jo ii | " D | | —À— 11 ÁÀ I | 59 f^" Ye] || * 9 b ans DISSERTATIO INAUGURALIS ZOOLOGICO - PHYSIOLOGICA CHAO INFUSORIO LINNJEI QUAM PRO LICENTIA .SUMMOS IN MEDICINA HONORES ET PRIVILEGIA DOCTORALIA LEGITIME IMPETRANDI IN INCLYTA ARGENTORATENSIUM UNIVERSITATE SOLENNI NATURE CURIOSORUM DISQUISITIONI. ANNO 1775. DIE 25. JUNII | SUIS PSEZTP MARTINUS TERECHOWSKF UCRANO- RUSSUS L. C. horis punt a fecunda ad quintam. ARGENTORATI 4 Stusecbe a2 Typis JOH, HENRICI HEITZII Univerfitatis LR MAYNARD MK. METOALE m Cx iret t$ erm z- D If a E MAYRARD M. V GREEN / TERRAM / z 3 EUN Ea - » ? D E 2 Dm —— M wu E ÍIWa*S TUIS pepmypeUTETU TUTUP: PROGQMIUM. um multorum hominum ingenium ita fit comparatüni, ut novas obfervationes, qus aut antiquitus receptis in omnium ztatuin fcholas opinionibus repugnant, aut fa- ciendo non inferviunt lucro , vel tanquam paradoxas non credant, vel tanquam plane inutiles contemnant: hincaliter fieri non poteft, quin multi obtrectatores inveniantur, qui, dum aliquem de animalculis infuforiis obfervationes in me- dium proferre vident, illum aut fallere & falli, aut creputi- dia tractare & nugas agere, prxpropere dicant. In priori horum obtrectatorum claffe militant fcioli illi ratiocinatores , qui, pofthabito omni experimento, ex innatis, quas vocant, ideis inter privatos mufei parietes luxuriante fuo ingenio hypothefes continua ferie nectentes, tandem in- tegra, nefcio qua , phantafmatum fyftemata, invita & relu- &ante natura, fibi effingunt; atque ex hujufmodi fuis opi- nionum commentis, tanquam ex tripode dicturiendo, omnia alleveranter decidere affueti , qualibet natur arcana prom- pte, velut divinatione quadam, explicare prxfumunt. Jam dum novas obfervationes recenferi legunt, quas cum fuis in- veteratis przjudiciis adverfa fronte pugnare, vel id quarum phxnomena explicanda fpeciofas, ex fyftemate fuo ingeniofo depromtas, rationes minus quadrare vident: ftatim ejufmo- di obfervationes, tanquam falfas, dictatoria cum gravitate, ÁÀ 2 AmoOoNT ! À C 4 £ prafracte negarit & pernegant; contraque ipfos obfervatores non tam ratione, quam potius conviciis infurgunt; &, omnia in crimen vocando, nihil vero probando, fcripta eorum dente Theonino rodunt. Quz ifta (malum) fors humanz rationis ! Reliquum fequacem gregem adverfari de grege pinguis Minervz ducunt, qui, cum nunquam extra oleas vagarunt, parum de rebus naturalibus curiofi , omne id, quod gui non infervit, plane inutile ac inane efie reputant : : atque propterea cum omnia minima viliaque animalia, qualia infecta & vermes effe cenfentur, tum przcipue animalcula microfcopica atten- tionem fuam non mereri credunt; ipfofque horum obferva- tores nare detorta varie cavillantur, & nalo fufpenduntadun- co, familiaremve fibi cui bouo? cum myclerifmo effutiunt quzítionem, ut tritum illud: querit delraus, quod son ve- fpondet Homerus , in eos quadrare videatur. . . Panfophos primz fecte viros, effrxnata £ngendarum hy- pothefium licentia & fervido argutandi pruritu abreptos, cum vix ac ne vix quidem ad fanz rationis frugem reduci poflint, ne oleum & operam perdam , facio miffos: nec argutas illo- rum ratiunculas, quz plerumque , ut ipfis refpondeatur , non inerentur, multis refutabo: mec contra illorum dicteria acu- leataque verba magis, quam contra use antes aut furiofos , conviciis borium quemque lacefentes, me defendam , probe gnarus, experientiam, cui omnis ratio ud ancillari tene- tur, perargumenta, quz unice ingenio debentur, refutari non poffe, Optime dixit, qui dixit: 07 fizgeudum aut ex- cogitaudum, fed imveniendum, quid matura faciat ,| aut ferat & rurfus voce satura iugeininante voces hominum reclamautes nihil valere. Obefz vero & non emuncLe naris adverfariis paucis often- dam, quam gravem errent errorem, dum vermium iníecto- rumque contemplationem tanquam frivolam reputant. Imita- bor eos, qui, innumerum congregatorum hominum nume- rum angulta in tabula expreífuti, fumma tantum capita. vel capitum vertices depingunt, Nonne multas, qua a veteribus MAYNARD M, METOATF, Qr uo abíconditz in Detoctiti puteo latitabant, veritates a vermi: bus infectifque edocemur, dum eorum proprietates penitius inveltigare non dedignamur? nonne multa fecreta opera na- ture, quz vulgo pro miraculis habentur, cognita minimo- rum animalculorum indole, revelamus? Vermes hermaphro-. diti infueta impragnandi & concipiendi fimul facultate, imo abíque omnis fexus ope, fola partitione naturali vel artifi- ciali fpeciem propagandi , inaudita partes mutilatas quafcun- que in integrum reftituendi potentia, nova animalium ceco- nomia phznomenifque aliis nos quovis paffu attonitos reddunt! Hydre ramofe, ut plant, crefcunt, finguli earum ramuli edunt, pro lubitu fe movent, amputati aecrefcunt, diffedti multiplicantur , feminibus feruntur , bulbis gemmant, ut facile crederes arbores Klimmii vivaces , e regno fuübterraneo translatos, in globo noftro terreftri propagari ! Quid mira. bilius unquam obfervavimus, quam cum videmus vermes & infecta noctu lucidiffimo ardere igne, qui tamen non exu- rit ? Quis non mirabitur miram illam, quz noftrum captum fuperat, metamorphofin infectorum ? quis illam, nifi vide- ret, facile (ibi perfuaderet? intrat fcenam hujus mundi ani- mal, quod adeo diverfas agens perfonas, decipit imperitos Ipectatores! Ecquis eft, qui crederet aphidum paranymphis, a copula matris foecundas nafci filias, neptes, proneptes , abneptes? Quem apum, vefparum & formicarum refpublice non rapient in admirationem ? quis horum mutorum & irra- tionabilium , ut Metaphyfici vocant, animalculorum non mirabitur rationem? quis ad ftupenda eorum opera attendens non obftupefcet? folz'communes natos , confortia tecta urbis habent, magnifque agitant fub legibus zvum: & patriam folee & certos novere penates; venturxque hyemis memores, xtate laborem experiuntur, & in medium quzfita reponunt; omnibus una quies operum, labor omnibus unus. Videfis araneum , quam nulli mortalium imitabilis fit illius textura! orditur telas, tantique operis materix uterus ipíius fufficit : tam moderato ungue, tam tereti filo; & tam xquabili dedu- À 3 «GV A N^ aos m TS d 9 uj LIBRAR 2 JAY ae- D Oso cit ftamina, ipfo fe pondere ufus! Videfis myrmeleonis alio- rumque infectorum opera : admiranda tibi levium fpectacula rerum! Monoculi pulices, nimium multiplicati, rubrum aqux conciliant colorem: at fimplex vulgus aquam in fan- guinem verfam miratur! , . . . Sed quis omnia enarrabit ? ' plena nunc hiftoria naturalis exemplis! | Quid memorem ampliífimum illum, quem vermes & in- fecta in oeconomia przítant ufum? Quis mortalium rumice ramoío, turbine clathro , helice janthina, vel aliis parvis cochleis vi(is ullam ab illis utilitatem expectaret? quis fa- niem illam , qua vermes hi vivi madent, non nauci penderet? atqui veterum purpurz punicez & violacez inde parabantur. Quis tenues illos, qui ex pinna dependent floccos, non flocci penderet? atqui inde veterum byflus conficiebatur. Et unde- nam hodienum magnates margaritas & corallia petunt? ver- mibus, viliffimis entibus, omnia hzc pretiofiffima debentur. Quis non Íperneret nigrum illum cruorem, quem fepia tarda fuge, tenui cum forte fub unda deprenfa eft, jam jamque manus timet rapaces, inficiens zquor vomit? fed ex illo optimum. conficitur atramentum. Non mitlura cutim, nili plena cruoris, hirudo eft preftanti(imus phlebotomus in cer- tis morbis, Dic, fodes, quis tenues illas, quas vilis bomby- cis eruca, aranearum more, pro domuncula fibi texit, telas non vili penderet? Íed his reges ac principes fuperbiunt in- duti. Quis primum videns minutos illos coccos cacti non contemneret ? fed ex illis purpureum , pulcherrimum omni- um arte baphica pigmentum paratur, quo vcl elegantior fe- xus genas fuas purpuriffare non erubefcit. Quam fuave ju- cundumque nectar, quam multiplicis ac varii ufus ceram pu- fille apes nobis largiuntur! Quam efficax fxpe in defperatif- . fimis morbis medicamentum meloeé veficatorius , melos ci- chorei, & alia infecta praebent! Et fi forte tam ampla utilitas, quz hactenus a curiofis nature Ícrutatoribus elt detecta, vel'quam in pofterum longe ampliorem detectum iri haud vani fperamus, oforcs & obtrc- ON EO: étatores rerum naturalium parum movet: fane noxz illx, quibus hxc contemptiffima animalcula vindicant fui con- temptum, movebunt. Non peregre abibo ad gordium me- dinenfem, qui in utraque India habitans, frequens in rore matutino, intrat nudipedes obambulantes atque excitat do- lorem febremque. Sicco prztereo pede gordium marinum, a quo lepra pifcatorum, & gordium aquaticum, qui paro- nychiam excitat morfura, ^ Non ptodire jubebo limacem hyalinum , qui phafeoli-cotyledonibus infeftus: neque limà- cem agreltem, qui depaícitur fecale recens fatum, | provoca- bo. Non memorabo teredinem navalem , calamitatem ma- vium ex Indiis in Eurepa propagatam, qua quondam palos marinos Hollandix deítruxit, totique Belgio panicum terro- rem incuífit, ne mari fubmergeretur. Sufficit meminiffe ingratos illos contubernatores. Quid nom adverfum miferis mortalibus addit natura? interno cum vifcere tznia ferpens & lumbricus edax, vivant inimica creentque, quod geuus aífiduo laniat praecordia morfu, fxpe etiam fcandens oppletis faucibus haret, obfíeffasque vias vitz pr&cludit anhelz, Quam fxpe damno noftro difcimus, infecta parva tam parvi uon effe habenda, quippe qux minima, ut fere nulla, fenfim plura, quam maxima quxque nobis afferunt mala. Quanto agmine grylli migratorii omnia cerealia & pafcua, larvze phalenarum & Íícarabxi horticolz Pomonam, mordellx te- nellos plantarum culinarium embryones, papilioties bratficam devaftent, & quanto damno curcnliones horrea & granaria Ífpolient, dermeítes, blattz, tinex, coria, veíles, aulxa deftruant, triftis experientia docet, Quantis malis iníecta affligant pecora nollra, pecuarii norunt, Infectum parvum, cui nomen afilo romanum elt, ocftron Graji vertere vocantes, afper, acerba fonans, quo tota exterrita fylvis diffugiunt armenta, furit mugitibus zxther concuffus, fylva refonant collesque fupini. —Ceftrum tarandi tertiam circiter partem cervorum rangiferorum deftruit, dum adhuc juvenes exi- ftunt. Quid quod multa infecta nos iplos aggredi non ve- 2s fentur, & non raro dolorum , morborum, mortisque cauffa exiftunt. Pediculi humani in incunabulis infantes, in na- vibus nautas, in caftris milites, in munimentis mancipia, in vinculis captivos hectice inftar confumunt. — Sylla quo- que infelix tali languore perefus, corruit & foedo fe vidit ab agmine vinci. . Cimices lectularii «des, tapetia, & lectos occupant, dormientes mordent, vigilantibus nullum otium ^ concedunt, omnibus foeetido odore graves, e propriis tandem domibus multos expellunt. Culices pipientes, tellurem atque * aéra magnum complentes, robufta promufcide terebrant hu- manam carnem, haurientes fanguinem acri dolore, denique & bombo fomnos difturbant. Tu laceras corpus tenerum durifime pulex' cujus cum fuerit plena cruore cutis, emit- tis maculas nigro de corpore fuícas, lavia membra quibus commaculata rigent.. Acari firones nos cedunt; dum quid : fani fuerit à capite ad calcem . . . . Oceanum exhaurire co- narer, íi omnia enarrare vellem. — Terribilia €2' mirifica funt opera tua , o Domine,! vir infipiens won. coguofcit ea ,— flultus 21011 auimadvoertit ea, -. Difcant ex his, fi fapere volunt, adverfarii noftri, pra- judiciis vel ignavia occupati, quam vana fint omnia, iqux contra animalculorum minimorum contemplationem folent obganhtire. Stat ftabitque femper illi fua utilitas, fuus ho- nos, fuum decus. Nihil, ut cum PriN10 loquar, in coni templatione haturz fupervacaneum videri poteft, Atque hz: eft ratio, cur nature curiofi, quibus ex me- lioriluto Titan praecordia finxit, vel ipfa animalcula infufo- ria lynceis oculis examinare , (quod przfifcine dixerim) non fuerint dedignati. Examinarunt ea LEEUWENHGCK a), Hu- GENIUS 5), HaRTSGKER c), JosLov d), Baxxzn e), ÁDAMS um —À—À —À GEBIIIECUCEUERENIR TEE EC UII T n mm M Eae m n UR Ra E anc a) Avcan. natur. Delphis Batav.1695.4. | piéces concernantes la. phyfique , qui on £). Opufcul.:poflb. de dioptr. Amftel. | déja para , &9 d'un extreit evitique des 1728. 4- lettres deJM.de Leeuw.àla Haye 1730.4. c) Ejfai de dioptr. à Paris 1694. 4. | d) Defcriptions &9 ufuge des plufeurs Cour; de pby/rq.. accompagné de plufieurs | nouveaux anierofcopes tant J£mples. que com- cá — (C » c ÁpAMs f), Hirr gj, Worrr 7), BurroN i), NEegpHAM £4), MusckKHAUsEN /), MUSSCHENBRGiK zi), AscH z), REAU- MUR 0), Roos cum LixN&0 f), LEEDEAMÜüLLER 4), W RIs- BERG Y), SPALANZANI 5), HaNovius 7), MütrLER 11), alii- que. Verumtamen omnes hi autores, utut Spartam fuam or- ^marunt , nondum omne nobis otium fecerunt; cum de natu a & generatione horum animalculorum certent, & adhuc fub End lis fit: ut adeo novas obfervationes polt illos autores cripturum , non Iliadem poft Homerum fcripturum arbitrer, Equidem in hac gravi controveríia , aliorum oculis cer- nere non contentus , neque in ullius verba jurans, alienain- venta confarcinare haud inítituebam: fed potius ab ipfa na. mL compofés, à Paris 1718. 4. Quod opus recufum eft cum additionibus nonnul- lis fub titulo: QObfervatioss d'bifloive naturelle faitesavec le micvofcope , à Pa- tis 1754. 4. ufus fum priori editione. €) T'he microfcope made eafy.. 1745. Quod opus traductum eft in gallicam linguam fub titulo: Ze sicrofcope à la portée de £out le monde , traduit de l' An- glois fur l'édition de 1745. à Paris 1754. 8. hanc verfionem habui ad manus. f£) Micrograpbia ileflvata , ov tbe mi- cYofcope explained. Lond. 1746 - 1747. £be fourtb cidifion 1771. g. ultima hac editione fum ufus. Autor aliorum ob- fervationes, prxrcipue JosrorT1 & Ba- KERI, compilavit. £g) Hiflory of animals. Lond.1752. fol. 5) muistide SGerfudhe ji aenatier Cr fánntnif ver Satur u. Sunt, 3. Zrbeil, falle im 9?aa2€b. 1747. 8. 3) Hijleire naturelle générale €9 parti- euliére , avec la defcription du cabinet du Roi, 'T'om. 2. à Paris 1749. 4. k) Nouvelles obfervations micvofcopi- ques avec des décoz vertes intére[fantes fur la compo/ition C9 décompofitiou des corps organifés, à Paris 1750. 8. autor antea insranfaét. auglic. quafdam obfervatio- nes infuforiorum animalculorum gene- lin fpe&tantes publici juris fecit. N.490. 7) In libro, qnem dedit anonymus, ———ÀmÀ MM — M — — — —— ——— ———— € fub nomine: ber aus-9Sater, erftee &beil , pente 9(uffage, — Dannopet 1766. 8. : m) Introduét. ad philofoph. saturalem, Lugd. Batav. 1762. 4. ») Dif. inaug. med. de Motta fper- matis, obfervationibus anicyofcopicis in- dagata , Gotting. 1756. o) In litteris ad TREMSBCLEY datis, quas inferuit BaNNETUS fuo libro, cui titulus: Confidérations fuv les corps organifés , 'Tom. 1. à Amft. 1762. 8. p) Diff. de undo invifiili. Upfaliz 1763. qu: iterum prodiit inferta ame. acadesm. V 01.7. Holm. 1769. hanc citabo. q) Sicvof.opifc)c Gemutbs- unb 9fue geusCraosuna, Scuummb.r763. 4. r) Obfervationum de azimolculis in- Fuforiis fatura, quz in focietatis regiz fcient. folenni anniverfarii confeffu prxmium reportavit. Getting. 1765. 5) Nouvelles vech. fur les découvertes microfcopiques €9 la générotion des corps orgarnzj"s, oncwege traduit de D Italien, avec des rotes par /M. de NEEDHAM, à Londres 1765. 3. £) Philof. vatural. five phyf. dog. Tom. 4. Hale Magdeb, v768. 4. u) Perm. terrefiv. C9 fuviatil. ftm animalc. infuforioyswis , belminibic. Ed teflac. nom snuavin. fuccinéla biflor.V ol. Y. pars 1. Havn. & Lipf. 1773. 4. b « (C 100 $3 tura ,. optima illa magiítra , per propriam experzentiam doceri defiderabam , nullus dubitans, quod entia infufionum , licet minima fint, maxima tamen naturz fecreta revelare, & licet muta fint, apertius tamen , quam reliqua, novas veritates nos docere polhint, Tandem cum Celeberrimus Vir, D. ScHURER, P/y/ices Profeffor, quo prxceptore in hac fcientia me magno meo cum fructu ufum effe gaudeo, non tantum microfcopio- rum aliorumque inftrumeatorum apparatum concedere , & bi- bliothecam fuam, micrographis inítructam , aperire, fed etiani obfervationibus meis ipfe prxeífse, pro fua, qua difcipulos niri&ce amplectitur , humanitate !'ubentitfime voluit x): natu- ram & genelin entium infuforiorum examinare, fpecimen aca- demicum editurus, fum adgreffus. Adgreffus fum, fateor, rem Vires meas, quas equidem. fentio, quam fint exiguz , fere fu- perantem, improba tamen patientiaforte utcunque iussi Te modo, humanitlime Lector! oro & obteítor, ut meos in re ardua conatus eo majori favore benevolentiaque tua ex- cipias, quo caltiore veritatis invefligaudz amore imnpulfus, nullius hypothefeos patronus , nullius icc advocatus, abfque ullo partium ftudio, abfque ulla novitatis affeclatione: fincere tibi mea experimenta propono, preter quac nihil docebo cer- tus, quam nihil me docere, & proximum eft vero, nihil do- cere, quod falfum fit, Ultra ea itaque, quz hifce oculis vidi, non longe tibi dux futurus, ut tamen in errorem non abdu- cam , in id maxime intentus, ne pro certis laudem, qu: unice probabilia videntur. Quem ad modum.candoris & ingenuitatis ftudiofiifimus ubique fui : ita quoque errorum meorum, fi qui fortaffis in obfervando & dijudicando commitli fuerint, con- feíffionem honori&cam, meliora edoctus, ducam. os SE quid wovifli vec ifii , Ca 29 inperti: [i vou; fus utere mecun., er rosea TE M Mà ÀÀM m Ó x) Infe nonnullas de animalculis in- | phy lice de Extenfoue corporum , Fart fuforiis obfervationes inferuit Differt. | alter. Argent. 1770. CENE TEMP Genet te 124 R5. L De vero corpufculorum iufuforiorum motu. $ 1. » uanta lus ad naturz contemplationem ex microfco- (Q piis fitexorta, nemo non, Ícientix naturalis ftudiis initiatus , intelligit. Oculis lenticula armatis, qui modo Tire- fia ceeciores erant, nunc Argo oculatiores facti, in mundo invifibili tam multa mirabilia intuiti funt curioli nature inda- gatores. Zoologi, microfcopiis inftructi, hydras, vorticel- las, volvoces, proteos, nereides, & alia vermium genera, qua antea nemo noverat, cum fítupendis fuis proprietatibus detexerunt. abfque illis acarum, aphidem, coccum, poduram & alia infecta nunquam fatis accurate potuiífent examinare. Phytologi microfícopii ope contemplantur minimos flores eo- rumque ítamina & piftilla, quz adeo fubtilia funt in plerif- que, utoptimam aciem fugiant: comtemplantur quoque figu- ram pollinis antherarum, quz proinde ac figura feminum in- finite variare folet. Mineralogi oculo armato particulas auri argentique per lapides difperfas detegere norunt. Metallurgi, lente vitrea inítructi, propriam metallorum, inter fe mixto- rum, texturam determinare didicerunt. Chemici per micro- fcopia clare vident, quomodo maffulz argenti ex omni puncto acidi nitrofi rapiantur violente ad 1tmmitlam zris lamellam ; & quomodo hz fpicule appulfe ad aris politi fuperficiem, ftent ante illam, acido, quod trahitur in cuprum, fpoliatz. Anatomici, opticis inftrumentis adjuti, intimam fubtilitfima- rum partium ftructuram rimantur. Phyfiologi, iifdem armati, in pellucente pifciculorum cauda, & in mefenterio pulmone- que ranarum nudo, immediatum ex arteriis in venas per fub- tiliffimos ramulculos fanguinis tranfitum vident. Mitto longe plura. Sane hofpites & peregrinos in fcientiis phyficis opor- tet effe eos, qui microfcopieas obfervationes tanquam meras oculorum recreationcs , vili pendere folent: cum tam przclara inventa illis debeamus. B GP iz $. 2. Non tamen diífimulandum erit, multos etiam et- rores in Ícientiam naturalem per microícopia effe invectos. Cum enim multi, non fatis in opticis verfati , 1llotis , ut ajunt, manibus microfcopicas in(tituant obfervationes; pratereaque vix ac ne vix quidem fugitivo oculo, tanquam per tranfen- nam, objectum contemplati , vel prajudicio, vel imaginatio- ni indulgentes , prxcipitanter nimis judicium ferant: nonmi- rum cít, quod multi quoque, fallaciis opticis delufi, multa vidiffe fibi vifi funt, qua tamen non viderunt, nec videre potuerunt , ut fi in quos, certe in ejufmodi obfervatores, illud ÁLBINI dictum quadrare opiner: frequenter fieri , ut homines videre fe putent, quod nom videut, praefertim fi id , quod pu. £aut, fue opinioni favet, Non defuerunt, qui, referente LEEUWENHGKIO &), opeíuarum lentium atomos Epicuti , materiam fubtilem Cartefii, materiam ex corpore noítro in- fenfibili perfpiratione exhalantem, influxus aftrorum, &, re- ferente HiGMono , eflluvia magnetica vidilfe venditarunt. DarEnPATIUS quidam credidit fe obfervaffe in humano fper- mate animalculum , depofita exteriori tunica, & in capitis tegmen fublata,. veram affumere formam homunculi, cum diftin&is binis pedibus, binis brachiis, thorace & capite P). JoBLoT in infufo anemones cujufdam vidiffe fibi vifus eft, animalculum larva tectum, quz perfecte faciem humanam, binis oculis, nafo, ore, myltacibus, Bennque dependenti- bus, mento & reliquis partibus ornatam refert c). Spectatum admiffi, rifum teneatis amici! Quis talem vel poetis ipfis permiferit fidtionem ? Tacitus prxtereo alias micrographo- Pius Pu e ep . Qux cum ita fint, excufatam velim timiditatem me- udi ^ in prefenii negotio nimis circunifpectus , lento pede per gradus ad veritates afceudam: non tranfiliendo , fed fer. pendo, metuens prxcipitium aut errorent. Novi maflulas quafdam aut evt:ulas (trisfque oleofas pellucidas feorfim im &) ZArcaz. nat, lom. 2. pag. 348. | tres, 1699. par. I. paj. $92. feq. b) Nouvelles de la republique des let- | €) lib. cit. par. 2. pag. 57- e ng aqueo oculi umore fluitare; indeque vifui noftro aliquando reprzfentari fpectaculum , quafi nubecula aliqua obfcura, ex globulis conftans, in motu effet, qux clarius per microfco- pium conpofitum contemplantibus apparet; utincautus hafce particulas, in continuo cernens motu , facile crederet non in- tra oculum latere, verum in ipfo aére hzxrentes microfcopio ebfervari, Novi praterea molecularum in objecto fluido fuf: penfarum motum fzxpe dependere aut ex motu aeris , ut halitu obfervantis vel vento, aut ex motu vicino quocunque etiam vehiculi adeo remoti, ut ne auribus quidem percipiatur, aut ex inclinato vitri excipientis fitu. Hinc ante omnia fciendum erit: an molecularum quarundam , qu:e animalcula infuforia vulgo dicurttur , motus re vera in ipfo infufo, an vero non- nifi in oculo obfervantis exiftit ? & rurfus: fi revera in infufo ipfo exiftit, an a cauffa aliqua mechanica externa, an veri a vi quadam intrinfeca , velin infufo, vel in moleculis ipfis latente, dependet? En, quz fequuntur, obfíervationes ! $. 4. Mente Junio floridum dianthi caryophylli fertum , a fordibus depuratum , in lagenam vitream mundam immitto ; aquam puram, crudam, ex puteo, muro lateritio circumda- to, vale metallico hauftam, adfundo; repono in cubiculo ad feneftram. Labitur tempus , flores tacitis marcefcunt diebus, limpida & inodora lympha poft feptem dies turbida & fotida evadit. Hujus infufi unam vel alteram guttam ope tubi vi- trei capillaris fumo, fumtam lamine vitrez impono , impofi. tam microfcopii compofiti foco fubmitto , fubmiífam oculorum lumine luftro, Ecce myriades corpufculorum , nefcio quoruni, £gura & magnitudine diverfa , huc illuc more animalculorum aquaticorum natare video mirabundus! $. 4. Video & mets oculis vix credo. Mox lamina vitrea cum guttis femota , per idem ipfum microfcopium cerno , nul- lo amplius objecto jacente in foco. Quid tum? video nube- culam aliquam obfcuram, quati in aére natantem: globuli ejus idem interfe interítinum fervant; oculi motum fequun- tur; fubítituto altero oculo evanefcunt, alia nubecüla ape B 3 2 MOS zu oe cC. CeA— o Q9 parente, Hoc vidi, prztereaque nihil quidquam fimile cor pufculis, prius vifis, vidi. $. 6. Claudo omnes cubiculi feneftras, ipfafque undique. fores. Microfcopium menfz firmiter ftabilite neque ullo mo- do vacillanti impono. Laminam vitream cum nova gutta ho- rizontaliter fubjicio foco. Sic omnibus paratis, dum omnia quieta erant, nullus in cubiculo veutus, nullus rhcdarum in plateis ftrepitus, nullus campanarum fonus audiebatur ; gut- tam infpexi, animamque tenens , ipfe, mei flatus ne fonet au- xa, cavi. Rurfus tamen eafdem moleculas, ut prius ( $. 4. ), non tremulo fed natatorio motu, non in unam fed in diver- fas plagas, non fimul omnes fed diverfo tempore, fzfe mo- ventes vidi, hifce oculis vidi, etiam atque etiam vidi. $. 7. Vidi, neque tamen ita vilis acquievi. Guttzilam adhuc infuíi, inter duas mice membranacez laminulas com- prehenfam foco microfcropii folaris expono. Mox in pa- riete albo averfo-Jucunditfimo fpectacu'o fcenam entium in- fuforiorum videre erat, quz horfum vorfum, furfum deor- fum, dextrorfum f(initrorfum inque alias plagas feítive:/va- gabantur. Quum diícum album magis vel minus ab apice coni luminofi removebam, magis vel minus aucta, magis vel minus diftin&e umbrofa harum- molecularum fimulacra vel fpectra videbam. $.9. Videbam, & multoties vifaiterum revidebam. Nunc interdiu ad lucem folis; nunc noctu ad lucem cand2lz , nunc fimplici nunc compofito microfcopio, nunc plus nunc minus augente, nunc vividiori nunc dobiliori luce, a fpeculo reflexa, infufum meum examinabam, & femper íimilia phoenomena obíervabam : femper corpufcula mobilia nunc májora nunc minora, prouti plus minus amplificante lente utebar,nunc magis nunc minus diftincte, pro diverfa lucis moderatione, videham, $. 9. Dum infufi guttam per microfcopium diutius con- templor, moleculisque feítive ludentibus oculos pafco: en majufcule ex illis in campum microfcopii enatant. Tum extemplo microfcopio remoto, nudis oculis, fub varia lucis, $E oir a fpeculo reflexz., moderatione, eafdem moleculas quifivi; & atomos albas, minus rapide natantes, vidi, fere uti mi- nutilfimos pulvifculos, in aére volitantes, dum radium fo- lis in camera obfcura tranant, videre folemus. ^ Nudis quoque ocülis moleculas jnfufionum mobiles oculatiífimus N'nisaERG d) & MüttER e) viderunt. $. 10. Ex his, qua vidi, queque me vidiífe tradidi ($. 4-- 9.), certus evafi, in infufo dianthi caryophylli dari cor- puícula quzdam, querum motus non apparens in oculo ob.. fervantis, fed verus in infufo ipfo exiltit ($. $. 9:5, quique motus non a caufía mechanica externa, verum a vi quadam intrinfeca, in moleculis ipíis vel faltem in infufo latente, de- pendet ($. 6. 7. fq.). Qua lege naturc hoc fat, hactenus ignoro: fieri non pofle dicerem ipie, nifi videre oculis & palpare manibus rem liceret. $. 11. Ad aliarum íubítlantiarum vegetabiliüm | infufa examinanda pergens, fumíi herbam ocimi bafilici, chei- ranthi cheiri & annui, euphorbiz antiquorum , — alos perfoliat2 , mimofe fenfitiva , — mefembryanthemi cryftal. lini, folia thex bohex, lignum tilim .europex, femem. piperis nigri, antheras lilii bulbiferi, bulbum allii cepze, gummi aílragali tragaeantha: atque omnes has fubfantias aqua, ex i dem puteo haufta, feoríim infufas in uno cubi- culo fervavi. Elapfa feptimana, entia, fefe moventia, in om- nibus infufis inveni. Invenit eadem LEEUwENHOtK in aqua relicta per triduum fuper pipere contufo DE HARTSOEKER in aqua relicta per: aliquot dies fuper integra piperis nigri grana g), HvcrNiUS in aqua, in quam zinziber , piper, aut aliud odo- tis acrioris diebus aliquot demerfum fuit 7), JostoTin aqua relicta per aliquot dies fuper pipere integro nigro :), a'bo 4), lonzo/ ,item inuinfufo foliorum, petiolorum & ramulorum d) lib. cit. paz. 39. b) lib. cit. pag. 175. &) lib. cit pag. 4 2) lib. cit. par. 2. pag. Ig. I $y 5 cuts 23. & alibi. | &) ibid. pag. 15. £) Josrorlib. cit. par. 2. p. 12« Ig. | £) ibid. pag. 15. 16. j. 21 uj LIBRARY Uh b r ^- C 16 (3 caffize fennze s), in infufo dianthi caryophylli 5), ferti ex ro- fis, dianthis, & jafmino o), pedunculorum & florum centau- rex cyani f), foliorum thex bohex 4), pedunculorum rubi idxir), herbx anethi foeniculi, foliorum falviz officinalis, baccarum berberis vulgaris, fructuum cucumeris melonis, baccarum recentium immaturarum vitis viniferze, caulium & florum calendulz officinalis s), foeni recentisz), & vetufti z/), nicotianz x), radicis rhei y), agarici campeftris z , ocimi bafi- lici a), lorum citri medicz P), caulis apii graveolentis c), ftra- minis & fpicarum 2), ftraminis hordei vulgaris, ftraminis fecalis cerealis, ftraminis avenz fativze & zege), corticis quercus roboris f», corticis & ligni acacix g), DAKER in in- fufo piperis nigri groffo. modo pulverifati 4), in infufo foeni, ftraminis, hordei, avenz, & aliorum vegetabilium ;), HiLL in infufo cubebarum £), piperis/) , nucis vomica sz) , femi- num hyofciami 7), feminum papaveris albi o) , feminum na- fturtii p), radicis zedoariz 4), calami aromatici y), galangz s), zingiberis 7), foliorum ficcorum millefolii :£) , lorum fambu- cix), BurFOoN in infuüis diverforum feminum y), NEED- HAM in infufo amygdalarum 2), hordeia), hordei car- bona. $1) ibid. pag. 16. g) ibid. pag. 78. z) ibid. pag. 27. b) lib. cit. pag.-79. 6) ibid. pag. 50. 3t. 7) ibid. pag. 84. p) ibid. pag. 31-33. $2. &) lib. cit. pag. 2. 8. q) ibid. pag. 34. J) ibid. pag. 6. 7. 8g. v) ibid. pag. 35. 5;) ibid. pag. s. 5) ibid. pag. 36- 58. 7) ibid. pag. 4. f) ibid. pag. 38. 39. 4c. 0) ibid. pag. 4. 4) ibid. pag. 53. j p) ibid. pag. 8. &) ibid. pag. 42. 43. q) ibid. pag. 5. y) ibid. pag. 47. y) ibid. pag. 7. z) ibid. pag 48. $) ibid. pag. 8. a) ibid. pag. 51. f) ibid. pag. 8g. b) ibid. pag. 57. 1) ibid. pag. s. c) ibid. pag. 58. x) ibid. pag. 2. d) ibid. pag, 65. I5 lib. cit. pag. 2565. e) ibid. pag. 71. 72. | 2) lib. cit. pag. 191. f) ibid, pag. 72 - 85. &) ibid. Goa oO bonarii 2); fecalis cornicnlati c) , & aliarum plantarum 4); AscH in infufo feminis immaturi recentis cheiranthi foliis lanceolatis integerrimis, obtu(is, incanis e), feminis recentis frumenti fecalini f), feminum recentium hordei £)., WRis- BERG in infufo piforum hortenfium /), lorum phafcoli i), fe- minum cardiace, geranii, matricarix , cepárum , chryfan- themi X), feminum cannabis, napi, fefami, avenz, milii 7) radicis apii paluftris 7) , apii paluftris ficci 5); MusscHEN- BRCK in infufo feni, foliorum, florum, caulium quaruni- cunque plantarum, paftz farinz, panis 0), SPAEANZANI iri. infufo feminum cucurbitz p), chamzemeli 9), lapathi 7), zezc De frumenti £), cucumeris z)), cannabis x), milii y), lini , viciz z), piti 4, fubftantiz glutinof & amylacece tritici 5), fabarum c), lentium,. phafeolorum alborum & rubrorum 4), trifolii e). '' ... $. 12. Ex regno animali carnem bovinam, albumen ovi' recentis gallinacei , cerebrum anatis recens , cadaver lumbrici terreftris, gelatinam cornp cervi ficcam aqua communi fe-' orífim infudi. Elapfo aliquo tempore in omnibus his infufis' corpufcula.fefe moventia,pariter inveni. Invenit eademAscH in. infufo tefticulorum caninorum pg), tefticulorum & veficularum. Teminalium cuniculorum 7), tefticulorum gallorum gallinaceo-' rum 7), NRISBERG ininfufo hirudinis £), trichuridis 2), al- 5) ibid. pag. 18. $$. 108- £) ibid. pag. 19. Io$. $4) ibid. pag. 48. x) ibid. pag. 5o. y) ibid. pag. 51. 2 ibid. pag. 55. Iof. :: a) ibid. pag. 55$. .^- b) ibid. pag. $8.- c) ibid. pag. 80-83. ^^ d) ibid. pag. 108. ^ €) ibid. pag. 10g. g) dif. cit. pag. 65. obf. 22 -s4 b) ibid, pag. 69. obf. 31. b) ibid. pag. 226. . €) ibid. pag. 227. 4) ibid. pag. 193. : diff. cit. pag. 82. fq. obf. 77-82. J^) ibid. pag. 84. obf. 83 - 87. £) ibid. pag. 85. fq. obf. $8 - 93. . b) lib. cit. pag. 41. obf. 12. .3) ibid. pag. 4$. obf. 13. k) ibid. pag. 54. obf. 15. [) ibid. pag. $7. obf. 16. *.- 5) ibid. pag. 61. obf. 17. 5) ibid. pag. 71. obf. 1$. 0) lib. cit. tom. 1. pag. $4. ?) 1b! 2 lib. cit. pag. 13. 46. 3) ibid. pag. 70. obf. 34 - 58. 4) ibid. pag. 15. i &) lib. cit. pag. 1. obf. r, $) ibid. pag. 17. SU CAE 1) ibid. pe obf. 5, Gas (G buminis ovi 7), vitelli ovi :2), carnis bubulz coctz 0, carnis vervicinz aífx p), carnis recentis q), interfectarum larvarum mufcarum 7), fanguinis *), puris ab homine phthifi ulcerofa laborante rejecti ^), MusscugNsRax in infufo gelatinz, Ju- ris carnium, cantharidum, millepedum, partis cujuslibet animalis cujufcunque, terreítris, natatilis, volatilis 2), SPa- LANZANI in infufo pinguedinis vituliuz x). $. 13. Pofthaxcíumo bulboshyacinthi, impono illos lage- narum aqua plenarum gulis, ut aquam lambere poflint , repo- no ad feneftram, bulbi radiculas & folia fucceffu temporis. protrudunt, aqua non renovata fotulenta evadit; tunc eafdem in ea moleculas, quas putrefcentia vegetabilia progi gnunt, in- veni, Inveniteafdem Spalanzani in aqua , in qua fem ina ciceris,. phafeoli y) , cannabis, lini, viciz, zez'z), germinabant. $. 14. Ex his Ubférvationibus collectis ($. 4- r3) patet, im omni infufo, quod ex aqua communi & parte qualibet vegetabilis cujuscunque, fiveilla refoluta putrefcat ($. 4-1 1), five vegetans crefcat ($. 13.), vel ex fubftantia quacunque animalis cujuscunque terreflris, natatilis, volatilis ($. t2) paratum, in moderato calore 4) per aliquod tempus 7) dervatur, in omni, inquam, ejusmodi infufo reperiri mole- culas quasdam , qux non a cauffa mechanica externa, fed a vi quadam intrinfeca fibi propria, vel faltem in infufo latente, adinítar animalculorum aquaticorum, moventur. Quod fü- perius dixi, quia dicendum eft fzpius, repeto: qua lege na- turc id fat, hucusque ignoro; feri non poffe dicerem ipfe, nifi videre oculis & palpare manibus rem liceret. 5:1) ibid. pag. 14. obf. 3. &) Tn diverfo caloris gradu corpufculaz 2) ibid. pag. 15. obf. 4. noftra evolvuntur, ita tamen, ut ca- 0) ibid. pag. 17. obf. s. lore fanguinis humani, ceteris paribus f) ibid. pag. t9. obf. 6. celerior copiofiorque evolutio contin- 2) ibid. pag. 21. obf. 7 gat. Calor ad ferventem accedens de- ibid. pag. 31 - 41. obf. IG II: itruit ea. ibid. pag. 86. in not. b) Termini originis horum corpuícu-- ibid. pag. 92. lorum varii funt, procaloris gradu; 4) lib. cit. tom. x. pag. $4. fubftantix indole, '& aqui ratione va- &) lib. cit. pag. 89. riis.In partibus animalibus, paulo lon-- y) ibid. paz. 38. gior requiritur terminus ad elicienda: z) ibid. pag. 55. horum corpufeulorum rudimenta. ONSCEEC: AI e p ripe gitso ÉOIBS IE De corpujculorum infuforiorum animalitate. $. 15. ]peees in vegetabilium animaliumque fubftantia. rum infufis certa corpufcula reperiri , quz revera, idque non a cauffa aliqua extra infufum exiftente, moventur, docuit me natura: ultra nihil fcio hactenus. Quzritur nunc de indole horum corpufculorum. Si de ea confulis autores, diverfiffimas eos invenies habere opiniones; ut quot capita , tot fere fententiz effe videantur. Aliiea pro veris animalculis habent: alii corpufcula mere bruta effe interpretantur: alii medio tutiffimi ire volunt , moleculas organicas regni neutrius falutantes. Audiamus, amabo, fectarum caufas, depofito prajudicio autoritatis ! $. 16. Àntiquiores micrologi mobiles infufionum molecu- las pro veris animalculis habere, nulli dubitarunt. At cur? rationem in promptu habebant. Motus fcilicetearum nunquam non Ípontaneus effe ipfis videbatur. Huc pertinet LEEUWEN- HCK, HuczEN1Us, HARTSGKER , JoBrLoT , Vorrr, aliique, $. 17. Quo paco (regerebanta) & regerunt P) nonnulli, pracipue non autoptz, ) in tam exilibus corpufculis, ut, ex cal- culo LEEUWENHGKII c), aliquot millenis vicibus arenula fint minores , comprehendi poffunt cor, quod fons eft ipfius vitz, mufculi neceffarii ad motum, glandulz ad li- quores fecernendos, ventriculus & inteftina ad alimentadige- renda, &alia membra innumera, fine quibus animal effe non poteft? Sed cum fingula memorata membra funt etiam corpora organica: alias etiam habebunt partes neceffarias ad fuas actio- nes, Conftabunt ex fibris, membranulis, tunicis; nervis, venis, arteriis, & hifce fimilibus canaliculis, numero fere m C3 ucc — ——nrrá——' OO f —— P SSMMMELAALLEPÓSÍÀÀAi(ZRNQRQ€É—— a) vid. LEEU w. lib. cit. pag. 24. Paris 1770. 4. fref. p. 54. & 14 /Mém., b) GuETTARD. JMém. /ur differ. | pag. 473. fq parties des feienc. &9 arts. "Tom. 2. a |. c) lib. cit. pag. 24. fq. Gb zo C infinitis. Át his infinite propemodum minores effe. debeng partes fluidi, per canaliculos hofce decurrentis, quarum exili- tas fuperat imaginationis vires. Ad hxcqui Beri poteft, ut ex fubftantia aliqua vegetabili vel animali, in aqua macerata, vera animalcula progignantur ? Quidni prudentiori confilio entia infufionum pro corpufculis mere brutis, velinteftino putrida fermentationis motu, vel ambientium actione agitatis, habean- tur; five jam fuerint bullulz aéris £xi, ex corporibus putre- Ícentibus extricati, five particulz oleofz, vel falinz, vel fari- nacez , vel alizc mere materiales? $. 18. Ecce facundiffimus BurroN1Us in medium prodit, inaudita orbi erudito pradicaturus, & pacem inter diífentientes. conciliaturus. Vulgus micrologorum (ait) entia infuloria pro verisanimalculis habere non dubitabat, cum fpontaneum iniis motum, nec non caudam , hujus. motus organon, videre fibi videbatur. falfo! Continenter hxcentia moventur, & alter- narequie carent, Filamentum , mentiens caudam, cafu & for- tuitu fibi adharens, invita trahunt: organis propriis deflituun- tur, Adde, quod omni momento diverfas formas affumunt, Ipeciem pus non propagant 4), levi calore offenduntur, proximum puncto congelationis irigus i impune ferunt e). Hinc adeo animalium claífi adfcribi minime poffunt. Neque tamen poffunt majori jure corpufculis mere brutis adnumerari: cum non ab externo , verum interno, fibique infito, principio mo- derante moveantur. Quid vero funt? funtzuolecida orzanice (refpondet), medium inter corpora bruta & animantia docum tenentes, tran(itumque natura ab illis ad hxc indicantes ;). $. rg. Dixit: & obftupuere omnes. Pars£eri poffe negant; pars memorant naturam omnia poffe. Mox curiofi natura fcru- tatores novum hocce neutrum reguum accuratius examinare, opers pretium ducunt. Examinat illud ante omnes NEEDHAM, & novis obfervationibus confirmat. Entia infuforia (inquit ) neque a Huidi fermentatione 7), neque a partium volatitium 4) lib. cit. pay. 266, 267: i) ibid. pag. 262. fq. £) ibid. pag- 283. &) lib. cit. pag. 191. 192, (b 21 f2 diffipatione, nequeacommotione /) , neque ab ullaalia cauffa externa 77), Íed a vi quadam interna 7) moventur: ut adeo pro curpufculis mere brutis nequeant haberi. Neque tamen vera animalcula merito appellari poffunt: nulla enim obftacula evitant o) ; nec ullum alium motus Ípontanei characterem pro- dunt p).Sunt itaque moleculx peculiares, viventes quidem & fefe moventes, fed nec fentientes, nec cogitantes, in fcala natu- xa a corporibus brutis ad animantia tranfitum facientes 4). $. 20. Horum virorum fententix adítipulatum fe effe in« dicat W/RISBERG. — Nimis omnino faciles fumus ( inquit.) cuilibet particule , quae movetur, vitam omniaque animalium attributa adícribendi. Multi fane dantur in natura motus, ubi ne minimum quidem animalium veftigium eft; fere inunius- cujufcunque aqu: puriflimx guttulz fuperficie, magifque autem ubi faponis quicquam admixtum e(t, particularum exiliifima- xum obfervamus motum , quamvis rationem illius vix reddere poffimus: animalculorum certe nulla oriri poterit fufpicio v). $.21. Jam vero in BurFoN1U MPETR.ÀscH audacter infurgit, pro corpufculis mere brutis militaturus, Obfervationibus noi paucis inftitutis, contendit, motum globulorumiufuforiorum femper ab externis cauífis impellentibus, vel corporeis quali- tatibus, infe mutuo agentibus, & commoto prius ambiente Suido, productum fuiffe, ut agitatione, concuí&one, infufio- ne , illapfu, motu exhalantis guttz repercutiente, actione aeris & folis, putredinis &c. Igitur non ab interno globulifve infito principio moderante motum ortum fuiíle; igitur nec viva fuiffe corpufcula; fed mere materiales g!obulos, actioni ambientium obfequentes, Quorum quidem ambientium imp:re Tionib:s effe adícribendum, quod motum quafi natationis vel pifcium aut undarum peragere, vel contrahi & elongari vici(fim videntur 5). $. 22. SPALANZANI econtcario pro molecularum infuforia- C 3 Lo—————— d———————— | a M ERE -- P) ibid. pag. 192. p) ibid. pag. 182. * 192. m) ibid. pag. rgr. q) ibid. paifia. z) ibid. pag. x91. 182. * Y) lib. cit. paz. 89. in not. s) ibid. pag. 192. 5) diff. cit. pag. 105. fq. f3 0 C rum animalitate ftrenuc pugnat, obfervationes ButFONTI fuis evertens, Ante omnia ad entium horum motum. attendens, obfervat illa fefe videre; pelliculas vegetabiles, in infufis di- Tperfas, roftro tangere rodereque ; liquido exhalante ad medium gutte tendere; poft quietem rapide fefe movere, abfque ulla impulfione externa ; adverfo 8uento natare 7); obítacula & concurfum inter fe fcite evitare z); fubito directionem in mo- tu mutare x); certa extremitate pravia fefe ex loco in lo- cum transferre y); ac proinde motum fpontaneum habere, Porro obfervat entia infuforia, certum tantum frigoris gra- dum [fuftinere , in nimio amittere motum vitamque z ): licet enim a frigore nocurno a) & ab admixta infuío ni- veP) non moriantur; tamen infufo per conum, ex nive for- matum, & in bali excavatum, percolato, pereunt poít duas horas c). Et ipfa larvx in frigore, quod thermomettum Reaumur. ad 16 circiter gradum infra punctum congelationis deprimit, per dimidiam horam detente , redeunt ad vitam 4). quinimo majus adhuc fuftinent frigus e). & varia animalcula vitam vivunt, fub glacie foffarum f. Obfervat queque entia infuforia in leni & moderato coloris gradu non tantum non per- ire, quin potius in eo generari & propagari p), & non, ni(ia vio- lentiori demum ignis vel foliscalore, trucidari 7). vidit quidem in 4o vafis Julii 12 die tempore meridiano ardentifIimo expo- fitis foli omnia infuforia periiffe: fed etiam aquatica dixerfi generis infecta, eidem expofita foli, ad patres abiilfe vidit 7). Contendit praeterea corpufculorum infuforiorum volumen qui- dem, quod crefcant , augeri; figuram tamen femel apparuere, conftantem effe, nec illam omni temporis momento mutari £). Filamentum denique ; quibufdam infuforiis, ad inftar caudze, ———— y4-—— — t) lib. cit. Pag. 25. 26. d) ibid. pag. 35. z) ibid. pag. 22. 23. 26. e) ibid. pag. 34. x) ibid. p. TN f) ibid. pag. 34. fq. y) ibid. pag. 14. p) ibid. pag. 29. 31. 2) ibid. pag. 530. 3r. b) ibid. pag. 31. &) ibid. pag. 29. 1) ibid. pag. 36. b) ibid. pag. 30. k) ibid. pag. 'ead. c) ibid. pag. cad. (3 2 0 adhxrens effe organon motus ex ipfius contradione concludit, ' negatque , illud unquam, tanquam partem adventitiam, a mo- leculis relinqui 7). $. 23. Cum hocce Viro Mürrgm quoque ad vindicandam entibus infuforiis animalitatem confpirat. Centies repetitis obfervationibus , obfervavit in individuis motum Ípontaneum pro arbitrio properatum & lentum, in fpecierum agmine adeo diverfum, ut oculus differentia inceffus, qux taten verbis xgerrime exprimitur, fpecies plures mox diftinguat; faculta-- tem fefe in quamvis plagam vertendi , ab objectis obviis de-- flectendi, congreffum cohabitantium evitandi ; 8 perniciofis repente fe proripiendi; quietem voluntariam, & comniotio- renr organorum interiorum & exteriorum multiplicem; mo- tun cordis & inteftinorum, excretionemque fordium in qui- bufdam manifeftam ; figuram in pluribus minuto temporis in varias formas mutabilem 5 prccipitem omnium concurfum , fimul ac humidum deficere incipit, in eam partem , qua guttu- le refiduum fentitur ; follicitudinem anxiam preoccupandi hoc vitx momentanez perfugium, motumque organorum , quibus aqua hauritur , in ultimo vapore concitatiorem, in ipfo mortis agone languidum & nullum ; quid quod coitum pau- . cilimorum vix dubium. He affectiones (concludit), animan- tibus- propric, aninialitatem & vitam veram & non controver- fam , BurFoNIO & NEEDHAMIO aliter fruftra difputantibus, vindicant, regnumque neutrum & choaticum, quod tranfitoria infuforiorum obfervatio effinxit, annilhilant n). $. 24. REAUM R, referente BONNETO , poftquam diu multumque diverfa infufa examinavit, tandem entia, fe mo. ventia, pro veris animalculis agnovit 7). Agnoverunt etiam pro iifdem HaNoviuso), MussCHENBRGK 2) aliique. $. 25. Acriter NEEpHAM [vítema fuum urget, moleculas organicas a SPALANZaNOnnon minori animi contentione, quam olim Brutus patriam , aut Hector Trojx penates , ufque de- TAN uTT—————————— m. ———————Ó 1) ibid. pag- 37. 39- ^ lib. cit. pag. 273 fq. $. 276-282 5) lib. cit. pag. 6-g. 2) lib. cit, Tom. i. pag. 54. 2) lib. cit. p. 117. (*) j | $$ 24 03. fendens 4). . . .. Sed quid in exfcribendis autorum contro- veríiis morabor? Scribam nunc potius ea, qux mihi HALE optima illa magiítra, dictabit. $. 26. Unam vel alteram infufi guttam, obfervata prius corpufculorum, in ea natantium, quantitate, fub antliz pneu- maticx campana pono, pluribusque emboli reciprocationibus omnem aérem educo, Mox campana remota, microícopio fubJicio g guttam, aére privatam. En eafdem & sque numerofas, ut prius, Sande citt, codem modo fe moventes , in eaobíervo, quz alias evanuiffent, fi nihil aliud,quam bullulxaéris fuiffent. $. 27. Porro fumo de infufo meo tantum, quantum exi- gre aciculz caput mole circiter quat, atque eam infufi molem. quam latiffime & quanta fieri poteft tenuitate diffipo in vitro; ut aquula fenfim fenfimque exficcari poffit. Ea proportione, qua gutta incipit dimittere aliquid exhalantis humoris , omnia corpufcula ad medium gutte tendunt, numero tamen non mi- nuuntur, & denique dum gutta plane exficcata eft , remanent omnia ad unum in vitro, licet non amplius moveantur. Hinc ($. 26. 27.) elucefcit, non rem acu tetigiffe illos, qui molecu- las infuforias a bullulis aeris fixi, per fermentationem extri- cati, formari dixerunt. $. 28. Oportet nunc varios liquores effervefcentes, fer- smentantes, putrefcentes, oculis armatis examinare, eorum- que inteftinum motum cum motu molecularum infuforiarum comparare, Aliquot olei tartari per deliquium guttas, lamina vitrea exceptas, microfcopio fuppono: fociumque rogo, ut, me illas contemplante, fufpenfa manu guttam acidi nitrofi in- ftillet.. Di&um, factum. Quid tum? Vidi in his duobus li- quoribus inter fe miftis & effervefcentibus bullulas aeris glo- bofas nafci, verfus fuperficiem emergere , rumpi , evancícere, paulo poft minimas falis cryftallosin confpectum prodire. Hzc vidi, pratereaque nihil quidquam fimile moleculis infuforiis vidi, €— m E 8) in not. adSpalanz, pag. 150.Í4. ON MEO vidi. Eadem methodo alios adhuc liquores acidos & alkalinos inter fe combinavi,, & non , nifi idem phoeenomenon , obfervavi, Neque meliori fucceffu BurrFoN in pulvere lapidis, cum aqux - fortis gutta effervefcente, quidquam fimile moleculis organi- eis potuit videre r). Examinavi preterea cereviiam recen- tem fermentantem, variofque liquores fumme putreícentes 5 fed plane nihil fimile moleculis infuforiis obfervavi. $. 23. Poft hzc menfe junio infufo, moleculis fefe mover- tibus focto, carnis recentis fruftum immitto: vasloco aprico radiisfolis expono. Caro fucceffu temporis ad fümmum putre- dinis gradum pervenit : intolerabilem mephytim exhalat, Exa- mino liquorem; fed nullum amplius molecularum infuforiarum video motum. Simile experimentum cum albuminis ovi in- fufo inftitui: & eundem eventum obfervavi. Obfervavit etiam JoBLoT, in liquoribus odorem nimis putridum fpirantibus nulla corpufcula viventia inveniri 5). Idem quoque ex quibus- dam AscHrr obfervationibus patet£). SPALANZANIetiam cum perfecta putredine animalculorum infuforiorum interitum in- venitz). Hinc ($.28.29.) patet, toto codlo errare eos, qui entia infufionum nihil aliud effe, quam particulas oleofas, vel farinaceas, vel falinas, per inte(linum fermentationis motum agitatas, fibi imaginantur. $. 3o. Accedamus propius ad criteria animalitatis, feni. bilitatem & irritabilitatem entium infuforiorum examinaturi. Dum aliquot guttas infufi per microfcopium | contemplor : focius acidum vitriolicum inftillat. Videre fuit, entia, fefe moventia, conquiefcere & cadaverum inftar in liquore fufpenfa hzrere. Eadem ratione alias aquas ftygias inftillamus, & idem phoenomenon obfervamus. Idem ab aqua, in qua mer- curius fublimatus corrofivus contabuit, idem ab oleo taitari pcr deliquium , idem a muria , àb alkohole , a camphora, ab opio, ldem fieri a variis venenis varii autores obfervarunt: o Lr E ERLPLABTADISIEI 7: S SSMO PCS ONERE COR IBID) ») lib. cit. pag. 222. £) diff. cit. p. 72. obf. 41. p.gs. obf. gs. j) lib. cit. par. 2. pag. 45. 5) lib. Pu 4T. tt 26 Q3 Josror ih accto x), BAKER ab acido vitrioli, a falibus folu- tis, a Gnétura tartari, ab atramento &c. y), W RISBERG ab oleo vitriolico z), ab aqua fortia), ab aliis fpiritibus acidis /), ab oleo tartati per deliquium c), a liquore nitri fixi 2^, a liquore alkalino e), a PEUT frumenti f), SPAIANZANI ab urina £),. NEEDHAM ab lomni liquore falino aut acido 7). Cr Hoppe a fpiritu id i). $. 31. Si fufpenfa maru veneni alicujus guttulam in mar- gine àcidi admifcemus , ne fubito nimis per omnem arcam difpergatur : tunc omnia entia,fe moventia, ea proportione, qua venenum appropiuquat, ad oppohta maris fui littora aufugiunt, donec ocyus ferius arripiuntur & enecantur. Simile phoeno- menon a Ípiritibus acidis WRiIsBERG 4), ab urina & acido MürrER4) obfervarunt, Dum in medio aquule tantillum camphorz pulverifate pono: quzdam ex entibus, fefe moven- tibus, ftatim immobilia reddi, quzdam vero verfus maris iui littora aufugere , ibique manere, nec ad medium amplius re- dire obfervo. Dum aqux, in qua opium contabuit, gut- tulam in margine infufi admifcebam, tunc entia, quz fe- ftive vagabantur, ea proportione, qua venenum appropin- quabat, incipiebant titubarg , tandemque letheo fomno per- fufa , pue Epimenidem dormicbant, $. :2. Videndum przterca e! ft, quid imez moleculz valeant, DES ferre recufent in varia caloris frigorifve intenfitate & duratione. Vas terreum cum aqua prunis importo, iu hoc vas aliud vafculum cum infülo immitto, in infufum deuique thermometrum Reaumurii ex filo fufpenf:m immergo. Tepe- fcente uzroque l'quore & alkohole in tobu!o fenfim fenfimq: ue afícendente, continuo unam vel alteram guttam ex Brea x) lib. cit. par. 2. pas. 18. ? ibid. pag. 7r. '*) lib. cit. pag. 83. 84- f) ibid. pag. 7s: z) lib. cit. pag. 58. $) lib. cit. pas. 20. a) ibid. pag. 27. 31. 39. 43. 6I. b) in not. ad Spalariz. 2. pag. 162. b) ibid. pag. 5o. $6. 71. i) diff. cit. pag. 44. C) ibid. pag. 5o. k) lib. cit. paz. $6. d) ibid. pag. 66. gr. 14) lib. cit. pag. r. in not. $27 f defumtam oculis microfcopio armatis luftro, & fub diver(ig: caloris gradibus moleculas infuforias fefe movere obfíervo. Pott quam Ipiritus ad 3$ grad. afcendit, ne unicum amplius corpufculum 1n motu potui reperire. Repetito multotics circa diverfa infufa experimento, idem phosnomenon conftanter obfervavi. Obfervarunt etiam alii a nimio calore animalcula: infuforia perire : licet gradum caloris non detcrninarint, JosnroT obfervavit hzc animalcule ab aqua tepida melius fe habere,a calida vero omnia perire »;): item a nimio calore xti. - vo, qui per 3 vel 4 cies duravit, omnia fere infuforia oh. | iffe 4): & alibia nimio atmofphxrze calore magnum eorum numerum interiille.o) ^N RisBERG fervente calore ea dettrui- monet f). Concordant quoque cum hifce SPALANZANT obfcrvationes ($. 22.). Plane itaque non video, quo jure non- nulli moleculas fuas organicas , animalitatem ipfis denegaturi, levi caloris gradu, quo vera animalcula delectantur, perire affe- verent (€. 18.). IN omnia noftri climatis infecta 3$ caloris: gradu therm. Reaum. interire, aliunde conftat. Et aquatica- diverfarum fpecierum infecta in aqua ardenti foli per aliquot horas expofita mortem obire SPALANZANI vidit ( $. 22. ). $. 33. Eodem junio glacie contuía & cum (ale communi mixta vas patulum implevi: in medio ejusal:cerum vas vitreum cum infufo collocavi: inhoc denique thermometrum Fahren- heitii immeríi, Frigefcente fenfim fen(imque infufo & hydrar- gyro defcendente , continuo guttatim liquorem examinavi, & fub diver(is frigoris gradibus entia infuforia folito morenatare obfervavi. Dum hxcago, ecce jam totum infufum in glaciem. verfum deprehendo, medio tantum excepto, ubibulbusther- mometri hxrebat, hydrargyro unico gradu fupra purctum congelationis fufpenfo. Sumptam protinus fuperttitis liquidi guttam microfcopio examinavi & moleculas adhucdum natare obfervavi. Proxima hyeme infufum in frigore reliqui, ufque- dum fuperfcies cjus glacie obduceretur , qua ftatim ablata, D 2 11) lib. cit. par.2. pag. 19. 2) ibid. pag.. 33. 2) ibid. pag. 19. 50. | $) lib. cit. pag. 84. Ci 0 & guttula liquidi examinata, corpufcula adhucdum moveri depreliendi, Poft hxc infufum duobus vitris exceptum tn- tenfiffimo frigori expofüi, donec penitus in. glaciem fuerit verfum. Tum unum eorumin loco calido fubito, alterum vero in temperato feníim fenfimque liauefzere fivi; in utroque ta- men nulla corpufcula fefe moventia potui reperire. Dum per longum tempus infufa in frigore,etiam remifliori,detinebantur; plerumque infuforia moriebantur. ]oBioT animalcula infu- foria fub glacie duas lineas circiter craíffa vivere obfervat ) fimu!que putat hzcanimalcula ea proportione , qua aqua con- gelatur, defcendere ad fundum q). SPALANZANTI a frigore nocurno, & ab admixta infuío nive non. mortua fuiffe, fed tamen in infufo: per conum ex nive formatum inque bafi exca- vatum percolato , poít duas horas periiffe vidit ($. 22.). Mür- LER quzdam rigorem frigoris fuftinere , aquaque gelu foluta eodem numero vigoreque priftino circumnatare, alia gelu a£- fe&a perire animadvertit z). qua quidem: differentia procul dubio a perfecta vel imperfecta totius liquoris congelatione dependebat. Rurfus itaque non video, quo jure molecularum organicarum patroni, eas intenfum frigus, quo vera animalcula offenduntur,futtinere dicant. Certeanimalia aquatica,in vulgus nota , hieme fub glacie vitam optime vivunt. etiam minutiora fub glacie foffarum bene valereSPA LANZANt obfervavit ($.22.. Infectorum volatilium licet maximam partem deftruat hye- mis rigor; tamen non pauca funt, qux illum eludunt, In- eunte autumno mufcz fefe abfcondunt in foraminibus ; .chry- falides vero fe adnectunt cdium muris vel arborum ramis ; atque fic per totam hyemem Endymionis dormiunt fomnum, donec fuaves Zephiri illas rurfus rcfufcitent ad vitam. Larvoe "folia arborum & fru&us horxos devaltantes, facile quoque fuperant brumam. LEEUWENHGK acaros in magno frigore noníolum in vivis manere, fed etiam [fefe movere obferva- vits) G«abDaRT cum erucam fuam elephantinam attingeret voleque manus imponeret, inílar glaciei frigiditfimam effe 4) lib. cit. par. 2. pag. X5. 16. Y) lib. cit. pag. 14. — 5) lib. cit. p. 393. (3 25 obfervavit, non obítante motu corporis totius fatis valido 2); LvsTkR media hyeme, nive etiam profundiore, tam erucas quam vermes hexapodas, in fuper&cie nivis jacentes, ideoque ex ea prorumpentes comperit. quaé erucx ita gelu obrigue- runt, ut in vas hyalinum project fonum ederent tanquam lapilli ; verum fub vitro pofitz, ignique admotze, cito cireum- repentes , agili motu fugam quxrere fatagerent s). REAUMUR animadvertit chryfalides non perire frigore 16 gr. infra pun- étum congelationis. | SPALANZANI eundem, imo majoren adhuc, frigoris gradum larvas fuftinere vidit (S. 22.). KRegio- num. borealium incole maximum frigus fübdio per breve tempus impune ferunt. An ergo propterea ex regno animali excludi , & ad chaoticum relegari debent ? bona verba quzefo ! $. 34. Age exploremus entia infuforia electricitate, a qua animalia commoveri & trucidari fcimus! Sufpendo duo &la metallica ex conductore: unum eorum in infufum meum va- Ículo vitreo contentum, alterum vero in aquam, in qua pifci- euli parvi natabant, itidem vafe vitreo exceptam, immergo. Conductore electricitate inebriato, multoties extraho fcintil. lam, Nihilo tamen fecius zque animalia aquatica, acentia ix- fuforia natare pergunt. —Poít hzc armaturám Muffchenbroc- kianam in auxilium voco , horrendoque cum fragore elicio fcintillas. Hofce quoque eludunt ictus inulta. Tum denique tubum vitreum utrinque apertum fumo: unam ejus extremitatem fuübere claudo; per alteram vero prius infufum infundo, & tum fübere pariter obturo: utrinque per fuber filium ferreum intrudo ita, utuna ejus extremitasacuminata intra tubum hzreat in infufo , altera vero hamata pro- mineat extra tubum: horum duorum hamoerum unum an- fx armatura , alterum vero catenz excitatoris adnecto. Sic praeparatum tubum 3n foco microfcopii pono, per quod dum moleculas ratantes contemplor, focius elicit Ícintillam., Quid Is : - TITUEMCCUUETUOATWDESUUECLGNCTUUTICE RU ETT emere — ái có £) dc inic&. opcra Zy/zeri. Lond. 1685. g. p3g-74-« j x) iid. pag. 76. Qi 30 $4 tum? omnia entia, tanquam percuffa fulminis ictu, rapide : commoventur , zternumque quiefcunt, Eadem methodo cum pifciculis periculum feci, & idem plane phoenomenon vidi. $. 3«. Nuncalterum animalitatis criterium, quo fefe cor- "pora animata a brutis diftinguunt, motum [fpontaneudi lo- . quor, venit examinandum. — Quoties ad molecularum iufufo- -xXiarum motum attendo: toties animadverto, illas communi- ter una eademque extremitate previa, ultro citroque moveri . in omnes directiones, linea recta vel curva: nunc defcendunt & fubmerguntur, nunc afcendunt ex fundo: mox velocius, Tnox tardius natant: alternam requiem habent: concurfum inter fe mutuum evitant , ut nunquam altera ad alteram allidat: ab offenfa fibi cavent, & a corpufculis immobilibus deflectunt: a littore maris fui revertuntur: imo (ine obítaculi caufa a via fefe retro conferunt, aliamczie viam ingrediuntur: adverfo curfu aquulz uentis natant ($. 7.). Defpontanco in- fuloriorum motn omnes uno ore confentiunt obfervatores; fi paucilfimos, animalitatem illis denegantes, excipere velis. Cur . NEEDHA MIUUS hzc entia nulla obftacula evitare dicat (S. 19), plane non video, Sed etto! quid fequitur inde? nihil nifi oculis illa carere. Àn vero propterea non animalia effe? abfit! plurimi alias vermes ad moleculas organicas relegandi effent. $. 36. Dum ita entia infuforia fefe transferunt ex loco in locum , alia £guram corporis non mutatam fervant, uti infecta aquatica, natantia auxilio pedum , cujufmodi Roos cum LiNNAEO obfervavit x): alia quaíi per caudam propelluntur, uti pifces, qualia JoBroT vidit y): alia, latera fua zquili- brando, promoventur, qualia idem autor obfervavit 2): alia motu ferpentino feruntur, uti murxnz & gordii, qualia Ba- KER defcripfit à . — Sunt, quz alias quoque mutaticnes in corpufculo fuo fubinde producunt: & nunc arguftantur, lon- giorefque £unt, przcipue dum viam fibi inter angultias parant: nunc abbreviantur & in latitudinem crefcunt: nuncextremi- Li x) diff. cit. pag. 399. 2) ibid. pag. t9. co. ») lib. cit. par. 2. pag. 77. | 4) lib. cit. pag. 83. iP. OP mitatem fuam .przxviam acutiorem horfum vorfum flectunt. Id quod obfervavit etiam. JoBLoT b), Ascu c), & Nars- BERG 7). Dantur praterea entia quedam , perianthio campa- niformi vel infundibuliformi pedunculato fimilia, quz extrc- mitate fuze caudae corpufculis infuli immobilibus vel ferte etiam ipfi vitro fefe affigere amant : & nunc cauda fua in fpiram, adinftar cirrhorum, acta fefe ad fixum retrahunt locum , figu- ramque corporis campanulatam in fphzricam vel orbicularem mutant: nunc rurfus cauda in rectam lineam elongata in pri- Ítinum locum emergunt, & ex corpore fuo partes aliquas tan- quam tentacula protendunt, ut omni dote vorf£icellis conval- laris LYNNEi e), quas in aquis dulcibus plures micrologi vi- derunt, fimiles effe videantur. Licet infuforia diverfis, ut diximus, mutationes in corpufculo fuo fubinde producant: non tamen abfque magna oculorum injuria omni illa momeén- to alias atque alias formas atfumere pronunciatut. ($. 18. $. 37. Cum animalia dentur, quz organis externis ca- rent, exemplo vermium inteflinorum: hinc ad animali tatem infuforiorum — entium evincendam [eníibilitas eo- rum & fpontanei fufficerent motus. Interim effectus & phae- nomena edocent, nonnuulia faltem organis externis gau- dere, licet ea haud mehercule faciie in oculos incurrant, vel quod nimis fubtiliafint, vel quod forte maximam partem in inferiori corporis fuperfcie Segue cujus rei exempla in. caffidis, coccis & monoculis habemus. Organo vifus non-: nulla entia infuforia inftructa effe, inde colligere cum Josro- TOf) & BAkrnO g? licet, quod communiter una eademque extremitate przvia inftiteant motum, quod fefe cognof^ant, impulfum mutuum evitent, & quod, ut Cl. SCHURER notavit 7), a nimis vivida luce aHiciantur , inque regio- nem gut'z: agis obfzuratam fefe fubducant. — Nihil eft ita- que, cur SVRISBERG querat, num verus oculus ftatui in his ———————— —— ———————— M —X 1 b) lib. eit: opar. 2. padg..13. 39. 514) fF) lib. cit. $.2. p 4: .p. 13-18. 61. 63. c) diff. cit. palim. g) lib. cit. pag. 85. 86. d) lib. cit. pay. $6. b). diff. cít.- L' c. &) Sy. Nat. 'Tom. I. par. 2. ONELEEO: exiliffimis animalculis poffit, an vero quodlibet corporis pun- &um vifusfitcapax 7). Num infuforia, vorticellis fimilia, ocu- los habeant, nec ne, id cquidem in medio relinquo, Dubi- tat de iis quoque Joaror A). $. 38. Organa motus externa in nonnullis adeffe, cum ex vortice aquz;, tum ex motus natura, recte cum BAKERO/) & MüLLERO zz) concludimus. Scilicet nonnulla infuforia fub- inde alveum five vorticem in aqua circa fefe folent excitare, ut glomeruli vel moleculz mobiles minores, ad aliquot lineas diftantes,motu accelerato, tanquam in charybdim, rapiantur, & rurfus exeo ejiciantur. Hunc vorticem tantum circa vorticel- las JoetoT z), BAKER 0/7, WRISBERG f ) aliique obferva- runt, ego vero etiam circa ovalia manifeíte eundem vidi. Recte Roos cum LiNNzO in animalculis a fe vi(is ($. 36.) organa nonnulla motus fub parte anteriori adeffe hariolatur, non mirans, illa obfervari non poffe, cum volvox centies major, in aqua citatiffime rotari confpiciatur, nullis tamen vifis organis motus , nifi db affini beroé concludere licet, quá volvoce rotatore centies major , pilis movetur breviffimis , in feries digettis q). $. 39. Quid quod optimis microfcopiis debita encheirefi adhibitis, in majufculis moleculis varia organa & mihi & aliis contigit obfervaffe. LEEUWENHGK in genere quodam pilos ad os detexit 7). JosLom in plerifque fetas vidit, quibus tanquam pinnis in natando utebantur $), in extremitate 7), in ambitug), fubtus x). BakzeRin nonnullis in ambitu fim- brias, vel magnum numerum pedum exilitfimoriüm, pracipue in duabus extremitatibus confpiciendorum dillinxit: | in una quoque extremitate vidit etas pedibus longiores, quz cau- dam 2) lib. cit. pag. 22. q) dili. cit. pag. 599. k) lib. cit. part. 2. pag. 61. 70. r) lib. cit. pag. 24. 1) lib. cit. pag. 82. 5) lib. cit. part. 2. pag. I4. 67. 21) lib. cit. pag. 12. & alibi. £) ibid. pag. 31. ») lib. cit, par. 2. p. 64. t£) ibid. pag. 64. 78. 6) lib. cit. pag. 82. x) ibid. pag. 77. p) lib. cit. pag. 52. & 63. Ct o3 V dam referebant: in ovalibus quoque, frequentius occurrenà tbus , pedes innumeros in circumferentia ope microfcopii folaris detexit y), quibus & natare & incedere ea obfervavit: nam pofito inter hujufmodi entia capillo, fepe curfitare fuper hoc capillo ab una extremitate ad alteram confpiciuntur z). HiLL 4) quoque & SPALANZANI 2) organa motus obíerva- runtc). JosLoTr 4) & Mürrene) viderunt in vorticellis labia fetis mobilibus ornata , quibus gurgitem in aquis con- citare folent. Non itaque rem acu tetigit W'nisBERG f), dum animalcula minora in os vorticella tanquam infelices vi- €timas incidere putans, hoc fieri eodem modo explicat, pro. uti fciurum legimus apud LINNzUM g), animadverfo ad ra- dices arboris procumbente crotalo horrido, ipfum radianti- bus oculis rictuque hiante contemplante, coníternatum arbo- rem circumcurfare, effugia quxrere, tandemque vero velut. fafcinatum in os anguis infilire, Caudam earundem vorti- cellarum verum motus organon effe, contractie ejus loquitur, uti recte monuit SPALANZANI ($. 22.). $. 4o. Vifcera quoque interna tam immobilia, quam me- bilia, five Jam arterie, [ive inte(tina fuerint, intra corpu- Iculum pellucidum, fere uti in pediculis & aliis infectis tranf- parentibus, fepe confpiciuntur. Obfervavit jam ea LgEu- wENHGK 7), JoBLoT 2, BakER £), Hirr/), SPALAN- ZANI 5m), MürLER ($. 23). Hinc ($. 37-40.) intelligitur, quam przcipitantermoleculas organicas nullis organis inltru- cas cffe nonnulli pronunciarint ($. 18.) $. 41. Vix ullum eft animal, in quo non vix funt cognita, per quas aér ad intima recipitur. Iu mammalibus, avibus, —— y) lib. cit. pag. 85. f) lib. cit. pag. 65. fq. z) ibid. pag. 82. g) Zdwenit. acad, Vol. 2. pag. 133. 2) lib. cit. pag. 6. 434. & alibi. b) lib. eit. pag. 2r. b) lib. cit. pag. 23. €) In anguillulis aceti & oculos & os | 7) lib. cit. par. 2. pag. r$. 27. 56. nuperrime detexit GETZE. btt Sftae 55. 56. 65. 68-70. 73. 74- 76. 78- 79i turforfc)ev. r. Ctt. Dalle rzz4, | &) lib. cit. pag. 86. d) lib. cit. par. 2. pag. 79. l) lib. cit. pag. 5. 6. 8. a) lib. cit. pag. 12. conf. p. 17. | 15) lib. cit. pag. 14. I$- | E C s. "& amphibiis pulmones adfunt. —Pifces branchiis & veficula matatoria gaudent. Infecta reptilia & volatilia abdomen fpi- raculis porofis pertufum habent: natantia cauda refpirant, quam efferunt fuper aquam, ut REAUMUR z), Lyonm- NET 4) , aliique teftantur. — Etiam in vermibus. aquaticis ftigmata BoNNETUs p), & fuos totes repetitos. bronchos. ADANSONIUS 4) viderunt. In fepia SWAMMERDAM 7), in mytulo MERY s). Mufculi alternis vicibus cum aqua aérem & refpirant & rejiciunt juxta LysTERUM 7). Et hac eft ratio, cur animalia in aére vario ,. rarefacto , coercito nec renovato ,. 'exhalationibus infecto &c, modo: varioafficiantur. In aére quidem valde rarefacto five in vacuo aves & mam-. malia terreítriaadulta hucufque explorata fatis cito moriuntur z non tamen animalia recens nata, & alia, quibus foramen in. corde ovale, tum canalis in pulmonibus arteriofus patet. Feles. licet 8 dies poft nativitatem , non moriuntur ix vacuo, Mu- SCHENBRCKIO autore 4 .. Felem catum, qui adhuc coecus: erat, ultra quadrantem horz in vacuo vixiife ipfe vidi. Ex amphibiis ranas duobus, tribus, vel pluribus diebus vivere idem MuscHENBnGK eít autor x). Eafdem extra aquam in vacuo, abfque ullo cibo potuque ad 8 ufque diem aliquando vixiffe, ipfe fum expertus. Pifees in aqua natantes , mitfi 1n vafe, quod tectum elt vitrea campana , nonnulli multo minus. incommedi fentiunt, alii aliis citius extinguuntur. Percz ci- to in dorfum fe vertunt, in fuperficie aqux Jacent immoti , ex ore valde híante veficula natatoria prorumpit, Jam aeris. admodum. dilatati plena; oculis & toto corpore tument, ab aére, qui eft in omnibus humoribus, & qui fe expandit ; nec hora una vel altera fuperfunt, atque aére reddito, a quo vafa WEE V EEIPRIN ES S GGG TEE o0: 31) Mem. pour fireir à Dhifl. natur. | q). Hifl. natur. dw SENEGAL pre£. des. inf. 'lTom, 6. à Paris 1774. 4. DHT. DIVI p. 220.466. pag. 399. y) Bibl. natur. pag. 886. ^n) infectol. pag. 128. $) Mem. 1710: p. 425; p) infeciol. feconde. partie, à Paris | £) Concb. b?valv. p. S. 1745. pag.21l. 1) lib. cit. T. 2. pag. 889. fq. x) ibidem. f) 3; i2 & a&r in humoribus deliteícens comprimitur, fidunt mortui quibus vero vefica natatoria in vacuo non prodit, & qui fub: aqua fe continere potlunt, hi quidem in vacuo anguntur , & xgrotant, fed per octiduum vivunt, & aére admiffo celeriter enatant, auram captant, & in priftinum redeunt vigorem. Anguillulz, uti ranz , duobus, tribus, vel pluribus dicbus vi- vere pergunt y). Cyprinum dobulam ultra dimidiam ho- ram vixiffe egomet vidi. Infecta quxdam, diu admodum in vacuo vivere, alia quedam cito mori, erucas plerum- que mori ; nymphas nonnullas vivere , & poítea in pa- piliones excludi, fed qui deinde vivere non pergunt; & fcarabxos parvos ruberrimos, qui foliis liiorum alborum ve- Ícuntur, lxte vixiffe & luxuriatfífe, MUussSCHENBRCGKre- fert 2). Erucas per tres dies in vacuo detentas non mori R E- AUMUR teítatur a . Scarabzeus impennis tardipes in vacuo per femihoram nihil incommodi percepit, que hilariter incedit. Ego larvas;ephemer: tribus demum horis elapfis mortuas , & monoculos quadricornes, elapíis 4 diebus mortuos obfervavi. Ex vermibus hirudines poft 3 horas in aqua & extra aquam vivas reperiebam. In eodem aére & non renovato claufa animalia plurima brevi moriuntur , & quidem eo citius, quo vas, cui infunt, fuerit minus, uti quondam a Bovrzo eít obfervatum, & mul- tis periculis a VERATTO confirmatum, qui tradidit, duo ani- malia citiusin eodem recipiente mori, quam unum. tria adhuc citius c). Pifces hyeme moriuntur,dum diuturna glecie mina obriguerint; & ranz, quamvis fub aqua vivere folitz, in eadem aqua 8 dierum fpatio claufze moriuntur, ut MusscH.obfervat 2). Aér quilibet factitius fivein effervefcentia, fiveinférmen- tatione, five in putredine progenitus, a COTESIO inventus eft animalibus magis inimicus , quam vacuum ipfum e). E y) ibidem. b) Philof. fransact, n. 437. 2) ibidem. c) Comment. Bononienf. Vol.II. p.349. m) JMem. pour ferwir à lbifl. des inf. | d) lib. cit. pag.892. $. 1270. Tom. 1. à Paris 1734. 4. pag. 140. | e) Lecfion. pneumatic. Ci 36 Q2 - Odores, praefertim camphorx & mofchi , cum animalibus iti codem loco claufi, citiffime hxc interimunt, obfervante LaNcuro f). Sub campana vitrea cum camphora hirudinem inclufam polt 2, monoculos poft 3 dies exfpiratfe , fum exper- tus. Cum mofcho autem eadem animalia inclufa diu mihi vi. xerunt. Vapores fulphuris acceníi animalibus noxios effe, in vulgus notum. Apes ab illis inalveari citiffime moriuntur. Hirudines fub campana vitrea, vaporibus fulphuris accenfi re- pleta, inclufas poft ny&themeri fpatium mortuas inveni. $. 43. His premiffis, nunc, quomodo entia infuforia in aére , varie modificato, fefe habeant, videamus. Poftquam illa fubantlia pneumatica in vacuo prius per 8, dein per 36 horas de- tenta vixiffe obfervavi: infufum per integros 4 diesin vacuo re- liqui, quibus elapfis,'entia infuforia mortua, non aliter ac mono- culos ($. 41.), inveni. SPALANZAN1infulo, per 2 dies fubantlia pneumatica detento, quxdam ex infuforiis lente & pigre na- taffe, quxdam vero abfque omni motu fuiffe, obfervavit g ). . $. 43. Poftea infufo foliorum cheiranthi annui, entibus fefe moventibus jam impregnato, duas lagunculas implevi. Unius orificium epiftomio vitreo, gulz accurate convenienti, claufi, alterumapertum reliqui: Utrumque in eodem cubiculo temperato ultra feptimanam fervavi. Quo temporis tpatio ela- pfo, dum lagunculam claufam aperui, longe putridiffimum foetorem percepi 7), nec ullum eus infuforium moveri vidi; cum tamen in altero infufo, quod apertum fuit, adhuc folito more natabant. Siiufufum paulo purius in vafculo obturatur, nec putredo infignis oritur, nec infuforia cito moriuntur. $. 44. Alterum infufiim foliorum tulipze Gefnerianze, mo- leculis jam fectum, duobus vafculis excepi, quorum unum in aere libero apertunt reliqui , alterum vero fuper orbe efcario campana vitrea, fimul cum camphora pulverifata, charta in- clufa, texi, & denique aquam orbi fuperinfudi, | Elapfis 10 diebus, utrumque liquorem examinavi. Aéri libero expofitus entia mobilia fovebat: campana vero vitrca cum camphora in- ——— ————— ; D ——À J) Comment. Bononlenf. Vol. IIT. p.92. | b) conf. PRING. experim. 18. £) lib. cit. pag. 127. C m G elufus, nulla habebat. Eadem methodo infufum cum mofcho inclufum ultra 14 dies infuforia in vita confervavit. Infufa ipfa evidentiffimum odoremque faporemque tam camphorae quam mofchi habebant! $. 45. Adhuc alterum infufum vafculo exceptum fuper or- be campana vitrea texi, qua dein vaporibus fulpliuris accenfí repleta, aquam orbi fuperinfudi. Elapfo ny&hemeri fpatio, infufum examinavi , fed nullum ens fefe movens in eo obfer- vavi. Ex his experimentis ($. 42 - 45.) elucefcit, entia infu- foria in aére, varie modificato , eadem fata experiri, quz ipfa animalia experiuntur ($. 41.) $. 46. Omnibus animalibus id quoque commune effe fci inus , ut a nativitate fua cum tempore crefcant, ufquedüm pervenerint ad certum terminum incrementi. Utrum itaque entia quoque infuforia more animalium crefcant, fcire adhuc reftabat. Hunc in finem unum idemque infufum per longum tempus fervabam, & quotidie una eademque lente examina- bam. &quid obfervabam ? quotidie majora entia apparuerunt, donec ad certum magnitudinis terminum pervenerunt, in quo per aliquot dies perítiterunt & in hac xtate nudis etiam oculis nonnulla videri potuerunt ($. 9.). Creícere hzc entia etiam LEEUWENHQGK 7), JoBLOT £), DAxER /), REAUMUR 7), SPALANZANIJ), aliique monuerunt 0). | $. 47. Sed quid plura difputo? Jam infuforia entia, fefe moventia, neque corpufcula mere bruta, neque moleculas orga- nicas regni neutrius & chaotici, fed vera animalcula effe , quis ex hifce obfervationibus ($.26- 46.) non luce meridiana clarius videt? Non morabor ratiunculas non autoptarum, qui , ad ex- perientiz lucem coecutientes, per fomnium id detegere volunt, quod nonnitia vigilantibus comprehendi poteft. Experimenta, quam verba, malo, Qua lege natura hxc animalcula in infufis generentur, hactenus ignoro ; generari non poffe dicerem ipfe, nifi videre oculis & palpare manibus rem liceret. 7) lib.cit pag. 23. 57) lib. cit. 1. c. &) lib. cit. par. 2. p. 32. 1) lib. cit. pag. 46. 1) lib. cit. pag. 77. 8o. ») conf, MuLLER lib. cit. pag. 14. X* 59 CQ "a T PARS I. De animalculorum infuforiorum generatione. ' $. 48. TToentane in infufis, ex materia vegetabili vel animali & menítruo aquofo paratis, wera animalcula ge- merari, certusício. Quxritur iunc: quomodo illa generantur? unde natales fuos trahunt? Hocfphingis znigma , hic gordius nodus! hie labor, hoc opus! Difficillimum mehercle adgre- dior negotium: utinam feliciter cedat? ex crepufculo in cym- merias tenebras defcendo : utinam aliquod affulgeat jubar! Facile utique eít invenire, qux.a nemine magna cum indu- [tria funt quzíita: difficillimum vero fuper eos limites pro- -gredi, quos fummi viri fuperare non potuerunt, cum maxime niterentut fuperare. Erunt phznomena:cum contráriis phzno- anenis libranda,, ut demum forte nihil doceam certius, quam nihil me de hac generationeícire. Sxpe multa debemus fcire, donec potIimus fcire, nos nihil certi poffefcire. Sape magno ftu- dio nil nifi ignorantiam acquirimus. Utut fit, bono animo fimus! $. 49. Antequam ad animalculorum infuforiorum genera- tionem inquirendam nos accingamus : prius deanimalium non microfcopicorum generatione ea przíari oportet, quz fubfe- quentibus, melius intelligendis , infervire poffunt. Ántiquio- res naturx Ícrutatores duas generationis fpecies ftatuebant: generationein Ícilicet znivocam, dum ex prxexiltente jam vivo animali novum individuum ejufdem fpeciei propagatur, ge- neratiounemque equivocam hve fpontanewu, cum non ex praz- exillente animali, fed ex certa brutarum particularum com- mixtione,vi quadam plaítica, novum animal creatur. Aítrecen- tiores philofophi, «quivoca generatione improbata, nonnifi generationem univócam admittunt. ^ Agedum , audiamus przcipuas utriufque fecte rationes ! $. «o. /Equivocx generationis patroni variis argumen- tis, ex ipfis obfervationibus, ut putabant, petitis, fen- t 39 tentiani fuam probabant, fingulis fere diebus vifi fibi vidiffe,, variaanimalia , preecipue autem. vermes & infecta , ex anima-- lium vegetabiliumque partibus putrefcentibus vel putrefactis, mec non ex latice limofo fponte progigni. Si qua fides (ajebant) rebus tamen elt adhibenda probatis: nonne vides, qui«ccunque mora fluidoque calore corpora tabuerint , ii parva. animalcula verti a)? Ita mufcarum variz fpecies vel ex cada- vere humano P) autequino c), vel ex cafeo, vel ex latic limofo nafcuntur. — Pulices ex fegmentis lignorum urina irti- gatis , vel ftercore anferino urina macerato 4) exfiliunt, Pedi- culi ex carne vivi hominis generantur, interdum tanta copia, uthomines jugulent e). Cimices ex humani fudoris vapore progignuntur f). Preffus humo bellator equus crabronisori- go elt e), etiam vefparum 7), uti afinus fucorum ;). Si quem proles apum fubito defecerit omnis; nec, genus unde nove [tirpis revocetur, habebit) s delectos mactatos obruattauros; (cognita res ufu) de putri vifcere paffim florilegz nafcuntur apes, qux" more parentum rura colunt, operiquefavent, in Ípemque laborant /j. —Concava littoreo demas fi brachia can cro ; cetera fupponas terrg: de parte fepulta fcorpius exibit; caudaque minabitur unca ;), prxcipue fole fignum cancri tranfeunte z). Exit quoque hzc formidabilis beftiola ex oci-- mo tufo & faxo cooperto o), imo im ipfo cerebro enafciturob nimium ocimi odorem p). Sunt, qui, camclaufo putrefacta eft fpina fepulchro, mutari credant humanas angue medullas q), prxferrim hominum facinoforum, fceleratorum & impiorum 13). a) OVID. Jecas.. lib. t5. 24. i) PriN. lib. rr. c. 2o. & alii. b) LUCIAN. £a encom. inufce.. &) Vr&RG. GEORG. lib. 4. v. 281. fq. c) ArsERTUS. Magnus. de animal | item v. $38- 558: lib. 26. 4. 1) Ovi. ZHetam. lib. 15. Faft. lib. r.. d.) KIRCHER. de arf. zagn. lib. 3..| v. 364 - 581. & alii. p:3. c. I-.conf. 2. p. $61. | z) Ovib. Z[etam. lib. 15.. e) ARISTOT. hifi. axis. lib. c. OT. | 7) PrIN. lib. 9. c. 31. Kf) SvrvEsT. RAT TRAY defympatb, || 0) PLIN. lib. zo. c. 12:. & alii: P. 35. & alii | f? HOLEEERIUS prax.. sxedic. lib. f. £) Ovip. JMrtam. lb. ts. 268. PaRaus obf. r. paz. 2c$;. P) ANTIG. ÜAR1311U8 mijab. nmr.- |. «4 Gvib. Metu. lib: xs. &jalii. & alii | T) JELKAN. C. 10: de vipera pitia.. a 40 $5 Ex capillis etiam mulieris, loco humido & foli expofito ferva-. tis, ferpentes nafcuntur s), jamab eo tempore, quo diabo- jus hoc inftrumento decepit genus humanum 7). . Quid quod. etiam fottus hominum olim ex terra prodibant, licet nunc vetula iffa gallina defit ponere ova z). Et PARACELsUS ho-. tnunculum e cucurbita producere fatagebat x). $. cr. Quid ad hac univocz generationis advocati? Quo- ties ( reponunt) minima animalcula accuratius examinamus : ; toties invenimus iniis concinnam formam, mirabilem membro- rüm difpofitionem , inimitabilem partium omnium ordinem ac directionem, utmajora animalia prz iis nonnifi rudi manu , fabricata effe videantur. Quoties cum SWAMMERDAMIO pe- diculum , apem, helicem , limacem 5), cum REAUMURIO lar-- vam phalenx moriz), cum LyONNETO erucam phalenz. coíffi à), cum aliis alios vermes vel infecta anatomico fubjici- mus cultro: toties cogimur fateri folem non vidiffe accuratio- res machinas in fpectabili hoc mundo. — Miratur vulgus ele-- phantis magnam longamve probofcidem: fed fi attenderet ad piobofcidem carnofam mufcw, autad aculeum vaginatum cu- licis , autad curculionis prxlongum roftrum inftar cornu du- yum, atque in extremitate parvo hians ore; magis miraretur. Miratur pavones, paradifeas , trochilos , variis pennarum fuarum coloribus & picturz venuftate ludentes : fed fiaccura- tius infpiceret alas lepidopterorum ; magisin admirationem ra- pere- n — — ——Ó s) BARICELS. £bef. fecret. €. 315. & volitare, ibique lateri inferiori fxpe alii. i adhxrere potuerint, captu fuit ipfis 3) VossrUS lib. 4. de idolol. c. $2. | difficile. Neque aliter poterant ex- . p- 1480. plicare, cur rite paratus ager & opti- x) JurtANUS Ofvra;. x) Ita quoque ex terra de profundo elata ftatim varias herbas absque ullo femine progerminare crediderunt — Ita etiam viícum absque femine produci , quemadmodum corum docebat auto- pfia, nulli dubitarunt, quippe eun- dem fxpe in inferiori latere ramorum enafci videbant , quomodo autem fe- anjna vifci ab una arbore ad alteram mo frumento totus confitus , fxpe in- | felix lolium & fterilem' avenam red- i dat, prafertim fi fimo recenti fuerit faturatus. y) Bibl. notuy. 'T. 4. €. 6. 8. 9. 17. e)dib. cit." Fomoxs obs: | a) Traité amatomique de la cbeuile, qui vonge le bez de fsule, à le Hoye | 1762. 4 CM EEC perctur, Qus avium recondit alas fuas vaginulis adeo elegan . tibus, ut cantharis , aut adeo delicate complicat, ut for&cula? Videfis ftru&uram & conformationem aliorum infe&orum. Quam artificiofe funt compofita! quam multis millibus cana- lium & meatuum adornata! ut Mechanicus nullus , perfe&iffi- mus licet mortalium, fabricam hanc perfcrutari, nedum imi- tari, queat. Siitaque parva hzc animalcula fortuito ex con« fufa brutarum particularum commixtione efformari poffunt : cur non etiam elephantes , balcnz & ftruthiones? In magnis enim corporibus, ut cum Pr1N10 loquamur, facilior officina Íequaci materia fuit: in infectis vero tam parvis atque tam nullis qua: ratio, quanta vis, quam inextricabilis perfectio ; cum rerum natura nunquam magis, quam in minimis, tota fuit! Neque infecta per generationem xquivocam , ut credula vetuftas perfuadebatur, produci, concludere licet eo, quod ex fub(tantia animali vel vegetabili putrefcente ea prodire vi- deamus. Hzc enim animalcula foetore putrefcentium corpo- rum alliciuntur & ibi ova fua deponunt; ut adeo carnium, herbarum, aliarumque rerum putrefcentium & putrefactarum in generatione infectorum non alix fint partes, nec aliud of- fcium , quam ut locum vel nidum commodum praebeant, in quem ab animalibus vel viviparis vermiculi, vel oviparis ova deferantur, qui vermes, ftatim ut nati funt, in hoc nido alimentum fufficiens & nutritioni commodiffimum inveniant, Stapelia variegata, quz: orem, cadavere omnino fectentem , profert, facile carnivoras decipit mufcas , quz totum flofcu- lum ovis implent, eundem pro putrefcente carne habentes. LEEUWENH«qGK cafei vermiculis pofitis in vafculo clau- ío, intra breve tempus ibi mufcas reperit putres, quz in cafei rimis ova deponerefolentb). REDIrecentem carnem in plura depofuit vitra; quorum alia aperta reliquit, alia charta & funiculo occlufit & optime obturavit, alia denique linteo tenuiffimo texit, Elapfo aliquo temporecarnes vaforum aper- &) lib. cit. pag. 280. CR 4a torum verminaffe vidit, mufcis, cuny luberet, intrantibus & exeuntibus: at vero in lagenis occlufis nullum unquam ver- mem natum vidit c). Gallarum etiam vermiculis, de quibus Rzpi defperaverat, & anim vegetabili tribuerat , fuos paren- tes VALISNERIUS d) reddidit e). $. $2. Ita recentiores Philofophi, zxquivoca veterum ge- neratione, tanquam ludicro ingenii abortu chimzraque , ex- .plofa, omnia animalia a generante parente generari ftatuerunt, ut generatio univoca omni exceptione major effet, & axioma- tis vim haberet illud HARvE1: omne vivit ex ovo. Sed poft- quam mundus invi(ibilis coeperit adiri , & animalcula infufotia fxpe fxpius fuerint examinata: rurfus nonnulli noftrz ztatis Philofophi profcriptam opinionem , paucis additis , vel immu- tatis, revocarunt , multa inde naturx mylteria explicaturi. Quid hucufque de animalculorum infuforiorum generatione .putatum difputatumque fuerit, paucis habeto. —. 6. $3. HARTSGKER perfuafum (ibi habuit , beftiolas in- fuforias excludi ex ovis, qus infecta in aére volantia, foctore Anfufialleda, ibi ponunt , idque ex analogia culicum , epheme- c) Opufc. par. 1. five experim. circa Plurima femina inftru&a funt ha- 'generat. infect. 1686. mis, quz ad maturitatem perducta » , 4) Galleria di Minero. 'Tom.$. p.268. | relinquunt locum fnum natalem, ani- e) Quz vegetabiliain nonnullis locis | malia tranfeuntia prehendunt, & ab : absque femine per generationem zqui- | illis ad cubilia eorum deportantur. wvocam produci veteres putabant, pa- Plurima femina intégra ab animali- riter ex ovo five femine generantur, | bus deglutita fpe incorrupta reddun- quod vel ventis vel animalibus, vel| tur cum fenore. Hoc modo fe res . aquis adfertur. | habet cum feminibus vifci, epiden- Omnes fere plantz per truncos & | dri, juniperi, avenx &c. 'pedunculos elevantur in füblime. Ca- Pleraque femina quoque ab anima- .pfule feminifer» , poftquam matu- | libus fub manducatione diipergun- xuere, apice dehifcunt. Plurima fe- | tur, uti pini a feiuro, abietis a loxia mina pappo alisque funt inftructa. ! curviroflra &c. jam vero cogitanda cf aris efficacia, Dum picus glandarius & mus avel- qui autumno przíertim vegetabilia | lanarius nuces colligunt & recondunt, quaffat, & [femina fecum rapta per | fzpe earum oblivifcuntur , vel mortui auras in remotiffimas regiones defert. ;, non confumtas relinquunt. Hz vero Ad hzc pleraque pericarpia , poft- | lxte germinant. quam maturuere, fiunt elaftica, & in| — Quid flumina, mare, lacus, im- magnam diftantiam ficca femina pro- | bres ,— conducant feminum f[ationi; pellunt. facile intelligi poteft. Qo rarum , & aliorum volatilium infectorum f). Quod vero ac: cidat, ut nulla amplius animalcula appareant in infufo, in quo Íemel periere, licet idem infufum diutius fervetur: id quidem ex defcctu nutritionis fieri putat g). $. 54. HuGENIUs arbitratur , in aqua difcurrentia, ani. "malculaex aere in aquam allici propter odorem. Variis enim rcbus in aqua maceratis exdem formzx eorum reperiuntur. At claufo vafculo nulla apparent. Facile autem ob infignem par- vitatem in aere fuftinentur , cum minimis pulvifculis multo fint minora A). | $. $5. JoBLor fupponit, in aére telluri vicino minutiífi- ma diverfi generis animalcula magnacopia obvolitare, plantis nutriri, & fua ibi deponere ova vel foetus, imo in ipfo aére excludere ova,(icubi exhalationibus plantarum vel aliorum cor- porum fuerintallecta. In foeni enim recentisinfufo , membrana vitulina madida accuratiffime tecto, non minus , quam in infufe ejufdem feni aperto, infuforia reperiuntur ;). Deco&um foni in vafculo aperto multa, in claufo nulla animalcula pro- ducit£). Dantur autem animalcula non aquatica, quz in aqua vitam vivere poffunt. Itaacari firones per menfem circiter, & vermis, inter olera repertus, per 3 menfes in aqua vixerunt 1). $. $6 BAKER in eo quidem cum Josroro convenit, quod animalcula infuforia, tanquam larvas, aquz hofpites, infectorum minutiffimorum, nudo oculo invifibilium Uum aere volitantium effe putet: tamen ova eorum neutiquam in fubítantia maceranda latitare, verum unice in infufum demum advenire affirmat; quocunque demum modo id fiat, (ive ipfi parentes, foctore putrefcentis fubftantize allecti, fua ibi po- fuerint ova, five hxc eorum ova, in aére, utpote quo le- viora, natanda, cafu inciderint in infufum. —Animalcula enim infuforia, poftquam ad cértum magnitudinis terminum E 2 f) Effai de dioptr. pag. 226. art.85.86. | i) ibid. pag. 39. £) ibid. art. 86. Extrait critique des | k) ibid. pag. 4o. Lettres de Mr. LEEUW. p. 4. l1) ibid. pag. 46. 4r. b) lib. cit.- pag. 17$. Gb 44 QC pervenerint, [fubito evanefcunt, quod poft metamiorpliofia avolent. Infufum linteo tectum nonnifi pauciífima, linteo ab- lato, per brevetenspus numerofiffima animalcula producit sz). $. $7. FuiscH: animalculorum infuforiorum profapiera ab infectis apteris deducit, larvas podurarum effe putans, quae in aquarum ftagnantium: pelliculis choreas agere. folent 7j. ADAMS 0) BAKERI, DEEDERMÜEEER I9 JoBrozi: fententiz fubícripfit. $. $8. Arrectas , amabo, przbeamus aures, & amolia- mur omnia, qux DE attentionem: rurfus eloquen- tiffimus BurrFoN1uUs adeít, & ecce ad dicendum furgit, ori- - ginem nunc imoleculitunt organicarum demonítraturus ,. & jnde fecreta opera nature, ipfumque, de quo defperavera- mus, myíterium generationis explicaturus! $i entia (ait), vulgo animalcula infuforia dicta, a preexiftentibus parentibus generarentur: fequeretur parentes eorum , aut faltem foctus vovaque, vel ex aere advenire, vel in Bibüdntis macerandis la- titare, vel denique in-aqua infundenda habitare. Atqui inve- niuntur hzc'entiaanon modo in vafculis apertis, fed etiam in vafculis accuratiffime obturatisg). Atqui inveniuntur, licet & menftruum & materiainfufi vim ignis fuerint paffa,& licet fimul orificium vafis exactiffime fuerit elaufum 7). Hinc adeo patet, - moleculas infufionum, feanoventes, ex ipfa fub(tantia vegetabihi velanimali;in aquamacerata & refoluta, generari, Patet,illas effe particulas conftitutivas corporum organicorum, prima eorum ftamina;incorruptibilia,immutabilia *),ex quibus omnia vegeta- . bilia & animalia. componuntur, & in qu: rurfus refolvuntur. Materia itaque in rerum natura datur 7), quz nutritioni & evolutiori omnium plantarum animaliumque deftinata eft, femper viva , femper activa 2), fimil'ima magnorum n& confpi- 51) lib. cit. pag. 76. fq. D lib. "E paz. 189. 1 IL. 22. pag. zi6. u) SSefcbceibung von dliteren Infe&. 39. pag. 25$. &, &B. famt 9Borrebe , moortumnen vor "s ibid. pag. 221. n. 44. p. 257. 322» be8 5. Josrors-i^udje SRad)richt qe« || 5) ibid. pag. 258. 340. acben. mir, f) ibid. pag. 258. 34o. » lib. cit. pag. 124. 125. ; 4) ibid. pag. 420. 303- $) lib. cit. pag. 89. tab. 49. C a oc cuorum animalium & vegetabilium. Neque faltus datur inter plantas & animalia x), atque vegetabilia in animalia perficiur- tur, iterumque in vegetabilem redeunt naturam y). Utroque officio eadem materia fungitur 2), dum fefe cuique parti plan- tx aut animalis adfimilat a), formamque partium intime pe- netrat; & quodque animal eft iszerior modulus b), in quo ma- teries nutritia figuram fuam accipiat , feque animali ad- fimilet. — Quando ea materies ita abundat c), ut ad nu- triendam plantam, aut ad alendum animal nunc fuperflua fit, remittitur 4) eadem ab oninibus partibus corporis in pro- prium receptaculum liquida fpecie, && conftituit fic dicla animalcula fpermatica e). | Ea receptacula funt teftes utriufque fexus f). Non generant adeo animaliaimmatura, quod nulla corpufculaorganica, faperflua habeant g), | Et craffi funt eunu- chi, quia nihil ipfis decedit 4); & fenes infeecundi , quia eg- rum partes nimis durz nihil organici remittunt i). Retenta eadem materia in aliqua animalis parte in viva entia coit , tzc- niam £), afcarides, vermes, etiam hepatis, aut vulnerum, anguillulas farinz 4), aceti, & microfcopica demum anima- lia s), Etiam venenum viperarum & canis rabidi ad ea animal- cula pertinet,quippe quzx;carre corrupta,infinite parva evadunt, a MEADIO vifaz). Si molecul« organicx patris przdominantur, maículus, íi matris, femella generatur. ^ Abundantia facit gemellos $). Si quando in corpore luteo utrumque femen mifcetur, fiunt partus tubarii 2) , etiam in fcroto foetus fingitur, fi eo femen femininum venerit »). Etiam: ex putredine & ex fortuito concurfu particularum organicarum omnino non pau. F3 , Lo RASA" "———————————— x) Tom.6. pág. 84. b) ibid. pag. 67. 5») ibid. pag. g. i) ibid. pag. $76. z) ibid. pag. 32r. : À) ibid. pag. 301. - 2 ibid. pag. 34o. 1) ibid. pag. 303. b) ibid. pag. 41. 42. m) ibid. pag. 522. €) ibid. pag. 420. 1? ibid. pag. 422. 423. d) ibid. pag. $5. 62. 63. 64. 329. p) ibid. pag. 349. 556. e) ibid. paz. 58. 421, q) ibid. pag. 337. J£) ibid. paz. 63. 64. r) ibid. pag. 360. £) ibid. pag. 5o. 329. 330. (3 46 Uh ciores foetus ftruuntur, quam a parentibus nafcuntur 7), Ft inteítinus fermentationis motus non, niíi a molecu'arum orga- nicarum motu, dependet s). $. $9. Conticuit BurFON: orditur dicere NrEbHAM. Omnes quidem naturae curiofi (ait) hucufque crediderunt, animalcula microfcopica ex infectorum volatilium ovis, velin aere difper(is, velin aquas ítagnantes depofitis, propagari. Sed cur nemo hzc infecta ova fua deponere vidit 7) ? cur ani- imalcula infuforia metamorphofin fubire non obfervamus ? cur nunquam infecta declarata ex infufo avolare videmus wu)? Adde, quod entia infuforia etiam reperiuntur in infufis, quz in vafis, velfubere x), vel alio obturamento y) exacte claufis, affervata fuerunt, ut nihil referat, íive vas apertum , five obturatum relinquatur z). Quid quod fi etiam caro affa, & aqua cocta ad infufum recipiatur, ut omnis fufpicio ovulo- rum fetunmque vel in fubftantia latitantium vel in aqua na- £antium removeatur; íi praeterea vas ipfum ope fuberis & cerze - figillatorize, ceu hermetice, obturetur, ut omnis introitus in- fectis vel ovulis ex atmofphzra impediatur; fi denique idem vas per aliquod tempus in cineribus calentibus detineatur , ut aét in collo herens ignis vim patiatur: nihilo tamen minus ejuf- modi infufum, per 4 dies calore moderato fotum , moleculis infuforiisfcatebit. Ad hzc fi omnes mutationes, qux in in- fufo fucceffu temporis funt, attente obfervamus ; videmus clare, quomodo partes fub!tantiz vegetabilis vel animalis fen- fim fenfimque in aliam difpofitionem ordinentur, quomodo fucceífive vegetent in novas formas, & quomodo denique re- cipiant principium vite 2). Datur itaque in natura caufa tealis Producirix b). Datur vegetatio, per quam natura de- componit & deítruit antiquas formas, ut componat & conftruat 5) ibid. pag..320. 323. y) ibid. pag. 182. * $) ibid. pag. 22. 2) ibid. pag. 2o. t) lib. cit. pag. 176. a) ibid. pag. 177. * 5j) ibid. paz. 177 . b) ibid. pag. 200. * 216. $ ibid. pag. 190. 192. 193. c) ibid. pag. 221. * cb 47 v 'expánfilem, & vini refiftentem, qux in materia habitant 4). "Datur principium expan(ivum perfecte elafticum e), determi- natum in quolibet puncto fenfibili materix f). Calor hoc principium adjuvat, ut paulatim fibi reliquam materiam affi milet g). Elt etiam in quolibet puncto materiz vegetabilis vis vegetans , producens flamenta, ex quibusanimalcula fiunt müicrofcopica 7), Sales funt cauffa refiltensz). Illi generatio- Tees microfcopicas impediunt, & animalia nata occidunt £) , & figunt incrementum animale & vegetabile. Aquadiluti per- Tnittunt iidem, ut animalcu!a microfcopica revivifcant 7). "Neque quidquam vegetat, niíifalibus per exhalationem libe- tatum in gelatinam abierit ;;). Elevari ad vitalitatem idem eft, ac augeri vim expanfivam. & minui refiftentem 5). Vi- talitas obtinetur, explicatis principiis activis o): deprimitur vero, & ad vegetabilem naturam redit, quando contrariz cauffx obtinent p). In omni corpore animali fenfim expanfiva vis diminuitur, & refiftens augetur 4). $. 60. Speciofa horum Virorum doctrina plurimum W'Rrs- BERGIO arri(it. Animalcula (ait) infuforia & mucorem debemus confiderare tanquam ultima viventium, five fint animalis five vegetabilis naturx , rudimenta; five tanquam radicem duplici fronde virefcentem: quarum altera ex fimplici(limo infuforio animalculo inperceptibili gradu, ad hominem omnium per- fectiffimum afcendit, altera per mufcorum fungorumque re- ceffusad mufàas maxime fuperbientesz). Aíffumamus veram effe animalculorum infuforiorum ex ovo originem , cur ne- mo unquam illa animalcula in alio fluido invenerit, quod non putredine quadam in vegetandi ftatum redactum elt? cur exacte putredinis durationi obediunt, & ceffante illa mi- ' 8) ibid. pag. 276. D) ibid pag. 317. £) ibid. pag. 320. 51) ibid. pag. 279. f) ibid. pag. 289. 4) ibid. pag. 513. £) ibid. pag. 429. 521. 0) ibid. pag. 379. b) ibid pag. 241. f) ibid. pag. 5313. i) ibid. pag. 236. 278. 280. q) ibid. ,pag. 317, K) ibid. pag. 280. | ») ibid. pag. 93- 6: 49 i32 £uuntur, immo tandem plane defunt s)? Alterne fane ha- rum infufionum viciflitudines, fingularis incolarum mobili- um ortus, dum unum punctum materiz refolutz poft alte- rum mobile fit, mirabilia porro illorum attributa, dum plu- ta ad fe invicem agglutinantur, putredinis auctz motu mo- ventur, fine ratione in minora, ex quibus mox orta erant, puncta ditfiliunt, vitamque fuam nihilofecius fuftinent, imo quz funt alia non omnem fpontanez generationis (five zequi- voce, five alius cujuscunque illi fubítituendx) probabilita- tem abnegant. Quscunque ad noftra usque tempora infti- tute , & loquaci fermone defcriptz fuerunt infufionum mi- crofcopice obfervationes, . omnium ne unica quidem exftat, qu:e ovulum, aut ovuli (imile dete&nm defcriptiffet z). $. 61. His quoque affenfum fuum prebuit MürrEm. Par- tes (inquit) animales & vegetabiles per decompofitionem re- folvuntur in pelliculas veficulares, quarum veficule feu globuli, xque ac globuli fungorum cryftallini, in objecta per feries excurrentes telamque araneofam fngentes, fen(im a maífa communi laxati revivifcunt & animalcula infuforia & Ípermatica agunt. Hzc ex moleculis brutis, & quoad fenfum noftrum inorganicis, facta animalcula (impliciffima & minu- tiffima, a reliquis microfcopicis, qux cum iis confundunt au- tores graviffimi, fubftantia & organifatione diverfa, omne fluidum occupant, & pro modificatione reticularis fubftantize Teu primordii foetus , ad previfos fines a fummo creatore prz- formati, horumque animalculorum affluentia evolvendi , omni- genas animalium & vegetabilium figuras in]ucem producere vi- dentur. Terreítri enim materi plus vel minusimmixta, partes corporum folidas & fluidas, libera fuccum nerveum fpiritus- que animales conítituere , novorumque continuo affluxu in- crementum augere, vitam fuftentare, morteque opificii vin- eulis fenfim foluta revivifcere, novum pro re nata opus ag- gredi £) ibid. pag. 97. $. 10. n. r1. |- 2) ibid. pag. 98. in not. ($3 49 Q gredi, ficque per circulum perennem ex materia brüta feri organica, ex organica bruta voluntate primi Motoris z). $. 62. MuNCKHAUSEN narrat, nonfolum farinam nigram in uftilagine hordei & tritici, fed etiam fimilem farinam in' lycoperdis, agaricis & aliis fungis, tepido: aquse per dies ali- quot commiiiam , veros germinare in vermiculos, microfcopiig ' petípicue vitibiles, vermiculis infu(ionum fimiles, quitandem telam contexunt exiguam, cui inhzereant immoti, atque intume- Ícant in fungos x). $. 63. Roos non dubitat, quod omnia corallia, fungi, mucores, lichenes, uítilagines, imo forte omnis fermentatio: 2 creaturis polypiformibus habeat originem, quas támen-pro animalculis declaratis riondum agnofcit y). Tr | -$. 64. Hypothefin Buffonio - Needhamianam ^ defen. dendam adhuc PawcovukE fibi fumfit z),/ eandem. qüoque adoptavit VAN DER MONDE 2). IE $. 6$. Jam venit Autorum manus, contra BUFFONIUM-ejuf- que alfeclas pro univoca animalculorum infüforiorum: gene- ratione militatura. MUsscHENBRGK clafficum cafiit:- Si parteg vegetabilium aut animalium (ajens) immittantur- phialis vi- treis, quarum gulis accuratiffime epiftomia vitreaconveniunt ; atque phiale ambiantur ad gulam ufque aqua fervente , qua etiam aliquo ufque impleantur, tum accurate claudantur epi- ftomio vitreo: hujufmodi phialz vel in mufeo ferventur, vel foveantur calore fanguinis humani, tum currente incluforum corporum folutione, putrefactione , autea peracta, vere, atate, autumno , nunquam ullum animalculorum viventium fignum eft; qux in phialis non claufis eodem tempore numerofà fpectan- tur. Ultra rgo obfervationes, non uno, fed pluribus annis, eodem inítitui eventu, Quare tamen in vafculis fübere, li eno , corio, vefica, claufis cernuntur? Annoir quiaeorum foe- 4) lib. cit. pag. ar. 22. 5) diff. citat. pag. 398. x) lib. cit. p. 329. fq. Roos diff. | 2) de la productzon. tit. pag. 396. 399. fq. LINN. $yft. | a) de l'art de pevfecliouner l'ofpece bu ett. "Tom. I. par. 2. Chaos fungorum. | aine, Il. p. 126.7. . Me G G ro tàs aut femina adeo funt tenuia, ut poros horum obtura- mentorum permeent: nam aér, vapor liquorum, anhelitus odori, &alia tenuiain aére volitantia, & mucores eorumque femina poros tranfeunt. Quam ob rem nova cura & attentio- ne opus eít, ut poteítas vegetativa corporum animalium & vegetabilium evincatur 2). $. 66. His BoNwETUS fequentia addit: An certum eft, phialam, qua ufus eft NEgpnam , omni licet adhibita indu- ftria, ita claufam fuiffe, ut omnes aditus ovulis animalculo- rum, adeo exilium , reclufi effent? An certum eft, non dari animalcula, quorum ovula calorem cinerum candentium fu- ftinere, adeoque prolif&icam facultatem retinere poffint? An certum eft, exigua animalcula, in aére obvolitantia, illoipfo fub momento, quo ad examinandum guttula microfcopio ad- movetur , illi. guttulc non poffeimmergi ? An certumtandem eft, non dari animalcula, quorum fubitaneum effet incremen- tum , exemplo polyporum 24 bouquet dictorum c )? $. 67. SPALANZANI talia verba facit: Nihil intentatum reliqui, ut, quomodo fubítantiz vegetabiles vel animales fubirentmetamorpho(íin Needhamianam, propriis oculis poffem obfervare. Sed fuftra fui, QObfervavi equidem fubftantias infufionum per macerationem diffolvi , & inde in pelliculas & alias maffulas mutari, fed has fubítantias in novas formas ve- getare, & fucceffive recipere principium vitz nunquam potui 'obfervare d). Num omnino abíque fufpicione ovulorum ex aéreadvenientium animalcula gignerentur,etiam definire tenta- vi. Id utique tnveni etiam qua bene claufz effe viderentur laguncule, aqua cum carre cumve feminibus decocta plense , animalcula poft aliquot diesgenuiffe : deinde ejufmodi laguncu- Jas, hermerice figillatas, toties animalculis foecundas fuiife; quoties multum aeris continerent. Cum tamen variis cum feminibus decoctam aquam periculofo experimento fubito in BULUSITECILOUMIOMEN NEC NER b) lib. cit. Tom. r. pag. $4. conf. | Tom. 2. à Amlt. 1762. 8. pag. 212. 213. 'Tom.2. pag. 9$3- . | conf. pag. 144. 145. €) Confidér. fur les corps organifés | d) hib. cit. pag. 94 - 1oo. (csl 4 calentes lagunculas effudiffem, cumque eas ipfo vitro ad flam- mam fufo obfignaffem , nihil unquam prodiit, ni(i forte vitrum vitium ooncepiffet, ut omnino certus forem, nulla nafci ani- malcula, íi aér, quo lagena repletur, vehementem ignem paífus effet. Neque Adeo puto experimentis hactenus captis eam efle vim, ut vincant, ex aere animalcula microfcopica non advenire. Facile etiam in excludendo aere peccatur e). $.68. Albertus vou HALLER hanc in rem ita: Summaea nobis difficultas eft, ut potfit cocci quidquam & expers .ratio- nis (truere animalia, ad fines previfos , ad explendum fuum in entium catena locum apte difpofita. Quare eo facilius audio CaROoLUM BONNET , qui fufpicatur, aerea animalcula effe, quz inter adminiftrationes , ad microfcepicas obfervatienes neceffarias, potuerint in fuccos illos illapfa effe. | Et mihi vi- detur nondum effe evictum, calorem ebullientis aqux omnem vitam animalem deftruere. ^ Curculio non moritur in calore $ograd. qui eft ebullientis aqux, & elt eruca, qux eundem calorem fert. Vis germinandi ne 909 quidem gradu deftruitur. Et fuit puella, qux 1:4 gradus caloris Reaumurianos tulit, qui multumfuperant xftum ebullientisaqux. Ex hacfola obfer- vatione vis maxima argumentationis Needhamianz fubruitur. Potueruntadeo ova, aut certe germinaanimalculorum, a NEED- HAMIO vilorum, in carne fuiffe ; potuerunt calori refticitfe, qui abfque fatis certis experimentis pro lethifero habetur. Nihil ergo eft, cur £dem CI. Viro negem , USE in jure carnium , quod ebullivit, negem reperiri , aut bullulas elfe f). $. 69. Multi adhuc alii dion Butfonio - Needhamia- nam impugnaruut, uti REAUMURZ) , POR MEO A), AwO- NYMI), quorum figillatim argumenta recenfere nimislongum foret. Nimis longum quoque foret, recenfere argumenta, o2 e) lib. cit. pag. 126- 134. pysliby cit; ^l 6 | f) Elem. phyfiol. 'Yom. 8. p. x12. fq. | 7) De [a nature, à Amfterdam 1762. coyf. Addend. pag. 214. part. 2. cap. I. 2.. Zettres d'un Améri- .£) lib. cit. l. c cuim 'T. 7. p. 11$. Q2 52 C quibus NEEDHAM adverfus errorum imputationes in fcripto apologetico fe defendere allaboravit 4). $. 70. Quid nunc, quzío, in tanta obfervationum dif. crepantia, in tanto fententiarum divortio ftatuendum erit? cui fides habenda? Excufatam velim incredulitatem meam, üt, in nullius verba jurans, antequam inítituam proprias ob- fervationes, de animalculorum infuforiorum generatione ju- dicium meum fufpendam. .Caveo, ne, autoritate feductus, ab orbita veritatis declinem, & nubem amplectar pro Junone, aut Carbores inveniam pro thefauris. ^ Unica bic natura ex- perimentis confulenda, ejusque vox audienda & pro oraculo habenda erit. Qui ex ingenio hanc generationem explicare volunt, vereor, ne fomniant vigilando. - $. 7x. Si anímalcula infuforia per. generationem univo- cam generari fupponamus: tunc parentes eorum aut faltem foetus ovaque vel in aqua infundenda contineri, vel in fub- ftantiis. vegetabilibus animalibusque macerandis latitare, vel denique ex aére advenire neceffe erit. Inftituenda ergo funt ejusmodi.experimenta, qu: parentum , fatuum, ovorum, in his fedibus vel przfentiam vel abfentiam evincere poffunt. In priori cafu. generatio univoca, in polteriori vero xquivoca five fpontanea (aut alia quecunque illi fubftituenda) admitti debet. . $. 72. Multa funt, qux fuadere videntur, animalculorum infuforiorum parentes vel faltem ova foctufque cum aqua com- muni, quam ad infufiones recipimus , eoadferri, ibique tum propter benignum calorem, tum aptum nutrimentum fuften- tari, propagari, multiplicari, Sane quemadmodum diverfa ge- nera animalium aquaticorum nudo oculo videndorum ubique fere inaquis, marinis, fluviatilibus . lacuftribus, palufiribus, : alhisque occurrere novimus omnes: ita quoque diverfa genera animalculorum minutiorum, nonniíi oculo armato videndo- rum, in iifdem aquis cohabitere micrographorum obfervatio- nibus conítat. Hsc ob exilitatem corpufculi cum aqua hac tu— —— — ————— —À MÀ Kcà—. a —— M EET PEE k) in not. ad SPALANZ. EH atque illac perfuere, etiam per ítrata fabulofa in ipfos puteos delcendere poffe , nihil'eft, quodrepugnet. AscuHinfufumte- fticulorum gallorum gallinaceorum /) & infufum feminumre- centium hordei :;) , animalculis feta, per filtrum, ex chaxta emporetica factum, tranfmifit, polteaque percolatum micro. Ícopio adplicuit: nihilo tamen minus entia fefe moventia in iis depreliendit. Ipfe quoque varia infufa per chartam bibulam trajeci, & minutiora animalcula per eam tranfiiffe vidi. Ne- que miram videri debet, hac animalcula aquis puris vitam fuftentare poffe, cum monoculos, his multo majorés, in pura puta aqua vitam vixiífe fuerim expertus. MürxrER praxtermo- nogilos, etiam naides, hydrachnas, cochleaíque fluviatiles mera aqua vitam fuftentaffe obfervavit 5). | Hirudinem medi cinalem per integrum biennium in fola aqua confervari poffe , novimus ex obfervationibus ERNEST. SaL oMONIS o). $.73. Quum diverfifTimas fubítantias vegetabiles & anima- les, aqua ex uno eodemque puteo haufta,infundebam ($. 1 1.12); plerumque eafdem animalculorum fpecies obtinebam: & vice verfa quum unam eandemque fubftantiam diverfis aquis , uti puteali, fluviatili, paluftri, ftagnante &c.. macerabam, diverfa quoque animalculorum genera reperiebam; licet has infufio- nes & eodem tempore inílituerem & in eodem cubiculo fer- varem. HucENiUus cum variis rebus in aqua maceratis eaí- dem formas animalculorum reperit ($.41.). AscH in infufis diverfarum fubftantiarum vegetabilium & animalium ($ 11.13) fimilia corpufcula.fefe movere vidit p Y. W/RtsBERG quoque diverfiffimis plantis, diverfis animalium partibus ($. 11. /2.) eafdem moleculas, eadem fere, quibufdam paucis differentiis exceptis , animalcu!a infuforia afferit, indeque celebratam ani- ma!culorum infuf^riorum varietatem ad longe minorem nume- rum reducendam effe cenfet q). JoELOT cortice quercus roboris diverfis aquis infnfo.diverfa quoque animalcula deprehendit y). EI CUSCODEOQEEROUENGNCSTRLEIGU RH Est-ntlARDTSHEIURUBERITR DAN Dy dif£ cit. pag. 71. obf. 39. $) diff. cit. pag. ior. $. 47. 31) ibid. pag.86. obf. g2. q) lib. cit. pag. 9r. 7) von SSrmern S. 32. 12. r) lib. cit. par. 2. cap. 32- 34. e) 4c. Holinienf. ann, 1769. ON CEEC $. 74. Si infecta minutiffima, ubique in aére, ut fupponunt, obvolitantia, infufi foetorealle&a, ibifua ova vel fcetus po- nerent; ponerent procul dubio etiam tunc temporis, quando feeteng infufum microfcopio fubjectum diutius examinatur, & per confequens ipfos parentes videremus : velfi mavis animal- cula infuforia ab ovis in aére natantibus & in infufum cafu ilap(sexcludi; faltem infecta declarata dum pott. metamor- pho(in aut affumtis alis in aera avolant, aut pedibus in ficcum Prodeuntpoffemus videre. Verum neque NEEDHAMIO ($.47.;, neque NU RIsBERGIO (S. 49.) , neque ulli alii autori, neque mihiunquam hzc contigit vidiffe. Hinc recte MüLLER monet, Quod animalcula infuforia infectorum moge metamorphofin fübire, nullo nitatur fundamento s). — Accidit quidem zxítate utin infufum in vafe aperto affervatum fubinde culices, mu- Ícx , ephemerz , tipulz, vel alia infecta ova fua deponant, ex quibus dein larva oriuntur; id quod etiam JoBLor 7), Ba- KER /£) ; & SPALANZANI x) animadverterunt: fed ha larva, utpote ab animalculis infuforiis diverfitlims , non debent cum iifdem confundi. $. 75. Larva infectorum aquaticz , licet communiter in aqua ad metamorphofin degere ament; tamen, extraaquam eductz, non fubito moriuntur: cum e contrario animalcula infuforia abfque aqua ne momento quidem temporis vivere poffunt. Ea proportione qua gutta incipit dimittere aliquid exhalantis humoris, animalcula omnia ad medium gutta ten- dunt; dum vero ulterius gutta exhalare pergit, fenfim fenfim- que celeritatem fui motus amittunt, & denique cum gutta plane exficcata eft, plane immobilia in uno loco halecum in- ítar conditarum manent. Etíi vero aliaguttula aqux purz in aream ficcam immittatur; tamen hxc animalcula ad motum priftinum non refufcitantur : fi autem fub ipfo exhalationis puncto, dum tenui adhuc madet vitrum halitu novani aqux guttulam addimus; tunc nonnulla, quafi priftina vita reítau- rata, ad confuetum refufcitantur motum, languore quamvis pM. xe " s) lib. cit. pag. 14. *) | 5) lib. cit. pag. 76. 77. 97- £) lib. cit: par. 2. pag. 48. 49. x) lib.«eit. pag. $c. C oO aliquamdiu vel perpetuo fuperítite. Nom aliter rem fücceffiffe comperio NEEDHAMIO y), AscHi1O z), W/RISBERGIO 4), SPALANZANO 5), MiütLERO c). Quod Bakrn d) & Cl. SCHURER e. polt exhalatam guttulam , addita alia gutta, qua- dam animalcula non revivifcere, nonnulla vero ad motunr folitum refufcitare afferant, id procul dubio, a majori vel minori exíiccatione dependebat. ]JonaxNEs BEkMASN ta- men refert, fe fxpe majora animalcula infüforia fuper tabula vitrea plane exficcavitfe ita 'ut modo inftar exiguarum macula- rum vix vifibiliaeifent. Quodfi polt aliquot dies addiderit gut- tulam aquz coctz, fed iterum frigefacta , omnes maculas in- tumuiffe, & poltaliquot horz minuta quodlibet anima! denuo motum fuiffe , ac íi nunquam fuiffet exficcatum /). Dum de veritate hujus afferti dubitare audeo, culpari non vereor. €. 76. Experimenta füperius receníita ( $.27. 28. 29. íq. item $. 14.) condocent ,, quam male ratiocinati fint illi, qui animalcula infuforia infectis aereis natales debere concluferunt ex eo, quod in vafis accuratitlime claufis, ut omnis acceifus aéris impediatur, vel etiam in vafis fub antlia pneumatica de- tentis nulla reperiantur. Intelligitur quoque inde ratio, cur in hoc experimento adeo diífentiant autores g/. $. 27. Ut certior de horum animalculorum in aqua com- muni przfentia evaderem , aquam puram recentem ex eodem puteo lateritio, ex quo ad infufiones hucufque recipiebam, vafe metallico hauftam , vitro puritfimo excepi, atque hujus aqux guttam tubuli vitrei munditlimi ope laminulz vitrex impoíitam microfcopio examinavi: verum plane nulla ani- malcula in hac gutta contigit vidiffe, Secundam & tertiam guttam examinavi , fed non fauftioribus aufpiciis, Spes etat y) lib. cit. pag. 180. IST. g) Quotie 'scunque vafculum infufo z) diff. cit. pag. 83. obf.'go. ex fubftantia aliqua vegetabili vel ani- «) lib. cit. pag. 26. 40. 49. 76. mali ad putredinem prona facto ple- b) lib. cit. pag. 25. fq. num vel hermetice claudebam vel in». c). dubtipag.z. l4. 77-- ^ verfum gula in hydrargyrum. demer- d) lib. cit. paz. 84. gebam: toties nüllum. animalculuns &) diff. cit. I. ez vivum repericbam.. . 4£) Phyical. econ. bibli. T. 2. p. 15r. i3 ,96 WX in dubio, fed quid tentare nocebat? Cum tamen improba patientia ufus, per longum tempus variis lentibus & varia lucis moderatione , varias alius guttula regiones contem- plabar; tandem unum vel alterum animalculum in cam- pum enatans confpexi. Poftea pluscula fecunda & tertia lente contigit vidiffe. $. 78. Tum eandem aquam puram absque ulla vel vege- tabili vel animali fubítantia addita in cubiculo temperato fer- vavi. Elapíis aliquot diebus ea proportione, qua aqua ca- lore moderato fota per exhalationem minuebatur, numerofi- ora animalcula eaque infuforiis plane fimilia in gutta evade- bant, & tamen in hac aqua ne leviffimum putredinis initium potui obfervare. Neque rariores funt obfervatores, qui in aqua, cui nulle nec animales, nec vegetabiles partes admix- tx fuerunt, animalcula infuforia viderunt, licet ea pro ani- malculis aquaticis, fuis hypothefibus praoccupati, non ha- buerint. JosrorT inaqua communi aéri temperato per duas hebdomadas expofita, pifciculos microfcopicos obfervavit 7). BakER in omni aqua tranquilla aéri libero expofita elapíis aliquot diebus quxdam ex animalculis infuforiis reperit :). NEEDHAM aquam communem fi relinquitur tranquilla, ut decomponatur, dare certum numerum horum animalculorum dicit 4). N/RISBERG in aqua fluviatili puriffima in conclavi, - quod habitabat, fine impofito operculo libero aéris acceffui expofita per 4 dies affervata, diftinctiflima fenfim apparere animalcula infuforia liberrime fefe moventia & per varias directiones excurrentia obíervavit/). SPALANZANI etiam aquam communem dare quadam parva animalcula affirmat zz). MüLLER non unice in liquido putredinofo, fed etiam in aqua puriffima nulla vegetatione vifibili imbuta fpecies quasdam, licet pauciores, infuforiorum invenitz): & rurfus in aqua ultra 6 menfes hyemales absque omni vegetabili in vafculo aperto fervata cyclidium glaucoma vidito). $. 79, j———X——————-————————————————X— nnn p mmm Rm b) lib. cit. par. 2. pag. 42. 1) lib. cit. p.:62. fq. 3) lib. cit. pag. 76.78.79. 85. 51) lib. cit. pag. 46. &) lib. cit. pag. 178. * 5) lib. cit, p. 13. 9) ibid. p. 51. 42. Go; oO $. 79. Jam experimenta ejusmodi funt inftituenda, que ab omni formidine oppofiti liberos & immunes nos reddere poffunt. Animal. cula infuforia in infufo penitus congelato, nec non calore fupra 35 gr. therm. REAUMUR inevitabili fato perire, perexperimenta fuperius re. cenfita conftat 6.32.33.) Conftat praterea aliunde ova animalium, aeque ac femina vegetabilium, calore aquz ebullientis infeecunda reddi. Sic avium ova vel levi coctione coagulari & indurari, quotidiana experientia docet. BELLINUS p; & BALRI q) addiderunt , lixatura cicatriculam a membrana avelli, deftrui, & projici in centrum vitelli. Ruttici ovula cocci polonici, ut exclufionem im ediant, in furno per aliquod tem- pus relinquunt, SPALANZANI lends pulicum , ovula mufcarum , ara- nearum, papilionum, & aliorum iufectorum in aqua calida contrahi & indurari, expertuseít r». [dem autor diverfa femina, etiam cortice du. riffimo tecta, in aqua bulliente per fpatium dimidiz horz detenta & poftea terre aptze mandata, non germinaíle obfervavit s). ldem ipfe nuces ex quibufdam drupis uti amygdali perfice, amygdali communis, pruni cerafi, pruni domefticz coctas examinavit ; & vidit non tantum corticem interiorem aqua penetratum fuifTe ; fed etiam teneram pellicu- lam , quz germen involvit, inde feceffiffe, & germen ipfum quafi tu- mefactum fuiffet). Si ergo verum eft, animalcula infuforia, tanquam vere aquatica, eum aqua communi in infu(a advenire, fequitur illa nun- quam vifum iriin aqua, quz priustota in glaciem verfa fuit, item in aqua quz prius ebullivit; five per fe ferventur, five cum aliqua fub- ftantia vegetabili vel animali folito more mifceantur. $. 8o. Itaque aquam glacialem, aquam coctam, & aquam crudam, diverfis vitris mundilffimis, ficciflimis, excepi atque omnia hec vafa aperta» in eodem cubiculo prope fe invicem repofita , fervavi per aliquot dies, Cumque in aqua cruda diftinctiffima & numerofiffima animalcula apparuerunt, in reliquis quoque vitris aquas examinavi: fed nulla plane in illis animalcula potui reperire, Ipfe NEEDHAM in aqua bene de« ftillata generari animalcula negat L). $ 81. Tum eandem aquam coctam, in qua hucufque nulla animal. cula apparuerunt, duobus vitris ficciflimis , mundiffimisexcepi, quorum uni adfudi aquam crudam, Utrumque rurfus in eodem cubiculo reliqui. Non brevi temporis fpatio elapfo, utrumque liquorem examini micro- fcopico fubjeci, & in vitro, cui adfufa fuit aqua cruda, pauca quidem, fed in altero plane nulla animalcula vidi. Simile tentamen circa aquam glacialem inflitui, & (imile phenomenon obfervavi $. 82. Dein aquam glacialem, aquam coctam ; fed iterum frigefactam, DIXI SURG ANM Uu $) Demotu cordis. r) lib. cit. pag. (19. q) De Belliniano problemate circa ovi 5) ibid. pag. 118. cicatriculam,. Com. Bononienf. T.2. t) ibid. pag. 119. par. I. pag. 85. & par. 2. pag. 369. 4) lib. e pag. 178. * Oso0 & aquam crudam diverfis vafis excepi, atque in omnia tria unius ejus- denique vegetabilis folia pura indidi , & in loco convenienti omnia aperta reliqui. Elapfa feptimana , quum in infufione, cum aqua cruda facta, nu- merofiffima & diftinctiffima animalcula apparuere, in infufis, cum aqua cocta & glaciali factis, nihil praeter varias pelliculas & fibrillas, queque ac in infufo crudo fufpenfe haerebant, potui reperire. Simile experi- mentum circa fubftantiam animalem feci, & fimile phenomenon vidi His - experimentis multoties repetitis, conlftanti(fimam nature legem obfer- vavi. WRISBERG quoque ininfufo piforum , aqua fervente facto, & in vafe aperto fervato, preter bullas aéreas, & glomerulos materiz flocculente nihil vidit x) ANONY MUS circa jus carnis etiam non clau- fum repetitis vicibus inftituit experimentum , nunquam non delufus 7). $. 83. Porro idem ipfum infufum, cum aqua cocta factum & hucuíque fervatum, duobus vitris excepi. Uni eorum aquam crudam adfudi. Utrumque rurfus in eodem cubiculo reliqui. Elapíis 6 diebus in vitro , cui adfufa fuit aqua cruda, plura animalcula vidi: in altero vitro fruftra illa quzfivi. Idem plane cum infufo aquz glacialis feci , nec diverfus eventus fuit. Sic etiam WRISB. poftquam memorate piforum infufioni ( $.prced.) aquam novam adfudit, incredibilem animalium copiam vidit 2). $. 84. Poft hzc infufum , animalculis fecundum , duobus vafculis excepi. | Unum eorum expofui calori 3$ gr. therm. REauM. fu- peranti, alterum frigori punctum congelationis excedenti, ufque dum liquor totus in glaciem fuerit verfus. Occifis hoc modo animalculis ea- dem infufa in cubiculo per longiffimum tempus fervavi. Sed nulla mihi poftea animalcula apparuerunt, HARTSOEKER ctiam , ut fupra excitavie mus ($. $3.), obfervavit, quod fi femel animalcula in infufo cafu aliquo pereunt, licet diu fervetur, non amplius animalcula appareant. SPA- LANZANI quoque animadvertit, nimium calorem non tantum animal- cula jam generata e medio tollere, fed etiam infufa ita difponere, ut nullum animalculum amplius producant a). &« 85» Excepi praterea duobus valis herbam decoctam , quorum üni [EE DICTIUIIDCENZCUECESRUYTSY —o— ——— x) lib. cit. pag. 41. fq. | 5) lib. cit. par. 2. pag. 34. ») Lettres d'un Americoin, 'Y.7. p.1x5. | c) lib. cit. pag.frz. obf. s. z) ibid. pag. 43. d) ibid. pag. 19. obf. 6. &) lib. cit. pag. 31. $2 r99 (2 fufo carnis cocta? aqua tepida facto e), animalcula viderunt, Ütrgm - fallantur , an fallant ii, qui infufa cum aqua ebulliente facta, nontan- tum vafis apertis, fed etiam hermetice claufis fervata verminaffe di- cunt, judicent alii velim f). $. 86. Infufam adhuc cum aqua ebullienti factum , &rurfus refri- geratum , duobus vitris excepi, quorum alteri unam guttam alius infufi anim alculis impregnati infüllavi, Quo diutius illa fervavi, eo numero- fiora animalcula in illo vitro, cui guttam adjeci, deprehendebantur, & quidem ejufdem fpeciei, ac in infufo adjecto erant, in altero vero vitro fruftra quzrebantur. Simile experimentum fimili cum fuccetfu tentatum fuiffe, in Hiftoria Academiz Regiz fcientiarum lego &£). Unde quoque evidens fit, animalcula infuforia fpeciem fuam propagare; id quod praftare non potuiffent, fi moleculz organica ($. 18.) vel infecto- rum in aére volitantium larvz fuifent. $. 87. Quid multa? Jam animalcula infuforia neque vi quadam pla. ftica ex certa particularum brutarum commixtione procreati, neque vegetativa five productrice, nefeio qua, poteítate ex fubftantia ani- mali & vegetabili formari, fed communi omnium animalium, hucus- que notorum, lege ex preexiftentibus parentibus propagari, lu. ce ipfa luculentius patet. Patet fimul parentes eorum velova foe. tusque neque] in aére volitare, neque in fuübfltantiis putrefaciendis latitare, fed inaquainfundenda habitare. Si pluribus adhuc hanc rem pergerem explicare, aut operofius prefumerem demonftrare; certe ni- hil aliud facere, quam clariffimo foli mortale lumen inferre, mihi ipfi & aliis viderer. Veritas, experimentis demonftrata, tantam femper potentiam habet; ut, quemadmodum CICERO ait, nullis machinis, aut cujuspiam hominis ingenio, aut arte poffit fubverti, Vera itaque horum agima!culorum origo, quam veloculatiffimi in obfervando viri hucusque detegere non potuerunt, nunc demum eft revelata ! $. 88. Quam przclara eaque fecreta opera nature nunc patefcunt, poftquam horum minimorum entiàm proprietates & originem penitius inveftigare non fuerimus dedignati: & a quot quamque gravibus errori- bus, qui in faniorem philofophiam, füb fpecie veri, infelici idere, invecti erant, nunc, meliora edocti, liberamur! Deponant nunc pra- judicium ii, qui in minimis animalculis, nudo oculo confpiciundis, d H 2 com aM uma der e) diff. cit. 1. c. co&a continerct. Omnes hos tubos f) Nonfilentio pretereundum fequens | vitro ad lampadem fuüfo ita obfignavi, exprimentum duco: In4 tubis vitreis | ut nonnifi bullula aeris, vix capite infufiones ex aqua puteali & foliis | acicule major, in anguftiffimo collo cheiranthi annui paravi ita, ut unus | hzreret. Per 2 feptimanas hzc infufa eórum & aquam crudam & folia cru- | loco convenienti fervavi. Sed ne in da, alter & aquam co&dam & folia | unico quidem aliquod animalculorum coca, tertius aquam coctam, folia | vivorum veftigium potui invenire, «ruda, quartus aquam crudam & £olia | g) Année 1708. pag. Io, f$ 60 f2 fubfiflendum nature credebant; neque, ubi gradatim procedens mifa illa nature ad minima infinito propemodum ordine fcala definat, am- plius audeant definire. Difcant zoologi animalia aquatica quemadmo- dum magnitudine, ita etiam exilitate omnia terreftria & aérea facile fu- perare: difcant ftupendum effe ubique in aquis, etiam puris, minuti- orum animalculorum numerum, & vim fefe multiplicandi tanto majoe *em, quanto minoribus funt corpufculis. Si preterea perpendere velint, hac animalcula ubique in aquis, etiam putealibus habitare, chartam bibulam tranfire, & calore fanguinis humani non perire: tunc quoque ,undenam id genus viventia intra viventia originem trahant, & quid y, demum de famofis illis animalculis fpermaticis fit putandum, non plane y» ignorabunt. Accipiant hinc aliquam pathologi & diztetici in tenebris , lucem. "Videant cconomi, quid fentiendum fit de fententia eorum, " qui uftilaginis caufam ab animalculis, in infufo ejus videndis, deri- y vant. Non amplius audiant chemici commenta eorum, qui intefli- ». num fermentationis motum per motum animalculorum infuforiorum; », fatagunt explicare. —Profcribant phgfiologi figmenta eorum, qui mole. » culas organicas tanquam organa automata, ut cartefiani de befítiis au- » .tomatis funt commentati, fibi imaginantes, omnia vegetabilia & anima- : lia ex iis componi, & in eas rurfus refolvi , perfuaforia elocutione v.comminifcuntur ; item qui fluidum nerveum inde conítitui addunt, iDeleant alia his fuperftructa de generatione hypothelfium deliramenta, quae intempeftivus innovandi amor, & preceps omnia explicandi cu- pido effiaxit Attendant porro, quam fubtilia in his animalculis de- beant effe organa; attendant, atque ftupendam & incredibilem ele- mentorum exilitatem, ex quibus ipfe animalium partes componuntur, agnoícant; neque ultimam mufículorum fibram irrito conatu amplius quzrant. Agnofcant denique omnes l'hilofophi, quam multa in rerum natura exiftant, quz noftros fubterfugiunt fenfus, & quz propterea inviti ignoramus! $.89. Jam utrum hec animalcula aquatica ad vermes, an ad infecta, an ad aliam animalium claffem, vel ad unam, vel ad plures, pertineant; utrum fint hermaphrodita, an fexu diftincta; utrum ovipara, an vivi- para, alii; quibus naturam intimius fcrutari eft datum, definiant; fi- mulque genera & fpecies, preeunte HILLIO & MüLLERO, accuratius determinent. 2 o. Hecipfe equidem , fpatiis exclufus iniquis, Pratbreo atque aliis poft me memoranda relinquo, F I-N-I55. bU C ThE