. Concede milii vfcriffitftaSft contritionem 5 qiia peccam pro- pteric $c ex tuo amore dctefter. Fac etiam Vt dignos frudus poe- nitentia faciam , Sc ailiduis cor- poris mei afflictio ni b us >ne c non lacrymis & gemitibus p cenaS pro peccatis debitas reddam.

Da mihi Domine veriffimam mortificationem to&i iudicij, vo- luritatiis „ meorum afifc^um ienfiium j neiftis qui^d^malumj proni fimt , aliquando dfc&ptuS, ab his qua: tibi placent, ^bducar.i Da mihi vetiilimu contemptumj omnium terrenarum , &r vt net honotes quaeram, nec dignftatel; ambiam , nec diuitias , aU0Volfl£ ptates fufpirem, fed omnem ho- norem meum , omnes thefauros meos^, & delicias meas in te norurnomnium fonte ixipiciani.

f :i Libe

I N STI T V vE N* D A» 105 |

Libera me ab omnibus tenta- »

tionibus Sc dolis inuifibilium roflbium meorum , ab his praeci- , quae vcniunt fub fpecie bo- 3ri v ne banmii inqttirensia vero mfifo&iudh&in n ' \6 f. ;; ■ ^ :

Ganeede3Domine Deus meus, vt fides ^ quam; te donante fiifce^ pi , femper in me deruetur, fem- per augeatur. .lUm^iua mefitem meam fupernacurali lumine «, vt myftetia diuina cagnofcat , & quae de te ac de filio tuo credi- mus, perfe&ius intelligat. Con- cede firmiffimam fpem > qua mei penitus dbliuifcar, finu prouidentise omnes curas

meas collocem yi&Hdtam aeter* tiam ac onmia ad eam confe- qumdam necefikia , me confe- j

quutimtm de tua benignitate j confidam : coheede perfediffi- mam ckatitatem , qtia te & om- j hes p^otimos meos ar4entiffime ]

diligam. Da mihi refignationem fmth > &c cum tua voluntate

mr E 5 4

io6 De vita religiose >

concordiam. Exhilara menrcixi I meam prasfenria. bonitatis xm*: Paca di rranqmlk indma -ritea pace tua. Accende mezeioho- n^ris rui y &. falutis frarrum meorum , & infundi affe&um mifcricordL» q*ao* m&jhOdc doloribus proximoronxcmiipa- tiar 2 eis fecundum meam irn^ beeiilimem^fiiciciirraim. i Perfice , ofa&or mcusjinrel- 1 ledtum meum.ptudsritia & dif- cretionc , vc mediam in onca*-* bus teneartnTribue mihi cor do- cile ne peojemus in meo lenfu perbitam. Solicita rue fertiore tuo j,vt tibi non oicimnter^non legniter »fed diJigenriffime fec- uiam. Et virtute ciramfpedHo- nis & attentionis, exorna* y,t la animas meas3:qua5ybique mtiu quotidie inficliantur, caneam», & nihil per incuriam tibi minus gratum minusve acceptum eifi^ tn.

Perfice voluntatem meam'1 vir'

IMS TIT V E n D A. K>7

virtute iuftitia*,qua libenter vni- cuique quod ifuum eft , tribuam. Subiice me tibi religionis virtu- te, & donum orationis pra?be,vt in omnibus tuam laudem quae- ram; & tibi puriffimum cultum iatriae , & Angelis ac fandis tuis debitam duliae venerationem ex- hibeam. Da mihi cor ob peccata mea poenitentia compunduin, erga parentes pium , erga maio- res deuotum , erga praelatos iiib- iedum , erga benefadores gra- tam , erga amicos affabile, in fa- dis fimplex , & in didis vemm. Tale , inquam , vt cor dulcifiirai fili) tui imitetur , & tibi femper ab eo amabile obfcquium defe- ratur.

Pejtfice irafeibilem meam ro- bore fortitudinis , quatenus in aduerfis , vt decet fe habeat , & aduerlitatis pondere preffa,ab eo quod re&um eft,nunquam exor- bitet. Da mihi animum magna-1 nimitate confpicuum , in rebus

: " E 6

'

jloS I) i^Vlfa REEitioSE j

!J obfcqaij tui fecuiritatc laetum , . : i bona fieculi pro te cOiikmm n- ce»i > dolores & aterbitates Aftagttasij & multo tempore dii- i rances- fuftiiiencerti , & in eo' quod bene Ccepir , conftantet; perfeuerantemiquia Vox eft Filij ' tui , quod h6n , qui coeperit , & ^ turpiter k cdepffe deftkei-ir 5 fed qui perfeiterauerk v%ife |n fi- nemjliic faluus erit.

Perfice cbcupifcibiiettt meam pulchritudine teftperamiae, qua & omnia turpia fugiam f & ho*- uefta con’fe&e<r , & ih qffld cM1 pSris fokiivmeteffiiEiit^ii -reipi-j eiani. Indue me,D©mihe , abiti- i ntotia 8e Ibbrietate^ quibus iai cibo & potu debitam mcnfuranp teheam’ eWftitate ‘8c ptidSbkia,! qufbufc corpus iMtttii {

tHUib j immdum:& dmmacHla-j tum in -officio cofttineam : man-, fuetudiiae Sc demeriti^ quanilh | mimftyrfb iihm ac Orfiheni ih~j dignationem cohibeam Ne eoft-

I N S T I T V E N D A . 3 0<3

i fandas mc, 6 Deusaneus , in hac J petitione mea , fed tribue mihi IjJi-iEftamiffimam humilitatis vir- Ituccm *><<|ua Chtiiti Bilij tui & [ttwWfltliiii mei: verus dilcipulus ,‘mttiytk :nieipfiww(fic«t: it'uefa; 'littti ) omniat» viliflimum repti-, ceiti / ■& omnem 'huitts foculi Ipletwlomtt contemnam. Da in Mkkttiibus ukxteftiat» , in, ore ifilefttkim ,:urvfu forum pa^pern itaris amoxem , & omnis curiofi-: itatis vi&oriam, Vt nihil in «he fot a, :qa©d tuae maieftati difpli- ceat.

Requiefornt (uner me > DoW imiae, 4ona Spiritus foafoirtri, Spiritus {apientise»& intelkdus, iSpititttSJdOttfilij, & fortitudinis, ISpMtttsffefctttfo , Scpietatis ><M jrepieat me Spiritus timoris tui j fofoisdouisfmol^is hitejfiaiTtv &

ttt mati •eirwfte perfidar.Exialik «errh rtfoiis & <^mdis , iqus ad

jran&itat£ffl «oa pertinent , e*' foihi folhm trribae qute ad fa-

Ui

In

no De vita religiose i

lutem animae meae , & volun- tatem tuam explendam , condu- cant. Fac etiam , Domine , vt in his miniftetiis occuper , quibus tu glorificeris , & cum aequali gloria tua rogo , vc i in humilio- ribus, & quae minus apud ho- ' mines fplendeant , me occupa- ; tum efle velis. Da mihi *vt in j donis & talentis de tua manu fi*lceptis,meipiiim non quaeram, j fed tuam laudem & gloriam » ac i Iefu Chrifti Filij tui exaltatio- j nem exquiram.Da mihi per infi- j nitam bonitatem tuam perfeue- ! rantiae donum , & vt nunquam : per crimen aliquod a te feparer, ! fed vfque ad morteni,& in aeter- num in tua gratia perleuerem: s Da mihi per immortalitatem { tuam , & per landtillimam mor- tem Redemptoris mei, bonam mortem,& vt poft bonam vitam * in te moriar morte iuftorum: Tolleit me nimiumamoremhu- j ius vitae, & nimium ac immode-

| I N S T I T V E N D A. III

1 catum timorem inoms:Da vt itaj viuam, quod poffim dicere cum Apoftoto tuo > Capio dillolui, &. e Ile . cum Chrifto. ] Da inti- mam 1 1 ucoa 'hp&x: •taocris' vt mundiblaiadiemisiheeebrasftt1- giara:Da intimum faporem qter- mtatisyvt lxtus tranlitoria defe- ram : Da veram relignationere in tua ire&iffima voluntate >. vt quando * &; quomodo difpofne- risr>rbintj abfcedam : Sufcipe fpi- ritummemn gratia tua & chari- tate veifitum, vt tibi in sternum adhx^bt :Au£er denique a me quidquid me in alfcquutionc perfe&ionis detinet , & poten- tifftma adiumenta ad fan£te vi- wendum , & foelicitermorien- dn«ii;atiribue, H* funt > Deus meus» petitiones me* : haec funt defideria mea , quas impleri cu- pii® > & peto per migrationes tuas , non folum itj me, fed & in omnibus proximis meis»vt lem-

pet tibi placeamusin hac vita>&

■» ...

Phi- lip. i '*!•

. —«»

V HZ De VITAf REUG 1 OS e

in futuri .tuo alpecfcu iartemur^ Amen.

Sic ifte fuam poftulationerii ; no& formabat, vtfeadMiilam ,diei lequemtis difpbnerer» in qua dimidiain. horam plus nhinufve ordinarie infiimebat. Talis ta- men eft precatio ifta, vt poflit ad; minus temporis fpacium ;an- guftari , &c ad vnam horam , & longiora norftrs fparia afFeddbm &C defideriis : crebrefcetibus pro- trahi. T u ex frir qu® diximus, poteris aliquid dumete , quo te ad Iaeram faciendum disponas. Illud 'autem certb icias ,-ft hjx omnib* affueleas, te cum magno frudu , & cum exigua difficul- tate , aut cum fumma facilitate faerumeffe fa&urum. Maauiube prudenter diipofpta, paranvtem*- poris infumimty& multas fecum occupationes admittunt. < Nos enim non teligiofos foiitark», fed animarum falutema*rant<es inftriiimus , quos icimus his dt

limi*

I N S T I T V B N D Ai '11$

fimilibus deootionis -ftudiix, nec a minifteriis.ncc alirerarum ftu- diis impediri, fed mirum m mo- dum ad veraque iuuari.

■{ i fibri O \-HT einom

Cap. VII.

Ic paratus atque difpofitus 9 con- uenienti tempore puo Mi fla* cele- branda ad facra^ rium accedes : Ibi genuflexus te brettiter praeparabis * fan6fcam Trinitatem & Ungulas eius per-i bnas inuocandovl Ibide quo fo ?ra diximus» non ore, fed mente attenta, $c deuota, quantum po- terat ( vt mihi quidam narrauic ); hanc praeparationem -periicb- bar.© beata Trteicas; Dens meus 3c Dominus meus , huc facrifi- cium corporis & fanguinis Fili) tui celebraturus ivei^o. i*ln con- -i-cllionem ... io premi domini) ,

i

VITA HE1JGI05E

| quod habes in omnes creaturas* & lubiedionis omnimode3quam habemus ad te. 2. In comme- morationem acerbiffim* paffio-i nis (k mortis Iefu Chrifti Filij ; tui & Domini mei,iuxta illud, quod iple pratcepit nobis , di cens : Hsc quotieicumque fe- ceritis , in mei memoriam faeie- is. 3 . In gratiaram actionem ; nfinitarum diuitiarum ian&iili-

na: Humanitatis eiufdem Filij ui, & Redemptoris mei , ac fin-; , «larium donorum, quibus affe- ifti beatam Virginem Mariam,, mnes Angelos,& San&os, pr*- Jpu£ autem N. cuius hodie fo- rtunem memoriam facimus.

4. Item in a&ionem gratiarum

Omnium, bcilffirinnmvi ' AMtU...l

f

I N S T I T V E N D A; ilf

i ctlfitate , aut negotio > pro quo celebrare teneor. 6. Itemque iccundario offero pro remiflione

omnium meorum peceatorutp,

vijdpTo •mortificatione mearum; paffiobum , vel pro elongatione intelle&u & affe&u ab omnibus; creaturisi yel pro adeptione vir - tittumiVel pro obtftione feptctn

perfe&ajceharaatis, vel pro con-;

iequenda gloria tua. Amen.

O Pater potentifltmc > eccc ac- cedoad celebrandum *ad laudem 8c gloriam tuam , ad gaudium •j omnium 'An^e lor irmi& $ amSko- i , tutu i, aff rerailfionem riofttorum j | rijfrioprinm ani-l

Ecctefiae. Supplex orw per omni-;

donorum Spiritus faiitli tui> vel pro dono orationis > Sc thefauro

»6 De vita R££ i g a OSE "

i es 5 P«r gratiam yiuific£s me : tu qurlux es /illumines me : tu qui; ignis es, accendas me : tu qiii? qmes- es , tranquilles me : tu qui ! PUEitas es , podficnune c tu qui ; iameiaes, ktifidesme. Supplex oro per dapienciam tuam ,, ad! digne celebtadum illumina me •' O Spiritus Patris &Hij fimda£ iune , ecce venio ad celejbran-l

dum,vt efimia gratiainduasasic,-

oc ieptem donis ruis ornes ani-, mam meam. Supplex oro per unmen&m charicacem ruam, ad digne ■ beldacandwb: uiflamoia mc\ « ri mahoJ " ■ Sic 3 aut ali ter demi a pr^pa- ratus, & fpiricu colledhis,. omnia” illa deuorc quantum potueris, racie^quaadinlpe^bioiiem Mil- <al,s • 'otionem manuum , pk,-

paraaonem otlids-., &

applicationem facrorom mdu- l

mantorum, qxiK mater Ecdeiia

radenda. -rubet. In acceptione

veftmm , cuiuiq-qe iignificacin- : ,

— — nem /

I N S,TJ T V/ E M D A. 1P

n#n aduertes, de qua multa paf- Cm apud Ecelefiafticos authores muenies , & decenter ornatiis, mente deuota y -Sc omnino ab huius mundi rcbos amvlia , vt vicem Chrifti fummi & primi Sacerdotis gerens, ad altare re- uerenter- accedes.

Ia ipfoMiir* decurfu ita facra myfteria ptetgas:» vt magnam exterius & interius reuerentiam obfcrues; diquum enim eft ,vt anima: corporifqae Creator ab vtroquc honorem & rcucrcn- tiam accipiat. vEquum etiam, vt fi anima ©ei vifione farianda eft , & corpus dotibus gloriofis ornandum,iftud>& illa Deo glo- rificator» eorum per reucrc-ntiam fe fitbdahtu Quin , & Chriftus, qui ipttous hoc iacrifieium lui corporis & fimguinis obtulit, carne fimul & mente pallus eft, & vtraque portione fui noftram falutem cumuit»?! dtfcas tu vtra- qrfe pllte ttotcoepore & animo,

illi

h8 De vita rejugi^sb illi feuerentum exhiberet <iiiQ funt duo aera minuta,, qo& j oblationibus rerum externarum | mperbiso cordibus ^ralh&fcl proferuntur, Sc duo talenta quid bus, praemia gloria corporis & animas comparantur.

Retierentiam exteriorem cu-< ftodies jfi factas casrcmoni».- ab EcclefiainlHtucaspulchrc' auen- te , grauiter , & cum quadam dignitate perficias. Si -cum- -caput inclinas , ita inclines , vtqui Dei beneuolc ntiam t ibi. co n cii ias : fi cum gciuiftedjs,:ita eenufle^as;

vt qui Deo te fiibmitti $ £. fi cinti ! Hoftaam y& Calicem benedicis* ita ligna illa lacra facias, vt qui jacrificium Deo acceptiffimuin benedicis : /i cum verba Mida? profers ,rita ditlm&e, & elar^ proferas ,vr qui Deum ipftmi aJ- loqueris:!! denique i ta omnia ibi dicas , 8c feciasq vr dignum eft voce promit &^rone f&fici; quas Dei Spiriru >fim&am£tele^

fiam

fiam regente approbata fiint > & inftmita. Miniftri Regum & Principum Tuas habent trba- nitatis Sc comitatis leges , quas nefas eft praeterire:quidni Eccfe- fia Spiritu veritatis edc&a illas caeremonias inftituat , quibus erga Deum officiofi & vrbani fimus > 3c ei comiter 8c decenter feruiamus ? Si ergo magni mo- menti efie videtur erga magna- tes huius firculi vrbane nos ha- bere y&c in nulla re quantumuis minima r ad reucrentiam eorum ipectante deficere : quanti mo- menti erityfummum Deum fignis reuercntix* ab ipiomrct per Ec- defiam inftitutis abfqtie vilis defedibus honorare ? Quid era uiusfiquam ipfiDeop flexio nes & fubmitre re , & ciper hoc fignum latrix cultum exhi bere ? Quid Tublimiiis , quam Hoftiam & Calicem > in quibus Deus ipfe latet > crucis figno be- nedicere ? Quid excellentius ,

Efth 15. 10.

Efth., 4 *• i

lio De VITA RELIGIOSE

quam Deo , nomine totius Ec defias, vota & orationes offerre? Quid mirabilius,quara hoftiam, cui praefens adeft filius Dei ,nw nifeus tangere, & frangere3& huc atque illuc monere ? Ha:c qui feilinantcr^Sc diftra&:e,&: incon- fiderate facit, magnum indicium praebet- , quod lumen fidei nu? bibuS; incanfiderationis 6c di- ftradi onis obtentum defert. De Efther ad regem Afluemra in- grediente ait fcriptura: Regina corruit’ & in pallorem colore mutato , lailum iuper ancillulam rediiiauit caput, ] Et tu curam Deo tuo , coram rege omnium regum, & Domino dominan- tium y reuerentifsime genufle- xione non 'corrues , 3c tantam maieftatem non metues ? Gmit quanta attentione & contritio- ne cordis harc eadem regina pro temporali falute ludaeom exora bat, quando dicebat : Domine

mfeqni rex noder es fo!us,,idiuua

I N ST IT VE N D A. 121
me fol i cariam , 6c cuius pra^tei te non eft auxiliator alius.] Cum quanta debes tu Dominum de precari^qui non tantum omnium fidelium temporalem faluterm ifed etiam fpi ritualem , expofcis? Baptifta loannes non tangebat corpus Domini , fed capiti eius aquam infundebat , & tamen ftupens5& tremens clamabat: Ego a te debeo baptizari : 8c tu venis ad me! ] Quanto tremore Sc ftupore deberes tu hoftiam ipfum Chriflum continentem tangere' v & rurs inanibus con- tre&are? Depone igitur puerilem ruborem , turpem que verecun- diam^ tam reuerenter &c quiete in altari te habe y ac fi folus 3 Sc fine teftibu s te expe&antibus ef- fes’>& ac fi rem fumrni momenti* ficu t re ve ra facis,efii teres . N ec mihi curte eft admonere te ne in fidvb f&cibndo fis .morofus , poplite hftanti mokftus. In ea enim cetate viiiimus ,111 qua plus	s-
F

122 De yita religiose

nimio iftud praeceptum obfer- uamus , & f ne populo tardio (ii- mus , cum ftaudalo v & iadura fpirituali ipfius populi, feftinan- ter & indeuote iatis myfteria ditiina peragimus. At fi cupis menfuram in opere tantae maie- ftatis tenere debitam , in facien- do facro femihoram expleas ,&

' permittitur tibi vt tantillum ex-

cedas. Hoc enim tempus nev facrtim audientes admodum oc- cupat , & fufficiens eft vt fanda myfteria rite ac deuote , pro vt ab Ecclefia inftitutum eft , cele brentur.

Ad teuerentiam interiorem pertinet quod cum celebras , de te ipfo humiliter fentias, & ficut viliflimiim & i^norantiflxmum mancipium. , ad fummum regem & fapientiffimum principem ac- cedas. : Accedis tu paruitas ad magnitudinem , tenebra ad lu- cem , immunditia ad faridita? tem , infirmitas , ad poteftatem.

crea

| ' I N S T -I T V E N D A. II j

creatum ad Deum creatorem tuum. Quanto ergo timore . 8c tremore v quanti humilitate , & tui contemptu ><juarita‘ Domini adiimatton e de be tes accederet liraeiiti s agnum Palchal em co~ niedcntibus picTceptum erat :

Et comed^tii feftklantei* : ^ He- bfcam aut^m-haben t1 1 n£ fttfi# detis cum* extafi & * p&uore/] Quia Videlicet agnum immacu- latum Ieftim Cbriftum , cuius ille typicus , figuta furti tremem tes > &: rqua(tipte^uerentia^4 pentes fitmui iit hac

menfi manducaturi. Pauet Mo- fes 3 quod Deus illi legem /cri- ptam admini ftratierit p & cum eo verbadnircuetit P? > Ecce>ait. oitendit iiohis* r DoptimiS Deus nofter maieftateri magnitu- dinem- feam * vocem eius audii uim p i de medio ignis y & pro- j bauiMu s :hod I# -qtfod 1 kjq liante \ vdxeidc tfam

me. Ijt N * rioip fvoeem

Exo- ai. i2.

ii.

0: utc ro. $. 24.

1	IZ4 De vita religiose
_ : _	eius audimus, fed ipsumet Deum intra pr^cordia recipimus, quid- ni ad tale fadhim pautarous; Gerte offendit tibi - Dominus r S Sacerdos , non tantum male-; flatem fuam , fed & bonitatem ’ fuams non magnitudinem fijarnr, fed affabilkatcm , &e%atechaH tit^ttmrfuaipi ■ Certe nm: m&&\ tonitrua , nec vides fulgura jMJ* viurpas voeem eius , cum eius perfonam deferens, dicis; Hoc cft corpus, meum Hic eft fall- ; geris meus : ] 6c vides benigni ta- : tem eius , cum .fidei oculis eum • pradcntem intueris : quomodo non extafi $c ftupore reple beris ? Hanc veriffimam cognitionem ttijhpetit a te EcQiefia,cum iu- bet : non tantum femel , ; non tantum bis,led teiyiUa verba* ■ Domine non fum dignus ,,] & carter&ante fatramenti fumptio- nem repetere,- Ter 'eni,m indigni fumus, quia odmmo & omni ^ parte Dominum Jumereiridigm
fumus

* N S T I T VENU A. llj

fumus. Indigni prorfus,quoniam eum offendimus , eiufque man- data ian&iffima proterimus. Indigni , quia oicitanter &ne- glig^nmr illi deruimus. Indi- gni > quia nunquam plene & ex toto corde illum diligimus. In- digni , quoniam fumus; terra , li- mus, fterotis, & ii quideffi peius, vilius: i IpieLauteiii; eft Deus ipotencdEnam^doinirius ptuden- • riffimus , & redemptor omnium ian£Hiiiinus. Eoflrquam ergo te i iplum diligentifsime ptopataue- f ibiicir ifem <b difpofueris,

reputante fufeeptiDnre tanto ma* ieftatis indiguum ; dicque ad Dominum : Ergo ne putan-

dum eft , quod vere Deus habi* terfuperterikm? Si enim coelum &> coeli Obelorum te caperemon poliunt , quinto rhagis dprmis iioc, quam odificaui? ] De omni; ‘tua ibiicitudine ad digne cele- brandum diffide Sc de foia Do- mini re ad hoc munus vocantis

S.2/.

1 16 De vita rei ig i o s e

Hug.

de

gratia confides Et hcut corpus Domino genuflcxione,&: capitis aut corporis inclinatione fub- raittitur •> ita mens eidem ve- rifsiiina humilitate & compon- dtione fubdatur. . , . ;

Ad hanc autem tum internam, tum externam reuerentiam mo- uere. te poiTiint confideradones, epias. foprar^n&npljmus- j & aliae ,.quas facile poteris inueni- ; re; Accedis ad omnium Ange- lorum & hominum communem patrem ; & quis non reuereartir patrem? Accedis ad vniuerfecum dominsunr : & qnisncin reuereji- tia afticiat*Dominum.? Accedis ad patrem, & dominum. , cuius ho- norem lsfifti, cuius filios fratres tuos non femel , fedificpius ver- bo & exemplo percufsifti, qua-. : modo ante illum aftare jion me- tues ? Hac meditatione Hugo jvictorinusie ad timorem & rc-; i nerent iam excitabar; Accedo,

inquit, ad Dominum* cuius pem |

■i 1 T i cufli i

3 N S T I T V £ N D A* IZy

guITi feruum v ad patrem accedo, cuius occidi filium. Percufli ver- bo , occidi exemplo , nec tamen pertimefco Dominum,nec reue- reor patrem; ] Accedis ad illum,

| quem adorant dominationes,an- te cuius confpeftum tremunt poteftates : [ fub quo, vt ait Iob, curuantur , qui ponant orbem;]

6 puriflima Seraphin , vt ait

Ifaias, facies litas prae confufione velant , & tu fine reuerentia & compunctione eum in finu tuo, in receptaculo fciiicet iniquita- tum abicondes ? Accedis ad il- lum , quem Centurio nec dum bene cognofcens , in domum fuam excipere non eft aufus. Et propterea dixit : Domine noli

vexari. Non enim fum dignus vt Tub te&mn meum intres, pro- pter qiipd & me ipfum non Ium dignum arbitratus vt venirem ad te. ] Ad illum etiam > quem Pe- trus nec dum probe callens , di- cebat: Exi a me quia homo

7 — p- -

Ifais.i

1x8 De VITA RELIGIOSE

peccator fum Domine. } Et tu te dignum reputabis, qui eum in- tra te ipfum excipias ad domum- que' impuriflimam tui cordis pertrahas ?Moyies! arcam febrem ; fecit de lignis- imputribilibus, j Camque punfsimo auro con- texit , vt in ea tabulas lapideas, i in quibus infculpta erant verba legis, cuftodiret.Et Saloinon fe- ptem annis magiiificencifiimuni templum extraxit', vt in eoprsr- dickam arcam huius Aeramenti vmbram collocaret. Tu autem audebis , in corde peccatis tabi- do, fordibns impurarum ade- di onum contecto , §c nec dum ferni horre fpacio bene dilpOfito, authorem legis,& arcani thefau- rorum Dei , actempkifh viuum, j in quo Deus corporaliter habi- j tat , nempe corpus Chrift^ Aie ; reuerentia reponere ?

Audi, diuina irreuerenter fra-( dantes qiAm feuere a Domino puniantur. Oza quia minori

4* % cir

I N S T I T V E N D A. 12tp	i
ciueuiifpcctione quam debuit5 arca? teftamenti vedtionem dif- pofuit , Sc eam in vnam partem inclinantem ( calcitrabant enim boue;s eam fnper.pl auftrum de* fetentes.) temerarie tenere vo
luit, fugita morte puni tus eft.
Iratufquc eft, inquit fcriptura,	S Reg. 6.7.
indignatione Dominus contra
Ozam,& percuffit eum fupcrte- meritate. ; qui mortuus eft ibi iuxta arcam Dei. } Tibi autem non res ares lignes aures, fed corpus & fanguis Icfu Chri- fti eommifta funt, & diuina my- 'fteria commendata 9 Vide quo- modo ea trradbas; ,i& ne ex pane, & potu vita? > minus digne aece pto & adminiftrato , sternam incurras. Nam fi reus jeft ijiorris ; qui Chrifti' dmagi- pm&i iacrilfegc frangit y Utqud peflundat , quanam ratione reus mortis non erit > qui ipfummet iDominurn. ;maie£fcatis proiicere in p^dhik iniqmt^tibusxontalni-	1:
Jfitiup F 5	1 J

fi

Illi

P,

■faM

Ei

®j j

I’

I|f|

i

Sii '

mmr

Si

'ip

•.i

«M

lu

%

■I

2.Ma

chab.

J.2J.

Chry fofto, homv dc his qui c 5 parue- rat in Eccl. Tu r

hatouto non -metuir? Heliodorus etiam gaza* templi diripiens’, quam duriter caftigatus eft ? Ap- paruit namque illi -Angelus equo infldens , qui cum magno impe- tu Heliodoro priores calces eli- dit : & duo alipqui circumfiften- tes eum , & ex vtraque parte multis plagis flagellantes , mon- ftrarunt nobis. quanta firit res Deo dicata: vcneratiqne tra&an- di>.Si vero opes temporales,qu£e ad vfum templi applicatae fimty priuilegio gaudent ,ne manibus prophanis tangantur , qua reue- restk tangendum eftla<raraeftri tum illud ineffabile, quo Deus ipfe veraciter continetur? In hoc cibo , vt Chriftus ipfe dixit , vt tota. Ecde/ht verifiime confite- tut,,imiifihilitejr adeft idenvDd--' minus IefurGhriffusJHuicrnen-' fae,vt inquit;Ghryfoftomus,i&^ geli afltftunt.pcumquc ueucfen** tia eam circumhdknt. Quid ve- ro turpius afc .qjmpa . i dignius*

INSTITVE NDA. J$I

quim fi vbi Chriftus adeft , pec cator diftra&us afiiftat:& vbi angeli tremunt* homucio omnia praecipitanter & irreuerenter a- gatSChriftus hicafliftens,Agnus eft , fed & Leo eft. Vide enim, inquit Ioannes * Agnum ftan- tem tanquam occifum ; ] & de eodem paulo ante dixerat. Ec- ce vicit Leo de tribu luda.J Agnus i yt digne accedentes pa- fcat:Leo,vt itraerectmde &c indi- gne diuina myfteria pr^funi en- tes difeerpat. Non apparet fictu in monte Syna, inter ignes & _ ra,& tonitrua, quae ter- reant , fed apparet in rubo3& in- ter Ipinas accidentium * vt nos voce atque infpiratione fua ficut Moyfem ad reuerentiam mo- ueat; Rex fiuein lefto >• fiue in itin£re,fiuein foro, fiue in thro- no femper rex eft , & ab eo , qui illuni regem agnofek , vbicum- que fit,debet honorari» Tu au- tem Ghriftum in factamento F 6 ; f

Apoc.

1;

l$l L>E VITA RELIGIOSE

efle •& agno&is ;'§&•• bohfic&&. Si 'igitur eum.pcrfpiciie cibi ap- tparentem3renerendffimc hono- rares, cur occulte fub cortina ptodrhtem mmixnc renerent ia- dignum agnofcis 1 Amor ergo eius te ad amorem allidat , fed maieftas eius ad ti- morem & reuereiidam impellat, vt his tribus aSedibus amoris* timoris , & reuerenti^ deco- ratus > digne diurna myfteria tra haedum ex tanti faeri-

fid j oblatione ? & Sacramenti fumptione percipias.

De gratiis agendis

: C a p. v m.; \

Er a c x o MiiTse facri- fido 3 veftibufque fe eris dejpofirisv|, iri lor cum^aietum t^^ir pies.3 yt ibi Domino pro tam in- genti beneficio gratias agas. Ab- furdum ei^im.eft , poft tam ^xi-; miam donum acceptum > g^atV > f tu

I N S T I T V E N O A.

ntdmis pbiitniciii<c ftatira ad ne- gotia extern.! tranfire. In mtn('i Domini carnem Chrjfti mandu- caunnusjdc fanguinem bibimus.

Et , poli prandium ad lalutem corporis q.uies a negotiis <k la- boribus ncetifada eft , vt natu- ralis calor cibum iubigat, & in ftibftanriam noftram convienat: non minus profecto finuaiicr conuiuio quies . a negotiis & diftractionibus eft neceilaria 5 vt ad nos huius Sacramenti vtilitas cranleat 3 & in vires noftras viri lutem fttam roburque diftutidar.

Sed quis erit tarn ingratus , qui tale ac tantum donum line debi- ta gratiarum a*£tk>oe prattcreat- Quis tamfrigiduSi qui cibo,tam dileCtione: calido , fufcepco. npn caleat bCweid%um.eifttta»t iBona fpiritualismottisjaut ad mortem dilponentis ftupjditatis. Poft communionem >Jnquit Bona-, «entuea > G non lentis aliquam putitualem refe btionc m iign u m

’ -.tout eft

ucnt. tra&. depi-j para- tione ad Mif f fam, p.14.

154 De vita religiose

Ruth

.2.8.9.

«. ao.

eft fpiricualis infirmitatis , vel mortis. Ignem pofuifti in finu,

&c non fentis calorem ; mei in ore , & non fentis dulcedinem. ] Difcamus ergo ex aliis , qui mo- dica beneficia gratiflimo animo fufceperunt , hoc maximum be- neficium magni pendere , & pro eo gratias rererre.Booz incitauit Ruth,vt Ipieas a feruis fuis re- lidas colligeret : Audi filia ,

dixit ei , ne vadas in alterum agrum ad colligendum,nec rece- das ab hoc loco , fed iungere puellis -meis , & vbi mefluerint, fequefe : mandaui enim pueris meis , vt nemo moleftus fit tibi; fed etiam fi fitieris , vade ad far- cinulas,& bibe aquas, de qui- bus & pueri bibunt. }Hoc autem eximium beneficium 6 quanta Ruth gratiarum adione repen- dit J Quae cadens in faciem fuam , & adorans fuper terram, dixit ad eum : V nde' mihi hoc, vt ! inuenirem gratiam ante oculos

tuos,»

INSmv E N D A.

«35

tuos ^ & npiie me dignareris pe- regrinam muHerenirJTu autem, non ab homine diuice , fed ab iplb Deo ; non ad colligendas /picas , fed ad panem ccxleftem manducandum vocaris ; non ad bibendam aquam nullius pretij,

[ fed ad potandum pretiofum fan- | guinem Domini , inuitatus es: quanta igitur humilitate, quanto Ferupre, quantis dilectionis affe- ctibus deberes pro hoc benefi- cio gratias referre?

| fifther ex ancilla in fponiam pwamSffiflii Rcgiseuedla , inui- taui t> eupdem Affueram , a quo fuerat exakata : qui tanti aefti- ituuit conuiuium,vt calens vino dixerit illft Quae efl: peticio tua,bffher,vt detur tibi ; & quid vis' fi eri J etiam ii dimidiam par- tem rigui -mei petieris , impe- trabis. ] Maior fine vlla com- paratione hic caufa gratiarum a^Uomseft : nam ibianciHa 5hic Rex inutilem femimi inuitatabi

Efthei

7*5

ali

DjS VITA RHII Gl QS£ j

flimmca terrena > hic. panis, coe- le ftis miniftratur.ibi exconuiuio mors inimici & temporalis fa- Lu$* -hic peccatorum ac vitiorum deft 5 &•' Tai u s fp iritualis $ mergit. Quis iine vilis maritis ad tam magnificum conuiuium admi(rus3non iam partem cordis fili , fed; totum cor > & quidquid eftiSe habeCrDeofUluminim^ non offerat > & non ofefeqma amoris & laudis exhibeat? Quid fecit Dauid cum Miphibofetl^vt amorem erga Ionatham eius, pa- trem offenderet ? fnam gratiam illi promific : quae erant Saut5 ei: reftitui- praecepit > 56 ad cibos menfae regia? ipfum inuitauit illis verbis : Et tu comedes pa^

nem^m menfa mea ]

Miphibofethi vero auditis l hia verbis , quomodo fe j ergfj Baait: dem habuit? Certe animum gra-r titudinis plenum induit > nam , n 8. adorans eumidixit: Qjuis ego

fum feruus mus # quoniam scr

fpe

^Reg,

9*7-

I N S T I T V E N D A. I57

Ipexifti fupei* canem mortuum limiieni mei ? ] Vide quid fecit tibi Dominus , quia fecit tibi magna qui potens eft , quia bo - nam gratiam dedit tibi , diuitia- rum , omnium reconditorium contulit, carnem fuam in cibum, & langninem Fuum in potum praerogauit. Quid ergo tu facies illi? an tantorum .beneficiorum in vno Sacramento eQnjLenfp- rum unmemoremi an laudis, dc gratiarum a&ionis obhuifceris? an ex hac menfa ftatira ad fabu-

lares & humanas occupationes exibis ? Dominus quidem de iliis nouem leprafis conqueftus eft, quos a lepra fanauerat , quia ad reddendas debitas gratias non runt extemplo reuerix: Nonne, dixit , decem mundari funt, & louem vbi funt } ] Id autem me- rito , quoniam nihil eft ingrato mimo damnabilius. Quam ex te luerimoniam habebit , ii , non )reuem j corporalem, & peritu-

Lucae

,17.17

i

ram

1

ii

ii

m.

n. 30

ram falutem > fed ipfum falutis Aurhorem in cordis tui domum excipiens , nullas > aiit tepidas gratias referas , & tanto hofpite folitano , & infalutato relido, curas ftatim huius imindh fulci- pias?

Iuftorttm , ac virorum fpiri- tu alium eft,hoc eximium benefi- cium recognofcere , «Sc pro eo ftafim?atque illud recipiunt, im- menfas gratias repenfare. Quod vaticinatus eft fanckus Dauid,di- cens : Manducauerunt omnes

pingues terrae, in confpedu eius cadent omnes qui defcendunt in terram.]Qui funt pingues terras? Nonne viri infla , nonne fandi atque perfedi>qui in hoci^culo veras diuitias poflident , & eoe- ieftibus confolationibus fagi- nantur , ac puriffimis volupta- tibus fpiritus perfluuntur ? Qui funt etiam , qui defcendunt in terram ? Nonne humiles corde, qui prae contemptu fui in terram

j cadunt 3 fk infra vn | tales fe dimittunt ? manducant 3 id eft 3 corporis & | (anguinis Domini myfbria fuf- | cipiunt > & mox laudant Do- 1 minum ,& pro tanro beneficio ; ingratiarum adionem adorant. Non decipior fvt credo) dum fic facrum vatem intdligo , quia huncfenfum ex Bafilio &Theo- doreto colkgillle fic ait : Qui

namque comederunt, & faturati funt 3 gratias de immortali cibo agemtes^eum 3 qui hunc fuppedi- cauit > tanquam Deum adorant. | Pingues vero vocat 3 ope diuina nutritos* : Hic vero fic fcribit, non folum eundem fenfum , ve- rum & fere eadem verba repe- tens bQui enim comederunt, & impleti funt de immortali cibo gratias agentes > eum , qui hxc fiippeditauit, vt Deum ado- rabunt.] Tu ergo , qui hos pin- gues terrae imitari geftis > bo- i noram i pforum futurus es par-

h,a v ti

IN ST1T.V

Bafil.

ibid.

Pfal. K5- «

140 De vita religiose |

ticeps ,dia2C Spiritu Dei iuniSfca ‘j nequaquam difiurigas.Mandueai & adora, accipe bonam gratiam, & pro ea exiles faltem, tuas 8&

I impares gratias referre non dq(iri nas. Dic Domino cum eodem Propheta : In mc funt, D eus,r

vota tua , quae reddam laudatio-i nes tibi.] Vota tua,Deus meus>&: t deiideria tiu, vel ea 5rquar 4x hae * ttiCcreatura^defideras! r non loti ge fiuic po fi ta,«non difficui ter ea comparabo : prona fune milif d: | ea. i ntra m eipfum habeo , qua? funt laacktiories ^:)gratiaiTim. ; adioiiesj quas pto hoc tampbcs j neficib rependo : atque vtrxm j huic voluntati fatisfaciam/voio meum fpiritum mentemqiie coi ligere , demo ad referehdas: gea^ cias comparare. • l' d:

Hac dgkar eogitatioim- h*dD tatus , in locum quietum poli ! MiiTe celebrationem' fccede &: » ibi per femihoram , aut Cikerq : per horae quadrantem in ; gra- tia!

institvenda. 14» tiaram adionem incumbe. Et nifi aliquid melius habueris, aut ex illis jis , qui Spiritu Dei adi meditationum prteuentione non indigent, his feptem meditatio- nibus vti poteris , qua: lingulis hebdomada diebus aflignanda

- P Kijj m a Meditati o. I. Refpice Qiriftum Saluato- rem tuum in medio cordis tui tanquam R egem potetiffimum, c;eque.ta:nq,uam reum, & multo- rum peccatorum confcium,apud viantem. > veniam ac milericordiam cupientem.

oi> EiUs;»

'jbeC J OlO

'Ji: OVaJLi.I

r i. Quia ad vOcem tuam , panem & vi- flu in corpus Sc iam guinem fuum con- uertit , & Sacra men- . to pr^fens afFuit,non

vt tua peccata puni. ;tet,ied vt quali Rex [ I. Gra- ) benigniffimus stibi das im-^j propitius cflec. i

142. DEVITA RELIGflOSE

mefas age j 2. Quia in munibus illi : - I peccatoris yiliffimi ■ ' l ii j feipfu^ pdfuit. ^

no.*

: 1 : . ‘ j / r | m gnitete orationes

V iniquitatibus fotcfen j tis audiuit. !

I 4. Quia os tuum •0 i r /. J intrauir, & in lingua •ormb:?. \ ti&im d:

} f. Quia in domiin- 1 cula imparatiilima si : j cordiS^tUi habitat iconflituit; '-i inui 1 1 1.r Deteftare Corarri illo' vm- uerfa peccata tua 4 tuiti quse in Itecixlojtum qua* in religione pa~ traftianagnum eorum caufa do- lorem concipe 4 & indulgentiam humiliter pete; *

I Vi Diligd euiti ex toto corde tuo , ita videlicet jVt cjefiderio ac firmo propofito HUO ? nihil ilii coritrarium vfefe*vniHil quod ad illum adtu vel' yimtid non- tedd dat , diligas,^ illum rihi-ac bmtfit

bus rebus praeponas.

V. Tandem pete a Domino feptein dona ffinilia illis , qua? beatijffima Virgo v authore Bo~ naiientura , quotidie a Domino poftulabat : i. Auxilium effi- cax , vt praeceptum amoris Dei compleas. 2. Vt proximos tuos, 3c quidquid ipfe diligit,conftam ter diligas. 3. Vt quidquid ipfe odio habet > vedilime& tu odio habeas. 4. Vt humilitat e,cafti- tatCi obedientia , contemptu fx- culi,& ymuerfis ■■ .virtutibus exor- neris* j. Vt corpus tuum, ac mentem tuam,dignum Cui habi - taculum faciat. 6 . Vt aliquan- dor tandem poft hanc mortalita- tem , beatam Virginem matrem eiirs* ipfiulq; humanitatjem fm± <5fciffimam oculis carnis clare vi^ dcas,& oculis mentis ipfius diui- nitatem alpicia^atque poffideas. 7* Vt in hoc . templo , 6c in omnibus i qu^ Igne in toto tes> -xarum orbe , ab vniuerfis Sacer-

Bona- nent. !ih. 6. medie, c.i.

144 De vita religiose i

docibus 6c fidelibus dignam ve- nerationem accipiat*

SecVNDA MEDITATIO, i* iRefpiee Chriftum Salu at o- retii tuum in medio cordis tui tanquam Dominum tuum, qui pretio fiinguinis fui te redemit, teque ipfum velut ferniitri eius, qui per nouum fertiorem ad ipfum vis redire, & illi iil omni • bus placere concupifcis.

fi. Qui a S acramen- I to prae fens -affuit , vt | tanquam berus cor . I dis tui habitaculun

i regat , & tutbam afi } fedfcionum tuarun | mortificationis do i no componat.

I I. Gra- ! i. Quja manibtn tias im-J fordidiffimi itiaiici- raenfks ) pij fe tangi permifir. age illi : J j . Quia tanta man-

l fitetirdine-petitiones 1 ferui fugientis excfc-

) p- ; .

4-Quja

rio mancipij fui «manere confli tuit. III. Defidera vt ad prtefentiam eius,Domini fcilicet tui , domus cordis tui quieta & tranquilla perfiflat : Statueque apud ipfimi te iudicium, voluntatem , affe-i <5lus , & fenfus mortificaturum,) & quicquid illi difplicet , reie iturum.

I V. Dilige eum ex tota anima tua. Quod Facies,!! vitam tuam illi fubmittas , fi folum ad obfe- quendum ei illam velis , atque CLiflodias , fi cogitationes , de- bria , verba , & opera tua ad ipfius beneplacitum diri- gas.

V. Poftulabis feptem illa , qua' fupra diita funt.

G

HI |

mi

II

Ii

■

mmm

»1

Kh

■H i

1:1;

wjd'

fli

IN

Vi- ;■

m

I. Refpice Chriftum Saluato- rem tuum in medio cordis tui tariquam magiftrum tuum , qui te viam faiutis docet, & gratiam ad faciendum , quod docet , im- pertit i teque quafi difcipulum eius , qui ob magnam negligen- tiam tuam nihil aut parum ab eo didicifti.

f r. Quia facramento J praefens adfuit , vt • tanquam dodor fa- pientiffimus te viam perfectionis doceat, & in agendis atque omittendis erudiat, i. Quia manibus peruicacis diicipuli | fe tra&andum tradi- di

I 3* Quia tanta mife* II. Gra-^J ricorditt petitiones tias im- diicipuli fcientiam menfas a caeleftein poftulantis ge illi, audiuit.

] trauit > & m limgm

Angelorum , & ho- minum in infima clafle impcrfedtiilb-

. mi cordis tui ad De

docendum manere

Lconftituic,

III. Erubefce coram ilio , quia tam alienus es. a do6trina eius, ftam tyro in imitatione eius. Sta jtue etiam te cteataoMniadntel-

creaturarum amorem inordina- tu a te ipfo penitus abfciflururn. IV. Dilige eu.m ex tota mente tua. Qjrod facie;s,ii fpiritutuum ab omni quod ei difpficet,miin~ dare conilituas, ii virtutibus or- i llare proponas , ii memoria , in telieftu & voluntate iugiter illi :adh«reas4 vtipfe- Ghriftus in te habitet i tranquillitatem mentis inilitiias.

leda Sc ajfo&u defecturum , &

G 2

148 De vita religiose

V. Petet feptem ilia, quse fupra di&a funt.

Qv arta Meditatio. I. Refpice Chriftum Saluato- rem tuum cordis tui , tanquam amicum fideliflimum , qui te fa- duram fuam , & mancipium fuum , ad fuam amicitiam & fa- miliari tatem extulit > teque tan- quam amicum menfx,aut potius mercenarium , qui , cum confo- lationes recipis , illum diligis; cum ad emendationem flagella- ris,in dile&ione torpefcis.

f i. Quia facr amento I prsefens adfuit ,-vt te \ fibi fadum per gra- | tiam amicum vifira- \ r e^>& tecu colloquia I fu per mei & fauum f dulcia mifceret.

2. Quia manibus a- mici parum fidelis, Sc tepidiffime aman- tisfe & fua bona commific.

II. £ra 1 ^

tias im-"| auribus petitiones a- menfas a- | micbperfeuerantiam ge illi, | in amicitia poft^lan I tis aufcultauitrf ] 4* Quia os tuum in. | trauit 3 & in lingua i tua refedit.

| j. Quia Amicus di- I tiffimus in concla- j ui amici pauperrimi | femper per gratiam j fuam habitare con^ Lftituit.

III* Pudorem ac dolorem con- cipe de nuditate tua , qua virtu- tibus nudatus & fpoliatus es , ac fordidis vitiorum pannis conte- dus. Defideria virtutum accen- de * earum praecipue * quarum magis eges: eas inftSanter pete, Sc aliquam 3 pro vt tempus tule- rit,adibus internis exerce.

IV. Dilige Dominum Deum tuum ex omnibus viribus tuis. Id autem facies , fi vires anima?

150 De vita rilig io se l

lii^^nec Ban^fenfus ac oVgahk corporis tai,in V nibsie virium & fenuuim ipfius illi afferas , & eis i femper dn ohfequium ipfius vti I conftkuasl* - V. Pete feptem3 qiix fupradi ximtrs % : '

Qv I N T A M e D I T A T I O.

L Refpice Ciiriftiim SaloatO' rem tuum m medio' cordis tui, vt fratrem tuum natu maiorem ; ac prkriogenitiim in multis fra- tribus* ejui hoftes patris aeterni illi reconciliauk fuos fratres eflfecittteqife vt frater^utub eius; ittmtaminmmn, aiit potius tali! ‘nomine prdfftisindignum >quia' illi es vita & moribus valde dif- fimilis*

r fu Qui afacramenro

| pra^fcns affuit >vt te | non inimicum dice- t ret,fed fratremaguo- } fcerec , ac tecam pa- J ternam haredicatem i diuideret;

j i . Quia manibus

l tuis minimi fcilicet

1 fr at ris/e tangendum

| dedit , vt dum ad

j eum accedis , fuper

• 1 genua fua tibi blan-

I diatur , & te p: j virtutis elemet j* ccre dignetur.

II. Gra-<( 3. Quia tanta be-

tias im- j nignitace petitiones

menfasil- I fratris morib9 dilfi j milis,& conuerfatio- j: nis tepore ipfum tse- | dio afficietis >audiiiit. j 4. Quia os tuum

li age.

- intrauit, & in lingua

j relidit.

I $• Quia filius pri- 1 mogenitus patris in j coelo iam regnans, l obfctiru cubiculum } fratris in exilio ma- | nentis non exhor- j ruitjfed in eo habita- nte fuftinuit.

“ G 4"— .

III. Te a tam amabiliffimo fra- tre elongatum aduerte* & de tua miferia conquerere 3 eius inti- mam familiaritatem per donum arationis ardenter exopta , & inftanter portula* ac omnia ad hoc donum confcquendum ne- certaria tibi praertanda efle pro- pone.

I V. Dilige eum ex omni virtu- te tuajqaod facies, fi omni cona- tu te mala aduer faturum * & bo na in pnecepto pofita > & confi- liis Euangelicis iniun&a, te per- fe&urum efficaciter proponas, & fideliter impleas.

V- Petes feptem, quae fupra di- &a funt.

Sexta Meditatio.

I. Refpice Chriftum Saluato- rem tuum in medio cordis tui Vt patrem piiflimum > qui te in cruce, non deliciis>fed doloribus genuit j teque vt filium prodi- gum ex longa peregrinatione re uertentem , poftquam bona de

manu

i nstitvebda. rj 3

manu Domini accepta in vitiis dilapidafti > & beneficio eius & bonis , & mifericordia ipfius in- digere cognouifti.

	ri. Quia lacramelito prsefens affuit 3vt\e ! filium in fanum ex terra fterililEma,iie- pe ex te ipfo ad il- lum reuertente, bra- chiis dilectionis a- ftringeret. 2. Quia manibus fi lij inobedientiffiroi fe tangendum & tra- ctandum tradidit.
: ♦ •	$• Quia tanta pie-
1	tate petitiones filii
1 1. Gra.< inobedientis ad eum
tias im-	redeuntis ac veniam
ntenfas il-	poftulatis exaudiuit.
li age.	4. Quia os tuum inrrauit, & in lingua tuarefeddt.
	y. Quja pater infi-
I ’ -	nito amore dignillt-

G S

mus non fcltim fi- ; liiam nequam rener- tentera in feam do- mum exee.pk * fed & in ft^rqiiiiinio eius,

| nempe in pectore ^tuo*manere voluit,

III. Politus coram illo * per- fectionem ac TanCtitatem veram ardenter concupifce &c pofce. Vt fcilicet a peccatis mundus* & omni virtute exornatus * illi in- telk&u & affeCtu iugiter adhae- reas , & per charitatem perfe- dam ab illo* & in illo * & per il- lum viuas.

IV. Dilige eum ex omni forti- tudine tua * ita fcilicet vt pro- pter illum vitam ( fi opusfuerit) &falut?em corporis * & diuitias* volup tates*& honores defpicias* & fine creaturis viuere afliiefcas.

V. Pete fepcem vt fupri. Septima mem tatio.

L Reipice Chriftum Saluato- rem tuum in medio cordis tui*

INS T ITVEND A. IJJ

vt rponfum dulciflimum , qui animam tuam>non quia dignam, adamauit , fed quia voluit , & fic Cux benignitati complacuit:ani mamque tuam velut Iponfam eius ipfi vinculo ftatus religiofi copulatam, & infinitis beneficiis & donis ad amandum ille&am.

C i . Quia facramento praffens affuit, vt te libi Ipiritualiter i un - geret ,& amoris ca- ftiflimi foueret am- plexu,

2. Quia ille qui ma- nibus fuis omnia

f>ortat, tuis manibus e tangendum & ore amoris offulandum obtulit,

GraX 3. Quia orationes infida: iponfe, eius alpedum & ample- xum poftulantis, au- diuit.

IX

tias im- men/as il- li age*

4» Quia os tuum

G i

i}6 De vita religiose

i in lingas

intrauit, refedit.

; 5. Quia in flnu tuo t an quam ini ecto (ibi defideratiffimo £em- per tecam paufare tdecreuit.

III. Afficere erga gloriam aster- nam , & coge te ipfum ,vt illam feruenter cupias , & ab hoc fae- culo miferO emigrare defideres: Dicque illi tanquam fponfo tuo: Indica mihi , quem diligit ani- ma mea , vbi pafcas,vbi cubes ia meridie.]

I V. Et quia incipiendo a feria fecunda, haec eft dies Dominica, omnes hodie affe&us amoris collige. Diligeque Deum tuum, orationem aliquantulum pro- trahensi.ex toto corde tuos &ex tota anima tu«,& ex tota mente tua , & ex Omnibus vitibus tuis, 8c ex omni virtute tua , & ex omni fortitudine tua.

V. P ete fepte,v t fupra diftu eft,

Haec

INSTIT VENDA. Ij7	i Bern. ferm. cotra vitiu ingra- titu- dinis.
H<£C formula alicui commoda vifa eft ad gratias poft Miifam agendas. Tu vero fiue hoc * /lue alio modo gratias agere, non praetermittas. Eft enim vitium ingratitudinis peffimu ci amfi exigua recephles ifed poft tam eximium beneficium fufceprum, intolerandum > ac fi fieri pollen peius peflimo efle confpicitur. Et ideo fortaffis mifeficordias, quas exoptas *non recipis quia 1 huic tanto dono tam frequenter fufcepto ingratus exiftis. Nam, jvt fapienter fcripfit Bernardus , : multos quoque videmus vfque ; hodie fatis importune petentes, quod fibi deefte cognouerint :fed paucos admodum nouimus > qui dignas fuper acceptis beneficiis gratias agere videamur. Nec re- Sprehenfibile , quod infianrer pe- timus , (ed plane petitioni negat jeffeftum ^ quod inuenimur in- igrati.Et forte hoc etiam clemen- tia efle videtur ingratis negare.
quod

1	158 De vita religiose
IfalX i6,to.	quod poftulant : ne contingat nobis, vt tanto grauius de ingra- titudine iudicemur, quanto ma- gis accumulatis beneficiis in- grati probabimur extitiffe. Ergo milericordi^ res eft , in hac par- te fubtrahere mifericordiam : quemadmodum irae & indigna- tionis , mifericordiam exhibere, eam fane, de qua per Prophetam ipfe Pater mifericordiarum lo- quitur , dicens : Mifereamur impio, & non difcet facere iufti- tiam.jSimus ergo huic beneficio grati , & nunquam illud fine fe- quenti laudum & amorum exer- citio^ gratiarum aftione fuma- mus,vt fru&us tam accepti aeter- no Patri facrificij , & tam ditif- fimi Sacramenti , nos fimul cum eo pereepifle laetemur. V -J i ' j f ' ;

INSTITVBND A. IJ5?
T)? auditisne zJZftffc- Cap. IX.
; j£ c omnia , quae de II lilii Miifis facrifitie di£fca f filnt i ad Sacerdotes pertinent:fed Religio- fi necdum facris ordinibus ini- tiati 3 aut necdum ad dignitatem facerdotalem prouedti 5 quotidie inuiolabiliter Miflam audiunt^ facris myfteriis affiftunt. Tu fi nondum fis ad facerdotium pro- motus , fingulis diebus ex more Mitfam audies >8c quidem cum ingenti emolumento^fi haec quas fubiicimus^obferues. Vocatus ad miniftrandum facrificio Milfie* ne te excufes , fed libenter ac- cede ; immo faiua femper chari- tate erga proximum>qui prius ad hoc omcium acceffit a & obe- dientia erga Praelatum, qui aliud iubet^teipmm modeftead huiuf- modiminifterium ingere. C aste- tis enim paribus* maius eft mi-
■ 'ni	t

J 1 60 De vita reiigTosT

Bona- ucnt . de in- iarm . noui- fcio. p. i.c.n

, niftrantis meritum, quam folum afliftentis, Nam minifter /peda- lius quam alij audientes } coope- ratur oblationi facrificij , & eo- irum nomine Sacerdoti mini- ftrat. Meritoque Bonauentura ad hoc minifterium hortatur , di- cens : Ad Mi lias libenter mi— Jiiftra» quia hoc eft offidum An- gelorurmipfl enim Deo fuo vbi- que miniftrant deuotifllme. In hoc enim mini fleri o multiplex fructus eft: Primo * boni operis exercitium eft. Secundo , opus chari tatis eft , & promouens proximum in bono. Terti6>opus deuotionis eft , quia Deo appro- 1 pinquat in oratione. Quarto • * na quib;

~ ~ muneras, fici

&illi. Et ex hoc non folum Sa- cerdos , cui miniftras , tunc orat pro te /pecialiter , fod & omnes circumflantes > quorum vices gerisdmmo tota Ecclefla vbique terrarum y quia tu geris vices

omnium

INSTITVE N 0 A. l6l

omnium fidelium * qui Deo fuo de ccelo venienti cum gratiffima gratiarum a&ione deberent mi- niftrare^fi pofient adeife.] Si tan- ta eft huius minifterij vtilicas, 'non eft cur ob negligentiam,aut indeuotionem, aut fallam exifti- mationem 5 ab eo te fubtrahas. Noui namque aliquos in lite- rariis ftudiis nonnihil progref- fos> & 'fufceprioni ordinum pro- ximos , qui erubelcebant fuper- pellicium induere , & Millae fa- crificio miniftrare , quorum mi- feram vicem , & lugendam im- mortificadonera dolui.Tam c^ci enim fiint x vt alia minora mi- nifteria > qualia fiint legere s aut difputare, fiifcipiant*& hoc bea- torum fpirituum minifterium detredrent : quafi indecentius eflet , feruo Dei Sacerdoti quam magiftro le&idnem interroganti relpondere : aut inhonorabilius librum Miftalem ex vna in aliam ( partem transferre > & vrceolos

mi

Surius inMar tio, in vitae- ius.

Bcm. in qua da do- drina

1 61 De vita religiose

mihiftrare quam fratribus in tri- clinio feruire. Hi prorfus viden- tur indigni ordinibus , ad quos afpirant , & fatis oftendunt fe non tam fcientiis quam fuperbise ftudttiife,& non fapientiam,qu2e aedificat , fed loquacitatem , quae inflat,comparaffe. Non legerunt' forte quod de beato Thoma Aquinate fcriptum eft , qui iam Sacerdos ,iam Do&or eximius, iam hominibus in fummo ho- nore habitus, quotidie poftMif- Cx celebrationem aliam Miiiam aufcuhabat , cui etiam vt pluri- mum ipfeferuiebat. Tuiftosin- fipientes n^n imiteris, fed liben- ter Angelis facrificio afliftenti- bus te affocia , & illis oblata op- portunitate miniftra. Et, vt Ber- nardus ait , cum ad MifTara ven- tum fuerit, fufcipe inuitantem ad Midas priuatas , ac ii panem Angelorum tibi delapfum de calo videres. Si quem amouere volentem intueberis , fuge , ac fi

Ik

| 3NST1TVENDA. r6f

fame deficienti e fauce buccel- lam panis auferre conaretur.] Sic ille.

Sacrofan&o faerificio cum magna dcuotione, cum magno ■femore 5 cum magna reuerentia affilte. Altas enim illi eide facri- ficio^quod Chriftus in ara crucis obtulit Patri. Altas illi Domino* ad cuius prxfentram , immo & ad cuius nominis iriuocationem coeleftia, terreftria, & infera ge- nufledunt, Altas inter coeleftes fpiritus , qui ad laudandum Sc * honoranduin Dominum cum ingenti exultatione detendunt: quidni reuerenter te habeas *& omnia deuotionis & attentionis impedimentareiiciasrPer manus Sacerdotis tu quoque Domino | incruentum' facrificium ofFers>& : multa a Deo petis tum tempo- ralia tum fpirkualia fubfidia. Vide an deceat fummo Regi ir- reuerenter facrificium offerre* & neceflaria ad vitam praefentem

lr— — — &

	16 4 De vita religiose
Csfa- rius lib. $. de mi racu- lis, c. 50.	& futuram tepide poftuiare > Ad hanc autem reuerentiam perti- net,vt eo tempore nihil alienum a Domino cogkes,nihil omnino loquaris , non huc iliucque cir- cumlpicias, fed oculos demiftos, aut decenter in eo > quod effi- citur , fixos habeas , non immo- deftc tuffias, aut expuas, non in- decenter perftrepas,fed in omni-t bus quiete & modefte te geras. Ad quod facit ,quod Caefarius Ciftercienfis monachus fcribit: Beatum fcilicet Ambrofium ple- bem fuam monere (blitum , vt a tufii, & omni inquietudine tem- perarent , ne quoquo modo Sa cerdotem verba canonis reci- tantem, & (acrificium ofteren- tem impedirent. Eft etiam huius reuerentise pars , vt quando ge- nufle&endum eft > "gcnufledas; quando ftadum effiredus Sc non inclinatus > nec (edens ftes , & Ecclefias.aut tui ordinis ceremo- nias fande inftitutas obferues.
	Adi

i INSTITVENDA. l6j

Ad fugiendam vero diftra* <5tionem , & habendam mentis deuotionem, optio tibi datur, vt vnum ex his quae dicemus , eli- gas , vel nunc vnum, nunc aliud ad augmentum feruoris alfu- mas. In primis enim poteris me- ditari ea quae partibus Milii lignantur, vt in introitu, defide- ria antiquorum Patrum in lim- bo detentorum , Mefliae aduen- tum expe£tantium : in voce, Ky- rie eleiion,nouies repetita,inuo- cationem Trinitatis, a qua mife- ricordiam poftulamusdn hymno gloria? , eam , quam Angeli Do- mino in eius natali cecinerunr, quando hominibus pacem an- nunciauerunt : & lic in caeteris, quae ex libris Ecclefiafticis , qui ‘nufquam non habentur , poteris inteliigere. Deinde, li hoc lon- gum aut prolixum tibi videatur, Millam confideratione tua in quatuor partes diuide : Primam, vfque ad oblationem , in qua

con

	1 66 De vita religiose j
1	confeffio fit,& preces,ac dodtri- na Apoftolica 5c Euangelica , & Symbolum alta voce recitatur, kttente audi:&,tinon miniftras, vbi refpondendum cft Sacer- doti 5 fubmifse refponde. In fe- cunda,ab oblatione panis & vini vfqud ad confecrationem , ad- ueiitum Angelorum 3c quafi in- grellum aulicorum coeleftium , qui venienti Domino funt afta- turi, meditare, & coram magna- tibus coeleftibus pufillus ex terra contremifce. In tertia, a conle- erat i one v fqme ad tempus p r oxi- muiti communioni , iacrificium illud tremendum Patri offer,tibi 8c tuis neceffaria pete , & cor tuum in confpedu tui Condi- toris effunde.- In quarta , k com- munione vfque ad finem5emun- dationem ab omni peccato , 3c Virtutum ornatum pete, 6c defi- deria Chriftum fuicipiendi , fi tibi conceffum effet , accende. Tandem poteris per has quatuor
	par

I N S T I XV E N D A, l6j
partes aliqua my it er i a ex pallio- ne Domini meditari,<3c dum Sa- cerdos Tecreto orat, vocalem ali- quam orationem attente reci- tare, vel alio modo , prout Deus infpiraueri t, tuam mentem exer- cere. Id folum , quemcnmque modum teneas , nitaris oportet, ne ibi aut irreuereter diftradus, aut tepide indeuotus aftes, ita vt nullum aut modicum frudum ex Miflas auditione decerpas , & ex tam magnifico conuiuio tu folus famelicus &fitibundus de- cedas. T>e custodia ceH<t* C a r. X. Vmx a Milia, cui, vt poft matu- tinam orationem , af- fluimus , nifi neceffi- tas aut charitas aliud agendum fuadeat,propera ad cellam tuam, in eaque , prout ftatim dicemus.
bene

11

H

1| ? ■ I

glifffjj I

II

M I

WT

\ , y

H

ii

I ! "I

bene occupatus mane 3 & ami- cam dulciffimam , aut fponfam chariffimam,nunquam fine cau- fa derelinque. Mira funt > quae a fandis Patribus de cella dicun- tur ; ego , vt te ad eius amorem alliciam , vnam aut alteram fen- tentiam eorum in medium pro- feram. Bernardus fic ait : Coeli & cellae habitatio cognata eft: quia coelum & cella adinuicem videntur aliquam habere cogna- tionem nominis , fic & pietatis. A celando enim coelum & cella nomen habere videntur:& quod celatur in coelis, hoc & in cellis: quod geritur in coelis , hoc & in cellis. Quidnam eft hoc ? vacare Deo,frui Deo : a cella enim fape in coelum afcenditur , vix autem vnquam a celiam infernum de- fcenditur Moriens enim vix aut nunquam aliquis a cella in in- fernum d.fcend it : quia vix vn- qnam aliquis nifi in coelo prae- deftinatus ,in eavfvie ad mor-

INSTITVENDA. 169

tem perftitit. ] Thomas a Cam- pis multa variis locis in cellae commendationem fcripiit , ex quibus vnum tantum citabo.Bo* na cellas , inquit , nequeunt fuf- ficienter explicari , ficut nec de- trimenta extravagantium. Cu- ftos cellas, cuftoseftlingu^, non | audit detradtiones , non percipit : rumores , non videt vanitates, non trahitur ad lenitates. Bonus [cellita aut legit, aut orat, aut | gemit , aut meditatur , aut fcri- bit ,aut corrigit libros , aut ali- 1 quid aliud boni operatur.Bonus cellita , ciuis dl cceli , amictis Dci,focius Beatorum Angelo- rum, cognitor fecretorum , in- fpeftor ilipernorum, viftor ten- tationum , expttlfor dasmonum, bellator vitiorum, contemptor mundanorum , negle&or cura- rum , poflellbr quietis, obtentor pacis, amator fcripturarum, /pe- culator veritatis,guftator purita- tis, continuator orationis , col~

Tho.

aCap

lib.

aedif.

claiift.

c*7*

H

T.MCX,

ie

Exod

9*

j Amb. jad Sa* bi. e- pift.9/

iedor fan£te meditationis , Se deftru&or omnis euagatidnis. Cogita Deum,5c te folum elle in mundo, & habebis magnam rer quiem in corde tuo. Memento quia Angelus intienit Mariam in camera orantem , non foris cum hominibus loquentem. Nam qui appetit coeleftia fecreta co- gnofcere,oportet eum ab horni nibus elongari. Sic enim Moyfes fecit , qui relictis hominum tur- bis,manfit folus cum Domino in monte , vt legem Domini fufei- ipere mereretur. ] Hxc ille.Sed fi alios omittam , certe verba Am- brofij luculentiffima non polium prxterire : Hic fandus Pater ad Sabinum fcribens,lic ait : Nun quam enim miniis iolus funi quam ciim folus elle videor, nec miniisotiofus quam ciim otiofus. Cerre pro arbitrio arcelloquos volo , atque adiungo mihi quos magis diligo , aut quos aptiores arbitror, nemo interpellat >nemo

INSTITVENDA. 171

interpolae. Tunc ergo te magis teneo , & de Scripturis confero, & prolixiorem fimul fermonem ferdimus. Sola erat Maria & lo- quebatur cum angelo. Sola erat quando fuperuenit in eam fpiri- tus fandius , & virtus Altiffinii obumbrauit eam. Sola erat , & operata eft mundi faiutem, & concepit redemptorem vniuer- forum. Solus erat Petrus, & to- tum per orbem confecrandarum 1 gentium cognouit myfteria.So- luserat Adam.&non eftprte- uaricatus, <^uia. mens cius «idhec- tebat Deo : poftquam vero ei mulier adiun&a eft , non potuit inhxrere mandatis cceleftibus,& ideo fe abfeondebat , quando Deus deambulabat in paradifb: & nunc deambulat in paradifo Deus,quando diuinas feripturas lego. Et quibufdam interpofitis addit : Liquet igitur ex his, quia cum foli nos fumus , tunc nos offerimus Deo, tunc mentem ei

~ ’ H 2 '

Luc*.

Ad.

io.

Ge n. i

Ilii

i '

u

I m

4 :

ii'

Ii

«i

n

mi

'.¥1 .

'fW-

™.h

171 De vita religiose

noftram aperimus,tunc amictum fraudis exuimus. Solus erat A- dam quando in paradifo confti- tutus eft, folus erat & quando ad imaginem Dei fadtus eft,fed non erat folus quando de paradifo eie&us eft. Solus erat Dominus Ieius quando mundum redemit. Non enim legatus 3 neque nun- tius 3 fed ipte Dominus folus faluum fecit populum fuunuetfi nunquam folus eft ille3in quo pa- ter eft lemper ; vnde & nos ioli fumus, vt Dominus nobis cum fit ] Huc vfque Ambrofius.

Si tanta funt bona cella’, qua a Patribus iftis defcripta iunt; fi tanta fecreti cubiculi emolu- menta 3 infipientis hominis erit ad vitam fpiritualem vocati, il- lud pofthabere , &pro atriis pu- blicis, & pro difcurfibus non ne- ceilariis commutare. Hac autem tu erga cellam obieruabis. Eam admitte,& in ea habita,quam ti- bi pralatus affignauerit , & de _ - delo

* N STITVENDA, 17^ loco ccenobij vbi pofitafit,aut de amplitudine, aut claritate,aut alia quauis commoditate eius ne. qtiaqua foliciteris.Eft enim qua- fi fepuichrum tuum , yi quo, culo mortuus es, vfque ad finem mortalis vit^,& initium immor- talis vita? manfurus. Mortui au- tem de fepulchri qualitate, de [CIUS amplitudine, aut anguftia non curant. Et poftquam in cella pulcherrima , 5c optime aedifica- ta, per duos menfes habitaueris, ita menti illa pulchritudo vete- rafcir , & communis ac deipica- bllis fit, ac fi omnino nonrftibfi- fteret. Ad aedificationem quo- que fratrum, & ad fpiritum pau- pertatis,& ad feritandam pacem, Ipedat cellam quamcunque ac* ceptare , & commodis eius non adh^rere. In cella tibi affignata, non fuper/lua , non pretiofa,non :uriofa habeas , ne ex illis (is aiL X Bernardo fuggiliatis , qui cellas1 lontam eremiticas quam aro- m ed.

. H * II

I	174 Devita religiose
	maticas fibi conftf uunt *, fedne- ceffaria , & vilia , & pauperi ac- commodata recondas. Sit in ea lectus pauper,felia humilis,men- fa ad libros componendos futh-
	ciens > nuda & nullis tapetibus ornata 2 candelabrum vile > libri necefiari j 2 imagines crucifixi & Beata: Virginis decentes 2& qua: modicis impenfis habeant ur.Vi- na verbjdulciamina, aut aliae res comeftibiles > horologia affabre fadfca ; icones magni pretij, fedi- lium multitudo > & alia huiuf- modi 5 quae fuperfiuitatem > aut curiolitatem 2 aut vankatemre- dolent , a cellis femorum Dei penitus relegentur. In hac cella (k vt pauperem & contempto- rem feculi decet, ornata, manere
Lib.i.	afluefeas. Namvcfcite quidam
de i-	dixic: Cella cotinuata dulcefcit.
mita- tionc	& male cuftodita taedium gene-
Chri- f \\ . c. ,20.	rat. Si in principio conuerfionis
tua: eam cuftodieris , erit poftea tibi diledia amica , & gratilfl-
	mura |

I N.S X I TV BNDA, 1 75

mum /blatiam. Coge ergo te ipfum*vt in ea maneas la- pienti- quodam ac /an£to dolo temetiplum decipe. Ad quid nuc fine nece/litate cellam deferam? quid extra illam nifi nouitates* & verba otiofa & detractoria, vel ad minus confumptionetn temporis* vel alia*quae me diftra- hant, inueniam?]Slunc certe in ea manebo * poft vnam aut duas horas* nifi prius ab obedientia fuero vocatus* exibo. Nunc pro- fecto voluntati mese ac leuitati meae [in hoc nidulo meo moriar, Sc ficut palma multiplicabo dies. ] Quantum enim apud me maneo,* & ad vana non exeo* tantum diebus meritoru adiicio. His verbis & aliis fimilibus tan- quam vinculis fuauiflimis pote- ris te intra cellae ambitum con- tinere. Si haec non fufficerent* iam re ipfum reprehende 3 & in- fcitiae tuae timore conftringe. Yolue animo Dorothei feriten-

H 4

Iob.

29.18.'

Doro-; th.^oj dr./2 !

*(

*

\jG De vita religiose

tiara, quam modo fubiiciam 3 vt ex illa tuum ftatum agnofcas, 8c quis affedcus te ex eeltaex turbet, periri deas. Alius item cum fenem' inter rogaffet , inquit j vnde fieret quod (ibi moleftitm edet in cella (edere , accepit : Quia nondum profpcxifti in foturam requiem, vel afflidiionem r Si eniin haec animo diligerer infpida‘Sj& ine- di teris , etiam ii cella tui ver- mes fcaturiat , vt ad collum -vf- que immergaris in illis,fuftineres vtique abfque mbteftia , & vlla difficultate.

Erit autem tibi facillimum manere in cella , &: fuauiffimum tecum commorari , (i non defe$> dc otiofus , & dormimnens ia ea refideas i fed femper vtiliter occuperis. Nunc ergo ora3nunc vero pfalle , & precationes tuas debite perfolue. Nunc libros fpi- rituales fandiorum gefta , Sc hi- ftorias Ecclefiafticas lege ; nunc

quibus incubtiifti * literis ftude,

~ :

INSTI TVENDA. I77

&c Theologiam, fcripturam fa- cram > ac prarcipue ian&os pa- tres euolue,vt fcientiam com- paratam ferues & prouehas. Nunc fcribe , & fcripca a te coc- rige:nunc(fi opus tibi fueritjfcri- pta aliorum tranfcribe , aut in compendium redige.Has ftudio- fas adtiones . , & alias huiufinodi ftatui religio fo congruas , & tuae necelUtati accommodatas pru- denter, aflume, nunc intermit- te , nunc ad illas redi , & has cum illis intermifce : ita vitae

f>ars in cella confumpta non fo* um vtilis erit , fed plena jucun- ditatis & fuauitatis exifter* Et quia extrema fugienda fiant , & non ad cellae quietem tantum, fed ad laborem & bbedicntire ! opera vocatus es, ira cellam dili- gas,vt nimium eius tranquillitati non adhaereas , fed charitate aut obedientia vocante fine, vlla mentis cotradi&ione eam dimit- tas. Id enim faciens ingredieris^ j

i“~ Hl 51

E* fi i. de lau dibus eremi.

178 D E VITA RELIGIOSE

& egredieris , & cana in ingreffu quam in egreffu pafcua inuenies. Erifque fimilis animalibus illis qus ibant , & reuertebsntur, & tam in profectione quam in re- uerfione fplendebis & ardehisin iimilitudinem fulguris corufcan- tis. Haec namque ,quae de amore cellae diCta lunt, non eo dicun- tur , vt abvtili occupatione , & debito labore te fubtrahas , fed ne contempta religiola vita, poft huius mundi diftraCtiones & inanes curiofitates abeas.

In cellam Cic cuftoditam & in vfum fanCtarum occupationum habitatam quadrant optime , illa illuflriflima elogia a Bafilio & Laurentio luftiniano delcripta, qua? ineundum erit audire. Bafi- lius Cic icribit: O cella Ipirita- le prorlus habitaculum.Namque de fuperbis facis humiles , de gulolls fobrios , de crudelibus pios,de iracundis niites,de odio- fis reddis in diuina charitate fer-

uen

| INSTITVENDA. I79

uentes. Tu odio& linguae frae- num, tu luxuriofis renibus niti- dae caftitatis adhibes cingulum; tu facis vt leues quique ad gra- uitatem redeantiVt iocofi fcurri- litacil>us parcant, vt vaniloqui .& procaces fe fub diftri&a hien- tij cenfura caftigent, Tuieiunio- rum ac vigiliarum nutrix, tu pa- tientiae • Sc pacis perfeftiffimae cuftos,tu puriffimse jimplicitatis magiftra , ac omnino fraudulen- tae duplicitatis ignara. T u facis vt vagos quofque Chrifti catena coerceat ,vt indifciplinati mori- bus a fu a fe prauitate compefe cant- Tunofti homines &d per- fe&ionis culmen euebere» atque adr confummatse ; fan&itatis fa- ftigium fublimare. Tu facis , vt homo fet integer , atque rotun- dus, ac nulla i femeripfo mo- rum inaequalitate diuerfus. Tu etiam facis lapidem quadrum conftruendae videlicet ccgleftis lerufalem moenibus aptum , qui

* H 6 ~

i8o Drvm RELIGIOSE

nimirum non ex morum leui- tate fi verfitilem pr^beatiied fi- xus lemper in fanda: religionis grauitate conliiht. Tufiomines a femetipfis extraneos reddis, & prius vafa vitiorum reflorere virtutibus facis, - Tu [ nigra , fed formofa ficut tabernaculum Ce- dar , ficut pellis Salomonis. } Tu iauacrum tonfarum , tu ficut [pilcina in Hefibon. J Oculi cui ficut columba- fuper riuos aqua- rum, quae lade funt lotae, & reli- dent iuxta fluenta pMffima.} Tu namque es

rum , cuius contemplatione' fi- niens humana perlpfcaciter iiv- tuensqiiod minus cft, impleat: quodfuptrfluum,reprimat:quod' obliquum tft ^dirigar , quodrdh- i forme , compdnat. Tu nuptialis es thalamus ,4h quo findi ipfii- ms annutas tribuitur „ Sc coelefti Ifpu&ibfifodfct aifitaa -fieidtftutilf, Redi diligunt re ; & qui teTtf- fgtanr, veritatis luce priuafi, quo

• * 'x sreflus

: • -O ■ -■

I N S'T I T V E N D A. 1 8 I

grelfus ponere debeant , non agnofcti t. H.cc qua: di xirnus , fune verba Bafilij. Laurentius vero lu- ftmiaii9 fic ait:Nemo ad planum narrare . fufficit cellae praeconia, quanta veniunt bona,qiiant aque per illam amoueanmr incom- moda.Eft namque cella fpo-fi re- clinatorium,virtutu cuftos,tran quiliitatis porcus,additamenhTin •3acis,medela vitiorum, contem )lationis locus , tabernaculum foederis,nuptiaiis thalamus, hor- tus irriguus , paradifus delicia- rum,cceliiaima, fehola fcientix, confcienciae cathedra j? magiftra fi lenti j, ■ & .fpdri t ualis fcala, vfque ad polorum alta percingens Jn ea j fi qoisabfque tarpore perfiftir, j jfrigit lires^fcicodia, detradio- j ini non vacat , temeraria indicia | minime facit , abhorret otium, nec veretur mortem. Eia nunc. C krifti milites, qui vofmet Deo vouiftis,& pra amorecceleftiuim em atque

deferri

Lau-

rent..

[ufti-

nian.

;ic vi-

U Cor

lic.

	l8l De VITA RELIGIOSE
	deferri antra incolitis , vt foli- tariae vitae perfe&ionem appre- hendere valeatis , cellulae habi- tationem diligite > illam tenete, illam ampledtimini , de ea , nifi vrgente neceflitate rationabili, feu corporis impellente infirmi- tate, vel fraterna fuadente chari- rate,exire nolite.Ineailnt veftrae fpirituales deliciae atque interna folatia. Ad ipfam , fi contingat vos egredi, reuertimini quanto- cyus , ne detrimentum aliquod patiamini,moram protelando ad publicum.Reuertiminijinquam, poft iniundtum completutnque exterioris operis minifterium, fiue captatam fubleuationem fragilitatis humanae.Equidem ex labore corpus attenuatum ; fi mens ex importunis fuerit ten- tationibus fatigata, tribulationi- bufque deprefla, proculdubio in cellulae fecreto congruentem re- perietis pacem. Sic Laurentius luftinianus. Si igitur cellam fine
	cau>

caufa deferas , hsec omnia bona perdes ; aridus, vanus, & diftra- dus eris , fi extra illam vanis & prophanis intendis. Nunquam (vt credo) vidifti aliquem virum fpiritualem , fan&itatis amato- rem, qui non eilet amicus cella?, publici (in quantum poterat)de- clinator , filenti j fe&ator. Si tu, vitra id quod flatus tuus requi- rit^ neceilttas exigit , difcurfus amas, pej^atria domus, immo & per^vicos & plateas ambulas, quserens non quem diligit ani- ma tua, fed quem cupit curio- fitas tua , & confabulationibus, &confalutationihus vanis occu, paris , nec vir fpiritualis efficie- ris ,, nec re fanditatis amatorem oilendes. Quia mentis, puritas in officina paritaris,nei comparatur , fpiritus & quietus,non in foris,neque in negotiis faecularibus» fed in Ic rebus fpiritualibus apt<

■ ;,}j ;Mj

!*

■ $

|T

n)k|: 1

ril #

1

Am- brof. lib, io ep't2.

De (ludio liter arum.

Gap. XI.

N cella otium vitan- dum omnino eft , quia _____ hoftis eft vniuerfaram virtutum: liec manfionem in cel- la monemus, vt in ea deficies & fegneS , fed vt bene occupati & magis negotioli , quam extra il- lam maneamus.Nonorio,inquit Ambrofius > non fomqo merces paratur. Nullum opus dormien- tis eft. Nullus fructus otiUmmo magis difpendium. Otiolus Efau amifit primatus benedictionem, quia maluit cibum acquirere, qukm quaerereXaboriofus Iacob apud verumque parentem inue- nit gratiam. ] Si ergo cellam in colimus , vt mercedem prome- reamur , & fructus colligamus femper duraturos,in ea noaotift vacandum eft, fed honeftis labo- ribus infiftendum. Opera , qux cellae conueniunt , iam fupri* re-

tu

I N S T IT V E M D A. 185

tulimus, ex quibus \mun,nempe literarum ftudium , ad hunclo- cum pertinetrquoniam poft Mif- fam furnmo mane celebratam , cui adolefcentiores affiftunt, fta- tim,vt lireris vacent,in cellam fe recipiunt. Quin Sc ad iacerdo- tium promoti , nifi ad minifteria vocentur , aut orationem prote- lent, aut penfum horarum per- foluant, literis- vacant, vt munus futun , quod multam rerum co- gnitionem requirit , fecurc Sc fideliter obeant.

Tu ergo ad literarum . ftudia vocatus , Sc ab obedientia in ad- di fcedis lireris occupatus, rectam femper intentionem habe , Sc praeftantiffimum Icopum , ad quem fcientia dirigenda eft, tuo labori praefige. Non difeas , vt apud homines Iplendeas, nori vt magifter & bene literatus nomi- neris ,non vt magnus habearis, non vt praecipua pulpita , Sc in- fignes cathedras occupes, non vt

ad

1	iS6 De vita religiose |
i 1 i < i	ad dignitates tui ordinis , vei prdationes Ecclefiafticas pro- ueharis : quia hoc ingens va- nitas eft.Non difcas,vt appetitui terendi fatisfacias , vr noua & ubtilia icias,vt pulcherrimarum rerum cognitione tuum tantum intellectum repleas : quia hoc inanis curiofiras.eft.Sed difce.vt Deo placeaSjVt eius beneplacito, ac obedientia? prafteripto te ac- commodes,vt Deum magis cog- no Icendo, ardentius eum diligas, & feruentius illi feruias , vt ido- neus minifter Euangelij fias , & vt animas Chrifti ianguine re- demptas , pracipue rudiores, & magis doCtrina: indigas.ad illum per bonam vitam ire compellas. Macula in omnipanno foda eft, fed in pretiofimmo (erico aut in mundiflima byflo fodior : fic inepoftera intentio in orrujj hu- nano opere mala eft , fed ia ftu- ho literarum nequior & iutole- abilior. Quantum fit periculum
eius.

eius qui ad vanitatem iludei, cet ian&us Iob,dumaic : P eius in vtero ipfius\ertetur in fcl afpidum intrinfecus:diuuias quas deuorauit , euomet , & de ventre illius extrahet eas Deus.] Scietia enim panis eft.quo men- tem noftram reficimus , qui in fel afpidum conuertitur, cum ad vanitatem aut ambitionem or- dinatur. Eamque literatus euo- mit , cum ex inani & arido corde depromens,fine vlla vtilitate.au- dientium effundit. Et de ventre illius extrahitur , cum hominis infipientis labor fine prannio re- linquitur : qtiia minime a fuo conditore probatur. Hunc qui dem fenfum Gregorius indicat & fimul pericula literatorum fuum honorem quaerentium de- clarat , fic feribens : Panis, Scri- ptura facrae intelligentia non inconuenienter accipitur, quae’ mentem reficit > ei que boni ope- ris vires pra-bet , & plerumque

Hugo lib. i, de va- ni taf. mudi, ad fi- nem.

188 De vita religiose

hypocrita etiam facri eloquij erudiri myfteriis ftuder: non ta- men vt ex eifdem viuatjfedvt: a cacteris hominibus quam iit dodus appareat. Panis eius in vtero illius m fel afpidum in- trinfecus vertetur : quia dum de facrac legis fcientia gloriatur, vi 'tx potum conuertit fibi in ve- neni poculum, &c reprobus mo- ritur, vnde ad vitam erudiri vi- debatur. Neque hoc autem in- conuenienter accipitur , quod nonnunquam hypocrita , dum do&rinae verbo ad oftenfionem ftudet , diuino iudicio caecatus, hoc ipfum verbum praue intel- ligit,quod male quaerit.

Studia vero literarum non iam ex vanitate , fed ex fola cu- riofttate fufcepta , Hugo Vido- rinus inutilia &c noxia vocat y Sc quis fit eorum frudus , exponit in haec verba: Et vt apertius

adhuc agnofeas , qukm infra-

jduofa , immo quam pernicioia j

!. ~ wi

1 INSTITVEND A. lB?

fint ftudia haec-, animos non io- lum ad cognofeendam verita- tem non illuminant,fed ne veri- tatem agnofcere poffint,prorfus excieant. Rapiunt enim cor ho- minis , &c quodam modo extra femetipfum abducunt , vt dum ad alia 5 quae ad rem non perti- nent , confideranda trahitur ,ad circumfpedHonem fui minime reuertatur. ] Si haec ita fimt , vr Patres hi allerunt , de quorum authoritate non licet dubitare, abfurdum erit fcientiam ad va- nitatem >aut ad curio fitatem, aut id alium finem viliorem diri- gere,& praeftantiffimum virtutis inftrumentum, nempe fcientiam in excidium virtutis alfumerc. Scientia apud homines vane lu- cere vis ?fed eo i pio non lucebis: quia Deus le exaltantes deiicit, & le oftentantes fub modio ali- cuius magnae humiliationis con- ftituit. Curiofitati , & nimio fciendi defiderio vis fatisfacere?

• fed

I9Q De vita religiose

ied dum icire ad folarn fcientiam aues , 8c conficiendam laedis , & Czpidx fcientia: > illi nimirum, quae afficit & mouet volun- tatem, obfiftis. In fcientia ergo nihil aliud ni fi Deum quaeras,& in acquifidone , ac vfu eius, non inilpienti mundo , fed Deo pla- cere concupifcas.

Studia ex hac rediffima in- tentione fufeepta facile erit cum virtute coniungere , & has duas forores , Scientiam & Virtutem fimul , licet cura impari , quaeri- tare. Simul tibi quaerenda: fiint, quia fcientia fine virtute parum, i aut nihil valet: virtus vero in te, j qui aliis dodrina profuturus es, fine fcientia manca erit. Sit ita- que fcientia tua virtutis & fan - ditatis plena, vt magis exemplo quam verbo praedices ; fit virtus tua fcientia referta , vt in often- fione vix virtutis non erres. Im- pari tamen cura tibi qurrendae funt , quoniam virtutis maior

_____ • ra 1

I N $ Ti T V E N DA, I^I1

ratio habenda efbqu^ cum finis fit 1 dentix , debet in corde tuo ac in cura tua primum ac praeci- puum locum occupare. Quam- obrem nunquam propter ftudia literarum,virtutis adtiones omit- tescnunquam orationis tempus, ledtionis fpiritualis horam , & aliarum rerum ad cultum Dei pertinentium fpatia decurtabis. Virtutum opera te faciunt fan- dum, fcientiarum ffudia te fa- ciunt literatum : fi melius &

optabilius eft , fanditate quam fcientia pollere , ne dum lapien- tia! fludes, fis tam infipiens,vt minora maioribus praeferas ; & propter viam , terminum viae, nempe perfectionem amittas. Si poft multos ftudiorum annos dodiflimus euafifti , & in vir- tute ac humilitate non profe- cifti : 6 quam parum fapis! quam nihil vales ! quam es reprehen- fione dignus ! qui aetatem tuam

cum meretricibus confumpfifti,

—

Sap.

8./0.

Pfal. 35- 4

191 De vita religiose |

& (ponfam amore digniffimam repudiafti.Humanas enim fcien- tias te a virtute auocantes mere- trices voco,& virtutem fpoftfam appello. Infcelixtu,qui hancre- pulifti , propter quam habiturus eras claritatem ad turbas, & ho~ 11 orem apud Teniores iuuenis : & illas accerfifti , quae a virtute le- iundae robur mentis tuas come- dent, & virium tuarum adiones vanitatis infirmitate coniiimenr. Infcelix tu , qui noluifti intelli- gere vt bene ageres. Iniquitatem meditatus es in cubili tuo ,afti- tifti omni viae non bontc , ma- litiam autem non odifti. An non eft iniquitatem meditari , Dei opera, non ad veritatem ,fed ad vanitatem addifcere ? An non, afliftere viae non bonae , iter icientiae alio quam ad Dei obie- quium defledtere ? An no ^ma- litiam ampledi , ex fcientia fu- perbire , 8c ex eo , quod ad hu- militatem datum eft , in imper-

—

INSTITVENDA. 15)3

fedionibus obdurefcere , & ma- gis quotidie ac magis inflari ? Liquet igitur, inquit Bernardus, & abfque Icientia dignitatem ef- Te omnino inutilem,&fcientiam abfque virtute damnabilem. Ne ergo ex icientia damneris , aut mifer , & pauper efficiaris , cura eam cum virtute coniungere , & ad hoc illam acquirere , vt An- gulis diebus melior fias , & quo dodior efficeris , eo in maiorem anima? puritatem euadas. j Si iam annos difcedi in fcholis exceflifli, vtiiia (vt di dum eft)& tuo flatui cofona lege,& addifce. Si magifler es . veritatem iuxta dida Patrum antiquorum difei- pulis expone : Si vero difcipulus es , in primis magiftros tuos in magna veneratione habe, eorum dodrinam intellige & fequere , Sc nihil aliud , nifi quod ipfi do- -uerint, aut difeendum eile prat- cripferint , cures difeere. Ridi- :ulum namque eflet , fi velis I

j j

Bern, tra&, I de di ! livedo i Deo.

i94 De vita religiose t

magifter efle antequam fis di^ . Pipulus > &■ ruo arbitratu literis ftudere , & ab iis fententii$,quas tibi a magiftro proponuntur,de-j uiare. Diicipulus' a difcendo de- riuatur. Si autem quae audis,; non difcis,fed impugnas ,{ed de- j feris, fed eis contradicis,^ aliam viam in inquifitione veritatis ti- bi proponis , quomodo difcipu- 1 ius nomineris? Fruftus magiftri inquit Ambrofitis,) diicipulus eft j obediens:] qui vero magiftro ; non paret , qui ab eo , quod do- j cerur , diftenrit , non eft /rudius, ! fed contemptio magiftri. Si ma- gi ftri tiii duo aut plures finr, quod in Theologicis femper eue- nir, & opinionibus ipfi diften- • tiant- ,.tu vtramque opinionem reucrenter excipe, vtramque dif- ce,&: principia vtriufque opinio- nis intellige , ita vt poliis cum oportuerit, pro vtraque rationem reddere Sc vtramque defeniare. Scitoquc ignorantiae, aut mino- ris

Ambr. ini ad Thef- falon. ad c.i

f INSTITVEND.A, 1$ f

r is fcientix dTcx in rebus, q \ix non demonftratione nofcuntur, fed fub opinionem cadunt 3 tam conflante r vni parti adhaerere, vt nihil faltcm minoris aflcnfiis alteri relinquatur. Si enim ratio vnius fententue probabilis tan- tum eft y vt iu huitilmodi rebus j ambiguis contingit, nequaquam- "ius vim omnino calles ? fi , ac fi diet demon ft ratio , coniiinceds.

2 1 o uem adm o dum^fi iu fama Ius,' uni culo infirmo ligetur 3 quem td rumpendum facilejpfe fran- gere non poffit,non eft indicium errerc catenae , fed imbecillitatis nfantis ; ita fi probabili tantum j atione ligeris, itavr nulla viate xpedire valeas,id eft; fignum in- rmre mentis , non euid entis ra- onis.

Ad fcholas modeftus & tacens >is,non liuc illuc circunfpicien-j Oy nec cum condifdpulis fabu- 1 ndo. In fchola modefte & de- j nite i* dedens attentus eris ad j

«— - - -,t

I 2

15 )6 De vita religiose

verba magiftri,& quod voce do- cuerit,aut fcriptis di&auerit 3 ita vt ne elabatur > excipies. Si poft le&ionem fcrupulum 3 aut dubi- tationem habueris > non vt cen. for, non vt do&rinae impugna- tor/ed vt ignorans propones* & folutionem quacftionis expedta- bis. Le&ionem cum aliis con- difcipulis diligenter repetes,cum illis de rebus a magiftro auditis conferes > vt plenius intelligas, Sc fi opus fuerit (& quidem con- uenienti tempore vtiliffinutm eft ^argumentis hinc inde propo

tfitis veritatem expendes. In dif putationibus ejfficax , non audax; veritatis auidus explorator , non contentionis & vociferationis amator exiftes. Verba inutilia, &>ad id > de quo difputatio infti- tuitur , non attinentia > & multo minus qua: alterum pungant,aut contemnant* prorius reiicies. Et breuiter ita te geres, vt te difpu- tatorem rcligiofum, veritatis in-

qui

I N S T I X V E N D A.

[97

quifitorem,& coram Deo & An- gelis loquentem exhibeas. Si al- ter peccauerit , & verbis minus modeftis loquutus fuerit , illum patienter feres. Vtenim Augu- itinus ait : Noui fratrem meum, fed fi quid dilputando pro fide ma3 & pro Ecclefia; charitate di- xit fortafle feruentius quam tua grauitas vellet audire, non illa . ontumacia , i#d fiducia nomi- landa eft , collatorem & dii-, mutatorem 3 non adertorem , Sc idulatorem fe ede cupiebat.Nam ioc eft oleum peccatoris , quo >rophera non vult impinguari :aPur* Ita enim dicit:Emendabit ne iuftus in milericordia , & ar ;uet me 5 oleum autem peccato-

is non impinguet caput meum.] reuiter dilpijtatio.nem ad erue- am dumtaxat lucem veritatis imitte.&jvt inquit Paulus[ftui- •s quseftiones, & contentiones,

: pugnas deuita ; fimt enim utiles 8c vanaxjSe igitur often

_ I 3 '

Aug

cplft.

H7-

Pro

ift. : .adj >.

Pfal. Mo .s.

Ad Ti-

i5>8 De vita religiose

tante verirate a difputadone o- 'mnimodis ceflandum eft > & alij

vcilion pro tunc exercitationi vacandum,

Hxc de clifputatione di da fuf- ficiancSed inflante tempore, ad- difcendi5& lueris ftudendi(quod totum illud elfe debet ab or- dienda vfuque praefcrrptum ) s Domi no > q w i D e us fcie nt tarum Dominus dicitur cui > id e it ? c quo praeparantur cogitatione*; no ftracjgratiam >i u cem> & i ntelii gendam ad cbicend urn humili te populabis. Beatus T hornas Aqui nas ante iedionem vel fcriptio nem femper orationi fe dabat Ici quoque a viris fpiritualibu imodb , perpetuo more feruatu’ Tu eorum veftigiis inhaerens a< ftudiuni orationem praemitte |i.l u d e x obe di entia > Sc de fi de ri< ani rn a b u s p r oiic i e n d i , fui c e p tun Deo grati ffimum puta , quare i; i pium diligenter iiKumb£s.Qxij a magiftris acete peris > vel qu.

I NS T I TVEND A, 199

per te didiceris , optime intelli- gere &: fcire cura. Id confeque- ris , ii praecipua fundamenta af- veritatis capias, fi ad fua principia referas, fi iterum atque iterum repetas donec fixe in j memoria hsereant : Si qure veri- ! tati opponutitr, aut opponi pof- ] funt , aduertas , atque diifoluas: j Si multum medireris > &: parum j fcribas.Tot enim ac tanta tam | pulchra fcripta , & typis manda- jta funt, quae paflini habent ur,& nufquam non inueniuntur : vt difcipulis inutile fit aliqua feri- bere , & tempus in id, quod non erit vfui confamere. Leda , & inteileda * & memoria manda- ta tecum ipfe conferes^ aliquan- do fi tanta mentis fynceritate diuina familiaritate polleas , vt id reuerenter facias , ad Domi- num tuum, qui filiolos balbutie- tes libenter audit, eadem dices, & quafi eius fententiam expe- dabis.Hoc aliquos pios & puros

Aug. r i. c

feff. (

2.00 De vita religiose

adolelcentes ex noftris fecille noui 3 quod non eft fane ridenda /implicitas 3 led lapient i (lima ac veneranda cum Deo familiaritas. Nec fic hunc modum dilcendi vocarem 3 nifi illum ab illo ma- gno Ecelefiae lumine Auguftino vfurparum viderem. Ipie nam- que laepifilme ( vt ex fuis fcriptis elicitur) ita veritatem inquire- bat 5 quali cum Deo loquens il- lum interrogans .3 & ab eo 3 pre- cibus qux Itionum folntionem extorquens. Vnde quodam loco temporis naturam veftigans ? fic ait : Exarfit animus meus nolle

illud implicatifiimurn aenigma. Noli claudere Domine Deus meus bone pater , per Chriftum oblecro 5 noli claudere defiderio meo ifta vfitata,&:abdira>qiio | minus in ea penetrent dilu- cefcant 3 allucefcente mifericor- dia tita, Domine, Quem percon- tabor de his r & cui fruftuofius cofitebor imperitiam meam nifi

l__n s T I TVEND A. 201

tibi , cui 41011 fune molcfta ftuciia mea flammanda vehementer in feripturas tuas ? Da , quod amo, amo enim, & hoc tu dedidi. Da pater qui vere nodi data bona dare filiis tuis. Da quoniam fuf- cepi cognofcere te , & labor eft ante me donec aperias.Per Chri- ftum obfecro in nomine eius lamSti fandiorum , nemo milii obftrcpat.Et ego credidi,propter quod & loquar. Hac eft fpes mea , ad hanc inhio, vt contem- pler delegationes Domini.Ecce veteres pofuifti dies meos , & tranfeunt, Sc quomodo , neicio, & dicimus tempus , Sc tempus; tempora, & tempora. Quandiu dixit hoc ille , quandiu fecit hoc ille , & quam longo tempore, il- lud non vidi. Et duplum tempo- ris habet hac fyllaba, ad illam amplam breuem. Dicimus hac, & audimus hac, & intelligimur, Sc intelligimus. ManifeftiiTima, & vfitatiflima funt , Sc eadem

— • " Zj~J

	2oi De y sta religsose
	Eurfiis nimis- latent, & noua eft i-n aenei o eorum. Hrec& mulca alia ibi. Si ergo ad; hunc n votiam dilcendi adiaaiilus fueris , ilfum nem relinquas, & qtrafi magnum Dei donum , non fine gratiarum a dio ne flifcipies. Ac ta ndem /fi ingenio ac fiibtiiirate intelli- gendi polleas, fi commilitonibus emineas , fi omnibus tammaio- cibus.quam minoribus, oh tuam peritiam placitis moribus ad \ iundam, placeas, .tute proprite l vilitatis memineris, & viam hu- miliratis.non deferas. Si vero he- bes fueris ingenio , ineptus elo- quio* & omnibus, vel multis co- ' difcipulorum , indicio maiorum poftpofitus , caue ne triftitiaab- forbearis,ne magmunaliquia &. defiderabile cibi- deeCfe exifti- mes, fed mentis puritate, & mo- rum probitate, & omnimoda re- fignatione in diuina. voluntate, aliis eminere curato. Quod fi afiequaris , nulla ratione aut
	minor

I N S T I T V E N D A. 20j	Phi tippe. S.2I.
minor reliquis aut inutilior re- putaberis. De cura Mtnlft eri orum» C A P. XII. E d iarn pueritiam ftudiorum exceffi- ftUs.ni adfacerdo- tium promotus es, W ia ad aliquod mu- nus tuas religionis vocatus. Ha?q eft vna cauia Sc fane iuftiffima cellam ad tempus relinquendi, exibis ab ea vt tibi iufta perficias. Quodcumque igitur tibi munus demandatum fit, diligenter exe- queretfed£ ad minifteria ani- marum curandarum euedus iis, ita fcilicet , vt earum confefllo- ries excipias , vel ad eas concio- nes habeas i multo folicitius & diligentius in mn prasftantifii- mum munus incumbe. Indigae hodie' Ecclefia fidelibus opera- riis , qui opere aduerfentur illis.
I 6

1Q4 De vita religiose '

qui, quae fiiafunt, quaerunt , non qux Iefu Chrifti. Adeo vt in ipfis coetibus religiofis non pau- cos reperias j qufi ex huiufinodi minifteriis proprium honorem: I & propriam gloriam captent, & ad Chrifti gloriam non relpi- ciant. Indiget hoc tepore Chri- ftus miniftris ftrenuis , debitam ei fidelitatem firuantibus,qti;in- do innumeri fiunt , qui illi fideli- tatem noii leniant , & dum deli- ciis iliis, & opibus, & honoribus confidunt , rebus animarum in- curiose , feftinanter ,• &, quali aliud agentes , iutendunt. Qui j dunimodo; autum, &. argentum,

3c fiuppellex creicat , dummodo multis; feruis conftipentur , & menfa illis quotidie opippara praeparetur, licet animae pereant,

■ & £>auperes/ame tabefijttit , & templa detritis ornamentis coii- tccfa firdeant , omnia fibi laiua | fijlpicantur. :Ego quidem tem- pora Bernardi non vidi ,fid, h#f

j I non

qutitione tua primi, qui viden- r in Ecclelia cua primatum di- ;ere 5 gerere principatum. Ar- m Sion oecupauerunt ^ appre ndevtint niumtipne^i 8c vni-

npn fine moerore bus eius verba , q ipfos adrdlecum moneant , dubio completa fune.

Et |iunCj> inquit, quod grauius eft, ipfi Chriftiim perfcquimtur, qui ab eo vtique Chriftiam di- cuntunAmici tui3Deus3& proxi- mi,aduersum te appropin qua ne- runt &,fte terunt. ConiuraiTe vi- detur yniiieditas populi Chri- ftiani > a minimo vfque ad maxi- 1 mum , a planta pedis vique ad verticem non eft Emicas vlla. Egrefta eft iniquitas a lenioribus indicibus vicariis tuis , qui vi- dentur regere populum tuum* non eft iam dicere , vt populus lic Sacerdos : quia neciic popu- lus, vt Sacerdos, Heu , beti a Do- mine Deusiquia ipft funt in .per- fequtniofte tua prim tm - 1 c 1

Bcm lerm. i. in con- uerf fandi Pauli.

	ioG De vita religiose j
Matt. 1 n* 1 L	uerfam deinceps libere Sc po- teftatiue tradant incendio ciui- j. tatem. Mifera eorum conuer- j fatio>plebis tuae miferabilis fub- j uerfio eft. Atque vtinam fola hac ; parte nocerent : Eflet forte qui | Dominica praemonitus 5c prae- j munitus exhortatione , daret operam ipforum non exempla imitari , fed obferuare praecepta, iuxta illud : Quae dicunt facite, & ad opera eorum nolite refpi- cere.JNunc autem dati funt facri gradus in occafionem turpis lu- cri , & quaeftum aeftimant pieta- tem.Copiofiflimae fiquidem pie- tatis inueniuntur in fufcipienda ( immo accipienda magis ) ani- marum cura : fed haec apud eos cura minor , & de animarum fa- lute nouiflima cogitatio eft. An vero Saluatori animarum gra- uiorvlia e fle poter atperfequutio? Inique agunt & caeteri contra Chriftum, multique funt noftris> temporibus Antichrifti. Merito
ta

INSTITV E N D

207

tamen & crudeliorem eam cen- £et perfequiitionem pro acceptis beneficiis , ■& grauiorem fentit pro poteftate,quam propriis fuf- tiner a miniftiis,li cet al i) quoque multi contra proximorum falu- tem multifarie ^ mu Inique mo dis , 8c variis occafionibns agere videantur. Ha te videt Ckriftusj & filet : haec Saluator patitur, 6c diflimulat.]Hrec ille.

Si hoc tempore in cura ani- marum faluandarum pigrkeris, fi ab illis quas fi tus morose exeas, fi non quaeficus,otio torpeas,aut inutilibus occupationibus va- ces , 8c illas non quadras , parum Chriftum diligis, & modicam valoris animaram , &r pretij fan- guinis Domini pro illis eflfufi notionem habes. Mulier illa Sa- maritana ftatim ac Chriftum nouit,illumque Mefiiam efle di- dicit , reliquit hydriam fuarii, & ad annunciandum eum concini- bus filis follicita properauit. Si

i'	208 De vita religiose
	necdum tuae voluntatis hydriam relinquas, qua huius feculi con- folationes hauris,&: huius foculi oneribus implicaris , fignurn eft te parum fatis Chriftum agno- Icere , & modica , qua eius ma- ieftatem contempleris, luco per- fundi. Statum Apoftolicum pro- fiteris^ de Apoftolorum, atque Apoftolicorum virorum imi- tatione gloriaris , rie cmnftando, & animas tepide & defldiose querendo ab illorum conuer- fatione degeneres.Illi^um liberi
i.Co- rinth. 9- '9	eifent ex omnibus , cum Paulo,
omnium ie feruos fecerunt ,vt eos lucrifacerent.. Ne tu more
	domini delicati velis tua ad pro- priam commoditatem difpone- re, & poftea importunis horis &
	ad id negotij non aptis res ani-
	inarum tra&are.Chriftus ad hoc bellum fceliciter peragendum adolefcentulis delicaris non in- diget, fed militibus robuftis&: ftrenuis,qui animose hortes ado-
	rian

INSTIT VENDA. 10<)

dantur, & de manibus eorum auferant animarum fpoiia. In- ftatque tempus , in quo £cclefi<e coniilium feraorum Benadab Regis Syriae bonum vifum eft. Illi enim fi c loquuri funt ad do- minum fuum, vt rationem, vi&o - riam reportandi ex Ifraelitis, in- uenirent: Tu ergo verbum hoc fac : Amoue Reges fingulos ab exercitu fuo , & pone Principes pro ei s,5c inftaura numerum mi- litum , qui ceciderunt de tuis, & equos fecundum equos prifti- nos, 8c curtus fectfndum currus, quos antea habqifti, & pugnabi- mus contra eos in campeftribus, &■ videbis , quod obtinebimus eos.]Id ipfum nuncEcclefia mo- litur. Amouere vult k fortiflima Ecclefiafticorum 8c religiofo- rum acie Reges delicatulos , qui nolunt feruire, fed ab aliis mi- niftrari , & loco illorum Princi- pes , id eft , viros robuftiffimos, zelum animarum habentes , de-

fide

no De vita religiose

fiderat conftituere. Inftaurare contendit milites, & equos , & currus fuos , fecundum viros Apoftolicos,qui vita fundi furit, vt eorum prrcfidio diabolum vincat , fk animas a Chrifto re- demptas virtuti fubdat.Si tu non es miles fecundum milites prifti- nos , qui fortiter & infarigabi- liter dimicabant : fi non equus, aut currus , fecundum equos & currus priftinos, qui non cum tu vis , fed cum homines volunt, illos in coelum vehas , parum ad hoc bellum gerendum proficies.

Vocatus iraque ad confeflio- nem alicuius excipiendam, vei ad confidentiam illius per bo- num coniilium fedandam,vel ad aliquid fimi!e,ftacim adfis. Ille, fi moram facias , fortafie difcedet, & vt fatua auicuia fdurarem la queum a te ponendum declina- bit. Hos enim fiilucis laqueos fa- cile fieculares declinant , cum in laqueos mortis proni fc luben-

tefque

INSTITV ENDA. 211

tefque conficiant. Si autem au- cupium fugiat > & oh tuam ne-

gd icendam difcedat,vt feruus pi- & e* . r . 1

ger, & auceps lmipiens increpa- beris. Ab eo, qui te ad anima? fa- lutem vocat,nihil omnino petas, nec tibi , nec domui , aut coeno- bio, in quo habitas. Nihil magis 3 miniiirts Euangelij homines atiocat , quam fi eos non anima- rum fuarum , fed bonorum tem- poralium fu orum cupidos expe- riantur. Audiant igitur re dicen- tem , & opere preeftantem quod j dixit Paulus; Non qu^ro v citra, fed vos: nec enim debent filij pa- rentibus thefanri z are, fed parem tes filiis.} Veniet em hilari vultu, -ferena facie , verbis, blandis, tk animam compaffionis & chari- tatis affectu tactam oftenden- tibus excipe. Slcque licet in alio lenfu eiufdem Pauli confilium implebis : Ego vos no grauaui, fed cum e flem aftutus , dolo vos cepi. ] Sanctus quippe <3 c iuftus

do

2. Co

rinth

12.14

2. Co

rinth-

12,16

Z12 De VITA RELIGIOSE

dolus eft,miniftrum Euangelij le facilem Sc humanum oftendere, vt peccator fine vllo metu vul- nus aperiat. Verba aegroti tui, licet rudia , licet prolixa * licet ineptiis plena, fine vlla moleftice fignificarioneaudi. Vide quanta benignitate Deus tuus ineptias tuas & puerilitates audiat. Et ex eo , quomodo fratrem tuum au- diturus es,difee. O tempus pra: ► terit ! Non inde trifterisrtempus enim , in quo te abnegas, & fra- tris ruditati te accommodas , Sc cum paruuio paruus efficeris, non eft inutiliter , fed fruduose confumptum. Peccatorem iam tandem finientem non terreas, fed propofica hinc peccatorum foeditate, inde vero Chrifti Sal- uatoris benignitate , ita illum in fpem erigas , vt fimul peccato- rum decertationem & propo- fitum emendationis extorqueas. Illud impense cura , non loliim vt illum nunc ad iuftitiam tra-

I NS TITVENOA. 21 'j

has , fed etiam ad per/eueran- tiam , Sc bonam vitam , & Sa- cramentorum frequentiam in- ducas.Neceflitatibus temporali- bus eorum,quos in jfpiritu proui- des, aut nunquam, aut raro pro- uideas , neque eorum negotia temporalia agenda fufcipias. Gaue ne fint ex illis , quibus di- xit Dominus: Amen,amen,dico vobis, quteritis me, non quia vi- 6 diftis iigna,fed quia manducaftis ex panibus,& feturati eftis.JNon te pro pane, fed propter Chri- (tum quaerant : quia fi non falus animae, fed prouifio corporis illis in hoc negotio curte fit,nihil eos in virtute promouebis , Sc tem- pus a cura ipiritualium paulatim ad temporalia traduces. Ad fel- uandas animas oratione & cor- poris afflictione te para, humili- tate ac patientia-te muni,zelo di- uini honoris affe&um accede:& hc aquali volutate,quin Sc maio- ri fetuore pauperibus quam diui-

tibus,

214 VITA RELIGIOSE

Rom.

IO, 20

cibus ,pufillis quam magnis in- tendes, Et quidem merito : nam magnis. & diuitibus faluari vo- lentibus nuquam minifter Euan- gelij deerit , pufillis vero ( quod fepifiime video ) non femel Euangelicus operarius deficit. Si tempus vacet, nec ab aliquo vo- ceris, iuxta illud Domini apud Ilaiam : Inuentus fum a non

quaerentibus me, palam apparui iis , qui me non interrogabant:] fac tu lenius , vt a te non quae- rentibus reperiaris,&: fine falutis oblitis appareas : ita tamen illos qim*e,vt teipfum non perdas:ita animabus te trade , vt tua: faluti confulas , & tempus prudenter inter te Sc alios diuidas.

Foeminis etiam es tuo talento profuturusrnam & Chriftus illas redemit , & animas habent ad Dei imaginem creatas, & ad bea- titudinem conditas:fed illis non fine magna cautela & circum- fpectione proderis. NecelTaria

au

i nstitv e nd a* ii 5
audies3fiuperfltta 8c minus perti- nentia': ablcindes bremter te ab illis expedies. Vifitationes &: confalutationes earum vix tole- ro , munufculomm oblationes aut acceptiones deteftor3 atque illud Bafilij documentum ob grauiffimas rationes ab ipfo al- latas omnimodis ciiftodiendum exiftimo : Qupcitxadnquit,fu-	BAfil. c> nft» mn.
giendas in primis cum mulieri-
bus nobis congreffiones funt>	nalt.
colloquutionefquejneqiie ad eas	C.4.
vnquam accedendum , ni fi cum
gcauiffima aliqua ad eas nos ne- ceffitas impellat > 8c aliter facere non poffimus. Atque ipfa etiam vbi nos neceffitas adegerit , ab ipfis non fectis atque ab igne ca- llendum eft, adeo vt quam ci- tiffime nulla mora ab iftis nos extricemus. Animaduerte enim quid de hac re Sapientia dicat : Abfcondet quis ignem in finu	Prou.
fuo & veilimenta fua non com-	6,27»
buret. Aut ambulabit qui fp i am
fu

n6 De vita religiose . j

foper carbones ignis , &c pedes non comburet ? Quod fi quis dicat ex afilduo fe cum mulie- ribus colloquio * congrefiTuque, Sc conuidu non admodum \xdi,

. hic fine dubiosam maris naturae particeps non eft , & portentum eft quoddam infolentiiIimum,6c praeter omnium opinionem ad- mirabile^ in vtriuique fexus(vt ita dicam) confiniis pofitum, cu- iufmodi die illos ferunt,qui nati eunuchi funt:fiquidem hoc illis vel i nuis tribuere * quod nullo modo foeminarum libidine affi- Ecd ciantur, aut moneantur: (Con- cupifcentia enim fpadonis de- uirginans iuueculam,] inquit Sa- piens)aut certe fi expers non eft, cum totus iramerfus libidinibus obruatur , ebriis, aut phrenetide correptis fimilem fe efie non fentit , qui grauiffimis affedi morbis morbum a fe tamen ab- efie omnem exiftimant. Verum, quod ratio non dat , hoc demus

nos

INSTITVENDA, l\J

nos in difputationerpoile videlh ce t aliquem exiftere , qui nullis libidinum aculeis pungatur , aut extimuktur. Verum , & fi hoc ipfe non fentit , qui quasfo , hoc ita die ceteris item facile pote- rit perfuadere ? Porro quod quis nulla propofita vtilitads fpe multitudinem fcandalizet,hoc ei arbitror non vacare periculo. Quamquam ad hanc alia etiam ratio fpe&anda eft. Quod efto, vir nullam ipleinanimo ino per niciofx cogitationis noxam con. ceperit, de muliere certe,quod ea quoque idem faciat, nufquam nobifeum contronertet , quod ipfa videlicet , nullis corporis libidinibus moueatur. Harc o- mnia & alia pneclarc Bahlius.] Scite ergo dixit quidam fenex apud Ioannem EuirammrFilioli, fdl ex aqua ert , & , fi appropin- quauerit aqua? , continuo /olui- tur & deficit. Et monachus fimi liter ex muliere eU. Itaque fi

K

Prstu

Spiri.

217.

I

i

ziB De vita religiose

appropinquat mulieri, foluitur &ipfe^atque in ici definit vbi iam monachus non fit.

In concionibus non teipfum, Cea Chriftum & hunc crucifi- Ixum praedica , quia duriffimum I indicium in vanos & loqtiades \ praedicatores fiet. Teipfum prae-

i dicas , fi laudes hominum aucu- Ipes , fi honores & dignitates , & populi plaufus exquiras. Si vana & profana praedices 5 fi peccata non arguas , &c quae tacenda ef- ient, qualia funt curioia 6c ad vti

|Ber\in I Cane jserm.

|-f *-

litarem animarum non pertineri tia, dicas , & qui dicenda eflent, qualia funt , quae cor compun sunt 8c mou.ent, fileas:Si ambi- tione tatSus es , audi Bernardum ] I eos feueriffime increpantem,qui ex verbo praedicationis laudes humanas venantur. V te qui bene de D o & fentire , & loqui acce- perunt, n quaftum sftiment pie- tatem , fi conuertant ad inanem gloriam, quod ad lucra Dei ac-

cepe

^ 1 N s T 1 T V E N D Ac 11 9

ceperant erogandam * fi; alta fa - pienres, humilibus non conlen

tiant.Paueanr3 quod ire propheta iepitu; , diccTC' Domino: Decii cis aurum meu,& argentum meum, ipii autem de auro & argento meo operati fanar Biai, - . Si vana & profana "•pr$.diees4 -imiJiseris iliis ., de quibusin li- ;hro Efdrx feriptu eft. Sed & i>f diebus iliis vidi ludaos ducentes vxores Azotidas, Amaionitidgs» & Moabitidas. Et filij .eorum ex media parte loquebantur Azoti- re , & nefeiebant loqui. Judaice, & loquebantur iuxta linguam populi, &populi, ] Ducis Azoti iam.vel Ammonitida, vel.Moa- aindana.cum fabulis,& pectis, & tmilibus ftudes. Filij tui , id eft,1 ermones tu i, partio, loquuntur! izotiee , pactim Ittelaice , ci uti I lunc diuina nunc profana refo- ' tanfjiira vc in vna e a deni que co~ ione nnne cpneionator, nunc £ eul du,s orator 9 nunc vix /piri-

2S

Profp. dc vit. con- ccmp. 2*'

220 De vita religiose

lib.

Exs-

ch.13.

tualisj nunc puer in clafle Rhe- torica; declamans videaris. [ Et obiurgaui eos , inquit , & male- dixi, & cecidi ex eis viros , & calcaui eos. ] digni funt hac poe- na , qui diuinis profana mifcent, & verbum Dei adulterare non timent. Vnde datur intelligi, in- quit Profper, Quod non fe de- beat Ecclefia dodtor de accurati fermonis oftentatione ia6tarc,ne videatur Ecclefiam Dei non vel- le adificare, fed magis fe quanta

fit eruditionis oftendere. Non

igitur in verborum fplendore, led in operum virtute totam pradicandi fiduciam ponat; non ] vocibus dele&etur populi accla mantis fibi , fed fletibus , nec plaulum a populo ftudeat ex- nedare, fed gemitum.]

Si denique peccata non ar- cuas , & qua dicenda eflent , fi- leas ; non tacebit Dominus, led armiet te , per Ezechielem , di- cens- Va.oua cofuont pulmtlos fub

INSTITVHNDA. IU

fub omni cubito manus , & fa- ciunt ceruicalia fub capite vni- uerfie aetatis , ad capiendas ani- mas,& cum caperent animas po puli mei,viuificabant animas eo- rum.] Non dicit qui,fed quae,eos denotans, qui nihil virile habent in iermorre , fed more foemina- rum mollia & ddicata loquun- tur. Hi confuunt puluilios & ponunt ceruicalia fub cubitis & capitibus auditorum fuoru, cum eis non quod profit , non quod ncdeaturjfcd quod deledec,pro- ponunt;& ita res diuinas annun- cianr,ac fi ellent falutis authores, & ac fi pro voluntate fua pollent animas perdere, vel faluare. In te igitur quadrat hoc Vae , quia ita /aeram feripturam fan- dorum Patrum di da vfurpas, vt eis robur fuum auferas , & culpa tua , nec mala deftruas,nec bona in cordibus auditorum aedifices, fed magis dicendo Pax , Pax, cum non fit pax , eos in de-

K~1

121 De VITA RELIGIOSE'

GrC-

gO .2$.

( i nor.

jj

ii

r-

i;

ceptionem abducis. j

ChriPtum aate prodicas cumj ad praedicationis manus non fb-j ia iedion eyfed aaenta me dita- i , tione 6c : oratione te paras3 cum! filios fpirituui es: fletu , &iacry-j mis generas* cum non tuum ho- norem., fcd Dei gloriam qua-ris, cum peccata increpas 3 cum vi jf i tutes .doces 3 cum ad--' boMm £x~ : hortaris > cum a malo retrahis* cum in.ommbus ,te. traftarorein j- E tian gei i j ineonfu fifciie exhibes. | Gbritlurn ptadicas^i ea . habeas* j; quae,- Gregoiitis a f p radicatote :» ventatis exigit 3 quem prafc&o ' & .pulchri defcaMt^Satrtfeiwii. j tt£r fidis , Ect teihe % iii tu q ' is qiiiir | qtie‘prgedkaxor3 mkuw&m igu» dicit foi era cara *,feli «ipkiih ne in ea»qu6d refla praedicat 3 vitio fe elationi s, exeo Hat 3ne v k a a lin- gua ducapder^KJpacem^uam in

benedrieit^ mate: \duk.v.amittat^ Sed findet fummopete contra

I M S T I T V.E N D A? 11$

.maledicos mores 'aduerlantium, j : & defendere loquendo, quod vi- i uit, & ornare viuendo, quod di- cit. Nec in his omnibus fuam, fed aut horis gloriam qnxtk ; at- que omnem lapientia* gratiam,

J quam,vt loqueretur,accepit3non 1 filis fe ceftimar meritis fed eo- 1 ;rtim interceffionibus ;pro quibus eloquitur, accepi#?.. S i eque d una ip infra dciicic/uper efequja fu:r (nimirum magis mercedi proli - ickj eo quod bona , quas exercere) jpr^eiialet r alienis mentis reddit. Indignum, fe omnibus, indicat, etiam cum dignius eundis vi- uat. Scit enim quod bona, qur* imnotefciiiit hominibus, fine pe/ ricuio vix polfunt. El qiiarm ufe iapientem/e eirefientkt^ye/ let tamen effefapiens , non vide- ri , atque hoc fibi omni modo, quod loquendo proditur , perti- mefeit , & fi liqeit tacere , appe- tit , dum efic multis tutius fiien- tium ce rnit; eofque fe foeliciores

2X4 De vita religiose

putat, quos intra fandam Eccle- fiam locus inferior per filentium occultat : & tamen vt fandam Eedefiam defendat > quia ad lo- q nendum vi charitatis impelli- litur ^ ex neceffitate quidem of- ficium locutionis fufcipit. Sed ex magno defiderio otium taci- turnitatis quaerit * hoc feruat vo- to,illud exercet minifterio.]Haec ille. Magnum igitur Dei donum eli, quempiam adfaluandas ani- mas vocatum eile. Ingens vero malum eft tanto dono abuti * & munus tanti momenti , aut ne- gligenter , aut male, aut ex pras- poftero fine tradare.Si ha?c quae didafiint o bferuaueri s , nam alia in poftremam huius operis par- tem referuamus , tuo muneri fatisfacies, 8c innumeris virtutum adionibus cumulabe- fis.

±

De

acem-j ex va-

INSTITVENDA. 11 y

De Diligentia in tbfeejutis alio- rum fratrum.

Cap. XIII.

O n omnes ad mini - fteria fpiritualia voca-! ti ftinc , Fed aliqui ad! obfequia teporalia iri «religionem addu&i. Hosrfupte- fius -latis inftruximuSjcdm de vi- ta a&iua fctibetemus ; nunc illis, pauca , led admodum necelfaria dicamus. Tu ergo ad lort£ Mar- th* vocatus es , vocatione tuam fanquam 1 Deo profedfcam , tam- quam lecuriorem,& fotte aptio- rem ad perfectionem conle- quendam diligito. Non dubites te ad baric fortem ab iplo fuifle vocatum * qui cum v eorpus Religionis per fed: um cere, quofdam ad %iritualia > quofdam por-alia vtcaniqi Rils ^neccHariis memoris vnurr

I.x6 De vita RHU.GI06E

integram carpus conftuuat,JMec 'etiaai' dimices ce FeteinlEmam, vitat rationem fecteci quat eo ipfo, qupd humilior, eo fecurior ieft, minus periculis cadendi fub- leete, minus inanis gteriatventisj «xpoika. . Nec'|andem4rn'Bigas3, 'quia vitam habes ad atfequen- daini perfectionem aptiflimam; ; cuius infirumeMa.' cimi magis -fint affectus - vioiuntatisxpam m- telle&us a&iones., ille «vagis adi perFedkmem difponicuc ;> qui liberiori & ardentiori voluntatis jrfftaStiliin Dcum-oidinatut. Yor j luiitasr.autemdli: te.hgtp£? lakis 1 ex ratione ftat us liberior eft ad amandum , quam fubtilitas . in-< telte&us.son .diftrahjt;^^: cura

Etetefiamcia rmjmft.eriis,y «ffl k iugi £ hrifti meditatibme^ np& amote: diuelUt.i Ob£;q«ia.igituE temporalia. tibi denjrapdata >de- uot byaamicf bitetur df diligcm*-1" j exeqacte-tdeilbte-eKfaqsffli^ te i

- 7 a’

I nstitvenpa.

227

in h uiufmodi ferui tiis i pii Chri- fto Saluatori tuo, cuius membra viua foues, famulari confideres. Nonne vox eius eft? < Amen dico vobis, quandiu feciftis vni ex his fratrib us meis minimis, mihi fe- ci ft is. Si tu minimis, & humili-, bus propter C hriftum o b/eque- ris, non dubium eft, quin ipfi ad tuum magnum meritum ohfe- quaris. Amicabiliter feruies , fi religiofos efie fratres- tuos , 5c fummi Dei diledtiffimos filios mediteris. Iuciinda eft corpo- ralis fraternitas , fed fpiritualis multo iucundiorjqua? fi tuo ani- mo infederit>teque non aliorum iemum>fed fratrem (fient re ve- ra es) effe perfuaferit , facile tibi erit ipforum iucunditati confu Iere, & in omnibus irreprehenfi- biliter & ilrauiter miniftrarei Tandem diligenter famulaberis fi praemium tibi paratum afpi- cia$.Nam principem mun-

di famuli eo maiori diligentia

K ' 6

Mate,

25.40.

& folicitudinc Famulantur 5 quo | maiori mercede fune cuma- jlandi. Tu y ero non mercedem temporalem , fed aeternam ; non aurum aut argentum , fed Dei ipfius confpedum & polleflio^ nem expertas. Abfurdum au* tem erit tam eximium praemium ob opera negligenter fida de- pofcere , & propter obfequia ex animo trifti > & iracundo , & querulo oblata fandorum mer- cedem expedare.C hrifti munus, 6 frater , tibi demandatum eft, Lncx. qui de fe dixit: Ego in medio Mau. veftrum fum,ficut qui miniftrat, *»• ** & filius hominis non venit mi- niftrari, fedminiftrare.] Non de- bes autem dedignari feruire fra- tribus,quoru Dominus omnium fe miniftrum vtwrat, nec eius mu- nus negligenter obire. Huius j meditationis virtute tadus fan- | dus Hermanus, alio nomine Io feph didus , tanta celeritate ,& ^ atribus feruiebat , ac

INSTITVENDA. 21p	Sur.in viu eius, tom.7 1 • - t
ac fi rem honorificentiffimam adfcione praeftaret * de quo haec fcripta funt : Tanti ergo Do- mini fermentis feruis fuis for- mam ie gerere humilis frater noiler ieruiens fratribus fiiis femper in corde gerebat ,vnde tanta ie ientit alacritate affici, vt quotieicumque tale fratribus mi- nifterium exhiberer , non ie ire, aut currere , fed potius volitate putaret , animi alacritate in cor- pus fe effundente.] Haecauthor vitae eius:qui & ftatim iic in fra tres fuperbe vel negligenter ier- uietes inuehitur. Magna diftan- tia beati fratris huius a pleriique fratribus , qui vel fuperbia tu- midi, vel acedia preifi , nec ipiri- tuali eriguntur laetitia , nec hu- militate inclinantur,. vt Deo.rai- niftreut in fratribus , & fratri- bus propter Deum. Difcant hoc exemplo non iolum fine mur- mure i* -verum etiam humiliter j3c alacriter fratribus infernire :
dii

1 1	230 De vita religiose
	diioant •glorificare Deam & Do- mito um leiiim3cuius miniftrantis
	formam corpore & animo re- praefcntant. Haec igitur fit forma obfequi j tui 3 C hriftus Iefiis pro te 3 pro omnibufque mimftrans: hoc exemplar laborum tuorum*
	vt quietus in tua vocatione vi- tias * & perfedfce munus tuum expleas vt ex labore ad re- quiem , ex pbfequio ad regnum, j & ex humilitate ad gloriam per- \
	uenias.
	cDs confitentU examine ante prandium .
	Gap. XIV.
Bona- uent. in re- gi m. siouic. C.J. ,	Primo figno vfque ad fecundum > quo ad confuetam refe&io- nem pullatur * qua- drans horae elabitur ex confue- tudine, in quo , ( vt fupra ex Boa nauentura didicimus ) coufcien- j tiae examini vacandum eft.Huius j
vef

I N S T I T V E N D A. IJlt

vero examini s ium neceiluatem, Vtai vtiiirapes. mtrifipiices * ..ac < tandem illud faciendi rationem ? exponemus pai^lo poft > cum de .examine ante cubitum fjideado jfoibemitSi VrrUifqite.? enim ea~ tew» ratio eft^aut potius vnum atque idem examen eft5 bis in die ad maiorem confcien- tix > puritatem acquirendam re- p^dkoipv Manii ftouc linteum eo miapdms eft , quor frequentius elicitur : fic confcienda eo- pu- rior eft 3 quo frequemius'exami~ natione mundatur. Eft tamen m&gnom lintei confcientiatque ^Bfermiets < : • Imteolainn- namque qif.6 magis lauat ur > magis ciete- ritur : ar confcienda quo .foe‘~

ipieaciiks^ rrtefi&s. aquf esteni^ nisi ? compundlioMfqixe i munda- <m y A£m recendor &rqbuftioi efficitur. Merito ergo ait pra- diitus Do<5tor t Saepiilime dif- cutq teipfum:,^ coniidera ffa~! mm ititetis corporis* >;

B^na-

uent.

de in form» noni t P-*-

•i \ i i i . > ' Do- roch. <L>&. 11.	231 De vita religiose
defit, quid proficiat, quid impe- diat profe&um, & quomodo illi! obuietur , declinando , vel re- i fiftendo ,aut regendo ,aut tole- rando.J Ne tamen alicui molefta vi- deatur tam crebra examinum re- pendo, addam lentendae huius fan&i Dodoris,alioi:um Patrum documenta de hac eadem re ab' ipfis prolata, vt hanc repetitio-! nem examinum {emel ex pro-' feiFo flimme neceilariam fcia- mus > & aures ad id , quod infra! fumos de examine no£turno! di<5tari,yrcumqiie paremus. Dor rotheus rerum ipiiitu alium mn- gifter peridffimus Jic ait : Do- cuerunt enim Ikpe nos maiores noftri, quopa&O purgemus nos ip! os per iingulos dies>vt (cilicet ad vefperam perfcrutemur no- bifcum > quomodo tranlacStam diem exegeri m u s,& rurfu m ma- ne quomodo no£tera:& lic pce-j nitendam agamus apudDeum,|
V	yj

INSTITVENDA. 23 J

vcpar eft,in quo peccafle nos deprehenderimus. Sane cum ad- modum delinquamus , pecce- mufque , obliuifcamurque de- lida Sc peccata noltraiopus eflet nobis in horas cuta diligenti , & examinatione, quo pado fcilicet ambulemus id momenti & tem- poris ,■& in quo deliquiifernus. Deheretque vnufquitqiie no- ftrurn a feipfo tanquam iudex rationem cuiuflibet fadi extor- quere Sc dicere :Vt,quid loquu- tus fum infcelix , quae fratrem meum morderent & carperent? Vtquid fratrem aliquid facien- tem iudicaui ? Vt quid Deum contempfe Vt quid murmuraui, Sc obloquattis de ipfo fum ? Cur coquum increpaui ? Cur pudore illum affeci? Cur ego impruden- tiflimus in meipfo obmurmu- | raui , qubd cibaria non bene de- | coxij[Iet,artificiose curairet?Dixit mihi ceremoniarum princeps, vel quiuis alius fratrum verbum.

nec

	234 De vif a religiose j
Dio-	nec ferre potui,aut ftaum aduer- sus illum loquutus fura verbum. Sic per fingulos dies agendum nebis effer , dxfcutiendum & cognofeendum , quo padfco am- bulemus Debet item quisVfe exigere , vt nodtem tranfierit , ii videlicet & cum diligentia , & promptitudine ad vigilias fur- rexerit Ii neglexit refpondere excubitori,(t contra ipium in ali- quo obmurmurauit. Et Dionyhus Ricbelius mo-
nyCRi chd.	nachum mftruens , fic ait : Ma-
lib. i .	ne inquirat,quemadmodum no-
de vi* ta Tu-	dfcurnum tempus exegerit , otia
lit art.	alacritate dinina perfoluerit 3 &
24.	item qualum inflantem diem
	frudfcuo.se' decurrat, fapienter in- ftituat. Denique- v.efpcre con- tuendam,quomodo dies ipfe de fluxit , quid agendorum omif- fum , quid criam omittendorum commiilum. quid profecerit, qu mtumcumque proficere; po- tuerit, fed neglexit, atque adue* j 1
	men '

INSTITVENDA,	1
niemi fe nodi praeparer. Hoc vtique modo Arfenium vixifie agnouimus. Er (cimus > quia fi quis ita ie inftituens ordinetdbit continuo de virtute in virtutem, videbit que inftiper Deum Deo-
rumin Sion. Bernardits tandem , ii verba	Bern.
eius apte comiderenuu' , rem	ferm. 58. ini
hanc vehementi iis exaggerat: ac .	Cane.
-enim fcribit : Scrutemur (iuxta!	Thre-
Prophetam ). vias.noftras>]& ftti:	nor.c. i.40.
dia no.ftra,& in eo fe quifque iu- dicet, pvofecifie ;3 npn cum inue- &&rit quod lepjehendtit^dxcum'
quod non inuenerit » reprehen-
det. Tunc te non fmflra fcrtita-	i f
tus es» fi rurfum opus ede fcruri- niot^duArfifri ^ dc toties, nan te fefellit inquilitio tua , quoties; iterandam putaueris. ] Ita igitur Scii os eum iftis Patribus ftntia-	1 1
iconfcientis examen ma-
ne Scy efperi non molefitim» (edi gratum , non niperduum » (edi omnino necedariurn putemus.
M

U?6 De vita religiose

) At examinis meridiani ( de quo nunc ioquimur) acerrimus’ hoftis eft externa occupatio,qux in illam horam, in qua faeculares nos adeunt, folet incidere. Tu,ne vtilitate huius examinis careas, & praeftantifllmam exercitatio- nem /pimualem praetermittas , occupationem non neceftariam, aut qux in aliud tempus differri poffitjtunc incidentem conftan- ter abfcindemeceftariam vero,& a qua declinare non poffis , ita fufeipito, \yr apud te ftatuas exa- men illud non omittere , led proxima hora , aut cum primum potueris, aditare.

T)e comeHione,fiue prandio.

C a p. XV.

Erfectionis hora (viros fpirituales allo- quor) non paucis,nec leuibus periculis cir- cumuallata eft, in qua folemus

ci

INSTITVENDA. 237

cibi voluptate trahi, minus reda intentione delinquere , yentrem alimentis non neceflariis one- rare 3 & eo ipfo mentem obtun- dere. Quare hoc opus fi quod aliud , magna circumfpectione eget , ne dum corpus ad animas falut em reficimus , animas deco- rem & honeftatem amittamus. Colligam ergo breuiter quas de hac re viri fpirituales tradunt, vt tu ea fedulo attenteque cufto- diens, ita necellitati corporis fa- tisfacias , vt limul animas virtu- tes ac merita promoueas Dato figno , ftatim nulla interieda mora ab examine furgas , & de- center ac fine feftinatione ad triclinium commune procedas. Nunquam enim fano exiftenti, .& abfque manifefta neceffitate falis, & extra commune refedo- rium, tibi comedendum eft: fed pars fandas congregationis effe- dus,non fegregatus ab aliis, ac fi tui iuris elles,fed fimul cum illis,

tibi

liiiN:

^3_8 De vita religiose j

tibi appoiitis cibis vtaris. Sem- per, inquit Thomas a Campis,ad commune refebtorium vadas , quia ibi maior animae fr udus , puriori inde confcientia cum gratiarum actione prandio fado reltirg e s . Ibi cum debita* meii- iura , cum maiori difeiplma ne- .ceffims fumitur natur£e,& fupem fluarcfecamut. Ibi fufurria nul- latenus audiuntur , fed verbum Dei fine murmure, cum iilemio pertractatur. Qui autem in pn- uato libenter comedunt,necelii~ tate non cogente , aut difcipli- nam fugiunt,aut gula vincutur.j Dum igitur ad triclinium va- 'dis , cogita an iis conflicta re fedtione dignus, an aptus cum landtis ad meniam accumbere, qui tot defedtus , & culpas in examine cognitas admififti , qw tam tepide &: negligenter vi- xiiti,qui in tot rebus a perfedtio- nis itinere deuiafti. Intentionem tuam ad Deum dirige, & confti-

tUC

INS T I T V E N D A.

tue apud teipfum : quia non ad voluptacem,fed ad neceffitateiTi, & vt voluntati Domini te fub- das,qui voluit homines alimenti indigos facere, 5c pro eius amo- re, ac vt vires ad curandam per- fedkionem habeas ., vtque proxi- mis feruire poffis 5 debes panem 6c alia apponenda manducare. At de hoc aliquam breuem pre- cationem interius fundes ,qua d Domino gratiam poftnles , vt hac redfcifiima &(iricenfBma in- centione manduces. Sicque illud Pauli mandatum implebis: Siue manducatis , fiue bibitis , fiue aliud quid facitis , omnia in glo- riam Dei facite.] Vnde Auguiii- nus : Si quod manducas & bi~ j bis , ad refedtionem corporis fu- mis, reparationem que membro- rum , gratias agens ei qui tibi praebuit mortali &c fragili ifta fupplementorum folatia , & ci- bus tuus & potus tuus laudat Deum. ] Quod fi Deum laudat

i. Coj rinth. io,$o

Aug. ad Pf. 146,

man

		240 De vita religiose	i
1	Philo iie vit. con c<srap.	manducatio tua , in laudem ac gloriam Dei manifeite recidit. Poftquam ad locum refeCtio- ni paratum veneris , fta in loee tuo , non indecenter inclinatus, non menfe , aut parieti adhae- rens , non ingredientes , aut ve- nientes circumipiciens , fed de- miliis in terram Juminihus,con- iuetam benedictionem expe- Ctans. Attente , deuotc, & clara voce aut menfam benedices , ii tibi incumbat, aut benedicenti refpondebis , 6c nihil quod a te iit dicendum, omittes. Hanc enim fuille fidelium confuetudinem ab initio nafcentis Eccleii^ ( vt nunc tempora antiquiora ta- ceam) vt menfa & cibi edendi benedicerentur, conftat ex illa lententia Philonis , vitam Chri- itianorum deicribentis : Priuf- quam difcumbant , inquit, itan- tes vna ferie decenti, fublatiique in coelum manibus,atque oculis, his quoniam didicerut coeleitia.	» ► 1
		illis

I N 5 TITVEND A. 24 1

illis vt pote incorruptis a rnune- ribus,& a quaeftu iIljcito,pitecan- tur vt:placeat Deo id couiuium.] Confuetudo autem tam antiqua non folum omittenda non eft (qurs enim eam omittat?) fed ma- gna deuonone, ac mentis fertio- re continuanda. Finita benedi- ctione , fedebis in loco dbi con- ftituto, fk inter comedendum, htec qua? flibii ci emu s/eruabis.

Antequam incipias, ca qua* apponuntur , gratis & eluti in eleemofynam:tibi dari cognofce;

& breuiter pro benefa&oribus, ac pro bis , qui tib j in.iniftraiir, precare. Oculos moffe^demi^- fos habeas , & nuliurri meque: etiam a Jatere flantem afpicias, nifi forte, vty an aliquid ei defit, aduerras>? Chriftum pra?fentem habe , &.epram illo comede , &rl ad facram leCtionem intonan- tem'attende. Sic namque ait BernardUSjCum comedismon to- Bern* tus comedas5fed:at;ttndas Jedio-

! Bona. regi. nouit. C.J.	242 De vita religiose j
ni , fi fuerit vbi legatur $ fi vero non legitur , ibidem cogita de Deo , vt vterque homo fit pro- pria refe&ione refe&us.] Nihil ibi omnino loquaris , & fi quid alteri petendum fit ( nam pro te nihil poftulabis) non tam verbo quam figno patefacias. Ex pane , quem coram te ap- pofitura inuenies , fragmentum primum comedes , Sc donec il- lud, abfumpf^ris i integrum pa nem ne quidem attinges. Si duo panes coram te fint , nunquam, vt Bonauentura ait , eligas me- liorem, fi fimus fueris,fed durio- ri aut deteriori te paleas, vt & in aliquo abneges te , & bono exe- plo artantes non fraudes. Coge te ad manducandum ex his, quae omnibus incommune apponun- tur,licet minus fiiaxiia^ant miniis falubria tibi videantur,nec cibos fingulares affedkes, multo mi- niis tibi dari poftules. In omni- bus , fed in5 his praecipue , noxia
J eft

I INSTITVENDA. 243

eft fingulatitas , qua facile in exemplum trahitur , & religiofa diiciplina paulatim ab imperfe- ctis eneruatur. Nihil tibi appo- ficum fpernas , feci grato animo fufcipe,non indigueris, & mul to minus conqueraris , fi quidpiam male paratum fit, aut fi aliquid tibi defit. Puerorum , & viliffi- morum hominum efi , de cibis conqueri,& de eorum mala pra- eparatione certare- P^eputa te in-, dignum beneficiis Dei , & fui fcio , quia nunquam de minimis/ defectibus tri itaberis. Cogita etiam quod multo meliores te (vt idem iandtus dodror ait) vilio- ribus & paucioribus cibis funr contenti , qui illud quod abiicis, pro magnis deliciis reputarent. Nunquam totum , quod tibi ap- pofitum eft,comedas,fed aliquid Chrifto relinquas. Reges enim emper habent quod comedant, quod feruis dimittant. Et tu r Deo fetuias,rex es,quia feruire

; Gen. 4*5*

Amb. fcv m.

4a»

244 De vita religiose

Deo , regnare eft : quare debes hunc fandum honorem habere, vt minus , quam fit id quod of- fertur, tibi fufficiat. Ne deterio- ra, fed meliora Chrifto relin- quas,ne ab eo reprobentur, ficut munus Cain reiedum eft , quia no de melioribus fmgibus obla- tum eft. Ciborum iuauitates, & efculentorum condimenta non quaeras , appofita diffimulantci 'praetereas, & faeculanbus ventri- que indulgentibus relinquas.

His omnibus rite feruatis,cum ex menfa furrexeris, ex toto cor- de tuo gratias Deo age, qui te in-, dignum , tam abundanter & be- nigne refecit. Pulchre enim dixi; Ambrofius : Vtique,tu Chri- lliane, fi es vtilis, meminifie de- bes, cuius panem comedis , 3c <i laudem dicere. Dic mihi,nuiii,fi aliquid de tuo cuicumque largi-! ils,cxpedas, vt tibi gratias agat, vt benedicat domum , de qua ei ; humanitas fit tributa ? iQui fi

forte

INSTITVE N D A, 245

forte gratias non agit , quem ad modum a te denotatur ingra- tus? Ita ergo & a nobis cxpe&at, qui nos palcit Deus, vt pro pro- ditis ab eo efcisyilli gratias refe- ramus , &facurati donis ipfiusj laudes ei dicamus. Hoc enim beneficiorum eft retributio di- uinorum , vt cum refedi fueri- mus , bene nos coiifiteamut ac- peptps. Coteriunfi accipientes iiuina munera 3 taciti Sc imme- nores fuerimus : tanquam in- arati > & indigni eorum fubmi iiiftratione fraudabimur, vt Deu '

quem beneficiis non cognoui- mus, malis ingruentibus requi- ramus^ aduerfis ftimulemur ad rogandum , qui profperis gratias non egimus ad fruedum.jfic ille. \

Ac tandem ad vniuerfa hoc me- ! miniffe iuuabit illius pio conii - derationis, qua Thomas a Cam- pis in hunc modum fcribit: In HbPk menfa recordare Dominico coe- J d r- no,quid Chnftus Dominus ege-

~ L 3~~ *

i^6 De vita religiose t

rit Se dixerit difcipulis fuis. Sic praelatus tuus in medio fratrum tuorum* t&nquam verus vicarius Chrifti* reliqui fratres conue- icentes ficut veri Apoftoli fan&i. Ordo quippe tux profeffionis ex Apoftolica vita fump/it exor- dium.] Si hac confiderarione oc- cupati menfae accubuerimus , fa- cile erit praediata omnia ieruare* & religioforum more non ad luxum led ad neceffitatem , Sc ad diuinam volutatem explendam* indigentiae corporis prouidere.

Ve Admittenda aliqua remiffione pe(i prandium.

Gap, XV L

Pvscvl a ifta non pro fratribus tantum* no- ftri inftituti cultori- bus , (ed pro omnibus religiofis fcribimus * & ideo fty- lum* vt omnibus congruat* tem peramus. Quod hoc foco dicen- dum

I KSTITVENDA, 247

dum eft , vt res minima , in qua nonnihil,licet non fine > tamen medio ab aliis diflentimus , ita tradetur , vt tam ibcietatis no Arx viris , quam aliis reiigiofis apta documenta tradantur. Poft confuetam ergo corporis refe- dionem , ftatim ad cellam vel oratorium ire , vbi talis confue- tudo viget , & vrilibus rebus in* tendere laudabile eft. Quis enim neget hoc bonum efte , vt refe- do corpore religiofus filentium teneat»<§dad commodum locum* vtrfihi& Deo tacet , fe- recipiat? Ad quod hortatur Thomas i Campis prarienriffimus religio- sorum magifterin huc modum.

Prandio fado, ori tuofiarnum impone , quia tunc promptior eft homo ad loquendum , & ri- dendum Memor fis pauperis Lazari» ab Angelis in finum A- brahx dep^ttari>quiaMam.ege- ftate magna , & doloribus vixit. JDiues autem diurnis & Scurrili-

~ n

Tho.a Cap. lib. a. dedif. daufi. c.7.

	Z48 De vita religiose
Exod. - iz.6.	ratibus vacans > {epultus eft in infernomunquam inde exiturus. Difce formam vitamque lefu in omni humilitate & iimpEcii tate cordis imitari.. Toile quotin die crucem tuam vincendo tuos defectus , ac tc litationibus md- licer rre hAend o. Nam corpore refiedio cam pliis tentar*ideo ia boribus & ftudiis cdt rcfraanaeda diiiinis. Ex his conftat , quare fanda- rum religioniuiLfuiidatares)poft corporis; fdfc&io nem filen timn cnftodtendum eife teidUer ihr* ne videlicet yXOborato corpore appetitus infdlefcat , tc fprriciii dirtiadione atttnilarus deficiat; ne eria dum HngiWnidrdluiniUs/. vanis ferrn onibas eftluamus.jSe-i dit populus manducare & bibe- re, & furrexcmnt ludere: non ; q q idem ludiimi boiinih <Sbxoiei rabilemy&4ittum; qtroteidDteb i n i uri am;&: fihi e id d rurar m coid- rtint. Ita multi, ir poft. cibum &
	f J w potum

INSTJTVE N D A.

’49

potum linguam laxent, & animi remiilionem excipiant, folent in- caute non parum offendere , bt diftradtionibus cordis immergi. Et optime dixit Gregarius. -Pene femper epulas loquacitas fequi- tur. Cumque venter reficitur, lingua defrasrnatur.:Poft pradium ergo difcedere , & aliorum de- clinare confpe£him,& taciturni tatis fune conftringi, bonum eft.

At quod reiigiofi bini, vel ter- ni, vel quaterni poft prandium in cellam alicuius , vel ad angulos domus , vel ad hortum abeant , & feorfum ab aliis colloquantur, & remiilionem aflumant^pericu lofum eft. Prasfertim fi adolef- centiores iiiit , quibus pro ratio- ne aratis non admodum eft fi- dendum, Hi namque ex cibo ad Uftitiam kxati ^ tefte*

quem reuereantnrifomodn^tio- nibus occupati , quid mirum fi excedant , & qu©d «totomane fandis Gperibuslucrati/unt,.per

Greg

t.rao

ral. c,

2JO Dk vita religiose

Bafil.

conft.

mona

C-$0.

j comedonem, aut derradionemi aut ineptam confabtiiatiaixem amittant. Eft etiam hxc feceffio jSngniaritatis mdicium>dam>qui ita in vmim ad fabellas coeunt, fe amicitiam habere particula* rem offendunt.. Quam Bafilius acoetibus religiofis, vt infeftif- fimara peftem his verbis exclu- dit: Ac charitatem quidem ha- bere inter ie mutuam fratres de- bent non ira tamen vt duo trefve feorfim a exteris fodalita- tem inter fe coeant. Quando- quidem hoc non chariras effeiect feditio , & diuiiia, & eorum5qui Cic coeunt ^improbitatis indi- cium. Si enim communis decus difciplinx charumhaberem, qui tales^ funtyiine dubio commu-t nem xquakmque aduersus o- mnes cfaaritarcjn tenerent; Si vero ipfi a reliquis fua fponte abfeiffi diiiundiqueincoetu cce* tum efficiant, viriola huiufmodi amiemx conciliadoefty5c diuer-

lanii I

famquandam a communibus in- j ftitutisrem die oportet,qu$ hos inter i pios conciliet $ atque hoc jprofe&d nihil dl aliud, quam contra veterem difciplinje ftabi- i litarem conftantiamque innoua- i tio:}Nihii profedo aliud adden- dum eftyvt hos priuatos conuen- ticulos excludamus,cumian£kiP- | limi huius do&oris lententia ^t&ffidemerk^obati.

Quiae^go difficile cft.tantam religioforummiiltitudinemcoii. dnere , &poft lumptum cibum jad* eellas mittere* ai iilentium • adigere hos iingqlares coit-

; uentus paucorum^tbkgarej ideo Beatus pater nofter Ignatius fa- * nter inftituit , vt poft con- das cbfpQrumrefci&iones * o?

iw

luet;

j i^quo mk* fit abferis Praelatus, nos conferamus >&in eo iublatis incommodis » qu^ ex fecellioni- buraliquorum pjauaris>nrifo- leat,quietctn aliquam>ac: rcmif-

2J2 Lh viTA RILIGIoW J

ifionunlt icapt.emus.T^ipu^^fiu^ I iliud,qp^

; feqhitur , ad fesiias occupationes icft iwptiffiaium : quare jnetinp remiflroni .aliquantula (cpana j 4Md'toiineg^itd:n*Aa kbomaii | edtthjetemtiyti J capoed4?npatm fuk , dc ex eo fima! non paririm i commodi, ad promouendarkipt- I ritualem. viram'dfciedum, Burib curas

res ad eofdem labores > ea/dexit- que curas refumendas , •eiiadi- mtis. Aiugemr^etiana ikacgiiiuj- ^axelkqEimibia© raks^&^^&asririfGdrri ftoramai^ i cpti' ficttt:&raramt5 bemfmmyiin & amicabiM conuerfetiofie pnq- j uehiour xil^um^d^incb fcfeail rifesjoc^fe^

} ft ithBtmtm: mm

j imsttes o^fc^^cavaddEnacpcDim | attaredito^dere^* i Mep

quidemfei^Qi^)

[uod

h J

IN ST; IIV END A. 2J 3

qaod (poft eilm* & potum iim gvbmfodmo-^kMtn ifnmod©- ratis, compotationibus ac con-

fa*

tisiacscdigioiam uefedtionem vi* t*..occeflikiaan corporibus no*

eitet ita procaxjvt- aliquid miniis religiofum. r praE-fmnerec * adeft M»Fe$,j «teib, Et*lat«s , vblqui

ydcefocteais; getit > qui imroo* ddluaai^rguatijOtijiqLte in^eter cnndiatit corope^tcCurn itaque dta rOrtiiifioaifis. bora pnedictas v tilitatfisjaifaat >M incommoda ejB.;ptsQiaitisjiSoe^ goatiapfaBfcittdat , meeito^fa» 4tistiifis loreitti ,cu|to-

ifibiisj, qia Vitat: rationem afpeti Himnteio£febg^

,!que ideeutiaticaijt iitto.j iparente,

‘ ■cB^kdibp&f& $ .qfibws: .pdr> rBgal.as’ifeeba<MTtadifeut:f idjffeft

mt

Hier.

SEl

&yny ;

ft k ', »Uf**

:iv:i |

.rM { *.£ affll

l$4r De VITA RELIGIOSE

miniftrant. Nullus iti cibp ftre- pitus eft , nemp comedens lo- quitur , viuhur pane , legumini-» bus,& oleribus , quas lale folo condiuntur. Vinum, tautiim fe™ nes accipiuntyquibus & paruulis fisepe fit prandium ' , vc takorum fefla fuftentetur aetas , aliorum no frangatur incipiens. Dehinc confurgunt pariter , & hymno dido ad praefepia redeunt: > ibi vfque ad vefperam cumfuis vnufquifque loquitur ,Sc dicit: Vidiftis illum & illum ? Quanta inipfb fitgratia?Quantum filen- tium?Quam moderatus inceflus> Si infirmum viderint* , confo- lantur. Si in Dei amore ferueri- tem , cohortantur ad ftudium. ] Haec ille.Seruant & hunc ex par- te Carchufienfes hanc confae- tudinem,dum in diebufcfeftis. ad' coenobiticam vitam magis, quitan adanachoreticam declinant > vt clare indicat Dionyfius Ricbe- lius,de laude vitae lolitariae, feri- *

beati

INSTITVENDA.

bens illis verbis : Diebus fefti- uis poft fumptum tn refe&orio cibum, tenetur eis capitulum,& hahent poft nonam ad vefperas vfque colloquium. ] Sed licet nullus fui flet in Ecclefia huius rei vfus , nos longa experientia do£ti iumus , hanc remiffionis horam multum commodi ad pa- cem , & charitatem, & ad perfe- rendos vitae fpiritualis labores, habere , Sc magnas incommo- ditates ex priuatis colloquiis emergentes impedire.

Tu itaque , frater , qui hoc aoftmrn inftitutum fcqueris , ne eges in hac remilEone leruan- das>a Patribus noftriscuftoditas, obliuifcaris. Fa&a poft menfam lebita gratiarum aftione, mani- >ulque fine vllafra&ione filentij otis, tacens, & te Domino offe- rens,ac re&am profequentiope- re intentionem concipiens , ad oeum deftinatum ibis. Atque in loc feniu illam P^omiylufKo-

thn

Paeho imius in reg. «4*

nem

256 De vita religiose

nem intelliges: Si egreifus fue- ris a cibo3ne loquaris in redeun- do,donec ad locum tuum perue- neris.lbi modeftefedebis,non in aftantes reclinatus , fed re£tus, non parieti affixus fcapulis>fed tantillum feparattis , vt aliquid j mortificationis lentias, aut certe ii corporis imbecillitas non fe- ra^decenter applicitus; iedebis autem non locium quaerens, quoctim libentius loqueris ,fed iuxta illum fiue fenem,fiue iuue- nem, fiue literatum, atit laicum* quem fors ingredientium > & prius iedentium obtulerit. Si fo- cius e latere lians lenior fit , aut dignitate maior > aut eum loqui incipientem expe&a., aut tacdi- tem*vt minor interroga.Si aqua- lis fit* aut minor, poteris tu fine immodcftias nota colloquium inchoare.

Memineris quasdam in hac remiffione elle omnino reticen- da, quadam verb dicenda. Reti4

cenda

ver

INS T I T V E N DA. IjJ

cendafunt , quae ftatui religiofio minime congruunt , nec Dei artantis praefentiae conueniunt. De nulla igitur re y aut perfona detrahes > neminem verbopun- gesjde i>ul}atr e cum alio conten- des^ rumores & nouitates aedifi- cationem non afFerentes3nequa- quam narrabis;> non . indecenter ridetis y non vociferando verba facies ^.breniter vniuerfos iin-? guce defectus abfcindes.Dicenda vero funtjquse minime fpiritum fidant; y& aliquantulum natura npftcae pjtodkiant.

Nimis ergo feria & grauia tunc ! omittenda fune, aiu fi aliquid fe~ j r-ium (e offerat ( quod non femel fe offert ) amicabiliter iucun- j deque tractandum. Aliquid ex ledtione menfae * quod magis ar - rifit,comniemQrabisy exemplum aedificationis vel antiquum vel modernum in narrationem ad- duces , aliquis Scripturas locus I quomodo lit vernacula lingua

De vita religiose

vertendas > difputabis , virtutes nunc viuentium vel Praelato- rum* vel feniorum , fi ipfi non audiant , laudabis , & quam fint dignae imitatione>propone$ , ali- quid etiam interdum mdifftr* ne in colloquium admittes , omnia illa huic tempOn apta finit > quae in prima hitius operis tra&arione c&lie€ta f aperies. Ita tamen haec, <3 c alia huiufmodi in

hac hora conferantur , vt nec

quafi concio inftituatur , nec quali diiputatio texatur 3 fed quidquid illud fuerit , quod in fermonem vocatum eft,hilariter & feftiue tra&etur. Ita enim na- tura noftra oratione ,& alfidua praefentia Dei , & k&iom fre- quenti > & minifteriorum pon- dere prcgrauata , fe exonerat, & vires ad refumendos labores re-

cuperat. .

Dato figno' , fermonem etiam coeptum abfeindes , & ori tuo filentij cuftodiam impones, &

INSmVENDA. 2jp tacens fimul cum aliis, ad Do- minum in Ecekfia fiibfpeciebus facramentalibus praefemem ibis Haec enim remiflionis hora fpi- rituales viros,qui toto die a non neceflariis tacuerunt , & ftreiiue laborauerunt , excipit. Si autem tu mane , & vefperi verba inu- tilia proferas , & cor tuum in noxiis , aut fuperfluis effundas, indignum prorfus remiffione te facies.lbis ergo ad Ecclefiam ta- cens , & Dominum quanto po- tueris feruore confalutabis : fi aliquid vel in fumendocibo, vel in mutuo colldquio erratum fuerit, de eo dolebis , ac veniam humiliter pofces , ac gratiam ad fim&e viuendum , & ftrenue laborandumpn fequenti parte diei , quae ab hac hora incipit,poftu- labis.

SE

160 De vita religiose

i} nac hora, quae eft - prima poft meridiem, incipit fecunda diei pars 4 quam djlatato vocabulo vefperam appellamus, in qua occupationibus praedi&is intendimus. Nam & horas ca- nonicas ad h&c tempus perti- nentes recitamus ,& literis ftu- demus, minifteifa fpiritualia, Sc temporalia pro qualitate per-

~r " ' ' fo

fonarum obimus, & multi ite- rum ad nodtem mentaliter ora- mus, & moderatam ccenam, aut refe&ionem aliquam accipimus, & nonnullam quietem capta- mus& omnes antequam cu- bitum eamus , confcieiitiam dif- cutimus. Hxc ergo omnia , eo- dem modo aodi&um cft,funt in opus producenda, ni ii quod ran to purius & feruentius exequen* da funt , quanto magis mors ap- propinquatae tempus reddenda- rationis. Ita ergo a&aones ifta? vefperi fiant , vt errata fimi- lium adHonum, qua? mane facta? 'Unt , fuo feruore & diligentia fuppleant. Frater ifta aurem opera funt alia omnibus religio- nis communia , qua? nos ordma- - ie poft meridiem exequimur,de \'J quibus nunc ad legentium eruditionem figil- latim tra&a- bimus.

1 De vita religiose

‘De lettione fyirituali. Cap. II.

E c t i o n i fpiriruali quotidie infiftendum eft, vt ea,tanquam in ftrumento praecipuo ad petfedionem obtinendam, nofterfpiritusprouehatur.Spiri- tualem autem ledionem voca- mus, qua myfticos libros, & fpi- rituales tradatus euoluimus*, in quibus non folam rerum fpiri- tualium notitiam,fed multo ma- gis earum guftum & affedum quadrimus. Haec nobis ex regula, atque ex perpetua & inuiolabili confuetudine miunda eft , cui quotidie &c communiter poft meridiem intendimus , 3c non folum nobis , fed 8c omnibus re- ligiofis, ex quibus nos eam didi- cimus , commendata. Nam & Benedidus in Regula, ledionem fpiritualem praecipit in haec ver- ba: Omni tempore fiue ieiunij,

—

Reg. B. Be- nedi- ci , c. 42.

1NSTITVENBA. i(>3
fiue prandij , mox vt lurrexerint a coena,fedeant omnes in vnum, & legat vnus collationes, vel vi- tas Patrum , aut certe aliquid, quod a:dificetaudiemes.]Et pau- cis interpofitis : Mox accedant ad ledionem collationum , & ledis quatuor aut quinque fo- liis,vel quantum hora permittit, omnibus in vnum occurrenti- bus per hanc moram ledionis: 11 quis forte in aifignato libi commillo fuerit occupatus , oc- currat.] Magnus quoqueDodor Bonauentura eam commendat fuis fratribus , qui in fpeculo difciplinae inter alia , fic icribit: De quotidiana ledione aliquid quotidie in ventre memoria: di- mittendum eft, quod fidelius di- geratur , & rurfiim reuocatum crebrius ruminetur, quod pro- pofito conueniat , quod inten- tioni proficiat , quod detineat animum , vt aliena! cogitare non libeat* ] Mullus vero erit in cce-	Bona- uem. P-2.C. 7*
tibus	i

	264 De vita religiose
Prou. 1.5.	cibus religiofis(vt credo)qui hos Patres audiens,tempus ad libros fpiiituales legendos , de c<etero nonfibi prseicribat. Nec exilHmandum eft hanc Iedfcionem aut fo iis imperitis, aut foiis imperfedris .ini ungi ,immo '• fciendum , omnibus fapientifli- mis quoque & perfedtiffimis af- { umendam proponi. Literati ea indigent , fi non vt noua friant, at vt ad fcita exequenda femo- ueant. Eqmulta fterili cognitio- ne fd mus, qua lecta voluntatem afficiunt,&: ex aftedtu ea non fo- ium ad fdentiam ,;fed ad adii os neurcoghoiiimas Peuferii etiam ledtione egent, quii nunquam adeo perfecti funt , vt -amplius perfici 3c promoueri non pof- fint. Ledfcio vero maiora perfer drionis amplioris defideria inge- rit, & gradus eius altiores often- dit. Atque vtrifque tam dodris quam perfedris Salomon iedrio- nis vfum monftrat , dicens :
	Au1

i N S T I T V E N D A. 2^J

Audiens lapiens/apientior erir.

tix peritus ? Sc quis intelligens, quipoffic gubernacula poffide- re,idefi gubernatoribus impera- re, ni fi perfcdus ? Sed ille ex le~ dione maiorem fapjentiam j Sc iftc ad docendos alios amplio rem guitum fapienda* percipiet Certe T bona a:; Aquinas lapiens Sc perfedus erat, immb Sc fa- pi enti ffi na orum magi (ter cgre- guis , Sc mirabiliUimiim per.fe-: dionis exemplar, de quo tamen! iia?c fcripta funt : Eft autem hoc quoque in fando viro memora bile , quod cum ei eflet inte- grum, libenter folitus fuerit ali- quid in Patrum collationibus leJ ditare , ae ex rerum fabrilium lpeculatione,affedus eius non- nihil tepefceret „ polletque fe irurfus facilius ad diu, ina cotem-; pianda colligere & erigere. San-

fine

In vi- ra eius apud j Sin .in] Mar- S cio.

^ t*,

diilimus autem vir non

M

1 66 De vita religiose j

exemplo ledioni fpirituali va- cabat.Vnde ibidem fubditur : Et in hoc quidem fandum Domi- nicum fedatus eft, quem eius li- bri ledione conflat magnopere fuiife deledatum,& ad magnam vita: perfedionem incitatum at- que promotum» Quis nunc prae textu fcientiae > aut adeptte fan- ditatis a ledione fpirituali fe eximat , quam tam fapiens ac (fandus vir, fapientibus acfm- dis,fuo exemplo vtiliflimam cl- fe commonftrat?

Tu ergo quotidie falcem per horam vel femihoram , ledioni librorum myfticorum & fpiri- tualium intende. Illa enim vt magiftra fenfum factarum fcri- ptufarum reuelat:illa vt litcerna, autfydus fulgentiffimumjintel- ledtim illuminat y illa vt nutrix ipiritu infantulos loqui docet,& ad orationem & meditationem allicit : illa vt ignis, caftos diuini amoris affedus accendit , illa

demum

1 I NSTITVB no A. 267

demum, .vt paedagogus , cor no- ftruni colligir , & a diftradtionir bus & cogitationibus ineptis auertit. Merito proinde Bona* iientura te ad lectionem horta tur3 dices,lege Sandorum vitam & do&rinam, vt in comparatio- ne eorum femper humilieris , & 14 infimaris , & accendaris ad de- uotionem , & prpuoccris ad ftu- dium 5 vt informens in intelle- <3:u feripturarum , & illumineris ad fidem : Et fdas difeernere ve- rum a falfo , bonum a malo , vi tinm a virtute, & remedia vitio ram ac tenmionum.jHsc ille.

Ad le&ionem autem vtiliter allumendamdd imprimis feruam dum eft , ne fingulis diebus liber mutetur, fed aliquo longo tem- pore vnus authoridemque lega- tur. Fortuita namque le&io , vt Bonauenturaait,& quafi cafu re perta non aedificat, fed reddit in- [tabjkm animum.Quomodo ati- .em legendum fit^ prius ex ver

Bona, tfaft i-l e in for. no iiit. c

Bon, In fpe.

P-*- ^

7'

M

!

Ii68 De vita religiose

Hier epifto ’a i. *d Dc necr. com,9

bis Hieronymi , quam ex meis addifce.llle enim nc ait: Ita fcri- pturas facras iege,vt femper me- mineris Dei illa verba elle , qui legem filam non iolum fciri , ied etiam impleri iubet. Nihil enim . prodcft facienda didicilfe,& non facere. Optime vtcris lcdione diuina,fi illam tibi adhibeas Ipe culi vice , vt ibi vclut ad imagi- nem luam anima rcfpiciats & vel foeda quaeque corrigat , £c pul- chra plus ornet. Lectionem fre- quenter interrumpat Oratio , & animam iugker adherente Deo, grata vicillitndo fandi operis accendat. Nunc te igitur ordo inflruat cceleftis hiftoriae : Nunc fandum Dauid oblcdet canti- cnm : Nunc Salomonis erudiat

fapierttia:Nttnc ad timorem Do- i i mini increpationes incitent Pro phetarum : Nunc Euangelica & Apoftolica perfodio te Chrifto in omni morum fanditate con- iiingat. Que paranda funt, me-i i , moriaE,'|

t INSTITVENDA. 169

moris penitus infere; eaquc m- gi meditatione conferua. Qua; maturanda funt, frequenter re- uolae > vt diuinum hoc ftudium, & calcftis ichola , & mores fi- mul Virginis ornent, & lenium, tradantque tibi cum fapientia iandtitatem. Vnde feriptura db cit:Qui qu^rut Deum,iniieniunt| lapiendam cum iuftitia. Sit au- 1 tem ipfa ledtio temperata, cui ft- nem conlilium , non laffirudo | imponat. Nam , vt immoderata ieiunia, & ardor abftinemis , & enormes immoderatsque vigi- lis intemperantis coarguuntur, idque nimietate fui patiunt , vt haec ipfa poftea, nec mediocriter quidem fieri poffintAta ftudium ! i lectionis in reprehenfiouero in- temperans cadit , quodque lau- dabile eft in tempore fuo , fic de nimietate culpabile. Generaliter quidem,fed breuiter ftricHmque dicendum eft ; in bonis quoque rebus quidquid modum exeelle-

~ M t

zyo De vita religiose

rit,vitium eft.

Haec vniuerfa Hieronymus Quibus nihil addendum duci- mus * nifi vt pro rudioribus, ea- dem verbis crafliotibus repeta- mus. Spiritualis ergo le&io quo- tidiana fit > ita vt ficut quotidie oramus 3c meditamur, ita quo- tidie aliquid pro excitando affe- ro legamus. Le&ionem: praece- dat oratio breuis , qua gratiam ad intelligendum 5c fruftum de- cerpendum poftulemus.Saridtus { Ephr. Ephnem fic ante le£Uoncm o- j de paJ randum efie dicit : Domine lefe.j Chrifte aperi aures & oculos j cordis mei , ad audiendum & ! .intelligendum fermonem tuum, faciendimque voiutatem tuam, Domine : quoniam incola ego fum in terra. N omafa fcondas a Ime mandata tua , renete oculos meos , & confide rabo mirabilia de lege tua. In te enim fpes mea Deus meus5vt tu ment tm meam illumines. Lectionem iivtcrnim

i .... _ ... P^]

tient to m.r.

INSTIT VEN DA. 1

pat oratio , qua illud 3 quod a Domino fudimus , bonum efife vel malum > a nobis aut facien dum aut vitandum elle , quafi ipfi refpondentes ftatuamus.Le- dtionem finiat oratio* qua 8c pro dodtrina nobis oblata gratias agamus * & quod didtum eft iri ilia*prteftare delideremus. Non quaeratur in hac lectione curio- fitas* fed ytjlitasj non quod pru- riat auribus , fed quod affedhim compungat ac moueat , legatur. Non ad iolam notitiam * ied ad opus quod ledtum erit * ordine tur. Tempore h uius lc&ionis non multa legantur 3 plura cogi- tentur > plura deliberentur , & quonam pa6to ea fieri oporteat* apud fe quilque medicetur. Si ea qua? legeris3fixa in memoria non hse Ierint , ne nimium foliciceris^ fola ledlio animum reficit,& ne£ ciQ quomodo fine fixa recorda- tione fpiritum promonet. Quod Dacrianus monachus aptifiima

Dacria

in fpe- cu !o mona- chor. habe- tur to.

Bi. blio- ; theca:', i

M 4

272 De vita religiose j

fimilitudine docuit. Non turbe- ris, inquit, fi bona quae legis,aut audis, vniuerfa in memoria non retineas. Nam quemadmodum, vas quod fopius aqua perfundi- tur , purum permanet , etiamfi aqua efFufa ftarirn effluat: Itali mentem beneuolam dodrina fpiritualis crebro pertranfierir, quamuis ibi non perfiftat, ipfam tamen mentem nitidam, Deo- que placentem reddit & confer- uat.Y tilitas tua lingularis non in hoc fitaefi, vt dodrinas verba memorias commendes , fed vt dodrinae, verborumque effedus in te remaneat , id eft , vt tu ex dodrina puritatem interiorem, paratamque voluntatem adim- plendi mandata diuina confe- quare.JSi hac ratione , quam eX- pofuimus , fpirituali ledioni per aliquod tempus quotidie te de- deris ,mens tua tanquam falu- berrimis fuauiffimis cibis tefeda, & fortis ad operandum,

bona

ignorat.

ignorat.

bona & ad relidendum malis euadet, & non fcmcl defectus orationis minus feruida.* , &£ di- (tracta; fupplebit.

De Pfaltem Beati Virginis,

Cap, III.

Ot am Eceldiatpjppft cykuffl Peiycultui >&»- tiffimae Virginis J4a- ria* , Sciplius D#i ma- tris die dicatam , aut efle cultui Dei in Virgine ronfectatam , & addiftam , ille poterit ignorare qui Ecclefiam ipfaip.

Hae,e enim .templor um non tam ornata, quam fkna m memo- wm. Peipaiae dicatorum, fokn- niratibus frequentiilimds eiu£ dem Virgini occupata * eius imaginibus eiujQra, £c precibus ad eandem f«fi$ dntenm ,de hoc ouku hyper duba^t Kocant)quo ^ Beatam prc&qukur Virginem,! ■^oriatur, & le ignorari Virginis '

■	274 De v it a rpl i gio s e
Bern. homil. 4, fu pcrmii Tus cft %	cultricem St amuiriccm* mini- me patitur. E t id quidem- meri- to, quoniam Dominam noflrram (ficuc re vera eft ) verhr Dei ma- trem pradicar,& fuam Reginam poremiffimam > Fuam Matrem; piiffimam* St fiium fideli {limum* praefidium ac tutamen agnofeit. Cui merito dicit eius amator Bernardus:Siicat- mifericordi am? tuam virgo Beata , fi quis eft?; qui invocatam eam in necefli- ratibus fuis fibi meminerit de- ftiille ; nos quidem feruuli tui? caeceris: in virtutibus congaudea- mus tibi , fed in hac potius no- bis ipfis. Laudamus virginita- tem , humilitatem miramur, fed mifericordia dulcius fapit , mife. ricordiam ample&imur charius, recordamur faepius , crebrius in- j uocamus. Haec eft enim, quae to- tius mundi reparationem obtR ■nuit, falutem omnium impetra- j uit* Ber te 6 genitrix beata • coe- lum. repletum , infernus euacua*
	tus1

INSTI T V E NB A. 275

tus eft, mftauratae ruinae coeleftis Hierufalem , expe&antibus mi feris vita perdita data. Sic po- tentiflima & piiffima charitas, & affe&u compatiendi > & fub- ueniendi abundat effe&u, seque locuples in vuoque.] Sic ille. Si tanta,& tam eximia bona de ma- nu piiffimse ac findiflimas ma- tris lingulis momentis fufeipi- mus,quid magnum, fi omnes fi- deles eam ex totis praecordiis honoremus*

Inter alias autem preces, quae pro Virginis , ac Matris noftrae honore funduntur , illa precatio fblemnis eft,& nefeio, an ab ali-, quo etiam perditiflimo fidelium omifla, quae Virginis Rofarium, aut fertum , aut pfalterium nun- cupatur.Rofarium quidem,quo- niam ex pluribus angelicis falu- tationibus, tanquam ex fuaueo^ lentibus ro fis componitur ; fer-

! tum, quia Virgini ex ardentiffi- mo animarum erga eam amore

M 6

----- ■ - ■ ■ 1 — ■ -

Z7& De vita rh.tgio.se

Fblvp .

Virg

lib

de in uen.re rum.c.

io

I

velat diadema regium offertur;, pialteriu tandem, qi da iicut pfal- terium Dauidis cernam &: quin- quaginxa p (almis conftat , ita ifta precatio ex eodem fatura- donum Angelicarum numero, 'in quindecim denarios,per quin- decim orationes Dominicas di- ftin&os concinnatur. Quoniam au tem cornu ne eft ap ud omrfes hanc precationem memoriter recitare , vfus inter fideles ino- leuit 5 globulos fine orbiculos peccatorios filo inferto geitandi* 'qui fragilitati memorias defer- vant. Quorum inuentox dignus fene laude dicitur , quidam Pe- trus £iemn& homo Gallus : <{£c enim feribk Polydorus Virgi- liius citus Amb iane n fis)qu i circi - ter annum millefimum nona- gefimum virtute itaruac;,& cum Vrbano Secundo Pontifice Ma- ximoegk,vt noffri incepto fcd lo Afiatico Hienofolyma recu- perarent. A tempore «tiitein !>©-

mini

i INSTITV £N:dAI 2.7.7' minici* fan&iilimi ordinis- Prx- ficatorum parentis ,vtnsRofa- riorum (fic enim orbiculi illi filo I: incluli vocantur ) in tantum in- s naluit > vt nemo pene iit fide- lium, aut lapiens, aut idiota, aut magnus, vel parmis, aut vir, a_ur ; mulier , qui K-ofmmm fecum ; non geftet , & congruo tempore I hanc precationem non recitet, i; Quod £ vniuerforum fide-*' lium mos oft, beatam Virginem hac pietatis & dulcedinis referta precatione ianocare > quanto imiiolahilius , feruentius* & de- j uojDms Religioi* eam fundent i ; q«i Mariam omnium rekgio- fj*u*m matrem feu^iSimam effe •f&tejamr; , Sc eius venerationi; fcsMi&r £»«tS Sat ei?go feio > 0! j fernejDei , te quotidie hac p«e-l carimue mti* i^que i^numejeosi f*enomodos^i lancis viris adm-; nentxjs*^

mm %ns«:are, S&i m>$m defef dedarnoonmi defim

t-!'J Vidi;

tti

ISl

i

mm\

2.78 De vita religiose

Virginem honorandi, a qua iine vilo dubio vires ad fcribendum accipio : & vt integritati huius opufcoli latisfaciam , in quo.de- quotidianis operibus religiofi dilfero , communiorem modum recitandi pia 1 teri um , quo fem- per vtor,nonnullaeiadiiciendo, con/cribam.

Pfalterium illud in tres quin* quagenas faiutationum Ange- licarum , quarum quaslibet per quinque denarios, quinque ora- tionibus Dominicis diftin&os, diftrihuta eft , diuiditur. Et quia quotidie vna tantum quinqua- gena ab occuparis recitatur, duobus plalteriis per hebdoma- dam a feria fecunda vfque ad labbatum (nam de die Dominica poftea dicam) cora haec precatio rite conficitur. Haec autem ( vt manifeftum eft ) quindecim de- nariis conila t, qui in honorem quindecim myfteriorum vitae,& paffionis , & refurredionis Ielu

Chri

j I N S T I T V E H D: A. 279	1
'Chrifti Saluatoris neftri dken- di , Sc eorum myfteriounh me- ditationSadmfigendi fimi Ho ! M$ri quinqueadf garkiia V irgi ni& iiTefJabitia , quinque ad datores eius aeerbiffimosj 6c quinque ad gloriam ipfius incomprebenfi- bilem periinenuAd ifta myfteria I ity fine ctiiuique denarij medi- j tanda,illos exhortamur, qui pro- | lixiiisad meditandum tempus deftinatum non. habent. Sed tibi5 c{ui fonga in contemplatione diuiiiorum myfteriorum infii- misf horarum ipatia, hoc onus nonlm ponimus , fed tantum ad faciendam in fine ffnguloruro denariorum my fteri j correfpon- dentis memoriam, & adafiquem lanftum affedtum concipien- : dum > aliquidque poftuiandum monemus. Et fima haec fic po- teris pfakerium Virginis reci- tare. Ab illo verfu Pfalmi qtiiri- quagefinai , quo Ecclefia Horas	' pf.50. 17. 1
ca

| canonicas incipit , tuum pfal- terium inchoabis , dkeique: Domine , labia mea aperies , &' os meum annunciabit laudem tuam. ] Labia namque uoftra ad proferendas Virginis laudes fo- lus Deus aperit, & ex ore no ii ro: laudem foam : quem > Virginemj laudandodaudamus : %fe,eft quii perficit. Deinde huic yerficulo alium pro Ecclefhe etiam more ex Pialmo fcxagefimo nono , Deus, in adi u tori um meum in - J utende : Domine, ad adi uuandum me feftina:] fumptum adiiunges. Item per alium verfuiga ab An- gelis decantatum : Gloria -Pa-i tri,6c Filio, & Spiritui £m&Q, & C#tera..San&am Trinitatem glo* rificabis.Ac tande per Hymnum: Memento falutis audtor : cum illis yerficulis. Dignare lau- dare te , Virgo perata : 'Da mifii virtutem contra hoftes tuos. £1* -Pe.r yocem^ Kyrie<ele4^nii^r re petitam^hoc

INSTITV END A. 1$ I

terij concludes .

Fa6lo hoc praeludio , oratio- nem Dominicam femel recita- bis. Ab ea enim>quae ore Domini pronunciata eft>& omnibus ora- tionibus maior & pratftamior eft , debes Rofariura ordiri. Poft illam, vero decem falutationes Angelicas dices , quibus finitis, verfum illum,Gloria Patri, & Fi lio, & Spiritui fando, iterum re- petes , & eodem ordine reliquos denarios , aut vnitrs quinquage- nis , fi lolam illam recites , aut . totius pfalterij , perficies. Vt autem fcias quomodo myfteria vitae Domini commemoranda j- fiint , prius ea percurramus. Quinque prima myfteria funt 1 laetitiae , quae quinque denariis ! primae quinquagenae , coaptan- 5 tut4. Sunt autem , Annunciatio i incarnationis , atque ipfa incar- natio Filij Dei : Vifitatio Eliza- bethae , & fandificatio loannis Baptiftae: Natiuitas Saluatoris,

Ado

I N S T I T vi N D A. a.8 3

: vi in prima «quinquagena eum carne velatum , loannis landifi- cacionem operantem, recens na- tum a Regibus adoratum , Sc in Templo di fputantcm meditabe ris. In leeu^d^ipfiim Dominum orantem, flagellis liuidum, & ad columnam ligatum, dpinis coro- natum5cruce oneiatum,(3c eidem [ affixum contemplaberis. In ter.-'

: tiaTefurgetem^ in coelum afeen- dentem. Spiritum fuum mitten-

, tem , matrem in aeternis fedibus excipientem, eam dem que coro- ; nantem intueberis. Domino ita- que fic confiderato , verba Do-, rdinicae orationis lic dices , vt affectus voci reipondeant >, &'

• quod vox petit , cor quoque & j ■ j defiderium expoicat. Similiter j. j cum fatucaciones Angelicas pro- tuleris , Virginem eifdem myfte i ; riis affiftentem, aut eadem conii- | derantem,aut ipfis cooperantem j afpicies; r verhaqtre illa non fiiie | mentis affi6tu prpnunciabisdm-

- ! mb

184 De vir a religiose )

mo primis illis verbis , Atie Ma 1 ria , illam reuerentec & deupte falutabis : fequentibus , Gratia I plena3Domimis tecum* ipfjun ex toto corde, laudabis : bis verd , quae flarim ponuntur a Et bene- dicius frudi us ventris tui leius, te in tui Saluatoris amorem ac- cendes : poftremis tandem3 San- dla Mariannater Dei ora pro no- i bis peccatoribus nunc^ in hora

m o r t i s no il rq , A m e n : fu arum po- tentiiltmarum orationum fqffra gia & fodicem ex hae vita difeef Ium petes.

Nunc ad finemcuiufque de- narij redeamus , in quo aliqua breuis precario mente falcem , aut etiam ore formanda eft, quar affectum aliquem gaudij>vel do- ; loris,vel exulrattonis, iuxta qua- litatem myfterijj con uncae, qua: aliquid confonum myftcrio p.e- tat , & quar beatam Virginem aliquo nomine ad laudem eius - pertinente, compellet. In primo

ig»

INSTiTVE ND A*

igitur denario vocabis eam fceli- Uiffimam: nam vere foelix admo ,

; dum: fuit , quae in matrem Dei ‘eledta fuit : vtque remiffionem ! peccatorum impetres * qua filius 'Dei efficiaris, petes. In fecun- ! do, vocabis eam benigniffimam:

! nam vere bonorum feraciffima fuit , quae loannem peccato ori- ginali for dentem , vt Verbi in- ibrumentum emundauit, & do- mum illam Zacharia? innumeris bonis rcpleuit , & ab ea fpiritum mortificationis , quo difponaris ad Dei vdfitatipnes fulcipiendas, poftulabis.In tertio, vocabis eam puriffimam : nam vere purior fuit Sole , qua? Filium Dei fine vllo integritatis fuae detrimento, & fine vllo carnis, aut mentis! inquinamento peperit , & tran- quillitatem anima? ui£e,contem- ptumque faftus feculi,a Chrifto nato demo nft ratum cxpofccs. In quartd,vocabis eam Altiffimam: nam vere coelo fuit excelfior,

qua^

i	286 De vita religiose
		quae, vc Dei thronus , Chriftum Regem a gentibus adoratum ■ brachiis fuftiraiit , & gratiam ad adorandum Dominum exterius 6c interius in fpiriru & veritate efflagitabis. In quinto , vocabis eam fblicitiffimam : nam vere (blicitior fuit Martharqux pue- rum abfentem tantis Iacrymis,ac feruore qutefiuit , donec illum inucnit ; & donum femoris tibi immitti rogabis. Si hc*c non tibi fufficiunt,ecce ipfas preculas,quibus,dum com- modi ores n<m fupperunt,vti po- tens. Posl primum denarium fic dices : Gaudeo & congratulor tibi, b Virgo Maria, Domina, Sc mater mea fodicillima : quia a Patre in fponfam elcda,a Filio in ma- trem alTumpta , quia a Spiritu San&o in totius Deitatis habita- culum praeparata , Sc ab Angelo faiutata & laudata cs. Oro tc^ Domina mea, &: mater Filij Dei,
		per

INSTITVENDA. 287

per myfterium ineffabilis incar- nationis eius 5 quo ex te carnem noftram induit , & c te fuam ma - trem effecit , vt impetres mffu remiffioneiii peccatorum meo- rum , & per gratiam ipfius filius efficiar.Amen.

Posi fecundum denarium ftc precaberis.

Gaudeo & congratulor tibi, o Virgo Maria, Domina mea, & mater mea benignifUma : quia fpiritu eliaritaris ada ad domum cognata properafti * pnecurfon fanditatem attulifti domum illam ccelcftibus donis repleffi Oro te . Domina mea , & mater Filij Dei > per opus illud eximia charitatis , quo cognatam tuam vifitafti , & Ioahnem ad tantum bonum prouexifti , vt impetres mihi a Filio tuo,mortificationis donum > quo conuenienter pa- ratus,eius afflatus 3c infpiratio nes excipiam. Arnen.

x88 De vita religiose

Posl tertium denarium fic orabis : Gaudeo & congratulor tibi , 6 Virgo Maria,& mater mea pu- riffimarquia Verbum Patris car- ne tua Tectum peperifti , pannis inuoluifti, in prxlepio redimiti, fk poft partum iiauiolata per- man.fi ft i . O ro te , D omi n a mea, 8c mater Filij Dei per fahdifltmum myfterium natiuitatis fuae , vt impetres mihi ab eodem Filio tuo quietam mentem, <Se faftum &cu!i afpemancem , vt me par-' nulum fadum fuum fe&atorem agn oleat. Arnen.

Poji cj Hantirn denarium fic petes : Gaudeo & congratulor tibi , b Virgo Matia, Domina mea, & mater mea altiffima : quia fedes ; Sai ua toris effecta , eum fuften- tafti , vt arcibus Regibus adom- retur,&: munera, aurum, thtis,& -myrrham , in lignum £iix digni- itaris, &c Deitatis, &: mortalitatis acciperet. Oro te. Domina mea, ■& mater Filij Dei,per mjifterium

ma

IKSTITVHND A. z8y	|
manifeftationis eius,qua mundo Sc gentibus fui notitiam pr^- buit, vt impetres mihi ab eodem filio tuo fpiritum redc adorandi eum interius &: exterius , quo ei me totum in holocauftum offe- ram. Amem Poji quintum denarium , fic po- ftulabis „ Gaudeo &c congratulor tibi, 6 Virgo Maria, Domina mea & mater mea folicitiffima , quia fi- lium tuum duodennem in Tem-j pio remanentem folicite quas- fiifti , foeliciter inuenifti , & de myfterio difputationis eius cum dodoribus,exultafti. Oro te Do mina mea & mater Filij Dei per gaudium inuecionis eius, vt im- petres mihi ab eodem filio tuo, donum femoris & folicitudinis, quo eum quotidie amplius & amplius quseram. Arnen. In fecunda quinquagena eo- dem modo procedes , ni fi quod ficut myfteria diftindta funt , ita	1
N

19 o De vita religiose j

etiam & titulos Virginis/ & vir- tutes pbftulandas mutabis. In primo igitur huius ieeudte quin- quagenae denario , v ocabis eam fideliffimam , quia vere fideli-ffi- ma fuit erga Deum , quar filium ab eo dono fufccptum , Ratri .re- petenti ad paflionem obtulit 3 & aequanimiter tali ac tanto filio orbata permanfic. petefque ab ea fpiritum reilgnationis , quo in omnibus tum profperis tum ad- uerfts 3 diurna: voluntati - fubii- ciaris. .

Ili fecundo denario vocabi* eam mifericordiffimam j vere eiixm mifericors fuit erga homi- nes 5 quae vt homines a miferia peccati & mobtis liberatos vide- ret , commenta ab iplis flagella, dorfum dile&i filij fui dilacerare , fiiftinuit, petefque ab eadpiritum paupertatis ? quo omnia fxculi huius bona contemnas*

In tertio denario vocabis eam prudenaffimatn : nam vere pm- M den

| I N S T I TVEND A. IJl

dentiffima fuit, qua in cantis af~ fiidimuh usHli j fui abi que dubio notis filcre didicit , Sc vfque ad congruum tempus domi abfeon - dica fe continuit ? poftulablfque ab ea Ipiritum caftitatis , quo mente 8t corpore mudus exiftas.

In quarto denario vocabis eam feruentiffimam : nam rete feruentiffima fuit , qua pr^IH- tuto a Deo tempore quietem deleruit Sc lilium ad crucem properantem comitatura quxfi- uit;peteTque ab ea Ipiritum obe- dientia , quo m omnibus non tuam fed Dei voluntatem adim- pleas.

In quinto denario vocabis eam perfeuerantiffimam : vere enim pericuerantia plena fuit, qu^e filium neque in paffione, neque m ipfa morte reliquit, pe*- tefque , vc impetret tibi Ipiritum humilitatis , quo te omni huma' na? creatura’ fu bmi ttas. lam ipf is , preculas excipe, *

N 2

f 2 92 De vita religiose

| Pofl primum huius fecunda quinqua

gena denarium , orabis fc : Laudo , & condoleo tibi , 6 Virgo Maria Domina mea , & mater mea fideliflima, ob exi- mium dolorem a te conceptum ex anguftiis in horto , fudore ianguineo vnigeniti filij tui. Oro te Domina mea, &mater Filij Dei ob promptiffimam eius volun- jtatem,qua fe ad mortem pro no- jbis obtulit, vt impetres mihi fpi- ritum refignationis , 8c veriifi- mam cum diuina voluntate con- cordiam, vt in omnibus creatori meo lubiiciar. Amen.

Pofl fecundum denarium fc: Laudo , & condoleo tibi 6 Virgo Maria Domina mea, & mater mea mifericordillima ob maximum dolorem a te conce- ptum, in nuditate,& flagellis, & liuoribus,& plagis vnigeniti filij tui. Oro te Domina mea & ma- ter filij Dei ob nuditatem eius, qua nudus , & ligatus ad colum-

nam

INSTITVEN.DA, 25)3

nam ftetit, vt impetres mihi fpi- ritam paupertatis , quo omnes mudi diuitias, vniuerfaque com- moda pro nihilo ducam. Arnen.

Jofl ternum denarium s fic:

Laudo 3 & condoleo tibi 6 Virgo Maria Domina mea, & j mater mea prudentiffima , ob maximum dolorem a te conce- ptum ex ferto illo Ipinaru acer- biflimo, & alapis, & fputis,& a- liis irrifionibus vnigeniti filij tui. Oro te Domina mea & ma

ter filij Dei, per opprobria, & ignominias ab ipfo fufceptas , vt impetres mihi fpiritum caftita- tis, quo mundus corde & corpo- re,ab ignominia corporis mei li- berer. Arnen.

P ofl quartum denarium ,fic: Laudo , & condoleo tibi o Virgo Maria Domina mea , & mater mea feruentiffima, ob do- lorem k te conceptum ihdjaiula- tionecrucis,& Iaffitudine,&: do- loribus vnigeniti filij tui. Oro

N 5

294 De vita religiose

te Domina mea & mater filij Dei ,ob pondus crucis eius 3 Sc irrifam innocentiam eius.vt im- petres mihi fpiritum obedietis, quo crucem amabilem flatus mei libenter poii ipfum portem. Arnen.

Fofl quintum denarium, fw: Laudo 3 8c condoleo tibi 3 6 Virgo Maria Domina mea, & mater mea perfeuerantiffima,ob maximum dolorem a te conce- ptura in crucifixione,& tormen- to, & plagis manuum, & pedum, & lateris, & in feptem verbis vnigemti filij tui. Oro te Domi- na mea,& mater filij Dei ob tam eximium ab ipfo datum in cruce humilitatis exemplum, vt imper tres mihi fpiritum humilitaris, quo ex corde me deiicidns ,cius difcipulusfiam. Anieni* »■ ' n Similiter in tertia quinquage- na procedendum eft , nid quod myfleria vitte Domini , &c tituli Virginis mutandi funt.

ln

Iu primo denario vocabas eam laetiflimam : vere enimfe- rillima fuit5quas in refurredtione filij fupra omne quod diei aut cogitari poteft * la^ta fak 5 petef- que^vt impetrando in mente tua fidem adaugeat , quo firmius 8c efficacius myfteria reuelata co- gnofeas.

In fecundo denario vocabis eam piifsimam ; vere namque pietate excelluit* quas abfceden- te per afcenfionem filio , in ma- trem Ecclefias & omnium fide- liu m i pr oie dhieem data eft- : po- ftuiabifque ab ea virtutem ipei,

| qua beatitudinem, de omnia me- j dia ad eam conlequendam , ex- jipecies. , .. .

i In tertio denario vbcabisr eam ditifsimam : nam vere diuitiis abundauir, qu^e in immenfum fupra omnes Apoftolos & difei- \ pdlosr gratiam, & Spiritus Tan&i i dona fufeepit ,;petefque ab eat Ivirtutem charitatis , & feptem

i$6 De vita religiose Spiritus fandi dona,quibus pau- pcr mundo,diues coelo, & ccele- ftibus fias.

In quarto denario vocabis eam fublimifsimam :nam verefupra omnem cogitationem noftram fublimis. eft , quae fuper omnes Seraphicos fpiritus , & Ttiper omnem creaturam exaltata eft, poftulabifque ab ea virtutem o- rarionis,qua intelledu & affe&u corruptibilia tranfcendens , te cceleftibus ingeras.

In quinto denario vocabis eam potentifsimam ; vere nam- que potentiisima eft, quae diade- mate Reginae coeli & terr# cu- mulata, quidquid cupit,aut vult, a Deo ftatim obtinet , petefque ab ea fendam & faelicem mor- tem , qua a mortalitatis vincu- j lis abfolutus,diuino afpeduper- fruaris. Ex his facile poteris tuas preculas efformare , quas la- boris leuandi gratia hob locb fubiicio.

PdH{

J INSTITVHNDA. 297

Pojt primum denarium huius tertia quin quagena,or abis fic:

Laudibus effero ,& adgaudeo cibi o Virgo Maria Domina mea, & mater mea laetifsima , ob glo- riolam gaudium a te fufceptum in refurrectionc,& impafsibilita- te , & claritate , & omni gloria vnigeni ti filij tui. Oro te b Do mina mea, & mater Filij Dei, ob immenfam claritatem eiufdem Chrilti Domini & Saluatoris mei , vt impetres mihi fpiritum fidei , & perfedfcionem eius , vt intimius & efficacius cceleftia cognofcam, Amen.

Poli fecundum denarium, (ic: Laudibus effero, & adgaudeo tibi 6 Virgo Maria Domina mea, & mater mea piifsima,ob ineffa- bilem exultationem a te fufce- ptam in admirabili afcenfione,& l olenni pompa ac ineffabili ma- ieftate vnigeniti filij tui. Oro te Domina mea, & mater Filij Dei ot> gloriam eius, qua in cce-

1 n~t~ 1

25?S De vita religiose

ium alcen dic dona hominibus, daturus 3 vt impetres milii fpiri- tum fpei & augmentum eius, quo fadickatem > & media ad eam confequendam fperare , & ad laborandum pro ea;^ incitari valeam- Amem -

Po[i lenium denarium, fici Laudibus effero & .adgaudeor tibino Virgo Maria Domina mea & mater mea dirifsima > ob in- credibderiLlartitram ai te fulte- ptam in aduentu Spiritus fandi, quando in- te & Apoftoloseffu- fqs eft. Oro te Domina mea 3c mater Fili) Dei, ob immenfam eharkatem eius, vt impetres Yni- hi virtutem charitaris>& feptem dona Spiritus fandi , quibus & ipfum luper omnia diligam, &: proximos ik.ut me ipfum dili- gam > & ab ipiius Dei mei dudit moueri me finam. Amen.

Pojl quartum denarium, fic: Laudibus effero 8c adgaildeo tibi, a 6- Virgo Maria Domina

INSIITVENDA, 299

mea,& mater mea fnblimifsima, ob maximum gaudium a tc iuf- ceptum ih ailiimpcione tua , quum corpore & anima fupra omnes ccelcftes Ipiricus eueda, & ad dexteram Fiijj collocata es. Oro te Domina mea -&mater fi- lij Dei , ob celfirudinem habita- tionis tuae, vt impetres mihi a li- lio tuo fpjrirum orationis , quo * mente , terrena deferam, & ad fecoeleftia eonfendamA Amem Pofi cjtiimurtidtriarjumfai Laudibus effero & adgaudeo , tibi,6 Virgo Maria Domina mea

&ifeatermea poteotifsima , ob

mttompj^Henflbi^tfj^tia^ .corJ dis tui , quando Re.gma coeli co- ronata es,& ad uocata totiiis Ec~ clefia^.fada. :Oro te Domina inca’ & materfihj Dei , oh dignip tatcm tiiam qua mifcrias noftras - •fcis,& eis fubuenire vis. $: potes, •vt impetres mihi bbnam & fan,

, dam mortem, qua?ab hoc focu- [ Jornequaro difcedeus, conlpedu

' N 6 "

'1

1 Lafp. J 7 • M- br.mi. ne. o- per.in prat- fat.	£0O De. VITA RELIGIOSE
Domini cum iaredtis omnibus 'perfurar. Arnen. Hoc modo vel- alio fitnili, quem vnftio Spiritus fanfti , vel alij libelli fpiricuales docuerint, poteris pfalteriura Virginis quo- tidie recitare* cuius quanta fit vtilitas * quamque copiofus fru- <Skus , ex infigni reuektione cui- dam patri ordinis Carthufienfis fadta,perfpicue cognofccsjQuam IoannesLanfpergius vir deuotus & plane Deo deditus , bis verbis enarrat :Cum Prior quidam Car. thufias Treuerenfk^multis annis hoc exercitium quotidie coluit ;iet * fuffragante illi gloriofa Vir- gine, fsepius per diem3pr<efertim. ad horas feptem canonicas , m ccelum re vera rapiebatur f vbi inter eactera clariffime vidit & audiuit coeleftes ciues *leluna& Mariam fuper huiufcemodi arti- culis ineffabili laetitia &deuo~ tione benedicentes * & dulciffi- misnominihusjefu & Mariane-
!	ueren

INS TIT VEN RA. 201 I

'

uereittiam modo fiipra dido ex- 1 ihibentes * necnon pro omnibus in eiufcemodi exercitio fele iplis ; coeli cmihus conformantibus in terris > Deum obfecrantes. Ad haec , pro lingulis id genus fertis 4 * rofariis lingulas coronas mira- bili fulgore corufcantes , & im- marcefeibiles illis in coeleftibus reponi.Plenan|^n(uper peccato- rum remifjionenfe , lingularem quoque gratiam , & benedidio- nem in prsefenti , gloriamque in futura vita pro qualibet corona rofacea , vel rofario illis a Do- mino Iefu per preces beatillimae matris eius diuina authoritate promitti & conferri. Denique maiorem Dei gratiam > & falutis thelaurum in eodem latere exer- citio,quam quifpiam mortalium poflir comprehendere , primae Veritatis teftimonia dluftratus cognouit > nobifque hxc poft obitum fuurn in fcriptis reli- quit^M^c ilkr.Ex quibus conftat*

pre

Uoi De vita religiose

precationem iftam.Chrifto Do- mino , ac Vimini matri elfeigra-

4 o o

tiilimam , quam proinde debe- mus, viros Ipirituales imitantes, deuote ac pie frequentare.

Zte Ccrona Beata Virginis . Cap. IV.

Sal^^rivm Virgi-^ nis #iatris‘, a feria fe- cunda vfque ad labbaf ! tum , lingulis hebdo- madis bis recitatur, & qualibet ex prxdi&is diebus ( vt expli- catum eft ) tertia eius, pars dici- tur. Hinc aurem eonftat Domi- nicam diem parte pfalterij huius efle vacuam, quam eiufdem Vir- ginis corona replebit. Eft autem corona , precatio in hoqoremui eiufdem Virginis matris , ex tot falutationibus Angelicis com- padta , quot fuerunt -anni vita? eiusj At vita Deiparas, fecundum ; opinionem -quam; mine riftn ; t

j INSTITVE ND A. 303	• , : :
miiem putamus, fexagrnta tribus annis conclufafnit: vnde & -liare precatio totidem falutationes Angelicas continet, feptem ora- tionibus Dominicis per dena- rios diftimftas, excepta fe&ione vitima, quas tribus tantum Mu- tationibus continetur. Merito vero precatio ifta corona voca- tur,quoniam regium diadema Virginis ex ineffabilibus meritis vitas eius fabricatum eft , quo- niam obfequium hoc noftrnm ab eius benignitate,coronas vice admiffum eftj quoniam cuicum- que hanc coronam recitanti * fi per ipfum non fteterit , fertum immortalitatis praeparatum eft. Hanc yerb coronam non iam ex myfteriis vitas Saluatoris, (quod fieri pollet ) nec ex v irtu- tibus Virginis f ( quod vdliffi- mum effet ) fed ex immenla, ac multiplici dignitate eius per co- ronam lignata, concinnare libet. Ac fi iuxta feptem denarios hm
ius

304 De vita religiose

ius precationis , fex integros * &; vnum inceptum , feptem coro- nas ad illos applicandas beatse Virginis inaenicemus , aliquod fortaffis illi vel exiguum obfe- quium offerremus. SanCtae Dei- para caput vna corona cindtum e fle ex duodecim ftellis com- pacta nullus ambiget , qui Ioan- nem in Apocalypfi dicentem le- gerit : Signum magnum appa-

ruit in ccelo>Mulier ami&a Sole, Sc Luna fub pedibus eius , Sc in capite eius corona ftellarum duodecim. ] Quem locum non foium de Ecclefia, fed & de Ma- ria totius Ecclefe matre acci- piendum efle docent Augufti- nus,Bernardus,& Epiphanius,& plerique alij , quos non oportet recenfere. Ipfa enim eft fignum magnum > quod oriens mundo vt aurora puriffima, aduentum magni Saluatoris , ac Solis iufti- tix mundo praemonflrauit. Ipfa in coelo apparuit,quoniam fupe^

INSTITVENDA. 305

omne terrenum fe extulit, & vi' tam fupra ccdeftem:>& Angelicis fpiritibus admirabilem iedata eft. Circumdata Sole eft, quo- niam , vt Verbum conciperet , eam Deus vnde quaque protexit.

Pater obumbramr , Filius clarifi- eauit , Spiritus fandus foecun- dam effecit. Lunam calcat , quia extaticam vitam faciens , & mu- tabilitates noftras non fentiens, omnes fucceflus mundi huius proterit atque conculcat. Co- rona autem duodecim ftellis , qua fi duodecim gemmis,ornata, eius regiam dignitatem fignifi- cat , quam mirabilem faciunt duodecim illas pr^rogatiua^quas Bernardus pulchre defcripfit :

Quis , inquit, ftellas nominet, Bern quibus Mariae regium diadema Cupri cpmpadum fit? Supra hominem eft coronae huius rationem ex- . ponere , indicare compofitio- nem. Nos tamen pro modulo noftrae exiguitatis abftinentes a

Pe

\o'G De VITA RELIGIOSE

perieulofo/crutinio fecretonini; non incongrue forfitan duode- cimftellas iftas* duodecim pra> rogatiuas gratiarum intelligjpe videamur , quibus Maria fingit- lariter adornatur. Siquidem in- ; uenire eft in Maria pra?rogatiuas \ cadi 3 prasrogatiuas carnis , pra?- ; rogatiuas cordis : & fi fuerit ter- narius ifte per quaternarium multiplicatus > habemus forte ftellas duodecim3quibus Reginae noftrae diadema praefulget vili- uerfis. Mihi fane fingularis ru- tilat fulgor: Primo quidem /in Maria? generatione : Secundb3in Angelica vifitatione : Tertio , in Spiritus fuperuentione:Quartb3 iri Filij Dei inenarrabili con- ceptione. Sic 6c iri his quo^rie fideram plane irradiat decus : quod virginitatis priniiceria 5 quod fine corruptione foecunda5 quod fine giAuamine gr alii da , quod firie dolore puerpera* Ni- hilominus etiam fpeciali quo-

dam

INSTIT VENDA. 307
dam fplendore in Maria co- rufcant manfuetudo pudoris deuotio humilitatis, magnani- mitas credulitatis , martyrium cordis. Hoc loco vnam tantum Vir- ginis coronam habemus , & , fi pranogatiuas numeramus , non feptem , fed duodecim legimus: nos autem aut feptem coronas, aut feptem praerogat iu as inue- nire geftimus. Forfitan ad eas inueftigandas aditum ipfe liber | Apocalypfis aperiet , fi confide- remus , quod Rex Sc Regina fimili confueuerunt corona ex- ornari, & eadem dignitate fui- gere.De Chrifto vero Rege fcri-	J
ptum eft : Et in capite cius dia-	Apoc.
demata multa. ] Quod fi aduer- farius eius habuit diademata feptem : nam alio loco Ioannes	19. IS
dicit: Et vifum eft aliud fignum	Apoc.^
in coelo , & ecce Draco magnus rufus , habens capita feptem , &, cornua decem , Sc in capitibusj	12. j.
eius/	- •

308 De vita religiose

eius diademata feptem. ] vide an congrue illa diademata multa Chrifti , feptem dicenda fint. Omiffis autem feptem coronis draconis > qme ad nos non per- tinent > Chrifti regium caput feptem diadematibus > feu coro nis cingitur : quia feptem opu- lentiffimis regnis imperitat. Pri- mum eft regnum Angelorum clariffimorum , cui femper fuam faciem oftendit. Secundum , regnum Apoftolorum > & Pa- triarcharum , & Prophetarum potentiffimum > quo mundum fibi fubiicit. Tertium > regnum Martyrum fortiflimum* quo po- teftatibus aduerfariis refiftit. Quartum , regnum Pontificum diiigentiffimum , quo Ecclefiam fuam regit. Quintum > regnum Dodtorum iapientiflimum , quo ignorantiae tenebras pellit. Sex- tum,regnum C onfeilorurmMo- nachorum, & Anachoretarum obferuantiffimiim 3 quo campos

vir

I virtutum ad ferendos vita? aeter- na? fru&us exercet. Septimum, regnum Virginum , Viduarum , & aliarum fan diarum mundiili- mum , quo in terra vitam coc- leftem inflituit.

Si ergo Chriftus Rex propter feptem hoc regna , quibus pro- iid.ee > feptem habet diademata, qua? funt fuo regia! dignitatis infignia; Maria Regina eifdem coronis coronabitur , vt bene- fic-o Regis Chrifti , omnibus regnis eius proficiatur. Si enim AOuerus Rex , cum adamauit Efther,[ pofuit diadema regni in capite eius, ] nempe totius regni fui : quanto magis Chriftus po- luit diademata fua in capite Ma- rio matris fuo, quam pro omni- bus adamauit , & fuper omnes res creatas exaltare decreuit ? Tu ergo coronam Virginis in ho- norem huius corono multiplicis die Dominico recitabis, & eo dem modo ac pfalterium fupra

3io De vita religiose j

diclam3eam inchoabis.

In primo ergo denario co- ; ronae vocabis beatam Virginem Reginam clariffimam:quia vere clariffima eft 3 quae tantae luci eminet3& pro vita coclefti in hac mortalitate inftitucnda , preca- beris.

In fecundo > vocabis eam po- tentiffimam : quia vere poten- ciffima eft , quae haerefes & infi delitates interimic:& poftulabis ab ea,vt verbo & exemplo Eccle- fiae proficias.

In tertio 5 vocabis eam for- tiffimam : quia plulquam Mar- tyres vniuerfi tuftinuit : ora- bifque eam , vt patienter pro Chrifto aduerfa perferas.

In quarto > vocabis eam foli- ci tiffimam i quia cunctarum Ec- cleiiarum gubernationi intendit: petefque ab illa , vt folicite in munus tibi demandatum in- cumbas.

In quinto , vocabis eam la- pien

I N S T I T V E N D A. j l 1 pientiffimam : quoniam omnes EcdefiaeDo&ores eruciiuic : pe- tefque, yt fpirirui orationis & contemplationis infiftas.

In fexto , vocabis eamobfer- ‘ uantiffimam : quia has luteas | lca.es incolens 3 in omni levit- jj t ut; uiii genere diligenter exer- cuit : pofcefque ab ea3vt caftiga- tione tui corporis fulgeas.

Iu leptimo^vocabis eam mun dilliniam : quia omnem viro-i- mim puritatem poft fe reliquit: orabiique , vt munditiam etiam deliJeriomm dc cogitationum qb emeas, Ex his "facile erit fepte.ni precationes conficere in fiunc modum,

Fosi primum denarium corona fic precaberis:

Saluto 3 laudo3 & glorifico te3 6 Virgo, Maria mater mea *'&- Domina meayRegina Angelo- rum dariffima, congratulor tibi

ex totis pr^cordiis meis^ ob dia- dema quofpiriqbus cce

—

i INSTXTVENDA. 313

omnibus meis actibus placere pollim. Arnen.

( Pofi tertium denarium, ftc:

Saluto, laudo, & glorifico te 6 Virgo Maria mater mea , & Do- mina mea, regina Martyrum for tiffima. Congratulor tibi ex to- tis praecordiis meis ob diadema regium , quo martyribus vniuer- fis praeemines. Oro te Domina mea , & mater filij Dei ob coro- nam reginae Martyrum , qua or- nata es, vt impetres mihi ab eo- dem filio tuo donum patientiae, Vt pro eius amore aduerfa perfe - renSjilli in omnibus meis adtibus placere pollim. Arnen.

Pofl quartum denarium, fic: Saluto,laudo,& glorifico te 6 Virgo Maria mater mea, & Do- mina mea, Regina Pontificum folicitiffima.Congratulortibi ex totis praecordiis meis ob diade- ma regium, quo omnibus Ponti- ficibus fuperemines. Oro te Do- mina mea , & mater Filij Dei, ob

O

514 De vita religiose

coronam regin^ Pontificum,qua ornata es , vt impetres mihi ab eodem filio tuo piam folicitudi- nemin bonis operibus , yt dili- genter in res mihi demandatas incumbens,iili in omnibus meis adtibus placere poffim. Amen.

Pojl quintum denarium, t fh: Saluto Jaudo,&: glorifico te 6 Virgo Maria macer mea & Do- mina mea , regina do&orum fa- pientiffima. Congratulor tibi ex totis praecordiis meis ob diade- ma regium,quo omnibus docto- ribus praeemines. Oro te Domi- na mea 6c mater filij Dej, ob co- ronam reginae do&orum , qun ornata es,vt impetres mihi ab eodem filio tuo orationis & con templationis donum, quo coele- ftibus my Aeriis fuperintentus, illi in omnibus meis actibus pla- cere poffim. Arnen.

Pofi fextum denarium /ic: i / Saluto,laudo,& glorifico te 6 Virgo Maria mater mea , & Do-

mina

| IKSTITVENDA. 3 IJ

mina mea , resina confefforum, monachorum , & anachoreta- rum obferuanriffima. Congratu- lor ribi ex totis praecordiis meis ob diadema regium, quo omni- bus confefibribus, monachis, & anachoretis praeemines Oro re Domina mea & mater filij Dei, ob diadema regium reginae con- fe (forum & aliorum fandifsimo- rum virorum , qua ornata es , vt impetres mihi ab eodem filio' tuo donum caftigandi , & conti- nendi corpus meum, vt illi in/ omnibus meis adibus placere pofsim, Amem

Pofi tres fidutat ion es feptimi de- flari'} , fici

Saluto,laudo, & glorifico te 6 Virgo Maria Domina mea , & mater mea / regina Virginum, viduarum,& omnium fan diarum mundifsima. Congratulor tibi ex totis praecordiis meis,ob dia- dema regium, quo eundis Virgi nibus, viduis, & aliis fandis fce-

O i

$i6 De vita religiose

minis praeemines. Oro te Domi- na mea & mater filij Dei ob co- ronam Reginae Virginum So- mnium San&arum 3 qua ornata es/vt impetres mihi ab eodem fi lio tuo munditiam operum3defi- deriorum , & cogitationum , vr mundus exiftens illi in omnibus placere pofsim. Arnen.

Sic poteris die Dominica co- ronam Beatae Virginis recitare, jaut alio modo iimili,quo vnctio te docebit3& pro certo fcias,quia benignifsima Mater omnium fi- delium nullo modo vel exile do- num contemnet , fed te pro eo maenis beneficiis ac donis af-

o

fidet,

7) e fpeciali inuocatione Beate Virginis .

Gap. V.

K Voti di e etiam non !| felum per orationem vocalem,fed etiam per

ali

I N S T I T V E N D A» 3^7

aliquod exercitiu orationis men- talis cum Beata Virgine agen- dum eft Cui confueuimus certa aliqua diei hora noftras miferias patefacere, & necefsitates aperi- re , vt per hanc orationem defi- deria noftra accendentes, &affe- <aum mouentes , ad dona ccele- itia promereda difponamur.Bea tam Virginem , & omnes Ange- los, & Sanatos heatos noftras o- rationes,etiam fola mente ad eos fulas, audire , & noftra deiideria ai eorum auxilium imploran- dum directa cognofcere, conftas omnium Catholicorum fenten- tia eft. Siue illa , eadem viftone qua Deum intuentur, videant, quod verifimilius eft , & didis t atrum conformius , flue parti- ciliaribus reuelationibus iibi a Deo^fadis cognofcant, quod ab uc nmplici tradatione alienum ’ eit.^ Certe Bernardus fic ait • Et vere quid opus eft fcalis tenenti iam iolxum ? Creatura cceli illa

fer.

con

tJcn

o

Grcg 2,mor c a & 4 dia- lo c. *!•

A«g. 4- de

g.en ad liet. c.

318 De VITA RELIGIOSE

eft , praelio habens per quod po- tius ifta intueatur. Videt ver- bum , &: in verbo fa£ta per ver- bum>nec opus habet ex his, quae fa£ta funt, fe&oris notitia men- dicare. Nc-que enim vtvel ipfa nouerir>adipfa defcendit,qu£ ibi illa videt , vbi longe meliora funt quam in feipfis. Et Grego- gorius quodam loco de Angelis, Sc alio loco de £rn£tis- beatis ait;

Quia illic omnes cornum cla- ritate Deum confpiciunt , quid eft quod ibi nefeiant , vbi fcien- tem omnia fciant ? Et Augufti- nus , Multum intereft inter co- gnitionem rei cuiufque in verbo Dei>& cognitionem in natura eius , vt illud merito ad diem pertineat>ideft ad notitiam,qua res in Deo videtur;hoc ad veipe- ram. Hxc illi patres , quod ex ip(a natura ftatus beatorum col- ligitur. Illis namque nihil deefle poflfe eorum qua: ad fcelicem fortem ipfbrum necefTaria, \ (a-

j I N STItV ENDA. 319

J piente iudicabitur : aliquid pro- fedo deficeret , fi iuxta regem pofiti,preces ipfas orantiu igno- rarent, votanefcirent, & eifdem impetrando & fupplicando pro eis nullum remedium afferrent.

Virgo igitur Beata ( vt nunc de illa loquamur ) noftras preces auait,notlras lacrymas videt,no~ ftra vota& defideria cognofcit. Quis ergo nongenufiedat ante illam quanta potuerit reue- jrentia illam veneretur, ab eaque j non tam verbis quam affedtihus. j & defideriis poftuletfuarum mi- J feriarum remedia , fuariun ten- tationum vid6riam?Tu igitur qui fanda* Virginis amore tene- ris, &erga eam gratitudinis af- ! &du tangeris,in aliqua hora ve- fper^ aut nodis intra cubiculum mentis tuse , & claufo oftio o- mnibus terrenis curis & cogita- tionibus , ora matrem tuam , & ipfa quae videt in abfcondito, reddet tibi.

IT ~ o~T~“

	520 De vita religiose
	Sic autem eam inuocabis.Pri- mb , ipfam Beatam Virginem, vt decet , magnificis titulis exalta* Voca eam Mariam fan&iffimam, puriffimam^prudetiffimam. Vo- ca eam Reginam Angeloru, In> peratricem horni 11 u m ,D 0 mina ?n omnium creaturarum , Matrem Dei veriffimam > Matrem pecca- torum mitericordiflimam , Sc a- liis fimilibus titulis cam inuo- cando tuorum defideriorum ex- auditionem poftulabis. Deinde tuas illi miferias , tuam pauper- tatem, nuditatem, infirmitatem, pufillanimitatem,vulnera,& pla- gas aperies,& vt ea ad miferatio- nern afpiciat, impense depones. Poftea de ipfius Virginis bonis gaudebis , quod fcilicet fuerit in Dei Matrem eleda,ab omni pec- cato etiam originali praeferuata, tot virtutibus , tot donis,& praer rogatiuis,tot diuinis reuelatipni- bus confolationibus affeda,& fuper choros Angelorum exalta-
i	ta.

INSTITVENDA. 321

ta. Tandem ab hac mifericordiae Matre hsec fuo ordine petes.

Petes inquam primo, vt impe- tret tibi a filio fuo lingularem affedtum deuorionis erga ean- dem Virginemjvt eam in Domi- nam & Matrem habeas , vt ipfa ce in feruum & fiiiuni agnofcat.

Secundo, vt impetret tibi ple- nam remiifionem omnium pec- catorum , veriflimam deteftatio- nem eorum, & dignos in hac vi- ta poenitentiae fru6fcus,& vt pof fis digne latisfacere pro eis.

Tertio, magnu fpiritum mor- tificationis,iudicij,& voluntatis, lenfiium , & paflionum, elonga- tionem intelle&u & affe&u ab omnibus creaturis , & vi<5to- riam tentationum, a mundo, a diabolo, & a carne prouenicn- tiunn

Quarto, augmentu fidei, cer- tam fpem,perfe£tam charitatem, veram in Dei voluntate refigna- tionem , mentis ferenitatem , &

—

jlZ De VtTA RELIGIOSE

pro receptis a Deo beneficiis gra* titudinerrw

Quinto Feruorem in diurnis obfeqiiiis> redbitudinem inten- tionis*& in omnibus circunlpe- dionem

Sexto, donum orationis , do- num habendae femper pradentiae diuina^obedientiam ad fuperio- res,affabiliratem & manfuetudi- hem ad fratres*

Septimo , Magnanimitatem* patientiam in aduerfis , manfue- tudinem in iniuriis, conftantiam in bonis propofitis adimplendis.

Odaub,Paupertatem,eaftita- tem^humilitatem, atque eius co- mites infeparabiles , modeftiam &filentium.

Nono * Vt talentis tibi h Do- mino praerogatis , qualia funt li- bera?, ingenium* & caetera huiu£ modi , Domino famuleris , ce- dantque femper in gloriam Dei proximorumquefalutem*

Decimbyvt reuerencer,deuo ii, ~ " &

4NSTITV EN D A. 323

& fruduose lacrum Milia? facri- ficium celebres , vel ad facram communionem accedas > vt eo minifterio occuperis,in quo Do- mino acceptior iis futurus, & vt auxilium efficax confequaris ad bene (atisfaciendum huic mune- ri,in quo nunc occuparis.

Vndecimb>Tandem petes per feuerantiae donum , felicem & fandam mortem, & auxilium in tremendo iudicio.

Ex his ergo pundis, aut exa- liis fimilibus poteris formare orationem tuam ad Virginem, ita vt coram ea faltem per ali- quam breuem morulam ( nam harc pro ratione affedus,& con- trahi protrahi poterunt ) cor tuum effundas, & dona ad fand£ viuendum neceflaria, tibi dari depofcas. Crede mihi, frater, in hoc exercitio magna & vtilitas, &fub hacffimplicitate verborum ingens latet frudus* Nam beni- gna mater noftra occafiones — ..

	324 De VITA RELIGIOSE \
quaerit ditandi nos , .& ad ma- gnam virtutem proitehendi. Eft autem illi magna exercendte li- beralitatis occafiOjfi quotidie,vt pauperes & egeni * in confpe&u eius appareamus^ mi feri as no- ftras aperientes, dona fiducialiter poftulemus. De muocatione Angeli cufiodisy * C '7 Santtomm. C A p. VI. E A t a Virgo 'Maria mk Mater noftra eft : ile enim ea audaciter ap- pellamus, quia Domi- num cruci affixum dicente loam ni, Ecce Mater tua,] & in eo o- mnibus nobis eadem verba pro- ferentem^audiuimus. Angeli aij- tem &; fanfti funt aduocatinq- ftri, quorum eft apud Deum no- ftra negotia agere,& noftram de. -fenfioneni patrQ.cipiumque fuf- cipere. Sed inter Angelqs,cufto*r
di$

INSTI T V ENDA, jlj

dis Angeli praecipue eft inter ue- nire pro nobis , &inftarpaeda- g.pgi nos rioftraque curare. Qui eidiledione quam erga nos ha- bende omnibus nos ipfos docet, a malo retrahit, ad bonum indu- cit, in profperitate moderate de- primit,ne mperbiamu$,in aduer- iitare iuuat , ne deiperemus , vi- uentes comitatur,morientes t ue- tur,& ducem fe ad Deum prope7 rantibus praebet. Inter Sandos vero illi praecipue nobis opem ferunt , quorum dies feftos cele- bramus , quorum auxilium jfpe- cialiter imploramus , & quos ex peculiaribus obfequiis apud Do- minum patronos habemus.

Singulis ergo diebus, Angelus cuftos, Sc Sandi, quorum eo die Ecclefia natalitia commemorat, & alij patroni b nobis eledi, vel fimul , vel feparatim inuocandi funtyVt eqrum patrociniis adinti, foelicius,& breuius ad perfedio- nem properemus. Et perhebdo-

ma

Cftftt.

2»

Bcrn.

fcrm.

Cans.

316 De vita religiose

madam tota curia coeleftis com- pellanda eft , & quafi per gradus ad noftrum auxilium inuitanda, vt auxilio vniuerforum bearo- rum indigi, eos omnes afliduis precibus nobis propitios facia- mus. Dominica ergo die,nouem Angelorum choros : feria fecun- da , Apoftolorum , Patriarcha- rum^ Prophetarum coetus : fe- ria tertia. Martyrum acies : feria quarta. Pontifices : feria quinta, Do&ores : feria fexta,Confeflo- res & Anachoretas:fabbato,Vir- gines, & San&as omnes inuoca- bis , elfque ad auxilia fuae impe- trationis promereda,obfequium tuae precationis, & tuorum defi- deriorum manifeftationem offe- res. Ad quod te hortatur Bernar- du$ , qui explicans illud : Co- lumba mea , in foraminibus pe- trae,in cauema maceriae. ] ita ait: Cedit nempe in modtfin xftace- riae mollioris pia maceries defi- derio animae, cedit purae con-

~ " temj

V

INSTITVEND A. 3 1J

templationi , cedit crebrae ora doni. Denique oratio indi pe-^ netrat coelos. Non vtique acris huius corporei (patiofas altitu- dines veluti quodam remigio alarum Tuarum, inftar volucris volantis fcindet,aut quali gla- dius acutus ipfitis firmamenti folidum celfumque verticem perforabit : fed funt cadi fandi, viui, rationales, qui enarrant glo- riam Dei, qui fauorabili quadam pietare noftris Te votis libenter inclinant, & finuatis adta&tim noftrae deuotionis afFedibus , in fiia nos recipiunt vifcera , quo- ties digna ad eos intentione pul- famus. Pullanti enim aperietur. Licebit etiam vnicuique no- ftrum etiam hoc tempore mor- talitatis cauere fibi , quacumque parte volet cauernam fupemae maceriae , nunc quidem Patriar- chas reuifere, nunc vero falutare Prophetas , nunc fenatui im- mifceri Apoftdlorum,nunc Mar

1 ly

jj-iS De VITA RELIGIOSE j
	jtyrum inferi choris , fed & bea- tarum virtutum flatus & man- ilones a minimo Angelo , vique ad Cherubim & Seraphim tota mentis alacritate percurrendo iuftrare , prout quemque fua de- uotio feret. Apud quos magis efficietur,immittente fibi fpiritu prout vult, fi fteterit,& pulfaue- rit , confeftim aperietur ei , & fadfca quafi cauerna in montibus, vel potius mentibus ian£tis,dum le yltro infledtunt ad pietatem, requiefcet vel paululum apud illos. Si autem quaeras /quomodo Angeli & San&i ihuocandifunt? breuiter dico & oratione aliqua vocali ad hoc inftituta,vt vox,& corpus noftrum illis fe fubdat,& oratione mentali , vt eifilem ipi- ritus nofter fe fubiiciat. Haec au- tem oratio eadem erit , quam' paulo ante ad Virginem dirigen- dam efle protulimus. Nifi quod, &-Sandtorum tftulos mutabis/
	quos

	33° De vita religiose
Matt. vlc.20	care aftuefcunt , quanta potiori ratione ipfum Dominum San- atorum, non iam folum in coelo manentem , fed in terris , & in domo eorum commorantem fa- lutabunt ? Certe mirabilis eft dignatio Saluatoris , qua voluit Tub Euchariftiae Sacramento in templis npftfis habitare , & noii aliter quam paterfamilias in praecipua cella domus, nempe in Eccleiia , qua? quafi cella magna eft , quia Prolatus magnus & fummus rerum moderator in ea manet , ad nofirum tutamen,& j regimen, & confolationem af- fiftere. Fidelis eft ille , qui opere complet,quod dixit : Ecce ego vobifcum Tum vfque ad confum- madonem feculi.] Eft enim no- bifcum prote&ione ftia,cum nos a malis 5c periculis defendit : eft Sc pr^fentia fria , dum apud nos lub ipecie panis &r vini manet, &: fe huius vitre comitem exhi- bet. Et, fi ex eo,quod lofeph Pa- j
	triar !

IN STITVE ND A. 3 3 I

triarcham Dominus e carcere 'eripuit, di&um eft : Defcendit- que cum illo in foueam , & in vinculis non dereliquit illum.] quanto mirabilius nobifcum in foueam defcendit , qui non tan- tum nos fua pr® ludentia prote- ,git , fed Sc fecundum corpus af> fumptum,infoueis noftris, & in luteis templis a nobis exaedifi- catis habitare conftituit?

Hxc fane meditatio tanti pon- deris fuit in cordibus multorum San&orum* vt Ecclefras, in qui- bus Euchariftix Sacramentum afleruatur, deuotiffime frequen- tarent , & eas cellas proprias ad iugiter manendum efficerent. Beatus Dominicus fandtiflimus ordinis Pr^dicatorum pater,nui- lam fere aliam cellam nifi Eccle- fiam habebat.Qui poftquam co- piolis lucris animarum inftiterat, inEcclefiam fe recipiebat , Sc ibi le&ioni , orationi, gemitibus* & fufpiriis fe dabat. Eum ex parte

multi

Ssp.

lO.Ij

*4‘

Lib.j.

vita;,

cai.

3 3i De vita religiose

multi alij ex viris fpiritualibus imitati funt, qui vc fideles ferui; cum per alias occupationes licet, ad Eeclefiam,vt ad conclaue Do mini £ui , tota deuotione confu-

giunt,& eigenuflexi,aut ftaiitesi

aut fi aliter non polTunt , in hu- mili fcabello Pedentes affiftunt. Putant namque ( & non deci- piuntur)in templis fanda? Eccle iix illud etiam Danielis impleri: d,- Millia millium miniftrabant ei, "*d‘7 & decies millies centena millia allidebant ei. ] Et ideo prselentia mifcent fe Angelis , vt quorum vitam imitari geftiunt, etiam fo- cietate betentur.

Ergo & tu , qui hoc beneficio prtefentia? Domini frueris , qui eum tua? propria domus habi- tatorem agnofcis,xn fignum gra-! titudinis aliqua tempora quoti- j die fignata habeas, in quibus ad Eccle fiam te conferas,& ad eum falutandum accurras. Et vt ali- quid tibi fpeciale proponam,po-

teris

| INSTIT VENDA, 333

ceris beatum Fracifcum Borgiam imitari , prius Ducem Ganden- fem 5c Magnatem Hifpani^ , poltea feruum Iefu Chrifti 3 & tertium noftrae Societatis Gene- ralem 5 qui ( vt nouitius audiui) fepties quotidie fe in Ecclefia Domino prsefentabat , 5c pro leptem donis Spiritus fandi 3 hanc 3 quam fubiungam 5 oratio- nem fundebat.

f 1. In honorem i fanguinis effufi in { Circuncifione,

| petebat donum fa~ t pientice , Sc virtu- ti tem caftitatis.

I 2. In honorem { fanguinis effufi in horto , & petebat donu intelledus, ( &, virtutem abfti- I nentia.

] J* In honorem Adorabat 1 fanguinis effufi in igitur ille f columna , 8c p£te_

bat

334 De vit^l religiose

Dominum, J bar donum icien- & recita- 1 tix & virtutem bat femel I charitatis. orationem j 4« In honorem Dominica , » fanguinis efFuii in & faluta- l coronatione fpi- tionem An ^ narum , &c petebar gelicam ,in j donum timoris & honorem i virtutem humili- fepte efFu- j tatis, fionum sa- 1 J. In honorem guinis Do- j1 Fanguinis efFuii in mini , hoc J fixura manuum, & ordine. | petebat donu con- j iiiij & virtutem I mifericordi^.

} 6. In honorem j fanguinis efFuii in fixura pedum , & petebat donii for titudinis &virtu tem perfeueranti^, 7. In honorem fanguinis efFuii ex vulnere lateris , & petebat donu pie- tatis.

INST1T VE N D A. 3 3 J

! tatis & virtutem L patientiae.

Non erit autem moleftum, nec cuftodias cellse contrarium, fepties quotidie in Ecclefiam venire , fi fcias has Domini vifi- tationes prudenter dilponere, & in apta totius diei tempora dif- tribuere. Nam mane cum pri- mum furgis e le&o, cum ad cele- brandum aut audiendum faertim accedis , cum mane & veiperi ad aliquod minifterium vel nego tium egrederis., cum e prandio vel caena ad cellam redis , facile eft opportuna tempora ad vifi- tandum Dominum reperire. Et fine hoc pium exercitium fiue aliud aflumas , nunquam prae- termittas ad tuum Saluatorem accurrere , & te coram illo in Sacramento abfeondito pnefen- tare.Rex namque eft infinite be- nignus, & miferationum Domi- nus , qui fe honorantes exaltat, quaerentes admittit , & bona

poftu

33^ De vita religiose

poftulantes a fe vacuos abire non finit*

De confcietU examine ante cubitum , & primo de eim mceffitate •

Cap. VIII.

spigf N his,aut ahds fimili- ||p| bus diuini cultus exer- citationibus^ in con- fuetis literarum ftudiis , aut ani- marum minifteriis, vefpera infu- 1 menda e fi: : ad no&em vero di- ! uinum officium perfoluendum, orationi mentali incumbendum, ! Sc poiL moderatiffimam c oenam, \Sc pau ditio nem aliquam , coll- iciendas difcuffio , antequam ad fomnum nos componamus , di- ligenter iteranda. Et quia hoc opus(quodfuprain hunc locum reiecimus) ad vitam fpiritualem fummi momenti eft , ideo paulo latius eius neceflitatem , multi- plices vtilitates,& qualiter fa- ciendum fit * explicabimus. Eft

IKSTI TVEND A.

igitur examinatio confcienthT, fubtilis exquifitaque diftuffio, qua cogitationes, defideria, ver- | ba , & actiones noftras expendi- J mus>&; rnala & bona a nobis ge- ' fta retradamus. Ha?c autem diC cuflio admodum necdfaria eft, vt Deo,ctii placere cupimus , in- iiifi no fimus. Ipie enim omnium hominum, fed pra*cipue iufto- riuiigefta & cogitata confiderat, eorum bona approbat , Sc mala condemnauHis t^imen malis, fci- licet clementer ignofcit , fi ea a nobis per examen coghita,& fle- j tu ac compundione lota die deprehendit. Quid eft homo, inquit,Sandus Iob,quia magnifi- cas eum, aut quid apponis erga eum cor tuum? Vifitas. eum dilu- culo, & ilibico probas illu.jQuid rogo eft,hominen>a-Deo magni- ficari ac vifitari,nifi donis ac mu I neribus impleri ? Sed quid e/i Deum erga hominem cor fiium apponere, eumque probare , nifi

p "

	;3§ De vita religiose j
1 Greg S mor c.i 6. ' t	in bene Tuis donis vtatur ani- maduertere,& eius opera moref- que difcutere? Vnde Gregorius hunc eundem fcnfum attingens, fic ait : Hominem Deus magni- fkat,quia largitate rationis dicat, infufione gratia: vificat, honore collatu virtutis exaltat.Cumque per femetipfum nihil ht, elle ta- 1 men eum cognitionis fuae patti*- i dpem,bcnignitatis munere con- ! cedit. Sed erga eundem magnifi- | catum dominum coriuum Do- minus apponit ; quia poft dona iudicium exerir, merita fu utiliter pcnlat, vita: pondera vehemeter examinat, & tanto ab eo poti di- ftrictius poenas exigit , quanto hunc impenfo munere largius praruenit.JHcCC autem mala,qua? Dominus in nobis aduertit,eum ad iram prouocant,nifi per com- pun£l:ione,6c emendationis defi- derium, atque propofitum a no- bis abfcedant.Tunc vero de ma- le faciis compungimur , tunc ea
' i —	vitare

INST I T V EN DA,

539

vitare cupimus , atque proponi- mus , cum in conicientige difcuf- iione ipfa mala die , & Deo diA plicuifle deprehendimus. Nam quae per ignorantiam , aut infir- mitatem, aut etiam malitia com- miiimus , hsec dilcuflio hoc ve examen detegit , & ante oculos mentis vt lugeatur & deleantur, ftatuit.H une autem effe frudum examinis Ricardus Vidorinus in hunc fere modum exponit. Mul- ta enim tempore compundionis & orationis, mala &: iniuftacile inuenit, qua: prius ex animi im- petu,& quafi praecipitanter defi- niuit , quae tamen iniufta die, tunc temporis aduertit,& multa laepe ex eodem ipiritus fui impe- tu homo contra conldentiam luam didat, Sc tamen eandem a~ i^imi fui pt^cipitaticnem pofl> modum lub orationis & deuo* tionisfii^ tempore temperat, & ad fani orem fententiam re fo r- mat. Debemus itaque ea qug

Ricar Vic.li . de erud. inter hom.

34° De vita religiose

praecipitanter magis , quam pru- denter ftatuimus , & mala efle pertimefcimus, poftmodum dili- genter difcutere , & vtrum iufta an iniufta , vtilia an inutilqifint. Tagaci retradationeperqairere. ■ Hinc autem manifefte colli- gitur , quod qui non Te trcquc n- ter examinant , vitam redam at - que perfedam habere vix poT-j funt. Sicut enim linea nequa- quam a reditudine exorbitare creditur,quando ablque admini- i culo regulae videtur : at ftatim j eius obliquitas detegitur, fi nor- j rna aut regula dirigatur j ita & operum noftrorum defedus, co- gnitionem noftram praetereunt, quandiu examinis regula, ipfa o- pera non expeiidunt.Nam & hec confcientiae propriae ditcuffiore- 1 gula eft , quae profedo adiones ' noftras dirigit, & quid in eis fle- J

xuofum , quid redum, quid' Deo j

inuiium ,q'ltid gratum oftendit. S i cr<To artificibus regula necella-

. -*r- . — = — — — —

ria

I N S T I T V £ N D A, 341

da cft ,vc opera fua iuxta prs- artis faciant , & vitis fpiti-malibus fexaminatib ope- i rum Se cogitationum jieceffaria eft; vt re&e viuanr , & iuxta vir. tutis prarfetiptum fiam, vitam inftituant; Certe cum cellam no-

ftram miindare difponimuSipqus

fordes & immunditias in vnurn cumulum congerimus, vt poitea extra cellam rejiciamus. Sic & confdentias cubiculum mundan- cium ficut pcenitentia deli- tia foraseiicitjita & examinatio ia vnam locum congerit;. At f per chcfc, -exercitium deli<5la, & defebtus nofttos non videamus, & in memoria receptaculum ad conrufonem , ad lacrymas , & ad cemfeffionem non congrege- m^Sjifuomodo foras reiiciemu5> Apte profecto quidam confcien- tia; examen fumorum commo- riom comparauitjvt quemadmo- dum medicinae ars prius benefi- cia alicuius, pharmaci humores

Thrc

nor.j

40.

342 De vita religiose j

comlw^t^poftea pcrfequenj; tem potionem pellit : ita Se ®t*| fande fpjritualiterque viaendi. primo per examen peccata mo- net , & quali 2 fua fede extrahit» Sc poftmodum per contritionem Sc confdiianem foras eiicit-Huc effe frudum examinis leremias expreffifle videtur» cum ait •- Scrutemur viasnoftras» & qu x- ramus i & reuertamur ad Domi- num. j-Qaid enim aliud eft, vias noftras ferutari, nili mores» affe- &us,opera» verba»& cogitationes 1 dilcutereJQuideft h®c qu®rete,

nifi eadem qualia iimt , an bona an mala, anperfedaan imperfe- &a , an Deo grata an inuda» per examen exquirere ? Inde autem quid fequitur ? Certe, vt reuerta- mur ad Dominum,vrfciUcet per veram poenitentiam c^s indi- gnationem pedamus * ipnuique amicitiam &c gratiam impetre- mus. Difcuffio ergo conkientue ad hoc vabtvVt:peccata>^Q^a * " ^ de

INSTIIVENDA. 343

deteftemur , & male admifla lu geamus. Sicque fandus Dauid le ad delidorum Iliorum deftru- dionem incitabat: Laboraui,

inquit , in gemitu meo , lauabo per lingulas nodes ledu meum: Lacrymis meis ftratum meum j rigabo. ] Dixerat prius : Con-

uertere Domine , & eripe ani- mam meam; faluum me fac pro- pter mifericordiam tuam. ] qui- bus verbis Dominum depreca- tur , vt iibi priftinas iniquitates ignofcat. Vt autem veniam con- iequar, ait.gemitibus & fulpiriis fatigabo me ipfum, in loco quie- tis mea delida mea recogitabo, & praxordia mea dolore & de. iolationc complebo. Hax nam- que via eft, 6 Domine , vt tuam I mifericordiam fledam,& ad par- cendum & miferandum , tuum benignum pedus alliciam.

Iam vero breuiter huius fre- quentis difcuffionis neceflitates colligamus. Prima eftquodpec-

ZJ~*~

pc»i,e.

7-

r,4.

!

344 De vita religiose \

caca detegit , & lucem ad ea cognofcenda ac lapiendam im percit. Dum enim nos ipfos in- fpicere , & mala a bonis teparare afluelcimus , a Domino,qui fide- lis eft, de malis vitandis,& bonis jacendis , erudimur. In cuius li- gnum Gedeon [ cum excuteret atque purgaret frumenta in tor- culari, vc fugeret ivladian , appa- ruit ei Angelus Domini,] qui eum Domini volutatem docuit, & ducem ad Madianitas vincen- dos 6c profligandos conftituir. Tunc quidem , 6 iufte,ad fugien- dum Madian frumenta purgas; cum ad vitandos diaboli laqueos, folerti confideratione vita tuam & mores examinas. Huic autem operi intentus nuncium Domini afpicis,& ab eo dux aduCrsus ho. ftes conftituerisjcum lucem coe- litus immiiramad mala tua co- ' gnofcenda fentis,& ex infpe&io- ne eorum ad fletum &ad com- puniftionem , quibus peccata de- ftruun

I N S T I T V E N D A.

345'

ftruuntur,incitarRQuid eft fru- mentum virga cadere , inquit Gregorius.nifi reditudine indi- ci j a vitiorum paleis.,, virtutum grana feparare ? Qui ergo iudi- cio & examine bona fiia opera aprauis vel operibus, vel affecti bus , vel adiacentibus feparant, fe ad diuina; lucis irradiationem praeparant. Dominus in extremo die homines iudicaturus , prius ; eorum conicientias difcutiet , & examine manifeftabit , vtpofteaj bonis pr^mia cumulatiflima,ma lis autem acerbifUmas poenas' exoluat. Quare & Paulus ait; Nolite ante tempus iudicare, quoad vique veniat Dominus, qui & illuminabit abfcondita te- nebrarum,& manifeftabit coiilia cordium , & tunc laus erit vni- cuique a Deo. } Tenebrarunde ft, peccatorum , detedio, & conii- liorum cordis manifeftatio, lau- dem a Deo decernendam, vel vi- tuperationem pracedit,quia ipfa

Greg. .? mor. c.17.

t.Co-

rinth.

45.

Pfal.

4M'-

546 De vita religiose |

natura diclante nullus ance co- gnitam a juciice caufam judican- dus eft,nec bonus aut malus pro- clamandus. Ec Dominus per os Dauidis ita peccatorem alloqui- tur: Exiftimafti inique, quod ero tui fimilis, arguam te, & ftatuam contra faciem tuam.] Multa, in- quam ,mala & fbgiciofa perpe- trafti , & ego ad tempus taeui,& diffimulaui» & te impunitum di» ,mifi. At non in perpetuum tace- bo,ied me contra id quod tu exi- (limabas , admodum tui diffimi- lem oftentabo , cum flagitia tua puniens,. me peccatis tuis non oblectari , fed indignari, patefa- ciam. Vt ver® debitis te poenis afficiam ,prius peccata tua tuis oculis confideranda proponam, prius vitam tuam fotdidilfimam penicillo fapkntiae meas ante te depingam, vt te ipfum intelligas, & me iudicem iuftc punientem agnofcas. Idem igitur ordo, fi errate nolumus , in iudicie ^ no.

' ^-s

INSTITVENDA. $47	Ricar. dc fo- mnio Nabu* chod. c.22. ' i
bis faciendo tenendus eflyvrt fri- licet antequa nos , vel \t reos li- gemus y vel y t innocentes ab/ol- uamus , gefta Sc cogitata noftra folerti examinatione iudiccmus* Optime ptofe&o Ricardus ait: Diuinitus arguitur, qui diurna infpiratione taftus animus* con- frietis propriat accufatione con- funditur. Et quafi contra faciem propriam prsuaricatrix anima ftatuitur * quando in foeditatis fiiae confideratione * contra fe- metipfam per increpationem f&- uire videmur. Affuetudo itaque infciciendi nos ipfos, & quafi in obicuro cordis noftri manendi* . caufa eft, vt occulta patefiant * & qua* prius abfeondebantur * ap- pareant. Colligat ergo intra le ipfiim pcrfe&ionis amator , eni- .taturfe ipfum agnofcere*& fua- rura cogitationum & aciionum intentionem Sc qualitates de- prehendere * & fibi lucem affu- turam ad hanc vtiliflimam fui
1 ' P 6

348 De vita religiose

cognitionem, de diuina bonitate J confidat. Cuius ope ic die quod 1 re vera eft , indicabit , &c quan- j tumuis perfectus , veriffima hu* | militate defpiciet,quia nunquam j in humano corde deerit,dum hic ' viuimus , quod nos ad humilita- tem &c fandam compundionem prouocet,nifi forte vita noftra fe fub velo proprij amoris occultet* Secunda neceffitas difcuffio- nis eft 5 quod fine illa nemo ( vt par eft ) fixorum erratorum dete- ftationem concipit. Nam quis ro- go,fuam paupertatem, quam non nouit > vnquam auerfatus eft>; quis, inquam \ ob plagam, quam non fcntit , ob infamiam, quam penitus nefcit , eft dolore com- motus ? Similis aute huic eft, qui penitus fuos defedus & miferias ignorat , qui profedo nunquam eas lugebit, nec cenfura emenda- tionis abiiciet.Quomodo autem mrn ignorabit defedus fuos, qui fua interiora non refpicit^ qui

- — {g-

J I N S T I T V E N D A. 349	t
fe non examinat , fe non dilec- ti t,& qui nunquam tquod in cor- de , & quod in manibus geftat, aduercit. Difcuffio ergo cofcien- tiae, initium falutaris doloris eft, 5c fan£tx compunctionis exor- diu , qua cum cafus noftros alpi cimus 3 ad triftitiam & detefta- tionem peccatorum incitamur. Poftquam enim conuertifti me,
ait Propheta-, egi poenitentiam*,	Iere,
5c poftquam oftendifti mihi,per cuffi femur meum. ] Nam licet nos Deus ad bonam frugem conuertat , 6c opus hoc conuer- fionisnoftrae ei afcribendum fit, tanquam bonorum vniuerforum authori,tamen cum huius operis cooperatores nos effe velit , ipfe incipiens noftra opera non ex-	31.19
cludit. Quo autem ordine con-	>,• . i
. uertamur,indieat,dicens: Poft-	Iere.
quam oftendifti mihi, percuffi femur meum, } quia prius eft, culpas noftras attenta difcuffio- ne deprehendere ; & pofterius.
debita

	5^0 De vita religiose
iob; 4*.$. 4	debita poena caftigare. Denique, confufus fum , & erubui : quo- niam fiiftiiiui opprobrium ado- leicentias me se*} Ac fi diceret: Oftendifti mibi,Domine, pecca- ta mea , dum fcrutabar illa , & ipforum cognitione taftum pu- duit me talia patrafle,& probro- fis adolefcentias meae afte&ibus firui ui fle. Vide, quomodo pecca- torum cognitio, quae difcuilione obtinetur, cor noilrum ad com- punctionem & dolorem impel- lat. Non videbat fe patiens Iob, & ideo non erubefcebat , immo quafi penitus innocens de fiiafe innocentia iaCkabat de tantis miferiis fibi i Domino illatis conque rebatur . At poftquanx fe ipfam noua quadam & magis intima reuelatione conipexit , & fuam vtilitatem agnouit , queri- monias ponit , &c vultum pceni- tentis affiimit. Auditu , inquit, auris audiui te , & quafi k longe cognoui , nunc autem oculus
meus_

> cernit qtna ei ex minima diflentit. Totumque illi fum eft , quod internae re-

meus videt te. ] Id eft , tuam la- piendam, & caulas mea: percuf- lionis & plagarum percepi.Idcir- co ipfe me reprehedo, quod tam audaciter me innocentem dixi, me fine caufa pati pronnnciaui, & ago poenitentiam in fauilla & fcinere. Eode quidem modo cum propriam confckntktn non vi- demus, nos iuftos & aliis melio- res dicimus : cum vero eam per examen dilcutimus , tunc mife- ros & peccatores indicamus. Et | quanto le quis minus videt , in- ; quit Gregorius, tanto fibi tninfe 1 dilplicet:& quanto maioris gra- tiae lumen percepit , tanto am- plius reprehenfibilem le efie cog jnoicit. Cum enim intrinfeeus i fiibleuatur per omne quod eft,ad I eam,quam fuper le conlpicit* re- gulam congruere nititur, Et < adhuc humana infirmitas prae pedit 3 parte

onerofumeft , qu

Grig,

mora, * t

3 J2. De vita religiose

p C-S9- 4.

Aug.

ibid.

PC-S9

S*.

gu Ix coueniens ,11011 eft.JSic ille.

Hanc etiam efle confuetudi- nem Dei , vt nos per cognitio- nem peccatorum ad compuCtio- nem & poenitentiam trahat , re- gius Propheta non tacuit: Com-. mouiftfrfnquit, terram, & con- turbafti eam ;fana contritiones eius, quia commota eft.] Interror gat eo loco Auguftinus,quomo^ do conturbata eft terra?Refpon- ciet autem fibi ipfi : Confcientia peccatorum. Sapiens quidem & vera refponfio.Cum enim homo iri corde fuo deli&a 8c peccata inuenit , qua^ antea ignorabat, tunc dolore compungitur, triffe tia commouetur , timore turba- tur , vt a Domino gratia fanetur. Ipfe enim pugit,vt mulceat, mo- uet, vt quietet , turbat, vt turba- tum prx compunctione animum a malis , quorum caufa turbaba- tur,eripiat. Denique, [ oftendifti populo tuo dura, potafti nos vi- no compunCtionis , dedifti me-j

tuen

institvenda. 3 53
tuentibus te fignificationem , vt fugiant a facie arcus.} Quia dum nobis , Domine , duritiam no- ftram & proteruitatem oftendis, vino compunCtioms reples ; & Aim compunCtione commoues, indicium tribuis , quod nos a fa- cie arcus, id eft, a poenis, quibus fumus digni , liberabis. Si autem nos non difcuteremus , nec pec- cata noftra videremus , nec com tritione commoueremur , fine qua nunquam erratorum ve- »am impetrabimus. Spiritus , ait Ezecniel, leuauit me , Sc af /umpfit me , Sc abi) amarus in indignatione fpiritus mei. ] In quemnam locum Spiritus Dei initum effert ? Puto , quia in lo- cum quietis Sc pacis, vbi & Dei bonitatem , & fuam imbecillita- tem , multiplicefque defeCtus agnofcat.Et vndenam eum aflu- mit ? Exiftimo,quia a curis terre- nis , & a fieculi folicitudinibus, vt vna fit ei cura , vna folicituda	Bxcc. 3. 14-
fe	i

!|

'i'

m

i

IM

354 De vita religiose

feipfum noiccrc, feipfum a malis purgare. Ibi amaritudine reple- tur,dum le minus purgatum,mi- nus feruidum inuenit. Ibi ad ner- st is iemetipfum indignatur^ ex. eognitione fui ad indignationem iuftam tranfit aduersum fe, & ex dolore & indignatione ad fpem diuime rniferacionis,ad tranquil- li ratem mentis , & ad percipien- dam coeieftem eonfolarionem afcendit. Nam & ftatim Prophe- ta fubdit: Et manus Domini erat mecum, confortans me. ] Eos enim manus Domini recreat , & reficit,quos ex cognitione quo- tidianorum defe&uum compun dos & delolatos reperit.

Maneat igitur , confcientia: difcuffionem efle compundio- nis originem , & fandi moeroris matrem, quo ad confolationem paramur, & veniam erratorum promeremur. Hanc vtilitatem examinis non filuit Cliryfofto^ mus,qui ad illud faciendum fide- les

INSTIT V EN D A. 3 55

les exhortans, fic ait : Eccc ha- bes codicem , vbi fcribas quoti- die expenfuiTU Habeto codicem» confcientiam tuam , 8c fcribe quotidiana peccata. Quando ac- cubueris fuper ftratum tuum , & nerafiiem infefttim pateri s ,ante- quam veniat tibi (bmnus, profer in medium confcientiam tuam, & reminilcere peccata tua,fi quid in verbo , feu in fafto , vel cogi- tationepeccafti. Hoc enim dicit Propheta : Irafcimini,& nolite peccare ,, quae dicitis in cordibus veftri$,in cubilibus veftris com- pungimini. ] Per diem non ha- buifti tempus , fed obferuiifti in- dici tuo,& miuft&um negotium, Sc confabulatio amicorum * & domeftica neceffitas, & filiorum fcura,8£ vxoris folicitudo, & mi- litia timor,& ceterarum te mille rerum circumdederunt caufe. Quando in ledulum tuum vene- ris , vt fopori membra concedas, 8C: tranquillum portum , nemo

tibi

De vita religiose

tibi mole Itus eft , nemo puifit Dicito m corde tuo & anima tua:Expcndimus diem,- 6 anima, quid boni fecimus , & quid mali operati fumus ? Et fi quid boni fecifti , gratias age Deo : fi quid mali , de cetero ne facias. Ec re- miniicens peccatorum tuorum, effunde lacrymas , Sc poteris in ledtulb tuo pofitus ea delere. Roga Deum r uuin,& fic pbrmiti te- animam tuam fo parari, Con-*- fe (fu £ peccata tua, facito tibi met ipfi rationem , &c ora mifencor- diam Dei , & intienies requiem. Quid grauejaut quid moleftUftj eff pbfitum v-iii le&o quotidiana' deflete peccata? Cum reputare tibi coeperis , tanqnam in eqUUt 1 eo^fur^d^d^b^raticwaes

mrnmra&i to ea ii - PtoptMie tibi -ximtmni gehtumie^uperdiicito ei fe&ut# i61um non habeiitem dolorem.1 Iitdiciiim focito tibimetipfi' ter- ribile, leiiiovem pr^para ConfeA

fio

I N S T I T V E N D A. 3J7

| fionem cogitatuum tuorum , y t ; non in futura die ignauior fis ad perlcxutanda peccata.] Hadlenus ille» Vide igitur, quo. modo . exa- minatio. gonicientire compun- dHonemexdr at, animus com- ■ punitus antea culpatum ftimulis perturbatus, iere ni tat em & laeti- tiaminueniat!

Hinc autem oritur tertiadif- cufii bnis neceilicas , quod fine ilia eomunirer culparum noftta- rum remiffionem nequaquam coiifequimur.DixijCommuniter: quia aliquando homo peccati ciiiui dam oblitus > illius veniam airequitur, dum de aliis dolet, & poenitentia! Sacramento le fub- iicit^^fi illius pedati obliti me- iiiiniiretjetiam illjid deceftaretur. At fi legem a Deo latam infpi-* damus, illud peccatum fine gra- ue , fiue leue , nobis remittitur, quod vera deteftatione & odio profequinnudlkd vero detefta- m ur, quod a nobis patratum eile

CQ

358 , De vita religiose

pfci.

i8.ii.

Luc.7

Greg hom. *$• in Euag.

cognofcimus , quod in recelFu mentis noftrse, attenta confcien- tiae difcuflione deprehendimus Maria Magdalena prius (ui cor- dis foeditatem afpcxit, deinde ad pedes Domini Heuit, & fuas ini- quitates doluit , 6c tandem ve- niam impetrauit : & verba illa, [ dulciora fuper mei & fauum, } Dimittuntur tibi peccata tua,] ex ore Domini miferentis audiuit. De qua Gregorius ait: Quia tur- pitudinis fuar maculas aipcxit , lauanda ad foiitenvtaifericordia?

cucurrit.] Si autem maculas fuas non afpexifler, abfque dubio ad balneum milerationum Domini, quo mundata eft , non venillet. Si ergo>6 iuile, a quotidianis de- fectibus mundari Cupis , eos per * compunctionem deteftare,fi de- teftari vis, ea prius pet examen cognofce : quia ficut nemo bo- mim5quod nefcit, diligir$ka ma- lum, quod ignorat , odio habet.

Ex°d Mofes mifit manum in finum,&

4.d.

pro

m mittimus, &; confcientiam propriam difcuti- mus , lepram noftrarum culpa- rum in lucem proferimus. Re- traxit iterum in linum, & protu- lit, 8c iam non lepra candentem, fed mundam afpexit : quia dum nos in ailidua 'examinatione de- fectuum exercemur , tandem ab eorum forde mundamur. Ille enim,(inquit Humbertus ) quem de mari mundi Dominus ad re- ligionem alFumplit , manum in linum mittit , quando in corde operationes fuas difcutit,in qui- bus in principio lepram peccati deprehendit , fed infpe&ionem illam frequentando , tandem ad puritatem operum peruenit.J Merito ergo conlcientias dilcul- fionem balneo fimilem eife dixe- rim, qua cum maculas noftras cognolcimus,& plangimus. Do- mini miferatione mudamur.Iam nemo non videt , conlcienthr

Hu ro- be rt. lib. 2 « de eru dit.rc- ligiof- p.J.C.

3»

360 De vita religiose

examen ad mentis puritatem ne- ceflarium e(fe , quod 6c peccata noftra pandit , & ea iam cognita plangit , & dum fletu purgata furit, Dominus *qui emundatio- nem noftram impense vult , be- nigne remifiionem impendit.

'De Examinis multiplici vtilit*te .

iliorum afliduum vfiim impel- lat. Vnde cum hxc confidentia* examinatio , atque difcuffio tam neceflaria fit ad vitam fpiritua- lem prouehendam , non poteft non plurimis frudibus abunda- re,quos ex eafpiritualesviri tan quam ex bona arbore quotidie . decerput. Dum autem hanc rem meditabar , videbatur quidem

19 v yc. vicani ium

Q admodum neceflaria.

Cap. IX.

! V a ad vitam fum

efle etiam folent mul- tiplici y tilitate refer- ta, vt ha?c multiplex vtilitas ad

mihi

INSTITVENDA. 1	i
mihi huius difcuffionis neceili- tas magna , & vtilitas manifefta. Neceffitas eius eximia eft , fiqui- dem > fi ad peccata grauia refera- tur , initium eft remiffionis eo- rum. Nam 8c peccatores horta- mur, vt peccata fua ferio recogi- tent , 8c confcientias fuas dili- genter examinent , quo poffint iniquitatum fuarum grauitate per(pe<fta , vere illas deteftari, & Sacerdoti , vt ab eo remittantur, per confeflionem exponere. Si autem ad peccata ieuia , Sc de- fedus applicetur , etiam eft re- rniffionis eorum exordium , & praefentiffimum ad emendatio- nem remedium. Quja non de- teftamur , nec a nobis repellere curamus , nifi quae mala, & per- fedioni , quam cupimus , ad- uerfantia elle deprehendimus. Vtilitas vero manifeftiffima eft, quam non folum viri fiandfci, non folum Chriftiani homines, fed & gentiles Philofophi dudtu ipfo
C>

I \$6i Pe vita religiose

naturae inftr udi prodiderunt. Et, i vt nunc Senecam & Plutarchum 'Pytha- omittam , certe Pythagoras car- goiras.^ minibus elegantiffimis hanc dif- cuffionem confcientiae deferi- pfit. Quorum fenfus eft,Quem~ que priufquam ad fomnuin ie componat,debere diurnas actio- nes difcutere,& in eis tria, nimi- rum in quo tranfgreilus iit, quid fecerit, & quid minus perfedum reliquerit, obiemare. Sed ingra- tum non erit hos veifus a Poeta Latino Latine redditos , lege- re^ admirari.Iile iic ait:

Non prius in dulcem de elina m lumina fomnuin ,

Omnia quam longi reputauerii atta diei:

Gjua pr£teYgrcjfus>c]Md gejlnm in tempore , quid non?

Cur ijiifatto decus abfuit ^aut ra- tio illi ?

Gjujd mihi pr auritum ? cur hac fintentia [edit?

G\mm melius mutare fuit? mife*

1

ratus

I N S T I TV E ND A. $6 3 ratus egentem'*,

Cur aliquem fracta verfsnjt men- te dolorem f

§}u}d volui > quod nolle bonum fo- rep Vtilejooneflo

Cur malus antetuli ? num dicio y aut denique vultu

Ferfmtlus quifquaw'1 cur me na- tura magis quam

Difciplina trahit tfic diCta, & f a- tla per omnia

1 ng rediens ^ortuque a vefpere cum ita remittens,

Cjfenfus prauis dai palmam y & pramia redis*

Quis iam neget viilitatem huius difcuffionis eile manifeftiiTuua, quam vel cxci viderunt > ideft. Ethnici fola ratione naturali de- coracinam fubtiliter explicarunt? Praeterea igitur quse cfida funt, alias huius exerciaj v.tilicates* & alios riiatiiiTimos fmdus ape- riamus,

Vtilis eft confcienti^ quoti j diaufi dilctiffioad vitia deflrueu-

pf. 17 36.

364 De vita religiose

da ; quia dum mens infpiciendo feipfam,fibi viria ineffe cogno- fcit , dum ea luget Sc deteftatur, fe ad pugnam accendit , & pu- gnando eadem, quibus fubdeba- tur, vitia proftemit. Nefcio an hunc difcuffionis frudum apte ex Regio vate collegerim.Difci- plina tua , inquit, correxit me in finem :& difcipiina tua ipfa me docebit.] Quaenam eft difcipiina atque eruditio Dei ? Nonne illa, ; qua docet anima feipfam agno- j icere, & bona fua ac mala diicer- 1 nere ? H xc , inquam , docet me, ] Domine , quomodo in omnibus me gerere debeam >quomodopo ' tero rede conuerfari inter ho- mines , & me vfque ad finem vi- tae impollutum cuftodire. Hac autem difcipiina eruditus , fer*- uenter ad metam perfedionis I progredior , quia dilatafti, latofi- ‘ que fecifti greflus meos fubtus me , & nonYunt infirmata vefti-

giamca.Quomodo eiiim infirmi

““ -

IN-SXITVEHDA. 3 6$

& imbecilles erunt pedes mei* quos tu ad currendas vias tuas auxilio tuo roboras>& neceffi ta- tis currendi notione confortas? Sic ergo notione vitiorum ac hoftium raeoru , quibus fubdor, indignatus, &c auxilio tuo robo- ratus, Perfequar inimicos meos, & comprehendam illos, dcnm conuertar donec deficiant. Con- ’ fringam illos > nec poterunt fla- re; cadent fubtus pedes meos, ]Si autem prius eos per difciplinam. non cognouiffem , vtique neque ’ ad ner sus illos pugnaljern, neque vfque ad difie&ionem eoru , eos fui flem perfeqmnus.Nec mirum quod noiirorum adluum cogita- tioniimqme: difcuffic^ad euerten- da vitia valeat , fiquidem vel fo- lum initium eius appetitus inor- dirutos comprimit, & vitia ipfa infirma reddit & imbecilla. Quod Ricardus Vidorinus lignatum putat in illa mirabili auerfione Iordanis, vt filij Ifrael eiusalueu

Pf.38.

19-

Io fu e f.14.

;• Ricar. flib.de J exter | minat. I mali.

p.2. C.

4‘

366 De vita religiose

ficco veftigio tranfirent. Ingref- (is namque Sacerdotibus Iorda- nem 5 & pedibus eorum in parte aqua? tin&is, fteterunt aqua? de- fcendentesd n loco vnoi& ad in- ftar montis inturnefeentis appa- re bant.Qmcl eft,$acerdotes Ior- danem -ingcedi,mfi inueftigatio- nes noftras, cordis noftri profun- dum intrare ? Quid eft3 pedes a- quis tingi, nifi ex praecedenti co- gnitione feu inneftigatione affi- ci ? Et quid erit, aquas regr-edi,& alueum ficcum relinquere , nifi. prauas confuetudines noftras fu- gere, 6c robur quo nos infefta- bant , amittere $ Sed iam ipfum dotkorem venerabilem audia- mus.Debemusdnquit, cordis in- tima perferutando eoufque fal- cem in aquas defeendere, 3 c a- nimum noftrum fuper erroris noftri > confiderationem^ in ad- mirationem 3c ftuporem con- uertere. Nam hoo ipfum, quod comptehedere poffumus de flui titiisj

fidis Sc erroribus noftris5puto pofle fufficere nobis in tantum, vc Iordanis curfus leu impetum vitro cohibeat , & nutu fponta- ntQ in pbfteriora recurrat, prlfti- nae conhieaidinis deuia damnans atque deteftans, morum ftiorum lapiam iponte coercens , 3c in contraria dirigens. Puto quia tunc temporis Prophera fuper a* quas Iordanis in colligentiae fuae arcam leuauerat,eum generalem, nec de flit> tantum, fed de quoli- bet corde humano fcntendam ^proferebat : Vniuerfa vanitas

omnis homo viuens. ] Videbat quorfum Iordanis fluenta curre- rent, cum per increpationem ex- clamaret : Vfquequo [diligitis

vanitatem,& quaeritis, menda- ciumfjVidebat vbi curfum futim terminaret,& quod in mare defi- ceret, cum diceret j In imagine pertranfit homo , fed & fruftra conturbatur.] Profunde pedes in

aqua tinxerat , cum in hanc ad-

' ^ —

Pfal. 38 .6.

PM.4J *' *

\

Ili

1

pr7i

*5*

368 De vita religiose

mirationis vocem erumperet: Quid enim mihi eft in coelo,&: a te quid volui fuper terram? ] Pu- to quod ad hanc pedum intin- ctionem, confiderationifque ad- mirationem, Iordanis ima defi- jderiorum deferens , in fuperiora redeat, fontemque repetat, in tatitum vt dicat: Renuit confo- lari anima mea , memor fui Dei, Sc deledlatus fum.JHa&enus Ri- carduS. His myfticis fimilitudi- nibus inteiligimus quantum va- leat diligens fui , Sc attenta dif- cuflio, quae dum noftra mala de- tegit , & ad odium eorum men- tem transfert , & vitia ipfi, quas noftri dominabantur, vincit, at- que profternit.

Vtilis eft etiam haec conferen- das difcuffio ad virtutes inferen- das. Nam ficut ftudiofus ali- cuius artis frequenti infpe&ione operis fui feipium emendat , & ex principiis fatis exilibus ad magnam tandem perfe&ioneni

illius

I N S T I T V E N D A. $ 6?

illius arcis peruenit; fic dum vir- tutis cultor adiones Tuas quoti- die examinat , & hanc vt pra- uam deipicitjhanc vt minus per* fedamexpolit,hanc yt non con- 1 u^niemi tempore praeditam in aliud tempus reiicic , non multis menfibus in magna ie virtutum 1 pcrfedionc conllituit. Illud au- • it^m elle praeftantiilimum me-,! dmfri acquirendarum virtutum, i Bonauentura manifefte docet, ' Bona j cuius haeciunt verba: Scientiam, jj."[pe ' q«3t ad inftjtutionem rede & a.c!i. i npneftc viueitdi pertinet, multis tnodis i hominem colligere & comparare fibi oportet , partim ratione, partim dodrina, partim exemplo , partim meditatione laftdMJIlh Scripturarum, partim aflldiiaJnfpedioine operum & naorum fiioru. Hoc nouiffimum maxime fortaifis prae caeteris ne- ceiTarium» vx fic fcilicet homo in ©«mibus operibus filis fit cir- cunfpedus & prouidus , & quo- !

a*

Cant.

£.10.

37° De yita religiose 1j

tidkm. diicuflione- -cogi tatiofre-s, loquurianes pariter 7 & fa&a iua apud feraecipfum examinet. : Sapientes feraper quippe acendo difcunr, dc per exercitium bono EEimoperuiir quotid i anis profo ftibtis in maiorem virtutis agni- tionem excrefcun&Per experien- tiam namque eorum > quar fa- ciunt , ad ea > qum poftea ageiida fuerint, cautiores. Eunt,] Addioc , ergo a Domino ad quotidianam ; rtikuffionem monemur > vt vir- j tutes in nobis prouehi ftntia- musvVoxfponfi eft : : -Deftendi in homini nucum , vt vidbrem poma conuallium,& infpicerem^i fi floruifiet vinea > & germinat i fent mala panica. j Deicendit ii-' f le cum nos defcenderc facit; de- fccndimus autem in hortum riri^ cummeum intimum noftri cordis ingredimur , in quo ad fimiliru- dinera nucumy virtutum frustis dolore & abnegatione tanquara cortice prote&os poflidemusJbi j

^ poma* '

I N S T I T V E N D A. 3 7 1

poma,& botros vuae,& omnium arborum fructus mfpicimus, > vt arbores excolentes in ipforum frti&uu perfectione crefcamus. Virtus ergo noftri cordis infper' ctione 3c difcuffione crefci t,& dum fuperfiua putamus- & ab- fcindirous , mens noftra omnem conatum in bonis promonendis impendit*

Vtilis eft deinde . confcientia? difcuffio ad quietem animi com- parandam , quia ille dum mala luget, & nihil quod mordeat aut perftrepat, in confcientiaiua re- linqurtj^ieceilarib pacem & tran- quillitatem inducit. lob pacem, cordis fui habere arbitrabatur,1 quado dicebat: luftificationern meam , quam coepi tenere , non deferdm , nequeenim reprehen- dit me cor meum in omni vita raea.]Quia inquam a corde meo nonreprehendor,quod diligeter excuffi &emundaui > ideo mili- tiam & fan&itatem>& ex ea pro-

I cfT~

1	372 De vita religiose
i	acniemem . animi tranquillita- tem nunquam de fer a mi, nec men- tem pacatam dimittam. In hoc eodem fenfu interpretatur Gre- gqrius illud eiufckm Iob. JEt.de-
Greg.	foffus fecurus dormies , quia qui cor ilium difcuffione eiFodiurir, vt illicita a fe per deteftationem abiiciant,pacatum fomnum,idcft fecuritatem , acquirunt. Verba
lib-io	fara&i doloris funt: Vnde fan-
C. II.	viri animorum fuorum late-
i	bras perfcrutari non delinunt > fefeque fubtiliter indagates, ter- renarum rerum curas abuciuut, Sc dfbffis plane cogitationibus, cum nallo fe reatu criminismor- deri deprehendunt, veljut mitra- to cordis apud fe fecuri requie- Icunt. Latere quoque ab huius mundi anibus appetunt,:fempeE fua confiderant , &.cum loro re-^ giminis minime conftmngumiir, 'indicare , qme aUena;funt>iecu- ■fant. Defodi ergo fecutjLdor- rnijmt , quiaidumjfuaiihdrnafvi-
:	'j <> gilan

INSTITVENDA. 375	1
gilanter penetrantja laboriofis fe huius muudi oneribus fub quie- tis otio occultant. ] Profedto hi, qui fe diligenter difcutiunt , & fua interiora inueftigant , fecuti quieicunt ; quoniam nihil, quod fecuritatena tollat, intus in corde manere permittunt. Sicuc enim, qui domum fuam ante fomnum Scrutati funt , & nec furem nec hoftem absconditum imiene- runr,aut ii ijaueneruntdn malam rem abire fecerunt , quiete dor- miunt: ita qui antequam mem- bra iua ad quiesem componant, latebras fid cordis icrqcan,t,ur * de quidquid in eis vitiofiim autiim- perfe&um inueniunt , lactymis & compuo«Skk>ne expellere cm rant,tranqudlam noftemdmo & quietam mw* fibi Ax e coutrd , non finitur Jiomo quiefcere ingruente bello : quia dumhoftes non vincimus & rq- pellimusljjieqe^tip efirum ifB-- pugnatione tnrbain«;r.	Eccl. 8.$; •
Prae

Prou,

12.15.

Iufti-

nian.

li- gno vi tae,tit. depru dent. c.6.

374 De vita religiose

Praeterea vtilis eft confcientiae difcufllo ad prudentiam aiqui- reiidam. Nam qui feipfum in- ueftigar, & fuorum operum tum initia, tum fines,tum circumftan- tias fcrucatur,fic difcit>quomodo fibi deinde viuendum iit , quae agenda fint , & quae vitanda. Via ftulti , inquit Sapiens , reda in oculis eiusrqui autem fapiens eft^audit confilia.] Quare ftultus? quia confilia non fufcipit , quia fuae confcientiae monitiones non audit , fola externa virtutis facie contentus . Sapiens vero non tan- tum confiliis amicorum aurem praebet , fed etiam a feipfo quafi confilium requirit > dum a pro- pria conficientia approbationem fuarum adionum expofcit ideo fapi£s nominaturi Laurcur tius fane Iuftinianus hanc efle viam aflequendae prudentiae his verbis expohiit :Redi igitur per confiderationem ad cor tuum, quiiquis es^ qui fapientiam Sc

pru *

i N S T I T v £ N D A,

m

j: J-rdden-tiaiTir cupis adipifci; Dif- ! dite affidue teipfum, confidera vnde venis,quo vadis, quomodo viuis , quantum quotidie profi- cis, quantum deficis , quibus co- gitationibus mkgis incurfaris , qualibus affedtibus frequentius tangens, vel quibus tentationum machinis a maligno fpiritu ma- gis impugnaris. Quia eo certius & citius' ad culmen prudenticT proficiens f qub flatum interioris hominis confiderando plenius cognofces. ] Haec veriffima funt. Nam pr fidentia Iri agcndi$,agcn- dorum confideratione,& difqui- fitione gignitur , vnde & pru- dentia in rebus fpiritualibus fpi- ritus rioftri \8c rerum fpiritiia- dium irifpe&ione 6c difcuffione retinetur. Hanc autem praeftat confidentiae examen , quo men- tem noftram affidue reuolui- mus , quid in ea latedt infpici- riitiS , quae profectus aiigmenta fecerimus , Vel quae detrimenta

fu

fuftinuerimus , aduertimus. His prudentiafpiritus crefcit,& quif 'que feipfum, & alios dirigere, & gubernare difcit. Habemus ex his , con.fcientiae difcuffionem efle omnium peccatorum & im- perfe&ionu boftem, & omnium virtutum , & bonorum ipiritua- lium originem:quare,qni in ani- mo habet ad culmen perfe&iq- nis aicendere , aflidue d^H* fe- ipfum hac ipirituali exercitatio- ne purgare.

Qua funi adducenda ad examen. .

Cap. X.

Xposita difeuijiqnis coniliepfhp tpm ne-

fequicurvt ejus raate- rwn,circa quam verfetur, expo- naraustquae fcilicet , difcjjtienda ac examinanda Aiflt y&cenfura hiiius ipiritual^ ipdjgjj .cqjaa- genda. Jd autem vt noitunj

INST IT V E N D A. 377

vifiim eft hoc confidentiae exae men , fagenarmilfae in mari, ex omni genere pifcium congre- ganti , comparare. Mare fit vita noftra &: conuerfatio noftra : j mare amaram doloribus , ango- ribus , triftitiis , peccatis : mare profundum, & inferutabile in- tentionum , & affedrionum ob- fcuritate, adeo vt dicat leremias: Pratium eft cor hominis , & in- fcrutabrle.)Mare tandem incjuie tum cogitationum Sc curarum multitudine. Pifces huius maris magni & fpatiofi , funt actiones noftra , tum quas interius cogi- tando > St defiderando elicimus, tum qua’ exterius loquendo , vel faciedo aliquid operamur. Pilees boni, quos eligimus, a&iones bonas : pifces mali, quos foras mittimus, adtiones malas. Sagena autem ( vt coepimus dicere) exa- men , fiue difcuffio confcientias eft, qua a&iones noftras colligi- mus^ quali libere per mare va-

gan

Iere. 17. 9.

)

37S De vita religiose

Hug o 5. de clau ft. anim. e. 6.

gantes , in notham poteftatem, vt feruemus 3 vel proiiciamus, adducimus.Examini ergo noftro omnia noftta fubiicienda funt bona & mala : bona 5 vt appro4* bentur 3 mala autem , vt emen- dentur & corrigantur.

Eft enim examen velut fpiri- tuale capitulum , quo anima, v el ratio eius omnes habitatores do- mus fuse 3 id eft 3 omnes actiones Tuas conuocat ? vt perperam ad- mitia corrigat. Sicut autem in materiali capitulo omnes reli- gioft, non folumadolefcentio- res & imperfedtiores 3 fed etiam Tenes grandem , perfecti conueniunt : ita ad hoc fpiritale capitulum omnes adtiones no- ftne 3 tum imperfe&a? , tum per- fedta? adueniant necefle eft , vt vel increpationem, vel maiorem falcem perfedtionem accipiant. Hanc fimilitudinem , & quo- modo mala , & bona in examen vocanda fint , Hugo de lan£to

Vi

IN ST IT V E N D A. 379

Victore eleganter profequitur : Sicut fratrum multitudo,inquit, vt errata corrigat , ftatutis horis j ad capitulum confluit : fic men- • cis ratio ^cogitationes diuprfas ad ; fecretum quandoque connocat, j vt incorrigibiles eiiciat,corripiat

! inquietas, liegligentes emendet, erudiat fimpliciores,miuget ira- cundas voluptuofas reftringat, 1 pigras excitet , confoletur pufil- -jlanimes, doceat indifeecas. In ;hoc fpirituali capitulo , Abbatis !< locum ratio poffidet,confcienna |j culpas accufat , peruerfitas excu- ' fat^faperhia reatum defendit,in- nocentia confitetur , humilitas i feipfam indicat, arrogantia y.ero { alienos.: More pernerforum fra- trum vitia praeceptis contradi- cunt:more vero fimplicium, vir- tutes obediunt , fcipfas tamen quandoque virtutes inuicem ac- cufant. Accufat enim mifericor- dia iuftitiam , iuftitia mifericor- diamdioneflias humilitatem, hu-

fja mi

380 De vita religiose

militas honeftatem. Accufat mi- fericordia iuftitiam,qubd manus ‘vfque ad crudelitatem extende- rit,quod iracundiae verba protu- lerit, quod manfuetudinis vul- tum mutauerit* Iuftitia vero mi- fericordiam accufat, quod feueri- tatis vultum non induerit, quod peccatum impunitum dimiferit, quod delinquentem daltem ver- bis non mcrepauerit. Accufai humilitas honeftarem , quod ex cedat mediocritatem , quod fo quatur fuperftuitatem,qubd non tantum viatur honeftis,fed etiam y ol 11 pruo fis . H oneftas vero accu- fat humilitatem , quod nimiam diligat paupertatem , quod non impendat corpori neceflkatera, fed amet nuditatem , pannofita- tem , 8c egeftatem» Agit enim quandoque mifericordia reraif- lius, iuftitia crudelius,, humilitas parcius , honeftas abundantius. Nec tamen delinunt elfe virtu- tes, licet imperfeda: lint. Dum

eninil

INSTITVENDA. 3 8 I

enim aceufant , quafi ad fufci- piendum disciplinam , denudan- tur. Sed quomodo denudantur? Quando per confeffionem vi- tiorum occtjlta declarantur.

Multa autem funt , qux bo- narum actionum examen ex- pofcunt:fepe enim proprio amo- re id faciece decipimur : & quod malum eft, bonum cogitamus. Accedat ergo indicium exami- nis, vt nos a deceptione vindi- cet >&: an opus noftrum bonum fuerit , an vero malum vel im- perfectum declaret. Qui negli- gens eft in difcutiendis bonis filis operibus ac cogitationibus, manifefte periculo cafus, fk pec- cati expofitus eft , dum pro vtili cogitatione inutilem, & pro bo- no opere malum admittit. Occi~ fus eft ab hoftibus Ifbofeth,quia non biliarium, id eft, virum for-; tem & ftrenuum , fed oftiariam, nempe foeminam negligentem & dormituri entem, fure cuftodiae

2 Re-4 g“ 4

Greg i .mo- rat. c !<?.

382 Dh vita religiose

deputauit. Ex quo intelligimus fecundum Gregorium , menti adhibendum elie cuftodem foli- citum , feiiicet magnam folicitu- dinem, qua: introeuntia circum- fpiciat:&: ne decipiamur, & peri- clitemur vita,int.er bona & mala difeernat. Meritoque ille , qui in cuftodia oftiariae confidit , Ifbo- fethfid eft,vir confufionis,didus eftiquia, vt idem fanclus Dodor ait: Yir confufionis eft,qui for- ti mentis cuftodia munitus' non eft : quia dum virtutes fe agere atftimat , fubintrantia vitia ne- icientem necant. Cuftodiat ergo mentem noftram , non tantum frequens , fed & diligens foiid taque difcuffio,qua: opera virtu cis colore teda examinet , & an talia fint, qualia apparent, air exiftiraantiirilapienrcr diiudmet Adiones etiam boni a Do mino iiidicanda:*& examinanda: fimt:cxpedit ergo,vt prius homo j illas examinet Re corrigar, ne ob-

la

INStlTVEN D A. 383
lationes fuas bonas putatas * a> quus iudex vt indignas fno con-
(pedtu defpiciat. Gum accepero	Pfal.
tempus,inquit,ego iuitirias indi- cabo. ] Quem locum exponens	3-
Bernardus, iuilitiarum nomine	Bern.
non iuftos* ipios > qui a Domino	cpift.i
mdicandi funt/ed adtionesiuftas ipfbrum intelligic. Quid faciet, inquit , Deus de iniuftis iudiciis, qui ipfas quoque inftitias iudi- cabit ? Et in eodem fenfu potefl accipi illud eiufdem Propheta5:	ad Ro be t.
Sedilti fuper thronum, qui iudi-l	Pfal.
cas iuftitiam. ] Si iuftitiam ipfam bonorum operum indicaturus	9' 5
eft Dominus , quis erit tam au- dax * qui prius opera iua etiam iufta non iudicet ? Artis pidoria difcipulus opus a fe fadumnon femel fed mnltoties infpicit , & emendat , v t quantum potuerit, expolitum & emendatum ma- giftro emendandum offerat. Et nos audebimus , opera bona a Deo examinanda , non emeit-
_ dare.	J

	584 De vita religiose 1
Ifaias	dare , & minus infpecta 6c li- mata committere?Q quam multi difcuflionis extremq tempore il- lud Ifaiae funt audituri : Argen-
142.	tumverfum eft in fcoriam^vi-
pfti.	nura tuum miftum eft aqua. ] Argentum eloquia fanctafigni- ficat. Nam [ eloquia Domini 5
* i*7*	eloquia cafta , argentum igne
Cant.	examinatum. ] Vinum vero vir- tutes fignat. Dabo enim tibi
S. 2.	poculum ex vino condito , ] ait
	fponia ad fponfum charitatis , fciiicet potum omnium virtu-
	tum condimentis edulcatum.Di- cetur ergo illis: Verba veftra, ; quibus res coeleftes annunciabi-
	tis, fcoria funt : quoniam ex nor re&a intentione prolata funt. Virtutes veftras imperfedfce & adulteratae funt : quoniam innu- meris culpis, &: defedibus earum a&iones miftas funt- Et hxc eft alia caufa,ob quam ad bona opera noftra difcutien- da conftringimur , quod fi fajpe ;
	ea !

imstitvenda, 385

ea iitiperfe&ionibus fordida eli- cimus , aequum eft vt faepe con- fcientiae examinarivone poliamus. Vere enim , vt ait Ifaias , [ fa&i fumus vt- immundus omnes nos, & quali pannus menftruatae vni- uerfe iuftitiae noftrae.] Non qui- dem quia omnia iuftorum opera

I peccata fint, qui hoc nifi infanil- fimi haeretici blaterent ? qui ex femetipfis alios meti entes , cum femper iniuftitia, <Sc deliriis foe- teant, omnes peccatis in quo- cumque opere lordere exiftimat? Sed quoniam fepe bona opera noftra,aui minus;re£la intentio - ne, aut fegnitie, aut aliis cir- cunifantiis infieimus. Sapientif- limum ergo erit ea affidue in- fpicere , vt per continuam dif- cuffiqhcm nunc hanc adtionem, quae occurrit , 3c poftea limilem |lkm expolientes , 8c ficde aliis, tandem aliquam munda & pul- chram ex omni latere pneftare difcamus. Hoc fandtorum ftu-

_ ~ ~lf‘

Ifai.

64.6 .

		38 6 De vita religiose ,
	[ob 9.	dium cft,vt apparet in Iob,cuius h^ceftvox: Verebar omnia
	28.	opera mea, fciens quod non par- j
		ceret delinquenti. ] Quia,inqua, ! fcio Domine non folum te ope- ramalacaftigare,fed & iinperfe- diones, ac culpas bonis adiorii- bus adhaerenti s punire , ideo & omnia opera mea » etiam bona.
		di durio , vt dum imperfectiones. in cis rugi.o , punitionem etiam
	Grcg.	euadam. In hunc fenfum Grego- rius hsecicrihit: Quid ergoeft
	ijmor. c*f 7*	■quod mira opera faciens , hxc
	i pia etiam veretur pauens ? cum dicit : Verebar omnia opera
		mea,] ni fi quod infandi viri adi- bus verbifque colligimus , vt fi placere Deo veraciter cupimus, poftquam peruerfa fubigimus, ;pfa in nobis etiam bene.gefta timeamus; Sc poftquam expofuit quomodo dehdia & fraus feo- peribus ftudiofis i mmi fceat ;fub - dit: Ipfa igirtu* bona noftra quia mfidiatis culpae euadere gladium

ne

INST ITVENDA. $87

nequeunt, nifi folicito quotidie timore muniantur, per fandhim virum nunc certe dicitur , Ve- rebar omnia opera mea : ] Ac fi; humili cofeffione diceretur, qua? aperte egerim , video ,fed quid in his latenter pertulerim, igno- ro j &pe enim bona noftra la- trocinanti fraude pereunt, quia redris fe noftris a&ibus concupi- I Icentia? terrene fuhtungunt.Sarpe defidia interueniente deficiunt, quia a fertiore , quo erepta (unt, frigeicete amoretabefctint.Quia ergo culpa? fiirreptio vel in ipfo virtutis a<5tu vix vincitur , quid ad fecuritatem fupereft , nifi vr ftudiose feroper & in virtute ti- meatur?

Opera autem bona fic exami- nata atque difcufla merenrur pro noftra pofli bili rate ante oculos Domini apparere , & eius con- tpedtui praefentarh Quia poft- qjuam ab eis per fletum, & com- aun61:ione,&: emendationis pro-

]

!

Exod.

588 De vita religiose

politum maculas negligetiarum abfterfiirms,quid fupereft,nifi vt illi ea, cuius gratia fadta funt,of- i teramus Id profecto fi gnatum exiftimat ide laneus Pater Gre- Igoiius in compofitione thymia- matis,de quo in Exodo legimus: Cumque in tenuiffimum pulue- ,rem vniuerfa contuderis (ex qui- ibtrs nempe conficitur ) pones ex (eo coram tabernaculo teftimo- nij. In qtio loco apparebo tibi.] ; Hunc namque locum exponens, .fic; ait. : Curandum itaque eft,

I ne bona noftra pauca fint , cu- randum ne indifciifia *, ne aut pauca agentes, inueniamur Iteris les ; aut indifcuifa relinquentes, ‘vsecordes. Nec enim vnaqu^que vere virtus eft , fi mixta aliis vir- tutibus non eft.]Et poft pauca: In tenuiffimum pttluerem aro- mata vniuerfa conterfinus, cum bona noftra quafi in pilo cordis occulta difcuffione tundimus, & | fi veraciter bona fint , fubtilisei 1 T iletra

INSTITVENDA. 389

retractamus. Aromata ergo in puluerem redigere , eft, virtutes j recogitando terere , & vfque ad • fubtilitatem occulti examinis re- 1 uocare. Et notandum quod de eodem putuere dicitur , Pones, e« eo coram teftimonij taberna- culo, ] quia tunc nimirum bona noftra veraciter in confpedu iu- dicis placent , cum hac mens lubtilius recogitando conterit, Sc quali dOaromatibus puluerem j reddit, ne grolTum durumquej lit bonum , quod agitur , ne hoc arda retradationis manus noli comminuat , odorem de fe lubtilius non alpergat.Cum ergoi tants vtilitates in difcuffione bonarum adionum emergant, profedo dilcutere quotidie, & examinare dcbemus,ne oleum & operam in earum exercitatione perdamus. Quis enim dubitet fe magnam bonorum iaduram fa- cere , li bona opera quibus mul- ta pramia lucrari debuerat , ita

__ ~T

39° vita Religiose

proferat , vt non praemium , fed poenam (ibi conquirat ? Certum e(l autem in hanc incurrere « qui icx;eo quod (e non difcutit jma- lum faepe pro bono, aut imperfe- : dtum.pro perfe£Vo fumit.

Si autem bon^. opera discu- tienda funt , muiro potio i i ratio, ne, mala funt omnino limae exa- minis fubiicienda,vt nimiru per confaentiae difeudionem j non iolum culpas ,& defc£ius>noftros videamus fed etiam qualitatem & magnitudine mali quod com mifimus, expe&emus Illud enim ptobe cognitum ad eompun&io- nem ( vt diximus ) mpuet* S< ve- ra cordis contritio ex auxilio gratiae procedens,diuinam mife- | ricordiam flc&it, & remiffiottem

j! ifai. ad ducit. o Saii^us Ezechias 3 vt Dominum propitium haberet, quid dicit ? Recogitabo tibi o- mnes annos meos in amaritudi- ne animas mea*. ] Per omnes an- nos vita meae , inquit ytememo- ~ ~~ rabor |

'INSTITVENDA. $5>r

rabor mala mea, & peccata, quae feci : & hanc memoriam triftitia magna & mcerore condiam , & quia tuam maieftatem offendi, me dolore & affli&ione confi- ciam.Dicam fane : Domine fi fic viuittir, fi fic vitam infumpturus eram, fi in talibus, tam foedis, i wm homine indignis perditurus | eram vitam fpiritus & anima: jmea:,vt quid me oportuit vi- uere ? & dum ha:c dico , & me dolore conficio , & tuam in corde meo reprehenfionem fen- tio, ad vitam ex tua mifericordia mihi prorogatam adducor Vi- deo profedo quia in illa pace fimulara,& noxia, quam cii meis j vitiis & peccatis habui , abfcon- diratamaritudo mea amariffima. Dum vero hoc video , & pro admiflis doleo , tu Domine , qui non vis mortem peccatoris , fed vt couertatur ad te,eripuifti ani- mam meam ab ftatu illo milerri- mo peccati , vt non geriret,&

R 4

Bern adfra tres de mote Dei. !	392 De vita religiose j
proiecifli poft tergum tuum 0- mnia peccata mea. Hos omnes fruttus ex recogitatione pecca- torum 'iuoru collegit Ezechias: & nos eofdem colligimus, 4110- 'tiefcumqiie cum vera triftitia & dolore noftra' peccata difcuti- mus & recogitamuS.Difcito igi- tur, 6 frater, tibi prseefle , vt iam Bcrnardus te doceat,*& vita ordi- nare, mores componere , temet- ipfum iudicare , & temetipfum apud temetipfum accufare, faepe etiam condemnare* nec impuni- tum dimittere. Sedeat indicans* iuftitia ftet rea ,& temetipfum accufans confcientia > nemo te plus diligit*nemo fidelius iudica- bit. Mane praeteritae nodhs fac a temetipfo exadionem,& ven- turae diei tu tibi indicito cano- nem. Vefpere praeteritae diei ra- tionem exige * & fuperuenientis nodfcis fac indidionem*fic diftri- 6to nunquam aliunde lafciuire vacabit. j Sic ille. Cum ergo
omnia*

INSTITVENDA. 593

omnia, qure agimus»ex Bernardi lententia difcutienda iint ,Sc il- lotum ex milericordia Dei m-ul- taiint bona, & ex fragilitate no- lira non pauca fint mala* , /equi- tur vt vniuerfa tam bona quam mala coram conferentia appa- rere debeant , vt nimirum bona ex milericordia Dei fa&a , ab eo quod imperfectionis ex miferia humana contraxerunt , purgen- tur, & mala e$ fragilitate noftra, patrata, per contritionem & de- j bitam poenam deleantur,

Gjjtanam ratione fieri debeat

examen.

C A

I I.

Eati , inquit Sandtus Dauid, qui cuftodiunt iudicium 5 & faciunt iuftitiam in omni tem- pore. ] Quo loco Auguftinus iu- ^teij nomine aliud quid quam voce intelligi permittit.

r~7~~

Pfal.| '°S* 5-

Augu.

ibid.

394 f*E vita Religiose

Aie enim , fi iudicium & iuftkia proprie dicahtur,aliquid inceref- fe non dubito, vi iudicium cufto- dire dicatur, qui redte indicat, iuftitiam vero facere qui rede agit.Nec abfurde exiftimo inrel- ligi fecundu illud : Qupad vf-

que iuftkia conuertatur in iudi- cium.] Iuftkia igitur fignificet virtutis opera,quibus rede viui- mus,& iudicium operum noftro. rum difcuflionem, qua gefta no- ftra iudicamus. Quare beati e- runt illi, qui no folum iuftitiam, & fanda opera curant facere, fed etiam dum fcipfos difeutiunt , & Deo bona, fibique ipfis mala tri- buunt , iudicium nituntur cufto- dire. Beata ciuitas illa vbiiudex non diligit munera , nec fequi- tUr retributionem^ led iufte iudi- cat;& beata anima illa in qua ra- tio k Deo illuminata , vniuerla gefta examinat , &c nihil malum aut imperfedum impunitum dif fimulat.Si aute examen eft quod.

” dam

I N S T I T V 'E N P A.

dam ipirittiale iudicium , forma- iudicij in eo fcruanda eft , vt re-, & vrilirer a nobis fiat. In iu~ dicio vero, in quo quis non tan- tum alicuius criminis , verum etiam & ingratitudinis accufia- tur , erga eum quem crimine fuo la?fir, p rimo loco fit commcmo-l ratio benefici j , deinde inquifitio Sc probatio criminis , &c poftre- mo fententia iudicis, qua reum damnat, & debita poena caftigat. Huius generis videtur nobis conficientia? examen , in quo nos non folum culparum & defe- duum , verum & ingratitudinis erga Dominum accuiare debe- mus, Sc condigna afflidrione pu- nire. Sicut enim nigrum i meta album magis elucet & tetrins apparet, ita culpae nofira? iuxta diuina beneficia pofita* , clarius fe& euidentius oftendunt. Ad hunc autem dilcuflionis modum prouocat nos Dominus per Ivli cheam dicens : Popule meus, <

R 6

396 De vita religiose

Hiero

ny* f

bid.

Ricar. de c 6- dit.in,

minis

quid feci tibi, aut quid moieftus fui tibi? ] Refpode mihi:V t conv memoratis beneficiis populum fuum ad cognitionem ingratitu- rdinis, & criminum fa orum tra- hat, & ad defideria conueriionis inducat. Nos , inquit Hierony- mus, qui coepimus reiieiata facie gloriam Domini contemplari,&; vere habemus Patrem Abraham, audiamus cum peccauerimus ad- uersum nos dilputantem Deum, & nos in beneficiorum fiiorum magnitudine arguentem. Id qui- dem , vt fcientes peccata noftra, non velimus cum ipfo contende* re,fed illum precibus exorare.

Cum haec ita fint, tempus ac- commodatum ad examen acci - piendum eft , & illud , quadrans ante cubitum , eft aptiflimum, quando iam a labore ceftamus, 3c nos ad paufandu propter Do- minum, & quiefeendum com- ponimus. Vnde Ricardus : Aliud eft tempus inueftigadi, quae funt

I N S T I T V £ N D A. 3 9.7	1
fupra fe , atque aliud eft tempus dilcutiendi 3 qii^e funt intra fe. oOnvnia enim tempus habent.]	Cant.
Tempus itaque eft contemplan-	$• i.
di magnalia diuina , &c eft tem- pus confiderandi infirma noftra. Iftud eft tempus flendi , illud eft tempus ridendi. Nam [ & ad ve-	Pfal.
fperum demorabitur fletus,& ad	29 6a
matutinum 1 setitia.] Cur non fit tempus ridendi in matutino di- uinae contemplationis y in con-s templatione «terni luminis? Cur non fit tempus flendi in vefper- tino horrend« vifionis > in con- fiderandis humanae confcienti« tenebris?] In hoc igitur tempore flendi , & confiderandi tenebras noftras , quinque facienda funt.
quae concurrunt ad formam fine modum examinis.Primum^com- memoratio beneficiorum Dei,& humilis ac feruid^ gratiarum a£fcio. Secundo ,poftulatio gra- tiae 3 vt valeamus culpas noftras, defedfcufque cognofcere Sc inue-
fii

Ea fit conft. mon. C.2.	598 De vita religiose
ftigare. Tertio > inquifitio & dif- cuffio confcienthe,qua defe&us, & culpas omiffionis Sc commif- fionis agnofcamus. Quarto , do- lor 8c decertatio peccatorum ad- millorum, ac emendationis pro- pofitum. Quinto , debita poen^ 8c caftigationis aflumptio. Primo ergo examen incipies ab aCtione gratiarum pro im- menfis beneficiis , & donis a li- beralitate diuina fufceptis. H&c enim grata beneficiorum com- memoratio , & humilis peccato- rum confeflio , & accufatio co ram Domino fa£ta,vehementius ad dolorem & compunctionem impellet, & facilius milericor- diam impetrabit.Bafilius quidem omnem orationem noftram a gratiarum aCtione inchoandam efle manifefte ait. Eius verba funt: Quapropter quandocum- queinftituis orare,coniugem, li- beros , teque adeo ipfum relin- quito,k terraque procul abfce-
	dito,_

j INSTITVENDA, 399

| dito, coelumque fuperaro, & na- turas omnes , tam qua? cerni , quam quce cerni non pollimt,re- linquito , & ab eius glorificatio- ne exorditor,qui omnia condit.] Et poft pauca. Dic: Gratias ago tibi . Domine, propter incredi bilem clementi am,& in ferendis . hominu culpis facilitatem tuam, qui peccantem me quotidie pa- tientia tua fuftines , & ad refi- pifcendum omnibus nobis po- teftatem facis. Propter hoc enim taces;&:nos fuftines,Domine,vt tibi gratias agamus , qui falutem generis noftri modo terrendo , modo leniter exhortando , mo- deraris , quique per Prophetas primo , poftremo per adnentum Chrifti tui nos vifitaueris. Tu enim finxifti nos>nun autem ipfi nos.Tu es Deus nofter.]

| Si autem omnis oratio a gra- ( tiarum a&ione debet, incipere,

; maxime illa , in qua volumus, & lucem ad noitri cognitionem pe

tere,

1

400 De vita religiose

tere, & erratorum veniam ac re- miffionem impetrare. Gratiarum autem a<ftio generalis,& fub vno nomine omnia beneficia diuina comple&ens 3 non eft multum vtilisrfpecialis ver63 quae omnia beneficia figiliatim recenfeat> eft impoflibilis. Quis enim vniuerfa Dei beneficia^quae nullo numero comprehenduntur 5 numerando recenfeat?Media ergo via tenen- da eft ? & beneficia generalia , & aliqua illius diei particularia in gratiarum a&ionem aduocanda: cuius recordatio nos ad com- pun&ionem habendam difpo- nat. Et quia breuis eft hsec gra- tiarum acftio, tempus ad examen deftinatum nequaquam praeci- piet. Dices ergo lic :

f i. Quia ex aeterni- tate vidifti & dilexifti me^& (vt de tua infi- nita mifericordia fpe- ro ) me ad gloriam tuam efficaciter ele-

I N S T 1 T V £ N D A. 40 1
Domine |	gilbi , &: per conue-j
Deus ]	nientia media ad eam
mens , |	prxdcftinafti.
immen -	2. Quia per creatio-
fas gra-	nem me ex nihilo
tias tibi	condidifti , ad tuam
ago :	imaginem & fimili-
ttidinem fecifti, & in- numeris donis in ani- ma , & corpore do- tafti.
	5. Quia me,& omnia
	propter, me tam lon- ga durat io ne con Ter- nas, fine cuius aduali
	eoncuriu ftatim in ni- hilum iflemus , nec
	pollemus vno mo- mento fiibfiftere.

4« Quia me,& omnia j propter me gubernas | & regis,& quce ad me I pertinent, efficacifli- j ma & fuauillima pro- I uidentia difponis,

I J. Quia me pretio-

fo

INSTITV ENDA. 403

Sau&orum exemplis, fpiritualibus libris, 5«: aliis plurimis mediis , ad bonam vitam ad- iuuifti , & adiuuare non cellas, io. Quia ex mifero flatu inimici ( vt de tua benignitate con- fido ) ad dignitatem ; amici prouexifti , & I per gratiam gratum } facientem itiftificafli.

; ii. Quia me ab in- , numerabilibus peri- culis perdendi gra- ; tiarn liberafti, & libe- rare non definis, iz. Quia plurimis donis tum internis, tum externis, tum na- turae , tum gratias di- \ tafti.

j ij. Qdamihi/vt/pe- I ro^ab sterno, certum { fecundum tuam prae- de

4°4 De vita religiose

I deftinationem gradu l gloriae efficaciter prae- j par alti.

j *4- Quia me hodie \ ad orationem , & tui I alloquium admififti5; | cibo,& potu corporisi } 3c fanguinis tui ci- 1 I bafti 5 Sc in tuo obfe-

{ quio continuifti.

J li- Quia me aliis in- l finitis beneficiis es | profeqinitus,&affice-: re non cellas > & per totam vita $ ac poftea; per totam aeternita-: Ctem afficies.

Sic fadta beneficiorum com-! memoratione &gratiaru a£tio- ne>auxilium gratiae ad fc cogno- fc en d mu > i n fp i d e udum , 8c dilcu-' tiendum petes., Prati um enim eft cor hominis Sc infcrutabile* Quiscognofcerillud?] Et cum! huic interrogationi relpondea- tur; Ego Dominus fcrutans cor

INSTITVENDA. 4OJ

da probans renes, j Ab eo vti- quc, uni poceft, petendum, eft,vt cor hoftrum apud nos ftatuat, dolos eius & limulationcs pan- dat ,& venam noftrae propria? cognitionis aperiar. Htec autem petitio breuis quoque lit, vt aliis pundis examinis ! tempus non defit. Sic ergo etiam mente & affe&u dices: Et tu, 6 Domine liberaliffime, his omnibus bene- ificiis,nunc(quaeio)aliud adiunge, vt lucem e tua fede ad me mit- tas 3 &c abundantem gratiam tri- /buas , qua pollim mea peccata cogncilcejre , & eorum , qu# ad- 1 uersum tuam maieftatem com- mifi 3 ad fletum, Sc debitam poe- nitudinem, recordari.

Poft hxc duo , quse iunt velut proludia , ad ipfum confcientise examen veniendum eft , & exa- minanda atque inueftiganda funt omnia noftra,quse claritatis gra- tia diftribuenda funt in cogita- tiones,affedus,fermones,& ope- ra.

a. Quid in eribus iftoruri^nimi rum in afFedtibus, cogitationi- bus, Sc operibus difrutiendum iit. Hugo Vidfcoriifus in hunc modum edocuir: In affedtibus confiderandum ert , vc iint redfci, iinceri,hoc eft,ad id ad quod debent die, Sc quomodo debent ede. Diligere enim quod non oportet, maUfmeft : & fimiliter, diligere quod oportet : diligere vero quomodo non oportet , malum eft.Itaque bonus afFedus eft,qnando eft ad id ad quod de- bet, Sc quomodo debet. Amnon fotorem dilexir, & erat affedfcus ad quod debuit : fed quia male dilexir , non quomodo debuit* igitur afFedfcus xlle poceft ad ic! ad quod debet,& non quomodo debet. Nunquam autem efiepo teft quomodo debet , nifi ad id quod debet.In eo ad quod debet, redtus Sc quomodo debet (ince- rtis. In cogitationibus confide- randum, vt fint mundae Sc ordi- na!

IN S T IT VE N D A, 407

nata?.Munda? funt,quando neque de malis afFedionibus generan- tur , neque malas generant affe- diones. Ordinata? funt , quando rationabiliter, hoc eft, tempore fuo , adueniunt : tempore enim non luo , etiam bona cogitare fine vitio non eft , vt in ledione de oratione , & in oratione de ledione. In operibus confide- randum eft primum, vt bona in- centione fiant. Bona intentio eft, qua? fiinplex eft & reda. Sim- plex fine maliua,reda fine igno- rantia. Qua? enim fine malitia eft , zelum habet : fed qua? cum ignorantia eft , fecundum fcien- tiam zelum non habet. Itaque intentionem oportet efle& re- dam per difcretionem , & fim- plicemper benignitatem.Secun- dojin operibus confiderandum eft, yt ex reda intentione in- | choata,cum perfeueranti feruore ad finem perducantur , vt nec perieuerantia torpeat , nec amor

408 De vita religiose

tepelcac. ] De verbis nihil dixit, fed in eis confiderandum eft , vt vera fint , vt nemini noxia, vt ad aliquid neceflaria,vt conuenien ti tempore & loco prolata , vt debito modo di&a. Si in aliquo iftorufri erratum fit , circa cogi- tationcsrquia minus mundae fue- runt , vel minus ordinatae : circa affedtus , quia minus recti, vel minus finceri : circa fermones , quia vel minus veri , vel minus nece liari j : circa opera , quia mi- nus bona , vel non redta inten- tione fadta : memoria notandum eft,Vt circa illud dolorem conci- piamus, & emendationkpropo- fitum procuremus.

Operum vero illa praecipue, examinanda funt & difcutienda, * quae fecudum ftatus religiofi or- dinem quotidie occupatos nos tenent, in quibus innumerabiles ; folemus imperfectiones admit- tere.Quas pulchre quidem Tho- rii as a Campis quodam loco de- texit, I

f

jriiQ.

INST1TVENDA, 409

texit , ita vs> non fit neceflarium, ni fi eius verba his noftris fcriptis inferere,fic ait examinis formam praefcribens : Ad cauendum er- go deteftabilem negligentiam in examinatione propria? .conferen- dae, de omni verbo & opere iu dicium tibi hora congruenti fta- tue,&: rationem villicationis tua? a te ipfo exige ftride. Serne ma le & piger,dic. qualiter huc diem expendifti.Ecce notaui quod ho die fufeitatus , non alacriter fur- rexifti , pigritafti in ledo , vix ad vltimum lignum te erexifti , & ooft alios tardior venifti. Non

1

cantafti fortiter, nec attedifti di- ligenter , vana retradafti, Sc pra? inopia deuotionis etiam dormi- tafti. Accelerafti ad finem & ad lectum 3 &: hoc mihi valde eft fu (pedum , quia ficut impra?pa- ratus chorum mtrafti,fic indeuo tus exii fti. Verba multa prompfi ' fti,paruum frudum retulifti, tarr de etiam ad opus acceffifti , aci-

s"~~

1	410 Devita religiose
i j	diose laborafti. Loquutus es inutilia, interrogafti curiose, iu- dicafli fulpiciose , retulifti fepe di Ablute , detraxiftr, commotus fuiftijcorde Sc oculis euagatus in choro , in menfa & modicum aci leda attendifti.Saecularia incaute aufculcafti; verba Ghrifti & San- ctorum di £ta male recitallL De cibo Sc potu cogitafti, & auidc comedifti.Ga-uifus es de meliori- bus ferculis, defiderafti amplius, de vilioribus murmurafti. Non fuifti patiens in modico defedtu, nec continens a meliori, fed ma- gis tibi,quam fratri tibi affidenti, id optafti.Qugfiuifti te in paruis, & maiora , fcilicet fidelitatem & charitatem amififti. Negligenter horas legifti,fine deuotione,fine debita attetione,dciine diftin&a prolatione verborum. Vide vbi corruifti , 8c deiine fuperbire & gloriam de bonis a Deo perce- ptis. Semper deplora interioris hominis flatum multis paflioni-
	bus

INSTITVENDA. 41 I

bas implica tu. Scrutare abi con- dita cordis tui, fi ira,fi inuidja, fi concupifcentia s fi auaritia,fi im- patientia, aut triftiria te mouit, aut fuperauit. Nec folum de ma- lis pera&is inueftigandum eft, ied etiam de bonis negledtis per- quirendum.Si beneficia Dei cum gratiarum a<5Hone accepiftij.fi* pro -amicis. & aduetTariis orafti; fireuerentiam Praelato, & mi- noribus fratribus dulcedinem charitatis exhibuifti:fi infirmis & tentatis compafiiis fuifti : fi pe- tentibus auxiiiuniyfi maerentibus' folatium impendifti : fi denique honorem Dei /impliciter & pure quarfiuifti : fi humanam laudem ftrenuc vitafti ; fi propriam vo ■luntatefn prompte -abnegafti ; fi te nulli praetulifti:fi patieter cor- rectiones accepifti : ii poeniten- tiam iniun6tam,humiliter imple- ftirfi nemini moleftusfuiftijfi lae- |ius clementer indulfifti : li ab iii- [iuriato veniam poftulafii jfi de-

i~ ~ s~7

4ii De vita religiose

note celebraftijfi attente cataftijii pertinax non fuifti:fi ad humilia opera feftinadi: fi contemptus non contradixifti , fi malum pro malo reddere non cogitafti ,-fe.d in bono malum vincere ftudui- di. ] Hadenus ille. Quibus fine verbis conuerfationcm noftram ante oculos mentis ita condi- ruit 3 vt ex ea fatis nobis erubc- fcendum fit, qui bona opera,qui- j bus in dies fandiores edemus | futuri , ita foedemus * vt cx cis non tam merita , quam imperfe- diones,non tam caufam-lastitia:, | quam moeroris conquiramus.

Ex his fafciculum quotidia- j num imperfedionum , & culpa rum tuarum > &. acernum mce- 1 rorum 3c triftitiarum tibi coi- j liges. Has culpas tuas iuxtaDei j beneficia fupra commemorata j datue;vide quomodo Deo tibi bene facienti refpondeas , quo- modo eius dona copenfes;quam vilis & ingratus fis, qui pro be~

nefi

I.NSTITVE NDA. 415

neficiis offenfas;pro donis*cul- pas , pro amore obliuionem ne- gligentiamque retribuas. Luge frater , Sc lacrymas funde , fatis enim magnam habes caufam lu- gendi,quia nunquam ad examen venis , in quo non culpas, & in- gratitudines , 6c obliuionem tui Domini 8c Creatoris inuenias. Has offenfas. licet oculis carnis exiguae videantur, quanto potue- ris feruore propter Dei amorem ieteftare , 8c odio habe , quia fi- delis anima Dei bonitatem erga fe & fuam ingratitudinem vi- dens , nihil exiguum putat , fi lucem coeleftem habeat , quod tantam maieftatem offendar. Ex hac autem collatione beneficio- rum Dei,& tuarum imperfedio- num , ita dolorem & deteftatio- nem peccatoria procrees , vt im- minutioni fiduciae nullum peni- nitus locum relinquas. Immb ex eo ipfo quod tot imperfe&ioni- | bus tuam anima fordere confpi-

S 3

4X4 De VITA RELIGIOSE

cis,&: bcnigniflimum Dominum per tot annos tecum diffimulaf- fe,& tibi plufquarn feptuagies fepties , quin & plus quam mii- lies ignouille cognofcis, in fpem erigere ., quod nunquam te abii- ciet „ fed quotiefemnque ad eum veneris , 8c veniam poftulaueris, non aliter, quam pater ama n~ tiffimus te benigne recipiet. Di- lige illum /quem tam fnauem, tam dulcem , tam propitium ex- periris.Gaude quod in tanta pa- tientia, & tam longanimi fufti- nemia,qua tuam emendationem expe&atjfuam infinitam bonita- tem teftatam faciar,& naturalem manfuetudinem ac lenitatem o- mnihus creaturis oftendat.

Hi autem omnes affeCtus pro- pofito firmo emedationis defer- uiant, ( hic enim eft fruCtus exa- minis , vt & nos ipfos emende- mus)& nunc vnam imperfectio- nem , nunc aliam procul a nobis

ce.t '

INS.TITVENDA. 4*5

cet Gregorius 3 exponens illud lob: Veftmimelicut veftimen- to & diademate 5 iudicio meo. ] luftorum iudicia y inquit 3 re&e diademati comparantur : quia per magni operis gloriam ad re- tributionis ducuntur coronam. Quas nimirum iudicia fecum quotidie introrfus agunt.: Quid Deo 3 quid proximo debeant5fo- lerter afpiciunt 3 atque ad agen- da bona ie vehementer accen- dunt 3 & de perpetratis malis di- ftridke redarguunt. Vnde bene quoque per Salomone dicitur:, Cogitationes iuftorum iudicia,] lufti quippe ab omni ftrepitu fas- culari ad corda fua redeunt > ibi- que afcendunt tribunal mentis* atque ante oculos fe & proxi- mum ftatuunt* deducunt ad me- dium regulam teftamenti, qua dicitur : Quas vultis vt faciant

vobis homines,& vos eadem fa- cite illis. ] Transferunt in fe per- fonam proximi & folicite atten-

lob

29.14«

Prou.

ia.s.

Matt.

7.12.

i	416. De VITA RELIGIOSE
dunt, quid libi, fi ita eilent, fieri, vel non fieri iufte voluiflTentj fic que diftrido iure atque indicio caufam fuam , Sc proximi iuxta tabulas diurnae lems in foro cor- £> dis examinant. Bene ergo dici- tur : Cogitationes iuftorum in- dicia. ] Quia ipfe eorum intimus motus cordis , quafi quaedam li- >braeftiudiciariae poteftatis.QuL bus pera£tis quia retributionem inferius non requirunt,re£te eo- rum iudicia diademati compa- rantur.Diadema quippe in fupe- riori parte corporis ponitur. lu- ftorumergo iudicium diadema dicitur , qui per hoc non in ter * renis & infimis , fedfursu remu- nerari eoncupifcunt.]Haecille. Tandem pro quotidianis de- fecibus aliquam tibi, quarpdta- titn exoluas, poenitentiam iniun- ges , vt fi aliquem tibi dolorem infligeres, aut aliquam preculam recitares. Quando autem culpa aut defedtus grauior fuit, non
fuffi

INSTITVENDA. 417

fufficeret eum communi poena muldfcare , fed necefie erit extra- ordinaria reprehenfione,& con- digna caftigatione punire. H xc eft formula in confidentias difi cuflione feruanda , quam fi te- nueris , non lentis paffibus in mentis profe&um feftinabis.

Summa doSlrina examinii .

C A p. XI L

Vi n qv iis ( fi bene memini) in hoc eodem libro 3 examinis men- tionem feci.Nam dixi, orationem ipfam mentalem fpi- rituali difcullione examinan- dam efle,& illam curam particu- larem eradicadi aliquod vitium, vel aliquam virtutem inferendi, bis quotidie efle in examen vo- candam, & totam vitam ac con- uerfationem noftram , bis etiam lingulis diebus ante prandium,

& ante cubitum effe fimiliter ~ — -

4*8 De vita religiose difcutiendam. At mokfttim ad- modum videtur, viros fpirituales aatam crebras flice conlciencicc dilcuffiones adigere , quibus ne- cdle ericpraeftantiores virtutis adiones impediri. Sed imprimis frequens confcientix propria: mundatio ac purificatio , ne- mini onerofa efle debet , cum lciat,quo frequentius & exquifi- cius fuam animam mundauerit, fe in colpedu Domini puriorem appariturum s maiorem que gra- tiam promeriturum. Cum fciat etiaperfedos viros in hoc exer- citationis genere fuifie nimios (fi ita dici poflir ) &c non quin- quies * aut fexies , fed multo fre- quentius leipfos diebus fingulis infpexifle*&: examinatione mun dafle.Si tamen quae hadenus di- da furat* intelligantur, videbi- mus hac mole it i am penitus elle fublatam, cum duo tantum tem - pora examini ante prandium ante cubitum fint affignata.Nam

illudi

INS TITVENDA. 419

illud orationis examen 3 poft il- lud vitae fpi ritualis tyrocinium, diximus in hora meridiani exa- minis pofle reiici,aut itabreuiter debere fieri,vt nullum fere tepus vfurpet. Duo vero curae particu- laris examina in tempora horum duorum 3 quae fiunt ante com- munem refectione & ante dor-» mitione^fimiliterreiiciendafunt. Poftquam enim ccgitationes,af- fedus, verba, & adiones infpe- xeris , mentis oculos ad illud vi tium, quod impugnas , vel ad il- lam virtutem, quam particulari- ter exerces, conuertes, & in quo defecifti, aut bene procefEflidi-, ligenter infpkies. Atque adeo fi- ne vllamoleftiabis ihdie hanc exercitationem tam vtilem , difi cutiendi teipfiim , incumbes. At- que vt hanc rem ita finiam , ex hac confcienti^ difcuffione duos colliges frudus. Alterum , vt teipfum ab erratis tuis per veram

compundionem purges, & 'ad

' 1

420 De vita religiose

dcfiderium emendationis pro- uoces. Alterum, vt ceipfum intus & in cute cognofcas.Nam fi non tantum ramos, fed radicem fcru- teris,ideft,fi non tantum imper- fectiones tuas, fed origines ea- rum infpicias , aperte videbis te multis vitiis fordere , multifque carere virturibas,&: teipfum non magni reputabis , fed potius ex corde delpicies.

T>e cDormitione , ac nocturna quiete.

C a p. XIII.

Ora quiefcendi, qux ;* confcientiae difcaffio- nem fubfequitur , te ad fomnum honeftum, quietum , Sc religiofum parabis. Ita vt poffis dicere cum Prophe- ta : In pace inidipfum] id eft,

cuAi illis ipfis y qui a fru£tu fpi- ritualis frumenti, vini,& olei fui multiplicati funt , [ dormiam 3c requiefcam.]In hoc igitur opere.

| INST I* T VENDA, 42.I

vt ftudiose &c meritorie fiat, haec obferuanda funtiPtira ac iimplici intentione ad famniim ibis > vr i fcilicet ita ftatuenti 3 3c ipio or- dine difciplinae religiose man- danti placeas >& vt vires ad ei feruieiidam,(Sc pro gloria eius la- borandum refumas. Specialibus orationibus beatifllmam Virgi- nem Mariam y cuftodem Ange- lum 5 <3 "c Sandlum illius menfis patronum (de quo poftea) inuo- cabis3vt te ab omnibus periculis, tum animae , tum corpori s3 libe- rent , & illibatum atque ab omni Damonis illufione purum cufto- diant>vt fequeryti die abfque vllo- impedimeto celebrare* aut com- municare valeas * aut fpi rituali- bus obfequijs tempus impende- re. Quid mane meditandum fit, aut leges * nifi probe memoriter teneas * aut faltem attenta recor- datione praeuenies. More folito omnium Chriftianorum fron- tem , os y8c pe&us cruce deuote

	411 De vita religiose
Bona-	fignabis , & ce in le&o ad quie- fcendum honefte cSpones. Hanc aucem honeftatem Bonauentura
uent.	fic explicat: Honefte Sc compo-
in re- ginio	fice iaceas in dextro vel finiitro
notiit.	latere 3 nunquam tamen fupinus
c. 7,	vel aliter inhoneftus. Nunquam
Tho-	dormias cum manibus in finu politis, nec cruribus eleuatis,vel difcoopertis , fed lemper teneas tunicam vel indulium inter cru- ra , vt nullus inueniat te inho- nefte iacentem. Addit Thomas a
mas a!	Campis : Nec crebro te vertas.
Cap. lib. 2,	fed quiete & pacifice iaceas, me-
de di-	mor Chrifti in cruce pendentis,
fcip ciauft.	qui in patibulo non in molli
t.u-	ledo dormiens, obdormiuit.
	Poftquam in ledo cubaueris, Pfalmos, vel orationem aliquam recita, vel quid fandum medi- tare , & quanti momenti fit gra- tia & amicitia Dei , tecum ipfe confidera , quoufque fomnt) oc- cupatus quielcas.Sic te aptum 8c robuftum ad repellendas tenta-
	tio

f IMS Ti T V E N D A. 425
tiones inuenies,& in ipfo forano' Diabolo tcntanci rdiifes , Sc ex ipfa confuetudine bene agendi ad orationem,& fandfca defideria incitari te fenties.Dehoc fic fcri- bit Bernar-dus : Iturus ergo ad	Bern.
fomnum 3 femper aliquid defer	ad ira tres
tecum in memoria vel cogita-	de mo
tione , in quo placide obdor-	tcDei
mias, quod nonnnnquam etiam fomniare iuuet, quod etiam eui- gilatitem te excipiens, in ftatum heftern^ intentionis reftituat.Sic tibi nox ficut dies illuminabitur, & nox illuminatio tua erit in de- liciis. Placide obdormies, in pace quiefces, facile euigilabis,&: fur- gens , facilis , & agilis eris ad re- deundum, in id vnde non totus difceflifti. At Ci aliqua tentatio , priuf- quam dormias , aduersus tuam puritatem infurgat , eo reme- dio, quod pius &c deirotus pater, Thomas a Campis , offert , ten-	Vbi
tationi te oppones : Si caro ti-
tii

4M- De vita religiose |

tillat,inquit, fi tetra imago inci- dit , fi quaeuis alia paffio mouet, nec quiefcere te linit, ad oratio- nem conuertere , fignum crucis tibi imprime , flagellum , coro- nam fpineam , lanceam , ac to- tam armaturam Crucifixi oppo- ne , ante cuius virtutem non po- teft hoflis flare malignus, nec tentationis illufio perdurare. Ad- hibe quoque ignem aeternum, fupplicia fandorum Martyrum, Confeflbrum conflandam , & Virginum fortia trophaea. At ten- de lapides Stephani, craticulam Laurenti), fuftes Marcelli, vngu- las Vincenti) , vepres & vrticas Benedidi, flammas fandae Agne- tis, rotam Catharinae,acutiffimas teftulas Agathae, bullientes aquas Caeciliae,lacrymas,amorem,con- tritionem , & poenitentiam Ma- riae Magdalenae , dentes bellia- tum, horridos carceres ,necnon dura vincula pedum Sandorum. Sic Deo iuuante , & ifta te cogi-

tan

INS TI T V E N D A. 4IJ
tante,ignem igne fuperabis,Dia- bolurn confundes , Sanctos ho- norabisdn paceChrifti dormies & requiefces. Si hanc fidelitatem erga Do- minu feruans obdormieris , non folurn in vigilia , fed in fomno quoque tentatori refiftes. Quod experiebatur Auguftinus , cuius lv£c funt verba : Domine , me- mores mandatorum tuoru etiam! in fbmnis refiftim.us. Ad idque
exhortatur Paulus,dicens: Sine	i. ad
vigilemus, fiue dor miamus, (im u 1 cum illo viuamus.] Cum Domi- no enim in dormitione viuere, eft etiam , cum per fomnum no- ftri compotes non fumus, ex pro- cedenti habitu in vigilia acqui- fito honefte formari,& ei fideles	The fi’. 5. 10.
exiftere. Nec foliim tentationi-	In vi- ta t-
bus reflftes,fed &■ dormiens ora-
bis,& in ftudiofas adiones te in-	ius, c.
cumbere cogitabis , vt de fando	ao.Su dus,
Honorato Epifcopo fcribit Hi- larius Arelatenfis. Sic enim ad	tom.7
ipfum

| ii6 De vita religiose

ipfum loquens,ait: Tuis in tan- tum meduilis Chriftus iq^de- rar , vt interdum, quod expertus loquor,membris tuis placido fo- pore deuincffis , illum etiam in /omnis officio /olito tua lingua refonaret* Sa^pe dormiens fanif- Gmx exhortationis , &pe ora- tionis affedlu officioffffimo ver- ba fudifti. Agebatur quippe in lectulo corporis requies , mentis in Chrifto.Et quidem prout qui- que affufmus,experti fumus. Tu vero vnica leinper omnium re- quies , quam alacer fx pe refere- bas /omnia, non aliquid praefa- gientia,neque aliqua in futurum anxietate /olicita , /ed in quietis anima: defideriis excitata , Mar- tyrum fciiicet , quos femper me- ditatione geftabas , credo, inter- dum alludente & prouocante cupiditatem tuam Bomino,tan- quam excitata in fidem tuam perfequutione peragebas.] Ha*c ille. Enitere ergo , vt talis fit

fo

institvenda. 427

fomnus ruas , fo irinus plane iu- itorum 3 ex quo facile poliis ad orationem aifurgere , & ad vit^ fpiritualis exercitia repedare.

SECTIO

TERTIA-

De his, qme.fingulis hebdomadis fiunt.

T>e confejfione in hebdomada

vnius eiufdemq; diei pertinent , qua? quam facile , &

facienda .

Capvt I.

fWM Mnia, quas ha&e- nus di&a funt , ad di- ieiplinam religiofam

4*8 De vita religiose iucunde & fine vlla anguftia a viro fpiricuaii praedentur^lli ex- perti funt , qui in coenobio bene inflaturo , & iuxta regulam gu- bernato , vitam fpiritualem co- lunt. Sicut enim natura tam mi- rabili ordine interiora hominis, vt cor,iecur,Men,vifcera, intefti- na, & alia ad hoc genus fpe&an- tia , dilpoluit , vt exiguo ipatio comprehendantur, ex quo tamen eduCta, teftimonio Medicorum vix duplo loco continentur : ita gratia tot, ac tam varia opera, ac multo plura iic in vno die reli- giose tr an lacto ordinat, vt fine vlla prelTura, aut affli&ione cor- dis,(piritualis animus illis inten- dat. A' ia' vero a&iones ftudiofa- funtfvt Iripra tetigimus)quie non per diem , led per hebdomadam fiunt, de quibus nunc eft breuiter differendum Ex religiofis ergo qui Sacerdotes non funt , & nec quotidie , nec tertio quoque die ad Sacramentum confeflronis

ac

I N STITV E N D A. 429

'accedunt * Angulis hebdomadis ex praefcripto confitentur. His autem duas fortes confitendum proponimus ante oculos. Alte- ram , eorum non dico iam , qui fi&c confitentur , firje debita claritate, Sc aliis requiritis hoc Sacramentum fulcipiunt: (nam quis hoc de hominibus Deo di- catis credat?) fed qui ex quadam arida confuetudine ad confd- fionem veniunt. Alteram ,e orum qui ex amore Dei,pc vero dolore peccatorum, & ex feruenti defi- derio emendationis, huic Sacra- mento fe fubiiciunt. Prioribus illis dicemus , quod de populo ludteorum in P i almis foriptum ejfe: Deftruxifti eum ab emun- datione fodem eius in terraj collififti.] Lauacro enim illo pu- ri ffimo fangu inis Chrifti , quoj emundari debuerant , propter malum aut ineptum vfum magis foecundatur : & vnde quies ani- tum nafei folet,quia non vt opor -

pfa'

S8.45

tet

i	430 De vita religiose
Pf.iOtf 41.	ter,peccata luapandunt, inde in- quietudinis tribulos 6c fpinas nanciicuntur.Pofterioribus vero competit quod in alio Pfalmo dicitur : Adiuuit pauperem de inopia,& pofuit ficut oues/anii- Iias.'3 Quis namque pauper eft, nifi peccator ?& qu^ eius inopia, nifi delidum ? Dum autem hanc inopiam animo humili & com- pundo confitetur , mirum in modum vt ditefcat meritis,adiu- uattir. Horum pauperum, qui ex corde inopiam fuam deteftan- tur 3 familias ponit Dominus, ficut greges ouium,quia cos cu- ftodit vt gregem fuum,& bono- rum operum prole foecundat. Si vero vis numero iflorapi aggregari , hxc in confeffionis vfu feruabis:die & hora confue- ta tuam conficiendam diligenter examina, Sc eo modo, quo fiupra didum eft, per cogitationes, de- fideria,verba,& opera quid male egifti, &: in quo a lege vel re gula
cxo:

INSTITVEND A. 43 I

■exorbitafti , iolerti meditatione confidera. Ance indicium inter- roga temetipfum , tk in con fpedu Dei muenies propitiatio- nem. Ilia autem praecipue ad con- feflionem ex venialibus collige, ( nam de confeffione venialium loquor ) qux aliquomodo tuam conlcientiam inquietant ,& ali- quam erubefcentiam ingenerant. Dorotheus au te ait: Admonue- re autem crebro maiores noftrij non debere pati monachum re- morderi fe aliquando a confden tia fua, ne vna quidem re mi- nima. ] Facio autem examine» culpifque cognitis , dolor lan- 6lis confiderationibus' quxren- dtts eft , Sc emendationis propa- latum concipiendum, de quo fu- pra , quod latis eft , diximus : Sc ideo omittimus, ne eadem repe- tamus.

Do-

roth.

dod.

l.fine.

Libi.

hintis,

tomi

p. i.

Poftquam huic parti pceni- tentix fatisfeceris,ad cellam fpi ritualis patris , vel ad locum vbi

con

!	45i De vita religiose
	confefllones excepturus eft, ibis. Si alij fratres , licet minores, aut ^tate , aut ftudiis , aut religionis annis te pncuenerint , &c prius arcefiferint, donec illi confitean- tur,cxpedabis. Hoc autem tem- pore ftans, aut humiliter fedens, in libello fpi rituali leges, vel ali- quam precationem recitabis, aut mentaliter orabis, vel (quod me- lius videtur) te amplius ad con- fellionem praeparabis , & dolo ris affedtu compunges. Data tib: opportunitate ingrediendi ad la- tus fpiritualis patris,genufledes, & inclinato aliquantulum ca- pite ,per , Iube Domine benedi- cere, facultatem inchoandi con- fellionem accipies. Statim ge- neralem confeflionem facies ab Ecclefia receptam , vfque ad illa verba:Quia peccaui nimis cogi- tatione, verbo, & opere. &tunc peccata tua , tum interiora, tum exteriora breuiter , fed clare, diftinde, fine ambagibus , fine
ob,

I N S T I T V E N D A. 433

obk umoribus, fine excufaxioni- bus, v.t ea cogpofcis , apud illum dices j& tande per verba fe que n- tia, mea cuLpa, Sc carc.coiifeilio- nem c o n c ! u des» A dm o n i t i o n e m > aut increpationem iudicis tui humiliter audies, non aliter ac fi Chriftum filium Dei te mone n- , aut increpantem audires; illi enim peccata tua pandis, illi : ce fubiicis , ab illo monita falucis ~xcipis : jfiquidem Sacerdos vi- ,ectp ei-us gerit, &c ab eo remir ce.n ii peccata potefiacem accepit. acisfadHonem demum tibi im ofitam libenter admittes, &, fi

qmmpde volueris, Itacim exol- aes quanta . potueris mencis

•ie notione complebis.

Haec confeffio rite fada re-

miffionem peccatorum accipit,

§C pr 9 admiffis deli&is Deo no- bisofFenfo fadsfacit. Scite eniiiilJ-iV dixit 1 hornas a Campis , debi- 1 ’~p*

tores omnium , & ad Ibluenda*^^ debita peccatorum vix . habts c ^ ?

454 VITA RELIGIOSE

)

f

Iuft»

'nia.de

grad.

pcrfc-

£io.c.

! vnum integrum nummum. Quis eft ifte nummus? Confeffioris ex vera contritione cordis. Hasc eft illa confeffio 5 qmm Laurentius; luftinianus pulchre defcrifeenS, mirabiles effc&us habere , magna ac preciofa bona nobis! tribuere dicit. Ille quidem ficj ait: Verus quippe poenitens,!

ex cognitione atque peccati o- dio conteritur in fe,erubefi:it pro fcelere , fe coram Deo humilian- do accufat , Sacerdotis genibus fe profternit/acinora perpetrata promit, modum exprimit,cordis intentionem detegit , tempus confiimmati deli&i & numerum confitetur , atque peccatoru flio rum turpitudinem non abfeon- dit. Quum enim non homini, fed Deo , cuius perlbnam gerit Sacerdos , ftare fe. credit , nihil valet occultire^quod fecit,fciens pro certo quod nullatenus di- gnus eft venia, fi non deiefto pu- dore palam', & pro vt deliquit

pecca

1 INSTITVENDA, 43 )

-peccata lua euomuerit. Clamat profeCto intus ratio * confcientia vrget, impellit compunctio * per ciiitodem An gelu hortatur gra- tia* vt pure* (impliciter* integre* aperte * 8c di (tincte confiteatur* vt non fuperuacue laboret > cur rat inaniter, &.abfque deliCto- rum remiffione triftis abfcedac Nam quemadmodum fiCta * <Sc i cient er celato (celere imperfe- cta oris confeflio parit in corde nioefticiam, aufert indulgqitise; ipem * Sc cxmfiifionem immiti tit ; ita e contrario humilis * inte gra* verecunda, & compundio- ne referta animum replet gau- dio ^ agilitate quadam isetificat confitcntetn, de Dei bonitate fi- duciam pr<ebet*vlterius non pec- candi defiderium gignit * orandi accendit affeCtum , gratiarum ad Deum ingeminat a&ipnes , fa~ risfaciendi fubminiftiat vires, 8c ad Euchariftia^ facra: fumptio- nem acuit giutum. Hxc tan-

T 2

dem eit illa confeffio, quam qui fecit 5 dum verba Sacerdotis ab- foluentis audit, arrham diuirue mifericordia^ideft, firmam fpem remiffionis peccatorum fufcipit. Hanc tu frater ita exercere cura, vt eb liegligentiam tuam eius fru&u non careas,& quotidie magis drcunfpedus & nuindus eam frequentando apud Domi- num te fanguine fuo lauaiVrem, jexiitas.

‘De CQmmmuofie faie fumpticne / Eucharijii <e , . •

Acr ament alis con Hf fcffio ad Eucharifiia fumpuonem omnerfh deles parat, quam rc- ligiofi affidue fufcipiurit , ac' camque 'ex pra?fefipto , oratio quoque die rioftri fratres acce- dunt. Huius fandiflimi facra- cramcnti vius ( in quo Ghriftus

rcdeni

I N S T I T V E N D A. 437

| 'redemptor nofter vere prx-iens I adeft ) tanti momenti eft , vt qui ipfum non ex confuetudine , fed ex amore &: ex deuodone reci- pit > maximum habeat vniuerfae virtutis & perfe&ionis adiume- tum.Solenim iuftitiae corde fuf- ceptus quid faciet nifi illumina- re? Fons amoris in mente admif- fus, quid faciet, nifi illam accen- dere?yita vera in praecordiis im- mifia,quid efficiet nifi vitam ani- mae augere , & ad omnem eam perfe&ione adducere?Homo np, gotiando & mercimoniis infi- fiendo multum lucratur,fed fi vt hoipitem in domo fua regem ex- cipiat, & eius oculis placeat, fine vlla comparatione ditior effici- tur. Poteft namque illum fubito ex abiefta occupatione educere, & inter equites aut etiam inter magnates collocare. Sic prorfus, iuftus non parum iuftitiam au- get , dura diuerfarum virtutum- ft u diis inhaeret : at fi feruentiffu

iXor;

ch.ii.

458 De VITA RELIGIOSE -

rao amore fe Ciirifto Regi regu in hofpitium exhibeat, ira po- reft placere ei,vt repete adquan- dam magnam ian&itatem eue- hat 5 Sc intimae familiaritatis fu re eum participem faciat. Hinc ani- mae fandae, licet in oratione in dicibilibus muneribus decoren- tur, maioribus tamen in Eucha- rifdae fumptione donantur, quia in oratione, ex riuulobnEucha- riftia verb,ex fonte bibunt.

Magni tamen refert hoc fa- cramento fandiffimo rede vti: nam qui eo male vtitur, &c grani peccato foedatus accedit, [ iudi dum, vt inquit Paulus,fibi man- ducat, & bibit : ] qui vero & te- pide, & vt feruiat confuetudi- ni,vtitur modicum, quid frudus capit ? at qui ex magna deuotio ne hoc facrarnentum accipit, mi- rabiles in fe effedus , &^nanife- ftam in melius, fuse vitae muta- tionem aduertit- Sed quia noftri [inllituti tantum eft modum de-

bito communionis aperire, plu rima , quae hoc loco dici pote- rant, proterimus, & id tantum, quod huius muneris eft, expone- re aggredimur.

Duo ergo fune in viris iuftis & religh&fis circa comunionem extrema vitanda. Akerum,illo- rum qui nollent tam frequenter ad Euchariftiam accedere. Acce- dunt tamen ne canonem pro- tereant, ne ab aliis fratribus no- tentur , & ne a Prolatis punian- tur. Alterum vero illorum , qui vellent folito frequentius com- municare , & bis,immb & ter in hebdomada &: quotidie fi pof- fenty facramentum accipere.Ho- rum primi aut ignauia, aut igno rantia laborant,qui.a aut fe debi- te ad frequentem vfum Eucha- riftio non praeparant , aut bene paratos, ex feruili quodam timo re fe minus dignos exiftimant.Si huiufmodi appetitus ignauia & tepiditas caufa eft , rebus quo

440 De vita religiose

fertiorem- accendant > de quibus fuperius multa di&a iunt,66cGn. liderationibiisritteg fterij huius> & feu^uum eius eft a tepido & ignauo curanda. Quis bonus filius ad benigniffiniumj patrem Veni reaiolit ? quis frater! ad p limo genitum fratri, ex quo totus pendet 3 i-efugiat accedere? Qua? lponfa ^iponfi-fui pulcher- rimi libenter non redpiat ample- xus?JSedqiiai e iiiftus iuftificato- rem fugiat , tk ftm&itatis aucto- rem ^ & remifiionis peccatorum & vniuerfarum datorem ..virtu- tum , hofpitard rentiat ? In hoc corfttiuio omnis dulcedo an ime J omnis virtutum frudus eft , vt quilque ad illud venire non me- tuat , cuius fuauitarem & vtili- tatem fola Ambrofij verba nobis exponant: Nec verearisdnquitjj ne in conuiuio Ecclefia? aut gra- ti odores tibbaut dulces cibi, aut diuerfi potus, aut conuiuse nobi- les defint, aut decentes miniftri.

Quid

Quid Chrifto nobilius, qui in conuiuio Ecclefi^e &: miniftrat, & miniftratur ei ? Iftius conuinse recumbentis anne&e te laternae te Deo coniunge. Nec faftidias menfam, quam Chriftus elegit, dicens: Introiui in hortu meum foror mea fponfa , vindemiaui myrrham cum aromatibus meis, manducaui panem meum cum meile meo, & bibi vinum meum cum la&e meo. ] In horto , hoc eftyin paradifo , eflr conuiuium Ecclefi^/vbi erat prius Adam quam peccatum committeret. Ibi recumbebat Eua priuiquam culpam crearet 8c pareret. 'Ibi vindemiabis myrrham , -hofcr eft, Chrifti fepultura, vt confepultus cam illo per Baptifmumjn mor- tem quemadmodum ille furrexit ex mortitts, & tu refurgas. Ibi manducabis panem , qui confir- mat cor hominis ,mel guftabis, quo tuaru dulcefcatmeatus fati- cium^vinum bibds ciimfetSrefihoc

44* De VITA RELIGIOSE

I Baru l«h.

Prou.

opi

eftcum decore 6c finceritatcdiat quod meri pura (implicitas fit. iuie quod ‘immaculata gratia, qu<c in reniiffionem fiamitur pcc catomm^fiae qitba paraulos co- folationis lua ia£ket vberibus,vt ablactati in deliciis in plenitudi- nem perfe&ae artatis adolefcant. Succede ergo in hoc conuiuium. An metuis ne anguilior domus, & breuis conuiuij locus te com primat?: G Ifirael ,qukn magna eii domus. Dei , & ingens, locus pofieffionis eius ! magnus eft>& non habet finem ; altus , & im- menfiis. ] Ibi fuerunt gigantes illi> qui ab initio fuerunt ftarura magna > (cientes prxhum. Non hos elegit Deus. Et merito nom elegit, quia praelium,non pacem fciebanr. Et idcb tu pacem .dfice, vtv eligaris, k Deoe Sed m forte incomptam domus magnitudi- nem putes * 3c diuerforia te co- lurqnata dtle&ent , Sapientia «dificauitrfibi domu jeulpfit

colu

IKSTITVENDA. 443	I
columnas feptem. ] Ipfe etia Do-	loan.
minas lefus multas manfiones
apud Patrem fuum efle comme- morat. In hac ergo domo epula- beris anima? cibo potuque men- tis * vt poftea non efurias , nequi' fitias v liqua. Qui enim maducar, manducat vfqtie ad fatietatem > & qui bibityvfque ad ebrietatem bibit.Sed haec' ebrietas pudicitia? cuftos elL His verbis fan£tiffi- mus doftor non minus eiegan-
ter>quam euideter tra&at quan- ta lit huius menfe tumdigmta$; tum v tilitas*, tum fuauitas^t ne- mo ad eamcmiitriftkia^auemoT leftia,autiiaufearecubat. Quan- ta dignitas menfe, quae non in
aula regis terreni > ied in domo regis cceleftisinftruitucjcui AnH	■ 1
geli affiftuntj San£li allident > in qua ChriftusDei filius miniftrat, corpus eius manducatur , & fan- guis eius bibitur ? Quanta vti-	j ! j
fitasinrqua peccata mundantur.	1] i
vitia extinguutur, psUlones mo-	■ .
\ T 6	! 1

	444 De vita religiose
	dum, virtutes augmentum , & dona cceldlia perfectionem ac- i quirunt? Quanta fuanitas men- ifx illius , in qua eft aqua refri- gerans, vinum inebrians , lac re- hciens,mel vitam noftram edul- cansJ& cibus ille cceleihs corpus 1 ipfum confortans, ( .vt multi ex-| pertinento comperiunt)animam- Ique fuftentans 5 Hunc cibum , 6 [frater , qui quotidie neeeilarius eft,& ideo quotidianus; vocatur, odauo quoque dietibi oblatum, non molefte , non coadc,ied li- . . benrer accipias , ita -accipe, vi li.-; cct irealis eius. lufceptio quoti,-
	diana nonfit, cius ramen defide-
	rium perpetuum fit. Si famem-
	rion fenns aeger- fpiritu es, cupa vt conualcfcas, quo,curo tibi hic panis conceditur , vt famelicus, comedas. , Illi vero fecundi , qiri cupiunt frequentius , quam ai ij Jio c cibo Angelorum refici , caufam lruius dtfiderippftigent. Si- caufa eff
	aemiy

I N S TITVEND A. 44 J	i
aemulatio- , quia alij frequentius communicant , & nolunt miniis deuoti & fpftituales apparere , feipfos irrideant, &: tanquam fu- perbos contemnant , qui Saeta- mentum, charitatem, 6c humili- tatem praerdieant,yoltinc ad inui- dix Sc fuperbiae fomentum ailu- mere. Si vero caufa eft fenfibilis deuotio,quae ex corporis Domi- ni manducatione percipitur , fe- ipfos mortificent , & fciant obe- dientiam, & vitae regularis amo- rem. fenfibili deuotioni profer-
re : neque in hoc cibo, ienubiiis
deuotio , vt finis quaerenda eit* JecT animae puritas affectanda. Atii cauia iit quardam impafiens fponfi cupiditas * & violentus quidam amor , in alio , quam in Domino quiefceie nefeiens , ne- que huie eft omnino creden- dum, maxime (1 eum fiuiCta & perfeCta yiia non approbat , fi intimacum Deo ^ familiaritas non inflammat , fi refignatio non or-	1 r ' :,Cr. j i ' — ?
"'ali

INSTITV BNDA. 447	1
qui fopiu$,an illos qui raro acci- piunt? Neque ilios qui femel, ne- que illos qui faepius , neque qui raro , fcd eos qui cum munda confcientia > qui cum mundo corde, cum vita iiTeprehenfibili.] Neque ergo eos laudo^ui femel in mefe, aut odauo quoque die, prout fua regula prcefcribit , fu- munt : neque eos qui obtenta a Prolato facultate frequerius ac- cipiunt : fed eos probo & vene- ror, qui ita parati &c difpoliti ad meniam Dei fedent^vt ex ea ma- ius emolumentum percipiant. Sed iam de ifto apparatu ad fruduosc comunicandum meam paruitatem interrogas ? Duplex igitur eft ad fumendam Eucha- riftiam adhibenda difpofitio. Al- tera quali k longe te praeparat, & illa non eft alia , quam fanda & . fpiritualis vita, vitiis 8c diftra- dionibus libera , & ab omni eo„ quod te inquinare poilif ,alie- na. Huius difpofitionis meminit
l| mmp Lau

lufti- nian. decri om- phali Chri- fti a- gon.c. 4. ad med.

Ifaia» is. ir.

448 De vita religiose Laurentius Iuftiiiianus, dicens: Optimum fufceptionis reme- dium * mentis humilitatem fo- re non dubites. Eo namque ad Euchariftiam percipiendam eris dignior , quo corde humilior , mente mundior , dileftione fer- uencior, virtutibus folicitior , & vita inucntus fueris fandior. ' Mundamini >, inquit Ifaias , qui fertis vafa Domini. ] Qutenam lunt vala Domini y fecundum C hr y io ft orn um, ni fi corpora no- ftra,in quibus Sancus Sanio- rum > fiib panis Sc vini fignis in- habitat? Purifica itaque teipfum,, recede a negotiis lascularibus , egredere ab omni defidia , &• ign au ia:polluta>id eftaopera Deo inuifa *ne tangas.,. & ficad de- bitam fumptionem Eucharifti* m undaberis.Si quis enim emun dauetic fe ab iftis y erit vas in ho- norem faniificaturn y & vtilc Domino ad omne opus bonum paratum, ] Jandifirabitur, in-

quamy j

.1 -

I N S T IT V E N D A. 449. quam, & deputabitur huic ho- nori, vt Dominum fiium digne fufcipiaE, & tanquam Dominum fuum in corde circumferens, ad omne opus bonum proflandum parabitur. Quid enim boni non poffit is , qui authorem boni digne fufcepit , & auxilium gra- tis eius prsfto habet?

Proxime autem fic te ad fa- cram communionem parabii. Tribus diebus ante diem /ufiri? piends Euchariftis , foiicitiiis te in bonis adibus confuetis exer- cebis, fpecialem aliquam oratio- nem facies, non tam longam ,

’ quam aftedus plenam , qua gra- tiam & deuotionem ad debite accedendum ppftules>& ad idem aliquam corporis afflidlionem fubibis. De hac difpofitione fic fcripfit Bonauentura : Quod fi in die Dominico proponis com- municare,ftudeas te ante per tri- duum ad feruorem fpiritus ordi- nare, vt fis in fexta feria prarcc- ■ den

Bona-

uent

in re-

gul.

nouic,

c.4.

1 !££_.; De vita REiigiose jdenri ab omni

jmundaabftra6tus.Semper autem habsas mentales- -oculos aci le- | um crucifixum , ipinis corona- i r.um,aceto & felle potatum, fpu, !C1S & contumeliis faturatum ,a peccatoribus blafpiieraatu, acc-r- 1 bullma ™onc confumptumjan- cea perforatum , a mortalibus tam Tepuitum. Haec cogita ,illa die, fine comedas,fiue bibas,fiue aiiquin aliud fachs,vc cogitando Creatorem crucifixum, dolorem in corde habeas , tota die often- , das trillitiam in corcie & in I corpore , dicens cum Apoftolo- Mihi autem abfit gloriari nifi in cruce Domini noftri lefu Chri- f- J Sabbato prophana penitus h-atrum confortia declinato , & quietem mentis eligito : dies enim requietionis eft , & pone ltnctum ori ruo filentium,vt fal. j rem illo die non folum otio fal verba fuccidas , fed ipfa neceifia- 1 na vix loquaris. Nam,tefte Iere- 1

1, INST1TVHND A. 45 1

j mia* bonum cil pr^ftolari cum filent io falucare Dei noftri:& vf- que ad Completorium exerceas te aut in ledione , aut in bona meditatione. ] Iplo die commu- nionis diligentius furges e ledo, feruentius adus diuini cultus exercebis , & tempus medicatio- nis in his, qua; te ad amorem, & timorem, &c reuerentiam accen- dantjihfumes. Quidquid cogjta- ueris , quidquidT^uutusJmris, quidquid egETrs^liacTnrentione perficies , vt te magis aptum ad Chiftum fufinpieudum reddas,& vtmagis grafuToculis cius appa- reas. Aduerte , quanta femina; diligentia fe ornant, vt afpicien- tibus pulchrae e ile videamur , & intentione praua aut prepoftera, hunc ab eis fufceptum laborem inficiunt:fic tu indue teipfum & laua , & corpore ac mente puri- fica, vt Domino tuo decenter af- fiftas, & hac rediillma intentio- ne tuum laborem emunda, i Si

m i

Laur. de di- feip & per"

E VfTA RELIGIOSE

,,SiCrrm bene^alq^d

luendi fii (ceperis, fi tribus te die- bus ante communionem difpo- ueiis ,fi die illo , oratione ,ae. mitucorponsaffliai^e^^- ctis defiderns paraueris , & poft WnullamfenfibiJem deuono- " , fed potius mentis aridita-

tem fenferis,noli triftari : quia r°a Ic • «agno huius Saera-

! nenti frudu caretis. Audi quid t hac re ^ribit Laurentius Iu-

!r,;fcfflo3utefflfcuo-

--^traha?CW hOC F°rfuS fcfub- c-'9- n [■. Sacramento , quamuis

| adualis defit deuotio ; nec quif-

I quam eo priuetur. Diuerfimode

etemm operatur Dei fiapicntia in hoi famulantibus efFe«aUs era-

riarum fixarum , nullique fas eii | judiciorum Dei arcana rimari, I

jmcomprehefibilia namquefimt-f

I& nitelledui inacceffibilia hu- raano Propterea non debet a ancto Domini conuiuio repelli lndeuotiis uifte viuens , virtuosef

coni

INSTITVENDA, 4 5 3
conuerfans, humiliter fe agno- fcens,pure confitens,& reueren- ter accedens.Talls quippe inien- libilitcr , ac fpiritualiter hoc Sa-
cramento nutritur & viuit.Nam iriamia ablcon ditum eft in fe continens omnium fpirituaiium abundantiam deliciarum.] Si er- go non confolationem , Te d Dei plodam , & mentis profedum quaerebas , patienter futone , & reiignato animo, fi confolatione careas , dummodo robur aduer- sus tentadones , & formidinem id bene operandum, & maiorem puritatem percipias. Poft communionem per ho- ram , aut faltem per femihoram, ad agendas pro canto beneficio
gratias te colliges.NamThomas	Tho«
a Campis non folum defedui	de vit. folic. lib. 14
dilpo (itionis » Ted etiam defedus
gratiarum adionis exiguitatem notor profedus afcribit. Eius verba funt : Timendum , quod multi frudum paritum accipiunt	C‘*M
j.

454 VITA RELIGIOSE |

de meiifa Chriftirquia nec antea, f! nec poftea funt in diffidenti cu- ftodia fui, nec fatis reuerenter praecogitant, quis eft,qui ventu- rus eft,nec poftea rummant,quia hodie Sanatus Sanclorum in- grdl us eft ad eos, Qui autem fo- liciti funt praeparare interiorem domum luam, & occurrere Ite- tanter obuiam Chrifto , ipfi no- uerunt quid efficaciae & fuauita- tis habeat h xc facrofandta com- munio. In hoc agnofcitur vniuf- cuiulque deuotio , &: amor ad C h riftum , fecundum.quod inge- niose fe aptare curauerit ad Iu in- ceptionem eius.] Chriftum ve- rum Deum, Regem omnium po- tentiflimum, noftrarum neceffi- tatum prouiforem benignifli- mtim, in domo cordis hofpitem excepimus , & eum folum &c in- falutatum relinquemus ? Venit ipfe , vt petitiones noflras exau- diat , miferiifque fubueniat , & nihil ab eo poftulabimusrAman-

tiflimc

IMSTITVEND A. 4JJ j

tiflimc conclaue mentis noftrarj ingreffus eft,& nulla voce gra- tiarum a&ionis ei refpondehi- mus > Ne in tantam ingratitudi- nem incurras, &: talem proficien- di occafionem amittas , fede vt altera Magdalena ad pedes Do- mini, quem hofpitem excepifti. Audi attente Termones illius , fi aliquid te docere dignetur.Allo- quere illum , de hofipitij vilitate &; nuditate con£imdere,de parua &: tepida difpofitione veniam pete , vires tuas , &: membra , ac talenta tua in eius obfequium offer , miferias & neceffitates pande,virtutes exopta, ad earum adeptionem auxilium implora, &c multiuariis te exerce amoris af- fe&ibus.Si ita Feceris,non patie- tur Dominus , vt fine magno fru&u ab eius praffentia difce- daSjimmb faciens faciet,& te donorum fuorum

copia replebit.

★ *

* ___

De

4J<5 De vita religiose

rin h

1.4.5

8ern. ferin «5 p^ruis

De auditione verbi Deu

c a p. 1 1 r.

I W g v l i s. etiam hebdomadis vrm ueni ( vt opinor) reiigioii verbum Dei audiunt , & Praelati per fe , vei per mbitku- tum ad perfc&ionem, exhorran- tis iermonem excipiunr.Eft enim ivita religio ia , iic ut & aliorum bonorum, ira & verbi Dei abun- dans,c[uo cultores fiios danat at- TJe duilentat.Quibus congratu lari pollumus verbis illis Pauli: Gratias ago Deo meo in gratia Dei; quas data eft vobisin Chri- Uo Iefurquia diuites facti eidis in illo , in omni verbo , & in omni teientia.] Si illi adhuc imperfedli funt , a vitiis & imperfediorii- bus lana* :: fi perfe&i , in- omni Emeditate conternat. Nam , vt ■■ ectdatur bernardus,duo operaturi "[verbum Dei , & animas vitiofas!

fj

1 S T 1 t V E N D A. 477	1
fanat , & bonas admonet. Hoc
verbum Dei eft ille panis fubciv	ludie
nericius * qui voluebatur aduer- sus caftra Madian, Sc taberna- culum vitiorum ftibuemt,&: ter- rae funditus co a:quamt.Tuba eft.	71*
inquit Hugo Vicftorinus , panis	Hugo
eft,gladius eft. Tuba eft,quia au-	ferm. 6$. to.
ribus infonat , panis eft , quia e furientium iuftitiam mentes fa- nat; gladius eft , quia cordium fecreta penetrat. Sed videndum eft, quonam modo rcligioft Dei verbum audire debeant , ne *in abundantia panis* qua fi pa nem, non habeant, & inter fuauiffimas epulas fame pereant. Si ergo vis , 6 iufte , ex verbi Dei auditione proficere , cum magno defiderio audiendi & ali- quid difcendi ad exhortationem	2.
accede. Tibi namque dicit Salo-	Prou.
mon : Stude fapiemiar fili mi, 8c laetifica cor meum , vt poflis exprobranti refpondere fcrmo- nem Audi,inquam,non ofciran-	27.11.
V

Dh vita religiose ter,(ed diligenter verba fapieda?, vt habeas ad manum dodrinam Spidtus,qua in omni virtute cre- jfcas,&: daemoni te ad peccata tra. EccU jhentirelpondeas. EtEcclefiafti- 2/'20*|cus: Os piTidentis,quanitur in

Eccleila3& verba illius cogi tajbut in cordibus luis. Sapientes Scili- cet verba Dei non perfundorie 8c negligeter audienr/ed in cor- dibus fuis ea cogitabunt , ad pi Eli ut em operandam folerccr ex-

pendent. Hoc autem defiderium Spirituale excitabis/i te dodrina {' f Spirituali indigere ammadu erras.

Non enim quia vitam religiolam (edaris, qua* Spiritualis dodnnx eft feraciffima,ideo huius dodri- na*;auditione non eges. Immb ideo tanto maiori ltudio & at- tentione audienda eft, quanto ex- 1 perienda compertum habes ex tam frequeti dodrina negligen- ter audita, tc nullum hadenus, aut exiguum frudum percepi fte; Quetdratque in huc locum fimi-

. ■

INSTITVENDA. 459]

litudo Clementis Alexan driiii tantifper immutata \ Quod ficut pifces 5 qui in Talio 6c nafcuntur, & nutriuntur , Talibus tamen ad condiendum indigentjita & reli- gio ii in campo do&rina? fpi ri- tu alis educati , eadem dodhina opus habent diligenter audita, vt a vitiorum corruptione prote- gantur.

Praelatum aut alium quemuis eius partes agentem , non aliter quam C hriflnm loquentem & docentem aufcultes. Ipfc enim cft 3 qui per adminiftros ilios lo- quitur 3 ipie qui per os eorum irerha vkx cordibus audientium inftillat. Sane quod dixit Domi- nus ad Ieremiam , idem omnino ad Prolatos 8c Euangelicos prse dicatores dicit i Noli dicere, puer Tum, quoniam ad omuia, qua? mittam te, ibis , & vnineria quacumque mandauero tibi, lo- queris ]Er poftea,[Ecce dedi ver. ba meajn ore tuo.] Si aute hunc.

Clcnv

Alex.

-r.ftro-

mat.

V z

Chry foft. hem. m Ge. ncf.

460 De VlTA RELIGIOSE

quem audis,Deus mifit,vt te do* ceret,fi verba fua in os eius mifit, fi quas mandauit , ille proponet, non eft cur folum hominem lo- quentem putes. Nihil autem re- fert fi Praelatus , aut alius quinis ienex eius vicem gerens , minus literatus fit, aut minus eloquens, aut minus in rebus fpiritualibus exercitatusmam fi verba Domini proponi t,pari reuerencia audien- dus eft., ac fi magnis donis & talentis pollerer. Nam fient in humanis rebus , vt fimili vtar Chryibftomi , quando regum diademate coronatus literas mit tit , tunc is qui adfert eas , per k nullius momenti eft,fed humilis quidam , fiepe neque progenito- res numerare fciensjobfcurus, & ex obfcuris .fed non ad illum fpe dant, qui literas fufeepturi funt, fed propter regis literas magna reuerentia , & fiientio eas fufci- piunt. Sic etiam auditores non ad dicentem refpiciunt,neque ad tenuij

INST ITVENDA. 46 I	j i j Lenit. n.|.
tenuitatem eius , fed quia qua? dicit a Deo afFert,ea colledo ani mo & attento accipiunt. ] Haec ille. Neque etiam refert quod praefe&us comunia & omnibus nota proponat. N5 enim doctri- nam fpiritus audis , vt noua di- fcas , fed vt ad ea , qua? didicifti, opere complenda inciteris , 8c vt de hoc,qupd fcilicet bonum co • gnouifti 3 & non fecifti crube- fcas. Nam fi fermo Dei non ve- nifiet ad te , nec loquutus fuiffet tibi , forte peccatura non habe- res , tunc autem excufationem non habes de peccato tuo. Audi igitur verba Chrifti te per Prolatum monentis , non eum. taedio & naufea > fed atten- te & defideranter, non ex curio- fitate , fed ex defideno difcendi vtiliaaaut operandi perfeCta. Au- di,non vt ftatirn eorum qua? au- difthobliuifcarisjfed vt ea poftea mediteris .In lege quippe fcripta> animalia qua? ruminabat cibum.
V 3

Aag.

Lue* l/. 28.

462 De vita religiose j

munda erant j in lege vero noua animae * quae verba Dei audita roeditantur5&: quafi in propriam fubftanriam a&ione conuertunr. ad magnam munditiam peruc niunt» Hunc eile illius legis fpi- ritum Auguftinus manifdte te ftatuseffc. Verbi auditor,inquii\ fimilis dic debet animalibus que ab hoc quod niituiiant,raun cla efie dicuntur, vt non pigeat cogitare , quae in aluo cordis ac- cepit j & cum audit , fit fimilis edenti jcunv audita in memoriam reuocat x fit fimilis ruminanti. ] Si ita verbum Dei audieris,pro- fe&o beatus eris.Qupniamfbea- ti , qui audiunt verbum Dei , & cuftodiunt illud.] Ad audiendum igitur breui oratione te praepara, qua& loquenti gratiam dicendi, & tibi ac aliis audientibus adiu- torium ad proficiendum pofcas. Audi humiliter non vt cenfor, (ed vt rudis difcipulus , audi at- tente , vt qua* audieris, memoria

reti

INSTITVKNDA. 46 j

rerineas>audi fideliter^ v t ceu bo- na terra ex femine ribicommiftb frudum aperis proferas3&: fic ex abundantia dodrinx dirillimum virtutum cumulum reportabis.

De collatione fpirhuali.

Gap. IV.

f; • ' *{} ‘".r >: : $ j'| •, r-

Os collationum fpiri-i tua^um > quibus media ! ad vincendam aliquam

tentacionem* vel profternendum | vitium;ve] aifequcnda virtutem 3 in qn i rirnu s,ac modum in tc r nos j ftudipse fandeque viuendicon- j ferimus , tam antiquus eft,vt ab ipfis Sandis Apoftolis fiimpferit approbationis exordium. Paulus enim ad Galatas fcribens fic ait: Aicendi autem fecundum re- uelationem , & contuli cum illis (nimirum cum Apoftolis) Euan- gelium 3 quod praedico in genti- forte in vanum curre- aut cucurriffem.] No afeen-

dit ille ad difcehdum Euange- lium , quod antea ab ipfo Chri- fto immediate didicerat* Vnde pr armifer at : ] Notum enim vo- bis facio , fratres. Euangelium, quod euangelizatum eft a me, quia non eft fecundum homi- nem , neque enim ego ab homi- ne accepi illud, neque didici , fed per reuektionem lefu Chrifti.] Sed afcendit cortferre Euange- iium,nam collatio arqualiumeft, qua de propofita quseftione fin- guli exponunt,quid fentiant , vt dum in eodem fenfu coueniunt, fe magis ad bonum fe&andum, & malum fugiendum , accen- dant, Hare igitur Pauli & alio- rum Af oftolor' um * c©‘fe#k> in eiim fcopom a do&ore gentium ordinata eft , non vt aliquid n©^- ui difceret , fed ne in vanum Curreret, aut cucurifler,id eft, fi- ne fru£lu apud homines labo- raftet. Fidelibus enim ftifpe&a edet eius do&rina, & merito,

fi a

I fi a do diri na aliorum Ecclefi# procerum dillentiret. Hinc au- tem vfus inoleuit inter fpiritua- les viros , vt aliquando loco ex- hortationis collationem infti- titercnt5qua vno interrogante,& aliis. ad interrogationem refpon- dentibus, & Prselato quod fen- tiendum eft difcemente>vuiuerji iri bono erudianturi& ad omnem: perfedtionem excitentur.

Fuiile vero apud illos religio* fos antiquos frequentifllmum collationum vfum* , ex loannii Oafliani infignibus collationi** bus conftat >qme non folum fa- cundia illius (^feruaritiiEmi Er remitar mentes legentium miri- fice dele&ant & monent , fed&j omnem fpiritus do&riuam con-: t i nen t. Fo rm ula m collationis in** ftruencbe apud ipfum Caffia- num inuenio , quam ad vtiiitar tem eorum, qui in fimilibus col- lationibus fpiritualibus alfueti non funt, non cundtabor fcribe-

— 5T7 ~

+66 De vita religiose <

re. Ita ergo ille collatione quan- i dam tempore Beati Antonijha- : bitam narrat ; Memini igitur quondam in annis adhuc pueri- tix conftitutus in partibus The- baidis 5 vbi Beatus Antonius morabatur , feniores ad eum perfectionis quaerenda gratia .conuenilfe* Cumque a velperti- nis horis vfque ad lucent fp£ fet protra&a collatio,cicc£quae- ftionem hanc . maximum no- dis fpatium confumpfi&.-Nam diutiffime quaerebatur * Qui- nam virtus vel obferuantia mo - Inachum p oflir a diaboli iaqu eis, ac deceptionibus cuftodire fem- per illa^fum , vel certe redo rra- pite J firmbque grellu ad perfb-4 dionis culmen euehere. Cum que pro captu mentis fu#.pro~ ferret vnufquifqhe fentthitkxxi; j& ali j quidem hoc iu ierunioH tum vigiliarumque ftudio cot? locarent:, quod, his videlicet ex- tenuati mens , ac puritatem! ccrr*3

T Y dis }

Catf,

c.2.

dis & corporis allequuta , Deo facilius vniretur : alij , in con- temptu vniuerfarum rerum,qui- bus , ii penitus mens nudaretur, tanquam nullis deinceps reti- nentibus laqueis , ad Deum ex- peditior perueniret : alij , ana- chorefim neceilariam , idcit re- motionem, & eremi fecreta ccn- fcrent:,in qua commanens, quis familiarius interpellare Deum, eique poflit peculiarius inhaere- re: NonnulU feftanda charira- tiSjid cft humanitatis, ftudia de- finirent , eo quod his regna coe- lorum daturum fe Dominus in Euangelio , velut fpecialjjasnrfe promictatjdicens;. V enite bene-; didi Patris mei , poffidete para-? tum vobis regnum k conltitu- rione mundj. ; eliiriui enim , &

dediftis mihi manducare ;-fitiuh

&dediftis mihi bibere-] & cae,t Cumque in hunc modum diuer- lis virtutibus aditum certiorem ad Deum parari pofFe diiceme

	4 6% De VITA RELIGIOSE
Arhan invita Anto. - ' M i i	rene , efferque nodis maximum tempus hac in qui fixione con- fu mp cum , intulit demum Bea- tus Antonius , Omnia quidem ha£c,qua2 dixiftis, neceflaria funt fitientibus Deum , atque ad eum cupientibus petuenire, fed his principalem tribuere gratiam, nequaquam nos innumeri mul- f torum cafus & experimenta per mittunt.& caet. Haec eft forma collationis, cui non folum magnus Anto- nius adfuit , verum illam ma- xime commendauit, Nam Atha- nafius quandam eiufdem fan- diffimi patris exhortationem habitam ad fratres commemo- rans , ab his verbis illttm eru- ditum fuifle ait : Ad omnem quidem mada torum difiriplinam Scripturas pofle fnfHcere ^ ftd & hoc optimum forei ffmutuis fe inuieem fratres fermonibus confolaretur.Et vosergo,inquit3 vt patri referte^quae noftis,& egd
	qua?*

INSTiTVENDA. 465)

quae per longam aetatem confe- | quutus fum , quafi filiis indica- ! bo. ] Multa alia funt in.Sando- : rum hiftoria Theodoreti >;8c in | Dorothei dodrinis, &c in Palla- dij Laufiaea, ex quibus huc vfum collationum fpiritualium* apud veteres religiofos viguiife. con- fpicitur. Nec praetereundum eft, quod de illo fcribit Bafiliiis in hunc modum : Operaepretium eft autem fi fiatis interdum qui- bufdam temporibus > certifque locis conceCus celebretur eo- rum , qui fratrum conuentibus praefinit, ni quibus videlicet,cum de rebus iis , quae fibi praeter ra- tionem accierint , ton de diffi- cilibus erianvad tradandum na- turis > aut moribus, & quomodo in fingulis moderandis fe geile- rint y viciflim inter fe commu- nicent & conferant : quo vide- licet fi aliquid aliquando minus rede ab aliquo fadum fuerit , id adhibita locuplete multorum

'mu fen

Bafil lib rc-

fufius difpu. c. 54.

	470 De vita religiose
Prou. 11.14	■lententia , maiore cum autho- ritate , quod in medium addu- &um eft , quale fit indicetur. Contraque,fi quid rede geftum, multorum fimiiiter teftimonio comprobetur, ] Sic ille. Hic er- go vfiis k San&is antiquis com- mendatus , non edet a recemio,- ribus deferendus , vi ex eo cd- piofum frudum , ficut . & illi colligerent. Si enim fcientite mutua condifcipulorum colla- tione difeuntur » fi res ad guber- nationem , &1 ad negotia bellica pertinentes , collatione tradan- tur, cur res fpiritus & falutis no- ftrx non conferemus , vt inde qiiid. faciendum & quid fugien- dum fit, auditis aliorum fenten- tiis , cognofcamus ? Salus, in- quit Salomon yvbi multa vonfi- lia. ] vel , vt halaent Hebraea , in multitudine confultorurtv Mul- tos igitur eiuldem propofiti & vocationis audite debemus , vt eorum experientia ad ialutem
	nos

nos docear , &; de his quas fola iuduftria propria confequi non valet, ipforuui fermo exhortato- rius erudiat.

Si ergo alicubi vfum harum (pirimalium collationum inue- neris , eis adefle v& fru6kum eruditionis percepiife non pi geat. Et ficut feniores & prinei pes ItkUeorum conferebant ad- inuicem , quomodo Chnfti me- moriam delerent , & Apoftolos perderent : ita * & tu cum viris ipkitualibus confer , quomodo Chriftum fequaris , &; Apofto- los imiteris. Aliquando defe- ftum tuum (impliciter pande , & remedium , verbi gratia > ad ari- ditatem & diftra<ftionein oratio- nis r quam pateris , ad vincen- dam iram , ad continendum fan £ki$ cogitationibus icor y 8c * ad alia ^luiufmodi > humiliter qine- rc , 6c fratres tuos fuper his,qnas aut repellere aut habere cupis interroga. Sernto enim dicebatur

	471 De vita religiose
2. Re-	in veteri prouerbio; Qgi inter-
gum 20. 18	r 0 gan 1 3 in te rr 0 g.e n r in Abeia.]& Cic -proficiebant. Abela interpre- tatur lacus confilip Quis autem locus ad capiendum confilium aut aptior , aut illuftrior religio- forum confdTu , in quo finguli loquuntur , non tam quae lege- runt, ai& audierunr, quam .quae experimento didicerunt , & ora tione amagiftro veritatis impe-
	trarunt ? Ibi ergo non dubites interrogare, vbi fine fuco veritas difcitur , vbi fine refpe&u ali- cuius perfe&e veritas, edocetur.
	vbi aft us. D$monis,& mifericor-
Eccli.	dia Dei aptiflime propalatur.
Si tu interrogatus fueris , ,ha^
f ' *	beat caput relponfiim tuum : ’] fummatim dicas, & paucis, ac fimplicibus verbis tuam fenten- tiam abfbluas, eaque in, medium ptoferas , non tam quae legifti, quam quae a&ione aduersus vi* tia pugnando , aut virtutes quae- rendo comparafti. Si nec inter-
	roj

roges , nec reipondeas., humi- liter cum deiiderio difcendi lo- quentes audi, etiamfi indodio- res, aut nudiores, aut plane idio- | tx videantur , quoniam faepifli- jme diuina[ fapientia aperit os mutorum , & linguas infantium .facit difertas. Et ab ore iftorum i' non fenei, nec fine admiratione 'accipies,quod literatus non pro- tulit : quia volumina aliorum tantum legit, & pcrfede ope- rari hadenus ignorauit.

2) e ret mendis propria sientiafignis.

Cap, V.

Vnx etiam in fa- miliis religiofis intro* duda quadam humi- litatis:, & defpicien- tiae propriae , ac compundionis exercitia , quibus fpirituales viri cum in vnum conueniunt , ie

t r mu

[oan.

'3-

Lu:*

7-3

'i

474 Ds vita religiose

mutuo aedificant ,, & ad virtu- tis defiderium accendunt > vt fi dtim congregatio ad menfam recumbit , quidam ex religiofis ( culpas fuas , quae nihil offenfio-f nis 6c multum aedificationis ha- ' bent , publice fateantur , fi pro- bari , aliorum pedes exofculen- tur , fi humi fedentes , more fer- uoru m 5 & non cum aliis pane velcamur ; vel fi alia fimilia fa- ciant , quae feruor inuenit , hu militas probauit , 3c vi&orhe palfionum defiderium introdu- xit. Harum mortificationum (fic enim vocantur ) vel humiliatio- num vfus non eft nouus , immo ex geftis ipfius magiftri humi- litatis aflumptus. Ipfe namque furrexit a menfa difcipulo- rum fedentium pedes lauitjo- tos linteo terfit , & iam i fe mundatis (vt eft credibile ) ofcti- la fixit. Quin & Magdalena coii* uiuiuni , in quo Dominus epu- hbatur , inerella , pedes eius

olcu

u— ' — — — — “

f INSTITVENDA. 47 J

ofculata cft , nec , fi Domino gratum exiftimaflet , aliorum re- cumbentium pedes ofculari ertt- befceret. Plense funt Sando- ruin hiftoria* fimilibus humili- tatis exemplis, quibus landi viri aliorum pedibus figebam ofcu- la , & fe coram aliis peccatores dicebant, & fe finitos , dc emo- tx mentis fimulabant , aliaque non ad faftum , fed ad augmen tum meritorum , Sc ad aedifica- donem fratrum aflumebant hu- militatis jnfignia. Qua: aliquan- do fponte , nonnunquam vero iuflfu Prolati exercebantur , vt ex Glimaco ( vnum enim exem- plum proferamus in medium) licet colligere. Cum ad men- fam , inquit , aliquando con- fediflemus , finiimus ille ma- gifter inclinans fuum fandum os ad aurem meam.. Vis , in- quit , tibi oftendam in extre- ma profundaque canitie diui- num fenfum atque prudentiam?

i Cum

cii-

ma c. de o- bcd. grad. 4*

476 De VITA RELIGIOSE

Cumque id fummis precibus orarem 3 aduocat ex proxima menfa 3 quendam Laurentium nomine 3 qui quadraginta fere odo annos in Monafterio de- gerat > fedenfque erat Sacrarij Prefbyter. Qui cum venillet* atque Abbati genibus flexis fla- ret , ab illo quidem benedicitur. Sed cum furrexitfet > nihil illi penitus dixit 3 fed fle ante men- lam fine cibo ftare permifit. Erat autem tunc prandij initium. Ita- que prolixam horam 3 & fortafle duas immobilis ftetit, adeo vt ipfe quoque erubefeerem 3 ne- que enim in illius faciem intue- ri pra verecundia pofleim Erat enim canus toms^odogefinium- que ram agebat artaris^ annum. Manfit autem fine refponfo illo vique ad refedionis finem. A qua cum Turgeremus y mittitur iam a fando illo * vt memorato Ifidoro diceret trigefimi noni

PTalmi initium. ] Haec ille. Qui

-

INSTITVfi N D A. 477

& fuprk in eodem gradu , de pu- blica apud fratres manifeftatio- ne culparum, pluribus di {ferit; vt intelligamus , nihil ad viro- rum fpiritualium feruorem nunc in familiis reli^iofis fuiile intro- dudum,quod non authoritate antiquitatis firmetur.Nos autem nolumus nunc eam publicam culparum grauiorum manifefta- tionem fuaderC , quam Cii ma- eus narrat , fed ex ea colligimus, quam vtile & humilitatis pie- luiii iit > leniores culpas coram fratribus.- fateri > .& ex fpiritu compunctionis , nos peccatores 5c habitu religionis indignos accufare.

Quare fi tu , 6 vir Dei , eam religionem profitearis , in qua haec necdum obliuioni tradita fuht i impense rogo ne eadem excidere tua negligentia permit- tas , fed ( quod ad tefttinet ) in- tegra & inuiolata cuftodias , & non t^m verbo quam opere alios

' " fra

4 ?8 De VITA RELIGIOSE

fratres ea in magno pretio ha- bere doceas. Si maenis es , faepe in his te exerceas:!! fenex 8c ple- nas dierum ac meritorum , ali- quando eadem praedare non de- linas. Nam licet ha»c partia fint, non parum valent, nec exiguum ex illis frudum colliges. His enim pro quotidianis negligen- nis fatisfacimus, nos humilitatis operibus exornamus, ad fcruo* rem & deuotionem excitamus, & tepidiores, illa afpicientes, ad imitationem accendimus. Et beatus ille, qui columb# fimpli- citatem induit , qui fe minimis ad proficiendum indigere cogi- tat , 6c qui prima illa mortifi- cationis opera a primis illis pa. tribus introduda vitae fuae fan-* ditare conferuat. Iam initia re- ligionis noftrs eiapfa funt, fa- teor : iam inftant alia tempo- ra , aflentmr : fed illa tempora inftant , in quibus oportet , Ji zelum Dei habemus , ea fujnmis

INSTITVEND A. 479

conatibus tenere > quae a patri- bus noftris didicimus , ne ab amore perfe&ionis excidamus.

Ad hoc mortificationum ge- nus pertinent vilia 5c abit da fer- uitia, a quibus nudus bonus reli- giofus fe debet eximere. Qualia lirnt , domum euerrere /patellas mundare, fratribus ad meniam (edentibus miniftrare>& alia hu- iufinodi minifteria humilitatis obire. Ille enim qui omnium eft DomintiSjdixic : Qui maior eft m vobis, fiat ficut minor : & qui procedor eft , ficut miniftrator.ji Nec fblum verbo docuit , fed & xemplo ad id praedandum inci- tauit.[Nam &: ego,inquit,in me- dio vdtrum fum , ficut qui ms- mftrat. ] Bafilius hoc documen-, tum a religiofis eile leruandum grauiflimis verbis oftendit , & vtilitatem eius expofuit. Ille fic ait ; Atque etiam intelligen- dum illud eft , debere pietatis cultorem viliora etiam munera

_ magno

Lucz 2 2. 2 1

Bafi .

conit.

mona.

C.

	480 De vita religiose
Mate. 2>.-fO	magno cum ftudio , magnaque cum animi alacritate fufeipere, •/cientem nihil minutum -elle, quod Dei caufa fiat , Sed grande & rpintuale , quod coelum no- bis 5c prannia eceleftia conciliat. Quamobrem licet communibus v ali ratibus inferuientia Sarcina- ria Sequi iumenta oporteat , re- cuSare tamen non debet; Siqui- dem venire in mentem Apofto- lorum debet , quam alacriter illi Domino paruerunt , quando il- lis mandauit , vt ad Se pullum 'adducerent j cogitareque , 3c il los quoque , quorum caufa iu- mentorum curam lufcipiat , fra- tres Domini efle , & tributam ipfis beneuolentiam , ftudium que in ipSum Saluatorem re dundare , qui dixit : Quatenus feciftis vni de his fratribus meis minimis , mihi feciftis. ] Quod fi Sua facit , quae minimorum fimr , fine dubio mulco magis, quae Electorum Sunt, ea fibi ven-
	di

institvenda. 481

dicabit, modo ne officium cau- fam ad licentiam exiftimet.Quin fumma potius animi attentione munire feipfiim debet , vt cum libi, tum ceteris in quofcumque: eu cafus detulerit, pariat vtilica- tem. Porro fi de muneribus iplis qua» abiediora funt , aliquid exercendum fit , fcire conuenit, Saluatorcm quoque ipfum difei- pulis miniftrafle,&: abiedtiorao- pera facere non reculafle : ma- gnum que homini e fle , fi Dei imitator exiftat , cum per haec quae humilia funt, ad altitudinem illam, quod illum eft imitatus, afeendat. Quamquam quis iam humile aufit quippiam appella- re,quod Deus ipfe attingere non recufauic ? Haec autem non ad idiotas tantum , aut ad adole- fcentes dicuntur ,fed ad dodps,i & literatos , & fapientes , quqs vehenaeterros:amus,vt magnum illum dodtorem Bonaueriturajn

imitentur, de quo haec feripta re- — — —

482 De y IT A RELIGIOSE

perimus. Nec^t plerique litera- rum fciencia inflati , vilia mini- fteria domeftica faftidiebat , fed qui vix nec ni (i per obedietiam, a?gre tamen ab illorum exe cu- rione coercebatur, reputantibus b radatis indignum, fi non a tali- bus, vir egregius feqiieftrarctur, in quo fandi Spiritus gratia ha- bitare perfpicue cernebatur. Nec tamen vir fandus vlla chari tatis ;officia,ob literarias adioncs pr$- termittebat.Sed in omnes fratrgs oculos intendens , fi quem forte triftem , aut profeffionis pceni- tentem, intelligeret,ianta dulce- dine in fermone conueniebat, confoiabatur, monebat, ac con- firmabat , vt nullus ab eo difce- deret , quin libens coeptum reli- gionis iter perfequeretur. Infir- moru praeterea cura fupra quam credibile fit deledabatur, quove grauioribus, aut cotagioffs mor- bis grauarentur ,eo magis fe to- tum illorum obfequio applica- bat-

' I N S T I T V E N D A. 4%

bat. Quibus officiis cum maio- rem diei partem ab/umerer, noiv eo minor erat in publicis iexStio- nibus ac interpretationibus, qux tanta claritate audientibus intel- jligenda reddebat , vt ipfe autbor i illoru merito videri pollet.] Hac ibi.Veriffime credo : quia beatus hic dodbor a cognitione rerum ■diu inarum nequaquam impedie- batur humilitatis obfeqmis ; & qui ilium imitatus fuerit 3 nul- lum verte lapientia? impedimen- tum , fed potius eius augmen- tum experietur.Quia ficutfaftus, Sc contemptus bonorum ope- rum , & fuperbia cacant , ita humilitas,& /implicitas lu- men ad fapiendam con- tinendam pa«

484 De VITA RELIGIOSE

SECTIO

Q,VARTA-

De his qua: Ungu- lis menfibus fiunt.

De eligendo adiutore per fingulo: menfes ad profe&um vir- tutum.

G A P V T I.

Is, quas per hebdoma- dam facienda funt,duo alia obferuada per fin- gulos mcnfes adiici- mus. Eorum primum eft , vt

cuiuf

1 institvenda. 485	'i
cuiufque menfis exordio , San- <5tura aliquem ex his > quorum Ecclefia eodem menfe fefta con- celebrat , & commemorationem facit, in patronum ,& aduoca- tum,& comitem ad iter vitae fpi- ritualis conficiendum eligamus. Senior Tobias volens filium fuum mittere ad recuperanda decem argenti talenta, quae iibi a Gabelo fub chirographo debe- bantur, hoc primum vt profpere omnia fuccederent , illi manda- uit. Perge nunc 8c inquire tibi aliquem fidelem virum , qui eat tecum falua mercedefua,vt dum adhuc viuo , recipias eam] fcili- cet pecunia qure nobis eft debi- ta. Obediens filius genitori pa- ruit, & egreilus inuenit iuuenem fplendidum,(nimirum Angelum Domini)ftantem prascindum,& quafi paratum ad ambulandum.] Quem accipies in comitem vire, nonfolum beneficio illius debi- tum requifiuit , fed & vxorem	| . | : 1 ! i i 1 Toi>i* 5*4-5 • [
X 3

486 De VITA RELIGIOSE

cadiffimam magnas diuitias comparanit. Hic infpicio pul- chi :am imaginem ad exprimen- dum id quod nunc tradamus, delineatam. ludus enim ad quae- rendam paternam hereditatem incitatur, & ei cura itineris fa- ciendi , quo in coelum pergat, imponitur. Indigetantem huius vitae comite fideliffimo,qui fem per protedione fua eius lateri af fidat, qui di /crimina infurgentia pneueniat, qui modum agendi in itinere , in hofpitio , & in to- to decurfu peregrinationis do- ceat , qui faluum Sc incolumem clientulum -fu-um in locum quo dedinacus ed, ferat. Haec autem omnino a quo melius , quam a fando aliquo homine vel Ange lo fperabimus , cuius fors foeli ciflima, eundem a propriarum commoditatum cura liberat? cu- ius charitas,&: miferatio impen- fiusad falutem nodram pro.cu fandam prouocat ? cuius fapien-

i tia, I

pillum fuse benignitati commea datum refpieiant.

Sed quid facies vt Sandti il lius , quem in patronam ele

gifti, tutamen & protectionem obtineas ? Certe h xc, quae le-

tia , & poteftas melius & ciusnoftris miferiis & neceffi- tatibus medelam afferre queat? Tu ergo fi cupis viam fpiritus foeliciter ambulare , & in omni- bus ambiguitatibus magiftrum, in periculis adiutorem, & in in- firmitate fuftentatorem habe- re. Voca , vt inquit lob , fi eft, qui tibi refpondeat, & ad ali- quem Sanctorum conuertere-] Immo quia habes innumera* biles , qui tibi refpondeam , qui tuas preces exaudiant , qui tibi | in omni neceffitate fubueniant,

! inuoca illos, & vt fcruentius , &

! deuotius hoc facias, inuoca nunc ! vno menfe vnum , nunc alio i menfe alium , qui quali onus in- iter fe partiantur , & te vt pupil- snitati commea-

2.M3'

cha.$ .

488 De vita Rii-reiosE »

quuntur. Primo , circa initium 1 menfis , eo die cjuo fandi in- ter fratres diftribuendi funt, a Domino humiliter poftulabis, vt fandus ille tibi forte ob- tingat , ob cuius interceffionem vult tuum profe&um augere, 8c fuas tibi miferationes elar- giri. Et ille quilalutem tuam im- pense defiderat , dabit tibi ps- dagogum fapientiflimum , & adiutorem fortiflimum , cuius ope de omnibus docearis , & atuishoftibus protegaris. Com- perietque aduerlarius tuus ve- rum etiam ede , in fpirituali- bus Dei templis, id eft, in iu- Ais , quod de Templo Hierolb- lymae impius Heliodorus effa- tus eft : Nam ipfe qui habet

in coelis habitationem , vilita- tor& adiutor eft loci iJlius,& venientes ad male faciendum» percutit ac perdit. Ille inquam fummus coelorum Dominus, cu- ius eftiuftos vifitare & defende-

: . . «>!

INST ITVEND A. 489
re, miLitum Tuorum , ideft , San- dorum minifterio , hoftes ab eis arcet , ac ab omni malo de- fendit. Secundo, Sandura tibi ad tu- telam defignatum deuote » reue- renter , & cum debita gratiarum adione fufeipias, non aliter ac fi Dominus ipie,cuius proni denti a maiora & minora gubernantur, illum tibi in patronum affignaf- fet. Et cum primum per tem- pus licuerit > te in Ecclefiam, vel in cellam > vel alium locum quietum , recipies , ibique San- do illi patrono tuo te piarfen- tem facies, tuas illi neceffitates expones illi te deuote com- mendabis. Et ficut Iacob luda- batur cum Angelo quoufque ab eo benedidionem extorfit, ita & tu ludare cum illo protedo- re tuo » non brachiis » Ted pre- cibus, & orationum inftanti&,vt hanc benedidionem eonfequa- ris,quod ipfe te & tua omnia fub	Gea. 11.30*
1 X J

4 9° Dh vita religiose

Aug.L

biii

j Cbryf* | hom. j 2 . de j verbis ! Ifaiae.

tegmine fuae protedionis: acch piat.

Tertio > Quotidie femel, aut bi^ aduocatum hanc tuum exo- L*abis,vt fua protcdione tibifem- per aftiftat, vt ie magi (Irum afie^ quenda? perfectionis faciat , 8c vt fe tibi in omnibus comitem praebeat. In itare fandum Da- uidem de feipfo dicentem: Le-

uaui oculos meos in montes,vn- de veniet auxilium mihi : ] Qui funt ifti montes procelli , qui funt ifti montes aeterni , fecun- dum Auguftinum ,nift Sandi Dei ? In hos ergo montes oculos mentis intendamus,vt ab eis no- bis adititorium venire precemur. Duo autem praecipue, a Sando adiutore petenda funt 5 Alte? ram eft > vt nobis ad meditatio- nem rerum ceeleftium lucem impetret,? Hoc enim nos aSan? dis accipere docuit Ghryfofto? mus,jfic£cribens : Adeamus ergo & flos vnum eorunvquiha&cee*

ieftes I

c

nmilliiunt ,ap- ccmus,pro pecu voluntatem fin-

leftes ponar c pellemus, fuppli nia promptam cerumque affeftum Et , fi ille mercedem hane acce*

, manunoftra apprehenfa omnia circumducet ; non iftam fupelle&ilem regiam ,fed ipfum regem in throno feden- tem , aftantibus exercitibus ex- cercituumque ducibus , afliften- tibus innumerabilium Angelo- rum atque Archangeiorum mil- libus , breuitdf nobis omnia di- ligenter oftendet , quatenus no- bis videre fas eft. Alterum eft,vt defideria & preces nortras Do* mino,cui femper aftat,repr£efen- ter. Optime ad hoc propohtum dixit Ambrofius: ALgti enim

nili ad eos aliorum precibus me- dicus fuerit inuitatus, pro fe ro- garo non poflunt.' Infirma eft raro > mens aegra oft , Sc pec- catorum vinculis impedita , ad medici illius fedem debile non

Ambr* in lib. de duisS»

4<U De vixa religiose

poteft explicare veftigiumu Ob- ( cerandi fimr Angeli pro nobis, qui nobis adpi^fidium dati fiunt, Martyres obfecrandi , quorum videmur nobis quodam corpo- ris pignore patrocinium vindi- care. Poliunt pro peccatis ro- gare noftris , qui proprio /an- guine s etiam fi qua habuerunt peccata » lauerunt. Ifti enim iunt Dei martyres , noftri prtefu les, /peculatores vita: ,.aduum- que noftrorum. Non erubefea mus eos interefflbres noftra infirmitatis adhibere , quia ipfi infirmitatem corporisetiam cum vincerent, cognouerunt. ] Hac iUe. Licet autem haec duo do- na praecipua ex fandi patroni noftri impetratione accipiamus, non tamen Zbla ea , ab eius larga manu recipimus. Quare quae- cumqtie vel animae , vel corpori oecellaria fiiint , ab eo petere obtinere curemus. Sciamus,eum e/Te pro illo menfe noftrum be- nigni/

I N S TIT VEN D A. 493

nigniflimum prouiforem > cui cura* eft a malis nos protegere, & in bonis promouere,in omni- bulque nobis necellariis ad illum t an quam ad praeftanti {fimum re- medium accurramus.

Praeter hunc quotidianum & frequentem recurfum , quo a proteCtore tuo opem expoliris, alia praeftabis in honorem ipiius deuotionis obfequia JSfam & ali- qua > quae corpus doment , Sc voluntatem frangant > lingulis diebus pro eius honore fulci* pienda liint >dies feftus illius aut ieiunio ,aut peculiari abftinen- tia praeueniendus , & confeffio- nis ac communionis fufceptio- ne , fi id fieri poffit , lin minus horum defiderio & lingulari puritate celebrandus. Vita eius legenda eft , & aliquid memo- ria condendum , quod ad illius imitationem trahatur. Hoc au- tem eft Sandi protectoris obfe- quium. praecipuum ,li illum imi- ~ te ;

Amb. lib. de viduis

494 De vjta religiose

teris, & non folum precibus, fed vita & conuerfatione fequaris.i Vnde Ambrofius fupra, viduam J erudiens , ait : Et tu habes pro- ximos , qui Deo pro te fuppli- eant : habes Apoftolos proxi- mos , habes Martyres proximos, fi ipfa Martyribus deuotionis fo- cietate , mifericordiae quoque muneribus appropinques. Pro- ximus eft enim , qui mifericor- diam facit : fac tu mifericor- diam,& eris Petro proxima.Non (anguinis necefiitudo, fed vir- tutis cognatio facit proximos : quia non in carne ambulamus, fed in fpiritu. Ama ergo propin- quitatem Petri , affinitatem An- dreae , vt pro te rogent , & rece- dant cupiditates tuae verbo Dei puifie. Vt autem hoc San&i pro- tectoris obfequium plenum fit atque perfe&um* non folum pro nobis , fed etiam pro Enciefi^ necellitatibus orandum eft , vt ficut filij , ita & mater noftra ex

Z3

1

que a&us tuos Hoc die deno- tabis, attentius

:>rote(ftore noltro habeat inter cefiionis auxilia. Optimumque eft , prteter duodecim San&os , quqs pro fingulis menfibus anni xapronos eligimus > vnum quo- que pro toto anni decurfu circa illius initium defignare , cui eo- dem modo , proportione Tertia- ta , obfequendum eft > 8i eius

auxilium implorandum.

T)e emendandis fer fmgulosmenfes comterfationis nostra defectibus.

C A P. II.

tilissimvm etiam eft: ad virtutes augen das, & fpiritualem vi- tam ptouchendam , fi fingulis menfibus diem vnum eligas i in quo ab externis occu- pationibusfeaueftratus , tibi va- ces

folerter i tiitSv^ r—

; Tom. i. libi r-P.c.

ledi.

1.5.

496 De vita religiose

Se quietius Pfalmos recitabis , plus temporis librorum ipiri- tualium le&ioni tribues. Praeci- pue tamen in hoc incumbes , vt iis cenfor tui,& feuerus iudex a&uum tuorum. Victe igitur , qu^ fupra te funt, an pure & fer* uenter Deum colas , Sandtos ve- nereris , &coeleftia fufpires. Vi- de quae infra te funt , an corpus domes , fenfus comprimas , affe- (Siulque cohibeas. Vide quae cir- ca te funt , an fuperflua refeces, neceilaria moderate accipias , & fratribus exemplo praeluceas. Vi- de tandem quas intra te funt , an purius cogites > virtutes augeas, & tranquillius viuas. Hoe fit ftu- dium huius diei >vt imperfe&a .emendentur , perfe&a excolan- tur ,& conatus tui ad fublimio- res virtutum a&iones exciten- tur. Aliquando di&um eft tibi, vt te Sdflem efie confideres. De eo vero ha?c legimus in Salo- mone : Oritur Sol * & occidit,

~ u - — :

.&*

INSTITVEND A. 497

& ad locum fuum rcuertitur. ]

Vt myfticus ergo , & Ipiritualis Sol nunquam Zodiacum , id eft, inftitutum tuum , exeas , & per

illum difcurrens omnes vitae

exemplo illuminare contendas. Iam te per orationis exercitatio- nes * fupra res corruptioni ob- noxias effer. Iam per honeitas a£tiones te proximis fubiice > led poftquam per aliquod tempus laboraueris , ad locum tuum , id eft, ad quietem propriae infpe- ftionis & emendationis reuer- tere. Dic animae tuae lingulis mentibus : Conuertere anima

mea in requiem tuam, quia Do- j1* minus benefecit tibi.} Poftquam Dominus tibi benefecit , dum te ad bene agendum impulit , & ad re£te operandum adiuuit , con- uerte te ad teipfam , ingredere ad intima tua , & ibi robur ad perfeuerandum in bonis operi- bus impetrabis , & requiem a la- boribus , ac tranquillitatem in-

ue

49§ De vita religiose

uenies. Nam ii-cut corpus cefla- tione a labore reficitur 3 ita ani- mus vacatione Sc fuga ab occu- pationibus roboratur.

I Hunc vacationis diem qui- jdam facilius j quidam difficilius afiument. Qui enim nec officiis temporalibus > nec animarum j minifleriis difiinentur 3 facilli me poterunt ex confenfu Pro- flati 3 vnum diem 3 quo ad fcho- ias 'non eunt 5 fibi fuffurari* &*ad proprium ordinare profe&um. Qui vero operari j Euangelij fune aut domus obfequiis ad- 1 didi , non ita facile poliunt fe k labore fubtrahere , per to- tum diem ad interiora conuer- tere , cum eorum occupatio non a fua voluntate 3 fedab aliorum neceffitate dependeat. Hi ergo poterunt diem confiderare & praeuidere , magis in mcnfe a . minifteriis & occupationibus va- cuum 3 in eo aliquas horas quie- tiores deligere 3 quas in hoc !ai>

n^ST I T V E N D A. 499

dum exercitium propriae emen- dationis curandae , & captandae lpiritualis quietis , impendant. Sed fi nec per aliquot horas libi vacare finantur,non ob id no- xio moerore triftentur , immo tansa cura fui ipforum in mediis occupationibus viuant.vt hac fpirituali quiete per men- fem quaerenda non indigeant.

SE

institvbnda. 501

foeliciffimum , quo a fieculo ere- ptus eft , & religioforum coetui aggregatus , magna gratitudinis fignificatione , 3c tota deuotio- ne concelebret. Mos fuit apud antiquos 3 natales dies fuos non fine lxtitix notis > 5c fine cele- britate tranfigere : cuius rei ( vt nunc prophanos authores omit- tamus ) teftis eft facrorum libro- rum hiftoria. De Pharaone in

Gene fi fic legimus: Exinde dies tertius natalitius Pharaonis erat, qui faciens grande conuiuium nueris fuis , recordatus eft inter epulas magiftri pincernarum & piftorum principis. ] De Antio- cho vero fic in Machabseis: Du- cebantur Iudafi cum amara ne- ceflitate in die natalis Regis ad facrificia. ] De Herode autem Marcus fic ait : Cum dies op- portunus accidiitet, Herodes na- talis fui coenam fecit * Princi-

Gen. 40. 20

2.Ma-

chab.

Mare.

6.21.

pibus } & Tribunis , & primis GMxx, ] Hi natalitia celebra- runt

J02. De vita religiose f

Bern. in vi gilia Petri & Pan ii.

runc3 quibus mundo nati funt,&: ad mi ferias & ad mortem ex vul- ua matris edudi : ideoque nata* iem fiium aliorum tribulationi- bus imbuerunt, & funella morte foedarunt. At Ecclefia fanda, alia natalitia foeliciora celebrat , eo- tum felectjffimorum virorum , qui pie fandeque viuentes, dum ex hac vita mortali decedunt, Deo Sc coeleftibus exoriuntur. Qupiu nafiuitas , quia ad veram & immortalem vitam eft, non a nobis vitam , aut bona tempora- Jra adimit, fed bona fpi'ritualia,& coeleftes thefauros iliorum , qui Deo na icuntur, impetratione re- ftituit. Nam , vt Bernardus aits Sandorum natalitia nobis, & au- 1 xilio , & exemplo , & humilitari ! ferti iunt. Auxilio , quia cum in coflis magnates & potentes finr, nihil a fummo rerum conditor., poftulant , quod non , ad inuo- cantium eos vtilitatem , confe- quantttr. Exemplo , quia eum in

TNSTITVEND A. $0$

terris vifi fint,& cum hominibus conuerfati, non declinarunt ad dexteram 3 nec ad finiftram:>fed. viam regiam tenuerunt , donec ad illum peruenirent.qui dixit: Ego fum via , veritas 6c vita: ] vt nobis viam e uncti ad ipium fua cdwmerfarione monftrarent. Humilitati vero,nam hominum pafiibilium , & nobis fimilium vitam difficilem exiftimamus , 5c eos quos foelices putamus , quamuis dmina gratia poffimus, tamen {equi non audemus.

Inter hos duos natalitios dies, illum fcilicet,quo homines fecu~ lo & morti nafcuntur , & illum, quo Sandi beatis Spiritibus ag- gregantur, vocatio religiofa me;- dia eft , qua relido faeculo , Det) nafcimur , non vt flarim eo per- fruamur ,fed vt illi famulemur, fandeque viuamus , <3e pofl fan- 6tam vitam ipsu poffidere,eoque perfrui poilimus, Htec natiuitas nobis etiam eft non fine ingenti

Ioan.

1 4 6 .

Ecct. 7- *•

J04 De vita religiose i

l^titia & exaltatione celebran- da > qua non ad eam lucem editi fumus , qua? nobis eft mufdfque communis , fed ad eam lucem fandae & immaculata vitae pro- creati,qua Deo nunc viuere per- fede incipiamus , &' poft huius mortalitatis curfum , perpetuo cum illo regnemus. Et quidem ex quacumque parte vocationem religiofam confideremus, caufas inueniemus, quae nos ad eam lae- tiffime celebrandam inuitent. Si enim illa mors eft , qua mundo morimur, & negotia prophana deferimus, erit profedo illa, de qua Icriptum eft: Melior eft dies mortis, die natiuitatis. ] cum Hies natiuitatis fit ad miferias & ad pAicula falutis introitus : dies autem huius mortis , fit multa- rum curarum temporalium libe- ratio ,& a peccandi occafionibus exolutio. Quod fi dies natiui- tatis , cum videlicet ad mortem Sc miferias nafcimur,hmis nobis J

eft,!

eft > dies quo religionem intra- mus * laxior atque celebrior elfe debet 5 fiquidem in eo 5 fi non omnes , at multas mundi huius miferias exuimus. Si vero reli- giofa vocatio 3 eft ablaCiatio qucedam5 cuius beneficio a dele- ctationum vifibiiium vberibus feparamur* vt iuitixice panis fit iioftra refedio , quis non. videat eam efle quotannis folemniter peragendam ? Ad cuius my Se- rium exprimendum >■ cum abla- ctatus eft Ifaac * fecit Abraham pater eius grande conuiuium, vt magnitudo celebritatis volita- tem huius fpirimalis ablaCtatio- nis ediceret. In die natalis con- uiuium forte inftruCtam eft fed conuiuium panium , quod nulla memoria dignum cenfeatur > at in die abladationis , qua a laCte feculi fegregamur , fiat co n ni- ti i um magnum , quo eius ingens praeftantia fignetuo Si demum vocatio ad religiofam vitam, nar

	JoS De vita religiose
i.Petr,	ciuicas eft^qua curis fpiritualibus non cruciantibus , fed mulcen- tibus , incipimus viuere , non fi- ne lartitia & celebratione relin- quatur,ne eifqui de tenebris nos
2-9'	vocauit in admirabile lumen
Lucae	fuum J inueniamur ingrati. Leui feu Matthsus eodem die voca- tionis fuae fecit Domino [ con- uiuium magnum in domo fua,]
5‘29'	vr ex beneficio fulcepto often-
Arnbr.	cieret figna Icetitix. Et meri to quidem,quoniam ad fpiritua- les delicias vocabatur. Qui enim, vt inquit Ambrofius , domicilio
lib. 5. inLuc.	Chriftum recipit interno, ma-
ad ca.	ximis delegationibus exuberan-
5-	tium pafcitur voluptatum.jQuid nos fadburi fumus, qui cum ad religionem vocamur , ad Apo- ftpiicam vitam vocamur , & ipe fanttiffimarum deliciarum im- ^ plemur? Sed quo pa&o dies hic fpiri- talis natalis , feu religiofe voca- tionis , celebrandus eft? Polfcm
	te,o

INSTITVE N-DA.

5°7

j te > 6 religiofe perfectionis ama- jtor , adde uo ti illmam Virginem | Gertrude remittere ,cixius exerci i tium fecundu eft couerfionis cc-

Gert

exo

tiu

jIebratio>& 'prima: vocationis re j petitio. Sed vt breuiter formula | huius celebrationis ribi prselcri- j bam, fic feftu die mx vocationis | perages. In vigilia illius diei, te: j ieiunio aut abftinentia aiiqua,&:

| corporis maceratione,& publica * aliqua humilitatis & mortifica- j donis oftenfione difpones. Ipfo aute die c.um primum fur rexeris, tepus meditationis in coniidera-

tione huius tanti beneficij , & in ieruetiilima gratiarum addo ne, atque in laudib9 diuinis infames. Nolo vt in hac rneditacione afpi cias religionis ingrdfum , vt ob fequium Deo fa<5tu,led vt ingens beneficia, ficut revera efl,de be- nigniffimi Domini manufufce-

ptu.Reliquifti modica, fu fcepifti maxima-, pro vno parete,multos patres; & pro paucis propinquis, J

! Y~T

Icele, si. 15 id.17,

J08 De VITA RELIGIOSfe

fratres plurimos inuenifti , deli- cias exiguas , & vmbratiles pro ineffabilibus & ftabilibus,& vo- luntatem tuam prxpofteram^ro Dei voluntate rediflima cornu- tafti. A tumultu ad ferenitatem,a bello ad pace,ab.dEgypto ad Para, difum traflatus es,& a duris ope- ribus luti 3c lateris, ad flatu filij, ad occupationes honorificentiffi- mas 5 & addiuina familiaritatem euocatus.H^c & alia fimilia me- te voluens, ad laudes Domini li- beratoris tui affidue canendas te tota deuotione conuerte.Dicque [illi: Laudabo nome tuu affidue, Sc collaudabo illud inconfelTIo- ne, quia exaudita eft oratio mea. Quia iiberafti me de perditione, & eripuifti me de tepore iniquo. Ptoptereac6fhebor,&: laude dica tibi,& benedicanomini Domini.] Confeffione praemifla, in qua re de ingratitudine erga tantum beneficium, Sc de annis tepide in religione impefis,accufes,ad gra

tias

INSTIT V ENDA, 509

rias agendas iniilam celebrabis5 aut ii Sacerdos no es 5 factum Eu- chariftiae facramentu accipies.Et id quidem eo affectu,vt qui nihil proprium habes * quod Domino pro ingeri dono vocationis ofFe- ras>ei Filia fuum vnigenitum,per donatione Patris sterni tuu the- iaurum fadu,quafi in compenfa donem*tribuas. Sed quia donum quod offers* in immenfum voca- tionis beneficium acceptum fu- peratjcofidenter propter illu no- tia beneficia poftulabisj vt fcili- :et D.onmi% qui coepit in te opus fandirati$,ipfe perficiat*perfeiie- rantia in arrepto ftatu concedat* Sc in omni virtute1* 6c pratfertim in fua familiaritate promonear. Xu ad&e pufiilus es*& penitus in- iuificiens ad reddedas pro tanto beneficio debitas gratias : quare orabis Beata Virgine* omnefque Sandos , praecipue aduocatos & Patronos tuos*vt pro te Deu lau- det^cfe pro beneficio in te colla-’

' Y~ z

jio De vita religiose

co gratos exhibeat. Fratres etiam mos rogabis, vt eo die in gratia- rum ailionempro teMiilas ce lebrent, &c fi dies feftus fuerit,ad communionem facram accedat, & orationibus fe tibi in affe£hi gratitudinis comites praebeant.

Haec funt fan&a , 5c pura , ac Deo grata couiuia,hi ludi>& eho. rese immaculatae, quae hoc voca- tionis die inftimed^ funt.Fefti tta aute colloquia no defint , nam G (difciplina religiofa minime pro- hibente)loquendu fit,ea verba in hoc die natalis tui cum fratribus mifceas,quae gratitudine fonenr, quie te tu$ vocationis Sc ftatus a- matore oftendant,&: quae diurna mifericordiam in te collata pne- dicet.Crede mihi,frater,quia hec pufilla non funt , nec ab his, qui aliquid fe etfe piipt,defpicicnda. Dominus enim qui pro omni be* neficio gratias petit, pro hoc in- geri beneficio, feu beneficiorum cumulo, maiores gratias requirit. ~ ' Vide

institvenda, j 1 1

Vide ante tu an gratum animum habeas, fi huc die celeberrimum atque fanddiflimum, in quo a fo- culo edudtus es , perinde atque alios in vanitatib9 perdas, & nul- la memoria tanti beneficij fa&a trafire permittas. Huc verqaffe- dlu gratitudinis ignorarer parui- pedes,qui ab eo qui nullius indi- get,iarpc operibus antefertur.Na vt inquit Ambrofiiis,a!ius frudtu accepti beheficij, vt aurum auro, argentum argento rependit, alius labore,aiius haud ici o an etialo- cupletius/olum reflituit affedhl. Quid enim fi reddedi nulla facul- tas fuppetit-rin beneficio reddedo plus anim9,quam cefus operatur, magifque pr#p5derat beneuole- tia , quam poflibilitas referendi muneris.] Si ergo no habes ope- ra,qu^ repedas,quia tepidus.es & imperfe&us,falte atfedfcu gratitu- diiiis,& laudes,6c cor fimplex Sc humile, parua cu reuerentia au- dies offerre no cedes. Illud fuffi-

ji2 De vita religiose

ciat,vt grat9 habearis>& faciet vt noua beneficia merearis accipere. De propnacanfcientia Prdato ma- nifeflanda .

Cap. IL In g viis etia annis fe- meh aut bis,autplm ries,fi op9 fuerit, apud Prolatum te ftatues>& fpacium feorfum 6c fine arbitris colloquendi,poftulabis. Hoc te- poris fpacio fincere , & fine vllo fuco tua illi conferentia oftedes. Id aute facies,liilli defedtus tuos aperias, affe£tus,& pafliones, ac propefiones minus mortificatas detegas, tetationes reueles,virtu- tes,bona defideria, & vno verbo vidijerfa bona , fk mala manife- ftes.Mala quide,non vt a Prolato puniatur, (qui in hoc negocio no munus iudicis,fed medici peritijC fimi &c patris benignifIimi,obire dcbet)fed vt tibi c6patiatur,vr te* cu miferias tuas defleat, vt ratio- ne pugnadi,ac remedia adhiben-

-(

di prasfcribat. Bona vero, vt pro iliis, ranqoa pro bonis fuis ( quia bona siit filij fui) Domino gratias agat,vt prudeti examinatione, ab eis quod eft minus perfe£l;u,auer. tat vt fuo con filio &c adiiioni tioiie promoueat. Vniuerfa tande bona 8c mala,vt te intus 8c in cu- te cognofcat , vt te gubernare fciat , vt impedimenta profici edi remoueat. Re hac fuperius atti- gimus,fed quia fummi momenti eft ad per fedtione aflequendam, eam nuc nihil ex di&is repeten- tes , iterum pro huius tra&atio nis neceftitate confirmabimus.

Praslati igitur nomine,inea re- ligione quae hunc vfum laudabi- lem & tmzmb neceflariu obti- net/uperiore domus , in qua ha- bitam9,vei eu qui toti prouinciae praeeft, intelligimus. In aliis, vel ipfum, vel confeflariu>vel raagi- ftr u fpiritus, que Ipi ritualis vitae duce fequimur >ad hanc re aptum efte decernimus. Non dubiu au-

De

VITA RELIGIOSE

rem quin melius fit & efficacius quemquam Ce Praelato, detegere: quonia reliqui nos dirigunt,Pre- iarus vero gubernat,& ii ille nos nefeiat 3his forfitan occupabit., quibus ob imbecillitate nollram non tantum per fedionem/ed & gratiam,& falute aeternam a mit- tamus. Putabit forfita nos timo- re Dei poffideri,cum alieni ab eo fimus 3 putabit fortes cum fimus infirmi , putabit humi!es>caftos, padentes,cum rame ab his virtu- tibus longe diftemus.Nos autem ^fecundum exiftimationem fuam ad onus portandum fufficientes* fed fecudum viritate, oneri por- tando impares > minifteriisperi- culofis exponet* ex quibus fpiri- tuales & fortes viri merita ma- gna reportdn&nobis aute proue niet certa miferabilifque ruina. Animam vero noih*a occafioni bos perditam Dominus de manu eius non requiret,immo & nos, vt hypocritas*& vulnus celantes

&

& fan&itare menricntes, incom- parabili poena mulctabit. Cum ergo ha’c confidentiae manifefta- tio ad id ordinetpr, vt in via fipi- 'ritus fine offenfione regamiibve- riflima fi r oportetiita ficilicet , vt nec vitia noflra celemus, nec Dei dona Sc virtutes abfic5damus,fied omnia pro vt fiunt5maneam ocu- lis nos gubernantis aperta. Ne- que enim ex ea quaerimus vt bo- ni habeamur , & fan£H repute- mur.quod infignis effiet hypocri- fis,nec vrconrcmnamur,& viles exiftimemur,quodin hoc propo-, fito magna effiet ignorantia,ficut fi quis accerfens medicu> vulnus aut dolorem,quem non haber^fe habere fingeret; fcd tatum inten- dimus, vt ei qui nos regit, fimus omnino perfipedti.Ille autem ne- quaquam noftru flatu agnofcet, fi propter ineptam humilitatem, bona celantes,aut mala fingetcs, vel propter fuperbia mala occufi* tates&ut hona,quae n5 habemus.

Oftetidamus nunc quanta fir huius manifeffiationis caniciedac neceflitas. Corpus quidem non feipfum regit,fedab (piritu regi- tur , in fuo motu,atque in re- liquis ab animo ipfum viuificate dirigitur. Spiritus vero non a fc- iplb >quia fepiffime feipfum de- cipit, fed ab fpiritu Dei regendus eft,a quo,tanqua amagiftro peri- tiffimo in perfectionem ducatur. ! Deus aut^t nos regar* omnino vult vt nos ei noftram conicien- tiam aperiamus , non fane quia ei occulta fit , fed vt dum humi- liter nos detegimus * eius reme- diis & auxiliis ad viftoriam no- ftrorum affedtuum comparSdam dignifimus , Ad quod hortatur pfci queque noftru fan£his Dauiddi-

36-$- c ens: Reuela Domino via tuam, & fpera in eo,& ipfe faciet. } De- tege, inqua*Domino confcietiam tuam,& fpem omnem in eo,tan- quam in fapientiffimo medico, !

; ac t

I N S T I TVEND A. fl 7

ac benigniffimo protectore eo h loca,&: ipfe faciet ve faneris.,Pr^- ftac came hunc fenfum,& ea cmx nos ad hanc m anifeftarione nio- : neant ,jex ore Ambro fi j sactiiliini Dodoris audire. Bene , ait , re- uela > id eft ,, aperiT confidentiam Uiamytie eam fecuii iftiu s granee vmbra,vel carnis. Prorumpentia femina fi fuerint obumbrata, te- nuatur, Soli obieda pingue fc ut. Quid de feminibus loquorPlyfas arbufculas,quominus fe in altum fubiiciant,vm bra fylueftris inter- necat,&: prohibet brachia ramo- jfa diffudere. Pulchre aute dixit, Reuela ad Dominii viam tuam:] quia natura kominu prona pec- cato , velat quoddam menti no- ftne velamen: obducit , ne noflra Domino peccata fateamur , qui poteft vulnera nofira fanare »vt erubefeat quis ore proprio poftu- lare medicinani,ne coram homi- nibus fua prodantur opprobria ] Premit igitur fe intra hominem

1 con

Amb.

ibid.

Gen.

4-

Ioan.

S.20.

pr.44.

i . o- rint.4

Heb.4

518 De vita religiose

confcietia cum latere non poffit, &tandiu differt , quoad vulnus efferueat , vt iam non fidei falu- britate, fed immedicabili atroci- tate viceris detegatur. Reuela , inquit,ad Dominu viam tuam ] id eft, aperi viam tuam, noli ahf- condere,ficut abfcondebat Cain, qui latere cupiebat.] Omnis enim qui male agit,odit lucem.JReue- labat Dauid viam fuam ,.qui ait: Dico ego opera mea Regi.] Ape * ri fenfum tuum>vt nihil fir quod timeas reprehendi. Reuelauit& Paulus , qui prafumpfit dicere: Nihil mihi confcius fum. ] D«eo itaque nos manifeftare debemus,- vt fpiritusnofter ab eiusfpiritu dirigatur. Sed rogo, quidnam fit manifeftari nos Deo , cuius ocu- lis , vt ait Paulus , eunda nuda funt fk aperta ? Certe illud eft confcientiam noftram, & omnes receffus illius. Praelato detegere, cuius ore ad nos loquitur Deus, cuius prudentia regit, cuius adiu-

10

INSTITVEND A. J I 9

torio in finem optatam perdu- cit. Ergo fp i ritus noftayvt a fpi~ ritu Dei regatur , Praelati fapicn- tia regendus eft, & in omnibus ordinandus. Qui enim dudtum Praelati refugit . a Dei guberna- tione fe fab trahit.

Habes igitur, 6 frater, in ma- giftro fpirituali magiftru Deum, a quo per illius vocem inftrue- ris , vt dum huic conici en tiam tuam aperis, Deo aperis; dum magiftrum aut Praelatum inter- rogas, Deum interrogas, vt eius refponfione per os fpiritualis pa- tris enunciata docearis. Sat fcio. Daemonis aftus fugere concu- pifcis j 8c ei qui faepe tibi illufit, illudere. Sed ad hoc folus non eris potens,fpiritualis vero patris adiumento fulcitus , cui fidenter tua arcana commififti , validus & robuftus exiftes. Illi profedo, qui confcientiam fuam Prada- tc^detexit , Caffianus 8c difcre- tionem veram , Sc tentationum

I

•	$io De vita religiose \
v i Scoriam ? Daemonum c5cui-f cationem promittit. Veradnquit, difcretio nonnifi vera humilitate conquiritur. Cuius humilitatis taec erit prima probatio s fi vni- uerfa non foliur^quse ageda finit, fed etiam qux cogitantur/enio- rum referuentur examini , vt ni- hil quis fuo iudicio credens > il- lorum per omnia definitionibus acquie^at^ quid bonu vel ma- lum debeat iudicare , eoru tradi- tione cognofca t. Quae inftitutio no folum per veram difcretionis viam iuuenem redo tramite do- cebit incedere5veruetiam a eun- dis fraudibus &: infidiis inimici feruabit illaesu. Nullatenus enim decipi poterit quifqiue^ non fuo iudicio 3 fed maiora viuat exem- plo:nec valebit ignorationis cius callidus hoftis illudere, qui vni- uerfas cogitationes in corde na- fcentes perniciofa verecudia ne- fcit obtegere , fed eas matmo \ examine /«Morum, vel reprobat, \
vel

IHSTITVHNDA,

yef admittit. Illico naque vtpa-: tefada fuerit cogitatio* maligna,' marcefcit , & antequa difcretio- nis indicium proferatur , ferpens teterrimus velut e tenebrofo ac fubterraneo fpecu confeffionis virtute protra&us , ad lucem, & tradu&us quodammodo ac dehoneftatus abfcedit. Tandiu enim fuggeftiones eius noxiae dominantur in nobis , quandiu celantur in corde. ] Non itaque vi&oriam ex tentationibus re» portabis, qui tentacorem , id eft, cogitationem noxiam , fanes in corde > & ab oculis imereptoris, nimiru patris fpiritualis,abfcon- dis. Nec veram difcretionem, al- tiffimam & difficillima fcientiam folus 3c fine magiftro , a Deo ad eam trahendam deftmato,perdi- fces.Qui dum te audit,& quid vt bonum ampiedendum,quid ve- ro vt malum vitandum fit,tradit, in rebus fpiritualibus , &c ad fa- lute animae pertinentibus erudit.

Sa

522 De vita religiose

Samuel vocatus & Domino , concurrit ad Heli , & fecundo ac tertio vocatus ad eundem fefti- nauit>& fic Deum loquentem &: fe docentem agnouit.Paulusnon ex ore Domini , fed ex ore Ana- Aa 7. niae fibi loquentis audiuit : In- gredere duitatem, .& ibi dicetur nbi, quid te oporteat facere. ] Et iterum ad Apoftoios prohcilci- tur , Sc cum iliis Euangelium GalatJ confert, [ ne in vanum curreret, aut cucurri liet.] Hsec 'omnia ma- nifefte defignant doctrinam fpi- ritus fine magiftro haberi non p o fle, m u 1 ti fque erroribus & pe- riculis cafus exponi , qui con- fidentiam fiiam ab eo , qui ipfum gubernat , voluerit occultare. Quis ergo , ait , idem Ioannes Caifianus , tam prabfiimptor & c^cus fit , qui fe audeat fuo iudi- do, mir diferetioni committere, cum vas eledtionis indiguiife fe co-Apoftoiorum fuorum colla- tione tefletur?Vnde manifeftifli-

me j

instjtvenda. ;z3

me comprobatur , nulli a Domi- no viam perfectionis oftendi,qui habes inde valeat erudiri, doCtri- nam feniorum vel inilituta con- tempferit,paruipedens illud elo- quium, quod oportet diligetiffi- mecultodiri. Interroga patrem tuum,& annuciabit tibitleniores tuos, & dicent tibi. ] Et ad idem Bernardus ait:0 fapietia fuauiter vere vniuerla difpones. Eum,cui tu loqueris,erudiedum mittis ad hominem , vt focialis vits com- mendetur vtilitas,& edodtus per hominem, difcat & ipfe fecudum datam libi gratiam hominibus fubuenirc. Ingredere ciuitatem. Videtis , fratres, non hne diuino confilio factum efle.vt hanc ciui- tatem Domini virtutum ingre- deremini,diuinam difcere volun tatem.Plane qui te falubriter ter- ruit , & conuertit cor tuum ad defiderandam voluntatem fuam, ipfe tibi dixit : Surge , & ingre- dere ciuitatem. ] Ha:c ille.

Dent 9 31.7.

Bern. ferm. 1. de

cower.

Pauli.

Di

S1 4 De VITA religiose

Difces itaque ex magiftro fpi- rituali* cui teipfum detegis , tem tationes vincere , difces in fpirir tualibiis negotiis prudenter te gerere, difces virtutes acquirere, difces falute animat comparare* . Vnde Caflianus, poitquam dixe^ rat , iuniores monachos propriat volutatis mortificatione ad per- fe&ionem informari, h^c fubdit: , Ad quod vt facile valeant perue- nire , confequenter inftituuntur nullas penitus cogitationes pru- rietes in corde perniciofa confu- fione celare,(ed confeftim vt ex- orta fuerint , eas fuo patefacere feniorijtiec fuper earum iudicio, quidqua iu^ difcretioni comitte- re.Sed illud credere malu e(Ic,vel bonu,qtiad difanTeH‘t,ac pronu- ciauerit feriioris examen, itaque lit vt in nullo circuuenire iu lie- nem callidus inimic9, velat inex- pertum igiiarumque, prteuaieat: nec vlla fraude decipere quem peruidet > non fua , (ed lenioris

$ '

INS TITVEND A. JZJ

difcretione muniri, 6c fuggeftio- nes fuas/vel ignita iacula qusecu- que in cor eius iniecerit,vt fenio- rem celet,non pofle fuaderi. Ali- ter quippe fubtiliffimus diabolus illudere,vel deiicere iuniore non 1 poterit,nifi cum eum,fiiie per ar- rogantiam 3fiue per verecundiam ! ad cogitationum (uarum vela- men iilexerit.Generale naque Sc euidens iudiciu diabolic^ cogita donis efle pron udanti fi eam fe- niori confundimur aperire. ] Sic ille. At illi, qui feipfos manife- ftant,ah his dolis aduerfarij libe- rantur. Quia fcriptum eft: [Salus ante vbi multa coniilia.JNec ve- ro dicir3in multo c6filio,ait Do- rotheus,vt quis quemcumque 1 cofultet/ed eu^cuius fidei fe totu I crediderit. Neque,hoc vt taceat, illud loquatur , fed vt omnia ex- ponat,de omnib9 cofultet:huiuf- cemodi enim falus profedto eft in multo confilio.] Eos taxat qui cuilibet fiia arcana reuelant,cum

raa

Prou»

U.I4

Do-

roth,

do&r.

s.

52 .6 De vita religiose

manifefta fit interiora cordis no* ftri ioli Pradato apededa efte,aut certe viro prudedffirno,qui pro- be iciac conuenieda medicamina hoftri is infirmitatibus adhibere.

Au g. dc a mico , f

ani.4

Magni reputat, 6 frater , ami- cum fidelem , cui noffis tuto in

L

rebus huius feculi dii cordis ar- cana comitterc,ciuus poffis con- filiu fequi,a quo valeas adiuuari. Res autem animas potiores lunt, maioribus difficultatibus patent pluribus diferiminibus funt ex- pofitas : quare ergo fidelem ami- cum, qui te in illis inftituat,qui te iuuer, qui te tueatur, non magni reputabis?Quis ante aut fidelior^ aut iapietior , autfolicidor Pras- lato , quem tibi Deus in patrem ac pneeeptore praspofliit? Quaiv. igitur ab illo te abfcodis?Quare, vt alter Adam,con{pecfcum illius qui te curaturus eft , fugies r E.x.- pende,obfecro,quid Auguftinus, vel quifquis ali9 eft author libri, de amico fideli feribat : At quas

fbe ■

I N ST IT V ii N D A. 527

foelicitas, quae fecuritas, quae iu- cuditas eftffiabere cum quo eque audeas loqufivt tibi?cui confiteri non timeas, fi quid deiiqu.eris?ciii non erubefeas reuclare in fpiri- ttialibus , fi quid profeceris ? cui cordis tui omnia iecreta comit- tas commendes confilia?Quid igitur iucundius, qukn ita vnire animum a!teriu$,& vnum effice- re, de duobus , vt nulla ia&anria timeatur,nulla formidetur fufpi- cio, nec correptus alter ab altero doleac, nec laudantem alter alte- rum adulationis notet vel ar- guat ? Amicus, ait Sapiens, me- dicamecum eft vitat..'] Non enim validior vel efficacior efifc vul- neribus noftris medicina , quam habere , qui omni incommodo occurrat compatiens,cmni com- modo occurrat congratulans , vt iun&is fuis humeris onera fua inuicem tolerent, & quod vnuf- quifque propriam leuius quam amici portet iniuriarnJHaec ille.

Eccle.‘

6.6.16

Non

	§iS De vita religiose
Greg 7*mo. ral. c v It.	Non eft ance impoflibile , immo maxime ueceffanujhoc amicitia- cum Praelato genus inire , nec id aut reucretiam aut obedientiam imminuec.Si enim Dominum Sc Creatorem omnium ira renere- mur, vt etia tenere diligamus : & fi ei, cui in eundis feruire debe- mus, amicicia Sc familiaritate iu- gimur;cur abfurdum putabimus, Praelatu vt fuperiorem afpicere, & vt amicu nos fideliter amarem amare ? Ilii ergo noftra vniuerfa fecreta padamus,in quo Sc reme- dia ma!oru?& augmetum bono- rum , & letiame moleftiaru repe- riemus. Vt enim inquit Grego- rius,plerumque nimis taciti,cum nonnulla iniufta patiuntur,eo in acriorem dolorem prodeut , quo ea,qus fuftinent,non loquuntur. Nam fi illatas moleftias lingua tranquille diceret , a conficientia dolor emanarer. Vulnera enim claufa plus cruciant: quia cum putredo , quae intrinfiecus feruet.
__	eii J

INStITVHNDA.

5 i9

elicitur, ad lalute dolor aperitur.] Huic fandi Gregorij dido aih- Juum experimentum atteftatur; fspeenim nos & alios vidimus, cum ad Prslatu accurrimus, & ei noftras miferias aperimus , fola defedus manifeftatione fanatos- Quia diabolus detedus fugit , & culpa humilitate & confeffione lailefcit. Cuius rei illuftria funt apud Climacum, 8c apud Caffia- numexepla,qu® cofulto prreteri mus, vt longitudinem fugiamus.

Si aute adhuc n5 audes te Pr® lato ad cofilium & remediu ape- rire, attende quia & ipfi antiqui Philofophi fola natur? luce dudi id non ia religiofis,fed & ciuibus f®cularibus,& hominibus necdu Chriftianis faciendu pr?cepem:, & vtile ad virtutis profedu exi- ftimarut. Socrates namque apud Platonem fic loquitur: Equi-

dem ad defenfionem iuftiti® fu?, aut parentum , aut amicorum, aut filiorum , aut patri® iniufta

Clim

grsd

Otf

colar.

2.C 1 1

Placo

inGor

gia.

z

	jjo De vita religiose |
	faceicisitiihil vtilitatis afferet no bis Rhetorica * 6 Po!e,nifi fi quis cotra accufare oportere putaue- rir,maxime quide feipsu , deinde etiam familiares , 8c alios,prout quiuis fempet amicus iniufta fe- cerit,&non occultare,fed in pro- patulum iniufte fa&um produce re,vt pcenas det, & fanus fiatjco- gere item , & feipfum &aiios no pr$ timore deterreri, fed fortiter, & velut claufis oculis exhibete, velut medico,fecandum & vren- dum,ita vt bonum & pulchru,ac honeftum pcrfequatur,& dolore non confideret>& fiquidem iniu fta plagis digna perpctrauit, vei- berandu fe exhibeat ; fi vinculis ligandum;fi mul&a , mul&andu; fi exilio , fugandum^fi morte, ne candufita vt spfe primus fit accu- rator^ fui ipfius , & alioru fami- liarium,& non parcat,fed ad hoc Rhetorica vtatur, quo dum roa- mfcfta fiunt iniufta fada,a maxi- mo malo iniuftitia: liberentur]
	Plu

INSTITVTIONE. 551

Pluta.

Trafl

Quo

rnoii<

Plutarchus vero hatc fcripta reli- quit : Quod fi ille qui offendit, caftigatibus offerat fe3morbu in dicet,& aperiat vitium.nec id cla!q“« effc gaudeat,cotentufque fit,fi fit

redum;verum fateatur, rogetqueJvn-L:

corripientem, & corrigente:haudjfic^° lene fuerit id progreflionis infig- ne,vt fane dixitDiogenes,Qp.i fa- lutem defideret,ei quatrtndu e fle vel fedulum amicum , vel fl. gra tem inimicum, quo increpatione vel curatione animi vitia exuat. Quoad vero oftendendis fordi- bus,aut macula tunicat, aut lace- rato calceamento, gloriaris apud alios, & vana modeftia cauila ia ciens in temetipfum vt pufillum, autvt gibbofum,putas agere p' e clare : interiores vero animi foe- ditates,vitse labesinuidias,male* uolentias ,fordes,libidines,vt vl- cera,cotegis &abfcodiSjquas ne mine attingere, vel aipicere per- mittis, du veteris ne arguare, pa- ru profe&us, immo nihil fortitus

5?1 De vita religiose

fueris.Carterum^qu! cum his pe, dem confert, prxcipue , qui jpfe mordere fe , Sc infedari offende- temffecudo Iocos qui prteftare fe caftigance alio tolerantem, Sc pa- tientem purgari fe a reprehende tibiis, valet & vult; hic vero eft ehqui amolitur Sc execratur par- uitatem,proximus.Hi Philofophi pro virtutis profectu necelTarium putanc vt homo fe alteri non ad confilium foiiim, fed ad poenam, Sc grauillima poenam detegat: Sc tu mole (tum putabi$,non ad p ae- nam,ied ad coniibu, ad remediu, & ad leuame re praelato munife- ftare ? aut virtutis proffCcum nor curas,aut gratis &fine vllo pretio habere defideras > aut certe infi delib9 delicatior es, qui intolera bile putas, quod illi u facile die docueiut,3c tam audacter omni bus imperarutfEc ilii qutdem di- xeruntffed non fecerum:nos aute nouimus no adolefcentes folum, fed lenes do&iflimos Sc proba- tiffimos>i

INSTI T V E N D A.
illimos-» qui non fine adamanda : humilitate hoc documentu ob jfeiuaumt. Quorum tam eximia jeft virtus, tam infignis animi pu- ritas /qualis efle intelligkur in tanta humilitate fundata. Hoc tu imitari no erubefcas,vr confimilem virtute confequaris, nec indignum putes illos coaer- latione fequi , quorum vitam & mores admiraris.Etjfi in illis haec infignis humilitas audita placet, cur eade ad te tranflata, & ad pus reda£ta,difplicet ? Nifi forte hu- militas & fapies defe£buum ma- nifeftatio ad hoc a Deo infpirata fit,vcaudiatur,& narteturmo ve- ro vt operibus exerceatur. Audi cande Climacu quibus verbis te ad hanc manifettatione impellat. Noli 0 fili atque Domino obe- dien$,fpiritu elationis decipi, ne- que peccata tua veluti ex perfona alterius magiftro denunties. Ne- que enim licet abfque verecudiae rubore aeterna cofufione liberari.	Clim. de obed grad. 4-
I z 3	1

1

534 De vita religiose

\peri * denuda, detege medico vulnus tuu.Dic,age,noli cofundi. Meum vulnus eft pater,mea pla- ga , cuius mihi caufa fuit, non al- cerius,fed mea negligetia. Nemo huius author extitit , non homo* non fpiritus,non corpus,n6.aliud quidquam nifidefidia mea* Efto, dum confiteris,habito/pe, cogi- tatione,vt condemnatus ren$,de- miffis in terram luminibus,atque (i fieri poteft magiftri,aut medici pedes,vt Chrifti pedes* lacrymis riga* Soler nonnunqua daemones nos vt aut non confiteamur hor- tari, aut certe vt hoc veluti ex al- erius perfona faciamus , fiue vt dios quofda peccati noftri infi- mulemus authores. Sicut certum :([ eofuetudo plurimum valet, vt cu.ndfca #ex ea pedent eamque fe* ]<juntur;omnino !5ge amplius ea valebit in bonis,cum potetiffimu lubeat adiutorem Deum. Noli b h!i, annis plurimis laboras lafle- fcere donec in te ipfo beanilima inue

INST1TVEND A. $$$

inucnias requie. Quo fi te ipfum in initio toto animo ignominiis expofuifti,ne indignum putes>ad i ut ori ac magiftro tuo taquaDeo, vultu animoque demiffo culpas fuas cofiteri.Vidi enim reos quo- que miferabili omnino habitu, vehementioriq, confeffionis , & fupplicationis vi duritia ac feue- ritate emolliuiire iudicis , illiufq; iracundi! in mifericordia couer- tiire. Quocirca Ioanes quoq; Do mini pr?curfor,antequa Baptifmi lauacra donaret,ab accedentibus cofcffionis humilitatcrequirebat. Non quide vllo eorum ipfe indi- gens,fed eorii faluti modis omni- bus confulens. Huius fan&iffimi viri di6ti s acquiefcere , & modis omnibus cofcieti? abdita Prolato reuelareno metuas.Deus ipfe ad. eft tuos fermones audies, tua fum- miffione approbans, tuam anima virtute humilis manifeftationis emundans. Ille Praelato non tui contemptu/ed aeftimatione, non

Matt. j

I

I

Z 4

De vita religiose jj

odium, fed amorem immittit. Et \ du tu ilii dicis miferias tuas , dicit ;

. Dominus ipfi ; Confiderans te I ipfum ne & tu tenteris.] ipfc etia : tibi dona fua quoru caufa ange- baris^henignc conccdit.Eft enim apud ipfum valida oratio, & effi- cax poftulatio, confcientiae dete- Clio. Quodque fletibus , & cor- poris affli£tione,& affiauis poflu lationibus aliis remediis non vicifti, humili defe£iu$ apertione fuperabis. Videbis profedto Do minu effie amatorem humiiiffiqui humili peccatori confitenti, & vulnus aperienti , remedium ad- inbet;fuperbo autem Tuarum cui parum diffimulatori, in fordibus volutari permittit.

De vit& fpiritualis aHtbm innouadit.

Gap. III.

Nter motum a natura pccfeftum , & aliqua externa vi contra natu- ram corpori violenter

r N S T I T V E N D Ai 557

impreiruro,hocPhilofophi dii cj i- men inuenerunt,quod sile (vt vei oculis ipfis perfpiciturjin fine ce leiior ac velocior e il : ifte vero quo magis protrahitur,eo di cu- dantior & legnior. Si moles ma- gna naturaliter e fuperis deorfum defcendat , celeriter moneri in* choat;at quo propsus ad centrum accedit,eo velocius vt in eo quie fcat, motum perficit 8c fummat. Sed fi lapis violeter 1 utfum pro- ie&us feratur , magna celeritate alcendere incipit,at poli paru re- milio impetu fuo podere grana- tus laflclcit.Hinc neceffitas fpiri- tus innouandi nobis non ohfcure1 patefcet. Natura enim noftra per peccatu corrupta in hoc malum certe maximu incurrit,qubd deor fum ire, 5c ad vilia & abk&a fW- cu)i huius defcendere quafi natu rale illi eftjdursfi vero ferri > 8t ad fpiritualia & coeleftia anhelare violetum. Eli quide virtus fecun- dum, naturam rationale hominis,

~~Z S ~~

DTh 12 q. 71. a. 1. ! 1 ■	De vita religiose i
ve Thomas Aquinas non minus! vere quam fubtiliter difputat; & vitium ac peccatum, cotra natu-! ramj quia vero per originale cul- pam primi parentis appetitus a ratione defecit, & iugum eius cx- cuffit , & rationem quali fua im- portunitate & immoderatia fub- iecit:hinc ortum habet vt homo, cui appetitus dominatur , virtute tanquam infulam horreat, & in vitia ac peccata vetuti in alimeta fuauia propendeat .Inclinatus er- go & propenfus ad malum > quo nequior eft, eo vehementius & effrenatius in malum tendic;&ex parte appetitus auerfus a vero bono, quo diutius in illud fertur, eo tardius &tepiditt$ ire fe fentit Qu?d itaque faciet fpiritualis vir, vt iemper proficiat,vt fcmper no lentis pafsibus in perfe&ionem eatflllud quidemquod iacuJator, vt (agittam per multa terrarum fpatia pmiiciat. Vt quemadmo dum iiie primum faginam quan

INSTITVEN D A» 539

to poteft impetu verfus locum a fedeftinatum iacit>& iam defi- cientem & in terram cadentem, iterum leuat , & proiicit , &c fic multoties impetus imprefsionem muljtiplicans , ad finem fui iti- neris ludens & femetipfum oble dans, mittit j fic iuftus ad per fedionem contendens , in initio conuerfionis fuas mentem fuam magno feruore quafi impreflb impetu ad deftinatam purita tem iaculatur , & poft aliquot menfes tepefadam , nouo fer- uore concepto , verfus eandem puritatem impellit , & fic per tempora feroorem innouans, ad magnam perfedionem per- uenit.

Huius vitae mortalis proprium eft vt omnia fenefeant ^ & fen- fim ad interitu eantmullifque ad uerfum nos emergetibus incom modis/ola teporis lapfione ad fe- nedutem tedimus,8c ad mortem j properamus.De ipfisccelis incor-

r * z i

Pfa 1. ioi. 25.27

*5/g>

ibid.

:PfaL

540 De vita religiose |

tupubiiibus dixic fandius Dauid: Opera, Domine , manuu tuarum (une cce!i,ipfiperibut)quia a piq fenei ftatu mutabuntur) tu autem permanes , & omnes ficutvefti naencu veterafcet.Et ficut operto riu mutabis cos.]Si aute cccli qua ii fenefeee, quia mutatione & in- nouatione indigebunt,quato ma gis corruptibilia ad vetuftate fe ftinabunt?vel fi per coelos, vt Au- guftinus myftice vult intelligi, Sa ndlos imeiligamus,iili certe no catum quantum ad corpus, quod inftar veftis atteritur , fed etiam quantu ad fpiritualem anirn^ vi um,q?iafi ad fenedfca &c vetuftate eu n t , q ui a 0 o anu lia m qua I it a te m corruptibilem mutuantes, ad te* piditatem fegnitiemque profici- icutur, &c mundi curis facietibus ab ilio pnmo quo inchoatum feruore deficiunt: donec implea- tur illius Pia i mi poftrema pra?- didiio: Fiiij (eruorum tuor u ha- bitabont,]id eft,in coelefti patria

ad

INST ITVENDA. 543

addelUnatam menfuram fan&i- catis proue&i , (labiles & immu- tabiles permanebunt, [& femen orum in laeculum dirigetur. ] Habitabimus fanem illa domo Ddjfi fili) feruorumdd eft> Apo*

Eccli. 14 16

Eccli.

14.21

J42. De v ! t a religiose

queris] Hacicaque conditione mortalium nos Ecclefiafticus ad iuftitiam prouocat Da,& acci- pe, inquit ySc iuftifica animam tuam.] Quis prohibet fi ita in- terpretemur ? Accepifti a Deo auxilium vt bene operareris? Da igitur illi bona opera , & coope- rare gratire fufceptae vt iterum noua accipia$,& fic ad vera iufti- tia & fan&itatem peruenias. An- te obitum tuum operare iuftitia, quia non eft apud inferos, id eft, in fepulchro,& poft mortem ,in- uenire iuftiti# & bonorum ope- rum cibum. At fi irrepferit lafsi- tudo,&vigor intepuerit, te ipfum iterum excita , &c ad fortiter & ftrenue operandum coge. Quia [omne opus ele&um,ideft,ferui- de fa£um,iuftificabitur,&qui o- peratur illud>honorabituriivillo.

Hanc defideriorum & bono- rum operum innouationem viri iufti & fpiritualis falutis cupidi femper vtififfimam putaueranto

Vndc

Vnde Paulas de fe ac de iufti$l*f0, loquens,ait : Propter quod non deficimus , fed licet is qui foris eft,nofter homo , corrumpatur, tamen is qui intus eft, renouatur dc die in diem.} Quia fpem,ait, refurre&ionis habemus , pro»! pterea non deficimus , fed licet caro noftra laboribus affli£ta per fingulos dies veterafcat, fpiritus vero quotidie nititur iuuencfce- re> ad maioremque fplendorem ;

& feruorem venire. Qui , vt in- AnCc% quit Anfelmus,renouatur quoti- ibid. I die proficiens in fan&itate, dum transfert amorem a temporali-' busad aeterna, avifibilibus ad intell igibilia , a carnalibus ad fpiritualia, & ab iftis cupidita- tem frsenare vel munire , atque illorum fe charitate aliigare dili- genter infiftic.]Hac aute innoua- tionemelTe bonorum coeleftma nobis defideratorum exordium regius Vates non obfcurs fi- jgnificat : Benedic , ait, anima

mea

J44 De vita religiose

Hier. aJD fidiu To 4-1

Aug ia pf.

t\ i.

mea Dominu, qui replet in bo- nis defiderium tuum , renouabi tur vt aquila: iuuetus tua.J Tunc icilicet 6 anima immenfis bonis repleberis , cum inftar aquila; renouaberis. Sed quaE elt ifta aquila renouatio? Hieionymus certe de aquila hatc fcribit : A- quila quando Tenuerit , grauan- tur ipiius penna: & oculi, quaik- que fonte m,3c erigit pennas , & colligit in fe calorem , & (ic ocu- )i eius fanantur, & in fontem ft termergit , & ita ad iuuentutem redit.] Auguftinus veroficiDi- cknr aquila,cum fenedtute cor- poris prefta fuerit,immoderatio- ne roftri crefcentis cibum cape- re non polle. Pars enim roftri eius fuperior.qme fupra partem inferiorem aduncatur , cum pr® fenerfta immoderatius creuerit longitudo eius incrementi , non ea finit os aperire, vt fit aliquod receptaculi interually inter in- feriorem partem , & vnictim-

fupe

I N S T I T V E N D A« 54$ j fupciiorem. Nifi enim aliquod finteruallum pateat , non habet morfus,quafi forcipem, nde vel vt tondeat quod tranfmittat in fauces. Crefcente itaque fu pe- nori parte &c nimis aduncata,no poterit os aperire > &c aliquid ca- pere. Hoc & facit vetuftas. Piac- rugatur languore feneciutis , inopia comedendi languefcit ni- mis,veraque re, aetate & egeftatc accedente. Itaque modo quo- dam naturali in menfura repa- randas quali iuuentutis aquila di- citur collidere & percutere ad petram ipfum , quafi labium iuum fuperius > quo nimis cre- fcente edendi aditus clauditur , atque ita conterendo illud ad pe eram excutit, & caret prioris ro- ftri onere quo cibus impedieba- tur. Accedit ad cibum , & omnia reparantur, erit poft fene&utem tatiquam iuuenis aquila. Redit vigor omnium membrorum, ni- tor plumarum gubernacula pen- narum,

I N S T I T V E N D A. 547

;,Rc.

11. 14

Vniuerfa quae in hac mortali vita effe habent , aliquando in- nouantur,ne pereant>& qu$ non innouantur , quantuuis diuturna (int,tandem tande intereut. Re- gna innouantur, & ideo Samuel ad Populu ait ; Venite, eamus in Galgala , & innouemus ibi re- gnum.] Ciuitates reaedificantur: quare lonathas habitaturus inle rufale,ccepit fdificare>&innoua- re ciuttate.Templa inftaurantur, $.e Cd na & Ifraclitae poft captiuitatem s- 44 venerunt [ innouarc» & fufeitare teplum in loco fuo# Amicitia? re- farciuntur:vnde& Ionathas[mi- fit viros Romam, ftatuere & re- nouare cum eis amicitiam. ] im- m& & ipfe homo poft peccatum e Paradifo eie&us eft * ne fe cfu ligni renouans, etiam quoad cor pus imperfe&u viueret.Denique [mifit illfi Dominus Deus de Pa radifo voluptatis. } & .antea pra? miferat>n5c ergo ne forte mittat manufua, & fumat etia de ligno vita?

i.Ma- ch n

Gen.

1 21 n. ii

P i.6. 2 . 1	(548 De vita religiose
Jvic$ & comedar3&viuat in aster- nom Qui ergo vult perfedevi- uere ad coniticuta tempora fe ipfum renouet. Innouet regnum iTuum, quo fuper corfuum & af- fcclus eius regnat. Reaedificet' duitatem animas fuae , & quod ex virtutibus lapfum per incu- riam eft 3 erigat. Inhamet tem- plum Spiritus fui , in quo habi- tat Deus, & Sandorum defide- riorum acceffione extruat. Ami- citiam ad Deum aliquantulum tepefadam,adibus orationis ac- cendat. Mittat per imitationem Chrifti manum fuam ad lignum vit^vt poftmodum feliciter 5 & nunc in hac vita viuat , vt fan- dum decet virum, & contradas] ex humana couerfatione imper- fediones relinquat. Si inuetera- dt inter inimicos fuos , ideftdn- ter immoderatos affedus,& affi^ duas imperfediones fuas , vc iu- uenefcat,Sc renouctur,ab eis to- to conatu difcedat.Hoc enim ef-
fe

I N S T 1 T V E N D. A. 54? j

fe ad iuuentute,aut ad fapiemem i infanriam,redire,docet Petrus A- 1 poftolus}dum ait:Deponentes o»l mnc malkia,& omne dolu, Sc fi - muiationes3& inuidias,& omnes deti actiones : ficut modo geniti infemes, rationabile fine dolo, lac concupifcite.] An non fapies infantia cil , qua: no quodcuque lac,Iicct palato luaue, fed lac ra- tionabile,lac fine dolo, lac , quo crefcat in ialutem asterna,concu- pifat?Sed hanc profedlb induit, qui peccata 5c imperfe&iones deponit , & quod melius & per- fe&ius efi, virtutis alFumit.

Iam igitur audi , 6 religiofe, quinio & quomodo te renoua bis. Omne tepus huius v itante m- pus innouationis eft,quod ad hoc nobis concdfum eft,vt' vet udate1 hominis terreni deferamus , no.uu.cn -hominem Chriftum fe quentes in nouitate vitas ambu- lemus.Sed quia hoc loco de fpe- ciaii quadam innouatione loqui

Tho.

/jo De vita religiose j

mur>qua aliquantulum tepefad ad priftinum feruorem redimus ea frequenrer aflumenda cft quia frequenter cadimus, & non multis diebus in defideriis per fedtionis intepefcimus. Et qui- ?u!de derxl Thomas a Campis author con- Ipiiflimus circa praecipuas San m3i r^oram f°Iennhates huic inno ca.i$ . j uationi infiftendu m praecipit, Circa principalia fefta , inquit, renouanda iunt bona exercitia & Sanctorum fufFragia feruen- tius imploranda. Defefto infe ftum proponere debemus , quafi tunc de feculo migraturi fimus3 & ad aeternum feftu peruenturi.] Sed vt aliquid facilius dicamus, ter,aut bis,aut faltem (emel , de* [beres fingulis annis te innouare, & quafi nouaindumeta virtutis induere.Si enim per fingulos an- nos hyeme & vere indumenta corporis mutas ,& ea pro teporis neceffitate innouari vis, cur non etia veftimenta animae refarcies.

& in

3c in bis?

In quibus autem pofita fit renouatio , Bernardus in hunc : modum docuit : In his tribus interior renouatio confiftit ; re- a 11D. ditudine fcilicet intentionis ,j*^r puritate aflfedionis * recorda- ncm, tione bonae operationis * perj quam fibi bene confcia memo- ria enitefcit. ] Sed libet eam * ad captum noftrum accom- modatius explicare. Ad fpiri- tus igitur renouationem haec fa- cies : Aliquot dies ad rem hanc faciendam tanquam ad magni momenti negotium aflumes* in quibus licet ab ordinariis occu- pationibus non te fubtrahas * ta- men foliatius te in felitis de- uotionis officiis exercebis * & quae ad te pertinent* accuratius tecum ages. His diebus atten- te vitam tuam difeuties , mo- res infpicies * conuerfationem euolues , religioforum votorum

• p

Amb.

Ii. dc inter- pell. 1 Dauid

/552 De vita religiose

ac propofuorum tuorum a te ra- tionem exiges, & an conflans in eis fueris,an fecusjan rite ferua- ucris,an vero cranfgreflTus in ali- quo fueris,tecum expendes. Po- flea ad Praelatum, vel patrem fph ritualem accurres, iliique teipsu aperies, confcientiamquc mani- feftabis,& vulnera deteges , vt confiiio &c oratione, & aliis me- diis tibi opem afferat. Ideo enim confcientiae manifeflacio huic innouationi praemifla eft> vt eam ad hoc tempus pertmere intelli- gas. Deinde peccata tua , aede, fedtus, quos deprehenderis in vnum colliges , Se fi ita confue tum fuerit, vel tibi libuerit, con- feffione generali , aut falcem a- mariflima contritione,^ fletibus dilues. Nam, vt inquit Ambro fius,rede renouatur,qui de rene bris peccatorum in lucem virtu tum mutatur,& gratiam , vt qui tetra prius colluuione fordebar, fupra niucm aibenri nimis fui-

- g°,el

INST1TVENDA, JJ3

gore refplendear.JSi in feruandis votis religiofis minus fidelis fue ris, fi in bonis propofitis minus conftans,de hoo vehemerer eru- befccs. Si enim Efitu ( vc inquit magnus Ephrann ) ab his qua> cu damno fuo pepigerat , recedere noluit , quomodo tu pauca qua: i pro falute tua feci di , rupere au- [ debis rSi Herodes, qu# in fiiam r promi ferat pernicie, icruauit, 8c | tu a foederibus, qua: xtemx vitee | gratia pepigifti,refi]ies? ] Item ac fi tunc primum votis te obftrin- i xifies . aut propofita fecifies , ea I fic deinceps, fideliter, conftanter 3c feruidc feruate couftitue.Vide quanto feruore^quanta deuotio- ne iter vitas fpiritualis coepifti, & nuc huius innouationis tu^ tem- pore teipfum vincere cura,& ma, iorilblicitudine ac vigilStia pro ficere. His a<5lis aliquo folemni die , qui in illud tempus incidat, ac fi tunc profeflionera religio- fam fedlfes > ea apud Dominum,

A a'

Ephr.

1 1 .	554 De vita RELioiosfe \.
quem pr^{eme coiiiideras^eciaar * vocaliter repetes*, cfiix ftatiifft? vitare ac facere i iterum ftatuesy J & quafi de nouo te ad perpO tuum obfequium Domino con- fecrabis.. Eo die immenfas gra- tias illi ages , quod te ad vitatfr religiofam vocauit , quod te -li- bi' votis religiofis ac profcflio- ne ligauit , quod tot annis tuam ingratitudinem negligen- tiamque fuftiniiit. Oia:eirm amplius te exffe&et, ;Vti gratfoni ad incipiendum Sc fande con- udrfandum tribuat > & Vt coepta perficiat, Hak: eft formula jfpi ritualis reimnationis lingulis annis Blsr' aut ffemcl facieiidaL q'uajm ad praxim redadam , & ignitis afpirationibus ac feruen- tiflimis precationibus difpofi- ram, bvfccuri^^^fioy^d locatur Ipirittfeli^ defpbnfatiO- inii , Sf in terno , qnOd* vocatur profeilionis amm^d^a Deuh>^ B cate Gertr udis ^in -
^ ta au

I N S T I T V t N D A. JJJ

ta autem fit huius innouationis vtilitas,non eft noftrum explica- re,vtere ea,& tu ipfe frudum ex- perieris.

De fcceffione ab occupationibus, fin- gulis annis facienda.

Cap. IV. i

XY On fufticiunt ha?c omnia, j xN qua? diximus , fragilitati I noftra? , vt fe femper a fegnirie Sc multiplici imperfedione con- tinear. Quare per fingulos an- nosad odo vel plures dies omni» no vacandum efts& fpiritu quie- Icendum, ac penitus ab omni ex- terna occupatione ceflandum, vt | mente calefcamus , Sc & torpo- | re liberemur. Iftud profedo fa- luberrimum documentum non ex alio quam ex Euangelio ipfa & .Sandorum exemplo didici-i mus. Cum enim conueniffent Apoftoli ad Iefum, vt ren unda- rent eii qua? { ipfo mittente Jegc-

A a 2

Marci

jThco •phy-_ :lnc. i

jbid:

?y 6 De vita religiose ;

rant & docuerant , dixit illis: Venite feorfum in defertum lo- cum, & requiefcite pufiilum:] non folumvt corporis vires re- fumerent , fed multo magis vt i piatum reficerent , &: fe ad pri- > trium feruore,ex occupatione la- i guetem reuocarent. Huc fenfum indicat Theophyla&us ,ita fcri- bcns: Apoftolipoftquapr^dica- uerunt, congregatur apud Iefum, vt & nos difcamus , fi quando in minifteriu mittamur , ne nos to- j tos ab eo qui mitrit,abripiamus, j ‘ fed illum fidamus caput, &: ad il-j lum redeamus, arinUriciemufque' ei omnia , quae vel docuimus vel fecimus. Neque enim fatis eft, fi doceamus , nifi & fecerimus. Quiefcere autem facit Chriftus difcipulos,vt fciant Pndati labo- rantes in verbo 8c do&rina , di- gnos quibus detur fua quies , & non femper i iit edant laboribus.] Et fane optimo iure Dominus A- Ipoftolos ad feceffum inuitauit,

vt

1NSTITVENDA. 557

vt tam illis quam nobis coniuie-

! ret.Illis quide^nam cum nondum ctlent perfefti , & humanis affe- dibus fubiaceret, erat per filen- tium &c quiete, & conteplationis ftudium,ab ea quaefe minifteriis animarum immifcet,diftradione CiiradhNobis vero vt, ex Apofto* iis,ex miniftrorum fcilicet Euan-; gelij magiftris difceremus , quo- modo oporteat nos animarp la- i uti vacare^ ad tepus nos adfi- lentiu recipere, & ad reficiendas animae vires in iugi eontcplatjo- nis exercitatione quiefccre,,Si e~ nim femper effundimus, jiyur quam,aut paru infundimus, me- rito timendu eft , ne pauperes & vacui maneamus.Id eft,fi femper mens curis animarum & falutis, alioru,negotiis difteditur, 8c pa- rum vires fpirituales auget, vt o- neri portado iuffici-at, formidare debet ne aliquando onere pref- fa fuccqmbat. Ergo praeter com- munia orationis &c deuotionis

I A a 5

*•-— ■ ■ -- -■ „

558 De vita religiose

opera , quibus nos quotidie a di' ftra&ione & tepidirate ferua- mus, per aliquod tempus omni- no quieti fpiritus , ic orationi prolixae* & colloquiis diuinis va- candum eft,vt inde magnum ro- bur trahamus, quo nos in fpiritu deuotionis,& in perfe&ionis de* fiderio feruemus.

Id etiam nos docuerum (an- ulorum v i rorum in falutem ani- marum incumbentium exem- pla. Quorum hiftorias ac gefta ii euotuamus , manifefte videbi- mus eos frequenter «i turbis, & occupationibus feceffiffe , Vt ex qufcte & cOnfortio D omini af-; fidito , vires ad vtiliter labo- randum , & in vita perfe&a per- feuerandum, acciperent. Vnum profe&o aut alterum in me- dium producam. De Beato Fra- ia jcifco ad falutem animarum vo- u cato haec feribit verus eius fi- " Ilius Bonauentura : Vir aurem

Dei folitarius remanens , & pa- catus,

j IN S T I T V £ N D A.

(ratus, j uniora replebat gemiti- bus , locafpargebat laa:yniis,pe- ctora manu tudebat, & quali oc- cultius fecretarium na&us, con- fabulabatur cu Domino liio, Ibi j rcfpoodepat 'indici , ibi fupplica- l bat patri, ibi colloquebatur ami- ^co* Ibi qucxjue fratribus ipiiim I pie oblimantibus aliquoties au - i dirus- eft clamolis gemitibus a- ] pud diuinam pro peccatoribus interpellare clemetiam, deplora- | re etiam alta voce,quali coram fe i politam Dominicam paflioneip J | Ibi:Tilu^ eft iiodle oras manibiis, j advmadmn crikisfIpfdtenfis,toDO: ’ corpore fubleuatus a terra, & nu- j becuia quadam fulgente circum- datus , vt illuftratioms mirabilis intrementem mira circa corpus p^uftrario reftisefFet. Ibi etiam, ftoit certis eft comprobatum in- diciis , incerta libi , & occulta i diuinarXapieriti^ pandebantur^ quamuis illa non vulgaret exte- rius, nili quantum Chrifti vrge-

A a

j£o De vita religiose

In e- ius vi- ta. c.

bat charitas,& proximorum vti- litas exigebat. Dicebat enim ; Leui mercede re impreciabilem contingit amitti;& illum qui de- dit , ad non dandum iter rim faci- le prouocari. EJe Hugame vero Linconienfi Epilcopo hoeinue- nimiis fariptum: Singulis an- nis vt minimum iemel atftiuis vacationibqs ad monafterium fuum V uidlaraienfefefe conferre folebat .Ibi vero taquarn in meile fertili>menti fux de fpiritiialibus prouidit fugibus 3 quas vbertim illic ipfe fecuerat. Erant tuned- iic viri valdeipe.fibbiles,: mv.vita flrenui,in contemplatione fubli^ mes, iique blandimenta ei nulla, tanqua vitra alios Epifeopups ali-r quid haberet fan&itati$,appone* bant/ed potius admonebant , vt viderer quantum adhuc abeflet & couerfatione Patrii antiquorum. T anta aute humilitate in omni- bus le.illis conformabat, vt prxe^ ter foltiroanniilu nil geftarer,vrn

de f

de quod eilet Epifcopus , pollet animaduerti.Ac tandem de Lau- rentio Dublinenll Epifcopo haec legutur: In ea aute concauitate quam San&us Coenginus luis manibus effecifle didturrBeatus Laurentius perfaepe latitans con- templatiuis deliciis illic deuotus perfruebatur,de corpore fuo mi- nime folicitus,fed,tame in multa necellitate, ei deelTe nolens , ter tantum in hebdomada panem & aquam , interdum etiam olus ei praebebatitanqua alter Moles co. templationis diuin^ fuauitate re- fe&us. Ibi ergo morans per qua- dragenas, hominum no admitte- bat frequentia.niliiara didi Ab- batis nepotis lui.qai ei cibd qua- lem diximus, fiibminiftmbat, ad eumque caulas negotiapopu-

li , &ad poputu landi facerdatis «efpcmlaatque concita referebat. Erat autem acceUus ad. eum per fcalam, figfib

Sur.ln ei*vic. , c.17.

) •	$61 De vita religiose j
Eccle. 17.	rupem.] Hoc itaque fuit (ancio- rum virorum ingenium , partim ad vtilitatem fratrum curandam exire, partim ad propriam lalu- tem curandam, in cubiculum in ternae conuerfationis intrare : nunc confortia aliorum admitte- re,nunc vero per aliquod tempus ab occupationibus & turbis fece- dere , 8c (oli Deo ac fi nihil in mundo effet,intelledu & affedu inhaerere. Et hoc quidem imita- tione fequi debemus , fi fimilem feruorem & diligentiam in diui- no obfequio tenere optamus. Tu vero,o religiofe , qui perfer dionis defiderio ardes, & virtu- tum amore teneris > aliquando lingulis annis te ab omni exter- na occupatione fequeftra, vt tibi & Deo intendas,vt vias tuas e©- fideres,vt in eo quifinis tuui eft, amplexu quiefcas. Ad locum vn- de exeunt flumina , reuemmtur, vt iterum fluant : ) ad eum & tu a quo gratiam ad difcurrendum
c / acce

institvemda. 56$

accepifti , per nonnullam fecef- fionem i negotiis & curis, re- 'uertefcjvt iterum fine tuo da- mno fluere poffis , & agros ani- ] marum rigare. Nullatenus du- bitare poteris,quia affidua occu- patione etiam bona, & vtili fpi- ritu fatigaris , & in boni amo- re laflefcisj pone itaque illam aliquando,& te folicitudine alio- rtim exonera , vt quiefcas, viref- querefumas. Dandaeft remiffio animis , inquit Seneca, meliores acriorelque requieti furgent. Vt fertilibus agris non eft imperan- dum, cito enim exhauriet illos nunquam intermifla fcecunditas; ita animorum impetus afllduus.

1 labor frangit.Vires recipiet pau- ! Ium refoluti & remiifi. Nafci- I turejc affiduitate laborum ani- •morumbebetatio & languor. Et ! ad idem Gregorius ait: Ex ftu- diq namque arcusdiftenditur, vt S in fu6 tempore cum vtilitate I rsendatur. Qui fi otium jblaatam-

'r~ Aa 6 . |

Sen. dctra- quil- Iit. vi- t* c.15

	564 De vita REL IGiQSE
icr.ad fratr. dc mo tcDei.	nis iiQix acdpit>fe0enditv lrttuem ipfo viu ternionis perdit. Sjc ali- quando in^ex&citatione virtus cum per difaetionem pr^cemiit- titur,refcruatui:jvt tantg poftv.i- tia valerer feriar, quato a percuf- : fione inrerim prudenter cedat. ] Glanis versus vnara partem mo- ta, feram claudit > ad aliam ver q jj partem voluta , aperit i lic mens exterioribus mtendens,ea difpo- nit atque cuftodit , fed ad Deum & interiora couerfa, ianua aperit diuin^ mi(erationis,v t per ea rhe. (auros donoru coeleftiu educat. Nili versus hanc parte te moue~ ris,& nifi^Deoquod tribuasac* ceperis , nequaqua habebis quod tribuas.Quare fapieter dixit' Ber- nardus: Otiofum notveft vaca- re Deojimmo orrmium negotio- rum negotiu,qu9niam je frfon jOr cio vires proueniunt ad negottu, & qui Kcit prudenter ad tempus quiefeere, fciet poftea ftrennerfit vtiliter laborare.: Deus ipfe $ejj
	ad f

IN STI T V EN DA.

tfs ]

Gen. 2. 1.

ad captandam quietem fpititus quali tuo lputau.it exemplo. De eo enim dierum e II : Comple- uitque Deus die feptimo opus fuum quod fecerat , & requicuit die feptimo ab ornus .-opere quod petraeae. Si _ergq: repte®

vel non paucis menfibus opera- tif8.«$*& fabttem aliorum quaefi- uiili',iam Sabbatum, id eft, tem- pus aliquod quieti deftsnaturn , libenter excipe, in quo dftm ab- externo opere cellas,virtutes-tc-i itaures » & ^tritam - pf* onere! deficietem reficias. Legem po- ;|^u- fuit Ddminiis £qttis,ne tranfi-f’9 rent fines/lqos^El tu legem pe-| ne occiipatioftibuB tuis , dum critis tuis » ne jinftai: aqua-! rum irruentium te obruanr,& ab ifebil jtate perfe&ionis abducant.

- , M. km etgo fpitituali quiete, j

deria fopita excitaili , propoiita confirmafti > cum Deo ceu altes ■ -lacob i sA r ag<^ei)d arm benedi-

te£“” — - — • -cKl,

$66 De vita religiose

ftione pugnafti : exibis vt Mofes facie fplendida ex confortib Do^ mini,& anima roborata , vtpof- fis fine tui detrimento aliis pro- ddle,imm6 5c cum virtutu aug- mento animas generare , Sc Deo thefauros ialuandoru acquirere.

SEXTA-

De his quae femper

fieri debenc.

' -i: : .•;/*

Vc vfque quid fingu*- ar, H p 4 US' diebus1 tebdtana-1

fieri debeat y.etfpofui- mus, mune quid seper fieri opOD- teatjbreuiter exponamus.Et-qu£*

INSTITV EN D A. 567]

dem femper peccata & vitia fu-' gienda funt , fernper virtutes fe- cfamdae , fempcr boilis operibus infiftendum, &: aduetsus Diabo- um , 3c eius dolos,decipulafque pugnandum. Atque in quociique tempore ita circumfpede viuen- dum eftjita caute & iapietetf eom uersadum, vt quantuli fragilitas noftra permiferit, in nullo nec cogitatione,nec verbo,nec adio ne peccemus, & per aliquod bo- num quod nos occupet , ad per- fedionem curramus. Hic eft in- telledus illius pnjcepti, Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo, ] ab Auguftino Agna- tus : fic enim fcribit quoda loco: Cum ait, toto corde,tdta anima, tota mente , nullam vita: noftrae partem dereliquit' , quse vacare debeatl& quafi loeu dare, vt aliai

diligendum venerit in animum, illuc rapiatur , quo totius dile- dionis impetus currit.] Sed quia

M

Matt.

n.17

Aug» lib. do&r. Cbri- ftia. c.

fere;

568 De vita religiose

generalis doctrina minus vtilis eft , fi in fua latitudine fe conti- near, & non ad particularia de- Icendat, aliqua Ipecialia dicenda funt, qua: femper, 6 vir Dei, prae oculis habeas , eaque diligenter praeftare contendas. Memineris autem te elfe Deo, & Praelatis, & congregationi , in qua viuis , & proximis, & tibi ipfi debitorem: quibus fi femper quod fijum eft, dederisjiuflus voeaberis,& iufti tia: partes exequeris.

DepraJimiaDek C A P. I.

ERg 4 Deum igitur ac Domjv num tuum haec feptetn» qus fequuntur , obferuabis. Audi illum dicentem : Ntmquid non coelum & terram ego impleo?] iplumque tuarum cogitationum & defiderioruteftem, & tuorum verborum & operum rnfpe&o- remafpicito.Jipje <e vndequaqttej

I N ST IT V E N DA. S^9

circumdat , & ac li in profundo maris dies , Furfum & deorfum, ante & retro , ad dexteram & ad finiftramfua Deitate continet,& intra EeipFum ille potens Domi- nus ac fapions iudtx delitefcit Hac ergo cogitatio , quod Deus prafen? adeft , quod omnia tua interiora ac exteriora perluftrat, nunquam te d? Ferat , tk ita tuam vitam ordinas s<;onuerfationem mftituaSjmoreFque componas,vt pro humana fragilitate te a Deo afpici non erubeFcas. In initio c u iu Fque , ope r i s D e o illud offe- ras, in progrellu illum intuearis, in fine lpfi placere , & eius gratia finire conffituas. Et fi hoc do- num fueris aCfequutu$,vt in otio, & in negotio, folus, & aliis alFo- ciatus, icias.Dominum artantem contemplari, citius quam pu- tas ad magnum virtu- tum augmentum

-obit 2

3IK3

peruenies.

* *

> *

‘De

51° De vita religiose

De chatitate erga Deurti.

Cap. II.

1 1 l i g e Dominum Deum tuum ex toto cor|e tuo, ex; , «fe rsiiim^m/i^x tpia mente i tna • quia- h#o t^maximum & primum nirm datum Dilige eum corde, omneS- cogitatione^ &de- fidefia-tua viiiuerfa iftettnf diri- gens.Dilige <5pere, mandata eiu s, & eofilia cuftodiensiDilige eumi vnice, volutarem tuam ab omni- bus rebus creatis auertens.Diiige edm, diligenter omnia1, qus ad I eius obloquium pertinent,(cdul6 perficieris. Dilige eum pure, in nullo temetipfum qusrens. Di-j lige eum libere,quarcumque eiusi amori opponuntur , conftanter* abiieiens. Dilige etim gratis , ex amore eius nullum emolumen- tum, nili eius beneplacitum exi- gens.Dilige eum fortiter, propter, eum mala patiens. Dilige perfe-j ueranter , nunquam te ab eius

ob1

Cap. III.

TIms Dominu Deum tuum quia Dominus) tims left , iSc quia ipfe dixit : Si ego Domi- nus, vbi cft timor meus illum , quia nefeis an amore dignus fis. Time quia po ft quam occiderit, corpus poteft animam mittere in ge- hennam. Time illum , quia in- comprehenfibilia iiint iudicia eius,& inueftigahiles vite eius,

& nefeis quid de te futurum fir. -

obfequio& defideno Hxc praeftabis > ii eum mum bonum , vt ipfam bonita- tem , ac vt fontem omnium do- norum contempleris. Si etiam hunc amorem quotidie intentis precibus poftulaueris : fimun dum te , quantum hxc morta- litas fert,& purum ab omni labe cuftodieris.

De timore Dei .

J7* De vita religiose

Time , non vt ieruus emptitius, ob poenam ,fe d vt filius cariili- mus & fidelilEmus , ne ■ incur- ras diuinam offenfam. Time, ne ab iilo fepareris , in quo omne [bonum eft , & a quo feparatus jomne malum & omnem mife- riam tibi acceries. Time magna .peccata , quia a Deo ieparant : & time quoque leuia peccata & minimas imperfediones , quia grani oribus offenfis ianuam ape- riunt. Time tandem Dominum, quia timor eius initium eft o- mnium bonorum.Nam /diptgm eft : Timere Dominum omfl.es Sandi eius , quoniam nihil deeft timentibus eum.]Inquirentes au- tem eum per callum & fandum timorem, non deficient omni bo no. Ex hoc timore intima reue- rentia procedit , qua dilces adorare eum, vt decet, in ipiritu & ve- ritate.

institvenda. 573

Cap. IV.

IGnesce zelo honoris Dei tui, qui zelus cor tuum come- dat, animam tuam moerore con- I fumat. Animaduerre , quia m fo-

ntana , &■ gratiam tibi datam cu-

De zelo honoris Dei.

rare , eas orationibus, facrificiis.

bo

j 574 De vita religiose

j , bon' exemplis , acfancrislabo-

ribus iuuare , & diurnam glo- riam promouere. Obliuifcere boni temporalis tui & quietis tus, honorem tuum contemnas, Sc difficultati occurrenti nani parca $3 vc Domini honorem glo-i riamque promoneas.

7)e laude Dei .

C A p. V.

O E mper lauda Dominum i3Deum tuum, quia non folum dignus eft laudari , fed & maior omni laude. Lauda illum ope- res lauda Sc ore. Optima eft ope- lis Sc vitae laudatio, vt iicut cce- h pulchritudine Sc claritate fua enarrant gloriam Dei , Sc opera manuum eius , tot linguis , quoc ftellis annunciat firmamentum: ita Sc tu vitas fan&itate , & mo- rum integritate,Dominum tuum I laudes > & alios qui te viderint, j ad laudandum Dominum, Sc be-

rem eius magnificandam | , Sic luceat lux vitx tax, idor conuerfationis tux3 hominibus , vt videntes ua bona >■ glorificent pa- ium^qui in coelis eft. Lau- iii & ore , ita fcilicet vt is femper in corde tuo in* & iugiter in ore refonet.

nignitau inuites.

&f *

col

opera i _ trem tiuuiv da; illum laus ei;us femper choet , & i agiter in ore Et fient beata Caecilia femper Euangelium Chrifti gerejbat in pedore ^ & nunquam ; a collo- quiis diuinis 3t prarione vaca- bat : ita & tu femper Chrifti my- fteria, & Dei tui .attribpt.aj& mi- rabiles perfectiones animo vol- uaSj& oris laudibus efferas. Vni- uerfte res crjeatae illum laudant 5 & opera eius mirabilia prxdi cant:tu vinis cx creaturis Dei ne otio torpeas, ne ab eius lau- dibus cef- fes.

57 6 De vita religiose j ‘De gratimdme erga Deum.

C a p. V I.

GRatias Deo continuo age,& fempcr in gratiarum, abtione mane. qiui enim e flet., ! vt qui omnibus momentis bene- f ficia recipis , omnibus etiam , ii fieri pollet, pro eis nmnenfas gra- tias relpoder£s.Non eft momen- tum , in q«o non atcipias a Deo efie, vitam, fenfum & mtelluren- ' nam ,& oin nia alui bona tum na- turalia tum rtipernatumlia , qua: in te finit/Si ergo quaiAio ab ali- quo homine benificium re- cipis, itari m illi gratias agis : in- gratus eris Deo, fi seper innume- rabilia beneficia recipis , & non femper falcem dcfiderio illi gra- tiarum a<5Hone tefpodes. Gratias! ages igitur pro rebus profperis, quia tibi ad lolatiu datte iunt ; &r pro aduerfis , quia ad corre&io- qem,<Sc augmentum coronae tuae \

or

RElinqve in manibiis Dei tui tua , & te : committe & offer Deo te , & refigna te plene in manibus eius,vt de te ac de re- bus tuis faciat ,yr placitum fuc

INSTITVENDA. J77

ordinatas funr, Gratias ages pro donis {piricualibus^qui a animam ditanty& pro temporalibus, quia corpus, animas habitaculum, fer- uant. Gratias ages pro his , qua: tibi dantur, quia ad te pertinent, & pro his qu^ proximis tribimn- j tur,quoniam ad fratres tuos,qui- !bus charitate iun&us es, perci-,

J nere nofcutur . Semper cor tuum j eru&et verbum bonu gratiarum ! adionis,femper os tuum in quo- cumque fucceflu Deo gratias re- fonet, vt dum pro continuis be- neficiis gratias agis, te ad potio- % ra recipienda dilponas.

De R cognatione in voluntate Dei.

i i i	J78 De VITA RELIGIOSE
ricin oculis filis. Dic fepe vo- ce: Fiat voluntas tua.] Et noni mea volutas,fed tua fiat;fed mul- to magis beneplacitum Domini tua ampledcre voluntate. Nam fepe ore dicimus , fiat volun- tas tua, ] Sc propofito ac defideT rio volutati Domini reludamur, nos verbo offerimus,& opere re- tinemus; fermone demamus , & adione Deo fua voleti accipere5 (luite relidimus.. Ttrnbn fic, led Ccito quia tu non tuus, fed Dei es;tua non tua, fed Dei fluit; er- go aliena Domino repugnan te concredes , quia furti indit examinis argueris. Efto coram Domino vt tabula penitus mun- da , in qua polii t ipfe quidquid voluerit depingere. Efto vt lu- tum in manu figuli, vt te formet aut frangat,vr efformatum aut in fublimi loco, aut in imo coftituat. Refpice tuavvitam,falutem> ho- norem,conlolatianem,& reliqua qua* poirederis,no vt propria, fed
vt

INSTITVENDA. JJ5?

vt commodata,& efto paratus ea reddere ei , qui liberaliter com- modauit. Ipfe diligit te in infini- tum,plus quam tu te. Debes ergo te in manu eius refignare,-& pa- ratum offerre, vt in tempore , & aeternitate,quidquid v oluerit ^ef- ficiat.

HJEc ,quardi£lta funt erga Deum : at erga Proflatos, feptem etiam obferuabis. JPrimp, dilige illos in quibus multas dili- gedi rationes inuenies.Ipfeenim gerunt in terris vicem Dei , a quo omnis poteftas 8c domina- tio defeendit, referuntque nobis Chriftnm Iefum , quem in ipfis debes afpicere. Xpfi funt patres, duces,paftores3magiftri,confilia rij>& nullus fere eft, que diligas, cuius munus non in Pnelaris in-

C A ?. VIII,

\

i

Bb 2

c8o De vita religiose f

\ .i

nenias. Sunt patres, qui nospa- terno amore diligunt : Duces* qui verbo & exemplo in coelum ducunt : paftores * qui do&rina pafcunt, magiftri * qui ignoran- tiam noftram remouent:& cofi- liarij ,qui in dubiis faniora pro- ponut.Ipfi funt vigiles, qui vigi- lant fuper nos, quali rationf pro animabus noftris reddituri. Ipfi funt oeconomi , qui alimenta, ac veftimenta , 8c caetera neceffa- ria cum magna charitatis fignifi- * catione miniftrant , & non fi-i ne magna folicitudine quarum, I vt miniftrent. Ipfi denique funt capita noftra , Sc nos quafi mem bra , a quibus pericnlofttm eft odio di (iungi , aut minima a- uerfione feparari. Si bxc in Prae- latis confideres , facile magno amore eos ample&eris. Si vero (quod Deus a fan Ais congrega- tionibus vertat)Prelatum impro- bum fortitus fueris , in quem ha* proprietates non quadrenr,non

pro \

INST1TVENDA, j8 1

propterea eft a dilectione cdlan- dum, quia eo ipfo quod Prariatus eft > vicem Chrifti gerit * cuius authoritas in malo Prsriato non deficit. Et fatis eft vt diligatur;, quod Chriftumfumme diledum repnefemet.

T>e Reverentia erga Tr datos,

C a v. I X.

SHmper Prolatos venerabe- ris > & magno honore ac re- uerentia proftqueris. Debetur namque reuerentia Pr^lationi^eo ipfo quod dignitatem habet fu- per alios^dc participatio quadam eft diuin^ poteftati sequam ille in quofdam contulir, y t contineant multitudines * & ad populorum aut congregationum vrilitatem gubernent. Hanc autem reucren- tiam interius exteriufque Praeftad bis. Interius quidem fipneiaros- maiores agnofcas , fi dignos ho-

Bb

animo ac

teriusve ro ii illis confacta tigna reueren- tiae ac fubieftionis exhibeas, fi a- perto capite, demiffis oculis, de- tnilTa voce. & paucis verbis illos alloquaris, fi coram iliis nihil fri- uolum , aut leuitatem praeferens dicas aut facias , fi abfentes ho- norifice nomines-Et quidem no- biles faeculares nunquam iudices aut fenatores fuos nifi reuerenter nominant, & ad proprium fuum honorem pertinere iudicanc, eos magnificare , & coram illis reue- renrer fe gerere. Quanto magis religiofus putare debet adfuttra honorem fp^&are , fi Prae- latos fuos yeneretur.quo Chriftilbco

De obedientia ad Pr&latos.

e a p. X. "

SEmper Praelatis obedias 3 & non folurn opere 3 fed & vo 1 u tat e,ac judicio illis te fubiicias, quoties nihil Dei praeceptis con~ trariu iniungunc.Obedientia iter eft fecurum in ccelum, quam qui negligit > aut minus ^diligenter iuicipit ? ipfefe decipit. Cura vt omnia, qtiif feceris , n:>n tantum communia, verum $c ipeciaiia quoque virtutis ohkc|uia,Pr^la- tm. fci4t,probet>& facienda pb&- 'cribut.Sic tinea propri^ volunta- tis excuties, fic operibus tuis non mediocrem decorem adiicies3 fic mille.aduerfarij decipulas & do- los euades. Quidquid Praela- tus, aut exprefse no di&auit, aut fi fciret, gratum non haberet, tanquara germen propria? vo- lti n tatis, fu Ij^dum habe. lam a- lieuus eSieius Icilicet , qui fa-i aas obediens vfque ad mortem s

~~ Bb 4.

De oratione pro Trdatis ,

584 De yita rei i6 i os e

mortem autem cruas,propter te crucifixus eft. Ipfe te per Praela- tos regitr& vult , iri his quae ipfi praeceperint > aut gratum habue- rint>ateipfo leruiri.Non tibi ce- det in bonum , fi teipfum regas> & ab eius voluntate per fuperio- res demonftrata difiungas.

C a p. XL

PRaelatos non tantum o~ pere per ebediemiam > fed etiam oratione iuuabis. Nam quis non pro fuo capite afiidue oret > praecipui fi illud videat in magno difcrimine confiitutum? Praelati autem capita rioftfa fiint> quce non folum coronat fpirieae curarum cingunt > fed Sc non modica reddendat rationis pro animabus noftris pericula cir- cumfepiunt Ora ergo Dominum1 pro illis vt vitam4& falutem cor- poris

mot 2t

1 .2.

Defejlmerraa Prolatorum ,

poris habeant , oneraque guber- nati o ni s fuftineaiit : vt lux ccele- ftis ipfis affulgeat > qua in omni- bus Dei voluntatem mteJiigant: vt fuauitatem & efficacitatem accipiant , quibus optimie fubdi- tos fibi commillbs regant. Nam hoc eft prxcepttim Pauli, cum ait: Obfecro primum orationes fieri pro Regibus & omnibus qui in fu blimitate fimt ]

) ©te st euenire vt tibi Pro- latus imtmfericors ^aut fab tem durus >&iniiiauis obtingat, qui fiibditorum mfinnitatitus comjpari mfciu , qui defe^us' corrigere m lenitate ipiritus no-j, lit, & qui erga eos qui fibi com ~ mifli funt, non cor patris, fed fe- ueri iedidsinduat. Aliquando enim fiaperiorum elebfcores er- rant , aut Prolatio animum mu-

J

8

j

■

j

tat > aut natura aliquarum fer- rea , licet auxilia gratia & virtus tis adiuta, nunquam fe ex toto ad debitam lenitatem^qua* Prae- latis eft maxime neeeilaria ) re- uocat. Hunc erga Prasiarum tu,

6 vir Dei , patienter fuftine- bis>& tua patientia eius diiri- ciem vinces,vt magnum exfuAi- nentia illius , qui te fuftinere de~ buit > lucrum reportes^ Canfide- ra quid mundani in curiis prin- cipum commorate s ferant, quo- modo, fe pro temporali emolu- mento ingenio domini fuperbi & infani,& nunquam Cibi ncqUe in minimo imperantia > accoui- modant.Ec pro amoreregm cce- leftis tu tantillum falce parere^ & nonnullam firauitatfe Pc^l^ti mi: aequanimiter- {uftirie.Forfean te- piditas tua tanta eft,vt nonpktte fed trierarcho indigeas , & fi Praelatum. pium,8rdifcreaim ha- beres,in amore^ittuti$,nonxre- iceres,- Cqr itaque tuum. quilors

INTITVENBA. jS'7

i potueris modis ad amorem hu- iufinodi Praelati coge , reque i pium ad orandum pro illo , Si multo magis ad bene lempcr lo- quendum de illo.compeile. Hi te morigerum pra-beas.,& prompta obedieda deafliduis obloquiis ad lenitatem incitabis, iicque ex in- genio eius ferreo , tu virtutem ferream ,id eft fortem,& mala to- lefafefcientein,cbnfequerise‘ ,i£ j

De dijfir/tultindis defeBibus Prx-

latontm.

C a r. XIII,

detegas defe.^us^^t iati, neque illos exaggeres, led potius eos benigne &pru-; denter.diflimuiaj, vtapud Ppmi-i num siemarn ^We^rdiamj tuorum erratorum cpniequarisj Pr^latuSjhomo eft, non Angelus; non igitur facias miraculum aut portento iimile , fi aliquos in fq defedus necdum emendauerit. Iple patienter fuffinet pluri-

’ Bb <S i

mos defectus omnium iubdito rum , quid multum ii omnes tUii pauculos defeCtus praelati fiiiti- neantiEt fi patris, qui ce carnali- ter genuitjculpas ac defedtus ce- las, cur non potiori oratione pa- tris fpiritualis defedtus abfeon- des? Adi ergo Ecclefiafticum fu per hac re teipuun admonen- tem: In omni opere & ferrao- oe,& patientia honora^idieft^u- ftine,) patrem tumn,vt fuperue- niat tibi benedictio at eo ,& be- nediCtio illius in nouiffimo ma- neat. ] Et turfus : Ne glorieris

in contumelia patris- tufVfn^fi emm eft tibi gloria, eius C6h»' fufio; gloria enim hominis ex honore patris fui , & dedecus fili j pater fi,*- -‘

: » ne honore. J; '•

eft Beo rationem

•raciones^quibus: ait aiiqmd agen- dmii^aut praecipi^dum ®au c pro- • bibendum monentur non.ag.no- fcis. Crede milii,, frater, non co- gitationes Prxlati cogitationes tme*t*ee vke illius viae tnac.Irnrno non femelficuc exaltantur coeli a terra ,ita exaltantur cogitatio- oi** ^ cogitationibus ruisy& 4$ tuis. In teiplum & unmoda cogitas , ille difci- plinam religiofam promonere eogitatrtu tantum terrena curas, ille vero te i terra euellere ac leparare>& iri cedum inuehere atrae. Ideo videtur tibi fcmpuy Joras,& ttwius exaror , quia a te exigit fpiricualem vitam & difc> plinx cuft^diam, tanquam ille!

fubie<9Sis 'eddittir

rus»

INSTITV E NDA.

.121

tas exiftas necelleeft, nevtin-j grams ( quod abominabile -fid pellimum cft vitium >) aut tauro dono fpolieris,atK ilio fine fpiri- tus emolumento frixaris. Gratus aiitem eris , fi hoc eximium be- neficium agnqfcas , & in magno pretio habeas. Habebis autem , fi religionem tuam e fle matrem afpicias quae te in vteto tyroci- nij concepit , in profellione par* mriuit > lade dodrinae nummr,j pane virtutum refecit, in ftatu lonoris conftituit , & aeternam I haereditatem praeparauit. Sic et- iam mirum in modum proficies, quia diledio & affe&us ifte fa i ciet i vt religiofam difdplinam non moleftam, fed gratam , non! grauem , fed fuauem exiftimes, eique te diligenter accommo- des. Sic tandem religio per te fuum decorem & fplendorem non perdet : nam & filij affedus a te poftulabit , vt puritati ftatus tuiconfolas, & nihil regulae con-

5 91 De vita religiose trariiim admittas* Ne putes au- tem (*vt quidam fluite cogitant ) hunc filij affectum exigere , vt tuam religionem immoderate laudes, vt eam infipienter abis praeferas , vt in piihlicisconfeffi. bus ad primas fedes afpires. Hax ridicula fiant, quae ftuki faciunt. Sed id exigit affe&us filij, vt in omni laco bonum exemplum praebeas, vt tui flatus circum* ipedlionem necefiariam cufto- dias, & per humilitatem omni- bus te fiibmittas*

cuibdla %egutd,

Gap. XVI.

HV h c ergo a ffe&um filij habebis , fi lex alia , quse fiibi ungam , obferuaueris. Efto igitur cuftos regulae & inftituti tui > quoniam ifta te cuftodient, & matrem tuam venerabilem , icilicet Sandtam religione, indi-

ri

INSTITUENDA.

cibili exulcatione afficient. Ma- ter gaudet , fi filios fuos valere, 3c opibus abundare , & apud ali- quem Principem in honorabi liffimo loco haberi fciat. Regulae autem cuftodia falus eft animae, diuitiae cuftodientis , & familia- ritatem parat apud Deum obfer- uantibus illam. Matrem ergo lae- titia perfundis * cura regulam, ac maiorum fcita cuftodis. Haec ob feruamia te perfe&um faciet > te filium honorabilem religionis , t$c dile&um conftituet, te fratri- bus amabilem > & Daemonibus terribilem , & Angelis finulem reddet. Quia ficut illorum glo- ria eft Deo parere > ita & tu glo- riam exiftimabis , Deo in his qua: per religiofum inftitutum (la- tui t,obe- dire.

<Z)e

J94 De vita religio $e~

Do bono nomine Ytllgionu ejttarendo. Gap. XVII.

BOnvm religionis nomen

tibi querendum > vt qui jtoc ab ea beneficia recipis > fal- i tem in hoc eidem proficiuis exi- 1 ftas. Ira autem hoc bonum no? men , bonarnque opinionem ini cordibus aliorum feres : fi nihil, prasfertim coram &cuiadbusin decens indecorumque facias, loquaris. Si cum illis agas quan tum neceflitas, aut prudens cha~< ricas poftulauerit , Sc niliil piius. Si eis quae domi fiunt quaquam detexeris , praecipue minimum quid ( vt fieri pofTet ) difcordix, aut minoris mbmife fionis contigiflet. Si eos intra clauftra ccenobij , aut multo mi- nus intra cellam non admiferis.

Si te libenter femper vixilfe , Sc adhuc viuere fub difciplina reli- giofa , pronunciaueris. Si erga

Dominum , qui te vocauit r ani- mum gratum oftenderis.Ac tan- dem fi faecuiares in te ( quantum fieri poffit) virum fpiritualem ac religiofum videant, <3c nunquam hominem ,id eft> te affeftibus I Ieruientem,afpiciant,H<cc gene- raliter funt , qux apud alios bo- num nomen religionis gignunt & feruant.

De onere rdigiof& difcipUn& ferendo.

C AP. XVIII.

REligiosa difciplina ferui- dis fuauis Sc dulcis eft fuper mei-& fauum ,fed tepidis folet efle amara & onerofa. Non quia ipfa per fe aliquid moleftise con- tineat, fed quod animus aegrotus palatum cdrdis prauis affe&ibus infe&um habeat.Tit fi aliquando tentatione pulfatusmoleftiam in cuftodienda difciplina fenferis , eam a te abiicere ac remonere curato : sicque animam tuam ad

De vita religiose difciplinam feruandam & onus ferendam , incitabis. Nemo in republica eft, qui non moieftiam aliquam patiatur: pauper men- dicitate premitur , diues fpinis diui tiaram compungitur , igno- biles vedtigalibus & tributis^no- ' biles bellorum periculis,& duris Principum obfcquiis onerantur. Qui aliquid cupiunt, ( & quis eft in fieculo , qui vana non ,cu- piat?)ex defideratorumabfentia dolorem fentiunt. Nullum eft munus in hac vita , quod mo- leftiam annexam non habeat , & quo maius eft , eo duriori labori ftihiicitur. Si ergo homines pro- pter bona peritura tot moleftias & afflictiones fuftinentrfatis de- licatus eris tu, fi propter regnum coelorum paruam moleftiam tuo ftatui adiudtam non feras.^qua- nimiter igitur eam fuftineto , & pro ea fugienda nunquam di fci - plinam deferas :quia quanto ma- gis laboraueris , tanto in coelo

I N S T I T V E N D A, J97

maiori pnemio perfrueris. Et di- iciplina ipfo vlu dulcefcit , & omnis moleiti^ expers efficitur: qui vero fe non vincit, &: propter modicam difficultatem , obfer- uantiam fligit , maiori quotidie moleftia triftatur.

I De religiofis functionibus rite j prattandis.

Cap, XIX.

EA , qua: ad religio fam vitam pertinent , cuiuimodi funt oratio, plalmodia, le£fcio , medi- tatio, Midae celebratio aut audi- tio , Sacramentorum vfus , con- fcientiae examinatio , & alia hu iufmodi , re£te diligenterque | praedabis. Nam his bene praefti- tis,virtutes auges,feruorem pro- uehis , peccata multa leuia decli- nas,& quotidie melior ac purior efficeris. His vero male ofci- tanter Fadis , in dies tepiditatem 'foues, & fta tum animae fpiritua-

lem

>-~nni i iuri - — — 1 r i ~ r i i 1 1 r~ n ini Bi__

|55>S De vita religiose jk‘ni(vc experimento compertum eft ) nihil promones. Operibus ileis, o frater, Deo i pii famularis, qui Rex magnus eft ac Domi- nus potens , non decet vero ier- aum , qui aeternam mercedem a tanto Rege pro luis obfequiis fperat , illi tepide ofcitanterqtie feruire. Mater tua religio Sanda in veris & ftrenuis filiis fuis reli- giofa opera diligenter prteftat,ne iocordia & negligentia tua illam labores filiorum fuorum Domi- no offerentem , aliquo rubore fuffundas. Pudet enim illam im- perfeda opera offerre, & frudus putridos Domino confecrare.

De bono exemplo fratribus dando.

C A P. X X.

OMnibvs tum externis,tum domefticis bonum exem- plum pnebere curato , & fandi- tatis odorem ipargere , vt bonus Chiifti odor fadus in omni loco

eumj

I N S T IT V EN DA. 55)9.

eum,non foium tuo,fcd omnium ore collaudes. Illum enim ore etiam & corde eoru laudas, quos vitae tuae puritate ad laudandum inuitas. Hoc autem alloqueris, fi in bonis |penbus.qua* bftederis, & in circumipe&ione,quam fer- uaueris > non tuam , fed Domini laudem gloriamque quae fleris. Nihil igitur apud alios facias, ex quo fcandalum aut ofFenfionem accipiant ; nihil,ex quo anfam li- berius viuendi captent ; nihil, ex quo aliquid contra inftitutum , aut communem viuendi vfum introducant. Confidera te mem- brum effe totius religionis , & ficut vnum membrum nonnihil incommodi patitur propter bo- num totius , ita &c tu difce aliqua incommoda diflimulare,in cibo, in potu, in vcfte, in cella, & aliis fimilibus , Sc aliquid penuriae & molcfti*T pati , vt fancShtm reli- gionem , ficut iam inuenifti, dif- etetx feueritatis amatricem , &

	£o o De vita religiose
1	ahilmentue & paupertatis cul- tricem relinquas. De rebus temporalibus curandis . Cap, XXL T\ Es temporales, vt veftes, li- t\fcbros,-& hmilia,nullas habe- bis propciasiquia hoc paupertati a te Deo promi ili repugnat. Ad vfum vero tibi k religione con- ceiIas,non vt proprias (iiquidem earum dominium non habes)(ed vt alienas,(vt vere funt)& mutuo datas accipies. Sicut ergo re tibi comodata ab aliquo , 6c ad vfum pro tepore determinato cocefia, ita vteris,vt quam minimum de- trimentu accipiat,quo eam po (Iis ill^fam reftituere:ita&-res cceno. bij,qii£ ad vsu tibi date funt, dili- gerer $c curiose tranabis, vt mul- to tepore durent*& fi ad aliorum vfumdeuenerint,fine horrore il- lis vti pofllnt.Id paupertas,quam profefs9'es,expetir,immb &c reli- giofa vrbanitas pofcit.Qui enim res fibi ad vfum datas incuriose
	ac

INSTI TVENDA. 6d

atterit, & turpat, & infumic5pau- pec non eft , & qui aiiotum , qui eafdem r es po fte a a d vfu m:„v edi cabtunt>nuliarn rationem habet, , fatis uiuibauus & inciuiiisxft.

De cogitando Deo infrairwui.

C A P. XXII. t

I s feptem erga religionem

in qua vi ui mus , feruandis,

-brcuiter expofitis, iam ad quartu feptenarium eoru , qqae erga fra- tres feruanda funt , accedamus.

Ac primo in fratribus tuis non tam hominem quam Deum atpi cere Sc cogitare curato.Deus na- que in omnibus rebus/ed praeci pue in creatura rationali ac intel le^ualijpereflfentiamip^fentia, & potentiam inhabitat : quare a?qtram -eft vt in eundis rebus, fed praecipue in hominibus, Deu infpiciamus. Sicut ergo cum re gem fcis fub cortina latere , non

Cc

1 INSTITVENDA. 6cj

De diledione fratrum.

Gap, XXIII.

REcordare praeceptu Do mini etfe , Diliges prt&imu tuum fiue fratrem tuum ficuc te- ipfum.] Quod praeceptu illi ma- ximo dik&ionis Dei mandato fi- mile didlu cft,quonia & dile&io nem prrecipit,&: Dei cauta habe- dam pr$cipit,&: fua amplitudine omnia madata copcehenditXum feriptura fit, [qui diligit proximu, lege impleuit.] Diliges ergo vero & puro amore fratres tuos,& di liges n5 propter lucru,no propter aliquid creatu, fed propter Deum tuum. Hoc autem prseftabis,fi fratres tuos in corde tuo no con- tepferis,fi no temere iudicaueris, fi eis non oblocutus fueris, fi nec verbo nec opere raabi intuleris, fi piro tua poftibilicate iuuaueris. Dehique fi illud impleueris > Quodab alio oderis fieri tibi,vide

C c i

1	604 De VITA RELIGIOSE j
|Lwc. \6. 1 1. 0	netu aliquando alteri facias. Et, i pro vc vultis vt faciant vobis lio- j mines, & vos facite illb j Neque \ erit haec dileftio tibi difficilis /fi in fratre Deum fueris cotempla- tus,fi t:ua Deo diligi ac in magno pretio habere cognoueris, fi fra- trem, id dt , Dei filium ac macris Ecclefi#, & ad gloriam deftiria- itum>&tibi vtilem elfe putaueris.
	De affabilitate erga fratres . -
	c a p. xxiv. ;
Eccli. * 7-	•- - * - O N GREGA T IONI pili per U ait Ecciefiafiicus, affabile fi; ;
, S	te facito : videtur autem te cum loqui cum propter Chriftum ,tc pauperum tcligioforum congre gatioiii fociatleris. His quibufcu .viciis quantum charitas, difcf plrna reiigiofa feruntj^accamfi dabis, eos comiter alloqueris, re b us MiifSc HoiieTfis a~ te~ poft u: latis libenter acquiefces,& nihil
	in ' *' — 'trtgi

INSTITVEN D A. 6 05

in te aut rpfticum aut inurbanu* aut durum, aut quod ime eos of fendatyreperient. Yita reirgiofa, ;vita,fa_nAilliRia eA,!paiitef1& iu- C u n di fsi m a M kju e ea^jpa fpi qua

linAitatem amatjboneftaterhvi- morurn qu^rit /exea Vero qua iuciriidkatem tebet ,l4b 6- mni vitio mfuauitatis |is abhorret. Memento igi tui

iius verbi 4 Ecdefiaffici 3 qui ig laco ait;* Verbum dulce ukipJieat amicos , 8c mitigat imicos ,& lingua eucharis in mg homine abundat. ] Itaque ijpquaris^ira inter alios conuerfe- fs, vt omnes te diligant^ tuum cfcnfortium non refugiant;

; I % : ' ; .• .. ... L * . ,

■ De homn fxmum,

\ C a p, XXV. , ... j

HOkore in uicc m p m ue n ie tesy] inquit Paulus : fratres ergo tuos honore pneueni* & re

C c 5

	6o6 De vita religiose
uerencia profequcre.Hominis fu- perbi eft, figna honoris ab aliis expe&are & illos ad honore de- ferendi* paratos non magis prse- ueaire.Hamilicatem tuam in ho- norado alios, & non in honorem aucupando,monftrabis. Praelatos vt praelatos honore afficies,$qua les vt aequales, minores vt mino- res , & nullus ad te fine honore appropinquabit, aut a te fine ho- nore tranfibit. Quin& Deum in omnibus habitantem honorabis,, 3c non vt honoreris > fed vt illi placeas , & vt fuas imagines ve- neratione profequaris , fratribus figna honoris exhibebis. De defeclibw fra t rumfe ren di* . Gap. XXVI. T)Raeceptvm edam eft Pauli: t alrer alterius onera portate, & fic adimplebitis lege Chrifti] Maiora autem onera noftra fun: noftrr defeftus, quibus aliis non-
nunquam

NDA, 607J

nuquam quafi intolerabiles red dimur.Defe&us rgitur,&agreftes mores aliquorum fratrum feren- di funt>vt iege charitatis implea* mus. Atque ideo tu, 6 religiofe, tuorum fratru defe&us patienter fuftine, & quod in eis aut exem- plo , aut oratione aut ieniffimo verbo ( ft prudetia di&auerit efFe dicendum)emendare non potue- ris , Deo emendandum corri- gendumque committe. Sat fcio te multos in tua conuerfatio- ne defectus videre , quos vis omnino ab aliis patieter fuppor- tari.Idem itaque tu facias necelfe eft,ne velis , diuerfo pondere ac diucrfa mefura , (quod abomina- bile eft ) tua atque aliena metiri. Suftine vt fuftenteris , diffimula aliorum leues defe&us,vt tui ma- gni diffimulentur;tace,vt tu? mi feriae taceantur. Abfurdum nam que eft cupere ab omnibus fufti neri,& nec leuiculas aliorum cul- pas velle portare

1

W

De ope fratribus exhibenda . C a V. XXVIL

^ A c vt fr a t r i b i>sto isii v Dei tua im

duftria^ ^idbuf admues* dUSia orationibus,prOiH is dfuintm* $£#* ferfeotdiam implot^ns^iuaa <5Us defidedis frddam labaturo iplGUim fiae corporalia, flue fpi- ritmliuy apud

i u u a fe rro oni b OsC umid pitfdto tia dr<Sa uerii; at fftt perfora* am qu&litateud fiu&ubse laborandi*

ceipfbm ftdu!6 dctupatis * & o- mjne <kiu Fqgiensv& exertfpia ftd ad! oxikn d-fr ,fe#a $ Jabatimdij te

pejilSs. Curo id difriplirxa fa jtcrlicnriti $£ murtus tibrdemada< tum pofsibilirateih ncounegaue^ rit5eb;ih officiis humifibiis labo- i antibus, libenter a ilociAVrn antis ad aliquid eoru qu# aguntor adf raoue, ce illa minifteria noii hor*

ut)

rere, neque vt feruilia c ontemne-j

INSTITVENpA. 60j)

re, ipfa actione tcftare. Magna? xd;ficadonis eft in £ttmobio,curn fe niores Sc iiterau3im mb;3c prae ' lutupfi interdum ad humilia (er- u i u ^ fe d i m i c t u n c . S i c m i n o r e s 1 i * benpus illis fer uiciis intendunt, iuciindiui feruiunc , 5c rnanifefic V:dentT fe non contemni ab his, qui in rpiritu humilitatis dignum uidfeant minores adtiorie iiiuaie. Nulla igitur ratione ab his te mi niftqriis excufes , fed fi vnus ^x minoribus es,& ex adole Icendo ;ibu?,minora non reipuas^fi vero maior es >al iquan do C h ri fi rim I e qtiens, pro bono exemplo rhino ra fufcipias. > ' " *

T)e circurnffytBionein comiBu' fratrum. ,vr~' '-:

€ A p. XXTJIL

\ . , ~ : . .,.,r | ; ^ .

QVamvis inter bonos de- gas, opottet vteircumfpe* <Se te geras, &c licet omnes iuxta Domini ptasceptu,diligas,necefle

C c 5

Iccii, ij. i.

Eccli.

6.17.'

j^1Q De vita religiose vis proficere, vc non omnes ad familiaritatem adinittas.Si qui inter bonos funt mali , aut certe difcoli, imperfe&i , detraCtores, tepidi» & libertatis amatores , tu eos no aliter quam peftes fugies. Qui tetigerit picemdnquinabitur ab ea ,& qui communicauerit iu- perbo, induet fuperbiam,]& qui imper&Cfcis & difcoli» fociatus fuerit , multas imperfectiones no, effijgiet.Si qui veto fuerint ferui- di atque perfe£fci,hos fedare»ho- rum familiaritatem exquire, vt eorum exemplo & communica- tione proficias. Qui enim rimet Deu , atque habebit amicitia bo- nkm,quoniain fecundum illu erit amicus illius.] Ptudeter ergo tibi fugiendi funt imperfe<5ti,& fe&a- di perfedti , ne familiarium vitiis foederis, & imperfectionibus eo- rum polluatis. Cum nullo quan- tum uis bono nimiam familiari- tatem ineas, qu$ fine dubio tem- pus infnmit.cor diftrahir,& alios

fcieu

j institvend a, 6n

fcientes offendit , fed debita mo- deratione femperconditafis ami- citia tua.

De amore fecmi>& commoratione in cella .

C A P» XXIX,

TAndem feptem alia circa te ipfum intente cuftodies. Fa- ge publicum quantum vocatio- nis & flatus tui qualitas tulerit, ama fecretum,efto affiduus habi* tator, & diliges cuftos cellas tuas, quam habitationem,atque cufto diam mille confolationibus y Sc mille bonoru operum frudibus tibi perfoluet. Egredere libent#r ab eaciiun obedicntia iufleritjlae- te,cum charitas exegerit;asquani- miter * cum neceffitas poftalaue- rit. Si vera nihil horum trium te corpore a cella fciunxerit , tu corpore & mente in ea mane bis , & ibi rebus vtilibus paberis. Ota> pfallejiege

6ll De V!TA RELIGLOSe ,

6c aliquid profkuu operare. Eri: tibi cella feminalium quietisslo- cuspaeis3radix omnigenae perfe- ctionis. Ih ea-j/cientia crefeir,vir- tus augetur , multiplex impeife- cilio fenfuum, lingua? s & cogita- tionum vitatur. Qui autem cel*- lam cuftodire nefciuit , viam /pi- ri t us ignorauit.

, : ; '1 i ' )

De cura mdefiia.

C A p. XXX.

b? *‘?ri . - g ras -fs* ftii :■ 1

fN omnibus y&tioiiibus tuis 1 modeftise mtactir*' sflwtf y & ita . te geras» vtiiimtmiiiusitibi qaam- ? aliis te-» fifpiuiciltibus. xroofuks. Modefti^ hoiio^artt&ti -viftus : eft ,* vd^tn5gru(sn«itt«i "VitrUraiiTi ; ornlrterffittmtas^&ftis infide ejua’ 1 mii^a» deewteS t8ppar^»t>'’ Illa' eft rtptid-

xftinutionem cOncifiatl: quo- niarid tTcticairftrfecsSdvifc'*»-. faw-

quae exterius videnr, fdleEnoftra

in te

kmifrra- rtmirf. Et (icat interna ferenicacis- eft index* ita folet il- lam interturbationis occafionet feruare. Tu igitur tum in fet&ni tateVuItus3tum in maturitate in ceffbs 3 tum in moderatione o mtiium externarum a&ibnutm, modcftum te exhibe , ita vc ha?c exteriora internam tranquiihca- c e rh m o n ft r e n t y 6 m nes aed.ficent St Chrifti ipfius imaginem non auHarn exhibeant, cuius tam in~ riguis & mirabilis fuit modeftia vt per eam voluerit Paulus Co- nniiiios obtdtari. .

7) e contemptu fui

1 1 ' ) il T “ f. f? r" . ■ . /, . ; .t l

rt a>. XXXI. :

Is ce te ipfutn difeatere» te ijiiurn iudicaie , teque in-

crc |ate,atqiie Contemnere. V ci- uoi| 'f<iien’tra eft-fcite fe ipfurn dfel p icere, qu a m fp aci a t e r rarurr. -iiiaipiftadine coeli cogncfcere.

O quo

6i 4 De Vita religiose

O quoties h#c fcientia homi- nem decepit>vc cum nihil (it , fe aliquid eife putaretrfeietitia au- tem cognitionis fui femper inie- citfana,&: vtilia confilia , & ad humilem fuidefpicientiam ade- git. Auerte igitur oculos tuos ab his , qu« in te bona & excelfa confpexeris,quia aliena funr, ni- mirum Dei, qui ea tibi gratis Sc fine tuo merito amibuit , Sc Co- lum ea cogites vt pro acceptis gratias referas. Ea veto fubinde * confidera, qua? in te abie&a Sc defpicabilia deprehenderis, quo- niam ha?c tua funt Sc a natura corrupta profe<Sta>&: propter ilia te ipfum lingulis momentis { (i fieri poflk) arguere Sc afpernari non definas.Ea verba in ore tuo (bnentV qu£ corde conceptam cur ipfius defpicientiam expo- •nant.Eadem ab aliis audire defi- dera,& os peccatoris inepte lau- dantis non impinguet caput tuu. Fuge homtnam plaufas/ugc lin- guas (

j INSTITVHHDA, 6l$

• guas adulandum* fuge faeculum, i & eos libenter aufculta, qui fin-

I cete veritatem aperiunt, quod ! reptehenfione dignum viderint,

| reprehendunt,fi te ipfum ita co- jtepferi$,& tui conteptoresama- ; ueris, Deus te vt pupillam oculi [fui diliget & magnis donis ac charifmatibus exornabit > fan &um enim odium quo homo fe ipfum odit , Deus fuo amore abunde repcnfat,& in corde eius

* qui ipfum odio proiequitur , fe que ipfum defpicit,igne charita» tis accendit.

De Generati fui abnegationt \ Gap. XXXII.

QV i vult venire poft me * ait aeterna veritas, abneget fer metipfum , dc tollat crucem fuam <k fequatur me. ] Ha*c vox,femetipfum , non aliquam partem hominis , led totum hominem abnegandum eifede-J fignat

6*6 j>E VITA KJtJLlGIOSE |

fignac. Tu itaque qui Lhti-j jlhjm (equi, eiulque vtrtigiis in iuexexe visr gc-ner ai e m tu i i p fi u s a b litigati orrgtofo fc i p i t c . M o r t i fi ca (cuiustups tum mtcrnos jttuu externo^ 5 impera appeexibus t u i Sjf^b i be ju dicit*m & v : o I un t a t e mrf y api v, n i iy f fi t i n rx e q u o d not^i^jli^ ,:&r,

In o ii ca ftj get a hoc g a 1 1 o n js qe n i'u r m q ipjLid; t .t tfip n c u r a m h a -

be cohibenda duplici: lingua: corporis & anim^. Linguam cor por is, cohibe i ne.npxiainc farcu- laria, ne hiurilia loquaris.Lingua anima^id d^cogiranonem^coiu be,n e inamaspe impura * ne in- hucTijpfa ;qogues. Si has duas beftiasjinguam carnis & cogita tionf Jomueris,rr,irabiliter te ad diuina familiaritatem dilpones. Nam D c us i I los al I oq ui d igna- r°r>quos viderit a verb's inani b u s «i b ( t i n e r e ;& f u a m cogi t a r io. nem ad vnum,quantu vaiuerint, fciJicec ad iplum Deu, reuocare.

De,

I N S

titvenda.

617

De Caftigatione corporis .

C a p v t X XXII L

. ----- - ;7 . ; .... , j;

./-1 As TIGA corpus tum-11, &

hunc ferfium femper rcbd

lem flagellis;af{3e"ricatu excie 5 ne

fpiritum deprimar, Sc ad alicuius mafi" Co-nTdnfura adducat. Caro coriebpifQt -

igirtrr etmt deifciar, coneupifcat

0 adtrerfo' fpiritus aduerfus caf - nem, ea inq ue Ab i fubi u get> &i na • niodicas vires ieiuniis,vigitiis,& afcis affli&ationibus auferat., ne in detrimentum virtutis info- l^fcat.Beftia non rationibus nec argumentis perfuafe , fed virga psrcuiOe , housmi parent. Caro, autem bcftia clbquain nunquam ioila confideratione fine debita caftigatfot-ie j ddi-nueris. Curam, ccfiun aflldn* mortificationis & iraiegationis tU},afflv®P.ne car- nis-oftende. Quia i.uualetudo corporis,qu£e in pallore faciei,&

1 nnbe

imbecillitate non apparet , aut

ii a' - 1 «ut

nulla el.et , aut /atis modica. Et

mortificatio interior, quae ( nifi impoffibiiitas obftet)ad corporis caftigationem non procedit , quod fida fit 8c ridicula, ma- gnum ex ie i u dic in m praebet.

De Tranquillitate cordis. Gap. XXXIV.

MAgna cura , ac diligentia tracjujllitati tui cordis ftu- de,nihilque te fec ifle exiftiroato, nifi ab eo omnem inquietudine

ac-perturbationem depuleris. Ne

te proprij defe&us inquietent, led flarim atque in aliquam cul- pam incideris; , eam ex amore Domini deteftare, & ad pacem reuertito & te tuaque omnia Chrifto committe. Ne readuer- fa perturbentjfed ea cito tran fi- rma comta, & non fine Domini e ac prouidentia venire r. Cordis tranquillitas

ex ipfius cordis puritate depen- det. Nam culpae licet leues cor lacerant, affedus inordinati dif- cruciant. Negotia prophana > & {seculam difcerpunt,& reliqua a noftra vocatione aliena mentem inficiunt. Si ergo vis cor paca- tum & tranquillum poflidere, culpas etiam leuiffimas vica > &

UUll nwuviwj Pct

contritionem abiice , affe&us tuos moderare , negotia fiecula- riafuge, &ab omni eo quod a tua vocatione alienum eft , dili- genter te fubtrahe. Haec cordis tranquillitate pariunt, & nos ad Deum in intimo mentis noftrae excipiendum , manifefte difpo- nunt.

De Difiretione.

Cap. XXXV.

IN his quae hadfcenus di dia funt,& in ceteris omnibus,' Idifcretione opus eft , quatem-

pora

\6io De bita religiose Ipora, Sc loca^eipTum perfo

nas3quibus cum agis,ftatum tuu

fesiiia conderes , & fec^ium^ iat ioi&iijijrt o&ilcc- &; nunc • Cika?in bisij t>je dccumint te tiifeea^Mjuka fiimqua^D^ pUcem, fratre turbanti tibino p^fyiifet}uj^E^Xiior dfamiQ* j nj$ &h^QPQdUfate££}d£m veu^fi * , apu4' ... j

DwmJk, Jbcwtitie&XpIendiorem, j lij^bcrfut * .difoetioneoa quam j k^nliabexiiuppleatpfeedieiitia,^: I mppieat oj: a^i.O; tc recurfus ad^ Deum fuppleat tandem fenioru ,& prudentium confilium. Quij Jenira in dubiis ad Deum recur-j Jrerit,& cogflio-, fa pient iufii , ac j obedientiae fubmiferi^non erra- bite Si h#c ftd Q$ um , ad Praqla- to^ad Eejigiofam familiam* ad fratres Sc ad te ipfum obferua- neSns,mimm m modumdn virtu- te proficits. ; f

6i i

__ quod cft

optimum, qui Tenios tuos inii- gnibus domus tuae, nempe viitu tibus fulgere precipis, & defide rium in eorum cordibus tantae pulchritudi&rs immikis,accen de quaefumus inuobis vniuerfarum virtutum defideria flammigera, & ad eas precibus 6c gemitibus poftulandas impelle, vc paruitas noftra a te benigno Iargitore,qui vis rogari,ha$ veras opes, & nu- quarn irnerituras>ob.tiheat. Do- ce nos Domine virtutum natu- ram,nepro virtutibus vitia quae- ramus.Excita earum amorem, vr non vilia &: abieda,fed coe leftia dona,& te eorum authoiem di- ligamus.Conforta brachium no- ftrura auxilio gratiae tuae, vt p^r fe&ionis vrbem fandis operi- bus expugnantes, virtutum pof

ift flores

OR

\

6iz De vit. relig. intit.

INDEX

feflores bmus.Sit vica noftra, vi- ta iuftorum digna, qtjarte die no- (ftuquc, & omni tempore fufpi- rantes , te ipfam-, quibea- ticudo ac gloria noftra eSjfoelicicer con- fequamur.A- men.

mane fiunt <

INDEX

SECTIONVM

ET CAPIT-VM.

> Ap. I. Dc Turgendo a fomno j -i I. De praeparatione ad ora- tionem.

1 1 1. De oratione.

I V. De djfcufljone orationis.

V. De officio diuino.

V I. De praeparatione ad MUTam.

VII. De celebratione Mifii.

VIil. De gratiis agedis poli Miffam.

I X. De auditione Mina

X. De cuftodia cell

XI. De Audio liter;

XU. De cura miniftei XIII* De diligentia in

lioxum

INDEX

XIV. Dc confcientia examinanda ante prandium.

XV* De comeftionc fiue prandio. XVI. De admittenda aliqua remif- fione poft prandium.

SECTIO II.

De hU %t4& vefyeri fiunt .

Cap.I.Dc rebus poft meridiem agendis.

II. Bc ledione fpirituali.

III. Dc pfalterio B. Virginis.

I V. De corona B. virginis.

V. De fpeciaii inuocatione B.Vir ginis. • ' <

V I. De inuocatione Angeli cufto- 1 dis & Sandorum.

VII. De falutaado frequenter Do-

mi no, in Sacramento Eucha- riftiac latente.

VIII. Dc confcietix examine ante

cubitum , dc prinro de eius neceflirate.

IX. De examinis multiplici vti-

litate.

X. Qu$ funt adduceda ad examen

XI. Quanam ratione fieri debeat

examen

XXL Summa dodrinje examinis. XIII. De dormitione ac nodurna quiere.

" SEC

S&C T ET C A p

sectio IU.

Ve his qu&jir/gulis hebdomadis finnt.

CAr.I. De confeflione in hebdo mada facienda.

II. De communione fiue fumptio-

ne Euchariftia:.

III. De auditione verbi Dei.

IV. De collatione fpirituali.

SECTIO IV.

I

De hisiqu& fingulis menfihus fiunt.

Cap.1. De eligendo adimere per fmgtilos meafes ad pro- fectum virtutum

II. De emendandis per fingulos

j meafes conuei fauoni s noltra;

defectibus,

III. De propria confcieatia prolato

mam fricanda

Cap. I. Dedia vocationes noftr e fio - ' gu lis juin t vod c&tttn do. ■ C j

IV. De vita? fpirkuaiis ddib.ua ia

noua dis. V. De fecciliam

De feceflione abjoccupationi bus fmgulis.annis facienda.

SE C TIO V*

Z>e his qtiA fiingulis armis fiunt .

I N P E X

1 1. De emendandis per finguios nienfes eonuerfationis.no- (Irae defedibus.

II. De propria confcieatii Pr£la-

to manifeilanda.

III. De vitae fphitualis anibus in-

nouandis.

I V. De fecefiione ab occupationi- bus Angulis annis facienda >

SECTIO VI.

Ve bis qu& fem fer fleri debent*

Cap. I. De praefentia Dei.

I I. De Cbiiitate erga Deum.

III. De Timore Dei.

I V. De Zelo honoris Dei.

V. De laude Dei.

•VI. De gratitudine erga D-t-m.

c? O

VII. De Refignatione in voluntate

Dei.

VIII. De Amore praelatorum.

IX. De Reuetentu erga praelatos.

X. De Obedientia ad praelatos. Xf. De oratione pro praelatis,

XII. DcSuftinentia praelatorum.

XIII. Dc difllmubndis defcdibus

praelatorum.

XIV. De non indicandis praelatis.

XV. De affe&u fili j erga religione.

XVI. De Cuftodta regulae.

XVIL De bono nomina: religionis

quae

SE CTE T CAP. quaerendo.

XVIII. De Onere religiofse difcipli- nae ferendo.

XIX. De ReligioUs fundionibus

ritepraeltandis.

XX. De bono exemplo fratribus

dando.

XXL De Rebus temporalibus cu- randis.

XXII. De Cogitando Deo in fra- tribus.

XXIII. De Diledione fratrum.

XXIV. De Affabilitate erga fratres.

XXV. De Honore fratrn m.

XXVI. De Defedibus fratruni fe-

rendis.

XXVII. De ope fratribus exhi- benda.

XXV ILI. De xircunfpedione incon* uidu fratrum.

XXIX. De amore fecreti , & com- *

moratione in cella.

XXX. De Cura modeftiae.

XXXI De Contemptu fui.

XXXII. De Generali fui abnega-

tione,

XXXIII. De Caftigatione corporis. XXXIV. De tranquillitate cordis, XXXV. De diferetione.

Oratio pro adeptione virtutum.

Dd 3

cjraorj

:■ ia

,Tv ;f' . i-oc* £11; .)

V’ * Vi iK;C

5;:5X>i:'i-.>a jir; x:

< n/ ;••• 3:i .ViXX ;

XX' I x; ;f ; -• ‘ • <- . . .. . ; ... . y . • « I.V XX

i

sno i-j .nvxr!

xiSfiisd

ni zQ .IIIVXX

'O . P XI .XIX f

• . 'i^ntirroO s-M JX

• : : ' . v i fi i . ; . 1 “ £0 X - CJ . X X X , V

. x. a x!v;

. : ' . in: i: .. i C i V '

:Om • 1;L :;Q .7 XXX !

QV J£ IN HOC

LIBRO CONTI-

N E N T V R.

BeU locum confilij dicitur. 4 7 * Abnegare fi ipfum quid fit. 61$

Abnegandum totum homo.ibid. Tttiones bona examinanda. 381

Actiones mala etiam examinanda. 3 90

Affectu* noder quibttm rebus pafiatur. 3 9 Jffeffm vix faturus inuenitur. ^ ibid.

Jffefiibtu tribus diurna myflma rite tra- dantur. 1 $ 1

Amicum fidelim magni habendus . $1 6

ie Amico fideli multa dicuntur . 5x7

Amicitia particulari » fugienda . 150

Amicitie, re farciuntur. 5 47

~ ” D d 4™

INDEX

Angelm Cufios quomodo inuncandus. 1 1 $. 3 1 S

Anima, connmit increpatis leremu , qua vocat eam, meretrix* 8 9

Ape fi oli pofiquam pndicAHtrunt, congre gantur apud Iefum* f $6

AquiU proprietates, 544

Attentio ad officium diurnum feruonda. 5, 8 C

DK cdla^mira aSantfts dicuntur . 1 67 Celia religiefi^esm fepulchrum. 1 75 CeiU ornatus quali* ejfe debeat. 174 to celU qua occupatio amplectenda, 176 CelU laudes pro fequitur Bafiltus & Lau- * rentim luftimarms. 178.1 jq.cu feqq. CelU habitator continuus fit}qui ad Sancti- tatem ventre dt fiderat. 184

Cella amanda. (, 1 z

Centurio Chrrftum non bene ccgnefcenh in demum [nam excipere non eft au fu i. 1 17 Cs.il peribunt <& mutabuntur. 540

Cogitatio vana minus aptum reddit horni- nem ad orandum. 20

Chrifius in fpitituale facrificimn fe pro »0 bU obtulit. 65

'brifltu calculus ignitus. ibid.

In Chrifio habitat plenitudo divinitatis, ib. Chrifius anima* illuminat . 9 6

C.hrtfim in Hoftta quid fit. ibid.

Cbrtflus in E u charifiia Hcfiia laudis efi. 7 3 Chrifius in Ettcharifiia medicina <fi. ibid. Chripl fangm pro quibus interpellet, ibid. Ckriftus S aeramen taliter obhtus vera \ n~

nium 1

I E R V m.

I nium Sanaram laus. ibtd.

J Chriftus Rex eft. 8 x. 1 4 !

Chriftm Dominus e fi. S i, 1 44

Chriftus eripit a sugo paffionum tpfum in Euchariftia [umentes. 84.85

Chriftus magifttr eft. ^ ; 84-I47

4 hriftus docet vites ftitts illum in Euchari- ftia[umentes. ^ 5

C hriftus amicus eft hominum. *bid.

Chriftus in Euchariftia amicus fideli*. 8 5 . 148

Chriftus frater nofter e fi. %6.\$c

'hriftus pater e fi, 8 7. 1 5 1

Chriftus in Euchariftia induit homines fid- ium primam , & amittu gratis, circum da,. _ *7

Chriftus fpojofus anims eft. 88.155

Chriftus in Euchariftia animam in lettum dulciftims familiaritatis admittit. 88 Chriftus carne fimul & mete pajfus eft. 117 Cbdfius in Sacmento quomodo tangi de- beat.

'hriftus Agni pafchalis typus. 113

Chriftus leo eft. 1 3 1

"thus Dei voluntatis affeBus, 39

iuttaies n&dificantur. 547

1 Collationum fpintu aliti mos antiquus . 463 dilationum fpiritualium vfus apud anti quos patres jrequentiffimus. 465

Collationis fpirstuaUs forma defcribitur. tb . In collatione Jfimtmli quomodo reSftmden- dum. *4?$

Comefiip magnis pericuUs cireundata. 1 3 6

I N D E X

Circa comcflionem \u& fruanda ftnt . 237^38

poft ‘ ome fi, 9 ) em cur flentium fer nandum ft afuerint religionum fundatores. 148 In concionibus quis modus feruandus.z 1 8 .

vfquead 214

C ondonatcr ChrifU partes agit. 459 C onfejfimes quomodo audienda. 210 C onfejfones feminarum quomodo expedie- d&fint . 214 .cum feqq.

Confejfionis duplex geme*. 429,

I n confejfioms v fu aliqua feruanda. 4 3 1 Conf jjhnis vera integra frufttu. 4 3 6 Cmuerfaiionti defelmper fingtdos mmfts emendandi. 4 97

Corona Bcuijl. Mari&die Dominico neitan-

da. £01

Coro»^ fiellarttm duodecim Beata virginis caput angit. 303.304

Corona Beara virginis quomodo recti anda. 3 1 c. vfqi*e ad 317

C rucifjigno fignaridum. cum a fomno flrgi- tur. 18

Crux in omnibus facienda. ibtd.

Crux munit contra omnia diei pericula.

. .ibid, *>f V

Crux quorum cuji odia Jit. . ibtd

C ori f euntia pr&lato manif e flanda. 5 1 2

Confientit manifeftationu nec ffltas ma- gra. ^ 5 16

In confcietU mamfefiatitmekumiUtM exer~

: KMtut. itid .

Co n feien M tn an iftjh sionis-vtiUtates. 5 2 3

Con

R E R V M.

Jf;

C ontemftus proprius in omnibus qu&ren das* 61 Ji

D ; 1

DE Hi omnes homines fuderat, _ i?

Deus in oratione eft couiua anima Jb.

Deus femper laudandus. 5 7 4

Deus honorem accipit ab anima & corpore noftro. 117

Deusfcientiarum Dominus. i 9 »

Deus quomodo diligendus. 5 7 0

Deus femper prafens habendus. 5 ^ ®

Deus timendus & quomodo. 57 1

Deuotio excitatur Euchariftia meditatione l$6

Diabolus quem illudat. 5 1 5

Diabolus detettus fugit. . 5X9

Di [cretio ad omnia neceffaria. * 6to Difciplina religiofa quibus fuauU , qusbus amara fit. 59 5

Difciplina religiofa vfu dulcefdt. 5 97

/# disputationibus modus feruandus . 196 ^ dormitionem qua imetiom eundu. ^10 Ante dormitionem quid faciendum . 411 £

ECclefia cultui Beata virginis maxime dicata eft . 2-7 3

i» Euchariftia adeft Chriftus inuifibiliter .

13°

I» Euchariftia Deus a malis defendit. 3 3 1 Euchariftia fepties m die vifitanda . 3 3 '

3 34 , 1

Euchariftia digna fufcepth maximum per - 1 fechoms adi» mentum. 43^ 1

;l

Dd 6

i ndTx ' — i

In EMchfriflufumpticne duplex extremum

vitandum. 4^0

Eucharsfti& fuauitas & vtilitas magna

44 o\ *

4dE»ch4rij?i*m duplex pr&pdratio. 44 j j Efther magna cordis attentione pro falute I I ud&orum orabat. I2Q

i Exammum crebra repetitio ne videatur

Jmolefia. 130. vfque ad 236 Examen conj cientia valde neceffartum .*95-iP4

Stne Examine vita perfera haberi poteft 540

Examen vite regula.

Examen confrient iam mundat* 34 j

Exame humorum commotioni comparatur

ibid .

Examen peccata detegit* 344

Examtn drie&iomm peccatorum gignit. v >4 5 •

Examine remifyo. culpatum conftquitur.

• 5 57

Examinis vtilitatem Philafophi antiqui cognoverunt. 3 6 1.3 6 2.

Examen vitia defimiu 3 6 3 . 3. 44

IExamnn virtutes in ferit. 3 6 8

Examine quies. antm& comparatur. 3 7 { Examino prudentia acquiritur , 3 7 4

: Examen fpirituak capitulum. 378

tixamen fpirituale indicium. 3 9$

■ffrkmen vnde incipiat . ^8

}ri Examine pro qjitbus graiu age di. 400. 1 401 .

R E R V, M.

Qu&fint examinanda & quomodo. 405 vfque ad 411

Exemplum bonum omnibus dandum, 598

F

JN Fra Itibus Deus afpiciendus, 60 1

Fratres quo amore diligendi, 60 3

Frat res quomodo tr affandi, 604

Fratres honorandi. 605

Fratrum defeffus ferendi. 60 j

Fratres quomodo iuuandi, 60 8

Inter Fratres cireunfpeff e tr affandum. 60 9 G

G Ratiti D eo continuo agenda, 576

ad Gratiarum affionem , qua mo- ueant, ibidi.

Gratia pofl communionem agenda, 453

H

HEliodorus duriter c a fligatur, 130. 1 3l

Hominem Deus magnificat , 338

cur virtutem horreat . 393

Homo cur de par adi fo eieffus. 347

H?™ canonica officium Sacerdotum. 4 5 Horis canonicis qanto - conatu intedendum. 4S-4& t

Hora qualibet congruo tepore recitanda. 47 Hora canonica obfequium Domini, ibid. Horas canonicas fuis temporibus nonrect- tare agrefert Deus . * ibid.

Horas canonicas s mane flmul recitare quo - modo puniat Deus. 4 9 f o

Horas recitandi locus aptus qualis fit. ■ $ 1 Hor& quomodo in choro recitanda. y 3

D d 6

!	I N D E X'
	Horas canMcas irreuereter ncitarefignum • modu&fidti. j 5 1 HoH canonica quomodo recitanda . 5 6 Horas canonicas irreuerenter recitantibus diabolus irridet * 5 5 Horis canonici i finitis quid faciendum. 6 t Humilitatis figna in religionibus confer- utenda. 47 3 Humilitatis exemplis dedit Chriflus. 474 ad Humilitatem vilia fcmitiapertinentia. 47 9 Humilitatis magna probatio^vera confcien tU manifettatio. 510 T Ntelleftus quibus pafcitur. 3 9 | Intellefiui pauca fu fficiunt. ibid Iniellethts fimphci Dei intuitu contentw ibid . lufittia omnia virtutis opera fignificat . 594 L T Eftio fpirit Halii religiofis commenda 1 ^ tur. x6i L e % tone [piri tu ali omnis indigent. 1 6 4 Leftionis fpiritualis laudes 1 6 j »i 6 6 tn leftione fpirit uali , qua fint fer h and a. 1^7. vfquead 172,. LeBionem fpiritualem quotidie legebat V. Tbo.Aquin. 171.171 M \ A ari a virginis laus . 174 LY X Maria regina Angelorum • 3 1 j Martia regina Apofiolorum . 312
1 M 'U

R E R V M.

Mana regina Martyrum. 3*3

Maria regina Feni ificum . ibtU.

Maria Regina doftorum. 3 1 4

Maria regina confejforum. 3 1 5

Maria reg ina virg inum . ibid.

Maria omnium religionum mater . 177

Maria fixaginta tribus annis vixit . 3 o 3 Maria fignum magnum in coelo . 304

Maria fimtli exornatur corona ac Chrifiu* 31 9

Mana inuocanda>& quomodo .. 310

Minifiri Regum futu ceremonias habent.

1 1 9

Minifiri Det quales effe debeat. io3.ix>4 ante Mtjfam quid faciendum. i l 3

'm Mijfa magna reuerentia feruanda . 1 1 7 pofi Mtjfam gratia agenda , ^ quomodo. 141.14X

Miffa quotidie audienda. 159

libenter miniftrandum . I 60

Mijffurmnifii are officium Angelorum, ibi..

; #/z meditanda. 165

Modifiia m [umendis veftibus feruanda. 41.

i Mode fi ia in omnibus item aftknibus fer uanda. 4 5

Mofespauet quod Deus illi legem fcriptam admimfiret. IXJ

violenti & naturalis differentia.

5 3*

°

OB fequia temporalia quomodo exe- iptenda.

Occu

INDEX

3ccuf>atto ajjidua fpiruum fatigat* 561 \Opus primum diei quodfit^ qua diligen» iikpr&ftandum. 15

Orationi quo tempore vacandum, 1 8 Orationis laus . ibid.

Orationi hora ajfignanda. 2. q

Oratio puram vitam requirit* % 9. 30

Ad orationem omnibus rtlpUndendum virtutibus* y-%

Oratio omnibus diei operibus pr&feredaM. Oratio nunquam relinquenda* j 1 . jx Oratio continua ej]e debet* $ 4 -V 5 1

Orationis laus, '

Oratum quo modo Dei misericordia de, pmdeat*

Oratio cibus anim& & fomnus mentis .$ 5 Orationi defignatum tempus , integrum concedendum . ibsd.

Orationis pracipua cur a in duobus foekta* tis Iefu Coltegifs.. ibid.

Orationi locus ac como datus eligendus, y6 in Oratione Chrifius iuftos audit . 3 7

ante orationis fignum in loco vbt orandum eft, f it fquetonft itui debet. , iltd

in Oratione voluntas magis , quam intelle • ftus, exercenda. $9 40

Oratio difcutienda. 41

Orationis difcujfionh finis* 4*

Oratio metatis vbtque haberi poteft. 51.51 Orationis vocalis locus. ibid .

Oratio pro adepttanevirtutum. 6 1 1

Otij damna. 1&4

0£* r«r /«£//4 punitus (hi 1 18

POjh. :

•M

Regu

Yr&Utt nomen %***"> Pr&Utus amicus fidelis*

Pr&lati diligendi, .

Pr Alati venerandi.

Pro Vr&latis orandum*

\>r&lati capita noftra.

Pr Alati fufimndi.

Pr &latorutn deferas diffimulandi . pr&lati minime indicandi.

PrAparat io facienda ad orationem. prApardiio adorationem duplex.

'rAparatio ad officiam diurnum.

rAparatio quadruplex ad miffam. PrAparatio admffam ex petitionibus ora- tioni' Dominica. 75

VhplJatio ad miffam ex fiptem verbis Domini. 7«

PrAparatio alia ad miffam. 7%

> rAparatio ad miffam per feptem dies heb- domada diflmbia. 8 I hfaui ad 8 9 fidentia quomodo crefcat . 575

R

REcreatio aliqua pofl comeflionem fu> menda. &5 1

j- recreatione qu a dicenda , qu&ue retlhn . da, 15 6-157

mt e recreationis locum flentium fer - uandum, ibid.

pcft recreatione flentium ferti an dum 159

INDEX

J Regitta^ufibdierisla. *"

Reguh cuftodia quid caufit i» anima, ii:. Religio quo affeSia diligenda. j 9c

Religionis nomen bonum querendum. 5 9 4 Religionis funUiones rite prtftand*. 5 97 Religiosus non debet vtl coram fi ipfi ex- tra lectum nudus apparere. % 1

Religio fi antiqui cur yeftni dormiebant, ibid.

Reiighfi crebro verbum Vei audiunt.) 4 2 Renovatio operum, & defideriorum vtilis ibid.

Renovatio vit& bonorum c&lefitum exor dium. H4

Renouatto viu iuxta renovationem fa cienda. thl

Renovatio jpiritualis qualis fit. 545

Renouat tonis modus.

Renouat io in quibus poftaft.

Reuern/tia tXHrioy in Mijfa feritanda. 1 1 7 Reverentia interior ibidem feruanda. m ad Reverentiam interiorem & exterior in motiua. ltg

Rp fartum Beata Maria virginis quomodo recitandum . z j 3 vfque ad 3 o 2 S

SAcerdot vita mundus effe debet. 5 5 Sacerdos fit intentione nBijftmus. 6 2 Sacerdos fr devotione flagrant ijfimus. 64 Sacerdos facrifiium infinitiva loris effert. 6 6

Sacerdotis parui profeftus cau fa. 6 7 . 6 i

Sacerdotis in cekb * ando finis . 70.7.

Sact r J

fc. E R v M.

Jecen.fino »d celebrandum \ ajfignat Bonauentura. 7*

Sacerdos fro quibus orare debeat. 61 Sacerdotibus feciali prouidentta Beatum Virginem in m at rem dat Deus. ibtd. Sacerdos perfona publica* 7 S •? 9

Sacerdos' pro omnibus pofiulet. 9°

i Smrdfii in. Miffa celebrandam* fit moro -

jW. ' , Ii2*

Sater loti dium myfimd. commeamur.

119

Sacrificiommgemratna . 7°

ad Sacrificium perfeZU atatis homines ad- mittuntur. 66

Santfi nofiras orationes audiunt. 317.318 Sanctis nihil dee fi ad fodicem illorum for-

tew. ■ ■ ihtL

Sanfti quomodo inmcandi . $X &'\x7 Saneli Ecdefias frequentarunt. , 351

Sanffus patronus & aduocatus in princi- pio menfis eligendus. 484.485

Ad fandi patroni proicBionem obtinendam quid faciendum. 3 l^Mquead^f In fandi patroni honorem deuotioms ab fe quid pr a flanda. 5 00

Sanctorum mors eorum natimteu. 5 o 1

Sancit coelorum nomine intelliguntur. 5 40 Seceffio ab occupationibus fingatis annU fa- cienda. 5 5 5

Irr fcejfims quid faciendum. ^ 567

Cum a fomno furgitur quid faciendum.

16.17 -

Cum fomnus abfcedit multi quafi natura

liter

liter Dei recordantur.

Sponfia quia cunttata e) lum non inuenit.

In ftudio liter arum 184

Studens ad vanitatem in magno periculo

(tonfiituitur. j gy

Studia literarum esc curiofitate fufcepta inutilia. '

1 1 opter fiii dia literarum non fiunt virtu- tum actiones omittenda. j ^ l

In findit $ quis modus fient andus 1 99. vfi q ue ad. 10*

Fx fiur rectione propera a fiomno tota diei peitot io pendet. 1516

Cum fiurgitur d leSte quid faciendum. 1 1

• r

T Empta hifid tir&htur. 111

Tentcuio ante fiomnum inf urgehi quomodo vincenda . ‘ 4T)

Tentationh vitior t a quando confiquiiur.

*ir

Cbomas d quin 04 pofi mifis, celebrationem quotidie aliam mi fiam miniflrabat .

1 6 4

Tranquillitas cordis qu&renda. 61 8

V i

XTErhum Vei panis fiub cinericias. 4 57 I y ^ Verbum Dei tuba & gladius, tbid. • Vercu Dei quomodo audiendum. 4 j 7.4 j 8 Verbum Dei quo fine audiendum . 461

hirtus homini naturalis. 5

Vita Spiritualis ampleBenda, 7

Vita

R~E R V M.

VUa Ritualis ad perfectionem & coele lefiem patriam ducit . 8

Vita quo humilior eo fe curtor. a i 5

vita mortalis proprium , t* omnia [emi- cant. 5 59

Vita perfera in renonatione corfifiit . 547 Vittum contra howinis naturam. 550 Vocationis religio f& dies celebrandus . 500 Vocatio religio fa nat tuitas ejl. 505

Vocationis dies quo pacto celebrandus. 5 c 6 Z

Zelus honoris Dei qualis effe debeat. 5 7 3 ^ honoris Dei motiua. tbt d. 1

FINIS.

V