v v^cyW
CAMPBELL COLLECTION
Bibliothek
der ältesten
deutschen Literatur-Denkmäler.
XI. Band.
Die prosaische Edda im Auszuge. I. Teil.
:(3:
Paderborn. Druck und Verlag von Ferdinand Schöningh.
1912.
DIE PROSAISCHE EDDA
im Auszuge
nebst
Volsunga-saga und Nornagests-fättr.
Mit ausführlichem Glossar herausgegeben
von
Ernst Wilken.
Zweite verbesserte Auflage. Teil I: Text.
U3:
Paderborn. Druck und Verlag von Ferdinand Schöningh.
1912.
Digitized by the Internet Archive
in 2011 with funding from
University of Ottawa
http://www.archive.org/details/dieprosaischeedd01snor
Vorwort.
D,
'aß eine zweite Ausgabe dieses Werkes manche Ab- weichung von der in den Jahren 1877 — 83 erschienenen auf- weisen würde, war vorauszusehen; daß der kritische Stand- punkt bez. der Prosa-Edda nicht stärker von dem früheren abweicht, ohne doch jetzt schärferen Widerspruch befürchten zu müssen, ist in der Hauptsache dem Umstände zuzuschreiben, daß die um die Jahrhundert -Wende erschienene Ausg. der Snorra-Edda von Finnur Jönsson1) den Versuchen gegenüber, die Kritik der Prosa-Edda auf ganz neue Prinzipien zu grün- den, die Berechtigung des älteren Standpunktes ebenso nach der praktischen Seite neu ins Licht gesetzt hat, wie dies der Theorie nach einige Jahre vorher in einem eingehenden Ar- tikel einer namhaften Zeitschrift geschehen war2. Dies aller- dings mehr zufällige Zusammentreffen mit dem Urteile eines der namhaftesten Kritiker mußte mich dazu ermutigen, im wesentlichen an den früher befolgten Grundsätzen festzu- halten; genauere Rechenschaft denke ich in der neuen Ausg. der „Vorbemerkungen", die alle wichtigeren, die Sn. Edda betreffenden Fragen mitberücksichtigen wird, abzulegen3.
x) Snorri Sturluson Edda. Udgiven af Finnur Jönsson. Kobenhavn G. E. C. Gad 1900. — Auf diese Ausgabe, der ich alle Lesarten, die sich auf die Hs. T beziehen, zu verdanken habe, ist mit F. J. Bezug genommen, während sich Jönss. auf die seltener zitierte Ausg. von porl. Jönsson, Kobenh. 1875, bezieht.
2) Vgl. desselben Forschers Abhandl. Edda Snorra Sturlusonar in den Aarb. for nord. Oldkyndighed 1898.
3) Auf die 1878 erschienenen „Untersuchungen zur Snorra-Edda", die vorerst noch im Handel bleiben, ist mehrfach auch jetzt als „Einleitung" verwiesen. — Prosaische Edda uod Snorra-Edda (abgek. Sn. E.) sind vorläufig als gleichwertig betrachtet, dem heutigen — es hier allerdings recht wenig genaunehmenden — Standpunkte der Literarhistoriker entsprechend.
VI Vorwort.
Nicht unerwähnt bleibe, daß auch durch eine von Anmer- kungen begleitete (dänische) Übersetzung der Gylfaginning1) von F. Jönsson ein ähnliches Verdienst errungen ward, wie dies in Deutschland schon 1892 in H. Gerings Muster-Über- setzung der Edda zutage trat2). — Bezüglich der Volsunya- Saga (V. S.) ist zunächst wieder eine kritisch gehaltene Über- setzung, die von A. Edzardi2) zu nennen; bez. des Textes die auf einer neuen Vergleichung der einzigen Membrane beruhende Ausg. von Magnus Olsen*) als immerhin wertvolle Bereicherung der Textkritik zu betrachten, wenn auch/S. Bugge jedem Nachfolger das Wichtigste vorweggenommen hatte. — Am wenigsten geklärt scheint mir zur Zeit noch der kritische Standpunkt bez. des Nornagests-Pättr (Ngp.J. Während ich in Vorbem.1 § 13 ausdrücklich anerkannt hatte, daß „die Mehrzahl der einzelnen Fälle betrachtet, S sorgfältiger ge- schrieben und gewöhnlich im Rechte zu sein scheint", glaubte ich doch aus einem dreifachen Grunde5) die Hs. F nicht so einfach beiseite schieben zu dürfen, wie dies seit Bugges hochverdienter Ausg.6) auch in Deutschland allgemein beliebt wurde; daß ich hier aber durchaus auf dem Holzwege ge- wesen, war die Ansicht der Beurteiler. Zu jenen Gründen, die einst für mich den Ausschlag gaben, ist inzwischen für den, der von einem neuerdings vielgenannten Schüler Sv. Grundtvigs gelernt hat, auf die sich oft kreuzenden Strö-
1) Snorra Sturluson Gylfaginning, oversat af F. J. Kob. 1902 G. E. C. Gad. — Zitiert von mir als F. J. Gg.
2) Die Edda. Übersetzt und erläutert von H. Gering. Lpz. und Wien. Bibliogr. Institut. — Der Anhang enthält die mythologischen und heroischen Erzählungen der Sn. E. — Zitiert als Ger. Übersetz.
8) Altdeutsche und altnordische Heldensagen, übersetzt von F. H.d.v. Hagen. 3 Bd. Völlig umgearbeitet von A. E. Stuttg. 1880 Heitz. — Zitiert Edz. Übersetz.
4) M. 0., Vols. S. und Kagnars S. Loöbr. (Samfund til udgiv. af gammel nord. Liter. Kob. Bd. 36). — Zitiert M. 0.
5) Einmal bietet F in einigen Fällen selbst den besseren Text (so z. B. Helr. 10, 8); dann fallen die besseren Lesarten bez. der Lieder-Zitate, die S mehrfach bringt, weniger ins Gewicht, da sie auf nachträglicher Benutzung des R der L. Edda zu beruhen scheinen; endlich ist der Text in S an einigen Stellen meiner Ansicht nach gekürzt aus dem volleren in F.
6) S. die Literaturangaben am Schlüsse des Vorw.
Vorwort. VII
mungen im nordischen Geistesleben und Schrifttum etwas mehr achtzugeben, noch ein weiterer gekommen; darnach läßt sich Ngp. nicht mehr, wie ich es Vorbem. XIV und ein weit namhafterer Forscher in Zfda. 23, 113 getan hatte, als ein ernstgemeinter Beitrag zur deutsch -nordischen Sagen- kunde, sondern zunächst nur als ein Erzeugnis der kirch- lichen Literatur des MA. in Norwegen betrachten, wo Olaf Tryggvason die Hauptperson ist1). Allerdings wird hier eine Abschweifung gemacht auf das Gebiet der heidnischen Sagen- welt, aber doch nur soweit dies die beständig durchblickende Rücksicht auf das Urteil des frommen Königs für zulässig erachtet2). Da muß, meine ich, treue Bewahrung dieser ur- sprünglichen Richtung am ehesten in der so ausgesprochen kirchlichen Olafs S. Tr. der Flateyjarbök erwartet werden. Es kann nun sehr wohl der Fall eintreten, daß ein Red. oder Schreiber in Einzelheiten sonst durchaus sorgsam, aber gegen stark legendarische Angaben seiner Vorgänger, bezw. seiner Vorlage, gleichgültiger oder etwas mißtrauisch ist und darum hier sich kürzer faßt; ein deutliches Beispiel bietet Snorrim seiner Behandlung der Olafs S. Tr. 3) ; hier spricht er mehr- fach sich in diesem Sinne aus, vgl. namentlich Heimskr. <F. Jonsson) I, 402, 4, 5; 455, 18, 19. Einen ähnlichen Stand- punkt bei dem Schreiber von S der V. S. anzunehmen, hin- dert uns, glaube ich, nichts; aus solchem Grunde mag er die Kürzung in dem etwas recht legendenhaften C. I vorgenommen haben.4) — Wenn ferner die sonst so frei verfahrende Hs. A, in der Ng{). aus dem Rahmen der Olafs S. Tr. herausgenommen und mit andern Erzählungen mehr weltlicher Art verbunden ist5), im Wortlaute von F sich abhängig zeigt, wie Bugge
1) Daß Ng]x nicht zu den erst später in die Olafs S. Tr. eingeschobenen Episoden gehören kann, hat schon Rafn (Fas. I, XX) geltend gemacht.
2) Vgl. dafür namentlich 258, 3, 4 meiner Ausg. ; der kirchliche Stand- punkt tritt abgesehen von C. I auch 259,2,3, 15, 16; 261, 7 deutlich hervor.
3) Daß schon die Hauptquelle Snorris, das Werk des Mönches Oddr, in geringerem Maße legendenhaft ist als andere alte Darstellungen, übersehe ich nicht.
4) Wie weit ähnliche Kürzungen auch sonst vielleicht in S vorgenommen sind, läßt sich schwerer beurteilen, da diese Rez. der Öl. S. Tr. nur fragmen- tarisch erhalten ist. (Fas. I, XX.) *) Vgl. Fas. I, XIX.
VIII Vorwort.
erkannte1), so spricht, meine ich, recht viel dafür, in dieser letzteren Hs. die eigentliche Vulgata der Überlieferung zu erblicken. Stehe ich hier also scheinbar noch auf dem Stand- punkte von 1877, so habe ich doch in Einzelheiten weit häufiger als damals auch die Lesarten von S herangezogen2) und schon durch die Aufführung beider Hss. auf dem Spezial- Titel S. 147 meiner Ansicht Ausdruck verliehen, daß die beiden, auf eine gemeinsame Grundlage zurückweisenden Hss. zur Herstellung des Textes annähernd gleichmäßig heran- gezogen werden sollten.
Wichtiger noch als diese dritte der in dem Haupttitel des Buches genannten Schriften, für sich betrachtet, sind für diese Ausg. die Beziehungen zur Liedei'-Edda, die in allen dreien mannigfach hervortreten, und der Umstand, daß diesem Kleinod der altnordischen Literatur sich in den letzten Jahr- zehnten viel Scharfsinn und Fleiß ebensowohl bei uns wie bei den Nachbarn im Norden zugewandt hat, ist, denke ich, auch der zweiten Ausg. der Prosaischen Edda wohl zustatten gekommen. Hatte ich nun in der ersten Ausg. die Zitate aus der L.-Edda nach der in dem gleichen Verlage wenige Jahre vorher erschienenen Ausg. von K. Hildebrand geregelt, so lag es nahe, jetzt dasselbe Verfahren bez. der zweiten, von H. Gering noch um vieles reicher gestalteten Ausg. ein- zuhalten3), während mir bez. der sprachlichen Behandlung der Lieder-Zitate hier und da die von F. Jönsson befolgte Methode4) mehr Nachahmung zu verdienen schien. Abge- sehen von der Frage, ob der von Gering (Vorw. S. X) aus- gesprochene Satz bez. des sehr hohen Wertes der von E. Sievers gefundenen metrischen Gesetze, dem ich in der Theorie durch-
1) S. 59, A. zu Z. 9 seiner Ausg.
2) So z. B. 252, 13; 253, 20, 21; besonders häufig in den zitierten Stro- phen, vgl. darüber S. IX. — Auf manche Einzelheit, so besonders auch die C. I betr. Fragen, denke ich in den Vorbem. 2 genauer einzugehen.
3) Paderborn 1904. Vor allem die Fußnoten sind für jeden, der auf diesem Gebiete arbeitet, geradezu unentbehrlich. — Allerdings konnte die Entsprechung keine ganz genaue sein, da sich G. (H. G. = Hildebrand-Gering) bez. der zweiten Ausg. für den Druck in Langzeilen entschieden hatte; dem- nach ist Vafpr. 41, 6 bei mir = 41, 4 bei H. G.
*) Gemeint ist hier stets die Ausg. der Snorra-E. des gen. Forschers.
Vorwort. IX
aus beipflichte, zu so viel Änderungen des überlieferten Textes verpflichtet, wie sie Gerings Ausg. darbietet1), war es mir erwünscht, auch bez. des jetzt allgemein beliebten Ver- fahrens, wonach die Lieder-Zitate einen etwas älteren Stand der Sprachformen vor Augen führen als der Prosa-Text, bei jenem Forscher eine oft mir näherliegende Anschauung zu finden; da -sk als Medialform von mir nur für die Lieder- Zitate gewählt ist, tritt die Unterscheidung jetzt noch etwas deutlicher hervor2). — Aber nicht bloß im sprachlichen Ge- wände sind die Zitate aus der L.-Edda3) jetzt den neueren Ausgaben dieses Werkes nähergetreten; die zweite Ausg. unterscheidet sich auch darin von der ersten, daß ich jetzt auch bez. des Sinnes eine mit der L.-Edda soweit überein- stimmende Schreibung angestrebt habe, daß den von R ab- weichenden Lesarten in Sn. E., V. S. und Ngp. nur dann Aufnahme gewährt ward, wenn sie mir sei es besser, sei es ganz oder annähernd ebenso gut erschienen als die Les. der L.-Edda. Daß Bugge in seiner Ausg. von V. S. und Ngp. oft Lesarten aufnahm, zu denen unter dem Texte die Note gesetzt ward: besser . . R4), erkläre ich mir daraus, daß er als erster wirklich kritischer Hrgb. jener Schriften den konservativen Charakter jeder gesunden Kritik an den Tag
x) Bez. der nachträglichen Korrektur von Farn. 13, 1 vgl. w. u. S. X.
2) Hierin steht meine Ausg. der schon erwähnten Ausg. der L.-Edda von U. G. und der von Gering in Gemeinschaft mit Symons edierten Ausg. (Die Lieder der Edda, Halle 1888 fg.) näher. — Aber das neuerdings namentlich in Deutschland so beliebte p (auch im In- und Auslaut) ist von mir im Einklänge mit F. Jönsson nicht einmal für die Lieder zugelassen. Mag es für die ältesten Denkmäler graphisch unanfechtbar sein, ein Blick auf die weitere Entwicklung der nordischen Sprachen, wo p im Anlaut fast durchweg zu t, etwas späteres S im In- und Auslaut zu d wird (vgl. püsund = dän. tustnd; orö = dän. ord) läßt für die Aussprache schon der älteren Zeit doch eine Unterscheidung vermuten, für die auch g. vaürd u. ähnl. ins Gewicht fällt; der ags. Ursprung des Schriftzeichens Ö darf nicht stören, da die Lautverhältnisse dort ähnlich geartet waren.
3) Dieser Ausdruck soll keine Vorentscheidung darüber aussprechen, ob dem Verf. der Sn. E., V. S. u. w. die Lieder bereits in einer Sammlung vor- lagen oder nicht.
4) So z. B. 126, 14, 16, 17; 127, 6; 128, 17, 18 u. ö. der Ausg. B's, — für Ngf). vgl. B. 59 fg., 70 fg.
Vorwort.
legen, somit die „Lokalfarbe" der V. S., des Ngp. erhalten wollte1). Für mich kam dieser Standpunkt hier weniger in Betracht, als die Erwägung: ist es zu einer Zeit, wo die Hrgb. der L.-Edda hier und da schon Lesarten der Sn. E. und V. S. Aufnahme gewähren2), für eine Ausg. dieser letzteren Werke noch gerechtfertigt, in den so viel häufigeren Fällen, wo die Lesart von R den Vorzug verdient, nicht vice versa ebenso zu verfahren3)?
Auch bez. der Art der Veröffentlichung ergab sich eine Abweichung von der früheren Weise. Da aus äußeren Gründen sich diesmal ein möglichst gleichzeitiges Erscheinen von Text und Glossa?- als wünschenswert erwies, muß nun für die völlige Herstellung der „Vorbemerkungen" noch etwas Frist erbeten werden. Handelt es sich hier doch um eine Menge schwieriger und bis auf diese Stunde recht verschieden be- urteilter Fragen literarhistorischer Art, die als Hemmschuh für eine rasche Erledigung der Aufgabe wirken mußten; doch hat auch in textkritischer Beziehung die Verzögerung des Abschlusses der Neubearbeitung zur Folge gehabt, daß in Einzelheiten seit 1909/10, wo ich den Textband bearbeitete, sich meine Ansicht geändert hat. Nur ein Beispiel: die S. 22 nach W, teilw. U gewählte Fassung von Fafn. IS, 1 halte ich nicht mehr für richtig, erblicke vielmehr in segi ek jetzt auch meinerseits (vgl. Symons u. H. G. zu dieser Stelle) „eine mißlungene Konjektur" der Hs. W; aber auch die von H. G. Zz. 43, 138 (gleichzeitig etwa auch von einem andern Forscher) mitgeteilte Änderung: Näbornar hykkat,at nornir seoder (nach U) hykkak n. vesa kann ich aus verschiedenen Gründen nicht
1) Eine ganz strenge Konsequenz zeigt auch Rs Ausg. nicht, da er . z. B. 126, 6, 9, 12 u. ö. die Lesart von K in seinem Texte bietet; wäre aber nicht brynpinga valdr in Sigdr. 6, 2 mindestens ebenso gut wie snotr vera in 7, 2?
2) So hat Gering ebenso wie Symons Guör. II, 23, 5 der Lesart der V. S. den Vorzug erteilt; Rgm. 26, 5 der des NgJ).; vgl. auch H. G. Grm. 23, 2 u. zu Sigdr. 5. 1; 10, 4 (6).
:i) Dazu kommt, daß bei Zitaten von Liedern die poetisch minderwertige Lesart doch wohl damit zufrieden sein muß, in der Fußnote ein Plätzchen zu finden.
Vorwort. XI
für plausibel erachten. Schon der Umstand, daß gehäufte Ne- gationen — Str. 13, 3 böte nach G. denselben Gedanken wieder in negativer Fassung — überall da, wo nicht etwa wie z. B.Vol. 3, 3 fg.; 5, 5 fg. das Nicht-Sein so stark betont wird, daß es sozusagen ein positives Vorzeichen gewinnt, in poetischem Vortrage matt wirken, fällt für mich ins Gewicht x) ; mehr noch dies, daß außer den Hss. der beiden Edden auch die V. S. in ihrer freien Paraphrase in c. 18 (S. 180, 18 m. A.) in dem letzten Worte der Aussage: margar eru ficer ok sundrlausar offenbar entstelltes sundrbomar erkennen läßt. Eine andere Stelle der V. S. (sem ßeir se sambomir brwdr 197, 35^ gibt uns vielleicht den Schlüssel, den wir suchen. Die Hinzu- fügung von samb. zu br. will hier wohl andeuten, daß es auch andere „Brüder", als durch Geburt von einer Mutter gewonnene gibt; bei Fafn. 13, 1 aber gebe ich nun zu be- denken, daß ein sundrbomar* gewöhnlich da gesagt sein wird, wo man an nahe Verwandtschaft durchs Blut denken könnte, aber nicht denken soll2); ich ergänze nun systr im fg. Verse und gewinne mit der Fassung:
sundrbomar rnjok8)
systr hykk nornir vesa sowohl einen passenden Sinn wie den fehlenden Stabreim. —
') Das Gesagte ist nicht so zu verstehen , als ob eine Variation der positiven Fassung durch eine negative irgend zu tadeln sei, doch scheint die in Fäfn. 13, 1 — 3 nach den Hss. überlieferte Stellung pn (= voraufg. posit., folg. neg. Fassung) die beliebtere zu sein; in H$v. zählte ich 5 — 6 Beispiele hierfür (Str. 35, 1, 2; 48, 1—3 (auch 1—3 vgl. mit 4 fg.); 54,1—3; 55,1—3; 56, 1—3); für np nur 3 (Str. 6, 1—3; 19, 1—3; 52, 1—3).
2) Wenn Vigf. sundrborinn erklärt : dljferent in origin, opp. to sambovinn, so kann doch dieser Gegensatz doppelt gedacht werden: einmal = gar nicht verwandt; dann = verwandt, aber nicht im strengeren Sinne, wie z. B. ein Stiefbruder. Die letztere Anwendung dürfte die viel häufigere sein; erst da, wo ein Gemeinsames vorhanden ist, wird die in sundrb. liegende Einschrän- kung eigentlich am Platze sein. So würde man einer Vorstellung der Herren A. Müller und 0. Müller vielleicht hinzufügen „die jedoch nicht miteinander verwandt sind", aber dies unerwähnt lassen, wo es sich um die Herren Müller und Schultze handelt.
3) Auf das Fehlen von mjqk in U lege ich bei dem so bekannten Cha- rakter dieser Hs. kein besonderes Gewicht, habe aber die Inf. Konstruktion auch meinerseits darum gewählt, weil U sie bietet.
X 1 1 Vorwort.
Werden die Nornen aber sonst irgendwo als eine Art von Schwestern bezeichnet? Eine solche Stelle kenne ich nicht1), gebe sogar offen zu, daß die Sache so einfach nicht liegt, wie es zunächst scheinen könnte; während wir z. B. von Namensbrüdern, -Schwestern oder häufiger noch -vettern reden, sind derartige Ausdrücke der altnord. Liter, fremd, wo derjenige, der mit mir denselben Namen führt, einfach mein nafni ist2). Wohl kennt auch diese Zeit, welche leib- liche Verwandtschaft höher einschätzte als wir, eine „ideelle" Verwandtschaft, die der leiblichen in manchen Fällen min- destens gleichgeachtet wurde — aber es handelt sich dort um Dinge, die uns heutzutage etwas ferner liegen3); dagegen ist die uns ganz besonders geläufige Vorstellung, wonach die durch Wirken in demselben Amte verbundenen sich als Amts- brüder oder kurz „Brüder", die in christlicher Krankenpflege verbundenen weiblichen Wesen sich „Schwestern" nennen, eine erst seit Einführung des Christentums belegbare Sitte; etwas Ähnliches wüßte ich aus nordischen Quellen, die frei von christl. Einflüssen sind, nicht zu erbringen4), falls nicht etwa die „neun Mütter" des Gottes Heimdall mich aus der Verlegenheit reißen5). Jedenfalls darf man wohl bei weib-
x) Abgesehen von der Stelle der Barlaams-Saga S. 136 6 fg., die Fritzner - II, 335 a mitteilt; nach dieser (für uns wertlosen Quelle) sind die Nornen gar leibliche Schwestern.
2j Vielleicht für *gnafni? Vgl. ahd. chlnamno, mhd. genenne; Grimm, Gr. II 736, 737; auch Noreen 2 § 131.
3) Zunächst für die Jugendzeit in Betracht kommt der fdst-brdöir, bez. die föst-systir, die gemeinsame Erziehung in einem fremden Hause zu „Brü- dern", „Schwestern" der Kinder desselben werden läßt, dann in reiferen Jahren der oft durch Mischen des Blutes besiegelte Bund der sich für das Leben zur Treue verpflichtenden Männer (svarabrööir, vgl. das sverjaz i brcedralag an der schon zitierten Stelle 197, 35).
4) Daß bei der scheinbar gut passenden Stelle Gylf. XX (27, 14, 15 dieser A.) schon christliche Einflüsse mitspielen, betrachte ich als wahr- scheinlich.
5) Trifft die schon von W. Müller einmal geäußerte Vermutung (vgl. Golther, Germ. Myth. 363 J) zu, daß diese „Mütter" gleich den Töchtern der ltdn seien, so sind sie unter sich als leibliche Schwestern, aber dem Heimd. gegenüber doch nur im ideellen Sinne als „Mütter", d. h. als um sein Gedeihen und Wachsen besonders verdiente Wesen gedacht ; vgl. Hyndl. 39; 40, 1—4.
Vorwort. XIII
liehen Wesen, die von Natur mehr sich anschließen, schon in der Zeit des nordischen Heidentums annehmen, daß ge- meinsames Wirken bei ihnen eine Art „Verwandtschaft" be- gründet habe, fehlt es doch nicht ganz an Zeugnissen aus der späteren Volks-Literatur1). Schwerer ins Gewicht fällt für mich immerhin das Bedenken, daß „systr" in keiner Hs. überliefert ist. Aber nach der Beseitigung eines irrig doppelt geschriebenen Wortes ist doch wohl die Ergänzung eines kurzen, vom Zusammenhange sei es geforderten oder ihm doch angemessenen Wortes2) die am wenigsten gewagte Art der Konjektur. Nach diesem Grundsatze hätte ich 205, 21 statt der von Möbius vorgeschlagenen, scheinbar vorsichtigen Änderung von hlceja in hlcei (vgl. Fußnote) doch lieber mit Olsen Ausfall von geröi angenommen 3), auch wenn die ganz ähnlichen Stellen 154, 2 und 215, 25 hier nicht eigentlich jeden Zweifel ausschlössen.
In der Hauptsache werden die „Vorbemerkungen" den vor- liegenden Text der zweiten Ausgabe zu rechtfertigen und die nötige literarhistorische Einführung zu bieten haben; vielleicht darf ich hoffen, eine freundliche Anerkennung, wie sie der ersten Ausg. bez. des Glossars zu teil ward, diesem erneut ausgesprochen und annähernd wenigstens jetzt auf Text und Einleitung ausgedehnt zu sehen; Zeit und Mühe habe ich jedenfalls auch diesmal allen Teilen des Werkes in ziemlich gleicher Weise zugewandt.
Manche freilich, deren Urteil bei mir besonders ins Ge- wicht fallen würde, sind unter den Lebenden nicht mehr. So der hochverdiente Th. Möbius. Nicht zwar der erste Gedanke
1) Vgl. außer den aus Macbeth bekannten weirdsisters (Gr. Myth. 4 337), die vielleicht ebenso wie die sorores bei Saxo p. 272 auf die drei Parzen des Altertums zurückgehen, die übrigen von E.H.Meyer, Germ. Myth. 167 fg. angeführten, den Nornen ähnlichen Wesen. Einige derselben, wie z. B. die hessischen 3 Basen, Muhmen, werden doch wohl als echt volkstümlich gelten dürfen.
2) Der letztere Fall würde das Ausfallen so gar leichter noch erklären, zumal wenn längere mündliche Überlieferung der schriftlichen Aufzeichnung voranging. Verständlich blieb ja Fäfn. 13, 2 auch ohne „systr".'
3) Früher hatte ich an Ausfall von megi gedacht, vgl. Gloss. s. v. hlceja.
XIV Vorwort.
des Werkes, wohl aber die wesentliche Umgestaltung, wonach statt einer nur die grammatischen Abhandlungen ausschließen- den Ausg. der Sn. Edda die jetzt vorliegende Auswahl1), dafür aber auch V. S. und Ng]>. aufgenommen wurde, ist auf eine einmal von Kiel aus ergangene Anregung zurückzuführen. — So auch der lange jugendfrisch gebliebene Sv. Grundtvig, der nach vollendetem Werke mir zunächst brieflich, dann auch persönlich freundlich ermunternd begegnete. — So auch der ehrwürdige Joh. Fritzner, den ich gleichfalls zu den Freunden meiner Arbeit rechnen durfte. — Von denen aber, die mehr durch Tadel als Anerkennung an meinem Werke Anteilnahmen, sei hier nur einer genannt, der einer hoffnungs- vollen Laufbahn früh entrissene Ant. Edzardi2). Unter den Gegnern — wenn dieser Ausdruck bei ihm überhaupt zu- treffend ist — erscheint er mir als der ehrlichste, von persön- lichen Rücksichten am wenigsten beeinflußte. Und wenn jetzt nach mehr als dreißig Jahren auf seine im Lit. Zentralblatt vom 2. Nov. 1878 geäußerten Bedenken bez. etwas einseitiger Bevorzugung der Hs. W gegenüber R und U von mir gerne Rücksicht genommen ist, so dürfte hierin eine Bürgschaft dafür liegen, daß ich mir auch bez. der zweiten Ausg. rein sachliche Ausstellungen durchaus nicht verbeten habe3).
Jan. 1912.
E. W.
1) Einige Kap. der Skälda sind zu dem von Mb. gewünschten Umfange hinzugenommen.
2) Er war mein näherer Landsmann, auch aus Vorpommern gebürtig; persönlich habe ich ihn nicht kennen gelernt.
3) Von Abkürzungen, die noch nicht berührt wurden, seien fg. erwähnt: A. Bez. der prosaischen oder Snorra (abgek. Sn.) Edda. — Von Hss. (die genaueren Nachweisungen folgen in den Vorbemerk. 2) bezeichnet E den cod. Reg. der Sn. Edda nach dem Abdrucke in AM I (s. u. Ausg.), vgl. mit der Ausg. von F. Jönss. — W = cod. Wormianus, nach den Angaben in AM I, verglichen mit der von Mogk (Mk.) in Zz. XVI11, 193 fg. mitgeteilten neuen Kollation. — Auf dem Abdrucke in AM II beruhen die Angaben über fg. vier Membranen: U — cod. Uppsaliensis; A = fragm. membr. Arnamagn. Nr. 748 in 4; M = fragm. membr. Arnam. Nr. 757 in 4; Fr = fragm. membr. Arnam. Nr. leß, neuerdings auch als 748, II bezeichnet. _ Die sehr wenig bedeutenden W* (beinahe = W) und S seien nur kurz genannt. —
Vorwort. XV
Von Papierhss. ist weitaus am häufigsten angeführt T = Trektarbok (auf der Univ. Bibl. in Utrecht); angeführt nach den Angaben bei F. Jönsson und bez. der Lieder-Zitate) auch H. Gering. — Nur eben erwähnt seien: St, H, w (dies eine Abschrift von R, aber in W eingefügt). — Die Ausgaben der Sn. Edda sind so bezeichnet: Rk = Rask, Snorra Edda 1818; AM = Edda Snorra Sturlusonar Hafniae. Sumtibus legati Arnamagnaeani 1848 fg. (in drei Bänden). — Mit Eg. bezeichne ich die von Egilsson allein besorgte Aus- gabe (Reykjavik 1848, 49); bei lateinischem Zitat bez. Eg. die von ihm her- rührende lat. Übersetz, in der ^Ulf-Ausgabe. — Mit Pf. bezeichne ich die Sn. Edda betr. Abschnitte in Fr. Pfeiffers altnordischem Lesebuch, Lpz. 1860. Bez. der in Sn. Edda und sonst zitierten Stellen der Lieder-Edda sei bemerkt, daß ich hier dieselben Abkürzungen für die (von mir oben nicht genannten) Herausgeber gewählt habe, die H. Gering (H. G.) in seiner Ausg. der L.-E. gebraucht hat. — B. Für die Hss. der V. S. und des Ngp. bitte ich zunächst die S. 147 gegebenen Notizen zu beachten; mit R ist hier immer der cod. Reg. der Saemundar- oder Lieder-Edda gemeint. Mit Bj. ist die Ausg. von Björner in den Nordiska Kämpadater Stockh. 1737 gemeint; mit Fas. die in den Fornaldar Sögur Nordrlanda, Kaupmannahöfn 1829, von Rafn besorgte; ein neuerer Abdruck erschien seitdem in Reykjavik. — B. bezeichnet die Ausg. von S. Bugge in den Norrone Skrifter af sagnhistorisk Indhold (Chri- stiania 1863 betr. NgJ).; 1865 betr. V. S.), wobei noch B' als Fußnote, Ba als Anmerkung am Schlüsse des Heftes, Bt als Tillceg og Rettelser auf dem Umschlag zu verstehen ist. — G. Für die Zeitschriften sind die zumeist üb- lichen Abkürzungen gewählt, also Zfda = Zeitschrift für deutsches Altertum, begründet von Haupt (daher auch Haupts Z.); Afda = Anzeiger für d. Alt.; Germ. = Germania, begr. von Fr. Pfeiffer. Zz. = Zeitschr. für deutsche Philologie, begr. von Zacher. P. Br. B. = Beiträge zur Gesch. der deutsch. Sprache und Lit., begründet von H. Paul und W. Braune; hier und da auch als „Beitr." kurz bezeichnet.
Die prosaische Edda
im Auszuge.
Gylfaginning. — Bragaroeöur. — Skäldskaparmäl
Cap. XVII; XVIII; XXXIII— XXXV; XXXVIII— XL V; L;
Uli; LXIII; LXIV.
Prosaische Edda.
Bök f)essi heitir Edda. Hana hefir saman setta Snorri Sturlu sonr eptir f)eira haetti, sem her er skipat. Er fyrst frä äsum ok Ymi, par nagst skäld- skaparmäl okheiti margra hluta; siöast hättatal, er Snorri hefir ort um Häkon konung ok Sküla hertoga.
{Überschrift des Cod. Upps.) —
Gylfaginning.
I1). [Gylfi konungr reo par londum er nü heitir Svipjöö. Frä honum er pat sagt, at hann gaf einni farandi konu at launum skemtunar sinnar eitt plögsland i riki sinu, pat er fjörir2) oxn drcegi upp dag ok nött; en sü kona var ein af3) äsa-aett, hon er nefnd Gefjon4). Hon tök fjöra oxn noröan 5 ör Jotunheimum, enpat väru synir jotuns nokkurs5)ok henn- ar, ok setti pä fyrir plog; en plögrinn gekk svä breitt6) ok djüpt, at upp leysti landit; ok drögu oxninir7) pat land üt um 8) hafit ok vestr, ok nämu staöar i sundi nokkuru. par setti Gefjon landit ok gaf nafn ok kallaöi Selund9). En10) 10 par sem landit haföi upp gengit, var par11) eptir vatn, pat er nü Logrinn kallaör i Svipjöö, ok liggja svä vikr i Leg- inum, sem nes i Selundi. Svä segir Bragi gamli12): (a) Gefjon drö frä Gylfa
gloö djüproöuls, ööla,
svät af rennirauknum
rauk, Danmarkar auka;
b^ru oxn, ok ätta
ennitungl, pars gengu
Über den hier fehlenden Prolog vgl. Einl. S. 153. — Die Über sehr. Gylfaginning fehlt R, W, S {wegen U vgl. II1) — u. findet sich nur in jungem Hss.y St. fügt hinzu: öÖru nafni Härs lygi. —
I. 1) C. I fehlt gänzlich in U, und ist wahrscheinlich interpoliert. — 2) So W, die Ausg. meist IV (4), Pf. hier u. Z. 5 fjögur, F. J. III. — 3) So W, T, F. J. at R, AM. — 4) So W immer, — jun R u. Ausg. — 5) So W, T, F.J. — n. fehlt R u. übr. Ausg. — 6) So W,T, F. J. — hart o. d. R u. übr. Ausg. — 7) So nach F. J. alle Bss. — 8) So W — ä h. R. u. w. — üt i haf Völsungsrimur I, 33. — 9) So nach R AM. F. J. Fg., Saal, die übr. Ausg., vgl. Gloss. — 10) So W — Ok B. u. w. — 11) So nach F. J. alle Hss. — varö Rk. Eg. Jönss. — nur var AM. — var pa e. Völsr. I, 34. — 12) So W — Br. skald g. R. u. w.
1*
4 Gylfaginning
fyr vineyjar18) viöri
vallrauf14), fjogur haufinY |
II !). Gylfi 2) er maör nefndr, hann var konungr, maör vitr
ok f jolkunnigr 3) ; hann undraöiz J>at mJ9k4) er äsa-fölk var svä
kunnigt, at allir hlutir gorÖuz at peira vilja, ok"*) hugsaöi hann,
hvärt J>at mundi vera af eöli själfra J)eira, eöa mundi J>vi
5 valda guömogn6) Jmu er peir blötuöu7). Hann byrjaöi ferö
sina til Asgarös, ok för meö leynd8), ok brä ä sik gamals
manns liki ok dulöiz svä. En aesir väru Jjvi visari, at peir
hoföu spädöm, ok sä peir ferö hans fyrr en hann kom, ok
geröu i möti honum sjönhverfingar. Ok;') er hann kom inn
10 i borgina, sä10) hann \mr häva holl, svä at varla mätti11)
sjä yfir hana; pak hennar var lagt gyldum12) skjoldum, svä
sem spänpak. Svä segir pjööölfr inn hvinverski ls), at Val-
holl var skjoldum pokt u) :
(b) Ä baki letu blikja, baröir v<jjru grjoti, Sväfnis15) salnaefrar seggir hyggjandi. Gylfi sä mann i hallardyrum 16), er17) lek at hands^xum ok 15 haföi sjau senn ä lopti; sä spuröi hann fyrr at nafni, hann nefndiz Gangleri ok kominn af refilsstigum 18) ok beiddiz at soekja til nättstaöar ok spuröi hverr hollina ätti19). Hann
13) So R u. Ausg. — vinseyia W. — 14) So F. J. nach Gislason, val- alle Hss. — Zum Schluß des Verses vgl. Gloss. u. hQfuö.
II. 1) Überschr. in U: Her hefr Gylva ginning (so weit auch S) frä pyi er Gylfi sötti heim Alfaupr i Asgarf» meö fjolkungi, ok frä villo äsa ok frä spurningo Gylva. — 2) Gylver hiev u. ö. U. — 3) So F. J. — G. var maör nemdr, h. var kon. ok fJQlk. W. — G. kon. var maör vitr ok fJQlk. R u. m. Ausg. — 4) So R, mJQk f. W. —5) So (Mir) W — at all. 1. gengu at v. {); pat h. h. R u. Ausg. — U von Anfang: Gylver var maör vitr ok hugs., f>at er allir lypir lofupo pä ok allir htutir gengu at vilja peirra, hvärt pat mundi af ef)li {). vera eöa m. gupm. vallda J)vi. Hann for til Asg. u. w. — 6) So W, U — goöm. R. — 7) er J). bl. fehlt U. — 8) So W, m. laun R. u. w.
— 9) So W — en R u. w. — 10) So W — J)ä sä R u. w. — 11) So W — mätti hann R u. w. — (svä bis hana f. U.) — 12) So (gylldum) W, U —
— gyltum R. — 13) i. h. f. U. — Die fg. Halbstrophe wird in der Fagrskinna wie hier dem Thiodolf von Hven, sonst auch dem Hornklofi zugeschrieben, vgl. AM. I, 34 5). — 14) at Valh. v. s. \>. fehlt U — 15) Svolnis U. — 16) So W, U. — durunum R. — 17) So W, U — ok R. — 18) So F. J. nach W u. (rif) U — refilstigum R. — 19) So W, U — setti R.
C. I, IL 5
svarar ok segir20), at |>at var konungr Jjeira, en ek21) mä fylgja per at sjä hann, skaltu J)ä spyrja hann nafns själfr22) Ok sneriz sä maör fyrir honum inn i hollina, en hann gekk eptir, ok |)egar laukz huröin ä hsela honum. par sä hann morg gölf ok mart fölk, sumt meö23) leikum, sumir drukku, 5 sumir meö väpnum ok boröuz. |)ä litaöiz hann um, ok pötti margir hlutir ötrüligir, peir er hann sä; |)ä maelti hann: (H9V. 1) Gättir allar24),
äör gangi fram25),
um skygnask skyli;
f)vit ovist's at vita26),
hvar övinir
sit ja ä fleti27) fyrir. Hann sä prjü häsaeti ok hvert upp frä oöru, ok sat sinn maör i hverju28). J)ä spuröi hann, hvert nafn hoföingja peira vaeri. Sä svarar, er hann leiddi inn, at sä er i inu neösta 10 sitr häsaeti, at sä var konungr29) ok heitir Här; en J>ar naest sä er Jafnhär30) heitir, en sä ofarst31), er friöi heitir. J>ä spyrr Här komandann, hvärt fleira se erenda 32) hans: en heimill er matr ok drykkr honum sem ollum par i Häva holl33). Hann svarar34), at fyrst vill hann vita35), ef n9kkurr 15 er fröör maör inni. Her segir, at hann komi eigi heill üt, nema£6) hann se froöari, ok37): («) stattu fram38),
meöan pü fregn39),
sitja skal sä's segir40).
20) So W — ok segir f. K u. w. — 21) So F. J. nach W, fylgja mä ek R. — 22) So W — sj. sp. h. n. R. — 23) meör W. — 24) Skatnar allir U, H. — 25) a|)r ne gangim fr. U — ä. ing. fr. H. — Im fg. V. skoli U. — 26) So F. J. nach R, U u. w., at vita f. W; vgl. auch H. G. — 27) fletjum U. — 28) So W — säto Jmr madr i hv. U; — ok s. III menn s. i hv. R u. Ausg. — 29) So W — i enu n. häs. sat, var kon. R u. w. — sitr er k. U. — 30) So W — en {). er h. J. R u. 10. — 31) So W, R — efstr U — heitir f>ridi Här St. — 32) So W — hvat fl. veri eyrinda U — hvärt fl. er eyrindi R, AM, hvat fl. übr. Ausg. — 33) honum — höll fehlt U. — 34) So W, segir R u. w. — 35) So W — spyrja R u. w. — 36) ef b. er fr. U. — 37) ok ziehen einige Ausg. [Ek. Eg. Jönss. M. Pf, F. J.) zum fg. Verse. — 38) fram R, framm W, U. — 39) So {in zwei Versen) Rk. Eg. Jönss. M. Mb. F. J. — stattu bis fregn in einer Zeile AM, B. — 40) So alle Ausg., nur Pf. in zwei Versen (s. sk. | sä er seg.).
*> Gylfaginning
III1). Gangleri höf svä mal sitt: hverr er2) oeztr eöa
elztr allra guöa3)? Här svarar 4) : sä heitir Alfter5) at väru
mäli, en 1 Äsgaröi inum forna ätti hann tolf nofn: eitt
er Alfoör, annat Herran eöa Herjan ,;), priöja Hnikarr eöa
5 Nikarr 7), fjöröa Nikuör eöa Hnikuör 8), finita Fjolnir, setta Öski,
sjaunda Ömi, ätta Bifliöi eöa Biflindi, niunda Sviöurr'*),
tiunda Sviörir10), ellifta Viörir11), tölfta Jälg eöa Jälkr.
I>ä spyrr Gangleri : hvar er sä guö? eöa hvat mä hann? eöa
hvat hefir hann unnit framaverka 12) ? Här segir: lifir hann
10 of allar aldir ok stjörnar 9IIU riki sinu ok raeör Collum
hlutum, störum ok smäm. X>ä maelti Jafnhär: hann
smiöaöi himin ok jorö ok loptin ok alla eign peira. pa
maelti priöi: hitt er pö13) mest, er hann geröi manninn ok gaf
honum ond pä er lifa skal ok aldri tynaz, pött likamr füni til
15 moldar14) eöa brenni at osku, ok skulu allir menn lifa, peir
er rett eru siöaöir, ok vera meö honum själfum par sem
heitir Gimle eöa Vingölf 14a). En vändir menn fara til Heljar
ok paöan i Niflhel15), pat er niör i inn niunda heim, pä
maelti Gangleri: hvat haföiz hann äör at, en himinn ok jorö
20 vaeri gorr16)? J)ä svarar Här: pä var hann meö hrimpussum.
IV. Gangleri maelti: hvat var upphaf? eöa hversu
höfz 4) ? eöa hvat var äör ? Här svarar : svä sem segir i Voluspä :
(Vol. 3) Ar vas alda2),
par 's3) ekki vas4); vasa sandr ne sjär 5) ne svalar unnir 6) ;
III. 1) Überschrift in U: Frä spurningo Ganglera, in S: Allda rök.
— 2) er fehlt W? — 3) So guöa W, goöa R, meö goöum U, äsanna (= allr. g.) H. — 4) So W, segir R. — 5) Die Schreib, der Hss. schwankt zwischen Alf. u. Allf. ; vgl. Gloss. — Die Zählung der Namen mangelt in U, H. — 6) So W, während R hier u. weiter er einfügt — annat er, III er u. w. — Herran eöa f. U, G. — 7) So W — Nik. eöa Hn. R, Nikaör U. — 8) So F. J., Nikuz R, W, Nikur T, Nikuör U. — 9) So U, S — Sviöarr R, W hier Viörir, vgl. "). — 10) So R, U — Sviöorr hier W. — 11) So R u. w.t U als 12. nur Falkr(?). — 12) til frama U. — 13) pö F. J. mit T, f. sonst. — 14) So W — p. likaminn füni at nioldu R. — 14 u) So W, R, T, Ausg. außer F. J. (eöa V. fehlt U). — 15) So W, R — Niflheim U, H. — 16) ger Rk.
IV. 1) So W, R {F. J.) höfz hann U, H — 2) So W, U — halda R.
— 3) So U u. L. E., pat er R, W. — 4) So (var) alle Hss. der pr. E.
— par er Ymir bygöi L. E. — 5) So Ausg., vara s. ne saer R (sjör U). varat W. — 6) undir U.
C. III, IV, V. 7
jörö fannz aeva7)
ne upphiminn —
gap vas ginnunga,
en gras hvergi8). |)ä maelti Jafnhär : fyrr var Jmt morgum oldum, en jorö vaeri9) skopuö, er Niflheimr var gorr, ok i honum miÖjum liggr brunnr10) sä er Hvergelmir heitir, ok Jmöan11) falla J>aer är er svä heita: Svol, Gunnprä12), Fjorm13), Fimbul- fml14), Sliör ok Hriö15), Sylgr ok Ylgr, Viö, Leiptr16); Gjoll 5 er na3St helgrindum. pä maelti priöi17): fyrst var pö sä heimr i suörhälfu, er Müspell heitir; hann er ljöss ok heitr — sü ätt er logandi ok brennandi — ok öfcerr 18) peim er {)ar eru ütlendir ok eigi eigu {mr 65ul. Sä er Surtr nefndr, er J>ar sitr ä heimsenda19) til landvarnar, hann hefir loganda 10 sverö, ok i enda veraldar mun hann fara ok herja20) ok sigra oll guöin ok brenna allan heim meö eldi. Svä segir i Voluspä:
(Vol. 52) Surtr21) ferr sunnan
meö sviga laevi 22),
skinn af sveröi
söl valtiva;
grjötbjorg gnata,
en gifr rata23),
troöa halir helveg24),
en himinn klofnar. V. Gangleri maelti: hversu skipaöiz, äör en aettirnar
7) SoWu. L. E., eigi R, U. — 8) So Uu.L. E. — ekki W, R. — 9) SoW, varR,U. — 10)SoW; bruör R; U. — 11) SoW, U, H — J). afR. — 12) Kvol, Gundro U. — 13) So (Fjorm) W, U, Form R, Fjörir H. — 14) Soü u.L.E. (Grimn. 27) — Fimbul f)ul hier, wie es scheint, W, R. — 15) So W, R — Sl. ok Hriör U — Sliö ok Hriö L. E. {Grimn. 28). — 16) So W, R getrennt auch Grimn. 27, 28, Viöleiptr {oder Viöl.?) U. — 17) Überschr. in U: Her segir frä Müspellzheimi ok frä Surti. — 18) So F. J. nach R {doch er hann ok öf. R, T); svät log. er h. ok br. alt. A. — 19) landsendo W, R, wegen landvarnar verdächtig — Surtr raef)r J>ar fyrir ok sitr ä heimsenda U, H. — 20) mun h. koma U. — 21) So W, R u. L. E. — Svartr U. — 22) So W u. L. E. — levi U, leivi (-fi) S. - - 23) So W, R, L. E. - - guj)ar hrata U. (hrata auch W; vgl. B. p. 32.) — 24) So W, R, L. E. — trapa h. helvega U.
Gylfaginning
\ TÖi eöa aukaftiz mannfölkit? |>a msßlti Hfir1): Ar \mr er
kallaöar eru ßlivägar, pä er paer väru svä langt komnar frä uppsprettum2), at eitrkvika:{), sü er par ') fylgöi, harönaöi, sva sem sindr pat er ferr5) 6r eldinum'1), pä varö pat iss, 5 ok pä er sä iss gaf staöar ok rann eigi, pä heidi yfir pannig, en ür ]>at er af stöö eitrinu7), frauss) at hrimi, ok jök hvert hrimit9) yfir annat , allt i Ginnunga-gap. J)ä maelti Jafnhär: Ginnunga-gap pat er vissi til noröraettar 10), fyltiz meö punga ok hofugleik iss ok hrims, ok inn i frä ür ok
10 gustr; en inn syöri hlutr Ginnunga-gaps lettiz möti gneistum ok sium peim er flugu ör Müspellsheimi. pä maelti priöi : sva sem kalt stöQ af Niflheimi ok allir hlutir grimmir, svä var allt pat11) er vissi nämunda Müspelli12), heitt ok ljöst, en Ginnunga-gap var svä hlaett13) sem lopt vindlaust ok pä
15 er moetti hriminu blaer hitans14), svä at braönaöi ok draup, ok af peim kvikudropum kviknaöi meö krapti pess er til sendi hitann, ok varö manns likindi15), ok er16) sä nefndr Ymir, en hrimpussar kalla hann Aurgelmi, ok eru paÖan komnar aattir hrimpussa, svä sem segir i Voluspä inni skommu :
(Hyndl. 35) Eru volur allar frä Viöölfi17), vitkar allir18) frä Vilmeiöi, en seiöberendr frä Svarthoföa 19), jotnar allir20) frä Ymi komnir.
V. 1) Überschr. in U: H6r segir, er gupin skopupo Ymi jotun. — 2) So W, -sprettunni R, -unum U, H. — 3) So W (vgl. Z. 16 kviku-dropum) -kvikan U, kvikja R. — 4) So R, U, peim W. — 5) So W — renn R. — 6) svä sem sindr i afli U, H. — 7) So F. J. nach W, T; ohne en andere Ausg. (üren Eg.) außer AM — pannig en (ok U, H) pat er afst. eitr. R u. AM. — 8) ok fr. R, Ausg. außer F. J. — 9) So W — hr. hv. R. — 10) So W — norörs «ttar R. — 11) So W, U, allt fehlt R. — 12) Müspellz- heimi U. — 13) So R — lett [oder e = ae?) W, U, H, St. — 14) So W, bloerinn himins mcetti hrimino H — maettiz hrimin ok blaer hitans R. — 15) So W, U — likandi R. - 16) So W — var R. — 17) volvur, Victölfi U. — 18) So W u. Ausg. — vithkar R — vettir allar Ü, H. — 19) Die Viertelstr. f. U, en auch in R. — 20) So W, U, H — a. j. R.
C. V, VI. 9
En her segir sva Vaf pruönir jotunn, pa er spuröi Gangraör21): (Vafpr. 30b) Hvaöan Aurgelmir
kom meö jotna sonum
fyrst, inn frööi jotunn? — (Vafpr. 31) Ör Elivfeum22)
stukku eitrdropar,
ok öx unz ör varö jotunn;
par örar aettir
kömu allar saman,
pvi's pat allt til atalt23)! J)a maelti Gangleri: hvernig öxu aettir paöan24), eöa skapaöiz sva, at fleiri menn25) uröu ? eöa trui-per 26) pann guö,er nü sagöir pu fra? fa svarar Jafnhar27): fyr ongan mun jatum28) ver hann guö29), hann var illr ok allir hans aettmenn, pa kollum 5 ver hrimpussa; en sva er sagt, at pa30) er hann svaf, fekk hann sveita31); pa öx undir vinstri hendi32) honum maör ok kona, ok annarr fötr hans gat son viö oörum, en paöan af kömu aettir33), pat eru hrimpussar; inn gamli hrimpuss, hann kollum ver Ymi. — 10
VI. pa maelti Gangleri: hvar bygöi Ymir eöa viö hvat liföi hann? Har svarar1): naast var pat, pa er hrimit draup, at par varQ af kyr, sü er Auöumla2) het, en fjörar mjölkar runnu ör spenum hennar ok fceddi hon Ymi. |)a maelti Gangleri: viö hvat fceddiz kyrin? Har segir: hon sleikti 15 hrimsteina 3), er saltir varu, ok inn fyrsta dag4) er hon sleikti
21) Vielleicht so zu schreiben? — pä spuröi Gangleri R; W ohne diesen Zusatz, so auch die Ausg. seit AM {vgl. I, 446). F. J. läßt mit U, T die Worte p. sp. G. u. die fg. Halbstr. fort. — 22) So W — vorher geht (als Vers- anfang nach Rk.} als Prosa nach AM u. a. A) pa er in R. — 23) So W, doch ohne til — par eru örar aettir komnar a. s., pvi er pat 89 allt til atalt R u. Ausg. — U ok enn segir sva at ör E. st. e. ok voxtr vindz, ok varp jotunn 6t. — 24) So W, U. — saman paö. R. — 25) So R, menn fehlt W. — eöa sk. u. w. fehlt U, H. — 26) So W — trüir pü R. — 27) Jafnhar F. J. nach U, T — Här W, R, übr. A. — 28) So R, trimm W. — 29) guö vera W. — 30) So W — ok sva er s. pa R. — 31) saeda S. — 32) So W, U nach P. Br. B. 6, 491; auch F. J. - u. v. hond R. — 33) Das Fg. bis Ymi fehlt U, H.
VI. 1) Die unentbehrlichen Worte H. sv. nur in U, H erhalten, Über sehr. in U: Fra pvi er skopuÖ var kyrin Auöumla. Überschr. in S. : Asakyn. — 2) So U, R u. Ausg., -umbla W. — 3) So W — steinana R u. w. — 4) So W, U u. Ausg. — d. f. R. —
10 Gylfhginning
steinana, kom 6r steininum at kveldi5) manns har, annan dag manns hofuö, [>riöja dag var ]>ar6) allr maör, sa er nefndr Buri; hann var fagr alitum, mikill ok mattugr, hann gat son |>ann er Borr er nefndr7). Hann fekk }>eirar konu er
5 Bestla het8), döttir Bolporns jotuns, ok gatu'-') pau Jirja sonu; het einn Oöinn, annarr Vili, ]>riöi Ve10); ok ]»at er min trüa11), at sa Oöinn ok hans brceör munu1-) vera styrandi himins ok jaröar; J>at aetlum ver, at hann muni sva heita; sva heitir sa maör, er ver vitum mestan ok agaeztan,
10 ok vel megu-per13) lata hann14) sva heita15).
VII1). pa maelti Gangleri: hvat varö pa um peira saett eöa hvarir varu rikari? |)a svarar Har: sj^nir Bors2) drapu Ymi jotun; en er hann feil, J)a hljöp3) sva mikit blöö 6r sarum hans, at meö pvi drektu4) peir allri aett hrimpussa, 15 nema einn komz undan meö sinu hyski, pann kalla jotnar Bergelmi; hann för upp a lüör sinn ok kona hans5) ok heiz {>ar, okeru af J)eim6)komnar hrimpussa 33ttir,sva sem her segir : (Vafpr. 35) 0rövi7) vetra
aör V33ri jorö of8) skopuö, pa vas Bergelmir borinn; Jmt ek9) fyrst of man, es sa inn frööi jötunn a vas lüör of lagiör10).
5) st. at kv. f. U, H. — 6) So R u. Ausg., var {)at W, d. v. p. fehlt U.
— 7) So W, B. het R. — 8) So R, B. er nefnd W; U: er Buri het, fau{>r Bors, er ätti Beyzlo, döttur B. — 9) So W, fengu R. — 10) So W, U, S (R? vgl. AM I 46 13). — 11) f>at aetlum ver (aetla menn H), segir Har U, H.
— 12) So R, U, muni W. — 13) So W, T, F. J. megu f>eir R u. übr. Ausg., doch vergl. AM I, 46 17). — 14) So W, h. 1. R. — 15) Nach (heims ok) jaröar U, H: ok par er sjä (sa H) eptir herann (heitinn H), er ver vitum nü (er menn vita H) nü mestan vera. — Vgl. Einl. S. 32 f., P. Br. B. VI, 524.
VII. 1) Vberschr. in U: Frä pvi er synir Burs dräpu Y'mi. Es fehlt dann der Anf. bis sv. Har. — 2) Vgl. im fg. U. — 3) So (hl-) nur U. — 4) So {oder drektu) \Ausg. u. U, W — drek pu J>u irrig R. — 5) ok k. h. f. U. - 6) |)al>an U = af {>. 7) So (Oröfi) W, U; A, Öröfi R. —
Ausg.: Orofi, Örofi, Oröfi, Öröfi, siehe auch H. G. zwVafpr. 29 u. 35, Lüning: Die Edda, S. 607. — Vgl. auch Vigf. s. v. öröf. — 8) So W, um U u. L. E.
— ohne of R — äpr j. v. U. — 9) So R u. w., auch L. E. — er W, T; s. H. G. — 10) at fröj>a jotunn u. v. 1. um lag. U.
C. VI, VII, VIII. 1 1
VIII1). pa maelti1) Gangleri : hvat hoföuz pa at Bors2) synir, ef3) pu trüir, at peir se gu8? Har svarar*): eigi er par litit af at segja; peir töku Ymi ok fluttu i mitt Ginn- ungagap ok geröu af honum jöröina : af blööi hans saeinn ok votnin, joröin var gor af holdinu5), en bjorgin af bein- 5 unum, grjöt ok uröir geröu peir af tonnum ok joxlum ok af peim beinum, er brotin varu6). |)a maelti Jafnhar: af pvi blööi er ör sarum rann ok laust för, par af geröu peir sja pann er peir gyröu ok festu saman jöröina 7), ok logöu pann sja i hring ütan um hana; ok mun pat flestum monnum8) 10 öfoera pykkja, at komaz par yfir. pa maelti p)ri8i: töku peir ok haus hans ok geröu af honum9) himin ok settu hann upp yfir10) jöröina meö fjörum skautum, ok undir hvert hörn settu peir dverg, peir heita sva: Austri, Vestri, SuÖri, Noröri11). pa töku peir siur ok gneista, pa er lausir föru 15 ok kastat haföi ör Müspellsheimi, ok settu i mitt Ginnunga- gap a himin12) baeöi ofan ok neöan, til at lysa himin ok jorö; peir gafu staö13), ollum eldingum14), sumum a himni15), sumar föru lausar undir himni, ok settu pö peim staö ok skopuöu gpngu peim. Sva er sagt i fornum visindum, at16) 20 paöan af varu doegr greind ok aratal. Sva segir i Vol- uspa17):
(Vol. 5b) Söl pat ne vissi,
hvar hon sali atti;
mani pat ne vissi,
hvat hann megins atti;
VIII. 1) So U, Jönns., nur s.W, segir F.J.; svarar {unpass.) R u. übr. Ausg. — 2) Burs U. — 3) er U, H. — 4) So W ? H. segir R, U u. Ausg., vgl. J). — 5) jöröin bis hold. f. U, H. — 6) So R, af peim f. W ; grjöt af taunnum ok af p. beinum er borin vöro U. — 7) So W, er p. festu jorp. i U, H — er p. giröu ok festu jöröina i St {vielleicht zu schreiben: er p. gyröu saman ok festu jöröina i) — er p. geröu ok f. s. j. R u. Ausg. — Vgl. im fg. U. — 8) So W, fl. maraii R. — 9) So W, par af R. — 10) So W {nach Mk.)f R; upp f. U. — 11) So W — A. V. N. S. R — dverg, Austr(a), Vestra u. w. U. — 12) So F. J. nach U, T, H {ohne baeöi U) — ä miöjan Ginnunga-himin b. of. ok neö. R u. Ausg. — i m. G. fehlt W. — 13) So W nach Mk. — g. stapi U, staöar R. — 14) So U u. Ausg. — eldi- num R, vgl. AM I 50 4), eldingunum W. — 15) a himnum schreiben Egilsson
u. Jönsson {ohne Hs?). — 16) Von sumum ah at fehlt U, H. —
17) So W — sva segir U — sva sem seg. i V. R u. Ausg. —
12 Gylfaginning
stj(()rnur [>at ne vissu, hvar paer staöi attu. Sva var aör, en petta vaeri . . . .ls). |>a maelti Gangleri: petta eru mikil tiöindi er nü heyri ek, furöu mikil smiö er J>at ok hagliga gor1!)); hvernig var joröin hattuö? pa svarar Har20): hon er kringlött21), ok par ütan um liggr inn 5 djüpi sjar, ok meö peiri sjavarstrondu gafu peir lond til bygöar jötna aettum; en fyrir innan a jorounni geröu peir borg umhverfis heim22) fyrir öfriöi jotna, en til peirar borgar hoföu peir brar Ymis jotuns ok kolluöu pa borg Miögarö. Töku peir ok23) heila hans ok kostuÖu i lopt ok 10 geröu af skyin, sva sem her segir24): (Grimn. 40) Ör Ymis holdi
vas jorö of25) skopuö, en 6r sveita sjar; bjorg ör beinum, baömr ör häri, en ör hausi himinn. (Grimn. 41) En ör hans br^m geröu bliö regin Miögaro manna sonum; en ör hans heila v^ru pau in harömöÖgu26) sky oll of25) skopuö. — IX. J)a maelti Gangleri: mikit pötti mer peir hafa pa snüit til leiöar, er jorö ok himinn var gorr *) , ok söl ok himintungl varu sett, ok skipt dcegrum; en hvaöan kömu menninir J)eir er heim byggja? |)a svarar Har2): pa er 15 peir gengu meö saevarstrondu, Bors synir8) fundu4) tre tvau
18) Der ganze Satz fehlt U, H. — W, S, F. J. bieten den Satz bis vaeri — R (u. übr. Ausg.) den Schluß of jörÖ {unjmssend). — of gort? Vgl. 19). — 19) So F. J. mit T, gQrt R, W. — 20) Das Vorhergehende in U verkürzt. — 21) So W und (kr. er j.) U, H, St — kr. ütan R u. Ausg. — 22) jorpina U, H. — 23) So W — p. t. ok R. — 24) Vgl. auch Vafpr. 21 H. G. sowie AM II, 431 (A) u. 515 (M). — 25) um U. — 26) hraöin. verm. D. H.
IX. 1) So (gjorr) W, gert R. Vgl. C. III ex. — 2) Der Anfang von IX bis Har fehlt U; zu dem fg. findet sich in U die Überschr. : Bors synir skopupu Ask ok Emlu. — 3) So W — pä er p. Bors syn. g. m. saev. R u. Ausg. — 4) So W — f. peir R. —
G. VIII, IX. 13
ok töku upp trein ok skopuöu af menn5), gaf inn fyrsti6) ond ok lif, annarr vit ok hroering, priÖi asjönu, mal7) ok heyrn ok sjön8) ; gafu peim klaeöi ok nofn9) : het karlmaörinn10) Askr, en konan Embla11), ok ölz12) paöan af mannkindin13) sü er14) bygöin var gefin undir MiÖgarÖi. par naest geröu 5 peir ser borg i miöjum heimi, er kollu814a) er Asgarör, pat kalla mennTröja15). J)ar bygöu guöin ok aettir peira, ok geröuz paöan af morg tiöindi ok greinir, baeöi a joröu ok i lopti16). p)ar er einn staör, er Hliöskjalf heitir, ok pa er Ööinn settiz17) par i hasaeti, pa sa hann of alla heima18) ok hvers 10 manns athoefi, ok vissi alla hluti, pa er hann sa19). Kona hans het Frigg, Fjorgvins20) döttir, ok af peira aett er sü kynslöö komin, er ver kollum asa-aettir, er bygt hafa Asgarö inn forna ok pau riki, er par til liggja21), ok er pat allt goökunnig aatt. Ok fyrir pvi ma hann heita Alfoör, at hann 15 er faöir allra guöanna ok manna ok alls pess er af hans krapti22) var fullgort23). Joröin var dottir hans ok kona hans, af henni geröi hann inn fyrsta soninn, en pat24) er25) Asa-|)örr; honum fylgöi afl ok sterkleikr, par af sigrar hann oll kvikvendi 26). 20
5) mann U. — 6) fyrsti?) w- — 7) So W, mälit R. — 8) skin H — gaf inn f. önd, II lif, III heyrn ok syn U. — 9) gäfu — nöfn f. U. — 10) mapr U. — 11) So W, R — Emla U. 12) So W, 6x U, H — öluz
R u. Ausg. — 13) So W, U — kindir R {vgl. AM I 52 15). — 14) So W, peim er R — nur er U, H. — 14») So W nach Mk., F. J. (kallat R nach AM). — 15) So F. J. nach T, pat kallaz Tr. W, p. köllmn ver R u. übr.A. Die drei letzten Worte, in U fehlend (sipan g. peir i m. heimi Asg. p. b. u. w.), sind von J. Grimm [Gesch. d. d. Spr.2 533) als Zusatz bezeichnet, vgl. jedoch Einl. S. 157 fg. — 16) So F. J. nach R, W, T — jörÖ früh. A. — par b. 0. (0. goöin H) ok ettir peirra, er värar aettir ero frä komnir (-nar H). En(n) segir Här U, H. — 17) Alfaupr (von F. J. aufgen.) sezt U, H. — 18) ser h. um heim allan U, H. — 19) ok vissi — sä f. ü, H. — 20) So W, R — Fjörgyn lautet der Name L. E. (Lokas. 26) u. in U Fiorgun. —
21) So W — er p. 1. t. R — die Worte ok pau riki u. iv. f. U, H. —
22) So W, af honum ok h. krapti R. — 23) So W u. Ausg., doch AM füllt gert mit R — ok manna bis gert f. U, H. — 24) So W u. Ausg. — par R. — 25) ok var peirra son U (die Worte kona — pat fehlen). — 26) Der Schluß (honum u. w.) f. U, H. — Über die fg. 4 Cap. vgl. Einl. C. 5, N. ■»).
14 Gylfaginning
X1). Norfi eöa Narfi het jytunn, er bygfti i Jotun- heimum2); hann atti dottur er Nött het, hon var svort ok dokk, sem hon atti a)tt til; hon var fyrst3) gipt peim manni er Naglfari het, peira son het Auör4); par naest var hon 5 gipt peim er Önarr6) het, Jorö het peira döttir. Siöarst atti hana Dellingr,!), ok 7) var hann asa-aettar; var peira son Dagr, var hann ljöss ok fagr eptir faöerni sinu. p>a tök Alf9Ör Nött ok Dag, son hennar, of gaf peim tva hesta ok tvaer kerrur ok setti pau8) upp a himin, at pau skulu 10 riöa a hverjum tveim doegrum umhverfis jpröina9). Riör Nött fyrri peim hesti er kallaör er Hrimfaxi, ok at morni hverjum doggvir hann joröina10) af meldropum sinum. Sa hestr er Dagr a, heitir Skinfaxi, ok lysir allt lopt ok joröina af faxi hans11).
15 XL p)a maelti Gangleri: hversu styrir hann gang solar
eöa1) tungls? Har segir: Sa maör er nefndr Mundilfari2), er atti tvau born; pau varu sva fogr ok friö, at hann kallaöi son sinn3) Mana, en dottur sina Söl, ok gipti hana peim manni er Glenr het4). En guöin reidduz pessu ofdrambi5),
20 ok töku pau systkin6) ok settu upp a himin; letu Söl keyra pa hesta, er drögu 7) kerru sölarinnar peirar er guöin h9föu skapat til at lysa heimana af peiri siu, er flaug ör Müspells-
X. 1) C. X— XIII sind schon von Rk. als Interpolation erkannt. Überschr. in U: Frä Nora jotni ok Nött, dottur hans. — Vgl. Vafpr. 25 wegen der Namensformen. — 2) Nori (Njörfi eör Narvi H) jotun bygpi fyrst Jotunheima U, H. — 3) So W, fyrst fehlt R u. w. - 4) So W. U, S öfter, auch Rask u. F. J. — Uör die übr. Ausg. mit R. — 5) So U, S, St, H, Jönsson S. 325. Vgl. auch Gloss. — Anarr F. J. nach W, Annan* (= Ööinn) übr. Ausg. nach R. — 6) Doglingr U, Derlingr St, H. — 7) ok f. K. — 8) So R, ahnl. U — o. sendi \>k W. — 9) pä t. Alf. N. ok D. ok setti ä him. ok gaf peim II hesta ok kerrur ok ripa pau umhverfis jorpina U. — 10) Nött ripr Hrimf., hann d. j. meö m. sin. U. — 11) Dagr ä Skinf. ok lysir lopt ok jorp af f. h. U. —
XI. 1) So W, ok R. — 2) So W, S, Jönss., F. J. — faeri R u. übr. Ausg. (-fori); Mundilferi (ohne das in XI Vorhergeh.) atti U. — 3) So VV, Pf., F. J. — k. amiat R, T. — U bietet für pau — Mana nur Mäni het sonr hans (en Söl döttir). — 4) So VV, R — ok ätti hana Glornir (Glernir H) U, H. — 5) U: g. r. pvi ofdr. er pau heto sva. — 6) So W, syskin R. — ok bis syst. f. U, die im fg.: s. pau upp ä h. hat. — 7) Für letu — drögu hat U (u. H) ok draga pau. — solar U, T, F. J.
C. X, XI. XII. 15
heimi. peir hestar heita sva: Alsviör ok Ärvakr8), en undir bögum hestanna settu guöin tva vindbelgi9) at kcela pa, en i suraum frceöum er pat kallat isarnkol 10). Mani styrir gongu tungls ok raeör nyjum ok niÖum, hann tök11) born tvau12) af joröunni, er sva hetu: Bil ok Hjüki13), er pau 5 gengu fra brunni peim er Byrgir14) heitir, ok baru a oxlum ser sa er heitir Scegr, en stongin Simul. Viöfinnr er nefndr faftir J>eira; pessi born fylgja Mana sva sein sja ma af joröu15). —
XII. p)a maelti Gangleri: skjött ferr sölin ok naer sva, 10 sem hon se hraedd, ok1) eigi mundi hon pa meir hvata gongunni, at hon hraeddiz bana sinn, pa svarar Har: eigi er pat undarligt, pö 2) at hon fari akafliga3); naer er4) sa er hana soekir 5), ok ongan ütveg a hon nema renna undan. p)a maelti Gangleri: hverr er, sa er henni gerir pann ömaka? 15 Har svarar6): pat eru tveir ülfar, heitir sa Skoll, er eptir henni ferr7); hann hraeöiz hon ok hann mun taka hana; en sa heitir Hati8) Hröövitnisson, er fyrir henni hleypr, ok vill hann taka tunglit ok sva mun veröa. pa ma3lti Gangleri: hver er aett ülf anna ? Har segir : gygr ein byr fyrir austan 20 Miögarö i peim skögi, er Jarnviör heitir; i peim skögi byggja p39r trollkonur, er jarnviöjur8a) heita. In gamla gygr foeöir at sonum marga jotna ok alla i vargs likjum, ok paöan 9) eru komnir pessir ülfar, ok sva er sagt, at af aettinni verör sa einn matkastr, er kallaör er Managarmr; hann 25
8) Ärv. ok. Als. E. — 9) So W — vinb. R u. AM (vinnb. Eg.), vindb. die übr. Ausg. — 10) Der ganze Svtz peir h. u. w. fehlt U, H. — 11) Nur Mäni tök u. w. U, H. — 12) SoW, II b. E. — 13) Hviki St. — 14) ByggvirU. — 15) Vgl. noch mit diesem Berichte die Verse AM II, 431 u. 514: Saegr heitir sär | en Simul stöng; || Bil ok Hjüki | bera hann || pat er kallat | at pau se i tungli. {So Eg. S. 220, von Mb. S. 205 u. B. Norr. Fornkv. 334 nur bis hann metrisch gelesen, von B'. u. Hild. nur bis bera als Halbstr. in ljoöahättr; Bt. entscheidet sich für die Namensform Soegr (so auch Vigf. s.v. saegr; die Hss. {AM II, 431) Sogr; (514) Segr: hier lautet der Schluß petta er kallat at s6 i tungli. — Saegr F. J., nach Mana nur sem (mit U).
XII. 1) Von hier — sinn f. U. — 2) pö nur \V. — 3) eigi — ak. f U. — 4) So W. gengr E, U. — 5) So W, E — leiper U. — 0) So W — segir R; von ok öng. — svär. f. U. 7) So W — ok h. sä er ept. h. f. Sk. E, Skoll F. J. — 8) Hatti U, H. — 8a) Jarnv. F. J. — 9) So W, paö. af E — ok pap. kom (kömr H) Managarmr, h. f. u. w. U, H. —
lti Gylfaginning
fylliz10) med fjprvi allra peira manna er deyja, ok liann gleypir tungl, en11) stokkvir bloöi himin1-) ok lopt oll, |>a^an af18) tynir söl skini sinu ok vindar11) eru pa ökyrrir ok gnyja heöan ok handan. Sva segir i Voluspa: (V9I. 40) Austr bv r in aldna 15)
i Jarnviöi10)
ok fceöir par
Fenris 16a) kindir;
veror af J)eim ollum
einna nokkurr17)
tungls tjügari18)
i trolls1-') hami. (Vol. 41) Fyllisk fjorvi
feigra manna,
ryör ragna sjot
rauft um dreyra;
svort veröa sölskin,
of sumur 20) eptir
veör21) oll valynd22) —
vituö er enn eöa hvat28)? 5 XIII. p)a maelti Gangleri : hver er leiö til himins af
jorou? pa svarar Har ok hlö viö1): eigi er nü froöliga spurt; er J>er eigi sagt, pat er2) guöin geröu brü af jpröu til himins, er3) heitir Bifrost? hana muntu set hafa, kann vera, at pat kallir pü3a) regnboga. Hon er meö prim litum ok 10 mjok sterk ok gor me8 list ok kunnattu meiri en aÖrar smiöir 4),
10) h. fylltiz (m. fiorvi feigra manna ok gleypir) U, H. — 11) So W, U — ok E. — 12) himinn (1. öll f.) U, H. — 13) So W — nur p. R — pä U, H. — 14) ok vindar — hand. f. U, H. — 15) in arma U. — 16) So R, U u. L. E., -viöju W. — 16 a) fenris F. J. — 17) ima nokkur U. (af in V. 5 U u. L. E., 6r R). — 18) tregari U. — 19) So U u. R der L. E., traullz W, R — vgl. H. G. zu Völ. 40, 8. — 20) um sumor U. — 21) So W u. L. E., verpr R, U. — 22) vä. ly. U. — 23) v. einn ok h. U — vgl. auch H. G. zu Völ. 41,8. — U fügt zu diesem Abschnitte noch hinzu {was in W, R den Änf. von XIII bildet) pä spyrr G. : hv. e. 1. t. h. af j.?
XIII. 1) U beginnt nach dev Überschr.: Her segir frä Bifraust so: Här segir hkejandi: eigi eru. w. — 2) So W, T, F. J., ohne per U — pat at R u. übr. Ausg. — 3) So W, U — til h. af j. ok R. — 3a) kalliö er F. J. nach T. — 4) St fügt hinzu: pat er rautt sez i boganum u. w. (bis fara vilja), was aus C. XV entlehnt ist. —
G. XII, XIII, XIV. 17
en sva sterk sem hon er5), pa mun hon brotna, Ja er Mü-
spells megir fara at her ja ok riöa hana6), ok svima hestar
peira yfir storar ar; sva koma peir fram ferÖmni7). p)ä
maelti Gangleri: eigi pötti mer guöin gera af trünaöi brüna
er8) hon skal brotna9), ok megu pau pö gera10) sem pau 5
vilja. J)a segir11) Har: eigi eru guÖm hallmaelis verö af
pessi smiö12); göö brü er Bifrost, en engi hlutr er sa i
pessum heimi, er ser megi treystaz pa er Müspells synir
her ja.
— — — — — — — — — — — 10
XIV. J)a maelti Gangleri: hvat haföiz AlfoÖr pa at,
er gorr var Äsgarör ? Har segir *) : i upphafi setti hann
stjörnarmenn i saeti ok beiddi pa at dcema meö ser orlog
manna ok raöa um skipun borgarinnar2); pat3) var par
sem heitir Iöavollr i miöri borginni. Var pat it fyrsta peira 15
verk, at gera hof, pat er saeti peira tölf standa i, onnur4)
en hasaetit pat er AlfoÖr a. J)at hüs er bezt gert a joröu
ok mest; allt er pat ütan ok innan sva sem gull eitt, i peim
staö5) kalla menn Glaösheim6). Annan sal gerÖu peir, er
horgr var i 7), er gyöjurnar attu, ok var hann allfagrt hüs, 20
hann8) kalla menn Vingolf9). par naest geröu peir hüs, er
peir logöu afla i,10) ok par til geröu peir hamar ok tong ok
steöja ok paftan af oll töl onnur, ok pvi naest smiöuöu peir
malm, stein11) ok tre, ok sva gnögliga pann malm er gull
5) So W. U — ok sva sem h. er st. ß. u. Ausg. — 6) So W — fara ok riöa h. R — f. at riöa h. U. — 7) So U, ohne feröinni E — sva — ferö. fehlt W. — 8) eigi pottu mer goöin gera hana af trünapi, er U. — 9) So U — brotna mega W, R. — Vgl. megu im fg. — 10) So W {ohne po) u. U (ok megi); — er pau megu g. R. — 11) So U, maelti W, R, Ausg. — Im fg. ämaelis U, H. — 12) So W, at pessi, pessari U, H — fyrir pessa sm. R. —
XIV. 1) So U, maalti W, R, Ausg.; im fg. f. i saeti R. — 2) So W, R — daema (d. um H) orlog manna ok (ok orlögum H) rapa U, H. — 3) dömr- inn, U, H. — 1) So W und (XII jedoch vor önnur) R — tolf st. i nema (ok umfram H) pat saeti er Älfaupr atti U, H. — 5) g. e. se. I. p. sal U, H. — 6) Glaöh. U, H, Jönss. — 7) So nach U (vgl. hqrgr im Gl.), pat var h. er g. W, R Ausg. — 8) So nach U (allgott hüs ok fagurt, hann) F. J. — allfagr (•fagrt W), pat hüs R, W. — 9) Vindgolf S, Vindglop U. — 10) So F. J. nach U (parn. smipopu p. hüs er p. logpo afl i); nach R (parn. geröu peir pat at p. 1. a.) die meisten Ausg.; nach W (parn. lQgÖu p. afla) AM; vgl. auch B. 27 a. — 11) So W, U — ok stein R. —
Prosaische Edda. 2
1" Gylfaginning.
heitir, at oll busgogn1-) ok oll reiöigogn 1S) hoföu j.eir af gulli, ok er sü old kolluö gullaldr, aör en spiltiz af tilkvamu kvennanna11), ]>*r kömu ör Jotunheimum. par naist settuz guöin upp i saeti sin ok rettu15) döma sina ok mintuz, 5 hvaÖan dvergar hoföu kviknat i moldunni ok niöri i jorö- unni sva sem maökar i holdi. Dvergarnir hoföu skipaz10) fyrst ok tekit kviknun i holdi Ymis ok varu pa maökar. En af17) atkvaeöi guöanna uröu peir vitandi mannvits ok hoföu manns liki ok büa po i joröu ok i18) steinum. Möösognir19) 10 var ceztr20) ok annarr Durinn. Sva segir i Voluspa:
(Vol. 9) J)a gengu regin oll a rokstöla, ginnheilug goö ok of21) pat ga3ttusk, hverr22) skyldi dverga drött of skepja23) 6r Brimis bloöi24) ok ör Blains leggjum 25).
(Vol. 10b) — f>eir26) mannlikun mprg of27) gerou28) dvergar i joröu29), sem Durinn sagöi30). Ok pessi segir hon nofn peira31):
12) So W, R — borf)gogn ü, H. — 13) So W, U, H — ok öll r. fehlt R. — 14) qvenna H. — 15) settu W, H, Jönss., wegen settuz (Z. 3) ver- dächtig — rettu R, U u. Ausg. — 16) skapaz U, H. — 17) af f. W. — 18) i f. W — (vorher hafa m. liki U). — 19) Eg. MoÖsögnir, vgl. auch Rask, u. H. G. zu Vol. 10 — B. S. 27. — 20) So W. — se. peirra U, H — M. var dvergr R u. Ausg. — Vgl. auch VoL 10a. — 21) So W, R, um U u. L. E. — 22) So W, U1 u. L. E. — at sk. R, U2, vgl. AM II, 260. — 23) dr. um spekja U. — 24) So T u. R der L. E., brimi blöögu W, R, U — Die Hrgb. s. bei H. G. — 25) So H. G., Sm., F. J. [vgl. Gg. p. 96); für leggj. R der pr. E. sleggjum; für bläm bietet U bläms, T, W blains (= Blains); weiteres bei H. G. — 26) So U, H, L. E. — f>ar W, R. — 27) um U u. L. E., of W, R — 28) So U, H, L. E. — göröuz W, R. —
29) -um, W. — dverga u. 6t jöröu findet sich in Les. der L. E. —
30) sem peim Dyrinn kendi U. — 31) So W — J). dvergarma R — ok segir J)eim nofn peirra U. — Vgl. z. fg. AM II, 469, 470.
C. XIV. 19
(Vol. 11) Nyi ok32) Niöi, Noröri ok Suöri, Austri, Vestri, Al{)j6fr33), Dvalinn; Nar34) ok Nainn, Nipingr, Dainn, Bifurr, B^furr35), Bomburr, Nöri — Öri, Onarr36), Öinn37, Mjoövitnir 38).
(Vol. 12, 1—2) Viggr39) ok Gandälfr,
Vindalfr, J>orinn, (Vol. 13, 1—2) Fili, Kili,
Fundinn, Vali; (Vol. 12, 3—5) prör, pröinn40),
pekkr41), Litr ok Vitr42),
Nyr43), Nyraör — (V9I. 12, 7) Rekkr, Raösviör. En pessir eru ok44) dvergar ok büa i steinum, en inir fyrri i moldu:
(V9I. 15, 1 — 6) Draupnir45),
Dölgpvari,
H^r46), Hugstari,
Hleöjölfr47), Glöinn;
Döri, Öri,
Düfr48), Andvari,
32) So W, L. E. ok fehlt hier u. im fg. Verse R, U. — 33) So W, ü, S, L. E. — Alfrjölfr R. — 34) Naar W — N. fehlt U, ok ergänzt nach der L. E. — 35) Niningr, D., Bivor, Bavrr U — vgl. H. G. u. B. hier u. i. fg. — 36) So W — Orr, Annarr U — Ann, An. L. E. — nur Onarr R, S. — 37) So R, {so oder Onni auch) U, Ai W, vgl. B. XXIV u. 27. — So W, ü (Mjo{)v.) — Moöv. R, Mööv. S. — Hnach Norre noch Tanningr. — 39) Vigr, Viggr, Veigr als Les. Veggr B., s. H. G. — 40) pjor, porinn U. (Valifxjör nach AM II, 261). — 41) fehlt U. — 42) So W — V. ok L. U — Litr, Vitr R. — 43) f. U. — Der ungenügende Reim in der letzten Viertelstr. verliert sich durch Vergleich der L. E. — 44) En u. ok f. U. — 45) Dramir U. — Die Namen weichen in der L. E. z. T. erheblich ab: par var Draupnir ok Dölg- {)rasir u. w. — Danach sind hier die Verse abgesetzt. — Vgl. auch B. 28. — 46) Här U. — 47) Hlei{)61fr ü. — (Glöni oder Gloin.) — S im fg. V. Döri. —
48) Drifr H. —
2*
^ Gylfaginning
(Vol. 13, 3-4) Heptifili4'),
Harr, Sviarr50) En pessir kömu fra Svarins51) haugi til Aurvanga a Joru- vollu52), ok er paöan kominn Lofarr5:5); pessi eru nofn peira: (V9I. 15, 7—8) Skirvir, Virvir54), Skafiör, Äi. — (V9I. 16a) Älfr, Yngvi55), Eikinskjaldi56), Fair, Frosti, Fiör57), Ginnarr58). —
XV. pa maelti Gangleri x) : hvar 2 er hof uöstaörinn 3) eöa helgistaör4) guöanna? Har svarar: pat er at aski 5 Yggdrasils5), par skulu guöin eiga döma sina hvern dag. J>ä maelti Gangleri: hvat er at segja fra peim staö? J)a segir Jafnhar: askrinn er allra trja6) mestr ok beztr; limar hans dreifaz um7) heim allan ok standa yfir himni, prjar roetr tresins halda pvi upp ok standa afar breitt; ein er
10 meö äsum, en onnur meö hrimpussum, par sem foröum var Ginnunga-gap; en priöja stendr yfir Niflheimi, ok undir peiri rot er Hvergelmir, en Niöhoggr gnagar neöan rötna. En undir peiri rot, er til hrimpussa horfir, par er Mimis- brunnr, er spekt ok mannvit er i folgit, ok heitir sa Mimir,
15 er a brunninn; hann er fullr af visindum, fyrir pvi at hann drekkr ör brunninum af horninu Gjallarhorni 8). par kom Alfoör ok beiddiz eins drykkjar af brunninum, en hann fekk
49) Hepti Fili die Hss. der L. E.; übr. vgl H. G. — 50) So W, Siar E — Här segir (als Prosa) U. — Här, Hanarr Les. in A, M und L. E. — 51) Svarnis U. — 52) So W, (-um) H — Ausg. meist Joruvöllu, vgl. hier Völ. 14b u. z. fg. 14a. — 53) SoW, U, H (Lovarr), Jönns., F. J. — ok eru komnir paö. Lovarr E u. die übr. Ausg. — 54) So W, U, St, -fir, -fir, E. — 55) So U u. L. E. — Ingi E, W. — 56) So W u. L. E. — Eikinn Skjaldi E — Eikinskjalli U. — 57) = Finnr [L. E.). — Für Fair hat L. E. Fjalarr, vgl. B. 28 Anm. — 58) Ginar U, S. — U schließt mit pa spyrr Gangleri, vgl. C. XV1). —
XV. 1) In U die Überschrift: Her segir fra helgi stap gupanna. — 2) hvaö U. — 3) h. stapr U. — 4) -So W, U — helgistaörinn E. — 5) Ygdr. U — Ygör. W — Ydr. E u. (Y'dr.) Eg., Yggdr. die übr. Ausg. — 6) tria U, trea (E? u.) AM, trea Rk., trjä Eg., Jönss., Pf., F. J. — 7) So W, U, H — yfir E u. Ausg. — 8) 6r br. 6r Gjallarhorni U. —
C. XIV, XV. 21
eigi fyrr9), en hann lagöi auga sitt at veöi10). Sva segir i Voluspa:
(Vol. 28, 7—8) Allt veitk, ÖÖmn,
hvar auga falt11) — (Vol. 29, 3—8) i12) inum13) maera
Mimis brunni!
Drekkr mjoö14) Mimir
morgun15) hverjan
af veöi Valfoörs16) —
vituö per17) enn eöa hvat? p>ri5ja rot asksins stendr a himni ok undir peiri rot er brunnr, sa er mjok er heilagr, er heitir Uröarbrunnr18); par eigu guöin dömstaÖ sinn, hvern dag riöa aesir pangat 5 upp um Bifrost brüna 19), hon heitir ok Asbrü20). Hestar asanna heita sva: Sleipnir er baztr, hann a Ööinn, hann hefir ätta fcetr; annarr er Glaör, priöi Gyllir, fjöröi Glenr21), fimti Skeiöbrimir, setti Silfrintoppr 22) , sjaundi Sinir23), atti Gisl24), niundi Falhöfnir25), tiundi Gulltoppr, ellifti 10 Lettfeti26). Baldrs hestr var brendr meö honum, en förr gengr til dömsins 27) ok veör ar paer er sva heita : (Grimn. 29) Kormt ok Qrmt
ok Kerlaugar tvaer,
paar skal J)(ht vaöa
dag28) hvern,
es hann dcema ferr29)
at aski Yggdrasils 30) ;
pvit Asbrü
9) en bis fyrr f. U. — 10) i veö U, H. — 11) So (doch pü a. f.) W, U, L. E. — hvar a auga f. R, S. — 12) So W, U, L. E., Rk., F. J. — ör R, AM, Jönss., Pf. — ür Eg. — 13) So W, L. E. — peim enum R, U, T, F. J. - 14) So W, U, L. E. — moö R. — 15) i morgun R. — 16) So W, U, L. E, veipi (= veöi?) R, viöi S. — valsfaupr U. — 17) So W, R, viti per U, abgekürzt in L. E. — 18) u. p. rot er Urpar br. U. — 19) br. nur W. — 20) asa bru U, H. - 21) So W. — Gier R — der Name f. U, H. — 22) So W, Rk. — Silfrt. R — Slintoppr U. — 23) Simr ü. — 24) So W, H — Gils R, U. Vgl. AMI, 482 3). — 25) Falöfnir ü, Falhöfnir S. —
26) So W, U fet R. — 27) So W, Ausg. — döms sins R, at dömi U, H.
— 28) hv. d. U, hverjan d. R d. L. E.} — d. hv. die übr. Hss. u. die Ausg.— 29) So W, U, L. E. — d. skal R. — 30) So W, Ausg., nur Eg. Y'dras. nach R, vgl. oben 5) — Ygdr. U. —
22 Gylfaginning
brennr31) oll loga,
heilug votn hlöa32). —
J>a maelti Gangleri: brennr35) eldr yfir Bifrost? Har segir :
pat er pu ser rautt i boganum, er eldr brennandi; upp a
himin mundu ganga bergrisar 34), ef ollum vaeri foert a
Bifrost peim er fara vilja35). Margir staöir eru a himni
5 fagrir, ok er J)ar allt guölig vorn fyrir36); })ar stendr salr !7)
einn fagr38) undir askinum viö brunninn, ok 6r peim sal
koma prjar meyjar, paar er svaheita: Urör, Veröandi, Skuld;
pessar meyjar skapa monnum aldr; paer kollum ver nornir.
Enn eru fleiri nornir, paer er koma til hvers barns, er borit
10 verör39), at skapa aldr, ok eru pessar goökunnigar40, en
aörar alfa aettar, en inar priöju dverga aettar, sva sem her
segir :
(Fafn. 13) Sundrbornar mjok41)
segi ek42) nornir vesa,
eigut paar aett saman;
sumar'ru askungar,
sumar alfkungar43),
sumar doetr Dvalins44). J)a maalti Gangleri: ef nornirnar45) raöa orlpgum manna, pa skipta paar geysi ojafnt, er sumir hafa gott lif ok rikuligt, 15 en sumir hafa litit len eöa lof, sumir langt lif, sumir skamt. Har segir: goöar nornir46) ok vel aettaöar47) skapa goöan aldr, en peir menn er fyrir öskopum veröa, pa valda pvi illar nornir. —
XVI. J)a maalti Gangleri: hvat er fleira at segja stör-
31) So W, U, T, brinnr H. G. — brenn R, übr. Hss. u. Ausg. — 32) en h. v. floa U, H. — 33) So V — vgl. 31). — 34) So W, U — hrimpussar ok bergr. R. — 35) Vgl. XIII 4). — 36) So W u. Ausg. — vernd U, H, S. - eru par allt guöleg vötn f. R. — 37) stapr U. — 38) f. fehlt U, H. — 39) So W, T, F. J. — barns er faett er U, H — manns er borinn er R u. übr. Ausg. — 40) paer ero gopkynpar U. — 41) 111. f. U. — 42) So W, F. J. — hygg ek R, U (h. e. nornir vera), L. F., Schluß des Verses nach U u. F. J. — at n. se die übr. Hss. u. A. — 43) So W u. L. E. {vgl. H. G.), auch Pf. u. F. J.t die übr. Ausg. mit R äskunnar — älfkunnar; U äskyndar. alfkyndar. Die Hss. {wegen U vgl. 47) bieten vor ask., älfk. eru; hier ver- kürzt, bez. unterdrückt nach Bt. u. H. G. — 44) So W, R, L. F. sumar ero d. Dv. U, doch fehlt hier ero im Verse vorher. — 45) So W — nornir R, U. — 46) meyjar U. — 47) So R, U — goöasttaöar H — wie W?
C. XV, XVI. 23
merkja1) fra askinum? Har segir: mart er Jmr af at segja2). Qrn einn sitr i3) limum asksins ok er hann margs vitandi; en i milli augna honum sitr haukr, sa er heitir Veörfolnir4). Ikorni, sa er heitir Ratatoskr5), rennrB) upp ok niÖr eptir askinum ok berr ofundarorö milli arnarins ok Niöhoggs, en 5 fjörir hirtir renna i limum asksins ok bita barr, peir heita sva: Dainn7) Dvalinn, Duneyrr8), Duraprör9). En sva margir ormar eru i Hvergelmi meö Niöhogg10), at engi tunga ma telja. Sva segir her:
(Grimn. 35) Askr Yggdrasils drygir11) erfiöi meira an menn viti12); hjortr bitr ofan, en a hliöu fünar, skeröir Niöhoggr neöan. Sva er enn sagt13): 10
(Grimn. 34) Ormar fleiri
liggja und14) aski Yggdrasils, an pat of hyggi hverr [ösviöra apa]15); Goinn ok Moinn, |>eir 'ru Grafvitnis synir16), Grabakr ok Graf volluör 17), Ofnir ok Svafnir18) hygg ek at ae muni19) meiös20) kvistu21) ma. — Enn er J>at sagt, at nornir paer er byggja viö22) Uröar-
XVI. 1) st. f. U. — 2) Es folgt Überschrift in U: Frä aske Ygdrasils. — 3) a U, H. — 4) Veörlaufnir U, H. — 5) Eatakostr U; S — 6) So W, IT, renn E. — 7) Daninn IT. — 8) So W — Dyneyr IT — Dunneurr R. — 9) So R, Dyra{>r. W,U. — Vgl. AM I, 478. — 10) -haugi U, H. — ll)eykur S. 12) um viti IT, L. E. — 13) &W u. Ausg., sva er sagt R. — ok enn segir her sva IT. — 14) & W u. L. E.; undir R, IT. liggja zieht zum 2. Verse F. J., zum ersten die übr. A. — 15) Die Worte ösv. apa sind von einigen Hrgb. als besonderer Vers aufgefaßt, vgl. H. G.; apa IT u. L. E., afa W, R — (IT: en J). um hyggi hv. osvinnra apa). — H. G. schreibt {ohne Klammer) an of hyggi hverr osvipra apa. — 16) lif)ar IT, H. — (|>eir ero vorher). — 17) So R, W, — Grapv. W* — Grafvollduf)r U. — Gräfölluör S. — 18) Öfnir ok Svafn., F. J. — 19) So W, U — myni R. — 20) So W, U, Ausg. — meös R. — 21) So Eg., Jörns., L. E. — kvistum R, W, F. J. — kostum IT, S. — 22) v. /. R. -
24 Gylfajjinning.
brunn, taka hvern dag vatn i22a) brunninum ok meö aurinn, pann er liggr um brunninn ok ausa upp yfir askinn til Jjess, at eigi skulu23) limar hans trena efta füna. En ])at vatn er sva heilagt, at allir hlutir, J>eir er24) ]>ar koma i brunninn, 5 veröa25) sva hvitir sem hinna2ß), sü er skjall heitir, er innan liggr viö eggskurn, sva sem her segir: (Vol. 19) Ask veitk ausinn27),
heitir Yggdrasill 28)
h^r baömr2i') heilagr30),
hvita auri;
paöan koma doggvar
paers31) i dali falla,
stendr32) ae yfir grcenn33)
Uröar brunni. Sü dogg, er paöan af fellr a joröina, pat kalla menn hun- angsfall34) ok {)ar af foeöaz byflugur35). Fuglar tveir fceöaz i Uröarbrunni, |>eir heita svanir ok af peim fuglum hefir 10 komit pat fuglakyn, er sva heitir.
XVII1). J>a maelti Gangleri: mikil tiöindi kantu segja af himninum2); hvat er |>ar fleira hofuöstaöa en at Uröar- brunni? Har segir: margir staöir eru par gofugligir. Sa er einn staör, par er kallat er Älfheimr, par byggvir fölk, fat er 15 ljösalfar heita, en dokkalfar büa niöri i joröu3), ok eru peir ölikir4) Synum ok5) miklu ölikari reyndum. Ljösalfar eru fegri6) en sol synum, en dokkalfar eru svartari biki7).
22^) 6r U. - 23) e. f. R. — skulu (skolu) W, U, T, F. J. — skyli R, übr. A. — 24) So W — at allir er ]). k. U. — J)eir sem = J). er R. — 25) eru U. — 26) himna H. — eggskurmsl U. — 27) So F. J. u. manche a. nach R, W, T — v. a. standa U, S, L. F., übr. A. — 28) So U, S, W, L. E. F. J. -drasils R u. übr. Ausg. — 29) här borinn U., hatt bor. S. — 30) So alle Hss. der pros. F., F. J., ausinn L. F. — 31) So W u. L. F., f)aer U, er R. — 32) So U u. L. E. — st. hann W, R u. ältere Ausg. — (ae fehlt U). — 33) SoW, S, L. F., Pf., Jönss., F. J., die übr. Ausg. grunn mit R, st. yfir grein U, groinn H. — 34) So U, hunangfall F. J. nach R, W, T. — 35) So W, U, Ausg. — blyfl. R.
XVII. 1) Über sehr, in U: Her segir fra Älfheimum. — 2) So W. — k. s. af honum U — kannjm (oder kann Jm) at s. af himnum R u. Ausg. — 3) n. undir j. U. — 4) So F. J. nach U, T — öl. f)eim R, W, übr. A. — 5) So W, T, F. J. — en R u. übr. Ausg. — ok enn olik. r. U. — 6) hvitari U, H. - 7) So W — en bik R, U. —
G. XVII. 25
|>ar er enn8) sa staör, er Breidablik er kallat9), ok engi er par fegri staör10). par er ok sa11) er Glitnir heitir, ok eru veggir hans ok steör allar12) ok stölpar af rauöu gulli, en pak hans af silfri 13). par er enn sa staör, er Himinbjorg heita, sa stendr a himinsenda viö bruarsporö, par er Bifr9st kemr 5 til himins. par er enn mikill staör, er Valaskjalf u) heitir, pann staö a Ööinn15); pann geröu guöin ok poktu skiru silfri; ok par er HliÖskjalfin i pessum sal, pat hasaeti er sva heitir, ok pa er Alfoör sitr i pvi saeti, pa ser hann um alla heima16). Ä sunnanveröum himinsenda17) er sa 10 salr18), er allra er fegrstr19) ok bjartari en sölin, er Gimle heitir; hann skal standa pa er baeöi himinn ok jorö hefir fariz20), ok byggja pann staö gööir menn ok rettlatir um21) allar aldir. Sva segir i Voluspa:
(Vol. 64) Sal veitk22) standa sölu fegra, gulli paktan23), a Gimle24):
pann25) skulu dyggvar dröttir byggva ok um26) aldrdaga ynöis njöta.
J)a maelti Gangleri: hvat ga3tir pess staftar, pa er Surtalogi27) 15
8) So W, T, F. J.; einn R u. übr. A., ok U. — 9) So R, W (kall.) — Br. heitir U. — 10) So R, U, er par f. W. — 11) So R, ok f. W. — ok sä stapr U. — 12) So W, U — allar f. R. — ok stoöir af rauöu gulli S — staeöur H. — 13) gulli U. Vgl. Völsr. I, 9. — 14) So W, U (vala skj.) Ausg., Varask. H. — Valaskjaf R. — 15) p. — Öö. f. U, H. — 16) So W, T, F. J., um h. a. U. — of allan heim R. — 17) heimsendaU. — 18) staör U, H. — 19) Gimle Rk., AM, Gimli Eg., Jönss., Pf., vgl. das Wb. — 20) fyrir faraz U, H. — 21) So (of R) — ok b. p. st. rettlatir menn um alldir allda U, H. — 22) ser hon L. E., sek H. G. (nach Burg). — s. fegri T. — 23) So W, U, L. E.y F. J. — g. pakinn S — g. betra R, T u. übr. Ausg. — 24) So (Gimle) hier alle Hss., Rk. (a Gimle häm), AM, Eg.; Gimli Pf., Jonss., Gimlei H. G. — Vgl. AM I, 802). — 25) So W, T — par R, U, L. E. — 26) So W, U, L. E. — of R. — 27) SoW, R — Svarta (-tta S) U, S — svarti H. — Surta logi Rk., AM. —
«6 Gylfaginning
brennir himin ok jorfi? Har segir28): sva er sagt, at annarr himinn se suör ok upp fra pessum29), ok heitir sä30) Andlangr31), en inn priöi himinn se enn upp fra peim, ok heitir sa Viöblainn32), ok a J)eim himni hyggjum ver J>enna 5 staö vera, en ljösalfar einir hyggjum ver at nübyggvi pästaöi33).
XVIII1). J)a maelti Gangleri: hvaöan kemr vindr? hann er sterkr, sva at hann hroerir stör hof, ok hann oesir2) eld, en sva sterkr sem hann er, pa ma eigi sja hann; [)vi er hann 10 undarliga skapaör3). J)a segir Har: pat kann ek vel segja per4); a noröanveröum himins enda5) sitr jotunn, sa er Hraesvelgr heitir, hann hefir arnar ham6), en er hann beinir flug, pa standa undan vaengjum hans vindar7), sem her segir8):
(Vafpr. 37) Hraesvelgr heitir,
es9) sitr a himinsenda, jotunn i arnar ham; af hans vaengjum10) kveöa11) vind koma12) alla menn yfir.
XIX J). Gangleri maelti 2) : hvi skilr sva mikit, at sumar
15 skal vera heitt, en vetr kaldr? Har segir: Eigi mundi sva
fröÖr maör spyrja, pvi at petta vitu allir at segja; en ef {m
28) So K; W, U, svarar St., doch vgl. Rask u. AM I, 80 7), St setzt zu: J>eim staö grandar ei, er Svarta logi brennir himin ok jörö. — 29) So W, U, F. J. — fra f). himni R u. übt: Ausg. — 30) So W, T; F. J. — sa himinn R, sä heimr U. — 31) Vipbläinn U, H — vgl. 32). — 32) So R, W (Viöbl. AM, Viöbl. die übr. Ausg.) — Avndlangr U, Öplingr H. — 33) Vgl. zu diesem C. überhaupt die metrische Behandlung AM I 592 fg.
XVIII. 1) Dies Cap., in U an anderer Stelle (AM II, 278), fehlt in St. Vgl Rask u. AM I, 8012). — 2) leysir U, H. — 3) S fügt hinzu: ok faerir
undr mikil af ser. — 4) J)at — per f. U, H. — 5) heims enda U, H, S — vgl. XVII,17). — 6) sitr jotuninn Hr. i arnar ham U, H. — 7) So W — stendr vindr und. v. h. U, T, F. J. — pä standa vindar und. vöngum honum R u. AM., Eg.; desgl. (doch vaengum Rk., -gjum Jönss., vengjum Pf.) die übr. Ausg. — 8) So W, U, F. J. — her segir sva R u. übr. Ausg. — 9) hann U. — 10) So W, ü. vengiom L. E.; vaengum R. — 11) kvep ek H. — 12) standa U, H.
XIX. 1) vgl. über das Fehlen dieses C. in U AM I, 82 4) u. II, 278. — 2) So W — pa m. G. R u. Ausg. —
G. XV1TI, XIX, XX. 27
einn ert3) oröinn4) sva faviss, at eigi hefir petta heyrt, pa vil ek pö pat vel viröa, at heldr spyrir pü eitt sinn ofrööliga, en pu gangir lengr dulinn5) pess er skylt er at vita. Svas- uör heitir, sa er faöir Sumars6) er, ok er hann saellifr, sva at af hans heiti er pat kallat svasligt, er blitt er. En 5 faöir Vetrar7) er ymist kallaÖr Vindljöni8) eÖr Vindsvalr, hann er Vasaöar son, ok varu peir attungar grimmir ok svalbrjöstaöir 9), ok hefir Vetr peira skaplyndi. —
XX1). J)a maelti Gangleri: hverir eru aesir, peir er 10 monnum er skylt at trüa a2)? Har segir: tolf eru aesir goökunnigir 3). pa maelti Jafnhar: eigi eru asynjurnar öhelg- ari ok eigi megu paer minna. J)a maelti priöi: Ööinn er oeztr ok elztr asanna, hann raeör pllum hlutum, ok sva sem onnur guöin eru mattug, {>a pjona hanum oll sva sem born 15 foöur. En Frigg er kona hans ok veit hon oll4) orlog manna, J)6tt hon segi eigi spar, sva sem her er sagt, at Ööinn maelti sjalfr viö pann as er Loki heitir: (Lokas. 29, vgl. 21 u. 47)
(Err estu nü Loki5)
ok orviti —
hvi ne lezkattu6), Loptr7)?
orl9g manna
Frigg8) hykk at oll9) viti,
pött hon sjolfgi 10) segi !
Ööinn heitir Alfpör11), pvi at hann er faöir allra guöa; hann
3) So W, T — ert einn R. — 4) voröinn W. — 5) So W — duliör R u. Ausg. — 6) So Ek., Eg., Jönss., F. J.f sumars AM, Pf. — 7) So Eg., Jönss., F. J.; vetrar Rk., AM., Pf.; vgl. 6). — 8) So F. J.; -lionW; -loni R, -liomi T. — 9) Grymnir ok Svalbrjostaör S {etwa peira ätt. vorher?)
XX. 1) Uberschr. in U: Her segir frö nofnum Opins ok riki. — 2) So W, U, Rk., F. J., ä fehlt übr. Ausg. — 3) So W, U — guök. R, goökyntir H, vgl. XV, 43). — 4) So W, T, F. J. — öll f. R, U u. w. — 5) So W — ertu nü orpinn U, ertu Loki R u. L. E. — 6) So W, schon von Rk. richtiger genannt als legskapu (R, Rk. im Text, AM u. w.) vgl. auch H. G. zu Lok. 47, 3 — hvi floptir pu U, H. — 7) So F. J. nach U, T. — Loki R u. L. E., fehlt W. — 8) So U (manna. Frigg) = der Prosa vorher; örl. vita (vera?) W — manna fehlt R u. L. E. — 9) pau U. — 10) pviat henni sj. s. U. — 11) Alfapir U. —
28 Gylfaginning
heitir ok Valfoör, ]>vi at hans öskasynir eru allir, ]>eir er i val falla; (>eim skipar hann Valholl ok Vingölf, of heita Jteir ]>a einherjar. Hann heitir ok Hanga-guö ok Hapta- guö12) Farma-guö, ok enn hefir hann nefnz a fleiri vega, ]>a 5 er hann13) var kominn til Geirroöar14) konungs15):
(Grimn. 46) Hetumk16) Grimr ok Gangleri17), Herjan, Hjalmberi; pekkr, friöi, puör, Uöt18), Helblindi, H$r.
(Grimn. 47) Saör, Svipall, Sann-getall19), Herteitr, Hnikarr; Bileygr20), Baleygr21) Bolverkr, Fjolnir, Grimnir, Glapsviör, FjolsviÖr22).
(Grimn. 48a) Siöhottr, Siöskeggr, Sigfoör, Hnikuör, AlfQÖr, Atriör23), Farmatyr24); (Grimn. 49, 8-10) Öski, Ömi,
Jafnh^r, Biflindi25), Gondlir26), Harbarör.
12) Happaguö U. — 13) h. f. W. — 14) So R, W — -apar U, vgl. das Wb. — 15) U (u. H) fügt zu: segir hann svä. — Die fg. Namen (in der L. E. meist durch ok verbunden) sind nur bei Rk. u. Pf. strophisch gegliedert. Vgl. auch AM 11,472, 555. — 16) So {oder hetumz) VV, ü, Lg., Jönss., L. E.f F.J.; heitumzcR, Rh, AM. — 17) SoV, H, L. E., F.'J. — Ganglari W, AM. Gangari R, T, S, Eg. — Gängrdör Rask. — 18) So R u. Ausg., L. E. p. ok U. _ puöruör W, U. — 19) Vgl. auch AM II, 1544), H. G. a. a. 0.
— 20) So U, W, L. E. — Tileygr R. — 21) Die Ausg. z. T. Bai., s. H. G.
— 22) Vgl. über Var. der L. E. H. G. — 23) In U steht Atr. hinter Sigfoör. — Vgl. auch hier H. G. — 24) F. f. S. — 25) So hier L. E. u. Ausg., Blindi R, S — Biblindi W [auch C. III) U, H. — 26) Gelldnir U, H.
— Durch den V. Schluß meö goöum erhält die L. E. den Reim.
C XX, XXI. 29
(Grimn. exe.) Sviöurr27) Sviörir,
Jälkr, Kjalarr, Viöurr, prör28), Yggr, pundr; Vakr, Skilfingr, V^fuör, Hroptatyr, Gautr29), Veratyr.
J>a maelti Gangleri : geysi morg heiti hafi-per 30) gefit honum, ok Jmt veit trüa min, at fetta31) mun vera mikill frööleikr, sa er her kann skyn ok deemi, hverir atburöir hafa oröit ser til hvers pessa nafns. J>a segir Har: mikil skynsemi er at rifja {>at vandliga upp32), en {)6 er per pat skjötast at segja» 5 at flest heiti hafa verit gefin af J>eim atburÖ33), at sva margar sem eru greinir tungnanna i veroldinni34), |>a pykkjaz allar Jyjööir Jmrfa at breyta nafni hans til sinnar35) tungu til akalls ok beena fyrir36) sjalfum ser, en sumir atburöir til pessa37) heita hafa gerz i feröum hans, ok er pat foert i 10 frasagnir ok muntu eigi mega fröör maör heita, ef pü skalt eigi kunna fra segja38) fra peim störtiöindum.
XXI. pa ma3lti Gangleri: hver eru nofn annarra1) asanna eöa hvat skulu {>eir at hafaz2), e8a hvat hafa J>eir gert til frama3)? Har segir: J)örr er J>eira framastr4), sa 15
27) Die nach Härb. fg. Namen sind aus Str. 50, 49, 54 entlehnt, (wegen Veratyr vgl. H. G. zu Str. 54, 6) und widerstreben hier, wie schon Rk. bemerkte, stroph. Gliederung, vgl. auch Einl. S. 95. — 28) prör, Gautr, Jälkr, Veratyr als urspr. Schluß in U. — 29) Nach Gautr fügt H noch weitere Namen ein, vgl. AM I, 86 ll) — über in U zugesetzte Namen (z. T. dieselben) vgl. AM II, 266 l) — 30) g. m. nQfn U. — 31) So W, K — pat U, T, F. J. — 32) So W, U, F. J. — rifja vandliga £at R u. übr. Ausg. —
33) So {AM. atburöi) T, Ausg. (Rask atburöum nach U) — atburör R. —
34) So R (ähnl. U, ohne sem); svä m. tungur sem ganga i ver. W. —
35) So R, U — hverrar W, „doch hat im Cod. sinar gestanden" (Mk). —
36) So W, R — baenaferlis U, H — beenaf. fyrir S. — 37) So R, U — pessara W. — 38) So W? die Worte fra peim sind unsicher, eigi k. segja R u. Ausg. — segja fra pessum stört. U.
XXI. 1) ann. gopanna eöa U. — 2) So W, T, F. J. — eör hvat hafaz peir at? R u. übr. Ausg. — eör — at h. fehlt ü, H. — 3) Es folgt Überschr. in U: Her segir fra por ok riki hans ok Bilskirni. — 4) So (-aztr) W, Rk. — framast (-rst, -zt) R u. w.
30 Gtylfaginoing
er kallaör er5) Äsa-I>örr eöa Oku-J>6rr6), hann er sterkastr7) allra guöanna ok manna; hann a par riki, er prüövangar heita*), en holl hans heitir Bilskirnir<J), i peim sal eru fimm hundruö 10) gölfa ok f jörir tigir, J>at er hüs mest svä at menn 5 viti11). Sva segir i Grimnismälum :
(Grimn. 24) Fimm hundruö12) gölfa ok um fjörum togum13), sva hykk Bilskirni meö bugum11); ranna peira es ek rept15) vita, mins veitk mest magar16).
pörr 17) a hafra tva, er sva heita : Tanngnjöstr okTanngrisnir 18), ok reiö pa er hann ekr i19), en hafrarnir draga reiöina20), pvi er hann kallaÖr Qku-p>örr 21). Hann a ok prja kostgripi : einn22) er hamarrinn Mjollnir, er hrimpussar ok bergrisar kenna, pa er hann kemr a lopt 23) ; ok er pat eigi undarligt, hann hefir lamit margan haus a feÖrum eöa fraendum peira. Annan grip a hann beztan, megingjaröar 24), ok er hann spennir peim um sik, pa vex honum asmegin25) halfu. En priöja hlut a hann, pann er mikill gripr er i, pat eru jarnglofar 26), peira ma hann eigi missa viö hamarskaptit. En engi er sva fröÖr27), at telja kunni 9II störvirki hans, en segja kann ek per sva morg tiöindi fra honum28), at
5) So W, U, T, F. J. — er f. E u. übr. Ausg. — 6) So R, U — Akup. W — eöa Ökup. f. H. — 7) st. äsa ok a. g. U, H. — 8) prüangr (prönge H) heitir U — prüöv. heitir S. — 9) -skirnir einige A., vgl. H. G.
— 10) So nach R u. w., hundrat AM nach W. — 11) So ü, H, T, F. J. — svä at menn hafa (hafi W) gert R,Wm. w. — 12) D mW — fimm h. Ausg. ( — hundrat AM.) — 13) Ausg. meist tögum, tugum Pf. — ok fjora tugo U.
— 14) bogum U. — 15) So W, L. E., Ausg., raefr R, U. — 16) Vgl. zu der Str. noch H. G. — 17) R hier Thor. — 18) Tanngnir H. — 19) So W, Rk.
— i f. R u. übr. Ausg. U fährt (nach T. ok T.) fort: pörr ekr i reipinni, pä er hann ferr i Jotunheima, so auch H. — 20) So {u. öfter) W, U — Jönss., reiöna R u. w. — 21) Akuporr (öfter) W, vgl. 6). — 22) So W, U, F. J. — einn peirra R u. übr. Ausg. — 23) So W, ü, H, T, F. J., AM., Rk., Pf. — ä lopt fehlt R, Eg., Jönss. — 24) So R u. Ausg. — gjaröarnar W, — gjaröir U. — 25) So W, U, H — wegen R vgl. AM I, 90 9). — 27) järngreipr U (-greipa H). — 27) fraegr U, H. — 28) t. fra h. fehlt W, frä h. auch U (desgl. vorher svä). —
G. XXI, XXII, XXIII. 31
dveljaz munu stundirnar 29), aör en sagt er allt ]>at er ek veit.
XXII. |)a maelti Gangleri: spyrja vil ek tiöinda af fleirum1) asunum2). Har segir3): annarr son Ööins er Baldr4), ok er fra honum gott at segja : hann er beztr ok hann lofa 5 allir. Hann er sva fagr alitum5) ok bjartr, at6) lysir af honum, ok eitt gras er sva hvitt, at jafnat er til Baldrs brar7), J>at er allra grasa hvitast, ok J)ar eptir mattu marka hans fegrö, baeöi a har8) ok a liki9); hann er vitrastr asa10) ok fegrst-talaör n) ok liknsamastr, en sü nattüra fylgir honum, 10 at engi12) ma hallaz13) domr hans. Hann byr |>ar sem heita14) Breiöablik, pat er a himni15), i peim staö16) ma ekki vera öhreint, sva sem her segir:
(Grimn. 12) Breiöablik heita17), J)ar es Baldr hefir ser of gorva18) sali; a19) J)vi landi, es ek liggja veit faesta feiknstafi 20).
XXIII. Inn priöi ass heitir Njorör x), hann byr 2) a himni par sem heitir3) Nöatün, hann raeör4) fyrir göngu vinds5) ok
29) mun dagr U, H, S. —
XXII. 1) So W, F. J.. — sp. vil ek at fleirum U — vil tiö. af fleiri R u. w. — 2) So W, E — sunum hans U, sun. OJ)ins H. — 3) svarar U.
— 4) B. inn gööi U, H. — 5) a litum U? — 6) So W, F. J. — sva bj. at U — bj. sva at R u. w. — 7) So W u. Ausg., brat R — viö brä B. U, H. — 8) So W, U, T, F. J. — (a häri Rask) -af.B«. ubr. Ausg. —
9) So W, R, AM, T, F. J. (ok liki die übr. Ausg.) — a likam U, H. —
10) So W, F. J. — hvitaztr äsaU — vitr. äsanna R u. Ausg. — 11) So W, U, St, Ausg. — fegrztr taliör R. — 12) eigi U, ei H. — 13) So W, St (vgL auch Pf. Anm.), halldaz U, R, Ausg. (haldast). — 14) So W, vgl. u. Grimn. 12, 1 — heitir R, U, Ausg. — 15) So R u. Ausg.. J)at er f. W — heiL ok fyrr er nefndr, hann er a himni U. — 16) staÖ fehlt W. — 17) So W,. R, vgl. ") — heitir U; vgl. auch H. G. — 18) So (gjorfa) W — gerva R
— um g. U. — 19) So W, ü, L. E.} F. J. — i R u. übr. Ausg. — 20) faeingst. U.
XXIII. 1) So W — ass er sa er heitir U — ass er sa er kallaör er R u. Ausg. — 2) So W,R, Ausg; a himni f. U, H. — 3) So R, U; heita W..
— 4) r. J)ar U. — 5) vinnz (öfter) W.
32 Gfylfaginning
stillir sja ok6) eld; a hann skal heita til saifara ok til veiöa. Hann er sva auöigr ok fesaell, at hann ma gefa peim auö landa ok lausafjär"), er hann vill; a hann skal til pess heita s). Eigi er Njorör asa-aettar9), hann var upp foeddr i
5 Vanaheimi lü), en vanir gisluöu hann guöunum11), ok töku i möt at gislingu12) pann er Hoenir heitir13), pat varö at saett meö guöum14) ok vonum. Njorör äi:>) pa konu er Skaöi heitir, döttir pjaza jotuns. Skaöi vill16) hafa büstaft, pann er att haföi faöir hennar, pat er a fjollum nokkurum
10 par sem heitir prymheimr17); en Njorör vill vera naer sjö18). pau saettuz a pat, at pau skyldu vera niü naetr i prymheimi, en pa prjar at Nöatünum 19). En er NjorÖr kom aptr til Nöatüna af fjallinu, pa kvaö hann petta:
(ß) Leiö erumk20) fjpll, vaska lengi a21), na3tr einar niu; ulfa-pytr
pöttumk22) illr vesa hja S9ngvi svana.
I>a kvaö Skaöi petta:
(7) Sofa ne makat23) sjavar24) beöjum a
6) sjä ok vind ok e. U. — 7) So W u. (landa eör laus.) E — peim land ok lausafe U. — 8) So U; ohne er hann vill W (h. t. p.) — laus., er ä hann heita t. p. R u. Ausg. — 9) So W, U, H, T, F. J. — Eigi u. w. fehlt R u. übr. Aus. — 10) So W, U, T, F. J. — heimum R u. übr. Ausg.
— 11) Das Schwanken der Hss. ist bei diesem Worte nicht überall angeführt, vgl. jedoch das Wb. — 12) So W, F. J. — at g. fehlt U, H — at asa-gisl. R u. übr. Ausg. — 13) So W {nur h. R) u. Ausg. — het U. — 14) So U
— hann v. (goöunum ok v. R) W, R u. Ausg. — 15) atti U, H.
16) villdi U, H. — 17) So W, L. E., prumheimr R, prüöh. U, H, St. — 18) So W, -sa? R, U. — 19) So W, Rask u. {ohne pa) U — ähnlich St. — en pä aörar IX at Noat. S, AM, Pf., Jönss., B., F. J. — IX vetr i prum- heime en pä aöra IX at N. R, Eg. — B'. {Norr. Fomkv. 330) versteht unter Eg. AM. — 20) erumz U. — 21) So Sm., U. G. {mit Ergänz, von pari nach W, T. — ä f. R u. Ausg. {außer B., F. J., Sm., H. G.) — varkapa ek lengi hja U, vgl. B' . — 22) So Sm., H. G. für mer pötti der Hss. u. übr. Ausg. — 23) So H. G. {ähnl. schon B. u. Sm.) — s. ek maki U, ek mättak R, «k ne matta W; die älteren Ausg. schließen sich an R oder W an. — 24) So W. saevar U, saefar R. —
G. XXIII, XXIV. 33
fugls jarmi fyrir;
sa mik vekr,
es af viöi kemr,
morgin25) hverjan26) m^r. J)a för Skaöi upp a fjall27) ok bygöi i J)rymheimi 28), ok ferr hon mjok a skiöum ok meö boga ok skytr dyr; hon heitir ondurguö eöa ondurdis. Sva er sagt: (Grimn. 11) prymheimr heitir,
es pjazi bjö29)
sa inn am^tki30) jotunn;
en nü SkaQi byggvir,
skir brüör goöa31),
fornar toptir foöur 32). XXIV1). Njorör i Nöatünum gat siöan tvau born, pau varu fogr alitum ok mattug. Het annat2) Freyr, er einn er 5 agaetastr meö guöum; hann rseör fyrir regni ok skini solar ok Jjar meö jaröar avexti, a hann er gott at heita til ars ok friöar, hann raeör ok fesaBlu manna. Annat barn hans3) er Freyja, hon er agaetust af asynjum; hon a pann bce a himni4), er Folkvangr heitir5), ok hvar sem hon riör til vigs, pa a 10 hon half an val, en half an Ööinn; sva er her sagt6): (Grimn. 14) Folkvangr heitir,
en {>ar Freyja raeör
sessa kostum i sal7);
halfan val
hon kyss hverjan dag8),
en halfan Ööinn a.
25) So W, U — morgun R. — 26) So W, R — hvern U. — 27) So W, U, T, F.J. — fjallit R u. ubr. Ausg. — 28) Vgl. 17). — 29) So R u. L. E., bjö f. W — |)ar nü pj. byr U. — 30) mätki U. — 31) guma U. — 32) fopr U. — XXIV. 1) Überschr. in U: Fra bornum Njarpar. — 2) So nach U — doch f. hier die W. f)au v. f. äl. o. m. — Auch ist vor ok fes. m. friÖi wol irrig wiederholt nach dem vorher g. friöar. Ähnl. auch der Anf. in W: het annat Freyr, ok Freyja. Darnach (u. nach T) F. J. : h. a. Fr. ok dottir Freyja. Die alteren Ausg. nach K: het sonr Fr. ok d. Frj. — — er inn äg. af äsum. — 3) So nach U; en Freyja er agaet. af asynjum R, W, Ausg. — 4) himnum U, H. — 5) So W u. (Folvang) U, vgl. auch die fg. Str. — Folkvangar heita R u. Ausg. außer F. J. — 6) So W, T, F. J. — sva segir U, sva sem her segir R. — 7) kosta beztum sal U. — 8) So W u. L. F., hvern d. U — ä hv. d. R. u. ältere Ausg. —
Prosaische Edda. 3
3 I Gylfaginning
Salr hennar Sessrümnir er mikill ok fagr <J); en l0) er hon ferr ll), pä ekr hon a kottum sinum tveim 12) ok sitr i reiö. Hon er nakvamiust monnum til a at heita 1:!), ok af hennar nafni er ]»at tignarnafn, er rikiskonur eru kallaöar frür11). Henni likafti 5 vel mansongr; a hana er gott at heita til asta.
XXV. p>a maelti Gangleri: miklir pykkja mer pessir fyrir ser ajsirnir, ok eigi er undarligt, at mikill kraptr fylgi yör, er per skulut kunna skyn guoanna ok vita, hvert biöja skal hverrar boenarinnar *); eöa eru fleiri enn guöin? Här
10 segir2): sa er enn ass, er Tyr heitir, hann er djarfastr ok bezt hugaör3) ok hann raeÖr mjok sigri i orrostum; a hann er gott at heita hreystimonnum. pat er orötak, at sa er ty-hraustr4), er umfram er aöra menn ok ekki sez 5) fyrir. pat er eitt mark umc) djarfleik hans: pa er aesir
15 lokkuöu Fenris-ulf til pess, at leggja fjoturinn a hann Gleipni7), pa truÖi hann peim eigi, at J)eir mundu leysa hann, fyrr ens) peir logöu9) honum at vefti hond Tys i munn10) hans. En pa er aasir vildu eigi leysa hann, pa beit hann hondina af, par er nü heitir ülfliör11), ok er hann einhendr. Hann er sva vitr,
20 at pat er ok maelt12), at sa er tyspakr13), er vitrastr14) er15), en ekki er hann kallaör saattir manna16).
9) So W — Salr h. Sessrymnir (-rümnir F. J.)t hann er R u.Ausg.— Sessvarnir heitir ok salr h. U, H. — 10) So U, R — ok W. — 11) ripr U.
— 12) So U, T, F. J. (doch ohne tveim) — ohne a u. sinum R, W u. übr. Ausg. — 13) So R, F. J. — til ä heita VV, U, H, übr. Ausg. Vgl. at praep.*
— 14) So W, U, H, Jönns, Pf. — frovor R, AM, Eg. F. J. — freyor Rk. — Vgl. Yngls. C. 10 [F. J. 24, 7 fnivur). —
XXV. 1) So W, R — hvern bipja skal hvers hlutar eöa hverrar baenar U, H. — 2) Überschr. in U: Hversu bipja skal äsinn Ty, Braga ok Heimdali.
— 3) breythug. ü. — 4) So R, U, — tyraustr W. — 5) siez W — setz R. — 6) um hraustleik h. ok dj. U; H. — Die Reihenfolge der Sätze bis zum Schluß des Kap. folgt der Ordnung in U AM. II, 260. — 7) So R u. Ausg., Gleifni W, U. — 8) So W, U, Ausg. — fyrer R. — 9) So R, U — legöi VV. — 10) So U,W, T, Ausg. (Tyrs Rk.) Tyss i m. ülfsins R. — 11) So VV, Ausg.
— ülfriör R. — 12) So U, W (bann er vitr sva at) — bann er ok v., sva at pat er ok m. F. J. — hann var vitr, sva at pat er maelt R nach AM.; Rk., Eg., Jönss., Pf. schreiben: hann var ok vitr sva at p. er m. — 13) So R. u. Ausg., — at sä er (so U) tyrspakr W, U; vgl. 4) — 14) So VV. u.Ausg., vitr R. — 15) er vitr. er f. U. — 16) So U, ok ekki k. s. m. W, R, Ausg. —
C. XXV, XXVI, XXVII. 35
XXVI. Bragi heitir einn1), härm er agaetr af speki ok mest af malsnild2) ok oröfinii; hann kann mest af skaldskap ok af honum er bragr kallaör skaldskapr, of af hans nafni er sa kallaör bragr karla eöa kvenna 3), er orösnild hefir framarr en aörir4). Hans kona er Iöunn, hon varöveitir i eski sinu 5 epli ])au er guöin skulu ä bita pa er pau eldaz, ok veröa pa allir ungir ok sva mun vera5) allt til6) ragnarokkrs. |)a maelti Gangleri: allmikit pykki--mer guöin eiga undir gaezlu eöa trunaöi Iöunnar. Ja segir 7) Har ok hlö viö : naer lagöi pat öfoeru eitt sinn8); kunna mun ek par af at segja, en 10 pu skalt nü fyrst heyra fleiri nofn asanna 9).
XXVII. Heimdallr heitir einn, hann er kallaör inn1) hviti ass, hann er mikill ok heilagr ; hann baru at syni meyjar niu2) ok allar systr; hann heitir ok Hallinskiöi3) ok Gullintanni, tennr hans varu af gulli ; hestr hans heitir Gull- 15 toppr. Hann bvr par er heita4) Himinbjorg viö Bifrost; hann er vorör guöa ok sitr5) par viö himins'5) enda at7) gaeta brüarinnar fyrir bergris.um ; hann parf minna svefn en fugl, hann ser jafnt nott sem dag hundrat rasta fra ser, hann heyrir ok pat er gras vex a joröu ok8) ull a sauöum 20 ok allt pat er haerra la^tr 9) ; hann hefir lüör pann er Gjallarhorn heitir, ok heyrir blast10) hans i alla heima; Heimdallar n) sverö er kallat hofuö manns12); pat er sagt13):
XXVI. 1) einn ässinn U. — 2) So W, — at speki — at malsn. E, U u. Ausg. — at mälshättom H. Vgl. 39, 5, wo auch F. J. af schreibt. — 3) So R — er sä kall. bragarmaör karla eöa qvenna U — er sa kall. bragr, bragrk. eöa bragrkv. W — er sä kall. hragr karl eöa kona H. — 4) So \J (u. H?); in R, W u. Ausg. folgen noch die Worte: kona eöa karlmaör. — 5) veröa U. — 6) So R u. Ausg. - - ohne allt W. — 7) So [nur s.) W. — maelti R, U, Ausg. — 8) So W — einu sinni R, U, Ausg. — 9) So U, W, T, F. J. — fleiri nach äs. R u. übr. Ausg.
XXVII. 1) So U, enn {oder inn) f. R, W u. w. — 2) m. n. i senn S.
— 3) Hjälmskipi U, H. -- 4) So VV, T, F. J., vgl. auch die fg. Str. — heitir R, ü, übr. Ausg. — 5) settr W. — 6) heims e. U. H. — 7) ok R — at Ausg. mit W, U. — 8) So W, U — eöa R u. Ausg. — 9) So die Ausg., vgl. prymlur I, 8, 3. — ha?ra R, W. — h. fehlt U. — 10) So W — blästr R, U, Ausg. — 11) So W, Ausg. z. 2. -dalar. — 12) H. bis hoj. f. U., manns f. \V, R — b. rn. F. J. nach T. — 13) So W — her er svä sagt R u. Ausg.
— svä segir U. —
3(3 Gylfaginning
(Grim. 13) Iliminbjorg heita,
en [)ar Heimdali kveöa cv valda veum u); J>ar vorör l6) goöa drekkr i vaeru ranni glaör inn göÖa mjoö.
Ok enn segir hann sjalfr i Heimdallar galdri 1,;) : (<3) Niu emk moeöra17) mogr, niu emk systra sonr18).
XXVIII. Hoör heitir einn assinn1), hann er blindr; oerit er hann sterkr 2), en vilja mundu guöin ok menninir3), at penna as4) pyrfti5) eigi at nefna, pviat hans handaverk
5 munu lengi vera hofö at minnum meö guöum ok monnum/')
XXIX. Viöarr heitir einn, inn J)ogli ass, hann hefir skö pykkan1); hann er sterkr naest J)vi sem pörr2); af honum hafa guöin mikit traust i allar prautir.
XXX. Ali eöa Vali heitir einn, sonr Ööins ok Rindar, 10 hann er djarfr i orrostum ok mjok happ-skeytr 1).
XXXI. Ullr1) heitir einn, sonr Sifjar, stjüpsonr pörs, hann er bogmaör sva göör ok skiöfoerr sva vel2), at engi ma viö hann keppaz3). Hann er fagr alitum4) ok hefir hermanns atgervi, a hann er gott5) at heita i einvigi6).
15 XXXII. Forseti heitir sonrBaldrs ok Npnnu Nepsdöttur x).
Hann a pann sal a himni, er Glitnir heitir; en allir er til
14) Vgl. Einl. G. 2, N. 118). — 15) vorpum gupa U. — 16) Ok enn segir i sjalfum Heimd. g. U. — 17) meygja U, meya H. — 18) mog W. —
XXVIII. 1) vgl. XXVI»). — enn einn assinn U. — 2) So W, U — styrkr R u. Ausg. — 3) So U, H — ok menn. fehlt R, W, Ausg. — 4) asinn U. — 5) So R, U; Imrfti W. - 6) m. g. ok m. fehlt U, H. —
XXIX. 1) So W, U, Pf. — skö ftjokkvan R u. Ausg. — 2) So W, U (n. ])vi er h. st. s. p.), s. J)6rr er R u. Ausg. —
XXX. 1) hagskeytr U, H.
XXXI. 1) So W, U, Ausg. — Ulli R, S. — 2) So U, H _ vel f. K u. Ausg., sva vel f. W. — 3) keppa U. — 4) So W, U (äliti) — ok fagr a R u. Ausg. — 5) So W, U — ok gott R u. Ausg., nur F. J. hier, Rk. hier u. 4) ohne ok (vor fagr). — .6) einvigjum U. —
XXXII. 1) Nefs d. U, S, H. —
C. XXVII, XXVIII, XXIX, XXX, XXXI, XXXII, XXXIII, XXXIV. 37
hans koma meö sakarvandraeÖi, pa fara allir sattir i brott2); sa er dömstaör beztr meö guöum ok monnum. Sva segir her : Grimn. 15) Glitnir heitir salr,
hann es3) gulli studdr
ok silfri paktr it saraa;
en par4) Forseti5)
byggvir flestan dag6),
ok svaefir allar sakar7).
XXXIII. Sa er enn talör meö asum, er sumir kalla rögbera asanna ok frumkveöa1) flaeröanna ok vomm allra guöa2) ok manna; sa er nefndr Loki eöa Loptr, son Farbauta 5 jotuns; mööir hans heitir3) Laufey eöa Nal, broeör hans eru4) peir: Byleistr5) ok Helblindi6). Loki er friör ok fagr synum, illr i skaplyndi, mjok fjolbreytinn at hättum; hann haföi pa speki umfram aöra menn er sloegö heitir, ok velar til allra hluta; hann kom asum jafnan i füllt vandraeöi, ok opt leysti 10 hann pa meö velraeöum. Kona hans heitir Sigun7), sonr peira Nari eöa Narfi8).
XXXIV. Enn atti Loki fleiri born. Angrboöa heitir x) gygr i Jotunheimum, viö henni gat Loki prjü born: eitt var Fenris-ülfr, annat Jormungandr2), J)at er Miögarösormr, 15 priöja er Hei. En er guöin vissu til, at pessi prjü systkin foedduz upp i Jotunheimum, ok guöin roktu3) til spadöma,
at af pessum systkinum4) mundi peim mikit öhapp5) standa, ok pötti ollum ills af van6), fyrst af mööerni ok enn verra
2) So W, a braut R u. Ausg. — 3) er (es) f. W. — 4) So U u. L. E., pä W, pann H, pat R. — 5) So W, Ausg. — Forsaeti R, U. — 6) So W, St, Ausg. — flestum dag 11, S. — 7) So R, U, Ausg. — sakir W u. L. E., vgl. H. G. -
XXXIII. 1) frumkvöfml H. — 2) Für vqmm (vamm U, F. J.) bietet T ovin. — 3) So W, U — er R u. Ausg. — 4) heita U. — 5) Byleiptr, -leifr U, H. Vgl. Völ. 51, 8; Hyndl. 42, 8. — 6) So W, U, S; R undeutlich.
— 7) So U, H — Sygin eöa Sigunn S; R undeutlich, Sygin W, ältere Ausg.
— Sigyn L. E. (Völ. 35, 5), F. J. — 8) synir hans heto N. eöa N. ok Vali H. -
XXXIV. 1) So W, U — h. R, hct die Ausg. — 2) So Eg., Pf., F. J.
— Jörm. die übr. Ausg. — 3) So W, U — rökfm R — 4) So W, F. J. — at af s. ]). R u. übr. A. — at af p. bornum U. — 5) So W, U, F. J. — mikit mein ok 6h. R u. übr. Ausg. — 6) So U u. (ohne oll.) W — ok p. öll. mikils (ohne m. F. J.) ills af vami Ausg. nach R. —
->v Gylfagiuning
af fafierni, j»a sendi Alfpör til gudin at taka bornin ok foera ser7). Ok er ]»au kömu til bans, pa kastaöi hann orminum i inn djüpa sja8), er liggr um lc^ncl 9II9), ok öx sa ormr
sva at hann liggr i miöju hafinu um lond oll10) ok bitr i 5 sporö ser. Hei kastaöi hann i Niflbeim ok gaf henni vald yfir niu heimum, at hon skyldi skipta11) ollum1-) vistum meö J)eim er til hennar varu sendir ; en pat eru söttdauöir menn ok ellidauöir. Hon ä par mikla bolstaöi ok eru garöar hennar forkunnar havir ok grindr störar. Eljuönir13) heitir salr
10 hennar, Hungr diskr hennar, Sultr14) knifr hennar, Ganglati praell15), Ganglot ambatt, Fallanda -foraö17) grind, polm- öonir18) preskjoldr hennar er inn gengr, Kor saeing, Blikjand- abol arsali hennar19). Hon er blä half, en half meö horundar 20) lit, pvi er hon auökend ok heldr gnüpleit ok grimmlig"21).
15 Ulf inn22) foeddu aesir heima, ok haföi Tyr einn djarfleik
at ganga til ok gefa honum mat23). En er24) guöin sa, hversu25) mikit hann öx hvern dag, ok allar spar sogöu, at hann mundi vera lagÖr til skaöa peim, pa fengu aesirnir26) J)at ra8, at peir geröu fjotur allsterkan, er J)eir kolluöu La3Ö-
20 ing27), ok baru hann til ülfsins ok baöu hann reyna afl sitt viö fj^turinn28); en ülfinum pötti ser pat ekki ofrefli ok let
7) So W, K, Ausg., F. J. beginnt neuen Satz bei f)ä {vgl. U). — pa s. Alfapir gupin eptir borninum ok let fera ( = faera) ser U, H. — 8) So W — sse R, U u. iv. — 9) So W, U — um o. 1. R. - 10) So W, ü, F. J. — of 0. 1. R u. übr. Ausg. (um Pf.). — 11) So W, U, F. J. — at hon skipti R u. übr. Ausg. — 12) f. U, H. — 13) So W, R, U. — Eljüön. Fg., Jönss., Eljüön. F. J. — 14) hungr, sultr die übr. Ausg. — So Pf. — 15) So W, U, F. J. — praellinn R u. übr. Ausg. — 16) So \V u. Ausg., Ganglop U — Ganlot R. — 17) So Pf., F. J. — fall, forat [od. — aö) die übr. Ausg. —
— fora K, forrap H. — 18) Die Worte grind, polmöönir nur in U, H — vgl. Einl. p. 28. — 19) Die Worte nach presk. fehlen W — U fügt nach ärsalr hennar zu eöa tjalld. Vgl. auch AM. II, 494. — kör. blikj. {oder blikj.) die übr. Ausg., K. Bl. Pf., F. J. — 20) So R, U, Ausg., horunds W.
— 21) So R, U, Ausg.; grimmleit W. — 22) Vorher Überschr. in U: Frä Fenrisülfi ok äsum. — 23) So W, F. J. (at g. h. m.) — dj. til at ganga at i'ilfnum ok R u. Ausg. — til djorfung at gefa h. m. U. — 24) er f. V. 25) hve U. — 26) So U, T, F. J. — a?sir W, R. Im fg. fjotr U. —
27) So W, U; H, Ausg. {oder laep., LoeÖ. F. J. nach T), AM lev{)ing {mit Rl —
28) So W, R, U. Vgl 26). —
c. xxxiv. 3y
pa fara meö sem peir vildu. En it fyrsta sinn29), er ülfrinn spyrnöi viö, brotnaöi sa fjoturr; sva leystiz hann ör Laeöingi. p>vi naest geröu aesirnir30) annan fjotur halfu sterkara, er peir kolluöu Dröma31), ok baöu enn ülfinn reyna sik viö pann fjotur32), ok tolöu hann veröa mundu agaetan mjok af afli38), 5 ef slik störsmiöi maetti eigi halda honum. En ülfrinn hugs- aöi, at pessi fjoturr var sterkr mjok ok pat meö, at honum haföi afl vaxit siöan er hann braut Laeöing; kom pat i hug, at hann mundi veröa at leggja sik i haettu, ef hann skyldi fraegr veröa, ok let leggja a sik f joturinn 34) ; ok er 10 aesir tolöuz bünir, pa hristi ülfrinn sik35) ok laust fjotrinum a joröina ok knüöiz fast at, spyrnir viö, braut fjoturinn sva at fjarri flugu brotin36); sva drap hann sik ör Dröma. p)at er siöan haft fj^rir orötak, at leysi ör Laeomgi eöa drepi ör Dröma, pa er einn hverr hlutr er akafliga söttr. Eptir pat 15 öttuöuz aasirnir, at peir mundu eigi fa bundit ülfinn37); pa sendi Alfoör pann38) er Skirnir er nefndr, sendimaÖr39) Freys, ofan i Svartalfaheim til dverga nokkurra ok let gera fjptur pann er Gleipnir40) heitir. Hann var gorr af sex41) hlutum: af dyn kattarins ok af skeggi konunnar, af rötum bergsins42) ok 20 af sinum bjarnarins, af anda fisksins ok af fugls hraka43);
29) So U, F. J., it f. W, en f. R u. übr. Ausg. — 30) So R, U, Ausg. — aesir VV. — Im fg. fjotr U wie 26). — 31) So Eg., Jönss., Pf., F. J. — dr. Rk., AM. — 32) So W. — reyna pann fjotur R u. Ausg. — b. ü. reyna enn penna fjotr U. — 33) So W, T u. {ohne mjok) U, F. J. — äg. at afli R u. übr. Ausg. — 34) So W, R, U (s. AM. II, 272). — 35) Das Fg. nach W, ähnlich auch U, F. J. — R fährt nach sik fort: spyrndi viö ok laust fjotrinum ä jöröina sva at fj. — so auch die übr. Ausg. — 36) fjarri {in W undeutlich, faerri R) nach U in den Ausg. — sva at fj. kom (kömu?) nipr hlutirnir U. — 37) So W, R, b. hann U. — 38) So W, R {nach F. J.) — svein p. übr. Ausg. — p. mann U, H. — 39) s. Fr. f. U, H. — 40) So R, U, Ausg. — Gleimer W, H. — 41) So {oder VI) W, U, Ausg. — V R, T. — 42) So W, U {doch bjargsins) — ok af rot. bjargsins R u. Ausg. — 43) So VV, U (ok af räka fuglsins) — ok af anda u. iv. (fogls) R u. Ausg. — In A u. M findet sich {ähnlich auch in H) die Str.: ör kattar dyn | ok(6r)konu skeggi || ör fisks anda | ok (ör) fugla mjölk || ör bergs rötum j ok (ör) bjarnar sinum || ör pvi vas (hann) Gleifnir gerr, vgl. AM II, 432 u. 515, {auch unten**). S. auch B'. p. 335; H. G. 47G).
40 Gylfaginning
ok pöttu vitir eigi äor pessi tiöindi, pa mättu finna her skjott sonn doömi44), at48) eigi er logit at per. Set muntu hafa "■), at konan hefir ekki skegg ok engi dynr verör af hlaupi kattarins ok eigi eru roetr undir berginu47), ok pat veit 5 trüa min, at jafnsatt er J>at allt er ek hefi sagt per, J)ött peir se sumir hlutir, er pü matt eigi reyna. — J)ä ma3lti Gangleri: petta ma ek at visu skilja, at satt er; pessa hluti ma ek sja, er pu hefir nü til doema tekit, en hvernigvarö fjoturrinn smiöaör? Har segir: pat kann ek per vel at segja, fjoturrinn
10 var48) slettr ok blautr sem silkiraema, en sva traustr ok sterkr, sem nü skaltu heyra. pa er fjoturrinn var fcerör asunum, pokkuöu J)eir vel sendimanni sitt erindi; pa föru aesirnir üt i vatn, pat er Amsvartnir49) heitir, i holm pann er Lyngvi er kallaör, ok kolluöu meö ser ülfin, syndu honum
15 silkibandit ok baou hann slita ok sogöu50) vera nokkuru traustara, en likindi poetti a51) fyrir digrleiks sakar, ok seldi hverr oÖrum ok treysti meö handafli52) ok slitnaöi eigi53); en f>6 kvaöu peir ülfinn slita mundu. J)a segir ülfrinn: sva liz mer a penna dregil, sem onga fraBgö muna
20 ek54) af hljöta55), J)6tt ek slita i sundr sva mjött band, en ef pat er gort meö list ok vel56), pött J>at syniz litit, pa kemr pat band eigi a mina foetr. pa sogöu aBsirnir, at hann mundi skjott slita57) sva mjott silkiband58), er hann haföi fyrr brotit störa59) jarnfQtra: en ef pü fa3r eigi petta band
25 slitit, pa muntu eigi hraeoa mega guöin60); skulum ver pa
44) -So R, U u. Ausg. — skj. fehlt W, H. (f. sanndfemi). — 45) So W, U, Ausg., ok R. — 46) hafa f. R. - 47) So W. — bjarginu R u. Ausg., bjergi U — H fügt zu: eingvar sinar ero i birninum, aungvan anda hefr fiscrinn ok eingan hraka hefr fuglinn. — 48) So nach U; vel segja, fj. varö W, R, Ausg. — 49) So W, R {auch A, s. AM II, 431) — Aursvartner H — Amsvarnir U. — 50) So W — ok kvoöu R u. Ausg. - kopu U. — 51) Entbehrliches vera bieten hier W, U. — 52) So W, T, F. J.
— handaflino U, handa afli R u. Ausg. — 53) ok sl. eigi f. W. — 54) So W. munak R u. Ausg. — mega ek U. — 55) So W, U, Jönss, Pf., F. J. —
— ljota R, Rk„ AM, Fg. — 50) So W, U, Pf., vael R u. Ausg. — 57) So W — sundr slita R u. Ausg. — i sundr sl. U. — 58) So U, ohne sva W, R u. Ausg. — 59) So W, R — sterka U, H — 60) pa muntu ekki braett fa gu])in U. —
C. XXXIV. 41
leysa pikG1). Ülfrinn segir: ef per bindit mik sva, at ek fae62) eigi leyst mik, pa skolliö per sva63), at mer raun seint veröa64) at taka af yÖr hjalp; öfüss em ek at lata petta band a mik leggja'35). En heldr en per fryit mer hugar. pa leggi 66) einnhverr yöarr67) hond sina i munn mer at 5 veöi68), at petta se falslaust gort. En hverr asanna sa til annars, ok pötti a vera69) tvau70) vandraeöi, ok vildi engi sina hond fram selja, fyrr en Tyr let fram hoegri hond sina71) ok leggr i munn ulfinum 72). J)a töku peir festina ör fjotrin- um73), er Gelgja74) heitir, ok drögu henni i gegnum7^) 10 hellu mikla, sü heitir Gjpll, ok feldu76) helluna langt i jorö niör; pa töku peir mikinn stein77), er p)viti78) heitir, ok skutu honum enn lengra i jöröina 79) ok hoföu pann stein fyrir festarhaelinn80). p)ä er aesirnir sa, at ülfrinn var bundinn meö fullu81) — ok er hann spyrnöi viö82), pa harönaöi bandit, 15 ok pvi harftara er hann brauz um, pvi skarpara var bandit —
61) So VV, U, F. J. — enda sk. v. pä 1. pik R u. übr. Ausg. — 62) So W, U — faek R u. Ausg. — 63) So R u. Ausg. — pä skil ek, at ek mun seint taka af yör lausn (sk. ek mer muni seint at taka S) U, H, S. — pä munu-per sva aetla, at W — pä nmn m. s. v. T. — 64) So R u. Ausg., vera W. — 65) So VV, R, Ausg. — em ek üfüss at lata pat band ä mina leggi U — ä m. faetr H. - - (vgl. S. 40 Z. 22). — 66) retti U, H. — 67) So (einn yöarr W) U, T, F. J. — y. fehlt R u. übr. Ausg. - 68) at v. f. W.
— 69) So W — nii vera R, U, Ausg. — 70) tvo U, tvenn H. — 71) So W, ena h. h. s. U, hönd sina h. R u. Ausg. — 72) Im fg. ist die Anordnung von U befolgt; R, W u. iv. fahren hier fort; En er ülfrinn spyrnir, pä harö- naöi bandit ok pvi harpara er hann brauzt um, pvi skarpara var bandit; pä hlögu allir nema Tyr, hann let hönd sina. pä er aesirnir sä, at ülfrinn var bundinn at fullu, pä toku peir festina er ör var fjötrinum, er Gelgja heitir, ok drogu hana i gegnum (gögnum R) hellu mikla, sü heitir Gjöll ok felldu (festu R) helluna langt i jörö niör. pä toku peir mikinn stein ok skutu enn lengra i jöröina, sä heitir pviti, ok höföu pann stein fyrir festar- haelinn. Ülfrinn gapti u. w., vgl. Einl. C. 2, N. 30). — 73) So U (er 6v var fj. W? vgl. AM I, 112 17) u. II, 273). — 74) Gilgja H. - 75) So W — (dräpu h. U), drogu h. gögnum R u.Ausg. — 76) So (fello= felldo nach AM) W
— festu R u. Ausg. (-um U). — 77) enn m. st. U. — 78) priti S. — sä heitir pviti folgt in W, R erst nach jöröina. — 79) nipr (= i jöröina) U. — 80) So W, R — ok hofjiu hann fyrir festar hael U. — 81) So U — at f. R, W. — 82) So U, spyrndi H, spyrnir W, R — vgl. ™).
-1- Grylfaginning
]>a hlögu allir nema Tvr, hann let hond sina. Ulfrinn gapti akafliga ok fekz um mjok ok vildi bita ]»a. |>eir skutu i murin honum sveröi nokkuru; nema hjoltin viö neöragömi M), en efra gömi85) blöörefillinn, |>at er gömsparri8,i) hans. Hann 5 grenjar illiliga ok slefa renn ör munni hans, Jiat er a, sü er Van*7) heitir; par liggr han til ragnarokrs. — \>k maelti Gangleri: furöu illa barnaeign gat Loki, en oll pessi systkin88) eru mikil fyrir ser; en fyrir hvi drapu eigi aesir89) ülfinn, ef Jieim er ills af honum van90)? Har svarar: sva mikils 10 viröu guöin ve1'1) sin ok griöastaöi, at eigi vildu pau saurga pa meö blööi ülfsins, Jjött sva segi spärnar, at hann muni veröa at bana Ööni92). —
XXXV. J)a maelti Gangleri1): hverjar eru enn2) asynj-
urnar? Har segir: Frigg er cezt, hon a Jiann hoe , er
15 Fensalir heita, ok er hann allvegligr. Qnnur er Saga3), hon
byr a Sokkvabekk4), ok er pat mikill staör. prioja er Eir,
hon er laeknir beztr meö asum 5). Fjörba er Gef Jon 6), hon er maar,
83) So U u. Ausg. — gappi R, gafti W. — 84) So W, R — kjoptinn U. — 85) So W, R — en inn efra gominn U. — 86) -spanni H. — 87) So Pf., F. J.} Von Übr. Ausg. nach R, Van H, Vam U, vgl. auch AM. I, 575 1->).
— 88) So hier alle Hss. {nach AM). 89) So W, dr. aes. eigi R u. Ausg.
— dr. a?sirnir eigi U. — 90) So W, T — er für ef U, er J>. er ills v. af h. R u. Ausg. — 91) So Pf., F. J., ve übr. Ausg. — 92) Vgl. zu dem ganzen C. den Abschnitt Fra Fenris ülfi in A (AM II, 431 fg.), Amsvartnir heitir vatn, en Lyngvi hölmr i vatninu, en Siglitnir hol i hölminum. En pviti heitir haell, er stendr i holinum, en Gnjöll heitir rauf er boruö er ä hsel- inum; en Hrmöa heitir festr, er Fenris-ülfr er bundinn meö ok er henni drepit i gegnum raufina; en Gelgja spyta er fyrir er stungit Fjöturinn heitir Gleifnir, er honum heldr. Gervir vöro tveir fjötrar til hans fyrst, peir Dromi ok Laeöingr, ok helt hvär(r)gi; {)ä var Gleifnir si{)an gerr 6r VI lutum (es folgen die oben 43) mitget. Verse) — f>vi er J)at ekki eptir sipan, at }>at var })a allt til haft. Ar II falla ör munni honum, heitir önnur Van, en önnur Vil ok er \)\i rctt at kalla vötn hraka hans. En Gjölnar heita granar hans. — Derselbe Passus auch AM II, 515 (Hauptvar. pötti = pviti, Ginul ivohl richtiger = Gnjöll). Die in Gylf. nicht begegnenden Namen sind kursiv gedruckt. —
XXXV. 1) Überschr. in U: Frä asynjum. — So W (vgl.Wb.), enn f. R, U u. w. — Im fg. H. svarar Eg.f Jönns. — 3) Saga Rk., Saga die übr. Ausg. u. Pf. — 4) Seckvab. U, H. — 5) So U, H; m. a. fehlt \V, K, Ausg. — 6) So W, U -un R u. Ausg. —
C. XXXIV, XXXV. 43
ok7) henni Jyjöna J)aer er meyjar andaz. Fimta er Fulla, hon er enn8) maer ok ferr laushar9) ok gullband um hofuö10); hon berr eski Friggjar ok gaetir sköklaeöa hennar ok veit launraö ll) meö henni. Freyja 12) er tignust meö Frigg, hon giptiz {>eim manni er Öör heitir13); J)eira döttir er Hnoss14), hon er 5 sva fogr, at af nafni hennar eru hnossir kallaöar, fat er fagrt er ok gersimligt15). Öör för a brott1G) langar leiöir, en Freyja graetr eptir, en tar hennar eru17) gull rautt. Freyja a morg nofn; er sü sok 18) til pess, at hon gaf ser ymis heiti, er hon för meö ökunnum JyjöÖum at leita Ö5s; hon 10 heitir Mardoll ok Hörn19), Gefn, Syr. Freyja atti brisinga- men; hon er ok20) kolluö vana dis. Sjaunda21) Sjofn, hon gaetir 22) mjok til at snüa hugum manna til asta, karla 23) ok kvenna; af hennar nafni er elskuginn kallaÖr sjafni24). Atta25) Lofn, hon er sva mild ok göö til aheita, at hon faer 15 leyfi af Alfoör26) eöa Frigg til manna samgangs, kvenna ok karla27), J)ött aör se bannat eöa fvertekit fykki 28) ; pat er af hennar nafni lof kallat29), ok sva J)at, at hon er lofuö mjok af monnum30). Niunda Var31), hon hlyöir32) a eiöa manna
7) hon — ok f. U, H. — 8) enn f. U (H?). - 9) So W, R, Ausg. — laust har hennar U. — 10) So U, R, Ausg. — at hqföi W. — 11) leynd rap U. — 12) VI. Freyja F. J. — die Zahl fehlt in R, wegen U, W vgl. A. 2i). 13) So R, W, — het U, H. — 14) So U, T, F. J. — er f. W,
d. \). heitir Hn. R u. übr. Ausg. — d. J>. er Hn. ; hon giptiz J)eim manni er Oer het U. — 15) eru peir hlutir hnossir kalla]Mr er gersimar ero U. — Vgl. Yngls. G. 10 F. J. — 16) So U, brott W, i braut R u. Ausg. — 17) So W, II, Fg., Jönss., Pf. — er R, Rh., AM., F. J. — 18) So W — en sü er sök (s. e. U) R, U u. w. — 19) So K, Ausg., Hörn H., Ha3n U. — 20) So W, U, Jönss., F. J. — ok f. R u. übr. Ausg. — 21) So R u. Ausg.; W (wo also Freyja nicht mitzählt): sctta Sjölh — H: eitt namn hennar er Sjöfn. — In U fehlt die Zählung der Asinnen überhaupt. — 22) gerir S, ger U. — 23) So W, karlmanna ok kv. H. — kv. ok karla R, U. — 24) So R (W?) u. Ausg. — sjofni U, sjöfni H. — 25) Ättunda Rk., -anda Pf; VIII (8) die übr. Ausg. — 2G) So auch W nach Mk. — 27) So VV, R, Ausg. — kv. o. k. fehlt U. — 28) So VV, F. J., f>ykki f. R u. übr. Ausg., eöa pv. {>. f. U. — 29) H fügt zu: pvi sem hselt er, -- 30) So W (lofut), T, F. J.; fyrir [>vi er af hennar n. lof k. ok sva j^at er 1. er mj. af m. R u. übr. Ausg. — U nur: af hennar n. er lof kallapr (sie, nach AM 11,274.) — 31) So W, R, F. J. u. (Vär) AM; (Var) Fg., Jönss. — Vaur U, H, u. Vor Rk., Pf., wo nun Var u. Vor [vgl. :,e) zusammenfällt, s. auch Einl. S. 26 fg.) — 32) luf)ir R, luöir Fg. — lyöir Rk. — hlyöir U (VV?) AM, Jönss., F. J.
1 l Grylfaginning
ok einkamal, er veita sin i milli88) konur ok karlar, ]»vi heita |iau mal varar31); hon hefnir ok ]>eim er brigöa35). Tiunda Vor, hon er vitr ok spurul86), sva at engi hlut ma hana leyna; pat er37) orötak, at kona veröi vor ])ess er hon verör 5 vis38). Ellifta Syn, hon gaetir dura i hollinni ok lykr apii ) fyrir J)eim er eigi skulu inn ganga, ok hon er sett til varnar a ]>ingum fyrir [»au mal er maÖr vill osanna40); J>vi er [>at orötak, at syn se fyrir sett, ]>a er maör41) neitar. Tölfta Hlin42), hon er sett til gaezlu yfir J)eim monnum er Frigg
10 vill foröa viö haska nokkurum ; })aöan af er [>at orötak, at sa er foröaz hleinir43). prettanda Snotra, hon er vitr ok latpruö ; af hennar nafni er kallat snotr karlmaör eöa kona, sa er hoflatr er44). Fjogrtanda45) Gna, hana sendir Frigg i ymsa heima at erindum sinum. Hon a l)ann hest, er rennr46) lopt
15 ok log ok47) heitir Höfvarpnir48). J)at var eitt sinn er hon
reiö, at vanir nokkurir sa reiö hennar iloptinu49); Jia maelti
einn50):
(t) Hvat par flygr,
hvat J)ar ferr51)
eöa52) at lopti liör?
Hon svarar53):
(g) Ne ek flyg54), {)ö ek fer55)
33) So W, i millum U — a milli R u. Ausg. — 34) värarmäl H. — varar Ausg. außer F. J., s. d. Wb. s. v. varar. — 35) hon — brigöa fehlt U.
— 36) So W, T, F. J. u. (hon er ok v.) K, AM — Vor er ok v. Fg., Jönss. Vor er vitr ok sp. (ohne neue Zahl, die auch bei Fg. fehlt) U, Rk., Pf, vgl. oben 3') u. Einl. S. 26, 27. — 37) er f. W. — 38) pess — vis f. U. — 39) So W, vgl. das Wb. — lykr f. p. R. u. Ausg. (lykr AM). — 40) So ü, Jönss., Pf. — er hann v. 6s. W u. AM, er hon v. osanna T, F. J., Rk., T; er hon vill, Äsanna Fg. nach R, vgl. AM I, 117 N. b.) — 41) So W, ü, H, Pf., F. J. — hann R u. üb r. Ausg. — 42) So Ausg., nur AM Hlin. — 43) hlynir S. 44) So W, T, F. J. — sa er u. w. f. U. — sä er vitr maör er R u. übr. Ausg. — 45) So (XIV) AM, Jönss., F. J. nach R, XV W {vgl. AM I, 115 N. 23) — als XIII zählen die Vär u. Vor gleichsetz. Ausg. {Rk., Pf, Eg.) — 46) So W, U — renn R u. Ausg. — 47) So W, U, F. J.; er R u. übr. Ausg. - 48) Höfvarpnir W, U, Höfvarfnir R. — Vgl. AM I, 118 2) u. *). — 49) So W, R — at vanr nockurr sä hana ok ferp hennar er hon reip i loptino U. — 50) hann m?elti U. — 51) eöa hvat U. — 52) eöa hvat at — U.
— 53) R hat nach B S mit a darüber = svarapi. — 54) Eigi ek flyg U — 55) ferk U, F. J.
C. XXXV, XXXVI. 45
ok at lopti liö56): a Höfvarpni57), peims Hamskerpir58) gat viö Garörofu. Af Gnar nafni er sva kallat, at pat gnaefar59) er hatt ferr. Söl ok Bil eru talöar meö asynjum, en sagt er fyrr eöli60) peira61).
XXXVI. Enn eru J)aer aÖrar, er pjöna skulu !) i Valholl, bera drykkju2) ok gaeta boröbunaöar ok olgagna. Sva eru 5 |>aer nefndar3) i Grimnis mälum: (Grimn. 36) Hrist ok Mist
vilk at mer hörn beri, Skeggold4) ok Skogul; Hildr ok J)rüör, Hlokk ok Herfjotur5), Goll6) ok Geirahoö7); Randgriö ok Raögriö8) ok Reginleif, J)aer bera einherjum ol. Pessar heita valkyrjur, paer sendir Oöinn til hverrar9) orrostu, j)aer kjösa feigö a menn10) ok raöa sigri. Guör ok Rösta11) ok norn in yngsta, er Skuld heitir, riöa jafnan at kjösa val ok raöa vigum. Jorö, mööir pörs, ok Rindr, mööir Vala12), 10 eru talöar meö asynjum. —
56) So Pf., M., Mb., B., H. G. (auk at I. 1.) nach U {\)6 ek at lopti lip)
— ok at lopti Hör W, R, Bk., AM — li5k Eg., Jönss., F. J. — 57) So W, U; Hofhvarfni E, vgl. 48). — 58) Hamskerpnir S, die beiden letzten Verse lauten in U, H: peim er hatt strykr, gakk um gar]) vom U (gekk um g. voran H.) — Vgl. die hesta heiti AM II, 487. — Bez. Garörofu s. B' . — 59) So nach F. J. alle Hss., gnsefi früh. Ausg. — 60) So W, T, F. J., frä eöli ]). R u. übr. Ausg. — 61) nach Bil eru fährt U fort: meö äsum ok eru J»aer aprar u. w. {vgl. C. XXXVI Anf). —
XXXVI. 1) sk. f. U, H. — 2) dryck U, H. — 3) sva heita p. i Gr. U. H. — 4) So U, L. E. — Skeggjöld R u. w. — 5) So R, W, L. E. — Herfjotra U. H, S. — 6) Gjoll U. — 7) So R u. w. — vgl. auch AMI, 562 1?)
— Geirölul, Geirönul L. E.: vgl. H. G. — 8) -gripr beidemale U, F. J., Kanngriö W. — 9) hv. f. U. — 10) feiga m.U. — 11) So W, R, T, Eg., F.J. Rota Rk., AM, Pf. Rotta S, Rosta U, H, Rösta Jönss. — Vgl. die Aufzähl, der Oöins meyjar AM, 1, 557; die heiti valkyrja II, 490 u. and. — 12) Vaala W.
46 Gylfaginning
XXXVII1). Gymir hat maftr, en kona hans Orbooa, hon1") var bergrisa a3ttar; döttir peira var2) Geror, er allra kvenna var-) fegrst. I>at var einn dag, atH) Freyr haföi gengit i Hliöskjalf ok sa of heima alla ; en er hann leit i noröraett, 5 pa sa hann a einum ba3 mikit hüs ok fagrt ok til [>ess hüss gekk ein1) kona, ok er hon tök upp hondunum5) ok lauk6) hurö fyrir ser, pa lysti af hondum hennar baßöi i lopt ok a log7), ok allir heimar8) birtuz af henni; ok sva hefndi honum pat mikillaeti9), er hann haföi sez i pat it10) helga saeti, at
10 hann gekk i braut fullr af harmi. Ok er hann kom heim, maelti hann ekki11); ekki svaf hann, ekki drakk hann12), engi poröi at krefja hann malsins13). |)a let Njörör kalla til sin Skirni, skosvein Freys, oh baö hann ganga til Freys ok beiöa hann oröa ok spyrja, hverjum hann vaeri sva reiÖr,
15 at hann maelti ekki viö menn. En Skirnir lez 14) ganga mundu, ok eigi füss, ok kvaö illra svara15) vera van af honum. En er hann kom til Freys, pa spuröi hann, hvi Freyr var sva hnipinn ok maelti ekki viö menn. |)a svarar16) Freyr ok sagöi, at hann haföi set konu fagra ok fyrir hennar sakar
20 var hann sva harmfullr 17), at eigi mundi hann lengi lifa, ef hann skyldi eigi na henni: ok nu skaltu fara ok biöja hennar mer til handa ok hafa hana hingat18), hvärt er faöir hennar vill eöa eigi; skal19) ek pat vel launa per. |)a segir20) Skirnir sva, at hann skal fara sendiferö, en Freyr skal fa hon-
25 um sverö sitt, pat var sva gott21), at sjalft vaz; en Freyr
XXXVII. 1) Überschr. in U: Freyrr feck Gerpar. — Wegen der Fas- sung dieses Cap. in U vgl. Einl. S. 28, 29. — la) hann U, vgl. P. Br. VJ; 591.
2) Für var (so U im ersten, W, T im zw. Falle) bietet R beidemal er. —
3) So U, T, W, er R u. u\ — 4) So W, ein f. R. — mikit hüs, par geck kona üt U. — 5) So VV, hündum R. — 6) 1. upp S nach Rk. — 7) U fährt [nach 4) fort: ok lysti af hari hennar bnspi lopt ok log. — 8) So \V u. Ausg.
— h. f. R, dafür lutir H. — 9) So W, U, H, F. J. — pat mikla mik. R u. übr. Ausg. — 10) So (hiö) \V, at (== it nach AM) U — j). h. ß m. w. — 11) anders H, s. AM. — 12) So VV (kürzer Ü), T, F. J. — hvärki svaf hann ne drakk R u. übr. Ausg. — 13) So W, T, F. J.\ engi p. ok kr. h. oröa R u. übr. Ausg. — 14) So (liez) W, T, F. J., quetz R, danach die übr. Ausg. 15) ills H. — IG) So R, Ausg. — segir W nach Mk. — 17) So W, T, F. J., Fg., Jönss., Ff. — harmsf. R, Ek. AM. — 18) So W, F. J., heim hing. R u. übr. Ausg. — 19) So W. F. J., ok sk. R u. übr. Ausg. — 20) So (s.) W, F. J. (svarar) — pa svarar Skirnir, sagöi sva R u. übr. Ausg., (ok) s. sva Pf.
— 21) So W, F. J., sva g. sverö R u. iv. —
G. XXXVII, XXXVIII. 47
let eigi pat til skorta 22) ok gaf honum sveröit. p)a för Skirn- ir ok baö honum konunnar ok fekk heit23) hennar, at24) niu nöttum siöarr skyldi hon par koma er Barrey25) heitir, ok ganga pa at brullaupi20) meö Frey. En er Skirnir sagöi Frey sitt erendi, pa kvaö hann petta: 5
(Skirn. 43) Long es n^tt,
long es onnur,
hve megak27) preyja prjar?
opt mer mpnuör
minni pötti
an sja hy-n<j>tt28) holf. pessi sok var29) til, er Freyr var sva vapnlauss, er hann barö- iz viö Belja30) ok drap hann meö hjartarhorni31). J>a maelti Gangleri : undr mikit, er pvilikr hoföingi sem Freyr er, vildi gefa sverö, sva at hann eigi atti annat jafngott; geysi mikit mein var honum pat, pa er hann baröiz viö pann er Beli 10 heitir; pat veit trüa32) min, at peirar gjafar mundi hann pa iöraz. pa svarar Har 33) : litit mark var pa at, er peir Beli hittuz, drepa matti Freyr hann me'ö hendi sinni34); veröa mun pat er Freyr35) raun pykkja verr viö koma, er hann missir sverösins, pa er Müspells synir fara ats(;) her ja37). 15
XXXVIII1). pa maelti Gangleri: pat segir pü, at allir peir menn, er i orrostu hafa fallit fra upphafi heims, eru nü komnir til Oöins i Valholl — hvat hefir hann at fa peim
22) H (wo pat var - väz fehlt): Fr. let. p. ekki vanta. — 23) So W, T, F. J. heitiÖ R u. übr. Ausg. (oder -it). — 24) So W, ok R u. w. — 25) Barey R, Bk., AM, Pf. — Barrey Eg., Jönss., F. J. — W hat BaRa?y (= Barrey.) — Barri Skirn. 40) y vgl, AM I, 122 14). — 26) So W — brullaupinu R. — 27) Vgl. H. G. a. a. 0. — 28) So H. G., en sja h. hy-nött (hinott Pf.) übr. Ausg. nach VV, R, L. E. — en so half hin nott S. — 29) So W, T, F. J., er R u. w. — 3() So R u. Ausg. Bela W, H, S. — 31) h. beini H. — 32) So R, tru W. — 33) Jamhär (= Jafnhär) H. — 34) m. hnefa sinum U. — 35) So R, Rh., Fg., Pf, F. J. — Frey VV (nach Rh.), AM. -- 36) SoW, T, F. J. ok R u. übr. Ausg. — 37) herja ok hann berst viÖ pa U, H. —
XXXVIII. 1) Überschr. in U : Fra vist ok dryck meö asum. Das Ca})' beginnt in U: pa m. G. : hvat hevir Opinn at fa sva maurgo fölki sem par er, ef allir vapndaupir menn koma til hans? Här segir: par er mikit fjolm., ok mun po eigi ofmikit pickia u. w.
48 Gylfaginning,
at vistum? ek hugÖa, at par skyldi vera allniikit fjolmenni. |>a Bvarar Ilar: satt er, ]>at er pü segir: allmikit fjolmenni er par, en miklu fleira skal enn veroa , ok mun pö oflitit pykkja,paer ülfrinn kemr. Enaldri er svämikill mannfjolöinn1') 5 i Valholl, at eigi ma peim endaz flesk galtar pess er Sae- hrimnir2) heitir; bann er soöinn hvern dag ok heill at aptni. En pessi spyrning, er nü spyrr pu, pykki-mer likara at fair muni sva visir vera, at her kunni satt af 8) at segja4). And- hrimnir heitir steikarinn, en Eldhrimnir ketillinn; sva er 10 her sagt:
(Grimn. 18) Andhrimnir laetr
i Eldhrimni
Saehrimni soöinn,
fleska5) bazt;
en") pat fair vitu,
vio hvat einherjar alaz. pa maelti Gangleri: hvart hefir Ööinn pat sama boröhald 7) sem einherjar? Har segir: pa vist, er a hans borÖi stendr s), gefr hann tveim ülfum er hann a9), er sva heita: Geri ok Freki; en10) onga vist parf hann, vin er honum baBÖi drykkr 15 ok matr; sva segir her:
(Grimn. 19) Gera ok Freka
seor gunntamiÖr n),
hrööigr12) Herjafoör 13) ;
en viö vin eitt
vapng9fugr u)
ÖÖinn ad lifir. Hrafnar tveir sitja a oxlum honum ok segja i eyru honum oll tiöindi, pau er peir sja eöa heyra; peir heita sva: Huginn
la) So W nach Mk., -öi R u. A. — 2) So (-hr) U, H; L. E. — Serimnir {immer) W, Ssemnir (hier) R — Saer. Rk. AM. Eg. — Seehr. Jönss., Pf., F. J.
— 3) af f. R. — 4) Der ganze Satz in U: en fair munu petta kunna at segja per, so auch H mit dem Zusätze: epa satt fra skira. — 5) Verschrieben in R, s. AM. — 6) So W, U, L. R, Ausg. — at R. — 7) So U, R, Ausg., -haldit W. — 8) So W, R, ahnt. U — pä v. er st. a boröi fyrir honum H.
— 9) So U, R, Ausg. — er h. a fehlt W. — 10) So W, U — ok R u. Ausg.
11) SoW, L. E., Ausg. tamigr R, -tanigr U, gulltannigr H. — 12) hrööiör
R, vgl. "), — 13) So L. E. u. U (herja fepr), Heenaf. W, Henaf. R. — 14) So W, L. E., Pf. -gavigr R, AM., göfigr Rk., Eg., Jönss., F. J. {dieser zieht eitt zum fg. V.) -gaffipr I\ —
G. XXXVIII, XXXIX. 49
ok Muninn. pa sendir15) hann i dagan at fljüga16) um allan 17) heim, ok koma peir 18) aptr at dagveröarmali 19), par af verör hann margra tiöinda viss, pvi kalla menn hann Hrafna-guö 20) ; sva sein sagt er:
(Grimn. 20) Huginn ok Muninn fljüga hverjan dag jormungrund21) yfir; öumk22) ek Hugin, at hann aptr ne komi23), pö sjamk meir um Munin24).
XXXIX. J)ä maelti Gangleri: hvat hafa einherjar at 5 drykk, J)at er peim endiz jafngnögliga sem vistin? eöa er par vatn drukkit? J)a segir Har: undarliga spyrr pü1) nü, at Alfoör raun2) bjööa til sin konungum ok jorlum eöa oörum rikismonnum 8) ok muni4) gefa peim vatn at drekka; ok J)at veit trüa min, at margr kemr sa til Valhallar, er 10 dyrt mundi pykkjaz kaupa vatnsdrykkinn, ef eigi vaeri betra fagnaöar pangat at vitja, sa er aör polir sar ok sviöa til banans; annat kann ek segja per paöan5). Geit sü er Heiö- rün heitir, stendr uppi a Valh9Ü ok bitr barr af limum tres, pess er mjpk er nafn fraegt, er Laaraör6) heitir, en ör 15 spenum hennar rennr mjoör, sa er hon7) fyllir8) skaptker
15) So W u. Ausg., sendi R. — 16) So W, U, Pf., Jönss., F. J. — fljügja {nach R) die übr. Ausg. — 17) um heima alla U, H. — 18) p. f. U; H. — 19) So W, um dagverö U — at döguröarmali R u. Ausg. — 20) Für par af verör u. w. U: pvi heitir hann Hr. — 21) So F. J., H. G.; übr. Ausg. jormun gr., jormun gr. Fg. — 22) So R u. viele Ausg., öumz ek W, A; unz ek U, vgl. H. G. — 23) at hann aptr kemr U. — 24) So [ek meirr at Munin (-inn)] R u. viele Ausg., sjämz (ek f. W) ek W, U, A. — Die beiden Raben sind auch AM II, 142 in einer Halbstr. erwähnt, die u. p. 146 aufgenommen ist.
XXXIX. 1) So W, Pf., Jönss., F. J. — spyrpu U — spuröu R, AM
— spyr pü Eh., Fg., — 2) So W, mon R, mundi U, H. — 3) e. ö. r. f. U.
— 4) ok mundi hann U. — 6) So W, per paö. s. R u. Ausg. — annat u. w. f. U. — 6) So L. F. (Grimn. 25, 26), F. J. {Reg.) — Leraör Rh., Leraör die übr. Ausg. — LieraÖz (?) S, Lerapr auch U, vgl. AM II, 277 l). — 7) So W, R mjölk, er hon U. — 8) fyllir meö U. —
Prosaische Edda. 4
50 Gylfaginning
p&t9) hvern dag, er sva er mikit10), at allir einherjar veröa fulldruknir af. pa mailti Gangleri: pat er [>eim geysi haglig geit; forkunnar göÖr viör mun sa11) vera, er hon bitr af. J)ä segir12) Har: enn er meira mark atlb) of hjortinn Eikpyrni11), 5 er stendr a Valhpll ok bitr af limum pess tres; en af hornum hans15) verör sva mikill dropi1G), at niör kemr i Hvergelmi, ok17) paöan af falla paer ar er sva heita: Siö, Viö, Sekin, Ekin18); Svpl, Gunnpra, Fjorm, Fimbulpul ; Gipul1<J), G9pul20), Gpinul, Geirvimul21); pessar falla um asa bygÖir. J)essar eru
10 enn nefndar: p>yn22), Vin, P9II23), H9II24), Graö, Gunnprain25),
Nyt, Naut26), N^n, Hronn, Vina27), Vegsvinn28), pjöönuma29).
XL. |)a maelti Gangleri : petta eru undarlig tiöindi, er
nü sagöir pü; geysi mikit hüs mun Valholl vera, allprongt
mun par opt fyrir dyrum vera 1). |)a segir Har 2) : hvi spyrr
15 pu eigi pess, bversu margar dyrr eru a h9llinni3) eöa hversu störar? Ef pü heyrir pat sagt, pa muntu segja, at hitt er und- arligt, ef eigi ma ganga üt ok inn, hverr er vill. En pat
9) So MV, skapkerip U, H — nur skaptker R u. Ausg. — 10) So W
— pat er sva mikit R — pa3r ero sva miklar U, vgl. AM II, 277 2). — 11) So W, F. J.; pat R, U u. w. — 12) So U und (s.) W — rna3lti R. — 13) So R u. Ausg., at f. W. — meira er vert um hj. U, H. — 14) So \V, L.E., Ausg. — Eirpyrni R, S — Takpyrni U, H. — 15) So W, U, H, Ausg.
— hans f. R, T, Rk. — 16) So W, R Ausg. — drogi U. — 17) So W, U, T, F. J. — en R u. übr. Ausg. — 18) Saekin, Aekin U, vgl. hier u. im fg. H. G. zu Grimn. 27. — die fg. vier Namen auch C. IV mit ahnl. Var.} vgl. dort 12) bis 14). — 19) Gipul Fg., Jönss. — 20) Gjopul U, Gjöful H. — 21) So R u. Ausg., Geirumul, Geirrum. W, U, H. — Über am Rande in U zugesetzte Namen vgl. AM I 130 3). — 22) So auch Grimn. 27 — Fyri ü, H. {Fluß bei Upsala?) — 23) Vinpoll U, H. — 24) So {oder Holl) W, U, H, F. J., L. E.: Böli R u. übr. Ausg. — 25) So R u. Ausg. — Gundro [wie oben = Gunnpra) U. — Gunnporin W, L. F. — 26) Not geschrieben von Fg., Jönss., H. G. (Grimn. 23) — Nautt, Reytt = Nyt, Naut U, H. — 27) So H. G. Grimn. 28, Vina, Vina sonst geschrieben. — 28) So L. E. u. W (Veg, Svinn) u. die Ausg. — Vog (Vag?) -svinn R, Veglun U. — 29) über in U zugesetzte Namen vgl. AM II, 277 6). — Vgl. auch AM I, 575—578 (Jordan er ä lesti) mit den Var. — AM 11, 479: ä heiti ; 563: vatna heiti. —
XL. 1) So W {oder fyri d., dyrum erscheint sonst in W, das Wort ist hier verwischt), vera f. d. R u. w. -- U nur: mik. hüs mun V. vera ok p. fyr. dyrum. — 2) So W, svarar R — in U folgt auf pä segir Har gleich Grimn. 23. — 3) So W, T, F. J., ä Valholl R u. übr. Ausg. —
C. XXXIX, XL, XL1. 51
er4) meö sonnu at segja, at eigi er prongra at skipa hana, en ganga i hana; her mättu heyra i Grimnismalum: (Grimn. 23) Fimm hundrut dyra5) ok of fjprum togum6), sva hykk a Valholl 7) vesa; atta hundrut einherja ganga senn8) ör einum dyrum9), pas peir f ara 10) viö n) vitni at vega.
XLI. p)a maelti Gangleri: allmikill mannfJQlöi er i Vallhollu, sva nj$ta ek trü minnar1), allmikill hoföingi er 5 Oöinn, er hann styrir sva mikluni her; eÖa hvat er skemt- un einherjanna 2), pa er peir drekka eigi ? Har segir : hvern dag, er peir hafa klaez3), pa hervaefta peir sik ok ganga üt i garöinn4) ok berjaz ok fellir hverr annan5), pat er leikr peira; ok er liör at doguroarmali6), pa riöa peir heim til 10 hallarinnar 7) ok setjaz til drykkju8); sva sem her segir: (Vafpr. 41) Allir einher jar
Ööins tünum i
hoggvask hverjan9) dag;
val peir kjösa
ok riöa vigi fra,
sitja meir um sattir saman. En10) satt er, pat er pü sagöir, mikill er Ööinn fyrir ser,
4) So R u. Ausg., pät ist in W ausgefallen. — 5) So W, U, vgl. H. G. a. a. 0. — 6) W tugum nach Mk.f die Ausg. meist tögum nach E, tugurn Pf. — ok fjora tugo U. — 7) So W, A, T; vgl. H. G. hier u. im folg. — 8) senn f. U. — 9) So W, U. — 10) ganga U. — 11) So W, U, Ausg. — meö R, T, Eg. —
XLI. 1) So W — sva nj. trü m. at allm. R u. Ausg. (sva nj. ek Pf. Jönss.) — pat veit trü min H, in U fehlt von sva nj. bis sva m. her. — 2) So W, R — ohne Art. U, T, F. J. — 3) So W, hv. d. fehlt U — pä er R, U u. w. — 4) U bietet nur (nach kl.) ganga peir i garpinn üt. — 5) So W, U, Ausg., doch fellr hv. a annan AM (nach R, doch s. auch F. «/.). — 6) ok at dagverpi U, H, vgl. XXXVIII, 19). — 7) So W, til Valhallar R, U u. w., vgl. XL 3). — 8) So W, U, Jönss., Pf. drukkju R, Rk., AM, Eg. — U nur: riöa p. til Valh. ok dryckio sem her segir. — 9) hvern U. — 10) Dieser Prosasatz f. U, H, wo dafür die hier G. XVIII stehende Erzählung vom Ursprung des Windes sich findet, vgl. XVIII J) — Mit der Wendung ok enn segir geht U dann zu Grimn. 44 über. —
4*
52 Gylfaginning
morg doemi finnaz til pess. Svä er her sagt i oröum själfra äsanna :
(Grimn. 44) Askr Yggdrasills11),
hann's12) oeztr viöa,
en Skiöblaönir skipa ;
Oöinn asa,
en jöa Sleipnir;
Bifrost13) brüa,
en Bragi skalda;
H^brök hauka,
en hunda Garmr14).
XLIT. J)a maelti Gangleri: hverr a pann hest Sleipni, eöa hvat er fra honum atsegja1)? Har segir2): eigi kantu
ö deili a Sleipni ok eigi veiztu atburöi, af hverju hann kom, en pat mun per pykkja frasagnar vert. pat var snimma i ondveröa bygö guöanna, pa er guöin hoföu sett Miögarö ok gert Valholl, pa kom 3) par smiör nokkurr ok bauö at gera peim borg a prim misserum sva trausta, at orugg vaeri4)
10 fyrir bergrisum ok hrimpursum, po at peir koemi5) inn um Miögarö. En hann maelti ser pat til kaups, at hann skyldi eignaz Freyju, ok hafa vildi6) hann söl ok mana. pa gengu aasir7) a tal ok reöu raöum sinum, ok var pat kaup gert viö smiöinn, at hann skyldi eignaz, pat er hann maelti til,
15 ef hann fengi gert borgina a einum vetri; en inn fyrsta sumars dag, ef nokkurr hlutr vaeri ögorr at8) borginni, pa
11) SoW u. Ausg. Ygdr. R, U, Jörns. — 12) hann f. U. — 13) Bilr<?st L. E. — 14) So W, U, Ausg. — Gramr E, vgl. auch H. G. —
XLII. 1) pa m. G.: hvapan kom hestrinn Sleipnir? U, H; dann Überschr. in U: Fra pvi er Loki gat Sleipni viö Svapilfera; die Erzählung beginnt mit den Worten: Smipr nockurr kom til äsa ok baup at gera peim borg u. w. — 2) So AM, F. J.f sva rar Ek.} Eg. Jönss. — Der Unterschied bietet sich öfter und scheint auf eine Abkürzung in R zu deuten. — Im fg. pykkja verschrieben in R. — 3) So R u. Ausg, pa f. W. — 4) So W, trausta auch H — borg a pr. m. pä er urugg veri U — b. a pr. m. sva gööa, at trü ok örugg v. R u. Ausg. — 5) So (kjaemi) W, F. J. — pott peir komi R u. übt: Ausg. (die Worte f. U). — 6) vill U. — 7) So W, aesirnir R u. Ausg. — pä raeddo aesirnir at (das Fg. bis vetri fehlt) ef nockkurr hlutr veri vangerr at borginni sum. dag inn fursta U. — 8) af schreibt Rk., für U vgl 7). —
G. XLI, XLII. 53
skyldi hann af kaupinu9); skyldi hann af 0ngum manni liö piggja til verksins. En10) er peir sogöu honum pessa kosti, pa beiddiz hann, at peir skyldu lofa, at hann11) heföi liö af hesti sinum er SvaÖilfari heitir12); en pvi reo Loki, er pat var tillagt vi8 hann13). Hann tök til inn fyrsta vetrar dag 5 at gera borgina14), en of naetr drö hann til grjot a hestinum; en pat pötti asum15) mikit undr, hversu stör bjorg sa hestr drö, ok halfu meira prekvirki16) geröi hestrinn en smiÖrinn. En at kaupi peira varu sterk vitni ok morg sceri, fyrir pvi at jotnum17) pötti ekki trygt at vera meö asum griöalaust, 10 ef J)örr koemi heim; en pa var hann farinn i austveg, at berja troll. En er a leiö vetrinn, pa söttiz mjok borgarsmiö- in18), ok var hon sva ha ok sterk, at eigi matti a pat leita. En pa er prir dagar varu til sumars, pa var komit mjok at borghliöi; pa19) settuz guöin a dömstöla sina20) ok leituöu 15 raöa ok spurm* hverr annan, hverr pvi heföi raöit21), at gipta Freyju i Jotunheima eöa spilla loptinu22) ok himninum sva, at taka paftan söl ok tungl ok gefa jotnum; en pat kom asamt meö ollum, at pessu mundi raöit hafa23) sa er flestu illu raeör, Loki Laufeyjarson, ok sogöu hann veröugan ills 20 dauöa 24), ef eigi hitti hann raö til, at smiörinn va5ri af kaup- inu, ok veittu Loka atgongu. En er hann varö hra3ddr, pa sör hann eiöa25), at hann skyldi sva til haga, at smiÖrinn vaeri26)
9) Das Fg. in U: ok engi maör sk. honum lip veita, ok ergänzt nach U, T auch F. J. — 10) So W, ok R u. Ausg. — bis kosti f. U. — 11) So W u. Ausg. — at h. f. R — hann beiddiz at hava lip U. — 12) So W (H), SV. fari het Jönss., F. J. — Sv. fori het (h. in R) die ubr. Ausg. nach R — af h. sin. Svapilfera U. — 13) So W, R, Ausg. — ok olli pvi tillagi Loki U. — 14) In U: hann gerpi borgina ok drö til u. iv. — 15) So W, äsunum R, U. — 16) pr. f. U. — 17) So W, R, T, AM, F. J. — jötninum schreiben nach Rk. die übr. Ausg. — U: en at kaupino vöro sterk vitni, pviat jotunninn pottiz gripalauss meö asum, ef jotunninn veri par, er pörr kemi heim. — 18) So W, borgar geröin R u. Ausg. — Der ganze Satz l. in U: borgin var st. ok ha sva, at eigi u. w. — 19) Der Satz vorher l. in U: en er III dagar voro eptir smiparinnar, pä u. w. — 20) i saeti sin U — ok 1. räöa f. U. — 21) hv. \)\i repi U. — 22) Das Fg. in U: ef himininn dauktez, ef söl eöa t. veri i br. tekin ok gevit jotnum. — 23) pötti r. h. U. — sä bis raeör f. U. — 24) So W — ok kvaöu h. veröan i. d. R u. Ausg. — leto verpan illz daupdaga U. — 25) So W — svaröi h. eiöa R, Ausg., eiS U. — 20) So W, U, H, T, F. J. — skyldi R u. übr. Ausg. —
54 Gylfaginning
af kaupinu, hvat sein hann kostaöi til. Ok it sama kveld, er27) smiörinn ök üt eptir grjötinu meö heslinn Svaöilfara, pa hljöp ör skögi merr nokkur ok at hestinum ok hrein viÖ28). En er hestrinn kendi, hvat hrossa J)at var29), pa ceddiz 5 hann ok sleit sundr reipin ok hljöp til merarinnar, en hon til skögar undan30), ok smiörinn eptir ok vill taka hestinn, en pessi hross31) hlaupa alla nött ok dvelz smiöin pa nött; ok eptir um daginn varö ekki sva smiöat sem fyrr haföi oröit.31a). Ok pa er smiörinn ser, at eigi mun lokit veröa verk- 10 inu, pa foeriz smiörinn i jotunmöö32). En er aesirnir sa pat til viss, at par var bergrisi kominn33), pa varö eigi pyrmt eiöunum ok kolluöu peir a J)ör31), ok jafnskjött35) kom hann, ok pvi naest för a lopt hamarrinn MJQlnir30): galt hann368) pa smiöar kaupit, ok eigi söl eöa tungl, heldr synjaöi hann hon- 15 um at byggva i Jotunheimum; ok laust pat it fyrsta hpgg, at haussinn brotnaöi i sman mola, en sendi hann niör undir Niflhel37). En Loki haföi pa ferö haft38) til Svaöilfara, at nokkuru siöar bar hann fyl39), pat var gratt at lit ok haföi atta fcetr40), ok er sa hestr baztr41) meö guöum ok monnum. 20 Sva segir i Voluspa:
(V9I. 25) pa gengu regin 9II a rokstöla, ginnheilug goö, ok of pat gaettuz,
27) Enersm. U. — 28) pa ljöp 6r skogi nokkvorum merr ok at hestinum ok hr. viÖ W — pä hljop 6r skogi merr nokkurr (so ?) ein samt ok hrein ok hvein viö U, ahnl. H (sköginom; ok hrein fehlt) — pa ljöp ör sköginum nokk- vorum merr at hest. ok hrein viÖ E, AM, Eg., desgl. (doch ör skögi) Rk.f Jönss., F. J. (diesen: ok at hest.) — ör sköginum merr nökkur Pf. — 29) So W, S, hrossa auch Pf. — hvat hrossi petta var R u. Ausg. — en hestr. kendi, hvärt hrossit var U. — 30) SoV , doch ok a?rpiz ok sl. i s. r. — ahnl. R u. Ausg. (und. t. sk.) — ljöp a skögin til rner. ok hon undan W. — 31) So R, Ausg. , hrossin U; hross f. W. — 31 a) So R, U (sm. sem fyrri), Ausg., sem vant var W nach Mk. — 32) So W, R — en er h ann ser, at eigi ma smipat verpa, faerpiz hann i jotun möp U. — 33) til viss u. w. f. U. — 34) ok nefndo pör U. — 35) pegar U. — 36) ok faerpi a lopt hamarinn U. — 36 a) So W, F. J. — hann f. R u. übr. A. — 37) So W, und (doch söl ok t. : högg er h.; ok sendi) R u. Ausg., U nur: ok gulldo pa smipark. ok laust hann ihel ok sendo i Niflheim. F. J. (vorher söl aöa t. mit W, T) Niflheim mit U, T. — 38) En L. bafpi pa faur U. — 39) U nur: at h. bar f. — 40) So U; at lit f. R u. Ausg., auch p. v. gr. fehlt W. — 41) So W, F. J., beztr R u. w.
C. XLII, XLIII, XLIV. 55
hverr heföi lopt allt
laevi42) blandit
eöa aett jotuns
Ö5s43) mey gefna. (V9I. 26a) pörr ein J>ar vä44)
frunginn mööi,
hann sjaldan sitr,
es hann slikt of fregn45). XLIII. J>a maelti1) Gangleri: hvat er at segja2) fra Skiöblaöni, er hann er beztr skipa3)? hvart er ekki skip jafn- mikit sem hann4)? Har segir: Skiöblaönir er beztr skipanna ok me8 mestum hagleik gort5), en Naglfar er mest skip6); f)at eigu Müspells megir7). Dvergar nokkurir, synir Ivalda8), 5 geröu Skiöblaöni ok gafu Frey9) skipit; hann er sva mikill, at allir aesir 10) megu skipa hann meö vapnum ok herbunaöi, ok hefir hann byr J>egar er segl er upp dregit11), hvert er fara skal12); en pa er eigi skal meö hann a sjö fara13), faer hann gorr af sva morgum hlutum ok meö sva mikilli list14), 10 at hann ma vefja saman sem dük ok hafa i pungi15) sinum. XLIV. J)a maelti Gangleri: gott skip er Skiöblaönir, en allmikil fjolkyngi mun viö vera hofö, aÖr sva fai x) gert. — Hvart hefir pörr hvergi sva farit, at hann hafi hitt fyrir ser
42) So W, levi U, lsefi R. — 43) Osk m. U. — 44) So U, T, F. J., J)at vä W — f>at vann R, übr. Ausg., f)ar var R der L. E.} vgl. auch H. G. a. a. 0. — 45) Diese Halbstr. erscheint wie in W, so auch in der L. E. {vgl. U. G.) als die erstere; R, U (u. Ausg. der pros. E.) behandeln sie alsYöl. 26 b und schicken vorauf: A genguz eiöa, orö ok soeri J| 1119I öll meginlig, es ä meöal föru. —
XLIII. 1) spyrr U. — 2) hvat er sagt U. — 3) So W, R, Ausg. — er hann bezt skipa? ü. — 4) So W, T, F. J. (hv. — hann fehlt U) — hv. er ekki skip jafngott sem hann er eöa jafnmikit R u. übr. Ausg. — 5) So W, gerr R u. Ausg. — Har segir: hann er beztr ok hagligastr U. — 6) So W, T, Bk.f F. J., R {doch Naglfari), übr. Ausg. — en Naglfari er mestr U. — 7) So U, H (eiga M. m.); f>at a M. F. J., f)at er a Muspell R u. übr. Ausg. — 8) s. Iv. f. U. — 9) Freyjo U, H. — 10) fehlt U. — 11) So W, dr. upp U — upp f. R u. Ausg. — 12) f. vill U. — 13) So W, ähnl. R u. Ausg. — en ef eigi skal honum a sae fara U, er hon. sk. af sae fara H. — 14) ok — list f. U. — 15) So W, U, Ausg. - pung R, T.
XLIV. 1) veri g. U. Dann folgt nach Gangleri segir enn die Überschr. (vgl. Einl. S. 24): Her £egir prif>i. —
56 Gylfaginning
sva rikt erta ramt, at honum hafi ofrefli i2) verit fyrir afls sakar eöa fjolkyngi? p>a segir:i) Här : fair, vaenti ek, at fra pvi kunni segja4), en mart hefir honum haröfoert ])6tt5); en J)ött sva hafi verit, at nokkurr hlutr hafi sva ramr eöa
5 sterkr verit6), at ])6rr hafi eigi sigr fengit a7), pa er eigi8) skylt at segja fra, fyrir ;') pvi at morg doemi eru til pess, ok pvi eru allir skyldir at trüa, at f>örr er mattkastr. pa maelti Gangleri: sva liz mer, sem pess hlutar muna ek10) spurt hafa, er engi er til foerr at segja11). pa maelti Jafnhar:
10 heyrt hofum ver sagt fra peim atburöum, er oss pykkja ötrü- ligir, at sannir muni vera12), en her mun sja sitja naer, er vita mun 13) sonn tiöindi af at segja, ok muntu pvi trüa, at hann mun eigi ljüga nü it fyrsta14) sinn, er aldri laug15) fyrr. pa maelti16) Gangleri: her mun ek standa ok hlyöa17),
15 ef nokkur orlausn faez 18) pessa mals ; en at oörum kosti kalla ek yör vera yfirkomna, ef per kunnuö eigi19) segja, pat er ek spyr. pa maelti priöi: auosynt er nü, at hann vill pessi tiöindi vita, pött oss pykki eigi fagrt at segja20). En21) pat er upphaf pessa mals, at Qku-pörr22) för meö
20 hafra sina ok reiö 23), ok meö honum sä ass, er Loki heitir 24) ; koma peir at kveldi til eins bönda25) ok fa par at26) nattstaö.
2) So W, E, Ausg. — i f. U, T {darnach F. J.). — 3) So W («.), U, meelti R u. Ausg. — 4) So W — fair muno fra pvi s. k. U, far maör vaettir mik, at fra pvi kunni segja E u. Ausg. — 5) po gup hafi verit fügt H zu. — 6) So W, T, F. J. — sva verit r. eöa st. E u. übr. Ausg. — en pott nockurr hlutr havi sva rammr orpit U, ahnt. H. — 7) s. f. ä unnit W, E, Ausg. — sigr unnit Pf. — at hann fengi eigi sigraö TL — 8) So W, TJ, Ausg., f. E. — 9) f. TJ. — 10) So W, U (at p. hl.) T, F. J. — mun ek yör E u. übr. Ausg. (yör auch F. J.). — 11) So W, R, Ausg. — er engi er til 6r at leysa TJ, til urlausnar H. — 12) fra pvi er oss pickir ötruligt U. — 13) m. fehlt W — mun die Ausg. außer AM (munu) — en naer sitr sä er veit, ok muntu TJ. — 14) fursta U. — 15) er alldrigi lö f. U. — 16) svarar TJ. — 17) her hlypi ek svörum pessa mals TJ. — 18) So W, AM, Jönss., Pf, F. J. — laustn E. Rk., Eg. — nokkvorr (-urr) schreiben Rk., Lg., Jönss., — faez W, H, Fg. Jönss., Pf, F. J. — faar E u. AM, fse Rk., fer T (vor örl.) — 19) -So W, T, F. J. — at s. E, übr. Ausg. — 20) So W, H, F. J. — E (u. übr. Ausg.) noch: en fier er at pegja. — In TJ für das auf17) Fg. nur: Här segir: dann die Über- schr. Her hefr sogu pors ok Ütgarpa Loka. — 21) So W, en f. E, TJ, Ausg. 22) Akup. (öfter) W. — 23) ok r. f. U. — 24) So W, T, F. J, er L. er kallaör E u. übr. Ausg.; ok meör hon. Loki TJ. — 25) So (hier) W, U — büanda R, Ausg. — 26) So W, at f. E u. Ausg., ok — kveldit f. TJ.
G. XLIV. 57
Ok um kveldit tök p)örr hafra sina ok skar baöa, eptir pat varu peir flegnir ok bornir til ketils; en er soöit var, pa settiz J)örr til nattveröar ok peir lagsmenn27). p)örr bauö til matar meö ser büandanum ok konu hans ok bornum peira; sonr büanda28) het pjalfi29), en Roskva döttir: pa lagöi p)örr 5 hafrstokurnar ütar fra eldinum ok mselti, at böndinn30) ok heimamenn hans skyldu kasta a hafrstokurnar31) beinunum. pjälfi, son bönda, helt a laerlegg hafrsins ok spretti a knifi sinum ok braut til mergjar32). pörr dvalöiz par of nöttina, en i öttu fyrir dag stöö hann upp ok klasddi sik, tök hamarinn 10 Mjollni, bra33) upp ok vigöi hafrstokurnar; stööu pa upp hafrarnir, ok var34) pa annarr haltr eptra foeti; pat fann35) Jörr ok talöi, at hüsböndinn36) eöa hans hjön mundi eigi skynsamliga hafa faritmeö beinum hafrsins37); kennir hann, at brotinn var laerleggrinn 38). Eigi |)arf langt fra {>vi at segja, 15 vita megu J)at allir, hversu hraeddr büandinn mundi vera39), er hann sa, at J)örr let siga brynnar ofan40) fyrir augun; en pat er hann satil augnanna, {)a hugöiz hann falla mundu fyrir sjönunum einum saman41); hann heröi hendrnar at42) hamar- skaptinu, sva at hvitnuöu knüarnir. En büandinn geröi, sem 20 van var, ok43) oll hjönin: kolluÖu akafliga, baöu ser friöar, buöu at yfirböt44) allt J>at er J)au attu. En er hann sa hraezlu peira, pa gekk af honum möörinn ok sefaöiz hann45) ok tök af46) peim i saett born peira, pjalfa ok Rosku, ok geröuz {>au pa
27) So R u. Ausg., ok f). 1. fehlt W, U {für nattv. U matar, im fg. Satze til notturpar). — 28) So W, T, F. J., büa R, übr. Ausg. — hans U. — 29) pjälbi R, -fi Ausg. — 30) So W, büandinn R, Ausg. — für b. ok h. h. nur baurnin U, H. — 31) So R, Ausg. — nur stökkurnar U. -stökuna W. — 32) p. son bonda laust 1. h. meö kn. s. ok spretti til mergjar U, H. — 33) So W, ok br. R, U, Ausg. — 34) So R, U u. w., ok f. W. (pä f. U.) — 35) So R, U u. w., sa W. — 36) So W, bünndinn R u. Ausg. — let bonda eöa bjii hans eigi mundo hava U. — 37) hafursins (nach R) Rk\, Eg. — 38) let brotinn legg hafrsins U. — 39) So R u. Ausg. veröa W, H, Jönss. Für Eigi u. w. in U nur: böndinn varf) hra^ddr. — 40) siga brünina U. — 41) So U, en pat er sä augn., pa h. h. f. m. fyrir sjöninni einni samt R u. Ausg. (etwas abweich. F. J.) — ähnl. W, doch falla mundu fyrir saman. — 42) So R, U u. w., ä W. — 43) So W, Fg., Jönss., Pf, F. J. - - at R, Rk., AM. — bondi ok hjü hans b. s. fripar U. — 44) So W, T (-botum), F. J. — at fyrir kvaemi R u. übr. Ausg. — bupu baetr paer er hann villdi U. — 45) o. h. s. f. U. — 46) Das Fg. inJJ: bonda born hans p. ok R. ok pjonupu pau honum sipan. — H schließt mit Rösku. —
58 Gylfaginning
skyldir pjönustumenn hans17), ok fylgja j>au honum jafnan Bföan.
XLV. Let hann par eptir hafra ok1) byrjaöi feröina austr i Jotunheima ok allt til hafsins, ok pa för hann üt yfir 5 hafit pat it djüpa2); en er hann kom til lands, pa gekk hann upp, ok meö honum Loki ok p>jalfi ok Roskva. J)ä er pau hoföu litla hriö gengit, varö3) fyrir peim mork stör; gengu pau ]>ann dag allan til myrkrs4). pjälfi var allra manna föthvatastr 5) ; hann bar kyl J)6rs ,;), en til vista var eigi gott.
10 pä er myrkt var oröit, leituöu peir ser til7) nattstaöar ok fundu fyrir ser skala nokkurn mjok mikinn, varu dyrr a enda ok jafnbreiöar skalanum; par leituöu peir ser natt- böls*). En of miöja nott9) varö landskjalfti mikill, gekk joröin undir peim skykkjum10), ok skalf hüsit; pa stöö p)6rr
15 upp ok het a lagsmenn sina ok leituöuz fyrir, ok fundu afhüs til hoegri handar i miöjum skalanum ok gengu panneg; settiz |)örr i dyrnar11), en onnur pau varu innar i fra12) honum, ok varu pau hraedd, en porr helt hamarskaptinu ok hugöi at verja sik; pa heyröu pau ym mikinn ok gny. En
20 er kom at dagan13), pa gekk J)örr üt ok ser mann, hvar lau) skamt fra honum i sköginum ok var sa eigi litill; hann svaf ok hraut sterkliga; pa pöttiz pörr skilja, hvat laBtum mun hafa verit15) of nöttina. Hann spennir 16) sik meging- joroum ok 6x honum asmegin; en i pvi bili17) vaknar sa maör
25 stöö supp skjött; en pa er sagt, at pör varö bilt eitt sinni18), at sla hann meö hamrinum, ok spuröi hann at nafni: sä19)
47) So W, T, F. J. pörs R, übr. Ausg. —
XLV. 1) So E, U Ausg., en b. W. — 2) svam yfir pat it djüpa haf U. — 3) So R, U Ausg., pa v. W. — 4) So W, H, U, Jönss., F. J. — myrks R u. übr. Ausg. [vgl. Pf. Anm.). — 5) skjötaztr U. — 6) Opins pörs U. (Asa- pors?) — 7) til f. U, T, F. J. — 8) par vöro peir um nöttina U. — 9) En um mipnaetti U. — 10) So R, U, H, Ausg., doch Rk. skrykkium nach S (skrikj.) — skukkum W aus skrikkum entstellt? — 11) So W, U, T, F. J. — dyrrin R, übr. Ausg. — 12) So W, i f. R, U, Ausg. — 13) dogun U. -- 14) So W, T, F. J. — ok sa mann hvila i sk. skamt fra s. U. — ok ser hvar lä maör u. w. R u. übr. Ausg. — Vgl. EM. S. 30. — 15) So U (v. m. h.) — hv. lätum v. haföi R u. Ausg., laetum W; letum T. — 16) So R, U u. w., spenti W. — 17) So W, U, T, F. J. (ok i p. b.). — bili f. R u. Ausg. Im fg. ok stoö sk. u. R u. alt. A. — 18) So W, einu s. R. u. Ausg. — e. s. f. U. — 19) So W, en sä R u. Ausg. — (en hann U.) —
G. LXV. 59
nefndiz Skrymir 20), en eigi J)arf ek — sagöi hann21) — at spyrja J)ik nafns22), kenni ek, at pu ert Asa-p>örr, en hvart23) hefir pü dregit a braut hanzka minn? Seilöiz hann24) til ok tok upp hanzkann25); ser pörr pa, at pat haföi hann haft fyrir skala um nöttina26), en afhüsit var27) J)umlungrinn 5 hanzkans. Skrymir spuröi, ef pörr vildi hafa foruneyti hans28), en J)6rr jati pvi; pa tok Skrymir ok leysti nestbagga29) sinn ok bjöz til at eta dagverö 30), en pörr i oörum staö ok hans felagar31). Skrymir bauö32), at peir legöi motuneyti sitt, en ]börr jatti {>vi; pa batt Skrymir nest peira allt i einn bagga 10 ok lagöi a bak ser, gekk fyr33) of daginn ok steig heldr störum, en si534) at kveldi leitaöi Skrymir peim nattstaöar undir eik mikilli35). J)a maelti Skrymir til förs, at hann vill leggjaz niör ok sofa36): en per takit nestbaggann ok büit til nattveröar yÖr37). pvi naest sofnar Skrymir ok hraut38) fast, 15 en J)örr tok nestbaggann ok skal39) leysa ; en sva er at segja, sem ötrüligt mun pykkja40), at engan41) knüt fekk hann leyst ok engan alarendann hroert42), sva at pa vaeri lausari en aör; ok er hann ser43), at petta verk ma eigi nytaz, {>a varö hann reiÖr, greip44) pa hamarinn Mjollni tveim h9ndum ok steig 20
20) Skrymnir S, H. - - 21) So R u. Ausg., segir h. W. — s. h. f. U. — 22) ^o W, at nafni R u. Ausg. — in U fehlt J). n., kenni ek. — 23) eöa hevir f). U. — 24) So W — Seildiz (Seiliz U) pa Skrymir R, U u. w. — 25) So W, U, F. J. — hanzka sinn R. — 26) So, doch fyri, W, ähnl. R — at J)at hafpi verit um nöttina skälinn U. — 27) So W, U — pat v. R. — 28) ef f). villdi at peir fasri allir saman U. — 29) So W, U (-baggan ok b.) Ausg. — nesb. R. — 30) So W, dögurö R u. Ausg. — d. f. U. — 31) menn U. — 32) So W, bauö pa R u. Ausg. — In U lautet der Satz: pä baup Skr. at peir legpi i einn stap baggana ok legpi a bak ser, ok sva gorpo peir, ok nü leggr Skr. a bak ser ok stigr h. st. — 33) So W, hann g. fyrir R u. Ausg. — 34) So W, F. J., siöan R, übr. Ausg., s. f. U. — 35) So W, u. e. nokkvoru m. R u. Ausg. — u. eik einni U. — 36) So W, T, F. J. — ähnl. U (niör undr eikina at sofa) ; at sofna R, übr. A. — 37) So W u. (natturöar) R, Ausg. — en peir taki nestb. ok büi til mat. ser U. — 38) hraust U. — 39) So W, R, vill ü. — 40) So W, R — ok ötrüligt er pat at segja U. — 41) So W, U, Jönss. — engi die übr. Ausg. nach R. — 42) So W, engan auch Jonss. — ok engi al. hreyft die übr. Ausg. nach R — die W. fehlen U. — 43) U fährt fort: pat, gripr hann harn. u. w. — 44) So R u. A. — (gr. hann ham. Jönss.) — verör h. reiör ok gr. h. W. —
t>0 Gylfaginning
fram (»Vuni foeti at par er Skrymir la, ok lystr i hofuö honum46), en Skrymir vaknar ok spyrr, hvart laufsblaö45") felli i hofuÖ honum, eöa hvart peir hafi pa mataz ok se bünir til rekkna46). J)örr sagöi, at ]>eir munu pa sofa. Ganga peir 5 pä undir aöra eik47); er J)at per satt at segja, at ekki var pä öttalaust at sofa48). En at miöri nött, pä heyrir p>örr, at Skrymir hrytr4<J),svä at dunar i sköginum; pästendr hann upp ok gengr til hans, reiöir hamarinn titt ok hart ok lystr ofan i miöjan hvirfil honum; hann kennir, at hamars munninn sokkr
10 djüpt i hofuöit50). En i pvi bili vaknar Skrymir ok maelti51): hvat er nü? feil akarn52) nokkut i hofuö mer? eöa hvat er titt um pik, J>6rr53)? En pörr gekk aptr skyndiliga ok sagöi, at hann var pä nyvaknaör54) — ok pä var miönött55) — ok enn vaeri mal at sofa. pa hugsaöi p)6rr pat, ef hann kvaemi
15 sva i foeri, at sla hann it priöja hogg, at aldri skyldi hann sja sik siöan; liggr nü ok gaetir, ef Skrymir sofnaöi enn fast50). Ok57) litlu fyrir dagan pä heyrir hann58), at Skrymir mun sofnat hafa, stendr pa upp ok hleypr at honum, reiöir59) pa hamarinn af ollu afli ok lystr a punnvangann pann er upp
20 vissi, sokkr hamarrinn upp at skaptinu60). En Skrymir settiz upp ok strauk of vangann61) ek maelti: hvart munu foglar''2)
45) So R u. Ausg., Mjöllni bis la f. U. — In W fehlt honum, wofür U Skrymi (, hann v.) bietet. — 45 a) So W, U, T, F. J. — 1. nökkut R, übr.A.
— 46) So W u. (heföi pä m.) E — eöa hvart peir se mettir U. — 47) So W, ähnl. R (s. = segir; sofa ganga; pau = peir) u. Ausg. — porr lct at peir mundi sofa undir annarri eik U. — 48) er — sofa f. U. — 49) So W; R (u. Ausg.) noch: ok sefr fast, in U aber fehlt auch das Fg. bis 50). — 50) So R (ofan f. W) u. Ausg.; U von hrytr an: pa tekr porr hamarrin ok lystr i haufuö honum i mipjan hvirfilinn ok sauck hamarrinn. — Imfolg.: pa v. U. — 51) So R u. Ausg. — ok spyrr U (hv. er nü f. U.), ok maelti f. W. — 52) hvart f. axkorn U, axk. auch S. — 53) eöa hvart vakir pü pörr? U. — 54) So W u. (svarar = sagöi) R u. Ausg. — U nach 53) nur: hann lezt vera vaknapr. — 55) So W — sagöi at pä v. m. R u. Ausg.; diese u. die fg. W. bis sofa fehlen U. — 56) So W, F. J.; sofnaöi fast R u. Ausg. — U nur (nach 64) nü aetlar pörr at slä hann pripja sinni. — 57) So W, En R u. Ausg. — 58) So W u. Ausg. — hann heyr. pä R.
— 59) U nach 56) nur: reipir upp hamarinn af aullo afli ok 1. — 60) So W, U (ohne upp) — s. pä ham. upp at sk. R u. Ausg. — 61) En Skr. sezt u. ok strykr um v. ok ennit U. — 62) fuglar W, U (vera n. i tr.) Pf, Mbs. — foglar R, übr. A.
C. XLV, XLVI. 61
nokkurir sitja i trenu yfir mer? mik grunaöi63), er ek vakn- a8a, at tros nokkut64) af kvistunum65) felli i hofuö mer; hvart66) vakir pü, |>6rr? mal mun vera at standa upp ok klaeöaz67); pö eigu-per nü ekki langa leiö fram til borgar- innar68), er kolluö er Ütgarör69). Heyrt hefi ek, at per hafit 5 kvisat i milli yövar70), at ek vaera ekki litill maör vexti71), en sja skulut 72) per par stcerri menn, er per komit i Ütgarö. Nü mun ek raöa yör heilraeöi 73) ; latit per eigi störliga yfir yör74), ekki munu hirömenn TJtgaröa-Loka vel pola pvi- likum kogursveinum kopuryröi 75) ; en at oörum kosti 76) 10 hverfit aptr ok pann aetla ek yör vera betra af at taka77). En ef per vilit fram fara, pa stefnit per i austr, en ek a nü norör leiö til fjalla pessa, er per meguö nü sja78). Tekr Skrymir nestbaggann ok kastar a bak ser ok snyr pvers i sköginn fra peim79), ok er pess eigi getit, at aesirnir baeöi 15 pa heila hittaz80).
XLVI. p)örr snyr fram a leiöina ok peir felagar ok gengr framan til miös dags1); pa sa2) peir borg standa a vollum nokkurum ok settu knakkann a bak ser aptr3), aör peir fengu4) sett yfir upp5); ganga til borgarinnar, ok var grind 20
63) So W, T, F. J., grunar R u. übr. Ausg. — mer potti (er ek v. f.) U. — 64) So W, R — sem fjoör nockur U; H. — 65) af treno U. — 66) So W, R — ok spurpi: hv. v. U. — 67) So W {doch klseöa?) — mal m. v. upp at st. ok klaeöaz E, U. — 68) So W — en ekki eigut per nü 1. 1. E u. Ausg. — per eig. nü e. langt til borgar U. — 69) So W, S, F. J. — er kallat er Utgarö E u. {doch -garör) übr. Ausg. — 70) En ek hevi heyrt kvis ypart U, ahnt. H. — 71) at ypr pickir ek helldr mikill maör U. — 72) megu U (er
— Ütg. fehlt.). — 73) R»p ek ypr heilt U. — 74) latip ecki mikit y. y. U.
— 75) knapyröi H; U {nach u): illa mun pat polat slik. kog. sveinum. — 76) eöa U = en at ö. k. — 77) So W, T, F. J., {ohne vera) E u. übr. Ausg. ; rapa = taka H; U ok er ypr sä (sc. kostr) betri. — 78) So W, T, F. J.— er nü munnö p. sja mega E, übr. Ausg. — U {nach 77) ella stefni-per i austr-aett ef per viliö til borgarinnar, en ek a norpr leip. — 79) SoW, F. J., pvers ä braut i sk. fr. p. E u. übr. Ausg.; tekr nestb., leggr ä b. ser ok sn. a sk. U. — 80) So W, E, Ausg., doch ist eigi ergänzt, vgl. U: ok er eigi getip, at aesirnir bipi hann heilan fara. —
XLVI. 1) So W, T, F. J., pörr for fram a leiö ok p. fei. ok gekk (gengo H) fram E u. w., doch hat U nur die Worte peir ganga til MiÖgarps (sie, vgl. dazu AM II, 283 l) u. knüpft das Fg. mit ok an. — 2) sja U. — 3) a. f. U. — 4) fengi U. — 5) upp f. U {richtig» Vgl. 4, 10, 11). —
<>~ Gylfaginning
fyrir borghliöinu ok lokin aptr6). |)örr gekk a grindina ok fekk eigi upp lokit, en er peir preyttu at komaz i borgina, pa smugu peir milli spalanna ok komu sva inn7). Sa pa holl mikla ok gengu pannig, var huröin opin; pa gengu peir 5 inn, ok sa par marga menn a tva bekki, ok flesta oerit störa8). p>vi naest kömu peir fyrir konunginn Ü tgaröa-Loka, ok kvoddu hann 9) ; en hann leit seint til peira ok glotti viö 10) tonn ok maelti: seint er um langan veg at spyrja tiftinda11); eöa er annan veg en ek hygg12)? er Jjessi sveinstauli orÖinn Oku-
lOpörr13)? en meiri muntu vera en mer liz14) J)ü; eöa hvat ij)rötta er pat, er per felagar pykkiz vera viö bünir15)? Engi skal her vera meö oss, sa er eigi kunni nokkurs-konar list eöa kunnandi umfram aÖra menn 16). pa segir 17) sa er siöarst gekk, er Loki heitir: kann ek pa iprött, er ek em büinn at
15 reyna, at engi er her sa inni, er skjotara skal eta mat sinn en ek 18). J)a svarar TJtgaröa-Loki : iprött er pat, ef J)ü efnir, ok freista skal pa pessar ipröttar 19) ; kallaöi ütar a bekkinn, at sa er Logi heitir, skal ganga a gölf fram ok freista sin moti Loka20). J)a var tekit trog eitt ok borit inn a hallargölfit ok
20 fyllt af slatri; settiz Loki at oÖrum enda, en Logi at oÖrum21), ok at hvarrtveggi sem tiöast ok moettuz i miöju troginu; haföi pa Loki etit slatr allt af beinum, en Logi haföi ok22) etit slatr allt ok beinin meö ok sva trogit23), ok syndiz nü ollum,
6) Für ganga — aptr in U nur grind var f. borgar hlipi. — 7) pörr feck eigi upp komit ok smugo millum (milliom auch W) svalanna {so) U. — 8) peir sä haull mikla, gengo inn, ok sa par aerit stora menn U. — 9) So W u. (koma) K. — peir qvoddo Ütgarpa-Loka, er peir komu fyrir hässeti U.
— 10) So W, \] — um t. K u. Ausg. — 11) saunn tipindi U (auch S nach Rh). — 12) So W, R {doch vgl. 13)) — eöa u. w. f. U. — 13) So W (doch Akup., wie öfter), T, F. J. (hygg, er), er sv. ein(n) er orpinn at Auko-por U
— at p. sv. se Ökup. R u. übr. Ausg. — 14) So (lizt) R, U u. w. (pü f. U.)
— syniz p. W. — 15) So W u. Ausg., er pat f. R — epa vip hverium ipröttum ero-per bünir felagar? U. — 16) So W u. (flesta m.) R u. Ausg. — engi mun sä meö oss vera er eigi kunna nockururar (so) iprotir U. — 17) So R u. w. (U nur Loki segir). — svarar W. — 18) So W, R (albüinn R, sä inni at W U: engi mun sä her innan hirpar er skjotara muni eta en ek. — 19) ok reyna sk. petta U. — 20) So W (i moti R, auch 63, 11). U: Hann kallar ä beckinn ä p. mann er Logi er nefndr ok biör hann fr. sin m. L. — 21) at o. megin ü. — 22) ok f. U. — 23) Das Fg. in U: ok vann Logi leikinn. —
C. XLVJ. . 63
sem Loki heföi latit leikinn. pa spyrr Ütgaröa-Loki, hvat sa inn ungi maör kunni leika, en pjalfi24) segir, at hann mun freista at 25) renna skeiö nokkur viö einhvern, pann er Ütgaröa- Loki faer til26). pa segir Ütgaröa-Loki 27), at petta er göö iprött ok kallar pess meiri van, at hann er2S) vel at ser buinn of 5 skjötleikinn, ef hann skal pessa iprött inna ; en pö laetr hann skjött pessa skulu freista29). Stendr upp ok gengr üt, ok var par gott skeiö30) at renna eptir slettum velli31). pa kallar Üt- garöa-Loki til sin sveinstaula nokkurn, er nefndr er Hugi, ok baö hann renna i kopp32) viö pjalfa. pa taka peir it fyrsta 10 skeiö33), ok er Hugi pvi framar, at hann snyz aptr i möti hon- um at skeiösenda. pa maelti Ütgaröa-Loki: purfa muntu, pjalfi, at leggja pik meir fram, ef pü skalt vinna leikinn, en pö er pat satt, at ekki hafa her komit peir menn, at mer pykkja föthvatari en sva34). pa taka peir aptr annat skeiö, ok pa er 15 Hugi kemr til skeiösenda35), okhann sneriz aptr36), pa var langt kölfskot til pjalfa. pa maelti Ütgaröa-Loki: vel pykki-mer pjalfi renna37), en eigi trüi ek, at hann vinni nü leikinn38); en nü mun reyna39), er peir renna it priöja skeiöit. pa taka peir enn skeiö40); rennr Hugi til skeiösenda ok snyz aptr41), 20 ok er pjalfi eigi pa kominn a mitt skeiö 41a); pa segja allir, at reynt er um penna leik42). pa spyrr Ütgaröa-Loki pör,
24) En f. U — pjälbi hier u. sonst S {nach Bk.) — 25) So R, U Ausg., ok r. W. — 26) viö einhv. hirpmann hans U. — 27) So Rk., T, F. J. — hann segir Ütg. R, AM, Eg., Ff. — Hann svarar U. — Ütg. segir W, Jönss.
— 28) So W, se R, fürJJ vgl. 29). — 29) Nach goö ipr. lautet das Fg. in ü: ok let hann vel büinn at skjotleik, ef hann skal pessa iprott vinna, ok freista skal. — 30) So W — Gengr hann üt a g. s(k)eip U — Stendr pa upp Ütg.- Loki ok g. üt, ok v. par g. sk. R u. Ausg. — 31) at renna u. w. f. U. — 32) kapp S, H. — 33) kallar til sin sv. n., er H. het, ok bap hann renna viö hann fyrsta skeip U. — 34) So R (er mer pykkir), u. Ausg., en pü H. — en svä f. W. — U {nach meir fram) en pö hava her komit ecki öfljötari (= ekki opt fl.?) menn. — 35) So W, U, H, F. J. — er kominn t. s. e. R u. übr. Ausg. — 36) So W — snerizt h. a. (ok er pa 1. k.) U — ok h. snyst aptr Ausg. nach R. — 37) SoW, U, T, F. J., Jönss.; die übr. Ausg. mit R: vel pykkja mer pit renna skeiöit. — 38) So W — trüi ek hänum nü R, U u. w. — 39) leikinn ist in W wiederholt. — 40) pa u. w. f. U. — 41) So W
— ok nü er Hugi er kominn til sk. enda, er pjalfi — U; en er H. er k. t. sk. ok sn. aptr R u. Ausg. — 41») So W, U, T, F. J., mit Art. übr. A.
— 42) U {nach skeip) nur: Nü er petta reynt. —
64 Grylfaginning
hvat J>eira iprotta mun vera, er hann muni vilja birta fyrir l'cim, sva miklar sogur sem menn hafa gort um störvirki hans43). J)a svarar pörru)t at heizt vill liann pat taka til, at preyta um drykkju viö einhvern mann4'). I tgaröa-Loki 5 segir, at pat ma vel vera, gengr inn i hollina ok kallar skut- ilsvein sinn, biör at hann taki vitishorn 4,;), J)at er hirömenn eru vanir at drekka af. pvi naast kemr fram skutilsveinn meö horninu, ok faer por i hond17). [)a maelti Ütgaröa-Loki: af horni pessu pykkir pa vel drukkit, ef i47a) einum drykk gengr
10 af; en sumir drekka af i tveim drykkjum48); en engi er sva litill49) drykkjumaÖr, at eigi gangi af i primr50). pörr litr a hornit ok syniz ekki mikit, ok er pö heldr langt51), en hann er mjok pyrstr52); tekr at drekka ok svelgr allstörum53) ok hyggr, at eigi skal hann Jmrfa optar atlüta i hornit54). En er hannpraut
15 erindit ok hann laut ör horninu ok ser hvat leiö drykkinum, ok Hz honum sva, sem allitill munr mun vera, at nü se laegra i horninu en aÖr. J)a maelti Ütgaröa-Loki55): vel er drukkit ok eigi til mikit56); eigi mundak trüa, ef mer vaeri fra sagt, at Äsa-p)örr mundi eigi meira drykk drekka; en pö veit ek,
20 at pü munt vilja drekka af i oÖrum drykk57). p)örr svarar ongu, setr hornit a munn ser, ok hyggr nü, at hann skal58) drekka meira drykk59), ok preytir a drykkjuna, sem honum
43) pa m. Ütg.-L. : hvat iprott kantu, porr? muntu vera fyrir peim, sva mikit sem menn h. gert um pin störvirki U. — 44) & W — hann svarapi U — pa maelti p. R u. Ausg. — 45) So W, T — um R, U, Ausg.
— viö nockurn m. hans U. — 46) So R, Ausg. und (hollina, skal taka vit.) W. kall. sk. s. fehlt U. — 47) pvi n. u. w. f. U. — 47 a) i f. R. — 48) So W, F. J., ähnl. R (sumir menn) u. übr. Ausg. — U nur: hann synir pör ok segir, at pat pickir vel druckit at drecka af i eino, en sumir dr. i tveimr.
— 49) So R, mikill irrig in W, vgl. AMI, 156 3). — 50) en engi sva vesall, at eigi drecki af i pr. U. — 51) por syniz hornit eigi mikit ok pö mjok 1. U.
— 52) h. var p. m. U. — 53) So R u. Ausg. — tekr ok drekkr ok sv. allst. W. — setr a munn ser ok svalg storum U. — 54) So W, F. J. — at eigi sk. purfa at liita optarr at sinni i h. R — ok aetlar at h. sk. eigi 1. optarr i h. U. — 55) So W, R — ok er h. praut eyrindi ok ser i hornit, at nü er litlo minna i en aör, pä segir Ütg.-Loki U. — 56) So W, R — en eigi t. m. U — enn ei til micils H — en ei pö til mikils lofs S. — 57) munda
ek eigi trüa at h. drycki eigi meira; pü munt dr. opru sinni U. —
58) sk. f. W. — 59) ok aetlar af at drecka U. —
G. XLVI. 65
vannz til erindi; ok enn ser hann60), at stikill60a) hornsins vill eigi upp sva mjok, sem honum likar61); ok er hann tök hornit af munni ser ok ser i62), liz honum nü sva, sem minna hafi porrit63) en inu63a) fyrra sinni; er nü gott beranda64) boro a horninu. pa maelti Ütgaröa-Loki : hvat er nü, pörr? 5 muntu nü eigi spara65) til eins drykkjar meira, en per mun hagr a vera66)? sva liz mer, ef J)ü skalt nü drekka af horninu inn priöja drykkinn, sem pessi mun mestr aetlaor; en ekki muntu mega her heita meö oss67) sva mikill maÖr, sem aesir kalla pik, ef ])ü gerir eigi meira af per um aöra leika68), 10 en mer liz at um penna mun vera69). pa varo pörr reiör70), setr hornit a munn ser ok drekkr sem akafligast70a) ok preytir sem mest a drykkinn71); en er hann sa72) i hornit, pa haföi nü heizt nokkut munr a fengiz73), ok pa byör hann upp hornit ok vill eigi drekka meira 74). pa maelti 15 Ütgaröa-Loki : auösaett75) er nü, at mattr pinn er ekki sva mikill sem ver hugöum76), eöa villtu freista um fleiri leika77)? sja ma nü, at ekki nytir pü her af. pörr svarar: freista ma ek enn of nokkura leika 78), en undarliga mundi mer pykkja, pa er ek var79) heima meö asum, ef pvilikir drykkir vaeri 20 sva litlir kallaöir; en hvat leik vilit per nü bjöoa mer? pa maelti TJtgaroa-Loki: pat gera her ungir sveinar, er litit
60) So W, U, T, F. J. — ok ser enn R. — 60 a) So W, -inn E, Ausg. — 61) sva m. u. w. fehlt U. — 62) So F. J. nach U (vill eigi upp, ok ser i ok aetlar nü minna h. p.). — i f. R u. Ühr. Ausg., ser i f. W, T.
— 63) So W, U, AM, Jörns., Pf., F. J. — porrat {nach pverrat H ?) Fg. — 63 a) So W, F. J. — i inn R, ubr. Ausg. — 64) So U, H (gott f.), F. J. — berandi W, R, übr. Ausg. — 65) So W, T, F. J., spara per U — sparast übr. Ausg. nach R. — 66) haegst (-ast) v. U. H. — 67) So W, m. oss h. R — meö oss f. U. — 68) So W, . — hluti U, H. — 69) SoW, T, F. J., doch f. um
— en mer 1. sem um p. m. v. R u. übr. Ausg. — en mer 1. u. w. fehlt U.
— 70) So R u. Ausg. p. varö pr. r. mjok U. — pä varp.W. — 70 a) So
W, ak. ma hann R u. Ausg. — 71) So W u. Ausg. — prytr sem lengzt at
drycknum R — pr. sem. 1. drykkinn H. — in U (wo ok drekkr — mä hann fehlt) ok preytir mest. — 72) leit U. — 73) So R u. Ausg.; fengit W, pa h. lengst ä gengit U. — 74) en er h. ser pat, gefr h. upp ok v. eigi dr. lengr U. — 75) So W, U, F. J., vgl. auch Pf. Anm. — auösett R u. übr. Ausg. — 76) er ekki mikill (s. v. h. f.) U. — 77) So W u. (en villtu) R — villtu leika fleira? U, wo das Fg. (bis af) fehlt. — 78) um fleirae leika U. — 79) ef ek veri U. —
Prosaische Edda. 5
66 Gylfaginning
mark mun at ]>ykkja8ü), at hefja81) upp af joröu kott minn82); en eigi mundak kunna at maela jjvilikt vift Asa-pör, ef ek heföa eigi set, at J)ü ert miklu minni fyrir per, en ek hugöah:;). pvi naest hljöp fram kottr81) einn grar a hallargölfit, ok 5 heldr mikill, en pörr gekk til ok tök hendi sinni niör undir miöjan kviöinn85) ok lypti upp; en kottrinn beygoi keng- inn86), sva sein pörr retti upp hondina; ok pa er87) |)örr seilöiz sva langt upp, sem hann matti lengst, pa letti kottrinn einum foeti, ok fekk pörr eigi framit penna leik meir88).
10 pa ma3lti TJtgaröa-Loki : sva för pessi leikr89), sem mik varoi, kottrinn er heldr mikill, en |)6rr er lagr ok litill hja stör- menni pvi, sem her er meö oss90). pa maelti pörr: sva lit- inn sem per kallit mik, pa gangi til91) einnhverr ok faiz viö mik; nü em ek reiör 92). pa svarar Ütgaröa-Loki ok litaz
15 um93) a bekkina : eigi se ek pann mann her inni, at94) eigi mun litilraeöi i pykkja at faz95) viö pik; ok enn maelti hann: sjam fyrst96), kalli-mer hingat kerlinguna, föstru mina Elli, ok faiz pörr viö hana, ef hann vill97); feilt hefir hon pa menn, er mer hafa litiz98) eigi österkligri en99) J)örr er;
20 pvi naest kom i hollina kerling nokkur g9mul100). pa maelti
80) So R, Ausg., at f. W. — 81) upp f. W. — 82) at lypta ketti minom af jorpo H — U: pat er ungra sveina at hefja u. af jorpu katt minn. — 83) So, doch sett fyrr W, R (myklu AM, F. J. , miklu die übr. Ausg.) — sep {so auch T), at hann er minni maör en mer er sagt U. — 84) kattr U. — 85) pörr tök hendinni undir kv. nipr U. — 86) So W, U, T, F. J., Jönss. — kenginn auch Bk., vgl. Pf. Anm. — baugöi hängit AM. Fg., Pf. nach R. — 87) So W, en er J>. R. — 88) So W, T, F. J. , ok faer p. eigi fr. p. L (ohne meir) R u. Ausg. — U {nach kenginn) nur: ok sva sem h. retti u. hondina, lypti kat(t)rinn einum faetinum. — 89) p. leikr f. U. — 90) en pü er lägr ok lit. U. — 91) So R, Ausg. — pä f. W. — U: sva lit. sem ek em, pä g. til einnhv. yparr at fäz viör mik. — 92) nü, er ek em r. U — pvi nü er ek reipr orpinn H. — 93) So R, U (wo ä bekk. fehlt), leit W. — 94) So W, U — er eigi u. w. R u. Ausg. — 95) glima U, H. — 96) ok — fyrst f. U. (sj. f. auch H.) — 97) kalli (ohne mer auch T, F. J.,) higat kerl. fostro m. ok fäzt pü viö hana U. — 98) So R u. Ausg., für U vgl. "); hafa synz W. — 99) So W u. Ausg., er p. R. — U (nach 97): feilt hevir hon staerri sveina ok pä er mer litaz hvergi ost. en pü. — 100) So VV (kom auch H), pvin. gekk i h. kerl. ein g. R — die bez. Worte u. der fg. Satz fehlen U. — H hat im fg. nach Asa-pör noch: ok nü hlaupa pau saman. —
C. XLVI, XLVII. 67
Ütgaröa-Loki, at hon skal taka fang viö Äsa-pör. Ekki parf her langt um at gera101): sva för fang pat, at pvi haröara er102) J)6rr knuoiz at fanginu, pvi fastara stöö hon; pa tök kerling at leita til bragöa, ok varö pörr pa lauss at fötum, ok varu paar sviptingar allharoar; ok eigi lengi, aÖr p>örr 5 feil a kne oörum foeti103). pa gekk til Ütgaröa-Loki ok baö pan hastta fanginu ok sagrn' sva, at |)örr mundi eigi purfa at bjööa fleirum monnum fang i hans hirö104); var pa ok komit at nött105). Visaöi Ütgaröa-Loki pör ok J)eim106) felog- um til saetis, ok dveljaz par natt-langt i gööum fagnaöi107). 10
XLVII. En at morni, pegar er dagaöi *), stendr p)örr upp ok peir felagar, klaeöa sik ok eru bünir braut at ganga2). J>a kom par TJtgaröa-Loki ok let setja peim borö; skorti pa eigi gööan fagnaö, mat ok drykks); ok4) er f>eir hafa mataz, pa snüaz peir til feröar. Ütgaröa-Loki fylgir peim üt, gengr 15 meö peim braut 6r borginni; en at skilnaöi peira5) maalti TJtgaröa-Loki til J)örs ok spyrr, hvernig honum pykkir ferö sin oröin6), eÖa hvart hann hefir hitt rikara mann7) en sik. pörr segir, at eigi mun hann pat segja, at eigi hafi hann mikit ösoemd farit i peira viöskiptum, en pö veit ek, 20 at per munut kalla mik litinn mann fyrir mer8), ok uni ek pvi illa. pa maelti Ütgaröa-Loki : nü skal segja per it sanna, er pü ert üt kominn of borgina9); ok10) ef ek lifi ok meg-
101) So W, Ekki er 1. u. w. Ausg. nach R, — ecki er par af annat sagt, en pvi harpara u. w. U, H. — 102) So R, U; en W. — (fang. fehltV). — 103) So W, T, F. J., aör en R, übr. Ausg. — (svipt. harpar) ok feil p. a kne o. f. ü. — 104) So W, T, F. J., i hans höll H, AM, Jörns, — ah. höll R, Rk.} Eg.} Pf. — U hat nur: ok pa baö Ütg. pau hsetta ok let. h eigi fleirum purfa at bjopa fang. — 105) So W, at auch F. J; liöit an. R. — 106) So R u. Ausg., por ok f. W. — H : peim til saetis fei. ok sipan til reckjo ok dvauldoz u. w. — 107) \J hat nach 10i) nur: ok voro peir par um nottina. —
XLVII. 1) So W, er f. R, p. d. fehlt U, H. — 2) Soft, Ausg., standa p. f. upp ok k. W. — bjuggoz aesirnir a brott U. — 3) Dieser Satz fehlt U. — 4) So W, en R — auch dieser Satz fehlt U. — 5) So W, pa R. — 6) U (nach 2)): ok leiddi hann pä a gauto ok spurpi hvernveg pör paetti faur sin orpin. — 7) So W — man nokkurn Ausg. nach R. — 8) U (nach 6j) nur: porr segir at peir mundi hann kalla litinn mann (auch das Fg. bis illa fehlt). — 9) So W, T, ör borginni R, Ausg. — üt af b. U. — 10) So W (vgl. Pf. Anm.), F. J. — at R u. übr. Ausg. — U fährt erst mit eigi hefpir pü komit i hana (= 68, 2) fort.
5*
*>8 Gylfaginning
ak räöa, pa skaltu aldri optar i hana koma, ok J)at veit trüa min, at aldri heföir pü i hana komit, ef ek heföa vitat aör, at J)ü heföir sva mikinn krapt meö per, ok I>ü heföir100) sva naer haft oss mikilli öfoeru11); en sjönhverfingar hefi ek 5 gert per12). Ok fyrsta sinn a sköginum kom ek til fundar viö yör13), ok pa er pü skyldir14) leysa nestbaggann, pa haföak bundit hann15) meö gresjarni l6), en pü fannt eigi17), hvar upp skyldi lüka. En pvi naest laust pü mik meö hamr- inum 18) prjü hogg19), ok var it fyrsta minnst, ok var pö
10 sva mikit, at mer mundi endaz til bana 20), ef a heföi komit; en par er pü satt hja borg21) minni setberg — ok par sattu ofan i prja dali f erskeytta ok einn djüpastan — pat 22) varu hamarspor pin; setberginu bra ek fyrir hoggin, en eigi satt pü pat23). Sva var ok of leikana, er per24) preyttuö viö hirömenn mina,
15 pa var pat it fyrsta, er Loki geröi; hann var mjok soltinn ok at titt, en sa er Logi heitir25), pat var villieldr ok brendi hann eigi seinna trogit en slatrit26). En er pjalfi preytti ras27) viö pann er Hugi het, pat var hugr minn28), ok var p)jalfa eigi vsent at preyta skjötfceri viö hann29).
20 En pat er30) pü drakt af horninu, ok pötti per seint liöa — en pat veit trüa min, at pa varö pat undr, er ek munda eigi trüa at vera msetti; annarr endir31) hornsins var üt i
10 ») So W, T, F. J.; haföir R, übr. Ausg. — U {nach 10)) ef ek hetya vitap pik sva mikils hättar sem pü ert. — 12) en sjönhv. vöru gervar U (w. fährt fort: fyrst ä sköginum, ok kom ek fyrst til fund. viö ypr.) — 13) So W, F. J. — Sva at f. sinn, er ek fann pik a sköginum u. w. R, T, übr. Ausg. — U. *. 12). — 14) villdir U. — 15) So W, H, T, F. J.; hann f. R
— var hann bundinn U. — 16) So R, U — gress- W, H. — 17) So W, ü, Ausg. — eigi f. R. — 18) m. h. i höfuö mer H. — 19) prysvar sinnum U.
— 20) at mer mundi unnit hava at fullo U. — 21) So W, höll die Ausg. nach R, U. — 22) So W, U, F. J. — par R u. übr. Ausg. — 23) en — pat f. U. — Das Fg. bis 29) lautet in U: en Loki preytti leik viö elld um ätiÖ, en pjälfi tök hlaup viö huginn ok mätti hann eigi ok engi annarr pat viör hann preyta. — 24) So W u. Ausg. — per f. R («*. Rk.). — 25) So W, h. R — het die Ausg. — 26) So W, T, F. J. — sl. en trog. R *. Ausg. — 27) So W, laup H — räsina R. — 28) So W, T, F. J., wahrsch. auch R {vgl. F. J.) — hugi minn übr. Ausg. — ok pat var hugrinn, er öllum övaent at eiga ras viö hann H; U vgl. 23). — 29) So W, T, F. J. {auch U, H) — skj. hans R. — 30) So W — En er R, U u. w. — 31) So W, R, U — endi H. —
c. xlvii. ßy
hafi32), en pat sattu eigi; en nü er pü kemr til sjavarins, pa muntu sja mega, hvern purö pü hefir drukkit a saenum, pat eru nü33) fjorur kallaöar34). Ok enn maelti hann: eigi pötti mer hitt minna vert35), er pü lyptir upp kettinum, ok per satt at segja, pä hraedduz 36) allir peir er sa, er pü lyptir 5 af joröu einum fcetinum ; en sa kottr var eigi sem per synd- iz: pat var Miögarösormr, er liggr um lonö oll, ok vannz honum varla lengö til37), at joröina toeki sporör ok hofuö, ok sva langt seilöiz pü upp, at skamt var pa til himins. En hitt var ok mikit undr um fangit38), er pü stött sva lengi 10 viö ok feilt eigi meir, en a kne oörum fceti, er pü fekz viö Elli; fyrir pvi at engi hefir sa or8it38a), ok engi mun veröa, ef sva gamall verör39), at elli biör, at eigi komi ellin ollum til falls. Ok er nü pat satt at segja, at ver munum skiljaz ok mun pa betr hvarratveggju handar, at per komit eigi optar 15 mik atfinna40); ek mun enn annat sinn ver ja borg mina meö pvilikum velum eöa oörum, sva at ekki vald munuö per a mer fa41). En er p)örr heyröi pessa tolu, greip hann til hamarsins ok bregÖr a lopt; en er hann skal fram reiöa, pa ser hann hvergi42) Ütgaröa-Loka, ok pa snyz hann aptr til borgarinnar, 20 ok aetlaz pat43) fyrir, at brjöta borgina; pa ser hann par vollu viöa ok fagra, en onga borg. Snyz hann pä aptr44) ok ferr leiö sina, til pess er hann kom aptr i prüövanga. En45) pat er satt at segja, at pa hafÖi hann raöit fyrir ser at leita
32) U {nach 24) pat var po mest unar, er pü drakt af hornino, er annarr endir var i aegi. — 33) heöan af H. — 34) U (nach 32)) pvi ero orpnar fjorurnar. — Das Fg. bis 41) lautet in U En par lyptir pü upp miögarps-orminum, er pö (= pü AM) tokt kottenn; en pa hraedduz allir er pat sä, er pü lyptir einum faetinum a kettinum; en pü fekzt par viö elli, er pü hugpizt viö kerlinguna eiga; henni hevir engi a kne komit, en per komit mik eigi optarr heim at saekja. — 35) So W, vera vert E. u. Ausg. — 36) So W, U — raadd. R. — 37) So W, T, F. J. — varliga lengöin til R u. übr. Ausg. — 38) Das Fg. (er — fceti) nur in W (stööt, feil), T; so auch F. J. — 39) So R u. Ausg. (doch statt er in R sehr, verör Jönss., F. J.; sva — elli biör at f. W. — 40) So W, hitta R u. Ausg. Vgl. auch u) Schluß. —
41) Vgl. oben 34). — Dem Schluß des Cap. entspricht in U: pa bregör pörr upp hamrinum, ok nü ser hann hvergi Utg.-Loka, ok eigi helldr borgina. —
42) So W, T (u. U), F. J. — par hv. R u. übr. Ausg. — 43) So W, pä R. 44) So R, pä f. W; vgl. auch XLV1I1 1) für U. — 45) So W u. Ausg. — ok H, at R. —
<"() Gylfaginning
til, ef saman maotti bera fundi ]>eira Miögarftsorms, sem siöar4(i) varö. Nu a3tla ek, at eingi kunni J>er framar47) at segja fra ]>essi ferö pörs.
XLVIIL !) J>a maelti Gangleri: allmikill er Ütgaröa- 5 Loki fyrir ser2), en meö velum ok fJ9lkyngi ferr hann mjok; en J>at mä sja, at hann er mikill fyrir ser, at hann atti hirömenn }>a er mikinn matt hafa; eöa hvart hefir pörr ekki J>ess;5) hefnt? Har svarar4): eigi er J)at ökunnigt, [>ött eigi se frceöimenn 5), atf;) pörr leiöretti J)essa feröina, er nü var
10 fra7) sagt, ok dvalöiz ekki lengi heima, aör hann bjöz sva skyndiliga til feröar 8), at hann haföi eigi reiö ok eigi hafrana9) ok ekki10) foruneyti; gekk hann üt um Asgard11) sva sem ungr drengr ok kom einn aptan at kveldi til jotuns eins 12), sa het Hymir13). J)örr dvalöiz J)ar at gistingu of nöttina,
15 en i dagan stöö Hymir upp ok klaeddiz ok bjöz at röa a sae14) til fiskjar. En porr spratt upp ok var skjött büinn ok baö, at Hymir skyldi lata hann roa meö ser; en Hymir sagöi15) at litil liösemd mundi at honum vera, er hann var16) litill ok ungmenni 17) eitt: ok mun J)ik kala, ef ek sit sva lengi
20 ok ütarliga18) a miöum, sem ek em vanr. En J)örr sagÖi, at hann mundi röa mega fyrir J)vi langt19) fra landi; at
46) So (-arr) W, siöan R. — 47) So W (-arr) — Nu ee. ek engan kunna l>er sannara at s. R. —
XLVIII. 1) Überschr. in U: Fra |)vi er pörr for at draga miÖgarl>- sorminn. — Es heißt dann: eptir f)enna a(t)bur[) snyrr porr heimlei^iss, aetlar nü at hinna miögar J)sorminn , ok kom til jotuns nockurs u. w. — 2) er f. s. Utg. R. — 3) So W u. Jönss., {»essa R u. übr. Ausg. — 4) sv. sva W. — 5) So W u. Ausg. — fraeöimönnum R. — 6) So R u. Ausg. — er W. — 7) So W, T, F. J. — fra f. R u. übr. Ausg. — 8) So W — feröarinnar R. — 9) So R u. Ausg. — reiö ok eigi f. W. — 10) engi f. schreibt Jönss. — 11) So W, of Miögarö R u. Ausg. — af Miögaröe sem H.
— 12) So W, nökkurs Ausg. nach R. — 13) Ymir {wie stets) in W u. S, Hymir (Hymir) schreibe ich mit F. J., Pf. stets, R wechselt mitYmiv u. Hymir, so auch RJc, AM, Fg. — Jönss. stets Y'mir, vgl. das Wb. — U: er Eymir (so stets U, H) er nefndr. — 14) So W u. Ausg. — ä f. R. — U nur: En um morgininn bjoz jotunn at fara til fiskjar. — 15) So W, segir R, let U, H.
— 16) var f. W. — 17) U nach 14) J>örr vill fara meö honum, en jot. let ekki gagn mundo at kaugrsveini J>eim; ähnl. H, wo folgt: J)ar hann vaere sva litill sem eitt ungmenni. — 18) So noch ok ütarla ä mi{)un U, Jönss. — a m. f. R, W, übr. Ausg. — 19) So W, F. J., langt f. R u. übr. Ausg. —
G. XLVI1, XL VIII. 71
eigi var vist, hvart hann mundi fyrr beiöaz at röa utan20), ok reiddiz p)örr jotninum sva, at pa var büit, at hann mundi pegar lata hamarinn skella21) honum; en hann let pat viö beraz, fyr pvi hann hugöi 22) pa at reyna 23) afl sitt i oörum staö. Hann spuröi Hymi, hvat peir skyldu hafa at beitum24), 5 en Hymir baö hann fa ser sjalfan beitur25). J>ä sneriz J>örr a braut pangat, er hann sä oxnaflokk nokkurn,?er Hymir atti ; hann tök inn mesta uxann, er Himinhrjöör 26) er kallaör 27), ok sleit af hofuöit ok för meö til sjavar; haföi pä Hymir28) üt skotit nokkvanum. J)örr gekk a skipit ok settiz i austr- 10 rüm29), tök tvaer arar okreri30), ok pötti Hymi skriör veröa af rööri hans31). Hymir reri i halsinum fram, ok söttiz skjött röörinn; sagöi Hymir, at pa32) varu peir komnir a pa3r vastir33), er hann var vanr at sitja ok draga flata fiska; en J)örr kveöz vildu33a) röa miklu lengra, ok toku peir enn 15 snertiröör; sagöi Hymir J)ä, at peir varu komnir sva langt üt, at haett var at sitja34) fyrir Miögarösormi, en J)örr kveÖz mundu röa enn um35) hriö, ok sva geröi hann36), en Hymir var pa allökätr37). En pa er pörr lagöi upp ararnar, greiddi hann til vaö heldr sterkjan38), ok eigi var ongullinn 20 minni eöa öramligri. J)ar let J)örr koma a ongulinn oxa h9f-
20) hvärt honom mynde fyrr leiöaz ütar at roa H, U: porr reiddiz honum mjok ok kvaf) J)at eigi vist, was auch das Fg. (bis staÖ) umschreibt.
— 21) So W, T, H (sk. i höfpi honom H) — skjalla R nach AM (so auch Jdnss., Pf.) skjanna las Rk. (so auch Eg.). — 22) So W, pvi at h. hugdiz R u. Ausg. — 23) h. h. {Da skylde reyna u. w. H. — 24) til beitna H. — 25) beito H (sjalfan f. U). — 26) #0 (Himinrjöör) U, S, H, F. J., vgl. die Les. AMI, 484 16), 587,7). — -hrjotr W; -brjötr R u. übr. Ausg. — 27) So W, heitir U, het R. — 28) Die fg. Worte in H: ytt skipino. — U (nach 26)) nur : |)örr tok uxann er h. Hirn, er Eymir ätti ok sleit af haufupit.
— 29) So R, U (wo porr — skipit f.), austr. W. — 30) reyri hier die Ausg. (nach R, W?), im fg. Satze reri. F. J. beidemal rori. — 31) ok potti Eymi hann helldr röa mikit U. — 32) pä vor Hym. R. — 33) So W, U, Eg., Jönss., Pf., F. J.; vaztir R, Rk., AM — a pat miö H. — U nach 81) ok let pä komna ä paer v. (sem h. var vanr, ok bap pa eigi roa lengro.) — 33«) So W (nach F. J.), U (p. lezt v. enn m. 1. r.), F. J.; vilja R, T, übr. Ausg. — 34) So W, s. utar (-arr) R u. Ausg. U: Eymir qvaÖ pat ha9tt viÖ mipgarpz- orminn. — 35) So W, H, T, F. J. eina hr. R u. übr. Ausg. — 36) So W u. Ausg., h. f. R. — 37) U nach 34) porr vill röa, Eymir varp ökätr. — 38) U: pörr greiddi vapinn. —
72 Gylfaginning
uöit ok kastaöi fyrir borö, ok för ongullinn til grunns3!'); ok er |>er pat40) satt at segja, at eigi ginti ])6rr minnr pa Miögarösorm41), en ÜtgarÖa-Loki haföi spottaö pör, pa er hann höf orminn upp meö hendi ser42). Miögarösomr gein 5 um oxahofuöit, en ongullinn va i göminn orminum48); en er ormrinn kendi pess, bra hann viö sva fast, at baöir hnefar p>örs skullu üt at boröinu44); en pä varö porr reiör ok foeröiz iasmegin, spyrnöi viö fast sva 44a), at hann hljöp bäöum fötum gognum skipit ok spyrnöi viö grunni; drö pa orminn
10 upp at boröi. En pat ma segja, at engi hefir sa set all- ögurligar 45) sjönir, er eigi matti pat sja, er J)örr hvesti augun a orminn, en ormrinn staröi neöan i möt ok bles eitrinu. J)a er sagt, at jotunninn Hymir geröiz litverpr, folnaöi ok hra3ddiz, er hann sa orminn ok pat er saerinn feil üt ok inn
15 of nokkvann46); ok i f)vi bili er pörr greip hamarinn ok fceröi a lopt, pa falmaÖi jotunninn til agnsaxinu47) ok hjo vaö J)örs a boröi48), en ormrinn soktiz i saeinn; en pörr kastaöi hamrinum eptir honum, ok segja menn, at hann lysti af honum hofuöit viö hronnunum49) ; en ek hygg hitt vera
20 per satt at segja, at Miögarösormr lifir en ok liggr i umsja50). En pörr reiddi til hnefann ok setr viö eyra Hymi, sva at
39) So W (grunnz) u. Ausg. — brunnz R, botns H — U nach 38) ok let koma ä uxah. a aung. ok for til grunz. — 40) So T, F. J.f per f. W, ok er pä sva satt a. s. R; ok er — hendi ser fehlt U. — 41) So W, T, F. J.
— at engu ginnti pä pörr MiÖg. R u. übr. Ausg. {doch e. minnr nach W, H).
— 42) -So W, T, a h. ser R. - 43) So W, T u. (yfir oxah.) R u. Ausg. M. ormrinn beit a aunglinum ok kom i göminn U. — svä aung. söck i gom H.
— 44) So (doch k. pat) W nach AM (üt af borö. nach Rk.) , ähnl. R (kenndi pess; svä hart, sk. üt ä boröinu) u. Ausg., (at borö. Fg. Jönss., F. J.); U en ormrinn bra viö last, svä at bäpir hnefar pörs skullo vi5 borpino (viö b. auch H, S); pä ferpiz pörr i äsmegin , spyrndi viö fast svä at h. hl. b. f. igegnum skipborpit ok sp. v. gr., drö pä at ser orm. ok upp vipr borpino. — 44 a) svä f. R. — 45) So W, T, F. J. ögurl. R u. übr. Ausg. — U hier u. im fg. : en engi hevir sä sep enar ogrligsto synir er eigi hevir pat er pörr u. w. — 46) feil inn kolblär S; U: Jotunninn varp litverpr, er hann sä orminn, ok saerinn feil in nockut. — 47) So R u. Ausg., doch agnsaxins Jönss. nach U, agnsax W. — 48) So W, T, F. J., vip borpino U, H, S; af boröi R u. übr. Ausg. — 49) SoW, T, F. J.grunninum R, grunnit H, U undeutlich, s. AM II, 287 '). — 50) So die meist. Ausg. nach R, vgl. AM I, 170 15). - i sjä W, Rk. —
G. XLVIII, XLIX. 73
hann steyptiz fyrir borö, ok ser i iljar honum; en p)örr 65 til lands51).
XLIX. p>a maelti Gangleri: hafa nokkur meiri tiöindi oröit me8 asum1)? allmikit prekvirki vann pörr i pessi ferö2). Har svarar3): vera mun at segja fra peim tiöindum, 5 er meira pötti vert asunum4). En pat er upphaf peirar sogu5), at Baldr inn goöa dreymöi drauma störa ok haettliga um lif 6) sitt. En er hann sagöi asunum draumana, pa baru peir saman raö sin, ok var f)at gert, at beiöa 7) griöa Baldri fyrir alskonar häska; ok Frigg tök svardaga til pess8), at 10 eira skyldu Baldri eldr ok vatn, jarn ok alls konar malmr, steinar, joröin, viöirnir, söttirnar, dyrin, fuglarnir, eitrit, ormarnir9). En er petta var gert ok vitat10), pa var pat skemtun Baldrs ok asanna11), at hann skyldi standa upp a pingum, en aörir aesir12) skyldu sumir sköta at 15 honum, sumir hoggva til, sumir berja grjöti. En hvat sem at var gert, sakaöi hann ekki, ok pötti petta ollum mikill frami12a). En er petta sa Loki Laufeyjarson, pa likaöi honum illa13). Hann gekk til Fensalar14) til Friggjar
51) U nach 46): en er porr greip hamarinn, falm. jot. til agnsaxins ok hjo vip b. vap pors, en ormr sauck i sasinn, en p. käst. hamr. ok laust viö eyra jotninum sva at h. steyptiz at boröino, ok laust af honum haufopit viö haon . . . (hrönnum ? vgl. AM, 11, 287 l)) en pörr öp til lanz. —
XLIX. 1) So W, H; asunum R, Ausg. — Die viell. aus Härs Ant- wort entlehnten Worte hafa u. w. fehlen in U. — 2) Mikit afrek var petta U*
— 3) So R, svarapi U, wo die Über sehr. Fra liflati Balldrs ok for HermoÖs til Heljar folgt. — pa segir Här W. — 4) So W, R — Verra mun vera at s. S — Verpa man ek at s. p. H. — Meira var hitt vert U. — 5) SoW, H, T, F. J. — pessar s. R — En bis sögu f. U. — 6) er Balldr enn gopa dreympi haettligt U. — 7) b. gupin H. — 8) tök ei[)a af aullom lutom H. — 9) So W, T, F. J. — eitr, ormar R — H {wo jöröin, söttirnar vorher fehlt) eitrormar (s. u. U) ne heldr söttirnar epa neitt annaö. — U nach 6): ok sagpi äsum; Frigg beiddi honum gripa at eigi grandapi honum elldr ne järn ne votn, mälmr ne steinar ne vipir, söttir ne dyr, fuglar ne eitrormar.
— 10) Ok er p. v. gert U. — 11) v. p. skemtan Baldrs (at h. stop u. a p.) U. — 12) So W, en allir aörir sk. K u. Ausg. — sk. at honum U {vgl. 12 a), T, F. J. — sk. a hann W, R. — 12 n) U nach J1): skylldo sumir skjota at honum, en s. hauggva, s. gryta; hann sakapi ekki. — 13) So W u. U (en er L. sa p. 1. h. i.) — K {u. Ausg.) nach illa: er Baldr sakaöi ekki. — 14) Fensala U, H. —
74 Gylfaginning
ok bra ser i konu liki. J)a spyrr Frigg, ef sü kona vissi hvat aesir hoföuz at a pinginu17). H6nlc) sagöi, at allir skutu at Baldri, ok pat, at hann sakafti ekki17). p>a maelti Frigg: eigi munu vapn eöa viöir granda Baldri ls); eiöa hefi ek 5 fengit af ollum peim 1!)). Ja spyrr konan : haf a allir hlutir per20) eiöa unnit at eira Baldri? J)ä svarar Frigg: vex viöarteinungr einn fyrir vestan21) Valholl, sa er mistilteinn kallaör; sä pötti mer ungr at krefja eiösins. J)vi naest hvarf konan a brott, en Loki tök mistiltein ok sleit upp ok gekk
10 til Jungs22). En Hoör stöö ütarliga i mannhringinum, pvi at hann var blindr. pä maelti Loki viö hann: hvi skytr pü ekki23) at Baldri? Hann svarar: pvi at ek se eigi, hvar Baldr er24), ok pat annat, at ek em vapnlauss. p)a maelti Loki: geröu pö i liking annarra manna ok veit Baldri soemd
15 sem aörir menn25); ek mun visa per til, hvar hann stendr26), skjöt at honum vendi pessum. HoQr tök mistiltein ok skaut at Baldri at tilvisun Loka; flaug skotit i gognum hann27), ok feil Baldr28) dauör til jaröar, ok hefir pat mest öhappa- skot verit meö guöum ok monnum29). J)a er Baldr var
20 fallinn, pa felluz pllum asum orÖtok ok svä hendr at taka til hans, ok sa30) hverr til annars, ok varu allir meö einum hug til pess, er unnit haföi verkit31), en engi matti hefna; par var sva mikill griöastaör32). En pa er aesirnir freistuöu at maela, pa var hitt pö fyrr 33), at gratrinn kom upp, sva at
15) So R u. (spyrr Fr. ef hann vissi, hvat menn höföuz at ä p.) U, Ausg.
— heföiz W. — 16) Hann U. — 17) en h. sakar e. U. — 18) vapn ne v. bana B. U. — 19) So W, pegit af ö. p. R, ähnl. U. — 20) per nur W. — 21) So W, U, H; nach F. J. „alle" Hss. von Bei.; f. austan R nach den alt. Ausg. — 22) U {nach kr. eiösins): pä hverfr konan, en Loki gengr til ok tekr mistilteininn ok slitr upp meö rötum; gengr til pingsins. — 23) eigi U. 24) hv. B. er f. U. — 25) So W, R — ok veit hon. atsökn U, ok v. atsökn hon. til saemdar H. — 26) v. per til hans U. — 27) HauÖr t. mistilteininn ok skaut i gegn. Balldr U. — 28) So W, hann R; ok feil — jaröar fehlt U.
— 29) So nach U (ok var p. mest ohappaskot m. g. ok m.); ok hefir pat mest ohapp gort verit W, ähnl. (ohapp verit unnit) R u. Ausg. — 30) U nach 29): Nu sä u. w. — 31) ok allir meö grimmum hug til p. er gert hafpi U. — 32) So R u. (eigi m. h.) W. — en engi m. par h. i gripa stapnum U. 33) So R; U: Allir bäro illa harminn, en Öpinn verst. Var par grätr fyrir mal. — W: En pä er aesirn. vitkuöuz, pä var pat fyrst, at u. w. — ^.75,4: En er guöin vitkuöuz. —
C. XLTX. 75
engi matti oörum segja me8 oröunum fra sinum harmi. En Ööinn bar peim mun verst penna skaöa, sem hann kunni mesta skyn, hversu mikil aftaka ok missa asunum var i fra- falli Baldrs34). En er guftin vitkuöuz, pa maelti Frigg ok spuröi, hverr sa vaeri meö asum, er eignaz vildi allar astir 5 hennar ok hylli35), ok vili hann riöa a Helveg ok freista, ef hann fai fundit Baldr, ok bjööa Helju ütlausn, ef hon vill lata fara Baldr heim iÄsgarö36). En sa er nefndr Hermöör inn hvati, son Oöins, er til peirar sendifarar varö37). J)a var tekinn Sleipnir, hestr Ööins, ok leiddr fram, ok steig 10 Hermöör a pann hest ok hleypti braut.
En aesirnir töku lik Baldrs ok fluttu til saevar. Hring- horni het skip Baldrs, hann var allra skipa mestr; hann vildu guÖin fram setja ok gera par a balfor Baldrs, en skipit gekk hvergi fram38). J)a var sent i Jotunheima eptir gygi 15 peiri er Hyrrokin er nefnd39); en er hon kom, ok reiö vargi ok haföi hoggorm at taumum40), pa hljop hon af hestinum, en Ööinn kallaöi til berserki f jöra at gaeta hestsins ok fengu peir eigi haldit, nema peir felldi hann41). J)a gekk Hyrrokin a framstafn nokkvans ok hratt fram i fyrsta viö- 20 bragöi, sva at eldr hraut ör hlunnunum, en lond oll skulfu42). pa varö J)örr reiör ok greip hamarinn ok munöi pa brjöta hpfuö hennar, aör 9II guöin baöu henni43) friöar. J)a var borit üt a skipit lik Baldrs; en44) er pat sa kona hans
34) So W, R u. (mest skin a; inikill aftaka, inunr ok missir äsom varö) H. — In U fehlt dies u. das Vor. (nach kom upp), vgl. jedoch 33). — 35) So R u. (äst. minar) W, ok hylli fehlt H; U nach 33) pa spurpi Fr. hverr sä v. m. äs. er eignaz villdi äst. hennar. — 36) ok ripa ä helvega at nä Balldri meör ütlausn U. — 37) So W (son auch U) u. (doch sveinn Oö. ; farar) R — Hermoör son Opins för (ok reip Sleipni als Schluß) U. — 38) Balldr var lagör i skipit Hringh. ok astlopu gupin fram at setja meö bälgerö ok tokz pat eigi fyrri (en Hyrroken kom til) U. — 39) So W, H. het ß. (die Schreibung des Namens H. mit k und kk). — 40) So W, K — reiÖ opom v. u. w. H; U ursprünglich: hon reip vargi ok vargar (am Rande verbessert hoggormar) voro at taumum. — 41) U nach 40) ok nü fengo eigi berserkir halldit taumonum. — 42) So W u. (ok 1. sk.) R — hon dro fram skipit ok at fyrsta vipbragöi hraut sk. 6r hlunnonum U. — 43) So W u. (ä. en g. öll) R — pä villdi porr ljosta hana, en gupin banna pat U. — 44) ok R u. w. -
76 Gylf'aginning
Nanna, Neps döttir, pa sprakk hon af45) harmi ok dö: var hon borin a balit ok slegit i eldi4,;); pa stöö pörr at ok vigöi balit meö Mjollni, en fyrir fötum honum47) rann dvergr nokkurr, sa er Litr nefndr; en ])6rr spyrnöi foeti sinum48) a 5 hann ok hratt honum i eldinn ok brann hann49). En pessa brennu sötti margskonar pjöö50); fyrst at segja fra Ööni, at meö honum för Frigg ok valkyrjur ok hrafnar hans; en Freyr ök i kerru meö gelti peim er Gullinbursti heitir eöa Sliörugtanni51); en Heimdallr reiö hesti peim er Gulltoppr
10 heitir52), en Freyja ökkottum sinum58). J)ar komr53*) ok mikit fölk hrimpursa ok bergrisa54). Ööinn lagöi a balit gullhring pann er Draupnir heitir ; honum fylgÖi 54a) sü nattüra , at ina niundu hverja nött drupu af honum atta hringar55) jafnhofgir. Hestr Baldrs var leiddr a balit meö ollu reiöi56).
15 En J)at er at segja fra Hermööi, at hann reiö niu naetr
dokkva dala ok djüpa, sva at hann sä ekki, fyrr en hann kom til arinnar Gjallar ok reiö a Gjallarbrüna; hon er pokt lysigulli57). Mööguör er nefndr maer sü er gaetir brüarinnar; hon spuröi hann at nafni ok at58) aett ok sagöi, at inn
20 fyrra dag riöu um brüna fimm fylki daudra manna : en engi
dynr brüin minnr59) undir einum per, ok eigi hefir pü lit
dauöra manna; hvi riör pü her a Helveg60)? Hann svararG1):
45) So W u. Ausg., nur AM a h. mit R. — 46) U nach 43) lik Balldr(s) var borit ä balit; Nanna Nefs (so auch H) dottir sprack er hon fra. — 47) So W, T, F. J., hans R. — 48) 5oW— faetum sinum R. — 49) U nach 46) pörr vigpi balit meö Mjolni ok hann spyrndi dvergnum Litt ä balit. (sp. dverginom fram i eldinn H). — 50) enn pesi br. s. R; die Hrgb. seit Rk.: En pessa brenna sötti, at p. br. s. W. — U: par {oder peir) vöro pä oll gupin, das Fg. bis Freyr fehlt. — 51) Fr. sat i kerro ok var par beittr fyrir goltrinn Gullinbusti eöa Sligrutanni U. — 52) H. r. Gulltopp U. — 53) So F. J. nach U (Freyjo), T, H (6k viö k. s.) ök f. W, R. — 53 a) kom T, F. J. — 54) So W, bergrisar R — par vom ok hrimpussar U. — siöan sii n. W, R, Ausg. außer F. J. (siö. fehlt T, alles von hon. — jafnh. f. U). — 55) So W, gullringar R u. Ausg. [z. T. gullhr.) — 56) U nach ö4) Öpinn lagpi ä balit Draupni ok best Balldrs meö ollum reipa. — 57) Herrn, reiö nio naetr til Gjallar är ok a gulli hlapna brü U. — 58) So W, eöa (= ok at) R u. Ausg., eöa at F. J. nach T.'— 59) So W, S, (mipr U) u. Ausg. — iafnmjok R, T. — 60) U nach 67) Möpgupr getti brüarinnar ok hon maelti: Fyrra dag reip Balldr her meö fimm c. manna, en eigi glymr mipr undir per einum. — Das Fg. bis pä reiö fehlt. — 61) So W, Jönss., Pf.; sv. at R u. übr. Ausg. —
G. XLIX. 77
ek skal riöa til Heljar at leita Baldrs, eöa hvart hefir pu n9kkut set Baldr aHelvegi? Hon segir62), at Baldr haföi63) par riöit um Gjallarbrü; en niÖr ok noror liggr Helvegr. pa reiö Hermoör par til er hann kom at Helgrindum, pa steig64) hann af hestinum ok gyröi hann fast, steig upp ok 5 keyröi hann sporum, en hestrinn hljöp sva hart yfir65) grind- ina, at hann kom hvergi naer. pa reift Hermoör heim til hallarinnar ok steig af baki66); gekk inn i hollina, sa par sitja i ondugi Baldr, brööur sinn, ok dvalöiz Hermoör par um nöttina. At morni beiddiz hann67) af Helju, at Baldr skyldi 10 riöa heim meö honum, ok sagöi, hversu mikill grätr var meö asum68). En Hei sagöi, at pat skyldi sva reyna, hvart Baldr var sva astsaell, sem sagt er: ok ef allir hlutir i heiminum, kykvir ok dauöir, grata hann, pa skal hann fara til asa aptr; en haldaz meö Helju, ef nokkurr maelir viö e5a vill eigi 15 grata69), fa stöö Hermöör upp, en Baldr leiddi70) hann üt ör hollinni ok tök hringinn Draupni ok sendi ÖÖni til minja; en Nanna sendi Frigg ripti71) ok enn fleiri gjafar, Fullu fingrgull. pa reiö Hermöör aptr leiö sina ok kom i Äsgarö ok sagöi oll tiöindi, pau er hann haföi set eÖa 20 heyrt 72).
J)vi naBSt sendu aesir um allan heim erindreka73) at biöja, at Baldr vaari gratinn ör Helju; en73a) allir geröu pat, menninir ok kykvendin ok joröin ok steinarnir ok tre ok allr malmr; sva sem J)ü munt set hafa, at pessir hlutir grata, 25 pä er peir koma ör frosti ok i hita. |)a er sendimenn föru heim ok hoföu vel rekit orindi sin 74), finna peir i helli nokkur-
62) So (s.) W, hon sagöi F. J. — En hon sagöi E, T u. übr. Ausg. — 63) So R u. w.; hafi W. — 64) hier ste R. — 65) So W u. Ausg. außer AM (hart ok yf. nach R). — hätt y. T. — 66) So W, Eg., Jönss., Pf. — af hesti U. Rk., AM. F. J. — 67) So W — En at morni pa b. Hermoör af Helju R u. Ausg. — 68) U nach 60) pä reip hann at Helgrindum ok sä par bröpr sinn, hann bar framm bop sin. — 69) U: En sü ein var van um brott- kvämo hans; ef allir hlutir grata hann meö äsum kyckvir ok daupir, en ella halldiz meö Heljo. — 70) So W, T, F. J.; leiöir R. — 71) nisti S. — 72) So W, ok h. R. — U nach 69) Balldr feck honum hringinn Draupni, en Nanna sendi Frigg falld, en Fullo fingrgull. X>ä för Hermoör aptr i Äsgarp ok segir tipinde. — 73) So (doch or.) W, R — erindom peirra H. — 73 a) en fehlt bei Eg., Jönss.. — 74) So (er.) W, sin or. R.
• ö Gylfaginning
um, hvar gfgr Bat; hon uefndiz j>okk. peir biftja hana Lirata Baldr 6r helju, höu segir sva74"): (/,) pokk mun grata
purrum t<)rum
Baldrs balfarar ") ;
kviks7<;) ne dauös
nautka karls sonar 77) ;
haldi78) Hei pvi 's hefir! En J>ess geta menn, at par hafi verit Loki Laufeyjarson, er flest hefir illt gert meö asum79).
5 L. pa maelti Gangleri: allmiklu kom Loki a leiö, er
hann olli fyrst, J>vi er Baldr var veginn, ok sva pvi er hann varö eigi leystr fra Helju; eöa hvart var honum nokkut pessa hefnt1)? Har segir2): goldit var honum petta, sva at hann mun lengi kennaz2a). p)a er guöin varu orÖin honum sva reiö,
10 sem van var, hljöp hann a braut ok fal sik a fjalli3) nokkuru; geröi par hüs ok fjörar dyrr, at hann matti sja ör hüsinu i allar aettir3a) En opt um daga bra hann ser i laxliki ok falz pa par sem heitir Franangrs fors4). Hann hugsaÖi fyrir ser, hverja vel a3sir mundu til finna, at taka hann i
15 forsinum5). En er hann sat i hüsinu, tök hann Ungarn6)
74 a) So W, hon segir R. — U nach 72) pä bäpu gupin alla hluti grata B. ör Heljo. Menn ok kyqvindi, iorp ok steina(r), tre ok allr mälmr greto
B. sem pii m. s. h. at p. hl. gr. all. i frosti ok hita. pat er sagt, at gupin finna gygi i helli n. er paukt nefndiz, bipja hana grata, sem allt annat, B. or. H. Hon sv. — 75) B. helfarar U. — {für paukk hat U beidemal paukt). — 76) So W, H. G.; kyks R. U, F. J. — 77) So W u. Ausg. (kalls s. einige nach R, vgl. B'.); nautka — sonar f. U, qviks epa (eöa auch U) dauös karls ne naut ec H. — 78) So W, U, Ausg. — hafi R. — 79) Für En — äsum bietet U: par var Loki raunar. —
L. 1) So W — varö h. p. n. h. Rm. Ausg. — 2) svarar Rk.,Eg.} Jönns. Derselbe Unterschied auch sonst, vgl. XLII 2). — 2a) kenna H. — 3) So W, U, T, F. J.; i fj. n. die übt: Ausg. nach R. — U bietet für den Anf. von
C. L nur: pa er gupin visso pat, vöru pau reiö Loka ok fal hann sik ä fjalli n. — 3a) s. LI 4). — 4) U nach a) ok vöru f. d. ä husi hans, at h. saei i allar aettir, en um daga var h. i Fr. forsi 11. — 5) So W u. (pa hugs. h. f. s.) R u. Ausg. — honum kom i hug, at aesirnir mundi setja vel fyrir hann (hverjar velar H u. w. nach W) U. — 6) So W, R, T, AM, Pf., F. J.; lingarnit U, — lin ok garn Rk., Fg., Jönss. — U nach 6) tök sipan ling. —
G. XLIX, L. 79
ok reiö a raeksna7), sva sem net er siöan gort8); en eldr brann fyrir honum. J)a sa hann, at aesir attu skamt til hans, ok haföi Ööinn set 6r Hliöskjalfinni, hvar hann var; hann hljöp pegar upp ok üt i ana, en kastaÖi netinu fram a eldinn9). En er aesir koma til, pa gekk sa fyrst inn, er allra 5 var vitrastr, er Kvasir er nefnör 10), ok er hann sa a eldinum folskann, er netit haföi brunnit11), pa skildi hann, at pat mundi vel vera til at taka fiska, ok sagöi asunum. p)vi na3st töku peir hör12) ok geröu ser net, eptir pvi sem peir sa a folskanum 13), at Loki haföi gert; ok er büit var netit, 10 pa fara aesir til arinnar ok kasta neti i forsinn; helt pörr oörum netshalsi, en oörum heldu allir aesir ok drögu netit14). En Loki för fyrir ok leggz niör i milli14a) steina tveggja; drögu peir netit yfir hann ok kendu, at kykt var15) fyrir, ok fara i annat sinn upp til forsins ok kasta üt netinu ok 15 binda viö sva Jmngt, at eigi skyli undir mega fara 16). Ferr pa Loki fyrir netinu; en er hann ser, at skamt var til saevar, pa hleypr hann upp yfir pinulinn ok rennir upp i forsinn17) Nu sa aesirnir, hvar hann för; fara enn upp til forsins, ok skipta liöinu i tva staöi; en pörr veör pa eptir miöri anni, 20 ok fara sva üt til sjövar18). En er Loki ser tva kosti: var
7) So nach W auch F. J. ; AM raexna nach R; möskva die iibr. Ausg. nach U, vgl. Eint. S. 31") 32 — g) SoW, T (sem cet er gert U; sem nü er gort H); ohne sva F. J.f ohne gort R u. iibr. Ausg. — 9) So R (ok käst.) u. Ausg., upp ok vor üt f. W. — |>ä sä h. «si pangat fara, Opinn hafpi se\> h. ör Hl.; L. hl. i ana, en käst. net. äeld. U. — 10) So W u. (koma til hüssins R, nur koma H; Kv. heitir) R, H — Kväser geck inn fyrstr, er vitraztr var 17. — 11) & W «. Ausg., ä eidin f. R — fölskvan sehr. Eg., Jönss. — ä eld. fehlt H; U zieht dies u. das Fg. bis 14) zus. : J)ä skilpi hann, at petta mundi vel til fiska, ok gerpu eptir faulskanum er netij) brann. — 12) So H
— hör fehlte, R u. Ausg. — 13) So W, U {vgl. ">, T, F. J. — fölskva R
— 14) So W, T, F. J.; U nach «) Fara i forsinn ok hellt pörr oprum netzhälsi, en allir aesir oprum — öör. netshalsi auch H; R (u. iibr. Ausg.) wieW, doch helt p. enda öör. ok öör. h. u. w. — 14 a) milli {für i m.) sehr. Eg., Jönss., vgl. auch die fg. N. — 15) So R u. Ausg., W varö (varp aus var par verlesen?). — En Loki lagpiz millum (m. auch W) st. tv. ok dr. p. n. yf. h. framm U. — 16) Fara ojiro s. ok b. sva p. v. at eigi mätti u. f. U.
— 17) ahnt, auch U (til sjofar) u. H. (yfir netpinulinn). — 18) So W, U (Nu sja aes. hv. h. f. ; skipta nü lip. i tvä st., p. v. u. w.) T, F. J. (til saevar)
— sva til saevar R u. iibr. Ausg. —
80 (iylfaginning
J>at lifshaski, at lilaupa a saeinn, en hinn var annarr11'), at leita20) enn yfir netit; ok J>at geröi hann, hljöp sem snarast yfir netpinulinn21). |)örr greip eptir honum ok tök um hann, ok rendi hann i hendi honum, sva at staöar nam 5 hondin viö sporöinn, ok er fyrir pa sok siöan laxinn aptr- mjor22). Nu var Loki tekinn23) griöalauss ok farit meö hann i helli nokkurn. ])a töku peir prjar hellur ok settu a egg2[) ok lustu rauf a hellunni hverri25). J)ä varu teknir synir Loka, Vali ok Nari2,i) (eöa Narfi), brugöu aesir
10 Vala i vargs liki, ok reif hann i sundr27) Narfa, brööur sinn. |)a töku aesir parma hans ok bundu Loka meö yfir pa prjä eggsteina28); stendr einn undir heröum, annarr undir lendum, priöi undir knesbötum29), ok uröu pau bond at jarni. pa tök Skaöi eitrorm ok festi upp yfir hann, sva at eitrit
15 skyldi drjüpa ör orminum i andlit honum30); en Sigyn kona hans sitr31) hja honum ok heldr munnlaugu 32) undir eitr- dropa; en pa er füll er munnlaugin33), gengr hon34) ok slaer üt eitrinu, en meÖan drypr eitrit i andlit honum; pa kippiz hann sva hart viö, at jorö 9II skelfr; pat kallit per
20 landskjalfta. par liggr hann35) i bpndum til ragnarokrs36).
19) So W, T, Jönss., F. J.; die übr. Ausg. hit var annarr nach R. — 20) So W, T; hlaupa R u. Ausg. — 21) Ok er Loki ser lifshäska ä saeinn at fara, pä hleypr hann yvir netiö U. — 22) So W u. (staö. naf, siöan fehlt), R u. Ausg. (st. nam Jönss., F. J.) — En p. greip hann haundum, en hann rendi i haund. hon.; ok nam hondin st. viö sp. u. w. {ohne siö.) U. — 23) t. fehlt H. — 24) So W, R; upp ä eggina H, U (L. var nü t. gr. ok faerör i helli n., ok toku hellor III ok settu a enda). — 25) 1. ä rauf ä hv. U. — 26) Näri S. — 27) So W, U, H, Ausg. — in R sind die Worte i sundr ver- wischt u. fehlen bei Bk. — 28) So nach W u. U (pä 111 egg W, III egg- steina U, eggjasteina H) auch F. J.; yfir pä III steina R u. übr. Ausg. {für stendr im fg. stop U). — 29) So W, U, H, Ausg., doch AM knesfötum nach R. — 30) Skaöi festi eitrorm yvir andlit honum U. — 31) So W, T; stendr R u. Ausg. — 32) So W, Pf., munlaug U, mundl. H, möndlaugu R, Kk.} AM, Eg., mundlaugu Jönss., F. J. — 33) So hier W, R Ausg., munl. U — en pä er füllt er H. — 34) So W, pä g. h. R u. Ausg. — 35) h. fastr i peim H. — 36) Die Schreibung variiert in den Hss. (W immer mit kk); U nach 30): en Sigun hellt munlaug und. eitrdropana, ok sl. üt eitrino, ok pä drypr i andl. hon., er f. er munl., ok k. h. p. svä h. v., at jorö sk. ; par 1. h. til ragna- rauckrs. — Zu Z. 14 fg. s. Einl. C. 3 {Schluß).
C. LI. 81
LI1). pä, maelti Gangleri: hver tiöindi eru at segja2) um ragnarokr? pess hefi ek eigi3) fyrr heyrt getit. Har segir: mikil tiöindi eru paöan at segja ok morg; pau in fyrstu, at vetr sa kemr, er kallaör er fimbulvetr, pa drifr snaer ör ollum aettum4), frost eru pa mikil ok vindar harö- 5 ir5); ekki nytr solar; peir vetr fara prir saman, ok ekki sumar i millum6). En aör ganga svä aÖrir prir vetr, at pa eru 7) um alla verold 8) orrostur miklar ; pa drepaz broedr f yrir agirni sakar 9), ok engi pyrmir foöur eöa syni i manndrapum eöa10) sifjasliti. Sva segir i Voluspa11): 10
(Vol. 45) Broeör munu berjask
ok at bonum veröask12),
munu systrungar
sifjum spilla;
hart 's meö holöum1241),
hördömr mikill,
skeggjold 13), skalmold,
skildir klofnir13a);
vindold, vargold,
aör verold steypisk14).
|)a verör pat er mikil tiÖindi pykkja, at ülfrinn gleypir solna 15), ok pykkir mpnnum pat mikit 16) mein ; pa tekr
LI. 1) Überschrift wU: Frä fimbulvetri ok ragnarauckrumm. — 2) s. fra um r, R. — ragnarökr E, in W (und U) immer -rökkr geschr. — Vgl. Skaldsk. C. L 56). — 3) f. H. — 4) aett. (immer) W, vgl. C.L 3a) aettir.
— 5) So W, hvassir R u. Ausg. — 6) So W, i milli U; ä m. H, milli R. — U als Anfang: HvaÖ segir pü fra fimbulvetri? segir Gangleri. Har segir: drifr pä snjor ör aullurn ättum, pa ero frost mikil ok vindar, ecki nytr solar; peir vetr f. III saman, en ecki sumar i milli. — 7) So W, U (en ä. g. a. pr. v. peir er um alla verolld ero orrostor), Rk., die übr. Ausg. er nach R. — 8) So R, U u. w., um allan heim W. — 9) sakir (so öfter) W. — dreipaz (= drepaz? AM) nipr f. äg. U. — 10) So W, R — ok engi pyrm. fepr ne syni i manndr. eöa sifjum U. — 11) i V. f. U. — 12) So W, R, — veröa U, R der L. E., vgl. H. G. — 12 a) So R, VV, T — h. er i heimiU, L. E.
— 13) So W, R — skeggöld U, H, S, R der L. E. — 13 a) klofna U. — sk. 'ro klofnir R der L. E. — 14) undz v. st. U. — In U noch: mun engi maör oprum pyrma, vgl. H. G. zu Völ 45, 11—12. _ 15) So R, AM, Eg., Pf., F. J. — solina die übr. Hss. u. Ausg. — 16) U nach u) Ulfrenn gl. sol. ok er meinsynt monnum.
Prosaische Edda. 6
$2 Gylfaginning
annarr ülfrinn tunglit ok gerir sa ok mikit ögagn, stjornur hverfa pa af himni17). ])a er ok pat tiÖindals), at sva skelfr J9rö oll ok bjorg, at viöir losna ör J9röu upp, en bJ9rgin hrynja, en fjptrar allir ok bond brotna ok slitna19). p>a 5 verör Fenrisülfr lauss; pa geysiz hafit a londin fyrir pvi at pa snyz MiÖgarfisormr i jotunmöö ok soekir upp a landit20). |)a verör ok ]>at, at Naglfar losnar, skip pat er sva heitir; pat er gert af noglum dauora manna21) ok er pat fyrir pvi varnaöar vert, ef maÖr deyr meö öskornum noglum22), at sä
10 maör eykr mikit efni til skipsins Naglfars25), er guoin ok menn vildi seint, at gort yröi u) ; en i pessum saevargang 2ä) flytr Naglfar. Hrymr 2':) heitir jotunn, er styrir Naglf ari 27) ; en Fenrisülfr ferr meö gapanda munn, ok er inn neöri kj^ptr viö J9röu, en inn ofri viö himin28); gapa mundi hann meira,
15 ef rüm21') vaeri til; eldar brenna 6r augum hans oknosum30), MiÖgarösormr bla3ss sva eitrinu, at hann dreifir lopt 9II ok 19g, ok er hann allögurligr, ok er hann a aöra hliö ülfinum31). I pessum gny klofnar himinninn, ok riöa paöan Müspells synir ; Surtr riör fyrst, ok fyrir honum ok eptir er32) eldr brenn-
20 andi; sverö hans er gott mJ9k, af pvi skinn bjartara en af sölu; en er peir riöa Bifr9St, pa brotnar hon, sem fyrr er
17) So W, störnurnar hv. af hirnninum Ausg. nach R; pä gleypir ann. ülfr. t., stjornr hv. U. — 18) So W, til tiö. R u. Ausg. — 19) U: jorpin sk., bjorg ok vipir losna ör jorpunni ok hrynja fjotrar ok baund brotna. —
20) U: pa g. h. a landit pviat MiÖgarpz ormrinn snyz i jotunheima. —
21) U: pa losn. skipit Naglfarae (-fari S) er g. er ör n. d. m. — 22) So W u. (varnanar v.) K u. Ausg. (vgl. jedoch Pf. Anm.) — pvi skal maör eigi deyja meö 6. n. U. — 23) at sa eykr mikil efni t. sk. Naglfara (Naglfara auch H) U. — 24) So auch Jönss., Pf., F. J. — agjort (= at g.) W, vgl. AM I, 188) 9) — at gert K, Rk., AM, Eg. — er gupin villdo at s. yrpi gert ok sva menninir U. — 25) -gangi U. — 26) Hrymnir H. — 27) So F. J., -fara Hss. u. Ausg. — 28) So W (a joröu), T, F. J., ähnlich U: Hr. styrir honum, Fenr. ferr meö gap. munninn, ok er inn nepri keptr meö jorpu, en inn efri meö himni. — er inn efri k. viö h. en inn n. viö j. R, übr. Ausg. — 29) rümit U. — 30) eldr brennr u. w. H — eldr Ms nösum f. U. — 31) Miög. ormr. bl. eitrino, sva h. drepr pvi i lopt ok lä H — Mipg. ormrinn bl. eitri, ok apra hl. uppi yf. hon. pa kl. himinninn, ok i p. gny ripa Müsp. megir U. — 32) So U u. (ferr) H — ohne er W — fyr. hon. ok ept. bseöi e. br. R u. Ausg. —
C. LT. 83
sagt33). Müspells megir soekja fr am34) a pann voll35), er Vigriör heitir; par kemr ok36) Fenrisülfr ok Miögarösormr, |>ar er ok pa kominn Loki37) ok Hrymr ok meö honum allir hrimpursar; en Loka fylgja allir Heljar sinnar38); en Mü- spells synir hafa einir ser39) fylking ok40) er sü bjort mjok; 5 vollrinn Vigriör er hundraö rasta viftr a hvern veg41). — En er J)essi tiöindi veröa, pa stendr upp Heimdallr ok blaess akafliga i Gjallarhorn ok vekr upp oll guöin, ok eiga pau ping saman. pa riör42) Ööinn til Mimisbrunns ok tekr raö af Mimi fyrir ser ok sinu liöi ; pa skelfr askr Yggdrasills, 10 ok engi hlutr er pa öttalauss a himni eöa joröu. iEsirnir hervaeöa sik ok allir einherjarnir43) ok soekja fram a volluna; riör fyrst44) Ööinn meö gullhjalm ok fraga brynju45) ok geir sinn, er Gungnir46) heitir; stefnir hann möti Fenris- ülfi, en porr fram a aöra hliö honum, ok ma hann ekki 15 duga honum, pvi at hann hefir füllt fang at berjaz viö Miö- garösorm46a). Freyr berz möti Surti ok verör harör sam- gangr, aör Freyr fellr; pat verör hans bani, at hann missir pess ins gö8a sverÖs, er hann gaf Skirni47). J)a er ok lauss oröinn hundrinn Garmr, er bundinn er fyrir Gnipahelli, 20
33) sverp h. er svä bjart sem sol , en pa er peir ripa, brotnar Bifraust U. — 34) So W u. (saska) R — ripa U, H (ripa a vollinn Vigripinn U.) — 35) So W u. Ausg., nur Rk. a pingvöll nach R. — 36) ok pa R. — 37) Lok W {verschr.) L. kom. R. — 38) So W u. R. — U nach 34) Fenrisülfr ok M. ormrinn, par er ok L. ok Hr. meö honum, Loka fylgja ok hellornar U — (ähnlich H? vgl. AM I, 190 4) u. 6)). — 39) So W, U, S, ser einir {so auch T) H, Rk., Eg., Jönss., Pf., F. J. — yfir ser R (nach Rk. auch S) u. AM. — 40) So W, U (Müsp. megir hava ein. ser f. ok er sü bjort), F. J.
— ok fehlt R u. übr. Ausg. — 41) V. Vigripinn er c. rasta viör ä hvernigU (Vigripinn auch H.) — 42) So W, U. Ausg. — reiö R. — 43) So W — aesir, einherjar (Einh. F. J.) Ausg. nach R. — U nach 41): Heimd. bl. i Gj. ok vekr upp oll g. til pingsins. Op. riör til M. br. o. t. a. M. r. fyrir ser; pa sk. a. Ygdr. ok engi hl. er p. öttal. ä h. ok a jorpu. iEsirnir herklaepaz (herklaeöa sik auch F. J. nach U, T) til pingsins ok allir einherjar (koma ä vollinn.)
— 44) So W, fyrstr R, U (Op. r. meö gullhjalminn f.); -hjälminn auch F. J. nach U, T — 45) ok f. br. fehlt U. — 46) So W u. (Gugnir) R, S — ok hevir geirinn Gungni i hendi U. — Im fg. Fenrisülf F. J. — 46 a) So W, R
— ok stefnir ä moti Fenrisülfinum. pörr berst viö Miögarpzorminn U. — 47) Freyr moti Surti ok fellr hann, er h. hevir eigi sverpit göpa U. —
6*
84 Gylfaginning
hann er it mesta foraü48); hann a vig moti Ty ok verör hvarr oftrum at skafia411). pörr berr banaorö50) af Miftgarös- ormi ok stigr paöan brott51) nfu fet; pa fellr hann dauör til jaröar fyrir eitri pvi er ormrinn bles52) a hann5). 5 Ülfrinn gleypir Oöin, verör pat bans bani; en pegar eptir snyz fram Viöarr ok stigr oörum foeti i neöra kJ9pt54) ulfs- ins55); a peim foeti hefir hann pann skö, er allan aldr hefir66) verit til samnat; pat eru björar, J)eir er menn sniöa ör sköm sinum fyrir tarn eöa haeli57); pvi skal peim björum brott
10 kasta sa maör, er at pvi vill hyggja, at koma asunum at H8i 58) ; annarri hendi tekr hann inn efra kJ9pt ülfsins ok rifr sundr gin hans, ok verör pat ülfsins bani59). Loki a orrostu60) viö Heimdali, ok verör hvarr annars bani. pvi naest slyngr61) Surtr eldi yfir joröina ok brennir allan
15 heim02). Sva er sagt i Voluspa:
(Vol. 46; 5, 6) H$tt bla3ss«3) Heimdallr, hörn 's a lopti,
(Vol. 47; 5, 6) maalir Ööinn
viö Mims64) hofuö;
(Vol. 47 a) skelfr Yggdrasils65) askr standandi, ymr it aldna60) tre; en JQtunn losnar67).
48) So {oder forat) R, W fjörraö H. — 49) So W — at bana R u. w.
— U nach 47) hundrinn Garmr er pa lauss fra Gnipalundi ok berst viö Ty, ok hevir hvartveggi bana. — 50) So R u. w., banorö W. — 51) So W, braut R. — 52) So W — blaess R u. Ausg. — 53) U nach 49) porr drepr MiÖgarözorminn ok stigr framm niü fet um eitr ormsins. — 54) So W immer, kjapt H — keypt (hier) R, kept U (Ulfrinn gl. Op. ok er p. h. bani. pa snyr V. fr. u. w.). — 55) f. U. — 56) f. in R. — 57) So W, U, T, F. J.
— hael R, übr. Ausg.; U: hann hevir pann skö — samnaö, pat ero bjorar er m. taka 6r sk. sin. f. t. ok h. — björar er m. scera ör scaepom sin. fyri tarn ok haela H. — 58) pvi skaltu p. björum ä br. k., sa maör u. w. (äsum) U. — 59) Ähnl. auch U (kept hans; i sundr). — 60) berst U. — 61) So W, R — (pa) slaungvir U, slengir H. — 62) heiminn allann, sem her segir U.
— 63) bles U, vgl. hier u. im fg. H. G. — maelir in R (mey) verschr. — 64) Mimis U. — 65) So W, Ygdr. R, U. - 66) So W, alna R, U. — 67) Für en j. 1. in U: sesir eru a pingi. —
C. LI. 85
(Vol. 48) Hvat 's meö 9sum?
hvat 's meö olfum68)? gnyr69) allr Jotunheimr, aesir 'ro70)ä pingi; stynja d vergär fyr steindyrum71), veggbergs visir 72) ; vituö enn eöa hvat73)?
(Vol. 50) Hrymr ekr austan, hefsk lind fyrir; snysk Jormungandr i jotunmööi; ormr knyr 74) unnir, en ari hlakkar75), slitr nai niöfolr 76) ; Naglfar77) losnar.
(Vol. 51) Kjöll78) ferr austan,79) koma munu Müspells80) of . log lyöir, en Loki styrir; fara81) fiflmegir meö Freka allir, peim es brööir Byleists82) i for.
68) hvat meö äsynjum? U. — 69) So W, L. E. — ymr R u. Ausg. der pr. E. — 70) So R, ero W. — Das Verspaar gnyr — f>ingi fehlt U, vgl. 67).
— 71) So W, st. durum R. — steins dyrum U. — 72) v. v. fehlt U. — vegbergs W, Rk. — 73) die sechs fg. Str. fehlen in U. — 74) So W, L. E.
— kyrr R. — 75) So W u. L. E. — en örn hl. H, örn mun hlakka R, S.
— 76) So {oder niöf.) W, R — niöföln S, neffölr L. E., doch s. H. G. — 77) Naglfal R. — 78) So F. J., H. G., vgl. das Wb., kjöll die übr. Ausg. der pros. E. — 79) noröan B. u. a. {vgl. H. G.). — 80) Heljar B. u. a. {vgl. H. G.) — 81) So W u. L. E. — f)ar 'ro AM nach R. — 82) So (-leistz) W, Byleiz R, (-leipz Reg. d. L. E.). — 83) Diese Str. ist bereits C. IV angeführt, u. findet sich dort auch in U; vgl. dort Anm. 21) bis 24); hier ergeben sich [abgesehen von U) etwa dies. Les., vgl. auch H. G. —
86 Gylfaginning
(Vol. 52) Surtrs:!) ferr sunnan meö sviga la3vi; skinn af sveröi söl valtiva; grjötbjprg gnata, en gifr rata, troöa halir helveg, en himinn klofnar.
(V9I. 53) pa komr Hlinar
harmr84) annarr fram, es Ööinn ferr viö ulf vega, en bani Belja bjartr at Surti; pa mun Friggjar falla angan85).
(vgl. Vol. 54) Gengr Oöins son viö ulf vega,8'3) Viöarr of veg at valdyri;
laetr87) megi hveörungs88) mund of standa hjor til hjarta; J)a es hefnt foöur.
(V9I. 55; 1, 2) Gengr inn ma3ri
mogr H169ynjar8sa)
(V9I. 56; 7, 8) neppr af89) naöri niös ökviönum ; -,0)
(V9I. 56; 3, 4) munu halir91) allir heimstoö92) ryöja,
84) So L. L\, hamr W, R. — 85) So R, angann W — angantyr Reg. d. L. E., s. H. G. — 86) Die abweichende Fass. der L. E. s. bei H. G. — 87) 1. hann Hss., vgl. H. G. — 88) hveörugs R. — 88 ft) Für das Fg. vgl. Str. 56 bei H. G. u. N. 93). — 89) So W, Rk.} F. J., dem Sinne nach ent- spricht fra der L. E., nepr at R, S. — 90) ökviöinn F. J. Note. — 91) hallir R. — 92) So W (h. stoö), L. E. — heimsteiö R, S. —
C. LI, LH. 87
(Vol. 56; 1, 2) es af m68i drepr Miögarös veorr93).
(Vol. 57) Söl mun sortna,
sigr94) fold i mar95), hverfa af himni heiöar96) stjornur; geisar eimi ok aldrnari, leikr hpr hiti viö himin sjalfan.
Her segir enn sva97):
(Vafpr. 41) Vigriör heitir vollr,
es finnask vigi at
Surtr ok in svosu98) goö;
hundraö rasta
hann es a hverjan veg;
sa es peim vollr vitaör"). — LH. pa maelti Gangleri: hvat verör pa eptir, er brendr er heimr allr x) ok dauö oll guöin2) ok allir einher jar ok allt mannfölk3)? ok hafit per aör sagt, at hverr maör skal lifa i nokkurum heimi um allar aldir4). p)a segir p)riöi5): 5 margar eru par vistir gööar ok margar illar, bazt er pä at vera a Gimle a himni6); ok allgott7) er til göös drykkjar peim
93) Rk. nahm eine Umstellung der letzten beiden Verspaare vor {gemäß der L. E., wo die Ordnung jedoch nicht zweifellos ist), die AM I, 196 ll) wohl mit Recht zurückweist. Vgl. wegen der verschiedenen Auffassungen der Anordn. auch H. G. — 94) So U, L. E. — sokkr W, R. — 95) innar (?) U. — 96) So R, U L. E. — heiöum W, H. — 97) Diese Worte nebst der fg. Str. fehlen in U, H. — 98) So F. J., svasu, sväsu die übr. Ausg., vgl. das Wb. — 99) of vit. F. J. nach T. —
LH. 1) So W, U (vgl. 3), T, F. J. — br. er himinn ok jörö ok heimr allr R u. übr. Ausg. — 2) goöin öll R. — 3) U als Anf.: Gangl. segir: hv. v. p. ept., er br. er heimrinn ok daup gopin aull ok menn. — 4) U Har segir: hverr skal pa büa i nockurum heime. — 5) So W, U {AM II, 292), R (s. pr.), AM, F. J. — pä svarar Här, Rk., Eg., Jönss., Pf. — 6) So nach R: bezt er pa at vera ä Gimlein (= ä Gimle Rk., F. J., a Gimli AM, a Gimli hin Eg., Jönss., Pf.) a himni; bezt er pä at v. a himni W. — U bietet: margar eru u. w., doch ohne par; bezt er at vera ä Gimle meör Surü; H: ä G. meö S., pat er a himni. — 7) So W, Ausg. — allt gott R, gott U u. (par er) g. H. —
<s<* Gylfaginning
er ]»at J>ykkir gaman, i jteim sal er Brimir heitir, hann stenör a Okölni8). Sa er enny) göör salr, er stendr a Niöafjollum, g9rr10) af rauÖu gulli11), sa heitir Sindri. I ]>essum solum skulu byggja gööir menn ok siölatir12). — Ä Nastrondum 5 er mikill salr ok illr, ok horfa norör 13) dyrr ; hann er ofinn allr ormahryggjum 14), en ormahofuö oll vitu inn i hüsit15) ok blasa eitri, sva at eptir salnum renna eitrar16), ok vaöa paer ar eiörofar ok morÖvargar, sva sem her segir17):
(Vol. 38) Sal veitk standa 18) sölu fjarri Nastrondu a, norör horfa dyrr; falla eitrdropar inn of19) ljöra; sa es undinn salr orma hryggjum.
(vgl. Vol. 39 a) Skulu par vaöa20) punga strauma menn meinsvara 21) ok morÖvargar22).
En i Hvergelmi er verst23):
(Vol. 39; 7, 8) par24) kvelr Niöhoggr nai framgengna.
8) So W, F. J.; h. st. ok ä himni R u. übr. Ausg., H (Brimner) — U: ok gott er til dr. i Brimle (eöa £>ar sem h. Sindri = d. fg. Satz nach W, R). — 9) So W, ok R. — 10) So {oder gjörr) W, R. — 11) af brendo silfri H. — 12) par byggja gopir menn U. — 13) So W, U, F. J. — i n. R u. übr. Ausg. — 14) So W, T u. U (h. er ofinn af orma hr.), H; h. er ok ofinn allr ormahr. sem vandahüs R u. Ausg. (vandarh.'ifö., s. Wb. u. vond. — 15) Äo W, R — en ormahaufuö hanga inn um gluggana U, ähnl. H (en aull orm. horfa i. u. gl.). — 16) So W, (sal. ok renna) u. R (salnum) — sva at ar falla af U. — 17) ok vapa peir menn paer er ero eij>r. ok m., sem her segir U. — 18) Sal sa hon (ser hon) st. L. E., vgl. H. G. — 19) um U, L. E. — 20) sä hon (ser hon) {>. v. L. E. — 21) So W, R -svarar U, H. — 22) So W, R — morJ)ingar U. — 23) allra vest S, er hit versta H. — 24) l»a R. Vgl. f. d. Folg. H. G. —
C. LH, LIII. 89
LIII. pa maelti1) Gangleri: hvart lifa nokkur guöin pa2), eöa er pa nokkur jorQ eöa himinn? Har segir: upp skytr joröunni pa 6r saenum ok er pa groen of fogr, vaxa pa akrar ösanir.3) Viöarr ok Vali4) lifa, sva at eigi hefir saerinn ok Surtalogi grandat peim 5), ok byggja peir a 5 Iöavelli6), par sem fyrr7) var ÄsgarÖr, ok {)ar koma pa8) synir pörs, M65i ok Magni, ok hafa par Mjollni. pvi naest kemr par Baldr ok Hoör frä heljar9); setjaz pa allir samt ok talaz viÖ ok minnaz a rünar10) sinar ok roeöa of tiomdi pau er fyrrum11) hoföu verit, um12) MiÖgarösorm ok um 10 Fenrisülf; pa finnaz par13) i grasinu gulltoflur pa3r er aesirnir h9föu att. Sva er sagt 14) :
(Vafpr. 51) Viöarr ok Vali byggja ve goöa, pa 's sloknar Surtalogi15); Mööi16) ok Magni skulu Mjollni hafa Vingnis at vigproti17).
En par sem heitir Hoddmimis-holt18) leynaz menn tveir i Surtaloga, er sva heita: Lif ok Lifprasir19), ok hafa morg- inndoggvar fyrir mat, en af pessum monnum kemr sva mikil 15 kynslöö, at byggviz heimr allr20); sva sem her segir21):
LIII. 1) segir U. _ 2) So W, U; 1. pa nokqvorr g. R. — 3) ok er hon graen ok ösanir akrar U. — 4) Valir W*. — 5) So R u. (undeutlich) W — V. ok V. lifa, ok Svartalogi hevir eigi gr. peim U. — 6) Eipavelli U, H. 7) fyrrum U. — 8) ok p. kömu U. — 9) So W (doch naestr, undeutlich ok HöÖr) — u. U (par kemr B. ok H. frä h.) — pvi naest koma par (peir Rk.) B. ok H. frä h. R u. Ausg. — 10) raunir S, H. — 11) äör H — (f. heföi verit schreibt Jönsson.) — 12) So VV, T (of) F. J. — um f. H — ok M. R u. übr. Ausg. — 13) So W — pa finna peir R, U u. iv. — 14) U nach 9) Talaz viö ok minnaz ä rün. sin., raepa um tip., MiÖgarpzorm ok Fenrisülf; pa f. p. i gr. gullt. er aesir hava ätt. — 15) sloknar Svartalogi U, sl. Surt. H. u. L. E., sortnar S, R, W. — 16) So VV, U, Ausg. — Megi R (u. S? vgl. Rk.). — 17) Vignigs synir U — at vigropi U, at vigräpe H. — 18) Hipmim. H. — 19) So L. E., Lifprausir H, Leifprasir W, R, T. — 20) at byggjaz heimar allir H. — 21) U nach 17) en i holldi Mimis leynaz meyjar i Svartaloga. —
yO Gylfaginninj
(Vafpr. 45) Lif ok Lifprasir"),
en J>au leynask munu- )
i holti Hoddmimis21) ;
morgindoggvar
pau at mat hafa2'),
en paöan af aldir alask26).
Ok hitt mun per undarligt pykkja, er sölin hefir getit döttur eigi öfegri en hon er, ok ferr sü pa stigu mööur sinnar, sem her segir27):
(Vafpr. 47) Eina döttur
berr Alfroöull 28),
aör henni Fenrir fari29);
sü skal riöa,
es regin deyja,
mööur brautir maer.
En nü ef pü kant lengra fram at spyrja, pa veit ek eigi, 5 hvaöan per kemr pat, fyrir pvi at engi30) mann heyröa ek lengra segja fram aldarfarit31), ok njöttu nü sem pü namt32).
LIV. pvi naest heyröi Gangleri dyni mikla hvern veg
fra ser, ok leit hann1) üt a hliÖ ser; ok pa er hann sez
10 meir um, pä stendr hann üti a slettum velli 2) ; ser pa onga
holl ok onga borg. Gengr hann pa leiö sina brott ok
kemr heim i riki sitt ok segir pau tiöindi, er hann hefir
22) Leifpr. W, R; Liför. R der L. E. {H. G.). Lifpra^ser U. Vgl. 19). 23) er par leynaz rneyjar U. — 24) i h. Hipmimis H [vgl. 18) — i Mimis holdi U. — 25) So W, H — pau er at m. h. R — pau ser at m. h. L. E., diesem Verse entspricht in U nur pa?r. — 26) ok par um alldr alaz U. — 27) U (nach 26) sölin hevir dottr getiö eigi ofegri en sik ok ferr hon leiö hennar. — 28) So die übr. Hss. (auch L. E.). Alfrööul R, vgl. AM I, 472. — 29) So U, H — aör hana F. f. die übr. Hss. auch der L. E., doch s. H. G. — 30) So (eingi) W — öngan R u. Ausg. — 31) aldartalit H — fram fehlt R, Eg., Jönss. — 32) Der Schluß von En nü ef — namt fehlt U. —
LIV. 1) hann f. R u. Ausg. — 2) Das Eg. bis borg fehlt in W, viel- leicht nur zufällig, s. AM I, 204 I6). — ser h. pä, at h. st. üt ä sl. v. W*. —
G. LIII, LIV. 91
set eöa3) heyrt, ok eptir honum sagöi hverr maör pörum pessar spgur4).
3) So W, ok R. — 4) U für LIV nur: Nu er Gangleri heyrir petta, l>ä verf)r gnyr mikill ok er hann ä slettum velli. — Es folgt dann (u. ähn- lich in den übrigen Hss.) noch ein {vielleicht späterer) Zusatz, von Rk. als Eptirmali bezeichnet, vgl. Einl. S. 157, 169; Vorbem.- § 2 N. 1.
Bragarcedhur.
LV1). Einn maör er nefnör Mgiv eöa Hier; hann bjö i eyju2) J)eiri er nü er kolluö Hles-ey; hann var3) mjok fjolkunnigr. Hann geröi ferö sina til Äsgarös, en aesir vissu fyrir ferö hans4) ok5) var honum fagnat vel, ok ].io 5 margir hlutir goryir me8 sjönhverfingum6); ok um kveldit, er drekka var farit7), J)a let Ööinn bera sverö inn i hollina, ok varu sva bjort, at J)ar af lysti, ok var ekki haft ljös annat meöan viö drykkju var setit. J)a gengu aesir at gildi sinu ok settuz i hasaeti tölf aesir, peir er dömendr skyldu 10 vera ok sva varu nefndir8): pörr, NJ9rör, Freyr, Tyr, Heimdallr, Bragi, Viöarr, Vali, Ullr, Hoenir, Forseti, Loki9).
Statt einer Überschr. in W, R nur größere Initialen: in U: Frä heimbopi äsa me|) Aegi; Bragalygi S; die seit Rk. übliche Bezeichnung Bragaroeöur nach St: J)riöje partr kallaz Braga-ReeÖur ; wo Formäli als erster, Gylf. als zweiter Teil gerechnet ist. — H bietet: Her hefr frä saugu Braga. —
LV. 1) Die fortlaufende Zählung der CC. nach Rk. u. AM. — 2) So W, T, F. J. — i ey R u. übr. Ausg. — 3) So R; er W. — 4) So W, F. J.
— en er aes. vissu ferö h. R u. übr. Ausg. — 5) So W, F. J. — ok f. R.
— 6) So F. J. nach R (doch f. gorvir) u. W (meÖ fjolkyngi = m. sj.); die übr. Ausg. einfach nach R. — 7) So W — er dr. skyldi R u. w. — 8) U von Anfang: pesser aesir J)ägo heimbof) at Aegi (-gis?) i Hlesey. Af)r haff)i Ojjinn honum heim bo{)it. Um qvelldit let Opinn bera sverö i hollina ok lysti J>ar af sem logum bjortum. — U fährt fort: pörr var J>ar, Njor{)r u. w.
— 9) L. fehlt bei Rk. —
G. LV, LVI. 93
Slikt sama asynjur10): Frigg, Freyja, Gefjon11), Iöunn, Gerör, Sigyn12), Fulla13), Nanna. Mgi pötti gofugligt par um at sjaz, veggpili oll väru par tjoldut meö fogrum skjoldum; par var ok afenginn14) mjoör ok mjok drukkit. Naesti maör ^ Mgi sat Bragi, ok attuz peir viö drykkju ok oröaskipti; 5 sagöi Bragi15) fra morgum tiöindum, J)eim er aesir hoföu at hafz16).
LVI. Höfz pa frasogn1), at prir aesir föru heiman; Ööinn ok Loki ok Hoenir, ok föru um fjoll ok eyöimerkr, ok var illt tilvista2). En er peir koma ofan i dal nokkurn 10 ok sja oxnaflokk, taka einn uxann3) ok snüa til seyöis4); en er peir hyggja, at soöit mun vera, pa5) raufa peir seyö- inn, ok var ekki soöit. Ok i6) annat sinn er peir rjüfa6a) seyöinn, pa er stund var liöin, ok var ekki soöit, maala peir pa sin a milli, hverju petta mun gegna7). J)a heyra peir 15 mal i eikina upp yfir sik, at sa er par sat kvaöz raÖa pvi, er eigi soönaöi a seyöinum; peir litu til ok sat par orn ok eigi litill7a). J)a maelti orninn: vilit per gefa mer fylli mina af uxanum, pä mun soöna a seyöinum8). J)eir jata honum fylli sinni af uxanum9); pa laetr hann sigaz ör trenu ok sez 20 a seyöinn, ok leggr upp i fyrstu laer uxans ba3Öi ok baöa böguna10). pa varö Loki reiör ok greip upp mikla stong ok reiöir af ollu afli ok rekr a kroppinn erninum. Qrninn
10) äsynjor slik. (slikar nach Bk.) U. — 11) So W, U — Gefjun Ausg. nach R. — 12) So W, R, F. J. — Sigun U u. übr. Ausg. {Vgl. C. L Ende Sigyn in E). — 13) Scolld U. — 14) äfeingr S, H. — 15) So W, Bragi Mgi R u. Ausg. — 16) So W — p. er ae. höföu ätt Ausg. nach R. — U bietet {nach Nanna) nur: Bragi saegir Mgi fra inorgum tipindum. —
LVI. 1) So W — Hann hof par fr. R u. Ausg. — 2) So W — matar R. — 3) So W — id. n., sjä peir öxnafl. (yxnafl. H) ok taka einn ux. R u. Ausg. — 4) U {als Anf.) Opinn, Loki ok Henir föru um fjall, fundo auxna flock, taka eit nautiö ok snüa til seypiss. — 5) pa f. R. — 6) i f. W. — 6a) So hier W, ü, F. J. — raufa R, T, übr. Ausg. — 7) U nach 4): rjüfa tysvar seypinn ok var eigi sopit. — 7a) ok sa p. orn ok e. litinn T, vgl. 8). — 8) U nach 7): pa sa peir aurn yvir ser ok lezt, hann vallda (v. auch T, F. «/.), at eigi var sopit; gefit mer fylli ok mun sopit. — 9) So W — {)eir jata pvi R; U u. Ausg. — 10) So VV (boguna auch U, F. J.) — ok leggr u. pegar it fyrsta laer oxans II ok bäöa bogana R u. übr. Ausg. — U {nach 9)) hann laetr sigaz ä seypinn, tok annat uxalaerit ok boguna bäöa. —
^4 BragaroeSnr
bregz viö hQggit ok flygr upp ; )>a var fost stongin viö bak arnarins, en hendr Loka viö annan enda stangarinnar n). Qrninn flygr hatt12) sva at foetrLoka15) taka niör14) grjöt1') ok uröir ok viöu; en1,;) hendr hans hyggr hann at slitna 5 munu ör oxlum. Hann kallar ok biör allparfliga orninn friöar ; en hann segir, at Loki skal aldri lauss veröa, nema hann veiti honum svardaga, at koma Iöunni üt um17) Asgarö meö epli sin. En Loki vill J>at, verör hann J>a lauss ok ferr til lags- manna sinna, ok er eigi at sinni sogö fleiri tiöindi um peira
10 ferö, aör peir koma heim18). En at äkveöinni stefnu1') teygir Loki Iöunni üt um Asgarö i skög nokkurn ok segir, at hann hefir fundit epli J>au er henni mun gripr20) i [»ykkja, ok baö, at hon skal hafa meö ser sin epli ok bera saman ok in21). |)a kemr par pjazi jotunn i arnarham ok tekr
15 Iöunni ok flygr braut meö hana 22) ok i prymheim 23) til buss sins. En aesir uröu illa viö hvarf Iöunnar ok geröuz f>eir bratt harir ok gamlir24). pa attu J)eir25) ping, spuröi hverr annan26), hvat siöarst vissi til Iöunnar; en f>at var set siÖ- arst, at hon gekk 6r27) Äsgaröi meö Loka. pa var Loki
20 tekinn ok fcerör a Jung28), ok var honum heitit bana eöa
11) So F. J. nach R {doch bak für kropp (nach U, W, T; en h. mit U, T); stang. mit T) — U nach 10) L. preif upp staung ok laust ä bak erninum, en hann bra ser upp viö hoggit ok flygr; staungin var faust viö bak erninum, en hendr Loka vom fastar viö annan stangar enda. — \). v. f. hondin viö st., en a. e. viö b. arn. W. — 12 j So W, R, AM, Pf.t F. J. — hart Eh., Fg., Jönss. — h. fehlt U. — 13) So W, U, Rk. u. übt: Ausg. außer AM, wo (nach R) L. fehlt. — 14) So W, R — viö S. — 15) grjotit R — U nach ll) Aurninn flygr svä, at fsetr Loka namo nipri viö jor|)u ok grjoti. — 16) So W, U, H — (U en h. hug|)i hann slitna mundu 6t axlar lifmm ok bi|)r frif)ar.) — 17) So W, of R. — 18) U nach lö) Aurninn lezt hann eigi mundo lausan lata, nema lfmn kemi £ar meö epli sin. Loki vill J)etta ok ferr brott me{) eif)i U {vgl. AM II, 294 *). — 19) So W, akv. stundu R u. Ausg. — 20) So W — munu gripir R — m. hnoss H. — 21) U: hann teygir hana eptir eplonum ok bipr hana hava sin epli, ok hon för. — 22) So W, U, H — h. f. R. — 23) So W, R, AM u. übr. Ausg. außer Rk. (ok hefir heim) — heim i prymh. S — U nach 21) |)ar kom Jvjazi jot. i arn. h. ok flaug meö hana i prupheim. — 24) So R u. (haerir) W — haeröir ok gulir H. — Aesir gerpuz aefrir mjok (ok spurf)o, hvar lpunn veri) U. — 25) So W, f). a^sir R. — 26) So W, R verwischt. — ok spyrr hv. a. die Ausg. seit Rk. — 27) So W, üt 6r R. — 28) So W, fiingit R u. Ausg. —
G. LVI. 95
pislum; en er hann varö hraeddr, J)a kvaöz hann mundu scekja eptir IÖunni i Jotunheima, ef Freyja vill lja honum valsham29) er hon a. Ok er hann fekk30) valshaminn, flygr hann norÖr i Jotunheima ok kemr einn dag til pjaza jotuns; var hann röinn a sae, en Iöunn var ein31) heima. Bra Loki 5 henni i hnotar liki ok haföi iklöm32) ser ok flygr sem niest. En er I>jazi kom heim ok saknar IÖunnar, tekr hann arnar- haminn ok flygr eptir Loka ok drö arnsüg i flugnum33). En34) er aesir sa, at35) valrinn flaug meö hnotina, ok hvar orninn flaug, pa ganga36) peir üt undir Asgarö ok 10 baru fannig byröar af lokarspanum. Ok |)a er varlrinn flaug inn um36a) borgina, let hann fallaz niör viö borgarvegginn; pa slögu aesirnir eldi i lokarspanuna37), en orninn matti eigi stoöva sik38), er hann misti valsins; laust J)a eldinum i fiÖri arnarins ok tök pa af fluginn. pa varu 33sir38a) naer ok 15 drapu orninn, Jmt var pjazi jotunn39), fyrir innan Äsgrindr40), ok er J>at vig allfraegt.
En Skaöi, döttir pjaza jotuns, tök hjalm ok brynju ok oll hervapn ok ferr til Asgarös at hefna foöur sins ; en aesir buöu henni saett ok yfirbcetr, ok hit fyrsta, at hon skal kjösa 20 ser mann af äsum ok kjösa at fötum41) ok sja ekki af fleira42). pa sa hön eins manns fcetr forkunnarfagra43) ok
29) So W, H — valshams R u. Ausg. — 30) So W, H — faer R u. Ausg. — 31) U nach 24) en er peir visso, var Loka heitip bana, nema h. feri eptir henni meör valsham Freyjo, hann kom til pjaza jot. er h. var röinn ä sae. — 32) So W u. Ausg. — oklom R — 33) So R u. Ausg. — fluginum W — ok drö orninn valinn upp i flugino H. — U nach 3l) Loki brä henni i hnotar liki ok flaug meö hana; pjazi tök arn, ham ok flaug eptir peim.
— 34) So W, U, Ausg. — Er R. — 35) So W, er R u. Ausg. {vorher aesirnir).
— 36) So W, gengu R u. Ausg. — 36 a) of R. — 37) So W, F. J. — lokar- spanu R, T. — 38) So W, Rk., Eg., F. J. u. w. {ähnl. U) — stöövast H — sik fehlt R u. AM. — 38 a) So W, F. J., aesirnir R, — 39) SoW — ok drapu pjaza jotun R u. Ausg. — 40) So R, U u. Ausg. (äsgr. F.J., Asgrindur.ß&.) Äsgrindir W. — U nach 33) en er aesir sä, hvar valrinn flö, f)a töku peir byr{)i af lokarspanum ok slögu elldi i. Aurninn feck eigi staujwat sik at fluginu, ok laust elldi i fij)rit, ok drapu J)eir jotunninn fyrir innan Äs- grindr. — 41) So W, U, Ausg. (af f. Jönss.) — fautum R. — 42) So W, ekki fl. at R u. Ausg. — at hön skal kjösa m. af fötom , einn af äsom, ok sja ei meiraH — U nach40) En Skapi döttir hans tök aull hervapn ok vill hefna hans; en f>eir buf)o henni at kjösa m. at fötum af li|)i Jieirra. — 43) nur fagra U. —
<-,(» Bragaroeöur
ma'lti: penna kys ek, fatt mun ljött a Baldri! en J>at var Njprör ör Nöatunum41). |)at haföi hon ok i Sfflttargjorö sinni, at BBSir skyldu J>at gera, er hon hugöi, at peir skyldu eigi mega, at hloügja hana45). J)a geröi Loki ]>at, at hann batt 5 um skegg geitar nokkurrar ok oörum enda um hreöjar ser, ok letu pau ymsi fyrir, ok skraekti hvartveggja hatt; pa let Loki fallaz i kne Skaöa ok pa hlö hon ; var pa gor sa3tt af asanna hendi viö hana46). Sva er sagt, at Ööinn geröi {»at til umböta viÖ Skaöa17), at hann tök augu f>jaza ok kastaöi
10 upp a himin ok geröi af stjornur tvaer. — ])ä maelti iEgir: mikill pykki-mer pjazi hafa verit fyrir ser, eöa hvers kyns var hann? Bragi svarar: Qlvaldi4*) het faöir hans, ok merki munu per at pykkja, ef ek segi per fra honum. Hann var mjok gullauöigr; en er hann dö ok synir hans skyldu skipta
15 arfi, pa hoföu {>eir maBling a49) gullinu, er J>eir skiptu, at hverr skyldi taka munnfylli sina ok allir jafnmargar. Einn peira var J)jazi, annarr Iöi, priöi Gangr. En pat hpfum ver orötak nü meö oss, at kalla gullit munntal pessa jotna, en ver felum50) i rünum eöa i skaldskap, sva at ver
^0 kollum J>at mal eöa orötak eöa tal51) pessa J9tna. pa maelti JEgir: pat J)ykki-mer vera vel fölgit i rünum52).
44) ör N. fehlt U. — 45) So W, Pf, F. J. — at hlaeja hana übr. Ausg. nach R (hloeja Jönss.) — skyldu lata h. hlgea, en hon hugpi {)ä pat ei gjöra mega H — U nach 44) en J)at varp at saett, at ses. sk. hlajja hana, en hon hugpi at pat ma?tti engi gera. — 46) So W, {doch i kn. Skaoi), T; ahnl. ß (ymsi eptir, skr. hv. viö hatt) u. Ausg. (viö fehlt F. J.) — um heröar ser (= u. hreöjar s.) H; U: Loki batt ser geitarskegg undir hrepjarnar ok leto pau ymsi eptir ok skr. hv. hatt; pä 1. Loki f. i kne Sk. ok p. hlö h. ; pä var saett g. meö peim. — 47) So W, U, T, hana R; vorher yfirböta R u. Ausg. — U: Opinn g. pat til fauprböta v. h. at h. tök — ok käst, ä himinn- inn ok g. af st. — Das Fg. bis Aupv. fehlt U, vgl. EM. C. 2 16). — 48) So W, R — Aupvalldi U, H (richtiger?). — 49) So W, T, F. J. — at g. R. — 50) So W, Ausg.; fellum R. — fjaullom H. — 51) So Rk., ortac T {vgl. auch Sk. c. XXXII munntal ok rQdd ok orötak JQtna. so nach M; AM II, 533), mal eöa oröta tal R, m. e. oröatal W, mal eöa orö eöa tal Ausg. seit AM. — Der Ausdr. oröatal scheint sonst unbelegt. — U nach 48) A. hft fapir pjaza, en er synir Aupv. töku arf, tök hverr munnfylli af gulli; er nü g. kallat muntal jotna, en i skäldsk. mal peirra. — Das Fg. fehlt. — 52) So R u. Ausg. —
G. LVJ, LViF. 97
LVIL Ok enn mselti Mgir *) : hvaöan af hefir2) hafiz sü iprött, er per kallit skaldskap ? Bragi svarar : pat var upphaf 3) til pess, at guöin hoföu ösaett viö pat föik, er vanir heita; en J>eir logöu meö ser friöstefnu ok settu griÖ ä pa lund, at peir gengu hvarirtveggju til eins kers ok spyttu hraka sinum i4); 5 en at skilnaöi pa töku guöin ok vildu eigi lata tynaz pat griöamark ok skopuöu par af mann 5), sa heitir 6) Kvasir. Hann er sva vitr, at engi spyrr hann peira hluta, er eigi kann hann örlausn; ok hann för viöa um heim at kenna monnum frceöi, ok pa er hann kom at heimboöi til dverga nokkurra, Fjalars 10 ok Galars, pa kolluöu peir hann meö ser a einmaeli ok drapu hann, letu renna blöö hans i tvau ker ok einn ketil, ok heitir sa Ööroerir7), en kerin heita8) Sön ok Boön; peir blendu hunangi viö blööit, ok varÖ {>ar af mj*9Ör sa er hverr, er af drekkr, verÖr skald ok froeöimaör9). Dvergarnir sogöu 15 asum, at Kvasir heföi kafnat10) i mannviti, fyrir pvi at engi var J)ar sva fröör, at spyrja kunni u) hann frööleiks12). — |)a buöu pessir dvergar til sin jotni {>eim er Gillingr13) heitir ok konu hans; pa buöu dvergarnir Gillingi at roa a sa3 meö ser, en er peir11) föru fyrir land fram, reru dverg- 20
LVII. 1) So R; o. e. m. JE. f. W. — Überseht: in U: Her segir frä pvi at aesir säto at heimbopi at Aegis ok hann spurpi Braga, hvapan af kom skalldskaprinn; frä pvi er Qvasir var skapapr. Her hefir mjok setning skalld- skapar. — 2) hefir pat h. W. (Überschr. in S: hvörnin skäldsk. hofst. — 3) So W, pat er H — pat voru upphöf R u. Ausg. — 4) So W, F. J. (sp. i hr. s.); ahnl. U (von Anf.): Eger spyrr: hv. af k. sk.? Br. sv.: gupin hautpo ösaett viö vani ok gerpu fripstefno ok gengo til kers eins ok spytto i hraka sinum. — ok spyttu i hraka sina (sonst wie W) R u. übt: Ausg. — 5) So W
— mann af räconom H — par 6r m. R u. Ausg. — U nach 4) : ok skaupupo ör mann. — 6) So W, R — sa het H — er h. Kv. U. — 7) So (-rarir) W, U, Rh., Jönss., Pf., F.J. — Ööreyr. AM, Eg. nach R — Ööreir H. — 8) So W, U, F. J. — hetu (heitu AM) die übr. Ausg. nach R — U nach 6) hann leysti ör ollurn hlutum, ok er hann kom til dverganna Falas ok Galas, kollupo peir h. a einm. ok dr. h. ; leto r. bl. h. . . er Öprerir heitir, en k. heita S. o. B. — 9) So W, fr. ok sk. H; ok auch Jönss. — ok fraepamaör U, S.
— eöa fraeöamaör R (u. übr. Ausg.) — 10) So W, R — drucknat H — tapaz U. — 11) So W — kynni R u. Ausg. — 12) U nach 8) peir blondopu viö hunangi viö blöpit ok heitir pat pä mjopr, ok sa er af dr., v. sk. ok fr. Dverg. saugpo, at peir (hann?) hefpi tapaz i manviti. — 13) Äo W, R — Gyll. H — Gillingr auch U nach AM II, 295. — 14) fehlt in R. —
Prosaische Edda. 7
i)8 Uli,
arnir i15) boöa ok hvelföu16) skipinu. Gillingr var 6syndr
ok tyndiz hann, en dvergarnir rettu skipit17) ok reru til landsls). j)eir sogöu konu hans [jenna atburö, en hon kunni illa ok gr6t hatt. pa spuröi Fjalarr hana, ef henni mundi ") huglettara, ef hon saei üt a saeinn, ))ar er hann hafoi tynz, en hon vildi ])at. J)a maelti hann viö Galar broöur sinn, at hann skal fara upp yfir dyrnar, er hon gengi üt, ok lata kvernstein falla19) i hofuö henni, ok talöi ser leiöaz öp hennar, ok sva geröi hann. [)a er petta spuröi Suttungr
10 jotunn, son20) Gillings, ferr hann til ok tök dvergana ok flytr a sa3 üt ok setr J)a i flceöarsker. |)eir biöja Suttung ser lifsgriöa ok bjööa honum til saettar i foöurgjold mjoöinn dyra, ok pat verör at saett meö peim; flytr Suttungr mjoöinn heim ok hiröir ])ar sem heita Hnitbjorg21), setr Jjar til
15 gaezlu döttur sina Gunnloöu22). Af pessu kollum ver skald- skapinn Kvasis blöö eöa dverga-drekku eöa fylli 23) eöa nokkurrskonar log Oöroeris eöa Boönar eöa Sönar eöa fars- kost 24) dverga, fyrir pvi at sa mjoör 25) flutti peim f jorlausn 6r skerinu, eöa Suttunga mjoö eöa Hnitbjarga log26).
20 LVIII. pa maelti JEgir: myrkt fykki-mer pat maelt, at
kalla skaldskap meö pessum heitum. En hvernig kömuz Jter aesir at Suttunga miöi1)? Bragi segir la) : sja saga er til pess, at Ööinn för heiman ok kom {)ar er praelar niu slögu hey; hann spyrr, ef peir vili, at hann bryni lja2) peira. f>eir
25 jata pvi, J)ä tekr hann hein af belti ser ok bryndi ljana ');
15) So W, T, ä R u. Ausg. — 16) So W, U, T, F. J. — hvelföi übr. Ausg. nachR. — 17) So W, skip sitt R u. Ausg. — 18) Vnach1'-) Dvergarnir buf)o til sin jotni peim er Gill. het, ok buJ)o honum a sjo at roa ok hvelt'fm skipi undir hon. — Das Fg. bis 22) f. U. — 19) f. f. W. — 20) So W u. ohne jot.) U; vgl. Z. 12 fööurgjöld. — Ausg. wie W, nur AM brööurson mit R, T — Sutt. jötun bröör H. — 21) Hvitbj. H. — 22) U nach 18) pat spurf» Sutt. sun hans. ok flytr dvergana i flaepisker ; peir bjopa mjopinn i fauprba?tr. Sutt. hirpir h. i Hnitbj. ok til gezlu Gunnlaupo d. s. — 23) Kv. bl. eöa dverga lausn H. — 24) So R, -kostr W u. {doch in anderer Konstr.) U. — 25) sa /'. R. — 26) So W u. Ausg., doch lögr Fg., F. J. nach laugr R — Hvitbjarga 1 ög H. — U nach 22) f)vi heitir skällsk. Kv. bl. eöa Sönar eöa farskostr dverg- anna, fyr. [»vi .... eöa Suttunga mjopr eöa Hn. laugr. —
LVIII. 1) So W, T, F. J. — komu f)eir aesir at S. m. übr. Ausg. nach R — U (von Anf.) Aegerr spyrr: hverso komz Ofnnn a mi}iinum? — 1») So W, svarar R. — 2) ljäi H. — 3) SoW, T, F. Jv 1. fehlt R u. übr. Ausg. —
G. LVII, LVIII. 99
en {>eim pötti bita ljarnir miklu betr ok foluöu heinina. En hann mat sva, at sa er kaupa vildi, skyldi gefa viö höf4), en allir kvaöuz vilja ok baöu hann ser selja, en hann kastaöi heininni i lopt upp; en er allir vildu henda, pa skiptuz peir sva viö, at hverr bra ljanum a hals oörum. Oöinn sötti til 5 nattstaöar til jotuns J)ess er Baugi er nefndr 5), brööir Sutt- ungs. Baugi kallaöi illt fjarhald sitt ok sagöi, at praelar hans niu hoföu drepiz, en talöiz eigi vita ser van verkmanna. En Ööinn nefndiz fyrir honum Bolverkr: hann bauö at taka upp niu manna verk fyrir Bauga, en maelti til einn drykk'5) 10 af Suttungamiöi. Baugi kvaz7) einskis raö eiga8) af miöinum; sagöi, at Suttungr vildi einn hafa ; en fara kvez hann mundu meö Bolverki ok freista, ef peir fengi mjoöinn9). Bolverkr9*) vann um sutnarit niu manna10) verk10), en at vetri beiddi11) hann Bauga leigu sinnar. J>a fara J)eir baöir til Suttungs; 15 segir Baugi brööur sinum12) kaup peira Bolverks, en Sutt- ungr synjar pverliga hvers dropa af miöinum13). Ja maelti Bolverkr til Bauga, at peir skulu14) freista vela nokkurra, ef })eir megi na miöinum, en Baugi laetr |>at vel vera. |)a dregr Bolverkr fram nafar pann er Rati heitir ok maelir l5), 20 at Baugi skal bora bergit16), ef nafarrinn bitr; hann gerir sva. J)a segir Baugi, at gognum er borat bergit17), en Bolverkr
4) So W, R — höfuö sitt S, St; höfutH, ähnl. auch U nach1) so: Bragi segir: hann för J)ar sem vöro nio prselar ok slögu hey, h. bauf) at bryna ljä peirra, h. tok hein 6r pussi sinum ok gäfu peir viö haufuö sin. Sipan brä hverr ljanum a hals oprum. — 5) So R(B.het) u. Ausg. — Oö. setti (settiz?) til n. at j. {). er B. er n. W. — 6) So W (u. ähnl. U) — en m. ser til kaups einn dr. R u. Ausg. — 7) So T, F. J., kvez W — kvaö übr. Ausg. nach R. — 8) So W u. Rk., e. räös eiga die übr. Ausg. nach R — nur raf) eiga U. — 9) U nach4): f>4 kom Opinn til Bauga ok nefndiz Bolverkr. Baugi lezt eigi hava vel halldit hüskorlum sinum. Han(n) baup at taka upp einn verk peirra nio ok hava til einn dr. af Sutt. mipi. Hann lezt räf) eiga a mifnnum, en Sutt. vill einn hava. — 9a) s. Wb. — 10) So W,JJ, T, Rk., Pf., F.J. — IX manns v. (mannsv. Eg., Jönss.) AM nach R. — 10 a) v. fyrir Bauga R, Ausg. — 11) So W, T, F. J. — beiddiz R u. übr. Ausg. — 12) So W {vgl. U) — pa fara J). bäöir. Baugi segir Suttungi hr. sin. R u. Ausg. — 13) U nach 9)
Bolv verk, en at vetri vill hann kaupiö; fara f)a til Sutt. ok beifm hann
mjoparins, hann synjar. — 14) So W, skyldu R u. Ausg. — 15) So W, maelti R u. w. — 16) So hier (u. öfter) W, bjargit R u. Ausg. — 17) U nach 13) nur: Jieir foru ok tekr Bolv. nafarinn Roöa (ok borar Hnitbjorg meör = dem Fg. in W, R). —
100 Bragaroeöur LVI1I.
bisse i nafars raufina ok hrjöta18) üt Bpaenirnir 19) möti honum; |»a fann bann, at Baugi vildi svikja bann, ok baö bora i gegnum bergit20). Baugi boraÖi enn, Bolverkr 21) bles annat sinn, J>a fuku inn spa?nirnir. {)a braz Bolverkr i orms 5 liki ok skreiö i nafars raufina, en Baugi stakk eptir honum nafrinum ok misti hans. För Bolverkr J>ar til sem Gunnlno var, ok la hja henni |>rjar naetr, ok {>a lofaöi hon honum at drekka af miöinum prja drykki; i inum fyrsta drykk drakk hann allt ör OÖroeri, en i oörum ör Boön, i inum }>riöja
10 drykk22) ör Sön, ok haföi hann [>a allan mjoöinn23). pa bräz hann i arnarham ok flaug sem akafligast24). En er Suttungr25) sa flug arnarins, tök hann ser arnarham ok flaug eptir honum; en er aesir sa, hvar Ööinn flaug, {)a settu peir üt i garöinn ker sin. En er Ööinn kom inn um Äs-
15 garöa 26), spytti hann upp miöinum i kerin ; en honum var f)a svä naer komit, at Suttungr mundi na honum , at hann sendi aptr suman mjoöinn, ok var pess ekki ga3tt ; haföi J)at hverr er vildi, ok kollum ver {)at skaldfifla hlut27). En Suttunga mJ9Ö gaf Ööinn asunum ok J)eim monnum, er yrkja
20 kunnu; ])vi kollum ver skaldskapinn feng Oöins ok fund, drykk hans ok gjof ok drykk asanna 2s).
18) fjüka H. — 19) So W — spaen. upp (ohne üt) i m. h. R u. w. - 20) So VV, gögnum bjargit R u. Ausg. — 21) So W, en er Bölv. R u. Ausg. — 22) So W, dr. f. R u. Ausg. — 23) U nach 17) ok {)ä bräzt hann i ormsliki ok skreij) nafars raufina ok hvilldi hja Gunnlol)u III naetr ok drack III drycki af mif>inum, ok var hann f)a uppi allr, sitt (ein Wort verwischt) ör hverjo kerino. — 24) So W, äkafast R u. Ausg. — 25) So U, H, T, Ausg. außer AM (pjazi mit W, R), vgl. EM. C. 2 a 66). — 26) So W, inn of Asgarö, [)ä R, innan isgarös H. — 27) So W, AM, Jörns. , Pf., F. J. — skallfifla lit R, Rk., Eg. (doch skäldf.) — oc kollum ver J)ä menn skälldfifl, en f)ann mjöf) arnarleir H. — 28) So W, F. J. (ok dr.) — feng Öö. ok fund ok drykk hans ok gjöf hans ok drykk asanna R, T u. übr. Ausg. — U nach 23) hann braz f)a i arnarham ok flaug, en Sutt. i annan arn. ham ok fl. ept. hon. ^Esir settu üt i garpinn ker sin. 01)inn spytti miöinum i kerin, en sumum repti hann aptr, er honum varö naer faret ok hava J)at skälldfifl, ok heitir arnar leir (vgl. H), en Suttunga mjoör £>eir er yrkja kunna. Dann die Über sehr. Her segir, hverso skilja skal skälldskap. — pvi heitir skälldskaprinn fengr Of)ins ok fundr ok druckr ok gjof. Es folgt pä ma3lti -/Egir = Skäldskapm. C. I ed. Rk., AM; mit den Hss. noch zu Bragaroeöur gezogen bei Eg. u. Jönss. —
^vc of Med/ae^. CAMPBELL
Skäldskaparmäl.
C. XVII1) — sva sem Bragi sagöi ^Egi, at-)
f)örr var farinn3) i austrvega at berja troll, en Ööinn reiö Sleipni i Jotunheima ok kom til pess jotuns, er Hrungnir het; pa spyrr Hrungnir, hvat manna sa er4) meö gullhjalminn, er riör lopt ok log, ok segir, at hann a furöugööan hest. Ööinn sagöi, 5 at par vill hann veöja fyrir hoföi sinu5), at engi hestr skal vera jafngöör i Jotunheimum. Hrungnir segir, at sa er goör hestr, en hafa lez hann mundu miklu störfetara6) hest, sa heitir Gullfaxi. Hrungnir7) varö reiör8) ok hleypr upp a hest sinn ok hleypir eptir honum ok hyggr at launa honum 10 ofrmaeli9). Ööinn hleypir93) sva mikit, at hann var a oöru
Die Bez. Skäldsk. nach U [vgl. das vor. C. 28) u. AM II, 302 oben) con Rh. aufgenommen, bei älteren Autoren auch Skälda*. — Die mit Skäldsk. nen beginnende Zahlung der CC. nach Ek. — 1) Uberschr. in U, wo dies u. das fg. Cap. noch zu Bragar. zu gehören scheint (vgl. Einl. C. 5): Saga J>6rs ok Hrungnis; das C. beg.: Nu skal enn segja doemi, af hverju \>ser kenningar eru, er nü voru ritaöar, ok (er R) äör voru eigi dami til sögö W, R; ähnl. U, doch f. eigi. — 2) sva sagpi Bragi, at U — die Worte sva — at bei Rk. in [ }, f. bei Pf. — 3) J>. för eitt sinn (ohne at) H. — 4) se U. — 5) So R u. Ausg. — ]bar fyrir vill h. veöja h. sina (= sinu) U — verja für veöja W. — 6) -So W u. (-ri) H; storfetaöra Ausg. nach R, sterkara U. — 7) R hier u. öfter Hrugnir. Vgl. AM I, 270 6). — 8) v. r. 0{>ni IL — 9) U nach 8) hl. nü upp ä hest sinn ok hyggr at taka Opin ok launa honum ofryrfn sin. — 9a) So U, W, T, F. J. — hleypöi R u. übr. Ausg. —
1^2 Skaldskapai
leiti fyrir; en Hrungnir haföi sv& mikinn jotunmöö, at bann fann eigi fyrr, en bann |»eytti in um äsgrindr1"). Ok er liann koni at hallardyrum10"), buöu a\sir lionum til drykkju; hann gekk i hollina ok bao fa ser at drekka]l); varu ]»a 5 teknar J>»r skalir, er |>örr var vanr at drekka af12), ok snerti hann ör hverri18). En er hann gerüiz drukkinn, ]>a skorti eigi stör orö ; hann lez skyldu taka11) upp Valholl ok foera i Jotunheima, en sokkva Äsgaröi ok15) drepa guö oll, nema Freyju ok Sif vill hann heim hafa meö ser16); ok
10 Frey ja ein ßorir J>a at skenkja honura17), ok drekka lez hann mundu allt asa-ol lö). En er asum leidduz ofryröi hansi;'), [>a nefna }>eir J)ör; J>vi naest kom20) pörr i hollina ok haföi21) a lopti hamarinn ok var allreiör ok spyrr, hverr fvi raeör22), er jotnar hundvisir23) skulu J>ar drekka, eöa
15 hverr Hrungni seldi griÖ24) at vera i Valholl, eöa hvi Freyja skal skenkja honum sem at gildi asa. pa svarar '-■"') Hrungnir ok ser26) ekki vinaraugum til pörs, sagöi at Ööinn bauö honum til drykkju ok hann var a hans griöum27). J)örr segir28), at pess boös skal Hrungnir iöraz29), a5r hann
20 komi30) üt. Hrungnir segir, at Asa-pör er pat litill frami, at drepa hann vapnlausan; hitt er meiri hugraun-'51), ef hann
10) So W {doch -grindir wie Brag. LVI 40) — ähnl. R (en Hr. var i sva miklum jötunmoö — — en h. sötti inn of äsgrindr) u. die meisten Ausg.
— U nach 9) O^inn hleypir svä mikinn (?) fyrir, at h. var ä aupro leiti fyrir; en Hr. haföi svä mikinn moö, at eigi fann h., hvar h. for, fyrri en h. kom inn um äsgrindr. — F. J. haföi s. m. j. mit U, W, T; kom inn mit U, T. — 10*) So ü (u. W?) — durum R. — 11) So W, U, T, F. J. — b. fa ser drykkju R u. übr. Ausg. — 12) So W, U, T, F. J. — ör E, übr. Ausg.
— 13) So W u. (Hrungnir = hann) R u. Ausg. — ok svelgr (svelgir H, svalg S) Hr. af hv. U. -- 14) t. fehlt in VV, — 15) So U, en W, R. — 16) So W, U (f>ser v. h.), T, F, J. — vill h. heim foera meÖ ser übr. Ausg. nach R. — 17) So W, T, U (Fr. ein J)or. at sk. kon.), F. J. — En Fr. för pä at sk. hon. R u. übr. Ausg. — 18) So W u. Ausg., aull \\ ; allt aul äsa U, H. — vorher munu R, T. — 19) So U (leidduz ofryrpi) — u. Ausg., doch AM mit R leiddist ofrefli h. — W leiöiz ofryröi {so auch Pf.). — 20) kemr U. — 21) So W, U, H, /*'. ,7. — h. uppi R u. übr. Ausg. — 22) re^i U.
2'd i hundviss U. — 24) s. Hr. gr. R. — Im fg. vall hollu U. — 25) So R,
Ausg., segir W. — 26) leit U. — 27) ok lezt vera ä h. gr. U. — 28) -So W,
\)k s. J>6rr U — |)ä maelti pörr R. — 29) sk. hann gjalda U. — 30) So R, 1; kemr W. — 31) m. raun U. —
C. XVII. 103
porir at berjaz viö hann32)at landamaari aGrjötünagoröum33); ok hefir pat verit mikit fölskuverk34), sagöi hann35), er ek let eptir heima skjold minn ok hein; en ef ek heföa her vapn min36), pa skyldu vit nü reyna hölmgonguna, en at oörum kosti legg ek per viö niöingsskap, ef pu vill drepa mik vapn- 5 lausan. pörr vill fyrir ongan mun bila at koma til einvigis, er honum var hölmr skoraör, |>vi at engi haföi honum pat fyrr veitt37). För pä Hrungnir braut leiö sina ok hleypti akafliga, par til er hann kom i Jotunheima38), ok varö hans ferö allfraeg39) meö jotnum ok pat, at stefnulag var komit a 10 meö peim |)ör40). pöttuz jotnar hafa mikit i abyrgö, hvarr sigr fengi; peim var ills van af40a) J)ör, ef Hrungnir leti fyrir honum, pvi at hann var peira sterkastr41). pa geröu jotnar mann i Grjötunagoröum af leiri, ok var hann niu rasta har42), en priggja breiör undir hond, en ekki fengu peir 15 hjarta sva mikit, at honum sömöi43), fyrr en peir toku 6r meri nokkurri44), ok varö honum pat eigi stoöugt, pa er f)örr kom. Hrungnir atti hjarta J)at er fraegt er, af horöum steini ok tindött meö primr hornum, sva sem siöan er gert45) ristubragö, J)at er Hrungnis-hjarta heitir; af steini 20 var ok hofuö hans, skjoldr hans46) var ok steinn, viör ok pjokkr47), ok haföi hann skjoldinn fyrir ser, er hann beiö pörs48), en hein haföi hann fyrir vapn ok reiddi of oxl ok var ekki daelligr49). Ä aöra hliö honum stöö leir-
32) porir b. R, viö mik U. — 33) So die Hss. außer H (Grjott-), S (Grjot- unnag.), U (ä Gr- gerpi); -tüna sehr. AM, F. J. -tuna die übr. Ausg., vgl. d. Wb. — 34) mikil folska U. — 35) s. h. fehlt U, H. — 36) So R, U, Ausg.; väpnin W. — 37) So F. J. nach R; doch haföi (R hefir) mit W, U, T; e. haföi pat f. viö hann gort W. — 38) kom heim um nottina U, H. — 39) So U. T, F. J.; var W, R; ferö auch VV, for (vor hans) R. —40) U [zum Fg. ziehend) ok er at stefno degi kom millum peirra pors, (pött. jotn.). — 40 a) So W, U, T, F. J. — at R. — 41) So W {doch er = ef) — U ef Hr. leti fyrir, pv. h. v. st. — ef Hr. letist, fyrir pvi at die Ausg. (doch leti F. J. mit W, U, T) nach R. — 42) af leiri, ok niu r. häfan (aber breipr im fg. !) U. — 43) dygpi e^a haefpi U. — 44) So W, U, Ausg. — f. e. p. t. ok mann nokkvorn R. — 45) So W, U, Ausg. — gert var R. - - 46) So W, U, F. J. — hans fehlt R, T u. übr. Ausg. — 47) So W, R — skj. h. var ok gjorr 6r steinum ok vipum ok pyckr U. — 48) So W — fyr. ser. Hann stop ä Grjotuna gaurpum ok b. p. U — ähnl. R (fyr. ser, er hann st. ä Gr. ok b. p.) u. Ausg. — 49) So W, U? Rk., Lg., Jönss., F. J. — dasligr R, AM, Ff. — dgegiligr H. —
i04 Skaldskaparmal
jotunninn ""), er nefndr er Mokkrkalfi, ok var bann all- hrffiddr; sva er sagt, at hann meig^1), er hann sa |)ör. |>6rr i*6r til hölmstefnu ok med honum5') pjalfi, ]>ä rann pjalfi fram at, j>ar er Hrungnir stöö, ok maelti til hans: ]»ü
5 stendr övarliga, jotunn ! hefir skoldinn fyrir j>er, en pörr liefir set pik, ok ferr hann it neöra i joröu, ok mun hann koma neöan at per. pa skaut Hrungnir skildinum undir foetr ser ok stöft a58), en tvihendi heinina. pvi naest sa hann eldingar54) ok heyröi prumur störar; sa hann pa pör i
10 asmöfti, för hann akafliga ok reiddi hamarinn ok kastafti um langa leift at Hrungni. Hrungnir foerir upp heinina bäÖ- um hondum, kastar i möt, moetir hon hamrinum a flugi :,°), ok brotnar sundr heinin; fellr annarr hlutr a jorö, ok ein [>ar af oröin oll heinberg, annarr hlutr brast i hoföi pör,
15 sva at hann feil fram a jorö; en hamarrinn Mjollnir kom i mitt hofuö56) Hrungni ok lamöi hausinn i sman 57) mola ok feil hann fram yfir pör, sva at fotr hans la a halsi pör58). En pjalfi va at Mokkrkalfa, ok feil hann viö litinn oröstir. pa gekk pjalfi til pörs59) ok skyldi60) taka föt Hrungnis af
20 honum ok fekk hvergi valdit01). pa gengu til aesir allir, er J)eir spuröu, at pörr var fallinn, ok skyldu taka fötinn af halsi honum ok fengu hvergi komit62). pa kom til Magni, sonr pörs ok Jarnsoxu, hann var J)ä J>ri naettr 63) ; hann kast- aöi foeti Hrungnis af pör, ok maelti: se par ljötan härm,
25 faöir, er ek kom sva siö64)! ek hygg, at jotun penna mund- ak hafa lostit i hei me5 hnefa minum65), ef ek heföa fyrri fundit hann66). pa stöö pörr upp ok fagnaöi vel syni sinuni,
50) leirmaörinn U. — 51) mee (so) U, myi H. — 52) m. h. f. U. — 53) o. st. a f. H. - 54) So R, ü u. w. — elldingarnar W. - - 55) So W? U. Ausg. — a fl. heinin ok br. R. — 56) haufupit U. — 57) So R, U; meiste Ausg. — smä W, T, AM; vgl. Wb. — (lampiz hausinn i sman m. U.) — 58) So U (ä halsi auch W nach Mk.; of hals R u. Ausg., foetr h. lägu ü h. hans W) — in H folgt: en hann feck hvergi valldit. — 59) at pör U. — 60) So U, R u. iv., vildi W. — 61) So U (fekk auch W, gekk H); gat liv. valdit R u. Ausg., f. hv. hroeröan W. — 62) So W u. (ohne halsi) R u. Ausg.
— in U nur: \)k g. til all. «s. ok fengo eigi valldit. — 63) So W, U, H, Bk.r hg., Jönss., F. J. - privetr R, AM, Pf. — 64) er ek skylda sva at koma U.
— 65) So W, U, T, F. J. — m. Im. mer R u. übt: Ausg. — 66) So nach C (funnit) — fyrri fehlt W, R, Ausg. —
C. XVII, XVIII. 105
ok sagöi, at hann mundi veröa mikill fyrir ser67), ok vil ek, sagöi hann68), gefa per hestinn Gullfaxa, er Hrungnir hefir69) ätt. pa maelti Ööinn ok sagöi, at pörr geröi rangt, er hann gaf {>ann inn gööa hest gygjar syni, en eigi foöur sinum 70). {>örr 71) för heim til pruövanga, ok stöö heinin72) i hoföi 5 honum. p)a kom til volva, sü er Gröa het, kona Qrvandils73) ins frcekna; hon göl galdra sina yfir p)ör til pess er heinin losnaöi ; en er p)örr fann pat ok pötti van, at braut mundi na heininni, pa vildi hann launa Grö 75) laekningina ok gera hana fegna; sagöi henni pau tiöindi, at hann haföi vaöit norör :>i) 10 yfir Elivaga ok haföi borit i jarnmeis a baki ser Qrvandil noröan ör Jotunheimum 77), ok [>at til jartegna, at ein ta hans haföi staöit78) ör jarnmeisinum79), ok var sü frerin, sva at f>örr 80) braut af ok kastaöi upp a himin, ok geröi stjornu af, pa er nü81) heitir Qrvandils-ta82). p)örr sagöi, at eigi mundi 15 langt til, at Orvandill mundi heim koma83). En Gröa varö sva fegin, at hon munöi onga galdra, ok [varö heinin eigi lausari84) ok stendr enn i hoföi pör85). Ok er pat boöit til varnanar at kasta hein of gölf pvert, pviat {>a hroariz heinin i hoföi J)ör. Eptir pessi sogu hefir ort pjööölfr hvinverski 20
i Haustlong86). J)ama3lti Mgir : Mikill pötti mer Hrungnir
fyrir ser. Vann pörr meira prekvirki nokkut87), pa er hann atti viö troll?
XVIII. pa svarar Bragi : mikillar frasagnar er vert pat,
67) So W, T, F. J. u. (mik. mapr) U, H — sagöi hann niundu v. mikinn f. s. R u. übr. Ausg. — 68) s. p. f. ü. - 69) So U, F. J. — haföi W, R, äbr. Ausg. — 70) So R u. Ausg., e. e. syni sinum W, die betr. W fehlen U. — 71) Tror (!) R. — 72) heinar brotip U. — 73) Aurvallda U. — 74) So W u. (ok poiti pa van) R u. Ausg. — fann pat, at hon. potti van, at abrott mundi näzt heinin U. — 75) Gröo Ü. — 76) So U, noröan W, R, Ausg. {vgl. Z. 12). — 77) So W u. (i meis) R u. Ausg.; ok borit meis a baki ser norpan ok i Aurvandil norp. 6r jot. U. — 78) So W, R — st. nipr U, H, S. — 79) So \Y, meis. die übr. Hss. — 80) hann U. — 81) So W, U, H; vorher geröi st. af W — nu f. R u. Ausg. — 82) Aurvan-tä U. — 83) So W u. Ausg. — koma fehlt R — at Aurv. m. norpan koma U (ähnl. H). — 84) laus U. - 85) Der fg. Satz ist in W, U ausgefall., doch bietet ihn außer R z. B. auch H
(at kasta eigi, i hofdi pors, wofür R i hofuö pör). — 86) bez. 7 Str.
aus Haustl., die sich hier in den meisten Hss., jedoch nicht in U, eingerückt finden. — 87) nökk. fehlt W. —
1 06 Skaldskaparmal
er |>6rr för til Geirroöargaröa '); ]>a haföi liann eigi hamar- inn Mjollni ne-) megingjaröar eöa jarngreipr 8) , ok olli ]>vi Loki — bann för meö honum — |»vi at Loka haföi |>at hent, j>ä er hann flaug einu sinni4) at skemta ser meö valshani 5 Friggjar,athann flaug fyrir forvitni sakarr>) i Geirroöargaröa, ok sa J>ar holl mikla6) ok settiz ok sä inn of glugg7); en Geirroör leit i moti honum ok maelti, at taka skyldi fuglinn ok fcera honum; en sendimaör komz nauöuliga a hallarvegginn B), sva var hann har. J)at J)ötti Loka gott, er hann sötti1') erfiöliga
10 til hans, ok aetlaöi ser 10) stund at fljüga eigi upp fyrr en hann haföi farit allt torleiöit. En er maörinn sötti at honum, }>a beinir hann fluginn ok spyrnir viö fast11), ok eru J)a foetrnir fastir; var Loki tekinn par hondum1-) ok fcerör Geirroöi jotni. En er hann sa augu hans, })a grunaöi hann, at maÖr
15 mundi vera, ok baö hann svara, en Loki pagöi13). J>a laesti Geirroör14) Loka i kistu15), ok svelti hann [>ar [>rja manaöi 16) ; ok pa er Geirroör hann tök17) ok beiddi hann oröa, J)a sagöi hann18), hverr hann var, ok til f jorlausnar 1!') vann hann Geirroöi J)ess eiöa, at hann skyldi koma pör i Geirroöargaröa,
20 sva at hann heföi hvarki hamar20) ne megingjaröar 21). — |)örr kom til gistingar til gygjar J)eirar er Griör er kolluÖ, hon var mööir Viöars ins pogla; hon sagöi J)6r satt frä Geirroöi, at hann var jotunn hundviss 22) ok illr viöreign-
XVIII. 1) So Ausg. nach R — Geirraöarg. (gew.) W, U. — 2) So W. (ne doppelt geschr.), eöa R, U u. w. — 3) So W, R — jarngreiprnar U (-greiplarnar H). — 4) einu s. f. U; eitt sinn W. — 5) f. forv. s. fehlt U; sakir W. — G) So R, U u. w.: mikla f. W. — 7) So W (doch um gl.) — settiz {ohne ok davor) R - ok s. l>ar a ok sä inn i gl. U, H. — 8) upp a hollina (sva — här fehlt) U. — 9i komz ü. — 10) So R, U (ok aetl. ser st. um at fl.) Ausg.; hann honum (zweimal honum geschrieben) meint wohl W nach Verm. von AM J, 284 18). — Im fg. heföi W. — 11) beindi h. fl. ok spyrndi v. f. U. — 12) \>. h. fehlt U. — 13) en L. svarat>i engu U. — 14) So R, Geirruör (hier) W — hann U. — 15) i k. sinni U. — 16) So W u. Ausg. {doch s. T. -uöi), mänuör R, ü. — 17) So W (doch fehlt Geirr.) — en f)ä er hann tok hann 6r kistunni U — en {>ä er Geirr. tok h. upp R u. Ausg. — 18) So W, F. J. (doch s. Loki) — ok s. Loki R, T u. ühr. Ausg. — ok spurj>i, hverr hann veri, hann sagpi; (ok til fjorl. u. w.) U. — 19) fjörlauslar R. — 20) So W, T, F. J. — hamarinn die übr. Ausg. nach R, LT. — 21) ne jäni- greiprnar ne meging. U (ähnl. H.). — 22) at h. er it mesta troll ok hundv.
jot. r. -
C. XVIII. 107
ar; hon leöi honum megingjaröa ok jarngreipa23), er hon atti, ok staf sinn, er heitir Griöar-volr. J>a för24) |)örr til ar Jjeirar er Vimur heitir, allra a mest. J)a spenti hann sik megingjoröum ok studdi25) forstreymis Grioarvol, en Loki helt undir megingjaröar. Ok pa er J>örr kom a miöja 5 ana, pa öx sva mjok ain, at uppi braut a oxl honum 2';). pa kvoö J)6rr petta :
(#) Vaxattu nu, Vimur-7),
alls mik {)ik2S) vaöa tiöir
jotna garöa i!
veiztu29), ef pü vex,
at J)a vex mer asmegin
jafnhott30) upp sem himinn.
f>a ser |)örr uppi i gljufrum nokkurum31). at Gjalp32), döttir
Geirroöar, stöö Jmr tveim megin arinnar ok geröi hon arvoxt-
inn. J)a tök J)örr upp ör anni stein mikinn33) ok kastaöi 10
at henni ok maelti sva: at ösi34) skal astemma! Eigi misti
hann, J)ar er hann kastaöi til. Ok i pvi bili35) bar hann
at landi ok fekk tekit reynirunn nokkurn30) ok steig sva
ör anni; J>vi er J)at orötak37), at bjorg pörs38) er reynir.
En er J)örr kom til Geirr9Öar 39), J)a var {jeim felogum40) 15
visat fyrst i gesta hüs41) til herbergis42), ok var par einn stöll
til sa3tis43), ok sat |)örr J>ar. pa varö hann pess varr, at stöll-
innför undir honum upp at raefri44) ; hann stakk Griöar-veli upp
i raptana45) ok let sigaz fast a stolinn; varö ])a brestr mikill
23) So W, U, AM, Jönss., Pf. {der auch im fg. stafs sins schreibt) — jarngreipr R (-greipar H), Rk.. Eg., F. J. — 24) kom U. — Im fg. f. er in W. — 25) studdiz U. — 26) So E u. Ausg., \rk öx hon sva, u. br. a q. h., J)ä kv. hann J). W — sva at braut um herpar J>6r U. — 27) So R, vaxat {)u W, U - Vimur oben alle Hss., hier R, Vimr U, Vimra W, H. — 28) {)ik fehlt bei Fg., Jönss., Pf. — 29) v. en U. — 30) jamh. U. — Zur ganzen Str. vgl. H. G. — Die letzte Halbstr. i. den alt. A. als Frage gefaßt, vgl. Wh. s. u. vita. — 31) gljüfrunum U. — 32) Gjalp auch U nach AM, II, 301. — 33) 6r ainni einn stein mikinn U. — 34) So (at at ösi U) skal a stemm.* (astefna U) R, U u. Ausg. — ä ös skal stemna H. — ä aeö (? vgl. AM T, 288 l) u. Mnh C. 2. a. 71) W. — 35) bili f. U. — 36) risrunn einn U. — 37) So W, og [)vi — U; J>vi er f>. o. haft R w. Ausg. — 38) So W - at r. er b. p. R, U — so (= er) H. — 39) So R, U u. w. (Geirrapar U) — En Ms Geirr. fehlt W. — 40) fei. f. U. — 41) So U, H, alt. Ausg., — geita hüs W, R, F. J. — 42) herbyrgis U. — 43) ok v. einn stoll at sitja a ok sat ]j>. par U. — 44) undir rafit U. — 45) pörr stingr J)ä stafnum Gr. upp undir rafit U. —
1(,<S Skäldskaparm&l
of fylgöi skraekr 4,;) ; ]>ar hpföu47) verit undir Btölinum doetr
Geirrodar, Gjalp ok Greip18), ok haföi hann brotit hrygginn
i ba(\imls"). |>ä kvaö |)örr:
(i) Einu sinnii<J)
neyttak asmegins 5Ü)
jotna goröum i;
j>ä 's Gjalp ok Greip51),
Geirroöar doetr,
vildu hefja mik til himins. |)a la3tr:'2) Geirroör kalla J)ör i hollina til leika viö sik; |>ar 5 varu eldar störir eptir endilangri holl52"), en er |)örr kom ") gagnvart Geirroöi54), pa tok Geirroör mefi tong järnsiu glöandi ok kastar at ])ör, en ])6rr tök55) i möti meö jarn- greipum ok foerir a lopt siuna, en GeirroÖr hljöp undir jarn- sülu56) at foröa ser. pörr kastaöi siunni ok laust i gegnum 10 süluna57) ok i gegnum Geirroö ok vegginn58) ok sva fyrir ütan i joröina59). Eptir J>essi sogu hefir ort Eilifr GuÖrün- arson i pörs-drapu00).
XXXIII1). Fyrir hvi er gull kallat eldr Mgis? t>essi
15 saga er til pess, er fyrr var sagt2), at iEgir sotti heimboö
til Asgarös, en er hann var büinn til heimferöar, ]>a bau^
46) So W u. B., H. G., F. J., skr. mikill R u. übr. Ausg. — J)ä varj» skr. mikill oi fylgöi brestr ü. — 47) hafj)i U. — 48) So W, R, Ausg. nach Hyndlulj. 38, 1 {vgl. H. G.); Gneip {bez. AMI, 551) U, H. — 48 a) i J)eim b. U. — Die fg. Worte nebst der Str. scheinen nur in U u. davon abhängigen Ifss. (H, St u. iv.) überliefert zu sein. — 49) sinni von Rh. ergänzt, in alU n Ausg. — (Einu sinni neyttak in einem V. Rk., Eg.} Jönss., Pf.). — 50) S>> die meisten Ausg. nach Rk., allz megins U, alls m. H. G.. — 51) Gneip Ü, u. w. vgl. 48). — Im fg. V. ist die Stellung der Hs. (d. G.) in den Ausg. in Geirrööar doetr geändert; vgl. ilild. Zze. 134 x). — 52) So W, U; let R. Ausg. — Im fg.v. sik U, f. W, R u. Ausg. — 52:1) SoW,U,T, F. J.} hollinni R, übr. Ausg. — 53) So W, U, F. J. — körn i hollina g. R u. übr. Ausg. 54) Geirraö (Z. 8 -uör) W. — 55) tok f. U. — 56) u. sülo sina U. — 57) So W, F. J., gögnum s. R — i gegn. jarnsülona U. — 58) So W, gögn. vegg. R, U. — 59) So W u. Ausg. — fir. utan jor{)ina R — i gegnum jorJ)ina fyrir utan hollina ü. — 60) Es folgen {außer in U, vgl. AM I 290 -)) 19 Strophen der genannten drapa. —
XXXIII. 1) Dieser Abschnitt scheint in U zu fehlen, doch s. Rk. z. d. St. 2) So W — er getiö R u. w. — Vgl. oben Brag. C. LV. —
G. XVIII, XXXIII, XXXIV. 109
hann til sin Ö8ni ok asum 3) a priggja manaöa fresti. Til peirar feröar varö fyrst Ööinn ok Njorör, Freyr, Tyr, Bragi, Viöarr, Loki; sva ok asynjur Frigg, Freyja, Gefjon, SkaÖi, löunn4), Sif. pörr var eigi par, hann var farinn i austrveg at drepa5) troll. En er guftinG) settuz 7) i saeti, pä let Mgir 5 bera inn a hallargölf lysigull, J)at er birti ok lysti hollina sem eldr, ok pat var haft fyrir ljös at hans veizlu, sva sem i Vallhollu hoföu sverö verit hofö fyrir eld8). J>a senti Loki par viö oll gu8 ok drap prael Mgis J)ann er Fima- fengr9) het; annarr praell Mgis er nefndr Eldir10). Ran 10 heitir11) kona Mgis 12). At peiri veizlu vannz allt sjalft, ba3Öi vist ok ol ok oll reiöa13), er til veizlunnar purfti. ]>a nröu a3sir pess varir, at Ran atti net, pat er hon veiddi £ menn alla, pa er a saa kömu. — — —
XXXIV1). Hvi er gull kallat barr eöa lauf Glasis2)? — 15 I Asgaröi fyrir dyrum 2a) Valhallar stendr lundr, sa er Glasir3) er kallaör, en lauf hans allt er gull rautt; sva sem her er kveÖit, at4)
(x) Glasir stendr
meö gullnu laufi5) fyr Sigtys solum6). Sa er viör fegrstr7) meö guöum ok monnum.
3) So W — ok öllum äs. R u. w. — 4) f. H. — 5) berja H. — 6) So W — goöin R u. w. — 7) So W — höföu sezt R u. Ausg. — föru H. — 8) So W — 1. höllina sem eldr, sem (s. elding vaeri, sva sem H) i Valh. voru sveröin fyr. eld R u. Ausg. — 9) So der Name auch Lokas. pros. Einl. {H. G. S. 128); Funafengr wollten einige, z. B. Grimm {Gesch. d. d. Spr. S. 532) lesen; vgl. FunafeingrW*, Funaettingr H. — 10) So W, Einl. zu Lokas. — Reseldr R, Raeseldr H. — 11) So W — er nefnd R u. w. — 12) &>W — in R (u. w.) noch: en niu deetr peirra sva sem fyrr er ritaö. — 13) ok ölgreiöi H.
XXXIV. 1) In U an anderer Stelle {AM II, 356). — Dasselbe gilt von den fg. CC. — 2) Hvi er g. k. b. Gl. eöa lauf hans? U. — 2a) So erscheint sonst in U u. W, durum R. — 3) Glsesir H. — 4) U nach 2) i Äsgarpi er hann sem her segir. — at (At die Hss. nach B.) von Rk.f Eg. zum fg. Verse gezogen, fehlt W. — 5) So W — meÖ gulnu R, m. gulligo U — 6) Sigtyrs s. U. — Das Fg. scheint in U noch metrisch aufgefaßt zu sein, die Ausg. fassen es als Prosa. — 7) So W, T, Ausg. — sa er v. f. er R — sa er v. fnegr U, sä er viöfraegastr H. — Vgl. H. G.
1 10 Skaldskaparmal
XXXV). II vi er gull kallat haddr Sifjar2)? Loki Laufeyjarson haföi j>at gert til hevisi, at klippa här allt af Sil'; en er |>örr varö pess varr8), tok hann Loka *) ok niundi lemja hvert bein i honum, äör hann sör pess eiö5), at hann
5 skal fa af svartalfum, at J)eir skulu gera af gulli Sifju hadd pann er svä skal vaxa sem annat har,;). Eptir }>at för Loki til peira dverga, er heita7) Ivalda synir, ok geröu j>eir haddinn ok Skiöblaöni ok geirinn, er Oöinn atti, er Gungnir heitir8). J)a veöjaöi9) Loki hoföi sinu viö pann dverg, er
10 Brokkr10) heitir, hvart brööir hans Eitri11) mundi gera jafn- gööa gripi prja12), sem pessir varu. En13) er peir kömu til smiöju, pa lagöi Eitri14) svinskinn i aflinn ok baö blasa Brokk, brööur sinn15), ok letta eigi fyrr16), en hann17) toeki pat 6r aflinum18), er hann haföi i lagt19). En pegar er
15 hann var brott genginn20) ör smiöjunni, en hinn bles, pa settiz fluga ein a hond hans21) ok kroppaöi 22), en hann bles sem aör, par til er smiörinn tök23) ör aflinum ok var pat goltr ok var burstin 6r gulli24). pvinaBst lagöi hann i aflinn gull, ok
XXXV. 1) Überschr. in U {AM II, 356): Frä velum dvergsins viö Loka. — nach Sifjar U: en pat bar til pess, at L. — 3) varö {verschrieben) R, pess f. U. — 4) t. h. L. haundum U. — 5) So W, U {doch U sverpi = svaröi R u. Ausg.) — eiö {so U, W*) f. W, R Ausg. — 6) at skal (verschr. — hann) skal fä af svartaalfum, at p. g. hadd af gulli til handa Sifju pann er u. w. U. — 7) heto U. — 8) ok geir. G., er Oöinn a U. — 9) verschr. in R. — 10) SoW u. {nachgetragen in) R, Börkr H — nur viö dverginn U. — 11) So W, erste Hand in R — Sindri jüngere Hand in R, darnach Ausg.; cgi. Beitr. 7, 303 — in U fehlt der Name beider Zwerge. — 12) So R, U (hv. bropir dvergsins niundi gert geta jamgopa gripi sem p. voru apra III) u.Ausg. — pr. fehlt W. — 13) Ok U. — 14) DasVerh. der Namen S. und E. hier wie oben bei n). Sindri ist zwar VqI. 37, 2 bezeugt, aber nicht sicher als Zwergname. — Für Eitri vgl. prymlur I, 6 Eitra dver'gr, er Atli het; AM II, 470, 553 — p. 1. dvergrinn U. — 15) So W, br. sinn fehlt R {u. Ausg.) — U nur: ok b. bläsa at. — 16) ok 1. eigi blästrinum fyrr U. — 17) So W, U, Ausg. - - at R. — 18) afl. fehlt U. — 19) So W, T, F. J. — er h lagöi i R, übr. Ausg. — er h. hafpi i latiÖ aflinn U. — 20) So W ohne brott T, F. J., vgl. auch U — er h. gekk R u. übr. Ausg. — ok p. geck h. (6r sm.; en sem hinn bles) H — ok p. h. v. ütgenginn (ok hinn bl.) ü. — 21) So W — ä h. hanum R u.Ausg. — a hann U. — 22) kr. hann U. 23) kom til ok tok U. — 24) So R, U (bustin ör gulli a), Ausg. — af g. W. -
C. XXXV. 111
baö hann blasa 25) ok lata eigi falla blastrinn fyrr 26), en hann kvaemi aptr; gekk hann a brott27), en28) J)a kom flugan ok settiz a hals honum ok kroppaöi nu balfu fastara en aör2"); on hann bles par til er smiörinn tök 6v aflinum gullhring pann er Draupnir er kallaÖr30). pa lagöi hann jarn i aflinn 5 ok baö hann blasa ok sagöi, at önytt mundi veröa, ef blastrinn felli31). pa settiz flugan milli augna honum ok kroppaöi hvarmana; en er blööit feil i augun, sva at hann sa ekki32), J»a greip hann til hendinni33) sem skjötast, meöan belgrinn lagöiz niÖr, ok sveipaöi34) af ser flugunni, ok J)a kom [>ar 10 smiörinn ok35) sagöi, at nü36) lagÖi37) naer, at allt mundi önytaz, er i aflinum var. Ja tök hann ör aflinum hamar, fekk hann pa alla gripina i hendr brööur sinum Brokk38) ok baö hann fara meö til Asgarös39) ok leysa veöjunina40). En er peir Loki baru fram41) gripina, pa settuz aesirnir a 15 dömstöla ok skyldi pat atkvaeöi standaz, sem segöi Ööinn, porr ok Freyr42). pa gaf Loki ÖÖni geirinn Gungni, en pör haddinn, er Sif skyldi hafa, en Frey SkiöblaQni ok sagöi skyn a ollum gripunum43): at44) geirrinn nam aldri staöar i lagi45); en haddrinn var holdgröinn46), pegar er hann kom 20 a hofuö Sif; en SkiQblaÖnir haföi byr, pegar er segl kom a lopt, hvert er fara skyldi47), en matti vefja saman sem dük48)
25) So R, U, Ausg.; $>ä bl. W. — 26) So W - • ok heetta e. f. blaestr- inum R u. Ausg. U nur blasa par til (er h. k. til.) — 27) So W, F. J. — gekk a braut R u. übr. Ausg., gekk u. w. fehlt U. — 28) en f. U. — 29) So T, F. J. — ok kropaöi {so stets) h. fastara en it fyrra sinn U — en aör fehlt W, R, übr. Ausg.— 30) So W — Dr. heitir E, U u. Ausg. — 31) segir at önytt mun ef h. laetr falla blastrinn U. — 32) pa s. fl. a millum augna honum ok kropapi sva at h. sä ekki U. — 33) hendi sinni U. — 34) So W, sveipti U, R, u. Ausg. — svipti H. — 35) So W (ähnl. U) u. Ausg., nur AM sm. at, sagöi nach R. — 36) So R u. Ausg., |)ä W. — 37) So W, R — laegi H. — Hier u. im fg. in U: sagöi naer hava at önytaz oll smipin i aflinum. — 38) ok f. alla gr. honum i h. bref>r sinum U. — 39) f. til Äsg. meö gripina U. — 40) So W — veöjunna R u. Ausg. — at leysa (lysa H) vepjan (veöjun H) sina (sinni H) U, H. — 41) saman U, H. — 42) So W u. Jönss., (ohne ok) R u. übr. Ausg. — standaz, er Op. lagjn ä ok p. ok Fr. ü. — 43) So W, U, F. J. — gripum R, T u. übr. Ausg. — 44) So W, R, U — (geirrinn verschr. in R.) — 45) at. g. man eigi i hauggvi staö nema U (ähnl. H). — 46) holdfastr H. — 47) byrt hvert er f. sk. ok segl kom upp U. — 48) s. d. fehlt U. —
1 1^ Skaldskaparmäl
ok hafa i pungi sfnum4*), ef j>at vildi. |>a bar Brokkr frain Bina gripi50), hann gaf Ööni hringinn ok sagöi, at ina niundu hverja nött mundi drjüpa af honum atta hringar, jafnhofgir sem hann; en Frey gaf hann goltinn ok sagöi, at hann
5 matti51) renna lopt ok log, nött ok dag, meira en hverr liestr ■"'-), ok aldri varö58) sva myrkt af nött eöa i myrk- heimum51), at eigi va3ri oerit ljös55) [>ar er hann för56), svä lvsti af burstinni. J>a gaf hann |)ör hamarinn57) ok sagöi, at hann mundi mega ljösta sva stört sem hann vildi, hvat
10 sem fyrir vaeri58), at eigi mundi hamarrinn bila59), ok ef hann yrpi(;o) honum til, pa mundi hann aldri missa ok aldri fljuga61) sva langt, at eigi mundi hann soekja heim hond,ij); ok ef Jmt63) vildi, J>a var hann61) sva litill, at hafa matti i serk ser; en pat var lyti a hamrinum, at forskeptit var
15 skamt65). pat var dömr peira, at hamarrinn var beztr af ollum gripunum60) ok mest vorn i67) fyrir hrim|)ursum, ok diemöu peir, at dvergrinn a3tti veöfeit. pa bauö Loki at leysa hofuö sitt, en dvergrinn sagöi08), at pess var engi6-') van. Taktu mik pa! kvaÖ Loki, en er70) hann vildi taka
20 hann, pa var hann viös71) fjarri. Loki atti sküa, {>a er hann matti renna lopt ok log72). f>ä baö dvergrinn J>6r,
49) So W, F. J. — i pungi ser U — i pung ser R, T u. übr. Ausg. — 50) So W, fr. Br. R u. Ausg. J)a bar dvergrinn saman sina gr. U. — öl) mundi U. — 52) renna nött ok d. meira en einn hestr 1. ok 1. U. — 53) verf)r U. — 54) eöa i m. fehlt U. — 55) So W, T, F. J., ljost R, U u. Uhr. Ausg. — 56) f). sem h. er U. — 57) |>6r g. h. hamarinn Mjolni U. 58) So R u. Ausg., v. fehlt W; — sag^i, hann 1. mega sva st. sem h. v. hvat s. fyr. gel» U. — 59) So W, T, F. J. u. (hann bila) U — ok eigi m. R u. übr. Ausg. — 60) So W, H, U (ohne til), Pf, F. J. — vyrpi die übr. Ausg. nach R. — 61) SoW, U — fljügja R. — 62) saekja aptr i hönd hänum H. — 63) So W, T, F. J. (vgl. Z. 1); ef hann v. R, U, übr. Ausg. — 64) mundi h. vera U. — 65) So W, hamrinum fehlt R; heldr skamt R [u. Ausg.) — h. mjott H; U (nach i serk ser) nur: en litiö var forskeptiö. —
66) So W, T, F. J. — gripum R u. übr. Ausg. — beztr gripanna U. —
67) i f. U. — 68) So W, U, F. J. — h. sitt. Dvergrinn svarar, sagöi übr. Ausg. nach R. — 69) So R, U — eingi (öfter) W. — 70) So W u. Ausg., er fehlt R, U. — 71) So W u. Ausg. — viz U, vitz R, vits F. J. — 72) So nach W, R sküa, er h. (f)ä er h. F. J.) rann a 1. ok 1. (so die Ausg.) — sk. f>ä er h. bäro 1. o. 1. U n. ({)ä sem) H. —
G. XXXV, XXXVIII. 113
at hann skyldi73) taka hann, en74) hann geröi sva; pa vildi dvergrinn hoggva af hofuö hans75), en Loki sagöi, at hann atti76) hofuöit77), en eigi haisinn. |>a tök dvergrinn pveng ok knif ok vill stinga raufar a vorrum Loka ok vill rifa saman munninn78), en knifrinn beit ekki79). |)a maelti hann, 5 at betri80) vaeri par81) alr brööur82) hans, en jafnskjott sein hann nefndi hann, pa var par alrinn83), okbeit hann varrarnar; rifaöi84) hann saman varrarnar, ok reif Loki85) ör aesunum. Sa pvengr, er muörinn Loka var saman rifaÖr meö86), heitir Vartari. — 10
XXXVIII. Her ma pat heyra, at kallat er orö eöa rodd jotna gullit, sva fyrr er sagt J). Sva kvaö Bragi skald 2) : (c) pann attak vin verstan3)
vazt4) rodd, en mer baztan5), Ala6) undirkülu öniöraöan7) priöja.
Hann kallaöi stein vazta undirkülu8), en jotun Äla9) steins- ins, en gull rodd10) jotuns.
73) So R, ü u. w. — skal W. — 74) ok U. — 75) So U, W, F. J. — h. af Loka höfut R u. übr. Ausg. — 76) So W, R — a U. — 77) So W,U. höfut R u. Ausg. — 78) So W u. (rauf) R u. Ausg. — pv. ok knif, ok v. rifa s. varrar Loka ok vill stinga raufar ä vorrunum U, ahnl. H. — 79) eigi (ei) a U, H. - 80) betr H. — 81) par f. U. — 82) So W u. Ausg. — bropr U. — broöir R. — 83) ok svä skj. sem h. nefndi, pa kom hann U. — 84) So R (rifjaöi), U (rifaöi = W), Hrgb.; beit hann varr. fehlt W. — 85) So (en L.) U, H, F. J.; Loki fehlt W, R, übr. Ausg. — 86) So W, H u. [ohne meö) R u. Ausg. — sa pv. er munnr L. er s. saumaör meö U. —
XXX VIII. 1) Vgl. oben Bragar. C. LVI zu Ende. — 2) In U (AM II, 320) nur (im Anschluß an das dort Vorhergehende) orp epa rap jotna sem fyrr var sagt. Svä kv. Br. — 3) So W, U, Hrgb. außer AM (visarstan nach R). Vgl. hier u. i. fg. Gering Kvaepa-Brot Braga p. 22; F. J. Skjalded. A, 5; B, 5. — 4) So (vatzt rodd) U, vatz rauöla R — vazta Rk. — vast Fg., Jörns., vastrodd F. J. — vaz W (auch AM). — 5) ok m. beztan U. - %) So Eg., Jörns. AM, Ala Rk. — 7) So W, Ausg., nur AM öniöjaöan nach R, U (vgl. AM II, 321). — 8) So (oder vasta) Rk., Eg., Jönss. — H. k. vazta und. steininn AM; die Hss. (hann kallar saeinn vazta und. U; h. kallaöi stein vazta und. steininn W, R) jedenfalls verderbt. 9) So W, U (äla steins)
Ausg., Äsa R. — 10) räp U. —
Prosaische Edda. 8
11-1 Skaldskaparmal
XXXIX1). Hver «9k er til pess, at gull er kallal otrgj?ldf Sva er sagt, at prir2) ajsir föru at kanna heim allan8), ööinn ok Loki ok Hoenir; peir kvamu4) at a nokkurri ok gengu meö änni til fors nokkurs8), ok viö forsinn*') var otr einn 5 ok haföi tekit lax ör forsinum ok at blundandi7). [)a tuk Loki upp stein*) ok kastam' at otrinum u) ok laust i hofuö honum; pa hrösaöi10) Loki veiöi sinni, at hann heföi veitt f einu hoggvi11) otr ok lax; töku jteir ]»a laxinn ok otrinn ok baru eptir ser12), kvamu pa at boe nokkurum13) ok gengu
10 inn, en sa büandi er nefndr Hreiömarr, er par bjo; hann var mikill fyrir ser ok mjok fjolkunnigr ,4); beidduz aesir at hafa par nattstaö15) ok kvaöuz hafa meö ser vist oerna1') ok syndu büandanum veiöi sina. En er Hreiömarr sa otrinn, pa kallaöi hann a sonu sina17) Fafni ok Regin ok segir,
15 at Otr, brööir peira, var drepinn 18), ok sva, hverir pat hoföu gert19). Nu ganga20) peir feögar at asunum ok taka pa h9ndum ok binda ok segja pa um otrinn, at hann var sonr Hreiömars21). ^Esir bjöoa fyrir sik fJ9rlausn22) sva mikit fe, sem Hreiömarr sjalfr vill a kveöa 28) ok varö pat at saett
XXXIX. 1) Überschr. in U (AM II, 359): Loki drap Otr son Hreipmars.
— Im W fehlen urspr. dies und die drei fg. CC, sind aber von weit späterer Hand, w (vgl. AM 1, 351 -21)) ergänzt. Anfang des Kap. mit F. J. nach T; Sü er SQk til j>. R; für U vgl. 3). — 2) Konjektur von Rk., durch H be- stätigt, so auch AM u. übr. Ausg.; doch F. J. pä er mit K. — 3) at k. h. a. fehltK; U: pat er sagt, at £esir föro at kanna heim, (Loki, Op., Hsen.) allan f. auch T, F. J. — 4) gengu U. — 5) ok gengu i fors nockurn (?) U.
— G) ok \mv v. U. — 7) ok ät bl. fehlt U, H (U vorher lax einn). — 8) st. einn U. — 9) Das Fg. in U kom i haufupit, ok hafpi hann pegar bana {so auch H). — 10) L. hrösar U. — 11) So R, hauggi U. — 12) t. p. otr. ok lax, baro eptir ser U, eptir auchT, F. J. — meö ser R, übr. Ausg. — 13) So E (u. ohne pä) U. — ■ 14) g. inn, par bjö Hr. böndi mikill ok fjolk. U. — 15) nätturpar dval eöa nattst. U. — 16) vistina U. — 17) So [doch kallar) U, ä f. E, Ausg. — 18) veginn U. — 19) ok sva hverr pat hefir g. U. — In H folgt hier noch: Otr hatöi verit veiöimaör mikill ok umfram aöra menn, ok var i otrs liki ok var innan (jafnan? AM) ä änni ok bar upp fiska meÖ munni ser ok faerfti fÖÖr sinum , ok var honum pat mikill styrkr; pvi pötti Hreiömari skaöi mikill eptir sun sinn. — 20) So U, Ausg. — gangi R. 21) segja at otrinn var s. Reiömars U. — 22) So U, Pf., -laustn die Ausg. nach Ft. f. sik f. U. — 23 > sva mikla sem Heipmarr vill U. —
C. XXXIX. 115
meö j)eim ok bundit24) svardogum. J)a var otrinn fleginn, tök Hreiömarr otrbelginn ok maelti viö pa, at peir skulu fylla beiginn af rauöu gulli ok sva hylja hann allan, ok skal25) pat vera at saett peira26). |)a sendi Ööinn Loka i27) Svartalfaheim 28), ok kom hann til dvergs Jjess er heitir 5 Andvari29); hann var fiskr i vatni30), ok tök Loki hann hondum ok lagöi a hann fjorlausn allt31) gull, {>at er hann atti i steini sinum; ok er peir koma i steininn, pa bar dvergr- inn fram allt gull, J)at er hann atti, ok var pat allmikit fe32). |>a svipti dvergrinn undir hond ser einum litlum gull- 10 baug33), pat sä Loki ok baö hann fram lata bauginn. Dvergr- inn baö hann eigi taka af ser bauginn34) ok lez mega oaxla ser fe af bauginum, ef hann heidi35). Loki kvaö hann eigi skyldu hafa einn penning eptir36) ok tök bauginn af honum ok gekk üt ; en dvergrinn maelti , at sa baugr skyldi vera 15 hverjum hofuösbani, er37) atti. Loki segir, at honum pötti pat vel, ok sagöi at |>at skyldi haldaz mega fyrir j)vi, sa formali, at hann skyldi flytja |>eim til eyrna, er pa tceki viö 38). För hann braut ok kom39) til HreiÖmars ok syndi Ööni gullit, en er hann sa bauginn, J)a syndiz honum afar fagr40) ok tök 20 hann af fenu, en greiddi Hreiömari gullit41). pa fyldi hann42) otrbelginn sem mest matti43) hann, ok setti upp, er44) fullr var; gekk pa Ööinn til ok skyldi hylja beiginn meö gullinu, ok |)a maelti45) hann viö Hreiömar, at hann skal ganga til ok sja46), hvart belgrinn er J>a allr hulör47); en Hreiömarr48) 25
24) binda U. — 25) So U, T, F. J.; sva skal R, übr. Ausg. — 26) meö peim U. — 27) ofan i H. — 28) J)a maellti Öpinn at L. skylldi fara i Sv. U. — 29) So Ausg. nach L. E., Andvani U, Andpvari hier R. — 30) h. var sva margkunnigr, at h. var stundum f. i vatni U. — 31) fjorl. at h. skylldi greipa allt J)at gull, er U. 32) Das hier nach i st. sinum Fg. fehlt in U. —
33) So R, U — baugi H. — 34) So U, taka eigi AM, vgl. die Note. — 35) ef u. w. fehlt U. — 36) einn peing U. — 37) sk. verpa at bana hverjum (peim H) er aetti U, H. — atti auch T, F. J. — atti R. — 38) So R, vgl. U ok sag|)i [>vi halldaz mega pann formala, at h. mundi flytja peim til handa er hava skylldi ok |>a taki viö (H nach segir nur : f)at haldaz mega, sä einn myndi viötaka). — 39) i brott U, ok kom U, T, F. J. ; fehlt R, übr. Ausg. — 40) avar fagr U, hann arit f. H. — afar f. R. — 41) en gr. Hr. g. fehlt\J,H.. — 42) Hr. fylldi nü U, H. — 43) mä U. - - 44) sifjan er U. — 45) malir U. — 46) So U — ganga til ok fehlt R, H (wo skoöa = sja) u. Ausg., — 47) hv. eigi er hulf>r U. — 48) en Hr. scheint in U (nur: leit a vandl.) ausgefallen. —
8*
1 Iti Skaldskaparmäl
leit til ok hugöi at vandliga49) ok sä eilt granahar ok baö [>at hylja, en at oönun kosti vaeri lokit saett l>eira50). |>a dro Oöinn fram bauginn51) ok hulöi granaharit ok sagöi, at pa varu [>eii* lausir fra otrgjoldunum 52). En er Ööinn Jiaföi 5 tekit geir sinn58), en Loki sküa sina ok purftu54) pa ekki at öttaz, pa maelti Loki55), at pat sk}rldi haldaz, er Andvari haföi rnae-lt56), at sa baugr ok pat gull57) skyldi veroa pess bani er aetti58), ok pat heiz ™) siöan. Nu er sagt60), af hverju61) gull er otrgjold kallat eöa nauögjald asanna eöa rogmalmr.
10 XL1). Hvat er fleira2) at segja fra gullinu? Hreiömarr
tök pä gullit at sonargjoldum, en Fafnir ok Reginn beidduz af nokkurs3) i brööurgjold; Hreiömarr unni peim enskis pennings af gullinu1). l>ät5) varö öraö peira brceöra, at peir drapu foöur sinn til gullsins. pa beiddiz Reginn, at
15 Fafnir skyldi skipta gullinu i helminga meö peim. Fafnir svarar sva, at litil van vär, at hann mundi miöla gullit viö broöur sinn, er hann drap foöur sinn til gullsins, ok baö Regin fara braut, en at oörum kosti mundi hann fara sein Hreiömarr. Fafnir haföi pa tekit hjalm, er Hreiömarr haföi
20 att, ok setti a hofuö ser, er kallaör var aegishjalmr, er oll kvikvendi hraeÖaz er sja, ok sverö pat er Hrotti heitir. Reg- inn6) haföi pat sverö, er' Refill7) er kallaör; flyöi hann pa braut, en Fafnir för upp a Gnitaheiöi ok geröi ser par böl ok braz i ormsliki ok lagöiz a gullit8).
25 Reginn for pa til Hjalpreks konungs a pjoöi ok geröi z
49) So R, Ausg., doch F. J. leit a vandliga mit U, T. — 50) [). fehlt U.
— 51) Dregr Op. nü fr. hringinn U. — 52) So R — var hann lauss [auch H> fra »jalldino U. — 53) geirinn U. — 54) So U, Jönss., Pf. u. (purptui R. Rh. AM, Fg., F. J. — [ohne ok) purftn peir H. — 55) pä maeler Öpinn U.
— 56) m. um U. - 57) S'o R u. Ausg. — ok pat gull f. U, H. — 58) So V, H, T, F. J.; ätti R. — 59) So U, T, F. J. — pat h. pat R. — 60) So
I, T, F. J., er pat s. R. — 61) af f. R; hvi (gullit heitir) ü, pvi H. —
Vgl. auch AM II, 321. —
XL. 1) Für dies u. die fg. 2 CC. finden sicJi in U nur noch die Worte: Nu tök Hreipmarr gullit at sonargjolldum, en Fafnir ok Regins (so?) beidduz af nockurs i broprgjolld. peir drapo faupr sinn, Fafnir lagpiz a feit ok varp at ormi, en Region för ä brött. — 2) meira H. — 3) So II, U — b. n. af fenu H. — 4) Hr. synjaöi pverlega U. 5) pa v. pat H. — 6) Reginn u. w. bis Fafnir inkl. fehlt H. — 7) Dieses Schwert wird Fäfn. Prosa nach Str. 30 RiÖill genannt. — 8) In T wird das Fg. sofort mit en angeschlossen (so F. J.).
C. XXXIX, XL. 117
par smiör hans; pa tök hann par til föstrs Sigurö, son Sig-. mundar (sonar Volsungs) ok son Hjordisar, döttur Eylima. Sigurör var agaatastr allra herkonunga af aett ok afli ok hug. Reginn sagöi honum til, hvar Fafnir la a gullinu, ok eggjaÖi hann a soekja gullit. pa, geröi Reginn sverö, pat er 5 Gramr heitir9), pat er10) sva hvast var, at Sigurör brä niör i rennanda vatn, ok tök i sundr ullarlagö, er rak fyrir straum- inum at sverösegginni. pvi naest klauf Sigurör steöja Reg- ins ofan i stokkinn meö sveröinu. Eptir pat foru peir Sigurör ok Reginn a Gnitaheiöi; pa grof Sigurör grof a veg Fafnis 10 ok settiz par i. En er Fafnir skreiö til vatns ok hann kom yfir grof na, pa lagöi Sigurör sveröinu i gognum hann, ok var pat hans bani. Kom pa Reginn at ok sagöi, at hann heföi drepit brööur hans, ok bauö honum pat at saett, at hann skyldi taka hjarta Fafnis ok steikja viö eld, en Reginn 15 lagÖiz niör ok drakk blöö Fafnis ok lagöiz at sofa. En er Sigurör steikti hjartat ok hann hugöi , at fullsteikt mundi, ok tök a fingrinum, hve hart var; en er frauöit rann 6r hjartanu a fingrinn, pa brann hann ok drap fingrinum i munn ser; en er hjartablööit kom a tunguna, pa kunni hann 2G fuglsrodd ok skildi, hvat igöurnar sogöu, er satu i viönum ; pa maelti ein :
(Fafn. 32) J)ar sitr Sigurör1'1',
sveita stokkinn,
Fafnis hjarta
viö funa steikir ;
spakr poetti mer
spillir bauga,
ef fjorsega11)
franan aeti 12).
(Fafn. 33) par liggr Reginn, (kvaö onnur18)) raeör um viö sik,
9) So T, Eg., Jönss., Pf., F. J. — heitir fehlt R, Rk., AM. — 10) at Hss. it. Ausg.; er Pf. — pat er nach L. K. (H. G. S. 290 Z. 4), er svä v. hv. F. J. nach T. - 10") S. Wb. 11) ef hann f. K der L. K. (cgi. H.G.). — 12) So die Ausg. nach L. F., aetti R. — 13) Die eingekf. Worte, natürlich nicht zum Verse gehörig, fehlen in der L. E.; doch /endet sich in R eine II 'tin Rande, vgl. H. G.
1 1 <s Skaldskaparma]
vill taela mpg
pann 's trüir hynum; berr af reiöi rong ' ') orö saman, vill bolva-smiör brööur hefna ! f>a gekk Sigurör til Regins ok drap hann, en siöan til hests sins, er Grani heitir, ok reiö til pess er hann kom til böls Fafnis, tok pa upp gullit ok batt i klyfjar ok lagöi upp a bak Grana ok steig upp sjalfr ok reiö pa leiö sina. 5 Nu er ]>at sagt, hver saga er til pess, at14a) gullit er kallat böl eöa bygö Fafnis15) eöa malmr Gnitaheiöar eöa byrör Grana 16).
XLI. pa reib Sigurör til pess er hann fann a fjallinu hüs; J>ar svaf inni ein kona, ok haföi sü hjalm ok brynju; 10 hann bra sveröinu ok reist brynjuna af henni, pa vaknaöi hon ok nefndiz Hildr; hon er kolluö Brynhildr ok var valk}rrja. Sigurör reiö paöan ok kom til pess konungs er Gjüki het, kona hans er nefnd Gritnhildr, born peira varu pau: Gunnarr, Hogni, GuÖrün, Gudny; Gotthormr1) var 15 stjüpsonr Gjüka. |)ar dvaloiz Sigurör langa hriö; pa fekk hann GuÖrünar Gjükadöttur; en Gunnarr ok Hogni söruz i broeöralag viö Sigurö. J>vi naest föru peir Sigurör ok Gjüka- synir at biöja Gunnari konu til Atla Buölasonar, Brynhildar systur hans; hon sat a Hindafjalli, ok var um sal hennar 20 vafrlogi, en hon haföi pess heit strengt, at eiga pann einn mann, er poröi at riöa vafrlogann. pa riöu peir Sig- urör ok Gjükungar (peir eru ok kallaöir Niflungar) upp a fjallit, ok skyldi pa Gunnarr riöa vafrlogann; hann atti liest pann er Goti heitir, en sa hestr poröi eigi at hlaupa i eldinn. 25 pa skiptu peir litum Sigurör ok Gunnarr ok sva nofnum2),
14) So die Hss u. Ausg., über von B. vorgeschlagenes vreiöi, vröng s. H. G. - 14") So F. J. — 15) So die Ausg.; Var. aus R u. H bei AM l, 360. Für hver saga er til pess möchte man nach Auf. von C. XXXIX
Hver sök er til pess vermuten hver sök u. u\, doch vgl. C. XL1II til pess er saga u. w. — 16) In Eß {vgl. AM I, VII) noch: skattr ok rögr Niflunga. —
XLI. 1) So (oder Gutth-), wie es scheint, die Hss., vgl. '-), desgl. Rk., AM, F. ./.; Guth. Ff. — Gopormr Eg., Jönss.; vgl. öas Wb. — Zur Sache vgl. Hyndl. 27. — 2) So R u. AM, F. J.; vopnum w, desgl. {oder väpnum) die übr. Ausg. —
C. XL, XLI. 119
pvi at Grani vildi undir ongum manni ganga nema Siguröi. |)a hljöp Sigurör a Grana ok reiö vafrlogann; pat kveld gekk hann at brüölaupi meö Brynhildi, en er pau kvamu i saeing, pä drö hann sveröit Gram ör sliörum ok lagöi i milli peira. En at morni, pa er hann stöö upp ok klaeddi 5 sik, pa gaf hann Brynhildi at linfe gullbauginn, pann er hann tök a Gnitaheiöi, en Loki3) haföi tekit af Andvara, en tök af hendi4) henni annan baug til minja. Sigurör hljöp pä a hest sinn ok reiö til felaga sinna; skipta peir Gunnarr pä aptr litum ok föru heim4a) til Gjüka meö Bryn- 10 hildi. Sigurör atti tvau born meö Guörünu, Sigmund ok Svan- hildi. — pat var eitt sinn, at Brynhildr ok GuQrün gengu til vatns at bleikja hadda sina; pä er paer kömu til ärinnar, pä 69 Brynhildr üt a ana fra landi ok mselti, at hon vildi eigi bera i hofuö ser pat vatn, er rynni ör hari Guörünu, 15 pvi at hon atti büanda hugaöan betr. pä gekk Guörün a ana eptir henni ok sagöi, at hon matti fyrir pvi pva ofar sinn hadd i anni, at hon atti pann mann, er eigi Gunnarr ok engi annarr 5) i verpldu var jafnfrcekn, pvi at hann va Fafni ok Regin ok tök arf eptir pä baöa (;). |)a svarar Brynhildr : 20 meira var pat7) vert, er Gunnarr reiÖ vafrlogann, en Sigurör poröi eigi. J)a hlö Guörün ok mselti : aatlar pü, at Gunnarr riöi vafrlogann? Sa 33tla ek at gengi i rekkju hja per, er mer gaf gullbaug penna; en sa gullbaugr, er pü hefir a hendi, ok pü8) patt at linfe, hann er kallaör Andvaranautr, ok 25 aetlak9), at eigi sötti Gunnarr hann a Gnitaheiöi. pa pagn- aöi Brynhildr ok gekk heim. Eptir pat eggjaöi hon Gunnar ok10) Hogna at drepa Sigurö, en fyrir11) pvi at peir varu eiÖsvarar Siguröar, pa eggjuöu peir til Gotthorm 12), brööur sinn, at drepa Sigurö; hann lagöi Sigurö sveröi i gognum 30 sofanda13); en er hann fekk sarit, pa kastaöi hann sverÖinu
3) ^o w, hann — en fehlt R u. Ausg. 4) So T, F. J.; hendi f. R,
übr. Ausg. — 4 a) So T, F. J., aptr R, übr. Ausg. — 5) — er eigi
ok engi annarr R; die Lücke von Rh. durcl\ Gunnarr ergänzt, so auch die Ausg. — 6) So Fr. (= Fragm. membr. AM 1 eß Fol.) - b. pä R u. Ausg. 7) pat pö v. Fr. — 8) hefir — pü /'. Fr. — 9) So R, setla ek Fr. — 10) G. til ok Fr. — 11) fyr. f. Fr. — 12) Gutth. Fr., vgl. oben ')• - 13) ok Gutth. 1. S. s. sv. i g. Fr. —
120 Skaldskaparm&l
Gram eptir honum14), sva at sundr sneit i miÖju manninn15). |nir feil16) Sigurör ok sonr hans privetr, er Sigmundr het, er peir drapu17). Eptir pat lagöi Brynhildr sik sverÖi i gegnumls), ok var hön brend meö Siguröi. En Gunnarr ok 5 Hogni töku pa Fafnisarf ok Andvaranaut ok reöu pä londum 1!)).
XLIL Atli konungr Buölason, brööir Brynhildar, fekk pa GuÖrünar, er Sigurör haföi atta, ok attu pau born saman1). AtJi konungr bauö til sin Gunnari ok Hogna, en peir föru
10 at heimboöinu. En aör peir föru heiman, [ja falu peir gullit Fafnisarf i anni Rin2), ok hefir pat3) gull aldri siöan fundiz. En Atli konungr haföi par mikit liö fyrir4) ok baröiz viö pa Gunnar ok Hogna5), ok uröu J)eir handteknir; let Atli konungr ,;) skera hjarta ör Hogna kvikum7), var Jjat hans
15 bani. Gunnari let hann kasta i ormgarb, en honum var fengin leyniliga harpa, ok slo hann meö tanum, J)vi at hendr hans varu bundnar8), en sva lek hann horpuna, at allir ormarnir sofnuöu, nema sü naÖra 9) er rendi at honum ok hjö sva fyrir flagbrjöskat10), at hön steypti hoföinu inn i
20 holit ok hangöi n) hön a lifrinni J>ar til er hann dö. Gunnarr ok Hogni eru kallaöir Niflungar ok Gjükungar, fyrir pvi er12) gull kallat Niflunga skattr eöa arfr13). Litlu siöar drap Guörün tva sonu sina ok let gera meö gulli ok silfri boröker af hausum peira, ok pa var gert erfi Niflunga. At peiri veizlu
25 let Guörün skenkja Atla konungi meö peim borökerum mjpö, ok var blandit viö blööi sveinanna, en hjortu peira let hön
14) pa greip hann sveröit Gram ok käst, ept h. Fr. — 15) mann, i m. Fr. — 16) do Fr. — 17) hann dr. peir Fr. — 18) So Fr., w. — i gegn. fehlt R u. Ausg. — 19) pa f. Fr., doch folgt hier noch ein Passus, der in den Ausg. {nach R) sich erst C. XLII gegen Ende findet, vgl. dort 6l).
XLII. 1) So Fr., saman f. R, w, Ausg. — 2) So Fr., änni f. R. w, Ausg. — 3) pat in Fr. ausgefallen. — 4) So (p. f. in. 1.) Fr., mikit fehlt R, w., Ausg. — 5) So Fr., F. J.; pa fehlt R, T, übr. Ausg. — 6) let hann sk. Fr. — 7) So Fr., kykvum R. — 8) Die fg. Worte bis at fehlen in R, T, auf- genommen nach Fr. von F. J. {doch sva at allir o. nach R). — 9) sü ein n. Fr. — 10) So R, Fr., F. J. — fl- it übr. Ausg. nach w. — 11) So R, Fr. n. Ausg. — hekk w, Pf. — 12) f. pvi at Fr. — 13) Vgl. XL 16). — Den Rest dieses Cap. bietet F. J. nur in den Tilla?g. —
C. XLI, XLII. 121
steikja ok fa konungi at eta; en er pat var gert, pa sagöi hon honum sjalfum meö morgum öfogrum oröum pessi tiöindi14)» Eigi skorti par afenginn15) drykk16), sva at flest17) fölk sofnaöi par sem sat. Ä peiri nött gekk hon til konungs, er hann svaf, ok meö henni sonr Hogna ok vagu at honum 1S) ; 5 |>at var 19) hans bani. pa skutu pau eldi i hollina, ok brann pat fölk, er par var inni20). Eptir pat för hon til sjövar ok hljöp a saeinn ok vildi tyna ser21), en hana rak yfir fjoröinn, kom pa at pat land, er atti Jönakr konungr. En er hann sa hana, tök hann hana til sin ok fekk hennar ; attu pau prja sonu, er 10 svaheita22): Sorli, Hamöir23), Erpr; peir varu allir svartir sem hrafn a harslit, sem Gunnarr ok Hogni ok aörir Niflungar. I)ar fceddiz upp Svanhildr, döttir Siguröar sveins, ok 24) var allra kvenna fegrst25). pat spuröi Jormunrekr 2,;) kon- ungr inn riki; hann sendi son sinn Randve27) at biöja 15 hennar ser til handa. En er hann kom til Jönakrs28), J>a var Svanhildr seid honum i hendr, skyldi hann foera hana Jormunrek konungi29). |>ä sagöi Bikki jarl30), at pat var betr fallit, at Randver31) a3tti Svanhildi, er hann var ungr ok bseöi Jjau, en Jormunrekr var gamall. petta vaö likaöi J)eim vel 20 inum ungum monnum ; J)vi naest sagöi Bikki 32) petta konungi. |)a let Jormunrekr konungr taka son sinn ok leiöa til galga 33) ; pa tök Randver hauk sinn ok plokkaöi af fjaörarnar •'•■') ok baö senda35) feör sinum; pa3,]) var hann hengör. En er Jormunrekr konungr sa haukinn, pa kom honum i hug37), 25
, 14) So Fr., (wo själf. fehlt), p. tiö. fehlt R, w u. Ausg. — 15) So (oder -in) Ausg. außer AM. Diese bietet äfengan der Hss. (vgl.Wb.). — 16) So Fr. T, F. J.; mJQÖ R, übr. Ausg. — 17) fl. fehlt Fr. — 18) So Ausg. nach R, w
— in Fr. noch par er hann sat. — 19) ok var5 p. Fr. — 20) i holl. Fr., T, F. J.; a holl. R, übr. Ausg. — ok br. pat allt inni er p. var Fr. — 21) snöri til sjovar ok hljöp ä sjöinn ok vildi dreckja ser Fr. — 22) So (pr. sonu pä er) Fr. u. w.; — hetu die Ausg. — 23) So Hss. u. Ausg., HamdirP/". — 24) So Fr., T, F. J.; hon R, übr. Ausg. — 25) So R, fnegst Fr. — 26) So Jönss. u. (doch -rekkr) Ff., F. J. — Jormunrekkr Eg., Jörm. AM, Rk. (so w, doch -rekr)
— Ermenrekr (immer) Fr. — 27) So R, Fr., Ausg., Randver w. — 28) So Fr. — borgar fehlt R, wu.Ausg. — 29) selld i h. Randve at faera hana Erm. konungi Fr.; kon. auch T, F. J., fehlt R, übr. Ausg. — 30) So F. J. nach Fr., in R, T, übr. Ausg. fehlt jarl. — 31) So Fr., w u. Ausg.; Randverr R. - 32) B.jarl (vgl. 9°) Fr. — 33) palet kon. leida son s. til g. Fr. — 34) fjadrirnar Fr. — 35) senda heim f. Fr. — 36) ok sidan v. Fr. — 37) So R, w, Ausg.
— in Fr. noch hvat hann hafdi gort. —
1-- Skäldskaparmal
at sva sein haukrinn var 6fleygr ok fjaörlauss, svä var ok rfki88) bans öfoert, er bann var gamall ok sonlauss19). |)a leit Jormunrekr konungr Svanhildi, er kann reiö40) 6r skögi fra veiöum11), hvar hon sat4-) at haddbliki; pa riöu 5 [)eir a hana ok trööu hana undir hesta fötum48) til bana. — En er petta spuröi Gudrun, pa eggjaöi hon sonu sina til hefndar eptir Svanhildi. En er peir bjogguz til feröar, pa fekk hon peim brynjur ok hjalma sva sterka, at eigi niundi järn a festa. Hon lagöi räö fyrir pa, at pa er peir
10 kvcemi til Jormunreks konungs, at peir skyldu44) ganga of nott at honum sofanda; skyldi Sorli ok Hamöir hoggva af honum hendr ok foetr, en Erpr hofuöit, En er peir kvamu45) a leiö, f)ä spuröu peir Erp46), hver liösemd Jjeim mundi at honum, ef |>eir hitti17) J9rmunrek konung. Hann
15 svarar4b), at hann mundi veita peim pvilikt sem hond foeti. peir segja, at pat var alls ekki, at fötr styddiz viö hond. peir varu sva reiöir4!J) mööur sinni, er hon haföi leitt pa üt meö heiptyröum 50), at51) peir vildu gera pat er henni pcetti verst, ok drapu Erp52), pvi at hon unni honum mest.
20 Litlu siÖar, er Sorli gekk, skriönaöi hann oörum foeti, studdi sik meö hendinni, pa maelti hann: veitti nü h9iidin foatinum; betr va3ri nü, at Erpr liföi53)! En er peir kvamu til Jormunreks konungs of nott, par sem hann svaf, ok hjoggu54) af honum hendr ok foetr, pa55) vaknaöi hann ok
25 kallaöi a menn sina, baö5(i) pa vaka. Jpa ma9lti Hamöir: af mundi nü hofuoit, ef Erpr57) liföi! pa stööu upp hirö- menninir ok söttu at peim58) ok fengu eigi söttpa meö vapnum.
38) So Fr., R (ok svä var) u. (sv. v. r. h.) Ausg. — at sva var w. — 3!)) sjonlausfs) w. — 40) So F.J. nach T, vgl. pä let Jörmunr. kon., er hann reiö R, \v, Übr. Ausg. — Fr.: pat var eilt sinn, er Ermenr. k. r. — 41) So F. J. nach Fr., T; v. meö hirö sina R. übr. Ausg. — 42) So F. J. nach T; en (at Fr.) Svanh. drottning sat R, Fr., übr. Ausg. — 43) und. fötum Fr. — 44; sk. peir (ohne at) Fr. — 45) koma Fr. — 46) Erp brööur sinn Fr. — 47) at honum vera, pä er peir h. Fr. — 48) en h. segir Fr. — 49) En svä v. |>. reiöir Fr. — 50) \rd heiptyrd. ütieidt Fr. — 51) So Fr. — ok R, w, Ausg. — 52) ok dr. ]>eir E. brööur sinn Fr. — 53) Fr. in anderer Folge maelti 1).: betra va3ri nü at E. bröpir ockar 1., pvi at veitti nü u. w. — 54) [)ä hjuggu p. Fr. — 55) So F. J. nach T; ok vid pat. v. Fr.; svä vakn. R, übr. Ausg. — 56) ok 1). Fr. — 57) E. bröpir ockar Fr. — 58) So Fr., söttu pä H, T, Ausg.; vgl. Wb. u. soekja
C. XLII, XLIII. * 123
J)a kallar59) Jormunrekr, at pa skal berja grjöti60); var sva gort. |>ar fellu peir Sorli ok Hamöir, pa var ok dauö oll aett ok afkvaemi Gjüka. J>vi er brynja kolluö klaeöi eöa vaöir Hamöis ok Sorla61). — Eptir Sigurö svein lifÖi62) döttir, er Äslaug het, er foedd var 63) at Heimis i Hlymdolum, 5 ok eru paöan aettir komnar störar. Sva er sagt, at Sigmundr Volsungsson var sva mattugr, at hann drakk eitr ok sakaöi ekki64), en Sinfjotli65) ok Sigurör6'5), synir hans, varu sva haröir a huöina67), at pa sakaöi ekki eitr, pö at68) ütan kvaemi a pa bera. pvi hefir Bragi skald sva kveöit: 10
(d) J)as forns Litar flotna a fangboöa,;-') ongli hrokkvi-all 70) of hrokkinn hekk Volsunga drekku.
Eptir pessum sogum hafa flest skald ort ok tekit ymsa pattu71).
C. XLIII1). Hvi er gull kallat mjol Frööa2)? Til pess
59) So Fr., kallaöi K. — 60) meö grjöti berja (ok s. v. g.) Fr. — 61) So F. J. nach Fr., die betr. W. fehlen K, T, Uhr. Ausg. — In Fr. folgt noch: Her eptir kv. Bragi sk. Knatti u. w. (41/a Str., die auch in R, w den Schluß des C. bilden.) — Dagegen findet sich der Passus Eptir Sigurö bis ä pa bera in Fr. bereits früher, vgl. XL1 19). — 62) 1. eptir Fr. — 63) hon var upp f. Fr. — 64) hann e. Fr. — 65) So Fr. u. L. E., Ausg., nur AM Simfjötli nach R u. Simfaetli w. — 66) So Fr., Sinf. sonr hans ok SigurÖ Ausg. nach R, w. — 67) So (hüpina) Fr. u. Jönss. — hüöna übr. Ausg. nach R, w. — 68) So Rk. u. (pött) Fr. — po fehlt R, w, übr. Ausg. — 69) So w, AM, Eg., Jönss.. F. J. — af angb. R, Rk. — 70) So die Ausg. nach R, hröcku all w. — 71) So Ausg. (doch viö y. p. Rk.) nach R, t. viö y. hattu W. —
XLIII. 1) Außer in R, Fr., H u. H/? findet sielt, dieser Abschnitt (doch in kürzerer Fassung) noch a) in U (AM II, 362): Her segir, hvi gull er kallat Fropa mjoi. — Gull er k. mjol Fröpa, pvi at Fr. konungr keypti ambattirnar Fenjo ok Menjo, ok pa fannz kvernsteinn einn sva mikill i Danmorku, at engi feck dregit; en sü nättüra fylgpi, at allt mjol, pat er undir var malit, varp at gullit (so?). Ambattirnar fengu dregit steininn, konungr let paar mala gull um hritf; pa gaf hann peim eigi meira svefn, en kvepa mätti ljoö eitt. Si[)an molo paer her ä hendr honum: sä var hautpingi fyrir, er Mysingi het, spekingr mikill. a) in A (AM II, 431) u. ähnl. in M (AM II, 515); die
Les. der letzteren Hs. (hier wie bei B) in Klammern : Kvern heitir (hol) Grotti, er atti Froöi konungr; hon mol hvetvetna (hvatv.) pat er hann villdi,
1-1 Skäldskaparmal
er saga sj&8), af SkjQldr4) het sonr5) Oöins, er Skjoldungar eru fra komnir; bann haföi atsetu6) ok reü Ipndum jiar sem
nii er kolhüV) Danmork, en J»a var kallat8) Gotland!')* Skjoldr atti [»ann son er Friöleifr het, er londum reo eptir 5 bann. Sonr Friöleifs10) het Frööi, hann tök konungdöm eptir foöur sinn i ]>ann tiö er Augustus11) keisari lagöi frio of heim allan1-); [>a var Kristr borinn. En11) fyrir {>vi at Frööi var allra konunga rikastr11) a norörlondum 15), J)a var honum kendr ,,:) friörinn um alla danska tungu, ok
10 kalla menn17) jjat Frööa-friö. Engi maör grandaui |>als) oörum, J)ött hann hitti fyrir ser foourbana eÖa broöurbana 19) lausan eöa bundinn; ]>a var ok engi Jrjöfr ne 20) ransmaör, sva at gullhringr la [>rja vetr viö [>j65veg a Jalangrsheidi21). — Frööi konungr sötti heimboö i Svi|>jö(VL>) til J>ess konungs,
15 er Fjolnir er nefndr23); J>a keypti hann ambattir tvaer,
gull ok friö (gull of sylfr ok aöra hluti.) FeDJa ok Menja hetu ambättir fja?r er molu. J>a tök Mysingr ssekonungr (Mvs. herkon. tök) Grottu ok let mala hvita sallt ä skipum sinum (skip sin) f)ar til er |>au sukku a Petlandz firöi. J>ar er svelgr sijjan, er saer (|>vi at sjörr) fellr i auga Grottu. |>a gnyr saer { sjörr) er hon gnyr ok Jia varÖ sjörinn salltr. Diese letztere Prosa geben einige Hrgb. der L. E. als Einl. zu den gewöhn!. Grottasöngr genannten 24 Str. dieses C; B gibt den 7e.it von R von Skjoldr h(t an, desgl. Pf. Ettm., H. G.; während Gg. R u. Fr. nach A zu ergänzen sucht durch Aufnahme der hier spat. Worte. — 2) p\i er u. w. Fr. — Gull er kallat i kenningum bygg, hveiti Frööa, skaer eöa mjöll Grottu, raeldr Menju ok Fenju, starf ok verk J)eJrra B.ß. — 3) sü Fr. — 4) Skjolldungr Fr. (id . _ 5) son Fr. (id.). — 6) atsetur w. — 7) J>ar er nü heitir Fr. — 8) |>a het Fr. — 9) H {nach komnir) enn }>at var Gotland kallat er hann haföi atsetr ok reo ]3ar laundum er heitir nü Daum. — 10) So (id.) Fr., Gg., Pf., Jönss., F.J. — Frilleifs R, die übr. nicht A folg. Ausg. — 11) Ägüst. Eg., Jönss. — 12) So R, T, Ausg. (soweit sie nicht A folgen) — i Jjenna tima red Aug. keis. fyrir Römarborgar riki ok 1. fr. um allan heim ok [rk Fr. — 18) ok Fr. — 14) rikastztr R. — 15) ü n. um [>ann tima H. — 16) So R, Fr. — 17) So Fr. T, F. J, Sm., H. G. , tforömenn R, übr. Ausg. — 18) So Fr., {)a fehlt R u. Ausg. — [Im fg. hat Fr. fyndi = hitti). — ■ 19) br. e{>a top. Fr. — 20) So Fr., Sm., H. G. — eöa R, übr. Ausg. — 21) So Fr., Gg. [doch gullhr. einn nach R), B' — die übr. Ausg. nach R sva at gullhr. einn la ä Jalangrs heiöi lengi; ähnl. auch w u. H mit dem Zusätze ok vildi engini) uj>p taka. — 22)ISo Fr., H, Gg., Jönss., Pf, F. ./. — Sviöjo« 1! u. alt. Ausg. — Svidthjod w. 28) F. het Fr. —
C. XL1I1. 125
er24) hetu Fenja ok Menja ; paar varu miklar25) ok sterkar. I J)ann tima fannz26) i Danmorku27) kvernsteinar tveir28) sva miklir, at engi maör var 29) sva sterkr, at dregit gaeti 30) ; en sü nattura fylgöi kverninni, at pat molz a, er 31) sa maelti fyrir er möl32); sü kvern het Grotti33). Hengikjoptr er sä 5 nefndr, er34) Frööa konungi35) gaf kvernina. Frööi konungr let leiöa ambattirnar 36) til kvernarinnar ok baö paer mala gull, ok sva geröu paer, mölu fyrst gull ok friö ok saelu FröÖa37). J)a gaf hann peim eigi lengri hvild eöa svefn38), en meöan39) gaukrinn pagöi eöa Ijoö 40) matti kveöa. pat 10 er sagt41), at pa kvaeöi paer ljöö42) pau43) er kallat er44) Grottasongr45); ok aör letti kvaeöinu, mölu pa3r her a hendr Frööa 46), sva at a peiri nött kom par saekonungr sa 47) er Mysingr het, ok drap hann48) Froöa ok tök par herfang mikit; pa lagöiz49) Frööa-friör. Mysingr haföi meö ser 15 Grotta50) ok sva Fenju ok Menju, ok baö51) paBr mala salt, en52) at miöri nott spurÖu pa3r, ef53) eigi leiddiz Mysingi salt ; hann baö paer mala 54) lengr. paer mölu litla hriö, aör niÖr sokk skipit 55) , ok var par eptir svelgr i hafinu , er
24) amb. II pa?r. er Fr. — 25) in. fyrir scr w. — 26) So R, w, Ausg.
— funduz Fr. ; vgl. auch U. — 27) So Fr., -mork R. — 28) tv. f. H. — 29) So Fr., maör f. R u. Ausg. — 30) gjseti R. — 31) So Fr. u. H, Gg., Bt.
— die üb r. Ausg. nach R en sü n. fylgöi kvernunum {so Rk., kvernun R), at pat m. ä kverninni, sem u. w. — 32) malade w. — 33) Grotta H, vgl. auch Grottu in A — Grotti Rk., AM, F. J., Sm. ; Grotti die übr. Ausg. — 34] So R, Ausg. — Heng. het sä böndi, er Fr. — 35) kon. f. Fr. — 36) lett amb. leiöa Fr. — 37) So F. J., H. G. nach T; ok — fyrst gull f. R, Fr., übr. Ausg. — gull ok friösaälu Frööa w, H. — 38) eöa sv. fehlt w — En hann gaf — ne svefn Fr. — 39) So Fr., Sm., H. G., meÖ. fehlt R, übr. Ausg.
— 40) So H, Sm., H. G. — hljöö R, (hljod Fr.) übr. Ausg.; vgl. Ijöö im fg.
— 41) So F. J., Sm., H. G. nach Fr., T. — pa er s.; at p. kv. R, übr. Ausg.
— 42) So R u. Ausg. — hliod Fr., hliöö Pf. — 43) pat H. — 44) So R, Fr.
— er kalladur er w. — er köllut eru Sk. Thorlacius (AM). — 45) Gr. ok er petta upphaf at [nebst Str. 1) ok äör letti Fr. Dieser Anord. folgt F. J. — 46) So Fr., U, Sm., H. G. — at Frööa R, T, übr. Ausg. — 47) So Fr., sä saek. R u. Ausg. — 48) So Fr., hann u. das fg. ok fehlt R u. Ausg. _ 49) 1. niÖr H — ok sagöist pä w. — 50) Grotta kvernina Fr. — Grottu H, vgl. A. — 51) ok b. hann Fr. — 52) So Fr., ok R. — 53) hvart Fr. (Mys. 1. e. s.). — 54) So Fr., w u. Ausg. - - maela R. — 55) So T, F. J.; ähnl. H; sukku skipin R, Fr., übr. Ausg. —
1^> Skaldakaparm&J
sii-rinn feil56) i kvernaraugat j j»a varö s»r saltr57).
(Grottasongr) *) 1. Nu eru') komnar
til konungs hüsa framvisar tvaer, Fen ja ok Menja ; [)8Br 'ro8) at Frööa Friöleif ssonar 4) m(>tkar meyjar at mani haföar5).
2. pddr at lüöri leiddar v^ru
ok grjöts grja (;) gangs of beiddu 7) ; het7a) hvarigri hvild ne ynöi, aör hann heyröi hl jöm ambatta.
3. paer |>yt |)ulu8) pognhorfinnar 9)
56) er feil sjörrinn Fr., feil auch H (nach H. G. alle Hss.) — fellr F. J., H. G. — 57) sjörrinn s. Fr. — H {für J)a u. iv.) er f>vi sjor saltr ae siöan. — Die fg. Str. fehlen in Fr. (ivo jedoch Str. 1 früher mitgeteilt war, vgl. 46), desgl. in U, A u. M. Von Str. 2 an kommen nur R u. Paphss. in Betracht. —
Zu Grottasöngr. 1) Die Überschr. aus der vorhergeh. Prosa {vgl. 45)) ergänzt, findet sich in T, fand sich ivöhl auch in R {vgl. F. J.). — Genauere Ang. der Hss. u. Ausg. bei H. G. — 2) So (ero) Fr., schon früher von Rk. vermutet, erurn nach R, w, AM, er um Fg., eru die übr. Ausg. — 3) So {oder 'o, 'n) Ausg. nach R (ro), ero Fr. — 4) So (in einem Worte) Fr., — die Ausg. meist sonar getrennt. — 5) Für hafjiar (R) bietet Fr. gjorvar, doch vgl. Str. 16, 4. — 6) grjöti Papierhss., für grja (griä) Ettm. gria. — 7) So R, T, ganga beiddi Papierhss., auch gangs of beiddar, vgl. Bt., von Gg. u. a. auf gen. — 7a) So Sm., H. G. het hann R, T. — 8) So R u. Ausg., doch f»utu Ettm. (nach einer Vermutung von Rk.), J)u]du Pf. — das zu J)yt Jmlu gehörige Verbum ist anscheinend ausgefallen, vgl. die fg. Note u. Wb. s. v. [ml a. — 9) So (oder {). horv.) die Ausg. nach R, vgl. AM I 378 7) u. B' . - Jiau^nhorfnar Uppstr. — Nach diesem Verspaar, das in T fehlt, nahm Rk. den Ausfall eines zweiten (etwa höfu at meldri, Jiaer hverfa knatlu) an; Gg. setzte als Conj. in den Text: hefjask letu ok hatt gjalla, 80 auch Jönss. —
C. XLIII. 127
„leggjum luöra, lettnm steinum!" — Baö hann enn meyjar, at mala skyldi 10).
4. Sungu ok slungu snüöga stein!11), svat Frööa mann flest sofnaoi;
f>a kvaö {>at Menja12), vas til meldrs13) komin
5. „Anö molum Frööa, niolum alsaelan, fjolö molum u) fjar a feginslüori ! Siti15) hann a auöi, sofi hann a düni, vaki hann at vilja! — pa 's vel malit.
6. Her skyli engi oörum granda, til bols büa,
ne til1<;) bana orka, ne hpggva pvi hvossu sveröi,
10) Das letzte Verspaar wird von AM (u. Pf.) noch zur direkten Rede gezogen. — at paer m. R, T {in T fehlt V. 1, 2), alt. Ausg. — skyldi Ettm., auch F. J. nach T; skyldu R. — 11) So die Ausg., auch R; doch vgl. B' u. (doch steina) T. — 12) So Ausg., Meini R. — 13) So T, F. J., H. G., Ettm,., Jönss. — melds (meldz) Rk., AM, Fg., Mb. — meldrar M., Lün., Pf., B., Gg. — R hat nach den neueren Coli, melldr, nicht melldz; melldur w. — Ein letztes Verspaar ergänzt noch Gg.: haröhugöigt man, harri röddu
— auch von Jönss. auf gen. — 14) So T, Sm., H. G. (m. f. f.), m. fehlt R u. übr. Ausg. — 15) So (mit Maj.) in R, während auÖ Str. 5, 1 klein geschr.
— 16) til fehlt w u. dürfte auch fehlen. —
- B SkäMskaparinal
j»6t bana brööur bundinn finni!"
7. En bann etki kvaft orö it fyrra17): „Sofit eigi l>it 17a) ne of salgaukar ls), efta lengr an sva ljöö eitt kveöak1-')."
8. „Vasattu20), Frööi, fullspakr of J)ik, malvinr manna,
es |m man keyptir; kaustu21) at afli ok at22) alitum, en at aetterni etki spuröir23)!
9. Harör vas Hrungnir ok hans faftir,
J)ö vas pjazi J)eim oflgari; Iöi24) ok Qrnir25),
17) oröit fyra vv, e. kv. H. G. nach T, kv. e. R. — Zu Auf. der Str. ergänzt Gg. (u. Jönss.) das Verspaar: Hendr lötu hvilast, hall um standa. — 17 a) Sofiöat it Ggt. — 18) salgaukar in einem Worte Eg., (im Lex. |)oet.) u. Pf.; auch wurde von Eg. (in seiner Ausg.) ne in en geändert, wovor dann lengr aus V 5 zu ergänzen ist, wie ähnl. (nach B') Häv. 39 svä: Fanka ek mildan mann eöa svä matar goöan. — Noch würde die bei der Ähnlichkeit des in R gebrauchten Runenzeichens für f mit p naheliegende Änderung ron of in op = öp Erwägung verdienen, also: sofit eigi J)it (lengr) en öp sal- gaukar (als der Schrei des Haushahns schläft oder schweigt, vgl. in der Prosa en gaukrinn Jiagöi) oders. e. \>. ne öp salg. — Etwas kühner verfährt H. G. — 19) So R, kveöit w, Ettm. schrieb die beiden letzten Verspaare sofiö eigi lengr en salar gaukr, eöa lengr en sva at ljöö eitt kveöi. B' empfahl auch kveöi; nahm dies jedoch (s. Bt.) zurück. — 20) varstu w. — 21) So T, w, manche Ausg., andere kauss \)ü mit R, kaust {)ü Ettm., H. G. — 22) at fehlt w. — 23) hugöer w. — 24) Iöi H. G. — 25) Urnir w, Aumir F. J.
C. XLIII. 129
okkrir niöjar, broeör bergrisa, peim erum bornar.
10. Kcemia26) Grotti ör grja fjalli,
ne sa inn haröi hallr27) ör joröu, ne moeli28) sva maer bergrisa, ef vissi vit29) vaettr30) til hennar.
11. Ver31) vetr niu V9rum leikur oflgar alnar fyrir jorö neöan; stööu32) meyjar at meginverkum, foeröum sjalfar setberg ör staö.
12. Veltum grjöti of garö risa, svat fold fyrir för skjalfandi ; sva slongöum vit snüöga steini,
26) So Eg. (kömi-a sa Gr.), Jönss., M., Mb., Lün., Gg., H. G. — komia mit R (was nach B' = koemia) die übr. Ausg. — 27) So Ausg., halr R. — 28) moli R (nach B' = moeli) u. Rk., möli (maeli) w u. die übr. Ausg. — 29) So (oder viö) w, vitt R, was von einigen als Neutr. von viör (vitt, vitt) gefaßt wird, so von M., Mb., Lün., vgl. B' ; Gg. erklärt vit als Dual, vgl. Hild. Zze. 132. Endlich ist vitt geändert in att von Rk., AM (att), Pf.f utt Eg., sett Etttn., Jönss. Beachtenswert Sm. (Fußn.): ef vissir f)ü (Froöi) v. til hennar (der maer b.). Lautlich wohl noch einfacher ef vissi-J>er u. w. — Ausfall einer Str. vermutet Bt. — 30) vetur w. — 31) Vgl. über ver = vit B'. — Ver langa vetr leikur värum Ettm. — 32) stööum Ettm., B' (doch vgl. Bt.) Gg., Sm., H. G. —
Prosaische Edda. 9
130 Sk;ililska|>;ii)ii;il
liofga halli, at halir töku.
13. En vit siftan a Svijvjööu33) framvisar tvaer i34) folk stigum; beiddum35) bjprnu, en brutum skJ9ldu, gengum i gegnum graserkjat lift36).
14. Steyptum stilli, studdum annan, veittum goöum Gothormi liö; vasa kyrrseta, aör Knüi37) felli.
15. Fram heldum pvi pau38) misseri,
at vit at koppum kendar vprum39); })ar skoröu-vit40) skorpum geirum
33) So M., Mb., Lim., Pf., Jöriss., Gg. — Sviöjööu Rk., AM, Eg.; Sviöjofm E nach B, Svid thjodo w. — 34) ä w. — 35) So R, w, Eg., Jönss., Pf., M., Mb., Lün., F. J., beittum T, Ettm.; Änderungen wie bra?ddum 1). Rk. oder sneiddum brynjur B {vgl. B) u. Gg. scheinen mir unnötig, vgl. Vigf. s. v. beiöa II. — beittum, breiddum Papierhss. — 36) So \v u. Ausg., R lit (= liÖ nach B.) — Die fg. drei Verspaare sind zuerst von Ettm., dann wieder von B als eigene Str. (14) aufgefaßt, so auch von Gg. u. Jönss. — Gg. nimmt überdies eine Umstellung vor, die Str. Fram heldum |>vi (hier 15, bei M., Ml), u. w. 14) vor Steyptum stilli einschiebend. Vgl. Bt. — 37) So AM, Eg., Jönss., Ettm., Mb., Pf., B. {vgl. B'), Gg.,H.G. — knüi Rk., M.f Lün. — Als Schluß der Str. ergänzt Gg. (so auch Jönss.) uröum f)ä haptar ok hernumnar. — Andere Hrgb. nehmen eine Lücke (2 Verse) nach V. 4 an. — 38) fJQgur? fimm? {dies letzt, wohl vorzuziehen) H. G. — 39) So w u. Ausg., doch 7.7/., Eg., Pf. väru mit R. — 40) vgl. Gloss. s. v. skora.
C. XLIII. 131
bl6ö ör benjum ok brand ruöum.
16. Nu er um komnar til konungs hüsa miskunnlausar
ok at mani haföar; aurr etr iljar, en ofan kuldi, drogum dolgs sjotul; daprt's at Frööa.
17. Hendr skulu hvilask, hallr standa raun, malit hefk fyr mik mitt of leiti41) — nü muna42) hondum hvild vel gefa,
aör fullmalit Frööa pykki.
18. Hendr skulu holda43) haröar trjönur, vapn valdreyrug
,44)
41) hefik Gg. — leiti T, auch R nach B, letti die meisten Ausg., leyti Ettm. — 42) munu w. — Nach Gg. u. Bt. würde diese Halbstr. einer andern Person (Fenja) gehören, als die erste, die der von Str. 8 an redenden Menja gehören soll. Im Anschluß an diese Auffassung war in der 1. A. Nü {für nü) geschrieben, vgl. jetzt Sm. zu der St.; doch wäre auch nü mun a hQndum u. w. zu erwägen, vgl. halda njosnum, naer bezt gaefi fseri a honum (Vigf. 194 b), wodurch der scheinbare Widerspruch zwischen Anf. u. Ende der Str, beseitigt würde. — 43) Wer in der ersten Zeile nicht entweder mit Rk. Henda sk. höldar, oder mit Pf. Anm., B u. Gg. halda für hQlda oder mit Vigf. u. neueren Hrgb. hQndla schreiben und also den Text ändern will, wird, da eine Erklärung von hQlda = halda (s. B) oder eine Ergänzung von vera (so Jönss. zu skulu höchst mißlich erscheint , wohl nur den Ausfall des zu skulu ge- hörigen Verbs annehmen können, und dürfte der in den Hss. doppelt geschriebene Vers Vaki f)ü Froöi vielleicht den Ausfall eines Verses verraten. — 44) v. v. fehlt T. — In R (u. w) steht hier, wie im fg. Verse Vaki (vaki V. 5) \). Fr., ursprünglich wohl etwas anderes, etwa vigi at reyna. —
9*
1«^2 Sk&ldskaparmal
Vaki |)6, Frööi! ef ])ü vill hlyöa4') songum okkrum ok sogum fornum!
19. Eid sek brenna fyr austan borg, vigspioll vaka,
frnt mun viti kallaör; mun herr koma hinig af bragöi46) ok brenna boe fyr buölungi.
20. Munattu halda Hleiörar stoli, rauöum hringum ne regingrjöti. Tokum47) a mondli, maer, skarpara — eruma, valmar48),
i valdreyra !
21. Mol49) mfns foöur50)
45) So T und die neueren Ausg. (teilw. ohne f)ü) — ef J)ü hl. vill R (w) u. die alt. Ausg. — Ettm. schrieb: vaki J)ü, Fr., ef J)ii froeÖask vill u. w. —
46) hingat at br. w. — at auch Rk. u. hinig at br. Ettm. — 47) So (T )
E; Eg., Jönss.y Gg. — tökum die übr. Ausg. — 48) R nach B val, mar, vamar Rk., valmar AM, Eg. (Eruma valmar = Non sumus, bellica virgo) desgl. Pf. u. valmaer Ettm. — eruma vaxnar M., er. v. (i valdreyra?) Lün., valmar (valmar) = varmar Mb. Vorr. p. VI, Jönss., varmar B., Gg. — Da nach 1 in R ein Buchstabe ausgefallen zu sein scheint und auch das Fg. leicht verlesen ist, dürfte etwa an valdgar (von völdugr) zu denken sein; im Sinne von tepescentes aber würde sich auch das freilich seltene valgar (= fjalgar, s. Vigf. s. v. välgr) darbieten. — Ansprechend ist auch die Andr. von Sm. erum är (adv. = vorzeiten) alnar i valdr. — 49) Nach Bt. nimmt mit dieser Str. eine andere Person {also Menja?) das Wort. Vgl. N. 42). — 50) fööurs w. —
C. XLIII. 133
maer ramliga, pvit feigö fira fjolmargra sa51); stukku störar steör fra luöri jarni varöar52) — molum enn framar!
22. Molum enn framar, mun53) Yrsu sonr viö Halfdam hefna Frööa51);
sa mun hennar heitinn veröa burr ok brööir; vituni baöar pat55)."
23. Mölu meyjar, megins kostuöu56), vpru57) ungar
i jotunmööi ;
51) fJQlö of vissiT. — 52) So T, Eg., Pf., Jönss., F. J., Sm., H. G. — jaröar fjarri Bt., der die Schreibung von R jarnar fjarj)ar als irrige Verbindung einer alten Randverbesser. J)ar {zu jarnar gehörig) mit fjar (= fjarri) auf- faßt. So auch Gg. Im Anschluß an w (i arnar f jaröar) hatte Rk. i Arnarfjörö geschrieben; während AM {u. Ettm.) järnum varöar; M., Mb., Lün. aber die Worte in R als jarnar fjarÖar (fjaröar = firöar von firra) auffaßten. So schon Sk. Thorlacius nach Rk. u. AM. — Als Stabwörter sind hier nach B' jaröar u. enn, wie Str. 22 Anf. enn u. Yrsu anzusehen. — 53) mon R. — 54) So {doch -dana) R, w — niö Halföanar Sk. Thorl., niör Halfdanar Rk., AM, Eg., Jönss., Pf. M. Ettm., auch B., doch Bt. vigs Halfdanar. Diese von Bt. ausführlich erläuterte, auch von Gg. {doch vig H); Sm. u. H. G. adoptierte Schreibung würde dem Sinne nach der hier in näherem Anschluß an R ge- wählten gleichkommen, da viö Halfdani für Halfdan (= für den Tod des Halfdan) sein würde, vgl. gifa margra manna lif viö yövarri pralyndi {Vigf. S. 701 b). — Neben Halfdan könnte nach ags. Healfdene {Gen. -es) vielleicht eine zur schwachen Formation verirrte Bildung Halfdani existiert haben, deren richtiger Dat. Halfdana wäre. Vgl. auch Hild. Zze. 131. — 55) pat T, w u. Ausg. — J>ar R {doch vgl. B'). — 56) kaustufro R. — 57) öru T. —
134 SkdldakaparmÄl
skulfu skaptre^), skauzk luör ofan, hraut inn hofgi hallr sundr i tvau.
24. En bergrisa
brüör orö um kvaö: „Malit hofum, Frööi, sem59) munum haetta,i0); hafa fullstaöit fljöö at meldri!"
C. XLIV1). Fyrir hverja S9k er gullit kallat saö Kraka?
Konungr einn2) i DanmQrk er nefndr Hrölfr Kraki; hann var
agaetastr f ornkonunga 3) , baeöi af mildi of frceknleik4). —
pat er eitt mark um mildi hans5), er mJ9k er foert i fra-
5 sagnir6), at einn litill sveinn ok fatoekr er nefndr Voggr7)»
58) So R, Ausg. z. T. skapttre, vgl. das Wb. — 59) So die Ausg. meist nach R, senn Rk., F. J. — 60) So R, T, Rk., AM (sem munum hsetta = quantum periclitabimur), Pf., Mb., B. (B' haetta = ophore, wie auch ich es fasse) — s. m. heita Eg.} Jönss.. M., Lün. — sem munr um hvatti Ettm., Gg., Sm., H. G. — Gg. ergänzt zu Anf. der Str. das Verspaar: For in forna fold öll saman nach Hym. 24, 3—4; so auch Jönss. — Ettmüller nimmt gleichfalls {um die sechsz. Str. 3, 4, 7, 14, 24 auf das gewöhnt. Maß zu bringen) mehrfach Ausfall eines Verspaares an, ohne daß sich jedoch für der- artige Annahmen (resp. Ergänzungen) ein genügender Anhalt in der Überlief, fände. — Es folgen in den Hss. nach einer Str. des Einarr Skülason noch die Verse Egils: GlaÖar flotna fjölö viö Frööa mjöl. —
XLIV. 1) Hier beginnen wieder W, W*, vgl. oben C. XXXIX >)• — In U (AM II, 360) die Überseht:: Frä f)vi er Hrölfr seri gullino. — Die einleitenden Worte Fyrir — Kraka nur W, W*, Hve T, F. J. — 2) Einn kon. Fr. — 3) So T, F. J. — var. äg. allra f. Fr., er äg. (sonst wie T) R. — äg. allra herkonunga H — U (von Anf.) Hrölfr kon. var agaetr konungr. — 4) So nach U (af mildi ok fraeknl.), Fr. (fyrst af mildi ok fraekl.) H (bseöi at mildi ok viti ok fr.) — R, W, Ausg.: fyrst af mildi ok fraeknl. ok litillaeti, vgl. das Fg., wo litillaeti offenbar synonym mit mildi steht, wie dieVar. bezeugt. —
5) So (en l>at) U. — p. er e. m. (m. til Fr.) um litillaeti h. W, R, Ausg. —
6) So R u. Ausg. — i frasögu W — er m. er freegt oröit Fr. — er m. u. w. fehlt U. — 7) at bonda son einn sa er V. het U. —
C. XLIII, XLIV. 135
hann kom i holl Hrölfs konungs; |>a var konungrinn8) ungr at aldri ok grannligr a voxt. J)a gekk Voggr fyrir hann ok sa upp a hann9); J>a maelti konungr10): hvat viltu maela, sveinn, er {)ü ser sva upp a mik11)? Voggr svarar12): |)ä er ek var heima13), heyröak sagt14), at Hrölfr konungr 5 i Hleiöru15) vaeri16) mestr maÖr a norörlondum, en nü sitr her i hasaeti17) kraki einn 11 tili ; kalla |>eir hann konung sinn18). J)a svarar konungr19): J)ü, sveinn, hefir20) gefit mer nafn, at ek skal heita Hrölfr Kraki, en ])at er titt meö oss21), at gjof skal fylgja22) nafnfesti. Nü se23) ek pik enga 10 gjof hafa24) til at gefa mer, J)a er mer se faegilig 25) ; nü skal sa gefa oörum, er heldr til hefir26); tök gullhring af hendi ser ok gaf honum27). |)a maelti Voggr: gef ])ü, allra konunga heilastr, ok f>ess strengi28) ek heit, at veröa J>ess manns bani, er J)inn banamaör verör29). pa maelti konungr 15 ok hlö viÖ29a):
Litlu verör Voggr feginn30)!
Annat mark er pat sagt fra Hrölfi Kraka um31) frcekn-
8) So R, Fr. u. Ausg., konungr enn W — kon. var ungr, grannleitr ä vöxt U. — 9) fyr. konunginn ok sa u. w. Fr. — \). g. V. at häsaetino ok sa a h. U. — 10) konungr U — Fr. nach 9) konungr spyrr. — 11) So W u. (ohne sva upp) R u. Ausg. hvat viltu mer sv., er |du ser ä mik U. — hv. v. maela sv., er f>ü starir a mik Fr. — 12) segir Fr. — 13) heima med fedr minum Fr. — 14) var mer sagt U. — 15) So W — at Hl. R, Fr., Ausg. — i (at) Hl. fehlt U. — 16) So Fr., U — var R, W u. w. — 17) i häsEetinoü.
— 18) -So Fr., Ek., Eg., Mb., Pf. — k. \). J)ann kon. sinn W, Jonss. — ok kallit J)er hann konung sinn R u. AM. — kalliö er hann kon. T, F. J. — ok er sä kon. kallaör U. — 19) So U, Hrölfr konungr Fr., konungrinn R. — 20) \)\i hefir, sveinn U. — 21) So W, meß oss fehlt den übr. Hss. — 22) f. hverri n. U. — 23) Ne (?) se u. w. U — se fehlt Ft. — 24) So nachV (hafa mer at gefa) — hafa til at gefa mer at nafnfesti R {ähnl. Fr.) u. Ausg. — 25) J)ä at mer s. p. Fr. — {m er saemiliga se U. — 26) heldr fehlt R, W u. Ausg. — er helldr hevir til U — Fr. nach 25) syniz mer f>at raö, at sä ockar gefi odrum sem helldr hefir til. — 27) ok tok u. w. U — tok Hrölfr U. tv. Fr. — 28) ok fehlt U. — \>. streingi Fr. — 29) So R u. Ausg. — . er ]). bani verdr W — er |)inn verör U — (at v. {»ess mannz banamadi) er J>inn banamadr v. Fr. — 29 a) So R, Ausg. — at W — ok hlo v. fehlt U.
— 30) Es folgt in U als Überseht'. Gapitulum. — 31) var pat um U. — var auch R, Fr., Ausg. (er W) — Ann. m. var at um Hrölf Kr. Fr. —
136 Sk&ldskaparmal
leik hans, at sa3'-) konungr reo fyrir Upps((>lum, er Aöils het; hann atti Yrsu, mööur Hrölfs Kraka35). Hann34) haföi ösaett viö pann konung, er reo fyrir Noregi, er nefndr er Ali35), peir stefndu orrostu milli sin:;,;) a isi vatns37) pess
5 erVaenir1'8) heitir. Aöils konungr sendi orö:!J) Hrölfi Kraka, magi sinum, at hann kvasmi til liöveizlu viö hann, ok het mala ollum her hans40), meöan peir vaeri i feröinni41); ok12) konungr sjalfr skyldi eignaz prja kostgripi, pa er hann kyri Vd) af Svipjöö44). Hrölfr konungr matti eigi fara fyrir öfriöi
10 J)eim er hann atti viö Saxa, en J)ö sendi hann Aöilsi ber- serki45) sina tölf46); par var einn Boövarr Bjarki ok Hjalti Hugprüöi47), Hvitserkr Hvati, Vottr, Veseti48), peir broeör Svipdagr ok Beigaör49). I peiri orrostu feil Ali konungr ok mikill hlutr liös hans50); pa tök Aöils konungr af honum
15 dauöum hjalminn Hildisvin51) ok hest hans52) Hrafn. p>a beidduz peir berserkir 58) Hrölfs Kraka at taka mala sinn ,4), J)rjü pund gulls hverr peira, ok umfram beidduz peir at flytja Hrölfi Kraka kostgripi55), pa er peir kori til handa honum558): pat var hjalmrinn Hildigoltr56) ok brynjan Finns-
32) sä f. U. — 33) möö. Hr. konungs Kr. U. — 34) Aöils atti üs. Fr. — 35) er Ali het R u. Ausg. (Ältere Ausg. Ali) — viö p. kon. er Olli het (doch weiter unten Ali) en upplenzki U. — 36) J). laugöu orustu stad med ser Fr. — p. baurfmz U. — 37) vatz Fr., U — ä vatz isi peim U. — 38) So U, Pf., — Vami oder Veni W, Fr. {wie R?, vgl. AM, I 394 •»)), übr. Ausg. —
39) So U u. (sendir) Fr. — sendir boö R,W«. w. — Hrölfi (ohne Kr.) Fr. —
40) ollu lipi h. U. — 41) pvi er fasri meö honum U. — 42) So W — en die übr. Hss. u. Ausg. (enn kon. seälfr Fr.). — 43) So U u. (kjori) Fr., kori F. J. — kaus E, W, übr. Ausg. — 44) So U,W, T, F. J. — 6r Sv. R, Fr., übr. Ausg. — 45) kappi U. — 46) XV Fr. — Die Namen der Kämpfer fehlen U. — 47) Hugpr. fehlt W. — 45) So W, Fr., F. J. — Viöseti (Viöseti) R u. übr. Ausg. — 49) SoW, Fr., Hrölfs saga Kr. — Beiguör R u. Ausg. — 50) So W, Fr. — luti (= hlutr) R u. Ausg. (oder hluti). In U nur i p. or. f. Ali kon. — 51) So die Ausg. nach W, U; -svinn od. svinn Fr. u. R. — 52) hestenn U. — 53) besserkir R, peir berserkernir U, (ohne p.) W* — ber- serkir (ohne p.) Fr. — 54) Kr. fehlt U. — Hr. K. mala sins af Apilsi konungi Fr. — 55) So R, W u. (at fVera konungi kostgr.) Fr. — um fr. beidd. 1>. at sowie Kraka fehlt U. — 55») So nach keri U, kjoru Fr. — kuru R, W n. Ausg. (kusu Jönss.) — til handa f. U. — 56) En pat v. u. ir. Fr. — hilldigautr U. —
C. XL1V. 137
leif, er a hvarigu festi jarn 57) ; ok gullhringr, sa er kallaör var Sviagriss58), er att hoföu langfeögar Aöils. En konungr varnaöi allra gripanna59) ok eigi heldr 60) galt hann malann; föru berserkir61) braut62) ok unöu illa sinum hlut, sogöu sva buit63) Hrölfi Kraka; ok jafnskjött byrjaöi hann64) ferö 5 sina til Uppsala, ok er hann65) kom skipum sinum i ana Fyri, pa reiö hann til Uppsala66), ok meö honum tölf berserkir hans, allir griöalausir 67). Yrsa68), mööir hans, fagnaöi honum vel69) ok fylgöi honum70) til herbyrgis71) ok eigi til kon- ungs hallar; varu pa gervir eldar72) fyrir peim ok gefit ol 10 at drekka73). pa kvamu menn Aöils konungs inn ok baru skiö74) a eldinn ok geröu sva mikinn, at klaeöi brunnu af peim Hrölfi75), ok maeltu : er patt satt76), at Hrölfr Kraki ok berserkir hans flyja77) hvarki eld ne jarn? J)a hljöp Hrölfr Kraki upp ok allir peir; pa maelti hann78): 15
Aukum enn elda
at Aöils hüsum79)! Tök konungr pa80) skjold sinn ok kastaöi81) a eldinn, ok hljöp yfir eldinn, meöan skjoldrinn brann82), ok maelti enn83):
Flyrat sa eld84), 20
57) So W, U (hvorigu), T, F. J. — er hvergi festi väpn {doch jarn Fr. = W, U) ä K, Fr., übr. Ausg. — 58) gullhringinn Sviagr. U. — 59) gripa U.
— 60) h. fehltü. - 61) SoW, Fr.,XJ,F.J. — berserkirnir R, T, übr. Ausg.
— 62) brot U, brutt Fr. — 63) ok s. sv. b. Fr. — segpu Hrölfi konungi U.
— 64) ü nach «:!) Hr. byr f. — 65) er hann f. U. — 66) ok er — Upsala fehlt Fr. — ok r. til Upps. hat U. — 67) So auch Fr. (vgl. oben 46)) doch ok all. gr. — allir fehlt U. — 68) Yssa Fr. — 69) vel nurinV. — 70) peim Fr.
— 71) SoW, U — herbergis R, Fr., Ausg. — 72) So W, U, T, F. J. — e. storir R, Fr., übr. Ausg. — 73) p. öl at dr. Fr. — 74) So Fr., U, F. J. — skiÖin R, W, T, übr. Ausg. — 75) So W, R,, Ausg. — at brunnu klaedin af Hrölfi konungi Fr. — at klaepi manna 1 [rolfs konungs brunno af peim U. — 76) sva er sakt Fr. — 77) So R {auch W?) u. Ausg. — ilyi Fr. — at Hrölfr ok kappar hans hava sva maelt, at peir mundi hvarki flyja eld n. j. U. — 78) So die Ausg. nach R (doch Hlofr. verschr.) — ok nueltu sva Fr. — pa stöö Hrölfr upp ok maelti U. — 79) auk. ver nü elldana at A. h. U. — auk. nü eldana at Aö. borg Hrölfss. (F.J. p. 83). — 80) kon. pa nach Fr. ergänzt.
— 81) kastar (ok fehlt) U. — 82) ok hl. sva yfir bälit, ämeöan er skj. br. Fr.
— 83) ok enn m. hann Fr. — konungr maellti U. — 84) So W, U, T, F. J.f zweite Hand in R (vgl. AM \, 396 18) — Eigi flyr sa eldinn, sem y. hl. Hrölfss.
— flyrat sä ellda Fr. — Flyra sa ellda erste Hand in R u. übr. Ausg.
13S Sk;'il'lski(pariu:il
er yfir hleypr.
Sva för85) hverr at oörum hans manna, töku |»a ok86) er eldana hoföu kveykts7), ok kostuöu a eldinn is). |>a kom ) Yrsa dröttning'10) ok fekk Hrölfi Kraka") dyrshorn füllt af 5 gulli ok ]>ar meö hr in ginn Sviagris92) ok baö pa braut riöa til liös sins"3). J)eir liljöpu 1>4) a hesta sina ok riöu!'5) ofan a Fyrisvollu !,,i) ; pa sa [)eir, at Aöils konungr reiö eptir peim meö her sinn alvapnaöan1'7) ok vill drepa pa. I>a!,s) tök Hrölfr Kraki,,!') hcegri hendi 10°) ofan i hornit ok seri gull-
10 inu101) um gotuna ; en er Sviar sa102) J»at, hljöpu108) peir 6r soglunum 1(u) ok tök hverr slikt er fekk105), en Aöils kon- ungr baö pa riöa ok reiö sjalfr äkafliga106). Slongvir107) het hestr hans, allra hesta skjötastr, er meö Svium var108). J)a sa Hrölfr Kraki10!)), at Aöils konungr110) reiö naer hon-
15 um; tök pa111) hringinn Sviagris ok kastaöi til hans112) ok baö hann piggja at gjof113). Aöils konungr reiö at hring-
85) f. {>ä hv. U. — hljöp hv. af öör. W. — 86) SoW, T, F.J. — toku peir siöan \)ä Fr. — ok (siöan) fehlt R, übr. Ausg. — 87) So (keykt) U — J>ä er kykt hofdu elldana Fr. — pä er elldinn höföu aukit R, W u. Ausg. — 88) So U, W, T, F. J. — k. peim a eldinn R, übr. Ausg. - k. [>. a bälit Fr.
— 89) |>vi naest kom par Fr. — 90) So (doch Yssa) Fr. u. Y. drottn. mopir hans U — die Ausg. bieten nach R, W nur den Namen Y. — 91) Kr. fehlt ü — ok f. hon konungi Fr. — 92) ok meö Sv. U. — 93) So W* U (ok b. J)ä fara t. 1. s.), Fr. (ok b. \>k riöa i brutt skjött t. 1. s.) — til liösins die Ausg. nach R, W. — 94) hlaupa W* — hl. bis ok fehlt U. — 95) So W, Fr., U — riöa die Ausg. nach R. — 96) Fyris voll U. — 97) m. h. sinum alväpn. U. — 98) fehlt R, findet sich aber nach den übr. Hss. seit Rk. in den Ausg. — 99) Kr. fehlt U. — 100) hendi sinni ü. - 101) So U - - seri auch W, sär gullinu W*. — h. h. gullit ofan i hornit ok söri (sair Fr.) allt (avallt Fr.) um g. R, W, Fr., Ausg. — 102) So W, Fr., U — sja R u. Ausg. — 103) So U u. (pa hl.) Fr. — hlaupa R, W u. Ausg. — 104) peir fehlt U, ör saudlum sinum Fr. — 105) So R, Fr., Ausg.; sl. er villdi W — U nach i0i) ok lesa upp gullit. — 106) Aö. fehlt Fr., wo sealfr im fg. — en Ap. baö \). riöa ok. r. ok s. fremstr U. — Der fg. Satz fehlt U. — 107) So Fr. {auch AM I, 484), F. J. — Slungnir W, T, übr. Ausg. — Slugnir R. — 108) er meö Sv. var nur in Fr. — 109) pä er Hr. kon. sä U — {>ä sä Hr. kon. Fr.
— 110) kon. fehlt U. — 111) SoW, R u. Ausg. — t. hann pä Fr., U (ohne pä). - 112) til Apils U. — 143) at g. at (af?) ser Fr. —
G. XLIV, XLV. 139
inum114) ok tök til115) meö spjötsoddinum ok rendi upp a falinn. pa leit116) Hrölfr Kraki117) aptr ok sa, at118) hann119) laut niör, J>a ma3lti hann 120) :
Svinbeygt m) hefi ek nü J)ann er rikastr er meö 122) Sviurn ! Sva skilduz ]>eir123). Af pessi sok124) er gull kallat saö 5 Kraka eÖa frae125) Fyrisvalla12,;). Sva kvaö Eyvindr Skalda- spillir127):
(e) Borum, Ullr, um alla12S),
imunlauks129)! a hauka
fjollum Fyrisvalla
frae, H^kunar aefi 13°).
XLV 1). Sva er sagt, at konungr sa er Holgi er nefndr la) er Halogaland er viö kent2), var3) faöir porgeröar Holga- brüöar4); pau varu baeöi blötuö, ok var haugr Holga kastaör, 10 onnur5) flö af gulli eöa silfri6) — J)at var blötfeit7) — en
114) at honum Fr. — 115) t. til hringsins Fr. — In U lautet der Satz A\). tok meö spiozoddinum ok laut eptir. — 116) So U, veik (veyk R) die übr. Hss. u. Ausg. — 117) konungr U. — 118) So W*, U, Fr. — sä er R, W u. Ausg. — 119) AJ)ils U. — 120) f). m. Hr. konungr Fr. — ok maelti U.
— 121) Svinbeykt Fr. — 122) var af W. — die Worte lauten in U: Svin beygj)a ek n. J). er aeztr er m. Sv. ähnlich Hrölfs s. p. 91 svinbeygöa ek nü J). sem Svianna er rikastr. — 123) Skilja at J)esso U. — 124) J)vi er g. k. U.
— 125) free fehlt den Hss. {u. Ausg.) außer W, W*, vgl. (e). — 126) Fyris vallar U. — 127) AM verweist auf Hkr. Har. gräf. s. (Frns. 1, 50). — 128) um W, Fr., U — of R u. Ausg. — alla W, U, Ausg. — allan R, Fr.
— 129) So W; U, zweite Rand in R, Ausg. — imunleiks Fr., so oder -leits erste H. in R. — Korrumpiert steht die Str. in U auch AM II, 321. — 130) Es folgen noch 2 Halbstr. des Thiodolf. —
XLV. 1) Überschr. in U AM (II, 363): Her segir, hvi gull er kallat haug|)ak Haulga. — Die Prosa lautet dann in U: Kon. het H. faper porgerpar Haulgabrü[)ar; J>au voru blotuö ok var haugr gerr at peim, aunnr flo af gulli, en onnr af silfri, f>rij)ja af moldu. Hava her eptir skaldin kvef)it, sem fyrr (AM II, 321) er ritaÖ. — Vgl. auch AM II, 432 und 516. — la) So F. J. nach Fr, W (?) - kallaör R, übr. Ausg. — 2) So W, A, T, F. J. - nefnt R u. übr. Ausg. — 3) sa er H. er nefndr, reo fyrir Haulgalandi, hann v. Fr.; ähnlich M. — 4) Hölgabr. fehlt Fr. — 5) annarri Fr. — 6) g. e. s. görr at {)eim. Ein flö J)aksins var af gulli, aunnur af silfri H {vgl. oben U). 7) \). v. bl. fehlt A. — p. v. bl. in Fr. nach grjoti. —
140 Skaldskaparma]
onnur flö8) af moldu ok grjöti. Sva kvaö Sküli jmrsteins-
BOn9) :
(f) I^äs ricfrvita10) Reifnis
rauök11) fyr Sv^lö") til auöar1), herfylgins 14) bark l6) Holga haugpak1,;) saman17) baugum ls).
L1). Orrosta er kolluö Hjaöninga'2) veftr eöa el3), ok vapn Hjaöninga eldr3a) eöa vendir. En sja4) saga er til pess : 5 konungr, sa er Hogni er nefndr, atti döttur er Hildr het5), hana tök at herfangi konungr sä er HeÖinn het';), Hjarranda son; pa var Hogni konungr7) farinn i konungastefnu. En8) er hann spuröi, at herjat var i9) rlki hans ok döttir hans var i braut tekin10), pa för hann meÖ sinu liöi11) at leita 10 Heöins ok spuröi til hans, at hann för norör meö landi1-). |)a er Hogni konungr kom i Noreg13), spuröi hann, at HeÖinn haföi siglt um haf vestr14); pä siglir Hogni eptir honum allt til Orkneyja, ok er hann kom par sem heitir Häey, pä var par15) fyrir HeÖinn meö liö sitt. pa för16) Hildr a
8) en priöja flo H {vgl. oben U). — 9) posteinss. Fr. — 10) So Fr. — rsefr vita (getr.) die übr. Hss., vgl. AM I, 400 12). — 11) rauö Fr., rauÖ ek die übr. Hss. u. Ausg. — 12) So R, W (SvolÖ) — Svauldr Fr., Svöldr A, Saul U. — 13) unlesbar in U. — 14) So Ausg. (her fylg. Bk.) nach W, A, M — herfylgnis R, U, nur fylgnis Fr. — 15) bar ek IL W, A, M, F. J. — baö ek R, T, übr. Ausg. — haug ok Fr. — 16) So U, Fr., A, M — h- pök die Ausg. nach R, W. — 17) So U, Fr., A, M, F. J. — sama R, W, T, übr. Ausg. — 18) So W, R, A, M, Ausg. — bauga U, Fr. —
L. 1) Überschr. in U: Her segir frä bardaga Hepins ok Haugna. — 2) Hjatningja U — Haddingja Uß. — 3) el Heöins kvänar Eß. — 3a) SoW, T, A, U (c. 64), F. J. — eldar R, U (c. 96), übr. Ausg. Die fg. Erzähl, fehlt Hß, A und M u. scheint in U nachgetragen {vgl. AM II, 331 mit ib. 355). — 4) So (nachW?) die Ausg., sü U, sja fehlt R u. bei F. J. — 5) til p., at kon. het H., h. atti pä d. er H. h. U. — 6) U nur at herf. Heöinn. (Hcöinn die eilt. Ausg., Heö. Pf., F. J.). — 7) kon. fehlt ü. — 8) ok U. — 9) var i f. U. — 10) ok brott tek. d. h. Hilldr U. — 11) m. 1. s. U. — 12) So W, T u. (n. undan) U, F. J. — at Heö. haföi siglt n. m. 1. R u. übr. Ausg. — 13) Ok er hann k. i N. U. — 14) So W — vestr of h. R u. Aus,/. at honum haföi komit liö ör Orkneyjum U. — Das Fg. bis Orkn. fehlt U. — 15) par f. II (p. v. f. H. m. s. 1.) — 16) kom U. —
C. XLV, L. 141
fund foöur sins ok bauö honum men at saett17) af hendi Heö- ins18); en i oöru oröi19) sagöi20) hon, at Heöinn vaeri21) büinn at berjaz ok aetti Hogni af honum ongrar vaegöar22) van. Hogni svarar stutt döttur sinni 23), en 24) er hon hitti HeÖm, sagöi hon honum, at Hogni vildi25) onga saett, ok baö hann 5 büaz til orrostu26), ok sva gera J)eir hvarirtveggju27), ganga upp a eyna28) ok fylkja liöinu. p)a29) kallar Heöinn a Hogna mag sinn ok bauö honum saett ok mikit gull at bötum. p)a svarar Hogni: ofsiö bauötu80) petta, ef pü vill saettaz 31), |)vi at nü hefi ek Dainsleif sverö ör sliörum dregit32), er 10 dvergarnir geröu33), er manns bani skal veröa34) hvert sinn er bert35) er ok aldri bilar i hoggvi36), ok ekki sar groer, er37) par skeiniz af38). J)a svarar Heöinn: sveröi hoelir pu par, en eigi sigri; pat kallak38a) gott, hvert39) er dröttinholt er. pa höfu peir orrostu, pa er Hjaöninga vigi0) er kallat, 15 ok boröuz pann dag allan, ok at kveldi föru konungar til skipa41). En Hildr gekk of nöttina42) til valsins ok vakti upp meö fjolkyngi alla pa er dauöir varu43); ok annan dag gengu konungarnir a vigvollinn44) ok bpröuz, ok sva allir peir er fellu inn fyrra daginn45). För sva sü orrosta46) hvern 20
17) mensaett R, was von RJc, Eg., Pf. In men i saett, von AM, Jönss F. J. in men at s. geändert ist. Vgl. die EM. p. 45. — 18) ok mikit gull at boti fügt H zu. ~ 19) So W, R, Ausg. — lagi U — en at auör. kosti H. 20) segir U. — 21) at hann sc U. — 22) ok kveör hann engr. v. eiga van af h. ü. — 23) So (döttr s.) U. — svarar stirt dottur s. R, W, Ausg. — 24) ok ü. — 25) at fapir hennar vill U. — 26) til bardaga U. — 27) hv. fehlt U. — 28) ä land U. - 29) pa fehlt U. — 30) So Hss. (bauptu U) u. Ausg., bauö pü Pf. bauttu F. J. — 31) ef — s. fehlt JJ. — 32) So nach üm.H (doch Danuleif U) — pviat nü h. ek dreg. Dainsleif R, W u. w. — 33) hava gert ü. — 34) ok manz b. verpr U. — 35) So W, R, Ausg. — berr W* — brugpit U, H. — 36) hoggi U. — 37) So W, pat er ü, ef p. R u. Ausg. — 38) af in U unleserl. — 38 a) So T, F. J., kalla ek tibr. Hss. — 39) So Rk., AM, F. J. nach R (?) u. W, wo aber auch sverö für hvert gelesen ist (vgl.
AM I, 434 4)), sverö die übr. Ausg. — ok hollt er U. — 40) So W,
R, Ausg. — H. veör U, H. — 41) At kv. f. peir t. sk. U. — 42) um n. U {t. vals. fehlt). — 43) alla pa menn er um daginn höföu fallit U, H. 44) Ann. d. g. konungar a land U. — 45) dag U. — 46) F. sva orostan U. —
142 Skäldskaparm&l
dag eptir annan, at allir menn17), )ieir er fellu48) ok oll vapn, |>au er49) lagu a vfgvelli60), ok sva hlifar urftu at grjöti. En er dagaöi, stoöu upp allir dauÖir menn51) ok boröuz "'-), ok oll vapn väru |>a nyt53). Sva er sagt i kva^öum, at Hjaon- 5 ingar skulu sva bifta ragnarokrs '). — — —
LIII1) Rett er (ok) um pann konung, er undir
honum eru skattkonungar2), at kalla hann konung konunga. Keisari8) er o3ztr konunga, en4) par na3st er konungr, sa er raeör fyrir ])j691andi 5). — par naest eru J>eir menn, er
10 jarlar heita eöa skattkonungar, ok eru peir jafnir i kenn- ingum vio konung6), nema eigi ma pa kalla Jyjoökonunga, er skattgildir eru7). — f>ar naest eru i kenningum skald- skapar8) peir menn, er hersar heita; kenna ma pa sem konung eöa jarl9), sva at kalla pa gullbrjöta 10) ok auö-
15 mildinga ok merkismenn ok fölksstjöra n) eöa kalla 12) hann oddvita liösins eöa orrostu, fyrir J)vi at ])jöökonungr hverr sa er raeör morgum londum]3), pa14) setr kann til land-
47) So W, U — menn fehlt R, Ausg. — 48) peir er fehlt U, peir dauöu böröuz H. — 49) er par U. — 50) So R (u. Ausg.) ok svä hlifar, was U erst nach grjöti bietet, fehlt W. — 51) all. upp enir d. m. U. — 52) Für das Fg. bietet U nur ok ferr svä allt til ragnarauckurs. — 53) So VV, Ausg. — nytt (?) E, ny H. — 54) So {mit k) R, W* — mit kk, ck W, U; vgl. Gloss. s. v. — In H folgt noch eine dem Anf. des C. ähnliche Phrase. Darauf mehrere Str. der Kagnars dräpa Bragis's. —
LIII. 1) Der Anf. des C. berichtet, daß einige Kenningar für Gott (Christus) und irdische Könige gemeinsam sind. Nachdem dann der Satz: Konunga alla er rett at kenna svä, at kalla {)ä landräöendr eöa landsvöröu eöa landssceki eöa hiröstjora eöa vörÖ landfölks durch Beispiele erläutert istf fährt der Verf. fort, mit dein (hier eingeht.) ok anknüpfend. — 2) R. er ok f)ä konunga er undir honum ero shattk. U. — 3) keiseri U. — 4) ok U. — 5) er pj. raeör U. — Es folgt: jafn i kenningum öllum hverr viö annan (so alle Hss.) i skäldskap (i sk. fehlt U). — 6) konunga U. — 7) So W, er skattkonungar eru R, U, Ausg. — Als Beisp. folgt eine Str. des Arnorr Jarlaskäld. — 8) So W, i skäldskap R u. Ausg. — skäldsk. fehlt U, H. — 9) konunga eöa jarla U. — 10) gullbrota W. — 11) eöa merk, eöa f. U. — flokkstjöra H. — 12) kenna U. — 13) fyrir m. 1. U. - - frjöölaundum H. — 14) f)essa (?) U. —
G. L, L1II. 143
stjörnar15) meö ser skattkonunga 16) ok jarla at doema lands- log ok verja land fyrir öfriöi i peim londum17), er konungi liggja18) fjarri, ok in) skulu peira dömar ok refsingar vera par20) jafnrettir sem sjalfs konungs. En21) i einu landi eru morg heruö, ok er pat hattr konunga, at setja par rettara 5 yfir sva morg heruö, sem hann gefr til valds22), ok heita peir hersar eöa lendir menn i danskri tungu23), en greif ar i Saxlandi, en barünar i Englandi; peir skulu ok vera rettir dömarar ok rettir landvarnarmenn yfir24) pvi riki, er peim er fengit til stjörnar25). Ef eigi er konungr naer26), pa skal 10 fyrir peim merki bera i orrostum27), ok eru peir pa jafn- rettir herstjörar28) sem konungar eöa jarlar. — par naest eru peir menn, er holöar heita, pat eru büendr, peir er gildir eru at29) aettum ok rettum fullum. pa30) ma sva kenna, at kalla pa 81) veitanda fjar ok gaetanda ok saetti 15 manna 32) ; pessar kenningar megu ok eiga hoföingar 33). Konungar ok jarlar hafa til fylgöar meö ser pa menn, er hirömenn heita ok34) hüskarlar, en lendir menn hafa ok ser35) handgengna menn, pa er i Danmorku ok Svipjöö eru hirömenn kallaöir, en i Noregi hüskarlar36), ok sverja peir 20
15) s. h. landz stjörnar menn U. — 16) -gar U (aber jarla!) — 17) Für i p. 1. pau laund U. — 18) ero U. — 19) ok f. U. — 20) ok refsingar u. par fehlt U. — peirra d. W, U gegen peir R u. Ausg. — jamnrettar H/?. — 21) SoW, U, Uß. F. J. — ok R u. übr. Ausg. — 22) So W, U, T, F. J. — t. v. hverjum H; s. h. gefr vald yfir R u. übr. Ausg. — 23) hja Daunum Hß — ok h. p. hersar, enn lend. m. i d. t. U. — 24) fyrir U. — 25) forräöa U. — 26) Ef — naer fehlt U. — 27) orostu U. — 28) herstjörnarrnenn ü. — 29) So (aö) W, U, T, F. J.; af R, übr. Ausg. — p. m. er haulpar heita, peir menn er rettnefndir ero, peir baendr er g. ero at aattum ok rettum U — p. m. er h. heita, sva eru rettnefndir baendur H. — 30) Undeutlich in W, well, pann? — 31) hann W — pa oder h. f. U. — 32) So nach W, R, U u. Ausg. — Zu diesen Formen veitanda, gaetanda würde freilich hann in W (vgl. 3I)) besser passen, die Numeri sind in diesem C. mehrfach verwirrt, vgl. auch AM I, 452 4). — veitanda (?) fjar ok gaetandi um saettir m. H. — 33) konungar U, fortfahrend eöa jarlar ok haufpingjar, peir hava par m. s. U. — 34) eöa U. — 35) meö s. U. — 36) So Ausg. nach W (hurs kallar R) — en i N. ero husk. kallaöir U. —
144 Sk&ldskaparmil
|i6 eiöa sva sein hirftmenn konungum87). Hüskarlar kon- anga varu mjok hirömenn kallaöir i forneskju38).
LXI1I1). pessi eru nc^fn Stundanna: old, foröum, aldr,
fyrir longu; är2), misseri ; vetr, sumar, var, haust3); mänuftr»
5 vika4), dagr, nött; morgin, aptan, kveld6); arla, snemma,
siÖla, i sinn; fyrra dag, i na3st(i), i ga3r, i morgun7); stund,
niael8). — Fra jafndcegri er haust til pess, er söl sez
i eyktarstaö9); J)a er vetr til jafndoegris10); J)a er var til fardaga; J)ä er sumar til jafndoegris. Haustmanuör heitir 10 inn naesti fyrir vetr, fyrstr11) i vetri heitir gormanuör, [»a er frermanuÖr, J)a er hrütmanuör, J>a er forri, pa göi12), pa einmanuör, Jja gaukmanuor ok saötiö, }ja eggtiö ok stekk - tiö 1S), pa er sölmanuör ok selmanuör 14), pa eru heyannir15) J)a er kornskur3armanu5r.1,:)
15 LXIV1). Konungr er nefndr Halfdanr Gamli, er allra
37) ok sverja f). {). eiöa konungi U. — Darnach wäre sverja \>. \>. eida, sva s. hiröm., konungum gemeint. — 38) So Ausg. nach W, fornescu R — U berichtet umgekehrt: hirömenn konunga vom mjok hüskarlar kallaöir i fyrnd. Dazu stimmen dann auch die für hüskarlar gegebenen Beispiele aus freilich nicht sehr alten Skalden und die zu Olaf des Heiligen (f 1030) Zeit gewählte Bezeichnung Huskarlahvöt für die Bjarkamäl in fornu. Vgl. auch Einl. C. 2 47). —
LXIII. 1) Von diesem C. fehlt in R jetzt der Anf. bis — — — in diesem Text). Die Ausg. legen dafür Fr., U, A, w zugrunde. Doch bietd 0 (AM II, 341) nur das bez. Anfangsstück (vgl. 16), in M fehlt das ganze C.
— 2) är fehlt U. — 3) h. var U. — 4) Fr. (wo är. misseri u. w. erst nach i gaer, i morgin steht) vikur. — 5) In Fr. ist morgin, aptan (von kveld ge- trennt) vor stund, mel(i) gestellt. — 6) »So die Ausg., i not (nött?) U, i naez A, i nez Fr. — 7) So Fr., A — i morg. f. IT. — a m. Ausg. (mit w?). — 8) mael (oder mel) U, A, Fr., T, F. J., mal übr. Ausg. — Es folgt dann zur Ergänzung der Bezeichnungen für die Nacht Alvissm. 31; vgl. Les. beiH.G.
— 9) So A, Fr. — eyköarst. Ausg. (w#R?j. — 10) So die Ausg. nach R (?), Fr. u. A. — jafndögurs w. — 11) fyrsti Fr. — 12) Göi mänuöur w. — 13) st. fehlt A, wo mehrfach auch andere Verbindungspartikeln stehen und für mänuör -aör üblich ist. — 14) saslmän. A. — lr>) heyjamän. Fr. — 16) Der ganze Schluß des Cap. (von Z. 7 Frä j. bis hier) fehlt in U n. wird von F. J. als späterer Zusatz betrachtet.
LXIV. 1) Auch hier fehlt in R jetzt der Anf., und wird durch w, U, Fr., M. ergänzt. — Im fg. Hälfdan einige Ausg. —
C. LX1II, LXIV. 145
konunga var agaetastr2); hann geröi blöt mikit at miöjum vetri ok blötaöi til |)ess, at hann skyldi lifa i konungdömi sinum prjü hundruö vetra; en hann fekk Jmu andsvor, at hann mundi lifa ekki meir en mikinn einn mannsaldr; en |>at mundi J)6 vera 3) prju hundruö vetra, er engi mundi vera 5 i aett hans ötiginn maör ne kona4). Hann var hermaör mikill ok för viöa um austrvegu ; par drap hann i einvigi J)ann konung, er Sigtryggr het. |)a fekk hann peirar konu, er kolluö er Alvig in spaka5), döttir Eymundar6) konungs 6r Hölmgaröi hins rika7); |>au attu atjan sonu, ok varu niu senn 10 bornir. peir hetu sva: einn var pengill, er kallaör var Manna- |)engill8); annarr Raesir, J>riöi Gramr, f jöröi Gylfi, fimti Hilmir, setti Jofurr, sjaundi Tiggi9), atti Skyli eöa Sküli10), niundi Harri eöa Herra u). J)essir niu broeör uröu sva agaetir i hernaöi, at12) i ollum frceöum siöan eru nofn peira haldin fyrir 15 tignarnofn sva sem konungs nafn eöa nafn jarls; peir attu engi born ok fellu alür i orrostum13). — Sva kvaö Markus: (g) Raesir let14) af roÖnum hausi Rinar söl ä marfjoll15) skina16).
2) kon. er n. H., er inn gamli var kalL, er allra u. w. U. — Einn
kon. — {wie w) — hann var ägastr kon. Fr. — 3) So F. J. mit T, Fr.,
M [desgl. vorh. J)at); vera fehlt in den übr. Hss. u. Ausg. {vorher einn mik. alldr eins manz manz U; pat — er fehlt hier), [>eir = ]mt w u. übr. Ausg. — 4) So Fr. — en engi m. kona i aett h. ne otig. ma{)r U, ähnl. er engi m. v. i se. h. kona eöa 6t. maör w. u. Ausg. — (er eigi m. v. Jönss.) at eingi mundi {Lücke) hans ett kona eöa 6t. m. M. — 5) hann fekk Alurg (?) U (dött. Em. kon.). — Für Alvig vermutet AM II, 342 a) Älmveig, vgl. Hyndl. 15, 5. — 6) So M u. Hyndl. 15, 1 — Emundar die übr. Hss. u. Ausg., doch Eyvindar Jönss. nach H. — 7) So Fr., Eß, R {wieder beginnend) en rika; h. r. fehlt in den übr. Hss. u. Ausg. — 8) mannpengill Fr., w, er kall. v. m. J). fehlt U, H, wie auch im fg. die Ordinalzahlen. — Für niu s. bornir bietet M n. s. foeddir. — 9) Tyggi F. J. — 10) Sküli, Skylli ü nur Sküli w, H. —
11) eöa H. fehlt U, H. — 12) f)eir ero ägaatir, at U. — 13) i bardaga
U, H. — Es folgt zunächst eine Halbstr. des Arnörr, dann das Fg. mit der Überschr. in w: Raesir, sem Markus kvaö. — 14) lec w. — 15) So (ß?) U«. Ausg. — marfjöl w, M — marfold Fr. — IG) w {nach Bk.) hreina. — Nach sieben weiteren Beispielen aus der skaldischen Poesie werden dann die neun andern Söhne Hälfdans mit den dazu gehörigen Geschlechtern so aufgeführt: 1) Hildir (Hildingar) — 2) Nefir (Niflungar) — 3) Auöi (Öölingar) - 4) Yngvi (Ynglingar) — 5) Dagr (Döglingar) — 6) Bragi (Bragningar) — 7) Buöli
Prosaische Edda. 10
11«' MÄlskrüösfroBÖi C. 15.
Figurse orationis III, 15. Prolemsis er uppnumning margfaldlegra luta, }>eira er siöar *) eru einfaldliga greindir, sem her : (/) Flugu hrafnar tveir af Hnikars pxlum; Huginn til hanga, en a hrae Muninn.
(Buölungari — 8) Loföi (LofÖungar) — 9) Sigarr (Siklingar). — Endlich werden noch einige berühmte Könige aufgeführt, deren Namen als tignarnöfn in der Dichtkunst gelten. — Vgl. auch Hyndl. 11, 26, wo z. T. abweichende Angaben sich finden, sowie H. G., D. H. zu diesen Str., Boer in Arkiv 22, p. 240 fg., daneben Einl. C. 4, p. 151 fg. —
Fig. or. III, 15. — Der Text findet sich AM II, 142 nach W, II, 417 nach A; Ausg. von Olsen S. 92. — Vgl. Vorbemerk.2 §§ 2, 6.
1) siöan A, Ols.
-<~D3~-
Die Volsunga-saga
(C = Cod. reg. 1824 B 4°) nebst Nornagests-pattr
(F = Flateyjarbök: Olafs saga Tryggvasonar : C. 282 — 292.
S = Cod. AM 62 Fol.)
10*
Norrcenir menn hafa saman foert nökkurn part sögunnar, en surnt meö kveöskap. ]?at er fyrst frä Siguröi at segja Fäfnisbana, Völsungum ok Niflungum — — — — — . — — ok J)6 at nökkut bregöiz atkvaeöi um manna heiti eöa atburöi, Ipk er eigi undarligt, sva margar tungur sem f»essi saga faer; en hvar sem hon er sögS, |)ä ris hon näliga af einu efni.
piöreks-saga ed. Unger p. 1 (cf. Bugge Norr. F. LXVIII.)
Volsungasaga.
I. Her hefr upp ok segir fra J>eim manni, er Sigi er nefndr ok kallaör, at heti1) son Ööins. Annarr maör er nefndr til sogunnar, er Skaöi het; hann var rikr ok mikill fyrir ser, en J)ö var Sigi feira inn rikari ok aettstoerri, at J)vi er menn maeltu i |mnn tima. Skaöi atti prael, J)ann er nokkut 5 verör at geta viö soguna, hann het Breöi; hann var2) fröör3) um4) {>at er hann skyldi athafaz; hann haföi ipröttir ok atgervi jafnframt inum er meira pöttu veröir eöa umfram ^nokkura. fat er nü4a) at segja, eitt hvert sinn at Sigi ferr at dyraveiöi ok meö honum [jraellinn, ok veiöa dyr um daginn 10 allt til aptans. En er J)eir bera saman veiöi5) sina um aptaninn, pa haföi Breöi veitt miklu fleira ok meira en . . Sigi, svä at hugnafti storilla . . honwn, at einn J)raell6)
skal hafa betr veitt7) — — — — — — — — — —
— — . Nu ferr hann heim um kveldit ok segir, at Breöi 15 hafi riöit fra honum a sköginn — ok var hann senn ör augliti mer, ok veit ek ekki til hans. Skaöi grunar sogn
Die Überschrift Völs. nach Fas. u. B. Die Kapitelüberschr. in C. er- loschen. —
I. 1) vaeri ? B. — 2) So Fas. — C nach B er. — 3) kendr Fas. — 4) Das Wort undeutlich, um B., viö Fas. — 4a) nü von M. 0. nicht gelesen. — 5) veiÖ G. — 6) fleira u. die fg. Worte undeutlich oder ganz unleserlich
in G. — fleifra] en . . Sig storilla . . . . [at einn] Jtraell B
im Text; als möglich wird von B' fleira ok meira und honum nach storilla, einn vor ^raall angegeben; vgl. hier 151, 3 — 4. Fas. nach Paphss. meira ok fleira en Sigi, hvat honum likaöi storilla, ok segir, at sik undri, at einn j^rasll skuli sik yfirbuga i dyraveiöi, hleypr J)vi at hanum ok drepr hann, dysjar siöan likit i snjofönn. Nü ferr u. w. — Vgl. dazu auch B '. — 7) So G. nach B. — Das Fg. (5 — 6 Zeilen bei B.) in G. bis auf einige Worte verwischt. —
150 VQlsungasaga
Siga ok getr, at vera munu8) svik hans, ok mun Sigi hafa drepit bann; fair menn') til at leita hans, ok tykr sva leit- inni, at peir fundu hann i skafli einum, ok maelti Skaöi, at pann skafl skyldi kalla Breöafonn heöan af, ok hafa menn 5 nü pat eptir siöan ok kalla sva hverja fonn, er mikil er. p>a kemr upp, at Sigi hefir drepit praelinn ok myröan; pa kalla peir hann varg i veum, ok ma hann nü eigi heima vera meö feör sinum. Ööinn fylgir honum nü af landi brott sva langa leiö, at storu bar, ok eigi letti hann fyrr, en hann
10 kom honum til herskipa. Nü tekr Sigi at leggjaz i hernaö me5 pat liö, er faöir hans fekk honum, aör peir skildu, ok varö hann sigrssell i hernaöinum; ok sva kemr hans mali, at hann fekk herjat ser land ok riki um siöir, ok {>vi nsest fekk kann ser gofugt kvanfang, ok geriz hann rikr konungr
15 ok mikill fyrir ser ok reo fyrir Hünalandi ok er inn mesti hermaÖr. Hann a son viö konu sinni, er het Rerir10), hann vex J)ar upp meö feör sinum ok geriz bratt mikill vexti ok gerviligr.
Nü geriz Sigi gamall maör at aldri; hann atti ser marga
20 pfundarmenn, sva at um siöir reöu J>eir a hendr honum, er hann trüQi bezt, en pat varu broeÖr konu hans; peir gera \)db til hans, er hann varir sizt ok hann var faliör fyrir, ok bera hann ofrliöi, ok a peim fundi feil Sigi me8 hirö sinni allri. Son hans Rerir var ekki i peim haska, ok faer hann
25 sva mikit liö af vinum sinum ok landshoföingjum, sva at hann eignaöiz baaöi land ok konungdöm eptir Siga feör sinn; ok nü er hann pykkiz hafa fötum undir komiz i riki sinu, pa minniz hann a paer sakir, er hann atti viö mööurbrosör sina, er drepit hoföu f98ur hans, ok safnar konungr ser nü
30 liöi miklu ok ferr nü a hendr frsendum sinum meö penna her, ok pykkja beir fyrr gert hafa sakar vi6 sik, pö at hann mseti litils fra3ndsemi peira; ok sva gerir hann, fyrir pvi at eigi skilz hann fyrri viö, en hann haföi drepit alla feörbana sina, Do at öskapliga va3ri fyrir allar11) sakir; nü eignaz
35 hann lond ok riki ok fe, geriz hann nu meiri fyrir ser
8) So G. nach Bt. — 9) So B '. mit Bj., mann B., Fas. 10) So G.
nach B. — Mit dem fg. Satze Nü geriz u. w. beginnt C. II in Fas., vgl. B' . — 11) Undeutlich in G, nach Bt. eher alla; allz M. O. —
G. I, IT. 151
en faöir hans. Rerir fekk ser nü herfang mikit ok konu J)ä er honum pötti vrd sitt hcefi, ok eru Jmu mjok lengi a samt ok eigu Jmu ongan erfingja ok ekki barn; Jmt hugnar J)eim baÖum illa, ok biöja Jmu guöin meö miklum ahuga, at Jmu gaeti ser barn. pat er nü sagt, at Frigg heyrir boen 5 peira ok segir Ö5nilla), hvers Jmu biöja; hann verör12) eigi orfrifraöa ok tekr öskmey sina, döttur Hrimnis jotuns, ok faer i h9nd henni eitt epli ok bior hana fcera konungi; hon tök viö eplinu ok bra a sik krakuham ok flygr til Jrnss, er hon kemr Jmr sem konungrinn er ok sat a haugi; hön let 10 falla eplit i kne konunginum, hann tök |)at epli ok J)öttiz vita, hverju gegna mundi; gengr nü heim af hauginum ok til sinna manna, ok kom a fund dröttningar, ok etr Jmt epli sumt 13). II1). pat er nü at segja, at dröttning finnr {>at bratt, at hön mundi vera meö barni, ok ferr fessu fram langar 15 stundir, at hön ma eigi ala barnit. |)ä kemr at |)vi, at Rerir skal fara i leiöangr, sem siövenja er til konunga, at friöa land sitt; i {)essi ferö varö {>at til tiöinda, at Rerir tök sott ok |)vi naest bana ok aetlaöi at soekja heim Ö8in, ok Jötti pat mprgum fysiligt i |>ann tima. Nü ferr inu 20 sama fram um vanheilsu dröttningar, at hön faer eigi alit barnit, ok pessu ferr fram sex vetr, at hön hefir pessa sott; nü finnr hön Jmt, at hön mun eigi lengi lifa, ok baö nü, at hana skyldi saera til barnsins, ok sva var gert, sem hön baö; Jmt var sveinbarn, ok sa sveinn var mikill vexti, 25 J)a er hann kom til, sem van var at. Sva er sagt, at sja sveinn kysti mööur sina, aör hön doei; J>essum er nü nafn gefit, ok er kallaör Volsungr; hann var konungr yfir Hüna- landi eptir feör sinn, hann var snemma mikill ok sterkr ok araeöisfullr um Jmt er mannraun f)ötti i ok karlmennska ; 30 hann geriz inn mesti hermaor ok sigrsaell i orrostum J)eim sem hann atti i herf9rum. Nü J)a er hann var alroskinn at aldri, Jm sendir Hrimnir honum Hljöö2) döttur sina, er
lla) SoM.O., ok sva Oöinn die früh. Hrgb. — 12) Vgl. Bt. — 13) Für sumt (Wb. s. sumr) könnte man samt (a samt) und den Ausfall eines oder einiger Worte vermuten. Vgl. Völs. rim. 1, 100: epli bitu J>au einkar fus. Gewöhnlich wird hön in Gedanken zu etr ergänzt. —
II. 1) Überschr. in G Feddr Vols'. — 2) So B. nachVöls. rim. 126, 1 — liod C.
VqIsue
fyrr er getit, \ni er hon för med eplit fcil Reris, feör V9I8- ungs; nügengr hann at eiga hana, ok eru J»au lengi a samt, ok eru gööar samfarar £>eira. J>au ättu tiu sonu ok eina döttur; inn elzti son peira het Sigmundr, en Signy dottir, 5 Jjau varu tviburar, ok varu [>au fremst ok vaenst um alla hluti barna Volsungs konungs, ok varu jjö allir miklir fyrir ser, sem lengi hefir uppi verit haft, ok at agaetum gert verit, hversu Vplsungar hafa verit ofrkappsmenn miklir ok hafa verit fyrir flestum m^nnum, sem getit er i fornsogum, baeöi
10 um frööleik ok ipröttir ok alls hattar kappgirni. Sva er
sagt, at Volsungr konungr let gera I19II eina agaeta ok meö
ff* peim haetti, at ein eik mikil stöö i hollinni, ok limar tresins
meö fogrum blömum stööu üt um raefr hallarinnar, en leggr-
inn stöö niör i hollina, ok kolluöu [>eir f>at barnstokk8).
15 III1). Siggeirr hefir konungr heitit, hann reo fyrir
Gautlandi, hann var rikr konungr ok fJQlmennr; hann för a fund Volsungs konungs ok baö hann Signyjar2) til handa ser; pessu tali tekr konungr vel ok sva synir hans, en hon sjalf var joessa öfus, biör pö feör sinn raöa 3) sem 9Öru pvi
20 sem til hennar toeki; en konunginum syndiz4) pat raö at gipta hana, ok var hon f9stnuö Siggeiri konungi. En pä er sja5) veizla ok raöahagr skal takaz, skal Siggeirr konungr scekja veizluna til Volsungs konungs. Konungr bjöz viö veizlunni eptir inum beztum fongum ; ok pa er pessi veizla
25 var albüin, kömu par boösmenn Volsungs konungs ok sva Siggeirs konungs at nefndum degi, ok hefir Siggeirr konungr marga viröuliga menn meö ser. Sva er sagt, at par varu miklir eldar geröir eptir endilangri hQllinni, en nü stendr sja inn mikli apaldr i miöri hollinni, sem fyrr var nefndr. Nü
30 er pess viö getit, at pa er menn satu viö eldana um kveldit, at maör einn gekk inn i h9llina; sä maör er m^nnum ökunnr,;) at syn ; sja maör hefir pess hattar büning, at hann hefir heklu flekkötta yfir ser, sa maör var berfoettr ok haföi knytt linbrök-
3) SoBj.u.B. — Nach B'. kannC. auch branstocc (— brandstokk?) ge- lesen werden, wie diesin Fas. vorgezogen ist. Über die Erklärungen vgl. das Wb. —
III. 1) Überschr. erloschen. — 2) Sygn. G. — 3) So G, pessu ergänzen Fas. u. B. — 4) So G nach Bt., en konungrinn tök p. r. Fas. B. — 5) So C nach Bt.f pessi = sja Fas. u.B. — 6) So {oder uk. G.) nach B' . — ükunnigr Fas. —
G. II, III, IV. 153
um at beini ok h9tt7) siöan a h9föi, hann var har mjok ok elliligr8) ok einsynn; sa maör haföi sverö i hendi ok gengr at barnstokkinum, hann bregör sveröinu ok stingr pvi i stokkinn, sva at sveröit sokkr at hJ9ltum upp; ollum mpnnum felluz kveöjur viö penna mann , J)a tekr hann til oröa ok 5 maelti: sa er pessu sveröi bregör ör stokkinum, pa skal sa pat piggja at mer at gjof, ok skal hann J)at sjalfr sanna, at aldri bar hann betra sverö ser i hendi, en ;j)etta er. Eptir petta gengr sja inn gamli maör üt 6r hollinni, ok veit engi, hverr hann er, eöa hvert hann gengr. Nu standa peir 10 upp ok metaz ekki viö at taka sveröit, pykkiz sa bezt hafa, er fyrst nair; siöan gengu til inir gofgustu menn fyrst, en pa hverr at oörum, engi kemr sa til er nai, |>vi at engan veg bifaz, er J)eir taka til. Nu kom til Sigmundr, son Vols- ungs konungs, ok tök ok bra sveröinu ör stokkinum, ok 15 var sein laust laegi fyrir honum. petta vapn syndiz ollum sva gott, at engi J)öttiz set hafa jafngott sverö, ok byör Siggeirr 9) honum at vega J)rjü jafnvaegi gulls. Sigmundr segir : |>ü mattir taka petta sverö eigi siör en ek, par sem J>at stöö, ef per soemöi at bera; en nü faer J)ü {>at aldri, er f)at 20 kom aör i mina hond, pött pü bjööir viö allt pat gull, er J)ü att. Siggeirr konungr reiddiz viö pessi or5, ok potti ser haöuliga svarat vera; en fyrir J)vi at honum var sva varit, at hann var undirhyggjumaör mikill, pa laatr hann nü, sem hann hiröi ekki um petta mal, en J)at sama kveld hugöi 25 hann laun fyrir Jjetta, pau er siftar kömu fram. —
IV1). Nü er pat at segja, at Siggeirr gengr i rekkju2) hja Signy3) penna aptan; en naesta dag eptir J)a var veor gott, J)a segir Siggeirr konungr, at hann vill heim fara ok biöa eigi pess, er vindr yxi eöa sja gerir4) öfoeran. Ekki 30 er |>ess getit, at Volsungr konungr letti hann eöa synir hans, allra heizt er hann sd, at hann vildi ekki annat, en fara fra veizlunni. Nü maelti Signy viö feör sinn: eigi vilda ek a brott fara meö Siggeiri, ok eigi gerir hugr minn hlaeja viö
7) So (hautt) nach B '. — 8) Vielleicht iväre besser mit C. {hier u. C. XLU ,0)) eldiMgr .{vgl. eldri, ellri) zu schreiben. — sa maör — — . stokkin. in G. vor ok hQtt s. ; Umstell, nach B' . — 9) Sigg. ist in C. ausgefallen. —
IV. Die Überschr. ist unlesbar. — 2) reyckju G. — 3) So G. nach Bt., Signyiu sehr. M. 0. — 4) geri schlägt B'. vor. —
154 VQlsungasaga
honum, ok veit ek af framvisi minni ok af kynfylgju varri, at af pessu raöi stendr oss mikill öfagnaör, ef eigi er skjött brugöit pessum raöahag. — Eigi skaltu petta msela, döttir, sagöi hann, pvi at [>at er skomm mikil baoöi honum ok sva 5 oss, at brigöa pessu viö hann at saklausu, ok eigum ver pa engan trünaö undir honum ne vingan, ef J)essu er brugöit, ok man hann gjalda illu oss, slikt er hann ma, ok samir pat einna at halda af varri hendi. — Nu byz Siggeirr kon- ungr til heimferöar, ok aör peir5) föru fra boöinu, pa bauö
10 hann Volsungi konungi magi sinum til sin a Gautland ok sonum hans ollum meö honum a priggja manaöa fresti ok {)vi ollu liöi, sem hann vildi meö ser hafa ok honum vaeri til vegsemdar. Vill nü Siggeirr konungr gjalda i pvi pat er a skorti bruÖlaupsgeröina fyrir pess sakir, er hann vildi eigi
15 meir vera en eina nött, ok er ekki J)at siör manna at gera sva. Nü heitr Volsungr konungr feröinni ok koma6) a nefnd- um degi; pa skiljaz peir magar ok ferr Siggeirr konungr heim meö konu sina.
V1). Nü er at segja fra Volsungi konungi ok sonum
20 hans, at peir fara at akveÖmni stundu til Gautlands at boÖi Siggeirs konungs mags sins ok hafa prjü skip ör landi ok oll vel skipuö ok veröa vel reiöfara ok koma skipum sinum viö Gautland, en pat var siö um aptan. En pann sama aptan kom Signy, dottir Volsungs konungs, ok kallar feör sinn a
25 einma3li ok brceör sina, segir nü a3tlan2) Siggeirs konungs, at hann hefir dregit saman övigjan her, ok aetlar at svikja yör — nü biö ek yÖr, segir hon, at per fariö pegar aptr i yöart riki ok faiö yör liö sem mest ok fariö higat siöan ok hefniö yÖar sjalfir ok gangiö eigi i ofceru, pvi at eigi missi-
30 per svika af honum, ef eigi taki-per petta bragö, sem ek beiöi yör. |)a maBlti Vplsungr konungr: pat munu allar pjoöir at oröum gera, at ek maalta eitt orö öborinn, ok strengda ek pess heit, at ek skylda hvarki flyja eld ne jarn fyrir hraezlu sakir, ok sva hefi ek enn gert her til, ok hvi
5) pau vermutet B'. — 6) ok vill koma? — Vgl. aber Sm. Zz. 12, 85.
V. 1) Überschr. in G: Fall Volsungs konungs — 2) Die
Worte sina ok {in G. vor Sigg.) sind nach B' zu entbehren, mit ok wird in den Hss. nach Klilund beiM. 0. p. LXXIV3 öfter der richtigere Ausdr. an den irrig geschr. angereiht.
G. IV, V. 155
munda ek eigi efna J)at a gamals aldri? ok eigi skulu meyjar pvi bregöa sonum minum i leikum, at peir hraeöiz bana sinn, pvi at eitt sinn skal hverr deyja, en engi ma3) undan komaz at deyja um sinn; er pat mitt raö, at ver flyjum hvergi, ok gerum af varri hendi sem hreystiligast; ek hefi bariz 5 hundraö sinnum, ok hefi ek haft stundum meira liö, en stundum minna; ok hefi ek jafnan sigr haft, ok eigi skal pat spyrjaz, at ek flyja, ne friöar biöja. — Nu graetr Signy sarliga ok baö, at hon skyldi eigi koma til Siggeirs konungs. Volsungr konungr svarar: pü skalt at visu fara heim til 10 bönda |)ins ok vera samt meö honum3a), hversu sem meö oss ferr. — Nu gengr Signy heim, en peir büa eptir um nöttina. Ok um myrgininn pegar er dagar , pa biör Vols- ungr konungr upp standa sina menn alla ok ganga a land upp ok büaz viö bardaga. Nu ganga peir a land upp allir 15 alvapnaöir, ok er eigi langt at biöa, aör par kemr Siggeirr konungr meö allan sinn her, ok verör par in haröasta orrosta meö peim, ok eggjar konungr liö sitt til framgpngu sem haröligast, ok er sva sagt, at Volsungr konungr ok synir hans gengu atta sinnum i gegnum fylkingar Siggeirs konungs 20 um daginn ok hoggva a tvaer hendr; ok er peir aetla enn sva at fara, J)a fellr V9lsungr konungr i miöri fylkingu sinni ok f>ar allt liö hans meö honum, nema synir hans tiuf J)vi at miklu meira ofrefli var i möti, en peir maatti viö standa. Nu eru synir hans allir teknir ok i bond reknir ok a brott 25 leiddir. Signy varö vor viö, at faÖir hennar var drepinn, en broeör hennar hondum teknir ok til bana raönir; nü kallar hon Siggeir konung a einma3li. Nü ma3lti Signy: pess vil ek biöja ]pik, at pü latir eigi sva skjött drepa broeör mina, ok latiö pa heldr setja i stokk, ok kemr mer at pvi, 30 sem maelt er, at unir auga meöan a ser, ok pvi biö ek peim4) eigi lengra, at ek aetla, at mer muni ekki tjöa. — |)ä svarar Siggeirr: (Er ertu ok orvita, er pü biör broeörum pinum meira bols, en peir se hpggnir; en pö skal pat veita per, pvi at pess betr pykki-mer, er peir pola verra ok hafa lengri 35 kvol5) til bana. — Nü laetr hann sva gera, sem hon baö,
3) So Fas. B. — mä engi C, M. 0. — 3a) hann C. nach M. 0. — 4) biö ek pik Paphss. — 5) kaul G. —
156 VQlsungasaga
ok var tekinn einn mikill stokkr ok feldr ;i fcBtr |>eim tiu broeörum i skögi einshvers Btaöar, ok sitja j>oir nü |>ar jiann dag allan til naetr; en at miöri nott jia kom |»ar ylgr ein
ör skögi gomul at peim, er jieir satu i stokkinum, hon var 5 baeöi mikil ok illilig; henni varö Jtat fyrir, at hon bitr einn peira til bana, siöan at hön,;) [mnn upp allan, eptir [»at för hon i brott. En eptir um morgininn }>a sendi Signy mann til broeöra sinna, pann er hon trüöi bezt, at vita7), hvat titt se; en er hann kemr aptr, segir hann henni, at dauör se
10 einn peira; J)ötti henni petta mikit, ef peir skulu sva fara allir, en hon matti ekki duga8) peim. Skjött er ])ar fra at segja: niu naetr i samt kom sja in sama ylgr um miönaetti ok etr einn peira senn til bana, unz allir eru dauöir, nema Sigmundr einn er eptir. Ok nü aör er tiunda nott kemr,
15 sendir Signy trünaöarmann sinn til Sigmundar, brööur sins, ok seldi i hond honum hunang ok maBlti, at hann skyldi riöa a andlit Sigmundar ok leggja i raunn honum sumt. Nu ferr hann til Sigmundar ok gerir, sem honum var boöit, ok för heim siöan. Um nöttina eptir pa kemr sü in sama ylgr
20 at vanda sinum ok a3tlam" at bita hann til bana sem broeÖr
n/<^ hans, en nü dregr hon veörit af honum, par sem hunangit9)
var a riöit, ok sleikir andlit hans allt meö tungu ser ok
rettir siöan tunguna i munn honum; hann la3tr ser veröa
öbilt ok beit i tunguna ylginni, hon bregör viö fast ok
25 hnykkir at ser hart ok rak foetrna i stokkinn, svä at hann klofnaöi allr i sundr; en hann helt sva fast, at tungan gekk ör ylginni upp i tungurötunum , ok fekk af pvi bana. En |>at er sogn sumra manna, at sü in sama ylgr vaeri mööir Siggeirs konungs ok hafi hon brugÖit a sik pessu liki fyrir
30 trollskapar sakir ok fJ9lkyngi. —
VI1). Nü er Sigmundr lauss oröinn, en brotinn er stokkrinn 2), ok hefz Sigmundr Jmr nü viö i sköginum. Enn sendir Signy at vita, hvat titt er, eöa hvart3) Sigmundr lifir; en er J>eir koma, pa segir hann {>eim allan atburö,
35 hve farit haföi meö peim ok ylginni. Nü fara ]>eir heim ok
6) hon (hon) ergänzt B nach Fas. — 7) C. nur ok, ok vita Fas.. at vita //. — 8) dyga C. — 9) hunagit C. —
VI. 2) Überschr . unlesbar. — 2) stockinn G. — 3) So (hvart) C. nach Bt. u. M. 0. —
, C. V, VI, VII. 157
segja Signyju, hvat titt er; för hon nü ok hittir brööur sinn, ok taka pau pat raÖ, at hann gerir par jaröhüs i skög- inum, ok ferr nü pvi fram um hriö, at Signy leynir honum par ok faer honum pat er hann purfti4) at hafa; en Siggeirr konungr aetlar, at peir se allir dauöir Volsungar. Siggeirr 5 konungr ätti tva sonu viö konu sinni, ok er fra peim sagt, pa er inn ellri son hans er tiu vetra, at Signy sendir hann til möts viö Sigmund, at hann skyldi veita honum liö, ef hann vildi nokkut leita viö at hefna feör sins. Nü ferr sveinninn til skögarins ok kemr siö um aptaninn til jaröhüss 10 Sigmundar, ok tekr hann viö honum vel at hofi ok maelti at hann skyldi gera til brauö peira — en ek man soekja eldiviö ok selr i hond honum einn injolbelg, en hann - ferr sjalfr at soekja viöinn; ok er hann kemr aptr, pa hefir sveinninn ekki at gert um brauögeröina. Nü spyrr Sigmundr, 15 hvart büit se brauöit, hann segir: eigi poröa ek at taka mjolbelginn, fyrir pvi at par la nokkut kykt i mjolinu. Nü pykkiz Sigmundr vita, at pessi sveinn mun eigi sva vel hugaör, at hann vili hann meö ser hafa. Nü er pau systkin5) finnaz, segir Sigmunör, at hann pötti ekki manni at naar, 20 pött sveinninn vaeri hja honum. Signy maelti: tak pü hann pa ok drep hann; eigi parf hann pa lengr at lifa! ok sva geröi hann. Nü liör sja vetr, ok einum vetri siöar pa sendir Signy inn yngra sonn sinn a fund Sigmundar, ok parf par eigi sogu um at lengja, ok för, sem samt se, at hann drap 25 penna svein at raöi Signyjar.
VII1). I>ess er nü viö getit, eitt hvert sinn pa er Signy sat i skemmu sinni, at par kom til hennar ein seiökona fjplkunnig ha^rla mjok; pa talar, Signy viö hana: pat vilda ek, segir hon, at vit skiptum2) homum! — hon segir seiökonan3): 30 pü skalt fyrir raöa ! ok nü gerir hon sva af sinum brogöum, at paer skipta litum, ok sez seiökonan nü i rüm Signyjar at raöi hennar ok ferr i rekkju hja konungi um kveldit, ok ekki finnr hann, at eigi se Signy hja honum. Nü er pat fra Signjrju at segja, at hon ferr til jaröhüss brööur4) sins 35 ok biör hann veita ser herbergi um n6ttina : pvi at ek hefi
4) So Bt., pyrfti G. (wie l>yrfa u. w.). — 5) syskinn C. — VII. 1) Überschr. Signy gat Sinfjotla. 2) Vgl. Wb. — 3) seiökon. fehlt in allen Paphss. u. Fas. — 2) brööurs C. u. M. 0.
15o Vqlsungasaga
Jfj^ vilz a sköginum üti, ok veit ek eigi, hvar ek fer. — Hann maelti, at hon skyldi par vera, ok vildi eigi synja henni vistar einni konu ok pöttiz vita, at eigi mundi hön sva launa honum gööan beina at segja til hans; nü ferr hön i 5 herbergi til hans ok setjaz til matar; honum varö opt litit til hennar, ok liz konan vaen ok friö. En er pau eru mett, pa segir hann henni, at hann vill, at pau hafi eina rekkju um nöttina, en hön bryz ekki viö pvi, ok leggr hann hana hja ser prjar naetr samt. Eptir pat ferr hön heim ok hittir
10 seiökonuna ok baö, at paer skipti aptr litum ok sva gerir hön. Ok erh) fram liöu stundir, foeöir Signy sveinbarn, sja sveinn var. Sinfjotli kallaör; ok er hann vex upp, er hann baeöi mikill ok sterkr ok vaenn at aliti ok mjok i aett Volsunga ok er eigi allra tiu vetra, er hön sendir hann i
15 jaröhüsit til Sigmundar. Hön haföi pa raun gert viö ina fyrri sonu sina, aor hön sendi pa til Sigmundar, at hön saumaoi at hpndum peim meö holdi ok skinni; peir poldu illa ok kriktu um; ok sva geröi hön Sinfjotla, hann braz ekki viö; hön flö hann pa af kyrtlinum, sva at skinnit fylgöi
20 ermunum; hön kvaö, honum mundi sart viö veröa; hann segir: litit mundi slikt sart pykkja Vplsungi! — Ok nü kemr sveinninn til Sigmundar, pa baö Sigmundr hann knoöa ör mjoli peira, en hann vill soekja peim eldiviö, faer i hpnd honum einn belg; siöan ferr hann at viÖinum, ok er hann
25 kom aptr, pa haföi Sinfjotli6) lokit at baka. pa spuröi Sig- mundr, ef hann hafi nokkut fundit i mjplinu. Eigi er mer grunlaust — sagöi hann — at eigi hafi i verit nokkut kykt i mjolinu fyrst er ek tök at knoöa, ok her hefi ek meö knoÖat pat er i var. J>a maelti Sigmundr ok hlö viö: eigi
30 get ek pik hafa mat af pessu brauöi i kveld, pvi at par hefir pü knoöat meö inn mesta eitrorm. — Sigmundr var sva mikill fyrir ser, at hann matti eta eitr, sva at hann skaöaöi ekki, en Sinfjotla hlyddi pat, at eitr koemi ütan a hann, en eigi hlyddi honum at eta pat ne drekka.
85 VIII1). pat er nü at segja, at Sigmundi pykkir Sinfjotli
5) er ist ergänzt. — 6) Synf. C. — Zu dem fg. at baka bemerkt B'.: sollte wohl heißen at knoöa. —
VIII. 1) Überschr. peir Sigmundr foru i hamina. —
C. VII, VIII. 159
of ungr til hefnda meö ser, ok vill nü fyrst venja hann meö nokkut haröraeöi; fara nü um sumrum viöa um sköga ok drepa menn til fjär ser. Sigmundi pykkir hann mjok i aett Volsunga ok pö hyggr hann, at hann se son Siggeirs kon- ungs, ok hyggr hann hafa illsku feör sins, en kapp Volsunga, 5 ok aetlar hann eigi mjok fraendroekinn mann, pvi at2) hann minnir opt Sigmund a sina harma ok eggjar mjok at drepa Siggeir konung. Nü er J>at eitthvert sinn, at peir fara enna) a sköginn at afla ser fjar, en |)eir finna eitt hüs ok tvä menn sofandi i hüsinu meÖ digrum gullhringum; J)eir 10 hoföu 3a) oröit fyrir öskopum,|)vi at ülfahamir hengu yfir beim4); it tiunda hvert doegr mattu j)eir komaz ör homunum; peir varu konungasynir. peir Sigmundr föru i hamina ok mattu eigi 6r komaz ok fylgöi sü nattüra, sem aör var, letu ok vargsroddu; J)eir skildu baöir roddina. Nü leggjaz peir ok 15 ä merkr, ok ferr sina leiö hvarr5) feira; peir gera Jmnn mala meö ser, at peir skuli til haetta, J)ött sjau menn se, en eigi framar; en sa lati ülfsroÖÖ, er fyrir öfriöi6) yröi. Bregö- um nü eigi af pessu — segir Sigmundr — pvi at j)ü ert ungr ok araeöisf ullr , munu menn gott hyggja til at veiöa 20 ]pik. — Nü ferr sina leiö hvarr peira, ok er J)eir varu skildir, finnr Sigmundr . . menn7) ok let ülfsroddu, ok er Sinfjotli heyrir {)at, ferr hann til f>egar ok drepr alla; J>eir skiljaz enn. Ok er Sinfjotli hefir eigi lengi farit um skög- inn, finnr hann ellifu menn ok berz viö |>a, ok ferr sva8), 25 at hann drepr f)a alla; hann verör ok särr mj->k9) ok ferr
undir eina eik, hviliz Jmr — — — — —
__ __. io) hann maelti til11) att lib til at
2) So oder pvi G. — 3) So wohl zu lesen nach B'., üt Fas. — 3a) So C. nach M. 0., hafa früh. Ausg. — 4) yfir hüsinu yfir peim C. — B' . schlägt Änderung des ersten yfir in i vor. — 5) So (hvarr) C. nach Bt. — 6) ofrliöi vermutet Bt. (Hervarars). — 7) Vor menn ist ein Zahlzeichen (Vlll?? B.) ver- wischt; nach dem Vorwurfe, den Sinfjotli weiter unten erhebt, scheint Sigmundr hier nur 7 Leuten gegenüber gestanden zu haben. — 8) Die Stelle ist nach B' . nicht völlig gesichert. — 9) So G. nach M. 0. wahrscheinlich, lüinn nach B '., eine kleine Lücke zwischen 1. und ok ferr ergänzt B '. durch das hier aufge- nommene mjök. — 10) Die zu erwartende Anrede des Sigm. deutet C. nur noch
durch einzelne Worte ( dir . . . gi ok fara B) an,
wofür Fas. nach Papierhss. bieten: pk kemr Sigmundr J)ar ok maelti: pvi kallaöir pu ekki? — 11) s. fg. S. —
IbO iga
drepa Bjau menn, en <ik ein 1 >:i i*n at aldri hja j>er ok kvadda ek eigi li^s al drepa ellifu menn! Sigmundr12) hleypr a1 honum sva hart, at bann stakar viö ok Mir, Sigmundr bitr i barkann framan. £>ann dag mattu f>eir eigi komaz 6r 5 ülfahomunum. Sigmundr ieggr hann nu a bak s6r ok berr heim i sk aMann, ok sat hann yfir honum, en baö troll taka ülfhamina. Sigmundr ser einn dag, hvar hreysikettir tveir varu ok bitr annarr i barkann oöruin ; ok rann sa til skögar ok hefir eitt blaö ok foerir yfir sarit, ok sprettr upp hreysi-
10 kottrinn heill. Sigmundr gengr üt ok ser, hvar hrafn flygr meö blaöit ok foeröi honum, hann dregr petta yfir särit Sinfjotla, en hann sprettr upp pegar heill, sem hann heföi aldri sarr verit. Eptir pat fara peir til jaröhüss ok eru par til pess, er peir skyldu fara ör ülfhomunum, J>a taka peir1:i) ok brenna
15 i eldi ok bäöu engum at meini veröa; ok i J)eim öskppum unnu J)eir morg fraagöarverk i riki Siggeirs konungs; ok er Sinfjotli er frumvaxti, pa pykkiz Sigmundr hafa reynt hann mJ9k. Nu liör eigi langt, aör Sigmundr vill leita til foöur- hefnda, ef sva vildi takaz; ok nü fara peir i brott fra jarö-
20 hüsinu einhvern dag ok koma at boe Siggeirs konungs siö um aptan ok ganga inn i forstofuna, pa er var fyrir holl- inni, en J)ar varu inni olker, ok leynaz par. Drottning veit nü, hvar ]>eir eru, ok vill hitta pa; ok er pau finnaz, gera pau pat raö, at peir leitaöi til fpöurhefnda, er nattaöi. pau
25 Signy ok konungr eigu tvau born ung at aldri, pauleika
/(*<>£" ser a gölfinu atgulli ok renna pvi eptir gölfinu hallarinnar
ok hlaupa par eptir, ok einn gullhringr hrytr ütar i hüsit,
par sem peir Sigmundr eru, en sveinninn hleypr eptir at
leita hringsins. Nü ser hann, hvar sitja tveir menn miklir
30 ok grimmligir, ok hafa siöa hjalma ok hvitar brynjur. Nü
hleypr hann i hollina innar fyrir feör sinn ok segir honum,
hvat hann hefir set. Nü grunar konungr, at vera munu14)
W"/^. svik viö hann. Signy heyrir nü, hvat peir segja; hon stendr
upp, tekr bornin baeöi ok ferr ütar i forstofuna til peira
11) Für diese nach B' '. sicher lesbaren Worte und die fg. bis eigi liös
(Üicl.) bieten Fas. nach Pajrierhss. nur: Sinfjotli sagöi: eigi vilda ek kveöja
pik til liös u. w. — 12) Sidmundr C. — 13) So C. nach Bt. peir pä Paphss. — 14) So liest Bt. die Abkürz, des C. —
G. VIII. 161
ok maelti, at peir skyldu pat vita, at pau heföi sagt til peira ; ok raeö ek ykkr, at pit drepiö pau. — Sigmundr segir: eigi vil ek drepa born pin, pött pau hafi sagt til min! — en Sinfjotli let ser ekki feilaz ok bregör sveröi ok drepr hvarttveggja barnit ok kastar peim innar i hollina fyrir 5 Siggeir konung. Konungr stendr nü upp ok heitr a menn at taka pa menn, er leynz hoföu i forstofunni um kveldit. Nü hlaupa menn ütar pangat ok vilja hondla pa, en peir verja sik vel ok drengiliga, ok pykkiz pa sa verst hafa lengi, er naest er; ok um siöir veröa peir ofrliöi bornir ok veröa 10 handteknir ok pvi naest i bond reknir ok i fjotra settir, ok sitja peir par pa nött alla. Nü hyggr konungr at fyrir ser, hvern dauöa hann skal fa peim, pann er kendi lengst; ok er morginn kom, pa laetr konungr haug mikinn gera af grjöti ok torfi; ok er pessi haugr er gerr, pa let hann setja 15 hellu mikla i miöjan hauginn, sva at annarr jaöarr hellunnar ^^ #** horföi upp, en annarr niör; hon var sva mikil, at hon tok ^^ tveggja vegna, sva at eigi matti komaz hja henni. Nü laetr UV£ hann taka pa Sigmund ok Sinfjotla ok setja i hauginn sfnum megin hvarn peira fyrir pvi, at honum pötti peim pat verra 20 at vera eigi baöum saman, en pö matti heyra hvarr til annars. Ok er peir varu at tyrfa hauginn, pa kemr Signy par at ok hefir halm i fangi ser ok kastar i hauginn til Sinfjotla ok biör praelana leyna konunginn pessu ; peir ja pvi ok er pä lokit aptr hauginum. Ok er natta tekr, pa maelti Sinfjotli 25 til Sigmundar: ekki aetla ek okkr mat skorta um hriö her, hefir 14a) dröttningin kastat fleski inn i hauginn ok vafit um ütan halmi ; ok enn preifar hann um fleskit, ok finnr, at par var stungit i sveröi Sigmundar, ok kendi at hjoltunum, er myrkt var i hauginum, ok segir Sigmundi ; peir f agna pvi baöir. 30 Nü skytr Sinfjotli blööreflinum fyrir ofan helluna ok dregr fast, sveröit bitr helluna. Sigmundr tekr nü blöörefilinn ok ristu nü i milli sin helluna ok letta eigi fyrr, en lokit er at rista, sem kveöit er: (fi) ristu af magni
mikla hellu
Sigmundr hjorvi
ok Sinfjotli. — 14 a) So M. O., um hriö, her alt. Hrgb. Prosaische Edda. 1 1
H>2 Vqlsungasaga
Ok nü eru J>eir lausir baÖir saman i hauginum ok rista ba»Öi grjöt ok jarn ir) ok komaz sva üt ör hauginum. ])eir ganga nü heim til hallarinnar, eru menn l>ä i svefni allir; ]>eir bera viö at hollunni ok leggja eld i viöinn; en ]»eir 5 vakna viö gufuna, er inni eru, ok Jmt, at hollin logar yfir ]»eim. Konungr spyrr, hverir eldana geröi. Her eru vit Sinfjotli, systurson minn — sagÖi Sigmundr — ok yetlum vit nü, at ]>at skulir [»ü vita, at eigi eru allir Volsungar dauöir! Hann biör systur sina üt ganga ok piggja af honum
10 göö metorö ok mikinn söma, ok vill sva boeta henni sina harma. Hon svarar: Nü skaltu vita, hvart ek hefi munat Siggeiri konungi drap Volsungs konungs; ek let drepa born okkur, er mer pöttu ofsein til foöurhefnda, ok ek för i skög til pin i volvu10) liki, ok er Sinfjotli okkarr son; hefir hann
15 af pvi mikit kapp, at hann er baeöi sonarson ok dötturson Volsungs konungs; hefi ek |)ar til unnit alla hluti, at Siggeirr konungr skyldi bana fa, hefi ek ok sva mikit til unnit, at fram kcemiz hefndin, at mer er meö ongum kosti lift; skal ek nü deyja meö Siggeiri konungi lostig, er ek atta hann
20 nauöig. Siöan kysti hon Sigmund brööur sinn ok Sinfjptla ok gekk inn i eldinn ok baö pa vel fara; siÖan fekk hon par bana meö Siggeiri konungi ok allri hirö sinni. J)eir fraandr fa ser liö ok skipa17), ok heldr Sigmundr til aettleiföar sinnar ok rekr ör landi Jmnn konung, er par haföi i sez
25 eptir Volsung konung. Sigmundr geriz nü rikr konungr ok agaetr, vitr ok störraör; hann atti J>a konu, er Borghildr het; pau attu tva sonu, het Helgi annarr, en annarr Ham- undr; ok er Helgi var fceddr, kömu til nornir ok veittu honum formala, ok maeltu, at hann skyldi veröa allra kon-
30 unga fra3gastr. Sigmundr var J>a kominn fra orrostu ok gekk meö einum lauk i möt syni sinum, ok her meö gefr hann honum Helga nafn ok petta at nafnfesti: Hringstaöi ok Solfjoll ok sverö18), ok baö hann vel fremjaz ok veröa i aett Volsunga18'); hann geriz störlyndr ok vinsaell ok fyrir flestum
35 monnum oörum at allri atgervi. pat er sagt, at hann rez i hernaö, }>a er hann var fimtän vetra gamall; var Helgi
15) B ' . bemerkt : es sollte wohl heißen torf, nach Völsr. V, 253, 4 u. 255, 1. — 16) volfu Cl. — 17) Nach B' . wäre liö ok skip oder liös ok skipa zu er- warten. Vgl. Wb. s. v. fa. y). - 18) Vgl. H. H. 1, 8. — 18") So M. 0. —
C. VIII, IX. 163
konungr yfir liöinu, en Sinfjotli var fenginn til meö honum, ok reöu baÖir liöi.
IX1). pät er sagt, at Helgi finnr |)ann konung i hern- aöi er Hundingr het; hann var rikr konungr ok fjolmennr ok reo fyrir londum; par tekz orrosta me'ö peim, ok gengr 5 Helgi fast fram, ok lykz meö pvi sja bardagi, at Helgi faer sigr, en Hundingr konungr fellr ok mikill hluti liös hans. Nu pykkir Helgi hafa vaxit mikit, er hann hefir feit sva rikan konung. Synir Hundings bjööa nü üt her i möt Helga ok vilja hefna foöur sins; peir eiga haröa orrostu, ok gengr Helgi 10 i gegnum fylkingar peira brceöra ok soekir at merkjum sona Hundings konungs ok feldi pessa Hundings sonu: Alf ok Eyjölf2), Hervarö ok Hagbarö3), ok fekk her agaetan sigr. Ok er Helgi ferr fra orrostu, pa fann hann viö skög einn konur margar ok viröuligar synum, ok bar po ein af 15 ollum; paer riöu meö agaatligum büningi. Helgi spyrr pä» at nafni, er fyrir J)eim var; en hon nefndiz Sigrün ok kvez vera dottir Hogna konungs. Helgi maelti : fariö heim meö oss ok veriö vel komnar ! J)a segir konungs dottir : annat starf liggr fyrir oss, en drekka meö per. Helgi svarar: Hvat er 20 pat, konungs dottir? Hon svarar: Hogni konungr hefir heitit mik Hoddbroddi4), syni Granmars konungs, en ek hefi pvi heitit, at ek vil eigi eiga hann heldr en einn krakuunga ; en pö mun petta fram fara, nema pü bannir honum ok komir i möt honum meö her ok nemir mik a brott, pvi at meö 25 engum konungi vilda5) ek heldr setr6) büa en meö per. — Ver kat, konungs dottir! sagöi hann — fyrri skulum vit reyna hreysti okkra, en pü ser7) honum gipt, ok reyna skulum vit aör, hvarr af oörum berr, ok her skal lifit a leggja. Eptir petta sendir Helgi menn meö fegjofum at 30 stefna at ser monnum, ok stefnir ollu liöinu til RauÖabjarga8); beiö Helgi par til pess, er mikill flokkr kom til hans ör Heöinsey, ok pa kom til hans mikit liö 6r Norvasund-
IX. 1) Überschr. Helgi fekk Sigr(ünar ergänzt B' .). — 2) So B. Eyölf C. — 3) Etwas abweichende Namensformen finden sich in den Helgiliedern u. Ngp. C. IV, vgl. B'. u.Wb. — 4) jPwrHoddbr. erscheint mHelg. Hund. I die Form Hööbr. {B'.). — 5) vildi G. — 6)saetrFas. — 7) sert (uohl nach Anal, von ert gebildet) C, vorher okkar. — 8) Dafür wird Helg. Hund. I, 23 [H. G.) Brandey genannt, vgl. B' . —
11*
1 6 1 V<?lsungasaga
um9) meö fogrum skipum ok storum. Helgi konungr kallar
til sin skipstjörnarmann sinn, er Leifr het, ok spuröi, ef hann heföi talit liö J>eira; en hann svarar: eigi er hoegt at telja, herra! skip |>au er komin eru ör Norvasundum, eru 5 a tölf Jmsundir manna, ok er ]>6 halfu fleira annat. ]>a ma3lti Helgi konungr, at peir skyldu snüa a jiann fjorö, er heitir Varinsfjorör, ok sva geröu J>eir.
Nu geröi at [>eim storm mikinn ok sva störan sjo, at10) ]>vi var likast at heyra, er bylgjur gnuöu a boröunum, sem
10 J»a er bjorgum lysti saman. Helgi baö pa ekki öttaz ok eigi svipta seglunum, heldr setja hvert haera en aor; pa var viö sjalft, at yfir mundi ganga, aör peir koemi at landi. J>ä kom Jtar Sigrün, döttir Hogna konungs, af landi ofan med miklu liöi ok snyr J»eim i gööa hofn, er heitir at Gnipalundi. pessi
15 tiöindi sa landsmenn, ok kom af landi ofan brööir Hoddbrodds konungs, er parreö11) fyrir, er heitir at Svarinshaugi; hann kallar a pa ok spyrr, hverr styroi inu mikla liöi. Sinfjotli stendr upp ok hefir hjalm a hofoi skygöan sem gier ok brynju hvita sem snjö, spjöt i hendi meö agaetligu merki ok
20 gullrendan skjold fyrir ser: sa kunni at maela viö konunga: seg sva, er12) bu hefir gefit svinu-m ok hundum ok hü finnr konu pina, at her eru komnir Volsungar, ok man her hittaz i liöinu Helgi konungr, ef Hoddbroddr vill finna hann, ok er pat hans gaman at berjaz meö frama, meöan J)ü kyssir
25 ambattir viö eld. — Guomunör13) svarar: eigi mantukunna mart vir^uli^t maela ok forn minni at segja, er Jjü lygr a fc^ffcingja; mun hitt sannara, at pü munt lengi hafa foez a morkum üti viö vargamat ok drepit broeÖr pina, ok er kyn- ligt, er |)u porir at koma i her meö gööum rapnnum, er
30 mart kalt hrae hefir sogit til blöös. Sinfjotli svarar: Eigi muntu glogt14) muna nü, er ])ü vart15) volvan i Varinsey ok kvaz vilja mann eiga ok kaust mik til pess embaettis,
9) Der Name nach Ba. ohne Stütze in anderen Fassungen der Sage, i Örvasund Helg. Hund. I, 25; mit Z. 5 {wo annat = a. liö) vgl, Str. 26 u. Anm. — 10 1 at fehlt G. - - 11) reid G. — 12) at C, vgl. Ba. u. Helg. Hund. I, 35. — 13) G. bietet hier u. w. u. Granmarr, doch zeigt 165, 15 Graninars synir, daß hier ebenso wie H. H. 1, 33 ein Sohn des Gr. (== Guöm.) gemeint sein muß, welcher Name vielleicht schon Z. 15 vor broöir Hoddbr. ausgefallen ist, vgl. B' . — 14) glokt C. — 15) var G. {im fg. kvezt G.) —
' wbtsr\ V** LoYt luA V**-T J^UjiAt< ou^( V*t*/f <*°T£/
ä^f^^or^t^.
C. IX. * 165
at vera pinn maör; en siöan vartu valkyrja i Asgaröi, ok var viö sjalft, at allir mundi berjaz fyrir pinar sakar, ok ek gat viÖ per niu varga a Laganesi16), ok var ek faöir allra. Guömunör svarar: Mart kantu Ijüga; ek hygg, at engis faöir maettir pü vera, siöan pü vart geldr af doetrum jotunsins 5 a pörsnesi17), ok ertu stjüpson Siggeirs konungs ok latt a morkum üti meö vorgum, ok kömu per oll ohopp senn at hendi; pü drapt broeör pina ok geröir pik at illu kunnan. Sinfjotli svarar: hvart mantu18) pat, er pü vart merin med hestinum Grana, ok reiö ek per a skeiö a Bravelli; siöan 10 vartu geitasveinn Golnis19) jotuns. Guömundr segir: fyrri vilda ek seöja fugla a hraei pinu, en deila viö pik lengr. J)a ma3lti Helgi konungr: Betra vaBri ykkr ok meira snjallra3Öi20) at berjaz, en maela slikt, er skomm er at heyra, ok ekki eru Granmars synir vinir minir, en pö eru peir haröir menn. — 15 Guömunör riör nü i brott ok til fundar viö Hoddbrodd kon- ung, par sem heita Sölfjoll; hestar peira heita Sveipuör ok Sveggjuör21); peir moettuz i borgarhliöi ok segja honum hersogu. Hoddbroddr konungr var i brynju ok haföi hjalm a hoföi; hann spyrr, hverir par vaeri — eöa hvi eru-per 20 sva reiöuligir? Guömunör segir: her eru komnir VQlsungar ok hafa tölf püsundir manna viö land ok sjau püsundir viö ey pa er Sok heitir; en par sem heitir fyrir Grindum er pö mestr fjolöi, ok hygg ek nü, at Helgi muni nü berjaz vilja. Konungr segir: gerum pa boö um allt vart riki ok 25 soekjum i möt peim; siti sa engi heima, er berjaz vill; sendum orö Hrings sonum ok Hogna konungi ok Älfi inum gamla, peir eru bardagamenn miklir. — Funduz peir par, er heitir Frekasteinn, ok tökz par horö orrosta. Helgi gengr fram i gegnum fylkingar; par varö mikit mannfall, pa sa peir 30
16) Vgl. H. H. I, 40 mit den Var.; nach Bt. wäre viell. Lagar nesi zu sehr. — 17) G. nach B '. prasnesi mit der Äbbrev. für ra, welche diese Hs. aber auch für ar {vgl. B' zu S. 87, 10) zu gebrauchen scheint. Nach pörsnesi, das B'. aus Helg. Hund. I (Str. 42 H. G.) anzieht, ist hier so ge- schrieben. — 18) mattu C. — 19) Gollnis H. Hund. I, 45 H. G. {B' .). — 20) snellr G. - - 21) Svegj. G. u. Helg. Hund. I, 48, wo der vorhergeh. Name {nach B'. richtiger) Svipuör heißt. — Über die anderen (z. T. hier entstellten) Namen vgl. Wb. —
166 VQlsungasa ^,Js
skjaldmeyja flokk mikinn, sva sein i lotra agj ; par var Sigrün konungsdöttir. Helgi konungr sötti22) i möt Hoddbroddi kon- ungi ok fellir hann undir merkjum. |>a maelti Sigrün: haf pokk fyrir petta prekvirki! skipt man nü londum; er mer' 6 petta mikill timadagr, ok muntu fa af pessu veg ok agaeti, er pü hefir sva rikan konung feldan. — pat riki tök Helgi ^J konungr ok dvalöiz par lengi ok fekk Sigrünar ok geröiz fra3gr konungr ok agaetr, ok er hann her ekki siöan viö pessa sogu.
10 X1). Volsungar fara nü heim ok hafa enn mikit aukit
sitt ägaeti. Sinfjotli leggz nü i hernaö af nyju; hann ser eina fagra konu ok girniz mjok at fa hennar; J>eirar konu baö ok brööir Borghildar, er atti Sigmundr konungr. peir J)reyta petta mal meö orrostu, ok fellir Sinfjotli penna kon-
15 ung; hann herjar nü viöa ok a margar orrostur ok hefir avalt sigr; geriz hann manna fraegstr ok agaatastr ok kemr heim um haustit meö morgum skipum ok miklu fe. Hann segir feör sinum tiöindin, en hann segir dröttningu; hon biör Sinfjotla fara brott 6r rikinu ok laez eigi vilja sja hann.
20 Sigmundr kvez eigi lata hann i brott fara ok byör at bceta henni meö gulli ok miklu fe, |)ött hann heföi ongan fyrri bcett mann; kvaö engi la) frama at sakaz viö konur. Hon ma nü2) J)essu eigi a leiö koma ; hon maelti: [»er skuluö raöa, herra, pat samir ! — Hon gerir nü erfi brööur sins mefi raöi
25 konungs, byr nü pessa veizlu meft inum beztum fongum ok bauö pangat morgu störmenni. Borghildr bar monnum drykk; hon kemr fyrir Sinfjotla meö miklu horni ; hon maelti: drekk nü, stjüpson! — Hann tök viö ok sa i hornit ok maelti: gjoröttr er drykkrinn. Sigmundr maelti: fa mer
30 pa! hann drakk af ; dröttningin maelti: hvi skulu aörir menn drekka fyrir pik ol? Hon kom i annat sinn meö hornit: drekk nü! ok fryöiB) honum meö morgum oröum; hann tekr viö horninu ok maelti: flaerör er drykkrinn. Sigmundr maelti: fa mer pa! It priöja sinn kom hon ok baö hann drekka
35 af, ef hann heföi hug Volsunga. Sinfjotli tök viö horninu ok
22) soti C. —
X. 1) Überseht: Frä Volsungum. — 1 a) aungan C. nach M. 0. — 2) manu C. — 3) So B., früdi C. —
G. IX, X, XL 167
maelti: eitr er i drykknum. Sigmundr svarar: lat gron sia, sonr! sagöi hann; pa var konungr drukkinn mjok, ok pvi sagöi hann sva. Sinfjotli drekkr ok fellr pegar niör. Sig- mundr riss upp ok gekk harmr sinn naer bana, ok tök likit i fang ser ok ferr4) til skogar ok kom loks at einum firöi; 5 par sa hann mann a einum bati litlum; sa maör spyrr, ef hann vildi piggja at honum far yfir fjoröinn; hann jatar pvi. Skipit var sva litit, at pat bar pa eigi, ok var likit fyrst flutt, en Sigmundr gekk meö firöinum. Ok pvi naest hvarf Sigmundi skipit ok sva maörinn; ok eptir pat snyr 10 Sigmundr heim, rekr nü i brott dröttningina ok litlu siöar dö hon. Sigmundr konungr raeör nü enn riki sinu ok f)ykkir verit hafa inn mesti kappi ok konungr i fornum siö. —
XI1). Eylimi hefir konungr heitit rikr ok agaetr; döttir 15 hans het Hjordis, allra kvenna vaenst ok vitrust; ok pat spyrr Sigmundr konungr, at hon var viö hans ceöi, eöa engi ella. Sigmundr soekir heim Eylima konung; hann gerir veizlu i möt honum mikla, ef hann heföi eigi herferö pangat; fara nü boö peira i milli, at meÖ vinsemd var nü farit, en 20 eigi meö herskap; veizla pessi var ger meö inum beztum fongum ok meö miklu fjolmenni. Sigmundi konungi var hvarvetna2) sett torg ok annarr farargreiQi, koma nü til veizlu ok skipa baöir konungar eina holl. par var ok kom- inn Lyngvi3) konungr, son Hundings konungs, ok vill hann 25 ok maegjaz viö Eylima konung; hann pykkiz sja, at peir munu eigi hafa4) eitt erindi, pykkiz ok vita, at öfriöar mun af peim van, er eigi faer. Nü maelti konungr viö döttur sina : {)ü ert vitr kona, en ek hefi {>at maelt, at J)ü skalt per mann kjösa; kjös nü um tva konunga, ok er pat mitt ra8 30
4) B' . bemerkt: es sollte wohl heißen berr. — Z. 2 wäre sagöi h. zu entbehren.
XI. 1) Die Überschr. nicht mehr recht lesbar. — 2) haurvetna C. (u. Strich am Rande). — 3) So erscheint der Name in andern Quellen (z. B. Nornag. p. V und auch Völs. G. XII zu Anf. : an dieser u. einigen andern Stellen aber hat C. Lyngi, was die Ausgaben (auch B.) hier beibehielten und C. XII eingeführten, vgl. auch N. 6) u. XII 2). — 4) Die von Ba. zitierte Schreibung Björners : muni bäöir hafa e. er. würde einen bequemeren Sinn ergeben, wahr- scheinlich ist m. eiga e. er. gemeint. Vgl. Wb. s. v. erendi*. —
168 \\.i-im.L'.
, -
her am, sein pitt er. — Hon svarar : vant syniz mer petta mal, en pö kys ek pann konung, er fraegstr er, en Jjat er Sigmundr konungr, |)ött hann se mjok aldri orpinn — ok var hön honum gefin, en Lyngvi konungr för i brott. Sig- 5 mundr kvangaöiz ok fekk Hjordisar; var par annan dag oörum betr veitt eöa meö meira kappi. Eptir J>at för Sig- mund* konungr heim i Hünaland, ok Eylimi konungr magr hans viö honum, ok gaetir nü rikis sins. En Lyngvi5) kon- ungr ok broeör hans safna nü her at ser ok fara nü a hendr Sigmundi konungi, pvi at peir hoföu jafnan minna hlut 6r
10 malum, j)<5tt petta biti nü fyrir;' vilja peir nü fyrir koma kappi Volsunga; koma nü i Hünaland ok senda Sigmundi konungi orö ok vilja eigi stelaz a hann, en J)ykkjaz vita, at hann mun eigi flyja6). Sigmundr konungr kvez koma mundu til orrostu; hann drö saman her, en Hjordisi var
15 ekit til skögar viö eina ambatt, ok mikit fe för meÖ peim; hön var par, meöan peir boröuz. Vikingar hljöpu fra skipum viö övigjan her; Sigmundr konungr ok Eylimi settu upp merki sin, ok var pa blasit i lüöra. Sigmundr konungr laetr nü viö kveöa sitt hörn, er faoir hans haföi att, ok eggjar
20 sina menn; haföi Sigmundr liö miklu minna; tekz par nü hprö orrosta, ok pött Sigmundr vaeri gamall, pa baröiz hann nü hart ok var jafnan fremstr sinna manna; heiz hvarki viö honum skjoldr ne brynja, ok gekk hann jafnan i gegnum liö övina sinna a peim degi, ok engi matti sja, hversu fara
25 mundi peira i millum; mart spjöt var par a lopti ok 9rvar; en sva hliföu honum hans spädisir, at hann varö ekki sarr, ok engi kunni toi, hversu margr maör feil fyrir honum, hann haföi baöar hendr blöögar til axlar; ok er orrosta6") haföi staöit um hriö, pa kom maör i bardagann meö siöan
30 hptt7) ok heklu bla, hann haföi eitt auga ok geir i hendi; pessi maör icom a möt Sigmundi konungi ok bra upp geir- inum fyrir honum; ok er Sigmundr konungr hjö fast, kom sveröit i geirinn ok brast i sundr i tva hluti; siöan sneri
35 mannfallinu ok varu Sigmundi konungi horfin heill, ok feil
5) C. hier Leynge oder Lynge, vgl. M. 0. — 6) fleygja oder flygia G. vgl. B'. u. M.'.O. —Vorher pikizt. Vgl. M. 0. p. LXX1V 9). — 6") So C. nach M. 0. — orrostan alt. Hrgb. — 7) C. hier hatt, doch nach C. 111 {vgl. JV. ") ist die gewöhnliche Form auch hier von B. u. mir gewählt, — rSj
(rt^/Ä y*Jt>JjtLv -**>*/ rsAArtl )\ts>nr\ h rVV^tjiA^LA^I r
C. XI, XII. 169
mjok liöit fyrir honum. Konungrinn hliföi7) ser ekki ok eggjar mjok liöit. Nu er sem maelt, at eigi ma viö margnum; i8) pessi orrostu feil Sigmundr konungr ok Eylimi konungr magr hans i ondveröri fylkingu ok mestr hluti liös hans.
XII1). Lyngvi2) konungr scekir nü til konungs boejar- 5 ins ok aetlar at taka par konungsdöttur, en pat braz honum, fekk hann par hvarki konu ne fe; hann ferr nü yfir landit ok skipar par sinum inonnum rikit, pykkiz nü hafa drepit alla aettVolsunga ok aetlar pa eigi munu purfa3) at öttaz heöan fra. Hjoröis gekk i valinn eptir orrostuna um nöttina ok 10 kom at par, sem Sigmundr konungr la ok spyrr, ef hann vaeri groeöandi; en hann svarar : (v) Margr lifnar
6r litlum vfoium,
en horfin eru mer heill4) — 15
sva at ek vil eigi5) lata grceöa mik; vill Ööinn ekki, at ver
bregöum6) sveröi, siöan er nü brotnaöi; hefi ek haft7) orrostur,
meöan honum likaöi. — Hon ma3lti: enkis poetti mer avant,
ef |)ü yröir groeddr ok hefndir feör mins. Konungr segir :
oorum er {>at a3tlat; J)ü ferr meö sveinbarn, ok fceö ])at vel 20
ok vandliga, ok raun sa sveinn agaetr ok fremstr af varri
a3tt; varöveit ok vel sverösbrotin, {>ar af mä gera gott
sverö, er heita raun Gramr ok sonr okkarr raun bera ok par
morg störverk meö vinna, [>au er aldri munu fyrnaz, ok
hans nafn raun uppi, meöan ver9ldin stendr8). Uni nü viö 25
pat, en mik moeöa sar, ok ek mun nü vitja fra3nda varra
framgenginna. — Hjordis sitr nü yfir honum, unz hann
deyr, ok J)a lysir af degi. Hon ser, at morg skip eru komin
viö land, hon maelti til ambattarinnar : vit skulum skipta
klaeöum, ok skaltu nefnaz nafni minu, ok segz konungs 30
döttir — ok |)aer gera sva. Vikingar geta at lita mikit
mannfall ok sva9), hvar konurnar föru tilskogar; skilja, at
7) C. lifdi. — 8) i wurde von den Hergb. ergänzt (doch vgl. M. 0., der C. XII schon hier beginnt). —
XII. 1) Die Überschr. nicht mehr deutlich lesbar. — 2) £0 (Lyngvi), hier G. — 3) pyfa (?) C. — 4) Die Halbstr. in den übr. Ausg. als Prosa gedruckt. — 5) eigi ergänzt nach Fas. u. B. — 6) Es sollte wohl heißen bregöim nach B'.f vgl.Wb. — 7) So G. u. B., haö Fas. u. alle Paphss. — 8) Dieselben Worte meöan ver. st. stehen in G. auch nach fyrnaz. — 9) So G. nach M. 0., vgl. 170, 8.
170 VQlsungasaga
störtiöindum man gegna, ok hlaupa af skipum ; en fyrir pessu liöi reo Älfr, son Hjalpreks konungs af Danmork; hann haföi farit fyrir land fram meö her sinum ; koma nü i valinn, [>ar sjä peir mikit mannfall. Konungrinn biör nü at leita at 5 konunum ok sva geröu peir; hann spyrr, hverjar paer vaeri, en ]»ar ") skiptir eigi at likindum til; ambattin hafir svor 10) fyrir peim ok segir fall Sigmundar konungs ok Eylima kon- ungs ok margs annars störmennis ok sva, hverir gert hafa. Konungr spuröi, hvart paer vissi, hvar fe konungs vaeri fölgit;
10 ambattin svarar: meiri van11), at ver vitim — ok visar til fjarins; ok finna J)eir auö mikinn, sva at eigi pöttuz menn set hafa jafnmikit saman koma i einn staö eöa fleiri ger- simar; bera til skipa Alfs konungs. Hjordis fylgöi honum ok sva ambattin. Hann ferr nü heim i riki sitt, en laetr, at
15 J)ar se fallnir peir konungar, er fraegstir varu. Konungr sez viö stjörn, en paer satu i fyrirrümi a skipinu; hann a tal viö paer ok leggr viröing a rceöur peira. Konungr kom heim i riki sitt viö miklu fe; Alfr var manna gerviligastr. Ok er pau hafa skamma stund heima verit, spyrr dröttningin Alf
20 son sinn: hvi hefir in fegri kona faeri hringa eöa verra bünaö? ok viröiz mer, at sü muni oeöri, er per hafiö minna yfir latit12). Hann svarar: grunat hefir mik pat, at eigi se ambattarmöt a henni, ok pa er ver fundumz, pa tokz henni vel at fagna tignum monnum, ok her til skal gera eina raun.
25 pat er nü eitt sinn viö drykkju, at konungr sez a tal viö paer ok maelti: hvat hafi-per at marki um doegrfar, pa er nött eldir, ef per sjaiö eigi himintungl? Hon svarar: pat mark hofum ver her til, at ek var pvi von i oesku, at drekka mjok13) i ottu; ok er ek let af pvi, vpknuöu ver eptir pvi
30 siöan, ok er pat mitt mark. Konungr brosti at ok maelti: illa var konungsdottir vond. Hann hittir pa Hj^rdisi ok spyrr hana sliks ins sama; hon svarar honum: faöir minn gaf mer eitt gull litit viö natturu pa, at u) kölnar i öttu a
9a) So G. nach M. 0. — 10) So Fas., B., sv1 G. — 11) von G. — Die Worte meiri (er) v. at v. vitim (gorla) als Verspaar zu lesen? — 12) So Fas. u. B., lat G. — 13) So Fas. u. B. ohne Bemerkung , miod (= mjöö) bietet Bj. in Text und anal, in der Übers., desgl. Rassmann D. Held. I, 95 übersetzt: Meih zu trinken. — Rafn übersetzt: meget tidlig i morgenstunden, ähnl. Edz. — Vgl. Gloss. u. mjqk. — 14) Für pa at hat G. pat. — / I I
G. XII, XIII. 171
fingri mer, pat er mitt mark her um. Konungr svarar : gnött var J)ar gulls, er ambattir baru, ok munu-per oerit lengi leynz hafa fyrir mer, ok svä munda ek til pin gert hafa, sem vit vaerim eins konungs born baeöi, pottu heföir petta sagt 15) ; ok enn skal gera veröleikum betr viö pik, pvi at 5 pu skalt vera min kona, ok skal ek gjalda mund viö f>er. pa er pu hefir barn getit. — Hon svarar ok segir allt it sanna um sitt raö; er hön par nü i miklum soma ok J)ykkir in viröuligasta kona.
XIII1). J>sfet er nü sagt, at Hjordis foeöir sveinbarn, ok 10 er sveinninn foerör Hjalpreki konungi. Konungrinn varö glaör viö, er hann sa pau in hvossu2) augu, er hann bar i hoföi, ok sagöi hann ongum mundu likan veröa eöa sam- jafnan, ok var hann vatni ausinn meö Siguröar nafni; fra honum segja allir eitt, at um atferö ok voxt var engi hans 15 maki. Hann var par foeddr meö Hjalpreki konungi af mik- illi ast; ok pa er nefndir eru allir inir agaeztu menn ok konungar i fornum sogum, pa skal Sigurör fyrir ganga um afl ok atgervi, kapp ok hreysti, er hann hefir haft um hvern mann fram annarra i norörälfu heimsins. Sigurör 6x par 20 upp meö Hjalpreki ok unni hvert barn honum; hann3) fastn- aöi Älfi konungi Ra) Hjordisi ok maelti henni mund. — Reginn^ het föstri Siguröar ok var Hreiömars son; hann kendi honum ipröttir, tafl ok rünar ok tungur margar at maela, sem pa var titt konungasonum, ok marga hluti aöra. Eitt sinn spuröi 25 Reginn Sigurö, er peir varu baöir saman, ef hann vissi, hversu mikit fe faöir hans heföi att, eöa hverir pat varö- veittu. Sigurör svarar ok segir, at konungar varöveittu. »
Reginn maelti: trüir pu peim allvel? Sigurdr svarar: pat w+& samir, at })eir varöveita partiler oss hallkvaemiz 4) , pvi at 30 vl peir kunnu betr at gaeta en ek. Annat sinni 4a) kemr Reginn at mali viö Sigurö ok maelti: kynligt er pat, at pü vilt vera hestasveinn konunga eÖa fara sem hlauparar. Sigurör svarar: Eigi er pat, pvi at ver raöum ollu meö peim; er oss ok heimolt pat er ver viljum hafa. Reginn maelti: biö hann 35
15) eigi p. s. alle Paphss. —
XIII. 1) Überschr. Feddr Sig(urör). — 2) haussu C. — 3) d. i.
Hjalprekr. — 3a) konungr C. nach M. 0. — 4) So C. u. Fas., haldkv. B. —
4") So G. nach M. 0. —
* / 6
A
172 Vplsungasaga
gefa per einn best! Sigurör svarar: pegar mun pat, er ek vil. Sigurör hittir nü konunga ; pa mffilti konungr viö Sigurö : hvat viltu af oss piggja? Sigurör svarar : einn liest viljum ver ]>iggja oss til skemtanar. Konungrinn ma±lti: 5 kjös per sjalfr best ok slikt, er pü vill hafa af varri eigu. Annan dag eptir för Sigurör til skögar ok moetir einum gomlum manni meö siöu skeggi, sa var honurn ökunnigr; hann spyrr, hvert Sigurör skyldi fara. Hann svarar: liest skyldum ver kjösa, raö um meö oss! Hann maelti: Forum
10 ok rekum til arinnar, er Busiltjorn5) heitir. ]3eir reka hrossin üt a djüp arinnar, ok,;) leggjaz at landi, nema einn hestr, hann tök Sigurör : hann var grär at lit ok ungr at aldri, mikill vexti ok vaenn; engi haföi honum a bak komit. Skeggmaörinn maelti: J>essi hestr er kominn fra Sleipni, ok
15 skal hann vandliga upp foeöa, pvi at hann verör hverjum hesti betri — maörinn hverfr ]ja. Sigurör kallar hestinn Grana, ok hefir sa hestr beztr verit, Ööinn haföi hann hittan. Enn ma3lti Reginn til Siguröar: oflitit fe eigu-])er; pat harmar oss, at per hlaupiö sem porpara sveinar, en ek veit mikla
20 fevan at segja per, ok er pat meiri van, at pat se somi at scekja ok viröing, ef pü naeöir. Sigurör spyrr, hvar vaeri eöa hverr varöveitti. Reginn svarar : sa heitir Fafnir, er her7) liggr skamt heöan a brott, pat heitir Gnitaheiör; ok er pü kemr par, pa muntu pat maela: aldri sattu meira fe i
25 gulli i einum staö, ok eigi parftu meira, pöttu verÖir allra konunga elztr ok fraegstr. Sigurör svarar : kann ek kyn pessa orms, pött ver sem ungir, ok hefi ek spurt, at engi porir at koma a möt honum fyrir vaxtar sakir ok ilsku. Reginn svarar: pat er ekki; sa voxtr er eptir haetti lyngorma, ok
30 er gert af miklu meira en er, ok sva mundi pött hafa inum fyrrum fraendum pinum; ok pött Volsunga aett se at per, pa mun pü eigi hafa peira skaplyndi, er fyrst eru talöir til alls frama. Sigurör svarar: vera ma, at eigi hofum ver mikit af peira kappi eöa snild; en eigi berr nauösyns) til
5) So B , vgl. Ba.; Büsilt. Fas. — 6) en pau 1. {oder ei legst) Pa}>>> Rassm.: aber keins schwamm ans Land. Vgl. jedoch Wb. u. leggjaz. — 7)2*'. fragt: ist h6r richtig? — Für pat im fg. vermutet 8m. par er. — Z. 24 wäre sä ek zu erwarten. — 8) nausun C. —
C XIII, XIV. 173
at fryja oss, er ver erum9) enn litt af barnsaldri; e8a hvi eggjar pü pessa sva mjok? Reginn svarar: saga er til pess, ok mun ek segja per. Sigurör maelti : lat mik heyra!
XIV1). p>at er upphaf2) sogu pessar, at Hreiömarr het faöir minn, mikill ok auöigr; son hans het Fafnir, en annarr 5 het Otr3), ok var ek hin priöi, ok var ek minstr fyrir mer um atgervi ok yfirlat; kunna ek af jarni gera ok af silfri ok gulli ok hverjum hlut4) geröa5) ek nokkut6) nytt. Otr brööir minn haföi aöra i8n ok natturu, hann var veiöimaÖr mikill ok umfram aöra menn ok var i otrs liki um daga 10 ok var jafnan i anni ok bar upp fiska meö munni ser; veiöifongin fceröi hann feör sinum, ok var honum J)at mikill styrkr; mjok hefir hann otrs liki a ser, kom siö7) heim ok at blundandi ok einn saman, pvi at hann matti eigi sja at hyrri. Fafnir var miklu mestr ok grimmastr ok vildi sitt eitt 15 kalla lata allt pat er var. Einn dvergr8) heitir Andvari — segir Reginn — hann var jafnan i forsinum, er Andvarafors heitir, i geddu liki ok fekk ser J)ar matar, pvi at par var fJ9löi fiska i peim forsi. Otr brööir minn för jafnan i penna fors ok bar upp fiska i munni ser ok lagöi einn senn a land. — Ööinn, 20 Loki, Hoanir foru leiöar sinnar ok kömu til Andvarafors; Otr haf 9i pa tekit einn lax ok at blundandi a arbakkanum ; Loki tök einn stein ok laust otrinn til bana. iEsir pöttuz mJQk hepnir af veiöi sinni ok flögu belg af otrinum. pat kveld kömu9) peir til Hreiömars ok syndu honum veiöina; 25 pa toku-ver pa hondum ok logöum10) a pa gjald ok fjor- lausn, at peir fyldi beiginn af gulli ok hyldi n) hann ütan meö rauöu gulli. pa sendu peir Loka at afla gullsins; hann kom tik Ranar ok fekk net hennar, for pa til Andvarafors ok kastaöi netinu fyrir gedduna, en hon hljöp i netit; pa 30 maalti Loki:
9) So B.7 erum fehlt C, Fas. ändern enn in erum, vgl. auch M. 0. — XIV. Nach Bt wäre hier überhaupt keine Überschrift (also auch kein neuer Abschnitt ?) vorhanden gewesen. — 2) nur upp C. — 3) G. hier otthr, weiterhin ottr u. stets mit tt (B'.). — 4) B'. vermutet wohl mit Recht gulli, ok af hv. hl. — 5) gerdi C. — 6) naukvat C, nökkvat B. — 7) So G. u. B., siöan Fas. — 8) deyrgr C. — 9) kuömu G. — 10) So Fas., B. {vgl. Prosa zu Regm.) — sögdum C. — 11) huldi G. —
1 i 1 Vglsungasaga
(Regm. 1) Hvat's ]>at fiska, es rennr12) flööi i, kannatlb) viö viti varask? liofuö pitt leystu helju 6r, finn14) mer lindar1^) loga!
(Regm. 2) Andvari heitik,
Öinn1,;) het minn faöir, margan hefik17) fors of1") farit; aumlig norn sköp oss1<J) i ardaga, at skyldak 20) i vatni vaöa. Loki ser gull pat er Andvari atti; en er hann haffti fram reitt gullit, pa haföi hann eptir21) einn hring, ok tök Loki hann22) af honum. Dvergrinn gekk i steininn ok maelti, at hverjum skyldi at bana veröa, er pann gullhring 5 aetti, ok sva allt gullit. ^Esirnir reiddu Hreiömari feit ok traöu upp otrbelginn ok settu a foetr; pa skyldu aBsirnir hlaöa upp hja gullinu ok hylja ütan, en er pat var gert, ]>a gekk Hreiömarr fram ok sa eitt granahar ok baö hylja. |)a dro Ööinn hringinn af hendi ser Andvaranaut ok hulÖi 10 harit. pa kvaö Loki:
(Regm. 6) Gull's per nü reitt23), en pü gjold hefir mikil mins hofuÖs; syni pinum
verörat24) sa3la skopuö, pat's ykkarr25) beggja bani! Siöan drap Fafnir foöur sinn — segir Reginn — ok myröi
12) 2hir Versbehandl. vgl. c. XX u). — rennur C. — renn R — rinnr H. Cr. — 13) k. ser die Hss., vgl. H. G. - 14) So L. E., ok f. G. — 15) So B., lionarC, linar R; linar, linnar (u. liöar?), lindar Hrgb.der L.E. (lönar^f. zu Norr. Fornkv.) vgl. IL Gr. — 16) So R, Öpinn C. — 17) So B., hefk H. G., hefi ek G u. R. — 18) um L. E. — 19) sköpumk? B '. So schreibt Gg., H. G. — 20) So Gg., H. G. — 21) eptir fehlt C, wurde (Ufer nach Prosa vor Regm. 5 ergänzt. — 22) pann Prosa vor Regm. 5 {B' '.). — 23) So C. u. Ausg., r. fehlt L. E., cgi. H. G. — 24) So C, veröra L. E. — 25) So {doch ykkar) C, -arr L. E. — pat verör y. b. b. L. E. —
C. XIV, XV. 175
hann, ok naöa ek ongu af fenu. Hann geröiz sva illr, at hann lagöiz üt ok unni ongum at njöta fjarins nema ser ok varö siöan at inum versta ormi ok liggr nü a pvi fe. Siöan för ek til konungs ok geröumz ek smiör hans, ok er bessi roeöa til minnar sogu, at ek missa 26) foöurarfsins ok brööur- 5 gjaldanna. [Gullit er siöan kallat otrsgjold ok her doemi af tekin27).] Sigurör svarar: mikit hefir pu latit, ok störillir hafa pinir fraendr verit. Ger 2S) nü eitt sverö af pinum hagleik, bat er ekki se jafngott gert, ok ek mega vinna29) störverk, ef hugr dugir, ef pü vilt, at ek drepa 80) penna 10 inn mikla dreka. Reginn segir: pat geri ek meö trausti, ok muntu mega drepa Fafni meö pvi sverÖi,
XV1). Reginn gerir nü eitt sverö ok faer i hond Siguröi. Hann tök viö sveröinu ok maelti: petta er pitt2) smiöi, Reg- inn! ok hoggr i steöjann, ok brotnaöi sveröit; hann kastar 15 brandinum3) ok baö hann smiöa annat betra. Reginn gerir4) annat sverö ok faer Siguröi, hann leit a; — petta mun per lika, en vant mun yör at smiöa. Sigurör reynir petta sverö4a), ok brytr sem it fyrra. pa maelti Sigurör til Regins: pü munt likr vera inum fyrrum fraendum pinum ok vera ötrür ; 20 gekk nü til mööur sinnar, hon fagnar honum vel, talaz nü viö ok drekka. pa maelti Sigurör: hvart hofum ver rett til spurt, at Sigmundr konungr seldi yÖr sverÖit Gram i tveim hlutum ? Hon svarar : satt er pat. Sigurör maelti : fa mer i hond, ek vil hafa! — Hon kvaö hann likligann til. frama ok 25 faer honum sveröit. Sigurör hittir nü Regin ok baö hann par gera af sverö eptir efnum. Reginn reiddiz ok gekk til smiöju meö sverösbrotin , ok pykkir Sigurör framgjarn5) um smiöina. Reginn gerir nü eitt sverö, ok er hann bar
26) So verbessert nach ßt., missi C. — 27) Die Worte Gullit u. w. wären nach Ba. Interpolation, vgl. auch 116, 9. — 28) Gjor C. mit rotem G und mit der Cap. Überseht: Beginn gerdi Gram, vgl. C. XV1). — 29) mega meö vinna vermutet B' . — 30) So C. nach Bt. —
XV. 1) Eine Überschr. findet sich flicht hier, sondern schon vorher, vgl. XIV 28). — 2) So G , die Änderung B's. ilt (für pitt) ist wohl kaum nötig; es scheint vielmehr ein ironischer Ausdruck anzunehmen , wie: das ist nun dein Meisterstück ! — An punt sin. dachte M. 0. — 3) brotunum vermutet Bt. wohl ohne Not. — 4) gerit C. — 4a) sverdit G. — 5) So die Ausg. — G. scheint fram grajarn zu bieten; vgl. M. 0.
I ' l) Volsungasaga
6r aflinum, syndiz smiöjusveinum, sem eldar brynni ör eggjunum5a); biör nü Sigurö viö taka sveröinu ok kvez eigi kunna sverö at gera, ef petta bilar. Sigurör hjö i steöjann ok klauf niör i fötinn, ok brast eigi ne brotnaÖi; hann lofaöi 5 sveröit mjok ok for til arinnar meö ullarlagö6) ok kastar i gegn straumi, ok tök i sundr, er hann bra viö sveröinu; gekk Sigurör pa glaÖr heim. Reginn maelti: efna muni-per heit yÖur nü, er ek hefi gert sveröit, ok hitta Fafni. Sigurör svarar: efna munum ver, ok pö annat fyrr, at hefna foöur
10 mins. Sigurör var J>vi astsaelli, sem hann var ellri, af ollu fölki, sva at hvert barn unni honum hugastum.
XVI1). Grfpir2) het maÖr ok var mööurbrööir Sigurö- ar; en litlu siöar, en sveröit vart gert, för hann a fund Gripis, pvi at hann var framviss ok vissi fyrir orlog3) manna,
15 Sigurör leitar eptir, hversu ganga man a3vi hans ; en hann var J)ö lengi fyrir4) ok sagöi f)6 loksins viö akafliga boan Siguröar oll f orlog hans, eptir ])vi sem eptir gekk siöan. Ok ]>a er Gripir haföi pessa hluti sagöa, sem hann beiddi, [>a reiö hann heim. Ok bratt eptir pat finnaz Jjeir
20 Reginn; pa maelti hann: drep Fafni, sem per hetuö! Sigurör svarar: gera skal pat, ok pö annat fyrr, at hefna Sigmundar konungs ok annarra fraenda varra , er par fellu i peiri orrostu.
XVII 1). Nü hittir Sigurör konunga ok maelti til peira :
25 her hofum ver verit um hriö, ok eigum ver yör astsemd at launa ok mikla viröing; en nü viljum ver ör landi fara ok finna Hundingssonu, ok vilda2) ek, at peir vissi, at Vols- ungar vaeri eigi allir dauöir; viljum ver hafa par til yöarn styrk. Konungar kvaöuz allt vilja til fa, pat er hann beiddiz.
30 Er nü büit liö mikit ok allt vandat sem mest, skip ok allr herbünaör, sva at hans ferö vaeri pa vegligri enaÖr. Sigurör styrir dreka peim er mestr var ok agaetligastr ; segl peira
5a) egginum G. — Im fg. Sigurder G. — 6) axillär 1. C. — XVI. 1) Die Überseht', ist undeutlich geworden. — 2) Grifir hier C, sonst auch Grip. — Gripir B., vgl. H. G. zu Grip. {pros. Eingang). — 3) aurlaugh C. — 4) tregr fyrir schreibt Bj. {nach Ba.) —
XVII. 1) Überseht-.: Sigurdr drap Lyngha ok Hjorvard ok pä alla . . . — 2) So B., vildi G. -
C. XVI, XVII. 177
varu mJ9k vonduö ok itarlig at sja. Sigla peir nü goöan byr, ok er fa dcegr varu liöin, pa kom a veÖr mikit meö stormi, en sva var sjarinn, sem i roöru saei. Eigi baö Sigurör o svipta seglunum, pött rifnuöu3), heldr baö hann haera setja en aör. 5
Ok er peir sigldu fram fyrir bergnos nokkura, pa kall- aöi maör upp a skipit ok spyrr, hverr fyrir liöinu eigi at raöa. Honum var sagt, at par var hoföingi Sigurör Sigmund- arson, er nü er frsegstr ungra manna. Maörinn svarar: allir segja par eitt fra honum, at eigi4) megi konungasynir 10 jafnaz viö hann; vilda5) ek, at per feldiö seglin a nokkuru skipinu, ok toeki-per viö mer. peir spuröu hann at nafni. Hann svarar:
(Regm. 18) Hnikar hetu mik,
pa's Hugin gladdi"),
Volsungr ungi,
ok vegit7) haföi8) ;
nü matt kalla
karl af bjargi9)
Feng eöa Fjolni,
far vilk piggja. peir viku at landi ok töku karl a skip sin; pa tök äf veÖrit, ok fara, unz peir koma at landi i riki Hundingssona; pa 15 hvarf Fjolnir. peir lata pegar geisa10) eld ok jarn, drepa menn, en brenna bygöina, ok eyöa par sem peir fara; stokkr fjplm" undan a fund Lyngva11) konungs ok segjar at herr er kominn i landit ok ferr meö meira geysingi, en dcemi finniz til; kvaöu Hundingssonu eigi langsyna, pa er peir sogöuz 20 eigi mundu hraeöaz V9lsunga — en nü styrir pessum her Sigurör Sigmundarson. Lyngvi konungr la3tr nü foera um
3) B' . bemerkt: man erwartet rifnaöi. — Vgl. Wb. — 4) B' . fragt: viel- leicht engir? — 5) vildi C. — 6) So C, (doch huginn) gladda B. — gladdi korr. aus gladdak R der L. E. — Vgl. H. G. u. Gloss. s. VqIs. Volsungr ist Sigkv. in sk. 1, 3 u. 13 Sigurör. — 7) So R u. Ngp. C. V, Ausg. — veghat G. — 8) haföi G u. alle Hss., haföa B. — Für matt (Sm., H. G.) mattu die Hss. — 9) Nach bjargi (bergi) interpung. einige Ausg. — 10J So und hernach geysingi G. — 11) Lynga C. hier u. öfter, vgl. aber XII '). — 12) So G. u. M. 0., vor S. ergänzen er Fas. u. B. —
Prosaische Edda. 12
1^<S Vplsongasaga
;illt sitt riki herboft, vi 1 1 eigi a flöttn Leggjaz; stefnir lil sin ollum |teim monnum, er honum vil ja Lid veita, kemr nü a möt Siguröi me5 allmikinn her, ok broeör hans meö honum, tekz j>ar in haröasta orrosta meö [)eim; matti par a lopti 5 sja mart spjöt ok orvar margar, oxi hart reidda, skjohlu klofna ok brynjur slitnar, hjalma skiföa, hausa klofna ok margan mann steypaz til jaröar. Ok er orrostan hefir sva staöit mjok langa hriö, soekir Sigurör fram um merkin ok hefir i hendi sveröit Gram ; hann hoggr baröi menn ok hesta
10 ok gengr i gegnum fylkingar ok hefir bäöar hendr blöögar til axlar, ok stokk undan fölk, par sem hann för, ok heiz hvarki viö hjalmr ne brynja, ok engi maör pöttiz fyrr set hafa pvilikan mann, pessi orrosta stöo lengi meö miklu mannfalli ok akafri sökn ; ferr {>ar, sem sjaldnar kann henda,
15 pä er landherrinn soekir til, at pat kom fyrir ekki'; feil par sva mart fyrir Hundingssonum, at engi maör vissi toi a. Ok Sigurör12) var framarla i fylkingu; pa koma13) a möt honum synir Hundings konungs. Sigurör hoggr til Lyngva konungs ok klyfr hjalm hans ok hofuö ok brynjaÖan buk,
20 ok siöan hoggr hann Hjorvarö, brööur hans, sundr i tva hluti, ok pa drap hann alla Hundingssonu, er eptir liföu, ok mestan hluta liös peira. Ferr Sigurör nü heim meö fogrum sigri ok miklu fe ok agaeti, er hann haföi fengit i pessi ferö; varu nü veizlur gervar i möt honum heima i rikinu. Ok er
25 Sigurör hefir skamma stund heima verit, kemr Reginn at mali viö Sigurö14) ok segir: nü munu-per vilja steypa hjalm- inum Fafnis, sva sem per hetuö, pvi at nü hefir pü hefnt foöur pins ok annarra fraenda pinnalla). Sigurör svarar: efna munu-ver J)at, sem ver hofum par um heitit, ok ekki fellr oss
30 pat ör minni.
XVIII1). Nü riöa J)eir Sigurör ok Reginn upp a heiöina a pann farveg, er Fafnir var vanr at skriöa, er hann för til vatns, ok pat er sagt, at sa hamarr var pritugr, er hann la at vatni, pa er hann drakk. pa, maalti Sigurör: pat sagöir
35 ]»ü, Reginn, at dreki sja vaeri eigi meiri en einn lyngormr, en mer synaz vegar hans aefar miklir. Reginn maelti : ger grof eina ok sez par i, ok pa er ormrinn skriör til vatns, 13) kama C. Vgl M. 0. — 14) Sigurdr G. — 14») sinna G, vgl. B'. XVIII. 1) Überschr. Nu rida peir Reginn ok Sigurdr. —
C. XVII, XVJII. 179
legg pa til hjarta honum ok vinn honum sva bana; par fyrir faer2) pü mikinn frama. Sigurör maelti: hversu man pa veita, ef ek verö fyrir sveita ormsins? Reginn svarar: eigi ma per raö raöa, er pü ert viö hvatvetna3) hraeddr, ok ertu ölikr pinum fraendum at hughreysti. Nu riör Sigurör 5 a heiöina, en Reginn hverfr i brott yfrit hraeddr. Sigurör geröi grof eina, ok er hann er at pessu verki, kemr at honum einn gamall maör meö siöu skeggi ok spyrr, hvat hann gerir par, hann segir; pa svarar inn gamli maör: petta er öraö, ger fleiri grafar ok lat par i renna sveitann, en pü sit i 10 einni ok legg til hjartans orminum ! — J)a hvarf sä maör a brottu, en Sigurör gerir grafar eptir pvi, sem fyrir var sagt. Ok er ormrinn skreiö til vatns, varö sva mikill landskjalfti4), sva at oll jorö skalf i nand, hann fnysti eitri alla leiö fyrir sik fram, ok eigi hraeddiz Sigurör ne öttaz viö pann gny. 15 Ok er ormrinn skreiö yfir grofina, pa leggr Sigurör sveröinu undir bcexlit vinstra , sva at viö hjoltum nam. |)a hleypr Sigurör upp ör grofinni5) ok kippir at ser sveröinu ok hefir allar hendr blöögar upp til axlar(;). Ok er inn mikli ormr kendi sins banasars, pa laust hann hoföinu ok sporöinum, 20 sva at allt brast i sundr, er fyrir varö. Ok er Fafnir fekk banasar 7), spuröi hann: hverr ertu, eöa hverr er pinn faöir, eöa hver er aett pin, er pü vart sva djarfr, at pü porir8) at bera vapn a mik? Sigurör svarar: aett min er monnum ökunnig, ek heiti gofugt dyr, ok a ek engan fQÖur ne 25 mööur9), ok einn saman hefi ek farit. Fafnir svarar: ef pü att engan feör ne mööur10), af hverju undri ertu pa alinn? ok pött pü segir mer eigi pitt nafn a banadoegri minu, pa veiztu, at pü lygr nü. Hann svarar : ek heiti Sigurör, en faöir minn Sigmundr. Fafnir svarar: hverr eggjaöi pik pessa verks, 30 eöa hvi lettu at eggjaz ? haföir pü eigi frett pat, hversu allt fölk er hraett viÖ mik ok viö minn aegishjälm? inn11) frän- eygi sveinn, pü attir feör snarpan! — Sigurör svarar: til
2) So Fas. B., ferr oder fa?rr C. — 3) So Ba., hvartvetna G. — 4) land- skjafte G. — 5) grafinne G. — 6) Rassmann (Heldensage I, 123) u. B '. halten die Stellung dieses Satzes (pä hleypr u. w.) für unpassend, und verweisen ihn hinter den nächsten. — 7) „Man sollte erwarten: ser banamann sinn" B'., vgl. 6). — 8) So G u. Fas. — poröir B. — 9) So Fas., B. — eingum C. — 10) mQdr C. — 11) en G, enn B. —
12*
180 v vi su n
jtessa hvatti mik inn haröi hugr ok stoöafti til, at gert jrröi, pessi in sterka hond ok petta it snarpa sverö, er m'i kendir pu, ok far er gamall harör, ef hann er i bernsku blautr. Fafnir segir: veit ek, ef pü vex12) upp meö fraendum pinum, 5 at I>ü mundir kunna at vega reiör; en petta er meiri furöa, er einn bandingi hertekinn skal [>orat hafa at vega at mer, pvi at far hernuminn er13) frcekn til vigs. Sigurör maelti: bregör pu mer, at ek vaera fjarri minum fraendum14)? en J)ött ek vaera hernuminn, pa var ek |)ö eigi heptr, ok (»at
10 fanntu, at ek var lauss. Fafnir svarar: heiptyröi tekr pu hvetvetna pat15) er ek maeli; en gull petta mun per at bana veröa, er ek hefi att. Sigurör svarar: Hverr vill fe hafa allt til ins16) eina dags17), en eitt sinn skal hverr deyja. Fafnir maelti : fatt vill pu at minum dcemum gera, en drukna
15 muntu, ef pü ferr um sja övarliga, ok biö heldr a landi, unz logn er. SigurÖr ma3lti: seg |>ü pat, Fafnir, ef |»ü ert fröör mjpk: hverjar eru paer nornir, er kjösa mogu frä mceörum18)? Fafnir svarar: margar eru paar ok1<}) sundr- lausar, sumar eru asa-33ttar, sumar eru alfa-aettar, sumar
20 eru doetr Dvalins. Sigurör maelti: hve heitir sa hölmr, er blanda hjorlegi Surtr20) ok aesir saman? Fafnir svarar: hann heitir Öskaptr 21). Ok enn maelti Fafnir : Reginn brööir minn veldr minum dauöa, ok pat hloegir mik, er hann veldr ok pinum dauöa, ok ferr pa, sem hann vildi. Enn maelti
25 Fafnir: ek bar aegishjalm yfir ollu fölki, siöan ek la a arfi mins brööur, ok sva fnysta ek eitri alla vega fra mer i brott, at engi poröi at koma i nand22) mer, ok engi vapn hraedd- umz ek, ok aldri fann ek sva margan mann fyrir mer, at ek pcettumz eigi miklu sterkari; en allir varu hraeddir viö
30 mik. Sigurör maelti: sä aegishjalmr, er pü sagÖir fra, gefr
fam sigr, pvi at hverr sa er meÖ morgum kemr, ma pat
finna eitt hvert sinn, at engi er einna hvatastr. Fafnir
12) So Fas. B. nach C. — B'.: vielleicht vexir = yxir. — 13) er ist er- gänzt. — 14) Wohl als Fragesatz zu fassen, so in Fas. — 15) »So (oder hvervetna i pvi) vorgeschlagen von B' ., hvetvetna pvi C. u. Fas. — 16) So (ens) B., enn G. — 17) endadags hier u. 181, 11 Paphss. — 18) So B., maugr frä medrum C, vgl. Fäfn. 12,6. — 19) ok ist ergänzt. — 20) SurtG. 21) So (oder Uskaptr) C, Üsk. B., auf Oskopnir (Fafn. 15) uls richtigere Form verweist ]i' . — 22) inad C. —
V tf- y e^vn g"
C. XVIII, XIX. 181
svarar: J)at raeb ek per, at pü takir hest pinn ok ribir a brott sem skjotast23), pvi at pat hendir opt, at sä er banasar faer, hefnir sin sjalfr. Sigurbr segir: petta eru pin rab, en annat raun ek gera; ek mun riba til pins böls ok taka par pat it24) mikla gull, er fraendr pinir hafa att. Fafnir svarar: 5 riba muntu par til, er pü finnr sva mikit gull, at cerit25) er um pina daga, ok pat sama gull verbr pinn bani ok hvers annars, er pat a. Sigurbr stob upp ok maelti: heim munda ek riba, pött ek mista pessa ins mikla fjar, ef ek vissa, at ek skylda aldri deyja; en hverr frcekn mabr vill fe raba allt 10 til ins eina dags — en pü, Fafnir, ligg i fjorbrotum, par er pik Hei hafi! — ok pa deyr Fafnir,
XIX1). Eptir petta kom Reginn til Sigurbar ok maelti: heill, herra minn! mikinn sigr hefir pü unnit, er pü hefir drepit Fafni, er engi varb fyrr sva djarfr, at a hans gotu 15 porbi sitja, ok petta frembarverk mun uppi, meban veroldin stendr. Nu stendr Reginn ok ser nibr i jorbina langa hrib, ok pegar eptir petta maelti hann af miklum mobi: bröbur minn hefir pü drepit, ok varla ma ek pessa verks saklauss vera! — Nu tekr Sigurbr sitt sverb Gram ok perrir ä 20 grasinu ok maelti til Regins: fjarri2) gekk pü pa, er ek vann petta verk, ok ek reynda petta snarpa sverb meb minni hendi, ok minu afli atta ek3) vib orms megin, meban pü latt i einum lyngrunni, ok vissir pü eigi4), hvart it5) var himinn eba jorb. Reginn svarar: pessi ormr maetti lengi 25 liggja i sinu böli, ef eigi hefbir pü notit sverbs pess er ek gerba per minni hendi, ok eigi hefbir pü6) petta einn7) unnit ok engi annarra. Sigurbr svarar : pa er menn koma til vigs, pä er manni betra gott hjarta, en hvast8) sverb. pä maelti Reginn vib Sigurb af ahyggju mikilli: pü drapt minn bröbur, 30
23) skjoast G. — 24) ed G. — 25) So wohl zu lesen, vgl. M. O. — gert lasen Fas., B. —
XIX. 1) Überseht: Reginn drack blöd Fäfnis. — 2) G. ferri, was nach B'. {der jedoch ferri in den Text setzt) = fjarri, vgl. auch Fafn. 28. — 3) So (von etja) B. unter Hinweis auf Fäfn. 28 — atta ek Fas. — 4) eigi ergänzen Fas. u. B. — 5) G ed, was in Fas. ausgelassen, von B. = er gefaßt ist, doch vgl oben XVIII, 24) ed = eö *= it u. eö = it XXX, 18) u. "). — 6) So er- gänzen Fas. u. B. — 7) So Fas. u. Edz.; vgl. IS). — enn C. u. B. — H) haust C.
Lö2 V^lsungasaga
ok varla nni ek j)essa verks saklauss! |>a skar Reginn I
hjartat 6r orminum meö |>vi sveröi, er Riöill het; pa drakk
Reginn blöö Fafnis ok maelti: veit mer eina bcjen, er p6r er
Htit fyrir: gakk til elds meö hjartat ok steik, ok gef incr
6 at eta! — Sigurör för ok steikti a teini, ok er freyddi 6r,
pa tök hann fingri sinum a ok skynjaöi, hvart steikt rari ;
bann brann ok bra10) fingrinum i munn ser, ok er hjartablöft
>A- ormsins kom a tungu honum, pa skildi hann fuglarodd; hann
Ä*£* •he^^röi, at ipröur klokuöu a hrisinu hja honum11): par sitr12)
10 Sigurör ok steikir Fafnis hjarta, pat skyldi hann sjalfr eta,
pa mundi hann veröa hverjum manni vitrari. — Qnnnr
segir: par liggr Reginn ok vill vela pann sem honum
trüir. — pa ma3lti in priöja13): hoggvi hann pa hofuö af
honum, ok ma hann pa raöa gullinu pvi inu mikla einn!
15 pa maelti in fjöröa: pa vaeri hann vitrari, ef hann heföi {»at,
sem paer hoföu u) raöit honum, ok riöi siöan til böls Fafnis1"')
ok toeki pat il" mikla gull, er par er, ok riöi siöan upp a
Hindarfjall, par sem Brynhildr sefr, ok mun hann nema par
mikla speki, ok pa vaeri hann vitr, ef hann heföi yöur raö
20 ok hygöi hann um sina purft15a), ok par er mer ülfsins van,
er ek eyrun sä. — pa maelti in fimta : eigi er hann sva
horskr16), sem ek aetlaöa17), ef hann vaegir honum, en drepit
äör brööur hans. pa maelti in setta: pat va3ri snjallraedi,
ef hann draepi hann ok reöi einn18) fenu. — pa maelti
25 Sigurör: eigi munu pau osk^p, at Reginn se minn bani, ok
heldr skulu peir fara baöir bro3Ör einn veg! — bregör nü
sveröinu Gram ok hoggr hofuö af Regin; ok eptir petta etr
hann suman hlut hjartans ormsins, en sumt hiröir hann;
9) sk. Sigurdr. G. u. Ausg. — sk. Reginn? B' . — Diese Änderung ist freilich durch die Nennung des nicht Sigurö gehörigen Schwertes u. durch Fafn. Prosa vor Str. 31 geboten. — 10) So nach Prosa vor Fifa. Str. 32 er- gänzt von B.; hann bra f. C. — 11) Das fg. p sehr groß, auch findet sich hier in G. die Überschr. Sigurör at hjartaÖ or. . . . (ormsins? B' .). Hier hätte also ein neues Cap. zu beginnen. — 12) s. pü Sig. G. — pü von B. aus Rücksicht auf das fg. hann getilgt. — 13) enn priöe C. — 14) per höföuö vermutet B'. — Im Vorherg. ist heföi u. w. mit Z. 19 zu rgl. — 15) Famnes C. - 15 a) So M. 0., pyrft C, B. — 16) hoskr G. — 17) So B., etla C. — //// fg. -wäre drepit hefir deutlicher, vgl. Fafn. 36, 7. — 18) So Fas. u. B., enn G. —
G. XIX, XX. 183
hleypr siöan a hest sinn ok reiö eptir slöö Fafnis ok til hans herbergis ok fann, at pat var opit, ok af jarni hurö- irnar allar ok par meö allr dyra-umbüningrinn, ok af jarni allir stokkar i hüsinu, ok grafit i jorö niör. Sigurör fann par störmikit gull ok sveröit Hrotta, ok par tök hann aegis- 5 hjalm ok gullbrynjuna ok marga dyrgripi. Hann fann J)ar sva mikit gull, at honum pötti van, at eigi mundi meira bera tveir hestar eöa prir; pat gull tekr hann allt ok berr
i tvaer kistur miklar19), tekr nü i tauma hestinum Grana;
— — — — — — ^— — — ^— — i
hestrinn vill nü eigi ganga, ok ekki tjar at keyra. Sigurör 10 finnr nü, hvat hestrinn vill, hleypr hann a bak ok lystr hann sporum, ok rennr sja hestr, sein lauss vaeri.
XX1). Sigurör riör nü langar leiöir, ok allt til pess, er hann kemr upp a Hindarfjall, ok stefndi a leiö suör til Frakklands; a fjallinu sa hann fyrir ser ljös mikit, sem eldr 15 brynni, ok ljömaöi af til himins ; en er hann2) kom at, stöö J>ar fyrir honum skjaldborg ok upp ör merki. Sigurör gekk i skjaldborgina ok sa, at par la maör ok svaf2a) meö ollum hervapnum; hann tök fyrst hjalminn af hoföi honum ok sa, at pat var kona; hon var i brynju, ok var sva fost, sem 20 hon vaeri holdgröin; pa reist hann ofan ör hofuösmatt ok i rSVt«. gegnum3) niör, ok sva üt i gognum4) baöar ermar, ok beit sem klaeöi. Sigurör kvaö hana helzti4a) lengi sofit hafa. Hon spuröi, hvat sva var mättugt, er beit brynjuna — ok bra minum svefni, eöa man her kominn Sigurör Sigmundarson, 25 er hefir hjalm Fafnis ok hans bana i hendi? pa svarar Sigurör: sa er Volsunga aettar, er petta verk hefir gert, ok pat hefi ek spurt, at pü ert riks konungs döttir, ok pat sama5) hefir oss sagt verit fra yörum vaenleik ok vitru, ok pat skulu-ver reyna. Brynhildr segir, at tveir6) konungar 30 boröuz, het annarr Hjalmgunnarr; hann var gamall ok inn mesti hermaör, ok heföi Ööinn honum sigri heitit; en annarr
19) B'. bemerkt: nach miklar sollte folgen ok klyfjar par meÖ Grana oder etwas Ahnl. —
XX. 1) Überschrift: Frä Sigurde. — 2i hann wurde von B. ergänzt nach der prosaischen Einl. zu Sigrdrifrn. die diesem C. der Völs. sehr nahe steht. — 2il) C. sv. m. ok lä; die Umstell, empfahl Bt. — 3) Hier C. gegn- um. — 4) Hier C. gaugnum. — 4ft) hellti G. — 5) Für pat sama vermutet B'. sva it sama. — 6) tuerr G. —
I v 1
Agnarr Auöu brööir7); ek felda Iljalmgunnar i orrostu, en Oftino stakk mik Bvefnf>orni i hefnd pess ok kvaö mik aldri siöan skyldu sigr hafa ok kvaö mik giptaz skulu ; en ek strengda pess heit par i möt at giptaz engum peim er 5 hraeöaz kynni8). — Sigurör mselti: kenn oss raÖ til störra hluta! Hon svarar: per munuÖ betr kunna, en meö pokkum vil ek*) kenna yör, ef pat1") er nokkut, er ver kunnum, pat er yör maetti lika, i rünum eöa oörum hlutum 10a), er liggja til hvers hlutar, ok drekkum baeöi saman, ok gefi goöin okkr 10 gööan dag, at per veröi nyt ok fraegö at minum vitrleik ok pu munir eptir, pat er vit roeöum. Brynhildr fyldi eitt ker ok foerÖi Siguröi, ok maelti:
(Sigrdr. 5) Bjor foerik per,
brynpinga valdr11)!
magni blandinn
ok megintiri 12) ;
fullr es ljööa13)
ok liknstafa,
gööra galdra
ok gamanrüna 14).
(Sigrdr. 6) Sigrünar skalt kunna, ef vill sigr hafaua) ok rista15) a hjalti hjors; a vettrimum 16)
7) Agn. eöa Auda br. C, u. Ausg. {diese mit b). — Daß Auöu (Ööu?) brööir die richtigere Form, eöa entbehrlich sei, zeigte B' . aus Sigrdr. Prosa zwischen Str. 4 u. 5 {H. G.) u. Helr. Brynh. Str. 8. An letzterer Stelle hat freilich nur R Aupo, dagegen F Audar u. S Auda (rgl. die Str. in Ngp. DL).
— 8) kunni C, kynni B. nach L. E. — 9) vil ek ist ergänzt von Fas. u. B.
— 10) So M. 0., rgl. „vielleicht hat C. eher pat" Bt. — pess Fas., B. — 10a) So (lutum, Z. 9 lutari C. nach M. 0., nach B. „vielleicht listum*. — 11) So (valldr) C. u. Ettm., auch ron Gg. empfohlen (oder brynp. baldr) gegen- über von brynpings apaldr in R. — Für diese u. alle fg. Str. gilt öftere Durchführung einer älteren, mein- poetischen Sprache (Verschleifung des Pro n. mit der Verbalf., es für er, vill auch für vilt, Streich, überflüss. Pron. u. dgl., meist im Anschlüsse an H. G.'s L. Edda durchgeführt). R hier stets — R der L. E. — 12) meginn tire C. — 13) Ijöna C, ljöpa R u. Ausg. (f. er hann ljööa). — 14) So die Ausg. nach L. E., gamanreöna C. — 14 a) SoR; — ef pü v. snotr vera C. — 15) rist C, rista 1j. E. u. Ausg. — 16) So Ausg. nach L. E. (sumar a vettr.) — ävett runum C. —
C. XX. 185
ok a valbostum17), ok nefna tysvar Ty.
(Sigrdr. 9) Brimrünar skalt gora 18), ef pu vilt borgit hafa a sundi seglmorum; a stafni skal rista ok a stjörnarblaöi, ok leggja eld i 91*; fellrat19) sva brattr breki ne blar unnir20), pö komsk21) heill af hafi.
(Sigrdr. 11) Malrünar skalt kunna, ef vill, at mangi22) per heiptum gjaldi23) härm; paer um vindr, paer um vefr, paer um setr allar saman a pvi pingi, es pjööir24) skulu i fulla döma fara.
(Sigrdr. 7) Olrünar skalt kunna,
ef pu vill, annars kvaen25)
velit pik i trygö26), ef trüir;
a horni skal rista27)
ok a handar baki,
ok merkja a nagli Nauö;
17) So (-bystunn C, suraar ä valb. L. E. — 18) So C, kunna oder rista Hrgb. der L. E. {nach s. r. in R). — 19) So B., fallat C, era L. E. — 20) n6 sva blär unnir L. E.; n. b. undir C. — 21) konisktu L. E. u. ältere Ausg., kernst C. — 22) att mage C, at rnagni R nach B. N. F.; Ausg. mangi oder manngi. — 23) So L. E. u. Ausg., gjalda G. — 24) er menn sk. C, pj. Ausg. nach L. E. Die mittleren drei Verse der Str. sind mit Ettm. Helleicht zu verwerfen. — 25) So geschrieben von Sm. u. H. G. nach vill annars kvaen R, villt a (vilta Fas.) annaz kuenn (kvonn nach M. 0.) C. — 26) So Ausg. nach L. E., veli pik eigi trygÖ C. — 27 So Ausg. (doch meist pa?r rista) nach L. E., pat r. C. —
I N1> VqIsuh
lull ~) skal signa
ok viö i'ari -"') sja
ok verpa lauk i log ::ü);
j»a ek [tat veit,
at J»er verör aldri
meinblandinn mjoftr.
(Sigrdr. 8) Bjargrünar skalt nema, ef ])ü vill borgit fa ok leysa kind fra konu; a löfa skal rista31) ok um liou spenna ok bioja disir duga.
(Sigrdr. 10) Limrünar skalt kunna, ef J)ü vill laeknir vesa ok kunna sor at sja; a berki skal rista ok a barri32) vioar es33) lüti austr limar.
(Sigrdr. 12) Hugrünar skalt nema31), ef J)ü vill hverjum vesa geöhorskari35) guma; (Sigdr. 13) J)aer of reo, paer of reist, I)aer of hugoi Hroptr30).
28) So Ausg. nach L. E., aul C. ohne Bez. neuer Str.; skal K, skaltull. — 29) So L. E. u. Ausg., auch C. fare. — 30) lauki i 1. E. Die drei Schluß rose fehlen dort; über die Ansichten der Hrgb. rgl. H. G. — 31) Die Var. der L. E. bei H. G. — 32) baömi L. E. — 33) Für es bietet J)eim er L. E., doch folgen Bc. u. Gg. der Völs. (J)ess er). — Für lüti bietet L. E. lüta. — 34) Für nema hat hier u. in Str. 8, 1 die L. E. kunna. — 35) So (-hosk.) C, geösvinnari L. E. — 36) Die L. E. bietet als Schluß der Str. noch: af f)eim legi, er lekit haföi || ör hausi Heiddraupnis, ok ör horni Hoddrofnis. — Dann folgt die in VqIs. ganz fehlende Str. 14 A bjargi stöö nieö Brimis eggjar, haffti ser ä höföi hjälm; \>k maslti Minis höfuö fröölikt it fyrsta orÖ, ok sagÖi sanna stafi. — Diese ist aus verschiedenen Gründen ver- dächtig. — Zwischen Str. 12 u. 13 nehmen einige Hrgb., so auch H. G., eine Lücke an. —
C. XX. 187
(Sigrdr. 15) Ä skildi vpru37) ristnar,
peims stendr fyr skinanda guÖi38),
d eyra A'rvakrs
ok ä Alsvinns höfi39),
a J)vi hveli, es stendr40)
und reiö Hrungnis banaii),
a Sleipnis tonnum4'2)
ok a sleöa fjotrum ;
(Sigrdr. 16) ä43) bjarnar hrammi ok a Braga tungu, a ülfs klöm 44) ok a arnar nefi45); a bloögum vaengjum ok a brüar sporöi, a lausnar löfa ok a46) liknar spori;
(Sigrdr. 17) ä gleri ok a gulli ok a gööu silfri47), i vini ok i48) vir tri ok a volu sessi49);
37) kvaö L. E. — 38) goöi L. E. — Die fg. kursiv gesetzten Worte fehlen in G und sind nach R ergänzt. — 39) So die Ausg. nach L. E., Alsvins höföi C. — 40) a J)vi hv. er snysk lautet der Vers in der L. E. — 41) undir reiö Raugnis C, u. r. Rungnis (= Hrungnis nach Ba.) R; und [reiö] Hrungnis bana H. G. nach F. J. — 42) So die Ausg. nach L. E., taurnum {richtig?) C. — 43) Der Strophenanfang Ist weder In G noch R markiert, vgl. auch' H. G. zu Str. 15—17. — 44) klöum H. G. nach F. J. - 45) So Hrgb. nachR, nefju C. — 46) ä fehlt in C. — AI) Für diesen Vers bietet die L. E. ok ä gumna heillum, vgl. 49). — 48) Das i fehlt hier in R, doch stellen es die Ausg. vielfach her. — 49) So C, ok vilisessi R. vgl. N. F. 417. — Nach diesem Verse bietet G noch i guma holdi (hollde), tvas nach dem Stabreim zu schließen wohl als Var. zu dem zweiten Verse der Str. gehört, wo a gumna heillum (R) oder höllum {Be.) von />'. als die ur- sprünglich richtige Les. bezeichnet wird. Jedenfalls stehen die Worte i g. holdi in G nicht an richtiger Stelle und, sind daher hier aus dem Texte ver- wiesen. — Sie könnten auch Var. zu V. 5 sein. —
1ns VqIsuh
ä Gungnis50) oddi
ok a g^gjar«) brjösti,
a nornar nagli ok a nefi uglu.
(Sigrdr. 18) Allar vyru af skafnar, paer's a vyru ristnar, ok hroeröar52) vifi inn helga mjoö ok sendar a viöa vegu 5;J') ; paer' u54) meo olfum, faer'u meö psum55), sumar meö visum vonum 5<i), sumar hafa menskir menn.
(Sigrdr. 19) |)at eru bökrünar ok bjargrünar ok allar olrünar57) ok maerar meginrünar58), hveims59) kna oviltar60) ok öspiltar
ser at heillum ,;l) hafa. — Njöttu62), ef namt, unz rjüfask63) regin!
(Sigrdr. 20) Nu skalt64) kjösa,
50) So Ausg. nach L. E., ok Gaupnis oddi G. — 51) Grana R, was B' . richtiger nennt (vgl. jedoch nornar Z. 7). — 52) So B.y hreöar G, hverföar R. — 53) So C, vega R. — 54) So (ro) R, eru G. — 55) Das Verspaar lautet in der L. E.: f)a3r 'ru meö äsum, ])aer 'ru meö alfum. — V. 6 sumar m. ä. G. — 56) So R, ok meö visum vanum G. — Die letzte Zeile wird ebenso wie die vierte von Ettm. getilgt, um eine Str. in ljööa h. zu erhalten. — Vgl. auch H. G. — 57) So Ausg. nach L. F., alrunar C. — 58) ok merar ok meg. C, ok metar (maetar Ausg.) meg. R, vgl. N. F. 417. — 59) So H. G. nach L. E.; hverjum er G. — 60) So G u. R, darauf folgt in G of viltar, in R ok öspiltar, tvelche Worte wohl als besonderer Vers aufzufassen sind. Über Ettm.'s Ver- suche die Str. zu korrigieren vgl. H. G. — Auch das schließende Verspaar der Str. ist metrisch auffällig (a : a = b : b) und steht tvohl eigentlich außerhalb derselben. — 61) So ~R , C heilum. — 62) So C, njöttu R. — 63) So R, rjüf'a G. — 64) sk. steht in C zweimal. —
C. XX, XXI. 189
alls per's kostr of boöinn, hvassa vapna65) hlynr! sogn66) eöa pogn haf pu per sjalfr of hug67)! oll eru mpl68) of metin. — Sigurör svarar69):
(Sigrdr. 21) Munkak70) floeja 71),
pött mik feigan vitir,
emkak meö72) bleyöi borinn;
astr^ö pin
vilk oll of hafa,
sva lengi sem lifik73)! —
XXI1). Sigurör maelti: aldri finnz per vitrari kona i veroldu, okkenn2) enn fleiri spekiraö! Hon svarar: heimilt er pat at gera at yörum vilja ok gefa heilraem' fyrir yöra eptirleitan ok vitrleik. ])a maelti hon: ver vel viÖ fraendr pina ok hefn litt mötgeröa viö pa, ok ber vi8 pol, ok tekr 5 pu par viö langaeligt lof. Se viö illum hlutum, baeöi viö meyjar ast ok manns konu, par stendr opt illt af. VerÖ litt mishugi viö övitra menn a fjolmennum mötum; peir maela opt verra, en peir viti, ok ertu pegar bleyöimaör kallaör ok aetlafir8), at pü ser4) sonnu sagQr; drep hann annars 10 dags ok gjalt honum sva heiptyröi. Ef pü ferr J)ann veg, er vandar vaettir byggja, ver varr um J)ik; tak per ekki herbergi naer gotu, pött pik natti, pvi at opt büa par illar vaettir, paer5) menn villa. Lat eigi taela pik fagrar konur pött pü sjair at veizlum, sva at pat standi per fyrir svefni 15 eöa pü fair af pvi hugarekka, teyg paer ekki at per meö
65) vöpna G. — 66) So R, saungh G. — 67) i hug R. - 68) mein R. — 69) Diese Worte fehlen R. — 70) So H. G. nach R (munka ek), munkaö ek G. — 71) So die meisten Ausg. mit R — fleyja C. — 72) So nach R (emka ek), emkat ek C; meö ist nach der L. E. ergänzt. Der Schluß lautet dort: astr. p. ek vil öll hafa, sv. 1. s. e. 1. — „V. 2 läge Vita nahe*. (l.Ausg.) — Vgl. jetzt vitak F. J. (H. G.) und Edz. Übers. — 73) So H. G. nach F. J., ek lifi R u. G.
XXI. 1) Überschr. in C: Speki Rad Brynhillda(r). — 2) Nach kenn vermutet B' . ein ausgefallenes mer oder oss. — 3) So Bj. u. B. — aetlar C. u. Fas., aetlat bringt B' in Vorschlag. — 4) sert C, vgl. C. IX, 7). — 5) ;, Ur- sprünglich wohl paer er" {B'.). —
1.90 Vplsungasaga
kossum eöa annarri blföu, ok ef |>u heyrir heimslig orö drukkinna manna, deil eigi viö ]>a er vindruknir eru ok tapa viti sinn, slikir hlutir veröa morgum at miklum möö- trega6) eöa bana. Berz heldr viö 6vini pina, en pü ser 5 brendr7), ok sver eigi rangan eiö, (»vi at grimm") hefnd fylgir griörofi. Ger ra^kiliga viö dauöa menn, sottdauöa eöa sa> dauöa eöa vapndauöa, büöu vandliga um lik peira; ok tru '■') ekki J)eim er J)ü hefir feldan fyrir foöur eöa brööur eöa annan nafraenda, pott ungr se: {vgl. Sigrdr. 35, 6) opt es ulfr
i unguni syni!
10 Se vandliga viö velraöum vina pinna, en litt megu-ver sjä fyrir um yöart lif, en eigi skyldi maga hatr a pik koma. Sigurör maelti: engi finnz per vitrari maör10), ok ]>ess sver ek, at pik skal ek eiga, ok pu ert viö mitt 03Öi. Hon svarar : pik vil ek heizt eiga, pott ek kjösa um alla menn ! — ok
15 petta bundu J)au eiöum meö ser. —
XXII1). Nu riörla) Sigurör a brott; hans skjoldr var sva markaör: laugaör2) i rauöu gulli ok skrifaör a einn dreki; hann var dokkbrünaör it efra, en fagrrauör it neöra ok pann veg var markaör hans hjalmr ok S9ÖUII ok vapnrökkr; hann
20 haföi gullbrynjuna, ok oll hans vapn varu gulli büin; ok [)vi var dreki markaör a hans vapnum ollum, at hverr er hann sa3), ma vita, hverr par ferr, af ollum peim er frett hafa, at hann drap pann mikla dreka, er Vaaringjar4) kalla Fafni; ok fyrir pvi eru vapn hans oll gulli büin ok brün
25 at lit, at hann er langt umfram aöra menn at kurteisi ok allri hoefersku ok naliga at ollum hlutum; ok pa er talöir eru allir inir stoarstu5) kappar ok inir agaeztu h9föingjar, pä mun hann jafnan fremstr talör, ok hans nafn gengr i ollum (;) tungum fyrir noröan Grikklands haf, ok sva man
6) mothtrega G. — 7) So G, Fas., B., blauör Bj. — 8) grim G. — 9) trü wurde von Fas. (u. B'.) nach Sigrdr. 35, 2 ergänzt, vgl. übrigens B' . — 10) kona Bj. nach Papierhss. —
XXII. 1) Überschr. in G. Frä yfirlitum Sighurdar. — Über das ganze Cap. vgl. P. E. Müller Unters. 67, 68. — rid C. — 2) So B. nach piörs. S. 181 — var sva margfaldr ok laugaör Fas. nach G. Vgl. M. O. — 3) So Papierhss., ahn/. piörs. pä ma vita hverr par riör, G (Fas. u. B., doch vgl. B ' .) at, er hann er senn, ma vita u. w. — 4) Va?ringar C, Va3ringjar B. nach piörs. — 5) Vgl. b'. — 6) allum G. —
C. XXII, XXIII. 191
vera, meöan veroldin stendr. Har hans var brünt at lit ok fagrt6'1) at lita ok för i störlokka, skeggit var |)ykt ok skamt ok meö sama lit; hanefjaör var hann ok haföi breitt andlit ok störbeinött; augu hans varu sva snor, at far einn poröi at lita undir hans brynn7); heröar hans varu sva miklar, 5 sem tveir menn vaeri a at sja. Hans likami var skapaör allr viö sik a haeö ok digrleik j)ann'a) veg, sem bezt ma sama, ok er {)at mark um hans haeö, at pa er hann gyröi sik sverÖinu Gram — en J>at var sjau spanna hatt — ok er hann öö rugakrinn fullvaxinn, J)a tök niör doggskörinn 10 a sveröinu akrinn uppstandanda ; ok hans afl er meira en voxtr. Vel kann8) hann sveröi at beita ok spjöti at skjöta ok skapti at verpa ok skildi at halda, boga at spenna eöa hesti9) at riöa, ok margs konar kurteisi nam hann i oesku. Hann var vitr maör, sva at hann vissi fyrir öoröna hluti, 15 hann skildi fugls rodd, ok af slikum hlutum kömu honum fair hlutir a övart. Hann var langtalaör ok malsnjallr, sva at ekki tök hann J)at erendi at maela, at hann mundi fyrr haetta, en sva syniz ollum, sem enga leiö muni eiga at vera nema sva, sem hann segir; ok pat er hans skemtan, at veita 20 lift sinum monnum ok reyna sjalfan sik i störraeöum 10) ok taka fe af sinum övinum ok gefa sinum vinum11). Eigi skorti hann hug, ok aldri varö hann hraeddr.
XXIII1). Sigurör riör nü J)ar til, er hann kemr at einum miklum bce; par reo fyrir einn mikill hol'Ömgi, sa er 25 Heimir het; hann atti systur Brynhildar, er2) Bekkhildr het, {)vi at hon haföi heima verit ok numit hannyröi3), en Bryn- hildr för meö hjalm ok brynju ok gekk at4) vigum, var hon [>vi kolluQ Brynhildr. Heimir ok Bekkhildr attu einn son, er Alsviör het, manna kurteisastr. par leku menn üti, ok 30 er [>eir sja reiö mannsins at boenum, haBtta J)eir leiknum ok undraz manninn, pvi at peir hoföu engan slikan set, gengu i möt honum ok fognuöu honum vel. Alsviör byör honum meö
611) fagr C. — 7) So nachBt., brun G. -- 7a) So piörs. {Ba.), ok {\ v. G.
— 8) So C, Fas., B. — kunni Bj. nach Paphss. — 9) So Fas. u. B., hest C.
— 10) stör^Öurn G. — 11) ok g. s. v. fehlt in allen Paphss. —
XXIII. 1) Vberschr. in C: Sigurdr kom til Heimis. — 2) er wurde con Fas. u. B. ergänzt. — 3) So B., hanurde C, hannuröi Fas. — 4) So Bj., M. 0., vgl. auch B'.; ä G., B. —
1 i'2 VqIsud
ser at vera <>k af ser nt [)iggja slikt, er bann vill; liann [>iggr [•Hl, honum er ok skipat vegliga af pjöna, fjörir nienn hof'u gullit af hestinum, inn fimti tök viö honum. par mätti sja marga gööa gripi ok fasena, var |>at at skemtan haft, at
5 sja brynjur ok hjalma ok störa hringa5) ok undarliga mikil gullstaup ok alls konar5") hervapn. SigurÖr dvelz par lengi i mikilli soemd, spyrz6) nü petta fraegöarverk um oll lond, er hann haföi drepit pann inn ögurliga dreka. peir undu ser nü vel, ok var hvarr oörum hollr; pat hoföu peir ser at
10 skemtan, at büa vapn sin ok skepta orvar sinar ok beita haukum sinum.
XXIV1). J)a var heim komin til Heimis Brynhildr, föstra hans, hon sat i einni skemmu viö meyjar sinar; hön kunni meira hagleik en aÖrar konur ; hön lagöi sinn boroa
15 meö gulli ok saumaöi a J)au störmerki, er SigurÖr haföi gert: drap ormsins ok upptoku fjarins2) ok dau5a Regins. Ok einn dag er fra J)vi sagt, at SigurÖr reiö a skög viö hundum sinum ok haukum ok miklu fjolmenni, ok er hann kom heim, flö hans haukr2") a havan turn ok settiz viö einn
20 glugg. SigurÖr för eptir haukinum, J)ä ser hann eina fagra
konu ok kennir, at J)ar er Brynhildr; honum i>xfckir um
Wtd vert allt saman fegrÖ hennar ok pat er hön gerir; kemr i
^* hollina ok vill onga skemtan viö menn eiga. |)a maelti
Alsviör: hvi eru-per sva falatir? pessi skipan pin harmar oss
25 ok2b) pina vini, eöa hvi mattu eigi gleöi halda? haukar pinir
hnipa ok sva hestrinn Grani, ok pessa fäm3) ver seint bot,
SigurÖr svarar : göör vinr, heyr, hvat ek hugsa ! minn haukr
flö a einn turn, ok er ek tök hann, sa ek eina fagra konu;
W. hön sat viö einn gulligan boröa ok las par ä min liöin ok
30 framkomin verk. Alsviör svarar: pü hefir set Brynhildi Buöla döttur, er mestr skprungr er. SigurÖr svarar: jiat mun satt vera, eöa hversu3a) kom hön her? Alsviör svarar: pess var skamt i milli ok per kvamuö. SigurÖr segir: pat
. 5) hingha C. — 5a) allz skonar G. Z. 6 u. öfter. — 6) spyrt C, spyrst die Ausg., vgl. Gloss. — 7) ugurl. C. —
XXIV. 1) Überseht: in G : Vidrtal Sigurdar ok Brynhilldar. — 2) fjarrins G. -- 2a) hauk G. — 2*>) oss ok zu streichen? Vgl. M. 0. — 3) fäum C. — 3!') »So G u. Fas., hv. löngu sehr. B. im Hinblick auf die gegebene Antwort.—
C. XXIII, XXIV. 193
vissu-ver fyrir fam dogum, sü kona hefir oss bezt4) synz i veroldu. Alsviör maelti: gef ekki gaum at einni konu, pvi- lfkr maör; er pat illt at syta, er maör faer eigi. — Hana
skalek hitta, sagöi Sigurör, ok gefa henni gull ok na hennar gamni5) ok jafnaöarpokka. Alsviör svarar: Engi fannz sa 5 enn um aldr, er hon leöi rums hja ser eöa ga3fi ol at drekka, hon vill sik i herskap hafa ok alls konar fraegö at fremja. Sigurör maelti : ver vitum eigi, hvart hon svarar oss eöa eigi, eöa 1er oss sess hja ser. — Ok annan dag eptir gekk Sigurör til skemmunnar, en Alsviör stöö hja skemmunni üti 10 ok skepti orvar sinar. Sigurör maelti : sit heil frü ! eöa hversu megi-per? Hon svarar: vel megu-ver, fraendr lifa ok vinir, en hattung er i, hverja giptu menn bera til sins endadags- Hann sez hja henni. Siöan ganga par inn fjörar konur meö störum borökerum af gulli ok meö inu bezta vini ok standa 15 fyrir peim; pa maelti Brynhildr: petta saeti man fam veitt vera, nema faöir minn komi. Hann svarar : nü er veitt peim er oss likar. Herbergit var tjaldat af inum dyrstum tjoldum, ok pakit klaeöum allt gölfit. Sigurör maelti : nü er pat fram komit, er per hetuö oss. Hon svarar: per skuluö her vel- 20 komnir! — ' Siöan reis hon upp ok fjörar meyjar meö henni, ok gekk fyrir hann meö gullker ok baö hann drekka. Hann rettir i möt hondina kerinu ok tok hond hennar meö ok setti hana hja ser; hann tok um hals henni ok kysti hana ok maelti : engi kona hefir per fegri foez ! Brynhildr maelti : vitr- 25 ligra raö er pat, at leggja eigi trünaö sinn a konu vald, pvi at paer rjüfa jafnan sin heit. Hann maelti : sa koemi beztr dagr yfir oss, at ver maettim njötaz ! — Brynhildr svarar: eigi er pat skipat, at vit büim saman; ek em skjaldmaer, ok a ek meö herkonungum hjalm, ok peim man ek at liöi 30 i ver/fta, ok ekki er mer leitt at berjaz. Sigurör svarar: pa r^ frjöumz6) ver mest, ef ver büum saman, ok meira er at pola pann härm, er her liggr a, en hvoss7) vapn. Brynhildr svarar: ek man kanna liö hermanna, en pü munt eiga GuÖ- rünu Gjüka döttur. Sigurör svarar : ekki taelir mik eins kon- 35
4) friöust Papierhss. 5) gafne G, vgl. aber M. 0. — 6) So C,
frömumst (= fremjumz) alle Paphss. — 7) So die Hrgb., hvass G. — Prosaische Edda. 13
1^4 \'(,.lsuiiL'a-;i-;i
ungs dottir*), ok ekki ler m6r tveiriria lniiia um |»et.ta, ok |>ess sver ek vifi guöin, at ek skal [>ik «M<ja , (Ma enga konu ella. — H6n lmclti slikt. — Sigurör Jiakkar henni [>essi ummaeli ok gaf henni gullhring, ok svoröu9) nü eiöa af nyju, 5 ok gengr bann i brott til sinna manna ok er ]>ar um hrift meö miklum blöma.
XXV1). Gjüki het konungr; hann halöi riki fyrir sunnan Rin. Hann atti prja sonu, er sva hetu: Gunnarr, Hogni, Gutthormr; Guörün het dottir hans, hon-) var fraegst maer,
10 baru [>au born mjok af oörum konungabornum um alla at- gervi, baeöi um vaenleik ok voxt. |)eir varu jafnan i hernaöi ok unnu morg äga3tisverk. Gjüki atti Grimhildi ina fjol- kunngu. Buöli het konungr, hann var rikari en Gjüki, ok [»6 baöir rikir. Atli het brööir Brynhildar; Atli var grimmr
15 maör, mikill ok svartr ok f)ö tiguligr, ok inn mesti hermaör. Grimhildr var grimmhuguö kona. Raö Gjükunga stöö meö miklum blöma, ok mest fyrir sakir barna hans, er mJ9k varu umfram flesta. Eitt sinn segir Guörün meyjum sinum, at hon ma eigi gloö vera; ein kona spyrr hana, hvat
20 henni se at ögleöi, h6n svarar : eigi fengum ver tima f
r*f****\ draumum, er pvi harmr i hjarta mer; raö drauminn, |>ar er
J)ü frettir eptir3). Hon svarar: seg mer ok lat pik eigi
hryggja, J)vi at jafnan dreymir fyrir veörum. Guörün svarar:
petta er ekki veör 4) ; |>at dreymöi mik, at ek sa einn f agran
25 hauk mer a hendi, fjaörar hans varu meö gulligum lit» Konan svarar : margir hafa spurt af yörum vaenleik, vizku ok kurteisi : nokkurs konungs son mun biöja {rin. Guörün svarar : engi hlutr J)ötti mer haukinum betri, ok allt mitt fe vilda ek heldr lata en hann. Konan svarar: sa er pü faer, raun
30 vera vel mentr5), ok muntu unna honum mikit. Guörün
svarar: f>at angrar mik, at ek veit eigi, hverr hann er, ok
skulum ver hitta Brynhildi, hon raun vita. — Jpaer bjugguz
8) B'. hält den Ausdruck für verderbt (eins üriks konungs dottir? ne eins k. d.?) ein kon. d. Bj., Fas. wie C. — 9) svardu C. —
XXV. 1) Überschr. in C: Frä Gjüka konghe ok sonom. — 2) hann C, im fg. vermutet B'. wohl mit Recht fegrst für fraegst. — 3) SoCnachB., wenn auch nicht völlig sicher; er pvi h. i h. mer (of) drauminn, par u. w. Fas. — Vielleicht sind die Worte er pvi harmr u. w. überhaupt nur Zusatzr sie fehlen in allen Paphss. — 4) fyrir veörum alle Paphss. — 5) velm. C. —
C. XXIV, XXV. 195
meÖ gulli ok mikilli fegrö ok föru meö meyjum6) sinum, unz f>aer kömu at holl Brynhildar; sü holl var büin meö gulli ok stöQ a einu bergi. Ok er sen er ferö peira, pä er Brynhildi sagt, at margar konur öku at borginni meö gyltum vognum7). — par man vera Guörün Gjüka döttir8); mik 5 dreymdi um hana i nött, ok gongum üt i möt henni! ekki soakja oss friöari konur heim ! — paer gengu üt i möti {)eim ok fognuÖu vel, paer gengu inn i pa ina fogru holl, salrinn var skrifaör9) innan ok mjok silfri büinn, klaeöi varu breidd undir10) foetr peim ok pjönuöu allir11) peim; paer hoföu 10 margs konar leika. — Guörün var faorö, Brynhildr maelti : hvi megi-per eigi gleöi bella? — ger eigi J)at12)! skemtum oss allar saman, ok roeöum um rika konunga ok peira stör- virki! — Gerum pat! segir Guörun — eöa hverja veiztu fremsta konunga verit hafa? Brynhildr svarar: sonu Häm- 15 undar13), Haka ok Hagbarö; peir unnu morg fraegöarverk i hernaöi. Guörün svarar: miklir varu peir ok agaetir, en pö nam Sigarr systur peira, en hefir aÖra14) inni brenda, ok eru J>eir seinir at hefna; eöa hvi nefndir pu eigi brceör mina, er nü pykkja fremstir menn ? Brynhildr segir : |>at er 20 i gööum efnum, en eigi eru J>eir enn mjok reyndir, ok veit ek einn mjok af J)eim bera ; en J)at er Sigurör, son Sigmundar konungs; hann var pa barn, er hann drap sonu Hundings konungs ok hefndi foöur sins ok Eylima, mööurfoöur sins. Guörün maBlti : hvat var til merkja um pat? segir pü hann 25 borinn15), pa er faöir hans feil? Brynhildr svarar: mööir hans gekk i valinn ok fann Sigmund konung saran ok bauö at binda sar hans, en bann kvez of gamall sifian at berjaz, en baö hana viö pat huggaz, at hon mundi oeztan16) son ala, ok var par spa spaks geta17), ok eptir andlat Sigmundar 30 konungs för hon meö Älfi konungi, ok var SigurÖr par upp
6) meyum G. — 7) vagnum C. — 8) Fas.; B. u. M. 0. ergänzen hier segir hon. — 9) So Fas. u. B., skrifaöar C. — 10) undr G. — 11) allar? vgl. Z. 13 oss allar saman. — 12) g. e. p. fehlt in allen Paphss. -- 13) So B., C. {ohne Häm.) nur ss. (= sonu), sonu H. ok Hagbarös Bj., sonu Hermundar eine Paphs. — 14) B' . denkt an eine Verderbnis der Stelle. — Z. 20 peir eru (= pat er) Paphss. — 15) Bj. u. B' . denken an oborinn. — 16) estan G. — 17) ok u. w. f. allen Paphss. —
13*
196 Vq1suii^;i>.i^;i
fceddr i mikilli viröingu, ok vann hann morg afreksverk a hverjum degi, ok er hann agaeztr maör i veroldu. Guörün maelti : af äst hefir \>u frettum til hans haldit, en af (»vi kom <*k her, at segja per drauma mina, er mer fengu mikillar 5 ahyggju. — Brynhildr svarar: lät J)ik eigi slikt angra ! ver meö fraendum pinum, er allir vilja pik gleöja. — |)at18) dreyrndi mik, sagÖi Guörün, at v#r gengum fra skemmu £ margar saman ok sam einn mikinn hjort; hann bar langt af oörum dyrum, har hans var af gulli; ver vildum allar taka
10 dyrit, en ek ein naöa, dyrit J)6tti mer ollum hlutum betra; siöan skauztu dyrit fyrir knjam mer, var mer pat sva mikill harmr, at ek matta trautt bera, siöan gaftu mer einn ülfhvelp, sa dreiföi mik blööi brceöra minna. Brynhildr svarar : ek mun raöa, sem eptir mun ganga; til ykkar mun koma Sigurör,
15 sa er ek kaus mer til manns, Grimhildr gefr honum mein- blandinn mjoö, er ollum oss kemr i mikit striö; hann mantu eiga ok hann skjött missa; [m munt eiga Atla konung; missa muntu broeöra }>inna, ok })a mantu Atla vega111). Guörün svarar : ofrharmr er oss pat, at vita slikt ! — ok f ara 20) paer
20 nü i brott ok heim til Gjüka konungs.
XXVI1). SigurÖr riÖr nü i brott meö Jjat mikla gull, skiljaz J)eir nü vinir; hann riör Grana meö ollum sinum herbünaöi ok farmi. Hann riör par til, er hann kom at holl Gjüka konungs; riör nü i borgina, ok pat ser einn
25 af konungs monnum ok maelti : pat hygg ek, at her fari einn af goöunum; pessi maör er allr viö gull büinn, hestr hans er miklu meiri en aörir hestar ok afburöarvamn vapna- bünaör, hann er langt um aöra menn fram, en sjalfr berr hann J>ö mest af oörum monnum. Konungrinn gengr üt
30 meö hirö sina ok kvaddi manninn ok spyrr: hverr ertu, er riör i borgina, er engi poröi nema at leyfi sona minna? Hann svarar: ek heiti SigurÖr ok em ek son Sigmundar konungs. Gjüki konungr maelti: vel skaltu her kominn meö oss ok )>igg her slikt sem pü vilt. Ok hann gengr inn i
18) p sehr groß in C, zum Zeichen des neuen Abschnittes {Kapitels), der die Überseht: führt: Draumr Gudrünar rädinn af Brynhildi. — 19) sjalf A. drepa Paphs*. — 20) C. far. —
XXVI. 1) Überschr. in (1: Sigurdi var blandat uminis aul. —
G. XXV, XXVI. 197
hollina, ok varu allir lagir hja honum ok allir pjönuöu honum, ok var hann {)ar i miklu yfirlaeti. |)eir riöa allir saman Sigurör ok Gunnarr ok Hogni, ok pö er Sigurör fyrir peim um alla atgervi, ok eru pö allir miklir menn fyrir ser. pat finnr Grimhildr, hve mikit Sigurör ann Brynhildi, ok 5 hve opt2) hann getr hennar; hugsar fyrir ser, at pat vaeri meiri gipta, at hann staöfestiz par ok aetti döttur Gjüka konungs, ok sä, at engi matti viö hann jafnaz ; sa ok hvert traust at honum var, ok haföi ofr3) fjar, miklu meira, en menn vissi dcemi til. Konungr var viö hann sem viö 10 sonu sina, en peir viröu hann framar en sik. Eitt kveld, er [>eir satu viö drykk, riss dröttning upp ok gekk fyrir SigurÖ ok kvaddi hann ok maelti: fognuör er oss a4) pinni hervist, ok allt gott viljum ver til yöar leggja, tak her viö horni ok drekk! Hann tök viö ok drakk af. Hon maelti: 15 pinn faöir skal vera Gjüki konungr, en ek mööir, broeÖr J)inir Gunnarr ok Hogni ok allir, er eiöa vinniö, ok munu pa eigi yörir jafningjar faz. — Sigurör tök })vi vel, ok viö pann drykk munöi hann ekki til Brynhildar, hann dvalöiz J)ar um hriö. Ok eitt sinn gekk Grimhildr fyrir Gjüka 20 konung ok lagöi hendr um hals honum ok maelti: her er nü kominn inn mesti kappi, er finnaz man i veroldu, vaeri at honum mikit traust; gipt honum döttur |)ina meö miklu fe ok sliku riki, sem hann vill, ok maetti hann her ynöi nema! konungr svarar: fatitt er pat, at bjööa fr am 25 dcetr sinar, en meiri vegr er at bjööa honum, en aörir biöi. — Ok eitt kveld skenkir Guörün; Sigurör ser, at hon er vaen kona ok at ollu in kurteisasta. Fimm misseri var Sigurör [>ar, sva at |>eir satu meö fraegö ok vingan, ok roeöaz kon- ungar nü viö. Gjüki konungr maelti: mart gott veittir {m 30 oss, Sigurör! ok mjok hefir J)ü styrkt vart riki. Gunnarr maelti : allt viljum ver til vinna, at per dveliz her lengi, baeöi riki ok vara systur meö boöi, en eigi mundi annarr fä, pött '/ baeöi. Sigurör svarar : hafiö pokk fyrir yöra scemd ! ok petta skal piggja. peir sverjaz nü i brceöralag, sem peir se sam- 35 bornir broeör. Nü er ger agaetlig veizla ok stöö marga daga; drekkr Sigurör nü brüölaup til Guörünar, matti par sja 2) <jpp C. — 3) of? vgl. Wh. — 4) So C. u. B., af Bj., at Fas. —
L98 V^lsnngasa
margs konar gleöi ok skemtan, ok var hvern dag veitt oörum betr. [jeir föru nü vföa um lond ok vinna mprg fraegöarverk , dräpu marga konungasonu, ok engir menn geröu slik afrek sem |>eir, fara nü heim meö miklu herfangi. n Sigurör gaf GuÖrünu at eta af Fafnis hjarta, ok siöan var hön miklu grimmari en aör ok vitrari; J>eira son het Si<j- munör. Ok eitt sinn gekk Grimhildr at Gunnari syni sinum ok maelti: yöart raö stendr meö miklum blöma fyrir ütan einn hlut, er per eruö kvanlausir; biöiö Brynhildar! |>at er
10 gofgast raö, ok mun Sigurör riöa meö yör. Gunnarr svarar : vist er hön vaen ok eigi em ek pessa öfüss! — ok segir nu feör sinum ok broeörum ok Siguröi, ok eru allir fysandi.
XXVII1). peir büa nü ferö sina listuliga, riöa nü fjoll ok dali til Buöla konungs, bera upp bönoröit; hann tok {)vi
15 vel, ef hön vill eigi nita2), ok segir hana sva störa, at pann einn mann mun hön eiga, er hön vill. pa riöa Jieir i Hlym- daliB); Heimir fagnar peim vel, segir Gunnarr nü erendin. Heimir kvaö hennar kor4) vera, hvern hön skal eiga; segir J>ar sal hennar skamt fra ok kvaz J>at hyggja, at [>ann einn
20 mundi hön eiga vilja, er riöi eld brennanda, er sleginn er um sal hennar. |)eir finna salinn ok eldinn ok sja {)ar borg gulli bysta 5)t ok brann eldr um ütan. Gunnarr reiö Gota, en Hogni Holkvi. Gunnarr keyrir hestinn at eldinum, en hann hopar. Sigurör maelti: hvi hopar |)ü, Gunnarr? Hann
25 svarar: eigi vill hestrinn hlaupa penna eld; ok biör Sigurö lja ser Grana — heimilt er pat! segir Sigurör. Gunnarr riör nü at eldinum, ok vill Grani eigi ganga. Gunnarr ma nü eigi riöa J>enna eld;(;) skipta nü litum, sem Grimhildr kendi peim Siguröi ok Gunnari. Siöan riör Sigurör ok hefir
30 Gram i hendi ok bindr gullspora a foetr ser. Grani hleypr fram at eldinum, er hann kendi sporans. Nü verör gnyr mikill, er eidrinn tök at oesaz, en jorö tök at skjalfa, loginn stöö viö himin; petta poröi engi at gera fyrr, ok var sem hann riöi imyrkva; [)ä laegöiz7) eidrinn, enn hann gekk
35 af hestinum inn i salinn. Sva er kveöit:
XXVII. 1) Über sehr, in G: Sigurdr reiö vafurloghan Brynhildar Budla döttur. — 2) So C nach B' ., neita Fas. — 3) {). r. [). heim i Hlynd. Papierhs*. — 4) So B'., kjor C, kjör Fas. — 5) lysta alle Paphss. — 6) Grunnarr bis eld f. Paphss. — 7) So Ausg., lagdizt G. —
G. XXVI, XXVII. 199
(g) Eldr nam8) cesask, jorö nams*) skjalfa, ok hör logi viö himin gnaefa9); far treystisk par fylkis rekka eld at riöa ne yfir stiga.
(o) SigurÖr9*) Grana
sveröi keyrÖi,
eldr sloknaöi
fyr10) oölingi,
logi allr laegöisk
fyr lofgjornum,
bliku reiöi pau11)
es Reginn atti. Ok er Sigurör kom inn um logann, fann hann par eitt fagrt herbergi, ok par sat i Brynhildr; hon spyrr, hverr sa maör er. En hann nefndiz Gunnarr Gjükason: ertu ok aetluö min kona meö jäyröi feör12) pins, ef ek riöa13) {)inn vafrloga, ok föstra pins meö yöru atkvaeöi. — Eigi veit ek gerla, 5 hversu ek skal pessu svara14). — Sigurör stöö rettr i gölf- inu ok studdiz a sveröshJQltin ok maelti til Brynhildar: per15) i möt skal ek gjalda mikinn mund i gulli ok gööum gripum. Hon svarar af ahyggju af sinu sa3ti, sem alpt af baru, ok hefir sverö i hendi ok hjalm a hoföi ok var i brynju : Gunn- i$ arr! segir hon, roeö ekki slikt viö mik, nema f)ü ser lfi) hverj- um manni fremri, ok J)ä skaltu drepa, er min hafa beöit, ef pü hefir traust til; ek var i orrostu meö Garöakonungi, ok varu vapn var lituö i mannablööi, ok |>ess girnumz ver enn. — Hann svarar: morg storvirki hafi-per unnit, en 15
8) So nach Painerhss. Fas., B, M. 0.; man C, tök Bj. nach Papierhss. — 8a) So H. G. {Reusler) — at oes., en jqiö at skj. C. — 9) himin Bj., Sm., H. G. — himne C, Fas., B. — gnaefa Fas., C, -va B. — 9il) Vgl Wb. — 10) fyrir hier u. V. 6 C. — 0dl. vgl. Wb., ödl. B. — 11) So B., reid C. Fas. — pau ergänzen Sm., H. G. — 12) fedurs (!. — 13) So B., riÖ ä Fas., ridaa C. — 14) segir hon (hun) ergänzen hier B. u. Fas. — 15) par Bj. — 16) C hier {wie öfter) sert. —
200 Vplsungasaga
minniz nü a heit yöur, ef pessi eldr vaeri riöinn, at |k't inuiid- iÖ meö peim manni ganga, er petta gerfii. — Hon finnr nü her sonn svor17) ok merki pessa mals, stendr upp ok fagnar honum vel. |>ar dvelz hann prjar naetr, ok büa eina 5 rekkju1^). Hann tekr sveroit Gram ok leggr i meöal peira r&. bert. Hon spyrr, hvi pat saetti: hann kvaö ser pat skipat, at sva geroi hann brüölaup Ml konu sinnar eöa fengi ella bana. Hann tök pa af henni hringinn Andvaranaut, er hann gaf henni19), en fekk henni nü annan hring af Fafnis arfi.
10 Eptir petta rior1!>u) hann brott i pann sama eld til sinna felaga, ok skipta peir aptr litum, ok rifta si5an i Hlymdali20) ok segja, hvl farit haföi. f>ann sama dag för Brynhildr heim til föstra sins ok segir honum aftrünaöi, at til hennar kom einn konungr — ok reiÖ minn vafrloga ok kvaz kominn til
15 räoa viö mik ok nefndiz Gunnarr; en ek sagoa21),at pat mundi Siguror einn gera, er ek vann eiöa a fjallinu, ok er hann minn frumverr. Heimir kvaö nü sva büit vera mundu. Brynhildr maelti: dottur2iil) okkar Siguröar xislaugu skal her upp foeÖa meö per. — Fara konungar nü heim, en Bryn-
20 hildr för til feor sins. Grimhildr fagnar peim vel ok pakkar Siguroi sina fylgÖ; er par büiz viö veizlu, kom par mikill mannfjoldi; par kom Buoli konungr meft dottur sina ok Atli son hans, ok hefir J)essi veizla staöit marga daga; ok er lokit er J)essi veizlu, minnir Sigurö allra eifta vio Bryn-
25 hildi, ok laetr J)6 vera kyrt. Brynhildr ok Gunnarr satu vift skemtan ok drukku gott vin.
XXVIII1). J)at er einn dag, at paer gengu til arinnar Rinar 2) at pva ser, pa 68 Brynhildr lengra üt a ana. Guorün spyrr, hvi pat gegndi; Brynhildr segir : hvi skal ek um petta
30 jafnaz viö J)ik heldr enum annat? ek hugÖa, at minn faoir vaeri rikari en pinn, ok minn maör unnit morg snildarverk 3) ok riöi eld brennanda, en pinn böndi var praell Hjalpreks konungs. — Guörün svarar meöreiöi : pa va3ri pü vitrari, ef pegöir l), en last-
17) säur C. — 18) reykkju C. — 19) er h. g. h. fehlt in allen Paphss. — 19") rid C. — 20) Lymdale G. — 21) hugöa? — 21") dottir G.
XXVIII. 1) Überseht: in G: Deilld drötthninganna Brynhilldar ok Gudrünar. — 2) So G. nach M. O., vgl. B'\ til är Rinar die Paphss. til arinnar saman Fas., B. — 3) fleiri fraegöarverk Paphss. — 4) So G. nach Bt., ef pü p. Fas. B. — Im fg. en pü pyröir at lasta die Paphss., cgi. auch Ba. —
C. XXVII, XXVIII. 201
aöir mann minn; er pat allra manna mal, at engi hafi slikr komit i veroldina fyrir hversvetna sakir, ok eigi samir per vel at lasta hann, pvi at hann er pinn frumverr, ok drap hann Fafni ok reiö vafrlogann, er pü hugöir Gunnar konung, ok hann la hja per ok tok af hendi per hringinn Andvaranaut, 5 ok mattu nü her hann kenna. — Brynhildr ser nü penna hring ok kennir, pa folnar hon sem hon dauö vaeri; Bryn- hildr för heim ok maelti ekki orö um kveldit. Ok er Sigurör kom i rekkju, spyrr Guörün: hvi er Brynhildr sva ökat? Sigurör svarar: eigi veit ek glogt, en grunar mik, at ver 10 munum vita bratt nokkuru gerr. — Guörün maelti: hvi unir hon eigi auö ok saelu ok allra manna lofi, ok fengit pann mann, sem hon viloi? Sigurör maelti: hvar var hon A pa er hon sagöi pat, at hon poettiz inn oezta eiga eöa pann er hon vildi helzt4a) eiga? Guörün svarar: ek skal eptir spyrja 15 a morgin, hvern hon vill heizt eiga. SigurÖr svarar: pess let ek pik, ok iöraz 5) muntu, ef pü gerir pat. Ok um morg- ininn satu paer i skemmu sinni ok var Brynhildr hljöö. £a maelti Guörün: ver kat, Brynhildr! angrar pik okkart viörtal? eöa hvat stendr per fyrir gamni? Brynhildr svarar: 20 illt eitt gengr per6*) til pessa, ok hefir pü grimt hjarta. — Virö eigi sva, segir Guörün, ok seg heldr ! Brynhildr svarar : spyr pess eina, at betr (;) se attu vitir, pat samir rikum konum ; ok er gott gööu at una, er yör gengr allt at öskum. — u Guörün svarar: snemt er pvi enn at hoela, ok er petta nokkur 25 ^( sü forspa; hvat reki-per at oss? ver geröum yör ekki til ^f. ^ angrs. — Brynhildr svarar: pess skaltu gjalda, er pü att Sigurö, ok ek ann per eigi hans at njöta ne gulls ins mikla. — Guörün svarar: eigi vissa ek yöur ummaeli, ok vel maetti faöir minn sjä raö fyrir mer, pottu vaerir ekki at hitt. Bryn- 30 hildr svarar : ekki hofum ver launmaeli haft, ok po hofum vit eiöa svarit, ok vissu-per pat, at per veltuö mik, ok pess skal hefna ! — Guörün svarar : pü ert 6a) betr gefin, en makligt er, ok pinn ofsi man illa sjatna, ok pess munu margir gjalda. — Una mundu-ver, segir Brynhildr, ef eigi aettir pü gofgara 35 mann. Guörün svarar : attu sva gofgan mann,at övist er, hvarr7)
4il) hellt C. — 5) ydrazt C. — 5il) peir G. — 6) So G. nach Bt., bezt Fas. — 6a) So M. O., er G. — 7) So vermutet B' . für das hverr des C. —
202 Vplsongasaga
meiri konungr er, ok gnött fjar ok rikis. Brynhildr svarar: SigurÖr va ats) Fäfni, ok er pat meira vert en allt riki Gunnars konungs, sva sem kveöit er:
(jt) Sigurörba) va at ormi, en pat siöan man engum fyrnask, meöan old lifir; en hlyri pinn hvarki poröi eld at riöa ne yfir stiga9)! Guörün svarar: Grani rann eigi eldinn undir Gunnari kon- 5 ungi, en hann poröi at riöa, ok parf honum eigi hugar at fry'ja. Brynhildr svarar: dyljumz10) eigi viö, at ek11) hygg Grimhildi eigi vel. Guörün svarar: amael henni eigi, pvi at hon er til pin, sem til döttur sinnar. Brynhildr svarar: hon veldr ollum upphofum12) pess bols, er oss bitr; hön 10 bar Siguröi grimt ol, sva at eigi munöi hann mitt nafn. iQ Gudrun svarar : mart rangt orö maelir pü, ok mikil lygi er slikt. Brynhildr svarar : njöti-per sva Siguröar, sem per hafiö mik eigi svikit, ok er yöart samveldi ömakligt, ok gangi yör sva, sem ek hygg! — GuÖrün svarar: betr mun ek 15 njöta, en pü mundir vilja, ok engi gat pess, at hann aetti ofjgott viö mik ne eitt sinn. Brynhildr svarar: illa ma3lir pü ok er af per rennr mantu iöraz, ok hendum eigi heipt- yröi. GuÖrün segir : pü kastaöir fyrri heiptaroröum a mik ; laetr pü nü, sem pü munir yfir bceta, en pö bfr grimt undir. — 20 Leggjum niÖr önytt hjal — segir Brynhildr — ek pagöa lengi yfir minum harmi, peim er mer bjö i brjösti, en ek ann pinum brööur at eins, ok tokum annat tal! — GuÖrün segir: langt ser hugr pinn umfram. — Ok par af stöö mikill öfagnaör, er paar gengu a ana, ok hön kendi hring- 25 inn, ok par af varö peira viöroeöa.
8) vann ä die Paphss. — 8") Vgl. Gloss. — 9) {n) 7, 8 = (|), 7, 8. (H. G.) — Nach B. (Norr. Fornkv. p. 336) gehört diese Strophe vielleicht zu Brot af Siguröarkviöu. — 10) So B., dylizt C, dylimst Fas. — deilumst Paphss. — 11) So Fas., B., nach B ' . u. M. 0. scheint C. at et ek zu bieten. — 12) upp aufum C. —
G. XXVIII, XXIX. 203
XXIX1). Eptir petta tal legz Brynhildr i rekkju ok kömu pessi tiöindi fyrir Gunnar konung, at Brynhildr er sjük; hann hittir hana ok spyrr, hvat henni se, en hon .svarar engu ok liggr, sem hon se dauö. Ok er hann leitar eptir fast, pa svarar hon: hvat gerÖir pü af hring peim er 5 ^k selda per, er Buöli konungr gaf mer at efsta skilnaöi, er per Gjükungar2) kömuö til hans ok hetuö3) at her ja eöa brenna, nema per naeöiö mer; siöan leiddi hann mik a tal ok spyrr, hvern ek kora af peim sem komnir varu, en ek buöumz til at verja landit ok vera hoföingi yfir priöjungi liös; 10 varu pä tveir kostir fyrir hendi, at ek munda peim veröa at giptaz, sem hann vildi, eöa vera an alls fjar ok hans vinattu, kvaö pö sina vinattu mer mundu betr gegna en reiöi; pa hugsaöa ek meö mer, hvart ek skylda . . . .4) hans vilja eöa drepa margan mann; ek pöttumz vanfcer til at preyta 16 viö hann, ok par kom, at ek hetumz peim er riöi hestinum Grana meö Fafnis arfi ok riöi minn vafrloga ok draepi pa menn, er ek kvaö5) a; nü treystiz engi at riöa, nema Sig- nrör einn; hann reiö eldinn, pvi at hann skorti eigi hug til; hann drap orminn ok Regin ok fimm konunga, en eigi 20 pü, Gunnarr! er pü folnaöir sem nar, ok ertu engi konungr n6 kappi; ok pess strengöa ek heit heima at feör mins, at ek munda peim einum unna, er agaeztr vaeri alinn, en pat er Sigurör; nü erum ver eiörofa, er ver eigum hann eigi, ok fyrir petta skal ek raöandi pins6) dauöa, ok eigum ver 26 .Grimhildi illt at launa; henni finnz engi kona huglausari7) ne verri. Gunnarr svarar, sva at fair heyröu : m^rg flaaröarorö hefir pü maalt, ok ertu illüöig kona, er pü ämaalir peiri konu, er mJ9k er um pik fram, ok eigi unöi hon verr8) sinu, sva sem pü gerir eöa kvaldi dauöa menn ok engan 30 myröi hon ok lifir viö lof. Brynhildr svarar : ekki hofum ver launping9) haft ne ödaöir gert, ok annat er vart eöli, ok füsari vaarim ver at drepa yör. — Siöan vildi hon drepa
XXIX. 1) Überschr. in C; Harmr Brynhildar vox at eins. — 2) So B., Gjüki kongr C, G. konungr Fas., synir Gjüka konungs M. 0. — 3) heitud G. — 4) hlyöa ergänzen Fas. u. B. — gera at? — 5) kvaeöi Bj. — 6) hans die Paphss. — 7) haugl. C. — 8) yndi h. ver s. C. — 9) launung Paphss. —
201 VQlsungasa^M
c, imnar konung, en Hogni setti hana i fjotra. Gunnarr ina'lti j»ä: eigi vil ek, at hon büi i fjotrum. Hon svarar : hirö eigi |>at, |»vi at aldri ser {>ü mik glaöa siÖan i }>inni hgll eöa drekka ne tefla ne hugat msela ne gulli leggja goö 5 klaeöi ne yör raö gefa — ; kvaö hon ser ]mt mestan härm, at hon atti eigi Sigurö. Hon settiz upp ok slo sinn boröa sva at sundr gekk, ok baö sva lüka 10) skemmudyrum, at langa leiö maetti heyra hennar harmtolur. Nu er harmr mikill, ok heyrir um allan boeinn, — Guörün spyrr skemmu-
10 meyjar sinar, hvi f>aer se sva ökatar eöa hryggar — eöa hvat er yör, eöa hvi fari-per sem vitlausir menn, eöa hverr gyzki er yör oröinn? |)ä svarar hirökona ein, er Svafrloö het: petta er ötimadagr, var holl er füll af harmi. £>a maelti Guörün til sinnar vinkonu : stattu upp ! ver hofum
15 lengi sofit; vek Brynhildi, gongum til boröa ok verum katar ! — f)ä,t geri ek eigi, sagöi hon, at vekja hana, ne viö hana maela; ok morg doegr drakk hon eigi mjoö ne vin ok hefir hon fengit goöa reiöi. — pa maelti Guörün til Gunnars: gakk at hitta hana, segir hon, ok seg oss illa kunna hennar meini. —
20 Gunnarr svarar: pat er mer bannat, at hitta hana eöa hennar fe atskipta. — pö ferr Gunnarr at hitta hana ok leitar
^ marga vega malsen^a viö hana ok faer ekki af um svorin11); gengr nü a brött ok hittir Hogna ok biör hann finna hana, en hann kvez vera öfüss ok ferr f>6 ok fekk ekki af henni ;
25 ok er hittr Sigurör ok beöinn, at finna hana; hann svarar
engu, ok er sva büit um kveldit. Ok annan dag eptir, er hann
kom heim 12) af dyraveiöi, hitti hann Guörünu ok maelti : {»ann
JT , veg hefir fyrir mik borit. sem J)etta muni til mikils koma
Wc**q hrollr13) sja, ok mun Brynhildr deyja. Guörün svarar: herra
30 minn! mikil kynsl fylgja henni, hon hefir nü sofit sjau deegr, sva at engi J)oröi at vekja hana. Sigurör svarar : eigi sefr hon, hon hefir störraeöi meö hondum viö okkr. £)a maelti Guörün meö grati: J>at er mikill harmr, at vita [)inn bana, far heldr ok finn hana ok vit, ef sjatni hennar ofsi, gef henni gull ok
35 myk sva hennar reiöi ! — Sigurör gekk üt ok fann opinn salinn ;
10) 1. upp schreibt Bj. — 11) So Fas., B., suarinn C. — 12) So C, Fas., M. O. — heim fehlt B. — 13) hjallr (= hjal) sä Paphs*.. in andern fehlen die Worte. —
<y6M W-t (Lrrt OfiWrtA f% l^rur- Lw Ar^A"^ %
G. XXiX. 205
hann hugöi hana sofa, ok bra af henni klaeöum ok maelti: vaki J)ü, Brynhildr! söl skinn um allan boeinn ok er oarit sofit ; hritt af per harmi ok tak gleöi ! Hon maelti : hvi saetir [linni dirfö u), er pü ferr mik at hitta, mer var engi verri i pessum svikum. — Sigurör spyrr: hvi maelir pü eigi viö 5 menn15), eöa hvat angrar J)ik? Brynhildr svarar: per skal ek segja mina reiöi. — Sigurör maelti: heilluö ertu, ef pü aetlar grimm an minn hug viö pik, ok er sja pinn maör, er pü kaust. — Neu segir hon, eigi reiö Gunnarr eldinn til var, ok eigi galt hann mer at mundi feldan val; ek undruÖ- 10 umz pann mann, er kom i minn sal ok pöttumz ek kenna yöur augu, ok fekk ek pö eigi vist skilit fyrir peiri huldu, er la a minni hamingju.1 — Sigurör segir: ekki erum ver gofgari menn en synir Gjüka; peir drapu Danakonung ok mikinn hoföingja, brööur Buöla konungs. Brynhildr svarar: 15 mart illt eigum ver peim upp at inna, ok minn oss ekki a harma vara; pü Sigurör vatt16) orminn ok reitt eldinn ok of mina sok 16a), §^£ varu par eigi synir Gjüka konungs. Sigurör svarar: ekki varö ek pinn maör ok ekki17) vartu min kona, ok galt viö per mund ägaetr konungr. — Brynhildr svarar : eigi 20 sä18) ek sva Gunnar, at minn hugr gerHl%&) hlaeja viö honum, ok grimm em ek viö hann, pött ek hylma yfir fyrir oörum. — J*at er ögurligt, segir Sigurör, at unna eigi slikum konungi; eöa hvat angrar pik mest? mer syniz, sem hans ast se per gulli betri. Brynhildr svarar: pat er mer sarast minna harma, at 25 ek fae eigi pvi til leiöar komit, at bitrt sverö vaeri roöit i pinu blööi. — Sigurör svarar: kviö eigi pvi! skamt mun at biöa, aör bitrt sverö man standa i minu hjarta ok ekki muntu per verra biöja, pvi at pü munt eigi eptir mik lifa, munu ok fair varir lifsdagar heöan i fra. — Brynhildr svar- 30 ar : eigi standa 19) pin orö af litlu fari, siöan per svikuö mik fra ollu ynöi, ok ekki hiröi ek um lifit20). Sigurör svarar: lif pü ok unn Gunnari konungi ok mer, ok allt mitt fe vil ek 14) ""So C, Fas., M. 0. — pin d. Bj. u. B., vgl. GL u. sa?ta. — 15) viö mik Bj. — 16) vanst Bj. nachPaphss.— 16 a) ok of m. s. fehlt in Paphss. — 17) So Paphss., ekki fehlt G. u. Ausg. — 18) SoC, Fas., M. 0. — B. schreibt se, das auch Sm. im futur. Sinne verlangt, vgl. aber 18a). — 18 a) geröi erg. M. 0. im Hinblick auf 215, 25 [an 154, 2 erinnerte Edz.); dadurch wird Ander, von sä in se (vgl. 18) und die von hlaeja in hlasi (so Mob. Zz. 12, 378) entbehrlich. 19) Stada G. — 20) Dem Sinne nach erwartet man (wie B'.
206 VqIsudj
til gefa, at pü deyir eigi. Brynhildr Bvarar: eigi veiztu gorla mitt eöli; ]>ü l)err af ollum monnum, en per hefir engi kona oröit leiöari en ek. Sigurör svarar: annat er sannara: ek unna per betr en mer, ]>ött ek yröa fyrir peim svikum, ok ma ]»vi 5 nü ekki_bregöa, J[»vi at_avaltt er ek gaöa mins geös, pa harm- aöi mik pat, er pü vart eigi min kona; en af mer bar ek, sem ek matta, pa er'-1) ek var f konungs holl, ok unöa ek pvi po, at ver varum oll saman ; kann ok veröa, at fram veröi at koma pat sem fyrir er spat, ok ekki skal pvi 10 kviöa. Brynhildr svarar: ofseinat hefir pü at segja, at J»ik angrar minn harmr, en nü fam ver enga likn. Sigurör svarar: gjarna vilda ek, at viö stigim22) a einn beö baaöi, ok va3rir J)ü min kona. Brynhildr svarar : ekki er slikt at maela, ok eigi mun ek eiga tva konunga i einni holl, ok fyrr skal ek lif 15 lata, en ek svikja Gunnar konung — ; ok minniz nü a I>at, er Jjau funduz a fjallinu ok soruz eiöa — en nü er pvi ollu brugöit ok vil ek eigi lifa. — Eigi munöa ek pitt nafn, sagöi Sigurör, ok eigi kenda ek pik fyrr, en ])ü vart gipt, ok er J>etta inn mesti harmr. pä maelti Brynhildr : ek vann eiö at eiga pann 20 mann, er riöi minn vafrloga, en pann eiö vilda ek halda eöa deyja ella. — Heldr en pü deyir, vil ek pik eiga, en fyrirlata Guörünu, segir Sigurör, en sva prütnuöu hans siöur, at i sundr gengu brynjuhringar. — Eigi vil ek pik, sagöi Brynhildr, ok ongan annarra! — Sigurör gekk i brott; sva segir i Siguröar- 25 kviöu: (q) Üt gekk Sigurör 22a)
andspjalli23) frä
hollvinr loföa
ok hnipnaÖi24),
svat ganga nam
gunnarfüsum
sundr of siöur
serkr jarnofinn.
Ok er Sigurör kom i hollina, spyrr Gunnarr, hvart hann
viti, hverr meintregi25) henni vaeri, eÖa hvart hon hefir mal
bemerkt) ok ekki hiröi ek um lifit, siöan per u. w. — 21) SoBj. u. zweifelnd B', pat er C. u. Fa.«., pat zu streichen denkt Bt. — 22) stigiin Fas. — 22 a) s. Gloss. — 23) So B., anspjalle C, annspjalli Fas., andspilli vermutet B' . —
24) hnipaöi Fas. mit C. — hnipna^i. was schon Bj. schrieb, nahm B. auf. —
25) maltregi Bj. —
C. XXIX, XXX. 207
sitt; Sigurör kvaÖ, hana maela mega. Ok nü ferr Gunnarr at hitta hana i annat sinn ok spyrr, hvi gegndi hennar meini20), eöa hvart nokkur bot mundi til liggja. Ek vil eigi lifa, sagöi Brynhildr, pvi at SigurQr hefir mik velt ok eigi siör pik, pa er pü lezt hann fara i mina saeng; nü vil ek eigi 5 tva menn eiga senn i einni holl, ok petta skal vera bani Siguröar eöa pinn eöa minn, pvi at hann hefir pat allt sagt Guörünu, en hön brigzlar27) mer.
XXX1). Eptir petta gekk Brynhildr üt ok settiz undir skemmuvegg sinn ok haföi margar harmtolur, kvaö ser allt 10 leitt baeöi land ok riki, er hön atti eigi2) Sigurö, ok enn kom Gunnarr til hennar. pa maelti Brynhildr : pü skalt lata baeöi rikit ok feit, lifit ok mik, ok skal ek fara heim til fraenda minna ok sitja J)ar hrygg, nema pü drepir3) Sigurö ok son hans; al eigi upp 4) ülfhvelpinn! — Gunnarr varö 15 nü mjok hugsjükr ok pöttiz eigi vita, hvat heizt la til, alls5) hann var i eiöum viö Sigurö, ok lek ymist i hug; potti pat pö mest sviviröing, ef konan gengi fra honum. Gunnarr ma3lti : Brynhildr er mer ollu 6) betri , ok fraegst 7) er hön allra kvenna, ok fyrr skal ek lif lata en t^na hennar ast! — ok 20 kallar til sin Hpgna, brööur sinn, ok ma3lti: fyrir mik er komit vandmaeli mikit! — segir, at hann vil drepa SigurÖ, kvaö hann hafa velt sik i trygö — raöum vit pa gullinu ok ollu rikinu. — Hogni segir: ekki samir okkr scerin8) at rjüfa meö öfriöi; er oss ok mikit traust at honum, eru 25 engir konungar oss jafnir, ef sja inn hfoiski konungr lifir, ok slikan mag fam ver aldrij ok hy gg at, hversu gott vseri, ef ver aettim slikan mag ok systursonu9); ok se ek, hversu petta stenz af, pat hefir Brynhildr vakit, ok hennar raÖ koma oss i mikla svivirÖing ok skaöa. Gunnarr svarar : petta skal 30
26) So C, Fas., M. 0. — mein Bj., B., vgl. Gl. u. saeta. — 27) brigslarFas.— XXX. 1) Überschr. in C: Svikinn Sigurdr. — Im fg. settiz mit M..O., settz C, sezt B. — 2) eigi ergänzen Fas. u. B. — 3) drepir in C. doppelt. — 4) So C, Fas., Bt. — 5) So B. nach Sigkv. III, 13 (= Sigkv. in sk. 13 H. G.) alls sik ... . vissi firöan. — la til alls, hann Fas. — 6) b' . iveist auf öllum betri Sigkv. III, (Sigkv. in sk.) 15 hin. — 7) So G. nach B'., fegrst Fas. — 8) sarinn C. — 9) Die Worte von ok hygg at bis systursonu sind im Grunde eine müßige Wiederholung des Vorhergehenden, und ivären vielleicht besser zu streichen. — systurson Paphss. —
^(l V^lsungasaga
fram fara, ok se ek raöit : eggjum til Gutthorm, broöur okkarn, bann er ungr ok fas vitandi ok fyrir ütan alla eiöa. Hogni segir: |>at raö liz mer illa sett, ok |>ött fram komi, j»a niunu-vei' gjold fyrir taka at svikja slikan mann. — 5 Gunnarr segir Sigurö deyja skulu — eöa man ek deyja ella! — Hann biör Brynhildi upp standa ok vera kata; hon stöö upp ok segir J)ö, at Gunnarr mun eigi koma fyrr i sama rekkju10) henni, en petta er fram komit. Nu roeöaz peir viö broeör; Gunnarr segir, at petta er gild banasok, at 10 hafa tekit meydöm Brynhildar — ok eggjum Gutthorm at gera petta verk! — ok kalla hann til sin ok bjööa honum gull ok mikit riki at11) vinna petta til, peir töku orm einn ok af vargsholdi ok letu sjööa ok gafu honum at eta, sem skaldit kvaö:
(ö) Sumir 1:-') viöfisk11) töku,
sumir vitnishrae skiföu;
sumir Gutthormi
g9fu14) Gera hold
viö mungati;
ok marga hluti
aöra i tyjrum
-»)
15 Ok viö pessa foazlu varö hann sva a3fr ok agjarn ok allt
saman ok fortolur Grimhildar 16), at hann het at gera petta verk; peir hetu honurn ok mikilli soemd i möti. Sigurör vissi eigi van pessa17) velra3Öa, matti hann ok eigi viö
10) G hier {u. öfter) reyckju. — 11) So Bj. u. B. — ok vinna C, Fas., M. 0. — 12) So G. nach B'. — Svipir Fas. — 13) So B., H. G.; viöfiska C, Fas., M. 0.; fiskviöar Bj. — 14) Die Versteilung mit Fas., H. G.: gera schreiben alle Hrgb., vgl. Wb. — 15) B'. nimmt nicht nur den Ausfall einer Verszeile, sondern starke Verderbnis der ganzen Str. an. Bei gäfu gera hold erinnert ders. an af gera deildu (Brot af Sigkv. 4) und hält die letzten Zeilen für ursprünglich wohl dem Sinne nach übereinstimmend mit Brot af Sigkv. 4 : aör peir maetti meins um lystir a horskan hal hendr um leggja. — Norr. Fornkv. S. 337 findet sich fg. Vermutung: aör p. m. moros um 1. a hal tyfrömum h. u. 1. — Andere Konjekturen (so dyföo Bj. = tyfrum) übergehe ich. — 16) Brynhildar alle Paphss. — Im fg. für das zweite at G. a. — 17) C. mit einer Abkürzung, die auch peira oder pessara (so Fas., B.) gelesen werden kann; M. O. entscheidet sich für pessa. —
G. XXX. 209
skopum vinna ne sinu aldrlagi, Sigurör vissi sik ok eigi vela veröan fra J>eim. Gutthormr gekk inn at Siguröi eptir um morgininn, er hann hvildi i rekkju sinni; ok er hann leit viö honum, poröi Gutthormr eigi at veita honum tilrseöi ok hvarf üt aptr, ok sva ferr i annat sinn; augu Siguröar väru 5 sva snor, at far einn foröi gegn at sja, ok it18) priöja sinn gekk hann inn, ok var Sigurör J>a sofnaör. Gutthormr bra sveröi ok leggr a Siguröi 19), sva at blöörefillinn stoö i dynum undir honum. Sigurör vaknar viö sarit, en Gutthormr gekk üt til dyranna, pa tök Sigurör sveröit Gram ok kastar eptir 10 honum ok kom a bakit ok tök i sundr i miöju; feil annan veg fötahlutr, en annan hofuöit20) ok hendrnar aptr i skemmuna. Guörün var sofnuö i faömi Siguröar, en vaknaöi viö oumrceöiligan härm, er hon flaut i hans bloöi, ok sva kveinaöi21) hon meö grat ok harmtolur, at Sigurör reis upp 15 viö hoagendit ok maelti : grat eigi! sagöi hann, Jrinir broeör lifa per til gamans, en J>ess til22) ungan son a ek, er kann eigi at varaz fjandr sina, ok illa hafa peir fyrir sinum hlut set: ekki fa peir ser likara23) mag at riöa i her meö ser ne systurson, ef sja naeöi at vaxa, ok nü er pat fram komit, 20 er fyrir longu var spat, ok ver hpfum dulizviö, en engi ma viö skQpum vinna; en {>essu veldr Brynhildr, er mer ann um hvern mann fram, ok pess ma ek sverja, at Gunnari geröa ek aldri mein, ok pyrmda ek okkrum eiöum, ok eigi var ek ofmikill vinr hans konu; ok ef ek heföa vitat J)etta fyrir, ok 25 stiga ek a mina foetr meö min vapn, pa skyldu margir tyna sinu lifi, aör en ek fella, ok allir peir broeör drepnir, ok tor- veldra mundi beim at drepa mik en inn mesta visund eöa villigolt. — Konungrinn24) let nü lif sitt. — En Guörün blaes mceöiliga ondunni, pat heyrir25) Brynhildr ok hlö, er 30
18) eö C. — 19) So kann die Abkürzung des Namens nach Bt. angefaßt werden. — 20) Vgl. M. 0. bz. C, höfuö Fas. — B'. bemerkt, daß natürlicher der untere Körperteil in die Stube zurückfiel, wie dies auch Sigkv. Ill, 22 (= Sigkv. in sk. 23 H. G.) berichtet wird. — 21) So Fas., B.; G. undeutlich, vgl. M. O. {im Text veinaöi). — 22) Die Worte [>ess til, die allen laphss. fehlen, scheinen wenig passend; B'. denkt daran, nur pess zu streichen. Vgl. Sigkv. sk. 26. — 23) So C nach B., der jedoch ]). slikan schreibt nach Sigkv. 111. 27; während Fas. In rikara ändern; vgl. Vlgf. s. v. glikr II, 2. — 24) So ach Et., Konungr Fas., B. — 25) So C u. B., heyröi Fas. —
Prosaische Edda. 14
210 Lga
hön heyröi hennar andvarp. |)a mslti Gunnarr: eigi blaer |»ü af ] > v i , al |iör Be* glatt um bjartaroetr, eöa hvf hafnar j)ü pinum Lit? ok oiikit foraö ertu ok raeiri van, at pü feig-, ok engi v»ri makligri til at sja Atla konung drepinn 5 l'yrir augum per, ok aettir pü par yfir af Btanda; nü veröum ver at sitja26) yfir magi värum ok brööurbana. — Hön svarar: engi fryr, at eigi se fullvegit, en Atli konungr hiröir ekki um höt yöur eöa reiöi, ok hann mun yör lengr lifa ok hafa meira vald. — Hogni ma3lti: nü er fram komit pat
10 er Brynhildr spaöi, ok petta it27) illa verk fam ver-8) aldri bcett. Guörün maelti: fraendr minir hafa drepit minn mann ; nü munu-per riöa i her fyrst, ok er per komiö til bardaga, pa munu-per finna. at Sigurör er eigi a aöra hond yör, ok munu-per pä sja, at Sigurör var yÖur29) gaifa ok styrkr, ok
15 ef hann aetti ser slika sonu, pa ma?tti-per styrkjaz viö lians afkvaemi ok sina30) fraandr.
XXXI1). Nü pöttiz engi kunna at svara-), at Brynhildr beiddi pess hlaejandi, er 3) hön harmaöi meö grati. jf)a maelti hön: pat dreymöi mik, Gunnarr, at ek atta4) kalda saeng,
20 en pü riör5) i hendr övinum pinum, ok oll aett yöur man illa fara, er per eruö eiörofa, ok munöir pü pat öglogt6), er pit blpnduöuö blööi saman Sigurör ok pü, er pü rett hann7), ok hefir pü honum allt illu launat pat er hann geröi vel til pin ok let pik fremstan vera : ok pa reyndi
25 pat, er hann kom til var, hve hann helt sina eiöa, at hann lagöi okkar i milli it snarpeggjaöa sverö, pat er eitri var hert; ok snemma reöu-per til saka viö hann ok viö mik. fa8) er ek var heima meö feör minum, ok haföa ek allt pat er ek vilda, ok aetlaöa ek engan yöarn minn skyldu veröa, pa
30 er per riöuö par at garöi prir konungar — siöan leiddi Atli
26) So C, Fas. u. ß., mFas. wird jedoch syia vermutet. — 27) C. ed. — 28) So ß., ver fäm C, er v. f. Fas., er ver f. a. bot M. 0. — bcett in C. bot geschr. — 29) So B., M. 0.; yöar Fas., peirra C. — 30) Für sina, das hier mit haus gleichsteht, vermutet- ß . sva. —
XXXI. 1) In C. keine Überschr. oder Absatz: neues Cup. Fas. u. ß. — 2) So nimmt ß. die Abkürzung mG, die in Fas. (irrig) durchsei wiedergegeben ist, sja die Paphss. — 3) So ß., (1. ed. — 4) So ('... Fas., ;olta ß. — 5) So (J, Fas., M. 0.; riöir ß., vgl. ß' . 6) nglaukt G. - ok laugt er eigi siöan
fügen Paphss. zu. — 7) er l>ü h'-zl drepa h. Bj. 8) pa die Ausg. —
C. XXX, XXXI. 211
mik a tal ok spyrr, ef ek vilda pann eiga, er riöi Grana, sa var yör ekki likr, ok pa hetumz ek syni Sigmundar kon- ungs ok engum oörum, ok eigi raun yör faraz9), pött ek deyja. pa reis Gunnarr upp ok lagöi hendr um hals henni ok baö, at hon skyldi lifa ok piggja fe, ok allir aörir l9ttu 5 hana at deyja; en hon hratt hverjum10) fra ser, er at henni kom, ok kvaö ekki tjöa mundu at letja hana pess er hon aetlaöi. Siöan het Gunnarr a Hogna ok spyrr hann raöa fjf\ ok baÖ hann til fara ok vita, ef hann fengi mykt skaplyndi ^\ hennar ok kvaö nü oerna porf vera a hondum, ef sefaz maetti 10 hennar harmr, |)ar til er fra liöi. Hogni svarar: leti engl maör hana at deyja, pvi at hon varö]1) oss aldri at gagni ok ongum manni, siöan hon kom higat. — Nü baö hon taka mikit gull ok baö par koma alla pa er fe vildu piggja; siöan tök hon eitt sverö ok lagöi undir hond ser ok hneig 15 u£p viö dynur ok maelti : taki her nü gull hverr er piggja villi — Allir pogöu; Brynhildr maBlti: piggiö gullit ok njotiö vel! — Enn mailti Brynhildr til Gunnars: Nü man ek segja per litla stund pat er eptir mun ganga : sasttaz munu-pit Guörün bratt meö raöum Grimhildar innar fjol- 20 kungu; döttir Guörünar ok Siguröar man heita Svanhildr, er vaanst man foedd allra kvenna; man1'2) Guörün gefin Atla at sinum övilja; Oddrünu man tu vilja eiga, en Atli mun pat banna; pa munu-pit eiga launfundi, ok mun h6n per unna; Atli man pik svikja ok i ormgarö setja, ok siöan man Atli 25 drepinn ok synir hans, Guörün man pa drepa; siöan munu hana storar barur bera til borgar Jönakrs konungs; par man hon foeöa aga3ta sonu; Svanhildr mun 6r landi send ok gipt Jormunreki konungi, hana munu bita Bikka raö, ok pa er farin oll a3tt yöur, ok eru Guörünar harmar at meiri. — 30 Nü13) biö ek pik, Gunnarr! efstu boenar : lat gera eitt bal mikit a slettum velli ollum oss, mer ok SigurÖi ok peim sem drepnir varu meö honum; lat par tjalda yi\v afrauöu mannablööi ok brenna mer par a aöra hond penna inn hynska
9) farnast wird in Fas. vermutet. — 10) hverum G. — 11) Sb C, B., verör Fas. — 12) So M. 0., verÖr ergänzt Fas. u. D. — Im fg. schreibt Bj. vilja für övilja. — 13) In C großer roter Anfangsbuchstabe u. die Überseht- . H''ii ( boen) Brynhildar. —
14*
*"J*4* / (A^ YA#sr^y ji /oUfsCWV %
»J<n
Jk
~1^ VQlsungasaga
V
k'ojuum, 011 a aöra hpnd honum mfna menn, iva af h<.>f'öi, tva at fötimi ok tva hauka ; |»a er atjafnaöi skipt; latifS [>ar a milli okkar brugöit sverö, sem fyrr, er vit stigum a einn beö ok hetum11) pähjöna17) nafni ok eigi fellr honum 5 |>a hurö aJiaeJa, ef ek fylgi honum, ok er var leizla pa ekki aumlig, ef honum fylgja fimm. ambattir ok atta pjönar, er faöir minn gaf mer, ok par brenna ok peir er drepnir varu meö Siguröi; ok fleira munda ek maela, ef ek vaera eigi sar, en nü pytr undin16), en särit opnaz17), ok sagöa ek p6 satt.
10 Nü er büit um lik Siguröar at fornum siö ok gert mikit
bäl, <>k er pat er mjok i18) kynt, pa var par lagt a ofan lik Siguröar Fafnisbana ok sonar hans prevetrs19), er Bryn- hildr let drepa, ok Gutthorms. Ok er balit var allt loganda, gekk Brynhildr par a üt ok maelti viö skemmumeyjar sinar,
15 at paer tceki gull pat er hon vildi gefa peim, ok eptir petta deyr Brynhildr ok brann par meö Siguröi ok lauk sva peira aavi.
XXXII1). Nü segir pat hverr er pessi tiöindi heyrir, at engi maör mun pvilikr eptir i veroldunni, ok aldri man
20 sfÖan borinn slikr maör, sem Sigurör var fyrir hvershvetna sakar, ok hans nafn man aldri fyrnaz i pyverskri2) tungu ok a Norörlondum, meöan heimrinn stendr. — pat er sagt einnhvern dag, pa er Guörün sat i skemmu sinni, pa maelti hon: betra var pa vart lif, er ek atta Sigurö; sva bar hann
35 af ollum monnum , sem gull af jarni eöa laukr af oörum grosum eöa hjortr af oörum dyrum, unz broeör minir fyrir- munöu mer sliks manns, er ollum var fremri; eigi mattu peir sofa, aÖr peir drapu hann; mikinn gny geröi Grani, pa er hann sa saran sinn lanardrottinn; siöan roedda ek viö
30 hann, sem viö mann, en hann hnipti i joröina ok vissi, at Sigurör var fallinn. — Siöan hvarf3) Guörün l) brott a
14) So B. nach Sigkv. III, 68 (Sigkv. in sk. 67 IL 0.) — heitum C, Fas.; well. = hetum, vgl. IX ") u. hier M. 0. — 15) So G, B., der nach Sigk. III, 68 nafni ergänzt. — 16) So (undinn) C nach B'., vgl. aber M. 0., öndin Fas. — 17) So Fas., B., M. 0., optazt C. — 18) i fehlt, in Paphss. u. bei B). — 19) -vetz G. —
XXXII. 1) Überschr. in C: Brott haurf Gudrünar. — 2) So G. u. Fas.; li. [nach der Thidrs.) pyöverskri — p^zkri alle Paphss. — 3) haurf G. — 1 G. Gudrun am Hände, Grane im Text. . ~ \
G. XXXI, XXXII. 213
sköga ok heyröi alla vega fra ser varga pyt, ok J)ötti pa bliöara at deyja. Gudninb) för, unz hon6) kom til hallar Halfs7) konungs, ok sat par meÖ J)6ru Hakonar döttur8) i Dan- morku sjau inisseri ok var par i miklum fagnaöi, ok hon s\69) boröa yfir henni ok skrifaöi par a morg ok stör verk ok 5 fagra leika, er tiöir varu i pann tima, sverö ok brynjur ok allan konungs bunaö, skip Sigmundar konungs, er skriöu fyrir land fram; ok pat byröu paar, er peir boröuz Sigarr ok Siggeirr a Fjoni 10) suör; slikt var peira gaman, ok hugg- aöiz Guörun nü nokkut harms sins. petta spyrr Grimhildr, 10 hvar Guörun er niör komin, heimtir a tal sonu sina ok spyrr, hverju peir vilja bo3ta Guörunu son sinn ok mann, kvaö peim pat skylt. Gunnarr segir, kvezt11) vilja gefa henni gull ok bceta henni sva harma sina; senda eptir vinum sinum ok büa hesta sina, hjalma, skjoldu, sverö ok brynjur ok alls 15 konar herklaeöi, ok var pessi ferö büin it kurteislista12), ok engi sa kappi, er mikill var, sat nü heima; hestar peira varu brynjaÖir, ok hverr riddari haföi annathvart gyltan hjalm eöa skygöan. Grimhildr raez i ferö meö peim ok segir peira erendi sva fremi fullger^ munu verba, at hon siti eigi 20 heima. |>eir hoföu alls fimm hundruö manna; peir hoföu ok agaeta menn meö ser: par var Valdamarr1]) af Danmork ok Eymöör14) ok Jarisleifr. J)eir gengu inn i holl Halfs15) konungs; par varu Langbaröar, Frakkar ok Saxar; peir föru meö ollum herbünaöi ok hoföu yfir ser loöa rauöa , sem 25 kveöit er :
(Guörkv. II, 20 b) stuttar16) brynjur,
steypta hjalma,
skolmum gyröir,
hoföu17) skarar jarpar.
5) Auch hier C. Grana, ohne Korr. — 6) C. hann (auf Grani bez.). — 7) Hjalpreks Bj. — 8) pora Häkunar döttir C. — 9) So B' ., vgl. Guör. II, 15; ok slö G. — 10) B'. weist auf Fi vi in Guör. II, 16, doch vgl. H. G. a. a. 0. — Für Sigarr hat Bj. Sigmundr. — 11) So G. u. Ausg., doch wäre segir wohl zu entbehren. — 12) So C, kurteisligsta Fas. u. B. — 13) ValdamarC. - />'. hält Valdarr (Guör. II, 20) für die echtere Form. — 14) So C, auch R der L. E., Eyrnaör Paphss.; etwa Eymundr? Vgl. Gl. — 15) Hjalpreks Bj., vgl. 7). — 16) Var. s. H. G.; im fg. stepta C. — 17) ok h. G. — Streichung ron ok empfiehlt B'. nach GuÖr. II, 20. —
1 W<nM vJU (> U Yl+t <*>*< "(W* 4rc^\) Vt
214 Yolsui;
|>oir vildu sei ja systur sinni göftar gjafir ok mffiltu vi viö nana, en hon trüöi engum [>eira. Siöan Grim-
hildr18) henni meinsamligan drykk, ok rarö hon viö at taka
ok munoi siöan engar sakar; sä drykkr var blandinn meö
o jaröar magni ok sae ok dreyra sonar l:i), ok i |»vi horni vÄru
ristnir hvers kyns stafir ok roönir meö blööi, sem her
segir :
(Guörkv. II, 23) Voru i horni20)
hvers kyns stafir ristnir ok roönir, raöa ne mattak; lyngfiskr lagar-1), lands Haddingja ax oskorit, innleiö dyra.
(Guörkv. II, 24) V^ru peim björi bol morg saman; urt alls viöar ok akarn brunnin -2), umdogg 23) arins, iörar blotnar24), svins lifr soöin, pvit sakar deyföi.
Ok eptir }mt er vili peira kom saman, geröiz fagnaÖr mikill. {>a maelti Grimhildr, er hon fann Guörünu: vel veröi [)er, 10 dottir! ek gef J>er gull ok alls konar gripi at {)iggja eptir })inn feör, dyrliga hringa ok ärsal hynskra meyja, [>eira2:') er kurteisastar eru, ]>a er {»er bojttr [rinn maör; siöan skal
18) So B. nach Guör. II, 21 (= 22 H. G.); Gunnarr C, Fas. - 19) Daß die Stelle zu erklären sei nach Guör. 11, 22, wies auch Ba. aaeh, dr. sonar hennar C, Fas., B.; sonar, Edz., vgl. Wb. n. sori. — In den fg. Str. einige Kürzungen aus metr. Gründen, vgl. H. G. — 20) So R, i Im h. C. — 21) So F. J., Sm., U. G. nach C, langr B. nach R. — 22) akarnn brunninn G. — 23) G. vin- (vin- Fas.) oder um-d.; letzteres wurde von B. wegen der Über- einstimm. mit R (vgl. die Var. für beide Str. bei H. G.) vorgezogen. — 24) So /;. nach L.E.; itrar blotna G. und Fas. — 25) B '. bewerkt: es sollte vielleicht heißen: h^nskar meyjar, finer wie Guör. II, 26 (27 H. Gr.). —
G. XXXII, XXXIII. 215
pik gipta Atla konungi inum rika, pa muntu raöa hans auöi, ok lat eigi frsendr pina fyrir sakir eins manns ok ger heldr, sem ver biöjum. Guörün svarar: aldri vil ek eiga Atla konung, ok ekki samir okkr aett saman at auka. Grim- hildr svarar: eigi skaltu nü a heiptir hyggja, ok lät, 5 sem lifi Sigurör ok Sigmundr, ef pü att sonu. Guörün segir: ekki ma ek af2Q) honum hyggja, hann var ollum fremri. Grimhildr segir: penna konung man per skipat at eiga, en engan skaltu elligar eiga. GuÖrün segir : bjööi-per mer eigi penna konung, er illt eitt man af standa pessi aett, 10 ok mun hann sonu pina 27) illu beita, ok par eptir man honum grimmu hefnt vera. Grimhildr 2S) varö viö hennar f ortolur illa viö um sonu sina 29) ok maelti : ger, sem ver beiöum, ok muntu par fyrir taka mikinn metnaö ok vara vinattu ok pessa staöi, ersvaheita: Vinbjorg ok Valbjorg. Hennar orö 15 stööuz sva mikit, at petta varö fram at ganga. Guörün maelti: petta mun veröa fram at ganga ok pö at minum övilja, ok mun pat litt til yndis, heldr til harma. Siöan stiga peir a hesta sina, ok eru konur peira settar i vagna, ok föru sva sjau30) daga a hestum, en aöra sjau a skipum, ok ina 20 priöju sjau enn landveg, par til er peir kömu at einni hari holl; henni gekk par i möt mikit fjolmenni, ok var par büin agaetlig veizla, sem aör hoföu orö i milli farit, ok för hon fram meö soemd ok mikilli pryöi. Ok at pessi veizlu drekkr Atli brüölaup til Guörünar, en aldri geröi hugr hennar viö 25 honum hlaeja, ok meö litilli bliöu var peira samvista.
XXXIII1). Nü er pat sagt einhverja nött, at Atli kon- ungr vaknar ör svef ni, maelti hann viö Guörünu : pat dreymöi mik, segir hann, at pü iegöir a mer sveröi. Guörün reo
26) af von Fas. u. B. ergänzt. — 27) So B. nach Guör. II, 31 (32 H. G.), sina C, Fas. — 28) G. Grimh. mit einem Abkürzungszeichen, die Auflösung Grimhildi schlägt B' . vor; Grimhildr Fas., B. — 29) So M. 0.; G bietet nach illa nur viö sonu sina, was (nach B'.) zwar auf fortölur sich beziehe?! ließe, gemäß dem Vorhergehenden u. Guör. II, 32 (33 II. G.), doch jedenfalls der Umstellung bedürfte. Im Texte der Fas. u. bei B. fehlen diese 3 Worte. — Vgl. Gl. s. v. um 1 « ■). — 30) So B., M. 0. hier u. im fg. nach Guör. II, 35, = 36 H. G. — Statt sjau G. u. Fas. überall fjöra. — Vgl. auch Symons bei R Br. B. III, 239.
XXXIII. 1) Überschr. in G: Gudrun reist rünar. —
'Vtt/W U e>(J»W>W YhA Von \^V< tU .K^H»
216 VqIsuii
drauminn ok kvaö fml fyrir eldi, er jarn dreymöi — ok dul f)eiri2) er |>ü aetlar |>ik olium fremra. Atli ma-lti: enn dreymöi mik, sein her vasri vaxnir tveir reyrteinar, ok vilda ek aldri skeöja8); siöan varu |ieir rifnir upp meö rötum ok 5 rodnir i blööi ok bornir a bekki ok boönir mer at eta 1) ; enn dreymöi mik, at haukar tveir Elygi mer af hendi ok vaeri braöalausir, ok foru til heljar; ]>6tti ' )mer j>eira hjortum vift hunang blandit ok })6ttumz ek eta; siöan }>6tti mer, sem hvelpar fagrir laegi fyrir mer ok gullu viö hätt, ok at ek
10 hrae J>eira at minum övilia. — Guörün segir: eigi eru draumar goöir, en eptir munu :') ganga; synir jiinir munu vera feigir, ok margir hlutir Jmngir munu oss at hendi koma. — J)at dreymöi mik enn, segir hann, at ek laegi i kor6) ok v. raÖinn bani minn. — Nu liör petta, ok er peira samvista
15 falig. Nu ihugar Atli konungr, hvar niör man komit }>at mikla gull, er att haföi SigurÖr, en J>at veit nü Gunnarr konungr ok peir broeör. Atli var mikill konungr ok rikr, vitr ok fjolmennr, gerir nü raö viö sina menn, hversu meÖ skal fara ; hann veit, at peir Gunnarr eigu miklu meira fe,
20 en ne einir menn megi viö pa jafnaz ; tekr nü |>at raö at senda menn a fund J>eira broeöra ok bjööa peim til veizlu ok at soema ])a morgum hlutum; sa maör var fyrir peim, er Vingi er nefndr. Dröttningin veit nü peira einmaeli ok grunar, at vera muni velar viö broeör hennar. Guörün ristr
25 rünar ok hon tekr einn gullhring ok knytti i vargshär ok faer petta i hendr sendimonnum konungs. Siöan foru peir eptir konungs boöi, ok aör peir stigi a land, sa Vingi rünar- nar ok sneri a aöra leiö ok at Guörün fysti i rünum, at j>eir kvaemi a hans fund. Siöan kömu {>eir til hallar Gunnars
30 konungs, ok var takit viö peim vel ok gervir fyrir |)eim eldar störir; ok siöan drukku J>eir meö gleöi inn bezta drykk. f>ä maelti Vingi: Atli konungr sendir7) mik hingat ok vildi, at
2) So Fas., B. — G perri, vielleicht I>essarri zu lesen, pessi alle Paphss. — 3) SoB., C. skedja, skasöjaFas. -- 4) -<.*lha C, eta Fas., B. — 4a) pottu G. — Vgl. M. 0. LXXIVa). — 5) mun? — 6) kaur C nach B., i baÖiFas. ohne Be- merk. — 7) So G, Fas. — sendi B. nach Atlakv. 3, l — auch durch das fg. vildi empfohlen, eher nicht gefordert. —
C. XXXIII, XXXIV. 217
pit soettiö8) hann heim (meö miklum söma)9) ok paegiÖ af honum mikinn söma, hjalma ok skj*9ldu, sverö ok brynjur, gull ok goö klaeöi, herliö ok hesta ok mikit len, ok ykkr
lez hann bezt unna sins rikis. J)a bra Gunnarr hoföi ok maelti til Hogna: hvat skulum vit af pessu boöi f)iggja10)? 5 hann byör okkr at piggja mikit riki, en enga konunga veit ek jafnmikit gull eiga sem okkr, p)vi at vit hofum pat gull allt, er a Gnitaheiöi la, ok eigum vit störar skemmur fullar af gulli ok inum beztum hoggväpnum ok alls konar herklaeöum; veit ek minn hestinn beztann ok sveröit hvass- 10 ast, gullit agaetast. — Hogni svarar: undrumz ek boö hans, pvi at pat hefir hann sjaldan gert, ok öraöligt man vera at fara a hans fund, ok ])at undrumz ek, er ek sa gersimar paer er Atli konungr sendi okkr, at ek sa vargshari kn/tt i einn gullhring, ok rna vera, at Guörünu J)ykki hann ülfshug 15 viö okkr hafa, ok vili hon eigi, at vit farim. — Vingi synir nü honum rünarnar [)aer er hann kvaö Guörünu sent hafa. Nu gengr al|)yÖa at sofa, en peir drukku viö nokkura menn. J)a gekk at kona Hogna, er het Kostbera, kvenna friöust11), ok leit a rünarnar; kona Gunnars het Glaumvor12), skorungr 20 mikill; paer skenktu. Konungar geröuz allmjok druknir, ]>at finnr Vingi ok ma3lti : ekki er J)vi at leyna, at Atli kon- ungr er [mngfcerr mjok ok gamlaÖr mjok at verja sitt riki, en synir hans ungir ok til engis fcerir; nü vill hann gefa yör vald yfir rikinu, meöan peir eru sva ungir, ok ann yör 25 bezt at njöta. — Nü var ba3Öi, at Gunnarr var mjok drukk- inn, en boöit mikit riki, matti ok eigi viö skopum vinna, heitr nü feröinni ok segir Hogna, brööur sinum; hann svarar: yöart atkva3Öi mun standa hljöta, ok fylgja mun ek per, en öfüss em ek pessarar feröar. 30
XXXIV1). Ok er menn hofftu clrukkit sem likaöi, pa
8) st^ktid C. — 9) Die eingeklammerten Worte sind vielleicht irrige Vor- aufnahme des bald dar. fg. mikinn söma; umgekehrt scheint Bj. diese letzteren Worte {und mit ihnen auch ok peegiö af honum) für Zusatz zu halten. — 10) p. irrig aus Z. G? gora? — 11) B'. denkt an frööust, doch deutet das fg. skorungr auch nur auf ein epitheton ornans der Erzählung hin. — 12) Glaunvor C, doch vgl. M. 0. —
XXXIV. 1) Ein neuer Abschnitt beginnt in C nicht hier (wo Fas. u. B. ihn ansetzen), sondern erst bei den Worten der Kostbera: pat dreymdi mik.
218 YoImiii-
t'öru j>oir at Bofa, tekr Kostbera at Uta a runarnar ok inti
afina ok sa, at annaf var a ristit, en undir var, ok
viltar varu runarnar; hon fekk [>ö skilit af vizku sinni ;
eptir | Kit ferr hon til rekkju hja bönda sinum. Ok er pau
5 voknuöu-), maBlti hon til Hogna: heiman a^tlar pü ok er pat
<.#** öraöligt, far heldr i annat sinn! ok eigi mantu vera glogg-
rynn, ef per {rykkir, sem hon hafi i petta sinn boöit per,
systir |)in; ek reo runarnar, ok undrumz ek um sva vitra
konu, er hön hefir vilt ristit, en sva er undir, sem bani
10 3'öarr liggi a; en par var annathvart, at henni varö vant stafs, eöa elligar hafa aörir vilt, ok nü skaltu heyra draum minn. — - pat3) dreymöi mik, at mer pötti her falla in a8") haröla strong, ok bryti upp stokka i hollinni. — Hann svarar: per eruö opt illüogar, ok a ek ekki skap til pess at
15 fara illu4) i möt viÖ menn, nema pat se makligt; mun hann oss vel fagna. — * Hön segir: per munuö reyna, en eigi mun vinatta fylgja boöinu. Ok enn dreymöi mik, at onnur a felli her inn ok pyti grimmliga5) ok bryti upp alla palla i hollunni ok bryti foetr ykkra beggja broeöra, ok mun ]>at
20 vera nokkut 6). — Hann svarar: par munu renna akrar, er
pü hugÖir ana, ok er ver gongum akrinn, nema opt störar
W^ agnir foetr vara. — J)at dreymöi mik7), at blaeja pin brynni,
ok hryti eidrinn upp af hollunni. — Hann svarar: pat veit
ek gorla, hvat pat er: klseöi var liggja her litt roekt8), ok
25 munu pau par brenna , er pü hugöir blaejuna. — Björn hugöa ek her inn koma, segir hon, ok braut upp konungs hasa3tit ok hristi sva hrammana9), at ver uröum oll hra3dd, ok haföi oss oll senn ser i munni, sva at ekki mattum ver, ok stöö par af mikil ögn. — Hann svarar: par man koma
30 veör mikit, er pü astlaöir hvitabjorn. — Qrn pötti mer her inn koma, segir hön, ok eptir hollunni, ok dreiföi mik blööi ok 10) oss oll, ok mun pat illt vita, pvi at mer pötti, sem pat vaeri hamr Atla konungs. — Hann svarar: opt slatrum ver
vgl. :i). 2) vaknupu C. — 3) Überschr. in C: Haugne red draumn konu
sinnar. — 3a) s. ä f. im GL — 4) So G. nach Bt. — 5) grimligha G. — <; C. nakuat. — 7) segir hon (hün) ergänzen B., Fas. — 8) SoB (lit rektC), litrekt Fas. -- B'. verweist auf Atlm. 16, 2 (15, 6 H. G.). — 9"» hramana C. — 10 1 dr. mannabl. n die Paphss. —
Y0t* */*^^ °^ o4*L* WyA VVfar*!
J
C. XXXI V, XXXV. 219
orliga ok hoggum stör naut oss at gamni, ok er pat f^rir yxnum, er ornu dreymir, ok mun heill hugr Atla viö oss. — Ok nü haetta pau pessu tali.
XXXV1). Nü er at segja fra Gunnari, at par er sams doemi2), er J)au vakna, at Glaumvor kona Gunnars segir 5 drauma sina marga, pä er henni pöttu likligir til svika, en Gunnarr reo alla pvi a moti. — pessi var einn af peim, sagöi hon, at mer pötti blöÖugt sverö borit her inn i hollina, ok vartu sveröi lagör i gegnum, ok emjuöu ülfar a baöum endum sverösins. Konungrinn svarar : smair hundar vilja 10 oss par bfta, ok er opt hundagnoll fyrir väpnum meö blööi lituöum. — Hon maelti: enn pötti mer her inn koma konur, ok varu daprligar, ok3) pik kjösa ser til nianns; ma vera, at pinar disir hafi pat verit. — Hann svarar: vant geriz nü at raöa, ok ma ekki forftaz sitt aldrlag; en eigi ölikt, 15 / at ver veröum skammaeir. Ok um morgininn spretta peir upp ok vilja fara, en aörir lottu. Siöan maelti Gunnarr viö pann mann, er Fjornir het: statt upp, ok gef oss at drekka af störum kerum gott vin, pvi at vera ma, at sja se var in siöarsta veizla, ok nü mun inn gamli ülfrinn komaz at 20 gullinu, ef ver deyjum, ok sva4) bjorninn mun eigi spara at bita sinum vigtonnum! — Siöan leiddi liöit pa üt meft grati. Son Hogna maelti: fariö vel ok hafiö gööan tima5)! — Eptir var meiri hlutr liös peira. Sölarr ok Snaevarr6), synir Hogna, föru ok einn kappi mikill, er Orkningr het; hann 25 var brööir Beru. Fölkit fylgöi peim til skipa, ok lottu allir pa fararinnar, en ekki tjöafti. — pa maelti Glaumvor: Vingi, segir hon, meiri van7), at mikil ohamingja standi af pinni kvamu, ok munu störtiöindi geraz i for pinni. — Hann svarar: pess sver ek, at ek lyg eigi, ok mik taki har galgi 30 ok allir gramir, ef ek lyg nokkut orö! ok litt eirfti hann ser i slikum orbum. f)ä maelti Bera : fariö vel ok meö göö- um tima! Hogni svarar: veriö katar, hversu sein meö oss
XXXV. 1) Überschr. »iG: Heimannferd peirra bredra. — 2) sarndaegris iunr.) Paphss. — 3) Bt. vermutet nach Atlam. 28, 4 (25 H. G.) ok vildu {>ik kj. — 4) So B., C. sä. — 5) Nach B '. Ist hafit in C ausgestrichen und darauf ein Einschaltung szeichen gesetzt; darnach B' : fariÖ vel ok rneö goöum tima [wie unten)*} — 6) Gnevarr G., von B. nach Drap Nifl. u. Atlam. berichtigt. — 7) von U. —
^J, U ^^rcJl Lv»^ ^W l* fit U^C *d> J4u4 „/^
220 Volsungaaaga
ferr! — |);ir skiljaz j»au meö sinum forlogum7"). — Siöan rem J>eir sva fast, ok af miklu ai'li, al kjolrinn gekk umhin skipinu mjok sva hali'r; [>eir knüöu fast arar meö störum bakfollum, sva at brotnuöu hlumir ok h&ir8), ok er |»eir 5 kömu at iandi, festu [>eir ekki ßkip sin. Siöan riöu ^eir sinum agajtum hcsturn myrkan skög um hriö, nü sja ]K*ir konungsboeinn1'), pangat heyra peir mikihn gny ok vapnabrak ok sja par mannfjolöa ok mikinn viörbünaö, er peir hoföu, ok oll borgarhliö varu füll af monnum. peir riöa at borg-
10 inni, ok var hon byrgö; Hogni braut upp hliÖit, ok riöa nü i borgina. pä ma3lti Vingi: petta maettir pü vel ögert hafa, ok biöiö nü her, meoan ek soeki yör galgatre; ek baö yör meö bliöu her koma, en flätt bjö undir; nü man skamt at biöa, aör per munuö upp festir. Hogni svarar : eigi munu-ver
15 fyrir per10) vaegja, ok litt hygg ek, at ver hrykkim par er menn skyldu berjaz, ok ekki tjöar per oss at hraeöa, ok pat man per illa gefaz! — hrundu honum siöan ok boröu hann oxarhomrum til bana.
XXXVI1). peir riöa nü at konungs hollinni; Atli kon-
20 ungr skipar liöi sinu til orrostu, ok sva vikuz fylkingar, at garör nokkurr varö i millum peira. — »Veriö vel komnir meö oss2), ok faiö mer gull pat it mikla, er ver erum til komnir^ pat fe er Sigurör atti, en nü a Guörün.« — Gunn- arr segir: aldri faer pü pat fe, ok dugandi menn munu-per
25 her fyrir hitta, aör ver latim lifit, ef per bjööiö oss öfriÖ; kann vera, at pü veitir pessa veizlu störmannliga ok af lit- illi eymd viö orn ok ülf. — »Fyrir longu haföa ek pat mer i hug;]), at na yöru lifi, en raöa gullinu ok launa yör pat niöingsverk, er per svikuö yöarn inn bezta mag, ok skal ek
30 hans hefna.« — Hogni svarar: pat kemr yör verst at haldi, at liggja lengi a pessu raöi, en eruö4) pö at engu bünir. — Nü slaer i orrostu haröa, ok er fyrst skothriö; ok nü koma fyrir Guörünu tiöindin, ok er hon heyrir petta, verör hon
7") faurlughum C. — 8) Für hlumir in allen Paphss. dos üblichere hlummar, für hair här oder arar. — 9) k. herinn Fas. — 10) fyr. pat Fas. (irr ir/). —
XXXVI. 1) Überschr. in C: Orrosta ä borginne ok s. (= sigr nach M. O.) — 2) Fas., B. n. M. O. ergänzen hier segir hann. — 3) segir Atli er- gänzen Fas., B. u. M. 0. — 4) So B. nach Atlam. 43 (41), C. eru. —
G. XXXVI, XXXVII. 221
viö gneip5) ok kastar af ser skikkjunni. Eptir pat gekk hon ut ok heilsam' peim er komnir varu, ok kysti brceör sina ok syndi peim ast, ok pessi var peira kveöja in siö- arsta; pa maelti hon: ek pöttumz raö hafa viö sett, at eigi koemi-per, enG) engi ma viö skopum vinna! — pa maelti 5 hon: mun nokkut tjöa at leita um saettir? en allir neituöu pvi pverliga. Nu ser hon, at sart er leikit viö broeör henn- ar, hyggr nü a haröraeöi, för i brynju ok tök ser sverö ok baröiz meö broeörum sinum ok gekk sva fram sem inn hraustasti karlmaör, ok {)at sogöu allir a einn veg, at varla 10 saei meiri vorn en par. Nü geriz mikit mannfall, ok berr pö af framganga peira broeöra; orrostan stendr nü lengi fram allt um miöjan dag. Gunnarr ok Hogni gengu i gegnum fylkingar Atla konungs, ok sva er sagt, at allr vollr flaut i blööi. Synir Hogna ganga nü hart fram; Atli kon- 15 ungr maelti: ver hpföurn7) liö mikit ok fritt ok störa kappa, en nü eru margir af oss fallnir, ok eigum ver yör illt at launa, drepit nitjan kappa mina, en ellifu einir eru eptir; — ok verör hvild a bardaganum8). |)a maelti Atli konungr: fjörir0) varu- ver broeör, ok ein ek nü einn eptir; ek hlaut 20 mikla maegö, ok hugöa ek mer J>at til frama ; konu atta ek vaena ok vitra, storlynda ok haröüöga, en ekki ma ek njöta hennar vizku, {>vi at sjaldan varu-vit satt; fer hafiö nxi drepit marga mina frasndr, en svikit mik fra rikinu ok feni^ raöit systur mina ok })at harmar mik mest. — Hogni segir : 25 hvi getr {m sliks? per brugöuö fyrri friöi; {)ü tökt mina fraßndkonu ok sveltir i hei ok myröir ok tökt feit, ok var ])at eigi konungligt; ok hlcegligt pykkir mer, er pü tinir pinn härm ok goöunum vil ek pat pakka, er per gengr illa. — 30
XXXVII4). Nü eggjar Atli konungr liöit at gera haröa sökn; berjaz nü snarpliga ok soekja Gjükungar at sva fast,
5) So auch Ba. wie ('.. — 6) In G zweimal enn geschrieben. — 7) höfum
C, höfÖum änderte B. nach Atlam. 54 (50). — 8) In Fas. scheinen die letzten
Horte noch dem Atli zugeteilt. Für ellifu {so B. nach Atlm. 54 = 50) hat
(.'. wohl irrrig sex; doch bietet der Stabreim, der auch Änderungen erträgt,
keine rolle Genähr der Richtigkeit. — 9) In Atlam. sind es fünf [B' .) —
XXXVII. 1) Überschr. in G: Haugni handtekirm. —
222 VqIsuii jasagn
at Atli konungr hrekkr2) inn i hollina, ok berjaz du Lnni ok var orrostan allhorö. Sj& bardagi irarö meö miklu mann- Bpelli ok lykr sv&, al fellr allt liö [>eira broeöra, sva at [>eir standa tveir upp, ok för aör margr8) maÖr til heljar fyrir
5 Jtoira vapnum. Nu er sott at Gunnari konungi ok fyrir sakir ofreflis var hann hondum tekinn ok i fjotra settr. Siöan baröiz Hogni af mikilli hreysti ') uk drengskap ok feldi ina stoerstu kappa Atla konungs tuttugu; hann hratt morgum i jjann eld, er |>ar var gerr i hollunni ; allir uröu
10 a eitt sattir, at varla sa3i slikan mann5); en }jö varö liann at lyktum ofrliöi borinn ok hondum tekinn. Atli konungr maelti: mikil furoa er J)at, hve margr maÖr her hefir farit fyrir honum; nü skeri ör honum hjartat, ok se Jiat hans bani! Hogni maelti: gerG), sem [>er likar; glaöiiga inun
15 ek her biöa [>ess er J>er viliö at gera, ok {mt muntu skilja, at eigi er hjarta mitt hraett, ok reynt hefi ek f}rrr harba 7) hluti, ok var ek gjarn at bola» mannraun, Jja er ek var ösarr, en nü eru-ver mjok sarir ok mantu8) einn9) raöa var um skiptum. — J>ä maelti raögjafi Atla konungs: se ek
20 betra raö: tokum heldr praelinn Hjalla^ en foröum Hogna; praell pessi er skapdauÖi, hann lifir eigi sva lengi, at hann se eigi daligr, — praellinn heyrir ok oepir hatt ok hleypr10) undan, hvert er honum pykkir skjöls van, kvez illt hljota af öfriöi peira ok vass at gjalda, kveör Jmnn dag illan vera,
25 er hann skal deyja fra sinum gööum kostum ok svina geym- slu. J)eir prifu hann ok brugöu at honum knifij hann oepti hatt, aör hann kendi oddsins. pa maelti Hogni, sem f aar um er titt, ha er i mannraun koma u), at hann arnaöi hraelinum lifs ok kvez eigi vilja skraektun pa heyra12)\ kvaÖ ser minna
2) So B., hraukr G. — 3) So Fas., B. — margh C. — 4) So die Ausg., C. hreiyst, vgl. M. 0. — 5) B'. vermutet, daß [ähnlich wie oben G XXXVI) slika vorn vielmehr gemeint sei. — 6) geri G u. B., doch vgl. B'., ger Fas. u. B. N. F. 301. Ist geri Kon), wie skeri Z. 13 oder dort skeriö zu sehr, nach Atm. 55? — 7) B'. vermutet haröari nach Atlam. 60 (== 56 H. G.) braltara. — 8) B' . bemerkt: vielleicht rnättu. — 9) So B., enn C, Fas. — 10) So B., hleypir C, Fas. — 11) Für diese Worte scheint sich nichts Ent- sprechendes in der L. E. zu finden; die Ergänzung der Lücke rar hann ist nach B'. — 12) heyra (nicht in G, Fas.) ergänzte schon Bj. nach Paphss., l>ä I). B. »ach Atlm. 64 (60 H. G.\ 8. —
C. XXXVII. 223
fyrir at freinja penna leik; praeliinn varÖ13) ]>iggja pa fjorit. Nu eru peir baöir i fjotra settir, Gunnarr ok Hogniu). J)ä maelti Atli konungr til Gunnars konungs, at hann skyldi segja til gullsins, ef hann vill lifitpiggja; hann svarar: fyrr skai ek sja hjarta Hogna brööur mins blöougt. — Ok nü 5 prifu feir praelinn i annat sinn ok skaru15) 6r honum hjartat ok baru fyrir konunginn Gunnar, hann svarar: hjarta Hjalla ma her sja ins blauöa, ok er ölikt hjarta Hogna ins froekna, pvi at nü skelfr mjok, en halfu meir, pa er i brjösti honum Ja. — Nü gengu peir eptir eggjun Atla konungs 10 at Hogna ok skaru ör honum hjartat ok sva var mikill pröttr hans, at hann hlö, meöan hann beiö pessa kvol 16), ok allir undruöuz prek hans, ok |)at er siöan at minnum haft. peir syndu Gunnari hjarta Hogna, hann svarar: her mä sja hjarta Hogna11) ins froekna, ok er ölikt hjarta Hjalla 16 ins blauÖa, pvi at nü hrceriz litt, en miör, meöan i brjösti honum la; ok sva mantu, Atli, lata j)itt lif sem nü latum ver; ok nü veit ek einn, hvar gullit er, ok mun eigi H9gni segja per; m er lek_ .Y-mjst_j_hug , pa er vit18) liföum baöir, en nu hefi ek einn raÖit fyrir mer : skal Rin nü raöa 20 gullinu, fyrr en Hynir beri pat a hondum ser. Atli konungr ma3lti: fariö i brott meö bandingjann! ok sva var gert. Guörün kveör nü meö ser menn ok hittir Atla ok segirld): gangi per nü illa ok eptir pvi sem per helduö orö vi'ö mik ok brasdr mina-20)l — Nü er Gunnarr konungr settr i einn 25 ormgarö; par varu margir ormar fyrir, ok varu hendrn) hans fast bundnar; Guörün sendi honum hprpu ema, en22) hann syndi sina list (ok slö horpuna meö mikilli list)2'3), at
13) Die Lücke nach varö ergänzte B. nach Atlm. 63 (59, 10 H. G.). — 14) ok H. ergänzte nach Paphss. schon Bj., auch B. (nicht Fas.). — 15) So C, vgl. M. 0. — 16) C. kaul. — 17) Die kursiv gesetzten Worte ergänzt B., /rührend Bj. nach Paphss. setzte: p. s. G. hj. H. ins fr., ok hann segir: pat er ülikt u. iv. — 18) So G. nach Bt., vor Fas., B. — 19) So B., Fas. ok m£elti, vgl. auch M. 0. — 20) So nach B' ., während B. Gunnar ergänzte; in Fas. wird ok mit dem fg. nü verbunden. — 21) h. ergänzen nach Pap>hss. Fas., B. — 22) So liest B. mit Ergänzung einer kleinen Lücke, die in Fas. hörpu, en h. s.) nicht angegeben ist. -- 23) Die sehr entbehrlichen Worte ok slo . . list fehlen in allen Paphss. u. bei Bj. —
224 V^lsungasaga
hano drap Btrengina meß tänum, ok 16k sva vel ok afbraj liga, at fair pöttuz heyrt hafa sva meö hondum slegit; ok par til lek bann pessa fprött, at allir Bofnuöu ormarnir, nema ein aaöra mikil ok illilig skreiö til bans ok gröf inn Binom
5 rana, j)ar til er hon hjö hans hjarta, ok par let hann sitt lif meö mikilli hreysti.
XXXVIII1). Atli konungr ])öttiz nü hafa unnit mikinn sigr ok sagöi Guörünu sva sem meö nokkuru-) spotti eöa sva sein hann hcoldiz: Guörün, segir hann, mist hefir pü nü
10 broeöra ])inna, ok veldr pü pvi sjalf. Hon svarar: vel likar per nü, er [)ü lysir vfgum pessum fyrir mer ; en vera mä, at pü iöriz, pa er pü reynir pat er eptir kemr, oksümun erföin Jüngst eptir lifa at tyna eigi3) grimdinni, ok mun per eigi vel ganga, meöan ek lifi. — Hann svarar: vit skulum
15 nü gera okkra saett, ok vil ek boeta per brceör pina meö gulli ok dyrum gripum eptir pinum vil ja. Hon svarar: lengi hefi, ek eigi verit hoeg viöreignar ok mätta4) um hraefa, meöan H9gni liföi; muntu ok aldri boeta mer brceör mina sva at mer hugni, en opt veröu-ver5) konurnar rikiü) bornar
20 af yöru valdi; nü eru minir fraendr allir dauöir, ok muntu nü einn viö rnik raöa; mun ek nü penna kost upp taka, ok latum gera mikla veizlu, ok vil ek nü erfa brceör mina ok sva pina fraendr 7). — Gerir hon sik nü bliöa i oröum, en po var samt undir raunar; bann var talhlyöinn ok trüöi a hennar
25 orö, er hon geröi ser lett um roeöur. Guörün gerir nü erfi eptir sina broeör, ok sva Atli konungr eptir sina menn, ok pessi veizla var meö mikla svorfun8). Nü9) hyggr Gudrun a harma sina ok sitr um pat, at veita konungi nokkura mikla skomm; ok um kveldit tök hon sonu peira Atla konungs,
30 er peir leku viöstokki; sveinarnir glüpnuöu ok spuröu, hvat
peir skyldu. — Hon svarar: spyriö eigi at! banaskalykkr
baöum! — p>eir svoruöu : raöa muntu bor im m pinum, sem
XXXVIII. 1) Überschr. in C: Vidtal {vgl M. 0.) Atla ok (iudrunar. - 2) So (nockuru) C nach B' ., miklu Fas. — 3) C. ei nach B' . — 4) So B . niätti C. Fas., = 1. S. nach M. ü. — 5) ver C nach B., viö Fas. — 6 Be- achtung verdient die Les. ofrriki einiger Paphss. — 7) B . vermutet: ok sv;i pu p. fr. — et/ra sva ger pü viö p. fr.? — Im fg. gior C. — 8^ So />'. nach Atlam. 76, 4- [71, 8 //. G.). — C. svorpan nach Bt., svorfan nach M. 0., sveipan Fas. — 9) Nu mit großem roten N in ('<. —
C. XXXVII, XXXVIII. 225
pü vilt, pat man engi banna10) per; en per er skomm i at gera petta. — Siöan skar hon pa a hals. Konungrinn spuröi eptir, hvar synir hans vaeri; Guörün svarar: ek mun pat segja per ok glaöa11) pitt hjarta; pü vaktir viö oss mikinn härm, pa er pü drapt brceör mina, nü skaltu heyra 5 mina rceöu: pü hefir mist pinna sona, ok eru peira hausar her at borökerum haföir 12) ok sjalfr draktu peira blöö viö vin blandit; siöan tök ek hjortu peira ok steikta ek a teini, en pü azt. — Atli konungr svarar: grimm ertu, er pü myröir sonu pina ok gaft mer peira hold at eta, ok skamt 10 laetr pü ills i milli. GuÖrün segir : vaeri minn vili 13) til at gera per miklar skammir, ok verör eigi fullilla farit viö slikan konung. Konungr maelti: verra hefir pü gert, en menn viti doemi til, ok er mikil övizka i slikum haröraeöum, ok mak- ligt, at pü vaerir a bali brend ok barin aör grjöti i hei, 15 ok heföir pü pa pat er pü ferr a leiö14). Hon svarar: pü spar pat per sjalfum, en ek man hljöta annan dauöa! — pau ma3ltuz viö mQrg heiptarorö. — Hpgni atti son eptir, er Niflungr het; hann haföi mikla heipt viö Atla konung ok sagöi GuÖrünu, at hann vildi hefna feör sins; hon tök pvi 20 vel, ok gera raö sin; hon kvaö mikit happ i, ef pat yröi14a) gert. Ok of kveldit, er konungr haföi drukkit, gekk hann til svefns, ok er hann var sofnaÖr, kom Guörün par ok son Hogna. Guörün tök eitt sverö ok leggr fyrir brjöst Atla konungi, vela pau um baeöi, hon ok15) son Hogna. Atli 25 konungr vaknar viö sarit ok maelti: eigi man her purfa15a) um at binda eöa umbüö at veita; eöa hverr veitir mer penna averka? Guörün segir: ek veld nokkuru um, en sumu son Hogna! — Atli konungr maelti: eigi scemöi per petta at gera, pö at nokkur sok vaeri til, ok vartu mer gipt at 30 fraenda raÖi, ok mund galt ek viö per, prja tigu gööra ridd-
10) bana G. — Im fg. scheint nach B' '. ein Mißverständnis von Atlam. 78 (73 H. G.) skömm mun rö reiöi zu liegen. — 11) eigi glaöa vermutet B'. nach Atlm. 80 (75), 5. — 12) So B. nach Atlm. 82 (77), 6 — bädir C, Fas. — 13) v. mer enn v. vermutet B. N. F. 306. — 14) Ba. bringt auch faer ä leiö und ferr a leit {so Bj.) in Anschlag. — 14 a) yde G. — 15) hon ergänzen Fas. wohl nach Paphss., da es nach B' in G. fehlt (B. baeöi ok son H.) Hier ist es der Deutlichkeit wegen gesetzt. — 15 a) pyrfa G. —
Prosaische Edda. 15
Mi VQhnmgasaga
ara ok16) soimiligra nieyja ok tnarga nienn aöra, ok pö leztu per eigi at liofi, nema pü reöir londum ]>eini er att haföi Buöli konungr ok Jana svaeru leztu opt meÖ grati sitja. — Gudrun meelti : mart hefir pü ma3lt osatt ok ekki hiröi ek 5 pat, ok opt var ek öhceg i minu skapi, en miklu jök-J)ü a; her hefir verit opt mikil styrjold17) i pinum garöi, ok boröuz opt fraendr ok vinir, ok yföiz hvat viö annat; ok var betri aevi var, pa er ek var meö Siguröi: drapum konunga ok reöum um eignir J)eira ok gafum griö peim er sva vildu ;
10 en hoföingjar gengu a hendr oss, ok letuni Jiann rikan, er sva vildi ; siöan mistum ver hans ok var pat litit at bera ekkju nafn, en {>at harmar mik mest, er ek kom til pin, en att aÖr inn agaezta konung, ok aldri komtu sva ör orrostu, at eigi baerir pü inn minna hlut. Atli konungr svarar : eigi
15 er pat satt, ok viö slikar fortolur batnar hvarigra hluti, pvf at ver hofum skaröan18); ger nü til min somasamliga ok lät büa um lik mitt til ägaetis! — Hon segir: pat mun ek gera, at lata per gera vegligan groft ok gera per virÖu- liga steinprö ok vefja pik i fogrum dükum ok hyggja per
20 hverja porf. — Eptir pat deyr hann, en hon geröi, sem hön het 19) ; siöan let hon sla eldi i hollina. Ok er hiröin vaknani viö öttann, pa vildu menn eigi pola eldinn ok hjugguz sjalfir ok fengu sva bana; lauk par aevi Atla konungs ok allrar hiröar hans. Guorün vildi nü eigi lifa eptir pessi verk,
25 en endadagr hennar var eigi enn kominn. — Volsungar ok Gjükungar, at pvi er menn segja, hafa verit mestir ofrhugar20) ok rikismenn, ok sva finnz i ollum fornkvaeÖum ; ok nü stoövaöiz pessi öfriör meö peima?1) haetti at liönum pessum tioindum.
30 XXXIX1). Guörün atti döttur viö Siguröi, er Svanhildr
het; hon var allra kvenna vaanst ok haföi snor augu, sem faöir hennar, sva at far einn 2) poröi at sja undir hennar
16; Nach ok ist die Zahl XX in G durchstrichen ohne Ersatz, dieselbe findet sich auch in den Paphss. — B' . verweist auf Atlm. 95 (89 H. G.), wo 7 Mö,gde erwähnt sind. — 17) So Fas., B. — C. undeutlich, vgl. M. 0. — 18) So B. nach Atlm. 102 (96 H. G.), 4. — In Fas. war die Abkürzung des C. als skaröat oder -it aufgefaßt. — 19) C. hett. — 20) höföingjar Bj. — 21) So C, peim die Paphss. —
XXXIX. 1) Überschr. in C: Fra Gudrünu. • 2) So Fas., B., enn C. —
G. XXXVJ1I, XXXIX, XL. 227
brynn; hon bar sva mjok af oörum konum um vaenleik, sem söl af oörum himintunglum. Guörün gekk eitt sinn til saevar ok tök grjöt i3) fang ser ok gekk ä saeinn üt ok vildi tapa sei*; pa höfu hana störar bärur fram eptir sjanum, ok fluttiz hon meö peira fulltingi ok kom um siöir til borgar 5 Jönakrs konungs; hann var rikr konungr ok fjolmennr, hann fekk Guörünar; peira born varu peir: Hamöir4) ok Sorli ok Erpr. Svanhildr var par upp foedd. —
XL1). Jormunrekr hefir konungr heitit, hann var rikr konungr i pann tima, hans son het Randverr2). Konungr 10 heimtir a tal son sinn ok maelti: pü skalt fara mina sendifor til Jönakrs konungs ok minn raögjafi, er Bikki heitir ; par er upp foedd Svanhildr, döttir Siguröar Fafnisbana, er ek veit fegrsta mey undir heimsölu ; hana vilda ek heizt3) eiga, ok hennar skaltu biöja til handa mer. Hann segir : skylt er 15 pat, herra, at ek fara yöra sendifor! — laetr nu büa ferö peira soemiliga. Fara peir nü, unz peir koma til Jönakrs konungs, sja Svanhildi, pykkir ') mikils um vert hennar friöleik. Randverr heimti konung a tal ok maelti: Jorm- unrekr konungr vill bjööa yor maegi sitt; hefir hann spurn 20 til Svanhildar, ok vill hann kjösa hana ser til konu, ok er ösynt, at hon se gefin rikara manni, en hann er. — Kon- ungr segir, at pat var viröuligt raö : ok er hann mjok fraegr. — Guörün segir: valt5) er hamingjunni at treystaz, at eigi bresti hon ! — En meÖ fysing konungs ok ollu pvi er a la 25 er petta nü raöit, ok ferr nü Svanhildr til skips meö viröu- ligu foruneyti ok sat i lyptingu hja konungs syni. J)ä maelti Bikki til Randvers: sannligt6) vaeri pat, at per aettiö sva friöa konu, en eigi sva gamall maör. — Honum fellz pat vel i skap, ok maelti til hennar meö bliöu ok hvart til ann- so ars ; koma heim i land ok hitta konung. Bikki maelti : pat
3) i ist nach B '. zweimal geschrieben; es könnte also, wenn dies sonst sich empföhle, grjöti gelesen werden. — 4) Hampir G. —
XL. 1) Überschr. in G : Gipt Svanhilldr ok trodin undir hrossa fötum til bana. — 2) So C, Fas. — Randver B. — 3) So Fas., B., hellt G. — 4) So (pikir) ohne vorhergeh. ok G. nach M. 0. — 5) So Fas., B., M. 0., vatt C (vant?). — ljott die Paphss. — 6) saemiligt Bj. —
15*
~^<s Vplrangasaga
samir, herra, at vita, hvat titt er um, Jtött vant se upp at bera, cn })at er um velar pajr, er sonr [»inn liefir fengit fulla äst Svanhildar, ok er hon hans frilla, ok lät8) slikt eigi 6hegnt9)! — Morg ill rao haföi hann honum aör kent, f ]>ö at petta biti fyrir of hans raö ill. Konungr hlyddi hans inorgum vandum raöum; hann maelti ok matti eigi stilla sik af reiöi, at Randver10) skyldi taka ok a galga festa. Ok er hann var til leiddr galgans, pa tök hann hauk einn ok plokk- aöi af honum allar fjaÖrirnar ok ma3lti, at syna skyldi feör
10 hans; ok er konungrinn sa, maelti hann: par mä nü sja, at honum pykki11) ek pann veg hnugginn12) soemdinni, sem haukrinn fjpörunum! ok biör hann taka af galganum. Bikki haföi J>ar um velt a meöan, ok var hann dauör. — Enn ma3lti Bikki: engum manni attu verri at vera en Svanhildi,
|6 lat hana deyja meö sk^mm ! Konungr svarar : pat raö munu- ver taka ! Siöan var hon bundin i borgarhliöi ok hleypt hestum at henni. En er hon bra i sundr augum, pa poröu eigi hestarnir at sporna13) hana; ok er Bikki sa pat, maelti hann, at belg skyldi draga a h9fuö henni, ok sva var gert,
20 en siöan let hon lif sitt.
XLI1). Guörün spyrr nü liflat Svanhildar ok maelti viö sonu sina: hvi siti-per sva kyrrir eöa maaliö gleöiorö, par sem Jormunrekr drap systur ykkra ok traö 2) undir hesta- fötum meö sviviröing? ok ekki hafiö pit likt skaplyndi
25 Gunnari eöa H9gna; hefna mundu peir sinnar 2!l) fraendkonu. — Hamöir svarar: litt lofaöir pü Gunnar ok Hogna, pa er peir3) drapu Sigurö ok pü vart4) roöin i hans blööi, ok illar varu pinar broeörahefndir, er pü drapt sonu pina, ok betr maettim ver allir saman drepa J9rmunrek konung, ok eigi munu-ver
30 standaz fry^juorö, sva hart sem ver erum eggjaöir! — GuÖ- rün gekk hlaejandi ok gaf peim at drekka af störum kerum5),
8) lät ergänzen Fas., B., M. 0. — 9) So G — tihefnt die Paphss. — 10 1 Randve hier G, wegen der Flexion des Wortes vgl. Wb. — 11) pikkir G.
— 12) So B., hniginn G. — 13) spora G. —
XLI. 1) Überschr. in C: Gudrun eggjar sonu sina at hefna Svanhilldar.
— 2) B' . bemerkt, daß für traö traddi zu erwarten wäre. — 2 a) sinna G. — '6) So Fas., B. pä er peir per draput C {etwa peir per drapu?). — 4) var C.
— 5) Ba. vermutet, daß hier nur ein Mißverständnis von Guörunarhv. 7, 3 — 4 ro rliege. —
C. XL, XLT, XLII. 229
ok eptir pat valöi hon peim störar brynjur ok göÖar ok onnur herklaeöi. ]bä maelti HamQir : her munu-ver skilja efsta sinni, ok spyrja muntu tiöindin, ok muntu pa erfi drekka eptir okkr ok Svanhildi. — Eptir pat föru {)eir; en Gud- run gekk til skemmu harmi aukin ok maelti : |)rimr monnum 5 var ek gipt: fyrst Siguröi Fafnisbana, ok var hann svikinn, ok var pat mer inn mesti harmr; siöan var ek gefin Atla konungi, en sva var grimt mitt hjarta viö hann, at ek drap sonu okkra i harmi, siöan gekk ek a sjainn, ok höf mik at landi meö barum, ok var ek nü gefin pessum konungi ; sioan 10 gipta ek Svanhildi af landi i brott meö miklu fe, ok er mer pat sarast minna harma, er hon var troöin undir hrossa fötum, eptir Sigurö6); en pat er mer grimmast, at Gunnarr varö i ormgarö settr; en pat haröast, er ör Hogna var hjarta skorit; ok betr vaeri, at Sigurör koemi mer a möti ok foera 18 ek meö honum ; her sitr nü eigi eptir sonr 7) ne döttir mik at hugga; minstu nü, Sigurör, pess er vit maeltum, pa er vit stigum a einn beö, at pü mundir min vitja ok ör helju biöa8)? — Ok lykr par hennar harmtolur9).
XLII1). pat er nü at segja fra sonum Guörünar, at 20 hon haföi sva büit peira herklaeöi, at pa bitu eigi järn, ok hon baö pa eigi skebj'a 2) grjöti ne oÖrum störum hlutum ok kvaö, peim at meini munu veröa, ef eigi geröi peir sva. Ok er peir varu komnir a leiö, finna peir Erp3), brööur sinn, ok spyrja 3a), hvat hann mundi veita peim. Hann svarar : slikt 25 sem hond hendi eöa fötr foeti. — J>eim pötti pat ekki vera ok drapu hann. Siöan föru peir leiöar sinnar ok litla hriö aör Hainöir rataöi4), ok stakk niÖr hendi ok maelti: Erpr man satt hafa sagt; ek munda falla nü, ef eigi styddumz ek
6) B'. erinnert an Guörünarhv. 17, denkt aber auch an Verderbnis der Stelle. Einen erträglichen Sinn liefert der überlieferte Text denn doch: und dies ist mir der schmerzlichste meiner Verluste , daß sie von Rossen zertreten wurde, {nämlich) nach dem Tode des Sigurd der schmerzt. — 7) B '. bemerkt, daä Guörünhv. 18 (19 H. G.) snör ne döttir steht. — 8) bjoöa Bj., leiöa Paphss. — Auch an beita (Guörünhv. 19, 1) wäre zu denken. — 9) harmtölum? fragt B'. -um setzt M. 0. in den Text, vgl. aber Fort. LXX1V2). —
XLII. 1) Vberschr.: Fra sonun Gudrünar cap(itulum). — 2) skepja C, skjota Bj. nach Paphss. — 3) Erph C. — 3a) spurja G. — Im fg. slik C. — 4) rasaöi Bj. nach Paphss. —
moQ VQlsungaMgt
viö hondina. Litlu siöar ratar5) Sorli ok braz a fötinn ok l'ekk staöiz';) ok ma)lti: falla munda ek nü, ef eigi stydda ok mik viö baöa foetr; — kvaöuz [>eir nü illa hafa gert viö Erp, brööur sinn. Föru nü, unz peir kömu til Jorm- , unreks konungs ok gengu fyrir hann ok veittu honum pegar tilrasöi ; hjö Hamöir af honum hendr baöar, en Sorli fo3tr baöa. ]Ja maelti Hamöir: af mundi nü hofuöit, ef Erpr liföi, brööir okkarr, er vit vagurn a leiöinni, ok sam vit pat of siö; sem kveöit er:
(Hämo. 26 a) Af vaeri nü hofuöit7), ef Erpr liföi, brööir inn boöfroekni*), es a braut vygum ! 10 I pvi hoföu [>eir af brugöit boöi mööur sinnar, er peir hoföu grjöti skatt9). Nü soekja menn at Jteim, en peir voröuz vel ok drengiliga ok uröu morgum manni at skaöa; pa bitu eigi jarn. J)a kom at einn maör hdr10) ok elliligr meö eitt auga ok maßlti: eigi eru-per visir menn, er per kunniö eigi 15 peim monnum bana at veita. Konungrinn svarar: gef oss raö til, ef pü kant! Hann maelti: per skuluö berja pa gjroti i hei. — Sva var ok gert, ok pa flugu ör ollum attum steinar at peim, ok varö peim pat at aldrlagi.
[XLIII 1). Heimir i Hlymdolum 2) spyrr nü pessi tiöindi,
20 at dauör er Sigurör ok Brynhildr; en Aslaug, döttir peira,
en föstra Heimis, var paprivetr; veit hann nü, at eptir mun
leitat at tyna meyjunni ok aett hennar; er honum sva mikill
5) Bj. auch hier rasar. — 6) ok f. st. fehlt in einigen Paphss. u. bei Bj.} sollte viell. ok f. st. viö annan das Ursprüngliche sein? — 7) So (höfdit) C, höfuö R der L. E. — 8) br. okkarr inn b., er vit ä br. v. C. u. R der L. E.; die im Texte fehl. W. mit H. G. aus metrischen Gründen getilgt. — 9) So C, skaöat Bj., einige Paphss. skagt. — 10) här ergänzt B. nach G. 111, vielleicht ist auch mjök mit Bj. u. einigen Paphss. zu rezipieren, da es sich. III gleichfalls findet; harr empfahl Symons, vgl. Gloss. — Im fg. eldiligr C. —
XLIII. 1) Überschr. in G: Sagha Raghnars lodbrökar, darauf die Anfangs- worte Heimir usw. (z. T. ausradiert); der wirkliche Text beginnt dann wieder Heimir u. w. — Fas. u. B. ziehen das C. noch zur Völsungasaga, die es in lhrer jetzigen Gestalt offenbar mit der Ragnars saga Loöbr. zu verbinden be- stimmt ist. — 2) So B., i hlyin- d. C, viell. hlymr- oder hlymz- d. zu lesen {vgl. Hlimrdölum einer Paphs.) nach B' ., Hlymsd. Fas. — Im fg. (u. ö.) spurr G. —
C. XL1I, XLIII. 231
harmr eptir Brynhildi, föstru sina, at hann gaetti ekki rikis sins ne fjar; ser nü at hann faer eigi meyjunni par leynt; laetr nü gera eina horpu sva mikla, at par let hann meyna Äslaugu i koma ok margar gersimar i gulli ok silfri3), ok gengr a brott siöan viöa um lond, en um siöir hingat a Norör- 5 lond. Sva var harpa hans hagliga ger, at hana matti taka i sundr ok saman at fellingum, ok var hann pvi vanr4) um daga, pa er hann för i hja vatnfollum ok hvergi i nand boejum, at hann tök horpuna i sundr ok pö meyjunni, ok hann haföi vinlauk5) einn ok gaf henni at eta; en pat er nattüra J)ess 10 lauks, at maÖr ma lengi lifa, pött hann hafi enga aöra foeöu. Ok pa er maerin gret, slö hann horpuna ok pagnaöi hon pa, fyrir pvi at Heimir var vel at ipröttum büinn, peim er pa väru tiöar; hann haföi ok morg klaeöi dyrölig hja henni i horpunni ok mikit gull. Ok nü ferr hann pangat til, unz 15 hann kemr i Noreg ok kemr til eins bjar6) litils, pess er heitir a Spangarheiöi7), ok bjo par karl sa er Aki het; hann atti konu8) ok het hon Grima; par var eigi fleira manna en pau; pann dag var karl farinn i skög, en kerling var heima, ok heilsar hon Heimi ok spyrr, hvat manna hann 20 vaeri. Hann kvez vera einn stafkarl ok baö kerlingu hüsa; hon segir, at eigi kcemi par fleira en sva, at hon kvez mundu vel viö honum taka, ef hann pcettiz purfa par at vera. En er a leiö, pa segir hann, at honum poetti pat mest beina- böt, at eldr vaeri kveyktr 9) fyrir honum ok siöan vaeri honum 25 fylgt til svefnhüss, par er hann skyldi sofa. Ok pa er kerl- ing haföi kveykt eldinn, pa setr hann horpuna upp i set10) hja ser, en kerling var ööamalug; opt varö henni litit til horp- unnar, fyrir pvi at trefr11) a einu dyrligu klaeöi kömu üt ör horpunni ; ok er hann bakaöiz viö eldinn, pa ser hon einn 30 dyrligan gullhring koma fram undan totrum hans, pvi at hann var illa klaeddr. Ok er hann haföi bakaz, sem hann kunni ser porf til, pa haföi hann nattverö, en eptir pat baö
B) sylfri C. (auch sonst öfter y = i oder i). — 4) So Fas., B., vaanr G. — 5) So B., C. abbreviert, vimlauk Fas. — 6) G. biar. — 7) So G. {auch Kagnars s. G. IV), Fas., M. 0., Spangareiöi B. Vgl. Wb. — 8) eina ljota kerlingu Bj. (nach Paphss. ?). — 9) G. u. Ausg. kveiktr, vgl. 23). — 10) So B., set C, saeti Fas. — 11) So C, B., trefur Fas., trefjur Cj. — Im fg. üt ör C. nach Bt., üt ä Fas. —
232 Vplsungasa^a
hann kerlingll fylgja ser pangat til, sem hann skyldi sofa um nöttina. pa sagöi kerling, at honum mundi betra vera üti en inni — |>vi at vit karl minn erum opt malug, er hann kemr heim. — Hann biör hana raöa; gengr nü üt 5 ok sva hön; hann tekr horpuna ok hefir1-) meö ser. Kerling gengr üt ok ferr par til, er bygghlaöa ein er, ok fylgir honum par til ok maelti , at hann skyldi par um büaz, ok kvez J)ess vaenta, at hann mundi13) par njöta svefns sins14); ok nü gengr kerling i brott ok annaz pat er hön
10 purfti15); en hann gerir ser svefn. Karl kemr heim, er apt- aninn Hör, en kerling hefir fatt unnit J>at er hön purfti16); en hann var möör, er hann kom heim, ok illr viöskiptis, er allt var öbuit pat er hön skyldi annaz hafa; sagöi karl, at mikill vaeri munr saelu, er hann vann hvern dag meira,
15 en hann matti, en hön vildi til enkis taka pess er gagn17) var at. — Ver eigi reiör, karl minn! sagöi18) hön — fyrir f)vi at pat kann at vera, at pü maettir nü skamma stund vinna til pess, at vit vaerim sael alla aevi. — Hvat er pat? segir karl. — Kerling18*) svarar: her erkominn til herbergis okkars
20 einn maör, ok aetla ek, at hann hafi allmikit fe meö at fara, ok er hniginn a efra aldr ok mun verit hafa inn mesti kappi ok er nü pö möör mjok, ok eigi pykkjumz ek hans maka set hafa, ok pö aetla ek hann moeddan ok syfjaöan. pa segir karl: pat syniz mer öraöligt at svikja pa^ ina 1B) fa
25 sem her koma. — pvi muntu lengi lltill fyrir per, at per vex allt i augu ok ger20) nü annathvart, at pü drep hann, eöa ek tek hann mer til manns, ok munu-vit reka pik i brott, ok segja kann ek per pa roeöu, er hann maelti viö mik i gaer kveld, en litils mun per pykkja um vert; hann maelti
30 kvennsamliga viö mik, ok pat mun mitt raö vera at taka hann mer til manns, en reka pik i brott eöa drepa, ef pü vill eigi eptir pvi gera, sem ek vil. — Ok er pat sagt, at 12) So C, B., hefr Fas. — 13) So B.y mundu G, Fas. — 14) So Fas.. B.} M. 0., doch könnte nach B' . auch svefusins gemeint sein. — 15) G. pyrfti {wie gew., auch pyrfa u. ahnl.). — 16) Die nach dem obigen er h. p. (vgl. lf^) bis hieher fg. Worte fehlen, wohl aus Versehen, bei Bj. — 17) So Fas., B. — gang (= gagn nach M. 0., vgl. auch gang n. bei Fritzner) G. — 18) So G. nach M. 0., Fas., B., segir Bt. — 18a) So Fas., B, M. 0.; kar C. — 19) So (ena) B., enu G, Eas.; M. O. — Die fg. Worte des Weibes leiten F&s.u.B. durch ein ergänztes Hön svarar ein. — 20) So Fas., B., giorr G. nach M. 0. —
G. XLIII. 233
karl haföi kvanriki, ok teir hön um pangat til, er hann laetr at eggjan hennar, tekr oxi sfna ok snarbrynir mjok; ok er hann er buinn, fylgir kerling honum par til, er Heimir sefr, ok var par hrytr mikill. I>a maelti kerling til karls, at hann skyldi lata veröa tilraeöi sem bezt ok skunda brott meö 5 hlaupi — pvi at ekki mattu standaz lat hans ok öp, ef hann faer pik hondum tekit; hön tekr horpuna ok hleypr a brott meö. Nu gengr karl par til, er Heimir sefr; hann hoggr til hans, ok verör pat mikit sar, ok verör honum laus oxin; hann hleypr pegar i brott, sem hann matti hradast21). Nu 10 vaknar Heimir22) viö averkann, ok vannz honum at fullu, ok pat er sagt, at sva mikill gnyr var5 i hans fjorbrotum, at undan gengu sülur i hüsinu, ok ofan feil hüsit allt, ok varö landskjalfti mikill, ok lykr par hans aevi. Nu kom karl par sem kerling var; segir nü, at hann hefir drepit 15 hann: ok pö var pat of hriö, er ek vissa eigi, hve fara mundi; ok pessi maör var furöu mikill fyrir ser, en po vaentir mik, at hann se nü i helju. Kerling maelti, at hann skyldi hafa pokk fyrir verkit: ok vaentir mik, at nü hafim vit oerit fe ok skulum vit reyna, hvart ek hefi satt sagt. Nü kveykja 2S) 20 pau eld, en kerling tekr horpuna ok vildi upp koma, ok matti eigi annars kostar, en hön varö at brjöta, pvi at hön haföi eigi hagleik til; ok nü faer hön upp komit horpunni, ok par ser hön eitt meybarn, at hön pöttiz ekki slikt set hafa, ok pö var mikit fe i horpunni. Nü maelti karlu): 25 pat mun nü veröa sem opt, at illa man gefaz at svikja pann er honum trüir; syniz mer, sem komin muni ömegö a hendr okkr. Kerling25) svarar: eigi er petta eptir pvi, sem ek aetlada26), en pö skal nü ekki um sakaz. Ok nü sp}rrr hön, hverrar aettar hön vaeri; en pessi in unga maer svarar ongu, 30 sva sem hön heföi eigi mal numit. — Nü ferr, sem mik
21) So vermutet Bt. für das {überdies unsichere) hardast in G, {u. Fas.), vgl. M. 0. — 22) G nach Bt. nur h mit Strich = hann; doch ist hier eine genauere Bezeichnung der Person kaum zu entbehren: Heimir auch Fas. — 23) kveikja die älteren Ausg. — C. nach B\ hier kveqva oder kvekja, ersteres bietet M. 0. im Texte, vgl. auch Anm. — 24) So B., G. kerling, kelling (immer) Fas. — 25) Die Abkürzung in C. ist nach Bt. kerling. nicht karl (so Fas.) zu lesen. — 26) So B., aetla C u. Fas. —
-1 VQkungasiLgt C. XLIIJ.
vai'M, at okkart raö inundi illa fara27); vit hoi'um unnit gl(Bp mikinn; hvat skulum vit sja fyrir barni pessu28)? — Auovitat er pat, sagöi Grima, hon skal eptir möftur minni heita Kräka. — Nu mailti karl: hvat skulum vit sja fyrir 5 barni pessu? Kerling svarar: ek se gott raö til; vit skulum segja hana okkra döttur ok upp foeöa. — Jjvi man engi trüa, sagöi karl, miklu er barn petta gezligra 2ü), en vit. Erum allövaen baeöi, ok munu engi likindi a pykkja, at vit munum!0) eiga Jjvilikt barn, sva endemiig sem vit erum baeöi. — Nu
10 maelti kerling: eigi veiztu, nema ek hafa i nokkur brogÖ, at petta megi eigi övaent pykkja; ek man lata gera henni koll ok riöa i tjoru ok oöru, er vaenst er, at sizt komi har upp; hon skal eiga hott31) siöan, eigi skal hon ok vel klaedd vera, mun pa saman draga varn32) yfirlit; ma vera, at menn
15 trüi pvi, at ek hafa mjok vaen verit, pa er ek var ung; hon skal ok vinna pat er verst er. — En J)at hugöu pau karl ok kerling, at hon maetti ekki maela, er hon svarar peim aldri. Nu er pat gert, sem kerling hefir fyrir hugat; nü vex hon par upp i miklu fatoeki.]
27) Fa.«., B. u. M. 0. ergänzen hier segir karl. — 28) Derselbe Aus- druck kehrt bald darauf wieder, B'. vermutet hier {etwa): welchen Namen sollen wir dem Kinde geben? — 29) So oder gozl. C. nach B'. u. M. 0. (Text gezl.), geösligra Fas., B. , gerfiligra die Paphss. — Im fg. Satzteilung nach M. 0. — en vit erum all. b. Fas., B. — 30) Daß munim richtiger sei, be- merkte B'. — 31) hatt C. — 32) So Fas., B. — var C, M. 0. —
Sogu-pattr af
Nornagesti.
I1). Svä er sagt, at a einum tima, f)ä er Ölafr konungr sat i pröndheimi, bar sva til, at einn maör kom til hans at aliönum degi ok kvaddi hann soemiliga. Konungr tok honum vel ok spuröi, hverr hann vaeri, en hann sagöiz Gestr heita. Konungr svarar: gestr muntu her vera, hversu sem 5 f)ü heitir. Gestr svarar: satt segi ek til nafns mins, herra, en gjarna vilda ek at yör gisting {riggja, ef kostr vaeri. Konungr sagöi honum J>at til reiöu vera. En meö f)vi, at aliöinn var dagr, vildi konungr ekki tala viö gestinn, |)vi at hann gekk {>a skjött til aptansongs2) ok siöan til 10 borös ok {>a til svefns ok naöa. Ok a feiri somu nott ^f'^ vakti Oläfr konungr Tryggvason i saeng sinni ok las boenir sinar, en aörir menn allir svafu i J>vi herbergi3); pa pötti konungi einn alfr eöa andi n^kkurr4) koma inn i hüsit ok J)6 at luktum dyrum ollum5); hann kom fyrir6) rekkju hvers 15 &/* manns, er {>ar svaf, ok at lyktum7) kom8) hann til saengr
I. Überschr. in F: Her hefr {)aat af Nornagesti. — 2) aftanss. F. —
3) S bietet von Anfang an nur Fg.: pat var ä einni nött, at Oläfr konungr Tryggvason vakti ä boen i saeng sinni, en allir m. sv. aörir i f)vi h. S. —
4) n. fehlt S. — 5) ö. fehlt S. — 6) So S, fyri F. — 7) ok um siöir S. — 8) kemr S. —
236 s. at Nbrnagesti
eins manne9) er |>ar10) la ütarliga. [)a nam alfrinn staöar ok maelti11): furftu sterkr1-) lass er her fyrir tömu hüsi, ok er konungr eigi jafnviss um sl£kt, sem aörir18) lata, at11) hann se allra manna spakastr, er hann sefr nü sva fast15). — 5 Eptir J>at hverfr sa16) a brott at luktum dyrum. En snemma um morgininn eptir17) sendir konungr skösvein sinn at verÖa viss, hverr J>essa saeng hafoi bygt um nättina18); pröfaftiz sva, at par haföi legit gestrinn 1!)). Konungr let kalla hann fyrir sik20) ok spuröi, hvers son hann vaeri. — En hann
10 svarar21): porör het faÖir minn ok var kallaör pingbitr -'-'), danskr at kyni, hann bjö a peim boe i Danmork, er Groen- ingr heitir. — prifligr maör ertu! segir konungr. — Gestr sja var djarfr i oröum ok meiri 23), en flestir menn aörir, sterkligr ok nokkut hniginn i efra24) aldr; hann biör kon-
15 ung25) at dveljaz par lengr meö hiröinni2,;). Konungr spuröi, ef hann va3ri kristinn27); Gestr lez28) vera primsigndr, en eigi skirÖr. Konungr sagöi honum heimilt at20) vera meö hiröinni — en skamma stund muntu meö mer öskirör30). — En J)vi haföi alfrinn31) sva til orbs tekit um lasinn, at Gestr
20 signdi sik um kveldit, sem aörir menn, en var pö reyndar heiöinn. — Konungr maBlti32): ertu nokkurr 33) iprötta- maör? Hann kvaz leika horpu eöa segja sogur34), sva at
9) at einum manni S. — 10) par fehlt S. — 11) F: J)a in. alfr. ok n. st. ok maelti, Fas. : J)a m. alfr. ok n. st.; J)a m. hann ok n. st. S, B. — 12) sterkligr S. — 18) um sl. fehlt S. — s. a. menn 1. S. — 14) So S, er F. — 15) sva fast f. S. — 16) E. petta hv. sjä S nach Bt. — 17) eftir (auch oben) F. — 18) skosv. sinn at vita, hvat komit vaeri S. — 19) Sveinn (Bt.) kemr ok segir J)ar kominn okunnan mann mikinn S. — 20) Kon. maelti: far enn ok kalla hann til min S. — 21) Sva var gert, kemr pessi maör fyrir konung ok kvaddi hann vel, ok (dafür B. konungr) spuröi, hvat hann het; hann kvezt Gestr heita. Konungr maelti: hvers son ertu? hann sv. B. nach S. — 22) Junghushitr B. nach S. — 23) ok var hann meiri vexti B. nach S. — 24) efra f. S. — 25) So auch F nach U. V. — 26) So F, doch J)a 1. — at dv. par um hriö B. nach S. — 27) Kon. sagöi J)ä: ertu kristinn? B. nach S; kristinn auch F., Fas. skirör. — 28) sagöist B. nach S. — 29) at /*. S. — 30) en. sk. st. mantu vera her oskirör B. nach S. — 31) Ok haföi alfr. f)vi B. nach S. — 32) Kon. spyrr Gest B. nach S. — 33) So (-ur) F, nökkut Bt. nach S. — 34) So auch B. mit F., sögu S. —
C. I, IT. 237
gaman poetti at. Konungr sagöi35) f)a: illa gerir Sveinn konungr pat, at hann laetr öskiröa menn fara ör riki sinu landa a meöal. Gestr svarar 36) : ekki er pat Danakonungi at kenna, pvi at miklu37) fyrr för ek brott ör38) Danmork, en Otto39) keisari let brenna Danavirki ok kügadi Harald 5 konung Gormsson ok Hakon blotiarl at taka viö kristni. — w™*<w Margra hluta spyrr40) konungr Gest, en hann leysir41) flest vel ok42) vitrliga. Sva segja menn, at Gestr pessi kcemi ä priöja ari rikis Olafs konungs til hans43). Ä pvi ari kömu ok til hans peir menn44), er Grimar hetu45), ok varu46) 10 sendir af Guömundi af Glasisvollum. |)eir foeröu konungi hörn tvau, er Guömundr gaf honum47), pau kolluöu peir ok Grima. peir hoföu ok fleiri erindi til konungs48), sem siöar mun49) sagt verÖa. Nu er pat at segja, at Gestr dvalöiz50) meö konungi; er honum skipat ütar51) fra gestum; hann 15 var siösamr maör52) ok lataör vel, var hann ok pokkasamr af flestum monnum ok viröiz vel.
II1). Litlu fyrir j61 kom heim2) Ülfr inn rauöi ok sveit manna meö honum; hann haföi verit um sumarit i3) konungs erindum, en4) var settr til landgaezlu um haustit 20 i Vikinni vi5 ahlaupum Dana; var hann5) jafnan vanr at vera meö Ölafi konungi um havetri. Ülfr haföi at6) foera konungi marga gööa gripi, er hann aflaöi 7) um sumarit, ok einn gullhring haföi hann aflat, er Hnituör het8), pvi at hann9) var hnitaÖr saman i sjau stoöum10), ok var meö sinum Ht^1) 25
35) So F., s. (segir B.)S. — 36) So F., S wie 3Ö). — 37)SoS, myklu F. — 38) So {doch burt) F., af = 6r S. — 39) So F., Ottu Paphss. nach Fas., Otta S {allein), Fas., B. — 40) So F., spuröi B. (spur. S). — 41) leysti S. — 42) vel ok f. S. — 43) So F {doch kremi, pridea), at f>. G. k. til Öl. kon. a \)\\ ari rikis hans S. — 44) So F., a pvi ari er ok sagt, at J). m. koemi til konungs S. — 45) So F., n. = nefndust (B.) S. — 46) varu f. S. — 47) konungi S. — 48) til Olafs kon. S. — 49) siöan man B. nach S. — 50) at G. er S. — 51) So F., üt S. — 52) Das Fg. fehlt in S. —
II. 1) Überschr. in F: Vedjun Gests vid hirdmenn; in S: her s. af ringinum Hnitud. — 2) So S. — k. Ü., heim F. — 3) So F., at S. — 4) So 8, f)vi at hann v. F. — 5) ok h. var ö. - - 6) So S, af F. — 7) So B. nach S., haföi aflat {vgl. Z. 24) F. — 8) ok e. gullhr. f>ann er Hn. h. S. — 9) So S; pvi at f. F. — 10) hlutmn S. — 11) So S, hlut F. —
238 S. af Nfornageeti
hverr blutrinn; miklu ll) var bann gullbetri en aörir hringar. |>ann bring gaf13) Ülfi einn böndi, sa er11) Loömundr het, en penna bring haföi aör ättlv) Hai fr konungr, er Halfs- rekkar eruK) vift kendir, er peir hoföu kugat fe af Halfdani 5 konungi Ylfing17); en Loömundr beiddi l'lf i moti, at bann mundi halda boenum fyrir honum meö fulltingi Olafs konungs; Ülfr jätafti honum pvi. Heldr konungr nü j61 sin rfkuliga ok sitr i pröndheimi; en18) inn atta dag jöla gefr ülfr inn rauöi hringinn Hnituö19) Ölafi konungi. Konungr-0)
10 pakkar honum gjofina ok alla pa trülynda21) pjönustu, er hann heföi jafnan veitt honum22). Ferr pessi hringr viöa um herbergit, par er menn drukku inni-'3), pvi at [ja varu eigi hallir smiöaöar i pann tima21) iNoregi; synir nü hverr oörum ok pykkjaz menn eigi set hafa jafngott25) gull, sein i
15 hringinum var, ok at lyktum kemr hann2fi) a gestabekk ok sva fyrir gest inn ökunna ; hann litr a ok selr aptr hringinn yfir pvera hondina, pa er hann helt aor a kerinu27); finnz honum fatt til28) ok talar ekki til pessa21') gripar, en hefir gamanrceöur, sem äor, viö sina felaga. Einn herbergis-sveinn
20skenkti30) ütar a bekkinn gestanna31); hann spyrr: liz yör vel a hringinn? — Allvel, sogöu peir, ütan gesti inum nykomna32); honum finnz ekki33) til, ok pat hyggju- ver34), at hann kunni ekki35) til at sja, er hann ansar ekki um slika hluti30). Herbergis - sveinninn gengr innar fyrir
25 konung ok segir honum pessi in37) S9mu orö gestanna, ok
12) So S, myklu (öfter) F. — 13) So S, haföi gefit F. — H) So S, sa fehlt F. — 15) So Fas. u. B. nach S; äör F. — 16) So. S, eru frä komnir ok F. — 17) So S, i Ylf. F. (inum Ylf.?). — 18) prandh. die Hss. — en fehlt S. — 19) So S, petta (penna B.) bring S. — 20) So S, in F. aus- gefallen. — 21) So (doch trüliga) Sv sina tr. F. — 22) So F, er h. veitti hon. jafnan S. — 23) So Fas. u. (herbergi) F — um herbergit pat er (peir) drukku B. nach S. — 24) i p. t. f. in S (vorher Fas. enn eigi). — 25) So auch B., hafngott S. — 26) So S, hann f. F. — 27) So auch F nach U. V., horninu Fas. — 28) So auch F nach U. V. — 29) So S, pessar F. — 30) So F, skenkir S. — 31) a gesta bekkinn Fas. — 32) nur komna S. — 33) eigi S. — 34) So F., pyggjum v. S. — 35) So auch B., ekki f. S. — 36) So F (doch at h. ans.), er hann ansar slikum blutum ekki B. nach S, er h. ans. aungu til um sl. hluti Fas. — 37) in fehlt S. —
C. II. 239
pessi inn komni gestr, hversu hann ansaöi litt til pessa gripar, er honum var synd slik gersimi38). Konungr sagöi39) pa: gestr inn komni40) raun fleira vita, en per aetliö41), ok skal hann koma til min i morgin ok segja mer nokkura sogu42). Nu jafnfram43) talaz peir viö gestirnir ütar a bekkinn; peir 5 spyrja inn nykomna gest44), hvar45) hann hefir46) set jafn- goöan hring eöa betra47). — Meö pvi, at yör pykkir 48) undarligt, at49) ek tala sva50) fatt til, pa hefi51) ek vist set pat gull, at ongum mun er verra, nema betra syniz. — Nu hlaeja konungsmenn mjok ok segja sva: her horfiz52) til 10 gamans mikils; ok muntu vilja veöja viö oss, at pü hafir set jafngott gull sem petta53), sva at pü megir pat sanna; skulu- ver viö setja fjörar54) merkr gangsilfrs55), en pü knif pinn ok belti, ok56) skal konungr um segja, hvarir sannara hafa. — Gestr sagöi pa: eigi skal nü hvartveggja57) gera, vera i 15 kalsi 58) meö yör, enda halda eigi ummaeli pau 59) sem per biöiö, ok skal vist veöja her um ok sva mikit viö leggja60), sem per hafit um maelt(!1), en konungr skal um62) segja, hvarir sannara hafa63). Haetta peir nü sinu64) tali, tekr Gestr horpu sina ok slaer vel ok lengi um kveldit05), sva at ollum 20 pykkir unaö i66) a at heyra, ok slaer pö Gunnarsslag67) bezt, ok at lyktum slaer hann Guörünarbrogö in68) fornu, pau
38) So F (gess.) — ok hv. hinn komni g. andsvaraöi litt til, er honum var synd konungs gers. B. nach S. — 39) segir B. nach s. in S. — 40) okunni S. — 41) So B. nach S; p. munut aetla F. — 42) So F. — segja mer sögu nockora meö pvi at hann pottist pat kunna B. nach S. — 43) So S., jafnfram f. F. — 44) tal. p. viö utar a bekk. gestir ok h. komni g., p. spyrja hann B. nach S. — 45) So Fas., B. — hvart? — 46) hefdi S. — 47) Hann s. (svarar B.) findet sich hier in S. — 48) pykk. pat und. S. — 49) er S. — 50) her S, vgl. übr. Fas. — 51) So S, hefir F. — 52) So B. nach S, segja, at par h. F. — 53) So F., at pü mant (munt S) jafng. gull (eigi jafng. g. S) set hafa B. nach S., vgl. Ba. — 54) setja viö sjau B. nach S. — 55) So Fas., gangssilfrs F, S, B.} der nach S zusetzt sva at pü skalt eignast.
— 56) ok f. S. — 57) baeöi B. nach S. — 58) kallsi B. — at vera i kalsi Fas. — 59) pau fehlt S. — 60) viö setja B. nach S. — 61) So nach F (hafum maellt), vgl. B' . — hafit talat S. — 62) So auch B. nach F, til S. — 63) So auch B. nach F; sann, segja S, vgl. Bt. — 64) So F, pessu S. — 65) So F — ok siö um kv. tekr G. hörpu sina ok sl. vel ok lengi B. nach S.
— 66) i fehlt S. — 67) -slagi S. — 68) So S, hinu f. F. —
240 S. af Nornagesti
hpföa menn eit^i fyrrw) heyrt; ok eptir pat svafu70) menn af um nöttina.
(11 B. III1). Konungr stendr snemma upp2) um morguninn
ok htyöir tiöum:;); ok er peim er4) lokit, gengr konungr til 5 borös med hirö sinni5); ok er hann er kominn'1) i hasaeti, gengr gestasveitin 7) innar fyrir konung ok Gestr meö peim, ok segja honum sin ummaeli oll ok veöjan pa8) sem peir hoföu haft aör°). Konungr svarar10): litit er mer um veöjan yöra, ])6 at11) per setiö penninga yöra viö; get ek J)ess til12),
10 at yör hafi drykkr i hofuö fengit, ok pykki-mer 13) räö , at per hafiö at ongu, allra heizt, ef Gesti pykkir u) sva betr. — Gestr svarar15): pat vil ek, at haldiz oll ummaeli var! — Konungr segir, at sva skal vera — en sva16) liz mer a pik, Gestr, at minir menn muni hafa maelt17) sik i paular um petta mal
15 meir en pü, en pö mun pat nü skjött reynt veröa. Eptir pat gengu peir i brott ok foru menn at drekka, ok er drykkjuborö varu upp tekin, laetr18) konungr kalla Gest ok talar sva til hans19): nü verör pü skyldr til20) at bera fram gull nokkut, ef pü hefir til21), sva at ek megi segja um veöjanina meö yör22).
20 — J>at munu-per vilja, herra! sagöi Gestr; hann preifar23) pä til sjöös eins24), er hann haföi viö sik, ok tök par upp25)
69) fyri S. — 70) So (svofu) F, sofa S. Nach nöttina gibt B. (nach S) noch ok er pä kyrt um siöir um pa bekkjunautana. —
III. 1) Das Fg. als C. 111 mit Fas. bezeichnet, bei B. noch zu C. II gehörig, weil die Hss. hier keine Überschrift darbieten. — 2) u. sn. S. — 3) hlyöir morgintiöum ok aörir menn meö honum B. nach S. — 4) ok er tiöum er B. nach S. — 5) sina B. nach S. — 6) ok er h. hefir sezt S. — 7) So F, S — g. sveinninn andere Hss., vgl. herbergissveinninn C. II; für meö peim (ok sva gestr h. komni m. p. S) mep honum im fg. — 8) ok fehlt, segja peir honum sina vedjan ok öll ummaeli pau S. — 9) ä. h. S. — 10) segir S. — 11) svä at S. — 12) p. t. fehlt S. — 13) pykkir S. — 14) likar S. — 15) segir B. nach S. — 16) So B. nach S, kon. mselti: svä liz mer F. — 17) sem m. m. hafi sik i p. m. S. (en pö im fg. f.). — 18) E. p. ganga peir allir saman utar at sitja ok drekka nü slika stund, sem peim likar. Eptir pat voru boröin uppt., pä 1. B. nach S. — 19) kalla ä Gest, hann gengr fyrir konung: B. nach S. — 20) skyldugr at S. — 21) segir konungr fügt S hier ein. — 22) s. um meö yör um veöjunina B. nach S. —
23) S nach 22): Hvat man annat heldr til, segir Gestr, preifar hann u. w. —
24) til fesjöös sins B. nach S. — 25) ok tekr ör B. nach S. —
C. II, III, IV. 241
eitt knyti ok leysir til ok faer i hendr konungi. Konungr ser26), at petta er brotit af soöulhringju, ok ser27), at petta er allgott gull; hann biör pä taka 28) hringinn Hnituö29), ok er sva var gert30), berr31) konungr saman gullit ok hring- inn32) ok maelti siöan33): vist liz mer petta betra gull, er 5 Gestr hefir fram borit, ok sva mun litaz fleirum monnum34), po at siai ; sonnuöu petta pa margir menn meö konungi 35) ; siöan sagöi hann Gesti veöfeit36), pöttuz gestirnir pa ösvinnir viö orönir um petta mal37). — Gestr maelti38) pa: takiö fe yövart sjalfir, pvi at ek parf eigi at haf a, en veöiö ekki 39) 10 optar viö ökunna menn, pvi at eigi vitu-per 40) , hvern per hittiö41) pann fyrir, at baeöi hefir fleira set ok heyrt en per42); en pakka vil ek yör, herra, örskuröinn 43) ! — Konungr maelti44) pä: nü vil ek45), at pü segir, hvaöan pü fekt gull pat er pü ferr meö. Gestr svarar46): trauör em47) ek pess, pvi 15 at pat mun flestum pykkja ötrüligt, er ek segi par til. J>6 viljum ver heyra48), segir konungr, ok man pat vel fallit49), meö pvi at pü hefir oss aör heitit50) sogu pinni. Gestr svarar51): ef ek segi yör, hversu farit er um gullit, pa get ek52), at per viliö heyra aöra sogu her meö53). Vera ma 20 pat, segir konungr, at rett getir pü pessa54). —
IV1). p)a mun ek segja fra pvi, er ek for suör i Frakk- (1IIÄ) land; vilda ek forvitnaz um konungs siöu ok mikit agaeti, er för fra SigurÖi Sigmundarsyni um vaenleik hans ok proska.
26) hann ser S. — 27) Kon. ser hier (vgl. 26) S. — 28) ok bad t. S.
— 29) S fügt hinzu ok vita, hvart pat er fegra gull en hringjubrotit. — 30) ok er sva gert S. — 31) b. pa S. — 32) gullin (ok hr. f.) S. — 33) ok segir sva S. — 34) m. fehlt S. — 35) petta sanna ok aörir meö konungi B. n. S. — 36) Eptir pat doemir Öl. kon. vedjunarfe Gesti S. — 37) pikkjast gest. ösv. v. orön. um p. m. B. n. S. — 38) s. (= segir) S. — 39) eigi S.
— 40) So auch B., viti- S. — 41) So F, Bt. finniö mit S. — 42) at mart hafi set eöa heyrt B.} S. — 43) ok pakka ek konungi örskurö pann er hann haföi ä väru mäli B., S. — 44) segir S. — 45) Gestr fügt S ein. — 46) s. S. 47) So S, er F. — 48) pö skaltu nü segja S. — 49) So B. nach S: ok fallit fehlt F. — 50) m. p. at pii hezt mer S. — 51) s. S. — 52) g. e. pess S. — 53) h. meö B., S nach viliö. — 54) at r. g. p. p. fehlt in S. —
IV. 1) Über sehr, in F: Fräsogn Gestz. capitulum. — In S: Her s. Nornagestur fra Sig. Fäfn —
Prosaische Edda. 16
242 S. af Nornagesti
Varö |>a ekki til tiöinda, fyrr en ek kom til Frakklands-) ok til möts viö Hjalprek konung3); bann haffti4) mikla5) hirö um sik. J>ar var pa Sigurör Sigmundarson V(,)lsung8- sonar ok Hjordisar Eylimadöttur. Sigmundr feil i orrostu 5 fyrir Hundings sonum, en Hjordis giptiz Alfi0), syni Hjalp- reks konungs. Vex Sigurör par upp i barnoesku7) ok allir synir Sigmundar konungs; varu peir8) umfram alla menn um afl ox voxt, Sinfjt^tli ok Helgi, er;') drap Hunding konung ok pvf var hann Hundingsbani kallaör; priÖi het
10 Hamundr. Sigurör var J)ö allra peira broeöra framast 10) ; er monnum pat ok kunnigt11), at Sigurör hefir verit gofgastr allra herkonunga ok bezt at ser i fornum12) siö. p>a var ok kominn til Hjalpreks konungs Reginn, son Hreiömars; hann var hverjum manni hagari ok dvergr a voxt, vitr maör,
15 grimmr ok fjolkunnigr; Reginn kendi Siguröi marga hluti11) ok elskaöi hann mjok. Hann sagöi J>a fra forellri sinu14) ok sva atburöum undarligum, er par hQföu gerz15); ok er ek haföa16) skamma stund par verit, geröumz17) ek pjönust- umaör Siguröar, sem margir aörir18); allir elskuöu hann
20 mjok, pvi at hann var baeöi bliör ok litillatr ok mildr19) af fe viö oss. — (IVB.) V1). pat var einn dag, at-) ver Sigurör8) kömum til hüsa Regins ok4) var Siguröi par5) vel fagnat, pä, kvaö Reginn visu pessa 6) :
(Reginsm. 13) Kominn es hingat konr 7) Sigmundar,
2) sudr i Frakkland S. — 3) ok kom ek pä til Hjalpreks (ü. konungs B.) S. — 4) hafdi hann S. — 5) mykla F. (gewöhnt.). — 6) So (doch Hältvi) F, pegar Alfi S. — B . verweist auf pä, Alfi in der eddischen Prosa: Frä dauöa Sinfjötla. — 7) Vgl. Ox Sig. par upp i barn. ebendort. — 8) p. fehlt S. 9) So F., ok annarr Helgi er, er S (Helgi, er B.). — 10) So F u. S, Fas.: framastr. — 11) er mönnum pat eigi okunnigt S. — 12) i heidnum S. — 13) mart S. — 14) So B. nach S, forelldrum sinum F. — 15) er p. h. g. (georst F) fehlt S. — 16) So B., hafde (-i) F, S. — 17) pä g. S. — 18) ok margir menn adrir pjona honum S. — 19) ok örr af fe B. n. S. —
V. 1) Überschr. in F: Vidrtal peirra konungs ok Gestz. — in S: hör s. af sverdi Gram er R' gjordi. — 2) er S. — 3) So B. nach S., Sig. f. F. — 4) ok f. S. — 5) So F u. S nach B' . (F nach U. V. pä). — 6) p. fehlt S. — 7) So S u. L. E., sonr F. —
C. IV, V. 243
seggr7a) snarraöi
til sala varra ;
megn8) hefir meira 9)
an inaÖr gamall10),
es mer11) fangs vpn
at12) frekum ulfi. Ok enn kvaÖ hann13):
(Regm. 14) Ek mun fceöa11)
folkdjarfan gram,
nu's Yngva konr
meö oss kominn;
sja mun raesir
rikstr und sölu,
fraegr um lond oll
meö15) lofi sinu! Sigurör var pa jafnan meö Regin, ok hann sagöi honum mart fra16) Fafni, er hann la a Gnitaheiöi17) i orms liki, ok18) at hann var undarliga mikill vexti. Reginn gerÖi Sig- uröi sverö, er Gramr het; J)at var sva snarpeggjat, at hann 5 bra fvi i ana Rfn ok let reka ofan19) at ullarlagö fyrir strauminum ok tök i sundr lagöinn 20) sem vatnit. Siöan klauf Sigurör steöja Regins meö sveröinu21). Eptir Jmt eggjaöi Reginn Sigurö, at drepa Fafni brööur22) sinn, ok kvaÖ Sigurör23) visu J>essa: 10
(Regm. 15) H^tt munu hlaeja
Hundings synir,
peirs Eylima
aldrs vornuöu24),
ef mik teygir
7a) So H. G., s. inn sn. Hss. — 8) So F, S, möö L. E. - 9) So L. E.r mikit F, S. — 10) ek m. g. F. — 11) ok er mcr L. E., vgl. H. G. — 12) af F, at S, L. E. — 13) Ok e. k. h. fehlt S. — 14) So B. mit L. E., frceda F, S, Fas. — 15) SoF, af S. — Der Schluß in L. E.: fn'ymr um oll lQnd orlogsimu.
— 16) fra S, af F. — 17) So Bj., B. — Gnipah. S, F. — 18) ok f. S. — 19) of. fehlt S. — In der Prosa nach Keginsm. Str. 14 steht ofan vor i Ein.
— 20) In F fehlen die in S (so auch Prosa Regln.) fg. Worte sem vatnit.
— 21) In S steht m. sv. vor st. K. — 22) brödr F. — 23) Sig. ist nach S ergänzt, wo es heißt : Sig. kv. J>ä visu. — 24) synjuöu L. E.
16*
2 t4 s. ;ii Nornagesti
meir at soükja2") hringa rauöa an hefnd-") foöur-'7)! Eptir |»etta byr Sigurör ferö sina ok aetlar at herja a Hund- ings sonu, ok fa3r Hjalprekr konungr honum mart liö ok nokkur herskip. I pessi ferö 28) var meö Siguröi Hamundr, broöir hans, ok Reginn dvergr; ek var ok [>ar, ok kolluöu |>eir 5 mik pa Norna-Gest. Var Hjälpreki konungi kunnleiki a mer, J)a er hann var i Danmork meö Sigmundi V9lsungssyni. pa atti Sigmundr Borghildi29) ok30) skildu pau svä, at Borg- hildr drap SinfJQtla, son Sigmundar31), meö eitri. Siöan fekk Sigmundr suör i Frakklandi HJ9rdisar Eylimadöttur,
10 er Hundings synir drapu, ok atti Sigurör ba3Öi at hefna foöur sins ok mööurfoöur. Helgi Sigmundarson32), er Hundings bani var kallaör, var broöir Siguröar, er siöan var kallaör Fafnisbani33). Helgi, broöir Siguröar34), haföi drepit Hund- ing konung ok sonu hans fr ja: Eyjülf, Hervarö35), HJ9rvarÖ.
15 Lyngvi komz undan ok tveir broeör hans, Alfr ok Hemingr36). Varu |)eir inir fraBgstu37) menn um alla atgervi ok var Lyngvi fyrir [)eim broeörum; J)eir varu38) mjok fjplkunnigir; J>eir hgföu kügat marga smäkonunga ok marga kappa drepit ok margar borgir brent, ok geröu it mesta39) hervirki i
20 Spanlandi40) ok Frakklandi; en pa var eigi keisarariki komit norör hingat yfir fjallit41). Hundings synir h9föu
25) So nach F, S — doch bietet S tregar, was B. auf nimmt {dabei bemerkend, daß es hier ohne rechten Sinn stehe), F nach U. V. tegar, nach Fas. [ebenso wie G) teygir. Dies Verb scheint der in F, S vorliegenden Konstr. allein angemessen; die L. E. bietet: ef meirr tiggja inunar at soekja, vgl. auch H. G. - 26) So S u. L. E„ hefna F. — 27) Für fööur (so auch L. E. u. B.) fedr S. — 28) 1 feire for S. — 29) So S (u. L E.), Bergh. F. {immer). — In S ist hinzugefügt at ßrälundi. — 30) ok f. S. — 31) s. S. steht in S erst nach m. eitri. — 32) Sigm. fehlt S, folgt aber vor bröö. Sig. hernach (var Sigmunds, ok br. Sig.). — 33) F. kall. S. — 34) Nach U. V. würde F hier irrig Sigmundar haben. — 35) So mit Bt. verbessert für Herrud, (Hj. Herrud S), vgl. auch Helg. Hund. II, Prosa vor Str. 13. — 36) JSach S lautet der Satz: en aörir f>rir brceör kömust undan, Lyngvi, A. ok Hein. — 37) So F (doch undeutlich), fraegustu S. — 38) väru menn S. — 39) So F, mikit S. 40) Spanlandi B. nach S., Spanial. Fas. nach F. — 41) So F (gemeint ist das Mundialjall, vgl. 258, 7) — fjall S. —
G. V, VI. 245
tekit undir sik pat riki, er Sigurör atti i Frakklandi, ok varu peir par42) mjok fjolmennir.
VI1). Nu er at segja fra pvi, er2) SigurÖr bjöz til (v^>.) bardaga i möt3) Hundings sonum; hann haföi mikit liö ok vel vapnaö. Reginn haföi mjok raöagerö fyrir liöinu; hann 5 haföi sverö, pat er Riöill het, er hann haföi smiöat. Sigurör baö Regin lja mer4) sveröit; hann gerdi sva5), bar ek petta sverö. Reginn baö hann6) drepa Fafni, pa er hann koemi aptr ör pessi ferö; Sigurör het honum pvi7). — Siöan sigldu- ver suör me8 landi ; pa fengu-ver gorningaveör 8) stör ok 10 kendu pat margir Hundingssonum °). Siöan sigldu-ver n9kkuru landhallara; pa sam ver mann einn a bjargsnos10), er gekk fram af sjövarhomrum; hann var i heklu groenni ok i blam11) brokum, upphava sküa ok knepta at legg, laufsprota i hendi12). J)essi maör ljööar13) a oss ok kvaö: 15
(Regm. 16) Hverir riöa her18'1)
Ra3vils14) hestum
h<J)var unnir15),
haf16) glymjanda?
eru segl yör
sjovi stokkin16a),
munut17) vapnaöir
vind of standask. Reginn kvaö i möti:
42) ok par v. peir S nach Bt. —
VI. 1) Überschr. in F: Saga Gestz; in S: her kvedr Ööinn margar visur. — 2) So F, at S n. Bt. — 3) möti S. — 4) So B. nach S. Die Worte 1. m. s. sind aber nicht Rede im Munde des Sig. (so B.), sondern m. bezieht sich auf Norn. (so Edz.). — ]jk ser F. — 5) So B. nach S. Die letzteren Worte stehen in bezug auf die Worte Nornagests 249, IG tök Reg. pä viö sveröi sinu af mer, b. ek p. sv. f. F. — 6) ok baö h. F. — Reg. baö Sigurö B., S. — 7) hon. fehlt S, pvi in F pi geschr. (nach B' '.). — 8) So (gjorn.) F, pä fingu (fengu B.) ver gern. B. nach S. — 9) pat k. menn Hund. S. — 10) Nach bj. folgt in F nokkurri (vgl. nokkuru Z. 11), über die Schreib, bjargsnos vgl. B '. u. Norr. Fornkv. 216 a) zu Z. \. — 11) i bl. S nach Bt. — 12) So B. nach S; ok knepta skö at fotum upph. ok spjot F. — 13) So auch B. mit F, hlj. S. — 13«) par L. E. — 14) Raef. F. — 15) So L. E., hafri unnar F, S (verlesen). — 16) So S u. L. E., hafi F. — 16 a) seglvigg eru sveita st. R. — 17) So (munu at) F, mun at S, munat B. u. L. E. — Im fg. vagmarar E. — 18) So fro) S, eru L. E., F.
»46 S. af Noraagesti
(Remn. 17) Her 'ru-ver18) Sigurftr a sja1') konin ir, es oss byrr gefinn viö bana sjalfan; fellr brattr20) breki brondum21) haerra2-'), hlunnvigg hrapa — hverr spjTrr at J>vi ?
Heklumaörinn 23) kvaö :
(Regm. 18) Hnikar hetu 24) mik,
pa's Hugin2-) gladdi2';), Volsungr ungi27), ok vegit haföi 28) ; nü matt kalla karl a bjargi2!l) Feng eöa Fjolni; far vilk J)iggja!
f>a viku-ver at landi, ok laegöi skjött veörit, ok baö SigurÖr karl ganga üt a skipit30) ; hann geröi sva, pa feil ßegar veörit ok geröi inn bezta byr31). Karl settiz niör fyrir kne Siguröi •"•'-') 5 ok var mjok makraÖr33); kann spuröi, ef SigurÖr vildi nokkut raö af,34) honum piggja. SigurÖr kvez35) vilja, sagöiz fat hyggja36), at hann37) mundi veröa raödrjugr 38), ef hann vildi monnum39) gagn gera. Sigurör kvaö til heklumanns:
19) So F, S, sjö B., vgl. hier u. im fg. H. G. — 20) So B. nach L. E. bratt F, S. — 21) So F u. L. E., hömrum S. — 22) So F, haeri (heri) L. E. u. Ausg., h. fehlt S. — 23) Heklurnaör B.} S. — Vgl. für diese Str. auch Völss., G. XVII. — 24) So S u. L. E , hetom F, urspr. Hn. hetumk? {doch s. H. G.). 25) So (h.) L. E., huginn S, hug F. — 26) gladdak L. E.,
korrig. in gladdi; letzt, auch F, S, ek gl. Völss. — 27) So B. mit L. E. u. Völss., viöa F, S. - - 28) So alle Hss., vgl. H. G. u. Völss. XVII «) bis 8). — gladda-hafÖal^. in Völss., hier gladdak, haföak. — 29) Einige Ausg. der L. E. inter fungieren nach bjargi ; a bj. F, S, af bj. Völss., af bergi L. E. — 30) So F, skip S. — 31) So F; S nach svä nur f)a varö in bezti byr, darnach B. — 32) Nur S. geschr. in F, S. — 33) mäldjarfr S. — 34) So F, S nach Bt. — 35) sagdiz S. — 36) hyggja S, fehlt F, oetla ergänzen U. V. — 37) S nach vilja: ok kvezt J>at hyggja, at karl u. w. — 38) veröa nach räödr. B. u. S. — 39) m. fehlt S.
G. VI. 247
(Regm. 19) Seg3'*a) mer Jmt, Hnikarr!
alls |)ü40) hv^rttveggja veizt
goöa heill ok guma :
hver bozt eru41),
ef berjask skal,
heill42) at sveröa svipan43)?
Hnikarr kvaö:
(Regm. 20) Morg eru göö,
ef gumnar vitu44), heill at sveröa svipan; dyggva45) fylgju hykk46) ins dokkva vesa hrottameiöi hrafns47).
(Regm. 21) |)at es annat,
ef Jm'st üt um48) kominn til brottferöar49) büinn; tva ]oü litr a tai standa50) hröörfüsa51) hali5-).
(Regm. 22) fat's it priöja, ef {xjöta heyrir ulf und asklimum58); heilla auöit
verör per af hjalmstofum, ef pu litr54) J)a fyrri55) fara.
39 •) So H. G., segpu Hss. — 40) So F u. L. E., allztu S, hvärt. Hss. — 41) So L. E., hverjar eru (voru S) beztar F, S. — 42) So L. E.; heillir F, S. — 43) So F, S hier u. fg. Str., L. E. svipon. — 44) So B u. (doch vita) F, S — ef gumar vissi L. E. — 45) So mit F auch B, dyggja S u. L. E. — 46) hygg F, h. ek L. E.} h. ek at S. — 47) So mit H. G., at hr. L. E., af hrotta meida hrapi S, F. — 48) üt {so L. E.) fehlt F, um vin kom. S. — 49) So (doch ok t.) F, S — ok ert ä braut b. L. E. — 50) So L. E., S; ä ra i st. F. — 51) So B. nach L. E.; hröörfulla F, S. — 52) So F (hale) u. L. E.f halli S. — 53) So B. nach L. E., undir askinum F, S. — 54) So F, S, ser L. E. — 55) So L. E., fyri S nach Bt., fyrr F. —
-48 s. af Nornagesti
(Regm. 23) Engr55") skal gumna f gegn M) vega sfö skinandi57) systur Mäna; peir sigr hafa, es68) sja kunnu, hjorleiks hvatir eör59) hamalt fylkja.
(Regm. 24) pat's far mikit,
ef pü fceti drepr,
pars at vigi veör 60) ;
talardisir
standa per a tvaer hliöar
ok vilja pik saran sja.
(Regm. 25) Kembör61) ok pveginn
skal kcenna 62) hverr
ok at morni63) mettr;
pvit övist es688),
hvar at64) aptni65) komr;
illt's fyr66) heill at hrapa. Ok67) eptir pat sigldu-ver suör fyrir Hollsetuland ok fyrir austan Frisland ok par at landi. pegar fregna Hundings synir um ferö vara ok safna08) liöi ok veröa bratt fjol- mennir, ok er ver finnumz, tekz harör bardagi. Var Lyngvi 5 peira brceöra fremstr"9) i allri framg9ngu, söttu pö allir fast fram70). Sigurör soekir i möti sva hart, at allt hrQkk71) fyrir honum, pvl at sveröit Gramr verör peim skeinuhaett; en Siguröi parf eigi hugar at fryja. Ok er peir Lyngvi
55 a) So L. E., engi F, S. — 56) gegn F, S, gogn L. E. — 57) So L. E. u. S, sitjande F. — 58) So L. E. u. S ; sem F. — 59) So schreiben U. V. für eöa (Str. 18, 7.), vgl. Wb. — Str. 23 wird von manchen Hrgb. als achtzeilige abgesetzt. Urspr. Fass. der 2. Halbstr. viell. hafa peir sigr, hamalt fylkja es kunnu hJQrleiks hvatir. — 60) So nach L. E., pa er . . vegr F, S. — 61) So B., kemdr S, F. — 62) So B. nach L. E.7 kennaz F, S. — 63) So B. nach L. E., af minni F; af minnum S. — 63 a) So F, S; osynt er L. E. — 64) So L. E. u. S— hvat er F. — 65) So S, apni L. E., aftnni F. — 66) So (firir) F, S, fyr B. mit L. E. — 67) Ok f. S (eftir F), — 68) So F (safnna) u. S nach Bt. — 69) fr. p. hr. S. — 70) i allri framg. fehlt S, wo das Fg. lautet: en allir gengu peir fast fram, ok s. S. h. i m. sv.. at n. w. — 71) So (hrok) F, hrokkr B. nach S. —
G. VI. 249
finnaz, skiptaz peir morgum hoggum viö ok berjaz alldjarf- liga; verör pa hvild a bardaganum, pvi at menn horfa a petta72) einvigi; pat var langa hriö, at hvarrgi peira kom sari73) a annan, sva74) varu peir vigfimir. Siöan scekja broeör Lyngva fast74a) fr am ok drepa margan mann, en sumir 5 fl^ja. pa snyr Hamundr, broöir Siguröar, i möti peim ok ek meö honum75). Verör pa76) nokkur mottaka77), en sva tykr meö peim Siguröi ok Lyngva, at Sigurör gerir hann handtekinn, ok var hann settr i jarn. En er Sigurör kom til var, pa verfta skjott umskipti ; f alla pa Hundings synir ok 10 allt liö peira, enda myrkvir78) pa af nott. Ok pa er lysti79) um morgininn 80) , var Hnikarr horfinn ok s&z eigi siöan; hyggja menn81), at par hafi82) Ööinn verit. Var pa um pat83) talat, hvern dauöa Lyngvi skyldi hafa; Reginn lagöi pat til raös, at rista skyldi bloöorn a baki honum84), ok sva 15 var gert. Tök Reginn pa viö sveröi sinu af mer ok reist85) meÖ pvi bak Lyngva, sva at hann skar rifin fra hrygginum ok drö par üt lungun. Sva dö Lyngvi meö mikilli hreysti ; pa kvaö Reginn:
(Regm. 26) Nü's blööugr orn
bitrum86) hjorvi
bana Sigmundar
a baki ristinn.
Far87) vas fremri,
sa's fold ryöi88),
hilmis nefi89),
ok Hugin90) gladdi! par var almikit9') herfang; töku liösmenn Siguröar pat allt, 20 pvi at hann vildi ekki af hafa: var par92) mikit fe i klaeöum
72) peirra S. — 73) höggvi S. — 74) So S, sü (verschr.) F. — 74 a) hart S. — 75) honum irrig zweimal in F. — 76) So nach Bt. F u. S, verör pä enn Fas. nach andern Hss. — 77) viötaka B., S. — 78) So auch B. mit F, myrkir S. — 79) So F, lysir S. — 80) So F, S nach B. — 81) So F, S nach Bt. - - 82) So B. nach S, pat hafvi F. — 83) Var pa til tal. S. — 84) Die letzten 4 Worte f. in F. — 85) So auch B.} risti S. — 86) So S u. L. K, breiöum F. — 87) ongr er E. — 88) So S u. L. E., ridur (= ryör oder Hör?) F. — 89) So S u. B., hnefi F, arfi L. E. — 90) So F u. L. E., -inn S. — 91) So S, alm. F. — 92) So auch B. mit F, pat S. —
250 S. af Nornagesti
ok vapnum. Siöan drap Sigurör pa Fafni ok Beginn9*), pvi at hann vildi svikja hann; tök Sigurör pa gull Fafnis ok reiö a brott '••■') meö; var hann siöan kallaör Fafnisbani. Eptir pat reiö hann upp a Hindarheiöi95) ok fann par9,i) 5 Brynhildi, ok föru97) peira skipti sem segir i sogu Siguröar Fafnisbana.98) (VI B.) VII1). Siöan faer Sigurör Guörunar Gjükadöttur; var hann pa um hriö meö Gjükungum mägum sinum. Ek var ymist meö Siguröi eÖa norör2) i Danmork8); ek var ok meö
10 Siguröi, J)ä4) er Sigurör konungr5) Hringr sendi Gandalfs sonu, maga sina, til möts viö Gjükunga Gunnar ok Hogna ok beiddiz6), at peir mundi lüka7) honum skatt eöa pola her ella; en peir vildu verja land sitt. pa hasla Gandalfs synir Gjük- ungum voll viö landamaeri ok fara aptr siöan, en Gjükungar
15 biöja Sigurö Fafnisbana fara til bardaga meö8) ser ; hann sagöi, sva vera skyldu9). Ek var pa enn meö Siguröi; sigldum10) ver pa norör til Hollsetulands ok lendum far sem Jarnamööa heitir11), en skamt fra hofninni varu settar upp12) heslistengr, ]>ar sem orrostan skyldi13) vera; sja-ver14) pa morg skip
20 sigla noröan15), varu Gandalfs synir fyrir peim, soekja pa hvarirtveggju16) a land upp. Sigurör Hringr var eigi par, pvi at hann varö at verja land sitt Svipjöö, pvi at Kürir ok Kvaenir herjuöu pangat; Sigurör var pa gamall mjok. Siöan lystr saman liöinu, ok17) verör par mikil orrosta l8) ok mann-
25 skceö. Gandalfs synir gengu fast fr am, pvi at peir varu baeöi19) meiri ok sterkari en aörir menn. I peira liöi saz
93) Sig. Fafni ok sva Regüm S (Regin B.). 94) So S, burt F. —
95) So F, Hindarfjall S {so auch L. E. u. Volss.). — 96) So F, ok par f. h. S. — 97) fara S. — 98) Fäfn. fehlt S. —
VII. 1) Überschr. inF: Gestr sagdi fra Starkadi; in S: her berst Sigurdr vid Gandalfssono — 2) ymist und eöa nur in S erhalten. — 3) So F, -kum S, -ku B. — 4) pa in S vor meö. — 5) kon. fehlt S. — 6) So S, beiddi F. — 7) gjalda S. 8) meö in S ausgefallen. — 9) S nach ser: hann gerir
svä. — 10) So F, siglu S. — Nach pä wiederholt F [wohl irrig) enn. — 11) So {doch Järnnamodir) F, s. h. Järnamöda S. — 12) reistar upp S. — 13) So (skyllde) F, skillde S. — 14) sjam S. — 15) n. s. S. 16) a
land upp nur in S. — 17) ok fehlt S. — 18) orr. mik. S. — 19) b. fehlt S. —
C. VI, VII, VIII. 251
einn20) maör mikill ok sterkr, drap pessi maör menn ok hesta, sva at ekki stöö viö, pvi at21) hann var likari jotnum en monnum. Gunnarr konungr22) baö Sigurö soekja i möti mannskelmi pessum23), pvi at hann kvaö eigi sva24) mundu duga. Sigurör rez nü i möti peim mikla manni ok nokkurir 5 menn meö honum, ok väru pö25) flestir pess öfüsir. Finnum ver2b) skjött inn mikla mann, segir Gestr27), ok fretti Sigurör hann at nafni ok, hvaöan hann vaeri. Hann kvaz28) Stark- aör heita Störverksson29) noröan af Fenhring ör Noregi30). Sigurör kvaz hans heyrt hafa getit ok optast31) at illu — 10 eru32) slikir menn eigi sparandi til öfagnaöar. Starkaör mselti: hverr er pessi maör, er mik lytir sva mjok i oröum? Sigurör sagöi til sin33); Starkaör maelti: ertu kallaör Fafn- isbani? Sva er! segir Sigurör. Starkaör vill pa undan leita, en Sigurör snyr eptir ok fcerir a lopt sveröit Gram ok lamöi 15 hann meö hjoltunum jaxlgaröinn34), sva at hrutu ör honum35) tveir jaxlar; var Jmt meizlahogg. Sigurör baö pa mann- handinn brott dragaz 36) ; Starkaör snaraz pa i brott paöan37), en ek tök38) annan jaxlinn ok hefi39) ek meö mer; er sa nü haför40) i klokku-streng41) i Lundi i Danmork42) ok vegr 20 sjau43) aura. pykkir monnum forvitni at sja hann par. Eptir44) flötta Starkaöar flyja Gandalfs synir; töku-ver pa45) mikit herfang ok föru siöan konungar heim i riki sin ok setjaz par um hriö46).
VIII1). Litlu siÖar heyröum2) ver getit niöingsvigs 3) 25 (VIIB.)
20) ok e. S. — -21) pvi at fehlt S. — 22) So S, kon. fehlt F. — 23) peim S. — 24) kv. ella eigi S. — 25) pö S, pä F. — 26) f. v. pa F. — 27) So (s. G.) S, ok seg. G. F. — . 28) So nach F, kvez B. nach S. — 29) So auch B. mit F, porv. S. - 30) n. 6r F, af N. S. - 31) So (oft.) F, optar S. — 32) So S, er F. — 33) Sig. s. nafn sitt S. — 34) m. hj. tanna jaxlg. S. — 35) So F, at ör hrutu S {vgl. Bt ). — 36) So S, dr. paöan {vgl Z. 18) F. 37) St. snyr pä undan S. — 38) So F, tek Bt. mit S. —
39) Richtiger scheint haf'Öa, so Fas. (nach A?). — 40) h. nü S. — 41) So S, klukustr. F (nach B' '.). — 42) i Lundi fehlt [durch Über springen) in F. — 43) So nach F, sex B. nach S. — 44) So (doch eftir) F, en eptir F. — 45) par S. — 46) So nach F {doch fehlt hier sin); S nach herfang: eptir petta halda konungar h. i riki sin ok setjast nü um kyrt. —
VIII. 1) Überschr. in F: Gestr sagdi frä Sigurdi, in S: her synir Gestur sodul hringjuna. — 2) heyrtfu B. nach S. — 3) h. v. nidingsverk S. —
2;>2 s. af Nornagesti
Starkaöar, er hann haföi drepit1) Äla^) konung i Laugu.
Var ))at,;) einn dag, at Sigurör Fafnisbani reirt til einnar- hverrar stefnu ; j>a reiö7) hann i einas) veisu, en hestrinn Grani;') hljöp upp sva hart, at i sundr stokk brjostgeröin 1(') 5 ok feil niör hringjan; en er ek sa, hvar11) hon glöaöi i leir- inum, t6k ek upp12) ok fceröa ek Siguröi, en hann gaf mer; hafi-J)er,H) nü fyrir litlu set Jjetta sama gull11). f>a stokk SigurÖr af baki, en ek strauk hest hans, ok \)6 ek leir af honum okir') tök ek einn lepp ör tagli hans til synis vaxtar
10 hans16). Syndi Gestr J)a leppinn ok var hann sjau alna har. Ölafr konungr maelti: gaman mikit J>ykki-mer 17) at sogum pinum; lofuöu nü allir frasagnir hans ok frceknleik. Vildi konungr, at hann segöi miklu fleira um atburöi feröa1^) sinna. Segir19) Gestr J)eim marga gamansamliga hluti allt
15 til aptans; föru menn Jja-°) at sofa, en um morgininn eptir let konungr kalla Gest21) ok vil enn fleira tala viö Gest. Konungr maelti22): eigi fae ek skilit til fulls um aldr pinn - ), hver likindi pat megu24) vera, at Jm ser maör sva gamall, at pü hafir verit viö staddr25) pessi tiöindi; verör ])ü at
20 segja S9gu aöra, sva at ver veröim sannfroöari um slika atburöi. Gestr svarar26): vita pöttumz ek {)at fyrir, at per mundiö27) heyra vilja aöra sogu mina, ef ek segöa 2ö) um gullit, hversu farit vaeri. Konungr maBlti: segja skaltu vist.
(Villi?.) IX1). pat2) er nü enn at segja, segir Gestr, at ek for
4) er h. drap S. — 5) So Fas. (mit A?), was nach Yngls. C 29 richtiger scheint (vgl. Ba.); F, S, B. Armöö. — 6) [>at var S. — 7) In F verschr. (raed). — 8) So wohl richtiger S, eina hverja F. — 9) So S, Granr F. —
10) So F, hl. upp haröla snart ok brä viö, at brj. st. i sundr B. nach S. —
11) So S, hvar at F nach Ji' . — 12) upp fehlt S. — 13) So (hafui) F, hafid S. — 14) h. p. |>etta s. g. nü f. 1. s. S. — 15) ok f. S. — 16) til s. "um mikilleika hestsins B. nach S. — 17) So (nach B' .) F, -ir S. — 18) So B. nach S; fraenda F., Fas. — 19) Sagöi S. — 20) sidan foru menn S. — 21) k. a Gest S, vgl. C. III 19). — 22) So auch B. mit Y, wegen S vgl. B '. u. Bt. — 23) u. a. f). t. f. S. — 24) So H., mega S, mä F. — 25) So (doch fehlt fjafir) F, at p. hafir v. st. ver. S. — 26) So auch B mit F (doch s. J>ä mit S), s. = segir S. - 27) mundut S. — 28) So S, segdi F. —
IX. Überschr. in F: Gestr sagdi frä Brynhilldi ok gygi; mS: kvedskapur Brynh(ildar) daudrar. — 2) So S nach B., J)a F. —
G. VIII, IX. 253
norör til Danmerkr, ok settumz ek par at foöurleifö minni, pvi at hann andaöiz skjött; ok litlu siöar fretta ek dauöa Siguröar3) ok sva Gjükunga, ok J)ötti mer pat mikil tiöindi. Konungr maelti: hvat varö Siguröi at bana? Gestr svarar4) : sü er flestra manna sogn5), at Guthormr Gjükason legöi 5 hann sveröi6) i gegnum sofanda i saeng Guörunar7); en pyverskir8) menn segja Sigurö drepinn hafa9) verit üti a10) skögi; en i Guörünarroeöu segir11) sva, at Sigurör ok Gjüka synir hoföu riöit12) til pings nokkurs, ok pa draepi peir hann: en pat er alsagt, at peir vagu at honum liggjanda 10 ok13) övorum ok sviku hann i trygö. — En hirÖmaör einn spyrr : hversu för Brynhildr pa meö? Gestr svarar14): pa drap Brynhildr sjau praela sina ok fimm ambattir, en lagöi sik sveröi i gegnum ok baö sik aka meö pessa menn til bals ok brenna sik dauöa. Ok15) sva var gert, at henni 15 var gert annat bal, en Siguröi annat, ok var hann fyrri brendr en Brynhildr. Henni var ekit16) i reiö einni, ok var tjaldat um guövef ok purpura, ok glöaöi allt viö gull, ok sva var hon brend. pa spuröu menn17) Gest, hvart Brynhildr heföi n9kkut kveöit dauö, pa er hon var ekin til balsins; hann 20 kvaö pat satt vera18). J)eir baöu hann19) kveöa, ef hann kynni. pa ma3lti Gestr : pa er Brynhildi var ekit til brennunnar ä helveg, ok var farit meö hana naar20) h9mrum npkkurum, par bjö ein gygr; hon stöö21) üti fyrir hellisdyrum ok var i skinnkyrtli ok svort yfirlits22); hon hefir23) i hendi ser24) 25 skogarvond langan25) ok maelti: pessu vil ek beina til brennu pinnar, Brynhildr! ok vaeri betr, at pü vaerir lifandi brend fyrir ödaöir pinar paer, at pü26) lezt drepa Sigurö Fafnisbana,
3) Sig. konungs S. — 4) segir S. — 5) sögn fl. m. S. — 6) So auch B, med sv. S. nach Bt. — 7) sof. hja GuÖrünu B., S. — 8) pydv. S. — 9) h. dr. S. — 10) i S. — 11) So S {gemeint ist Guörünarkv. II, 4 fg., vgl. B' '.) — en igdurnar sögdu F. — 12) SoF (doch hofd) — Gj. synir ok g. (= Gestr?) riöi S u. (ohne ok g.) B. — 13) So S, at F. — 14) s. (segir) S. — 15) Ok fehlt S. — 16) So F — B. (nach en annat Siguröi) ok brendu peir hann fyrri. En Brynhildi v. ekit u. w. nachS. — 17) sp. peir S. — 18) B. (nach S) Gest: er pat nökkut satt, at Brynhildr kvaeöi dauö, pä er hon v. e. t. b.? (pa er u. fg. fehlt F.) G. kv. p. s. v. — 19) h. pat kv. S. — 20) So (naerr)F, i nand S. — 21) stöö (S) fehlt F, var ergänzenU.V. — 22) asyndar S. — 23) hafdi S. — 24) ser f. S. - 25) sk. einn loganda S. — 26) er pu S. —
«54 8. af Nornagesti
sva agaitan mann, ok opt var ek honum sinnuö, ok fyrir |»ai skal ek ljööa-'7) a [>ik meö hef ndarorttum **) ]>eim, at ollum ser |»ü at leiftari, er slikt heyra fra per sagt. Eptir j»at ljööaz-!") fror a, Brynhildr ok gygr. Gygr kvaö:
(Helr. Brynh. 1) Skalt i gegnum | ganga eigi grjöti studda garöa mina; betr semöi 31) per borÖa at rekja, heldr an vitja31a) vers annarrar32)!
(Helr. Br. 2) Hvat skalt vitja, V9 alandi33), hverflynt34) hofuä, hüsa minna? pü hefr, vqr gulls35), ef vita lystir36), mild, af hondum 37), manns blöö pvegit38)!
pa kvaö Brynhildr :
(Helr. Br. 3) Bregöattu39) mer, brüör ör steini, J)ött vaerak40) fyrr41) i vfkingu! ek mun okkar42)
27) So S, hl. F. — 28) hermdar- S. — 29) So B., hl. F, S. — 30) So F, S. — 31) So (sem£>i) R der L. E.; scerndi F, B., somdi S. — 31 a) So R, en at v. F, S. — 32) So [vers annar(r)ar] R der L. E., värra ranna F, S. 33) So oder vä ä landi F, S, af Vallandi L. E. u. Ausg., doch va af landi Bj., vär a landi A, G. (Fas.) — Vgl. Vigf. s. v. ala I ß. 34) So F, auch B.,
hvarfl. S — hvarfüst L. E. — 35) So L. E., vQrgum F, S. — 36) So (ef pik v. 1.) S mit L. E., ef J)in vitja F. — 37) So L. E., meini Mandat B. mit S; niQrgum til matar F, Fas. — 38) gefit F, S [wohl besser manns hold g. Fas. nach A) — pvegit L. E. — 39) So Grundtv. — br. eigi m. S u. L. E., bregtu m. e. F. — 40) vaera ek F, S, ec verac R d. L. E. — 41) So ¥, fyr S, fehlt L. E. — 42) So S u. (-arr) F, okkor L. E. u. (-ur) B. —
G. IX. 255
oeöri pykkja, hvars eöli menn48) okkart kunna44).
Gygr kvaö:
(Helr. Br. 4) p)ü vast45), Brynhildr Buöladöttir, heilli verstu i heim borin ; pu hefr Gjüka 46) of glatat bornum ok büi peira brugöit goöu!
Brynhildr kvaö:
(Helr. Br. 5) Munk segja per sanna roeöu47), velgjarnt hofuö 48), ef vita lystir, hve geröu mik Gjüka arfar astalausa ok eiörofa !
(Helr. Br. 7) Let hami vara49) hugfullr konungr ätta systra50) und eik borit51); vask vetra tolf, ef vita lystir52), pa es53) ungum gram eiÖa svaröak54).
(Helr. Br. 8) Ek let55) gamlan
43) So (hv. m. epli) R, par er eöli menn S, peim er eöli niitt F. — 44) So R, okkat kunnu S, um kunna F. — 45) So (vart) E, ert F, S. — 46) Gj. ist in F ausgefallen. — 47) Ek mun s. per (so auch F, S), svinn 6r reipo R. — 48) vitlaussi mjoc R. — 49) So L. E., L. mik af harmi F, S. 50) So L. E., Atla systur S, F. — 51) So {doch undir) L. E.; u. e. büa F, S. 52) So [hier u. 2, 6; 5, 4) H. G.; ef pess F, ef pik v. 1. S, L. E. — 53) So auch B. (pa er ek) mit F, par ek S, er ek L. E. — 54) So F, S, seldac R. — 55) So auch B. mit F, Ok let S, pa let ek L. E. —
^5b s. af Nornagesti
a Gotpjööu66) Hjalmgunnar nsst57)
heljar ganga ; gafk ungum sigr Au5u5h) brööur, J)ar5!() varö60) mer Oöinn ofgreypr um J>at,!1).
(Helr. Br. 9) Lauk mik skjyldum';l ) i Skatalundi, rau5um ok hvitum, reyndar svaBföa02); J)ann baö slita svefni minum, es hvergi lands hraeöask kynni.
(Helr. Br. 10) Let um sal minn sunnanveröan hpvan brenna hrottgarm viÖar63), par baö einn pegn64) yfir um115) riöa, pann es foeröumk Fafnis dynu66).
(Helr. Br. 11) Reiö göör Grana gullmiölandi, pars67) föstri minn fletjum styröi; einn potti par
56) So B. nach L. E., ä goö poröu S, gygjar hrööur F. — 57) In F nest geschr. — 58) So (Ööu) B. nach L. E. vgl. Völss. XX 7), auda S, audar F. 59) So F u. L. E., S undeutlich, vgl. Bt. — 60) So S u. L. E., var F. — 61) So {doch ofgr. fyrir) F, S, of reipr u. p. R. — 61 ft) L. hann m. s. Hss.; auch im fg. {9, 5; 10, 1, 5 u. ö.) ist dies Fron, {sowie ek, pau u. ähnl.) mit H. G. öfter gestr. — 62) So F, S — randir snurtu L. E. — 63) So F, S, her allz vipar R. — 64) So L. E. u. B., p. einn S. — pegar einn F. — 65) So F, S, at L. E. — 66) So F (p. er foeröi mer; vgl. Sijm. Zz. 12, 90); panns mer foeröi gull, paz und Fäfni la B. nach L. E. {ähnl. S: pat er undir F. la). — 67) par er F, S; pars B. mit L. E.
C. IX. 257
ollum betri vikingr Dana i viröingu68).
(Helr. Br. 12) Sv^fu-vit69), unöum70) i saeng71) einni, sem bröftir minn of borinn vaeri ; hvartki '-) knatti 73) hond 3^fir annat atta nottum okkart u) legizja!
(Helr. Br. 13) pvi bra mer Gudrun, Gjüka döttir, at ek Sigur9i74a) svaefak75) a armi; Jm7<J) varök pess vis77), es78) vildigak79), at veltu mik i verfangi.
(Helr. Br. 14) Munu viö ofstrici alls of80) lengi konur ok karlar kvikvir 81) foröaz 82) ; vit skulum okkrum aldri slita,
68) So F,S, i veröungu-B. mit L. E. — 69) So (-fu) F, S, L. E., sväfum B., svofum H. G. (ohne viö). 70) ok unöurn (undum) Hss. n. Ausgg. —
71) saeing B. mit L. E. — 72) So L. E., hvärki, hvorki S, F. — 73) So S u. L. E., mätti F. - - 74) So B. u. L. E., enn at F, S; vgl. B'. — 74«) Ur- spr. viell. at SigverJ)i (Sm., H. G.). — 75) So L. E. u. (-ag) S; sva?fa F. — 76) So F, fjar S u. L. E. — 77) Das s in F {wie öfter) verdoppelt. — 78) So (er ek) L. E. u. S; at (= f)6 at?) ek F. — 79) So B. mit L. E, vilda ei (oder eigi) F, S. — 80) So F, til 1. S, u. L. E. - - 81) So L. E. u. B., kvikir F, kvikar S. - 82) So (doch um l.) F, foeöask B. mit S u. L. E. - Pro ii i be liilil.i. 17
258 ;ii Noraagesti
Sigurör, saman — sokkstu nü, g^gr i !
pa OBpti g^gr ögurligri rpddu <>k hljöp*4) inn i bjargit. — |>a SQgöu hirftmenn konungs: gaman er petta, ok segöu enn fleira! Konungr maelti: eigi er nauösyn, at segja fleira i'ra pvilikum*5) hlutum. — Konungr spyrr 8,i) : vartu nokkut meö 6 Loöbrökarsonum? Gestr svarar: skamma stund var ek meft peim; ek kom87) til peira, pa er peir herjuöu suor at Mundiafjalliss) ok brutu Vff ilsborg 89) ; pa var allt vio pa hraett, pvi at peir hoföu sigr, hvar sem peir kömu90) ; ok pa aetluÖu peir at fara til Römaborgar. pat var einn dag, at
10 maör nokkurr kom fyrir Björn konung Järnsiöu ok heilsar honum''1); konungr tekr1'2) honum vel ok spuröi, hvaöan hann vaeri eoa hvat hann heti. Hann kvez Sönes heita ok;'8) kominn sunnan fra Romaborg94) ; konungr spuröi95): hve langt er pangat? Sönes svaraoi96): her mattu sja, konungr, sküa ,;)
15 er ek hefi9*) a fötum — tekr hann pa jarnsküa") af fötum ser, ok varu allpykkir ofan, en mjok slitnir neöan — sva er long leiö heoan til Römaborgar, sem per meguo100) nü sja a sköm minum, hversu hart peir hafa at101) polat! Konungr maelti: furöu long leiö er petta102) at fara, ok pvi108) munu-ver
20 aptr snüa ok herja eigi a Römariki. Ok sva gera peir broeor104), at peir fara eigi lengra, ok pötti hverjum petta105) undarligt, at snüa sva skjött sinu skapi106) viö eins manns oro, er peir hoföu aör allt raö fyrir gort107). Föru Loöbrök-
83^i So F, urspr. viell. sokksk, g.! Vgl. H. G; s. nü rög gygr S u. B.; sökkstu, gygjarkyn L. E. — 84) hliöar Fas. [nach A?). — 85) slikum S. — 86) So S, in F auch hier maelti. — 87) ok kom ek S. — 88) So F, Mundiuf'j. S u. Bt. {vgl. til Römaborgar Z. 17). — 89) So auch B. mit F, Vivilsb. S. — 90) So S, kvomu F. — 91) So F, konungi Bt. nach S. — 92) So F; hann tok B. nach S. — 93) Für eöa hv. h. heti. H. kv. S. h. bietet F nur al kominn. H. sagöiz. — 94) Vgl. til Römaborgar Z. 9, 17 u. A. 88). - 95) So F, s. (= segir) S. — 96) So B. mit S; hann svaraöi F. — 97) So S, sko F. 98) So B.; F, S: hefir. - 99) So S, vgl. y7i. — 100) megit F, S — B. stellt die ältere Form meguö her. — 101) So F (doch at vor peir), at fehlt S. — 102) pat S. — 103) So S, pvi fehlt F. — 104) So S, br. f. F. — 105) Für hv. petta bietet S nur herinum. — 106) at snüa aptr S. — 107) So F, (doch rädr nach B' .)t er — gört fehlt S. —
C. X, XI. 259
arsynir viö petta aptr ok heim norör108) ok herjuöu eigi lengra109) suör. Konungr segir110): auösynt var pat, at helgir111) menn i Roma vildu eigi yfirgang peira pangat, ok mun sa andi af guöi sendr verit hafa, er sva skiptiz skjött112) peira fyriraetlan113), at gera ekki spillvirki114) inum helgasta 5 staö Jesu Kristi i Römaborg115).
X1). Enn spurÖi konungr Gest: hvar hefir pu pess(iX2?.) komit til konunga, er per hefir bezt pött? Gestr segir: mest gleöi pötti mer meö Siguröi 2) ok Gjükungum ; en peir 3) broeör Loöbrökarsynir varu menn sjalfraöastir4) at lifa, sem menn 10 vildu; en meö Eireki5) at Uppsolum var saila mest; en Har- aldr konungr Harfagri var vandastr at hirösiöum6) allra fyrr nefndra7) konunga. Ek var ok meö8) Hloovi konungi a Saxlandi ok par var ek primsigndr, pvi at ek mätta9) eigi par vera elligar 1()), pvi at par var kristni vel haldin, ok par 15 pötti mer at ollu bezt. Konungr maelti : morg tiöindi muntu segja kunna, ef ver viljum spyrja. Konungr frettir nü margs Gest, en11) Gestr segir pat allt greiniliga, ok um siöir talar hann sva: nü ma ek segja yör, hvi ek em12) Nornagestr kallaör. Konungr sagöiz l3) pat heyra vilja. — 20
XI1). Gestr maelti2): pat var, pa er ek var foeddr upp(X'i^.) meö foöur minum i peim staö, er Grceningr heitir — faöir minn var rikr at peningum3) ok helt rikuliga herbergi sin —
108) So F; föru v. p. LoÖbr. h. norör B. n. S. — 109) So auch B. mit F, in S scheint lengr gemeint, vgl. B'. — 110) So F (doch spurde = segir); Öläfr konungr s. S. — 111) heilagir S. — 112) So [doch at sva, skift.) F; B. nach S: ok man sa andi s. h. v. af guöligum maetti, er svä skiptist. — 113) So F, aetlun S. — 114) So (spell) F, illvirki S. — 115) Der Schluß lautet «*» S: i hinum helg. staö. —
X. 1) Überschr. in F: Af spumingum konungs vid Gest. — In S: Fräsagnir Nornagestz. — 2) Sig. konungi S. 3) So B. n. S ; brceör fehlt F. 4) F scheint nach B' . seälfradzstir zu bieten. — 5) Eir. konungi S. — 6) at hättum ok hirösiöum B. n. S. — 7) f. nefndra fehlt S. — 8) So S, rneö ist in F ausgefallen. — 9) So S, mätti F. — 10) So F, ella S. — 11) Gest, en fehlt in S. — 12) So S, hvi at (vielleicht richtig, aber ungewöhnlich, pvi at Fas.) ek er F. — 13) So auch B. mit F., s. (= segir) S. —
XI. 1 ) Überschr. in F : Nornagestr var skirdr med rädi konungs ; in S : Her segir fra pvi, hvat nornir spado um aldr ok lif (Gests?), s. B' . — 2) So (G. m.) S, G. m. fehlt F. — 3) So auch B. mit F, penningum S. —
17*
i
260 s. af Nornagesti
]>ar i'öru |>a um landit ') volvur 5), er kallaftar varu spakonur, ok späöu liionnuni aldr'!); |>vi buöu margir7) menn jieiin heim8) ok goröu5') |>eim veizlur <>k gafu |>eim gjafir10) at skilnaöi. Faöir minn geröi ok sva, ok könm n) j>©r
5 til hans meö sveit manna ok skyldu12) {wer spa mer orlog; la ek )>a i voggu , er18) J>aer skyldu14) tala um mitt mal; ]>a brunnu yfir mer tvau kertisljös ' ). |>a3r mailtu vel16) til min ok sogöu mik mikinn auönumann veröa niundu ok meira, en aöra mina foreldra eöa hoföingja syni [jar i landi17),
10 ok sogöu18) allt sva skyldu15') fara um mitt raö-G). In yngsta nornin pöttiz oflitils metin hja21) inum tveim, er {>aer spurbu hana eigi eptir slikum spam, er sva varu mikils veröar22); var Jjar ok mikil ribbalda sveit, er henni hratt 6r saeti sinu23), ok feil hon til jaröar21). Af [>essu varö hon
15 akaf a stygg 25) ; kallar hon l>a hatt ok reiöiliga ok baö 26) inar haetta sva gööum ummaBlum viö mik — pvi at ek skapa honum Jjat, at hann skal eigi lifa lengr en kerti f>at brennr, er upp er tendrat hja sveininum. Eptir petta tök in ellri V9lvan27) kertit ok slokti28) ok biör mööur29) mina varöveita
20 ok kveykja eigi fyrr30) en a siöasta degi31) lifs mins. Eptir l>etta föru spakonur i brott32) ok bundu ina ungu norn ok hafa hana sva i brott33), ok gaf faÖir min ])eim gööar gjafir at skilnaöi. J)a er ek var34) roskinn maör, faar mööir min mer kerti .Joetta til varöveizlu ; hefi 35) ek pat nü meö b>6)
25 mer. — Konungr maelti : hvi förtu nü hingat til var ? Gestr
4) So F, land S. — 5) So F, S; auch B. — 6) örlög S. — 7) So S, margir f. F. — S) So S, heim fehlt F. — 9) So (geordu) F, gerdu S. — 10) goda gripi (= gj.) S. — 11) So S, kvomu F. — 12) So auch B mit F, i = y in S. — 13) ok er S. — 14) vgl. Vi)- — 15) So F, k. II S. — 16) So S, m. |)a t. m. F. — 17) So (doch synir) F, ok meira — i landi fehlt S. — 18) So nach S, F hat [nach B') hier irrig sagde. — 19) So B.; skilldu S, skillde [nach B' '.) F. — 20) Vgl. FAnl. C. 3 9*) und Örv. O. s. C. 2. — 21) So F, af S. — 22) slikum u. w. fehlt S. — 23) sinu s. S. — 24) ok feldu t. j. S.
— 25) v. h. skapstygg S. — 26) ok fehlt S. — 27) So F, völvan sü en ellri S. 28) So F, slöckir S. — 29) So auch B. mit F, modr S. — 30) So F, B., fyr S. — 31) So F, ä siöastum dögum B. n. S. — 32) brott S, i bur(t) F. - 33) So S, i burt F. — 34) So S nach Bt., er F. — 35) So F, B. — hefir S.
— 36) her m. S. —
G. XI, XII. 261
svarar37): pessu sveif mer i skap38): aetlaöa ek mik af yör nokkura auönu hljota mundu39), pvi at per hafit fyrir mer verit mjok40) lofaöir af gööum monnum ok vitrum. Kon- ungr sagöi41): viltu nü taka helga skirn42)? Gestr svarar: pat vil ek gera at yöru 43) raöi. Var nü sva gert ok tok 5 konungr hann44) i kaerleika viö sik ok geröi hann hirömann sinn. Gestr varö trümaör mikill45) ok fylgöi vel konungs siöum ; var hann ok vinssell af monnum.
XII1). p>at var einn dag, at konungr spuröi2) Gest:(XI#.) hversu lengi vildir pü nü lifa, ef pü reöir? Gestr svarar: 10 skamma 3) stund heöan af, ef guö vildi pat4). Konungr maelti: hvat mun liöa, ef J)ü tekr nü kerti, pat er {)ü hefir fra sagt 5) ? Gestr tök nü kerti sitt ör horpustokki sinum, konungr baö {>a kveykja, ok*) sva var gert; ok er kertit var tendrat, brann Joat skjött. Konungr spuröi7) Gest: hversu gamall maörs) 10 ertu? Gestr svarar !t): nü hefi ek J>rjü hundruö vetra. — Allgamall ertu ! sagöi 10) konungr. Gestr lagöiz Jja niör, hann baö pa11) ölea12) sik; Jjat let konungr pegar13) gera, ok er pat var gert, var litit öbrunnit af kertinu. pat fundu menn pa, at leiÖ at Gesti; var pat ok jafnskjott, at brunnit var 20 kertit, ok Gestr andaöiz, ok pötti ollum merkiligt hans andlat; pötti konungi ok mikit14) mark at sogum hans ok pötti sannast um lifdaga hans, sva15) sem hann sagöi.
37) So F, B. - G. s. S. — 38) So F, hug S. — 39) So F, {doch af per), aetl. ek mik nökkut auönubragö af yör hl. m. B. nach S. — 40) pv. per eruft mj. B. nach S. — 41) segir S. — 42) her sk. S. — 43) p. vil ek im g. eptir y. r. B. nach S. — 44) hann na S. — 45) mik. fehlt S. —
XXII. 1) Überschr. inF: Andlat Gestz. — In S: Her andaz Nornagesit(r). — 2) spyrr S. — 3) So F, B. — skama S. — 4) pat fehlt S. - - 5) So {doch fehlt nu) S; t. nü k. pitt F. — 6) ok fehlt S. — 7) So F, B. — spyrr (?) S. 8) maör fehlt S. — 9) So B. — G. s. S. Die Worte fehlen V. — 10) s.
= segir S. — 11) pa f. S. — 12) So B., Fas., olia F, S. — 13) pegar fehlt F. — 14) mikit fehlt S. — 15) So nach S, sva fehlt F. —
Prosaische Wortfolge der Skaldenstrophen.
(a) S. 3: Gefjon, gloö djüpryöuls, drö 651a fra Gylfa auka Danmarkar, sva at rauk af rennirauknum ; oxn brjru fjogur haufuö ok atta ennitungl, )>ar er (J>eir) gengu fyrir vföri valrauf vineyjar.
■ Für diese Auffassung gegenüber Egilssons übersetz, in AM 1, 33 vgl. F.J. Skjaldedigtn. B, 3; Heimskr. IV, 1; Gloss. s. djüproöull.: Jönsscn p. 236«. a.
(b) 8. 4 : Seggir (inir) hyggjandi letu a baki blikja Svafnis salnaefrar; vpru ({>eir) grjöti baröir.
** Als Str. 11 a) der Haraldsmäl bei Möbius, Edda Sem. p. 229, cf. ib. p. VIII; als Str. lla) des Haralds kvaeöi bei Wisin, G. Norr. p. 12.
(c) S. 113: Ek atta [>ann priöja öniÖraöan vin, verstan vazt-undirkülu-Ala-rtydd, en mer baztan.
*** Vgl. die im Texte selbst folgende Erläuterung.
(d) S. 1 23 : t>ä er Volsunga-drekku- hrpkkvi-all hrokkinn of hekk a ongli forns-Litar-flotna-fangboÖa.
(e) S. 139: Ullr imunlauks! (ver) bprum F^risvalla-frae a hauka-fj^llum um alla Hakonar (konungs) aefi.
(f) S. 140: J)a er ek rauö Raefnis-raefr-vita (Raefnis == Reifnis) fyrir Svolö til auöar, bar ek saman baugum haug- Joak herfylgins Holga.
(g) S. 145 bedarf keiner Umstellung.
Über die metrische Gestalt der altnordischen Poesie im allgemeinen vgl. zunächst Th. Möbius Anal. Norr. - S. 273 fg.; dann bez. der eddischen Metra Sievers- Gering in Pauls Grundriß- Bd. II, 18 fg.: bez. der skaldischen S. 25 fg. iDröttkvaett S. 27 fg.)
Die von Bragi herrührenden Str. a, c, d fanden in H. Gerings'Kv&lpa.- brot Braga ens gamla {Halle a !S 1886) umsichtige Erklärung (a £.26, c £.22, d S. 25). — Die geistvolle Konjektur Vigfussons (Cpb. 11, 8) zu a, 7 fyr Veniris viöri v. wird nach dem Hinweise auf ähnl. Fälle des epexeget. Gen. bei D. H. II, 23 {also V. valr. = viney) eher entbehrlich scheinen. — Für »I kommt auch Gislason, Udvalg S. 45, 46 in Betracht, desgl. Hungerland in Ark. 20, S. 14. Für e Gisl. p. 70, für e und f vgl. Vigf. Cpb. II, 36 u. 102.
Druckfehler.
A. Im Texte. S. 5, 16 Z. Har segir „ 10 (Vafpr. 35, 5) l. jotunn „ 74, 19 tilge das Komma „ 25, 1 Z. Breiöablik „ 26, 13 Z. her segir
„ 28, 2 Z. ok heita — 4 Komma nach guft12) „ #7, 15 Z. gongu, am Bande 15 „ #P, 8 Komma, vor siftan „ 40, 23 Z. mjött „ 58, 23, 24 Z^'Ze megin- gjoröum „ 60, 21 Z. ok maelti „ 61, 19 Z. settu hnakkan „ £7, 7 /. {)au haetta „ 69, 7 Z. lond „ 70, 12 /. Äsgarö „ 76, 20 Z. dauöra „ 79, 6 Z. nefndr
„ &2, 8 Komma vor ok er, Punkt nach nosum „ 88, 13 Z. ok fagra „ 98, 17 Z. nokkurs konar „ 705, 23 Z. troll88) „ 107, 8 fem Punkt vor at „ 776', 25 Z. pjööi „ 720, 2 Z. [>ar feil „ 121, 20 Z. petta raö „ 139, 8 Komma nach nefndr1') „ 163, 3 Z. f)at er — eöercso 777, 10 „ 168, 7 Z. mundr „ 770, 6 Z. hefir
264 Druckfehler.
S. 196, 7 /. at ver — 12 bera; — 11 ganga:
,, 198, 7 /. mundr
„ 201, 7 /. hon, sem - 13 vildiV
„ 202, 11 /. GuörÜD
,, 204, 1«) /. |)at geri — 22 m&lsenda — 2* koma,
„ 20r)} 18 /. ok varu — 240, 18 bera 245, i geröi
/>/V zweimal vorkommende Anwendung des Zirkumflex statt des Akutus beruht auf Versehen. Inkonsequenzen in der Schreibung , namentlich bez. <l und ö in Ableitungssilben f sind meist im Glossar berücksichtigt; absieht lieh ist munöa [von muna) unterschieden von muüda von uniiiu : ragnarokrs lies auch 35, 7; Viöars auch 106, 22. Im Prosatext war auch V7, 15; 121, 17 hon um zu schreiben, desgl. Folkvangr 33, 10; ülfinum 41, 9; aber im Zitat ron Vol. 12, 1—2 (S. 19) Vindalfr, Gandalfr; 16, 8 (& 20) Alfr; 25, 4 [8. 54) gaettusk; 40, 2 (Ä 16) Jarnviöi; 45, 7 (& 81) skalmold; Grm. 46, 3 (Ä 28) Hjalmberi; i, 4 (& 108) Gjolp; Sigdr. 16, 3 (Ä 187) ulfs; 20, 5 (& 189) sjalfr; (>, 8 (& 206) jarnofinn.
B. In den Anmerkungen. (Die Zeilen sind hier von unten gerechnet.)
S. 9, Z. 4 l. in U, T, H „ 17, Z. 5 l. nach T, U „ 32, Anm. 8) nach der Klammer füge ein: , T, F. J. In der fg. Zeile L:
u. übr. Ausg. „ 35, XXVI, A. 3) l. er sä kall. bragr k. eöa br. kv. W. „ 55, XLII. A. 42) l. levi (hverr lopt h. 1. bl.) „ 64, A. 45) /. um fehlt
„ 92, LV A. 1) füge zum Schlüsse hinzu: bei F. J. Skaldskap. C. 1 „ 99, A. 12) So W (vgl. U), F.J. Als Schluß der Anm.: R und Übr. Ans;/. n 105 Füge hinzu als A. 88): Die fg. Worte (J>ä sv. Br.) werden meist noch
zu diesem Cap. gezogen. „ 132, Z. 4 l. : Ander, von Sm.
-
.
f,
Edda Snorra S.
Die prosaische Edda im Auszuge.
PT
7312.5^ .W5 v.l
rn
59 OUEEN'S P ,
Toronto 5,
DA