X. É /e // : /2'7 Zu. re n "m " NONE PIDOZANKIDI VV) T60. NIOXONÍTENSIS.DE DIFEERENTIIS ANI- MAÁALIVM LIBR]J DECEM. AUD SERENISS. "ANGLIAE REPBGEM | EDOARDYM Vk Cum ampliffimis indicibus, in quibus primüm authorum nomina, unde quzquz defumpta funt, fingulis capitibus funt notata & defi- gnata: deinde omnium animalium nomenclaturz, itémque fingu- la corum partes recenfentur, tam grace, quàm latine. LOXOICGECOEOTIOANE PBAGQIGIOqRYM ATVD- VASGCGOSANYM. M. D. LIT. Cum priuilegio Regis. p x li [ ^ EN N E an- ] s M 3 ^ Y uc B s--- ? ,, t ms Et. i | Leo | "ENERO. 3 ! ! à . , M. on A» j H "»- * wa T4 i Pd » ^ a ve. «y» ES d ES M H (c T. T3: ' J » i £z E 122 M ode: EDI í* - bm ^d P dile 4i | ct 1 : | dcm e t E ] E $e u Am E » | ! ? i » . Lo "LM adi a p $08 m Tuc SL . f ' - * M i 4 L » " - - - j^ ug t : f*.* ? *ed [n "" : [o » " / ien end » N i She ! * n eter - 1 LOG GS n "s. - RU n el : -— M x . ^, H : . LE , val E e^ ! - 0) D P *; I » - E ede t. ] . - 4 " 23 i a ELE P ( zs - A "1 Bs ' Ue E X -- &, LA "V i — uS *s d j V Ll 1 » D - " | . " 1 Le4 ul £ . ^ Jm ex uti 3 - bet p * " Q OA M | ht i ' * nj ud wr :z -€084 E ADU a » " d iln E B ' - ! E N "Enero DES L 2 e LI ; A2 VI IN.LIBRVM DE ANIMALIVM- DIEEFER E N. tiis, Edoardi Vvottoni Oxonienfis przfatio , Ad fereniffimum Anglix regem Edoardum, cius nominis fextum. (JU) uel ingenij confidentia ad hoc inflammatus ; uideri poffüm , Edoarde Rex illuftriffime , uc 4) de animalium differétiis fcriberem: hac prz- 6 fatione apud tuam Maieflatem , qua ftudio- ( rum mcorum conatus aduerfus illius culpae iniuriam. defenderem , ac tuerer , utendum J effe iudicaui.Q uod'equidem có libentiusfa- ciendum putaui , quod alius nemo occurrc- onem redderem : quem & natura mihi prin- cipem , uitzque re&orem , & uoluntas mearum actionum moderato- rem conftituerunt. Simülque etiam expetebat animus hoc modo litc- rarum ftudiofis hominibus cognitum & perfpectum effe , primüm quis fuerit huius laboris initio conatus meus : deinde , qux caufz me huius ingenij tenuitatis noninfcium ad hocopus füfcipiendum impulerint: denique quidnam id fit, quod in hac re pracftare , & perficere uolucrim. Id uniuerfum quicquid fit, (1 minus , quàm pro dignitate tantz rei cffc- &um effe uidebitur : pero bonos uiros, non uoluntatem mihi, fed uires dcfuiffe cognituros. Quo nomine maiorem in illisiudiciorum cquita- tem mihi promitto , fi quid forte in iflisuel erratum, uel non fatis accu- rate tra&atum inuencrint, rei in qua operam ftudiumque pofuimus dif ficultate perfpecta, & uoluntate communia ftudia iuuandi confiderata. Equidem cum ante multos annos, quofcu nque nancifci licuitautho- res quatum lcgendi & ftudendi mira auiditate tenebar B antiquiffimos optimófque cuoluiffem , quicunque eam do&trinz partem Ícriptis illu- ftraffent , quz ad rem medicam pertinerent, przclaré quidem omnia plerifque defcripta & exculta animaduerti,cius tamen generis efle uide- bantur, qux lectorem requirerent attentum, literarum meditationi uc- hementer deditum , in omni fcriptorum uarietate uerfatum , praftanti quadam memoriz ui , naturzque bonitate fingulari przdicum : fi cun- &ailla parata ac przfentia habere uellet,quz ufui forentprzfertim quü illa nonuno loco, aut intra unius Ícriptoris operum fepta , fed paffim & uclutin medio pofita, maxime uero in latiffimis illis philofophorum & hiftoricorum cam pis inuenirentur.FIxc res uf. queadeo animum meum commouit,ut commentarios quofdam fubfeciuis operis mihi coficien- dos proponerem,quorum ucluti indicio ad authores ipfosí1ufus poftu- laret;in re dubia confilij capiendi gratia facile deduci poffem. — Qua in re quum diu multimque laboraffem , & nonnihil affecutus mihi uide- a ij e EA v VONIAM ucl temeritate quadi inductus, PRAEFATIO. rerpofteaquam do&iffimorum uirorum commentaria Ioànis primüm Rucllij, deinde Georgij Agricolz amici quodam & familiaris mei fcri - a & in lucem edita uidiflem : maxima tandem me laboris parte lcua- cum fane intelligebam . Nam hic deiis omnibus, quz intra terra uifce- ra nafci ,animáque carere natura uoluit , cuiufmodi funt metallici ter- rarum lapides,atque id genus alia. Ille de iis qud fuper terram aluntur, quales funt ftirpes omnes, déque earum rerü natura uniucría, (qua om- nem feré medicam materiam in fe comple&untur ) ueterum in hoc ge- nere fcriptis adiuti , tanta eruditione , iudicio, copia, & orationis lucc Ícripferunt ,ut fruftra iniis poftea operam ftudiumque ponendum exi- ftimauerim . Illam itaque Venerem tàm feliciter exorfam , & egregie perfectam probandam & Íufi piciendam,non aliqua noua audacia attin- gendam efle cenfui. Vnum tamen hoc reftare uidebatur,quód nimirum intellexerim,quz de natura corü,quz in aere, aut [ub aquis uitam agàt, hoceft deanimalium generibus uarie & fuféà ueteribus fcripta fucre, qui collegerit adhuc extitifle neminem. Quamobrem in huius ope- ris meditationem, fi quando per negotia licebat, & quidpiam fubfeciui temporis incidebat, omni cura & conatu incumbendum effe duxi. Res ueró tandem có perducta eft,ut cüm ipfe mihi fatisfeciffem, & hanc ftu diorum meorum partem cum quem animo finem conftitueram affecu- tam uidiffem : uehementer à me contenderint ex amicis do&tiflimi qui- dam uiri,quibus labores meos communicaueram , ut quod mihi in hac re ftudiorum ueluti compendium paraffem,id ftudiofis omnibus publi- carem. Hic haffiffe me fateor , mihíque ipfe iam omni confilio deftitu- tus uidebar. Nam neque amicorum flagitationi, ne ingratus: neque pu- blico commodo, nc ingratiffimus exiftimarer, deeffe potui. Cum uero mecum cogitarem , quàm ab eo alienum effet uitz mez inftitutum , & omnis ftudiorum ratio , ut editis aliquando libris iudicium orbis fuübire ucllem,quàm nihil temporis fcriptioni, nihil humanioribus literis, qui- bus ftyli uirtus dignitáfque aliqua parari poffet, dediffem : contrà quàm omnctempus in eorum [criptis,qui philofophiam,aut medicinam inge niorum monumentis grzcisaut latinis iuuerunt confumpfiflem , nec alium laboris mei finem mihi propofuiflem , quàm ut ea folium intelli- ceerem : inclinatam fere uoluntatem reuocaui , nec illi animi mei indu- ctionilocum darc uolui, fenex in cam arenam ut defcenderem . Verum cnimuero magnz iftz caufz non erant , erant tamen, fed ad amicorum fludianon erant magnz fatis . Itaque quid iftuc inquam? Si ifthunca- nimum induxiftisucftrum efle utile: nolo reip. ullum comodum in me claudier. Ergo neamicorum uoluntates contemnere tam ardentes, né- uc publicum commodum morari uideremur , publicàda hzc noftra re- cepimus, non tamen quoquo modo, fed quz inter nos conuenerunt,ca fiferuarentur. Sunt autem illa huiufcemodi, Ioannes eft Mafonus;ami- cus meus fingularis & patronus , uir prxter fortuna fplendorem , quo P.R. AGEIF.AT'TIO; uirtus illum extulit , omnibus cum naturz , tum induftrix adiumentis eximie ornatus. Is tuo iuffu ac uoluntate in Galliam proficifces, ut apud Henricum regem legatione fu ngeretur, accepto à me libro, uel extorto potius, pactus eft curaturum fe,fi fa&talegendi copia excellenti illic do- crina ac iudicio przditis hominibus probaretur , & eum allaturus fru- &um uideretur , qui hicà plerifque fperabatur , eum ut typographo da- rct , fin aliter eueniret , mihi meum redderet, ipfe ne hoc am plius expo- Íceret. Q uibus rebus ad exitum huius cofilij non omnino temerarij, aut arrogantis adductus fum, habes illuftriffime Rex . Q uid ueró in hoc ge- nere effecerim;atque utinam aliquid effeciffem: fed quid efficere uoluc- rim, nunc accipies. Cum in animo mihi cfletanimalium rationem quo potiffimum modo dignofci poflent, excutere atque explicare: cüm alios nonnullos, tum uel maxime Ariftotelem proponédum putaui,quem in eareimitarer , Ícriptorem certe inomni doctrinarum genere excellen- tem,& prope fingularem,quo ucl Cicerone tefte,nihil acutius,nihil po- litius. Hoc igitur ccu itineris duce ufus, (explicata tamen prius & decla- rata ratione qua animalium differentiz inueniri poffint) initium pauló altiusab ipfo Animali repetere inftitui , & ita repetere ,ut h quz non il- lius propria, Íed fupcriorum generum communia occurrerint , ea ipfa fuo;hoc eft primo loco;plana fccerim.Multa enim in pluribus etiam ge- nere diuerfis eadem reperiuntur . In fequentibus deinde , fi qu fpecies fub fc non multum inter fe differétes , fed in codem genere pofitas com- le&tebantur: ea ita tra&aui , ut communis ipforum natura poftulabar. Poft hecfpecies ipfas ad fua quafque genera reduxi , quzque propria ip- farum effent,cáfque ab aliis rebus omnibus fcpatarent, ea ftatim adiun- xi.Sic etenim probaturum me omnibus hanc docendi uiam arbitrabar, 11 ca quz generis natura ad fpecies pertinebát;in fpeciebus no reperiren- tur, ed ita orationem formarem ,ut neque rebus obfcura fieret , neque uerbis fuperuacaneis redundaret. Iam oexi« ad margine & in finc ca- pitum appofui,carum rerum, quas, quód fcitu digna erátimpeditas rc- linquere confultum non fuit: nequetamen contextui ea inferere uolui, quód uerebar ne tzdium le&ori;non uoluptatem effent allatura. Q uid, quód multa exiis neinferi quidem poffent? nifi forte quibus de rebus uariz funt authorum fentétizuariz codicü lectiones,cas res à propofiti ferie non putes feiungendas . Quid, quód fape fola certorü animalium nomina inueniuntur, fxpe ; licet prater nomina uim eorum propriam deícriptam uideris,ignorabis tamen,quo pertincanzaut feràtur. Omit- to grzcz lingua phrafes , quz fubinde tales funt ,ut latina eas lingua non aflequatur.Omitto uerfiones hominum do&tiffimorum, in quibus ucl primas tenebat Theodorus Gaza, quz fi quandoà graecorum au- thorum mente aberrabant,in uiam ut redirent curaui. Neque ucró un- quam cuiufquam errores diffimulandos, fed femper & fine conuitij fu- Ípicione prodendos, & fine oftentationc ingenij corrigendos eflc jiudi- PRAEFATIO. caui , Cum igiturlatina grex lectionis ope farta tcéta praftarentur , f eraca ipfauitio aflicicbantur , nec occurreret ulla ratio corrigendi, con- ic&tura apta & idonea utendum cenfui,quod à nobis fadum eft, cim in aliis quibufdam ,tum etiam in Athenzo & Oribafio , quód horum au- thorum exemplaria minus multafuppetebant. Atqueut noftra conie- Qurz intra fententiarum contextum locum habere non debebant : fic ft quz breuiter à nobis ideóque obfcure tractata fuere , (quoniam ut bre- uitatis (tudiofi fuimus, ita & obfcuritatem quantum licuit, uitauimus) eadem fufius & maiore luce ab aliis explicata cognouimus , id indicaui- mus in uoluminum marginibus magna diligentia adnotádum . Poftre- mo fi quid forte occurrebat, quod ucl propter rci obícuritatem intelligi non poterat, ucl propter meam infcitiam à me intellectum non erat , id à menon eft diffimulatum, fed in marginum quoque fpaciis afcriptum, quod alij cum in ea loca inciderint , facilius per otium quid fit , uniuer- Íum poterunt inueftigarc. Atque hac quidem hactenus. Illud ab omni- bus uehementer peto, cum plerifque non minor, bonis certe maior etia cxiftimationis , quàm uitz cura fit: fiquz fint in hocopere, cuiuífrnodi mula effc Ício,non ca circunfcriptione coclufa, qua debet : fi fermo mi- nusclegans,& politus,fi dicendi genus fcabrum & inzquabile cuiquam uidcatursuc hanc à me inftitutam fuifle commentandi rationem perpen dazutquz in fingulis authoribus repererim, eaucrbis non mcis, fed ip- forum reddiderim, fi quidem latiné fuiffent fcripta. Nam é graccis, qua fuerunt tranflatajin iis interpretum uerba affumerc uolui, ca quz à grz- cis non difcrepare animaduerti . Neque hicfere quicqui inuenies,quod e mco capite natum ftatuatur. Veterum Ícriptorum Íententias inunum quafi cumulum coaceruaui,dc mco nihil addidi. Atque illis ipfis ueteri- bus , ne in furti crimen forte uocarer , fingulis fua reddidi , defcriptis ad fincm huius praffationis non folàm authorü nominibus, unde quzque defuimpta funt, uerunetiam cuique capiti prafixis. Iam ne uniuería tibi cuoluere neceffc fiti aliis ftudiis occupatiffimo, cum pauca fortaflis de fiderentur, indices quofdam rerum omniü, qui non modo quid in quo- que libro , fed etiam quid in fingulis cuiufque libri capitibus tractetur, admoneant,conficiendos, & uniuerfo operi przponendos putaui . Quo fict ut & temporis rationi in his legendis confulatur,& ad id quod quz- 5 ficrit aliquis, ueluti manu quadam ductus in eo folo legendi labore po- nat.Qua in re firunius labor, multorum otio Met efthoccom mittendum,ut multorum otium unius laboris conuitium faciat. Tuz itaque Maieftatiprinceps optime;hoc quicquid eft laboris dica- re idcirco zquiffimum putaui, quandoquidem fi qui fructus ex his per- cipi pofle uldcantur, corum primitias tibiofferedas iure exiftimauerim, cui uni me meáque dedo,prout omnia debeo . Chriftus feruec tuam fc- renitatem diutiflime incolumem Londini.X X II.O&tobris M. D. LI, Éix TON xoó$0N KAl rEPIGANH Edb/ovpdbr O Jovov, mà? vli) 363) £6ov BiCNor ovffoot oro , ouo 6: T oT UA laa. H BíeNoc (tyoc ost jl X Qpaiaov 5db31x&/ Sus; Qv yetguai doxéde AG ern Qiodr. Arar matr Todiemia (ao BÍ ENG e vega o (S Eid Edbvg ov Ao tov o yero. Káyog yop auQiu T vp&ru avrvious udvog aye, Cv 7rgocmau 4e o0 qadiafvos ruobov, PoMEor Tc Éau o Sol (ie o1 ux No QIAx£53t, TÉ ux Uc Mdtov mia iVqportor. Xpupot d mix Qiu r àv si Sxoxiv Quran, Kad 91e Gov dutoie gs Rarucr XV WoUTéyo. Tooeridtov xéo9to v prar ov Tc avruva v Kad VdxG oQtor sto[uot TOY vemodtoy, Po d voguAn eixs T Copluuo dONTOIG, 1 Kou m Mois xQous ie Qaykpoy qT65dtoo. pávTo jt uU TX X09) xa A06 (o) ud uspos pog E KAdvoctoxrme, xUdbe yov a0Q/uc. C voc Tox yug yog 0 Moo vios QUA Ouva06 Qv, wo) ai xui mic, foy opere mo 3a. Tà,Xvdburov uovat oA ove KAkoc ooxov wx 71d BexIrouín Aoume à TW idYy TOt TLdY, FoNM aci xteue Ó BÍGA oA op e yu; Tax ubl dgouRv o sux uf oues. Kat )« 06 10 TcvEny mi Edovoup d oo 0g av 0g &oÍn Üiyoc atl, TowTot OY Sov co. . Mao3orío && eaxigtator wo) xqedevor avo Peofwtorzi aüQots 6p 3a To x Soror, PRIVILEGII SENTENTIA. CAVTVM eftauthoritate regia;ne quis alius pra- ter Vafcofanum , hos decem libros Edoardi Vvottoni philofophi & medici clariffimi , De differentiis anima- lium ,antefexennium in hocFrancorum regno impri- mat, néue uendat. Q ui fecus fecerit, libris & poena in fanctione zfítimata, mulé&tabitur. Datum Lutctiz Da- rifiorum I11I NonasIanuarij M. D. LII. | Guyot. SVMMATIM HAEC INSVNT LIBRIS SIO GMEISSATOVE. EX:IIS.AY- AH ORIEbVS EXCOIBRPT.X. In primo libro generatim explicatur, quibus modis conftituun- tur animalium Differentiz: & praterea ani- malium partes recenfentur. S NIMAL quid fi; & quo differat Dj, ab iisquz non funt animalia. Ex a authoribus. Platone in Timzo. «)) N Ariftotelein hiftoria animalium. De partibus animaliü . De generatione ani- malium.De Anima. De fenfu & fenf. De Iu- uent. & fenc&. De fomno & uigil. DeRe- fpirationc. Et Plinio. Cap.r. Fol: Quibus modis conftitui debeant animaliü Dif ferétix.Ex Ariftotelein hiftor. animalid. De partib.animaliü.De fenfu & fenf.ca.ii. fo..b Animalium genera ampliffima. Ex Ariftotele in hiftoriaanimaliü. cap.iii. fol.z.b Departibusanimalium. Authores. Ariftoteles in hiftoria animalium . De partb. animaliü. Galenus in li.De placitis Hippocraus & Pla- tonis. In Methodo mededi . De inzquali in- temperie. De facultatibus naturalibus. De ufu partium. cap.iiii. fol. De partibus exterioribus diffimilaribus. Au- thor Ariftoteles in hiftoria animalium . De partibus animalium. cap.v. ibid. Decapite & cius partibus . Ex authoribus Ari- ftotele in hiftoria animaliü.De partibus ani- maliü. Cicerone De natura Deorü. Cornel. Celfo. Plinio.Galeno De offibus.De Alime- torü facultatibus. De compofitione medi- camétorü perloca. InCómetariis in Apho- rifmos . Ex libro qui Introdu&orius infcri- bitur.Ex Tulio Polluce. cap.vi. fols.b De Collo & eius partibus. Ex Ariftotelein ani- malium hiftoria . Dc partibus animaliü. Ex Galeno DeSanitate tuenda. In Anatomicis. De ufu partium. De locis affc&is. De ue- rarum fectionc.Ex Cornel. Celío. Plinio. & Tulio Polluce. cap.vii. fol. De Thorace & eius partibus. Authores. Arifto- teles in animaliü hiftoria . De partibus ani- malium. De Generatione animalium.Gale- nus inlib. Ánatomicis . Deufu partium. In Methodo medendi. De Motu mufculorum. Deoffibus.In Commentariis de fracturis.Et iis qui infcribütur wer ixTáor.Hippocrates in Aphorifmis . Et Galenus in eundem librum. cap. viii. fol.s.b De Brachiis & eorum partibus. Ex authoribus. Ariftotele in hiftoria animalium . De parti - busanimalium . Galeno de motu muículo- rum. Deoffibus. De ufu partium . In Com- mentario xe infáor. Ex lib.qui Introdu&o- rius infcribitur. Cornel.Celto.Plinio . Fefto Pópeio. Iulio Polluce. cap.ix. fol.6.b De Cruribus & eorum partibus. Authores. A- riftoteles in hiftoria animalium.De partibus animaliü . Galenus Deufü partium. De offi- bus.In Commentariis xer' infécv.Lib.qui In- trodu&torius infcribitur. Cornel. Celfus.Iu- liusPollux.Feft.Pompeius. — cap.x. fol7 DeSitu partium uario. Authores. Ariftoteles in hiftoria animali . De partibus animali. De Animalium inceffu. De Czlo & müdo. Plato in Timzxo. Corn.Celfus.cap.xi.fo.7.b De Capitis partibus interioribus.f-De Cerebro & cius partibus. Authores. Ariftoteles in ani- malium hiftoria . De partibus animaliü . De Somno & Vigil. Galenusin Anatomicis.De neruorum diífe&tione. De olfa&us inftrumeé to.Lib.Introdu&orius.Iul.Pollux.ca.xii.fo.8 Dc Oculi partibus interioribus . Authores.Ga- lenus De neruorum diffe&ionc. De ufu par- tium.De Placitis Hippocratis & Platonis.In Methodo medédi . Author libelli qui De A- natomia oculorum inícribitur , Galeno ad- fcripti. Iul. Pollux. cap.xiu. fol.8.b Dc Colli & Pce&oris partibus interioribus . Ex Autlioribus. Ariftotcle in hiftoria animaliü. De partibus animalium.Galeno De ufu par- tium.Tulio Polluce. cap.xiil. fol.o.b De uifceribus & Scpto tranfuerfo . Ex autho- tibus Ariftotele in hiftoriaanimalium . De partibus animaliü . Galenoin Anatomicis; Deutu partium. De Temperameus. De pla- à CAPILLA citis Hippocratis & Platonis. Dc ucnarü fe- &ionc. Iul.Polluce.Plinio. cap.xv. fol.ro De uentris partibus interioribus . Authores. A- riftoteles in animalium hiftoria.De partibus animalium.Cornel.Celfus.Galenus 1n Ana- tomicis. De uenarum fectionc. De utu par- tiü. Deoffibus .In Cómentariis inlibros A- phorifm. Iul. Pollux.Plinius. cap.xvi.fol.r De partibus fimilaribus . Ex Ariftotcle in hi - ftoria animalium . De partibus animalium. cap. Xvii. fol.ir.b De Sanguine.Venis,& Arteriis: & quz his pro- portione refpódent. Ex Authoribus. Anfto- tele in hiftoria animalium . De partibus ani- maliü. Galeno in libris quibus eft infcriptio, Quodanimi mores temperaturam corporis Ícquuntur .An fanguis natura contineatur in uenis. De placitis Hippocratis & Plato- nis. Deucnarum fedtione . Defoctus forma- tione.Deufu partiü.De Atra bile.c.xviii.£É.12 De Neruis.Ligamentis.& Tendinibus. Autho- res. Ariftotelesin hiftoria animalium.Gale- nus.In Methodo medendi. De ufu partium. De placitis Hippocratis & Platonis.De Ner- uorum diffedionc. De Motu mufculorum. In Anatomic.De offibus.Plinius.c.xix.f.12.b De Fibris. Ex authoribus. Ariftotele in hiftoria animalium . Galeno De temperamenus. cap.Xx. fol.15 De Offibus. Authores. Ariftoteles in animaliü hiftoria. De Generatione animaliü. De Par- tibus animalium. Galenus De Temperame- tis.Deoffibus.Deufu partium.In Anatomi- cis. De uenarum fectione. De motu mufcu- lorum.Lib.IÍntrodu&torum. Cornel. Celfus. Plinius.Iul.Pollux. cap.xxi. ibid. De Charülagine. Ex authoribus Ariftotele in hiftoriaanimalium . De partibus animaliü. Galeno De Temperamenus. Iulio Polluce. cap.xxii. fol.16 De Vnguibus.Vngulis.Chelis.Cornibus.& Ro ftris. Authores. Ariftoteles in hiftor . anima- lium. Deparübus animalium. Plinius. Cap.xxili. fol.16.b Dec Pilis & cute, & quz iis proportione refpon- dent.S. Corticc. Squama . Tefta. Crufta . Ex authoribus , Ariftotele in hiftoria animaliü. De partibus animalium . Galenoin Anato- micis. Deufu partium. De Temperamentis. In Methodo medendi. In Commentariis in Aphorifm. Hippocratis. cap.xxiiii.ibidem DeMembranis.Ex authoribus. Ariftotele in hi ftoria animalium . De partibus animalium. Galenoin Anatomicis . Dc ufu partium. Dc X LIBRORVM Motu mufculorum. De diffe&ione uulnz. DeSemine.In Commétariis in Aphorifm. Hippocraus.Ex lib.Introdu&or. Corn. Ccel- fo.Plinio.Actio.Iul.Polluce. cap.xxv.fol.r7 De Carne. Authores. Ariftoteles in hiftoria ani maliü.Galenus De Temperamenus.De Ah- mentorum facultatibus. In Anatomicis.Iul. Pollux. c.xxvi. fol.18. DeGlandulis.Authores. Galenusin Anatomi- cis.Deufu partium.De femine. De Alimen- torum facultatibus . In Commentariis in A- phorifm. Hippocratis. De Definitionibus. Plinius. cap.xxvii. fol.18.b De Adipe & Scbo . Authores. Ariftoteles in hi- ftoriaanimalium . De partibus animalium. Galenus De Alimétorum uiribus. De Tem- peramentis. Deufu partium.De fimplicium medicamétorü facultatibus.cap.xxviii.ibid. De Medulla.Ex authoribus Ariftotele in hifto- ria animalium. De partibus animalium.Ga- leno De Motu muículorum. De Alimentis. Plinio. cap.xxix. fol.19. DeLa&e & Coagulo. Authores. Ariftoteles in animalium hiftoria . De partibus animaliü. Degenerauone animalium. Galenus De A- limentis . De fimplicium medicamentorum facultatibus.De locis affe&tis. Oribafius.Pli- nius. cap.xxx. fol.ro.b DeSemine . Ex Ariftotelein animalium hifto- ria. cap.xxxi. fol.20 De Excrementis. Authores. Ariftoteles De par- tibus animalium.De Gencratione animaliü. Galenus De Sanitate tuéda. De Naturalibus facultatibus . De locis affe&is. De Atra bile. De fimplicibus medicamentis .Iul. Pollux. cap.xxxil. ibid. Liber fecundus ea Ípeciatim docet quibus colligi debent ani- malium differentiz. ER quz inueniri conftituique poffint a- nimalium differentiz, Authores. Ariftotc- lesin hiftoria animalium. De partibus ani maliü. De fenfu & fenfibus. Galenus Deufu partium. cap.xxxiii. fol.zo.b DeDifferentiis animalium qux à partium di- fcrimine oriuntur . Authores. Ariftoteles in hiftoria animalium . De partibus anima- lium. De animalium inceffu.Plinius. cap. xxxiii. fol.z1 Dec Differentiis quz ab animalium actionibus oriütur.ut Loci mutauonc . latitatione atq; id Del DE DIFFBRENT. id genus alis. Author Ariftotelesin anima- lium hiftoria. cap.xxxv. fo.zr.b Abanimalium inceffu quz conftituantur diffe rentiz. Ex Ariftotele 1n animalium hiftoria. & lib.Deanimalium inceffu. ca.xxxvi.fo.22 A Gencratione quz oriantur differentiz, Exau thoribus Ariftotele in hiftoria animalium. De Generatione animalium. Plinio. cap. XXxvil. fo. zz.b A locisin quibus gignüturanimalia , & in qui- bus degunt;colliguntur differentiz . Ex au- thoribus. Ariftotele in hiftoria animalium. Delógitudine & breuitate uitz. Porphyrio. Corn.Celfo.Plinio. ^ cap.xxxviii.fo.24.b De Differentiis fexuum, mafculini fcilicet & foe minini . Ex Ariftotelein hiftor . animalium. De Generauone animaliü. & Oppiano De ucnatione. cap.xxxix. fol.25. A Vi&us rationediuería , oriuntur animalium difcrimina . Ex Ariftotele in animaliü hifto- ria. càp.Xl. fol.25.b Dc Differctiis quz à fenfibusin animalibus col liguntur. Authores. Ariftotelesin hiftor. ani malium . De partib . animalium. Alexander Aphrodifgus in problemat Plinius. Cicero de Natura Deorum. & in Quzftionib. Aca- demic. cap.Xli. fol.26.b A Refpiratione & uoce animalium differentic. Ex Ariftotelein hiftor.animalium. De Gene ratione animalium. cap.xlii. fol.27. Quei àSomno & uigilia oriuntur animaliü dif- crimina.aut ab etate, Iuuenta fcilicet & Sene &a:autà uitz prolixitate & breuitate. Ex A- riftotele in animaliü hiftor.De fenfu & fenf. Delongitudine & breuitate uitz. cap.xliii. ibndém Differentic quz à moribus conftituuntur . Au- thores. Ariftoteles in hiftoria animaliü . Pli- nius. cap.xliiii.fol.27.b Ab Affc&uü quorüdam immutatione quz o- riantur animalium difcrimina.Ex Ariftotele in hiftoria animalium. cap.xlv. fol.28.b A Valetudine profpera aut aduerfa differentiz. Author Ariftoteles in hiftoria animalium. cap.xlvi. fol.29. Animalium difcrimina eó quód commoda ma gis minüfue aut incommoda nobis fint . Ex authoribus. L. Columella.M. Varrone. Pli- nio.Galeno De Alimentis.De fimplic. medi camenr.facult. cap.xlvii. ibidem Ab alimentis quz ex animalibus nobis fuppe- ditantur, differentix quibus modis confti- tuapncür. Authores.Galenus De Alimentis. Dcecibo.bo.malique fucci.De tenui ui&tusra ANIMALIV M. tione.Ín Methodo mededi.Oribafius.Corn. Celfus. cap.xlviit.fol.29.b Alia quzdam ab alimentis quz nobis preftant animalium difcrimina . Ex iifdem authori- bus.Et preterea Ex Ariftotele in Lib. Meteo- rolog. Actio. Athenco. & Plinio. cap.xlix. fol.3o. A. medicamentis quz nobis preftant animalia, quibus modis conftituantur animalium dif- ferenux. Authores. Galenus De fimplic.mc- dic.facultatib . Diofcorides ;.Plinius. Oriba- fius. Actius.& Ariftotelesin hiftoria anima- lium. cap.l. fol.sr.b Liber tertius continet animalium fanguine preditorum ur mS Artiü exteriorum differenti in animali - bus fanguine pradius. Authores. Ariftote- les in hiftoria animalium . De partib.ani- malium . De Gencratione animalium. Pli- nius . Ouidiusin Metamorph . Saluftius.Et ex Theocriti Scholiafte nonnulla. cap.li. fol.32, Interiorum partium difcrimina in animalibus quz fanguine przdita funt. Authores . Ari- ftotclesin hiftoria animalium. Dc Partibus animalium . De Generatione animalium. Deluuent.& Sene& . De Refpiratione. Ga- lenus in Anatomic. De formatiorie factus. De uuluz diffe&ione. Solinus. cap.lii. fol.34.b. Similarium partium differentiz in animalibus fanguineis.Ex authoribus. Ariftotele in ani- malium hiftor.De Generatione animalium. Galeno De Temperamenus.Plinio. cap.liii. fol.s6.b Eorum quz ad gerierationem pertinent dif- crimina iniis quz fanguine przdita funt a- nimalibus . Ex Authoribus. Ariftotele in hi ftoriaanimalium . De Generatione anima- lium . Galeno de uenarum & arteriarum diffe&ione . Dc uuluz diffe&ionc. cap.lii. fol.58. Morum a&tionámque & affc&ionum quarun- dam aliarü differentiz . Authores. Arifto- tclesin hiftoria animalium . De Generatio- ncanimalium. Theophraftus De caufis ftir- pium.Lucreuus. cap.lv. fol.39 Eorum quz in huiufce generis animalibus ali- menti aut medicamenti rationem obtinent difcrimina . Ex authoribus.Galeno De Alt à ij CAPITA.X I:LIBRORVM iuentis. De cib.bo. malique fucci. In Metho DeHominis Generatione & Partu: atque de iis do medendi.De fimplic.medicament. facul- quz ad hzc pertineant . Authores. Ariftotc- tate.Oribafio. cap.lvi. ibid. lesin hiftoria animaliü. In problematis.Ga- . Ex animalium fanguineorum partibus,alimé- — leno De Homine.Plin.Solino.c.lxiiii.£.47.b torum medicaminümque uires diuerfz.Au- De Hominis Vita , Actatibus, & Statura. Autho thores . Galenus De Alimenus. Decib. bo. rcs. Ariftoteles De Generatione animalium. . malíque fucci. De tenui ui&tus ratione. Dc In problematibus. Mar.Varro. Plinius.Soli- fimplic. medic. facultatib. Diofcorides.Pli- —— nus. cap.Ixv. fol. 49.b nius . Oribafius. Actius. Paulus Aegincta. Multiformes Hominum effigies. & mira quz- cap.lvii. fol.39.b dam de Hominibus alia.Ex authoribus.Hc- De Excremétorum quz in animalibus fangui- rodoto. Plinio . Solino. Paufania . Aeliano. neisreperiuntur differentiis. Authores. Ga-—— cap.lxvi. ibid. lenus De fimplic. medic. facultatib. Delocis Homini quz ex Homine aut eius partibus O- affcttis. Diofcorides.Plinius . Oribafius. Ae riuntur commoda. Authores. Diofcorides. tius. cap.lviii. fol.40.b Plinius.Galenus Dec fimplic.medic. facultar. DeLa&e& iis quzexladefiuntut Cafco.Bu- —— Actius.Solinus. cap.Ixvii.fol.so.b tyro.& aliis.Ex authoribus. Galeno De Ali- . métorum facultat. Decib.bo.malique fucci. Liber quintus continet anima-- DceSanitate tuéda . In Methodo medendi. í "m Defimplic. medic. Diofcoride. Plinio . Ori- lium quadrupedum RIUDES bafio.Aetio.Paulo Acgineta.Athenco. Con rarum differentias. ftantino Czfarc . Columella. Hippocrates. cap. lix. fol.41 D E Quadrupedum uiuiperarum partibus exterioribus. Authores. Ariftoteles in hi ) i í ftoria animalium.De partibus animaliü. Liber quartus continet Homi- De Gencratione animalium . Galenusin À- nis differentias. natomicis.Plinius. cap.Ixviii. fol.sz Interiorum quarundam partium difcriminain E Homine. Authores. Ariftoteles in hi- quadrupedibus uiuiperis. Ex Ariftotele in hi ftoria animalium.De partibus animaliü. ftoria animalium . De partibus animaliü. & DeGeneratione animalium . De Iuuen- Galenoin Anatomicis. — cap.lxix.fol.s3.b tute & Senect.De Memoria & Reminifcen-. Pilorum colorámque difcrimina & uocum in ua.De Refpiratione. De animalium inceffu. Q uadrupedibus uiuiperis. Ex authoribus. Dec Anima.De Senfu & Senf.Plato. Solinus. Ariftotele in hiftoria animalium . De parti- Iul. Pollux. Cicero De natura Deorum. De busanimalium.Plinio. ^ cap.lxx. fo.54.b Academicis Quzftionibus. cap.lx.fol.56.b | De Coitu Partáque & aliis que ad generatio- Dec partibus Hominis exterioribus. Authores. ne pertinet in quadrupedibus uiuiperis. Au- Ariftoteles in hiftoria animalium. De parti- thores. Ariftoteles in hiftoriaanimaliü. De busanimalium . De Gencratione animaliü. Generatione animalium.Plin. ca.Ixxi. ibid. Deanimaliüincetlu. DeSomno & Vigilia... De Quadrupedum ui&u & ctate. Authores. A- Galenus De Sanitate tuenda . In arte parua. riftoteles in hiftoria animalium . Plinius. L. In Commétariis in fextum librum De mor- Columella. cap.Ixxii.fo.ss bis uulgaribus.lib.quiIntrodu&toriusinfcri- De Quadrupedü ruminatione . Latitationc & bitur.Et De Definitionibus.Plinius.Solinus. aliis quibufdam actionibus affedtibüfque.Ex Actius.TIul.Pollux. cap.Ixi. ibidem Animalium hiftoria Ariftotelis. & Plinio. De partibus Hominis interioribus, & fimilari- cap.lxxiii. fo.ss bus.Ex authoribus Ariftotelein hiftoriaani Alimenta ex quadrupedibus & carum partibus malium. De parübus animalium. De Genc- uaria. Authores. Ariftoteles in hiftoria ani- raiione animalium . Galeno De Tempera- malium.Galenus De Alimentis . De cib. bo- menus.In Anatomicis. De ufu partium. De ni malíq; fucc. Oribafius.Plin.ca.Ixxiiii.ibid. offibus.De Alimento.facultatib.De fanitate tuenda.Plinio. Theophilo. cap.lxii. fol.46 MVLTIFID A. Deuoce Hominis & Somno.Authores. Arifto De Quadrupedibus Multuifidis.Et primo Dc E- icles in hiftoria animaliü.Plin. ca.lxiii.fo.47 lephanto.Ex authoribus. Ariftotele in hifto- ria DE DIFFERENT. ANIMALIV M. raanimalium. Departbus animalium . De Generatione animaliü . Galeno Deufu par- tum.In Anatomic. Plinio. Solino. Diofco- ride . Strabone. Paufania . Philoftrato. Op- piano De Venation. Acliano.c.Ixxv.fo.56.b DeSimiarum generibus. Ex Ariftotcle in hifto riaanimalium. Plinio. Solino.Galenoin A- natomicis. Oppiano De Venauone.Ouidio in Metamorp. Strabone. Acliano. Arrhiano in rubri maris nauigatione.Diodoro Siculo. cap. Ixxvi. fo. 57.b De Canibus. Authores. Ariftoteles in hiftoria animalium.De Partibus animalium.De Ge- neratione animalium.Galenusin Anatomi- cis. De fimplic.medic. facultatibus. Diofco- rides. Alexader Aphrodifzxus in problemat. Plinius. Oppianus de pifc. & De uenationc. Iul.Pollux.M. Varro.L. Columella. Gratius poeta. M. Aurelius Olympius. Vergilius in Georgic. cap.Ixxvii. fo.58.b DeLupis.Authores. Ariftoteles in hiftoria ani- malium . De partibus animalium. Plinius. Solinus. Oppianus De uenationc. Galenus Decópofitione medic.perloca. Aectius.Gra- tius. Vergilius in Gcorg. Iul. Pollux . Aclia- nus. cap.Ixxviit. fo.62 DeHyzna & Crocuta. Ex authoribus. Arifto- tcle in hiftoriaanimalium.Oppiano De Ve- natione.Plinio. Solino. Galeno De fimplic. medic.facultat. Aetio. cap.Ixxix. fo.63 De Leonibus. Ex authoribus ..Ariftotele in hi- ftoriaanimalium. De partibus animaliü.De Generauone animaliü . Oppiano De Vena- tione.Ouidioin Metamorph.Strabone. Hc- rodoto.Solino.Galeno Deufu partium.De- fimplicibus medic. cap.Ixxx. fo.63.b De Tigride. Authores.Plinius.Solinus. Oppi- anus De Venatione . Strabo. Arrhianus. cap.Ixxxi. fo.6s DePanthera.Pardo.& Cepo.Authores.Arifto teles in hiftoriaanimalium. De partibus ani malium.Plinius.Paufanias. Solinus. Oppia- nus De Venationc. ap.Ixxxit. ibid. De Vrfo. Exauthoribus. Ariftotele in hiftoria animalium.De partibus animalium. Oppia- no De Venatione. Ouidio in Metamorph. Plinio.Solino.Galeno De fimplic. medic.ta- cultar.Diofcoride. cap.Ixxxiit. fo.6s.b De Hyftrice.Erinaceo; & Scyuro. Authores. A- riftoteles in hiftoria animalium . De Gene- rationc animalium.Plinius.Solinus. Plutar- chus in libello cui titulus eft, Solertioráne fint animalia aquatilia an terreftria . Oppia- nus De Venatione.Galenus De fimpl.medi. facultat.Diofcorides. — cap.Ixxxiiii. fo.66 De Vulpe & Leporibus . Authores. Ariftoteles inhiftoria animalià. De partibus animaliü. De Generatione animalià . Plinius . Oppia- nus De Venatione.Galenus De fimplicibus medicaments . De Alimentorum facultati- bus.De tenui ui&tus ratione . Aetius. Paulus Acgincta. Diofcorides. Athenzus. M. Var- ro.Herodotus. Xenophon De Venati. Stra- bo.Mofes in Leuitic. cap.Ixxxv. fo.66.b De Viuerris . Muftelarü generibus. & De Fele. Authores . Asiftotdlesi in hiftoria animaliü. De partibus animalium . De Generatione a- nimalium. Plinius. M. Varro. Strabo. Gale- nusDe fimplicibus medicamétorü facultat. Diofcorides. Aetius; Oppianus De Venatio- ne.Aclianus.Ouidiusin Metamorph. M.Au relius.Martialis. cap.Ixxxvi. fol.67.b DeMure & Murium generibus. Ex authoribus Ariftotcle in hiftoria animalium . De parti- busanimalium. Plinio . Diofcoride. Galeno De Aliment. De fimplic. medic. Ouidio in Metamorph.Herodoto.Oppiano De Vena- tione. M.Varrone.L. Columella. Aetio. Ni- cádro.Acliano.D.Hicron. ca.Ixxxvir.£.68. b Dec Quadrupedibus aquaticis.Vt De Fibro.Lu- tra.& quibufdam aliis. Authores. Ariftoteles in hiftoria animalium.Plinius.Solinus.Stra- bo.Diofcorides. Galenus De fimplic.medic. Nicanderin Theriac. Aclianus. M. Aure- lius. cap.Ixxxviii. fo. 7o DeVitulo marino. Authores.Ariftoteles in hi- ftoria animalium . De partibus animalium. Plinius.Diofcorides. Oppianus De pifc. Ga- lenus de fimplic.medic.. cap.Ixxxix.fo.70.b De Talpa & Vefpertilione. Ex authoribus. Ari- ftotele in hiftoria animalium.D'e partibus a- nimalium.Deanimaliü inceffu. Plinio.Stra- bone.Iul.Polluce.Herodoto. Ouidio in Me- tamorph. cap.xc. fo.71 De Monttrofis quibufdam alus animalibus in India aut Aethiopia prognatis. Authores A- riftoteles in hiftoria animalium. Plinius.So- linus.Strabo.Aclianus. cap.xci. fo. 71.b DIS NUBGM De Quadrupedibus Bifulcis . & primo De Bouce,& Boum generibus. Authores. Arifto teles in hiftoria animaliü. De parübusani- malium M. Varro.L. Columella. Palladius. Strabo.Plinius.Solinus.Oppianus De Vena tione. Czfarin Commentariis. Paufanias. Herodotus. Athenzus.Galenus De Alimet. De fanitatetuéda. De cib.bo.malitque fucci, i iij CUADITYA Dc fimplic.medic.facultat.Diofcorides. Pau lus Acginetcs. cap.xcii. fol.72. De Ouibus. Authores. Ariftoteles in hiftor. ani malium. De parub. animalium. Plinius. M. Varro.Columella.Palladius.Galenus de Ali mentor. facultat. De conftitutione arus. De cib.bo.malique fucci.De (nitate tuenda.De (implic.medic.Diofcorides. Onbafius. Aeti- us.Paulus Aeginetes. MichaelSethus . Op- pianus De uenat.Herodotus. Athencus. Ac- lianus. cap.xciii. fol.75. De Capris.Ex authoribus. Ariftotele in hiftoria animalium.M.Varronce. Plinio. Columella. Diofcoride.Palladio. Galeno De alimet. De tenui uictus ratione. De cib.bo. maliq; fucci. DeSanirate tuenda.De fimplic. medic. Ori- bafio. Actio. Oppiano De uenatione. Hcro- doto.Acliano.Ex Lib.R cgü. ca.xciiii.£.77.b De Ceruis. Authores. Ariftotelesin hiftoria ani malium.De parüb.animalium.Plinius .Soli nus.Ouidius in Metamorph.lul.Pollux.Ga- lenus Dealimét.De tenui ui&us ratione. Dc Sanitate tuenda. De fimplic.medic. Diofco- rides.Herodotus.Nicander. Paufanias. Stra- bo.Gratius.Aclianus. cap.xcv. fol.79.b De Tragclapho. Tarando.Ophio.Leucocruta. & Colo.Ex authoribus. Solino.Plinio. Stra- bone. cap.xcvi. fol.8r. De Hippelapho.Hippardio.Hippagro. Hippo- potamo.& Ealc. Authores. Ariftoteles in hi- ftoria animaliü. Plinius. Solinus. Oppianus Deuenatione . Herodotus . Paufanias. Dio- fcorides. cap.xcvii. fol.8r.b De Camelo & Camcelopardali. Ex authoribus. Ariftotele in hiftor.animalium.De parub.a- nimalium.De Generatione animalium. Pli- nio.Herodoto . Heliodoro. Strabone. Mofc in Leuitico. cap.xcviir. ibidem De Suibus. Authores. Ariftoteles in hiftoria ani malium . Plinius. Ouidius in Metamorph. Galenusin Anatomic . De uteri difle& . De cib.bo.malique fucci. Detenui uictus ratio- ne.DeSanitate tuéda. M. Varro. Columella. Palladius. Oribafius.Diofcorides. Aclianus. cap.xcix. fol.82.b S Od PEEDEBES De Solipedibus . Plinio authore. cap.c.fo.84.b De Equo. Authores. Ariftoteles in hiftoria ani- malium.De Generatione animaliü. Plinius. Solinus. M.Varro. L.Columcella . Palladius. Galenus De ufu partiü . Abfyrtus. Vergilius in Georgic.Oppianus De ucnatione.Iul.Pol lux.Vegetius De re ucterinaria. Herodotus. X LIBRORVM Strabo . Aclianus. Czfarin Commentariis. cap.ci. fol: 8r. De Afino.Authores. Áriftotelest hiftor.anima- lia.De partib.animaliü. De Generat. anima- lià.M.Varro.Columella. Palladius . Plinius. Galenus Dc alimétor.facultat.Decib.bo.ma lique fucci.In Methodo medédi. Dc fimplic. medic.Diofcorides. Abfyrtus.Aclianus.Op- pianus De uenat. cap.cii. fol.87. De Mulis.Authores.Ariftotclesi hiftor.anima- liá.De Generationeanimaliü.M.Varro.Co- jumella.Palladius.Plinius. cap.ciii. fo.88.b Liber fextus continet ca quz corticcin- tegütur $oXdtefa iGracis dicta, Qua- dru pedesícilicet ouiparas,& Ícrpétes. E Quadtupedibus ouiparis. Author Ari- ftotclesi hiftor.animalià. De partibus a- nimalium.Deanimaliü inceffu.De Gene ratióe animaliü.De R efpiratióc. c.ciiii.f.89.b De Crocodilis & Scinco. Authores . Ariftoteles in hiftor.animaliü.De partibus animaliü.Dc animalium inceffu.Herodotus.Diofcorides. Plinius.Paufanias. Aclianus. cap.cv. fol.9o. De Teftudinü generibus.Ex authoribus.Arifto tele in hifto.animaliü.De partibus animaliü. De animaliü inceffu.De Iuuét.& Sene&.Pli- nio. Solino. Strabonc.Oppiano De piíc.Pau lo Aegineta.Arrhiano.Martiale. c.cvi.fo.91. De Ranarü generibus.Ex authoribus.Ariftote- lein hiftor.animaliü.De partib.animaliü.Pli nio.Diofcoride.Nicádro. Galeno De fimpli. medicam. Paulo Aegincta. Actio. Acliano. cap.cvii. fol.92.b De Lacertis. Authores. Ariftoteles in hiftor.ani maliü.De partib.animaliü.Plinio. Diofcori- de Strabone. Galeno Dc fimplic. medic. fa- cult. cap.cviil.fo.95.b DcSalamandra & Sepe quadrupede. Ex autho- ribus.Ariftotcele in hiftor. animaliü. Diofco- ride.Plinio.Galeno De Téperamet. De fim- pli.medic. Aetio. Nicádro.Lucano.c.cix.f.94 DeStellione. Authores. Ariftoteles in hiftor.a- nimalium.Plinius.Nicander. Aetius . Paulus Aegineta. Ouidius in Metamorph. Galenus De fimplic.medic. faculta. cap.cx. fol .94.b De Chamceleonc. Authores. Ariftoteles 1hiftor, animalium.De partibus animalium. Plinius, Solinus.Diofcorides. cap.cxi.fol.os, SERPENS DeSerpétibus. Authores. Ariftoteles in hittor. animalium. Dc parüb . animalium. De ani- malium D'E'DIFEERENTYE. ANAIMiALIV M. malium inceffu. De Generatione animaliü. Delógitudine & uitz breuitate.Cornel. Cel fus.Plinius.GalenusDe Theriaca ad Pifonc. De Aliment. D.Bafilius magnus . Oppianus De pifc.Diofcorides,Paufanias.ca.cxu.f.95.b DcHydro.& aliis quibufdam ferpétibus aqua- tilibus.Authores.Ariftotelesi hiftor.anima- lium.Plinius.Nicander.Aetius.Solinus.Ver gilius in Georgic.Diofcorides.Paufanias.Ar rhianus.Galenus de Theriaca ad Pifonéc.Pau lus AEginetes.AElianus. cap.cxiii.fol.o7.b DeSerpentibus terreftribus. Et primo de Afpi- dü generibus. Authores Ariftoteles in hifto. animalium. Solinus. Aetius. Nicander. Lu- canus. Plinius. Strabo.Diofcorides.Galenus De Theriaca ad Pifonem. Paulus AEgineta. Cap.cxilit. fol.98.b De ViperaDipfade, Cerafte, & Hammodyte. Authores . Ariftoteles in hiftoria animaliü. De partib.animalium.De Generatione ani- malium. Nicander. Aetius.Strabo . Plinius. Solinus.Lucanus. AElianus.Diofcorides.Ga lenus de Alimentis. Dc fimplic. medicamét. De Theriaca ad Pifonem.In Antidotis.Pau- lus AEginetes.Suidas. cap.cxv.fol.99 De Hzmorrho.Sepedone. Sepe. Céchri.& Ce- chrite. Authores.Nicander. Aetius . Galenus De Theriac.ad Pifonem . Diofcorides. Pau- lus Aeginetes. Aclianus . Paufanias . Luca- nus. cap.cxvi.fol.1oo.b De Bafilifco.& aliis quibufdà ferpentibus,quo- rum uenenum remedio caret . Authores. À- riftotelesin hiftor.animalium. Plinius.Soli- nus.Galenus De Theriac. ad Pifone. Nican- der. Diofcorides. Diodorus Siculus. Acl:a- nus. cap.cxvil.fol.ror. DeDraconc.Amphifbena.& aliis quibufdà fer pentibus,quorum morfus minus affert peri- culi. Authores. Ariftoteles in hiftor. anima- lium.Plinius.Solinus. Nicander . Paufanias. Strabo. Aetus.Lucanus. Herodotus. Philo- ftratus inuita Apollonii Tyranci . Aclia- nus. cap.cxviii.fol.ror.b Liber feptimus continet auium differentias. E Partibus Auium exterioribus . Autho- res. Ariftotelesin hiftor . animalium. De partib.animalium. De inceffu animaliü. Plinius. cap.cxix.fol.103. De Partibus Auium interioribus. Authores. A- riftotelesin hiftor . animalium. De partibus animalium.De Generatione animalium.De Refpiratione . Galenus De ufu partium. Ccap.cxx. fol.104 De Coitu Auium, & aliis que ad carum gene- rationem pertinent. Authores. Ariftoteles in hiftor.animalium .De partibus animalium, De Generat. animaliü.Plinius. ca.cxxi.£.ros. Deui&u Auium &loci mutationc . Authores. Ariftoteles in hiftor.animalium. & Plinius. cap.cxxil. fol.ro6.b Deuocis difcriminibus & coloris in Auibus. Ex Ariftotele in hiftor.animalium.Et de par tib.animalium. cap.cxxiii.fol.107.b Exingreffu auium & uolatu differentic: Atque ex ualetudine moribüfque. Authores. Arifto teles in hiftor.animalium.De partib.anima- lium.Plinius. liil rationem obtinent,difcrimina . Ex authori- bus Galeno De aliment . De tenui ui&us ra- tionc.De cib.bo. malique fucci. De Sanitate tuenda.De fimplic.medic.De ratione uictus in morb.acutis. In methodo medendi. Dio- Ícoride.Plinio. Paulo Aegineta.c.cxxv.f.108 PIDIPEDITIS Deauium generibus quc fiffos habent pedes.Et primo de Gallinaceo genere. Authores. Ari- Itotelesin biftor.animalium.De partb.ani- malium.De generatione animaliü . Plinius. Columella. M. Varro. Palladius . Diofcori- des.Galenus De aliment.De cib.bo.maltque fucci.De fimplic.medic. facultat . Oribafius. Actius. cap.cxxv1.fol.109.b De GallinisRufticis. Africanis. Meleagride ,& Pauone. Authores. Ariftoteles in hiftor.ani- malium.Deanimalium inceffu. M. Varro . Columella . Plinius. Athenzus. Palladius . Oppianus de Venatione.Galenus De alimé- to.facultat. Aelianus. cap.cxxvil.fol.ri2, De Columbacco genere. Authores. Ariftoteles in hiftor.animalium. De partibus animali. De generat.animaliü.L.Columella.M. Var- ro.Palladius . Plinius. Athenzus. Diofcori- des.Galenus De tenui uictusratione.De cib. bo.malique fucci.De fimplic. medic.De atra bile. cap.cxxviil. fol.mg. De Palumbe. Oenadc. Peliade. & Turturc . Ex authoribus Ariftotele in hiftor. animalium. De generatione animaliü. Alexandro Myn dio. Athenzo. Diofcoride . Plinio. Galeno. De aliment. Detenui uictus ratione. Oriba- fio.Aeliano. Martiale. — cap.cxxix. fol.rr4. De Phafiana.Tetracc.Erythrotaone. Otide. & Oto. Authores. Ariftoteles in hiftor.anima- CAPITA X LIBRORVM lium . Plinius. Atheneus. Strabo. Galenus fol.124. De alimentis . & De tenui ui&us ratione. De Pico Martio.Pfittàco.Pica.& quibufdam id Cap.cxxx. fol.is. De Coturnicc . Perdice. Galerita,& aliis id ge- nus quibufdam terrenis grauioribüfue. Ex Authoribus . Ariftotele in hiftor. animaliü. Plinio. Athenco.M.Varrone.Ouidio in Me- tamorph. Solino.Strabone.Diofcoride.Ga- leno De aliment.Decib.bo.malíq; fucci. De tenui uictusrationc.De fimplic. medic. Ori- bafio.Actio.Iul. Polluce. Acliano . Vergilio in Georgic.Suida. cap.cxxxi. fol.rr6. De Turdorum Merularümq; generibus , & a- liis quibufdam que cum iis fimilitudine qua- dam iunguntur. Authores. Ariftoteles in hi- ftor.animaliu.M.Varro.Columcella.Plinius. Athenazus.Diofcorides. Galenus De alimet. Detenui uictus rati.De fimplic.medic.Paufa nias.Aclianus. cap.cxxxil.fol.r17.b AOAERSSCOA GRON D'VO.R. AE, De Aquilarum generibus. Authores. Ariftote- lesin hiftor. animalium. De Generauone a- nimalium.Plinius. Aclianus. Galenus Dc u- fu partium.De fimplic.medic . facultat. Pau- fanias. cap.c.xxxili. fol.r18.b De Accipitrum generibus. Ex Authoribus. Ari ftotele in hiftor.animalium.De Partibus ani malium.De Generationc animaliü . Ouidio in Metamorph.Plinio.Strabone.Galeno De ufu partium.De fimplic.medic.Oppiano De uenatione.Columella. cap.cxxxiiii.fol.120. De Cuculo.Authores. Ariftoteles in hiftor.ani- malium. De Generatione animalium . Pli- nius. cap.cxxxv.fol.121. De No&urnis Auibus, que uniügues funt. Au- thores. Ariftoteles in hiftor.animalium. Pli- nius. Ariftophanes.Ouidius in Metamorph. Athenaus. Aelianus cxxxvi. fol.122. DeHirundinum gencribus.Ex Authoribus.A- riftotele in hiftor.animalia.De Generatione animalium. Plinio. Ouidio in Metamorph. Columcella.Vergil.in Georgic. Acliano. Ga- leno De fimplic.medic.De cópofitione mc- dicamentorü per loca.Paulo Acgineta.Ac- tio. cap.cxxxvit.fol.125. De Coruino gencre.f. Coruo.Cornice. & Mo- nedula. Authores. Ariftotelesin hiftoria ani malium.De partib. animalium. De Gencra- tionc animalium.De admirando auditu. Pli nius. Apuleius. Atheneus. Lucretius. Ouidi- us in Faftis.& in Metamorph . Oppianus de Venatione Vergiliusin Georgic. Cicero de Diuinatio *c.Hefichius.Suidas. ca.cxxxvii. n genus aliis. Authores. Ariftoteles in hiftor. animalium. De partib. animalium . Plinius. Solinus. Aclianus . Ouidius in Metamorph. cap.cxxxix. fol.i24. De aliis quibufdam auibus, quz ui&us caufa ar bores & lignaferiunt contundüntque.Ex A- riftoteleinhiftor.animalium.Acliano & Pli nio. cap.cxl. fol.126. AwxetrSoQ afe id cft que fpinis ui&titát.Ex Arifto- tele in hiftor.animalium.Plinio.& Acliano. cap.cxli. fol.:26.b De iisauiculis que maxima ex parte uermiculis aliifque id genus animalculis uiuunt oxoAi- xcQslx dicuntur .Ex Authoribus . Ariftotele in hiftor.animalium.De longitudine & bre- uitate uite.Plinio. Actio. Athenco.c.cxlii.ib. AQVATICAE VOLACES. De Auibus que circa aquam ui&titit.Primo Dc uolacibus. Authores. Ariftoteles in hiftoria animalium.Plinius. Atrhenzus. Herodotus. Actius . Galenus De fimplic. medic. Arifto- phanes. Aclianus. cap.cxliii. fol.128. DeLaro.Charadrio. Fulica. Aethya & Catara- &a.Ex Authoribus.Ariftotele in hiftor. ani- malium.De partibusanimalium. Plinio. A - thenco. Ariftophane. Heliodoro. Cicerone DeDiuinatione. Arato. Vergilio. Nicádro. Lucretio. Ouidio in Metamorph . Suida. cap.cxliiii. fol.129.b DcElorio.Crece.Ortigometra & Glottide. Au thores.Ariftoteles in hiftor. animalium.Pli- nius. Athencus. Ariftophanes . Herodotus. Suidas. cap.cxlv. fol.i30.b De Ardeolarü generibus. De Porphyrione , & Hematopode. Ex Authoribus.Ariftotele in hiftor.animalium.De animaliü inceffu. Pli- nio. Ouidio in Mctamorphof. Arato. Athe- nzo.ÁAcliano. cap.cxlvi.ibid. De Grue. Platea. Ciconia. & Ibide. Authores. Ariftoteles in hiftor.animalium.PlIinius. Ci cero De natura Deorum. Ariftophanes.Ga- lenusDe Alimet.facult.Solinus.Strabo. He rodotus. Aclian. cap.cxlvii. fol.rst Aquaticz aues grauiorcs. De Aquaucis grauioribus,que omnes palmipe dcs funt. De Anferum generibus.De Olore & Onocrotalo.Ex authoribus. Ariftotelein hiftor. animaliü.Plinio. Columella.M.Var- rone.Galeno De Aliment.Decib.bo.maliq; fucci.D e fimpli.medic.Diofcoride. Michac- leSetho. CGAPFED]A: Xi LIBRORVM leSecho . Acliano. Ouidio in Metamorpho. D . Hieronymo in. Sophoniam . Solino. cap.cxlviti. fo.132. De Anatino genere.& aliis quie Anatibus fimi- lesfunt.Ex authoribus. Ariftotelein hiftor. animalium.Plinio. Athenzo.Galeno De ali mét.M.Varrone & Columcel.ca.cxlix.f.133.b De Coruis aquatilibus. Ex Ariftotele in hiftor. animalium.& Plinio. c.cl.fol.134. De Brintho & Vpupa.Ex authoribus. Ariftote-: leinhiftor.animalium.Plinio.Ouidio in Me tamorph.Paufania. Acliano. cap.cli.ibid. De Auibus partim peregrinis , partim moftro- fis. Authores. Ariftoteles in hiftor.animaliü. Plinius. Solinus. Galenus De locis affectis. Plutarchus. D Ambrofius in Hexahemer. Ouidius in Faftis. & in Metamorph . Clau- dianus. Aelianus . Paufanias. La&antius. cap.clii. ibidem. DeStruthiocamelo. Ex authoribus. Ariftotele in hiftor.animalium.De partib.animalium. DeGeneratione animalium. Diodoro Sicu- lo.Plinio.Strabone.Galeno De aliment.De cib.bo.maliquefucci.Aetio. — c.cliii.fo.136. Liber o&tauus continet quzin fangui- ne przditis funt aquatlia : qua fcili- cetinaqua uictum quzrunt & in a- qua quoque pariunt: uidelicet pifciü & Cetorum gencra. EPifcibus & corum partibus exteriori- bus.Ex authoribus. Ariftotele 1n hiftoria animalium.De partibus animalium. De Generatione animalium . De animaliü in- ceffu .DeRefpirationc. Plinio . Galeno De ufu partium. cap.cliui.fo.156.b De Pifciuminterioribus partibus.Ex Ariftotc- lein hiftor.animalium. De partibus anima- lium.De Generatione animalium.De Refpi rationc.Oppiano Depifc.. cap.clv.fo.r37.b De Sexus difcriminein pifcibus . Deq; eorum coitu & aliis quz ad generauoné pertinent. Ex Ariftotele in hiftor. animalium. De par- tibusanimaliü . De Generatione animaliü. Plinio.Oppiano De pifcip.cap.clvi.fo.138.b DeRauone ui&uspifcium . Author Ariftotc- lesin hiftoriaanimalium . De partibus ani- malium. cap.clvii.fo.140. Quod loca mutent pifces uarie atque latitent. Ex Ariftotclein hiftoriaanimalium. & Pli- nio. cap.clviii.fo.140.b De Coloris mutatione in pifcibus uoceque &c Íomno Ex Ariftotclein hiftor. animalium cap.clix. ibidem, De Valetudinis pifcium Differentiis, tum ex lo cis;tum ex temporibus . Ex authoribus Ari- ftotelein hiftor. animalium. Columella. & Plinio. cap.clx.fo.141. In Alimenti medicamentique ratione pifcium difcrimina . Authores. Galenus Lib. De ali- ment.De cib.bo.maltque fucci.InMethodo mededi.Oribafius.Paulus Acgineta. Actius. Athenzus. cap.clxi-fo.141.b Charti laginci Pifces. & Plani. De Chartilagineis pifcib. Authores. Ariftote- lesinhiftor.animalium . De partib. anima- lium.De Generatione animalium . Plinius. Galenus De.aliment.facultatib. De tenui ui &us rationc.De Sanitate tuenda. Athenzus. cap.clxii. Ío.143. DePlanis pifcibus Chartilagineis . Authores. Ariftoteles in hiftor. animalium.De partib. animalium. De Generatione animaliü. Pli- nius. ÁAthencus.Galenus De aliment.De tc- nui ui&tusrationc.De fimplic.medicament. Oppianus De pifcib.Diofcorides. Nicander in Theriac. Paulus Acginetes. Aclianus. O- uidiusin Halieuticis. — cap.clxiii.fo.r44. Dec Chartlagincis oblongis . ut de Galeis ex iis quz jaAod4éc dicuntur. Authores. Arifto- lesin hiftor.animalium. Plinius. Oppianus de pifcib. Atheneus. Strabo.Galenus. De ali mentor. facultat. Oribafius . Theophraftus in plantarum hiftoria. Paufanias . Aclianus. Herodotus.Columel. Apuleius. Aufonius. cap.clxiiii. fo.146. DcPifcib. Longis . Ex Ariftotele in hiftor.ani- malium. cap.clxv.fo.147. DeMurena.Anguilla. & aliis quibufdam lon- gis. Authores. Ariftoteles in hiftor. anima- lium.De partib.animalium. De animalium inceffu.Plinius. Athenzus . Ouidius in Ha- licuuc.Oppianus De pifcib.Galenus De Ali ment. De cib.bo.maliquefucci.De tenui ui- &usratione. Columella. Nicanderin The- riac . Macrobius . Oribafius , Aclianus. cap.clxvi. fo.147.b De planis pifcib . qui^1i7To(4éte dicuntur , id eft qui pafferina funtfpecie. Authores. Ariftote les in hiftor. animalium. De animalium in- ceffu.Plinius. Columella. Athenzus. Gale- nus De alimeét.De tenuti uictus ratione. De cib.bo. malique fucci. Oribafius . Oppianus Depifcib. Aclianus . Ouidius in Halieutic. cap.clxvii. fo.150, SAXATIDEBS € CHA P LIA 20 De pifcibus quibufídà litoralibus faxatilibüfque. De Scaro.Ex authoribus Ariftotele in hitto. animaliü.De partib. animaliü. Plinio.Gale- no De aliment. Oribafio. Athenzo. Oppia- no dc pifcib.Columella. cap.cIxviii.fo.1sr. Dc Mullo.Coccyge.& aliis quibufdà fimilibus. Authores. Ariftoteles in hiftor.animaliü. De Generatione animaliü.Oppianus Ios pifcib. Athenzus.Plinius. Diofcorides. Ouidius in Halieutic. Columella. Galenus De aliment. Oribafius.Strabo.Aclianus. ca.clxix.fo.151.b De Synodóte:Synagri. Charace.Chromi. & Cà tharo. Ex authorib. Ariftotele in hiftor. ani- maliü.Plinio. Athenzo. Galeno De potétiis Naturalib.De alimét.Oribafio.Oppiano De pifc.Acliano.OuidioiHalieut.c.clxx.f.153.b De Anthiarü generibus. Authores. Ariftoteles in hiftor. animaliü. Oppianus De pifcib. A- thenzus.Plinius.Ouidius in Halieutic. Gale nus De ufu partiü. Oribafius.Paulus Acgine ta.Columel. Hefychi?. Aelian?.c.clxxi.f£.15 4. De Lupo & Afcllis. Ex authorib . Ariftotele in hiftor.animalium.Plinio. Columella. Athe- nco.Oppiano De pifc. Ouidio in Halieutic. Plutarcho.Galeno De alimét.De cib.bo. ma lique fucci.De tenui ui&? ratione.Oribafio. Acliano.Apuleioí Apolog. Varrone Delin gua Latina. cap.clxxii.fo.rss. De Vmbra.& Glauco. Authores. Ariftoteles in hiftor.animaliü.Plinius. Atheneus. Galenus Dealiment.Oribafius. Oppianus De piícib. Aufonius.Ouidiusi Halieutic.c.clxxii.f.1$6 DeSparo.& Aurata. Authores. Ariftotelesin hi ftor.animaliü.Plinius.Oribafius. Achenzus. Oppian De pifc.Columella.c.clxxiii.f.i56.b De Turdo. Merula. & aliis quibufdá faxatilib?. Authores. Ariftoteles in hiftor.animaliü.Ga lenus Dealiment.De potétiis Naturalib. Pli pius. Athenzus. Ouidiusin Halieutic.Op- pianus De pifcib.Oribafius. Columella. Au- fonius. cap.clxxv ibid. De Mcelanuro.Coracino.& aliis quibufdi . Au- thores. Ariftoteles in hiftor.animaliü.Colu- mcella.Plinius.Oppianus De pifc. Athenzus. Galenus De alimet.Oribafr".c.clxxvi.£1$7.b De Exocaeto & Cordulo . Authores. Ariftote- lesin hifto.animaliü. De partib.animalium. De Refpirationc.Plinius.Athenzus.Oppia- nus De pifcib. cap.clxxvii.fo.158. De Dracone marino. &Scorpione. Authores. Ariftotclesin hiftor. animaliü. Plinius. Op- pianus De pifcib. Aclianus. Diofcorides. A- thenzus . Galenus Dealiment. De tenui ui- &usratione. Oribafius . Paulus Acgineta. LIBRORVM cap.clxxviii. fo.1$8.b DeMugilum generibus. Authores. Áriftoteles in hiftor.animalium. De partib.animalium. De Generatione animalium.De animalium inceffu.Oppianus De pifcib. Athenzus. Pli- nius.Strabo.Oribafius.GalenusDe aliment. Decib. bo. malique fucci. Paufanias. Aufo- nius. cap.clxxix.fo.159. De Dafquillo.Salpa.& quibufdam aliis. Autho : res. Ariftoteles in hiftor. animaliü. Plinius. Oppianus Depifcib . Athenzus . Oribafius. Columella. . cap.clxxx.fo.160.b De Gobione. Authores. Ariftotelesin hiftor.a- nimalium; Oppianus De pifcib. Athenas. Ouidiusin Halieutic . Galenus De aliment. Decib.bo.malique fucci. Aclianus. Diofco- rides.Plinius. cap.clxxxi.ibid. De Apuarü generibus.& fimilibus quibuídi a- liis. Authores. Ariftotelesin hifto.animaliü. Plinius. Athencus. Oppianus De pifc. Oriba fius.Iul.Pollux. Aelianus. cap.clxxxii.fo.16:. De Trichide. Thriffa. & fimilibus quibufdi a- liis. Authores. Ariftoteles in hifto.animaliü. DeGeneratione animalium. Plinius. Athe- nzus. OppianusDe piíc.Strabo. Apuleius in Apolog. Columcella. Galenus De aliment. Suidas. cap.clxxxiii.fo.162. De Halecula.Mena.Smaride. & Boce. Autho- rcs. Ariftoteles in hifto.animalium. Plinius. Atheneus.Columella. Oppianus De pifcib. Diofcorides.GalenusDe fimplic. medic. O- ribafius. cap.cIxxxiiit.fo.162.b De aliis quibufdam pifcibus qui uocales dicun- tur. Authores. Ariftoteles in hiftor. anima- lium. Plinius. Paufanias. Atheneus. Strabo. cap.clxxxv. fo.163. De Thynno.Thymnide. Pelamide . & huiufce generis aliis. Ex authorib.A riftotele i hiftor. animalium.Plinio. Athenzo.Oribafio.Op- piano De pifc.Strabone.OuidiotHalieutic. Galeno De Sanitate tuenda. De aliment.De cibo.bo.malíque fucci. De fimplic. medica. Diofcoride. cap.clxxxvi.fo.t65.b De Sal(amétis.Ex authoribus.Plinio. Columcl la.Diofcoride.Galeno De aliment . De fim- plic. medic. Athenzns . Oribafius |. Aetius. cap.clxxxvii. fo.165.b DeScombro.Colia. Amia.& aliis quibufdá qui faleferuantur. Ex authoribus. Ariftotelein hiftor.animaliü. Plinio . Galeno De alimét. Oribafio. Actio. Athenco. Oppiano De pi- fcib. Acliano. Columella. Cornel . Celfo. cap.clxxxviii. fo.166.b De przgrandibus aliis quibufdam pifcib. quo- rum DE DPEEEREN T. rü nónullos etiá xwro4c, id cft cetaccosuo- cát quidà.Ex authorib. Ariftotele in hifto.a- nimaliü. Straborie.Plinio.Plutarcho.Oppia noDepifc. Athenco.Oribafio. Aufonio;Dio fcoride.Galeno De fimpli.medic. Paulo Ac- gineta.Herodoto.Acliano.ca.clxxxix.f.167. De; xis quibufdà fluuiacilibus & lacuftribus pi fcib.Ex authoribus. Ariftotelein hiftor.ani- maliü. De partib.animalium.Plinio.Plutar- choDe fluminibus.Aufonio. Acliano. Athe nzo. OppianoDepifcib. — cap.cxc.fol.i69. DeNiloticis pifcib.& aliis quibufdam ignotis. Exauthoribus.Ariftotclei hiftor . animaliü. Plinio.Strabone. Athenco. Oppiano Depi- Ífcib. Ouidio in Halieutic. Paulo Aegineta. Iul.Polluce.Achano. cap.cxci.fo.170. De Pifcibus mira.Ex authoribus. Ariftotele De Refpiratione.Theophrafto Dec pifcibus. Pli- nio. Athenco.Columcella.Philoftrato in uita Apollonij.Acliano. cap.cxcii.fo.170.b C EG E De Cetis.Ex authoribus. Ariftotele in hiftor. a- nimalium.De partib animalium . De Refpi- rauone. Plinio. Oppiano De pifcib. Galeno De Alimét.Dc Sanitate tuéda. c.cxciit.f.171. DeDelphino & Phocena.Authorces. Ariftote- lesin hiftor.animalium.De partibus anima- lium.De Generatione animalium . Plinius. Solinus.Oppianus De ed Ouidius in Mc tamorph. Aclianus. liii De Balena. Orca. & piste : Ex authoribus. Plinio.Oppiano De Pifc.Strabone.Fcfto Po peio.Solino. cap.cxcv.fo.172.b De Aliis quibufdà marinis beluis. Ex authorib. Ariftoteleíhifto. animaliü.Plinio.Oppiano Depifc. Ouidio in Mctamorpho. Paufania. Acliano. Vergilio in üesideioxeriiftios. Liber nonus cotinetanimalium Exan- guium Differentias : & priuatim,in- Íectorum. E Animalibus Exanguibus.Ex Ariftote- leinhiftor.animalium.De partib.anima lium . Deanimalium ingreffu . & Colu- mella. cap.cxcvii.fo.r73.b Deinfe&is & eorum partibus exterioribus . Ex Ariftetcleinhiftor.animalium.De partib.a- nimalium.De animalium ingreffu. De fen- fu & fent.Plinio. cap.cxcviii.fol.rz5. De Partibus Infe&orü interioribus.Ex Arifto- telein hiftor.animalià . De Partibus anima- lium.DeGeneratione animalium.& Plinio. Cap.cxcix. fol.r7s.b DeInfe&orum generatione & interitu. Ex Ari ANIMALIV M: ftotelein hiftor. animalium . & De Genetà- tionc animalium. cap.cc.fo.176; De Vi&uInfe&orum;Voce. Valetudineque. & aliis quibufdam affectibus . Ex Ariftotele in hiftor.animalium.& De partib.animalium. Cap.cci.. fo.177 DeInfectorum generibus quz fauos fibiextru- unt. ut De Apibus,atqueid genus aliis; Au- thorcs. Ariftoteles in hiftor.animaliumi . De Generatione animalium; Plinius. M.Varro, Columella.Vergilius i Georg. c.ccii.f.177.b Ratio operis & uita Apü. Authores. Ariftoteles in hiftor.animaliü.Plinius.M; Varro . Dio- Ícorides. Columella. cap.cciil.fo.179. DeGeneratione Apum.Ex Ariftotcle in hiftor. animalium.De Generatione animalium & Plinio. cap.cciiri.fo.180.b De Morbis Apum & iis quz alis inimica funt apibus. Ex authoribus Ariftotele in hiftor. animalium.Plinio. Columella . Vergilio in Georgic. cap.ccv.fo.181: De Melle.Ex authoribus. Ariftotele in hiftoria animalium. Plinio. Seneca. in Lib. Epiftol. Diofcoride.Galeno De Naturalib. potétiis. Dealiment.De fanitat.tuenda. In Methodo Medendi.De Antidot. M.Varrone.L. Colu mella.Palladio. cap.ccvi. fo.181. De Cera & Propoli.Ex authorib.Plinio. Dio- Ícoride.& Galeno.De fimplic. medic .facul- tat. cap.ccvii.fo.183 De Vefpis.Crabronibus. & Teuthredone . Au- thores. Ariftoteles in hiftor.animalium. De Generatione animalium.Plinius. M.Varro. cap.ccviii. fo.183. DeSirene. Bombylio. & Bombycio. Authores Ariftoteles in hiftor.animalium. Nicáderin 'Theriac.Plinius. c.ccix.fo.184. DeFormicis & Scorpionibus. Authores. Ari- ftoteles in hiftoria animalium. De partib. a- nimalium. De Gencratione animalium. De fenfu & fenf. Plinius. Solinus. Galenus De fimplic.medic. Nicander. Ouidius 1n Meta- morph.Paufanias.Strabo. Diofcorides. Sui- das. Aelianus. cap.ccx.fo.18$ Dc Arancis & Phalangus. Authores. Ariftote- lesin hiftor. animalium. De Generatione a- nimalium.Plinius.Ouidiusin Metamorph. Aetius. Paulus Acginctes.Nicander in The riac.Diofcorides. cap.ccxi.fo.186. » DeScolopedra,& aliis quz multipedz dicatur. Ex authoribus. Ariftotcle in hiftoria anima- lià.De partibus animaliü. Dc Refpirationc. Nicádro in Theriac. Plinio.Diofcoride. Op piano.De pifc.Paulo Acgineta. Galeno De € ij CAPITA fimplic.medic. Aclianus. cap.ccxil.fo.188 De iis que promufcidem & ucluti aculeum in orc gerüt. Vt de Mufcis & Culicibus.Autho rcs. Ariftoteles in hiftor.animalium . De par tib. animalium . De Generatione animaliü. Plinius.Columcella.Vergilius in Georg.Stra bo.Theophraftus in plantarum hiftor. Sui- das. Ariftophancs.Aclianus. cap.ccxiir. f.189 De Cicadis. Authores. Ariftoteles in hiftor.ani malium.De Refpiratione. Plinius. Diofco- rides.Galenus De fimplic.medic. A chencus. Aclianus. cap.ccxiiii. fo.190 De Locuftis.Exauthoribus. Ariftotele In hifto iiaanimalium.De partib. animaliü . De Ge- neratione animalium.Plinio.Acliano. Dio- fcoride. MofeinLeuitic. — cap.cexv.fo.190 De Vaginipennibus, que grzci Xt UA? ]« oo. uo cant.Ex Ariftotele in hiftor.animalium . De partib. animalium. De Generatione anima- lium.de animaliüingreffu.De Refpirationc. Theophrafto De caufis plantarum . Plinio. Diofcoride. Galeno De fimplic. medicam. Nicandro. cap.ccxvi.fo.rot Dc Erucis,& iis que ex iis gignütur , ut papilio- num generibus . Et de pennatis quibufdà a- liisque ex uermibus gignuntur. Ex authori- bus Ariftotele in hiftor.animalium.De par- tib. animalià . De Generatione animalium. Plinio.Ouidio in Metamorphofi. Diofcori- de.Nicandroin Theriac. cap.ccxvii.fo.193 De Beftiolis quibufdam que in lignis aut arbo- ribus nafcuntur. Authores. Ariftoteles in hi ftor.animalium . Theophraftus in Plantarü hiftor.De caufis plantarum.Plinius.Plautus in Ciftellaria.Columella. Strabo. Suetonius in Sergio Galba. cap.ccxviii. fo.r93 Dc nónullis que in aliis ftirpibus aut fructibus creatur beftiolis. Authores. Theophraftus in hiftor.plantarum.De Caufis plantarum. Pli riius.M.Varro.Palladius.Paufanias. Phoció Grammaticus. cap.ccxix. fo.194 Dec Beftiolis quibufdam quz in igne, niuc , aut terra ipfa gignuntur. Ex authoribus. Arifto telein hiftor.animalium.Deanimalium in- ceflu . De Generatione animalium . Plinio. Diofcoride.Galeno De fimplic.medic. Athe nco. Acliano. cap.ccxx.fo.19$ De Beftiolis quibufdam quz intra aut corum partes generantur.Ex authoribus. A riftotele in hiftor.animalium. Plinio. Galeno in Có- mentarisin Aphorifm.In Methodo meden di.Ex lib. qui Introductorius infcribitur. Acto.Paulo Acgineta . Columclla. Cap.ccxxi. fo.19s X LIBRORVM Deiis quecarnis uiuc humore aluntur. Vt Puli ce.Pediculo.Ricino, & fimilibus. Ex autho- ribus.Ariftotele in hiftor. animaliü. De par- tibus animalium. De Generatone anima- lium.Plinio.Q.Sereno.Galeno De compo- fitione medic. perloca . Defimplic. medica. Diofcoride.Paulo Acgineta.c.ccxxii.fo.196 De Blattis. Authores. Ariftoteles in hiftor.ani- malium. Plinius. Diofcorides. Galenus De fimplic.medic. cap.ccxxiri.fo.197 Liber decimus continet Exanguium A- quatilium Differenuas,fcilicec Mol- lium,Cruftaceorü, & Teftatorü quz oopbhyta appe :quiz &àno- Zoophyta appellantur: quz & | nullis piíces uocantur. MOLLIA. Eiis quc Mollia dicuntur. Authorcs. Ari ftoteles in hiftor.animalium.De partib. animalium. De Generatione animaliü. De Refpiratione. Galenus De Aliment. De cib.bo.malique fucci.Oribafius . Athenzeus. cap.ccxxiii. fo.198 Dc Polypo . Ex authorib. Ariftotele in hiftoria animalium.De partib.animalium.De Gene ratione animalium. Plinto.Oppiano Depi fcib.& de Venationc. Athenzxo.Iul.Polluce. & Oribafio. cap.ccxxv. fo.199 Dc Sepia. Ex Ariftotele in hiftor. animalium. De partibus animalium. DeGenerauone a- nimaliü.Plinio. Athenco.Diofcoride. Gale- no De fimplic.medic.facultat.Paul. Aegine ta, cap.ccxxvi.fo.201 De Lolligine & Lollio. Authores. Ariftoteles in hiftor.animalium.De partib.animalium. Plinius . Oppianus De pifc . Atehnzus. cap.ccxxvil. fo.202. Ds Lepore marino.Ex authoribus.Diofcoride. Galeno De fimplic. medic. facultat. Actio. Plinio.Nicandro in Alexipharmac.Apuleio in Apolog. Athenco.Acliano. cap. ccxxviii. fo.202. CRVSTA T A. Dc Cruftatis.Ex authoribus. Ariftotele in hifto ria animalium.De partib.animalium.DeGe neratione animalium.De R efpirationc. Ga- leno De Alimct.Plinio. Athenco. Oribafio. Aetio. cap.ccxxix. fo.203 De Locuftis. Authores . Ariftotelesin hiftor. a- nimalium.De partib.animalium. De anima lium inceffu. De Generatione animalium. Athenzus ? D:EDIFRERSENT.ANIMALLY 9M. Athenzus . Plinius. Oppianus De pitci. cap.ccxxx. fol.204 Dec Aftaco fiue Cammaro . Ex Ariftotele in hi- ftoria animalium . De parüb . animalium. Cap.ccxxxi. fol.20$ De Cancrorum generibus . Authores. Ariftote lesin hiftoria buimallun De partib. anima- lium.De animalium ingreffu. Plinius. Op- pianus de pifcib. Achenzus.Diofcorides. Ga lenus De cib.bo. malique fucci . De fimplic. medic . Paulus Acgincta. Aetius. Aclianus. Cap.ccxxxil. fol.20s.b DeSquillarum generibus . Ec Càmaro. Lconc. & Ar&o.Ex authoribus. Ariftotele in hiftor. animalium.De partibus animalium. Plinio. Athenzo.Acliano. cap.ccxxxiii. fol.206.b EK ICESCITUA IAN De Teftaceis. Authores. Ariftoteles in hiftor.a- nimaliü . De partib. ariimalium. De anima- lium ingreffu . De Gencrationc animalium. Cales De Alimentis. Decib. bo.malique fucci. De tenui ui&us rationc. De fanitate tuenda. Oribafius.Plinius. Athenzus. Cap.ccxxxiiri. fol.207.b De Turbinatis. Author Ariftoteles in hiftor. a- nimaliü.De partib.animaliü.c.ccxxxv .É.210 De Cochleis.Ex authoribus. Ariftotele in hifto riaanimalium.De partibus animalium . De Generatione animalium. Plinio . Diofcori- de.Oribafio. Athenzo.M. Varrone . Galeno Decib.bo.malíque fucci.De Alimet. De fim plic.medic.De compofitione medic. per lo- ca. Actio . Paulo Acgineta.Cornelio. Celfo. Cicerone De Diuinatione.Strabonc. Ca:ccXxxvl. fol.z1o. De Muricum generibus. ut Purpura . Buccino. & reliquis. Authores . Ariftoteles in hiftoria animalium.De Generatione animalium.Pli nius. Athenzus. Diofcorides. Strabo . Gale- nus De Aliment.De cib.bo. malique fucci. De fimplic.medic.Oribafius.Paulus Aegine tes.Ouidiusi Metamorph. ca.ccxxxvii.f.212 DeStrabelo.& Nerite.Ex authoribus. Ariftote lei hiftor.animaliü.De partib.animaliü. Pli- nio.Aeliano & Athenzo. ca.ccxxxviil. £213 De Echinis.Ex authoribus Ariftotelein hiftor. animalium.De partib.animalium. De Gene ratione animalium.Plinio.Diofcoride.Gale no De Aliment. De fimplic. medicamen. Cap.ccxxxix. fol.213 Dec Balano.Authorcs. Ariftoteles in hiftor.ani- malium.Plinius. Athenzus.Galenus.De Ali ment.Oribafius. cap.ccxl. fo.214. De Vniualuibus.ut De Lepade . & Aure mari- na.Ex authorib. Ariftotele in hiftor. anima- lium.De parab.animalium. Athenzo. Ori- bafio. cap.ccxli. fol.214 Dc Biualuibus.Et primo De Oftreis. Authores. Ariftoteles in hiftor.animalium.De Gerera tionc animalium.Plinius. Athenzus.Oriba- fius.Corn.Celfus.Galenus De Aliment. De cib.bo.malique fucci.De fimplic.medic.Pau lus Aceineta. cap.ccxlii. fo.214.b De Chamis feu Conchis.Ex authoribus. Arifto tcle in hiftoria animalium. Diofcoride . Pli- nio.Oribafto. Athenzo.Pomponio. Mela. cap.ccxliii. fol.z1$ De Mitulis fiue Mufculis & Tellinis.Ex autho- ribus. Ariftotele in hiftor.animalium.De Ge neratione animalium.Corn.Celfo. Plauto. Plinio.Diofcoride. Athenzo.Oribafio.Gale no Defimplic.Medic. cap.ccxliin. fol. 21$.b DePinna.Exauthoribus. Ariftotele in hiftoria animaliü. Plinio. Cicerone De natura Deo- rum.Athenzo . Oribafio .Theophrafto De Lapidibus.Solino. cap.ccxlv. fol.216 De Pe&üculo. Authores. Ariftotclesin hiftor. animalium. De Generatione animaliü . Pli- nius. Athencus.Oribafius.ca.ccxlvi.fo.216.b De Da&ylis fiue unguibus & pernis.Ex autho- ribus. Ariftotele in hiftor.animaliü.Plinio. Athenco.Oribafio. cap.ccxlvii.fol.217. ZO O'PEERYCTSA: De Zoophytis.Et primo De Tethyis Vertibulif uc. Authores. Ariftoteles i hiftor. animaliü. De parüb.animalium.De Generationc ani- malium . Athenazus . Oribafius . Plinius. cap.ccxlviii. fol.217.b DeHolothurio.Stcella.& Pulmone marino. Au thores. Ariftotelesin hiftor.animalium . De partib.animalium.Plinius.Diofcorides.Op pianus De pifc. cap.ccxlix. fol. 218 De Vrtica.Exauthoribus . Áriftotele in hiftor. animalium. De partib. animalium. Plinio. Athenco.Galeno De fimplic. medic. Oriba- fio. cap.ccl. fol.218. DeSpongia. Authores. Ariftoteles in hiftor.a- nimalium.Diofcorides . Plinius . Oppianus Depifcib.Galenus De fimplic. medic. facul- tat.Paulus Acgineta. cap.ccli.fol.218.b Epilogus;feu caput ultimum . Ex authoribus, Ariftotelein Hiftor.animalium.Plinio . A- lexandro Aphrodifieo in problemat. Iul, Polluce.Galeno De Naturalib. facultat. cap.cclit. fol.219.b Dl NUL Sc LO-C-OR VM, Q-V-AE IN H.OC OPERE A.B Edoardo Vuottono ucl citantur uel exponuntur,catalogus. : SD Tome Eliani. $7.b.55.g.72- g e. ooh) 75.5.77. b.81.5.g.88. g. ex Jf 99.c.102.f'115.c.120.d. A e.129.d.131.5.134.d.150 $ cb. 153.4. 15$. b. 157. b. 161. 4.16 7. d. 16 9. a.b. 170 d 172.e.h 195. f:202 f. 20. b.d. Actij.78.b 93.cf:99.g.100.4.c.e.g. OI. c f109 f.117.g.127.5.187.e.g.188.4.c.d Agatbarfidu. 85.e. Acbarnis. I6O.€ Aefcbyli. ILg.e.133.C Aldi Manutij. u8.g Alex. Aphrodifrei. $9.5 Alex . Myndij.77. f-115. d. 116.4. 125.4. 127.€.131.4.133.€ D.Ambrofyj. 120.e.169.4. b Amynte. 68.b.6 9.b Andres. 147.8.148.4.206.c Andromacbi. 124.5 Andro[fenis. 216.f Antigoni. 128.f.214.d Antonij Mufee. 99.h.197.e Appell. 9LC Apicij. 129.5 Apollodori. — 102.f151.4.185.f..196.4 Apollonidis. 95.d Appionis. 154.b.165.€ Ap/yrti. 85688 g Apulei. 87.c125.4.129. f.147.d.151.g. Ij6.e162.f.202.g Arati. 124.4.129.g.b.1530.g.153.b Arati fcboliafle. 124.4 Arcbeflvatij. 14 4.0.14 6.e.b.159.e.153.4. 155.5.156.c.d.157.b.160. fg. 162.4. 16 7.d.168.5.205.4. Arcbelai. go.5.78.d Ariflotelis fol. 4.g.$.d.&.a.c.e.g..8. c.11. 4.15.4.18.c.19.c.g.22.g.26 f:27.€.31. f34-e a5 d.36 38. f:45.g.46.4 d. f49.d e..50.b.52.e54.4. $7.c. b. $8. £$9 663.4.6 4.6.67.4.b.73.5.d.79. d b.8o.b. 81.4.b.82..84.g. 85. d g. 86.g.87.b c.e.gr.d g.2.c6.94.4. 95. c.97.e.99 d f 100.d.e. 101.d. 105.5. 106.g h.u2.a.g.114.d gus. b.e f. g.17.-g 118. g.h.120.d.e b121.6. 123. 4.124.4.b.126.4.e.127.e.b.128.f129 d.130.d.132.b.c. 135.e.135.d. 136. ag. 138.e.139. g.140.C142.d.143.4.€.14 4. c.g.145.0.5.146.4.147.d f. g.148.f.b 150. a.f-151 a.b.d. e. g.152. b.153.4.e. 154.b.e.155.a. b. d.g.156.c.157.e. 158. à f-g.159.a.b.e.160.d.16 r.a. f'162.. f163.e q.b-164.4.165.c 6.16 7.a.c.b. 168.d.169. b.170.f-171.e.b. 173.4.e. 175.b.176.c.177.d.b.178.b.c.e.g.179 d.f.h.180.d.e.b.181.d.184.fg.b.185.a c.187.b.188.a.18 9.4.g.190.4. g. 191. b. c. e. b.193. 199.d.g.200.f.201.b. 202.6.203.b.f.104.b.b.205.e.206.b 208.b.211.b.212.c.213.6.214.d.215.e 216.g.217.b.218.5.d. 220.2. Ariflotelis interpretis Arabici. — 127.e Ariflotel. ueteris interpret. 98.d. 112. 4. 117.g.126.e.I51.C. Ariflobuli. 162.d Ariflophanis. 111.h.126.e.130.d.155.b. 134.d.158.c.190.4.200.e Ariffophanis interpretis. 125.c.131.C.133. e.19r.f Ariflophanis Byxantij. 165.b Arriani.65.c.92.d.e.98.d.f130.d.134.4 Aniani. 153.4 Artemidori. 102.4.159.f-162.b Afclepiadis. 9.g.124.b Atbensi.ti3.b.114.d.b.rts.b.rr7.feg. 123 4.124.b.125.b.128.4.130.d.131.c. 14$ b.10.a.b. 151.b.c.g152.4.6.153.6.154 b.c.g.156.a.c157.e (158. b.c f15 9.4. 160.d.g.162.f-16 3.f-g.164.e.165.c.d. e.167.f-g.b.169.a.b.170.b. d.190. g. 199.d.201.b.205.e.207.b.d. zu. f.b. 212.4.203.4.C.214.b.d.e. f 215. b.216. bg. Attali. 164. Aufonij.147.4.156.d.157.d.160.c.b.162 d.168.d.16 9.b.d.e.g. B D.Bafili Magni. 97f Blondi. 11.c.117.f.15 7.5 Boetij. II9.€ Cc Calliphanis. $o.b Callimachi. 124.d Catonis. 166.f Charis Mitylenei. 216.f Chryfippi. I61.b.219.g Claudiani. 136.4 Clearcbi. 124.5.162.4 Clytaschi. 131.c.135.b.19r.e Clyti. J12.d.e Columelle.41.c.44.b.c.55.d.59. c.60.d. 6t. b.6 9.g.5.76.b.d.79.d. 181.c.18. b.194.5.g.196.c.197.c.d.205.6.207. d.214.b.215.f- Corneli Celft. 4.f.g.5.a.b.d.6.d.f-.b.7.. d.e.11.g.12.f.16.a.b.c.e.2.9. f.30.b.c.e. 99.e.f-112.4.129.d.1,8.b.167.f.d Corneli] Nepotis. 131.f'155.c. Ciceronis.s.d.11.g.18.c.26.D.2 4.D.28.a. 124.g.129.g.185.d.194 b.212.4.21 f Conf[lantini Caefaris. 44.b.125.c Cratis P ergamenfis. 72.4 Cremutij. 134.e 34. Ctefie Gnidij. 5o.b.70. b.83.e.88.f/98. f149.g171.4 Democriti. 48.e.187.4.195.e. Dinonis. is. Diocli. 36.f.62.g.153.b.161.b. 166. f- 199.d Diodori Siculi. 58.g.101.f-196.e.197.f- Dionyfij. 85.4 Diofcoridis. 20. 4.40.€.g. 41. c.g. 42.€. 43. f b.44. a.b. c. d.56.d.57.9.51.g. 69. b.70.c.75. c. 77.4. 80. f-B4. f- 91.4.b.93.f.g.5.94.c.e.99.g. b.100. e.109.f-11r.e.112.b.117.d.124.5.150. 4.145.4.152.c.b.164.h.166 f. 19 9.c. 179.6.182.5.185.c.d.18 7.5.188. d.h. 18 9.a.f-190.f:192.c.f.b.195.e.196.4 197. e.201. b.202.b. f-b.zir. f.rra.g. 215.e.b.216.c.219.a.c.f.220.4. Diphili.142.d.14 4.c.145.d.148.e. 145. a.150.b.e.152.b.1;4.f156.b. e.f157. c.e.160.d.g.161.b.d.164.b.f'165. a. b.d.b.166.a.b.g.167.4.200.b. 201. a.b.202.d.b. 203.b.205. 4.215. c. d. 216.f.218.f- Dorionis.147.f151.4.154.e.g.155.b. 156 c.160.d.161.f-162.b.e.165.4.d. 16 7. e.16 9.g.170.D. Enni. 147.d.151.g.155.e.162.f- Ep«neti. n5.d Epicharmi. 127.e152.f153.c.f-156.5. 158.c.b.161.c.220.4. Ephippi. 1$9.& Erafiftrati. 10.5.18.d.101.b.e Efai& propb.interp.lat. 82f Eudemi. 396. Endoxi. $0.e.148.f- Eupbeni. $o-c. Eupborionis. 219.5 Eupbranij. 129.f- Eutbydemi.. 155.b.156.c.159.c.160. d. 167.e Fefhi. G Galeni.s. a.d. 6.c.g. b.7.4. e 8.c.f-9. g. II. 4. 12.f.15.4. 16.a. DNE AS 19.b.f.g.30.c.31.74 4.g.35.d.39.g. 38 b.f.40.c.d.g.42.c6.43.f.4 4.a:b. 45. £46. f 41.654.4.55.5.56.c.7.b.61. [67.4.6 9.g. 70.6 77.4.c.e.g.80.e 97.6.98.e.99.f.b.100.e.101.g. 106. g.109.f'ri. c. e.112. b.114.c.d.urg.g. b.117.d.g.124.b.127.b.128.5.12 9.4. 130.4.131.f-132.5.143.e.145. c.145.c. b.148.b.150.4.c.d.e f g.1$1. b.152. c. 155.5.c.155.d.f-1,6 a.b. 157.4. f 159. b.160.b.161.4.162.g.164.f-b. 165.5, b.166.d.f157.d.f16 9. c.181.b. d.g. 183..185.e.188.5.5. 189.4.182. e. b. 194. f.197.4.d. e. 202. a.b. 203. b. 206.f-209.f-211.c. b.215.b. 214. b. 215.5.22 0.4. 7172.5. 4. A. Gelli. ir.g.120.d. Gilli. 63. a. 65.7. 70.b.75. c.d. 81. b. g. 207.d. Gratij. &o.f.b.71.5.87.c. H Hegefandri. 155.5. Heltodori. 82.f.129.d. Hermolai Barbari. 63.4.6 9.b.70.g.81. 4.89.6.91.g.93.g.100.c.d.e.103.4.112 4.13.5. 117.g.b. 120.6, 124. b. 156.b. 151.5.153.b.15.b 156. c. f.162.b. 165. c.d. 165. e166.f.167.f.184. g.187.f- 188.c.191.e.f.197.c.g.1r.b.112. a.213 a.b.216.c.220.a. Herodoti Halicarna[[ei.s0.4.6 4.4.e.91 d.132.b.136.a.168.b.16 9.b.c. Herodoti Heracleote. | 63.g.81.b.90 b. 213.d. Herophali. 8.f11.c.46.e. Hefychij. 130.4.134.4.191.f- Heftodi. 47-£.49.e.81.a.211.b. D. Hieronyri. 69.g. Hippocratis. 6.b.z b. £14. ba bas. f£ 117.4.182.e.f-192.f-b.193.b. Homeri $d.6.e.11.846.4.14.f.4 9.g: II9.e.12 I.d.122.b. Horatij Flacci. 168.g.109.f.153.c.163.c. I Io.Claymondi. 75.d.95.f.112. b.130.d. 180.e.181.d. 1 cefj.145.c.14 6.d.148.b.e.156.b. £158. b.159.c. 161.b.b.165.d.166. 2.16 7.4. d.f.215.c. Iouij. 15.5 Ypbicratis. 75.b. YMichij. é 9.h. Yfogoni. 4.9.g.50.C. Inbe. — 7r.b.100.b.133.c.171.e215.g. Iulij C«faris. 75.4.77.4 Iulij PolIncis. 4.g.5.4.b.6.c.d.e.b.8.b. 9. e.g.11.g.16.a.b.e.18.b. 4 4. b.63.4.67. c I5. ba126.b.r28.2.151.f-161 f151.c. 200.e. 1uuenalis. 129.d.207.d. L Labeonir. Dj. Laberij. 55.6. Latlantij. 9.b.134.5.135.4. Leonicent. 100.e. Leonidis Byfantij.. 170.b.171.4.196.b. Licinij Mutiani, 153.C. Lippi. 158.c. T.Liuij. 82.f. Lucan. — 97.6.98.6.99,C.100.€.103. 4. 18.c.192.b. Lucret. — 9.C.113.b.114.c.124.e.130,b. Lyncei Samij. 162.b. L.Macri. 147.f.201.b. Magonis. 89.a. Manilij. 134.f.g. Marcelli vireilij. 191.f.g. Martiali. 68.e.75.d.84.g.92.g.114.b. II5.5.117.4.c.128.5.128.4.129.b.150 A f-155.b.156.7.153.c.d.205.6.207.d. CATAROGVS. Ma[farij.145.b.14 6.4.14 7.c.d.150.b.151 b.153.d. M affuri. 40.€.120.c, Martionis $myrnei. $1.d. Megaflbens.. $0.a.b.e.$8.d.65.c.95.e. 186.b. Menecratis. 177.b. Mnafei Praten[is. 16 3.€. Mnefitbei Atbenienfis.. 142. 4.168. a. 209.b. Mufei. II9.4 Matiani &t4:f- N Neoclis. 95.e. Nicandri. 6 9.f.b.o5. c.f.g.b.98.a. 99. Ior.D.c.102.g.b.105. a.130.d. 146. e. 184.g.h.185.7.186.a. 187.d.g. 188 c. 189.4.191.e.192.f.193.c.5.220.4. Nicandri Tbatereni. ijf Nicandri interpretis. 94.f'100.e. D. Nigidj. 69.4.122.€.155 €.190. 4.g. 192.b. Noni Marcelli. 136.b.16 5.e. Nunenij. 152.f.158.f.58.f166.f-170.b. 195 f. Oificriti. 49 £- Oppiani. $7.5.58.0.65.g.66.e.69.b.70 b.75.5.c.79.d.81.b.97. f-1o0.d. its. c. 136.d.138.e.14 4.145. b. f 146.4. 147. C. d.148.f-14 9. a. b.14 9.a. b.d. 130.b.151.e.f153.c.d.e.15 4.a.b.d.154. e.155.b.b.156.c.d.b.157.a.b.e.f158.f- 159. e. 160. g.161.5.162. c. 163. d. g. 16 4.6.16 5.c.e. 166. f.16 7.e.f.h. 16 9. 4.b.g.173.4.e.f.188.f-199.g.200.d.b 201. 4.202. b.205. 4.206 f.218.c.b. 219.f- Oribafij. 109.f-117.g.150.c.153.e.16.D. 161b. 21r f-b.at2.g.215.e. ophilij. $1.d. Oitidij.7.4.68.b.97.g.109.f117.g.120. €.122.€.123.4.b.125.b.h.126.4.128.g. 130. b. f133. d.134. f'135. g.h.156. a. 147.ef.b.151.a.b.c.f155. b.g.154.4.b d. g.155. b.e.156.a. b.b. 157. 158. f: Pbocionis. 156.d.19;.b. Pbomonoes. 119.€. Pictonis. 197.£. Pifandri.Camirei. tjs Pitbie. 154.d. Platonis. 1.5.12. f.44.f.145.c. Plauti. 123.4.151.5.194.5.219.g. Plinij.4.e.f-5.a.d.6.a.c.e.b.11 g.12. f.13. 4.16.a.C.d.17.d.16 c.19.e.b.20.4.26 b.34.ef.37.d.58.5.40.c.g. 41.cd. 42 C.d. 43.f.44.€.45. 6.46. 4. C. €.48. b. 49. d.f.g. b. $0. d. c.56.d. f. $7. a. b. c.f. g. b. 58. g.19. f. 6t. g. 62.0. p.64. a.b.65.e.f.g.67.4.c.68.a.c. 6 9. g.b, 70.-h.72.4. b.73.5.d.74.c.75 e.frg; 77.4.79 .4.d.7 9.d.h.80.a b.d. 81.g. b.82.5.83.4.84.D.g.95.6.86. g.87.b. c.88.g.89.c.91.a.d.92.c. e f. 93. d.f- 54.d.96.f.h.97.d.e.f.g.98.b.f.g.o9 b.f'100.e. ro1.b.f..102. b.103. a.b. 10.e.106.b.b.108.f: 109.d.f.110. d. 111. c.d. e. biz. ab. d.g.r13:b.d.e I14 fc115.c.4.117.d.e.b.r18.c g.119. e. b.120.d.e.g.b.121.6122.d. b.123.b.c. b. 124.5.125.d.e126.4.c b.127. ef. 128.4.d.f.b.12 9.4.c.d. g.150.a.d.131 4.152.d. 133.e.135. d. e.b. 136.2. 138. e. 140.5.142.e.145.a.f146. 4.147.c.d. F148. a-14 9. b.e 150.4. b. c. 150. fg. Igt.D.d.e.g.152.c.b.153.5.c.d.e.b.154. d.h.155.4.b.e.g. 156. bie fg. bts 7a. 158.a.b.c.15 9.4.16 0.c.e.161.c.162 a. b.163.4. c.g. b. 164.4. b.g 165. c. d.e. 166.e.f.g.167.a.e. b. 168.c.d.f'g.169. b.171.4.172.4.6g.D.173. ef. 175. f. 176.4.178.a.b.c.d.f179.d. g.b.180. d.g.b.181.4.c.g.182.a.b.185.4.D.c.d.e 184.b.d.e f.h.185.a.c.b.186.e. 187.c. $:188.4.b.c.8.189.d.190.4.f/g.191.b. b.192.4.c.e.f.b.193.4.c.eg. b.194.cf- b.195.c.g.197.4.b.c.d.199.b.d. 200. a. e f: g.h. 201.4. b.202. b. f. 203. b. 204. b.b.205.4.e.206.e. b. 107.c.d. 209.b.c.210.4.g.21L.f-g.b.212.c213. a.C f. i14. b fat a e b a16. b.c. g. 217. b.c. d.h.218.4.c. d. g.219. a.d. f 160.6162. £.164.6. 165.171. 172. 220.4. e.173.f185.5.193.b.200.c. Plutarchi 37.g.11j:e.131.c; P Polemonis. IZ Palladij.75.c.83. b.85.4.c.d. 86.d.87.b. — Polybij. 165.f 112.b.116.4.166.7.183.4.194.b. Praxagora. 36. f. Pamphili. 165.4... Praxonij. 44.C. Parmenonis R bodj. 1,7.b. Pfewfppi. 192.fg165.4167.g190 f: Pauli Aeginete. 45.g.69.b.93.b. 99.g. — Pythagora. 72.4, 100.€.127.b.16 9.c.185.b.191.e. R Panfania.50.c.$7.b.72.f.75.d.81.4.90. Rafij. 114.d. h.98.F100.b.or.b.103.4.126.4.135. — Ruellij. 191.€. g160.b.163.ef169.a.b.175.d.191. Ruffij. 31f-40.c.78 f. .2ILh. es 92f. Santra. 13$. Periandri. 98f21.c Seneca. 153.c.181.f Phauorini. 1621.f. Sereni. 196 .d, Philoftephani Cyrenenfis. 163.6. Sergij. 214.f. Pbiloftrati. j7.b.88.e10*.4 Seruij. 93.£. Philotimi.36.f'142.c145.b.148.b16 &.f. | seffij. 20.5.86. f 91.c.94.d; setbi. 109 .f- Solint.36 F4 9.d f'50.c.56.b.57. b.c f 58. g64-4.65.4.72.5.74.6.75.c.91.f.97. €.99.c. TOL f-103.a.125.g.126.4. 133. d. 136.4.5.150.c.171.€.172.€.186.c.216.g Sophocíts. 4.b. Sephbroxis. 145.h.152.5. Sorant. 196.g Sornatif. 149.g Soflrati. 16 3.b Statij Sebofr. 149.g Strabonis.so. 5 7.b.58.e.g.70. b. 87.c. 99. d. 11g. e.122.5.132.4.136. d. 146. 4.149. d. 156. b.16 4.4. 167.e.f-168. b.169.a.b.172. b. 194.b. 210 f. Suetonij. 129.d. Suide. 1iLe125.€126.D.130.4.134.a. 186.h. T T4áuronis. $2.e. Telephi Cretenfis. 18;.d. Terp/iclis. 127.4. "T'eucrt. 212.4. Theocriti. 79.d.87.5.124.4. Theocriti interpretis, — 75.5.94.b.97.f. 124.4.125.4. C.AT.ATOGY 3. Theodori Gax&. $.4.6.c.d.b.38. b.46 f. 47.4.54. 5.57.d.68.e.75.c.81.b.b.84 $.98.g.100 e.103.b.104.d.112.4.114 d.117 f g.b.118.a.g.120.e. 121.6.123. d.b.g.12 4. b.126.a.d.e.b. 127. b.128. «.C.129.c.d.130.d.136.4.b.137.f.140 € f.14 7. c. d.150.a.b.d.151.5.c.g.153.c. d.1;4.b.155.b.156.b.158.b.c.156.c.d. 162.a.b.f162.g.163.c.d.b.165.c.167 f169.4.b.170.5.172.6.173.6. 174. b. 175.9.17 9.b.180.d.184.g.185.a.186. c. 189. a.b.189.b.190.a. f-g 191. a.b. 193.5.194.e.f.197. c.g.199.d. 205. e. 206.5.207.c.d.21t f.g.b.214.d.216. g217.b.218.c Tbeonis interpretis Arati. 150.d.189.4 "Tbeophanis. 195.d. T beophili. 46.e. TbeophrafHi.4 4.b.62.9.89.4.94.g.103. b.120.c.145.5.146.e.170.6.171.d.19t b.194.c.f:216.e. "Tbeopompi. 124.d. Tum. 93.€. Irebij Nigri.125.e.149.b.d. 152.b.16 7. b.200.c. Trogi. 48.d.67.c. FINIS v valerij Maximi. 120.d. Vegetu. 87.c. varronis.4 9.€.59.d.e.60.d.67.d. 68.e. 70.b.73.5.g.75.c 76.6.9. 77.5.78. e.79.d.83.4.b.84. f.85.g.86.a. 89.«. 99. b. 110. bri bra. b.c. d.115.5.c. 117.f125.5.128.4.132.d.133. b.151. b. 156.b.160.c.177.5.178.f.179.e.179. e.g.180.d.182.4.184 f. g.210.f- virgilij.76.b.77.5.86.d 93.g. 97.5.93. b. e.124.g.126. b.129.b.130.5.173.«. d.178.5.179.4.180.5.189.e.195.c. Vitruuij. 2f vlpiani. 72. vmbreij. 120.€ x Xenocratis.o-b.142.c.f.143.4.c.146.d. 149.h.14 9.a.150.e.f-g.151.g.152. 5.5. 153. b.g 154. f.bargs. e. f-156.a.d. e.f- 157.e.g.158.b.160.e.f-164.e.g.165.4. d.166.a f. g.167.4.194.b.201.4. 210 4.214.b.216.h.218.f- Z 62.5. 4 Zenotini. Zoroafli. Edoardi Vuottoni. Oxonienfis DE-CDIFFERENT OTTLIS ANIM-Á. LjuLVUM, WELBERER:-.. Adíereniffimum regem Anglix Edoardum eius nominis fextum.; Animal quid fit, & quo differat ab iis quz non funt animalia. Caput I wm |Nimalundique abfolutum atq; dirouo, id cft NZÁ. & | mente przditum effe mundum,cuius circun flexu teguntur cücta, Plato nobis author eft: | idemque quatuor in eo animalium genera contineri prodidit. Vnum fcilicet deorum cxleitium, 8- igneum hoc quidem atque ro- cundum : alterum «us «oj xoc mos, id cft uo lucre & aériuagum : Gwapostertium , hoc cft aquatile : quartum exzov «d xéscazor, id cft ter reftreautinterrauictitans, Verum cü fub- ftantiz , quz natura conftant , partim ingenitx immortalesquc feculis o- C mnibus à fapictie profefforibus putentur,partim ortus participes atque in- tcritus intelligantur:nos partem illam nobilem ac diuinam minus cotem- plari propterea poflumus,quód admodum pauca fenfu patent, quorü ope de iis, quz in illis rebus nofle cupimus,facultas nobis cogitádi, iidasandi quefuppeditetur. Reliqua autem illa animantium gencra, quz nos quo- que animalia appellamus, quód eas nobis focias familiaréfque habemus, noffe uberius poffumus.De harum itaque differentiis differamus , nullum genus pro uiribus omittentes,ueluilius uel nobilius: cum nulla res fit na- turz, quanuis ucl uiliffima appareat, in qua non mirandum aliquid ha- beatur. In animantum genere uniucrío , primum genus plantarum eft: carimque alia ab alia differt,có quód perfectioris uitae particeps effe uide- D tur.Vniucrfum autem earum genus, fiad cxtera refpicias quae anima ua- cant , ipfum quafi animal cft : at refpectu animalis , rnanime cffe uidetur. Sed enim digreffus hinc ad animalia cotinuus procedit. Natura enim có tinue ab inanimatis ad animalia tranfit;yper ea que uiuant quidem,fed non funt animalia:ita ut parum admodum alterum ab altero differre uideatur, propter fuam propinquitatem.Viuunt enim principio , & quz in ouis; & qua in animalibus gignuntur uita plantz. adhzrendo enim capiunt pri- mum & incrementum & alimentum, Suntitemin mari nonnulla quz ambigas animál ne fint an planta.S pongiz enim natura fimillima plantis eft.Cxterum paruo quodam difcrimine fubinde alia prz aliis iam adipifci uitam fenfumquc uidentur.Q uin & fentiendi uim ita habent nonnulla;ut A D ETIIPIERELNHJLS leuiter & perobfcure fentire uideantur . Quandoquidem itaque anima- E liaab iis quz uiuunt tantum,parte anime fenfuali,fentiendtue facultate Q- mnino feparari conftet, có przcipuc quód fenfum habeat, definietur ani- Jdnima. — mal.Ericitaque animal corpus animatum,quod fenfu predicum eft. Non tamen in omnibus animalibus par incft (entiendi uis : led aliis fenfus om- ncs,aliis pauciores dedit natura.Sunt enim quinque numcro:uifus fcilicct, auditus, olfactus,guftus,& tactus. Quorum tactus omnibus animantibus adco neceffarius cenfetur,ut nifi hunc habeat fenfum, non poterit animal qua iuuant,nocéntue;hec quidem uitare;illa uero amplecti.Eft ucro & gu ftus tactus quidam,qui & alimenti caufa non minus neceffarius habetur. his igitur fi priuetur, ut animalferuetur , uiuátque , minime erit poffibile. Omnibus itaque qua animalis nomine cenfentur, tactus ineft & cuftu Syd & maxima ctiam ex parte olfactus: nifi quod forte imperfectü animalfue- rit. Horum enim quibufdam folum tactus ineft: reliqui autem fenfus non cx necefhtatefed falutis potius gratia dati funt. Neque enim omnibus nc- mpm. — ceflario infuntfed iis cantum qux locum mutare nata funt, mee; re! uocat: hoc nanque genus non tangen dofolum,fed eminus etiam fentire oportet, fi permanere animal debeat. Quando igitur fentiendi facultate conuc- niunt omniaquo pacto unumquodque ab alio difcrepet, explicádum iam nobis eft. Quibus modis conftitui debeant animalium differentiz. Cap. IT. On fenfus folum,fed & alia nonulla funt;quz partim multis, partim G omnibusanimalibusinfunt comunia: uiuendi nimirum ratio , mo- res animalium,aliique affectus actioncíque, & przterea partes. Actiones autem &affe&us intelligi uolo , inceffum , generationem , incrementum, coitum uenercum,uitàmque acmortem, uigiliam & fomnumy,refpiratio- nem,iuuentam & fenectam,ualetudinem profperam adueríamue, fexum mafculinum autfeemineum,atque uocem, & quecunque id genus alia pof funtgeneri animalium tribui. Per hzc potiffimum & quxcunque huiuf- modi alia,differentias animalium conftitui dignum eft . Quibus de rebus orimum ucluti formula quadam agendum: deinde generatim difcuffione partibus, — diligentiore differendum cenfemus. | Profe&to differenti quz in partiü, morum liorimque affectuum, & uictuum actionümque ratione ucrfan- H tur,colligi debent:partium quidem, có quód animalium alia fanguiné ha- bent,uthomo;equus:alia exanguia funt,ut apes,ucfpze. Item aliis pedes na tura dedit;aliis negauit.Et quz obtinent WE binos habent, ut homi- nesatque aues,duo hzc tantummodo genera: aut quaternos,ut lacerti, ut AL ihi var, canesiaut plures,ut centipedes & apes. Peruictusrationem differunt ani Mni malia;eó quod alia carne ucfcuntur;alia frugibus:alia omnia attingunt,ut E eot nicesyalia cibo fui generis proprio utuntur,ut apes,melle,& paucis qui- dide a. buídam aliis aluntur.aranei uenatu mufcarum uiuunt. Differunt prater- ib affcclibus CA & moribus animantes:aliisq; affe&tionibus:ut aliz ferz, aliz cicures in- morbis, ueniantur. Atque harum utriufquealie perpetuo cicures,ut homo,mulus: aliz ANIMALIVM LIB i ) À alix perpetuo ferz,ut panthera,lu pus:alize cü fint ferz, facite manfuefcunt, ut clephantus. Item alix mites funt,animóque rcmiffe minimeque perui- Caces repugnantesuc,ut boues: alix animofz, peruicaces, & omnino indo- ciles,ut fus fylueftris: alix ingeniofz ac timidz, ut cerui, lepores, cuniculi: aliz illiberales,perhidz,infidiofzeque;ut ferpentes: aliz liberales, fortes,no- bilesut leones: aliz feroces & infidiofz, ut lupi: aliz aftutzsmalitiofz,cal- lidae,ut uulpes: aliz animofz, amatrices & aflentatrices, ut canes: aliz mi- tcs,& manfuctudini addictz,ut clephantes: aliz uerecüdz & caute, ut an- feres:aliz inuidz, & ornatus;politurzque ftudiofz,ut pauones.. Colore e- colore tiam differüt animalia: alia nàque unicolora funt (appello unicolora, quo exe rum genus totum unum habet coloré: quomodo lconcs fului funt omnes: p ideque in auibus & pifcibus & rcliquis animalibus intelligi uolo: alia uer- 447,4. ficolora funt: fed toticolora (ca autem dico toticolora, quorum corpus to- ààéyia. tum quidem eundem habet colorem , fed non omnium eiufdem generis corpora eundem, ut bos totus albus eft, aut totus cft niger:) alia uaria funt, seio idq; dupliciter : aut enim genere toto, ut panthera, ut pauo, & pifcià non- nulli, ut quz thrafIx uocantur: aut non gencre toto, fed parte, ut bouesut capre : interdum uariz generantur:in auium etiam genere,columbz, & a- 24b acfiibus liapleraque.. Sunt uero & per actiones animalium differentiz, ut alia lo- cum per tempora mutantjalia iuuamen in cofuctis fibi locis coniperiunt. J4 ct. Item animaliü alia uolatilia funt,ut aucs,apes: alia erefhliayut quadrupe- des:alia natant;ut pifces:alia reptilia funt;ut angues:alia wvactilia;ut hiruft- Cdines. Hisucro modisuuariz colliguntur & ali animalium differenti: fessis ut animalium alia aquacilia funt;alia terreftria. Et aquatiliü ordo triplex: P^*77* aliaenim in aqua degunt, uictum que petunt ex humore, quz ctiam per ui ces recipiunt & redduntnec uiuere poflunt nifi uerfentur in humore, ut pi fces. Alia degunt quidem in fluido, uictumque inde emoliuntur : fed aere non humore recipiunt;id eft fpirant,& foris parere folent. Complura hu- ius gencris funt, partim greffilia, ut lutis, latax, crocodilus : partim uolu- cres,ut mergi & urinatrices: partim etiam quz nullis pedibus innizantur, ut natrix : nonnulla cum uic&tü in humorc cxerccat, ncc foris uiucre qucàt, nihil ucl aeris uel humoris recipiunt, ut urticz, oftrea.. Aquatilium item aliis nandi uis tributa eft , ut pifcibus: quzdam ambulare poffunt, ut can- D crorum genus.Sunt & qux fede ftabili degunt:ut quz faxis affixa omnem uitam traducuntut concharum gencra nonnulla. Aquatilis item generis, alia marina, alia fluuialia, alia lacuftria, alia paluftriautrang. — Terreítriu ucro animantium;alia fpirantut homo , & quzcunque terreftria habent pulmonem : alia quanuis non fpirant , tamen fcdem in terra perpetuo tc- nent, & ui&um inde capiunt;ut uefpzs;apes . Terreftrium etiam alia uolu- cres funt, ut aues, ut apes: alia pedeftria , quorum alia erefhilia, alia tracti- lia funt. Animal autem quod uolucre cantum fit,ut pilcis,natatile folum- modo eftjnullum nouimus. Necnon differentias illas uite actioncfq; ant mantium continent.Sunt enim alix gregales;aliz folitarizaliz uitam an- cipitem degunt:ut exdem modo focietate, modo folitudinc gaudeant: tü 3 A 1 Ciuiles auiman ET tes, T AIZYUX P -— M^. A flyepitit ct soce. DE JDIFPFEEREN LELS uolucres,tum nantes,cum etiam pedeltres. Item aliz ciuilesaliz inciuiles. E Ciuiles appello animantes,quz labori communicant: id eft , quarum opus communi cfüicirur operamunüfque idem omni cítquod nó omnibus gre galibus competit.Ciuilis generis cft homo,apis,ucfpa,formica, grus: qua- rum alix fub duce degunt, ut apes:aliz nulli fubditz impcrio funt , utfor- mica.Sunritein tam ex eregalibus quàm ex folitariis alix que fedem nun quam mutent, nec peregrinentu r: alie quz mutare ftatuto tepore olcant. Ecaliz uim habent uenandi,aut ingenio recondendi fibi dotatz funt: aliz ncc ad uenandum aptz,nec ad recondendum. Item alix domicilia fibi pa- rant,ut talpa, mus,formica,apis: aliz nullis fe includere cafis patiuntur, ut plures tà infccti generis, quàm quadrupcedis. Quinetiam locis difcrimen aliud exiftit: quippe cum aliz cauernas fübcant, ut lacerti , ferpentes : aliz p per fumma telluris degant, ut canis , ut equus , ac alia foramina fibi exca- uantaliz nunquam eo munere funguntur.Et ali noctu fibi uictum quz- runt,ut noctua,uefpertilio:aliz interdiu tantum. Item alix mutz omnino funt:aliz flrepitum tantum eliduntzaliz uocem ctiam formant. Quarum aliz loqui potfuncaliz uocem folam nullis exprimendam literis reddunt. atque aliz loquaces , aliz taciturnze: aliz ofcines , aliz non canunt. Aliz praterca camporum incolz funt,ut palumbes:aliz montis, ut upupze:alia cum hominibus degere folent,ut columbi . Item aliz copia libidinis gau- dent, ut perdicum genus,& gallinaccorum : alie minus uenere ualent, ut quz coruinam fpeciem gerunt:quippe quz raro foleant coire. Adhac aliis data cft uis dimicandi:aliis ingenium cauendi & cuitandi. Praterca qui qG natant;alia pedibus carent: & haec aut pinnis natant,ut pifces,aut etiam abf que pinnis,fed ita mari utuntur;ut terra ferpentes, modóque fimili repunt in humore:aut fua ipfa latitudine natant , ut cartilaginei generis, quz pla- na funt, & caudam habent , ut raia, paftinaca: alia uero quz pedes habere uidentur,ut mollia,tum.pedibus ipfis,tum pinnis natant.Q uz crufta intc- &a funt,fuis caudis natant, celerriméque retrorfum, pinnarum caudz ad- iun&tarum benceficio.Cordulus etiam pedibus natat & cauda. Volucrum autem alie penna uolàt;ut aquilajaccipiter:aliz mebrana ficca;ut apes,fca- rabei:aliz cute;ut uefpertilio. Sunt porro quxucl pénis uel cute uolàt,om- nia bipeda aut apéda. Angues enim circa Aethiopia cales uolare narrátur. Animalium genera amplitfima. Cap. INE H Mpliffima ucro animalium genera,in quz alia digerantur redigantür ique animaliaquz faltem nominibus diflincta reperiuntur, hzc funt, auts;pilcis,cetus:quz quidem omnia habent fanguinem. Et terreftre quod tanguinem habet & pedibus caregenus ferpentum eft . Adhzc genus te- fta intectü efljicesilatopor Grxci uocant, & 6eetorznos oftreum fiue cócham. Etcrufta inclufum aliud uavexcegzss uocantznec aliud nomen habet com- munc;ut locuftarum & cancrorü genera. Aliud item uaa, id eft molle, ut lolligincs,fepiz. Adde iis infedtorum genus, qux omnia genera fangui- necarent. Reliquorum animantium gencra nulla praterea ampla nume rantur: ANIMALIVM LIB. [ à A rantur: unum enim quod plura genera contineat nullum ett : fed aut fim plex eft , nullis ipfum fpecificis euarians diftriminibus,ut homo:aut diui- di quidem in alia genera potefi,fed nullis nominibus diftincta.Q ux enim in genere quadrupede non pennato continentur , fanguinem quidem o- mnia habent :fed alia animal pariunt , alia ouü : dixerim haec dozhua., id cft ouiparajilla toez'iid eft uiuipara. Hzc ita imprefentiarum formula cxpo- fuiffe quadam prxguftandi gratia placuit. Reliquum iam eft ut ad alia trá- Ícamus. Dec partibus animalium. Cap. I1II. A Ntceomnia partes animalium ex quibus conftant, explicandz funt. b iisenim pouíflimum atque in primis, tota quoque ipfa inter fe diffe- runt.5unt porro animaliü partes, aut fimilares, aut organice fiue inftrumé tales. Similares Gracci àaeieusgás uocant, quód undique in fimiles diuidan- CHE particulas idcft quód omnes carum partes tum fibi mutuo, tum toti fimiles habeantur:quz & fimplices etiam, & primz, & incompofitz non- nunquam appellantur: quandoquidem ex illis conftitutz funt parziculz, quz organicz fiue inftrumentales, atque ctiam officiales uocantur. Simi- laresauté numerantur hz , os, cartilago, uenajarteria,neruusligamétum, tédomembrana,caro,adeps,unguis, cutis : his adduntur humores, ut fan- guis, & qui in oculo funt,criftallinus & uitreus humor.Inftrumentales uc- ro partes funt, quz aptz fecari in partes,ipfi toti diffimiles funt: ut manus, nonin manus fecatur , aut facies in facies , aut pesin pedes: quapropter & diffimilares etiam uocantur. Ex hoc partium genere funt , quz non modo partes particulze'ue, graece siu si uópoie, ( pars enim cuiufpiam dicitur quic- quid totum complet atque integrat) uerum etiam uw , id cft membra ap- pellantur :uidelicet quae cum ipfe totius integritate defcribantur, habeant tameniníe partes diuerfas,ut caputut pes,ut manus, ut corum brachium, aut pe&tus : quippe quz & ipfz partes fint totz , & ex partibus conflenr di- ueríis diflimilaribifque.Has uero partes totas uoco,& integras :quemad- modum animalaut totü aliud quoduis,unum effe dicitur, & totum quod- dam integruümue, có quód fuis confpiciatur finibus circunfcriptum , nec ulla fui parte alij coniun&tum:ita & ipfius pars , cuiufmodi cft oculus lin- gua,nafus, una effe dicitur: totáque & integra, có quód appareat fuis qui- bufdam finibus contineri: quód fi non efleculla ex parte reliquo corpori annexa,fed omnino feparata perfifteret, tüc fane neque pars, neque mem- brum diceretur omnino,fed abfolute unum & totum integrümquc. De partibus exterioribus diffimilaribus. Cap. V. T ucro nummos ad id quod fibi quifque certum exploratimque ha- bcat probare folet , ita & in animalium partibus agendum nobis cff. Homo itaq; cum fitomnium maxime animalium nobis familiare , & ex- teriorum partium cius forma per ufum quotidianum fit notiflima ,reli- quorum proinde animalium exteriorcs partes,tam fimilares,quàm inftru Á 1u *xvGoeds e. DEJIEPPIBEAEN TILES mentales ita dignofcendz funt, có quód humanis partim cafdem habent, partim fimiles,diffimilesue fint, fed proportione conueniant. At uero in- teriores contra.funt enim hominum 1n primis incertz atque incogni&t. Quamobrem ad caeterorum animalium parteis, quarum fimiles funt hu- manz, referentes cas, contemplari debemus. Hominis autem partes, &h fenfu facile percipi poflint, defcribendz tamen funt:ut & fenfum ratio co- mitetur,atque etiam ut feries commentandi feruetur perpetua,du mordi- nem perfequimur omnium : quó minus lateant ca quz non codem modo quo homines,catera animalia poflident. Partes itaque primum enumcera- bimus officiales, quz externz funt , utpote qux funt per ufum quotidianü przcipue nobis note:deindeinteriorum ordinem profequemur: poftremo quz fimilares funt,explicare conabimur. De capite & cius partibus. Cap. VL Aximz igitur partes, in die diuiditur corpus , hz funt , ca- put;collü, thorax, brachium duplex, crus duplex. Caputin animali- busomnibus fuperioréobtinet fitum , corporis fuiratione. Capitisautem parsqua capillis intecta cft;calua appellatur : cuius pars prior finciput;po- fterior occiput cft. Q uod uero inter finciput & occiput eft, sé dicunt, ideft coronam.Extremus etiam capillorum ambitus sqxw uocatur .Calue medium illud difcrimen & zquamétum capillorum , uerticem uocamus, Graci xiva) dicüt, unde & exlgvaoi,id eft biuertices dicti,quibus difcrime illud geminum eft:uerum non offc , fed xquamento. Faciem partem cam nominamus duntaxat in hominc, quz in priore parte caluz fubiacet.Pars facici frons, quz fub fincipite pofita, inter idipfum & oculos eft:huic qux prztenditur cutis , qesussom4uor dicitur: in qua rugas; seii dict. Ab utra- que frontis puces fita funt. Supercilia fub fronte bipartito diftin- cta. inter ca quod medium eft , uxes4gvo» : at corum partes quz naribus pro- ximz fünt;ideíar x«daooi,id cft fuperciliorum capita dicuntur:& cipes, id cft caude,quz ad tempora accedunt. pilos uero rs medici nonulli ow uo- carunt. Superciliis oculi fubiacent duo:quorum partes fuperius inferiufq; oculos tegétes,palpebrz appellantur.Pilos,qui extremo palpebrarum am- bitui adhzrent , cilia nominamus . extremus uero palpebrarum ambitus, L G unde excrefcüt cilia,meis uocatur.Humor oculi quo uidemus,pars uideli- H cet illa quein medio cft; pupillaquod cam ambitnigrü oculi dicitur:quod poftremo nigru circü dat,cadidü oculi uocatur. Pars etià comunis fupcrio- ris inferiorifq; palpebre angulus eft,que duplicé uterq; oculus habecalterà iuxta nares , alterum iuxta tempora. Auris pars capitis qua audimus eft. huius pars exterior,quax plana patuláque manet , Latinis auricula, Graecis aifsoicoa It, ( quafi alam dixeris aut pinnà)quz folum charulagine & cute conftat. Qua uero parte fui extrema ab anteriore in pofterius uertitur , & quafi reBiectitur , wezd4tc dicitur. fub hoc , quod ucluti dimidiü circuli cft, ad rotüditate ucrgens,& in mucrone exurgens, fvso appellatur. quod uero huius acumini fübeft concauü, wyxío». rotudü quod in medio efl foramen, meatus ANIMALIVM LIB. I 4 À meatus auditorius uocatur.Su prema autem pars pinna dicitur:inferior fi- bra.Pars illa interior anfractui cochlea fimilis, deftnit in os quodaauriculà plane imitatur.Partem inter utrunlibet oculum , & aurem, & uerticem po fitam,tempora appellamus.Item pars facii inter oculos fita,nafus eft : cu- 1us partes concauz utrinq; pofi, nares dicu DtUr,grace uvxmes,qua mea- tum przbent fpiritui.his nanque aérem reddimus, & accipimus. Olfactus quoque , id eft fenfus odoris, hac cadem parte fumminiftratur. Mobiles cfle nares natura uoluit , nec ficut aures fua compage immobiles. Pars nafi hartilaginea que nares difcriminat,interfeptü uocatur: externas uero na- nariu partes, zfe/ye. In utraq; nafi partc, loca illa quz fub oculis caua cer- nütur,priuatim etià ia, id eft caua dicütur:quz ex morbo aut aliàs inter- D dü ex cruditate laborátibus facile attollütur.Q uz uero fub iis inter nafum & aurcs ucluti margines leuiter eminent;oculófq; ab inferiore parte tutá- tur,male & gene dicütur.Sub iis laxiores partesquz iratis,aut fpiritu à pul mone reuocato copreffis adhoc labiis inflatur,bucce funt,hilaritaté rifüm- que indicàtes,ut inquit Plinius.Eft deinde maxilla duplex:cuius pars prior (quz fcilicet labro fubiacet inferiori,atq; in rotundü quoddà acumen ten- diQ) mentum,pofterior mádibula eft.Labra mox à nafo habentur,caro per- mobilis.Q uod fupra labra eft, & infra nares, uízs£ dicitur, & ért'sid eft mu Ítax. Quod autem fub mento eft carneum, a&i3«eór uocatur. Quod autem intra labra & maxillas defcribitur,os eft , quo fcilicet cibus recipitur:cuius partes,palatum, & fauces fiue guttur.Fauces autem & guttur appello parte - C illam oris uniuerfam, qua gulz protenditur. Ineft & pars fentiens faporé, lingua: cuius pars prior quz acuta ell , z65aoesis dicitur : caro uero qua in- feriorem attingit maxillam, e»3Acosí. Ea linguz pars que ad fauces eít, & quz (ut nonnullis uidetur) guftus fenfum habet acutiorem , xis nomina- tUr, & x«QeAlun. utrofque uero linguz cauos finus,xdeduss uocant.carnc rara & fungofalingua conftat: eius pars quadam ligula eft , quz pluribus infra explicabitur. Quod in ore bifidum cernitur , tonfilla : multifidum uero, cingiuz appellantur. Carne hz conftant , intifque dentes offei cohaerent, utra; maxilla fexdecim,in homine faltem. primores quaterni lati & acu- ti,có quód fecant;maé: appellantur:ij omnes fingulis radicibus innituntur. Hos utrinquefequuntur qui xevedtorzec ; id eft canini uocantur: quibus fin- gulz quoque radices infuntjij partim acuti funt, partim lati:quippe qui in- fra lauufculi,fupra arctiufculi funt.ultra hos funt maxillares, qui & mola- res dicuntur, quini ab utroque latere : nonnullis uero non quini , fed qua- ternifentueoriuntur. Ex his,qui in intimo ore funt , eedeomssigee appellan- tur:quibus utrinque iunguntur qui à42ojid cft ferotini uocantur;poft ui- ccfimum demum annum excrefcentes : nonnullis etiam fenefcetibus pro- dierunt: multis & octogefimo. Molares,qui maxillz fuperiori infunt;ter- nisfere, qui inferiori binis radicibus adhzrefcunt, nonnullis tamen ex- ceptis , qui fupra fepe cum quaternis;infra cum ternis radicibus deprzhc- duntur : prfertim duo primi interiors , qui & intimi. Totusucro dentiü ordo qexjjós dicitur , id eft dentiü acies. Parte autem oris penitiore , parti- A iii DE DITPERLZNTITIS cula pendet carnea , columella nomine : qua fi immodice hume&a intu- E. mefcatinflammcetürque;uux nomine uocatur. F. Caput, gzzce x«qai dicitur, miNog xpoctíor A yvec otov poCtae dde uocant, à papaueris capite hocnomen deriuantes . Calua,que & caluaria,xgaríor : Sinciput, foie, eosfuóe. Occiput & occipitium , Ip.óv. sede pro cxtrcmo capillorum ambitu, ctiam vy /lpsues dicitur. Vertex capitis, wegvQ. Orpheus usaoxeavor uocauit. G. Fa- ciem, & ar&;eu ty cam partem nominamus, inquit Ariftoteles, duntaxat in homine. Nam pifcis aut bouis qe&soomv faciémue dicere non folemus , fed aout Graci di- cuat: uc in auibus éetQoe, & jyxoc mrsow m in homine, à reipfa nomen accepifle uide- tur: quód enim unus animalium homo ere&us eft, folus profpicit ante uerfus, uocc- que ante uerfus mittit. Frons,utso er 8 uero rior. us(o i puor ctiam dixere quidam.Tem- pora, xgorqoí , Supercilia , ó9eves apuztovyad , axuvíx, Oculi, 6Q SeNud , opquoera Pal- pebrz , £AGQapa.. Plinius genas dixit .. Cilia &A«Qaeíze . Celfus ferc pilos palpebra- E rum uocauit:cofdem Plinius palpebras dixit. H.. Extremum ambitum gena fupe- rioris, inquit Plinius, antiquicilium uocauere, unde & fupercilia. Two! dicuntur & Xv oos trux uoto 6 oye, Pupilla, ies, Nigrum oculi, zi u&Aev wo igie.. Candidum oculi totum(quidam albuginem uocant) ze X«vxr: cQedióm etiam dicitur & Ao5as. An - gulus oculi «ev/s.Oculorum parsilla, quz in medio eft,quam pupillam uocant, Kou cít,uti modo diximus. Ambiens autem hanc circulus ,7eig uocatur. Huius uero par- tes, quz pupille proximz funt nigra, maosat .C irculus qui candido proximus eft, &No£. Quz ultima pars candidi totius eft , etuer uocatur. Totus oculorum ambi- tus, ér.Angulorum oculi radices, éywew dide, i Corin JÍAss. Quarum qua nafo pro- xima funt, éayzie«e dicuntur & amyec: quz uero tempora fpectant, yagoícu, Concauaz altitudines quibus oculi continentur , quz palpebras circundant, xéyaei appellantur, & yAlUa: à nonnullis. Auris, oUe,axcz, xxscauo. Auriculam, Celfus etiam aurem uocat, TIsovyouc-, T f«ovjov. Meatus auditorius,ewcvgnus pos. Pinna,ewriAoGiov. Fibra Aó6os. Ariftotelis ztate , inquit Pollux, omnes auriculz partes przterquà A£oe, id cft fibra, nomine carebant:uerum medici poftea hzc impofuere uocabula. Auricularum ipfa- rum exterior ambitus, xcxaías , interior uero &xa dos cft. Pars quz adtempora uergit, Tos yiorinferior aute A66os. i.f bra uocatur: & interior xvdéAn, unde & auriü fordibus idem nomen quod concauü eft,xsexée quod ueluti fundamentü eftaut pauimentum, xgómav.Ipfius auté cócauifinus, quod in ea parte cft quz ad tempora uergit,& ad auris interiora rcficQtitur , $4595 : oppofita uero pars arie dicitur: ficuti & cius partis, quz fibra di&a eft,quod prominet, e:A660v: quod xvA|éAs proximi cft,7é41i£ quod fu- perhanc eftacutü in fuperiore fibrz ambitu,evmAó6icy.Eius auté partis quz $9es dice batur,quod tépora fpe&tat &x»» dicitur. Cocauü uero quod iuxta Xve]eAluo eft; Garízkes: quod ad foramé eftuxputeo::quod aute intus eft,xíxe uocatur.quod deinde ad auricule radice eft fibre fubiedü tuer dicitur.Illius aute auriculz partis,quz fub co quod gzi«- eir di&ü cfi hbabetur,ii£ & huicoppofira pars e»3eif:quódq; fub hac eftxéyye nücu patur. A. Tépora,xeóreqoi.nónulli & w$éxs uocarüt,& xégeas.Nafus,eíc.Nares,uvxi- excuvío mete. Tot eria mebriià medicis quádoq; uvxmig uocatur, & uvx seco & éó Sure. Et nares Sophocles etià uvfee appellauit. Et foramina ipfa quidà SaA cuve dixere, & à- aeriouoero. Inierfeptum,xíor.Q uidi uero ita diuidüt.Nafi ca pars qua füperciliis pro- xime fubiacet, «6uór, per quem fcilicet fpiritus tranfmittitur. media uero 3er4teos,id eft cartilago, uocatur. Partes uero quz utrinque genas fpc&tant offez , éiros &xxe id cft nafifpina. At ca quz nares diuidit, x/ordv go: svAie , ucl ut aliis placet,quod in- tus mcatus ipfos diuidit, di«dea*4aa girs uocant , id eft Íeptum narium. Quz uero fu- peream partem eftcaro adlabra uergens uxor , & totam nafi fümmitatem , aqpoupíoy., Quz aurem extrinfecus ex utraq; fpharij parte funt,9züdeu 8 geli : intrinfecus au- tem aufauii SuAdues: & quodillis tanquam fundamentum fübeft , Alwol i Alwée. Mala & genz,uiAe dicuntur, & meeaz, & you, uerum meet & yri-oi bucce potius dicun tur. Maxilla eie v,3«rv$, yet Qu AM. Métum,xvraor,ofv fuss Mandibula,yuvs. Labra xev, uctcres G ANIMALIVM LIB. IL ; À ueteres comici seMuyee uocarunt. AvS«ocóretid Acuueríx dicitur. C. Os,s?uosà non- nullis etiam Aóyaor dicitur, Sc uísuf. Palatü dicitur & cxlum oris, vaxeG o, 50906, 509.- vísxee . Fauces Celfus lib.4. Fauces,& fpiritum & cibum capiunt,grece gxovy5 q«py)- (Goretiam à quibufdam & i&us, obloci anguftiam . Significat & oxevyf gulz fum- mam partem atque initium , ficuti Acevy£ alperz arteriz. uerum Plinius partem hanc quam Celfus & Theodorusfauces uocant;guttur appellat:fauces uero fummam gulz partem , ficuti poftremam ftomachum dixit. Lingua2A21« , 1 3AGos« , à nonnullis 2«Ve uocatur ,aut TANXx($ x )«Uog: & totum membrum fignificat & membri partem, ut ditum eft. Sed quod hic diximus (Pollucis authoritate) guftus fenfum acutiorem illi linguz parti inetfe quz ad fauces eft : contra. Ariftotelescam , fentiendi iftam uim precipue obtinere fcribit, parte fui primorc. Nam fiinteriore tangatur , minus cam fcntireexiftimat. Ligula, à Plinio minor lingua uocatur: Grzci vm22o7[/Ae uocant. Tonfillz suoíSQue & arnxéxe dicuntur . Galenus meoíStu« inflammationem carum, B quz prope tonfillas funt,partium,& amice priuatim tonfillarum ipfarum inflam- mationem cffe ait. At Celfus aenz?we,tonfillasqux poft inflammationes indurucre;à Gracis uocari fcribit. Tonfilla in intimo ore quatuor cófpiciütur:binz ad lingue ra- dicem , fingulz utrinque confpicuz: & binz penitiores,quas Pollux ug£A« uocaritra- dit.Gingiuz $A«: ut uero Polluci placet, carnes quz dentes continent, quz quidem externz funt, sA« : quz ucro internz ,vsA«: & qua inter dentes ipfoscontinentur, «guo dicuntur. Dentes, odtrze , vouás. Dentes primorcs acuti , etiam nyesigse dicun- tur , & xe & XAxavo. D. Maxillares, 59ud16. Molares, udAou 94 Ààyovoi etia xoaw ri (3$, & latinegenuini. Columella, torii woric ll yetpyagsór. Vua sxQvAM. De collo & eius partibus. Cap. VII. Ollum deinde id appellamus quod inter caput & armos humcrós ue interiacet . Quantum ucro colli ipfius cardlagineum priorem obti- C nensfitum , uócem tranfiiittit & halitum,id arteria, & afpera arteria no- minatum eft. Hxcautem accipiendi reddendíque tantummodo fpiritus officio fungitur "Nihil enim aliud nec ficcum uel humidum pati ipfa ui- detur : fed ubi in eam tale quid deerrauerit, tandiu torquetur, dum excu- tiat quod dilapfum eft. Arucro quatum interius carneum fpinz praiacet, eula dicitur: qua cibus atque potus deuoratur.Iphius autem aífperz arteric pars fumma, quz uocis inftrumétum eft primum ac precipau m,larinx di- citur : apparétque in collo tangent durum : & inter canielutiendum fus ded; moucri cernitur. Vliima auté colli. anterioris pars , cui proxime fub- eft iugulum;iaeodtigis dicitur.Pars ucro potterior colli,extima ceruix appella ta cft. Parteschorace tenus difpofitx hz funt. Dp B. Collum,idem & ceruix, grace &vxLià, X yuNoe, (utrunque fimul pofuit Arifto- teles 4. departibus animalium, iod 9 or f8 woUNsas tuor vod] GxxtNor ) dicitur & flags : hinc ultima colli anterioris pars , vae&ele di&a cft. Plinius ceruicem à collo diftinguit. C. Ceruix,inquir;nulli nifi quibus utraque hacarteria & gula, cateris col lum, quibustantum gula. Ceruix flexilis eft ad circunfpe&um. A rteria,& afpera ar- teria, xemupíu, nor 09e xorupín, & Beoyyor quoquedicitur. Gula,so:eos, 0150Qx99, Nego, & Nani Homero. ftomachum etiam uocant Latini , ut Cicero Denatura deorum, & Celfuslib. 4. Pliniustamen ftomacho abutitur pro ore uentriculi. Ga- lenus utrunque fignificare tradit , gulam fcilicet & os uentriculi , quod netodlay , id eft cor ucteres nominare folebant. Larynx ,A«evyb quandoque etiam Qxevy£ & Eeoyyev KeQxNMA,. Extima ceruix,Vzajgs : dicitur & haccolli pars Tvor.Ego pie Galeno cft mu- fculus füperiorem humcri partem occupans , & praterea ca dorfi pars quz humeri articulo proxima eft. DE£ DIEI-ERINIUIL.S De Thorace & cius partibus. Cap. VIII. ) E Horacem cam partem appellamus,que à collo ad pudenda ufque trü- Ca pertendit. Finem enim thoracis faciunt partcs quz oftium excrc- menti tum humidi tum ficci contirient. Thorax ipfe parte priore pofterio- réque conftat. In priore huius partemox àcollo communis colli & pecto- ris pars, iugulü cíl,quod offibus continetur,quz & iuguli dicutur,& x^dAs. Deinde pectus, priorem thoracis obtinet fitum : cuius media pars euBlulior uocatur, quaft pectufculum dixeris, & sero. Pectus ipfum bipartitum cít, in mammam parte fui utraque extuberans. Mammis laxior cÓtextus cor- poris cft. Iuncta illis papilla, per quam lac tranfmiffum clicitur. ui papil- lasambit circulus fubniger, eas dicitur.Q uod fub mammillis eft aeger, ac fi przcordia dicas.Communis pars coftze,brachij,& humeri;ala eft,qux F & axilla, & fubalislatera. Venter infra pectus eft parte corporis priore: totum fcilicet quod ab ca parte eft, qua sero; uocatur;ad pudéda ufque;una ctiam connumcratis iliis. Huius pars tota exterior mulículofa , quz inter- naobtegitabdomen eft: cuius ucluti radix umbilicus eft. Huic radici pars fubie&a in latus utrunque ilia dicitur:qua autem recte fubiungitur,aqua- liculus : cuius poftremum, pubcs eft: qua fcilicet pili nafcuntur. Sed fuper umbilicum, füb ore uentriculi , hypochondrium eft. Cauum autem com- munchypochondrij, & ilium cholago eft. Pudenda his proxima funt. Pars faemine propria,uterus aut uulua eft: maris penis colifue;foras poftre mo thorace propedens,parte fui prima carne propemodi conftans, z:qua- bili facie turbinata:znomen à glande pars hzc mutuata eflglans dicta. Háàc G glandem que tcgit cutis, o3 dicitur: & totum quod ex ca cute glandéque conftat, przputium eft. Reliqua pars cartilaginea eft , & augeri ampliter xoteft. Huius membri quod minime dependet, izésuo : foramen uero quà ent excernitur , éveilga dicitur : & id quo cuticula cum glande adnecti- turyroXsuior. Q uod in inferiorc penis parte,futurz fimile efl;per fcrotum ad podicem ufque pertédens, axeieuor cft . Subiacét membro genitali teftes gcmini,cute obducti,quod Ícortum & fcrotum nominamus. Mulieris au- tem genitale contra quàm uiri formatum eft. Cauum enim fubditum pu- bi cft, non ficut maris propenfu m ac prominens: culus pars interior, loci, & uterus appellatur.Oftium uero & ceruix, matrix eft:quz ab utero cffer- tur, acccflum | prolifico maris femini prabens, & exitum humido ex- cremento. Faemoris & imi uentris pars communis cft inguen. Pars item interior femoris & natis communis, coles: exterior , fubnatale: pars uero excretoria , podex cft. Huic quod fubditum quafi ftragulum cít, nates appellant: in quo autem foemur ucrfatur, coxa & acctabu- lum. Thoracisiam partes omnes primores diximus. Dorfum item fub ceruice , fcd pone pectus. eft: cuius pars, quz collo proxime füubiacet, gibba » YeAénor : quz autem utrinque fitz prominent , Ícapulz humertue: Iummi uertices éxeigua dicuntur. Áb iis in anteriora protenduntiaáAs, iu- guli fcilicet offa , inter quz iugulum fitum cft . Quzuero ab Ícapulis ad Ipinam tendunt, Zuzà ves Graci, noftri Ícoptula uocátinter quz u2euer fitum A NIMTAELVAMM,; EB. EL 6 A fitum eftad medium ufque dorfum,ubi fepti tranfuerfi locus eft. Infráque éregione uentris, lumbi habentur, ufque ad os facrum: cui utrinque adia- cent clunes , partes quidem carnoíz : & in his, qui prominent , nates ap- lantur. Totiusuero doríi media pars fuperne ad os utque facrum , fpina, & dorfi fpina uocatur. Et thoracis quidem partes ita fe habent. E. Thoracem, uoo (qui & 9Axés dicitur)totam cam partem corporis qux à collo ad crura ufque pertendit , uocat Ariftoteles, &alij quoque. Quanquam medi- cicam folü partem thoracédicunt,quz collo proxima eft, & utrinque coftis clauditur: priore fcilicet parte & pofteriore ad fpina ufquc: inferiore uero ad praecordia termina- uir: iugulü,& iugulus(Pli, lib. rr. iuguli,nulli przter hominem) s$aA: à nonullis S- £6, xA&dte & wotrroxN dcc. harum pars quzutrinquefcapulis proxima eft , éà»tus, qux B ucro pe&ori & collo , q«996)4c dicitur: atque hocloco , quod cauum eft, epxy , id eft iugulus,appellatur. Pe&us, su:s. scovov, pe&oris media pars eft , à fummo ad carti- laginem ufqueillam,;cui nomen eft fu20a4ts : fignificat & sceveros ipfüm pectoris mc- dium, cui adnc&untur coftz. Mamma uesic: dicitur & mg & 772r. Papilla, 3x- ^u5 qeswesedtoy. dicitur & cauum illud quod fub pe&ore elt , carncum molléque ad os uentris:quz quidem pars & e Qai quoque &cwrixa'odiov uocatur. F. Ala &axilla,u«- «es . Latera,rA«ve. 7A&veat uero coftz, id eft lateris offa dicuntur. uenter 5e55e, un- de 7853 sue , id eft uentricofus dicitur & xcix. Abdomen , Vmjd'eeiov , quandoque & vmyovdteioy hoc totum fignificat: & contra, izrytspioynonnunquam pro vavyerdtefa: quandoque ctiam uifcera ipfa hypochondria dicuntur. V mbilicus,6ugxAcc, B ucovuq o dio», concauum illud eft, quod in uentris medio eft. Qui circa hunc cernitur quafi ner- uorum quidam contextus, jaf«suóv: medium autem umbilici, exeouéAior quod uc- ro fuper ipfum eft, témudoxNior. At cutis ipfa quz circaumbilicum eft, 3paza uocatur; (quafi uetulam dixeris) e quód cum rugas contraxerit, fencctam iam aduentare fi- C gnificat. Ilia Aeyóv,xsv0 Qv.KokQ rx uocant , inquit Galenus, locum qui inter coxarum offa,& coftas nothas interiacet,có quód fic xuériid eft inanis & ofsium expers. Aquali- culus, «or. Theodorus hanc partem fumen uocat, atque abdomen & imum uentié: uerum fümen quid fignificet,infra explicabitur ex Plinio. $e» quod & Vsmyécerv di- citur, ut Pollux author eft, eam duntaxat partem fignificat,quz ab urnbilico ad pu- bem pertingit. Pubes,&es,quz & iQ Ear or: dicitur & Corimecr, ucl eria. Cholago;yoAss; Pudenda, aiéefey. Vtetus aut uulua,; vsceo. Penis,eidtotop, wat uAoe ,sutuox. Aidoioy Aviftoteli penem tantum fignificat: ut uero Polluci placet, penem continet unacum fcroto & tefticulis, v/Aec ctiam à quibufdam uocatur: kvAóe Ariftoteli fere ceruicem fignificat, ucfice fcilicet, & penis. G. Glans,6A«vos. prz putiü exeo 3ia:uerü Polluci exgoqefx & axpomis9ior fignificat preputiJ cuticulz partem prominentem . Vztssae dicitur & x- sts TX ios, uificz ceruixzas raso, Tagus etiá dicitur & 69gos:TxUges quoque a nónullis. teftes, 90e, dituuor.Scortü & fcrotü,6yove,osuor, i 094.06, 8 Oxo. Loci & uterus,totius no« mine pars uocatur, sega woo) XAQic:unde fratres uterini «A qoi uocacur. Matrix, usd. D Pudendi mulicbris rotusipfe finus xrás uocatur:& latine ( opinor) cunnus. Extrema eius margines carnofz gf«evrouorre GC uvpToxiNI gs xpvurof.in harü medio füborta uelu- ti carücula,wudn,uve Tv, Umidtgle xA Topis:uterus ctià matrix dicitur, & «sex aov. H, Inguen &ov&v. Coles, oos ,fubnatale vme22 ovris, pars fcilicec carnea illa.qua fub natibus deorfum uerfus ad foemur pertédit.Podex dtecnnioz, me xzic; a0ag t, pe. Nates, )ÀovO'symvyat. Partes carnofz quz proxime lumbis, utrinque prominent, iade dicun- tur id eft clunes.ab hisuero partes prominentes , 3Aovzei, & tQiftgox , id cft nates. ucro dicütur ctiam partes carnofz ex utroq; facri ofsislatere juocátur &exxdfía,clunes (uti arbitror) latine.Taecvité ligamétü ipfum fignificat, quo foemur coxédicis acetabu- lo colligatur.articulus etia ipfe Iaeevy nónüd appellatur. Coxa & acetabulü,xesvAndtov uerü Pollux we/A«e uocari prodit cauas illas ofsiü foffulas, in quibus faemorü capita uerfantur,quas & coxas Celfusuocat,& ipfa foemorü capita, vAwdtoras. Doríum,vós 7 Scapulz humeríue,ó405 :fcapulas enim uocat Celfus humeri articulos: Theodorus DE DIPPUEREZTMPTUTPS ucro fcapulas uocat,quas Greci ógomÀ c Ts dicüt,& Celfus fcoptula, (fcoptula operta E legunt nonnulli apud Celfum.) A. Humerus etià in hocfignificato pro articulo ipfo apud Pliniü cüalias,tum apertifsime lib.r 1. fed apud Celfum pro ca brachyj parte acci pitur, quam lacercum uocamus. ójoc item apud Ariftotelem fere pro humeri articulo accipitur. Lumbi ómpuc fog i qesruuas.-oes dicuntur lumborum mufculi interni: qui Sc rcugoui eu & «^ ó mecs ctiam à quibufdam uocantur. Qua nquam funt & qui ex- ternos fpinz mufculos , é«s uocent. Clunes idd«: quae & exedQíx uocantur,ut ante di- &um cft. Harum partes funt, nates,quas Graci JAóvr ss uocant & tete :& Vm 7i&s, quz carnes funt infra nates, ad foemora uergentes . Spina gage; xAonis yos. Spi- nz partem mediam illam qua inter metaphrenum & lumbos cft, Homerus &xnusw uo cauit: uerum &xrisis,ut tradit Pollux,proprie in folis quadrupedibus cft. De Brachiis & corum partibus. Cap. I AC NER uero fuperioris bipartitam compactionem àthorace depen- E dentem, brachium fiue ulnam uocamus: cuius partes funt, Ícapula, humeráfuelacertus(qui & humerus Celfo)gibber,cubitus(Celfusbrachiu uocat) & manus. Lacertus totius brachij pars maxima eft, terminos ha- bens , inferne quidem gibberum , fuperne autem humeri articulum: gib- berum uocamus cui innitimur . cft autem ca pars qua totum brachium flcctitur. Altera brachij pars non minima , imo SE lacertum maxi- ma, quam cubitum uocamus intcr gibberü fita eft, & articulum,quo cü cubito manus iungitur , wor» Graci uocat, nos brachiale. Cubiti pars fu- perior, Grm inferior, &yosls dicitur. Manus partes,palma, & digiti quin- quc. In manu prima palmz pars, quz ex multis minutífque oflibus con- Alitev (cntit ftat , «alpes grace dicitur: altera quam penser uocant , pars manuslata G Calenus utiin c(t , quz cx retis quinque oflfibus conftatad digitos tendentibus, à qui- fra NDA bus digiti oriuntur. Digiti quinque numero: quorum qui maximus elt, pou ollex uocatur, à latere metacarpij adiunctus, breuis craffufque: huic pro- ximus eft index:medius deinde, qui longiffimus omnium elt: illum fequi- tur qui medicinz dicatus elt , v«esutoss dictus: poftremus omnium mini- mus eft. Hzret fummis digitis unguis. Digiti pars qua inflectitur , nodus fiuc articulus eft: quz rigida conftat , internodium dicitur . Pars interior manus,quz carnofa eft , & fciffuris uitz indicibus diftinguitur ,uola cft. Exterior uero manus pars neruofa efl, àz3ta à Graecis dicta. F. Membri fuperioris.xonor Ariftoteli & Galeno membra fignificat exteriora (ni fallor) àthorace feparata, & quafi dependentia , ut brachia & crura: uerum, utfentit EH] Pollux «Aor, quod & xéAvuc dicitur, ex femore tantum & crure conftat, Brachium £es xor xaeitotum hoc mébrum Ariftoteles &eextore Galenus xáes uocat,nonnun- quam & £eoxtorx, Celfus brachium, Theodorus brachium fiueulnam: ita forfiran & Plinius, lib. n. uni bomini ulnz. Scapula,humerüfue , ues, de quibus fupra. Lacer- tus, hanc partem Ariftoteles &ysra uocat,Galenus £ee Mor, Celfus humerum: alij la. certum, T heodorus,nifi codices fint mendofi,lacertum agilem.Gibberum,óAixeowor: articulum hunc totum ubi cubitus lacerto iungitur, &yxar« uocant alij:huius quod ab exteriore parte prominet , óAixegavor. Galenus in offe , inquit brachiJ, quod cubitus appellatur, in extremo eius fine , illo qui cum lacerto iungitur,duo extant tubercula, alterum maius quod & pofterius,& inferius cft: alterum minus , quod fuperius eft & in parte anteriore.hos proceflus fiue tubercula uulgo xogóvas uocat:fed proprie illum, qui maior & pofterior cft, Atüici GXGxgsvor, Hippocrates eye uocat. hec Galenus. Cubitus AoN IMDALIVM-' LIB.::I. » 7 A. Cubitus mie & GAC. Celfus hanc partem brachium uocat , codem fcilicet cum toto nomine. Manusyeie à &xeoc xag. ita enim fere uocat Galenus : nam 38e apud illum to- cum brachium fignificat. Nomina ifta brachij non inconcinne exprefsit Ouidiuslib. 1i Metamorph. Laudat digitófque, manüfque , Brachiaque & nudos media plus par- telacertos. Palma S€rag: partes habet palma ( ex Ariftotele & Celfo) «emer & usu — xaipmor. Celfus has partes nominibus propriis non appellat,fed tantum prima palma partem,& alteram palmz partem. Tertia palm parté addit Pollux asxa'ezior, quod antecarpüeft. G. Digiti, dxrvAor.Pollex &vmyeig ii iC yes.index,Ayaros. medius, utaoe, minimus, guxeóc. Nodus fiue articulus xcvfvAcs. Internodiüi, Qx^«yti exwrxA c. V ola, SXrag ut utrunque fignificet «rag Ariftoteli, totum fcilicet & partem : uola ctiam pe- dis pars concaua dicitur ex Plinio & Feft.Póp. Manus partes uarie ab aliis explican- tur: nam quibufdam XXree ca pars dicitur carnofa, quz in parte manus füpina iuxta pollicem affurgit, & ad indicem ufque:quz uero illi oppofita eft in cadem manus par- te, emo rove: pars uero exterior , ózidérae:qua uero pars digitis proxime fubeft, sse Xee9s dicitur ,à nonnullis hzc pars VaeScrag uocatur , & ssJe xaeos (quod & twdgor quoque dicitur) ca pars nominatur, quz poftcauam manus parté ante metacarpium iacet:concauam ucro manus partem xoiAty xeeóe uocant:alij xosvAlw, qua fcilicet inter rag & see xagós fita cft. Alijuero manum ita diuidunt* Totam uolam , id cft par- tem manus internam , J«rxe uocant, authoritate freti Hippocratis atque Homeri:ex- ternam ucro, o7raXrag, Xf, kms wotomo, 8 fo: : partem ucro quz iuxta carpü fita sneXs xegie dicunt:qua ucro fub digitis,rweatr, xesczor. » De cruribus & earum partibus. Cap. X. [5s autem membri quod xàxor uocantbipartita compactio , utrin- que icoxa dependens, crus cft. Huius quod inter coxam & genu inter- iacet , faemur & faemen. Commune deinde faemori & tibic, quod articu- C lum conftituit gcnu eft: cuius pars pofterior ; poples uocatur. Q uod foris orbiculatum adiectum cft;contegens cam quz ad genu eft commiffuram, patella uocatur & mola: tibia, quod gemino offe fubiacet,cuius pars prior quze carnis expers eftcrea, pofterior fura appellatur: quz caro eft neruofa. Poftremum tibiz, quod utrinque extat;malleolus geminusin utroque cru re cft. Quod deinde multiplia offe conftat, pes cft: cuius pars polterior, calx: prior difcreta in digitos quinque eft: media , plante nomine cxpli- catur. Reliqua partes ad earum quz in manu funt fimilitudinem inftru- &z funt: plantz fcilicet palmz., digiti digitis ungues unguibus refpon- dent. Partes exteriores hz funt. C. Crus,zxevor:ita uocatur lioc torum,quod ex faemore,genu,tibia,malleolis & pe D qe conftat. Feemur faemen uocat Celfus, uugóe: unde faemoris internz partes Txeouuk- gi dicuntur: & quz inter faemora fünt uscoueix,Genu 59rv. Poples, kaum, iyu, 8 xy- xvAx, Patella uvAu:alii vzriovríidie à Uriyoreri d dicunt , uocatur. & uvA«xele, k vriisAie, XC X yyec.E155ris ctiam mufculum fignificat qui in genu reperitur. Tibia (crus uo- catur à Celfo)igu, codem fcilicetcum toto membro nomine . Crea,xrmxiuacor, tibia uocat hanc parte Celfus.Sura, ja cpoximuíx, ya ceoxvipaer:quida priore parte xy&ulw;pofte rioré evrÓítuaor uocát. Malleolus,egveos.aseofxA sc quida uocant, & latinetalos.Sunt auté «seacíxAoi nó partes ille extantes,fed qui intusà malleolis occultátur,ut inter ofla dicimus.Pes,z3s,6«as.Q uod poft malleolos & talü cft,id totü pes uocatur. Calx 7e v«.Pedis partes uarie diftinguuntur:etenim ut quibufdi placet, prior pedis pars à mal- leolis ad digitosufque 7weeve uocatur:interiora malleolis ad magnum ufque digitum pedibus fefe quafi afpicientibus zx'dvov: quod fub hoc ftatim in imi pedis medio habc- tur, xcioy 2453s, id cft pedis cócauum dicitur,latineuola.Infimum ME terram 3 DEDIFPERENTIIS contingimus & calcamus, vue eft. Pars uero ea que poft cauum pedis iuxta digitos E. attollitur, sioe zcd0c, il ar6ss5316 dicitur. Sequuntur deinde daxsuAci, id eft digiti pedis quinque numero. Alij uero fuperiorem pedis partem toti, qua ante digitos eft, d (cilicet ex neruis & offibus conftat,zxdlor uocant: cp, rA voseor, culus priorem par^ tcm,quz digitis proxima eft,vegaor uocant: pofteriorem pedis partem 3 épvon,id eit cal cem: inferior pars tota, vvAóuec;id cft ueftigium,quod fcilicet carnofum cft & inferius folum attingit. Galenus uero quo» eam pedis partem uocat, quz mallcolis proxi- ma eft:quz ex feptem offibus conftat,uti infra apertius explicabitur: inter offa & illi manus parti refponder, qua «es dicitur: axdlor ucro , qua illi proxima eft, quaex quinque offibus conftru&a cft:quibus adiunguntur pedis digiri, & metacarptoin ma- nu refpondet. Itaque conftat a Celfo plantam uocari , quz ex utraque hac parte con- ftat:ficutin manu palmam,quz & «emrcontinet,& usTot et osmov, ut modo di&aü eft. Defitu partium uario. Cap. XE Abet fanc homo (ficuti & catera fere animalia) fuas parteis ita difpo- fitas,ut. & in eo fuperius fic & inferius: & prius & potterius: & dextrü & finiftrum.Et dextrum quidem & finiftrum ex fimilibusfere conftat par tibus,nifi quód finiftra omnia imbecilliora. At pofteriora prioribu s, & Íu- periora inferioribus difcrepant: przterquam quód inferiora fimilitudine fuperiorum preferre ea dixerim ratione, qua uenter imus refpondere affo- let faciei in corpulentia uel gracilitate: & crura cum brachiiscommuncm incunt rationem.Ita quibus lacerti breues;iis cti foemora magna ex parte breuia funt. Et quibus pedes exigui ,1is manus quoque paruz habentur. Defexiftisdf | Partium itaque fitus,quemadmodum ad fu perius & inferius, prius po- feremiis fitus. (terius, finiftrum dextrum | fe habeat, paucis explicandus eft: fex nanque plura videas li i (e differentiis moueri hominem liquido apparet. Superius autem intel bro de anima- liu areffu P E riflotelis, liei uolo inanimalibus,non ut idem fit quod in orbis uniuerfi fitu,fed quc- admodum fupremam partem in omnibus eam efTe dicimus, non animali- bus tantum,fed quecunque uita przdita funtper quam cibus recipitur.in- fimam autem ad quam poftremo accedit. Parte quoque priorem cam uo- coin qua fenfus przcipue comprehenduntur, & unde fenfus emanant ex- ordia:oppofita uero illi pars pofterior eft.Dextrum autem, (quemadmodü & in uniuerfo eft) unde primus motus orditur. Ergo fuperiora inferio- raquc homincm omnium maxime animalium habere ad rationem diffc- . / s . . a . . . is rentiamque locorum naturalium intelligimus : cius etenim partes tam fu F e) periores quàm inferiores, ad fitum orbis uniucrfifuperiorem inferiorém- H que difpofitze funt. Tridémque priores pofterioréfque , atque ctiam dextra finiflrzque habentur:cum czterorum animalium genus, ucl refpe&tu hu- iufmodi careat,ucl confufius habeat. Caput itaque cum in czteris etiam omnibus animalibus fuperiorem obtinet fitum,corporis fui ratione:at ho- mo potiffimum,quoniam folus(ut modo diximus) ad uniucríi orbis habi- tum inflitutus eft: (folusenim. animalium erectusuiuit) idcirco parte ctià iftam habet refpondentem parti fublimi uniuerfi. Caput collum excipit, tum pectus & dorfum: alterum prius, alterum pollerius eft . Subiacent iis uenter & lumbi, genitale & nates : mox faemur & tibia: poftremo pedes. Crura ucro ante fle&unt,eodem fcilicet quo & incedunt. Calx é tergo po- litus AoN TPMECASGE Lp VOMLIBNE.oST 8 A fituscft. Malleoli fitum imitantur aurium: quippe qui latera teneant imi cruris,quomodo aures iunctz lateribus capitis habentur. Brachia e latere corporis dextro finiftróque dependent;atque fe intro fle&unt:ita ut homi- ni potiflimum crurum & brachiorum deuexa, (were Grzci uocant) aduer fa inter fe fint.Et brachiorum prior ca pars fit, quz à pectore cft: pofterior ucroquz ab fcapulis:ficuti interior quz ad latus tendit:exterior quz ab eo recedit: quod ad omncesarticulos pertinere etiam patet. Senfuum autem partes fenforias,oculos dico, nares & linguam, eodem fcilicet in priorem artem fpectantes habemus. Auditus ucro fenforiam partem, id eft aures, a latere, codem in orbe quo oculos . Ita partes exteriores collocat atque difpofitz funt, nominanuirque pracipuz : & cognitz per ufum fitimque B euidentiorem habentur. De partibus interioribus, & primo de capitispartibus. Cap. XII. N Vncinteriorum ordinem perfequemur. Primümi gitur cercbrü ca- Cerebrum iy- T pitis priorem obtinet partem:non modo in hominc,ucrum in cxte- 920r. ris etiam animalibus, quibus ca pars data eft:omnibus autem in iis eft, que fanguinem obtinet, & ob cam rem s/«ue id cft fanguinca appellantur : ex cxteris fere nullum habet;nifi per proportionem, ut ea quz. uacua, id cft mollia nomine fpeciali nuncupan turipfum ambiüt membranz duz quas uluifas Graeci dicüt:altera crafhior & folidior, offi calux adhzrens, quam expo, id cft duram uocát: altera aseo dicta, quz interior eft: & cercbrü zx)wgg ym c ipfum attingensjinfirmior & rubicundior. Bipartitum omnium anima- pode É lium cerebrum eft;poftremumq; iungitur, quod cerebellü uocatur, quod ;,, i d es fpinali medullz continuum eft : duriufculü,hoc eft & colore fufflauo. Ce- se. — rcbrum omnibus priuatum fanguine eft;jnec uenam intra fe ullam conti- Cerebellum, net:omniumd; corporis partium frigidiffimum fentitur,ucl ad tactum,ait M AT Ariftoteles, Galenus pernegat: cute tamen frigidius ipfum afleritquz o- A Psi mnium animalis partium,quod ad caloris frigorisq; fenfum attinet,ucluti tor, i Dog norma eft. Ex cerebro ipfo paria neruorum oriuntur feptem;quas ovtylae' rís. uocantqui in fecadi arte periti funt. (iis que ad nares feruntur minime co- numeratis:neque enim hacc neruorum more producuntur,nec extra calua exeunt.) Et primi quidem paris nerui prodcunt,unus dextra, & alter fini- p ftra,craffitudine notatu digna, & fere omnium neruorü molliffimi.Hi ue- luti radices quzdam oculorum uidentur : uterque enim ex priore cerebri parte prodiens;atq, in aduerfum fibi oculü fubiens, in latum fefe explicat: ipfumd; qui in oculo eft,uitreum humoré in orbem fphare modo ambit: membranamd (fiue tunicam dicere malis)cfficit,que 4ae«6vopod ess dicitur, id cft rctiformis. Solis hifce neruis antequam in oculos inferátur, fenfibi- lis quidam meatus incfunde ipfos quidà,non neruos fed zigse,id cft mca- tus appellarunt, alij neruos opticos, quafi dixeris uifiuos. Alterum polt hocnetuorum par efbin mufculos qui oculos mouet diftributum : purio- res multo funt hitenuioresq; iis quos modo memorauimus. His adiacet tertium par . hosautem neruos molles uocant : molliores enim funt, tum | B ij DEDIFFERENTIIS fccüdi paris neruis,de quibus modo diximus,tum uero eius quod mox Íe- E quetur,quarti, & item aliorum. oritur autem hoc neruorum par;ubi pars cerebri anterior cum pofleriore conncctitur. Quarti uero paris nerui, his potterius paulo fiti funtjà cerebri bafi emergentes.Q uinti quoq; paris ner- ui proximi iisoriuntur;fed ad capitis latera magis,ad offa quz NJddii,id cft lapidea dicuntur,uergentes.Hi uero cum ftatim bifidi fant, in ipfo fcilicet per offa cranfitu;utrinque deinde prodeuntjaltera quidem pars(iuendvjid eft auditorium neruum uocàt)in prior em magis partem ad auditus mca- tum:altera in partem magis auerfam, in offis cius quod AiSoi e dicitur;fo- Qt quibífg; ramen quoddam, quod sex appellatur: id enim ueteres anatomict no- modisa cspi? yen illi indidére, cum utique penitus anfractum illum perforare non po- pagine / 2. tuiffent;per quem neruus poft aures forasemergit. Sextum neruorum par F poris partes,fu à cerebri bafi producitur per forame quoddam, quod ad inferiorem illius fi oflidit Ga commilffürz partem, quam Aau£fsdds uocat, à 4 literz fimilitudine,confpi- lenis lib. De citur.Nec dum etiam nerui ifti duri apparent: praedictis tame omnibus có dee. nert- duriores (unt,quo iá fpinali medullz funt propinquiores.hzc nanq; corü ilh sies qui duri funt,neruorum,principium cft. Vbi autem cerebrum dcfinicjillic Alwis cp» Ax. Oritur feptimum neruorum par: quód unà cum fexto pari € caluaria fe ex- xlwáo diatur crit. Habet infe cercbrum,plerifque omnibus,cauum quoddam cxiguum ucluti lacunam Ati ab Herophilo dictum, id eft torcular. habet & uetri- culos(xaxas uocantJin priore quidem partejhoc cft in cerebro ipfo, binos: in pofteriore uero,quod cerebellum uocatur,unum . Et praterea à priori- bus in pofteriorem mcatus quidam tranfire cernitur, quem fane quartum G totius cerebri uentriculum nonnulli anatomici uocant. À prioribusillis utrinque exoritur proceffus quidam oblogus & concauus,in narium ufq; rincipium protenfusà uentriculorum illorum natura nihil prope muta- tus:olfactus inftrumentü primum hoc effe medici tradunt.Et cerebri qui- dem partes, & quz ex hisoriuntur, hoc fe habere modo cernuntur: quz ucro in oculis funt partes,iam explicandz à nobis funt. De oculi partibus interioribus. Cap. X LII. Olles illi,quos primi paris neruos, & à priore ité cerebri parte oriri diximus, cum primum e caluaria egreffi ad oculos peruenerint, in latum fefe(ut modo expofitum cft)explicates in orbem fphzre modo, ui- H | Wueum humorem,quem iaaedds uocant,amplectuntur: efficiuntd; mebra- exte nam illam, fiue tunici, qua zuexewepoldis dicitur, có quód 4uexecpo,id cft on caen reti hmilis fic. Qua tamen tunicam membranámuc neq; colore;neq; fub- lx lio ;, lanta refert penitus:fed fi cxemptá ab oculo cam feponas, atque in unum colligasapparebit planc ceu cerebri portio quzdam . Inferitur aute hec in humore oculi, qui xeveonodéiis dicitur, id eft cryftallinusaut glacialis,quod primum uifus cft inftrumentum , eftq; affectuum cryftallini certus ad ce- rcbrum nuntius.Sunt autem in oculo intus fub tunicis humores orbicula- rcs duo:mollis alter perinde ac uitrum,quod modice folutum ac fufüm fit: alter ita durus, ut glaciem mediocriter concrctam imitetur : nec corporis habitu ANIMATIVM:LIE.: 5 A habitufolum,fed colore ctiam tum uitrum tum glaciem referunt : uocan- curd; à medicis,hic quidem qui mollior eft, ixaedssr, id eftuitrcus:ille ucro durior,xeveod die. E1t aute cryftallinuscandidus,fplendefcens;perfpicuus, & ut dictum eft,duriufculus,figura globuli leuiter copretli :at uitreus (qui in hoc à natura inftitutus eft, ut fit cryftallino familiare alimentum liqui- dus eft inftar uitri ab igne liquefactizalbi uero coloris tantum habet,quan- tum fi intellexeris exiguum nigrum multo albo permiftum, ut fit albedi- nis perfectio adulterata . Tunicam &uQiCicpodó; continet alia aseodóic di- &ta, (quz re uera tunica cft , & corporibus fubiectis operculum) orta à tc- nuiore ccrebri membrana illi cognomince.V afa hacc plurima;arterias fcili- cet & uenasin fe habere conípicitur,qua & alimentum Zuei£uepodde pra- p ften& uincula illi feu fuftentacula fiant. Czerulea hzc multis in partibus cft, tum fufca, cum etiam nigra. Circundat hanc & tueturitertia quedam membrana durior, & quz (ubiectam fibi tunicam ab offium duritie tucri offit. À craffiore cerebri membrana hac produ&a cft, & apud iridis circu lum alteri membranz inferiori coniuncta. Porro iridis circulus ita fe ha- bec. Cryftallinus ille humor(quem primum uidendi inftrumctum effe di- ximus)in uitreum humorem inferitur: & medius in ipfo,quafi in aqua uc- hitur,codem prope modo quo fphzra globásue, cuius dimidiü extra aqua promineat.Hzc humorum connexio in cryftallini medio hemifpherio,in utroque humore circulum unum cfhcit.Locus hic terminus cft,finisq; &«- Qi6wpedéei tunicz atque eesd4i: cfficitq; codem loco fuum utraque circu- Clum. Ad eundem hunc circulorum locum propeaccedunt aliunde mem- branz praterea duz;altera vaa, finísuc cft mufculorü oculos mouen- tium,in duriorem illam tunicam inferta:altera à membrana caluarià am- biente (s&uxegnoy Graci uocat) producta cft. Hec colore alba eft, & totum oculum cum offibus contegit : definit autem ad circulum eundem, ubi & rcliquz oculi membranz:& ubi nigro oculi iungitur album . Locus hic fi robe omnia diffecueris, diligenterque omnia perfpexeris,circulosoften - det plures(nempe feptem)fibi mutuo cohzrentes,& craffitudine,& colore uarios:ut appofitiffime àueteribus harum rerum peritis, iridis nomen da- tum illi fit. nonnulli autem & sar», id cft coronam uocarunt. Attunica illa tertia duriore, quam à craffa cerebri membrana oriri diximus, & qux D aeeol& tunicam proxime circundat, ex iridis circulo producitur membra- naalia,quz & dura eft,ut fit cryftallino humori operimentum, & ucluai propugnaculum aduerfus ca qux extrinfecus occurfura fint: & prztenuis fimulatque alba;ne ullo pa&to uifum impediat:denfa adco ac tenuis, (prz-- Ífcrtim in media fui parte) ut non aliter quàm cornu prztenue, & quamac- curatiffime derafum,fplendoré trantmittere poffit:unde & nomen illi im- pofitum eft wescmdits, id eft cornea. Eft ucro hzc membrana quauis aranca tenuior candidiord;,& quouis fpeculo leuior magisq; pellucida pariter ac dura.Q ux proximailli fubeft mollis eft;uenofa,nigricas, & in medio per- tufa.Oritur hzc una cü cornea ex iridis circulis,àtenuiore illa tunica, qux segol fis dicta cft:corncamq; fibi uicinam alit, ac edem ne in cryftallinum D uj DE DIFFERENT IES humorem concidat, prohibet . Membrana hacintus qua uitrco humori oroxima cft;afperitatem quádam habet:extra uero qua corneum attingit, denfior eftin medio autem fui qua pupilla eft , perforatur. Atque hocin loco,ubi fcilicet foramen eft , nulla tunica inter corneam & cryftallinum humorem media eft: fed ucluti pertenue admodum & album cornu,fplen dor internus cum externo cómunicat, & commifcetur. Czruleam hanc tunicam in medio perforatam;ab acini uuz fimilitudine quada (quod fci- licec intus afpera non aliter fit foris leuis) jja44& uocarunt. Cuius fubftan- tia,ca parte qua humori cryftallino coniungitur, fpongiz madidz fimilis jeyeisie til eft. Et cornca tunica qua quidem parte unacum ea quz d«5sddile dicitur, [^] ; . . . . . . T1 . $2345 , «t ^b irideexoritur, humori cryftallino proprinqua cft. membranz enim o- culi omnes pariter atque humores;co in loco cohzrent. Exterius ucro ma F uult Pollux. "peram dr - teria Par an- Tus eupurlio- [— ME as) 2€m ttocat,co Tiyetale f 3 ff intale fiflu lam. Larmx, A«- evyf. gis magifque à cryftallino abfcedit: adco ut qua pupille locus cft plurimü ab co diftet.. Porro hoc ipfo interuallo quod eft inter humore cryttallinü & jcosldi humor quidam pratenuis reperitur & limpidus , ouorum albu- mini haudquaquam diflimilis,quo unacum fpiritu quodam acrco fplen- dido prohibetur cornea,ne co inloco cryftallinum humorem comprimat aut contingat. $i enim pertundatur pungauírue cornea, confeftim & hu- mor ille per uulnus effluere cernitur: oculüfque rugofus efficitur, contra- &us atque laxus.Inter hunc humorem & cryftallinum,membranula quz- dam,in modü cepz corticis aut aranez pratenuis eft, quo cryftallinus hu- mor ab rhagoide membrana feparatur. Qu uodautem reliquum in oculo eft, pupillam ambiens, (exceptis qui oculum mouent mufculis) non in ho- mine folum,fed omnibus animalibus quibus oculi duri non funt, Íebi na- turam imitatur. Et oculi quidem partes, tot numerantur : quanquam cry- ftallinus humor primum uifusinfltrumentum eft, ut Íxpius iam dictü eft: rcliquz uero eius caufa factz funt. E. Nullatunica,nullam forfitan tunicam confpicuam intellexit Galenus. Nam &exrcediicmempbranula quonammodo pratenditur cryftallino humori,ftatim expli cabiturexeodem Galeno. F. Humor pratenuis, humorem aqueum uocauit hüc Afíclepiades: hic in fuffufionibus coagulatur, Membranula, hanc membranulam tenuem adeo ut egre confpici poffit,ex au416Aucpoed9i nati, non diftinxit Pollux (ut arbitror) ab illa,fed quafi candem membranam duplici nomine infigniuit,ut antea no tauimus,fcilicet xu Q16An cp onde, & Xpxxroadtig. De colli & pectoris partibus interioribus, Cap. XIIII. Ollum capiti fubiacet proximü,ut ante di&tü eft . Intra collü gula cft, cui comes afpera arteria iungitur;priore obtinés fitum in omnibus 11s quz eam habent:habentauté omnia quibus pulmo cft.Huius fumma pars larinx dicitur,utante diximus: in cuius meatu particula quadam linguz quz in fiftulis cftjnon abfimilis cernitur,cut in uoce formanda primz par- tes tribuuntur,nomine 5e (quafi lingulam dicas) & 3a24f« ^«eifzer; id cft lingualaringis. Iungitur poftremz linguz parti minor lingua, quz éa- 22olis, & lieula nominata eft, pofita inter principia gulz & laringis,carti- laginea E c H ANIMALIVM LIB. L IO A laginea;pratenuis,forma hederz folio perfimili:cuius pars latior ad ipfam B € D lingua:mucro ucro ad interiores oris partes uergit , uidelicet apta quz per uices arteriz foramentum quod ad os fpectat,operiat . rcípirantibus enim ercéta efl;at deglutientibus prona. Arteria ipfa multis cartilaginibus con- ftac:& altero fui extremo cum lingua ima coniungitur:altero ad pulmoné defcendit:tum in utráque finditur pulmonis partem. cffe nanque biparti- tus pulmo omnium cofucuit. Hincarteriz partes illz binz in multos ue- luti ramos fparguntur, w/eifas uocant. Gula ab ore & ipfa dependet,conti- nua tum fpinz tum afperz arteriz,nexu fiorarum,& per feptum tranfuer- fum defcendensjin os uentriculi finitjneruo carne; coftans : & pariter di- ftendi inlongum latumq; habilis.Q ux intra pectus continctur omnia, a- 7:3í4s dicuntur. Spatium ucro ipfum pectoris totum, xo 4« escur- De uifceribus & fepto tranfuerfo. Cap. XV. G6 Equitur ut de uifceribus doceamus.Naturá habent omnia uifcera, car- ncam quidenm,fed fibi confimilem,cateris diflimile.Sunt enim carno- f1 generis fpecies plures: primo quidem quz proprie caro appellatur,dein-- de cuiufque uifcerum propria fubftantia eft. Eam Erafiftratus paréchyma uocauit: quandoquidem pofita fitad meatus uenarum, & intercapedines: proinde quafi fex aquz profluentis;ita fanguinis per ucnas Buentis,uifcera illa,uclut seaxt'uocro, id cft profufiones confiftunt.Sunt autem uifcerum, quzdam fupra feprum tranfuerfum, quzdam infra. Cor fitum in pectore cft opertum inuolucro pingui & corpulento,quà ueni maior: annectitur, & arteriz qui aorta nominatur . & caeteris quidem animalibus in medio pe&ore fitum eft, homini tantum paulo ucrgit ad leuam . Extrcmum cius (mv&a$/x Greci uocát)turbinatur in mucronem curuofum & firmiffimum, & omnino parti corporis priori commiflum cft: at parti fui ampliore fupe IiOrà Corporis Ípectat,praterqu amin pifcibus.folis enim iis cordis mucro ad caput [pectat.Cordis pars illa amplior qua mem branx connectitur, ««- QxAi wredias uocatur. INcruulos quoldam fuis in cauis continet : fed cor fi- nc offe eftomnium quz nos noucrimus,prxterquam maximorü quorun- dam animalium:ofli tamen quiddà fimile omnibus ineft:cuius fubftantia noinomnibus zque dura eft. in minutis enim animalibus, ad cartilaginis duritiem prope accedit. quod enim in iis nafcitur, non omnino cartilagi- nis ,fed corporis ex neruo & cartilagine conflati naturam habet. In ma- iufculis perfecta cartilago eft : in iisuero quz grandiora funt, cartilago offca efat in maximis animalibus , os cartilagineum potius dicédum cit. Q uo nique ualliore corporc fucrit animalis genus;co propius ad oflis du- ritiem accedit cartilago illa. In corde,uentriculi fiue finusfere bini inuc- - niuntur,unusin latere cordis dextro,in finiftro alter. Non tamen idem in omnibus cft uentriculorum numerus.quibus enim pulmo deeft, hzc neq; dextrum cordis uentriculum habent. Inter utrunque cordis uentriculum, medium quoddam cft quafi feptum. Auriculas item habet cor binas,uen- triculis adhzrentes,qua concauz funt, & fubftanua coaftant cutanca, au- D iij DE DIFIEWSNWNINS riculas eas dixere uctercs,ob fimilitudinem quandam earum que in capite E funt:utrinque enim cordi , ficuti aures capiti adhzrent.Sed de corde hacte nus:reliqua etiam uifcerum iam confiderandafunt. Pulmo fpirandi offi- cina eft,attrahens ac reddens animam:idcirco fpongiofus ac fiftulis inani- bus cauus. Bifidus confucuit cfle omnium pulmo,quanquam partium dit- tinctio inomnibus nó zque cernitur.Eft enim hominis pulmo fimplicior, atque à fingulari arteria partes in utrunque latus due dependét: uenz quo- quc maiori, atque artcrix , quz aorta ab Ariftotcle uocatur , pulmo con- nectitur. Sub pulmone feptum pectoris cft;que przcordia & feptü tranf- uerfum appellant:difterminat enim hocà reliquis pulmonem & cor. Co- ftis hoc & hypochondriis & fpinz, partc fui carnofiore , ualidioréque an- nexum eft:parte ucro media tenuc cft, membrancáque cxilitate contextu. F Iccur fub fepto pofitum;à dextro latere eft : Lien à lguo in omnibus , quae membra ifta difpofita habent per naturam non prodigiofe. Iam enim lc- gitimum illum locum in nonnullis quadrupedum , lienem cum iecinore permutaffe uifum eft. Iccinoris pars , quz ad feptum tranfuerfum & peri- tongum eft,conuexa ucl gibba:qua autem inferne uentriculum tangit;ca- uauocatur. Iniisanimalibus que lienen habere necefle eft, lien ipfe quafi iecur adulteratum effe uidetur: adco ut Plato lienem iecinoris iux yéor , id eft effigiem dixerit.Q ux autem lienem non habere neceffe cft;fed exiguus admodum lien ucluti notz gratia habetur, iis iecur bipartitum aperte eft: & pars altera ad dextram;altera (qux minor eft) ad finiftram fitum habere folet.Ec in nonnullis adco diuifum patet, ut locis quibufdam lepores bina G iecinora habere uideantur:quemadmodum in genere pifcium;tum alij, tà cartilaginei iecur duplicatum habere uidentur. Fibras habet iecur, Aceoi, Wmeriea graece uocantur. eft enim iecur , aliis multifidum , aliis fimplicius. Iecur magna ex parte maximóq; animalium numcro, felle caret: uerum in nonnullis id habere in ucfica fibi adnexum cernitur.Q ux enim fangui- nem habent animalium, maior pars fel habct, aut iccori aut inteftinis an- PNE nexum:ut pifcium plurimi, necnon ferpentum maxima pars. Rencs poft :. vid TN haec iuxta fpinam ipfam adhzrent in iliis: ex uifceribus ij maxime pingue- i Ícunt: & quanuis uehementer fuerint pingues, mediis tamen fere aliquid decft. Dexter in omnibus quibus funt rencs animalibus, fuperiorem obti- net locum, ( nonnunquam tecoris fibram aliqua attingens) minufque pin- H gui obducitur,& fqualidior cft,quod ucl in omnibus zque liquido mani- feftatur.Porro à fpinz uafis , arteria fcilicet & uena magna , inferuntur in cos haud exiguz magnitudinis uafa: aliis utrinque fingula , aliis quibufdà bina. Figura iis fima ferc cft, qua parte arteria & ucna ipfis infcruntur , & qua fe mutuo rcfpiciunt:oppofita uero partc, gibba. In omnium ferc rc- nibus finus incft concauus, (quibu Ídam amplior,ut in maioribus animan- tibus, quibufdam ucro arctior, ut minoribus) corpore quodam membra- ncocircundatus. Ex hocutrinque finu haud procul à locis quibus infcrü- Lorie, na. UIoqua diximus uafaymcatus duo infignes concaui atque przlongi, ad ue esty. ficam feruntur finguli ex fingulis renibus, spese; à Gracis dicti . Et deui- Íceribus ANIM ALIVM LIB. EL It A fceribus quidem, hoc cft de pülmonc , corde, iecorc, liene & renibus, di- ctum iam eft. B. Vifcera,avA&yxrx. Intercapedincs, As. ac, uctus Ariftotelis interpres uacui- tatesdixit. C. Cor,xodla. D. Ventriculi fiue finus,xciA ep, NRI. tECS 1n maiorü animalium corde effe uentriculos fentit Ariftoteles:uerum tertiam illam cauernam partem effe dextri uentriculi afferit Galenus. Auriculz,óT&. E. Pulmo, mmn, cA, Septum pectoris, deós,i dfe QexXyux,przcordia appellantur, quia cordi pre- tendütur: alias przcordia uocamusuno nomine,extain homine. F. lecurmug. Lien? azAUJ. Conuexaxvemi.Caua,esus. — G..— Fel; yeAcnomen hoc commune eft, & humori ipfi & ucficulz humorem continenti.R cnes,rcqeof. Deuentris partibus interioribus. Cap. X WI B rA appellamus eam partem, in quam cibus deuoratur: uen- triculi os fub media pectoris cartilagine, qua fvaedatis dicitur: reliqua pars infra fub fepto tranfuerfo fita cft. fundum habet uentriculus amplio- rem, & in homine certe ad dextram potius inclinatum:pars ucro fuperior, uz ad gulam tendit, ar&tior cft . In aliis ferc animalibus , in anteriora ad hypochondrium tendit uentriculus. huius oftium inferius, quo cibo exi- tus patet, in inteftinum,;ad dextram prope iecur fitum eft: zíxogo: hanc par tem Grxci uocant, quoniam portz modo in inferiores partes ea quz ex- creturi fumus,emittit. Pyloron inteftina excipiüt,flexuofis orbibus con- uoluta: quorum natura, quatenus inteftina funt , eadem in omnibusani- malibus eft:magnitudine autem,& anfractuum (quastu«r dicunt)nume- C ro,difcrimen habetur. Inhisab egreffü ipfo ex pyloro, eft quod éqvas de- Axecifives ab Herophilo (quód duodecim digitorum longitudine habeat) dictum eft.Hoc principium eft inteflinijprius quàm in anfractus orbéiq; conuoluatur.Q uod autem fequitur flexuofis orbibus conuolutum, no ita tamen implicitum,ieiunum inteftinum uocatur: cui tale uocabulum eit, quia M quod accipit;continet,fed prounus in inferiores partes trant- mittit.Inde tenuius inteftinum cftjin finus ucheméter implicitum : orbes ucro cius in dexteriorem partem conuerfi,& é regione dexterioris coxe fi- niti;fupcriores tamen partes magis complent. Deinde id inteftinum cum crafliore altero tranfuerfo comittitur,quod à dextra parte incipiens, in fi- nifteriore peruium eft , in dexteriorem non eftideóq; c:cum nominatur, D tumidum quoddam exiftés. Ad id quod peruium efto appellatum, la- te fufum atque finuatum,ab utraque parte huc atque illuc uolutum,magis tamen finifteriores inferioresq; partes tenens,contingit iecur,atque uetri- culum : deinde cum quibufdam membranulis à finiftro rene uenientibus iungiturzatque hinc dextra recuruatum, ad exitum ufque excrementi rc- ctum pendinioda ibi rectum inteftinum nominaturbreue id,corpu- lentumq;. huius finis eft mufculus, egvamses Graci dicunt: quo cohibetur alui excreméta;ne inuitis nobis effluant.Contegit uero uniuerfa hcc om£- tum;quod non nifi membrana przpinguis eft, Graeci. tnimhoor dicüt.oritur id de medio uentre,ftatimq; à fepto cranfuerfo dependet. Q uod autem la- &es uocantmembrana & ipfum eft duplex pertendes continua de intefti- DE DIFPESUCENO PI nis ipfis ad uenam ufque maiorem, quz in iccinoris porta cfbatque illi ad- E jiunctam arteriam,plena uenarum multarum quibus alimentum 1aim pro- bcin uentriculo concoctu perfertur ad iecoris portas, Graci TUAGG uocant. Venis ipfis atque arteriis quz prope iecoris portiin ramos finduntur, fub- fternitur caro quzdam glandulofa mbsgexe aut «tAixgens à Graecis nomina- ta. Vefica ultimo uentris loco;fub offibus latis,quz ilium offà dicuntur, po fita eft, mcatibus annexa illis, qui sesme« dicti funt;porrectis irenibus ad ueficam:& ipfa quidem neruofa, tenuis atq; exanguis eft, collü ucro habet carnofum.Genitale huic ceruici ucficz adnectitur,foramine uno foras di- rcéto(quod seiteg; nominari diximus)peruii, fed quod hoc loco bifariam diuifum fit:quorum foraminum alterum ad teftes;alterum ad ucficam tc- dit. Teltes ex genitali maribus pendent. Atque hzc eodé modo ucl in fexu F foeminco omnia natura coformauit,atque DUREE : nulla enim parte in- tcriorc fexus inter fe differunt;nifi utero:cuius forma qualísnam fit,ex có- Ícétionum defcriptione petendum expectandumq; cft : fitus cius fuper in- teftina,& infra ucficam eft. Oftium autem uteri, quafi ceruix carnofa ad- modum ,cartilagincaq;;parti animantium plurime auctifhimeq; tributum cíLdiciturq; us7o, id eft matrix.Pars ucro interior,fiuc fpatium internum, loci &uterus appellatur in homine:hoc in reliquis animalibus uulua.Pro- minent utrinque ad fuperiores cius partes, exortus, ali] xeias dicunt, alij monia, quafi cornicula dixeris, & flagella cirrósue . Sed de uteris generü omnium differendü poftca eft:neque cnim fimiles dati omnibus funt, ncc forma fimili conftituti.Partes animalium diffimilares interiores exterio- G refque hunc in modum haberi cognitum eft. B Ventriculus,teiMos8 yocip, Wn avo xciN o: aluum dixit Cic lib.z.de natura deor. Intcftina, wTéye. Y Aic. de his ita prodit Plinius. Ab hoc uétriculo la&es in homine & oueper quaslabitur cibus : in czteris ilz à quibus capaciora inteftina, hominiq; flexuofiffimis orbibus ad aluum.De inteftinislege Pollucélib.z. C Ieiunumiinfü- tenum rige. Tenuiusinteftinü, Aegfóvovzrépoyi coA0ud, Cacum, qvpAor. D. kgAor, s xoc Xia, vioion Homero:Celfüs etiam inteftinum plenius uocat, & aluum : & Pli-- nius quoquc aluum: & Gellius aluum colon uocari tradit. Re&um inteftinum, &z&- iguityor ji cup A56. X Qv) 0g oup vyiemo ,À diocmi Aloe seis n aes xe, La&es,uscatgacor, à; uxcurépior.hoc Cicero,ni fallorymedium inteftinum uocauit.lib.zde nat.deorü. La- dcs Plinio aliud fignificat,ut modo di&um eft. Veficaaxígis. Collum ueficz, xewA£e, 4? xistoc T4XuAos, clic ceruix. Oftium uteri, sopuot. à Uso. uo Mo] 0 xeu NO6, xot) go- po P vstparid cft ceruix,& oftium uterievxlu) i TexsAor. Loci & uterus, Usdpa nod &A- Qis, xe yaveuxa(g xvm. i De partibus fimilaribus. Cap. XVIT. Imilarium autem aliz molles & humide füntjaliz fice & folide.Mol- les inquam ucl omnino;ucl quandiu fecüdum naturà manent,id cít in fcde & cócoctione naturali,ut fanguis,fanies,adeps,fcbum, medulla, feme genitale,fel)lac,caro,& quz iis proportione refpondent.Non enim omnia animalia partes has obtinent:fed funt quc ad proportionem nonnullarum ex his conflét. item excrementa omnia fimilària uidétur: pituitam dico & bilem,tum flauam,tum ctiam atram, & fedimctaalui atque ucfica-. Siccas acfolidas ANIMALIVM LIB. I. 12 A acfolidas intelligi uolo neruum, cutem, membranam, uenam, pilum;os: item & quod uice fungituroflis:ut Ipinam, z«eu3oy Graci dicunt, & carti- laginem,unguem,cornu:item quae iis proportione refpondent. De fanguine;uenis atque arteriis: & qua iis pro- porüonerefpondent. — Cap. XVIII. Similarium numero humorem quédam genus unumquodq; anima- lium continet, quo f1 aut per uim, aut per naturam ipfam priuctur,in perniciem agatur necefle cft : habet etiam diuerfum quoddà , id fcilicecin quo humorillecotineatur. Sunt hac in aliis fanguis & ucna:aliis quod iis proportione refpondeat, ut hbra & fanies. Hincíane animalia alia de«ue dicuntur;id cft fanguine przdita & fanguinca;alia aeu, id. cft cxanguia. Etfanguineis quidem omnibus, fimilarium fanguis potiffimum commu- nis cft : nec minus communis ca pars cft,qua fanguis continetur,quz ucna dicitur: cxanguibus autem, proportione illis refpondet, fanies & fibra. Cü itaque natura fanguincz uenaru mq; corporis principiu efle uideatur, pri- mum de iis differendum eft. Sedenim natura uenarum ita fe habet. Dux intra thoracem uenz continentur: uenarum enim nomine ctiam uafa illa pulfantia, quas modo arterias uocamus,à uctuftiffimis, tum medicis, tum philofophis appellari uideo:altera earü maior,quàm uenam cauam ob in- ignem eius cauitatem uocant.Hippocrates merid, id eft iecorariá dixit. Altera minor quàm aortam uocant nonulli, arteriam medici polteriores: C codem etiam nomine uafa fingula,qua pulfum habeant nuncupantes.Süt ctenim arteria Ípirituum Íemitz,quarum Certe pulfus incacuminc mem- brorum euidens eft. Vtraque ucluti caudex cft, feu truncus omnium quz per totum corpus fparguntur uaforum:uenarum altera , quam fcilicet ca- uam uocari diximus:altera ucro,quz & arteria dicta eft, arteriarum. Neq; uenz fere deeft arteria: & quacunque corporis parte arteriam uideris,cade & uena confpicietur;paucis quibufdam exceptus uenis.Q uanquam qui ab arteria oriuntur rami,minores multo funt,quàm qui àuena maiori proh- cifcuntur.Sed qui diligétius noffe uclit,quemadmodum uenz arterixque inter Íe habeant,fpectare id tum per diflectionem,tum etiam per commen tationem, hoc eft hiftoriáanimalium debet. — In iisuafis qui continetur p humor,qualifcunque is fit, una fanguinis appellatione cenfetur. Sanguis n integer fit,rubet & dulcis faporis cft: falfum nanque fanguinem, ficuti & falfam pituitam, morbofos humores effe petípicuum eft. Verü qui in arte- riis reperitur,tenuior fimul & calidior,magisq; flauus eft, quàm qui in ue- nisatque purior:ut qui fpiritui animali nutrimentum pracftet. Etquiin ít niftro cordis uentriculo reperitur,fere tenuior cfl,atq; magis flauus,quàm quiin dextro:quanquam nonnuquam ctiam crafhior atque atrior, ucrum femper calidior.Q ui uero in dextro finu cft, candé fpeciem habet cum co, quiiniecore,& in omnibus totius corporis uenis reperitur. Solus om niu humorum fparfus per totum corpus animalium fanguis cft: cfBuitq; fan- guis quancunque partem incideris carnis uiuz atque incozruptz. V enzq; DE DIFPFEPBERETNTILTS 15 ipf: in prtenues poflremo fibras fübter totam cuté difperfz , adeo in an- E ^ ET it: T " E . - CRT z guftam fubtilitatem tenuantur,ut penetrare fanguis no pofhit, aliudue qui exilis humor ab illo,qui cacuminibus innumeris fudor appellatur . Saguis in primis necceffarius communisq; omnibus animalibus fanguincis eft. eft enim his ultimum alimentum. Atque deficit fanguis quoties cibus no in- geritur:quoties ucro ingeritur,augetur : et fi alimenta bona aflümuntur, [anguis integer cft,fi praua uitiofus. Liquidus & calidus femper eft, quan- [e e. : f ] - - A diu in animalis corpore continctur : at ubi cffluxerit,cocrefcit fere omniü fanguis,nifi hbrz,quibus rcfertus eft,eximantur : fi uero fibras detraxeris, fanguis non cogctur.Sanguis inco&tus fanies eft : incoctus autem,aut quia c E - hs . LE LI * . conco&us nondü eft, aut quia in ferum degeneraucrit.Fit enim per conco &ionem ex fanie fanguis . E A Sanguis,&iua.uena,qAe|:fibroie:faniesyee. B. Hippocratesin libro Em- dWpur 2.ait, Cum nafcitur infans cui uena quz in cubito eft; pulfauerit,furiofus ille & iracundus euadet:cui fenfim mota fuerit,létus. Plato ctiain Timzo:cor uero fimul & uenarum fontem, & cius fanguinis,qui per omne corpuscii impetu fertur, &c. Celfus quoquein prooemio, Neque quid uenas moucat,inquit,fed quid quzquc genera mo- tus fignificent,&c.Plinius lib.52, Nullo uino zque uenz excitantur. & aliis item ple- rifque locis. Vitruuius lib.r.rithmos uenarü appellauit. C. Arteria. Quemadmodü à maximis hifce caudicibus exeuntes radices atque rami,id eft uenz arterizqd; mino- res paffi peruniuerfum fparguntur corpus,accurate docuit Galenus,cum in aliis,cum ucro brcuiffime fimul ac apertiflime in eo libro, quem de Diffe&tione uenarü & arte- riaruminfcripfit. D. Sanguis&ua. E. Sudorjdpós.Sanies;yoo,fignificat etia id quod in exanguibus uicem fanguinis prz'ftat:ficuti & in quibufdà ióojid cft uirus. e Dc neruis,ligamentis,& tendinibus. Cap. XIX. NN Eruorum mox ordiné perfequemur.His ceu canalibus quibufdà traf mittitur fenfus, & motus à cerebro in uniucrías animalis partes. Aut enim à cerebro manifefte oriuntur, aut per medii dorfi medullam trant- "lits ofo c mittuntur:ex qua prodeuntcirciter fexaginta. Nullus à cerebro aut fpinali TP 57" medulla producitur neruus, sv, id cft non coniugatus , fed femper alter ad dextram,ad finiftram alter:eade prorfus utrinque magnitudine , fitum obtinent.Nerui omnes fua fubflátia cerebro funt duriores:ucrum qui fen- fum oculis prftant,denfiores omnino confpiciuntur,haud magnopere ta men duriores:atquc hi omnium foli fenfibiles meatus in fe habere cernun H tur. Sunt nerui alij molles;alij duriores: molles nerui , fenfus funt inftru- menta,quemadmodum duri,motionis.Ex parte cerebri pofteriore mollis neruus penitus nullus producitur:ex anteriore autem duros quofdam ner- uos oriri fuit neceffe : in quibus, opinor , funt ij quibus oculi mouentur. Quicunque uero neruorum molliores funt, ij nihilà medulla fpinali dif- ferre uidebuntar,quod fcilicetad mollitiem attinet. Nerui non folidantur incifymirumq; uulneratis fummus dolor, prefectis nullus. E neruorum generc cenfentur ligamenta & tendines:lipamentum proprie & non com munitcr appellatum corpus cít neruofum, album , exanguc, folidum, fine fenfu 'fimilitérque hcruo concauitatis expers : ex offe quidem omnino or- tum ANIMALIVM LIB. I. j A tumbhabensnfertum autem in osaut mufculum:ut fcilicet os offi, aut mu fculum ofht coniunigat, & tanquam uinculü contineat. Mufculorum Qe reéseis tendines nominantur, in quos fcilicet mufculi definunt:mifta autc corü natura eft, & media inter ligamentü & neruum. Horü quidam adeo cfficiuntur tenues,ut mébrane potius uideantur.Facile auté dignofcuntur: nà fi hos clara luce penitius infpicias, fibras quafdà intercurrétes oftendét, G Neruus, vfgov. horum fe&ionem in uniuerfa corporis membra oftendit accu- ratiflime Galenus lib.de ufu partium,& de neruorum diffe&tione. Notat Ariftoteles cerebro exoriri meatus duos neruofos ualidos;qui per ipfas oculorum fedes, perten- dentes in fuperiores sgvAiód*rro c finiunt:cum alioqui fentiat neruorü originem à cor- de,nonàicerebroduci, H^ Ligamentum,eusAagochzxc uel neruorum nomine uo cant Ariftoteles & Plinius. Sunt & alij ligamentorum ufus, ut uidere eft apud Gale- B numlibro Anatomicesprimo. A Tendines,roorzi, & égpvivgóces, tendones. Dec fibris. Cap XX Ibrz inter neruum & uenam fuam habent naturam: & nonnulla hu- Eleg; morem, faniem appellatum continent. tendunt à neruis ad uenas, ac : inde ad neruos.In corde item fibr funt,quales in mufculis cernimus;qui- bus caro circumhzret: ceterum non eft idem fibrarum genus , fed quain mufculis habentur,neruorum ac ligamentorü funt particulz.Cordis pro- pria quzdam cft hbrarum fpecies, vque fcilicet acuenarum tu nica atquc arteriarum:itémque inteftinorum,uentriculi, uteri, & ucficz utriufque:li cet cnim in iis membris, propriam quandam uidere carnem fuis ipforum C fibris circunnafcentem. Aliud item genus fibrarum eft,quod confiftere in fanguine folet, quanquam non cuiulque animalis : fpiffari autem fanguis non poteft,fi id genus ibrarum detrahatur, ut dictum eft:tpiffatur ucro fi non detrahatur. Genus id ergo ibrarum, tametfi maiore ex parte in fan- guine animalium inefttamen ceruiprocis & bubali, & aliorum quorun- dam fanguini deeft:quocirca corum fanguis no fimiliter atque ceterorum concreícit fed ceruorum perinde ut leporü folet fpiffari:uidelicet non co- itu firmiore,ut czterorü,fed fluido, quale lac eft quod iniecto coagulo co- iuerit.Sanguis,uena, arteria ,ncruus, ligamentü,redo & fibrajita fe habét. De offibus. Cap. XXL Q Sía omnium animalis partium funt duriffima, maximcq; terreftria. 05,55uz. D Hzctanquam fundamétum quoddam ad uniuerfi corporis molem fuftentandam fubiiciuntur:iis nanque membra omnia firmantur: magni- tudinis quoque animalium meta atque terminus iis defcribitur. Offium quzdam grandia & ampliter concaua funt ac medullofa : quzdam mino- rajfolidaac fine medulla.In iis quz imbecilliora funtanimalibus;offa funt laxiora ac caua magis:fortioribus ucro denfiora ac conferta magis: ac pro- inde canis, lupus,panthera,reliquáque omnia,que mufculis ac neruis funt robultioribus,denfiorem multo ac duriorem habet offium compaginem; quàm oues, caprz, & id genus alia: quin & leo qui omnium eft fcrociffi- mus, offa in cxteris quidem membris omnia habet medulla expertia : in faemoribus uero & fi quis alius id genus artus , admodum exiguam ac te- eb DE'DIPrFERENTIIS nuem . hominis uero offaquz in ipfo uel maxima funt, caua & laxa inue- E niuntur : ut qui lcone mufculos habeat longe imbecilliores. Atque hzc quidem in omni animalium generc adeo feruat natura, ut no modo gref- file nullum, fed ne uolucre quidem aut aquatile aliter habcat. quandoqui- dem aquilis défiffima ac duriffima funt offa: deinceps & accipitrum fero- cioribus, circo, palumbario & fimilibus: gallinaceo uero, anatibus atque anferibus laxa fimul ac caua,leuisq; offium cft fubftantia. Offa uni tanqua principio Íunt connexa, & omnia inter fc aptata, unam continuat fericm, modo uenarum:nec cft ullum os, (quod cffatu dignum fit) quod fcorfum ipfum per Íe mancat.Initiü uero omnibus fpina cft: quz compacta ex uer- tebris,à Capite ad coxas porrigitur.Extat huic continuum capitis os rarum & rotüdum,fummis fuperimpofitum ucrtebris:quod calua dicitur & cal- E uaria,cx interiore parte concaua , extrinfecus gibba,utrinque leuis : cuius pars prior finciput eft, cenuiffimum,infirmiflimumq; omnium capitis of- fium, nouiflfimed; confiftrere folitum. Omnium enim offium corporis,ul- timum id concrefcit & induratur,in homine duntaxat: cum tamen in cz- teris animalibus difcrimen offium nullum fit fed omnia perfecta iam in- de à natiuitate proueniant. Caluaria ipfa no fimili modo in quoquo gene- reanimalium habetur:aliis enim offe continuo calua perficitur, uoviseoy AE Septem nume cunt,ut cani:aliis compacto,ut homini. fex enim numerantur caluariz of- rentur in libe fa,excepto etiam illo quod à cunci fimilitudine eguosists dicitur.Sunt aute iae hzc ab exterioribus partibus dura;ab interioribus, quibus inter Íe conne- avuaniequ, Ctuntur,mollia. Caluariz pars ferrata, futurz nomine fignificatur . Inue- (5 in priore calua niuntur autem futurz in plerifque quinque : prima ad finciput, donec reparte..— dicta:altera per uerticem,eCoxiedaztertia per occipitium;A«£2sdis:quae ma- gna ex parte coniunguntur.Duz quas xec&oive« nominàt, in utroque tem- porum fingula : hz fuper aures, tempora à fuperiore capitis parte difcer- nunt.quze aeu edere dicitur, ad inferiora peruerticem tendens, occipitium à fummo capite diducit. «£oiaz« uero ab codem uertice per medium ca- putad frontem procedit:eaque modo fub imo capillo definitmodo fron- tem ipfam Íecans, inter fupercilia finitur. Os deinde eft , cuius pofterior pars cum caluariz offe,quod iuxta aurem habetur, anterior cum parte fu- percilij extrema ad paruum oculi angulum coniungitur: iugale appellari poteft; Graci fsdsts dicunt. Inter caluariam,& ea quz fuperiore maxillam H conftituunt;os cft quod à cunci fimilitudine eguoca&ts uocatur, & ucluti cu neus inferitur . hoc finter fuperioris maxillz offa numcrabimus, quindc- cim numero erunt:ucl ut aliis placetjocto : inter que céfentur, & genarum & narium offa. Duodecim faciei offa numerant alij. Maxillz inferioris no cft os fimplex:in fummo nanque menti acumine,fi coquitur, laxatur. Ma- xillis dentium genus inhzrct;os partim cauum,partim folidà & adco fir- mumyut folum inter offa ferri aciem refpuat: neque candem penitus natu- ram quam cxtera ofla habet . Caetera nang; in prima corporis conftitutio- ncomnia gignuntur,ncque eft quod poft oriatur : at dentes poft enafcun- tur.quo fiut cum deciderint,denuo poflint oriri : folid; dentes inter offa, tota AAN LAE ASJLDUIV M. CLIB..L 14 A tota uita crefcunt. Détes omnes in fuorum offium concauis infiguntur. Et offa ipa quibus continentur dentes, ava: qux fübeunt foramina, etes dicuntur.& capitisoffaitafe habent. Spinalongitudine & rectitudinem 5p» exe continet animalium : hzc ex uertebris quatuor & uiginti conftat(excepto 057 orere offe facro)in homine fcilicet:ni in reliquis,ex pluribus compacta eft. Harü E 2 tota compago in ceruicis uertebras,& dorfi,& lumborü,& osfacrü(quod — & os latum uocatur à nonullis)diuiditur. Dorfi cam partem intelligimus, cui cum pectore eft zqualis logitudo:quod fubeft reliquum, lumbi appcl- Lübi, 6egus. lantur:quorum pars ultima facro offe finitur, in homine inquam. homo enim cauda uacat.In collo fepté ucrtebrz fünt: duodecim ad coftas, ad là- bos quinque.Earum quz in collo funt, fuprema uertebra in utroque cius B latere finus ineftjin quos irferedi confpiciutur proceflus ollis calux füb in- feriore cerebelli parte egrefhi; quz uera dicuntur. Ex fecunda colli ucrte- bra furfum uerfus,in primz uertebrz finus quofdam (quos ab oculorü fi- nus fimilitudine 5awodseis appellant)prioribus minores, proceffus duo in- fcruntur,qui à figura turbinata. sveluodéeis dicuntur : Hippocrates à figura fimilitudine id&£d9ei; uocauit: & totam quoque uertebra iivze;id cft den- tem inde nominauit.Vltima ucro colli uertebra. &r«; uocatur.Sub atlan- te proxima,& prima dori uertebra acefa dicitur: & quae illi fubeft, uan FRUI se:quz deinde fequuntur, zA&etzu. Duodecima ucro dorfi uertebra, 3Jo12- NACE sie. E. lumborum uertebris, prima wee dicitur:poftrema depaxtme. Os 6, bun : lacrum ex tribus particulis tanquam ex propriis quibufdam uertebris i4sàrésov». C compactum eft: quarum extremz os aliud quartum quod coccix nomi- Coca; api natur, additum eft: cuius pars qux podici proxima infle&itur, xeevai uo- 7/69 N oggà catur. Vertebrz omnes breucs teretesq; funt: proceflus tamen quoídà exi- oi isi gunt, &edézeis Grzci uocant.Ex mediis enim omniu m(prater prima) par- tibus poftremis,exeunt offei quidam proceflus: qui tanquam uallü fpinam ab ea parte defendunt, £ue9«. Grzcis nomen eft.Sunt & ab utroque uerte- brarum latere proceffus: & à fuperiore ctiam parte atq; inferiore omnibus, exceptis tribus fummis.Omnium fpinz offium,infimum(quod os facrum dicitur) maximum eft,quod ueluti fundamentum quoddam omnes fufti- net uertebras.Secundum ucro locü in magnitudine occupat, quz illi pro- xima uertebra eft: quz inter eius quz in lübis funt,quinta numeratur. Re- D liqua uero,quó longius ab infima recedunt,có ctia tere magnitudine defi- ciunt.Prime itaque ceruicis uertebrze, minime funt omnium, & ob forami nis amplitudine tenues:uertebrz nanq; omnes foramine medio fibi iun- "D^ gunturquod s» dicitur,quo fpine medulla à cerebro defcendit. Rurfus 76M«»* ife à ceruice duo lata offa utrinque ad Ícapulas téduncnoftri fcopzula, à4mà«- nd d o ws Grzci nominantea fummis uerticibusqui ad fcapulas funtjfinuata,ab iis triangula; paulatimq; latefcentia ad fpinam tendunt. Hzc parte fui po- Iteriore cartilaginofa funt,fed in imo maximc: ibiq; ualidis mufculis ner- uisq; conftricta funt;nullid; nifi in fummo, offi coherefcunt.Incqualia un- diq; funt hzc offa, atq; omni ex parte diffimilia : gibba quide exceriore ex partejintrinfecus fima: & fumma in parte craffa, in imo ucro tenuia funt: C ij Prima do "i IuE"UDIEPPERIENUTDS DS paulatimque pleniora euadunt, donecad eam partem peruencrint, quam E ícoptuli ceruicem nominant. Isinextremo in acetabulum defines(ut mo- do diximus)cius oflis caput in fe excipit , qui humerus dicitur , cfhicitque Hume artic. humeri arti culum. In utriufque fcoptulorum partc gibba, éxxe, id cftfpi- e *24T UY p3lhuicparti propria addita ànatura eft:quz paulatim fuperiore fui parte, "P^ ^ quafcoptulorü ceruice attingit,altius fefe attollens,offi alligatur,quod iu- gulü diciturzidq; efficit hic offium nexus, quod éxeéuor à Graecis uocatur: quód fimul effet & humeri articulo operimentü;ac propugnaculü:& pro- hiberetne humeri offis caput furfum uerfus,articulo excederet. Eft & in Ícopculo utroq; in inferiore capitis cius parte exiguus acutfq; proceffus: qui cum anchorz autcoruini roftri fimilitudiné referat, £voodts à nonul- lis,ab aliis «eeccests nuncupatur:quandoquidem extrema cius pars uti cor- p uinum roftrum extenditur.Hzc offa in hominibus quidem longius diftat à pectoris oflibus, & huic parti quafi innatant. Quin & humerorum arti- culi à rcliquis pe&toris oflibusaltius prominentzatin quadrupedibus,fco- ptula reliquis pectoris oflibus fere coniuncta funt: ac proinde homini foli funt humeri, cxteris armi. Lato huic fcapularum offi,quà definit pars illa, quam £xxrjid eft fpinam uocauimus;adnectitur iugulum, non inter durif- fima offa numerandum: (fiftulofum enim eft altero eius capitc in eo quod pofui;altero in exiguo finu oflis pe&oralis (quod sso dicitur) infidet. Pars cius inferior qua pectoris offi alligatur , craffior cxteris rotundiorquce cft: quz huic fucceditlonge gracilior:procedens uero, quo propius lato Ícapu larum ofhi fitjeo plenius latiufque &inexterioracuruatum eft... Coftcab 5 utroque latere funt duodenz : rariffime nanque decimatertia cofta in ho- mine uifituratque hocrarius undecim tantum.Hx primis partibus rotun dz & leniter quafi capitulatz, uertebrarum tráfuerfis proccflibusibi quo- que paulum infinuaus inhzrent. Inde patefcunt, & in exteriorem partem recurren tepaulacim in cartilaginem degenerant:cáque parte rurfus in in- tcriora leniter flex ,committuntur:feptem quidem cü ofle pectoris, quod sipro: dicitur: octaua ucro cum cartilaginis radice, quz fvqo4/is uocatur. re- liquz autem quatuor in pe&oris latera ad feptum tranfuerfum definunt, qua cxteris ctiam breuiorcs funt. Quinque iftz poftremz nothz appcel- lantur funtque cartilaginez omnes:atque adco x finis,exquifita car tilagocft. Coftis nonuna cft, fimplexque figura. nam in prioribus illis H quicquid cum pectoris offe committitur:non os cft, fed in cartilaginé de- generat: & fuprema cofta,ca parte confpicitur maxima,qua fpine adnccti- cur:xreliqui in medio, & ubi ad pectoris latus accefferint,latiorcs funt,quae carum partes Asa dicuntur: anguftiores autem,qua fpinz coniungütur, & Mimi uocantur.Pe&toris os,sivor à Grxcis nominatum, àiugulo ftatim incipit, & per medium pectoris protenfum ad przcordia ipfa molli carti- lagine terminatur: (quie quidem cartilago triangula eft , & à nonnullis &- Qoldiie appellatur.)non unum os hoc eft,fcd ex pluribus offibus conftat:funt autem numcro Ícptem, ficuti coftzz utrinque Íeptenzs, qua cum ipfis alli- gantur. Brachijoffa funt; primum humerus:hic extremis utrinque capi- tibus ANIMALIVM LIB. I. T A tibus tumidus: mollis , fine medulla, cartilaginofus : medius, teres, durus, medullofus,& in puorem,& exteriorem partem leniter gibbus. maximu omnium hoc os eflfaemore excepto.Summa cius pars grandiufculum ha- bet caput, & in co tuberculum quoddam adnatum rotundum, quod fcapu larum offi inferitur: parsautem inferior in tubercula duo definit inzqua- liajinter quz finus eft: circa hunc cubitus mouctur. conftat hic ex offibus duobus. Radius qué x4xex appellant, fuperior minorque, rotundo & leni- ter cauo capite,exifuum humeri tuberculum recipit. Cubitusalterum os dicitur,codem fcilicet quo totum nomine,nferior maiorque. In huiusfi ne extremo, ubi fcilicet cum humeri offe committitur , duo inueniuntur tubercula:alterum maius, & in parte cubiti pofteriore inferioreque:alterü B minus,& in parte anteriore fuperioréque:& communi quidem nomine xogdras uocant, & xopava:propric uero maiorem illum & pofteriorem Atti- Ci àXixesuer dicunt, H ippocratesinara.*. Radiusfupra infráque ualidisli- gamentis cubito alligatur:media inter fe omnino dchifcunt. Radius fu pe- riore parte tenuior eít,cubitus plenior : uerum cü rurfus ad manü coeunt, modo craffitudinis mutato;ibi radius plenior, cubitus admodü tenuis eft. Vtrunque adnatum tuberculum iuxta carpi partes habet;ex interiore par- tecauum;extrauero gibbum.. In finum eiufmodi fefe infinuat xai quá primam palmz partem diximus,cique adncctitur . ineft autem cubito & proceffus quidam,quem àcolumnz fimilitudine svaeqé$ appellant: & hic quoque carpo annectitur.Cubitus minimo digito radius pollici é directo Crefpondet.. In manu prima palma pars,quz grzece xagmis dicitur,ex mul- Torue manns tis minutílque offibus conftaquorum numerus incertus cft: quidam ta- 6/4 2ero men octo numerant.dura omnia,nec medullofa multiplicifq; figurz funt: (s dd s nam partim gibba;partim fima;partim recta;partim orbiculata: fed oblon ef de 2 "i gaomnia & triangula. Re&ta deinde quatuor offà ad digitos tendentia pal mamexplent. Abiisdigiti ipfipreter pollicem,omnes oriütur:qui ex of- fibus ternis conftant,quz qéaarf« dicuntur;id cft internodia & s«vre/As: 0- mniümque cadem ratio cft.pollicis tantum primum internodiü, ex trant- uerfo illi palma parti,quam metacarpium diximus, annexum cft. Compa &us ita & pollex ex triplici offe eft: primumque eius internodium cum po [teriorc palmz parte minime connu merandum cenfet Galenus. Ac fupc- D riorum quidcm partium offa fic ordinata funt. Adimáuero fpinam ab utroque facri offis latere,coxarum os, & quod iaéer dicunt, utrinque adne- iaéor, 8 ax xum eft:quod tranfuerfum longeque ualentiffimum,uuluam,ucficam,re- 9t. &um inteftinum tuctur. Atque iis quidem oflibus quz ex utroque oflis fà cri latere cernuntur;integris nullum eft nomen unum inditum : nam pár- tes corum latz fuperiores,ilium offa nuncupantur:inferiores exterioreíq;, coxz & coxarum offa. In quorum utroque finus prxgrandis eft,qui reci- pit rotundum fceminis caput;acetabulü uocant: Graci xosvAle. Ab iis quz in anteriora protenfz partestenucfque, & foratz,atque inter fe coniuncte funtjos conftituunt,quod pecten dicitur:quod in uiris rcétius efbrecurua- tum magisin exteriora infoeminis,ne partum prohibeat. Ecoxarum of- e C iij DEOBIEEBRIEN STISBS fibus foemina oriuntur,qux magnitudine cxteris praftant omnibus: quo- E rum capita rotundiora etiam quam humerorum funt, cum illa ex caeteris rotundiffima fint. Ad faemoris ceruicem oriuntur procelfus duo, $exerripue dicti:quorum exteriorem;qui longe minor eft, 3àx$» uocant: infra ucro le niter patefcens in duo tubercula à priore & à pofteriore parte dcfinitadco quidem grandia,ut uel capita poflint appellari : eáque übiz adncétuntur. Hac ucro commiffura ofle paruo,rotundo,molli,cartilaginofo tegitur: pa tellam uocant. Tibia,ut ante dictum eft, ex offibus duobus conftat . Ete- nim par omnia faemur humero: tibia cubito fimilis eft, adeo ut habitus quoque & decor alterius ex altero cognofcatur. Horum ucro alterum os ab exteriore parte fupra pofitum cft , quod fura nominatur : id breuius eft (neque enim adeo protenditur,ut genu i [um cotingat)fupraque tcnuius, ad ipfos malleolos intumelcit. Alterum à priore parte pofitum ,cui tibiz nomen eft,longius & in fuperiore parte plenius folum cum foemore com- mittitur,ficut cum humero cubitus: caque parte duplicem habet tinum, qua Fcemoris capita recipiat.Inter cos tibiz finus neruofum quoddam car ulaginofumque eminet:quod inter foemoris capitailla, ucluti inimà quà- dam fciffuram interitur.Et hec quoque offa infra fupráque coniuncta, mc- dia, utin cubito dehifcunt. Imz ab utroque latere tibiz furzque partes, malleoli nuncu pantur:iique gibbi & carnisomnino expertes prominent: intrinfecus ucro caui funt. Excipitur autem tibia infra primo pedis offe: quod nos talum, Grxci degener uocant . à malleolis hic continetur ac con tcgitur,ut cum ne tangere quidem poflis. Huius parsilla quam veo uo- cant furfum ucrgit:polfterior uero orbiculata eft; & ad fuperiora potius fpe &ar.Prior autem pars, rotundo quidem capite , cum eo offe connectitur, quod ad fcaphz fimilitudinem 240a nuncupatur. Huic fubeft os pedis maximum,quod sf&i»,id eft calcem,uocát;durum,fine medulla: eius pars qua ingredimur,leniter rotüda & latiufcula cft: pofterior quoque teretem hguram reprzfentat,in pofterioremque partem proiecta , tibize rectitudi- nem admodum excedit. Ex partibus cius anterioribus, qux é regione ma- gni digiti fita efb;capiti ipfius rali fubiacet:nec cum alio offe copulatur.que ucro minimo digito refpondet,cum eo o£ quod à tefferz fimilitudine »- £oaXc uocant,annectitur. xvéedte autem à parte exteriore iuxta oxeqQodste po- fitum eft. Tria deinceps offa paruula inferiori exeqod&as parti adiungun- H tur,cum quibus etiam exteriore ex parte zseasts una porrigitur. Atque pri- ma quidem pedis pars, quam raeGr uocant, hzc feptem continet offa.Pars inde pedis inchoatur , quam Graci aaro; uocant: quz ex quinque offibus cc nflructa eft. Poft hxc deinceps pedis digiti funt , qui ex ternis interno diis omnes, ad corum, quz in manuum digitis funt fimilitudinem,con- ftant;pollice tantum excepto: qui folus omnium cx duplici offe conftitu- tus cft. Itaque pedis offà pleraque ad corum quz in manu funt fimilitudi- nemyinftruca funt: plantz,palmz, digiti digitis, ficuti & ungues unguibus refpondent. Hzc,utarbitror,de offibus ucluti rudimenta difcentibus di- Rm M s T spe E . : &ta laus funto. Q uód fi quod officulum alibiyutpote in corde, in nafo , in gutture, ANIM-ALIVM-LIB. IL 16 À gutturejitémque in aliquo ex digitis, (ut que à fcíami fimilitudine «&ucadi uocantur) aliudue eius generis deprehenditur , non ncceffarium arbitror Koc opere pertractare. F Spina, éxxr. Calua,uel caluaria,xeovíov. Totum capitis os etii xeqxAse xvToc di- citur. Suturaé«qii éxQc.. Sunt & aliz füturz,& in facici offibus,& quz commu- nes funt fuperioris maxilla & caluz:ut uiderelicet apud Galenü lib.De otfib. & Cel- fum,& Introdu&.Galeni. lugale, (vod c àQ/ juez uerum Pollux (vreueere appcllat poft tempora bina obliqua:quorum connexus aurcs comple&itur, qui wexzroi etiam dicuntur.fed an idem fit QviodXs Galeno quod Celfo, confideret leQor.. Vertebrz, Colli uertebrz etià eeogés dicuntur, epoqgfdej xvCo: Homerus ctiam &cexydAxe uo- cauit. A7A«c Spinz articulum;fiue nodum(inquit Plinius)&rAXrzoruocant:eft au- tem primus. Proceffus;«geqvses: Pollux KDE T: uocat. Celfus,proceffus,& excef- fus,& tubercula. Quam formam fitumd; habeant proceffus ifti, luculentiffime often- B dit Galenus lib.De offib.& lib.de ufu part. & Celfuslib.8. Scoptula, à 2A x72 , & 9i vomiaus6, & Ax Te quidam uocant: Cel(üs hzc etiam Ícoptula,& lata fcapularum offa nominat.Sunt qui hoc loco apud Celfum fcoptula opertalegi uolunt. Coftz, 9 feet quo pasto coftz cum fpinz uertebrarü proceffibus connc&antur, leges apud Galenum lib. Anatomices 8.& lib.De offib. Nó3ci, minores coftz dicuntur,ficut wiaias maiores. Coftz utrinq; dux primz wlcpogx uocantur: quz has fequüturitem duz, siptai Poft has sdpriseis duc. Et deinde quz ad pe&oris cartilaginé definüt,retes'oveor. Quz relique funt quatuor nothz uA Satz uocatur, id eft molles. Humerd,69o or uocat Galenus.R adius, xeu, meom xtov,i mes moor.. Cubitus,mioe, 8 GA js, Qua- tuor offa,Ita Galenus:uerum Pollux hanc palmz parrem(ut fupra diximus) exceptis quinq; offibus ad digitos tendétibus conttare, primumq;: pollicis jnternodium meta- carpiJ partem effefcribit. llium offa, A«novog osx. Coxz & coxendices,120x tuo qAM , xzo7eAudtor, Pe&ten Cus csor.. Foemen & feemur,uiep. Caput feemoris, teQad ufpa i C xeroNadiov, Patella,mola, uAu,8 &Sryererie utfuüpra. Tibia, xrígs. Sura,zrf£yi: rc- centiorcs fibulam uocant. Tibia, xváux: quidam etiam veeiid& uocant. Névgoyevofb ó- die cuséxap GP, hic eft,de quo lib.2.De temperamétis. Malleoli, ezvee: Celfus hos etiá talos uocat: & talos item appellat os illud quod & nos, quod fcilicet &ecyeAor uoca- uit Galenus. Talus &eexjaA(Sp Ariftot.lib.de hiftor.animaliü:& talus Plinio lib.ir.ui- detur aliud fignificare:de quo infra plura dicemus in quadrupedibus uiuiparis. Offi- culum,Sub ronfillis officulum eft o£ di&um,có quód fimile fit x literz, quod arte- riz caput ample&itur: alij zxesscb» uocant. De cartilaginc. Cap. XXIL Iufdem fere naturz cum offe cartilago eft: & quemadmodum os prz- cifum nunquam recreícitita & cartilago ablata nunquam reparatur. Differt autem ab offe pluris minorifque ratione: & uidetur quidem carti- p lago ex offe ligamentóque conftare: utrique enim aliqua cx parte fimilis naturz cft:ucrum ligamento durior,ficuti offe mollior eft. Et partes carti- laginofzz membrorum articulis inferuntur,ueluti puluinar,ne attritu mu- tuo l:zdantur offa. Terreftrium quz & fanguine habét , & animalgignunt, cartilago nullo foramine hifcitnec oflium more medullam continet. Ac ucro aquatilium cartilagineis, quod per dorfum offibus proportionatum tendit, cartilago eft humorem in medulla fpeciem continens : & Plinius, cartilaginca medullam in fpina habent;inquit.Greflilium,quz animal gi- gnuntjauriculz,nares,extrema offium nonnulla cartilagine conftant.Pri- uatim uero quz in extrema ora eft offis,quod in medio pectore s&ior uoca- tur, prope os uentriculi 4i$o4dis cartilago dicitur, & triquetra cft. C iij DE JBDJULEIENLENUI PI Deunguibus, ungulis, chelis, id eft ungulis bifulcis, cornibus & roflris. Cap XXIII. . Vntitem alia partium genera, quz naturam nec cádem habent, quam Vest. ca quc cxpofita funt:nec longe ab iis remotam,ur ungues, ungulz, che- i ar la cornua: praterea roftrum;quale datum auibus eft : hec enim & flexilia celum pro pc. & Bifliliafunccum nullum os hndi poflit; fed fragile quodq; habeatur. Co- dibus ipfis ca- lores cornuum,unguium,ungularum & chelarum, cutis pilorümque co- piantur unzu- lorem Ícquuntur:ccenim cutis nigra,cornua nigra, & ungues ungulzque d LEA nigrz oriuntur.Et candida pari modo in colore rcípondent: mediis ctiam : ^ medium eadem colorem przferunt. Atdentes naturam oflium xmulan- xeooru. Ro- flrum. ét yxor, tur:quamobrem hominum nigrorum ut Acthiopu m,atque fimilium den HéxMQes — tcs,utofla càdent:ungues nigri, modo fuz cutis apparent. Cornua parte plurima caua funt ab radice,quatenus ambiunt os,quod ortum :| capite,ca uo cornu inferitur,totimque implet: in mucronem tamen folidum & fim jlicem exeunt. Adhzrent cornua cuti potius quim offi. Ceruino generi to a folida & fparfa in ramos, & omnibus annis decidua;nifi caftrentur: cum cx cxteris cornigeris nullum cornua amittat. Cornua quibufdam ineffe di cimus, fed per fimilitudinem: cum nullum ex iis cornu officio fungatur: qualia cochleis data funt ad pratentandum iter: quz enim iure cornua in- telliguntur;gerunt quadrupedes uiuiparz ad uim;aut inferendam, aut de- pellendam,quz uirium funt officia: quod nulli ex caeteris qux cornua ha- Deunruiiex- berc dicuntur,contngit. Vngucs àncruis neruofis uc ligamentis orti, iis ortu plura. a- 1cilicet qua digitorum offa continentindurefcunt. Habent autem ungues pud Pollucem quibus digiti funt:digiti uero iis funt, quibus pedes articulis formati ,exce- pro clephanto.ungues ctiam in fene&tute, & dcfunéto augefcunt,duriorcf- que redduntur:& ungulz quoque maiores in fenecta redduntur: quod ide roftris ctiam auium cuenit. Vngues przterca nonnullis animalium adeo duritatc degenerant, ut prz nimia duritudine nihilo ab offibus differre ui- deantur. Depilis & cute;& quz his proportione refpondent fcilicet cortice fquama,tefta & crufta. Cap. XXIIII. To pilis & cute, atque de iis, que uicem pilorum cutífq; füppetunt, ita Cub Mur. feres habet:cutem omnia habent quibus ineft fanguis: pilos habent Pla, quz pedeftria cademque uiuipara funt.nam lana etiam pilus eft , fed pilus A x proprie craffior cft & proccrior:lana uero crifpa magisac tenuis. Cortice MGR c "utem integuntur quz ouipaza funt pedeftriaappellantárq; eoxsta:fqua- A ma ucro pifces tantum,ficuti penna aues: & tefta filicea includuntur, quze teftacea dicuntur,ut oftrez : crufta operiuntur,quze cruftata uocantur , ut pil. cancri,locultz. Gignuntur piliex uaporibus fuliginofis € cute exeütibus, iam lori formam adeptis:quorum quod in mceatibus cft,ftirpis radici fimi- le uidetur:quod uero cx cute cxtatyipfi ueluti ftirpi. Habent autem pili ad fuam radicem lentum quedam humorem, quo protinus,ubi cuulfus pilus eftt qualeuiufcula tangatjita adharet ut trahere poffit. Q uibufdam ani- | malibus É F c p t A N IMMCAPIIT V3 0 LIB. f. - A. malibus nulli dati funt pili:aliis fupina in parte nulli , aut pauciores quàm in prona.lis animalibus qui molli funt cute,ut homo , quanto ficcior cali- diórque cutis fucrit;tanto magis pilos gignere potelt . at neque in iis, quz filicca tefta includuntur;ucluti oftreis:nec cruftatis,ut locuftis,cancris : fed nec que corticem habent, aut Íquamas,ut ferpentes,ut pifces;oriri pili pot- funt.Suntenim horum quz fummxz cutis loco habentur, uere & in totum ficca ritu teftz ucl petrz-Pili przcfecti augeri inferius ab radice poffunt, fu- perne non poflunt.Pennz autem nec ab radiceneque fu perne ab incifura poflunt;fed cadàt neceffe eft.Cortex fquamz loco eft;& illi fimilis: fed na- tura rigidior atque durior:quod in teftudine & ferpétibus magnis, & cro- codilo fluuiatili palam fitsfirmior enim offe euadit. Cutem,ut diximus;o- B mnia habentquibus cft fanguis:pilos non omnia,fed ficut diftin&tum iam eft. Ineft in cute omnium lentor quidam mucofus:uerum aliis minus,aliis magis:utin tergore bubulo,ex quo glutinum facere folent. ubicunque cu- tis per Íe ac fine carne eft,uulnerata nó coit,utin gena,przputio, palpebra. Sed neque in carnofis etià partibus reftitui cutis poteft calis omnino qua- liserat quz periit:fed fimile quiddam cuti, & quod cius officium füppleat, quis cuis dif poteft,non tamen plane cutis. Cotextu perpetuo cutis in omnibus anima- f T libus continuatur:nec alibi interpellatur, quàm ubi fint naturales meatus: i: »e vfu por. utinore & excrementorum exitibusjtq; etiam in unguibus.Cutis homi- i ur nis proportione magnitudinis tenuiflima eft. Cutis quz quidem torum Ee UD UAR corpus ambit, gs, id cft excoriari potcft à fubiecta carne,& membrana mue C cam circundantejideod; eux Greci uocant:zmanuum autem internam & 5,5; 4.7 infimz plantz cuté;praterca frontis & totius fere faciei, aliarumd; quarü- 152 LR dam partium animalis excoriari no contingit. Cuti fuperiacet fumma cu- m ticulaque Gracis 43i quus dicitur,tenue quidda,quale eft quod ferpétis fe- li -Anatomices, ne&tus nominatur:id quod in Ícabie,lepra, & lichenibus maxime cernitur. De membranis. Cap. , XXV. Vnt & membranz in fanguineis animalibus: quz quidem pars fimilis cuti prztenui fpiffeq; eft.Sed diuerfum genus id cft : quandoquidé ne- ue fiflilisneque euulfilis cutis cft:membrane etiam omnes, cute ficciores funt. Ambit fingula,tum offatum mufculos,tum ctiam uifcera, membra- pnatamin maiore,quàm in minore animalium genere : uerum 1n minore fenfum cffugit.Q ux offa contegit membrana, s&ésaos iti) dicitur: quoin genere eft quod e&xesnor uocatur,membrana fcilicet caluariam ambiens. Ligamenta per quz mufculi oflibus colligantur, mébranascircaipfosmu- — , Ículos eficiut. Inter membranas precipue duz funt,quibus cerebrü oper- ^ MM : ? tum munitur, uf dicuntur:altera fuperior adhzret off, quz firmior & odit craffior cft: haec. exea! dicitur, & meyyea, 8€ fpatio, hoc eft dura,craffa 1545,45 eas uo & coriacca:altera inferior contigua eft cerebro,quz yegoas?s uocatur, quod c«r. xe» membranz fimiliter,uenas in fe & arterias habeat connexas:atq; haec cerebro tanto durior cftquanto altera,craffior uidelicer illa , offe fit mol- lior. Adhzrent item membran dux fepto tráfucrfo,ex utraque cius parte D&oLTovotov, à ví. 6 vou" vul, uo. - qUy2u0$ X TOV, à exetevauov Ok Vm. DE DLEREW ENTIS fingule fuperiore fcilicet parte & inferiore.Superior eot ld eft fuccin- E. Ld * 3 9 censjinferior uero 71frouacor nominatur:quod irenibus ortum, toti abdo- mini interne obtenditur;atque adharet ad pubem ufque infimam . Vtra- que fiue membranam diccre placet , liuc tunicam, (xrróv« nanque Gra- ci dicunt ) fubftantia omnino fimili eft: utraque. enim aranezx modo pretenuis cft: non ut tendines quidam, qui cum in membranarum fpc- ciem tenucs fint , fi tamen easclara luce infpicias, fibras quafdam tenues intercurrentes oftendent. At non ita peritonzum : cítenim fimplex , to- tum fibi continuum & adamuflim fimilare corpus, quod inde nomen ha- bet à 49 exero eS;, id cft quod pratendatur omnibus, quz inter fcptum cranfuerfum & crura continentur. Eodem ctiam modo fuccingens coftas nembrana fimplex eft peritonzo fimilis;eundemq; ufum omnibus fpiri- tus inftrumenus,quz intra pectus funt przeftat,quem peritonzum us quz nutriendi gratia in uentre fita funt. Coftas nanqucomnces intrinfecusfuc- cingit:& operimentum eft corum quz intra pectus continctur omniu. Ve rum non una eft mebrana quz utriuíq; lateris coftas fuccingità dextra ct- cnim parte una eft,à finiftra altera. Neque unum & continuum eft totius pc&toris fpatium internum(ita enim uoco £e yee'sr)fed membranis diftin- guitur.Ex membranis nanque illis fuccingentibus oriütur partes duz,que totum hoc pectoris fpatium diuidunt;atque ob id 2J«ees terns uocatz. Hz ad iugulum ufque à dorfo afcendentes , & per totam offis,quod in medio pectore cft,longitudinem ad mucronatam ufque cartilaginem, quz &est- ic dicitur,porrectz, mutuo fibi cohzrencnifi ea cantü parte qua cor fitim eft. Hic nanque feparate;cor ipfum unà cum propria quadam membrana, fiuc tunicacrafliufcula cor ipfu m ambiente(z6x«4 uocant)inter fe có- prehendunt . Succingentium autem bafes, fupernis fepti tranfucrfi parti- bus fuperbiacent: quemadmodum alia quzdam membrana fimilisinfer- nis fubftrata cft,qux peritonei uertex, aut principium non inepte dicitur. Hzc totam inferiorem fepti regionem fublinitzac ubi feptum perforatum eft;quo uafis tranfitus patcatjibi iis ipfis quz permeant, undique adhzret, ferturque una per totum corpus, ut quz iam ipfis fimul & operimentum fiat, & quafi irmamentum.Eodem modo & membranz ille fuccingentes quz fu pra leptum funt;uafis feptum permeantibus iungütur, & fimul per corpusteruntur. Membranofa prxterea quzdam corpora multis in locis prater hzc exiftuncquedam ex offibus procedentia in ipfa ligamentorum fubftantia,quazdam ex neruofis mufculorü finibus (2395igeay uocant) int- dinu m fubftantia. At quz uere maximeq; proprie membrana dicütur, ex lunt. Omentum quoque non nifi membrana efl,izisAow à Gracis dictü. hocomnia habent animalia quz fanguinem,fed alia pinguc;alia macilen- tum.Nomen hoc à ueteribus d3re3éow» fortitü eft, quoniam nulli intefti- norum adhzret:fed neque ulli alij perpetuo praterquam iis tribus, uentri- culo fcilicet(a quo oritur atque dependet )lieni & colo,quibus femper con- nexum cft. Adnafcitur etiam nonnunquam , fed raro iccinoris fibrz cui - piam,aut cx nothis coftis alicui.Eft autem corpus ex duplici peritonei ceu plexu FE H ANUDM ATERDV MESE DB. T i8. A plexu compofitum,in quo uenz permultz fparguntur . Defcendit ucro in uibufdam animantibus,haud multo infra quàm umbilicus eft: at in qui- bufdam ad pubis offa:maximum id habent inter animantia,homines & fi- mig. Quod etia la&esuocant, membrana & ipfum eft duplex pertendens continua de inteftinis ipfis ad uenam ufque,quz in iccinoris porta efluci ante dictum à nobis eft. Vefica etiam utraque,tam ca que urinam recipit, quz maior eft,quàm quz flauam bilem,qua minor,membranofa eft:qua- uis maioris illius collum carnofum fit. Membranz etiam quxdà funt fae- tum in utcro inuoluentes:prima aeo:cy dicitur,quz uulux adhzret: hzc nil aliud quàm uenarum,& arteriarum multarum cotextus quidam cít,cum interuallis quibufdam membranofis: altera tenuis cft & mollior, totum B circundansfoetum, &urlor uocant: tertia duplex membrana eft, & partibus tantum prominentibus circuniccta : capiti dico,natibus, & pedibus. hanc oAvurrddi dicunt , quód zmarn, id eft inteftino crumenaue fimilis fic. albae utreque ac tenues,forma adaraneam proxime accedentes. Sunt & oculo- rum membranz,de quibus fupra pertraétauimus.e membranis fi qua pre- cifa fuerit,non coit.Ergo de fanguine & uenis,neruis,hibris,cuteomembra- nis:atq; etiam de pilisuunguibus;ungulis,tam folidis quàm bifulcis,roftro, cornibus,dentibus,cartilagine, offibus, corámque proportionalibus,fta- tuendum ad hunc modum cft. C Membranz, vas. Euulfilis,mA2v. G Peritonzi ucrtex, xeu 78 3i70- ys. H.. .Omentum, ii zÀor , Gc iori mA se, & Urieoous. A La&es,u«ecurTéyior 8 uc- C exegaiov: medium inteftinü uocauit Cicero lib.z.De natura deorà.Laétes Plinio aliud fignificant:népe ieiunum inteftinum,opinor,& qua &xQute dicitur. Vefica xvgs.Q uo conueniant,quóue differantiftz ucfice,przclare docet Galenus lib.s. de ufu part. 2eeicr,fecundas uocant: de his plura legas apud Galenum in lib.de diffe&.uuluz,& de fcic, Ariftoteles duastantum enumcrat,lib.de hift.animal.7. & mébranas uocat. Decarne. Cap. A 36 Na X animalium partibus, nulla omni animantium generi, carne magis communis eft : nam & exanguia quoque fuam quandam habent car- nem,ut oftrca & teftacea reliqua.In gencre animalium fanguineo ,Caro, & quod carni fimilg eft,omnibus ferc inter cutem & offiaut quae offi propor uone refpondent,continentur:eftq; caro ucluti molle fulcimentum & pin &tro,ex D guiufculum offibus impofitum ,ornandi pariter & uclandi caufa.aboletur, & in uenas fibráfque tanfit,quoties animal extenuatur & gracilefcit: uer- titur item in pingue,quotics pabuli copia fuppetit . Sed carnis plures funt Ípecies:primam quidem,quz fyncera & abfq; fibris eft, & proprie caro di- citur,nufquam in corporc per Íe inuenias:fed eft perpetuo mufculi pars. Mufculi autem reuera carncs funt, potiflimumque partes ipforum me- AMuculi ages dix:nam extremis in finibus plurimi in magnos definüt tendines. Eft auté & carnis quoddam genus cutufque uifceris propriü, quod parenchy ma ab Erafiftrato dictum eftiecinoris enim, lienis,yrenum & pulmonis caro,fim- plicis cuiufdam nature eflcirca cuiufque uifceris arteriasuenas, & neruos creícens.Cordis fimplex carnis natura non eft: fed funt in co fui generis h- bi) a 5 Glandula, «- élw. Ad (ti GUcp od 60 KL2de, TINO o. cci TOL apud. Pollucc, (mft liber fit médofis) [unt meatus quibus defertur feme & teflibis ad spküpap. Adeps c fe- bum(quod co feuum dicitur) D EsDEFPSBSARIEUNCIMDEDS bra quales in mufculis cernimus,quibus caro circühzret. Eft & uentricu- E liinteftinorum,uteri,ueficz utriufque propria quzdà caro,quaz fuis ipfo- rum fibriscircunnafcitur. Lingua praterea fubftantiam quandam habet fibi propriam:eft enim rarior fungoliórue cius caro, & minus habens fan- guinis,quam fit mufculorum . Neque enim eandem penitus formam ha- bent hzc carnis genera. Mufculorum nanque caro rubicundior eft ac mol lior,quàm uentriculi aut uuluz;ucficz'ue aut inteftinorum : cordis autem durior, & fibris magis uaria: mufculi enim fibras habent pofitu fimplici, & quz neruorum li gamentorümque funt particulz;ut fupra dictum eft:cor- disautem propria hbrarum cit Ípecies,quz fitu funt magis uario. Dc glandulis. Cap. XXVII. E (Po proxima eft adenum ftue glandularum natura: eft enim ucluti caro conglomerata . quantum autem lingua differt ab ca quz proprie caro appellatur,tantum glandulz à lingue fubftantia receflerunt. Harum cum duplex fit ufus, duplex quoque genus efle debet: alterum denfum ac ficcius,quod uaforum,uenarum dico & arteriarum,fulcimentum elt in iis locis,quibus in ramos difcifla; periculum fubeunt, ne in uchementioribus agitationibus difrumpantur:alterum uero glandularü genus, rarioris fub- ftantiz cft cauernofum fiftulofümue, ac madidz fpongiz in modum, hu- more imbutum.Hoc nanque glandularum genus humorem quendam in fc gignitautad aliorum membrorum ufum , irrigandorum fcilicet caufa, nc facile exficcentur:ut que linguz adiacent adenes faliuam procreantaut (5 ad generis propagationem,ut teftes femen,(nam & hi eglandularum ge- nere funt) aut ad conceptus nutritionem, ut quz in mammillis funt glan- dulz,lac generant. Huius generis adenes uenas & arterias, perfpicuas qui- dem;,ac nonnunquam magnas, & item neruos in fe habent:illz uero altere nequc fenfum habent , neque motü;neq; neruum in feullum.. Sunt prz- terca nonulle in quibufdà corporis partibus adeo exiguz, ut uulgus ipfum lateant: ueluti in lactibus, (u«sorzewr dicunt) in quibus utriufq; generis glà- dulz reperiuntur.Et in aliis quoque corporis partibus funt exiles quedam, uaforum diuifiones fulcientes: circa fauces autem & larigga magnz funt atque confpicuz.. Haud longe cordis radice & pericardij membranc;ad fcptimam fpinz uertebram, $435 glandula eft,haudquaquam exigua, glá- H dium Latini dicunt.hzc in recens natis animantibus eft quà maxima, cre- Ícentibus autem minuitur. reges dicuntur glandulz;ceruici ueficz ad- lacentes,quas & eArá£es messi res quandoque uocat Galenus , in maribus maiores,toeminis minores. Sunt qui renes quoque inter glandulas numce rant: nanque ctiam glandulofum adu ude uidentur.Glandularü omnium natura exanguis cft. De adipe & fcbo. Cap. XXVIII. Deps quoque & febum ex maxime communibus funt inter animali parteis:nam qua rite alütur,fan guinca dico,ea omnia aut adipem ha- bent, A NIMM AVBIOVZMESLIB.;:E. 9, À bent aut Ícbum. Q uód fi uoles, licebit omné qui in animalis corporc eft, zu sj ^ olcofam & pinguem fubftantiam,utrumuis appellare , fcbum fcilicet aut $e . adipem :utrunque enim olcofum & pingue eft, & utrunque fanguis cft : mpuetudo ci concoctus per bonitatem nutrimenti.humiditate tamen & ficcitate diffe- Ee m runt inter fecum febum fragile ufquequaque fitjnec ad ignem admotum ai pisce tam facile liquefcat,& cum refrixit,concrefcat;ut ouis , ut caprz : adeps li- Sebum, sa. quidior fit, hoc eft,ad ignem facile liquefcens, minimeque aptus durari,o- fepe» mus leo longa uctuftate incraflato fimilis, ut equi, utfuis.. Locis etiam difcre- ix pant , adeps enim inter carnem cutemque folet confiftere : febum in fine carnis femper cft.Itaque fi ex hominibus quempiam incidas qui ucl graci- lesfint,& paruas uenas habeant, foeminam przcipue (ut quz & frigidioris p eft naturz, & uita: magis defidiofz) adeps excidet, quam cóftat cuti ad in- ternam cius membranam fubnafci. Cmentum omnibus adipe pinguc- Ícentibus adipeum eft,febo obefis febale.C uae parte utraque dentata funt, adipe pinguefcunt:quz una;febo. Generatur auté pinguedo omnis ex fan- guinis parte pinguiore,pcr tenucis uenas effufa,circa parteis animàtis me- branofas ac neruofas:cui concretio idco contingit, quód membranis adia- cetcraffo nanque oleo eft fimilis,eóque congelatur;ubi cum frigidis &ex- anguibus particulis coniungitur. At nequc circa iecur coire poteft ( inquit Galenus) neque circa arterias uenásue aut cor: fed nec circa ullam aliam partem calidam . Renes autem ex uifceribus maximc pinguefcunt,ucru ni dexter minus femper quàm finifter : & quanuis uchementer fuerint pin- C gues,tamen aliquid fere mediis deeft. Que febo pinguefcunt, maxima pro parte magis quam quz adipe in renibus opimandis luxuriantjac omnium precipue oues:quippe quz renibus pingui obdu&tis intereant, quod uber- tate pabuli hic.Plerif que animalium eft pinguedo inc fenfu: quam ob cau- fam fucs fpirantes à muribus tradunt rofas. Animalia quxuis aut intra car nem;aut fcorfum pinguefcunt.quibus autem pingue feparatum non efl,ca minus per uentrem omentumque pinguefcunt,ut anguille:paucum eft c-— nim eis pinguc in omento. Plurima tamen pars animalium uétrc pingue- a eM fcit, & pracipue quz parum fe moucant: eft nanque uitz magis defidiofz 7; rflote * lib. ciufmodi nota.Minus effe faecunda,quz admodum pinguefcunt, fiue ma- pe par. ap;- res fint,fiuc foeminz notum eft. malium 2.. D De medulla. Cap. X XX. Edullz rationem iis addere debemus : nam ea quoque humidis numeranda generibus in nonnullis fanguineis animalibus eft : hu- mida eft enim,& propemodum fluxilis. Maxime ucro mollem ipfius fub- ftantiam adfimilare pinguedini poflis : nam cum noucllis adhuc animali- bus medulla cruentaadmodum fit, xtate proucctis , ut adipe pigucfcenti- busadipi fimilis eft & albefcens:fic fecbo deputatis generibus, febum pre Íc fert. Quod in fpinz offibus continctur , colorem habet medullz fimilem, UPS vliatoy ueAotid cft fpinalem medullam uocant. Eft porro fpinalis medulla j 7. 5, 5, cerebro cótinua;ac eiufdé cum co fubftantiz,nifi quód compactior multo y£;, gd "a ud DE DIFEERENT-ITS$ fit & durior , potiffimum in infernis fpinzfinibus: quanto enim ab cere- E- bro abfcedit,tanto magis durcfcit.Eandem ucro efle ci naturam,quam ce- rebro colligunt (inquit Plinius) quoniam prztenut cius membrana modo incifa ftatim expiretur.. Quanquam medulla non nifi inclufa offibus cft, (ut reliqua quoque omnia, quz fuapte natura humida in corporc funt,co- ceptaculis quibufdam tanquam uaículis continentur: ut fanguis in uenis, & aliain membranis,aut cutibus,aut uentribus)tamen offa no omnia me- dullam intra fe cótinent:fed ea tantum quz caua habentur,tametfi ne ipfa quide omnia continent: offa enim lconis partim nullam, partim admodü exiguam habent,ut ditum eft. Hac fere femper in animalibus natiua. & congenita humidi genera habentur. Delaéte & coagulo. Cdp. XwXuxrt "jg Dnataautem pofterioraq; funt lac & genitura : preterea excrementa tam alui quàm ueficz , atque alia quedam, fcilicet in iis quorum na- tura hzcobtinct: hec enim fimilaria uidentur,licct re uera nó fint omnia fimilaria:lac etenim tametfi fenfui quide fimilare apparet, ex tribus tame naturis diuerfis eft copofitum:prima quidem craffa,ex qua cafeus confici- turzltera pingui,ex qua butyrum:& tertia aquea quod Íerü nücupamus. Plus cafei lacillud habere uidemus, quod cratlius eft. coitlac eorum , quz non utrinque dentata funt: quapropter cafeus ex lisfit, qua intcr urbana dentium ordine carent fuperiore. Eorum auté quz utrinque dentata funt, lac coire tam facile non poteft, (ficuti nequeadeps) & tenue & dulce cft: tenuiflimum camceli eftjmox equz,tum afinz : craffiffimum bubulum eft G & pinguiffimum:mediocris confiftentiz eft caprarum , craflius hoc cít o- uium lac: fed lactis differentias pluribus infraexplicabimus. Nulliferea- nimalium lac fieri folet, antequam uterü feraznec dum ferunt,utile omne eft: lac enim fieri incipitad fpeciem puris ftatim cum coire inceperint: fed utile poftea eft cum pepererint. Prima autem à partu fpongiofa denficas la &is,coloftra uocatur & coloftrü. & ex primo lacte in bobus femper à par- tu coloflra fiunquz , ni admifceatur aqua, in pumicis modum cocunt du ritia,uel perinde ut lapis durefcunt,ut prodit Ariftoteles. Non pregnanti- bus aliquando,fed raro, eduliis quibafdorditidinta artibus (ut uberum fri- &ionc) cfficitur ut lactefcant.Q uz lac habent omnia,màmis id continent. Maribus magna ex parte nec beftiis nec hominibus gignitur lac: fieri tame H poteft,ut aliquibus interdum gignatur : uiris enim poft pubem , exiguum nonnullis exprimitur. Cogitur lac fucco ficulneo & coagulo.Coagulum lac ctiam eft:quippe quod in corum uentriculo, quz adhuc lactent,, conii- nctur.eft ergo coagulum lac ignem habens intra fefe , quod cum animalis tepore concoqueretur,cafeum traxerit. Habent coagulum omnia rumi- nantia, & inter détata utrinque dafypus.Coagulu mjinquit Plinius,hinnu- lijleporis,heedi laudatum: przcipuum tamen dafypodis. Habent quibus hoc datum cft;non in magno uentrc, neque in reticulo, neque in ultimo, quod abomafum nominatur,fed in co qui inter ultimum & duos primos pofitus eft,quod omafum uocatur. Q uo uctuftius coagulü eft,có prxftan- tius: AWNCEM ALIVMSTILIB? IL 20 A tius:tale profluuio alui mederi poteft,atque etiam quod leporis cft;fed lau- datiffimum hinnuli,inquit Ariftoteles. F. Lac, jdAa.Butyrü,Govveor.Serum 6o6ée. Cafeus cafeus non fit ex utrinque den tatisinquit Plinius,quoniam corü lac non coit. Lac; Plinius, craffiffimü eft afinz lac, inquit,ut coaguli uice utantur: nifi fortaffe mendafit..— H. — Coagulum,zvzia , Eft ergo,&c. Aliter libro fecundo de generat.animalium,Coagulum làc eft cótinens ca- lorem uitalem,qui parteis fimiles ducit eodem, & unit atque conftituit. Coagulum c- tiam uituli marini , & balenz quoque reperitur apud Plinium & Diofcoridem. De femine. Cap. X X XI. Enitura nó codem modo in omuibus eft : fed quibufdam pro genitu- Genitura, 347 B r2, 5eir,id eft genitale uirus fui generis habetur,ut pifcibus. exgua, id v. eft femen genitale habent omnia quz fanguinem. exit profcéto femen ge- nitale à maribus album & craffum,fi integrum eft:fed foris tenue totü red- ditur & nigriufculum. Nunquam id gelu concrefcit: imo admodum extc- nuatur,& aqux tum colorem,tum fubftantiam trahit : calore autem coit, & craffeícit. Delabitur in aqua quod foecüdum eft atque fubfidit:quod au- tem infaecundum,diffunditur atque exolefcit. De excrementis. Cap. AXUX C DIS EF Xcrementum appello reliquias alimenti:cuius uariz funt fpecies. na- turalibus excremetis omnibus fere locus przcfcriptus eft, ut fit humo- C risueluti conceptaculum:uerbi gratia;aliméti ficci excrementis, aluus in- — ferior,humidi ueficajlactis mammge,feminalis(nam & hec excrementa di- cuntur)quz circa uterum & genitale func uafazin ea nanq; loca fe colligüt, atque conflunt. Q uod enim ftercus & ficcü excrementum uocatur, à fyn- cero nutrimento feparatum,paulatim impellitur per omnia inteftina uíq; ad fatis amplum fpatium quod ad illud inteftinü uifitur, quod rectum uo- cant;poftea ucro quàm plurimum congeftü iam graue animali fueritctum foras egeritur. Serofum uero excrementum,rencs à fanguine fecernentes, aducficam maiorem tranfmittunt:ca porro id colligit feruatq;, ad eüdem ferme modum,quo de ficco excremento retulimus. Biliofum excremen- tum ex iccinore attrahitur à ucficula,que illi fübiicitur:alterum uero à lie- D ne. iniiscolle&ta excernütur,alterum in priorem tenuis inteftini partem, alterum uero in uétriculum:ab iisd; iam per omnia inteftina unà cum fic- ciore excremento hir s Q uod ucro pituitam expurget,natura nullà inftrumentum codidit (ingulare: mixta enim cum cibo puro, alere poteft, & inlaborantibus in alimentum abfumitur. pituita ergo illa, quz adiecur unicum fucco perlata cft;non uacuari defiderat, fed in corpore manés al- terari: dum enim cum fucco illo unà concoquitur, fanguis euadit: & quod inuentriculo reliquum ex cibo cft,& in inteftinis, à deflucte in caloca bile cxterfum, per inferiora egeritur. Q uod uero à cerebro deftillat (mucü uo- cant, & deftillationem , grace gaeirar ned xojéétos) per palatum. & nares exi- tum habet manifeftü. Ex hoc genere cffe uidetur, & quz quotidie expuen- D 1j DE DIFFEIRSEN EJIIS do excernitur faliua. Aliud excremétorum genus eft, quod in fingulis ani- E malis nafcitur particulis,ex ipfo unde aluntur fucco,humidum tenucque, cui nullus certus ànatura przfcriptus meatus cft:expellitur tamen per exi- guos omncis corporez molis meatus, «ess Graci uocant,quorum no mo- do reliquum corpus uniuerfum, fed ctii tota cutis plena eft: partim uiole- to motu confertim crüpens(appellant uero quod ita excernitur,fudorem,) partim in fpeciem halitus ab infito calore folutum, quod per flatus fenfum latens uocatur . ueteres quidem authores hoc excrementorum genus to- tum subzwyux, id eft colliquamentü(ni fallor)uocauere: quod enim ex cor- poris incremento fecernitur propter motus calorem, uim habct colliqua- menti. In hoc infenfibili perflatu,craflioris excrementi nonnihil excerni- tur:cx quo tum pilisorigo eft(natura enim commode ucl excrementis fuis E MA . interdum abutitur ) tum uero lis quz circa omnem cutem femper aceruá- i HM ^" tturfordibus.In hoc genere excrementum eft,quod Grzci xv4é dicitur,ita uocant aurium fordes,quz interdum etiam auditum multitudine fua ob- ftruunt. De partibus animalium iis, quas fimilares diffimilaresque apclla- mus,deniq; de omnibus tam interioribus,quàm exterioribus partibus di- &um iam eft : reliquum eft,ut ad inftituta pergamus. | B Excrementum,zéy4foua. C — Stercus mess. Vrina, $eGp. Bilis,aeak. D. Atra bilis,yeNi utAcuve. Pituita, QACyax.. E. Saliua, axAóe, 8 oVeAoc A USA os, liu. SudorjicE ós.quo pasto in corpore generctur, leges apud Galenum lib.ro.De fimplic. med.faculta. F Perflatusfenfum latens,ucl tranfpiratio fenfum latens, uel perfpi- ratio,grace «dA aire 2] emos. G D.B A^NI M AGE T WM DIFFERENTEIIS LEXBER OWDRPR. Perqua potiffimum conftitui,inueniriuc poffint animalium differentix. Cap XXXIII. ——7«Vemadmodum corpus totum animi gratia 555.) conditum eft,(oreanum nanq; animi corpus E? cenfetur)ita & corporis partes officiorü gra- H tia conftant , & operum ad quz fingulz ac- commodantur: inded; fitut quorum actio- ncs officiáque plura fint;ca plurcis exerceant motiones,;pluréifque & uarias defiderét cor- poris parteis, quz fint ipfarü motionum in- Itrumenta: quz ucro aut immobilia funt, aut parum motus adipifcütur, ut teflata;co- ^, rum corpus non adco multiplex,ut fit neceffe eft. Atque hzc quidem cum ita Íc habeant;prater corporis parteis,carumq; actiones motionesq;,tertiü ctiam ANINMANSLIVM IB. Il. 2t A ctiam quodd adeffe eft neceffejnempe affe&tus.Porro actiones & affe&us intelligi diximusjinceflum & quanuis loci mutationem,in uictu parando folertiam,ortum,incremétum,coitum uenereum, fenfum, [pirationéuo- cem,uigiliam & fomnum:ztatem,ut iuuentutem & fenectutem: uità,ua- letudinem profperam & aducrfam,atque mores: & quacüque huiufmodi alia poffunt generi animalium tribui. Per hzc,ut diximus, potiffimà, par- tes dico,actiones & affetus,animalià differentias conftitui dignü cft:funt enim hzc animalibus partim omnibus communia, partim uero pluribus. : E ; : X . A ONES : De differentiis animalium,quz à partium difcrimine oriuntur. Cap. XXXIIII. B Abent uero animalia partes,aut eiu(dem fibi omnes,aut diuerfas par- tes:ealdem,uel fpecie intelligi uolo,ut hominis nafusaut oculus fpe- cie cum oculoaut nato alterius hominis conuenit, & caro cum carne, & os cum offe: (ut enim totüfe habet ad totum,fic partes fingula fcfe ad fingu- las habeant,neceffe eft)ucl genere quanquam exceffü detectiue differunt. de iis loquor,quorum idem cft genus; uerbi gratia,auis aut pifcis: idenim utrunque differentiis cofumitur generis:& fpecies complures cü pifcium, tum edam auium habentur. Diueríx uero inter fe funt animalium partes pene plurimzscontraria affectuum qualitate:ut coloris & figurz, có quód alie magis,aliz minus affectz iis ipíts qualitatibus fint:multitudine etiam & paucitate, & magnitudine paruitatéque, mollitie & duritate,leuitate & C afperitate;& reliquis generis eiufdem, atque omnino exceffu defe&tuque difcrepant:id eft quod magis minuüsue quicquà horü habeat, uerbi gratia, oris magnitudine difcrimen exiftere animalibus palà eft:aliis enim os ma- gno hiatu refciffum eft;ut canijleoni : aliis paruum;ut homini:aliis medio- cre,ut generi Íuü.Multitudine & paucitate differunt partes: ut corum quz pedes habentjalia bipeda funt;alia quadrupeda,alia multipeda. mollitia & duritate,ut inter ca quz oculos habent:alia duris oculis funt, ut cancri, lo- cufta:alia humidis mollibüfque . leuitate & afperitate,ut concharum qui- bufdam teflx Igues funt;aliis [cabra praterea aliqua longz funt, quzdam rotundz,itáque in figura notatur differctia.item aliis crufta, aliis tefta pro tegmine habetur: & aliis roftrü porrcctius eft ut gruibus: aliis breue. Pen- na item aliis ubcriusjaliis parcius data eft.Suntitem auium aliz longo cru rejaliz breui.Linguam ctiam alix latiufculam habent, alix anguftam. Pe- &us animalia plurima humano proportionatum pectori habere uifun-- tur,uerum non fimile:homini enim pectus latum eft,cateris ucro, ut qua- drupedibus, anguftum. fed & in iis quoq; ratio partium nonnullarum di- uería elt : eà fcilicet quód quas alia animalia habent , alia iifdem careant. Alia enim calcari aut aliquo armantur aculeo, alia nihil eiufmodi habent: & aliis apex in capite cflaliis deeft: & corum,quz loco fe mouent anima- liaquxdam pedes habent: ut bipeda, quadrupeda, multipeda: (Ícd omnia pedes pari numcro poffideng alia nullis fulciuntur pedibus. & oculos ha- bentiumyalia carent palpebris;alia habét;ut uifus fit exquifitior.Partes ita- D iij DEIDLPEPIEWEORPIMS que animalium(prope dixerim)plurimz aut ezde funt, ucluti dictum eft, autratione contrariorum differuntaut per exceffum defectumque. Non defunt tamen quibus partes nec [pecie funt &dem, neque fecundum exccf fum defectámue,fed proportione conueniant: quéadmodum os cum car- ulagine aut piíciu m fpina, & unguem cum folida ungula , &manuscum chele,id cft forcipato pede, & pennam cum Íquama conuenire animaduer timus:quod enim penna in auium gencre eftidem fquama in pifcibus ha- bctur.Proportione item conueniunt,quod aliis pulmo datus eft: aliis pul- mo quidem negatus,fed uice pulmonis iunctum aliquid eft quod pulmo- ni rcfpondcat . aliis item fanguis ineft,aliis fanguinis proporaonale, quod candem in gencre cxangui obtinet uim,quam fanguis in compote illo fan E guinis habet. Differentias praterea nonnullas partium fitu atque ordine F contemplamur : funt enim complura animalia quz caldem habeant par- tcis/fed non fitu codem:ucrbi gratia, mammas alia in pe&ore habent, alia inter fcemora,ut uacca.Partes quas fingula animalia habent, hunc in mo- dum diuerfas cafdémue intelligimus. Differüt autem fuis partibus anima- lia:cum alix omnium communcs fint,aliz ucro plurimorum, aliz quorü- dam generum propria:ut pifcium branchiz, ut auium pennz. Omnium animalium communcs partes funt,qua cibus recipitur, & in quam deuo- ratur: communes enim partes tam fanguineo generi,quàm cxangui funt Os,uetcr,& plu rima ex parte ftomachus & inteftinum, aut quz iis propor- tionalia habentur: plurimoru m nanque animalium comunes partes funt, per quas tranfit cibus, & quibus cibi excrementü emittitur . Et cum excrc- mentum hoc,ut antea docuimus,duplex fitjhumidum & ficcum,qux par- tem illam humidi excrementi capacem habent, haec ficci receptaculü con- tinent:quz ucro hoc habentnon illud etia habere omnia nouimus. quan- obrem quz ueficam habent, aluum inferiorem eadem etiam obtinencat ucro quz aluum habent , non omnia & ucficam poflident. Oculositem habentanimalium gencraomnia, praterquam talpa,(quem tamen modo quodam habere dixerim) & quz tefta integuntur, & fiquid im perfectum aliud eft, ut uermes . Et per partes quidem animalium differentiz his mo- dis conftitui debent. De differentiis quz ab animaliü actionibus oriütur. Cap. edge G Ctiones animalium plurima circa coitum foetus procreationem, at- H que uictus folertiam uerfantur:necnon ad frigora & zftus, mutatio- ncs denique temporü pertinencineft enim omnibus ex natura fenfus mu- tationis fact ex frigore aut colore.Itaque ut homincs alij domicilia hye- mc repetunt , alij qui amplioris prouinciz principes funt, fedem pro tem- pore mutantut mora zrflate locis frigidis,hyeme tepidis trahant: fic bruta que loca poffunt permutare,faciunt. A tque alia iuuamen in ipfis confuetis fibi locis comper1iüt;alia locum mutát: iam enim poft autumnale vquino- eium;aliqua ex ponto locisq; frigidis fugiunt hyemem futuram: à uerno autem,cx tepida regione ad frigidam fefe conferunt, zflus metu futuri: & alia A NELMCACESREVIM gy EIB. ll. 22 A alia de locis uicinis difcedunt, alia de ultimis (prope dixerim;)ut grues fa- ciunt,quz ex Scythicis campis ad paludes Acgypto fuperiores,unde Nilus profluit, ueniüt. Quinetiam pifces modo coderh, alij ex ponto aut in pon- tum tranantzalij per hyemem ex alto ad litora teporis gratia ueniunt: con- tra,zftate ex litore in altum uitantes flum difcedunt. Aues quoque imbe cilliores hyberno & gclido tempore difcedunt in campos, ut tepore potia- turzeftiuo autem repetunt montes,ut zftu careant. Idem hic affectus, fu- ciendi fcilicet caloris frigorisq; exuperantias ,euenit iisque téporibus qui- bufídam fe abdunt & latent:ut terreftria quzdam hyeme latebras fubeunt, tempore iam tepidiore exeunt.Condi autem plurima hyeme, diebus fcili- cetfrigidiffimis,ucl co maxime arguméto conftat, quód minime cum al- B gor eft capiuntur. Sed pifcium nonnulli zftate ctiam latent, ut glaucus.la- tet aliquorum genus totum:aliquorum partim lacet;partim non loteti tes ftaceaomnia latent,uerum non eodem modo:abfolutorü enim latibulu m ceuidentius eft:condunt enim fe fuis teftis, ut pectines faccre uifuntur : ali- qua leuiore tegmine fuperimpofito delitefcunt;ut limaces : corum autem quz adhzrent, non efttam manifefta latitatio . infecta pene omnia hyc- me conduntur.Sanguinci quoq; generis multa fe condunt: ut ea que corti- ce intecta funtferpetes dico,laceratos, crocodilos fluuiatiles. Pifciü etiam complureis latere nouimus : alios hyeme;ut coracinum, thumnü: nonulli ceftate etiam latent,uti diximus,ut glaucizauium etiam complures codun- tur,ut hirundines . iam enim uif funt multz. hirundines in anguftiis co- C uallium nudzatque omnino deplumes.Q uadrupedum quoque quz ani- mal generant,nonnulla conduntur:ut hyftrices,urfi: clires ctiam latent in ipfis arboribus. Nonnulla ex iis qux conduntur,exuunt id,quod fenectus Sezectus; uocatur, (cftauté fenectus ucluti cutis ultima, uel cortex, qui ucluti oper- 4697: culum cuti eft)ut ex fanguineis ca quz cortice molliori intecta funt,ferpc- tcs fcilicet & lacerti. infecta etiam quadam fenectutem exuunt, ut filpha & culex: & ea quarum pennz uagina continentur , ut Scarabei: & omnia quidem,ubi iam factum eft, quod gigni debuerit, exuunt. quadam etiam inter marina fenectutem exuunt;ut locuftz, gzammari & cancri. Sed qua- nam lateant, & quo modo & tempore : atque etiam quo tempore exuant fenectutem dictum iam eft. D py e Ab animalium motu qux coftituuntur differentia. Cap.X XXV ja Ifferunt animalia interfe etiam ipfa motione : animalium nanquc a- lia fede ftabili degunt;alia mutabili & uaga . Sedes ftabilis in humore tantummodo eft:terreftrium nulla ftatu immutabili uiuüt: at aquatilium piura faxis affixa uitam omnem traducunt : ut conchz genera complura. Suntité quz & adhzrerc foleant,& quoties libeat abfolui: ut genus quod- dam quod urticam uocamus: quippe cum nonnullz ex iis noctu abfolute paícantur.Non defunt compluraque cum fint abfoluta, mouere tamen Íe nequcant,ut oftrez.. Omniauero tum natantia tum ftabilia,locis eifdem quibus orca fint;aut fimilibus degunt:fuus enim quibufque cibus in uis eft: D ij Incedétia, mt- evoutux. DE DITFEREN T PFI'S uagantur maxime & obcrrant quz carne aluntur. Quzloco mouentur animalia; iis initium incedendi omnibus à dextris partibus eft : & omnia aut quaternis notis mouentur;aut pluribus.quaternis tantum quz habent fanguinem,ut homines binis manibus binifque pedibus, quadrupedes pe- dibus quaternis, pilces pinnis quaternis : nam & quz pinnis, autnon am- plius binis, aut nullis, ut ferpentes, utuntur, quaternis ca quoque notis ni- hilominus mouentur : lexus enim aut quaterni iis aguntur, aut bini cum o s pinnis binis. At quac fanguine uacua,pedibus fe pluribus moucant;fiuc uo- lucres funt fiue pedeftres, iis certe motus per notas plurcis exercetur: nam & cphemerum pedibus quatuor,pennífque totidem mouctur: quecunque ucro ambulant,omnia pedes pari numero poflident. Animalium quoq; alia uolatilia funt;ut aues,apes : alia erefhilia, ut quadrupedes, multipedes: alia natatilia, ut pifces : alia reptilia,ut angues: alia tractilia , ut hirudines. Animal quod uolucre tantum fit;ut pifcis natacile folum eft, nullum no- uimus:at ucro que greflilia eademque natatilia funt,complura reperiütur. Item corum quz pedibus carent, alia inceffu undant lu&uántue, (wuat- irr: Grzci uocant) hocque bifariam accidit:quedam nàque flexuofis im- pulfibus per terram labuntur,ut angues: quadam corpus furfum fle&tentia progrediuntur, (parte enim innitentia priore, contrahunt Ícfe,adducentes pofteriorem,arcuatímque incedunt)ut erucz quadarm.alia in inceffu ina- «vcsa utuntur (ac fi per limum trahi dixeris) hoc cft przcedéte parte prio- rc progrediuntur, & quod reliquum eft corporis ad illam contrahüt: quo mouentur modo hirudines & uermes terreni. Animalium praterea quae loco fe mouent;alia toto corpore id pracftant;ut falientia: alia per partes,ut inccdentia omnia. Q uz per faltum fefe loco mouent , ut ferpenus genus, qui iaculus dicitur,nullum pedum minifterium ad eiufmodi faltem mo- tuionem defiderant: at quz faltu utuntur, & greffus infuper indigent,cum illis faltus fatis non fitjiis pedibus opus cft. E Notz,euéáx partesfignificare uidentur Ariftoteli, per quas motio fiat: libro ctenim deanimalium greflu, exuea, id eft notas uocat & alas, & brachia manusque, in auibus atque hominibus,& pedes item in rcliquis. À gencrationc quz oriantur differentia. Cap. XXXVII. E F (6 X omnibus uitz muncribus,animalium quibufdam nihil prxter gene H À Lrationem inefle percipitur:quzxdam uero non tantum procreandi of- ficio fuis quodque temporibus funguntur , fed in enutrienda etiam prole laborant. atque horum quadam cum hoc perfecerint, nullam infuper cü proleferuant focietatem,fed fibi tantum uiuunt: alia ucro ciuilius agüt cü prole.Prima igitur pars uitz animaliumyin officio procreandi confiftitzal- tcra in aledo:in his enim duobus ftudium omnium uitáque ucrfatur. cha- rum enim euique fuaucque contingit, quod per naturam habetur:fequun- turque omnia cam uoluptatem quz fecundum naturam eft. Suntautem [04 cum fürpibus habent,quód alia feminejalia fponte naturz oriantur, nullo cognatio- generationes animalium multz ac uariz : hocenim commune animalia ANIMALIVM LIB. II — A cognationis femine antecedente: quorum alia humo aut ftirpe putrefcen- te confiftunt,ut plura infecta generantur : alia ex rore,qui frondibus infi- dat,ut eruca:aliaà limo,ut teftacca:alia in animalibus ipfis excrem entífq; partium gignuntur. Quz ucró ex femine cognato procrcaàtur, iis omni- bus ortus per coitum eft,dummodo fexus difcrimen 1d habeant,quod ma- rem & faeminam defcribere poteft: non enim in omnibus animalibus,fed in pradicis fanguine omnibus,paucis quibufdam exceptis, alterum mas;al terum faemina perfectum cuadit. marem appellamus,quod in alterum,foe. »;,, , 7 TUE minam,quod in feipía femen illud prolificum mittit. Et quanquam diuer- Fea, 5- fafunt animalia mas & foemina,tamen Ípecie idem funt: homo nanque u- ^v wunqueeft. In pifcium genere;nonnullz nec mares nec faeminz gignü- B tur. Exanguium etiam quxdam marem & feminam habent , ut fobolem ciufdem generis procreent. Alia procrcant quidem, fed no fui gencris pro- lem:ícilicet qux non ex coitu animalium prodeunt, fed quz per fe uelin a- nimali;ucl in terra putri;ucl in ftirpe,uel etiam in eorum ipforum partibus ucl excrementis gignuntur:quae nanque hoc modo per fe generantur, fiin mares ac faeminas defcripta funtjita generant quidem ea aliquid coitu fed imperfectum & diflimile , & ex quo nihil amplius gignatur : fed id quod funtjin nonnullis,fordes perfiftunt:ut uermiculi ex mufcis, ut pulicum aut pediculorum factus: id nanque magis declarant nature corum quz infecta dicuntur. Coitus necfimiles omnibus funtnec fimilem in modum agü-. 7, 45,. tur: quz enim cx fanguincis pedeftria uiuipara funt, & retro urinam mit- wt. C tuntaucría coeunt:ut lco,lupus;canis : cruftacea quoque & infecta codem modo.Cxtcrorü, quz fanguinea uiuipara funt,magna ex parte modus co- eundi idem eft,faeminà fcilicet mare bees : quanquam non o- mnia fimili modo coiunguntur.Aliis cnim coitus coplexu mutuo fupina- rum partium agitur, ut ferpetibus, murenis , & lacertarum generi : alia, ut pifces omnes,exceptis planis cartilaginei gencris, admotis inuicem parti- bus fupinis copulàtur. Aucs mare faeminà fuperucniente coéunt:qua mol- lia dicuntur oribus inuicem admotis,coplexuq; mutuo brachiorü libidine explent.Coitum omnium animalium ad hunc modü fieri apertü eft Tem- poraautem coitus defcripta, & aetates certas ad uenerem fingulis animali- bus natura fixit & ftatuit. Ergo plurium animantium natura uult quidem rem uencreà per id tépus cü hyemis ceffante fzuitia, zítatisclementia ori- tur:quod fane tépus ueris eft,quo animalia;prope dixerim omnia, & uola- tüilia,& pedeftria,& natantiaad coitum excitantur: fed funt tamen qux no co tempore coeant: uerum prout quzque alere fuos foetus comodius pof- Íunt;ita tempus fibi conueniens habeant . funt enim qua perautumnum etiam & hyemem coéant & pariantut nonnulla tum aquatilium tum uo- lucrum genera.ficuti enim temporis beneficio, ita & corporis ualetudine E o ad uenerem reddütur animalia. Homo ucro atque ctiam plu- ra alia pedeftria,quz cum hominc uiuunt,coitum nullo tempore afpernà- tur (uidclicet propter teporem & pabuli ubertat&)ut fus,canis, & uolucres quzdam.Genus autem auium parte plurima uere ac ineunte cftate coit & DE JD'ETP PER E NCIAILS parit,excepta alcyone,quz circa brumam parere folita cft : quadam ctiam L aeftate:alig àbruma ineunte uere pariunt & incubanc. lufcinia zftate parit: infecta hyberno quoque tépore coéunt.non defunt quc omnibus anni tem poribus pariant ex pifcibus murena,& ex mollibus fepia. Actate ctiam ad coitum differüt animalia:primum enim magna corum parti Ícmen no fimulincipit;& excerni,& poffe gencrare:fed uis illa prolifica poftca accc- dit:noucllorum enim in omnibus animalium generibus,prima cmiflio fc- minis,aut infaecunda;aut fi feecuda fit, imbecilliora tamen generat & mi- nora:quod potiffimum in hominum, & quadrupedum animal gignétium genere,atque etiam auium patet: alterum enim prolem minore procreat, alterum oua edit minora. Actas uero accommodata ad coitum cuique fuo in genere;plurima ex parte;fere tempusidem fortitur;nifi quid przmatu- ret,& aut ob aliquam rem monftrofam,aut ex detrimento naturz & uitio F anticipet:ut oucs & caprz anniculz coeunt;atq; utero ferunt.mares quoq; in ipfis generibus codem illo tempore incunt.Sues tum mares tum fcemi- nz coire incipiunt menfe fuz xtatis octauo: fed tamen non omnibus locis cadem zxtatisratio eft:iam enim fues nonnufquam tam marcs, quàm foe- minz quarto coeunt menfe:fexto tamen ita,ut ucl progenerare & cducare poflint. Ex quadrupedibus itaquc uiuiparis;aliz anniculz & coeunt & pa- riunt,ut oucs,caprz,canes : aliz mele fuz tatis octauo;ut fucs, ut iam di- ximus:aliz ucro biennes coeunt,ut equ us,afinus,tam mas, quàm fcemina coire incipit in trimatu:fert uentré menfes duodecim.Elephátus tam mas, quàm faemina incipit coire ante annum xtatis uicefimü: incipit enim fce- mina coire anno duodecimo cum celerrime,aut quintodecimo cum létif- (5 fime:mas quinque aut fex annos natus fuperuenit ineüte ucrc: coitü trien- nio interpofito repetit.Lacuftres & paluftres pifces,quinto fuz ztatis mefe utcrum geftare magna ex parte incipiunt. Cocunt quandoque ucl alieni- e gena,ut in Cyrencfi agro lupi cum canibus coeunt. Indicos etiam canes ex tigride & cancgigni confirmant . Raro quidem id fifed tamen id fieri, & in canibus, & in uulpibus,& lupis certü eft: necnon in auibus falacioribus idem fieri uifum efl,ut perdicibus & gallinis.In. Africa coeunt & generát ctiam quz gencre diuerfa funt,fed quorum tempora eadem ferendi uteri funt, & magnitudines non multó inter fe difcrepent. Obferuatum,inquit Plinius,é duobus diuerfis gencribus nata tertij generis fieri, & neutri parc- tum efle fi milia:cáque 1 pia quz ita nata funt, non gignere in omni anima- rq lium genere:idcirco mulas non parere. Coitum animalium, quz non nift coeundo progenerant, ad hunc modum fe habere intelligimus. Generant autem hzc,alia uermé, ut aranci & aliorum infectorum quadam: alia oua Otiiard , o- (ouipara dicuntur,)ut aucs,ferpentum maxima pars, & quadrupedes oul- Mh jt, PRO pifces plurimi:alia animal pariunt (appellantur; uiuipara, ut ho- 2 T , . . 0c . MUN mo,cquus;uitulus marinus, & reliqua qua pilis integuntur:& quz cete di cuntur, ut delphini: & ex pifcibus cartilaginci,& ex ferpetibusuiperz . At ucro corum que animal pariunt;aut oua intra fe prius coficiunt,ut cartila- gineaaut ilico animal intra fc formant,ut homo & equus.Ouiparorü alia ouum A NIMCJAJGIVMTTISB. Il 24 A ouum edunt perfectü,ut aues, & quz quadrupes ouum pariunt, & ferpen- tum pars plurima: (oua cnim eorum poftquam prodierut,nullum infuper capiunt incrementi) alia imperfectum edunt,ut pifces, & quz cruftata, & quz mollia dicuntur: nanque eorum oua poftquam edita funt augentur. Quz ex ouo generantur fere omnia coitu oriuntur, mare in faemininam emittente feme genitale. Ouum id uocamus,quod ubi in foetura perfeétü Owen; éir: eft,cius ex parte principio animal confiftit:reliquü uero;alimento ei quod ) gignitur cft. Continctur autem ouum ipfum,aut putamine teftaceo,& bi- color eft,quale auium effe uidemus:aut cute molli obducitur,unicolórque DX cft,quale eft cartilagineorum & pifcium omnium. Vermé id effe dicimus, s EX ex quo toto no ex parte aliqua animal totum per fubiecti faetus formatio- B nem incrementum; gignitu r.Quz ex ouo generantur, conftat non fimi- liter gigni,atque ca quz ex uermibus:in ouo nanque oculi primu in capite patent grádes:contra uero in illis cuenit, ut fcilicet pars inferior maior in- tcr initia fitjoculi & caput poftca augeantur. Hicadmirari naturam fubit, quàm bene miroq; deinceps ordine gencrationem reddit:alia enim & que perfectiora funtanimalia intra fe ftatim generant perfecta, fed tamen qua foris incrementum recipiunt : alia non ftatim animalia, fed cum prius in- tra fe ouum pepererint, mox animal edunt in lucem : alia non perfectum animalgenerant,fed ouum,idq; edunt perfectum,;ut aues : alia,ut quz fri- gidiora iis conftentgenerant quidem ouum,fed nondum perfectum:ucrü quod foris perficiatur, ut genus pifcium fquamatum , cruftata & mollia. C quintum genus,ne ouum quidem ex fefe parere poteft,nifi quód hac affe- &io foris cuenit ei,uti infra docebimus: infecta enim primo ucrmiculum pariunt,qui addito tempore;fpeciem accipitoui: qux enim chryfalis ap- pellatur,oui obtinet facultaté,tum ex eo animal nafcitur, tertia mutatione hnem accipiens generationis. Differunt cà animalia,tum gerendi utcri tempore,cum pariendi,tum partus etia numero: Íemel anno pariunt que- dam,ut magna pars fylucflrium animaliü:alia bis,alia ter, alia fzpius. Da- fypodes & coeunt, & pariunt quoque tempore, & fingulis méfibus : & alia ucre;alia zftate;alia autumno;alia bruma pariüt:ut inter aues halcyone,ex pifcibus menides: alia omni tempore, ut homo , uitulus marinus. rurfum alia breui à coitu pariunt,ut infecta maxima fui parte,qux folet coire: alia D diutius uterum ferunczalia denique fingulos faetus pariuncalia;binos, ter- nos,aut quaternos:alia numerofo magis partu faetificac.In ouiparo genere fanguinco,quadrupedum ortus uerno tempore agitur : auiü fylueftres fe- mel magna ex parte pariuntzaliqua tamen bis,ut hirüdo:aliz & coeunt, & pariunt omni tempore anni,ut gallinz: columba decies anno pariunt: & columbaceum genus magna ex parte bina parit oua:turtur tamen & palü- besuere,nec plus quàm bis pariunt . Pifcium alij diebus amplius tricenis uterum feruntjalij minus.alij item circa equinoctium uernum pariücaliis eftas;aliis autumnale zquinoctium attribuitur: mznides bruma pariunt, ut dictum eft. Ex iis qui in lacubus fluuiisq; degàt, Cyprini quinquies aut fexies anno pariunt:chalcis ter: reliqui femel edunt oua.in exangui uero DE BIFFEREN STILUS gencre;tribus menfibus oua gerunt locuft:quatuor menfibus Íquilla: in- E tra diem decimum quintü paritfepia . Ex uiuiparis delphini fingulos ma- gna ex parte cdunt,interdum tamen & binos. Sues cicures uterum fcrunt méfes quatuor:numerus partus cum plurimum ad uicenos.Oues & capra magna cx parte fingulos:aliquando binos, & ternos, & quaternos. uterum ferunt quinque menfibus,tum oues;tum capre.Parit canis duodecim cum plurimum:fed magna ex parte quinque;aut fcx: unum edam aliquam pe- periffe certum eft. Gerüt uterum canes Laconice Íexagenis diebusaut uno autaltero plus minusue. funt & canes, quz quinta anni partc uterü ferant, Duobus» — hoceft tribus & feptuaginta diebus:nonullz quarta parte anni. Vacca de- fiptizzint4.— cimo menfe pariunt fingulos,geminos ucro raro.Ferunt uterü equa men- fes undecim:pariunt duodecimo menfe, magna ex parte fingulos ,fed gc- F mcllos quoque aliquando.codem modo afinz. Camelus fert uterum mc- fcs decem.Elephanto ferendi uteri tempus incertum:alij annü & fex men- Ícs,alij biennium,ali) triennium ftatuunt . Cerux uterum gerunt octo mé- fcs:pariunt magna ex parte unum.Vrfafert uterum dies triginta:parit tum unum tum duos:fed cum plurimum quinquc.Hiftrix totidem diebus fert utcro,& reliqua facit perinde,ut urfa. Lexna fingulis annis ucre parit, & magna cx parte geminos,fed cum plurimos fex catellos. Vulpes cum pluri mos quatuor cdit.Lupus fert, & parit ut canis, tum tcm pore, tum ctia fae- tus numcro:parit incunte zítate. Felis & ichnemaones tot pariüt numero quot canes. T hos ut canis impletur, & generat numcro duos, aut tres, aut quatuor. Murium gencratio mirabilis prxter cetera animalia maiorem in (5 modum cfltum numero,tum celeritate. À locisin quibus gignuntur animalia, & in quibus degunt,col- liguntur differenti. Cap XXXVIII. pe generationem pertinet & locus: eft enim ucl locus generationis principium,ac proinde à diuerfitate etiam locorum differctia oritur: ut enim locis nonnullis gigni omnino aliqua nequeunt;fic aliis generatur quidem,fed minora aut pauciora & uita breuiore, nec profpera: ferpentes enim & lacerte corticatàque omniajin locis calidis, & in mari rubro tefta- ta omnia gignuntur przgrandia.In frigidis autem, ut feptétrionali plaga, cx animalibus,quz aut parum fanguinis habent;aut codé uacant,quedam H omnino no gignuntur: quzdàgienuntur quidem, fed minora uitzd; funt brcuioris. Maxima in India gignuntur animalia: indicio funt canes gran- diores czteris.Plurimum autem difcriminis ex ipfa rcgionc oriri certum cft, non ad magnitudinem tantum habitumque uegetiorem , uerum ad coitum ctiam & partum:ut cadem alibi pluries generent, alibi minus . In Plmimsca- uniuería Africa non aper,non ceruus,no capra fylueftris eft: & locis quo- pres éxit.— que uicinisdifcrimen huiufmodi exiftit ut agri Milefij locis fibi propin- quis cicadz alteris gienantur;alteris non.Amnis in Cephalinia infulam di rimitcuius citra alterum latus cicadarum copia eft , ultra alterum nullz. Terrz Bacotiz in Orchomenio agro talpa habentur multe: atin Lebadico uicino A NIMPRÁARLIV M LiB. LI T A uicino nullz funt:neque fi aliunde portatz eó fucrint,uolunt infodere. In « diaquz fanguine carent, & qua feceffu tempore conduntur,grandiora ni- mirum illa poffider, ficuti & reliqua quoque animalia, ut modo diximus. In Africa,magnitudo anguium mira;ficut & fertur.In Arabiajlacerti ma- enitudine cubitum excedunt.In Ponto, neque mollia funt , neque teftata, nifilocis quibufdam pauca.In mari rubro, teftata omnia mira quadá ma- enitudine augentur.In Syria oues funt cauda lata ad cubiti menfuram: ca- z7:Seus; j przauriculis menfura palmari & dodrantali,ac nonnullx demiffis, ut fpes mn ctent terram.In Cilicia capra tondentur, ut alibi oues. In Egypto aliqua malora quàm in Gracia hunt,ut boucs & oues:aliqua minora,ut canes,lu- ph lepores, uulpes, cerul, accipitres : aliqua magnitudine pari; ut cornices p & capre:cuius rei caufam attribuunt cibo,qui aliis large aliis parce fit: tum ctiam cali conditio temperaturáue caufa eft:ut in terra Illyrica & Thracia & Epiro;afini parui habentur:in Scythica & Celtica nulli aut omnino pau cipropter immodicum frigus. Item lcones in Europa potius funt: panthe- rz in Afia: in Europa autem nulla. Beftiz denique omnes ferz efferatiores in Afia funt;fortiores in Europamultiformiores in Africa:quo quidem lo co ctiam quz alienigenz funt,cocunt & generant, ut ante dictü eft. Mo- rum etiam diuerfitatem loca efficiunt, ut mótana& afpera fuas beftias red dunt, & afpectu cfferatiores,& uiribus robuftiores,quàm plana & mollio- ra. Morfus ctiam ferarum & ictus ex locorum diuerfitate plurimum diffc- runt:ut in Pharo locifque aliis quibufdam fcorpiones non lzdunt : at aliis, c & przcipuein Scythia multi & magni,& nocui funt. Anguium quoque morfus per loca plurimum differunt. Genera enim ferpentium peregrina aliquanto magis peflifera funtzmaxime quz zftuofis locis gignuntur. Ita- lia frigidiorefque regiones minus terribiles angues edunt. Atque hzc ità Íc habent. De fexuum differentiis, mafculini fcilicet & foeminini. Gn OX NL Hd item mafculinus faeminindfque diftinctus quidem, fed non in o- mnibus animátibus,eft : funt enim quibus id defit;ac fimilitudine qua- dam & parerc dicuntur & ferre uterum.In iis enim animalibus que uitam ftabilem uiuunt,aut omnino iis,quz tefta integuntur,fexus difcrimen nul € p lum omnino eft:in mollibus ucro, crufta opertis, & pedeftribus omnibus, ;; quiin rhi^ tum bipedibus tum quadrupedibus fexus uterque eft : atque etiam in aliis.zocerorz ge- qua animal per coitum generant,aut ouum aut uermem. At uero in gene- »ere marem rc infectorum & pifcium,funt quz omnino fexus hoc difcrimen alterutrá (47t9 repe - in partem non habeant . Nulla parte interiore fexus inter fe differunt, nifi nii exi utero & teftibusjatque iis quz illis adiunéta funt.Foeminis enim omnibus fanguincis intus conditz habentur hz partes: maribus auté multiplici dif- ferentia euariant teftes: aliis enim nulli omnino funt;ut pifcibus, ferpenti- bus:aliis funt quidem,fed intus:& iis quz intus continent,nó etiam omni- bus codem modo habentur, ut infra docebimus. Maribus in quocunque animalium gencre, partes fuperiorcs prioréfque funt potiores , ualidiores D E'DIFNPERWTEWTITS & aptiores. Q uz autem dici poffunt inferiores pofteriorcfque, eas faemi- B nz habent robuftiores,tum in hominibus jtum czteris animalibus omnm- bus,quz pedeftria funt atque animal generant. Et foemina fctc inneruior atque infirmior eftà partu tame foemina in educanda fobole fere acerbior marecít. In pedeftribus fanguineis uiuiparis, maxima ex parte maiores funt mares quàm faeminz : atin iis qua aut ouum pariunt aut ucrmem,ut pifcibus atque infectis, faeminz maiores fuis maribus cuadunt. Faeminis fanguis nigrior & craflior quàm maribus cít,dummodo cetera adfint pa- riter,quz uelab atate ucl fanitate proficifcütur.Et minus fanguis per fum- ma corporis faeminarum eft;plus enim parte interiore continetur . Caro quoque humidior eft foeminz quàm maris: pilum etiam habet tenuiorem faemina quàm mas : uox item faeminisomnibus tenutor & acutior, boue excepto.Partes autem quas uelut arma natura animalibus dedit,cuiufmo- di funt dentes exerti,cornua,calcaria, & caetera generis eiufdem : eas certe in nonnullis reneribus omnino mares habent;foeminz non habent : uelut generis ceruini;faemina cornuum inops mutiláque eft: & auium nonnul- larum quibus data calcaria funt, faeminz omnino iis carent : pari modo ut fucsfaeminz dentibus uacant exertis. Acin nonnullis generibus funt qui- dem hac fexui utrique , fed maribus potiora , ut cornua tauris robuftiora N . quam Uuaccis. : A uictus ratione diuerfa oriuntur animalium differentiz. Cap. XL. Eguntanimalia locis difiun&ta, alia nanque terreftria , alia aquatilia G5 funt: quam differentiam trifa riam intelligimus: aut enim recipiendi Terefhis, s) Aeris attaque rationcjaltera cerreftria;altera aquacilia dicimus: aut qu od podeis Apta natura funt [eruari temperamento alterutrius, quanquam aerem a- Aquatilia, 5v. quàmue non recipiancaut etiam quod cibum petant , uerfanturque utro- dp. bique diutius.Complura enim cum recipiant aerem,id eft fpirant, parcuf- uc faciant in terra,cibum tamen à madidis locis petunt , ueríantürque in EmuQ?Téi- humore partem maximam temporis:que fola vyeuoonezter,id cft uitam am ui biguam agere uidentur:quippe cadem & uclut pedeftria & uclut aquatica ftatui poflunt. At corum quz humoré recipiüt, prxter unum cordulü,nul- lum ucl pedeftre ucl uoladle eft,nec cibà fibi ex terra petit : quanquà mul- ta [pirabilia pedeftrífque gencris humore gaudent: & adco nonnulla ut ne H uiucre quidem difclufaab aquz natura ualeant, ut teftudines marinz & lutariz,crocodilifluuiatiles equi,uituli marini. Hzec enim omnia nifi ali- quandiu fpirentintereunt:& parere educaréque folent in ficco. Q ux uero in cctaceo ucl in reliquo aquadili genere fiftulam gerunt in capite, ut del- phinus,balenahzec natura quadam peculiari;nec aquatilia tantum,fed nec terredtria facile dixeris:fiquide terreftre quod aerem recipit;aquatile quod aquam,fecundum naturam eft:particeps nanque eft hoc genus utriufque, cum & mare accipiat, reddatque per fiftulam,& aerem per pulmonem: ha bent enim hoc membrum & [pirant, ucrum 1n utraque diuifionis tam co- trariorum gencrum parte collocari hoc genus abfurdum eft. Quamobre aqua- A-CN TOME ASGPST V uM: -EEB:, II. 26 A aquatile genus amplius diftinguendum uidetur: ut alia accipiant reddánc- que aquam,ea caufa,qua fpirantia acréquo fcilicet rcfrigerentur:alia pro- ter cibum.Cum enim in humorc cibum accipiunt, ficri non poteft, quin fimul aliquid humoris admittatur:quod admiffum,quo emittant , inftru- mentum habeant necefle eft.O ue igitur loco acris,qui per fpirationem at- trahitur,humore utuntur, quo fcilicet refrigerétur,branchias habent:qui- busautem cum cibo humor illabitur , iis fiftula in fanguineo genere data PflulssiA£á eft.Mollibus etiam & cruftaceis hoc idem adhibitum eft: nam ca quoque humorem propter cibum accipere coguntur. Altero etiam modo aquati- lia funt, (ob temperationem corporis dico & uictum) quz accipiant qui-- dem aerem,fed in humore ztatem degant: aut quz recipiant quidem hu- p morem & branchias habeant,fed terram petant,unde cibü accipiant: qua- le cordulum effe diximus. Sed horum omnium natura quafi peruerfa de- prauatáue uidetur : ficut marium nonnullorum natura feeminam refert; & foeminarum marem.Cum crgo animalia trifariam in aquatile GC TCRTO- ftre diuidantur,ut ditum iam eft:aut enim recipiendi acris aquae necef- fitudine, aut corporis temperationc, aut tertio cibi rationc,uictus prorfus difcrimen pro his diuifionum membris confequctur : alia enim temperan di corporis gratia, & propter cibum;atque ctiam recipiendi aeris aut aque neceflitate ita degunt alia temperameti uictufque caufa tantum. In iis,co- rum quz tefta operiuntur,qua quidem fua natura immobilia funt, pluri- ma aluntur humore dulci & potulento » qui tenuior ex aqua falfa clicitur: C quz auté mobilia cadem; carne uefcétia funtjgaeqeyiuzoe Graci dicunt & cupido, lis uictus cx pifciculis eft;ut purpuris: alia & iis quz in mari pul- lulàt uefcuntur. Qux crufta integuntur,omniuora funt: quippe quz & la- pillos,& limü,& algà deuorent: atq; quzdam ctia ftercus,ut cancri fluuia- tiles:carnes ctiam nimirum appetüt.Locuftz uel pifces maiores couinccre poffunt. Mollia omnia carniuora funt:lolligines enim atq; fepiz pifces ucl maiores cuincunt:polypi conchulis maxime ucfcuntur. Pifces fcre omnes facturam fuo tempore;alter ctiam alterum editmaiorümq; minores funt pra da:reliqua uictus ratio no cadem omnibuscft. Inauium genere,qui- busungues aduncz, omnes carniuorz funt. In gencre etiam non adunco funt,quz carne uefcuntur,uthirundo.Sunt quz uermiculos cum alios , tà p qui in lignis nafcuntur,pafcant:aliz fpinam appetuncaaliz frugibus uiuüt. Omnium fereauium , alix uictum à terra petunt: alie à fluuiis & lacu, ut ardcola:aliz mari;ut halcedo & fulica.Genus auium omne cum potu cxi- guo contentum fitjtum aduncis nullus ufus bibendi eft, prxterquam pau- ciffimis quibufdam,quz & ipfx raro utuntur. Auium cetera forptu bibüt: fcd quibus collum eft longum;intermittunt;caputque refupinant. porphy rio unus morfu bibit.Genus animalium cortice intectum,ut lacerti & rc- liqux huiufcemodi quadrupedes, atque etiam ferpentes, omniuorum cft: nam & carnem edunt & herbam : fed defiderium iis quoque bibendi exi-. guum,& rcliquis quibus pulmo fungofus cft. Q uadrupedes qux animal gencrantfylucftres exdemque ferratz dentibus,ut leo,lupus,carne omnes Ej * DET DIPFERTTNTIS ucfcuntur . urfus animal omniuorum eft. Cornigcra animalia, & quibus B dentes ferrati non funt,omnia fruge herbáque uefcuntur, nifi uehementer efuriantfue excepto, qui minime herbe frugümue appetens cft,fed radicü maxime ex omnibus animalibus.Sunt & inter quadrupedes feráfque,quz uictum ex lacu & fluuiis petunt, ut fiber, lutris,latax:at uero à mari nullum przterquam uitulus marinus.Bibunt,quibus dentes ferrati animalia,]am- bendo:atque etiam nonnulla ex non ferratis,ut mures.Q uibus autem con tinui,forbendo,ut equi, boues: urfus neque forbendo neque lambendo,fed morfu.Bibunt cztera quidem magis tempore zeftiuo quàm hyberno : quz autem in Africa deguntanimalia,contra: infuetum nàque iis cft bibere g- Itate;propterca quód imbres per id tempus fieri non foleant. Infecta ani- malia quibus dentes omniuora funt:quibus autem lingua tantum,humo- F rem undique cxugendo fua lingua ucícütur : quorum alia omniuora funt, uibus guftus omnium faporum eft, ut mufcaalia fanguiuora, ut tabani & afili:alia fuccis plantarum & fru&uum uiuunt. Animalium quibufdà ruminare in more efl proficiántque ac dele&antur non. minusin rumi- nando,quàm edendo.Ruminantque fuperiore dentium ordine carent,ut du boucs,oues,caprz. Ex feris nullum ruminare conftat,przterquam ea,quzx apud Ariflate aliquando cum hominibus cxigunt,ut ceruus:hunc etenim ruminare pla- lem, £t pifces num eft.Sunt etiam de dentatis utrinque nonnulla qux ruminent, ut mu- quidi , & qt rcs potici,lepores & pifcis quidam , quem ab ea re uie, id eft ruminalem ab care Cp. quidam appellarunt. Talis animantium uictus eft. A fenfibus quz oriantur animalium difcrimina. Cap EXE S Enfus quidem,ut ante dictum eft,omnibus animalibus communis cft: aliistamen omnes,aliis ucro pauciores dedit natura.Q ux nanque Jan- guine predita func omnia,omnes habent fenfus,nifi quid lgfum mutilüim- ue fit ut calpa:praterea iis quz mollia;quz crufta intecta,& que infecta di cuntur,prope dixerim omnibus, fenfus omnes infunt. Q uz autem filiceo tegmine operiuntur,quaquam tactum (quem omnibus animalibus com- munem efle diximus) & olfa&tü guftumd; habere conftat, de uifü tamen & auditu nihil certi manifeftiq; habemus: quzdam tamen ut echini, tethya, glandésq; olfa&um minime habere uidentur.Eorum quz non fpirant;alia branchiis,alia fiftula;alia precincta;ut infe&ta;odoré fentiunt.Nec pro có- pari modo genera animalium omnia, fenfibus przdita omnibus funt : fed olfactu cancs przcellunt , uti quibufdam placet : uifu aquila:guftu proto- geuftz animalia Indica,unde & nomen acceperunt:tactu ferpétes,& quz- Aulviedite ps aucszauditu aníeres .V crum Plinio authore, ex lenfibus ante cztera ta bumanorys OPOini tactus , deinde guftus:reliquis fuperatur à multis. Aquilz clarius fénfüum iud; - Ccrnuntzulturcs fagacius odorátur:liquidius audiunt talpz.Cicero,omnis, cis, plurib ex- Ynquit fenfus hominum multo antecellit fenfibus beftiarum: quorum ita nes Cero .clara iudicia & certa fünt,ut fi optio naturz detur, & ab ea deus aliquis re- ien ix quirat,contentàne fit fuis integris incorruptisq; fenfibus, an pottulet me- Box uf lius aliquid,non uideam quid quarat amplius. Hzc Cicero. ] A rcfpiratione G A ANIMALIVM LIB. II. " À refpiratione & uocc,animalium difcrimina. Cap. XLLI Nimantium alia accipiunt redduntq; aérem:que res refpiratio nomi- natur,ut homo, & quacunque cerreftria habent pulmonem:alia uero minimce;ucluti pifces & infectorum genus omne: & his quidem neq; uo- cisemittendz neque locutionis ulla facultas eft,fed fonus tantum in non- nullis:differt enim uox à fono, & cum iis tertia res adnumeranda eft locu- tio:gutture (doux dicunt) parte una,uox agitur:locutio non nifi uocis per linguam explanatio eft.Q uamobrem quibus animantiü lingua libera ab- folutaq; non eftneque fermone utuntur,neque uocem emittunt,fed foná tantum.Infectorum alia murmur edüt,ut apes:alia canere dicuntur, ut ci- cada:nullum molle,nullum cruftatum,uel uocem ucl fonum mittit natu- B ralem.Pifces uocis quidem expertes funt, fed fonos ftridoresd; mouct, qui uocales cffe exiftimantur:at uero,quz & linguam habent & pulmonem, fi quadrupedes ouiparz funt,uocem quidem emittüt,fed exilem:& alia lon- gum fibilum edunt, ut ferpentes: alia abruptum & perexiguum, ut teftudi nes:alia uero exilem & imbecilléuocem: rana fuum habetululatum , quà ololyginem nominant.Genus auium uocem mittere poteft:iisq; precipua facultas conficiédzx locutionis, quibus lingua mediocriter lata uel tenuis. Quadrupedü genus quod animal procreat, uocem uarie mittit : neque cft quod loqui poflit,fed proprium id hominis eft:omniü uero uocaliü anima ]ium communis mos eflut fui coitus tempore potiffimum canant & bla- terent przter hominem;uc aues tunc maxime plurimásq; emittunt uoces C cum coéunt.Differunt tum uoces animalium, tum locutiones tractus ra- tionc & rcgionis.Et uox quidem acumine grauitated; maxime innotefcit: iniis tamen fpecie nequaquam difcrepát,quz generis eiufdem funt. ZEta- tis quoque ratione differunt uoces : iunioribus enim quàm uetuftioribus ferc acutior uox eft. Magna ctiam ex parte uox marium feeminarüq; dif- fert:eo quód mares grauius fonant quàm faeminz: ucrü non in omni ani- malium genere ita agitur:funt enim in quibus à contrario fit, ut in bubus: nam boum faemina grauiorem, quàm mas agit uocem: & uitulis grauior, quàm adultis . Quamobrem caftratis uox é contrario mutatur: tranfeunt enim qua caftrantur in foeminam. . *, ^? - . 4 A Spiratio, eweemon woj) ax mar. Vox,dors. Locutio,2]JogA«xTec. Sonus, 422". DB Longum fibilum, cveisgór. Abruptum & perexiguum fibilum, Gv '40c paxgos,uel potiuscve.g«ós.. Ololygo, 6AeAvror. Animalium difcrimina,qux à fomno & uigilia oriuntur:aut zetatejiu- uenta fcilicet & fene&ta;à uite prolixitate & breuitate... Cap. XL III. Vntuero hzcanimalibus omnibus comunia, uigilia & fomnus, iuuc- ta & Íene&tus, uita & mors:non tamen pariter omnibus codemq; mo- doinfunt: omnia enim animalia dormiunt quidem & uigilàt: (nullü enim reperitur,quod ucl femper dormiat,uigilétue fempcr) fünt tamen qua fo- mno omnino adco cxiguo contenta funt, ut fzrpenumero quemuis lateat; dormiant,necne.Pedeftria omnia & predita fanguine dormire ac uigilare; : E 1j DEr JWEEPZEJSENUPTLES fcnfu ipfo percipiuntur:quibus enum palpebre adiunctz fi unt,conniuendo E Jd quaniligm, obdormifcüt. Aquatilium quoque fomnus apparet, ut piiciu m; mollium, Quod pifces e£. &- cena opertorum,locuftarum inquam,& czterorum generis ciufdem. dip dan Arcumentum ucro,quauis nullum deduci ab oculis poteit, quia palpebris n M carentjipía tamen quiete cernuntur placida,feu foporata.Iniccta eua dor- "Anflo.biftor. mire argumentum,quód requiem capiüt, motud; omai procul dubio ceí- anmnalliba. fane, quod przcipue patet in apibus:quiefcunt enim noctu & conticeícüt, ur nullusomnino bombus fentiatur.]tem fomniare non folü homincs,fed & alia quzdam animalia,ut equos,canes,& boues palam eft.Dormictibus fanguinis copia partes exteriores deferit, fubit interiores: ita ut adacto cul- .. . telononzque effluere poflit. tatum etiam ratione nonnihil difcriminis Same trahit, accidit: etenim in prima ztate,& admodum iuuenili,fanguis fanic trahit, F iud UL & copiofior cfl:in fene&tute autem craffus, niger & paucus, medium tenet in media firmad; xtate.Concrefcit etiam facile fenum,uclin corpore fan- guis,qui per fumma cft,quod idem nunquam n iuuenibus accidit. Auge- [cunt animalibus pili in fenectute;durioréfque redduntur: quod idem un- guibus quoque cuenit: pifcibus quoq; fenefcetibus Íquamz duriores craf- fiorcfque cfficiuntur.Q uadrupedum ctia uilli lanzue fencctute prolixius augentur:quanquam rarcícantfiantq; pauciores. & ungulz quoque ma- iores in fenecta redduntur,quod idem roftris etiam auium euenit. Pennas eruum in fenecta nigrefcere perfpectum eft. Viuunt certe alia diutius;alia ucro quo nata funt,codem die emoriuntur, ut cephemerus : longioris uitz funcaliisqux ercflilia funt , pariter & fanguine przdita, ut homo & cle- ( phas: & aquacilia terreflribus breuioris uit funt. In pedeftribus fangui- ncis uiuiparis maxima cx parte longioris uitxz funt mares quàm foeminae: foeminas autem pifcium maribus efIc uiuaciorcs coftat, có quód foeminz uetuftiores quàm mares capiantur.Q ux femine abüdat, & falacia funt;ci- tius fencfcunt:quz conira,diutius uiuuncideoque mulus logiorem dceit uitam,quàm aut equus aut afinus, ex quibus procreari folet. Mares, prope dixerim omnes, diutius uiuunt,quàm feeminz : accidit tamen ucl ob fala- citatem,ut in pafferibusucl ob nimium laborem,ut in iumentis, ut mares quidam fuis fceminis ocyus fenefcant. Differentiz animaliü,quz à moribus conftituuntur.. Cap. XLIIII H Oribus item animalia diftinxit natura: habere enim uim quandam naturalem animantes in quauis animi affectione uidentur: hoc eft prudentiajft ultitiaanimofitate,ignauia,clementia, atrocitate, & reliquis habitibus generis ciufdem. in quibufdam etiam commune aliquid ditci- plinz eruditionífque habetur: atque etiam prudétiz imago quzdam ineft in nonnullis: alia enim uiciffim inter fejalia ab homince(qua fcilicet audi- | t" non carent) non modo ftrepedi;uerum fignificandi differentias poffunt CiilesmM-. dinofcere . Sunt etiam animàtium aliz ciuiles,aliz: inciuiles:ciuiles appel- WIPE lo animàtes,que labori communicátiid cft,quarum opus communi cfaci- tur operaut homo;apis,formica;grus. In omnibus ucro generibus;in qui- bus ANIM AWIVSNM'*'LISB. II. 2 A bus per marem & faeminam procreatio cft,mores diftinxit natura,quibus mas differt à foemina:quod precipue tum in homine;tum eciam in iis,que magnitudine praftant, & quadrupedes uiuiparz funt, percipitur. (mores nanque minorum animalium,parum q; uiuentium temporis, minus fenfu percipiuntur:zuiuaciorum cuidentiores funt;)foeminz enim in iis moribus funt mollioribus,mitefcunt celerius, & manum facilius patiuntur: dicunt cciam,inuitanturq; ingeniofius:ut in gencze canum Laconico:fed fere mi- nus quàm mares funt animofzucrum malitiofiorcs;aftutiores, & infidio- fiores foeminz funt;atque in nutrienda prole folicitiores: mares cotrà;ani- mofrores;ferociores,fimpliciores,minüfque infidiofi.Pugnant inter fe ipfa animaliaquz loca eadem incolungatque iifdem ucfcütur cibis: nam fi ui- B &us penu ria fitit certe ob eam rem,uc uel eiufdem generis animantes pu enam interfe conferant. Ecquidam marinos uitulos eiufdem loci pugna- re inuicem aiunt, & marem cum marce,& foeminà cum fcemina, donec al- ter ab altero,uel occidatur,ucl ciiciaturiidemq; cotü catulos facere.Carni- uora cnam(Grzci éuoQéja uocant) oppugnantur àczterisomnibus:& ipfa cum czteris pugnatquonia uictus iis ab animalibus eft. Sunt ferarum aliz femper interfe infeftze: alic hominum ritu,cum resita tulerit. Pifcium au- tem, alij gregatim degunt, amicique funt:;alij non. gregatim , inimi- cique uiuunt. Conger & murzna caudas inter fe przrodunc. Polypum in- tantum locufla pauet,ut fi iuxta uiderit, omnino moriatur. Locultam co- ger, rurfus polypum congri lacerant. Genus ouile amens, &: moribus ftul- C tiflimis eft. Ferarum quadrupedum cerua non minime prudentia pracftare uidetur:id quod & pariedo,& foetum educando oftendit. . Omnino ratio brutorum magnam refert uitz humanz fimilitudinem : magifque in mi- nore genere,quàm in maiorc uideris intelligentiz rationem: quod primü in auium generejhirundo in efingendo conflruendóg; nido,ac pullis edu- candis oftendit.Columbi cum pluribus coire nolunt, neque coniugiu iam indeà primo ortu initum deferuntnifi celebs aut uidua. quin etiam feemi ne parturienti mas adeft, & cultujomniq; officio fungitur.Domicilia quo- que agreftes uolucres aptifli mead uictum, & prolis falute moliuntur. Sunt item alix parentes feliciores, & fuorum gnatorum diligentiores:alie con- Feliciores , &- tra. Et aliis ingenium ad uictum acutius, aliis obtufius cft. Sed in marinis 79er. D quoque animantibus permulta intelliei poflunt,no fine folerti ingenio ef- fici ratione uitz commodioris;rana nanque, que pifcatrix appellatur;prze- terca torpedo & paflinaca fefe abfcondentes pifcantur.Obruunt arena fete & afelli, & raiz, & paflzres,& fquatinz: cumque nullam fui corporis parte intc&tam reliquerint, uerberant radiolis fui oris , quos pifcatores uirgulas uocant,quas pifciculi cum afpexerint;adnatàt quaíi ad algas, quibus uefci foliti func. Mollium afturiffima fepia elt:maxime enim hec fuo utitur atra- mento,non modo cum metucrit, uerum etiam abfcondendi caufa . Poly- pus fatuus quidem eft,cum ad manum demiffam hominis accedic: fed pru dens rci familiaris, cum omnia colligat, & fuo in domicilio recondat: fui etiam mutatione colorisuenaturpilees. Infcctorum opcrofifimum , & E uj o2 DE DHEIPERBENTITUS rx cxteris ferc animalibus officiofiffimum genus formicarum & apü cít. E Crabrones item & uefpze, & prope dixerim omnia huius cognata generis, & aranci quidam in uite muneribusingeniofiores habentur. In moribus animantium percipi differentias licet: praecipue quidem ad fortitudine & timiditatem,ad manfuetudinem quoque & feritatem,etiam in ipfo fyluc- Ítrium genere : leo enim quanuis in edendo ferociflimus fit , tamen paftus & famc iam uacans,facilis mitífque maiorem in modum eft: clephàtus o- mnium ferarum mitiffimus & placidiffimus eft.E terreftribus mures, é uo lucribus hirundines indociles im :cum elephanti iuffa faciant, leones iu- gum fubcantjin mari uituli, totque pifcium genera mitefcant. In marino ctiam genere plurima de delphinis narrantur indicia morum placidorum ac mitium. Genera autem quxcunque placida funt, hzc cadé quoque fera E poffunt reperiri,ut fues,cqui,homines,oues;caprz;canes;boues. Ab affectuum quorundam immutatione, quz oriantur anima- lium differentia. Cap. XLV. T quaque animalia pro fuis affe&ibus agere, fic contra;pro fuis quo- que actionibus affici immutaríq; moribus folent: quin & partes cor- poris nonnullz fxpenumero ratione agendi immutantur. In auium enim gencre gallinz cum mares uiccrint,cucuriunt: & exemplo marium tétant fuperuentu coire,crifta ciam caudaque crigitur. Cuculus ctiam immuta- tur colore,& uocem minus explanat cum fe abditurus eft. Complures etia alic immutantur aues per tempora, & colore & uoce:ut merula quz ex ni era redditur ruffa,& uocem mittit diuerfam : ftrepitat enim per hyemem, cum per zftatem tumultuanter cantet.mutat & turdus colorem, uoce ta- men cádem cft. Luícinia Tie & colorem per tempora mutat & uoce: & quidem in terra Italia perid tempus,quo ficimmutari folet, alio nomi- ne appellatur.Denique auestunc maxime plurimáfque emittunt uoccs,cü -liásfua, ^ coeunt.Colorem etiam mutant & pifces,merule & turdi.phuca etiam mu tat colorem:cum enim cxteris temporibus candida fit, uerno uaria reddi- tur. Mutantur uero animantium aliqua;forma & moribus,no modo per atates & tempora,ucrum etiam caftratione . Caftrantur autem ca quibus funt teftes. Gallinaceus fi perfecta atate eft qui caftratur , illi crifta palle- cit, & cucurire definit: neque coitum uenereum repctit: fed (1 adhuc pul- H lus eft;jne inchoari quidem ex iis quicquam poteft cu accrefcit. Q uod idé in homine quoque accidere certum eft: nam fi puer adhuc excidatur, neq; pott geniti pili crefcunt,)neque uox immutatur , Íed fuum feruat acumen: atfriam puber , poft geniti defluunt pili praterqua pubis:hac enim quan- uis minuatur,tamen manct,& congeniti non defluunt: nemo enim Ípado caluefcit. Q uadrupedum ctiam excctorum uox omniü in feminam mu- tatur.Omnia denique ti dum crefcunt,caftrantur,maiora clegantioráque, quàm incaftrata cuadunt: fed fi pofteaquam adoleuerunt & iam increme- to conftiterunt caftres, nihil praterea accedere ad magnitudinem potclt. Cerui fi cum per xtatem nondü cornua gerunt;caftrentur, non edunt cor- nua: ANIMALIVM LIB IL 2 A nua:fed fi cornigeri exciduntur,non decidunt cornua, & magnitudine eà- dem feruantur. Et caftrata denique auctiora quàm incaftrata euadunt. A ualetudine profpera uel aduerfa differentiz. Cap. XLVI. V Aletudines etiam & morbi per tempora , pro generum diuerfitate ua rie accidunt, & in totum non eadem omnibus ualetudo exiftit: uiuüt enim animalia profpere,non eifdem temporibus, nccomnibus zque qua- litatum exuperantiis.Iam auibus profunt Íqualores, tum ad czteram fani- tatem,tum ad partum . At uero pifcibus (exceptis quibufdam paucis) im- bres conducunt:zincommodi contra auibus anni pluuij funt, pifcibus ficci. Et pifces quidam fuos morbos habent;ut cyprinus, glanis. Teftaceo generi P anni pluuij profunt; praterquá purpuris.Quadrupedum , fues uariis mor- bi generibus laborant/fcilicet raucedine,dolore capitis , alui profluuio, & grandine : canes,rabie, angina & podagra. Boues gregales morbis duobus tenentur,podagra & firuma.Equi gregales morbo immunes funt, excepta podagra: atuero equi domeftici morbis plurimis obnoxij funt. Afini ma- xime morbo laborant,quam malidam uocant, Graci waídx: elephanti mor bis ex inflatione contractis:egrotant etiam fi comedant terram,nifi ea frc- quenter utantur:necnon profluuio alui tentantur, &aliis quibufdam mor- bis.Infectorum maxima pars co tempore ualet,cum annus humidus eft & tepidus Apibus pracipue nocent beftiolz quzdam quz in alueis innafcá- tur.Difcrimen animalium ut profpere contráue exigant, ctiam cum utero C grauefcant;exiftere nouimus:tefta enim inteéta atque etiam cruftata,tunc optima funt cum grauida,ut locuftacea: mollia etiam preftant cum graui- da funt.Et pifces cum impleri incipiunt à coitu , boni omnes fere funt : fed procedente uteri tempore alij przftantjlij non. Animalium difcrimina,eó quód commoda magis minüsuc, aut incommoda nobis fint. Gane X L V IE Ominis caufa uidetur natura cuncta animalia genuiffe: alia nanque in confortnum operum nobis ueniunt, ut ca quz iumenti nomen àre uaxere:quód noftrum laborem , ucl onera fubuectando uel arando iuua- rent:alia uoluptatis ac redditus & cu ftodiz caufa parari folent, ut ouis,ca- D pella;fus,canis. Ouillum nanque pecus & contra frigoris ulolentiam nos protegit;corporibusque noftris liberaliora prebet uelamina:tum etiam ca ici lactisque abundantianon folum agreftes faturat,fed etiam elegantium. menfas iucundis & numcrofis dapibus exornat: quibufdam ucro nationi- bus frumenti expertibus, uictum commodat: ex quo Nomadum Geta- rümque plurimi yoaaxtoréve dicuntur.Capra pilos miniftrat ad ufum nau- ticum,& ad bellica tormenta, & fabrilia uafa: necnon quedam nationes harum pellibus funtueftitz,ut in Getulia & Sardinia . Canis aut cuftodia paratur;propellendis fcilicet iniuriis hominum ferarámque: aut uenatio- ni.Mella contrahunt apes,fuccumque dulciffimum ac faluberrimum , fa- uófque conficiunt & ceras . alimenta nobis przbent & alia nonnulla, tum DE DITLBMRENTIIS ex fuis partibus,tum cx quibufdam,quz in partibus ipfis continentur aut E ccnerantur:cuius generis funt fanguis,oua,lac,cafeus & butyrum.E diuer- lo alia, ut ferpentes & pifces nonnulli, mortem ilico afferre in cibis fcrun- tur:& plurima exanimalibus morborum colliguntur remedia. Abalimentis, quz cx animalibus nobis fuppeditantur, diffc- rentia quibus modis conftituantur. Cap. X LWVIL. N iis quz nos alunt fcire oportet hzc inueniri difcrimina. Omne ani- ] mal quadrupes domefticum,omnem erádem feram, quales funt capra, ccruus,aper,onager:omnem grandem auem,quales funt anfer, pauo,grus: omnesbeluas marinas,ex quibus cetos eft,quzq; his pares funt, alimento- rum ualidiffimi generis cíle: id ualentiflimum uoco,in quo plurimum ali- p menti eft.Caro qua durior cftinquit Galenus, & crafhorü partium,f1 pro- be concoquatur:alimentü corpori przftat copiofius, quim qua humidior eft ac mollior.In media uero materia numeràtur, ex quadrupedibus lepo- res: & gallinaccum genus,phafiani,perdices, attagenz, columbze, merulz, turdi,auiculz omnes à minimis(ut inquit Celfus) ad phoenicopterü . Item pifces omnes,qui falem non patiuntur folidíue faliütur:uel ut Galeno pla- cetpifces omnes & litorales & pelagici:qui neq; glutinofum habeant tuc- cum,neque infuaue quicquam,aut uirofum referant. Imbecilliffimá uero materiam cffe tradunt,ex auibus,eas quz in montibus uictitac:fturnos Íci- licet, turdos,merulas,columbasq; & pafferes,qui in turribus degunt:ex pi- Ícibus cos, qui in faxisuitam agunt;ut iulides,phucas, Ícaros,merulas, tur- G dos. Sed quauis hec ita difcreta finttamen etiam quz fub cade fpecie funt, magna difcrimina recipiuncalia nanque res;alia ucl ualentior eft, ucl infir mior.Siquidem ex auibus,qux in media fpecie funt, ualctior ca quz pedi- bus,quàm quz uolatu magis nititur: & ex iis quz uolatu idunt, firmiores funt que gradiores,quàm quz minutz funt;ut ficedula & turdus.Inter do- mellicas uero quadrupedes leuiffima fuilla eft:grauiffima bubulazitemque cx feris,quó maius quodque animal,có robuflior ex eo cibus eft.Pifciüim- que corum;qui ex media materia funtquibus maxime utimur, grauiflimi funt;ex quibus falfamenta bos fieri poffunt,qualis lacertus eft: deinde, qui quanuis teneriores,tamen duri funt, ut aurata,coruus, fcarus,oculata, tum plani:poft quos etiam leuiores,lupi mulliq;:&poft hos funt omnes fa- H xatiles. Leuiorem cibum prztant pifces, quàm uolucres: & hz leuiorem quam caro fuilla:quz inter domefticas quadrupedes,ut modo diximus,lc-- uiflima eft. Ncque ucro in generibus rerum tantummodo difcrime eft,fed etiam in fpeciebus ipfissquod & pabulo fit, & xtate, & membro, & folo, & pabulo, — cxlo, & habituaffeétioneuc. Nam animalia omnia quibus abunde fuppe- tunt idonea alimentajlonge fcipfis cuaduntin alendo praftantiora:quem- dbi, — admodum fi defint, multo fiunt deteriora . Et quadrupes animal omne;fi lactens cftminus alimenti pracftatzitem quó tenerior pullus cohortalis eft: in. pifcibus quoque media ztas,quz nondum fummam magnitudine im- pleuit: nam alimentum humidius,ut diftribuitur,ita ctiam celerius difcue titur. Galenus de uiétus vat. ANJMALFÉVMSJ"LIRER IL 30 A titur.Deinde ex codem fue,ungulz, roftrum,aurcs,cercbellum : ex eodem 24 membro. agno hedóue cum pcétiolis totum caput;aliquanto quàm cztera membra leuiora funt,adeo ut in media materia poni poffint: & ex codem fue pedes, quàm imum crus leuiores funt, & hoc qu àm reliquz partes:ex auibus col- la;alz'ue recte infirmis cibis annumeràátur. Quod ad folum uero pertinet, «4 folo e leuior pifcis inter faxa editus, quàm in arena : leuior in arena,quàm in li- Ren mo:quo fiut ex ftagno ucl lacu,ucl lumine cadem genera grauiora fint, leuiorq; qui in alto,quàm qui in uado uixit. Omne ctiam ferü animal do- neftico leuius eft, & quodcunque humido ccclo,quàm quod ficco natum eft:quandoquidem ea quz in montibus uiuunt,temperameto funt ficcio- re,atque eorü caro minime pituitofa aut lenta eft:qux ucro in locis aquo- B fis & campeftribus degunthumidiora funt, & excremétofa magis.Eadem «4b habite omnia pinguia quàm macra:recentia quàm falfa:noua quàm uctufta plus alimenti habent. Tum idem magis alit iurulétum,quàm affum, magis af- Íum,quàm frixum,ut Celfus prodit. Ouum durum ualentiffimz materiz cít:molle uel forbilejimbecilliffimz. Fere uero fequitur,quó ualétior quz- que materia eft,có minus facile concoquatur: fed fi concocta eft;plus alat, ut dictü eft.Et imbecillis hominibus,rebus infirmiffimis opus eft: medio- criter firmos media materia optime fuftinet : & robullis apta ualidiflima cft. Plus deinde affumere ex leuioribus poteft: magis in iis,quz ualentifli- ma funt, temperare debet: uerum hxc pouus ad medicinam pertinent, diemmixui Íciliccet. A Cara humidior, fuillam carnem tradit Galenusualentitfime nutrire. Cófidera. B Exauibus,hasaucs inter ea recenfet Galenus,quaz in cenui ui&tus ratione conuc- niunt:at Celfus aues omnes à minimis ad phoenicopterum in media materia reponit. C Suilla. Omnium ciborum,inquit Galenus,plurimü nutrit caro fuilla idemque in ratione ui&us analeptice,id eft renutritoria, à pifcibus,ac deinde ab auibus ad carnes fuillasftatim uium mutat. A. Ecquodcunque.uide an ira legédum fit apud Cel- fum:Et quodcunque ficco ceelo,quam quod humido natum eft: (ed nihil muto. Alia quzdam ab alimentis quze nobis praftant animalium difcrimina. Bap. OGETX: N Eque hzcfola quz diximus,difcrimina funt, fed etiam alia boni fuc- D ci,alia mali funt, (&vua G& xexépuc Graeci uocat)alia ftomacho ido- nca funtjalia aliena:alia facile concoquuntur,alia difficilius:alia inflat, alia ab hocabfüntzalia intus facile corrumpuntur, alia minime uitiantur : alia mouent aluum,alia fupprimuncalia citant urinam,alia tardant: alia fuccü procreant crafhorem,alia tenuiorem:alia glutinofum alia mediocrem: fi- cut alia magis excrementofum gignut;alia minus. Boni fucci funt, ex qui- Évyuua, bus probus gignitur fanguis:ut aues pilccfque fere omnes,preterquam qui in acubus,paludibus, fluuiisq; uictitát limofis,alióue quouis modo uicia- tis.Q uadrupedü carnes,fi bene cocoquátur,& in iis przcipue porcina qua state media eft: lacomnium pené aliorum ciborum optimü procreat fuc- cum.Agreftium animalium caro fuccum efficit meliorem, quàm domefti Extrem par- tes,trunculos bas uocat Cel- fie. xaX you, , H Evsttueta, ULT ITI NR Évax7zl«. ^Svaz&mT[«. Advcat, Qvotdx., dva Jogo . DE DIFFERENITLPLLbDS corum.Boni fucci funtinquit Cclfus,omnis uenatio, omnes aues, qux ex media materia funtzex maioribus quoq; ee,quas fupra memorauimus.inc- dij inter teneros durófque pifces, ut mullus & lupus. In fumma, omnis pinguis caro,omnis clutinofa,omne iecur, ubera, roflra, & alix partes ex- carnes ut uenter,inteftina,uuluz, & omnes extremz partes, & cauda fuc- cum gignüt,quàm carnes minus bonum.Mali ucro fucci funt,quzx fangui- nem efficiunt minime probum,fed humoribus uitiofis exuberantem : funt auté & quz frigidiora funt, & pituitofa: & qua calidiora biliofaq;: & qua melancholico fucco abundant. Sunt uero inter animalia huius generis,pi- Íccs omnes,qui ex tenerrimo genere funt, aut ij rurfus, qui nimium duri, uirofiq; funt:ut feré quos ftagna,lacus,limofiuc riui ferunt, quiuc in nimiá magnitudinem excefferunt. Mali fucci eft, & ouilla caro : caprina uero, & acrimoniam habet. Hircorum caro deterrima eft: arictum deinde & tau- rorum.In omnibus autem iis,ut caftratorum meliores;ita peffimz funt fe- niorum carnes:his nihilo meliorem fuccum gignit ccruina caro. Lepores craffiorem quidem fanguinem generátprobiorem tamen fuccum, quàm aut bouilla caro,aut ouilla. In his funt, & caro domeftica permacra : & o- mnis caro falfa,omneque falfamentum, atque animalium omnium caro, quein lacubus, paludibus,fluminibüsue limofis uictum habent:prefertim fi urbis cuiufpiam populofz purgamenta;ut balncarum, latrinarumue;aut culinarum,in eas aquas defluant. Stomacho idonca funt(inquit Ccifus)o- mnis uenatio:atque utraq;,ucl affa,ucl elixa:ex domefticis animalibus,bu- ad . . * N . ad bula, fiquid ex ceteris fumatur,macrum potius quàm pingue : ex [ue un- G gulz,roftraaurcs,uuluz:duri ex media materia pifces,oftrea,pectines,mu rices, purpurze, cochlez. Aliena àftomacho funt omnia falfa, omnia pin- guiacerebrum omne, & omnes medulla. Ex his autem intelligi poteftno quicquid boni fucci eft protinus ftomacho couenire: neque quicquid fto- macho conuenit, protinus boni fucci effc. Facile in uentre concoquuntur pifces,maxime faxatiles: auium genera omnia, fi cum quadrupedibus có- feras.Ex quadrupedibus, fuilla caro facillime concoquitur. uitulina faci- lius q bubula : hedina, quàm caprina: & omnium corum carnes quz ad- hucadolefcunt;facilius concoquuntur,quàm qua tate declinant: & he- fternum,quàm recens necatum, facilius concoquitur. Caro caprina, bu- bula & ceruina difficilius concoquuntur:& fues cum fenuerint, & anno- faomnia: anferum, turdorum , merularumque, & auicularum caro: qui- bus adhuc durior cft turturis,palumbi & anatis caro: magifque pauonis & turdi: raia, leuiraia, fquatina , dracones,cuculi;trachuri, mulli, & ex pi- Ícibus alij quidam:cochlez,& ex cxteris teftaceis,ea que duriorem habent carnem ,ut purpurz, buccinz, cruftlacea omnia, & qua mollia uocantur. Minima inflatio fit( inquit Celfus) ex ucnationc;aucupio, pifcibus, con- chyliis, ouis, ucl mollibus ucl forbilibus . Inflant autem omnia pinguia. Minime intus uitiantur aucs, & ex potius duriores, aurati pifces, Ícari: ncque hi folum, fed ctiam lolligo,locufta;polypus.Itémque bubula;,omnif quc dura caro:cadémque aptior cft,fi macra, fi fal eft:omniáq; fallamen- ta,cochlez, E H ANIMALIVM LIB. II. at A ta:cochlez,murices,purpurz,paruulze chanez,& teftacea alia quecunque duram habent carnem. Dantur uero bis térue elixa iis,quibusob humoris cuiufpiam ultium corrumpitur inuentte cibus. Facile autem intus cor- &Q9nors. rumpuntur làctentiaomnia;teneri pifcesyoftrea,lac, cafeus, & uetus & rc- cens. Áluum mouentlac & la&entia omnia , cochlez , oftrea, pelorides, e&exfié ja cchini,mufculi,& omnesfere conchulz,maximéque ius earum:falfamen- 2 ta,omnes teneri pifces, fepiaru m atramentum: fi qua caro affumitur pin- guis,cadem ucl uirulenta uel elixajaues quz natant. Cotra, aftringunt du- tQudimá je « raoua,magífque f1affa funt;minutz aues, merula, palumbus, magique fi uu in pofca decoctus eft,grus:omnes aucs,que magis currunt quàm uolant:le pus,caprea:iecur ex iis que feuum habent,maximéque bubulum,ac feuum B ipfum: cafeus, qui uchementior uetuftate fit: in cadem carne, atfa potius quàmelixa. Vrinam autem mouct, ex uenatione maximc lepus, peétan- aisewriudd. culi,parpurz, & quz coriphia uocantur. Ad tenuem uictus ratione ido- Acqqucvre; ncà funt,pifces faxatilesauicule montanz:quz enim in montibus degunt animalia,omnia ficcius przbentalimentum,minufque pituitofum ac len- cum.E diuerfo fanguinem craffiorem procreant, pifces grandiores («eve ew moe pan Graci uocát,id cft cetaceos) cuius generis funt thumni;anguillz,cochlez, oftrea,& teftaceum genus omne: & qua mollia uocantur, ut lolligines,fc- piz;polypi : cato ceruind;capri na;bouilla,leporina;porcina. Lentum glu »Aíey«: tinofümue fuccum gignunt fuilla atque agnina caro , tendines omnes, & quz circa labra funt partes atque lingua. Scire autem oportet, quacunque C craffum glutinofumque fuccum procreant , firecte in uenttce àc iecinore concoquantur,optimum fanguinem efficere . Medium autem inter tenué 5 craffümque fuccum gignunt;gallinaru m,phafianoru m,perdicum;attage- narum,mcerularu mjomniámque paruarum auium caro. E pifcibus,tam li torales quim pelagici;gobij, imurenzsbugloffi, & quicunque neque lento- rem habent neque foetorem, neq; aliasinfuaucsfunt. In omni autem ge. nere;ad falubrem uictus rationem pracferurttur animalia quàm exercitatif fima, & quz cibo ficciore aereque puriflimo utuntur:iis quz aut otiofe de- eunt;aut humidiore aliméto,aercue impuro craflóque uiuunt. Et ex pifci- bus eliguntur,qui carnem teneram habent & friabilem : qui uero aut durà aut lentam elutinofamuc,rciiciuntur : ficuti & qui ex tenerrimo gencre p funt: & ut paucis rem abfoluam, duobus hifce indiciis, quod fcilicet mol- les funt & friabiles, omnium animalium carnes perpenduntur : quibus e- nim utrunque inefit;tuto ü Íque ad faturitatem eduntur: cui ucro neutru, ab co penitus abftinendum iudicát medici. Q uód fi cui alterum folum in- fit hoc genus quoque fugiendum admonent : nonnunquam tamen, ob a- liorum inopiam in ufu cibario cffe folet,fed citra fatietatem acceptum: his faltem qui fanitati tuendz ftudent. In cibis quoque pituitofum fuccum gc nerant alia;ut teftacea,caro agninaalia melaneholicum,ut bouina, capri- na, & przfertim hircina taurináque.. Ec nonnulla excrementofum pro- sé iouis creant fuccum,ut palumbi;anferes,& alie,quz in paludibus aut ftagnis ui- TIS &itant aucs.Porcina caro & ouilla, atque omnis noucllorum & domefti- F DE DIEFFERENVEITIS corum animalium caro, & corum qua otiofe uiuunt: pifcefq;,qui inlacu- E sve — busaurfluuiislimofis degunt, atquecetacea omnia. Nonnulla minimü excrementi habent, ut fylucftrium animalium caro, & corum quain fic- cioribus locis uictitant:colla animalium 8c caudz & ale. Quin & ipfa praeparatione (quod ad alimenta attinet) differunt animalia : rcddüturque nonnunquam & aliis & feipfis meliora deterioràue . Apparamus aute ca, ficuti & alios cibos: aut apponentes quippiam , aut auterentes, aut modo quodam immutantes.Sordes cluuntur : ingrati uero fi quid ineft faporis, aut in humore macerando aufertur;ut falfugo;aut elixando:quz enim uc- hementer amara aut auftera funt,fi in aqua clixentur , exuperantem illam qualitatem exuunt:acria ucro & mordacia in aceto diluto. Aliorum quo- que & clixorum uirus foetórue;aut fucci ipfius malitia,fi qua adfit, partim E aufertur,partim ucro immutatur , & ab igne, & abiis,quz cuique aàccom- modata funt condimentis.Hzxc Diocles. Differüt elixa ab affis,quód hac ficciorajillahumidiora fungut Galeno placetatque Rufo: contra Arifto- teli, clixa affis aridiora funt, afforumque externz paxtes internis ficciores: cum in elixis é diuerfo,extreme humcctiores fint. Vt rite affentur,qua car nofa aut pinguia funt;copioftore indigent igne;léto autem qua macra aut fanguinis expertia. Non parua carnis difcrimen contingit f1 fale macere- tur: [epe nanque fitut animal quod fua natura fit humidum, fális ui red- datur alio,quod ficcum natura fit;aridius:& quz edulia dura fint, & fua na tura ficciora , eadem fale macerata,reddantur ob nimiam ficcitatem cibo inepta:ficuti contra, quz excrementis abüdent,füccumq; in fe pituitofum G contineant undique permixtum , cadem fale macerata euadant meliora. Sunt quoque eadem faporc grata, & tenuis uictus rationi idonca, fed à fto macho aliena: & fuccum gignunt non bonum , aluiimque perturbant. Difcrimen quoque in iis no paruum ucl hinc oritur, quód aiia duriorem habent carnem,alia mollem & ucluti fluidam,ficuti mediocrem alia. Rur fum alia carnofa funt, alia prapinguia,& nonnulla graciliora macráue: & S quzdam iamdiu , quzdam ucro non ita pridem fale condita funt. Sed de falfuris plura aliàs. A medicamentis,quz nobis praftanc animalia,quibus modis con- füituuntur differentiz. Cap. D. H On alimenta folum uaric nobis prabent animalia, fed & medicas ui res fuppeditant plurimas.Rerü nanque omnium pares , nullum ani- mal ad hoctantum ut pafcereturaut alia fatiaret, nafci uoluit: quin artes falutares inferuit & uifceribus : quippe cum furdis etiam rebus inferuerit, tum ucro illa animz auxilia praftanuffima , exanima alia effe uoluit, con- templatione ante cuncta mirabili. Exficcanz,hu mceé&tant,calfaciunt,refri geranttum ex animalibus nonnulla,tum ex corum partibus.Sunt przter- "T, , . . . . De ve^ eaquzduritiesemolliant,ut adipes atque medulla: quz concoquant, ovu- wo. nes Éi qp muon, 779. Graci uocant, ut cefypus & butyrum.Pus mouent adeps uitulinus, ds dein, porcinus & butyrum:per halitum digerunt nonulla , ut coagulum omne, adeps A NIJMCATLILV M! -LÍEB.:III. i 3 A. adeps leoninus, pantherarum & hyzna. Abftergendi uim habent, tefta- ccorum omnium teflz, fepiarum offa , erinaccorum uftorum cinis, lactis ferum.Caufticauis cantharidi;buprefti, atque pityocampz: totis nanque animalibus ide uflis,partim ucro crudis nonnunquam abutüntür mc- dici.Torpedinem integram capiti admotam cius dolores fanare tradunt. Terreni uermestriti1n potu ex paflo urinam ciunt;impofiti pracifos ner- uos glutinant . Limaces ft totz cum teftis uratur, admiftis gallayomphaci- tide ac pipere albo, dyfentericis mirifice profunt. Hippocampi cremati ci- nis cum pice liquida aut axügia illitus;alopecyas replet. Per hec potiffimü, & fi quz huiufmodi alia poflunt animalium generibus tribui, eorum diffe rentias conftituendas cenfemus. 2 gumiitor, XA VS THO); Dup-sss NLÉISNP A-D I Y M DÍE- In UEINGINES LIBER. III. Dcanimalibus,quz fanguine przdica funt, partium exteriorum differentia. Cap. LI. V J£ infingulisanimalium generibus repc- riuntur differenti cxplicandà iam eft. Am- plith maanimaliü genera, ut dictum cft, hac ratione inter fe differunt, quód hac fangui- nea funtjilla exanguia.Ságuine przdica funt; uthomo: quadrupedes, tà quz animal, tum quz oua pariunt (dixerim hac dezise, id eft j| ouiparajilla («ozéus id cft uiuiparaJatque ctia J| aucs;pifces,cete:& inter terreftriaque pedi- bus carent, ferpentes. Caput habent omnia animalia fanguine przdita:hoc,ut dictum antea eft, fuperiorem in omni- bus obtinet fitum,corporis fui ratione:at homo folus partem iftatn habet refpondentem parti fublimi uniuerfi,cü prona fpectent rcliqua ferc.In ca- p pite paucis animalium, nifi uolucribus,apices . Cornua multis quidem & aquatilium,& marinorum,& ferpentium,uariis data funt modis:fed quz iure cornua intelligantur, quadrupedum tantum uiuiparorum generi.Ha bent profecto oculos omnia przter talpam, quam modo quodam etià ha- bere dixerim. Et candidum oculi magna ex parte fimile in omnibus efl:ac quod nigrum dicitur uariatzaliis enim atrum,aliis admodum czfium,aliis fuluum, aliis caprinum cft: & omnibus fere oculi in fuo cuiufque gencre unicolorcs funtut boum nigri,ouium aquini : aliorü rufi toto genere aut czfij: nonnullorum caprini,utcaprarum gencris:at hominü oculos uarios uerficolorcíque effe euenit.Czterorum animalium, equus maxime uerft- color eft:aliqui enim czffij altero oculo nafcuntur, quod nulli fere ex czete- F ij PvyxGr. » íc. PeuQGp. DE-DLFEERENITLS ris beftiis uenit manifefte:ut quorum oculi recens natorü no plus, quàm E unum colorem habent fua natura. Genus hominum, quadrupedum tam uiuiparoru m,quàm ouiparorum,& auium, oculos uifus cuftodiendi gra- tia integunt,fed uarieiquz enim animal pariunt, geminam habent palpe- bram,& conniuere utraque folent. Aucs grauiores,& quadrupedes ouipa- m palpebra inferiore conniuent : columbz autem & fimilia, utraque .Pi- [ces palpebra non habent, ficuti neque infecta aut cruftacea. Cilium habet palpebris adiunctum omnia, quz obtinent pilos:aues,& quz cortice intc- guntur carent,ut quz pilos habeant. Auriculz alijs funt, alijs defunt: mea- tusq; patent quibu dam audiendi,ut iis quz pennaaut cortice integuntur. Quz animal ftatim pariut omnia auriculas habet,excepto uitulo marino, & delphino,& reliquis cetaceis:pifces ucro auditus nullum continent m€- brum manifeftum.Cetera fuas auriculas omnia mouent,uerü homo unus aurem non mouet. In iis qux Ípirant animalibus,olfactus inftrumentum modo quodam euariat:quz enim uiuipara funtquibus maxillz longz ex- cuntin acutum,lis nares in rictu appellato continetur:cateris explanatior hzc pars habetur maxillis adiunéta:at elephàtus peculiarem hanc partem prz cateris fortitus eft animalibus. Aues uero & ferpentes, & quacunq; ex quadrupedibus fanguinis compotes ouiparc funt, foramina quide narium ante os habent;fed non ita explanata;ut nares appellari poflint;nifi fpiradi officio.Nares defunt iis quz non fpirantzaérem enim hac quoq; parte red- dimusatque accipimus:efficitürq; fenfus olfaciendi per fpirationem in iis quz obrinent nares. Naribus labra fubiacent iis,quz fimul & dentes habét & fanguinem:auibus enim cibi armamentid; gratia roftrum ofleum habe tur,non nares. M axilla cum du plex fitutante dictum cft , fuperior fcilicet & inferior,mouent animalia omnia maxillam inferiorem, crocodilo flu- uiatili Cxcepto: is enim unus fuperiorem mouct. Homo & uiuiparz qua- drupedes maxillam inferiorem furfum deorfum;atque in latera agitant;pi fces ucro, & aues,& ouiparz quadrupedes furfum deorfumq; tantum mo uent.Oris officium omnibus commune cibis conficiendis eft: robur non- nullorum peculiare eft:fermo aliorum : fpirandi etiam ufus(iis fcilicet que fpiràt)per os accidit. Fit itaque ut os aliis comprefliusjalijs amplius habea- tur:quibufdam enim cibi tantum conficiendi, & fpirandi,& loquendi gra tiaos datum eftatque iis compreffius eft: aliis auxilij gratia: iis;f1 dentibus fint ferratisyrcfciffum.Cum enim tota corum uis in mordendo fit, hiatum oris ampliore effe neceffe eft:plenius enim morfum infigent, quó amplius rcíciflum os fit. Pifcium quoq; mordacibus, & carniuoris tale os eft, ficuti nó carniuoris in ar&tum fe colligit. Aues,quod roftrum uocatur, pro labris & dentibus habent. Dentium ferie os continetur & conftat: horum natu- ra communi quidem officio ad cibum conficiendum adiuncta eft:quibut- dam tamen feorfum roboris gratia,tum ad inuadendum, tum ad defende- dum,ut quz ex feris natura carniuora funt : aliis auxilij tantum caufa data eltfcilicet ne male ab aliis afficiatur:quibus fimul & auxilio & robori funt Yowisi db. dentes, hac aut exertos habent(xavcxiéftrrs uocát)ut fussaut acutos peétina- :um F G H A NIMEASESM VM V LIB. HI. A timfefe Itipantes;unde ferratis dicuntur effe détibus, waeyeeéorzx Greci di- wereyeoódbta cunt,ut pifces fereomnes.Dentium itàque tria genera,ferrati;aut cotinui, 7*- aut cxerti : ferrati pectinatim co&untes,ne contrario occurfu atterantur,ut ferpentibus,pifcibus,canibus : continui,ut homini;equo: exerti,apro, hip- popotamo,elephàto.Q ui canini dicücur,füntferratis longiffimi.Continui xuvódhrne. aut utraque parte oris funt,ut equo:aut fuperiore primores non funt;ut bu bus,ouibus,omnibüfque fete quz ruminat. Nulhlfimul & ferrati & exerti funt dentes:nec ulli,cui cornua, exerti.pifcium omnibus ferraci,przter fca rum.Maribus dentes plurcsquàm feeminis;ut in genere hominum,fuum, ouium;caprarum patet: uerum in ceteris nondum exploratum eft.Q uibus plures,hzc uiuaciora magna cx parte funt: quibus pauciores & rariores, B hzc magna ex parte uitze funtbrceuioris. Cxteris cum ipfis nafcuntur den- testhomini poftquam natus eft feptimo menfe:rcliquis perpetui manent, mutantur primores homini,leonijiumento;cani, & ruminantibus: maxil- laresnullum animal mutat.Cxteris fenecta rubefcunt: equo tantum can- didiores hunt.Lingua in ore palato fubiacet:fed terreftribus fere omnibus modo cofimiliczteris diflimilitum eorundem ipforum,tum terreftrium comparatione.H:ec aut lata eft; aut anguftajaut mediocris ( que quidem optima & explanatiffima eft))item aut abfoluta;aut conftricta, qualis tor- torum & balborum eft, Greci 49ss we] $os^ss uocant.Homolinguamha — ,, , bet abfolutam,molliffimam & lati:quadrupedes, quz animal pariunr,du- ub NE ram,craffam,nec adco abfolutam.ferpentes & lacerti longa habent, & bifi- 75,54. jj; C dam. pifcium generi data eft lingua imperfectaoffea;nec fere abfoluta,fed sime «bolus. adhzrens.Linguz color uarius eft:perinde nique eam;ac partem aliquam efle exteriorem putandum eft,qualis manus aut pes eft,quaquam orc ope- riatur:itaque cum animantium colore uariarü,cutis non fit unicolor,cutis quoque linguam ambiens uaria erit. Linguam illam minorem opcriendi miniftram,quam &895Aclid Grxci uocatquam etiam linguz partem ali- quam effe diximus,ea tantum habentquibus pulmo, & cutis pilo intecta, noncortexnon penna operimento eft.Nullum enim ex iis,qui ouum pa- riunt,ut aues & quadrupedes,fuperimpofità cam fux arteriz continet: fed meatum ipfum arteriz,modo contrahunt, modo laxant;pro fui commodi defiderio:atque ita cfficitur,ne quid poderis in pulmonem delabatur.Col- p lum capiti fubiacet,iis quz id habent animalibus : no enim omnia habent, fed ca tantü, quibus afpera arteria productior efl,atque gula. Afperam au- tem arteriam habent omnia,quz pulmonem:eadem quoq; & gulà habet. Ea uero quz carent collo(ut pifcium genus)gulam hzc manifeftam no ha- bent:& quidem à fitu oris continuo uenter effe poteft, pulmo non poteft. Collum itaque omnibus uiuiparis eft:ouiparorum aliis eft,aliis deeft:quze cnim fpiritum extrinfecus non accipiunt,carct hac parte. ferpétum edam genus collà minime,;fed proportionale colli habere uideri poteft. Hoc cz- teris animalibus flexibile,& uertebris compactum eft:at lupo & leoni per- petuo offe riget.Q uz aliméta fibi à terra ore fuppeditant animalia;collum habent longitudine cruribus zquale : at homo, & quz illi fimilia funt ani- * iij 3 DE DJÜUBEEEmRIE NUTS maliajbreuius. Aucs item quibuslonga funt crura, & collum longum, & praterea palmipedibus nonullis: quibus breuia crurajiis collum breue fe- rc. Pectus hominilatum, quadrupedibus arctius: auibus pe&tus acutum, carnofumq; omnibus cft.Máma omnibus negata eft;qua animal nequeát generare:nec ucro uiuiparis omnibus data eft:fed iis tantum,que protinus animalintra fe formancnec primum ouum deinde animal.Q uz pilis inte euntur,omnia mammas habent:& praterea cete in aquatili genere. At ea quz oua pariunt;aut ouo intus concepto animal poft in lucem excludunt, hzc & mammis carent, & lacte,ut pifces,ut aues : lacenim fit iis feminis, quz animal ftatim intra fe generát. Mammas homo fere folus € maribus habet:cztera animalia mammarum notas tantu. Mamas item uarie habe- ricertum efl:nam & inter fe ipfa quadrupedes, & ab homine mammarum differunt ratione:aliis enim mammz in pectoris parte priore funt bine,bi- nisq; papillis:ut homini : elephanto fub armis duz,tam mari quàm fcemi- ne perquam exiguz.urfxz mammas habent quaternas. Aliis mamme inter foemina binz, papilla; binz, ut ouibus:aliis papillz quaternz, ut uaccis. Q uibufdam nec in pe&tore, nec in feminibus màmz, fed in uentre habe- tur, & quidem plurcs:suerum non omnes pares,ut canibus, ut fuibus. Cum itaque cztera id genus habeant plures n pantherz quaternas medio uentre gerunt:camelus quoq; in uentre mamas duas cü papillis quatuor habet, ut bos:leena etiam duas in uentre.V mbilicü omnia habent;quz ucl utero ui- uiparisucl ouo ouiparis excluduntur: fed auibus iam adultis, hic delitefcit incertusq; cft. Membrorü eti, qux ad uenereü coitum accomodara habe- turjdifcrimen plane eft:genitale mariü,quz animal gignunt, aliis foris cft, ut omini,equo,& aliis multis:aliisintus,ut delphino.Q uibus foris cfbiis aut ante habetur,ut homini, & reliquis multis:aut retro . Q uinetià iis qui antc gerunt, aut penis & teftes abfoluti pendent, ut homini:aut aluo adhze rent & penis & tefles:& aut plusaut minus abfoluuntur:non enim pariter apro & equo penis abfoluta eft:nec uero eodem modo ad aluum omnibus continctur , fed aliter iis qui ex aduerfo mingunt, aliter iis qui ex auerfo. Aliisitaque;ut diximus,teftes abfoluti pendent;ut equo: aliis non funt ab- folutijut apro:elephantus non foris conípicuos , fed intus conditos habet. Maris inftrumentum alterum ab altero differt pro difcrimine corporü: aliis cartilaginofum carnofümque eft,ut homini:aliis neruofum,ut camc- lo,ut ceruo:aliis offeum, ut lupo,uulpi;muftellz,üiuerrz . Augetur ctia & mrünuitur hoc membrü fine ulla ualetudinis mutatione: partim enim ner- uum, partim cartilaginem habetiitaque & contrahi poteft & extendi, atq; ctiam Hatus capax eft.Parte cadem utitur natura;tü ad humidi excrementi exitum, tum ad ré uenereà: in fexu tum mafculino,tum ctiam foeminino, in omni uiuiparo genere. Atque hos quidem in ufus omnia id genus,tam faeminz quàm mares genitale habent, quo & excremetum humidum fe- cernatur:quoq; maribus genitura, & faeminis partus emittatur:parte Ícili- cct priore atque fuperiore,quàm fit excremeti ficci meatus: diuerfusenim eftin iis meatus,quo excrementum ficcum & quo humidum exit. Omni- bus B FE G H ANIMALLIVM LIB. IIL 34 A busautem quibus deeft humidi excrementi fecretio,& quz genicali carét, (etiam ouiparis, quz ucficam habent,ut teftudinibus ) meatus idem ficci excrementi,qui & feminis coitufque foris pertinet: intus uero alter iuxta habetur:quz quidem fimiliter tam in faeminis corum, quàm in maribus funt. Caudam omnia fere non folum uiuipara,fed etiam ouipara habent: nam etfi quibufdam magnitudine membrum id caret , tame aliquid pro- minet,quod caudam defcribere poflit. Homo unus cauda uacat: nates ha- 44; suxet bet,quod nulli quadrupedü datum efl... A collo & capite crura priora ha- x &ocrtxs- bentur : fed homo uice pedum priorum, brachia, & quas manus dicimus, e vr scr. habet;ut aues alas. Q uadrupedibus autem pro brachiis & manibus , crura priora fubdita funt: pofteriora uero bina omnibus grefhilibus effe neceffe B cft. Nullum quod pedibus conttet , excepto homine;crura habere carnofa perfpectum ded. neruofa offulentáque funt, carne autem deficiunt. Co- xarum etiam carne exuberante in clune uacant omnia, quod in genere a- uium confpici apertius poteft;at in homine contra. Homini pedes omniü maximi proporuone magnitudinis : feminis tenuiores inomni genere. Pedes quibufdam digitau:quibufdam uero folidi, ticuti bifulci aliis . Ex iis quorum pedes in digitos finduntur,nonnulla quaternos digitos habent, ut aueszalia quinos,ut homo,elephantus. Ex quadrupedibus uero nonullz pc des priores quinis diftinctos digitis habent, pofteriores quaternis: fed qux paruz inter digitatas funt;in pofterioribus etiam quinos digitos obtinent. Vngues habent omnia fere quz digitos, uti infra explicabimus.. Humeri C armíue contra,quàm cubiti aut crura priora flectuntur omnibus, quz ea poffident:coxz etiam contra quàm fuffragines.Flectüt autem crura priora fere contra;atque pofteriora : fed cztera é contrario,quàm homo membra inflectat: quadrupedes enim , quz animal generant, priores pedes ante fe fle&unt:pofteriores uero in auerfum . Aues etia fuosinflexus fimiles qua- drupedibus uiuiparis agunt : at ouiparis quadrupedibus, ut crocodilo, la- cert, & reliquis generis eiufdem crura,tum priora, cum ctiam pofteriora retro Hectuntur, paulum in latus uergentia. Homo brachia retrorfum flc- &itquanquam ita,ut paulum ucrgant in latera interiora: crura ante con- trahit redte.Sed quodante tam priora,quàm pofteriora inflectat,nullà eft. .Homocum ad 1ufta incrementa peruenit ,contrà atque cxtera fere ani- D malia, quz fanguine conflent, partem fupcriorem habet minorem,quàm Winctem , t inferiorem:partem fuperiorem intelligi uolo , quantum de capite ad cam Ao. pertendit partem,quà cxitus patet excrementis : inferiorem autem,quan- tum ab eaipfa fubfequitur reliquum corporis. Animalibus crgo quz pedi- bus inniti natura uoluit,crura pofteriora,partem com plent inferiore: quz autem pedibus carent , iis caudz & quicquid uice cauda fimileque habc- tur,pro parte inferiore cft. Et cales quidem perfectis iam incrementis, ani- mantes euadunt:difcrimen autem in crefcendo cft. Homo enim priufquà adultior fit;partem fuperiorem corporis habet maiorem,quàm inferiore: & quó per ztatem amplius augetur,có contrà euenit , ut fcilicet inferiora fint fuperioribus longiora.Sunt quz ex proportione, manere u- iiiJ DE DIPTERTEMTSIXS5 triufque capere foleàt,ut canis.Nonnulla primum parte fuperiore minora E funt;poft maiora cum creucrint,cadem parte cuaduntut iumenta. Partes exteriores fanguincorum animalium, quibus differentiis inter fe diffonet, [o explicatu m iam cft. C Sanguinea, ucl fanguine pradita,5wuue. D Cefium, 3A euxér, Fuluum je- gomiv, Caprinum, etre. Aquini,Udigàac. Rufi,yeeomí. Varij uerficoloréfqi, meu. FJ Ri&tus,ééfyos: £ic hominitantum: ífges & in canibus & aliis quadrupedibus:éau- oc in auibus dicitur: Ariftotelestamen & in auibus ev/ges dixit... D — Afpera arte- riajPliniusaliter diftinxit: Ceruix, inquit,nulli,nifi quibus utraque hzc, fcilicet gula atque arteria:czteris collum,quibus tantum gula : fed quibus ceruix é mulus ucrte- bratífque orbiculatim ofsibus,flexilis ad circunfpe&tum articulorum nodis iungitur: lconitantum &lupo & hyznz fingulisre&ífqueoffibusrigens. E Pe&us homi- nitàtum latum,inquit Plinius, reliquis carinatum, uolucribus magis, C | Quàm E füffragines, 7N oma yorrov,id cft, quàm poplites aut fuffragines. Interiorum partiu m difcrimina in animalibus, quz fanguine przdita funt. Cap. LII. X interioribus uero,cerebrum omnibus animantibus datum eft , qux fanguinem obtinent,ut ante dictum eft: hoc ut adipe pinguefcentium pinguiufculum cft,uclut fuis:fic febo obeforum fqualidiufculum fentitur, utouis. Incollo tendit arteria omnibus ad pulmonem, gula ad uentrem perfertur;tranfigens feptum cranfuerfum, in tis fcilicet quz haec habeant: pifces enim arteriam illam afpcram non habent, & magna ex parte gula ca rent. Situm quoque utriufque, gulz fcilicet & arteriz, fimilem habent o- (5 mniajfed difcrime fpecies carum partium affert. Vifceracorum propria funt, quz fanguinem habencnulli enim exanguium animalium uifcus ul- lum eft:& quadam certe omnia habent, quibufdam aliqua defunt. Cor c- nim & iecur omnibus animalibus fanguine przdicis neceffaria funt : reli- qua ucro quibufdam defunt. Et in omnibus fanguine przditis primum o- mnium membrorum gignitur cor,ut Ariftoteles author eft:& in co cft in- nati caloris principium,ficuti in exanguibus;in co quod elt cordi propor- tionale. at contra Galenus cor pofterius iecore formari contendit. Statim uero cum confiftunt quz fanguinem habent, exiguáque admodum funt, deprehendi cor, & iecur fine dubio poflunt: & in ouis triduo cubatis pun- é&tiiam magnitudine apparent:necnon in partubus aborticiis perquàm exi H gua cernuntur.Frin partuum prima gencrationc, ftatim cor palpitare cer nitur.Ec uarie quidem haec habentur:neque enim cor fimile habét ea, quz corde predita funtjneque aliud, prope dixerim ex uifceribus ullum.Cor;ut modo diximus,omnibus cft, quibus fanguis : eftque prorfus in medio pe- &orc in homine, & omnibus przterquam pifcibus fuo turbinato mucro- nc tendicin priorem partem.Difcrimina cordis,quze amplitudine,cxigui- tate,duritia,mollitia exiftant, uel ad mores pertinent aliquatenus : quz c- nim fenfu hebetiori funt,cor habent durum & fpiffum:quz uero fentu ua- lent, mollius: qux autem pauida funt, iis cor grandius eft: cor enim ma- gnum proportioncfere omnibus eft,qua aperte cimida funt , aut propter mctum ANIMALIVM LIB. III. 5 A metum malefica: at audentiora tidentioráque,minus autmediocre. Pul- mo non omnibus datus eft: quz enim branchias habent, ut pifces, carenc pulmone:quod nanque idem fimul & pulmonem habeat & branchias,nul lum adhucanimaluifum eft. Verum quz fpirant , omnia pulmonem ha- bent,ut fanguinca pedeftria omnia: & aquatilium nonnulla,ut balena. Pul moomnium bipartitus effe foletuerum in iis qux animal generantdiftin &tio non zque apparet,miniméque in homine: at in ouiparo genere, ut in auibus & quadrupedibus » quorum partus oui primordio inchoari folitus eft;pars altera pulmonis mult difciffa ab altera eft;ita ut binos habere pul mones uideantur : atque à fingulari arteria partes in utrüque pulmonis [a- tus dua dependent.Pulmonis differétia uaria eft:aliis enim fanguincus ma B gnufquejaliis minor,fungofus, & minus habens fanguinis:quae enim uiui- para funt;maiore,& copia refertü fanguinis habét:quz cotra ouipara funt, quales funt lacertz,teftudines,ferpentes,atque aues, exiguü & ficciore,fed aptum ampliari atque extumecere cum inflatur: & proinde defideriü iis etiam bibendi exiguum eft. Septum tranfuerfum habent omnia, quz fan- guine obtinent,zque ut cor & tecur,quz omnibus infunt,ut iam diximus, fed uarie : iam enim iecur aliis multifidum cft, aliis fimplicius, ucl in eorü genere qux uluipara funt: fed longe magis pifcium lecinora & quadrupe- um ouiparorum,tum inter feipfa,cum ab aliis diflident. Auium iecur ma xime fimile eft iccori uiuiparorum:puro enim & fanguineo colore exhila- ratur: atuücro quadrupedum ouiparorum iccinora, maxime parte pallidi- C ufcula funt.Iecur fi non fiffum cft,dextro latere totü continetur:fin à prin- cipio ufque fiffum eft,ucluc in iis quibus nullus aut exiguus admodü lien, & ucluti notz tantum gratia habetur,in iisjinquà, iecur bipartitum eft, & dextro lateri maior pars applicata eft.Q uibufdam uero partes ita fepofitze funtutbina efle iecinora uideantur,nec cadem origine contineri: ut inter pifces galcorum przcipue generi:& inter quadru pedes,leporü generi cui-- dam.Iecur e uifceribus adipeum nonnullis confiflit, ut inter aquatilia car- dilagineis:quorum iecinoribus colliquatis oleum facimus. Lien magna ex parte;omnibus quibus fanguis eft: fed magne parti corü,quz non animal, led oua pariuntlien ufqueadco exiguus eft,ut propemodum fenfum effu- giat:quod magna in parte auiü,& quadrupedibus ouiparis experimur. Vt D lienis magnitudo,ita neque color idem omnibus ineft : quippe leo,canis, omniaque fortia & calida animalia nigrum admodum:fus uero humidio- ráque & frigidiora magis candicantem habet. Fel etiam habet maior pars animalium quibus fanguis:idq; aliis adne&titur iecori,aliis uero inteftinis, ut pifcibus quibufdam.Et aliis quide deeft, ut quadrupedibus quibufdam uiuiparis: & inter cetacca;delphino.Aucs autem piícesd; omnes fel habet: & quadrupedes quz oua pariut dixerim in uniuerfum omnes;aut plus,aut minus fellis fortiuntur.Hzc Ariftoteles.Galenus ucro, quz iecur habent, inquit, iis & lien omnino ineft, & meatus,qui bilem recipiant: etfruefica ipfa,qua bilis colligitur,non fitomnibus conceffa. Renum & ueficz fimi- lis ratio eft:omnibus enim quz fanguineum habent pulmonem,utrunque D'ÉE DBIEEF DB/RETN TF. IM 5 membrum natura tribuit:quz auté oua pariunt,ut aucs,pilcesq; & ferpen- E. tes,renibus ueficaq; carent.Q uadrupedum ctiam ouipararum, una teftu- do marina habet:iis cnim tantum ea tribuere uoluiffe natura uidetur, qua pulmonem haberent fanguineum qua omnium maxime animalium fiti- bunda funt. Ventrem habent omnia fitu quidem fimili,(fepto enim tranf- uerfo continuo fubceft) magnitudine tamen ac fpecie diffimili : quadrupe- des enim uiuiparz cornigerz altera maxilla dentatz,quaternos habent fi- nus,quz quidem & ruminarc dicuntur : at uero quz uiuiparz funt, & dc- tatz maxilla utraque;uentre fimplicem paruumq; habent,ut homo;canis, fus.Differentiam autem duplicem ferc omnia recipiunt, quz utrinq; den- tata funt:alia enim canino fimilem, id eft paruum, nec multo ampliorem intcftino,leuémque intus:alia fuillo,qui amplior cft,mediocres quofdá ha p cJ bens cancellos rugásue, eA&xas Grxci uocant: atque hec tam in maiore, d c in minore animalium genere: fed difcrimen in iis quoq; magnitudine, fi- gura,corpulentia,exilitatéue oritur.In ouiparis ctiam,quadru pedibus Íci- licet ferpetibus atque pifcibus eadem fere ratio eft:uenter enim iis unicus & fimplex;fed hgura uaria eft: & pifcibus etia appendices cxeunt circa ue- triculum,aliis plures, aliis pauciores. Aucs etiam inter feipfas, & icztcris difcrepare animalibus uentriculi ratione apertum eft:aliis enim ingluuies rzpofiaa uentriculo cftaliis ingluuies decft:nec defunt,quibus uctriculus ipfe fimilis fitingluuici:at parti plurimz carnofus callofusq; cft.-A uentre. natura inteftinorum pofita in omnibus elt: differüt autem inter fe magni- tudine,craffitudine,replicamentis. Sunt certe maiora intceflina non utrin- G que détatis,nec immerito:nam ipfa ita dentata , omnia funt auctiora:pau- cacnim parua in co genere habentur.Eft uero inteftinum, aliis quide Ífim- plex & partibus omnibus fimile;ut pifcibus, aliis uero diflimile : quibufda enim,parte qua uctri iungitur, laxius eft,qua definit ar&tius,ut cani:fed ta- men maiori animalium numero arctius parte fuperiore cft, latius infcrio- re.Q uxcunque enim inteflina habent minus recta,fed anfractus orbcíque plures continétiajiis omnibus in latius tendunc & quod colon uocatur ha- bent, & cecum quiddam ac tumidum:mox arctatur, & in anfraétus com- plicatur. Ab hoc rectum ad exitum ufque excrementi pertendit:que quide pars aliis pinguisaliis finc pingui eft.Q uz igitur contnentiora cfle ad cibi defiderium conuenithzc fuain aluo inferiori, neque inteftinorum finus H laxiores magnósue habentnec inteftino utuntur rectiorc,fed quodantra- &us orbesq; plures contincat:laxitas enim inteftini auiditatem auget cibi: rcétitudo accelerat auiditate.Indéque fit;jut animalia quz ucl fimplex, nec adco in anfractus conuolutum habent inteftinum, ucl conceptacula intc- ftinorum ampla,cibum aut copiofum capiant, aut cclerius repetat. Appc- dices habent quzdam infraparte intefüni extrema:ut aues, & ex uiuiparis etiam animalibus nonnulla. Lactes quoque & omentum habent omnia, quz fanguinem:fed alia pingue;alia macilentü:oritur id, & depédet in iis quz animal gencrant,cademq; dentata utraque parte funt, à medio uctre, qua ucluti quzdam futura ducitur(ineft enim & in uentre, ut in corde, fu- turi ANIMALIVM LIB. IIL T Aturz ueftigium quoddam)nec Íccus in iis quz altero dentia ordine carent, à maiore uentre dependet:in aliis quoque animalibus fanguineis uentricu lo inteftinisq;, & iis quz fub fcpto funt,uifcegibus prztenditur:maximum hoc habent homines & fimiz. Q uz uero partes ad generatione miniftrat, foeminis omnibus intus conditz habentur:maribus enim multiplici diffc- rentia cuariantzaliis enim teftes nulli omnino funtut pifcibus, ferpe tibus. nulli denique quod pedibus careat;teftes adfuntnifi intra fe formare ani- nal poffit,ut delphinus: aliis funt quidem,fed intus quibufdam, ut auibus: quibufdam foris dependent.E: iis qua intus continét, aut lumbis adhzré circiter fedem renum, ut auibus & quadrupedibus ouiparis: aut in ultima alui parte priore conduntur,ut delphino ex iis quz pedibus uacant, & ele- B phanto ex iis que quadrupedes funt:omnibus enim quz animal generant, teftes ante habentur,ucl intus, uel extra, przterquà erinacco. Q uibus ita- quc tcítes intus continentur,iis protinus cu meatibus feminariis intus fir- mantur:quibus autem foris funt;horum quibufdá;ut modo diximus,abto luti pedent,ut homini: aliis non funt abfoluti, fed aluo adhzrent,ut apro. uz intus continct fuos teftes,cos nulla cute habent obductos:que autem foris,hzc coniectos in conceptaculum, quod Ícortum uocamus, gerunt. Omnibus autem que oua edunt fiue bipeda,utaues,fiue quadrupeda funt, tefEcs lumbis annexi infra feptü continentur,ucl candidiores, uel pallidio- res,uenulisadmodum tenuibus circundati.meatus finguli de fingulis per- tinent,cadémque cocunt fupra oftium excrementi, ficuti & 1n pifcibus fer (C pentibufque:atque is meatus,qui ex coitu amborum confifti;genitale efl: uod in minoribus latecin maioribus uero,anferem dico &rcliqua huiut- modi,euidentius efl,cum recens inierint. Iis quz foristeftes habent, mea- tus utrinque bini à uafis illis maximis,quz per dorfum feruntur(ucnà dico magnam atque arteriam, quà aortam uocari diximus)dcorfum pertéc unt 'ad eam partem,qua a2ididv uis dicitur:eft autem éSradv uic ut nomen ipiu m indicatceftium fuperimpofita capiti, cx qua meatus quidam ucluti fiftulz ferofo quodam humore plenz in teftes permeantfuid; partcm quandam exiguam ipfis diftribuuntatque ita teftibus committuntur.A capite dcin- deiplorum tefti meatus utrinque oriuntur finguli, fuperioribus illis Ípit- fiorcs atque neruofiores, (meatus uocat, aut uafa feminariazaliqui ucro sa- D exec vus iugGiseic quafi uaricofos dixeris)qui inde progreth mulufariamque fcfc fle&entesjin idem poftea coéunt, & ceruicem fübeüt genitalis, humo- rem iam habentes infe candicantem, quz 5swi, id cft genitura dicitur, qua ab cpididymi ad penis mearü defert.Q ue uero teftibus carent,ut [crpentes & pifces,mcatus & ipfa feminarios continent binos qui de fepto exorti la- tus fpinz utrinque perreptent cocantq; fuperne, & ad fpine locüin unum, atque ita ad oftium excrementi finiant. T eftes animalium, & quz femina- ria dicuntur uafajita fe habere cognitum cft. Pars autem faeminarü eaque femen recipitjno meatus;traiectusq; quidam eft,fed uterus amplior.Vteri , autem bipartiti omnium funt:fed nec codem fitu habentur, nec fimiles o- mnium funt:fed dificrunt, tum corum qux animal generant inter Íc, ctum D'E DIPFLFERETNTI3o2? ab illorü uteris,qua' oua pariunt.Situs utcri,aliis infra longius àfepto cràf- E uerfo,iuxta genitale,ut mulieribus, & omnibus quz animal non folum fo rasfed etiam intra fe generagc, & pifcibus qui oua cdüt : aliis iuxta feptum cranfuerfum ut auibus omnibus, & pifcibus qui animal pariüt, atque qua- drupedibus ouiparis.Serpentes tam ab aliis fupra dictis, q inter Íe differre apertü cftuipere nanq; uni uulua fimilis,ut cartilagincis:aliis ucro fcrpéti- bus tédit uulua prolixior modo corporis,exorfa inferius ab uno meatu có- tinua didu&táqy utrinq; in latus fpine,quafi duplex meatus ufq; ad feptum. Sunt & omncs uteri;qui infra iuxta genitale continetur , ucluti bifariam diuifiin finiftrum fcilicet & dextrum: initium uero unum eft & commu- ne oftium,uidcelicet ceruix, carnofa admodum cartilagineáque, parti plu- rima auctiffimzque animantium tributum. Sunt partes uteri, Eudemus, F kcpoie) i X&- exATalxc ld cft cirros,Diocles «esas, id cft cornua dixit, Praxagoras & Phi- eoa. lotimus «xs, id eft finus uocarunt : mulierífque uterü dhuxeor dixerunt, id eft binos habere finus,in quibus & foetü contineri exiftimabant: uerum ux multos fimul habét faetus;ut fus,finus quidem habere multos uerum cfbin quibus & faetum geftent ( finus cnim totin utero reperias, quot ha- betfeemina ipfa mammas.) Mulier autem & cetera animalia qux uterum muliebri fimilem habent, ut capra & uacca, non in cornibus illis (quippe quz multo minora funt,quàm ut faetum continere poffint) fed 1n toto u- teri fpatio faetum habere confpiciuntur . Validiores effe cas uuluas , quz animal contincant neceffe eft:quamobrem omnes hz carnofz funt:que au tem ad feptum iunguntur,ut auium, & preterca pifcium uteri,exceptis car G tilagineisymembrana conftant, & tenues funt. Vulua omnibus,quz & in- tra fe & foras animal generant,fuper aluum pofita eft: quz oua pariunt, iis lumbis adhzret: quz animal edunt in lucem, cum intra fe oua generarint, ut cartilagincajiis anceps ratio eft:inam & lumbis adiügitur ea pars uuluz, ua oua continentur, & fupra inteftina oftiü cius fuftinetur.Et partes qui- re diffimilares animalium,quz fanguine przdita funt, hunc in modum Íc habere conftat. G Cor,Cóuenit inter omnes(inquit Solinus)corda primü ex uniuerfa formari car- ne,caq; in dié quintum & fexagefimücrefcere,deinde minui. H Sinuslaxiores ma- gnósue,&pvyoei«s u&yaA«c. Appendix, geqvas ixqvxe.. C. Meatus, Hzc ex Galeni fententia afferuntur:nà,ut A riftotcli placet,nullam parté meatuü teftes complent,fed Hr adiecti pendent co modo,quo pondera textrices telis adne&unt, ut motü excrementi genitalis ftabilioré faciant: his enim detra&tis meatus intro fe retrahunt. Hxc Arifto- tcles.Vas feminarium ucl meatus feminalis,xifácy az (piov, meos az (b uocniis. Similarium partium differentiz in animalibus fanguincis. Cu LII Imilarium uero fanguis potiffimum cómunis animalibus fanguineis omnibus eft,utante dictum eft. Habet & genus animantium fanguinis compos uafa illa maxima, quz aliarum quoque uenarü artcriarumq ini- tia funt,co quo diximus modo. Nam rcliqua uenarum copia non fimili ra üonein omnibus eft:neque enim animalium partes codem modo aut ex- dem ANIMALIVM LIB. III. j7 A demin omnibus habentur. Nec uero xque in omnibus patecuenarum fe- ries:fed potiffimum iniis conftat,quibus fanguinis copia & przcipua ma- gnitudo eft. Nam in minutis, fanguinísue inopibus, uel per naturam, ucl per immodicam corporis obefitatem , haud zque infpici poflunt : alteris enim meatus quafi canales multo interfepti limo uix confpiciuntut ral« teris paruz , exdémque fibrz potius quàm uenz habentur: una tamen, quam maiorem ex precipua magnitudine cognominauimus,potiffimu m euidensin omnibus etia minutis animalibus cft. Copia fanguinis in pri- mis iis animalibus ineftjquz animal & intra fe formant, & in lucem 3) mox Ils fanguineis,qua pariunt oua. Przpinguia omnia fanguinem quan- uis purum,tamen paucum habent:& quo plus pinguedinis, có minus pot- B fident fanguinis: pingue enim omne cexangueeft. | Difcrimina uero fan- guinis ad fanguinem,qui melior fitaut deterior, hinc habétur :alius enitn tenuior,alius craffior eft: & alius fyncerior, alius turbulentior : item alius frigidior,alius calidior, tam in eodem animali,quàm in diuerfis. Q uitum enim fanguinis parte continetur fuperiore , his differentiis difcrepat cum inferiore:inferioribus nanque partibus craffior &atrior eft,quàm tu petio- ribus. Animalium, fortiora quibus fanguis craffior: fapientiora,quibus tc- o f . . . nuior:quibus minimus hebetia. Dormientibus porro Íaneuinis copia par- tcs exteriores deferic fubit interiores,ita ut adacto cultello nó zquc cflluc- Ire poflit. Foeminis fanguis nigrior & craffior quàm maribus cft,dummo do catera adíint pariter , quz ucl ab xtate uel à fanitate proficifcuntur: & C minus fanguinis per fumma corporis foeminarü eft : plus enim parte inte- riorecontinctur. /Etatum ctiam ratione fanguis difcrimen,tum in mo- do,tum in genere, (hoc eft in quantitate & qualitate) recipit. Etenim in z- tate iuuenili,faniem trahit & copiofior eft: in fene&ute autem craffus, ni- gcr,& paucus : mediü tenet in media firmáque xtate.Concrefcit etiam fa cilefenum,uel in corpore fanguis, qui per fumma eft, quod idem nunquà iniuucnibusceuenit. Quibus datus eft fanguis,iifdem omnibus nerui ad- iuncti funt:fed quz nullos habent articulorum flexus, priuatáque pedibus & manibus funt, iis pretenucs incertique habetur : quapropter in pifcibus, qui iuxta pinnas pofiti funtjij przcipue ueniuntin confpectum. Offa ha- bét,qu fanguine przdita funt omnia;aut aliquod,quod uice fungitur of- p fisut fpinam,cartilaginem:offa;inquam,caluariam,maxillas dentium ge- nus;uertebras quz fpinam conftituunt, & pectoris offa: nullum cnim ani- mal eft,quod circa uentrem os habeat.Sunt item offa humerorum, & quz fcoptula appellantur, & quz iis annexa dependét brachiorum & manuum offa faltem in homine:& modusidem compaginum uclin iis eft,qux cru- rahabentpriora. A coxendicibus offa iam crurum oriuntur, quz graco nomine uou dicuntur. Ab iis offa pedis fubiacent.Q ue igitur ex (angui- neis pedcftribus animal generant)hac offa non multo diuerfa habent fere; fed ad proportionem tantummodo,duritiamollitiemagnitudinc;figurá- ucaut multitudine difcrepantia. Coftz homini tantum o&tonz, inquit Pli nius,fuibus denz,cornigeris tredecim, ferpentibus triginta. Offium item G DE DIEPFEFER BNS 5 animalisciufdem, alia medullam intra fc continent, alia minime : funt c- nim nonnulla, quz fuis in offibus nullam omnino medullam habere ui- deantur,ut leo.Caterorum animalium fanguincoram offa aut paulo diffe runt,ut auium:aut proportione eade funt, utpifcium. ui enim inter cos animal gencrant,cartilaginem pro fpina habent, (agrefpoir Graci uoc) utca quz cartilaginca appellantur: quiautem oua pariunt, fpinam conti- nent, qux perinde ut fpina dorfiin quadrupedum gencre habetur :omnia nanque animalia quz fanguinem habent,dorfo conftantaut oflco, aut fpi nco,autcartilaginco . Caetera offa aliis infuntjaliis defunt : ut enim partes corporis quzque habentur jita offa quoque ad partes accom modata habe- tur:quibus enim crura & brachia defunt , iis pernz aut culina ctia defunt: nec ucro quibus partes ezdem quidem fed diffimiles funt, eade offium ra- tio feruatur:fed aut pluris minorísue modo differüt,aut proportione. O fla igitur ita fc habent. Cartilago terrreftrium, quz & fanguinem habent & animal gignunt;nullo foramine hifcit, nec oflium more medullam conti- net : at uero aquatilium cartilagineis E quod per dorfum proportionatum oflibus tendit,cartilago cftjhumorem in medulle fpeciem continens.Car- ulagine conftant greffilium, quz animal gignunt, auricula, nares, extre- máque offium nonnulla. Vngues habent omnia ferequz digitos: alia ue roquz fcilicet folidos pedes habent,ut equus,pro unguibus ungulas obti- nent:que autem bifulcos,chelas . Q ux habent ungues;aut rectis unguibus funt,ut homo: aut aduncis, ut inter pedeftria leo : inter uolatilia aquila: fi- miz imbricati funt, & homini lati. Pilos habent, quz pedeftria cadémq; uiuipara funt.cortice autem integuntur,quz ouipara funt pedeftria: fqua- ma ucro pifces tantum. Differenci autem,pilorum cxiftunt duritie, mol- liie jlongitudine,brcuitate, rectitudine, crifpitudine, multitudine, pauci- cate:ad haec coloribus ut albedine,nigredine,corámque mediis. Craffitudi nis,tenuitatis,copiz,magnitudinis pilorum difcrimina pro partium qui- busadhzrent conditione;atque pro cutis qualitate proueniüc.Fit enim ma gna ex parte;ut pili duriores, & crafliores cuti crafliori enafcantur : plures autem & longiores humidioribus (dummodo fintad gignendum pilum oo idonei) prodeunt.Regionum etiam tepore & frigore differentia eftut pili hominum locis calidis duri,frigidis molles oriuntur . Sunt praterea mol- E BE G les,qui promifli:duri,qui crifpi. Nonnulli pili paulatim adeo duritate dege H nerant, ut non iam pilis , fed fpinis fimiles effe uideantur,ut crinaceorum. Difterunt & colorc:aliis enim niger pilus eft;aliis albus;aliis auus, & ru- fusaliis.Et colorum caufa czteris animalibus cutis natura eft, & utunico- lora fint & uaria:alborum enim alba eft cutis,uariorum permixtorumque partim alba partim niera efle confpicitur.Sed homini nihil caufz cutis af- fert, (qui enim funtalbijadmodum nigros habent capillos;) nifi quando- quc ad canitiem,uidclicet eam quz morbo,non quz Ícnio accidat: nam co uitio corporis,quz A&x»id eft uitiligo uocatur, pili efficiuntur albi. Muta- tur color pilorum in fenectute , candidíque pili cfficiunturin hominibus: quod ucl czteris animalibus accidit , fed non adeo aperte, preterquam in equo. A N1MTAALV Mi 3bIB. Li. E A equo.Pilos habent cetera animalia,nec intra os,nec parte pedum refü pina: lepori uni pili in bucca, & fub pedibus funt. In fanguineis animalibus funt & membranz,ut antea expofuimus,caróque & quod carni fimile cft: & praterea Ícbum & adeps :febum enim habent , qux non utrinque den- tata , fed cornigera funt. At uero genus utrinque détatum & cornuum cx- ers & multifidum,uice feui adipem habet. Animalia quauis aut intra car nem;aut fcorfum pinguefcunt : quibus autem pingue fcparatum non eft, ca minus per uentrem omentümque pinguefcunt,ut anguillz:plurima ta men pars animalium uentre pinguefcit,& pracipue quz parü Íe moucant. Steriliora cuncta;pinguia & in maribus & in feminis. Senefcunt celerius prepinguia : quadam non pinguefcunt , ut lepus, perdix author Plinius. B Semengenitale habent omnia,quz fanguinem: non codem tamé modo in omnibuseft, fed quibufdá pro genitura, $isjid eft genitale uirus fui ge- neris habetur, ut pifcibus. Lentum femen cft pilos habennum, caeterorum nullam habetlentitiani. | C. Foeminis fanguis nigtior, Contrà Plinius (nifi exemplaria fint mendofa) ma ribus quàm feeminis nigtior,& in iuuenta magis quam fenio.— D Scoptula , Theo- dorus fcapulas uocat.K oA, Theodorus pernasautcülinasinterpretatur. G Dif: ferunt & colorc;Dc hisfufius apud Galenum fecundo De temperament.libro. Eorum qua ad generationem pertinent difcrimina;in iis qua fanguine predita funt animalibus. Cáp. LIIIL. C [ N omnibus fanguine przditis, paucis quibufdam exceptis, ut pifcibus nonnullis,fexus difcrimen ita habetur, uc alterum mas,alterum foemina erfe&um euadat.Coitus autem in iis,nec fimiles omnibus funt, nec fimi- is in modum aguntur.Eorum enim quz pedeftria uiuipara funt, magna ex parte modus quidem coéundi idem elt, faeminá fcilicet mare fuperin- grediente:uerum non omnia fimili modo coniungütur. Aliis coitus com- plexu mutuo fupinarum partium agitur, ut ferpentibusmurenis & lacer- torum gencri : alia,ut pifces omnes;exceptis planis cartilagineis , admotis inuicem partibus fupinis copulantur. Aucs mare foeminam fuperueniente coéunt.Morantur in cotundo diutius omnia quz animal generant, d qua oua.Cum ucro tempora coitus defcripta, & xtates certas ad uenerem fin- D gulisanimalium natura finxit & ftatuit: qux tamen cum homine uiuunt pedeftria coitum nullo tempore afpernàtur, uidelicet propter teporem, & pabuli ubertatem:quorum tempus etiam gerendi uteri breue eft,ut fuis,ut canis,ut uolucrum quz fzpius pariüt.Semel anno magna pars fylueftrium animalium parit:tam eorü quz animal generant, quàm quz oua, quz fci- licec nonut lepus fuperfaetant.Omnium maxime animalium grauidz co- itum patiuntur mulier & equa: cztera ubi grauida fuerintfugiunt mares: eafcilicet quorum natura fuperfaetare morc leporis recufat. Q uz fangui- nem habent omnia,aut animal pariüt,aut ouum, nifi omnino fterilia fint: bipedum folus homo animal generat. Semen ubi à coitu infinuatü in ute- ro fuerit,aliquandiug; contentum, membrana obducitur : quippe quod fi G 1 Vmbilicus, qx. Acetabula, croAndUysg. D E.DITEEBREN'TLALS antequam articulis difcernátur membra,ciiciatur, uelut ouum in fua mé- branula contentum apparct detracto putaminc: membrana autem ipía uc nis referta cft.Cmnia uero tum nataulia,tum pedeftria,tum etiam uolati- liafiuc animalis,fiue oui forma procrcentur, fimili modo gignuntur : nifi quód alia umbilicum habeant uuluz adhzrentem;uidcelicet quz animalis forma enafcunturalia ouo;alia utroque modo;ut in quodam pifcium ge- nere,cartilagineo fcilicet.Pari quoq; modo tam in uiuiparis, quàm ouipa- ris uocantur ca,quibus obuolutus eft feetus,uti inter membranas antea di- ximus:aliz fecunde(Grzci selor dicunt, )aliz membranaquas xurdor & a7 Aardd? uocant nonnulli. Augentur omnia animalia,quibus cftumbilicus, per ipfum umbilicum.Eft auté um bilicusuenainaliis fimplex;in aliis mul tiplex (in maiore enim animali plures funt uenz, utin boue: binzin me- diocribus:fingulz in minimis,ut Ariftoteles author eft) quam uenam pu- tamen cuticulare ambit,quod & umbilicus uocatur : uenz autem quafira dices aguntur,per quas alimctum haurit fcctus. Hzc Ariftoteles.Galenus, Coeunginquit,in unum,& uenz,& arteriz, qux à 3e» membrana, id cft à fecundis producuntur in foetum:atque ex eo coitu,coniugiu ficutrorum- que uaforum,quod in umbilicum inferitur. Animalia qux non utrinque denzata funt omnia,ctiam détatorum utrinque, quorum uterus uenà non fingularem habet pertinentem grandéfed pro una plures frequentes con- tinethac in utero habentquz acetabula appellátur,in qua umbilicus de- uenit atque adhzret.Sunt autem acetabula,uaforum ora,qua in uuluá pe- netrant:& in qux ueluti in mammas reponitur ànatura fcetui alimentum fanguineum,quz ferendi uteri temporc, qu andiu fcilicet foetus fit minor, nec multum alimenti affumere poflit;in matrice prominét;in puftularum (J]av Socr uocant) & inflammationum morem: & confpicua maioráque funt,non aliter quàm in recto inteftino hzmorrhoides folét:foetu uero ac- crefcente proficifcentéque ad exitum,minora fubinde reddütur, demüm- que confiduntobliteranuirq; cü perfectus iam eft: minuta ucro & utring; dentata nonnulla acetabulis uteri carent: tendit umbilicus iis in uená fin- gularem,quz per uterum maiuf.ula fertur: iam qua ouo nafcütur omnia incrementum foris recipere abiuncta ab utero apertum eft. Situs in ute- ro quadrupedum omnium extentus cft: expedum autem obliquus, ut pi- Ícium : bipedum uero inflexus contra&ufque , ut auium , hominum. O- mnibus zque animalibus,dum in utero continentur,caput primum fu pe- rius eft : fed cum creucrint, & iam exitum appetát deorfum deducitur : ita hit,ut omnibus partus fecundum naturam in caput, contra naturam in pc- des,aut inflexo circüactóque corpore agatur. Animalia quorü natura im- xerfectior cft,conceptum cum perfectus iam efl,fed nondum animal per- fectum foras edunt(perfectum autem cft animal, cum conceptus iam aut mas;aut foemina eft,fcilicet in quibus fexus hxc differentia habetur: funt enim quz nec marem nec faeminam gencerentuidelicet quz & ipfa no ex foemina,marcque & coitu animalium procreantur.) Quz autem animal intra fc generant , fcilicet naturz perfectz animalia, quoufque animal pa- riant E E G H ANIMALIVM LIB. IIl. 38 A riantfforífque emittánt,gerunt intra fc innexum quod gignitur. Ácucro quzforasanim al pariunt,cum intra fc prius out genucrint, corü nonullis ouumiam perfectum abfoluitur,ut corum quz foras pariunt ouum atque itaanimalex ouo intra feminam nafcitur:aliis cum alimentü in ouo con- tentum abfum ptum iam cft;yperficitur ab utero, atque ob eam rem ouum utero non abiügitur. Atque hzc fere cartilagzincorum pifcium differentia cft,de quibus poft Ícorfum per Íc difleremus.Partus czteris animalibus mi nime laboriofi eueniugt:minus enim cum parturiunt infeftari uidentur:at mulieribus dolores uchementiflimi incidunt.Poftquam conceperit faemi- na, definit lac atque extinguitur,tam in homine, quàm in quadrupedum uiuiparo cenere.Habent quod coagulum uocatur,omnia quz plures con- : 9 B tinent uentres:carent fere quz unum habent;excepto lepore. Morü actionimq; & affectionü quarundà aliarü differctiz. Cap. LV. Anguinci generis multa temporibus quibufdam fe condunt,utea quz corüice intecta funt:ferpetes doe e ceneliones crocodilos fluuia- tiles.Pifcium eciam coplureslatére nouimus;alios hyeme;alios eti xftate: & praterea aues nonnullas,ut hirundines. Quadru pedum etiam quz ani- mal generant,nonnulla coduntur;ut hiftrices, elires.Et ex iisnonulla exu- unt id quod Íencétus uocatur:ucluti ea que cortice molliori intecta funt, ut Íerpentes & lacerti. Maiora funt que fanguinem habent,quàm quz non habenc & in i15 magna ex parte,qua maiora perfcctioráq; funt animalia, C plus temporis uluunt:fed tamen non omnia maiora funt uiuaciora: homo enim plus temporis,quàm quoduis animal uiuitexcepto clephante:quan- quam homo minoris cít incrementi,quàm ucterina & alia multa. Singu- lis generibus pro fua natura cibus ftatutus eft:nec omnibus eadé effe in ci- boidonea,cum in multis palam cíttum omnium fere confenfu in ceruis patefecit, qui uiperas edunt,quibus cztera moriuntur: & Lucretius, Praterea(inquit)nobis ueratrum eft acre uenenum: At capreis adipes,& coturnicibus auget. Atquc uidere licet pinguefcere fxpe cicuta Barbigenas pecudes,homini quz cft acre uenenum. Eorum quz in his alimenti aut medicamenti rationem obtinent,difcrimina. Cap. .LVI Limenta quz ex hisanimalibus fumuntur,non paruam prz fe ferunt differentiam:non omnium etenim caro(quz maximc in ufu cibario cit)idem przftat nutrimentum : quzdam hoc ipfum tantum funt, alimen tum fcilicet. Alia preterquam quód nutriunt,habent & medicam quadam facultatem:nempe ut excalfaciendo,refrigerando,hume&tando,ficcadóue Corpus noftrum immutent:ut ul perarum carnes,cum 1n anguillarum mo rcm condiuntur,calfaciunt palam,deficcántq;, & corpus totum per cutem expurgant. Alia medicamenti duntaxat uim habent:corum quibus quoti- die ucícimur,qua domeftica funtjotiofed; uiuunt, carnem habent humi- G iij DEDIFTFTFBRENTSELS diorem, & quz magis excremctis abundet: que ucro [ylucfiria, duriorem E excrementisq; uacuum:& quz lacuftribus paluftribusue locisautin fumi nibus immundis ac turbidis lutofisq; degunt; deterrimam habent.Comu- nc & hoc quoque, € uolucribus & quadrupedibus, longe praftantiorem, concoéctud; faciliorem effe carnem corum, que adolefcunt,quam aut reces natorum, aut iam fenefcentium. Hzc enim dura eft, neruofaque & arida: ideod; & concoctu difficilioryminusque alimeti przbet : illa ucro mucofa, prxhumidaatque cxcrementofa eft,corum przíertim animaliu, qua: fua- pte natura humidiore funt carne,ut agni & fues:ucrü haedi &uituli,ut qui natura funt ficciores,melius multo & concoquuntur & nutriunt.Sicuti c- nim in humidioribus natura animantibus ipfe etacis los temperiem affert mcdiocrem,ita in ficcioribus atas adolefcens, & qua adhuc crefcat: nam F quod prahumidum eft alimetum, ut diftribuiturjita ctiam celerius difcu- utur.Non loge poft tempore,quàm mactata funt animalia ( inquit Rufus) coqui folent,ex quadrupedibus fuilla caro, & ouilla atque caprina: ex aui- bus turtur,columba, & curdus:diutius feruantur uenatio omnis, & bubula caro: maiores quoque aucs & paluftres: & eallinaccum genus, phafianus, . .- o - N . perdix,pauo,& attagena.Pifciu genus omne fere, ucl antea quàm expiret, coquendu m eft:haud facile nanque feruari patitur.Caftratorü animalium carnes in fuo cuiufque genere przeftantauium caro,fi cum quadrupedibus conferas, minus przftat alimenti.Piíces leuiorem cibü praftant, quàm ca- ro fuilla, quz inter domefticas quadrupedes leuitfima eft: & alimentum quod ex pifcibus prouenit , fanguinem procreat tenuiorem, quàm quod G ex pedeftribus animalibus, & qui non tam abunde nutriat. Ex pifcibus ta- men nonnulli teneriorem;alij duriorem carnem habent:quz cete appella- tur,corü caro dura eft, maliq; fucci. Quod ucro ad medicas uires attinet, [yluctris fuis caro uehementius exficcat,quàm domelttici : fue ficcior ouis eft,oue capra:hanc bos fuperat,illum denique leo. Erinaccei utriufque ufti cinerem ulceribus fordidis impofuere quidam : hirüdinum quoque com- buftarum cinis,cum melle gutturis affe&tibus medetur. Ex animalium fanguincorum partibus,alimentorum medica- minümquce uires diuerfa. Cap LVII. Reliquis animalium partibus;oculi à paucis eduntur. conftantautem H ex partibus diffimilibus:alia nanque tunica fortitz funt naturam, mu [culi aliam:denique humores aliam,qui cryftalloides & hyaloides uocan- turjin quibus foli mufculi facile concoquuntur. Lingua (uti diximus) car- ne fubftantia eft rariore,minüfque continens fanguinis: huius natura fere glandulofa eft:& glandulz ipíz à lingue fubftantia tantum receffere, qua- o tum lingua ab ipfa carne. Omnibusautem glandulis illud commune eft, quód in cibo fuaues pariter & friabiles fentiuntur : fuccum gignunt craf- hufculum.. Mammz autem lactantium certe animalium (si3»« appel- lant) habent à la&te comparatam dulcedinem:quocirca maxime à gulofis expetuntur,pracfertim fuil. Alimentum ucro;quod ex iis gignitur,fi pro- Eefuerint AN'IMOATLTVM UEIB. TII 40 A be fuerint in uentriculo concoctz,prope ad carnis alimentum accedit, fed craffum efficit fuccum. Atque fi animal ipfum;ex quo fumuntur,boni ha- bitus fueritabunde nutriunt, & probum generant fuccum:fin minus pro- be,fuccum crudà aut pituitofum procreant. Sunt qui renes quoque in- ter elandulas adnumerent:habent uero ijex urina uirofi quippiam:ac pro- inde uitiofum gignunt fuccum,concoctüque difficiles funt. Virus quoque habent teftes à femine contractum,ex adultis faltem quadrupedibus: alti- lium autem gallinaceorum teftes & fuaucs funt, & optimum przbent cor pori fuccum.Q uadrupedum quoque iuniorum teftes manduntur : tauro- rum uero, hircorum & arietum,fapore funt ingrato,cococtu difficilesma- líquefucci. Vifceraad conco&tionem difficilia funtcraffique fucci;atque B excrementofrin iis tamen iecur uel quadrupedum nonnullarum fuccum procreat non omnino malum. Cerebrum omne pituitofu m craffümque cftnec probum efficit fuccum.zgre concoquitur,tardéque permeat;atque à ftomacho alienum eft,idque haud modice:quippe quod naufeam conci- tat,adeo ut fi cui à cibo uomitum ciere decreuerint, cerebrum poftremum ciborum exhibendum fuadeant medici. Idem tamen fi probe. concoqua- tur,alimentum praftabit corpori no exiguum. Auium cerebrum paruum quidem cft, fed quod pedeftrium. cerebro tanto przítantius, quanto du- riuseft. Cerebro dulcior eft;fuauior quoque & pinguior , quz in oflibus reperitur medulla:ut fi utrunque guftando inter fc conferas,uidebitur cer- te cerebrum aulteri in fe quiddam continere: & medulla ipfa quoque fi li- C beralius edatur,naufeam excitat ut cerebrum : & fi probe fuerit concocta, nutrit non aliter atque cerebrum . Facillime omnium putredinem fentit medulla,ut Rufus author efl:eóque fiut eorum animalium offa, quorum caro grauius olet,quamprimum contringi foleant. Emollit medulla, qux in corpore noftro dura funt: etiam qua Ícirrum patiuntur, fiue in mufcu- lis)fiuc tendonibus aut ligamentis,fiue ctiam in uifceribus id accidat. Mol- liunginquit Diofcorides,omnes medullz, calfaciunt, rarefaciunt , ulcera explent:&;utPlinio uidetur,exticcant. Laudatitfima eft ceruina , proxima uitulina autboum iuniorum:dein caprina, inquit Plinius. Hircorum ue- ro, taurorámque medulla & acrior & ficcior eft, quàm ut fcirrofas duri- ues emollire poflit,uti Galeno placet: Diofcorides taurinam caprinz prz- D fert & ouillz. Curantur medulla hyeme;ut uult Galenus: alij uero zftatis cxitu,uel anteautumnum. Vtimurautem medulla,non ea folum quz in offibus,fed & quz in fpina reperitur,quam & fpinalem medullam nuncu- pantquz altera illa & durior & ficcior cft. Haec pinguetudinis habet mini mum,quo fit ut naufeam minimeciat: non exiguum dat corpor: alimen- tum,fed quod craffiorem fuccum efficiat. Pinguetudo omnis, fiue adipe dixeris,fiue feuum,pauci nutrimenti eft:potifque carnis,quz nos alit,co- dimentum cft,quàm alimentum.Excalfacitmollit, rarefacit & humectat omnis pinguedo:uerum cuiufque differentia in maioris minorífque ratio- ne confiftit.Nam pinguedo fuilla, omnium eft humidiffima, ole:q; inftar fluida:caprina ob crafhitiem citius concreícit. Taurinus adeps fuillo longe G uj DE DIPFEBRENTTIS calidior & ficcior eftminus tamen , quàm fit leoninus : uitulinus quoque E zaurino minus tum calidus eft, tum ficcus: & heedinus quàm fit caprinus: minus quoque hicquàm hircinus.Adeps anferinus fuillo calidior eft , in- tcr quos medium locum obtinet gallinaceus. Pifcium adipem ad fuffufio-. nesimpofucre nonnulli: Maffürius palmam lupino adipi dediffe antiquos tradit. A renibus autem eft laudatiflimum omne febum . Perficitur omne fcbum exemptis uenis membranifque. Sanguis omnis concoctu diffici- lis cft, przcipue qui craffus, qualis cftbubulus: leporinus tamen, utpote o- mnium fuauiffimus,in preuo cft. Suum quoq; & iuniorum & corum qui caftrati funtfanguine pro alimento utuntur quidam:ficuti & gallinarum & caprarum nonnulli.agreftefque nonnunquam caprarum fanguine unà cum adipe fefe replent,uti & Homerus de Penelopes procis retulit. Apro- F rum fanguinem, qui ucl guftare quide uclit, nemo eft : aurorü fanguis re- cens epotus uenenum eft.Sanguis anferis, anatis & haedi;uciliffime in anti dota mifcentur:palumbi autem, turturis , columbzque ac perdicis, oculis cruore fuffufis,& recentibus eorundem uulneribusillinuntur. Partesani malium excarnes;ut pedes,roftra;aures, cartilagines , minimum przftant alimenti: & neruofz partes omnes, ut ligamenta atque tendones alimentü gignunt lentum glutinofumue:nec fane aliud quàm partes ipfx co&z pra fc ferunc.Et quz circa ipie labra funt,candem habent naturam: glutinofum nanque,fed minime graffüm generant fuccum : uerum facile concoquuntur & hec & uolucrumalz. | Offa cremata digerunt atque cx- ficcant egregie: maxime uero (ut nonnullis placet) humana.Q uidam auté G arthritim & comitialem morbum epotis offibus uftis fanaucre . Pili ufti calfaciunt egregie, atque deficcant: & lanz crematz codem modo. D Curandz medullz rationem uarie explicant Galenus , Diofcorides & Pli- nius, E | Quomodocuraridebeat omne pinguedinis genus , docent Diofcorides & Plinius. De excrementorum,quz in animalibus fanguincis reperiun- tur, differentiis. Cap LVIIIT Vmorum omnium qui in animalibus infunrbilis calidiffima eft: cu- ius proinde uis acris excalfaciénsque eft . Excalfacit , inquit Plinius, mordet,ífcindit,extrahitdifcutit. & calidiffimorum animalium fel, cxte- H ra quoqucin calore fuperare palam eft.Q uin & in animalibus, quz magis calida funt,colorc flaua uidebitur bilissquz ucro minus calida, pallidior c- rit.Eccum animal quod fua natura calidum eft,fame fitíque torquetur,ad atrum colorem ucregit bilis.Porcorum fel omnium humidiflimum eft , ac o proinde maxime imbecillum;przterquam agreftium: hoc itaque fclle can quam ad aurium ulcera idonco vaedicasfesis utuntur. Suillo felle acrius paulo cft ouillum:ouillo caprinum,cui bubulum urfinimque fimilia funt. taurinum ualentius eft, quod tamen ab hyznz felle uincitur: hoc quoque fuperat callionymi bilisfcorpitque marini & teftudinis marinz. Minorü animalium fel fubüilius intelligitur: & ideo ad oculorà medicamenta uti- lius A NY'MA:EIVNM ULIS. TII 41 Aliusexiftimatur.Auium fel omne & acrius & ficcius cft, quàm quadrupe- dum.Perdicis fel atque gallinz ad medicine ufum czteris preferütur.Felle quocunque facilejinfantibus pracipue, alui deicétionem quis molietur,fi intinctum linamentum fedi fubiiciat.Sudor omnis falfus cft: Ícpe uero & amaritudinem prz fe fert minimc obfcuram. Vrinarum non minor cft ua rieras,quàm bilis effe diximus.Etomnium quidé uis calida eft : magis au- tem corum quz calidiora funt,ficuti frigidiorü minus. Hominis,ut & ex- ecti fuis domefticiymaxime eft imbecillis:apri ucro fylucftris ualida eftut ex odore facile apparet,qui utique acerrimus eft. Saliua canis certe rabidi, in homine quoq; rabiem excitare poteftfi in eius corpus inciderit.Homi- nis faliua uenenofis omnibus beftiis aduerfatur.Hoc áutem fcirc oportet, B faliuz difcrimina contingere,tum in animalium fpeciebus,tum in corum unoquoque fano aut zgro, iciuno & fitibundo, aut cibo potud; fumpto: à cibo nanque imbecilla eft:ualida acrísque earum,que longa inedia aut fiti uexanturzmediocris eorum;quz probe concoxerenondum tamen cibum potiümue hauferc.Stercus fimimue omne digerendi facultate pollet:uarie tamen pro animalium temperaturis:corum nàque qua ficciore funt tem- peratura exficcantius ftercus eft, ficuti & quz calidiore, calfaciens m agis. Quin & pro corum quz pafcuntur natura, numerofa funt difcrimina : id quod in hominibus maxime confpicuum fuerit: quandoquidem hoc ani- mal ciborum generibus utitur maxime uariis:caprarum quoq; pilulz, pro paítus uarietate nonnihil difcriminis hàbent. Quorundam animalium C fimum non modo medicamentis quz foris im ponuntur, fed iis quoque quz intro inos fumuntur admifcent nonnulli: caprarum ctenim fimum, earum prafertim quzin montibus uictitantjin uino potum,regium mor- bum emendac.E fue fylueftri fmum aridum ex aqua aut uino epotum,fan guinis reiectione fitit diuturnum lateris dolore lenitzad rupta & conuul- faex aceto bibitur.Horum certe ufus contingit nonnüquam, dum aut ue- namur;aut peregre, aut ruri agimus: cum fcilicet przftantius nihil affuc- rit. Humanum autem ftercus ob foetorem omnino reiicitur. H Taurinofelli,inquit Plin. przcipua potentia. A. Quonà modo curabitur fcl- lisgenus quoduis docét Diofcorid.lib.2.& Plin.lib.29. C Fimiftercorísue anima- lium difcrimina,quod ad agrum Ixtificandum attinet , oftendütrei rufticz authores, p Columella fcilicet ac Plinius lib.17. De lacte,& iis quz ex lacte hunt,ut cafeo,butyro,&aliis. Cap. LIX. | N la&enon parua eft huius generis animalium differentia:humanü et- enim lac corpori humano maxime accommodatum eft,ut quod & fua- uiffimum fit,&optime nutriat: aliorum ucro quorundam animalium lac, homini ingratum eft,ut canis,lupi,lconis, uulpis,urfi,& id genus aliorum: caprino autem ouillo, bubulo;afininóq; libétius ucfcimur: cafeosqd; nobis ex iifdem conficimus;przterquam ex afinino.Horum animalium lac ge- ncratim omne probatiffimum gignit alimétum: difcrimen uero cft,quód craflius eft bubulum,ouillum,caprinu m:minusauté craffum equinum, & afininum(quanquam Plinio craffifümum afininum)camclinum omnium DE DIEFERENTAILIS liquidiffimum cft. Vcuero paucis cius facultatem definiamus: lac medico E rum omnium confenfujinter omnia edulia quamoptimum gignere fuccü, multümque alimenti praftare dicimus:ex contrariis quibuidam fubftan- tiis,ac facultatibus compofitum:uentrem Ícilicct mouendi;ac fiftendi,ob- ftruendid; ac tenuandi.Q uod nanque in co ferofum eft,fuccos. extenuat craffos,& aluum ciet:contra,quod cafeofum aluum fiftit,fuccósque reddit craffos.Q uo fiut lac,quod ferofum actenue eftminus nutria;aluum ma gism oueat:ficuti contrà,quod craffius cft;aluum minus citat magisq; nu- trit. Camelinum;afininimq; ferofi humoris plus habet:plus cafei ouillum: pinguetudinis bubulum: caprinum inter cetera mediocritatem obtinet,ut quod nec pingue admodum, nec craffum ficbubulum pingue, ouill craf- fius,cótrà afininum tenuc.Optimi fucci lac exiis habetur animalibus,qua E optimo fünt corporis habituzidq; fi;ubi emulétum fucrit,quamprimü hau riatur:zubi nanque diutius emulétum manferitgenuinz bonitaus noónihil amittit. Quod ucro poftca coctü amplius fuerit, fuccum gignit craffioré: multo uero maxime,;fi ucl farinam triticeam,ucl milium aut amylum in- coxeris.Lac,nc in uentriculo coaguletur,mellis,aquz, & falis nonnihil ad- miícent quidam : nam uel caprinum ipfum, abíq; melle fumere, minime crit tutum: plerifque enim qui illud purum hauferint, in cafei fpeciem in uentriculo coactum cft:quod cum accideritmirum quàm aggrauct homi nem,ac prope dixerim,ftrangulet.Non parua quoq; la&tis difcrimina funt abanni téporc:ab co ipfo fpatio , quo à partu in luce edito,diftazab xtate, & à paftionibus.Q uanquam funt qui pafcuorum rationé plane pro nihilo 5 habcant,quafi nihil parumue ad lactis bonitatem conferant. Czterü haud dubie uidemus,animalium,quorum ufuri la&e fumus, fi fcammonia aut marinarum lactucarum quapiam(tithimallum uocantguefcantur,in lacte quoque laxandi uires ineíle.Éx quo patet,quód cx uitiofo pafcuo;acre;aci- dum,& aufterum reddetur,natura uidelicet herbarum imitatü: & à uiridi pabulo lac aluum magis cmollit, inquit Diofcorides. Quod uero ad anni tempora pertinetuernum lacut liquidiffimum ji£d copiofiffimum : cftate ucro mediajipfum etiam mediocre eft:poft id uero temporis, fenfim iam craffefcitquoad prorfus deficiat. À partu dilutiffimum eft: procedente de- inceps tempore craffefcit femper. Probi lactis improbíue hzc funto indi- cia: quod optimum elt, id guftanti olfacientiq; fuaue dulcéque mediocri- H ter: necamarum,nec acidum falfümue aut acre;aut grauis odoris:intuenti candidum ,zquabile,liquidi,craffiq; medium apparebit, ut fiungui inftil- letur,hercat,no defluat.Q uod uitiofum eft;é diuerfo craffum & cafcofum: aut liquidum & ferofum ac liuidum confiftentia ipfa caloréque uidebitur: idem gultantibus amarorem, aut falfedinem,aut qualitaté quampiam ex- traneam exhibebit : tale uero nec olfacienti fuaue erit. Lac animalium fa- norum;aducrfus acres,mordacesd; Rluxiones cft utiliffimum: quandoqui- dem non folum à partibus affe&is cas abluit,fed & corpora ipfa ucluti illi- nine quod defluitin loca nuda incidat. Continet enim in nm extergenté quandam humiditatem,quam ferum uocat: & praterea craffum quiddam pingueq; ANIMALIVM LIB. III 4: A pinguéq; quod corpori illinitur,atq; adheret,non aliter ac pinguedo adéps ue aut ceratü aliquod: ex triplici nanq; fubftàtia conficitur lac omne;ut an- te diximus:ferofa fcilicet, cafeofa,& pingui.Serum abftergentem uim ba- bet,qua uel abfque rofione abluit acres humores.Pars latis craffior, & que cafei naturam refert;ceu illita adhzret , no aliter atque pinguedo adépsue, autceratum aliquod;acrimoniamq; humorü ea ratione obtüdit : lac uero ipfum totum lene mitigánfque pharmacum eft(zuei;seoc uocant) & mor- dacitatis expers:przcipue ucro ft ex mediocri decoctione partis ferofz plu- rimum fit exhauftum. Ob fucci quem lac gignit probitatem, nonnulli uel pulmonis ulceribus afflictos fola lactis potione curari putauere: antca fci- licet quàm ampliora fiant ulcera ipfa,callumq; contrahant.Sed in tabificis B morbis,lac muliebre przcipue laudatur, tanquam eiufdem naturz nobif- que accommodatiffimum:maxime uero fi infantium in morem ab ita affe €tis ex uberibus exugatur. Ad acres oculorum fluxiones ipfum lac,tum per fccum cum molliorum collyriorü aliquo imponitur: praterea ad hypo- pia & hypofphagmata. Palpebris quoque extrinfecus unà cü oleo rofaceo & ouo impofitum, iis qui ophthalmialaborant,ubi fomno fefe dabunt, phlegmonas ipfas cocoquitzmulieris autem lac efto;quod recens ex mam- mis expreffum fit. Vbi uero exficcantem uim quampiam adiunctà habue- ritjlac craffum cafeofümque;optimü cuadet dyfenteriz, acriümq; omniü uentris luxionum remedium:quam fane facultatem accipiet potiffime à lapillis(quos xus uocant)ucl ferreis quibufdam cylindris candentibus C la&ti ante decocto inicctis.Decoqui autem lac eoufque debet (ut modo di- ximus)dum ferofi in co humoris pars maxima abfumpta fuerit . Haec Ga- Vfoue «d dii lenus : Plinius uero, Et f urat dyfenteria,inquit,infunditur decoctum cum dum , ut uult marinis lapillis, aut cum ptiffana ordeacea.Item contra rofiones inteftino- D'/crido. rum bubulum autouillum utilius.recens quoque dyfentericis infunditur. Vtero quoque ulcerato infunditur laciatq; omnibus, quacunque leniri po ftulà; prodeft impofitum,fiue ob phlegmone, fiue ob humorü acrimonia malignitatémue, ut fedis pudendorumq; ulceribus & càcerofis omnibus. Infunditur quoque lac cotra rofiones à medicamento factas.Oris,guttu- risd; inlammauoneslenit collutum gargarizatiimq; : ac proinde anginas mitigat,tonfilláfque & columellam,ti phlegmone athciantur.Datur & ad D uenena que crodendo interimuntqualia funt lepus marinus, & cantharis. Sunt qui lac exhibeant, & iis qui aconitum & thapfiam fumpferint.Priua- tim bubulum iis qui cholcicon biberint;aut cicutam;aut doricnium,aut le porem marinum:ficut afininum contra gypfum,& cerufam, &fulphur,& o . *. - . argentum uiuum.Sunt inter exempla;inquit Plinius,qui afininü bibendo liberati funt podagra chiragráue. Víus la&is ad omnia intus exulcerata, maxime renes,ueficamyinteranca,fauces,pulmones : foris pruritum cuus, eruptiones pituitz poft abftinétiam:thoraci quoque ac pulmoni lacomne utile eft. Latis ufus contrarius fpleneticis, hepaticis,comitiali morbo atte &isuertiginofisneruorum uitio laborantibus,febres habétibus,caput do- lentibus,uertiginijinquam,preterquam purgationis gratia graucdini;tul- DE DEFFEREN ALIS fientibus,lippis.Minus inflat quodcunque decoctum . nocet ufus cius affi- E duus détibus & gingiuis. Lac quod feri habet plurimum (inquit Galenus) nihil affert periculi : quod ucro feri exiguum habet , craffümque eft & ca- fcofum,non fine periculo affidue cftur: ab iis prefertim,qui renum calculo Oxysdl. — autiecinoris obftructionibus obnoxijfint. Oxygala quod uocant, frigi- dum eft,craffique fucci:dentes,qui iufto funt frigidiores , lxdit: euenit nà- quc iis, qui oxygala fumpferunt, Ífymptoma quod détium ftuporé uocant: quale poft acerborum acidorumque efum accidere folet . Ventriculus fri- gidior oxygala haud bene concoquit:temperatus uero,quanuis zgre;confi cit tamen:fed qui iufto calidior eft, prterquam quód minime leditur, co- modi nonnihil ab co fentit.Fitautem oxygala uno modo;acido lacte addi- to in recens quod uelis acefcere . Oxygala it & alio modo, dum crebro ia- p &atu in longis uafis conficitur butyrum, additur paulum aquz ut acefcat: uod eft maxime coactum in fummo fluit;atque id exemptum addito fale Jfphrorsla.. oxygalaappellant.. Medici fpeciem unà addidere la&is generibus , quod Schiflon , 3«- kchifton appellauere.Id hit uel citra coagulum ,cum fcilicet ipfius partes la- $^ — Csfecernuntur,& difcedit ferum à lacte, cum lacti abunde calido acetum mulfum affundimus,autuinum mulfum.Interdum etiam citra omnem li quorem infufum uafculo frigidiflimam aquam continéte, in lac dum fer- uct dimiflo,lactis partes feparamus. Ad hac lac quod ftatim ab edito foetu emulfum fucrit,ucl abfque coagulo concrefcit;fi fuper cineres calidos pau lifper ferucat: quod ucro hoc pacto concrcucrit, uctcres comici verbo, a- fiatici ucro sveée-sr uocarunt:& hoc quidem lac fyncerum eftjnulla admi- G fta aliena natura.Cum ucro una cum melle addito,per coagulum fiat alas, id cft (eparatio concretióque:difcedit certe quod tenue & aquofum eft,uc rum idfolum mandunt nonnulli,quod coactum eft , quod tum ex cafeofa lactis fubftantia , tum ex feruida 1gneáuc coaguli facultate , tum uero ex melle ipis admifto compofitum eft. Ali] uero non hocfolum,fed unà cum co quod concreuit ferum etiam deuorant: & id quidem ucl pariter totum fcrum cum co toto quod concretum eft, uel eorundem altero alterum co- piofius.Euenitque ut his quidem magis,illis uero minus uenter moucatur pro quantitatis ferofi humoris ratione. Ac praterea quód;qui folü id quod coaétum eft comedant,uberius alantur: qui uero unà ferofi quicquam hu- moris deuoraucrint,minus:ac longe minusij, qui eius quod concreuit pa- H Serum ,6oils. rum,ferofi ucro liquoris multum hauferint. Serum nanque poftquam à lacte difceffit;aluum egregie mouet, & ad purgationes ualentius redditur: datur autem potiffimum , quibus fine acrimonia uolumus deiectionem moliri,ut melancholicis,comitialibusin lepris,clephantiis, erumpentibus cx toto corpore puftulis, articularibüfque morbis, (ut fentit Plinius) & pa- ralyticis.Bibitur autem efficaciffime heminis,per interualla temporis ufq; ad quinas:ita ut per interualla illa temporis potantes ambulent.Serum cx- empto cafco potum cum exiguo fale , phthiriafin à toto corporc inhibet. Cáfewsrpis. — Lac coagulatum expreflümque cafeus cft : non ita tamen ut uniucrfa la- &is moles in cafeum cogatur,fed quod craffum cft duntaxat , feparatóque co quod ANIMALIVM LIB. III. 4 A eo quod ferofum eft.Porro dictum iam cft haberc lac in fe naturam quan- dam pinguem & oleofam:hac ubi àrcliquo lae feiuncta fucrit , folaque per fe conftiterit, butyrum appellatur: uerum fi unà cum crafliore lactis Butyrani:; parte coacta coagulatáque fuerit, (ferofo duntaxat lactis humore fepara- to) cafeus ipfe pinguior efficitur. Abunde nutrit in cibo cafeus finc fale re- cens,ftomachóque idoneus eft, & facile in corpus digeritur, corpus auget, & aluumleniter emollit:alius tamen alio prztftat;pro lactis natura ex quo conficitur. Elixus autem & expreffus;ac deinde aflàtus aluum fiftit:oculo- rum inflammationibus atque hypopiis impofitus iuuat. Qui ucro recens nuperque falitus eft, in cibo minus alimenti prebet , carnique minuendz aptus,ftomacho aduerfatur, uentrem & inteftina turbat. Vetuftior aluum B fiftit;corpüfque minuit, & ftomacho utilior eft. Hzc ex Diofcoride & Pli- nio.Vtuero Galenus refert,cafeus omnis craffum procreat fuccum , uctus ctiam malum: recens autem & qui nuper coactus eft , neque malü gignit, necaque atque uetus,craffum.Cafeus cum conficitur,acrimoniam quan- dam ab inic&to coagulo contrahit, humiditatémque amittitid quod ma- xime cum inueteraucritconfpicuum eft:quo temporc & acrior & manife fto calidior fentitur . quo fit, ut & fitim excitet magis, & concoctu diffici- lior,deteriorífque fucci euadat.Q uapropter reiiciendum penitus fuadent medici id genus cafei:ut quod neq; ad cococtionem fit utile, aut in corpus digeftionem,nec utique ad probi ficci generatione. Malus deinde,fed pra- dicto minus,iudicatur,qui necdum uetus eft,nec magnam contraxit acri- C moniam:recens ut diximus, fucci malignitate uacat. Craflities cum len- tore nonomni cafeo ineft:quandoquidem nó paruum cafei difcrimen cft, tum àlacte ex quo fitum ab animalium ex quibus colligitur natura , tum uero à pabuli uarictate:nonnihil ité à przparationis modo: prxterea quód alius mollior;alius durior , aut denfior laxiórue , glutinofior aut friabilior fcntitur.Sapor deinde alius acidus;acrior alius atit dulcior. Mollior durio- rc praeftat : rarior quoque & laxior co , qui denfus admodum aut couíque friabilis eftjut & afperitatem habeat. Inter hos qui mediocritatem obti- netpraferendus eft. Quod ucro ad fapores attinetjis omnium przflantif fimus efto,qui nullam refert qualitatem infignem,ut dulcis tamé alias mo dice exuperet.Melior quoque fuauis,quàm qui ingrati faporis eft:& qui fa D lismodicum,co qui uel permultü habeat, aut qui expers omnino falis eft. Qui oxygalactinus à nonnullis appellatur, omnium cafeorum recétium nouellorümue praftantiffim us eft:uc qui in cibo fuauiflimus, & ftomacho minime omnium noxius eft;alilque coco&tu facilior:fed neque uitiofum, neque ufqueadeo craffüm przbet fuccum, quod uitium omnium cafcorü commune cffe diximus.Huius generis eft qui Rome diuitibus habetur gra tiffimus, $2; nomine, & alij quidam in aliis regionibus. Q uz plures qua- ternis mammas habent;inquitPlinius,cafeo inutilia funt, & mcliora,quz binas. Caprarum gregibus fua laus eft in recenti maxime , cam augentc gratiam fumo;qualis in ipfa urbe conficitur,cun&tis przferédus. Trans ma ria uero Bithynius fere in gloria eft. Commodum 2 conficiendum repo- H DE DJOIFFERCENTIILIS nendámque cafeum,lac prxcipue ouillum caprinimque eft, mox bubulü. E Equinum acafininum mifcet interdum. Bubulü fertilius cafeo eft,quàm caprinum.Cafeos,fi cerebrum muftele coagulo addatu r,ncgant corrumpi uetuftateaut à muribus attingi. Tradunt Zoroaftrem in defertis cafco ut- xilfe annis uigintijita temperato;ut uctuftatem nonfentiret. Vetuftus ca fecus pernz fuille decocto maccratus ac probe in mortario fubactus,arthri- ticis, quibus tophi (quos zzesc uocant) in articulis creucrint, impofitus plu Cafeus mollis rimum iuuat. mollis uero & qui recens 1àm coactus eft , repulforiam uim Cofeus mul'^. obtinet & modice frigidi. Tritus itaque uulnus mediocre coglutinatim- vidis. Q0 J 2e. AU alactinus autem uim habet praterea digerendi led paruam, pofitus. Oxyg Saprum. utucl magnum uulnus, etiam in rufticano corpore glutinare poflit. Sa- prum uocant;inquit Plinius,qui cü fale & forbis ficcise uino tritus potüíq; F Hippace. medcur cceliacis . Quod hippacen uocát,cafeus efl equinus:ca uirus olet, magnopere alit;bubulóque proportione refpondet. Non defunt qui hip- pacen equinum coagulum appellarint. Hippocrates Scytharum inuentü hippacen dixit:effeque quod in equino lacte in alueolis fubacto , infundo fubfederit:quo gens illaquotidie uefceretur.Hippace exiguo guftu famem Bwpri". — fiímquefedat,ut Pliniusauthoreft.. E la&e fit & butyrum, barbararum gentium laudatiflimus cibus . Spuma id eft la&is, inquit Plinius , concre- tiufque quàm quod ferum uocatur: fit autem crebro lactis iactatu in lon- gis uafis,donec pinguior lactis pars feparetur:plurimum é bubulo(inde no men) & pinguiflimü , ut Galenus author eft:ut uero Diofcoridi placet at- que Plinio , pinguiffimum ex ouibus: fit & ex caprino. Quod magis ui- rus refpuit, hoc przftantius iudicatur . Recensobfoniis additum , olei ui- cem penfat: & in. bellariis adipisloco ponitur. Neque omittendum in co olei uim effe: & barbaros omnes infantéfque noflros ita ungi. Butyrum exiguo guftu famem fitímque fedat,conferuátque uires. Butyrum natura oleofum & emolliens eft:unde fi largius fumatur,;aluü foluit:& contra ue- nena,fi oleum defit,utile eft.cü melle admiftum dentiliones adiuuatfiad- fricetur.Phlegmonas quz in mollibus funt corporibus, cocoquit ac difcu- tit,ut parotidas,bubonas, orífque ac fimilium parti phlegmonas in pue- rorum & mulierü corporibus poftca quim fluxio conttiterit.Cotra uuluz inflammationes;atque duritias efficax eft butyrum,quód neque uirus refi- pitneque uetuftum eft.In medicamenta additur,quz pus mouent;przfer- H üm in neruorum uulneribus aut cerebri mebranarum,aut ceruicis ueficz. Natura butyri eft mollire & (ut Diofcoridi placet) purgare,replere & car- nem creare, & aftringere quoque ut Plinio uidctur. Afpidis morfui uciliffi me 1mponitur.Deuoratü ucro & in corpus digeftü, pleureticis peripneu- monicisque confert plurimü,;ut & liberior fiat excreatio & materiz cóco- &io facilior . Quód fi fyncerum butyrü lin&u hauriatur , cócoquit quidé magisjfed fputum minus educit:uerü unà cum melle & amigdalis amaris, minus certe concoquit fed cducitliberius. Fuligo ex butyro collecta, in Capulys, Ocularibus medicamentis exficcádi aftringendíque uim habet: oculorum Ax, fluxioncs cohibet, & ulcera ad cicatricem facile perducit. Coagulüi omne ut A B C D ANIMALIVM LIB. ilf. 44 ut Diofcorides prodit, & diffipata cogit, & coacta fepárat.Ego uero(inquit Galenus)coagulo uti;acri certc medicamceto, ad affectum aliquem qui ad- ftrictionem defideraret,üunquam fum aufus.Porro coagulum omne acre cfbfacultatémque habet extenuantem,digerentem,& exficcantem.Lac in uentre coagulatum diffecat: & fanguinem in uentriculo concretum, non leporinum folum,fed coagulum quoduis epotum:quanuis efficacius id fa- ciat leporinü.Hcdi,agni;hinnuli;dorcadis;platicerotis,dorci,uituli, & bu bali coagula fimiles habent naturas.Coagulum hinnuli, inquit Plinius, le- porisheedi,laudatum:przcipuum tamé dafypodis,quod & profluuio alui medetur,unius utrinque dentatorum.Et hzc quidem animalibus quz fan guine przdita funt;partim omnibus communia funt, quibus üidelicet ab iis quz fanguine carent,ca differre conftat;partim uero generibus quibuf- dam propria:de quibus accuratius gencratim deinceps pertractàdum lam nobis reftatjab homiue exorfis. G Si fcammonaaut &c. Hocconfirmant Theophraftus lib. 9.De hiftoria plánta- rum, & Diofcorides lib.z. Dela&tequoquetabiarum, quantum difcrepetab aliis,le - gesapud Galenum lib.j.Method.medend. E —Oxygala,aliisquoque modis oxy- galam conficit Columella lib.1z. Eft quod aphrogala uocatur, quod zftate dant me- dia in caloris ficcitatífque leuamen: an idem fit quod hoc loco ex Plinio oxygala aps pellatur;coniicere potiuslicet quàm certi aliquid pronuntiare : cum neminem hates nus aut grecum authorem aut latinum (quod certe memini) uiderim, qui quid fit a- phrogala explicet.Melca autem quid fit (quod € la&e quoqueobfonium eft, caius & ufus idem qui aphrogala&tis eft) defcripfit nobis Conftantinus Czfar in agriculturae lib.i. ex Paxamo authore. Melcam fcilicet lac effe;in ollas fi&iles, quz acetum fera uefcens ebiberit,conic&tum repofitümque: atque quod hoc pa&to acidum fuerit red- ditum,melcam uocat. Interdum etiam &c.Hoc à Diofcoride & Plinio fit, non ad fe- parationem, fed ne fuperfundatur lac cumferuet.. Serum à la&e ) Modus feparandi de(cribitur à Diofcoride; & Plinio lib.28. rverziw;aliàs zverxslv vere. Sr, inquit A- thenzus , à nonnullis uocatur primum lac , quod ftatim ab edito fatu mulgctur. H Cafeus,Calei faciendi ratio traditur à Columellalib.7. A | Stomacho utiles; inquit Plinius,qui non funt falfi;id eft recentes. Cafeus mollis,ut Plinio uidetur,aluü fiftit. Elixus, *4»6ée:ita habetur in Diofcoride,fed non finc fufpicione mendofi excm- plaris. Cafeus recens cum melle,inquit Plinius,fuggillataemendat. D /$/galiàs £x3vs. Latinus interpresuetusbaynticus legit. anfortaffe bithynius? ut idem fit, de quo ftatim ex Plinio. Decafeorum praftancitlimorum uarietate ex locis,plura habet exempla Pliniuslibg. E — Mollis,Mollem cafeum,& qui recens coactus eft, Colu- mella (ut arbitror) cafcum uiridem, Plinius mufteum uocauit. Saprum, idcft putri- dus cafeus , ucluetuftate purridus. H.—. Fuligo ex butyro,Aixwis ix 8 &ovsgov.Q ug pa&to colligitur ex butyro fuligo, docet Diofcorid.lib.». H ij D EANIMZSAOI VSMwDI-pes EFERENTIIS LIBER. HL Dec hominc. Cap.u dE X.. uar - Cii V M animalium differentias quz di&u di- ) Se L| gne uidebütur, prout natura cuiufq; admone j bit gencratim fpeciatímque fimus notaturi, iure potiflimum ab co ordiemur quod pri- mum eft:prima aute funt quz perfecta: eiuf- ?| modi ucro funt quz animal generant perfe- E &um, corümque primum & praecipuum ho .| mo ell: utpote que rerum natura fenfus iudi cio & rationis capacitate przpofuit omni- nerui bus.Sapics cnim eft hoc animal, & unum ex omnibus animalibus nobis cognitis diuinitatis particeps, automniu ma- xime fimul & prudenüflimum omnium.Homo itaque cum fit animalia omnium diuino cultui maxime deditum,no abs re effectum cfl, utomniü maxime erectus uiuat, fuperiorem fui partem ad uniuerfitatis fupremum crcctum habés:caput fcilicet,quod membrum corporis totius diuiniffimü effe czcterorumque principe aflerit Plato:cui totum corpus connexü fub- cft & ucluti parecatque in hoc tanquam in fumma corporis arce preftan- (5 tiflimam animi noftri partem,ipfam fcilicet rationem fedem habere dici- mus.Et cum alia item animalia imaginationem habcát,quz per fenfus it, (dawrataias eicrmxü? uocant Graci)homo unus ex numero animalium,qua nobis cognita funt, à &A&mivjid eft uim obtinet cogitádi deliberandíue. Et memoriz quidem atque difciplinze plures animantes participes quan- doque funtznulla tamen prater hominem poteft reminifci: docs id nulli contingit abfque evcjno;id cft rationis quodam ucluti difcurfu, quid prius & quid poftca fa&um fuerit colligéte.Q uod uero ad fenfus at- unct,homo quanquam pro corporis magnitudine minime fercomnium animalium procul fentire poteft,fenfilium tamen differétiarum fenfu atq; iudicio maxime omnium ualet.Et in tactus quidé acumine & guftus(nam H & hic tactus quidam cft)homo rcliqua facile fuperat animalia : uerum ol- factum habet, nó folum aliis animantibus obtufiorem,fed & omnium fen fuum;qui ucl in feipfo funtmaxime ftupidam. Homo. o G Przftantiffimam.Variam authorum fententiam de principalis animi partisfe- de, explicat Iulius Pollux, lib.z. Quod uero ad fenfus.Humanorum fenfuum quàm fint certa iudicia pluribus explicat Cic.lib.z.De nat. deor.& 4. Academ.quzit. De partibus hominis exterioribus. Cap. BT. Abet fane homo folus inter animalia caput fuperiorem obtinens fitü, | | non corporis fui rationc tátum,ut caterajfed quód parti fublimi uni- uer ANIMALIVM LIB. IIl. ü À uerfi refpondeat,ut fupra dictum cft. Eft autem propria naturalísque capi- tis igura,ucluti fi excogitares fpheram paulo logiufculam utrinque com- preffam:prominet enim pars utraque;prior fcilicet & pofterior. Facies ho- mini tatum noménque àrc accepifle uidetur a& aor (quod cnin unus ani malium homo erectus eft,folus profpicit ante uerfus uocémque ante uer- fus mittit.)czteris os aut roftrum:nam pifcis aut bouis facie dicere non fo- lemus. frons & aliis:fed homini tantum triftitiz,hilaritatis, clementiz,fc- ucritatis index eft.Supercilia homini & pariter & alterne mobilia: & in iis arsanimi,negamus an annuimus : fupercilium homini dextrum magis attollitur, & arcuatum magis quàm finiftrà habetur. Diftant oculi homi- nis fibi interuallo proportione magnitudinis rcípectu czterorum anima- B lium minimo.Pueroru omnium oculi ftatim à partu cecfiufculi funt: pott ucro immutantur.in cam naturam quz futura cft:quod in cxteris anima- libus non euenit manifefte.nafcuntur etiam nonnulli altero tantum ocu- lo diuerfo,carfio fcilicet,quod item cxteris fere non contin git. Cum cxtc- ris quidem animalibus in fuo genere fere fingulis color fit idem,folus, ucl faltem potiffimum animalium homo numcerofa oculorü uarietate nota- tur: quod enim nigrum oculi dicitur, aliis atrum confpicitur;aliis admo- dum cacfium,aliis fuluum,aliis caprinum, quod ad cernendi claritate pri- matum obtinct.Sunt & oculi in homine grádiorcs, modici,parui, promi- nentes,(quos hebetiores putant) coditi: (quos clariffime cernere) praterea alij contuentur longinqua:alijnifi prope admota nó cernunt, sioe dicá- C tur & lufciofi.Multorum uifus fulgore folis conftat;nubilo die non cerne- tium,nec poft occafum:alij interdiu hebetiores, noctu prater czeteros cer-. Nytlalopess nunt:utique ny&talopes uocantur. Augurium eft ex homine ipfo no time- di mortem in zgritudine,quàdiu oculorum pupille imaginem reddát. In- ter ca quz pilos habent;homo unus cilium in utraque palpebra obtinet; & parte magis fupina quàm prona,contra quàm quadrupedum geneti acci- dat:& frequentius conniuet homo,quàm alia. Aures homini tantum im- mobiles:& fitum utroque ex latere,codem in orbe quo oculi obtinent:no, ut quadrupedum nonnullis,pofitze fuperius funt.mobiles effe nares natura uoluit,nec ficut auresimmobiles.Labra homini mollia,carnofa, & que fc- parari poffint data funt:tum dentium tuendorum gratia,ut & cxteristum MV ote, S D ctiam ad ufum fermonis agilia.Barba no pari modo cffunditur omnibus, fcd aliis tam muftax,quàm | maxillz & mentum, pilorum frequentia intc- guntur:aliis mentum leue & muftax,maxillz uero pilofz cernuntur. Ho- mo contra quàm cxteraanimalia dentibus carens uenit in lucem,nifi quid prater natura intercefferit; pueri deinde feptimo menfe dentire incipiunt: primo edunt primores,alij fuperiores,alij inferiores:fed fere fuperiorcs, uti Plinio uidetur.Denique omncs maturius dctiunt;quorum nutrices lac ha- bét calidius. Mutantur poftea homini dentes(ficuti & quibufdam aliis)pri morcs:nam feptimo cofdem decidere anno, aliófq; fuffici palam eft: at ca- nini amifli cafu aliquo,nunquá renafcütur:& maxillares nullà animal] mu taut ditum eft . Homini nouiffimi maxillarcs,quos genuinos uocamus, H iij Nates plenio - yt$ , Hox TU loi. DEDIT TEX EJIIS circiter uicefimü annum gignuntur & uiris & mulieribus. Iam uero qui- E bufdam mulieribus anno etiam o&togefimo maxillares illi nouiffimi non finc dolore exicrunt.Viris quoque idem eueniffe acccpim us:quod certe iis accidit,quibus in iuuentute ipfi genuini nati non fuerint: fed quibus in iu- uenta non fuere nati,inquit Plinius decidere in fenecta, & mox renafci cer tum cft. Dentes habet plures mas, quàm foemina. triceni bini uiris attri- buuntur , foeminis minor numerus. Aliqui uice dentium continuo offe gi- cnuntur . Hominum dentibus quoddam ineffe uirus traditur: nanque & Ipeculi nitorem ex aducrío nudatos hebetare, & columborum factus im- plumes necare. Linguam habet homo abfolutam maxime, molliflimam & latam:ut fit non ad fapores folum percipiendos,fed ad literarü explana- tionem, & fermonis expreffioné accommodauftlima.Latü pectus humanü E cft, cztera angulta.Et przter hominé nullum cft animaliü,quod mammas parte gerat priore.Mammas homo folus é maribus habet: cxetera animalia mammarum notas tantum: maribus mamme confpectiores & foemina- tiores tum iunioribus tum fenioribus efficiatur, qui humidiores, leuiores, nec uenulenu funt:corümque ipforum, iis magis qui fufci, quàm qui can- didifunt. In mammis etiam maribus lac fieri poteft : uerum caro iisfpif- fa;mulieribus fungofa foraminulentáquc. uiris polt pubem exiguum no- nullis lac exprimitur:ueruntamen per fuctum frequetiorem, ucl multum prodifle aliquibus traditum eft.In muliere lac quod ante feptimum men- fem contractum ell, inutile cft : fed fimulinfans natalis eft, & lac effe utile incipit:prius autem falfum etiam eftut pecoris . Mulierislac commodius laCtentibus eft, ex Ariftorclis fententia , quod liuorem trahit , quàm quod candidum eft:& fufca falubrius quàm candida. Galenus candidü lacPau- lus quod nó folum craffitudine;odore, & fapore,fed & colore quoque me- diocre eft, commodius arbitratur. Maris cenitale foris prominet & ante habetur;teftefque abfoluti pédenc.Genitale illi cartilaginofum carnofum- que,quod ut parte carnofa inflari nequit/fic cartilaginofa intumefcit. Ho- " o . - mo unus fanguincorum cauda uacatnates habet, quod nulli quadrupedü datumeft. Homo uice pedum priorum brachia habet & manus: & un- gues in digitis habet rectos aclatos.Solus quoque animalium ambidexter, hoc eft dexter utraque manu nafcitur. Hominis digiti articulos habet ter- G nos:pollex binos,& digitis aduerfus uniuerfis flectitur: per fc ucro in obli- H quum porngitu r,craflior czteris.Huic minimus menfura par eft:duo reli- qui,fibizinter quos medius longiffime protenditur. Digiti quibufdam in manibus feni.Inflexus articulorum tum brachij, tum digitorum omnium agitur ad interiora... Crura homini faemore furáque carnulenta funt: nul- làmque fere fui corporis partem,tam carnofam habet,quàm nates,foemo- ra,tibias: (quas enim furas uocamus, non nifi carnis Copia parte tibiz po- fteriore complentur) cum cztera animalia quz cruribus conftant omnia, uacua carne hec habeant.Sura aliis retracta ad poplitem eft,quibus fcilicec nates funt pleniores:aliis detracta, quibus graciliorcs. In ipfagenu utriuíq; commiffüra dextra lzuáq;, à priore parte gemina quzdam buccarum ina- nitàs AONO MGAJLTVM CELBO BIL A6 A nitas ineft , qua perfotf , ccuiugulo, fpiritus fugit, ut Plinius author eft. Homini pedes omniu maximi proportione magnitudinis:quibus pars in- terior plante non caua,fed ita pleniufcula eft;ut folü toto attingat ucftigio, ij uerfuti funtut inquit Ariftoteles, & fraudulenu.Digitorum manus ma- gnitudo,contra quàm pedis eft.manus enim longos,pes uero breuiores ha bet digitos . ungues habet homo pro digitorum magnitudine minimos. Homo cotra atque cztera animalia infle&tit crura brachiáque: quippe qui brachia in pofteriora e&at, (quanquam ita ut paulum uergant ad latera interiora:) crura autem in anteriora.Partes naturales hominis unius,fecun dum naturam difpofitz funt;tam fuperiores quàm inferiores:quandoqui- dem partem fuperiorem ad uniuerfi fupremum crectam obtinet : folus e- B nim animalium erectus incedit. Homo cum ad iufla incrementa peruc- nit, partem fuperiorem habet minorem quàm inferiorem,cotra quàm cz- tera animalia quz fanguine conftent: (partem fuperiorem intelligi uolo, quantum de capite ad eam pertendit partem, qua exitus patet excremctis: inferiorem autem , quantum ab ca ipfa fubfequitur reliquü corporis.) ho- mo nanquc in prima ipfa zctate;antca quàm adolefcat, partem fupceriorem corporis habet maiorem quàm inferiorem: & quó per ztatem amplius au- gctur,eó contra cuenit, ut inferiora fuperioribus magis crefcant, donec ad iuftam peuenerint magnitudinem. Quamobrem unus ipfe non codé mo- do ingredi folet, infirma adhuc tate; quo iam firma ingreditur: fed dum infans eft principio,nc Ícrpere quidem poteft, fed immobilis iacet : deinde C primum quadrupes reptat:poftca fe crigit)bipéfq; incedit, nifi formam po xuá milionis habeat. Eftauté pomilio cuius pars fuperior magna ell, inferior, quz fuftinet pondus motümquecxercet,parua. Parti dextra habilior ad- fcribitur motus,leux firmitas maior: unde altera gefticulationibus prom- ptior cfGaltera oneri ferendo accommodatior. Vires tamen quibufdà dex- tcra parte maiores efle, quibufdam zquas utraq;, aliquibus leua manu pre- cipuas obferuatum cft. D Quofdametiam cum détibus effe natos,exempla funt & apud Plinium & So- linum. Genuini, xegvmeie,odtyovor, F..— Natalis,35ruoejid eft ad partum habilis:Pli nius uitalem dixit. Quodliuorem trahit,70 z€4tr576yor, id eft quod ad liuorem acce- diuclfübliuidum. H —Pollex,inquit Ariftoreles;uno infle&titur nodo, czteri bi- nisadducuntur:ut uero Galenus,compa&us pollex eft ex triplici offe: primámqucc- iusinternodium tanquam palmz pars minime cft acbipiendum. A Partesetiam crurum brachiorámque , quo pa&to & contrario modo inter fc fle&antur, & contra quàm in ceteris animalibus, pluribus explicat Ariftoteles lib.De greflu animalium. De partibus interioribushominis,&fimilaribus. Cap. L XII. Ho" plurimum cerebri proportione magnitudinis, ac humidiflimü habet: & mas plus quàm faemina. Vni animalium homini cerebrum in infantia palpitat,nec roboratur ante primum fermonis exordium . Cor animalibus czteris in medio pectore cft homini tantum infralguam papil lam turbinato mucrone in priora cminens.Eft hominis pulmo fimplicior, nec ita multifidus , ue nonnullorum animal procreantium eft: nec leuis, H iiij DESGDIFFERENTITS fed inzequabilis cft . Fibras habet, quas Ace» uocant, quatuor quidem ma- E iores,utraque fcilicet parte binas:unam autem fimplice & minorem. Ro tundum hominis iccur eft,ac fimile bubulo : fuperne quà manu tangitur, gibbum cftintrinfecus cauum. Iecur quatuor hbras habet iniis duntaxat qui proccro corpore funtuti Theophilus prodidit :non in omnibus enim hominibus fibrarum numerus fimilis confpicitur , ficuti neque magnitu- do. etenim uti recte fcripfit Herophilus;in quibufdam ne fibras quide ha- bet iecur,fed ex toto rotundum eft:quibufdam duas;aliis plures, nonnullis quatuor.Iecori fcl adnexum habetur:aliqui tamé co carere uifuntur, quo- rum ualctudojinquit Pliniusfirmior,& uitalongior.Carent eo qui abfin- thio uefcuntur in Ponto . Eft hominis lien fuillo fimilis fpecie angufta. & longa. Hominü rencsjinquit Ariftoteles, fimiles bubulis funt: quippe qui tanquam compofiti ex multis exiguis renibus conftent: neque zquabiles funt,quomodo renes ouium cxterarümque quadrupedum habentur. Ga- lenusucro corum figuram , ca parte qua uenz atque arteriz in ipfos infe- runtur,fimam efle przdicatzaltera ucro,quz illi parti oppofita efbplane ro tundam. Ventriculus humanuscanino fimilis eft: (quippe qui no multo amplior fit quàm inteftinum) figura illi rotunda , fed oblongior, & quai Colon , T beo- intcftino fimilis ampliori . Inteftina homini fuillisacfimiarum proxima dorus aluit in- Íunt:in quibus quod colon appellatur,amplius eft: & quod poft ipfum in ropreatw.— fedem porrigitur,breuc id corpulentiimque eft.Ométum homini propor- tione magnitudinis maximum ell: oritur id & dependet à medio uentre, quà uclut futura ducitur.Eft & hominis ucfica proportione , quàm cztc- (5 rorum amplior. Sanguis homini tenuiffimus ac purifiimus eft : extre- mumque fanguinis uitium habetur, cum fituclin picis liquida modum craffusucl ferofus adco, ut pofteaquam à uena cffutus concreucrit, pluri- mum habeat liquidi humoris fupernatás: optimus uero qui inter hos me- dius cft.Omnium faeminarum maxime mulier fanguine abundat : & qua menftrua appellamus,plurima fieri in mulieribus folent. Sunt & hominis uenz craffe proportione humani corporis. Interoffa finciput ultimum confirmatur:iam enim cum partusin lucem uenit, molle hoc infantis os eftpalpitàtque;ut antea di&um eft.Caluaria homini raro folida finc futu- ris eft:ted tamen & uiri caput uifum fine ulla futura eft. Spina hominis ex uertebris quatuor & uiginti conftat : (excepto etiam offefacro) nam in rc- H liquis, cx pluribus compacta cft. Homo omnium animalium , quz pi- los habent, nudiflimo corpore eft : pilis enim pauciffimis cxiguifque 1n- tegitur , nifi in capite:qua quidem parte, hirtiffimus omnium ipfe eft. Ec cum czterisquz pilis ueftiuntur,;partes pronz pilofiores funt, fupinze aut glabrz omnino,aut minus pilofz habétur:homo contra.Cilium etiam ho- mini utraque in palpebra,ut dictü eft: & alz oppletz pilis , & pubes, quod cxteris decft.Piliin homine omnium animalium uno, partim fimul, par- tim poftca per ztates gignuntur . Congeniti funt pili capitis, fuperciliorü & palpebrarum:poftgeniti pubis primum mox alarum , poftremo menti: loca enim quibus pili proueniant;totidem funt congenitis deputata, quot poft ANIMALIVM LIB. III. 47 A polt genitis. Deficiunt ac defluunt maxime primíque per atatem pili Cds pitis,non tamen omnes, fed tantum primores. ergo capius leuitatem cal- uitium nuncupamus , Graci qavexeéris dicunt: quam rem in fu perciliis Caluitium, d aixdeNulia ew hoc eft faliium appellamus,quoad melius uocabulum inuc- ^vxe*7s- 1 nerimus,inquit Theodorus.Mutatur color pilorü in fencctute: cdidíq; pi A den li efhciuntur in hominibus,quod ucl in quibufdà aliis,uerum perpaucis a- nimalibus accidit,fed non adco aperte; preterquam in equo:hunc pilorum candorem canitiem uocamus, Grxci soxiérer«. | Caluitium uni tantum a- Ctnities , ^tc- nimalium homini praeterquam innatum:parte itaque capitis priore non- ais. nulli calucfcunt. fed pueri aut mulieres raro calucfcunc: uiri autem procc- dente atate fzpius calui cuadunt . necnon capite homines fenefcentes ca- B nefcunt, quod nulli fere ex cxteris accidit manifefte . Canefcunt homi- nes primo temporibus: fed ncmo ucl temporibus , ucl occipite calucfcit. Pili poft geniti is, qui ante pubertatem caltrati funt;no exeunt, & poft pu bertatem excifis,foli decidunt preterquà pubis:haec enim quanuis minua- tur,tamen manet. congeniti ucro iis non deluunt : nemo enim fpado cal- ucícit.Piliin mento mulieris non prodeütnifi interdum pauci: reliqui pili qui poftea gigni folent, mulieribus quoque proueniüt,fed parcius. Fieri po teftut homo tum mas tum etiam foemina pilis poft genitis careat, iam in- de ab ortu naturz uitio contracto:& nift ut pubefcant contingatftcriles in gignendo funt. Crefcüt pili quibufdam in morbis,ut pracipue in tabificis: quinetiam in fenectute & defuncto augefcüt durioresq; redduntur , quod C idem quoque unguibus euenit. Copiz pilorum defectusq; difcrimina pro corporis temperatura,atque pro cutis qualitate proueniut. ui enim cali- da & ficca intéperie funt, magna ex parte hirfuti cuadunt:uerum hoc;fi in fummo fuerit:mediocriter autem ,fi calida quidem eft intemperics, fed in altera cotrarietate mediocritatem habeat . fimiliter & quz ficca quidem, fed in calido & frigido media eft tem perie:eft enim ea quoq; modice hir- ta. Raro pilo funt omnia frigida temperamenta, fiuc ea mediocriter fe ha- beant in humiditate,fiue immodice.Caterum ad fummum glabra eft fri- gida temperies & humida:minus hac quz frigida eft,fed in altera cotrarie- tate temperata:adhuc minus,qua frigida & ficca eft. NO ut in caeteris ani- malibus quz pilum habent,colorü caufa cutis eft: qui enim alba funt cute; D nonnunquài nigros admodü habent pilos . Cutis homini proportione ma- gnitudinis tenuiffima eft: ca uero qua in manu cft,quàm proxime ad me- diocritatem accedit: idcóque & tactus inftrumentum in homine precipuu eft.cutis quoque affe&us fecundum naturam eft,tum /Egyptiorum nigri- tiatum Gallorum candor,tum Scytharum rufus color. Dcuocc hominis,& fomno. Cap "EX HE. Vai quiderh mittunt & alia animalia: null tamen aliorü eft,quod loqui poflit,fed proprium id hominis eft. Q ui furdi iam indc ab ortu naturz funt,iidem etiam muti.uocem crgo emittere poffunt, locutionem autem nullam.Pueri ut cztcra fua membra continere ac regere nequeunt, Dj: DGDLT EEAR EN IPTITIS fic ctiam lingug funt impotentes,& ferius lingua abfoluuntur:itaque ma- E YoMMteist we) ena ex parte balbutiunt,tortáque lingua func. Infantis nafcentis uox nulla VasMtTA. Duditur antequam totus emergat utero.Primus Íermo anniculo cft:qui ce- lerius fari caeperc, tardius ingredi incipiüt. Vox roboratur à tredecim an- nis,cadem in fene&ta exilior:neque in alio animalium fepius mutatur.Dif- ferunt tum uoces tum locutiones tractus ratione & regionis: locutióque ipfanon | utuox per naturam proucnit, fed per difciplinam acqui- ritur:unde homines quoque locutione utuntur uaria, cum uocem omnes reddant eandem. Homo genitus premitur Íomno per asl menfes: dc- inde longior in dies uigilia.Infantes primis quadraginta diebus neq; ridet cum uigilantjneque lachymantur , fed noctu & per quietem utrunque in- terdum faciüt . fomniátque ftatim infans:znam & pauore expergifcitur, & p fu&um imitatur.Homo maxime animalium fomniat : fed editis nuper in. lucem,& infantibus adhuc, nullum ita cotrahitur fomnium, ut meminiffe offint imaginum:fed plurimis anno circiter quarto aut quinto ztatis;ui- fa incipiunt.Produntur tamen & uiri & mulieresqui nüquam quicquam fomniarint:quorü nonnullis in proceffu tatis accidit,ut uifo fomnio mu tarentur habitu fui corporis,ucl in mortem,uel in morbum. Dc hominis generatione & partu , atque deiis quz ad hac pertineant. Cap. LXIIII. Emen habet homo pro corporis magnitudine plurimü:& homini ma- xime omnium animalium temporibus omnibus oportunus coitus eft. G Caxteris enim animalibus ftati per tempora anni concubitus: homini uero omnibus horis dierum noctiüm quce:cateris fatietas in coitu, homini pro- xc nulla.Stimulatur ad uenerem mas hominum magis tempore hyberno, foemina zftiuo,ut Hefiodus prodidit. tas uero accommodata ad coitum innotefcit homini,tum uocis mutatione,tum ctiam teftium non magnitu dine tantum,uerum ctiam fpeciesquemadmodum ctiam mammis decla- ratur, fed przcipue ortu pilorü pubis.Mas Ícmen genitale magna ex parte incipit ferre anno peracto bis feptimo:fimuleetià pubefcere incipit co tem- pore.Vox item per id tépus mutari in fonum afperiorem incquabiliorcm- quc incipit:quanquam nondum grauis,neque acuta preterea eft,neq; tota quabilis.Mammx etiam extubcrant:& genitale no folum magnitudine, H fed etiam fpecie proficit.Feeminis ctiam perid tempus exurgunt ubera: & qua menftrua uocantur crumpunt:& uox eódem tempore pucllarum mu tatur in grauiorem.TIn puellis item diuerfitas uberum eft:aliis enim admo- dum magnagaliis exigua funt: cuenit fane utimmodicc creícant,cum pu- cll excrementis redundant.Scmen profe&to infaecüdum ufque ad bis fc- pumum annum cft: mox prolificum quidem eft, fed exigua imperfectàq; generantiuniores & mares & foeminz, utin cxterorum quoque anima- lium plurimis cucnit.Concipiunt quidé facilius natu minores:fed ubi co- ceperint,laborant in puerperio uchemétius: corpore etiam minus magna ex parte perficiuntur:& fencfcunt celerius mares falaces, & mulieres qux frequeuus ANEIMZAGLA VM LUBOG IBU. 48 A frequentius pariant: nam ne incrementum quidem poft tertium partum effici pofle uidetur . Poft annum ter feptimü mulieribus quidé opportune iam procreatio eft:fed uiris accedere aliquid poteft adhuc ad pertectionc. Homo mas adannü ufque feptuagefimum , uidelicet termino ultimo po- teft eenerare:sfoeminz ufque ad quinquagefimum;uerum id raro: paucis enim proles in €o ztatis t€pore procreata eft : fed magna ex parte maribus fexagefimus,aut quintus & fexagefimus annus finis progenerandi elt: foz- minis quintus & quadragefimus. Bipedum folus homo animal generat: & homo maxime fua natura uniparum cft : cum omnibus tamen generibus ambigitznam & uniparum, & pauciparum, & multiparum interdum elt: hinc tempus etiam uteri ferendi enorme unum hoc animalfortitü eft. ca- B terisenim unü eft tempus:homini uero plura funt.Nam & feptimo menfe & octauo & nono parere poteft: & quod plurimu ,decimo,nonnullz etiam undecimum attingunt. Foetus qui maturius quim feptimo mele pro deat, nullo pacto uitalis eft: feptimo , non nifi pridie pofteróue pleniluni; die aut interlunio concepti naífcuntur;ut Plinius author eft: qui feptimo men- Íc,uitalis quidem hic primus exit: fed magna ex parte inhirmior. Nonnul- lis ctiam meatus quidam infiffiuutaurium & nariü,fzpenumero generan- tur:fed accrefcent articulantur infanti, & demum fuam formam recipiüt: & in his multi etiam uiuere atque adolefcere poffunt. Q ui autem méle o- &auo nalcuniur,non nifi perpauci fcruantur:unde fit ut fi quis in locis fal- tem Graciz feruetur, non octauo menfe natus exiftimetur, fcd mulierem C fui conceptus initium latuiffe.Simili modo & qui diuturniores quàm un- decimo menfe nafci uidentur,corum conceptus initium latére putatur.Ita multiplex perficiendi tempus;pariedíque diuerfum homini datum eft . Ft cum alia fingulos pariant faetus;alia plures,genus humanumy,uti diximus, inancipiti eft. Nam quod plurimum & locis plurimis agitur,mulieres fin- gulos ingule pariuntfed fepe geminos ctiam: (nam in ZEgypto plerunq; geminos pariunt quandoque ctiá & tres & quatuor:fed quinque cum plu- rimum nafcuntur:iam enim hoc pluribus cueniffe cofpcctum eft.Et quz- dam uiginti, partubus quatuor edidit:quinque enim fingulis partubus eni xa eft. Verum fupra tergeminos nafcijinter ofteta adducitur, (ut inquit Pli nius)prazterquam in ZEgypto,ubi faecifer potu Nilus:quo inloco feptenos D uno utero fimul gigni author cft Trogus. Etcü in czteris animalibus ge- mini nati, etiamfi mas & foemina fintnihilominus enutriantur feructur- que,quàm ft mares ambo aut faeminz fint:in genere certe humano pauci ^ * te) . E ^ - ccmini feruátur,fi alter mas fit alter faemina.E geminis fi remanete altero alter abortiuo Buxu exciderit,alter qui legitime natus eft, uopifcus nomi- popitus, . natur. Mulier grauida quidem maxime fere animaliü coitum patitur: uc- rum raro cuenit ut fuperfaetet, fed factum tame aliquando eft.Q ui itaque longo poft téporc fint cocepti, minime perfici poffunt,fed prematurius do lore,quo ipfi & primus feetus intereátmouct. Atucro fi proximc à primo cóceptu fecundus fit factus;alfolui edíq; poteft quod füperfactaricut quafi gemini nafci uideantur: quomodo Hercule & Iphicler procreatos cíle fa D'E* DV EFT4R E NIDIIAS bulantur:unum quidem omnino;aut alterum fuperfoetat mulier.Extatin E monumentis ctià medicorü,& quibus talia cofectari cure fuit, uno abortu duodecim puerperia cgefta. In ferendo ctiam utero homincs cum cztc- risanimalibus res :cum enim cxtera animalia plurimum temporis ualcant corporc cum uterum ferunt,mulieres magna ex parte xgre degüt. Q uibus autem gentibus folitum cft, ut mulieres labores füfcipiantjiis nec uterustam difficulter geftatur, & partus facilis cft. denique quibufuislo- cis mulieres qua laborare confueuerunt, facilius pariunt. Omnium ani- malium mulieribus inter faeminas plurima menfium purgatio euenit: ut ucro Democritus phyficus oftendit, mulier folum animal menftruale eft. Conceptus mulieribus àmenftruorum profluuio fua natura contingit: & quz iis carent,fteriles magna ex parte exigunt:uerum fieri poteflut alique p ctiam fine corum profluuio concipiant, uidelicet quibus tantum humoris colligitur, quantum iis mulieribus, qux purgatur reftare folet:quanquam non tanta copia ut & foris potlit profluerc. Sunt quibus przgnantibus etia menítrua ufque in poftremum gerendi tempus eucniant:quibus accidit ut paruos foetus pariant, & proles aut minus uitalis, auc infirma procrectur. Definunt plurimis menftrua circa quadragefimum annum : quod tempus qu exceflerint,iis ad quinquagefimum feruantur nonnüquam: ctia non- nullz eo tempore pepererunt;ut dictum cft:fed ultra hoc tcmpus nulla po- teft protraherc.Et ipfa focminz quibus munus eft neceflitatis huiufmodi, quandiu func in fua lege;non innocentibus oculis contuentur : afpectu fpc- cula uitiant;ita ut hebetetur uifu fulgor offenfus, & folitam zmulationem (5 uultus extinctus fplendor amittat/facicfque obtufi nitoris quadam caligi- nenubiletur. Mulierum alix in zxternum fleriles funt:alix mutatis coniu giis exuunt fterilitatem:nonnullz tantum femel pariunt: quzdam autem faeminas aut mares Ícmper.Euenit quippe multis & uiris & mulicribus,ut qui coniuncti inter fe nequeant procrcare;ubi diffociati fe iunxere cum a- liis,queant.Q uod idem in maris quoque aut foemina procreatione nimi- rum euenire certum eft. plerunque enim tum mulieres tum uiri, quandiu cum eifdem iunguntur,foeminam tantü marémuce procreant, Íeiuncti au- tcm cotra. ZEtatis ctiam ratione immutatur;ut fcilicet iuuencs inter fe foe- minas generentfeniores factimares,aut contra. Et qui iuuencs nihil pro- creent,feniores iam incipiant generare:aut contra,ut qui ante poflent;poft H nihil poflint faetificare.. Sunt etiam alize mulieres,quz uix concipiant:fed fi concipiant;perficiant atque cdancaliz contra, facile quidem cocipiunt, fcd feruare non poffunt. Sunt & uiri qui non nifi faeminam procreent, & mulieres quz non nifi marem:& contra;ut de Hercule fabulantur, qui in- ter duos & feptuaginta liberos, faeminam unam tátummodo genuit.Q uz concipcre nequeunt,fi uc] cura adhibita, aut aliquo cafu conceperint , fc- minam magna ex parte pariüt pouus quàm marem. Multis etiam uiris c- uenit,ut cum antca poflent generarc;poft nequeant: deinde rurfus faculta- tem recipiant cenerandi. Feoetusinutcro in femet conglobatus,fic gefta- D tur,uc nafum inter genua habeat. Nafcuntur pueri (ut cetera etiam anima- lia) ANIMALIVM LIE. IIII. 43 A lia) incaputuerfi: in pedes autem procedere nafcentem, contra natura etl: quapropter uclut xgre parti appellantur agrippz . Ita editi minus profpe- epe. re uiuunt, & de uita zuo brcuiori decedunt.Sed pueri manus quoque ad co ftas porrectas extenfafque habent: qui cum exierint, uocem Itatim emit- tunt,& manus in os admouent. Excremétum etiam redduntlij ftatim;a- lij breui fed omnes intra diem:quod excremétnm copiofius quàm pro in- fantis magnitudine eft: uinior, id cft papauerculu hes mulieres uocant; colore cruentum atque admodum nigrum & piceum eft: poftca lacteum iam & albidum redditur: fugit enim confeftim ubera infans. Vocem an- tequam egrediatur nunquam emittit;uti ante dictum efl:ctiamfi cum dif ficulter cgreditur,caput extet;corpus intus fit totum. Nafcentium uox pri- B mauagitus eft : latii enim fenfus differtur in quadragefimü diem. Nam infantes,ut modo diximus,primis quadraginta diebus , neque rident cum uigilant,neque lachrymantur:fed noctu & per quietem utrunque interdü faciuncnec ucro fentiunt magna ex parte;cum fcalpuntur. Plurimam hu- ius temporis partem dormiunt:czterum in dies quo fubinde auctiores fue rint,eó magis ad uigilandum immutantur. Pucris finciput, ut modo dixi- mus,molle eft , feróque duratur: cum tamen czteris animalibus difcri- men offium nullum fit: fed omnia perfecta iam à nátiuitate proueniant. Feeminz non fimiliter atque mares perficiuntur: quippe cum & intra pa rentem foemina tempore longiore conficiatur quàm mas: & ubi in lucem uenerint,celerius faeming quàm mares perficiatur.Nam & pubes &uigor C & fenectus faeminis priusuenit quàm maribus. Partus czteris quidem ant malibus minime laboriofi eucniunt: at mulieribus dolores uchemeétiffimi incidüt,& przcipue ftabilibus & fellulariis, & quibus no bona latera funt, neque facultas retinendi fpiritus fuppetit.. Poft partum purgationéíque lactis copia excitatur, & nonnullis efluit non folum de papillis , fed etiam patfim per abera:aliquibus etiam per alas.Eduràt in potteru globuli, (z&y- yid dicunt) quoties humor non coquatur nec excat;fed redundet:ubera enim tota fungofa ita funt,ut frin poculo pilum forte hauferit mulier, do- lor moucatur in mammis,quod malum eio, uocant, id cft pilare appel- lant:nec fedatur,donec pilus uel preffus exeat fponte;ucl cum lacte exuga- tur. Solent pueri plurimi conuulfione excipi:& precipue corpulentiores, D & lacte ucfcentes copiofiore aut craffiore, & nutricem lactentes fucci ple- nam & corpulentam. Plurimi ante Ícptimu mdiem intereunt: plenilunio ctiam infeftantur hoc malo periculofius.Et quia folus homo, aut certe ma xime animantium omnium homo comitiali morbo in tenera xtate labo- rat,quod morbi genus tranfuertere oculos, ficut & catera ctiam membra poteft,có hitutíoli aut certe maxime animantium homini oculi depraué- tur per limitatem,fiántque limi. Mares potius quàm faemine oblzfi muti- líuc in genere hominum nafcuntur: cum in cxteris animalibus nihilo po- tius mares quim faeminz ita proueniant. A Extantapud Plinium & Solinum exempla quorundam , qui ucl poft feptuas gefimumannüliberosgenuiffen. D De parraü fuperfetatione exempla uideas apud Ariftotclem lib.7.hift.animalium,& Plinium Iib.7,& Solinum cap.4. I Alias, ad qua m] d apefimi "ue- ro intentam, Hippopodes Alias ,Timatui montis. D LIDIPTETERENILILB Hominis uita,ztates & ftatura. Cap L X V. YES homo plus temporis quàm quoduis animal,excepto elephanto, quod quidem ufu rerü adhuc fide digno noucrimus, inquit Ariftotc- les:quanquam alij aliter fentiant, utt ex Hefiodo circunferütur uerfus. Ter tria fecla hominis tranfmittit garrula cornix. Quatuor & peragit cornicis tépora ceruus.Porro ztatu eradus Varro ita diftinxit: pueritia ex puritatis ratione ad quintumdecimum extendit annum:inde ad tricefimum;adole- Ícentiam:ad quintum ucro & quadragefimum iuuétam: ad fcxagefimum denique Íenectutem :1n qua qui agunt,lam uocantur Íenes.Q uinquennio fere corpus in homine quidem dimidium capere uidetur omnis magnitu- dinis eius,qux reliquo toto tempore comparetur, ut fentit Ariftoteles. In trimatu fuo,inquit Plinius,cuique dimidiam effe menfuram ftaturz certü cft.Homo crefcitin logitudinem ad annos ufque ter feptenos:tum deinde ad plenitudinem.Maxime autem pubefcens, nodum quendam foluere, & praecipue veritudine fentitur. Proficere uero homines ad annum ufque tri cefimum , aut longitudine aut cratlitudine prodit Ariftoteles. Corporis menfurz ratio bifariam conuenit:nam quantus manibus expaflis inter di- gitos longiffimos modus eft, tantum conftat efle inter calces & uerticem. Nuncfi de ipfis hominum formis requiramus, liquido manifeftabitur,in- uit Solinus,nihil defe antiquitatem mendaciter prdicaffe, fed corrupti degeneri fucceflione fobolem noftri temporis , per nafcetium detrimenta decus ueteris pulchritudinis perdiditfe. Licet ergo plerique definiant nulla offe excedere longitudinem feptem pedü, quód intra hunc modum Her- cules fuerit:prifcorü tamen molem teftantur ctiam Orcftis fuprema,cuius offa Tegec inuenta à Spartanis didicimus impleffe longitudinem cubitorü feptem. Proccriffimum hominem atas noftra , inquit Plinius , diuo Clau- dio principe, Gabbarum nomine ex Arabia aducctum, nouem pedum & totidem unciarum uidit.Iam ucro ante tot annos uates ille Homerus non ceffauit minora corpora mortalium,quàm prifca conqueri. In India mul- tos quina cubita conftat longitudine excedere . Onificritus, quibus inlo- cis Indiz umbre no funt, corpora hominum cubitorum quinüm & binorü palmorum exiftere prodidit:& uiuere annos 550, nec fencfcere , fed ut me- dio zuo mori. CirnosIndorum genus Ifigonus tradit annis centenis qua- dragenis uiuere. G Longitudinc feptem pedum. Et alia inueniuntur exempla magnitudinis huma norum corporum, & apud Plinium & Solinum. Multiformes hominum effigies, & mira quzdam de hominibus alia. Cap, LXVI. T monftrifere narrantur hominum effigies:à litore Scytharum tridui nauigationc feruntur infulz, in quibus equinis pedibus homines na- fcatur, Hippopodes appellati:aliz in quibus nuda alioqui corpora prxgrà- des ipforum aurcs tota integant. In quadam conualle magna Imai montis rcgio que uocatur Abarimonyin qua fylueftres uiuüt homines;auerfis poft crura planus,eximix uclocitatis,pathim cu feris uagantes. Hosin alio non fpirare UE, H ANIMALIVM LIB. IIII. $0 A fpirare folojideóq; ad finitimos reges non pertrahi aiunt: & in quada Afri- ^ €eparte quoque homines feri funt, & uiri & muliercs.In Scythia iuxta fc- prentrionem produntur Arimafpi uno oculo in fronte media infignes : id quod ne crediderim quidem,inquit Herodotus,ut uiri nafcantur uncculi, cxterum naturam habentes hominibus parem. Ferunt certe in ZEthiopia ab orictis parte intima;gentes cfle fine naribus,zquali totius oris planitie: alias fuperiore labro orbas;alias fine linguis. Pars etiam ore concreto & na ribus carens,uno tàtum foramine fpirat: ponimque calamis auenz trahit, & grana ciufdem fponte prouenientis ad uefcendum: quibufdam pro fer- monc, nutus motusq; membrorum. Megafthenes gctem inter Nomadas Indos narium loco tantüm foramina habétem prodit. Su pra Nafamonas B confinésque illis Maclias Androgynas efle utriufq;naturz,inter Íc uicibus cocuntes,Caliphanes tradit: Ariftoteles adiicit,dextram mámam iis uiri- lem,leuam muliebrem cffe.In monte cui nomen eft Milo, homines cfle a- uerfis plantis,octonos digitos in fingulis pedibus habentes, author eft Mc- gafthenes. In multis autem montibus gcnus hominu m;capitibus caninis, fcrarum pellibus uelari:pro uoce latratum edere,unguibus armatü : uena- tu & aucupio ucfci.Ctefias fcribitin quadam gente Indiz foeminas femel inuita parere, genitósque confeftim canefcere: effe rurfum gente alteram quz in ruuenta fit cana;nigrefcat in Ícnectute, ultra xui noftri terminos perennátem.Perhibent efle & gentem foeminarum in Calingis Indic gcte, quz quinquenncs concipiunt: fed ultra octauum annum uiuendi fpatium C non protrahunt. Át Cirnos Indorum genus Ifigonus tradit annis centenis RPECAT uiuerc.Legimus quoque Monofcclos in India nafci fingulis cruribus, & fingulari pernicitate ad faltum, cofdémque Sciopodas uocari: qui in maiore xíftu humi iacentes refupiniyumbra Íe pedum protegant : no longe cos à Troglodytis abeffe: rurfufq; ab his occidétem uerfus, quofdam fine ceruicc,oculos in humeris habentes.Sunt & Satyri in fubfolanis Indo- 5457, rum montibus, perniciffimum animal,tàquam quadrupedes:tamen recte 1» Aethiopia; currrenteshumana cffigic,ut propter uclocitatem,nifi fenes aut cgri, non d capiantur.Satyri cum fenucrint Sileni uocantur,inquit Paufanias. Eu phe- sd TEM mus prodidicin infulis,quz Satyridesinextero mariuocanturincolasru- sip; ——— foseffe,& caudas habere haud multo cquinis minores.Satyri inZEthiopia, D ut inquit Pliniusjin Lybia,ut Solinus,de hominibus nihil aliud proferunt, praterquam figuram. India przterca habet genus hominum,qui non alia quàm teftudinis carne uiuüt: hirfuti omnia facie tenus, quz fola leuis eft: iidem coriis pifcium ueftiuntur, Chelonophagi cognominati. Blemmyas in ZEthiopia credunt truncos nafci parte qua caput eft:ostamen & oculos habere in pectore.Himátopodes flexis nifibus crurum, rcepüt potius quàm incedunt, & pergendi ufum lapfu magis deftinant quàm ingreflu. Poft ua- ftam ZEgypu folitudinem feruntur Cynoprofopi homincs habitantes,qui Cysoprofopi. ex uenatu dorcadum & bubalorum uiuunt, nigro afpe&tu, capite & den- Owocephali. tibus caninis:uocis quidem expertes,fed ftrident acute. corum manus ro- buftis armantur unguibus atque acutis:fimilitérque toto pectorc,ut capite I ij —— —À— aM AA mitem ru DE UDITIEESKEI DIS ipfo; hirfuti habentur,pedum celeritate ualent. Cynocephali ex co nomen E traxerequod caninum caput habeant,cxtera membra homini fimilia. Fe- rarum pellibus induuntur: & iuftitiz retinentes lzdunt neminem: cümq; Indici fermonis intelligentes fint,nihil tame loquuntur. Choromàdarum genté uocat Tauron fylueftrem,fine uoce,ftridoris horrendi,hirtis corpo- ribus,oculis claucis, dentibus caninis. Eudoxus in meridianis Indiz uiris lantas effe cubitales prodicfaeminis adeo paruas, ut ftrutopodes appelle- tur.Megalfthencs ad extremos Eines Indiz ab oriente circa fontem Gangis Altomorum gentem finc ore;toto corpore hirtam:ueftiri frondium lanu- zinejhalitu tantum uiuentem, & odore quem naribus trahüt: nullum illis cibum;nullümque potum:tantum radicum florimque uarios odores fyl- ucftrium malorümq; fecü portant longiore itinere,ne defit olfactus:gra- uiore paulo odore haud difficulter exanimari. Super hos extrema in parte montium, fpithamzi Pygmai narratur, ternas fpithamas logitudine, hoc eft ternos dodrantes non excedentes. Q uidam & Pygmaorum gétes pro- diderütante paludes ex quibus Nilus oriretur:ubi & cum gruibus pugna- re dicuntur.Degunt uero in cauernis: neq; id fabulam effe arbitratur Ari- ftoteles.Strabo autc qui uidiffe fe diceret,fide dignum nemine effe prodit. Homini,quz ex homine aut eius partibus,oriuntur commoda. Cap. LXVII. N Vnc quz in ipfo homine homini utilia inueniantur indicabimus, ipfum fibi exquirentes.Q uorundam hominü tota corpora profunt: ut ex iis familiisqua funt terrori ferpentibus , tactu ipfo leuant percutfos fuctuue modico:quorum é genere funt Pfylli Marfig;, & qui Ophiogenes uocantur in infula Cypro.Et in infula Nili Teutiri naícetes tanto funt cro- codilis terrorijut uocem quoque corum fugiant.Q ux autem nonnulli de hominis partibus excrementísque prodiderint;nec referenda arbitror:fan guinem nanque gladiatorum bibére nonnulli, ut bibentibus populis pro- cul effent comitiales morbi.Et hercule illi ex homine ipfo forberi cfüicacif- fimum putt calidum fpirantémque, & una ipfam animam ex ofculo uul- Alias, cupla- —— ken STER ; ao. d gi ne ferarum nerum;,cum e P 4gls aunc,ne rcrarum quidem admoueri OIL fas ht huma- quidem adj, na. Ad clephantiafin quoque in ZEgypto, cum in reges incidiffet morbus, ueri orafas fit in balneisfolia temperabantur humano fanguine: alij medullam crurum bumana. quzrunt,& cerebrum infantium.Nec pauci apud Gracos fingulorum ui- Ícerum,membrorumque ctiam fapores dixere, omnia perfecuti ufque ad reícgmina unguium : quafi ucro fanitas uideri poflit;ferà ex homine fieri. Xenocrates,tanquam fanc ille ipfe fuerit expertus quofnam affectus cura- rc ualeat in cibo cerebrum, aut carnes,aut iecur humanum,prodidit:quos ctiam capitis,tibiz,& digitorum offa cpota: quos denique languis,fudor, urina, muliebria, & ftercus deuorata: inteftabilia hzc & dictu quoq; fafti- dienda.Q uz autem retuliffe fas fit; pleraque etiam ex iis non fine honore dicto,explicabimus.Sanguine ipfius hominis ex quacunque partc cmiflo cficaciffime anginam illini tradunt Orpheus & Archelaus:item ora comi- tiali F G H A TNCDMOA EOEV.M.ILLB.-*IL, ji À tiali morbo lapforum, cxurgere enim protinus : quidam fi pollices pedum pungantur,exq; hisguttz rcferantur in faciem. Lac mulicbre corpori hu- Z«e mano inter omnia lactis genera accommodatiflimum eft, ut quod & dul. ciffimum molliffimumque cft, & plurimum alit. Mulieri ante feptimum menfem profufum lac inutilezab co menfe, quód uicalis eft partus, falubre. Lac utiliffimum cuique maternum cít. Cocipere nutrices exitiofum eft:hi funt enim infantes,qui coloftrati appellantur, denfato lacte in calci fpecie. Mammis quoque exuctü lac,ftomachi rofionibus prodeft & tabi, pulmo- nümque incommodis.In longa febre coeliacis utiliffimü arbitrantur, ma- xime cius quz iam infantem remouerit.Item mammarum collectionibus cum thurc: & oculis ab ictu cruore fuffufis: & in dolore aut cpiphoris fi c- B mulgceatur,plurimum prodeft:magísque cum melle & narcifci fucco, ut thuris polline: mixto preterea ouorum candido liquore, madidáque lana frontibus impofittum,fluxiones oculorum fufpendit:nam fi rana faliua fua oculum afperferitpracipuu m eft remedium: & contra morfum cius bibi- tur ftillaturq;. Qui fimul matris filizq; lacte inunctus fit, liberari oculorá metu in totam uitam affirmant. Aurium quoque uitiis medetur, modice admixto oleo:aut fi ab ictu dolentanferino adipe tepcfactü:& contra mor bum regium in morbis reli&tum, inftillatur cum claterio. Podagris quoq; iubent illini cum cicuta:alij cum ecfypo & adipe anferino:(qualiter ctiam uuluarum doloribus imponitur) alij cum opio & ceruto:peculiatiter ualet potü contra uenena, quz data funt cum marino lepore bupreftíq; : & con- C urainfaniaquz fit hyofcyami potu. Sempérq; in omni ufü efficacius eius quz marem enixa fitmultóque cfficaciffimum cius,qux geminos peperit mares,& fi uino cibísque acrioribus abftineat: cius ucro quz faeminà eni- xa fitad uitia tantum in facie fananda praualet : eius quz marem peperit lacte guftato,canes rabiofos fieri negant. Hominum qui probe concoxe- sáfisa, rinticiuna faliuajlichenas puerorum illitu afhiduo fanat : item lippitudines matutina quotidie uelut inun&tionc.Mulieris quoque faliui ieiunz, poté- tem diiudicant oculis cruentatis, & f1 contra cpiphoras feruentes anguli o- culorum fubinde madificentur: efficacius fi cibo uinóque fc pridie ca abfti nucrit.Scorpiones interficit hominis faliua: & omnibus beflii uenenofis fua natura aduerfatur:ferüntq; i&tas faliua, ut feruentis aquz contactü fu- D gerc.Martion Smyrneus qui de fimplicibus cffe&tibus fcripfit, rumpi fco- lopendras marinas fputo tradit. item rubetas aliasque ranas:Ophilius fer- pentes,fi quisin hiatum carum expuat. Nunc mirum dicemus, fed experi- mento facile:Si qué paeniteat ictus eminus cominusuce illati, & ftatim ex- puat mediam in manum qua percuflit, lcuatur ilico percuffus à pena. Hoc fxpe delumbata quadrupede approbatur, ftatim à tali remedio, cor- recto animalis ingreffu . Morfus hominis inter afperrimos iudicatur:me- 145555 fortes. dentur fordes ex auribus:acne quis miretur, ctiam fcorpionum ictibus, ferpétiumque ftatim impofitz. Mclius é percuffi auribus profunt: ita & reduuias fanari.. Gymnafiorum ftrigmenta molliunt, calfaciunt, difcu- smieséta oe tiunt, complent;fudore & oleo medicinam facientibus. Vuluis inlamma- »aftorer. I iij Vrina, Aliás , contra duYium pura. Stercus. Pilus. DO; *BDIEFIETBE'NSA TIS tis contractífque admouentur:fic & menfes cient, fedisinflammationes & condylomata leniunt: item neruorum dolores , luxata articulorum no- dos. Efficaciora ad cadem, ftrigmenta à balneis, & ideo miífcentur fuppu- ratoriis medicamentis . Nam illa quz funtex ceromate permixto coeno, articulos tantum molliunt, calfaciunt, difcutiunt efficacius: fed ad czte- ra minus ualent. Imo etiam ipfos gymnafiorü rafere parietes: & ill: quo- que fordes excalfa&toriam uim habere dicuntur . panos difcutiunt. ulceri- bus fenum puerorámque & defquamatis ambufüis'ue illinuntur.Hac Pli- nius. Vt uero Galenus prodidit, hominum fudor in palaftris mifcetur fubiecto pulucri,quem mei&y Graci uocát. Q uod ex his componitur , coni- falon dicunt;uim habet digerendi cum adftri&tione quadam:quo fit;ut cf- ficaciffimum fit mammis inflammatis remedium : & lac quod à partu in mammillis exundet,reprimat .inguinum quoquc tumores difcutit. Vri- na hominis,quàm fit aliorum animalium, multo imbecillior cft,abftergc- di tamen uim obtinetzid quod ucl maxime oftendunt fullones,qui ca prz- cipue ad ueftium fordes eluendas utuntur.Q uin & medici pforas & lepras ca colluunt, ulceráque przhumida acfordida , maxime ubi putridi infit quippiam.Impubium pucrorum urina contra faliuas afpidü, quas pryadas uocantquoniam uenena in oculos hominum expuant;prodeft:contra ocu lorum albugines,obfcuritates,cicatrices,argema;palpebras: & cum erui fa rina contra aduftiones,contra aurium pituitas uermiculófque,fi decoqua- tur ad dimidias partes cum porro capitato;nouo fictili. Vaporatio quoque ca menfes foeminarum ciet. Hac & atramenti liturz abluuntur.uirilis,po- dagris medetup,argumento fullonum;quos ideo tentari eo morbo negàt. Vcteri mifcetur cinis oflrcorum aduerfus eruptionesin corpore infantiu, & omnia ulcera manàtia.Ea exefisambuftis,fedis uitiis,rhagadiis, & fcor- pionum ictibus illinitur . Obftetricum nobilitas non alio fucco efficacius curari pronuntiauit corporum pruritus nitro addito;ulcera capitum,pru- rigines,nomas przcipuc genitalium. Sua cuique autem (quod fas fit dixif- Íc) maxime prodeft;confeftim perfufo canis morfu , echinorimque fpinis inhzrentibus,& in fpogia lanísue impofita;aut aducrfus canis rabidi mor- fus cinere ex ea fubacto: contráque ferpentium itus. Oftanes contra ma la medicamcta omnia promifit auxiliari matutinis horis fuum cuique in- ftillatum in pedem. Stercus humanum in medicamenta ob feetorem ra- riffime admittitur.Inter omnes tamen cóuenire uideo,humanum ftercus, non aliter atque caninum gutturi impofitü anginis auxiliari. Capillus pue roqui primum decifus cft,podagrz impetus dicitur leuare circunligatus, & in totum impubium impofitus: uirorum quoque capillus canis morfi- bus medetur ex aceto.Et capitum uulneribus ex oleo aut uino: combuftus «que capillus carcinomati.Capilli mulieris fi crementur , odore ferpentes fugati produntur:codem odore, uuluz morbo ftrangulatas refpirare. Ci- nere eo quidem,fi in tefta funt cremati , uel cum fpuma argenti fcabricies oculorum ac prurigines emendari:item uerrucas & infantium ulcera cum melle . Capitis quoque uulnera, & omnium ulcerum finus, fimul addito melle E E H ANTMAETPVM LIBesVÜ 50g A melle & thure, panos: podagras cum adipe fuillo:íacrum ignem , fangui- némque fifti ilico, & formicationes corporum. Pucri qui primus cecidc- Dentes, rit dens,ut terram non attingat;inclufus in armillam,& affidue in brachio habitus, muliebrium locorum dolores prohibere traditur. Offa humana 9/P. combufta,ut quibufdam placet, uim habent maxime omnium offium di- gerentem exficcantémquce. Dc hominc fatis dictà habeo. Nunc ad reliqua tranfeamus animalium genera;primümque terreftria. IU AUNMEOMELASETOWSM UDIE- B FERE NW. BI S E|IBER V. De quadrupedibus uiuiparis, & corum partibus exterioribus. Cap. LXVIII. ( —0 —- ]JOmini proximum genus quadrupedum eft; | Inter uniuerfa nanque animaliü generajho- mini fimillime funt quadrupedes:tum offi- bus ipfis(quz maxime totius corporis figu- ram conflituunt;)tum reliquis etiam para- | bus omnibus, tum uero totius corporis for- ma.Q ue in genere quadrupedum non pen- 7j natz continentur, fanguine quidem omnia EE G| predita funt:fed alia animal pariüt, & uiui- Ll] para dicuntur, (qux & perfectiora funt) alia ouum edunt,& ouipara uocantur. Q uadrupedes qux animal generát,ca- put,collum,& omnes partes corporis fortiütur: (nam & talpa modo quo- dam oculos habere dixerim)uerum ipfa fingulz partes inter fe differunt. Sunt quadrupedü alia cornigera;alia mutila : & quz cornuta funt, cadem omnino quadtupeda effe certum eft:nifi quid per fimilitudinem & trant- lationem cornu habere dicatur,quemadmodu ZEgyptijde anguibus The- banis perhibent,quafi aliquid illis ueluti ueftigium cornus extuberet. Nec D alibi quàm in cornibus maior naturz laíciuia:fparfit hzc in ramos, ut cer- uorum:aliis fimplicia vribuit;ut in codem genere fubulonibus ex argume- to dictis:aliorum finxit in palmas,digitófque emifit ex iis,unde platycero- tas uocant.Dedit ramofa capreis,fed parua,nec fecit decidua:conuoluta in anfractum arietum generi: rupicapris in dorfum adunca: damis inaduer- fum.Ere&ta autem rugarámque ambitu contorta, & in leuc faftigium ex- acuta ftrepficeroti : mobilia eadem ut aures,Phrygie armétis:Troglodyta- rum in terram directa,qua de caufa obliqua ceruice pafcu ntur. Aliis fingu ladedit:omnia in mucronem migrantia.Q uz cornua gerunt, bifulca ma- gnaex parte per naturam funt:& bifulcorum magna pars cornua gerit : ut bos,ceruus,capra. Quod autem idem & folipes & bicorne p cít, iiij DB DIFTFPFWERENWTLITS quod nos adhuc noui musjnquit Ariftoteles:at lolipes idemque unicorne, E qu anqua rarum ut afinus Indicus: unicornis ucro idémque bifulcus OryX cft.Gerunt fane medio fui capitis cornu fixum ea quz unü habent;aut cer- te naribus.Sunt nonulla qua fimul bifulca funt, & iubam habeant, & cor- nua bina orbem inflexu mutuo colligentia gerant;ut bonafus. Conigerum nullum admodum paruum effe nouimus : omniu enim quz explorata ha- bemus minimum dorcas cft.Tenuiora foeminis plerunque funt cornua,ut in pecorezmultis ouium nulla:nec ceruarum ulli.Q ue pedes multifidos ha bent,cornu omnia carent: & quz fuperne priores habent dentes. Cornua parte plurima caua (untab radice,quatenus offeum quoddà folidum am- biuntiin mucronem tamen folidum exeunt, & fimplici parte extrema có- Cetevorii cor- ftanc.Pars caua ex cute potius oritur :at folidum illud offe enafcens fubit p na offibus ad implétque totu m,quomodo cornua boum conftare uidemus. Ceruino ge breve, ceruo- — 4. - T ! . s : ritzum curi. PCré Cx cornigeris uni;tota folida & fparía in ramos:& omnibus annis de- bus enafa fen cidua,nifi caftrentur,cum ex cateris cornigeris nulli cornua decidant, fed tirPlinis. — omnibus perpctua fint, nifi per uim aliquam amittant. Auriculas habent omnia,cxcepto uitulo marino:& cas quide maxima ex parte ueluti capiti appenfas,& propterca mobiles: quas etiam non eodem orbe quo oculos, quemadmodu m homincs,fed fupra oculos fitas habere uidentur: uerunta men non ita cftfed confpc&tum ementiuntur:quoniam beftie non erecto, fed prono funt corporc. Q uadrupedum quz multifida funt, ut canis, leo, lupusuulpes,lupus ceruarius, omnia czcos generant: poft palpebrz dehi- fcunt. Cilio carent palpebrz inferioris quadrupedes:fed paulo inferius pili (5 Nares,éulaes. rari nonullis exeunt. Nares quibus maxilla longz exeunt in acutum, in ri- &u appellato continétur:czteris explanatius magísque difcrete ad maxil- las iunguntur . at elephantus peculiarem hanc partem prz cateris fortitus cft animalibus.Maxillz aliis rotundz,ut fimijs.Iumentorum omnium ca put paruum cft: maxilla longz.Cris ctiam magnitudine difcrimen exifte- re iis animalibus planum cft: aliisenim os magno hiatu refciffum eft , ut cani,leoni:denique omnibus quibus dentes ferrati:aliis mediocre eftut ge neri fuum. Linguam habet quadrupedes duram,craffam & minime abfo- lutam:indéq; fit, utuocem parum cxplanare poffint. Habet dentes omnia quz quadrupeda & uiuipara funt,fed uarie:funt enim alia utrinq; dentata: alia altero dentium ordine carent. Q ux enim cornua gerunt; hzc nó den- H tata utrinq; fu nt:quippe quz primoribus maxilla fu perioriscarcant den- tibussquanquam funt nonnulla quz & cornibus uacet, & utrinq; dentata non fint,ut camcli.Item alia dentes habent exertos (xawaiédbvr. dicütur) ut aper:alia fine iis funt. Et aliis dentes ferratiut cani,lconi : aliis continui, ut cquo,boui . Sunc enim dentibus ferratis, («egyeecdtrre uocant) quorum fc- riesacutorum dentium mutua infertione pectinatim fe conftipat. Quod autem fimul & détem exertü & cornua habcat, nullum eft: nec uero quod fimul & ferratis dentibus fit, & alterutrum habeat illorum,hoc eft uel cor- nu ucl dentem exertum. Raro faeminz, & tame fine ufu funt dentes exer- ti: taque cum apri percutiunt,foeminz fues mordent. Primorces détes plu- rima ANIMALIVM LIB. V. 53 A rima habent acutos, interiores planos. Minutis quadrupedibus primores bini utrinque longiflimi.Genus autem quod duplicem dentium ordinem habeat,nullum noflro in orbe eft. Mutantur dentes, ut homini,ita quibuf- damaliis animalibus, ut cquo, mulo, aíino:homini,ut diximus, primores mutantur:maxillares autem nullum animal mutat. Incollo gula atque arteria iis omnibus eft,& codem fitu quo homini.Pectus maxima ex parte non ut homini latum,fed in iis coarctata hxc pars eft : unde hit ne quadru- xedes co loco habeant mammas. Ipfas autem mammas haberi uarie certü cft:inam & inter feipfae quadrupedes & abhomine mammarum differunt ratione: clephàto enim màme parte priore)hoc eft in pectorc,aut iuxta pe- &us fub armis funt binze,binífq; papillis: urf màmas habét quaternas. A- B liis mammz inter femina binae: quibus enim folida ungula,aut cornua & partus numero pauciorc;hec màmas inter femora habet,cáfque binas. Et inter hac aliis papille binz , ut ouibus: aliis papilla quaternz, ut uaccis. Q uibufdam nec in pectore nec in femoribus mammz , fed in uentre ha- bentur, & quidem plures:ucrum non omnes pares: quz nanque numero- fo partu & pede mulüfido funt,hac aut plures per uentrem duplici ordine utroque de latere gerunt;ut fues,ut canes:aut binas tantum medio uentre, utleo: pantherz quaternas in medio uentre gerunt. Camelus quoque in. uentre mammas duas cum papillis quatuor habet utbos.. Genitale mariü autante habetur,ut equo & aliis multis:aut retro. Teftes autem omnibus efte confpicuos natura uoluit , prater clephàtum & erinaceum. & iis qua C genitale ante gerunt;aut penis & teftes abfoluti pendent: aut aluo ucl loco cuipiam illi proximo adharent, & aut plus aut minus abfoluuntur: non c- nim pariter apro & equo membrum hocabfolutum eft, teftes nanq; apro non pendent abfoluti aut iemulifed hzrent annexi retro. Offà funt geni- talia, lupis , uulpibus , muflelis , uiuerrz : urfo quoque fimulut expiraue- rit, cornefcere aiunt : clephantus teftes non foris confpicuos , ut diximus, fed intus conditos habet. Q uadrupedes foeminz omnes in aucrfum min- gunt:mares uero perpauci ita in auerfum minguntut lynx, lco,camcelus,le pusifolidipesnullum fic mingit. Magna item quadrupedum pars caudam habet.Cauda quibufdam prolixior dependet, nonullis uero perexigua eft: & quibufdam tam exigua,ut uix dignofci à fenfu poffit : aliquid tame pro- D minet quod caudam defcribere poflit : quibus enim corpus admodum pi- lofum natura codiderat, caudam iis diminuit: quod in urfis perfpicuü cft. Q uinctiam caudas prolixiorcs pilis natura ornauit: alias longis,quibus te- nor caudz breuis, ut equis : alias breuibus, quibus tenor longus,ut bubus. Ter gio. Habent quadrupedes, qux animal generant,omnes uice brachiorü crura 2 priora:znon tamé omniü crura priora cubitis manibufq; proportione rcípo dent, fed qux multifidz funt: ha przcipue manibus fuo digitato pede rc- fpondent:hoc enim non fuftentandi tantum corporis caufa;fed ad plura c- tuam quafi manu utuntur: quippc quz & capiant prioribus cruribus & re- pugnent;quod folidipedes pofterioribus faciunt: atque ob id nonnulla ex lis quorum pedes in digitos &induntur, pedes priores.quinis diftinctos digi DE DIPFIERIEUN FHhLs tis habent:polteriores quaternis, ut leones, canes, atque ctiam lupi & pan- E therz.. Scd quz parua inter digizata funt , pofteriores ctiam quinque digi- tosobtinent. Sunté quadrupedibus quz fanguine conftant,cademque a- AMultifide/m- nimal generantzaliz multiidze,quales hominis manus pedéfque habétur: ic P funt enim quz multiplici pedum fiffura digitctur,ut canis;lco : alix biful- dii aon e cx funt,qua aivec)ld elt forcipem pro ungula habeant,ut oucs,capre, cerui: Solipedes , uel alie infitlo funt pede, ut quz folipedes nominantur , ut cquus,mulus. Gc- folidipedes, nus fanefuillum ambiguum eft:nam quibufdam in locis fucs folipedes gi- 44ny- — gnunturutin terra Illyriorum & Poconia,& quibufdam aliis locis.Bifulca igitur binis fiffuris utrinque;id eftà parte priore & pofteriore diducuntur. Solipeda cam partem continentem ex toto habent. Omnibus autem ungu lx in fenecta maiores redduntur. Permulta ex bifulcorum numero talum F habentfolipeda co carent omnia, excepto afino Indico. Multifidum item nullum adhuc talum habere cognitum eft, fed lynci femitalo quiddam fi- mile:lconi autem tortuofum in anfractum eft. Omnia uero quibus datus ). CO talus,cruribus cum non prioribus;fed polterioribus continentin cruris Talus, &eex- 3veiculo.Talus autem,ut qui ueluti clauus eft, tanquam alienus artus duo- pue bus illis interferitur qui articulum ipfum conftituunt. Quxdam ut mani- bus utütur priorum minilterio pedum,ut di&um eft,fedentque ad os illis admouentia cibos,ut fciuri. Q uibus ex rapina uictus quadrupedum, quini digiti in prioribus pedibus,reliquis quaterni:leones,lupi,canes, & panthe- rz in polterioribus quinos ungues habent, uno iuxta cruris articulum de- pendente.Sed quz parua inter digitata funt;pofteriores etiam quinque di- G gitos habent,ut modo diximus,quoniam ferperc folétfcilicetut unguibus numcrofioribus facilius obrepant ad fuperiora. Mirum pardos,pantheras, lcones,& fimilia,codito in corporis uaginas unguium mucronc;ne refrin- gantur hebetentürue ingredi:auerfisque falculis currere, nec nifi appeten- do prztendere... Q uadrupedibus contrà quàm homini in prima atate in- ferior pars maxima efltum proceffü temporis fuperior creícit,que fcilicet ca eft quz ab ano ad caput porrecta eft . Partes quas homo habet priores, quadrupedes infra habent fupinas:quas autem ille pofteriores, hz pronas. Et motus omnium quadrupedum per diametrum agitur , quo modo etià fubfiftere folent. Flectunt autem quadrupedes uiuiparz crura priora con- trà atque pofteriora:& é contrario quàm homo membra inflectat,excepto H clephanto.Priores cnim pedes antec fle&üt, pofteriores uero in aucrfum: aduerfaque inter fe habent conuexa curuaturz crurum fuorum . Partem corporis lxuam minus quàm homo abfolutam habent & agilem , excc- pto clephanto. Interiorum quarundam partium difcrimina in quadrupedi- bus uiuiparis. Cap. LXI DA Nhoc genere fel quibufdam decffe notatum eft:ut ceruo & illi qui prox uocatur,equo,mulo;afino,uitulo marino,& murium nonnullis.Sunt c- tiam quz partim habcant,;partim no habeantucl in codem genere,ut mu- ICS: ANIMALIVM LIB. V. i4 A res:quodidem & homini accidere diximus:aliqui enim fel in iecore habe- re uifuntur, aliqui carent. Hoc idem ouibus etiam caprifque euenit. Hac Ariftoteles .Galenus uero,quz iecur habentjinquitjiis meatus quidam in- funt;qui bilem recipiant: etfi ueficam,quz amaram bilem colligit, non o- mnibus concefferitnatura. Lienem bifulca & cornigera habent rotun- dum,ut capra;ouis,& reliqua omnia : nifi aliqua pro fua magnitudine au- &iorem in longitudinem habeant , ut boues: at multifidis prolixus omni- bus eftut muri, cani : folidipedibus auté medium tenet, & promifcuus eft: partim enim latus efbpartim anguftus,ut equo;mulo,afino.. Renes atque ucficam omnes quz animal generant, quadrupedes poffident. In his, quz fcuo pinguefcunt,magis quàm que adipe;in renibus opimandis luxuriant, B acomnium pracipue oues: quippe qua renibus pingui undique obdu&tis, quandoque intereunt. Ventris in iis diffimilitudo cft:quz enim cornigera funtjaltera maxilla dentata, quaternos habent uentris finus: (quc quidem & ruminare dicuntur:) gula enim incipiens ab ore,deorfum tendit ad pul- monem feptiümque tranfuerfum:hinc fe ad uctrem applicat maiorem: qui parte interiore afper interceptufq; efljac prope gulx commiffuram, finum fibiadnexum habet,quem ex argumento xxeígeNorjid cft reticulum uocát.. ericuli;rbe- Eft enim uentri extrinfecus fimilis;intus reticulis capilli mulierum imple-. odores fine xis,magnitudine multo quàm uenter minor : hunc excipitom afum, parte, 1/0que uocat. interiore afperum,cancellatum,cruftatum,magnitudine reticuli.Aboma- pru fum , uenter ab eo alius iungitur, magnitudine amplioromafo, forma ob- f ETT C longior:cancellis intus & cruftis multis magnis & leuibus inornatus,mox inteftinum fcquitur.Cornigera altera maxilla dentata omnia ad hunc mo dum fuum habere uentrem certum eft:fed differunt inter fe magnitudine & higura acque etiam quód gula uel in medium uentris tendat, ucl in latus uergat. At uero omnia dentata maxilla utraque, uentres fingulos habent, utcanis, fus, urfus, lco,lupus . iis igitur omnibus fimplex uentriculus cft, qué excipit inteftinum:ucrum aliis amplior;ut fui;ut urfo:aliis arctior,nec multo amplior inteftino;ut cani,lconi.Caterorum ctiam formx omnium reípectu corum quos modo numceraui, diftingu untur : aliis enim uenter fuillo fimilis, aliis canino, tam in maiore quàm in minore animalium ge- nerc.Sed difcrimen in iis quoquemagnitudine, figura, corpulentia, exili- D tatéuc oritur: atque etiam fitu gulze,quo meatum ad uétrem ducat, & con- uio iungat foramini. Inteftinorum etiam natura utrique illi animalium generi,hoc eft utrinque dentato, & altera maxilla dentato , fibi differt ma- enitudine;craflitudine,replicamentis. Sunt certe maiora omnia intceftina non utrinque dentatis,ncc immerito:am ipfa ita dentata omnia funt ma- iora:pauca enim parua in co genere habentur. admodum nanque paruum inter cornigera nullum eft. Rectum autem inteftinum nulli eft cui non u- taque parte détes. Q uibufdà & appedices inteftinorü, ficuti & auibus no- nullis. Oritur omentü atque dependet fuperiore fui parte;in iis quz utraq; parte dentata funt;à medio uétre;quà ucluti quzedà futura ducitur. Necfc- cus in iis qux altero dentium ordine carent; maiore uentre dependet. DE TDITETER EJIIS Pilorum colorimque difcrimina,& uocum in qua- n drupedibus uiuiparis. Gap "EXO : Mnia fere quadrupeda eadémque uiuipara funt pilofa, nec hominis modo leuia efle nouimus:partes enim pronz,contrà quàm hominis, pilofiores funtsfupine aut glabra: omnino;aut minus pilofz habentur. Ci- lium etiam,ut diximus,non ut homo habent in pi palpebra:neq; pu- bem,aut alas oppletas pilis. Ipforum aute quadrupedum pilis intectorum, . aliis corpus totum eft hirtum:aliis collum hirtius pari undique rnodo , ut Iuba, yours. quz iubam habent:qualis eft leoni mari:aliis prona tantum colli parte aca pitead armos ufque, ut quz iubam habent, quàm ac9g/s dicunt:qualis eft equo & mulo. Quadrupedum uilli lanzie fenectute prolixius augentur: quanquam rarefcat fiántque pauciores.Q uadrupedibus pilum cadere atq; F fubnafci annuum eft : qux molles fuapte natura pilos habere folet;haec per ufum pabuli melioris,duriores incipiunt gerere : contrà autem molliores pauciorésque;quz duros copiofósq; habuerint,cadem illa fcilicet ratione. Aquarum diuerfarum ufu animalia fuos immutant colorcs:alibi enim Cd didajalibi nigra reddütur. Sunt etiam aqua multis in locis, quas cum oues biberint móxque inicrint, nigros generet agnos:utin Aflyritide agri Chal cidici Thracie facitamnis quem Pfychrum uocant.Et in Antandria quoq; duo funt fluuij,quorum alter candorem, alter nigritià pecoribus facit.Sca- mander etiam amnis flauas reddere oues creditur. Vocé uarie mittit qua- drupedum genus quod animal procreat: neque cft quod loqui poflit , fed proprium id hominis eft.Exectorum omnium uoxin feminei mutatur. G De coitu partique, & aliis quz ad gencrationem pertinent in quadrupedibus uiuiparis. Cap. EXXI. C Ommunc omnium quadrupedum eft, ut cupidine uoluptatcque rei uenerez maxime incitentur . Ferociunt foeminz à partu, mares tem- pore coitus.Iam equi equos mordent:fternunt equitem atque infequütur. Sues quoquc feri acerrime fxuiüt:dimicátinter fe, mirum in modü armá- tes fefe:ifimili modo & tauri efferantur,& arietes, & hirci.Q ui enim fupe- riore temporc focij iugi concordia pafcerentur,coitus tempore diffidét, & alter alterum libidinis rabie inuadit:camelus etiam mas feuit tempore co- itus:& elephanti quoque ad coitum efferari folent.Idem feris quoq; eue- H nire apertum eft . nam urfi,lupi,lcones acrius per id tempus in cos qui ac- cefferint fcuiunt:inter fe tamen minus hxc dimicantquia nullà ex iis gre- gale cft.quin etiam urfz à fuis catulis uehementer ferociunt,ut cancs à ca- tellis. Quz autem non uno tempore , fcd fxpiusanno coéunt, ut ca qua cum homine degüt:uerbi gratia canes fues,ut minus efferctur, facit coitus copia.Omnino fcraomnia,aut certe plurima,non ante cü foeminis ad co- mune pafcuum ueniütquàm tempus fit cocundi:fed cum iam per ztatem licuerit fegregantur mares à foeminis "eorfumq; pafcuntur.Plurimz qua- drupedes pedibus innitendo exercét uenerem, foeminam fcilicet marc fu- peringredientejadmotáq; parte maris fupina ad dorfum foeminz rem per- agunt, ANIMALIVM .LIB. V, 5 A agunt.Q az retro urinam mittüt,aucría iunguntur,ut lconcs,lepores, lyn- ces. Q uadrupedes temporc coitus nonnihil humoris fuo genitali, tum ma res tum etiam fcemina emittunt,atque admotis ad genitale naribus odo- rantur: prominet ctiam genitale in feminis cum ad coitum flimulantur. Viuiparorum quadrupedum aliz imperfectum animal pariunt;alie perfe- étum.Q uz multifida funt,feecundiora funt:multi para enim id genus ani- maliafunt:nec tamen partum perficiunt complura : factum nanque adhuc recentem alere poffunt, auctum iam adeptümque magnitudine nequeüt: Ícd cum corpus ad nutriendum non füfficiat, partum emittunt, ut ca quae uermem pariunt:quzdam enim ex iis catulos inarticulatos propemodum pariunt,ut uulpes, urfajlezna, & alia nonnulla, fed omnia fere cxcos. Sola B inter multipara fus parit perfectos:folipedes & bifulcz perfe&tos edunt.Bi- fulca pauca generant przterquam fucs:fingulos enim aut binos magna ex parte cdunt foetus.Q ux autem maxima inter animalia funt,ca fingulos pa riunt,ut clephas,camelus,equus, & reliqua folipedes. Q uadrupedes in ute ro geftantur extenfisad longitudinem cruribus & ad aluum fuam appli- catis.Pinguefcunt quadrupedes cum gerunt partü ;comedüntque amplius. omncs autcm cum la&entur extenuari folent. Dec quadrupedum ulctu & xtate. Cap... LXXIE p Inguefcuntuero quadrupeda omnia mclius , fi przfatigata fame fuc- rint : & praterea quiete immotioncque. Q uadrupedum quz animal C generantquz fylueftres ez démque ferratz dentibus funt;carne omnes uc- Ícuntur:(nifi quod lupos aiunt terram quandaà cum efuriunt edere:hoc igi- tur peculiare luporum fit.) herbas auté non alio tempore tanguncnifi cum morbo laborant:quomodo & canes herba ingefta euomunt, atque ita pur gantur.Sunt inter quadrupedes feras,qua uictum ex lacu & fluuiis petant: atueroà mari nullum;przterquam uitulus marinus:funt in hoc genere fi- ber,facheriü,fatyrium,lutris, & latax.Cornigera animalia, tam fera quàm urbana, & quibus dentes ferrati non funtjomnia fruge herbáque uefcutur, nifi uehementer cfuriant,fue excepto.unum animal digitos habentiü her- ba alitur lepus. Bibunt quibus dentes ferrati funt animalia làbendo: atque edam nonnullz ex non ferratis,ut mures:quibus autem continui;forbedo, D utequi,ut boucs : urfus neque forbendo,neque labendo,fed morfu.Iuméta proaqua quam bibant ufu,fuo fruuntur pabulo: & quod minus potum a- Ípernatur,id appetentius pabuli eft.In Africa maior pars ferarü acftate non bibuntinopia imbrium. ZEtatem dignofci quadrupedum confirmant,qui in corum cura funt confílituti , fi cutis pratenta maxillis detractaymox re- laxata, ilico in fuum redeat locum: hoc enim indicium recétioris quadru- pedis efl:ueteris contra, fi diutius rugata mancat cutis .ZEtas ueterinorum dentibus indicatur, & dentium brochitate,fuperciliorum canitie, & circa ca lacunis cum fere x vr annorum cxiftimantur. Vt uero Columella tra- dit,decimo anno equis tépora cauari incipiunt; & fupercilia nonnunquam caneícere,& dentes prominere. K Inter quadra- pedes aloria. prima lepus,m quit Martial. DESBSDIETER EJNJPLUNS De quadrupedum ruminatione,latitatione,& aliis quibufdam E adionibusaffedibisque. ^" Cap. LXXIII. Vminant quz fuperiore dentium ordine carent,ut boucs;oues,capre. IN feris nullum adhuc ruminare conftat, przterquam ca quz aliquà- do cum hominibus exigunt,ut ccruus. lacent potiffimum cum ruminant omnia:& hybernis przcipue menfibus folent ruminare:feptem fere men- fibus hoc faciunt,quz intra tecta aluntur:gregales minusbrcuioréq; tem- poreruminant,quoniam foris pafcuntur.Sunt etiam ex dentatis utrinque nonnulla quz ruminent,ut mures ponüct,ut lepores. Ruminantia omnia coagulum habent:etiam inter dentata utrinque lepus. Conduntur nonul- la hyeme,ut hyftrices,urfx:glires ctiam latent in ipfis arboribus: itidem & murcs pontici. Volutatio folidipedum propria cft. Cu cztera nifi nouclla E caftrentur intereantaper unus qua atate caflretur non refert. Omnia de- nique fi dum crefcant,caftrantur , maiora & elegantiora quàm incaftrata cuadunt:fed f1 poftea quàm adoleuerunt,& iam incremento conftiterunt caftres,nihil preterea accedere ad magnitudiné poteft. Magnas quadrupe- des Epirus gignit , excepto afino:fed praecipue boues & cancs,indicio funt 4 boues quae Pyrrhicz uocantur.Pufillas bucculasfert rcgio Phafiana. Alimenta ex quadru pedibus & corum partibus uaria. CH LX XILEL Vz herbis pafcuntur inter quadrupedü genera, aut tenellis arborum ramis germinibusue,ea omnia cum hac abundant nitidiora funtac G pinguia,nobífque alendis accommodatiora.Ideóque quibus al- tior herba pro pabulo cft,ca hyeme primóque ac medio ucre fiunt gracilia macráque,& fuccum przdftant uitiofum,ut boues: qui procedente tempo- re huntobefiores mcliorifque fucci:poftquam fcilicet auct fuerint herba. Q uz uero ex quadrupedibus humiliori herba pafci folent, ut oues, ca pri- mo ac medio uere funt praftantiores. Capra zíftate primaac media , cum [cilicet plurima fruticibus infunt germina:nam iis auidiffime uefcütur ca- prz. Cuiufque quadrupedis caro deterior cft,cum locis paluftribus quàm cum editioribus pafcit.Etin domefticis ipfis,caftratorum caro in fuo cuiuf? que genere praftantiffima efLuti ante diximus:peffima uero, tum ad con- coctionem,tum nutritionem, tum ctiam ad fucci bonitatem,fenefcétium H animalium caro.Probatiflimum alimentum inter pedeftria przftat fuilla. caro,deinde haedina,mox uitulina. Agnina uero przhumida lentáque cft & mucofà : fuccámque gignit pituitofum. A cateris autem abftinendum fuadeo,inquit Galenus,üis qui probum fuccum procreare ftudét.Caro etc- nim bubula multum quidem prabet alimeti, fed quod fanguinem gignat craffum ac melancholicum:przcipue ucro taurina.Ouilla caro excremen- tis abundat;ac fuccum pracftat deteriorem.Capraru m autem caro, przter- quam quód fuccum przbet uitiofum,acrimoniam etiam habet: & melan- cholicum gignit fuccum,przfertim hircina. Leporina caro fanguinem gi- enit crafliorem,fed qui meliorem procreat fuccum, quàm aut bubula aut ouilla. ANIMALIVM LIB V. só A ouilla. Ceruina fuccum generat uitiofum ac concoctu difficile. Huic proxi ima eft agreflis afini caro, fi minor adhuc xtate fucrit & optimo corporis babitu:nam & domeftici afini caro mclácholicum fuccum procreat: ficuti & camelina,uulpina,canina,leporina, & e fue fylueftri caro. Et ceterarum quadrupedum caro ipa quanto fuiila in alimenti probitate fucrit inferior, tanto & illarum reliquz partes quz excarncs funt , ut pedes , aurcs, roftra, fuum partibus funt deteriores.Iecur omnium quadru pedum craffüm in ci bo przbet fuccum , tardius permcat & xgre concoquitur : uerüm fuccum procreat non omnino malum.Et quz laétent adhuc, f1 matris lac probum fuerit,eorum iccur boni fucci eft. Ac quorum deprauati humores fuerint, aut quz iam confenuerint, corum iecur bonum efficere fuccum no potelt. B In omnibus uero, quod eve; uocatur , eo quód animal quod mactatur caricis fit faginatum,praftantiflimum eft;tum ad alia;tum ucro ad faporis gratiam:& in fis przcipaum fuillum eft. E reliquis autem uifccribus,lien neque guflui fuauis eft: (habet enim in fe acerbitatem perfpicuam) & fuc- cum preterea gignit uitiofum ac m elancholica. fuillus uero lien non adeo malus eft.Pulmo utroque conco&u facilior co eft quo rarior: iecinore ta- men longe minus alitjatque quod €x co gignitur alimentum, pituitz ma- gis naturam habet.Cor ad concoctionem item difficile eft : uerum fi recte conficiatur,alimentum gignit neque exiguum, neque quod malà fuccum cfficiat.De renibus inter fanguincorum glandulas diximus. Venter,utcrus & inteftina quadrupedum,ipfa carne duriora funt,;ideóque concoctu diff G ciliora:quód fi rite concoquantur,fuccum gignunt, qui non omnino incul patusfit,fed frigidioré,crudiorémque, & qui tempus prolixius defideret, ut exeo probus fiat fanguis:minus quoq; alunt quàm caro ipfa. uulua eic- &to partu melior eft quàm edito.Q uadrupedum teftes concoctu funt diffi ciles malique fucci;ut qui uirofum quiddam fapore refert. Caude durio- res funt, uerum ob frequentem carum motum , minimum habent excre- menti. Aurium cartilago in uigentibus faltem ztate animantibus, & ficca cfl, & minimenutrit. Earum cutis tenuis aridáque elt: vgrcitem conco- quitur, & pauciffimi nutrimenti eft. In quadrupedum lacte non parua rc- peritur differentia: fiquidem boum lac, ut Galeno uidctur, craffiffimum cft & pinguiffimum: cafei butyríque habet plurimü, ualentius nutrit. Mi- D nimeuero pingue camelinum eft.liquidiffimum quoque & feri multü ha bet,imbecillius dat alimentum, & aluum ciet: mox equinum liquidifhimü minimeque pingue eft:poftea afininü.Caprinü mediocriter craflum cft:o- uillà craflius illo eft. Plinius uero delacte hec prodiditzmaxime alit quod- cunque humanum,mox caprinum,dulciflimum ab hominis camelinum, efficaciffimum ex afinisymagnorum animalium & corporum facilius red- ditur.Stomacho accommodatiflimum caprinum : bubulum medicatius: aluus enim maxime foluitur bubulo. Ouillum dulcius & magis alit,ftoma cho minus utile,quoniam eft pinguius. Aluum minus tétat lac caprinum, inquit Diofcorides,quoniam pecus hoc adíftringétibus pabulis fere utitur: & inde quoque ftomacho idoneum eft. Ouillà uero dulce;craflum & prz- K iJ DE DIETERENS SIDES | pingue,non ufqueadeo ftomacho utile. bubulà afininimque & equinum E aluum cient magis. Minus inflatlac quodcüque decoctum: & omnino 1n- | nocentius eft decoctum, pracipue cum calculis marinis. Medicamentofz partium & excrementorum uires earümque difcrimina, explicatain fan- guinco animalium genere funt. De quadrupedibus uiuiparis multihidis,& primo de elephanto. Cap. LXXV. Eneris quadrupedum qua animal gignunt,plura quidem genera in- telliguntur,fed nullis fere notata nominibus,nifi quód fingularü fpe- cierü nomina habentur,ut leonis,equi;cerui,canis, reliquorimque ad hüc modum.Seorfum igitur eorum naturam fingillatim confideremus neccf- F farium cft differentias quz cuique animalium generi conueniant acci- piamusjà multifidis exorfi. In quadrupedü genere maximum eft clephas, proximümque humanis fenfibus, idémque multifidum.Elephanto oculi quanuis magni habeátur, minores tamen funt quàm pro corporis magni- tudine.Promufcidem pro nare gerit:atque hanc partem fortitus eft prz cz teris animalibus peculiarem,prolixam adeo,ut ad terram pertingat, &ua- lidam,gracilem tamen pariter & mollem,aptámque ad fle&tendum. Eius uero ufus idem qui manus:ea nanq; cibos tam ficcos quàm humidos colli- git,capit & in os perinde ac manu admouct folum animantium omnium: & arbores quoque cade profternit.Et quoties immerfus peraquam ingrc- ditur,ca ipfa edita in fublime reflat atque SAM parte fui po G ftrema naris hec eftac cartilaginea, & proinde rigidiufcula.Detes illi utrin que quatuor intus,quibus conficit cibum atque in farinz fpeciem mollit. Duo praterea prominent grandes,quos mares grandiores refimatósq;ha- 1 bent:feeminz minores, & contra quàm mares:uergüt enim deorfum pro- níque dcuiant.Statim cum natus cft clephantus, dentes habet: quanquam erandcs illos non ilico perfpicuos obtinet: & candore dentium intelligitur iuuenta. Decidunt elephanto dentes ifti gradiores, & renafcuntur quibut- 2 dam temporum interuallis.Et deciduos cafu aliquo ucl fene&a defodiunt: hoc fol ebur eft:cztero & in iis quoque;quod corpus intexit uilitas offea. Linguam perquam exiguam habet elephas, atque interius pofitam quàm in cztcris fitita ut uix cam uidere poffis. Mammas duas quidé,& papillas H item duas,uerum non in pectore habet;fed paulo citra fub armis:qua tam mari quàm foeminz perexiguz funt,nec pro corporis uaftitatc, ita ut eas à latere confpicere propemodum nequeas. Crura habet priora multo po- fterioribus logiora:& malleolos pofterioribus imis cruribus poffidet par- uos. Pedes habec,ut di&um eft;multifidos, & digitos numero quinque in- diuifos leuitérque difcretos:& ungues omnino nó funt, fed ungulis potius 5 fimiles.Flectit hic fuos pofteriores poplites modo hominis:ut ueroSolinus fcribit fuffragines flectere nequit.Ncquit certe prz nimio podere,u trüque in latus equilibrio quodá uergere,fed aut euo incubat aut dextro:atque co ipfo habitu requicícit. Genitale habct fimile equo,fed paruü,nec pro corpo ris ANIMALIVM:LIB. V. y À ris magnitudine.Teftes ité nó foris cofpicuos,fed intus códitos habet: quo circainitum celerius agit. Vtin quadrupedü genere, clephas minime hir- tus eft:& fetarü certe,uc inquit Plinius,nullum illi tegumenti: ne in cauda quide preíidium abigédo tedio mufcarum,fed cancellata cutis, & inuitans id genus animalium odore.Ergo cum extéti recepere examina , arctatis in rugas repente cancellis,comprehenfas enecant. Hoc iis pro cauda, pro iu- ba,pro uillo eft.Duriffimü dorfo tergus cft,uentri mollius.V ifcera illi fuil- lis proxima,fed maiora:iccur enim quadruplo maius bubulo cft: & reliqua ari ratione;excepto liene : hic enim minor ex proportione eft. Iecur fine felle eft:incifo tamé,parte qua fel adhaerere folet, humor felleus effluit plus minus.Fel ad pectus habere traditur à nonullis:Galenu s, Huic,inquit,uefi- B ca bilisiecori adharet,magnitudine ad uifceris rationem. Inteftinum per- 4 amplum cft, equino fimillimum: ita tame finuofum,ut aluos habere qua- tuor uidcatur.In hoc ctiam cibus recipitur: nullum enim conceptaculum s cibi feparatum adeft. Gratiffimas in cibatu palmas habent: quanquam & truncos edunt, & lapides deuorant.| Elephant folitudines petunt coituri, Ícd przcipue fecus flumina, & quà pafci cofueucrunt: eft enim hoc animal uti mox explicabimus,fua natura fimul terreftre & paluftrc.Incipitautem coire tam mas quàm faeminaantc annum ztatis uiccfimü . Foemina cnim incipit coire aut duodecimo cum celerrime, aut quintodecimo cum lentif 24220 deci- fimc.Mas quinque aut fex annos natus fuperuenit incüte uerc:& coit Gips mo Solinus nis,non amplius,in anno diebus.Coitum triennio interpofito (ucl uti aliis QUPD C placet)biennio) repetit mas. Quam grauidam reddidit, eandem przterca tangere nunquam patitur. Ad coitum efferari folent elephanti, adco ut plu ribusincommodis homincs afficiant:mitigari pabuli copia narrantur. Fe- rendi uteri tempus,alijannum & fex mentes, alij biennium,alij triennium ftatuunt.Caufa quam ob rem incertum hoc fit,quód nó pateat coitus. De- cem annis geflare in utero uulgus exiftimat: Ariftoteles biennio. Parit po- fterioribus cruribus fubfidens inniténfque, & manifefto cum dolore: parit in ucre.Parit autem fingulos:uniparum nanque cft. nec amplius quàm Íe- melgignere tradüt Plinius & Solinus . Foetum magnitudine bimceftris aut d ce trimeltris uituli editucl,ut aliis placet,uituli anniculi, aut porci xtatis in- SERE tegrz.Pullus ftatim cum natus eft;cernit & ambulat. Citranaresore ipfo non babetur, D uocem clidit fpirabundam,quemadmodum cum homo fimul & fpiritum reddit & loquitur:at per nares fimile tubarum raucitati fonat. Elephantus dum in fyluis uerfatur,ferociffimus eft : at manfucfa&us , omnium ferarü mitiffimus & placiditfimus cuadit. Facillime autem omnium manfucífcit: 6 ac permulta officia & eruditur, & quafi intelligit. Valet fenfu atque memo ria, & rcliqua fagacitate ingenij excellit. Elephanti pugnant inter fe uche- menter, & dentibus alter alterum ferit: qui autem uictus fuerit, adeo ani- mum amittit, ut ne uocem uictoris toleret. Propter foeminas tamen nun- quam dimicanc:nulla enim nouerunt adulteria.Sunt apud Indos in ufü rei Mmores,T be bellicze non folum mares,fed etiam feeminz:ucrü faeminz pauciores funt, mes : imidi : &longe minores. Differuntinter fe clephantes mirum in modum robo- ÉL agioses K iij ES DE "DLPEPEERIENJCGTS rc atque animo.Duo naque funt corü genera.Nobiliores indicat magnitu- E do:minores nothos dicunt.Indicos elephantos Mauri ument, & quafi par- uizatis fuz confcij afpernantur ab iis uideri. Elephantem alij annos ducen- tos uiuere aiunt;alij trecentos: & alij mares annos ducetos uiuere;alij cen- tum & uiginti aiunt: foeminas etiam fere totidem , fed florere xtate circa fcxagefimum narrant. Hyemisacfrigoris impatiens hoc animal effe dici- tur. Ámatamnes: & quanquam non fluuiatile fit, tamen riparium dici potel[t.Incedit etiam in aquis , & eatenus progreditur quatenus cius pro- mulcis fuperat:reflat enim per cam,& fpiritum accipit & rcddit:fed natare fatis pondere fui corporis non poteft. Elephantos czteris malisimmunes cffc aiunt:inflatione autem alui acrius infeftari. /Egrotant etiam fi come- dant terra;nifi ca frequenter utantur:nam fi frequenter,nihil fentiunt ma- li.Lapides etiam interdum deuorant,ut diximus, & truncos:necnon fluore tentantur.Cdorem muris ucl maxime fugiunt;pabula etiam quz à mufcu lis contacta funt, recufant. Mortem fuam prafenaunt ficuti & olores. Eft clephantus animalium humanis fenfibus proximum: quippe intelle&tus il lis ermonis patrij, & imperiorum obedientia, officiormque que didicere memoria , amoris & eloriz uoluptas:zimo uero, quz ctiam in homine ra- De elephanti xa;probitas, prudentia & zquitas: religio quoque, ut prodidere authores, m bomines dle & magna docilitas. Et hzc quidem ueftigia morum animi humani in hoc mentia wide. ccc untur animali. Elephantes fert Africa ultra Syrticas folitudines & in Pinus, — Mauritania. Ferunt etiam ZEthiopes & Troglodytz, fed maximos India. Bose lcs, Elephantes Italia in mx do bello Epirotico uidit: & boues lucas indedixit.. Elephantorum dentibus ingens pretium,uim adftringédi ob- dnent:eorum fcobe impofito paronychia fanatur. Ita Diofcorides. Plinius uero, Ramentisjinquit;eboris cum melle Attico (ut aiunt) nubeculz in fa- cie,ícobe paronychia tolluntur. Elephanti fanguis,przcipue maris,fluxio- nesomnes,quas rheumatifmos uocant/fiftit.Probofcidis tractu, capitis do- lor leuatur: cficacius f1 & fternuat . Dextera pars probofcidis cum lennia rubrica adalligataimpetus libidinum ftimulat. Sanguis & ifchiadicis pro- S deft.iecürque comitialibus morbis. 1. Dedentibus hiíce,an dentes dicendi fint,an potius cornua,uide Paufanii in Hec- liacis,& Oppianü Deuenator.libz. 2 Decimoquoqueanno,ut refert ZElianus. quo pacto dentes etiam defodiant, idem narrat. 3 — Indiuifos lcuitérque difcretos, à yi aio dtoeriN se dior Sporé. Plhiniusinformesdixit. 4^ HincPliniusuentres clephanto quatuoreife dixit. 5 — Dec elephanti paftu & potione Ariftoteles lib.8. hiftoranimalium. 6 — Quo pa&ouenatu capiantur clephanti,& quomodo dome- tur atque manífuefcant , oftendunt Ariftoteles lib.9. hiftor.animalium, & Strabo lib. I4 &r6,& Solinus. 7 Philoftratus de Appolloni; uita,lib.:.tria prodidit elephan- torum genera:paluftrium,montanorum & campeftrium. De fimiarum generibus. Cap. LXXVI. A mn - & Orporis higura fimiarum genera perfectam hominis fimulatione Co- tinctinquit Plinius.Conueniunt certe cum hominc plurimum fua fa Simiarum — Cic fimiarum uulgus. Eft enim hoc genus,inter omnia fimiarü genera ho- auleus. minifimillimum:facics nàque iis rotunda eft: & aures,nares dentésq; tam primores, * Iz G1 H ANIMALIVM LIB. V: s A primores,quàm maxillares hominis more habent: natura tamen in iis - narcfque à fronte remiffas Contudit,& rugis perarauit anilibus ora. Cilium etiam cum cxterz quadrupedes non in utraque palpebra habcit, fimiz habent:quanquam pratenue ac prolixius, potiffimu m in inferiore. Collum ité ut homini breue . peétus habetomnium quadrupedum latiffi- mum.In pectore quoque binas mammarum papillas : & brachia hominis modo,fed hirtiufcula,quz & ipfa & pedes,ut homo infledüchoc eft ita ut circunferentiz membrorum utrorumque obucrfz inter fe adducátur. Ad hac manus,digitos, ungues homini fimiles: & pollex iis quoque & articu- Ii,ut homini: uerum omnia rudiora efferatioráque, -Vrtexzdem ^^ B^ Diffimileshomini poflent fimilésque uideri. Pedibus paulum differunt:funt enim ut manus przlongi : & digiti ut ma- nus conftant, medio longiore:& ueftigium palmzx fimile faciunt;atq; iif- dem & ut pedibus & ut manibus utuntur: infle&tuntque cofídem perinde ac manus: &,ut paucis dicà;pedes manibus habent fimiles, & quafi ex ma- nu pedéque conltitutos:& calcis poftremum ad pedem, rcliqua auté par- ticulz ad manum facile referuntur.Lacertos & faemora habet breuia pro- portione cubitorum & tibiarum. V mbilicum qui emineat nullum habet: fed durum quiddà continetur loco umbilici. Partem corporis fuperiorem . multo minorem habent quàm inferiorem, uidelicet more quadrupedum: quinarij enim fere ad ternarium rationc conftat. Degunt plus teporis pro- C nz quadrupedü more quàm erectze. Carent natibus, utpote quadrupedes: priuatz cauda fi untutpote bipedes:exigua enim cauda omnino ineft,qua- tenus nota folum habeatur. Genitale feemine mulieris eft: mari potius ca- nis quàm hominis.Partes interiores humanis fimiles continent. Simia ani malad omnia imitanda habile eft: & omne quod corpore agitur,fi docea- tur,facile difcit,& idipfum a&ione reprefentat,faltac, tibia canit: denique adco uariü natura animal eft & multiplex, ut ad omne actione fefe ucríet. Apud Indos fimiarum quoddam genus rufum eft,quod in urbes no addu- citur:quippe quod ueneris libidine adeo inflamatur, ut ad muliebrem Íc- xum furiat.Has itaque fi quando deprehendunt, ftatim interficiunt Indi. Simiarum generi prcipua erga faetum affectio. Geftant catulos, ut quos D immoderate amantmagnáque ex parte compleétendo necant : quo fit ut catulos facilius amittant,quos impendio diligunt, & ante fe geftant : quo- niam negle&ti ponc matrem femper hzrent: ex binis nanque, quos fere pa rere folétalterum amant, alterü uero negligunt. Pro uoce ftridor quidam iis cft. Pofthominem nullum animal prater fimiam &SirsAoxíAs Uexatur: 1r omentum enim illiomnium quadrupedum maximum eft. Sunt & alia fi- miarum genera:nempe cercopitheci caudas habent: haec fola difcretio cit » inter prius dictas. Cercopithecos gencrat /Ethiopia nigris capitibus, pilo afinino,& diffimiles czterisuocc. Megafthenes author eft , cercopithecos inIndia apud Prafios gigni maximis canibus maiores: & totos albos preter celphus. faciem,quz nigra eft (quod aliis contra cuenit)caudis longis fupra duos cu cephus. K iJ Cercopithecus; Caniceps. Cynocepbalus Simid Cynoce- phalo fimilis. Xoigo7ribuxce, Simia porca- rid. Sphinx. Sphingium. Satyrus, Callitriches . Simia marina, CAD ,XVaY, DE DLIFFERIE/N T/IAXS bitos:& praterea mitiffimos.caniceps etiam(fic enim cynocephalum uo- E co)é numero fimiarü, & cadem forma qua fimia cft: fed maior ualidiorq;, & facie,caninz fimilioryunde & nomen accepit: adhac moribus ferocio- ribus eft, & dente robuftiore,caninóque propiore. Ad faltum uiolenti funt cynocephali, feri morfu, nunquam ita manfueti,ut non fint magis rabidi: in ZEthiopiz partibus frequéüflimi.Cynocephalorum plura funt genera. Sunt & cynocephalis fimiles quadam, roftro fcilicet porrectiorc, & quae dentes caninos,quos xuvoderres uocamus, habent prominentiores. Hz uix binis cruribus erectz infiftunt ut aliz,tátum abeft ut ita incedere aut cur- rere poffint. Inter fimias habentur & fphinges,uillofz comis, & pilo fufco: mammis in pectore prominulis ac profundis, dociles ad feritatis obliuio- nem. Ethiopia has generat. Codunt in thefauros maxillarü cibum fphin- p. giorum & fatyrorum genus:mox inde fenfim ad mandédum manibus ex- primunt.Sunt etenim inter fimias , & quas uocat fatyros facie admodum erata gefticulatis motibus inquietz.natura his mitiffima. Callitriches to- to pene afpectu à catteris differunt.In facie barba cft. cauda primore parte lata.Has capere non eft arduum,fed proferre rarum.hocenim animal ne- 4 gatur uiuerc in alio,nifiin ZEthiopico quo gignitur ccelo. Et quemadmo- dum in terrafic ctiam in mari aliquod eft fimiarum genus,quod dclphino medicinam in morbo afferc.In mari rubro;aiunt;fimia eft, non pifcis qui- dem illa,fed beftia cartilaginea;& uclut íquamarum expers: cáqueipfa no magna;colore & afpectu terrenae fimize : non pifcco tegmine,fed ucluti tc- ftudinis cortice ueftitur. Eadem fimiliter atq; terreftris refima eft : reliquü 5 corpus inftar torpedinis latü eft,ut dicas auem efle alas cxplicantem. Cum, . natat,uolare uidetur.maculis quibufdam diftinguitur. ml : Simiarum genera. Tría tátum genera notat Oppianus/ficut & Ariftoteles. 2 K&Cos,ccbus cft apud Ariftotelé,fimia gerens caudam. Inter monftra /Ethiopiz cen- fetur celphus apudSolinum : & cephus apud Plinium,quem Pompei Magni ludi pri- mum oftenderunt Roma ex ZEthiopia : cuius pedes pofteriores pedibus humanis & cruribus, priorcs manibus fuere fimiles. Hoc animal poftca Roma non uidit. Cepum ctiam rcfert Aclianus roftri forma cynocephalo fimilem , magnitudine canis Ery- thrienfis, colore perquam uario.Sunt apud Indos,inquit Plinius,fimiz toto corpore candentes. 3 Inhocforfitan genere eft, qui gergozi Jie ab Ariftotele uocatur,id eft fimia porcaria,cui roftrum fimile babet chameleon. — 4. Quibus artibuscapiantur fimiz,explicant Plinius,Solinus,Diodorus & Strabo; aliique nonnulli. De canibus. Cap. LXXVII. E E X iisque nobifcum degunt cancs funt;atq; hominibus fidcliffimi.So- li dominum nouere:& ignotum quoque fi repente ueniat intelligunt: foli nomina fua,foli uocem domefticam agnofcunt.Itinera quanuis lotes meminere:nec ulli przter hominem memoria maior. In uenatu fagacitas & folertia praecipua eft.Plurima alia in his quotidie uita inaenieDietes ci- nibus ferai funt:ex quibus qui canini uocantur, decidunt ficuti & homi- ni;idq; quarto ztatis menfe: & prater caninos illos nulli mutátur.unde fit, ut diuerfa fit authorum fententia:alij enim cum hos mutari uidcrint;cete- ros quoque pari ratione mutari exiftimancalij,quód duos tantümodo mu tant, ANEMAELIVM3TLIB V. " A tant,negant omnino ullos mutari,cum cos paucos reperire difficile fit . uc- rum hoc propterea latet,quia non ante decidunt,quàm alij intusenaícan- tur.Iuuenibus dentes candidi & acuti:xtate proucctis nigriores atquc ob- tufizindeque fit,ut ztas uetuftiorum recentiorámque canü dentibus iudi- cetur. Mammas gerit canis,nec in pe&ore,ut homo,nec in feeminibus ut ouis)fed inuentre . caudam fub aluum fle&unt, qui degeneres funt . Pedes priores quinis diftin&os digitis habet canis:pofteriores quaternis . ungues canibus rectiprter eum;qui à crure plerifque dependet. Venter cani par- uus,& qui non multo amplior fit quàm inteftinum, fed quafi inteftino fi- milis,intus leuis.Inferior intceftini pars arctior eft:ideóque ucheméti nixu, necífine cruciatu eam partem leuat excremento. /Etas canum,ut modo di- B ximus,dentibus iudicatur:fed & fenefcentibus uox grauior redditur. Co- Zuusrei cu- eunt canes aliorum more retro mingentiu m:diutiufque in coitu ligati co- b. in igat harét,ctiam inuiti.Canes tam mares quàm faeminz anniculi magna qui- m s dem ex parte coeunt, fed nonnunquá menfe octauo,quod magis feeminz problematum cuenit quàm mari:nonnulle canes & femeftres coitum patiuntur.Indiciü lib.primo. in foeminis in mammis apparet,cum ztatem coéundi iam habent:fit enim perinde acin hominibus tumor in papillis màmillarü, & ueluti cartilago quada confiftit:fed difficile id perceperis,nifi habeas ufum rei : carét enim hzc indicia magnitudine.hocigitur foeminz cuenire certü cft: mari nihil eiufmodi accidit. Tépus quo toto faemina libidine tenetur, diebus quatu- ordecim magna ex parte defcribitur : uerü nonullz etia ad fextüdecimum C pruriunt . Canes non per totà coeunt zctaté,fed ufq; ad quendá xtatis uigo- rem:ad annos enim duodecim magna ex parte & cocunt & impletur. ue- rum iam aliquibus tum foeminis tum maribus ucl annü octauü &decimü, atq; ctiam uigefimü natis,facultas no defuit prolifici coitus. Laconica co- eunt quandiu uiuunt & mares & faemine.Hec Ariftoteles:Columella ue- ro, Nares, inquit;in uillatico & paftorali canum genere iuueniliter ufq; in annos decem progenerant . Poft id tem pus ineundis feeminis no uidentur habiles:quonia Íeniorum pigra foboles exiftit.Foeminz concipiunt ufq; in annos nouemznec funt utiles pott decimum. Canes etiam cum alienigenis coire apertum eft.In Cyrenenfi agro, (ucl apud Gallos,ud Plinius refert) lu picum canibus coeunt. & Laconici canes ex uulpe & cane generátur. Im- D pletur canis uno inituyquod infurticiis maxime conflat initibus: implent enim qui femel inierint.Gerit uterü diebus fere fexaginta & uno aut duo- Preezantes fo busautad fummü tribus:nec minus quàm fexaginta dicbus. Q uód fi quid p , celerius prodierit,educari ac perfici nequit. Cü peperit , rurfum fexto poft Aa pied menfe;nec citius,coitu impletur.Catulos parit articulatos quidem,fed cz- cos:nec ante duodecimum diem uifum recipiunt. Quz ante iuftum tem- pus concepere , diutius czcos habet catulos: nec omnes totide diebus.Sunt qua duobus & feptuaginta diebus uterum ferant,quarum catelli quatuor- decim diebus lucecarent. Quidam tradunt , fi unus gignatur, nono die cernere:fi gemini, decimo:idémque in fingulos adiici;toudémque efle rar- o E - * T ui * ditatis ad lucem dies.Q uó largiore alütur lacte , có tardiorem uifum acci- DE DIPFER ENS MIS Catuli, inquit piunt: non tamen unquam ultra uicefimum primum diem,necante fepti E. Varro, diebus s uigmti uidere meopinat. Aii[x vabies. ZLaconici cae 5zes. -Alopecides. Sagaciores,&- c qQvCStb x. Canis uillatic? dome[fhicus. mum. Optimus in fcetu qui nouiffimus cernere incipit:aut quem primum fert in cubile faeta.Primos mares pariunt caniculae:in cxteris alternant.Ca nesfoeminz à catulorum partu uchementer ferociunt, & canire tum dicü- tur,quod Graci ev(&r uocant. Et tantundem etiam temporis canire putan tur dum catelli luce carent.Parit canis duodecim cum plurimum, fed ma- gna ex parte quinque aut Íex: unum etiam aliquam peperiffe certum ell, quod tamcn prodigium putant, Íicutomnes mares aut omnes faeminas gi gni: Laconicz magna ex parte octo pariunt. Lacante dicbus quinque q pariantfoemine habent magna cx parte:uerum nonnullis ctiam fepte die- bus anticipat.Genus canum Laconicü poft coitum dicbus triginta habere lac incipit:utile ftatim ut pepererint,cft. Craffum inter initiaomnium cft: deinde proceffü temporis tenuius redditur : craffius canum quàm cztero- rum animalium lac eft, excepto fcrofzac leporis. Crus mares tollentes mingunt,magna ex parte quidem fexto menfe aatis : fcd nonnulli uel fc- rius,octauo fcilicet menfe id faciuntzatque eti maturius qu àm fexto: idd; lignum eft cofummati uirium roboris. Q uod autem fimpliciter dixerim, cum coire incipiunt;tollunt.Foeming omnes confidentes mingunt:ucrum in hocetiam fexu nonnullz crure elato minxerunt. Viuunt canes maxima quidem ex parte ad annos quatuordecim: fed nonnulli ucl ad uiginti pro- trahuntuitam. Viuüt Laconicijinquit Pliniusannis denis foeminz duode nis:cztera genera quindecim annos;aliquando uigint. Canes tribus prz- cipue laborant uitiis,rabie;angina, podagra. Facit rabies furorem:intercüt canes hoc morbo, & quz morfa funt omnia:folus homo non abfque mor- tis quoque periculo euadit. Angina etiam interimic.Et podagra tetati pau- ci cuadere poffunt. Rabies canum Syrio ardente homini peftifera: ita mor fis lethalis aquz mctus.Q uapropter obuiam itur per triginta cos dies gal- linacco maxime fimo mixto canü cibis:aut fi prauenerit morbus, ucratro. Canum plura funt gencra,quibus nomina fere regiones dedere , ut Laco- nicum,Salentinu m,Moloflicum, Arcadicum,Indicum,Britannicum,Mc- litenfe. Quanquam & aliqui à nutritoribus appellantur, ut Caftorij, Me- ncelaides. Laconicis catellis nares porrectz longius:ideóque olfa&tu ualent. Coit Laconicum genus menfe fuz xtatis octauo:& crus iam circaid tem- pus attollentes nonnulli urinam reddunt.Gerunt Laconicz uterum fexa- genis diebus, autuno uelaltero plus mintsuc , uti modo diximus: & poft coitum diebus triginta habere lac incipiunt. Magna ex partc octo pariunt: coeunt quandiu uiuunt & mares & faeminz.Süt cx his quz excane & uul pe procreantur;alopecides dictz.Et peculiare gencris Laconici eft, ut cum aborarint,coire mclius quàm perotium poflint. Viuitin hoc venere mas ad annos decem, faemina ad duodecim:foeminz enim in hoc generc, quia minus laborant quàm mares;uiuaciores maribus funt . In hoc quoque ge- ncre faeminas fagaciorcs effe quàm mares apertum cft. In canum generi- bus triplex ratio efl: nanque unum genus aduerfus hominum infidias cli- gitur:& id uillam quzque iuncta funt uillz cuftodit:uillaticü appellamus, At altcrum E I G Zz H A NXULMUASEIVYMSLIB. V. 6o A Atalterum propellendis iniuriis hominum acferarum: & idobferuat do- mi ftabulum,foris pecora paícentia,paftorale uocamus & pecuarium.Ter Paflorali. tium uenandi gratia comparatur. V illaticus eligendus eft ampliffimi cor- Pecreres. poris,uafti latratus canoríque;ut prius auditu maleficum, deinde etiam co Viatics Ípectu terreat. Niger potius eligendus quàm albus aut uarius:tiue enim lu- ce clara fur adueneritterribilior niger confpicitur,fiuc nocte, ne confpici- tur quidem propter umbre fimilitudine.Probatur quadratus potius quàm longus aut breuis , capite tam magno ut corporis uideatur pars maxima, deiectis & propendentibus auribusnigris ucl glaucis oculis acri luminc ra diantibus:amplo uillofóque pectore , latis armis , cruribus crafhis & hirtis: caudabreui,ueftigiorum articulis & unguibus ampliffimis. Hic erit uilla- p tici canis ftatus przcipue laudandus.Mores autem ncque mitiflimi, neque rurfus truces:quod illi furem quoque adulantur,hi ctiam domefticos inua dunt.Satis eft feueros effe nec blandos , ut nonnunquam ctiam conferuos iratius intueantur:femper excandefcant in exteros. Maxime autem debet in cuftodia uigilaces confpici, nec erronei, fed affidui & circunfpecti ma- gis quàm temerarij.Nam illi nifi quod certum compererunt, non indicat: hi uano ftrepitu & falfa fufpicione concitantur. Nec multum refert an uil- latici corporibus graues & parü ucloces fint: plus enim cominus & in gra- du,quàm eminus & in Ípitiofo curfu facere debent. Nam femper circa fe- paa &intra zdificium confifterejimo ne longius quidem rccedere debent. Satífque pulchre funguntur officio, & aduenientem fagaciter adoriütur, C & latratu conterrent:ucl fi conftantius appropinquantem uiolenter inua- dunt.Atque hzc de domefticis cuftodibus:illa de paftoralibus. Pecuarius curis pecus- canis neque tam ftrigofus aut pernix debet effe quàm qui damas ceruófq; vies. & uclociffima fcétatur animalia,nec tam obefus aut grauis quàm. uille hor ?4f oralis, reíque cuftos:fed & robuftus nihilominus, & aliquatenus proptus ac ftre- nuus:quoniam & ad rixam & ad pugnam , nec minusad curfum compa- ratur:cum & lupi repellere infidias,& raptorem feram confequi fugiente, przdámque cxcutere atque auferre debeat.Q uare ftatus cius longior pro- du&tiórque ad hos cafus magis habilis eft, quàm breuis aut etiam quadra- tus:quoniam,ut dixi nonnunquam necefhitas cxigit celeritate beftiam co- fectandam.Czteri artus fimiles uillatici canis zque probantur.Colorc cli- D gatur albus potius quàm aut niger aut uarius:quoniam hic eft ferz diffimi lisymagnóque opus interdum difcrimine eft in propulfandis lupis fubob- fcuro mane,uel etiam crepufculo:ne finon fit albo colore confpicuus, pro lupo canem feriat paftor.Huic quadru pedi neque famine neque marini- fi poltannum,permittenda uenus cft : quz fi teneris conceditur , carpit & | corpus & uiresaanimófque degenerat. Hzc Columella fententiaeft. Duo Cunis enatis canum genera M.Varro prodiditunum uenaticum, & pertinet ad feras be Puta 5 Ítias acfylueftres:alterum quod cuftodiz caufa paratur, & pertinet ad pa- E ' ftorem. Hi facie debent effe formofiymagnitudine ampla;oculis nigranu- bus aut rauis,naribus congruentibus,labris fubnigris aut rubicüdis, neque refimis fuperioribus,neque pendulis fubtus:mento fuppreffo, & ex co ena- Venaticis ca- 22$. Medi canes. Geloni canes. Perfes canis. Seres canis. ILycaoncs. Britan.canes, "Athamania CADI S. A cyrus. Pberea. -Acarnan. Aetolica. Stcamber., Petronius. Vmber. Canis bircan?, Indicus. B uu i E Petrom canis profequimur: ut qui Petroni uocatur,& Sicamber. Vertraba. D.E DILEEXREN.IIDS tis duobus dentibus dextra & finiftra paulo eminulis fuperioribus;directis E potus quàm brochis, & acutis, quos habentlabro tcétos : capitibus & au- riculis magnis ac flaccis,craffis ceruicibus ac collo , internodiis articulorü longis, cruribus rectis , ac potius uaris quàm uaciis, pedibus magnis &al- tis,qui ingredienti ci difplodantur:digitis difcretisyunguibus duris accur- uis.talo nec ut corneo nec nimium duro, fed ut fermentato ac molli : à foe- minibus fummis corpore fuppreffo : pina neq; eminula neq; curua,cauda craffa,latratu graui;hiatu magno,colore potiffimum albo: praterea faemi- nas uolunt effe mammofas, zqualibus papillis . Venatici canum gencris nó eade eft omnid fpecies,iidémue mores:fed ut praeclare cecinit Gratius, Mille canum patri, du&tíque ab origine mores Cuique fua. - Siue indomitos uehementior hoftis Nudo marte premas,feu bellum ex arte miniftres. - Magna indocilis dat pralia Medus. Arma negant contrà,martemque odere Geloni, Sed s fagax,Perfes in utroque paratus. Sunt qui Seras alant genus intractabilis irz. At contrà faciles magníque Lycaones armis. | Britannici non fpecie tantum & decore,quantum uiribus pollent, & taci- turna folertia. Athamania canis, Acyrus,Pherca, Acarnan,uerfutz omnes, - Etquz fubiére pericula furto. AEtolica multo clangore feras infequitur.Sicambri uclocitate praftant:ita & Petronij,& praterea inueftigandarum ferarum fagacitate:fed que cum G multo fiat latratu. Canis Vmber naris quide fagacitate ualet , fed imbellis cft. At Hircani(quos & Indicos uocát)cx paterno feminc ferocitlimi:Indi- cos enim canes ex tigride & canegigni confirmant:zucrum non ftatim,fed ex tertio coitu natos cducant Indi: primo enim & fecundo factu beluinos adhuc catulos procreari aiunt. Alligaütur canes locis defertis: & nifi belua incenfa libidine fit, fepe lacerantur. Forma quoque differunt uenatici ca- nes : eft enim ex his genus quoddam * Seu Lacedzmoniz natum, fcu rure moloffo Elegerispromptum ac ftrenuum:& qui fit - Curfu facilis,facilísque recurfu: corporc longo ac robufto,capite leuipulchris oculis,caruleis,fplendenti- H bus,roftro porretiore, dentibus eminulis,acutis: auribus paruis mollibüf- que, tenuibus & ucluti membraneis:collo logo,pectore amplo robuftóq;, cruribus gracilibus;altis,rigidis:coxis diductis, prioribus pedibus minori- bus:latis armis,coftarum ordine in obliquum magis tendente, & Quifenfim rurfus ficca fe colligat aluo: lumbisamplis & bene carnofisfed minime obcfis, cauda gracili, przlóga. In hocuenaticorü canum genere funt,quibus ceruos,dorcadas,leporéfque Sicambri,& quà Vertrahà uocat. -Teleue fi quà B Hanc clegatiffimo carmine depinxit Gratius pocta. Tangitopus,pauidófque iuuat compellere dorcas, Aut A NIMIALIVM.IELIPB. V. ét A Aut uerfuta fequi leporis ucftigia parui, Petronios(fic fama)canes uolucrétque Sicambros, Et piétum macula uertraham delige falfa: Ocyor affectu mentis pinnáque cucurrit: Sed premit inuentas,non inuentura latenteis Illa feras, quz petroniis bene gloria conftat. HzcGratius. E ucnaticisautem canibus quibus tauros uenamur, fucfque fylueftres atque id genus ferocia animalia:iis corpus robuftius cft, & pilis hirfutius, nares fimz magis,afpectus trunculetior, fronte & fuper- ciliis prominentibus;oculis acri lumine radiantibus,dorfum amplum:nec íane uclox hoc genus ct. Tertium uenaticorum genus, Britanni agafzum "Aoafests B uocant:ftrenuus generofüsque hic cftjuerum przdictis longe minor : ma- gnitudine potius ignobilioribus hifce canibus,qui fub méfis in dibus no- ftris aluntur zqualis,gibbus,ftrigofus,hirfutus, afpe&u oculorum ignauo, unguibus duris rigidísque,dentibus iis qui canini uocantur, magnis, naris fagacitate in perueftigandis ferarum ueftigiis cxteros omncs facile fupe- rat. Tufcos canes uocat Aurclius , ^ Formaquibus licet obfita uillo, Diffimilésque habeant catulis uelocibus artus, Haud tamen iniucunda dabunt tibi munera preda. Nanque & odorato nofcunt ueltigia prato: Atq;ctiam leporum fecreta cubilia monftrant. C Gratius glympicum nominat & metagonta, | Glympicus, Quem primum cclfa lorum ceruice ferentem : AMetagon, Infyluis egit Beotius Hagnon. Hic Vnus przcfidium;atque operi fpes magna petito Affumptus metagon,luftrat per nota ferarum Pafcua,per fontes;per quas triuerc latebras Primz lucisopus:tum figna uapore ferino Intemerata legens,fi qua eft qua fallitur eius Turba loci, maiora fecat fpatia extera gyro: Atque hic egreffu iam tum fine fraude reperto , Incubuit fpatiis. Sed ne qua ex nimio redeat iactura furore, Lex dicta officij neu uoce lacefferet hoftem, Néueleuem przdam aut propioris pignora lucri Amplexus,primos nequicquam offenderet actus. Iam uero impenfum melior fortuna laborem Cum fequitur,iuxta domus quazffita ferarum Vt fciat,occultos & fignis arguat hofteis: Aut effecta leui telbidh gaudia cauda, Aut ipfa infodiens uncis ueftigia plantis Mandit humum,celíasue apprenfat naribus aures. EJ Ethzc quidé uenaticorum canum gencra à uctcribus celebrata memini- L Tu[cid canis: DEZDI1TIQREJ!3GANS mus. Suntauté & in codem genere canumyalij uenatici;alij pecuarij: utin E Molottices — genere molottico.Cum enim molotticum genus uenaticum nihilo à czte C4nIS ris difcrepat,quód fcilicet fasminz moribus fint mollioribus quàm mares, ROREM pecuarium tamen magnitudine & animofitate contra beluas przftacinfi- gnesucro & animo & induftria, qui ex utroque , molotticis dico. & laco- nicisprodierint. Sunt przter hzc nobilia canum cenerajimbelles quidam paruíque,& prope dixerim inutiles,qui in domibus noftris oberrat, & fub | menfis aluntur:ex quibus paucos admodum ab authoribus ccleoratos me- 24cite canis. myinimus:in quibus cft qui catulus Meliteus à Melita infula dictus à Calli Meitenfis. — nacho cft:paruus hic eft,quàm fit uiuer ior. Hi ft hi dolore fe- ; quàm fituiuerra maior. Hi ftomachi dolore fe dant applicati fx pius:tranfiréque morbos,gritudine corü intelligitur,ple runque & mortc. Prxcordia uocamus uno nomine exta in homine: quo-F rum in dolorc cuiufcunque partis;fi catulus lactes admoueatur,apprima- türque his partibus,tranfire in cum morbus dicitur:idq; exenterato perfu- fóque uino deprehendi, uitiato uifcere illo quod doluerit hominis: & ob- rui tales religio eft.Sunt occulti interancorum morbi, de quibus item mi- rum proditur.Si catuli priufquam uideant applicentur triduo , ftomacho maxime ac pectori, & ex ore cgri fuctum la&is accipiatcranfire uim mor- bi:poflremo exanimari, diflectisque palà fieri zgri caufas : mori & humari debere eos obruta terra. Canis rabidi iecur f1affüm edatur, pro remedio iis qui ab ipfo fuerint mori à nonnullis proditum eft. Audiui autem quotdà, inquit Galenus,cum illi foli remedio fidem habuitfent;poftea ftatim mor- tuos.Multo tamen utiliffime (ut tradit Plinius)iccur eius qui in rabie mo- G morderit,datur,fi poffit fierijcrudum mandendü:fi minus, quoquo modo co&tum:aut ius incoctis carnibus. quin & necetur catuli (tatim in aqua ad fcxü eius qui momorderit,ut iecur crudum deuoretur ex iis. Hxc Plinius. Vtuntur quoque ad arcendos aquz pauores(ut author eft Diofcorides)ca- nino dente eius,qui momorderit canis/folliculo includétes:quem brachio pro amuleto adnectunt. In canis rabidi morfu tucturà pauore aqua capi- Quomodo co- tis canini cinis illitus uulnerizidem in potione proficit:quidam ob id cdé- buri debeit cà dum dederützaliqui & uermem 6 cadauere canino adalligauerc. Eft limus mmi capitis o- (^ Voie fub lingua rabiofi canis,qui datus in potu fieri h drops féodocet Plip, — dde 9 eene nd v Vii ise iive ics de titur . faliuntur & carnes eorum qui rabidi fuerunt, ad eadem remedia in cibo dandz.Sanguinc canino cótra toxica nihil przftantius putatur : & ad H fcabiem ante omnia ualet fanguis caninus. Offibus fractis caninum cerc- brum lintcolo illito fuperpofitis lanis quz fubinde fuffundàtur, fere x 11:1 diebus folidat.Lendes tolluntur adipe canino: aurium grauitatem fedat a- deps cum abfinthio & oleo uctere:canintque lactis intlillatio fedat aurià dolorem.Stercus caninum anginis medetur, & dyfenteriz:necnon ulceri- bus, praeipue malignis. 1. Canes& c.Aliosetiam canum morbos oftendüt rei rufticz authores:fed quibus facilius remedia adhiberi poifint:ut Col.lib.7,Gratius deucnatione. 2 — Meliades. Petronij à petronibus dici putantur:quos uctercs rufticos appellarunt. 3 — Olfadtu ualent.Interpres Arabicusleucrarium hunc uocat. De lupis. A NI:M A E EV.M : LIB. V. 62 A De lupis. Cap LXXVIII. (3 pecuario magno fimillima corporis higura lupus eft. Collà illi u- Zepes, Avus. nico ofle perpetuo rigidum:cauda craffa,uillofa.Genitale offis naturá fcquitur.pedes habet priores quinis diftinctos digitis , ut canis. Aucrfi co- euntlupi codem modo quo cancs,fed uno temporc tantum:& dies quibus cocunttoto anno non amplius duodecim.Fert etiam uterum lupa, & parit utcanis,tum temporc,tum foetus numero.Czcos ctiam gencrat canis mo do:parit incunte zftate. Animal cft infidiofum & fcrox:incrtes tamen hos paruófque Africa & /Egyptus gignunt: afperos truccíque frigidior plaga. Vifu preditus eft lupus acutiflimo;ut qui nocte intempefta & tenebrofa,lu ce tamen perfruitur: noctu itaque uagatur & pecora deuorat. Quin & tau B ros quoque inuadit & afinos, atque ciam uulpes : Lupi hominem illi po- tius uorandum petuntqui uerágezjid cft uniparz aut folitarij funt, QUID yiri qui uenatores, xuwvyis« uocant. Lupos etiam aiunt terram quandam cum xavzirwa, 1 cfuriunt ederc. Q uinetiam apud paludem Mzxotidem,lu pos efle pifcatorü zapi pifcato-- familiares,corümque Íocictatc pilcari aiunt: & nifi partem fuam corum "es. quos capiunt pifcium à pifcatoribus acceperint,retia cum in terra expanfa reficcantur,lacerarc.In Ialia creditur luporum uifus effe noxius: uocémq; homini quem prorem contéplentur,adimere ad pracfens. Lupi iecur tri- tum hepaticis datur;iis qui febris funt expertes cum uino nigro calido: fc- brientibus uero cum aqua calida.Offca funt lupis genitalia,uti diximus, & iis calculo humano przcipua remedia. Plura fünt luporum genera: pri- C mum mftzes uocant , quafi iaculatorem fagittariumuc dixeris,toto cor- Án. 2 porc fuluo brcuíque. Caput habetloge maius quàm pro corporis rationc: uentrem ucluti canitie multa albicantem,curfu pernicijhorrendo ululatu, afpe&tu truculento,capite ferenutante.— Alterum genus circum appellat, cies, eius; & agmoe,id cft raptorem,priore maius,corpore oblongo, colore & in late &ezaf. ribus & cauda candido,uclocitate exteros lupos omncs facile fuperat.mul to cum ftrepitu prima aurora & in ipfo crepufculo ad przdam prohcifci- tur.In montibus degit: urgente uero acriorc hyemis afperitate, urbes pro- pius accedit;quo facilius egregibus uictum paret . EíLin Tauro, Amano, & Ciliciz montibus,non lupus;fed lupis belua longe przftantior, pragra- 24weus lupus, disatque procera;aureum uocát & jsímr, à pilorü fulgorc;inter feras pul- 26s2vs. D chritudine eximia:infigni oris duritate roboréque, quo ferrum,zs, lapidéf que ucl duriffimos emollit atque frangit. Caniculx ortü fentit hac belua metuítque:ftatim nanque in terrz fpeluncam quampiam abdit fefe,donec feruor illefolis deferbuerit.. Duo item funtalia luporü genera, àxaeras uo- rua cant:collo breui,dorfo lato,cruribus pedibüfque uillofis,roftro toto & ocu lis quoque paruis. Horum alter & dorfo & uentre cft candidiore:in oculo- rum duntaxat ambitu nigricat:hunc quidam ixsivo dicunt:alter uero colo- i555, qii; re nigricante infignis,minor priore eft, fed uiribus nihilo inferior. Sctarü rege dixir in modum horrent undique pili, lepores frequenter inuacunt.. f hos!u- pe pus cít ZEthiopicus paruus & deformis,ex lupo & panthera prognatusqui d ri ; utrunquc rcfert parctem,facie fcilicet genitorem, rciiquo Eidos: matre. H DE DIPFFERENTGDES Corpus illi ad caudam porrectius cftíed minus procerum.Interna omnia 3 lupi fimilia habet.Impletur ut canis, & catulos etiam czcos generat. Vclo- E citate pratftac/faleique ualet,quanuis crura habeat breuiora : mollis cnim & agilis eft;profilireque longius ob eam rem poteft . uenatu uiuithomine diligit, quem neque offendit neque metuit ualde. pugnat cum canibus & lconibus, imo leones ipfos fuperat : quó fit ne in eodem loco fint thoes & Icones. Huius alij duo genera ftatuunt;alij triajfed plura cfle non uidentur: Ícd ut pifcium,auium,quadrupedum genera aliqua, ita thoes quoque per o tcmpora immutantur, & colorem diuerfum hyeme zftatéue trahuntatq; NudiA for zcftate nudi hyeme hirti reddunturitaque habitum, no colorem mutant, fítan leues, iel inquit Plinius. Lupus ceruarius (eüdem effe arbitrantur nonulli,qui thos: nitidi. Lupus ceruá- YIHs. Lycton. Lynx,NV[f. alij chaum dici malunt) in(atiabilis eft , ut cui àuentre protinus rectoin- F teftino tranfeunt cibi. Hic tamen, quàuis poftlonga ieiunia;repertas egre carnes fi mandere coeperit:ubi quid cafu refpiciat, obliuifcitur: & imme- mor przcfentis copiz, abit quzfitum quam reliqueratfatietatem. Mittit ZEihiopia & lycaonem & India quoque. lupus eft ceruice iubatus , & tot modis uarius,ut nullum illi colorem dicant abeffe . In hoc animalium ge- nerc numeratur à quibufdam & lynces.Duo corum genera: animal utrüq; paruum elt, forma utrique fimilis,oculi fplendétes, facies formofa,exiguü o Vergil. Quid caput,auriculz curuz-.Differüt magnitudine & colore:minori enim gene- bns Bacchi yi color ruffus: maiori ad croccü uergit. Genus hoc maius ceruos orygáíq; saris? Zyncurium. De lyncurto plura apud Pli nium. lib, 37, Cap.2. Lanpurium. Languria. Lan ipd. 73H p. Lup* canari. €baus. Abapbilus. magna cum agilitate inuadit. Animal peregrinü lynx eff;clariffime omniu uadrupedum cernit. In cruribus pofterioribus fimile quid (cmitalo ha- G ' bet.In auerfüm mingunt lynces, auerfzque cocunt canum more. Harum urinas coire in gemmas carbunculi fimiles & igneo colore fulgentes,faten tur,qui naturas lapidum exquifitius funt perfecuti : lyncurium uocatur( 4 maribus fuluum & igneum:à faeminis languidius atque candidum.) Iftud ctiam ipfum lynces perfentifcere hoc documento probatur : quód cgeftü liquorem ilico arenarum cumulis quantum ualent , coteguntjinuidia Ícis licet ne talis cgeries tranfeat in ufum noftrum, ut Theophraftus perhibet. Hoc nonfolia tantum & ftramenta ad fe rapere,fed zris etiam atque ferri laminas contendunt:quod Diocles quidem & Theophrattus credidit:Ego falfum id totum arbitror (inquit Plinius) nec uifam in zuo noftro gemmá ullam eaappellatione.Et quod de medicina fimul proditur,calculos ueficc H co poto clidi, & morbo regio occurri;fi ex uino bibatur aut fi portetur.Vn gucscarum omnes cum corio exuri cfficaciffime in Carpatho infula tra- dunt hoc cinere epoto,propudia uirorum, ciufdem afperfu,faeminarum li bidines inhiberi.Item pruritus corporum , urina, ftillicidia ueficz: itaque cam protinus terra pedibus aggefta, obruere traditur. Eadem autem & 1u- gulorum dolori monftratur in remedio.Alij dixere languriü, & effe in Ita- lia beftias languriaszZenotimus lágas uocat eafdem, & circa Padum iisui- tamaffirmat. rero lupum canarium uocauerc quidam:animal eft afpe 5 &u pulchrum,fed uirium expers & imbelle.Catulos parit czcos luporum ritu.Chaum galli rhaphium uocabant;cffigiclupi;pardorum maculis. — 6 1 Apud ANIMALIVM LIB. V. 6j A x Apudpaludé Mxor.Secundü Mzotidis paludis Conopiü nuncupatü lupi,quos minime à domcefticis canibus diffcrre dicas , cum pifcatoribus ftuftiofe uerfantur, 1 Breui, 264a yuo, id eft mébrorü compage properotunda. 3 Rcliquocor- pore,Pioia,id eft tergo,uelut Giliio placet;pellisuarietate.. 4/— Igneocolorcfulgé- tes, Effe autem qualé in igneis füccinis colorem , fcalpíquerefert Plinius. $ — ra- Sseg., Pollux zav35go inter maiora numeratanimalia. 6 — Chaum eundé effe cim lupo ceruario céfet Hermolaus:& ex chao conceptas canes chaonidas nominari:etià filulius Pollux altiorem dc hisfabulam recenfcat. - De hyzna & crocuta. Cap. LXXIX. T lupo nondiflimilis,ita nec omnino fimilis hyzna eft,quam nonul- zzz. liglanum dicunt: dorfum illi medium gibbum eft. colorc lupi pro- Glenus. B pejfed hirfutior , latere utrinque fufca diftincto uilla: & iubam habet ut c- quus,fed qua per totum dorfum porre&a efl, & feta duriore longioréque. Varietas muluplex ineft oculis;ut qui in mille colores tranfcat fübiridc, in quorum pupilla lapis inuenitur, hyenium dictum,przditum illa poteftate, -4h5h»«n ut cuius hominis fuerit linguz fubditus,pradicat futura.Spina illi riget, & ex oculis bye collum continua unitate,fle&íque nequit;nifi toto corpore circüacto.Cor pus illi non minus quàm lupi cft,longum & gracile:& cauda quoque lon- 1 ga gracilí[que;fed hirfuta.Q uod autem de ca fertur, genitale fimul & ma- ris & foeminz candem habere;itaque inire & iniri alternis annis coniccti- tium eft:fed uirile fimiliter atque in lupis & canibus habetur. Quod uero faemineum effe uidetur,tam in mari quàm faemina füb cauda pofitum,eft Clinca quedam fimilis genitali faeminino,fed fine ullo meatu:fub hoc mea- tus excrementorum cft, atque fub co genitale uerum in feemina contine- tur.Quz quidem nota quanuis utrique Ícxui communis fit, tamen in ma- ribus pouus cernitur:quia mares quàm faeminz magis capiuntur,quod lis ingenita eft callidior aftutia. Iam inter undecim numero, unam tátum cc- pitle uenator retulit quidam. Nocte graffatur,ut quz noctu mclius cernat. Molitur hzc infidias homini;fequiturque ftabula paftorum, & auditu affi- duo addifcituocamen, quod exprimere poflit imitatione uocis humanz, ut in hominem aftu accitü nocte [xuiat. Vomitus quoque humanos men- ticur falfisque fingultibus folicitatos fic canes deuorat. Sepulchra quoque effodit humanz auida carnis;ac eruit.Precipue pantheris effe in metu hye- p nz dicuntur,ut ne conentur quidem rcfiftere; & aliquid de corio carum ha bentem,;non appeti.Mirümque dictu,fi pelles utriufque contrariz fufpen- dantur; decidere pilos pancherz.Cum fugiunt uenantem,declinant ad dex tram;ut przegrefli hominis ucftigia occupent. Q uód fi fuccefferit, alienari mente;ac ucl ex equo hominem decidere:at fi in lxuam detorferit;deficic- tisargumentum efle, celerémq; capturam. Hyznzc plurima gignuntur in Africa. Hyzna quemadmodum & uulpes in olco clixaoleum cfiicit dit- cufforium,articulari morbo utiliffimum: ufus omnino idem quem de uul pino docebimus. Hyznz fel taurino cflicacius eft : fuffufionem oculorum perinitia digerit,aciémque eorum exacult. Lippitudini fcl illitum fronti- bus prodeffc dicitur: aut ne lippiatur decoctum cum mellis Attici cyathis L iij na,mquit pli- nius Cocliacis, alias ilicis. Crocttta , Xe0- xoV 1]. "Alidscrocot&, A&o.leo, Leones fului funt omnes, mquit JAviflLo- teles, zvieof. tribus & croci uncia illitum:fic & caligines difcutit & fuffufiones.Clarita- E tem excitari melius inucterato medicamento : afferuari autem in Cypria pyxide.Eodem fanari argema,fcabritias,excrefcetia in oculis:item cicatri- ces.glaucomata ucro iocincris recentis inaffati fanic cum difpumato mcl- le inunctis. Détes cius dentium doloribus tactu prodefle: (fi credimus) uel | alligatos ordine humeros,humerorum & lacertorum doloribus. Pulmo- | ncs in cibo fumptos cccliacis: uétriculis,cinerem cum oleo illitum: neruis, medullas é dorfo cum oleo uctere ac felle . Febribus quartanisjiecur dega- ftatum ante accefliones:lumborum doloribus,carnes é lumbis edendas,il- linendatque cum oleo: uenerem ftimulari,genitali ad fexus fuosin melle rodotus Heracleota fcribit duplex genitale habere, maris ac foemina:atque trochum feipfum inire. Forarum genus animalis eftnec multis nafcitur locis. In Europa po- Verum pro regionumyin quibus ma diuerfa eft. In Parthia nanque & Armenia nafcuntur colore fuluo,craf Ío collo;capite magno,oculis [plendore radiantibus,fuperciliis extantibus, & fere ad nares ufque propendentibus,collo fimul & mento, plurimo pilo luxuriantibus. Qui in Erebis gignütur, collo quoque & pectore no minus iubati funt, & oculis item fplendore fulgentibus: uerum ex iis pauci, ucl in rcgione ampla reperiuntur, & fupra modum pugnaces: in Africa auté plu- DE DILIFESERENTITI15 20 fumpto,etiam fiuiri mulierum coitus oderint .Hyzna quodcunque ani- mal ter luflraucrit, moucrefe non poffe , fed in ueftigio hzrere traditur: F quapropter maeicam fcientiam inefle ci pronuncaucrunt, quam & magi o cxomnibus animalibus in maxima admiratione pofuerunt . In ZEthio- | piz parte coit cum lexna,unde nafcitur monftrum, cui crocutz nome eft: | uoces hominum pecorüm que & ipfa pariter affectat. Nunquam conniuet aciem orbium,fed in obtutum fine nictatione cotendit.In ore gingiua nul la.dens unus atque perpetuus:qui ut nunquam contrario curfu hebetetur, naturaliter capfularum modo clauditur . Crocutas etiam generat ZEthio- piaex cane lupóque conceptos , omnia dentibus frangentes protinufque deuorata conhicientes uentre. Genitale, Nec minus ftulte;inquit Ariftoteles,magnóque errore trochum.He- Deleonibus. Cap. L X XX. tius quim in Afia inueniuntur leones: & in Europz ca parte quz inter Achcloum tantum & Neftum amnces eft: & ij uiribus longe przftantiores funt lis,quos Africa aut 5yria gignant. Q ui uero prope Iftrum Furopz a- mnem;quique in Armenia aut Parthia procreantur , non adco uiribus pol lent. Leones ita depinxit Ouidius, -Hisleuia fulux Colla iube uclant, digiti curuantur in ungues: Próque humeris armi fiunt.in peetora totum H Pondus abit,fummxz cauda uerruntur arena: Iram uultus habet.pro uerbis murmura reddunt. Pro thalamis celebrant fyluas. gignuntur uarietate,corum quoquc for- v res, ATUM GEFVM TLEIS Y. éA A res,uerum non ita hirfuti pilofuic:fed neque oculis adco radiantibus;afpe- é&tu tamen terribili. Totius corporis color nigricás his fufcisue, ac fi nigrü caeruleo permifceas:corporis robur eximium.Ex Ethiopia migrant non- nuiqualeones,cztero nigricantes,folo rictu fuluo colore rufefcentes,plu- rima iuba,capite grandiore , oculis nigricatibus:ut ucro Plinius fcribit co- lorleonum tantum in Syrianiger. Abundat Zthiopia & leonibus qui Mipuaie uigunkcc uocantur;id eft formica:funt etii in arenofis Indiz defertis. Haber 7?" £2- autem hoc genus genitale auerfum, colorem aureum, glabriores hi funt quàm Arabici.Ipfis;inquit Plinius,color felium,m agnitudo ZEgypti lupo -4lris,ipfis co rum;uel ut Solino placet;ad formam canis maximi:ut uero Herodoto quà lor fedus, fitcanum magnitudo minor;u ulpiü ucro miior;pernicitate miranda: uc- B natu uiuunt,;pedibus quos leoninos habent,arenas aurcas ex cauernis ege- runt terre, talparü more;quas uigilantiffime cuftodiunt;ne quis auferat:ca "tantésque ad necem perfequuntur:in cauernis zftu conduntur. Nearchus uidiffe fe fcribit formicarum ferarum pelles pácherarum pellibus fimiles. Herodotus corporis [pecie formicis Grxcis fimiles effe tradit : eodémque modo arená ab illis effodi.Plinius,Indicz formica cornuajinquit;Erythris in zde Herculis fixa,miraculo fuere. Dentes leonibus omnibus ferrati: & ex iiscos tantümodo mutant;qui canini uocantur quatuor;duos fuperius, totidemque inferius: idq; fexto aetatis menfe it. Lingua lconibus imbrica- tz afperitatis eft, & limz fimilis,attenuánsque lambendo cutem hominis: ceruix offe uno rigida coftat,nec uertebris ullis iungitur . Iuba caret lezna: C marisenim hec propria eft,ut fcilicet pili in armis largi depédeant:at quos pardi generaucre,fem per infigni hoc carent.Binas tantum gérüt mammas in medio uentre:qua euam 1n foeminis paruo abundant lacte. In cruribus »xofterioribus talum gerunt in anfractum tortuofum: pedes priores quinis diftinctos digitis habentpolteriores quaternis:ungues iis adunci,quorum mucrones cum ingrediuntu ruaginis corporü claudunt,ne acumina attri- tu retundantur:nec nifi appetendo prztenduntur.Pedatim incedit leojhoc cft ut finifter pes non tranfcat dextrum, fed fubfequatur . cauda leoni,infi- ma parte ut bubus hirta: Leonis offa exiguam admodum, & perobfcuram habent medullam,eàmque folis in femoribus & brachiis: eiusoffa adco dura funt,ut cx iis concuffis , ignis quafi ex filice excutiatur. Ventrem ha- D betleo ut canis ar£tiorem: & interiora item omnia canibus fimilia conti- net.Leo auerfus coit, urinaque retro reddit. Coit & parit no omni tempo- re:fingulis tameannis uere parit, & magna ex parte geminos: fed cum plu- rimum fex catulos:nonnu nquam etiam unum. parit autem catulos infor- mes inarticulatósq;, in initio magnitudine mullellarum, & czcos:fed qui uident protinus atque nafcütur, foli in co genere quod dentes habet ferra- tos.Sunt uero cum in lucem eduntur adeo paruiut Íemeftres uix ingredi poflintnec nifi bimeflres moueri . Lcones terrz Syriz quinquies uita. pa- riunt:primum quinque;polft uno fubinde pauciores: anno enim fecundo quatuor,mox tres:deinde pari modo per annos fingulos minus uno;poftre mo nullum:atque ita lezna partus multitudine fterilefcit. Semelin uita L iiij dics. DE, BIETET LENITTS leznam parcre fcribit Herodotusunáque cum factu uterü emittere,quod E fabulofum effe afferit Ariftoteles. Vefcitur quidem carne leo ritu catero- rum fylueftrium ferratorum:fed cibo incontineter admodum utitur,mul- tique deuorat folida,finc ullo diffe&tu. Mox nihil biduo , aut certe triduo edit:ferre enim inediam poteft,ut quiiam ad multam fàatietatem repletus eft. Parum bibit:excrementum uero emittit tertio dic: ucl utcunque acci- dit egeritidq; durum;aridum,& fimile ut canis.Flatum etiam acerrinum emittit, & urinam grauiter oletem. Mingit crure elato ut canes ad ftpites: foedum quoque odorem in cibo rclinquit ex fuo halitu : profciflo nanque lconcjinteriora grauiter olent.Leo quanuis in edendo ferociffimus fit, ta- men paftus & fame iam uacas facilis mitísque maiorem in modum cft. Clementi in iis indicia multa funt;proftratis parcützin uiros potius quàm F in feminas fzuiunt: infantes non nif) magna fame perimüt. Animosleo- - num frons & cauda indicant:ficut motus cquini de auribus intelliguntur: immota enim cauda eft placido,clemens blandientíq; fimilis,quod rarum eft:crebrior enim iracundia eius.In principio terra ucrberatur : incremen- to terga feu quodam incitameto flagellantur . Vis fumma leoni in pectore Parteiliym, elt,hirmitas in capite precipua.Infirmus parte ilium eft cotra ictus:led rcli- ds 4 7€ quocorpore multas patitur plagas.Lconum genus trifarià fcinditur: nam Xe, breuiores & iubis crifpiplerunque ignaui funt & imbelles: longiores & co ma fimplici;generofi acrésque magis ac potentes.Leoni przcipua gencro- fitas tunc, cum colla armófque ueftiuntiubz:id enim xtate cotingit &Ico- ne conceptis:at hi quos creant pardi, in plebe remanent iubarum inopes. G Adulterinis enim coitibus degenerantur quandoque partus leznarum : & leones quidem procreantur;fed ignobiles: Lcones cum premuntur icani- busaut uenatiu multitudine,cotemptim recedunt fenfim pedatímq;: fub- fiftentésque interdum ac refpe&tantes diffimulant timorem. Id; agunt in campis patentibus ac nudis urgeatur:nam fylueftribus opacísque locis, quanta poflunt fc fuga fubtrahunt.Cum infequuntur nifum faltu adiuuàt: & ubi iam przdz appropinquarint;infiliunt:cum fugiunt, non poffünt fa- lire,fed curfus corum continens, ut canum intéditur: fugiunt nonnunquá Icones demiffà inter crura cauda;ut canes. Iam uifus cft lco, qui cum fuem aggrederetur,ut fetis horrentem afpexit, fugeret. Ignem przcipue formi- dant, & cantus gallinacceorum,& rotarum Itrepitus:fed ignes magis. Leo- H nis adeps cateros & caliditate exuperat;& partium tenuitate: ac proinde digerendi facultatem habet maiorem.Leonis adeps cum rofaceo cutem in facie cuftodit à uitiis.candorémque feruat, & fanat adufta niuibus, articu. lorümque tumorcs.Fel aqua addita, claritaté oculis inunctis facit: & cum adipe eiufdé comitiales morbos difcutit leui guftu, &ut protinus qui fum- pfere curfu id digerant.Cor in cibo fu mptum;quartanis medetur:adeps cü Leontophoni. rofaceo. quotidianis febribus. Lcontophonos uocari accepimus beftias modicas,nec aliubi nafcentes,quàm ubi leo gignitur:quarum urina afper- fa leoni exitialis eft:qua & captz exuruntur, ut carum cineres polluta ia- étxq; per compita concurrentium femitarum lconcs necét, fi quantulun- cunque ANIMALIUN Ms-L18B. V, éj A cunque ex illis fumpferincPropterca lconcs naturali cas premunt odio:at- que ubi facultas data eft,morfu quide abftinent, fed dilaniatam exanimàt pedum nifibus.Illa contrà urinà fpargit prudens, hanc quoq; lconi exitiale. De tigride. Cap. LXXXI. Igrin Hircani & Indi ferunt. Hoc beftiarum genus infignes maculis Tigris. notz & pernicitas memorabile reddiderunt. Afpectus pulchritudine reliquas omnes quadrupedes non minus fü perattigris, quàm pauo alites, corporis magnitudine, oculorum intuitu, fu perciliis prominentibus, cau- dz longitudine,toto denique corporis habitu, preterquam coloris uarie- tate.leene fimillima tigris foemina cft, (nam mas cani fimilior extat.)Fuluo B nitet corpus: hocfuluum nigrantibus Íegmentis interundatum, uarietate apprime decet. Velocitatis tremenda funt tigres : nihilenim tam longum quod non breui penetrent:nihil adeo antecedit, quod no ilico affequàtur: at maxime potentia carum probatur,cum maternis curis incitantur,cum catulorum infiftunt raptoribus.Succedant fibi equites licet, & aftu quàto- libet amoliri przdà uclintnifi in przfidio maria fuerint/fruftra eft aufum omne.Totus tamen eiusfoetus,qui numerofus eft;ab infidiante rapitur;e- quo quàm maxime pernici:atque in recentem fubinde transfertur : at ubi uacuum cubile reperit faeta(maribus enim cura non cft fobolis;fed nec cos alias temere confpexeris) fertur przceps odore ucftigans . Raptor appro- pinquante fremitu,abiicit unü ex catulis: collit illa morfu, & pondere etia C ocyor acta,remcat:iterü confequitur, & fubinde,donecin nauim rcgreffo, irrita feritas fcuit in litore. Notantur enim frequentifhime, i quando ra- prores,fuis afportatis catulis,renauigàtes uident,in litore irrita rabic fe da- re przccipites,uelut propriam tarditatem uoluntaria caftigantes ruina. Ti- gres apud Prafios maximas gigni Megafthenes author eft:quippe quz leo- nes magnitudine dupla fere fuperant. Tigres Arrianus ( qui Alexandri res geftas conícripfit) magnitudine equum maximum zquarc , czteras ucro quas uulgus tigres nominat,non tigres,fed thoas efTe maiorcs prodidit. De panthera pardo & ccpo. Cap. LXXXII. Anthera & tigris macularü uarietate prope folz beftiarum fpe&tatur. Pasthera. D 1 Ferox animal páthera cft, & in homines feuit.Macularum;ut diximus 2 ded 1 uarietate fpectabilis eft, & minutis orbiculis picta, ita ut oculatis ex fuluo ^ $^" s aut nigro circulis, uel caerulea , ucl alba diftinguatur tergi fupellex .Sunt qui tradant in armo iis fimilem lune effe maculam crefcentem in orbes, & cauátem pari modo cornua . Duplex pantherarum genus;alterum maius, uod & dorfum latius habet:alterum minus quidem, & corpore gracilio- reat uiribus nihilo inferius.Similes funt utrq; preterquam quód caudis differunt:minori enim maior eft cauda,maiori uero minor.Corpus utriq; oblongum maculísque uarium,ut modo diximus. Oculi fplendore radia- tes:dentes habent ferratossmammas in medio uentre quaternas,crura co- pacta firmaque:pedces priores quinis digitis diftinctos;pofteriorcs quater- DR JILEFPBNBWIIJAMS nis.Ingrediuntur leonum morc,codito fcilicet in corporis uaginis unguiü E mucrone,nec nifi appetendo przctendunt. cor habent pro corporis ratione magnum. Animalium nullum odoratum, inquit Plinius,nifi fi de panthe- ris quod dictum eft credimus. Tradunt odore earum, & contemplatione armenta mire affici: atque ubi eas perlentifcant;praparato conuenire : nec terreri, nifi fola oris toruitate . quam ob caufam pantherz abfcondits ca- 2 pitibus,qux corporis rcliqua funt, Ípectanda prabent, ut pecuarios greges ftupidos inobtutu populentur fecura uaftatione.Pantherz in Europa nul- Iz funtzin Hircania numerofz.uino plurimü dele&antur. Capiuntur ma- 5 xime,non agno aut heedo,fed canicula palo alligata:uerum Hircani,ut ho minibus intentatum nihil eft, frequentius cas ueneno quàm ferro ne- cant: aconito carnes illinunt, atque ita per compita fpargunt Íemitarum: F quz ubi cfz funt, faucescarum angina obfidentur, idco & gramen 7«s- devi yyes appellauerunt: fed pantherz aduerfus hoc uirus, excrementa humana dcuorant, & fuopte ingenio, pefti refiftunt . Quocirca uenatores ftercus in uafculo fufpendunt ex arbore aliqua;ne procul belua abeat petes fuum medicamentum,idq; altius quàm ut queat faltu contingere . itaque infiliens ibidem,& fpe capiendi perfeuerans, in fe cfferenda emoritur . In pantherarum generc foeminam animofiorem effe quàm marem apertum Var. cft. Nunc & uarias, & pardos qui mares funt, appellanzin co omni gencre, Pardi creberrimo in Africa Syriàque.Q uidam ab iis pantheras folo candore dit- cernunt,nec adhuc aliam differentiam inueni, inquit Plinius . Infidunt in 4 Africa pardi codenfa arbore:occultatíque eius ramis;in prztereuntia defi- G Cepus xime, liunt; atque € uolucrü fede graffantur. Eft in Ethiopia cepus,reliquo qui- s a dem corpore pantherz fimilis,fed facie leoninamagnitudine dorcadis. 1 Dantherisincandido breues macularum oculi, inquit Plinius. — Coerulea ucl alba dixit Solinus,quod Oppianus 4S9rauqeaióo su, pde. 2. Quo modo panthe- rz fimias captant,oftendit Gillius,ut ait,ex /Eliano : item hinnulos,dorcadas;capras fylueftres,atque alia ciufmodianimalia. 3 Quo pa&o capiantur oftendit Oppianus lib..Deuenatione,& s.Depifc. | 4. Solinus.In his fylueftribus & pardi funt,fecun- dum à pantheris genus, noti fatis: quorum adulterinis coitibus degenerantur partus leznarum:& leones quidem procreantur, fed ignobiles. $ Cepum, xg» colunt Babylonij,qui funt iuxta Memphim,faciem habet fatyro fimilé,czterainter canem & urfum: nafcitur in ZEthiopia. H Deurfo. Cap. LXXXIII. Vfus. NS animal eft afpetu horridu m,corporc latiore,hirfuto uillo, & To is -Oraillilato deformiarictu. | -Vox iracunda minàxque, Plenáque terroris rauco de gutture fertur. Dentes illi ferrati,naris nigra,mammas habet quaternas,& pedes hominis manibus pedibütque fimiles.Cauda urfo tam exiguaut uix dignofci à fen- fu poflit.urfo fimul ut expirauerit genitale cornefcere aiunt . Ventrem in- tusamplum habet. ueneris mirum in modum nocte diéque appetens cft: & foeminze fxpiffime mares ad coitum incitant:quz & dum utero gerunt, in libidinem exardefcunt: & ftatim poft editos foetus,fimul & rei uenerex dant ANLMATIDIVMSUJUEBEIB. V é6 A dantoperam & catulis alendis: & defyderium ueneris ctiam hyems fufci- « tat.Coceunt non uulgari quadrupedum morce,fed amplexibus mutuis, am- bobus cubantibus,uelut humanis coniugationibus copulantur : deinde fe- Coeunt huma- ceffus in fpecus feparatim : fpecus fi non habuere , ramorum fruticümque sferati,Pli congerie zdificant impenetrabiles imbribus, mollíque frende conflratos. "^^ Secreti honore reuerentur mares grauidas, & in ii(dem licct foueis, parti- tistamen per fcrobes fecubationibus diuidütur.In iis fpecubus pariunt ur- Íx (nec enim quicquam homini rarius,quàm parientem uidere urfam.) tri cefimo dietum unum,tum ctià duos : fed cum plurimü quinque. Hi funt candida informifque caro,paulo muribus maior, fine oculis, (inc pilo: un- guium tantum liniamenta prominent.Hanc lambendo paulatim figurát, p & interdum ad pe&tora fouet, non alio incubitu quàm oua uolucres: ut af- fiduo incnbatu calfacta,animalem trahant fpiritum. Mares quadragenis diebus latent: foeminz enixz, quaternis menfibus . Et fanc diebus primis quatuordecim tam graui fomno premütur;ut fertur, ut ne uulneribus ex- citari queant:tum mirum in modum ucterno pingucícunt. Cibi tunc nul- la argu meta:nec nifi humoris minimum in aluo inueniri aiunt : fanguinis exiguas circa corda tantum guttas,reliquo corpori nihil ineffe.Procedunt uere,fed mares prapingues.Oculi eorum hebetantur crebro, qua maxime fauos cauíà expetunt, ut conuulneratum ab Ps os, leuet fanguine gra- ucdinem illam. Inualidiffimum urfo caput: ideo urgente ui, pracipitaturi fc ex aliqua rupe,manibus eo operto iaciütur:ac fzpe in arena colaphis in- C fli&is exanimantur.uis maxima in brachiis & lumbis: unde interdum po- fticis pedibusinfiftunt.. Vrfusanimal omniuorum eft, quippe qui & fru- &us arborum edat, & legumina, & mel pert ringens alueos, & cancros, & formicas.carne etiam uefcitur:uiribus enim fuis confidens, inuadit non fo lum ceruos,fed etiam fues feros,f1 clàm repentéque potuerit agere. Tauros Vi dimicatió aperto marte aggrediuntur urfi quos ex ore cornibufque eorum pedibus cum tauro de- omnibus fufpenfi pondere fatigant . Vrfz cum fugiunt , fuos catulos ante forbitw ab A- fc compellunt, füfceptófque portant : cum ab infectante iam occupantur, PA lib. 2: inhliunt inarbores. Vrfinus adeps alopecias curat, pernionibus fubuenit. il ae" Ab hyberno fomno mirum in modü pinguefcunt urfi,ut diximus:illi funt adipes medicaminibus apti, contráque defluuium capilli tenaces . Pulmo D urfinus, attritus qui à calciamentis fiunt, ab inflammatione tuetur . Cerc- bro ueneficium effe Hifpaniz credunt;occiforimque in fpectaculis capita cremant,teftato,quoniam potum,in urfinam rabiem agat. Dehyftrice,erinaceo,& fcyuro. Cap LXXXIIIIL Yftrix etiam latettotidémque diebus fert utero, & reliqua facit per- zofbrix: inde ut urfa. Hyftrix in Ethiopia frequentiffuma: eam generat & In- dia & Africa.Eft autem ex erinaceorum generc, & crinaceis fimilis : fpinis tergum hifpida, (aculeos nanque Eo uice gerit, ut erinacei, fed lon- giorcs) quas plerunque cum intedit cutem,laxatas iaculatione emittit uo- luntaria,ut aífiduis aculeorum nimbis canes uulneret ingruentcs. Magni- DE D'EEFERCETN D MES tudine paulo minor lupo cft,qua haud facile inter feras afpectu magis hor E ribilem inuenias ullam.Q uz uero de medicinis produntu rquzcunque de Ermac'*. — erinaccisdicütur,omnia tanto magis ualebunt in hyftrice.. Aculeos quo- SEG que pilorum uicc gerunt erinacei: ucrum parte omni inferiore rarà &in- veftris. nocuam habent lanuginem.Erinaceorum alij maiores fu nt(inquit Oppia- EXivor. nus) & maioribus aculeis horrentes:alij minores,fpinis minoribus minuf- Exws xf- quenocuisarmati.Teftes crinacco non qui foris pendeant, fed intus lum- Mene bisadhareant. Dum coeunt erinacei , non fuperueniunt tergis more qua- Ernaci pt-. drupedumy,propter aculeos:fed ftantes ambo inter Íc complexi coniungun eid c. tur partibus fupinis herentibus fibi aduerfis. Pugnant cum fcrpentibus e- lib.idep. Pinacei. Praparant hyemi & erinacci cibos,ac uolutati fuper iacentia po- Aliis sys, maaffixa fpinisunum non amplius tenentes orc;portant in cauas arbores. E amplius. Iidem mutationé aquilonis in auftrum, condentes fe in cubile;prefagiunt. ó M 9s Yh Etqui in cauernis funt,commutant fua cubiliaaquilonum & auftrorum: cuiu qui autem intra tectum aluntur, ad parictes difcedunt : quod ita fieri cum aot. FERAM: : É $ em 1 d Gp[ytí". Pizanti jquidam animaduertiffent, cofecutus cxiftimationem eft, ut tem- AL eme ^ ^ : s s E thor. pus futurum poflet pradfaeire. Vbi uero fenfere uenantem erinacei;contra- co ore pedibufque ac parte omni inferiore,conduntur in formam pilz,ne quid comprehendi pothit prxter aculeos. in defperatione uero urinam ex Jlisinfe. / Ícreddunt. Erinacei terreftris combulfti cinis uim habet extergentem di- gcrentémque:quo fit ut co nonnulli ad ulcera fordida carnémque in ulce- ribus excreícentem fint ufi. eius itaque cinis cum melle, aut corium com- buftum cum pice liquida alopecias cmendat . Caput quide cius uftum perG Íc ctiam cicatricibus pilos reddit: alopecias autem in ca curatione prepa- — rare oportet nouacula & finapi : quidam ex aceto uti maluerunt.Caro eri- nacci inucterata adferuatáque cum accto mulfo cpota, renum uitio labo- rantibus ( nephreticos uocant) auxilio eft : aquam intercutem habentibus, conuulfionibus,clephantie;malo corporis habitu affectis:fluxioncs quibus uifcera obnoxia funt,exficcat. Eiufdem iecur tefta folibus excocta arefactü ad eofdem ufus datur.Hzc ex Diofcoride. Alij erinacei carnem iucundam effe aiuntjfi capite percuffo uno ictu interficiatur, priufquam in Íc urinam reddat: eos qui carnem ederint, ftranguriz morbum contrahere minime poffe.Hzccaro ad hunc modum occifa,ftillicidia ueficze emédat.item fuf- htus ex codem.Q uód fi urinam in fc reddiderint, eos qui carnem edcrint, H ftranguriz morbum contrahere traditur. Pilos in palpebris incommodos cuulfos renafci non patitur fel erinacei. Prauident tempeftatem & fciuri: obturatífque qua fpiraturus eft uentus cauernis, & alia parte aperiunt fo- Sciuvus. res. Sciurus animalculum eft pilofum,cui uillofior cauda pro tegumento eftinam in folis praefertim aftu cauda fe obtegit. Manibus utitur priorum minifterio pedum,fedétque ad os illis admouens cibos. De uulpe & leporibus. Cap. LXXXV. Vulpes. E pes quoque non aliter quàm urfa catulos parit, czcosatque infor- . . ^ . e. * AN. mes inarticulatófque:quos cum ediderit lingua lambendo refouet & conco- ANIMALIVM LIB. V. 67 À concoquit atque figurat:caudam ecrit uillofam. mas genitale offeum ha- x&4v. bet.Coeunt uulpes;ut Plinius refert,in latera proiectemarémque foemina "feo. amplexa:ut ucro Ariftoteles,uulpes fuperueniens coit. Parturiens ita fece- dri. dit, ut raro grauida capiatur. paritcum plurimos quatuor. Animal aftutü , WEIN. 1uulpes eft & maleficum infidiatur plurimü auibus atque leporibus. Foucà rs. incolit altam, & quz multos habeat exitus procul inter fe diftates, neuno in loco infidiis àucenatoribus locatis,facile coprehedatur. Vulpiü carnibus autumno uenatores in Afia uefcuntur:co nanq; tepore uuaru cibo pingue- Ícunt.Eft autem cius caro(quantü coniicere licet;inquit Galenus)ciutdem cü leporina facultatis: & animal ipfum téperatura ficcü ut & canis. Vulpes & uiua & mortua in olco clixata, digeretem facultatem addit oleo;facitq; B utad corporis extremam füperficiem euocet. quz in alto dolorem excitét: quo fiut articulari morbo laborantes,fi [epe atq; diutius in co infederint, in principio quidem à morbo liberetur : leuamen quoq; in diuturnis mor- bis fentiant.Pulmo uulpinus fiin puluerem redactus bibatur, afthmaticos iuuat. Adeps liquefa&tus infufüfque;auris dolorem fedat . Offea uulpibus, uti modo diximus, genitalia, & is calculo humano remedia prxcipua . Sunt inleporum genere, quz & in fpecubus degunt fubterraneis , ut mox Z explicabimus.Eft ucro lepus animalculüà pilofum;auribus longis, cruribus Leu breuibus & minime zqualibus: priora enim pollicis breuiora funt. Color 12212 non omnibus idem eft.lepori uni pili & in bucca intus, & fub pedibus funt, &«cvmevr. inquit Ariftoteles:cum catera animalia nec intra os habct pilos, nec par- i " C te pedum refupina,fed prona.ut uero Plinius fcribit;pili dafypodi & in buc 9i donus cis intus & in pedibus:que utraque Trogus & in lepore tradit.Cor habet le 7, iius t. pus pro corporis ratione magnum . Iecur cuidam leporum generi & locis quibufdam ita fiflum cfGutbina effe iocinera credideris: nam cuniculorü exta in Betica gemina Íxpe reperiuntur.Sanguis leporu m non concrefcit, coitu fcilicet hrmiore : fed aliquantulum fpiflatur co modo quo lac quod iniecto coagulo coiucrit.non pinguefcere lepores tradit Plinius. Lepores Zepores, disod & auerfi coeunt, & retro mares urinam reddunt: & foemina fxpenumero 7:4. 5 prior marem fuperuenit.Coeunt & pariunt quoque tempore:dumque ute rum ferunt fuperfoetant , & fingulis menfibus generant : fed foetus edunt non uniucerfos:interpofitis enim diebus quot res tulerit, peragüt partionc: D [xpenumcro nanque euenit ut foetus alios imperfectos geftent;alios perfe &os iam edant.Partü aute (ut maior fidipedum pars) czcü edit. Habet fcc- mina lac priufq pariat: & ftatim d partu repetit coitü:& lactans adhuc coci picfeetum. lac fuillo (1mile fua craffitudine eft . Coagulü habet lepus inter dd aA ca qux unicü habét uentre. Etunü animal digitos habentiu, herba alitur le pus:ruminare quoque illiin more eft. patctibus oculis dormiuntleporcs. Horum genera,ut quibufdam placet;duo funtmaius fcilicet & minus.M. Varro tria diftinguit generazunum Italicum pedibus primis humilibus,po fterioribus altis;fuperiore parte pulla,uentre albo;auribus longis,qui lepus z epus. dicitur,cum pregnans fit tamen concipere.In Gallia tranfalpina & Mace- donia hunt permagni: in Hifpania & in Italia mediocres. A]terius generis M Cuniculus, K QuIXÀ 0, Laurices, Dafypus. Lepus, Amr. AICÓp e, Axjidia y G- eit. Ax)idtic. Chelidonia. Viuerra. D.B JDIEEBERENMTILS cftquodin Gallia nafcitur ad Alpes:qui hocfere mutant,quód toto cidi- E di funt.quibus hybernis menfibus;pro cibatu niuem credant efle : certe li- quefcente ca ruailefcunt annis omnibus: & eft alioqui animal intolerandi frigoris alumnum.Tertij gencris cft,quod in Hifpania nafcitur,fimile no- ftro lepori ex quadam parte;fed humile;quem cuniculà appellant. & lon- gius quidem profpicienti paruulus uidetur effe lepus:at fi manibus contre- ctaucris,non paruam oftendit differentiam.Et maxima ex parte in fubter- rancis fpecubus degit:animal fcecunditatis innumera: quatuor enim f1in- tromiferis in leporarium, breui folet repleri : ut olim in Aftypalza infula, cum prius non effent:ex duobus tantum in infulà immiflis;in cam creuifle multitudinem feruntur,ut uno anno fupra fex millia uenatione caperctur. Leporum foetus uentre exectos,ucl uberibus ablatos non repurgatis inte- raneis,gratiffimo in cibatu habenc:laurices uocàt.Leporum ipforum Caro fanguinem gignit craffiorem : meliorem tamé procreat fuccum quàm aut bubula aut ouilla: eftd; nonnunquam ad ficcam ui&us rationem idonca. Sanguis leporinus ceteris prafertur omnibus,ut qui fuauiflimus cft:quem & nonnulli cum iecinore;alij unà cum reliquis quoque uifceribus coctum cdunt. Sartagine inaffatus dyfenterias, & coeliaca profluuia fiftit: in uino potus,contra toxica efficax eft : 1 tepidus illinatur,uitia cuuis in facie, quz 1QAiAs dicuntur, & lentigines emendat. Cerebrü leporis(capite Ícilicet to- to clixo)& attritum & commanfum pueris dentientibusuule eft: non ta- men eximia uis cius eft fed fimilis melli & butyro atq; id genus aliis. qui- dam etiam aduerfum metum utiliter edi cerebrü hoc prodidere . Affatum nonnulli cerebrum exhibent,edendü aduerfus tremores, qui ex mala affe- &ione corporis fint contracti. Caput leporis uftum cum ids urfino alo- peciis nonnulli impofuere.Coagulum ieporis ad lac fanguinémue diffecá- dum quod in uentre concretum elfl,cateris prafertur omnibus. Comitia- lem quoque morbum, fi cum aceto bibatur, & praterea profluuium mu- liebre fanare traditur. I Quibus artibus uolucres decipiat uulpes, explicat Oppianuslib.? De pifc.quo- modo lepores capiar,oftendit Gilliusex ZEliano lib.7: uerum quz rcfert Gillius,aga- fxo cani magispropriauidétur. 2 Villofifiimus animaliü lepus eft;inquitc Plinius. 3 Datfypodesomni menfe pariunt,inquit Plinius, & fuperfoetant ficut lepores. 4 Cuniculum nonnunquam Theodorus pro dxovzzdk uertit, ut da(ypus quàdo- H que fpeciem fignificet : fed confunduntur hzc nomina lepus & dafypus , ut utrunque & pro gencre & pro fpecie quandoq; accipiatur. Aer; fere genus eft.Cuniculos Stra- bo 2i&épíde à quibufdam appellaritradit:qui & A4«4d!« 2«oeiye,id cft lepufculi foffo- res ab ipfo cognominantur, & A«)44&is. Chelidoniam uocauit Diphilus etiam leporis, genus quoddam. De uiuerris, muftelarum generibus,& de fele. Cap. "LX XXVI. M A gna propter uenatum cuniculorum uiuerris gratia cít.Iniiciüit eas r in fpecus,qui funt multifores in terris , nonnüquam & funiculis li- gatas: at ilz quos deprehend unt, aut unguibus extrahunt, aut in apertum ceredi cogunt:atque ita ciectos fu perne capiunt uenatores. Offeca funt ui- UCIIIS Is ÀNIMALIVM LIB; V. cd A ucrris genitalia: & iis calculo humano remedia precipua.Iocineruni dolo- ribus medetur uiucrra porcelli modo inaffaca. Sunt qui eas iss uocant: eft uero ictis in muftelarum fylueftrium genere: funt enim mulfltelarü ge- féis. nera duo:alterum domefticum;alterum fylueftre. Hec autem quz in. do- MujHela, mibus noftris oberrat, & catulos ore fuo fufceptos ( utauthor eft Cicero) uri ad quotidie tranffertm utátq; fedem, (atque hinc cas ore parere nonnulli pu- fiió e tarunt:)hac inquam & Íerpentes profequitur, óc aues quoque uenatur & Fa euxcTclkd inures.Muftcle fylueftres magnitudine diftant. Cor habet muftcla pro cor dyes. poris ratione magnum.Offlca funt muftelis genitalia, & iis quoque calculo Du d hurnano remedia przcipua.Ex muftela ipfa inueterata fale denarij podus, ' M ut Plinius docet;in uini cyathis tribus datur à ferpéte percuflis:ut ucro Dio B fcorides,muftela lammis depilata;deinde cxcterata;faléque inucterata, in umbra ficcatur.Ea binis drachmis in uino pota przfentanco cft remedio aduerfum omnia reptilium uenena: & ad toxicü quoque fimiliter datur. Eius uentticulus coriandro fartus inueteratüsquc ferpentum morfui & comitiali morbo in potu auxiliatur:& catulus muftelz ctia efficacius. Mu ftel cinerem cum aceto illitum funt qui tradant podagricos arthriticóf- que iuuare: & cum melleaut tercbinthina;aut butyro impofitum, ftrumas difcutere:ut quod uehementem digerendi uim poflideat. Cinere muftclz: ucl felis diluto & femine fparfo, mures à fegetibus abigüt: uel decoctarum aqua: fed redolet uirus animalium eorum ctiam in pane;Sanguis muftelz ftrumis utiliter illinitur:qui & comitialibus prodeft.Iocinerum doloribus C medetur mullela fylucftris in cibo fumpta,uel iocineracius. Ex hoc gene. ; re ictiscftid eft mulftela ruftica, magnitudine quàm paruus catellus Mcli- Fs o0 tenfis minor:fed pilo,forma, albedine partis inferioris, & morum aftutia i eee js mulftelz domeftica fimilis. Manfucfcit mirum in modum : officit alucari- poe bus:mellis enim auida eft:aucs etiam petit ut feles. Genitale quoq; offeum habet i&tis.Fel iétidis contra afpides dicitur cfficax,cetero uenenum.Fel ca ; prinum (ait Plinius)uenehciis ex muftela ruflica factis contrarium eft. Illa folertiain metu mcelibus;fufllata cute diftentz ictus hominum, & morfus jg, canum arcent:leporibus plurimü infidiantur.Iecur melis ex aqua oris gra- uitatem fanat. Feles quoque & leporibus infidias moliuntur , & auibus, Fdesacvseos: ac nouiffimü muribus. Quo ucro filentio,quàm leuibus ueftigiis obrepüt D auibus,quàm occulto fpeculatu in mufculos cxiliuncimbelle alis animal & ignobile.Excrementa fua effoffa obruunt in terra, incclligentes odorem illum indicem fui effe. Nocturnum animal feles eft, & in tenebris illi tul- gent radiántque oculi.Felem maré ZEgyptij dicunt pupillas ad folis ratio- nem uariarc:cum enim exoritur fol;tum longz fiunt: in meridie rotundz uidentur: ad uefperam autem obfcurantur.Lingua feli imbricate afperita- tis & limx fimilis,attenuánsque cutem hominis. In coitu feles non parte pofteriore fe coniungüt: fed mas ftat erectus, femina fubiacet; Sunt porro in co genere foeminz ipfz libidinofx & falaces:itaque mares ad coitu ipfa frequentes alliciuntinuitant, cogüt:puniunt ctia nifi pareant. Feles tot nu- mero pariunt,quot canes:xuefcuntürq; cifdem:& felium reliqua ut canum. M ij Viuerra. TXÀN x 3oÍx. Catus folue- ftris. AMartes, JMavrs.' Mus, MV$. Sorex. Aoxportog Le, Mus folueflris Aus agreftis. tiCi. AMufculi. DEZ DIPSTERENJAXES - Viuuntcirciter annos fex-Duplex earü geuus:nam funt & ex iis fylueftres E uxdi,ficuti & aliz qux in domibus uerfantur.Spinà aliidue quid fauci- bus adhzrés,felis extrinfecus fimo perfricatis;aut reddi;aut delabi tradüt. 1 Viuerram Strabo 32A) &yetar uocat : at Theodorus apud Ariítotelem, yaAlw &yeia, catum fylueftrem uertit. 2. Theodorusctiam uiuerram interpretatur lib.o hiftor.animal. 3 M.Varrolib.; Dere rufticaadmonct,oportere leporarijfeptate- Gorio cffe te&a,ne mceles aut felesintrare poffit: muftelz genus quoddam procul du- bio intelligens: ficuti & aliud genus, martes aut marsuocatur:de quo Martialis: Ve- nator capta marte fuperbus adeft. De murc,& murium gencribus. Cap. LX XXVII. Vnt & in murium gencre quidam domus incole, qui nec ferz iure dici poffunt,nec placidi,fed mediz inter utrunque natura: plane tamen in- F dociles funt. Dentes habent mures continuos, & bibunt lambendo, ut ca- ncs:in Africatamen mures cum biberint moriuntur.cor habct mures pro corporis ratione magnum:& nonnullis fel incffe;aliis uero deeffe notatum clt. In murium iecufculis ibrz ad numerum lunz dierum in menfe con- gruere dicuntur,totidémq; inueniri, quotum lumen cius fit:preterea bru- ma increfcere.Salaciffimum animal mus eft: & foeminam murem maiore uencris rabie flagrare dicunt. Murium generatio mirabilis preter cetera a- nimalia maiorem in modum eft:iam enim foemina pregnante in uaíe mi- liario occupata,paulo poft referato uafe, mufculi numero uiginti & centü reperti funt. Mirum etiam percipimus ortum redundantis agreftis muriü generis: (loricesuocant & agov;e/ss u6:) locisenim compluribus ag mentarij;tam inaudito modo oriri folent, ut parum ex uniuerfo frumenti relinquatur:tam cito abfumitur;ut nonnulli mediocres agricola cum pri- die metendum ftatuerintjpoftridie mane cum mefforibus accedétes ad fc- getem;abfumptam inueniant totam. Terrz Perficz parte quadá,murc fce- mina refciffa, foetus feminini pregnantes com periri traduntur. Sunt qui uchementer confirment,mures fi falem lambant, impleri fine coitu. Pro- uentus corum ficcitatibus traduntuerum illud adhuc latet, quonam mo- do illa multitudo repente occidat:nam nec exanimes rcperiuntur,neq; ex- tat, qui murem hyeme in agro cffoderit; paucis tamé diebusomnino abo- lentur. No aliud quicquam omnium fuperare copiam & celeritatem pro- ln] uentus ualet nifi imbres: iis enim quàm primu m intercunt. Deturgente H Mes Nil-. 3b inundatione Nilo, mufculi reperiuntur inchoato opere genitalis aqua terrzque,iam parte corporis uiuentes , nouiflima cfhigie etiamnum terre- na,ut cecinit Ouidius, Altera pars uiuit,rudis eft pars altera tellus. Muribusiam obituris uermiculum in capite gigni tradüt. Ex panibus mul tis & uariis faümul pofitis optimum quenquc feligentes aiunt circunrodere mures:quarc opumi panis indicium in iis exiftimatur cfTe. Murces in infula Paro ferrum exedere & conficere dicuntur: Amyntasin Teredone Baby- lonica Ícribit codem cibo uti.Pericula nobis imminentia premonent mu- Ículi:ruinis imminentibus przmigrant . Mures àfcgetibus abigunt cinere muftelx erifru- G ANIMALIVM LIB. V. 69 A muftclz ucl felis diluto & femine fparfo,ucl decoctarum aqua. Sorices fu- Seres. gari aiunt Írunus caftratus emittatur.foricibus pilofz funt aures:foricum fi bras refpondere numero lunz exquifiuere diligentiores: forices & ipfos condi author eft Nigidius:forices & ardeolz inuicem foctibus infidiantur. Pülmonum uitiis medentur mures, & maxime Africani detracta cute, in oleo & fale decoctijatque in cibo fumpti.eadem res & purulentis ucl crue- tisexcrcationibus medetur. Muribus clixis in cibo datis urina infantiü co- hibetur.Murem domefticum diffe&tum fcorpionum ictibus utiliffime im poni tradunt. affatos f1infantes ederint, oris faliuam exficcari. Si mus ara- neusiumenta momorderit,mus recens cum fale imponitur.murium cinis cum melle inftillatus , aut cum rofaceo decoctus aurium dolores fedat. Si B aliquod animalinaurem intraucrit pracipuum remedium eft murium fel aceto dilutum. Offibus fractis, cinis fylucftris muris cum melle, aut cü uermium terrenorum cinere lintcolo illito,fuperpofitis lanis qu fubinde fu&undátur fere x v111 diebusfolidat. Arüdines & tela quaque alia extra- henda funt corpori , euocat mus diflectus impofitus. alopecias cinis € mu- rium capitibus caudífque:& totius muris emendat: pracipue fi uencficio acciderit hzc iniuria. Murinum fimum (quod item mufcerdas uocant) a- Mufcerde. ceto tritum atque illitum alopeciis medetur. Subditz infantibus mufcer-. £ orta[Je em dz,alui deiectionem moliuntur. In Cyrene tum colore tum forma diuer- indien d fa murium genera nafci ferunt: & quofdam ipforum quemadmodum Xm SR feles, ita lata facie effc:alios uiperz" fpecié gerentes, acutas habere [pinas: ec c» chinas C quosindigenz echenatas uocant. Sunté muribus qui erecti bipedes am- f^*. ; bulentceu Alpini:habent enim crura pofteriora magna,priora parua.Co- : s FUE duntur etiam Alpini,quibus magnitudo media eft: fed pabulo ante in fpe- kon Alpinus, cus conuecto : cum quidam narrent alternos, marem ac foeminam , fupra Íe complexo fafce herba fupinos cauda mordicus apprehenfa inuicem de- trahere ad fpecum:ideóque illo tempore detrito effe dorfo . Sunt his pares & in /Egypto,quibus przdurus fere ut erinaceis pilus eft:fimiliter refident Aeg yptij mit in clunes,& binis pedibus eradiuntur , prioribüfque ut manibus utuntur. es. & ortus horum quoque numerofuscft. Condütur hyeme & Pontici mu- Aus Püticus. 5 rcs,hi duntaxat albi. Dentes utrinque habet mus Ponticus, & tamen rumi nare folet.Sunt ucl alia genera murium plura : nam & in Cyrenaica rcgio- D nc alijlata funcfronte;alij acuta, alij erinaceorum genere pungentibus pi- lis.In Africa quoque tria funt murium genera, quorum alij bipedes uocan 7e Jdfricas 4 turjalij zegeries Punica lingua, quos grace «ris dixeris, alij. Condi- UMS ti & glires tota hyeme cubant in arboribus táquam mortui, nihílg; edunt: ,2,,;. pinguefcunt tamen per id tempus uchementer: rurfus zeftate iuuencfcunt: £v. femiferum & ipfum animal;paruum,molle & imbecillum. In uiuariis fer- 6f5. uantur,ubi non aquajfed maceria locus fepitur. In iis arbufculas effe opor- ABE! tet, que ferancglandem:quz cum fructum non ferunt, intra maceriam ia- MESSA cere oportet glandem & caftancam , unde faturi fiant . aquam oportet cfle tenuem,quód ea non utuntur multum , & aridü locum querunt. In iis no- tatum,non congregari nifi populares eiufdem fylua: & fi mifceantur alie- M iij - . H . * T . e r Mus araneus. deplorata aurium uitia co remediofanari. Murem araneum avjeAtv uo- MV)aAR. p EDITPFEREN'ULPPS nigenz,amne ucl monte difcretijinterire dimicando : hi faginantur indo- E liis que figuli faciunt. In hoc dolium addunt glandem & nuces iuglandes, aut caftaneam:quibus in tenebris cum cumulati m pofitü eft in doliis, unt xingues. Genitores fuos feffos fenecta alunt infigni pietate. fenium finitur mcs quiete. Gliris detracta pelle inteftinífque exemptis, decoquitur melle in uafe nouo : fed medici malüté nardo decoqui ufque ad tertias;at- que ita afleruari:deinde cum opus fit,ftrigili tepefacta infundere. Conftat -— cantsmagnitudine muri zqualis efl;colore muftelz fimilis, unde & nomé illi uyassis.Os illi oblongum,cauda parua,dentes quoque exigui , & utraq; maxilla duplici ordine digetti: indéque fit utà mure aranco morfi facilli- me dinofcantur: quadruplici nanque ordine morfus impreffio cernitur. F Hoc animal plerunque teftes impetere folet,non hominis modo,fed cuiuf uis etiam aliorum animalium,morfu nonnunquam perniciofo : quando- quidem in Italia muribus arancis uenenatus eft morfus : eofdem ulterior " asses epi Jtliis Apen- Apennina regio non habet.Czca traditur à Nicandro uvydos, indeque non 2420. AQXTOU VE. X02)/NM. numeratur animalia,quz cum ungulam non habent bifulcam Cyro evil us. C hyro, grillus, A'oXTOUVE. A'exToOVe. tranfiri rotarum orbitam fed fi fortein eam concidcerit , ibidem emori. Ipfe musaraneus contra fe remedio eft diuulfus & impofitus: optimum,fi 6 isimponatur qui momorderit : fed & aliosad huncufum feruantin olco autluto circunlitos.eft & contra morfum cius remedio terra ex orbita: fe- runtenim no tranfiri ab eo orbitam torpore quodam naturz. InPalxfti- na frequens animal eftjnon maius crinaceo , habens fimilitudinem muris & urfiferéque in cauernis petrarum & terrz foueis degere cofueuit: sxts- G ui incolis diciturzdeoy/ior fac efle opinatur W GAMES inter ea 7 iuifamue, ruminant tamen. In Lucania Italiz orajinquit Galenus, animal quodda eft,quo & ucfcuntur incolz,quod mediam quandam formam habet inter 8 urfum & fuem: ficuti & aliud in eade rcgione, & aliàs quoq; reperitur in- ter murem & glirem medium. 1 Inutroquegenceretam murium quàm foricum reperiri uidetur & domcfticum & agrefte. Columella lib.15.Vites quz fecundum zdificia funt,à foricibus & muribus , 1nfeftantur.Plin.lib.10.Sorices & ardeolz inuicem fectibusinfidiantur. 2 Alpini, quos aliqui marmotas uulgo dictos intelligunt,magnis oculis prominentibus,media magnitudine. Hac Hermolaus.Süt qui legant,quibus magnitudo meliücft. 3 Sunt H Pontici mures,inquit Hermolaus,unius colotis:fünt & uariJ. Partetantum prona,ua rij candicant,uenctus in dorfo color quidoque ferrugineus deterior priore, 4. cEa- dem fere uvofois Oppianus, quz Plinius gliribus tribuit:uidétur tamé ex Galeno diuer fa effe animalcula: népe quód uvofoc idcm potius fit qui mus agreflis lib.;. Dealimét. y. Nicandri interpres in Theriac. Amynta authore uvytAlo ex mure & muftela procreari fcribit:unde uvyeAwdi&aeft. 6. Murisaranci morfus remedia tradüt prz- cipue Plinius, Actius,Paulus & Diofcorides: & proiumentis Columella. 7 xaeo- yéNor, in quibufdam codicibus habetur cyrogrillus in Leuitica lege: fed nefcio an cor ruptc.Ifichius inillo loco chyrogrillus,inquit,animal rapaxeft. 8. Vide an re&tele- gatur apud Galenum ueradémoe XoxIov wor] avos, an potius legendum fit ?voxfov wor uvór: ut idem intelligatur animal cum ar&tomye: an idem fortafle fit animal &xfeuts & X- in X'oave, an ctiam diftin&ta. De qua- ANIMALIVM LIB V. 76 A De quadrupedibus aquaticis;ut de fibro,lutra, & quibut- dam aliis. Capy LXXXVIILL br inter quadrupedes feráfque, quae uictum ex lacu & fluuiis petant: in hocgenerc funt fiber, fatherium, fatyriü, lutra, & latax. Per uniuer- S«tberio, 1 fum Pontum fiber plurimus cft,quem alig uocabulo dicunt caftorem.Cir- EDU ca fluuios etiam Hifpaniz frequentes inueniuntur fibrizuerum ex eis caíto iie reum quod uocant,non candem habet cá Pontico uim. Ambigit fiber ter- c. rA& aqua:fed maxima ex parte inaquis ui&tü quzritat ex pifcibus & can- cris. Animal eft horrendi morfus:quippe quod hominis parte coprehenfa, nonantequam fracta cocrepuerint offa morfu refoluit. Cauda huic pifciu, cera lutrz fimilis: utrique mollior pluma pilus. Euomit caftor fel fuum B ad multa medicamenta utile:zitem coagulum ad comitiales morbos, ob ea Íc peti prudens. Pontici caftoris tefticuli potiffimum appetuntur in ufum medelarum (caftoreum uocát medici: & efficaciffimum éPonto Galatiz, cujftoreup. mox Africa) idcirco cum urgcri fe intelligit, cas partes fibi amputarc fc- Alias caflonii. runt;ob hoc quoque fe peti gnarus . ucrum amputari hos ab ipfis cum ca- Reo piuntur,negat Seftius diligentiffimus medicinz:quinimo paruos offe fub- itrictófque & adhzrentes fpinz, nec adimi fine uita animalis poffe. Adul tcrari autem renibus eiufdem, quz fint grandes, cum ueri teftes parui ad- modum reperiantur.Preterea ne ucficas quidem cfle cü fint geminz,quod nulli animalium : itaque inter probationes falfi, effc folliculos geminos ex uno nexu dependentes : ficri enim non poteft ut gemini folliculi ucficz'ue C inuna membrana'coniuncti reperiantur. Diofcorides quoque fruftra hec credi prodit:non poffe enim fibrum tefles ore contingere , cum adco nati- busadhareantaprorum more. Ad medicamenta cliei debent teftes conc- xi,ex uno ortu dependentes,liquore intus cerofo: uel (ut Plinius fcribit) li- quore ucluti mellis cerofiodoris grauis uirofiq;,guftu amaro & acri mor- dacique;ac friabiles.afferuàtur fale.Diffe&ta cute (inquit Galenus) melleus liquor unà cum membrana ambiente eximitur, ficcatürq; ac potui datur. Calidum cft.& ficcum caftoreum.partibufque coftat admodum tenuibus, & ob hoc in uniuerfum uarios obunct ufus: fiquidem meles ac partus ciet, fccundáfque eiicit cum pulegio aut calaminthe.Contra inflationes,tormi- na & fingultusqui à frigidorum crafforimque humorum multitudine o- D riuntur,ex aceto mulfo bibitur.Lethargicos & utcunque ucternofos, colli capitílque irrigatione cum aceto & rofacco cxcitat;aut odoris fuffitu : tre- mulis quoque & conuulfionibus:ac ubi partem quampiam fenfu motüue priuatam eile contigerit , aut gre fentire mouerfue , & omnibus neruo- rum uitiis prodeft, & epotum & illitum . Nec (ane febrientibus nocet, ubi fcbris lenta mediocrífue contigerit, qualis cathaphoram & lethargum co- mitari folet. Ac multis certe caftrorium exhibuimus, inquit Galenus,cum jipere albo,utrunque cochlearij menfura, ex aqua mulía: nec quifpiam inde ullam fenfit noxam .Sternutamentum olfa&tu mouet.fomnum con- ciliat cum rofaceo & peucedano peruncto capite : uuluarum exanima- tiones ucl fubditum excitat . Medetur & dentibus infufum, cum oleo tri- M iij "Alis Sextius DE DIEFERIENI.INS tum in aurem à cuius parte doleant: aurium doloribus melius fi cü meco- nio:clarizaté uifus facit cum melle Attico inunétum:capitis doloribus uti- liter illinitur cum peuccdano & rofacco.Sufpiriofis caftoreum cü ammo- niaci exigua portione cx aceto mulfo ieiunis ucilifftme potatur: eadem po- tio fpafmos ftomachi fedat ex aceto mulfo calido.Ileos & inflationes pellit caftorcum cum dauci femine & petrofelini,quantum ternis digitis Íuma- cur ex mulfi calidi cyathis quatuor:tormina uero cü aceto uino mixto.Co- miciales morbos pellit caftoreum in aceti mulfi cyathis tribusieiunis da- tum: iis uero qui fzepius corripiuntur,clyftere infufum mirifice prodeft: ca ftorei drachma dux effe debebunt,mellis & olei fextarius, & aqua tantun- dem: ad przfens ucro correptis,olfactu [ubuenit cum aceto.Caftoreum ex mulfo potum, mulierum purgationibus prodeft:cotraque uuluam olfacta F cum aceto & pice;aut fubditum paftillis. Ad fecundas ctiam uti codé pro- deft cü panace in quatuor cyathis uini: & à frigore laboranubus ternis obo E Lutra., lis. Lutra , quz & avagis grace dicitur, & é brorum generc eft;caftori prc- BOTE terquam cauda fimilis eft; & utrique mollior pluma pilussnunquam mari Emehig. du A EE. - ipis immergitur lutra.Hzc & homine mordet,nec defiftit;ut ferunonifi fracti oflis crepitum fenfcrit.Latax quoq; détes habet robuftos: & noctu pterüq; z egrediens,uirgulta fluuiis proxima, fuis detibus ut ferro przccidit.Hec;in- quá lutra latior eft:pilum habet durum,fpecie inter pilum uituli marini & Idmseumon. ccrui.lchneumon in ripis & arundinctis uictitat,animal paruuü forma mu 5 ftcle iétidi proxima,cauda oblonga. lIifdé uefcitur quibus canis:& tot nu- mero pariunt ichneumones quot canes: & corü reliqua ütcanum. Viuunt G circiter annos fex.Pugnat cum afpide & crocodilo, & utrunque interficit. Ichneumon ZEgypti cum afpide pugnaturus,flume ingreffus mergit fe li- 4 mo fzpius ficcatque fole: mox ubi pluribus codem modo fe coriis lorica- uit,in dimicationem pergitzin ea caudam attollés;i&tus irritos auerfus ex- Enhydya, — Cipit.Süt ucro qui vadant enhydrum alterum ichneumonum genus cfle, Coiis fluiiat;. 1 crocodilum interimat. Sunt & fluuiatiles caniculz, terreftriu canum lis. aruulorum fimiles:pilofa his cauda. Horü fanguis aqua & aceto mixtus, intumefcentes hominum neruos lenire exiftimatur:atq; cx pelle ipforum caleci conficiuntur,qui neruis falutares effe dicuntur. Latax. 1o Satherion.Satheron legit Hermolaus. 2 — Quz alij partim lutrz, par- tim lataci, ca Plinius fibris tribuit:nempe quód fit animal horrendi morfus: arbores Eq iuxta flumina,ut ferro cedit. hominis parte comprehenfa non antequam fracta con- L5tra. crepucrint offa morfus refoluit. Quod idem & Varro quoque facercin lycra uide- tur:quilutram potiuseam quàm lytram uult dici:quoniam fuccidat diffoluátque in ripis arborum radices,ut non longe diuerfauideanturhzcanimalia. 3 Hacata- Vitulus mari-.- 0nus,Qóxn. te(quod murinam fpeciem fimilitudinémque gerit) uulgo murem Indicum uocant. Hzc Gillius,ex authore quopiam,fedincerto. 4 — Ichneumonis pugnam cum afpi dc & crocodilo pulcherrime defcribunt Oppianus,Plinius & Strabo. Dc uitulo marino. Cap. LOCXXIX. Vzà mari uictum petat,nulla fera quadrupes cft; praterquà uitulus marinus.Hic ucro gencris ambigui eft: nam & in mari degit, quan- quam humorem non recipit fed Ípirat ac dormit, & cgreffus in terram ANSZMSZALIVIM;;EIE V. 7i A tcrram parit in litore ut terreftris : fed quoniam plus tcmporis mari quàm tcrra immorctur,cibümque ex humorc petatideóque inter aquatica fere Nonniquam numeratur. Auriculas non habet,fed meatus continet manifeftos qua au- aet ? dit.Oculi in mille colores tranfeunt fubinde. Détes habet ferratos acutóf- 2m que;ut generi pifcium affinis:linguam autem bifulcam. Cruribus táquam lcfa imperfectáque quadrupes eft:quippe quz cótinuo à fcapulis pedes ha bcat manibus fimiles modo uríx:in quinos enim findütur digitos, qui fin- guli ternis articulis Rectantur,& unguibus muniantur non magnis. Pedes quoq; pofterioriores quinis difcretos digitis habet, & curuatura & ungui- buscum prioribus conuenientes, ucrum forma proximos pifcium caudis aut pinnis : hisin mari, ut pinnis utitur: & humi quoque uice pedà ferpit. B Caudam habet uitulus exigui. genitale maribus grande eft: faeminz fimi- leraiz eft,aut mulieris.Fel non habet uitulus marinus : fed renes folidiffi- mos,& forma bubulis fimiles . cartilaginem habet;non offa.Coeunt uiculi marini modo animaliü retro mingentium: & diu ligati in coitu coherent. Animalnon ouum ftatim intrafe concipit,& parit foemina ,& lac reddet modo pecudum. parit fingulos aut geminos, & cum plurimum treis. Má- mis quas geminas habet, cducatfoetum ritu quadrupedum. parit uthomo omni tempore,fed maxime cum primis capris . Prole circa duodecimum diem à partu deducit in mare,fubinde affücfaciens: illa precipitáter fertur, necambulat:cum nodum inniti fuis pedibus ualeat.Colligere fe ipfe uitu- lus,& contrahere poteft:carne enim abundat mollísque cft, atque offibus C cartilaginofis conltat,ut modo diximus. Interficitur difficulter, nifi clifis temporibus capitis:corpus enim totum carnofum eft. Mu gitus ciin Íono boui fimilis cft:unde nomen uituli accepit.nullü animal grauiore fomno premitur. Canis rabidi morfu potum cxpaucfcentibus, faciem perungunt adipe uituli marini: efficacius fi medulla hyenz, & oleum à lenafco & cc- ra mifccatur.lichenas & lepras tollitadeps uituli marini: & inftillatur igni naribus intermortuarü uuluz uitio:& cü coagulo ciufdé in ucllere impo- nitur. Vituli marini coagulum tradidere quidà uiribus fimile cffe caftorio: ac proinde comitialibus morbis uuluzq; fLrangulationi conuenire cpotü: excipitur autem catulis, ut pracipit Diofcorides,qui nondum natare pot- funt.Coagulum uituli marini bibüt cum lacte equino afininóuc, aut cum D punici fucco:quidam ex aceto mulfo:necnon aliqui per fe pilulas deuorá:. In lethargum uergentibus,coagulo uituli marini ad olfactum utuntur: & lethargicos coagulum uituli adiuuat in uino potum oboli pondere. Tertiodecimó die,ut uult op pinus, Dec talpa & ucfpertilione. Cap. XC. Vtilum animal & talpa eft:quippe qui omnino quidem nec uideat, 74/2 xr nec perfpicuos habeat oculos: fed caccitatis perpetuz animal eff ter- dos : ràquc obrutum, & tenebris etiamnum defoffum, fepultisque fimile e'ue- rum fi quis prztentam membranam detraxerit, locus oculorum apparet, & pars nigra corundem:fitus denique &defcriptio eade,quam legitimam o 2 z ; confpicui oculi obünent : ac fi obducta cute oculi preffi;confufioblitíque Vejpertilio, Nux Tópíc. Inter bipedes numeratur li- bro L.hif-.ani- malium. Ve[pevtiliones "Arabice. AAómE uul- pecula. Plinius in Ae- thiopia. AMantichoras. Axis " Monoceros. Cartaxonos. Ad longitudi- nem pedit qua tior.Solinus. DE DIPFERENTIMS effent dum crearentur.In tanta hac tamen cacitate, liquidius audiunt tal- E x uel in terratam denfo atque furdo natur elemento. Talpz cinere ftru mas illinuntex melle:alij iecur ciufdem contritum inter manus illinüt, & triduo no abluunt.Dextrum quoque pedem cius remedio efle ftrumis af- firmantzalij prxcidunt caput, & cum terraà talpis excitata tufum, digerüt in pattillos pixide [tannea, & utuntur ad omnia quz intu mcícunt, & quz apoftemata uocantquaque in ceruice funt... Ambigunt & uefpertiliones cum uolucribus & pedeftribussquemadmodum uituli marini cum aqua- tilibus & terreftribus.Et quadrupes eft uefpertilio,fed màca:ut fitad qua- drupedes cóparata,uolucris:ad aucs uero, quadrupes. Cauda tam quadru- xedis quàm uolucris caret.uolat, fed cuteis penis mébranáue . Horü quoq; alc articulos habent: & uolucrum animal parit uefpertilio tantum.Dentes habet ut quadrupes, & lacte foetum nutrit.admouens ubera quz in peéto- rc geftat. geminos uolitat amplexa infantes ;fecimq; deportat. Noctu ui- &um fibi quxrunt:& in cibatu culices gratiffimi. - Minimam pro corpore uocem Emittunt: peragüntque leui ftridore querelas. Teé&tàque non fyluas celebrant,lucémque perofx Nocte uolant.feróque tenent à uefpere nornen. In Atlyria circa Borfyppum gignuntur pragrandes: quz funt apud incolas 9I in ufu cibario.Cor ucfpertlionis folifueis contrarium eft:omnibüfquc for micis & falamandris rcfiftit.Somnü aret uefpertilionis caput aridum ad- alligatum. In paludibus circáque paludes Arabiz;in quibus nafcitur cafia, degunt fere alatz uefpertilionibus fimillimzftridore diro, & uiribus exi- miis: quaszgre ab oculis arcentes Arabes cafiam colligunt. Eft & quod cuteis pennis uolat aliud animal:iAém à Graecis uocatur. Q De monftrofis quibufdam alisanimalibusinIndiaautZEthio- — 1 pia prognatis. Cap. AM CN PudIndos (fi Ctefiz credendum eft) belua gignitur,cui nomen man- tichora:dentes triplici utrinqueordine: magnitudo & aurium hirti- tudo, & pedes leonis:facies & aures hominis,oculi cefij, color rubricc.Cau ? dajfcorpionis modo terreftris, aculeo armata, fpiculáque adnata iaculans. Voxtam fibila,ut imitetur fiftularum modulos, tabarumque concentum: H curfus no minoris pernicitatis,quàm ceruis. humanas carnes auiditIime af 5 fectat. hominü fcrmonesimitari & màtichoram in ZEthiopia author cft Iuba. InIndia quoquefera traditur nomine axis, hinnuli pelle, pluribus candidioribüfque maculis . Sedatrociffimum monoceros monftrum cft, quem & cartazonon uocant, reliquo corpore equo fimile, capite ceruino, pedibus elephanto, digitis fcilicet indiuifis, cauda apro, mugitu horrido: cornu unum nigrum é media cius fronte protenditur cubitorum duüm, fplendore mirificojita acutum,ut quicquid imperat, facile ictu eius perfo- retur: nec leue quidem hoc, fed uerfuras quafdam naturales habet. Hanc feram uiuam negant capi:quippe quz in intimis Indie & defertiflimis rc- gionibus ANIMJJNLIY M,LÍSB V. T A gionibus degit. Apud Hefperios ZEthiopas fons eft Nigris,ut plerique exi- ftimauere, Nili caput: iuxta hunc catoblepa nafcitur , modica & iners be- Ctoblepá. ftia,caput przgraue zgre ferens, idque deiectum femper in terram, afpc- &u hominibus peftilentijomnibus qui in oculos cius offenderint,cofeftim pt[j;us orn; expirantibus . De onocentauro Pythagoram hac narraffe teftatur Crates bu qui ouilos Pergamenus:homini ipfum ore & promiffa barba fimilé effc, fimul & col- es videre. lum & pectus humanam fpeciem fimilitudinémque gerere: mammas di- SOLOS ftantes ex pectore pendere: humeros , brachiahumanam figuram habere: dorfum uentrem,pofteriores pedes afino perfimiles effe: & quemadmodü afinum,fic cinereo colore effeimum uentré leuiter cxalbefcere. Duplicem ufum ei manus praftare:nam celeritate ubi fit opus , pedum loco illis uti- B tur:cx quofit ut exterarum quadrupedum curfu non fuperetur:ac ubi rur- fus neceffe fuerit uel cibum capcre;ucl aliud quiddam tollere;qui antea pe des erant, manus efficiuntur. Animal eft graui animi acerbitate: nam fi ca- piaturnon ferens feruitutem , libertatis defiderio ab omni cibo abhorret, & fame cibi mortem confcifcit. Hactenus de multifidis dixiffe abunde cft. 1 Quzinhoccapitecontinentur animalia,an multifida fint omnia, nondum fa- tisconftat. 2. Colorrubricz, px xuvaxewor: Plinius & Solinuscolore fangui- nco. 3 Pedibusficuiget,inquit Solinus,faltu fic poteft,ut morari cam. nec extentif fima fpada poffinunec obftacula latiffima. De quadru pedibus bifulcis , & primó de boue & boum ge- C ncribus. Cap XCII. Roximum cft ut de bifulcis doceamus,qux unguium loco & ungula- rum chelas forcipémue habere,cadémque fere cornigera effe diximus. Inter hzc primas partes ture boui tribuérc maiores: cuius tanta fuit apud Bos, fs antiquos uencratio,ut tam capitale eflecbouem necaffe,quàm cidem Ie hoc igitur genere primum dicemus, cuius potiffimum ufus noftri laboris cft particeps, & quód laboriofiffimus fit bos hominis focius in agricultura. 1 Primum in bubulo genere aatis gradus dicuntur quatuor:prima, uitulo- VituP, udsug rum:fecüda,iuuencorum:tertia,boum nouellarum:quarta , uetuloruü.Dif- l cernuntur in prima, uitulus & uitula:in fecunda , iuuencus & iuuenca: in /7^tre»cies ; in- tertia & quarta, taurus & uacca . Quz flerilis eft uacca, taura appellatur: deu Eur D quz prxgnans, hordafordáue. Boucs pro regionibus czlíque ftatu, & ha- y, ! bitum corporis, & ingenium animi, & pili colorem gerunt. Alix forma Taura. funt Afiaucis;aliz Gallicis,Epiroticis aliz.. Circa paludem Mzotim boues Hovda, uel funt fine cornibus:& apud Myfios quoque.bubus Indicis camelorum alti- ^? tudo traditur,cornua in latitudinem quatuor pedum.Sunt & Indici boucs 5,5, j,,..- unicornes tricornéfque, folidisungulis nec bihidis.| ZEonij quoque boues gouessorcor- folidipedes funt finguláque habent cornua, & haec medio capite.In Hercy »es. nia fylua cft bos cerui figura,cuius à media fronte inter aures unum cornu P«es tricorz exiftitexcelfius magique dire&um iis, qu nobis nota funt cornibus. Ab a eiusfummo ficut palmz ramíque lati diffunduntur.Eadé cft foeminz ma- 77, onis fjls rifque natura: eadem forma magnitudóque cornuum. Armeniis ,bina ssbos. AMaotici boues uL Ens bos DE DTEPIERENITIIJS Armeniusbos. quidem cornua, fed inanfractum conuoluta . /Egyptus boues gignit can- E -Aeryptiisbos didos maximófque & mites:Phrygia uero fuluos & rufos , quibus prolixa zu Sid àccruice dca palearia.Cornua quoque iis capiti nequaquam affixa, 2 aue fed ut aures mobilia.Syriaci Pelleíque nigri,robufti;feroces, fronte lata, a- 5 Scythicus bos. fpectu horrido:füáque natura neque obefi nimium neque ftrigofi: ac pro- indc & ad pugnam & ad curfum idonei.Scythici, quorum in dorfo gibber cft, & proceriffimi, & cx omni parte cádidiperparuis cornibus funt, & mi nime acutis: fimilitérque ut cameli eminenti dorfo exiftunt:fimul & cum dorfo clitella imponuntur,perinde ut cameli genu fe&tunt: rurfümque fu fcepto onere furgunt,ab hominibus nimirum edocti. Syriacis non propen Cancusbos. — dee paleariafed in dorfo gibber eft. Carici quoque in parte Afix foedi ui- fu;tubere fuper armos à ceruicibus eminente, laxatis cornibus,excellentes F in opcre narrantur:czteri nigri coloris candidíue ad laborem damnantur. Bilons. ^ Biftonesiubauifu horrendaà ceruice utrinque & pectoreleonum in mo- 4 rem dependente infignes,cornua habent peracuta,& nequaquam aliorum more in aduerfum fefe fpectantia;fed fupina & plane recta. Lingua hisan- Pxosisbos. | gufta fed afperrima,& quz linctu fanguiné cliciat. In Pxonia boucs funt, inquit Paufanias, toto quide corpore pilis hirfuti, fed pe&tore maxime & circa maxillas. Troglodytarum boum cornua in terram directa funt:qua. um de caufà obliqua ceruice pafcuntur.Feruntur & in Africa boues, qui retro Boues m37?- ambulantes pafcuntur ; indeque àmóérouoi dicti: nec enim aliter ob cornua d » T paíci poffunt,quz illis antrorfum & in terrà directa funt: uerü hoc fabulo- Lolicos boue; Lm arbitratur VIpianus. Phoenicü libri teftantur indigenas uaccas ca efle G stocat. magnitudine,ut ucl proceriffimi paftores cü mulgentftare,atque adeoin Phenias bo- fcabellà afcedere habeant necefle;ubera ut po (lint pertingere.In noftro or- m . be Epiroticis laus magna: ac Pyrrhi (ut ferut) iam inde regis cura pregran- tici. P"?- desfucre, hodiéque reliquiz ftirpiu durant. Epiroticz uaccz prz fua prac- cipua magnitudine amphoras fingulas fingule implet lactis: mefured; cius dimidium mammis duabus praftant.Ercctus ftat qui mulget, aut paululü fcinclinat:quonià fedendo ubera contingere nequeat... Nec tantu diucr- fitas prouinciarum led eadé quoque regio, ut Italia ipfa partibus fuis dif- crepat. Campania plerunque boues progenerat albos & exiles: V mbriaua- ftos & albos,cadémq; rubros, nec minus probabiles animis d corporibus: Hetruria & Latium compactos & ad opera fortes: Apenninus duriflimos, H JAltinsuacce, omnémq; difficultatem tolerantes, nec ab afpe&tu decoros. Altinz uaccz, Ceu&, quas cius regionis incolz ceuas appellant, humilis funt ftaturz, lactis abü- dantes. In boum genere cornua fere habent tam mares quàm faeminc:fed uaccarum cornua & taurorum inter fe diffident : tauris enim minora funt cornua tenuioraque.Dentes habet bos,ut & rcliqua cornigera continuos: bimusque dentes amittit,non tamen uniucrfos.Boum caudis longiflimus caulisatque in ima parte hirtus.Huic tantum animali omniü quibus pro- cerior cauda,non ftatim nato,confummatz ut czteris mefura:crefcit uni, doncc ad ueftigia ima perueniat.Renes boui quafi ex multis exiguis reni- bus coftituti. Taurorum fanguis ubi & uena cffluxerit,craffitlimus cft & ni- gerrimus ANIMALIVM LiB. V. 3j Agerrim us:celerrime omnium coit durefcítque;ideóque peftifer potu.Coi- rectum mares tum faeminz anno ztatis primo peracto irici piut;ita ut ctià honnunquam gencrent : ucrum quod magna ex parte ht,uclanniculi, ucl nacti octauum meníem uenerem adeunt.Iuuenca recentior quàm annicu la non patitur uencrem,nifioftento: iam enim uel quarto ztatis mefe co- iffe perfpectu eft:fed enim quod maxime confeffum habemus, bimatu ge- nerant : fed tauri generationem quadrimi implent. Et qui quadrimis mi- norcs funt;prohibentur admiflura : ficuti & qui maiores quàm duodccim annorum:illi quoniam quafi puerili xtate feminandis armentis parum ha bentur idonci;hi quia fenio func effoedi. Et tauris fingulis faemine dene co- dem anno traduntur:ucl(ut aliis placet) unus mas quindecim uaccis fuffi- B ciet. Apud Magonem duo wauri in feptuaginta matribus funt. Maxime ido neum tempus ad concipiendum, à delphini exortu (ad quartum fcilicct idus Tunij ufque ad dies triginta,ut fentit Plinius: ucl X Laut paulo plus ut Varro.Q uz enim ita conceperint,temperatiflimo anni tempore, & adul- tisiam pabulis pariut. uerum Ariftoteles initium coitus plu rimis quidem menfe Aprili & Maio prodidit:fed nonnulla: uaccz ctiam ad autumnum ufque tempus coeundi deducunt.E: gentibus quidem que lade uiuuntjita difpenfatur,ut omni tepore anni luperfit id alimentum.Bos uno init im- plezagitque uehementer, ita uc foemina uix tolerans fuccumbat. Et qui- dem uaccz tauros in coitu non paauntur nifí raro, propter rigorem geni- talis :eaque caufa gradiuntur in coitu,clunibufq; fubductis femen recipiüt Cgenitale.Si forte conceptio pererrauerit, uicefimo poft die marem facmi- na repetit.Seniores tauri nec [pius quidem feminam eandem codem fu perueniunt die;nifi fortaffe ex interuallo:& nó fpius quàm bis die incüt: atuero iuniores & candem fzpius cogunt, & plures petunt ac fuperueniüt uigore fuz atatis.Salax minime inter mares taurus eft:at ex feminis inte- duntur libidine;poft equas,potiflinium uaccz : tempore enim coituslibi- dine quandoque adco incéduntur,utbubulci cas tenere aüt cáperc neque- ant:ad hzc uaccz tauros fuperueniunt, & fequuntur fedulo,& affiftunt. Ferunt uterum uaccz menfes nouem:decimo pariunt. funt qui decem to- tos menfes;exceptis paucis diebus,uterum geftarc affirment.Q uod autem inlucem przcurrit hzc tépora;id abortiuum efb;uitaléque minime, etiam D fi paulo maturauerit partum:przmolli nanque imperfectáq; ungula pro- dit.Boues grauidas negantprzterquam in dextro uulux finu ferre, ctiam cum geminos ferant.Pariunt fingulos,geminos rato. Lacà partu utile cft: ante partum lac non habet bos. Ex primo femper à partu coloftra fiunt: ni coloflva. admifceatur aqua, in pumicis modum coeunt duritia:ucl perinde ut lapis durefcit,ut Ariftoteli placet.Q uandiu uiuunt & coirefolent & parere. Vi- — T uunt magna ex partetoeminz annos quindecim;atque etiam mares excift. Kk iid Nonnullis ztas ucl ad uiginti annos;atq; ctià plures,fi corpore benc habito » n D fint: nam & excifi plus temporis quàm czteri uiuunt,ufu exercitij & copia longifima;má pabuli. Vigétquinquennes maxime.domitura boum in trimatu,anté pre- ribus 3X. matura. Boues & pafcunt per focietates atque cofuetudines: & f1unus ab- N AINo0n ante qua drimatyn.Pli Dl, Taurus. Vacca. DEB, DIUETPEBRIESNU TIS erraucrit,reliqui lequ untur:quapropter boarijnifi prauencrint,totum areE mentum requirant neceffe cft.Boues & fruge & herba ucfcuntur : pafcun- tur etiam commodiffime in nemoribus,ubi uirgulta & frons multa. Pin- guefcunt iis quz flatum cient, ut eruo & faba frefis, atque etiam fabarum herba.Lauatione quoque calide aquz traduntur pinguefcere. Boues ani- malium foli, & retro ambulantes pafcuntur:& funt in Africa qui ita perpe tuo pafciferantur,neque aliter quàm recedédo in auerfum paci folere. Bi- bunt boues forbendo,& claram bibere geftiunt: adeo ut nifi aqua fit clara, frigida & lympida,libenter bibere nolint. Augentur iuuence am plius,.cum plus temporis expertes ueneris degunt: quapropter terrz Epiri incolz bo- ucs quas Pyrrhicas uocant, annis nouem intactas uenere Íeruat. Laborant armenta uchemetius pruina folicitata quim niuc.Boues gregales morbis duobus tentantur,podagra &ftruma(«eeégor Greci dicunt:)facit podragra, ut pedibus intumcícant, & quanuis non ntcreant,camcn ungulas amittat. Eucnit in xeacgo; ut calidius frequetiusque fpiretur. Q uod deniq; in homi- ne febris,idem in boue eft ? xgevegv(febrem uocat Columella: Jindiciü mor biut aures flacceant, & ut comedere nequeàt:fed breui moriuntur. Boues cxlum olfactantes, feque lambentes contra pilum, hyemem prafagiunt. ui gregem armentorum emcerc uult,hzc quaficommunia & certa in c- mendis bobus przcepta fequi debet.Parandi funt boues nouclli, quadrati, grandibus mébris;cornibus proceris;ac nigratibus & robuftis, ac fine cur- uaturz prauitate lunatis, frote lata & crifpa,magnis & hirtis auribus,ocu- lis & labiis nigris,naribus refimis patulífque;ceruice torofa & copacta,pa- learibus amplis & pene ad genua promithis, pectore magno, armis uaftis, uentre non paruo, fed capaci & tanquam implente utero, lateribus porre- &is,lumbis latis, dorfo recto planóque , uel etiam fubfidente, clunibus ro- tundis,cruribus compactis ac re&tis,fed breuioribus potius quàm longis, B G 5 6 genibus eminulis,diftantibus inter fe,ungulis magnis,caudis logiffimis & 7 fctofis pilofisq; , pilo totius corporis denfo ac breui:colore rubeo ucl fufco, ta&u corporis molliffimo,non afpero ac duro. At uero colore,ut Varroni placeo potiflimum nigro,deinde rubeo,tertio heluo,quarto albo : moliffi- mu$ enim hic & duritffimus primus:de mediis duobus, prior quàm pofte- rior melior,utrique plurisquàm nigri & albi. Hec marisforma Ípectanda cftneque enim alio diftat bonus taurus à caftrato, nifi quód tauris in afpe- &u generofitas:torua fronte;auribus fetofis;torofiore ceruice: uentre pau- lo fubftrictiore,cornibus breuioribus & in procinctu dimicatione pofcen- tibus:fed tota comminatio prioribus in pedibus ftat:ira glifcente alternos replicans,fpargenfque in altum arenam, & folus animalium co ftimulo ar- defcens. Vaccz probantur altiffima formz longzque , maximis uteris, frontibus latiflimis,oculis nigris & patentibus, cornibus uenultis, & leui- bus,& nigricantibus,pilofis auribuscompreffis malis,palearibus & caudis ampliflimis, ungulis modicis & cruribus.Cxtera quoque cade ferein fce- minis,quz & in maribus defideràtur. Boucs hyeme ac uere primo medió- que gr aciles funt:pranumque fuccu in cibo prabent: procedente ucro anni temporc H ANIMAELIVM:LIBE V. 24 A temporc, obefiores cuadunt füccíq; melioris,cum fcilicet aucta fuerit her- ba.Bubula caro plurimum nutrit, fed fanguinem generat,ucl quàm fuilla craffiorem:nam bos temperamento longe ficciorc cft quàm fus. Senibus minime,fed nec ulli alij utiles funt carnes bouille inquit Galenus.Bubulas carnes additi caules caprifici magno ligni compedio percoquunt. Ad cam quz in uentriculo fit concoctionem , uitulina bouillz przíftat: meliüfque nutritac minime mucofa eft, & fecundum heedinam optima. Lac bubu- 4 lum pinguitfimum omnium eft & craffimum ,eóq; minus aluum mouet; fi Galeno credimus : alijs uero aluus maxime foluitur bubulo. Cafeo ferti- lius cft bubulum quàm caprinum ex eadem menfura pene altero tanto : & ut cafeum , ita & butyrum habet plurimum, ualentiusque nutrit. Datur B priuatim iis qui colchicon biberint;aut cicutam,aut doricnium;autlepo- rem marinum . bubuli lactis ferum orthopnoicis prodeft ante cztera ad- dito nafturtio. Taurinus fanguis recens, inter uenena cft , ut modo dixi- mus : cum polenta illitus duritias emollit ac difcutit. Taurinus adeps ca- lore ficcitatéque fuillam longe fuperat: fed leonino inferior eft: ut in- ter utrunque medium locum tenere uideatur. Non inepte igitur medica- mentis admifcetur,& quz fcirrhofis medetur affectibus, & qua phlegmo- nas concoquunt.Medulla uitulina uterum emollit tum appofitum,tum in peffo inditum.Felle taurino priuaum anginz cum melle perunguntur.Sc- dis ulcera fanat,inquit Diofcorides, & ad cicatricem ufque perducit. me- detur & aurium fibilo ex porri fucco inftillacà. Felle bubulo femina attin- C gi utile putant,quo mures à fegctibus abigantur.Taurino felli precipua po tentia ctiam in zre pellibufque colore aureo ducendis. In iuuencarum fe- cundo uentre,inquit Plinius,reperitur pil rotunditate nigricans tophus, nullo pondere, fingulare (ut putant) remedium zgre parientibus,fi tellure non attigerit. Talum bouis combuftum dentes mobiles firmare tradunt: cum melle autem epotum teretes lumbricos expellere : cum oxymclite lienem minuere: & uenercm quoque excitarc. Foemoris offa cremata,fan- guinis fluxiones epota fiftunt,& uentris quoque... Bouis armentarij fimü; dum uiridi herba pafcitur,fi recens apponatur,uulncrum inflammationes mitigat:foliis autem inuoluitur,cinereque feruente calfactum apponitur. coxendicis dolores fotu compefcit . illitum ex aceto duritias, ftrumas, pe D uófque difcutit.Eorum ucro qui paleis ucfcuntur fimo oblinütur aqua in- tcrcute laborantes, ita ut moxin fole reclinentur. Habet enim ftercus bo- uinum uim ctiam attrahentem: quarationc apum uefparimque ictibus medcetur.Priuatim autem fuffitu hmi,quod à mafculo boue collectum eft, procidentes uuluz reprimuntur : ciüfque nidore culices (wvess dicti ) fu- antur. Boum coriisglutinum excoquitur, taurorumq; , & id pracipuü: xylocollam hoc uocant, & taurocollam: przftantiffimü candidu & trant- lucens:nigrum ucro deterius eft, & lignofum quoque damnatur. Przfítan- tiffimum fit ex auribus taurorum & genitalibus : nec quicquam efficacius prodeft ambuftis.Ex aqua calida dilutum atque illitum puftulas erumpe- Ic non patitur. Sed adulteratur nihil zque quibufuis pellibus inuetcratis N ij Xylocolla Tauvocolla. Bos fluefhris. Taurus Jnc- thiopicus. Furore.Solin. Bonafus. Bótwxate. AMonapos. Compofitiore , qEsk cx a n. plitudine non multo arctiorc quim ut fingula Íex fextarios capiant: ni dnce, mes - X [AL0V. DE BDIFFEER/EN IT TZUS à calciamentífque ctiam decoctis:Rhodiacum uero fideliffimum,cóque pi- E tores & medici utuntur. Glutinum in aceto refolutum, impetigincs cu- tífque lepras delet: melle & aceto diffolutà uulneribus prodeft. In boum cenere funt apud Arachotas bouesfylueftes,qui differunt ab urbanis,quà- tum inter fues urbanos & fylucftres intereft.Sunt colore atro, corpore ro- bulto,rictu leuiter adunco, cornua gerunt refupinatiora. Atrociílimos ha 9 bet ZEthiopia tauros fylucftres,maiores agreflibus, uclocitate ante omnes, 1o colorc fuluos;oculis czruleis,pilo in contrarium uerfo,rictu adaures dehi- 1t Ícente iuxta cornua mobilia: tergoris duritiam filicisomne refpuens uul- nus.feras omnes uenantur: ipfi non aliter quàm foueis capti feritate fem- per intereunt. Bonafus gignitur in terra Ponia mote Mefapo, qui Pco- nix & Medie terre colliniitium cft, & Monapos à Pxonibus appellatur:ma E gnitudine rauri,fed corpore quàm bos latioreznequaqua enim oblongior, fed in latera au&tior eft. Tergus diftentum cius locum feptem accubantiü occupat:cztera forma bouis fimilis eft , nifi quód ceruix iubata armorum tenus ut equi efl:fed pilo molliore quàm fit equinus & copofitiore . Color pili totius corporis flauus,iuba prolixa , & ad oculos ufque demiffa & fre- quens:colore inter cinereuin & rufum, non qualis equorum, fed uillo fu- prafqualidiore;fubter lanario. Nigri aut admodum rufi nulli funt, uocem fimilem boui emittunt.Cornua adunca in fc flexa, orbémque inter fe colli gentia, & pugna inutiliazmagnitudine dodrantali aut paulo maiora: am- 12 gri- tie pulchra & fplendefcente. Anciz (z6x/4«or uocant Graci) ad oculos uf- G que demiffze.Caret fuperiore dentium ordine, ut bos & rcliqua cornigera omnia.crura hirfuta atque bifulca habet. Caudam minoré quàm pro cor- poris fui magnitudine fimilem bubulz,interiora omnia bubus fimilia con tinct.Carnem habet cguftu fuauem: quamobrem in ufu uenandi cft. Cum | percuffus eft fugit & defatigatus confiftitzrepugnat calcitrans, & proluuié Bifontes, Vn. Bubali, alui, uel ad quatuor paffus proiiciens:quo pra-fidio facile utitur, & plerun- 15 m ita adurit, ut pili infectantium canum tanquam ab igne abfumantur: cd tunc cauis eft in fimo cum belua excitatur & metuit : nam ft quicfcit, nihil urere poteft. Tempore pariendi uniuerfifimulin montibus enitütur: fcd prius quàm faetum edant,excremento alui circiter eum locum,in quo pariant,fe quafi uallo circundant & muniunt:largam enim quandam cius H excrementi copiam hzc belua gerit. Pauciffima Scythia gignit:pauca co- termina illi Germaniajinfignia tamen boum ferarü generaziubatos bifon- tes,excellentíque ui & uelocitate uros: quibus imperitum uulgus bubalo- 14 rum nomen imponit. Suntucro uri magnitudine paulo infra clephantos: fpecie, & colore, & figura tauri.Neque homini,neque foeminz quam con- Ípexere parcunt. hos ftudiofe foueis captos interficiunt. Hoc fe labore du- rant adolcícentes :atque hoc genere uenationis exercent: & qui plurimos cx lis interfecerunt,relatis in publicum cornibus,quz fint teftimonio,ma- gnam ferunt laudem.Sed affucfcere ad homines & maníucti fieri, nc par- uuli quidem excepti poffunt. Amplitudo cornuü & figura & fpecies mul- tum no- ANIMALIVM LIB. V. 5 A tum noftrorum boum cornibus differt.Hac Caefar. Cornua iis taurina;in- quit Solinus,in tantum modum protenduntur,ut dempta,ob infignem ca pacitatem Inter regias menfas potuum gerula hant: urnásque binas capi- "Alias y urnids tisunius cornua impleant.Hac ftudiofe conquifitajab labris argento cir- Ps eqris cuncludunt, atque in amplifli mis epulis pro poculis utuntur. In Hercynia Ru ve Íylua gignuntur: rhinocerota uocant, & taurü ZEihiopicum.Huic in capi- eed i te non funt cornua: fed in naribus unicum eft,& repandum quouis offe du «uu; 4r rius:quod fubinde ad faxa limatum in mucronem excitat , cóque aduerfus rhioprcus. elephantos utitur in dimicatione,aluü maxime petens,quam fcit effe mol- liorem: par ipfi prope corporis longitudine, fed cruribus multo breuiori- bus:magnitudo tauri eft:tor ma uero apri,praterquà quód in fummis na-. Vt Oppianus B ribus,ut iam diximus,cornu cft. Color illi buxeus, uel eburneus potius:ucl Prog. id : eg ^ 5 E - ; muito maior ut Oppiano placet;fuluus, raris infperfis maculis nigricantibus. Habet au- tem duo ucluti cingula,igura ferpentü flexibus haud diffimilia,quz à dor- fi fpina ad uentrem ufque pertenduntur : quorum alterü prope iubam ori- tur, alterum adlumbos.. In hocgenere nullx confpiciuntur foeminz , fed mares omnes. Author eft Iphicrates, in Africa gigni qui rhizes uocantur, nbiesiítae: forma tauris proxima:at uictu magnitudincque ac uiribus ad pugnam, cle phantis fimiliores. efl quam oryx 1. Vitulussusyee;qui adhuc füb matre eft & la&tet.5 &uaxcAie À dieux n, & ampie, qua Mubkhs necdum coiuerit, nec ad iugü idonea eft. Hac ex Theocriti interprete. 2. Erythrazi POS d boues,inquit ZElianus, mobilia fimiliter cornua ut aures habent. 3. Pelleusbos;à UD : C Pella,ut arbitror, Macedonie oppido. 4 Biftones,à Biftonide Thraciz palude & Éjoiterbos regione. $.— Gibberifpinaleniter remiffa. Varro. 6 — Cturibusfolidis,neruofis ac p breuibus.Palladius. 7, Pedibusiinquit Varro,nonlatis,neque ingredientibusqui — ' difplodàtur,nec cuius ungula diuaricét,& cuiusunguesfintleues& parces, 8. Aliis, ut Plinio & Dioícorid.bubulum,afininum,& equinü magis aluum foluunt, &xaxé- 7px. 9 IndicostaurosuocatSolinus. Taurum ferum huncuocatGillius ex Op Taurus Indi» piano,quem apud Troglodytas naíci ait. & aliü quoque huic haud diffimilem habec € raurum ferum ZEthiopicum. 10. Volucrispernicitas.Solinus. 11. Hiatus omne quodcaput.Solinus. 12 Dodrantali,gziSaguctor,id eft;unciarum nouem,magni- tudine palmari;ut interpretatur Theodorus,aut paulo maiore: amplitudine non mul 3 to au&tiore quam ut fingula fcmifextarium capiant: «uasuv, id eft congij dimidium, id eft fex fextarios,nifi fortaffe médofusfitcodex. 1; Em mosooxs ógyoxe, ad quatuor paffus,uel trium iugerum longitudine,ut refert Plinius:ut uero hzc cohaerere poffint. . oftendit Claymondusin fcholiisinPlin. 14 Martial.lib.r.iungitbubalum cum bis fonte, hoc uerfu: Illi ceffit atrox bubalusatquebifon. — Bifo (uti fertur) cerui fpe- ciem habet:cuiusà media fronte inter auresunum cornu in excelfum magis dirigitur, quàm ea quz nobis nota funt cornua. Ab cius füummo,ficut palmce,fic rami late diffun duntur.Eadem natura foemina qua mas przdita eft:cadem etiam forma, cadémq; ma gnitudine cornuum.Hxc Gillius, ex authore quodam, fed incerto. 15. Paufanias ucro fcribit,in extrema nare unicum effe cornu, & paulo fupra alterum, fed quod mi« nus fit. Dcouibus. Cap. C GRIS, D boues füumptum hominum cxcolunt, ita corporü tutela pecori de- 6,5, ;;. betur.Itaque poft boues ouilli pecoris fecunda ratio eft:ut quod przci veicez, pue nos contra frigoris uiolentiam protegit,corporibufque noftris libera- N iij 3 DE DIEEERENTI(IS | liora przbet uclamina. [hoc quoque gencre cornua uel foeminis natura E tribuit , fed ca conuolutain anfractum arietum generi, ceu ceitus daret. Dentes quoque plures maribus quàm foem inis dati. Ouis binasgerit inter 1 foemina mammas. Outum pars maxima fel habe: & quidem terris quibuf , dam adeo large,ut exüperantia prodigijloco habcatur,ut in Naxo:fed aliis quibufdam lecis omnino caret , utapud Cbalcidem Euboicà parte quadi agri.Iri renibus febo opimandis maxime omnium luxuriant: quippc quz renibus pingui undique obductis intercant, quod ubertate pabuli his : quo fitut quanquam pingues admodum finttamen aliquid defit oportct, f.nó utriquereni;at dextro faltem. Aries ad utrunq; zquinoctiu c ubádi ratione " miutàt:quippe qui fex hybernis menfibus in ]zuum latus iacens quieté ca» pit:contráque ab zquinoctio ucrno in dextrü incubans dormit. Oues an- F niculz cocuntatque utero fcrunt : mares quoque codem illo temporein- cunt;fed proles differt, quatenus praftanuor cacft,quam fcnefcentes ma- res & foeminz procrearint. Neque pati oportet,ut prxcipit Varro, mino- rcs qüàm brmas falirixquód neque natum ex his idoneum eft, necnon ipfze ^ fiunt étià deteriores quàm trime admiffz. Arietes primü uctuftiores faemi has ineunt: agnas enim faftidiunz.Coirus omnibus ab ar&turi occafu,id eft àtertioidus Maias,ad aquilz occafum; id eft x 111 Cal. Augufti: quod que- Et cóceptiin- poftca cond piunt fiu nt ucgrandes atq; imbecillz,ut ait Varro:Oucsterno ualidi.Plinits. aut quaterno coitu implentur: & f1à coitu imberacceffhit, abortum infert. —— Pariunt maxima cx parte fingulos;fed aliquido & binos & ternos & qua- ternos. pariunt geminos tum pabuli beneficio,tum fi pater aut mater uim cam geminandi per naturam obtineat. Mares autem aut foeminz genera- turui tum aquarum,tum etiam propter admifflionis rempus:nam & aqua faciunt ut faeminz marésue cocipiantur: Ad hxcaquilonisHatu marespo — ^. tius concipiuntur;auftri faeminz . Vistanta eft aquilonis, utucleas qua, - nonnifi foeminas pariat, immutet ad prolis mafculz procreationem. Spe-. &arc ad aquiloné oportet cam coeant fcemin.Dextro tefte maribus pre- ligato,fceminas generari aiunt,leuo,mares.Ferurit uterum quinque meni? Lo bus(diebus CL inquitPlinius:) & cordos aut chordos uocabàt antiqui polt Z E - i y Tato A ti "s : DEDE Cbord;. id tempus natos agnos.Itaque fit ut partus exitu autumnali fiat : contingit tamen ut locis nonnullis,quibus cxli clementia & pabuli copia eft/bis pa- riant.Pariuntiuniores paucioresquàm uctuftiores. Oues parere ufque ad HL annum octauum poflunt: & fi bene curentur,ucl in undecimáà facultas pa- ; riendi protrahitur.Et quidem fieri poteft;ut etiam per totam fere uità co- eant tam mares quàm foeminz. Multi hybernos agnos proferunt uernis: quoniam magis interficante folftitium quàm ante brumá, firmos effc: fo- lumque hoc animal utiliter bruma nafci : caftrari agnos; nifi quinquemc- ftres,pra maturum exiftimant.Vita ouibus ad denos annos:fed magna ex parte ad pauciores : duces pecoris tamen, ucl ad quindenos protrahuntui- tam.Singulisouilibus finguli mares duces confüituuntur.Oues ZEthiopiz ucl ad duodecim & tredecim annos uità agunt:quz manc iniri folent,ma- rem fifero dici admiferis,non patiuntur.Candidi nigríue efficiütur foetus, ifub ANIMALIVM LIB. V: 76 A fi fub lingua arietis uenz nigra aut candidx habentur : cuius enim coloris funtuenz, ciufdem & uellus eft: uarium etiam, fi plures uenarum colores funt: & rufum, fiuenz rubra fuerint: fi palatum quoq; nigrum fuerit,aut maculofum uel lingua ipfa, pulla,ucl etiam uaria nafcitur proles. Q uàdiu admiffurafit;jcadem aqua uti oportet:quód cómutatio & lanam facit ua- riam,& uterum corrumpit.Oues herba uefcuntur: & pafcere fedul:e atque ftabiles folent.Pinguefcunt potiffimum ex potu:quamobrem ftate falem dare die quinto foliti funtfingulis centenis lingulos modios, ut fitibunda plus aqua hauriant:fic enim pecus incolume atque pinguius redditur. O- pimat pecus olea;oleafter,;aphaca,palea, herba:que omnia efficaciora funt cx falfugine refpería.Oues fi grauidz glandem copiofius ederint,abortum B faciunt.Homines ufu periti totidé fere morbis ouem infeftari,quot homi- De oui mor- nem referunt: & frequentius quàm ullum aliud animal infeftatur fcabic. bis nem Molliflimü pecus eft:& quanuis ex omnibus animalibus fit ucftitiflimü, rd E frigoristamen impatientiflimü eftjnec minus zftiui uaporis. Genus ouile UT me cft, moribütque(ut dici folet)inter omnia animalia ftultiffimis.Repit . indeferta fine caufa:& hyeme obftante ipfum fxpe egreditur ftabulo : oc- cupatum à niue, nifi paftor compulerit;abire non uult: fed perit defiftens, nift mares à paftore ducantur:ita enim reliquus grex confequitur , adco ut etiam quà timuere ingredi,unum cornu raptü fequantur.Pecora exultan- tia & indecora lafciuialudentia. pluuiam pracfagiunt. Pro loci natura diffe .. runtoues,non magnitudine folü,fed & aliis difcriminibus . Pinguis & cà- C peftris fitus, proceras oucs tolerat: gracilis & collinus,quadratas:fylucftris . & motofus,exiguas: pratis planfsque noualibus tectum pecus commodif- fime pafcitur: idq; no folum generibus, fed etiam coloribus plurimum re- 24 fert.Magnz oues circa Meotim paludem gignuntur : generis eximij Milc- fias, Calabras, Apuláfque noftri exiftimabant,inquit Columella, earimq; optimas Taretinas: nunc Gallicz pretiofiores habentur: earumque przci- ue Aldnatesitem que circa Parmam &Mutinam macris ftabulantur cá- pis. Color albus quanuis fit optimus, funt tamen fuapte natura pretio co- mendabiles pullus atque fufcus:quos prebenc in Italia, Pollentia:in Bctica, Corduba:nec minus Afia rutilos quos uocàt ggitess. Sed & aliasuarictates EpuSpoloues. in hoc pecoris genere docuit ufus exprimere: ut cü uarij coloris fylucftres D acferosarietes máfuefactos tectis ouibus quifpiam admififfet,ex primum hirte;fed paterni coloris agnos ediderunt:qui & ipfi deinde Tarctinis oui- bus impofiti, tenuioris uelleris arietes progencraucrüt Ex his rurfus quic- quid conceptuni eftmaternam mollitiem, paternum & auitum retulit co lorem: itàque oues quas paícimus,ortz funt ab ouibus feris. Ouium aliz Ows sillaiea, func uillaticz,aliz in faltibus pafcütur:itáque ouium fumma genera duo, 0 d : . 3 te&um & colonicum:uéluti Columella nominat molle,&hirfutum:illud inia : molliushocin pafcuo clegantius.Molliffimum genus ouium quod Grecü. birfuta, pecus, & plerique Tarentinum uocant;nifi cum domini przfentia eft, ulx. Greci pecus. expedit haberi:fiquidem & curam & cibum maiorem defiderat:nec ullam. Tarétizs oues. domini aut magiítroru m inertiam fuftinetmultóque minus auaritia: nec N iiij DE. IDDIILETESENMISVE INC EOM S cftus nec frigoris patiens.Raro foris,plerunque domi alitur:& eft auidiffi E mum cibi:cui fi detrahitur fraude uillici,clades fequitur grege.Plures auté in ciufmodi gregibus,quàm in hirtis, mafculos enutrire oportet : nà prius quàm faeminas inire poflint mares,caftrati cum bimatü expleucrint enc- cantur: & pelles corum propter pulchritudinem lanz maiorc pretio quàm Hofutcots. aliauellera mercantibus traduntur. Hirfutum uero ouium genus ( quod 4 ES ioi colonicum appellauimus)in faltibus pafcuntur,& à te&tis abfunt longe: & Rove quód late longeque in diuerfis locis paíci folent, idcirco portant fecum cra tcs aut retia paftores, quibus cohortes feptáque fecreta in folitudine faciat. Ego(inquit M.Varro)in octogenas hirtas oucs fingulos paftores contlitui: Atticusin centenas.In gregibus ouium magnis,quos miliarios faciüt qui- dam,facilius de fumma hominum detrahere poffunt.Paícua ouillo generi F utilia funt;que ucl in noualibus;ucl in pratis ficcioribus excitatur:paluftria ucro noxia funt/fylueftria damnofa lanis.Per hyemem fi penuria eft;foenü ucl palea,ucl uicia;ucl facilior uictus ulmi feruatis frodibus prx beatur;aut fraxini. In ouium gregibus comparandis in primis uidendum,ut boni fe- minis pecus habeas: id ferc ex duabus rebus poteft animaduerti, ex forma & cx progenie:fi uidelicet agnos procreent formofos. de forma, ouem effe oportet corpore amplo,quz lana multa fit & molli;uillis altis & denfis to- dec. iD corpore,maxime circum ceruicem & collum. uentrem quoque ut ha- W M beat pilofum:itàque quz id non haberct, maiores noftri apricas aut apicas appellabant ac rericiebàt.Effe oportet cruribus humilibus. caudis obferua- 5 rc,ut finc aliubi,ut in Italia prolixis, in Syria breuibus, uttradit Varro. at G Plinio,Syriz cubitales ouium caudz, plurimümq; in ca parte lanicij. Sint -Arictisforma praeterea uellere candido:uariam autem & canam comàimprobabis. Ari- etis ucro habitus maxime probatur, cum eft altus atque procerus, uentre promiffo atque lauato:cauda longiflima denfiq; uelleris atq; candidi : fro- tc lata,teftibus amplisjintortis cornibus potius quàm furrectis, patultsque & pronis ad roftrü,rauis oculisjauribus amplis, pe&ore & fcapulis & clu- nibus latis. Aduertendümqj lingua ne nigra aut uaria fit:quód fere qui ta- lem habent,nigrosaut uarios,ut dictum efl; procrcant agnos. Atq; hacc co- Oullicsro. munia funtin comparandis ouibus quas paícimus.Preftantiffima eft ouiü caro primo ac medio uerc. Melior item qua eftunius anni quàm quz uctu ftior:que & difficulter concoquitur, & malum procreat fuccum:nocétque H iis qui ftomacho funt humido & pituitofis.Eft enim caro ipfa ouium frigi 6 da ac humida,excrementofáq; & mali fucci . Iuuenibus quidé no omnino malus eft cibus:fenibus uero nec ea eft commoda: atque ctiam hac multo minus agnina : quippe quz humida, & mucofa,& glutinofa, & pituitofa "Aemina cro, cft.Ouilla caro,przfertim arictina poft folftitium clixa;grauiter olet: gra- uius ctiam fi afletur : quo circa dum coquitur, operculum olz auferre , a- quam copiofam iufundere, & condiméta quoque addere przcepit Rufus. Lac ouillum caprino cratlius cft pinguiusque, & dulcius;ac magis alit: fto- mocho tamen minus utile. priuatim tonfillas & fauces latis ouilli garga- rizatio adiuuat. Dyfentericos recreat cafeus ouillus uctus.Coagulü agninü aduerfus ANLM'SAASLI VM LIBe V. 7 A aduerfus omnia mala medicaméta pollet.Phreneticis prodeffe uidetur &le thargicispulmo pecudü caliduscirca caput alligatus.Pulmo agninus inter- trigines quz à calciameis fiunt fanare creditur . Dyfentericos recrcat feuü. S424. Dios ouillü decoctum in uino auftero: hoc & ileo medetur &tuffi ueteri. Aures fcoridessab m. purgat fel pecudis cum melle . Verberü uulnera &uibices pellibus ouium Iu Hg recetibus impofitis obliteràtur,idq; nocte ac die una,uti Galenus prodidit. ) Lanz prater cultum & tutelam contra frigora, fuccidz plurima przftant. zsaXeur. remedia ex oleo uinóque aut aceto;prout quzque mulceri morderíque o- us fit, & aftringi laxaríue. Succida lana mollise collo feeminibufquelau- datiffima habetur. Hc fuccos quibus fiant irrigationes facile combibit: & ob pinguitudiné illam,quam ocfypum uocant, emolliédi uim habet. Con- B tufisimponitur & quoquo modo percuffis: luxatis membris dolentibut- que neruis ac offibus fractis inter initia crebróque fuffunditur, ex oleo ui- nóque aut aceto . Facit & ad capitis, ftomachi, aliarumque omnium par- tium dolores cum aceto & rofaceo im pofita.Succida lana impofita fubdi- tique mortuos partus cuocat.Eadem nitro,fulphure;olco;aceto,pice liqui da feruentibus uncta, quàm calidiffima impofita bis die lumborum dolo- res fedat.Cum ucro lota fuerit lana,nec amplius ocfypum in fe habeat,fuc- cis ad irrigationes excipiendis;idoneum habetur.Arictis uellera lota frigi- dáque ex oleo madefacta in muliebribus malis inflammationes uuluz fe- dant: & fi procidant,fuffitu reprimunt. Crematz lanz cinis uim habet cali Quonam mo- dam & acrem:cruftas ulceribus obducit,excrefcentias in carne cohibet, & do ereman de- C cicatricem inducit.Illinitur attritis juulneratis, ambuftis: & in oculorum joe "i dicam ddicar , in fiftulas auréfquefgippuratas. Vis eius feptica'eft, 7» Diofm- Inedicamenta à * 3: d pp I C15, ides e Plin. inquit Plinius,efficacifliméque genas purgat. Quin & ipf fordes pecu- OEfypus, — dum fudórque faerminum & alarum adhzretes lanis (ocfypum uocant) in- &ievzs. numeros prope ufus habet.In Atticis ouibus genito palma. excalfacit, ex- AC il y plet ulcera & emollit: prafertim quz circa fcdem aut uuluam contingunt. Sad s cum meliloto & butyro.Menfes & faetum euocat cum lana inditum.ulcc- dedo H5 ribus aurium genitaliumque atque oris ctiam im ponitu r ca anferino adi- fcorides qa. Pli pe. Contra erofos oculorum angulos Ícabiofófque,& palpebras quz callü vius. contraxcre,& ciliorum defluuia efficax eft. Oefypum cam melle Corfico, quod afperrimum eft, maculas in facie extenuat: item fcobem cutis in fa- D cie cum rofacco impofitum uellere : quidam & butyrum addunt. Sordes quoque caudarum cocretz in pilulas;ac ficcatz per fe,tufque in farinam, & illitz, dentibus mire profunt etiam labentibus, gingiuíq; fi carcinoma Íerpat.Iam ucro pura uellera aut per fe impofita czcis doloribus, aut acce- pto fulphure & cinis eorum genitalium uitiis:tantimque pollent,ut medi camentis quoque fuperponantur. Medentur ante omnia & pecori ipfi,f1 fa ftidio non pafcatur.Cauda enim quàm arctiflime przcligata, euulfa inde la na,ftatim uefcuntur : tradintque quod extra nodum fit é cauda przmori. Epinyétidas fanat & clauos,thy mos,uerrucas penfiles: & ambufta igni ro- faceo cerato exceptum fimum .Pecudum fimi cinis illitus ex aceto contra omnium phalangiorum morfus remedium cft: alopecias replet cum oleo DE. BOIPPERENT-IPS cyprino & mclle.Inuenio nafci;inquit Plinius,& arictis cornibus tufis atq; E defoflis fylueftrem afparagum, quem Graci ormynam aut myacantham Owsfe&. — uocant,alitsue nominibus. Oucs quas pafcimus,primum ortas cfle ab o- uibus feris iam diximus.Sunt autem oues fcre noftris hifce non multo ma iores,fed curfu uclociores, atque in dimicando acriores : ut nonnunquam ucl apros ictibus profternant cornuum, qux ctiam in anfractum contorta Ouis Gorty^ gcrunt.Eftin Creta Gortynz agro ouium genus,quod cornu gerit quadru nenfis. plex:colore fuluo,uillo potius quàm lana duro atque afpero , caprino ma- gis quàm ouillo fimili. Non diflimili huic colore;fuluo tcilicet,confpicitur Subus, aci; s, & fübus:lana tamen non adco hirfuta, & cornibus binis non quaternis.Na tat quandoque hoc animal (ambigit nàque & terra & aqua:)ipfümque in- ter natandum comitàátur plura tum pifcium, tum aliorum aquatilium ge- F nera, ciüfque focietate gaudent plurimum:in primis ucro phagrimelanu- Mufimon , a— riacus,mulli atque aftaci.Eftin Hifpania & maxime in Corfica non abfi- liis mmfmone. mile pecorigenus mufimonum , caprino uillo quàm pecoris uclleri pro- Vmbri. : N : e : 25 ES Jic, PHS:quorum égenere & ouibus natos,prifci umbros uocaucrunt. Suntin Arabia duo ouium genera admiratione digna;neque alibi ufquam uifa:al- terum caudam gerit longam adeo,ut non fit tribus cubitis breuior : alterü E NEUE cubitali latitudine caudam habet . Gorgona uocant Nomades Africz (ut d : , ; NT : ES author cft Alexander Myndius) animal oui ferz fimile: ucl, ut aliis placet, 8 Iuba uillufuey uitulo.caput gerit Íemper interram deiectum.à fronte ad oculosu Íque 1u- ygum. ba uillüsue dependet: hac fi quando ab oculis excuffa (id quod egre ob ca- pitis grauitatem faccre poteft) hominem quéquam afpexerit, protinusin- G . , Xerhcit. Ires, xplog. wdpntÜpvu. 1 Ouis nonnunquam fceminam tantum fignificat, ut aries marem . Agni, «grs. XogiT Qm iX xor, qui à matribus iam feparati pafcuntur. Veruex, ariescaftratus. 2. Di- T cuntur agni chordi,inquit Varro,qui poft tépus nafcuntur & remanferunt in uoluis Veruex. intimis:qua Grzci uocant yeetor,à quo chordiappellati. 3 T'e&a ouis ideo for- . taffe dicitur, quód pelle inie&ta aut alio tali uclamine tegumentóue protegitur, & ple- Velleva. runquedomialitur. Hzc Varro, 4/— Vellera, alijuclamina appellant , lanam poft Velamimpa, | tonfuram ademptam & conglobatam.Ex quo animaduerti licct (inquit Varro) prius lanz uulfuram quàm tonfuraminuentam. 5$ Inipíaouc, inquit Plinius, fatis ge- ncrofitatis oftenditur breuitate crurum,uentrisueftitu. 6 — HacGaleni cft fenten- tia:fed funt qui carnem ouillam fuccum melancholicum gignere produnt. 7 — Mc- dctur,inquit Plinius,& uuluz inflammationibus, & fedis rhagadis & condylomatis cum meliloto acbutyro: 8 —Beftiola quzdam apud Pollucem legitur, quz Te£yo - £eà'rs dicitur,quod fetas concutit, Dc capris. Cap. XCIIIL Capra. SS : : - Vfém in cáfivo T fructum ouisé lana ad ueftimentum,fic capra pilos miniftrat ad u- vum qo mife- fum nauticum,& ad bellica tormenta, & fabrilia uafa.'Tondentur ca ris uelamins. przc,quod magnisuillis funt;in magna parte Phrygiz,unde Cilicia ferri fo nautis Vereil. |ent:fed quód primum ca tonfura in Cilicia fit inftituta, nomen id Cilicas adieciffe dicunt. Neque non quzdam nationes harum pellibus funt ucfti- Cifiscepe, Uo utin Getulia & Sardinia. Cafpiz caprz , inquit Zlianus, & albiffimz funt,cornibus mutilz, & ad maximorum equorum magnitudinem acce- dunt. ANIMALIVM LIB. V. 72 A dunt. Earum uilli adco molles , cum Milefiis lanis ut mollitudine compa- rari poffint. Capris non omnibus cornua: fed quibus funt, in his & indi- ciaannorum per incrementa nodorum.Murtilis,lactis maior ubertas. Mu- tilum in utroque fexu utilius;inquit Plinius.Et Columella quoq;:In omni, inquit,rcgionc maritos gregum mutilos effe oportebit: quoniam cornuti fcre pernicioft funt propter petulantiam . Etfaeminam quoque mutilam parabimus quieto cxli ftatu:nà proccllofo atque imbrifero,cornutam fem per.Capra fuperiores dentes non funt, prater primoresgeminos. Depen- ,,«.,,.. odifie detomnium mento uillus, qué aruncum uocant:hoc fi quis apprehenfam Caprarii , alias unam ex grege trahat, caetera ftupentes fpectant . Caprarum fanguis non caprearvm.fed fpiffaturinquit Plinius. Capra herba uefcuntur ut oucs , fed loca crebro "trenqve for- B permutant,fummáque tantum contingunt. Dumeta potius quàm campc- ede Dg itrem fitum defiderat hoc animalis genus : afperífque ctiam locis ac fyluc- : ftribus optime pafcitur:znam nec rubos aucrfatur, nec ucpribus offenditur, & arbufculis frutetílq; maxime gaudet, nec minus iligncis querneifq; fru- ticibusqui in altitudine no profiliunt:uerum morfus carum arbori exitia- lis eft.oliuam lambédo quoque fterilem faciunt . Odoratorum ucro fruti- cum expetentius hoc animal eft : cimque cifthi fronde pafcitur , pingue- dinem barbz cruribüfque uillofis adherentem reportat , ex qua ladanum in offas cogunt paftores. Capras in occafum decliui fole, in pafcuis negant contueri inter fÍcfe,fed aucrfas iacere: reliquis autem horis , inter fe aducr- fas. Tradunt & noctu non minus cernere quàm interdiu : & idco caprinü C iecur,fi uefcantur,reftituit uefpertinam aciem iis quos nyctilopas uocant. Capra anniculzc aliquando coeuntatq; utero ferüt: mares quoque illo co- dem tempore ineunt . Eft autem mas ucl menfium feptem fatis habilis ad precreandum:quoniam immodicus libidinis,dum adhuc uberibus alitur, matrem ftupro fuperuenit: & ideo celeriter & ante fex annos confenefcit, quod immatura uenceris cupidine primis pueritiz temporibus exhauftus eít.Itaque quinquennis parum idoneus habetur foeminis implendis. Ettri mi quoque minus utiliter generant: & in Íencéta ultra quadrienniu m.Ca- pell bimz, aliquàdo & anniculz,ut diximus,partum edunt:fed in trima- tu gregi augendo utiles funt: neque enim educare nifi trima debet . neque tamen ultra o&to annos matres feruandz funt: quód affiduo partu fatiga- D tz fteriles exiftant.Parit aute capra, fi eft generofa proles,frequenter duos, nonnunquam trigeminos:parit & quaternos,fed raro admodum:at /Egy- prias capras quinque parere ferunt. Tempus admiffurz perautumnumfe- —— recante menfem Decembrem precipiuntut propinquante uere pariát tur- Boni diii gclcentibus uirgultis:ferunt cnim quinque menfibus ut oues.Vita carum pem longiflhima;annis in ZEthiopia x, 1H rcliquo orbe plurimum octo. Nun- quam fanz degunt caprz: nunquam enim febri eas carere Archelaus au- thor eft. Alia pecorum genera cum peftilentia uexatur, prius morbo & lan guoribus maccfcunt:folz capelle quanuis optimz atque hilares,fubito có- cidunt:idaccidere maxime folet ubertate pabuli. Pinguedine etiam fteri- leícuntcaprz. Quicaprinum gregem coltituere uult;in cligédo animad- Ladanum. DESDASEFTPIERXMN TIAS Caper. uertat oportet. Caper cui fub maxillis duz uerruculz collo dependent;opti E olcun. mus habetur: ampliflimi corporis, cruribus crafhis, plena & breui ceruice, r TexXyor. flaccidis & przcgrauantibus auribus longíique;exiguo capite, quàm maxi- me fimus, nitido,nigro,denfóque atque longifftmo pilo: ut autem Varro- cela, — niplacet, hircus molliore fit pilo & potiflimü albo. Capella przcipue pro- batur,fimillima hirco qué defcripfimus: fi ctia eft uberis maximi. & lactis abundatiffimi.Tondétur caprz,ut dictà cftnifi fi glabre funt:duo enim ge nera carü. Capra téperamento cit longe ficciore q fus, minus tamé ficco d bos.Caprina caro ztftate prima ac media (cum fcilicet fruticum germina, quibus caprz auidius ucfci folent,funt frequentiflima) optima eft:fed polt folftitium zftiuum uirus olet, prefertim hircorum:tum uero maxime affa. Quo circa etiam dum celixatur,ut in ouilla di&um eft;olla operculum au- F ferre,copiofamque infundere aquam, & condimenta co&turz addere;pre- cepit Rufus.Succum przftat caro caprina uitiofum acrémque: fed hircina omnium eft deterrima tum ad concoctionem, tum etiam ad fucci probita tem : quz minime quidem pituitofa lentáue cft, fed nocet maxime ob du- ritiem & in alterado difficultatem. Hoedina caro conco&u facilis eft,neq; mucofa:fed probum generat fuccum, & fecundü fuillam optimum. Inter cetera lactis genera caprinum mediocritatem obtinet:ut quod nec pingue admodum nec craffum fitéftque co bubulü cafco fertilius pene altero tan- to.Stomacho accommodatiflimum eftlac caprinum;aluümque minus cx teris tentat:quonià pecus hoc aftringentibus pabulis maxima ex parte uc- Ícitur:nempe fronde magis quàm herba. Caprino lacte lienes fanàtur, poft G bidui inediam tertia die haedera paftis capris;poto fine alio cibo.Iccoris ca prini affz, funt qui diftillantem faniem accipiunt, qua ad nyctalopas utun- tur:clixi autem uaporem oculis apertis accipiendu pracipiüt. affum quo- que fiedatur,ad cofdem affectus accommodatum aiunt:& preterea comi- ualem morbü oftendere.Sanguis hoedi antidotis mifcetur. Caprz & hirci fanguis fartagine inaffatus,dyfenterias & cccliacos fluxus fiflitzin uino po- Quomodopre tus contra toxica efficax eft.Sunt qui fanguinem hirci arcfactum calculo- , esca fis propinent przfentiflimo remedio.Cornu caprinum uftum,tum ad de- doct Aij; um candorem,tum ad contrahédas gingiuas mollitie fluidas utiliter ad- lib.i. fricatur.Caprarü cornu ucl pilis accenfis, fugari ferpetes dicuntur. Capra- rum ungulas crematas,móxque aceto perfufas alopiciis illinunt quida:eft H itaque cinis hic facultatis extenuantis. Fimum caprinum lienis aliarimq; partium duritiem foluituftà, tenuius cfficitur. alopeciis medetur aliisque quz abfterfione indigent affectionibus,ut leprz, pforz, licheni, & hoc gc- nus aliis.Mifcetur & cataplafmatis,quz parotidas diuturniorésque bubo- nas digeru nt.Imponitur in aceto decoctum ferpetu m morfibus, ulceribus que ferpunt, & erifipelatizuim nanque habet & abftergendi digerendíque: cum axungia impofitum iis qui podagra tenzantur;auxilio eft.Ex uino po tam caprarum fimum,przfertim in montibus degentium,regium morbü cmendat:menfes ciet cum aromatibus hauftum, partüsque euocat:ficcum ucroin farinam tritum, & cum thurc in lana inditum, profluuium mulic- bre , Xiuepog. i» A NI MSAUEdUON MX EI. V. 79 Abre fiftit:czteras fanguinis fluxiones ex aceto cohibet. Capra quas alimus care folue- à capris feris funt orta: quibus propter Italià capraria infula cft nomina- Jives. ta: lunt autc caprz fylueltres, his noftris haud multo maiorcs,fed uclocio- ^** res atque in pugna acriores.In Samothrace habentur greges caprarum fyl- 3 ueftrium quas rotas uocant.Sunt ctiain Italia circa Fifcelium & Tetricam mulcue.Caprz ferz in plurimas fimilitudines tranffigurantur:funt caprez, funt rupicaprz, funt ibyces:quz generaomnia alpes nobis tranfmittunt: funt & oryges;foli à quibufdam dicti : funt & damz & pygargi & ftrepfi- ccrotes,multáque alia haud diffimilia: fed hzc tranfimarini fitus mittunt. Ibyces przrupaa & inaccefla montiü incolunt;pernicitatis mirandz quan- 15ces. quam oncrato capite uaftis cornibus;gladiorumque uaginis . In hzc fc ]i- p brant,ut cormento aliquo rotati, in petras potiffimum é monte aliquo in ^ alium tranfilire cupientes,atque recuríu pernici quo libuerit exultant.Ca- preis ramofa cornua dedit natura, fed parua;nec fecit,ut ceruis decidua. In CPree- Africa caprez non funt:rupicapris cornua in dorfum adunca,damis in ad- cd E of uerfum:funt etenim & dame in caprarum genere,ficuti & qui pygargi di- D s cuntur.Damas mittunt tranfmarini fitus:shz manfucfcunt raro, cum ferze ipd jiure dici non poflinz:ita nec placidz nec ferz,fed medie inter utrunque na curz,utin mari delphini. Trafmarini funt & ftrepficerotes,quibus cornua strepficerotes, crecta rugarümque ambitu cotorta funt, & in leue faftigiu m exacuta, ad- g dacem Africa appellat. Orygem perpetuo fitiétem Africa generat, folum -4ddax. 7 àquibufdam dictum,contrario pilo ueftitum,& ad caput uerfo. Color ill; 9?*- «cin facie niger,catera cádidus:cornua ni gra,caua,erecta, mucrone acuto & PUE przduro:dorfum latum & obefum.V clox animaleft & ferox: ut quod ne- que canem timet , aut fylucftrem aprü taurümue, aut pantheram:fed neq; leonem,nec hominem uenatorem:elephàtum unum animalium metuit. Orygem,ut diximus, Africa generat, ex natura loci potu carctem, cum mi rabili modo ad remedia fitientem. nanque Getuli latroncs co durant auxi lio,repertis in corpore eorum faluberrimi liquoris ucficis.Orygem appcl- lat ZEgyptusferam,quam in caniculz exortu contraftare & contueri tra- dit, & uelut adorare cum fternucrit. Rota. -Aliás fifcellis Plin. 1. Duzucrruculz, Duas ueluti mammillas penfiles appellat Varro:& Plinius, ni fallor, lacinias binas dependentes:fedin faeminis modo. 2 Ee «eg masdicitur uf- , Db quead tertium aut quartum meníem,xraeeGp in gencre foeminco ufque ad etatem Aif. uniusanni.Theocritus: — -Ésexeeod — Axiuepos, xttotoa 6 Nor xoz xe uu He, IER 3 Rotas.Suntquiapud Varronem legi malint platycerotas: cgo uero nufquam X425; * memini legiffe platycerotas effe caprini generis, fed ceruini. An idem forfitan genus «eo. rotaeft cum ibiceede quo moxdicetur. 4 —Capreolosuocat hos Columella, opi- eb norlibs. $ Nonmelatcthunc Plinij locum aliter à quibufdam legi:uerüm fatis Kd c placethzcuetusle&io. 6 —Aliàs,Perpetuo fitiévtia Africe generant. 7. Oryx,ut Ariftoteli placet,animal eft bifulcü & unicorne, quod fcilicet medio fui capitis unum cornu fixum habet: an idem fit cum oryge Plinij & Oppiani confideret ftudiofüs Ic- &or.Oryx item apud Columcllà inter cas numeratur feras, qua uiuariis inclu(z fer- uantuür, O D:.E DEFEENRENqu11S De ceruis. Cap. XCV. B Ccruus, Ax». T Nter feras quz cornua geftantreliqua facile fuperat ceruinum genus,fi- I qos. uc forme pulchritudinem fiue cornuum amplitudinem,ramorümue in iifdem uarictatem fpectes. Hzc anniculis nondum nafcuntur , nifi quoad indicij gratia fitiniuum quoddam pratuberans, quod breue hirtimq; eft. Bimis primum cornua oriuntur fimplicia & recta ad fubularum fimilitu- dinem:quamobrem fübulones per1d tempus cos uocàt. Trimis bifida ex- eunt, quadrimis trifida : atque deinceps ad hunc modum procedit nume- rus ufque ad annum fextü:ab hoc fimilia femper prodeunt, ita ne fit dino- Ícere xtatem ramorum numero: fed fenes cognofcimus maxime indicio duplici illo,quód fcilicet dentes aut nullos aut paucos habent:atque admi- Adminicula.. niculis carent: uocantur adminicula rami, qui imis cornibus prominent F HAUTS. apte frontem,quibus in pugna utuntur iuniores: fenes autem carent. Soli animalium cerui cornua tota folida habent (cum cxteris cornigeris omni- bus caua fint:) atque ea omnibus annis ftatuto ueris tempore , menfe fcili- cet Aprili fere amittunt: quz cum amiferint, occultantfefe interdiu uclut inermes: idque afperis opacífque faciunt locis,ut mufcarum txdio uacent. Et quandiu carent iis,nocte procedunt ad pabula, donec recipiant cornua: que primum quafi cute ueftita, & molli lanugine hirtiufcula emittunt:fed cum creuerint/foli exponunt,ut excoquantur & ficceantzubi iam nihil at- tritu arborum,cum ca fcalpunt;indolent , tunc ca rclinquuntloca, confifi habere iam quo repugnare poffint, cum res exigit: contra nonnulla enim animalia quandoque refiftunt & cornibus fe defendunt, quanquam fero- G ces beluas fugiunt.Sunt etenim & cornuum mucrones hebetiores: & cor- nua ipfa prz nimio exceflu fere fuperuacua funt: grandis enim illa & mul- tifida cornuum magnitudo,in pugna fxpe obeft potius quàm prodeft. Fce- mina in hoc generc cornuum inops mutilaque cft. Ceruificum per ztate nondum cornua gerunt caftrentur, non edunt cornua: fed fi cornigeri ex- ciduntur,non decidunt cornua, & magnitudine cadem feruantur. Corpus ceruo obefum eft, & maculofo uellere tectum, fuluum aliàs: fiut aliquan- do & candido colore.Collum gerit procerum atque erectum: fumm afque cacuminat aures.In monte Afiz Elapho nomine apud Arginufam, ceruz omnes fciffa ac uelut diuifa aure funt:qua nota uel alibi,fi loca mutarint,di nofcuntur. & quidem foetus iam inde à primo ortu in utero idem contra- H hitfignum.Crura habet ceruus gracilia.dentium ordine fuperiore carct a- liorum ritu cornigerorum,& ruminat. Nares ita diuifz apparent, ut qua- druplices uideantur.Genitale mari neruofum cft:ubera feeminis quaterna Bake uaccis.Vermes cerui continere produntur fuoin capite plurimos uiuos: dried pr magnitudine haud minores iis uermibus quos maximos carnes putres edi derint,qui gigni uniuerfi atque contigui folent fub linguz inanitate. Cor habet ceruus;pro ratione magnu m.felle uacat: quáquam cius inteftinum amarum adco eft, ut ne à canibus quidem attingatur, nifi ceruus prepin- Achaine cer. guis fit.Ceruis Achainis cognominatis,fel contineri in cauda creditur. Eft 2 "a. " ucro quod ibi contineri aiunt;colorc quidem fimile felli: fed non ita utfel humidum, Subulones, TU TUN aU. Numero circi- ACONGIDOMOGASUBDICVOMe-eI1sT BO V. $9 À humidum,fed lieni fimile parte interiore . Sunt, inquit Plinius, qui ceruo fel in cauda ineffe putent,aut inteftinis: ideo tantam habét amaritudinem utàcanibus no attingatur.in Brileto & Therne quaterni renes ceruis. Cer -Aliás Tharne. uorum fanguis bras non habet:quocirca non concrcícit, coitu fcilicet fir- miore,ut cxterorum:fed perinde ut leporum fanguis fpiffari aliquàtulum folet,eodem fere modo quo lac, quod iniccto coagulo coiuerit.. Ceruz in coitu mares fuos non patiuntur,nifi raroypropter rigorem genitalis: atque ca de caufa gradiuntur in coitu, fubductíque clunibus femen reci piunt ge nitale.Mas non uni foeminz iungitur adharétue , fed mutat, breuique in- terpofito tempore aliam atq; aliam fupergreditur:quo fit, ut ab eode mul- tz impleantur . Coitus plurimum & conceptus earum poft arcturi fydus B menfe Augufto & Septembri. uterum ferunt octo menfes. At mares reli- &i,rabie fzuiunt, fodiuntfcrobes : tunc quoque roftra corum nigrefcunt, Pariunt femine magna ex parte unum,& interdum geminos.parere auté iuxta uias maxime folent,quó fcilicet propter homines beluz minus acce- dunt.Incrementü hinnuli celere. Editos partus ftudiofe occulunt, & abfco ditos inter profunda fruticum uel herbarum, pedum uerbere caftiganr ad latendum.Cum maturucrit ad fugam robur,exercent curfu, & fugam me- 5 ditari docencad przrupta ducüt, & per ea falireaffücfcunt. | Vita effe per- quam longa hoc animal fertur: quanquam nihil certi eorum quz narran- tur uidemus,inquit Ariftoteles. Ad dignofcendam aurem corum uiuaci- tatem Alexader Magnus torqueis aureos plurimis ceruis innexuit:qui poft C annum centcfimum capti;adopertis iam cute torquibus, nec dum feni] in- dicium pra fe ferebant. Pingucfcunt cerui zftate fupra modum:quamob- rem nec currere quidem poflunt:fecundo aut tertio curfu capiuntur ab iis, qui pedibus infectantur. Fugiunt ctiam in aquas propter zftum & anheli- tum: quin & latebras quzrunt,ubi fe przpingues fenfere,fatentes incom- modum pondus.Caro eorum libidinis tempore uitiatur & foetecicum 1ita- que mares impleucrint faeminas, feparatur,ut modo diximus, pcr feipfos, propter graueolentiam: faetent enim ut hirci: & facies quoque eorum ni- grelcit ut hircorum.Degunt ita quoufque imber accedat: tum paícua repe tunt.Hyeme extenuantur debilitantürque: uerc autem uigent maxime ad curfum.Cum fugiu nt,ctiam in fi uga acquiefcunt:ftantéfque refpiciunt at- D que manent,dum qui infequitur appropinquet:tà fugz pracfidia repetunt: uod ideo facere uidentur, quia interiora laborant: inteftinum enim tam tenue imbecilléque habét,ut etiam fi leuiter percufleris, poflit rumpi, cute adhuc integra. Vocem mares grauiorem quàm faeminz mittunt.uox au tem maribus in hoc genere eft,cum tempus coeundi eft:fceminis autem cü metucrint.brcuis uox foeminz eftmaris prod uctior.Fugiunt cerui latratu canum audito;aura femper fecunda;utodor cum ipfis recedat. Mulcentur ZZwleestwrfi- fibilo & cantu uenantium: itaquc alter uenantium palam aut fibilat, alter lla Poe clam ferit à tergo, ubi focius tempus iam effe fignificarit. Sed cum erexcre licia aurcs,acerrimi funt auditus, nec laterc infidiz poffunt: cum remifere, fur- di; & facile interimuntur.. Animal fimplex eft, & omnium rerum miracu- O ij DE 4DITETEBRESEN T'IJ lo ftupens:intantum ut equo aut bucula accedente propius, hominem iux- E tà uenantem non cernant,arcum ipfum fagittásque mirentur.Serpnetibus inimicus ceruus efb,anhelitu nanque, f1 quz fint, extractas caucrnis,man- dit. Febrium morbos non fentit hoc animal:quin & medetur huic timori, ut fertur: legim usenim plurimos matutinis dicbus ceruiuam carnem de- gultarc folitos,fine febribus longzuos fuiffz:quod ita demum cxiftimant, Ífiuulnere uno fuerint interempti. Q uanqua alioqui fuccum procrcat Cor uina caro(uti Galenus prodidit) non minus uitiofum concoétuque difüci- lem quàm fit bubula aut ouillazimo afining carni proxima efle cenfetur,ut fere nullum (quod ad alimenti rationem attincat)ufum przdftet. Cerninus fanguis fartagine inaffatus dyffenterias fluxionésque cacliacas fifti. in ui- no potus cotra toxica cfficax eft. Aduerfus uenena ferpentiu mque moríus F mirificü cft hinnuli coagulum occifi in matris utero. Ceruina medulla ute rum emollit tum in peffo;tum ctiá extrinfecus impofita. Ceruina medulla 1 oni perunctos uenenata fugiuntjinquit Diofcorides. Cornus ceruini cinis ca- P ceruini,, die in morem elotus,ulceribus oculorum & dittillationibus utilis eftin- monftvat Dio frictus dentes cxpurgat , luidasque ginginas contrahit: binis cochleariis fcorides. cpotus prodeft dyfentericis:fanguine excreantibus;cocliacis,morbo regio. Datur & in ueficz doloribus cum tragacátha: in muliebribus Buxionibus cum liquore quopiam illi rei accommodato. Accefi cornus odorc ferpen- tes fugantur,& comitiales morbi deprehendütur Cornu in aceto coctum, fi co gingiuz colluantur,dolores ex molariü dentitione factos adimit.Gc- nitale cerui tritum & in uino potum,uiperarum morfibus auxiliatur.Cer- G Platyceros. — gini gencris funt, & cerui quoque dicuntur, qui platycerotes & ecuryccero- 4 Ewrycros. — teg appellantur,à fummorü cornuum latitudinc,quz in palmas finxit na- tura;digitóosque emifit ex iis.Corporis forma cerui eft:fed tergus omne nó minus quàm fit pantherarü uarium:uerum in his albicant maculz,auzin Quonam mo- 2 " pantheris nigra funt: & huius quoque fanguis fibris caret, quocirca neque s ; HE Ipiffatur. Bubali pene ad ceruinam faciem in Africa MESURE, bw. d magnitudine bubalus eurycerote minor cftjat dorcade maior, oculis fplen didis,afpcctu pulchro atque alacri.Cornuum exortus ftatim à capite recti, fuperiores uero corum partes retro ad dorfum fle&untur . Bubalis cornua interdum inutilia funt:nam etfi contra nonnulla fefe defendunt,feroces ta men pugnacésque beluas fugiunt.Cum uero leoné metuat bubalus,caput H tantum abfcondit,reliquo corpore neglecto:itàque totü corpus latere pu- tat.Sanguis quoq; corü fibras non habet: ideo neque concrecit . Patri; foli amantiffimü animal eft:nam fi forfan à uenatoribus captus, in alienüfolü quanuis longinquum abducatur,folutus ad loca confucta reuertetur.Inter Dorcas. cornigera,omnium quz explorata habemus,minimum dorcas cft, in cer- Dorals. — uino quoque genere numeradus,ut qui cornua habeat omnibus annis de- s, E : cidua,qua & ils quoque interdum inutilia funt: nam etfi contra nonnulla 2d reíiftunt,& cornibus fe defendunt,tamen feroces pugnacefíque beluas fu- giunt. Timidum animal dorcas eft, & curfus uclociffimi : noctu aque cer- ncre, atque interdiu creditur. Inuenatione interdum , uclin media fuga confiftit: A NINMCAUEM V M-LIB V, 8i A confiftit: quód fitunc temporis otiü detur reddendz urinz , adeo recrean- tur illi uires, ut denuo ad curfum reddatur alacrior. Dorcades in Hifpania Gilicaforfitan funt frequentes: in Lycia non tranfeunt montes Syriz uicinos. fro Lycia ,ex : . Claymond. 1 Hinnuluscerui 6goe dicitur & xuudie: quáquam xuuee nondum progrediturin Zznnulus. pafcua. Hec Hermolaus. 2 Ariftotelesachainasuocat: Graci genus ceruorurn NiCpór, Echeineas ab oppidocognominant.HzcexHermolao. 53 Vitamcffeceruislon- KMupAoce. gioréquam elephantis oftendit Paufanias in Arcadicis. Ex Hefiodo, Ter tria fecla Echeises cev3 hominis tran(mittit garrula cornix, Quatuor & peragit cornicistempora ceruus. se. 4 PeÓwa,quem felle carere fcribit Ariftoteles , dama interpretantur & Theodorus Peá£, & Hermolaus,czteríque quos uidiffe memini,recentiotes omnes. Verü dama,utan- Tóexeg. te monftrauimus,in caprarum genere numeratur à Plinio: proca uero,uti etiam fate- Cer; palmati tur Hermolaus,à ceruo non diftinxit Ariftoteles. Adde quód cadem infula quz Pro- forte à Iulio connefus ab animalium corum copia,cadem & Elaphonnefus nominatur: de qua Pli Capitolino dis nius lib.5.Preterea paucos reperias authores;uel nullos potius;qui fimul axe memi citur jin Gor nerint;& platycerotis & eurycerotis. Atque inde coniicimus idem effe animal, quod dianis. me of ab Ariftoteleuocatur, & platycerosfiue euryceros abaliis. $^ Dorcada,ca- pream uertit Theodorus : at nos Plinium fecuti caprcam in caprarum fylueftrium ge nerelocauimus.Dorcus apud Oppianum idem cum dorcade cft: Diofcorides tàquam | diucrfum enumcrat.Dorcades Lybicz(ut ex ZEliano narrat Gillius) quanquam uclo Dorcades L5» citate funt mirabili,tamen infetiotes funtin currendo equis Lybicis.Earum aluus ni- ice. gris uittis diftinguitur,reliqui corporis color rubet, & pedes quidécis longi funt.Cor- nibus caput ornatur,oculi nigri,longiffimz aures habentur. xéue à poctis nücupa- Ktuee, ces ta(ut aliud fit animalà dorcade Lybicajturbinis inftar celerrime fertur:flauis pilisfpe mas. &atur:cauda eft tum pilofiffima,tum exalbenti:eius oculi cyaneo colore tincti uiden- tur,aures przaltis pilis refert: neque modo in terra pedum celeritatem oftendit, fed etiam cum in fluuij confluentem inciderit,ungulis pedum remigans,fiuctus perrum- C pit. & uero in lacubus natare gaudct,unde fibiuidtum cóparat: uirides iuncos, & Cy-^ perum depafcitur. Detragelapho;tarando;ophio,leucocruta & colo. Cap. XCVL hb pene cum cetuo fpecie funtquos tragclaphos dicunt:fed non a- Tvagelaphus: libi quàm circa Phafidem amnem pafcuntur.Diftàt tantum, quód uil- : lofos habentarmos,& menta promiflis hirta barbis. Tarando magnitudo Tarandus. quz boui:caput maius ceruino,nec abfimile,cornua ramofa, ungula bifi- da,uillus profundus magnitudine urforum:tergori tanta duritia,ut thora- cesex co faciant. Hunc tarandü affirmant habitü metu uertere, &cut dc- litefcat fieri affimilem cuicunque rei proximauerit:colorémque omnium arborum,fruticum,florum, locoríimque reddere metuentem in quibus la D tetideóque raro capitur fed cà libuit fui coloris effe , afino fimilis.Scythia E hunc mittit. Ophion Sardinia quondam ferebat,nec alibi nafcebaturzani- 4tibiopia mitz malceruo minus;fed pilo demum ac dente fimile ceruo.Hoc interiiffe ar- MM bitror,inquit Plinius:& ideo medicinas ex co omitto.Cruribus ceruinis & clusibus cerai- ungula quoq; bifulca apud ZEthiopas leucrocuta eft perniciffima fera, afi- xd ni ferc magnitudine,collo;cauda;pectore leonis,capite melium;ore ad au- ;psd1sdos. res ufque refciffo,dentium locis offe perpetuo. hanc ferà tradunt humanas 127,2" Lenucrocota; uoces imitari. Gignitur apud Scythas quz circa Meotim palude Íunt Co- um feri $ - » * » s. . magnitudine. los,candido coloremagnitudine inter ccruum & arietem, fed qui acloci- t P ud tate utrüque facile fuperat.Potat naribus ad caputu Íque immerfis : cóque Tia | potu diebus pluribus contentusficcioribus locis pafcitur. ColosXeA0. O iij DE DIFFERENT IIS Dehippelapho, hippardio, hippagro, hippopotamo,& eale. E Cap | XCV LE ! Hippelaphus. Agnitudo hippelaphi ceruo comparatur.cornua dorcadi fimilia. iu 1 Hippardium. bam fummis continet armis. nec non & fera quz hippardiu m no- minata cft, parte etiam cadem : fed utrunque hoc genus tenuiftimo iubz ordine à capite ad fummos armos crincfcit.Gerit cornua utrüque, excepta foemina hippelapho,& pedes habet bifulcos . Proprium hippelapho uillus ui ab eius gutture modo barbz dependet. Gignitur apud Arachotas. Vn- Hiit. eulas quoque bifulcas habet hippagros, ceruinis fimiles. dentes exertos fi It- binos, Ípina tota ad caudam ufque perpulchra ornatur iuba. Viuit in prz- ] ruptis ZEthiopiz Indizque locis. feruitutem non tolerat : nam fi forte ca- prs feructur,fame fefe cruciat, fpontéque moritur. Bifuleum animal & F Hippopotam" hippopotamus eftfed quod ambigat terrzmari, atque amni comune: na- Equus fluis- tura cnim hippopotami ita conflat, ut uiuere nifi in humore diu non pot- 2e fit. Hunc gignit ZEgyptus, malum hominibus non minus infeftam quàm fit crocodilus.Plurimi funt fuper Saiticam,inter ZEgypti pracfecturas.Iuba illi equina;ungula qualis bubus,roftrum refimum, dentes exerti & aprorü more adunci,fed leuiter & minus noxij.Cauda ctiam apri;tortuofa. Talus 2 quoque ineft bifulcorum modo : magnitudo afini, hinnitus equi . Tergus 5 ad fcuta galeáfque impenetrabilis , przterquam fi humore madeat.. Inte- rioraomnia equi & afini fimilia. Noctibus fegetes depafcitur;ad quas per- Alit» hoc «x. Sit auerius aftu dolofo, uc fallente ucftigio, reuertéti nullz ci infidiz pra- plicac Gili, parentur.Carnem habet hippopotamus duriflimam, & conco&u difficil- G ut uidetur ex. limam. H Ippopotami teftes exficcati ac triti,contra ferpentium morfus bi dian. — buntur.Ciniscorij cum aqua illitus panos fanaczadeps,frigidas febres. item PlnToticili 8 ur fuffitu.Pellis eius é finiftra parte frontis in inguina adalligata uene- drachma ex a- Cue p" [ o Sy S ) gucitsa fer. P610. inhibet: eiufdem cinis alopecias explet . Eft apud 4Ethiopas Indófa; pentes bibitur. cale, aliàs ut equus fluuiatilis,cauda uero elephàti, colore nigro uclfuluo, Eale. maxillis aprinis,maiora cubitalibus cornua habés mobilia, & ad obfequiü cuius uelit motus accommodata:neque enim riget, fed defle&untur, ut u- fus exigit przliandi: quorum alterum cum pugnat protendit, alterum re- plicat,ut fi ictu aliquo alterius acumen obtufum fuerit, acics fuccedat alte- rius.Hippopotamis comparatur, & ipfa fane aquis luminum gaudet. Pereitauerfus. i Hippclaphum Theodorus equiceruum uocat, à formaequi & ccrui quam ha bet,compofitum nomen accepit. 2. Cauda,ut refert Herodotus,cquina & magni- tudoeiuseftbouis maximi. 53 Tergoriscraffitudo tanta,inquit Herodotus, utex co cum aridum fuerit,uenabula fiant: &, ut Plinius refert, haftz tornentur. Equiceruus. 'De camclo, & camelo pardali. Cap. XCVIIIL Camelus xol-. T Nter quadrupedes quz animal generant,poft clephitum maxima mole UnAN0S, camclus eftidémque bifulcum:cornu tamen uacat. Bactri camelos for- tiflimos mittunt, licet Arabia plurimosgignat. inde duo camelorum gene E r2, Bactrianum atquc Arabicum. Differüt, quód illi bina habent tubera in dorfo;hi fingula:camelus enim proprium inter ceteras quadrupedes habet in dor- ANIM AI-EVM LIB. - V. 82 A in dorfo,quod tuber appellant. Sát & omnibus camelis fingula parte ima: in pectore fcilicet,quale in dorfo tubera,quibus incumbat reliquü corpus, & firmetur quoties in genua inclinantur. Dentium fuperiore ordine ut bo ucs carent in utroque genere. Caudam habent afino fimilem.Genitale ma ribus neruo ita coftat, ut ucl ex co cófici poffit,quo arcus fidiffime intenda tur: iidemque in auerfum mingunt: genitale enim inter crura pofteriora caudam uerfus Ípectat.Foeminz in uentre mammas binas cü papillis qua- ternis habent,utboues. Clunes habet camelus proportione magnitudinis paruos.Camclo cali fimiles bubulis,fed minores paulo : eftenim bifulcum uti modo diximus:fed bifulcum fic eft , ut pes parte pofteriorefcifus pau- lulum fit ad flexum digiti fecundum: parte autem priore fumma, quadri- B.partito findatur difcrimine paruo, quantum fcilicet ad primum digiti in- flexum.Ert inter fiffuras quiddam perinde utin anferum pedibus continc- tur: eóq; hc ut alij minime bifulcum animaleffe uoluerint. Pes ucftigio cft carnofus urfz modo:qua de caufa in lógiore itinere fine calciatu fatifcunt. Pedatim incedit camelus,hoc eft,ut finifter pes non tranfeat dextrum , fed fubfequacur. Ventres habet camelus plures: & ruminat quemadmodàü cor nigera.Fel non uafe aliquo difcretum , fed uenulis quibufdam conclufum habet. Coeunt cameli fedente foemina, nec auerfi , ut fentit Ariftoteles: (quanquam auerfis,inquit Plinius,camelis coitus) fed complectente mare, ut cxterz quadrupedes agunt, & coitum toto die exercent.Petunt receffuü folitudines cum libet coire:nec aliquis có poteft tuto accedere , przterquà C paftor armenti:fzuit enim mas tempore coitus,fiue homo accedat, fiue ca melus:nam odium aduerfus equos gerunt naturale. Tépus cocundi in ter- ra Arabia menfe Septembri.fert uentrem menfes duodecim, uel uc aliisut detur,menfes decem.parit fingulos: uniparum nanque cft. Incipit & mas & foemina coire in trimatu : faemina polt partu uno interpofito anno coit, Camcli, matres nunquam fuperueniunt fuas:fed ctia fi quis cogat, ipfi non patiuntur. Camelus lac fuum ufque có feruat,quó iam coceperit: atque co tempore,tum lac,tum caro cameli fuauiffima omniü eft.Prolem à parente feparantanniculam. Viuunt cameli magna quidem ex parte annos tri- ginta:fed nonnulli quinquagenis annis: quidam & centenis. utcunque & rabiem quandoque fentiunt. Caftrandi genus etiam foeminas qux bello D przparentur,inuentum cfl: caftratz nanque auctiores & fortiores hunt, coitu negato. Habentur in duplex minifterium:funt alij oneri ferendo ac- 1 commodati:alij leues ad pernicitatem:uclocitas enim illis inter equos, fed fua cuique menfura ficua uires: nec ultra affuetum procedit fpatium, nec lusinftituto onere recipit. Sitim quatriduo tolerant:uerum cum occafio bibendi data eft;tantum implentur, quantum (atiet defideria praterita, & infuturum diu profi. lutulentas aquas captant, puras refugiunt: denique nifi ceenofror liquor fuerit , ipfi affidua conculcatione limum excitant, ut turbetur.Cameli tum caro,ut modo diximus,tum lac ab hominis dulcifi- mum eft:fuauiffimum autem hoc exiftimazur, ad unam méfuram duabus aut tribus aquz additis. Cameli cerebrum arefactum potümque ex aceto O iiij DE DIFEERENTTITS comitialibus morbis aiunt mederi : item fel cü melle potà: hoc & anginz.E cauda arcfacta folui aluum .fimi cinere crifpari capillum cum oleo. Ec dy- fentericis prodeft illitus cinispotifque quantum tribus digitis capitur, e- tiam comitialibus morbis. Vrinam fullonibus utiliffimam cffe tradunt: itémquc ulceribus manantibus.Barbaros cam feruare quinquennio, & he- Nabis. minis potam ciere aluum. Camclino capite eft quam nabim ZEthiopes pope uocant,nos camelopardalim dicimus. Collo equis fimilis, pedibus & cru- n ribus boui,colore rutilo,candidis maculis in hinnulorü morem fuperfpar- fa.Pofteriora corporis anterioribus hu miliora: adeo ut iis partibus humi federe uideatur, qua bouis altitudinem non fuperant : cum partes priores camclorum crura proceritate &quent,fimul & quz circa armos funt atque pe&us ipfum proccriora uideantur, quàm pro reliqua corporis ratione: ut F ucro Heliodorus prodidit;caput camcli fimile,maius duplo aut paulo am- plius quàm Lybici ftruthij:collum,ut oloris longum. Animal afpectu ma- gis quàm feritate confpicuum : nullam enim prz fe fert fxuitiam , tracta- táque tam facile;ut funiculo cius capiti alligato;ubiuis ducatur à przcfecto: ut non inter feras,fed inter pecora potius numerari debeat: quare etiam o- Ouisfera, — Uis ferx nomen inuenit, Ethiopia hanc gignit. Nullam habet cum parda- L lefimilitudinem. 1 Currunt cameli, inquit Ariftoteles , celerius quàm equi Niffani. Veloces iftos Dromades. ds Dromedarij. camelos dromadas uocauit Liuius Decade quarta : & dromedarios Efaiz,ut aibitror, Ouifera. interpres Latinus. 2. Ouis feraalias ouifera. G De fuibus. Cap. XCIX. . € . 4 E . ^ . Sus, Vg. Villum genus cum fit aliàs bifulcum , in Illyrico quibufdam locis & Pzonia;atque nonnullis aliis regionibus, folidas habent ungulas fues: 1 uo fit ut exutroquc genere cxiftimentur , folipedum fcilicet & bifulco- rum. Dentem nullum mutat fus: & mas plures habet dentes quàm fcemi- na.Mas item dentes habet exertos, quibus foemina uacat. Roftrum habet fus repandum,collum craffum, & fetis horret. Teftes maribus harent re- tronec tremuli pendent. Mammas gerit foemina,nec in pe&tore nec in foe minibus;fed in uentre, generofa duodenas, uulgaris binas minus. genitale ucro ca continet parte qua pecoris ubera habentur: & cum per libidinem turgetac pru ritad coitum,furfum tantifper hocretrahitur , uertítque fo- H ras,ut inde mari coitus fit facilior.Cauda fui intorta : id ctiam notatum,fa ciliusiacerc in dextrum quàm lxuum intortam. Lienem habecanguftum & oblongum:uentrem ampliore, in quo rugz cancelltuc (quas sAéxes uo- cano infunt nonnullz leues:hunc inteftinum excipit longiffimum &mul- tis conuolutum anfractibus . Vulua porcina anfra&tuofa finuofaque eíl: quandoquidem animal multiparum fus eft, & in finibus faetum gerit. Suum offa medullx parum in fe continent. aprorum fanguis non fpiffa- tur. Coire incipiunt fucs tam mares quàm fceminz meníc fux actatis o- &auo: quanquam mas antequam fitanniculus prolem generat uitiofam: facmina annicula parit :fed non omnibuslocis cadem ztatis ratio cít. lam ANIMALIVM LIB. V. $; A iam enim fues nonnufqua tam mares quàm fceminz quarto coeunt men- le : fexto tamen ita ut uel progenerare & cducare poflint. Nonnufquam apri menfe decimo inire incipiunt. Valent ij coitu ad triennium. uetuftio- Vfiwe«d quar ribus proles deterior gignitur:nullus enim profe&us accedit, nulla uirium Mere qn recreatio.Pauciflima edit fus prima partione;uiget fecunda: nec fenefcens Do bien copia fetus deficitur,quáquam lentius coit. Vt autem Varro prodidit, fus j»4:,5, ad faeturam quàm fit faecunda;animaducrtunt fere ex primo partu , quód non multà à reliquis mutat. Sunt é fcrofis alix ftatim prolis fcecundz lau- dabilis:aliz increfcentes melius generant. Vbi uero quintüdecimum annü nata fcrofa eftnon praterea generacaliquibus tamen uita propc ad uice- nosannos:p lurimis uero ad quindecim.5i pinguet ocyus, & iuuenis, & fe- B neícens mouctur ad coitum: fi grauida admodum pingucícat, cfücitur ut fceta minus habeat latis . Sucs cicures bis pariunt anno:natura enim diui- fus eft fuis annus bifariam:quaternis mefibus fert uentrem:binis nutricat. Parere tot poteft Ícrofa quot màmas habet:fi minus pariat, fructuaria non eritidonea. Numerus partus plurimum ad uicenos: fi tamen multos pepc- HEMIICEUP rerint, educare omnes no queunt. Nutricarc octonos porcos paruulos pri- ER mo poffuntut Varroni placetzincremento facto;à peritis dimidia pars rc- ,, RUN fed moueri folet,quód neq; mater fola poteft fuüfferre lac, neq; cogenerati ale- porrezi c; fcendo roborari. Mihi uero utilius probatur experto, inquit Palladius, por Porc. cam cui pabula fuppetunt,ut plurimum Íex nutrire debere: quia licet plu- res poflit cducare,tamen frequétiore numero fucta deficict. Porci qui nati C funthyeme,fiunt exiles propter frigora, & quód matres afpernantur pro- pier exiguizatem lactis.Cum fcrofa peperit primam mammam porco;qui primusin lucem prodiit prabet:& fuam nouit quifque in foetu quo geni- tus eft ordine,cáque alitur,nec alia.Detractoilla alumno fuo,fterilefcit ili- co acrefilituno uero ex omni turba relicto,fola munifex,quz genito fuc- rat attributa,defcendit.penuriam lactis prepingues Íentiunt. quiin utcro lcfus minutisque fuerit foetus, metachacros dicitur. Omnem porro fitum Adetachorus, ruris pecus hoc ufurpat:nam & montibus & campis comode paícitur:me- pislacigor. lius tamen paluftribus agris quàm fitientibus.Nemora funt conuenientif- fima,quz glandium pomorümque fylueftrium feracia funt . at ubi penu- ria cftarborum,terrenum pabulum confectabimur:& ficco limofum prz- D fcremus,ut paludem rimentur;effodiántque lumbricos;atque in luto uolu tentur,quod eft huic pecori etatiffimum.Herbz frugümue minime appe- tens eft(imo uiridia pabula fuibus plerunque nocet: ) fed radicum maxime exomnibus animalibus:rictique aptiffimo ad id negotii eft.Facillime etia omnium ad quoduis pabulum affucfcit: & celerrime quoque in pinguedi- nem pro£cit, pro fui corporis magnitudine:fexaginta enim diebus pingue Z Íci quantum autem profeccrit;iJ cognofcüt quibus cares curz eft. Alicur ^ hocpecus pinguefcitque maxime glàde:deinde faba, & hordeo, & cztcero frumento.quz res non modo pinguitudinem efficit, fed etia carnis iucun- dum faporem : fed maxime pecus hoc,ut ctiam cztera quibus uentriculus optime concoquit,quiete immotionéque pinguefcit: magis autem inedia LAlasfex die- Hs. DENFDIPIEHMHBUNITIPES faginatione orfa. Czterum fues pinguiores rcdduntur ctiam cum in luto E fe uolutant.Sues ex omnibus pecudibus impatiendiflimz famis [unt, ita ut aliquando fi indigcant pabuli;non tantum alienam (filiccat) fobolem, fed etiamíuam confumant. Sucstantum coitu fpumam orc fundere inuc- nimus. ucrrem fübantis audita uoce;nift admittatur, cibum non capere uf que ad maciem. In Africa fuillum genus non uiuit. Apud Indos quoque nullum fuem neque fcrum neq; cicurem nafci Ctefias Cnidius ait. In Ma- cedonia fues muti cfle dicuntur. Agatharfides ait fucs in ZEchiopia cornua habere. Cum cztera animalia,nifi nouclla caftrenturjintereant;aper unus qua tate caftretur non refert.Poftquam enim falire defierit;ita ut id recte facere poffit, caftratur faginatürque, quoad perueniat ad lanium : uerum caftrantur uerres commoditfime anniculi,utique ac minores quàm Íeme- F ftres:quo facto nomen mutant;atque e uerribus dicuntur maiales. Caftra- tur & faeminz pott bidurinediam fufpenfa pernis pofterioribusuulua Ie- 5 Íciffa,celerius ita pinguefcunt. Variis morborum gencribus laborant fues, 4 ut raucedineangináue, ftruma,febribus: & unum ex omnibus quz noui- mus animalibus,fus grandiné concipit. Grandinofi autem fiunt fues,quo- rum crura, & collum, & armi carne conftant humidiore: quibus partibus ,, ucgrandines plurimz innafcuntur.Caro dulcior eft fi grádines habet pau Juan cas:fed f1 multas,humida ualde & infipida eft. Facile qui grandem conce- i pere cognofcuntur: parte enim linguz infcriore erandines habentur : & fi letas dorfo cuellas,fanguinolentz 1n radice uidentur.pedibus ctiam pofle- rioribus conftare non poffunt qui grandent: & caput obliquum in inceflu G eft:grandinem uero non habent cum adhuc folum lactent. Suem oculo a- miflo putant cito extingui. Porci alienos fibi manipulos foeni lacerantes, pluuiam prafagiunt. Quifuum gregem uult habere idoneum,cligere o- portet tum bona zxtate,tum bona etiam forma. Verres itaque legedi funt, totius quidem corporis amplitudine eximij:fed quadrati potius quàm qui longi aut rotundi funt,uctre promiffo,clunibus uaftis: cruribus uero & un gulis haud perinde proceris, roftris breuibus & refupinis, amplz & glan- dulofz ceruicismaximéq; quod ad rem pertinet, quàm falaciflimos opor- tet efIc uerres: qui & ab annicula tate commode progenerant dum qua- drimatum agant.Scrofz probantur longitfimi ftatus, & quibus ad fuftine- dum faeturz onus,magnus fe uenter effundat:caetera ucrribus fimiles. Foe- H mina fus habetur ad partus edendos idonca fere ufque in annos feptem, ut dictum cft. Annicula non improbe concipit. Sircgio frigida & pruinofa Verres. Maiales. . . o . - eft,quàm duriffimz denfzque & nigrz fece dux eligendus eft. Si téperata PTS AP E genaue qualecüque prouencrit;potcft paíci. Sues Yrdyoia, dNAELOE Ícmcl anno gignunt:principio hyemis coeunt, ucre pariunt, petentes 3íx)pog. maximc inuiayprarupta;angufta & opaca loca. Mas cum foeminis dics tri- K&m6sonX- ginta magna ex parte conucrfari folet. maribus non nifi anniculis gencera- 2E tio eft.In coitu plurima afperitas:tunc inter Íc dimicant indurantcs atcri- tu arborum coltas,lutóq; Íc tergorantes, Pugnant adco acri certamine, gre ge relicto,ut fxpenumero mortem uterque aduerfarius obeat. Feeminz in partu ANIMALIVM LIB. V, 84 À partu afperiores,quae & nonnunquam cum libidine excitantur, uel homi- nes aggrediuntur:idque candida maxime uefte indutos . Numerus partus & tempus ferendi,idem atque in urbanis fuibus eft.uox ctiá fimilis: fed foc mina uocalior eftmas raro uocem emittit. Marescaflrati , maiores fero- cioréfque euadunt:caftrantur autem, quód iunioribus adhuc morbus pru- riens incumbit in tefles:quo fit ut atterentes cam partem ad arbores, teftes exftringant. Inter omnia edulia,fuilla caro ualentiffime nutrit, & ex qua- drupedibus facillime concoquitur: &,fi in uentriculo & in iecinore probe concoquatur,optimum procreat fuccum, fed qui glutinofi nonnihil in fe habeat:quo ficut iecur obftruat, & renes iis quibus hzc à natura meatus ha bentanguftiores : atque uberior frequentiórque cius ufus in his membris B ucl grauitatem uel dolorem nonnunquá creat: cóque fenibus inutilis eft. Optimum autem fuccum gignit corum caro qui etate funt mediocri : nà porcellorum recens natorum caro mucofacft, & excrementis abundat. Viícera fuilla omnia,caterorum quadrupedum uifceribus fua natura mul to funt fuauiora:quz tamen etiam feipfis meliora cuadunt, cum animali- pfum caricas abunde comederit. Adhibetur & ars iecori foeminarum ficut anferum. Neq; alio ex animali numerofior materia ganez: quinquaginta prope fapores,inquit Plinius,cum caeteris finguli... Vulua,ut diximus, eie- p &o partu melior quàm edito:eicctitia uocatur illajhzec porcaria primipare ruina porca- fuis optima:contra cffaetis.A partu;praterquam codem dic fuis occifz, li- ri. uida ac macra.Nec nouellarum fuum przterquam primipararum proban C tur;potiufque ucterum necdum effaetarum,& biduo antc partum,aut poft partum,aut quo ciccerint die.proxima ciectitiz eft occifx uno die poft par s tum. Huius & fumen optimum,fi modo foetus non hauferit : ciectitize de- sumez- terrimum,antiqui abdomen uocabant. Prepinguium fuü cutis,ubi pro- abdomen, be clixa fit , glutinofum quidem pinguémque fuccum gignit, fed non ad- modum craffum:nec tam facile concoctioné admittit quam extrema par- tes, (crura inquam ac labra:)neque fuccum praftat cam bonum,fed qui ex- crementis magisabundet. Pulmo fuillus intertrigines, quz à calciamen- tis huntab inflammationc tueri fanaréq; creditur. Aprinum iecur recens fi arcfactum teratur,ex uino potü contra ferpentiü morfus auxilio eft. Suillà lac funt qui arbitrentur uuiliffimü tenafmo,dyfenteriz,;necnon phthificis. D Adipem fuillum(axungia Greci appellauerc)antiqui maxime axibus uehi- J4x«sgía. culorum perungendis ad faciliorem circüactum rotarü utebantur:unde & efexieor nomen:fic quoq; utili medicina cü illa ferrugine rotarü ad fedis uitia uiri- litatífque. Adeps fuillusomniü liquidiflimus eftinftarq; olei difluit:emol lit atq; concoquit magis d oleu:ideoq; cataplafmatis quz ad phlegmonas imponütur,;apte comifceri folet. Humorü acrimonià impofitus maxime obtüdit;ac proinde medicamétis ulcera curátibus mifzetur:quale eft quod parygron uocant.Et per fe axungia medici antiqui maxime probabat reni- bus detractà : & exéptis uenis aqua cxlefti fricabàt crebro, decoquebántq; fictili nouo fzpius,ctum demum afferuátes. fyncera axungia medetur igne ambulftis uel niue:pernionibus autem cum hordei cinere: & galla pari mo D'E DIPIERERKEAN TMAS do. Ad tuffim ueteré recens decoquitur quadratis pondere in uini cyathis E tribus, addito melle:uctus ctia phthifin in pillulis fumpta fanat,que fine fa le inucterata eft:omnino enim nó nifi ad ca quz purgada fint,aut quz non fint exulcerata,falfa recipitur: Quidam quadrates axungiz & mulfi in ui- «alis, contra pj cyathis tribus decoqu unt contra tufTim, quinto die picem liquidam in phbfn. — S noÍumi iubent;circunligatis lateribus & pectoribus, & fcapulis corü qui phthifin fentiunt: tantaque cft uis, ut genibus etiam adalligata, redeat in os fapor,cámque expucre uideantur.E fue quz nó peperit;aptiflime utun- tur ad cutem mulieres:contra [cabiem uero quiuis,admixto iumentorum [cuo,pro parte tertia & picc,pariterque fubferuefa&tis. Medicorum aliqui admixto anfcris adipe taurorüq; fcuo & oefypo, ad podagras uti iubent : ft ucro permanet dolor,cum cera,myrto,refina,pice.V fus Igitur axungiz adF Quomodo cu- mollienda, excalfacienda,difcutieda,purgandaque.Inueteratur aute duo- p pe bus modis:aut cum fale aut fyncera:tanto utilior, quanto fit uetuftior:con ferat Dioféori uenítque falfam magis emollirc, excalfacere À difcutere : utiliorémque ef- delib.;, ^ Íeuinolotam. Elotauino pleuriticis prodeft: cinere aut calce excepta, in- flammationibus,fiftulisjac cumoribus fuccurrit. Talum fuillà uftum atq; epotu m,quidam colli inlammationes atque tormina diuturna fanare pro dunt. Atque hzc de bifulcorum genere fatis praecepimus. Sus,vé. 0VTIs.— i1 Susie: olim Sume. Porcus, ut Varro tradit, Grecum nomen eftantiquum, D 7 ^ s e E ^ - S » Porcussyot?0$ (-d obfcararum,quod nunc cum uocant yeiger.Cum porci depulfi fantà máma,à qui- Delia. bufdam delici appellantur : neque iam lactentes dicuntur:qui à partu decimo die, ucl Sacres, (uc alij)die quinto habétur puri, ab co appellantur facres: quód tü ad facrificia idonei Nefrendes.— dicantur primum. A miflo nomine actenus dicuntur nefrendes,ab eo quód nondum Syros fabam frendere poffint,id eft frangere. Sus faemina,fcrofa:mas,uerres dicitur, & nó- Venen nunquam aper,grzce xa 6s:quanquam aper fere pro fylucftri accipitur, qui Grzcis "dperssatnese cV«yeocappellatur. 2 Quomodo faginàtur fues, docet Ariftor.lib.8 hift.anim. 3 IV O7. — Ariflotcles.Pernis pofterioribus,tecifa cute inter faemina;quà maribus teftes maxime continentur,&c.ubi Plinius, pernis prioribus habet: quem & Theodorus fecutus cft. 4. Defüum morbis, & corum curatione Ariftoteles lib.8. hift. & Columel.lib.7. $ Sumeninterpretantur füillascum la&e fuo denfato mammas, ut Martial. lib.15. Effe putes nondum fumen:ficuberelargo — Effluit, & uiuo lacte papilla tumet. De quadrupedibus folipedibus. Cap. C. Sblipedet, Eliquum iam eft folipedum genus: carum Ícilicet quadrupedum, quae Solidipcdes. ungulas in pedibus gerunt folidas. Porro folidas habent ungulas fere, Mómy. — quxnon/funtcornigcra;igitur pro iis, telum ungula eft illis:nec talos ha- bent eadem.Solipedü crura ftatim iufta nafcuntur menfura: poftea expor- rigentia Íc uerius quàm crefcentia:itaque in infantia fcabunt aures pofte- rioribus,quod addita xtate non queunt:quia longitudo fuperficiem corpo rum folum ampliat.Hac de caufa inter initia paíci, nifi fubmiffis genibus non poffunt;nec ufque dum ceruix ad iufta incrementa perueniat. De equo. Cap. GI. Equis,irms. Y N hocgenerc primas partes iure uendicabit equus:homini enim fidelif- hmi ante omniaque uclin confortiü operum nobis paramus,funt equi: T ANIMALIVM LIB. V. 8; A & omnium quoque generofiffimi. Iudicium quoque ác uoluptatem, affe- &ufque alios nonnullos humanis fimiles iis inefle, praftantitlimo faltem corum generi,in exemplis habetur.Cum czteris fere animalibusin fuo fin gulis genere oculorum color fit idem,equus, fecundum hominem,omniü caterorum animalium maxime uerficolor cft : & aliqui cafii altero oculo nafcuntur,quod nulli fere ex cxteris beftiis euenit manifefte . Ceruix iuba ornatur: & pili iniuba largi . Dentes habet equus cotinuos numero qua- draginta : quorum primores quatuor méfe tricefimo amittit, binos utrin- que,fupra dico & fubter.Tum ubi preterea annum compleueritjincipiát- Cerzoshosua que quartum agere annum:quatuor item eodem modo mittuntur, duo fu cit Colume lla 1 perius,totidémque inferius : & incipiunt nafci quos uocant columcellares. n s vind B Rurfusanno altero peracto,quinto fcilicet anno incipiente;& omnino in- dentes. e tra fextum annum,fimili modo quatuor alij cadunt. Q uibus iam peractis annis quatuor & menfibus fex , nullus praterea. mittitur: quanqu am euc- niíle in aliquo certum efl,ut cum primis omnes amitterentur:atque etiam in alio , ut cum ultimis omnes: fed raro. Sexto deinde anno quos primos mutauit,exzquat.Septimo omnes ex plentur z qualiter, & cx eo cauatos ge rit. Nec poftea quotannorum fit ex dentium mutatione comprehendi po teft:fed prouectioribus,decimo anno (ut nonnullis placetut ucro aliis fex- to decimo) tempora cauari incipiunt, & fupercilia nonnunquam cancíce- rc, & dentes prominerc. Agitur certe in equis contra atque czteris anima- libus:cum enim cateris fencctute dentes nigrefcant, equo candidiores red C duntur.Equusin pedibus folidas geritungulas. flle omnino caret. Sala- ciffimus omnium tum feminarum tum marium equus efbexcepto homi ne. Coire incipit bimus tam mas quàm faemina: fed hoc in paucis fit. pullí- que corum minores imbecillioréfque funt. Quod áutem plurimum,tri- matu tam mares quàm fcoeminz coeunt, & proficiunt fubinde in generan- do,ut proles praftantior ad annos ufque uiginti procrectur.Iuniorum coi- tus prater etatem conüngitpabuli bonitate & copia.Seniorcs equi foecü- diores funt tam marcs quam foeminae: quo fit ut à circo poft uicefimü an- num mittantur equi ad [obolem reparandam.Matrem autem poft decen- nium non effe utilem iudicant Columella & Palladius:quód ex annofa ma trc tarda fit atque iners proles. Coeunt mares ad annos tricenos ternos:foe D minz ad quadragenos:ita ut pertotam fere uitam coitum cquis Ícruari e- 2 ueniat:uiuit enim magna ex parte mas annos circiter quinque & triginta, foemina plus quàm quadraginta. iam & quinque & fexaginta annos uixif Íc equum proditum eft.Foemina quinquennio finem crefcendi capit , mas anno addito. Ad generandum paucis animalium minor fertilitas : qua de caufa per interualla admiffurz ditur. Equz tricenzinquit Ariftoteles,aut paulo plures fingulis dantur admiffariis. Neque tamé zqualem numerum Bde omnibus debemus adhibere;fed zítimatis uiribus uniufcuiu fque admiffa- rijfubmittenda funt pauca uel numerofa coniugia. Iuueni equo & uiribus formáque conftanti ( ut Palladius przcipit ) non amplius quàm duodecim ucl quindecim debemus admittere: cateris pro qualitate uirium fuarum: P DEDIIDPERNENT LU Nec unus admiffarius,ut Plinus author cft,quindecim initus eiufdem anni E ualet tolerare: quanquam (ut Columella placet) nec minus quàm quinde cim,nec rurfus plures quàm uiginti unus debet implerc. Equus non certo dicrum numero implet, fed aliquando uno aut duobus tribusuc, aliquan- do pluribus:ferius certe quàm afinus equam fuperueniens implet. Coitus ucrno fit zquinoctio: atquc hoc tépore horum foeturz initium admiflio- nis facerc oportetad folftitium,ut partus idonco tempore fiat: duodecimo cnim menfe,die decimo aiunt nafci. Qui uero poft folftitium partus edun tur, uitiofi & inutiles exiftunt,ut Apfyrtus docuit.Equos autem pretiofos, reliquo temporc anni remoucre oportct àfaminis, ne aut cum uolent in- cant;aut fi id faccre prohibeantur, cupidine folicitati noxam contrabant. Equas autem domitas L X dicbus equire ante quàm ercgales inuenimus, F Coitus tempore equi equos mordent, & profternunt equitem quoquc.In- cenduntur libidine foeminarum equa potiffimum, uti diximus: qua tem- pore coitus colligunt fcfe , & focictate magis quàm antca gaudent. Caudà mouent crebriusjuocemque immutant. mingunt etiam pluriesatque in- ter fe ludunt. Nec dubium,quin aliquot regionibus tanto flagrent ardore coeundi fceminz , ut etiamfi marem non habeant, affidua & nimia cupi- ditate figurantes fibi ipfe uenerem (cohortalium more auium) uento con cipiant.Fert uterum equa menfes undecim:parit duodecimo menfe;ut di- &um cft.Pariunt eque magna ex parte fingulos: fcd gemellos quoque ali- quando,cum plurimum,procreant. Abortum ctiam facitequa odore fen- uens ellychnijlucerneextinde,quod & mulierum nónullis accidit.In hoc G Hippomancs, SCüere grauida ftans parit: pratérque czteras factu m diligit.Q uod hippo- 5 manes uocant,ucluti caruncula eft; & heret quidem fronti nafcentis pulli, ut narratur,carice magnitudinc;colore nigro: fed equz perlambentes abf tergentéfque id abroduntalioqui partum ad ubera non admittunt. Non ftatim à partu equa impleri debet,fed intermiffo temporce:& melius quar- to aut quinto anno interpofito procrcat,ut Ariftotcli uifum eft. Omnino fi nihil plus detur,unum tamen interponere annum, & quafi nouale facc- rc necefle cft. Alternisiinquit Varrojqui admittunt, diuturniores equos & meliores pullos fieri dicuntzitaque ut rettibiles fcgetes effent exu&tiores;fic quotannis quz przgnans fiat.Et Columclla,uulgari inquit; faemine folen- ne cft omnibusannis parere: generofam conuenit alternis continere , quo H hrmior pullus lacte materno laboribus certaminum prepareturxmammas nanque pullis equz anno prope toto przbent. Fruge herbáque uefcütur cqui,fed maxime potu pingucfcunt: ut alia enim iumenta , ita & cqui pro aquz quam bibunt ufu,fuo fruuntur pabulo:& qui minus potum afperna- turis appetentior pabuli eft. Gaudent pratis & paludibus. Aquam quoque turbulentam & craffam fuauius bibunt: quód fi clara eft, pede cam intur- bant.Bibunt autem cqui forbendo:& quo quis acrior, in bibendo profun; dius narcs mergit.Equos caftrare quibufdam in more eft,ut Scythicis Sar- maticifque gentibus:quibus equi parui funt;acrefq; ualde,neque adco tra- Cmterj — Cabiles: demptis enim tefliculis)hunt quictiores : & canterij appellantur, utin AONCDNMLAUEI-VUMSCEIBO V. 86 Autin fuibus,maiales,& in gallis gallinaceis,capi . Equorum gregales mor Grezales, à bo immuncs funt,excepta podagra: hoc enim uno laborant, & plerunque £d. ob id ungues amittunt:fed amiflis alij ftatim renafcuntur : fit enim ut altc- rofubnafcente ungue;alter amittatur. At ucro equi domeftici morbis plu 4 rimisobnoxijfunt; adco ut homines ufu periti. totidem fere morbis equa infeftari,quot hominem referant. Equinum pecus tripartito diuiditur, uti Columella prodidit: eftenim generofa materies, quz circo facrífq; d s taminibus cquos prabet:eft mularis,quz pretuo factus fui comparatur ge- HO. S ncrofo: cft & uulgaris,quz mediocres foeminas maréfque progenerat. At Equ? mularis; Varro ita diflinguit:equi,quód alij func idonei ad rem militarem,ali jad ue Eqw slearis; &uram;alij ad admiffuram,alij ad curfuram,alij ad przdam: itaque peritus B belli alios cligit;atque alitac docct: aliter quadrigarius ac defultor : neque idem qui uectarios faccre uult,neque codem modo paratur ad ephi ppium ut ad przdam:quo ut ad rem militarem , quód ibiad caftra habere uolunt acres:fic contra in uiis habere malunt placidos:propter quod difcrimé, ma xime inftlitutum ,ut caftrentur equi. Q uales autem cquos maxime lcgi o- porteat,his precipue fignis intelligitur.Cum natus cft pullus,confeftim li- ; cet indolem zftimare,fi hilaris,i intrepidus, fi neque confpectu, nouzquc rei auditu terretur,fi ante gregem procurrit, filafciuia. & alacritate, inter- dum & curfu certans,equales exuperatjfi foflam fine cunctatione tráfilit, pontémque fluménque tranícendit. Hzc erunt honefti animi documen- ta.Corporis uero forma conftabit exiguo capite,nigris oculis, naribus pa- C culisbreuibus auriculis & arrc&is, ceruice molli latáque nec longa : pra- terea quz non porrecta fitut fuis,fed intro fle&atur gallinaceorum more; denfaiuba & per dextram partem profufalato & mufculorum toris nume roío pectore,grandibus armis & rc&is, lateribus proceris & ad uentié in- flexis: fpina duplici,uentre fubftricto, teftibus paribus & exiguis, latislum bis & deorfum uerfum preffis, cauda longa & fetofa crifpáq;, mollibus at- que altis re&tísque cruribus;tereti genu paruóque, ncque introrfus fpecta- ti;rotundisclunibus,foeminibus torofis;tibiis excarnibus, duris ungulis, & altis, & concauis rotundífque,quibus corona mediocres fuperpofitz funt. Sicuniuerfum corpus compofitum;ut fit gráde, fublime, ere&um ab afpc- &u quoque agile; & ex longo,quantum ipw s rotundum,& to- D to corpore uenas habeat,que animaduerti poflint:quód qui huiufmodi fit, & cum eft xeer,ad medendum eft appofitus.Q uod ad colores attinet, hac MM E d Sen Sg De colori á- tradit Vergilius, -Honefti AM in . 7 . : yietate 1 equis Spadices glauctque:color deterrimus albis plura lepus as Etgiluo. pud Palladii Hxc eadem in equabus confideranda funt: & maxime;ut fiit longi & ma- eniuentris & corporis. Deftirpe magni intereft, qua fint: quód genera ' funt multa.Itaque ad hoc nobiles à regionibus dicunturutin Grecia Thef falici equi;in Italia, Apuli . Sed Cappadocia ante alias altrix equorum , & prouentui equino accomodatiffima eft. In Hifpania Galetica gens eft, & Afturica.Equini generis hicfunt, quos thieldones uocamus. minori foí- Tbieldonés; Pij DE, DIEFFERENTIIS "liis, mmori na appellatos afturcones gignunt, quibus non uulgaris in curfu gradus, E md fed mollisalterno crurü explicatu glomeratio: unde equis tolutim capere i oui celle. incuríus traditur arte . Cclüberorum equi corporis agilitate pernicitaté-- " que rcliquos facile fuperat,Parthicorum maxime fimiles. Hi in Celtüberia Vario cinereó- quidem colore fpectantur uario cinercóue:in alieno uero folo coloré mu- uesctot Velonr. tare folent,ut Poffidonius author eft. Circa Mzotim paludem pufilli gi- pne egnuntur equi:funt enim loca hcimpenfe frigida. Apud Indos Pfyllos arie qum tibusnon maiores equi gignuntur. Terram quoque India equos uno cor- nu prxditos procreare ferunt:quorum é cornibus pocula conficiuntur , in quz mortiferum uenenum conicctü fi quis biberit,nihil graue, quód cor- Equi ybi. nu repellat malum;perpetictur.De Lybicis equis hzc feruntur: equorum uclocitfimos effe, nulio laboris fenfu affici, ex habitus gracilitate macilen- F tos effe,totófque ex fefe aptos ad fortiffime (füuftinendam dominorum ne- gligentiam:pabulum enim dominos eis nec largiri,nec cos cum laboraue- rint ftrigile perfricare, nec eis cubilia fübfternere, nec ungulas expurgare: fcd fimulatque iter inflitutum confecerunt,ex equis diflilientes, hos ad pa ftionesdimittere.. Lacequinum,cum à camelino difcefferis,liquidiflimü Züppae. | Omnium cft,minimumque in fe pingue habet. Cafeum equinü;hippacem uocant alii: Sextius cofdé effectus equino, quos bubulo tradit. Hippace a- lij coagulum equinum dixere: hzc dyfentericis cocliacílque prodetle fcri- píere nonnulli. Lichenes uocantur in equorum genibus & prope ungulas Andurati callijin earum partium flexu nati : hi triti & ex aceto epoti comi- tialibus morbis mederi traduntur . Sunt qui cos & ad cuiufuisferz mor- G Equit felle o- fum exhiberi cofulant.Damnatur equinum fel inter uenena,ut Plinius rc- fiii p fert.Quin & fanguis corum fcpticam uim habere traditur: item equarum jn fe 9h zio preterquam uirginü ;eroderecmarginare ulcera. De cquis feris pauca fci- plerunt Gracijquonià terrae illa non gignebat: Hifpania multos. Ad Hip- panim fluuium funt equi feri candidi.In ZEchiopà terris ultimis & deuiis, ferorum equorum non parua natio duobus dentibus acutis & uenenatis rzdita uerfatur:quibus non perpetua pedum ungula, fed fimiliter ut ccr- uorum bifida eft. iuba per mediam fpinam ad extremam ufque cauda per- tinct. Ac fi quando eos pofitis laqueorum infidiis Indi coprehenfos in fer- uitutem redigere uclint;abftinent fe cibo & potione,quód feruiendi indi- gnitaté acerbiflime ferant.Dimidio quàm equus maior poephagus eft;ani H mal Indicü,fpifliffima cauda & nigerrima:humani pili fubulitaté cius fete uincunt. Ad bina cubita fingulz ipfius fetz longitudine procedunt: ex una radice triginta fimulexoriuntur.Omniü animalium timidiflimus cft pa- -Alces, phagus.Septentrio fert & equorum greges ferorum:preterca alcem iumé- to fimilem,ni proccritas auriü & ceruicis diftinguat: quibus in rebus mu- lo comparanda eft:adeo propenfo labro fuperiore,ut nifi recedens in pofte riora ucftigia patci non qucat,ne in priora tendens labrü inuoluatur.Scan- | dinania infula e rcgione Germaniz mittit animal quale alces, in hoc orbe Mss. — nunquamuifum,multistamen narratum, machlin nominc.Huic fuffragi nesut clephants flecti ncqueunt:propterea non cubat cum dormicndum cft: Pap bagus. ANIMALIVM LIB. V. 87 A cít:tamé fomnolentü arbor fuftinet;quz prope cafura fecatur,ut fera,dum affuetis fulcimentis innititur faciat ruinam:ita capitur;alioqui difficile eft eam manu capi: nam in illo rigore poplitum , incomprehéfibili fuga pol- Ict.Sunc in Hercynia fylua;ut Cefar author eft,quz appellantur alces.Ha- 4e. rum eft confimilis capris hgura,& uarictas pellium:fed magnitudine pau- eh Ws ft lo antecedunt:mutilzque funt cornibus:& crura fine nodis articulísq; ha- n Lid bent.Neque quietis caufa procumbunt:neque fi quo afflictz cafu cócide. rint,erigere fefe aut fubleuare poffunt. His funt arbores pro cubilibus : ad casíc applicant:atque ita paulum modo reclinatz quietem capiunt:quarü exueftigiis cum eft animaduerfum à uenatoribus,quó fe recipere confue- ucrint,omnes co loco aut ab radicibus fubruunt;aut incidunt arbores , tà- B tum ut fumma fpecies carum ftantium relinquatur. huc cum fe confuetu- dine reclinauerint,infirmas arbores pondere afligunt, atque unà ipf co- 7 cidunt.Equos pennatos & cornibus armatos, quos pegafos uocant, ZEthio Pegsfo: pia generat. ut uero alij referüt, ales cft pegafus:& hacc ales equinum nihil prater aures habet. I Intrafextum antium molares fuperiores cadunt,inquit Columella: Ariftoteles uero,Maxillares nullum animal mutat. 2. Viuunt equi, inquit Plinius, annis qui- demquinquagenis: faeminz minorefpatio. 3 Vt Theocritus fcribit , izzeuovk; Qvriy Óh me cup xiar,TO (49! qrirou, K aur N01 uoto roa. iuSoxos wo) oet Tr Tu: ut ucto Cratenas, fructum fert planta ficui fimile,fed nigriorem,folium papaueris;fed Ípino- fum.Sed Qv» forfitan dixit Theocritus quafi Qvuoid eft tuberculü quod in pulli fro- te nafcatur,utifentiretiam Ariftoteles. 4. Morborum figna & curationum generá C à medicinz ueterinariz fcriptoribus perquirenda funt:nonnullà quidéab Ariftotele: pluraueroà Columella, Vegetio & aliis qui medicinam tradidere ueterinariam. |; Quz fintin equo maximeuituperanda docet Pollux lib.r.ubi & nota ctiam haben- turgenerofiequi. 6 Regionesinquibus nobiliffimi procreantur cqui, oftendütur precipue ab Oppiano De uenationelib.r, & Gratio atqueStrabone. 7 Equos pe- natos.Monftro fimile,ucl monftrum potius hoc uocauit Plinius: & fabulofum arbi- tratur. Apuleiuslib 8 Deafin.Meü ipfe reputabam pegafüm inclytum,illü motu ma- gis uolaticum fuiffe,ac per hoc merito pennatum proditum,dum in altum & adufque calum fubfilit.ac refultat,formidans fcilicet igniferz morfum chimzra. De afino. Cap. CIL XAR uulgarémque afellum rus omne tanquam maxime neceffarium mm. D defiderat:nec fane iniuria:nam etiam co rure quod pafcuo caret,con- VALUES tincri poteft,exiguo & i bd pabulo contentus: quippe cum non frugelolum & herba ucfcatur,fed ucl foliis fpinífque , ucl perticis falignis alitur,uel obiecto fafce farmentorum: paleis uero,quibus pene omncs rc- gioncs abundant,ctiam glifcit fed potu maxime:tum imprudentis cufto- dis negligetiam fortiflime fuftinet, plagarum & penuriz tolerantiffimus: laboris etiam & famis maxime patics,raro morbis afficitur.Huius anima- listam exiguz tutelz,;plurima & neceffaria opera fupra portione refpon- dent: cum & facilem terram leuibus aratris pofcindat,& no nimio podere uehicula trahat: & pleraque utéfilia & uchere in urbem, & reportare collo ucl dorfo commode poflit.Iam uero molarum & conficiendi frumenti pe- P iij DE DIFFERENT IIS nc folennis eft huius pecoris labor.Frigidum animalafinus eftjinquit Ari- E ftoteles:squamobrem locis frividis gigni non potefb;utpote fua natura ma- ximc impatiens frivoris quapropter Pontica & Scythica terra afinis caret. Dentes priorcs,ut cquus,triccfimo menfe amittit afinus: proximos autem Íexto poftca menfc;atque etiam tertios quartósque codem modo .In afini cauda,caulis longior cít quam in equis.Cor habet pro corporis rationc ma gnum: felle caret : fanguinem babet nigerrimum & crafhiffimü. Afinus tam mas quam foemina tricefimo menfe coire incipit:fed magna cx partc Endabimatu nequeunt gencrarc.Partus tamen a trimatu legitimus cft: quanquam iam pm '/t uel anniculameuctrem gcffiffe afclam aiuntjita ut quod pepererat educari "dnfiote-. c perhici potuerit. Mulis tamé procreandis minor trimo;aut maior deceni | non debet admitti. F.ciicitfemen à coitu;nifi fi interpcllatur afina: quáob- F rcm nc id faciat, ftatim poft coitum ucrberant s E E ich pus ia riunt quot equae, & eifdem menfibus, & fimili modo . Parit nanque afina duodecimo menfe: &fingularé magna ex parte gignit prolem:nonnunquáa ctia fed raroyjemcllos edit.Paritura lucé fugit, & tenebras querit,ne p ciatur ab hominc.Cum ucl equus cü afina ucl afinus cà equa coicritmulto magis abortus cofequitur,t cü unigenz inter fe iügütur:ucrbi gratia;cqua cum cquo;aut afinacumafino. Eucnitetiam tcmpus gerendi utcri maris norma:id cft ut quanto fpatio temporis mas perficitur fuo in genere,tanto ctiam foctus,qué ipfe procreat abfoluatur. At magnitudine, corporis fpc- cic & uiribus magisfaeminz quam mari fimile cuadit quod nafcitur. Si Ífrequenter cocant, "ow ullo interpofito temporc ceflent;quae ita iungun G tur,brcui faemina flerilefcicalioqui uero parere tota uita potcft afina. uita. autcm afinis amplior annis triginta: & foemina uiuacior marc eft. Afin pragnantes, conuinuo lactefcunt.Puilis earum,ubi pingue pabulü, biduo à partu maternum lac guftaffe, lethal cft: genus mali uocatur coloftratio. Mammx afinis afaetu dolent: idco fexto menfe arcent partus, cum equa anno prope toto przbcant. Partus charitas fumma, fed aquarum txdium magis.Per ignes ad foetus tendunt: exdem fi riuus minimus interfit, hor- rent;ita ut pedes omnino caucant cingere : nec nifraffuetos petant fontes, qui funtin pecuariiszatque ita ut ficco tramite ad potum cant : ncc pontes tranfcant,per raritatem carum tranflucentibus fluuiis. Mirá mq; dictu, fi- "Alásexone- tiunt: & fimmutentur aquz;ut bibant cogendz exorande'uc funt. Minor H yandeie funt... afe]lus maxime agro neceffarius cftjqui & laborem tolerat, (ut modo dixi- Minor afelus us) & cuftodis neglirentiam propemodum non recufat.In hoc fere mu- "mifi yinus color uulgariscft. Admiffarius ucro afinus & qui mularum gencri z afelius. Ícminando deftinatur,fpeciofior effe debet: ut fcilicet amplioris fit corpo- ris,ccruice validasdimita aclatis coftis pectore mufculofo & uallo , foc- minibus lacertofis, cruribus copactis, coloris nigri ucl maculofi:ná muri- nus non optime refpodet in E inn Columella uidetur: uerum Palladius admiffarium nigri ucl murini maxime coloris aut rubei uult: qui tamen f1 difcolores pilos in palpebris aut auribus ecret, colorem fobolis plerunque uariabit.. Sunt qui afinorum;ubi iam fenucrint, carnibus ucfcantur : quae Íuccum "- AU NSEMBCOASESTVM': LIS. V. 88 À fuccum procreant deterrimum.concocu funt difficillimz , ftomachóque 5 noxiz , & guftui quoque infuaues. Lacafininum ferofi humoris plus ha- bet quàm cafeofi:eftque confiftentia tenui: & fecundum camclinum equi- nümque liquiditfimum ac minimc pingue. Inuentre minimc omnium coagulatur, & quoquo uerfus ocyflime in corpus digeritur: ac proinde fic- ca uentriculi totiüíque corporis intemperie laborantibus udle eft. & bibi- tur ab imbecillitate uires colligétibusquos atrophos uocat: & ut nonullis placetin febri etiam, quz careat dolore capitis.Pucris ante cibum la&tis a- finini heminam dari;aut fi in exitu cibi rofiones fentirent, antiqui in arca- nis habuerunt:fi hoc non effetjhabuerunt caprino. Áfinino lacte poto uc- nena reftinguuntur,peculiariter fi hyofcyanum potum fit,aut lepus mari- B nus,aut opocarpathum,aut pharicon, aut dorycnium : & fi coagulum ali- cui nocucrit: nam id quoque uenenum eft in prima la&tis coagulatione. Sunt inter exempla qui lac afininum bibendo liberati funt podagra chira- grauc.Sed meminiffe oportebit recenti utendum, aut nó multo pollca te- pefacto:nul'um enim celerius euancfcit. gargarizatur quoq; faucibus ex- ulceratis utiliflime. dentes collutos & gingiuas firmat. Cutem in facie eru gari & tenercícere lacte afinino putant.Conferre aliquid & candori in mu lierum cute exiftimatur.Poppea certe Domitij Neronis coiunx quingétas peromnia fecum feetas trahens, balnearum etiam folio totum corpus illo lacte maccrabat, extendi quoque cutem credens. Afiniiecur affum comi- tialibus prodeft:iciunis autem edendum eft. Offa afini confracta & deco- C cta coraleporis marini uenenum dantur. Afinorum ungulas combuftas, funt qui comitialem curare morbum dicant/fiaffidue binis cochleariis bi- bantur:fi oleo mifceantur,ftrumas difcutere: & ipfum cinerem aridum in- Íperfum pernionesfanare.. Quz ex afinis utilia effe diximus, eadé omnia fiis fura- onagris efficaciora:afinorum enim genera duo: unum manfuctum,ut fünt s ats [o «x. optimi ex Arcadia, & in Italia ex agro Reatino: alterum ferum quos uocát onagros.In Phrygia & Lycaonia,in Afia quoq; & Africa funt greges mul- ovaerus. ti: nam fimilitudine quadam nomen urbanorum accepere.Eft uero ona- 27 ger corpore ampliore, pulchriore fpecie, colore albicante , auribus procc- toer. e Oo y« 09. Ova 3406 "m ris,nigra linca ueluti uitta per mediam fpinam protenfa. animal curfus uc G7. lociffimi:quod tamen ferocioribus beluis prada effe folet. Mares in hoc ge Zo fst- D nere finguli feminarum eregibus imperitant: quos & fua fponte Íequ un- 4ef o oi CS tur ad pafcua;ad fontes,denique quocunque duxerint. Timent mares libi- dinis zmulos:& ideo grauidas cullodiunt, & foetum fi foemina fit fouent, morfüque natos mares caftrant.Contrà grauidz latebras petunt, & parere furto cupiunt;gaudéntque copia libidinis. Onagri no tranfeunt montem, qui Cappadociam à Cilicia diuidit. Onagriin Phrygia & Lycaonia przci- FISs | | T UE : ica eloriatur , quos lalifiones , |, pui:pullis eorum,ceu praftatibus faporc, Africa gloriatur , quos ! Liifonh appellant. Afinorum fylueftrium caro (quod ad alimenti bonitatem atti- net) bouillz,caprinze & ouillz comparatur,fi xtate fint adhuc mediocres, D acbonocorporishabitu. Infblidipedum gencre,unicorneafinus tantum ,,; 4 Indicus eft. gerit Íane medio fui capitis cornu fixum,quo taurorum more rs, P og fimus Indi- rdg 0n Equus Indi- €us. Mula. Mulus. Huevos. Oetis, DE DETFTERENTILS ecnerofiffime pugnat: & talos quoque unus folipedü habet. Ex huius cor- E g ug nu pocula conicere Indos aiunt:nec ullis morbisco die afficiquo ex huius generis poculo hauferint , neque ullis uenenis xdi , quecunque nocendi gratiain potu dantur . Sylueftrem afinum hunc uocat Philoftratus , quem in Hyphafidis fluuij paludibus degere refert : alij uero fylucftres afinos, c- uis magnitudine nihilo inferiores apud Indosin locis defertiflimis nafci ME referunt,eófque reliquo corpore albos,capite uero purpureo;o- cultfque nigris effe:cornique in fronte gerere,cuius fu perius punicceü, in- ferius album,mediü ucro nigrum fitatque non omnes quidem Indos, fed potentiores, cum tàquam armillis quibufdà brachia,fic cornua auro certis fpatiis ornarunt,ex his ipfos bibere folere.Ex hoc cornu bibentem ab infa- nabilibus morbis tutum fieri:neque eum conuulfionibus corripijneque íaF cro morbo tentari, neque uenenis ullis ferunt:quinctiam fi quid peftilens prius biberit;tum id euomere;timque ad fanitatem redire. Afinos Indicos cornigeros Ctefias inquit,talis preditos effe, quos f1 quis confregerit;inte- riora quoque nigra deprehenfurum effc. Horum foeminz poftquam pepc- rerunt,patres circü pullos à partu recétes füumma cuftodia uerfantur.Cum à uenatoribus Indis inuaduntur, pullos fuos adhuc etate infirmos à tergo fuo pafcentes habent, atque pro 115 pugnant:ac contra equites audet ueni- re,cófqueferire. Tanto fane hi robore exiftunt;nihil iis ut obfiftere queat, quin ftatim & concidat & perdatur:equorimque incurfu latera difcerpüt aclacerant, & uifcera difrüpunt: quo fit ut ad eos equi appropinquare ual- de metuant.Carnes corum,quód amariflimz fint haudquaquà efculentz. 1 Minorafellus,Hunc degeneré & uulgarem afellum uocat Columella : doffua- rium afellum Varro. 2. Quz forma maxime probàda eft inafino,quiad mularum procreationem deftinatur,oftendit Apfyrtusin lib.ueterinario. 35 —Craffiffimum, inquit Plinius,lacafinz eftjutcoaguliuiceutàtur. 4 ^ Anidéfit cum co,qui /Eonius bos di&tus eft,aut bos Indicus : hunc AElianus,ni fallor,ctiam equum Indicü uocat. De mulis. . Cap. CHE MIS no fuopte genere ab radicibus,fed bigeneri & infititij funt:creà- tur enim ex equa & afino,ucl onagro & equa. Neque ullü eft in hoc pecore aut animo aut forma praftàtius,quàm quod feminabit afinus:quà- quam poffit huicaliquatenus coparari,quod progenerat onager:nifi quód indomitum & feruitio contumax fylueftri more, ftrigofum patris profer- ret habitum : generantur enim ex equa & onagris manfucfactis. mulz uc- locesin curfu EUN eximia pedum,uerum ftrigofo corporc, indomito a- nimo,fed generofo. Vtiles etiam admiffarij nafcétur ex onagro & afina, & qui reliquos omnes anteccellit.nam ubi afina & onagro natus, admittitur equz per gradus infracta feritate, quicquid ex co prouenit, paternam for- mam & modeftiam,fortitudinem cceleritatémq; auitam refert. Ad mulo- rum gencrationem equas neque quadrimis minores, neque decénibus ma . o n ^ iores legunt. Mulorum genus totum flerile eft eque omnino feecundum, fed infaecundum ad perfectam fartificationem.Concipere ucro aliquando mula potcft(quod iam factü eftfed enutrire atque in finem perducere non poteft: G ASNDUIOMUEEIGEVOMSOSEB- V. 89 A poteft:mas generare interdum poteft:quod auté procreatginnus eft, quód. Ginus. 1 Ícilicet mulus oblzcfus eft:(nam ex equo & cx afino ginni proueniunt,cum conceptus in utcro zgrotauit:)eft enim ginnus idem quod metachoerus in porcisaaut in homine pomilio.Mulus fuperuenire coiréque incipit, miflis a24[i5, col. primum dentibus:fed feptennis implere poteft: & cum equa coniunctus ginnum procreauit:poft deinde fuperuenure noníolet. Mula quoque lam AMula,o Sa - grauida facta eft,uti modo diximus:fed non quoad perficeret atque ederet ^vesesís. prolem.Q uidam uero non diffimuládi authores,ut M. Varro, & ante cum Dionyfius & Mago prodiderunt mularum foetus regionibus Afric adeo 24ile.Zfrr- non prodigiofos haberi;ut ram familiares fint incolis partus carum, quàm 9" fint nobis equaru m.Theophraftus quoquc uulgo parere mulas in Ca ppa- Mule Cappa- B docia traditfed effe id animal fui generis. Vita mulis ad annos multos . I4 doces. quidam Athenis ucl octogefimum annum egerat. & ferius foemina fene- Ícit quam mas.Gignitur autem mula & ex equo & afina:fed effrenis & tar 2 ditatis indomitz.Q ui ex equo & afina concepti generantur mares, hinni zzgsas; uocantur & hinnuli. Eft autem Hinnus matri quidem per omnia fimi- Zunntlus . lior,minor quàm mulus corpore;plerunque rubicüdior.lubam & caudam habet fimilem afini,aures tamen gerit equinas. Item in utre eft (ut equus) menfes duodecim. Hofce item ut equulos & educant & alunt: & xtatem corum ex dentibus cognofcunt. Vngularum muli ucl mulz cinis ex oleo myrtco alopecias replet . Mul quas terra Syria fert, fimilitudine quadam nomen accepere : quanquà non cadem qua mule fpecie cotinentur.Cocüt C enim & mutua generatione progencrant, & celeritate mulis przcftanc . In . India equarum & afinorum greges funt: & afinos equ facillime admit- À tunt, & rufos mulos pariunt,ad currendum pradftandffimos:quos pedibus , captos ad Prafiorum regem adducunt.Ex iis, qui bimi capiuntur,d omari poflunt: contra uctuli abimmaniffimis & carniuoris feris nihil differunt. Hzc de uniuerfo quadrupedum uiuiparorum genere fatis dicta funto. Mula Syriaca Malus Indi- i Hinnum hunc uocat Plinius, id cft paruum mulum, nifi deprauatus fit codex. ZZmnus. 2 Bardonesctiam à nonnullis uocari hosfcribic Hermolaus. Bardones, DE A NLM S—XXEILVINEIDIEIPAT B EERENTILS LIBER VL Continet ca quz cortice integuntur, qaid à Grazcis dicta, quadrupedes fcilicet ouiparas & Ícrpentes. De quadrupedibus ouiparis. Cap; (C TEPE Owipara, o0- FR IVadrupedes que fanguinem habent,cedém- SORS Bio) que oua pariunt, ( unde & ouiparz dictz funt) omnes caput , collum , dorfum, prona F atque fu pina corporis poffident:crura etiam priora pofterioráque 3:06 quod pectori Ln portionetur,modo uiuipari gencris. Sed cru Ri raiisexobliquo habentur annexa, & humi j| cxtenfa:retróque fle&tuntur tum priora tum ; pofteriora;paulo in latus uergentia.Et pedes L2 E: ' hzcomnia in plures digitos habent difcre- tos.Caudam quoque habent longiorem,exceptis paucis. Ad hec omnibus iis fenfus totidem quot czteris quadrupedibus funt. Oculos habent, & conniuent palpebra inferiore (nam fuperiorem non mouent) quemadmo dum & aues:quanquam non morc auium nictantur: funt enim oculis du- G rioribus quàm aucs. auriculis tamen hzc omnia carent, meatüfque tantü habentaudiendi. Foramina item iisante os funt, fed non ita cxplanata,ut nares appellari poffhino;nifi fpirandi officio. Et lingua quoque omnibus co- fpicua data eft , (excepto quem ZEgyptus fert crocodilo:) fed quz in parte maiore adhzret,& dura eft atque inutilis ad uocis officium: quanquam ad faporum guftatum ufui illis fit. Lacertis inter haec lingua bifida elt , ficuti Ícrpentibus. Detibus etiam ferratis íunt omnia more pifcium. Lingulam, quam &&9Aa«fí4x Graci uocant,fuperimpofitam afperz arteriz non habet, fcd dum alimentum in gulam admittunt, meatum ipfum conftringunt: atque ita cfficitur,ut in pulmonem nihil delabatur. Màmis carent hec:nec genitale aut teftes foris obtinet manifeftos,fed intus conditos habent: nec H pilo;fed cortice; prope dixerim omnia, tecta funt:fed alia pracduro & tefta- cco,alia molliori. Pulmo in iis exiguus quidem & fungofus, & tamen bi- partitus eft:& pars altera multum ab altera difciffa cft, ita ut binos habere pulmones uideantur.atque à fingulari arteria partes in utrunque pulmo- nis latus dux dependent,quemadmodum & in auibus confpicimus. Q ua- drupedum ouiparoru m ICccinora pallidiufcula funt: nonnullorü etiam ui- tiata omnino,ut corpora quoque corum prauum téperamentum fortian- tur,ut rubetz,,& teftudinis, & fimilium. Lien iis exiguus,ut propemodum fenfum cffugiat:rigidus quoque eft & reni (imilis. Fellis etiam habentaut plusaut minus omnia.Renes autem & ueficam corum nullü potlidet;pra- ter te- DE DIFFER. ANIMAL LIB. VL so A ter teftudinem. Teftes iis dati funt, non tamen qui foris pendeant, ut mo- do diximus,fed qui intus adhzreant lumbis, (quomodo etiam auibus ha- bentur) uenulisadmodum tenuibus circundati. Meatus de fingulis (ingu- li pertinent , codémque coeunt fupra oftium excrementi, ficuti & in a'iis ouiparis omnibus. isque meatus qui ex coitu amborum confiftit, genitale cft. Vulue ratio in iis eadem que in auibus eft:enimuero ceruix una in imo & carnulentior eft:fiffura autem & oua proxima fepto tranuerío continen tur. Ventrisinteftinorümque eadem ratio eft , quz in uiuiparis quadrupe- dibusutrinque dentatis:fimplicem enim umímque habentuentrem aut canino aut fuillo fimilem.Os aut faltem fpinam pro fuz magnitudinis mo do fortiuntur:maiora enim offis naturam potius obtinet: minora fpina po B tiusinoflis uicem fulciuntur.. Q uadrupedes quz oua pariunt codem co- eunt modo,quo ea quz animal generant , mare fcilicet fuperueniente , ut teftudo tam aquatilis quàm terreftris.habent ucro in Atl meatus illi gc- nitales contingant, & quo per coitum adhzreant:quibus aute uefica deett, (carent autem ucfica prater teftudinem omnes,ut dictà efU iis idem mea- tus ficco excremento,qui & femini pertinetforis : intüfque iuxta alter ha- betur. Atque hzc quidem fimiliter tam in faeminis corum quàm in mari- bus funt. Feminz in iis (ficuti in ceteris ouiparis) maribus funt maiores. Ortus iis uerno quidem tempore agitu rfed coitus non tempore codem:a- lia enim uercjalia zrftate, alia circa autumnum cocunt , utcunque fingulis tempus fequens ad prolem commodius eft. Oua edunt, maxima ex par- C teperfecta: quz utferuari poffint, duro iam conftent putamine oportet: funt enim oua quandiu increfcüt molliora. Eodem igitur modo funt qua- drupedum oua fere;quo auiü,crufta dura intecta, & bicolora: & fupra iux- ta cin&tum confiftunt ut auium: & rcliqua eadem tum intus tum extra eue niunt.Sed quadrupedum oua;ut ualidiora,tempore cocoquuntur : auium imbecilliora funt,atque ob cam rem parentem incubantem defiderant, cü quadru pedu m oua ucl finc parentis incubitu tepore terrz cocoquantur ac perficiantur: (hzc nanque fere omnia in terra pariunt.) nam ft quz qua- drupedes ouiparz frequentantes fouent,quz ediderint oua, cuftodiz gra- tia potius id faciunt. Huius generis omnia & parit intetra, e dormiunt uclin terra, ucl fi in aqua , roftrum ex humore extollentia fpirandi caufa. D Vocem quidem emittunt,fed alia exilem & imbecillem, alia perexiguum fibilum. Ranis fua uox quzdam eft. Omniuorü hoc genus eft:znam & car- nem edit & herbam.Conduntur hzc hyeme fere; & menfibus quatuor fri- idiffimis latent,nec per id tempus quicquam comedunt. Ex iis uero quz cortice molliori (non przduro & teílaceo, qualis eft teftudinum) intecta funtfenectutem exuunt feceflus fui temporc. Varia horum genera: in his maximum eft crocodilus. De crocodilis & fcinco. Ch. € V. . Pw TEM Crocodil xe- Rocodilus fluuiatilis (duo enim genera corum) maximum antma^ €x js, parua origine euadit: ouum enim non maius quam anfcris, & foc- xor. DyE DiLrPEEREN;ZLÓS tus inde exclufus proportione cft. Accrefcit deinde, & magnitudine exce- E dit duodcuiginti cubita. Sunt qui cum tandiu augeri quandiu uiuat con- 1 firment:uiuit autem diu.uitam habet terre amníque communem . Oculi fanc illi fuis, & uifus in aqua hebes,extra acerrimus. Vnum hoc animal fu- periori mobili maxilla imprimit moríum , (inferiorem enim habet im- mobilem:) aliás terribile , pe&inatim ftipente fe dentium feric. Sunt pra- terca dentes exerti magnique pro corporis ratione . Lingua tota infcriori anncétitur maxillz,quz uix fentiri poteft;parua adeo, ut non linguam,fed locum tantummodo lingux habere putaueris. Crura habet à latere adiun- &a,& in fumma humo expanfa:pedes admodum paruos,atque ad capien- dum retinendümque inuules. unguibus armatur robuftis. cutisin tergo Corticea contra omncs ictus inuicta, in uentre mollis tenuifque cít.. Pat E ouajquanta anfercs,candida,circiter fexaginta,quz terrx gremio commit tit, & fexaginta diebus incubat. Dies in terra agit, noctes aqua, teporis u- trunque ratione:quatuórque menfes hyemis;inedia femper tranfmittitin fpecu:uti uero alij narrant, fexaginta dies uentrem gerunt crocodili , fexa- ginta oua totidem dicbus pariunt:totidémque dies hzc fouent. Sexaginta uertebras in fpina habent,quam totidem neruis alligatam efle ferunt. Cu- ratio partus ab eifdem fexaginta diebus peragitur. Annos uiuüt fexaginta: totidem dentes poffident;totidem quotannis dies finc ullo cibo in latibulis quicícunt.Alij uero crocodilos dicunt cum in terra partum cdidcrint, ob- ruere oua,deinde difcedere:ita perfe nafcuntur & educantur.Crocodilum habent Nilus & Indus,quadrupes malum & humani corporis auidiflimü. G Terribilis hzc contra fugaces belua eft, fugax contra infequentes. Croco- dilis in litore fomno datis atque hiantibus, trochili aues inuolantes repur- gant dentes, & intus fauces quoque:quo munere & ipfi aluntur , & croco- dilus fentiens íccum commoac agi,nihil nocet:fed cum cgredi auem uult, ceruices mouct nc comprimat. In hac quoquc uoluptate nonnüquam cro codilum fomno preffum confpicatus ichneumo, per eafdem fauces ut telü aliquod immiffum, crodit aluum.Fluuiatilium crocodilorum duo genera Ganges fluuius generat:horum alteri nihil nocent;alteri inexorabili atque immifericordi in quidlibet uoragine carniuori funt: in corum fummo ro- RENE: ftro quiddam tanquam cornu eminet. Crocodilus alter priori illi fimilis Ek cftmultum infra magnitudinem (qua chamelconti axquatur) in terra tan- H tum;odoratiflimífque floribus uiuit:ob id inteftina cius diligenter exqui- Crocodile. runtur iucundo nidorcfarta, crocodileam uocant: alij terrcíftris crocodili fimum crocodileam appellant.Crocodilum terreftrem fola fert Africa, ut 2 author cft Paufanias,qui & bicubitalem habet magnitudinem . Herodo- tus uero apud Ionas nafci crocodilos in fepibus murísuc, à quorum fimili- tudine Niloticos illos crocodilos nominari:quos & halitus odorésue mul- tos uariófq; edere prodidit . Crocodilea oculorü uitiis utiliffima fertur cü porri fucco inun&a,& cotra fuffufiones & caligines. illita quoque ex olco Cyprino moleftias in facie enaícentes tollit: ex aqua uero morbos omnes quorum natura ferpit in facie , nitorémque reddit. Lentigines tollit ac ua- IOS, A NAM ÁLTVMs LIB. Vf 91 À ros, omncéfque maculas. & cótra comitiales morbos bibitur ex aceto mul Ío binis obolis.appofita menfes ciet.Optima cft,qua candidiflima, & fria- Quibus modis bilis,& amyli modo minime ponderofa, in humore ftatim cliquefcens:cü adulteratur, teratur inter digitos, odore fermentefcens. Felle inüctis oculis ex melle,có T i x tra fuffufioncs nihil utilius przdicac.Inceftinis & reliquo corpore cius fuf- Bo. firi uulua laborátes;falutare tradüt . Corij utriufq; crocodili cinis ex aceto illitus iis partibus quasfecari opus fit aut nidor cremati, fenfüm omnem Ícalpelli aufert.Sanguis utriufque claritatem uifus inunctis donat, & cica- trices oculorü emendat. Corpus ipfum excepto capite pedibufque elixum manditur ifchiadicis. tuffim ueterem emendat, pracipue in puerisitem là borum dolorcs.Et adipem habent;quo tactus pilus defluit: hic perunctos B à crocodilis tueturinftillanirque morfibus. Ex cadé fimilitudine eft fcin- Scincus ekhy- cus,quem quidam terreftrem crocodilum fui gencris effe dixerunt, candi- x. diore autem & tenuiore cute: przcipua tamen differentia dinofcitur à cro- codilo aquatico,fquamarum feta à cauda ad caput ucrfa. Apud Nilum gi- gnitur in Indiaque, & ad mare rubrum tquein Lybiz quoq; Mauritania. Maximus Indicus,dcinde Arabicus: afferütur falfi. Minor ichneumone cft. S«le adferua- in Nilo natus fcincus contra uenena przcipuum antidotum: item ad infla- "did da mandam uirorum uencrem : nam quz circa renes funt partes,ad pudendi n UE ere&tionem bibuntur:uenerémque accendere ferunt, fi drachma pondere. ex uino bibantur.Et roftrum quoque cius & pedes in uino albo poti, cupi- ditates ueneris accendunt , utque cum fatyrio & erucz femine fingulis C drachmis omnium, ac piperis duabus admixtis: ita ut paftilli fingularum drachmarum bibantur. per fe laterum carnes obolis binis,cum myrrha & pipere pari modo potz, cficaciores ad idem creduntur. Prodeft & contra -4l2s prodeft fagittas uenenatas,ut Apelles tradit; poftea fumptus.in antidota quoq; no- € € fa- bilia additur.Seftius plufquam drachmz pondere in uini hemina potum, ord ple perniciem afferre traditpraterea ciufdem decoctum cum melle fumptum fi prs, uenerem inhibere. Apelles author eftf1 ex melle uenenato fyncero fattidia cruditásue,quz fit grauiffima;incidat,fcincum circuncifis pedibus;capite, cauda,decoctum,;antidotü effe. Apud Indos nafcitur beftia crocodili ter- rc[tris fpecieymagnitudine Melitenfis canis: cuius pellis fquamis adeo a- fperis fcatet , ut more ferrz aes ditlecet , & ferrum exedat atque conficiat: D Indi phattagen uocant. Plattagz: I Ariftoteles & Herodotus, Áccrefcit ad decem & (eptem cubita:ucl ut alij legunt apud Ariftotelem,ad quindecim cubita. 2 — Crocodilum.Herodor. Apud Nomadas Africz trium cubitorum magnitudine lacertis fimilimum. De teftudinum gencribus. Cap uc VT I Eminus fimiliter uictus in aquis terráque & tcftudinum.Sunt autem teftudinum genera,terreflres, marinz,lutariz, & quz in dulci aqua 2 uiuüt. Ariftoteles tria prodidit genera: marinà terreftre & hemyda , quam Plinius (opinor) lutariam uocat & murem marinum. Teftudinum BenCra pou, si omniaà latere adiuncta habent,eadémque in obliquum flectüt, quemad- az. Qe Tefludo ma- vind. X«Aóm Sa- AGoSÍOt. Teftudin C5 Indice. T'efludimes corniger&. "Alias, celtiá, uel celetinum, uelut Hermo lao placet cc- letum. Tefludo ter- ve[Iris. Xo^GIM X6b- CUN. C berfins. DEVDIBPEN DIN T.I modum crocodili & lacertz,& cortice integuntur duro rigidóque; & qui offe firmior fit. T eftudinis iecur omnino uitiatum eft, & totü corpus pra- uum temperamentum fortitur,quemadmodum & ranz ruübetz. 'T'eftudi- ni marinz lingua nulla manifefta ncc dentes , fcd roftri acie comminuit omnia.Sunt cnim roftri margines acuti,fuperna parte inferiorem claude- te pyxidum modo:& os habent robuftiffimum:quicquid nanque in os ce- perint,fiue lapidem fiue quoduis aliud;perfringunt ac deuorant.Pulmoné habet teftudo marina carnofüm & fanguineum,Gimilem bubulo, fed mi- norem quàm fit teftudinis terreftris pro corporis ratione:at contrà, ucficà ampliorem.Renes etiam habet fimiles bubulis. Corde cius exempto, mo- uctur tamen.In mari uiuunt conchiliis:habét enim os robuftiffimum, uti dictum eft. Exeunt in terram, & pafcunt herbam, & in herba pariunt oua auium cortalium ouis fimilia,ad centena numcro: cáque defoffa extra a- quas & cooperta terra;ac pauita pectore & complanata incubát noctibus: & cducantfoetus annuo fpatio:quidam oculis fpe&tando quoq; oua foue- ri ab ijs putant. Foemine coitum fugiunt;ob rigorc afperitatémq; genitalis mafcuhi : quocirca non aliter coire creduntur, quàm coactz, & pugna à maribus fuperatae. Teftudines tantx magnitudinis Indicü mare emittere fertur,ut fingufarum fuperficies habitabiles cafas integant,& numerofam familiam non ar&te receptent;ut Solinus teftatur atque inter infulas rubri maris his nauiget cymbis. Troglodyte cornigeras habet,ut in lyra annexis cornibus latis,fed immobilibus: quorü in natando remigio fe adiuuàt:ccl- tinü genus id uocatur,eximiz teftudinis,fed rarz. Teftudinis marinz fan- guis cum uino & leporino coagulo cuminóque cótra ferpentium morfus, & haufta rubetz ucnena utiliter bibitur. Sanguine;alopeciarum inanitas, & porrigo,omniáquc capitis ulcera curantur: inarefcere autem cum opor tet,lentéque ablui. Inttillatur & dolori aurium cum la&e mulierum : co- mitialibus inflillatur ori, diductis labris,iis qui modice corripiantur : fpa- Ímo cum caftorco clyftere infunditur.Q uód fi détes perannum colluun- tur teftudinum fanguine, immunesà dolore fiunt. Marinz teftudinis fel oculorum fuffufionibus;albuginibus, & hebetudini medctur,claritatémq; oculorum facit, & cicatrices extenuat.Oculorum quoqucuitia omnia fcl inunctum cum melle emendat: cofillas fedat, & anginas, & omnia oris ui- tia: priuatim nomas ibiitem ardentium teftium . naribus illitum comi- tiales erigit attollítque.Marinarum teftudinum carnes admixtz ranarum carnibus,contra falamandras przclare auxiliantur:neq; eft teftudinc aliud falamandrz aduerfius.Terreftris teftudo pulmone habet pro corporis ra- tionc maiorem quàm marina:ucficam autem admodum cxiguam : adeo uturinam carum(quz ad remedia nonnunqua perquiritur)aliter quàm in ucfica diffectarum inucnire difficile fit.Oua durioris tcfte & bicolora edit, quale ouum auium cft:exque defoffa & cooperta terra & coplanata fupra incubat,crebrius repcetens:faetimque fcquente anno excludit. Sunt teftu- dines tetreftres, quz ob idin operibus cherfinz uocantur,in Afric defer- tis plurimae qua parte maximce fitientibus arenis Íqualent, indu cre- itur, ju E 4 E G H ÀANIMALIVM LIB. VI. 92 A ditur,humore uiuentes:neque ibi aliud animal prouenit. Teftudinum pu- tamina fecare in laminas;, lectósq; & repofitoria his ueftire Carbilius Pol- 5lio inftituit. Terreftrium teftudinum carnes füffüfionibus propric, & contra uenena falutares produntur. Teftudinis terreftris fanguinem epo- tum comitialibus prodefle tradunt.plurimz in Africa uti modo diximus. 6 Heibiamputato capite pedibüsque pro antidoto dari dicuntur: & ex iure in cibofumptz ftrumas difcutere;ac lienes tollere : item comitiales mor. bos.Sanguis carum claritatem uifus facit, fuffufionésque oculorum tollit: et contraferpentium omnium & arancorum, & fimilium,& ranarum ue- nena auxiliatur.fanguine feruato,& in farina pilulis factis,& cum opus fit in uino datis.Felle teftudinum cum Attico melle glaucomata inungi pro- B deft:& fcorpionum plage inftillari.Tegument cinis uino & oleo fubactus pedum rimas ulceráque fanat. Squama à fumma parte derafz, & in potu datz,uenerem cohibent:co magis hoc mirum quoniam totius tegumenti farina accedere traditur libidinem.Oua durata illinuntur ftrumis & ulce- ribus frigore aut aduftione fa&tis:forbentur in tomachi doloribus. Aliqui LA zl WM po Letbavoias fanguinem teftudinum lethargicis illinunt. hydropicis medetur teftudo, "i o. illinunt .— 458 decifis pedibus,capite;cauda, & inteftinis exemptis:reliqua carne ita codi- psc de alrero taut citra faftidium fumi poffit. Teftudinum cft tertium genus in ceno reftudiri ge- & paludibus uiuentium, lutarium uocant: latitudo his in dorfo pe&tori fi- 7ere dnt v milis,nec conuexo incurua calicejingrata uifu.Ex hác quoque aliqua con- de E tingunt auxilia:tres nanque in fuccenfa farmenta conicctz diuidetibus fe » C tegumentis,rapiuntur:tum caulfz carnes carum coquuntur in aquz con- gio,fale modice addito:ita decoctarü ad tertias partes fuccus paralyfin, & articularios morbos fentiétibus bibitur.Detrahit item fel pituitas,fangui- némque uitiatum:fiftitur ab co remedio áluus aquz frigida potu. Arifto- teles eius uocat;Plinius murem marinum.Hxzc cortice(licet duriufculü) Mus marimm molliorem tamen habet quàm marina aut terreftris teftudo: uefica & re- ^75. : ; E . : RO PS ^ Má aquati- nibus uacat.Egreffà hzc in terram,fcrobe effoffà dolij forma,parit ouajque 5. deferit obruta terra,die tricefimo repetit : refoffa brcui excludit, faetumq; continuo ducit in aquam.Cuté replet in alopeciis muris marini cinis cum oleo.Q uartum teftudinum genus eft carum ;que funt in amnibus:has qui- Tefludo flu - dam é Grzcis hzmydas appellant;longitudinis in India trium cubitorum. Was, D Harum diuulfarum pinguia cum aizoo herba tufa, àdmixto unguento & "on MUS fcminelilij ante accefliones perunguntur agri prater caput: mox cóuolu- 755, ti;calidam aquam bibunt, quartanis liberari dicuntur. Hanc teftudinem quintadecima luna capi oportere,ut plus pinguium reperiatur, uerum z- rum fextadecima luna perungi tradüt.Ex eodem genere teftudinum fan- guis inftillatus crebro capitis dolores fedat;item ftrumas.Sunt qui tcftudi- num fanguinem cultro zreo fupinarum capitibus przcifis excipi nouo fi- &ili iubeant: ignem facrum cuiufcunque generis teftudinum fanguine il- T efludines: lini: item capitis ulcera manantia, & uctrucas.Iidem promittunt teftudi- JAlias;crebos: num omnium fimo pauos difcuti. I Arrianusin rubri maris nauigationealiter enumerat quatuor reftudinum ge- Q. iJ Abe. T'efludo. XA&AÓYW. T efludines alb. Aurea. Op&vat, AMontans. Rana. Baayec. Ololizo,6Ao- Ay. G yrini. Rana fluuati. Rana aquatic. Rana lutaria. Ba oyoe TA pene. Ba oa56 Al- uve. DE; DIEFER ENT IIS nera, «AuBaviJ:(hàc opinor marini intelligit, )terreftré albà & montani,que maxima eft, & corticecraffiffimo. 2». Haemyda,suud&: Ariftoteles nüquà,quod meminerim, nominc teftudinis appellat,imó potius diftinguit, aiuidte vc xot xoNQ veu: fed fere cum ipfiscónumerat. 3 Hocforfitan uerü eft deteftudine marina: ni terreftriü carnes ad remedia mádütur. Tcítudinis etenim nomé apud Larinos,ficuti & xeAóre apud Gre- cos,abfq; ullo addito,quàdoq; marina;quandoq; terreftré fignificat:ut apud Plin.lib. 1.cap.37: & Ariftotelelib.s hift.animal.ca.s. 4 Plinius(modoabfit médajinquit: Teftudo pulmonem quáuis pregrandé, & fub toto tegumento habeat , fine fanguine tamen habet: ut uero de terreftri ceftudine intelligatur(ut mihi quidé uidetur) nó pati rürconrextus. $ Vtriufquegencristeftudinü putamina in laminas fecari ad opera, ut ad pocula ali&que uafa;perfpicuum eft ex Martiale in Apophoretis,de Guftatorio, Faemineü nobis Cherfon fi credisineffe, | Deciperis:pelagi mafcula preda fumus. Sunt apud Arrianüin rubri maris nauigatione(quz ut opinorad huiufcemodi opera exquiruntur)teftudines quzdam que albz dicuntur,maioribuscorticibus: & aurez, quz reliquas facile fuperant.Sunt & 6odrai, id eft montanz teftudines przgrandes & cortice craffiffimo,cuius pars inferna,qua & fübrufa eft,fe&tionem uix patitur. 6 Hz ibi, Plinius:Si ex melle fyncero faftidium cruditásue,qua fit grauiffima, incidat, teftudinem circücifis pedibus;capite,cauda,deco&ta,antidotü efle, author eft Pelops. Deranarum generibus. Cap. CVII. Anarum genus ne uiucre quidem diu poteft difclufum ab aqua natu- ra.Quadru pes eft ex ouiparorum generc. Lingua ranis fui generis eft: pars enim prior,que czteris abfoluta eft;iis coheret eo modo quo pifcium: intima uero abfoluta ad guttur applicatur, qua fuam uocem folent emit- tere.Ec quidem genusillud ululatus,quam ololiginem nominant , mares intra aquam reddunt, utcicant ad coitum foeminas : & flagrant tantifper oculi modo lucernz,dum uociferantur.Coitum uero noctu magna cx par tc agere uifuntur.Coitu fuperueniunt ranz prioribus pedibus alas foemi- nz mare apprehendente,;pofterioribus clunes.foetum emittunt fuum con- tinuo filo fibi coherentem.Pariunt minimas ueluti carnes nigras,quas gy- rinos uocant:oculis tamen & cauda infignes:mox pedes figurantur, cauda findente fe in pofteriores. Mirnimque,femeftri uita refoluuntur in limum nullo cernente:& rurfus ucrnis aquis renafcuntür.Cyrenis mutz fuere ra- nzjillatis é continente uocalibus.durat genus earum.Mutz funt cti nunc in Seripho infula: ezdem ali tranflatz canunt: quod & accidere in lacu Theffaliz Sicendo tradunt.Ranarum uariafunt genera. Rana fluuiatilis circa ftagna riuófque uerfatur . ha funt qua apibus, ubi aquatum acceffe- rint,infidiantur, & eas rapiunt.Iubent aliqui nafcétium in aqua ranarum, quibus adhuc cauda eft,in calice nouo combuftarum cinerem, fi pernares fluat fanguisiniiciendum.Contra omnium reptilium uenena pro antido- to funt ranz, fi ex fale & oleo decoctz carnes earum edantur, iusue deco- carum forbeatur:profunt & contra inueteratos tendinü rigores. Hydro- picis quoque medentur ranz aquaticzinuino uctere & farre decoctz , ac pro cibo fumptz.Ignes facros reftinguunt ranarum uiuentium uentres im potiti : pedibutque pofterioribus adalligari iubent , ut crebriore anhelitu profinc.Ranz ucro in triuio decoctz oleo , abiectis carnibus perunctos li- berant quartanis.Decoquuntur ranz fingulz in aceti heminis, ut détes co colluátur, E G r^ to ANIMALIVM LIB. VI. 85 Acolluantur , contincatürque in orc fuccus, dentium dolores fedat. Si fafti- dium obftaret,fufpendebat pedibus pofterioribus cas Saluftius Dionyfius, utcx oreuirus deflueret in acetum feruensidque é pluribus ranis. Fortio- ribus ftomachis ex iure edendas dabat:maxillaréfq; ita fanari dentes praeci pue putant:mobiles uero fupradicto aceto flabiliri. Ad haec quidam rana- rum corpora binarum przecifis pedibus,in uini hemina maccrát: & ita col- lui dentes labentes iubent:aliqui totas adalligari maxillis:alij denas in ace- ti fextariis tribus decoxcere ad tertias partes , ut mobiles dentium ftabili- rent : alij iecur ranz decoctum & tritum cum melle impofuere dentibus. Sicariofi & foetidi funt , centum in furno arcficri per noctem przcipiunt: poftea tantundem falis addi atque fricari. Pforas tollit rana decocta in he- B minis quinque aque marinz.excoqui debet donec fit cratlitudo mellis.Ra narum decoctarü ex aceto fuccus anginas illitus abolet : hic & contra ton- fillas prodeft.Infperfus carum cinis profluentis fanguinis impetum fifterc fertur:cum liquida pice illitus fanare alopecias. Tuffim anare dicuntur pi Íciüm modo in iure deco&tz in patinis ranz. Sufpenfe autem pedibus, cà diftillaueritin patinam faliua earum, exenterari iubentur, abiectífque in- teraneis codiri. Vermes ulceribus innati,ranarum felle tolluntur.Iecur ra- nz geminum efTe dicuntjobiicíque formicis oportere: eam partem quam appetant contra omnia uenena effe pro antidoto.Ranarum adeps inttilla- 5 tus,ftatim doloresaurium tollit. Quz exdaase tAdocà Gracisuocatur, & 2&3 t- Voip (quafi ranam paluftrem dixeris) quibufdam aut idé cum phry- i45 5 C noautcerte non difTimilis uidetur :atque ex utriufque ueneno cadem pro- : jx ; diri crcari fymptomata feruntur: nempe corporis tumor cum colore admoduü agii. pallido,ut buxo fimilis apparcat:fpiritus anguftia;oris feetor,fingultus: no nunquam & fua fponte inuitóque cffluit femen . facile autem fanatur qui 4 poft uomitionem meraci uini plurimum ingefferit. Nicander uero & Ac- stiushzcomniafere rang mutz tribuunt. At e$ «35r 6 dor fumentibus;appe utus deiedtionem;oris nimiam humectationem;naufeámque & frequen- 6tcm uomitum,ac przterea affectionem quam weediojj:5» uocant: curari ue- rojingefta uini copia unà cum aliis quz uchemétius calfaciant.. Phrynos, agli gos ut Actius prodidit,ranarum genus cft, quod cum paluftris uitz conditio- nem in terrefítrem mutaucrit;qeudo; appellatur . Magnitudine teftudinem D paruam zquat.Dorfum exafperat inflatq; fe irata & intumelcit: adeo pro- terue audax utin quodcunque aduerfum ierit, infultet & quafi uindicet. Raro quidem mordet:uerum adeo uenenofum exfufllat, ut ucl folo anhe- litu osiciac hoc malum fequitur totius corporistumor,ucquandoquerü- — — | patur,ac breui intercaclzfus .Phrynon Latini ranam rubetam uocant.Ra- $696. nz rubetz, inquit Plinius, quarum & in terra & in humore cft uita, pluri- Rutul subsnd mis rcfertz medicaminibus, deponere ca quotidie ac refumerc à pattu di- ' g7cuntur,uenena tantum fibi referuantes.. Sunt qux in uepribus cantum ui uuntob id rubetarum nomine, quas Graci phrynos uocant, grandiffimz: Rebeté: cunctarum,geminis ucluti cornibus,plene ueneficiorum.Ranz rubetz ho. sgiyej ftis eft butco triorchísue:rapit nanque eum & exedit. Apes hoc modo in- Q iij DE-C-DIFPFFERENTITS terimit rana rubeta:adrepens náque foribus aluci infufflat, & deinde auo- E lantesobferuat ac deuorat. Ncc fentire ictus apum ranz traduntur. Ranz rubetz iecur omnino uitiatum eft, & corpus denique totum prauum Íor- titur temperamentum ,uenenofümquc cit.Ranarum rubetarum iecorisal tera fibra à formicis non aattingitur, propter uenenum, ut arbitrantur. Ti- maus & Neocles medici rubetas dicut bina iecora habere: & alterum qui- dem occidere;alterum alteri aduerfantem falutem afferre. Ex iis ranis que in uepribustantum uiuunt,lien contra uenena quz fiüt ex ipfis, auxiliatur. cor uero ctiam efficacius eft. Mira de his alia certatim tradüt authores . Eft phryni genus alterum qeu£or xtodoryld cft rubeta muta,fine uoce cfl.Exitiofa 8 $oUvoe zo dós. haecyin arundinctis roris linctu uictitaz: ex qua uenenum quoque appara- 9 ubera muta. tyr. Huic cadem fere tribuunt Nicander & Actius, quz alij ranz paluftri. F Ranauids. Eft parua rana,inquit Pliniusin arundinetis & herbis maxime uiues, mu- ta ac fine uoce uiridis, fi forte hauriatur , uentres boum diftendens. Huius Penicilis,a-. corporis humorem penicillis derafum claritatem oculis inunctis narrant has [peals. afferrezipfáfque carnes doloribus oculorum fuperponunt.Huius rane par- uz fanics cfficaciflime pfilothrum eft,fi recens illinatur: & ipfa arefa&a ac tufa,mox decocta tribus heminisad tertias, ucl inoleo decocta xreis ua- Rana exar-. lis.Ranarum uiridium fanguinejinquit Diofcorides , palpebrz pili auulfi . - » " o . bore wociferis. venafci prohibentur.Eft rana parua arborem fcandens,& excea uociferans, : " iid in huius os f quis cxpuat,ipfamque dimittat,tufhi liberari dicitur.Pilos in- s di ' utilesin palpebris cuulfos cohibent, quas dryphytas & calamitas uocant: ro fanguis earum cum lachryma uitis fi euulfo pilo palpebris illinatur. uene- G | rem concitat iecur ranz dryophytes & calamitz adalligatum. 3 Min 1 Gyrinos,Gerynos uocat Nicander in Alexiphar. nifi mendafübfit. 2 — Ra- poo na fluuiatilts,Qevvluo Auxvezoy uocat Nicander,que multum uociferatur,uérque ipfum Ranalpss 5H aduentare primum denuntiat. 3 £x(xyevAdcr ex mendofo codice forfitan le- gerat Hermolaus, cam miratus ranam leuem inueniffe diceret apud Diofcoridem. 4 Siingefto uinocopiofo cuomat, inquit Nicander. $. Quod osbiliofo hu- more hume&tum fit refert Nicanderde muta rubeta.. 6 /— Kegdtoyi0c,& morfum o- ris uctriculi fignificat ,& crebrum uclocémque cordis motum ac ucluti palpitatione: fed ex Nicandro uidetur hocinloco ftomachiaffe&ionemfignificari. 7 ^ Rubcta- Bufo. rum,Bufo (ut opinor) huiuseft; eneris:de quo Vergil. Inuentüfquecauis bufo:hoc eft rubetaterreflrris maxima,ut interpretaturSeruius. 8 — Nicander, 9Qvvos «zog 8 . , &Q3uwoc n dove Suputovr. 9 — Rorislin&uiinter fruteta uiuere attribuit Nican- Spvros Xodi- der alteri rubetarum generi,quod Skercavor & 3«o6swre cognominat, quafi eftiuam uovor,«póés. dixeris: & quod colorem corpori uiridiorem inducit, qualis eft thap(iz: corpüfque i- píum calore incendit,cum anhelitus angullia orífque foetore: quz fere Diofcorides& Paulus,illi quam ranam paluftrem uocauimus,tribuunt, 10 Siquis,HzcDiofco- Diopetes, — rid.deranisuiridibus. 11 Diophytes, Alias dyophytas diopctes. Pai s Q Vadru pesouipara lacerta cf & crura gerità latere adiuncta. Cortice r SN 4 quoque in tegicur,fed molliori,ferpentum more. Linguam praterea nion "^ utlerpenteslongam habet & bifidam, & parte extrema, capil- lamcnti tenuitate.Omnia denique habet membra fcrpetibus fimilia,f1 pe- des De lacertis. Cap. CVIII. ANIMAL LIB..VI. " A desiis demas,longitudinem addas.Complexu ctiam fimili ferpetibus coic lacertarum genus: in iis marem intelligi dicuntquód fub DNE unam ca- uernam habeat. Lacertà ore parere creditur uulgo: Ariftoteles negat. Ne- que incubantoblitz quo fint in loco enixa : quoniam huic animali nulla memoria. Itaque lacertarum oua fua fponte in terra aperiuntur: & catuli perte erumpunt.uitam eorum annum non com plere;fed femeftrem finire aiunt.Menfibus certe quatuor frigidiffimis latent. Renafci lacertis caudas haud falfum eft.Lacerti Arabiz cubitales: in Lybic defertis binüm cubito- rum: in India uero in Nifa monte x x i111: in longitudine pedum , colore fului aut punicei aut ceerulei.. Lacert combufkx cum radice recentis a- rundinis (quz,utuna cremari poffit, findenda eft:) itémque myrteo olco B permixto cineres;capillorum profluuia continent.Efficacius uirides lacer- Zacerte uin- cromnia cadem praftant.Q uidam denas uirides in x fextariis olei ucteris des. difcoquunt,contenti femcl in méfe ungere. Lacerti inueterati inos péden- tiu, addito fale contufi, & ab ictu lafas aurcs fanant:eflicaciffimz auté fer- NE rugincas maculas habentes,lincis ctiam per caudà diftin&te.Lacercz caput PN cm tritum & appofitum prodidere nonnulli Ípicula extrahere: uerrucas quo- tes lacerta. que, quas myrmecyas & acrochordonas dicüt, clauófque tollere.Iecur uc- ro crofis dentibus impofitum,cosà dolore liberare.Si diffe&ta apponatur, ictis à Ícrpente prodett. I XAogoracgor uocat Theocriti interpres. XAopor cupo C Defalamandra & fepe quadrupede. Cap. CIX. Accrti fpecies(ut Diofcoridi placct)falamádra eft:lacerti quidem figu- Sdmandra. ra fed afpera magis atque fcabra:animal ignauü, & punctis ucluti ftel- lisuariegatum:nunquam nifi magnis imbribus proueniens, & ferenitate de&ciens.Nihil gignitineque eft in iis genus mafculinü faemincámue, fi- cut neque in anguillis.Huic tantus rigor, ut ignem illzrfus pertranfire pot- fitignémque ta&tum;ut aiunt,extingucre,no alio modo quàm glacies . Et omnino ad certum ufque terminum ab igni nihil patitur:uritur autem, fi longiore fpatio igni fit admota : i nanque diutius in igne immorctur, cf- fluete abfumptóque ex camucofo quodam frigido humorc;exuritur. Eius fanie faliuáue,quz laca ore uomitur,quacunque parte corporis humani, D uclin pede imo contacta;omnis in toto corpore defluit pilus: id quod co- tactum eft colorem in uitiliginem mutat. At fi quem falamandra momor derit, dolor uchemes fequitur, & in uulnere ipfo crufta.Inter omnia uenc- nata falamandrz fcelus maximum eft : cxtera enim fingulos feriunt, nec plures pariter interimunc:falamandra populos pariter necare improuidos oteft.Nam fi arbori irrepferitjomnia poma inhicit ueneno: & cos qui ede rintnecat frigida ui, nihil aconito diftans inquit Plinius : quinimo fi con- tacto ab caligno ucl pede,crufta panis incoquatur, idem uenchciüi elt : ucl fiin puteum cadat: tamen talis ac tanta uis ueneni, à quibufdam anima- lium,ut fuibus,manditur. Venenum eius extingui primum omnium ab iis qua ucfcantur illa ucrifimile eft.Seftius uencré accendi cibo carum, fi de- Q iiij Seps. xij. Chalcis. Zignis. ZU 4X - WAdIXA. Lacevta chal- dica. Stellio. Afcalabun. "Afcalabotes. Kt A TG. Galeotes. DB DILPERENTIDPS tractisinteranels & pedibus & capite in melle feruentur,tradit: ncgátque E reftingui ignem ab iis. Vim habet(ut Diofcorides author cft) calfaciendi, exulcerandi & exedendi:additürque non aliter atquc cátharis, in medica- menta quorum uis cft crodere, & lepras abolere . Pilos cuellit oleo lique- fa&ta:exenterata, detractis pedibus & capite, in melle feruatur ad eundem ufum. Et combuftz quoq; falamandrz cinerem nonnulli fepticis & lepri- Cis pforicísque medicamentis admifcent.Lacerc quoque parue fimilis eft fcps, quem alij chalcidem uocantalij zignida;alij sazesr yex«dixt jid eft Ia- 1 certam chalcidicam. Parua quidem ferpens,fed qua non ulla cruencz Tantum mortis habet. Color illi ferpentis quàm «vexit». ccci- liámue dicunt.Si cquum momorderit,aut intcrimit,aut uchementem do- F lorem mouet: fi hominem, tumor primum pellucidus ac ueluti fplende- fcens, & cum nigritia circa uulnus undique: fequitur poftea membri pri- mum affecti,& totius deinde corporis putrefactio.Lacerta chalcidica in ui no epota morfus fuos fanare traditur. 1 Chalcis dicta eft à uirgulis,quasin dorfo habet zrei coloris:longitudinem habet octo palmorum:pignitur in Syria,Lybia & Cypro.Hzc Nicádri interpres: ueri quod de eius longitudine affertur, uerius fortafle cft de Ícpe ferpente,de quo infra. De ftellionc. Cap. X Acertz figura & ftellio cft, quem Graci afcalabum & afcalaboten uo- cancalij coloten,alij galeoten: Combibit osilli maculas: apeámque colori Nomen habet,;uariis ftellatus corpore guttis: Inque breuem formam,ne fit uis magna nocendi, Contrahitur: paruáque minor menfura lacerta eft. Chamceleonü ftelliones quodammodo naturam habent, rore tantum ui- uentes, przterquam arancis:cum quibus pugnát,eósque deuorant. Cubile habet ftellio in locis oftiorum feneftrarimque , aut cameris fepulchrísue. Temporibus fatis fe condunt ftelliones:menfibus enim quatuor frigidif- fimis latet in cauernis.Senectutem quoq; exuunt, ut angues: cámq; proti- nus deuorant, ut Thcophraftus author cft, praripientes comitiali morbo remedia.Operzpretium cft Ícirequomodo praripiatur, cum exuitur me- H brana hyberna;aliàs deuoranti cam:quoniam nullum animal fraudulétius inuidere homini tradunt. Obferuant cubile cius zftatibus:eft autem in lo- cisoftiorum feneftrarámque;aut camceris fepulchrísue, ut dictum eft. Ibi 2 ucre incipiente fiffis arundinibus textas opponunt cafas, quarum angu- ftis etiam gaudet;có facilius exuens circundatum torporem:fed eo dereli- &o non poteft remeare . nihil ei remedio in commitialibus morbis prz- ferturepoto. Arboresfcandit ftellio,uel refupinus ingrediens.Colous fi- cuti & lacertis caudas renafci haud falfum .Colote hoftis afinus cft:dormit enim colota in cius prafepi:& nare fubiens afini, ne comedat impedit.In infulis Thraciz uicinis frequens eft.Peftiferos ferunt ftelliones in Gracia: atin- G A-NUGIMSAMTLIMN MEILIEBE. VI. 95 A at innocuosin Sicilia : Italiz tamen quibufdam locis morfus corum exi- tales funt.Duo eorum genera: alterum ftellionem tranfmarinum nomi- 5tclio rasf- nant:hunc Grzci coloten uocant, & afcaloboren,& galeoten.In Italia non E "E nafcitur: eft enim hic plenus lentigine,& ftridoris acerbi, & uefcitur : quz Afcalab yat omnia à noftris ftellionibus aliena funt. Si quem ftellio momordcrit, lo- Gator; cus affectus cum dolore affiduo liuefcit. Stellioné diffe&tum Ícorpionum plagis nonulli impofuere:& Ícorpio tritus ftellionum ueneno aduerfatur: htenim & é flellionibus malum medicamentum : nam cum immortuus cft in uino,faciem eorum qui biberint lentigine obducit:ob hoc in ungue- to necant eum infidiates pellicum forma: remedium cft oui luteü, & mcl acnitrum . & fcorpionibus contrarius maxime inuicem ftellio ttaditur,ut B uifu quoque pauorem iis afferat, & torporem frigidi [udoris. Itaque in oleo putrefaciüt eum, & ita uulnera co perungunt : quidam oleo co fpumá argenti decoquuntad emplaftri genus,;atque illinunt. Hydrocalicis ftel- liones mire prodefle tradütur,capite, pedibus interaneífque dem ptis:reli- quum corpus inaffatum,in cibo id fzpius datur. Comitialibus morbis ftcl- lionis trafmarini cinis potus in aceto prodeft:& tunicula ftellionis, quam, utdi&um eft, codem modo ut anguis exuit, pota: quidam & ipfum arun- dine exenteratum inueteratümque bibédum dedere:alij in cibo in ligneis ucrubusinaffatum.Mirum de flellionis cinere(fi uerum cft) in linamento inuolutum,in finiftra manu uencrem ftimulare: fi tranfferatur in dextra, inhibere.Fel ftellionum tritum in aqua muftelas congregaredicitur. De chamzleonec. Cap. t C X I. (o quoque & magnitudine & figura totius corporislacertam Cham«leo, plane reprafentat:ucl ut alij referunt , fimilis eft magnitudine croco- ^^"^" dilo terreftri, fpinz tantum acutiore curuatura, & caudz amplitudine di- ftans.Latera deorfum ducta uentri iunguntur , ut pifcibus: & [pina modo pifcium eminet. Roftrum,ut in paruo fit, haud abfimile fuillo:ucl ut depin xit Ariftorcles,roftrum fimiz porcariz fimillimum. Cauda przloga in te- nuitatem definens, & permultis implicata in fe orbibus,lori modo.Elatior àterra eft quàm lacerta: inflexus crurum perinde utlacertz, fed crura ha- bet rccta.Pedes finguli bipartito fecantur : partéfque talem inter fe habent D fitum,qualem pollex ad manus reliquam partem obiectam:fed ipf etiam rcliquz partes paulotenus in digitos quofdam finduntur:uidelicet primo- ? ie Cliegr res triplici fiffura interius duplici exterius:polfteriores interius duplici, ex- B TE terius triplici. Vnguiculi iis adunci.Corpus afperum totum,ut cocodilo;o- 7;,,,,,; ,,; culi in receffu cauo intus receptipregrandes,rotundi,cute fimili atque IC- cues fobtili liquum corpus obducti,media fui parte perquà exigua detecti qua uideàt: «duvctare. quz uidendi fedes nunquam cute operitur,nec pupilla: motu: fed totius o- culi uerfatione in orbem, mutationéque quoquó uerfus afpicit quz uclit. Color uarius,& in momento mutabilis: mutat nanque fuum colorem in- flatus.Habet autem & nigrum colorem non longe diffimilem crocodilo, bidon: & pallidum;ut lacerte; & maculis diftinctum nigris,ut panthera.Et muta- Bre DE DIFFERENT JITS tur color fübinde toto in corpore:reddítque femper quencunque atüngit, E prater rubrum candidümque.Et oculi quoque concolores reliquo corpo- ri redduntur: & cauda eundem colorem accipit.pallefcit cum moritur:de- functütque eundem colorem feruat. Motus illi piger admodum ut teftudi- ni eft.Gulam atqucarteriam fitu codem continet,quo lacertc.pulmonem habct portione maximü.Carnem nufquam nifiin capite & maxillis, & ad commiffuram caudz admodum exiguam poflidet . Necalibi fanguinem quàm in corde & oculis,& loco à corde fuperiore, & uenulis hinc tenden- tibus : uerü nec in iis quidem ulla copia, fed pauxillum. habetur fanguinis: & omnium ouiparorum pedeftrium maxime inopia fanguinis riget cha- mzleo.Cerebrum paulo fuperius oculis pofitum cit, & prope iis contiguü. I Cuteautem exteriore detracta oculis, quiddam lucens, ucluti annulus e- F neus tenuis,nullo palo interceptus cingit. Membranz in omnis fere corpo ris partes multz ac PONE CAE firmiores,quàm in cxteris tédunt. Dif- fectus hic totus fpirare praterea diu poteft,motu admodum exiguo adhuc circa cordis fedem extante. Et cum omnes corporis partes contrahit , tum ucl maxime coltas cogere atque adducere poteft:lienem confpicuum nuf- quam continet.Subit cauernas & latitat hyeme more lacertorum.Nullum animal pauidius effe exiftimatur , & idco ucrficoloris efle demutationis. ! .. Ipfecelfushianti femper ore;folus animalium nec cibo nec potu alitur:nec e Yi kn alio quàm acris alimento . Circa caprificos ferus, innoxius alioquin. Cha- fe n Pr maleontem gignit Africa, quanquam frequentiorem India: peromnem Claymódi (cho quoque Afiam plurimus eft. Impctibilis eft coraci: à quo cum interfectus litinPln. — cituictorem fuum perimit interemptus . Nam fiuel modicum ales ex co cderitilico moritur.Sed corax habet prfidium ad medelam, natura ma- num porrigente.Nam cum afflium fe intelligit, fumpta frode laurea, re- cuperat fanitatem.Vis cius maxima contra accipitrum genus:detrahere e- nim fupra uolantem ad fe traditur:& uoluntarium przbere lacerandá cz- teris animalibus. Sanguine chamzleontis palpebras nudari pilis creditum eft. Hxc de quadrupedibus quarum generatio ex ouo cít. Dc ferpentibus. Cap CXII. B ypens. S Erpentum quoque genus, omnia fere corporis membra habet lacertis NOR 3 NE Rid ; E "a proxima,fi pedes iis demas longitudinem addas: quippe quod incecta cortice fit,& prona fupináque perinde ut lacerti habeat.Serpentum itaque genus animal eft terreftre,fanguine przditum,quod pedibus ex natura ca- retidémque intectum cortice eft. Terreflris inquam: nam exigua ferpen- tum pars aquatilis cft,fcilicet fluminum incolz,& que maris indigenz fer pentes funt terreftribus fimiles.Senforia omnia fimili modo hzcatque cz tera ctiam animalia habent:uerbi gratia, nares olfaciendi, oculos uidendi, aures,audiendi fenforium:non tamen hzc eminent, quo modo nec auibus quidem,fed foramina tantum habentur. Nec palpebram fuperiorem mo- uent hzc animalia,ut ne aues quidem, fed inferiore conniuent: quanquam non auium more nictantur : funt enim oculis durioribus quàm aucs. De anguibus G La ANIMALIVM LIB. VI. o6 A anguibus Thebanis perhibent Egypti, quód cornua habent: extuberat e- -4ngves The- » nim ucluti uefligium cornus.Lingua ferpentum tenuis,longa & atri colo- bant. ris eft:atque fi extrahas,porrigi longius poteft. Peculiare hoc prater cate- rorum linguas;ferpentibus & lacertis eft, ut corà lingua bifida fit, fed pra- cipue ferpentium:quippe quz tenuiffimis quibufdam quaft capillamentis difcreta uibretur. Dentes omnibus ferrati funt: fed duo in fuperna parte 5 dextera lguáque longiffimi, tenui fiftula perforati,ut fcorpionu aculei,uc- nenum infundentes.Q uidam unum effe eum tradunt:& quia fit aduncus, refupinari cum momorderit : aliqui tunc decidere eum, rurfufque recre- Ícerc, facilem decuflu, & fine eo effe quos tractari cernamus. Lingulà,qu G2 uocantarteriz fuperpofittam no habent:fed meatum ipfum mo- B docontrahunt,modo laxant pro fui commodi defiderio:atque ita efficitur ne quid ponderis in pulmonem delabatur. Serpentis collum proportiona- lc potius colli uideri poteft: fiquidem capite & armis humerísuc pars hac defcribenda cft.Proprium ferpentibus prz cateris cortice intectis cft,ut ca putuertere in auerfum reliquo quiefcente corpore ualeant . Angues circa ZEthiopiam uolare narrantur , pennas habentes cutancas & finc pedibus. Omnia étiam interna fere eadem ferpentibus funt,quz lacertis: uerum o- mnia carum uiícera propter longitudinem & anguftiam corporis longa arctàque habentur: ita ut inter fe dignofci prz fuz figurz diflimilitudine uix queantaarteria nanque longa admodum eft, atque ctiam gula longior. Arteriz origo ori proxima eft:adeo ut fub ea lingua effe uideatur : & quide C uidetur linguz preminere,quoniam lingua contrahitur,neque codem lo- co ut ceteris animalibus permanet.Speciem quoque uifcerü habent proli- xam, & cateris animalibus diffimilem: cor enimarterix poftremz adhz- rides ret exiguum,fed longum & renum fpeciem referens. Pulmo deinde adne- m i &icur timplex,fibrofis fiftulis diuifus, prxlongus, exiguus, fungofus, mul- támqueà corde fepofitus. Iecur item longum & fimplex: fed lien exiguus rotundufque.ut lacertis.Fel (imiliter atque in pifcibus habetur : nam prz- tcr natricem,in omnibus fere inteftino adnexum heret.Neque ueficam ha bent neque renes;ficuti neque alia, que ouum pariunt. Ventriculum habet ferpentes uclut inteftinum amplius, canino fimilem:tum inteftinum lon- gum,tenue, & ad exitum ufque uniforme. Serpétibus ucluti pifcibus tc- D ftes defunt & penis: fed meatus continent binos,qui de fepto exorti , latus fpinz utrinque perreptent,cocántque fuperne iuxta fpinam in unum: atq; ita ad oftium excrementi finiant.Pleni meatus ij humoris foetifici (55por uo cant Grzci)redduntur tempore coitus:attritique mutuo femen effluit gc- nitale:candidum eodem modo quo de pifcibus dicetur. Vulua bifida ferpe tibusomnibus fere tendit prolixiormodo corporis, exorfa inferius ab uno continua meatu,didu&táque utrinque in latus [pinz, quaft duplex meatus ufque ad feptum:in qua oua ordinatim gignuntur, & edi inde folet. At ui- pera uni (quandoquidé animal edit; poftquam intra fe oua pepercrit) uul- ua fimilis utcartilagincis eft.Serpenubus dorfi fpinam pifcium more com " ls pleri apertum eft-fpinam enim in offium loco continent.Coftz fingulis tri ^ Di DIPFET,EN'LTEPS cenz. Caudz ferpentibus fimiliter atque lacertis amputatz renafcuntur. E Vocem quidem emittüt ferpentes , fed exilem, & ucluti longum fibilum. Mcgalthenes fcribitin India ferpétes in tantam magnitudinem adolcíce- re,ut folidos hauriant ceruos taurófque.Nota eft in Punicis bellis ad lume Bagradam à Regulo imperatore , baliftis tormétífque,ut oppidà aliquod, expugnata ferpens, cx x pedum longitudinis:pellis eius maxillzque ufq; ad bellum Numátinum durauere Romz in templo. Mas ferpens foemina minor efLuti in czteris ctiam ouiparis Serpétu m coitus complexu imutuo fupinarum partium agitur:& quide ferpentes ita conuolutc fibi cohaerent, ut unius ferpctis bicipitis caput totum efle uideatur Pariunt oua foris, ex- cepta uipera omnes: non fingulatim, fed ad monilis muliebris quod collü ambit fimilitudinem:ncubang quz pepererintin terra, & foetum fcquen- B te excludunt anno. Anguem ex medulla hominis fpinz gigni accepimus i4 multis,inquit Plinius.Serpentes cum natant,eodem modo natant quo re- punt, hoc cft lexuofis impulfibus.Serpentum genus omniuorum eft: nam & carnem edunt & herbam.Serpétes omnium maxime animalium cupe- dix dedite funt:fed defiderium iis bibendi exiguum, ficuti & reliquis,qui- bus pulmo fungotus eft. Vini incontinétes funt ferpentes: proinde uiperas aliqui uino in fictilibus uafis ad fepes difpofito uenátur: ebriz enim capiü- tur,cum alioqui exiguo indigcàt potu;ut diximus.cedem minimo & pene : nullo cibo cà adferuantur inclufz: fed cum ferpentes carniuorz fint, quic- quid ceperint, fucco exucto intus in uentre(non foris quemadmodum 20 ranei)rcliquum totum per meatum fui feceffus emittunt.Accipit ferpens G undelibet quod datur,fiuc auis fiuc belua eft.oua ctiam deuoratifed cü ac- cepit,reducit, & ufque co retractat,quoad partem nactus extremam é dire co conflituat:tum colligit fejin breuéque contrahit,ut quod ori inditum fupra eftin imum extento corpore facilius deducatur: quod propterea ita facit,quia gulam anguftam habet & longa. Diu ctiam ferpentes uiuere pof funt fine cibo. Condütur ferpentes hyeme fub terra aut faxis aut in arborü faxorümue cauis : & omnes feceffüs tempore, ueneno orbe dormiunt. Se- nectutem exuunt fcrpentes,tum ucrc poft latibula cum cgrediuntur ,tum ctia autumno. Cum [erpens cxucre incipit;ab oculis primum detrahi aiüt, ita ut obczcari uideatur iis,qui rem non intelligunt.tü caput cxuitur: gla- brum enim hoc omnium;antequà reliquum corpus apparet: atq; una fere H nocte & die fencétus tota exuitur,à capite orfa ad caudam : ciüfque quod exuitur,quod internum erat fit externum.Serpentium frigori hedera gra- uflima eftut mirü ficillàin honore habità: contrà,fraxinus adeo ferpente fugat, ut ne matutinas quidé occidentésue umbras , quanuis fint longiffi- mzferpens arboris eius attingat. Experta prodimus;inquit Plinius, fifro- de ea gyro claudatur ignis & ferpens,in ignes potius quam in fraxinum fu gere lerpentem. Serpetes omnes natura frigidz funt:ac proinde in zíftuo- fis locis hunt grandiores:ubi & aliquanto magis peftiferz gignütur. at Ita- lia frigidiorcfque regiones)hac quoque parte falubritatem habét, quód mi nus terribiles angues edunt.uenenorum fimiliter maxima pars frigore in- terimit, AIXI/TUCTOL , ANIMALIVM LIB. VI a- Atcrimit,tam ictu quàm potu.Sunt tamen & uenenata nonnulla, quz mor- fu ardorem inferant. nec aliud uenenum effe quàm fel Ícrpentium diligen tiflimi quidam authores fcribunt. Venenum autem anguium magis mi- Venenum an- nüsue perniciofum ex corum paftu euaditzid quod maxime manifeftà cft £^" ex uiperis,quz in Arabia inter balfami frutices, & ex carundem lachryma uiuunt: morfum nanque corum minime timent ij qui balfamum colligüt: nullum ctenim ueneni periculum affert. Q uibuídam in locis ferpentes in- digenis innoxijfunt,aduenas interimüt.In Syria nanque angucs circa Eu- phratis maxime ripas dormientes,Syros non attingunt: aut etiamfi calca- ti momorderc,non fentiunt maleficia: alios cuiufque getis infefti auide & cum cruciatu exanimantes.In ferpentum genere omnia magis exitialia, fi B fuum genus edére,antequam noceant . Illud praterea ignorare non opor- tct,omnis ferpentis ictum, & ieiuni & iciuno magis noccerc: ideóque perni ciofiflimz funt cum incubantutiliffimimque elt , ubi ex anguibus metus eftjnon ante progredi, quàm quis aliquid affampfit. Venenum ferpétis (ut quzdam item uenatoria uenenata quibus Galli przcipue utuntur) no gu- ftu fed uulnere nocet. nam feps, quz & lacerta Chalcidica dicitur, in uino pota, morfus fuosfanat . Quidam & uiperis utuntur in cibis. Echomini- bus contra fcrpentes ineft uenenum: feruntque ictas faliua ut feruentis a- quz contactum fugere:quód fi in fauces penetraucrit, cti mori : idd; ma- xime humani iciuni oris . Nihil autem zque aducrfari ferpentibus ferunt, quàm cancros:fucfque percuffas)hoc pabulo fibi mederi: cum fol fit in can Ccro, torqueri ferpentes. Anguibusin cibo fumptis anguillarü modo len- des tolluntur:aut uernatione carü quam exuunt pota . Anguis inucterati fuffitus menftrua adiuuant . Membrana fiuc fenectus anguium ucrnatio- ne exuta in uino decocta,dolores aurium fanat infufa: & dentium dolores, fi colluantur. Additur & in ocularia medicaméta, prafertim uiperina. Sc- nectus ferpentium feruente tefta ufta inftillatur, rofacco admixto contra omnia quidem aurium uitia efficax , fed contra graucolentiam pricipue: autfi purulentz funt;ex aceto: melius cum felle caprino ucl bubulo aut te- ftudinis marinc.uctuftior anno cadem membrana non prodelt, nec imbre perfufa;ut aliqui putanc.Dentium dolores fedat anguinz uernationis mc- branacum olco tedaque refina calefacta, & auri alterutri infufa.adiiciunt D aliqui chus & rofaceum : cadémque cauis indita , ut fine moleftia cadant, raftat.Phthiriafin à toto corporc pota membrana fene&utis anguium trí duo inhibet. Anguium fenc&tus adalligata lumbis faciliores partus facit: protinus à puerperio remouenda . Dant & in uino bibendam cum thure: aliter fumpta abortum facit. ad canis rabidi morfum cum cancro mafcu- lo trita illinitur: nam etiam per fe repofita in arcis armariffque tineas ne- cat. claritatem oculorum facit/fi affricetur. Anguium adeps erugini mix- tus, ruptas oculorum partesfanat.. Quoddam eft ouorum genusin ma- gna Galliarum fama omiffüm à Gracis:angucs innumeri zftate conuolu- u faliuis faucium , corporimque fpumis artifici complexu clomerantur, LAnouid dli: anguium appcllatur. Vidi equidem ouum,inquit Plinius, mali ene any inum, DE DIPFERENITPFNFIS modici magnitudine. ad ui&orias litium, ac regum aditus mire laudatur E N : à magis. 1. Serpentis nomen Latinis (nifallor) nonnunquam fignificat terreftre animalcu lum omne;quod fe non attollit ingreffu,fed humi repit, etiamfi quadrupes eft,ut feps, falamandra:uel ctii multipes,ut fcorpio,fcolopendra: prafertim fi aut moríü aut ictu uenenum inferat.Plinius cnim falamandram ferpentem uocat: & fcpa quoque, id eft lacertam Chalcidicam.Cornelius Celfus fcorpionem,araneum & phalangium inter vife ianetia fer ferpentes numerat: (quanquam, ut Solino placet, fcorpiones, fcinci, lacertíque, ucre pétesinquit Vli- mibus,non ferpentibus adícribuntur.) Lucannus de fepe, parua modo ferpens, dixit. nins,anfcrinispe. Égmsixal & «gar quoque,non ca folum quz ferpétum morc repunt,fignificant,fcd diu. — ^ — &aliaquoque:ut quadrupedes paruas,quz apud Ariftotelem unguibus numcrofio- Non corticó/fed sibus apprehendendo (quod fit quinis digitis,quosin pofterioribus pedibus obtinét) cuté purá babe- p : 5 E , UE E : :nam tear pro- re ferpentes tra- facilius obrepunt ad fuperiora.Eeerre we GxdWorro diftinxit Galenus: nam tear pro dit Plin. prie deferpentibus dicitur & uermibus;quibus pedes defunt:improprie ctiam de pede- Epax Tw. ftribusomnibus quz tardius repunt.Hzc T heocriti interpres. Et diuus Bafilius &egax- Eomgxu. TU natatilia omnia uocauitut pifces,& alia qua in aquis ui&itant. Serpens nonnun- É»mwm, — quam unam fpeciem fignificat.Plin.lib.29 ferpentisoculorum dextrum adalligatum BxJHorrw. COntracpiphoras prodcíle, fi ferpensuiua dimittatur. Nec aliter apud GrecosoQis pro Serpens. una fpecie, fcilicet uipera accipitur: ut apud Oppianum de murenz & fcrpentis coitu, OQis , anguis, id clt uiperz. Anguis generale non minus cft, quàm ferpens,ut apud Celfum lib..Ser pentium quoque morfus nó nimium diftantem curationem defiderant. quanuis in ca multum antiqui uariarunt,ut in fingula genera anguium fingula medédi genera prz ciperent:atque aliis alia.Item illud ignorari non oportet; omnis ferpentis itum & ie- iuni & ieiuno magis nocere: utiliffimámque eft, ubi ex anguibus metus eft, nonante progredi,quàm quis aliquid affumpfit. Et alias frequenter anguisuna etiam fpecicm fignificat, ucapud Plin.lib. 29 cap.4. 2 Tenuiffima ferpentibus lingua , inquit Plinius,& trifulca,uibrans,atri coloris;& fiextrahas,przlonga. 3 — Serrati«agyeoc- dorrs,uetis interpres acuti,diuifi,coniun&ifecundum ferram. 4 — Apguem, Plu- tarchus in Cleomene: & Ouid.lib.:g metamorph.eademtradunt. — Ouid, Sunt quicum claufo putrefa&a eft fpina fepulchro, Mutaricredant humanas angue medullas. Dc hydro, & aliis quibufdam ferpctibus aquatilibus. Cap. CXIII. Eo N orbe terrarum pulcherrimü anguium egenus eft li iuit: ME ] P anguium g quod in aqua uiuit: Cberfydrus. hydri uocantu r,nullis ferpentium inferiores ueneno.Genus hoc nomen etiam cherfydri compofitum inde fortitum eft,quód primü in aquofis lo- cis degit;poltca aridiora petit:quo etiam cempore uenenum illi nocentius inefl:ut quod fyncerius iam uenenum fitmindfque alienis admixtum fuc H cisac proinde atrocius redditur magísq; noxium: uerum in humore dum uiuit,non adeo purum habet uenenum : ex humidiore nanque uictu alie- nis temperatur fuccis.Calabria cherfydris frequentiffima elt:uti & Vergi- lius explicat: Elt etiam ille malus Calabris in faltibus anguis Squamea conuoluens fublato pectore terga, Atque no tislongam maculofus grandibus aluum: ui dum amnces ulli ru mpuntur fontibus, & dum Vere madunt udo terra ac pluuialibus auftris, Stagna colirzripísque habitans hic pifcibus atram Impro- | AONIMwALIVM- LIB: VE 99 A Improbus ingluuiem,ranífque loquacibus cxplet. In paludibus, Poftquam exhaufta palus;terreq; ardore dchifcunt; 2 pun dd e.c - * t )€Y. Exilicin ficcum & flammantia lumina tor quens, Sou Scuit agris,afperque fiti atque exterritus aftu. 1 Forma fimilis eft afpidi cherfoz paruz,nifi quód ceruicem non ita latà ha- bet:quain re maxime ab iis differre uidentur afpides. Huiusiecori fel ad- nexum eft,cum in cxteris ferpentibus inteftino magna ex parte adhzreat. Ex hydri morfu factum ulcus dilatatur, liuefcénfque fubinde augetur : ni- gráque ex eo fanies copiofa maléque olens,ceu ex ulcere depafcéte manat. Hydri iecur feruatum, aduerfus percuffos ab iis auxilium eft: quod & bibi ? iubent ad calculos pellendos. Enhydris uocatur à Gracis coluber in aquis Pi B uiuens:eft aute ferpes mafculus albus.De colubro uero ita cecinit Vergil. iir: Eft tecto affuetus coluber fuccedere & umbra. Peftis acerba boum,pecoríque afpergere uirus. Foucthumu m:cape faxa manu, cape robora paftor: Alias fodit Tollentémque minas,& fibila colla tumentem humum. Deiicc.iàmque fuga timidum caput addidit alte: Cum medij nexus,extremaxque agmina caudx Soluuntur,tardósque trahit finus ultimus orbes. Coluberjinquit Plinius,cft in aqua uiuens.huius adipem & fel habétes qui crocodilos uenentur,mire adiuuari produntur,;nihil contrà belua audéte. Enterocelz iecur aquatici colubri illinitur enhydris (qui uc dictü iam eft, C uocatur Grzcis coluber in aquis uiuens.) Huius inquam quatuor dentium fuperioribus in dolore fuperiorum gingiuas fcarificatinferiorum inferio- | 5ribus:aliqui canino tantum content funt. Sunt & hydri marini, qui circa 7 Dydrimanni, infulas quafdam Indiz egrediuntur in terram, uicenüm cubitorum longi- tudine. Scd fcrpentum marinorum genera coplura funt;colore numerofe Serpens me- uarietatis.nafci cos non in altiffimis gurgitibus certum eft. Eft ferpens ma uod des 4rina colore & corpore congro proxima fed obfcurior & acrior. Hecfiti- 4... ; meat atque pifcatores euadat, in arenam roftro quamprimum adacto te- rebrat fubítque tota.Eft ore acutiore hzc quàm terreftres.Myroné pifcem a5roz. cunde effe cum marino ferpente uolüt nonnulli:cuius alteruter oculus eru tus pro amuleto geftatur aduerfus oculorum uitia , quem oportet uiuum D dimittere:alioqui fruftra geritur amuletum:atque tà deinde pifci alterum renaíci oculum loco eruti aiunt.Sunt etià maris indigenz ferpentes terre- Vetus /rflo- ftribus fimilesnifi quód caput habeant congri. Inter aquatiles numeratur relis interpres & ferpens quidam paruus;colorc atro,oculis fanguineis,cuius caput draco ZDydra. ita baber, Nifi o 3 : d 2 quod caput eas nis formam imitatur.circa mare rubrum nafcitur,ut refert Arrianus. Hy- 6;apor ag; dri quoque nomine à nonullis appellatur dryinus:abaliis chelydrus. In hu. derrfimum. midis paludofisq; locisiin quercuum ac fagorü radicibus fere latibula ha- Ei | bet: & in pratis ranasuenatur & molaridas, in Hellefponto frequens. Eft E autem dryinus ferpens duorum circiter cubitorum longitudine , corpore E obefo;afperrimis [quamis undique munito:in quibus latitant mufcz que- dam paruulz quz ferpentem conficiunt.colore in tergo fubatro elt: capi- R ij Lucan? lib.9. Trattique ua fumante che - lbydri. Virgil. " [2 M 3.6 corg. Bp f4re graues El- dore chely - dros. Serpentes bi- Cipites. Hydra. Tgatep. Oplydion. "ps. Subatri falii- nofute, oz3a.- AO&oX. JAlids con- inge. DE DIJ.rBRBe NT BP tc minime acuto:fed equaliter latiufculo;hydro fimiliter : odore tetro, a- E dco ut factor latentem prodat. Eft autem odor, qualem reddere folent prc- Ícgmin atergorum equinorum humentia,cum à coriariis abraduntur. Eft ucro dryinus ferpes pernitiofus adeo,ut refert Galenus, ut fi quis eam cal- caucrit(ut aiunt)cutis illi à pedibus excorletur,tota crura maiorem in mo- dum intumefcant : & quod magis mirum eft, manus quoque curantium medicorum excorientur . Si quisautem agerediatur dryinum interficere, olfaétum adco illi corrumpi aiunt, ut quemlibet odorem quanuis etiam cratiflimu, prauum efle exiftimet : nec aliud praterea olfa&tu fentire quc- at. Sequuntur dryini morfum graues dolores : & in ipfo morfus loco in- furgunt puftulz :nonnunquam & aquofus effluit humor: cordis dolor, qui xeo25jss uocatur;atque tormina.In lumine nominc Arcade,quod ad F Perficam Pfittacen cft, bicipites ferpentes Ctefias narrat binis pedibus ad caudam przditas effe:cafdémque capite albas,reliquo corpore nigras:qua- tuor cubitorum longitudinem habere: & quos percuflerint interimerezin- terdiu eas haud quaquam natare folere,fed noctu uel aquantibus, ucl lin- tea lauantibus perniciem inferre. 1. Forma,Huius gencris,fed ingenti magnitudine erat hydra ab Hercule in Lerna confe&ta: quam primus omnium Periáder, & hunc fecuti poctarum turba monftrum multorum capitum cffinxerüt.Ex Paufania. 2 — Colubrinominectiam pro genere abutuntur:feernina colubradicitur. 3 Hydriaquaüles funt & quz 532v dicun- turapud Arrianum in rubri maris nauigatione. 4. Ophidion Plinio pifciculus eft congro fimilis,ucl,ut alia habet litera,fcombro fimilis:urinz incontinentia cum lili) G radiccemendat. 5$. HzcfiTheodorus:Hac fi capta dimittatur foris,&c. Hzc fere dc dracone marino pifce à Plinio narrantur. Dc ferpentibus terreftribus, & primo de afpidum generibus. Cap CXIIIL Spis in Africagignitur:cherfydro non diffimilis eft:hoc enim infigne folum prz illis poffident afpides, quód ceruicem latam tumidámue habent:fimilis alioqui cherfydrus cft afpidi cherlxze paruz, ut modo dixi- mus.Fftuero afpidum color uarius:funt aliz flauz aut fubuirides, alize co- loris cinerei;aliz fubatri fuliginoftue. In fronte circa fupercilia extant duo ucluti callofa tubercula cornuum inftar, quibus cfficitur ut oculi caui ap- pareant:quos & hebetes huic malo dedit natura: eófque nonin fronte aut H cx aduerío cernere;fed in temporibus:eofdémq; femper fere quafi fomno conniuentes : & excitatur rpius auditu quàm uifu. Dentes foeminis pro- minent quaterni incurui:maribus bini. Sub lingua cuticula inuenitur,que dentes etiam operit. Non obliquo ut ceraftes,fed rc&to incefTu ferpit.Con- iuga ferme uagantur,nec nifi cum compare uita eft.[taque alterutra intcr- empta;incredibilis alteri ultionis cura:perfequitur interfectorem , unüim- quc eum in quantolibet populi agmine notitia quadam infeftat. Perrum- pitomnes difficultates,permeat fpatia:nec nifi amnibus arcctur , aut prz- celeri fuga.Longitudo quibufdam orgiz cft, id eft pedum fenüm: magni- : tudo uero,quanta eft uenabuli , quo ad tauros leonéfque rs uti olent. ANTNATIVM- LIB. VI 99 Afolent. Alterum genus (quidam enim duo ftatuunt afpidum genera) z- Sequxiorid cft dodrantale eft.hoc celerius interficit. Verum ut aliis placet, afpidum trcs funt fpecies:quzdam chelidoniz uocátur;aliz cherfzz,id eft. 24cpis cbets- terreftres,aliz ptyades.Chelidoniz circa fluuiorum ri paspracipue Nili,la doma. tent:unius cubiti longitudinem paulo fuperant, & colorem habent hirun- dini fimilem.Cherfzz maiores lunt:inueniuntur enim nonnunquam que .4tfis cher- quinque cubitorum longitudinem zquent, colore fere cinerco: quaquam /z«. & fubuirides aliquando reperiantur . Pctyades omnium maxim» funt,co- 2ryas. lore & ipfz cinereo fubuiridante,& qui aurum imitetur. omnium perni- ciofiffima ptyas eft: quz collo exporrecto , ucluti ratione quadam loci in- teruallum coniectans,juenenum expuit uelin hominum oculos, & aliorü B quorumlibet animalium corpora. Afpidis morfus (figna cnim fere comu- nia funt iis quos afpis momorderit) nullum affert doloré;neque phlegmo- nem excitat:fed animal quodcunque momordcrit (uno ichneumonce exce 2 pto) torpore & fomno interficit, omnium ferpentium ictu minime fana- bili.Morsautem intra tertiam diei partem accidit: ex cherfaex quidé mor- fu,tribus ad fummum horis:ex cheldonit ucro ictu, przfentiflima mors & ad manum eft. At iis qui à ptyade confpuuntur,tardius paulo : przcedic nanque uifus hebetudo , faciei tumor , furditas, & deindc fequitur mors. 5 Quin & aliz funt afpidum fpecies, uerum difparis effectus ad nocendum: aliarum uirus quoniam medelas facilius admittit, minusfamz meretur. Cunctarer in proferendo ex his remedia;inquit Plinius, nifi M.Varronem Cícirem t xxxv 111 uitz anno prodidifle;afpidum i&tus cfficaciffime cura- ri haufta à percuffis ipforum urina. Venenum carum, fi fanguinem attin- git,aut recens uulnus;ftatim interimit: inucteratum ulcus tardius. De ca- tcro potum , quantalibet copia non nocet: non enim cft cabifica uis. Ita- que occifa morfu eorum animalia cibis innoxia funt. Membrana afpidis quam exuerit cum adipe eiufdem , iumentorum oculis claritatem inun- tis facit. 1 JZEgyptijafpides quatuor cubitorum longitadine nonnunquam apparuiffe fe- runt. /JElianus. 2 — Afpidafomniferam,dixit Lucanus.Solinus uni afpidis fpeciei hoc tribuit, hypnali fcilicet, quód fomno necat,tefte etiam Cleopatra.emitur ad mor- tem:quanquam Cleopatra mors,fi aliis credimus,ptyadi potius debetur: nifi fortaffe cadem fit ptyas,qux hypnale: aut hypnale genus fit ad hzc tria: quod le&toris iudicio relinquimus. 3 Afpisanguts,inquit Ariftoteles,ex quo medicamétum putrificum illud componunt,;in Africa gignitur,cuius iui nullum remedium eft. Hoypnale. D Deuipera;dipfade,cerafte;& hammodyte. Cap. CXV. 1 Ipera mas echis, foemina echidna uocatur: colore eft fubflauo, pluri- Viptra. busornata maculis rotundis,longitudine cubitali: nonnunquam uc- £y. 2 ro trium dodrantium.In Afia certe orgyz longitudinem zquant,id cft fe- Extra. num pedum.Sunt in Indiajauthore Strabone, que nouem cubitos fuperét. P odrantium » - DaAouSUY, aa t Caudam habet foemina excarnem, & fquamis duriufculis afperam, no pau CMS latim gracilcfcentem ut mas,fed fimul uniuerfim aceruatímue. Caput ge- rit latiufculum , oculos fubrufos, collum quàm fit mari anguftius, aluum K ij ? DE 4DIJESEBE REN EA LS prominulam,meatum ad caudzx extrema propius accedentem. Inceffus il- E li quietus & tardior.Dentes uiperz gingiuis conduntur:fed qui canini uo- cantur dentes , foeminis quaterni , & uulnera ex illius morfu infliguntur quaterna. At contra mari caput anguflius,collà craffius,dentes canini tan- tum bini, & uulnera ex plaga;bina.Oculi,cum irritatur, rubicundli. paula- tim huic gracilefcit cauda;aliorum more ferpentium,non aceruatim,uc in uipera foemina. Mcatus illejfuperne magis, & uentri propinquior eft.Cor- pus illi uniuerfum tenuius, & modo quodà procerius , & inceflus alacrior. Color idem qui foeminz .uiperz uulua fimilis, ut in pifcibus caralagineis cft. Cum cxtera ferpentum omnia gencra oua edant in lucem, uiperaé fer pentibus una foras animal uiuum in lucem edit , cum intra fe ouum prius peperit pifcium ouis fimile;hoc eft unius coloris,nec cortice ullo,fed mol- F li cuticula opertum:parit inquam catulos, in utcro antea exclufos, & parit cosobuolutos membranis,quz tertia die rumpantur. Euenit intcrdum,ut qui in utero adhuc funt, abrofis membranis erumpant . Parit autem frgil- 3 latim uno die pluresquàm uiginti. Nec nos lateat quofdam de uiperarum Hec e à Ga coitu ac partu aliter fentire. Viperajinquiunt,mas in coitu caput inferit in pon ned os foeminz;quod illa abrodit uoluptatis dulcedine: appetente deinde par- Lk bog ag tus tempore,faetus tarditatis impatientes, erodunt latera , occiía parente. aca ad Pifosz, Cum cacterz ferpentes cauernas fubeant terrz,uiperz tamen fub faxiscon Videne mil. duntur hyeme.lta Ariftoteles : contra Plinius.Serpentium uipera fola ter- fa fient exipla- ra dicitur condi, czterz arborum aut faxorum cauis. Vipera fenectutem via Plinanain. exuit (ut alij ferpentes) tam uerc quàm autumno. Exuiperz morfu iuul- G Mies ,, Dee fanies primum eflluit fubpinguis oleofáue, deinde cruenta: infurgüt Bo & puftulzambuttis fimiles:fequitur poftca ulcus quod uicinas omnes par Alia ex pay. Ces depafcitur, non in fumma cute folum , fed altius in carnem defcendit. lo collizas licer Sanguinolentx hunt & gingiuz: & iecur phlegmone tentatur . T'ormina (4467. — praterea accedunt, & uomitioncs biliofz. Ad hzc tremor, & fopor,& uri- nz difficultates fudórque frigidus: mors poftremo intra horas feptem im- minet,aut cum diutiffime (in iis qui non euadunt) die tertia. Quidam ta 4 men uiperis utuntur in cibisut modo diximus. Primum omnium occifz ftatim falem in os addi iubent, donec liquefcat humor:quatuor digitorum menfura (f1 prxgrandis fuerit) utrinque przcifa , exemptí(que interancis difcoquunt in aqua,condientes ficuti anguillas;oleo;falejanetho, & porro: H & omnibus aut ftatim ucfcuntur;aut pane colligunt,ut fepius utantur. Vi- perarum carnes,inquit Galenus, cum in anguillarum morcm coódiuntur, excalfaciunt palam, deficcántque, & corpus totum per cutim euacuant. Vi perinz carnes;ait Diofcorides,fi coc cdantur,claritatem oculis afferunt: neruorum uitiis auxiliantur:crefcentes reprimunt firumas. Adiiciunt no- nulli longam fore fencétutem iis qui carum carne in cibo utuntur. Carni- bus hifce ucícentibus,pediculos procreari tradunt quida, quod plane à uc- ritate abhorret, inquit Diofcorides. Sal ex iis ad cadem conficitur,fed incf ficacior. Antonius Mufa medicus cum incidiffetin infanabilia ulcera, ui- peras edendas dabat,miráque celeritate perfanabat. Viperam uiuam in fi- é&uli A NIMTAMTVMMIEIB..VI. 100 A &ili nouo comburere addito feniculi fucco ad cyathum unum & thuris manna una,atque ita fuffufionem oculorum,& caligines inungere utiliffi- mum eft:echion uocatur hoc medicamentü.Fiunt & ex uipera paflilli qui Eco. theriaci uocantur,quibus ad multa medicamenta utütur. Vipere caput ari y dum afferuatum & combuftum,igni facro medetur.pellium uiperinarum | cinis alopecias celerrime explet. Dipfas(ut quibufdà placet)fpeciesuiperz D?ffa. — eft in maritimis locis,aut alis falfuginofis reperta: ut aliis ucro, non ciut- Solimus aff P dem omnino genceris,fed fpecie fimilis eft uiperz paruz . Eft cnim quàm ad iun mas uipera,minor,cauda gracili & nigra:at reliquo corpore albicante, ma culis partim rufefcentibus, partim nigris uariegato.Et in cauda quoque]i- 6 ncas habet duasnigras:magnitudine cubitali;inquit Aetius,ex craffa in te- B nuem deíinens, capite quàm uipera anguftiore.Morfum cius fequitur in- ternarum partium ardor intolerabilis , fitis incxplebilis & interficiens: a- deo ut quantumuis potus cxhibeatur , nihilo magis fedetur fitis: cum ta- paf men neque urina aut uomitu, aut fudore quicquam excernatur: pre - 3 s ME fter ànonnullis uocatur: ab aliis caufos aut melanurus, aut ammoatis,aut 5; , 7 centris dicitur uel centrine. Eftuero preíter ferp.ns (ut uidetur) alius. mmoaris. Hicfi quem percuflerit,diftenditur,enormíque corpulentia necatur extu- Cis se cez- beratus. Ceraftes quoque ex agnita uipera facile cognofcitur: corpore c- ipn : nim non admodum diflimili eft: fed cornua habet (unde illi nomen) bina: Crafts ucl,utalij traduntquadrigemina:id eft extantia quxdam corniculis fimi- iss. lia,quz uiperis defunt.Longitudo illi cubitalis, nonnunquam & cubitorü C binüm.Color arenz fimilis: cauda fquamis hirta:fquamz uero & fub aluo Ca fquamo inordinem quendam condita: quo ht ut fonitum fibilo non diffimilem/* hdi ferpendo edat.non recta incedit,fed oblique, & in alterum potius latus in- DE clinatajin nauiculz modum quz uenti uiolentia in alterum latus inclina- tur.inarena aut rotarum orbitis fere delitefcit.Corniculorum illorü often tationc uclud cíca ilice, folicitatas aues perimit. Nam rcliqua corporis de induftria arenis tegit : necullum indicium fui przbet, nifi ex ca parte qua inuitatis dolo paftibus,necem prapetu aucupctur. In iis quos ceraftes mo- mordit;tumefcit locus una cum duritie & puftulis: uaria € uulnere cflluit s,,; c. alia fi faniesquandoque atra,quandoque uero fubpallida.Genitale cenditurzac- e»«apud /4c- ceditad hzc delirium: caligant oculi, & à conuulfione tandem fequitur fa. D mors. Hammodytes uiperz fere fimilis eft,ferpens cubitalis longitudinis. Zzemodytes Color illi non fufflauus,ut uiperz;fed arenz concolor eft, & maculis qui- aupudvm s. buídam nigris infignitus.Maxillz item quàm fintuiperzlatiores. Cauda — fuperiore fui parte iffa & przdura,unde & cercriasilli nomen.Serpetis hu CPU iM. Cenchrias. jusictum maxima cx parte feftina fequitur mors.Q ui uero no ftatim per- 6,5, 2s cuntjiisà uulnere fanguis primum eflluitdeinde fanies, fequitur poftea ca. (js; leoendi pitisgrauitas & animi deliquium. Qui autem uehementius ueneno infe- cifer Zicrmo- ftantur,triduo moriuntur:quanquam aliqui ucl ad diem ufque fc pümum Laus perduraucrinc. Citius pereunt, quos faemina momorderit. 1 Ex»Oppianusin faeminino quoque genere protulit,afpidem fignificans: & Vx profominadixit Ariftoteles, 2 — Rotundis,$oyed&or potius quàm Goged&tov legit K iu DE EIEEFEERIE.N.ITIS hic Hermolaus apud A&tium. 3 Sigillatim, id eft non binos autternos , fedunü E poftalterum. &fi Plinius, & illum fecutus Theodorus hunc Ariftotelis locum aliter rcddant,quód fingulos diebus fingulis pari.Ex Leoniceno Deferpentibus. 4 Vi- pera quomodo condiantur ad efum,docent Plin.lib.2 9, & Galen.lib.tt de fimp. me- dic,& Diofcorid.lib.z. $ Theriaci;Horum compofitionem uideas apud Galenum lib.rantidor. & Pliniumlib.29 cap.4 & 6, & Actium &Paulum. 6 — Nicandriin- terpres caput latum effe dipfadi ait, & collü amplü. Exemplo eft AulusIuuenis apud Lucanum, quem dipfas momorderat. 7/— Centris ucl centrine uocatur, quód ro- ftrum eius in acutum tendat,ut centro,id eft ftimulo non fit diffimile.Huius exempli przclarum eft apud Lucanum, Narfidiusà preftere percuffus. Dc hamorrho,fepedone,fepe;cenchri & cenchrite.. Cap. CXVI. Haemorrbus. . Tm E. " " FE OHNE. ZEmorrhi quoque color arene fimilis eft,quandoque obfcurior:non nunquam ucro fplendefcens magis.Et inceflus cerafte fimiliter obli- 1 quus.Longitudo pedalis:craffitudo uero cius à capite ad extremam ufque caudam paulatim in tenuitatem defcendit. Caput habet afperum horri- dámque:oculos fimiles locuftarum generi,qua meros dicuntur.Supra o- culos bina ueluti cornua:collum anguftum, caudam ab umbilico gracilc- Ícentem.Mcatum excrementi mas habet fuperne ad uentrem: foemina in- ferne ad caudam. corpus uniuerfum maculis ornatum , partim candidis, partim uero nigris. dum ferpit,ob fquamarum afperitatem ftrepitum edit haud magnum, quafi per arundinum aceruum tranfiret. in petrarum ca- uernis fere degit.Hamorrhus mas efthzmorrhois foemina. Ab effeétu no men habet:à morfu nanque cius interit homo prz copiofo fanguinis pro- G fluuio,tum ex oretum é naribus,tum ctiam ex uniuerío corporc.5i qua ue ro corporis parte obducta iam olim cicatrix aliqua fucrit fanguis ex ca de- Ali quog; fr. UO erumpit. Alui quoque excrementa fanguinolenta egerü tur. Quin & gnalegitoa-. €x pulmone fanguistufli expuitur , & mors certa cum uomitu fcquitur. pud Actium, Haemorrho fimili forma eft fepedon,fed ereffu celeriori: neque cornua ha 2vmi»* ^ betulla.Color illi coccineus: caput pragraue : cauda quanuis fit prolixior, 2 breuis tamen apparet;co quód dum ferpit tátopere per anfra&us torquea- tur. A fepedonc percuffo , undique defluunt pili, & ex capite & fuperciliis psc palpebrifque.Sequitur deinde per totum corpus uitiligo atque leuce. Seps pensci fpe. anguis longitudinem habet cubitorum binüm, capite lato, ore exacuto,to done confide. to corpore ex craffo in tenuius defcendente, mulus albis maculis uariega- H ralio. — tojnceffu re&to tardóque.Seps colorem in corum qua contingit fimilitu- dinem immutat. Eius imos quatuor dentes tuniculz quzdam occultant. Si quem feps momorderit, ex uulnere (quod manifefto apparet) fanguis primum excernitur , fanies deinde faetens: intumefcitautem locus cum dolore quodam mitiore. Et membrum putrefcitiam , & colorem recipit album : toti denique corpori & color ineft qualis uitiligine affectis: & ili undique defluunt: biduóquce aut certe triduo fequitur mors. Seps, ut Paufanias fcribit, anguis eft minima uiperz magnitudine zqualis: ma- culis ex interuallis quibufdam uarius, capite lato, ceruice angufta, uentre maiori;cauda breui;inceflü obliquo,cancri in morem:id quod illi cum ce- raíte Seps, x«4. Seps. ANIMTOEIV M EILB. VI: io1 A rafte communce eft. At contràin obliquum non nifi tardiffime mouctur, cum aliàs uelociflime: Sed femper recto lapfurus limite cenchris: Pluribus ille notisuariatam tingitur aluum $ Quàm paruis tinctus maculis Thebanus ophites. Hunc & leonem uocauere quidam,ferociflimum anguem, & qui fefe cau- zeoXor, da uerberet;atque ad ferocitatem irritet.Corpus illi longum & craflum:z- [tate media petit montes;pecoríque infidias tendicfanguinis auidiflimus. An infulis Thraciz uicinis frequens cft. morfum cius fequitur aqux in uen- tre collectio, & corporis tumor,qualis in hydrope cuentre foletznecno car- nis tanta cum dolore putredo,ut ucl fpote diffluat. Veternum praterea in- B fert & foporem:atque;,ut Erafiftratus teftis eftiecur,ucfica,& craflius intc- [tinum in iis corrumpitur,quos cenchris momorderit. Cenchrites,qui & ps acontias ferpens effe traditur,cubitorum binüm longitudine,corpore toto yi m àcraffitudine in exilitate definente : colore, prafertim circa uentr, uiridi, pad Nicandri ut uideatur milio(cum adhuc recés feges eft) perfimilis:unde nome illi c&- alisd er? fere thrites:quem & fortiorem feipfo ieri aiunt, cum milium floret. Céchrites Pe?ti i : de cum fe infeftum alicui reddere uoluerit, in iaculi uibrati modum inuolat, "^ "77 atque ita ferit. Ab huius morfu grauiora quàm ab aliis fequuntur pericula, OS ucfimul & putrefcant & defluant carnes. Iaculum ex arborum ramis ui- Tátuligae uz brari uulgatü eft,inquit Plinius , & miffili uolare tormento.Subeunt enim fucees, inquit iaculi arbores;e quibus ul maxima turbinatiypenetrant animal quodcu nq; Zecanus; C fortuna obuium fecerit. Adeo ualet faltu iaculus, ut uiginti cubitorum fpa tium tranfilire queacprotinisque ad ca quz faltu appetitinhzrefcat. Ktyy te, Cenchiis » tel Cencbrine. 1 Longitudo,Ita Nicáder: Actius uero hoc modo,R e&a & tarde prorepit.Longi- tudo illitrium palmorum, uel trium dodrantium: nam utrunque fignificat zou sig. Sed uide ne fint exéplaria mendofa. 2/ Coccineus,Nicader: Color illi, qualis eft hir- futi tapetis,id eft(ut uult interpres)coccineus. Dx báfilifco,& aliis quibufdam ferpentibus,quorum uenenum remedio caret. Cap. CXVIL. Afilifcum Cyrenaica gencrat prouincia,malum in terris fingulare:qui Bafilifcus « ucl confpectus folum,utaiunt,& fibilo auditus, interimit: ucl ut refc- runt alij; qui hominem,ucl fi afpiciat tantum, dicitur interimere . Et quic- D quid morfu cius occiditur,non depafcitur fcra,no attrectat ales:f1 uero at- tgerit ftatim interit. Alios quoque ferpetes olfactu necat: nec hominis tà- tum,ucl aliorum animátium exitiis datur,fed terrz quoque ipfius, quam polluit & exurit:necat enim frutices arborésque non contactas modo, uc- rum & afflatas.Extinguit herbas,rumpit faxa: ipfas ctiam corrupit auras: itaucin acra nulla alitum impune tranfuolet intectum fpiritu peftilenti.ta 1lis uis malo cft.Bafilifcus parua ferpens eft trium palmorum longitudine, 24flifcu: ^ colorc flauo fuluóue, capite acuminato, & candida in co macula,ut quo- «is: dam diademate infigni.uiribus reliquos ferpentes longe fuperat. Nec fle- xu multiplici;ut czterz corpus impellit:fcd cum mouetur,media corporis parte ferpit, media celfus & erectus incedit. Vulnus ab eius morfu factum D/E GIPPERCONOYINS (utinqut Erafiftratus)aurco colorc obducitur: ftatímque à uulnere fequi- E tur mors.Sibilum eius ctiam fcrpentes alij perhorrefcunt : & cum accc- perint, fugam quaque quoquo poflunt;properant. Huic tali monftro mu- ftclarum uis exitio efLadeo naturz nihil placuit effe fine pari . interficiunt cos in caucrnis,in quibus delitefcunt : uis tamen ne defuncto quide deeft. Bafilifci reliquias amplo feftertio pergameni compararunt: & ut edem A- pollinis manu infignem,nec aranez intexeret,nec alites inuolarent, cada- ucr cius reticulo aurco fufpenfum,ibidem locarunt.Sanguinem magi mi- ris laudibus celebrant cocuntem picis modo , & colore dilutum cinnabari Serpentes In- clariorem fieri : quidam id Saturni fanguinem appellaruc.Eft in Indica rc- dia. gione fcrpens paruus,inquit Ariftoteles,cuius unius remedio carent inco- lz.In regionibus ultra Indum fluuium,ut author cft Diodorus, ferpentum F uis cít,qui haud magni funt, & corporum uarictatc diftinéti. Aliqui zeneis uirgis funt fimiles:alij denfam & hirfutam criftam geftàt . atque omnium ca eft morfus uisyut mortem citiffimà inferant. Eft & Indicus Mie: por- phyrus nomine,palmi magnitudine,colore ad purpurc fimilitudinem ac- cedente;capite albiffimo.locis Indie calidiffimis reperitur. Dentiü expers cft: idcirco mordendi poteftas illi nulla. At eius uomitio,fi quod ucl homi nis,ucl alterius animalis attigerit membrum tabefcat nccefle cft. Porphyrus. 1 - Dafilifcus,Plinius:Duodecim non amplius digitorum magnitudinc.Solinus: Pencadfemipedem longitudinis. 2. Candida,Solinus: Alba quafi mitrula lincatus caput.( Àn igitur in Plinio legendum potius mitrula pro macula.) Actius:e&poxgis, id cft tubercula tria habet: & Galenus ad Pifon. De dracone, amphifbzna, & aliis quibufdam ferpentibus , quo rum morfus minus fert periculi. Cap. CXVIII. Draco, Raco no habetuencna.Porro ueris draconibus ora parua, & ad mor- e Qoo. fus non dehifcentia:fed ar&tze fiftulz;per quas & trahüt fpiritus, & lin Dracoweris.. euasexerunt.Proinde neque draconis morfus dolore ullum uchementem. excitat,etiamfi pro uiribus maxime nitatur moríum infligere:fed qualem mus mordédo cfüiciet:quippe non in dentibus uim,fed in caudis dracones habét: & uerbere potius quàm rictu nocent. Speciofa draconis forma eft. dentes quoque habet utrinque duplici ordine: frontem & fupercilia craf- Subflena fab -. (ub mento ueluti palearia dependent fubflaua fubuiridiàue,qux barbe H xr :X7 fpeciem refer unt.Id modo mirum;unde criftatos Iuba crediderit: draconü tr '.. enim criftas qui ulderit,non reperitur. Non admodum diffimile huic ui- " "OPP- dgetreffegenusquoddam draconum;quod fola fert Epidaurus, manfuctü Eius. & colore fubflauum, quod AElculapio facrum erat: author Paufanias. Q ui Anus dea AEfculapio dicatus cft,anguis à Plinio uocatur : neque anguis hic uenena- felapis. — vus eft nifi per menfem luna inftigatus:fed prodeft uiuus comprehetus, & in aqua contufus , fi foucatur ita morfus. quin & ineffe ci remedia multa vdiris.Ae-. creduntur, & ideo ZEfculapio dicatur. Atqui anguis ZEfculapius Epidauro felipiis-— Romam aducctuseftu ulgóque pafcitur,& in domibus: ac nifi incediis fe- Draco. : ^ op : s did mina exurcrentur,non eflet faecunditati corum refiftere.Draconum genus cít Lucae m AN IOMNAUVLT VyCUMLEISB..VE 102 A eft magnitudine quinque aut decé cubitorum:reperiücur autem & uiginti 2 aut triginta cübitorum longitudine: & ucaiunt, nonnunquá maiores. Gc- nerat ZEthiopia dracones Indicis pares,uicenum cubitorum. Artemidorus draconum in Arabia magnitudine refert tricenüm cubitorum, qui tauros 5 clephantófque perimant:moderatus fane in his: nam Indici ac Lybici dra concs fabulofiores funt;fuper quibus herba ctiam nafci dicitur.Draconum ingens hoc genus fquamis tegitur toto corporc afperrimis. oculis eft pra-- grandibus:fupráque oculos extantibus quibufdam ceu umbraculis: in mé- vVosbracelis, to uero,quam barbam uocant, ore uafto,lingua longius exporrecta,denti- &9rewvíor. bus magnisquales funt fuis fylucftris, quibus mordedo offa frangunt. Nó 4 enim nifiin locis zftuofis uenenü habet draco: fed morfu uioléto pernicie B quàdoq; affert.Color illis uarius:funt enim alij ni eri,alij rufi flautue, alij ci- feft flaviue, ncrci coloris.In Phrygia dracones ad magnitudine quadragenüm pedü na "$$ Íci ferunt:qui quotidie media z'ftate ex cauernis prodeüt,cauda ad terram adnitentes,reliquo erecto corpore, & toto gutture eminente: & paulatim laxato orc hiante;uolucres fuper uolantes (tametfi fublimes & perniciter feratur)fua afpiratione ad fe pertrahere atque allicere:casautem ex horum fpiritus ductibus detractas in illorum uétrem decidere atque illabi: & hacc quidem maxime ad occidentem folem agere.Spectanda quidé draconum ars in deuorandis ouis:aut enim folida hauriunt,fi iam fauces capiuntiquae deinde in femet conuoluti frangunt intus, atque ita putamina excutiunt: aut fi tenerior eft & catuli adhuc ztas,orbe apprcheta fpirz, ita fenfim uc- C hementérque perftringüt,ut amputata parte ccu ferro,reliquam quz am- plexu tenetur,forbeant . Draconis adipe & melle cum oleo uetere incipic- tes caligines difcuti tradunt. draconum quoque adipem uenenata fugiüt. Draconum maguitudini fidem faciüt in Italia appellatx boz, quas gignit 8o«. Calabria.Hunc anguem ad immeníam molem ferunt coalefcerc . captat rimo greges bubulos: & fi qux plurimo lacte rigua bos eft, eius fe uberi- O NO : AT : "ee: NCES: bus innectitfuctüque continuo lacinata,longo feculo ita funebri fatieta- te ultimo extuberatur,ut obfiftere magnitudini eius nulla uis queat.poftre mo depopulatis animatibus,regiones quas obíederit,ob uaftitatem cogit. Deniq; D.Claudio principe, in loco ubi Vaticanus ager elt, in aluo occife boz fpectatus eft folidus 1nfans. Amphifbzna aut Ícytale ctiam fi mor- Amphisbena. D deant, non enecant: fed horum ferpentium morfus & obfcuri funt, & in- Sor«le. flámationes rantü inferunt, quales fere ex apum ucfparámue ictibus cotin gunt:ícytales tamé chalcidicz morfüm aiunt eadé fere fequi fymptomata, $ot«e chal- acfiquéuipera momorderit. Animalcula hacinter fc fimilia funt, nifi g, 9c magnitudine differunt. Neque ut alij ferpentes ex crafliore corpulentia in caudam tenuem definunt: fed terete corporis figura utrinque zque craffa exiftunt:ut afpectu diícernere neícias, utra in parte caput aut caudam effe dixeris. Differuntquód amphifbzena in utranque partemyin caput Ícilicet $ & inaucrfum ferpit:quo ficuc à nonullis biceps effe dicatur, & &uQu DxNof. parua ferpens, lumbrici terreftris magnitudinc,colore terreo maculis par- S uis diftincto:ob maxillarum craffitiem modo quodam czxcutiens. Sola fer Scytale. Spathiurus. Pavrotis. Parous, tel Paveas. Darias,uel Pavrias . Elaps tel Elops. Pelias. Pelias, T yphline. Typhlopes. C«clie. Sacer ferpis. Serpens in Sylphio. AMolurus. "ACODtIAS., Serpés alatus. DE DIFFEREN' T:IIS pentium frigori fe committit prima omniü procedens, & ante cuculi can- E tum. Amphifbznam mulier praegnans fi tranfcenderit, abortum faciet, mortuam duntaxat:nam uiuam habétes in pyxide impune tranfcunt, ctia fi mortua fit atque adferuata: partus faciles przftat uel mortua. Mirum, fi non adferuatam tranfcenderit grauidainnoxiam fieri, fi protinus tranfce- datadferuatam. Scytale grandior eft:quippe cuius longitudo ligonis aut fccuris manubrium zquat. Tanta prafulget Ícytale tergi uarietate, ut no- tarum gratia uidentes retardet: & quoniam reprando pigrior eft, quos af- fequi nequit,miraculo fui capiat ftupentes: in hoc tamen Íquamarum ni- tore,hyemales exuuias prima ponit. Phlegmonem quoque excitat, neque é aliàs mortis periculü affert ullum [pathiuri morfus aut paroi. Eft ucro fpa- 7 thiurus ferpens capite lato;e craffitudine in tenuitatem ad caudam ufque F definens. Nafcitur in locis Chalcidi uicinis. muribusuefcitur . Parousaut 8 parcas anguis cft in locis Syrie proximis natus.In hoc genere alij colore - ris fimili;zlij uero nigro confpiciuntur. ZElianus parian uocat: uel, ut uult Apollodorus,pariian:igneo colore, & acerrimo oculorum fenfu:largo ore, morfu nihil nocet. Sed mitis cum fit ZEfculapio dicatus eft. Elapis ucl elo- pis notz non funt àueteribus authoribus explicatz:: ficuti neque peliadis: rclicti enim uidentur tanquam ferpentes nulli non cogniti. Mordent qui- dem,fed nullo cum periculo mortis:uerum clapis morfus tormina excitat, qualia uoluulofis accidunt;iifdémque remediis curantur. iis uero quos pe- lias momorderit, dolor circa locum uulneratum cum putredine quadam prouenitfed abfque omni mortis periculo : oculorum preterea dolor cum G caligine:nimirum ex ueneni ui adipfospertingente. "Typhline, qui & ty- 9 phlopes à Nicandro dicuntur, colore fimiles funt Chalcidi fiue zignidi. Ri mam quandam fub imo uentre habent, qua dehifcente aut difrupta , oua pariunt:à partu autem uiuunt, & uulnus coalefcic. Ha fietiam calcentur non mordereferuntur. Circa Thebas ZEgypti fcrpentes quidam funt ho minibus minime noxij, ideóque facri dicti: corporc pufillo, binis cornicu lisé fummo uertice extantibus.Sacer item appellatur à nonnullis alius fer- pens quidam minutus,quem ferpentes alij permagni fugiunt. Magnitudo huicad cubitum,fpecies hirfuta: quicquid momordcerit, continuo circiter putrefcit. Gignitur in Africa agrojin quo lafer, ferpens quidam pufillus, io cuius remedium lapis eft,quem ex fepulchro cuiufdam regisantiqui acci- H piunt:cóque infufo in uino bibunt. Innocui & alij notantur quidam à Ni- candro;ut ij qui moluri dicütur, & qui acontiz uocantur. Volatíerpentü ir genus quoddam,ut fertur,uere incunte ex Arabia in ZEgyptum, forma hy dris fimile. Alas autem habet hoc genus non penncas,fed cuteas ucfperti- Sphondile, uel lionibus fimiles.Genus ferpentis eft fpondilejinquit Plinius. Hzc nullam i2 [pondie. radicem, quanuis acrem intactam reliquit earum, quz diutius ficczc man- fcrint:cum e beftiolis externis nulla alia radicem aliquam tangit . Hoc cr- go naturz animalis iftius deputandum fit. Et de ferpentibus alitsque qua- cunque cortice intecta funt, dictum ad hunc modum eft. Sequitur natu- raauium. 1 Dra- ANIMALIVM LIB. VII. ioi A 31 DraconumHacPlinius: Philoftratus autem , paluftribus draconibus, inquit, crifta non eft:montanis uero, iuuenibus quidem adnaftcitur crifta mediocriter promi- nens, proucctisucro ztate,gtandior. 2 Hos Epidaurici, ut refert Paufanias, non dracones,fed angues potiusuocaridicunt. 3 Draconumcum clephantis pugnam -Anpuisy o ie. depinxitegregiePlinlib.8. 4 Draco.Lucan. ^ Vosquoq; qui cü&tisinnoxia nu minaterris Serpitis aurato nitidi fulgoredracones — Pefliferos ardens facit Afri ca. $. EtauQuQoNor, Solin. Que caufa cfficitut caput utrinq; fecus nitibüdo ferpat tradibus orbiculatis. 6 — Lucanus, —Etfcythale fparfis ctiam nunc fola pruinis Exuuias pofiturafuüas. 7 — Autidem cum fpathiuro, aut certe non diffimilis fer pens effe uidetur, quià Nicandro ua5gos uocatur, zeAvseQue, id cft pluribus infignitus coronis lineísuc,ut exporiit cius interpres.Eft & Ariftotelicus quidam ferpens,de quo lib.9 hiftor.animal.Serpentem quoque impugnat muftcla , eum precipue qui mures ucnatur:uidelicet ea caufa,quia ipfa eti mures profequitur. 8 Pareasapud Lucanü, Etcontentusitercaudafíulcarepareas. 9. Typhlinz,Nomen hoc fortitz funt, B quia czcz funt. Hermol.Czci ferpentes etiam à Plinio uocantur. Cophiz ctiam no- men idcirco habet, quód hebetes illi aures (int:adeo item dura eft pelle,uix ut tandem fecariqueat. 10 Lafer, Ariftotelesó 8 aA Qo, id eft in lafere,uctus interpres habet, inlocoquidicitur filphiar.. rr — Moluridi&ifunt, quaficauda ingredientes. 12 Sphondyle apud Ariftotelem é genere eft infe&torum , quz & coit more eorundem. «ill Theodorus ucrticilla interpretatur. Et alio loco uerticillos dixit pro epordíaee: ucrü dic o) apud Theophraftum nihil aliud reddidit latine quàm fphondylas: ut uideatur fentirc "cwm etiam Theodorus diuerfa hzc effe animalia. MV& 0f; C«ci ferpétes; Cophias. IDOE- AUN MESA T ^M DIES c FERENTIIS LIBER-;V LI DE AVIBVS. De partibus auium exterioribus. Cap. GXIX N genere animaliü,quod bipes eft & alige- "huis ops: rum,pennísque opertum ,auem appellamus. In auibus partes nonnullz fimiliter atque in iis quz expofui animalibus, habentur:omni- bus enim caput incft, & collum, & dorfum: V ac fupina Corporis pars, & quod pectori pro- na.Oculi omnibus í1cut ceteris animalibus bini, fine ciliis. & grauiores pal pebra inferiore conniuent : columbz autem & fimilia utraque : quz uero fpeciem no&tux gerunt(A«ewzdes uocant)fu periore etiam palpcbra conni- uent.Nictantur omnes ab angulo obeüte membrana. Volucribus ufus cer l S Roftrum. PVyyoc. PXuq(7. Pari didu lis. Ox aA JR CIC. Pluribus expli catur b«c lib. 6 bifl. anima. Ala, ml év£. S coptulis. DE JDILHRERENTITS nendi ex longinquo eft:unde fiut qux unguibus funt aduncis, clariffime E cernant:cibus enim de fublimi confpiciendus iiseft: & quidem uolare in cxcelfum omnium maxime auium genusid ob cam rem affolet: terreftres autem parumque uolatiles aues,ut gallinacei & fimiles, no acie oculorum adco ualent. Auriculis carent omnes & naribus,meatisque odorandi in ro ftro continent;audiendi in capite. foramina bina ante os habencfcd no ita cxplanata ut nares appellari poflent . Os fibi propriu aues poffident: non cnim labra,non dentes,fed pro maxillis roftrum habent (&yyer Graci uo- cant & é«uqor,) quod in fencctute maius redditur. Roftrü hoc uarie pro ui- &us ratione & auxilio datum auibus eft: qux enim adücis unguibus funt, quoniam carne uiuunt, & nullo fructu uefcuntur, roftrum habent omnia aduncum:caterarum rectum.Sed aliis przdurü efGut coruino generi: mi- nutis auibus lautum fubciléue, ad terr fruges colligendos, & ad befliolas capiendas idoneum. Q ue autem herbis uiuunt, & que ad paludes uictitát, (ut palmipedes, & quz collum habet longum)partim alio quodam modo roftri commoditatem obtinet, (nonnullis enim roftrum longum eft ut & collum)partim latitudine roftri fibi fufficiunt:quippe qua roftro ciufmo- di infodere poflint.Q uinetiam aues quz latius habent roftrum, & quz ra- dices efitant, & reliquz quarü uictus fimilis,nonnullz ferratü roftri extre- mum habent:ita enim herbarü carptus quo uiuuntfacilius agitur. Lingua omnibus efLfed uarie:aliis enim longajaliis breuis;aliis lata;aliis angufta. Q ue aduncis func unguibus,latiorem fere lingua habent.Collà auibus por rectum cll:fed hoc aliis breuius;aliis longius:quibus enim longa funt cru- rajiis collum longum:quibus breuia;contrà;collum breue, przterquà pal- mipedibus.Carniuoris uolucribus longitudo colli incommoda cft:quam- obrem nulli collum longum quibus ungues adunci. Palmipedes uero, & que diuifis quidem,fed parum didu&is digitis funt, (ut quz eodem gencre cum palmipedibus contineantur)collum longius habét: tale enim collum ad cibum ex humore petédum commodius elt:fed crura iis breuia, ut me- lius natare poffint.Omnes aues uricz brcui funt collo (uti modo diximus) & lingua latayaptzque ad imitandü.Pectus in auibus integrum eft, & fibi continuum carinatumquce, & acutum atque carnofum. Et inter cas aqua- ticis maxime carinatü.Pectori uenter fübiacet ad oftium ufque excreméti & fuffraginem crurum. V mbilicus auibus iam adultis delitefcit incertüfq; cft,inteflini enim coalitu confiftit non uenarum parsulla eft;uc in uiuipa- ro generc.Carent aues manibus pedibufque prioribus,ut dictü eft : fed pe- culiare inter cztera animalia alas poflidenczalz enim iis pro brachiis & pe dibus prioribus dependent: quamobrem pro fcoptulis extrema alarü dor- fo adharent.Clunem habent foemori fimilem,longiorem, uentréque me- dio tenus porre&tü cohzrfione perpetua, ita ut ipfum diuulfum foemur cfle u idcatur:fed enim parte alia iunctum tibiz cft. Sütfoemora fane maxima iis auibus,quz ungues habent aduncos, & pectus quàm cxteris robuflius. Crura auibus omnibus ut in homine bina,fed intro fle&tenda,ut quadrupe dum fuffragines, no ut hominis poplites foras. Crura quibufdam breuio- ISUE t» P M» G ANIMALILVMosLiB: VIL: i64 A ra,ut palmipedibus.Sunt uero qua longis crüribus innitantur: harum uita palultris eft:nantes tamen non funt;idceo neq; palmipedes:fed quód in folo pramolli degunt hinc digiti illis productiores, & fexus plurcs in digitis magna ex parte. Multifide ctiam omnes quodammodo funt: quippe cum pars maxima digitata fit: & nantes quauis palmipedes,tamé & ipíe digitos perfectos diftinétósque habeant.lIis autem natura aut pedum interualla pe nitus copleui;omninóq; palmipedes reddiditzaut ditcretos quidem fecit digitos,fed fingulis digitis annexa eft ductu perpetuo latiufcula cutis,ut pe des etiam ad nandum utiles habeant. Omnibus tam multifido quàm pal- mipedi generi quaterni digiti dati funt, (nec fere eft quod plures habeat di gitos)terni in priore parte;finguli in pofteriore maxima cx parte pro calce: B hictamen deeft quibufdam longa crura habctibus: paucis quibufda utrin- que bini,ut auiculz quam iyngem uocant:& qui in calce cft digitus, minu tus cft,ut in crece maxime patet. Copia auibus omnibus unguium eft : & quibufdam ungues adunci funt;indéque uncungues appellantur : quibut- p, dam uero rectiores. Vncungues omnces difficulter ambulát: nec in faxis có rainy fiftun quoniam faxi durities impedimento curuaturz unguium elt. Sunt nonnulla grauiorü alità genera, (ex maribus faltem, fed faeminz omnino iis carent)quibus natura calcar etiam dederit: fed nulli datum hoc cft, cui Calcar, ungues adunci funt. Cauda tali,qualis data quadrupedibus cft uolucres ca c ME rent:fed ojoréyor uropygiimue;id eft caudam pennis conditam gerunt, PPM breuem quz longa crura habent, & quz palmipedes funtimaiorem autem n visum C quz é contrario conftant, quz etiam contractis ad uentré pedibus uolant: H cum illz,quz fcilicet caudam pufillam gerunt;porreétis in caudam cruri- bus ferütur,ut porphyrio,ardea,& aquaticz aues. Vropygium hocauibus ad dirigendos uolatus affigitur, ficuti & pifcibus fuz caudae, & nauigiis gu bernacula: quo fit, ut aues quzcüque cauda talem ad hunc ufum incptam habeant,;ut pauones & gallinacei, & quo minime uolaces funt , haudqua- quam directe uolare poffint, fed ueluti gubernaculo carens nauigiu agite- turfcrantirque quocunq, fors tulerit:nifi fi que cauda loco protenfis cru- ribusuolent modo quo iam di&um eft. Aucs item hoc proprium habent ad cetera animalia,quód non pilis,non fquama, nom cortice;fed pennis te- guntur.Pcnnz omnes caule conftant, fiffzq; omnibus funt:nec fimili Ípe- Pennasiésit D cic funt atque ea qua éAzf«es; id eft cotipenna à penne continuitate appcl- lantur:his enim fiflà,illis infiffa eft pena:&altera excaulis eftjaltera caulem habet.Pennz przfe&tz non fimiliter ac cxterorum animalium pili aut ab radice aut fuperne ab incifura poffunt reparari,fed cadant necefle cft. i 1 Cow aucfere fignificat, k2enis,gallinam:fedcófunduntürnonnunqua. 2 [n auibus proprie exu (-,in fueévyase dicitur. 3 — Lautum,rA«qvgor,uctus interpres; » s E : à : Me 5 TE fübtile:an potius clegans?nà & ita uertit Theodorus:22 «Qvegov in purpurarü fauaginc. De partibus auium interioribus. Cap. CXX. 2 Vesuero & inter feipfas differre, & à czteris difcrepare animalibus c- tiam interiorum partium ratione apertum eft: lingula enim (quam S51 Ingluies, 1s XoCoc. DUE! JDSISECE-ECRTE ON. b PD &9»Acid uocat) auibus decft:uerü laringis conftrictione idipfum preftàt, E quod lingula in aliis:dum enim alimentum capiunt alia, lingula arteriam cooperiunt:aucs arteriam ipfam contrahunt atque ita claudüt, ficuti qua- drupedes ouiparz & ferpentes. Auium pulmo exiguus eft, parum habens fanguinis,fungofus mebranzque fimilis, & aptus ampliari & extumcefce- re cum inflatur.Pulmonis partes adeo inter fe difcretz funt,ut binos habe- re pulmones credideris. Aurum iecur maxime fimile cft uiuiparoru : puro enim & fanguinco colore exhilaratur. Magne auium parti lien ufque adco exiguus, ut propemodu m fenfum effugiat, ut in columbis , miluis, accipi- tribus,noctuis experimur. capriceps auisliene omnino caret. Áucs omnes fel habenc:fed aliis uentri;aliis inteftino iungitur, ut colübz, coruo,cotur- niciyhirundini,pafferizaliis iecori fimul & uentri,ut capricipiti : aliisiccori E b ; fimiliter & inte[lino,ut accipitrimiluo. Renes uero non habentaues, ne- queucficam : quanquam in nonnullis auibus carunculx quadam fint la- uufculz fpeciem renum oftendentes. Auibus quibufdam ingluuies przpo fita uentriculo eft,ut gallinaceo,palumbo,columbo, perdici: (ingluuies cu tisin amplu m finuata eft,qua primum cibus ingeftus cotinetur incoctus: hac parte qua iungitur gulz anguftior eft, mox amplior, tum qua definit in uentriculum arctior:) aliis ingluuies deelt, fed eius uice gula pertinecla tior & patentior ucl tota;uel quà propius uétriculo aditjut monedule,cor- uo,cornici,coturnici,capricipiti,noctua:at anati;anferi,laro,cataractzgu la tota ampla & lata eft. Multis eti aliis auibus gula huiufmodi effe pertpe Cum eft. Nec defunt quibus uétriculus ipfe fimilis fic ingluuiei,ut tinnun- culo. Sunt ité quibus neque gula neq; ingluuies amplior fit, fed uctriculus longior,fcilicet auiculis omnibus;qualis patler authirüdo eft . Sunt etiam, quanuis paucz;que neque ingluuiem neque gulam amplam habeant,lon- girudine autem ingluuiei admodum prolixa utantur: uidelicet quz longa anguftàque colla habeng,ut porphyrio:quz fere omnes excrementum hu- midius quàm cxterz folent, reiiciunt. Diftatingluuies ab eagulz parte quz uentriculo propinqua ett multum, magnitudinis proportione. Ven- triculus auium paru plurimz carnofus callofüfque eft, cutis intus robufta & quz facileà parte carnofa detrahi poteft: funt tamen,ut modo diximus, nonnulla quibus uentriculus longior fit atque ingluuici fimilis. inteftinü quoque parti plurimz auium tenuc cft,folutimque fimplex eft. Appendi- ces pauczin auibus funt,non fupra & circa uentriculum,ut in pifcibus, fed infra quà definit inteftinum.Habent cas non omnes,fed plurimz,ut galli- naceus,perdix;olorjanfer & aliz multz. Minoris ctiam generis nonnullze habent,fed perexiguas,ut paffer.. Auibus teftes dati funt omnibus: non ta men qui foris pendcant/fed qui intus adhareant lumbis:quomodo de fan- guineis quz pedes habent ouiparis omnibus dictum cft. ij priufquam coi- rc incipiant aues;aliis exigui;aliis omnino obfcuri funt. at ucro cum uenc- rem exercent, infigni tantifper magnitudine augentur , quodapertiflime palumbis & perdicibus cucnit. Vbi uero id tépus prztericrit,adco exiguos habent,ut incertum fere an habeant, fit:cum tamen co tempore quo cocüt gerant, G H AN ILNMUUETVMIWSIB: Vit 16j . Agerant przgrandes: itáque fit ut hybernis menfibus ne ullos quidem teftes in iis haberi nonnulli arbitrentur . Salaciorum auium teftes confpectiores funtutgallinaccorum & perdicum:temperatiorum minus. Auium uul- ua iuxta feptum annexa eft. ceruicem habet carnofam callofámque parte inferiore . at fuperne qua fepto iungitur, membrana conftat, & prztenuis adeo efl,ut oua extra uuluam efle exiftimes. Auibus ergo auctioribus mé- brana confpectior eft: & f1 per ceruicem infletur,extollitur atque finuatur. at in minoribus obfcuriora hzcomnia habentur. Auium off pauloin- tcr fe differre uidenturzaquilis enim denfiflima funt offa, uc ditum eft, & duriflima:deinde & accipitrum ferocioribus, circo, palumbario & fimili- bus: gallinaceo uero, anatibus atque anferibus laxa fimul ac caua leuifque B offium cft fubftantia. Semen genitaleomnium auium album ut cxterorü animalium eft. Partes auium tum exteriores tum interiores ad hunc mo- dum fe habere conftat. De coitu auium, & aliis quz ad carum generatione pertinent. Cap. CXXL Oitus ucro differentias in auibus has annotamus,ut alic foemina con- fidente humi, mare fuperueniente cocant, ut gallinaceum genus: alix non confidente faemina,fed ftante, ut grues : & quz ita cocuntrem quàm celerrime peraguntzmas enim fuperfiliens,cito ut pafferes perficit.Coeun- di pariendiue tempus non idem omnibus auibus eft:fed parte plurima uc- C reacineunte aftate coeuüt & pariunt,excepta halcyone que circa brumam parere folita eft. Suntetiam quz fpius generant, ut colurnbz & gallinz. Auium fylueftres femel magna ex parte cocunt atq; pariunt : uerum hirü- do bis parit & merula . at uero quz aut urbana fünt;aut traduci poffunt ad mores mitiorcs,hzc fxpius generant,ut columbz,quz tota zflate fectant. gallinz ctiam cocunt & pariunt;przterqua duobus menfibus brumalibus. Auiü itaq; aliis aliz foecundius pariunt: quod bifariam fit: aut enim quia Numevofias crebrius,ut colübz,aut quia numerofius,ut gallinc.Oimnes quibus ungues serus inter - adunci, minus falaces funt, & parcius generat, excepto tinnüculo,qui plu- Pres mulra ze rima in adunco genere parit.Sed que graues funt atque item ueloces, qua- "^r: rum fcilicet corpus grandiufculum eftut colüba & fimiles , aut graues nó D uolaces,quarü corpus grande;ut gallina,coitu fuperát perfeecundzd; funt: quomodo interdum planta minorcs funt fertiliores. Pariunt czterz in ni- dis:quz autem grauiores funt & minus uolat,ut perdices, & coturnices, & reliqua generis ciufdem,non nidis, fed condenfo frutice prolem müniunt: fada enim in aprico arca(alibi enim nuíquà pariunt) atque materia ut uc- pribus quibufdam cogeftis, quoad accipitrum & aquilaru m iniuriam de- uitare poflint ,oua edunt & incubát:mox cum excluferint, protinus pullos educüt, propterea quod nequeunt fuo uolatu iis cibà adminiftrare. Aqua- ticc omnes quz in lacubus aut paludibus uictitant , iuxta palu des & locis herbam habentibus nidos faciüt: quem uero Bacotij meropem uocant, hic unus fubiens terrz cauernas facit cunabula. Vpupauna in fuo generc non $ iij Ouuwm. Luteum oui. TÓ 050r. Vitellus. XaAx£au. Oua fchifla. Schi[la, alias ficifla. Oua exylut- pu ubuen- faned. DE DAT4TTER EN ILS nidificat:fed ftipites arborum fubiens parit finc ullo collecto ftramento in E cauis.Oua pariüt aues omnes,fed qua unicü pariat ouum;excepto cuculo, nulla eft.COuum zque omniü uolucrum duro putamine conftat, fi modo non deprauctur:gallinz enim nonulla pariunt m ollia,uitio.Bicolor quoq; ouum intus eft:luteum interius,albü exterius:mébrana hzc inter fe difcer- nuntur.Sunt & quz y&xa£au id cft grandines dicuntur, uitelli initio adhz- rentes,quz nil ad generationem coferunt:quanquam aliqui ita non exifti- mant:has duas cffe certum eft, alteram para fuperiori iüctam, alteram in- feriori. V mbilicus ouis ( inquit Plinius) à cacumine ineft; ceu gutta emi- nens in putamince.Fiunt & oua totalutea qua uocant fchifta, cum triduo incubata tolluntur.Differunt ouaaquaticarum àterreflribus, quód multo plus lutei quàm albiex proportione contineant. Differunt & colorc inter F fc oua auium:funt enim alia cádida,ut columbarum & perdicum:alia pal- lida;ut paluftriü:alia punctis diftinéta , ut phafianarum & meleagridum: rubrum tinnüculi eft modo minij.Q uin & ipfum ouum in fe fuum habet difcrimen:quippe quod non planc rotundü frt, fed parte fui acutum, parte latius fit : qua quidem parte latiore exit,cum in lucem editur . Exitautem parsoui acuta poft:ea nàque parte adhzret;in qua & principium pulli eft. Itaque fit ut partus ouorum contra atque animalium cuenit: animal enim ucrfum in caput fuümque principium nafcitur:at ouum quafi in pedes co- uerfum exit.Concipit foemina cum coierit ouum fuperius ad feptum traf- ucrfum: quod ouum primo minutum & candidum cernitur,mox rubrum cruentümque. Deinde increfcens luteum & flauum efficitur totum : iam amplius au&tum difcernitur , ita ut intus pars lutea fit , foris candida am- biat. ubi perfectum eftabfoluitur à corpore, & exit putamine dum pari- tur molli,fed protinus durefcente, nifi uitio uuluz defecerit.at poftea oua ipfa aceto macerata in tantum emolliuntur , ut per annulos tranfeant . Suntoua quibufdam gemina, quz binis conftant uitellis. Hi neinuicem confundantur , facit in nonnullis prztenue quoddam feptum albuminis medium: aliis uitelli contactu mutuo fine ullo difcrimine iunguntur.Gal- linas aliquas & anferum iuuencas expertes adhuc coitus parere oua quz emlitux, id cft fubuentanea dicuntur, uifum fzpius eft : funt hac fterilia & minora , ac minus iucundi faporis, & magis humida quàm ea qux fce- cunda gignuntur,fed plura numero. hu iid conum craffefcere incubatio- ne auis non poteft:fed tam cádida quàm lutea pars fimilis fibi perfeuerat. Pariunt genus id oui plures aues,& maxime quz non uolaces funt aut ad- unczfed multiparz ut gallina & perdices,colübe, auoues,aníeres & uul- panferes.Redditur uero ouum fübuentaneum illud feecüdum, fi prius co- cat auis,quz fubuentaneum ouum fert, quàm ouum ipfum à luteo in can- didam ambiente partem proficiat.Ita enim fit,ut fubuentanea oua feecun- da reddantur:at fi iam candidà receperunt humoré,fieri non poteft ut füb- Os4zrpI»ri4 uentanca in foecunda mutentur. Sunt qui hypenemiailla oua, zephyria nominant, co quód uerno temporc aucs flatus illos faecundos ex fauonio recipere uideantur . Celeriter magna pars auium, & impletur, & oua fub- uentanca G H AONGIDOMFA E DVOMCOLV BS VIE 106 A uentanca illa concipit:quod ucl in perdice percipi poteft;co quód ad libidi nem incitatur tcpore. Generatio ex ouo omnibus uolucribus euenit mo- do quidem codem:fit enim ut incubante & concoquente aue , animal ex parte oui lecernatur , cx albumine fcilicet: augcatur uero ex reliqua parte & perhiciatur,nempe uitello : origo nanque in albumine eft;cibus perum- bilicum ex luteo petitur.Itaque auium incubitu foetum excludi naturz ra- tio eft:non tamen ita folum oua apcriuntur:fed fi aut tempus fit bene tem- peratumsaut locus;in quo oua manent,tepidus , concoquuntur nonnun- quam & auium oua,ficut & quadrupedum ouipararum , fine parentis in- cubitu, tepore terrz:ut in ZEgypto ouaobruta imo pullitiem procreant. Nonnunquam uero & cum in uafis quibufdà tepidis effent coniecta,fpote B ona pullos prompfere.Oui generatio ab initu,& pulli rurfus ab ouo conco é&to prouentus,non pari temporis fpatio cuenit omnibus, fed pro magnitu dinegenerantium intereft. Ouum gallinz confiftit à coitu , & perficitur decem diebus maxima ex parte:columbze paucioribus . Gallinis tertia die ac nocte poftquam ceepere incubare,indicium praftare oua incipiu nt. Àt maiorum auium generi plus pratereat tetnporis necefle eft: minori autem 1 minus fufficit.Effertur per id tempus luteus humor ad cacumé, à qua prin- 2 cipium oui eft, & cor quafi punctum fanguineum in candido liquore con- fiftit: uelut Plinius tradidit,in medio uitelli.hoc pun&um falitiam &mo- uetur ut animal. Tendütex eo mcatus ucnales fanguigeri duo tortuofi ad unicam ambientem utranque, dum augetur. Membrana ctiam fibris di- C ftincta fanguincis;iám album liquorem per id tempus circundat, à meati- bus illis uenarum oriés: paulo autem poft, & corpus iam pulii difcernitur, exiguum admodum primum & candidum , confpicuum capite, & maxi- me oculis inflatissquo modo diu permanet: fero enim decrefcunt oculi, & fc ad ratam contrahunt proportionem.pars autem inferior corporis,nullo membroà fuperiore diftingui inter initia cernitur.Iam meatuum quos cx corde tendere diximus, alter ad ambientem album liquore fertur, (ex quo pulli origo eft) alter ad luteum uclut umbilicus. Die iam decimo pullus to tus perfpicuus cft, & mebra omnia patent: caput gradius toto corpore,ocu li capite reliquo grandiores herent:quippe qui fabis maiores per id tempus emincátnigri nondum cum pupilla:quibus f1 cutem detrahas , nihil folidi - . o . » . Á/ D uideris,fed humorem candidum frigidámque admodum refulgentem ad lucem,nec quicquam aliud:ita óculi &c caput. lam uero & uifcera eotem- pore patent: & alui inteftinorümqj; natura perfpicua eft. uicefimo dieiam pullus,f1 quis putamine fecto folicitet, mouet intus fefe, pipitque aliquan- tulum: & iam ab codem die plumefcit,quoties ultra uicetimum exclufio procelatur.Iam per id tempus pullum ipfum multum humoris lutei fubit, atque in cius aluo aliquid fubfiditluteum , quo uidelicet adhuc nutritur. Excrementum ctiam album codem téporc pullus emittit, & in aluo quid- dam album confiftit.Demum uitellus paulatim abfumitur totus mébroruü hauftu,ita ut fi pullo decimo die poft exclufo refcindas aluum, nonihil ad- FH j "cw . E X . huc uizelli comperias. Initium nanque fux generationis pullus à candido S iij DiIE, DILE E. EIRVEON EB Bis fumit,cibum à luteo capit & incremétum;ut modo diximus:ita enim pul- E lum qui in ouo nafcitur,uti luteo cxiftimandum eft,ut foetus in uiuiparis 5 fua parente utitur quandiu intra parentem continetur Incubat aquila tri- cenis diebus: & cxteris quoque magnis alitibus tempus incubandi tantü- dem à natura ftatutum eft,utanferi & tarda: mediocribus uiceni perficiüt incubationem,ut accipitrimiluo.Et auium quidem ortus ad hunc modü ex ouo agitur.Sed euidentiora hzc in auctioribus auibus funt: nam in mi- noribus obfcura prz fua exiguitate habentur. Excludunt celerius incubá- tes zftate quàm hyeme:ideo zeftate gallinz: duodeuigefimo die foetum ex- cludunt;hyeme aliquando uigefimoquinto. Difcrimen tamen & auiü eft, quód aliz magis aliis fungi officio incubandi poffunt.Incubat magna auiü pars,faeminz marc fuccedente : aliqui mares incubandi munus tantifper F fubeunt,dum feeminz intermiffo incubitu cibum quzrunt. anferum & cornicum faemine tantum incubant.Q uz in lacubus paludibusue uictum fibi quxrunt,omnes iuxta paludes ipfas, & locis herbam habentibus nidos faciunt, ut dictum eft : quo fit ut occupatz negotio incubandi poflint fu- mere cibum,necomnino inedia laborent.Sunt quedam,ut in genere gal- linarum,quz pariant gemina omnia:ex iis quedam duodcuiginti peperit, exclufitque gemina, przterquam fi qua effent;ut fit;irrita:fed qui faetus ge . mini excluduntur, ita prodeunt, ut alter fit maior, alter minor: & tandem 4 E in monítrum partus degenerat;qui minor nouiffime prouenit.Deprauan- E PUR tur quidoque oua, & hunt quz urina & canicularia uocantur;uitello COr- 5 Cwnicular, Tuptostepore potius calido,ut z'ftate. Multiparis hoc accidit frequétius & G uncunguibus:quanuis parü feecundis, nihilominus tamen ide cuenit:fzpe enim ucl alterum ex duobus urinum fit,uel tertium femper fere. Aues ma- gna ex parte anniculz nequeunt generare. Q uibus partus numcrofror cft, unü falte ex pullis fxpe nido expellunt. & omnes ferc alites quibus ungues adunci, pullos cum primü prouolandi facultas fuerit, nido expellunt;per- - cutictefq; cogunt difcedere: & cxtere quoq; aues maxima fui parte ide hoc faciunt:cümque enutricrint , nihil praterea adhibent curz,excepta corni- ce,que aliquandiu prouidet. Aues ad hunc modü coeuntgeftàt & pariunt. 1 Quopa&o perficiatur pullus in ouo,pluribus uerbis atque apertius oftendit A- riftot.lib.6 hiftor.animal. 2 Non cor,ut Ariftoteles,fed iecur primum in anima- lium generatione formari fentit Galenus: id quod in uiuiparis & in homine maxime explicat aperte:fedin ouiparis minime. — 3 Ipfum animal,inquit Plinius,ex alboli H quore out corporatur:cibuseiusexluteo. 4 — Locus hic Ariftotelis aliter fortaffe reddi potuerat,ut infraexplicabituringallinaceo genere. — y Oveux lxuvéeovea (unt urina,ut Plinius uult, oua incubatione dereli&ta. Deuic&uauium & dcloci mutatione earum. Cap. CXXII. Carnimoya, Nauium eenere,qui dci : fruex Ruso generc,quibus ungues adüci,omnces carniuore funt: fruges au- tem iplze etiam fi in os indideris,nequeunt deuorare,ut genera aquilarü oed omnia,milui;accipitres:fu nt camen etiam in genere nó adunco,quz carne iu ucfcantur,ut hirundinces : aliqux uermiculis partim cx toto,partim magna AvgutoQya. cx parte aluntur,ut fringillarum genera : alix fpinà appetunt, & inter [pi- nas ANIMALIVM LIB. VIL 107 A nas ui&titant:uermem autem & qaoduis animal afpernantur,ut fpinus & carduclis.item qui auriuinctis appellatur:atq; hzc omnia uictitant in fpi- nis,& dormiunt pafcuntürque codem in loco. Aliz uermiculis formicísue ixumQXy; in lignis degenubus gaudent, nec alio magis quàm eius gencris animalcu * "722€ lorum uenatu uiuunt:ut pipo tam maior quàm minor. Aliz frugibus ui- Wade saa uunt:ut palumbes,columbus,turtur. Nonulle etiam aues omniuorz funt, 55427», utcorbix.Omnium fere auium alizt uictum à terra petunt, aliz à fluuio & ra«exja. lacu;aliz à mari: & harum,quz palmipedes funt omnes in ipfa aqua parté alpnipedes, maxima temporis uerfantur. Multz etiam fidipedes prope aquas paludeéf- petiam: que degunt:eanimque nonnullz terra contépus altilibus uefcuntur, qux Ícilicet carnem non tangunt. Palmipedum grauiores circa lacus & amnes B ucrfantur,ut olor,anas:omnes ucro palmipedes apud mare;aut fluuios,aut lacus.Aues aduncz,tum extera animaliatum aues aggrediuntur: fed non "dues aduncs, fui generis carniuorz funt modo pifcium,qui plerunque fibi cognatos ra- Ta unferyet. piuncinulla autem auis,quanuis etiam carniuora , fui generis aliam deuo- rarefolet. Genusauium cum omne potu exiguo contentum fit, tum ad- uncis nullis omnino ufus bibédi eft;przterquam pauciffimis quibufdam, que & ip raro utuntur,qualis potiffimum tnnunculus eft:miluus ctiam uifus cft bibere,quanquam raro: czterz aucs bibunt quidem, fed parum. Auium alizforptu bibunt:fed quibus collum eft longum,intermittunt ca b pátque refupinat.porphyrio unus morfu bibit.Loca uero in quibus deeàt agreftes uolucres,apuffime ad uictum & prolis falutem moliuntur. Colüt | C alix loca fragofa & faxa: ali cauernas,ut qui charadrias appellatur: funt Loca frasofa quz montes colàt & fyluas,ut upupa;brenthus:trochilus fruteta incolit & xe "is foramina.Viuunt apud mare, & flumina, & lacus palmipedes omnes,ut di 6,5... &um eft:fed multz etiam fidipedes circa aquas paludéfque degunt. Loca Fuera; mutare quandoque folentaucs nonnulla: imbecilliores nanque hyberno Nox ; & eclido tempore difceduntin campos;ut tepore potiantur: zítiuo autem repetunt montes,ut zíftu careant.Seper quz imbecilliores funt, prius utra- uis ratione difcedunt: coturnices enim Augufto , grues uero Septembri menfe incipiunt.Sunt profe&o omncs pinguiores, quz de locis difcedunc frigidisquàm quz de calidis:ut coturnices autumno quàm uere funt pin- cuiores. fit autem ut fimul delocis frigidis & temporc calido difcedatur. D Auium complures conduntur,;non ut aliqui putant;paucz: nec omnes ad loca tepidiora abeunt:fed quibus loca eiufmodi funt uicina folita fedis, iis có fecedere libet:ut miluos & hirüdines agere animaduerfum cft. Q ux au tem procul locis eiufmodi morantur,non mutant fedem, fed fe ibide con- dunt: iam enim uif funt multz hirundines in anguttiis conuallium nude atque omnino deplumes: milui etiam de eiufmodi locis euolaffe;cum pri- mo apparerent, uifum eft.quzdam uero auium genera femper apparent, necloca mutant aut latent: & in iis przcipue quzin urbibus folent uiuere; utcoruus;cornix.Itaque temporum magna eft differétia auibus: perennes; utcolumbz:femeftres, ut hirüdines:trimeftres, ut turdi & turtures:& que cum faetum eduxcre abeunt,ut galguli,upupa. DSE JD EBRPIEERCEJSCLILEDS De uocis difcriminibus & coloris in auibus. Cap CXXIILE Enusauium uoccm mittere poteft :& plerzq; uocem copiofe emit- tunt:& omnium maxime animalium poft hominem conficiendz lo- cationis nonnullis auium generibus datum flex iis uidelicet quibus lin- $ua mediocriter lata ucl tenuis. Q uàuis autem latiorem habeant linguam quz unguibus funt aduncis,tamen minores uocaliores funt, magísq; gar- Yitcac linguaciores:& circa coitum maxime talem ficri unaquanque aue moris cft.Ecaliisin pugna uox ut coturnicibus: aliis ante pugnam, ut pcr- dicibus,dum fuos aduerfarios prouocat:aliis cum uicere;ut gallinaceis. Ca nunt item nonnulli mares perinde ut fuz foeminz: ficuc in lufciniarum ge nere patet : foemina tamen ceffat cantu, cum incubat, pullósq; educat. Sed in nonnullis generibus cantus maribus tantum datus clt , u: gallinaceis & F coturnicibus.Vox illa explanata, quam effe quafilocutionem dixeris, dif- fert:quandoque etiam carum quz codem genere continetur : auicularum enim nonnullz haud uocem eandem mittunt quam fui parentes, fi prare- pt paterna carucrint educationemoribüfque & càtibus cxterarü auium infucucrint. Lingua utuntur aucs etiam ad fui fenfus mutuam interpreta- tionem:fed alix aliis amplius,ut in nonnullis ucl ufus docendi mutuus effe uideatur.:iam enim lufcinia modulos fuos pullos docere, uerfüsque quos imitarentur, trader e uifa eft.Immutantur aues nonnulla per tCpora & co- lore & uoce;ut merulaqua cx nigra redditur rufa, & uocem mittit diuer- fam:turdus colore mutat:palumbes hyeme non gemit. Denique tunc ma- xime plurimáfque emittunt uoces, cum coeunt. Auium autem pene nulle G per aetates mutantur,ut aliorum animalium pili,przterquam gruum;quas nigreícere in fene&ta perfpectu m cít. At ucro per affectus tCporarios, quo- ties frigora urgent acriora,penne uolucrum interdum enigris aut nigriu- Ículis in albas tranfeunt:ut corui,pafferishirundinis. Temporum quoque uiciffitudine bona pars auium ita colore immutatur,ut quenam fint latere poffinnifi rem penitus noueris. Ex inceflu auium & uolatu differentiz,atque cx ualetudine mo- ribufque. Cap CXXIIII. 'Mnibus animalibus rcliquis certus & unius modi in fuo cuique ge- nere inceffus eft:aues fol uario meatu ferütur, & in terra & in acre. Ambulantaliquz,ut cornices:faliunt aliquas,ut pafferes,merula: currunt, H . ut perdices, rulticulz : antc fe pedesiaciunt,ut ciconiz & grues. Expan- Aliàs pend dunt alaspandentéfque raro interuallo quatiunt, aliz crebrius, fed & pri- tóque. mas duntaxat pennas: alia & tota latera pandunt. Quadam ucro maiore cx parte compreffis uolant percuflóque femel, alique & gemino ictu aérc feruntur,uclut inclufum eum prementes. Iaculantur fefe in füblime,in rc- cum,in pronum. Impingi putes aliquas: aut rurfus ab alto cadere has,illas falire.Anates folz,quzque funt ciufdem gencris , in fublime protinus fefe tolluntatque ucitigio czlum petunt, &hoc etiam ex aqua. Vultur & fere grauiores, nifi ex procurfu aut altiore tumulo immiffz non cuolant . Sine uoce ANIMATEIVMSEIB.. VIE 108 A uoce non uolant multz,auté contrario femper in uolatu filent , fubrectz, prona;obliquaz,in latera, in ora: quzdam & rcfupinz feruntur, ut fi pari- tcr cernantur;plura non in eadem natura meare uideantur. Iterum auiü aliz uolaces,quz fcilicet alis grandibus atque ualidis funt, ut quz ungues ves wolaces. habent aduncos & quz carne ucfcuntur: fed non modo quz aduncis funt unguibus,ucrum alia quoque uolucrum genera uolatu fuperant, uidelicet €a quz pernicitate uolandi fefe tuentur, uel loca mutare folent. Sunt quz non uolaces fed graues fint;quibus uita terrena eft, & aut fruge uiuunt aut ues grau, natant, & apud aquas immorantur. Q uz longis cruribus innituntur non admodum uolaces fere funt, & in uolatu porre&tis cruribus inauerfum uo lant:ficuti & alix omnes quz caudam pufillam gerunt, ut palmipedes . At B aliz;quibus Ícilicet (ex iis qua pedes habent fiffos) crura breuia funt, hz ad uentrem contractis cruribus uolant.Q uz longo funt collo,fi id craflius ha bent,uolant collo porrecto,ut olor, anfer:fi tenue, collo curuato feruntur, ut ardeola.Calcarigerz prz fua grauitate funt ad uolandü ineptiores. Cor- porauncunguium exigua funt exceptis alis: contrà quz uolaces non funt, lis corpora euadunt in molem grandiorem:atque ita efficitur, ut fint gran- diores. Magnitudinem tamen auium minimam efle prope dixerim, fi ad alia refpicias animalia,neceffeeft.. Quod uero ad ualetudinem attinet, a- uibus profuntfqualores,tum ad ceteram fanitatem,tum ctiam ad partum, & przcipue palumbis: incommodi autem his anni pluuij funt: quippe cum auium natura fit,ut ne bibere quidem largius poffint fine detriméto. Cum C aues egrotantplumz indicium pie Íe ferunt:türbantur enim,nec pofiturà candem feruant quam habent cum recteualent. Aduerfus improbitatem alitum depafcentium femina allium, inquit Plinius , quod in aruis fponte nafcitur, (alum hoc uocant) coctum ne renafci poflit, abiicitur: ftatímque uz deuorauere aucs, ftupentes manu capiuntur . Mores auium ita ha- bent, ut aliz fcfe in puluere uolutent;aliz fefe lauent, alix nec puluere ne- que balneo utantur.Sunt pulueratrices, qua non altiuolz funt, fed in terra uerfantur,utgallina;perdix,phafiana, lotrices nónullz re&tungues, & quae circa luuiosaut paludes;aut mare uerfantur. Alix utrunque tum lauare tà puluerare folent,ut columbus,ut pafler. Eorum quz in auibus alimenti medicamentíue rationem ob- tinentdifcrimina. Cap. C X X V. Vium genus omne carnem habet, quz fi cum quadrupedibus confe- ras, & minus przftat alimenti, & facilius concoquitur : maxime ucro perdicis, attagenis,columbz & gallinz . Turdorum autem caro merula- rimque & auium minutarum (in quibus funt qui cpm uocantur) du- Pvgyireu. - rior eft: quibus ctiam darior,turturis, palumbi & anazis caro eft. Phafia- norum autem, quod ad alimenti rationem attinet, gallinacez carni Íimi- lis cft:fed fuauitate przftat. pauus durior,fibrofior, concoctique difficilior cft.Perdix tamen & turtur, atque alic id genus (fi qua illis incft durities) cü ucluno die mortuz afferuentur fufpenfz, duritiem illam reiiciunt, fiuntq; pu DIPIPULURENIIIS friabilesomnino:& fanguinem procreant craffitie tenuitatéq; mediocre. E Probum gignit fuccum auium fere omnium caro: earum tamen non par- ua exiflit differentia,quód in montibus locífque ficcis degant: aut in lumi nibusftagnispaludibus,lacuftribsue locis uictitent:pro locorum nanque rationc ficciores fiunt carnes, excrementilque magis uacua , & ad conco- ctionem faciliorcs:aut contra, humida excrementofzq;, & concoc&u dif- ficiliores.Itaque probum fuccum faciunt,ut gallinaceum genus;ita & pha fiani;perdices,attagenes,columbzemerulz,turdi;turtures,atque auicularü gencra.Excrementofa autem & deterrima earum caro que lacuftribus pa- luftribufque locis ac luminibus im mundis & turbidis degunt. Alarum fubftantia in iis auibus qux paru funt & dure fibrofa duráque eftat pin- guium iuniorimque auium facile concoquuntur , & optimz funt: ficuti F annofarum graciliorámque peffimz .— Vifcera auium candem habent ad carnes proportionem, quà quadrupedibus diximus. Inteftina omnium fe- rc ad cibum fünt inepta : at uentriculi & manduntur & corpus noftrum alunt:funt autem crafli duríque & concoctu difficiles : qui tamen abunde nutriunt, fi probe fuerint concoti : nonnulli uero exiis fapore funt fuaui, utanferum & allium gallinarum.Cerebrum ex auibus longe praftantius eft quàm ex quadrupedibus,ut quod ficcius eft , przfertim fi montanz a- Odd, ucs fuerint , quz paluftribus longe melius habent cerebrum .. Oua cibos quot modis iuuent notà eft. Nullus cft alius cibusjinquit Plinius, qui in z- egritudine alat neque oneret:fimulq; uini ufum & cibi habeat.Oua optima funcgallinarum & phafianarum: anferum uero & ftruthocamelorum de- G teriora.Oua quo recentiora co prz'flantiora,ficuti que uetuftiffima cadem & peffima funt:quz uero ztate media funt , proportione receffus ab extrc- mis bonitate aut fucci prauitate inter fe differunt. & que oblonga funt oua 2 gratioris faporis putat HoratiusFlaccus.. Ad concoctionem, digeftione, Ter, — nutritionem,boníque fucci generationem przftant, qua douze, id eft tre- 5 Tremsla.— mula uocantur,quzfcilicet cocta quidé funt,fcd modice: qua uero joqwz, owsforbilis id e(t (orbilia dicuntur, in aqua duntaxat excalfacta,liquida adhuc & mini PoQua. / E . . ; me coacta denfatáque,minus quidem nutriunt;fed aluum magis mouent, ac gutturis afperitates,gulzque,nec minus uentriculi inteftinorum atque ucficz leniunt:iftomachum tamen languidum fubuertere folent. Q ux au- 4 tem diutius cocta duriora euadunt,craffiorem ea procreant fuccum : diffi- Tardius per- ii ik - di . ] hi d . fi weit fpa). Cliufque concoquuntur;& tardius permeant:longe his duriora funt ac tar H xe dius permeant,quz in feruenti cinere ucheméter affantur.Omniü deterri- Osafmxa, mafuntquz in fartagine fpiflantur:unde & vens; id eft frixa appellatur, "x»ns. — malum nanq; procreant fuccü,craffum atq; excremétofum nidorofümq;, daTuX, — &quircliquu quoque cibü in uentriculo corrüpat. Quz sufz uocantur, hoc modo parari folent: oua ubi oleo, garo ac uino modico fucrint imbu- ti,in duplici uafe fupra ignem modice craffefcunt. Hxc & clixis & aflis mcliorafunt, fiad mediocrem crafliticm peruenerint: nam & probum generant fuccum, & facile concoquuntur. Hic cofiftétie modus in iisetii ouis Ícruandus cft,qux fuperne caldariis infunduntur: ne fcilicet nimium craflefcant, | ANIMA ESTV/MA ""LENEB. VIB i69 A craflefcant,fed dum adhuc liquida funtzuas ab igne fummouendü. Ouuni fi edatur in aceto coctü alui fluxiones deficcat: quód fi aufteri quippiam ouis addideris(quale rhus eft;aut galla;aut balauftium;aut id genus aliud) & fuper prunas trixeris,cfficacius it medicamenti: & ad dyfentericos hoc modo cocliacósq; affectus efficaciflime datur. Máceratorum in aceto mol- liri diximus putamen:talibus cum farina in pane fuba&is,caliaci recrean- tur.Quidam ita refoluta in patinis torreri utilius putant: quo genere non aluos tantum,fed & menfes foeminarum fiftunt:autfi maior fit impetus, cruda cum farina ex aqua hauriuntur.Et per fe lutea ex his decocta rurfum in aceto,donec indurefcant;iterimque cum trito pipere torrentur ad cohi bendas aluos.Fit & dyfentericis remediü fingulare ouo cffufo in &&tili no- Hi uo,eiufdémque oui menfura,ut paria fint omnia,melle, mox accto, iteni oleo;confufis crebróque permixtis:quo fuerint excellentiora, hoc prafen- tius remedium erit. Alijcadem menfura pro oleo & aceto refinà adiiciunt rubentem,uinümq;, & alio modo téperantjolei tantum menfura pari,pi- ncíquc corticis duabus fexagefimis denariorum, unà eius quod rhus dici- mus,mellis obolis quinq; fumul decotisita ut cibus alius poft quatuor ho ras fumatur: ad puris & fanguinis excreationes ouum crudum cum perri Íc&tiui fucco paríque menfura mellis Grxci calefactü hauritur.Ouo quo- que toto crudo utimur admixto rofacco ad palpebrarum aurium màma- rimque phlegmonas,& quz in partibus neruofis contingunt;ut cubito & digitorum tendinibus,fiue in manibus fiuc pedibus exiflant.Et ambultio- C nibus,fi flatim imponatur; prodeft,fiue cididum oui folum molli lana ex- ceptum,fiue ctiam cum uitello quis imponat:mediocriter nanque refrige ratouum,& citra erofionem deficcat. Cádidum oui gre concoquitur: te- peratura modice frigidum eft, & mordacitatis expers atque emplafticum: ophthalmiis,fedísque ac pudendorum ulceribus medicamentum eft ido- ncum:ambuftionibus innaíci puftulas non finit,fi quamprimü co perun- .gantur:faciem à folis uftione tuctur:froti impofitum,cum thure fluxioncs arcet: inflammationes oculorum lana exceptü;addito rofacco,mcelle & ui- no mitigat.Crudum contra hzmorrhoidis ferpentis morfum:tepidü uero ad ueficz rofiones renümq; ulcerationes datur : ad afperz quoque arteriae Ícabritiem fanguinis rcicctionem,diftillationes, thoracísq; luxiones. Mi- D fcetur quoque medicamentis fanguinis profluuium ex cerebri membra- nis quas meningas uocant,fupprimentibus: & ad ulcera malefica, cum iis quz abfque erofione exficcant: qualia funt pompholix et metallica queda clota. Vitellus quoquc natura fimili eft: mifceturque ccratis im mordaci- bus,& cataplafmatis qux phlegmonas mitiget;ouis uidelicet aut elixis aut affis: fed paulo exficcantior fit affatus: quantümque ficcitatis hoc modo habeat,tantum mitigatorix facultatis amittit. Luteum oui,inquit Diofco- rides,oculorum doloribus utile eft. affüm fedis inflàmationibus prodeft cum croco & rofaceo: & condylomatis cum mceliloto:cum rhoc culinaria autgalla in fartagine frigitur: & in cibo aluum fiftit: ad idem duc per fc offercur.Prodceít cutlientibus,inquit Plinius, per fe luteum deuoratü li E ; ATRAX óa. AMollia. , , A V39X A19. tixifq 3n, Fidipedes. Digitat&. XX goo dX , Gallinarum genera. Gallina, Ax TOQI6. Gallus .galli- naCeus. Gallinaceus. Capus. Galline ba- drin. DE DEPEERXENTITIS quidum,ita ut dentibus no attingatur:thoracis diftillationibus & faucium E (cabritic. Stomachum diffolutum cofirmát pulli ouorum , gallz dimidio: itaut ne ante duas horas alius cibus fumatur. Dát & dyfentericis pullos in ipfo ouo decoctos, admixta uini aufteri hemina, & pari modo olei polen- ued;. Membrana putaminis detracta fiue crudo huc cocto, labioru m fiffu- ris medetur:putaminis cinisin uino potus,fanguinis eruptionibus.combu rifine membrana oportet:fic fit & detifricium . Firmitas putaminum tan- ta effe traditur,ut nec ui nec pondere ullo frangátur,nec nifi paululum in- flexa rotunditate.Et ne quid defit ouorü gratigcadidum ex his admixtum calci uiuz glutinat uitri fragmenta. Vis uero tanta cfbuclignum perfufum o - . -- ouo non ardeat:ac ne ueftis quide contacta aduratur. De gallinarum aute ouis ferc tantum locuti íumus,cum & reliquarum alitum reftant magna B utilitates, ficut fuis dicemus locis. Adeps auium nonnullarü,ut anferinus & gallinaceus, reces & finc fale códitus,uuluz uitiis prodeft :fale inuetera- 6 tus,& qui temporis diuturnitate acrimonià contraxit,uulux inimicus eft. Fel auium ficcius atque acrius eft, quàm fit quadrupedum. 1 Hocinloco myiruc,ni fallor, pafferes uocant Galenus & Oribafius:nec fecus AciusinGalerita. 2. Horatius,Longa quibus facies ouis erit;illa meméto Vt fucci mcelioris,&c. 3 Hzc Diofcorides óx e&mua,id eftoua molliauocat. 4. &vj9xsAi- xà. hxc uocat Sethus,nifi mendofusfit codex. $4 Caldariisinfunduntur,Hzck&o3« uocatSethus. 6 Auiüadeps quo pa&o curari reponíq; debeat, docet Diofc.& Plin. Dcauium generibus quz fiffos pedes habent:& primo, de gallinaceo genere. Cap CXXVI. hers prima diftinctio pedibus maxime conftatzaut enim digitos t habent fiflos,dicütürq; fidipedes, autin palmipedum genere funt,uti modo diximus.Inter fidipedes uero;gallinarü plerunque agricolz cura fo- lennis eft. carum generafunt,uel cohortalium,ucl rufticarum,ucl Africa- 2 narum: cohortalis eft auis quz uulgo per omnes fere uillas confpicitur: & cx tribus hifce generibus, hz propriae appellantur gallinz: mares auté gal- 3 lijfemimares capi,qui hoc nomine uocantur cum fint caftrati libidinis ab- olendz caufa. Cum cxtere aues criftam gerant pennarü eminctia quadam extructam,gallinaccus unus peculiarem fibi fortitus eft criftam: fic enim . . r7* N. . . . "- inftitutam,ut nec caro fit, nec à natura carnis omnino aliena.Ingluuié ha- bet gallinaceum genus przpofitam uentriculo, & appendices quaídá pau H cas infra, quà definit inteftinum.Cocüt & pariunt gallinz omni fere tem- ore: toto enim anno przterquam duobus menfibus brumalibus pariunt. Inhorrcfcuntà coitu, & fc excutiunt:fape etiam feftuca aliqua fefe luftrát, quod edito ouo interdum faciunt. Magna eft generofarum nonnullis fce- . . 2 . . cunditas:quando oua ucl fexaginta edunt ante incubitum:quanquam ge- nerofz minus fecunda quim. ignobiles uulgarésue funt.Nonnullz enim e cortalibus bis die pariunt.Jam aliquz in tantum copiz peruenerunt , ut cffoetz breui morerentur.Hadrianis laus maxima.Hzx paruo quidem funt corpore,fed quotidie pariunt:ferociunt tamen, & pullos fpe interimunt: color his uarius. Ouum gallina cofiftità coitu, & perficitur decem diebus magna G ANIMALIVM LiB: VIk . iiÓ Amagna cx parte. Gallinarum iuuencz pariunt primzftatim ucre ineunte: & plu Ea quàm ucteres,fed minora. Suntin generc gallinarum que pariunt gemina omnia(gemina uoco, quz binis coftant uitellis:quedà enim duo- deuiginti peperitexclufitd; zemina:przterquam fi qua effent(ut fit) irrita, 4 Czteris itaque geminis foetus prodijt:fed ica gemini excluduntur , ut alter fit maior,alter minor:& tandem in monftrum degeneret, qui minor no- uiffime prodiit:aliqui negant omnino geminos excludi. Pariuntauté gal- linz oua nonnulla infoecunda,uel eorü que conceperint coitu:znullusenim rouenit ex eis fatus, quanuis incubitu foucantur.Oua plena finc atq; uti- lia nec nc,animaduerti aiunt potle,fi demiferis in aquam: quód inane, na- ta plenum,defidit. Qui (ut hoc intelligant)concutiunt,errare:quód in cis B uitales uenas confundunt:quo fit ut non gignant,cófufis fcilicet uitalibus uenis.In iis idé aiunt,cum ad lumen fuftulerissquod perlucegid effe inane. Oua quz incubantur fi habeant in fe femen pulli, curator quatriduo poft- quam incubari coeperintintelligere poteft: enim contra lumen cacumi- ne ouorum apprchenfo,purus & unius modi perluceat color,fterilia exifti mantur effe próque cis alia fubftituéda. Gallinas quz incubarc uolüt (glo- Glooezics; cientes uocant rultici)negant plus uigintiquinque oportere oua incubare, s Numerusautem ouorum quz fubiiciuntur(ut precipit Columella)impar obferuatur,nec femper idem: nam primo tempore , id eft menfe Ianuario (fere enim cum primu partum confummaucrint, callinz incubare cu piut ab idibus Ianuariis) quindecim, nec unqua plura fubiici debet: Martio de- C cem & nouem,nec his pauciora,unü & uiginti Aprili. Tota deinde xftate ufque in cal.Octobris totidem:poftea fupcruacua cft huius rei cura, quód frigoribus exclufi pulli plerunque intcrcant.Plerique tamen etiam ab cfti- uo folftitio non putant bonam pullationem , quód ab co tempore etiamft facilem educationem habent,iuftum tamen no capiunt incrementü: tan- tóque minus,quanto ferius prouenere: uerum fuburbanislocis, ubi à ma- trc pulli non exiguis pretiis ueneunt;nec plerüque intcrcunt, probanda elt zftiua educatio.Diebus quibus animantur oua, & in fpeciem uolucrü co- Íormátur,ter feptenis opus eft gallinaceo generi. Verà celerius excludun- tur calidis diebus:ideo cftate undeuicefimo die aut duodeuicefimo educüt foetum:hyeme uero aliquando uicefimo quinto.In gallinaceo genere ma- D ribus tantü datur cátus. Hi,ut inquit Plinius;noftri uigiles funt no&urni, quos excitandis in opera mortalibus ru mpendóque Íomno natura genuit. norunt Íydcera, & ternas diftinguunt horas interdiu cantu. Cum fole eunt. 1d fl bora ter cubitum,quartáque caftrenfiuigilia;ad curas laborémque reuocàt: neque t/4 pof? media folis ortum incautis patiuntur obrepere:diémq; uenientem nuntiant can- n dra Fe tu:ipfum ucro cantum plaufu laterum.Imperitàt fuo generi, & regnum in d quacunq; funt domo; exercent:dimicatione paritur hoc quoq; inter ipfos, nec finis fepe com morientibus. Q uód f1 palma cotingit, ftatim in uictoria canunt;fcque ipfi principes teflantur:uiétus occultatur filens;zegréque fer- uitium patitur:nec in pugna aut ante pugnam canüt, fed cum uicere. Gal- ,,, cirimé linz quoque cum mares uicere,cucuriunt: & preterea exeplo marium ten- xodfotal T ij Capi. Tanagrici galli. R bodij gallina- cei. Chalcidici galli. Medici galli. M elici galli. Galline fe- cund«. Plinms, Super quatuor digi : t0s tranfaer- fo uno. Gallinaceus. Vneuibus lo-: [um gus, mquit Var r0. V.trvo. Candis magnis e f re quentibus pin - 50i. DE DIPPEEBRTEN TÀTILIS tant fuperuentu coire:crifta etiam caudáque crigitur : ita ne facile przter- E ca fitan faeminz fint cognofcereznonnunquam ctiam calcaria parua iis e- nafcantur.Iam uero & marcsuifi nonnulli funtqui cum forte femina in- teriiffet;ipfi matricis oficio fungerentur in pullos ductando,fouendo,edu cando,ita ne de cxtero uel cucurirc ucl coire appeterent.Q uin & iam inde à primo ortu naturz ita nonnulli mares effoeminati proueniunt, ut neque cucuriant,nequc per coitum agere uclint, ac uenerem eorum qui centant fu peruenire patiantur.Definunt etiam cancre caftrati:gallos enim caftrát, ut fint capi libidinis aboledz caufa:quod duobus fit modis, lumbis aduftis candente ferro,aut imis cruribus,calcaribisue,mox ulcere, dum coníane- 6 Ícant,oblito figlina creta : facilius ita pingucfcunt.In hocuillatico genere, qui procera corpora & animos ad pralia pertinaces requirüt, ils precipue F Tanagricum genus & Rhodium probant:nec minus Chalcidicum & Me- 7 dicum (quod ab imperito uulgo litera mutata melicum appellatur)qui fi- ne dubio funt pulchri , & ad przliandum inter fe maxime idonei , fed ad partus funt fteriliores: nam Rhodi; generis aut Medici propter grauita- tem neque patres nimis falaces, nec foecundz matres. & Rhodix aues ne fuos quidem fcetus commode nutriunt , tantum abeft ut alienos, ceu pa- uoninos excludant. Tanagrici plerunque Rhodiis & Medicis amplitudi- nc pares, non multum moribus à uernaculis diftant, ficut & Chalcidici. At quibus cordi eft induftrij patrisfamilias uectigal inftitucremercari cer te nifi faecundiffimas aues non expedit.Ez finc rubicüdz uel fufcze plumz, nigrí[que pennis;ac fi fieri poterit, omnes huius & ab hoc proximi coloris G cligantur:fin aliter,euitentur albz , quz fere cum fint molles ac minus ui- uaces,tum ne faecundz quidem reperiuntur: atque etiam confpicuz funt, propter quod infigne candoris abaccipitribus & aquilis fzpius abripiun- tur.Sint crgo matrices probi coloris,robufti corporis,qu adrate;pectorofe, magnis capitibus,rcctis rutilifque criftulis, interdum geminis;albis cruri- bus,ore rubicundo,& fub hac fpecie quàm ampliffimz, nec paribus ungu- lis:generofiffimzque creduntur quz quinos habent digitos, fed ita ne cru- ribus emineant tranfuería calcaria : nam quz hoc uirile gerit infigne,con- tumax ad concubitum dedignatur admittere marem,raróque feecunda,e- tiam cum incubat calcis aculeis oua perfringit.. Gallinaceos mares nifi fa laciffimos habere non expedit:atque in his quoque ficut in foeminis, idem H colorjidem numerus unguiü,ftatus altior queritur: fublimes fanguinezq; necobliquz criftz,rauidi ucl nigricantes oculi;breuia & adüca roftra,ma- ximz candidiffimzque aures,palez ex rutilo albicantes, qux uclutincanz barbz dependentziubz deinde uariz, ucl ex auro flauz per colla ceruicéfq; in humeros diffufz: tum lata & mufculofa pe&tora , lacertos zque fimiles brachiis, alz tum proceriflimz, caudze duplici ordine , fingulis utrinque prominentibus pinnis inflexz:quin etiam uafta foemina & frequéter hor- rentibus plumis hirta,robufla crura nec longa;fed infeftis uclucfudibus no center armata. Mores autem quanuis non ad pugnam nequc ad uictoriz laudem przparenturmaxime tamen gencrofi probantur, ut fint elati,ala- Ctes, ANIMALEIVM:..'.LIb. VII. Ui Acres,uigilaces,& ad fiepius canendum prompti , nec qui facile terrcantut: nam interdum refiftere debent , & protegere coniugalem grcgem : quin attollentem minas ferpetem uel aliud noxium animal interficere. Talibus autem maribus quinz fingulis femine comparantur:cum Rhodij gencris aut Medici ternz fingulis maritentur. l'anagrici plerunq; Rhodiis & Mc- dicis amplitudine pares non multum moribus à uernaculis diftant, ut di- &tum eft, ficut & Chalcidicixomnium tamen horum generum nothi funt optimi pulli: nam & paternam Ípeciem gerunt, & falacitatem foecun- ditatémque uernaculam retinent. Pumiles aues, nifi quem humilitas ca- rum delectat, nec propter foecunditatem,nec propter alium redditum ni- mium probo, inquit Columella , tam hercule quàm nec pugnacem nec B rixofz libidinis marem: nam plerunque czteros infeftat, & non pati- tur iniri foeminas , cum ipfe pluribus fufficere non queat. uod zie: linacei generis morbos attinet , pituita iis nafci folet, quz alba pellicula p;,;;, linguam ueftit extremam. Id porro uitium maxime nafcitur , cum fri- gore & penuriacibi laborant aues:item cum per zítatem confiftens in co- hortibusaqua potatur :item cum ficus & uua immatura , nec ad faticta- 8 tem permiffa eft. Sub oculis etiam illis grana ipfa procedunt, quz nifi acu leuiter apertis pelliculis auferantur,extinguunt.Pediculis quoque infeftan tur & cruditate,& à fuo leduntur ftercore, quod cum pedibus uncis adhe- fit;podagram creat. Caro gallinacea facile concoquitur, & probü gignit fuccum,neque craflum,neque tenuem, fed mediocrem : idd; tam ex mare | quàm ex foemina. Gallinacez carnis ufum iis quibus rationc uictus tenui opus eft,exercitatis quidem non prohibeo,inquit Galenus,prafertim earü quzin montibus fucrint educate:at qui Íc non exercentiis eallinacea car- ne minus utendum eft: alis tame gallinaru m ucl in tenui uictus rationc ue Íci licebitquanquam neque uifcera neque gallinaceorum teftes huic dix- tz funt idonea. Diffeétz gallinz & adhuc calentes appofitz ferpentà. mor- S fibus auxiliantur,quas tame fubinde mutare oportet: ius quoque cx iis po- tum preclare medetur , & in multis aliis ufibus mirabile. datur in (loma- chi ardoribus. Aluum foluit , inquit Plinius , ualidius € uetere gallinacco. o Gallinarum iuniorum ius fimplex (uti docet Galenus) ad teinperanda hu 10 morum uitia datur,ficuti ueterum gallinaceorum alui fubducende gratia. D Coquere autem cos oportet cum fale diutiffime : aliqui incoquunt braffi- cam marinam , mercurialem, cnicum aut polypodium:crudos humores, craffos,lentos,melancholicos educit.Prodelt longis febribus, afthmati,ar- ticulariis morbis, & ftomachi inflationibus, (addit Plinius) torpétibus mc- bris tremulifq;, & capitis doloribus, epiphoris, faftidiisiincipieti tenafmo, iocineri,rcnibus,uefice. ueneficiis ex muftela fylueftri fa&tis cotrarium cft ius gallinacei ueteris large hauftum: peculiariter contra aconitum .. Gal- linarum gallinaccorámue cerebrum in uino bibendum daturad ferpentü — morfus.(Parthi galline malunt cerebrum plagis imponcre:)fanguine quo- que à cerebri membrana profluentem fifüt.Contra phalangiorum omniü morfus remedium eft gallinaceum cerebrum cum piperis exiguo potum T iij DE DIBFERENTI-:DbS inpofca. Gallinarum, faltem altilium, uentriculi alimen ti bonitate fua- E uitateque reliquarum auium omnium uentriculos fuperant;preterquam anferum. Que in gallinacei maris uentriculi parte interiore cornus duri- ticm habet membrana,eadem inter clixandum feparatu r.Hzcjinquit Dio Ícorides,membrana ficcatur,tritáque in uino ftomachicis bibenda datur. Ventrem gallinz arefactum;inquit Galenus,fi bibatur, ftomachicos iuua- re nonnulli prodidere: id quod nos uanum effe comperimus. Gallinacco- rum uentris membrana,ut Plinius docet, inueterata & infperfa potioni,di Itilladiones pectoris, & humidam tuffim ucl recens tofta lenit, & membra- nam e uentriculo gallinacei aridam,;ucl,fi recens fit , toftam conteri & po- tioni infpergi iubent ad calculos pellendos. | Gallinaccorum teftes & fa- pore funcfuaui, & optimum gignunt alimentum, corum faltem, qui fagi- FE nati fucrint: multóque maximc fi ex lacte ferofo alimenta illis prebeitur: quippe qui & plurimum nutriuntprobümque generant Íuccum,& conco &u faciles funt. Gallinaccorum teftes fubinde;fià coceptu edat mulier,ma rcs in utero fieri dicuntur.Gallinacei dextrum teftem arictina pelle adalli- gatum;uentrem concitare:contrà inhiberi uentrem pugnatoris galli tefti- culis anferino adipe illitis adalligatífq; pellearietinatradunt. Adepsgal- linaceus inter fuillum & anferinum mediam obtinet naturam . recens & fine fale conditus uteri uitiis prodefl:fale inucteratus, & qui temporis fpa- tio acrimoniam contraxit uuluz inimicus eft: conuenit & ad labiorum ri- mas, & contra aurium dolores. laudant & gallinarum adipem contra pu- ftulas in papillis:has fcilicet eiusrei gratia faginant. Adiuuat mirifice & ru G ptas oculorü tuniculas admixtis fchifto & zmatitelapidibus. Felad me- dicinz ufum precipuum eft gallinarum & perdicum.Gallinacci fel alliga- 5 5 tur ad argema & ad albu gincsex aqua dilutum: item ad fuffufiones oculo- rum,maxime candidi gallinacci.Laudant & gallinz fel contra puftulas in apillis.Gallinaceum fimum ex aceto ftrumas difcutit:carbunculos perrü- pit cum mellelini femine & oleo fuba&um:igni quoque ambuftis medc- OEfspo pto. tur.Gallinaceum fimum duntaxat candidum in hyffopo decoctà aut mul- leoédum aptid (o ucnena fungorum boletorimque adftrin Plinium, AMNaxuór. AMOUR jl cene. BASKTUyx, git:item inflammationes ac ftrangulatus,quod miremur,cum fi aliud animal guftaucrit id fimum tor minibus & inlationibus afficiatur. Alopecias celerrime explet gallinarum fimum recens illitum . Fimum quoquc gallinaccorum duntaxat rubrum lufciofis illinendum monftrant. & fimum gallinarum dütaxat candidum in oleo uctere corncífque pyxidibus adferuant ad pupillarum albugines. Non przteribo miraculum;inquit Plinius,quanquam ad medicinam non pertinens:fiauro liquefcenti gallinarum membra mifceantur,confumunt illud in fejita hoc uenenum auri cft : at gallinaceis ipfis circulo 6 farmentis addito collo,nó canunt. Dc uillaticis gallinisquoniam ucl nimium dicta, breuitate rcliqua compenfabo. 1 Fidipedes,saQom x : digitatasuocatPlinius. 2 Cohortalesuillaticz etia di cunturaM.Varrone. 3 Gallos gallinaceos xXx vovee & &MxToegs Graci uocant: gallinas uero &Xoczeetdies wj rois opuiSae: & xANxcTeuatrae Ariftophanesludés in comce- NEUSS | ades dia ANEIMALIVM LIB. VII. n2 E "HEC , * : , . e, A dia dixit & &A«x(vérag utrunque contincre:inuenias,& pro maribus &A«x&e/die accc-. àA«x6err, pus.Hzcfere Hermolaus. 4 — Czteris itaque.Ita locü hunc reddidit nobis Thco- dorus,uulgatam Plinij literà,ut uidetur, fecutus, quz ita habet. Et geminos fepe ex- cludunt,ut Cornelius Celfus author eft; alterum maioré:alioqui ncgant omnino gc- minos excludi. Vetus quoque Ariftotelis interpres ex Arabico ita uertit ad eund (en fum.Et in quolibet inueniuntur gemelli: & unus gemellorum paruus eft, & alter ma- gnus:& multoties eft paruus monftrofus.Hzc ille:Grzca uero Ariftotelis exempla- ria(nifi mendam fübeffe iudicemus)ita habent: T& 407 o&v XN oóvipuot, AL ooo 9 a) uéor, & d tA ecifov yireron PRI didvpuov, S Jor o otor rüpocrd s:hoc cft(ut ego arbitror.) E ceteris itaque gemina foecunda funt, nifi quibus hoc cótingit, ut alter maior fuerir, alter minor: in iisenim tandéin monftrum degenerat qui minor nouiffime prouenit. Vtra autem fententia fuerit uerior,indicabit experientia. Videtur certe Plinius ucl ex profeffo cum Ariftotele hac in re minime conuenire : quando Celfum authorem non Ariftotclem citet.Obiter & illud admonucrim;in quibufdam exemplaribus Plinianis haberi(uti re&e annotauit Claymundus)non alioqui, fed aliqui negant omnino ge- minosexcludi. $ ^Ouaquo pacto gallinis fübiicienda funt & pulli educandi, do- cent Columella& Varro. 6 — Varro adurentes calcaria ad infima crura ufque dum rumpantur.Nec id patiuntur,inquit Columella,amiflis genitalibus, fed ferro candé- tecalcaribusuftis. 7 Gallinz Medicz,inquit Varro,primo dicebátur,quia ex Mc- Medice gal. dia propter magnitudinem erant allatz,quaque ex his gencratz poftea propter fimi- litudinem. 8 Harum affe&ionumcurationcs ab iis perquirendz,qui de uillaticis paftionibus fcripfere, ut à Columella &Palladio. 9 ^ Quod Galenus dixit, 45;- xpocreriiie 5 duvxuxos, Diofcorides, didt) &9rxpalasoc leu qwe mimo. alij aliter red- diderunt:iudicent le&ores. 10. Gallinaceus quomodo coquendus eft;ut iufculum efficiat ciendz aluo idoncum,docent Diofcorides & Plinius. De gallinis rufticis, Africanis, meliagridéque & pauone. lins. P GN ex VIT. Vftica gallina uocatur,quz non diffimilis uillaticz per aucupem deci Galfsa rofti- I pitur: eáque plurima eft in infula quam naute in Liguftico mari fitam €* roducto nominc alitis,gallinariam uocitauerunt.Gallinz rufticzinquit Varro,funt in urbe rarz,necfere manfuetz fine cauca uidentur Romz, fi- miles facie non his uillaticis gallinis noftris,fcd Africanis afpectu, ac facie incontaminata. In ornatibus publicis folent poni cum pfitacis ac merulis albis:item aliis id genus rebus inufitatis. Neque fere in uillis oua ac pullos 2 faciunt, (in feruitute enim non feetant) fed in fyluis..| Africana cft quam plerique Numidicam dicunt, meleagridi fimilis, ut fentit Columella, nifi D quód rutilam galeam & criftam capite gerit: qua utraque funt in malea- o Z s eride caerulea.Et gallinarum Numidicarum eadem eft tere quc pauonum ducem ret Varro, Gallinz;inquit, Africanz funt grandes, uariz, gibberz , quas meleagridas appellant Graci. Meleagrides in Boeotia pu- gnantjinquit Plinius, Africc)hoc cft gallinarum genus gibberü uariis fpar- fum plumis.Hz nouiffimz funt peregrinarum auium in menfas rcceptz, propter ingratum uirus: ucrum Meleagri tum ulus nobiles eas fecit.Et uc- ncunt propter pennariam magno . Porro melcagrides ita defcribit Clytus Ariftotcelis difcipulus:magnitudine ut fincgallinz generofz,capite ad por- tionem corporis paruo ac glabrojin quo crifta carnea rotunda & przdura, qua paxilli in morem promincat,roftro ligneo. Ad malas ab ore ortam ca T iiij Gallina "tris cana Numidis c4. Meleagrides, Ael eagrid. e$, DE: P PPBLXTNITJAIS runculam habent longam dependentem, rubicundiorem quàm in genere E callinaceo.Q uod autem in gallinis roftro adhzret (sdovs uocat Graeci, La tini paleam mentumuc) meleagrides non habent. roftrum acutius & ma- lus quàm gallinz , cerulx craflior breuiórque & nigra, corpus frequenti- bus uarium maculis in nigro candidis,maioribus lenticula: & alz ipfz ua- ticgaue,ferrata fpecie digeftis in quendam uerfum maculis. crura fine cal- caribus,c«tero fimilia gallinaceis. locis gaudent paludofis lacuftribüfque. o o Faeminz maribus adeo fimiles funt, ut uix dignofcere genera potlis . Fzec Clytus. Hiftrus tradit meleagridas à nullis auibus que aduncis funt ungui- bus uiolari. Oua generant meleagrides punctis diftin&ta. pullos fuos uclut M Pato. perofae negligunt. Atcontrà pauones fceminz fua fponte ftudioftus pul- Pauus. losenutriunt. Hz fine cuftode tuto uagantur: maiorémque pabuli partem E S fibi & pullis acquirunt.Hoc genus auium cum trimatum cxpleuit;optime Ta«o$. oO progenerat . fiquidem tenerior ztas;aut fterilis aut parum faecüda eft. hoc tcmpore & colores pennarum uarios recipit.coitus ucre & partus breui à coitu agitur: itaque poft admiffurx tempus confeftim matrices cuftodien- dz funt;nc alibi quàm in ftabulo foetus edant: maximéq; temporibus qui- bus parturiunt pluribus ftramentis exaggerandum pracipiunt auiarium, quo tutiusintegri faetus excipiantur. Nam fere pauones cum ad nocturna requiem uencrunt,perticis infiftentes enituntur oua: quz quo propius ac mollius ceciderint,illibatam feruant integritate. Excludit pauo dicbus tri- cenis aut paulo tardius.femel tantummodo anno parit oua duodecim, aut paulo pauciora:nec continuatis diebus,fed binis ternísue interpofitis. pri- G miparz octona maxime edunt. Hzc Ariftoteles.Pauo;inquit Plinius,parit primo anno unum aut alterum ouum, fequenti quaterna. quinàue, cxteris duodena non amplius:uerum;ut alij tradunt, foeminz quz non incubant, tcr anno fere partus edunt: at qux fouent oua, totum tempus fcecunditatis aut excludendis aut etiam educandis pullis confumunt. Primus eft partus quinque fere ouorum, fecundus quatuor, tertius aut trium aut duorum cf. Íe confucuit.Irrita & fubuentanea illa pauonces etia pariunt. Mas dum fa- mina incubat aduolans oua frangit,defiderio incubatium:quapropter no- cu & in latebris pariunt:& carum curatorcs gallinis fubiiciunt incubanda oua pauonina.Pullos prztterca fuos mares perfequuntur uclut alienigenas priufquam illis criftarum nafcatur infigne: crinitz enim pauoniin capite exeuntarbufculz./Viuit pauoannis uiginti quinque.Colorcs incipit fcr- H rein trimatu. A mittit pennas cum primis arborum frondibus:recipit cum germine carundem.Cauda,quz pauoni magna eft,ctiam decidua cft, & u- tranque ob caufam nullius in uolatu ufüs. Huic uni natura formz é uolu- cribus dedit palmam:nec id quidem corporis fpecie,fed penarum pulchri- tudinc. Mafculus pauo gallinaceam falacitate habet:atque ideo quinque foeminas defiderac.Porro figna funt extimulate libidinis,cum femetipfum (aduerfo maxime fole, quia fic fulgentius radiat) ucluti mirantem , caudz gemmantibus pinnis protegit, & fingularum capita oculata pinnarum lo 4 cis fuis exerit, cum ftridor e procurrens.Idé cauda;ut modo diximus, amit- lacum Té Ol, ANIMALIVM LIB. VII. TI A facum foliisarborum,donec renafcatur iterum cum flore, pudibundus ac marens quzritlatebram. | Vitia quz gallinaceo generi nocere folent, ca- dem hasaues infeftant.Sed nec alia remedia traduntur,quàm que gallina- ccis adhibentur . Pauonina caro dura eft ibrofaque, & conco&tu difficilis. Pauones fimum fuum (cuius eft ad oculorum uitia ufus efficax) rcforbere traduntjinuidentes hominum utilitatibus . In India gallinacei nafcuntur Gallisacei ra- maximi;qui criftam habent non rubram ut noftri, fed ita uariam. & flori- dici. dam,quemadmodum coronam ex floribus cótextam. Pennas polteriores minime inflexas habentneque in orbem rcuolutas, fed latas, quas cum nó crigunt,ut pauones trahunt,corum pennz fmaragdi colorem gerunt. 1 Inmari Tufco, inquit Varro, fecundumItaliam contra montes Liguíticos. 2 Numidicz,inquit Plinius, in parte Africe Numidia. 3 — Corpus frequentibus, Si cui contigerit emendatior Athenzi codex,hüclocum legat grzce, quem nosob exc- plaria mendofa totidé uerbis exprimere non potuimus,coniectura noftra contenti,u- nacum Hermolaiinterpretatione.. 4. Hzcluculétitlime expreffit Lucretius lib.2, Caudáque pauonis larga cum luce repleta cft, Confimili mutat ratione obueríàa colores: Qui quoniam quodam gignuntur luminis icu, Scire licet finc eo fieri non poffe putandum. De columbacco genere. Cap. 46 X XEV ETT. (o poffeffio non abhorret à cura boni ruftici : nam foecun-. &1,,,1,, C & i ditas quanuis longe minor fit, quàm eft gallinarum , maiorem tamen celis. refert quzftum: nà & octies anno pullos educati eft bona matrix, & pre- 98 eot. tiiscorum domini complentarcam, ficut eximius author M. Varro nobis 7" 6^ affrmat.Q ux propric columba uocatur , (íuntenim columbacei generis c,j,,,1, are fpecies plures) duo continet genera:unü agrefte,ut alij dicüt,faxatile, quod fis fastilis. 1 habetur in turribus ac columinibus uillz.Hz propter timorem naturalem fumma loca in tectis occupant: & in turres cx agro uolant fuapte fponte acremeant. Alterum genus columbarum eft clementius, quod cibo dome cusba do- ftico contentum,intra limina ianuz folet pafci. hoc genus maxime eft co- »eflics. 2 ]ore albo:illud agrefte;fine albo, uario:quaquam in India luteas effe colü- Ka nidis bas ferunt.Ex his duabus ftirpibus fit mifcellum tettium genus fructus cau pd D fa:atque incedunt in locum unum, quod aliqui uocant "fbiscpoSodéor, alij péisegode- arfiseara: in quo uno fepe ucl quinque millia funcinclufz. | Columbz u-. o5:,56is- graque palpebra conniuent. Lienem habent paruum, adeo ut propemodü etr, EM fenfum effugiat. ucfica bilis in columbis non iecori adhzret, fed aut uen- Columbaris, triculo aut inteftino. Vetriculum habent calidum columba, & facultatem concoquendi maximam. Coeuntintraannum columba: quippe que fe- meftres noffe incipiant uencre: ucl, uti Plinius tradit, quinquemeflres fce- tificant.Columbz proprio ritu ofculantur ante coitum:& nifiante mutuo ofculentur,mas non afcendit: fed iunior fit an fenior intercft: fenior enim primum coitum ofculo exorditur, fequentem & finc ofculo agit:aciunior quoties libet coire;toties ofculatur.Igitur hic ritus columbarum proprius DE IEFESENT15 eftatque etiam ille,ut feeminze faliant, ac fupergreffu mutuo agant, fimas E nonfit,& cum ofculo ut mares:& quanuis nihil altera emittat in alteram, tamen plura fic oua quàm ex maris coitu pariunt:ucrum nullus ex his cna- Ícitur pullus,fed funtomnia irrita: quanquam & nonnunquam oua infce- cunda & irrita ctiam ex maris coitu cum faemina proueniunt. Columbe ouum paucioribus quàm decem dicbus à coitu confiftit & perficitur: & pa Alis die 25. riuntinquitPliniusà coitu die quinto.Pariuntfere bina oua : ac mare Ícm P ofir idie femi per& foeminam pariunt;ypriorem marem,pofteriorem foeminam: ctenim KO IUEEN. cum pepercrint primum ouum,uno interpofito die fecundum pariunt. Pa riuntomnibus amni temporibus,pullófque educant, filocum apricum ha beant & cibum:fin minus zftate tantum foetant.Sed proles przítantifftma uerc & autumno eft:deterrima ftate & omni tempore calidiore. Facultas F columbis retinendi oui, etiam tempore parturiendi cft: nam fiab aliquo uexetur , aut penna in nido cuulfa;ucl quauis alia re infeftetur , aut etiam fponte morofius habeat,ouum per triftitiam rctinetpartumq; differt. Ni- hil columbis fcecundius : pariunt enim decies anno, nonnulli undecices: ZEgyptiz ucro & duodecies. Etaftate quidem interdum binis menfibus terna edunt paria:nanque decimooctauo die excludunt, ftatímque conci- piunt: quare inter pullos ficpe oua inueniuntur: & alij prouolant, alij eru- punt: pulli autem czci procreantur. Diebus circiter quadragenis conci- pit & parit, & incubat columba: & hoc fcre totum annum faciunt: tan- 4 tummodo intcruallum faciuntà bruma ad zquinoctium uernum. Incu- bant in hoc generc ambo uiciffim , interdiu mas, noctu foemina. Exclu- G duntuicefimo dic;aut citra uicefimum diem ouum quod prius ediderint. Perforant ouum pridie cius dici,quo pullum excludunt: & fouent prolem ambo ad cert tepus,codem modo quo oua. Q uin etia faeminz parturicti mas adeft, & cultu omníq; officio fungitur. Sape etiam foeminam pigrius euntem ad nidum propter partus laborem mas percutit,cogítque intra- re.Exclufis iam pullisjalimentum illis parat,quod premanducatum,in eo-- rum osinferens fuum, ingerit, atque ita pra parat ad cibum recipiendum. Pullis primo falfiorem terram collectam gutture in ora infpuunt, przpa- rantes tempcftiuitatem cibo.Ita magna ex parte columba mutuo degunt amorc,ut neque cum plaribus coirc uclint, neque coniugium iam inde à primo ortu initum deferantnifi coclebs aut uidua : fed interdü tamen nó- nullz etiam ex maritatis cum aliis cocunt.Pugnax hoc animal eft:alter al- H terum infeftatjnidumque alter alterius fubit, fed raro: nam etfi ex longin- quo minus,camen apud ipfum nidum fummo certamine dimicatur. Co- lumbacci generis proprium effe uidetur,ne collum cum bibunt refu pinet, nifi fatis hauferint:& ut large bibant iumétorum modo. Frugibus uictitat columba:uiuüt autem ucl ad o&tauum annum. Fertur à columba quodq; accipitrum genus cognofci:itáque cum accipiter prouolat, fi fublimipeta cft, manent quo contliterintloco:fed fi humipeta qui prouolat cftnon ma nent,fed continuo auolant.Cum auium mos fit,ut aliz fefe in puluere uo- lutentjalic fefe lauent;aliz nec puluere nec balneo utantur:columbi utrüq; tum M2 -— A AUNEMDAEJAY MObISB. VIL "4 E ^ : , 441. tum lauare tum puluerare folet. Multiuaga auis columba:eftq; ars illis in- ter fe blandiri, & corrumpere alias furtóq; comitatiores reuerti: inducánt- 6 que aliasin culumbarium, fi cumino paícantur affidue. Columbarum ca- B c D ro facile concoquitur:fuccum efficit craffitie tenuitatéque mediocre. Prz- ftantior autem eft earum caro;quz in turribus degunt quàm domefticarü: ex quibus no nifi modice deguftare expedit lis, qui exercitio minime utü- tur, ficuti nec e gallinis.auxiliatur contra ferpentum morfus columbarum caro recens cocerpta.columbz fanguis cruorem é membranis cerebri erü- entem cohibet.Columbinum fimum quod à colübis agreftibus redditur, excalfacit & urit,mifcetürque uice napyos cum femine nafturtij ficcü con- tufum cribratimq; ad ea qu rubefieri defiderát:quales funt diuturniores affectus,ceu coxendicis morbus, hemicrania,uertiginesfcotomata,cepha- lea,& laterum,fcapularum,ceruicis,.lumborum inueterati dolores: nephri tides & coeliaci dolores, podagreque & arthritides , quz nondum poros in articulis contraxerint. Columbinum fimum ex aceto ftrumas difcutit:lau- datur & ad zgylopas, & albugines, & cicatrices:carbunculos perrumpit cü melle,lini femine & oleo fubactum:gni quoque ambultis medetur. Fimü columbinum cum oleo & uino potum uenere inhibere: fed fi lutea ex ouis quinque columbaru m,admixto adipis fuilli denarij pondere ex melle for- beantur,uenerem concitare feruntur.columbarum fyueftrium fimum pri uatim contra argenti uiui potum ualet. Genera columbarum quinque nu Columbarum mcerantur : qua Da nomine columba uocatur 3 palumbes, cenas quz Sene uinago, pelias quz liuia à nonnullis uocatur, & turtur:in his palumbi,tur- turis & columbz fanguine utuntur medici ad recentia oculorum uulnera, ad oculos cruore fuffufos atq; lufciofos .In columbis mafculi fanguinem cfficaciorem putant:uena autem füb ala ad hunc ufum inciditur,quoniam fuo calore utilior eft. fuperimponere oportet fplenium € melle decocto, lanámque fuccidam ex oleo & uino. I Pwpyimenonnunquam à Galeno;arbitror,uocatur & «» sfpx roues. 2. Deco- DV£MTM$ , loris uarietate in pennis ceruicis columbarum ita cecinit Lucretius lib.z. PT PE ES Pluma columbarum quo pa&o in fole uidetur sóbx, Quarfita ceruices circum,collámque coronat? Nanquce alias fit,uti claro fit rubra pyropa, Interdum quzdam fenfu fit uti uideatur Inter caeruleum uirides mifcerefmaragdos. — 3 Columba cum peperit, in- quit Athenzus,poftridie marem repetit. 4. Colübacitra dics triginta; inquit Ari- ftoteles,prole expedita fuperiore parit, 5 Nifi fatis hauferint,&ay a Ikavor ioa. ita Theodorus:uetus interpres, quoufque eis fufficiat.Sufpe&ta mihi uidentur hocinloco exemplaria Ariftotelica. 6. HzxcGaleni eft fententia:Sunt ex Arabum fc hola,qui tradant corpora pullorum columborum efle tarda digeftionis,& longz morz in fto- macho:Rafius tamen,columbus, inquit, lcuis eft cibus,& fübrilis.Et iterum,eft cibus mirabilis ad caliditatem declinans. De palumbo;oenade,peliade & turturc. Cap. CXXIX. Nter columbarum genera maximo corpore eft palumbes : quippe qua nonnullis locis gallinaceum &quet magnitudine.Colorc habet cinercüu: Palumbes, Palumbus, ex]. exa, zíSwoseg, — D.E.DIEPIEERENSTLTALIS caput fubcaeruleum purpureümue: & nigrum oculi rotundiffimum.In- E gluuiem habét prxpofitam uentriculo. Cantus in hoc genere omnibus fi- milisatque idem terno conficitur uerfu, preterquam in claufulz gemitu, hyeme mutis,ucre uocalibus : hyeme nanque nó gemit palübes, nifi quód aliquando ex afperrima hyeme;cum placidum tempus fuccefliffet, gemue ritid quod apud peritos inadmiratione habitum elt : ctterü ineunte uerc gemere incipit. Camporum incola palumbes eft.Coitus tempore teftes pa lumbi magnitudinc infignes;aliàs uero parui & omnino obfcuri;ita ut hy- bernis menfibus ne ullos quidem teftes in his haberi nonnulli arbitrentur. Palumbes & turtures trimeftres coire foetificaréque aliqui referunt, argu- mento quód larga corum copia eft. Gerütuterum decem & quatuor die- bus,actotidem aliis incubant: & totide aliis foetus ita uolucer fit atq; perfi E citur,ut uix poffit apprehendi.Bina pariüt oua palumbes & turtur, & cum 2s plurimum terna:fed nunquam plus duobus pullis educunt: nonnunquam : in i ctiam unum uantu m:reliquum ouum femper irritum eft.Pariunt aute ue- Les poft [olftj. 1C9ReC plus quàm bis:atque ita fi prior factus corruptus cft: pullos procreát 7 imperfectos.Incubatus tempore palumbium foemina incubat à poftmeri- diano incipiens, totáque nocte & ufque ad tempus ientaculi perfeucrans: in rcliquo temporc munus idem mas fubit.dignofci autem másne an fae- mina fit haud facile eft;nifi interiorum afpectu.Collum cum bibit non re- fupinat palumbus, nifi fatis hauferit. Mare uno contenta & turtur & palü- bes uiuit,nec alterum recipit: nidulitürque & palumbes & turtures fem- per locis eifdem.&cum mares in aliis fere animalibus diuturniores quàm G teeminz fintjin his marem prius quàm faeminam mori nonulli aiunt. Vi- ucre autem palumbes ad tricefimum annum, aliquosad quadragefimum Ariftoteles author eftjuno tamen incommodo unguium, codem & argu- mento fenectz,qui citra perniciem reciduntur.Profuntfqualores maxime palumbis.Horum aliqui latentjaliqui non latent,fed cum hirüdinibus ab- euntnec hybernare apud nos patiuntur:aliqui tame fem per uifuntur.Vo- lant gregatim tum palumbes tum turtures cum accedunt, & cum fuo tem t | pore abeunt.Palumbium caro durior cftjquàm fit columborü, turturum, turdorum,merularimuc aut paruularum auium : efti; concoctu difficilis excrementofaque.In cotractione neruorum caro palumbina in cibis pro- deft & inueteraaa: in aceto decocta dyfentericis & cacliacis medetur: e po- fca ucro ileon & tormina fanat.Palumbi fanguine utuntur medici ad ocu H lorum uitia,uti in columbis indicauimus.De palumborum cíu ita cecinit Martialis coquus, lumb i tardant hebetá lumbi Palumbus Inguina torquati tardant hebetàntque palumbi. EORIMAGIS Non edat hanc uolucrem, qui cupit efle falax. Cus; un??. Secüdum magnitudinis locum in columbacco genere cenas obtinet;id cft p idi uinago,paulo maior quàm columbus,minor quàm palumbes eft. Autüno EU potiflimu m& confpicitur & capitur.Modus maxime capiendi cam, dum ow Ícin aquam bibendo propendet. ueniuntad noftra loca,cum iam fecerint prolem. Frugibus quoque uiuit ut columba:& bina paritoua. Diuerfum certe A NdoOMLÁA LibveMg 3ELB: VIR us À certe genus àcolumba peleias eft,id eft liuia:qui ppe quz minor quàm co- PRdai, lira. ]lumba fit, & minus patiens manfucfcerc.liuet etiam plumis & pene nigri- cat:& pedibus rubidis fcabrofisque cft, paruáque adeo,ut nemo id genus alere uclit.In India liuiz columbz uirides pennas habét,ut primo afpcétu j Í1 quisin auium cognitione rudis fit phitacum n6 columbam dicat. Roftrü illis & cruor Graciz perdicibus funt fimilia. Difcedunt hyeme liuiz, nec 2 apud nos hybernare patiütur: plurimum curz proli impendüt.Minimum in columbacco genere turtur cfl;colorc fere cinerco.Fru gibus uiuunt tuür- Tutus, , tures, bibunt,cocunt;gerunt uterum ac pariunt,no aliter atque de palum- wer. 3 bis diximus.Degüt zcftate locis frigidisehyeme tepidisiideóque zílate tan- tum apparet turtur :hyeme fe codit aut difcedit:nec cnim hybernare apud B nos patitur:nemo enim prope dixcrim,uidiffe per hyemem ufpiam turtu- rem dicitur.Latére autem incipit prpinguis: & quanquam pennas in la- tebra dimittittamen pinguedinem feruac. Volant gregatim cum accedüt; 4 &cum fuo temporc abeüc. Turturi cum uocem reddit;pars nouiffima al- ui uehementer citatur:xcuenítque nonnunquam crepitus alui. Turturis ca- ro difficilius quidem concoquitur quàm. columbarum, turdorum, meru- larum aut paruarum auium : fuccum. tamen probum gignit, fi rete con- Coquatur. & temperatura ficca turtur efl;przfertim f11nlocis motanis ui- &itarit. neque recens mactata edéda eius caro cft:fed ubi uno;minimum, die adferuata fit:fit enim hoc pa&o,ut & minime dura euadat,fed friabilis iam,& omnino uitio careat. l'urturis fanguine utuntur medici ad recétia C oculorum uulnera,uti in columbis dictum eft: fimum turturis albu gines extenuat. Turtur cum pyrali pugnatlocus enim pafcendi uictisque idem S idis; corum traditur. Turtur quoque & chloreus pugnant : & occiditur à chlo- Cua Ico turtur. Luteus. Pyralis; 1 PalumbesItaliam autumno reli&urz, quonam pa&o capiantur, explicat Bló- dusinregione Latina. 2 Plurimumcurz: Videan hoc intelligat Oppianus de columbis : nam id fignificat z^e&e nonnunquamapudpoctas. 3 Turtur uere oc- cultatur;inquit Plinius,pennásqueamittit. 4 — Turturcs quo pa&o capiütur cantu & faltatione,legas apud 7Elianum. De phafiana,tetracc;erithrotaonc;otide, & Oto, "Cap. CXXX, I m phafianus aliméti bonitate cococtionísque facilitate aquat;- Phafiana. D fuauitate uincit. Auis cft minime altiuola,fed terrena & pulueratrix. Phafianus Phafianz in Colchis geminas ex pluma aures fummittunt fubrigintque 2 corniculis fimiles.Oua pariunt punctis diftincta.Phafianum Epznetusta- Tapas. tyran, Ptolemzus tetarton uocari dixit & tetraona : nam tetrax alia auis 7*/4t05: ef, & tetrix itt alia Tetrax,ut Alexander Myndius author eftjauis eft ma- oa gnitudine fpermologi:colorc figlino,fordidis quibufdam maculis lincísq; is 5 magnis uaria: frugibus uefcitur, & quando pepercrit, quadruplicé cmitut uocem. Tetrax altera gallinaceum maximum fu perat magnitudine,fpecie Tetrax alteri porphyrioni fimilis:ab auribus utrinque palez dependét;ut in gallinaceo: 7,4. uox illi grauis.Tetrix quam Athenienfes uragem uocant;nec terrz nec at- sax: WV DE DIPEFES ENT IIS bori fuum nidum committit fed frutici: & non aliter atque alauda nidum E Eyythrotaoa. patere aurc cupit. Decet Erythrotaonas fuus nitor,abfolutáque nigritia, in 4 fuperciliis cocci rubor. Alterum eorum genus uulturum magnitudine ex- 5 cedit, quorum & colorem reddic:nec ulla ales,excepto ftruthiocamelo,ma ius corpore implens pondus;in tantum aucta,ut in terra quoque immobi- lis prehendatur.Gignunteos Alpes &feptetrionalis regio.In auiariis fapo- rem perduntzmoriuntur cotumacia fpiritu reuocato.Proxime 11s funt(ter- JAuistarda.— cim fcilicet genus)quas Hifpania aues tardas appellat, Greci otidas,dána- id tas in cibis:emiffa enim offibus medulla odoris tcdium extemplo fequitur. Otidesin Hifpania frequétes,inquit Strabo .Otides,ut authores funt Xeno . phon & Plutarchus, carnem habet fuauem, & facile capiütur. Sunt autem B full otides(quos & o9 uocant) aues parum uolaces,& qua uolando cito defati- F eadem eft cus, gantur,non aliter atque perdices. Imitatrix hacc auis eft, corum prazertim fecidaillsbe- quac ab hominc fieri uideritut cadem quoque facere conctur. Aucupes in de enthrota- aduerfum carum ftantes , pharmaco quopiam oculos fuos inungunt, un- Du. guento alio quod oculorum palpebras cóglutinet;haud procul inde in ua- MA [culis apparato:quod aues confpicatae idem facere tentant, medicamento xi "Psion cx uafculis accepto:itáq; facillime apprehenduntur. Ales magna otis otuf- damuocs, uCclt: & tricenis dicbus incubat. Gula cius tota ampla eft & latazingluuies nulla. appendices habet paucas quafdam infra quà definit inteftinum. Fi- dipes tribus infiftens digitis,magnitudine gallinacei grandioris,colore co turnicis:capite oblogo, oculis amplis,roftro acuto,lingua offea;gracili col- lo.Equis mirum in modum delectari fertur,adco ut fi quis pellem cquina G fibi induat,eo pacto quot libuerit capere poffe:nonulli 45» uocarüt. Vt 6 ucro alij otus colübz eft magnitudine.no&tue fimilis,no tame auis noctur oboe na) pinnulis circiter aures eminentibus przditus,unde & nomen illi, quaíz fo. auritum dicas:nonnulli ny&ticoraca eum appellant:quidam latine & afio- 7 nem uocant.Hominum hic imitator in omnibus eft: faltàtes quoque imi- tatur,& capitur haud difficulter,ut no&ua,inter faltandà intentus ex imi- tandi uoluptate in alterum aucupem,altero circumeunte;aut clanculum à aT. A&rmo dig. Gi v,0tus. h » . . . . Eo tergo ftante. Ducem fe przbet otus coturnicibus alió migrantibus. aiu; g Ov e. 5 0) E E: ^ : .. x - (quas & ss uocari tradit Galenus) caro media ft inter gruum carnem & anferum,non tam dura fcilicet atque fibrofa quàm fit gruumcaro. Ex- «crementofa eft,ac ptoinde uitanda iis qui falubri, id eft tenui ui&us ratio- H ne uti üolent. Phafian: M n ' ND : i" hafumica . 1 Gallina,oenSec Qxaanixse uocat nónulli:ut Pollux &Atheneus. 2. Martial.lib.r5: aus, coris Q«- Argiua primum fum tranfportata carina: [gf 4 4b GIA Ante mihinotum nil nifi phafis erat. 3. Tw Tl) Qorli,an quadri- parütam. 4 — Alyleguntapud Plinium tetragonas,alij tetrahonas,alij cetraconas. j Alterum genus, Hzcforfitan otis eft Galeno atque A riftoteli:& otus Atheneo: dequibus mox dicetur. 6 — Otus,Plinius, Bubone minor eft, no&tuis maior. 74 Pennatorum animalium,inquit Plinius, buboni tantum & oto plumz uelut aures. 8 Vidcturex Ariftotele hoc loco quod uncos habcat ungues : ftatim enim adiun- git:Omnes uero auesuncz,&c.Confidera. Decoturnicc ANIMALIVMM LIB: VIh i16 A Dc coturriice;perdice;galerita, & aliis id genus quibufdam terrenis grauioribusuc. Cap | CXXXI. Oturnices vgre uolant;propter fui corporis pondus:funt enim corpo- Coturnix: rc grandiore,quàm ut fuis pennis deferre poflint;uociferántq; ob eam 9? irem cum uolantc:laborant enim quaft opprefl onere. Paruaauis coturnix eft:cui pre caeteris hec propria habentur;ut & ingluuiem infrà amplam, & gulam prope uetriculum amplam & latam habeat. Fel aliis earum uentri; aliis inteftino adhaxret. Foemina coturnix;ut author eft Alexander Myn- dius;collü habet gracilius:neq, fub mento nigra illa adfunt quz maribus: & fi diffecatur, ingluuies inuenitur non adeo ampla; cor ucro magnum, & fel inteftinis adnexum. Teftes maribus fub iecinore continentur, uc in B gallinaceis. Nunquam in arbore; fed humi confiftit coturnix, & hui ni- dulatur, ficuti & perdix & rcliqua generis ciufdem, quz fcilicet aues gra- Perdix. uiores funt, & non alte uolant.Nidos autem non faciunt, fed facta in apri- In aprico $ co arca,atque uepribus quibufdà & materia huiufcemodi cogettis , quoad Ans accipitrum & aquilarum iniuriam deuitare potlint,oua cdunt & incubat. Moxcum excluferint;protinus pullos educunt, propterea quód nequeunt fuo uolatuiis cibum adminiftrare . Refouent fuos pullos fub Íeipfas ducc- do more gallinarum & coturnices & perdices.nec codem loco & pariunt & incubantne quis locum percipiat longioris temporis mora.Mares cum diffugerit foemina ut incubet,tumultuant,;clamitant, pugnámque inter fe conferunt: (hos autem 26e; uocant;id eft coclibes:) qui autem uictus fuc- gg rit fequitur ui&toris uencrem patiens.uerum hoc non ita ficri fcm per, fcd 2 certo tempore anni planum e[tufqueadeo tum perdices tum coturniccs copia libidinis gaudeht;ut in aucupantes Corruant, & zpenumcro capiti- buscorum refidant. Coturnix ucl in pugna ipfa garrula eft, & ante pugna mares canunt.Coturnicibus ucratri femen gratiflimus cibus:quam ob cau fam eas damnauere in menfis, fimulq; comicialem propter morbü defpui fuetum,quem folz animalium fentiunt prxter hominem. Adco tamen pa latis uidentur gratz,ut in auiariis paftz pinguéfque ueneant care;ficuti & 5 quz miliariz dicuntur. Difcedunt coturnices menfe Augufto in calidiora 5//;,;,; loca,nifi paucz locis apricis remanferint , & pinguiores per id tempus ca- piuntur.Et cum ad nos redeunt, aduolant gregatim non finc periculo na- D uigantium,cum appropinquaucere terris: quippe uelis fpe infidüt;& hoc femper noctumerguntq; nauigia.Iter eft his per hofpitia certa. Auftro nó uolant;humido fcilicet & grauiore uento: aura tamen uehi uolüt, propter pondus corporum uircíque paruas. Aquilone ergo maximc uolant. Cum ad nosueniunt,terreftres potus quàm fublimes, & fine ducibus pergunt: 4at cum hinc abeunt, ducibus oto & lingulata & ortygometra prohicifcun- turatque etiam cenchramo, qui eas noctu hortatur, excitat; admonétque bii ien itineris,perfcucrantiórque fellinat peruenire ad expetitas fibi terras. Hu- cH ejus : ius uocem cum fenferint aucupes;intelligunt parari difceffüm. | A cotur- TW nicibus magnitudine tantum differt lagopus,crocco tinctu,in cibis gracif- zaeopus. fima.Eft & alia lagopus;pedes leporino uillo ei nomen hoc dedere, cxtero Lagopus alis: V ij DuE-DLIRBPEBLEONIEIPLIDS candidz,columbarum magnitudine. Non extra terram in qua nafcitur ea E ucfci facilesquando nec uiua máfuefcit,& corpus occiz ftatim marcefcit. Perdix., Neque perdix altiuola eft,fed terrz propinqua uolatfpatiífque breuibus: Cacabis, Ncc facit in ramis altóque cacumine nidos. Propter humum uolitat;ponítque in fepibus oua. Perdix ingluuiem habet przpofitam uentriculo,& appendices quafdà pau cas infra quà definit inteftinu. In Paphlagonia bina perdicibus corda.coi- cus tempore teftes habét perdices magnitudine infignes, aliás uero omni- no obfcuros:ita ut hybernis menfibus nc ullos quidem teftes in his haberi nonnulli arbitrentur. perdicé non pinguefcere tradunt. nidificat, pariunt & incubant oua foeminz non aliter ac de coturnicibus diximus. Mares ite libidinis intemperantia fimiliter tumultuant, clamitant pugnámq; inter F 2. Íc conferunt.Pariunt faeminz oua nonunquam quindecim aut fexdecim. CAPUA t Etbina ouorum receptacula faciunt nonnunquam perdices: in altero foe- in locisnos (; nina incubatjin altero mas:excluditque fua uterque & educat . Nonnun- ti fibi ciflare quam ucro oua mares quz compererint, peruoluunt & frangunt prz fua lb.s. bif «ni- falacitate,ne foemina incubet: quod ne accidat faemina contra emolliens, malit 1.9. clanculo diffugiens parit:fed ht fepius,ut pre turgore parturiendi;quolibet loco edat, & mare prefentizucrum utoua feruentur,nunquam ad ca fubito accedic.Plerunque uero feeminz tranfuchunt partus,ut mares fallant.Ec fi quis hominum ubi incubent,propinquabit;egrefle matres uenientibus fe- - m o is Íc fi ponte efferunt: & fimulata debilitate uel pedu m uclalarum, quafi fta- tim capi poflinggreflus fingunt tardiores. Hoc médacio folicitant obuios G & cludunt, quoad prouecti logius inidisauocentur. Coitustem poreuo lanttam mas quàm faemina ore hiante,exertáque lingua: ucl, ut Ariftote- lesrcfertjore hiante exertáque lingua & mares & feeminz cocunt. Neque in alio animali par opus libidinis:fi contra mares ftcterint foemine,eo quo De ciifis bo- ad libidinem excitantur temporc;aura ab his flante;przgnantes fiunt. Ple- vum pulcher yanque ctiam uoce marium,utero ingraucfcunt, fi geftiunt ac libidine tur Vene) gent.Q uin & uolatu quoque fuperne marium cffici idem poteft: quafi ui- us vind Ren delicet mas ipfe in feminam fectificum fpiritum demittat. Puluere fe uo- - nimalsm, lutarcfolétperdices. Earum uita amplius quàm ad fexdecim annos durare ; Perdix alters, CXiltimatur.. In Italia alterum eft perdicum genus, magnitudine minore, & uolatu incompofito:roftro minime rufo.Perdix uulture maior ex India H ad Cxfarem miflà efl.Perdices fane cum ubique liberz fint, ut aucs uniuer & Ízyin Becotia non funt: nec cum uolant,fui funt iuris: fed in ipfo acre, quas tranfire non ualeant,metas habent,ut nec in Atticum folum tranfmeent. Syropevdix. Syroperdix in Antiochia Pifidiz, perdice minor eft, & niger excepto ro- firo,quod rufum fpectatur.lapides deuorat atque conficit. Non manfuc- fcitfed femper perfeucrat ferus effe.Eius carnes & denfiores funt quàm cz tcrarum,& fuauiorem cibi ufum przítant. Perdicis caro facile concoqui- turprobtimque generat fuccum:quz tamen minime recens edéda cft, fcd ubi unum,quàm minime,diem fufpenfum adferuaucris: ita nanque cius durities facile amittitur.Q ue circa Cirrham perdices inueniuntur,carum caro ÀANIMALIVM LIB. Vit. uj À caro ingrati faporis cft neque edendo funt.Si forbeantur oua perdicis, pu- tantur fcecuditatatem facere,lactis quoque copiam.Perdicis fel atque gal- linz ad medicine ufüm aliis pracftac. Fel perdicum cum mellis equo pon- dere;contufis oculis inungitur : per fe uero ad claritatem: Hippocratis (ut putant) authoritate adiicitur , quod in argentea pyxide obferuari iubent. Qua perdicum inuafe xreo decocta cum melle,ulceribus oculorü & glau- comatis medentur.Sanguis perdicis oculorum ulceribus recentibus, & o- culis cruore fuffufis illinitur atque lufciofis..| Curruntut perdicesrufticu- xul li: de qua Marcialis, Ruftica fum perdix:quid refert fi fapor idem eft: 1 Cu l is auf; ca perdix Carior cft perdix,fic fapit illa magis. "alias, fi fapit; B Terrena quoque & pulueratrix attagena cftneque uolax multum: Corpo- a-faylo, 7 e quàm fit perdix paulo grandiore;toto dorfo punctis maculísue infignis: "4trazena; colore alias figlino ad fubrufum magis tendente . Ob corporis grauitatem vdttapene alarimque paruitatem,canibus facillime capitur à uenatoribus. Auis mul F PA 8 ripara efL attagen, frugibüfq; uictitat, & pulueratrixeft. Quondam exifti- ^ matus inter raras aues: iam & in Gallia & Hifpania capitur, & in Alpibus ctiam. Auis uocalis aliàs,captus uero obmutefcens,adeo ut nullam edat uo cem,tantum abeft ut máfucfcat. Traducti autem attagenes ad Pylas ex Ly- cia, (ut Socrates author eft) coturnicum uocem aliquandiu edidere. Atci- 9 genz caro facillime cocoquitur,& probu m creat fuccum. Attagen Ionius maxime celebratur,tefte ucl Coquo Martiale, C Inter fapores fertur alitum primus Ionicarum guftus attagenaruni; Attagas (tagenarium quoque uocari folet) pennas geftat maculis püctísue 45,54, uariegatas. in locisuictitat campeftribus atque ftagnantibus: ideóque in r«jréoer Marathonefrequens.. Humi quoque uerfatur,nec unquam in arbore có- scolopax. IO fiftitqux Ícolopax dicitur ucl afcalopax.Per fepes hortorum capitur. ma- Afcalópax: gnitudine quanta gallina eft , roftro longo, colore attagenze: currit celeri- tcr, & hominem mire diligit. Quzgalerita, ab apice quem in capite ge- 4t», ftatquondam appellata eft/poftea alauda gallico uocabulo dicta eft, Gra- /414da. cicorydon & corydalon uocant. Auicula hzc non in arbore confiftit , fed Kéevéte; humi,in uiis & femitis ubique nobis occurrens,apicem in capite ueluti cri uc b D ftam ex pilis conftantem geftans, pauonis in morem . Hac & puluciatrix ioci cft.Alaudarum duo generajalterum terrenum & criftatum,ut dictum eft, galerita à crifta appellatum: fimilis hec eft pafferculis auiculísue;quos pyr- ngitas uocant,uerum maior eft galerita.circa uias & femitas reperitur,ut di ximus,hyemis prefertim tempore:alterum gregale;nec fingulare tnore al- 1 terius,uerum colore fimile, quanquani magnitudine minus, & galero ca- rens,cibo uero idoneum. Codenfo frutice nidificat alauda. Alaudz cum a- uibus uariis dictis diffident:oua enim inuicem exedurt: ardeolatum quo- que oua diripit alauda. Quz apicem geltat galerita, inquit Galenus, iü fimplici iurc elixa, colicos iuuat, fi unà cum fuo iure fepe atq; affidue eda- 3rtur:affam fcribit Diofcorides cocliacis prodeflc. Et Plinius, coli uitium; in- V aJ MMerops. E Í (pi afle DP Cer. Xem. G. allinago. Scolopax. T urdus, KÍXAN. Kien, Teuge. DIERODIMBUPESBOERINURIDPS quit,fanatur ab auc galerita affa in cibo fumpta . Quidiin uafe nouo cum E plumis exuri iubent,contertque in cinerem, bibique cxaqua cochlearibus ternis per quatriduum : quidam cor cius adalligari faemini:alij recens te- pensque adhuc deuorari. Cofularis Afprenatum domus,;inquit Plinius,in qua alter € fratribus colo liberatus cft aue hac in cibo fumpta, & corde cius inaramillaaurca inclufo.Hzx ferc fuum nidum patéreaurz cupiunt.Q uem ucro Bccoti] meropa uocant,hic unus corporis grauitate prohibitus fubli- me petcre,fubiens terrz cauernas;facit cunabula & parit, in fpecu fcilicet Ícx pedum defoffa altitudinc.Et penz huius auis intus pallidz funt, fupcr- ne cerulee ut halcyonis:poftremz pinnule rubr habetur.Parit fex aut fc- prem etate. Apibus inimica hzcauis eft.Sunt qui mceropas genitorum Íe- nectutem educare confirment,cducationis uicem reddere:ut parentes no modo fencícentes,uerü etiam ftatim cum iam datur facultas, alantur opc- raliberorum : nec matrem aut patrem exire, fed in cubili manentes paci labore corum . 1 Oem)yr uoce diminutiua dicitur: & yérmor quoque parua uocatur coturnix. 2 Decoturniciseffrenatalibidinelegesapud Athenzum,lib.. 5 Miliarie »: milio quo uefcuntur,ut inquit Varro,delingua Latina. Hzc an. eadem fit auis cum cenchnamo, confideretlector. 4 /— Quanam aucupiJ ratione capiatur coturnices in Italiam primo uere aduentantes,explicat BlondusinregioneLatina. $ — Theodo- ruslib.5 hift.animaliü, ad quinque & uiginti annos habet: fed errore;ni fallor, exem- plaris Graci,autfcriptoris..| 6. Minimerufo,sxX ime B 'vpior, ita legitur apud Athe nzum:fed melius fortaffe fi expungatur &x;ut fit roftro rufefcente:fed nihiluoluimus mutare, 7. NonaTfaylw fcd xsfaja dicetur,fi Athenzo credimus, & &«yaclingua Attica: punctis maculísue infignis, x«7x50«4(7. 8 Frugibusui&titat: ez pgeA«gee 65.An pouus? feminibus frugibüsue erutis atque cffoffis uictitat, uti in fpermologo. 9 Inalimentiratione coniunguntur fere attagenecum perdicibus,& apud Galenum & Oribafium, & cxterosmedicos. 10 — Gallinaginem uocat Theod.uernaculi uo- cem fecutus;ut fcribit Hermolaus.Scolopax ucl aícalopax, uide ne codex Ariftoteli- cus mendofus fitin alterutro loco,;an diuerfz fint aues. Hominé mire diligit, e: i- 6eam C. uetus Ariftotelis interpres ita reddidit: & diligit appropinquare ad homi- nes. i: Lib.8.hiftor.animaliü .Galerita inter eas aues numeratur,que hyeme latent: ubiequidem mendofa effe exemplaria crediderim:tum quód Aétius dicat hyemis ma ximetempore galeritas inucepiristam ucro quód ctiam uetus Ariftotclis interpresco in loco,habet foredoz, cü aliis inlocis pro galerita habeat corozat, aut coroncon pro corydon. 12 Alterum gregale, Hec forfitan eft;de qua Hermolaus:fimnilis eft alau- dx terrancola uocata,nifi quód apice carcat,in terra nidificansunde nomen. Parcus (fi Hermolào credimus) auis eft ab alauda differens, (ctiam fi qui negant) palübo mi nor aliquanto,fübtus cadida, cxtero pauonifimilis,& criftaquoq;. 1; Cacliacis,for fiancolicis legendum. 14. Poflremz pinnulz.lta Theodorus , 76 & Vrooxoov 8 76s vyA Qv &gubpa, id cft (ut mihi certe uidetur)in fummis alis rubra. Plinius hzc ita red didit,colore pinnarum ,fuperne cyaneo,priorifübrutilo. 15. ZEftate; Sat» 49 6zgar. De turdorum merularümque gencribus,& aliis quibufdam,qua cum iis fimilitudine quadàconiungütur. Cap CXXXII. N omniccerte rure, & intra uillarum fepta pafcebátur in auiariis & turdi & merulz.Turdorum tria funt generajunum uifciuorum,quod nifi ui- Íco atque refina no uefcitur: & magnitudine picz cft: alterum zeog', id cft pilare, z FE G ÁNIMIALINM EIH. VII. 18 A pilare, quod fonat acute, & magnitudine merülz eft : terium quód pus à iMd quidam uocant;alij vaszs:iliacum latine non inepte dixeris, mini- mum inter hzc,minüsque maculis diftinétum. Turdi nidos ex luto, ut hi- ; rundines faciunt in feceffu in excelfis arboribus. ftragulum fubiiciunt ex uillo & lanajinterioraque nidi ex cifdem confternunt. Mutat turdus colo- rem:xflate nanque color circa collà uarius,hyeme coócolor:uoce tamé ca- dem eft. Aliquot diebus hyeme latet;in uicinàque abit, quo hybernum pa- bulum petat.itàque in Germania hyeme maxime turdi cernuntur.expcti- tur àturdis & fagi lans. Turdorum caro durior eft quàm fit gallinarum, perdicum,;attagenarum,& id genus aliarum auium:fuccum tamen,ft pro- be concoquatur,& probum generat & minime excrementofum: cftq;jin- B quit Mardalis, Inter aucs turdus, f quis me iudice certet, Inter quadrupedes gloria prima lepus. Turdus inaffatus cum myrti. baccis dyfentericis medetur: turdos quo- que ediffe cum baccis myrti prodeft urinz . Venere in Italiam Debria- cenfibus bellis ciuilibus trans Padum externe & noue aucs:ita enim adhuc uocantur,turdorum fpecie, paulum infra columbas magnitudine,fapore gratz.Merularum duo funt genera, alterü nigrum & uulgare , & roftrum illi rutilum:alterum candidum:magnitudine quidem compari,& uocc fi- mili:fed circa Cyllenam Arcadiz familiare, nec ufquà alibi naícens. Prius illud genus immurtatur per tempora & colore & uoce:ex nigro nanque ru C fefcit, & per hyemem [trepitat;cum per zflatem tumultuantcr cantet . ro- ftrum quoqueanniculis in ebur transhgu ratur,duntaxat maribus. Merula poftquam fibi nidà fecerit, ftragulum fubiicit ex uillo & lana, interioráq; nidicx cifdem confternitturdorum in morem.Bis parit merula;fed primi partus intercu ntfrigore hyberno: omnium nanque auium prima hac pa- rit:pofteriorem partum educat, & feliciter ducitad finem. faliendo ince- dit merula.Latet hyeme:hoc eft in uicina abit,no occultatur,quemadmo- dum & turdus.Eius caro quod ad ad alimeti rationem attinet,no aliter at- que turdorum durior eft,fed probum generat fuccum; uti de turdis dixi- mus:& merulz inaffatz caro cum myrti baccis dyfentericis medetur. Eft & altcra auis xlosvdosjid cft racrula à comicis uocata,no cantans, fed muta. D E merularum genere eft baos auis, merulz nigrz fimilis:fed magnitudine 2 paulo minor.ucríari hac in faxis & tectis folita ell:nec roftrum rucilum ut 5 merula habet. Merulis affine genus quoddam eft uenaticum colorc nigrü, fplendide canorum,recte ex co uenaticü appellatum,quód ex auibus mul- tas Íui cantus permulfione ad fe allicit & capit. quod fi quàdo capti illam 4 conclufcris in caucam,muta permanet atque clinguis.Que caprimulgum appellant;auis montana clt, magnitudine paulo inaior quàm merula (ut alpectu fit merula grandior) minor quàm cuculus, moribus cgnior mol- lióruc.Paritoua duo aut tria cum plurima.intrat paftorum ftabula, capra- rumque uberibus aduolat,fuctum propter lactisyunde nome accepit: cum fuxerituber extingui capràmque cxcecari aiunt. 4ifjid eft capella, alia auis V iiij Turdus pila- Vis. | JAux 68 Aeg. Tv? e. IHiicusturdas. 1ncacumint- bus avborim, Plinius. Hoyeme la- eod e(bur uev tit T beodorus, murino diftm- Cus. "I5Ites noidas Merula. xcujuq G"; , - Xco5U (5,7. Hlyeme balbu tit inquir Pli- ntis, cirea fola l Utm miutds Merula altera Bos, eu 6e, Vetus inter- ; n. pres eovvojtra CItts rubeti 2H. Venatict diis. Venatrix. Caprimu leus, -. / «2» AlyeduAke. H [/ AifoYe d eAOCs Capriceps. AIÉ, Capella Sturnus. xro/p0s. Xx. Collurio. XO E eLOY, Coruleus. Xjojog. Chlorion. Vireo,uel sro. M olliceps. MxAoXoxpa . véve. Pardalus, DE D IEFERENGITIS eft: circaamnes enim & lacus uerfatur.Fur nocturnus eft:parum clare na- E que interdiu uidet, fed noctu perfpicax eft. Sturnus quoque niger eft, & 5 merulz magnitudine, fed colore uario eft. Sturnorum generi proprium catcruatim uolare, & quodam pila orbe circumagi, omnibus in medium agmen tendentibus . Hyemeabeunt & fturni fimili modo atque merulz inuicina, propter hybernum pabulum, Íed non aliter occultantur . Stur- norum oryzam folum pafcentium flercus fimile eft crocodilec, quam uo- cant;eiásque loco uenditur. Collurio auicula fimilis eft merulz,nifi quod & ie fit pardali, mollicipitis, atque aliarum huiufcemodi. Vt in merularum generc alia nigra tota cft , alia uero candida : ita & fuum ha- bent colorem, caeruleus, chlorion, molliceps & pardalus. Cacruleus cya- nósucauicula eft colore tota coeruleo,quz maxime in Scyro colit, faxa a- F mans;,urbanas commorationcs odio profequitur:his locis ubi magna ho- minum folitudo eft , ut montium iugis, delectatur : magnitudine minor quàm merula, maior paulo quàm fringilla . pede magno cft, Ícandítque faxaroflro tenui & longo:crure breui fimiliter ut pipo cft. Chlorion totus cft luteus.coloris minime grad.hyemce hic non meefed zítiuo folflitio g uenit in confpectü. Difcedit exortu arcturi fyderis: magnitudine turturis cft. docilis & ad uitz munera ingeniofus notatur: fed male uolat. Molli- ceps colore totus cinerco , grandi & cartilaginco capite eft: magnitudine 9 paulo maior quàm turdus. Ore firmo, paruo, rotundo: ualet pedibus, fed pennz inualens eft.Eodem in loco femper fibi ftatuit fedem;atque ibidem capitur:capitur autem maxime per noctuam . Pardalus auicula eft colore G tota cinerco,magnitudine proxima fuperioribus,fed pennisac pedibusbo nis.magna ex parte gregatim uolat,nec fingularem hanc uideris: uocé fre- quentem nec grauem emittit. De fidipedibus quz grauiores funt, & qux in auiariis aut fructus aut ganez caufa paíci folebant, queque iis quoquo modo cognata funt, hzc di&a funto. . » 1 Quoducro fcquitur in Áriftotele, &q«füg Amir &N Aout Nor] So Dre, &c. ut e- quidem arbitror,de hirundinibus intelligitur,non de turdis:etiam fi Plinius addit, pe- 1 nc contextim, fcilicet hoc ipfum deturdisintelligens. 2 — Non &exós fed qeuérclegit Theodorus. 3 Intectis,Graci 49? 7N xeegqucv,id eftinfiglinis. 4 ^ Eftapud Ari- ftotelem & azyexeQos,id eft capriceps;cui gula inferiore partelata eít.lienem nó ha- bet:fel uero adhaeret fimul & uentri & iecinori.. $— "Theodorus, Niger cft, albis dif- tindus maculis. 6 ltaexueteritradu&ione Grzcale&io Aldina, & Theodorus, ita. Collurio eifdem quibus merula uefcitur: magnitudo,&c. 7 Tenui, & uetus H interpres, angufto habet. gae», fortaffe Aezfoveratlegendum. 8 — Totusluteus, TTheodorus,totus uiridans ex obfcuro, x^ogosoAes . Hunc nonnulli marem effe arbi- tranturinluctarum genere. 9 Etcartilaginco;asrdpórvms:uide nc fit locus hic cor- ruptus apud Ariftor.uctus certe interpres non habet,fed folum, caput habet magni. Dc auibus carniuoris,& primo de aquilarum generibus. Cap. CXXXIII. Nauium gencre quibus ungues adunci, prope dixerim omnes,carniuo- rz funt,ut dictum eft;ut genera aquilarum omnia, milui ,accipitres: ue- vdqiils ees. Ícuntur tamen & glande in hoc genere pomífque nonnullz. Ex his aquilae maximus ANIMLIAJLI.V.M.LIB. VII. 119 A maximus honos,maxima & uis quoque:quocirca offaiis natura tribuit du riffima craffiffimáque, quibus & medullz minimum ineft. Nidificanta- quilz locis non planis,fed celfis: przcipue quidem arduis faxis & przcipi- tibus,fed arboribus etiam. Incubant tricenis diebus:oua pariunt terna, fed pullos binos excludunt, ut ex uerfu quem ad Mufzum referunt autho- rem conftat: Excludit binos,edit terna,educat unum. Scd quanuis magna ex parte fic hat,tamen & tres uifi aliquando funt pul- lixalterum nido in educando expellunt tzdio nutriendi: quippe co tem- pore ipfis cibum negauit natura;profpiciens ne omnium ferarum foetus ra 1 perentur.Vngues quoque carum inuertuntur diebus iis: albefcunt inedia B pennz,ut merito fuos oderint partus. Sed pullum cicctum offifraga exci- pi & educat.Genera aquilarum non zque omnia prolem faflidiüt:fed dif hciliorin alendo una cui nomen pygargo:benignior que nigra eft (melan- a&tos dicta.) Alunt aquilz fuos pullos donec poteftas uolandi fiat: tum ni- do cosexpellunt;poft regione,quam ipfi genitores incolunt, tota extermi- nant,zmulos fcilicet rapinz.Et alioqui unum par aquilarü magno ad po- pulandum tractu ut fatetur, indiget: unde fit ne fuos pullos ulio pacto ui- cinos habere patiantur. Pradantur locis non fuo nido propinquis;fed lon ge diftantibus. A meridiano autem tempore opcrantur & uolant : priori- bus horis diei donec impleantur hominum conuentu fora, ignauc fedent. 2 Rapta non protinus ferunt;fed primo deponunt,expertzque pondus, tunc C demum abeunt. Venatur aquila etiam lepores,hinnulos, uulpes & rcliqua qua uincere ualeat.Condunt referuántque aquilz fuo in nido quantum ci bi pullis fuperfit: quód enim die quaque facultas uenandi non datur,fit in- terdum ne quod portent extrinfecus habeant. | Viuit aquila tempore lon- vo,quod diuturnitate nidi eiufdem declaratur. Senefcétibus aquilis roftrü fuperius accrefcitincuruatürque fubinde magis magífque, ut demum fa- me intereantnon fenio nec zgritudine.Rhodus aquilam non habet. Aqui Jarum penna mixtas reliquarum auium pennas deuorare feruntur. Dif- fidetaquila cum dracone:uefcitur enim aquila anguibus:cum ardeola etia pugnacunguibus enim ualens aquila aggreditur:ardeola autem repugnan do emoritur.Sitta & trochilus cum aquila pugnant: fitta cnim oua aquilze D frangicaquila tum ob eam rem,tum etiam quód carniuora eft, aducríatur omnibus.Cum aquila etiam pugnat uultur & olor : uincitque cam fzxpius olor.Cymindis chalcísue cum aquila pugnat adeo acriter, ut fepius ambz implexz deferàtur in terram, & uiuz à paftoribus capiantur . Aquilaru m fel acre admodum eft , atque corpora exeft: coloreque fpectatur zrugi- nco. Hoc ,utfertur ,fiunà cum Attico melle inungatur, cui hebefcunt o- culi , plane uifum recreabit, reddétque oculos acutiflimos. Lapis actites inaquilz repertus nido .cuftodit partus contra omnes abortuum infidias. : RN. Pe its. ] 2d Dygareu. Aquilarum plura funtgenera: unum quod pygargus ab albicante cauda di SD. citur, ac fi albicillam nomines. Verfatur hzc in cápis, & lucis, & circa op- 77,15, pida,hinnularia à nonnullis uocata cognomine eft:motes ctiam fyluàmq; s«egogéres. Planous,uel Plancus, uel Clangus. NudjoQór(- , JA nataria, Morphbnos, ucl morphna. Darcnus. In lacus, alias 8n latus, M&AautX TOC, Pulla aquila, Fuluia. AaoQoroe, Leporaria, Valeria. Percnopterus, Oed Gne, Ciconia mon- tana. TvTOX 6r. Háalicetus. Haliactus. Tiugoóg xtór. Xpv(Scerec , Stellarisaqui- la. Media magni tudime inquit Plinius. DUE DIETO BENULIIS fuisfreta uiribus petit. Reliqua gencrararo plana & lucos adeunt.Hzc ma E xime intcr aquilas difficilem fe przbet infoetu alendo. Alterum genus fc- cundum magnitudine & ul, plangos nomine, n[o4oe; ctiam cognomi- natur, id cftanataria, & morphnos : Homerus parcnon uocauit. Huic ui- 4 ta circa lacus ftagnàue, & faltus quoque & conualles.Phomonoc Apollinis dicta filia dentesei efle prodidit, mutz alias carenti lingua: cadem nigerri- mam,prominentiore cauda:confenfit & Bocthus.Ingenium eftci teftudi- ncs raptas frangere é fublimi iaciendo:quz fors interemit poctam ZEfchy- ; lum. Aquaticas aucs hzc appetitmergetes fefe fubinde,donec fopitas laf- 6 fatásque rapiat.Spe&tand: imo ad perfugia litorü tendente,ma- xime fi condenfa arundo fitzaquila inde i&u abigente ala, & cum appetat, in lacus cadente,umbrámqy; fuam nanti fub aqua à litore oftendente : rur- F fusaue in diuerfa, & ubi fe minime credat fpectari emergente. Hxc caufa cft gregatim auibus natandi,quia plures fimul nó infeftantur,refperfu pc- narum hoftem obcxcantes.Sape & aquilz ip nó tolerantes pondus ap- prehenfum una merguntur.Teftium genus magnitudine minima, fed ui- ribus omnium przftantiflima hzc eft. Colit montes & fyluas ucxeurotzos à Grecis dicta;id cft pulla aut fuluia: & A«yeqévor id cft leporaria:eadémq; ua- leria. Sola aquilarum factus fuos alit atque educit:czterz fugant . Pernix cft & prompta ac pugnax intrepidáque liberalis non inuida cft, modelta 7 ctiam nec petulans:quippe qua non clangat neque murmurct. Quartum 8 genus percnopterus, capite albicante;corpote maiore quàm czterz adhuc.G dictz,fed alis breuioribus,cauda longiore,uulturina fpecie; ies vippsr co- 9 gnominaturjid cft ciconia montana, & miris imbecillis & degener eft: quippe quz à coruo czterísque id genus alitibus uerberetur fugetürq;:gra uis elt enim & uictu iners, famclica femper eft & querule murmurationis, incolit lucos.Nec czterarum aquilarum uitiis caret: & bonorum quz illa obtinent expers eft.Sola aquilarum exanima fert corpora:cztera cum oc- cidére confidunt. Q uintü genus quod halicetus,hoc eft marina aquila uo- catur,ceruice magna & craffa;alis curuantibus,cauda lata.Moratur hzc in 1o litoribus & oris maritimis: & lacus quoque petit.Clariffima eft oculorum acie,librans ex alto fefe,uifóque in mari pifce przceps in eum ruens, & dif- culfis pectore aquis rapiens. Accidit huic fx pius, ut cum ferre quod cepe- rit,ncqucat,in gurgitem demergatu r.Halicetus tàtum (inquit Piinius)im- rr plumes etiamnum pullos fuos percutiens fubinde cogit adueríos intueri H folis radios:& fi conniuctem flentémque animaduertit, prxcipitat é nido, uclut adulterinum & degenerem:illü cuius acies firma contra fteterit, edu cat. Halizeti(ut Plinius author eft)fuum genus non habent;fed ex diuerfo aquilarum coitu nafcuntur: & id quidem quod ex iis natum efbin ofhitra- gis genus habet. Mixto huius aquilz felle cü melle Atticojinunguntur nu- beculz fuffufionésque oculorum.Sextum genus nav appellant, id cft uc- rum ac germanum;uclut folà incorruptz originis:alij chryfaétonali ftel- larem uocant. Maxima aquilarum omniü hzc eft, maior ctiam qu àm ofli- fraga:fed cteras aquilas ucl fefquialtera proportione excedit: colore fub- rutilo, A'NIMMALIVM LIE.. VEL 120 A rutilo,rara confpectu.Hoc genus aquilarum hinnulos,lcpores,grues;aues 12 cortales ucnatur:quin et tauros inuadit. Ex aquilarum gencre una tantum quz Iouis appellatur carnes non attingit,fed ad uictum illi herba fatis eft. 7 outs aquila, 15 Quod ex halixetis natum cft, in o(lifragis genus habet, ut di&tü eft: € qui- Ofsfraga . bus uultures progenerantur minores:& cx iis magni,qui omnino non ge- regu nerant. Offifragam Graci eut» & oiu dicüt:aquilis cognatum genus un- e cunguc carniuonimque : clus magnitudo maior eft quàm aquile: color ex V«ltur. cinere albicas.Parum hac oculis ualet:nubecula enim oculos habet larfos. Ntbecula ecc. Probe & factificat & uiuit: ceenzgerula & benigna eft. Nutricat bene. & ^7, £27 fuos pullos & aquilz : cum enim aquila fuos nido ciccerit, hzc recipit cos "S ac educat . Eiicit nanque fuos aquila antequam uolandi tempus fit, adhuc B parentis operam defiderantes,nec uolandi adeptos facultate. Deiecti pulli uociferantur:fed offifraga recipit eos benigne, & tuetur, & alit dum quan- tum fads fit adolefcant.Offifragi uenter paulatim cpotus,calculos cum lo- tio pellere proditur . Vnü eft oflifrago inteftinum mirabili natura,omnia deuorata conficienti:huius partem extremam adalligatam prodetle cotra 2 colum conftat. Vultures minores ex halixetis progenerantur,uti modo di Vaio ximus.Vulturum nanque duo genera:alterum paruum & albicantius, al- EE terum maius & coloris cinerei aut nigri. Vultur ut ferc grauiores, nifi ex procurfu aut altiore tumulo immiffum non cuolat. Niditicat in excelfiffi- e mis rupibus:unde hitutraro nidus & pulli uulturis cernantur : idco etiam fuere qui putarent illosex diuerfo orbe nobis incognito aduolare falfó: C quanquam enim difficile nidum eius alitis uideris, tamen uifus aliquan- — doeft:neque certe locorum pluriü incola auis hxc eft.Edit non plus quàm unum ouum,aut duo cum plurimum: & factus fzpe cernuntur ferc bini. V mbricius arufpex author eft triduo ante aut biduo uolare eos, ubi cada- ucra futura funt: & multi exercitum fequétes repente apparent. Cü aquila pugnat uultur : & inimici inter fc funt uultur & xfalo. Ex uolucribus in auxilio contra ferpentes primum uultur eft.Annotandum quoque minus uirium effe nigris . Pennarü ex his nidore,fi urantur,fugari eas dicunt:uul- tures unguento fugantur, fed alios appetuntodores. Immulflülum aliqui 7beophraff. o uulturis pullum arbitrantur: & fanqualem offifragam: Maflurius immuffu dud MEE [D : " : ES ; Ca lum dicit effe pullum aquilz priufquam albicet cauda:quidà poft Mutium Iormajfhaà D augurem uifos non effe Rome cofirmauerc.Ego(quod ueri fimilius cftin- Janqualis, quit Plinius)in defidia rerum omnium non arbitror agnitos.Suntin Arca- dia circa paludem quz Tantali dicitur , aquilz,quz cycniz uocantur,co- Cycsi«. lore candido zque atque olores. 1 Plinius:Eie&os ab ijscognatum genus offifragi excipiunt,& educant cum fuis. 2 Heactribuit ZElianus precipue generi illi,quod chryfactos & flellaris appellatur. Quàm caute lepores uenatur aquila oftendit Ariftoteles : quo ucro pacto cducantur inftituuntürque aduenationem apud Indos,explicat ZElianus. 3 — Lucis,7& AN. 4. Circalacus,uetusinterpresin defertis & montanis. 5. Quzfors, Lege Valeri. Max.lib.9,& Gellium lib.rs, & lib.7. Hac deaquila in genere uel de haliacto dicun- tur,nifi codex fit mendofus apud Ariftotelem. 6^ Doncc fopitas &c. Ariftoteles ita, Donecucl ftrangulet in humorc,uel per fammacorripiat. 7 — Plinius,5ola ftue cla- DI«DILEERQS IIIS euxshe, — gorc fine mürmuratione. $9 Percnopterus,ab alarum notis,inquit Theodorus;ucl E fübaqula. — abalarum nigritia, 9 rvmeós, Videtu r Theodorus emesóshic lcgifle, id eft fub- aquila. Alis minimis,Plinius:Corpore maiore,&c.1«)0d u&yisve. uetus interpres,Qua titas eius eft,quafi medietas aliorü:ubi fufpc&ta forfitan uideri poterent Graeca exem- Nifas. plaria,& legédum effecorporeminore. 1o Nifusinhaliaetum mutatus narratur. Ouid.lib.8 Metamorph. 1 Quz Pliniushoc inloco de haliaeto narrat, alij ad aliaaquilarum genera referunt:ut Ambrofius lib.; Hexamer.& Ariftoteles lib. 9 hi- ftor.animaliü,nifi forfitan totum illud caput fit mendofum:quod fane fufpicor. 12 Quonam modo tauros inuadit hoc aquilarum genus,leges apud ZElianum lib. 14. Baybata. 15 Genusaquilz quam barbaram uocant, Thufci offifragam dicüt.Offifragam ab à offifrago diftinguit Hermolaus,in Corr. De accipitrum ceneribus. Cup XX XTPPPD p -Acapiter, A accipitrum quoque generi natura I Hes Oráque adunca dedit,curuos dedit unguibus hamos. Hi multo inter fe magnitudine differunt . Color iis maculis diftinguitur ceu lineis.Fel habet accipiter iecori fimul & inteftino adhzrens.Lien illi uf queadco exiguus;ut propemodum fenfum effugiat: & uentriculus quoque feruentior:& quanuis uorax fitjauium tamen quas ceperit, cor nunquam comedit.Nidulatur locis arduis & faxofis:& uicenis diebus incubat. Acci- pitres tutius Maflilic humi foetificát, necalibi nafcuntur illis aflucti genti- bus.In Thraciz parte homines atque accipitresfocietate quadam aucupà- tur:hi ex fyluis frutetísue & arundincris excitantaues : illi fuperuolantes deprimunt:rurfus captas, aucupes diuidunt cum Illis. Accipiter 4Egyptius G manfuetior eft quàm fint alij. Accipiter deco&tus in rofaceo efficaciffimus adinunctiones omnium oculi uitiorum putatur: item fimi eiuscinis cum Attico melle... Genera non pauciora quàm decem cfle accipitrum aliqui . . . . 1 * * LI L prodideru nt.Plinius accipitrum genera inquit, x v 1 inuenimus.Differunt autem,quodaalij columbam RM ucc rapiuntque, uolan- tem nonappcetunt: alij fuper arborem aut tale quid confcendentem uenà- tur:fin humi eft aut uolatjnon inuaduncalijneque humi neque in fublimi manentem aggrediuntur,fed uolantem capere conantur. Fertur ctia dcos lumbis quodq; accipitrum genus cognofci:itaque cum accipiter prouolat, fi fublimipeta eftjmanent quo confüiterint loco:fed fi humipeta qui prouo lat,cftjnon manent,fed continuo auolant contra naturam eius auxiliantes "hi "dL Accipitrum genus primum uiribufque ualentiffimü triorchisànu- 2 Buteo. mero teftium nuncupatus:buteonem hunc appellàt Romani: miluo zqui- H paratur magnitudinc,fempérq; cernitur, uti Ariftoteles author eft. Buteo 5 hoftis eft ranz rubetz & angui:xrapit enim eos atque exedit . In Balearibus AEfios, inhonore menfarum eft... Secundum genus zfalona Graci uocant , qui 4 -Efdo. ^ (hPlinio credimus) omni tempore apparet: czteri hyeme abeüt. ZEfalo & uultur inuicem inimici funt.Et uulpi quoque hoftis zfalo cft : ferit enim, pilófque cius eucllitjocciditque catulos, ut qui uncos habeat ungues : con- tra coruus (ut qui uulpi amicus eft) pugnat cum zrfalone: unde fit ut uulpi, Circus, cum ab zfalone percutitur,auxilietur coruus.. Tertium circus, claudum altero pede:cui cum uulpe quoq; inimicitiz funt, & propter communem uictum , A N'DUMEXEEVUM' LIB VII it A uictum: (carne enim uiuunt) uulpem inuadit & uulnerat . Ex ferociorum Alflorie fll » i accipitrum numcro circus cft: & gallinaru m domefticarum quoquc pullis laris. E " - i 2 EJ . 3 É Do» infidiatur. Ecaliaaccipitrum genera funt,afterias, id eft ftellaris , & per- POE nes, & palumbarius ftue qeosoqoros Qx£osvmisuc, quiin ferociorum accipitrü 5 2 I Palusmbarims » QxosoQpovog. numero cenfetur. Subuteones ucl ex» qicexec appellantur accipitres , qui q«€zrv zd, latiores funt : alij perci, & ation uel fringillarij:alij A&oi ld eft leues: & qeuoo-. Subuteo,tme- Aóspi,id eft rubetarij:hi abunde uiuunt, & propter humum uolitant. Chal- 7*6exs- : : : . . . : ; Percus. CIS FATO apparet,rarus ctiam 1n [yluis:montes ctenim incolit. nigro colore ui eft,magnitudine accipitris, qucm palumbarium nominant, forma longa ac tenui,Iones cymindem eam appellant: cuius Homerus etiam meminit chaloi. in Ilizde,cum dicit, Cymindis, B Chalcida dij perhibent/homines dixere cymindem. 6 No&urnus accipiter cft.Sunt qui hanc auem non alià effe qu im ptyngem pp, uclint.Interdiu minus apparct,quia clare non uidet,fed noctu uenatur mo. — re aquilz.Et pugnat ucro cum aquila adeo acriter, ut [zpius ambz imple- xz deferantur in terram, & uiuz à paftoribus capiatur. Parit hzc oua duo, & in faxis fpeluncifq; nidulatur. Genus accipitris innunculum uocát ru- Tiosuncr ftici,qui fere in zdificiis nidos facit. Columbas defendit hic,terrétque cx- tcros accipitres naturali potentia, in tantum ut uifum uocémque cius fu- giant.Hac de caufa praecipuus columbis amor corum.Feruntque fiin qua- tuor angulis defodiantur in ollis nouis oblitis non mutare fedem colum- bas:uel uti narrat Columella, cius pulli finguli fiétilibus ollis conduntur, C ftipantiáque opercula fuperponuntur, & gypfo lita uafa in angulis colum- baryj fufpenduntur:que res auibus amorem loci fic conciliat,ne unqua de- ferantmultiuagaalioquinaue. Suntqui Cenchrin tinnunculum uocát: Ceschri & accipitrum quoque generis hanc Grzci faciunt. Ventriculus illi mini- me carnofus;fed ingluuici fimilis.Plurima in adunco genere parit: cum o- mnes quibus ungues adunci,parcius generant. huius quatuor reperti funt pulli,fed plures etiam poffe procrcari apertum cft. Rubrum eft eius ouum modo minij.fola fere aduncarum bibit . Cenchridis imum albugines ex- tenuat.Milui ex accipitrum genere magnitudine differüt. Rapacitfima & dila famclica femper ales atque carniuora. Ventriculum habet miluus calidü, Poi & lienem exiguum . fel quoque habet iecori fimul & inteftino adharens. i45, D Videntur milui artem gubernandi docuiffe caudz flexibus, in cxlo mon- ftrante natura,quod opus cffecin profundo . Oua pariunt milui bina ma- gna ex parte,interdum terna: totidémque excludunt. uicenis diebus incu- bant.Hybernis menfibus latent paucis quibufdam dicbus:non tamen ante hirundinem abeunt. Traduntur autem & folftiuis affici podagra. Miluus cum coruo pugnat: eripitenim miluusàcoruo quicquidtenet,utqui & ———— unguibus fit przeftàtior & uolatu.Piphex,harpa & miluus amici funt.Lau- Piphex. datur milui iecur ad oculorum uitia: fed miluorum bilis acris admodü eft, atque erodit. Colore quoque eruginofo fpcctatur , & nonnunquam atro. In ZEgypto auem colunt incolz,quem accipitrem uocant: qui nec noftris fimile quicquam habet, nec ZEgyptiis : fcd & magnitudine excellit & ua- X dope A&os uel leuis; "X Accipiter A8 -Accipiter Je vius m agis multo cft. Hunc cffe ZEthio thiopicus. $XAXLY. -Accipiter. Elybris. Cuculus. Coccyx. DIEM GDIDLP ER/ESESNSE RES picum dicunt, & illuc ex Ethiopia E afferri.Mitis hic prz caeteris eft qui alibi reperiuntur. I $XAxvnomen & fpeciesaccipitriseft,authore Suida. 2 — Primum,&c.xeeiser, id eft przcipuum,dixit Theod. 3 — Buteo;inquit Feftus, ex co fc alit quod accipitri cripucrit:uaftitatífque caufa eft in iis locis quz intrauerit. Vbi aduertendum quód Fe ftus hocin locoaccipitrem prounafpecieaccipit. 4 — ZEfalon (inquit Plinius) uo- catur parua auis oua corui frangens,cuius pulli infeftantur à uulpibus:inuicem catu- los cius ipfámque uellit : quod ubi uiderint corui,contra auxiliatur uclut aduerfus có munemhoftem. $5 eias uclfringillarius, QeuvoAógss, uel rubetarius. 6 — Sunt qui, &c. Ita legit Theodorus apud Ariftotelem Plinium fecutus,qui hzcquz in con- textu fequuntur cymindi attribuit:uerum in Grzco exéplari aliter habetur,H & VCgie, Qai & mie iy oy ow mr Cre v opri9e Q my, $706 Aukpoie QU qairerou,&cc. Et uctusité interpres ita reddidit, Et inuenitur etiam alia quz dicitur, &c. ut ex iis alia uideatur cfle auis,cui hzc attribuit Ariftoteles,quz hybris dicatur, & non cymindis. De cuculo. Cap CXXXV. Occyx ex accipitre fierijtempore anni immutata figura nonnullis pu- tatur:quonii quo tempore is apparctaccipiter ille cui fimilis eftnon afpicitur:fed itafere cuenit,ut ne caxteri quidem accipitres item cernatur, cum primum uocem emifit cuculus,nifi perquam paucis diebus: ipfeque modico tempore zeftatis uifus,hyeme non cernitur. Eft hic neque aduncis unguibus ut accipiter,neque capite accipitri fimilis:fed ca utraq; parte co- lumbum potius quàm accipitrem reprz'fentat:nec alio quàm colore imita tur accipitrem,nifi quód accipiter maculis diftinguitur ceu lineis, cuculus uelut punctis. Magnitudo atque uolatus fimilis accipitrum minimo, qui G magna ex parte id temporis non cernitur, uti modo diximus, quo cuculus apparet:nam ucl ambo uifi aliquando funt. Quinetiam ab accipitre abfu- mi uifus eft,fi quado una apparuere:quod nulla auis fuo in genere folet fa- cere. Pullos cuculi fere nemo fe ait uidiffe : parit tamen non in nido quem ipfe fecerit,fed in nidis parit alienis:& interdum quidem in nidis minorü auium: przcipuc autem in palumbium & curucz, & alaudz humi, atque ctiam in nido chloridis fuper arborem. Parit maiore ex parte fingula, raro bina,aut terna cum plurimum. nec ipfe incubat, fed auis in cuius nido pe- perit incubat;excludit atque educat: quo quidem przcipue tépore & pin- euis & grati faporis pullus cuculi eft. Atque adeo cum iam uolandi potens cft cuculi pullus,nulla tum auium fuauitate carnis comparatur illi. Illa uc- H roquzc educat,cum alienigena pullus accreuerit,fuos eiicere diciturjita ut pereant. Sed de pullorum interitu non conuenit inter omnes:alij eosà gc nitrice occidi & dari in cibo cuculi pullo aiunt, uidelicet improbatos pro- pter fpeciem cuculi elegantiorem:ille enim nitidusin fe nutricem conuer titut aiuntiilla gaudet cius fpeciejmiratürque fefe ipfam quód talem pepe rerit:fuos comparatione eius damnat,utalienos : abíumíque etià fe infpc- &ante patitur,donec corripit ipfam quoque iam uolandi potens. Alij cucu lum ipfum repetere nidum cui fuum ouum mandarit, pullófque deuorare nutricis uoluntzalij pullum cuculi,quód magnitudine prattet, poffe perci- pere cibum omnem oblatum,atque ita cateros fame perire autumant: alij ipfum ANIMALIVM LIRE Vir. À ipfum ut fortiorem , czteros paftus confortes occidere authores funt.Sed prudenter fane prolis fuz procrcationem moliri uidetur cuculus : cum e- nim fe timidum miniméque opitulandi potentem noucrit, facit quafi fup pofititios fuos pullos,quo Íeruari poflint. Timiditate enim hxcauis excc- dit quippe quz ab auiculis ucllatur, & pra metu earum fugiat. Cuculusim mutatur colore, & uocem minus explanat cum fe abditurus cft, quod facc- re exortu caniculz folet. Apparet autem ab ineunte uere ad cius lyderis or tum.Auem cuculum leporina pelle adalligatum foranum allicere aiunt. 122, De no&urnis auibus,qux uncungues funt. Cap CXXXVL Octurnarum ctiam auium nonnulla adüncis unguibus funt: hz in- B terdiu nequeunt cernere; & noctu uenarido cibum fibi acquirunt.ue rum non tota nocte id faciunt;fed uefpertino & matutino. Venantur autc mures,lacertos,fphondilas, parnopas, & huiufmodi alias quafdam beftio- 1 ]as: »Aowiai?eis graece dicuntur jid eft no&tuz fpecié habentes: quz etiam fü- r^ezizei; periore palpebraconniuent. Noctuam czterz aues omnes die circunuo- ^ otfus, lantquod mirari uocatur;aduolantéfque percutiunt: quapropter aucupes p gs ca conflituta;auicularü genera multa & uaria capiunt. In genere adunco noctua eft. Gulam habet parte inferiore paulo latiorem: & appendices pau Cas quafdam infra qu à definit inteftinum. Lienem adco cxiguum;ut pro- pemodum fenfum effugiat. Dicbus quibufdam paucis latitat hyeme. No- 2 ctuas Ícxagenis diebus hyemis cubare & nouem uoccs habere tradit Nigi- C dius. Harum genus in Creta infula no eft:etiam fi qua inuccta fit;moritur. Diffidet cornix cum noctua : cornix enim iicridie oua furripiens noctud abfumit, cum non clare interdiu noctua uideat: noctua contrà oua corni- cis no&u exedic:eftq; altera interdiu , altera noctu potentior: item noctua cum orchilo:nam is quoque oua exedit noctuz. Noctua apibus contraria, & uefpis crabronibufque, & fanguifugis. Noctuarum contra aucs folers di micatio:maiore circundante multitudine , refu pinz pedibus repugnant, colle&zque in ar&tum,roftro & unguibus totz teguntur. Auxiliatur acci- piter collegio quodam naturz,bellümque partitur. Noctuas feruntà cau- da de ouo exirc;ficuti & bubonem & trogonem,quoniam pondere capitü Trosoz. peruerfa oua pofteriorem partem corporum fouendam matri applicent. lias trigoné; ; Noctua imbre garrula fercnitatem,fereno cempeftatem cnuntiat.Ebriofis "^ "2S7 D oua noctuz pcr triduum data in uino;tedium ciusadducant. No&tuarü cenus maximum afto cftquibus pluma auriü modo micat. Huius felle rc- Jf. centi glaucomata emédari dicüt.. No&urna auis & bubo eft;& uncos un- gabo: eues habet.Plumas habet uelut aures.deferta incolit, nec tantum dcíolata, fed dira etiam & inacceffa. Noctis monftrum,nec cantu aliquo uocali, fed gemitu . itaque in urbibus automnino in luce uifus, dirum oftenfum eft. Priuatorum domibus infidentem plurimis fcio non fuiffe feralem, inquit Plinius: uolat nunquam quó libet, fed tranfuerfus aufertur . Bubonis pe- desufti cum plumbagine herba,contra ferpentes auxiliari feruntur . Eiuf- dem ouo ad capillosremedia demonftrant.Q uis autem, quzfo,ouum bu- A -"Afca aphus. Bubo. Afcalapbus. Byas. Bubo. EA^«or, aluco. BryoM6$; Vlula. Colaris. Scops,0 eX 64, x&d. A10 Q axe. Perennes fco- pe- N»élicorax. "pud 205 id eft in Creta. D'E XLPEEZIENTIBDS bonis uidere potuit,cum tam ipfam auem uidiffe prodigiü fit. Afcalaphü E. fabulantur in bubonem uerfum. De quo ita cecinit Ouidius, Ing emuit regina Erebi, teftémque prophanum Fecit auem:fparfumque caput phlegetontide lympha Inrofirum,& plumas & grandia lumina ucrtit. Ille fibi ablatus fuluis amicitur ab alis: In caput crefcitlongósque reflectitur ungues, Víxque mouet natas per inertia brachia pennas: Feedáque fit uolucris uenturi nuntia lu&tus Ignauus bubo,dirum mortalibus omen. Aícalaphus appendices quafdà paucas habet,ut noctua;adnatas infrà quà definit inteftinum.Byas grzce dicitur(hunc & bubonem nonnulli uocàt:) E fpecie fimilis noctuz cft : fed magnitudine no minor d aquila. Nocturna auis & aduncis unguibus aluco cft, maior gallinaceo : picas uenatur. Hxc uia fimili pecie conftant;aluco;xgolios,& fcops.ZEgolios quoque(quam ululam interpretantur) nocturna auis cft, & uncunguis,fpecie fimilis alu- 4 coni & Ícopi: aluconi compar: & picas quoque uenatur. Interdiu raro ap- paretfed no&u uagatur & pafcitur:colit faxa & fpeluncas : pollet ingenio ac induftria in uitz muneribus.zgolios quaternos nunquam edit pullos. Colarem ulula cxtertque adunci exedüt,unde his oritur bellum. Vlulz fel praedicatur ad albugines,fuffufiones,caligines: adeps fimiliter ad claritate. ; Aluconi & ululz fpecie fimilis eft, qui Ícops uocatur, & uncunguis quoq;, & carne uefcitur:uerum magnitudine minor quàm noctua eft:colore plu- G beo candidis quibufdam maculis diftincto:in capite utrinque ad tempora cmicant plumz-.Duo feruntur fcopium genera: & hi quidem uocales, alij ucro muti.Et aliqui omnibus anni temporibus apparent: & ob cam rem &deximsid eft perennes appellanturqui cfui non funt propter uitiü carnis. 6 colorem habent glaucum : alij autumno interdum apparent, nec plus uno aut altero dieimmorantur,qui & efui funt, & ua'de probantur. Differunt hi nullo fere alio à perennibus illis ; nifi corpulentia pingui, & quód uox 7 his deeftjillis no decft:& quód turturi aut palumbi zquales funt. Imitatrix auis hzc eft;non aliter atque otus:& eodem modo capitur(ut aiunt)faltádi imitatione : & ut nonnulli tradunt (copes aues omnes oris cxpreíflione & articulata uoce longe fuperant: & quemadmodum pfitacus & pica, fic H Ícops hominum & aliarum auium uoces exprimere fertur. Nominan- tur ab Homero,inquit Plinius,fcopes auium genus : neque harum fatyri- cos motus cum infident plerisque memoratos, facile conceperim mente: neque ipfe iam aucs nafcuntur. Aduncis quoque unguibus cft ny&icorax, quz & noctu uenando cibum fibi acquirit:habétque( quemadmodum & noctua)appendices paucas adnatas infra quà definit inteftinum. Non eft 8 ubiquelocorum fimilis nyéticorax. Apud nos;inquit Strabo;aquilz equa- lis cít,uocemque grauem ediciin ZEgypto uero graculi habet magnitudi- nem,& uocem omnino diuerfam.Nycticoracem nonulli uocant otum;a- uem fcilicet illam quz fe coturnicibus hinc abeuntibus ducem prabet. 1 Ouidius ANTMALIVM LiB. Vin m 2j A 1 Ouidiusde Ny&imene inno&uam mutata: Confpedum lucémque fugir, Età cun&tisexpclliturztheretoto. 2. Via (inquit Penicatus in Plauti Menechmo) afferri no&tuam,que tutu ufque dicat tibi. Tutu noduz uoxcelt..— 5 Aliàs,Quibus pluma auri modo micat:ucl quibus pluma aurium emicat. 4.— Ariftotelesita haber, . 600 U^. doy xx loros , o Je at yoNOs, mes. aae: ambiguo fane fenfu.Quod nec minus ambigue uertit Theodorus: Aluco maior gallinaceo eft, ulula cópar. Am- biguum fcilicet an ulula fit npo a6, id eft fpecie fimilisan magnitudine compar: &an ficgallinaceo compar,an aluconi. Vetus interpres ita haber,fenfü paulo apertio- re, Heleos auté gallo maior, & agolius affimilatur ei multum:cuius fenfum & nos fe- cutifamus. $ ScopsAfionem uocat Theodorus: Tyrannio exózas cfle nyGicora- b: ces dixit: & exómee dici quafi esame T0) cmt, idcftuocem no&uedétes. 6 — Adexé- ffo. ax;,Sempafiones uocat Theodorus. à & 32 wwe, inquit Athenzus, fi uerum fit exé- ia pi i i : - Sempa[ine:s pla 7 Corpulentia pingui , Italegit Theodorus apud Ariftotelem: G5 76ya : uc- paftones; rum Athenzus Gy 7e ye habet,ut fcilicet differát nó corpulentia,fed pernicitate. 8 Cicumam uocat T heodorus.aliàs,cicunia. T De hirundinum gencribus. Cap CXXXVII. I S Vntcetiam ingenere non adunco quz carne ucfcuntur, ut hirundo: fo- zziudo, ; láque carne ucfcens auisyinquit Plinius,ex iis que aduncos ungues non xeAidtor; habent:una quoque ex iis quz carne ucfcuntur,bis anno nidificat: qux (uti de ea cecinit Ouidius) Tecta fubitzneque adhuc de pectore czdis Exceflere notz;fignatáque fanguine pluma cít. ; MEE : ; Hirundinum penna quandoque e nieris hunt albx.Ventriculus hirundi- ni longior:& neque gulam habet ampliorem,neq; ingluuiem. Felearumi Caliis uentri;aliis inteflino adhzret,ucl in codem hirundinum gencre. Vo- lucrum fóli hirundini exuofi uolatus,uclox celeritas:quibus cx caufis nc- que rapinz cztterarum alitum obnoxia eft. Eaxdem demum fola auium nó nifi in uolatu pafcitur:ierü ut pennis przualere;fic pedibus degencrare ui- 2 detur.Hirundo nulla arte máfucfcit.Difcedüt hirüdines hybernis méfibus in uicina: & quidem uifz funchirundines inlocis quibufdaanguftis nudze atq; omnino deplumces. Difcedunt ad ar&uri ortü.Cófpiciuntur denuo ad v 11 cal.Marr.itaque Íemeftres apparent. Auerfz hirundincs coire ferütut, plius lij.5. contra atque cztera auium genera.Bis anno nidificat hirüdo (ut diximus:) v 111.calezd; & pullos edit imperfe&os & cxcos:quorum adhuc recentium oculi,fi quis 4 [tylo cos pupugerit , refancícunt, & cernendi uim poftea plane recipiunt. Indociles quidem funt , fed intelligenti rationem quandam in effingédo D conflituendóque nido oftendunt hirundines:luto conftruunt,ftramento — ,, roborant.Si quando inopia eft lutijmadefactum multa aqua pennis pulue p. inade- rem fpargunt. Ipfum uero nidum plumis floccílque confternunt tepefa- nd ciendis ouis:fimul ne durus fit infantibus pullis.In cnutrienda prole tum- ma zquitate alternant cibum tam mas quàm foemina , obferuantes ne qui pullus acceperit)bis accipiat. Notabili mundiua egerüt parentes excreme- ta pullorum: adultioréfque circumagi docent, & foras faturitatem emitte- re.apibus iniuria hirundo eft. Hirundo tam iuxta aquas uolitans ut penna Íape percutiatimbrem pranuntiac.Dicuntur hirundines exclufo pullo la pillum dare: itaque in uentre hirundinum pullis lapilli candido atque ru- X ij Lapis chelida- nuts DE" DIFFERENT P415 benti colore,qui chelidonij uocantur, magicis narrati artibus inueniütur. E Hirundinum caro recens coccrpta auxiliatur contra ferpentes. Vua & fau cium dolor anginàue mitigatur hirundinum cinere cum melle illito:fic & 3 tonfillisfüccurritur & affectibus omnibus qui in gutture , aut columella, autore contigerintznonulli & ad uifus claritatem co ufi funt. Anginis citi fime fuccurritur cinere hirundinis ex aqua calida poto. Scd efficaciores ad omniajquz ex hirundinibus montlrantur,pulli fylueftrium: figura nidorü cos deprehendit , multo tamen cfficaciffimi ripariarum pulli . Sunt multi qui cuiufcunque hirundinis pullum edéndum cenfent, ne toto anno mc- tuatur id malum.Strangulatos cum fanguine comburunt in uafe, & cinc- 4 rcm cum pane aut potu dant:quidam & multelz cineres pari modo admi- fcent:fic & ad ftrumz remedia. dant & comitialibus quotidie potu.In fale E quoque feruatz hirundines ad anginam una drachma bibuntur: cui malo & nidus earum mederi dicitur potus. Hirundinis roftri cinerem cü myr- rha tritum,& in uino quod bibitur infperfum fecuros praftare àtemulen- Hirimdo, tiatradunt. Inuenithzc Horus Aflyriorum rex. Alterum genus hirun- 5 Ruflica. dinum rufticarum & agreftium,quz raro in domibus diueríos figura, fed rris. cadem materia confingunt nidos, totos fupinos, faucibus porrectis in an- Susi guftum;utcero capaci:mirum qua peritia occultandis habiles pullis, & fub- Iternendis molles.In ZEgypti Heracleotico oftio molem continuatione ni dorum cuaganti Nilo inexpugnabilem opponunt, ftadij ferc unius fpatio, quod humano opere perfici non poffet. In eadem ZEgypto iuxta oppidum Copton infula eft facra Ifidi,quam ne laceret amnis idem,muniunt operc, G incipientibus uernis diebus palea & ftrameto, roftro firmantes,conünua- tis per triduum noctibus, canto labore , ut multas in opere emori conftet: Riparia. cáque militia in illis cum anno redit femper. Tertium cft carum genus P Kiel quiz ripas cxcauantatque ita in terra fectificant : non faciunt hz nidos. ri- p pariam uocant Latini,drepanis à Grecis dicitur.rara auicula cft,apparet z- Ítate tantum cum imber inceffittunc enim & apparet & capitur. Riparia- rum pulli ad cinerem ambufti omnium hirundinum efhicaciffimz morti- fero faucium morbo,multífque aliis morbis humani corporis medentur. 6 Riparia altera In genere item ripariarum eft,cui nidus ex mufco arido ita abfoluta perfi- -Arpatbilis. | citur pila,ut inueniri non poffit aditus.Süt qui & argathilin in ripariarum genere numcrent.Solerti porro ingenio argathilis fuum inftituit nidum: H pudes. intexit enim fpecie pilz linez aditu ar&to. Vt pennis przualerc,fic pedibus 7 Oypfelli degenerare uidentur hirundo,drepanis,& qui apodes dicuntur : hzc enim omnia & moribus, & uolatu,& fpecie proxima inter Íe confpiciütur. Sunt ucro apodesquos aliqui cypfellos appellant, hirundinum adeo fimiles, ut . haudfacile difcerni ab hirundine pollint;nifi quód tibiis funt hirfutis. Ni- Tetra faxa V-. 4 im fpecie ciftella productz longiuslongius fictz ex ditu d mi infva, Pli- pecie ciftella productz longius longius fictz cx luto, uno aditu dato nius, Nilificis ar &tillimo faciunt:idq; locis anguftis intra faxa & fpecus,ut & beluas deui infcopulis. — tare poflint & homines. Apparentapodes omnibus anni temporibus. Plu- rimum uolant quz apodes uocantur, quia carent ufu pedum. ha funt quae toto mari cernuntur: nec unquam tam longo naucs tàámque continuo Cur- ANIMALIVM LIB. VIL n4 A curíu recedunt à terra, utnon circunuolitent eas apodes . Cetera genc- ra refidunt & fiftunthis quies nifi in nido nulla : aut pendent, aut iacent. Tormina fanant apodes ex uino decocti. 1 Hirundo, Theocrit.edvA.7, 4 & óAoAvyóy TuS Gm viu vua Boer uQkauos exocv- Go untly: eas. Sunt qui putent óAoAvyér« apud Theocritum hirundinem fignificare. Interpres "T heocriti,ex Ariftotele (ut fcribit) 0A0Av39vx animal effe tradit, quod in locis uerfatur paluftribus:effe uero gemebundum, indéque àxeAvtéra dici, no&tüque przcipue labo- rare.Hzcille. Ego uero apud Ariftotelem non meminilegiffe àAoAvyrx animalis ge- nus cfle:fed uocem quam edunt ranz mafculz,cum ad coitum foeminas cicant : coire ucro noctu maxime. Aratus,ubi imbrium figna defcribit,ita habet, H TeLQa óp.Spiwov Voiuoun ONoNvrov. — Vbifcholiaftes, GAoAvi2vauis cft turturis in mo- rem in defertis locis fylucftribüsue ui&titans. ucl, ut alij: animal cft paluftre articulis B membrísue minime diftin&um:oblógum terreno uermi fimile;fed gracilius. Hoc(in« quit)non nouit Arifroteles. 2 — Difcedunt, inquit Plinius, Africos fecutz monti receffus(uel ut quidam legere malunt)apricos montium receffus. 3. Pullorum ci- nercm Afclepiades & Andromachus anginisillinunt: at Diofcorides tam matrum quàm pullorum cinereutitur.. 4. Modum quo comburidebeant hirundinum pulli docuit Afclepiades,uti ex co refert Galenus. ; | Hec non genera hirundinum dixit Ariftoteles,fed fimilia hirundinibus. 6 ^ Ingenere,Italegendum cenfet Hermolaus hunc locum apud Plinium,nefcio quo pa&o(ut fcribit)ex Ariftotele, Theodori for- tafle uerfionem fecutus ex lib.9 hiftor.animalium : alij legere malunt, In genere par- rharum.. 7 Specie pilz linez:daz6b opere Aim .PliniusEx lino intexens. De coruino genere;fcilicet coruo & cornice, & de monedula. Gu M CONT ID c ax I Orui non tantum carne aluntur fed & alio pabulo.Circau rbespraci- Corin, xpo pue uiuere folent:necloca mutant aut latent,fed Íemper apparet.Cor- uorum pennz interdum à nigris in albas tranfeunt . Roftrum coruino ge- neri robuftum ac przdurum eft.Ingluuiem non habct coruus, fed eius ui- ce gulam amplam & patentem: in coruis ipfis fel aliis uentri;aliis inteftino hzret. Coruinum genus,coruus, inquam, cornix , monedula, coniugium nunquam deferit,neque mas fcilicet faaminam aut foemina. marem relin- quit: minime quoque falax libidinofümue eft, & raro coit. Generat cor- uus ante folftitium:oua uero non modo bina, ut aliqui uolunt, parit, uerü ctiam plura,quaterna fcilicet quinàue.Incubat auté uiginti diebus, & pul- D loscum iam poteftas uolàdieft, primum nido ciicit: deinde robuftos iam regione tota expellit fugàtque longius. Itaque paruis in uicis locísque ar- toribus , & ubi non fatis cibi pluribus fit, non plus bina coniugia funt. Circa Cranonem quidem Theffaliz fingula perpetuo, authores funt Calli- machus & Theopompus . Genitores etenim abeunt ipfi, & compares ibi relinquentes, foboli loco cedunt. Coruus tauro & afino adueríarius cft: quippe qui aduolans feriat,& corum oculos laceret.Miluus cum coruo pu gnat:cripit enim miluusà coruo quicquid tenet. Coruus uulpi amicus eft: pugnat enim cum zfalone: unde fit ut huic,cum ab illo percutitur;auxilie 2 tur.ZEgrefcunt corui fexagenis diebus,fiti maxime antequam fici coquan- tur autumno.Przdicunt corui fingultu quodam latrantes feque concutic- X aj DAE. DAIERTPIERENSIUILIS tes,fi continuabunt;uentos:fi uero carptim uocem rcforbebunt,uentofum E imbrem. Et ut Lucretius cecinit, -Mutant cum tempceltatibus unà Raucifonos cantus cornicum fecla uetufta Coruorimquc greges,ubi aquam dicuntur & imbres Pofcere,& interdum uentos auráfque uocare. Corui ouum in zreo uafe permixtum illitimque derafo capite, nigritiam capillis affert: fed donec inarefcat,oleum in ore habendum cft, ne & den- tes fimul nigrefcantidq; in umbra faciendum efljneque ante triduum ab- luendum.Alij fanguine & cerebro eius utuntur cum uino nigro:alij exco- quunt ipfum, & nocte concubia in plumbeum uas condunt. Ouum cor- ui grauidis cauendum conftat quoniam tranfgreffus abortus afperos facit. F Cornixyepór Cornici natura omniuora cft : nam & litora petunt cornices, & quz unda cieccrit animalia aggrediu ntur. Nucis duritiam roftro repugnantem uo- lantcs inaltum in faxa tegulásue iaciunt iterum ac fzpius, donec quaffatà perfringere queant.circa urbes precipue uiuere folet: neque latent unquà, Ícd omni temporc apparent. Ales eft inaufpicatze garrulitatis , à quibufd tamen laudata.Huic quoque deeft ingluuies:fed cius loco gulam habet la- tam & patentem.Incetfu ambulant cornices,id eft pedetentim progrediü- tur,neque currunt neque faliunt. Cornicum faeminz tatitum incubant;af fiducque in opere perfeucrant:mares his cibum fuggcruntpafcuntque in- cubantes.Pullos edunt imperfectos & cxcos,magnàmque proli curam im pendunt: quippe quz fola in aduncorum genere ctiam uolantes iam fuos G pullos pafcens ipfa comitetur.Longa cornici uita cft: & ab autumno corri pitur morbo.Cornix cum no&tua diffidet: cornix enim meridie oua furri- piens noctua abíu mit,cum non clare interdiu noctua uideat: noctua con- tràoua cornicis noctu exedit:eftq; altera interdiu, altera noctu potentior. Tympanus. cornice occiditur tympanus. Imbres pronuntiat cornix , cum Ícilicet contra aquam clangorcs dabit perfundens fefe.Et ut ait Vergilius, Cum cornix plena pluuiam uocat improba uoce, Et fola in ficca fecum fpatiatur arena, Et caput obie&tat querulum uenientibus undis. Et Ciccro quoque, Fs fca cornix. Fufcáque nonnunquam curfans perlittora cornix Demerfit caput, & Buctum ceruice recepit. H Cornicis carnes efle, & nidum illinere in longiffimis morbis uciliffimü pu Monedila, y; A08 & in tertianis hat poteftas experiendi.Cornicis cerebrum coctum in "a cibo fumptum capitis doloribus remedio effe traditur. Monedulz quoque Sed uide ne a- decftingluuics,ficuti & coruo & cornici, fed cius uice gula habetamplam pud hens & patentem. Monedulam wor uocát:de cuius uenatione hzc narrat Cle- pro^? 3rchus: Vafculum fi ftatuatur olco plenum , aues ad uafculi margines ac- feni debeat — ] ho ^ : i. s . bici cedentes,etgiemque fuam in oleo conípicatz,fcfe immcergunt: quo fit,ut e$. . . : " cs E ad brenadhs ;xennis earum ex oleo concretis,facile capiantur. Monedularum tria funt EORAAES Z grues, — genera:unum quod coracias uocatur (latine graculum appellari putant) 5 magnitudine ANIMALIVM LIB. VIL 128 A magnitudine quanta cornix, roftro rotüdo & rutilo. In Lemno infula eta- culosob id colunt, quód aduerfo uolatu occurrant locuftarü exitio. Cras culi fero à pabulis recedentes hyemem prafàgiunt.Immenfa in Infubrum ; tractu examina funt graculorum monedularumque, cui foli aui furacitas ; auri argentique przcipue mira eft. Alterum monedularum genus lycos, Z»cs, id eft lu pus cognominatum cft:paruum eft & (curra. Tertium genus pal- Lupus, mipes eft,Lydiz ac Phrygiz terrz familiare. Monedulz fimili fpecie elt a- e uis,quam fpermologon uocant,magnitudine tetraci zqualis,ut author cft SPermeloros, Alexander Myndius;ab eruendis feminibus Ípermologos & fpermatolo- Wa io Spermatolo- gos uocatur. £05. 1 Apud Apuleium dedeo Socratis , uulpes aftute coruum laudat his uerbis, B Quantum ad decorem,pluma mollis,caput argutum,roftrum ualidum:iam ipfe ocu- lis perfpicax,unguibus tenax : nam de colore quid dicam? Enimuero cum duo colo- res praftabiles forent, piceus & niueus, quibus inter fe nox cum dic differunt, utrüq; colorem Apollo fuis alitibus condonauit,candidum olori,nigrum coruo.. 2 Apud Ouidium 2 Faftorum Phabus coruo minatur: At tibicum la&tens hzrebit in arbore ficus, De nullogelidz fonte bibantur aqua. 3. Coracias,Idem fortaffe pyr- Pyrrbocorax, rhocorax Alpium peculiaris,luteo roftro niger,& przcipuo fapore. 4 ^ Graculos aucs cfle minime folitarias , fed gregales apparet ex Varrone de re ruftica lib. 5. $ Monedula,ni fallor,de fecunda illa fpecie àerepuocrixóe dicitur: cui & Ouidius immenfum illum auri amorem tribuit: Scytonis accepto quod auara popofcerat auro, Mutataeftin auem quz nunc quoque diligit aurum, Nigra pedes,nigrisuelata monedula pennis. KoAoIGe quoque pro hac fecun- Aog. da fpecie nonnunquam accipitur: ut apud Conftantinum Cafaré de agricultura lib. 14. 6 Spermologos. Ariftophanisinterpres, ix 7. óevsldv e ao puocrot e) Gora: ut uero Suidas, ee 18 7 az tpuetcrot xA Cyr. Et hanc Suidas auiculam effe dicit. De pico martio,pfittace, pica, & quibufdam id genus aliis. Cap CXXXIX. z . 1 s 4:4 o 1 s . ' ba & paruz aues uncorum unguium, ut picus martius cognomine: p, pis AO cui & roftrum aduncum effe tradunt. Hic humi nunquà confiftere pa- 45:4, . 1 titur:cirrum in capite habet. Tüdit hic quercus uermium caufa, & eorum 7f. 2 quos exsímas uocamus:recipit enim egreflos lingua fua, quam maiufculà & Pew «rbora- 3 latiufculam habet.Incedit per arbores uclociter omni quidé modo: fed & "^* 2 JAvborum ca- D fupinus quoque more ftellionum.ungues habet commodiores quàm IO- , stor, nedulaad tutiorem arborum reptationem:his enim affixis afcendit. Sunt pici martij cognomine tria gencrazunum minus quàm merula;cui rubidz aliquid plume ineftaltezum maius quàm merula: tertium non multo mi nus quàm gallina.nidulatur in arboribus:pullósque in cauis educant pici auium foli.Picorum aliquis(inquit Plinius)nidum fu Ípendit in furculo pri misin ramis cyathi modo,ut nulla quadrupes potlit accedere. Picus mar- tius pafcitur formicis & iis qui in arboribus nafcuntur ucrmibus : qui & : percuffi corticis fono pabulum fubetfe intelligit : cà uermes ucnatur,tum uchementer excauare dicitur. Iam uero mitefcés quidam,amigdalü quod rimz inferuiffet lignijita ut fixum conftanter ictum reciperet, teruo ictu DE DIFFEREN'TIIS pertudit & nucleum cdit.Et Trebius author eft clauum uel cuneum ada- E &um quanta ui libeat in arbores in quibus nidum habcat, ftatim exilire cum crepitu arboris,cum infederit clauo aut cunco.Picus martius in Tarc- anoagro negatur cflc.pici martij roftrum fecum habentes ab apibus, uc- Iynx. fpis,crabronibusue non feriri traduntur. Vngues iyngi cerandes, qua fimi 4 TorqWlt. — |esut monedulis(ucl,ut Plinio placet, graculis)exeüc.Iynx paulo maior cft dd quàm fringilla;colorc uario. digiti à calce iyngi bini,ut paucis quibufdam auibus,co quód corpus cius minus quàm cateraruü propefum cit in aducr- fum.Linguam habet ferpentibus fimilem: quippe quam in longitudinem menfura quatuor digitorum porrigat,rurfümque cotrahat intra roftrum. 5 Collum ctià circüagit in aucrfum , reliquo quiefcente corpore, modo fer- Pitt ace. pentum:uoce autem ftridet. Pfittace Indica auis(quam eitgorrgac o dicüt, 6 : x "05. — quafi humanam linguam referentó)quemadmodum alix aues unczcollü F 1T] & XV. * ] "PS z EN habet breue & linguam latam;aptámque ad imitàdum. Et loquacior cum Sittace. biberit uinum redditur. Viridis cft toto corpore;torque tatum miniato in 7 AwSpomÓ- — ceruice diftincta.Capiti cius duritia eadem quz roflro:xut fi quando ad di- Q^e97 ^ (cendum plaga fit admonendus pfittacus;ferreo uerberctur radio: necfen- tit aliter ictus.Q ue accipituerba pronuntiat: ftudétque ut quod homines, loquatur.in fyluis inconditam uocem, cuiufmodi indoctz aues folét,mic- tit:non autem expreffum os & cxplanatum habet. Dum pullus eft; atque adco intra alterum fuz xtatis annum, quz monftrata funt & citius dicic & tenacius retinetmaior paulo fcgnior cft & obliuiofus &indocilis.Cum deuolat,roftro fe excipit,illi innititur, leuiorémque fe pedum infirmitati G facit: cuius roftri tanta duritia cfb,inquit Solinus,ut cum e fublimi praci- pitaturin faxum,nifu fe oris recipiat; & quodam quafi praefidio utatur cx- traordinariz firmitatis. Inter nobiles & plebcos difcretionem digitorum facit numerus.Q ui przftantquinos in pede habent digitos, czteri ternos, inquitSolinus.Minor nobilitas,quia no ex longinquo uenit,fed exprefltor Pica — loquacitas certo gencri picarum cft. Adamant uerba qua loquuntur : nec difcunt tantum, fed diligüt, meditantésque intra femet cura atque cogita- tione intentionem no occultant.Nec uulgaris hisforma, quanuis no Ípe- &anda:fatis illis decoris in fpecie fermonis humani eft. Verum addifcere alias negant poffe,quàm quz ex genere carum funt quz glande uefcantur: & inter cas facilius,quibus quini funt digiti in pedibus:acnecas quidem rimis duobus uit annis.Pica uoces plurimas comutacfingulis enim fere H Varie. diebus diuerfam emittit uocem.Picarü genera longa infignes cauda,uarie appellatur:proprium his calucfcere omnibus annis cum feritur rapa.Pica 9 nidum in arboribus facit;ex pilis & lana : parit oua circiter nouc numero, "icx cum diligentius uifum ab homine nidum fenfére, oua tráfgerüt alio. Glandes cum deficiunt colligit pica; & in repofitorio abditasreferuat. eo 1 Ouidiusi4 Metamorph.de pico inauem mutato. — - Duroferarobora roftro Figit & iratus longis dat uulnera ramis, Purpurcam chlamydis pennz traxere colorem, - Etfuluo ceruix pingitur auro. 2 Linguam ANIMALIVM LIB. VII. 116 A 2» Linguam maiufculam,ucyeAlw, fortaffe longam. uetusinterpres, quam habet longam&latam. 5, Supinus,Plinius,in fübre&um,felium modo. | 4. Theocriti interpres iynga cam auem uult intelligi, qua eetoozv)i dicitur : fed an re&te hoc, an xd Gv. fecus, confidera le&or.Iynx fola,inquit Plinius,utrinq; binos habet digitos. 5. Col- lum, Hinc torquilla uulgo appellata eftjinquit Theodorus : quanquam turbo ab an- Tovquilla, üiquis. 6 Solinus & Pau(anias,Sola India mittitpfittacum. 7. Torquetantum Tubo. miniato,Solinus,torquepuniceo. 8 Heaecapud Plinium uidentur potius ad picas referri quàm ad pfittacos. Ouidius lib. Metamorph. de Poconibusin picas mutatis, fic habet, - Nemorum conuitia picz. Nunc quoque in alitibus facundia prifca remanfit, Raucáque garrulitas,ftudiümque immane loquendi. 9 Rapaduashabcet fationes:feritur enim & uere ante calendas Martias & Au- gufto,ex Plinio & Columella & Palladio: uidetur hic Plinius intelligere de fecunda p fatione qu menfe fit Augufto. Dealiis quibufdam auibus, qux uictus caufa arbores & lignafe- riunt contunduntque. Cap... C X L. Onalio magis quàm uenatu uermiculorü circa arbores lignáue na- 1 Ícentium (xime, à axis Graci uocant) piprauiuit, tum maior tum r/zee. minor:utranque opvexovetafo, id eft picum martium appellant. Similes in- ^evoxeA&- tcr fc funtjuocémque fimilem emittuntfed maiorem qui maior eft. patci- me ? tur utraque ad ligna aduolans. Pipra cum lutea diffidet:oua enim inuicem Madera din. excedunt. Ardeolz quoque inimica eft:oua enim & pulli ardeolz uiolantur 3 àpipra. Iniiscft & auisquz proprio nomine xwmóys dicitur: magnitu- KrgmAoyet, dine parua, quanta eft acanthilis . colore cinereus diftinctus maculis, uoce C parua: hic ctiam lignipeta eft. Et xowcc (galgulum interpretantur)lignipeta ecce! mirumin modu eltmagnáq; ex parte ad ligna aduolans paícitur.cui pia. "6 ul 4 gnitudo quanta turturi ferc eft:color luteus, uocem emittit magná.Incola "^*^ E - . o 5 maxime Pcloponefi auis hzceft. Crex cum galgulo pugnat:amici funt gal Galeulus; gulus & ledus:colit enim galgulus fruteta noci: faxa & motes: Zedus. fuíque locis uterque contentus degit pacifice. De galgulis hac refert Pli- Galeulus. nius.Galgulos quidem ipfos dependentes pedibus fomnum capere confir- mant,quia tutiores ita fc fperant. galguli cum foetum eduxere hinc abcüt. Auisicterus uocatur à colore:quz fi pe&etur,fanari id malum tradunt, & ztferus. 6 auem emori.Hanc puto latine uocari galgulum;inquit Plinius. Sitta quo- zi4fiji zízow D qucuiuitligna contundens. morcs huic pugnaces , fed minus hilaris, con- 7 cinnus,copos uitz familiaris.Rem malehicam ei tribuunt , quia rerü callet 8 cognitione.prolem hzc numerofam facileéque progignit.Cum aquila dif- fidetfitta,& oua ciusfrangit. Eft & auicula quzdacerthius nomine , cui € erthius uel domiciliü apud arbores,uictus ex uermiculis in ligno nafcentibus;qui cu- ps licibus fimiles funt (thripes uocantur:) mores illi audacesingenium fagax, md in uitz officijuox clara. Q uz ungues habent aduncos, quzque carnefere pafcuntur, aut uermiculis atque id genus beftiolis inligno nafcétibus :co- ^4 . ^ o « rümq; caufa arbores lignáue petunt, fere perfecuti fumus. 1 Pipra,&c.Theodorus piponem uocat. 2 | Adligra, 26€ e f(Ae,ad maccriem Prpo. uertit Theodorus. Ariftoteles,ni fallor,& arbores uiuerites intelligit;& fuccifas atque KyT0A0496; aridas:utlegi fortaffe debeat;ad maceriem. | 3. &mAó)ss/ Theodorus culicilegam di- Culialega. Ai6vóe. Cerchnes. "tcanthis. TOIRAAe, Varta. A Egithus. Salus. T'raupis. Carduelis. Carduelus. Chryfometris. Xex oui TEAs. Auriuntlis. Acantbilis. Lipurinum. Spinus. Liurnus. xhwWidjs. Paffer, xG se. DE BiIEEERK ENPATIIEIS xit. 4 Luteus,XAogór:uctus interpres, citrinus:fortaffeuiridans. $. Cum galgu- E lo, Hzc utraque fententia eft mihi quidem fufpe&ta:tum quod in Grzca Ariftorclis li tcra,quod Theodorus (cum galgulo) uertit habetur xoA«a: in pofteriore uero galgu- lus xeA«ée bis dicitur:tum etiam quód interpres Arabicus nonidem habet utroque lo- co nomen:nam pro galgulo in priore fententia aut nihil habet, aut oreco:in pofterio- re ucro feleoz.Item quem Theodorusledum, Ariftoteles Ai&vóv uocat.Poftremo,quod Ariftoteles dixit, 6404 xeN«0g rog. "mero Oni wo) Moxiote , Theodorus uertit, Colit e- nim galgulus fruteta € nemora:quanquam & uctus interpres ante illum ita ucrtit,Fe ]eoz uero manet prope fluuios,& loca in quibusfuntarbores. 6 Ligna cótundens, VAomuuUX. 7 Remmaleficam,&c. AC roa Qovpuaxxaa áya) , quod ita reddidituc- tus interpres,Et nigromantici utütur ipfo,quoniam certificat in mulus. 8 Vi&àus ex uermiculis,&c. Serm 259r: cft & cerchnes,fed alia uidetur auisque locuftas deuo rat: ex Ariftophanein Auibus. &xeQslyo, id cfl quz fpinis uictitant. Cap. CXLI. FE On lignaarborésue;fed fpinas appetunt nonnulla auium genera;at- l que in fpinis uictitant aut dumetis:ucrmem autem aut quoduis ani- mal afpernantur:ut acanthis,carduclis fiue traupis , & chryfometris. dor- miunt hzc, & pafcuntur eodem loco.In hisacanthidi à uepribus fpinísque r uictus:neq; uermes nec ullum animal comedit. Victu & colore ignobilis eft,fed ualecuocis amoenitate. Acanthis oua parit duodena, auis minima: hyeme ad loca nemoribus frequentia confugit. Acanthis & afinus inimici inter fc funcafinus enim fpinas tencllas adhuc pafcit,à quibus acathidi ui- &us cfl.Sunt qui mix» quoque hanc auem uocari arbitrantur. Eft auté quiuis (quafi uariam dixeris) auicula colore uario, & in dumetis uerfatur: Quz micis dicuntur, cum alaudis diffident:oua enim inuicem exedüt. ZEgithusauis minima cum afino diffidet, propterea quód afinus fpinctis fua ulcera fcabendi caufa atterat,nidósq; zithi diffipet : ob id igitur, fiucl rudierit afinus,oua deiiciütur, & pulli prz metu deciduntiitaq; ob eam in- 2 iuriam aduolans,ulcera eius roftro excauat. ZEgithus uitz comoditate & partus numcro commedatur,fed pede claudus eft. Traupis fpinis ui&titat: uermem autem aut quoduis aliud animal afpernatur:hanc carduelem effe uolunt.Minime auium cardueles imperata faciunt: nec uoce tantum, fed pedibus & ore pro manibus.Chryfometris etiam in fpinis uictitat, & uer- mem quoque & quoduis aliud animal afpernatur,no aliter atque traupis. Echz quidem in fpinis d umetísque maxime uiuunt: uermiculos uero aut beftiolas alias neattingunt quidem. G P 1 Acanthis,& acáthilis,& lipurinum uocatur, fpinum uertit Theodorus.Eft ue- ro azirj apud Athenzum & Suidà auis genus: & azií2Je apud Pollucem:uerü non- dum conftat an fit acanthis. Vergilius de acanthide, Lictoráq; halcyonem refonant,& acanthidadumi. 2. Ouadciiciantur.Pli.Quod illa adco pauet,;ut uocem omnino rudentis audita,oua deiiciat,pulli ipfi metu cadàt. Dc iis auiculis, qui maxima cx parte uermiculis aliifque id genus a- nimalculis uiuunt,exoxwxedaya dicuntur. Cap. C XLII. Afferesautem fere uermiculis aluntur : circa muros urbium ucríatur x paffer:minor eft quam alauda.Eius pennz ob temporis mutationem, (ut propter frigus) € nigrisalbide tunt.Neque gulam neq; ingluuiem am- plam ANIMALIVM LIB. Vii. T AÀ plam habet:fed uentriculus illi logior,qualis eft auiculis fere omnibus. Fel in aliis uctri;aliis inteftino iungitur.Patleres tum lauare tum puluerare fo- lent: incedüt autem faliendo. Procliuis in ueneré auicula eft & multipara: fuperfiliens coit, & cito perficit.Faeminz maribus imbecilliores funt, tum alus corporis partibus,tum ucro maxime ipfo roftro.Süt qui feeminas hoc in genere uiuaciores efle uolüt, quàm mares, (& id quidem ob marium fa lacitatem:) capi enim has inter noucllos pullos, cognofctque labrorum cal lo affeuerant:mares ucro anno diutius durare non poffe arbitrantur, argu- mento;quód ueris initio nulli mentum , id cft partes fub roftro proximas habere nigrum fpectentur:fed poftea,tanquam nullus anni fuperioris fer- uctur.Terpficles author cf;juenerem concitare paflercs in cibo;uel oua co- B rum.Pafferum cinis farmentis crematorum cochlearibus duobus morbo refiflit regio.Pafleres feces uocant nonnulli, alij $e22725 . Apud IDrQsa ucteres fepeíque uictum quzritat troglodytes,omnium auicularum mini 96A: 2 maypraterquam illa que &xaaíexos appellatur,id cft regulus.In multis quo- Trorfobres. que bafilifco auiculz fimilis eft, nifi quód in fronte aureas non habct pen- a nas troglodytes. Eft uero troglodites bafilifco regulóue paulo maior ma- ari gífque nigricans,tenui roftro,caudámque femper gerit fubrectam,in auer fa parte candicantibus maculis interpunctam. magis item garrulus quàm 5 bafilifcus eft, & apud alarum extrema cinerci magis coloris.breucs item fa cit uolatus.In hyeme frequens ubique apparet hoc auicularum genus.in ci bo calculum renum comminuit,& affa & fale condita,fi affidue edatur:& C nc alius progignatur calculus,efficit. Eadem preftat & combuftz auiculz 4 cinis epotus:ucrum fale obruitur integra, auulfis pennis: uritur autem u nà cum pennis. Iniisquz uermiculis uictitant tyrannus efbauis minima:ut Tra55u;, cui corpus non multo erandius fit quàm locuftz . Criftam geftat rutilam, C/ftz , Acqet cxtera clegans auicula eft cantííq; fuauis.. Vermiculos petit & fpiza;frin- Cantu [uatiis, eillam uocant:loro magnitudine zqualis , orofpizz non admodum diffi- SENATE milis,& magnitudine quoque.Spiza contrà quàm turtur, ziflate tepidislo 5,51, cis/hyeme frigidis degit. Orofpizes (quafi montiftringillam dixeris) fpizz orale n fimilis, & magnitudine proxima:fed collo coeruleo, & in montibus degit. «Moor LM uermiculis maxima ex parte uiuit. Spizites, cgithaliid eft pari fpecies eft. gilla. Suntautem pari tria genera: horum maxima fpizites,fiuc fringillago cft, — D quippe quz fringillam zquet magnitudine:alter àgdos;id cft monticula co- Rid gnominc eftquoniam in montibus degat;cui cauda longior: tertius czte- ei Ee ra quidem fimilis illis,magnitudine difcrepat:eft enim corpore exiguo. Pa Ai guRVR rus,ut aiunt;plurima oua parit.Inferu ntiniuriam apibus auiculz, quas pa- eeevie, ros uocant.uermibus fere uiuunt, Para eenanthe grace dicitur, (ac (1 ui- Atozticola. tifloram dixeris.) ftatos latebre dies habet;exoriente fyrio occultata;ab oc- Pers NE cafu eiufdem prodit: quod miremur, ipfis diebus utrunque. Mclancory- MUROUE phus etiam uermibus pafcitur,atricapillam uocant. Hanc plurima edere /5;cpilla, 5 oua aliqui referunt poft Africum ftruthionem . Iam uel decem & feptem oua cius reperta funt:fed plura etiam quàm uiginti parit, & numero impa- ri femper,ut narrat. Proprium huius & lufciniz prater ceteras aucs,ut lin- d Melancory- phus. Ficedula, XvigAMs, XvkxAIS, EA2óg. pvetae. Lufamna, Audi. Philomela. Lufcinis uocis sarietatem cle gantifsime de- pinxitPlinius, eo ad uium, ut atat. Evithacus. ARubecula. Siluia. Phonicurus, $oiX pog. XAoee. Luteola, Curuca., E71A«ic. YAais. "lus. Batis, Rubetra. x SO. Pvpycru cp Ji. PUvgyoTou. 3 atalÀ fie, Regalis. DE,.DITEERENTIIS guz fummz acumine careant. Mclancoryphi & ficedulz uicibuscommu E tantur:fit enim ineunte autumno ficedula,(& hoc nomen non nifiautüno é habet,) ab autumno protinus mclancoryphus : nec inter eas difcrimen ali- quod,inquit Ariftoteles,nifi coloris & uocis eft. Ficedulz, inquit Plinius, formam fimul & colorem mutant. Auem autem eandem effe coftat, quia dum immutaretur hocgenus, utrüque confpectum cft nondum perfecte mutatum,fed cum utrique proprium quiddam ineffet. zveca íi Alexander Myndius in parorum,fiue zgythalorum genere numerat,qua ànonnullis Oornab aliis uero eveis appellatur : evxxNic ucro cu iam ficus maturucrint. Epicharmus 2232s ovxa (d; in ficuum maturitate capi dixit.- Lufcinia, ut modo diximus;prater czteras aucs hoc habet commune cum melancory- pho,ut linguz Íummza cacumine carcat. Mutat quoque & uocem & colc- rem: canere nanque folet diebus ac noctibus quindecim fine intermiffu cantus , cum fylua fronde incipit opacarc. Dein canit quidem, Íed non af- fiduo:mox adulta xftate, uocem mittit diucrfam, non infuper uariam aut celerem, modulatámque,fed fimplicem. Singulis quidem funt cantus: & nonidem omnibus,fed fuus cuique. Certant inter Íefe;palámque animofa contentio c[Euicta morte finit fxpe uitam , fpiritu prius deficiente quàm cantu.Iam uero lufcinia modulos fuos pullos docere,uerfufque, quos imi- tarentur;tradere uifa eft. Audit tum difcipula intentione magna, & reddit: uicibüsque rcticent. Intelligitur emendatz correctio, & in docente quz- am reprchenfio. Canuntin lufciniarum genere tam mas quàm fcemina: ceflat tame fcemina à cantu,cum incubat pullófque educat. Colore etiam immutatur lufcinia: & quidem in terra Italia per id tCpus alio nomine ap- pellatur. Apparet non diu: abdit enim fefe & latet: & hyeme quidem non cernitur,ufque ad uernos dics.Parit zftate quinque autfex oua cum pluri- mum. lnuicem tranfeunt & phornicurus & erithacus. Eftquc erithacus hyeme;idem phaenicurus zftate:nec alio fere inter fe differunt, nifi pe&to- 7 8 F G ris colore & caude: uermiculis pafcuntur erithacus & pyrrhulas.. Chloris? à colore dicta pallido(25,4)inferioris fuz partis. magnitudine alaudz cft: ucrmiculos petit;parit quatuor aut quinque. Nidum fibiex fymphyto her ba cuulfa ftirpitus facit:fed ftragulum fubiicit ex uillo & lana. In arbore ni dulatur,& in eius nido parit nonnunquam cuculus. ucrmces pafcitur & curuca. In huius nido cuculus parit: fouet illa;& excludit, & educat: quo quidem przcipue tempore pinguis & grati faporis pullus cuculi eft. Inter cas aues quz uermibus pafcuntur numcràátur & afilus,& batis.Et hzc qui- dem uermiculis uictitant. 1 Pafferes,&c.zTov3ic nonnunquam pro ftruthocamcelo accipitur, fed frequentius ut fitgencrale adomnes auiculas,ficuti & zeov3ror.qui pafferes dicuntur,à Galeno,ni fallor,zwgyirou ceov Xi uocantur, & ve). 2. BxoaAUccft apud Ariftotelem in- tercasque uermes pafcuntur:an alia fic auis à &xaMexe Actij & Pauli cófidera le&tor: Theodorus regulum uocat: uerum de rege aue; quz &xo/^&vg dicitur,infra in trochilo. Colore,inquit Paulus ZEgineta, inter cinereum & uiride: uel fortaflis inter cinercum & pallidum,ut legatur àysóv pro xàoeór.. 3 Cincerei magis coloris, Num coloris ma gisuari:Jegózépos. 4 ^ Quomodo & fale conditur & uritur,docet Actius. Á Stru- thionem, IO H A thionem,&c. Tór à Ai&én cgoy dy: uctus interpres, pafIerem qui eft in Libya dixit: & ire Albertus. 6 —Ficedula quodficus edat;/hoc nome fortita elt, ut inquit Varro: quod & Martialis teftatus hoc difticho cft, Cum mce ficus alat,cum pafcar dulcibus uuis, Cur potius nomen non dedit uua mihi? 7. Bum & xuaxAó», auis (ant nomina apud Pollucem : lizc ne fit auis an alia; Jug nondum cóftat. 8 Exe, &c. Vide nefit Athenzi liber médofus hocinloco. 9 ic Pyrrhulas eadem uidetur,qux phoenicurus:quanquam Theodorus rubicillam inter- Bit inan pretatur,cum phoenicurum ruticillam uocet: fi cui fecus uideatur, non contendo. 16 Rulicilla Chloreus (quem Theodorus quandoque luteum quandoque luteam uocat)mea qui- XAGpÁs, dem fententia longe alia auis eft, & maiorquàm chloris: nam turtar & chloreus pU- Zateus |: gnant, & occiditur àchloreo turtur. Adhac chloreus & pipra diffident: oua enim in- ME uicem excdunt.Et coruus & chloreus pugnant,ut refert Plinius:nifi forte exemplaria hoc inloco fint mendofa. In hocgenere lutearum nonnulli uireonem marem effe o- pinantur. Deauibus, quz circa aquam uictitant;primó de uolacibus. Cap | CXLIIÉ Ermiculis ctiam uiuit anthus : nec iis folum, fed herbis quoque pafci- Abus, tur.Colit hic paludes & amnes,& fidipes eft: coloris pulchri & uictus Horis. facilis.Eius magnitudo quanta fringillz.odio equum habet: pellit enim c- quum à pabulo herbe,qua uefcitur anchus. Nubeculans hic nec ualens acie Nsbeenlus, oculorum eft: uocem equi imitatur, & aduolans equum territat atquc fu- *7»2«e5. gated qui interdum excipitur,occiditirque ab equo. Vt hic equi uocem; ita auis cft quz boum mugitus imitetur in Arclatenfi agro, taurus appel- rae. C lata;alioqui parua. Trochilus parua auis,rex auium in Italia uocaturzapud ryodolus, rex aquas uictitat. Crocodilis hiantibus trochili aues inuolantes depurgant «ei. dentes,& os ipfum totum: quo munere & ipfi aluntur , & crocodilus fen- tiens fecum commode agi;nihil nocet:fed cum egredi auem uult, ceruices mouet ne comprimat.Sed uaria funt trochilorum genera & nomina , nec cum iis omnibus foedere deuincitur amicitiámque colit crocodilus: fed cà folo nücupato cladorincho focictatem atque amicitiam feruat. Condenfa dadorischus: loca incolit trochilus & foramina. capi difficile poteft, & fugax eft: uictus Condifa loca, probitate & folertia prxditus. uocatur idem mpisóv; & &xaAc,ld eft íenator arse Theo & rex:quapropter aquilam cum co pugnare referunt. sisti priuatas con- poU 1trano&tuàinimicitiasgerit. Elea infpcctat paludes ab arundinibus. DAF- paror., i D uocorpore cft,fed uoce proba, & cum primis uitz comoditate nota. Con- geaAsrex; fidit zltate in umbra & aurajhyeme in fole & apricis. Genus halcyonum 2i aquas adamat, lacus fcilicet & fluuios:fed apud marc halcyon quoque uer E n 2 fatur, & à mari uictum petit. Duplex hoc genus efb;alterum uocale, arun- 77,1, ' dinibus infidens:alterum mutum,quod ampliore corpore eft. Minores 1n zz4edo, arundinertis canüt.Halcedo paulo amplior cit paffere:colore tum coruleo, AAxéar tum uiridi,tum etiam leuiter purpurco infignis: uidelicet nó particulatim colore ita diftincta,fed ex indifcreto uaric refulges corpore toto, & alis, & collo.Roftrum fubuiride eft,longum & tenuc:collo gracili,inquit Plinius, 5 ac procero.talis fpecies cius eft.Nidus marinz fimilis pic, & is quz halo- fachnz dicantur, praterquam colore, qui leuiter rufus cft. gura proxima X: Dies balcyo- zides, Pliats. KWpUA0r. Xd pvAot, It- fice. Cerylus, Ce»x, Halcyoneum. Halcyonium., 2dilefium, DE DOILFrFrERESNBILTDLS cucurbicis medicinalibus,iis quibus collum porrectius eft, magnitudoam E plior quàm maxima [pongiz. Inaniaquoque habet cauis fpongiaru m fi- 4 milia. Renititur ferramento acuto;ut uix poffit difcindi: fed fiunà & ferro ; tundis,& manu collidis, facile perinde ut flos maris aridus (halofachnem dico) confringitur. os cius per quàm anguftum, quoad fit exiguus aditus, utetiam fi uertatur marejinfluere nequeat. Ambigitur ex quanam mate- ria componatur:uidetur tamen e [pints potius belones pifcis conftitui: pi- 6 Ícibus enim halcedo uiuit fed amnes etiam fubit afcendens longius. Feeti- hicat toto fuz xtatis tempore . parere nata menfes quatuor incipit: partus huic maxime quinque ouis confumitur. Circa brumam parere folita cft. diescarum partus qui maria quoque nauigant nouerce:fternitur enim ma- re halcyonum feeturz, & inde nomen ii dies traxere , feptem fcilicecante F brumam, & feptem à bruma: quamobré quoties bruma ferena exiftit dies halcyonez appellantur. Septem primis dicbus nidum coficere auem hanc ferturzreliquis feprem parere educarcque. Dies halcyoneas fieri circa bru- mam non femper noltris locis contingit, ait Ariftoteles : at in Siculo mari pene femper id cucnit:ut uero Plinius, in reliquis partibus eft quidem mi- tius pelagus : Siculum utique tractabile.Halcyone uidere rariffimum eft: fere enim circa uergiliarum occafum brumámque ipfam apparet: & ubi, primüm per portum non plus quàm nauem circunuolarit , fLatim abit, ut nufquam przterea uideatur. Antigonus author cft halcyonas cum fenue- 7 rint cerylos uocari,quos taméAriftotcles feparare uidetur. Apud mare,in- $8 quit; halcedo uerfatur & cerylus.Idem quoque Antigonus tradit cerylosà o nonnullis mares halcyonas appellari:aliis ceyx mas eft & halcyonc fcemi- G na.ut clegantiffimo carmine oftendit Ouidius de Ceyce & Halcyone con- iugibus,quos fabulantur in huius generis aues mutatos: Tandem fuperis miferantibus ambo Alite mutantur:fatis obnoxius iifdem. Tunc quoque maníit amor,nec coniugale folutum eft Fcedus in aliüibus:coeunt fhüntque parentes: Pérque dies placidos hyberno tempore feptem Incubat halcyone pendentibus zquore nidis. Fitin mari halcyoneum appellatum ex nidis(uta!iqui exiftimant)haleyo- —— num & ceycum: alij éfordibus fpumarü craffefcétibus;alij é limo uci qua- H | dam maris lanugine.Q uatuor cius gencra,inquic iv d RAD. ^ *. . . o LI *. * LI odoris afperizalterum molle,lcuius, odore fere alga : tertium candidioris uermiculi:quartum pumicofius Ípogizque putri fimile, pene purpureum: quod optimum,id & Milefium uocatur:quo candidius autem, hoc minus probabile eft. Vt uero Galenus tradidit;unü corü denfum eft & graue, fce- tidum:olet enim pifces putridos,figura fpongiz fimilizalterum ligura ob- longiore,rarum &leue,odorem refert marinis fucis fimilem tertium uer- mis figura, colore purpurafcente fubftantia molli, Milefium id uocant: quartum zque atque fecundum genus rarum leucque , fuccida lanz fimi- le: quintum poftremo extima fuperficie leui;interna uero habet afpera:o- dore ANIMALIVM LIB. Vil. i49 A dore quidem nullo,fed quód guftu manifeftam praferat acrimonii. Hoc & omnium halcyoniorum calidiffimum eft:ut quod uel pilos exurere pof fit.Halcyonij genus omne difcutit & abítergic;acri fcilicet & calida ui:ma gis tamen minusue pro cuiuíque generis acrimonia caloréque , & quód aliud alio partes habeat tenuiores. Nam cum prima duo gencra ad al- phos,lichenas,leprásque & pforas utiliter adhibeantur, & praterea fplen- didam reddant cutim,id nó przftabit quod ultimo loco dictum eft: quip- pe quod non fummam tantum cutim exterit:fed abradit & exulcerat. Mi- lefium omnium eft tenuiffimum:itaque uftum alopeciis medetur ex uino fuluo & tenui illitum.Vires habet minime omnium efficaces quartü hal- cionij genus,ut Galeno placer. V fus,inquit Plinius, toftis & fine olco mire B lepras,lichenas,lentigenes tollunt cum lupino & fulphuris duobus obolis. 10 halcyoneo utuntur & ad oculorum cicatiices. Phoenicopterus auis eft la- cuftris:circa lacus enim & paludes uictitat, uifu pulchra & colorc decora purpureo. Phaenicopteri linguà precipui faporis effe A pitius docuit,nepo- tum omniu altiffimus gurges. Auc hancbreui carminc depinxit Martialis: Dat mihi penna rubens nomen:fed lingua gulofis Noftra fapit:quid fi garrula lingua foret? r1 Ad hazclacus & fluuios petunt albiculz , (choeniclos, cinchlus, & tringa, 12 qux omnes caudà motitantquin etiam calidris, cui cinereus color diftin- &us uarie. Schaeniclos in iis minor eft turdo : aquas adamat, & cauda illi motitat.alaude amica auis eft. Cinclus minor ite eft, quàm tringa: nó apud C lacusfolum & fluuios,fed uitam etiam apud mare traducit. Aftutus hic & capi difficilis eft: fed captus maximc miteícit. Lzfus hic eft & prope muti- lus:incontinens enim parte fui pofteriore eft: ideo fuapte natura & per fe, utaiunt,nidum fibi conftruere non potellfed in alieno parit. Hacc femper caudam motitat. Tringa inter minores hasaues maxima eft: turdo enim &quiparat.Fixc & circa aquas uluit,& caudam motitat. 1 Elea, Theodorus(nifi culpa fit librariorum) hanc auem confudit cum gnapha- lo. 2 Alterum genuseorum,inquit Plinius,magnitudine diftinguitur & cantu. 3 Pilz figura,inquit Plinius,paulum eminenti,ore perquam angufto grádiü fpon- giarum fimilitudine. — 4. Theodor.Magnitudo maximis amplior quam fpongiz. ; Nidum ubi intertexére,in mare deferunt:ubi fluitans ab intercurfanubus undis carum opus probatur: & partes quas aqua incidés oftédit non firmas efle, ita faciunt, ut neque fi percutiarur faxo rüpatur,neq; ferro difcindatur.Ita /Elianus. 6 Plinius, Putantex fpinis aculeatis cóftitui:pifcibus enim uiuunt. 7. In latebras abit; Plinius. $ Cerylos, Theodorus carulosdixit.. 9. Numerantur ab Ariftotele ut diuerfa aucs halcyone & cerylus , cum differant tantum fexu, ficuti & melàcoryphus & fice; dula pro diuerfis numerantur in codem capite:& erithacus & phoenicurus:cü tamen non differant fpecie,fed affe&ione quadam. 10 Videtur phoenicopterus infigni effe magnitudine,ex Suetonio in Caligula. Hoftiz eràt phoenicopteri, pauoncs, critliro- taones:non tamen inter maximas aucs numerandus,fed inter mcdiocres magnitudi- ne potius uidetur ex Cor. Celfo.Iuuenalis in Satyr. Et Scythicz uolucres & phoenicepterusingens. — Heliodorus de rebus ZEthiopicis lib.6.NdA dcr Qoiouézlépor dixit,id eft phoenicopterum Niliacum. 11 Albiculaapud Theodorum habetur,fed non in noftris exemplaribus Grzcis. 12 Omnibus iis cos lor cinereus,ut habetuetus interpres, D Y iij Plhenicopte- Yit, Albicula. Calidyis . Schoeiclos. Iunco. Cinclus, l 0d. Tone Carulas, T Larus,Novaos. Brentbus. Harpa ; Pbhoix. Gta. C baradrius, Xoaeofbicr. Rupex. Hiüaticola. Cepphus. Kem (7 $ Fulica, Falix. AEmDya. DE DIT.IE.RENN!/IL.LES De laro,charadriojfulica,zthya & catarracta. Cap. CX LIIHIT. Arusauis aquatica eft;uorax admodum & gulofa:cui gula tota ampla : & lata eft.In petris maritimis nidificant lari.Oua bina ternáue pariunt aftate:nec unquam latent. Lari duplex genus, alter colore eft cinerco:hic circa lacus & fluuios uictitatzalter albus cft;& à mari uictü quzrit,ac pro- inde cum brentho & harpa diflidet larussquandoquidem & hz à mari ui- 2 cum petunt.Eadem ob caufam quia fcilicet uictus earum fimilis cft, ini- mica harpz & phoix eft:cui peculiare prz caeteris eft,ut oculos auiü deuo- Yafe potiflimum appetat. Harpa quoque cum triorche accipitre diffidet:& communibus inimicitiis harpa & miluuscontra triorchin pugnant. Ga- uia cadem quz larus creditur.In petris;inquit Plinius, nidificant gauiz z- F ftate,diflideranates & gauiz.Auis peralba illajinquit Apuleius,gauia,quz 3 fuper fluctus marinos natat, demergit fefe propere ad oceani profundum gremium. Charadriusà mari uictum peut.degit plurimum in faxis & ca 4 ucrnis.Praua hzc auis & colore & uoce cfl: & noctu apparet, die aufugit. Morbo regio medetur,(ut affirmant quidam) fi ab xgro uel confpiciatur duntaxat.Q uocirca qui auem uenduntabfcondunt eam ne ab gro prius uideatur,quam eam uendiderint;ut author eft Euphranius: alij non hoc ui fam,fed in cibo efficere affeucrant./ Cepphus (fulicam interpretantur) cir 5 ca mare uictitar. Cepphi fpuma capiuntur:appetunt enim eà auidius: quo- é circafpuma infperfa cas uenari in ufu cft. Caro earum probi odoris eflex- ccpta parte pofteriore,quz circa cluncs cft, quz fola limum olet: fiunt au- 7 tem pingues.Cepphi,inquit Aratus,cum relicto mari gregatim interram G aducrío uento rcuolant,uentum prznuntiant.Fulica;ut Plinius tradit,cir- rhum in capite proapice ceftat.Fulicz matutino clàgore tempcftates prz- nuntiant: & ut carminc quoque ex Arato tradit Cicero, qui & fulicem cam uocat, Cana fulix itidem fugiens ex gurgite ponti, Nunuat horribiles clamans inftare procellas, Haud modicos tremulo fundens ex gutture cantus. Et Vergilius, Iam fibi tum curuis male temperat unda carinis, Cum medio celeres reuolant ex &quore mergi, Clamorémque ferunt ad littora:cumque marinz In ficco ludunt fulicz. 4Ethya circa mare uictitat,& in aqua degit.athyas cum frequentius in ma rc fcfe immergunt tempcftates nauigantibus futuras prafagire ferunt: hu- ius caufam reddunt, quód tranquillo mari progredi non audet zthya ma- rinarum beluarum metu : atcum tempeftatem prafenferit, audacter pro- greditur, quód tunc temporis marinz illz beluz in altum abierunt:uerum Auratus zthiz, inquit, maria aut ftagna fugientes pennáfque in terra ro- ftro purgátes uentum przrfagiunt. /Ethyz (axis maritimis oua bina terná- uc ftatim à bruma pariunt ineunte ucre:nec ullo tempore latent . ZEthyz uentriculum E AN TM ATLIYV.M" LIB. VIL 130 A uentriculum amplectuntur nonnulli, tanquam medicamenti, quod con- co&tioni conferat: uerum (ut inquit Galenus) neque ipfe facile concoqui- tur,neque quicquam ad aliorum concoctionem iuuat. Iecur autem inucte ratum exficcatümque cx aqua mulfa binis cochleariis epotum , fecundas 8 ciicere author eft Diofcorides. Eandem effe ethyam cum xegám Su eiosio id. 101 92- cit cum cornice marina authorcs funt Hefichius & Suidas.Et mergü quo- ^*9* que candem effe auem nonnulli tradunt.Mergus;inquit Plinius, infatiabi- da ait ? ltsauis efl,co quód à uentre protinus re&to inteftino(minime inquam flc- neu ;o xuofo)tráfeunt cibi.Mergi in arboribus nidihicant;pariunt oua plurimum Mergs má- ternajidq; incipiente uereznec unquam latent.Inter aquaticas mergi foliti 7n. funt deuorare quz caterz reddunt. Merpi pennas roftro purgátes,uentü, 1 maria quoque aut ftagna fugientes,tempceftatem prafagiunt:ut & Vergi- B. lius teftatus cft, Iam fibi tum curuis male temperat unda carinis, Cum medio celeres reuolant ex z:quore mergi, Clamorémque ferunt ad littora. Vocem nonnunquam mutare mergum author eft Lucrctius: Accipitres atque ofhfragz mergíque marinis Fluctibus in falfo uictum uitámque petentes, Longe alias alio iaciunt in tempore uoces. Mergi totam fpeciem ,fcféque immergendi frequentiam pulchre depin- xit Ouidius in Zfaci in mergum mutatione: € * Vtque nouas humeris affumpferit alas, Subuolatatque iterum corpus fuper vquora mittit. Pluma leuat cafus:furit ZEfacus, ínque profundum Pronus abit,letíque uiam fine fine retentat. Fecitamor maciem:longa internodia crurum, Longa manet ceruix,caput eft à corpore longe. i 4Equor amat,noménque tenet, quia mergitur illo. Catarracta mari uictitat: & cum fc in altum immerferit, manet nó minus Catervacta. temporis,quàm quo fpatiu m tranfieris iugeri.Minor quàm accipiter auis Net TO aX TW hzc eft:gula eius tota ampla & lata eft. D 1 Larus,A&goc,Es4&29s T65029plo eren. Atheneus. 2 — EpeowXe, Theodorus anat psQajor. interpretatur, 3. Ex hoc Plinij loco forfitan Theodorus apud Ariftotelem £esr anat& uertit. 4. Charadrius,Inter fluuiatiles uidetur Ariftophanes hanc auem nu- merare inA uibus:oci «eocdpioi yj T'àN« m TeQux ce. $. Cepphus, Theon Arati in- terpres , Auis & gracilis atq; macra admodü , uti carnis nihil habere uideatur,fed ofla folum & pénas. 6. Quo pa&ofulicz fpuma capiátur, oftendit Nicander in Alexi- phar. 7 Limum olet.Qua fola feetet.1ta reddit uetus interpres. 8. /yEthyam, At- rianus in Pontici maris nauigatione xcgóvlo SeAxoyior una enumerat cum eubuo,tan- quam aues diucras. Eadem fortaffe apud illum cft, quz coruus marinus uocatur: de quo infrà.Mergumctiam bungam à poctis uocariauthor cít Phocion grammaticus. Bunga. 9 Quibusanimalibus inteftina reta funt,inquit A riftoteles,ca ciborü auida fünt. 10. Mergi in arboribus nidificant,inquic Plinius. Qui mergum eundem eífe cum zthya fentiunt, locü hunc Plini] aliter legant neceffe eft.Io. Claymondus ex conie- &ura ita legendum arbitratur, Gauiz in petris nidificant:mergi etiam in arboribus: Y. ng DÉ DIFFEREN-TT3XLS uerum codices omnes, quos cquidéuiderim, inalteraliteraconfentiunt. m Maria: E quoque aut ftagna fugientes, & cztera.. Neque hzc quidem zthyz conuenire ui - dentur. Dc clorio,crece;ortigometra & glottide. Cap. C XLV. EAZeue. Lorius auis eft apud mare uic&titans creci fimilis. cxlo tranquillo adli- " / Crex. tus pafcitur. Habet porro crex roftrum longum & acutum Ícrratum- Crea id ?4- cue: crura item lóga:& digitus pedis pofterior,qui loco calcis geritur,mi- 2 enn nutus cft.Crex pugnax eft, & ingenio ualens ad uictu m, fed cztera infelix. uti infrauide- Cum galgulo pugnat, & merula,& uireone: nocet enim his & coru pullis. bitur. Lacuftribus auibus fimilis ortygometra eftquz ex iis una eft quz duces fe Ortyzomet^t; orybentcoturnicibus hinc abeuntibus. Magnitudo illi urturis, crura lon- QUAND. ca;auis timida, tardíque incrementi . Glottis ctiam ex iis eft quz duces fe Tardi incre- aA . . : E has menti, dvd EEDent coturnicibus hinc commigrantibus: cui forma quoque fimi'is ^l e Ac. eft auibus lacuftribus: hzclinguam exerit przlongam , unde illi nomen. Glortis. Hancin initio blandita peregrinatione auide profe&tam pornitentiainuo Vinilo latu, cum labore fcilicet fubit, reuerti incomitatam piget & fequi:necun- Lingulata. e uam plus uno dic peragit Ab n proximo hofpitio deferit: uerum inuenitur aliaantecedente anno reli&ta:fimili modo in fingulos dies. Deardeolarum generibus;porphyrione & hzmatopode. Cap. CXLVGI "Ardea, Fluuiis & lacubus uictum petit ardcola:cui;ut inquit Ouidius, -AIrdeola, Etfonus,& macies, & pallor,& omnia captam G Neon. uz deccanturbem:nomen quoque manfit in illa Ouidius de Av- : j : : Wr NE Vibis. Volatardea protenis in auerfum cruribus,quibus loco semmutsa, Uropigij utitur ad uolatum dirigendum.Ardcolz pipra inimica eft: oua c- nim & pulli ardeolz uiolantur à pipra. Aquila etiam cum ardeola pugnat: unguibus etenim ualens aquila aggreditur: hec autem repugnando emo- ritur.Et hoftes funtforices & ardeolz inuicem feetibus infidiantes.Rurfus amici cornix & ardeola contra uulpium gcnus communibus inimicitiis. Ardea in mediis arenis triftis hyemem pranuntiat:uel, ut Aratus prodit, Herodion fa- herodius, cum ad mare magno cum clangorc uolitat;imbres pronuntiat: ; 5 licum nonmal- (d cum prater confuetum morem rclicto mari , terram etiam cum clan- li uocant. | E Sell: gorepetituentos.. Ardcolarum tria funt genera,pella,alba,afterias,id eft H 45 Y. ^ " aA I : 3 ; Pellos, Itellaris.Pellz coitus difficilis eft: uociferatur enim mas, & fanguinem ex aUe. oculis(ut aiunt) emittit. parit etiam agre foemina,fummóque cum dolorc. A&xisipó- Sagax & inuictu queritàdo operofa eft & coenzgerula. Agere interdiu fo- B let: colore tamé eft prauo & aluo humida. Prelium cü iis init, à quibus ledi Candida, uel albaarde[,, tur:hoc eft cum aquilajà qua rapitur:cum uulpe,à qua no&u capitur: cum Jfleas ^ alauda,iquaouacius diripiuntur.Reliquarum duarum, cádida colore cft fidlos, — pulchro, & coit, & nidulatur probe in arboribus. Pafcitur in paludibus, la- nw ,. cu,campis & pratis:& hanc inter aues altero oculo carere tradunt. Sed a- poc fterias, qui & &xroc ld eft pigra cognominata cft, (ut cognome fonat) iners Afospodis, Otuofaque eft. Eft & qua iexépocvs, id eft albardeola uocatur,qua magnitu ine ANIMALIVM LIB. VII. n A dine minor efl,roftro lato porrectóque. Ardcolz roftrum in pelle afinina fronti adalligatum fomnum allicere aiunt . Putant & per fe roftrum eiut- 1 dem effectus effe uino collutum .. Ec cruralóga habet porphyrio,collüm- Porphyrio. que longum & anguftum:& uolat porrectis cruribus,utardea,cum uropy PogQVe:or. gium aduolatum ineptum habeat . Auis cft Lybica porphyrio, ut author eft Alexander Myndius:uerum,uti Plinius rcfert; Baleares infulz porphy- rionem mittunclaudatiffimi in Commagene.Gallinacci magnitudine cft 2 porphyrio,colore ceeruleum imitante. Roftra porphyrioni & prxlonga crura rubent;pedibus fiffis. Auium quibus longa funt crura folus porphy- rio morfu bibit.Cibum omnem aqua fubinde tingit:deinde pede ad roftrü ucluti manu affert. Volatu porphyrio minimein fublime fertur: pulucra- tionis infatiabili gaudio tenetur . inlocis ubi columbz fe lauare folent la- B uatur : nec prius tamen fe uel in puluerem dacucl in lauacrum, quàm am- bulando certa fpatia confeccrit. In magnificis fpledidísque domibus por- phyrio ludicra dele&tatio cft: quarum intra clauttra folutus crrat.Po rphy- rionem qui cibi gratia in cenis appofuerit hominem fcio neminem, in- quit Zlianus.Scribit Polemon porphyrionem,fi in edibus nutriatur, mu- lieres anxie obferuare;fenfümque adulteri habere:ac fignificare id patrifa milias in cuius domo alitur:& id quidem haud alio modo quàm fefe iugu 5 lando. Hematopus multo minor cft quàm porphyrio, quanquam cadem zzosatopgz crurum altitudine:roftrum quoque illi & crura rubent . nafcitur in ZEgy- to.infiftit ternis digitis.Przcipue ei pabulum mufcz:uita in Italia paucis C diebus.Clitarchus in India fcribit uolucrem nomine horionem nafci, ma- zzericz. gnitudine herodio zqualem, rubris cruribus , oculis coeruleis, fic mufica inftru&um , ut naturz munere tam fuauiter canat,ut ipfas Sirenes laccflc- re poflit. 1 rogQvele, alia auis eft apud Athenzü,& latiporphyra alia. 2 Coruleum imi- PogQveí?, tante xvasóp6r:ucl,ut habet À riftophanis interpres,xvato?;id cft caeruleo,ucl fufco,uel Latiporplud, nigro. 3 Homatopus;aliàs himatopus. bymatopis Degrue,platea;ciconia, & ibide. Cap. CXLVII. Rucs ad paludes aduolant: & de ultimis, prope dixerim, in ultima:ex €»ss xegois D Scythicis enim cápis ad paludes ZEgypto fuperiores,unde Nilus pro- fluitueniunt:quo in loco pugnare cum Pygmais dicuntur. Immenfus eft tractus quó ueniunt,inquit Plinius;fi quis reputet àmari Eoo.Roftrum ha Gries Baleds bent grues longum.Balearicz grues cirrum in capite geftant. Cocüt grues 7c. non confidente humi foemina, fed ftante:& quàm celerrime rem peragüt: mas enim fuperfiliens;cito;ut patlercs;perficit.Pariunt oua bina.Tn inceffu ante fc pedes izciunt. In grandiorum alitum genere grues tantum mutant colorem,& in fene&tute nigrefcunt. Grucs etià multa prudenter faciunt: locaenim longinqua petunt (ut dictum eft) fui commodi gratia: & uolant flatu fecundo alte, ut procul perfpicere poflint : & f1 nubes tempeltatis ui- derint,conferuntfe in terram, & humi quiefcunt.Ideóque grucs fictio pet fublime uolantes, ferenitatem : in mediterranea uero feftinantes uentum Vipiones. Grompbsna. Platalea, D&A€X9y, Platea. Ciconia. aro Pelo "ou. TO 25$. DE DIFFPEREN'TIIS prafagite feruntur . Ducem etiam habent: & Cos qui clament Inexnrermo b agmine difpofitos,ut uox percip: poffit,quo gregem uoce cótincant. Illud quoque animaduerfum;grues cum maria tranfmittunt, crianguli efficere form: ciusauté fummo angulo aér ab iis aduerfus pellitur: deinde fenfim ab utroque latere dilatante fe cuneo,porrigitur agme: qua [equütur grues, in tergo przuolantium colla & capita reponunt : quod quia ipfe duxface- rc non potelt , (quia non habet ubi nitatur) rcuolat feffus,utipfe quoque quiefcat: in eius locum fuccedit ex iis quz affequitur : cáque uiciffitudo in omni curfu conferuatur.Cum confiftunt,excubias habent nocturnis tem- poribus lapillum pede fuftinentes, qui laffatis fomno decidens , indiligen- tiam fono coarguat : cetera dormiunt capite fubter alam condito alternis edibus infiftentes.dux erecto profpicit collo, & quod fenferit uoce fignifi F cat.Exdem manfucfactz lafciuiüt, gyrófque quofdam indecoro curfu ucl fingulz peragüt.Corn.Nepos,qui diui Augufti principatu obiit,cum fcri- beret turdos paulo ante captos faginari, addidit ciconias magis placere q grues: cum hxc nuncales inter primas expetatur,illà uero nemo uelit teti- giffc. Gruum carojinquit Galenus;tota fibrofa duráq; cft: qua tamen uefci folemus poftquà pluribus à morte diebus quafi coputruerit. In Balearibus infulis ulpiones in menfarum honore funt: porro uipiones uocat minores grues. Gromphanà auem in Sardinia narrát grui fimile, ignotà iam etiam Sardis,ut exiltimo. Platalex etià migrant, & de Strymone amne adiftrum aduolantprolémque ibi faciunt:roftrum habet platalea magnü.Hanc fibi cibum quarere aiunt aduolantem ad eas aues quz e in mari mergut: qua cum emerferint pifcémque ceperint,ufque co premere carum capita mor- dicus,dum captum illz amittant, atque ita capturam extorqueat . eadém- que hac auis fcribitur conchis fe folere complere,cáfque cüm ftomachi ca lore concoxerit,cuomere:atque ita hiantibus iam teftis, eligere ex iis quae funt efculenta.Ciconiz circa lacus & fluuios degunt;fed quonam éloco ad nos ueniant;aut quó fe referant incompertum adhuc eft: é longinquo uc- nire non dubiu codem quo grues modo, illas hyemis, has zcftatis aducnas: hyeme nang; latent ciconiz. Abiturz congregantur in loco certo: comita- txq; fic uc nulla fui generis relinquatur,nifi captiua & ferua, ceu lege prz- o . dicta die recedunt.Nemo uidit agmé difcedenuum, cum difceffurum ap- pareat:nec uenire,fed ueniffe cecus : utrunque nocturnis fit tem pori- bus.Inceffu pedes ante fe iaciunt ut grucs.Sunt qui ciconiis non incfle lin- guas confirmet: uerum fonum , quo crepitant;oris potius quàm uocis elfe. ciconiz nidos cofdem rcpetunt.Eximia illis ineft pictas : etenim quantum temporis impenderint foetibus educandis, tátum & ipfa à pullis fuis inui- cem aluntur: ita impenfe nidos fouét,ut incubitus affiduitate plumas exu- ant: & genitorum íene&utem inuicem educare inuulgatü eft. Noceri eis omnibus quidem locis nefas ducunt;fed in Theffalia maxime, ubi ferpen- tum immanis copia eft:quos dum cfcandi gratia infectantur, regionibus Theffalicis plurimum mali detrahüt. Proinde honos iis in Theffalia ferpe- tum exitio tantum ut capitale fucrit occidiffe,cadem legibus poena que in homicidam I G 2 H ANIMALIVM LIB. VIL 54 A homicidam. Tráfpadana Italia iuxta Alpes Lari lacum appellaad quem ciconiz non permancant.Contra uenenata omnia ciconiarum utriculus ualet.Ciconiz pullum qui ederit,negatur annis continuis lippiturus. Figu ra & magnitudine ciconiz fimilis cft ibis, auis máfuetiffima. graditur ma- Ib: gnatarditate : nec eam ocyus quifpiam ingredi uideat,quàm molli eradu & tardo.Inuocant & 4Egyptij ibes fuas contra ferpentium aduentum: in- eunte nanque uerc(ut aiunt)angues alati ex Arabia in Zigyptum frequen- tes aduolant , quos ibes interficiunt:cámque ob caufam auem hàc colunt "&gyptij.Duplici genere diftinguuntur ibes.Sunt enim aliz candidz, aliae L4fic candida. nigr.Candidz apud Pelufium tantum nó funt,cum in reliqua tota ZEgy- Strabo. alis, pto habeantur. Nigrz contra, apud Pelufium tantü,in cztera Egypto nul n le.Extra 4Egyptum non progrediuntur ibides.Incolis tum utiles tunttum : B inutiles molefteq;:utiles quidem,quód ferpentes aliaque noxia animalcu- la,& omnia macellorum purgamenta deuorant: inutiles uero & moleftz, quód omnia deuorant,nec facile arceri poffunt. Herodotus ita diftinguit: Ibis qua fcrpentes oppugnat,nigra totauehementer eft, cruribus gruinis: Roflvo aditco; roftro adüco,cadem qua crex magnitudine. Alteri generi gracile caput ac ae egi totum collum,pennz ubique candidz prater caput ceruicémque atq; ex- 26^ tremas alas & nates,quz partes nigrz funt: cruribus atque roftro priori fi- mile hoc gcnus cft. Cinisibidis fine pennis cremata potus,tormina fanare traditur. I Platalez, Ariftoteles , i46 axA«uotrig o1ev Toig meque yóuPie 2. Cum fto- C machi calore. Ariftoteles, & $ a6 4 xaAÍas mro, hoc cft: ubi fua ingluuie coxerit; uclea parte quz ante uentriculum proxima eft. Plutarchus hzc tribuit herodio. De aquaticis grauioribus quz omnes palmipedes funt:de anferum generibus,deolore & onocrotalo. — Cap. CXLVIII. Almipedum quz erauiores funt, circa lacus & amnes uerfantur: huius P«lipedes, I EIOS 2 SE ycuóm ke. generis anfer pracipue rufticis gratus cft:nam claufz pafcuntur inneí- 7, Sod fotrophiis & anates, querquedulz, bofcades,phalarides Íimiléfque uolu- /4fris bofibis cresquz ftagna & paludes rimantur;fed maiore impenfa : anfer autem nó des. magni fructus,(íed minimi oneris cft. Anferi gula tota ampla & lata eft: & D appendices quafdam paucas habet infra qua definit inteftinum. Iecur far- tilibusin magnam amplitudinem crefcit: exemptum quoque la&te mulfo au getur. Anferes in aqua coeunt: à coitu fefe aquis ingurgitant . Anferibus admittendis, ut Varro & Columella prodidere , tempus aptiffimum eft à bruma:atquead pariendum & incubandum à caledis Martij ufque ad fol- Solflitium Co- ftitium.Pariunt uere,inquit Plinius, aut fi bruma coiuere , poft folftitium rel fitis quadragefimo die prope.Bis anno,fi priorem factum gallina excludantza- tima parte qme liàs plurima oua quindecim, pauciflima feptem. fi quis furripiat , pariunt donec rumpantur.hzc Plinius. Singulzinquit Varro , non plus quater in anno pariuntucl;ut Columella, (ingulz ter anno pariunt, f prohibeantur foetus fuos excludere.Pariunt autem fingulis feetibus oua;primo quinajfe- quenti quaterna, nouiflimo teraa.Feemine tantum incubantpullis autem f5 Iunij. DE.DIFPERESN/J/TIS formandis excludendifque triginta diebus opus eft, cum funtfrigora: nam E tepidis quinque & uiginci fatis eft. negatur anfcr aliena excludere oua;nif1 fubiecta quoque fua habuerit. Supponuntur autem gallinis huius gencris oua,ficut pauonina, plurima quinque, pauciffima tria: ipfis autem anferi- bus incubanda fübijci utiliffimum nouem aut undecim : fupponuntur au- tcm pauciffima feptem,plurima quindecim.Pullis anferum urtica cotactu mortifera:nec minus auiditas, nunc fatietate nimia , nunc fuamet ui: nam fi anferculus adhuc parum firmus & indigés ciborü peruenit in paícuum, fruticibusaut folidioribus herbis oblu&atur ita pertinaciter,ut collum ab- rumpat. In legendo anferum grege obferuare folét,ut mares feeminzque quàm ampliflimi corporis, & albi coloris eligantur: quód plerüque pullos fimiles fui faciüt.Nam eft & aliud genus uarium, quod àfero mitigatum, F domefticum factum eft.Id neque zque faecüdum cft,nec tam pretiofum: propter quod minime nutriendum pracipiunt.Hoc auium genus, candi- dum pracipuenutriendum: non quia magni fit fructus,ut dictum cftfcd quia minimi oneris : attamen przeftat ex fe pullos atq; plumam, quam no, ut in ouibus lanam,femel demetere,fed bis anno,ucre & autumno,uellere licet:zrurfusenim plumigeri ueftiunturzmolliórq; pluma;que corpori quà- Ganz:e,iliis, proxima:& é Germania laudatiffima. Candidi ibi;ucrüm minores ganze ganta,ut Re uocantur: eft uero Ariftoteli anfer maior, eft & minor, qui gregacilis eft. nanoplat. — Afer folertiorem cuftodiam przbet quàm canis:nam clangore prodit in- fidiantem.Anferes continuo clangore intempeftiui hyemem prarfagiunt. Anferum caro excremétofa ef; concoctuque difficilis: atque domefticarü G omnium auium calidiffima, humidiffimáq; & craffiffima: ut eodem ordi- nc apud ueteres habita fit cum ftruthocameli carne: ala tamen nihilo funt caeterarum auium alis deteriores: uentriculi fuauitate ctiam fuperàt. Iecur quoque anferis in cibo gratum efl, conco&tioni facile optimíque fucci : & ui abunde nutriat, fi alimenta quz anferi antea przbentur, lacte fucrint imbuta. Teftes anferum in cibo ad fobolem procreandam iuuare fcrun- tur:lingua uero fingulari quadam proprietate ftrangurize prodeft.Sanguis anferis aduerfus uenena in antidotis'mifcetur: maxime ucro contra lepo- res marinos ualet cum olci zqua portionc. Item contra mala medicameta omnia afleruatur cum Lemnia rubrica & fpinz alba fucco, paftillorü dra- chmis quinq;,qui in cyathis ternis aqua bibatur. Anferinus adeps calidior H eft, & partium magis tenuium q fuillus:qua ratione corpora facilius pene- trat, & corum quz intus & in corpore Íunt,acrimoniam magis obtüdit. Exanferum adipe in Comagene Syriz fit unguentum odore iucundo,pa- I riter & medicamétum celeberrimi ufus, quod à gente dicitur Commage- Cómagenum. Meis eS à 5 » b num:utiliffimum ad pertrictiones,conuulfiones,cacos ac fubitos dolores, omniaque que acopis curantur. Adcps anferü labris fiffis prodeft,fi co per- linaturzaurium grauitate dolorémuc fedat inftillatus:quidà adiiciunt tuc- xls, Cumcepe & allij pari modo.5i aqua in aur intraucrit, pracipuü remediü Chenslopex, Cltanferinus adeps cum cepz fucco.Stercus anferinum (ut author cft Gale Vulpamfer. — nus)pre nimia acrimonia nullius eft ufus.Chenalopex circa lacus & amnes ucrfatur ANIMOULPYM.- LIB VH. Bi A ucríatur.Eft ucro chenalopex corporc quàm anfer minor, fcd animi robo- re fuperior atque ad inuadendum audentior , ut qui fcab aquilz , felis ac czterorum hoftiü iniuriis melius defendat.Pullos fuos uchementer amat: candémque operam, quam perdixin eis tuendis ponit:nam ante fuos foc- tus fefe prouoluens,aucupi fpem fui capiendi prabet: hi uero interea dum uenator illuditur,clabuntur:quibus fuga clapíisjis fefe alis eleuás difcedit: ac fepe, ut pulli facilius cuadant, capiendum fe uenatoribus prabet. Parit 2 chenalopex nonnunquam oua hypenemia. Anferü gencris funt chenalo- 5 peces, & quibus lautiores epulas no nouit Britània, ceramides,fero anfere minores. Olor grauius habet corpus: ON Necfe cxlóque Iouíque xóa; B Credit,fed - Cycnus, o / o Cyonus. Stagna petit patulósque lacus:ignémque perofus; : Quz colat elegit contraria lumina flammis. - Collumque à pe&ore longe Porrigitur;digitósque ligat iunctura rubentes: Penna latus uclat:tenet os fine acumine roftrum. Appédices quafdam habet olor paruas infrà apud inteflinum . oloribus ut alter alterum deuoret in more eft maxime in uolucrum gencre. Aquilam, fi pugnam caperit,repugnantes uincunt olores : ipfi autem nunquam nifi rouocati inferunt pugnam.Canerc Íoliti funt, & pracipue lamiam morlt- turi.in mari Africo hoc fxpe fentiri ferunt.uolàt etiam in pelagus longius. C Procipue faciem purgat atque erugat cycni adeps.Oloru m fimilitudinem 4 onocrotali habent:nec diftare exiftimarentur omnino, nifi faucibus ipfis ineflet alterius uteri genus. huc omnia inexplebile animal congerit, mira ut fit capacitas: mox perfcéta rapina;fenfim inde in os reddita in uerá al- uum ruminantis modo defert. Gallia hos feptétrionalis proxima Occano mittit.Onocrotalorum duo produntur gencra, alterum aquatilejalterum folitudinis.Diomedeas aues Iuba cataractas uocat: & eis efle détes oculóf- Diomedes que igneo colore,cztero candidas tradens: MR T Siuolucrum quz fit dubiorum forma requiris, M Vtnon cygnorum,fic albis proxima cygnis. Magna pedis digitos pars occupat:oráque cornu D Indurata rigentinémque in acumine ponunt. Hzc Ouidius. Solinusuero, Forma;inquicllis quz fulicis,color candidus;ignei oculijo- ra dentata.Congreges uolitant: duo fuper iis duces, alter agmen ducit, al- ter cogit. Cum feetuum adeft tempus, roftro fcobes excauant: deinde fur- cul'isin uerfum fuperpofitos imitantur texta cratium , & fic cotcgunt fub- tercauata: hanc firuem comprimunt terra quam cgeflerant,cum puteos excauarent: fic nidos moliuntur bifori acceflu. Aditus qui dimittit ad pa- ftus in ortum deftinatur: qui excipit reuertéteis, occafum uerfus eft: uc lux morantes excitet, & receptui non denegetur.Aluum exoneratura aducrfis flatibus fubuolant, quibus proluuies longius auferatur. Aduenas barbaros clangore infeftant:Grzcis tantum adulantur,miro difcriminc. Hz in folo Z Onocrotalus . PlwiAo-. Ceramides. ' Chenerotes. t9nas, NNoOJ, tel vua, nates Pon- tc. JAnates Pon- tice. TA LU XA. y, Glaucium. Bofcas. Colymbis. Colymbus. Vrinatrix. Pbhafcades. Vyia, 6ugie. Dbalavis, Phalceris. Bofchides. Q uerquedula. DE DIFFEWTWENITTIS loco totius orbis uifuntur in infula cotra Apuliz oram, quz tu mulo ac de- E lubro Diomedis infignis cft. : 1r Vnguéti, Huius cópofition& uideas apud Pli.lib.ro,ca.22,& 29,ca.3. 2 Alij uero apud Plinium hoc pacto legi malüt. Anferum generis funt penelopes, &,quibus lautiores cpulas non nouit Dritannia, chenalopeces, fere anfere minores : uerum pe- nelops (fi Ariftophanis fcholiaftz credimus) anati fimilis eft, columbz magnitudi- nc: ucl, ut aliis placet, anate maior (nifi fortaffe pro udtorícribi debeat «aáv.) Pene- | lops,ut refert Ariftoteles, circalacus uerfatur& amnes. 3 — Ceramides , alij legüt | chenerotes. 4 — Onocrotalos,Feftus truones uocat. Onocrotali,ut quidam exifti- mant,didti funt ab afinino,quem in aqua faciunt, ruditu. Deanatino genere, & aliis que anatibusfimilesfunt. || Cap. CX LIX. I Palmipedum grauiorum gencre anates funt , quz & circalacus & a- p mnes ucrfantur. Anat gula tota ampla & lata cltappedices quoq; pau cas habet infra quà definit inteftinum. Anas mas, ut Alexander Myndius proditmaior eft foemina, & colore magis uario. Anates fol, quaque funt ciufdem generis;in fublime protinus fefe tollunt: atque eucftigio cxlü pe- cunt, & hoc etiam ex aqua: itaque infoueas quibus feras uenamur delapfz folz euadunt. Veneno anates Ponticas uiuere autumant. anates pennas ro ftro purgantes ucntum przfagiunt. Anatis caro durior cft, quàm fit tur- dorum merularumue aut paruarum auium.Q uod ucro traditur in tormi- nibus mirum eft:anate appofita uentri tranfire morbum,anatémq; cmori. Sanguisanatum Ponucarum aduerfus omnia mala medicamenta pollet: itaque & fpiffatus feruatur, uinóque diluitur.Mithridatis inuentum autu- mant fanguinem anatum Ponticarum mifcere antidotis quoniam uence- G no uiucrent. Similes natibus funt,fed minores paulo, quos glaucia Grz- ci uocant ab oculorum colore. Anati quoque fimilis, Íed minor cft & bo- , Ícas:circa lacus quoque & amnes uictitans. Masin hoc gencre magis ua- rius cernitur:habent & mares roftrafima atque minora . Inuenitur & bo- Ícadis genus quoddam anate maius,fed minus chenalopece. | Quasab u- rinandi uoluptate colymbidas & colymbos nominant.omnium aquatica- rum quz palimipedes funt , & in lacubus aut amnibus uictitant, minima funtatri ac fordidi coloris , acuto roftro. foli earum fpe&tantur oculi, cz- 4 tero merguntur.. Phafcades paulo maiores funt quàm colymbides: cxtc- ro fimiles anatibus.Eft & uria dictaynon multo minor anate: roftro logio- H rcactenui,colore fordido glino. Anguftum & phalaris uocata roftrum 5 obtinet:caput rotundius,uentrem fubcincericio colore, dorfum nigricans: g hzc & circalacus & amnes uictum quazrit. Phalarides in Scleufia Partho- rum,& in Afia laudatiffimz. MV I Anates,Nidfa) a6ystós atico dicuntur ab Ariftophane;quafi cingulum candidü habentes,utuultfcholiaftes. — NWoyae x321xXde uocauit Áratus aues marinas, qua in infülisfunt. 2 Bofchidas dixit Columella:fed uide an fint exemplariauera. 5 Ma- gis uarius,wevzu)eoQos. 4 xxenjovrou dt uocat, ro X mA x ov T dona, id eft fa- piffime merguntur,uclurinantur. 5$ Longiore;Mexgórguxetv. 6 Sordido figlino, $vmwooxéoxuo. 7 — Inhoclacuftrium genere nominantur à Varrone & Columella , querquedula. I De coruis ANIMALIVM . LIBR. Vil. A De coruis aquatilibus. Cap;. CL. Orui aquatici naturaliter caluent;quibus apud Gracos nomen eft in-. Cormsaqua- dc.Phalacrocoraces aues Balcarium infularum peculiares, iam etiam ^c d 1in Alpibuscapiütur.Q ui corax;id eft coruus appellatus cft, magnitudo illi Pontqape | elt quanta ciconiz, fed crura breuiora: palmipes natánfque;colore niero. Pis x Infiditarboribus,& nidulatur in iis unus ex hoc genere.Et hz quidem aues E Kd circa aquas uictum fibi quzrunt. Kóparf. i34 1. Corax,Koeóra SuwAsostos hzc eft;ni fallor, apud Arrianumin ponti Euxini naui- " gatione , & alia ab zthya: quanquam aliter uideatur Suidae & Hcefichio , uti fupra FOMUN Ju in zthya. Acosi". De brintho & upupa. Gap; CO p Ontes autem colunt & fyluas upupa & brinthus: cui. & uictus pro- bus,& uoxfonoraeft. Vpupa quoque montium incola eft & fylua- rum,coturnice paulo malor:& ut pocta de tyreo ait, -Cui flant in uertice criftz, Prominet in modicum przlonga cufpide roftrum: Nomen epops uolucri eftfacics armata uidetur. Epops... 1 Obfcoena paftu auis,crifta uifenda plicatili, contrahens eam fubrigénfque per longitudinem capitis iroftro refidentem.Eminent pennz, inquit Pau 2lanias,in galex modu. Vpupa unainífuo genere non nidificat: fed ftipitcs 3 arborum fubiens,parit fine ullo ftramento in cauis: & nidum potiffime & ftercore hominis facit. Trimeftris auis upupa eft: quippe quz cum foetum cduxerit abit, & | Deferta quzrit nemorum, & inulas plagas, ut ZEfchylus teftatus eft.Colore ctiam immutatur tempore zftatis & hyc- mis, ut idem author cft, Colore fpeciem multimodo pingit fuam: Nam ucrc candicans ubi extitit nouo; Eltate tum deinde ut recanduit feges, Alas repente uarias maculatus quatit. Vagatur hic femper faftidiens locos, . Deferta quzrit nemorum & inulas plagas. Indicam upupam Indorum rex amores deliuáfque fuas ob eius uenuftaté circungeftac. V pu pz cor in lateris doloribus laudatur. Brintbus; Vpupa. 1 Crifta,&c. TeXoQUas dixit ed Ariftophanes,quafi triplice habentem in galea cri ftam, uti in fcholiis habetur: forfitan ab infignicrifta dictum eft. » — In fuo genere; DN ke &ow y vodlhórmov. / 3. Nidumhominisftercore luti loco circunlinit, in- ) quit ZElianus. Dc auibus partim percgrinis,partim monftrofis. Cap. GLIL ., Hereynis N Hercynio Germanis faltu inufitata genera alitum accepimus:quarü ,,,," plumz ignium modo luceant,quanuis denfa uox obtegat & denfet tc- nebras.unde hominesloci illius plerunque noc&u rationem uix moderan- tur indicio plumarum refuleentium. Authores funt omnibus annis cater- o Zij DECDIPPERENIPITS Memnonics, uatim aduolare Ilium ex ZEthiopia aucs,& confligere ad Memnonis fepul E uel Mtnonis chrum,quas ob id Ménonidas aut memnonias uocant. Hoc idem quinto xd quoque anno facere eas in ZEthiopia circa regiam Memnonis exploratu m fibi Cremutius tradit. Aues hafce terrà Mariandineam incolere ferunt,co- w- lorc nigras:corporis forma accipitris fimili.Carne ab([tinét: eis enim ad ci- d ^ bumfíeminafatis funt.Scleucides uocantur auicula, qua iugiter locuftas, ' quas zcfasss uocant,edunt;cafdémque celeriter excernunt. Harü aduen- tum ab Ioue precibus impetrát Cafyj montis incolz,fruges corum locuftis uaftantibus.Nec unde ueniant,quóue abeant, compertum eft: nufquà co- fpectis,nifi cum przfidio carum indigetur. inexplebilem habent deuorádi Scythis auis, natura.Scythice terrz incola auis eft otidis magnitudine,quaz binos pro- 1 creat pullos. & quz pepererit oua,non incubitu fouet, fed condita inlepo- F rinaaut uulpina pelle relinquit: atque ita obuoluta in fumma arbore col- locat:cümque à uenatione uacat,culftodit: & fi quis fcandit, impugnat & Rhyntaces. — uerberatalis,perinde ut aquila faciüt. Apud Perfasgignitur auicula rhyn- taces nomine;in qua nihil inuenitur excrementi: fed interna omnia adipe plena:quo fitut cam aere atque rore folum nutriri arbitrentur. Chloriten Scylla, dicuntmagi gemmam inueniri in fcyllz auis uentre, congenitam ei: fer- Phewix, róque includi iubent ad quadam prodigia moris fui. ZEthiopes atque Indi geinj. difcolores maxime & inenarrabiles ferunt aues: & ante omnes nobilem Arabiz phoenice: haud fcio an fabulofe unum in toto orbe;nec uifum ma- gnoperc.Manilius fenator author eftjneminem exiftere,qui uiderit uefce- 2 tem. Nam ut tradit Ouidius: -Nec fruge nec herbis, Sed thurislachrymis & fucco uiuitamomi. G Aquilzx narratur magnitudine,capite honorato;criflis facié caput plumco apice honeftante:plumarum ferie, medio exeunte alio : auri fulgore circa 5 colla,cztera purpureus,caeruleam rofeis caudam pennis diftinguentibus, Et Tyrio pinguntur crura ucneno. 4 Viucre quadraginta & quingentis annis: ucl ut aliis placet fexcentis L X: fenecentem cafia churísq; furculis (uel ut tradunt alij,cinnamis)conftrue- re nidum,replere odoribus, & fuperemori . Ex oflibus deindeac medullis nafci primo ceu uermiculumyinde fieri pullum prodit idem Manilius. Foemina fit uel mafculus hec,fortafléq; neutrum: Felix quz ueneris foedera nulla colit. H Ipía fibi proles fuus eft pater, & fuus hzres: Nutrix ipfe fui, femper alumna fibi. Hzcatque alia de phoenice Lactantius. In Arabia quoque cinnamomus ibis un aut cinnamul gus auis appellatu rquam furcu los cinnamomi portarc;ac ni num dum ex his conficere aiunt. Nidificant excelfis arboribus & ramis:ad quos 2 uoniam non eft peruenire ob ramorum altitudinem & fragilitatem ,aC- colz congeries illas plumbatis petunt iaculis: deie&tàsque pretiis uendunt amplioribus:quód hoc cinnamum magis quàm aliud mercatores probet. Dacmade, Aucs dacnades nuncupatas ZEgyptij ad potentium coronas alligare folici funt,ucuellicando & affidue cantitando potanteis à dormiendo fuftineàc. In maris ANIMALIVM LIB. VII. is A In maris Cafpij infulis auem quádam nafci ferunt,quz magnitudine anfe- Jes Cfhis, rem fuperet:pedes autem habeat grui perfimiles:dorfo fit uchementer ru- bro,uentre uiridi,collo albo & diffeminatis maculis croccis diftincto: non minus quàm duo cubita longo,roflro nigro. uocem fimilem ranis mittit. Auis ctia Cafpia cft uel potius Indica: (nam in India etiam nafcitur) anfc- ris magnitudine: & lato quidem,fed tcnul capite;cruribus paruis. uario co lore diftinguitur:nam cius dorfum purpureum cft, uenter maxime cocci- neus eft:caput & cutis exalbefcuntiuocem caprinam mittit. Apud Cafpios ctiam fama eft aué procrcari magnitudine maximi gallinacei, uerficolore uarietate florentem:fupinámque uolare, & fub collum extenfis cruribus i- píum ide fubleuare, tü catelli uoce edere: ncque in fublime,fed circü ter- B ram idcirco uolarequód in altum non queat fcfe attollere. Catreum exi- Citrem, miaformz pulchritudine auem Clitarchus przdicat, pauonis magnitudi- ne:culus pennarum extremitates Ímaragdi fimilitudinem gcrun t. Quz fi alios intuctur;cius oculi quo fint colore neícias : fin te afpiciat, purpurcos dices.Q uod in aliorum oculis album,illius pallidum eft.peracuto uidendi fenfu pradita eft . capitis plumz partim candidulis ocellis, partim guttis quibufdam aliis in alias implicatis diftincte funt.Eius pedes fandaracini:& uox canora. cam in deliciis maxime omnium auium Indi habent, ut qui afpectu illiusimpleri non poflint. ex oculis facula fplendet, ut lucidiffirz flamulx fimilis fit.gregatim uolant,ut nubes cffe uideantur. Auis in India naíci fertur:magnitudine triplo maior otidejore permagno & longis cru? C ribus: eam abfonum quiddam fonare: fummáfquecius alas pallidas: cate rasucro pennas cinericias cffe:Indi celà uocant. In India auis ad fturni ma Ct. gnitudinem accedens,uariis coloribus picta nafcitur, quz & humaná uo- cem effingit,& pfittacis uocalior, & maiore eft docilitatc. Nó tamc huma- num uictum zquo animo fuftinet : fed libertatis defiderio famem potius quàm feruitutem ample&titur:cercionem appellant;quód fimiliter caudà cec. atque cinclus mouct.Paruularum quarundam auium Indicarum genusin excelfis rupibus nidificat:quarum magnitudo perdicü, fandaracino colo- re:Indi fualingua dicerum folent nominare: Graci,ut fertur, diczum.Hu Dicas ius ftercus f quis milij magnitudine fumpferit in potionem diffolutum,;ad Pee: ucfperam morictur:mors fuaui fomno fimilis eft, & nullum omnino fen- D fum doloris habet.Q uamobrem fummopcre Indi id affzqui ftudét: ipfum etenim malorum obliuionem exiftimant inducere. Q uod quidem ex In- dia muneri miffüm rex Perfarum omnibus rebus antefert & afferuat,inía- nabilium malorum remedium,fi fumere fit neceffe:neq; apud Perías quit- 5 quam alius quàm rex id habet. Peregrina auis & gnaphalus effe uidetur, Gz4pbalus: quippe que raro in noftris locisappareat;inquit Ariftoteles.Gnaphalus uo ce proba eft, & colore pulchro:necnon ingenio ualet in uitz officiis, & fpe- ciem prz fe fert decoram. Incédiaria auis inau fpicata cft:propter quam fc- in ndiaria penumero luftratam Vrbem in annalibus inuenimus(inquit Plinius): qux us fit auis canec reperitur nec traditur.quidà ità interpretantur incédiariam, quzcüque apparuerit carbonc feres ex aris ucl altaribus: alij fpinturnicem syiswix.: Z iij x Cliuina atti s. Clamatoria. Probibitoria. Subis,uel Sulin. T'ragopana des Tragop an. Pegafiss. Griphes. Tei4. Stympbalides. Strix,eplyt. Sirenes. D'E«4 DIFFERENT. cam uocant.Sed hac ipfajinquit Plinius, quz eflet inter aucs,qui Ícícire d1E ceret non inueni.ucrum Feftus fpinturnix,ait,auis genus eft curpis figurz, occurfatrix:unde artificü perditis. Spinturnix ca grzece dicitut, ut ait San- trà azivdxac.Cliuinam quoque auem ab antiquis nominatam animaducrto ignorari:quidam clamatoriam dicunt: Labeo prohibitoriam.Et apud Ni- gidium fübis appellatur auis,qux aquilarum oua frangat. Tragopanadem ucl tragopana plures affirmant maiorem aquila, cornua in téporibus cur- 6 uata habentem, ferruginei coloris,tantum capite phoenicco. Equidem & hancauemyinquit Plinius, & pegafos(quos Ethiopia generare dicitur) c- 7 quino capite uoluücres,cornibus armatos: & ibm auritos aduncitate ro- Iti fabulofos reor. Porro griphas funt qui tradunt quadrupedes uolucres 8 efle,corpore & unguibus leoninis:orc & alis aquilinis,fed candidis:oculis F igneis, & capite cuiufmodi pi&ores fingunt , alites ferociflimas .Maculas quafdam griphibus incffe, quida aiunt,quales pardalibus. in Afiatica Scy- thiaaurum effodere,& cum his affiduc bellà efle Arimafpis circa metalla, Circa Stymphali aquas, aues anthropophagos fuiffe aiunt: quas Hercules fagittis confecit: uerum Pifander CamireusHercule minime aucs interfc- cifle,fed croralorum ftrepitu abegiffe tradit. Arabiz terra deferta loca, & alia fert ferarum genera, &aucs quoq; ftymphalidas cognominatas,leoni- bus ac pantheris in homines haud minus atroces: inuolant enim in cos, dü illas aucupantur:roftrísque feriuntatque adeo interficiunt, & quxcunque ex xrc aut ferro geftant homines,ca perforat aues: fin ucro ex cortice uefté cótexucrint crafliore, no aliter ftymphalidum roftra corticibus, d minorü auium penne uifco inhzret.Sunt aute ftymphalides gruum magnitudine, G ibis fpecie, fed roftra habet ualidiora,nec adunca more ibis. cirrü in capite geftant. Aucs ifte Arabicz Arcadicis cognomines, an ciufdé fuerint gene- risnihil afirmo(inquit Pau fanias:) alioqui heri quidé poteft, utcum nat primü in Arabia fuerint,carü pars aliqua in Arcadiá ad Stymphalim flu- uium uolaueritindéq; nome ftymphalidü ortum,cum aliud tamen nomé forfitan apud Arabas fortitze fint. Effe in maledictis antiquis ftrigem con- ? uenit fed qua fit aujum conftare uon arbitror. Has ita depinxit Ouidius: Grande caput,ftantes oculi,roftra apta rapinis, Canicies pennis,unguibus hamusineft. Nocte uolantpuerófque petunt nutricis cgentes, H Etuitiant cunis corpora rapta fuis. Carpere dicuntur lactentia uifcera roftris: Et plenum poto fanguine guttur habent. Eft illis ftrigibus nomen:fed nominis huius Caufa, quód horrenda flridere no&e folent. Fabulofum autem arbitror, inquit Plinius, dc ftrygibus cas infantium la- brisimmulgere .Nec Sirencs impetrauerint fidem, licct affirmet Dino Cli tarchi celebrati authoris pater in India eflezmulceríque earum cantu,quos crauatos fomno lacerent.De his ita cecinit Ouidius, - Vobis Acheloides undz, Pluma ANIMALIVM LIB. Pluma pedéfque auium,cum uirginis ora gcratis. Netamenille canor mulcendas natus ad aures, Tantáque dos oris lingux deperderet ufum , Virginei uultus,& uox humana remanfit. VII. 1 Oridis magnitudine. Hoc in loco uetus Ariftotelis interpres habet , Non minor aquila:utlegiffe uideatur apud Ariftotelem,er8v ycvoc Civ eroe: nó ad GA, uti lc- git Theodorus, & ante illum Plinius.Et mihi certe quadrare magis uidetur Ariftotc- lis contextui,ut legatur «eye quàm a 6t e: nó propter phrafin folü,fed quód antea uerba plura fecerat Ariftoteles 269 &7W j«vov:ucrum nihil muto. 2 — Quando & ubi uifus effe traditur phoenix oftédunt Solinus & Plinius:fed qua fal(a effe nemo du- bitarit, inquit Plinius. De phaenicelege Herodotü, Ouidiü in Metamorph, Claudia- num&lLa&Gantum. 5; Solinus,Capitehonorato,in conum plumis extantibus,cri ftatisfaucibus. 4 Solinus,Poftera parte purpurés abfquecauda,in qua rofeis pen- nis coeruleus interfcribitur nitor. 5 — Gnaphalus,&c.Hzcomnia refert Theodorus ad ucliam auem, ex Graco exemplari (ut opinor) mendofo : nam & in noftris excem- plaribus & ueteri traductione tanquam diuetfe ponunturaues. 6 — Solinus, Cor- nibusarietinis proferens armatücaput. 7 — Hacales,inquit Solinus,pegafi fcilicet, equinum nihil przteraureshabet. 8 — Griphas prifcis Latinis picos appellatostra didit Nonius, ut Plaut.in Aulul.Pici diuites,qui aureos montes colunt: cos folus (u- pero. 9 Strigem,&c.Hzcfyrnia grece nuncupatur:uide Hermolaumin ftriz uo- cabuli explanatione poft annotationes Plinianas. De ftruthiocamelo. Cap. CLIII. Truthio Africus,quem & ftruthiocamelum uocant;animal eft naturz duplicis: partim cnim auem,partim quadrupedem refert:quippe qui ut non quadrupes pennas habeat,ut non auis, nequc fublimis uolet, nec pen- C nasad uolandum commodas gerat fed pilis fimiles. Item quafi quadrupes fit; pilos habet in palpebra fuperiore:& glaber capite & parte colli fuperio- rc eft:itaque cilia habet utrinque pilofiora : fed quafi auis fit , infra pennis tegitur.Bipes ctiam tanquam auis,bifulcus tanquam quadrupes eft: ut uc- ro alij, in capite pilis minutis;oculis groflioribus nigrífque,no diffimili for ma & colorc camelis:collo oblongo,roftróque acuto. Magnitudine non a- uisfed ceruorum eft. Africi autem ucl ZEthiopici ftruthiocamceli altitudi- nem equitis infidentis equo excedunt, celeritatem uincüt: ad hoc demum datis pennis, ut currentem adiuuent.V ngulz uero ceruis fimiles, bifulcz, com prehendendis lapidibus utiles,quos in fuga contra fequentes ingerüt D pedibus. Oua pariunt complura, quz propter amplitudinem pro quibuf- dam habentur uafis : conófque bellicos & galeas corum pennis adornant. Concoquendi fine dele&u deuorata, mira natura : ícd non minus ftolidi- tasin tanta reliqui corporis altitudine:cum colla frutice occultaucrint, la- tere fcfe exiftimantium . Struthocamceli caro, ut & reliqux partes omnes, excrementofà cft concoctuque difficilior. Ventriculus nonnullis in pretio habetur, & loco medicamenti quod concoctionem adiuuct : qui tame ipfe non facile concoquitur,tantum abeft ut aliorum ciborü concoc&tioni con- ferat. Scuum ftruthocamelinü efficacioris ad omnia ufus,quàm eft adeps anferis. Animalium eorum quz inter fanguine przdiza, terreftria appella- uimus,co fcilicet quód aérem recipiant, partüfquc faciant in tcrra, indica- tziam differentiz funt. Hinc natura aquatilium dicetur. B Zn Pic. Syrnia, Strutbioca- melus. Strutbocame- lus. Struthbio Afri Ct. xx) o Av- Cixee, Xs, Strutbio. Strutbius. De flruibü wenatione lege Strabone lib. 16 , ce Oppia num de uenas tio.lib.3. Pifcis, Indis. Huius vei ay- gumentum wi- deas apud e flotelem lib.4. liftor. animal. D'E AUN IM A LTIYVONP DE PERENTILULS LIBER. VIII Continetca qux in fanguineo genere aquatilia dicuntur: qua: fcilicctin aqua ui&titant, & in aqua quoque pariunt, uidelicet pifciu m & caxterorum gencra. De pifcibus, & primo de corum partibus exterioribus. Cap — CLIIIL 7€ 9 d] Nter ea qua aquas incolunt, pifcium genus JN pe e o cCP» M[unum eftabaliis diftiné&um: quod & forma F &Sy p | cuariat numerofiorc. Habct id caput & pro- 2| na & furinaea parte qua uenter & uiícera co tinentur. Caudam cótinuam indiuifamque ferc parte gerit polteriore;fed uarie . Mutila- tius autem eft pifcium genus atque imperfe- ctus quàm auium,partibus exterioribus: pi gj ícium etenim nulli ceruix ; nulli manus aut A sh a ? pedes:fed nec alas habet , fed pinnulas quaf- dam : nulli teftes aut intus aut foris,nulli mammz.neque meatum genita- lium ullum habet pifcium genus foris confpicuum,fed continuo ac fimpli ci corpore à capite in cauda ufque porrigitur. Capita pifcibus proportione corporum maxima:oculi omnibus fine palpebris: uerum non duri, fed lu- brici.Auditus ucro olfactisue nullum continent membrum manifeftum: quod enim uideri tale poteft per loca narium , id non ad cerebrum ufque tranfmeat: fed partim obfeptum & cxcum mox definit, partim ad bran- chias fertur:audire tamen atque olfacere pifces palam eft. Sunt autem qui ucl maxime animalium pifces auditu ualere arbitrentur:uidelicet hominü experimento, qui affidue in mari uerfentur,rémque pifcatoriam percallet. Sunt etiam qui liquidius inter pifces audire prodantur;ut lupus,mugil,fal- pa & alij quidam: cztera pifcium genera minusaudiunt. Suntin pifcium : : : : T. - XD IS gencre oris difcrimina:aliis enim osante & promptum eft:aliis infra parte conuerfum refupinetur, cibum corripere nequit. Adhac differctia exiftit, quód aliis os refciffum eft, ut iis quz carne uefcütur:iis cnim uires ore co- unentur:aliis fubinde eft in arctius compreffüm & coarctatum, iis fcilicet qui non carne ucfcuntur . Dentes habent omnia pifcium gencra ferratos pectinatímque cocuntes , excepto Ícaro , & acutos: atque Ícrie dentium multiplici fulciuntur.Pifcibus etiam data quidem cft lingua, fed imperte- &a incertáque, ac minime explanata: oflea enim nec fere abfoluta eit , fed adharet,extrema cius parte rantummodo difcreta. In lingua etiam dentes nonnullis & in palato & toto orc:ut turba uulnerum molant, qua attritu fubigere non queunt : przterea in os uergentes, ne cxcidant cibi, nullà ha- benti- G fupina, ut cartilaginei gencris maximae parti: quamobrem hoc genus nifi H DE DIPFTER|.ANFEMAE.- LIB: -VIIL - 157 A bentibus retinendi adminiculum.Palatum etiam quibufdam adeo carno- fum eft & molle,ut (i parum diligenter aduertas,lingua id effe uideatur, ut cyprino.Pifcibus nullum omnino collum effc dixeris,aut breue admodum ex duabus folum primis uertebris compofitum. Branchias autem pifces rc exea. habent peculiarem ,quibus humorem, quem ore acceperint, redduützatque ctiam pinnas,quas magna ex parte quaternas gerunt, binasícilicet parte prona, & binas fupina.Et hz quidem in pifcibus fimiliter quodàmodo ha- bentur, atque alz & crura in auibus:his enim alzc dux fuperne dependent: illis pinnulz duz parte prona:his pedes refupinz parti fubduntur,illis pin- nulz infra adhzrent fere iuxta pronam partem. Binas illas quz parte pzo- na lateribus geruntur ,omnces fere habencreliquis qua fubditz funt carent S nonnulli ex iis qui longi funt & corpulenui:ut anguilla,ut conger & mugi- B lum genusquod in Lh Sipharum nafcitur: & preterca que cenia appella- tur.Iisucro qui pralongi funt , atque magis fcrpentis fpeciem rcferunt, ut murena, nullz omnino funt pinnz;fed flexuofo impulfu corporum ita hu morc utuntur;ut terra ferpentes:quibus neque branchiz integra atque di- Ícretze,ut cxteris pifcibus habentur.Cartilaginei quoq; generis aliqua pin- nis carent,uidelicet qux plana funt & caudam habent,ut raia & paftinaca: fuáque ipfa latitudine natant.Ranà tamen pinnas habere uidemus: & quc- cunquefüam latitudinem colligunt in mucronem. Et branchias ipfas qui- dam piíces operimento fpineo intectas cotinent:at cartilaginea omnia cu- ticulari tantum operimento opertas. qui intectas habent , i15 in obliquum C utroque latere tenentur:qui tegumento illo fpineo carent,cartilaginca di- coyiis fere fi plana funt;parte inferiore fupinique habentur, ut raiz . Rana autem deductas in latera habet branchias:fed fi oblonga funt, corum late- ribus adhzrent,ut in quouis mulftclino genere (quod galeodes uocant) cer nitur. Item branchiatorum ipforum,aliis fim plices branchiz funt,aliis du plices:omnibus tamen fimplex eft, quz nouifltma corpori admota eft: & aliis paucz;aliis multz: uerü in utrüque latus zque partie omnibus funt. Habent quibus paucitlimaz funt fingulas branchias utrinque,eafque dupli ces,ut aper:aliis binz utrinque, alterz fimplices, alterz duplices, ut cogro, Ícaro:aliis quaternz utrinque fimplices,ut accipenferi,déticiymurenz, an- D guilla:aliis quaternz duplici ordine,nouiffima excepta, ut turdo,perczfi- luro;cyprino: his qui galeodes dicuntur etià duplices & quinz utraque ex parte funt: eladio octonz duplices. Ita branchiarü colligitur numerus.Sed rzter branchiarum difcrimen, pifces à cxteris animalibus differunt , eo quód non pilis,ut terreftria qua animal generant, non cortice, ut non nul- lx quadru pedes quz oua pariunt,non penna , ut genus auium,integuntut: fed plurimis Íquama cutis operta cft: quz prz fua rigiditate tenuitatéquc facile auellitur.Pauci quidam fcabri funt,cutémque habent afpcram: pau- ciflimi leues: cartilaginea enim fquamis carent,fed afpera cute ferem uni- untur:leuia funt perpauca: congri autem & anguillz & thunni cues funt. 1 Squama integuntur illi pifces tantum,qui ouum arenidum friabileue pa- riunt: nam ex longis conger taleouum non edit, nec murena. qui autem Pinnas, miss Duplici ordi» n6, disoixet, i DE DIFPFÉRENTIIS fquamis integuntur,iis extenuatis ac fencícentibus duriores craffiorcíque E cfficiunturfquamz. Teftesnon habent pifces,fed nec genitale ullum to- tis confpicuum ficut nec ullum aliud animalium genus quod careat pedi- bus:mcatus tamen idem eft coitus,qui & ficci excremenu:quz quidem fi- militer tam in fceminis corum quàm in maribus funt.Pifcibus cauda ad na tatum data eft , quéadmodum auibus uropygium ad uolatum dirigendà: fed continua ferc ac indiuifa:uerum cauda ipfa no omnibus fimilis eft: fed cum ccteris non euariet;planorum nonnullis fpinofa, & longa, & gracilior cfl,ut corpedini & paftinacz,& fi quid aliud huiufmodi cartilagineum eft: quorundam carnofa quidem,fed breuis,ut ranis accidit. 1 Áfenidum, |eSveor,quia non continuum,fed quoddam arenulentum eft,ita dif F fundi in multa poteft. |ocJveómw eoudli id eft fungofam & friabilem corpulétiam tranftulit Theodorus;in mollibus,fcilicet in fepio. | a De pifcium interioribus partibus. Cap CLV. (2s paucis pifcibus ineft , ut congro, anguillz : isque breuis , fed plu- rimis ab ore ftatim fequitu r uentcr: quocirca fzepius euenit grandio- ribusnonnullis, ut dum perimpetum infe&tantur minores,uentriculus in os procidat. Pifcium cor fuum mucronem non ad pe&us fpe&tantem fed — , contrà quàm in aliis fpe&tatur animantibus , ad caput & os habet: extre- muümquc eius inde pendet,quà branchiz dextra atque finiftrz inter fe co- eunt copulantürque.Sunt etiam meatus alij de corde ad branchias tenden G tes fingulas pro ratione magnitudinis,hoc eft maioribus maiores, & mino ribus arctiores:inter quos in maioribus craffa admodum & candida fiftu- lacft,qua de cordis extremo oritur. Pifcesomnino pulmone non habent, neque arteriam : (non enim refpirant) fed branchias uice pulmonis obti- 1 nent,quibus diximus modis. Pifcium iecinora maxima ex parte pallidiu- Ícula funt.Iecoris partes in quibufda adeo dirimuntur;ut bina effe iccinora uideantur, ucluti cartilagineis. Iecur adipeum nonnullis eft , ut cartilagi- ncis:quorum iecinoribus colliquatis oleum facimus. Lien pifcibus partim non magnus efb;partim ucro notz gratia duntaxat habetur. Fel habent o- mnes pifces:fed aliis iecori adiunctum cft, ut mufteligenis, filuro, fquati- nz leuiraiz,torpedini:atque ex longis anguillz, belonz , zygenz: aliis, & H magnz quidem parti;inteftino annexum cft,dependensà iecore meatibus quibufdam perpetuis fumma tenuitatis:& aut femotius a iecore, aut pro- pius,ut ranz;accipenferi denticimurenz,gladio. Nonnulli etiam toto in- teftino pretextum continent,ut amia. Scpe ctiam genus idem utrüque pa titur fitum,ut congrizaliis enim ad iecur,aliis infra fepofitum adhzret. nc- que renes ncque ucficam pifces habent. Venter pifcibus unus & fimplex eft fed figura uaria eft:alij enim modo auium uentriculum habent carno- fum;ut mugilis:nonnulli uentrem inteftino fimilem habentut fcarus, qui & ruminarc folus pifcium creditur. Inteftinum ctiam fimplex eft replicas fc, fimiléque fibiinomnibus eius partibus. Pifcibus magna ex parte fuper- ne cir- [*] ANIMALIY-M-^IEIIB- VIIL 138 À nccirca uentriculum exeunt appendices,ut inils quafi lacunis cibum con- ditum macerent atque concoquantnonnullis complures;ut gobio, ealco, perczícorpioni, mullo, fparo. at mugili parte altera plures exeunt, altera. Sparosafiás una tantum:aliis paucz,ut hepato,glauco;auratz. Tum autem eiufde Ípe- fcaro. ciei confortes inter fe differuntzauratarum enim aliis plures , aliis paucio- rcs.Sunt ctiam quibus null omnino fint, ut magnz cartlagineorü parti: cxteris ita ut aliis paucz, aliis ucl plurimz habeantur: omnes tamen ad i- pium uentrem easappendices habent.| Pifces teftibus carent;ut modo di- ximus:fed sigos,id elt meatus continétbinosqui à precordiis uenàque ma iore exorti bifurces,utrunque fpinz latus perreptét, coeántque fuperne in unum caput;atque ita ad oftium excrementi finiunt: (quod enim ad Ípinà efbid fuperius nomino.) hoc ergo inferitur atque in locis tenditur faemi- D narum. Pleni ij meatus in maribus Seo, id eft humoris fectifici redduntur oógog. tempore coitus latiffiméque patent co temporc;etiam imperitis, (que in maribus atque illi qui in foeminis in matricem feruntur Jattritique pifciü mutuo;atque adeo etiam fi comprefferis, facile femen ipfum eflluet geni- tale candidum.ubi uero id temporis preteriitincerti uel meatus ipfi inter- dum redduntur;ut de teftibus in auiu gencre expofitum eft. Differunt in- ter fe meatus genitales maris & foeminztum aliis rebus,tum ctiam quód maris lumbis inhzrent firmius,foemini: mobilesfunt. Pifcium uuluz bi- fidz funt, & non utauium fuprà iuxta feptum, fed infra habentur ficut bi- pedum aut quadrupedum quz animal pariunt,fed tenues & mébrana con C ftantes & longz:ita utin minutiffimis pifciculis partem uuluz utranque, dextram fcilicet & (iniflram iungi in faciem unius oui uideatur. At galeis ;,,.;, 2n reliquífque cartilagineis uulua bipartita pertinénfque fuprà ad feptum, J4fis, finum quomodo auibus eft; & infra quoque porrecta: atq; etiam de medio fui bi- ss»que. partiti finus arctior ad feptum ufque pertendit: ac oua hoc inloco ad fepci originem maxima pro parte cofiftunt:mox prolapfis in fpatium latius, fce tusanimales excluduntur.Pifcibus ouiparis no intrà apud aluum,fed lum- bis adhzrens uulua continetur: at carülagineis uterus utrunque fitum ha- bet,cilicetin parte priore & ad lumbos: partem enim uuluz fuperiorem, in qua oua gignuntur,fub fepto ad lumbos & pronà habentjinferiorem ad D aluum:hac enim iam procreant animal. Pifcium offa proportione fimilia funtanimantium terreftrium uiuiparorum offibus: qui enim inter cos ani mal generant, cartilaginem pro fpina habent,ut ea quz cartilaginca appel ME : lantur.in iis nanque quod per dorfum proportionatu m offibus tendit, car 5^ tilago eft:quz etiam humorem in medulla [peciem continct. Quz autem oua pariunt fpinam continent: quz perinde ut fpina dorfi in quadrupedü dunSm. gencre habetur . Sed propriü in pifcibus cft,quód nonnullis fpinulz quz- Spmula sione f. dam pratenucs feparatim per carnem inhzrent. Pifcium febum adipem Pu prz fe ferznec enim concrefcere folet. Cartilaginea nullo difcrete adipe carni uentríue adhzrente pinguefcunt: corum tamen quorundam iccino- ribus colliquatisoleum facimus. Pifces geniturz loco 3eeor habent,id eft ge nitale quoddam uirus fui generis, quod meatibus quibufdam continetur, "Alis, partem Epitraged. DE JD IETEROENTIT-ILI$S qui à fepto uenáque maiori oriuntur,ut ante dictum cft. Semen eiufmodi E genitale habent mares omnes prater anguillam. 1 Refpirarectiam pifces contendunt nonnulli , utapud Oppianü lib.2 de pifc.& Plinium. 2 Inteftino, &c. EvzépcadWi potiuslego apud Ariftotelé hocinloco,quam vrépoadii:cum ex ueteri tradu&tione, tum ex lib. de partibus animalium,;cap.14. De fexus difcrimine in pifcibus: déque corum coitu, & aliis que ád generationem pertinent. Cope GE MT. Ifcium maxima pars confummatur mare & foemina. In pifcium tame genere funt qui omnino fexus difcrimen alterutram in partem non ha bcanc:nonullis enim nec mares nec foeminz gignuntur. Suntcenim pifciü nonnulli epitragez appellati qui nec ouum nec femen prolificum unquà habeant: fed qui folidiores pinguiorcfque in co gencre funt, iisinteftinum paruum eft, & laus przcipua in paftu.Nec defunt que abfque maribus fexu uno faemineo formentur:funt enim genera quzdam ut pafferum,erythri- norum & chanarum,in quibus omnibus oua reperiuntur. Hxc perinde pa riunt ut aues ouaqua hypenemia dicuntur: uerum ca quz aues concipiut pariuntque ctiam funt infaecunda:pifcium uero nonnullis, cum fpontina ediderintoua;cuenit, ut ex his animal progencretur: in his tamen, fi in co gcnere mas cftinfeecunda manent oua, quz fponte conifliterint, nifi mas fuum afperferit Íecmen. Pifcium foeminz plerunque maiores fuis maribus cuadunc:ut qui ex cartilagineis parui (int, & pars plurima gregalium , & genus omne faxaule.Feeminas quoque maribus cfle uiuaciores conflat,co G quod foeminz uctufliores quàm mares capiantur. Pifces non coire exifti- maucre quidam:fed mares uentrem ad arenas fricando femen exprimere: faeminas deinde ore exforbere;atque hoc pacto concipere. coeunt tamen pifces omnes in quibus fexuum difcrimen reperitur, uel admotis inuicem partibus fu pinis,exceptis planis cartilagineis:quanquam corum coitus qui oua pariuncrarius cernitur: quoniam congrcífioné quam pu mum digref- fio fequatur:fieri tamenita corum coitum uifum cíL. Tanta enim celcrita- te rem peragunt pifces,ut etiam pifcatores complureslateant: nemo cnim corum aliquid rale cognitionis gratia obferuat:ueruntamen coitus corum uifus aliquando cft. Ex cardlagineisautem plani, iidémque habentes cau- dam, ut raia & paflinaca, & reliqua huiufmodi , non folum admotis fupi- H iis,fed etiam tergo foeminarum füpinis marium fuperpofitis (modo cau- da nullo impedimento ob craffitudinem fit) coeunt. Squatinz & quibus | plenior cauda eftjhis attritu mutuo partium fupinaru m coitus agitur . Süc qui fe uidifle conhrmant nonnulla ex cartilagineis auerfa, modo canü ter- reflrium cohzrere.Coitus ctiam temporc complura ex his fibiadhzrentia capiuntur. Pifcium cxterorum diuería genera corre , uifum à nemine cft: Ífquatinam folam & raiam hoc facere creditur argumento pifcis cuiufdam qui nomen ex utroque compofitum trahit, rhinobati. Conceptus pifciü magna ex parte uerno agitur temporc: fed tamen & xflate, & autumno, & hyeme nonnulla coitu implentur. Apud Lefbum infulam omnia tam pe- lagica "H € ANIMALIVM LIB, VIIL i39 À lagica quàm Eurypica parere folent in Eurypo,& coeunt autumno, pariüt uere.Cartilaginea etiam autumno mares cum fceminis congregantur: fed uere fubeunt Eurypum difiuncta, neque coniugium reperitur ullum do- nec pariant : ueru nec pariter omnibus aut fimpliciter aut generatim id e« uenit,ficuti plurima parti,ut uerno temporc concipiant:neque etiam cate ris temporibus tam numerofo partu factificatur quàm uere. Denique late- re non decet,ut fürpium & quadru pedu manimantium generi,plu rimurnmi intereffe ex regione nófolum ad cxteram corporis faelicitatem, fed etiam ad coitum partümque ampliorem:ficin pifcium quoq; ratione locis ipfis difcrimen plurimum oritur, non ad magnitudinem tantum habitümque uegctiorem,uerum ad coitum etiam & partum : ut iidem alibi plu riesge- B nerent;alibi minus. Tempore coitus cum mares meatus illos genitales plenos iam feminis genitalis habent, modo quo dictum eft;/feeming mares Íequentes uentrem corum fuis percutiut roftris: quo ctiam htut mares fe- men & celerius fundant & largius . Tempore deinde partus mares faemi- nas fcquentes,quz illz oua ediderintjipfi mordicus fere uorant : pifces ue- ro ex iis quz remanferint, oriütur, quibus fcilicet mas femen afperferit ge nitale.Sub partu enim mas fequens,femen ouis quz rcliqua funt, afpergit, & quz uitale id uirus contigerintex his pifciculi enafcuntur: quz uero no attigerit liquor mafculi ille uitalis,fterilefcunt & irrita iunc. No omnibus enim id contingit ouis in tanta multitudine: alioqui replerentur maria & ftagna, cum finguli uteri innumerabilia concipiant. Diícrimine partus C fic difcrepant pilces,ut alij oua pariant;alia animal. pariunt oua omnes qui Íquama integuntur : animal omnes quigenere cartilaginco continentur, excepta rana.genus enim cartilagincum tam planu m quàm muftelinum animalgenerat.reliqua oua pariunt . Sed nec cartilagineis quidem fcetus fine ouo: pariunt enim intrafe primum oua, & augent atque excludunt, praterquam rana: mox animalforas pariunt. Oua pifcium imperfecta e- duntur omnium,excepta rana,& putamine duriufculo intecta : quz poft- quam edita funt;foris augentur & perficiuntur: incremétum enim oui fi- mileuermibus eft. Animalenim quz uermem pariunt, primo exiguum edunt,quod per fe augetur fine ullo annexu:ita & pifcium oua in mari cre- Ícunt: ícd quzdam fumma celeritate, ut murenarum: quzdam paulo tar- D dius. Ouum pifcium non bicolor ut auium,fed unicolor omnium cft; & al 2 bum magis quàm luteum,tam antea quàm poftea cum faetus infidet. Et pi Ícium generatio ex ouo,quanuis ab auium generatione differat , fimili ta- menagitur modo, fiue intus fiueforis cft ouum: quippe cum & feetusin fummo ouo nafcatur,membrana obducta: & uenz fimiles inter initia fper gantur,& caput & oculi:deniq; partes fuperiores principio fiunt pregran- des:increícente etiam foetu humor pari modo fubinde abfu mitur:demum nihil fupereft quod non foetum fubierit,ficuti de uitello auium expofirum eft. Adhec cibus in aluo fuggeritur eodem modo pifciculis albus,quo auiü pullis luteus:nutritur enim non ex luteo, cum oua pifcium u nicolora fint, fed neque eft luteum à candido feparatum, fed mitcentur in iis ifta ufque- Aa vArenidu, Vot- dupov, no le- wUpór, XvTol [AB U«e, fufanai b. Ces. Semen genera t/0nis, opor, Vnmbilici p- faum. DGEC DIT ER RB OIM XS quaque & confundütur.Fcetus,ubi abfumptus fucrit oui humor,nuclei fi- E guraiam conftant:& primum nullum accipiunt cibum, fed ex oui humo- reiam haufto increfcunt. poft nutriuntur aquis dulcibus ufquedum fatis augeantur.Pifcibus autem hoc commune omnibus cft,utceleriincremeéto perficiantur, Íed praecipue coracino intcr minores: orphus ucro breui ex paruo infignem magnitudinem accipit. Q ui oua pariunt pifces,in hisouü ipfü m arenidum efl, & tota uulua ouis referta eft: itaq; hitutin paruis qui- bufdam pifciculis oua tantummodo gemina effe uideatur: nam ob tenui- tatem cxiguitatémque uulua incerta in iis eft. De coitu pifcium fatis dictu jlameft. Partusautem pifcium nequc codem temporc, neque fimili mo- do omnium fit: nec pari temporis fpatio geritur uterus. Pifces plurimi fe- melanno pariunt,ut ijfere qui sei, id eft fufanei ex argumento cognomi F nantur, quia fufim retibus capiantur. quidam tame fpius:funt enim qui bis pariant,ut faxatiles omnes: & in iis mullus ter parit. Non defunt qui o- mnibus anni téporibus pariant,ut murcna. Pariunt pifces plurima fui par- te menfibus iis tribus, Martio, Aprili,Maio: Autumno pauci, ut falpa, far- gus & nonnulla fimilia, paulo ante zquinoctium : adde iis torpedinem & Iquatinam.Sunt certe quz per hyemem fuos edant partus,ut lupus, mugi- lis,belone.Mugilum quoque genera graucfcere menfe Decébri incipiunt, gcrüntque diebus tricenis.Per xftatem menfe Iunio thunna circa folftitiü paritfpargi etiam per zftatem pariunt: & qui pelagici funt, eftate magna €x parte pariunt.Nec ctiam pari temporis fpatio geritur uterus: alij nanq; dicbus tricenis ferunt uterum;alij minus.Pariendi terminus pifcium com- pluribus eft,ubi uermiculi nati in uentre fuerint: innafcuntur enim minu- G ta quzdam animalia uermium fpecie;partimq expellunt.Profecto omne genus pifcium celeriter adolefcit, & pracipue in ponto:quippe cum incre- mentum fingulis diebusintelligatur. Omnino ita exiftimandum cft, utci- dem pifcium generi, non iifdé locis degentijnec cocundi utermue feren- di tempus effe idem, nec faetificandi, nec in magnitudine proficiendi.Ve- rum hzc nos ita exponimus;inquit Ariftoteles, ut magna ex parte res cue- nit. Lacuftres & fluuiatiles pifces quinto fuz xtatis menfe uterum ge- ftare magna ex parte incipiunt. pariunt omnes intra annum . Nec Íemen gencrationis fimul omne emittunt mares , necouum faeminz : fed modo marinorum hi quoque femper intra fe aliquid plus minusue , faeminz o- H uorum,marcs liquoris prolifici retinent. Cyprini quinquies aut fexies an- no, chalcis ter, reliqui femel edunt oua . Pariuntomnes in fluuiorum fta- gnantibus locis, & lacuum arundinctis,ut phoxini & perce.Non folum pa res cum paribus,fed ctiam admodum grandes cum paruis conueniuntad- mouéntque meatus;quos aliqui umbilicos uocant: qua quidem parte fce- minaouum , mas liquorem uencrcum depromit . Etoua quz liquor ille uitalis conugcrit, admodum glutinofa redduntur, & candidiora ex tem- lo cernuntur: maioráque reddi codem die propemodum dixerim. paulo autem poft,oculi fetus exiftunt confpicui,pregrandésq; apparent:quz ex ouis non attigerit liquor mafculi ille uitalis, hac fterilia redduntur, ut in marino ANIMIALIVOM .EiBi Vlil. i36 À marino ctiam genere euenire diximus: mas deinde oua quz edita funt cu- ftodit,faemina abit cum peperit.Pifciculo iam ex foecundis ouis increfce- te,detrahitur uelut putamen,quod membrana efl ouum ambiens & pifci- culum.Horum quibufdam tardius incrementum ex ouo cft: ideóque filu- rus mas,ucl quadraginta aut quinquaginta aflidct cuftodiens oua, ne à pi fcibus occurrentibus abfumantur.at minorum nonulla, uel tertio die Ípe- ciem pifciculi capiunt. Faeminas cü parturiunt Ízpenumcero fingulas, ma- res tredecim fequuntur.Mox foemina oua procededo emittit:marcs fecta- tes emen illud fuü ouis refpergüt,ut modo diximus. uerü plurima pereát: quód enim foemina non ftabilis, fed mutans continue parit, diffipari oua neccíle cftGuidelicet ea quz non in materie inciderint aliquam,cui hzreát; D (ed excepta unda ferantur. Habent mares omncs femé genitale prater an- guillam:quz neutrum neque ouum neque Íemefortita eft.Pifces maxima quidem ex parte ouo gignuntur,ut dictum iam eft:quidam tamen uerme nafcuntur,ut mugilum genus quoddam, & aliorum fluuiatilium pifcium: ad hzcanguillarum genus.Sed funt qui & limo & arena proueniat, ctiam Cx 1Is generibus quz per coitum & oul primordio generantur: quod tuni aliislocispaluftribus,tum apud Gnidum fa&tü olim memoratur: ftagnis enim fub canisortu reficcatis,& limo iam arido, ubi primü imbribus re- ftagnare loca inciperet, pifciculi nafcebantur generis mugilum.Q uod per coitum procrcatur,magnitudine uaundiorjd cft halecula paruz:nec in his aliquid ucl oui uel feminis continebatur. Quz autem nec ouum necani- C mal pariunt,omnibus iis ortus ucl ex limo uel ex arena;ucl etiam ex putre dine per fumma aqu facta agitur, ut in anguillis & apuarum generibus. De coitu & partu atquc deomni pifcium generatione dictum iam eft. I Epitragez;ab hirci fterilitate fic di&i,utuult Theodorus. 2 Quo uero diffe- rat pifcium generatio ex ouo ab auiü generatione, pluribus oftendit Ariftoteles lib. 6.hiftor. animalium. Dceratione uictus pifcium. Cap. Lv Iíccsomnes faeturam,etiam pifcium,fuo tempore deuorant: reliqua uictus ratio non cadé omnibus incft: alij enim carniuori funt, ut car- tilaginei, & congri;& alij quidam.Alter etiam alterum edit: maiorümque minores funt przda,exceptis mugile & cephalo: ij enim foli carne omni- no abítinent: alij non carnibus tantum ucfcuntur,fed & alia deuorant:alij nanque ceeno uefcuntur,ut cephali: alij coeno & ftercore, ut dafquilli : alij alga,ut fcarus,melanurus:alij & carne uefcuntur & alga, mufchóq;, & coó- 1 chis, & ceeno;ut mulli.falpa ftercore & alga:porrum etia petit & cucurbi- td capitur. Vefcitur mugilis unufquifque alga & arcna.e cephalorü gencre eft,qui non nifi mucore ucfcitur fuo. Anguillz plurima dulci humore ui- uunt:nam qui in pifcium generc humorem accipiunt, eum non potus, fed cibi potius gratia affumunt. Viuunt fluuiatiles tu fefe mutuo deuorantes, tum ex herba,tü ex radice, & fi quid in coeno comperiant.nocte potius pa- fcerejinterdiu fecedere in altum folét. Cxteris pifcibus captura minorum Aa ij ^27 070 Iib DIFFERENTIIS à fronte agitur ore,ut folent natare:at chartilaginei (quéadmodum ctiam E delphini & omnesfere cctacei gencris)refupinati corripiunt:habent cnim os fubter. Victus caufa ineunt preliü maiores contra minores:maior enim quifque atque robuflior minorem infirmiorémque dcuorat. Et piíciü alij Dromt, — gregatim degunt amicíquefunt,ut qui dromades uocantur & thynni & 2 50H95 —— hamiz:alijnon grcgatim,inimicíque uiuunt.Q ui amici funt congregàtur partim cum utero ferunt;partim cum faetum cediderint. Eft fanc plurima pifcium pars gregatilis:nec ullus grex caret duce: & horum nonnulli non Cosweies, modo ercgales funt,uerumctiam coniugales.Greges ftatis temporibus (ut DASS modo dixi)conftituunt:fcilicet cum uterum gcrunt, aut pott partu. Coecüc ingregem no folum quz eiufdem gencris funt,fed etiam quibus idem aut fimilis paftus appetitur, modo abundet cibus: nam lupus & mugilis quan- F quam inimici fint capitales, tamen flato tempore congregantur. Talis pi- Ícium uictus eft. 1 Porrum,zeaaior,id eft marrhubium:ita habeturin noftris exemplaribus Grecis. 2. &goucke Theodorus curíores uocat & curfiones:utlib.6 hiftor. animalium. 4Eftate pariunt omacs,qui curfiones uocatur. Cur[or , Cur[io. Q uódloca mutent pifces uarie; atquelatitent. — Cap. CLVIII. Ocum etiam mutare folent pifces:alij enim ex ponto aut in pontü tra- nant:alij per hyemem ex alto in litora teporis gratia ueniunt: contrà etate ex litore inaltum uitanteszeftum difcedunt. femper quz imbcecil- liora funt prius utrauis ratione difcedunt:ut Ícombri ante quàm thüni. Pe tunt autem pontum tum paftus gratia, qui uberior & comodior ibi pro- G pter aquarum dulcium admixtione fuppeditatur : facitenim copia amniu loci illius,ut mare fit dulcius, & cibus largior habeatur, quem iidem fluuij dcferunt:tum etiam propter partü : funt enim ibi loca ad partionem aptio ra & tutiora: (belux nanq; magne pauciores ibidem funt,necin ponto fere quicquam maleficum eft) & humor dulcior ac potulentior factum mclius educat.Quin & latét pifcium complures:alij hyeme,ut hippurus & cora- cinus,thünus,& pifces faxatiles,omnéq; cartilagineum genus,dicbus fcili- cet frigiditlimis: nonnulli zftate,ut glauci:non enim fere capiuntur hinifi ftatis quibufdam temporibus;cifdémque femper : cum czteri omnes fere femper capiantur.Saxatiles ucro coniugatim mares cum foeminis condü- H tur,quomodo & foctificare folencutcturdi,merulepercz.Duolacusltalig, — inquit Pliniusin radicibus Alpiü,Larius & Verbanus appellantur, in qui- bus pifcesomnibus annis uergiliarum ortu exiftunt Íquamis cofpicui cre- brisatque przacutis clauorum caligarium efhigie:nec amplius quàm circa cum menfem uifuntur. De coloris mutatione in pifcibus;uoccq; &íomno. Cap. CLIX. Vtrant colorc pifces nonnulli pro anni tempore, (quemadmodum & cx auibus quzdam) ut qui merulz uocàtur & turdi:uere enim nigre Icunt, poft uer alb edinem fuam recipiunt.Phuca ctia mutat colorem: cum enim ANIMALIVM LIB. VIII. i37 A cnim cxteris temporibus cádida fit,ucrno uaria redditur.Pifces uocis qui- dem expertes funt:quippe qui neque pulmonem nequc arteriam aut eut- tur obtineant,fed fonos quofdam ftridorésq; mouent;qui uocales cffe cxi- ftimantur, ut lyra & chromis:hisenim quafi grünitus quidam emittitur: chalcis quodàmodo ftridet. cuculus perinde ut cuculus auis obítrepit,un- de nomen accepit.Necnon cartilaginei gencris nonulla ze't, id cft ftridc-- re uidentur:uerum ab iis uocem emitti ullam, recte dici non poteft : at fo- num fiue ftrepitü reddi uerius dixeris. Dormiüt pifces no&tu potius quàm interdiu:& magna ex parte uel ad arenam,uel ad lapidem aliquem procü- bentes quiefcüt imis gurgitibus,uel fub faxo autlimo abditi.Plani autem Limo, piíciü arena fefe occultant:deprchendütur fitu ipfius arenz, tolluntürq; fu B ícina percufli:cartilaginea uero ita interdü dormiüt, ut ucl manu tollatur, Siret De ualetudinis pifcium differentiis,tum ex locis, tum ex temporibus. Cap.. CLE X, Oca pro fua natura pifcium genera quaque fibi habent àd incolumita tem commodiora: quod enim litorale aut pelagium eft , huic fuo loco pro naturz defiderio uerfari comodius eft:quodautem ambigit;id cómo- dc utroque degere poteft: fed funtloca quxdam fingulis propriajin qui- bus rectius ualeant . Limofa regio planum educat pilcem , ucluti foleam, rhombum, pafferem: at arenofi gurgites planos quidem non pelffime, fcd pelagios mclius pafcun Gut auratas ac dentices.ncc omni mati poteft piícis Comnis ineffe,ut helops,qui Pamphilio profundo nec alio mari pafcitur, ut Atlantico faber.Comodiora pifcibus(quod fimpliciter dixerim) loca funt ea quz algarum copia Ícatent : pinguiores enim locis his capiütur. nam & quibus algain cibo eft,abunde hic pafcuntur: & quibus caro appetitur,plu- res pifces fib: reperiunt.Intereft etia aquilonia loca fint;an auftrina: genus enim longum aquiloniis melius uiget: & quidem ztftateloco eodem in a- quiloniis plureslongi quàm lati capiuntur.Sed difcrimen pifcium diuerfi- tate ctiam locorum ac temporum exiftere potefl:ut circa Cretam infularü gobioncs oimnéeq; faxatile genus fatis pinguefcit. Lupi pifces in Tyberi a- mne inter duos potes mcliores funt: rhombus Rauénz, murengein Sicilia, clopes Rhodi.Illa non in nouiffimis mira, amaritlimos effe pifces ad Pclen D infulam & ad Clazemonas: contra ad fcopulü Siciliz & Leptim Africz,& Eubccam & Dyrrhachium: rurfus ita falfos ut poflint falfamenta exiftima ricirca Cephaleniam &,Ampelon & Paron & Deli petras:in portu ciufdé infulz dulces.Q uam differentiam pabulo contare non cft dubium. Thà- nus poft ar&urü melior cft, zftate deterior. Viget pifces ouipari fere ucris tempore donec parit, uiuipari autumno: & mugiles item, & mulli,& rc- liquigeneris eiufdem.Pariendi tempore laborant omnes pifces:unde fit ut tunc potitfimum ruantin terram: feruntur porro graui ftimulo agitati in terram.Innafcuntur cnim in uentre minuta quzdam animalia uermium fpecie,quz partum expellunt,ut di&um antea eft.atque omnino id tempo ris motu perpetuo incitantur donec pariant: partu ftatim IR "WT DEH- DIFPER EN T TITS Pifcibus omnibus (exceptis quibufdam paucis) imbres conducunt, tum ad E cxteram fanitatem,tum ctiam ad partu m:contráque anni ficci incómodi funtannzs enim pluuiis non modo plus cibi nafcitur, uerumetiam pluuio humore plurimum iuuantur:ucluti etiam que terra gignuntur:olera enim quanuis rigentur,tamen no tantum proficiunt quant imbre: quod idem arundinibus etiam lacu prognatis euenit : nihil enim fere accreífcunt , nifi aquz pluuiz incidant. Ex pluuiis autem ipfis zftiui imbres commodiores funt parti maximz pifcia, & precipue cü ucr, & zítas , & autumnusimbri bus abüdauerint:hyems cotra fcrenior fuerit.Locis auté frigidis parum ui- gent:& hyeme maxime infeftátur,qui lapide in capite habent: ut chromis, lupus,phanger;umbra:facit enim lapidis rigor;ut per algoré gelent & defi- ciant.Sed cüm plurimis pifcià generibus imbres conducit, quibuídà tame F nocent,ut mugili,cephalo, & ci qui à nonnullis myrinus uocatur: fit enim ut pluuiis multi exczcentur,fi modum aqua exceflerit, atque ad poftremu malo eodem intereant. quod tamen non magis imbrium copia quàm al- gore accidere uidetur: iam enim quibufdam 1n locis multi capti funt czci cum hyems fuiffecafperrima:multi etiam albos habétes oculos capti funt. Pifcium uifus maxime fallitur circa folis ortum & occafum.ac proinde re- tibus capiuntur przcipue non multo ante quàm fol oriatur, aut poftquam occidit:quippe cum no&u quiefcant , luce autem iam clariore mclius ui- deant. Morbus peltilens nullus incidere pifcibus uniuerfts uidetur, qualis plerunque hominibus & quadrupedibus nonnullis accidit, tum feris tà ur banis:egrotare tamen & ipfi putatur. Ec quidem pifcatores pro morbi in- dicio capiunt;cum aliquot extenuatos languentibus fimiles, & colore im- G mutatos inter multos pinguesac ualidos eiufdem generis ceperint. Mari- num genus ita fc habet: fluuiatile & lacuftre pefte quidem & ipfum immu ne eft,fed nonnullis morbi incidunt proprij: glanis enim canis exortu po- tillimum fyderatur & tonitruo fopitur magno: quod & cyprino accidit, fed leuius. Chalcida pediculi mulu fub branchiis innati interimunt, quod nulli ex caeteris t In alimenti medicamentique ratione pifcium difcrimina. Cap. CILIXE Vodadalimenti rationem attinetnon parua eft pifcium differentia. HI. Alimentum fane quod ex pifcibus prouenizfanguine gignit tenuio- - rem quàm quod ex pedeftribus:adeo ut nec abunde nutriat, & per infenfibilem halitum celerius digeratur . eftque eorum caro tempera- mento frigidiore humidioréque.Pifces,prope dixerim omnes,boni fucci cfle iudicantur, exceptis lacuftribus;paluftribus,& qui inimmundis flumi nibusac turbidis degunt. Przftantiflima uero corum pifcium caro habe- tur,tum ad bonos gignédos fuccos,tum ad guftus uoluptatem, qui in mari Íyncero uictitant,ubi dulci aqui non miícetur: maxime uero ubi regione mu, uenti perflauerint:& ubi ncque limofo neque tranquillo litore continetur Saxaule, — mare.Q ui non apud litora fed inter faxa & fcopulos degunt;indéq; scio, id eft ANIMATLITIVM.-LIB.! S VIIL 158 2 A id cft faxatiles appellantur, faluberrimi omnium fünt: modo caro corum minime dura fit,ut phycidesjiulides,percafcarus,merula,turdus. Hi neq; Turdosco me alimento utuntur uario,necloca mutaüt,nec fluuiatilibus aquis gaudent: rulas Mnefi- idcóque perpetuo manent inculpati : om niumque molliffimam fimul ac 77^» d maxime friabilem habent carnem : quamobrem & conco&tu funt faciles, di p & probum generant fuccum, fanguinémque craffitudine mediocrem : & re MAU humectant modice. corpus quoque recte & alunt & augentineque excre- srpx2ve, mentofi funt,neque flatum gignunt: & ut Mnefitheus prodidit, ucl ficcius prabencalimentum. Saxatiles,ut diximus,carnem habent mollem & fria Mollioriscas- bilem,ac proinde faluberrimam:alij molli quidem funt carne, fed minime "5P/fces, ua- friabili;utpote quibus innatus eft fuccus quidam lentus pinguífque:alij ni- PM. hil uifcidum pinguécue habent: qua quidem in re cum laxatilibus conue- Dwipiftes; B niunt:có tamen quód caro illis durior exiftat differüc: cuiufmodi funt mul sdeiie li & pelagici propemodum omnes,nifi qui forte prauo alimento fuam cor ruperint carnem. Qui duri funt craffiorem corpori prabent in cibo fuccu, cgreque conficiuntur:nam neque in uentrem concoctio,neque 1n lecino- rc uenifq; in fanguinem mutatio,nec denique, quz in fingulis fit partibus adfimilatio,tam facile in duram habentibus carnem, perhcitur,quàm mol lem.Duram habent carnem Ícorpij,pagri;trachuri,orphi;glauci, canicule, congri,hamiz,coracini,myli,thunniatque id genus alij:cartilaginea quo- que omnia przter torpedinem & paftinacam . Mediocritatem obtinent nonnulli pifces inter durum ac molle, qui fcilicet neque tam molles funt C quàm qui molliffimi: nec duram tamen carnem habent, quales funt mure .. nzlacerti, pafleres, rhombi,cythari,fciznz, hepati: (&, ut Xenocrati pla- cet,afelli)) hos omnes Philotimus emtvesatg uie, Mne(itheus uavexoczlgneve UO. At ire: caruntjid eft teneros pifces. Hominibus in otio uiuentibus,fenibus, imbe- MaAcxd&g- cillibus & ualetudinariis accommodatiflimum ex his atque faxatilibus oi **" gnitur alimentum:qui autem corpus exercent,ualidius defiderant. Quod uero ad fucci craffitiem tenuitatémuc pertinct, in fymmetriaomnífq; ex- ceffus mediocritate cofiftunt pifces faxatiles,pelagici & litorales, ut gobij, murenz,buglofhiafellijomnefque qui neque infuaue malíue odoris neque glutinofum quicquam guftu prz fe ferant. Grandiores pifces omnes(quos D cetaceos uocant) craffum tenacémque fuccum procreant. Saxatilespifces ——— febrientibus picrocholis utiliter in cibo dantur:nec ipfis minus afclli con- KwTwdeg, ueniuntnifi fi qui prope lacum aut magnum flumen , quod in mare deci- PEOR dat, depaftijhumidam magis glutinofamque habeant carnem.Proxime a- fellos funt bugloffus & torpedo: itémque lupus & mulus, poft mugil é pe- lago.Q ui &r&xé&exoi uocantur, faxatilibus humidiorem przftant fuccum: & iis qui à morbo conualefcunt funt magis idonei, & uentrem quoque & urinam uehementius cient. E marinis pifcibus faxatiles,uti Diphilus pro- dit,facilius corrumpuntur,bonum procreant fuccum,leuéfque funt, & mo dice nutriunt,atque abftergendi uim obtinent.Pelagij contrà;copiofius nu triunt,difficilius concoquuntur digeruntürque.Pelagicis litorales praftat, inquit Ariftoteles:quippe qui cibo copiofrore mcelioréque pru tum 4 iij DEJDIFEERENTIIS ctiam bene cx calido frigidóque temperata funt loca magis terrena:quo fit utcaro corum pifcium magis conftecum pelagiorum humida,mollis fo- lutáque fit.Sed difcrimen horum quoque,diuerfitate ctiam locorum ac te porum exiftere poteft : utthunnus poft acturum, uti diximus, melior eft, eeftate deterior.Lupi pifces in Tyberi amne inter duos potes mcliores funt, inquit Plinius: rhombus,rauennz , murenz in Sicilia , clops Rhodi.Qui tamen pelagij dicuntur, longe perftant iis qui limofo litore uiuunt, aut ubi in mare influitamnis: tum ut cx iis probus gignatur fuccus , tum ctiam ad Í3 poris gratiam . Deteriores funt, qui in paludibus aut maris ftagnantibus locis uerfantur : his etiam peiores funt, fi ftagnantia loca in quibus uiuunt angulla exiguáue funt, & neque magnos recipiüt fluuios,neque fontes ha- bent fcaturientes,neque multum cft quod cffluat.Q uód fi nihil penitus cf- fluat fed perpetuo ftabilis maneat aqua atque immobilis, longe funt dete- riores. Excrementitia penitus mucofáq;, & omnino peflima caro eft corü, qui fordidas limofafque aquas incolunt:ubi uero fluuios multos ingentéf- que fufcipit mare, (ut in Ponto fit) qui locis ciufcemodi degunt pifces,quó praftantiores iis qui in paludibus nutriuntur , có funt inferiores iis quiin fyncero mari uicütant:mediümque locum obtinent inter pelagios ac flu- uiatiles pifces. Marini autem pifces fuauiores funt fluuiadilibus, ut Xeno- crates prodidit.facile in corpus digeruntur : fanguinémque procreant co- iofum,& bonum in corpore reddunt colorem . Qui autem in fluuiisaut fLtagnis uictitant,ut idem author eft,ftomacho funtingrati, craffiorem fuc cum gignunt,nec cam facile permeant.Sunt tamen & inter fluuiatiles qui Jüsir,. marinis minime cedit, ut in Nilo coracinus. In Rheno perca & in Tyberi bwrtinoagro, lupus:uictusenim in huiufce generis locis probus eft, & qui abu nde fuppe uideinfrainlu ditatur. Porro corum qui in luuiis degunt, cxteris praftat qui in eo amne nt capiuntur,ubi & aqua copiofa eft , & celeriter fluit : mali contrà funt, qui in paludofis ftagnantibusue fluuiis uiuunt. Omnium autem peffimi, qui in luuiorum oftiis ui&um queritant;in quos cloacarum,balncorü aut co- quinaru m,ucftiumue ac linteorum fordes, cxteráque urbium purgameta defluunt. Qui in pifcinis feruantur pifces, fiad pelagios conferas, ingrato funt faporc . qui e mariin fluuios afcendunt puros ac lympidos , fuauiores funt iucundiorcfque:qui uero in aqua ftagnante limofa clauduntur,quan- uis pingucs,infuaucs tamen funt.Pifces quicunque herbis radicibüfque o- primisad faturitatem pafcuntur,ij meliores euadunt: qui aut ceenofis her bis malíue fucci radicibus uictitant , aut iis quz ex urbibus expurgantur, [ (uti modo diximus) peffimi:putrefcüntque ac male olent,fi poft capturam S paulo diutius feruentur. Nec minus & qui in aquis uitiatis degunt,mali o- doris atque infuaues mucofique euadüt: ciimque fint aliis longe pinguio- res,citiffime putrefcüt. Minime ucro tardiffiméque omnium putrefcunt, qui puro ex mari uictum pctunt,bontq; odoris funt & fapore iucundo:pin ceuitudinis autem ucl nihil ucl minimum in fe habent. Q ui in paludibus aut Rluuiis gignuntur, corum caro fere fpinis abundat: quod in marinis ra- ro accidit. Pifces cum impleri incipiunt à coitu boni omnes funt: fed pro- cedente E P G H ANIMALIVM LIB. VIIL 58 A cedente uteri tempore alij preftant;alij non.Mzna utero grauis melior cft. coracinus etiam cum utcro fert optimus cft. mugilis ucro & lupus & rcli- qui fereomnes fquama intecti, deteriores funt cum ferunt. Similes fibi fc- rentes & non ferentes pauci funt,ut glaucus. Hzc Ariftoteles. Xenocrates autem , uercinquit, cum utcro geftant, opuma eft pifcium maxima pars: vlate przftant phagri & fynodontes.Hepatus autumno uilefcit,ut qui ui tiofum tunc procrcat fuccum:lupi uero ac mugiles co tepore gratiores ha- bentur. Subeunt ctiam fluuios pifcium genera coplura, & przftàtin fluen tis & lacubus,ut amia,mugilis.gobiones ctiam pinguefcunt;qui in fluuios afcenderint. Fluuiatiles & lacuftres optimi funt poft partum & feminis e- miffionem,poftquam cibo fe refecerint:fed nonnulli etiam cum ferunt, có mendantur,ut faperdes:alij damnantur;ut filurus.Cum cxteri omnes ma- B res fuis foeminis fint praftantiores , glanis foemina prztftat fuo mari : & in gencre anguillarum quoque meliores funt, quas foeminas nominant . Vi- tiantur fene&ute pifces: & quidem thunni ad rem falfamétariam fenesim probi funcmultum enim carnis fale abfumitur, quod idem ucl in cateris pifcibus euenit. Pifciculi recens nati facile in uentriculo corrumpuntur: qui uero«ctacca fpecie funt & magni,duri funt, concoctu difficiles & fto- macho ingrati:qui autem & atate & magnitudine funt media,concoctio- nem pariter & digeftionem facilius admittunt. In partibus quoque piíciü difcrimen eft: que nanque cauda proxime funt, fuaues exiftunt, & meliut- cule nutriunt, ut quz fui motione exercitentur magis: quz ucro ad uentré C pertinent;pinguetudinis nonnihil habét:ac proinde ftomacho innatant, & per aluum facilius redduntur.Dorfum carnem habet duriorem : caput uc- ro ctiam minus przbet alimenti, & quod non facile digeritur.Rurfum pi- Íces affi, Xenocrates aitnutriunt magis,nec tam facile permeant :iu ruleti minus exhibent alimenti & citius permeancfrixi guftui fuaucs,fed ftoma- cho minus grati faciléque corrumpuntur:minus nutriunt, & uctriculo in- natant. Pifcium genus omne dum adhuc [pirat , (ut ita dicam) coquen- dum eftznonenim facile feruari patitur,nifi carnem admodum duram ha- bcat.Pifcium ius,qui recentes funtmodo per fe, modo cü uino aluum mo- uet:idem & urinas cité uino maxime. Priuatim uero ad hunc ufum confi- D citur é phycide;fcorpione;iulide & percis,atque aliis faxatilibus molliori- bufque:& qui uirus minime refipiunt, ex aqua, oleo , fale & anetho. addit Plinius apium,coriandrum,& porrum.ITus pifcium in patina coctorü cum la&ucis tenafmum difcutit.Piícium adipem ad fuffufiones impofuere no- nulli. Omnium pifcium Buuiatilium marinorümque adeps liquefactus o- leo,admixto melle;oculorum claritati plurimum confert. Pifcium natura generatim ita fe habet. De cartilagincis. Cap. C I XT Vicquid inter marina pedibus orbatum & branchias habens animal Cartilspinea. generat , fub cartilagincorum nomine continctur , praterqua rana. Cartilagineis omnibus quod per dorfum proportionatum ot- D.RUDIPEPEERBNIÓJSJS fibus tendit,cartilago cfl, (ut modo diximus) qux etiam humorem in me- E dullz fpeciem in fe continct.Horum animalium;inquit Galenus,cutis cft zWexe, — afpera,noctuq; fplendefcitinde ears uocari putàt ei e) eve Gechec cer 2U M. te grace in uniuerfum felache appellauit Ariftoteles primus: hoc nomine cis impofito;nos diftinguere no poffümus,ni cartilaginata appellare libeat Curtilerinata, aut cartilaginca. Huius generis maxime parti os infrà parte fupina fitü eft: quamobrem hocgenus,nifi conucrfum refupinetur , cibum corripere nc- quit.Horum aliqua pinnis carent;uidelicet quz plana Íunt & caudam ha- 1 | ) bentutraia & paltinaca,fuáque ipfa latitudine natant: ranam tamen pin- o Ws nas habere uidemus, & quxcunque fuam latitudinem no colligunt in mu- f^ beiein Dd cronem.Branchias habent omnia carülaginca,no fpinco, ucalij pifces, fed Don cuticulari operimcto opertas:atque iis fere fi plana funt, parte inferiore fu- F pinàque habétur,ut raiz . Rana autem deductas in latera habet branchias: fed fi oblonga funt,eorum lateribus adharent , ut in. quouis muftelino genere cernitur :in quibus omnibus branchiz duplices funt , & qui- nicxutraque partc.Squamis minime opcriuntur caruülaginca, fed afpera cute fere muniuntur:leuia funt perpauca. Cauda ipfa non omnibus fimilis cf:planorum enim nonnullis fpinofa,& longa; & gracilior eft,ur torpedi- nipaftinacz & huiufmodi aliis: quorundam carnofà quidem fed breuis, ut ranis. Omnibus certe hoc commune eft, ut partes quz caudz proxima funt,mediis partibus multo fint carnofiores. Differunt nonnulli mares à fuis faeminis,co quód maribus bina quadam circaexcrementi oftium pen dent,quibus faceminz carent,ut in galeorum genere perípicitur .Raizfa- G minz & id genusomnibusgenitale fimile muliebrieft. Iecoris partes in cartilagineis adco dirimuntur,ut bina effe iecinora uideantur : eftque iis ie cur adipeum;adeo ut corum quorundam iccinoribus colliquatis olcü fiat. Magnz cartilagincorum parti nulli funt circa uentriculü appendices: uul- ua cartilagincis bipartita pertinénfque fupra ad E m, quomodo auibus eft, & infra quoque porrecta: atque etiam de medio fui bipartiti finusar- &tior ad feptum ufque pertendit.ac oua hoc in loco ad fepti originem, ma- xima r parte confiftuntzmox prolapfis in fpatium latius,faetus animales excluduntur.Partem itaque uulux fuperiorem in qua oua gignuntur, fub fepto ad lumbos & prona habet: inferiorem ad aluum,quà procreatur ani- mal:ierum non omnibus oua iuxta przcordia hzrent, fed nonullis galeo- H rum generis in medio iuxta fpinam confiftunt, ut caniculis . Cartilaginca nullo difcreto adipe carni uentríue adhzrente pinguefcunt. Cocunt ex car tilagineis plani;iidémque habentes caudá;ut raia, paftinaca & reliqua hu- iuímodi,non folum admotis fupinis, fed ctiam tergo foeminarum fupinis marium fuperpofitis: modo cauda nullo impedimento ob craffitudinem fit.Squatinc & quibus plenior cauda cftjiis attritu mutuo tantum partium fupinarum coitus agitur. Sunt qui uidiffe afhrmant nonnulla ex cartilagi- neis aucrfa modo canum terreftrium cohzrerc. coitus ctiam tempore co- plura ex his fibi adhierentia capiuntur. Cartilagineum genustam planum quàm galeodes animal gencrat:nec tamen cartilagineis factus fine ouo cft. pariunt ANIMALIVM LIB. VIII 149 À pariunzenim intra fe primum oua, & augent atque excludunt, prxterquá rana:mox animal foras pariunt.Oua,maxima quidem Cx parte,luxta prz- cordia omnibus:fed nonnullis non iuxta przcordia,fed in medio uuluc cir ca fpinam ouaadhzrent,uti modo diximus: unde aucta in imum transfe- runtur uteri locum,cfficiuntürq; animaliainfrà ad genitale, umbilico hz- rente ad uuluam:ita ut ouo abfumpto partus no aliter fiat, quàm in iis quz 2 iam inde à primo ortu animal gencrant. Omnia fere cartilaginea fimul & oua parte fuperiore continent complura, & alia maiora;alia minora, & in- feriore animalia iam exclufa. unde fit ut genus id pifcium fxpius menfe & J4mimalisiam parere & coire nonnulli arbitrentur:quippe quod non fimul uniuerfa ede- exclufa , &u- re foleat quz conceperit,fed particulatim repetens fxpe & diu peragens:ut gil dum fuperius oua contrahit;inferius concoquat atque perficiat. Superfoe- B canccaralaginea,& ferunt utero menfibus cum plurimum Íenis:& cum té pus pariendi inflat,repetüt litus & uada, pelago & alto relicto gurgite , ut neque tepore careant, & progeniem tutius collocent.Oua omniü cute mol liore operta funt, preterquam ranarum,quod unum folidum durámq; cft. Omne genuscartilazineum minus fcetihicat, quia animal gignit. Carni- bus tantum ucfcuntur cartilaginci:& refupinati corripiunt pifces quos de- uorant:habent enim os fübter,ut ante diximus. Motus corü lentus pigcrq; eft:ut qui non fpina aut neruo corroborátur,fed cartilagine.Latent omnes diebusfrigidiflimis. In hocgenere torpedo & paftinaca molliorem habet carnem atque fuauem, & quz modice aluum moueat, nec concoctu diffi- C cilem:quxz & mediocriter corpus enutriat;ficuti & alia quz carnem habet mollem:ut nonnunquam in pifcium etiam faxatilium penuria his uti pof fis. Raia uero leuiraia & fquatina atque alia id genus duriora funt, & con- coc&u difficiliora:alimentum autem przbent copiofius, quàm aut torpedo aut paltinaca:fenibus tamen inutilia funt.Diphilusomnium cartilagineo- rum carnem conco&u cfle difficilem, fuccumque gignere flatuofum pro- didit: ufümque eorum affiduum ac diuturnum ufus hebetudinem pro- creare. r Plana funt,&c. T& ewm ee mi uocantur hzc ab Ariftotele lib.de animaliü greffu. 2 Dehis plura uideas apud Ariftotclem lib.6 hiftor.animalium,& lib.i de generatione animalium. De cartilagineis planis. Cap. CLXILh ewm pifcium unü genus eft, quod pro fpina cartilaginem habet, ut raia,paftinaca,fquatina;torpedo : & quos bouis,lamiz,aquilz,ranz 1 nominibus Gracia appellat. Raia pifcis cít cartilagineus planus: cutim ha- Zaia. betafperam,& caudam quoque fpinofam ac longam. pinnas no habet,fed ipfa extrema corporis fai latitudine natat. Branchias habet nóà latere, fcd arte inferiore & fupina.genitale foeminz fimile muliebri eft.Cocunt raig non folum admotis inuicem partibus fupinis,fed etiam tergo foeminarum fupinis marium fuperpofitis.Raize in utero ecrunt teflacca quada, in qui- i pO ; cR EDRCN bus humor ad oui fimilitudinem confiftit: hgura cius teftz fimilis tibiarü AaóoCorToe, lena. Rbina. Asterix Go'rig, raia flellata. Squatima. Ahina,éim. A hinobatos, Squatimoraia. Squatrala, Paflinaca, TQVROY. -Aduerfis fqua "IS, X atcoxu ov Tete do Al0l, DE,DINBPEREN:;ITT711S ligulis eftimeatifque quidam funt capillamétorum fpeciein teftis. Atque E cum pepercrint , ruptis teftis excluduntur foetus. In locis uictitat raia cae- 2 nofis,ncc longe à litore;ut author eft Oppianus. carnem habet fapore qui- dem gratam, fed duriorem & cococtu difficiliorem quàm torpedo aut pa- ftinaca: & quz copiofius prabeat alimentum . Raiam hyeme potiffimum comedédam fuadet Archeftratus. Auribus utiliffimü bati pifcis fel recens, fcd & inueteratum uino. In hoc raiarum genere, Aacazr, quam lcuiraiam uocantfel habetiecori adnexum:& carnem uirofam & concoctioni reni- tentem,candidam tamen: à nonnullis rhina uocatur . Ea uero qux afteria batis nuncupatur (quafi raiam ftellatam dixeris) molliore eft carne, fucct- 5 que melioris. Rhina, quam fquatinam uocamus,planus pifcis eft & carti- 4 lagineus:afperam gerit cutim,qua lignum & ebora poliuntur. fe] habetie- F cori annexum.Squatinarü coitus,co quód cauda his plenior crafhiórue cft, attritu mutuo fupinarum partium agitur Bisanno parit Íquatina unaex planis:primus partus uerno fit tempore:fecundus autumno circa uergilia- rum occafum,qui partus felicior eft . foetus fuos nonnunquam & emittit & recipitintra feipfam:ut uero Oppianus Ícribit, no intra fe recipit factus, fed fub pinnulis fuis cuetur.Pifcium fola, more polypi,fuum colorem mu- tare creditur. Hoc quoque habet in pifcibus captandis folertiz: obruit are- 5 nafefe,ciimque nullam fui corporis partem intectam reliquerit , uerberat 6 radiolis fui oris,quos pifcatores uirgulas uocant:quas cum pifciculi afpexe rint,adnatant quafi ad algas quibus ucfci foliti funt.Squatina duram habet carnem,concoctu difficilem: fed quz corpus magis alit quàm aut torpedo G aut paftinaca. Diphilus rhinam cibum efle leuem ait & conco&u facilem: & ex hisgrandiores magis alere.Squatinz pifcis cutis combufta ucrendo- rum puftulas difcutit. Pifcium caterorü diuerfa genera coire uifum à ne- mine efl:fquatinam folam & raiam hoc facere creditur argumento pifcis cuiufdam,qui nomen ex utroque copofitum trahit rhinobati , quafi fqua- tinoraiam appelles: eft enim parte priore raiz fimilis,pofteriore fquatinz,, tanquam ex utroque proueniensgenere. Inhoc planorum pifcium car- tilaginatorum genere paftinaca cft, à Grzcis $ír» uocata. Pelagius piícis, ut & reliqua cartilaginata,ut Ariftoteles tradit:uerum,ut Oppiano placet, in locis degit cenofis,nec longe à litore.pinnas non habet,fed ipfa fua lati- tudine natat. Caudam habet longà & fpinofam;in qua nafcitur qui radius H uocatur aducrfis Íquamis, quo nihil eft ufquam uenenatius:utpote quo ar- 7 bores necantur,& hominum caro cabefcic. Hoc radio (quod telum eftei) latrocinatur ex occulto, pifces tranfeuntes higens: argumenta huius foler- tiz, quód tardiffimi pifcium hiymugilem uelociffimum omnium habétes in uentre reperiuntur , Paftinaca carné habet molliorem, fuauem conco- &uque facilem,& quz corpus mediocriter alit: aluimque modice mouet: quanonnunquam & in pifcium faxatilium loco in cibo uti licet.Cibi cau- fa extrahi debet é dorfo eius quicquid fimile cft croco,capütque totum : & modicc collui in cibis,quia faporis gratia perit.Paftinaca contra fuum ictü remedio eft;cinere fuo ex aceto illito, uel alterius. Radius qui cius caud inna- ÀNIMALIVM LIB: VIII is Ainnafcitur,dentium dolores mitigat,inquit Diofcorides:quos & fràgitat- que excutit. Paftinacz radio fcarificare gingiuas in dolore utiliffimü pro- didit Plinius. Conteritur is & cum helleboro albo illitus,dentesfine uexa- tione extrahic.Paftinacz item radius adalligatus umbilico,exiftimatur fa- ciles partus facere,fi uiuenti ablatus fit ipfaque denuo in mare demiffa. Ie- cur paftinacz in oleo decoctum, lichenas & lepras tollit. pruritü fcabiém- que,non hominum modoó,fed & quadrupedum cflicaciffime fedat. Eft & torpedo pifcis cartilagineus planus: Torpedo; Hxcgrauis & mollis, funt nulle in corpore pigro y«gxn, Vires:& nimium premitur grauitatc.natantem Non SESS ita clam fubrepit in undis. B Duas parte prona iuxta caudam pinnas habet , pro reliquis latitudine uti- 8 tur:& utroque fui corporis Íemicirculo, quati geminis pinnis natat . cau- dam habetlogam atque Ípinofam.Huius iecori tenacitas nulla prafertur. Fel habet iecori annexum. prope litora coenofa uictitat , ut Oppianus tra- dit.Parit circa autumnum paulo ante zquinoctium . Factus ctiafuos & c- mittit & recipit intra feipfam;utfquatina. & iam quidem uifa eft torpedo grandis,quz foetus intra fe circiter octoginta haberet.Condi per hyemem torpedinces terrajhoc eft uado maris excauato,tradunt, quod frigoris caufa cas facere Theophraftus exiflimauit. Sunt qui duo torpedinis genera tra- dunt:marinum fcilicet & ftuuiatile.Q ux de torpedinis folertia narrantur; ucraomnino certáque funt,inquit Ariftoteles Torpedo pifces quos appe- C ütafficitca ipfa quam fuo in corporc continet, facultate torpendi: (ipfa ta- men non torpens) atque ita retardos prz ftupore, capit & ucfcitur . Abdit Ícinarena & limo:tum pifces qui adnatantes obtorpucrint;corripit:quam rem plerique àfe conf pectam retulerunt . Plato torporem appropinquan- tibus cangentibusuc inferre torpedinem tradit.Q uinetiam procul & élon ginquo;ucl fi hafta uirgáue aut tufcina attingatur;uel pifcatorislinea,quà- uis przualidos lacertos torpefcere : quàlibet ad curfum ucloces alligari pe- des proditur. Torpedo, ut Galenus author eft, mollem habet carne & fua- ucm,nec concoctu difficilem : quz corpus mediocriter alit & aluum mo- dice emollit:qua & nonnunquam in faxatilium pifcium inopia,corum Io- co uti liceac.Icefius torpedinem,exiguum in cibo przbere fuccum tradit: D & cartilagineum quoddam in fe continere,quod ftomacho fit pergratum. Diphilus cum alioqui uirofam torpedinem concoctuque difficilem efle dicat:quz circa caput tamen funt partes, & teneras cffe, Itomachóque gra- tas, & conco&u faciles przdicat: aliàsuero minime: optimas quoque effe quz paruz fint; przferam fiin fimplici iure coquantur. Torpedo uiua ad- huc diuturnis capitis doloribus admota , cruciatus uchementiam mulcet: id quod illi ob ftuporem quem affert accidere putatur . Oleum qaoque in quo uiua torpedo fit decocta, uchementes articu lorum dolores illitum le- hit.Eucrfam fedem prociduámque coercet appofita torpedo;ut prodidere quidam. Lieni medetur impofita torpedo . Mirum & quod de torpcdine inuenio:fi capiatur cum luna in libra fuerit, triduóque P ines fub dio; D VL DE DMETERENTITS faciles partus facere:poftea quoties inferatur, adiuuare. Venerem inhibec E fcl torpedinis uiuz genitalibus illitum. Rana marina. Ec uifu turpes, & molles tergore ranz CE planorum pifcium genere funt, quod pro fpina cartilaginem habet. Ra- ir nis capucamplum atque Ípinis afperum: quo fit ut fobolem non recipiat x intra fe. Ranz non ipfa fua latitu dine natantfed pinnas habét: & quz pro- 9 niori parti accommodantur, cas infràgerunt propter amplitudinem par- tisfuperioris: qux autem parti ux commiflz funt, cas iuxta caput ad- iunctas habent:nihil enim latitudo impedit, uo minus moucantur.Rana tametfi contrà quàm alia plana Boc icati dee in latera habet bran chias,eas tamen non fpinco tectas operimento continet, (ucluti ca quz no cartilaginca funt) fed cuticula.Pofteriorem partem carnofam habet rana: F Dou ENI S caudam quoque carnofam & breuem. Dependent illi ante oculos gemi nentis (ub ocy à qu zdam;que longitudine capilli fpeciem referunt,quorum extrema ro lis cormicula. tandis quibufdam przpilantur, quafi efcae caufa additus: hisjinquam, ubi exert... Op- locisarenofisaut foeculetis obturbato folo fe abíconderit, pifcatur attolles de og 2 illa pendentia fila;affültantefq; pifciculos pertrahens, donec tam prope ac- 5 L fab mtr cedant,ut cos fuum in os adducat.Fel habet rana fcmotum à iecore, inteíli enfiar, Discom miffum.Rana cartilaginatorum fola, non animalíed ouum parit: quod & folidum durumque eftneque tamen proprie oui fimilitudiné ha- bet,cum fit fquamofum atque afperum. edit oua fimul omnia, & iuxta ter ram. Rana inter cartilaginea feetificàt numerofius : uerum quod de facili pereunt;hinc efficitur,ut apparcant paucz. Ranarum marinarum exuino & aceto decoctarum fuccus contra ucnena bibitur, & contra ranz rubet G uenenum, & contra falamandras . Quz de ranis ad dentium dolores funt defcripta,omnia ex marina cfficaciora.Ex hoc cartilagineorum pifciü pla- BosÉtÓr. norum genere & bos eft,lacitudine ingenti:ut qui in duodecim fape cubi- 1o torum latitudinem porrigatur:corpore in tanta uaftitate carnofo, praemol li atque imbecillo.Dentes intus parui & occulti;ac proinde -Non uiribus ullis Confidit:fed fraude uiros in funera pellic. I Hinc grati paftus,hinc mollia membra palato Grata fuo,& feuo nimium iucunda fapore. H Lamia. Nonlongeàlitore uerfatur in locis ceenofis. Lamia quoque in hoc carti- 12 lagincorum planorum gencre eft, magnitudine infigni: qux tamen non- nunquam amiarum gregem agerefla , uulnera accepiffe uifaeft. Etitem Aquila see. aquila cum his numeratur,quam & Philotimum inter pifces durz carnis rectc adnumeraffe dicit Galenus. | Raia, BXmei Gres , nomen habet ex co quód cauda quibufdam aculeis conftat ad fimilitudinem rubi agreftis mora feretis. Hzc Maffarius. Bax & 6xzor Athenzus tanquam uarios pifces numerare uidetur. EtSophron, &érrpifcem quendam nuncu pauit:fed an idem fit qui Cxmie non explicatur. 2 — Figuraciusteftz,&c.Hzc fenten tia non habetur in ueteri Ariftorelis traductione , & mihi certeuidetur füfpe&ta.. Molliore,&c. Evy/Aes legiturapud Athenzum, fed uide an reus legeretur. &xcíouog. Bae, ÉxTig. Bome. 4 Squalus ANIMALIVM LIB. VIII 146 A 4. Squalus (de quo eft apud Plinium, ni(i exemplaria fint mendofa,quod tcilicet au- Squalus, tumno parit circa zequinoctium ) idem uidebitur forfitan cum [quatina:fed Maffarius hoc loco non (quali , fed galeilegendum cenfet. $— Obruit, &c. Plinius, Abdita pinnas exertas mouetípecie uermiculorum. 6 — Verberat, &c. r'aCAWereu oie v Gy suuoLTi,x wxAaa 0i eds gxCdIx, uetus interpres, Cum latuerit, habet in orificio quandá partemficutuirgam. 7 — Venenatius, Huius mali uenenum pulchre defcribitur ab Oppianolib.z.depifcibus. 8 Pinnisnatat, &c. iuxta, huic,inquit Maffarius, caput parte prona ucluti duo foramina fpe&antur: os uero infrà parte fupina, ut paftinacz. 9 Pinnashabent, &c. Sufpc&us uidetur hic Ariftotelis locus de pinnis ranarum & torpedinis. 10 Bouem numerauit Ariftoteles uno in loco cum cctis: forfitan ob in- gentem eius magnitudine, & quód animal pariat uiuum. Bos quoque à Strabone in- tcr Niloticos pifces numeratur:an idem fit pifcis;nondum conftat. Item apud Oppia- - num inter cetos habetur malthe(uaA39)qua à corporis mollitie nomen traxit: idem AMalrbe, rS nefircumboue,anfimiliss 11. Sed fraude, &c. Quo pa&ohomines natátes per frau Ju. dem capiat bos,lege Oppianumlib.z depifc. 1:2 — Lamia quoque, &c. A«ura pifcis ^&ura. B ferox eft cetaceus:an cadem fit cum lamia an diucr(a:& an eadem fit, quz proximo ca pite carcharius uocatur. De cartilagineis oblongis,ut de galeis & iis quae yex«add$ di- cuntur. Cap. CL XIIII. I E qui galei uocantur,quanuis non plani, cartilaginei quoq; funt.Q ui- TeMÓs, 94A nas hi ex utroque latere adhzrentes branchias habét, eáfque duplices, 4s ysér- 2 nouiflima excepta.In his circa excrementi oftium,maribus omnibus bina ^: quedam pendent,quibus foeminz carent. Habet & galeus plures appendi- ces fuperne circa uentriculum. fel habet iecori annexü. iecur ipfum fiffum C cft:& partes in utroque latere,dextro fcilicet & finiftro ita fepofitz funt;ut non eadem origine contineri uideantur, fed bina effe iecinora. Habet uul- uaingaleorum genere paulo à przcordiis inferius ueluti mammas albi- das,quz non nifigrauidis infünt.Porro galeorum non una eft fpecies. Dif- ferunt autem galeorum generis pifces inter fe ratione uteri : nonullis enim medio uuluz circa fpinam oua adhzrent, ut caniculis: fpinaces uero galei oua ad przcordia continent fuper mammas.Ceteri galei bis anno pariunt, excepta canicula ,.quz femel : & qui ftellares uocantur, fzpiffime, quippe qui bis menfe putátur parere: quod ideo uidetur, quia oua eorü non fimul perficiuntur. Czteri faetusfüos & emittunt, & mctu aliquo imminéte re- D cipiunt intra feipfos,przter unum fpinacem:maxime hoc faciunt paecylos & alopecius:ceteri minus ob cutis afperitatem.Galeorum plura funt gene ra,canicula,quam Graci xud« uocat: alij rioeuor,alij exiAior uel oxiuvoryi P TTE uulpecula,qua & &Aémf & écavuss : fpinax ucl o atrbiot c: GC disces, id cft ftc]- laris,quem suo alij uocant. Vna omnibus forma uictüfque idé eft.ueluti criftam habentextantem prope caudam,fed in reliqua dorfi fpina nullam. Differunt uero inter fe maxime rationc uteri, uti modo diximus. Duram omncs carnem habent. cxteris fuauitate pracftat, quz afterias uocatur, te- ncriórque eft & melior,ut Icefius author eft.Canicula galeus(ut Xcnocra- tes tradit) & qui illi funt fimiles, fapore uirus referunt, &z malum procreàt NM op fuccum. Porro canicula trifariam dicuntur: unum genusferox elt, quod, inter cetacea numeratur: magnitudine thynnos fuperat, quos s deuorat. ,/5;, Bb 1J i D.E.4D IT-BESRJBENVT LUIS Hxurinantescirca fpongiasgraui periculo infeftant: atróxque cum his di E micatio.In mari rubro tanta eft carum copia, uix ut refpicere é naui (nedü 5 urinare) tutum fit nauigantibus,remos plerunque ipfos inuadentiü: Theo Carcharias. »hraftus carchariam uocat: & canem carchariam. Archeftratus. In amnes EN nonnunquam fubit canicula.Huius caro,quz pradura atque cxcrementi- eceuats. tia cfbin uulgi cibum fale maccratur;in quatuor partes ditle&a:ingrati au- tem faporis cft atque mucofa:deóque non nifi raro abfque finapi aut oxe- lzxo aut alio id genusacri quopiam condimento cdi folita. Ex iis qui bene periti fungaliud ex aliis membris;aliud ex ore pharmacum colligüt, quod Omofphaffa, cynofphaftum appellant:Nicander Colophonius carchariam lamià quoq; Lamiz, fols. vocari tradit, & fcyllam. Alterum caniculz genus centrine uocatur, acu- 4. »* "^" eo infignis,quem ad ceruicem geftat;quod in aliis galeorü generibus non F ' confpicitur: ucl,ut alij produnt, innati funt iisaculei duri , alter in capitis fummo uerticc,alter in cauda:atqueuenenatum quiddam habent.cibo in- grata & hzc cft grauíque odorc.Hzc & inter galcodeis pifces numeratur, $ & malefica eft itu aculei uenenofo. Tertium canicularum genus, idémq; Mo xin, galei fpeciesyaxs xéor uocatur;id cft galeus canicula, & síuros, & exVunor, && SIM OUH^ CusAIoY GC rivexos. COlore cft uario.Caniculis hifce in medio uuluz circa fpina oua adhzrent:qua cum accreuerint;abfoluta feruntur per uuluam bifurcé XXVAUOT, | | Á zx(uue, — anncxamquead m NS teftacca quedam gerunt in utero, in xA, quibus humor ad oui fimilitudinem cofiftit.figura cius, teft fimilis tibia- 6 dan rum liguliscft: meatáfque Bunt capillamétorum fpecie in teftis: foetus de- inde,rupta dilapfaque illa tefta proueniunt.Cum czteri galei bis anno pa- G riant, (uti modo diximus) canicula femel parit in uere, Foetum ubi aliquis 7 imminet metus,in fe recipit; & rurfus emittitut & czteri galei.Galeus ca- nicula uirofo fapore eft, & malum procreat fuccum. Dentium dolores fc- . danturcercbro caniculz in oleo deco&o adferuatóque, utex co dentes fc- A^6m4, 4^6 mel anno colluantur. AAdmsEi 4Acaeuasjid eft uulpecula;guftu fimilis eft ter DE, reftri uulpecul quadrupedi unde illi nomen. Oua ad prxcordia continet gesmarina. fuper mammas illas:quibus;ut defcenderint;iam abfolutis, foetus innafci- tur.Foctus fuos frequentiffime emittit & recipit alopccias. Pifces, qui uul- pes marinz nuncupantur, cum fe deglutiffe hamum fenferint, hoc modo fibi opitulantur : tranfglutientes magnam linez partem ufque ad tenuio- 8 |... rafilalineam ita abrodunt. Archeftratus, inquit, uulpem galeum pifcem H Canis pinguis. Rhodi optimum efle:&canem pinguem à Syracufanis uocari. Zevt/oid cft 9 EE fpinaci idem generandi modus;qui uulpeculis eft: oua enim ad przcordia 2 continent fpinaces fuper mammas illas: quibus ut defcenderint iam abfo- lutisfectus innafcitur.Spinax unus ex galeis recipere intra Íc prolem fpinz impedimento non potelt. & hoc quoque illi peculiare,quód cor habet pen AdoryaAie, tagonum. Galciaácid eft leues uocati,oua per uuluam mediam,ut cànicu leuissaless, | Ye geftant: qux poftea in utrunque uteri finum defcendunt, & animal gi- ael muflelin, enicur umbilico hzrente ad uuluam, ita ut ouo abfumpto, partus non ali- A'scaiis, flcl- teratque in quadrupede contineri uideatur. 4segize, id cft ftellaris, quem laris, TUMA0$ agii oy alij uocan t;parit fcpiflime:quippe qui bis mefe putatur parere:quod idco ANIMALIV'M. LIB. Vill. 147 À ideo uidctur,quia oua corum non fimul perhciuntur. fepiffime fcetus fuos intra fe recipit & emittit. Ceteros galeos fuauitate uincit afterias: eftq; tc- nerior & melior ,ut Iccfius prodidit. E galeorum generc cft & qui apud Romanos maximo habetur in pretio, quem galexian uocant. Hic in Grz- Calexiut, ya - co quidem marl nufquam uidetur naíci. & cum cateri galei duriorem ha- *f* beàt carnem,hicteneriore carne praditus eft Q uz galci uocaturjita fe ha bere palam eft: quz autem ese, id cft muftelz appellatur, fimilimz funt rÀAd pnflel murenis:nullàmque cum muftelo communitatem habent. in Silphio lacu azwens, vg nafcuntur plurimz.De muftela hzc cecinit Aufonius, T o Índi. Q uzque per Ilyricum,per ftagna binominis IHtri Spumarum indiciis caperis muftela natantum, B In noftrum fubuecta fretum:ne lata Motellze Fluminatam celebri defraudarentur alumno; uis te naturz pinxit coloraatra fuperne Puncta notant tergu m,quà lutea circuit iris: Lubrica cceruleus perducit tergora fucus. Corporis ad medium fartim pinguefcis:at illinc Vfque füb extremam Íqualet cutis arida caudam. Vtuero alij,muflcla brcuis pifcis eft & iccorino adco fimilis, ut eundem ei fc diceres.Pupillz oculorum ad cyaneum colorem accedunt:eius mentum quàm iecorini maius cft,& minus quàm chremytis.algas depafcitur, & fa xatilis eft:atque fimiliter ut muftela terreftris omnium cadauerum in qux C inciderit, oculos excft. Proxima cft (caris mcfa generis dütaxat muftelaru, inquit Plinius,quas mirü diu inter Alpes quoque lacus Rhetiz Brigan- 10 tinus mulas marinis generat. Comitiali morbo correptis datur mulftelz cl ela Su marin iccur. B 1 Galeiuocantur,&c. Theodorus muftelosuocat. 2 | Squalus,ut equidem at- Muftelus: bitror apud Pliniü lib.ogaleus eft,cap.24 & sí:quanquam Maflarius in priore capite Squalus. noníqualum fed galeumlegi mauulr. 3. Pagna fpongiatotum cum canibus mari- nis pulcherrime defcribiruràPliniolib.g. 4 Scyllam,&c.Eft apud Oppianum fcy- Scytale. tale,quz in alto degit pelago, raro litora adiens: uide an fit eadem que fcylla, an Op- piani exemplaria fint mendofa, & legendü potius fit ev ax pro exvreÀet x. 5$. Án idem pifcis hic fi;qui apud Ouidium in Halieuticis inter pelagios pifces numeratur: Cercyrófque ferox fcopulorum fine moratus, ucl cercuros, xeexeVgog apud. Cercyros , cer- D OPpianum, quiinfaxorum cavernisuiditat. — 6 Sufpc&tus mihi quidem uidetur curos. hic Ariftotelis locus,uti prius in raiaadmonui. 7 Quomodofoctum emittit & re- cipit,docet Oppianus lib.rdepiíc: 8 Hocinloco libentius fecuti fümus ueteré Ari ftotelisinterpretem quam Theodoriuerfionem,ex Oppiani quoquc & Plinij autho- ritate. 9. Spinaces,inquit Maffarius,fic àfpinis quz binz & albx eminet dorfo nun cupati. 1o Marinis,aliàs murenis;fed potius legendum arbitror marinis:ut fcilicet comparentur muftelz, quz lacuftres funt, marinispifcibus ucl optimis , uel marinis; fcilicet muftelis , de quibus Plin.hocloco lib.52:& inter marinos pifces Columcel.lib: . Sauidasmutftelas habet: & Ennij uerfus eft apud Apuleium apolog. prima, Omnibus utclupea przítat muftela marina. De pifcibus longis. Cap. ,CL XV. Vilongi funt pifces & corpulenti,ut anguilla;conger, ut mugilü ge- nus quod in lacu Sypharum nafcitur, parte corporis prona binas ha- Bb iij D4E*-DITPTEIBSEN EJ E bent pinnas: fed quz in czteris pifcibus fupina parte habétur, carent ex iis E nonnulli. Iis uero qui przlongi funt & ferpentis fpeciem magis refcrunt, nulla omnino fünt pinnz,ut murenz: fed exuofo impulfu corporum ita humore utuntur;ut terra ferpentes: & iis neque branchiz integre funtat- que difcretz,ut cxteris pifcibus habentur. Genus pifcium longum aqui- loniis locis melius uiget.Et quidem aftate loco codem in aquiloniis plures longi quàm lati capiuntur. De murena & aliis quibufdam longis. Cap. CLXVI. Murena, Vrena przlongus piícis eft, & ferpentis potius quàm pifcis fpeciem r MVpatva, referens.pinnas nullas habet:fed lexuofo impulfu corporis adnata- TA4273*. tum ita mari utitur,ut tcrra ferpétesad greffum: modóq; fimili repit in hu F Twp nore,& in ficco quoque nonnunquam : nec ullz huic branchiz;inquit Pli nius.Licinius Macer murenas tantum fceminini fexus effe tradit: Ariftote 2 les myrum uocat maré qui generat . Difcrimen,quód murena uaria & in- bows. hrma eft:myrus unicolor & robuftus,colore laricis.Myrum przterea,Do- Mifgos. rion author eft, nullas per carnem fparfas habere fpinas: fed totum in ali- mentum utilem effe; & carne admodum tenera. Sunt uero duo cius genc- raalterum nigrum; alterum fubrufum eft:przeftat qui niger eft. Ad mure- nam reuertamur: dentes tam intus quàm extra os poflidec.In Gallia fepte- trionali murenisomnibus dextra in maxilla feptenz macula ad formam Ardens atra - feptentrionis aurco colore fulgent duntaxat uiuentibus , paritérque cum bi fide i ? animaextinguuntur. Tenuiflimum his tergus , contrà anguillis craffius. 2 "7" Branchias non habet murena integras articulatáfque;ut cateri pifces:qua- G ternas tamen utrinque poffidet, & eas fimplices.Fel habent murene femo- tum à iecore,inteftinis commiffum .excuntin terram, & fpe incacapiun tur.Licinius Macer (ut diximus) murenas tantum feminini fexus effe cra- dit:& concipere e ferpentibus in ficcum litus elapfas, id quod falfo credi a£ firmat Andreas. Murenarum certe coitus,ut & Ariftoteles prodidit,com- plexu mutuo fupinarum partium agitur,ut Íerpentum. Murena omnibus anni temporibus parit oua parua:cuius partus & numerofior eft, & ex par- uoin maximum cito adolefcit. Murena neque in flagnis gignitur , nec tc- mere fluuios ipfam fubire inuenias: nonnunquam tamen & quz in utroq; 3 uictitent,in mari fcilicet & aqua dulci,reperiuntur.Partim pelagia partim H litoralis murena eft,fed fere in faxorum cauernis degit: & fola ex pretiofis pifcibus (quanuis Tharfenfis Carpathifque pelagi quod eft ultimum, uer- nacula) quouis hofpes freto;peregrinum mare fuftiner.Sola carne uefcitur "Aliis la&laty murena. pinguefcere iactatu traduntur. latent autem quibufdam anni té- poribus. Ouidius prodidit in eo uolumine quod Halieuticon infcribitur, murenam rcte circundatam maculas appetere ipfas confciam terctis ac lu- brici tergi:tum multiplici exu laxare donec cuadat. Murena ut haferit ha mo;amplius deuorat hamum, admouctque dentibus lineas atque erodit. Denis, ldeminfixam hamo inuertere fe,quoniam fit dorfo cultellato, fpinaque li nsonpiyce, Bedmipmefecare.In pifcinis nonnullis commifceri cas cum alterius notz pifcibus Ec Ouidius 12 Háalien.an- ANIMALIVM LIB. VIII 148 A pifcibus non placet:quia fi rabie uexantur, quod huic generi uelut canino folet accidere, fauiffime perfequuntur fÍquamofos, plurimófque morden- do confumunt.Fufle non interimi murenas aiu nt,caídem ferula protinus. Animam in cauda habere certum eft, (inquit Plinius)eáque i&a celerrime 4 exanimari:at capitis ictu difficulter . Nouacula & ferrum qua pifce tacta funt,olent.Murenz morfus uenenofus eft:cadémque comitantur fym pto- mata,qua uiperz morfum:ucrum perniciofas illas teretes effe minoréfque ac uarias,atque € uipcra prognatas tradit Andreas. Murena polypo hoftis cft & carabo, atque cum utroque pugnat. Probantur ex murenis maxime ; € Siculo freto quz eAez & Latine flute dicütur,quód in fummo fuperna- Plote.fluts. tantes,fole torrefactz curuare fe poffe, & in aquam mergere definant: atq; ita faciles captu fint. Carnem habet murena nec duri nec mollem, fed mc- B diocrem:quz item fuccum procreat neque tenuem neq; craflum, fed me- diocrem: quz tamé in uitiofis aquis degunt;peffimz funt. Alunt murenz, inquit Icefius,no minus quàm anguillz aut congri. Murenz morfus, ipfa- rum capitis cinere fanantur. Lichenas & lepras tollit murenarum cinis cü mellis obolis ternis. Eft & murena quzdam fluuiacilis, cui fpina unica eft, 24wrenaflu- ut Dorion prodidit,non aliter quàm afellorum generi, quod callariam di- iatilis cunt.Serpentis quoque fpeciem rcfert anguilla;pifcis longus ac leuis:binas "Anguilla, habet pinnasiuxta branchias,quas utrinque quaternas gerit fimplices,cát- Dd que exiguas:gula quoque illi exigua:fel in iecore ineft. In omento febü pin B guéue paucum,& in paucis ineft:plurimz eo carent. No eft in iis genus ma C fculinum faemineümue: nec per coitum procreantur, necpariüt oua. Nec uero capta unquá aliqua eft,qua aut femen genitale aut oua haberet. Mca- tus quoque uel femini ucl uuluz accommodatos nulla refciffa oftendit:fed hocunum fere inter fanguinea genus totum fine coitu , finc ouo procrea tur: quod ita effe argumento conftat,quód in nonnullis faeculétis ftagnis, aqua omni exhaufta, & limo detracto, anguillc denuo generàtur ubi aqua accefferit plu uia: nam ficcis temporibus gigni nequeunt, ctiam in ftagno perenni:quippe que imbre & uiuant & alantur . Conuolutis fibi inuicem anguillis attritu corporum mutuo;ut nonnulli tradunt, m ucor quidam in arenam limámque diflillat:ucuero aliis uidetur;atterunt fe fcopulis:ca ftri D gmenta uiucfcunt.nec alia eft carum procreatio: nam anguilla neque mas neque fcemina eft,ut modo diximus, neq; prolem ex fe aliquà poteft pro- creare.Q uam autem differentiam maris & foemine anguillz notarüt qui- dam, fcilicec alteram caput habere amplius atque oblongius, alteram, hoc eft faeminam,repandius,hac non maris ac foeminz differentia eft, fed gc- ncris:non funt enim foeminzefed quia afpectu à cxteris differunt, faemine appellantur. & funt in anguillarum genere meliores que facmine uocan- tur. E fluuiisin mare defcendunt anguille: & in utroque humore degunt, marino fcilicet & dulci. Anguillz octonis uiuunt annis: duràát & fine aqua fenis diebus aquilone fpirante, auftro paucioribus. At hyemem cadem in exigua aqua non tolerantnec in turbida: ideóque circa uergilias maxime capiuntur,fluminibus tum przcipue turbidis. Anguilla paucz quzdá cer- Bb iiij AMucor Joe. An giille Ma cedonic&, Co 0CÓ, GoOver, c e Tow 0g. Gryllus. "Acus, belone. Abaphis. JAculeatus, AGAcric. D ECGDAEEERER EON T.115 tífque locis uefcuntur limo atque cduliis,fi quis apponat:fed plurimz dul- E ci humorc uiuunt id; qui uiuariis anguillariis dant operam (&yyexiedédor dicuntur)füummopere curat,ut quàm maxime pura fynccráque fit aqua af fluens femper & cifluens per ripas,ubi utuaria extruunturzin turbida nanq; brcui fuffocacz intereu nt:ideóque quo cas facilius capiantaquam pertur- bant.pafcuntur notibus: interdiu in luto quicfcunt. exanimes pifciü folz non fluitanc. Anguillz quanuis uel ex puriflima capiantur aqua, fuccum probum nunquam cfficient,fed lentum pituitofümq;.Et anguilla paluftris lapore magis ingrato cft quàm marina:fed uberius alitutDiphilus author cft.Icefius autem anguillas inter pifces optimum procreare fuccü, & fto- macho admodum gratas effe przdicatabundeque nutrire, & edetes facile faturos reddere. & Macedonicas anguillas inter falfamenta numerat. Co- F ger(quem & gongrum appcllang gryllus quoque à nonnullis uocatur;an- 6 euillz fimilis cft,logus leufsque ac lubricus.Pinnulas tantum binas habet: & binas utrinque bráchias;alteras fimplices;alteras duplices. gula illi exi- cua eft.Infellisfitu ambigit:aliis enim ad iecur;aliisintrà fepofitum adhz ret fcl.Conger ad ingentem crefcit magnitudine, prafertim in Sicyone,ut Eudoxus author eft.Congrorum generatio,ut Oppianus tradiditno aliter hit atque anguillaru m,attricu fcilicct corporum mutuo, indéque mucore uodam in arenam limümue diftillante ex quo nafcuntur congri . ucrüm ut Ariftotcli uidetur,congri foeturam intra fe continentjouum fcilicet;fed minimc arcnidum quale in pifcibus cernitur qui Íquamis integütur JINGC ipfa faetura fatis patet in utero pinguedine obefo:eft enim prolixiufcula,ut G in ferpentibus,quod certe ignis periculo innotefcit: pingue enim abfumi- tur atque cuaporatur,oua autem crepitant & extrufa diffiliunt. ad hzc fi palpites &atteras digitis,pingue leue utique fenferissouum auté duriufcu lum. Congzi itaque alij pingue habent,ouum nullum : alij contrà, pingue nullum,ouum autem quale modo expofui poffident. Congrorum genus duplex;albicantes pelagi) funtzat uero nigricantes ambigunt,;partímq; pc- lagij, partim uero litorales funt. Vi&itant autem frequenter in paludibus & ad Hluuiorum oftia,ubi copia influit aquz dulcis: Et fluctus coeno commixtus uertice multo Voluituràterra. Carne tantum uefcuntur congri,uti docet Ariftoteles. Congri polypos c- H dunt:leue enim & lapfum congri corpus ufum hoftis in dimicatione effu- 7 git. Conger & murcna caudas inter fe prerodunt. Conger, ut Philotimo placet & Galeno,duram carnem habet:que tamen concoctu non admodü difficilis eft,uti Xenocrates docuitnec mali fucci . Nutrit copiofe, uerum 8 orinon adco gratus eft. Acus fiue belone, quem & aculeatum uocamus & rhaphidapifcis cft longus;tenuis & leuis,roftro przacuto & in cornus mo dum duro. Dentes non habet, ut refert Atheneus : fel habet iecori annexü. 9 factificat fero, & hyeme parit. Vnus pifcium dehifcete utero nontam pro- pter multitudinem ouorum,quàm magnitudinem parit:habet enim hic ri 1o mam quandam fub uentre imo;ut czecc ferpentes, vv 2v; uocant, à partu uiuit ANIMALIVM LIB. VIII. 149 À uiuit, & uulnus coalefcit: & modo phalangiorum proles parentem offufa circundat,& fi tetigeris,fugiunt. Victitat belone locis partim faxofis, par- um arenofis.Poftquam laqueos retiáque pifcatorum cuaferit belonc , uti refert Oppianus,dum conuerfa morfu lacerare retia cupit, dentibus hzret in lino,atque ita capitur.Stomacho minime grata belonce eft: malum pro- creat fuccum,faciléque corrumpitur & parum nutrit, ut Xenocrates pro- didit:ut uero Diphilus, concoctu difficilis cft , fed probum efficit fuccum. Belong fphyrzna fimilis eftjeam Athenienfes ceftram dixere.Sudis Latine Sphyrend, 1 appellatur,que à Gracis fphyrena,roftro fimilis nominemagnitudine in- sadis. ter ampliflimos rarus,fed tamen non degener. Duplex earum genus,utrü- Cra. que longum.Si reti claudatur fphyrzna,ferpentis in morem é maculis ela- B bitur:adeo lubrico eft tergo.Gregatim degunt fphyrene.fapore non admo dum grato fphyrzna eft:fed fuccum gignit bonitate mediocrem, & qui co piofius nutriat,quàm qui é congro . Zygzna pifcis longus eft, ut prodide- Zyrana, rc quidam: ab aliis uero inter cete numeratur fcrociflima. Zygenz fc] ad- zibella. nexum iccori eft.Caro zygena & dura eft & infuauis. Zyeena cum fit afpe &u infaufto infelicique, non eft profperanauigantibus. Forma (ut Op- cenis; 12 pianus Ícribit) anguilla? proxima cft echencis, pifciculus Ícíquipedalis: Eyonds. quinque digitorum craffitudine, ut Trebius Niger prodidit. Qui eum Ae. uidere , inquit Plinius , limaci magnz fimilem effe dicunt. Saxis affuc- tus cft pelagitifque , raro litora petens, colore nigricàte fufcóue : roftro a- «4, ig cuto atque prope in hami morem incuruo. Hanc errore nonnulli pedes ha re, cc 22- Cbere prodiderunt: expes autem omnino elt: fed quoniam pinnas ha- Xtss, fuliri- bet pedibus fimiles)hinc ht ut pedibus inftare uideatur . Hoc pifce carinis nofo. adhzrente,naucs tardius ire creduntur,inde nomine im pofito: & é noftris quidam Latinis remorà appellauere eü . Ruantuenti licet, & feuiant pro- emor«, cellz;imperat furori,uircsque tantas copefcit,& cogit ftare nauigia, quo non uincula ullanon anchorz pondere irreuocabili fa&tz.Hzc pretoriam Antonij nauim Ácciaco marte tenuiffe fertur: & poftea Caij Caligulz. Ad mirandum certequomodo adhzrés teneat;nec idem polleat in nauigium rcceptus: mirumque e Gracis alij lubricos partusatque procidentes conti neri ad maturitatem alligato eo, prodiderunt: alij fale adíeruatum adalli- gatimque grauidis;partus foluere:ob id alio nomine odynolyonté appel- odysolyoz. D lari.Praterca hanc effe eius uim adferuati in fale Trebius niger arbitratur, "4ts,appel- utaurum quod reciderit in altiffimos puteos, admotus extrahat: tamen in ""e'e cibos non admittitur. Oblongo corpore mufculus eft, uiis» Graci uo- guftulus sud cantpifcis paruus,cauda tenui.Dentes nullos habec:fed pro his,fetisfuillis ,;,. fimilibusintus os hirtum,& linguam etiam ac palatum.Balenam antece- Mvsxizos.- dit mufculus, & oculorum uice fungiturmonftrátque uiam ducítque per "alas e ln- zquor,nec balenc folum dux eftfed & ceterum aliorum,ut tradit Oppia- or 2h . gj us:nam cete non longe cernunt.s4xez in quodam Lybiz fluuio nafcütur yy, feptenüm cubitorum, que branchias habet perforatas, ita ut per eas refpi- s 14 Fare poflint;in quit Strabo. 54acld eft hirudines,quas & fanguifugas LI MM i5 x cant, nonnulli captas feruant:diuerfus etenim carum ad extrahendu fan- 44244." ^7 DGB DSDETPIUROEINDNCOIIUS guinem ufus eft.quippecadem ratio earum,quz cucurbitarum medicina- E lium ad corpora leuanda fanguine,;fpiramenta laxanda, iudicatur : fed ui- tium;quód admiffze femel defiderium facere circa eadem tempora anni feinper ciufdem medicinz feruntur.decidunt fatietate & pondere ipfo fan guinisjaut fale cineréue afperfze.Q uód fi forte hirudinum penuria fit, aut cum admouentur,pauciores quàm pro defiderio adhzferint, forcipe cau- da inciditur:ita enim fiet ut eflluente ex ipfis fanguine, ab attractione non defiftant,donec cinere aut fale afpergátur . Scire autem oportet,hirudines non fanguinem qui in intimo corpore eft extrahere,fed cum qui in extre- ma carne continetur exugere. Aliquando,inquit Plinius;affixa relinquunt capita:quz caufa uulnera infanabilia facit, & multos interimit: inuchünt- Hidimes — queuirus remedio uerfo:maximéque rufz ita formidantur. Ergo fugétia F ruf. ora forcipibus przciduntzac ueluti fiphonibus defluit fanguis, paulatímq; morientium capita fe contrahunt;nec relinquuntur. Hac Plinius.Incedüc hirudines parte corporis priore przcedente, & quod reliquum cft corpo- risad illam contrahunt: & hoc quidem pacto,uno ex locoin alium ferun- tur.Capillum denigrant fanguifuge, quz in uino nigro dicbus quadragin- ta computrucre : alij in aceto fextariis duobus fanguifugarum Íextarium in uafe plumbeo iubent putrefcere totidem diebus , mox illini in fole. Sornatius tantam uim habere tradit,ut nifi oleum ore contincant qui tin- gunt, dentes quoque corum denigrari dicat.Palpebrarum & aliis quoque locis nafcétium pilorum, pfilothrum fanguifugarum cinis ex aceto illitus effc putatur.comburi eas oportet nouo uafe fictili.In Gange Indiz Statius 16 Sebofus haud modico miraculo affert uermes bráchiis binis LX cubitorü G ceeruleos nomine & colore,(hi nomen à facie traxerüt)adeó robultis uiri- bus,ut elephantos ad potum uenientes,mordicus comprchéfa manu ipfo- rum,rapiantin profundum. Ctefias Gnidiusauthor cfbin Indo fluuio be- ftiarum ferarum experte;uermem naíci , qui eorum qui in ligno gignütur & aluntur uermium,fpeciem habet.Hunc ad feptem cubitorum longitu- dinem,& eo amplius excrefcere:cuius craffitudinem decem annos natus puer manibus uix circüplecti qucat.Huic in fuperiori oris fede unus dens inefb;in inferiori alterambo quadranguli cubitalem longitudinem habet: & quodcunque fiue animal fiue lapidem comprehenderit, facillime cóte- rit.Interdiu ima in fede fluminis uerfatur, noctu ad terram procedit, & in H quodcunque inciderit,uel equü, uel bouem,ucl afinum cóficit, atq; in fuas fedes trahit: & in flumen abíftrufusymembra omnia,excepto uentre;exeft. Acfiinterdiu fame premitur,fiue camelus fiue bos in ripa bibit, uiolentif- Íimo impetu,fümma labra mordicus comprehendit, & robufto tra&u in aqua protractum edit.eius pellis duorum digitorum craffitudine eft. Hüc cum ceperinttriginta dies m tenentzatq; ex eo in fictilia uafa craf- fum oleum ftillaquod quidem ipfum regi Indorum apportant. Huius ea eft uis olei,ut fine ullo igne cius infufa hemina, quencunque lignorum a- ceruum comburat.Acfiucl hominem uelis,ucl aliud animal exurere, pri- mum ut hoc infuderis,funditus ftatim deflagraucrit. Ceruleis Wernis. ANIMALTITYM LIB... VII so A 1 Eüamlib.rhifto.animalium uidetur Ariftoteles murenam feparare à pifcibus natandi modo. 2 Plinianicodices plurimi pro myro myrinum habent: uerü my- JMyrinus. rino,ut Ariftoteli placet, (Theodorus murinum uocat)imbres nocent:fitenim ut plu AdMurinas. uiis multi exczcenturfi modum aqua excefferit. Colore laricis jou10r 78 719i ita legit | Theodorus: Atheneus uero i/ffiid eft colore auis quz iynx dicitur:cui le&tionicófen- tire uidetur & uetus Ariftotelis interpres.Sed fcrupulus reftat,quód Athenzus addi- dit, 9Aov o Kou y xj Xfo Scy ut fcilicet in omnibus partibus tam externis quàm intcr- nis unius fit coloris. Nihil uolui mutare,fed admonere.Smyrus ctia à Plinio inter ma S7rus. rinos pifces numeratur,uerum tanquam alterius generisamurena. 3 ln utroque. Inter eos pifces numeratur ctiam à Galeno,qui in utroque humore, fcilicet in mari & aqua dulci uidtitant, in lib.de cib.bo. malíquefuc. ^4 ^ Vcetufti codices nonnulli habent, Nouacula pifce qua ta&ta funt,ferrum olent,utfit nouaculapifcis. $ Sicu- WNogacula, lofreto, &c. Martialis lib.r5. Quz natatin Siculo grandis murena profundo , Nonualet cxuftam mergere fole cutem. D Flutz. Theodorus etiam £vdixs flutas interpretatur lib.4. hiftor.animalium.Rhyades Pvats, quoties pifcium lotura ucl nauis fentina cic&ta eft, fugiunt utodorem fentiétes.Libro autem quinto, rhyadcs per zítaté pariunt: Theodorus fpargos uocat.Libro c,rhyadas Spargui. pifcium genera dixit folitaria,id eft quz folitarie uagantur : à & Ger Mv). mois |a, gva- ci 7$ &or9 GP id eft: parit folitariorum genusin uere.Sed uide nc méda in his locis füb- ficin Grecisexemplaribus, & Gryllus,inquit Diphilus,fimilis eftanguillz,fedin- fuauis. 7 Vefcuntur.Hzcnon decongro,fed de murena narrat Oppianus. Aliter hunclocum uertic Theodorus,fed nos hic & Graecam fecuti le&tionem,& ueteris in- terpretis fenfum ita reddidimus. Et ex Plinio quoque lib. 9 polypum congri lacc- rant. 8 — Ori non adeo gratus &x &xeueg : forfitan. &x. seus apud Oribafium. 9. Duro.Addit Maffarius, dorfo caeruleo ad uiride inclinante: uentréque argen- tei coloris. Et Albertus Magnus Spinam habet uiridiscoloris. — 10 — Pifcium de- C hifcente.Dehifcente propter multitudinem utero,inquit Plinius. 11 — Sphyrzna. Mirum quód dicat Plinius hunc & alios quofdam pifces, de quibus in hoc lib.52 fcri- bit, à nullo authore nominatos. Sphyrzna Theodorus malleolum uocat. — 12. Scí- Malleolus, quipedalis. Apud Plinium legunt hic quidam,temipedalis. 15 Bráchias habét per- foratas.Et gulam perforatam habent ad refpirandum:/Elianus. 14 —Bdk^acmeo! & Bdavid eftemulgére:fanguinem nanque cuti admota exugunt. Quo pado fer- uantur,atque ad ufum accommodantur,monftrat Galenus lib. de hirudinibus. 1; Branchiisbinis. Aliàs,brachiis binis 1x cubitorum . Solinus ita habet, Hi bina habét brachia longitudinis cubitorum non minus fenüm. De planis pifcibus,qui Aiiloaceis dicunturjid eft qui pafleri- naíunt Ípecie. Cap CLOS VL. Ya[oadine Y Hdfaddes TN Ixtdorjid cft pifces qui paflerina funt fpecie (qui & plani UO jagy,. cantur)ceodem modo natant quo coclites,&altero oculo orbati ince- planus pifas. dunt:nam eorum natura à recta figura peruería eft.Pfettaccum genus non coit:nec enim in co genere mas eftfed oua in omnibus rcperiutur. Limofa 1 regio,ut Columella prodidit;planum educat pifcem,ut foleam,rhombum & pafferem.Cibo Íuaues funt, & probe nutriüt rhombus, pater & buglof- Pafer, — fus.Pafferes à rhombis fitu tantum corporum diffcrunt, dexter refupina- pir T. 2 tus eft illis,pafferi leuus.riif«, quam paflerc uocamus,bugloffo fimilis quo- Esel. dammodo eft:non tamen omnino ciufdem fpeciei : buglofli nanque caro, e ut Galenus affirmat, &tenclla magis cft, & in cibo fuauior,atque in omni- bus przftantior quàm pafferis: quanquam nec illius caro dura eft, fed me- D ^m D gU DITITEREBENTIISS diocris. Xenocrates autem bugloffim & pfettam, carné habere durim & E Ymuxl) fs 2À 0&0? dixit "Avche[Lratus. Cynoplo[Jus. Rbombus. *N3T[«. T'enia,rouvía. Alit hoc loco Plinit legunt channs iecur. Citharus, Ki9agcs. Kio eic. KÍ3upa.. corrüptioni minimc obnoxiam,probümque gignere fuccü & aluum mce- diocriter ciere przdicat.ut uero Diphilus,pfettz & buglofh fuaues funt, & copiofum przbent alimentü.Buglofhi caro,ut docet Galenus;ex iis eft, que fuccum gignunt neque craffum admodum neque tenuem, fed qui ufquc- quaque mediocritatem obtineat: qua & in faxatilium penuria eorum lo- co uti licebit.neque uictus utrique prorfus cadem ratio eft : buglotfus niq; loca arenofa magis,pafler cenofa amat. Cynogloffon quoque pfettam uo cant Athenienfes, à bugloffo diuerfum. Rhombum Diphilus bugloffo & píetta nihilo deteriorem iudicat:quod fcilicet ad faporis gratiam pertinet, alimétíue,quod ex co przftatur copiam.Mediocritatem obtinet rhombus inter duram & mollem carnem ait Galenus:afello tamé durior cft. Xeno- F crates autem duram effe eius carnem,nec facile corrüpi polle: oportere uc- ro rhombum magnum uno die adferuatum,poftea coquere:in uentriculo cgre concoctionem pati,fed nutrire abunde. À rhombis pafleres(uti modo 5 diximus)fitu tàtum corporum differunt:dexter refupinatus eft illis, patleri lcuus.Latus admodum pifcis rhombus eft,uel Maruale tefte: uanuis lata gerat patella rhombum: Rhombus latior eft tamen patella. Rhombi abditi pinnas exertas mouent fpecie uermiculorum: ita Plinius. Ariftoteles uero de 43s, Cum nullam, inquit, fui corporis partem intecta reliquerit, uerberat radiolis fui oris, quos pifcatores uirgulas uocant:quas 4 pifciculi cum afpexerint , adnatant quafi ad algas quibus ucfci foliti funt. G Lieni medetur (ut aiunt) rhombus uiuus impofitus,dein remittitur in ma- re. Bugloffo atque pafferi fimilis tenia eft, pifcis tenuis gracilisuc, & in ci- 5 bo quoque gratus, & qui paruo igne indiget.pinnas habet tantum binas. Tzniz frequétes & optimz nafcuntur in Alexandriz Canopo & Seleucia Antiochiz. Tzniz iecur ficcatum pondere xr111 cum oleo cedrino per- unctis pilis rx menfibus,pfilothrum palpebrarum cffe putatur . Citharus & pifcis planus rhombo fimilis eft:uerum rhombus teneriorem habet carne. neque huius tamen caro dura cft,fed mediocris,uti iudicat Galenus.Eft au tem,ut Xenocrates prodidit, ftomacho ingratus:malum procreat fuccum, fed non facile corrumpitur. Alga pafcitur;in arenofis locis ui&itans. Den- tes habet ferratos,linguam folutam, cor album atque latiufculum. appen- H dices habet plures fuperne circa uentriculum . In hoc genere alius rutefcit aut flaucícit,alius candidioreft. Hzxcex Athenco. In mari rubro , inquit ZElianus, pifcis nafcitur, cuius corpus ita hguratum cft, ucfimilitudinem lingulacz ciuslatitudo gerere feratur. Squamz non magnam tangenti a- fperitatem habent. fubaureo cft colore, & lineis à fummo capitis uertice ad extremà caudam fic diflinguitur, ut cas cytharz fidiculas contentas cf- fc dicas,unde is citharus appellatur.Os illi peflam it & fubfiditidémq; ni- gerrimum efb;atque cingulo croceo circunligatur.uertex uarietate diftin- cuitur, fulgore aurco & nigris quibufdam lincis.Pinnasaurcas habet.rufo colore multipliciter nariatur.Cauda eft ni gra przter extrema:ca enim. ca- didiffimo ANLM.ALIVM,;.:LTIB.. VEHI, ist A diditlimo colore afperguntur. Alij item picti nafci dicuntur , toto corpore purpurei, certis interuallis aurcolas lincas poflidentes: corum uero caput cingulisuiolaceisilluftratur,uno quod eft ante oculos ad branchias perti- nento;altero fecundum oculos ufque ad medium caput excurrente, alio au tem tanquam monili fic collum circumplicante.Pifcis eft,ut nomen indi- réjjos cat, Apollini facer,ut & Apollodorus author cfl,ficuü cytheria Veneri.In- Others, ter planos pifces,ut author eft Dorion , unà cum pfetta & bugloffo nume- 8 ratur & efcharus, quem etiam corin uócant. Lato quoque generi cpodas Faeees. cx Ouidio adiecit Plinius,eorum ex numero quorum nomina apud nemi. Kóes. nem alium reperiuntur. Fiodese r Rhombum,;&c. Nu(quam Ariftoteles (quod meminetim) rhonibum nominat; Bea Aisfos: & (ut refert Achenzus) Latini JizTws rhombum uocant: Theodorus paffc- rem interpretatur, Galenus Aidfas a rhombo diftinguit, & pro una fpecie infos acci- piGquam Plinius pafferem uocat,& nonnunquam pfettan: ita & Athenzus frequen- ter. itaque ADEST quafi genus uidetur effe rhombo & pafleri: & item unam fignificabit fpeciem,pafferem fcilicet;uti fentit Hermolaus in annotationibus in Plinium. Paffer inter aues epoUJg uocatur:at geo pifcis cft apud Ariftotelem alius paffere;cuifel; x 5,5, inquit;non longeà iccorecfít inteftinis commiffum. Theodorusnon habet. — 2 /— gyolo75s, Bugloffus.Coniicit Hermolaus bugloffum latine foleam dici: & quem Plautus atque. so/e;. Varro lingulacam nominant, autfoleacft;aut illinon abfimilis. Plauti locus eft in. zipou[aca, Caffin.cum dixit uillicus, Vin lingulacam? (RefponditfenexyQuid opuseftquando — ? uxor domi eft:ealingulaca eftinam nunquá tacet. Defolea & pfetta ita refert Plinius. Terra quidem,;hoc eft uado matis excauato,condi per hyemes pfettam foleámque tra dunt.Item,;folez cum rhombis non intrant pontum .Lieni medetur folea pifcis impo- C fitus. & Ouidius in Halieur. Fulgentes folez candore:& concolor illis Paffer: & Adriaco mirandus littore rhombus. 3 Dexterrefupinatus,&c. Addit Maffarius afperum effe thombuin:quandoquidem offa quzdam rotüda aculeata habeat,quemadmodum aia. 4 — Verberat,&c. Pa6j- (eraut Toig 3i (y som x wet oU am o). xNtéi jx6dla, Vetus interpres, Et cum latucrit, habet | inorificio quandam partem ficutuirgam. $/— Tauvía» Theodorus uittam uocat. Te- mue nuls gracilísue, A«m[. 6 — Aire funtapud Athenzum:an iidem pifces,an potius Ie Kí3a959$; gendum fitUasíAe 7 — Cytharus,&c. KiSxe/sctiam dicitur: 439555 apud Pollucé, Aní&«. anfitidem?. 8. Lato quoque,&c. Ouidiusquoque in Halieutic. latos epodas cü fo- lea,paffere & rhombo connumerauir. Dc pifcibus quibufdam litoralibus faxatilibáfque, de fcaro. " Ca. CLXVIIL I Pudantiquos nobiliffimus habitus accipenfer nullo nunc in honorc efbinquit Plinius:fed fcaro datur principatus hodie:ut qui czteros o- sou. 2 mnes fuauitate przítet . Hic folus pifcium dicitur ruminarc: huicctenim uni aquatilium dentes plani & non ferrati . Litoralis pifcis Ícarus eft, circa petrofa herbofáque loca degens:herbis nàque uefcitur & phuco precipuc. Solitarius hic eft, (ut author eft Ariftoteles) & carniuorus quoque.Sed Pli nius,herbisjinquit dicitur ucfci,nó aliis pifcibus.Linguam habet paruam, & quz ori non ualde adhaereat: cor triquetrum & candidum , lienem ni- grum.Superne circa uentriculum exeunt appendices complures. binasu- . . * H . . 4 trinque branchias habet;alteras fimplices;alteras ucro duplices.zftate opti Cc " Rm "Tm D'ÓE. DIPFENRENOPITS mus habetur.No&u fere no capitur:dormit enim in cauernis latitans. So- E luspifcium,ut refert Oppianus, magnam edit uocem . Vacat Eurypus Py- Vide ne men- yxusfcaro & thryffa, & reliquis fpinofioris generis;ita Ariftoteles. Scarus, 5 dof fint i^ inquit Columella, totius Afize & Graciz litoribus Sicilia tenus frequen- boc locoexem |. s E f ig 3 . . - WAP. He tiflimus exit.nunquam in Ligufticum,nec per Gallias cnauitad Ibe ricum sels marc: itaque neffi capti quide perferantur in noftra maria, diuturni queàc Scerus apud poffideri. Vti uero Plinius refert,fcgrus mari Carpathio frequés,promon- Vawron? eti. torium Troadis Lectum fponte nunquam tranfit.Inde aduectos Tyberio pfcinis dul-. ("AL dio principe Optatus przfectus claflis inter Hoftienfem & Campa- 4 EUMDEM oram fparíos diffeminauit: poftea frequentes inueniuntur Italiz in li- Quomodo ca. tOrC,non ante ibi captz. Alga uefcitur,uti diximus, phucóue marino, eóq; piaturleges a- capitur . Fallitur quoque à pifcatoribus per foeminas , quasamore nimio F pud Oppianu. profequitur. Mirum fcari ingeniü Ouidius prodidit inco uolumine,quod Ub-a-dePf.— Ep ieuticaninfcribiturifcarum inclufum naffis,non fronte erumpere;nec infeftis uiminibus capuc inferere:fed auerfum caudz ictibus crebris laxare fores,atque retrorfum ita erum pere.quem lu&tatum cius,fi forte alius fca- rus extrinfecus uideat, apprehenfa mordicus cauda adiuuare nixus erum- 22 ,,U pentis. Duocffefcarorum genera prodidit Nicander Thzaterznus, alterü 9ri«e, «9^9. onian uocari,alterum zolon.Saxatiliseft fÍcarus,ut diximus:& caro illi, ut Diphilus fcribit, tenella, fragilis, fuauis, leuis: atque facile & concoquitur & in corpus digeritur,modicéque aluum mouet. Non fine przcautione ta men fcaro (przfertim recenti) ucfcendum fuadet: pafcitur enim nonnun- quam marino lepore:quo fit, ut eius interanca choleram excitent. Xeno- crates Ícarum cito in uentre corrumpi dixit.Scari pifcis marini iccinore ad G parotidas utuntur nonnulli. 1 Sedfcaro,&c. Scarus,inquit Plinius,principalis hodie . Extat Ennij uerfus apud Apuleium apologia prima,defcariprzftantia: — Scarum przteriJ,cerebrülouis pe- Ruminals, néfuüpremi. — 2 Dicitur ruminare, &c. Ruminat & pifcis, quem ab ca re ruminalé uuon£. quidam appellarunt,uvesex.ita Theodorus Ariftotelis uerba retulit: mihi uero ita uer tendum uidetur, Ruminant & pifces (fcilicet quidam) & quem ab ea re piguxa , id eft ruminalem appellant: ut incertum adhuc finin quo animalium genere numerari dc- beat «sex. Athenzus ex Ariftotelis authoritate fcribit fcarum effe carniuorum. 3 Scauri, Scaurus habeturin codicibus noftris, & hic in cap.16 lib.8,& cap.i7. 4 — Optatus, &c.uidean ita legendum fit,an Optanus uel OGauius: ex Macrobio lib.3 Sar. E Demullo,coccyge & aliis quibufdam fimilibus. Cap | CLXIX. Mullus, | )Otftfcarum muftelàmque;ex reliqua nobilitate, gratia maxima & co- 1 TOUS pia mullis. Nomen his Fencftella à colore mulleorum calciamétorum "T642A i6, ; . ^ e : 1 bonn datum putat:xtrigle à Grecis uocatur,ut nonnullis placet;quia ter anno pa- 5,gemina barba infignis fere:fed mullü z expirantem uerficolore quadam & numerofa uarietate fpe&ari, proceres gulz narrant,rubentium fquamarum multiplici mutatione pallefcentem, utique f1 uitro fpe&tetur inclufus.Litoralis pifcis eft,ig arenofis fere litori- bus uictitans: & inter faxatiles quoque à nonnullis, ficuti ab aliis inter pe- . lagios riatfolus faxatilium. Rufus pifcis cft, ANIMALIVM LiB. Vill. i$à À lagios numeratur:quandoquidem fecedit nonnüquam & in altum marc; Plures habet appendices fuperne circa uentriculum: gregatilis cft. Ter an- no parit,fed autumno poullimu m.oua fua limo committit:unde fitut fc- 3ro parcre uideatur:diutius enim frigus continetur in limo. Mullus poftea quàm ter pepererit,fterilis redditur, inquit Athenzus: gignuntur etenim illtinutero uermiculi quidam qui femen cius deuorent. Mullis magnitu- 4 do modica, binafque libras ponderis raro admodum exuperant: nec in ui- uariis pifcinfsue crefcunt , cum fit molliffimum genus , & feruitutis indi- enanüffimum. Septentrionalis tantum hos & proxima occidentis parte 5 non gignit oceanus. Vigent mulli potiflimum autumno. Eorü genera funt Nonn quibuf" plura:nam & phucis ucfcuntur marinis, & oftreis,& limo , & aliorum pi- 4" exiplan- B fcium carne:& barba gemina infigniuntur inferiore labro.Sunt & qui bar d. E ba carent:uerum lautiflimi barbati,ut Sophron author eftaccs uocan- p, tur: Xenocrates ita diftinxit,Mullus pelagius,qui & optimus, perquam ru bicandus eft igneóue fulgore & ueluti minio auróque fplendelcens, quo à faxatili genere maxime differt.barbam quoque gerit. Lutarium exiisui s4,,, [ugs 6 liffimi generis appellat, ut qui caeno & fordibus uel uilitlimis pafcitur. nec ri, litoralibus gratia, laudatiflimi ex mari puriffimo , & qui conchylium fa- piunt: qui cancellos deuorant,& grauiter olent & guftui ingrati funt.Pre- 242los. duram carnem habent mulli;fed friabilem tamen:quo fiut nihil habeant infe autlentum aut pingue,fed nec mali fucci quicquam. Difficulter con- coquitur;nec facile corrumpitur: quód f1 probe concoquatur , nutrimenti C plurimum prabet. Stomacho grata cft mulli caro, (inquit Diphilus) mo- dicéque aftringens, & aluum fiftit;prafertim affa:nà frixa grauis eft & con co&u difficilis: fanguinem autem elicit quouis modo parata.Iucunda qui- £275 i- dem cft mulli carojinquit Galenus,atque hominum naturz familiaris: a(- X97. fiduo tamen mullorum efujoculorum aciem hebetari prodit Diofcorides. Mullosin cibo inutiles neruis inuenio fieri,inquit Plinius . Mulli grandio- res nec adeo fuaui funt carne atque minores : nec concoctu tam facili , ut quz dura admodum fit.Ec utin uniuerfum dicam , mullus neque tantam habere fuauitatem,neque corpori falubris adco uidetur,ut tantopere expe ti debeat. Cum itaque quendam interrogaflem, inquit Galenus, qui mul- ^ losprzgrandes ingenti pecunia comparaucrat, quamobrem tam [tudiofe D cos expeteret,propter iecur potiflimum refpondit fe grandiflimos emere: 7 deinde & propter caput... Mullus fi crudus atque diffcétus admoucatur, marini draconis,aranci ac fcorpionis ictibus medetur. Contra omnia ue- neficia ex menftruis mulierum auxiliatur mullus : item cotra paftinacam, & Ícorpioncs terreftres marinófque,& dracones, & phalangia illitus fum- paeísuein cibo. Vomitiones mulli inucterati tritíque in potione concitant. Eiufdem recentis é capite cinis,contra omnia uenena,priuatim contra fun cos auxiliatur. Attritis quoque imponitur cinisecapite mullorum : com- buritur autem in fictili uafe:illini cum melle debet. Carbunculos difcutit mullorum falfamenti cinis: quidam capite tantum utuntur cum melle. Mullum lutarium femper comitatur [argus nomine alius pifcis: & ccenü sarez;; Cc i Sargus cov me lanurus, mv 2e9 uj. oí Tc xj Ua you ue dicitur a- pid Atbenai. D'EAR-DIUISSEIRVE NR. I2L5S fodiente co(fodere enim poteft)hic defcédit & pafcitur : imbecilliorésque E ne codé adnatent arcet:pifcis alioqui faxacilis inter herbofa faxa uictitans. Infignis fargusque notisjinfignis & alis: Et fpinis uclut palis horrentia terga Occulit, ut totus ualido mucrone tegatur. Nec dextram iniicies,rigeant quód tergora denfis Sentibus. Sargus bis parit,uerc fcilicet & autumno paulo ante zquinoctiü. Fert ute- rum dies triginta,coit meníc Decembri.Sargus cum hamo tenctur;ad fco- pulos lineam teritzaftutum certe pifcem effe fargü tradit Numenius.Ma- rcs pro foeminis contendüt:quo in certamine qui uictor euaferit,folus fce- minis potitur omnibus.Caprarum miro amore tenctur fargi: ut fepiffime F ementita earum Ípecie decepti capiantur.In cibo laudatur fargus:eít enim 8 o ' ftomacho gratus,probü generat fuccum,faciléq; in corpus digeritur, abü- 9 Saveinns, Pediculus pi- fas. Coccyx. Cuculus. T01)9A«. Hirundo. Chelidon. Milius. AMiluago, I&eocf. Lucerna. Eyythrinus. Evythinus. Aubellio. de nutrit, & aluum mouet. Gregalis pifcis farginus eft:fed farginum alium effe à fargo,Epicharmusauthor cft. Vtcirca mullum lutarium fargus, ita in mari quod à Cyrenain AEgyptum panditur, pifcis pediculus nomine, circa delphinu m eft:qui omnium pinguiffimus efficitur pabuli Copia, quz delphini opera fuppeditatur. Rufus eft & coccix, id eft cuculus,ut author cft Numenius:& mullo fimilis,ut Pfeufippus. Quo ficut nonulli trigolam ab fimilitudine coccyga appellent:fed partes pofteriores fqualidiores ha- bet trigola.Coccyx ambigit:hoc eft partim pelagius eft;partim apud litora degit arenofa. Coccyx piícis perinde ut cuculus auis obftrepit, unde nomé accepit:caro illi dura eft. Hirüdinem quoq; pifcem(nam eft & hirüdo po- G lypo fimilis)Pfeufippus mullo fimilem effe tradit:chelidona Greci uocant. Chelidon fel habet fcorfum à iecore inteítinis comiffum.Volat hirüdo fa- 10 ne perquam fimilis uolucri hirüdini: fublimésque adeo uolitant hirundi- nes,ut mare ne attingant quidem: altiüsque in uolatu fefe attollunt quàm miluus,non tam alte tamen quàm lolligo:& pinnis ftridere fentiütur:funt enim his pinnz lat: & longz.Item pelago gaudens,& nigro tergore mil- uus fubit in fumma maria. Pifcis exarguméto appellatus lucerna, linguá- queignea per os exerta tranquillis noctibus relucet. uolitat autem miluus (eg uocant)cum fibi à maiore pifce mctuit,fed fumma tátum maria at- H üngens:neque enim tam alte fe effert quàm authirüdo aut lolligo, ut nc- Ícias uolitét ne an fuper aquà natet. Q uoties uero cernatur miluago extra aquam uolitans,tempeftates mutari Trebius Niger author eft.Carnem ha bet miluus coccygi cuculóue alioqui fimilem,fed duriorem. Rubcellio qué i1 erythrinum & erythinum uocant, litoralis pifcis eft, & arenofa loca inco lens:uel,ut Ariftoteli placet;pelagius magis. In hoc genere non reperitur mas: omnesenim ouis grauide capiütur:neque mas ullus adhuc uifus eft: quamobrem de his nodum compertum habemus quod fidem faciat fatis. Erythrinus fapore iucundo eft, & alimentum prabet copiofum.in cibo fi- fticaluum:fi in uino fuffocatus moriatur,uenerem ciere dicitur uinum il- lud epotum;ut ait Xenocrates:ucl uti refert Plinius,rubellio in uinoputre- factus, ANIMALIVM: LIB. VilIk i43 . À factus, iis qui inde biberint tzdium uini affert. Venerem concitát erythini . 3: ^ . " ; , ux . $ is ^ E 11in cibo fumpti. Et rutilus pagur(pagrus ctiam & phagrus dicitur) fimilis Peur, erythrino eft:& modo pelagius modo litoralisjin faxorü cauernis degens. Pero. Lapillum in capite conunetzideóque hyeme pregelida maxime infeftatur: Phagrai: JC : ; spp Z - 4 EM E - mU. : Phi "er facic enim lapidis rigor,ut per algoré gelet.Cor illi triquetrü eft : folitarius , ^ 5." fisv gini : "D . . exY34 06. clt & carniuorus.Vere pagrum uigere fentit Ariftoteles:at canicul exor- PP E (rorius. tu edendum fuadet Archeftratus .& caput in eo prcipuum:duram habet Jj carnem, & quz nec corrüpitur facile,nec aluum ciet. Eft & fluuiatilis pha- grus:fed marinus przftac. Niloticus elt pifcis, qui(uti refert ZElianus)aduc- tantem Nilum prafentiens procurrit , futuràm que aquam ZEgyptiis przc- nütiat. Pagro fimilis atque crythrino hepatus eft:qui & lebias à nonnullis Hepatus; B appellatur;colore nigricante. eftque pifcis folitarius, carniuorus.détes ha- 7s. 14 bet pectinatim coeuntes: oculos, quàm pro corporis ratione maiores,cor ied triquetrum & candidum.lapillos gerit in capite duos, ut Hegefander au- OE &- 1, thor eft;colore fplendoréque oftreis fimilesyrhombi figura:felle caret. Ap- pendices habet quafdam paucas fuperne circa uentriculum. Saxatilis cít, ut Diocles prodidit: & in cauernis latitat in alto mari.Hepati caro,ut Gale nus docuit, duritie mollitiéque mediocris eft : autumno uilefcit , author Xenocrates. 1. De mulleis calceamentis,uide Hermolaum in annotationibus in Plinium. - 2. Onuidiusin Halientic. -Tenui fuüffufusfanguine mullus. — Addit Maffarius, Si uiuus defquametur,fan , c guineum colorem habet. Epicharmus 7&//A «s uocauit xíqae ecd 19. evuC numer, id cft po gibbas,ab co quod earumformz contigit. 34 Sero parere. o dé ziczer, Vt fero pariat: Gibbe. ita Theodorus ad Gracam ledionetn.Et uetus interpres aliter: fed mancus eft; 4. Bináfque libras.Mulli trilibris meminit Horatius lib.z.Sermon.& quadrilibris Sene- ca epift. 96: fed rara hzc. Mullum ctiam 1. x x x librarum in mari rubro captum Liici- nius Mutianus prodidit,inquit Plinius. $ Eorum genera plura.Mullorum genera forfitan pabulo maxime difcreta intelligemus:ficuti & de purpura dixit Plinius. Algé fe,enutricü alga:oftrophagum,conchis:carniuorum,;carne:lutariu.luto limóue. | 6 Lutarium. An hzc fortafle triglisfit Oppiano, quz in coenofis litoribus uidtita? 7 Tes. Iccurpotitlimum.Mulli iecur quo pa&o apparetur condiatürque,docet Galenuslib. 3dealiment, | 8. Decepticapiantur.Q uo pa&o fallantur fpargi à pifcatoribus fub caprarum fpecie,legito apud Oppianum. — 9. Sarginus. Theodorus fargiacü uoca- Sargiacus; uit,nifi mendofusfitcodex. r0. Volat hirudo.Q uod de hirudine fcribunt, hirudiné Ícilicet uolare, &c. an de altera hirudine potius dicitur, quz polypo fimilis eft? cum D dicat Plinius,cam nó pifci,fed uolucri hirundini fimilem effe. Maffarius aliter fentit: equidé adhucnihil afirmo.Non me latet, huius fententiz uerba apud Plinium alitet à nonnullisdiftingui:funt enim qui hunc Plinij locum hoc modo legant. Volat hiru- do fane perquam fimilis uolucri hirüdini,item miluus : ut fcilicet hic finis fitilliusca pitis:deinde alterius principiü:Subit in fümma maria pifcis cx argamenro appellatus lucerna, &c.ut fcilicet diuerfi fint pifces miluus & lucerna.Nos à uecuftis exemplari- bus non recedimus.Et certe Pliniusipfe lib.32,c0m lucernam inter marina numerat, miluumnonnumerat. 1t Rubellio;à colore rufo,ni fallorsquanquam Oppianus lib.1. £u-oír AS v.Spivoi id cft lauíq; erythrini dixit.Rubeoné etiam uocat hunc Thco- Rubeo; dorus ex Plinio ,& rubrum: vxx&) eum dixere Cyrenei/hyccam .Erythrinus fluuiati- Ruber. : lis etiam fortaffe uidebitur legenti primum caput lib .4 de generatione animalium: 7Zycot, vx. nifi mendofus fit codex,quod certe fufpicor. Nà quod ftatim in co loco fequitur, (Et- Erythrinus flu enim nonnulliftatim habere oua uidentur,ut de his in hiftoriis fcripfimus) dephoxi- uiatilis. Cc 1j DE?BDITTERENSAulTLS nis potiusuerum eft : fexto enim libro hift.animaltum, probat Ariftoteles oua ctiam E, finecoitu confiftere:quod argumento conftat nonnullorum flauiatilium : nam pho- xiniftatim,prope dixerim cum nati funt, & admodum parut adhuc,oua habent. De rubellione fiue erythrino tantum hoc habetur,quód omnesgrauidi capiuntur. 1 Pagur, Inter cos pifces qui in faxofis cauernis latitant; numerantur ab Oppiano & -Aertophagri. agriophagri. Pagros numerauit Athenzus in maiore piícium genere, & corum qui 7uv7t uocátur,id eft(ut equidem arbitror)qui in partes diffc&i in patinis miniftratur: ucl utin falfamenta condiantur.Afferuntur,inquit Oribafius,phagriex Indico mari faleconditi,duri &cetacei. 1; —Pagri fluuiatilis dentis longitlimi meminit etiam Plinius li b.32,ut uideri poffit xeNé4tse,id eft haberc dentes exertos, ucl quód habeat caninosdenteslongiores. 14 — wagyedss,uide an legendum firapud Athenzum xxaoMódse. 1$ Aconcharum fimilitudinc gemma oftracis cft:cui,ut inquic Plinius, oftrea nomen & fimilitudincm dedere. Í F Dc fynodonte,fynagri,charace,chromi & cantharo. Cap. CLX X. Agro fimiles funt, ut Icefius tradidit(quod fcilicet ad alédi facultes at- tinetfynodon,fynagris, charax, chromis, orphus, acarnan & anthias: in cibo enim fuaues funt. modice aftringunt;ac proinde difhcilius exccr- nuntur.copiofum dantalimentü:magis uero alunt;qui ex iis carnofi funt S$»md»» ^ yjinüfque pingues.Sinodonta uocant pifcem,e cuius cerebro cft fynodo- 1 züoMA. CE dds gemma.Synodontas &végoruioes id cft inzqualiter & cum uarietate quada rufos dixit Epicharmus. gregalis & litoralis pifcis cft; partim inter 2 faxa,partim in arenofis uictitans.Q uaternas habet utrinq; branchias, eáf- que fimplices:fel uero àiecore femotum, & intcflinis commiffüm . Carne uefcitur fynodon:& mollia(quz uxa«ua dicuutur)appetit. Euenit illi ple- runque,ut dum minores pifces infequitur, uenter in os procidat ob uoraci G tatem.Synodontas duram habere carnem tradit Xenocrates: fed fuccum creare probum, mediocritérq; nutrire:facileq; & in corpus digeri, & aluü Sygamis. . mouerc.Synagris alius pifcis eft:ucrum genere nequaquam diffimili. Eft é m : " , : Mp ^, Charax, & charax eiufdem generis cum fynodonte:cui & ui&us fimilis efle folet, partim fcilicet inter faxa,partim uero locis arenofis: fed charax fynodonte melior eft.In mari rubro nafcitur charax. pinnas habet & utrinq; & iter- go, auri fimilitudinem fpeciémque geric.Inferiores partes purpureis cin- gulis illuftrantur:fimiliter & cauda aureum colorem gerit. Purpureus co- Chromi. »loroculas pulchre adumbrat. Atque immunda chromis huius quoque ge H neris eft:qui(ut Plinius ex Ouidio refert)in aquis nidificat.Lapidem in ca- 5 pite habet,ac proinde algore maxime infeftatur.Vocalis cft, & quafi grun- nitum emittit:liquidiufque audire creditur.Fufancus pifcis eft:tufimq; ca- piuntur chromes. In uere omniü pifcium optimus habetur, ut author cft Orphus. Ananius. Orphum ex hocgenere,rubentem Plinius ex Ouidio rcfert.Car- 4 dar. niuorus hiceft,& dentes habet ferratos : folitariusque capitur. litoralis cft edos. : M . re, . : ; Á dag magis quàm pclagius:uiuttque plurimum in faxorum cauis. Orpho hoc proprium eft;quód in co meatus;qui feminales dicuntur,nulli inueni&tur: 5 & hocquoque;quód ucl diffectus diutius adhuc uiuat.Dum paruus eft;or- Orphacine. phacine à nonnullis uocatur.Breui ex paruo infignem accipit magnitudi- nem:uiuitfere duobus,no ampliusjannis.caro illi dura cft. Pituitam creat hic ANIM ÀTIYM:ZmELB.* VvIIE 154. A hic pifcis,nec facile concoquitur;alimentum przbet copiofum,nec impro . bum fed tamen quod lentius eft :nó facile corrüpitur, & urinam ciet. Par- tes quz ad caput lunt,facilius cocoquuntur:carnofiores uero graues funt, & concoctionem non tam facile recipiunt : teneriores funt quz circa cau- 6dam. -Concolor ili Cantharusingratusfucco-, inquit Ouidius, cusrbarus, partim litoralis, partim pelagius cft. Cantharus naffa capitur, efca carabo xar3egor. aut polypo:fed utrouis atlo.Cantharum Xenocrates author eft, & grati fa- poris effe pifcem,& probü creare fuccum:qui & abunde nutriat, faciléque in corpus digeratur, & aluum modic ccicat. 1 Etfului frpodontes,dixit Ouidius in Halicutic, co forfitan modo, quo Oppia- nus £arXie fbvSefrovws. 2.— DentexColumellz pelagius cft pifcis,qui & arcaofo gur- Detex. giteoptime pafcitur. 3 — Nidificat. Atqui Ouidius in Halicutic, B Atque auium dulces nidos imitata fub undis — ^ potius de falpa dixiffe uidetur. Cremys ucl chremysapud Athenzum lapillum in capite gerit. Et qst] apud Arifto- Chremys, telem inter eos pifces numeratur,qui acutiffime audiunt. An uel cremys uel chremps Xe. idem fit qui chromis? cum Theodorus hunc omiferit: & quód chromis additus fit ab Chremes, explanatore aliquo,tanquam magis notus quam chremps: alioqui locus ille Arifto- X6«s. telis fufpe&tus eft. Chremes item apud Oppianum pifcis eft,quiin paludibus uictitat, & fluuiorum oftiis:an idem fitcum chrome,;an diucríus? Iecorino, ut uidetur, fimilis eftchremys, ex /Eliano. 4 —Ouidiusin Halieutic.non orphum fed orphan uocat, Orphas. modo abfit menda, & inter pelagios pifces recenfet. An fitidem cum orpho, confide- ra.epithetum habet wéy ny. — 5 Meatus, Jeune move, ita legendum arbitror, nonazógovw. 6 Cantharus,&c. Theodorus fcarabeum hunc uocat. Scarabeus, C Deanthiarum generibus. Cap. GNE Is natura non diffimili anthian effe docuit Icefius. Porro anthian nó- -4nthias. 1 nulli facrum pifcem uocauere : quàdoquidem quo in loco anthias fit, nullam ibi beluam effe confeffum cft,quo iam indicio fecure fpongiatores urinantur.Sed id cafu fic euenire dixerim: quo modo & ubi fit limax, neq; fus eft neque perdix:omnes enim limaces ab his eduntur. Frequens hic pi- Ícis apud Chelidonias Afiz infulas,& circa Sarpedonem promontorium, Anthicon petris funt pafcua grata profundis. Non illis femper 5 MM rad trahuntur Q uó gula, quó uentris iubet infatiata libido. D Ante alios,iftos compellunt eeftra palati. Anthias z[Late parit hyeme in cibo optimus cft. flrepitu gaudent;cóq; al- le&i nonnunquam capiuntur. Anthiz cum unum hamo teneri uiderint, Q ibus modis fpinis quas in dorfo ferratos habent,lincam fecare traduntur, co qui tene- capantur a tur extendente,ut prxcidi poffit.Hzec Plinius: at ucro Ouidius, this, offendit e OU : ; : Plinius (2:0 1 Anthias (inquit) iistergo quz non uidet, utitur armis. CHE P Vim fpinz nouítque fuz;uerfóque fapinus Plinius boc,Pi Corporc;lina fecat,fixiimque intercipit hamum. thea authore, 2 Nam, ut Oppianus fcribit, dentibus aut nullis armatur, aut certe obícuris "rene tn. ut. obtufisue: fed fi hamo dctinetur,plurimum renititur, magnásque oftendit 77 us ir- inrenitédo uires. Anthiam ftomacho minime gratam efle,fed probum ta- 25, ,,49,, men generare fuccum Icefius author eft,faciléque excernitur. Anthiarum Axis fpecies, Cc iij E Evo. AVAGS9; Callichibis. xo Mu YVuot Callionymus. Callionymus. Pulcher. Vranofcopos. dents, ocwog .. Hu ép oxofTu N»yCLeris, Nux Tóis - Ficlops. Ellops. Elops. Hellops. JAcapen[er. DE-DIPPEREN TIS fpecies quatuor:aliz nanque fuluz;aliz candidiores, nigricant alix . Sunt E & quos &omi; & e" Ns mis uocant, quaft magnos aut cauos habentes oculos 2 'dixcris:quádoquidem fupercilium in iisucluti in orbem ducitur. Anthian quoque alij callichthin uocantjalij callionymon: nonnulli elopa: & alijly- con. Quos tamen diuerfos effe pifces Dorion afhrmat: eft enim callichthis - (qui & callionymosà quibufdam uocatur) ferratis detibus, & carniuorus, '& gregalis:atque;ut fentit Oppianus;pelagius, & qui non admodum lito- re gaudeat. Hunc facrum pifcem cognomine uocant: nam ubi callichthis cít;)noxia magnarum non cxtera monfílra ferarum apparet: & fi hamo de- 5 tincturjingente ui renititur. Callionymus Ariftotcli litoralis pifcis eft;ide 4 qui & uranofcopos uocatur ab oculis, quos in capite ita fitos habet,ut ctia hi noluerit non potcít non fufpicere cxlü:nonnulli agnum uocant. Fel cal F lionymo in iecore ineft proportione corporis maximc omnium piícia Co- piofum. Vranofcopus malum procreat fuccum, & faporé habet uirofum, ut Xenocrates author cfl: & cibus grauis,ut Diphilus prodidit. Et funt qui callionymum dicant efculentum cffe:plerique negant. Fel callionymi ocu lorum fuffufioni;albugini, & hebetudini obfcuritatíue medetur. cicatrices fanat,& carnes oculorum fuperuacuas confumit: auribus utiliflimü , cum 7: rofacco infufum.Ignauus pifcis eft hemerocoetes:oculos hic habet in fum- ; mo uerticcyos inter oculos medium . Interdiu femper dormit, noctu uigi- latoberranssindéque à nonnullis ny&teris uocatur. Pifcis uoraciffimus, & 6 nunquam edendo fatiatus. nec ceffabit unquam, Donec cum rapido difrumpat uifcera uentre: G Et nimio paftu uita fpolietur onuftus. Eft tantz fignum crapulz uentrífque rapacis: Apprendat fi quis pifcem, dein porrigat efcas, Dum cibusore tenus;paftu & fumma ora replentur, Arripict: Ellopa quoque nonnulli anchian uocant : eundémquce effe qué callichthin 7 & callionymum arbitrantur.Dorion diftinguit,uti modo diximus, Eft pretiofus helops noftrisincognitusundis, . utfcripfit Ouidius. Pamphilio nanque mari profundo nec alio pafcitur : quanquam Archc- ftratus ellopen ex Syraculis precipue laudare uidetur.Branchias quaternas * habecutrinque fimplices.Felà iecore femotü eft, & inteftinis commiffum. H Helopi palmam faporis inter pifces multi dedére:eftque ftomacho gratus, abüde nutrit, & aluum facile mouet;ut Xenocrates docuit. Appion gram- maticus eundem cfle ellopa & accipenferem tradidit.Sed falluntur;ait Pli- 8 nius,quicundem accipenferem exiftimaucrunt:quanquam & peregrinus, & apud antiquos pifcium nobiliffimus habitus accipenfer eft: tanta nan- que crat apud Romanos ueteres accipeferis gratia, ut icoronatis miniftris cum tibicine & cantu in conuiuium introduceretur. Vnusomnium ac- cipenfer fquamis adosuerfis contra aquam nando meat.Nullo nunc in ho nore cft:quod quidem miror, inquit Plinius, cum fit rarus inuentu . Pifcis cft non equidem magnus,figura ad triquetrum accedes, roftro porrcctio- re.Hu- ANIALATXPVM sEDB,.: VIL. 155 A re. Huius pifcium generis,uel minimus non minoris uenire folitus eftmil xor pee le nummis Atticis. XIAGY, 1 Yéporixel), ideft facrum pifcem alij quoque pompilum uocant, alij delphina;a- x ic Iae(. lij pifcem, quem A&xcr,id eft candidum appellant:alijauratam: alij denique TTD PX Sacer pifcis. fignificare dicunt, tem Itl), ideft (acratum pifcem,utiébórgous. 2 FuluzewX. Cididus pias. Cynedi foli pifcium lutei,inquit Plinius, qui an fint ex hoc genere nondum conftat: cci. ficuti nequean cum cynedis iidem fint alpheftz.Sunt autem alpheftz,pifces toto qui- AAqusie, al- dem corpore cerei colorisquibufdam ramen partibus admixto purpureo. Capiuntur phefticus. autem fere,utaiunt,bini, alter ad alterius caudam infequens. A lphefticus Ariftoteli k4£pós,id eft fului aut rutili coloris eft. Eft & xaeie, ceris, tenella carne pifcis, ftomacho kwels, ceris, gratus,uentrem mouet.fuccus ex co & craffior eft, & abítergendi uim habet. AvAogvs, -"Aulopios. aulopion qui circa infulas Tyrrhenicas uerfantur cetaceum quendà pifcem appellant magnitudine maximum,qui etiam cum thynnis pugnat, & contra pifcatores nonnun quam decertat& fzpiffime ui&toriam reportat: cum eftcaptus,eximia formafpe&ta- B tur.oculiscft patulis,rotundis, magnis;dorfo caeruleo & uentre candido . à capite ad caudam pertinens aurea quzdam linca in orbem definit. Ex hisnonnulli cicures funt , quos fane pifcatores ut beneficos ab aliis internofcunt, cófque tanquam du- ces fe&antur,nec comprehendunt unquá: alij feri funt aulopij,quos & capiunt piíca- tores & occidunt. Hzc ZElianus. 3 Hzcex Oppiano. Eadem fuprà de anthia ex Ariftoteledidafunt. 4 — Halefürion,inquit Hermolaus, funt qui pro callionymo | Zzalefarior, pifcecapiunt. s. Hemeroccetes,&c. Hic cum callionymo aut idem eft,aut certe nó ditfimilis:neque Ariftoteles Plinisue aut Acthenzus hoc nomen habet, neque cótrà, Oppianus callionymum nomen,quod meminerim. 6 NyGeris:Lippius noduam | No£fua. ucrtit.. 7. Ellopa, &c. Theodorus accipenferem uocat. Elaps alius pifcis ab ellope, Z/capenfer. apudIul.Pollucem. Ouid.in Halieutic. Elaps. T'üque peregrinis accipenfer nobilis undis. Ob raritaté laudatur à Martiale, C Ad palatinas accipenfera mittite menfas. Ambrofiasornant munera rara dapes. 8 Deaccipenferis pretio & nobilitate apud antiquos,plura leges apud Macrob.lib. J4ccipenfer. Saur. 9 Andeaccipenfere hzc,an de galeo Rhodiaco potius dicantur apud Athe- ' naum,confidera . Dc lupo & afellis. Cap. CEXXII. Racipuam olim authoritatem fuiffe lupo & afellis, Corn.Nepos & La. 7,5, Aa. l berius poetamimorum tradidere. Lupus (nségase Graeci uocant) lapi- gat. dem in capite gericideóque algore maxime infeftatur: linguam habet of- fcam atque adhzrentem,cor trigonum: ut inter pifces liquidius audit. fo- D litarius cft & carniuorus,uti prodidit Ariftoteles. Lupus quanuis pelagius fit: (itaenim uocantur & qui in mare profundum fecedunt:) in paludi- bus tamen maritimis (quas auuroSaAas«; uocant) & fluuiorum oftiis fre- uens eft:pracfertim ubi copia dulcis aquz influit. Eciis maxime locis fae- tificat;ubi lumina exeuntin mare:fzpius uero in fluuios afcedic. Hunc pi- Ícem,inquit Galenus, in aqua dulci natum non uidi: in paludes tamen & fluuios? mari aícendiffe confpeximus: eóque fit ut raro paruus, quemad- modum mugil fzpius inueniatur.Bis anno parit lupus, prior partus zítate perficitur:uerum pofterior, qui fcilicet hyeme accidit: infirmior cft. Cum 1 alios pifces complures intra pifcinarum fepta, tum etià fine macula (nam funt & uarij) lupos includimus. Fufcina interdiu lupus fpenumero capi- tur dormiens;alioqui minime fufcina poffe capi cxiftimatur. Lupum pilce DE DIFFERENTAILIS reti circundatum arenas arare cauda, atque ita conditum tráfire rete, pro- E. didit Ouidius.Q uapropter folertia in tuendo fcíc lupum aliis praftare pi- 2 fcibus nonnulli prodidere:uerum;ut Plinio placet;minus in prouidedo lu- pus folertiz habet : fed magnum robur in pernitendo : nam ut haferit ha- mo, tumultuofo difcurfu laxat uulnera, donec excidantinfidiz. Lupus & mugilis quanquam inimici fint capitales,tamen ftato tempore congregan tur.Cumfertutero lupus deterior eft.Luporum laudatiffimi, qui appellan Lupuslanatus car lanati àcandore mollitiáque carnis.optimo fapore iudicanturin Tybe riamne inter duos pontes. Hac Plinius. Lupus marinus, inquit Xenocra- tes,quo maior eft, co durior cuadit. Optimus autem eft qui magnitudine mediocri eft: tenellus enim & ftomacho gratus , bonique fucci eft: fuauis quoque & copiofum przbens alimentum: faciléque & pcr corpus digeri- F tur,& peraluum defertur: contrà qui in pifcina feruantur inclufi, fapore. funt minus grato. Cum in utroque humore uictitet lupus pifcis, marino fcilicet & dulci,qui in puro mari degit, inquit Galenus, longe przftantior cft coqui in mixtis uitiatísue aquis uiuit: atque quod ad fucci probitatem attinet, ne auibus quidem montanis multum cedit. Optimis quoque ma- Lupus avis, rinis pifcibus aequari tradit Xenocrates fluuiatiles lupos, maculofos ua- macdofas, — riófuc, (ita uoco &9srypichow) ex Tiburtino Aniene. Lupü appellant Foroiu- 3 AxGgatUmtsi- Donfes picem ex quo garum faciunt. In mari rubro pifcis nafcitur quem dod Ri períeum Arabes fimul & Graci nominant, afpectu lupo fimilis E pari ma- lienfis. gnitudine cum anthia maximo. nafo eft leuiter adüco, cingulis aureis dif- Perfeus. tinguitur,quz à capite exorientia oblique feruntur , & ad uentrem uíque G pertinent. trequentibus & pragrandibus dentibus munitus eft. Ex omni- bus pifcibus qui in co mari uerfantur,roborc & audacia maxime excellere -Afellus. dicitur. Afcilorum;inquit Plinius duo genera: collyri minores, & bacchi, Bacchus. qui non nifiin alto capiunturzideóque przlati prioribus. Et callarias afel- Callarias. lorü generis,ni minor effet . Quos Plinius afellos, Grzci órr uocant, & à- Ovoe, Ovíakog. : : UE * PR ; ; 3 j voxoveid cft afinos & afellos: quos Philotimuscrov, alij ízxow dixere,inquit Galenus. Eft uero cor & órízxes, ut Ariftoteles prodidit, (inquit Athenzus) 4 pifcis minime gregatilis,cuius os magno hiatu refciffum eft, non aliter at- quegalei:& qui folus inter pifcescór in media aluo gerit: & in cerebrola- Molari forma. pillos habet molari forma.cwrinquit Ariftoteles, canicul temporibus ca «uofoés ui- lidiffimislatetzindicio autem effe uidetur,quód longo interpofito tempo- H Aes ,id efl ro- vc capiatur.Cum pifces uenatur àes;obruit arena fefe : cámque nullam fui tnde corporis pártem intectam reliquerit, uerberat radiolis; quos in ore geltat, 5 quos pifcatores uireulas uocant, quas pifciculi cum afpexerint, adna- "m cantquafi ad algas quibus ucfci foliti funt. Differunt autem (ut Dorio tra- dn dit) óros Gc ivfeues: ev quidam 54v appellarunt: ór/;wey autem joadeidter & ux 6 redu. fer nonnulli uero aae: alij «Aeeito,ut refert Euthydemus. Archeftratus Máflns. órvà quibuldam xmas uocari dicit.Onifcus;ut Oppianus fcribit;in locis n pafcitur ceenofis & herbidis:at onos non nifi in alto mari minoribus pifci- Pr bus infidiatur:qui & canicula temporibuslatet.Cüque hamo tenetur,non 7 A facile fequitur trahentem:fed plurimum relu&tando, pifcatori no paruum faccícit ANIMALIVM LIB. VIII. Tm A facefcit negotium. Afellorum caro,inquit Galenus, mollis quidem eft,fed -4felus non zque ac faxatilium friabilis.Xenocrates mediam habere fübíftantiam mauulteam inter molle & durum, & fuccum probum eundémque copio- fum gignere. Afelli ipfi non parum inter fe difcrepant: nam qui in fyncero mari uictitant,probóque utuntur alimento, carnis bonitate cum faxatili- bus contenduncqui uero prauo aluntur nutrimento, aut in aquis quoquo - modo mixtis degunt; (praefertim uero fi uitiofz fuerint aqua) mollé qui- dem habent carnem: uerum ob pinguedinem lentorémque, neque fuaues adco iam funt, & alimentum gignunt excremétofum. Ex afello pifce lapil- li; qui plena luna inueniuntur in capite;adalligitur linteolo contra febriü B«ccws. circuitus. Bacchus,ut Xenocrates tradit, mediocris eft fubftantiz: ut uero de 4 fit A- then&l exem - & , re E E : : plar boc im lo- uirofum quid in fe habeat. Afelli nomen à colore didu&tum eft;ut Varroni dead. dofím. B Diphilo placet,bonum procreat fuccum: fed qui non facile cocoquatur, placet/ficudi & umbrz turdíque. -"Afellus. 1. Quosfine macula lupos uocat Columella, iidem fortaffe (unt quos Plinius la- Lupus lanatus natos dicit:quos uero Columella uarios,eos Oribafius &oxsrpcvove, id cft maculofos. Lwpus varius. 2 Et pi&e mormyres(mormylos uocant alij) eodem modo retia declinant, in are- E215/)j4eros, na (efe condentes.in arenofis litoribus uictitant.Mormyros(à Theodoro mormur di- 7Maculofus. citur) zftate parit. Copiofe nutrit mormylus,inquitIcefius, (Epicharmus myrmam 44orm»ros, uocauit) Archeftratus pifcem inutilem,neque tempore ullo bonum efle dixit. Confi- Mormylus. dera le&tor,an eiufdem an diuerforü pifcium fint hzc nomina omnia. 3 Ex Strabo- 74ormpros. ne.Eft Anio fluuius in Tiburtino agro;qui in Tyberim iifluit tertio ab urbe miliario: 4ormwr. ut refert Blondus in Vmbria.In hocfluuio tradit Iouius magnam effe corum pifcium 445rma. copii,quos troctas uocamus.Hermolaus hocin loco apud Pliniü procollyri callariz Troc. legit,ex Athenzo,ut fcribit:uerum Plinius ipfe lib.j2 feparauit callariam ab afellorü Callaras. genere:quandoquidem atellis minor eft callarias. Apud Athenzü Dorio refert quof- dam jap dt uocare órízxor.Euthydemus xao«eilo, Archeftratus xgWapías. — 4 — Callerida. Ariftoteles(quod meminerim)óríaxor ne nominat quidé,fed ovr. $ — Verberat.Ve- «Aeon, tus interpres, Habet inorificijs quandá partem ficut uirga, &c. Vide fuprain fquati na,& iteminrhombo. :6 Vnusidémq; pifcis bacchus uocatur,onifcus & fchella- ris,utialio loco ex Dorionerefert Athenzus. 7 orwroSper,id cft (egné ignauümue uocat Oppianus:& inter magnos pifces illum enumerat lib. de piíc. De umbra & glauco. Cap CLX X TEL . . . . Vi bra. 1 Mbra,quam exíauar uocant. & oxiatíds, lapillos etiam in capite habet: 7 x] Scand. ideóque algore infeftatur.Sciena cum metuit,caput oculósq; abícon- 7752. dit,aut in cauerua quapiam,aut herbis marinis,reliquo corpore neglecto, 5,5, ita fe totam abfcódi putans. Scienz caro minime quidem dura eft,fed me- ciae. diocris: quz tamen faxatilibus duriufcula fit.Sciadeus,inquit Xenocrates , 2:45. bonum gignit fuccum:facile in corpus digeritur:faporis eft iucundi:nutri- $74. mentum przbet non admodum copiofum .Sciznz interanea, & fquamz T combufle,pauos difcutiunt.Siena alia efle uidetur à Íciena:nam fcizna, uti 5j, Oppianuscribit;in faxis herbofis degit:fiena ucro in faxis nudis. Vmbrà vVmbrafluuia- quoque fluuiatilem habet Aufonius, tilis. Effugiens oculos celeri leuis umbra natatu. " Te Glaucus quoq; àcolore,uti arbitramur,c erulco ditus,pelagius pifcis eft: Bs ? latétque zítate mediis feruoribus dies fexaginta. Appédices habet paucas dn idem qui » Glaucifcus. Vmbra ma- Vind. Sparus, Sparulus. JIAurata, yao tpus. Onos, Plinius, afellus. Tomfcns. ( -- Oratá. Chryfas. DE:/DIFFERENTILS fuperne exeuntes circa uentriculum. Faetum,cum mctuit;ore rccipit,rur- E fülq; emittit. Capitis in cibo precipua laus:uel ut Archeftrato uidetur, ro- ftri maxime, (z6uli uocant)ficut in cogro capitis totius.In maiorum pi- fcium numero ccfentur,qui à nonnullis rz uocantur,id eft qui in partes fecantur ad patinam. Caro illi dura eft. in omnibus lupo inferior eft:&,uc Xenocrates prodidit, non minus à lupo uincitur, quàm i píe fparum fupc- rat. Verrucas tollit glauci iecur.Glaucus e iurc fumptus(uel uti aliis placet, 5 glaucifcus) mulieribus lactis copiam facit. Glaucifcus;inquit Diphilus, in 4 gibo fimilis eft cephalo & mugili. 1. Deumbra marina extat Ennij uerfus apud Apuleium, -Mcelanurum: Turdum merulámq; umbrámq; marinam. 2 Latet zítate.Ouidius in Halieut; Acnunquam zítiuoconfpe&usfydereglaucus. — 3 — Glauci iecur. Hermolaus F hocin loco Plinij glauiiecurlegit,)nonglauci. 4 Glauciícus pifcisanidem fitcum glauco,an alius,confidera le&or. De Íparo & aurata. Cap. . CLXXIITI. Sua quo Ouidius in Halicuticis, Ec fuper aurata fparulus ceruice refulgens) Xeuocrate,uti modo diximus authore,lupo & glauco in cibo deterior cft. Icefius ucro ita prodidit,Sparus,cum aliis plerifque pifcibus copiofius alit: tum ucro quàm mzna meliore fuccum progencrat. Diphilus fparü acrem effe przdicat;carne tenera, minime uirofa,ftomacho grata,concoctu haud difficili, & qux urinam ciet:frixa tamen difficilius concoquitur. Auratz, r qam chryfophryn Graci à fulgente fplendorc uocant, in guftus fuauitate G primas partes tribuitIcefius.uerum uti Martialis cecinit, Nonomnis laudem pretiümque aurata meretur: Sed cui folus erit concha Lucrina cibus. Litoralis pifcis aurata eflpartim faxofis partim arenofis locis degens: pela gius quoquc.uonnunquà appendices habent aurata fuperne exeuntes cir- ca uentriculum;aliz plures;aliz pauciorcs.Parit aurata zeftate. parit uero, ut lupusjin iis maxime locis qua lumina exeunt in mare:quinetià in ma- ritimis paludibus auratas quoque gigni apertum eft. medijs feruoribus la- tet;utonos,plurimum temporis.Hyeme aduerfa ualetudinc laborat.Fufci na [z»penumero capitur interdiu dormies, ut lupus:alioqui minime fufci- na poffe capi exiftimatur. Auratam Ephefij ionifcum uocarunt,ut Arche- H ftratus author eft. Aurata carnem habet cadidam,folidam, & qux bonum procreat fuccum,abundéque nutrit,facile digeritur atque excernitur. ; ER | . 3 D I Auratz.Orata,ut Feftusinquit;à colore auri:quod ruftici orum dicebant. Au- rei colorischryfon habet Plinius ex Ouidio:qui in Halieutic.inquit: - Eraurichryfophrysimitatadecus. ^ Oppianus in Halicutic.lib.r. A2AÍn aV Que Ura"vuoc, id cft ut uertit Lippius, Aurata à fplédoris nomine dida. De turdo,merula & aliis quibufdam faxacilibus. Cap. CL XXV. Nter faxatiles Ícarus,ut dictum cfb;principatum obtinere creditur:fecü- dum uero locum Galenus merulz ac turdo tribuit:tertium deinde iuli- di, i 3 tur)pifcis alioqui paruus:fed duro tergore & dentibus robuftis. Eft & ui ANIMAELIVM LIB. VIIL 557 A di,phycidi & perczc. De fcaro fatis diximus. Merulaquz x4svo; erzce di- Merula. 1citur,inter faxatiles laudata,colore eft fübobfcuro uiridante. Merula mas Kéosvoss. efluti Oppianus tradit:turdus uero(isat» uocant)faemina, inter faxatiles Twdus, quoque nobilis,inquit Plinius, & ucésuzes)id cft nigris quibufdam macu Kv. lisinfignis. Merula & turdus mutant colorem:uere cnim nigrefcunt: poft uer albedinem fuà recipiüt: & hyeme latent.Branchias habet turdus utrin- que quaternas,cásque duplices;excepta nouiffima.Mollis utrique caro eft, & quz probum creat fuccum:qui tameu per. halitum facile dieeritur, nc- que copiofe admodum nutrit. Turdum nonnulli cazgor;alij oxi; uocarüc. 26^ 2'Turdorum coplura funt genera. Iulis(ut Galeno placet)faxatilis pifcis eft: uae E s x - : Iulis, 1e, cuius caro & concoc&u facilis, & corpori humano faluberrima eft. Ec O p- * Sn B piano quoque iulis pifcis faxatilis eft in mufcofis algofisd; faxis uiués:par- uus admodum pifciculussuerum hominibusin mari natantibus & urini- tibusuenenato morfu infeftiflimus. Agmine défo adhzrét iulides immote corporibus natantum,non aliter atque m uícz folent in autumuo. Os huíc (inquit ZElianus)fceleratiflimi ueneni refertum eft.quécunque piícem de- guftaritinhabilem ad efum,pernitiofum q; ci qui poftea guftaucrit cfficit. Hominem quoque non minus morfu perfequitur mus, (ui; à Gtzcisuoca- a4, ws, qui caprifcus dicitur.caro cius uirus olet & dura eft,difficiliusq; concoqui- capris. tur.cutis ori grata eft.Phycis,qui & phycus dicitur faxacilis pifcis & tenel- Pbyais. C lus eft:perce fimilis eft fpinis uallatus.mutátque colorem:cum enim cate P^»cus 4 ristemporibus candida fitjuerno uaria redditur . eadcm pifcià fola ex ma- $UXCe. roD T. : ! : APR . Fuca, rinis pifcibus nidificat ex alga atque in nido parit.Et cum cateri pifcesqui oua pariunt,femel pariant, pufilla: phycides bisanno pariüt. Difiert in hoc gencre mas à foemina,quód masnigrior & [quamis amplioribus eft. Phy- cidesquanquam cera abftinent carne,tamen fquillas f»penumero appe tunt.Mollem carnem habent phycides;probumque fuccum gignuntqui facile difflatur:nec multum nutriunt.Facile corrumpuntur, inquit Diphi- lus,miniméq; uirofz funt.Eft & phycen huic fimilis,pifciculus faxatilis & rbcer, tenellus:faciléq; (ut perca) corrüpitur. Phycidi perca fimilis eftjqua & per- evi. cis dicitur,pifcis & amni & mari comunisjid elt marinus & fluuiatilis .fa- Pere 21- - : / SE :- LL. ^p : - Percis. xatilis eft circa mufcofa algofaque ui&itans, uirgulis lineifque quibufdam T D uarius.Branchias habet utrinque quaternas,cáfque duplices nouiflima ex-. 1 4,,,;. cepta:plures quoque appendices fuperne circa uentriculum. Parit flluuiati- resque lis perca in fluuiorum & lacuum paludibus,id eft qux prope fluutos aut la- KO cus ftagnant, (miuus uocant) in arundincris.In partu continentem emit gi gru Re tunt füum foetum,eo quo ranz modo: adeo enim fcztus ipfe continuo filo iii: fibi cohxret,ut eum pilcatores cx arundinibus colligant. De fluuiatili per- ca hac cecinit Aufonius, Necte delitias menfarum perca filebo, Amnigenos inter pifces dignande marinis, So us puniccis facilis contendere mullis. Nanque & guftus inersjfolidque in corpore partes Dd DiE Pp'TPITR/ENT JS Scgmentis coeunt,fed diflociantur ariftis. Perca alimentum gignitfaluberrimum, & quod conco&u facile eft: uerü, ut inquit Diphiluszque atque phycis facile corrumpitur.Pro locorum ta- men rationc in quibus uictitant, percz nonnulla uarietas contingit. Q uz in Rheno gignitur perca,marinis pifcibus in fucci probitate qualis eft, uc prodidit Nenocrates.Percz falfz é capite cinis, melle addito, uerendorum Xam. puftulas difcutit. Channe aut chaune, phycidi & percz fimilis:pelagius pi Ed Ícis,ut Ariftoteli placet, & carne fola uefcitur. Circa faxa ui&titat,ut fcri- Xv : Pone bit Oppianus,alga mufcóque plena. Colorem habet,uti ex Ariftotelis Íen- ponuMpvtgo Cehtia refert Athenzus,nigro rutilóque uarium,aut in nigro rufefcentem, i^a, v) 7o & maculis linefsue quibufdam diftin&tum. Huic uenter propeos pofitus ii yeu cfl: adeo ut cum minores pifces infequitur, uentriculus illi in os nonnun- quam procidat ob uoracitatem. Channe omnes grauidz capiütur. Et ex fe Concipiens channe gemino fraudata parente cft, inquit Ouidius. zubibsgs n2 Carnem habet channe mollem quidem & tenellam, fed um perca tame 5.' duriorem.Channz iecur ficcatum pondere.x.1111.cum oleo cedrino;per- chann« iecur, A P á " féd tenis iecy; utis pilis nouem menfibus, pfilothrum fit palpebrarum. I Viridante,&c. Merulzque uirentes dixit Ouidius: Athenzus uero xosvqQor ux- Axfy ove, 2 lulis,&c. Anidem fit pifcis Galeno & Oppiano quiioAig uocatur,am- biguüuidetur. ; Videanfortaffehocin loco apad Athenzülegi debeat (uc cóiicic Ys. Hermolaus))s proussdeftfus — 4 — Spinis uallatus. Awourdoseue wed) matfiuASgs ous. De melanuro,coracino & aliis quibufdam. Cap. CLX XVI. Melanurus. Axatilis pifcis eft melanurus: & prope litora in locis arenofis alga pa- Ícitur. Coracino fimilis eft pifcis uarius, notis pluribus nigris infignis, non aliter atque fargus.Percarum ducem Numenius melanurum dixic. Vi ribus haud magnis cft,fed folers:non facile reti aut naffa capitur:nec ad pa- Ítionem mari tráquillojfed tempeftatibus agitato proficifcitur:capitirque tunc temporis apud litora efca ex cafeo & pane.In Stabiano Campaniz ad Herculis petram;inquit Pliniusmelanuri in mari panem abiectà rapiunt: iidémque ad nullum cibum in quo hamus fit, accedunt. Xenocrates me- lanurum ftomacho eratum cffe przdicat, probümque eiencre fuccum: & 5 P I que gig E G - qui facile digeritur, abundéque nutrit , atque haud difficulter excernitur. F1 Iccfius melanurum fargo fimilem effe tradit: uerum fucci bonitate atque fuauitate inferiorem probe tamen nutrire & fuccum procreare modice a- Meláderinus. [tringentem. Melanuro fimilis eft melanderinus: & coracinus melanuro 2 Corac Ec TA Em t es fimilis cft:pelten hunc uocant Nili accolz. Et Alexadrini eaae wa:Parme- 3 pO. no autem Rhodius etiam platiftaticon uocari dixit, &eXa» quoque nonnul PAémxA —— licoracinum uocant : alij tamen alium pifcem fignificare zolian conten- Plaflacos. — dunt. Eft uero coracinus pifcis amni & mari communis. colore eft nigri- "d Eolias, cante;przfercim in pinnulis.lapidem gerit in capite. Gregalis pifcis cft: & parirautumno inter algas locis denfis.Fert uterum longo temporis fpatio: & cum utero fertoptimus eft coracinus,perinde ut mzena.Parit ctiam no- nunquam meffe tritici. loca faxofa incolit & herbida , latet hyeme: neque capi ANIMA IELV.M :LIB. VII 158 A capi folet nifi certis quibufdam temporibus & cifdem fc emper. Prodeft co- Plivius. Pr«- racino ferme, przter cateros pifces annus fqualens ) quia tcporem potius feguam effa- affert.Cum alij pifces magna celeritate adolefcant, hoc coracino przcipue ^ ue accidit inter minores. carnem habet duram, & ad falituram idoneam, uti c, pou » N à : t x emper. infrà docebimus. Coracinus marinus parum corpori przbet alimenti;ídq; ; bonum mediocriter,ut Icefius prodidit. Sed coracinus in "Egypto princi- patum obtinet, & precipue qui in Nilo nafcitur: ideóque Nilo peculiarem effe pifcem uoluere nonnulli . hunc Xenocrates, uel nobilibus marinis pi- fcibus equari tradit.Dorion coracinum à nonnullis faperden appellari, o- . / . . . . . . uc Din in palude Mxotide gigni prodidit.Porro faperdes;ut Ariftote saperdes. ] 3 : / "- es author cítinter fluuiatiles lacuftréfque pilces,cum uterum gerit, com- B mendatur. Xenocrates wee£orícribit pifce cffe predurz carnis,qui &c in'ma Cree iorem auctus magnitudine durior cuadit,fapore uirofo, difficulter in cor- "f" 4e q«i Ü die ir ' Eft & ; dA l É N E " Ó Coracinus. pus digcritur. west apud Athenzum, carne quàm fit hicrax duriore. Meo Coracinorum carnes aducrfus Ícorpiones ualent impofitz. fel eorum ui- fum excitat. Coracinum fluuiatilem fale maceratum sqmeor appellant Ale- Coraciss. xandrini : hoc inter falfamenta facile concoquitur digeritürque , abunde Ete. : f / . 5 e 1v. P nutrit, miniméque mali cft fucci. Coracini falfamenta pauos difcutiunt & carbunculos. 1 Theodorus oculatam uocat: uerumPlinius utrunque enumerat pifcem codem prope uerfu, tanquam uarios, lib.32 cap.7. Oculatá Celfus inter mediz materiz pi- Ííces duriufculos numerat . Mclanurum. Athenzus óiomvy/swxTor wer] TOÀ V yoor ug 0 wet) CQ usMwóyexupgordixit. 2 — *v3eosquem Numenius 42ecr uocauit: an idem fit, uide a- pud Athenzum. 3 Coracinus, Koeextvoi di&ti (ant,quod affidue oculos moucant inquit Athenzus: zÀeriseicr uocari fcribit Maffarius,a lata figura: Theodorus quan- doque coruulum,nonnunquam graculum uocat. Porro graculo fimilem draconem quuulus marinum dixit Plinius xo xegoaavor Vae vg oa 9o ri 08 69,id eft;ut uertit Lippius, ; Et nigro cui nomina dicta colore. Coracinus.. —Athengusquoquecx A- riftophane u&Aawo (ov) sv x2e9uurcr uocat. Epicharmus kegoauvove xugodXos dixit. Oculata. YVjeor. , Y6pog. Graculus, De exocoeto & cordulo. Cap, - CLXXVIE Iratur Arcadia fuum exocoetum, appellatum ab co,quód in ficcum z,55,,,, (omni caufa exeat. Circa Clitorium uocalis hic traditur & fine bran ggéuames. . 1chiis:idem aliquibus adonis dictus . Pifciscft colore fubfuluo fubrufóue: 4455, D cui à branchiis utrinquead caudam ufque protenditur linea fiuc uirgula candida.Eft autem figura minime lata, fed terete,magnitudine paruis mu gilibus,qui apud und inueniuntur z quali: hoc eft longitudine octo digi- torum aut femipedali.Et,ut paucis rem abfoluam,pifciculo qui tragus uo- 55,5, catur, fimilimus eft exocactus;preterquam quód tragus infra gulam nigrü uoddam gerit,quod tragi;id eft hirci barbam uocát. Eft autem exocoetus pifcis faxatilis,ut qui petrofis locis uictitat. Hic mari tranquillo unà cum maris cffluxu cgreffus dormit in ficco inter lapillos ad folem couerfus: qui ubi fatis quicucrit,fefe denuo aquá uerfus rcuoluit,donec ab undis marinis recipiatur. Obferuat quoque tunc temporis aues marinas,quz in litore pa Ícuntur, fpe nanque illum aggrediuntur. Has cum uiderit, quantum po- Dd ij Tragus. Squalidus, eweó dns. Cordulus. Xop dos. XcedUAM. T'eraeus. I» X5 QVAOf. Draco ma- vinus. Qao, Draco. 5Q3XcYr$ a ue IAe- xcfr. , mquit Oppianus. Dvacunculüs. Graculus. H«c fere de ferpente manri- za ab JAvi[Lo- tele narrátur, Scorpio. Scorpius. Scorpio mávi- 7s. DIE: WISI ERASSTEd1Ss teíL fugit quocunque modo faliendo reptandóque;donec in aquam perre- E tet. Tragus uero cui fimilem diximus exocoetum, infráque gulam nigrü 2 quoddà habere quod tragi jid eft hirci barba uocatur, pifciculus fqualidus cftminimámque aut futci continens aut pingucdinis : uictitat apud lito- ra herbofa. Exeuntin terram & alia aauatilia,ut qui marini mures uocan- tur, & polypi, & murena:fed inter ea quz bráchias habent;qui terram pe- titutinde cibum accipiat,unu m adhuc tantummodo nouimus(inquit A- 5 riftoteles) cordulum nomine.Pinnis hic caret,fed bráchias habet & pedes, & caudam praterea laxam & latam. Natátque pedibus & cauda, quam fi- 4 milem filuro habet,quoad paruum magno licet conferre.quadrupes idem cft, utad ambulandum idoneus: egreflüfque cibum petit in terra. 1 Subfuluo.Oppianus,£u Jic ideiv: Achenzus,ecocmveor id eft fubrufo. 2 "Tragus, F &c.Teragus paruus pifcis eftex Ouidio,an idé an alius à trago,nondum conftat. 3 Inter pifces non inter quadrupedes cordulum numeramus:tum Ariftotelem fecuti au thorem,tum etiam quia branchias habet,quod pifcium proprium eft: xevguAoretià uo catcum Numenius. 4 — Laxam,uoudh :uctus interpres, non fpiffam. De marino dracone & Ícorpionc. Cap. GILXONCDPE Itoralis pifcis eft draco m arinus,partim in arena;partim inter faxa dc- gens:cetero quide corpore(ut ZElianus prodidit) aliis pifcibus fimilis: caput uero atque oculorum magnitudo terreni draconis fpeciem fimilitu- dinémque geruntimagni enim funt & uenufti: maxille etiá fimilitudinem quandam habent cum terreftribus.Et pellis quoq; non procul abetfe à tec- reni draconis pelle palpanti uidebitur .Simul & infeftis & uenenatis arma tus eft aculeis:habet nanque in brachiis aculeos fpinásue uenenatas ad cau G dam fpectanteis.Q uidam aliud uolunt effe dracunculum: eft autem,ut Pli nius tradit, graculo fimilis. Draco marinus captus atquc immiffus in are- nam,caucrnam fibi roftro mira celeritate excauat.Draconem marinü car- nem habere duram uefcentibus omnibus apertum eft. Draco marinus ad fpina fuz qua feritjuenenum ipfe diffc&us & impofitus,ucl cerebro toto, prodeft.Dentià dolores fedantur offibus draconis marini fcarificatis gin- giuis.Q uemadmodum draco marinus,fic & fcorpio ldit,dum manu at- tollitur;zaculeo nique uenenofo armatur: pifcis partim pelagius,partim li- toralis.Eft enim duplex fcorpionum marinorum genus, ut Icefius author FI cft. Sapore przítant atque alimenti bonitate qui pelagij funt:hi rufo funt colore. Alterum genus fubatrum eft;paluftre potius atque ceenofum. Vario colore fcorpium effe tradit Epicharmus. Plures habet fcorpio appé- dices fuperne circa uctriculum.bis anno parit. Caro fcorpionum dura eft, & cum finapi manditur. Vt uero Iccfius fcribit , cartilagineam duritié ha- bet fcorpius : alimentümque praftat copiofum : faciléq; excernitur;ut qui abfterforiam uim habeat.qui pelagij & rufo colore funt,uberius alunt. lo- cinoris doloribus fcorpio marinus in uino necatur;ut deinde bibatur.Scor pius marinus necatus in uino, ucficz uitia & calculos fanat:lapis qui inue- niturin Pod marini cauda,pondere oboli potus.Pauos difcutit fcor- pio in uino decoctus,ita ut foucantur cx illo. Scorpij marini fcl alopecias replet: LJ i ANIMALIVM, LIB. YVIIL 159 A repletxoculorum fuffufioni, albugini, hebetudini obfcuritatíue medetur. Velut alij tradut, fel marini Ícorpionis rufi cum oleo uctere aut melle At- tico incipientes fuffufiones difcutitinungi ter oportet intermilflis diebus. 3eadem ratio albuginesoculorum tollit.Scorpzna;inquit Xenocrates,durá Scorpena. habet carnem,faporis minime ingrati.In mari rubro fagittarius gignitur, 5. VHETAYIUSs erinacei Ípeciem habens,firmis & bene longis armatus aculeis. e» 1 AbEphippo eépoxeris,id eftdracenauocatur. — 2 Spinas,XxxvSec:uenenum D'tcena. habent,fed minime mortiferum. — 3 Plinius(corpenam & Ícorpium tanquam di- ^&9«rís. ueríos enumerat: Athenzus quoque differre tradit fcorpium & Ícorpznam & colore & (ucco.Scorpidas quoque narrat Ariftoteles in alto feeuficareznecdum cóftat an fint Scorpides, CÍícorpionum genere. . De mugilum cencribus. Cap CLXXIX. I Onin faxofislocisfed in maritimis paludibusfere uictitat mugilü AMeril. genus, & apud fluuiorum oftia, ubi copia influit dulcisaqua : atque Magilis, in iis maxime locis parit. Mugil, ut inter pifces,facillime audit. Ventriculü SE habet auium modo carnofum:& altera uentriculi parie plures exeunt ap- pendices,altera uero una tantum.Mugilum genera plura fünt: fed quatuor 2 przcipua numerantur;cephalus, chelon,fargus & myxos: ita Ariftoteles. Cepbalus. Icefius autem,Leucifcorum;inquitjid eft mugilum plura dicuntur genera, *^^* cephalus,ceftreus,chelon & myxinus:quorum ccphali & fuauitate & fuc- pho Ci probitate cxteris praftant. Secundum locum obtinent;qui xeseá; dicun- nien. C turis inferiores funt myxini:fed omnium deterrimi chelones, qui & bac- xeseás. 5 chi banchíue appellantur. Hzc Icefius. Euthydemus duo prodidit mugilü Mifieg, genera, fphenea (quod ieiunum eft & figuram refert quadrágulam) & di- ic dactylea,qui latitudinem habet minorem quàm duorum digitorum. Do- duis rion mugilis marini [pecies duas pofuit, cephalum & vis», id eft iciunum. aider is. Sunt quiomnem ugilu m genus fpor te oriri opinantur,fed non rcéte:nam Niisse. & ouacorum foeminz,& femen genitale mares habere cernuntur: uerüm Jes mtnil genus quoddam eorum eft,quod nó coitu , fed limo arenauc enafcatur, ut quod apud Gnidum olim factum memoratur. Stagnis corum fub canisor tu reficcatis,& limo iam arido,ubi primum imbribus reftagnare loca inci perent;pifciculi nafcebantur gencris mugilum, quod per coitum procrea Dtur magnitudine menulz paruule:nec 1n lis aliquid uclouiuclfeminisco- —— 4 tinebatur . Ecgenusquoddam mugilum reperitur in fluuiis lutulentis, in ores zu ; quo nec mas cft nec faemina. Nafcuntur & in Sipharü lacu mugiles,qui bi » ' nastantum pinnulas habent. Qui chelones dicuntur & fargi, myxiatque Me cephali,grauefcere menfe Decembri incipiunt: geruntque dicbus tricenis. j^. Parit ceftreusiis locis maxime, quà fluuius exit in mare, ut dictü eft. Ecin- Cephali. ter primos pifces partum actelerat: parit nanque hyeme. In pifciu m gene- coffreus, rc alter alterum fui generis edit,cexcepto mugile.Cephalus & «ee foli car neomnino abftinent:cuius rei areumentum cft,quod neque inuentre cle quid unquam habentes reperiuntur:neque cícain cos ex carne utimur,fed panis offa. Neque oua fcetusue ceftrei ab ulla belua uiolantur: ideóque co- Dd iij DE DIBFRFERENITIIS piofi exiftunt:fed cü adoleucriut;tunc à cxteris piícibus corripiuntur. Ve- E euMyrvid ft fcitur mugilis unufquifque phuco algáue, atq; 2«cia. Gulofus omniü ma- WI xime mugilis eft atque infatiabilisinquit Ariltoteles:quocirca uenuce di- pi dios Op ftéto eraucícit: & cum fit iciunus,uilis eft. Cum hic mctucrit,caput abíco- 6 pianus. dit,corpus totum occultari credens.Eidé tamen tanta facilitas, ut in Phoe- "Aliis, eidem. nice & Narbonenfi prouincia;coitus tempore e uiuariis marem linca loga tam inont4— per osad branchiasreligata emiffum in mare;eademquelinea retractum, facias. toeminz fequantur ad litus:rurfüsque faeminam mares partus tCporc. Scit mugil effe in efca hamüjinfidiasque non ignorat:auiditas tamen tanta eft, ut cauda uerberando excutiat;cibos , capitur autem eíca,ex pane, lacte & menta.retía faltu nonnunquam fuperat. Vigct mugilis autumno: deterior o 5 eft cüm fert utero.Cüm plurimis pifcium generibus imbres conducat, mu F gili tamen nocent:fit enim ut pluuiis milies his de facili excxcentur, f1 modum aqua exceflerit.Et cum pifces omnes,dum utetü gerunt,graui fti- mulo agitentur,ita ut in tcrram exiliant,omnium maxime mugile ita fo- licitari certum eft.Mugilus & lupus quanquam inimici funt capitales, ta- men flato tempore congregantur.Szpe mugiles cauda abíciffa uiuunt:ab- roditur uero à lupo eius cauda. Subit ceftreus inamnes & lacus, ibíq; pro- [pere degit.Ceflres(ut Artemidorus tradidipafcedunt in Nilum uere,cum pragnantes funt:defcendunt autem paulo ante pl'eiadum occafum unà o- mncs parituri; & tunc quoque in Ícpta incidentes capiuntur.5unt mugiles (ut Icefius author eft) boni admodum fucci:facile excernuntur,nec multü alunt.Porro ex alto mari mugil optimus habetur,fapore iucundo,fubacri, lupo nihilo inferior.fubiens hic purü lympidümq; flumen carnis duritiem G temperat,cuadítq; delicatior : qui ucro in limofis lacubus ftagnantibüsue locis capitur,uirofior eft. Attritis imponitur cinis é capite mugilü:coburi- tur aute in fictili uafe: illini cà melle debet.Inter falfameta mediz materiz Banchw. — Ceftreus eft. Bàchiqué quidam myxinon uocat,fel auribus utiliffimà eft. 70*"^ — lnueniütur in báchi pifcis capite ceu lapilli:hi poti ex aqua, calculofis pre- 7 CEphales. clare medétur.Mugilü genus przftantiffimà cephalus cft,nomen à capitis Chelon. grauitate fortitus.Eft uero cephalus alter,qui chelon dicitur:alter phereus. 8 Labo. — — Cephalus, que chelona uocat,litoribus gaudet:fed prope paludes maxime 9 M ipues uictitagaut ad luuiorum oftia ubi copia influit dulcis aqua:alter ciufdem H ' generis trallitoranus,qui non nift mucore uefcitur fuo: quàobrem femper 10 ipfe ieiunus eft.Pafcuntur limo cephali:quo fit,ut graues & fordidi finc.Pi- Ícem ipli nullü omnino edunt, fed & carne penitus abftinét:cuius rei argu mentum cíft,quód nihil cale n uentre unqua habentes,reperiütur. Ec auo- niam uerfari in limo folent,cfferunt fejurinantürque fpe;ut corporis for- des muciimue abluant.Oua faetüfque corum à nulla belua uiolantur: qua? propter copiofi exiftunt:fed cum adoleuerint,tunc à cateris pifcibus corri vArcbanss, — piuntur,maximcque ab archana. Parit cephalusad xquinoctiü autumna- i: le, & eius foetus nouiffime fcre omnium apparct. De cephalo Galenus hzc Cephalus. prodidit.Cephalus ex corum pifcium genere ell, qui fquamis integuntur. Nalcitur autem non in mari folum,fed in paludibus ac fluuiis:quo fit;ut ce phali ANIMALIVM LIB. VIII. 160 À phali non paruum inter fe difcrimen habeant: ut uideri poffit cephalus pe- lagius alterius effe generis, carnéque ipfa plurimü differre ab co,qui in pa- lude uiuit;aut fluuio,aut limofo aliquo ftagno;aut cloaca, qua expurgàtur urbium flercoraria. eftenim eorum caro quiin ccenofis & fordidis aquis uictitant,excrementi mucique plena:ficut optima corum quiin puro ma- ri uiuunt przfertim fi uentorum flatibus agitetur Inter pifces cephalus ma xime utraque aqua utitur, marina fcilicet & dulci: & hanc habet naturam, ut aduerfo lumine natans, quàm longitfime à mari difcedat . Ec hic quidé cephalus numerofasillas ac paruas fpinas non habet, ficuti neque marino- rum quifpiam aliussuerum qui ex fluuio aut palude in mare deícédit, non fccus ac congeneres huiufcemodi,fpinarum plenus cft. Hec de cephalo Ga B lenus.Paufanias quoque cephalos lutofos effe pifces teftatur: ceenofisq; lo- cis & luuiisturbulentis gaudere. Cephali przftantiam ftatim indicat gu- ftus:qui enim przftantior eft, & fuauior fentitur & acrior, pinguedinífque expers:at contrà,qui piugues funt atque infipidi,ij tum in guftu, tum ucro zfyidi, £7] ad concoc&tionem funt deteriores, ftomachóque aduerfi, & malü procreát 7? y&a» fuccum. Hic tamen fi fale condiatur, (nam & cephali (ale adferuátur) lon- A vTOL ge quàm ante przftantior euadit: nam quod in eo mucofum uirofümque eft,id totum deponit. Recens autem falitus iamdiu in fale adferuato me- lior exiftit. Leucifcos uocant nonnulli pifces quofdam in fluuiis genitos, alterum cephalorum genus efle rati. Eft autem leucifcus cxtera quidem uf quequaque cephalo fimilis,nifi quód leucifcus candidior paulo eft,capité- C que minore & fapore acutiore.Q uod ad alendi facultatem attinet, cepha- cephalus fta- lo Buuiatili fimilis eft. De cephalo autem fluuiatili ita cecinit Aufonius: ca. !anlis. pitonem uocat. iun Squameus herbofas capito interlucet arenas, Vifcerc prateneris farm congelftus ariftis: Nec duraturus poft bina trihoria menfis. Leucifcus. A Bu oy CQ. : Mugil & xece fictam genus quàm fpeciem fignificant: uocatur etiam mugilesà " quibufdam z3à7«. Mugil apud Varronem etiam in pifcinis dulcibusferuatur. 2. P^cme. Chelon,&c. Plinius placentem cauda labrum dixit ex Ouidio:an idem labrus fit qui Labrus. chelon?»quem Theodorus labeonem uocat:ficuti & exeyer fargonem,& uifor muconé Labeo. interpretatur. 3 Bacchi legitur apud Athenzum:uide an potiusbanchi legendum Sargo. fit. Scdbanchum alteram fpeciem uocant quidam,quz myxinos dicitur, uti infra ex- Muco. plicabimus. 4 — Mugil fluuiatilisctiam oxyrynchus uocatur, ut Diphilus prodidit. Oxyrynchus. $ Sipharum lacu mugiles,&c. An fint hi mugiles poriusex anguillarum genere? 5 :: Ieiunus utilis,&c. Videtur Theodorus hoc in loco legitfe, oe ii n pe: uerum nos A] Capito. cU dinam fecudi literam Grzcam, quam & iifdem uerbis citat Athenaus,ita reddere ma- Cepbalinus, luimus. 7 Cephalus,&c.Theodorus capitonem uocat.Cephalum alium à cepha- BAClos. lino,qui & £Aexe uocatur, Dorion authoreft. $8 Pherzus, &c. aliàs a«gazoc, id eft Cephalia, tranflitoranus,ut uertit Theodorus:hoc cft,ut ego arbitror, qui lógius à litoribus de- 7réseieg uel git. 9 Euthydemus & Dorion hzc non de cephalorum fed mugilum gencribus re- d ésater, ferunt:fed uarie,utifupriuiderelicet. 15. Mucoreuefcitur, &c.Eft apudAriftotclem Pbolis,ooAs. pholis,que mucorem quem ipfa emittit,fibi obducir;ita utin co quafi cubili quiefcat. "Acharnas, uide an idem fit pifcis, an eiufdem faltem generis. — 11. Ecapud Ariftotelem achar- &yterie. nas,quem zftate laborare fcribit,atque eo temporc extenuari. Achenzus acharnü ha- Aagerer. — bet:& alio loco acarnan,qui fuauis pifcis cft,& in guftu fübaftringens : qui & medio- JA4charmus- Dd iiij DEWDIFEFER EN'KIIS JIAcarna. criter nutrit, & aluum ciet. Acharnas,ut uult Xenocrates,neque ftomacho gratus eft, E Acarne. neque probum generat fuccam.Dura carne efonec facile corrumpitur.Ec Plinius acar nen habet, an iidem fint pifces an diuerfi? Dc dafquillo,falpa & quibufdam aliis. Cap.. CL Dafquillus, p Aícuntur cephali ceeno,ut dictum eft: dafquilli coeno & ftercorc. Sal- RENS pa quoque flercore uefcitur:uerum hzc natura,ut alij alibi pifces prin- ix zone cipatum obtincant,ut coracinus in /Egypto, zeus Gadibus : circa Ebufum OTT G 0. » E A ' , ] D ECL "M falpaobfenus alibi: & qui nufquam percoqui poflit, nifi ferula uerberatus. Stercore,ut diximus;uelcitur falpa,pifcis alioqui faxofis locis uictitans, al- gofisque & mufcofis: atque alga pafcitur herbifque. reperitur & in palu- dibus maritimis:fed efca foetida przcipue capitur,ut ftercore.Q uin & cu- p curbita capitur, quod ei ex omnibus uni euenit. Eft uero pifcis colore ua- * rius,uirgis uel maculis quibufdà rubentibus diftinctus. Serratos habet den , tes; & folitarius uagatur.auditum habet peracutum.Semel parit;zftatis Íci licet initio locis plurimissnonnunquam uero autumno. Gultui fere ingra- ta falpa eft ; ut Archeftratus author eft: in ufu autem cibario meflis cem- pore maxime habetur aut autumno : ut uero Xenocrates docuit , falpze quz in alto capiuntur, fapore funt iucundo , fubacri : abundéque nutri- unt,nec facile corrumpuntur:quz uero apud litora,carnem habent durio- "Aliis , (alpes. rem, faporifque ingrati, & qua malum procreat fuccum.Salpe expurgat ul , cera in lintcolis concerptis . Gignitur & inmari rubro pifcis Ítromateus zd ueenas. nomine;falpz fimilis:uirgulas habens per uniuerfum corpus extenfas auri serm. —— [peciem referentes. Binis quoque uirgulis infignis cft pifcis, qui Íefcrinus Fiber, xeu. uocatur. Faber, qui & prifca confuetudine zeus appellatur , 1n Gadium municipio gencrofiffimis pifcibus adnumeratur. in Adantico mari paíci- tur,nec alibi. 1. Circa Ebufum,&c. Archeftratus circa Mytilenem;Diphilus circa Alexandriam falpasprzdicantoptimas. 2 — Virgisuel maculis, &c. Oppianus, aieAóroós: Athe- DEUS, 270A ygoc jog wor] 6p v.Spo ypocuucog. Degobionc. Cap. CLXXXELE Gobio. [pues paruus gobio eft, & ex iis qui parui perpetuo manent. Gobius ap- , Gobius. pendices habet plures fuperne circa uentriculum . Pariunt iuxta litora ed gobiones,fuaque oua lapidibus committunt latiufcula & arenida. Subeüt Na "rine in luuios nonnunquam:ibíque pinguefcunt. E gobionibus funtqui in flu Colo, uiorum oftiis aut paludibus maritimis uictitant: partim etiam in laxis , & Kee. partim inarena degunt. Qui faxatilis cft/hunc Numenius u$» uocauit. Gobioflusis-. ncc marinus folum picis eft gobio, fed & fluuiailis, quem hoc modo de- tilis, pinxit Aufonius, Gobio non maior geminis finc pollice palmis. Prxpinguis;teresouipara congeftior aluo: Propexique iubas imitatus gobio barbi. KwoAw, — Praterca alius albus eft;nigricat alius, & alius uiridior eft , xeeAim uocatur. * . Gobionem ANIM??ALIV:OM LIB. VEL 16t A Gobionem album Eurypi non effe pelagium certum eft, inquit Ariftote- les. Denique Lubricus & fpina nocuus non gouius ulla eft. Et, Gobius [bino- Gouius aculeo pugnat, fundítque uenenum. fu. Venenum , fed Gobiorum caro;inquit Galenus,utafellorum & faxatilium pifcium Garhe e mor durior,ita mollior eft quàm mullorum: craffitudine uero & tenuitate me- ijr, 30A diocrem generat fuccum.Preftantiffimus autem eft gobio;tum ad uolupta J4£lianus. tem,tüm uero ad conco&ionem digeftionémque , & ad probum gignen- dum fuccum,is qui in arenofis litoribus aut inter faxa uiuit:qui uero in flu uiorum oftiis aut paludibus maritimis degunt, diuerfam plane carnem ha bent ab iis,qui in puro mari uictitant: neque enim zque iucundi funt fa- B poris,nequefuccum tam bonum przftant.Q uod fi limofa fuerit aqua;aut urbem fluuius expurget , deterrimus euadet qui in illa aqua gignitur go- bio.Copiofum;inquit Icefius,fed non bonum procreàt. fuccum gobiones fapore grati:facile excernuntur,nec multü nutriunt. Guftui gratiorces funt candidi nigris:uiridium autem gobionum caro fubftantia eft rariore, ma- gis pinguedinis E praftat tenuiorem, neque adeo copio- fum: ob magnitudinem tamen magis alit.Gobios,qui faxatiles funt,tene- riorem habere carnem Diocles prodidit.Diphilus,gobij inquit, percis fimi le przftant alimentá.qui uero ex iis parui funt & candidi,tenera habet car nem:miniméque uirus olent:probum gignunt fuccü, & facile concoquun tur:uirides fqualidiores mindfq; pingues funt. Gobius recens,inquit Dio- C fcorides,fi in fuillum uentrem coiectus infuatur, & in aquz fextariis duo- decim,donec duo füperfint decoquatur: tum excolatus & fub dio refrige- ratus po:ui detur, aluum fine moleftiafoluit: canum reptiliumqueplagis — . utiliter imponitur. Gobionem faxatilem,uti modo diximus, nonnulli «z- Gobio faxati- 5» uocant. o6/5;id eft (ut equidem arbitror) paruo gobioni fpecie fimilis CUM eft &aooiroc. Bh: quoque pifcis eft in herbofis litoribus degens.Blennorum 544; cinis, inquit Plinius, cum ruta,ueficz uitia & calculos fanat . Epicharmus Bless. : . ü s ! quoque uilem quendam picem Boucoyx 1ominat. BouGy. 1 Gobio,&c. Siculi u9wre uocaruncali) 9r, Sunt qui xtoCiditoux &c uc GidYx ha-. 49a judtoc. bent. zo Cideror, D xo 6idicv. Deapuarum generibus & fimilibus quibufdam aliis. Cap. CLXXANWI. 1 E Gobionibus paruis & ignobilibus, qui terram fubeüt, creatur pifcicu- J4liis , qui in ay 2 lus qui xoiz« dicitur apuz genus.Porro quam apuam noftri, aphyen «rena gignun- Greci uocant:quoniam is pifciculus é pluuia nafcitur. Grauis cibus apua E P eft & conco&u difficilis,ut Diphilus prodidit.Sunt autem apuc plura gene pua. ra: quz aphritis & aphros;id cft puma uocatur,non ex coitu gienitur, fed Adis. ex terra arenofa confiftit:quod quidem apuz genus nec incrementum ca- 499r. pitnec prolem affert: & téporis longioris Ípatio perit, fed den uo nafcitur: Spuma. unde fitut breui quodá tempore excepto,omnibus fere annt temporibus generetur Efferri id pifciculi genus funditus de terra;argumentu cít,quód DEDITTEREONLES nifi tempore tepido non capiatur : utpote qu od de humo ad fumma tepo- E ris gratia ueniat.Fiunt locisumbrofis & tepidis, quoties temporis benefi- cio folum tepefcit,ut in Attica terra apud Salaminem,& iuxta Themifto- cleum,& in Marathone: nonnufquam ucl cum aqua de ccelo inceffit ori- 5 tur pifciculus hicin fpuma,quz à copiofo imbre cadente cficitur,unde no men fpuma(2ex)accepit:fertürque interdum per fumma maris, (cum cx- lum uanquillum fuerit) & in fpuma fluitat, perinde ac in fimo uermicu- lus uoluitur : quamobrem in loca complura genus id apuz affertur & ma- ri:& copiofe quoque generatur, & capitur anno tranquillo & humido. Iis itaque ortus partim ex limo aut arena,partim per íumma facta putredine agitur. Reliquum ucroapuarum genus,foetura pifcium eft:quz ctenim co Cobites. bites dicitur àgobionibus,ut modo diximus, paruis ignobilibus creatur. F Siri , Quz uero phalerica uocatur, mébradas gignit quibus unà cum pinis ue- 4. Mugs, fci folemus:ficuti & aliis quz ex iis procreatur:uocantur autem. trichides. ; Twcides. — Exlistrichiz oriütur,uile edulium,ut teftis eft Iulius Pollux.Trichias, ucl, & Tvichus ut Ariftotcli uidetur , trichzus,cum potum ingreditur,uidetur & capitur: Trihem. — fecdexiens nufquam uifus adhuc eft : fed hi foli Iftrum amné fubeüt, unde, quà diuiditur fluuius, per abditum terre meatum in Adriaticum mare de- fluunt : argumento cftquód fubeuntes ex Adriatico in meatus illos nun- chissidey fir, Qm capiuntur: fed defcendentes in Adriaticü femper. Trichias bisanno an alius pifcis, parit. Eft apuz genus quoddà;quale in portu Athenienfium nafcitur,quod Encrafilochis cncrafilochos dictos progenerat . ut uero quibufdam uidetur encrafilochi EfxegaiAoyes. ex illo apuarum gencre procrcátur,quam cobitin appellari diximus: quin- (5 ; ctiam genus aliud apuz eft,quod mznarum & mugilum fit foetus.1lla ue- d boss ro altera qux aphros & aphritis dicta eft; humida eft;breuéque;ut dictum '—— efttempus durat, & reftant tandem caput & oculi.fed iam pifcatores qué- admodum deportare poffunt inuenerunt: fale enim afperfa plus temporis Jn bic tri- Epfetus. adferuari poteft. Ec hzc certe cxteris quz hactenus dictz funt omnibus EJems. — preftat. Cobitin etiam epfeton piíciculum uocat Dorion: & illum quoque A 3pín. qui ex athrine pifciculo procreatur.Eft fane epfetus in apuarum genere pi A J&eirn. E Íciculus.epfetos uocat nonulli pifciculos quiin foffulis relinquuntur Nilo i recedente.Praterea quoddà apuz genus triglité Dorion nominat. Icefius in apuarum gencre quazdam,inquit;alba & tenuis admodü eft & fpumea, 4, Ciboris, quàm cibotin nonnulli appellantzalia pleniore crafltoréue corpore, & Íor- py kédm, didiorpraftantior quz nitida & tenuis eft.Engraulis,ut fcribit Oppianus, —Emgwad. — apuc genus eft; pifciculus perimbecillis & timidus:ut qui grauiffima fit pi Epyw")Ne. Ícibusomnibus preda . Engraules cateruatim & uelut nodo indiffolubili colligati natant:ut nonunquam uclnauim remorari poffint: capiuntürg; rctibus magno numero. Sut, inquit Oribafiuspifciculorum minimorum genera quzdam,quz fale adferuantur, quz unà cum acrioribus oleribus Kos u2]s. eduntur . Vocantur alia xeaaddtio, alia 6o6/,alia xXus,alia mvdAlbi fig quae i, Hd omnia & ftomacho infefta funt & aluum citant,nec facile corrumpuntur. rwpAlo(a]s, Apuarum tanta eft Athenis copia,ut ob uilitaté(ut Chryíippus refert) uul- pua, gare fit mendicorum edulium:cum tamen aliis locis, ubi longe deteriores nafcuntur, ANIM ALIVMEZLIB.. VII. 162 À naícuntur, magno habeantur in pretio. Apua,ut Clearchus peripateticus docuit,piícis genus cft molle ac tener adeo,ut admotiü i gni protinus de- 12 Coquatur:& olco feruenti iniectum, ftatim ab igneauferendum precipiat Archeftratus. Apuz,membrades & trichides, pifcésqueid genusalij, qui- "ur P 1 busunàcum fpinis uefci folemus,humidius praftant alimentum, flatuo- TM P fümque,dum in uentriculo concoquuntur,gencrant fpiritum:ut qui con- I coctionem recipiunt minime zqualem, ftatim etenim caro ipfa cocoqui- tur,fed fpinz tempore longiore perficiuntur. I xime dicitur, Theodorus gobionariiuocat. 2 Apui,&c.Aplua Theodoro, Cobionaria. Adi qr) &Qéfior uocatur. 3. Oriturpifciculus.Apuz proueniunt;ut docet Plinius, Aplua, & Qu, fpuma maris incalefcente , cum admiffuseft imber. 4 Phalerica. &xAweuct, Lynceus tus Samius QaAueuuce xQixe dixit. $ Membrades appellatur, & £«ufgo'&e, & £«Ggocce, bns & &xCogdüwe. 6G — Teide / Theodorus fardinas,& rey; (ardas uocauit: Dorion *9"*- ucro 757 Ted dk TE iar appellat. Vtrunque Theodorus &ezxtos & Tecyeer fardam vi phale- interpretatur.Sed quis pifcis fit farda infra explicabitur. Tezxiae & meteor an idem "0 ' fitpifcis nondum nobis cóltac:an uero apud alterutrum, Plinii fcilicet an Ariftotelé, ir mendafit. 7 . Encrafilochos. Encralos alij legunt.Eundépifcem arbitrantur nó- us , ] E*6otdtoyeg nullieffeengrafilochü,& engraulim. 8 Athrincan fit eadem quz atherina?de qua infra. 9 Epfetos,inquit Hermolaus,a coquédo nominatos arbitror: quos Artemi- Sardine. dorusctiam pleftos uocauit. Theodorus irse naricas interpretatus eft:nefcio quàm Sus uere,inquit Hermolaus. Pifcis certe minimus eft narica,ut Feftusinquit. 10 Spu- Je CMa mea,xdeódhe,id eftrariorefubftantia; arbitror. 1r Hzc arbitror,in apuarum ge- Plefi. nere numerantur. 12. Admotumigni. Hinc ortum eft prcucrbium, | zoe &qvu, Narica, quafi uiditfe modo fufficiat ad decoctione. C De trichide,thriffa & fimilibus quibufdam aliis. Gus ho X XCDED T trichidas,uti modo diximus,membrades gignunt: & uulgi cibus tri Teu. chis cft; & qui uili coparatur.faltu fimulac cantu fummopere gaudet, ut nonnunquam cantuum uoluptate captus exiliaté mari. Trichida funt n» 1 qui arbitràtur eundem effe cum triffa : fimiles certe funt trichides, thriffz, id chalcides & eritimi.Thriflz inquit Oppianus,chalcides & abramides ca- 5,55, teruatim natant locum femper mutátes,modo in alto pelago, modo apud o;555.. ? ]itora uiétitantes. Ariftofusfpinofüsue pifcis cft chriffa, nec multum habes a6esgéss. in fe pinguedinis:neque fuccum in alimento przbet copiofum, fed cum ta D men,qui facilein corpus digeritur. Afcédunt in Nilum thriffz,ficuti & ce- ftres foli fere pifcium, ut Ariftobolus author eft; abfq; crocodilorum mc- tu . Qui Marcotin lacum accolüt,triffas illic càtu & teftarü concrepatium confonantia pifcantur: etenim cz faltantes in pifcatoria ad fe comprehen- dendas explicata inftrumenta inciduntzatque hoc pacto Zgyptij fplendi- dam przdam confequuntur.Triffam nonnulli clupeam interpretantur, i- cut alij alofam.Eft autem clupea;authore Plinio,minimus pifcis, qui atti- lum ingentem fluuij Padi picem,uenam quandam cius in faucibus mira . cupidine appetés morfu exanimat. huic inter pifces primas partes tribuit ; Ennius pocta. Alofam autem pifcem plebeium cflc oftendit Aufonius -4lofa. 4 hoccarmine: Stridentésque focis obfonia plebis alofas. Clupea, "a Chalcis. Sardinus. Evitimus. Chalas. Halecula. Oga'osa, oeyfa. Tbeffa. Tbetta. -Alofa. Cl»pea. vtberina. tria. Chalceus. Erica, Spuria. Sardinia, Sardina. Sardena. X ovp Alu. Halecula, Halecula ri- nalis. Alec. Mate. Adena, Teg yes. Ircus. fa à quibufdam uocatur& thetta. a2 dixit.Grzca Ariftotelis exemplaria ew 3995r6borv habét,fed falfo,ut opinor: Athenzus D.-E DIZI-EERI!IBNODSIAS Chalcis trichidi atque triffz fimilis eftpifcis ariftofus fpinofüsue:(aut fic- E cus & fqualidus;hoc eft 2e) neque multum in fe pinguedinis cotinet, 5 neque fuccum copiofum in alimentum prabet:facile tamen in corpus di- gcritur.gregalis pifcis eft. Et gregatim natat chalcides (ut modo diximus) locum femper mutantes,modo in alto pelago, modo apud litora degetes. In fluuiatilium quoque numero chalcis eft. Ter parit; & gregatim fua oua gurgiti altiori mandat congefta.fonitum quendam & uclut ftridoré non- nunquam emittit. Chalcis uitio infeftatur diro, ut pediculi fub branchiis innati plurimi interimant:quod nulli ex cxteris accidit. Chalcidas nonulli fardinos uocarunt. Ariftoteles eritimos fardinos dixit. Eft uero eritimus 6 chalcidi triffe; fimilis, & in alendo quoque : qué Dorion condiméto fua- uiorem euadere prodidit. Sale codiuntur nonnulli pifciculiin quibus chal F cis eft & halecula. 1 Thriffe. oesosxucl SexTfx alius,opinor,marinus eft pifciculus uerficolor:thef- . Ariftofus fpinofüsuc. Theodorus fpinofum e'weádue fortaffe;id eft (qualidus,aut ficcus.oetosas Theodorus alofam uocat. — 3 Ennij uerfus extat apud Apuleium, Omnibus utclupea przftat muftella marina, &c. Sunt qui legant clypea. Alofam. Atherinam Phauorinus uilem effe pifcem rradidit: an cadem fit cum alofa,confideret le&or. Atherina(quam ariftam appellat Theodorus )é folitariorü ge- nere(ita nanque interpretatur gvadie)prima in hoc genere parit : foetüsquecius pri- mum ferc omnium apparct.paritatterensaluum arenz.. $.— Chalccus pifcis alius à chalcideeft Cyzici frequens,figuraterete, aéyQ épis Tc wor] xvxAcedE's : an idem fit,qui G faber?Chalcida Theodorus ericaminterpretatur, nonnunquam & fpuriam: qua in- ter fufaneos pifces numeratur, & qui (emel pariunt. Verum co in loco uidétur exem- plaria omnia mendofa : nam chalcis gregaliseftnon fufaneus:& terparit. 6^ Sardi- niam habet Columella pifciculum falfamentis idoncum,& à chalcide diuerfum : nifi deprauatus fit codex.Item fardinam Galenus,uel fardenam ee4lulw. Cap. CLX X XIIII. Dehalecula,mzna,fmaride & bocc. bed ess haleculas incrementi minuti pifces iubet Columella przbc- riiis,qui in uiuariis fruantur pifcibus.Riualem quoque haleculá no- minat inter ea,quz funt incrementi parui animalia. Alecem appellant no- 2 nulli quam Grzci uauídx uocat, & Plinius mznam. Colore mutantur mz- nz,candidiores hyeme,& fiunt cftate nigriores, id quod maxime fuis pin- H nis & branchiis declarant. Herbofis litoribus gaudet mana, & grcgalis eft. Omnium pifcium fcecunditfima eft , & poft brumam parit. utero grauis mclior eft.Forma rotundior foeminz, porrectior mari & latior.Euenit ut cum foetu impleri foemina incipit, maris color in nigriorem, plüfque ua- rietatis mutetur, & caro deterrima cibo efficiatur: uocantur à nonullis per id tempus zecya,id cft hirci. Mznz fucci bonitate gobiones fu perat,ut tra- dit Icefius:fed fuauitate inferiores funt. Capitis mznarum,quz fale adfer- uantur, cinis,exficcandi uim habet,no admodum acrem: ideóque ad fedis rimas co utimur:quidam & ad columellam diu induratam.Hzc Galenus. Maxnarum cx capitibus cinisinquit Diofcorides,fi imponatur,callofas fc- dis A NOJGOMDOACESMCSUMO OUSIDBI CIMA A dis rimas abolet:cuius etiam garum putrida oris ulcera,fi co colluantur,fi- füic.Plinius mznarum muria & capitum cinis,inquitcum melle fanat ftru mas. Anginas menarum falfarum cx capitibus cinis ex melle illitus abolet. Mznz falfz cum felle taurino illitz umbilico aluum loluunt.Capitis mz- narum cinis ad rhagades & condylomata uulis.uulgo € mznis iucundifi- mus habctur fal:ex co falté genere quod à muria fallàmentorum recoqui- tur,iterimque confumpto liquore ad naturam fuam redit. Mznidi fimi- 3 lesfuntboces & fmarides,ut Pfeufippus author eft. Eft autem fmaris pifcis litoralis,& litoribus gaudet herbofis.Colorem mutat non aliter atque me- na:candida enim hyeme;rurfus xtate ad nigredincm redit:quod maxime fuis pinnis & branchiis declarat. Smarida nonnulli «uis dva i socie u0- P carunt.Smaridis caput exuftum excrefcentes in ulceribus carnes reprimit: nomas cohibet, thymos clauófque abfumit. cius caro, non fecus ac cxtera falfamenta, fcorpionum ictibus canámque rabidorum morfibus prodeft. Verédorum puftulas difcutiunt fmarides illie. Mulicribus lactis copiam 4 faciunt (marides cum ptiffana fumptz,ucl cum faeniculo decocta. Box,ut Pox.65£. diximus,menz & fmaridi fimilis,in dorfo quafi pictus,mes: 2 ecu,uti A- Vocajtel bocae thenzo placet,nominatur:pifcis paruus;oculos habens pro corporis ratio- nc grandes:adco ut Ariftophanes Bizantius, non ése aut àx« , fed gom pocas, potius appellandum ftatuerit, ab oculorum fcilicet magnitudine,quafi bo Beé |. uinos habentem oculos. Pifcis gregalis eft & litoralis, in locis herbidis ui- C &itans. Concoquitur facilius box, atque in corpus digeritu r iurulentus,& aluum mouet:uerum aflus fuauior eft & tenerior . Sunt & quidam pifces Lencomeni- Maule dictz, id eft mana candidz, quas aliqui £éxxas appellarunt: alij s diueríos afferunt. 22d Ó 3 I63 Smarides,. Kuvóg &va xuu05 vot, 1 Aleculam arbitratur Hermolaus genus,non fpeciem effe : idémque apud nos fi-. Alecula. gnificare alcculas, quod anthracidas apud Grzcos, id eft prunariosaut carbonarios: JÁAnthraades. quicunque fcilicecin pruna & craticula commode coqui poflent:uerum ex Coluimel- la apparetfpeciescfle, 2» .— Alecem appellant nonnulli, &c. Alex Plinio nó pifcis,fed J4lex. gari uitium eft,fcilicet imperfecta nec collata fex. nec fane occurrit locus quifpiam a- pud ueterem aliquem authorem,qui plane oftendat alecem aut alec pifcis genus effe. Horatiusin primoSermonum, Ego fecem primus & alec inueni, Nonius Marcellus locum hunc citanspifcem fignificare dicit... 5. QuasGraci fmaridas ap- pellant,miror unde Theodorus cerros interpretetur,inquit Hcrmolaus.Sunt quidem Cerrus. gerres Plinio & Martiali quoque inter uiles pifciculos,fed diuerfa (maridibus, uti ex Gerres Plinio ipfo liquet lib.32. Marüial.lib.rz. Fuiffe gerres aut inutiles mznas, Odor impudicus urcei fatebatur. 4 NoT»09.7los, Vocam interpretatur Theodorus. Et certe ledio Pliniana in ue- tuftis codicibus bocà habet,non box,ut notat Hermolaus. | Docas,inquit Feftus, pi- ui fcis genus eft à boando,id eft uocememittendo. | Auqomeoí v &Ox«s,id cft boces utri- que dixit Oppianus:quafi duo fint corum genera. De aliis quibufdam pifcibus , qui uocales dicuntur. Cap CLXXXV. D uocis quidem expertes funt, ut diximus, fed fonos quofdam flri- dorcíque mouent,qui uocales cffe exiftimantur,ut lyra;ut chromis;de 755. Ee Ner DIE; DUDER DIE BOW TIS qua fuprà di&um abunde eft : hisenim quafi grunnitus quidam emitti- Difces uocales, cur.In Clitore amne pifces uocales effe Mnafcus Patrenfis author eft. Phi- YA$v«s qQ6- VouUT4, POI ap. Porcus. . snp 29 Ortbarorifc : Porcus mari- 25. Kee. Aper. id Ye, Sus. eupiTie. ^c "ott xc 316. Ye ÜxAcoxi0€ Sus marmus. Dehis infra inter cybioru genera . loftephanus Cyrenenfis Callimachi familiaris, in Aorno Buuio pifces eflc tradit fimiliter curdis auibus uocales:uocari autem ab accolis suivies. Ego ueroyinquit Paufanias,hos pifces cum caperentur uidizuocem autem audi- ui nunquam;quanuis uel ad uefperum ufque apud fluuium expectaffem: quo maxime tempore uociferare ferütur. Appion maximum pifcium clle uadit porcum,quem Lacedemonij orthragorifcum uocant:grunnire eum cum capiatur.Inter uenena funt pifciu m porci marini fpinz in dorfo, cru- ciatu magno ]zforum.Remedium eft limus ex reliquo pifcium corü cor- pore. xéaesrut inquit Ariftoteles, id eft aper,pifcis, quem amnis Achelous gignit,uocalis habitus cft: & erunnitum habet. Idem fortaffe quem oJ, id cft, uem uocant nonnulli , alij Jeuarrr ucl Jauuatís«: quanquam i 3a- Aiii id eft fues marini non inepte dicütur ctiam thynni,cum àglandium marinarum cíu pinguiorcs efficiantur.Circa Lufitaniam nanque, ut rcfert ' Polybius,nafcuntur in mari glandes, quibus ucfcentes thunni mirum in modum pinguefcunt,no aliter atque porci quadrupedes terrcítribus glan- dibus:quocirca non immerito fues aut porci marini dici poffunt. Laudan- tur in hoc pifce maxime, quz circa uentrem partes funt: &»wydzpix dicun- tur & abdomina. PoTX4ut£ yi I In Aorno,&c.In Aroanio Arcadixz fluuio fcribitPaufanias. 2 K«7ese, Hic €^^» porcus flu forfitan eft,quem Athenaus m etuoryoieor,id eft porcum fluuiatilem uocat: quem e- iiatilis. Xxo'Qpot. [i , You. tiam cx Ariftoteleuocalem cffetradit.Eodem loco habetur exxdeos,quem & uocalem cffe dici nifi forfitan menda fit, & wo/zesefcribidebeat. 3 — Yauie quoque pitcis eft, & Voura:fed an tidem an diuerfi à fue, dubitat Achenzus.Durtque fues,dixit etiam Oui diusin Halieutic.De hyzna ita habet Plinius,Et hyznam pifcem uidi in Oenaria in- You, Fryena fula captum,caputexerentem. Hyzna ab Oppiano inter ferocia cete numeratur,quz Sus. Thynnus, Tbunnus. Scarodyla. Cordyla, A vile. dAuxum«a. Cordyla uel » cordula. Pelamis, PA out $. ILimofa. Lutaria, Sarda. "T hunnus. Thynuis. Petamts. "Thyauis. Orcynos. multo fitimmanior quam hyzna terreftris. De thynno, thynnide, pelamide, & huiufce generis aliis. : Cap CLXXJXVI Vmannuum exceffere tempus,thynni uocantur: etenim cum thynne in Ponto pepercrint, prodeunt ex ouo, quas alij fcarodylas aut cordy- las uocant: Bizantij auxidas (Theodorus auxumas) nominant, quia diebus paucis adolefcunt.Cordylajinquit Plinius;pelamis pufillaycum in Pontum e Mxotidecxit, hoc nomen habet. Hx Ponto exeunt autumno in mare u- nàcum thynnis: codem autem redeunt uerno temporeiam adeptz cá ma gnitudinem, qualimofx aut à luto, pelaonidis, id eft lutariz nomen acci- piant. Sarda quoquc uocatur pelamis longa cxoccano ueniens . Limofis thunni proucctiorcs atate anno effe putantur uno: & chunni tunc uocan- tur,uti modo diximus,cum annuum cxceflerc tempus.Prz nimia pingue- dine difrumpuntur thunni nonnunquam: nec fere plufquam biennio pof funt uiucre,ut Ariftoteles author cft. Pelamis,uti Softratus prodidit,ctiam chynnis dicitur , cum fcilicecad thynni magnitudinem increucrit: poftea ucro maior adhuc reddita;orcynos uocatur. Poftremo autem cum ingen- tem in E I 2 b 3 G m H ind M ANIMALIVM LIB. VIII. 164 Atemin molem creuerit;cete. Et quidem iam captus eft thunnus fene x, in- quit Ariftotcles,cuius pondus erat ad talenta quindecim : & caudz inter- uallum ad cubita quinque & palmum: (Plinius, duo cubita, inquit & pal- mum.)Leuis pifcis thunnus eft,mari amníque comunis.Differt mas thyn- nusà foemina,co quód faeminz pinnula iuncta fub uentre eft,quam apha- J4pharew,. 5 rea nuncupant,quz mari deeft. Coeuntthunni méfc Februario pott idus: A946. 6 pariunt Iunio ante nonas. & femel anno parit thunna: fed quoniam parte Ass. pramature;partem fero producit;hinc foctificare bis creditur.Edit fua oua condita quafi utriculo,in quo oua exigua multaque confiftunt.Incremen- tum autem partus przcipua fumit celeritate. Pelamides ac thynne in Pon- to pariuntnec ufpiam alibi ut fentit Ariftoteles: ut uero Strabo refert, pa- B riuntin Mxotide palude. A partu ftatim oua fua, & prolem deinde paruà. 1dé fentive w;- adhuc,deuorat thunna.Carne fola uefcitur thynnus magna ex parte:quan detur Plin.lib. doque etiam algam tangit,fed & glande quoque pingucícit , ut modo di- PUN oU ximus. Thunniomniu maxime gaudet tepore: & ob eam rem arenam & dd litora adeunt. per fumma etiam maris natàát, quo tepore potiantur. Latent thunni przalts gurgitibus hyeme, & bruma non uagantur:fed ubicunque deprehenfi,ufque ad zquinoctium, ibi hybernant . Pinguefcunt à latibulo maiorem in modum: funt quoque magna ex parte fuauiffimi cum latent. Primadiz in ceeno fe abdunt,cuius rei argumentum eft,quód neque eo té-. Prins«dis, pore;hyemis fcilicet;capiuntur:& fi capiantur,dorfo feeculento pinnífque reiaeia,, id C oppreflis fpectantur: ucrno autem tempore prodeunt & appropinquat ad Ld rcg terram coeuntes parientéfque:quo tempore foetu grauide capiuntur,tem- ME 7 peltiueque tantifper effe putantur: autüno uero & hyeme deteriores funt. fimul etiam mares pleni genitali femine (quod 55e appellant) per id tem- pus cernuntur,cóque przftant ad ufum:foctu in utero adhuc paruo,difhici- le capiuntur : adultioreiam, larga captura propter infefti afili ftimulum. Circacanis enim exortum agitantur afilo thunni: habent enim per id tem pus ceu uermiculum quem ozeor,id eft afilum uocat,cffigie Ícorpionis,ma- Afilws ofspor. gnitudine aranci.Infeftat hoc tàto dolore,ut ucl in naues fzpenumero exi- liant:id quod facit;ut fit in zeftate deterior thunnus. Poft arcturum deinde melior cít:iam enim co tempore ab infeftantis afili agitatione requicícit. Thynni in Pontum dextra ripa intrant, excunt lua: id accidere exiftima- D tur,quia dextro oculo plus cernüt, (utroque hebete natura) lzuo hebetius. Eft in Euripo Thracij Bofphori, quo Propotis Euxyno iungitu rin ipfis Eu ropam Afiámque feparáus freti anguftiis , faxum miri candoris iuadoad fumma perlucens,iuxta Chalcedonem in latere Afiz. Huius afpectu repe- / tc terrriti femper aduerfum Bizantij promontoriü pracipiti petunt agmi- » nezitaque omnis captura Bizantij cft magna Chalcedonis penuria. Operiü tur autem aquilonis flatum;ut fecu ndo llu&u exeant cx Ponto:nec nifiin- trantes Pontum Bizátij capiuntur. Intrant thynni,uti modo diximus,é ma gno mari Pontum ucrno temporc gregatim : fed multi tame in Proponti- de xftiuantPontum non intrant. Thynni nauigia uclis eu ntia comitàtes, mira quadam dulcedine per aliquot horarum fpatia & leu m milia gu e DE DIFFERENTIIS bernaculis non feparantur, ne tridente quidem in eos [zpius ia&o territi. E Pomplus. — Quidácosquiex thynnisfaciant hocpompilos uocant. At uero popilum alium effe pifcem fentiunt & Ouidius &Oppianus,atque Athenzus:pcla- gium quidem pifcem,& qui pelamidi fimilis fit fed diuerfus tamen:qui & circa naues frequenter confpicitur ludibundus,cáfque ad terram ufq; cun- Pelamis. tes comitctur. Pelamis,Diphilo authore,cibus grauis,copioféque alit;con- 7 co&u difficilis,urinam ciet: quód fi fale maceretur facilius aluum mouet, & extenuandi ui przdita eft.Sapore quoque iucundo cft, inquit Xenocra- T tes,& meliufculum procreat füccum:nec facile corrumpitur. Sarda, ut ide ait , guftui grata eft:ob eam quam in fc habet acrimoniam cybio przftan- Thmmus — tior:ppetentiam incitat, & aluum mouet. Thunni autem caro , codé au- thore,ftomacho aduerfa eft,aridáque & mali fucci:zgre deiicitur aluo, fcd F copiofu m przftat alimentum: & in fumma, grauis cibus eft , ut Diphilus prodidit. Galenus thynnijinquit,ficuti & grandiores alij pifces, fuccum gi gnunt craffum tenacémque:ac proinde corü ufus fenibus inutilis cft. O ux autem pelamides uocantur, carnem habét teneriorem:& fuccum gignunt craffum, qui ad mediocritatem magis tendat. Et,ut paucis dicam,thynno- rum caroqui & ctate & corporis mole funt minores,non perinde dura cft atque feniorum maiorimque.Thynni recentioris adipe Attalus ad recen- tiora ulcera ufus cft. Pfilothrum eft thynni fanguis, fel,iecur, fiue recentia fiue feruataziecur etiam tritum,mixtáque cedria plumbea pyxide adíerua- tum. Thunniad rem falfamentariam fenes improbi funt : qua autem pc- lamidcs uocantur,iis longe przftantiores funt: ut quae laudatiffimis falfa- G Olio g,. Iientis non cedunt. Ha particulatim confecte in genera cybiorum difpar- 8 ndn; tiuntur:concifa nanq; pelamis quz poft quadraginta dies à Ponto in Meo- Obiit, tim reucrtitur,cybium uocatur. Cum uero annuum exceflere tempus, & iam primum thynni uocantur;uti diximus:hi membratim cafi ceruice & abdomine commendantur atque clidio,recenti duntaxat: & tum quoque 9 graui ructu:cztera parte plenis pulpamentis fale adferuantur. Melandrya uocantur czffis quernis atlulis fimilima:uiliffima ex his, qua caudz proxi- 1o ma,quia pingui carent:probatiflima ca quae faucibus. Hzc Plinius.Xeno- crates cxteras thynni partes przter collum. & abdomen melandrya uoca- uit, quód nigris quercuum radicibus fimiles fint . Sed quenam recipiant H difcrimina thynnorum partes,quz fale adferuantur,mox referetur.'T hyn- duer/ener.. ni falfi carne Diofcorides 2/eev uocari fcribit. Hxc fi edatur,iis quos ui- ri pera, que prefter dicitur, mororderit, auxiliatur : oportet autem uinum quamplurimum fubinde cogantur haurire, indéque euomere. lis quibus d dpvuiQxylx opus eft,id cit,qui acrioribus cibisad uomitionem proritandam indigent,accommodatiflima eft.Canum morfibus utiliter imponitur. Pe- lamidum fal(arum capitum cinis uel cybiorum cum melle ad codyloma- ta & rhagadas utilis eft: farda priuatim contra prefteris morfum prodett. Quod cybium uocatur, inquit Galenus , uulneri à cane inflicto non finc utilitate imponi prodidére quidam:& contra draconem marinum ex ace- to. Cybia uctera eluta in nouo uafe, deinde trita, profunt dentium dolori- bus. A NEINCALIY:M. EIB. -VIIL 165 À bus.Aluum purgant cybia uetera:priuatímque cruditates, pituitas bilémi- que trahunt. Pamphilus melandryn genus thynni grandiflimum effe fta- Melandrys. 12 tuit. In pelamidum maiorü genere apolectus, (ucl,utalij legunt;apolectu) "dpolectus. uocatur pelamidum gencris maxima, tritone durior . Orcynus pclamidü d SECMR generis maximus nequereditin Mxotim fimilis tritoni;uetuftate melior: E ucl (ut Diphilus prodidit) orcynus cum magnus eft,chclidoniz fimilis cft 5 quod fcilicet ad carnis duritiem attinet. Orcyni;inquit Dorion,ex occano per columnas Herculis in noftrum mare permeant:quo fit, utin Iberico & Tyrrheno mari capiantur plurimi : circa Gadiram infulam pinguiffimi, uti refert Icefius:deinde circa Siciliam : quo uero longius à Gadibus recc- dunt,co macilenti magis cuadunt. Orcyni carnem tradit Xenocrates fto- B macho ingratam, malíque fucci, & aridam:abüde nutrirc;nec facile per al- 14 uum cxcerni. Synodontis maior pelamis appellatur. Triton pelamidü ge- $»»odor neris magni,ex eo horza cybia fiunt, qux duriora folidioráue funt, quàm 7^» quz ex pelamide.Chelidonias pelamidi fimile praftat alimenti, nifi quód Cheluo durior eft. Xathias,inquit Diphilus;tenerior eft quàm orcynus:uirus quo- Xantl que nonnihil olet. : Aliícorodylos,&c. Oppianus & haspelamidasuocat. 2 — Thynnum Arifto Pelamis. teles nonnunquam inter pifces gregales numerat:aliquando uero inter fufancos, nifi alicubi mendaficinexemplaribus. 3 Sardaquoque &c. Ex hac (opinor) falamen Sardica fal/a- ta fiunt przftantiffima,quz fardica uocantur & fardz,de quibus infrà:& Galenus lib. »enta. C3dealiment. 4. Thynnis foemina eft Ariftoteli, Oppianus cà Svnrü) uocat. Thyn- 0uvik, nidas quoque nonnullitrichiadas uocant, & mewuodiee ucl meuuvcdhs , ut refert Athe- Texyi e. nzus. Aimeiauaxdie:,quantum coniicio ex Ariftotele;pro pelamidibus accipiuntur, fi- penudwu. cut& thynnidesquoque. | reos funt apud Oppianum inter cos pifces,qui in alto Penuodiay. mari degunt:an etiam ex hoc genere, an mendafit, pro meie/feu; an fint orcynorum rPeíuredwus fpecies. $ Apharea,atherauocat Athenzus. — 6 — Ariftorelislib.s hift. anima- relwAs. lium hzc dethynnis refert:cum tamen lib. ita fcribat, Thynna partem foetus prema- ture, partem fcro producit.Edit primam partem circa menfem Decembrem ante bru- mam, alteram uere.Quo pa&o hac conueniant,fi uera fint exemplaria, confideret Le- &or. 7. Hippurus nomine pifcis eft alius pelagius,qui naufragiorü fragmentis mi- ZZrppurus. rum in modü oblc&atur, (Theodorus equifelim uocat.) Latet hippurus hyeme: & nó. Equifelis. capitur praterquam certis quibufdam temporibus;ut zftatis diebus paucis, & iifdem femper. Veretantum parit,cuius partus de minimo in maximum celerrime augetur. Coryphzna ctiam ab Athenzouocatur & arneuta. Ouidius hippuros celeres dixit. Corypbena. . Eft & hippus nomine apud Plinium & Oppianum pifcis quidam litoralis;in arenofis Agv&m. D jocis ui&irans. Hunc Athenzus ctiam hippidium uocariarbitratur. 8. Cybiorum £Zppus, genera (uti coniicio) appellauit Plinius,qua à Gracis xAedle, usAawdpíat, & ecmtyelcpim Vmzídts. uocantur:ut cifdem nominibus appellentur pelamides conciíz partes,quibus & maio rum chynnorum,;quos orcynos uocant. Pelamidas quoq; magnascybiauocauit Ice- — — v fiu. 9 Clidio,&c. Clidia,ni fallor,uocantur partes, quz faucibus proximz funt. Clidiws. 1o. Melandryn Pamphilus genus thynni grandiflimücfle ftatuit. Hinc arbitror, me- Meland landrya di&a & melandriz.In orcyno,qua mcelandriz dicuntur ab Icefio,ezde xceez Melanc àDiphilouocantur. 1 Fitthynnorum collum ógooerge, ut Xenocrates tradidit: koceu. quod & ori gratum eft, necfacile corrumpitur. Guere'exyer,inquit Diphilus, nonnulli &&i xkmuua dixere:cftque cibus grauis lentüfque, nec facilecócoquitur. 1» Apolcctum, inquit Xenocrates , carnc conftat, quàm tritomum fragiliore : & quz faporce fiinon . adeo grato.Eft ucro tritomon,inquit,cybio durius,cetera fimile; nec facile corrumpi- Tviton tur. An error fitin exemplari (tritomon protritonc) confidera. 15 Quz Dorionde Ee i Synodontis. Salfamentum. Salfura. TO5130$, 4. TXQ496, 0. Sardi. Sexitana fat- famenta Sardica. falfa- menta. Sarde. "S Ml. "Ml. caexitana. rrou2]o. Ryo A]. C »bi4. Hors, ópoto (alfamen fa. sal[amentum thyanium, thyaastin. DE IXEET ERENTLLS E * * * - ^ orcynis,cadem fere narrat Oppianus de maioribus thynnis: nepe quód ex oceano per E, fretum Gaditanum ingrediuntur mare mediterrancum: quo fit, ut plurimiin Iberico Tytrhenóque mati capiantur : poftca uero paffim reliquum mare pererrent.. Orcy- norum genera ftatuere uidetur Oppianus mplwadis & xvCdas qui in alto pelago degür, raróque ad litoraaccedunt. Orcynes quoq; Ariftoteliinaltofoetificant. 14 Siquis ea quz hocin loco afferuntur ex Plinio & Athenco conferat, (meaquidem fententia) fi non iidem,at fimiles certe erunt, parámque inter fe different, melandrys,apole&tus, orcynus & xanthias,triton,fynodontis & chelidonias. Hermolai conicttura eft tri- tonem eundem etfe,quem Graci chelidoniam uocant : apole&tum uero, quam cyno- dontida: Athenzique fenfum explicat aliter atque nos reddidimus: hoc fcilicet pa&to, Maior pelamis fynodontis appellatur,durior quàm chelidonias.Item paulo poft,Or- cynus fimilis eft chelidoniz cum magnus eft: Athenzus uero,in noftris faltem codici- bus ita habet, H € udQov gmAeqde ruvodbrric wa ou: tuxNoroY uu o1 0 xui dba Tti TH a- pidY. ex npérépos . Et paulopoft, 0 & égxuwor fogCogódhs no) 6. ueitov m6soconce G3. yuAdo- Vía XI] Th) axAugóri Ttt. In iis tua conie&tura utere lector. De falífamentis. Cap CLXXXVII. Ofcercuidetur hic locus;ut de falfuris aliqua dicamus.Salis facultatem tradunt medici compofitam efle:humores etenim corporü excremen- titios digerit extenuátque:& corpora ipfa in fefe cogit atque condenfat. uz igitur corpora fua natura funt ficciora,hazc(uti fupra diximus)fale a- fperfa reddütur ob nimiam ficcitatem ciboinepta:quorum ucro caro dura cft & excrementofa, ea ad falfameta erunt idonea.Excremétofa autem uo- co,quz fuccum in fefe continent pituitofum undique confperfum: & hic quidem quo fucrit copiofior crafliórque,co melior caro, fi fale adferuatur, cuadet.Q uorum autem mollis admodü fuerit, aut impenfe ficca caro;ex- crementorámque expers,utfaliantur inepta funt.Mollium itaq; carnium pifces(quos uaacuGpuv; uocant) & qui excrementis uacant,ut falfamenta cx illishant,minime funt idonca.Huius generis funt;qui faxatiles uocan- tur atque afelli,qui in puro mari degunt:fed neque mulli,quód dura fit co- rum caro excrementísque uacua, fale inueterantur. At coracini,mylli, pe- lamides,& praterea fardz fardiníque, & qua fexitana uocantur falfamen- taatque id genus alia. Ad hec inter ea quz in puro mari degunt,qug wey, id eft cetacca uocantur,ut balenz, delphini & phocz, cum fale condiátur, euadunt meliora:ut quz carnem habent excremetitiam omnia. Huic ge- neri proxime accedunt magni thüni,quos melandrias,tritones,chelidoni- asque uocari diximus:fale nàque cüm condiuntur,cuadunt fe ipfis melio- rcs.Praftantiffima autem omnium, quz mihi certe experiri licuit, inquit r i 2 G H Galenus,funt quz à ueteribus medicis fardica uocátur falfamenta (hodic 5 fardas uocant), & qui nunc ex Ponto afferuntur mylli.Secundum uero ab 4 iis locum obtinent coracini;pelamides,& quz Íexitana uocantur.Hac Ga lenus. At Diphilus myllo coracinü in omnibus prafert: ut qui fubpinguis efi; bene carnofus,fuccinon omnino mali:facile & concoquitur,& in cor- us digeritur,abundcque nutrit.Q uz cybia dicuntur atq; horea;inter ma- cra falfamenta praftantiffima funt,ut inter pinguia cordylz,& quz Sina i Sunecior uocatur.Porro thynnium ait Diphilus ex pelamide malore ficri: cybia uero atque horza(quz eiufdem funt gencris) ex minorc. Et thynnia quidem ANINUCALILVIM- LIS. VIIL 166 A quidem uetuftate euadunt meliora recentibus acrioráque:& przcipue Bi- zantina.Q ui circa Gadiram infulam capiütur orcyni,pinguiflimi funt,uti fupra ex Icefij authoritate indicauimus.cx iis clidia feorfum codiuntur fa- le, & melandryz quoque:uerum abdomina ipfa(quae &xydcpix uocat) pin- guia,czteris partibus fuauitate przeftant;uel eodem authore: & clidia hzc ipfa fuperat.Diphilus quoque orcyni abdomina , & clidia fapore grata, & tenera przdicat:& qua wes dicuntur,fale adferuatas mediocres cflc: qui- 5 quam Xenocrates carnem ipfam orcyni ftomacho ingratá effe tradit,ma- lique fucci atq; aridam. Salfamenta omnia quzcunq; cx fale duriora cua- dunt;acueluti neruofa coriaceáque cócoctu funt difficilia : at contràquz- cunque extenuatis digeftísque à fale cratlioribus lentísque excremétis te- B nuium reddütur partium,cadem ipfa in cibo craffos ac glutinofos humo- res extenuant.Q uzcunque;inquit Diphilus;é marinis,lacuftribus aut flu- uiatilibus falfamenta fiunt parce nutriunt, aluum cient, appetétiam cibo- rum irritant & fitim faciunt. Sunt & feruatis pifcibus medicina: falfamc- torimque cibus prodeft à ferpente percuffis,& cotra beftiarum ictus mc- ro fubinde haufto,ita ut ad ucfperam cibus uomitione reddatur: peculiari- ter à chalcide, cerafte, & quas fepas uocant, out clape dipíadéue percuflis. Contra fcorpiones largius fumi,fed euomi falfamenta prodelt, ita ut fitis val ed mu toleretur . Imponuntur falfamenta & contra morfum canis rabiofi : uel f cuo»; non fint ferro ufte plage, corporáque clyfteribus exinanita;hoc per fe fuffi- cit:& contra draconem marinum ex aceto imponitur: idem & cybio pro- C fe&us.Fiftulz aperiuntur ficcanüirque falfamentis cum linteolo immiffis: intráque alterum diem callum omnem auferunt: & putrefcentia ulcerum, quaque ferpunt,emplaftri modo fuba&a & illita.pauis uero profunt falfa- menta cocta.Carbunculos uerendorum priuatim falfaméta cocta cü mel- lereftringunt.Salfamentorum cinis fictili uafe combuftorum;addita fari- na marmoris;ad dentium dolores inter remedia cft. ZEque prodetle dicà- turomnium falfamentorum fpinz combuftz tritzq; & illit. Inteftinis pi Ícium cxterísqueque abiicienda effent, fale maceratis;fit liquoris exquifi- 6 tigenusquod garon uocauere,ut fit illa putrefcentiü fanies. Hoc olim co- Gar». ficiebatur ex pifce quem Graci garon uocabant:nunc éfcombro pifce lau- rd E D datiffimü in finibus Carthaginis: id fociorum appellatur:nec liquor ullus iie t ) pene prxter unguenta maiore in pretio efle coepit nobilitatis ctiam genti- ,,, bus.Scombros quidé & Mauritania Beticaque & Carteia ex oceano intrà- tes capiüt;ad nihil aliud utiles. Garum ,& Clazomen,e & Pompeios &Lc- d 7 prin nobilitauituitium huius eft alex,imperfecta nec colata fex. Coepit UC Ldlex, rogarum & priuatim cx inutili pifciculo minimóq; conficiapuam noftri, aphyen Graci uocant.Foroiulienfes pifcem ex quo faciunt, lupum appcel- lant.Sic & alex peruenitad oftreas,echinos,urticas, cammaros, muloru m iocinera. Garum uchementer calfacit,fi Galeno credimus, atque cxficcat: idcóque à nonullis ad putrida adhibetur ulcera:clyfteribus iniicitur ad dy- fentericos coxédicümque dolores.Sunt qui przcipuc cotra omnia aurium uitia laudent gari excellentis fociorum cyathum in calicc nouo lenta pru- | Ec iii DE CDITETER'EN STITS ha decoquere:dcinde fpuma pennis deterfa;poftqua defierit fpumare;tepi- E dum infunderc:fi tumcant aures,coriandri fucco prius mitigandas iidem pracipiunt.Contra canum morfus Mann garum, maximeque crocodili: & ulceribus quz ferpunt;aut fordidis.oris quoq; & aurium doloribus mi- rifice prodeft. Et uux medetur garü cochlearibus fubditum . Alece fcabies »ectoris fanatur infufa per Td incifam : & contra canis morfus draco- Garum, nífque marini prodeft: in linteolis autem concerptis imponitur. Garum, ut Diofcoridi placet;non ex fcombris folum,fed & aliis quoq; pifcibus at- Mui, que carnibus conficitur.Hoc alij,ni fallor,Autw,id eft muriam dixere. Mu- Bil, riainquit Plinius,fiue falfugo illa,fpiffatmordet,extenuat,ficcat.dyfente- ricis utilis eft,ctiam fi nome inteflina corripit,ut que exulcerata fint fiftat: ifchiadicísque infunditur,ut exulccrationem proritet . fotu quoque apud F ; mediterrancos aqux marinz uicem penfat.depafcentia ulcera fitit. mor- Hs fisàcane medetur: pouffimum autem filurorum ac mznarum muria me- ; dici nonnulli utuntur, quz etiam interdum ad oris ulcera accommodatur. Hcobiter indicata fint:modo ad inftitutum opus rcuertamur. ! 1 Salisnaturam fufius explicant Diofcorides & Plinius. 2 Siccioris cuiufdam TEXXVQ9$. — pifcis,& quiexternz pinguedinis egeat, meminit Diocles. $oyeveor uocat. Ec Nume- " nius «Momo Goxeveor dixit.Galenus item ex Philotimo durz carnis pifcem trachu- XWo gom rum efle dicit:cundem & eeeor à nonnullisuocari prodiditX enocrates.Nó idem, fed Platiurus. alius uidetur apud Oppíanum platiurus:qui inter eos pifces numeratur, qui apudli- toraarenofauiditant. 3 Sardicafalfamenta(opinor)à farde,quz di&a eft pelamis (5 : longa,quzexoceanoueniat. 4 Mylli(qui & myli)iidé uocatur & gnotidia, & pla PAxLsxXe. — tiflaci: qui enim in hoc genere funt maximi, aU svi dicütur: qui uero media func 7M»ylus, ztateuM oi À Aoi minimi aute vot 2] X yo 2]e. Mylus apud Oppianü inter cos pifces numeratur,qui circa faxanudauerfantur. $ Carnéipfam,&c. Recentem ni- mirum carnem intellexit Xenocrates:& partes folum illas,forfitan quasIcefius me- làdryas,Diphiluscoftas uocauit. 6 Grecioptimü gari genus putant,quod hzma- uum,hoceft fanguiculum appellant,ex inteftinis thynni cum brachiis,fanie ac cruo- re. Muria nonexinteftinis,fed ex chynno ipfo fere conficiebatur, Antipolim, Thurii, Muria wel/— indc uero Dalmatiam nobilitans:(ut inquit Plinius)quanquá muria fiue murics Ca- mures, toni;Palladio ,Columellz,non liquamen ex pifcibus,fed falfilaginé fa&titiam fignifi- cat.Hzc Hermolaus. 7. Alex neutro duntaxat genere;inquit Hermolaus, fed Pli- nius alecem ex mullorum iecore dixit. Dc fcombro,colia & amia,& aliis quibufdam qui fale adferuantur. Cap | CLXXXVIII. "a ud iiis Ifpaniz cctarias fcombri replent,thynnis non commeatibus: & Mau-, k SM ritania,ut modo diximus,Beticáque & Carteia fcombros ex occano e intrantes capiunt;ad nihil aliud quàm ad garum conficiendum utiles. His cft in aquis fulphureus color,extra qui ceteris.Scombri ita ut thüni'coeunt menfe Februario poft idus;pariunt lunio ante nonas.Scombri difcedunt à 2 locis frigidioribus calidioribisque antequam thunni,ut qui imbecilliores funt:fzpe tamen flatu auftrino uchemetius occurfante fit, ut cum coliis & (combris exeant thunni in marc.Scombri minores funt quàm colie,ut re- 5 Qe ferc Icefius.Coliz uero magnitudo fardz zqualis eft. colias quafi lineas quafdam habet depictas,no in dorfo, fed obliquas. Coliz magna ex parte 4 non ANIMALIVM LIB. VIII. 167 A non fubeunt Pontum, fed in Propontide trahunt zftatem & pariunt:hye- mem in ZEgco. Optimus efle in Propontide indicat Ariftoteles antequam pariant : capiuntur fubeuntes Pontum,exeuntes minus.Verum, ut Diphi- lus prodidit , principatum obtinet Amiclanus colias, & ex Hifpania fexi- tanus:minor enim tenuiórue cft & fuauior . ucl, ut Plinius tradit,colias fi- Azinor,tenui- $ ue parianus fiue fexitanusà patria Betica, lacertorum minima genera: ab órue; ^caton- 6 iis Mzotici.Scombri,ut Icefius author eft;meliorem in cibo prabent fuc- i e N : A : . : aCertus. cum quàm coliz,& qui é ftomacho breui defcendit.Colias fuccum dat len NGCNON tiorem ac mordaciorem quàm Ícombrus,abundcque nutrit:ut uero Xeno coli. crates author eft, & fÍcombrus & colias carnem habent nonaliter atque thunni ftomacho ingratam,aridam, malíque fucci, & quz non facile aluo B excernitur,atque copiofe nutrit: uerum coliz caro ori minus grata eftmi- nüfque fucci habet. Scombrus fapore eft non adeo ingrato , nec facile cor- rumpitur.fitim proritat.Circa Parium przftantiffimi habentur . Scóbri in Pariem,uel Pa accto putrefacti,excitant uuluz ftrangulatu oppreffas. In mari rubro lacer "v. forfiran. tus cft,cuius magnitudo ci qui nafcitur apud nos,zqualis cft. Virgatus fpe- Zum &atur:lineis nimirum aurcolis circundatur à branchiis ad caudam pertiné tibus,quas media argentea diftinguit. ore cft hiante,maxilla inferior emi- net in fuperiorem. uirides oculos habet,quos aureo fulgore palpebrz am- biunt.Eiufdem item maris factura cft pifcis cui nomen phoenix: is nigrisli pbe»ix. 7 neis,quas coerulez interfecant maculz,diftinguitur. Hamia cum thynnis Zmia; pin. uere in pontum intrant ad dulciora pabula,xftatémque ibi producunt.In- C crementum hamis fingulis dicbus intelligitur. os hamiz anguftum, ficut & mugili.Dentes habet ferratos,fpiffos;przacutos & ualidos,branchias oc cultas.Fel fuo inteftino pari procetfu annexum continet, fxpeetiam repli- catum -gregalis eft & carniuora:magna etenim ex parte carne ucfcitur:fed algam etiam tangitnonnunquam. Ad oftia luuiorum uerfatur, & in palu dibus maritimis, ubi copia influit dulcis aqux . Subit & in fluuios, ibique profpere degit,ficuti & mugilis.Hamias ctiam in Alopeconnefo reperies, inquit Anítotcles . Audaces funt hamiz , dentibüfque plurimum fidunt: quippe quz cum fint thynnis imbecilliores,corporcque molliori ac tenel- lo:intrepide tamen cum alias beluas, tum uel delphinos praefertim folita- Zzemiarii pu- D rios & àfuo grege Oberrantes cateruatim aggrediuntur uulnerántque.Pu- SERO CUTE del gnaturz,cum beluam uiderint aliquam,colligunt fefezdeinde quz cateris j : 7 Bein magnitudine przftant , luftrantes gregem circunuallant. Dentes funt his : ; ualidi, ut diximus:& iam cum aliz beluz,tum lamia aggreffa,uulnera ac- 2 . ccpiffe uifa eft. Pifcatoris lineam , fiforte hamo teneatur, perrodit hamia: ( efcam autem in primis ex ipfa is ci expetunt. Philotimus hamiz carnem duram effe prodidit:& id quidem recte factum cohrmat Galenus: ucrum Icefius teneram effe,boníque fucci, fed modice nutrire. Autumno & circa uergiliarü occafum optimas efle hamias Archeftratus author cft. eii. Trocta (inquit 4Elianus) dentes habet frequentes & continentes ; quibus PE quicquid inciderit;perfringere poteft.Hamo captus folus cx pifcibus On? ote p Íe hamo retrahit:fed impellit fefe in ferrum,lineam confumerc cupiens.P1 [;,; "c Delcanus. A«vnfiog A«- Ciawos. Elacatena. Callibios. AMonedula. Salfamtta Se- XItA24, Xepog. Xeweri. A&Gixe. HAewotLTÀuke. Elacatene. Xiphiasfigiag zíQo. 3 Gladius. & Galeos, ya - A&óg. Opeajís, Tomus tbu- r4nus. DAESDD.ILBODSBIRTE NEST I5 fcatores contra machinantur longas anfas: ille uero quoniam quodammo E do ualet faltu;anfas fepe tranfilit,ac linea concifa;ad alios pifces reuertitur. Hicctiam fui generis grege coacto,delphinum inuadit:adeóque urgent ij, ut uiuum illum lacerent.Delcanum pifcem tradit Euthydemus à Delcone amne nominatum, (in quo & capitur) fale conditum, uentriculo cffe gra- tiffimum.Dorion uero cüdem pifcem à nonnullis xezfir «6i uocari fcri 8 bit. Elacatena quoque falfamento idoneus pifcis cft, cetaceus, id eft prz- 9 erandis.Et callibios fale conditur.aluum mouct, & attenuantem uim ob- 10 tinet. 1 Mauritania;&c. EtScombraria infula di&a eft apud Strabonem à fcombris,qui circacamcapiuntur. 2 Sulphurceuscolor qualis fit, explicat ipfe Plinius lib.55.Ful- mina & fulgura fulphuris odorem habenr;ac lux ipfacorum fulphureaeft.. 5. Co-F lian Theodorus non re&e, ut inquit Hermolaus,monedulamuertit. 4. Lineasquaf dam habet depi&as. xueNiéyeac7foc, ita legitur apud Athenzum , fed aliter legi poteft. Yo yeg.alos o of, iN Syeg.mlos weMxe: ut intelligatur &࣠dorfo, xeAÍae in aluo picturas gererc, Hac Hermolaus. $4 Sexitanus,a Sexi in Betica, ex Strabonc;Plinio & aliis fere omnibus:urbem ctiam quàdam effe Sexitanià non longeà Carthagine noua (un dcfalfamenta nomen traxere) prodit AchenzusexStrabone. 6 — Lacertorum gene ris meminit Plinius: & à Celfo lacertusintergrauiffimi alimenti pifces céfetur:ex quo & falfamentum fieri prodidit. Videtur ex Plinio lacertusgenus cffe, & in his colian cf fc minimum. Iccfius combrum colia minorem affirmat. Theodorus (veor lacertum uertit. epo A riftotcli pifcis eft gregalis : carnem habet duritie mollitiéque medio- crem,ut Galenus author eft. in litoribus caenofis ui&titat, & in faxorum cauerpis. Eft & [veis pifcis fimilisbelonz & ceftrz, author Pfeufippus. 7 — Aue meg & ku Ib S Twice TMOo mÀwoieus. 8 Elt& «fae pifcis apud Athenzum:fedan idem, analius 9 Feftus elacatenem falfamenti genus arbitratur,quod melandryum uocatur. 10. Su- fpectus hic uidetur Athenzi codex. De pregrandibus aliis quibufdam pifcibus, quorü nonnullos etiam xwróseis id cft cetaccos uocant quida. Cap CLXXXIX. Etorum magnitudinem habet xiphias pelagius pifcis , raróque litus t adiens.In mari Tyrrheno xiphiz nauicularü magnitudinem zquant: uorum, dum natant,;tertia fere corporis pars fupra mare eminens fertur, ut Strabo author cft.Roftrum habet mucronatü & rigidum adeo, (ut fcri- bit Oppianus) ut poflit durum quanuis confringere faxum: & àquo naues perfoflz merguntur in oceano ad locum Mauritaniz, qui Cotta uocctur, non procul à Lyxo flumine, ut Trebius Niger author cft. Roftrum hoc, ut H inquit Ariftoteles,partem habet inferiorem paruam , fuperiorem magná, reliquo corpori longitudine zquale;offeam:hoc & £íaes uocatur, id eft gla- dius. Pifcis cdentulus eft.branchias habet o&tonas,cáfque duplices,fel à ic- core femotum . Agitantur xiphiz afilo circa canis exortum: habent enim per id tempus füb pinna ceu uermiculum , qué epo; id cft afilum uocant, utdethynno fupra diximus. Infeftat hic tàto dolore xiphian, ut interdum in terrà exiliat xiphias,& ucl in nauigia Ízpenu mero incidat. Galcos quo- que uocatur xiphias & 6gafic. thynnorum uenatione pinguefeit. Verum & 2 altos perfequitur pifces galeos,fed paftinacam przcipue. Tomum thuria- um aliqui xiphian uocant;inquit Plinius:ut uero Athengo placet,thuria- num AONIMATIVNDOIEBHB:T VITE 168 A num uocatur caniculz marinz fruftum. In frufta fecatur xiphias . carnem habet aridam.concoquitur difficulter:fed plurimum nutrit, ficuti & cxte- ri grandiores pifces omnes , ut inquit Mnefitheus, qui à quibufdam (quód in frufta fecari foleant) rue! uocantur,ab aliis pelagi: funtenim id genus omnes concoctu difficiles:qui tamen ,(i recte conficiantur,plurimum exhi Tar leise, benc nutrimenti. In cibü finapi conditur xiphias: eft enim fapore ingrato, Peli fes. uirofo: eiusabdomen czteris partibus prafertur. Marinus grus Corin- Gris marinus thiaci maris alumnus ad quindecim pedum magnitudinem crefcit . Eius caput & os alitisgruis fimilitudinem geric.Íquamz gentilis auis ci fimiles funt. Tanto in faliendo robore eftjut tanquam emiflum à contento neruo tclum feratur. In maximo Cafpiz lacu oxyrynchi ab acumine roftri nücu D pati, magnitudine octo cubitorum procreantur. Eos Cafpij captos diftra- hunt:& muria conditosatque exficcatos uendunt:fimul etiam adipe dera CEo,farinas ex eis conficiunt,atque exempta ex iis uifcera excoquunt:unde ad permultos ufus accommodatum fit glutinum,quod & firmitfime adhae retatque congludinat, ut difficilime difloluatur. Oxyrynchus Nili alünus exacumine roftri nomen trahes, illic uenerationem & religionem habet: ut pifcatores ualde timeant;ne quàdo is pifcis apud eos facer & magna re- ligione praeditus capiatur. Oxyrynchus qué mare rubrum profert,ore eft 0X?»dos , pralongo,;oculis ad fimilitudinem auri fulgentibus.cius dorfo figna pallo- rc infignita funt.Pinnz priorcs illi nigra Bode quz uero funt in dorfo, albz .cauda prolixa & uiridis, quam mediam aurcola linea interfecat. C Ichthyocolla appellatur pifcis cetaceus, cui glutinofum eft coriü idémqy; rcbibyocolla. nomen clu tino eius: quidam ucro cx uentre non ex corio fieri dicunt.Lau- Q «ona modo datur Pontica,candida, minime fcabra,carens uenis fquamífq;, quz ccler- liquefievi ac pa rime liquefcic. F pinictidas tollit: emplaftris capitis uulis, & i5 quac adle- Ds * prasapponuntur, & tetanothris, quz cutem faciei erugant & extendunt. ,— — ixi Silurus quoque in falfaméta uenit, pifcis amni ac mari communis, fed ma silyrw. xima cx parte fluuiatilis. In Nilo thynni magnitudinem &quat: quaquam alibi quoque quàm in Nilo natus.Silurus graffatur, inquit Plinius, ubicü- 3 que cl,omne animal appetens, equos innatantes fxpe demergens: przci- 4 puein Mzno Germaniz amne, & in Danubio . Mari extrahitur porculo I» M«o, alij D marino fimilimus.Etin Borifthene memoratur przcipua magnitudo, nul leruntin Rbe- à 3 "o. . : : MS M uclin Aeno lis offibus fpinísue interfitis,carne predulci.De filuro ita cecinit Aufonius, M AA Nunc pecus zquorcum cclebrabere magna filure. » Quem uelut Acteo perdu&um tergora oliuo — Amnicolam delphina reor. Et fequitur, Talis Atlantiaco quondam balena profundo Cüm uento motuuc fuo telluris ad oras Pellitur,exclufum fundit maremagnaque furgunt ZEquora:uiciníque timent decrefcere montes. Hictamen hic noftrz mitis balena Mofellz Exitio procul eft,magnóque honor additus amni. sQui filurus à Plinio;glanis b Ariftotele di&us cft. Glanis branchias habet GlanissA ue Dg pDrYEPPHMERINIIIS utrinque quaternas,eàfque duplices,nouiffima cxcepta.fcl continet iecori E annexum.Cum parit,continentem emittit fuum faetum, continuóque fi- lo fibi cohzrente,ut rana.Pariunt glancs grandiores altiore gurgite: quip- pecum nonnulli fex pedum altitudine pariant,minores breuiore contenti 5 funt uado:precipue ad radices falicis aut cuiufuis arboris , atque ctiainter arundines & algas mufcofamue congeriem.Cü cxterz foeminz in triduo excludunt,fi mas attigit:tardiffimum tamen glaneos incremétum ex ouo cft.Quamobrem mas quo in loco plurimus fatus confliterit, períeucrans 7 oua cuftodit,ne à pifcibus occurrentibus abfumatur:ídque uel ad quadra- gefimum & quinquagefimum diem facit.doncc fatis iam aucta foboles fe tueri à czteris pifcibus ualeat. Deprehenditur fxpe à pifcatoribus, ubi oua cuftodit:dum enim arcet pifciculos quatiendo profiliendóque, ictum fo- F nümq; mouet.Manet apud oua tam ardente animo,ut cü fxpe à pifcatori- bus oua,quz przaltis gurgitibus fubfidunt;educátur quoad magis fieri po- teft in uadum,ipfe tamen codem ftudio fequatur: neque deferere ufquam patitur.Et tunc quidem (1 minor natu fitminüsque ufu exercitatus(ut nó- nunquam accidere folet)facile hamo capitur:fed fi peritus & hamis affuc- tus eft; morfu dentis fui duriffimi rumpit hamum & foetum affidue cufto- 8 dicucl ut Plinius refert,qui glanis uocatur auerfos mordet hamos, nec de- uorat;fed efca fpoliat,Cü cxteri pifces omnes mares fuis faeminis fint prc- Hoc de filo ftantiores,glanis faemina preftat fuo mari:damnatur timen, cum uterum sow ;. gerit. Canis exortu potitlimü(quód fublimis natec)fyderatur glanis: & to- G Spb CAXg SM nitruo fopitur magno. A dracone angue;gurgite parum alto ictus nonnü- 70. quam interit.Silurus fi recens edatur, probe nutrit: & aluum emollit filu- 9 Sopitur;xgs- rusc iure:fale uero conditus,minimum fuppeditat alimenti. Arteriam ex- Sika purgat, & uocem adiuuat recés falitisue in cibo. Infixa corpori [picula ex- IWurus, trahit faliti caro trita atque impofita:ucl, ut Plinius habet, filuri fuuiacilis carnes impofitz fiue recentes fiue falfz, tela corpori inhzerentia excrahüt. Muria cius incipientibus dyfenteriis prodeft,fi in ca infidentes foueantur: fluxiones nanq; ad externas partes cuocat.ifchiadicis infufa medetur.Vel, ut tradit Plinius;ifchiadicos liberant falfamenta ex filuro infufa clyftere e , uacuata prius aluo. Siluri fuffitu, przcipue Africi faciliores partus ficri di- Latus, A705. coru, Glanidi qui in Danubio gignitur, fimilis eft pifcis latus nomine: Ex hocgenere;qui in Nilo fluuio proucniunt, ea magnitudine inueniun- H | Avmécw, turc ducentarum librarum pondus impleant. Pifcis eft carne & candidif | fre fima pariter & lautiffima,quocunque apparctur modo .Praftantiffimum 10 op anus effein Italialatum circa tractum Scylleum,tradididit Archeftratus. An- yz dr taceum pifcem grandem (cete Herodotus uocat) in falamenta przbet Bo -«Elanus — rifthenesfluuius, delphini magnitudine , nullis offibus fpinísue interfitis. Corio (uti aiunt) adco afpero tegitur , ut co perpoliantur haftz. Seorfum condiuntur fale maxillz & quz circa palatum funt antaceorum partes, ut quz aliis partibus fuauitate pracftent: ficuti ex orcyno qua clidia dicuntur & melandryz. Antacci in glacie concreti nonnunquam cffodiuntur , ut Strabo author cft. 1 Xiphias ANIMALIVHM:LIR. Vii T : D A 1 Xiphias, &c.Gladium Interpretatur Theodorus,cctaceüfque uocatur. 2$ Gladrgs. Quibus modis capiatur docentStrabo lib.i. & Oppianus lib.; depifc. 3 Silurus uorax dicitur à diuo Ambrofio in Hexam. — 4. Mariextrahitur. fübaudi filurus, ni fallor,fed alius à priore:1ta enim feruabitur fincera lectio pliniana,confentiétibus uel antiquis omnibus codicibus,quos equidé uiderim. Nam q uódà nónullis legitur hoc pa&o:& in Danubio Mario extrahitur porculo marino fimillimus , mera coniccturà mihi certe uidétur effe:neque enim exemplar ullum uctuftum;corum quz mihi uidc- recontigit,tale quippiam indicat. Ncque mario pifcis noméjquod (ciam, apud ullum habetur authorem . Glanis autem qui 1n Danubío Iftróue gignitur, meminit Áthe- ncus]lib.7:Beluas quoque perniciofas quafdam fcribit Paufanias in Rheno & Iftro gi- gni,quibus nomen nó indidit,fed forma fimiles effe tradit glanibus,quiin Hermo & Meandro proueniunt » €xcepto colore nigriore & corporis robore, in quibus glanes inferiores funt. ZElianus uero prodit glanem pifcem,incolà Meandri & Lyci Afiano- rum fluminum,& Europei Strimonis,filuri fpecie fimilitudinémque gercre:eundém- quefuorum faetuum amátiffimum effe,marem faltem:qui foetum affidue ab aliorum B pifcium iniuriis tuetur atque feruat.Si quis horum authorum loca diligenter cóferat; uidebitur cadem elfe belua apud Paufaniam,cui nullum nomé ab eo cft inditum,cum coqui filurus uocatur ab ZEliano, & qui filurus cft graffator Plinio, & uorax D. Am- brofio: & item glanis Athenzo.Alius deinde erit filurus,qui mari extrahitur porculo marino fimilis:& in Borifthene mernoratur, &c.Et qui ab Aufonio defcribitur: atque fortaffe idem qui Antaczus Herodoto & Straboni,de quoinfra. $^ Glanius,nifal- dntaceus: lor,alius eft,ut qui marinus eft;nó fluuiatilis.Deglaninon memini legiffe quód fit ma Glamus. rnus. 6 Sexpedum altitudine.Kezeeyas dixit Ariftoteles, quod Theodorus red- didit trium paffuum altitudine,id eft, quindecim pedum. 7 — Ouacuftodit.Plinius lib.o,Silurus masíolus omnium edita cuftodit oua, epe & quinquagenis diebus ne abfumanturabaliis. 8 — Hamisaffuetus, &ysucpoQosrid eft,hamosantecderit. 9 Silurus, &c.Hzc non Siluro,fed feli attribuunt nonnulli;à2A:s0cv non aiAsor legentes C apud Diofcoridem:inde forfitan perfuafi,quód apud Galenum lib.1: de fimpli. med. facultat.ita habeatur, iNseov,id cft felium falfarum carnem tritam atque impofitam fpicula corpori infixa extrahere aiunt.Q uo quidem in loco ego potius aàsgorquàm esA sor legerim(facili fane fcriptoris lapfu)uel ex Paulo ZEgineta,qui in litera z.hec habetdefiluro)nondezluro. 1:0 Quod Herodotus &rx«xi3x dixit hoc modo ex- preffic Plinius:& de codem forfitan pifce in filuro. De aliis quibufdam fluuiadlibus, & lacuftribus pifcibus. Cap. CXC, br & in quibufdam amnibus nonnulli przdictis haud minores:Efos £fos Efox.. in rheno, Attilus in pado inertia pinguefcens ad millealiquando libras "Aliás,E fox in cathenato captus hamo;necnifi boum iugis extractus. Atqui hüc;uti dixi- pu mus,minimus appellatus clupea uenam quandá eius in faucibus mira cu- | idine appetens morfu exanimat.In Gáge Indiz plataniftas uocant,roflro platapjfla; D delphini & cauda:magnitudine autem quindecim cubitorum. In Arari gi gnitur pifcis grandis,qui à Celtis fcolopidus dicitur:hic augefcéte luna ca- zwuaóméts. s? didus,imminuta uero niger omnino eft:qui cum fupra iuftam excreucrit [^ Mario; o . . . - magnitudinem, fuis fpinis interic.In huius capite lapis inuenitur chodro fimilis,qui febribus quartanis mederi traditur.In Aquitania falmo fluuia- ;,,,, tilis marinis omnibus przfertur,de quo Aufonius in Mofclla, Necte punicco rutilantem uifcere falmo Tranfierim,latz cuius uaga uerbera caudx Gurgite de medio fummas referuntur 1u undas; Occultus placido cum proditur zquore pulfus. Tuloricato Íquamofus pectore frontem | FE DE DIFFERENTLIS Lubricus,& dubiz facturus fercula cenz E Tempora longarum fers incorrupte morarum: Prafignis maculis capitis: cui prodiga nutat Alu us,opimatóque fluens abdomine uenter. Etquoniam in Mofellanos Aufonij pocta pifces incidimus;age uero, quz dealiis quibufdam fluuiatilibus cccinerit,uidcamus, Capito. Squameus herbofas capito interlucet arenas " Vifcere prztenceris fartim congeltus ariftis, Nec duraturus poft bina trihoria menfis: Salar Purpureifque falar ftellatus tergora guttis. Rbedo. Ecnullo fpinz nociturus acumine rhedo. Barbus. Tuque per obliqui fauces uexate farani, B Cum defluxifti famz melioris inamnem Liberior,laxos exerces barbe natatus: Tu melior peiore zuo:tibi contigitomni Spirantum cx numcro non illaudata fenectus. Zücan Hicetiam Latio rifus prznomine cultor Stagnorum,querulis uis infeftiffima ranis, Lucius obfcuras ulua coenóque lacunas Obfider.hic nullo menfarum lectus ad ufus Feruet fumofis olido nitore popinis. Tinca- Quis non & uirides uolgi folatia tincas -Alburnus. Norit?& alburnos przdam puerilibus hamis? G sario. Teque intcr fpecies geminas neutrümque & utrunque, Qui necdum falmo,nec iam falar,ambiguusque Amborum medio fario intercepte fub zuo. Hxc Aufonius. Opine. — Etfluuiatilis & lacuftris cyprinus eft, ut Dorion author cft: qui & cypria- Oprants. — pum hüc pifcem appellauit ficuti Oppianus cyperium. Gregalis cftfqua Ope — wofus & carniuorus:in arenofis locis uictitat. Brachias habet utrinq; qua- ternas, cásque duplices nouifIima excepta: palatum illi carnofum admo- dum cít & molle;ut nifi diligéter infpexceris,lingua id efle uideatur:Cypri- Plinius, fexies yi quinquies aut fexies anno partum faciunt. Vada petunt cum parturiüt: E Nr ac [penu mero fingulas foeminas, mares tredecim aut quatuordecim fe- quuntur.Mox faemina oua procedendo emittit; & mutans continue parit: H quo fit ut diffipari oua neceffe fit;uidelicet ea qux non in materiam incide he ENORMI rint aliquam : fcd cyprinus tunc ca cuftodit,cum congefta repererit.Poft /erms. — glanimtardiflime augentur cyprinorum oua: augentur tamen quz ma- res cuftodiunt ad milij magnitudinem: fopitur quàdoque cyprinus toni- truo magno ut glanis,fed leuius. Inter amnicos pifces, fteriles annotantur 3 i» ( 5) carini & balagri,qui necouum nec femen ullum proli&cum unquam ha- M beant.Balero & tilloni lumbricus canis exortu innafcitur,qui debilitat co- ulcus: gítquead fummà aquam efferri,qua zftu intereunt. Phoxini inter Buuia- T illo. tiles pariunt,ut perce in arüdinetisjin fluuiorü & lacuum paludibus, quas Plhoximus. — esxiuvdieg uocant,qua: fcilicet prope Bluuiosaut lacus ftagnant. Phoxinus uero ANIMALIVM LIB. VIII i58 A uero flatim ferc ut natus eft, & admodü paruus adhuc oua habet:ut liqui- 4 do appareat oua illi ineffe uel abfque coitu. *Ac;a fullonem uocant.grega- «Aor. jlishic eft:& partus tempore petit litora tranquilliora.Sunt in fluuiis pilci- Fullo, culi quos £eírss apcllant.hi fub faxis ftabulantur.Capiuntur autem à non- 9^7. nullis faxo percuflo fub quo latent:protinus enim exturbantur, ut qui au- jut dian & caput per ftrepitum tententur. Pifcem chymalum à thymi odo- Thomas refic nuncupatum Ticinus fluuius Italize procreat. is ad cubiti magnitudi- nem accedic:lupi & mugilis mediam fpecic fimilitudinémque gerit. Eius capiti no qualis cxteris pifcibus odor eft:fed thymo fimilem recens colle- &to odorem reddit. Non alia fere efca quàm culice;illa qua homini nocte diéque infefta cfb,capitur:ut qua fola fere delectatur. 1 Capito, &c.Cephalum interpretantur nonnulli capitonem, uerum reQéne an B (ecus,nondumcertum eft. 2.— Sario,aliàsfario, 3 Carini & balagri,&c.Ita legit Ri Theodorus:Grzca autem exemplaria habent,fed mendofe , xvaeiree we) Bxelveg. — 4. na VAore,&c.rvxofie à Dorione traditur pifcis,? cuius decocto macula omnis fordésue — . 3 E . - TX E cluitur:anidem? $ Boeír9c,&c.Cottum uocat hunc Theodorus, nomine forfitan qur H ec , . . x . ne . Cottus. mutato egg 75 xzXv,qui Numenio apud Athenaü;gobia faxatilis cft.Ego uero aibi xdi tror non efle eundem pifcem xz-Xv cum £oíro.KóTfa) etiam füntapud Athenzü lib.s. - i toT] au. De Niloticis pifcibus, & aliis quibufdam ignotis. Cap. CXCL [25s in Nilo ZEgypti fluuio plurimi funtac diuerfi: fed maxime noti ;À. funt utinquit Strabo, Oxyrynchus & Lepidotus(quos comuni omnit o5. confenfu ZEgyptij deorum loco colebant)Latus, Alabes, Coracinus, xeigo;; Lepidotus. Cid eft porcus, Pharagorios,qui & Phagrus,Silurus, Thriffa, Mugil,z$awar, ; Dilichnus,Phyfa;Bos. Addutur prxterea ab Athenzo,Mzotes,s«gu, id eft 415, p: Torpedo ,Simus,SynodontisElcotris, Anguilla, Abramis, Typhle, aliíq; chus. plurimi.His adiiciemus quorüdam aquatilium apud authores pofita no- mina,quorum differentiz infignes aut nulla aut paucze admodu reperiü- tur, Alopecias./Etheus pifcis caflitate infignis, qui poftea quàm cum pari fuotan quam cum uxore quadam coniunctus fit,aliá non attingit. Afpar- gi pifces marini,hyeme conquie Ícunt & latent:uere progrediuntur ad pa- Ícua . Bafilifcus in faxis nudis ui&titat,id eft quz fine herba algáuc iacent, Bzon, se54ce . Bogpyrusin fcopulis uiuit: Cynofdexia, Cynops, ucl Cyno pus.Claria pifcis litoralisjin locis coenofis degens.Etelis & fquamofus eft, Dp &oua parit.Eleginus, ercgalis eft, Iapes, Liparis, Lamyrus:Mendefius pi- Ícis(ut uidetur)ad falfamenta idoneus, Marinus, Metys, Mythus,ucl My- ftus: wur, id cft papauer,pifcis marinus & gregalis.Offophagi, aliàs opfo- phagi in faxorum cauernis degunt.Phyea,Parus;Phytarus, Rhacinus, Pal- lus.Scepanusin litoribus degit ceenofis:Scepinu sque Dorion Attagenum ,4liis, Scepa uocauit.Scirris petrofus pifcis,circa nuda faxa degens, Taulopias, Turpa- vus. na Thatis, T hefla, Teragus paruus, Vrena pifcis, Vua. Vua marinajinquit Pliniusiin uino putrefacta;its qui inde biberint,txdium uini affert, 1 Lepidotus,&c.Lepidioneft: apad Athenzum anidem;analius — 2 Mcotcs, Lepidion. &c.In Ponto inueniuntur multi pifces,qui à Mxotide palude nomina fortiti funt:uc- rum hic mzotes Niloticus eft: qui uti Elianus refert,aduentantem Nilum prafentit, atque pracurrendo prznuntiat, Fi im n" Luna. Pifces fofi £5. JA Theophra- f o n lib. de píab. Pauones. Cucupis. x &AXÉUG, Orchis. eu E 245 DE DLRETSAEJIANAJADNMS De pifcibus mira. Cap; CXGCII. Is pifcem quendam formz pulchritudine eximium dicit appellari lunam,exigua magnitudine, lata figura, colore cyaneo : in dorfo pinnas habere molles & leues,cafdémque in natàdo explicare, & ad fimilitudinem lunz femicirculum efficere: fimul & ipfum cum cft plena luna,tum impleritum implere . Nempe arbores , (1ex hisullum appende- ris decrefcente luna;exficcari atque interire:ac fi ad plantas admoueris,cas marceícere & euancícere. $i iam plena luna in id aquz;quod in perfoffis puteis reperitur, quis hunc piícem inieccritjaquam iugem & perénem fo- re:fin extrema luna;aquam exarefcere.Q uód fi hunc eundem in fontem Ícaturictem conicceris, quo modo diximus de puteo,is ad rationem lune; modo cuancfcetmodo implebitur.Phyfam ZEgyptiü pifcem notione ha- bereferunt,quando luna augeatur & diminuatur, ciufque iecur cum luna pariter decrefcere paritérque augeri:corporísq; habitu modo effc opimo, modo gracili & tenui. In Fucino tantum lacu pifcis eft, qui o&onis pinnis b natat.Pifcium genera etiamnum à Theophratto mira produntur;circa Da bylonis irrigua decedétibus fluuiisiin cauernis aquas habentibus remane- re quofdam:inde exire ad pabula UR gradientes, crebro caudz motu: contráque uenantcs refugere in fuas caucrnas, & iis obuceríos flare:capita eorum rana marinz fimilia,reliquas partes cobionum:branchias utcatc- ris piícibus.circa Heracleum, & Toroncm,& Lycum amnem effe multifa ria.In Póto unum genus efTe, quod extremas fluminum aquas fe&tetur;ca- uernásque fibi faciat in terra,atque in iis uiuat, ctiam reciprocis amnibus ficcato litore:effodi ergozmotu demum corporum uiuere cos approbant. Circa Heracleam eandem eodémque Lyco amne decedéte,& circa Tium Ponti Milefiorum coloniam,ouis rcli&tis in limo generari pifces, cofdém- que effodi,qui ad pabula petenda palpitent exiguis branchiis. Eadé in Pon ti regione apprehendi in glacie pifcium quofdam,maxime gobiones, non nifi patinarum calore uitalem motum fatentes.Idem tradit in Paphlago- nia cffodi pifces gratiffimos cibis,terrenos altis fcrobibus, in iis locis ubi nullz reftagnent aquae: & uaria horü genera in terra dcfoffos reperiri, im- mobilésque uiuere prodit Ariftoteles. In Hyphafide Indiz flumine pifces effe narràtur;pauones nominc: criltis quibufdam cocruleis,fquamis uerfi- coloribus,cauda aurea,in quancunque uoluerint partem uerfacili. In mari quoque pifcis cucumis eft, in colore & odore cucumceri fimilis.!n Cyzicc- na chalceus pifcis frequens eft;orbiculari fpecie. Q ui orchis uocatur, rotü dus cft & fine fquamis,totüfque capite conftat:duriffimur cffe pifciü co- ftac.In mari rubro finu Arabico picem Leonides Bizàátius gigni ait, gobio etatis perfecte magnitudine nihilo inferiorem, nullos oculos nullumque os habentem: more tamen pifcium branchias his innatas effe: capitis figu- ram,& fi minus cxpreffam,conicctari potfe,infra imum uentrem formam bu leuiter contraétam in finum apparcre,quc fmaragdi coloré red- dit:hoc ei oculorum loco & ouis effe idem ait.Captus cum primum eft ex- tra aquamyinflatur.Et fi quis etiam nunc uiuentem in marc uclit reiicere, fupernatat E G ANIMALIVM LIB. VIII. T. A fupernatat more inflat uto ucficz:quocirca Lconidesaicab affe&tu phyf Phil falum appellatum effe.Hunc fi quis guftauerit, ftatim acerrimis doloribus premitur: deinde eius uenter diirum pitur. Miracula quzdam dira Ctefias Pies letbales. in Armenia fcribit effe fontem,ex quo nigros pifces illico mortem afferre in cibis. Quod & circa Danubij exortum audiui;inquit Plinius, donec ue- niatur ad fontem aluco appofitum;ubi finitur id genus pifcium.Hocidem & in Lydiain ftagno Nympharum tradunt. In Arcadia ad Phencum aqua 5 profluit e faxis ftyx appellata:& effe pifces paruos in ea tradit Theophra- ituslethales & ipfos, quod non inalio genere mortifcrorum fontium. In Africa feruentis aqua lacus eff? exifüimatur, in quo pifces & uiuere & na- tare dicuntur, & ad obiectum cibum aflilirc:ac íi quisin frigidam eosinic B ccritinterirc. Hactenus de pifcibus dixiffe abunde eft : fequitur ut dc cetis pracipiamus. 15, Decetis. Cap. CX CILIID Nter aquatilia peculiaris quacdam natura ccetaceo generi eft , ut delphi- c, eid) nojbalenz,& quxcunque alia ex iis fiftulam habent: cà & mare aCCiplàt Küos, quemadmodum pifces,pedibufque carcant, & cibum in humore capiant: acrem ucto fpiranc ut terreftria,ut quodammodo terreftria fint & aquati- lia.Hoc genusneque pilis integitut aliorum more,quz animal generant, neque pedes habet ullos.Branchias non habent cete fed fiftula iis data àna. flule&iXcs, C tura eft,qua humorem quem unà cum cibo reci piunt,ciicere poffent;quc- :3dmodum pifces per branchias emittunt: ea uero prope cerebrum fita elt, delphinis quidem à dorfo,balenis ueró à fronte . Mammas habent cete in aquatili genere & lac : id quod in delphinis manifefte à nonnullis perípe- &um eft.Delphinus teftes habet intus conditos, & quiadaluum nec&un- tur.Pulmonem habent omnia cetacea atque refpirant : ideóque cum dor- miunt;edita per fumma zquoris fftula dormitant, (quà ctià fpirant) pin- nas fuas mouendo leuiter.Et quidem uifus eft delphinus dormire roftro e- merío, ac fterterc.Fel habent omnia,excepto uno delphino. Nullum ex iis oua habere cernitur, fcd ftatim foetum concipiunt,ex quo redacto in for- Fet£, xus mam animal conftat,quemadmodum homo & quadrupedes quz animal pariunt. Coeundi modus omni cecario generi ide qui pifcibus cft: fupinis D enim admotis partibus rem peragunt:nec parum multumue tem poris,fed mediocre in coitu iplo confumunt: & paulo quàm pifces diutius in coitu "E morahtur.Cetacci,prope omnes, (quemadmod um pifces cartilaginer) mti LI norcs pifces refupinati corripiunt:habent enim os fubter: unde fit, ut peri culum minores pifces facilius poflint cuadere : alioqui pauci admodu fer- uarentur : quippe cum delphini celeritas atque cdendi facultas mira efle uidcatur. Beluz omnes marinz,quz ingenti funt mole,(exceptis canibus) & tardius fe mouent & uifu funt hebetiore.. Duram habent carnem ce- taceaomnia & excrementofam,prauíque fucci. Atque recens corum caro; ni optime concoquatur,crudi fucci plurimum in uenis congerit:fenibufqs cibusomnino inutilis habetur. Q uamobrem ipfis fale códitis fere in cibis Ee ij DECGDIEPERENILALS utimur: itaenim fitut alimentum quod ex ipfis in corpus digeritur, & te- E nuius reddatur,concoctioníque & fanguini gencrádo accommodatius.Iu bain iis uoluminibus, quz fcripfitad C. Czfarem Augufti hlium de Ara- bia,traditcetos fexcentorum pedum logitudinis in lumen Arabiz intraf? fe:;pinguíque eius negotiatores & omnium pifcium adipe camelos perun- gerein cofitu,ut afilos ab his fugent odore. 1 Propecercbrum, 6 àvieQaoriita potius legendum cenfeo,quàm 78,id eft an- te cercbrum,ex ipfo Ariftotele de delphino,qui nona fronte, fed à dorfo fiftulà gerit: quanquam lib.4 de part.animalium,& de refpirat. habetur non z€s,fed a v8 iicQ- Acv,id eft ante cerebrum. Dec delphino & phoczna. Cap CXCIIII. E Delphinus. Anfuetudine;amore,celeritateforma atque robore, non in hoc tan : a n V lum cetaceo fcd inomni marino gencre, reliqua facile fu perat del- phinus:plurima enim narrátur indicia morum placidorum acmitium, & amoris quoque in pueros. Certum habét uocabulum, inquit Solinus, quo accepto;uocantcis fequuntur:nam proprie Simones nominantur:nomén- que Simonis omnes miro modo agnofcunt, malüntque ita appellari. Ho- 2 minisamicum animal delphinus,obuiam nauigiis uenit: alludit exultans, certat ctiam, & quanuis plena preterit uela. Et,ut cecinit Ouidius, Vndique dant faltus, multáque afpergine rorant. Emergiüntque iterum,redeüntque fub zquora rurfus: Inquc chori ludunt fpeciem,lafciuáque ia&ant G Corpora: & acceptum patulis mare naribus cfflant. Velociffimum omnium animalium, nó folum marinorum dcl phinus, fed ocyor uolucresacrior telo:ac nifi multum infra roftrum os illi foret medio pene in uétre, nullus pifcium celeritatem eius euaderet. fed affert moram prouidentia natura: quia nifi refu pini atque conucríi non corripiunt. Ce- tc eft delphinus: neque branchias habct ut pifcis, neque ouum, fed animal generat, & fiftulam ad dorfum gerit.Dorfum illi repandum, roftum fimá. 5 In dorfo cultellata ineft penna,qua uel crocodilum interimit:uel,ut inquit Solinus,aculeatz funt fpine dortuales:cum ira fubiacet;inhorrefcunt:cum animi conquiefcunt,quibufdam receptaculis operiuntur. H Falcata illi nouitfima cauda eft: Q ualia dimidiz finuantur cornua luna. —. Lingua,contra aquatilium naturam,libera abfolutáque & mobilis eft;bre P'lpbiwsin- uis atque latajhaud differens fuill.Pro uoce gemitus humano fimilis: ca- qui "rflote- vet cnim labris quibus uocis aliquem poffit articulü afformare. Audit qui- VCHMPA dem Led nullis caucrnis quz uicem praftentauriu m . Voces hominü aqui- s lonis flatu celerius haurit:contrà;auftro fpirite,auditus obflruitut.Et cum olfa&usquoque nullam partem fenforiam habeant manifeftam, tamen fa gaciter odorantur delphini. Mammas habet femina & lac, (animalenim concipitilico & creat,ut modo diximus)quas continct non parte fuperio- refed in ima aluo prope genitaleznec modo quadru pedum, papillas confpi cuas "a ANIN ALIYMOLIBRB.-VIM 172 A cuas habet,fed uelut alueolos quofdam humoris duos paulo in obliquum Mr de latere (ingularem, quibus lac fluit, quod ore catu- orum fectantium parentem excipiatur: ídque iam à nonnullis manifefte perfpectum eft:neque tamen aliud animal,inquit Plinius, in curfu lambi- tur. Teftes habet mas ultima conditos aluo przlongos, & penem à tefticu- lis ad externa pertédentem,ut bos . Pulmonem habet delphinus & arteria: proindéque refpirat, & nonihil uocis, uti modo diximus, poteft promoue re.& dormiensroftrum fiftulámq; excrit fupra marc;ut fpiret. Eciam qui- dem delphinum ftertentem ctiam nonnulli audiere:quamobrem delphi- nus retibus apprehenfus,breui tempore ftrangulatur, ut qui Ípirandi facul tatem amiferit: & foris uero diutius uiucre poteft mudens & anhelans mo B doczterorum fpirantium.Delphinus inter ca,quz mare excipiüt pulmo- némque habent,unus felle priuatus eft. Meatus feminarios codem modo habet delphinus,quo pifces ferpentésque. Non fpinas ut pifces,fed offa ha- bet delphinus. Coeunt delphini admotis fupinis partibus;ut pifces:fed co- rum coniunctio diuturnior eft. Geftatur uterus decem menfibus. Partus zeftate fit, nec alit ullo tempore alio: pariüt fingulos magna ex parte, inter- dum tamen & binos. Adoleícit celerius proles delphini : quippe qui annis decem ad fummam perueniat PME SNPPE M carne uefcitur delphi- nus.uiuit annis compluribus: coftitit enim nonnullos uixiffe annis uigin- ti quinque;alios etiam triginta: quod cognitum eft przcifa à pifcatoribus cauda:ut quos ita reddidiffent mari,captos item agnofcerent, & temporis C fpatium Ícirent.Delphinusin Ponto magnus non eft:quanquam extra ubi aliquantum procefferis magni habentur. Abdütur tricenis diebus circa ca- nisortum, occultantárque incognito modo. Coniugati degunt delphini, /47;, fla- marescum faeminis.Solent in terram erumpere incerta de caufa:& flatim ti». tellure tacta moriuntur,multóque ocyus fiftula obturata. Cum male fe ha- berc fentiat delphinus,fimia marina remedio illi eft.Cü delphinis pugnant hamiz.Hominé non expaucfcit ut alienum:nec tantum hominisamicum animal delphinusuerum & mulcentur mufica,gau dent catibus tibiarum: ubicunq; fymphonia eft;gregibus aduentant.Circa Taprobanem auté duo delphinorum genera nafci feruntur:alterum ferum & inexpiabili immani D tate pifcatoribusinfeftum:alterum natura manfuetum. Delphini tràquil- lo mari lafciuientes latum prafagiunt , ex qua ueniunt parte : iidem fpar- gentes aquam turbato,tranquillitatem. Delphini & hippocampi cinis ex aqua illitus, lichenas & lepras tollit.exulceratione fequi debet curatio,que erducit ad cicatricem.Q uidam delphini iecur in fictili torrct, donec pin- euitudo fimilitudine olei lluat:ac perungüt.Febrium circuitus tollit iecur delphini guftatü ante acceffiones. Hydropicis m edetur adeps del phini li- quatus & cum uino potus : grauitati faporis OCCUITItUI tactis naribus un- guento,aut odoribus,uel quoquo modo obturatis.Delphini adipe linamé , ta accenía, excitàt uuluz ftrangulatu oppreflas. Naícitur in Ponto phocz- Phocena. na delphino fimilis: fed intereft,quód minor phocena cft,dorfo ampliore, colore caerulco.Partus quoquc illi delphino fimilis: & lac habetut delphi- FE iiij Tirfto. T'wrfro. T'orfio. Balena. bxAo&. AMufculas. Orci, Balena. Orca, "2 2 Yalena. Coiflix. Pri[les. Peisus. npeiisig. Phyfeter. $yeu THO. OpVXee. DE UDIFPERELENTINES nus:complures ucro genus cfle delphini opinantur. Delphinorum, inquic E Pliniusfimilitudinem habent,qui uocantur turfiones . diftant & trifhitia quidem afpe&tus : abeft enim illa lafciuiazmaxime tamen roftris canicula- rum malehicentia affimilau. 1. Dedelphini manfuetudine amorcque & affcibus id genusaliis legas apud Ari- ftotelem,Plinium, ZElianü,Solinum & alios. 2 Hominisamicü &c. Delphini Qv- Aoseudix multis exemplis exprimitur aPlhnio. 3 Dortumillirepandum.Ouidius, Corporcque & preffo fpinz curuamine fle&ti Incipit. Erlatiridusfunt. 4 Turfiones.Phocznam Theodorus tirfio- nem interpretatur. De balenajorca & phyfetere. Cap. CXCV. Etus quoque balena eft: & fiftulam non à dorfo, fed à fronte gerit, per F quam humorem,quam ore acceperat, reddit : qua & fummaaquain- natantes in fublime nimbos efllat.Balenz mufculus quandoque pragraui fupercilioru m pondere;obrutis ciusoculisinfeftatia magnitudinem uada pranatans demonflrat,oculorumque uice fungitur. Mammas habet bale- na & lac& mammis nutritfotus,ut delphinus:& pulmonem,ideóque & rcfpirat:editàq; per fumma zquoris fiftula dormit, ficuti & cztera quz fi- ftulam geruntinonnüquam uero ctiam defilit in terram,folem patfura ca- lentem. Parit balena cum plurimum binos, magnáque cx parte fingulos. balenz coagulo in lechargum ucrgentibus, ad olfactum utuntur. Balene in noftra maria penetrantinquit Plinius.In Gaditano oceano no ante bru G mam confpici cas tradunt: condi autem zftatis temporibus in quodam fi- nu placido & capaci,mire gaudentes ibi parere. Hoc fcire orcam infeftam his beluá: cuius imago nulla reprefentationc;inquit Plinius, exprimi pof- fitalia, quàm carnis immenfz dentibus truculentz. Et Feftus, orcz, in- quit,teretes funtatque uniformi [pecic.irrumpunt ergo in fecreta, ac bale narum uitulos & foetas etiamnum grauidas lacerant morfu: incurfüq; feu liburnicarum roftris fodiunt. Illz ad flexum immobiles,ad repugnandum inertes, & pondere fuo oneratz, tunc quidem & utero graucs, pariendíue poenis inualidz,folum auxilium nouere in altü profu gere, & fe toto defen dere oceano.Contrà orca occurrere laborat;fefeque opponere, & cautium anguftiis trucidare,in uada urgere, faxis illiderc. Spe&tantur ea pracíia feu mari ipfo fibi irato,nullis in inu uctis : luctibus ucro ad anhelitus i&ufq;, H quantos nulli turbines uoluant. Ingentis magnitudinis orcam à Claudio principe in portu Oftienfi oppugnatam narrat Plinius. Maximum animal in Indico mari piftrix balena eft : narrantur enim balenz quaternüm iuge z rum: piftrix ducenüm cubitorum. In Gallico oceano maximum animal 3 phyfeter cít,columnz modo fe attollens;altiórque nauium uclis,diluuiem uandam eructans,ut nimbofa illa alluuie plerunque deprimat alucos na- uigantiü.Phyfeteres cum flatum efliant, (ut inquit Stuabo)apparet longius 4 intuentibus ncbulofz cuiufdam columna fimilitudo. Tubarum fonitu, multiplici plaufu,ftrepituque id genus ingenti terrentur maximc. -- 1 Orcam,&c.Ogvjyac habet Strabo inter cetacea:an iidé fint cum orcis, an fit liber mendofus? AJINIMCALIVM.-LIS;- VIIL 173 A mendofus 2 lugerum continet pedes ducentos quadraginta. 3 Piftrix,&c. Priftes Ariftoteli & Oppiano cete cft:idem forfitan qui piltrix. Etin Vergiliano illo de Scylla monftro, ( -Poftremaimmani corporc piftrix.) — Inquibufdam exem- plaribus habetur priftes : apad Oppianum habctur zesgs,fed legendum arbitror e/- $$. 4 Phyleteres.evosaAes ab Oppiano inter cete numeratur:an idé quiQvewrWe? — $VoyxAos. De aliis quibufdam marinis beluis & monftrofis. Cap. CXCVI. 1 Q'Vnt &in mari beluz;qui dromonces uocantur: & qui melathini, & fer- D" omones- rz,materiariz ferrz fimilitudinem gerentes.Sunt & cffigic infoléti no- Pda nullz in Gaditano oceano,arbor intantü uaftis difpanfa ramis,ut ex ea cau pu fafretum nunquam intraffe credatur. Apparet & rot appellatz à fimilitu gota, dinequaternis diftin&tz radiis, modiolos earum oculis duobus utrinque B claudentibus: adeo longis funt hirfutz fpinisjuthz extramareemineant. — reuerfiones in orbem faciunt,unde nome traxere. Graffatur ariesut latro: "e & nunc grandium nauium in falo flantium occultatus umbra,fi qué nan- diuoluntas inuitet, expectat: nüc clato extra aquam capite;pifcantiü cym- 2 basífpeculatur;occultufque adnatans mergit.Sunt & alij pifcium forma a- rietes in beluarum quoque numero.In Santonum litore beluas nonunqua 3 reciprocans deflituit oceanus, inter reliquas elephantos & arietes candore Elephantus, tantum cornibus affimilatis.Circa Corficum & Sardoü fretum hybernant diss arictesatque ex aqua eminentes fpectantur:fimul & E circa eos na tant. Mas aries frontem alba uitta redimitam habet, diadematis in formà: at foemina quemadmodum gallinacei, quafdam uclut barbz appendicu- C las poffident,fic ipfa cirros ex 1mo collo pendétes habet.In Indico mari ex- eunt in terram pecori fimiles beluz,paftzque radices fruticum, remeát: & quzdam equorum,afinorum,taurorum capitibus,qua depafcuntur fata. es 1 Leo quoque in his &páthera;atque hyzna longe ferociores,qum fint ter- EE reítres ferz.Cornuta etiam marina belua attollit cornua € mari fefquipe- z«o. dalia fere,quz ab his nomen traxit.Panthera in mari rubro nafcitur, fimi- Pevrbera. lis cerreftri pantherz, colore & maculis orbiculatis. Caftoridas Oppianus dis 4 inter cete recefct. uocem he querulam marítámq; in littore dicuntur edc- Pte requam fi forte audierit quifpiam, mortem illi breui imminere prznun- Caflorides, tiat. Tyberio principi nütiauit Olyfliponéfium legatio ,ob id miffa , uifum T»iroz. auditümque in quodam fpecu concha canentem tritoné,qua nafcitur for- D ma:cui Vergilio authore, Frons hominem praffertin pifcem definit aluus. Narrat autem Paufanias fe tritonem in f, pectaculis Romanis uidiffe,cuius capitis coma,& colore; & quod difcriminari non potuiffet, ranarum palu- Ó ftrium fimilis uidebatur : reliquum corpus fquamis tenuibus inhorrefce- bat:branchiz fub aures, nafus humano fimilis, 0s amplum, dentes ferini, oculi glauci apparebant:manus habuit & digitosunguésque cochlearum teftis non diffimiles: cauda cidem infra pe&tus & aluum, loco pedum ; erac delphino fimi'iter. Nereidum falfa opinio non eftfquamis modo hi- Nereides. fpido corpore, ctiam qua humanam cfhigiem habent: nanque harum uua in Olyffiponenfium Ípectata litore cft: cuius morienus gannitum uriftem DE "DUI ETPÜSEIR BONOTDIIDLS accolz audiere longe.Et diuo Augufto legatus Galliz complures in litore E exanimes Nercidas fcripfit.In eo quoq; quod circa Taprobanam infulam marc efl,cete exiftere muliebri facie fertur: iiÍque pro crinibus fpinas effe. Homo mari- Authores habco, inquit Plinius,in equeftri ordine fplendentes: uifum ab nus hisin Gaditano occano marinum hominem toto corpore abfoluta fimili- um tudine;afcédere nauigia nocturnis temporibus, ftatímque degrauari quas numerat pl; . infederat partes,& fi diutius permaneat,ctiam mergi. De differentiis ani nius. malium habentium fanguinem,quas communes ,quásue proprias fingula habent genera,di&um iam eft. Dromax. I Dromonem hunc Plinianum diuerfum effe arbitramur à dromade Ariftotelico, Cwrfor. quem Theodorus curforé uocat:&gregalis pifcis eft:quanquáa alio loco uidetur genus quoddápifciü fignificare potius,quamfpeciem. 2 Arictes.rgóGero hzc,id cft oues E DecGo TX. ucl pecus(opinor)uocat Oppianus,quiinalto mariin latibulis fere degunt,locü ra- Owis. ro mutantes. Arietis quoque meminit idem Oppianus,xetr uocat. 3 — Elephátos Pecus. & arictes,&c. Ab histA«qaemor metgoryss, id eft (alfamentum elephátinum dictum arbi Ke. tror. 4 — Tritonem.Nereidas & hominem quoque marinum,bceluas marinas uo- catPlinius. 5 Nercidasfinguntpoctz Nerci & Doridis filias, quas hoc modo de- pinxit Ouidius, -Quarum pars nareuidctur, Pars in mole fedens uirides ficcare capillos, Pifce uchi quzdam:facies non omnibus una: Non diuerfa tamen,qualem decet effe fororum. D E;-A NM ATL1ew:DIiEb:.e kEIGENCLDS LIBER -Ix Continet animalium exanguium differentias, & pri- uatim infe&torum. D eanimalibus exanguibus. Cap. C XCVII. Onfummata iam difputatione de toto ani- | malium genere,quod fanguine praditü cft, J que reliqua nobis pars fupereft,abfoluamus. Nuncigitur ordinem perfequemur corum, H quz fanguine carent: indeque rapa, id cft cxanguia dicta funt : conunent enim hac non fanguiné,fed humorem alium qui fan- * guini proportione refpondcat : qui in hoc a- Animalium genere fit ultimum corporis ali- Voss mentum , ficuti fanguis In iis qua fanguine Tvia b«c ulii- praedita funt.Porro gencrain hoc ordine plura funt: primum genus infe- magener^p- Coram eftifecundum eorum quz usAcueid cft mollia appellamus: tertiü, quz crultis tenuibus operiuntur,uaAexcspaxe id eft cruftacea aut cruftata di [cium nomine uocauit Plm. MEE &a,utcancrorum genus & locuftarum:quartum, quz filicea tefta conclu- (a » uj e^ Vat uL , | 5 xanrtta, € ANIMALIVM LIB. IX. 74 A fa muniuntur, izexxo4bua dicuntur: quale genus concharum & oftrcarum eft. Cum animalia quaque fanguinea partes tum interiores, tum exterio- res fuis quafque appellatas nominibus habeant, genus quod fanguine ca- ret,pluribus uacat:lam enim uiícera quz cuique fanguinco infunt omnia, nullum exangue quod habeat nouimus. Partes tamen ad uictum pertinen tesomnia neceffario habent,quanquam uaric,propter loca quibus cibum recipiant:communes cnim omni animalium generi partes funt, os, uter, inteltinum. Caput nonullis indifcretum efl,ut cancris & iis quz mollia di cuntur:oculos habent maxima ex parte; exceptis tcftlatis, omnia: linguam quoque & dentes,fed uarie,ut in unoquoque genere explicabimus. Horü ctiam genus omne,quz quidem pedibus fulciuntur, multipes eft, nec ullá B fcre quadrupes habetur: & crufcula omuia, exceptis extremis, à latere affi- guntur: & partim furfum uerfus flexü habent, partim ucro retrorfum fub- lcfa fübtortaue uergunt: medij nanque pedes fubinde ambigui funt, (quod Graci ruigofeitar dicunt) atque amplius in latus fle&untur. atuerotum priora crura tum pofteriora retro flectunt. Omnium uero motus per dia- metrum agitur,quomodo etiam fubfiftere folent. Neque fanguine (ut mo- do diximus) neque omnem uifcerum naturam ullum ex iis obtinet: nihil ctiam corum, quorum gratia uifcera habet animalia fanguine przdita,da- tum eiufmodi animalibus eft : non enim uenas hzc habent, non uefica,no ufum fpirandi: fed tamé unü quod cordi proportionetur,id habeàt necefle cft.Hocin mollibus quidé & cruflatis ca pars eft, que à nonnullis s/zs mu- Méne,Muris. C tísue appellaturzin teftatis minus quidem patet,attamen in medio femper quarendum hoc principium eft: infe&tis uero inter caput & uentris alucü eft.Sanguis etiam quanquam iis decft , quod fanguinis tamen proportio- nale cft:quódque candem fere in genere exangul obtinet uim, quam Ían- guis in compote illo fanguinis,habet. Nullum ex iis quz fanguine carent ucl adipem habet ucl feuum:quandoquidem fanguis iis deeft . Offe carent cxanguia omnia,fed neque fpinam habent ut pifces: aliud tamé quod pro- portionale offium cit, & quod fua duritie molliorem corporis partem,hoc cft, carnem fcruare poflitjhabent:uerum hoc przefidium aliis intus cft,aliis . foris:nam quz crufta operiuntur,ut cancri genüfque omnc locuftarum, & uz teftata dicuntur,ut oftrez, his omnibus caro intus: terrenum autem il D lud quod contineat & conferuct,foris cft. Arucro animalia infecta & mol lia contrà quàm hzc, & modo inter fc oppofito conftant: nihil enim oflis, nihil terreni habere difcretum uidentur,quod dignum cffatu fit : fed mol- lia fere tota, carnofa & tactui cedentia funt, naturà inter neruum & carne obtinentia:mollis enim ut caro eft,fed intendi poteft ut neruus. Habent e- tiam intus quod pifcium fpinis proportionctur, ut fcpiz quod Ícpium uo- cant:lolligines quod gladiolu: at polypi nihil eiufmodi habent. Infccta co- uà quàm hzc conftant,ut modo diximus: quippe quz nihil habet duri aut mollis difcretum:fed duratoto corporc funt, duritie tali, ut offe carnofio- ra,carne magis offea terrenáque magis conftent. Quz fanguinc uacanta- nimalibus non idem membrorum ad generationem pertinetium modus: DE-DITFTIPER EN IIS fed tum inter feipfa;tum etiam cum fanguincis diflident . Et plurima qui- E dem coire apertum eít:teftacca uero an ulla coeant;incertü eft. meatus au- tem ficci excrementi atque coitus omnibus qua oua DC ut in reli quis ouiparis habetur.Q uin & interior ille meatusidem excreméti & uul uz eft; tum in mollibus,tum ctiam cruftaceis : exanguium enim quadam itafexum habent utrunque,marem fcilicet & faeminam,ut fobolem eiuf- dem generis procreare poflint : alia procreant quidem,fed non fui gencris prolem:ut que non ex coitu animalium prodeunt, Íed perfeuclinanima- li,uel in terra,uel in ftirpe;ucl etiam in corum ipforum partibus,uelexcre- mentis creantur : cadémque maris ac foemine fexu diftin&ta funtiiis coeü- tibus gignitur quidem aliquid,fed ex quo nihil amplius gigni poflit: uerbi gratia,coitu pediculorum, lendes dict procrcantur : Pulicum genus uer- F miculorum oui fpeciem rcferens:ex quibus nec ca quz gencrarint, prouc- niuncnec aliud ullum animal,fed id quod funt, fordes tantum perfiftunt. Q uod autem in uniuerfum dixerim, corum aliis toto generc Íexus utcrq; eft;ut mollibus;ut cruftatis:aliis maxima ex parte;ut generi infectorü. Eo- rum autem ipforum quz cx coitu cognatorum animalium gignütur, ipfa quoque fibi cognata progencrant. At ucro quz non ex coitu, Íed putri ma- teria oriuntur,ca generant quidem,fed genus diuerfum: quódque prodiit nec mas eft nec foemina, talia funt nonnulla in genere infe&torum.In exan guiu m gencro;in iis quz ex ucrmibus gignuntur contrà euenit, quàm quz ex ouo,ut fcilicet pars inferior maior inter initiafit dum generantur:oculi G & caput poftea augcantur. Quz fanguine carent ex aquatilibus,nec natu- ra calida funt;ca nafci in lacu non poffunt:minus etiam in falfis aquis qua t non funt potulentiorcs;gignuntur;ut teftata,ut mollia, ut cruftata:fed fta- gnis marinis & iuxtaamnium oftia gigni folent. Quod ucro ad fenfus atti net:quz mollia funt, & quz crufta operiuntur , atque etiam infecta fenfi- bus przdita effe omnibus conftat:znam & uifu & olfaétu & guftu:procul e- nim quandoque Íentiunt, & odore efcarum partim allectata capiütur,par- tim uero odorum quorundam fuffitu fugiunt, ut infecta quzdam. Guftus «tiam fimilis ratio eftinterdum enim cibum perfequuntur diuerfüm: nec cifdem faporibus omnia delectantur. Tactu uero fentire, (quod etiam an- te dixi) omnibus datum animantibus cft: quz autem filiceo tegmine ope- riuntur;olfactum guftümque habere conftat, argumento efcarum. De ui- H fu & auditu,quanquam nihil certi manifeftíque habemus, quibufdam ta- men hos fenfus ineffe apparet:ungues enim ad [Lrepitum fe fubtrahere cer nuntur,quoties ferramentum fentiunt admoueri.Pectines quoque admo- to digito dehifcunt,mox com primuntfe ut cernentes: echini autem & te- the atque glandes olfactum minime habere uidentur. Et generatim quide de exanguibus animalibus fatis dictum cft. 1 Minusctiam, &c.Ita Theodorus ov& NV «a uve Dv v moie or mipcorép oie, XX. for, i TX ócpoxcdiébuot,& c. Vetus interpresita habet:neque crit aliquod animal in quo uincit falfedo in aqua dulci,nifi pauca,ficut durz tefte, &c. De in- ANIMALLVM LIB. IX n 75 A D c infectis. Cap | CXCVTIII. Stinter exanguia infectorum genus ampliffimü, ut quod plures quàm z»fe&ta, alia complectitur fpecies.Infecta uoco;que (ut nomen ipfum declarat) P'««. incifuras parte fui uel fupina ucl prona, ucl ctiam utraque habent: nec of- feum quicquam difcretum aut carncum, fed quiddam inter hac ipfa me- dium continent:quippe quz corpore pariter intus forífque duro conftent. Hocgenus multas & uarias complectitur fpecies, ut modo diximus, qua- rum nonnullis quanuis cognatis , nomen nullum communc eft inditum, cuiufmodi funtapes, & reliqua fimilis formz infecta:crabrones fcilicet & ucfpz ciufdém que generis alia quzdam:item quibus pennz uagina inclu- Íx continentur, (XxvA«émlée« uocant) ut galeruca, carabus, cantharis, & reli- qua generis eiufdem. Sunt item alia cx his pennata,ut apes: alia pennis ca- B rent fed pedibus gradiuntur,ut centipedaalia utroque modo,ut formica: aliqua pennis & pedibus careda,ut uermes terreftres. Omnium auté treis vitis alucins illas partes haberi conftat,caput,uentris alueum,& quod inter hac fitü eft, 2. 6 zo quale in czteris pe&us dorfumque habetur: unum id quod interiacet ma- Mies, gna cx parte eft:quz tamen funtlonga & m ultipeda, iis fere totidem funt quz interiacent,quot incifurz:quz nunc ceruicum loco , nunc pectorum atque alui pracincta feparant membra tenui modo fiftula cohzrentia: ali- quibus uero non tota incifura cas ambiente rugas;fed in aluo;uti diximus, aut fuperne tatum, implicatis flexilibus uertebris. Oculi duri in omnibus fere patencfed nullum ex his palpebrá habet. Ex cateris ucro partibus fen- foriis nulla manifefta cft; przterquam lingua:olfactus tamen fenfum ea ha C bere perípicuum cft.cibum nanque fibi peculiarem uel eminus odore fen- tiunt,ut apes & culices quas wímss uocantmcl.Sentiunt autc precincti ipfo (&esteua uocant) odores: & natiuo quodam fui corporis fpiritu, qui à na- tura infitus cftjnon aduentitius.Linguam habent,qua & guftant & cibum attrahunt: hzc in nonnullis mollis infirmáque eft , aliis dura. & ualida: o- mnia enim quibus non in aluo aculeus eft, linguam ciufmodi ucluti arma gerunt. Nec dentes habet quibus iuncta ea cfb;exceptis quibufdam paucis: nam & mufcz ca pertingentes cruorem mouent: & culices xzroo; dicti eo- dem acrius pungunt.Dentes autem quzdam infecta habent,quanquam a- lienos,neque aliorum animalium dentibus fimiles, ut apum mufcarümq; D genus:quzdam non habent,corum fcilicet qux cibo utuntur humido. In- Ífe&torum enim complura non uictus tantum, fed armorum gratia dentes poffident.Q uibus igitur non in ore cft aculeus,hzc dentes habentcibi fci- "wd licet aut conficiendi aut capiendi admouendíque gratia, ut formicz, & id ( genus alia. Ad hecantennz,id eft,cornicula ignaua nonnullis ante oculos | 7,5574, 1 prztenduntur,utpapilioni & carabo:quaz autem in hocgenere, uolucrum cornicula fortiuntur naturam, iis prater caetera membra, pennz quadam membra- V cigin nez ficcz annexa funtquibus uolant, qux neque fife funt neque caulem Epor habent ueluti auium pennz.Sunt autem aliis binzz,ut mufcis, aliis quater- naz,utroquc Ícilicet latere binz;ut apibus.Q uaternas gerunt,qua aut gran diora funt autaculco in aluo armantur: quz fcilicet pabuli caufa neceffe Go S * DE DIFPERENTIDS habeant euagari,quz & corpulentiam habentleuiorem,ut apes,& rcliqua E generis ciufdem. Binas uero habent quz aut minora funt, autaculeum in priore parte gerunt;ex iis fcilicet quz pabuli caufa uagantur, ut mu Íca, ta- banus,culex:qua autem parua funt & uitam ftabilem agunt, multis quidé fulciuntur pennis ut apes , fed crufta pennas obtectas gerunt, uclut melo- lonthze,& cztera id genus infecta;fcilicet ut pennarü uires integras tucan- tur. Ex uolucribus itaque ipfisalia membranas ipfas quibus uolant, crufta ÉAv (or. (quam &v$or uocant Graci) fuperueniente quafi uagina inclufas gerunt: KsMiTe*, unde & xciA«ógfkeo: id cft uaginipennes dicuntur,ut [Ícarabeus: alia detectas e habent, eitwia dicta;ut apes. uaginipennis illius ordinis nullum eftquod .Acleus, — aculeum habet:fed neque ulli aculeus in aluo cui penna binz. Geritur eic- xe. nim aculeus aliis parte priore;aliis pofteriore:aut enim ore aut aluo extre- E ma aculeos habent pleraque infe&orum : & ucl intus conditos, ut apes & uefpz, ucl extra prominentes,ut corpio:uropigium caudàmue non habet fere (preter unum Ícorpionem inquit Plinius) idque in caufa cft quód que uolucres funt,tanquam nauigium temone priuatum in uolatu agitentur, & quocunque fors tulerit;impingant. Multipeda funt omnia, quz faltem pedibus fulciuntur:uarie tamen pedum numerum fortiütur: que enim cor pore funt longiore & plures habent incifuras,ca numero precipue fuperát, utiulorum genus:quibus autem pedes pauciores;hec uolucres fere funt,uc pedum inopia adiumento pennarum compenfetur. Pedes priores nonnul- la ex iislongiores habent,quibus abftergant oculis incidentem molcftiam atque arceant: quod & mufcas facere uidemus & apes, & reliqua gencris G ciufdem,quz fcilicet oculos habent duriores . Pofteriores etià mediis lon- giorcs,utambulent melius,& attollantur facilius de terra cum uel auolare ucl falire libet: quz nanque faliunt; hzc ucl ME habent maio- Maiort;iétó ya ucl gubernaculis quibufdam faltui accommodatis fulciuntur retro cur- pss uatis,ut crura quadrupedum.Atque iis omnibus pedes feni, iis etiam quo- ' rumnixufaliunt connumeratis.Q ux hunc numerum pedum exceffere,ut plerique uermes,non infra duodenos habent: aliqua uero & centenos: nu- merus quidem impar nulli eft. Partes corporis pronz in iis omnibus diffc- runt à fupinis,ficut ucl in cxteris animàtibus eft: cute omnia circundátur, Íícd admodum tenui. Partes infectorum exteriores has effe, atque in hunc modum fe habere conftat. -H .U0 Tmy&, CAÓ- 1. Quzin hocgenereuolucrum fortiuntur naturam, sflw& dicuntur, & oAósf«eo - w "lee. nonnunquam Ariftoreli. EN ex q Z De partibus infe&orum interioribus. Cap CXCIX. Vodautem pro carnein his habetur, id nec tefte naturam imitatur (icpanu34.; dicunt) neque illi fimile eft, quod in teftaceis genus carnis - continctur:fed mediam quand inter hec refert naturam:nihil enim habent duri aut mollis difcretum,uti diximus, fed dura toto corpore funt duritie talijut offe carnofiora,carne magis offea terrenáque magis co- ftent.Q uamobrem his non fpinam, non os, non aliquid fepio fimile, non teftam ANIMALLUVM:ILID. IX. i76 À teftam ambientem,neque terrenum aliquod duru m;quod iis proportione refpondeat,natura dedit: ipfum enim corpus fe fua duritia tueri poteft & feruare, nec cft quod aliunde muniri defideret.Plinius hec ita retulit, Infe- &a non uidentur neruos habere,nec offa,nec fpinas,nec cartilaginem, nec pinguianec carnes,nec cruftam quidem fragilem,ut quzdam marina;nec quz iure dicatur cutis , fed mediz cuiufdam inter hzc omnia naturz cor- pus,arcti fimileneruo mollius, in reliquis partibus ficcius uerius quàm du rius.Ethocfolum his eft,nec prxterea Tid. nihil intus, nifiadmodü pau- cisinteftinum implicatum.Hzc Plinius.Partes auté quz ad cibum admi- niftrant,non pari ratione datz omnibus funt: alia enim linguam intra os . * *. " * - E o continent,ut formica: alia foris gerüt uclut promufcidem fungofam & ca uam;ut ca fimul & guftare & cibum trahere poflint. Patet hoc in mufcarü B gencre & apum & omnium generis eiufdem:necno afili & tabani codem Ípectantatque iis quide lingua,fiue promufcis pro aculeo habetur : omnia nanque quibus non in aluo aculeus cft,linguam eiufmodi ucluti arma ge- runt.Linguam hanc in quibu (dam excipit inteftinum rectum fimplex ad oftium ufque excreméti porrectum: in quibu (dam hocretortum in anfra- &um eft.Sunt ctiam quz uentrem ori adiunctum, intcftinimque à uétre reuolutum habeant,ut qui cum edatiora maioráque fint;conceptaculum cibi obtineàt copiofioris.Vifcus nullum in his,nullum pingue,ficut neque in czteris quz fanguine carent.Pars uero illa quz cordi proportione refpo det,inter caput & alueum eft:quz etfi magna ex parre fimplex cft,tamé in 1 nonullis multiplex eft,ut iulis & fimilibus przlongis:quo fitut pracifa ui- Cuere poflint. Fceminis in hoc genere membrum quod pro uulua habetur; fiffum iuxta inteftina pofitum cfbin quo factus generatur.Patet hoc in lo- cuítis & reliquis quorum magnitudo aliqua eft, &natura coitum recipiat: maxima enim pars generis infecti perexigua eft: ideóq; & eorum uteri in- ccrti ignottue propter corporis exiguitatem.Foemin inter ea quz coeunt infcctamaxima ex parte maiorcs fuis maribus cuadunt,ut Phalangia. I Prscifa,&c.Infe&i diuulftinquit Ariftoteles,uiuit cum pe&ore tum caput tum alueus:& fine co caput auulfum uiuere non poteft. De infe&orum generatione & interitu. Cap. CC, D p Rocreátur infecta quzdam per coitum & ex animalibus generis eiuf- dem,ut phalangia & aranci ex phalangiis & araneis:ut bruci, locuftz; cicadz.Sunt autem quz coeunt quidem & gencrant, quadam etiam arii- mal,uerum non fui generis animal;fed uermiculos tantü;ut mufca & ge- nera papilionu m:neque cadem hzc ex animalibus procreantur, fed ex pue trefcente humido aut ficco:xut pulices,mu (cz cátharides. Q uzdam nec ex animalibus nafcuntur neque coeunt: ut culices & uermiculi nonnulli, & lura ciufmodi genera,fed fponte proueniüt.Horum ucro aliaex rore qui in frondibus eft,uidelicet uerno temporc;ut natura fert faepe tamen & hy- berno quoties tranquillum auftraleque tempus diutius conflitit.Item alia ex caeno aut fímo putrefcente oriütur:alia in lignis aut ftirpiu m aut cacfisi Gg i Sev MA. Aurelie, : : 5 1 Papilio, DE DIFFERENTIIS aliainanimalium pilis;alia in excrementis,aut iam excretisaut adhuc in- E. tra animantem contentis,ut quz lumbrici appellantur.quinctii in iis que putredinem nullam pofle recipere exiftimantu r,nafci animalia nouimus, utculicum genus quoddam ex fece aceti, & uermesin niue uctuftiorc:o- mnibus autem prope dixerim,quz fponte procreantur,ucl ficcis humefcé tibus,uel humidis ficceffentibus nafcuntur. Infe&ta auería cocunt, deinde id quod minus eft fuperuenit maius,hoc cft, mas foeminam (inter ca enim qua coeunt infecta,foeminaz maxima ex parte maiores fuis maribus cua- dunt,uti modo diximus)nec mas in foeminam genitale ullum inferere mé brum,moreanimalium caxterorum uidetur, fed foeminam furfum in ma- rcm meatum quendam rcflecterc confpectu min pluribus eft, qui in non- nullis maior quàm proportione totiu«s corporis efle uidetur,cum ipfa par- ua admodum fit:fed funt etiam in quibus minor exiftit.Planum hoc fuerit fi mufcas coitu uenereo copulatas diuiferis.Tardo ctiam que coiucrintfe- iunguntur digreffu:diu nanque copulatio corum durat,quód inisquz in noftro confpectu ucrfantur facile patet:uerbi caufa, in mufcis & fcarabeis, phalangiis & f1 quid cius generis coire folet.Infecta hyberno tempore co- cunt, & ferenis auftrinísque diebus nafcuntur ea qux fe abdere non folent uc mufcz,formic e:breui à coitu pariunt maxima fui parte qua folet coirc. ucrmem autem omnia faciüt,excepto genere quodam papilionum, quod durum quiddà fimile cartamo,id eft cnici femini producit, fed intus Hui- dum.E quibu (dam qui ex coitu prognati funt uermibus, neque ca quz ge nerarint proueniüt animalia,fed necaliud ullum animal:fed id quod funt fordes tantum perfiftüt,ut pulicum & pediculorum foetus: cucrmibus uc- ro ipfis ex quibus gignitur animal, non parte aliqua ficut ex ouis, animal creatur,fed totus uermis accrefcit , & particulatim difcretus formatur in fpeciem deftinati animalis.Eadem uero gignédi ratio omnium eft qux ex uermibus ortum habent, fiue ex coitu animalium uermces, fiuc fine coitu prodiere.uerbi gratia:nafcuntur papiliones ex crucis. Eruca ex uirentibus foliisymaximeque ex braffica.Primum minus quid milio confiftitin folio: mox uermiculi inde contrahuntur:aucti deinde intra triduum, eruce par- uz afformantur:poftea uero auctz motu ceffant, fuáque forma immutan- tut,appellantürque tàtifper chryfallides,quafi aurclias dixeris, & duro in- tedz putamine funtzad ta&tum autem immobiles arancofis quibufdà ob- du&te(que ctenim ex erucarum numcro e ucrmibus gignuntur;,aranca in* uolutz magna ex parte principio excunt)no os,no aliud ex membris quod confpicuum fit; poflident.Vermiu m ucro ipforum alij hoc intra fe habent inde incrementum ipfis nutriendis accedat, ut uermes,apum & uclfparü: alij deforis capiunt;ut erucz & cxterorum nonnulli ucrmium. Itaque pri- mum di crucz funt;cibo alütur atque excremétum emittuntatuero cum in aurclias di&as tranfierintnihil uel guftant ucl excernunt. Longo poft tcmporoe,putaminc obrupto cuolantindeanimalia pennigera, quos papi- lionesuocamus. Omne autem hoc uermiculi genus;ubi fuz magnitudi- nis inem receperit,cum fcilicet aurclia appellatur,quafi ouum efficitur, & oul cy G [1 ANIMALIVM LIB. IX. i55 À oui obtinet facultatem:indurcfcit enim putamem eorum, & aantifper im mota redduntur:quod ctiam in uermiculis apum & ucfparum no fecus at- que in erucis apertum eft: & in cxteris quoque omnibus quz non coitu ge nerantur,uclin lanis uel aliis huiufcemodi, atque etiam in aquis. Omnia enim poft ucrmis naturam,motu ceffant, & putamine obarcícunt: mox ru pro putamine exit ueluti ex ouo animal,tertia mutatione finem accipiens generationis , idque pennatum magna ex parteeft: colorem uero à fua eruca trahunt quacunque ex erucis orta funt. Hzc cadem gignendi ratio (ut dixi)czterorum etiam cft quz ex uermibus confiftunt, ut apum,ucfpa- rum & crabronü,fcarabeorum atque aliorum id genusomnium. Eorum quz ex uermibus gignütur contrà quàm corum quz ex ouis, pars inferior maior inter initia htjoculi & caput poftca augentur. Tempus generatio- p nisinfe&orum à principio ad &n& ufq; maximz fere parti Ieptenariis ter- nis dcícribitur aut quaternis.Culicum & uermiformis generis parti pluri- me;ter fepteni dies attributi funtiiis uero quz fui generis animal procret ' quater fepteni magna ex parte:feptem ex lisabinitu, conctetio uermis & confummatio uendicat fibi:reliquis tribus feptenis incubant atque exclu- dunt;ca fcilicet quz fuo procreant faetu ut araneus;aut id genus aliud: mu tationis uero & iranfitus in figuras alias,trinis aut quadrinis diebus, parti maxime peragunturjficuti in morbis quoque dies decretorius euenit. Ta- lis infe&torum generatio cft.Pereunt ftriatis contortísque membris, ut fc- ncétute genus maiotum animalium moritur,que pennata ex iis funt;pen- C nisctiam contractis autumno fere moriuntur:tabani quidem ucl aqua in- tercute oculorum czci intereunt. Dc uictu infe&orum;uoce, ualctudinéque & aliis qui buídam affectibus. Cap GE Níecta animalia quibus dentes omniuora funt: quibus autem lingua ti tum,humore undique eliquando fua lingua uefcütur: quorü alia etiam omniuora funtquibus fcilicct guftus omnium faporum elt,ut mufcz: alia fanguiuora,ut rabani;afilizalia fuccis plantarum & fructuum uiuunt. Apis una nullis putidis affidet,nec utitur alio cibo quàm dulci.Formice nihil ue nantur,fed ab aliis iam parata colligunt. Aranei nihil conficiunt neque re- D condunt,fed cibum folo uenatu fibi acquirüt. Apes nihil uenantur,fed ipfe fibi cibaria faciunt atque reconduncmel enim cibus earum elt.Infecta hu- morem,non potus,fed cibi gratia affumunt. Omne infectorum genus mi- nimo alimento contentum eft, & prope fibi ipfa fuficiunt, non tam corpo riscxiguitate quàm frigiditate, uti Ariftoteli placet. Infeétis animalibus ncque uocis, neque locutionis ulla facultas,fed fonus tantü iis fpiritu inte- riore mouetur,non exteriore:nullum enim ex iis fpirat :omnia ucro in co gencre membrana fepto cincturzue qua incifura eft fubdita,fonant attri- tu Ípiritus interioris.iInfecta pene omnia hyeme conduntur,pratcer ca quz uitam in domiciliis cum hominibus agant: quzque prius intercant qu àm annuum tempus excedant.Latent hac hyeme, alia diutius,alia quadiu al- Gg iij Jnpis. MÁAI0XX., E I] "it genera, Duci genera. AMatres apum. MN'TÓpA$ u&- NiosQr. Heres apttm . [ww DE DIPFEPERENTIIS gor uehemens eft,ut apes. Conduntur autem qu:-quelocis apricis abdita; E & ubi fibi cubile conftituere tutius folent.Sencétucem ctiam exuunt infe- ca quadam,ut filpha, & ea quorum pennz uazina continentur, tit Scara- bzi. Ecomnia quidem ubi iam factum eft quod eicni debuerit, exuunt, ut iam dictu eft. Nam ut partui ouiparo cortex, fic uermiculariz proli oper- culum circunrumpitur, zque & apibus & locuftis & aliis nonnullis. Infe- ctorum maxima pars eo tempore ualet quo gigni folet, uidelicet cum an- nus humidus & tepidus cft.Intercüt omnia infecta tacta ex oleo:fed celer- rime fi capite illito exponantur foli.Conglomerantur ex iis nonu llautfefe :uto inflexuferuare poflint:quzcu nque fcilicet prolixo corpore func.Quzx autem glomerari nequeant,contrahunt [e in incifuras,quod patet cum tà- guntur,uelut ea quz canthari uocatur:uübi enim metucrint,motu cefTant, totóque corpore indurcfcunt. Dc infectorum generibus, quz fauos fibi extruant,ut de apibus, atque id genus aliis. SM OC OERS I genus quoddam eft nomine adhuc uacans quo uno compre hendatur,fed formam fuarum partium cognatam omnium rcícrens,ui- delicet ea quz fauos faciunt, ut apes & rcliqua fimilis formz infecta: quo- rum genera nouem numcro funt.Sex illa ex his gregalia,apes,reges apum: fuci qui inter apes degunt,uefpzcrabrones,& teuthredones:folitaria ueró reliqua rriajfirenis maior,firenis minor, & quem bombylium uocant. Sed inter infecta omnia principatus apibus , &iure przcipua admiratio, folis exeo gencre hominum caufa genitis,inquit Plinius. Mella contrahunt fuc cámque dulcitfimum ac faluberrimum,fauos confingunt & ceras,rempu- blicam habent:concilia priuatim,ac duces gregatim:& quod maxime mi- rum fitmores habent. Genera apum plura:optimum,quz breues, uariz, & in rotunditate compactiles funt:fecundum,quz longz & crabronibus uc- fpísue fimiles:tertium;qui adojid eft fur nuncupatur:quartum,fucus: (nam & hazcinter apes numerantur.)Duo item principum regumue genera: al- tcrum rufum fuluümuc, ( wiéoy Graeci uocant) quod praftantius eft ,al- terum nigrum magifque uarium . Duplo amplius hoc genus ape utili: & pars à przcincto inferior longitudine proportionem habet fefquialteram: uocanüirque à nonullis matres apum,utpote origiais authores. Aculeum apcs poffident;fuci co carent,reges ducéfque habcnt, fed non utütur: quo- circa eos carere aculeo nonnulii exiftimant. Hzc Ariftoteles. Tria ducum genera fecere quidam,ut refert M.Varro,nigrum ,rübrum & uarium. Me- necrates duo ftatuit, nigrum & uarium : melior nigro uarius, ita ut expe- diat mellario cum duo fint cadem aluo;interficere nigrum, quem fcit cum altero rege cflc feditiofum,& corrumpere aluum. Sunt reges apum, ut Co lumella prodidit, maiores paulo & oblongi magis quàm czterz apes, re- ctoribus cruribus,fed minus amplis,pinnis pulchri coloris, & nitidi leuct- que;ac fine pilo, fine fpiculo, nifi quis forte pleniorem quafi capillum qué in uentre gerunt, aculeum putet , quo & ipfo tamen ad nocendum non utuntur lata F G H ANIMALIVM-LLBR.irIX. 178 7 A utuntur: quidam ctiam infuíci atque hirfuti reperiuntur, quorum pro ha- 1 bitu damnabis ingenium, : Nanque duz regum facies,duo corpora, plenis Alter crit maculis auro fqualentibus ardens, Et rutilis clarus fquamis;infignis & ore. Atque hic maxime probaturqui eft melior : nam deterior fordido fputo fimilis tam foedus eft, -quàm puluere ab alto Cum uenit, & ficco terram fpuit ore ulator. Et -Ille horridus alter Defidiajlatámque trahens inglorius aluum. Regibusomnibus;inquitPlinius,forma femper egregia, & duplo quàm ce B teris malor:pennz breuiores,crura rectajingreffus celíior:in fronte macu- la quodam diademate candicans:multum etiam nitore à uulgo defferunt. Mira plebei circa eum obedictia:cum procediz;unà eft totum examen:cir- cáque eum conglobatur, cingit, protegit, cerni non patitur: & fe queque proximam cupit efle, & in officio confpici gaudet. Reliquo tcmpore cum populus in labore eft, ipfe opera intus circuit fimilis exhortanti, folusim- munis. Procedit foras non nifi migraturo examine. Non unusin quoque examine dux tantummodo eft,fed plures,ut Ariftoteles author eft:perítq; examen,fi duces uel non fatis habeantur, ucl plures quàm fatis: diftrahunt enim examen.Plinius uero; Regesinquic;plures inchoitur ne defint:poft- eaex hisfoboles cum adulta efle ccepit , concordi fuffragio teterrimos nc- |4[is deterri- C cant,nc diftrahant agmina.Reges nunquam prodeunt foras,uel,ut pafcan mos. tur,uclalia caufajniti uniuerfa cum plebe,ut cum migratur:tunc enim rcli quz omnes circa iplum glomerantur;uti modo diximus. Et ubicunque il- | E le confedit,ibi cunctarum caftra funt.Et fi cum pergunt,rex ipfe forte aber E rarit,omnces inquirere odoratuque fagaci perfequi ducem doncc inuenit, e ANN accepimus:gelftari etiam eum à plebe,cum uolare non poteft: & fi perierit, vilius fatira omnes interire:uel fi aliquandiu manferint,fauos quide conficere,fed mel iz ex roro pol nullum:nec heri poffe,quin breui omnes pereant. Semperq; duce prehen- t«zr. fo totum tenetur agmen;amiffo dilabitur, migrántq; adalios. Efle utique fine rege non potfuntinuitz autem interimunt eos cuim plures fuere. Fuci Fucus, xudár, magnitudine duces azmulantur, inquit Ariftoteles: quód fiaculeum quo- D que habcerent,duces utiq; effent: & ColumcellajFucus,inquit, genus eft am- plioris incrementi fimilimum apis . Plinius quoque, Maiores funt apibus |, fuci,& fine aculeo,uclut imperfcétz apes. Quamobrem cum ca fint ma- pus gnitudine;alueis aliqua intertexunt nonnulli, quo apes fubire poffint: fuci ) autem ut erandiores nequeant. Manent fuci magna temporis parte in al- ueis: (ncque enim hoc genus nifi uere confpicitur:) cümque exeunt, cflc- runt fcfe fufim in fablime gyróque uolitant, & quafi exercitium faciunt: quod ubi fatis iam fecerintredcunt domum & epulis perfruuntur . Gigni fucos feorfum dicitur,fi dux uiuit: fed fi obiit, in apum loculamenüs oriri, 4, cx ipfisapibus;atq; hos fieri animoftores:quocirca aculeatos uocari, quan- ,,65;, uisaculeo careant:animo nanque feriendi, non poteftate hoc meruerunt. Gg iiij D E LISRBER EDNCODUIJCOS Fucijinquit Ariftoteles,nullum cft inter apes munus fed, utait Vergilius, E ignauum fucus pecus & immune,finc induftria fauis affidens: nam ncque alimenta congerit, & ab aliis inuecta confumit: uerum fi pauci adfuntfu- cinonnihil przftant commodi : reddunt enim apes in opere folicitiores. Sunttamen qui fucos & períe fingere fauos codem in aluco, & cum api- bus negotium conficiendi faui partiri dicant: uerum melliticandi nullam habere facultatem: fed ucíci tum eos, tum eorum pullos melle quod apes fccerint. Hzxcfere Ariftoteles: ueruntamen , ut Columella author cft, ad procreationem fobolis coferre aliquid hi fuci uidentur: infidentes femini- bus,quibas apes figurantur.Itaque ad fouendam & educandam noui pro- lem,familiarius admittuntur:exclufis deinde pullis extra teta proturban- tur.Et Plinius,Sunt autem fuciinquit;fine aculco im perfecta apes, noui(- F fimzqueà feflis & iam emeritis inchoatz, ferotinus foctus, & quafi ferui- tiauerarum apum. Quamobrem imperant iis, primófque in opera expci- lunt,tardanteis finc clementia puniunt: neque in opere tantum, ed in fae- tu quoquc adiuuanteas, multum ad calorem confcerente turba : certe quo malor fucrit multitudo, eó maior fict examinum prouentus. Cum mella coeperint maturcícere;abigunt cos,multz fingulos aggrefTz trucidant. Et eàp, fu, — liprouentus defperatur,tunc & fucos abigunt. Proprium furibus genus cf Fur , inquit. 1c aliqui cxiftimauerejinter apes graudiflimis,fed nigris, aluóque quàm a- i pra pis utilis ampliore, ita appellatis, quia furtim deuorent mella. Furis ficuti pictis e. & fuci nullum cft in apum opere munus,fed cateris quibufcu m uiuüt, in- G iuriam faciunt: nam fur 1 pie i quàdo in alienos fauos furripere ingreffum tre. potuerit;adco in fatietatem repletur ut nequeat auolare , fed ante alucum uolutetur.Itaque non impune femper hzc faciunt: nam deprehenfi inter- dum à bonis apibus e E & fuci. Apesu nicolores magis funt -dpes. quàm crabrones aut ucfpac. Optimz breues uarizque & in rotunditatem S terrimz cx lis pilotz. Minores illz officiofiores maioribus funt: pennz his detritz, color nigricans, & quafi combuftz effent. At maiores nitida uc- z nuftzque funt more otiofarum mulierum. Peripateticz fectz coditor Ari [toteles in iis libris quos de animalibus conícripfit, apum fiuecxaminum gencra complura demonftrat: carümque alias uaftas fed. glomerofas, caf- démque nigras & hirfutas alas habentes: alias minores quidem, fed zque H rotundas & infufci coloris, horridíque pili:alias magis exiguas, nec tam ro - tundas,fed obefas tame & latas,coloris meliufcali:nonnullas minimas gra ^? ciléfque & acuti aluci , ex aureolo uarias atque leues. Eiufque authorita- tem Íequens Vergilius, maxime probat paruulas, oblongas, leues, nitidas, Ardentes auro, & paribus lita corpora guttis, moribus ctiam placidis: nam quanto grandior apis, atque ctiam rotüdior, tanto peior:fi ucro & fenior, maxime peffima cft. Hzc Columella. Diffc- runt inter fe apes parentibus natz urbanis, & quz ruftico montanóqueuui- &tu educatis prodicrint: funt enim fylucftres horridiores afpectu,& iracü- diores & minores, fed opere ac labore praftantiores. In Ponto funt quxdà alba, compactiles:deteriores longe;crabronibus ucfpísue fimiles:etiamnum de- ANIMALIVM LIB. IX. 13 A albz,quz bisin menfe mella faciunt. Apud Themifciram circa Thermo- doontem amnem apes tam in terra quàm in alucis faciunt fauos, qui parü admodum cerz contineant, & mcl craffius reddant . Fauus i píeleuisatque aquabilis eft,quem non femper,fed hybernis t€poribus tantu conftruunt: copia enim in eo tractu cft hederz, qua hyeme Borcat, unde apes mel ca- piant. Ad Amyfum urbem conuchitur à locis fuperioribus mel cadidum, 44e casdidii. craffümque maiorem in modum, quod apes faciut in arboribus fine fauo, quale etiam ficri in Ponto cognitum cft.Sunt ctiam apes quz fauos fub ter ratriplici ordine faciantjin quibus mel eft, uermis nullus : uerum nec faui omncs eiufmodi funt,nec apesita omnes confingunt. 1. Nanque duz;&c. Ex Vergilio hc: quanquam uidetur hic Columella nonnul B [3s notas attribuere regibusapum,quas Vergiliusapibusipfis. 2 — Quafi combu- ftv, Theodorus dorfum repandum legit: fed noshunclocum ita reddidimus tum ex Gracale&tione,tum ex ueteri interprete confentientibus. Ratio operis & uita apum. Cap. CCIDII b perquam uaria in earum did & uita,ratio eft:apes enim fcre cum alueum receperint mundum,primum fauos cóftruunt;ceram fin- guntjhoc eft,domos cellásque faciunt: dcinde fobolem, poflea mella. Pri- mum itaque conftrucre incipiunt fauos;deferétes ex floribus, atque etiam cxarboribusachrymas,falice & ulmo,& aliis quz glutinum pariunt.Híf- C que pauimentum & alucum ipfum intus totum;ut quoda tectorio illinüt, ers 1e befliolz nocuz fubeát.Vocant hocopus apiarij «ward cft tetorium: ,,,. aditus etiam ft ampliores int qu im pro fabricz ratione,obflruentes coar- 2 Gant.Fauos deinde effingunt multi cauatos é cera:primum in quibus IpÍ2e Fauzesenolor. gignantur:deinde in quibus reges dicti & fuci(quanquam funt qui fucos, i ut dictum eft: & per fe fingere fauos in codem aluco, & cum apibus nego- tium conficiendi faui parüri dicant)fuos certe femper componüt apes: fed rcgam cum factus largior eftfucorum autem cum copia mellis fperatur. Fauosregum (uis fimiles faciuntqui parui funt: fucorum autem minores quàm fuos: & quandoque finguntur feorfum per fe faui fucorum: fed ma- gna cx parte inter fauosapum inferütur.In fauis cella omnes(quz & locu- lamenza dixeris & loculos)tam mellarix quàm fobolari gemino funt o- D ftio:uno enim codémque interfepto, & bafi dux fibi iunguntur cella: mo- cale. do poculi gemini;altera intus,altera foris. Sütd; loculi ipfi fucorü amplio- Zocrleneztz. o : : . : C [ Loculr. 3 res. Cellam facit apis ex angulis totidem,quot habet ipfa pedes (quot gco- metra ktm: fieri in orbe viunde oftendungut plurimum loci includat. S2 Cellz que parietibus principitsue fauorü proxima funt, arctiores & melle uacuz gemino aut triplici uerfu:pleniores autem funt faui,quibus plus cc- rz obducitur. Ad oftium ipfum aluci;prima aditus pars illita eft ex mitye, wísve. quód uclutexcremétum purgamentümue cerz eft; bene nigrum acrifque Commofis. odoris:medetur hoc plagis, & huiufcemodi fuppurationibus. Proximü ab co tectorcü cruftàue piffocerus: leuius hoc quàm mitys, minusq; medica- rrsséusgor. mentofum.Hgc Ariftotcles.Plinius ucro;fores;inquit,latiores circüftruür. Prec; cerens Mitys. Piffoceros. Prop olis, JMitys. Xaydiociut, Exitbace. Eex Su xu uel éi9axu. Cerinthus. KAgu-Xe., Erithace. Cerintbus. DE DIEPFERENTXIIS Prima fundamenta operis mityn uocant periti: fccunda piffoceron, tertia E propolin inter coria cerásque,magni ad medicamina ufus:mitys crufta eft 4 prima faporis amari: piffoceros fuper eam uenit picantium modo ccu dilu 5 tior,cerx initium plerunque e mitiori gummi:propolis craffioris iam ma- teriz additis floribus , nondum tamen cera , fed fauorum ftabilimentum quaomnes frigoris aut iniuriz aditusobftruütur,odore ctiamnum graui, ut qua plerique pro galbano utantur.Propolin uocant;inquit Varro,é quo 6 faciunt ad foramenintroitus protectum in aluum maxime zítate : quam rem etiam nomine codem medici utuntur in emplaftris : propter quam rem etiam carius in facra uia quàm mcl uenit.De propoli Diofcorides hzc »rodidit, In alueorum foribus inuenitur propolis, fua natura cere afpectu 7 fimilis.Eligenda cft laua,odorata, & ftyracem referens,in uchementi ari- F ditate mollis, & maftiches in modum dudtilis. Fauos itaque primum in- tus,ut dictum iam eft,conficiunt apes:mox collocant faetum ore emitten- tes fuo, uti iis placet qui cenfent aliunde prolis primordia conuchi( de ge- neratione nanque carum uaria fententia eft.) Deinde cibi caufa mellii- cant;ore cuomentes in cellas : mel enim apibus tum zftate tum hyeme in cibo eft: fed prxter hoc conuchunt reconduntque alterum quoque ciba- rij genus , cui durities cerz proxima , quód Sandaracan nonnulli appel- 8 lant:alij Erithacen, alij Cerinthum. Hiceritapum, dum operantur,cibus, qui fpe inuenitur in fauorum inanitatibus fepofitus , & ipfe amari fo- poris, ut Plinius docuit. Gignitur autem rore uerno , & arborum fucco G gummi modo: Africi minor, Auftri atu nigrior, Aquilonibus melior & rubens.Erithacen uocant,inquit Varro;quos fauos extremosinter fe con- glutinant:quod eft aliud melius propoli;itaque in hoc uim effe illiciendi. Quocirca examen ubi uolunt confidere,cum ramum aliàmue quam rem oblinunt hoc;admifto apiaftro.Cerinthum Ariftoteles melle quidem de- teriorem effe fcribitat dulcedine prope ficus.Congerunt hoc apes fuis cru ribusut & ceram.Carnem nullius animalis tangunt apes,nec opfoniü ap- petuncmortuis ne oribus quidem, non modo corporibus infidunt. Apis infectorà una nullis putidis affidet:necutituralio cibo quàm dulci : aqua ctiam libentiffime haurit;qua finceri clariffimíque fontes fcaturiunt. Gau dere plaufu atque fonitu apes uidentur, quapropter tinnitu zrisaut fictilis conuocari easin alueum aiunt:quanquam incertum eftan audiant: & uo- H lupraténe, an formidine ita faciant. Hyeme conduntur,adco ut nec cibum fibi appofitum guftare uideantur. Et fi qua erepferit;iciuna fpectatur uétre tranflucente;nullóque penitus contento quod manifeftum fit. Coduntur à Vergiliarum occafu ufque ad ucr inquit Ariftoteles: Plinius autem,latét ultra exortum;ait,adeo nó ad ueris initium, nec ut quifque in Italia de al- ucis exiftimat : ante fabas florentes non exeunt ad opera & labores. Colu- mella;poft confectam,inquit,bru mam dicbus fere quadraginta, quicquid eft repofiti mellis(nifi liberalius à curatore relictum fit) confumunt apes: & Íxpe cciam uacuatis ceris ufq; inortü Ar&uri,qui eft ab idibus Februa- riis,iciunz fauis accubantes torpent more ferpentü,& quiete fua fpiritum conícruant. A NI MSATLTWENMPOXE DB: TX. 180 A coníeruant.Poft hoc tépus cum diei permittit hillaritasprocedere audent in pafcua:nam ab cquinoctio uerno fine cunctatione iam paffim uagátur, & idoneos ad foetum decerpunt lores atque intra tecta comportant.Duo- dequinquagefimo die ab zquinoctio uerno,cum fit ucrgiliarum exortus, circa v. idus Maij incipiunt examina uiribus & numero augeri. Singulis deinde muneribus fe diftribuunt apes, ut aliz ex floribus conuehant:aliz melaliz erithacen,aliz extruant & poliant fauos:aliz aquam importét ad cellas, & cum melle temperent. Gerulz fecundos flatus captant: iuxta ue- ro terram uolant in aduerfo flatu uepribus hebetato . Nullum his tempus certum confuctümque eft quo operari incipiant:fed fi rebus abundent ne- ceffàriis,benéque degunt,zftiuo potiffimum tempore opus agerediuntur, B & quandiu ferenum fit affidue operantur: nullüsque cum per czlà licuit, otio perit dies.Socias quoque otiofas & defides ac minus parcas pellere, in more apibus eft. Apum feniores intus operantur : hirtiorésque morz do- melticz ratione funt: adolefcentes foris negotium exercent, & ca qua res cxigit portant , leuiorésque funtjlabore hirfutie detrita. Przfagiuntque a- pes & hyemem & imbres : cuius rci indicium eft,quód non uolant: fed fe- reno adhuc, in aluco uolutátur:quo apiarij hyemem expectant. Tempore matutino omncs filent, donec una gemino aut triplici bombo excitet o- mnes:tum uniuerfz ad opus prouolant. Cumque redierint, primu mitem tumultuantpaulatímque minus fubinde ftrepunt, dum una circüuolitan- C do fufurret,quafi dormiendü pracipiat:tum repente omnes conticefcunt. Dignofcitur examen ualere fufurri frequentia, & exeundi ingrediendíque agilitate:hilaritate praterea & nitore (anitas xftimatur.Cum migrandum cii;uox folitaria & peculiaris quzdam aliquot ante dicbus intus mittitur: & biduo aut triduo pauce circa alucum uolant. Ab exortu autem uergilia- rum ad folftitium,quod fit ultimo menfeTunio, ut tradit Columella, fere examinàtnr alui:quo tempore uchementius cuftodiri debét,ne noux fobo les diffugiant. Vita apum anni fex: nonullze etiam feptem poflint comple- lere.Q uód fi examé nouem aut decem annos durauerit, profpere actum efTe exiltimatur.Efferunt foras uita in alueo defunctos: & cxtera mundiffi- mum omnium hocanimal eft. Amoliütur omnia é medio, nullaque inter opera fpurcitiz lacent:quin & excrementa operantiü intus, ne longius re- D ccdant,unum congefta in locum, turbidis diebus, & operis otio cgerunt. Szpenumero & cum alui neceffitas eft;auolàt: & in feceffu reddunt excre- mentum;quoniam male olcat. Oderüt auté non folum fcedos odores,fed etiam unguentorü delitias: ex quo fiut homincs his delibutos percutiat. I Kówow:àn XQruoy potius? Melliginem,ni fallor, hoc uocat Plinius. 2 Fauos AMellieo, deinde, &c.Fauur,inquit Varro,cft qué fingunt multi cauatum eccra. 3 Cella fa- cit apis. Plinius, Hz,inquit, cellarum minime,fed ipfi Cfuci fcilicet) maiores apibus. An fortaffe fauosintelligit,nonloculaméta ipfa? 4 Mytin,alias,commolin, atque Copirofis. ita uertit Theodorus pro mitye,inter coria cerásque,id cft, inter priores illas cruftas &fauos $ Prima,aliàs,nigra.uaria hic notatur lectio pliniana.Populiinquit Pli- nius,feruntinfoliis guttam,cx qua apes propolim faciüt. 6 Propolim uocit. Vi- detur Varro hoc nominc duplicia illa Ariftotelis, aut triplicia Plinij fundamenta có- Schadoz. Rex [lati mel- eunt,candidus eft:primordium re lei coloris, in- quit Plinius: Sratrm penni- ger,Plmias. Nympbs. Nympha. DE DIFE/ERIEN'EIS ple&i.HecClaymond. 7 ice xotgoadiic,id cft(ut equidem arbitroryfubftantia ce- E rz fimiliuelafpe&tu fimiliscere. — 8 Egi90xi, 913v quandoque uocatur,nifi men- dofa funt Ariftotelica exemplaria. Dc gencratione apum. Cap. G'CTITEFE E generatione apum uaria fententia eft : magnáque inter eruditos & , fubtilis quzeftio fuit:alij enim eas parere & coire negant: (apum c- nim coitus uitus eft nunquam)fed ex floribus quibufdam deportare feetu- ram exiftimant. Süt qui fucorum quidem feeturam comportari é floribus ;, illis arbitrentur, fed apum generi ortum praftari à ducibus hoc arguméto referunt,quod fucorum factus cditur etiam fine ducejapum nunquam. A- liqui per coitum agi opinantur,marcfque effe fucos, faeminas ucro apes cf p fc contenduntzalij contrà,apes mares efle,fucos foeminas opinantur. In tà- ta rei huiufce ambiguitate,cum non fatis adhuc explorata, quz in earü ge- neratione cueniant;habeamus,rationi interim fides adhibenda eft:przfer- tim cum quz afferuntur,conueniant cum iis quz fcnfu percipiuntur. Du- ces ucl abíque coitu generàt & feipfos & apes: apes deinde fucos procreat, ipí1 uero fuci nihil infuper generant : fed in ternario numero finem genc- ratio recipit.Et cum cxterz in concauls imifque fauorum proueniant,du- ces fubter ad fauum pendentes oriuntur. Fiuntautem fchadones optimz: (fobolem dico) cum mellificatur:faetu pofito;apes incubant auium more. Faetus apum & fucorum;ex quo uermiculi fiunt qui in apes fucófque uaf- qG gum colore cernitur fuluo, corpulentia mellis craflioris,magnitudine ilico proxima fuz futurz foboli: nec primü ex co uermiculusgignitur fed ftatim apis,ut aiunt. Vermiculus dum par- uus eftiacet in fauo obliquus: poft deinde,fua ipfe facultate fe crigit, ci- bümque capit, & fauo ita adhzret;ut retineri uideatur. Schadonibus dum membrana inuoluuntur, & pedes & ala innafcuntur : atque fub ca fpecie, cum fcilicectformz liniamenta receperint, nymphz appellantur: iam neq; cibum praterea capiunt,neque ullum alui reddunt excrementum:fed coer citi & contracti quicfcunt,nec ullo pato fe mouét, ufque dum fpecies de- flinata perficiatur.Et cum iam ad finem generationis uenerunt, rupta qua cinguntur membrana, euolant. Peragitur autem fatus intra x 1 v diem: non apum tantu m,fed & crabronü & uefparum foetus cum iam forma li- pq niamenta ceeperint,eodem modo nympha dicuntur. Stercus quandiu fit, uermis emittit:poftmodum non nifi perfe&z, (ut modo dixi) prodierint. Nouellz iftz tertio quam prodicrint die, ftatim negotium ineunt, fi cibus fuppetat. Humido uere melior foetus,ut ficco mel copiofius. 1 Varia fententia cft, &c. Ambiguitatem hanc quaftionémque pluribus uerbis explicat Ariftot.lib.s de generat.animalium, 2 — Sunt quifucorü,&c. Plinius,Sunt qui apes in torum amiffas reparari putent,uentribus bubulis recentibus cum fimo ob- rutis: Vergilius,iuuencorum corpore exanimato:ficut cquorum uefpas atque crabro- ncs,ficut afinorum fcarabeos. Dec mor- ANIMALIVM LIB. IX. i8 A De morbisapum, & iis quz aliàs inimica funt apibus. Cap. C C A Ereunt apes tum aliis cafibus,tum ucro cum multi principes orti parte quifque iecum quó libuitabducat: nafcuntur aliquando in extremis fa. uis apes grandioresqua Cateras fugant, ccftrus uocatur hoc malum,abeo 0o«dbas quod cxagitet,neque pauatur examina conquicfccere. Q uin & morbos fu- apte natura fentiunt:index eorum triftitia torpes,ficuti hilaritate & nitore o. fanitas zfltimatur,ut modo diximus: zgrotant potiffimum cum fyluaflo- —$emtatis as? rcsaruginofos tulerit, atque etiam temporibus ficcis. Aliud morbi genus Kos. quafi otium quoddam & ucternitas apum incidit, cum foedo aluei odorc. P plicatV-arro Vitiari fauosaiuntex aranca,nifi fuis fauis iucubent apes & concoquant: [ueulenter. B quód fi ita fe cotinere potuerint,ut incubitu perfeuerent, cffücietur aranea | illis ucluti alimentum:fin minus,pereunt toti faui.Gignuntur in iis quc ui tiantur uermiculi,qui mox pennis fubnatis cuolant. Apibus etiam beflio- lz quzdam in alucis innafcuntur quz fauis officiant:ut uermiculus, quem - ! alij clerumsalij pyrautam uocant:hic ucluti arancam facit in fauo. Nafcun CUIU tur hiin pauimento;é quibus crefcentibus,uclut aranea aluco toti obduci- iind " tur,& faui carie pereunt. Obeft & alia quzdam beftiola fimilis hepiolo, Hepiolus, qui lucernarum luminibus aduolat. Hzc lanuginofum quiddam parit,nec aculco ab apibus ftimulatur,fed tantum fumo abigitur. Erucx quoque na- cr . Ícuntur in alucis tercdines dictz, quas apes non infectantur. Papilio etiam ^ c ignauus;inquit Plinius, & inhonoratus luminibus accefis aduolans, pefti- fer:znec uno modo. nam & ipfe ceras depafcitur, & relinquit excrementa, quibus teredines gignuntur . Et Columella, Papiliones enecentur, inquit; Teredines. qui plerunque inter aluos morantes , apibus cxitio funt: nam & ceras ero- dunt,& ftercore fuo uermes progeneratquos aluorum tincas appellamus. Ti»ee:— Inter caniculz & arcturi exortum cauendum erit, ne apes intercipiantur *' Vereil. lib, uiolentia crabronum,qui ante aluearia plerunque obfidiantur prodeund- uir i. bus. Cum eximuntur mella, apesabigi fumo utiliflimum , ne irafcantur, * aut ipfz auidz uorent. r. Quem alij clerum, &c. De clero ita habeturapud Plinium, Eft in fauis qui- bufdam qui uocatur clerus amara duritia cerz, cum faetum inde non eduxere morbo autignauia,aut infoccunditate naturali, hic eft abortus apum : iterum, Sunt & operis morbicum fauos non explent,cleron uocant. Verum aliter utrunque locü legit Clai- mondus ex uetuftis exemplaribus confentientibus: in priore loco, clauum: in pofte» riore,clarum, non clerum. De melle. Cap. CCVIL X floribus ceras fieri prodidere Ariftoteles atque Celfus, ex matutino 24e, uti rore mella.Q uz ubi collegére apes;ore euomunt in cellas: & melle; u- no alteróuc ad fummum die cellas replent: omnino ante uergiliarum ex- ortam,mcl non fit. Crafcefcit autem mcel,concoctum iam temporc. initio enim ut aqua dilutum cft, & primis diebus (ine craflitudine cernitur , & feruetut muftum féque purgat:quód fi exemptum co tempore fit, crafhtu Hh DE DIFFERENTIIS dine caret: tum uicefimo maxime die fpiffatur,mox obducitur tenui mem E brana, quz feruoris ipfius fpuma concrefcit. Indicium perfectionis infa- pore potiflimum eft.dulcius enim quod craffhus. Porro inuenitur in plan tarum foliis Boribüfque,quod neque fuccus eorum, neque fructus, neque xars,fed eiufdem fit naturz cum rore. Non tame aflidue hoc nec copiofe, ut ille,prouenit:fed maxime fyderum ortu , przcipuéque in ipfo Íyrio ex- plendefcente fit: nec omnino prius uergiliarum exortu (ut diximus) fublu canis temporibus. Itaque tum prima aurora, folia arborum melle rofcida inueniuntur:ac fi qui matutino fub diuo fuere,unctas liquore ueftes;capil- lümque cencretum fentiunt. E fronde ac pabulis potus hic liquor, & in u- terculos congeftus apum: (ore enim uomunt;ut diximus) ad hzc fucco Ho F rum corruptus, & alueis maccratus,totiéfque mutatus,magnam tamen cz leftis naturx uoluptatem affert. De apibus,inquit Seneca , non fatis con- ftazutrum fuccum ex floribus ducant, qui protinus mel fit: an quae colle- gcrunt in hunc faporem mixtura quada & proprictate fpiritus fui mutent. utquibufdam enim placet,non faciendi mellis fcientia illis eft; fed collige- di.Hoc uero nobis coftat,materiam ex qua mel gignitur,eiufdem cum ro- rc generis effe:uidetur autem ex plantis é quibus colligitur, nonnihil ad e- lus probitatem uitiumue acccdere:tàto quoque meliore qu alitatem cape- re melquanto iucundiore fit materia cera confecta. In quodam Ponti tra- &u,& in Sardinia,ubi ex abfinthio apes mel colligunt, amarum gignitur. Tantümque pabulum refert,ut quibufdam in locis mella quoque uenena- G ta hanc. Heraclex in Ponto, quibufdam annis, perniciofiflima exiftüt: nec dixere authores à quibus floribus ea erent. Nos trademus,;inquit Plinius, quz comperimus.Ferba elt ab exitio & iumentorum quidem, fed praci- pue caprarum appellata ZEgolethron: huius lores concipiunt noxium ui- rus aquofo uere marccícentcs: ita fit, utnon omnibus annis fentiatur hoc malum . Aliud genusin codem Ponto, gente Samnorum mellis, quod ab Menomenon. jnfania quam gignit mznomenon uocant : id exiftimatur contrahi florc me, rhododendri,quo fcatent fylux.Et in Perfide, & in Mauritaniz Czffarien- fis Getulia,contermina Maffefulis uenenati faui gignuntur. Przeftandiffi- mum gignitur mcl, ubi thymi copia eft, aliarámque tum herbarum tü fru r ticum,quz natura calida ficcáque conftent. Q uod ex huiufce generis colli citur plantis tenuioribus partibus conflat: quo fit,ut & facilein bilem ucr- H tatur,in calidis faltem corporibus, & acrimonie quiddam in fe habeat,que I aluum citet.Summa quidem bonitatisnatione coftat:optimum hybleum ? D cx Sicilia, Thafium aut certe Atticum:mox quod e Cycladibusaffertur & Ifthmo. Mcl quoque & in aliis regionibus optimum conficitur: fed quod, cum ab incolis ob eius exiguitatem abfumatur totum in alia loca no per- fertur:eóque fiut minus celebre Ícriptoribus habeatur. In quocunque ta- Mel antbini, men tra&tu terna funt mellis genera:uernum, ex Horibus conflruéto fauo, quod ideo uocatur anthinum. Alterum genus eft mellis zftiui, quod ideo Horeum md. uocatur horzum à tempelliuitate precipua ipfo fyrio explendefcente;poft folftitium diebus triginta fereznam ab exortu fyderis cuiufcunque;fed no- bilium ANIMALIVMLIB . IX. igà À bilium maxime;aut cxleftis arcus fi no fequantur imbres, fed ros tepefcat folis radiisymedicamenta non mella eienuntur;oculis, ulceribus, interníf- que uifceribus,dona czleftia. Q uód fi feructur hoc fyrio oriente, cafuque congruat in eundem diem, (ut fepe) Veneris aut Iouis Mercuriíue exortus: non alia fuauitas utfque mortalium malis à morte uocandis, quàm diuini ne&aris fiat. Tertium genus mellis minime probatum, fylucftre quod Mel fylue[l ve: criceum uocant: conuehitur poft primos autumni imbres, cum crica fo- Ael ericeum. la lloretin fyluis , ob id arenofo fimile. Gignitur id maxime arcturi ex- ortu, à pridieidus Sepembris. Hzc Plinius. Varro quoque, Eximendo- rum;inquit, fauorum primum tempus efle putant , uergiliarum exortum. Secüdum zílate exacta antequam totus cxoriatur arcturus. Tertium pott uergiliarum occafum.Praftanuffimum,ut ait Diofcorides,uernum, dein- B de zftiuum:hybernum uero deterrimum eftut quod iufto craflius eft. Ari ftoteles uero mellis coficiendi duo tempora prodit;uer atque autumnum. Sed uernum,inquit,füauius, candidius & omnino praftantius autumnali cft. Rufum deformius faui uicio redditur: quippe quod perinde ut uinum à uafc uicictur : probatur mel,cui eft color aureus.Q uód autem albicat;no Íynccro thymo confectum eft:fed id oculis atque ulceribus comodius ap- plicatur.Mellis natura,inquit Galenus,acrimoniam dulcedini cóiunctam habet:ut prfttiffimum id iudicetur,quod noris hifce duabus infigne fit. Colligitur enim & mel tum ex plantis aliistum etiam ex Cytifo,quod dul cedine uel cum Attico certet,aut etiam fuperet, acrimonia tamen carcat, flatímque guftàtes auertat;atque fi paulo liberalius capiatur, naufeam có- C citet:przcipua igitur bonitatis argumenta hinc fumuntur. Sequés proba- jd; optimi tio àcolore,fubftantia & odorc.Q uod enim colore fuluo eft, & odore fua- scs. ui,tum purum adco ut cotum pelluccat;ac gulftanti fubacre, tum fubftatia nec plane craffa nec liquida:praterca tam fibi cohzrés, ut fi digito attolla- tur,conunuum fibi nec intercifum ad humum defluat longiflima quafi li- nea fibi continuatum, id omnium cft optimum . Si uero abrumpitur, nec demiffum ad terram ufque continuitate feruat;id craffius iufto eft, aut te- nuius,aut partes habet non ufquequaque fimiles: deprehendas autem id fi diligentius infpicias,aut craflitudines aut humiditates habere innatantcis, quze nec inter fe fint fimiles,nec etiam toti. Itaque ad cerz naturà propius D accedit mel quod & craffius efl; & cui tales quedam partes innatant cra- fiores.Excrementofum uero ac perfici concoquíque difficilius, tum quod totum humidum eft;tum in quo multz in partibus fparfz apparet humo-: ris guttx.Porroin quo uel cer qualitas ucl propolis,ue! id genus aliagu- ftu deprehéditur,adeo non eft optimum,ut etiam malum fit. Quippe nul- lam penitus alterius cuiufquam rci infignem in fe continere qualitate de- bet. Quocirca quod thymum plane redolet, non probo, inquit Galenus: uanquam non ignoro à quibufdam id laudari:eóque fieri ut nonnulli uc- dori incifa thyma poft illi iniiciant,quo id redoleat,uidcaturq; optimi. Ipie tamcn quod tam improbe thymum olet,non laudo:multóque minus 1iniectum thymum fit:quod tamcn exiguam quandam PER odo- Hah 1j i DE DIPFERSENTIUS re guftáue prafertid no uitupero. Malum item mel iudicatur, quod inter E coquendum m ultam cgerit Ípumam:quo etia diutius coqui debebit:opti- mum uero, ut brcuiffimo tempore coquitur, ita minimu [puma euomit. Non omnibus fimiliter hominibus,zqualis ex melle gignitur bilis copia: fiquidem qui iam in lore funt;potiflimü ficalidiore natura fint, ac uitam degant laboriofam,in iis totum mel uertitur in flauam bilem:fenibus uero & quibufcunque pituitofam naturam habentibus,admodum eft accom- modumx:utporte quibus non in bilem,fed in fanguinem conuertatur.Poftu lat naque quó in fanguinis naturam mutctur,naturam hominis frigidam, etatémque frigidam:ficuti in iis qui calida natura funt, & atate floretibus prompte in bilem uertitur: no ab re igitur cenfuit Hippocrates mcl bilio- fis naturis non efe ex ufu,ut pote qui calidiore fint temperie. Ad eundem F modum morbis quoque quos amara excitauit bilis, mel inimicum effe,no folum Hippocrates,fed ctiam omnes medici affirmant: ficuti & iis qui ex pituita nafcuntur amicum:unóque ucrbo,calidis quidem corporibus, fiue ea natura ratione,fiue morbi,fiue xtatis,fiuc temporis anni, fiue regionis, fiuc conditionis uitz talia finc)bili generandz caufam przbere. Abftinen- dum itaque quoad fieri poteft in heéticis febribus à melle eft (atque idcir- co ctiam à mulfa)quippe protinus ucrtitur in bilem, & ficciores acriorísq; caloris febres reddit. Aliàs uero,ubi uenter ficcus frigidüfque fit dandum uberius unicum lacte meleft,fed detra&ta prius fpuma, quo & minus fit Mel despuma cxcrementofum,& magis nutriat. Quinetiam mel ipfum defpumatü per- tum. coétumue per fejoptimum nutrimentu frigido uentriculo eftjita ut calido G aduerfiffimum:adco ut nihil frigido corpori melle potius expetere, neque ad calidum magis refpuerc oportcat.Ergo plurimum huicaffe&tui,uentri- culo inquam frigido;pro nutrimento mel optimum cft:fed quod prius fu- Quomodo co- per prunas ex quercu uitede ad fummum candétes, aut ligna omnino ari- qui debeat mel da(quz etiam acapua Grzci uocant) fuerit decoctum, & accurate defpu- Tops matum:quod ipfu m tamen(qu od omnium dalciffimu m cft) fh plurimum wateriends,/ percoquereuclis,ex dulcitlimo reddideris amariffimum:coé&tione nanque amarcícit mel,ficuti & uctuftate : nà inucteratum mel amarius redditur. Proinde quod bimum eft uctuftiori profertur, ficuti & rccetiori . Exficcat mel calfacítque fecundo ordine: infignem habetabftergendi uim, aluum cietorauenarum apcrit;in fordida ulcera findsque utiliter infunditur. Co FH &um minus acre mordàxque efficitur : minus aluum mouct, carnem glu- m tinat.Ec mellis preterea nàtura talis efl,ut putrefcere corpora no finat: fau 73 cibus,tonfillis,anginisomnibüsque oris defideriis,collutà gargarizatüm- uc utiliflimum.Iam uero peripneumonicis;pleurcticis,decoctum:auxilia- tur tuffi;urinam cict,à ferpente percuflis medetur:& contra uenena fungo rum, & rabioficanis morfuslinctum aut potum proficit . Crudum tamen aluum inflat , tufTim laceffir, faftidium creat:quamobrem defpumati ufus aptior cft.Mcl auribus inftillatum,cum rofacco,ut inquit Plinius , ut uero Diofcorides cum foffili fale tritojaurium fonitui & dolori prodeft.Lendes & foeda capitis animalia necat: & oculis per fe inutile aliqui arbitrantur: rurfus ANIMALIV-M--LIB. IX. 183 2 2 A rurfus quidà angulos exulccratos melle tangi fuadent. Diximus mellisue- nenati gencra:contra quod utuntur melle in quo apcs fint mortuz.Idé po- tum in uino remedio cft uitiorü, quz cibo pilcium gignuntur. Mel item utiliffimum oculis & auribus,in quo funt apes mortuz. Eft in iis quz circa Hircaniam funt regionibus beftiola quzdam uolucris (anthredoné appel- lantJape paulo minor,;cztera multum fimilis,quz in montanis plurimum uictitatloribisque omnis generis alitur.In cauis autem faxisaut atborü latebris fauos fibi conftruit,fuccim que nobiliffimum ibi cogit:qui dulce- dine melli noftro haud multum cedat. ! "Antbredon; 1 Aliarimquetum herbarum tüm fruticum, &c.Quz herbz,;qui frutices,quzq; atbores in apiariis conferenda fint,ut mel fiat quàm probatiffimum, docet rei rüftice Ícriptores,acin primisPalladius. 2. Optimum hybleum,&c. Plinius: Attice regio- nis hic,& Siculz,Hy metto, & Hybla ab locismox Calydne. Mel corficü, inquit Pli nius,afperrimum habetur. 3 — Aliterlib.s hiftor.animalium habetur: melius mel autumnale cft,nifi forte mendofa fint exemplaria. Decera & propoli. Gap. GO V: EE, Ellis naturx adnexa cera cft.Fit cxprelfis fauisfedante purificatis a- Siu qua.Omniscera mollit,calfacit, modicéque explet corpora, recens d ins melior. Vt uero Galenusdocet,mediam habet temperatura calfacietium, docet Plinius tefrigerantium,humectantium & exficcantium:éftque aliorü medicami- bb.z:. num calidorum frigidorümque ucluti materia: crafliorum cft partium, atque emplaftica;forísque impofita concoquendi uim habet exigui quan- dam atque imbecillé & calidam.Et ut Paulus tradit,uim habet abftergen- C di.Datur in forbitione dyfentericis:fautque ipfiin pulte alicz prius toftz. Aduerfatur lactis naturz:ac milij magnitudine x. grana cera haufta lac in nutricibus non patiuntur coagulari;uti tradit Dioícorides:ut ucro Plinius, non patiuntur coagulari lac in ftemacho.Cera optima(Diofcoridi)cft fub- fulua,fubpinguis,odorata, & halitum quendam melleum referens &pura: nationc Potica aut Cretica.Secunda bonitas cadidze,& qua fua natura pin 1guis eft.Hzxc Diofcorides.Plinio uero authorc,optima cft quz punica uo- catur, & medicinisuciliffima: proxima quz fulua, odorífque mcllei pura, nationéque Pontica:deinde Cretica (plurimü enim ex propolt habet) poft has Corfica:quoniam ex buxo fit, & habere aliquantum uim medicaminis D putatur. Nigrefcit ccra addito chartarum cinere:ficut anchuía admixta ru bet:uariósque in colores pigmentis trahitur,ad reddendas fimilitudines & innumeros mortalium ufus. De propoli diximus in natura apum: calfacit ? vopoli., — | fecundo ordine;aut inchoante tertio, leuiter abftergit, euocat aculeos, & omnia infixa corpori extrahit.In ueteri cufli fuffita iuuat, lichenas admota tollit,dura concoquit, dolores neruorum mulcet,ulceráque defperátia ci- ' catricc includit.Dceligenda propolis,uti modo diximus,flaua,odorata,fty- racem referens, & in uchemenu ariditate mollis ac quz maftichesin mo- rem du&ilis fit. | 1. Candida Vxes. Cera candida quomodo fieri debeat, docet. Diofcorides : & quomodo Pontica,Plinius. * Hh iij DE DIFFERENTIIS De uefpis,crabronibus & tenthredone. Cap. CC VIII. .E TT daba , ; d Vepe,mpsnas. ^ Ognatorum apibus animalium, ut ucfparü crabronimque, quod a Crabrones. gencrationem pertinet,fimilis quodàámodo ratio cft: generatione uc- Amw e|. —rocoeundo inter fe funguntur matrices:uifus cft enim fxpe corum coitus. Crabrones & uefpc fi duce amiffo aberrauerint,fauos fux proli conftituüt, , crabronesin fublimi, uefpz in cauernis:fed f1 habeát duce, fub terra nidifi- cant.Cellis faxangulis fauos extruunt omnes,ut apes:no cx cera, fed ex ma teria corticea quadà & areneofa,longe tamen magis politus fauus crabro- num quam uefparum eft. Non in omnibus cellis fimul ineft & zquabilis facus,fed inzqualis & barbarus( inquit Plinius) & in aliisiam grandiufcu- lust uel queat uolare;aliis in nympha eftaliis adhuc in uermiculo.Excre mentum uermiculis tantum, ut & in apum genere eft: & manet faetusim- F mobilis cum in nympha efl, & mébrana uclatur:apes uniculores funt ma- Vepé, «pst. gisquàm crabrones & uefpz.. Porro uefparum duo funt genera, alterum Vépifer4. — ferumyalterum placidius.Ferum illud genus rarü eft;nafcens in montibus, 2 & pariens non fub terra,fed in quercu;grádius,porrectius,nigrius, uarium etiaaculeatimque eft:aculeo enim maiore quàm ex portionc fui corporis fpiculatur.Viuit hocgenus toto anno: & quidé tépore hyberno;quercu ce- 5 fa cuolare fpectatur.Exigit hyemem in latebra, & femper in materie arbo Ve[ba mitior. vjbiisue uerfatur.Sunt eius aliz matrices,aliz operariz,ut & in altero gene rc quod placidius eft.Sunt enim huius quoque duo genera:alterum duces, quas matrices appellant;alterum operariz, maiores mitiorésq; duces funt. 4 4Etas operariarum annum non coplet,fed omnes hyeme inualefcente mo G riuntur:quod ea re conftat,quia hyeme incipiente ftupefcat:bruma autem nulla omnino appareat: duces uero qui matrices uocantur,tota hyeme ui- funtur,atque fub terra latitant.Plerique enim cum per hyemem ararétaut Matrix,uel | foderentmatrices uiderunt,operarias nemo. Eft autem matrix latior,pon dux ueparum. derofior , craffior & maior quam ucfpa: uolauique haud plurimum ualet: rz pondere enim fui corporis,uolare longius nequit: quo fit,ut femper in . uefparijs fedcant effingentes fauos, & munere fungentes cellario . Infunt orro matrices nuncupatz in uefpariis plurimis : fed aculeatz fint,necne ambigitur.Videntur tamen & ipfzz,ut apum duces;gerere quidé aculeum, Faduefpari, fed nonextringereautferire.Vefparum autem aliz carent aculeo,ut fuci, alia habent:minores imbecilliorésque funt quz carent,neque fe uindicát H u repugnántue. Contrà,quz habent maiores, r obufta atque pugnaces,quas o B nonnulli mares appellant:faeminas uero eas quz carét.Plerzque ex iis que aculeum geruntamittere cum putantur hyeme inftante : fed nobis ha&te- nus uidere non contigit. Si ucfpam ex pedibus coeperis, bombilaréque fi- ueris, aduolant quz aculeo carent: quod non faciunt quz aculeatz funt. Itaque argumenro quidam hoc utuntur , ut alterz mares fint;alterz foe-... minz.Et ferarum nonnullc coire uifz funt:& alteram gerere aculeum có- ftitit :fed de altera incertum eft . Et ex cxteris quoque coire nonnullz ui- Íz funt : fed an ambz aculeo careant, an habeant: uel altera habeat, altera carcatjnondum exploratum eft.Sed foetus tamen non partu prou sis ui- etur: ANIMALIVM LIB. IX. $4 A detur:flatim enim auctior quàm partus uefpz patiatur,exiftit. Vefpz tem poribus ficcis,locífque afperis potius oriuntur: ortus fub terra agitur,uti di y ximus. Eft autem ortus uefparum talis. Duces ubi locum fibi fub terra op- é portunum delegerunt,fauos ineunte zftate confingunt: & ucfpeta fiue cel offers. 7 lulas paruas (spuria; uocant Greci) conftituüt quaternis foriculis aut pro- zquxIef. pe;in quibus uefpz,non matrices nafcuntur: quz cum increuerint , ruríus altera ampliora cfingunt: quorum item proles cum creuerit, alia faciunt: ita ut poftremo autumno plurima ampliffimáque uefpeta condita habean tur:in quibus dux,quz matrix uocata cft, non infuper ucfpas, fed matrices lam procrcatqua quidem fu perne per fumma ucfpeti uermiu fpecie mul- to grandiorum gignuntur in cellulis cótinuatis quatuor numero;aut pau- Blo pluribus:alioqui increfcendi ratio Do, em quz uefpis eft. Czte- rum utrü ducesanni fuperiorisnoucllis iam procreatis ducibus, intereant unà cum ucfpis noucllis,idque fimili modo femper eueniat, an amplius e- tiam temporis poffint uiuerejnondum exploratum eft. Fingunt fuos fauos Ex q«ev zi cx congerie terráque incipientes ab uno fcilicet primordio,quafi ab radice '9 qos unumquenque fauum conficiüt. Cibum autem & ex floribus quibufdam — & ex fructibus petunt, fed quamplurimum ex carne :uefpz ferpentes aui- "Alias, ferptte, de uefcuntur;inquit Plinius,quo aliméto mortiferos ictus faciunt. Matri- Mares. ces zftate procedente apud ulmos colliguntlentam quandam & gummo- fam materiam. Suntuefpz quxdam ichneumones nücupatz, qux mino- C res quàm cxterz funt:phalangia uenantur & perimunt, (unum genus ara- bd |; meorum hoceft) & in nidos fuos feruntin parietinas aut aliquid cale fora- mine peruium:deinde illinunt luto;atque ex iis incubando fuü genus pro- : creant. Talis uefparum ratio eft. Crabrones quoque magis uario colore C'«bro- funt,quàm apes. Cum in genere apum careant aculeo & fuci & reges, atq; ANT etiam uefparum nonnullz inaculeatz fint, ut ante dixi, crabrones omnes aculeo armantur:fed de eorum duce confiderandum accuratius eft, an acu Jeum habeat: duces enim more apum uefparüimque crabrones habent,qui proportione ad crabrones,maiores quàm uefparum ad ucfpas, & apum ad apes funt.Degunt hi quoque intus,ut uefparum duces: fed duces non plu- Ichneumo ue- o . * . - resuno in fingulis eorum alueariis oriuntur. Faciunt fibi alueum fub terra crabrones,terra cgefta formicarum more: cxaminis enim emiffto, ut apt, D nullaeorum autuefparum fieri folet:fed qui fübinde oriantur nouelli, ibi- dem manent:& alucum terra egefta/faciunt ampliorem. Amplificant ma- jorem in modum fauos, & iam ex ualentiore quodam examine qualli tres autquatuor fauorum pleni excepti funt.In cellis crabronum paululü mel- lisquantum gutta é rcgione proli paratur . Sed fi qui crabrones fuo aluco aberrarint;colliguntfe in aliquam arborem, fauófq; ibi conficiunt in fubli mi,qui uel fpe confpicui apparentin quibus unum procreant ducem:qui 8 cum adolcueritagmen abducit, & fecum in aluco collocat. Crabronü fyl- ueftresiinquicPliniusjin arborum cauernis degunt: hyeme ut cztera infe- &a conduntur. Vita bimatum non trífitictus corum haud temere finc fe- brecft:authores funt ter noucnis punctis interfici hominem. De coitu cra Hh iiij DE DIFFÉRENTIIS bronum,nihil adhuc exploratu m habeo, nec unde feetificet. Gencerationis E uero ratio quodammodo fimilis atque in apibus eft, ut modo diximus. Ci bum crabrones non ex floribus colligunt,ut apes, Íed carne magna ex par- Plinium bec, tc uiuunt: unde fitut uerfari uel in ftercore fxpe foleant . Venantur etiam nón crabroni- yyufcas maiufculas,quas ubi coeperint;abícitfo capite, reliquum corpus ge bus fed wei. 6 ntes auolant: fed pomum ctiam dulec appetunt.Et inter caniculz & ar- dETTAIR &uri exortum crabrones antc aluearia pleru nque apibus obfidiantur pro- deuntibus.Nec uero cibum ritu apum fibi recondunt: fed iciuni latent per hyemem,quo tempore plurimi moriuntur:an etiam omnes,nondum cer- Tentyedo, tümeft. "Tenthredo non abfimilis crabronibus eft,fed uaria, & latitudine 9 suspi. — fimilis apibus: gregalis eft. Cupediofa hec eft;& ad culinám & pifces, & hu iufmodi delicias, fingularis hzc aduolat. foetum fub terra edit, ut uefpa, in F fauis. am plum huius quoque tenthredenarium eft, & loge amplius quàm ucfpz atque porrcectius.Et hzc quidem eregalia funt. 1. Pliniusita habet, Vefparin fublimic luto nidos faciüt,& in iis ceras:crabrones i» cauernis ac füb terra,r1(i forte codices fint mendofi, ucl Pliny ucl Ariftoc. ut infrà uideas,incrabronibus. » —Vefpajnquit Varro, uocatur quz fimilitudinem habet apis,neque focia ett operi, & nocere folet morfu,quam apes à fe fecernunt, fecundum Pfeudofbbece. gcnus apum forfitan intellexit. D Pícudofphecen uocant, inquit Plinius, uefpam xQi Vaxreog qut fingularisuolitat./ 4 2 9ifCocreor hinc ab Ariftotcle, ni fallor, di&a eft, id cft Ve[Da annua. uefpaannua. $ Duces. Nec ucfparum nec crabronum generi reges fünt,inquit Pli nius. 5 Ineunte zítate, à2órre 8 9ecve Theodorus opere zftiuo dixit. 7 — ofr TA oU oovc Rifyo c Tov TOv, id eft quaternis foriculis fere. 8 — Crabronum fylueftres, Purjeadüy, AC. Iidem forraffe cü iis quos Ariftoteles fuo aluco aberraffefcripfit. — 9 Tenthre- Teredo. do; &c. Tercdo,uertit Theodorus, axudoudtr oA dixit Nicaderintheriac. Hermo- Aribredo, uc] làu$ arthredonas uel anthredonas potius uocari cenfet, non ae3esd vae, quemadmo JAnthbredo, — dum corrupte legi dicit apud Ariftotelem.De anthredone fupra diximus;fed an idem fit cum tenthredone nondum conftat. Defirene;bombylio,& bombycio. Cap. COT. Sirenis,cetolu), E xcorum autem genere quz fauos fibi faciüt,eft firenis uterque:minor, qui fufcustotus eft: & maior,niger & uarius: uerum minime ercgales Bombs. | funt, fed folitarij. Minimegregalis & bombylius eftut apis & ucfpa,fed fo ; BouG/Me. — ]litariusutfirenis uterque:uerum inter hzc, maximus hic eft. Sub faxis a- "dpud ipfam pud ipfam terram foeaficant . Bombylij binis aut paulo pluribus cellulis: H terram,22i 7 mellisetiam praui cuiufdam inchoatio in his reperitur. Bembycem uocat a Ee ii Nicander;aculeo ferit ut ucfpa;& corpore nigro cft. Aliud inter hec genus mbyv. . eltbombycum,in Affyriaproueniens magis quàm füpradicta. Nonnullz Bof. exbombycum genere (&u&/x uocat Ariftoteles) nidos in acutum exeun- 2 Boby.Pln.. tese luto finguntjfalis fpecie applicatos lapidi;aut alicui tali;tam craffos du Bose rófque ut fpiculis perforari uix poflint. Pariuntin his & uermiculos produ ; cuntcandidos membrana obuolutos nigra:feorfümque à membrana, cerà in luto faciunt , qua multo pallidior fit, quàm cera apum. Ita Ariftoteles. In iis nidis, inquit Plinius, & ceras largius quàm apes faciunt: deinde ma- iorem ucrmiculum. | 1 Grc- ANIMALIVM LIB. IX. Oa A 1 Gregalis &bombylius,&c. Theodorus bóbycenuocat. 2. dazéboixAse:quod Bombyx. Plinius,falis fpecie,dixit Theodorus, quafi uitro illitos reddidit: ózzép VeAos. 3 Da riunt in his & uermiculosproducüt,&c.Et alia horü origo,inquit Plinius;e grandio- re uermiculo gemina protédens fui generis cornua eruca fi:deinde quod uocatur bó- bylis (uel bobylius)ex ea necydalus, &hoc in fex menfibus.Bombyces telas araneorü modo texunt, ad ueftem luxümque foeminarum , qux bombycina appellatur. Hzc Pliniusex Ariftotele fere:fed meacerte fententia, bombycum hoc genus, quorum a- liam effe originem à priore;dicit Plinius,non ex hocgenere uolucrum infectorum eft, quz fauos fibi faciant: fed ex erucarum potius genere, (de quibus infrà dicemus) ucl faltem qsv(S.Mdioy, quz ex erucis fiunt. De formicis & Ícorpionibus. Cap CCX. bare & formicz,ut apes, laborem communicant: Ec fepeliuntur inter n fe uiuentium folz przter hominem.Et ciuile animal formica eft:nul- litamen imperio fubditum. Dentes habent formicz, & aculeum gerunt, nonin ore,fed parte pofteriore . Formicarum negotia omnibusin p:optu habentur:utque eadem femita femper ambulant, & cibaria recondunt ucl inannum,& cellas promptuarias faciunt;nec interdiu folum,fed etiam no cibus plena luna laborem exercentinterlunio quicfcunt, nemo cft qui no uideat. Gerunt onera moríu : maiora auerfzx poltremis pedibus moliütur, humeris obnixz.Silices itinere earü attritos uidemus, & in opere femitam factam: Íegniter & contra induftriam fuam formicz abfconditz, ucl con- curfantes , aut oua progerentes pluuiam prafagiunt. coeunt formicz at- C que ex animalibus fui generisoriuntur: coeuntautem hyberno tempo- re. Vermiculum pariunt nulli annexum qui accrefcens ex minutulo & ro- tundo , longiufculus fit , formámque accipit debitam . ortus corum ucr- no tempore agitur. Formicz origani fulphurtfque puluifculo infperfo relinquunt cauernas, alióque migrant . Et contra formicas non mini- mum hortorum exitium finon fintrigui , remedium monllratur limo marino aut cinere obturatis earum foraminibus: fed cfficaciffime helio- tropio herba necantur . Quidam & aquam diluto latere crudo inimicam cis putant.Eft autem formicarum pars pennata, parsucro im pennis. Non funt in Sicilia pennatz , inquit Plinius: Ariftoteles uero, in Sicilia non E 1íunt hippomyrmecces.Inuenio & formicas herculaneas appellatas : quibus fzzadeus - tritis adiecto fale exiguo,pfora,lepra, & lentigo fanentur. Formicz quin- 2d DE D que potz contra omnium phalangiorum morfusauxiliantur. Vtuntur & pu " eríeouisformicarum ad aurium grauitatem: nanque & huicanimali eft medicina : conftátque urfos egros hoc cibo fanari. Ne fint malae hirfutz, formicarum oua pueris infricata pracftanc.Eft formicarum genus uenena- 2 tum,non cas nouere in Italia:Solifugas Cicero appellat, falpugas betica. A- Solifaga. 5 nimalcft percxiguü (ut Solinus refert) aranci fpecic;in Sardinia, in metal- Salpuga lis argentariis plurima:occultim reptat, & per imprudentiam fuperfeden- tibus,peftem facit:folifuga dicta quód diem fugiat. Sardinia eft quide abf- que fcrpentibus:fed quod aliis locis ferpens efG/hoc folifuga fardois agris. "Telephus Cretenfis mortiferum genus quoddam formicarum cfle dicit, 5 : quz lacerta nuncupantur:codem nominc ucípas quafdam appellarunt.Le- Z«erte. Bombylis, Bomb»lius, Nec dalus. Formica, Mygaunf. icd le- guminibus. X vi, uel exiis. KyiA5256. xxu. Serphus, io. Scorpius. Scorpio. xut. Scorpius ter- veftris. xxep7i0$ Xf Scorpionum D 1. genera Liuido pallido ue Ku aXAIOY. -— ] lelichloron. DE.DIIIZEEIR EN EAS guminibus innafcuntur beftiolz uenenatz,qux manus pungüt,& pericus E lum uitz affcrunt;folifugarum generis. Aduerfus hasomnia eadé meden- tur,quz contra araneos & phalangia demoftrantur. Formicarü paruarum 4 gencris funt qux xríavs aut oír uocantur. Mel appetunt ut apes, quod uel elonginquo olfaciunt. Galenus no formicas,fed uermiculos oxvtes uocat, qui uitibus incunte uere innafcuntur,cum germinare uites incipiunt: ea- nimque germina(quos oculos uocant)depafcuntur: quamobrem agrico- Iz, ut hosinterimant , oculorum radices inungunt ampelitide uocata ter- ra. À cnipe fcnipcue auicula quadam xwmAcyes aut. oxmmAo25; dicitur. Scr- phum quoque uocant animalculum formice Ípecie,quo & uefcunturaui* culz. Aculeum habent apes uefpzque intus conditü:at fcorpius extra pro- F minentem gerit: & in cauda unus inter infecta longo armatur aculeo: is 5 chelas habet;id eft brachia bifulcis dentata forcipibus. Séper cauda in ictu eft,nullóque momento meditari ceffat,nequado defit occafioni:ferit obli- quo ictu &inRlexu. Aculcus illi perforatus eft,qua uenenü effunditur:quód fi forte hominis faliua imbuatur,hebetefcit redditürque inualidü.Venenü ab iis candidum fundi, Appollodorus author cfl, in nouem genera defcri- pus per colores maxime fuperuacuos.quoniam no eft ícire quos minime exitiales przdixerit:Geminos quibufdà aculeos effe, marésque fzuiffimos: intelligi autem gracilitate & logitudine. Maculas item habet Ícorpio mas in uentre chelísque & aculeo.Mas uenenü habet infeftius:faemina mitius. 6 Nicander octo defcribit genera:Primum albicat, & minime eft letale. Se- G cundum orc rufcícente : ex cuius itu uehemens fequitur ardor & fitis in- tollerabilis. Tertium nigrefcit:cuius ictus inconftantem efficit mebrorum motum, & rifum uanum inducit,qualis folet effe ftultorum.Q uartum co- lorc eft ad uiride inclinante.Hic fimul ac quempiam percuflerit, frigus at- que horror inuadunt,adeo ut uel in calidiflimo temporc;grandine fe obrui ercuffus exiftimer.Plura habet hoc genus caudz internodia,feptena fcili- cet.Quuintum liuido pallidóue colore eft,amplo uentre diftentóque:herba nàáq; uefcitur & inexplebilis eft:qui ab hoc percuflus fueric, illi bubo intu- melcit.Sextum marino cancro litorali fimile eflfeptimum paguro: chelas quoq; habet cradiores,ut pagurus;gignitürq; hoc genus ex paguris, in fic- co cauernà aliqui ingreflis:quibus in locis fi forte moriantur; gignütur in- de huius generis fcorpioncs:uclut clegatiffime de hac re cecinitOuidius, H Concaua litoreo fi demas brachia cancro, Cztera fupponas terra:de parte fepulta Scorpius cxibit,caudáque minabitur unca. Octauum genus melichloron eíl;à collore melleo di&um : fumma cauda nodus in hoc gencre niger eft:alas habet locuftz fimiles, obliquus huic in- ceffus:hominibus infeftiffimum eft.Conftat;inquit Plinius, eos quibus fe- prenà caudz internodia, fzuiora effe: pluribus enim fena funt. Venznum omnibus medio die,cum incanduere folis ardoribus:itémque cum fitiunt, inexplebiles potu.Peftis importuna, & quz graui fupplicio,léta per triduà morte coficit:uirginibus letali femper ictu, & feminis fere in totum: uiris autem ANdMOALIVM-LÍB:s./IX. 186 À autem in matutino excuntes cauis,priufquam z liquo fortuito ictu cgerant ucnenum.Proprium Ícorpionum,quod manus palmam non feriunt, nec nifi pilos attigére.Scorpiones in totum nulli animalià nocere putant, qui- bus non fit fanguis. Vermiculos ouorum [pecie pariunt & incubant : mox 5r prolem perfecerunt;pelluntur abea ipfa;ficut & araneis accidit, & inte- rimunturà fuis liberismagno quidem numero.fxpius enim undenos pa- riunt.Q uidam & ab ipfisfaetum deuorari arbitrantur: unum modo relin- qui folertiffimum, & qui fe ipfius matris clunibus imponendo , tutus & à cauda & à moríujloco fiat.Hunc effe reliquorum ultoré, qui poftremo ge- nitores conficiat fuperne.Hoc malum Africz uolucre etiam Auftri faciüt, pandentibus brachia ut remigia fubleuantes. Apollodorus plane quibufdà ineffe pennas traditsquod & Nicandrü confirmare modo diximus. Et Pau B fanias quoque refert nonnullis in locis fcorpiones alas habere, quales funt locuftis . In India apud Prafios, pennatos, magnitudine infignes, prodidit Megafthenes.In Africa quoque & pennau funt,& alij impenes,feptenis in cauda internodiis.Szpe Pfylli in Italiam hos quoq; importare conati funt: 4; fCospiones fed uiuere intra Siculi cxli regiones non potuere: uifuntur tamen aliquádo penzaros iniel in Italiajfed innocui,multísque aliis in locis, ut circa Pharum in Egypto. lexerit hoc im Terra uiuunt fcorpiones:in Altemio Carie monte Ariftoteles tradit à [cor "9 Pliniw, pionibus hofpites non ledi;indigenas interimi.Scorpionibus cotrarius ma iiid xime inuicem flellio traditur, ut uifu quoque pauore iisafferat: & Ícorpio tritus ftellionum ueneno aduerfatur:fcorpionem tritum & impofitü, fux plagz mederi tradunt. Ad eadem quoque eftur affatus:aut bibitur in meri Coy: *his duobus.Conuenire etiam aiunt iis quos uipera momorderit: & ho mini icto à fcorpione;putatur effe remedio ipforü cinis potusin uino, aut oleo merfus.Cinerem fcorpionum in pane fumi iubent ad calculos pellen- dos:uel fi quis cum locufta edit. 1. lacouvguukes, id cft,formicz quz equitesappellitur.Theodotus. 2 — Nouere inItalia,&c.Aliàs,nonfereinltalia. 3 —Solifugas,&c. Alias,folipugas. Solifuga Solpuzas di&a,quód diem fugiat.Solinus. Salpygam uocat Lucanus. Solpugam Plinius: cá- Salpyra. dem opinor,ntelligit. —4.— Quaxrémve aut oxiíaer, &c.Culices muliones uocat hos Solpuea. Theodorus,& nonnunquamculices. $/— Vnusinter infecta, &c.Plinius:Infe&torü Culex mulio. folus fcorpio brachia habet,& in cauda fpiculum. — 6 « Sunt qui duo primagenera unum faciant:ut fitunum genus quod colore fit candidiore,nifi quod os illi rufefcat: D cuius i&us fitim efficiat intollerabilem ardorémque, quod tamen minime letale fit. De araneis & phalangiis. Cap. CCXI Raneorum his non abfurde iungatur natura. Plura autem horü funt vdraneise gencra: omnibus internodia terna in cruribus, : pe Eftque caput minimum,toto quoque corpore paruo cft: In latere exiles digiti pro cruribus hxrent, Phalangium. Czterauenter habet,de quo tamen illa remittit Staminád. ^ &xAMywitr. Phalangia ex iis appellantur,quorum noxij morfus . Phalangiü uero mor- Pbalangiuss idax in duo diftinguitur gencra:alterum fimile iis quos lupos appellant, eft Phalanx. vA, paruum,uarium;acuminatum,aflültim ingrediens, jw, id cft pullex tiü- py e. cupatum Lupus, AvxCC. CAuLG. "Aliis, crac proajperam, Uu Axane? lautus. ' Pratenfes av- net, Muóne) Guy XXVeU. Phalangia. DECDIFPTETENT!IBS cupatu m.Alterum maius,coloris nigri,cruribus prioribus longis, tardum É & lente ambulans,nec uiribus ualens,neque faliens.Reliqua preter hec ge nera,parcim nullum,partim certe exilem inferunt morfum .. Aliud aranci egenus eft,quod lyci,id eft lupi nomen accepit; & horü minimi non texunt: quod uero maius cftafperam prauámque telam apud terram aut fepes or-- ditur,cauernarum exigua ueftibula przpandés, & telarum primordiis in- tus pofitis obferuat,dum aliquid in tela offendés commouerit,mox accur- rit ut capiat. Q uod autem in hoc generc uarium eft, paruam uilémque t€- 5 lam füb arboribus facit. Tertium arancorum genus;quod fapientiflimum 3 lautiffimuimque cft, & erudita operatione confpicuum, texit primum fila 4 quoquo uerfus diftendens in orbem, & ftamina ducit,initio à medio acce- pto:nec certe infcite medium ipfum accipit: dcinde fabtegmina infert te- F xítque ftipans.Cubile ucro & capturz repofitorium alibi fibi conftituituc nationem in medio fui operis obferuando.cum enim beftiola có inciderit, motu medij excitus accurrit, deuincítque primum obuolués arancis, dum defatigetinfirmámque faciat:tum tollit ac defert: & fi forte fame tenetur, cxugit(arancis enim exugere fuccü mos eft.) Et hzc quide fruitio cius eft: fin minus,recondito quod coeperit in repofitorio;repetituenandi negotiü: Ícd prius confarcito quod per uenatum laceffità eft.Si quid uerointer me- dium & extrema inciderit primum ipfe in mediü currit: inde ad id quod inciderit,uclutà ftato initio properat. Si quis telam lacerarit;texere iterü incipit oriente fole aut occidente.quoniam beftiolz temporibus his potif- fimum offendant. Arancorum iftorum lautiorum duo funt eenera, alterü G S minus;alterum maius.Q uod igitur longioribus eft cruribus,pendens fub- tus obferuat;ne beftiolz prac forntdiee fibi caueant, fed incaute incidát in partem fuperiorem:non enim facile occultari poteft, propter fui corporis magnitudinem. At alterum,quod moderatius eft,fuperne obferuat latens in quodam exiguo fuz tela foramine.Feemina,ut opinatur quidam, & te- xit & ucnatur : mas comcs fruendi , non laborandi eft. Acalij foeminam putant efe qui texit, marem qui uenatur;ita paria merita. Coniugio ara- nci conueniunt cruribus,fed auerfis clunibus . Phalangiis quz texunt coi- tusagitur hoc modo: cum foemina deductam araneam traxerit, mas can- dem mutuo trahit:quod ubi fxpius fecerint;coeunt, & auerfi clunibus co- pulantur:nam propter aluum orbiculatam,modus hic coniungendi iis co- HI eruit. Pariunt aranei uermiculos primum paruos ouis fimiles, proptcr fi- gurz fcilicec orbiculatam fpeciem: nam & rotundi iam inde àprimo ortu proueniunt:cum pepererint;incubant & triduo peragunt. Pariunt omnes in tela,fed alij in fubtili & parua:alij in crafliore: & alij penitus in fpecu or- biculato:alij itautfoctui aliquatenus tela obducta fit Pratéfes aranci in tela 6 pariunt, & incubant eadem in tela atque uiuificant. Phalagiain rete quod 7 craflum confecerintpariunt,atque incubant magno numero. Cámq; ipfa proles increucrit, matrem amplexa interficit & eiicit : fxpe etia & patrem fi cceperit : adiuuat enim foeminam incubatu.Pariunt autem & trecentos. Cxteris lautioribus illis partus minoris numeri eft. Aranci iufta fibi reci- piunt A AONGUNDRUL VM. LI BS IE. 187 À piuntincrementa dicbus quater Ícptenis;à paruo fui ortus initio ad finem. Aranci non ftatim cum ediu funt,fila mittunt:neque intrinfecus tanquam «raned, excrementü,ut Democritus ait, fed extrinfecus de fuo corpore ucluti corti Aeg cem,more corü quz fuis uillis iaculátur, ut hiftricis. Maiora etii animalia inuadit irretítque nonnunquá fuis filis. Naque & lacertarü catulos paruos aggreffus circüdat os & filis obducit,donec cohibeat:mox accedens,mor- fum defigit.Librat & arancusfe filo in caput ferpentis porrectz fub umbra arboris fue,tantáque ui moríü cerebrura apprehedic,ut ftridens fubinde ac ucrtigine rotata,ne filum quide defu per pendentis rüpere;adeo non fu gcre queat,nec finis ante morte eft.Sunt & ex araneisau guria: quippe incremé- to amnium futuro telas fuas altius tollunt. lidem fereno notexunt, nubilo B texunt:ideóq; multz aranez imbriumfigna funt. Ruinis quoq; imminéti- bus aranei cum telis primi cadüt. Eft quoddam aranci genus, ut author cft Diofcorides,quod candidá,tenuem denfám q; tclà nectit : hunc inalutali- gatum & brachio adalligatü,quartanis circuitibus mederi narrát: decoctü ex rofacco & infufum,aurium doloribus auxiliari.Et aranei genus quoddà eft,cuius morfum contincs dolor in mediisiliis comitatur: unde & rubor, & urinzemittendz difficultas fequitur: quandoque uero & fuffocatio.Eft ranee ma- araneus quidam marinus,aque peftiferum animal atq; lepus marinus;fpi- ipe nz in dorfo aculeo noxius. Araneus quem zc» alij lupum uocant, (inquit Diofcorides) fuba&tus & linteo illitus, frontíque & temporibus impofitus 8 tertianos circuitus perfanac.Tela cius fanguinc fiftit impofita, &à uulneri- C busquz in fumma cute confiftuntinflammationcs arcet.Fracto capiti;Pli - niusaitaranci tela ex oleo & aceto impofita;non nifi uulnere fanato abíce dit:hzc & uulneribus tonftrinarum fanguinem fiftit. Aranei mufcarij te- /ja»ens mue lx, & praecipue fpelunca ipfa impofita fronti ad duo tempora mirabiliter fceris. cpiphoras mederi dicuntur. Albugines quoque dicitu r tollere inunctione arancus candidus,longitlimis ac tenuiffimis pedibus, contritusin olco uc tere. Sed is etiam cui craffitfimum textum elt in cotignationibus ferc, ad- alligatus panno,epiphoras fanare traditur. Linguz ulcera & labrorum fa- nantarancorum telz candidz,& quz in trabibus parue texuntur. Araneus qui filum deducit ex alto, tritus atque admotus inhibet muliebres purga- o tiones. Araneiinoleo putrefacti contraomnium phalangioru m morfus ro auxiliantur. Phalangium eft Italiz ignotum,;inquit Plinius, plurium gene Phalaroiorki D rum:unum fimile formicz,fed multo maius,rufo capite, reliqua parte cor reezera, poris nigra; albis intercurfantibus refperfum guttis : acerbior huius quàm ucfpz ictus:uiuit maxime circa furnos & molas. In remedio eft f quis eiuf dem generis alterum percuffo oftendat: & ad hoc feruantur cum mortui » inueniuntur. /Eque phalangion Greci uocant intcr genera araneoru m,fcd A5eésse. diftinguuntlupi nomine:ucl,ut Nicàdro placet, agreftes uocatur aliusly- co araneo,qui mufcas uenatur fimilisimbellem plagam infert, & qux do- loris fit expers. Tertium genus codem phalangij nominc, araneus lanugi- Avunsur Lion nofusgrandiffimo capiteiquo diffeco,inueniri dicuntur intus uermiculi einofus, . duoyadalligatíque mulieribus ceruina pelle ante fobolis ortum, d ne * DE. DIFPIERERNSZID concipiant,ut Cacilius in commentariis rcliquit:uis ca annua eft. Vocatur E Rhaom. — & rhagionacino nigro fimilis, ore minimo fub aluo, pedibus brcuiflimis i, tanquam imperfectis,inceffu tamen uclocifhimo.Dolor à morfu eius,qua- 1; A steyor. lisà [corpione, urina fimilis araneis textis. Idem erat afterion , nifi diftin- !3 guerctur uirgulis albis.Huius morfu genua labefactàtur : fopor hominem o . . - Ceruleus. corripit pariter & horror. Peior utroque eft caeruleus lanugine nigra hir ved futus,caliginem cocitans, & uomitus aruaeofoscutsfuia détebi on cra- Tetragna- brone penna tátum differens:hic & ad maciem perducit. Tetragnathij duo ;4 thus. genera habentur:peior, medium caput diftinguente linea alba, & trafuerfa Tetraenathus 3]tera.Hic oris tumorem facit. At cinereus pofleriore parte candicas, len- Cmereit 17 Sor minime autem noxius,codem colore;qui telas muícis in parietibusla Eo iic. iffime pandit. Vti uero Aéius tradit tetragnatus phalágij fpecies eft cor- , tior dixit Hey porc latiore & fübalbido, pedibus fcabrs:duo illi 1n capite prominent tu- p enolans. bercula , alterum rectum, alcerum latum, ut uideatur quidem ora habere. - duo,& maxillas quatuor. Locus ab hoc percuffus fubalbicans eft, & uehe- mens in co dolor: mébrum uero ipfum ad articulos ufque gracilefcit.Cor- pus denique totum,ex alimeato nullum fentit commodum:& poft adeptá aíse. — quoquefíanitatem,immodicz infeftant hominem uigiliz . Dyfderi uocat xem. — alijalij fphecium;phalangij genus uchementer rufum, uefpz fimile: huius morfus tumorem excitat,genua labefactatjnonnunquam & tremorem af Phalangia le- fcrens, quandoque & mortem. Inueniuntur meffis tempore in legumini- £9""""". bus.cum manibus colliguntur,phalangia quzdam parua, fpecie canthari- di fimilia,colore lammeo.Ab huius morfu excitantur puftulz,quas Gra- Ci &^wfaci«; uocant:mens perturbatur:linguáque intendit profert,& ocu- G li fabuertuntur. Nafcitur phalagius in eruo;inquit Plinius, beftiola aranci Ec generis,fi hyems aquofa fit.Inuenitur & in Perfea arbore phalangium,cui i6 nomen cranocolaptes. In Perfez arboris frondibus (inquit Nicander) gi- gnitur animalculum,phalenz papilionis fpecie;capite femper nutabundo, & uentregraui,fpiculum in fummo collo geftat. Hoc fi quem percufferit, Phalansiorá. yon longo pofl tempore certa fequitur mors. De phalangiis ucro ita pro- s iin: didit Aetius, Plura quidem funt phalàgiorum gencra: "i quz fere ab aliis qui theriaca fcripfere traduntur,fex numero exiftüt:rhagium fcilicet myr- mecium,lycos lupásue;cranocolaptes;fclerocephalus, & fcolecium.Q uod Rb:wm. — rhagium uocatur,igura efl rotunda;colore nigro,uuz nigrz acino fimilis, Hf unde & nomcn accepit rhagiü: pedes habet utrinq; breuiffimos , & os fub A/IeIibis. yyedio uentre. Qui ucro lupus appellatur, inter arancorü telas inuenitur, ubi mufcas uenari folet, quibus pafcitur . Corpus illi latum & rotundum: vveuíseey, QU circa collum partes funt, incifuram habent, & circa os tubercula tria Canocelaptes ehafcuntur. Myrmecion pragrandi formicz fimilimum eft:colore fuligi- Hi9xds.. nofo atróuc. Huius corpori inferta funt quafi aftramaxime uero circa dor 2 MR fum.Cranocolaptes oblongus & colore uiridante;aculeum in collo geftat: B p quód fiin quem inciderit , ferit eas maximc quz circa caput funt partes. Scleios, — 9clerocephalon caput habet,faxi duritie, & totius corporis lineamenta ani jg xe. malculisillis quz lucernas circunuolant fimilia . Scolecion longiufculum cil, i I ANIMALIVM LIB. IX. i58 iA cft, & maculis quibufdam, pradfertim circa caput,uariegatum. Phaláiigio- rum fpecies é quibus periculum przcauere expedithz funt. Q uz autéco- rum morfum fequuntur accidentia,communia funt exceffü defectuq; dit- 19 crepantia.Morfus tenuis cft, & qui confpici uix qucat: tumor cum liuore, nonnullis & cum rubore:frigus circa genua lumbófque & Ícapulas:nonnü quam & totius corporis grauitas.Hzc Actius. I Acuminatum,&c. Of midhmor./ T heodorus,acutum, falax,fed meaquidem fen tentia , rectius atque apertius Plinius acuminatum affultímque ingrediens , reddidit. 2 Variumeft,&c. Vetus Ariftotelis interpres ita habet:Et inuenitur genus macu- latum in uere fub arboribus.Hoc,ut arbitror,genusaranci prateníe uocat Ariftoteles. Jdránem prae 3 Aranci iftilautiores & ftrigofiores inuitz muncribus ingeniofiorcs funt, inquit te»fis. B Ariftoteles. 4 Texit primum, &c.Plinius hzcita explicat" T'exere à medio incipit, circinato orbe fübtegmina adne&tens,maculáfque paribus femper interuallis,fed füb- inde crefcentibus ex angufto dilatans,indiffolubili nodo implicat. Latitudo telz fzpe inter duasarborescum exercet artem & dicit texere. Longitudo filià culmine;ac rur fus à terra per illud ipfum uelut reciprocatio,fubítque pariter ac fila deducit:cum uc- IO captura incidit,licet extrema hareat plaga,femper in medium currit,ex quo fic ma ximetotum cócutiendo implicet. $ Arancorum iftorum lautiorum,&c. Aranco- rum lautiorum & telam fpiffiorem texentium : ita reddidit Theodorus ex Grzcale- &ione, (zvxrór) uetus autem interpres, quz texunt texturadebili. 6 — In fpecu or- biculato, &c. Erxvze, Theodorus in finu orbiculato. 7 — Pliniushzcita red- didit, Pariunt oua in telas expanfa, qui faliunt atque ita emittunt: Phalangiustan- tum inipfo incubat, magno numero. . 8 — Telacius fanguinem, &c. Hoc Ga- lenusattribuifcribit araneorum telisingenere. 9 — Phalangiorum, &c. Dehis C phalangiorum generibus,uide Hermolaumin Corollar. :0 Aliterifta expreflit e- | tiam Plinius ipte. Myrmecion formicz fimilis capite, aluo nigra , guttis albis diftin- Moyrmecion: guentibus uefparum dolorestorquet, r1, Rhagion,&c.ró£ à Nicandro(opinor) Mv0AAX&ON, uocatur. 12 Dolorà morfu, &c. Signa morfus huiusleges apud Nicandrum. 15 Pó£. Afterion,&c. Alij legunt apud Plinium aftertion ucl afiortion; 14. Hunclocü Her .Aflertroz. molaus aliter diftinguit,ut intelligatur hoc feptimum genus effe , & aliud à ceeruleo J4frortion. àcrabrone penna tantum differens.deterius etiamnum cceruleo, ut quod macie confi ciatàíe percaffos.. 1; Tetragnathum, &c. Tetragnathum Hermolaus ex Actio ita nobis defcripfit, modice lato & fubalbo corpore, pedibus afperis, duabus incifuris in capite,re&ta una, per obliquüaltera,ut quaternas buccas habere uideatur,unde no- men. In ZEthiopia (inquit)tam frequentes, ut regionem incaquandam propeSillos — ; Acridophagófque deferi coegerint. 16. Cranocolaptes, &c . K«QaAoxgoisus ctiam à K&Q«Aoxoor- quibufdam appellatur. 17 Corpus, aliàs os, s9ue,rotundü,zéo.qQ6bte: uide an men 5*5 dofa fint hocloco Acti exemplaria. 18 Aliter fortaffe, lineas habet toto corpore, D fimiles animalculis,&c. utlegatur, non GO yexupés , fed potiustm yeeupies ye. — 19 Alia quoque prater hzc figna uideas apud Diofcoridem lib.8, & Paulum & ipfum Aétium. De fcolopendra & aliis qua multi pede dicuntur. SriBF eres oua S Colopendra item moríü perniciofa eft,quam & ophioctenam uocant, peu pne 1 (QJ & centipedam : & alij fepa , ex iulorü genere. Iulum autem uoco iníc- Cooler j &i genus przlongum & multipes, illam habens partem non fimplice fed Sepe. mulaplicem,quz eft inter caput & aluum, in qua continetur quod cordi Tal. | proportionale eft:quo fit,ut przcifum hocgenus uiuere potlit. Millepedz, Millepeda, : : ps ' . : Centipeda, 4 m generum , Animal 2 quas & centipedas & multipedas alij uocant, duorum g ie aM sede 1:3 DE DEIFFERENTILUS "listratli- eft millepedajinquit Plinius, é uermibus terra pilofu m, multis pedibusar- E gue. cuatim repens tactique contrahens fe: onifcon Grzci uocantjalij tilon. IL- 977^ ]amautem quz nonarcuatur,fepa Grzci uocantlii centipedem, alij mil- Tilos. Es o Seps. lepeda:alij fcolopendram,minorem perniciofamque, oblongam, pedibus Cewipe. — multisatq; pilofis, & qui ex utraque corporis parte in ingreflu,remoru in- Millpes. — íftar mouentur,pecori przcipue nociuam . Viuitfcolopendrauel in plures Scolopendra. partes diffe&ta:& fi pars aliqua à reliquo corpore abfcindatur, in utrunque Íc mouct exiremum:nam & caput uerfus ingreditur & in caudam, ideóq; t ; S Ru QU uoto» POPE i dil Duct à nonnullis exiftimatur bicepseffe. Huius morfum tumor infequitur , & p) putrefcit locus atque in ambitu liucícit : htque poftca ulcus, quod à loco i- pfo exorditur,quod & permoleftum eft,nec facile curatur. Scolopendra ci micibus aduerfatur fuffinique necat. Scolopendram terreftrem faliua di- E Scolopendra rumpi ferunt. Sunc & fcolopendrz marinz terreftribus [imiles,magnitu- THIATPMS dine zquales aut paulo minores;colore rubétiores, numcro pedum copio- 5 fiores,& crurum tenuitate graciliores : nafci locis faxofis folent, & modo ferpentum,non magna altitudine gurgitum. Hzc ubi hamum dcuorarit, cuertit foras partes internas,donec bamur eiiciat:tum recipit intro, ac ua let eadem qua ante fanitate. Appetitus his quoque nidorulétorum , ut ter- rcftribus eft. uenenofa & hxceft. Mordet autem non ore, fed ta&u totius corporis, ut quz urticz uocantur. Etuti cecinit Oppianus, -Siquis modo cominus illum Atigerit,feruet foeda prurigine corpus, uilem urtica facit cognomine dicta doloris. Olco in quo fcolopendra marina fit cocta;nonnulli ne pili euulfi renafcan G tur,ufi funt. Verum alij cetaceum genus quoddam effe fcolopendram ma- rinam arbitrantur;afpectu horrendum,camquc fpectari eminentem à ma ri,& marium pilos magna excelfitate apparere: cius cau dam fimiliter atq; locuftz latam perípici. reliquümque corpus conferri poffe cum triremeiu ftc magnitudinis , atque permultis pedibus utrinque ordine ranquam ex modia Ícalmis appeníis per fu mmum mare natare. Millepeda cen üpedàue,quam Oni modo & onifcum uocaii diximus,& tilon,efficaciter fanat auriu dolores, T ilos. inquit Plinius,in cortice punici mali decocta & porri fucco, addunt & ro- Multipeda. — faccum, & in alteram aurem infundunt.Millepedam onifcum bibiffe pro- defturinz . Medentur fufpiriofis multipedz ita ut ter feptenz in. Attico Eg melle diluantur,& per arundinem bibantur:omne enim uas carum nigre- fcit conta&tu . Quidam torrent cx his fextarium in patina donec candide hanttunc mel immifcencalij centipedam necant; & cx aqua calida dari iu Ove, óíauis, bent. Onifci,qui & oni dicuntur, (uti prodidere Diofcorides & Galenus) Jf. ^ fubaquariisuafis repertianimalcula funt multis pedibus nitentia,quz co- tacta manu contrahuntur in orbem,fiüntq; ubi fe contraxerintfabis efcu-. Kéogue, faba. lentis non diflimiles,ac proinde à nonnullis «éxzzijid eft fabz uocati;colore Clorefuféo fxfco . Hiexuino poti,inquit Diofcorides , urinz difficultati, quz difuria TODA dicitur, & regio morbo auxiliantur: cum melle anginis illinuntur.Triti & in malicorio unà cum rofaceo calfacti in aurium doloribus utiliter inftil- lantur. Müllebeda. ANILMALIVM 'EIBs; 1X i89 Alantur. Hzc Diofcorides . Et Galenus, quidam his ufi funt, inquit, ad au- rium dolores,in oleo coctis. 1. Iulusuermis eft multipes:mille nanque pedibus utitur,ut fcolopendra.Quidam & ipfasfcolopendrasiulosuocant.Hec Theon. 2 Animal eft,&c.Iulon haucfpe- levAes, ciem (ut opinor) uocauit Nicander in Theriac. interpres uero «veiómdi appellat. — 3 Paulo minoris.Sufpe&us mihi certe uidetur hic Ariftotelis locus: uetus interpres ha- bet, quod eftin mari,eft minusagrefte. 4. Ovor mw ms forfitan Ariftorcli.an prior dro gv; multipeda? Deiisquz promufcidem & ucluti aculeum in orc gerunt:ut; de mufcis & culicibus. Cap CCXIIL Inguamfiue promufcidem habent mufcz,qua uel cruorem ex anima- Msfoa; uds; B À ulium corpore extrahant :qua & guftum habent omnium faporum , & omniuorc funt:hzc euidens fiftula eft.Cocunt quidem ut & alia infecta & generant mufcz;uerum non animal fui generis,fed uermiculum:& mufte ubi pecorum ulceribus infederunt,uermes creant, inquit Columella. Ne- 1 que ab animalibus ipfi gencrátur , fed ex uermiculis ex forde humida aut ficca putreícente genitis. Principium autem ipforum uermiculorum exi- guum eft;atque ex immobili quafi harens adhuc,moucri incipit: mox ucr miculusimmobilis redditur: qui cum poftea motus cft, rurfus immobilis fit:demümque generatur mufca, quz flatus aut folis beneficio moucatur. Nullum animal minus docile exiftimatur minorísuc intelle&us quàm C mufca.Mons eft Carina in Creta, : x millià patfuü ambitu;intra quod fpa- . tium mufcz non reperiuntur:natum que ibi mel nufquam attingunt. Hoc experimento fingulare medicamentis cligitur. Alopecias replent mufcarü capita rccentia;prius folio ficulneo afperatas:alij fanguine mufcarum utü- tur, alij decem diebus cinerem earum illinunt cum cinere chartz uel nu- cum , ita ut fit tertia pars é mufcis:alij lacte mulierum cum braffica cinere mulcarum fubigunt,quidam mel titum. Apud Macedonas circa fluuium Aftrzum, quiinter Berocam & Theffalonicen medius fluit, uolitat mu- Ícarum gcnus,quas,cum ad fummam aquam acceffcrint, pifces quida qui inco fluminc gignuntur,uariis diftincti coloribus , arripiunt atque deuo- rantindéquce uictum fibi comparant.Has cquifeles uocant indigena: quz : : : : Equifclis. uulgarium harum quz ubique reperiuntur mufcarum, quod ad formam o . . * D attinctnihil fimile habent.Nec apum uefparimue fimilitudinem gerunt: harum tamen cuiufque aliquid referunt;ucfparum colorem reddunt, ma- gnitudinc apibus zquales: & fimiliter atque apes bombitatione ftrepunt: atque in audacia quiddam fimile czterarum mufcarum habent. Et culici- clex; bus lingua fiftulofa eft & ad füctum, & aculei loco ad pungédum. Corpus his minimum,aluusfere iciuna,crura przlonga,& uox pro corporis ratio- ne maxima;animalculum fanguinis & potiffimum hu mani auidifimu m. Infeftant culices hortos,inquit Plinius, riguos, przcipuc fi funt arbufculz Multo, alique . Higalbano accenfo fugantur: culicum uaria funt genera. In culi- cum generemuliones non amplius quàm uno dic uiuerc ferütur. Apesim pugnant (ut fcribit Plinius) é culicum genere muliones. Apes quoque cxa- li iij Oc[lrus, Oicpor. T abanus. llus. Mv. ^ filus, cios. Tabanus. Oo eftrus. Eu. A ax ovp t. -"Afcarides. Jf ctrid&. Kóro4. Clex n CAYIHÁ Jw. Culex pala- . ftri. Cnulex mulio. Kr. Tipul«. DE-DIPPEREN EDS citant avftri,uti fuprà diximus:fed foetus apum hic eft amplioris magnitu- E dinis d fint czterarum. Sunt. & ocítri quibus lingua fiue promulcis proa- 1 culeo eft,qua fanguinem exugunt, & tergora etiam quadrupedum pene- trant , ficuti & tabani , fiuc afilos dici placet; promufcide fiue lingua ipfa adacta,cutem hominum.Oeftrum nonnulli etiam afilum interpretantur tefte ucl Vergilio. - Cui nomen afilo Romanum eft, aeftrum Graij ucrtere uocantes, Afper acerba fonans,quo tota exterrita fyluis Diffugiunt armenta,furit mugitibus zther Concuflus. Tabani ex uermiculis quibufdam impenni- bus cxarbore lignóue natis procreantur: ocftri é latiufculis quibufdam be- ftiolis quz in fluuiis fuper aquam currunt, enafcuntur. Quamobrem ma- F gna ceftrorum copia prouenit circa aquas ubi id genus beftiolarü eft. Itaq; primum in humore uiuit beftiola,quz iui; uocatur:deinde forma immu- z tataforis uitam agere incipit. ex iis enim ceítri proueniunt, quorum gence- ratio ita habet:ex afcaridis generantur empides. Porro afcarides fere in pu tcorum limo,& ubicunque fe aqua colligit;terrena fubfiftente cocretione oriuntur.Fit ut principio fex ipfa putrefcens colorem candicantem trahat, mox nigricantem:poftremo cruentum. Talis cà fuerit, minutiffima quz- dam & rubra prodeunt , quz ad tempus harentes fuz origini mouentur: deinde abfoluuntur;itaque feruntur per aquam quz afcarides nuncupan- tur:tum paucis poft diebus erigunt fe fuper aqua durz atque immobiles. Mox difrupto putamine empis emergit ac fupra infidet, donecuelfoleucl G atu moucatur,deinde uolat. Copiofius autem ac celerius fiunt afcarides in aquisquarum fedimentum uarium ac promifcuü fit quale in agro Mc- garico & in operis folet mifceri. putrefcit enim hoc facilius . Et autumno er uberius generantur : minus enim humoris effe tunc accidit. Hxc cempide Ariftoteles. Alij uero empida animalculum effe produnt, in a- 4 quis aut circa aquas natum conopi fimile;fed maius;alba linca mediü cor- puscingente. Conopes (culicum genus) ex ucrmiculis d infcce aceti gi enunturjoriginem trahunt.Hi ad dulcia non accedüt,fed acida petuntlin- guaffua acriter pungunt. Conopas quoque nonnullos ex igne generari fe- runt:cx lamma fcilicet & fcinullisjquemadmodum uermesin niuc. Fica- rios culices caprificus generat fuis pomis:fit primum uermiculus, mox ru- H pia cute cuolat:mutatàq; fede petit ficus immaturas:quibus fefe infinuans, facit ne decidan:quamobrem agricolz appendere ficis caprificus, & iuxta caídem caprificos ferere affolent.Sunt & quzdam culicum genera aliqui- bus fructibus molefta;ut glandibus,fico,qui uidentur ex humore nafci,tüc dulci fubdito corticibus. 1 Oicpe uve Gv ott inquit Suid.Uys (ufo voze 2v Sy xai uoeri Tei Bovai xj mto cm (AeUyeR. 2 Quatre uocatur. Euzidx Theodorus modo culicem paluftrem uocat,modo culicem mulionem,quanquam & x/;« quoque culicem mulionem uer titjnonnunquam culicem:unde cnipologos auis di&ta ab eo culicilega eft, ut fuprà di &umeft. 3 Exaícaridis. Afcaridas, tipulasuertit Theodorus. 4 — Empida, &c. Euri dig ANIMALIVM LIB. IX. 190 A Eueridhe fuso uve dixit Ariftophancs in auibus, éfvxdbv(c. & in N«qtAaur, fonoras cffe empidasait. 5 Quiin fece, &c. Theodorus modo culicem uinarium uertit do culicem.Plinius:Culices acida petunt,ad dulcia non aduolant,dixit: &,gene licum acefcens natura gignit. De cicadis. Caps C'GOXDEBLT, 1 (C ex omni animalium genere una,ore caret: uerum membrum Cicada. quoddam quod ufum tum oris tum linguz przftecin pectore confti- Té. tutum aptiffime habet, quo ueluti radice, cibü ex humoribus trahat. Pro- lixum hoc compactum, indiuifümque gerit , fimile ei quod linguz fpc- ciem refert in iis quibus aculeus in orecít: cóquc ipfo rorem haurit, ali- mentum unum & peculiare. Oculos Nigidius cicadis ineffe negat: uerum oculos habent;inquit Ariftoteles,fed hebetes: & fi quis digitum contrahés B acremittens fubinde D fuftinent quàm fi ilico extédar. Et quidem tranfire in digitum alliciuntur:quód enim oculis hebetes funt, quafi frons aliqua moueatur;digitum ita admotum confcendunt. Penna- rum illis natura quz apibus,fed pro corporc amplior.lifdémque folis nul- lum ad excrementa corporis foramen: neque enim excrementum cicadis ullum in aluo reperitur. Nam cum omnia infecta minimo àlimento con- tenta fint,omnium maxime cicadarum genus ieiunum eft. Excitatz cum fubuolant,quendam reddunt humorem modo aqua: quamobrem ruftici cas mingere,& excremento non carere, rorcque ali afleuerant. Nafci non poffunt cicadz ubi arbores defunt:loca etiam frigida afpernantur.Eft que- dam & in iis locorum differentia:in Milefia regione paucis funt locis: fed C in Cephalenia amnis quidam penuriam earum & copiam dirimit,cuius ci tra alterum latus eft cicadarum copia,ultra alterum null. In Rhegino a- gro filentomnes;ultra flumen in Locris canunt. Procreantur cicadz ex ani malibus fui generis: & coeunt tam maiores quàm minores fupinis admo- tis partibus:máfque inferit in faeminam,non ficut & cxtera infecta agunt. Genitale faemina habet refciflum,quo recipitid quod à mare iniicitur. pa 2 riunt in aruis ceffantibus,terram excauantes parte fui pofteriore quam a- cutam habent.Q uinetiam in arundinibus,quo adminiculo uites erigütur, nidum facturz excauant,& in caulibus fquilla interdum pariunt : proue- niunt large copia imbrium . Crefcit primo in terra uermiculus n deinde ht x d D ex co quz tettigometra uocatur, (quo temporc fuauiffime funt ante quàm vid unida, cortex rumpatur:) poftmodum circa folftitia noctu cxeunt cicadae ex ma- : trice illa cicada, quam modo tettigometram dixi , nigrz protinus & du- riufculz & maiuículz.Vbi uero eruperunt,olcis aut arundinibus infidunt: & cum rupto operculo exeunt;parum quiddam in eo relinquüt humoris: nec multo poft uolant & incipiunt canere. Mares Íuntin utroque gencre, (tam Ícilicet maiorum quàm minorum) qui canunt faeminz qui hilent:-eiudaum Cicadarum genera uaria funt,qua magnitudine & paruitate differu nt: Np eus praterea quod aliis incifura eft fub Ícpto przcinctiue,m embranámquei n Teu aperto gerunt,qua fonus editur, ut iis quas achetas appellant: aliz non ita Tettigoni&. habent,ut quz tettigonia;id cft cicadaltra uocantur. neque enim ita diui- cotra. I1 iij ; mo- Celex uinar;?. rà cu- Culex, | Cicade muta. "Acheta. ATHE. T«3]imo vio. Cicada muta. Cicada farcu- laria. Cicada f rumc- tarta. Cicada auena- ria. K fbi) mR. Cicada mari- nt, "rmuta CiCA- da. Locu[la. Axei$. Spina caulem socat Plinius. DEr:LDIPFFTIERB'EsSTEP15 fum illis corpus cft,jneque membranam habét adeo manifeftam. Sunt ita- E que cicadarum duo gencera:aliz minores qux primz proueniunt,quzque funt mute, & nouiffima pereuntifunt autem multa: alix maiores,quz ca- nüt;pracin&tu diuiduz,ut modo diximus,fiue minores,fiuc maiores funt. Q uzautem non canuntindiuiduz conftant. Vocant nonnulli grandiores illas & canctes,achetas:minores tettigoniajid eft cicadas mutas.Sed canc- 5 rc ucl in hoc fecundo genere poffunt paululum que precinctz prodierint, 4 fed priores illz magis canore funt. Mares cátantin utroque genere, foemi- nz filent,uti modo diximus.Q uidam duo alia genera faciunt earum : fur- culariam,quz fit grandior: frumentariam quam alij auenaria uocant: ap- paret enim fimul cum frumentis arefcetibus.Gentes ucfcuntur iis ad oric- FE tem,ctiam Parthi opibus abundantibus:ante coitü mares praferunt;à coi- tu faeminas;quippe quz oua candida guftu habeat grata.Cicadas dantnó- 5 nulli iis qui colico dolore afhciuntur,cum paribus numero granis piperis, tribus fcilicet aut quinque aut feptem.Cicade;inquit Diofcorides,ti affatze é cdantur,ucficz doloribus auxiliantur. Eft & cercope animal cicadz fimi- 7 le,ut Pfeufippus author eft. Eft ctiam cicadarum genus marinum,quarum maxima parui carabi fpecie habet:uerütamen cornua nó fimiliter atq; ille magna,nec aculeos habet.Pinnz ipfius exiguaterrenarü alis fimiles funt. 1 Dlinius:Proco quiddam aculeatum linguis fimile, & hoc in pe&ore,quo rorem lambat. 2 Quamacutam habenc. Theod. afperitate preacuta quam parte habent pofteriore.Ex Plinioforfitan.Plinius: Afperitas przacuta in dorfo qua excauant fac- turzlocüinterra. 3 Achetas: Theod.argutasuertit. 4 /— Apertiusatq; magis ex- plicate ita legeretur apud Arift;mca quide fentétia, tráfpofitis uerbis, adbus € wj ré rov orpaxeórdiseuaQwor.. 5$. Quz ouacandida,&c. Plin.Ouis corücorruptis quz funt can dida. & Siaffatz edatur,&c. Cicadas in patellis toftas ediffe, prodeftucficz dolori- bus,inquitPlin. 7 Cicadz fimile;&c.ogwrov mifi (inquit Athenzus) word Gvyoríe: ubi fortaffe legendum erat 7119río. De locuftis. G Cap, CCXV. Vm infe&orum maxima pars perexigua fit, locuftz magnitudinem aliquam habent effatu dignam.Crura habent parte pofteriore ad gu- bernaculorum effigiem condita, & mediis logiora,quibus faliunt pulicum r morc.Oculos Nigidius nullos locuftis incffe dicit. Ventrem intus habent & inteftinum replicatum.Maribus foeminz maiores funt,quarum caudz H adnafcitur cauliculus,quo in terra fixo pariüt:co mares uacant. Procrcan- tur locuflz ex animalibus fui gencris: & coeunt codem modo quo cztera 2 infecta qux coeunt, marc fcilicet faeminà fuperueniente, & in eum feemi- nz ultimo caude rcflexo,cardóque digreflu. Pariunt foeminz in terra fixo cauliculo illo qui caudz adnafcitur:ac uniucrfim, & loco eodem feetü. de- ponuntita ut quafi fauus effe uideatur: hinc uermiculi [fpeciem oui geren- tcs oriuntur:qui terreno quodam pratenui tanquà membranula ambiun- tur:qua diffecta,emerguntlocuftz ac euolant. Tam mollis feetura hac eft, ut ad tactum lcuiflfimum coteratur: non fumma telluri partus committi- tur,fed paulo altius: duràtque hyeme fub terra. Hic concoctione peracta, fubíequend ANIMALIVM LIB. IX. 191 A fubíequenti anno exitu ueris,exeunt ex illo terreno amiculo paruxlocufle & nigrantes,ac fine cruribus pennííque reptantes: deinde maiores ftatim efficiuntur.Pariunt exitu zfLatis, & ftatim à partu moriuntur, uermiculis P«oizr autzj circa collum innafcentibus tempore partus, qui cas ftrangulent. Tam fri- tempore Pla. uola ratione morientes, ferpentem cum libuit necant fingulz, faucibus e- ius appreheníis mordicus. Vernis aquis intercunt oua, in ficco uerc ma- gnus prouentus:alij duplicem earum faetum,geminimque exitü tradunt, uergiliarum exortu parere: deinde ad canis ortum obire , & aliis renati: quidam ar&uri occatu renaíci . Eft & aliusearum obitus: gregatim fubla- tx uento,in maria aut ftagna decidunt: loginqua quoque maria ab iis tráf- iri feruntur,continuata plurium dierum profe&ione. Nanque & grandio- rcs cernuntur,& tanto uolant pennarum ftridore,ut aliz alites credantur, Bfolémque obumbrent.Italiam ex Africa magna cohorte infeftant , omnia moríu erodentes,& fores quoque tectorum. Locis montanis aut tenuibus locuftz non fiuntfed planis rimofisque: pariunt enim in riuis fua oua . In India ternum pedum longitudinis effe traduntur, cruribus & faemoribus Íerrarum ufum prabentes cum inaruerint. Locuftz fuis gubernaculis at- terentes fonantinquit Ariftoteles : uerum Plinio uox earum proficifci ab occipitto uidetur.Eo inloco in commiffura fcapularum habere quafi den- tes exiftimantur:eófque inter fe terendo ftridorem edere , circa duo zqui- noctia maxime, ficut cicadz circa folftitium. Pars quzdam ZEthiopum loceitis tantum uiuit fumo & fale duratisin annua alimenta, atque ob eam rem acridophagi nomen habent . urinz anguftiis quas difurias uo- C cant & ftranguriz, maxime mulierum , fuffitu profunt locuftz. Eft quod- "A frracus, dam genas locuftz, afiracusaut axirachus dicitur, aut àv; , id cft atcllus, nece 1 fine alis , craffioribus cruribus: recens hic & exficcatus contra fcorpio- Taten nis morfus magnopere iuuabitfiex uino bibatur. Hac in frequenu ci- 2 bo utuntur Afri, qui Leptin incolunt . In locuftarum genere cenfentur at- "Attelabos, telabos , fiue brucus, attaces , ophiomachus , maftace, moluris, & par- ed nops. Atclabi (ut Ariftoteles prodidit ) pariunt in aruis ceflantibus, quo DRM modo & cicada.Pariunt autem, & cum pepererint moriuntur, pari modo 5,0... atque locuftz.Intereunt oua eorum aquis autumnalibus cum nimis ince Moluris. ferintzat ficco autumno largior prouentus attelaborum eft , quoniam mi- -Artelabiss. D nusouaintereant. Eft autem attelabos locuftarum minima fine pennis. Eft animal, inquit Plinius, locuftz fimile finc pennis, quod tryxalis grace uocatur,Latinum nomen nó habetut aliqui arbitrantur authorcs:nec pau ciores hoceffe quod gryllus uocatur.Ex his uiginti torreri iubent, ac bibie Cryllus. mulía contra orthopnocas,fanguinémque cxpuentibus.Tryxalidu m cinis illitus cum melle,purgationes mulierum adiuuat. Margines quoque ulce- rum durosaufert cum melle. Magnam authoritate gryllo perhibet Nigi- dius,maiorem magi, quoniam retro ambulet terramque terebret, & ftri- pone dat noctibus. Venantur enim formica circunligata cap illo incaucrnam e- od bite ius coniccta,cfllato prius puluere ne fefe condat, & ita tormicie complexu 4 extrahitur. Auribus proáctt eryllus cum fua terra effoffus & illitus. Lenit Tryxalis. aliástroxalis. Gryllus. DE DIFEFEREN/LTIEIIS & tonfillas eryllus infricatus:aut fi quis manibus quibus eum contriucrit, E tonlillas attingat. i. Craffioribus cruribus, ucyaAóRoAor;id eft; przlógis cruribus,ut uertit Ruellius. dpteros. Hunc Paulus apteron uocauit,quia péniscareat.Hermolaus. 2 Inlocuftarum ge- nere, &c. In Leuitica legejin iis quz crura habent ad faltum idonea, numerantur Bru- cus & quz illi fimilia funt: attaces, & quz illi fimilia funt:ophiomachus,& que illi fi- milia:locufta,& quz illi fimilia. Locuftarum fpeciem illam,quam onon appellant;e- tiam brucum uocari putant,uti refert Hermolaus,rodentem fata. Etattacen in facris literis appellatam, Nicander maftacen appellat pro bruco, Ariftoteles attelabon.Cli tarchus in Ambracia locuftas omnes maftacas dici uoluit,ut molurin, quz frumenta depopulatur. Molurides in pratis ui&titant,ut uidetur ex Nicandro , locuftis fimiles, Tetrapelyri- Ionialocuftasà numero pennarum tetrapelyridas nominat: alij cornopas & parno- p des. pasaut pornopas:unde cognomen Herculi & Apollini quoque in ZEolia,quod locu- * Cornops. ftas abigat,eeromór. Hzc Hermolausfere.Parnopius Apollo ab Athenienfibus di- Parnops. &us eft, (ut fcribit Pau(anias) quód parnopas eorum agro infeftas propulfauerit.Io- Pornops. nes (ut Hefichius author eft) brucum locuftz fpeciem dixere, Cypri) locuftam uiridé, brucum uocarunt, Tarentini attelabon:alij vooveatas uoxrriy. Eft auté attelabos locufta parua. Hzc Hefichius. Parnops locuftz fpecies eftut fcribit Ariftophanis interpres, quz fe manui faciletra&andum prebet.Marccellus Vergilius de locuflis ita prodit, Va riauit admirabili artificio locuftas natura: quis enim tot primum in codé corpore co- lores facile defcripferie quis tam diuerfas corporum formas?quis ingreffusfaltus,uo- latuscarum? Sunt enim quz uirides,quz nigrz,qua liuentes, quz aliqua parte hunc aliqua illum colorem oftendant.Sunt quz uolantestantum,latentem antea colorem aliquem proferant.Sunt que fimplicibus,quz pluribus alis uolent:quz alis carentes faltent:quz atroque hoc motu priuatz ingrediantur tantum. Sunt quz longioribus, quz breuioribus cruribus fint: & in his pluribus breuioribüfque, & paucioribuslon- G gioribüfque internodiis.Sunt quz canant,quz mutz fint:quz per diem,quz in tenc- bris tantum audiantur. Sunt quz nihil homini in re ruftica noceant, innocentéíque à pueris fe capi patiantur.Sunt contra quz peftem & calamitatem fatorum omnium to tis regionibus afferant:utque plura funt in natüra genera,fic ctiam penc infinita uete- ribus carum nomina fuerunt. Hxc Marcellus. De uaginipennibus, quz Graci vef es: uocant. Cap CCKXVI. E Volucribus infectis quzdammembranas ipfas quibus uolant, crufta fuperueniente quaft uagina;tutelz gratia inclufas gerunt, unde xes- Kev. mos dicuntur,quaft uaginipennia dixeris. Horum tenuior fragiliórq; pen Vagintpe"t: ya-his negatus aculeus cft.hec & fene&tutem exuere folenc.In iis fcarabeus Eee cít,cuius plurafuntgenera . uolitant enim alij magno cum murmure aut H Locus bic pf. mugitu.alijfocos & prata crebrisforaminibus excauant; nocturno ftrido- njfufpettus ui re uocalcs. Quoddam rurfus corum genus, qui é fimo ingenteis pilas aucr detur, con[en- i pedibus uolutant: paruófque in iis cotra rigorem hyemis uermiculos fce i Hm0* tus fui nidulantur. Hzc Plinius.Propter hücfcarabeum qui pilulas uoluit, ni JEgypti magna pars fcarabeos inter numina colit , curiofa Apionis inter- pretatione, qua colligit Solis operü fimilitudiné huic animali effe ad excu- Sctrabess. — fandosgenris fuz ritus.Scarabei,inquit Theophraftus, rofarum odore ne- Kam3w65- — cantur, Graci cantharum uocat. Canthari, inquit Ariftotcles;in fimo,qué r Plin, Scendoek on unt,conduntur per byemem,paruófque ucrmiculos pariüt, ex quibus rofa fagantur. ex . . s A 25 ; : ipfi procreantur. ubi metucrint,hi motu ceffànt , totóque corpore indure- fcunt ANIMALIVM LIB. IX 192 À fcunt fcfe contrahentes:id quod patet maxime cum targuntur. Melolon- wuaexérow: thz (quas fcarabeos uirides & 8 purse uocant nonnulli) uermibus fimo Scrabeus wi- bouis aut iumenti creatis gignuntur:& inter uolandum fonitü edunt.Sca. "^5: rabei uiridis natura,inquit Plinius, contuétium uifum exacuit: itaque ge- frngon marum fculptores contuitu corum acquiefcunt. Carabo (quem Theodo- pub rus modo taurum uocat,modo fullonem) antennz ante oculos pratédun- Nota C tur,ut papilioni. Gignitur hic ex uermibus quiin lignis aridis nafcuntur. Taura. Etprimum quidem uermes ipfi immobiles hunt: mox difrupto putamine Fullo. carabus exit,aliorum more qui ex uermibus gignuntur. Tauri uocátur fca. T4rw- 2 Iabei terreftres,inquit Plinius,ricino fimiles:nomen cornicula dedere: alij Pediculus ter- pediculos terre uocant. Abiisterram egeftam illinunt ftrumis & fimili- "^ bus uitiis,& podagristriduo non abluunt:prodéftque hec medicina in an- B num.Fullo fcarabeus uocatur albis guttis. In quodam gencre fcarabeorü Fello. grandi,cornua przlonga,bifulcis dentata forcipibus, in cacumine cum li- buit coeuntibus.Infantum remediis etiam ex ceruice fu fpenduntur.Luca- Lucanus. nos uocat hos Nigidius. Scarabeorum cornua denticula adalligata, ad in- fantium urinam cohibendam, amuleti naturam obtinent. Fodiunt rucili Se4bem7s- & przgrandes fcarabei tellurem aridam, fauófque parux & fiftulofz mo- iia do fpongiz medicato mellefingunt. Eriphiam herbam multi prodidere: 5,1, 7, Ícarabeum hzc in auena habet furfum deorfum decurrentem cum fono expbia berba. hoedi,unde & nomen accepit.Et é leguminum uermiculis nafcuntur ani- malia pennata.Eft & cantharis dictus fcarabeus paruus frumenta erodens. castas. Cocunt quidem cantharides & generant , uerüm non fui generisanimal, C fed uermiculos tantum:neque ex animalibus procreátur, fed ex putrefcéte humido aut ficco. nafcuntu: enim ex uermiculo in fpongia cynorhodi cy- nacanthésue;id cft;fentis caninzque ficin caule:ex erucis item fici, piri;pi niyfraxini & rofz.Fiuntenim in hisomnibus uermces, fcd feecunditlime in fraxino:in alba rofa minus efhcaces. Ad medicamenta czteris przftant e tritico collectz.Potentiifimz inter omnes uariz luteis lineis, quas in pen- Qs? frumc- 5 nis tranfuerías habent,oblongo corpore cratTr,ac blattarü modo pingues: ^? i rzíertim fi fuper acetum per ]lintcolum uaporentur. Inertiores minuta, D ee Jatz, pilo: inutiliffimz uero unius coloris macrzque:uis earum adurere j;,[rup pin- corpus,& cruftas obducere: uel,ut Diofcoridi placet,erodere exulceraréqy gues, tun Pli D & calorem incitare:qua de caufa admifcentur medicamentis quz lepras fe ráfque lichenas,& cancri naturam habentia fanant. Ad ungues itaque pío- rodeis cum ceratis aut emplaftris idoneis impofitz,ita illos auferunt ut to- ti cadant. Admifcentur quoque iis quz clauos auferüczaliqui alopecias can tharide trita illinüt cum pice liquida;nitro przparata cute.cauftica uis ca- rum,cauendámque ne exulceret alte.Poftca ad ulcera illa fa&a,capita mu- rium, & fel murium & fimum cum elleboro & pipere illini iubent. Can- tharides mixta calce pauos fcalpelli uice aufcrunc: nonnulli paululà quid- dam earum iniicere folentin medicamenta, qux urinam cient: uerum in iis magna quz'ftio,quoniam ipfz uenena funt potz , ucficae cum cruciatu perpecuo. Coffinum equitem Romanum amicitia Neronis principis no- DE DIFEFERETN'TIEIS tam,cum is lichene correptus effet , uocatus ex /Égypto medicus ad hanc E: ualetudinem eius à Czfare,cum cantharidum potum przparare uoluiffet, interemicuerum illitas prodeffe non dubium eft cum fucco taminiz uuz & fcuo ouis ucl capra. Ipfarum cantharidum uenenum in qua parte fit,nó conftat inter authores:alij in pedibus & capite exiftimant efle, alij negant. Conuenit tamen pennas earum auxiliari in quacüque parte fituenenum, quibus demptis lechale eft. Hzc Plinius.In medicamenta quz urinà ciet, nonnulli folas alas cum pedibus iniiciunt,quz alexiteria cflc dicunt iis qui corpora ipfarum cantharidum ebibcrincaalij contra. At nos, inquit Gale- nus,totas cantharidas iniicere folemus.Meníes ciunt & urinà:ideo &Hip- pocrates hydropicis dabatiita Plinius. ut uero Dio(corides, Menfes ciunc F peffariis emollientibus additz. Aliqui cantharidasantidotis impofitas hy- dropicis auxiliari prodiderüt, ut quz urinam moueant . Olfac&tu picem li- Buprefti. quidam referunt:guftu cedrum,ut Nicader prodidit. Eafdem uires habet bowmpÁme. & bupreftis,animal cantharidi fimile:ucl,ut Diofcoridi placet, é canthari- Scarabeas lo» dum genere bu preftis eft:animal rarum in Italiayfimilimum fcarabeo lon- eps gipedi,ut Plinius tradic.Fallit inter herbas bouem maxime, unde & nome inuenit:deuoratumque tacto fellejita inflammat ut rumpat. Hec cum hir- cino fcuo lichenas illita ex facic tollit fincctica ui. Reponuntur codem mo Pityocsmpa. do bupreftes quo cantharides. Eadem quoque uis quz cácharidi, & pityo- campis eft;erucis fcilicet in picea nafcentibus.Pinorum quoque erucas pi- tyocampas uocant:é quibus uermiculi poflea nafcuntur, qui acceptis alis G cuolant,quemadmodu & in ficu & cynozhodo fiue camina Í[ente,cantha- ridum genus,uti modo diximus.Pityocampe in oleo coquuntur,quo utun 4 Hiíppcipu. tur nonnulli,ut ne pili renafcanturcuulfi. Hippocampus marinum ani- mal eft exiguum,cuius cremati cinis cum pice liquida aut axungia feu a- maracino unguento illitus;alopecias replere fertur: ufmque habere dige- rentem pariter & extenuatem.Leporis marini ueneficiü reftringuunt poti 5 hippocampi:lateris dolores leniunt hippocampi tofti fumpti : & urinz in- continentiam quoque hippocampi tofti , & in cibo fzpius fumpti emen- dant. Alopecias replet hippocampinus cinis, nitro & adipefuillo mixtus, aut fyncerus ex aceto. Lichenas & lepras tollit hippocampi & delphini ci- nisex aqua illitus.Hippocampi necantur in rofacco, ut perungantur aeri frigidis febribus: & ipfi adalligantur agris. Scarabeus pi- 1. Cantharum uocant. Scarabeum pilularium uertit Theodorus, coprion ab Hip lularius, pocrateuocatur. 2. Nomen cornpicula dedere. Scarabeum quendam dicit efle Pli- Coprion, nius,cui funt cornicula rcllexa: an hunc forfitan intelligat;an illum qui Lucanus uo- Lucianus. — catur,analium quempiam? 3 — Sifüperacetum,&c. Quónam modo ita parentur cantharides, docent Diofcorides,Plinius &Galenus. 4 ^ Hippocampus, &c. Nar rantürà Plinio Nereidesà fcopa in marmore fculptz, fupra delphinos & cete & hip pocampos fedentes,ur uideatur forfiran hippocampusgrandius effeanimal. $ Poti hippocampi,&c. Hippocampi quomodo fint uenenofi: & itcrum quomodo faluta- 1cs,ad canis rabidi morfum,legas apud AElianum.lib.ir. "-T9e6'erucis; ANIMALIVM LIB Ix. i93 A Deerucis,& quz ex iisgignuntur;ut papilionum generibus, & de pennatis quibufdam aliis quz ex uermibus eienuntur, ol5 Cap. CCXWVII. Rucz,dirum ucl ipfis arboribus animal:erodíntque aliz frodem,aliz £e. florem:ac depaftam arborem turpi facie relinquunt.Nafcitur hoc ma- Fem lum tepore humido & lento:atque in primis ex rorc.Infidet hic uirentibus ei nte foliis maximz brafliczraphaníue,ut Plinius tradit. Primum minus quid ig milio confiftitin folio fpiflatum fole. Mox uermiculi inde contrahütur & accrefcunt:deinde intra triduü eruc paruz afformantur: quz auctz mo- tu ceffant , fuáque forma immutantar , appellantürque tantifper chryfal- lides,quafi aurelias dixeris,duro intectze putamine,ad tactum mobiles, a- B rancofis quibufdam inuoluta:non os,non aliud ex membris quod confpi- cuum fit; poflident.Longo polt tempore;putamine obrupto, cuolant inde - animalia pénataquas 45j«sjid eft papiliones uocamus. Itaque primü dum MUS erucz funt,cibo aluntur,atque excrementum emittunt:at uero cü in chr die fallidas dictas tranfierint;nihil uel guftantuel excernunt.. Erucas Ouidius tineas agreftes uocauit, - Quzque folent canis frondes intexere filis Agreftes tinez,res obferuata colonis Ferali mutant cum papilione figuram. Papiliones antemnas ante oculos pratenfas habent:papiliones & quzcun- Papilio. queex erucisortajfibi colorem à fua eruca trahunt. Sunt & erucz quz un- wes C dent ingreflu:parte enim innitentes priore;contrahuntfefe adducentes po [mm fteriorem,arcuatímque incedunt;ex iis generantur quz uocantur suwí« & ge : : - o . . : À Yrópe Vaio;id cft acie & füperz. In braflicz caule gignuntur uermiculi quidam: Spire. cx quibus immutatis orfodacne creantur quas mordellas appellem.Erucas o»fodacne, étithymalo nafcentes;aculeatas effe prodidit Hippocrates . Erucis quz in. Mordella. oleribus nafcuntur cum oleo peruncti à uenenatis beftiis feriri negantur. 2 nby- Papilioné qui luminibus accéfis aduolitat,Nicander phalenam uocatalas 5555.4 ,7. 1 habet mébranofas,ficcas,& quz tangenti ueluti cinere afperfz appareant. $55 44, Hzc & pfora nuncupatur, & à pofterioribus xediaestiw : qui lucernarum áp. luminibus aduolat, Ariftoteles hepiolum uocat.Papilio;inquit Plinius, lu- Kexdiaosei- cernarum luminibus aduolans;inter mala medicamenta numeratur: huic 24 "e D contrarium eft iecur caprinum . Hippanis fluuius apud Cimeriü Bofpho- rd rum,fub folftitio defert ucluti folliculos acinis matores,quibus quad tUpC- Epbemerunt. des uolucres crumpunt:quod genus animalis in poftmeridianum ufq; diei tempus uiuit & uolat:mox dceícendete fole macrefcit & languct,donec oc- cidente moritur,uiia non ultra unü dicm peracta:unde hemerobion,idelft, diarium appellatum cft.Q uatuor pénis totidémque pedibus riouctur: at- quc ita fimul & quadrupes & uolucrc cft. Fitex quodam ucrme grandiore qui ucluti cornua gemina protendit,futque generis cf; primü totoimmu- jp tato cruca:deinde quz bóbix autbombilis bombiliusue appellatur:ex quo p, uut necydalus.Q uz uaria formarum fucceflio in lex menfibus completur. Ex poyiilias. hocanimalis genere boóbicina illa mulieres nonnulla torquendo in flum Neodalis. | Kk xev Me. Aurelie. Eruca. Tuned agreftis Hemerobion, Durum. DE-BIFFERENT IIS Alias Plinius dcducunt:deinde texunt.Prima texiffe in Co infula Pamphila Latoi filia di E Pamphila Pla. cytuy .Bombycas & in Co infula nafci tradunt: cuprefh, terebinthi;fraxini, cl lox. quercus lorem imbribus decuffu m terra halitu animante.Fieri àutem pri mo papiliones paruos n udósque:mox frigorum impactictia, uillis inhorre- fcerc;& aduerfus hyemem tunicas fibi inltaurare denfas,pedum afperitate radentes foliorum lanuginé in uellera: hàc ab iis cogi fubigíque unguium carminatione:mox trahi inter ramos,tenuari ceu pectine: poftea apprehe- fam corporc inuolui nido uolubili.Tuncab hominc tolli:ictilibusque ua- fistepore & furfurum efca nutriri, atque ita fubnafci fui generis plumas, quibus ucltitos ad alia pefa dimitti. Q uc uero coepta funt lanificia,humo- rc lentefccre;mox in fila tenuari iuncco fufo. Nec puduit has ueftes etiam . uiros leuitate ufurpare,propter onera zcftiua:in tantü à lorica gerenda dif- ceffere mores,ut oneri fint etiam uefles. Lucentignium modo no&tulate- F Lempyides, rum & clunium colore lampyrides;id eft,cicindelz,nunc pennarum hiatu z camddle. — vefu]sentessnuncuero compreffu obumbrata (fulgor nanque ille igni fimi lisalarum compretlü tegitur)non ante matura pabula;aut poft deíecta co- 2e fpicuz, pygolampidas uocat Ariftotcles.Earum alix pénatz funt, aliz im- AxumiAs — pennes,non aliter atque in formicis. Erucis enim quibuídà corpore pilofo 5 Niredule. — nongrandiprimum pygolampides hunt,non tamen uolucres: quibus de- Bóspryes -.— indemuratis,pennigera animalia gignuntur,quos £espíiaeve uocantjhoc eft E foyo;, C1IT05- Nafcitur uermiculus quidà;cui nomen xilophthoro (ac filigniper- 4 Lienperdis dem appelles).Caput fuo putaminc exerit uarium,pedes in fuprema parte 5 cernuntur:reliquum corpus tunica araneofa integitur,fuóque tegumento hzrentes feftucas geritjita ut forte eas caftüque fibi contraxiffe dum ambu- G laret uideatur:uerum ipfz natiuz harent tunicz: & ut limacibus tefta, fic totum id uermiculo huic adhzret:nec deciditunquam, fed eucllitur ut na tiuum.Q uód fi hanccius tunicam detrahas, expirat pari modo;atq; limax tefta detracta hebetefcit:proceffu utique temporis id quoque in chryfalide tranfitut eruca, atque immobile uiuit.Sed quidnà ex co animalis pennati oriatur,compertum non adhuc eft. 1 PPapilionem habet Plinius inter morbos apum(uti füprà diximus) ignauum & inhonoratum,qui luminibus accenfis aduolitet,apibus nó uno modo peftiferum: fed an eundem intelligat cum Nicandri phalena,confideraledor. 2 — Aliter.Lucentuc- fpere perarua cicindelz:ita appellant ruftici ftellátes uolatus:Greci uero lampyridas. FT 3; Erucsenim,&c.Ita legit Theodorus:uerü exemplaria Grzca noftra ita habent, Erucis quibufdam nigriscorporepilofo.&c. 4 ^ Nafcituruermiculus,&c.Plinius hoc animalculum in tinearü genere reponereuidetur,fed abfque nomine. $ Pedes in poftremo habet,uertit Theodorus. (or &xez.) De Beftiolis quibu Ídam quzin lignis aut arboribus nafcuntur. Cap. GSC X DEI. Nlignogignitur animal candidum,quod omnium animalium effe mi- "cari. nimum exiftimatur, nomine acari. Sunt & cofles in uermiü genere qui: » [i in ligno nafcuntur:hos & coffos quoque uocant nonnulli. Vermiculantur UE enim magis minusue omnes fere arbores:ídq; aues,caui corporis fono ex- periütur, ANIMALIVM LIB IX. i94 À periuntur.Iam quidem & hoc luxuria effe coepit:pregrandésque roborum delicatiore funt in cibo;coffos uocant;atque ctia in farina faginati, hi quo- que altiles hunt. Maxime autem arborum hxc fentiunt;pyri,mali,fici: mi- nusque quz amarz funt & odoratz. Coffes qui in ligno nafcuntur, fanant ulceraomnia:nomas uero combufti,cum pari podere anifi & ex oleo illii. Veremes rubri; Vermes ex arboribus rubri cà oleo triti,exulceratis & ruptis auribus pra- clare medentur. Eorum autem uermiü qui in ficis exiftunt;alij ex ipfis na- fcuntur arboribus:alios parit qui uocatur ceraftes;peculiare enim elt quod dec iE de eo notatur quem ceraften appellant. Cum enim uermium magna pars NEUE fpecie formáue inter fe differunt, difcrimen tamen przcipuum in his cft, quód inalia arbore fructitue nati,tranflati in aliud genus feruari nequeüt. B Ceraften autem & in olea nafci, & in fico parere affeuerant. Habet itaque & ficus fuos uermes:& illos quoque emittit; quos alienos receperit: omnes tamen in ceraften figurantur,fonümq; edunt ceu paruuli ftridoris. Et for- bus arbor infeftatur uermiculis rufis;pilofis, atque ita emoritur. Mefpila quoque in fene&a,obnoxia ci morbo eft, ucrmiculationi fcilicet . Aliqui uoluocem appellant animal przrodens pubefcentes uuas. Inuoluulum uo cat Plautus nequam beftiam & damnificam quz in pampini foliis intorta implicat Íc cáq; erodit.M.Cicero tradit animalia byturos uocari,qui uites pruu;. in Campania rodant. Genus eft animalis;inquit Columella;uolucra appel volsoa. laturzid fere przrodit teneros adhuc pápinos & uuas. Apud erithrzos mi- liuntis incolas(inquit Strabo)Ipo&tonus colitur,quód ipas,qui uitibus infe 7P*- C ftiflimi fint,interficiat: nam ex erithreis omnibus folum inter illos hec be- ftiola non gignitur. Olea ubi quercus effoffa fit male ponitur:quonià uet- mes qui ranz uocantur in radice quercus náfcuntur,& tranfcunt. Anima- A474, wermu. lia quzdam exilia in efculis nafcuntur;appellantirque galbe. Materia ca- Galba, fam infeftantium quatuor genera. Teredines capite ad portionem grauifli Je mo, rodunt dentibus, perforántque robora, uel fono tcfte. Hz tantum in 5 mari fentiuntur,nec aliam putant tercdinem proprie dici- Terreftres,tine- r5: as uocát :culicibus uero fimilcs,triphas. Quartum eft & é uermiculorü ge rhrps. 2 nere. Hec PliniuszTheophraftus uero ita habet,Q ux mari putrefcere aptae Oei, funt, erodi à teredine folent ( teredo enim non nifi in mari enaíci poteft) Teredo, 3 quz auté terra;ucrmiculis quos exéwes uocant, & iis quos thripas:cft autc MA D ipía teredo corpore'parua,capite magno & détibus. Qui uero thripes dicü : 4 tur;ucrmiculis fimiles conftant,quibus paulatim materies perforatur : fed Th»ips. hzccurari facile poffunt.Nam fi offenfa matcrics trahatur in mare,durare nimirum ualet:quz ucro teredinem fenferit,curari hzc minime poteft. Pu Vermium autem qui nafci in materic folent, alij putrefcente ipfa materia Scipion generantur:alij parientibus aliis uermibus.Pariunt enim ucl in cafa mate- ps ja. rieuermes(quemadmodum in arboribus;qui ceraftz uocantu r)cum Ícili- 5, : cet tam crofcrint atquc excauaucrintut fe circuagere poflint. Fugiüt ucr- mes ligna odorata;amara,duráque:quonià hzc erodere nequeant, ceu bu- xum & cupreffum. Laricenin maritimis nauibus obnoxiam tercdini tra- Teredo. dunt;& omnem materiem teredinem fentire afhrmant prxterquam olea- | Kk ij Voluoces. Inuolunlus. Tine4,08e. Tined. eer]. DE"DIFFERENAI1T1S ftrum atque oleam,quas amaritudinis cau fa,neque teredo nequc uermicu E lus rodit.Dicunt & pinum plusquam abieté corrodi à teredine pofle: hanc enim efle amaram, pinum uero dulcedinis nonnihil haberc . linez,quz grace sims uocantur, in lanis & quibufuis lanitio confe&isprafertim pul- 6 uerulentis,oriuntur : atque ctiam magis fiaraneusuni includatur: fi quid cnim humoris ineft)hic abforbens exficcat. Nafcitur auté & in tunicis hoc uermiculi genus:& in cera quoque uetulta. Necnon in chartis librísue gi- gnuntur befliolz perquà paruzspartim fimiles iis quz in uefte: partim ue- ro fcorpioni;fed fine cauda.Gignitur enim in libris beftiola Ícorpioni fimi lis,quz & chelas brachiáue forcipibus bifulcis dentata habet. 1 Sunt & coffes,&c.zixNiate UC Kyo bor, Theodorus Coffos uertit.Pafcitur Picus Martius coffis:Et cum coffos uenatur, tam uehementer excauarce, ut fternere arbores dicatur. Huiusgenerisuermium meminit & Galenus inter alimenta, lib.; De alimét. E 2 Theophraftus, &c.Tria tantum genera pofuit Theophraftus. 3. Quos Theo- phraftus axóAixac wa Sperm dixic, l'heod. uermiculos & tineas uertit. Plinius: Tineas & thripas uocauit.& culicibus fimilesthripas dixit: thripes eriam uermiculos fignifi- care uidentur qui radices ficcas erodunt:unde radices 3permisoi dicuntur apud T heo- phraftlum. 4 — Nam fi offenfa materies, &c.Graece ita habetur zizlowm Serra yag Oo eic Tho) SeAe [uo &Axvys, seya. $. Teredinem,&c. In ucftibus quoque& in car- ne funt teredines.Pliniuslib.8.cap.48 deSeruij TulliJ prztextu, Mirum nec terediná iniurias fenfitfe,&c. lib.uero 28.cap.r1. Carnes nullas terediné fentire,inquit,luna de- Tinea lanaria crefcéte induratasfale. 6. In lanis quibufuis,&c.T'incalanaria rete dicetur,ut alte- Kíe. Curculio, Mídk. Curculio, Farris uermi- culi. Vermiculatio pomorum. 1a lignaria,mea certe opinione. De nonnullis quzin aliis ftirpibus,aut fructibus creantur, beftiolis. Cap...CC XI X. Oninarboribus folum atque lignis alifsque quz inanima funt , ani- malcula gignuntur fpecie uaria , fed in fructibus quoque iis qui be- ftiolas creant(nonnulli enim quia ficci funt;uel quód amaritudinem quà- dam autacredinem habent;nulla animalia contrahunt)fingula pro fuohu more peculiare animal creant: ceu triticum atque ordeum ^2; iar, id cft curculionem:fabz,quod aliqui ulzw: & fimili modo lens, lenticula, & pi- fum, & alia.Dc curculione hzc tradunt.In reponendo tritico curàt, inquit , Varro,nc humor aut aer tangere poffit , nii cum promitur ad ufum : quó cnim [piritus non peruenitjibi nonoritur curculio. Sic conditum triticum manet,ucl annos quinquaginta:milium uero plus annos centum.Pura fru p, mentajinquit Columella,f11n annos reconduntur,repurgari debent : nam quanto funt expolitiora, minus à curculionibus exeduntur. Multi tamen frumenta uenulare quoque uctant, quia magis mifcentur animalia totis aceruis:quz fi non moucantur in fummitate intra menfuram palmi,fubfi- ftent:neq; ultra przdictam menfurà noxia animalia poffe generari aiunt. Etgurgulionem,inquitPlinius,non defcendere infra quatuor digitos tra- dunt,nec amplius periclitari frumétum.Fa&is granariis, amurca luto mi- fla parietes linütur:Hzc resjinquit Palladius,gurgulionibus & cateris no- xiis animalibus inimica eft.Eft in farre uermiculus teredini fimilis, quo ca uis dentium cera inclufo,cadere uiciati dicuntur. Vermiculationem poma ipfa ANIMALIVM LIB IX. i9 A ipfa per fe quibufdam annis fentiunt.mala;pyra,mefpila;punica,oliuz; fed in oliua ancipiti cuentu:quando fub cute nati ucrmes, fructum adimunt: augent fiin ipfo nucleo fuere erodentes eum: caro enim non tangitur. Gi- eni illos prohibent flatus & pluuiz quz fiunt poft ar&urum:ezdem fi au- ILrinz fuere;gencrant. In fruticis cuiufdam pomo cui £oes nomen eft, na- coc seri fcitur beftiola, quz cum fructus ad maturitatem peruenerit,cuolat conopi culis. fimilis.antca uero quàm maturefcat,fru&um colligüt, & animalculi fanie lanasinhiciunt. Inueniütur in gramine uermiculi, qui adalligati collo co- Verres tinent partum.Detrahuntur autem füb partu, aliàs eniti non patiuntur: ca 277m uendum etiam ne in terram ponantur:conceptus quoque caufa dantur in potu quini aut fepteni.Is uermiculus qui in herba qux Veneris labrum ap- B pellatur, inuenitur,cauis dentium inditus,mire prodeft ut facile excidant. Suntuermiculi in fpinofis herbis afperi,lanuginofi:hos adalligatosproti- nus mederi traduntinfantibus fi quid ex cibo hzreat.. Galedragon uocat Xenocrates leucacantho fimilem, paluftrem herbam & fpinofam, caule ferulaceo alto,cui fummo capite inhzreat fimile ouo. In hoc excrefcente Trips. etateuermiculos nafci tradüt, quos pyxide conditosadalligaricum pane €* —— | brachio ad eam partc qua dens doleat, miréque ilico dolorem tolli. Vale- b re non diutius anno:& ita fi terrà non attigerit. Sicuti thrips lignarius uer- 21s ei mis,& cistriticarius uocatur, & ordearius , uti modo diximus: fic ips cor- rus efl uermi- nicularius, fic ueftiarius & ix uitiarius appellatur, ut Phocion author eft. eio. 1. Decurculione.Populátque ingétem farrisaceruum gurgulio, inquit Vergilius: Gureulio, C idem opinor qui curculio. De beftiolis quibufdam,quz in igne;niuc;aut terra ipfa gignuntur. Cap CCXX; N Cypro infula zrariis fornacibus, ubi chalcites lapis ingeftus pluribus Befliclet ione diebus crematur,beftiolz in medio igne nafcuntur pennatz: paulo mu- gezite. Ícis grandioribus maiorcs,quz per ignem faliunt acque ambulant. Volat ! pennatum quadrupes;inquit Plinius, appellaturque pyralis, à quibufdam pyraufta. Q uandiu eft in igne, uiuit: emoritur autem hoc genus, cum ab ighe dimotum eft, longioréue paulo uolatu euafit.. At uero aliis pyraufta, cum flamma uel maxime uiget,aduolatzatque delapfus uiuus comburitur. In niue uctuftiore gignuntur uermes qui & hirti funt & rubidi: quoniam & ipfa nix uetuftate rufefcit . In alia etiam niue & candidi & grandiores D inueniuntur.Torpent omnes;ac difficulter mouentur.Emoritur & hoc ge nusfi àniuc dimoucatur. Apollonides zxéxixas, id cft uermes. Theopha- nes iemic;beftiolas uocauit in niue prognatas, in quibus & aquam puram & potabilem inueniri tradunt. Nec aliter in niue hxc animalcula procrea- ri quàm in fornacibus metallicis «omxejid eft culices, vt uocat, ex lamma x res ex & Icincillulis. Inluto, humefcentéque humo fponte proueniunt, quz »is ze. 1 due jid cftinteftina terrz uocantur, & uermes terreni atq; la mbrici. Ver Do mis hzc habent naturam,corpus ucro anguillarum : oculi his nulli.Ita UE MAMMA grediuntur,ut pracedente parte priore,quod reliquum cft corporis ad illa ,; contrahant;atque hoc pa&to ex uno loco in alium feruntur. Rd untur duté. 7y»bri. : Hj Pvalis, Pyraufta. Py non. Vermes in ni- ue. *, L 4 "- OQUTQ0 )0YID4. DE DIFEEREJS TIS tum in maritum etiam in fluuiis ftagnífque, putredinis maxime ratione, E fcd in mari qua alg fiuntin ftagnisautem & fluuiis iuxta ripas. Terreni uermes trit przcifos neruos glutinant impofiti:uulnera uero recetia adco conglutinát,ut neruos quoque abíciffos illitisfolidari intra feptimü diem Democritus perfuaferit:itaque in melle feruandos cenfet.Cinis eorü mar- gines ulcerum duriores abfumit cum pice liquida uel fimblio melle. Qui- dam arefactis infole ad uulnera ex aceto utuntur:nec foluüt nifi biduo in- termiffo.Igni facro terreni uermes ex aceto illi medentur. Capilli ne ca- nefcant,corum cinere przftari,admixto oleo tradunt. Ad aurium uitia uel deplorata;terreni uermes adipe anferis decocti infunduntur. Ad dentium dolores in oleo decoctijinfufique auriculz cuius parte doleant, praftanc leuamentum:uel fi in contrariam aure inftillentur, uti docet Diofcorides. Eorundem cinis exefis dentibus coniectus;ex facili cadere eoscogit: inte- p gros dolentes illitus iuuat:comburi autem oportet in tefíta.Profunt & cum ' moti radice in aceto fcyllite deco&ti, ita ut colluantur dentes: uermcs ter- reni illiti in ceruices & fcapulas,ne nerui doleant;przftant. Grauidis fecun das pellunt in paffo poti.lidem per fe impofiti nammarum fuppurationes concoquunt & aperiunt extrahüntque,& ad cicatricem perducut. Lac de- uocant poti cum mulfo: podagras lenit corum cinis cum melle, ita ut ter- tio die foluantur: & pernionibus imponitur corum fauilla cum olco. Cla- uos pedum fanàt uermes terreni ex oleo.triti & ex paffo epoti urinà ciunt. Iubent & uermesterrenos bibi ex uino aut paffo ad comminuendos calcu- los. Morbo regio refiftüt in aceto mulfo cum myrrha:tertianas difcutiunt decocti cum anferino adipe & illii. Multa & alia ex his remedia funtpro- G pier quz in melle Ícruantur. ("0 » . á . ^ " Juli, iovAof. 1. Pyralis,&c.Pyrigonahuncuocat AElianus. 2 rsetwrépa,&c. Iulos uoca- uithos Numenius. 3 Corpus,hoceftcorporis formam,opinor. De beftiolis quibufdam, qua intra animalia aut eorum partes gignuntur. Cap CCXKXI. N excrementis adhuc intra animal contentis oriuntur lübrici, (àpur9ae Graci uocant) aliorum uermium more, qui ex putredinc ortum habét, cx cruda fcilicet & craffa pituita.Tria horum genera,latum,teres, & quod -dfemide. — afcarida appellatur. Sunt porro afcaridz paruuli quidà lumbrici, qui parte ET Amplis, potiffimum inferiore plenioris inteftini, quz podici proxima eft, gignun- tur,uehementem pruritum loco afferentes:apparéntque plurimi in iumen ; tis qui male cibum concoquunt. Sentiunt hoc malum homines przcipue ante pubertatem: uchementioráq; medicamenta ad carum curatione de- ——R' fiderant,quàm lumbrici teretes Ex afcarida nihil aliud procreari poteft:la ms, oui; ümautem genus folum inteftino adhzrens, parit fimile cucumeris femi- mAwzix — hiquo indicio medici id genus lumbrici inefle intelligunt. Eft uero latu il lud genus ucluti pellicula intrinfecus inteftina cotegens,in corpus quoddà uiuum permutata.Longiffimus hic lumbricus,& qui fzpe per tota proten ditur inteftina.Egeritürque nonnunquam integer,triccnum pedum, ali- quando Lumbricus. EAUs. ANIMALIVM LIB. IX. 192 À quando & plurium longitudine. Nonnunquam particulatim eiicitur. Di- 3citur & xeeia & muria, quod fafciis inflitisue fimilis fit. Rarior hic uifitur. At kaeta. lumbricus teres frequentior, ac proinde nulli non cognita forma cius eft. Ta«ría. In fuperioribus maxime inteftinis gignuntur teretes adeo, ut ad uentricu- Z/mbrias lum ipfum nonnunquam afcendant,& per os quandoque aut nares effcrá- ud m ur In pueris multi,& frequentius quàm Afcarides procreantur:faciliásq; dn ix medicamentis amaris deiiciuntur quàm alij. In cruribus frequenter,non- nunquam ucro & in brachiorum mufculis, lateribisque ipfis nafcuntur ucrmes qui dracunculi uocantur:fpecie terre uermibus fimiles, quàdoque Dr«curculus, magni,nonnunquam uero minores. In Ethiopia Indiaque, & qua fupra ^eeérner. 4Egyptum funt locis frequentius hoc malum contingit. Eftque eorum ge neratio lumbricis uentris quos latos uocant, non diffimilis:fub cute naque B mouentur uiui, nihildum afferentes moleftiz:procedéte dcinde temporc, adalterum cius finem fuppuratur locus, cutísque aperitur, & dracunculi caput exeritur:quem fi in curando traxeris,dolor uehemés excitatur, prz- fertim fi intra trahendum rumpatur dracunculus: quod enim relinquitur dolores affert moleftiffimos.Hec Leonides. At Soranus animal effe dracá- culum hunc negat:fed neruofam quandam fubftantiam effe affirmat, qux non mouetur,íed motum quendam habere uidetur.Eft uermiculus inlin- gua canü,qui uocatur à Gracis lytta:quo exempto infantibus catulis, ncc r,;r,, rabidi fiunt;nec faftidium fentiunt. Cuem infeftat uermiculus,qui in ipfo difcrimine ungulz nafcitur,cum idem locus tubertulum habet, cuius me- dia fere parte,canino fimilis extat pilus,cíque fubeft uermiculus.Ferro cau C tiffime tuberculum circunfecari oportet, ne dum amputatur,etiam quod infra eftanimal uulneremus:id enim cum fauciatur,uenenatam fanie mit tit,qua refperfum uulnus infanabile facit,ut totus pes amputandus fit, Pi- fcibus(utfüpra dictum eft) innafcuntur quzdam minuta animalia quz partum expellunt. Narrant & beftiolas quada uelut lumbricos intra [pon gias confiftere atq; aliquos & euulfis fpongiis pifciculi faxaciles dcuorát. 1 Intraanimal, &c.Inteftinorum animaliauocathecPlinius. 2 Iniumentis qui male,&c.Solent uitulis,inquit Columella,nocere lumbrici,qui fere cruditatibus na- fcuntur. 3 Dicitur & xagix & mouríx,&c. Plinius: Tineam uocat, nifi codices fint mendofi:pro tznia. D De iis quz carnis uiuz humore aluntur,ut pulice;pediculo, ri- cino,& fimilibus. Ca. CCXXII Vz ex numcro infectorünon carne uiuunt, fed carnis uiuz humore aluntur,ut pediculi pulices;cimices:hec per coitum generant ca que | lendes uocantur, ex quibus nihil preterea nafci poteft. ex iis C- z ende nim neque ea qux generarint, proueniunt, nec aliud ullum animal; fed | id KoríAtg, quod funt, fordes tantum perfiltunt. Vnda maris lendes capiti deducirini P quas,inquit Serenus. Gignuntur pediculi inuiuentium hominu m capil- E lo (ueluti in capite) non in fuperficic ubi furfures confiítu ntfcd in profun- **e?- dacute,ex humoribus quibufdam calidioribus quide, fed qui minusacres ,,, iint. Pediculi etiam ex ipfa carne oriuntur ;quibus futuris emergut ceu pu- Kk iiij DEIDIEFEER' EN T 4&5 ftula quzedà (ine pure exiguae, quas fi pungas pediculi exeunt. Accidit mor E. bus hic nonnullis hominibus prz nimio corporis humore : & quidem ali- uos hacfeeditate obiiffe proditum eftut Alemanem poetam : Pherecide Syrium,& Scyllam praterea dictatorem. Diodorus pediculos facere ocy- mi cibum prodidit.Gignuntur & ex ucltis genere pediculi;funt enim ouiü quas lupus occiderit uellera, & facta ex his ucftis, loge quàm cztera aptio- ra ad pediculos procrcandos.In quibufdam item morborum generibus,co Pediculsfe-. pia nafcitur pediculorü. Genus pediculi ferum uocatü eft, durius có quod Yu in plurimis gignitur, & corpori detrahi difhicilius.Pueris pediculi in capite in oL iaa" magis proueniunt , uiris minus: omnino fceminz magis quàm mares pc- Pedieilorum | Aiculum Ícntiunt.Q uin & ex caeteris animalibus complura pediculo infe F | &enera. ftantur,ut aues: & phafianz quidem ex eis intereunt,nifi fe pulucrét. Pilos habentium;afinum tantum immunem hoc malo credunt: qui non pedicu lo tantum;,uerumetiam ricino immunis eft. Boucs utrunque id habent:o- ucs& caprz ricinos habent;pediculis uacant:fuibus quoddam pediculi ge- nus grande ac durum familiare eft:canibus propriü eft ricinus, qui ab code 2 Cynorrbaiftes. animali nome cynorrhaiftz: acce ic. Eft ucro ricinus (xeórow Graci uocat) 3 Cynomya. animal,ut inquit Plinius,feediffimü,infixo femper fanguini capite uiuens funus. atque ita intumcfcés,unum animalium cui fibi non fit exitus, dehifcitque id icio nimia facietate,alimento ipfo morics, cum diutius in fame uiuat:feptenis ita dicbus durafle traduncat in facietate paucioribus dehifcere. Nunquam in iumentis gignitur:in bubus frequens : in canibus aliquando : in quibus G omnia:in ouibus & capris hoc folum . Genus unumquodque pediculi ex corpore ipfo fui animalis enafcitur.Proucniunt largius pediculi mutatio- 4 ne aquarum,quibus lauarc fe folent ca quorum natura pediculum patitur. In mari etiam pifces hoc malum infeftat:uerum no in pifcibus ipfis, fed in limo gignitur fimile afellis multipedibus,nifi quod caudam hoc ampliut- Pediculus ma. culam habeat. Genus pediculi marinum unum elt ubique proueniens: fed pinus. maxime in foraminibus & cauernis. Q uibufdam uero pifcibus ipfis inna- 9&ap SuAxs- fcuntu r,quo in numero chalcis accipitur. Vocant & in marl pediculos;in- rag quit Plinius,cósque tritos inftillari ex aceto auribus iubent.Item,rigor cer uicis mollitur cum marinis qui pediculi uocantur,drachma una pota. Pi- Pulex mari-. fces ucl manu caperentur dum dormiunt,nifi pediculis & pulicibus appcl- (c M latis folicitarentur:nunc uero fi fomno dati immorentur, noctu ab innu- H Adios. mera multitudine illarum beftiolarum occupati abfumerentur. Gignun- tur hz in profundo maris tanta foccunditate;ut ctiam efcam de pifcc emo- litam,fi diu in imo manferit,totam corrodantatque abfumat. Et quidem fxpenumero pifcator cfcam demiffam, glomeratis undique his bettiolis, perinde ut pilam recipit. Habent thunni & gladij Circa canis exortum cir- OEflms, | Capinnas,ceu ucrmiculü quem eftrum uocant,cfhigie fcorpionis, magni- Cicpts. tudine aranci.Infeftat hoc tàto dolore,ut interdum gladius é mari exiliat: -Afilus. undc ficut [penu mcro in nauieia incidat. Pulices minima quadam putre PulexyY VM. : dine gignuntur:fedémq; fui ortus,fordes obtinent aridas. Lendes procreàt ; oui fpeciem rcferentes:crura habct pofteriora mediis longiora ,quibus fa- 6 liunt. ANIMALIVM LIB. IX. 197 A liunt. Cimices genus animalisfcetidiflimum,& di&tu quoque faftidiendü, cipice. utinquit Plinius, ex uapore quodà humidiorc ab animalium corporibus K:ees. foris collecto gignütur.Cimices qui in lectis nafcuntur;acri facultate prz- diti funt: & cum uino aut aceto epoti, adhzrentes hirudines abigere dicun tur.Fabarum cauisinclufi profunt,fiante acceflionem fepteni deuorentur, iis qui febre quartana laborant. Percuffis uero ab afpide , etiam citra fabas fumpti:olfa&u,ftrangulationibus uulux concidentes reuocant. Triti & u- rinariz fiftulz impofiti, urinz angufliam quam difuriam dicunt, leuant. Hxc Diofcorides.De cimicibus,inquit Galenus,prodidere nonnulli,quód fi ex aceto bibentur,hirudines epotas eiicidtnobis ucro, cum eas perpetuo B cx allij efu abegerimus,minime opus cimicibus fuit.Q ux de cim:cum na- tura dicuntur(ut Plinius refert)tanta authorum affeucratione comendan- tur,ut quanuis pudenda di&tu,ea praterire fas non fit. Hzc contra ferpen- tum morfus & precipue afpidà ualere dicitur: item contra uenena omnia: argumento quód dicunt gallinas quo die id ederint,no interfici ab afpide: carnes quoque carum percuffis plurimum prodeffe: ex iis quz tradunt hu- maniffimü eft,illinere morfibus cum fanguine teftudinis. Item fuffitu co- rum abigere fanguifugas adherentes; hauftásq; ab animalibus reftinguere in potu datos.Quanquam & oculos quidam his inungunt tritis cum fale A! 7 & la&e mulierum: aurécíque cum melle & rofaceo ammixtis . Eos qui a- Pii greftes int & in malua nafcatur,crematos cinerc permifto rofacco, infun^' ^* duntauribus . Cztera quz de his tradunt, uomicz & quartanarum reme- dia,aliorámque morborum:quanquam ouo,aut cera;aut faba inclufos cé- C fent deuorandos,falía nec referenda arbitror.Lethargi tame medicinz cü argumento adhibent,quoniam uincatur fomnifica uis feptenos in cyatho aqui dantes,puerilibus annis quaternos.Et firanguriz fiftulo: impofuére: adconihililla rerum omnium parens;fine ingeatibus caufis genuit . Cimt cibus aducríatur Ícolopendra,fuffitique necat. 1 Carncoriuntur. Nafcuntur quoque,inquit Pliniusiin fanguine ipfo hominis à- nimalia exefura corpus .Puftulz,lorXi.. 27 Cynorrhaiftz,à quibufdam cynomyz di cuntur,ut notat Hermolaus. 3 Koómor« Theodorus rediuum uocat, forfitan ex Columellz authoritate lib.é. Verum confiderandum ne deprauata fint quzdam Co- | . lumellz exemplaria , rediui pro ricini habentia, utiinaliislegitur. — 4 Cxotones Aedinus. in gramine oriuntur,inquit Ariftoteles. An idem fit animalis genus; an corrupta fic litera». $. Sordesaridas,xégse fne. Generantur fordibus aridi folipquit Plinius: in quibufdam exemplaribus Plinianis,non aridi foli,fed à radiis folis,legitur. 6 Pu- AN UNS lex apud Columellam in horto, pro uermiculo aut eruca. quadam accipitur, herbas Bofügce. crodente. 7. In malua,&c.Plinius.E malua cimices infundütur auribus cü rofacco. - De blattis. Cap. GC XI | | Ocquoque animalinter pudenda eft:fed propter ammirationcm na- Blatta. x prilcorü l E xxplicádum. Tenebra- 2/^e*. . turz prifcorumque curam,totum in hocloco explicad 1 Pilisopriio- 1rum alumnz blattz funt,lucémque fugiunt: in balneis maxime humido NODE e — uapore prognatz. Eft quzdam pinguitudo blattz íi caput aucllatur: hanc tritam unà cum rofacco;auribus mire prodcfle dicüt:fed lanam qua inclu- DE DIEBRERIENT!LIS fcrintpoft paulum extrahendam. Celerrime etiim id pingue tranfire in a- E nimal,fieríuc uermiculum: alij binas ternásue in oleo decoctas efficaciffi- me auribus mederi fcribunt, & tritas in linteolo imponi contufis. Blattz quz in piftrinis inueniuntur(ut Ícribit Diofcorides)interanea trita cu oleo aut decocta,aurium dolores inttillata mitigant. Galenus totum animal in Blatt molli. oleo co&tum hac efficere nonnullos affirmare przdicat.Plura earum gene ra fecerunt:molles, quas in oleo deco&tas uerrucis efficaciter illini experti Moles, — funt. Alterügenus,myloecon appellauere,;circa molas fere nafcens. Has ca 2 pite detracto attritas, lepras fanare Mufa & Picton in exéplis reliquerunt. Tertium genus,& odoris tzdio inuifum,exacuta clune;cum piffeleo fana- re ulcera tradunt,aliàs infanabilia : ftrumas,pauos, diebus x x1 impofitas, F percuffa,conuulfa,cacoéthe, fcabiem, furunculósque detractis pedibus & pennis.Nos etiam hzcauditu faftidimus : at Hercule Diodorus & morbo rcgio & orthopnoicis reftitiffe tradit cum refina & melle : humaniffimi co rum,cinerem crematarum referuádum ad hos ufusin cornea pyxide cen- fuere:aut tritas clyfteribus infundendas orthopnoicis aut rheumaticis. In- fixa utique corpori illitas extrahere coftat.Cunilz tertium genus eft quz à Grzcis mafcula;e noftris cunilago uocatur:manipulo eius abiecto, omnes etiam à tota domo blattas conuenire ad cam tradunt. Eft fimilis uerbafco herba quz fpe fallit pro ea capta. Hacabiccta;blattas in fe cotrahit:ideó- que Romz blattariam uocant: & infectorum quidem ratio talis eft. pexGxsoikg — | Blattz. regGueveidhs.Blattas interpretatus cft Theodorus. Verum co in loco S: mendofa cffe opinor exemplaria Grzca. Neque x«ea€or co in loco, neque xveotuor legendum cenfet Hermolaus,fed xeguCó,ut fit fenfus peaoxeveidhrg in braffica gigni apertum eft,quz & ipíx pennata funt.Vocantur autem prafocurides (ut ille ait) uer- miculi porros, brafficam,lactucásque infeftantes,& alia quzdam olerum. à. My- 2AMylacris- laccon,alias mylacrin. 198 Esc DXeEs ASNCISNPCACE-CPOYUM DOT ES PERGENJZERS LIBER:UCXE, Continet exanguium aquatilium differentias, fcilicet mollium, cruftaceorü,teftatorum,& que zoophyta appellantur,que omnia anonnullis etiam pifcium nomine uocantur. De his quz mollia dicuntur. Cap. CCEXXTIIL DA&X TO Vatt. C lyporum paruus breuífque & crura przlonga;cateris ediucrfo,alucus am- plus & procerior,crura breuiajita ut poteftas nulla fit ingrediedi:funt itaq; guine carent, hocunum genus pedes parte, quam priorem in co capimus; dentes,omnium maximos: polypus longos obtinct, & medios quatuor ha D bet maximos.Promufcides habent binas przlongas & afperas fepiz & lol- ligines,quibus ueluti anchoris innitantur feque ftabiliant,ne xftu maris tcempeftatéque exturbentur faxis: utque de longinquo cibum ori admo- ueantat iis polypi careht , quoniam pedesad cundem ufum commodos habeant.In cruribus geminum habent acetabulorum ordinem, à capite in extremos ufque cirros ctera omnia prater unum polypi genus quod he- ledona uocant:quod unum ex mollium numero fimplicem acetabulorum ordinem habet.Caput omnibus(ut modo diximus)inter crura continetur. Huius pars os eft, in quo dentes duo. Lingua nullisin hoc genere data eft: fed pro lingua carnofum quiddam , quo uice linguz utuntur : quo fcilicet uoluptatem eículentorum difcernant.Su pra hzc oculi bini erandiufculi: DE DIPPPRKESNGIJS uibus difcrimen exigua quadam prarftac cártilago continens cerebrum E^ paruulum.Fiftulam ante alueum,fupra caput & brachia gerunt, qua mare 1 cranfmittunt,quántum fuo admifcrint aluco quoties orc aliquid capiunt, cámque modo in dextram partem transfcrunt, modo in finiftram . Ec hac cadem fiftula polypi fuum quoque atramentum fundere affolent. Pinnu- lam habent hzc omnia circundantem alueum, ut natent & fc dirigant, (quemadmodum pifces fua cauda pene cartilaginat) fed non omnia code modo.Natant mollia tum pedibus ipfis tum pinnis. Quantum uero adin- tcriora attinet,omnibus mollibus cerebrum datum eft:quod tamen mini- me cerebrum dicitur, nifi per proportion. os gula excipit angulta & lon- ga,quam fequitur aesAofosld eft,ingluuies ampliufcula,non abfimilis aui- bus:cui iungitur uentriculus tanquam abomafum,forma clauiculz bucci- b norum.Intcflinum ab eo tenue (quod craffiustamen quàm gula eft) parte repetens fuperiorem;ad locum fertur ori uicinum,fed paulo infrà:funt nà- x que in hoc mollia turbipatis fimilia. finis enim ad principia flc&itur, con- ] trario quàm in omnibus aliis modo, ut in defcripuione confpicitur. Vifce- ne ra mollium nullis, fed habent quam ize, id eft mutem appellant: & prz: on terca atrum quendam humorem habent fibi peculiarem, cui nomen 3s, JAtramittum,. id eftatramentum,tunica contentum membranea, quod plurimum in fe- pia cft. Et hoc fanc przfidij faludfque gratia poflident:cffundunt enim fuü id atramentum omnia metu perculía, fed pracipue fepia. hoc enim cffufo humorcjaquam infufcant,fibíque nigrorem uclut feptü przponunt & tur bulentiam,quafi quo fe abfcondant. Accrefcítque hic humor denuo poft- G t AMutis. quam emiferunt,ut nunquam copia defitatramenti. Mutisin mollium ge Mvns. nere,id cft,quod ci parti proporüionatur,quz in fanguinco gencre cor ap- ellatur:id membrana continetur humidü,fub ore; & per eam gula in uen- uem pertendit,admota potius tergo. Atucro atramentum infrà contine- 3 turtunica etiam contentum membranea : polypis quidem & lolliginibus 4 prope mutim potius pofitum , fepiz uero infràad aluum & qua inteftinü petere incipit luperiora: meatiimque fuum eadem obuolutum habet me- brana qua inteflinum:atque idem foramen emittendi atramenti excreme tique eft:ea failicet parte quz fiftula uocatur, quz in fpinis pofita eft. Ha- bere faeminas omnes in hoc genere membrum uuluale apertum cft:mem- branas fcilicet in quibus oua tanquam in uulua continentur. habent enim ouum primo indilcretum,mox difcretum in plura: & pariunromniaim- H perfe&ta more ouiparorum pifcium.In fepiis & lolliginibus uulua ita arti- Itramentit. OA»$. 079 o E . culata efl,ut bifida cernatur:at polyporum ouum fimplex uidetur,ob uteri formam,quz fpecie rotunda conglobatáque eft. Differunt foeminz à ma- ribus, quód in mare meatus quidam fübditus gulz à cerebro in ima aluci pertendic;idque ipfum ad quod fertur [peciem mamma imitatur:in foemi na duplex idem illud fupráque pofità habetur.utroque tamen in fexu cor- pufcula quzdam Turo part eiufmodi fubiuncta fpe&tantur. Mollia fe- retota carnofa & tactui cedentia funtinihil enim offis,nihil fere terreni ha bere difcretum uidentur,quod dignum effatu fit: ne tamen corpus corum facile ANIMALIVM LIR. X. 159 A facile pereat,naturam inter carnem & neruum obtinent.mollis enim ut ca rojfed intédi poteft ut neruus.Fiflilis autem caro corum elt, uerum nó per directum,fed in anfractum: cutéque omnibus intecta eft , uti modo dictà cft:quzdam etiam ucluti capillamenta in corpore omnium habentur; Sc- piz quoque & lolligini & lollio partes durz ac folidx intus per dorfum & corporis prona continentur;quas non eodem appellant nominc: fed quod infertum fepiis eftfepium uocát;quod lolliginibus & lolliis,faccjid cít;gla diolum,uti infrà explicabitur. At polypis nihil huiufcemodi folidü intus; fed circa caput carülaginofum quiddam clt, quod fenefcctibus indurefcit. Mollia omnia eodem modo coeunt:oribus enim inuicem admotis , com- plexique mutuo brachiorum libidinem cxplent. ficenim coniungi necef- B Íceít, quoniam natura exitum excrementi prope os infle&cdo adduxerit, ut antca dictum eft. Pariuntea fui corporis parte;que fiftula dicitu rqua & coire ca nonnulli arbitrantur. Polypi in terram uerfo capite cocüt: reliqua mollium tergo,inquit Plinius,utcanes. Verno tempore pariunt, & fepia in primis.pariunt autcm oua imperfecta:quz uttueantur, plurimum len- toris unà cum faetu emittunt.augentur oua omnium, & accreícunt more uermium.Ouum habentomnia candidum, quod tempore arenidum eua- dit,ueluti & illud quod cruftata edunt.Sed cum genus omne cruftatum fi- bi iun&ta contincat oua;itàque foueat, polypus & fepia & reliqua generis ciufdem,oua quz pepererint;abfoluta fouent.Huius generis mas fub par- tu oua quz faemina ediderit; perfequitur fuum femen iic : reddun- C türque corum oua tanquam glutino coherentia;(id quod non nifi in fcpiis uifum adhuc eftjuerum in reliquis eiufdé generis id fieri ratio cft:) & quae uitale id uirus contigerint,ex iis enafcuntur animalcula , quemadmodum de pifcibus di&um eft. Mollia fenfibus przdita cffe omnibus conftat: iam enim fepiz & polypi odore efcarum allectati capiuntur : neque eifdem fa- poribus omnia delectantur. E genere mollium nullum eft, quod ucl uocé ucl fonum emittit naturalem. Mollia omnia carniuora funt, & fola carne ucfcuntur.Lolligines nanque atque fepiz pifces uel maiores cuincunt. Po- lypiconchulis maxime uefcuntur . Praftant mollia cum grauida funt,ut lolligines,fepiz;polypi.Durz carnis hoc genus eft,conco&tu difficile;non- nihil falfedinis particeps. At fi probe concoquatur uberius alimétu m cor- D pori prabet , fed crudi humoris plurimum creat: fuccümque craffum & tenacem . Vencrem concitare mollia in cibo, prodidit Diocles, maxime uero polypos. nidi 1 Fiftulam,&c. Videtur Theodorus in boc Ariftotclis loco, atque etiam Plinius, fiftulam hancpolypotantum tribuere; & fane perobfcure pronuntiat hzc Ariftoteles: fed longe aptus eadem in lib.de refptrationc explicat, ubi aperte mollibus omnibus fiftulam ante cerebrum ineffe oftendit. 2.— Hunchumorem pro fanguine his incf- fcfenticPlinius. 3 — Admotapotiustergo , 26; TX eec uoWor, 4 Conünctur tunica, &c. Tunicam hancin polypo 4eurx uocat Athenzus. De polypo. Cap, CCXXV; jO9lypus é molliu genere animal;ab aliis mollibus hoc prxcipue differt, quód eius alueus(quem caput polypi uocat nonnulli)paruus eft & cru- LI MÁXAT, Pobypus. DoAVTLUUf. DESUVDIPFEREJNIT L5 ra przlonga:cum czteris ediucrfo,alueus amplus eft;grura breuia. Hzc po E lypo,ut & aliis,octona(fed quatuor que in medio funt maxima)quibus ma rz nuum loco pedümque utitur. Nam duobus quz fupra os fita funt;cibü ori 2 admouet:ultimo ucro,quod & acutius & folum albicàs eft, & parte fui ex- trema bifurcatum dorfóque adnexum in coitu utitur. Polypus enim mas, ut nonnulli affirmant;in hoc fuo brachio,in quo duo ampliflima habentur acetabula,id gerit quod genitalis fpeciem refert:quod quafi neruo conftat album,porre&tum ad medium ufque brachium. Promufcide carent poly- pi; quoniam pedes ad eundem ufum commodos habet. Pinnulam quz al- ueum circundat paruam habent minimeque confpicuam.Fiftula his caua, 5 ut & aliis inanteriore aluci parte fita fupra brachia geritur. Caput polypo quádiu uiuit preduru m eft,& quafi inlatum. Tangunt ac tenent brachiis fu pinis:membranamque pedibus interiectam tota extendunt.Polypis ni- F hil folidum intus,quemadmodum fepiis fepium eft, fed circa caput carti- lazinofum quoddam eft,quod fenefcendibus durefcit-Membranam illam MÁY, quz atramentum polypi continet, uiua uocát quidam:quz in polypo fu- pra uentriculum apud mutim fita efi:continet humoremin fc nó nigrum utin fepiisfed fubrufum,quo;ut diximus, in metu utitur. Mas à fcemina difcrepat có quód capite eft productiore: & quod genitale pifcatores appel lant albidum illud fuo in brachio continet.Vefcuntur maxime conchylio- -Aliis, comple yum carne polypi,quorum conchas complexu crinium fràgunt: quo fit ut ^"OWU".- corum cubilia cognofcant qui uenantur,congeric teftarum. Trebius quo- queNiger prodidit;auidiffimos cfle concharu m polypos:illas ad tactum co primi przcidentes brachia eorum Infidiantut ergo polypi apertisimpofi- G tÓq; lapillo extra corpus,ne palpitatu eiiciatur, ita fecuri graffantur, extra- hüntque carnes:illz fe contrahunt, fed fruftra difcuncatz. Tanta folertia animalium hebetiffimis quoque eft. Hycme tempeftuofa in cauernis lati- tat polypus, & crura fibi ipfi crodit,ut tradit Oppianus. Ariftoteles autem falfo hocà nonnullis creditü affirmat.id enim à congris euenit ci: nam co- gri polypos fuperant & edunc:unde fit ut aliqui capiantur qui brachia ico 4 eriscorrofa habeant. Polypi odore cfcarum allectati capiuntur:ita enim quandoque adhzrefcunt,ut auclli inde non poflint,fed truncari potius pa- ti&tur:at uero pulicaria herba admota, protinus ab odore eius refilire dicü tur.Fronde quoque oliuz capitur polypus:& in terrà oliuz defiderio egre- ditur.Polypis coitus cum alter capite uulgo appellato in terram uerío ni- [T tibundóque explicat;porrigttque fua brachia;alter fuperuenitpaffísq; bra chiis fingulis ad fingula fubiacentis acetabulorum complexu mutuo adhz rcícit.Marem nonnulli aiuntgercre;quod genitalis fpecie referat uno bra- chiorum,uti modo diximus,in quo duo ampliffima acetabula habentur: ídque quafi neruo conftare;porrectum ad medium ufque brachium con- firmant:totumque nari faeminz adnecti.Hyberno temporc coit polypus, uerno parit. Latet circiter menfes duos.Ouum edit ucl in cubili fuo,uel in figulino;fimile labrufcz racemulis,aut fructui arboris populi alba: quod foris quidem unü,fimplex; incomptum & grande eftantus humore can- dicanté ANIÍMALIVHM LIB. IX. 260 À dicantem concolórem totum,atque zquabilem contincs. Perquam feeca- dum hocanimal eft : nam de co quod ediderit, copia innumera prouenit. ; lantáque feecunditate pendent oua per cubile,ut collectis uas impleatur longe amp/ius quàm caput fit quo contincbantur. Polypus femina modo incubat ouis,modo in ore fui cubilis aflidens,brachium fuper oua exporre é&um tenec:uel ut Plinius refert, modo in cauernis fedet, modo cauernam cancellato brachiorum implexu claudit.Polyporü itaque ouis dicbus pott quinquaginta maximc ruptis,polypuli modo arancorum perquam multi exferpunt,quorum natura figillaiim nondum in omnibus membris cofpi- cua eft,quanquam forma fatis nota apparet:fed ob exiguitatem imbecilli- tatémque copia interit.Iam nonnulli adeo fpe&antur exigui, ut nulla par- B tium conftent diftin&ione,quanuis ad tatum moucantur. Dum fouet po lypi oua;deterrimi efficiuntur: haud enim paftum prodire patiuntur. Bic- nio non amplius uiuit polypus magna ex parte:fua enim natura tabi obno xius efl: indicium autem ne bimatum com pleat effc uidetu r,quód aborti corum(qui zftate hit)ad autumnum,non facile grandem polypum uideris, cum paulo ante id tempus prxgrandes fpe&tentur: à partu ita fencfcerc de- bilitaríquetam marem quàm faenrinam ferunt, ucl ut à pifciculis deuore- tur, & facilea fuis detrahantur cubilibus:cum antea nihil tale his ufu euc- niat:tum ucro paruos nouellósque quanuis recens natos,tamen nullo ciuf- modi malo affici narrant : quinimo ualidiores effe quàm grandes confir- mant.Polypus fatuus quidem eft,cum ad manum hominis demiffam acce C datfed prudens rci familiaris,cum omnia colligat, & fuoin domicilio rc- condat:ctimque confumpferit quantum utile fit;abigit teftas, & cácrorum cruftas,& putamina conchularum,& fpinas pifciculorum. Sui ctiam mu- tatione coloris uenatur pifces:trahit enim colorem fimilem iis quibus ap- propinquarit faxis:quod idem ctiam cum mctuerit facit. Mirum quod de huius ingenio prodidit Ouidius:polypum hamos appetere, brachiifq; co- plecti,non morfíu:nec prius dimittere quàm cícam circunroferit, aut arü- dine leua:zum extra aquam. Trebius niger prodidit, nullum cfle atrocius animal ad conficiendum hominem in aqua:luctatur enim coplexu,& for- bet acetabulis, & numerofo fu&tu detrahit eum. In naufragos urinantésue impetum capitfed fi inuertatur clangucfcit uis: exporrigunt enim Íefe fc- D fupinati.Morfu non Ixdit polypus,fed fanie quadam noxia quz € corpore cius efluit,ut prodidit Oppianus. Mollium unus polypus exit in ficum, eraditur per alperiora,uitat [cuia.In cibo datus, uenerem cocitat omnium mollium maxime: iurulentus aluum reddit humidam, fi uehementer co- quatur.De polypo & hzc traduntur:murià ipfum ex fefe emittere, & ideo non debere addi in coquendo:fecari arundine:ferro enim infici uitiumque traherc.Polyporum genera plura funt:unum cofpectius & maximum: cü- ius gencris qui propeterram degunt, maiores funt quam pelagi] : alterum corpore exiguo uarioque ct, cibo ineptum:aliud quod hcledonam uocat, Jeledona. crurum prolixitate diuerfum (crura enim habet longa) & quod unum ex mollium numero fimplicem in brachiis acetabulorum ordinem habeat: Ll ij DE'DIPERERENZATLG Boetena, — Ad haec polypi genus eft quodalij boletenam, alij ozolim dicüt, Plinius o- E Ox»olis. zxnam dictam àgraui capitis odore putat:ob hoc maxime murenis ci co- oils fcétantibus, Pollux & ozená & ofmylian uocari tradit, polypi genus quod vlt. - 4 . $ . ^ i inter caput & cirros brachiiuc,fiftulam gerit,qua tetrum emittit odorem: quod mznulas fepiolásque ucnatur;ut inquit Ariftophanes.Duo item ui- Nautilus. Nuxsue — AUEUE genera conchis inditaquorum alterum nautilum & nau ticum uo- Oum polpi. cant:alijouum polypiforma polypo fimili. Tefta iisut pectunculis conca- ua,necita tamen deítinata ut ei inhzreant.Szpius hi iuxta terram pafcun- tur:unde euenit ut fluctibus iactati,in aridum elidantur,tefta dilapfa nudi capiantur,aut in terra emoriàtur . Conllàt exiguo corpore;facie fimili bo- lecenis:polypus hic nauticus,natura & uite muneribus fingularis cft:naui- gatenim pcr maris fumma elatus deimo gurgite:cffert fe tefta inuerfa , uc Inter duo pri- afcendere poflit facilius, & inani fcapha enauiget:ubi uero emerferit, con. F ma brachis.— cham reuertit.Habcet inter fua brachia membranulam quádam annexam Plinint,ut in- f rnilem iis quz digitis infert palmipedum continentur:ucrum illz crat- id fiufculz funt, hzc prztenuis eft, & aranez fpeciem imitatur : hac ueliticat cum aura infpirat : cirrósque pro gubernaculis utroque demittit latere : fi quid metucrit,concham protinus marireplet,atque ità demergit.De gene ratione incrementóquc cius cochz;nihil adhuc exploratum habemus, in- quit Ariftoteles:uidetur tamen non ex coitu gigni , fed ut czterz conchz prouenire:nec uero an concha folutus uiuere poflit, certum adhuc eft . Eft & alius polypus, qui cochlearum more filicco tegmine ità muniatur , ut Nauils.— punquam cgredifolcat,fuáque interdum brachia exerat. Hzc Ariftotcles. Pompih. — WU unlonPlinius ab aliis pompilon uocari tradit. Supinus hic, inquit, in G fumma zquorum peruenit;itafe paulatim fuorigesut emiffa omni per fi- ftulam aqua , uclut exoneratus fentina, facile nauiget : poftea duo prima brachia retorquens,membranam inter illa mirz tenuitatis extendit: qua uclificante in auras, cxteris fubremigans brachiis, media cauda ut guber- naculo fc regit:ita uadit alto liburnicarum gaudens imagine: fi quid pauo- ris interueniat,haulla fe mergens aqua. Nauigera fimilitudinem & aliam in Propontidc uifam fibi prodit Mutianus:concham efle acatij modo cari- Nawplium. — natam;inflexa puppe;prora roftrata:in hac condi nauplium, animal fepiz fimile ludendi focietate fola:duobus hoc fieri generibus : tranquillo enim uectorem demiílis palmulis ferire ut remis: fi uero flatus inuitent, cafdem 6 inufu gubernaculi porrigi,pandíque concharum finus aurz : huius uolu- H pratem effe ut ferat, illius ut regat:fimülque edem defcendere inclufo fi- xoufuy, —— nu,Huctu haufto territam uifu forte trifti. Polypo fimilis chelido cft;id eft, 7 Hunde. — hirundoyjinquit Diphilus:shumentibus membranis uolant in mari hirundi xoudtr 22- pes,utficcis inter te&ta uefpertilio. Volat hirundo fane perquam fimilis uo EAE lucri hirundini,ut inquit Plinius:Sublimífque adeo uolitat cum maiorem pifcem metuerit,ut haudquaquam marce attingat:aluisque in uolatu fefe attollit quàm miluus,non tam alte tamen quàm lolligo.Et pinnis flridere Íentiuntur hirundines in uolatu:funt enim his penna latz & longz. Acu- leum quoque gerit hirundo ucnenofum,inquit Oppianus: In cibo humo. 1Ccnài A B ANIMALIVM LIB. X. 20t - rem corpori przbet chelidon,qui colorem reddit bonum,fanguinífq; cx- crctionem mouct;ut author eft Diphilus. Ac Xenocrates chelidonas uiro- fo faporc efTe prodiditmalumque procreare fuccum. 1 Crurabreuia,&c.Crurapolypi,crines uocat nonnunquamfPlinius. 3» Vlti- mo ucro, &c.Hunc polypi pedem,ni fallor,Plinius caudà uocat.lib. 9. Cauda,inquit, utitur,quzeft bifcula & acuta incoitu. 3 Fiftulahis,&c.Eft polypo fiftulain dor- fo,inquit Plinius. 4. Polyposfuperant, &c.Oppianus quoque delcribit pugna po- lypi&murenz:& polypi,& carabi. 5$ Pendenr oua,&c. Pariuntoua tortili uibra- ta pampino,inquit Plinius,tànta faecunditate ; ut multitudinem ouorum occifi non rccipiantcauo capitis, quo prezgnantestulere.— 6 /— Eafdem inufu, &c. Sinon ez- dem fint , at certe fimiliter nauigarc uidentur concha quz ueneriz dicuntur. De qui- bus Plinius:Nauigant ucneriz,przbentésque concauam fui partem, & aurz opponc- tes,per fümma zquorum uclificant. In nonnulliscodicibus habetur, nauigant cx iis nerites,&c. 7. Chelidoneft, &c.Suntquiexiftimentchelidona,hirundinémue Ari- ftoteli & Plinio pifcem fignificare. Athenzi uero chclidona alterius efle generis : id quod mihi quidem nullius ueteris fcriptoris authoritate conftat. Preterea quo modo pifcis intelligi poteftfruolucri hirundini perquam fimilis uolitetzut fcribit Plinius:Sa tius itaquc uifüm nobis eft hirundiné polypis coniu ngere,quàm pifcium gencribus: maxime cum A riftcteles ipfe hirundinemà pifcibus feparare uideatur cam,quz fub- limis uolat,& uolatu ftridorem emittit. De fepia. Cap. CC XX WV. Mollium genere funt & fepia,lolligo,& lollius,qua à polypo differüt; co quód corum alueus amplus fit,crura breuia, ita ut poteftas nulla fit ingrediendi . Ipfa autem inter fe difcrepant, quatenuslolligo longior, fe- Crincs; Veneri con-. che. iNerites, ' ' Sepid, T W7i&s " Loi igo, T ét ie. Lolliss, c ^ C pia latior eft: lolligine uerolonge erandior, qui lollius nominatur: Íed fc- 14-5. D I pias quoque aliquas in bina augeri cubita notum eft. Scpizlolligini, & lol lio durum quiddam,ut diximus, ac folidum intus per dorfum & corporis prona continetu r,quod non codem appellant nomine: fed quod infertu m lcpiis eft, fepium uocatur:quod lolliginibus id £ígorjid cft; gladiolum. Diffe runtenim qua fepiu m robuftum latimque eftGinter Ípinam & os mediam . ! | - : 0 1 [te : E zip ! PE: pre fe ferens naturam , fungofam intrale compiectens & friabilem cor Gladiolus: pulentiam Gladiolus ar&tior & cartilaginofior cft.Forma etiam difcrepàt, roalueorum modo quibus inferta continentur. Sepiz quoque lolligines & lollij peculiares binasfortiuntur promufcides,logas, alperiufculas, qui- bus capiunt & adoraadmouent cibos:iis etiam quoties tempeftates urget, ad faxa aliqua adherentes;fe ueluti anchoris iadtis ftabiliunt. Non fimili ut polypi modo conftant,quoniam uim nandi tantummodo habent, cum po lypi ucl ingredi poflint habentenim pedes éxiguos & breües,fupra dentes, Ícnos,corumque duos nouiflfimos maiores:reliquos autem octonorü duos infràájomnium maximos. Pinnula quz alueum circundat, fepiz angufta, uz lolliginilatior eft. Inter marem & feeminà tam inlolliginum quàm DANN genere,hoc intereft,quód foemina inteftina continet d uo ucluti mammas,qua fi aluo diffecta infpectes, facile uideris: mas omnino iisca- 2 ret.Et praterea fepia mas uarius magis quàm foemina, dorfóq; atriore eft: & partesomnes afperiorcs habet quàm taemina,& lincisinterucnientibus uarias, & caudam quoque acuuorem. Mas quoque iuuantior & fortior cft, Ll iij Sepium, XuTHOY. ^ - DE' DIPERERENSDIUIS conftandzque maioris.cum enim fepia icta cft tridente,mas foemini adiu E uat:feemina mare percuflo,fugam arripit.Foeminz uulua ita articulata eft, ut bifida cernatur, & propterea oua gemina apparent. Oua habet fcpia can dicantiagrandini fimilia,multa:atramentum quod uocant, fepia plurimü habet:quod in fepia aliter atque in aliis,infrà continctur ad aluum, & quà inteftinum pcterc incipit fu periorazmeatiimquc fuum eadem obuolutum habet membrana qua inteftinum:atque idem foramen emittendi atramé- ti excrementíque cfL,ca fcilicet parte qua fiftula uocatur,quz in fupinis po fita efl,uti antea di&um eft. Cocuntfepiz & lolligines ora applicantes, & brachiainter fe complectentes natantéfque in aduerfum:narem etiam di- Fiflula, cam in narem inferunt.Parit femina ca fui corporis parte quz fiftula di- Quai, citur:qua & coire eas nonnulli arbitratur. Fert utcrum Ícpia uerno tempo- rc, & cum primis ucrno temporc parit. Parit & omnibus anni tempori- F bus, perfeuerátque in edendo ouorum numero dies quindecim . Quoties autem ediderit oua,mas àueftigio fequés humorem factificum ouis fuper- infunditatque ita cfüicitur ut folidefcant:incedere nanque coniugatim fo- lenc.Parit fepia iuxta terram ferc inter algas & arundines, & f1 quid agge- ftum tale inic&um fit;ut farmenta aut lapides , aut quzlibet alia materiei congeries.Et quidem pifcatores de induftria fafces farmentorü difponun. Enicitur aluum per interualla reprimens;infpergítque atramentum intcr- pofita quiete,utpote cum non nifi cum labore emittat, Oua quz fepiz e- dunt,magnitudinem myrtorum magnorum,aut acinorum uue minorum mox intra diem decimum capiunt & nigrefcunt :emiflo enim atramento parentis in&ciuntur.Cohzrent etiam inter fe ad fpecié racemi cuncta, nec G facilealterum detrahi ab altero poteft:mas enim humorem quendam mu cofüm mittit,cuius lentore tenaciter oua fibi cohzrefcunt;ac crefcunt etià ex hoc,cum primum edita candida fint atque exigua: mox atramento per- fufanigra maioráque redduntur. Cum proles iam intus conftiterit, tü ru- pra oui membranula,fepiolz excluduntur: quz fi quis prole iam perfecta difciderit oui membranam, ftercufculum emittuntfuumque pra metu co lorem immutant ex candicante in rubriufculum . Sepiis uiuendi fpatium breue:nam,exceptis paucis;bienniu m non com plent : Scpias tamen non- nunquam in bina augeri cubita notum eft. Mollium aftutiffima fepia eft. fola hzcíuo utitur atramento non modo cum metuit, uerum etiam abíco H dendi caufa: & cum progreffa paululum fe oftenderit, redit in atramentü: uenatur etiam fuis illis przlongis prztenturis, non folum paruos pifcicu- 5 los,fed mugiles ctiam [epius:& malorcs quoque nonnunqua cuincit. Süt qui fepiam quoque polyporu m morc, colorem fibi contrahere fimilem lo coin quo uerfatur,confirment. Morfu non ledit fepia, fed noxia quzdam faniesé corporc cius cflluit.Sepiajinquit Diphilus,elixa, tenera cfficitur,o- ri grata,concoctu facilis & aluum leuiter mouet. In cibo dátur fepiz cum olco & fale & farina decoctz.Succum gignit fepia, qui fanguine extenuet, & hzmorrhoidum fluxum proritet.Sepiz coctz atramentum, inquit Dio fcorides,egre concoquitur,& aluum emollit. Oua Ícpiz urinam mouent, rcnümq; A ; ANIMABNLVM- LIB UEM renümque pituitas extrahuntjiplófque renes purgant. Sepium quod in iis durum & teftaceum eft,uiribus fimile cft oftrcarum teítis,fed partium ma gis tenuium:exficcat itaque & abftergit. Quocirca collyriis ex co forma- tis palpebrarum fcabriciz quz fycofcs uocantur, perfricátur. Dentes quo- que fplendidos reddit. In alopeciis przparant cutim fepiarum cruftz fari- na medicamentis. Oculorum tumorem ruborémque fepiz cortex cum la &e mulieris illitus fedar, & perfe fcabricias emendat: inuertunt itaque gc- nas id agentes,& medicamentum auferunt poft paulum, rofaccóquc inun gunt, & pane impofito mitigant noctc.Eadem cortice & nyctilopes curan 4 tur in farina trita, & ex aceto illita. Vfto fepio utimur, inquit Galenus, ad B e uitiligines & ephelin, furfüres & fcabiem : fali uero foffili admixtum, un- gues oculorum eliquat:ucl,ut habet Diofcorides, clotum in medicamenta oculorum additur. Contra albu gines,in oculos iumétorum cfficaciter in- fufflatur:pterigia oculorum abfumit cum fale foffili tritum & impofitu m. Medctur lenugini caterífque uitiis ex offibus fepiarum cinis. Idem carnes excrefcentes tollit, & humida ulcera. 1 Inteftina duo,forfitan, internas partes duas, $vzfee, quafi $dPzfyx, — 2 Sepia mas uarius. Sepiarum generis mares,uarij & nigrioresiinquitPlinius. 3 Venatur etiam,&c. Quibusartibus captet pifciculosfepia,explicat Oppianus. 4 —Vítofe- pio, &c. Diofcorid. Vftum in fua tefta donec id quod cruftofum eft abícedat poftea trirum. Dclolligine & lollio. Cap. GO NX WHLB EN nigrum niueo portans in corpore uirus 112, Lolligo. E molliü genere, fepiz fere fimilis eft:fed difcrepat,quód Lolligo, fepia latior cft,uti modo diximus,lolligo longior, & toto corpore mollior r5. quàm Ícpia. Praterea gladiolus, qui in lolligine eftarctior & cartilagino- fior cft quàm in fepia,quod fepium uocari diximus. Pinnulam habet non anguftam adeo,fed latniorem quàm polypus aut fepia: neque per totum al- ucum circumactam,fed de medio orfam.Promufcidem habct cam quz in dextra parte cít,longiorem.Bina habet uentris conceptacula,ut & alia, fed alterum minusingluuiem imitatur. Atramentum illud fuum fuprà conti- net apud mutim, cum fepia infrà ad aluum habeat : idque non atrum, fed fubrufum potius habet.Hoc metus caufa emittit ut polypus. Q uin & me- D tuscaufa uolatlolligo, & longius altéque extra aquam fefe effert. Lolligi- nes euolare ex aqua traduntur, tanta nonnunquam multitudine, ut naui- gia demergant. lolligo uolitans, tempeftatem prznütiat. Inter lollizinem marem & faeminam hoc intereftquod faemina inteftina continet duoue luti mammas:quz fi aluo dilecta infpectes, facilc uideris: mas omnino iis caret. Coeuntlolligines, ut de fcpiis dictum cft: pariuntque in alto. fola e- 1nim ex hoc genere pclagia eft lolligo:conferti mque ac continuum jis ouü quale fepiis cft. Ecuiuendi quoque fpatium, ut fcpiis brcue: nam, exceptis paucis)bimatum non complent.Lolligo,ut Diphilo placet, concoctu faci- lior eft quàm fepia;atque ori grata. Lolligine uerolonge grandior cft, qui lollius nominatur:quippe qui uel in cubita quinque E Facie quo- iiij D nteflina ; 0 v6 pouti (upra, Lollius, 1 6b Xue. Tei vaziSu- peovmquit Á- then&us. DE DIERERENYSGLS que à lolligine diffidet: pars enim lollij quz exitin acutum, latior eft: pin- E nulzx etiam circundantes illz totum in lollio ambiunt, iun&z perpetuzq;, cum in lolligine partem aliquam relinquant. Colore fubrufo cft: dentem habet utrunque nigrum, & accipitris roftro figura non diffimilem maiore fupràinfrà minorem.Difciffo aluco uctriculus fuillo fimilis uidebitur:pe- lagiuscft non alio modo quàm lolligo. 1 Hocinloco wc habetur,non 7wv31& in exemplaribus Gracis. 2 Lollius à lolligine an fpecie differat,an folo fexu , quod fcilicet lollius mas fit, lolligo feemi- na,confiderandum: uidebitur certe cadem fpeciesex Ariftotele cà lib.hiftor. 4, quàm quarto de part. : De lepore marino. Cip. "CCXXVIIL I: Lepus mari. T. Olligini paruz fimilis eft lepus marinus, ut Diofcorides author eft: ut A«nis 3uMis ]. ucro alij,pecie fimilis cft cochlez tegmine nudatz. animal paruum,fe "ns rc inter lolligines autlollios,aut certe fepias repertum:fepe etiam unà cum apuis capitur,odore tetro. In noftro mari,inquit Plinius,offa informis,co- lore tantum lcpori fimilis: in Indis & magnitudine, & pilo duriore tantü. Magni maris lepus (nam alterum quiin alio mari nafcitur, ante dixi, in- quit 4Elianus) ex omni parte ad terreni. fimilitudinem accedit, prater pi- los.Nam terreltris pili & molles funt, & ad tatum haudquaquam refifte- tes:contra huius fpinofi & ercétijhüc qui tetigerir,leditur. In fumma aqua natare ipfum,nonin altitudinem demergi dicuncceleri autem & cocitata natationc uti:ad capiendum có difficillimum cffe,quód neque in rete inci- G dit,neque ad linez efcam accedit: cü morbo afficitur, natare nequit fimul & funditus cxpellitur atque ciicitur: quifquis tum manum ad eum admo- uct,nifi medicamen adhibeatur,perit:ac fi hunc bacillo tetigerit,hoc idem periculum ei procreatur,quod bafilifcus baculo ta&us affert. Quem lepo- rem marinum uocant,ut pro lidit Apuleius,cum fit cztera exoflis, x 11 nu mcro offa ad fimilitudinem talorum fuillorum in uentre eius connexa & cathenata func quod foli illi,quod fciam;proprium eft. Venenum cft aliis in cibo datus lepus marinus;erodendóque interimit: aliis etia uifus. Siqui- dem grauidz ft omnino afpexerint feminam duntaxat, confeftim naufea & reduntatione ftomachi uitium fatentur:ac deinde abortum faciüt. Re- medio eft mas ob id induratus fale, utin brachialibus habeant. Fadem res Diphilus pro- in mari & tactu quidem nocet: uefcitur co unum tantum animalium , ut H didir, fcarii pi- - n intercat mullus pifcis,& tenerefcit tantum: & ingratior uiliórque fit. dH um Homines quibus in paltu cfb/pilcem olent: hoc primo argumento uencfi- leporepafi, cium id deprehenditu r. Cxtero moriuntur totidem dicbus quot uixeritle pus:incertque temporis uencficium id effe author eft Licinius Macer.In Indiaafirmant non capi uiuentem:;inuicémque ibi hominem, illi pro uc- neno effe:ac ucl digito omnino In mari tactum mori: cfe autem ampliore multo ficut reliqua orbis eius animalia. Oleum in quo inco&tus fit mari- nus lepus, ne pili renafcantur cfficere nonnulli prodidere.Ita Galenus.Dio fcorides hoc cficere leporem ipfum marinum, aut per fefe tritü atque im- pofitum, ANIMALIVM LIB. X. 103 A pofitum,aut cum urtica marina, prodidit. Lepus marinus, inquit Plinius, ipfe quidem üenenatus eft:fed cinis eius in palpebris pilos inutiles euulfos cohibet: & ad hunc ufum utiliffimi minimi.Enterocelz lepus illinitur tri- tus cum melle. In leporis marini fanguine & felle uis pálothri eft: uel fiin oleo lepus hic necetur. Sed de mollium generibus faus dictum iam eft. De cruftatis. Cap CCXXIX. (( Ruftataingenere animantium cxágui funt, quz cutis loco cruftis te- Croflata: nuibus,duriufculis tamen & teftz fimilibus, operiuntur : intus aut€m waaaxdepa- '1 molle carnofíimque continent, durámque illud corum tegmen non tam xe. B fragile quàm collifile eft:quale cancrorum genus & locuftarum eft . Sum- ma corum genera quatuor numero funt. Genus unum xaea.£or, id eft,locu- fta eft:alterum,quem xeuorjid cft,gammarum uocant: tertiü genus fquilla eftxasísappellant:quartum cancer, x&gurov Graeci dicunt. Ita. Ariftoteles: uerum aliter alij cruftatorum genera enumerant. Plinius, Cancrorum ge- nera (hoc etenim nomine, arbitror, pro cruftatorum genere abutitur) ca- rabi;aftaciymzz,paguri;heracleotici,leoncs,& alia ignobiliora. x x x nan- que eorum fpecies effc tradit.Galenus malacoftraca;inquit,id eft;cruftata, altacus,pagurus;cancer,carabus,fquilla,cammarides . Speufippus fimiles cffc dixit, aftacum,carabum,cancrum, pagurum, nympham & arcton, id eft,urfam.Diphilus oftracoderma uocat aftacum,carabum, carida, id cft, Íquillam,cancrum,leonem. Singula hzc cruftatorum genera, inquit Ari- ftoteles,in plures fi pecies diftinguuntur,qux non modo forma,uerum ma- C egnitudine etiam multo inter fe differant : alia enim magna, ália parua ad- modum funt. Genus igitur cancrarium & locuftarium (quod x«ex.e34«s di cunt) fimilia inter fe funt,eó quód utrunque brachia forcipibus denticula- tis habeat,s^as uocant:fed hc non ingrediendi caufa habentur, fed ut iis chele, ias. quafi manibus capiant & retineant: oríque quod ceperint , admoucant. Quamobrem contrà quàm pedes ea fle&ere folent:hos enim in cauum, il lain orbem fle&unt & circumagunt:fed intercft,quód carabi caudam ha- o . bent,cancri non habent. Squillz à cancrario generc differunt,eó quod cau dam habeant: à locuftario uero , quód forcipe careant , & plures habeant edes . Cruftatorum partes fupinz & quz circa caput funt, ità fé habent, D ut ad recipiendam reddendámque aquam branchiarum fpecie condit 2 finc Fiftula etiam his data eftjqua humore quoq; unà cum cibo admiflum rciiciant.Q uz ucro inferiores funt partes, in locu flario praferim genere, foeminis tabellatiores funt , in quas & oua deponunt cum pariunt; ubi & oua ipfa feruantur : at cancrorum fceminz operculum illud applicatile (quod iziféyux uocant) in quod oua deponunt, & quà egerunt excremen? tum,amplius & intcrioribus partibus magis hirtum quàm mares habent. Cruftataomnia ingredi poffuntjitaque pedes complures obtinuerunt : pe- desomnibusin obliquum flcctuntur, codem quo infe&tis modo: at denti- culati illi forcipes,quibus faltem adfuntinterne fle&ütur. Oculi iis omni- bus duri, & apti tum intro tum foras.tum etiam in obliquum moucri:pal- DE DIFFERENTIIS pebram ucro ex iis nullum habet. Aquam omnia eius generis ore accipiüt, E. quam per partes illas afperiufculas,quas branchiarum [pecie conditas effe ! diximus,rurfum egerunt:quz partes omnibus quidem infunt: fed locufta lurcs habet . Dentes omnibus primores bini, & in ore caruncula quedam linguz cfhigie conftituta eft:tum ftomachus ori continuo iun&tus,exiguus pro portione fuorum corporum magnitudinis, & in cacris breuis adeo, ut protinns uenter os excipere uidcatur.Hunc cxcipit uentcr, in quo locuftz & cancrorum nonnulli dentes alios habent: quoniam fuperiores illi non fatis ccare queant. Mox à uentrejinteftinum fimplex rectum, quod locu- ftaceis & fquiliis re&àin caudam finit,qua excremcta emittunt, & oua pa riunt:cancris autem;qui operculum illud applicatum gerunt;in medio ap- plicaminis ipfius:uerum iis quoque parte exteriore qua oua pariunt deti- F De bi plea. nit.Habentin hoc cruftaceo genere mares tenues genitales meatus:foemi- sidess lb. 4. oe uuluas membraneas ad inteftinum,bifidas fiffasque hinc atque indejin zd quibus gignitur ouum.Forminis enim huius generis,locus ouis deputatus, lium JAri[lo--— . acd can o ni. iuxta inteltinum omnibus eft.Et quam uízw, 1d eft, mutem appellant am- Míme, Matis, plius parciusuc habent hec omnia genera.Humida corpulentaque ea pars cft: tendítque per eam mediam ftomachus fiuc gula: eíque parti propor- tionatur,quz in fanguineo genere cor appellatur. Q uz crufta operiuntur, ctiam olfactum fenfus habere conftat:odore enim cfcarum alle&tata,non- nunquam capiuntur:nullum cruftatum ucl uocem, uel fonum aliquem e- mittit naturalem.Coeunt crufta operta,utlocuftz;aftaci,& fquillz & hu- iufmodi reliqua,more quadrupedum retro mingentium:fcilicet ut foemi G na caudam fupinà exponat:mas fuam fuperponat & applicet. Coire folent ineunte uere iuxta terramzam enim coitus omnium id genus uifus eft:in- terdum etiam cum ficus maturefcunt,coire incipiunt: cancri autem parte . priore copulantur,fua illa opercula mutua confertione com ponentces:me- brum autem quod masin foeminam inferatnullü omnino habetur. Cru- ftata ucluti locuftz cum per coitum concocperint, otfa gerunt fere tribus menfibus his,Maio,Iunio,& Iulio:tum deinde fub aluo in rugas oua depo- nunt,putamine duriufculo inte&ta:quo in loco more ucrmium augentur: incrémentum enim corum oua foris recipiuntficut piícium.Fit Igitur lo- cuftarum ouum arenidum in. partes o&o deductü : touimq; quafi fpecies uuz confiftit:fiunt autem oua maxima,non qua iuxta meatu,fed quz mc- dia fita funt:minima que nouitfima continétur.Magnitudo minimis quà- H tagranis ficuum cíl:nec meatum ipfum ullla contingunt, fed per medium hzrent cartilagineis quibufdam appendicibus quz per id tempus augétur, atque ouorü capaces redduntur:partus enim 1n ils quaf1 in farmentis qui- buídam recipitur.Locuftz ad hunc pariunt modü:mox ubi ca fui corporis parte intra diem uigefimum maxime oua concoxcrint, abigunt uniuerfa, in idémque glomerata codem modo quo foris congefta apparent: cum ex iis locuft proueniüt, intra diem maxime decimumquintum, & [pe mi- nores quàm ut digiti magnitudinem expleant,capiütur . Excludunt igitur oua ante arcturum:abigunt iam concocta atque abfoluuntab ar&turo. Squillz ANIMALIVM LIB. yx. 104 A Squillz gibbx uterum menfes circiter quatuor ferunt. Locuftz af, peris fa- xofisque proueniunt:aftaci leüioribus.Neutrum genus limofa amat.Lito- rà potius uernis hybernísque temporibus expetunt: conferunt fc in altum zftate:xuidelicet cum aliàs caloré,aliàs frigus perfequuntur. Natant omnia fuis cau dis,celerriméque retrorfum;pinnarum caudz adiunctarum bence- ficio.Conduntur hyberno tempore: & locuftz quidem & cancri crufla fua exuuntur per uer,quemadmodum angues membrana uernationis quam fenectutem uocát:cum uero exuunt,mollis admodum crufta fubnafcitur. Crultacca omniuora funt:quippe quz & lapillos & limum, & algam deuo rentatque ctiam ftercus(ut cancri faxatiles) & carnes etiam nimirum ap- B petunt.Omnia cius generis hyeme leduntur, autüno & uere pinguefcunt, & plenilunio magis. Q uz crufta intecta funt,tunc optima funt cum gra- uida,ut in locuftaceis & reliquis eiufmodi patet. Duram omnino carnem habent,ut teftacea, & quz concoctu difhilis fit, multumque nutriat, nec facile corrumpatur.Non parü falfi in fe continent fucci: ut teftacea, minus tamen quàm illa:quin & caro eorum non aliter atque teftatorum in aqua fi coquatur,fuccum illum falfum exuit,aluámque fiftitzaffa tamé,ut Mnc- fitheo placuit;clixis meliora funt. 1 Fragile, Seevsir,collifile,8A«szr. Plin. uero locuftas crufta fragili muniri dixit. 2 Fiftulacetiam,&c.Locus hic apud Ariftorelem mihi quidem fufpe&us eft: tum quód nequein libro De refpiratione,ubi hzc apertius tradütur,nec ufquá alibi (quod equidem meminerim)ullam cruftatis attribuat fiftulam: tum etià uetus interpres hoc in loco nihil habet de fiftula. Perpende le&or. C De locufta. Cap. GOUO X XX 1 ( ^Ruftainte&orum genusunum locufta cftwescor Graci dicüt : cui fi- Locefla: mile genus alterum eft, quem aftacum uocant.Diftert isàlocufta, che Kapat". larum uarietate;atque etiam quibufdam aliis diferiminibusquanqua non pe multis.Locufta omnisforcipem dextrum grandiore ualentiorémque ha- ftw. betzaftaci uero non certum,fed alterutrum zquc(utfors tulerit) forcipe ha bent grandiorem,tam mares quàm foeminz. Pedes locuftis utroque ex I2- Poe tere quini , ultimis illis adnumeratis , qui in forcipem exeunt denticula- 3 2 tum. & inhis, quz brachia chelzüe dicuntur longa funt , pedes ucro par- ui. Corpus totum his longum eft , & cauda quoque, &in cauda pinnz D quinzadfunt. Hac natat, & in natando illi qua(i remo innititur. Cornua ante oculos bina,longa & afpera,quibus alia minuta & leuiora cornicula 5 fübiacent:corpus denique totum aculcatü habet, & afperum. Differt mas locufta à faemina:quód foeminz primus pes bihidus cft,mari fimplex.Pin- nz etiam qua in his parte fupina geruntur foeminz,maiores,& qua collo proximz funt minores habentur:mari omnes zque minores, nec ufquam per diminutione diffimiles. Ad hzc mariin nouiflimis cruribus uclut cal- caria maiufcula prominet acutaquz foemina parua habet & leuiora. Par- tes illas quz branchiarü fpecies referunt, locuftz plures habent quim alia. Détesin ore locuflis primorcs binimagni & caut, in quibus & humor co- tinetur. Caruncula eft inter dentes, lingux reprefentans cffigiem , quz & DE:DIFEERENTIIS dentibus adne&titur:& gula ante uentrem exigua eft: ed quam habent co- E Ípicuam foli in cruftatorum genere.Mox iuentre re&um inteftinu, quod rectà in candam finitquà excrementa emittunt, & oua pariunt . Locuftis meatus quoque à pe&tore pedens;ad excremti oftium pertinet,qui faemi- nis pro uulua eftzmaribus pro genitalis Íeminis receptaculo fufficit. Mea- cic ad carnis partem cauam continetur, inteftinum uero ad deuexam, ita ut media caro interiaceat. Nulla maris meatum ac foeminz differentia diftinguit:quippe cum uterque tenuis fit & albidus: & humorem intra fe continens pallentem:uterque ctiam ex pe&ore pendet. Maribus fanc pre , ,, teminis propriain pe&oris carne bina quzdam candicantia conftant dif- Formág ,"lÀ creta à cseteris partibus,colore formáque;promufcidi fepiarum proxima: TUR Sj? uerum haectorta in uertiginem funt,morc papaueris buccinarü : quorum E acp fm origo cft ab acetabulis,qua fuübdita partibus nouiffimis ordinantur. Hic quoque caro cft,fanguinco colore rubra & tactu lento;nec fimili carni (cft autem locuftz caro copiofior quàm in cancro). Ab hoc qui in pectore eft anfractujalter OR. a linez loríue fefe porrigit:fub quo duo quzdam feminis genitalis coceptaculajinteftino anne&tuntur.H c in mare:Foemi- £i mi 5, I autem ouum rubidum parit, membrana obuolutum pratenui, uétri & di uiu, id Utrique inteftini lateri annexum;atque ad carnem ufque adhaerens. Partes efl, ad carne has habét interiores atque exteriores. Coeunt locuftz, uti modo diximus, wfque illi ro- more quadrupedum retro mingentium, fcilicet ut foemina caudam fupi- tenfum, nam exponat,mas fuam fuperponat & applicet. Oua gerunt fceminz tri- bus menfibus his, Maio,Iunio,Iulio:tü deinde fub aluo in rugas deponunt, G quas zf/es uocàt. Crufta fua exuuntur & locuftz & aftaci,aut uere aut au- tumno poft partum,quemadmodum angues per uer membranam quam fenectutem uocant:non tamen fimilis atque in anguibus exutio fit. Iam e- nim captz funt locuftz mollem habentes füperiorem thoracis parté,quód crufta iam circunrupta detractáq; effetinferioré autem duram,quia no- dum effet difrupta.Latentlocuftz: menfes circiter quinque.Proueniuntlo cuftz afperis faxofisque locis,ut circa Sigeum & Athon: aftaci leuioribus: neutrum genus limofa amat:locuftis omnibus uita diuturnior data eft. Pa fcuntur locuflx uenatu pifciculorum circa fua cubilia, quz in alto locis a- fperis faxofis cauernofisque faciüt. Pifces etiam uel maiores euincere pof- 4 funt,ut murenas;ut congros:nam elabi non queunt propter cruftz afperi- tatem.Contrà,locuftis polypi fuperiores euadunt:& adeo, ut fiuel eodem H. in reti fenferitlocufta polypü;prz metu emoriatur.Tardius fuper terram reptat locufta:incedítque fua natura ante cum nihil metuit; demiflis in la- Kaj uaxogy tCIa cornibus:at ubi metuit fu git retro,longéque fua cornua porrigit. Cz- Jioxerritdoid terain aquis natancinquit Plinius:Locuftz reptantium modo fluitant: & eo; [éa; lonei- iu pauore oblique in latera procedunt : pedésque his dati natatus pouusq Eri ER rt greflus caufa,ut Ariftoteles prodidit.Dimicant inter fe morc arietum,cor- cistübur, Dibus: qua extollentes uibrantésque feriunt aduerfarium: unum hoc ani- malium nifi uinum feruenti aqua incoquatur,fluida carne non habet cal- Elepantus,. lam.Inter marina funt elephant locuftarum generis nigri, pedibus qua- tcrnis À NI M;AILTV:M:-E fBz co X. 20$ À teris, bifulcis. Prxterea brachia duo , binis articulis,fingulisque forfica- lis denticulatis. 1. Carabus, Aftacus di&tus eft ab Archeftrato;& à Diphilo ee Qzigo. 2 — 1n cau- regqatQy. . da pinnz,&c.Carabi,inquit Plinius,à caeteris cancris cauda diftàt. — 3 Corpus de- nique totum aculcatum,&c. Hinc crudele Tiberij Caefaris facinus apud Suetonium, quilocufta os pifcatoricuidamlacerari iuffit.. 4/— Maiorescuincere poffunt; &c.Lo- cuftz dimicationem cum murena depinxit Oppianus,lib.2 Dc pifcibus. De aftaco fiue cammaro. Cap... C CXX X T. 1 Stacus locuftz fimiliseft ,uti modo diximus: differt autem à locu- 4fl«cws: ftatum aliis quibufdam difcriminibus, quanquam non multis, tum chelarum brachiorumue forma.aftaci enim non certum,ut locuftz,fed al- B terutrum zque, (ut fors tulerit) forcipem habent grandiorem, tam mares | quàm foeminz.Pecus his corpuíque totum leuc cft, no more locuftarum 2 aculeatum & afperum: in pedibus tamen illis magnis, partes exteriores a- culcos habent maiores.Color,quod ex toto dixerim;nitet;nigrífque macu lis difperfis,cuariat. Pedes inferiores ad grandes ufque difpotiti octo, quo- rum pars [ciffa in extremo bifurcatur, pars definit 1ndiuifa. quatuor enim bifurces funt,reliqui quatuor fimplices ex toto pertendunt. Tum grandes ipfilonge maiores,extremáque parte latiores quàm locuftz habentur: fed nec hi cadem fpecie:dexter enim extremum fuum latu m;oblongum & te- nuc habet,finifter craffum & rotüdum: uterque tamen fciffus in extremo, perinde ut maxilla tam infrà quàm fuprà dentatus eft:uerum dexter putil- C los ferratófque dentes continet omnes:leuus primos,& qui extimi funtjfer ratos: intimos uelut maxillares , parte fcilicet inferiore quatuor & conti- nuos; fuperiore autem tres non continuos: uterque tamen partem mouct fuperiorem;ad inferioréemque deprimit adftringítque. Blefus item uterq; fitu inferiore,tanquam nati ad capiendà premédümque.Supra ucro gran- desillos habentur alij duo hirtiufculi, paulo ab ore inferiores, quos etiam in osadducit. Moxucluti branchiz os circundant frequentes & hirfutz, quas affidue mouct: furculi etiam appendicésuc graciles geruntur à pedi- bus,qui ori proximi habentur. Dentes huic quoque duo; ut locuftz: fupra quos cornua, breuiora tenuioráque quàm locullis. Q uatuor item alia ad- funt cornua, fpecie quidem duobus illis (milia , fed tenuiora & breuiora. D Supra hzcoculi conftituti funt;parui craffiufculi;non ut locuftz maiuícu- li. Supra oculos extat deinde quafifrons quzdam acuta & afpera,maior quàm locuftz. Denique facies acutior & thorax latior multo quàm locu- flxc:totmque corpus mollius & carnofius. Q uod autem collum appellát, (Graci $4jsor) quinque partium foris cft, & fextum latius illud fitum lo- co nouiffimo habetur,tabellis cotinuatum quinquc. Interiora uero in quz faeminz foras pariunt,ouáque deponunt, hirtiufcula quadam quatuor có tinent.In fingulis autem corum quz foris effe diximus, fpinz fingula: bre- ues re&tzque eminent. Faeminam hocin genere nullum difcrimen à mari diftinguit:nam & mari & foeminz forceps alteruter grandior more inccr to cít:parem uero utrunque,neuter haberc uifus eft.Exuuntfencctutem & iun Mm DE DIFFERENTIIS aftaci,aut uere aut autumno, & leuioribus locis proueniunt, ut apud Hel- E lefpontum & circa Thafum,ficuti locuftz afperis faxofisque: neutrum ge- A flacusfluia nus limofa amat.Gignuntur & in fluminibus aftaci quidam pufilli. 4 "li. ' Gampidu: 1. Aftacus,&c. &seurgammarum interpretatur Theodorus. Athenzus gamma- rum latinedici genera quedam xxetdor,id cft, íquillarum fcribit. Columella quoque E ia A; ^ Cammargs, &Dliniusferecammarumuocant,)nongammarum. 2 Aeumeorke ? 3s Ouet, con- color in noftra cammarelance ruübes, inquit Marualis. 3 — TexysAes,id eft, collum, (ut uidetur) eam partem fignificat,quam caudam fupràin locuftis uocauit Ariftote- les,nififortelocushicfit mendofus. 4 Hisfimilescfletradit Ariftoteles, beftiolas quafdam,quz in cochleis quibufdam reperiuntur, fed que przmollem habent carné. Decancrorum generibus. Cap CCXXXII Cncer, Coi inter cruftacca folis corpus rotundum eft, & cauda deeft: cum REP locuftis fquillííque oblongum corpus fit. Pedes his omnes cum forci- E pibus deni. Omnibus uero magna ex parte grandior ac ualidior forceps dexter quàm lzuus eft: & fuperiorem forcipis partem mouent, non infe- riorem. Crura 1is breuia,quia parum mouetur. Alueus totius corporis in- difcretus eft:nec etiam caput diftin&um,nec aliud quicquam. Oculi uero omnibus,fed aliis & latere fupra, continuo fub prono, amplo diftantes dif- crimine:aliis in medio, breui difcrimine, ut heracleoticis & maiis.Os ocu Longisliüs lis fabditum,in quo dentes duo uclocultis: uerum non rotundi, fed longi: pan,uxgi.. & tegmina hosoperiunt duo. Inter hzc talia interiacent qu zdà, qualia lo- cuftarum dentibus adnecti diximus. Humorem quem orc accipit, tegmi- nibus illis depellit.Emittit uero meatibus quibufdam fuperioribus, qui fta tim fub oculis pofiti funt.Q uotics crgo aquá acceperit,utroque tegumen- G to osobturat,atque ita refpuithumorem . Gula poft dentes breuis admo- dum eft, ita ut protinusuenter os accipere uideatur. uenter bifulcus gulae fubiungitur: cutus ex medio, inteftinum fimplex & tenue procedit , quod fub operculo illo exteriore applicato definit, quod caudz loco habetur: in Em uod & faeminz oua pariunt. Humor intusin aluco pallidus , & minuta ra E quadam oblonga albida continétur:rufa etiam alia, maculis difperfis.Dif- 3s [4 fercà foemina mas,magnitudine,craffitudine, & applicatili illo operculo: maris ipcycu. 1d enim amplius in foemina cft & diftatius:& interiora habet hirtiora am- cula. plioráque;in quz & oua pariaczaliàs cauda hzc in cancris minimi eft ufus: quandoquidem prope terram uitam agere cauernáfque fubire folent , nec [4 plurimum natant.Et qui ex iis pelagi] funt ij pedes habent longe tardiores ad ambuládum:funt enim czteris ipfi nantiores, ut maiz,& qui heraclco- tici appellantur. Faeminz quoque primus pes, inquit Plinius, duplex eft, mari himplex.Ex omnibusanimalibus cancrorum genus unü,non 1n prio- rem mouctur partem,fed in latus.Et cum cetera animalia ducibus binis pe dibus incedunt,canccr unus quaternis regi folitus eft. Cum cztera crufta- cca aucría cocant;cancri parte priore copulantur, fua opercula loculofa il- la rugofáque mutua confertione componentes. Latent cancri quinis men fibus, & crufta fua ueris principio exuu ntur,quemadmodum locuftz: mol liorcs quidem perfpicue,fed etiam duriores exucre aiunt,ut maias:& tunc quidem ANIMALIVM LIB: p 206 À quidem prz teneritate non fatis ambulare poffunt.Oftrea uenatur cancer, 1 iniectóque inter teftas lapillo,exedit. Cancrorum genus multiplex, nec fa cile enumerandum:maximum quas maias appellat. Durior his crufta eft & crura exiliora:oculíque paruo diftant interuallo, ficuti in heraclcoticis. Secundum magnitudinis locum paguri occupant. Qui heracleotici uocá- Pagus; tur, crufta quoque firmiore muniuntur ut maiz: & oculos habent paruo diftantes interuallo,fed crura illis breuiora funt quàm maiis . Aliud genus 2 eft lluuiatilium cancrorum : cxteri minutiorces , & nullis pene nominibus Cancer fIuuias annotati. Genuscancrorum in litoribus Phoenice fert, tantz uelocitatis uc "^ ; uix confequi fiunde izisjid eft,equites illos appellarunt: iis nihil fere in- j5:2,. tus propter inopiam pabuli.Genus item aliud eíft,quod magnitudine can- £quires cior; B crum non excedit, facie aftacis fimile. Edulium graue cancer eft, & Qr Cancer. concoquitur:contra ferpentium ictus medetur. Cancri fluuiatiles triti cru. cao; fuia: di potíque ex afinino late remedio funt contra ferpentiü phalangiorüm:- tiles. d morfus & fcorpionum ictus. Elixi & cü fuo iure in cibo fumpti phthi- icis tabidi(que profunt,& iis qui leporem marinum hauferint. Nihil eque » Mata 5 pecias, aduerfari ferpentibus aiüt dj cácros: fuéfque percuffas,hoc pabulo mederi. Rupta couulla cacri fluuiaules triti in a(inino la&te maxime fanát: triti ue- ro cü ocymo atq; admoti;fcorpiones necát. In cataplafmatis modü impofi ti aculeos infixos extrahunt.Cancrorü fluuiatilià fuccus cü farina ordeacea auriü uulneribus efficaciffime prodeft. Exuftorü cancrorü fluuiatiliü cinis C non àliter atque echinorum cochleanimque exficcandi facultate pollet. Subftantiz autem proprietate mirü quàm canis rabidi morfibus prodeft, & folus, & multo magis cum gentiana & thure, ut fit thuris pars una, gen- tianz quinque;cineris cancrorum decem . Bibendum hoc medicamétum dant, alij quotidie diebus quadraginta , cochlearij magni menfura, aut (fi non ftatim detur, fed aliquot polt dies quàm uulnus acceperint) duorum cochleariorum aquz admifta. Alijcineris duo cochlearia,uno radicis gen tianz adic&to,triduo cum uino exhibent.Cinis hic cum decocto melle;pe- dum fedífque rimas , perniones & carcinomata mitigat. Adueríus canis morfum minime ualere marinos cácros alij prodidere:at Diofcorides ma- rinos cadem omnia poffe, uerum minus cfficaces effe przdicat: utuntur & cancrorum cinerc ad détium dolores : & ad lepras cum oleo Andreas ufus D illocft. Quem cancellum & xasumorappcllant, principio ex terra limióque ccelo. confiftit:mox conchulas ingreditur uacuas: ubi cum excrcuerit , wanfic ings Equo concham ampliorem, uidelicet aut nerites, aut turbinis, aut alicuius fimi- lis:fepe etiam paruam buccinam fubit:ingreflüfque ampliorem illam ;ge- rit pari modo, & uiuit in domicilio capaciore:rurfufque excrceícens, aliam edt ampliorem. Specie fimilis locuftaceis eft, naícíque fcorfu m per Íc Ío- jon. quód tefítam deinde petit, uitamque in ca traducit, hinc fimi- listefta contectis animalibus eft:quapropter is in ancipiti effe, genufq; ibi uendicare utrunque uidetur:forma tamen, quod fimplicius dixerim,fimi- lisarancis cflnifi quód partem capiti & pectori fubditam,ampliore quàm aranci habet. Cornicula duo rufa tenuia gerit,quibus oculi totidem fubia- Mm 1j Pignotber. Cancelli. Vol. Pinnophylax. DE: DidBEERENJSUS cétqui nunquam intro recedant,ut cancrorum,neque claudantur,fed fem E per eminentes appareant. Os fub his eft,quod uelut capillamentis quibut- dam pluribus circundatur. His pedes fubiücti duo bifurces, quibus cibum ori aámouent: bini item utrique adhzrent lateri , & tertius paruus. Q uod fub thorace eft;molle totum eft:quod diffecto pallidà intuscernitur. Mea- tusunus ab ore ad uentrem pergit:foramen excremti perfpici nullum po- tcft.Pedes ac thorax duritiem prz fe ferunt, fed minus quàm cancri: nexu nullo adhzret teft purpurarum modo & buccinarum, Ícd abfolutusli- bérque uagatur.Pinnothera hunc uocat Plinius,Pinnotherj,inquit;uocatur minimus ex omni cancrorum genere, ideo opportunus iniuriz. Huic Ío- lertia eftinanium oftrcarum teftis fe condere: & cum accreuerit , migrare in capaciores. Genus cácelli diuerfum cfít,quod in nerite degit;ab eo quod in turbinc:oblongior enim eft qui in turbine uiuit:qui uero in nerite;czte- F ra quidem illi non abfimilis:fed dextrum bifurcatum pedem, paruum ha- bet, & lauum grandiufculum,& ingredi eodem ipfo grandiore potitfimü foler.Hic nunquam in turbine hofpitatur, fed in neritis tantum. Sunt in- ter cochleas quz intra fe beftiolas habent fimiles aftacis pufillis, qui ucl in flumine gignuntur:fed ea differentia,ut przmollem intra fuam teftam ca- M ry runculam habeant. Cancelli,qui perquàm exigui inter pifciculos reperiü- IKg0l Xe Qu. - c tur,pedes nouiffimos latiufculos habet,ut ad nandum utiles fint, quafi pro pinnulisaut remis pedes haberentur. Inter fpongiarum cubilia beftiola gi Squilla parua, gnitur aranei fimilis, quz pinnophylax dicitur, & fquilla parua. hzc con- 4 Pinnotber. Di)yvoko . Tivvo 3ugue. T'IVóThD. Pinnoter. Fippoe. MR E Curfores cacrr. XM eporue €x 1M ler. uoxgudior, cham ingreffa;aperiendo claudendóque piíciculos capit: aperit autem an- tequam ingrediantur, claudit & contrahit cum ingreffi funt. Nafcuntur G & in nonnullis tefta operti gencris cancelli;colore albido, corpore admo- dum parui:& plurimi quidem in mitulis,qui in alto gurgite degunt: mox in pinnis,quos pinnotheras uocant:quinetiam in pectüculis atquc oftreis: uerum nullum confpicu um capiunt incrementu m.Pifcatores cancros ciuf? modi nafci confirmant unà cum illis quorum teftam inhabitant, & ex co- dem quafi feminio gigni . Ecin pinna quidem carni eius ita adnafcitur, ut ucluti carncam quandam radicem in eam demittere uideatur. 1. Oftrea ucnatur. Cancri aftutia in oftreis exedendis defcribitur ab Oppiano. 2. Fluuiatilium cancrorum. Viuuntcancri,inquit Galenus, in utroque humore, marinoícilicer& dulci. 3 iezés,&c. Hippocuocantur,inquit Plinius.Curfores cá HH cri,uti alij referunt, quód longe latéque uagantur, modo circum litora errant, modo [longius proficifcuntur. 4 Eundem hunc pinnophylacem Ariftoteles, exíiovpor quoque uel ouM Xeieruocauit, & uatecdior . Theodorus pro utroque fquillam paruam reddidit, Plinium fecutus. Hzc apertius infrà explicantur in pinna. Defquillarum generibus, & cammaro, leone & arcto. Om CODES CMM o Squilla vetere S Q uillas(quas «xeid«s Graci uocant)à cácrario genere differre modo di- 1 ximus,eó quód corpus his longum fit, & caudam habeant: àlocuftario ucro,quód forcipe carcant, & plures habeant pedes. Q ue tamé ex mari ue- niunt, ANIMAELEIYM-ELEB. X T A niunt in Gangem fquille, forcipes maximas & tangétibus afperas habent: quz uero in Indum afcendunt,leucs aiunt haberc fpinas, & forcipibus ca- rere.Squillas ouum clauiculisque intrà fe fimilem in modum habere cum locuftis certum eft: inteftinimque his ficuti & locuftis & aftacis recta in caudam finit quà excrementa emittunt, & oua pariunt. Squillze colorem mutant:uerc enim nigreícunt;poft uer albedinem fuam recipiunt: Indicz Íquillz locuftis maiores fü nt.Squillarü plura funt genera:gibbzquas Gra 2 Ci xé2«; uocant,crangoncs.Et paruum genuscarum qui maiores nüquam $qullaparna; 5 cffici poffunt. Gibbx parte prona fintiles funtlocu Itarum:fupina uero par- Gibbexígas, te,tabcellz(sasxas uocat)his nullz.Q uinos utrinque pedes capiti proximos habentacutiores,& ad uentrem utrinque alios,quoru m extrema latiufcu- B la funt.Squillis etiam gibbis cauda & pinnz quaternz:quarü quod in me- dio cft,fpinofum eft, & acutius quàm quod in cragone repcritur . cft enim latiusin crangone.Squillz gibbz uterum circiter menfes quatuor ferunt. Crangoncs contri quàm gibbz, primos habent utrinque quaternos: tum C«zones, deinde ternos habent utrinque paruos. Reliqua corporis pars (quz maior * 6^"? eft)pedibus carct.Crangonis quoque lateri caudz utrinque pinnz adnexz funt:quaram quod medium eft,ficuti & in gibbis,fpinofum eft: ucrum in crangonc latiusjin gibbis acutius cít. Caridon quoque;hoc efl,tquillarum 4 generis eft cámarus(ut author eft Athznzus) eóque nomine uocatur à La- Canimarus, s tinis.Ecruftatorum gencre & leo eftjaftaco minor:cuius brachia cácris fi- F*ezewer. milia funt,reliqua pars locuftz.Leconem marinum Zzlianus fcribit locuftz r.», C fpeciem fimilitudinémque gercre:fed corporis tenuitate & gracilitate ha- Zeo marizus. bitus maiori effe:brachiaque habere tum maxima;tum cancris fimilia:coe 4567 rulco colorc effe: & fübnigris maculis diftingui. Iis quas nomine urfz ar- .4rfos. ctos appellan tidem pariendi tempus natura ftatuitquod locuftis:quocir- V/f«. ca per hyemem & uere priu Íquam oua excludant,cibo laudátur. Cum ex- cluferint deterrimz fiunt.Q uz crufta operiunturita fe habenc Reliquum iam eflut de teftatis differamus. 1 Squillas,&c.Scyllam Plinius,nifallor,bancuocauit,lib.s2. 2 KesemsTheo- Sola. doruscrangines uocat. 3 Gibba,&c. Vetus interpres.Genusquod dicitur gibbo- Crazeizes, fum,habet x1 1. pedes,in utraque parte fex pedes:& pedes qui funt uerfus caput, funt . acuti ualde:& extrema aliorum pedum qui funt in uentre.funt lata: & uentres eorum Cimarus ma- D atfimilantur uentri carabi. 4. Cammarum marinum dixit Plinius.Columclla in- rmus. teranimalia(ut uidetur parurincrementi)cammaros numerauir.Gammaros alij uo- Gammarims. cant.(ut Theodoruspro aftaco gammarum reddic)Iuuenalis: Sicibidimidio conftrictus gammarus ouo Ponitur. Martialis lib.i2 in Candidum: Immmodicitibi laua tegunt chryfendeta mulli: Concolorin noftra gammare lancerubes. Hic uero appatet ignobile effe gámarum, fiuc canmarum, & uulgi cibum. $ Lco eft aftaco minor.In Athenzi exemplaribus habetur sator 6sly 6 Mov TS &scco : quo in loco equidem coniicio legendum eife ueor pro satoritáque(minor)redd Miraiws hàc mcam opinionem confirmar, & quod nobis cradidit ex ZEliano Gillius; Plinius leo- r5, nem inter cruftacea nobiliora numerauit. Mm iij Teflatum. Teflaceum. € epa dt guy Ocpaxupor. O ce&oy, O cedor. Ojlreum. Concha. Conchilium. T'urbinatum. x(ouCodéts. Biualue, e dupor, Vniualue. MoyósjUgor, Deteclam, Tv Y, T urbinata. DE DIFFERENTIIS Deteftaceis. Cap. CO X IDOCALI E E Eftata ea funt quibus pars carnea intus cft,nihil durum intra fe habes, folida foris,teftz aut lapidi fimilis,quale genus concharum & oftrea- rum eft.Huius generis aut nullum in terra gigniturjaut omnino pauca, ut Iimacum genus,& fi quid eiufmodi aliud fit,fed rarum: at in mari fimilíq; humore multa & uaria gignuntur. Hac inter fe numerofa difcrepant diffe rentia tum tefle;tum carnis ratione:aliis enim in hoc gencre nulla eft caro, ut cchinis:aliis efl fed quz penitus inclufa neculla ex parte confpecta eft, excepto capite;ut limacibu M rcliquis turbinatis. Sunt uero türbinati gencris(quod eeouceass dicunt)alia quidem in anfractum intorta,ut buccina:aliain globum tantum circumacta,ut echinorum gene ra: ncrites quoque teftam habet rotundam.Caterorum quzdà duplici có . ftant ualuula;quzdam fimplici:ut genus alterum di$eo aut biualue:alterü uniualuc uel uoésogor poflit nuncupari.Biualue appelloquod gemina tefta clauditur:uniualue quod tefta fingulari cotinetur:cuius altera pars detecta carnem oftedit;ut lepas. Biualuis generis pars clufilis eft & referatilis,ut pe cunculi & miuli:eiufmodi nanque omnia,parte altera ligata;altera foluta conítant,ut & concludi poflint & aperiri. Alia binis quidem conclufa ual- uulisfunt,uerum utroque latere connexa,ut ungues fiue digiti. Süt & qux tefta tota occultentur, ita ut nulla ex parte carnem detectà habeant,ut quae tethya fiuc uertibula appellamus. Ipfarum etiam teftarü magna uarictas: nam alia leues habent teftas,ut ungues, mitili & concharum quedam;quas alij galadas appellant:alia fcabras,ut oftrez pinnz,& conchz nonnulla & buccina.Atque horum quzdam ctiam pectinatim diuifas ftriatásue:ut pe G &unculi & conchz quxdam:alia non ita ftriatas, ut pinna, & concharum nonnullz.Craflitudine quoque differunt & tenuitate tum totius,tum par- tis,uclut labrorum:aliis enim labra tenuia,ut mitilis:aliis craffa;ut oftreis.: Item alia modo quodam fe mouéctjutomne quidem turbinatorum genus mouctur & ferpit:& pectincs,quos & uolare nonnulli aiunt: alia ita natu- raimmobili funt,ut nunquam fedem in qua harent fponte ipfa mutare ua lcant, ut pinna.Et quz cx teftaceis loco mouentur, co tantummodo moué tur quo pedeftriaaliqua pedibus mutilata moueri dicimus, & parü admo- dum progrediuntur:fed uclut ftabilia & hzrentia mobilia funt:ut progre- dientia uero,ftare uidentur atque adhzrere.funt enim animalia ucluti mà [4 ca deprauatáque.Communec teftacci generis omnibus eft, ut tefta intus c- qualis lzuísque fit. Et caro biualuis & uniualuis gencris ita tefle adhaeret, ut nifi per uim nequcat detrahi:at curbinati laxior cotinezur & abfoiutior. Cui generi peculiare eft , ut teíbz ca pars quz à capite remotiflima habetur in anfractum clauiculámuce torqueatur. Mouentur eadem omnia parte dextra,non ad clauiculam,fed in aduerfum.Opcrculum etiam cadem iam inde ab ortu naturx omnia fere gerüt.Eft autem hoc crufta quadam prz- tenuisqua tanquam operculo quodam congenito, carni patulz appofito, Ícfe quati concludendo tuentur,nc facile offendantur ab iis quz extrinfe- cus incidant. Teftatorü corpus quàm pauciffimis conftat ex partibus: funt enim ACON HM AE TIVIM: UEDBS Xi 208 À enimomniaautimmobilia;aut parum omnino motus adepta,ut modo di ximus:quz aute mobiliora funtjhzc plures habeant partes, neceffe cft.par- tcs cxtcriores huius animalium generis differentiis iis uariantur.Interiorü natura fimilis quodammodo in omnibus cft, maximeque turbinatis. Dif- ferunt enim inter fe magnitudine, & quz exceflu conftant affectibus : nec ucro multum diffident uniualue & biualue genus,quaquam longe ab im- mobilibus difcrepent,quod latius poftea patebit. Natura creo turbinatorü Turbizata, fere fimilis conftat, nec nifi magnitudine uariat, ut modo dixi:aliis enim partes maiorcs atque cuidctiores;aliis minores obícurioréfque funt. Quo cnim maiora funt quzcunque teftatorum genera,eó partium confpectum P prabent euidentiorem. Ad hxc difcrimen illud duritiz, molliciz, cxtera- rumque generis eiufdem affectionum. Turbinatorum omnium caro peni tus tefte inclufa eftjneculla fere ex parte confpecta, excepto capite. Hanc primo extimóque in ore teftz,maxima quidem ex parte, omnia torofiuf- culam habentgjalia magis,alia minus.Caput cius ex medio partis prominu lum extat & cornicula duo, quz pro magnitudine animantis plus minus capiunt incrementi: in maioribus enim magna, in minutis ucro animali- bus admodum parua confpiciuntur . Exerunt caput morcomnia codem, idemque per metum retrahunt intro. Eft illis & os: nonnullis ctiam den- tesut cochleis,breues,acuti,duri & tenues.Promufcidas item gerunt mo . do mufcarum: quod quidem mébrum partim linguz cfhgiem pra fe fert, & partim aculei. Venter os protinus excipit, fimilis auium ingluuiei, ha- béntque infrauentrem duo quxdam albida firma, & torofa, mammis fimi Clia,cuiufmodi uclin fepiis efle aduertimus,fed hzc torofiora funt. Meatus poatea à uentre duplicatus longus porrigit fe ufque ad id,quod papauer appella- oii tur,quod uitova Graeci uocant,quod fundo comiffum eft. Hzc ergo in pur- , puris & buccinis & xao; id fL, umbilicis funt confpicua, & in clauicula teft continentur,ficuti & in reliquis turbinatis omnibus. Eft autem uuor, id eft papaucr,quafi excrementitium quoddam membrana contentü ma- gna fui parte in omnibus teftaceis generibus, quod ucl efculétum effe prz-- cipucfentitur,quàquam in quibufdam echinis cibo minime idoneum cft. Meatum illum excipit inteftinum illi connnuum fimpléxque ex toto ufq; ad exitum:eftq; cius initium circa anfractum papaueris, quo etiam latius D efthinc furfum uerfus replicans,carnofam illam partem repetit,hinítq; ad caput, unde ciicitur excrementum ex meatu quodam Orlulcino, quod in omnibus perfpicitur turbinatis tam aquaticis quàm cerreftribus. Mebrana in grandiufculis umbilicis fub uentre;gulz illi fiue meatui attexitur conti- nua, per quem meatus prolixior albicans, colorc fimilis fuperioribus illis mammillaribus carunculis tendit. habet etiam incifuras,quales in ouolo- cuftarum habentur:uerum hoc albidum , illud rubidum eft : nullus exitus huic, nec foramen ullum patct,fed prztenui membrana cótinctur, cauum uoddam anguftum in fe habens. Tendunt ab inteftino adimum nigrici- tia quzdam alperaatque cocinua, qualia ucl in teftudine uitu ntur, fed mi nus nigra. Catterz quoque cochlez umbilictuc hzchabent m quo m iiij DE£ZXDISTIEPBAEUN ST TS minores, & minutiora: & in iis ipfisalia explanatius, alia obfcurius, ut di- E Vail. — Ctumeft. Vniualue autem & biualue genus,partim iis fimile eft;partim di Binaluia, ucrfum.caputenim & cornicula & osobtinent, atque ctiam quod linguz fpeciem gerat:uerum hzcin minutioribus fenfum prz fua exiguitate effu- giu nt:nonnulla etiàin exanimatis,aut non mouentibus percipi nequeunt. Papbauer illud omnia habent,fed non loco ceodem,nec par,nec ex equo ma- nifeftum:fed uniualuia fuo fundo,ut patelle:biualuia quà mutuo teftarum complexu nodóue ligantur. Q uibufdam etiam quafi capillamentis, in ex- O uum. tremis oris, hzc omnia circundantur. Quodautem ouum uocatur tem- pore quo gigni folet,altero tantum latere,dextro fcilicet, biualuia habent: altero latere oftium excrementi cotinent. Sed errore ouum hoc uocitatur, t quippe quod nihil ad generationem conferat , fed cale fit quale eft pingue F in fanguineo genere cum uigct, & quod bonaanimalis nutritione alimo- niaque proueniat:quamobrem fapore per id tempus przftant;cibóque lau dantur,ícilicet uere & autumno. Laborant enim teftata omnia per frigus & aftum,atque exuperantiam temporis ferre nequeunt. Eft autem ouum hocin teftatis,quibus datum id à natura eft, carni ipfi intumefcés, nullum habensad eius exitum foramen, ficuti albidum illud in umbilicis: id enim illis fimile intelligimus. Sed huiufmodi partes (ut dixi) cum confpicuz in magnis habeantur, in paruistamen aut nullo pacto aut uix fentiunzur. Quamobrem in magnis pectunculis pracipue patent.Oftiu m excrementi cxteris quidem latere eft:at ucro patella ferz parteima tefEx excernitur, quà foramen in tefta habetur. Ecuniualuia quidé atque biualuia itafe ha- G bere cernuntur.In uniuerfum auté, nullum cx teftaceis eft, quod capite ca- ICat:citerz corporis partes nomine uacant;przter linguam,quz omnibus Cordispropor- etiam ineft.Caput omnia teftata infrà habent plantarum modo:ut quz ci- tionale. bum de imo capiunt;ut plante radicibus fuis hauriunt.In teftatis omnibus . id ctiam eft quod cordi proportionctur , codcm modo quo & in cruftatis & mollibus,quod mutis uocatur,fed minus patet: attamen in mcdio qua- rcndum hoc eft, aut fcilicet inter partes quz cibum recipiüt, & quà excrc- mentum emiteuntjfi fixa degunt: aut inter dexteram partem & finiftram, fiinceffilia funt. Quz filiceo tegmine operiütur omnia, quibus faltem in- erediendi facultas eft, olfactum guftámque habere conftat argumento c- Ícarum:accedunt enim ad efcam à longe,utpote odorantes.Senfus item fa porum iis ineffe hac eadem ratione patet. fapore cnim rerum earundem H quaque dele&tantur;ad quas ueniunt odoribus inuitata.De uifu & auditu, quanquam nihil certi manifeftíq; habemus, inquit. Ariftoteles: ungues ta men ad ftrepitü fe fubtrahere, inferiufque fubfidere cernütur, quotics fer- ramentum fentiunt admoueri:pectines quoque admoto digito dchifcunt, mox comprimunt Íc ut cernentes . Neritas item qui capiunt, non aduerfo flatu,fed fecundo adeunt, quoties efca perfequuntur:nec uocc ulla,fed file- tio agunt,utpote cum & olfaciant & audiát:nec ficri pofle aiunt,quin fub- terfugiant,fi uox proferatur. Hzc Ariftoteles. In marinis oftreisinquit Pli niusauditum efle non cft uerifimile:fed ad fonum mergere folent:sideo & filentium ANIMAILIV'W LiB! x: 308 À filentium in mari pifcantibus. Vniuerfíum autem teftatorum genus, plan- tz fimile refpectu gradientium animalium eft. Sexus difcrimen in iis quz tefta integuntur nullum omnino perfpicuum eft.Et plurima quidem non coire apertum eft:fed an ulla coeant & per coitum generent, incertum eft: fcd quemadmodum in genere ftirpium,aliz fructum ferunt, aliz fterilem fortiuntur naturam:ita etiam in his quod quidé pariat &generet,efl:quod autem maris fungatur officio,decft. Vnum faltem ex his genus cochlearü coire perfpectum eft: fed an ortus earum per coitum fit necne, nodum ex- ploratum fatis habetur. Eft fane totum hoc animalium genus modo quo- dam inter animalia & plantas ambiguum, & uclut in ambobus conftitutá Bgeneribus:munere neutrius fungitur. Nam ut planta, fexu maris & foemi- nz carcet,nec in altero generat: & ut animal, nullum ex fe fructü affert mo- do plantz:fed confiftunt & generantur ex terrena & humida quadam con cretione. Elimo nanque & materia putrefcente, fponte naturz oriuntur prope dixerim omnia:diucría tamen pro limi differentia: nam in caenofo, hs óeifi li oftreisorigo confiftit, conchz, chamz : ungues & peines locis arenofis x fpéagde fuiortus initia capiunt. Rimis cauernílque faxorum tethya generantur & s;, ] glandes, & qux per fümma adharent, ut patella & natices. locis enim na- Ícuntur hzc uariis,ut alia uadis, alia gurgite, alia duris locis atque afperis, alia arenofis. Omnia uero id genus celeri incremento augentur. Quz ex iisfauificare folent (qualia funt, inquit Plinius, qux durioris teftx funt, ut murices,purpurz) non alio modo quàm cztera teftis iaclufa generantur: uerum mclius atque uberius quoties przexiftent aliqua quz eiufdem funt C generis. Condunt enim aliqua,ut purpurz uerno tempore cundem in lo- cum fefe colligentes , quam ucweiges aut fauaginem uocant, quz uclut fa- wovares. o o : uus eft apum: uerum non ita clegans, fed quafi é putaminibus cicerum al- Fe borum multa inter fe compofita,ftruem unam fua cohzfione coagmenta- rint. Nullum iis patet foramen,neque ex his purpurz ceteràue teftacca ena » Ícuntur:fed coagmentatio illa fauo fimilis tanquam purgamentum iis cft. emittunt enim,cum fuos ordiuntur fauos, mucorem quedam (faliuarium lentorem uocat Plinius) ex quo putamina illa coagmentata confiftunt. Hacergo rupta diffufáque omnia,humorem quem cotinebant, in terram demittunt:mox co quo cffuderint, loco gignuntur animalcula tcítacca, ut D purpurulz,exordio admodum exiguo.Buccina quoque & miculi fauifica- rc folent.Itaque ne hzc quidem quz inter teftacca fauos faliuantalio mo- do quàm cztera generantur : fed fponte naturz omnia é limo materiáque putrefcente. Q uod ad generationem pertinct,res ita habet : Aluntur auté quz ex iisimmota manent humore dulci & potulento, qui per fpitfa uaí- mittitur. Quz autem mobilia cadémque carne uefcéria funt, iis uictus ex piíciculis eft;ut purpuris:alia uero iis qux in mari pullulanz;uefcuntur.La- tent teftata omnia;ut in mari purpura)buccinum, omneque id genus, uc- rim non eodem modo,fed abfolutorum latibulum euidentius ci:condun tur enim feceffuzaliqua uero leuiore quodam tegmine fuperimpofito deli- tefcunt,ut limaces. At carum qua adhzrent,non cft tam manitefta latita- DE-cDIEFERJSENEAES tio. Quz ucrolatent,non codem tempore omnia latent, fed limaces hye- E. me,purpura & buccinz canis exortu dies circiter triginta conduntur. Pc- &ines ctiam temporc codem:fed eorum plurima fane latent, & algore ut- gente & zeftu. Teftacco generi anni pluuiJ profunt, praeterquam purpuris: cateris [qualor incommodus eft. nam & minora redduntur & deteriora. Conducuntautem iis imbres,propterea quód mare dilutius redditur: fed frigus facit profe&o; ne ucl in Poto ucl in fluuiis gigni poffint , exceptisbi- foribus paucis. Genus nàque uniualue potiffimum rigore induratur & in- terit. Iam uero & lunari poteftate oftrearum conchiliorimque & concha- rum omnium corpora augeri & rurfus minui conftat.In mari rubro tefta- taomnia mira quadam magnitudine augentur. Quz tefta intecta funt o- mnia,ut pe&tines,tunc optima funt cum grauida : fed quanquam tefta inte &a grauida dicimus,tamen nullum eorum,ucl coitum uel partü uidemus. uerno tamen tempore & autumno;ut di&um efl, habere cernütur ea quae oua appellant , exceptis echinis qui cibo idoneifunt. Caro non zqueo- mnium efculenta cft: & excrementum quod papauer uocatur, quibuf- dam cibo idoneum, quibufdam non idoneum cft . Modice collui debent omnia teftacca in cibis, quia faporis gratia perit. Teftaceis omnibus com- mune hoc cft, utfalfum quendam in fua carne fuccum habeant, quo al- uum citare nata funt: id quod uniculque magis minusue datum eft. Quz enim dura carne coftantminus hoc habent quàm oftrez;quz fane omniü molliffimam habent carnem: paruz uero chamz, fphondili;folenes, pur- purz buccinzque & aliaid genus,duram.Itaque oftrez minus quidem nu triunt,& aluum facilius mouent:quz autem duriora funt,uberius alüt, & difficilius concoquuntur.Purpurz buccinzq; duriore funt carne,fuccim- ue efficiunt crafliorem:fed caro in aliis,pracfertim in oftreis humidior te- naciórque eft.Przterea quz duram habent carnem;,ut conco&u difficilia, ita corruptioni minus obnoxia funt. Q ua quidem ratione fzpius ca exhi- bere folemusiis,quibus ex malorum fuccorum copia cibus in uentre cor- rumpitur:fiue có ex iecinore adfluant;feu in ipfius uentriculi tunicis conti ncatur.Dantur autemjinquit Galenus;iis quibus cibusinuentre corrum- pitur,in optima aquabis térue decocta;ita ut cü falfa prior iam fentiatur, in aliam quz pura fit transferatur: ex iis quz duram carnem habet, fuccus procreatur quem crudum uocit,ficuti qux mollem pituitofus. Q uemad- E S modum uero ca quz fuccum illum falfum exucrunt,carnem habent corru. H ptioni repugnantem , & quz aluum fiftat , ita (1 (cum fale & garo condi- ta fuerint]eorum ebiberis iufculü,uenter quidem abunde mouebitur,cor- pus uero nihil fere fentiet alimeni. at caro ipfa folidior, & difficilius con- coquitur,& crudum craflümque ac frigidum gignit fuccum: maximáque ex parte lentum ac pituitofum: quamobre fenibus maxime incomoda eft oflrearum,& teítatorum omnium caro. Mnefitheus Athenienfis de tefta- tis hec prodidit, Oftrea,chame & mituli czteráque id genus;carné habent, quz ob falfum quem in fe continent fuccum, egre concoquitur: &, fi cru- da edantur;aluü cient. Q uód fi concoquantur,ucl in quouis humore, ma- gnam. ANIMALIVM LIB. X. A gnam falíuginis partem in co relinquunt: quo fit ut corum iufcula aluum turbent:caro uero ipfajfalfi illius fucci iam expers, minime uentré pertur- bet.Quod fi probe affentur conche,maxime tum falfz euadét, ut quz fuc- cum iam habeant ab igne ucluti fuccefum,& prope dixerim abfumptum. Ad aluum urinámue ciendam cxteris prxftanc mituli, oftrez pe&unculi & chamz,utauthor eft Diocles Cariflius. I Sed errore ouum hic uocitatur,&c. Xenocrates humorem album uocat & la- &eum:Plinius etià lac,ut de oftreis,quód circa initia zftatis fint multo la&e pregna- tia. 2 Emittuntenim,&c.Et nuper, inquit Plinius,cópertum in oftrcariis humo- rem iis foetificum la&tis modo effluere. B S Vnt teflacei generis,ut nuper diximus;alia turbinata,alia biualuia;alia J uniualuia.Turbinato generi hoc fere peculiare eft,ut teft ea pars quz à capite remotiffima habetur in anfractum torqueatur. Mouentur cadem omnia parte dextra,no ad clauiculam,fed in aduerfum. Operculum etiam cadem iam inde ab ortu naturx omnia ferc gerunt:naturàque omniü,ma- xima quidem ex partc,in corum partibus fimilis conftat: nec nifi magnitu dine uariat,ut modo diximus. Turbinati generis alia in anfractü intorta, ut cochlearum genera:alia in globum circumacta,ut echinorum genera. De cochleis. Cap, CCXXXVI. Vibinati generis cochlea eft, & in anfractum intorta cochlearum o- mnium caro teftis penitus inclufa continetur,nec ulla ex parte confpi Ccua eft,excepto capite. Q uód fi ceftam detraxeris hebetefcit cochlea atque cxpirat.Exerunt fe domicilio,bináque ceu cornua prztendàt contrahünt- que:oculis carentjideo corniculis pratentant iter.Caput in 11s modo quo- dam equinam fpecie prz fe fert.Os habent & dentes acutos;duros, breues: indicio eft à minimis carum derofas uites.Ex teftatisyunum cochlearà ge- nus coire perfpectu m eft:fed an ortus carum per coitum fit necne, nodum fatis exploratum habemus . cochlez paritet omnes, autumno & uere fua oua habere uifuntur.Varia funt cochlearum genera : funt oblongz quibus ? tubeloco utuntur tibicines:(echinophoros uocàt aliqui;aut eclinophoros) Sunt & rotundz in oleario ufuquibus fcilicet oleum effunditur, & ea- 5 fexsvor, & quibus clauiculain acutiffimum acumen intorquetur : iterum D funt aquatiles,funt & terreftres. Aquatilium aliz marinz tunt, ftomacho utiliores:aliz fluuiatiles,quz uirus habent.In terra gignitur cochlea terre - ftrisjin teftacco genere pene fola, quz & limax dicitur. Sütex cochlcearum generibus quz aceratz uocantur , latz , multifariámque nafcehtes : funt enim & e terreftribus quedà, quz latz & minute paffim inueniuntur.Sunt etiam cochlez quxdam nudz,in Africa maxime: & paffim quoque ober- De turbinatis. Cap. CGXXXVi I 4 rantes minutz quzdam longeque & candidz.Sunt & quos fetilos uocant, aut fefelitas,genus fylueftre uepribus frutetísque coherens, & qu afi agg]u- tinatum.Preterca funt in Liguriz alpibus que zeuatiez ab operculo illo fuo appellantur, quo ucluti tegmine fuperim pofito latent (quanq om ncs ctia limaces leuiore quodi tegmine fibi fuperimpofito, hyeme latent.) Genus iio Latteus bu- mor. ZaC; T urbinatum. xGouGoadie. idus. Cochlea, Keys, Koxhog, Echinopheri,sel Eclincpbori. Cochle« rotiid:e mediate Cochlea terre - fiis. Limax. Kex xéo- Kotaóas. Aceratz. Cochle« lata. Cocblea nuda. Cocblea cádida. Longa. Sefeli, Sefelite. qon Ti DE DIFFERENT T:FIS hoc minusuulgare cft. Adhzrét operculo eiufmodi tefte fe operiétes,obru E. - te terra fempcr.Ha circa maritimastantum alpes quond cffoffze, coepere Cuatieco-.— jiàecui & in Veliterno. In Balncaribus infulis cauaticz appellat (quonia chles. in fpcluncis nafcuntur)non prorepunt € cauis terrz, neque herba uiuunt, fed uux modo inter fe cohzrent... Cochlearum aliz aliis przftant:marinze A ftomacho utiles funt, & facile aluo cxcernuntur. Fluuiatiles & alba: uirus vare oporteat, habent:terreftres uero ftomacho utiles funt. In bis auté laudatiflimz funt docet Pliins Sardonica. Aphricanz, & in his Solitanz, Aftipaleicz, & quz in Chio gi- lib.jo. enütur:& Sicule,modicz,quonià magnitudo duras facit & fine fücco.Ba- learicz quoque quas cauaticas uocari diximus: & quz in Liguriz alpibus pomatiz. Laudatz & cx infulis Caprearum.Sylucftres autem, quas fefilos appellauimus;& uentre & ftomachum turbant:uomitiones excitant, & al- F uum foluunt. Illyricis magnitudo prxcipua eft, Aphricanis feecüditas, So- litanis nobilitas,albz: in Rcatino agro nafcuntur.Strabo cochleas praedicat 5 Linufias.Cochlee quoque altiles gancam impleuere:que in eam magnitu- dinem perducta funt,ut octoginta quadrantes caperent fingularum cali- ces:author eft M. Varro. Cochlez craffüm procreàt fuccum:füntque dura; & concocu difficiles.Q uz rotundz funt,carum grandiores,carnofz funt, uirisque habent, & choleram gignunt:at minorcs nonnullis in ufu cibario funt cum aceto mulío coditz rutáque uiridi & pipere. Atuero qui eclino- phori aut echinophori dicuntur, petadactylique, & quibus in acumen cla uicula intorquctur;graciliore quidem funt carne , fed (aturitatem citius q aliz pariunt,flomachóq; innatant.In cochleis marinis omnibus,quod col- G lum uocatur fuauius elt:füntque,fi cum terreftribus conferantur, leues;fra eiles,boníque fucci,nec facile corrumpütur. T'erreftres uero cochlez (quas limaces appellauimus)ficuti & aliz,duram habent carnem,cóococtioni re- nitentem:quz tamen fi re&te concoquatur , uberrime alit; & meatus exi- guos obftruit:qua de caufa cum aceto & laferc ad efum codiri folent.Suc- cus etiam ipfis ineft;ut & aliis teftatis,qui uentrem citet : qui fi coquendo cximatur,reliqua caro aluum fiftet, cgregieqy alit, & ftomacho idonea cít. & Et cochlearü cibus,inquit Plinius, ftomacho medetur : in aqua cas fubfer- ucfieri intacto corporc earum oportet:mox in pruna torreri nihilo addito, atque ita cuino garóque fumi, pracipue Africanas. Nuper hoc copertum plurimis prodetle.Id quoque obferuant, ut numero impari fumant: uirus |. tamen carum grauitatem halitus facit.profunt & fanguinem excreàtibus H dempta tefta tiitiz;in aqu potu:afperitatem faucium & diftillationes le- niunt cochlez.Coqui debent in lacte:demptóque tantum terreno coteri, & in paffo dari potui. Cochleze crudz trix cum aqua tepidz cyathis tri- bus fi forbeantur,tuflim fedàt.Et cochlec in cibos iis quos linquit animus, autquorum alienatur mens:aut quibus ucrtigincs funt,ex patli cyathis trl. . bus ingulz contritz cum fua tefta & calefactz in potu data dicbus pluri- mum nouem. Aliqui fingulas primo die dedére:fequenti binas, tertio ter- nas,quarto duas;quinto uná:fic & fufpiria emendant & uomicas.Cochlex uiuz corpus & prefertim Africang,cum aceto deuoratum ftomachi dolo- res ANIM ELTIVM-EISB, X. iit À res mitigat:trita unà cum tefta uino & myrrha,fi exiguü inde bibatur,colli ucficzque cruciatus fanat. Et cochlez nudzx (de quibus diximus)in Africa maximc inueniuntur,utiliflimzx dyfentericis.quinz combultz cum dcna- rij pondere dimidij acatiz;éxque eo cinere dantur cochlearia bina in uino myrtiteaut quolibet autero, cü pari modo calida. Cochleas bibi iubent cxemptas teftis tritásque treis in uini cyathis:fequenti dic duas, tertia die unam,ut ftillicidia urinz emendent: teftarum uero inanium cinerem, ad calculos pellendos.Cochlez in cibo fumptz accclerant partum: item con- ceptum impofitze cum croco.Ezdem ex amilo & tragacantho illit proflu uia fiftunt.Profunt & purgationibus fumptz in cibo: & uuluam aueríam corrigunt cum medulla ceruina, ita ut uni cochlez denarij pondus adda- B tur & cyperi.Inflationes quoque uuluarum difcutiunt cxemptz teftis, tri- tzque cum rofaceo:ad hoc Alftipaleicz maxime eligütur: alio modo Afri- canz binz cü foeno Graco , quod tribus digitis capiatur;additis mellis co chlearibus quatuor illinuntur, aluo prius irino fucco perunctz. Süt & mi- nutz longzque candidz cochlez paflim oberrátes: ez arefactz fole in te. gulis, tufzd; infarinamifcétur lomento xquis portionibus:candoréd; & leuorem corpori afferunt. Scabendi defideria tollunt minutz & late cü po lenta.Precipiüt & cochlee crude carné tritam bibere ex aqua calida in tutfi cruenta. Q uartanis cochlez fluuiatiles mederi dicuntur in cibo recentes. Q uidam ob id adferuant fale,ut dent tritas in potu. Iétibus Ícorpionü car- nes Hluuiatilium cochlearum refiftunt crudz ucl co&e: quidam ob id falfas C quoque adferuantimponunt & ipfis plagis. Cochlearum terreftrium trià caro quamoptime trita adiectis uini nigri cyathis tribus, hepaticis biben- da datur calida:quam uim à totius fubftantiz proprictate habere eas docet Galenus:in febribus tamen cü aqua calida.Capitis doloribus remedio funt cochlearum,quz nudz inueniuntur nondum peractz, ablata capita,ex his duritia lapidea exempta(eft autem ca calculi latitudino): quz alligantur & minutz illinuntur fronti tritz.Item limacis inter duas orbitas inuenta of- ficulum per aurem cum ebore traiectum, ucl in pellicula agnina adalliga- tum,idem przftat:quod remedium pluribus fempérque prodelt. Inueniü- turin corniculis cochlearum harenacez duritiz: ez dentitioné facilé prc- ftant adalligatz.Limacis quoque lapillum fiue officulum quod inuenitur D in dorfo adalligatum denutioni prodeffc confirmàt. Cochlez quz funt in ufu cibi cum myrrha aut turris polline auriü dolores fanant. Item minuta & latz fracturis aurium illinuntur cum melle:é naribus fluentem fangui- nem fiftunt cochlez contritz fronti illitz.Et recentia uulnera conglutinàt 755€ ex 4c- tufz & impofitzz, & nomas fiftüc. Arüdines & tela, queque alia cxtrahen- ME da funt corpori,cochlez exiis quz gregatim folia fcétantur contufz im- : pofitzeq; cü teftis:& ez qua manduntur exemptz teftis.Cochlez unà cum teftis trit aqua intercute laborantibus , toti uentri; in arthriticis autem, articulis ipisimponütur, quoufque fponte decidant: xgre nanque diuelli poteru nt.Deficcant admodum,etiam fiin alto craffus lentusque infederit humor.Q uapropter idem agedum quoque in is qua ex ictu orti funt tu- Nn KoxMs ux. AMucus. MVfx. xut. Turbo. KóNA(G. Vnbilicus. Pétadact5les. AMeltcibales, uel Melitem - bales. KóxMte. Koyaas. Vmbilicus. Kocor AU, XC AOV. JAbrotone. Limax. DE DIEFPERENIAITS moribus,etiam fizgre diffolui patiantur, & aurium cotufionibus. Carnes E earum autíole aut cum thure & myrrha illite,cum uulnera aliatum maxi me quz in neruis,etiam fi cum contufione euenerint, conglutinant. Co- chlearum humor qui ufojid eft, mucus uocatur,ucl fola abfque carne unà cum thure;aloé, & myrrha;ucl horum uno quopii;uel omnibus fimul ufq; ad cerati confiftentiam,medicamentum fit,quod tenaciter adhzret, auri- umque tumores quibus mucofus humor ineft, efficaciter exficcat: frontíq; impofitus oculorum fluxioncs fiftit.ubi ucro muci copia colligere uoles, cochlearum carnem ftilo pungito:ita nanque humoris plurimü emittunt, prafertim fi nuper capta fucrin t. Idem humor palpebrarum pilos ageluti- nat Teltem fi defcenderit cochlearum fpuma illini uolunt. Cochlez uftz uchementer exficcantis,& modice calfacientis funt facultatis. Dyfenteriz mirifice profunt,ubi locus nondum putredinem fenferit : quatuor fcilicet partibus cineris,adiecta piperis albi parte una, & duabus egallarum. Tollit ex facie uitia cochlearum quz latz & minutz paflim inueniuntur,cü mel- lecinis.Ecomnium quidem cochlearum cinisjinquit Plinius,fpiffat,calfa- citfinectica ui : & ideo caufticis commifcetur,pforísque & lepris & lenci- gini illinitur.Teftx cochlearü omnium,ut author eft Diofcorides, crema- tz excalfaciendi & urendi facultatem habent: purgant lepras, uitiligines, dentésqueoculorum cicatrices emendant,& uitia cutis in facie (i944 uo- cant)albugines;ac uifus hebetudines,fi unacum carne fua uftz tritzque il- linantur. Strombos turbinésuc funt,qui modo aquatiles cochleas, modo marinas uocent.Strombi,inquit Oribafius,duri funt,concoctüque diffici- les:& quo maiores;có duriores euadunt. Cü finapi eduntur, & ex aceto: at uero ftrombi in aceto putrefacti, lethargicos excitat odore. Profunt & car diacis:ftrombi quoque carnes tritz & in mulfi tribus heminis, pari modo aquaz;aut fi febres funt ex aqua mulfa datz proficiunt. 1o KóxAse & eMe; Theodorus nónunquam umbilicos uertit:quafi fit umbilicus genus quoddam teftaceum aliud à cochleis:uti fentit etiá Matfarius.uerum quód um- bilicusquem Theodorus pro xa dixit lib.s hiftor.animaliü, ide fit quod cochlea, uidetur ex Athenco.lib.z.Sed de x£yaa & xao infra pluribus agetur. 2. Cochlez, &c. Theodorus: iue hocinloco umbilicos uertit... 3. PovredxcoAor, ucl pentada- &yles.Hisadduntur à Plinio melicembales,uel melitembales. 4 — Sunt & quos fc- filos. &c.Hz forfitan funt de quibus Plinius lib.5o.Cochlez ex his quz gregatim fo- liafe&antur. $ Linufiz,ab agro cui nomen Lino eft iuxta Pityuntem.Hzc Hermo- laus. 6 Quiticoquendo,&c.Quonammodo coqui debeat cochlea condiríq;,do- centGalenus & Oribatius. 7 — Strombos turbinésue,&c. Cancellus qui turbinem fubit,inquit Ariftotelesoblongior eft: à & zie ee^uCoie. Strombum alium cfle à co- chlea;uel ex Plinio manifeftum eftlib.32: Theodorus turbinem interpretatur. — 8 Confunduntur apud Grzcos,ucl ipfum Ariftotelem xéxnec & xc4 oe: fere tamé A ri- ftoteli woes umbilicum;id eft; cochleam marinam fignificat: xc3aíae uero terrefticm cochleam.K^xes nonnunquam ctiam generale eft, ut Paufanias in Laconicis: xéyase ad purpurztincturam maxime idoneos ferunt Laconicz maritima. Eft apud Arifto- tclem & xoa iov: & Athenzum xev (nifi in alterutro codicum infit menda) co- chlez genus, & ut uidetur rerreftre genus teftaceum;à limace diuerfum. Abrotone, ut Hermolao placet,limacisgenus eft:quanquá funt qui locuftam putent. item qui apé, alij qui piratà in co uocabulo intelligant. Limacem Hefiodus q6bter uocauit, quafi domiportà FÁ 8 H A*NIM AIEIM M,:LLEB. A 215 A domiportam dixcris.In fympofiis ctiam proponi folitam quz(tionem ludicram ( 5z;- Qv uocant)de limace [cribit Athenaeus, VAo rue otc See xvototTos V 2 0KeA lv oe. Ad cuius exemplum;ut uult Hermolaus;Cicero limacé ita finit, Terrigenà , herbigrada, domiportam, fanguine caflam. T'eucer uero ita, Animal fine pedibus,tine fpinis,fine oflibus,cruftatum 1 De muricum generibus, ut purpura, buccino, & rcliquis. CC Oncha turbinati generis purpura eft ,canaliculatim é tefta procurriril ? urpura. li roftrum, & canaliculi latus introrfus tabulatü feu lue eft, quà pro- jer ? feratur lingua:preterea clauata eft ad turbinem ufque;aculeis in orbem fe- heit coa ptenis fere. Totidem autem in tefta clauiculz rcperiuntur orbes quot ha- culi. B bet purpura annos. Lingua purpurz (quam promufcidem uocant digito -Alids,tubula- longior, firma & torofa eft, duritia tanta ut tum conchulas, tum etiam fui "7 generis teftas perforare poffit,qua & pafcitur. Florem illum fuum tingen- dis expetitum ueftibusinter papauer dictum & collü in candida uena con tinet,fupra cam partem quam uentrem appellant , in quibufdam nigrum, in nonnullis rubidum:tingit hic preflus cum extrahitur, & inficit manum. Q uod ouum uocatur,femper habet purpura.| Genera carum plura, pabu Purpuravum lo & folo difcreta.Lutenfe putri limo, & algenfe enutritum alga,uilifhimá:^ ^: utrifque melius Tenienfe in Tenei maris oracolle&tum . Eft & quod cal- culofum uocatur, & dialutenfe aliud.Et nonnullz magnitudine augentur infignijut quz ad Sigeum & Lectron Idz promótoria gignuntur. Ad Car- C teiam inueniri traduntur & purpurz & buccina Axaxósvivi, id eft, quarum teft decem cotularum funt capaces: alix paruz funt, ut quas Euripus fert & Caria.Pelagiz magne fcabraque funt, paruz ad litora & oras reperiun- Pelarie, oi l^ tur. Partes item aquiloniz nigras, auftrinz rubras magna ex parte ferunt. d RUE Capiuntur;inquit Ariftoteles,tempore uerno cum fauos extruunt; canicu m lz tempore fere nullz capiuntur: non enim tantifper pafcuntur, fed fe abf- condunt & latent circiter triginta dies . Plinius capi cas poft canis ortum, autante uernum tempus utiliffimum cenfuit: quoniam cum foetificauere fluxos habent fuccos.Fauificantes uerno tempore generant hyeme abeüte, coquo diximus modo. celeri deinde incremento augentur, quippe qua anno perfici polfu nt: uiuunt purpurz annos cicciterdex, ucl cum plurimü D feptem:incrementum carum patet per orbes. Totidem enim,;ut modo di- ximusjin tefta clauiculz reperiuntur orbes, quot habent purpurz annos. Purpurarum caro;ficuti & caterorum teftatorum, dura cft : ac proinde its purpose maio cxhiberi folet,quibus ex malorum fuccorum copia cibus in uctriculo COI- res dure [ant, rumpitur.Et harum quidem & buccinarum caro durior eft quam aliorü, Mie con fuccumque gignit craffiorem, minus tamen elutinofum tenacemque: fed : incarum partibus difcrimen eft.O uod collum nanque appellatur, prz d u ritie denubus zgre conficitur,concoquitürque difficulter, nec facile corrü pitur: parciorémque fuccum gencrat & ftomacho gratum cit. Partes ucro inferiores, & qua uuoiesid cft, papaucra uocantur, molles funtac facilius quàm colla conficiuntur:aluum mouent, & urinam fudotéfque ac faliuam Nn ij Buccnum. KNet£; AMurex. Purpurs filius. DE. DEPFERENZTIIS cient. Harum frequentior ufus choleram cignit. Propriu m his atque folc- E nibus hoc contingit,ut corum iufculum cum coquütur, craflus reddatur. Purpurz tefta cremata exficcandi uim poffidet, dentes abftergit, carnem excreícentem reprimit,ulceribus malignis conuenit: & ulceribus quoque putridis fi cum accto aut poíca aut uino mulfo aut oxymelite imponatur. Purpurarum opercula in oleo cocta capillorum defluuium fiftit :cum ace- to cpota lienistumorcm comprimit:fuffocationes quz ab utero oriuntur, fuffitu prohibet,fecundáfque ciicit. Buccinum concha etiam turbinata. & inanfractum intorta efl fed quàm purpura minor (unde & à quibufdá fi- lius purpurz dicitur) ad fimilitudinem cius buccini quo fonus editur: un- de & caufa nomini,rotunditate oris in margine incifa. Tcfta illi non eft a- culeis clauata quemadmodum purpurz,fed fcabra tamen. Et totidem ctii in clauiculz tefta reperientur orbes,quot habet buccinum annos. Promu- fcidem fiue linguam habet;ut purpura, firmam & torofam , qua pafcitur, qua ctiam teftas perforare poteft.Q uod in co ouum uocatur, femper con- unetfed aliàs maius;aliàs minus. Ad muricatum purpureumuc colorem ctiam ut purpura exquiritur,fed buccinum per fe damnatur, quonia phu- cum,id eft,rubidi coloris fplendorem, remittit . Buccinis etiam idem mo- dus gignendi qui purpuristempufque idem elt: iis nanque & fauificarein morc c[L, & uere generantur hyeme abeunte . Latitant etiam canisexortu circiter triginta dies:non nifi petris adhzret buccinum, circáque Ícopulos lcgitur. Buccinalunz incremento fiunt pleniora:zfítatc uero gracileícunt. alendi facultate purpurz fimile buccinum eftjuerum duriuseft. Quod in his collum uocatur,aluum mouet, difficilius concoquitur : ftomacho ido- neum eftnecfacile corru mpitur & mediocriter alit. Ex finapi conditur in Su[pe&la boc cibum yaut aceto,fucco cyrenaico,aut pipere. Totum uero buccinum fi u- in loco utdétur Ovibaf, j exem plea. Cclyca. Corychia. Coryplia. AN34urex. nà cum papauere uocato coquitur fiftit potius aluum & fitim facit.Q uod papauer appellatur ac parte inferiore reperitur,mollius cft,& facile corrü- pitur. Oleum in quo decoctum fuerit uiuum buccinum, dolores fedat au- ribus infufum.Buccinorum tefta cremata non aliter atque purpurarum, exficcat egregie, & ut mordacitatis omnis expers, ulceribus malignis pro- dell, & putridis quoque cum aceto aut uino mulo, autoxymclite. Eadem purpuris przftant concremata buccina(inquit Diofcorides)fed uchemen- tius urunt. Si quis teftam fale plenam fictili crudo comburat, dentifricio conuenitambuftis utiliter illinitur, ubi folui medicamentum minime o- portetinam poftea quàm ulcus cicatricem duxerit,fponte fua decidet. Mu ricum ctiam generis funt,quzx uocant Graci colycia:alij corychia ucl cory phia;turbinata zque,fed minora multo,& oris halitum cuftodientia.Con generum omnium,quecüque fcilicet turbinati funt generis fuauiffima iu- dicatur coryphia. Suntque & ori & [Lomacho grata, aluimque & urinam cient, atque oris bonum reddunt odorem. Copiofius alunt iurulenta, affa ucro durafentiuntur. Horum papauer buccinorum more aluum ftrin- git potius. 1 Demuricum.Murcx & fi unam fpeciem figuificet, fcilicet buccinum, generale tamen j F G H ANIMALIVM LIB x. 263 A tàmen eft,ut re&te admonet Hermolaus, ficuti & conchylium: purpuram enim com- Cozchliun, prehendit murex & alia,uc infrà uidebitur. Muricum cinis, inquit Plinius, dentifriciü eft. Muricum ucl conchyliorum teftz cinis maculas in facie mulierü purgat cü melle illitus,cutémque erugat, extendítque feptenis diebus illitus,ita ut octauo, candido o- uorumfoucantür. 2 Efít& apud Athencum idvmeqves fcd aliaà purpura,uel fal iy Qoa tem genus quoddam à purpura diuerfum. 3 Buccinum &buccinaetiam dicitur md i inftrumentum illud quo fonus editur:cuius formam przclare defcripfit Ouidius, x -Caua buccina fumitur illi Tortilis,in latum quz turbine crefcit ab imo. De ftrabelo & ncrite. Cap. CQ GO X-ó6VLbl T. 1 QC Trabelus concha eft purpure & buccino fimilis, cuiustefta idonea no- x $a6nec tatur,ut ex cafonus edatur . E turbinatorum generc nerites fiuc natex AspatuN go B cft magnitudine exigua: teftam habet lauem,amplam,rotüdam:forma il- pun ; libuccinis proxima efljpapauere tamen non nigro, ut illa,fed rubro. Teftz 3,,;,,, adnexum corpus medium cius firmiter cít.Pafcuntur natices mari tráquil ] lo,abfolutz faxis:at quoties latus urgent, faxis adharefcüt morc lepadum & aporrhaidum, ac cxterorum generis ciufdem:nec fine tegmine dimoto adhzrent,quod uclut operimentum fibi poffident. Et modus hic idem eft urpuris,buccinis & omnibus generis eiufdem.In faxis ad imam maris fe- dem adhzrefcens nafcitur nerites: & có maris ubi fordium uacuitas eft & uanquillitas,uiget. Olfaciunt natices & audiüt, adeo ut ficri nó polle aiüt, quin fubterfugiant pifcatores fiuox proferatur. Concha cft,quam Mutia- nus muricem cfle arbitratur,latiorem purpura,neque afpeto, neque rotun. 24urex. do ore,neque in angulos prodeunte roltro,fed fimplice;concha utroque la tere fele colligente: quibus inhzrentibus plenam uétis (tletiffe nauim por- tantem nuntios Periandro, ut caftrarentur nobiles pueri , concháfq; quz id przftiteruntapud Gnidiorum Venerem coli. Porro de conchis quz ue-. Cone wene- neriz dicuntur,ita refert Plinius, Nauigant ueneriz, przbentéfque conca- "*: uam fui parteni & aurz opponentes,per fumma vquorum uclificant. 1 Anidem fitftrabeluscum echinophoro,uclechinophoro cochlea? de quo fuprà intercochleas. 2 — Nerites fiue natex. Nuec7u? nod junecmie , wed en pmi apud Athe- Arecme, nzum,utopinor. 3 Rotundam.Rotundiorem effe neritesteftam quàm fitturbi- Avis, nis, hinc apparet:oblongiorcm enim formam recipit cancellus ille cócharum: hofpes aturbinisteftz forma, quiturbinemfübitquàm qui neritem.. 4/— Periandri hifto- Turbo. D ria quonam modo nobiles Corcyrenfium pueros Sardas miferit exfecandos, habetur apudHerodorumlib.s. $5 — Nauigantueneriz;&c.In nonnullis codicibus habetur. were; nauigant nerites,&c. Dc echinis. Cap. CX X9SCOGBX. Chinus teftaccorum omniü maxime à natura munitus eft: quippe cui. £xes, tefta (quam habetin globum circumactam) undique [pinis frequenti- buscircumuallata celeturzid quod foli inter teftata peculiare eft:atque hoc itcm peculiare echinis eft,ut nullam intus carnem contincant.fed ulce car nis nigra quadam circum ab ore fufim fparguntur, nomine adhuc Y appellata.Q uod caput echini appellant & os, uctíum in terram elt: quo ? . N / " " RM" 1Ucro ad excrementi cxicum deputatum cftid fu pra Mdb Dentes quini n iij Plinius: Oua omnii amara, quina numero Spatant. Bri[i, Becostr. Echinometra, EXtvoul (ig. Ecini cadidi. Q tona modo parentur con- diantivque ad efum;docetGa lens, Echini onarij Spatangse. Patang&. DE*"DIPFRERENTTUS cchinis omnibus funt, inquit Ariftoteles, caui intrinfecus, inter quos ca- ruicula quzdam interiacens, linguz officio fungitur. Mox iungitur gula, deinde uenter in partes quinque diftin&tus: perinde ac fi plures uentres cí- fent;plenus excrementi: cuius meatus omnes in exitu excrementi coeunt, quà tefta perforata eft. uentri autem fübdita funt quz oua appellant,mem brana quadam obducta,codem in omnibus impari quinario numero. Süt ucro omnibus oua,fed nonnullis exigua nec cibo apta.Echinorum nigrail la quz parte fuperiore ad dentium originem pendent , & amara funt , nec efculenta.Genera echinorum plura fu nt:primum quod cibo idoneum eft, in quo quz oua appellant;magna efculentáque femper cofiftunt, & in ma iore corpore & in minore : nam nouclli adhuc paruíq; pleniufculi illis con ftant,& maxime pleniluniis dicbüfque tepidis redduntur pleniores.Secun dum ac tertium fpatagi & briffique genera pelagia funt,raraque inuentu. Ad hzc qux echinometra appellatur, magnitudine omnes fuperat . Echi- nometrz appellátur, inquit Plinius, quorum fpinz longiflimz,calices mi- nimi. Genusitem aliud eft minutum,pcelagicum,fpinis grandibus,longis, rzduritque modo pene lapidisgigni in alto gurgite folitum, quo nonnul li ad diftillationes urinz medicamento utuntur. Circa Toronem echini na Ícuntur cididi & tefta & fpina & ouo,augeri forma productiore foliti:fpi- na his parua nec rigida,fed mollior.Nigra autem illa ori proxima plura, & ad foramen.exterius coeuntia habentur, fed difiuncta inter fefe. Echini o- mnes fpinis loco pedum utuntur:his enim nitibundi mouentur,fedémque permutant. Omnibus auté ingredi eft in orbem uolui: itáque detritis Íem- per aculeis inueniuntur. Mouentur agilius & frequétius qui funt cibo ido nei:cuius rei argumétum quód femper algz aliquid fuis fpinis implexum gerant. Tradunt fcuitiam maris przrfagire echinos,correptífque operiri la- pillisymobilitatem pondere ftabilientes feféque faburrantes : noluntenim uolutatione fpinas atterere. Q uod ubi uidere nautici, ftatim pluribus an- choris nauigia infrenant.Ex echinis alij rufi funt;alij flaui: funt & aliis colo ribus echini,fed ij cacteris prarftàc. Inter teftacea omnia quibus facultas in- grediendi eft, olfactum echini minime habere uidentur . Stomacho uen- tríque idoneus eft echinus,boníque fucci, & urinam ciet. Exiguum corpo- ri pracftat alimétum,neque plane craffum neque tenuem, fed mediocrem. Contra dorycnium echini maxime profunt, & iis qui fuccum carpathi bi- crintprzcipue eius iure fumpto. Echini cum fpinis fuis contufi calculos fanantzmodus fingulis hemina bibitur donec profit: & alis in cibis ad hoc proficiu nt. Totum echini corpus uftum,cinerem facit extergentis digerc- tífque facultatis, quo nonnulli ad excrefcentem in ulceribus carnem, & ad fordidaulcera funtufi. Echiniteftam crematám hzc efficere prodit Dio- Ícorides. Cutem in alopeciis replet echini unà cum carnibus fuis crema- ü cinis. L Dentesquini. Echinis quinos effe dentes, unde intelligi potuerit, miror,inquit linus. 2 Ouaappellant,&c. Ouariosechinoshosuocat Hermolaus. 3 Spa- tagi brifli. Spatangas aut patangas, Hermolaus dicit. De E 2 3 F G ANIMALIVM LIB. x. "» A De balano. Cap. QoXTL Balantw. 1 T5 Alanus aut glans nomé habet à fimilitudine glandium quercinarum. 94s. E genere eft teftatorum immobilium:tefta leui. olfa&ü nullum habe- Gans. re cernitur . Nafcuntur balani circa rimas cauernásque faxorum. Carnem habent duram: in cibo laudantur precipue qui iis nafcuntur locis ubi ma- rinz admiícetur fluuiatilis aqua;faxis adharentes: funt nanque ij dulces & habitiores pleniorésque:copiofum praebent fuccü,quo & abunde nutriunt zzlirioe; ple aluümque mouent:ori ftomachóque grati : teneriorem habent carnem, & »iorásque, 4- urinam ciunt.Decoctum quoque corum aluum ciet epotum:quz uero (a- G«qautior, xis non adhzrefcunt;acres funt & medicamentofi,magísq; aluum pertur- Bbant,fed urinam minus citát. Hzc Xenocrates: Athenzus ucro, Alocisjin- quit,difcrimina fortig funt balani: quandoquidem in ZEgypto optimi gi- gnuntur & fuauiffimi:tenellijoríque ac uentriculo grati : qui & fuccum & alimentum praitant copiofum ,urinam atque aluum mouent:in aliis uero locis fapore inueniuntur magis falfo. 1 Balanus,&c.Sphódylus apud Galenum & Columellam:Plinius uero tàquam sphondylus. diuerfa animalia enumerat.Eft apud Paulü códylos concharum genus,forfità idem.* cord;los. Deuniualuibus,ut de lepade & aure marina. Cap.. CCXLL 1 | ^Xuniualuium genere lepas fiue patella eft,eorum fcilicet quz fimplici emi: ualuula conftant:fingulari enim tefta cotinetur lepas, & ea quide lacui: emis fe/«. altera uero cius pars fuperficiei detecta carnem oftentar.Saxis tefta in dor- C (um data adhzretfitque alieno fepto quodammodo biualuis,uteo modo fe concludendo tueatur. Os habet, & polt os uentrem efle in hoc ctiam ge nere patet:& illa praterea dux oua uocantur:quod etiam papaucr appella- turjin imo continctur . Excrementum quoquc cius parte ima teftz excer- nitur,qua forame in tefta habetur.Gignitur lepas circa cauernas rimásque . faxorum.Et quáuis faxis adhzrendo uiuat, faxis tamen quandoque ctiam abfolui,in pallámque ferri folet;alióque tranfire. Magna quidem ex parte, paruulz gignuntur lepades:quz tamen nonnunquam oftrcarum magnitu dinem zquant:maxime autem in Indico mari: ut & aliaomnia inueniun- ? tur.Carnem habet lepas duram,concoctu difficilem,paucíque fucci: clixe, D condimento redduntur gratiores. Eiufdé generis cum lepade & aporrhais 47i£«s- 3 eft: & morelepadum faxisadhzret.Q ux énojid eft;auriculz dicuntur, (a- Pom 4 xisadhzrent.Hac neque palato neque ftomacho grata funt:frixa tamen ^ — eduntur:neque enim aliter placebunt: nutrimenti plurimum exhibet , nec facile excernütur. Circa Pharum infulam Alexandriz uicinam multa pro- $ ueniunt: in Illyrico uero & finu Ionico gignuntur magna.Süt & pholades evi. apud Athenzum, quz & nutriunt plurimum : fed uirus olent, prauíque fucci funt. P atella. Datclla fera. 1 Ariftoteles Aceldiz & Aemidb eyetor appellat, & $c 9uAxafdor. Theodorus patcllam, Qus SaAdI patellam feram & aurem marinam. 2. Concoctu difficile ,&c. Evxarfp )esonin Á- zeicr, thenzo,id eft,conco&u faciles,fed forfiran menda eftin exéplaribus, 3 Aporrhais, 4uis marina. &c.Theodorus muricem interpretatur. 4. Quz ézio, &c Vti Anugonus Cariftius 34urex. Nn iiij DEzxDIFPEERIEN TLIAZS GuexdQpodl- tradidir,5e &qpodYm uocatur /Eolice. ; — Videntur& QoAx; apud Athenzum ex E, 7M. . eodem efle genere cum his. . Debiualuibus,& primo de oftrcis. Gap. ACC XCEAIE. C seco, E Biualuium genere oftrca eft, ceftà illi afpera fcabráque craffioribus la- : AM Spt0P, bris. Quod ouum uocatur,non fempcer,fed uere habent oftrez:mox e- M ea nim tempore procedente,minuitur: demümque totum propc aboletur: in Offres. ' cenofo maximelimo gignuntur. Gaudent dulcibus aquis, & ubi plurimi influunt amnes:ideo pelagia parua & rara funt. gignütur tamen in petro- fiscarentibusque dulcium aquarum aduentu. Gignuntur etiam quandoq; & in fluuijs & paludibus ftagnantibusue locis .uerum optima funt oftrea marina, quz prope paludem aut Huuium nafcuntur: maiora enim fiunt & dulciora,mceliorísque fucci.Q ue uero ad litus aut inter faxa gignuntur ubi F deeft limi aut aquz dulcis copia;parua funt, dura, & guíftu amara atq; mor dacia, ideóque neque in cibo grata. Grandefcunt [yderis quidem ratione maxime;ut diximus:fed priuatim circa initia zftatis,inquit Plinius, multo la&c przgnantia,atquc ubi fol penetrat in uada. Hzc uidetur caufa quare ninora in quibufdam locis reperiuntur:opacitas enim prohibet increme- tum:& in triftitia minus appetunt cibos. Verc, inquit Athenzus, & circa ecftatis initia optima funt plenáque & tumentia:atque unà cum dulcedine quadam marinü referüt faporé: ftomacho quoq; grata funt. Variant colo- ribus: rufa in Hifpania, fufcain Illyrico,nigra & carne & tefta in Circeiis. Prxcipua uero habentur in quacunque gente, fpiffa & faliua fua lubrica: craffitudine potius fpe&tanda quàm latitudine: neque in luto capta neque G in arenofis,fed folido uado : fpondylo breui atque non carnofo, nec fibris laciniofo;ac tota in aluo. Addüt peritiores notam;ambiente purpurco cri- Culliblephara. ne fibras: eóque argumento generofa interpretantur calliblephara appel- lantes.Gaudent & peregrinatione;transferríquc in ignotas aquas:fic Brü- dufinain Auerno compafta,& fuum retinere fuccü,& à Lucrino adoptare ] creduntur.Hac fint di&ta de corpore. Difcrimen etiam oftrcorum fecere nationes & litorajficuti & in aliorum aquatiliü generibus: ut & oftrea ali- 6 ubi atque aliubi meliora inuenirentur. Sergius orata Lucrina nobilitabat oltrea,qui corum uiuaria primusomnium inuenit, cum nondum Britan- nica feruiebàt litora. At Mutianus Cyzicena,maiora Lucrinis:dulciora Bri tannicis:pleniora Lucenfibus;teneriora Iftricis:candidiora Circeienfibus: fed his nequc dulciora neque teneriora effe ulfa;author eft. In Indico mari H Alexandri rerum authores,pedalia inueniri prodidere . Necnon inter nos Tndsn. — quidam tridacna appellauit: tantze magnitudinis intelligi cupiens, ut ter mordenda effent.Eft oftrei quoddam genus;quod pi&toribus ufüi eft:craf- fitudine plurimum excedit, & lorem illum,non intra teftam, fed foris ha- bet:comperiri id genus locis Cariz potiffimum folet. Oftreorü dos in me- dicina in hocloco tota dicetur : nec poteft uideri faus dictum de his, cum palma menfarum diu iam tribuatur illis.Oftrea teftatorum omnium mol liffimam habent carnem,fed glutinofam,ftomacho idonea funt,minus nu triuntmagísque aluum cient. Et cum caxtera omnia clixa dantur aut affa, oftrea ANIMALIVM-.LLB. X. 21$ oftrea uel cruda mandi folent: quidam in fartagine frixis utuntur. Contra leporis marini uenena oftrea aduerfantur.Oftrearum teft crematz uires habentbuccinarum fimiles, nifi quód minus craffarum funt partium.Fa- cizi fordes abftergunt, fplendidos reddunt dentes . Elotz, humida ulcera cauáque replent,atque ad cicatricem ducunt: excrefcentem in ulceribus carnem reprimunt. Stomachnm, inquit Plinius,unice reficiunt oftrea, faftidiis medétur,molliunt aluum leniter. Eadem cocta cum mulfo,tena- Ímo qui fine ulceratione fit,liberant:ueficarum ulcera quoque repurgant: Als, wrina di in conchis fuis cocta , uti claufa uencrint , mire diftillationibus profünt. Jhilationib. Teftz oftreorum cinis uuam fedat,& tonfillas admixto melle.Eodem mo B do parotidas,pauosymammarümque duritias, capitum ulcera ex aqua,cu- témque mulierum extendit. Infpergitur & ambuftis: & dentifricio placet. Pruritibus quoque & eruptionibus pituitz ex aceto med. tur.Crude fi tun- damcur ftrumas fanant,& perniones pedum. A I Oftrea,&c. Oceder ctiam quandoq; dicitur: quanquam ?cpedor fere generale eft omnia comple&ens quz tefta integuntur,ut fatis explicat Galenus :.lib.de fimplic. medic. Et ceecorquoque nonnunquam zque generale eft ad omnia tcftata, Aliquan- do ucro ea fola comprehendit,qua fua natura immobilia funt. De chamis feu conchis. Cap. CKLOSRETIIE I Oncharum fiue chamarum genera,chame trachza,id eft afpera: cha- xus. me leiosjid eft leuis. Glycymerides;uel;utalij uolunt, glycyamerides, Sd & pelorides,biualues funt, & generis uarietate inter fe diflantes, & figurz PM * rotunditate. Chame trachza (quz & à nonnullis glycymarides dicitur) ab. (7,5, C iliis generibus differt, quód non folum afpera fcabráque fit eius tefta , fed x Toca: Ítriata & quafi uirgulas quafdam prominentes habens per tefte longitudi «6 "ia nem extenías.Caro illi intus maris falfuginem fapore rcfert, & duriufcula ?^^ E^? eft:& utIcefius tradit mali fucciparimque nutrit, & facile excernitur: ut . ? uero Diphilus,ftomacho grata eft. Ab hac differt chameleios,quod teftam *»""^e«- habet leuiorem,latiorem & pellucidam:carnémque intus fuauiorem,quz concoctu facilis eft,boníque fucci;uberius alit,ftomachóq; erata eft. Huic dini y fuauitate prafertur glycymarides: uerü à peloride uincitur. Pelorides reli- MW. quas magnitudine fuperant , fed glycimarides maiores funt quim pelori- Pelorides, des. Glycymarides carnem habent duram, qu non parum alimenti pra- jukac D (tac: & trachzas fucci bonitate fuperant;fed peloridibus inferiores func: u- M ehUe e rinam magis cient glycymarides quàm pelorides. Emolliunt aluum pelo- rides. Difcrimen his etiam ex loco cfl, (quanquam chama omnes locis a- renofis fui ortus initia capiunt:) quz enim in Dicearchia fiuc Putcolis, aut Lucrino lacu;aut circa Alexandriam nafcuntur in pali dibus,optimz funt. Quz uero fupra Diolcum & Pharon atque Pontem, quo Pharos Alexan- driz iungitur,oblongz funt glandium quercinarum inftar, & hirtx fimili- M ter atque fagorum glandes quos echinos uocant, & candidiores, carneque Mit n intus duriore pariter & acrior. Chemas,funt qui ita diuidunt,ut alia cha- A1XK., 4 me trachza dicatur;alia bafilica regiàue,quz & pelorides dicitur. Quz ba p,;45s. filica à nonnullis dicuntur;ab aliis peloriz;inquit Diphilu s,copiofum cre- eon. Glycymarides DE DIETEPETUENTSTS ant alimentum, (przcipue quz grandiores funt) bonim que gignunt fuc- E Chame. cum,& ftomacho gratz funt,nec facile excernuntur. Chamz cum coquü- tur, duriores caadunt, & fuaues fi rite condiantur. Chamarum, inquit Dio Ícorides, in exigua aqua coctarum ius aluum ciet;id cum uino aflumitur. KéguxG * I Chame,&c. XM, forfitan di&a agg 19 xxlutveg. i Chame trachza. Mace- ) n dones hanc Xéguxan, Attici ucro xgéor dixerc. 3 Ab hac differt chameleios,&c. Flast T&As Ks. ni fallor, Ariftoteles galadas uocauit , concham fcilicet xui tefta, an uero fui gene- UO EDs risconchafi& 4 — r«Wweeke sgg 5 weAóps. 5$ Conchznomcenunam fpeciem fi- 1 gnificat, nempe chamen,ut apud Ari(totelem lib.4 hiftor.animalium:fed & priuatim chamen trachzam, ut lib.s. & apud Oribafium lib.2.Plinius conchasappellauit, non quz tefta adeo fragili clauduntur atque cochlez , pedtines, digiti: fed qux firmiore, ut purpurz, buccina, pinna. Concha & quibufdam non minus generale eft quàm o- ftreum:continet enim omnia quzcunque tefta inte&a funt. Nonnunquam etiam pro F tefta ipfa accipitur, ue Columellain horto, Implicitus conchz limax: & Cicero libro fecundo de natura deor.de pinna, Duabus patula conchis:&,comprimit conchas. De mitulis fiue mufculis & tellinis. Cap. -COXLIIII. Mitulus, A | Itulus qui & mufculusé teftaceorum biualuium genere eft teftas ha iium bens clufiles & referatiles,lguéfque,labris tenuibus. Connec&tuntur t V4,0 . ^ . PA (7 À 2 No inter fc mituli, fauificant & aceruantur muricum modo: nafcuntur enim morc ceparum,;ut minores fubinde oriantur iuxta principium. Viuunt in algofis, gratiffimi autumno, & ubi multa dulcis aqua mifcetur mari: ob id Ephefij,& qui in ZEgypto inueniuntur, laudatiffimi.Procedente hyeme;a- maritudinem trahunt,colorémque rubrum. Iuba in iis uoluminibus quz G Ícripfit ad C.Czfarem Augufti filium de Arabia, tradit mitulos marinos. — ternas heminas capere. Mufculorum duz funt fpecies : maiores qui falem z uirifque refipiuntideóque guftui ingrati . Duri item funt & concodtioni 5 renitentes, fanguinem procreant craffum, & pituitze multum : & fuccum denique non adco probum. Copiofe alunt, uentrémque & urinam cient. Hifiaffentur fitim uchementem excitant : fi uero elixentur, & acrioribus quibuídam,ut finapi nafturtióue condiantur, nó adco uirus refipiunt. Mi- nores , rotundi magis funt, & externis teftarum partibus hirti, tenuiori- 4 büfque teftis,carne & molliore & dulciore;bontque fucci:zuerum minus a- ; Hec Plinius ]unt & urinam cient magis. Cra mandentium atque fauces acri mordaci- fre. tatc ucxant,gulam arteriàámque exafperant:tuffim quoque ficcam & rau- H fie nt cedinem cficiunt,uocémque obtundunt. Deteriores funt qui in locisare- grenen tribuit. nofisaut inter teftas figlinas gignütur,iis qui in algofis proueniunt. Mya- ces)inquit Diofcorides,id cft,mituli laudauflimi in Ponto: caro eorum ad 6 canis morfus utiliflime imponitur. Crematis eundem buccinis effectum prabent: priuatímque plumbi in morem cloti , oculorum medicamentis cum melle utiles funt:palpebrarum nanque craffitudinem & albugines,cx teráque qua oculorum claricati officiunt, exterunt. Atqucin aliis partibus fordida ulcera capitífque puftulas fanant. Qui circa Ephefum gignuntur usce,id cft mituli,inquit Athencus,pectunculis meliores funt:chamis tame inferiores:urinam magis quàm aluum citant. Myacum ius,inquit T traditur ANIMALIVM LIB. X 216 À traditur aluum & ucficas exinanire, interanca diftringereomnia adaperi- IC, rencs purgare, fanguinem adipémque minucre: itaque utiliffimi funt hydropicis, mulierum purgationibus, morbo regio, articulari, inflationi- bus :item prodefle feli , pituitzque pulmonis iocineris [plenífque uitiis, rheumatifmis.Fauces tantum ucxant,uoceíque obtundunt. ulcera quz fer pantaut fint purganda fanát: item carcinomata . Cremati autem ut muri- ces, & morfus canum hominümque cü melle , lepras, lentigines: cinis co- rum potus emendat caligines . Gingiuarum & dentium uitia, cruptioncs z pituitz, & contra doricnium aut opocarpathon antidoti uicem obtinent. Tellinem à Romanis mitulum ctiam uocari exiftimauere nonnulli. Telli- Tm. nc circa Canopum infulam in Canopico oftio fitam frequentes funt: & lo- M7 cis arenofis gignuntur, & in litoribus quz fpe fluctibus agitantur.Q uarü oe ul quz tenuiores exiliorcfque funzbafilicas,hoc eft,regias appellant.Q uz uc j,;. ro fluuiatiles,ut quain ZEgypto & Nili fuperioribus partibus gignuntur, maiores funt & fucci pleniores dulcioréfque. In uere optimz funt tellina. 8 Recentes bonam faciunt aluum, fed pracipue ius earum: falfas ucro telli- nas uftas,adeo urentem efficere cinerem ferunt , ut fi cum cedria mixtus inftilletur,auulfos palpebrarum pilos renafci non patiatur. 1 Conne&untur inter fe mituli,&c.Mitulninquit Plinius, fpóte naturz in areno- fisproueniunt. 2 Mufculorü fpecies. Pliniusita: Degenerant myacesin duas fpc- cies. 3 HosPlinius mitulos,Oribafius myacas, Athenzus uvas exiMódtig uocat, Mie oxi ó- & uvasingenere mafculino, 4 /— Minores, &c. Hos Plinius myiícas, Oribafius & vas. Athenzns,uasin generefoemineo appellant. 4. Molliore, ita Oribafius,& Athe- Mwic.3. nzus.Plinius ucro duriorecarneefle fcribit. 6/— HacPlinius alteri myacum ge-. 2dorfea, neri tribuit,nempe priori & quod màaiusdiximus,mitulosuocat Plinius. — 7 .— Tel- wies. linem,&c.R omz circunferri narrat Hermolaus pufillas quafdam cochulas: quas qui 7Mitulus. ucndunt,cellinas przdicant,uulgaribus cóchis minores & leuiores, candidásque nec ftriatas:quas Vencti pifcatores à capparis fimilitudine capparoculas appellant. 8 Quz Diofcorides rellinis, eadem Plinius pe&tunculis attribuit: nec quicquam cíy xvid cft,de pedunculis apud Diofcoridem habetur. De pinna. Cap. CAT V. Inna concharum generis efl duabus grandibus patula conchis, fcabris, pisa, rim. nec tamen ftriatis,labris tenuibus:nunquam fine comite cftfed cufto- dem intra fe continet;aut Íquillam paruam, aut cancelllum, pinnotherem D uocant & pinnophylacem: quo quidem cuftode priuata, perit breui tem- pore: neque cnim abfque mutua opera ulucre pollunt.Pandit Íc pinna, lu- minibus orbum corpus intus minutis pifcibus pra bens. Aflulrant illi pro- tinus:& ubi licentia audacia creuit, implent cam : hoc tempus fpeculatus index, morfü leui fignificat: tum admonita fquillz morfu pinna,compri- mit conchas, & quicquid inclufitjexanimat, partémque Íocio tribuit. INa- 1 ícitur pinna in limofis arenofisque locis ex byffo,id eit, uillo fiue lana qua- dam pinnali,fubrecta,femper radice innititur,neque íedem unquam mu- tare foletneque euulfa uiuere poteft. Q uod ouum uocatur,femper habet, fcd aliàs maius;aliàs minus. Pinnz copiofum przbent alimentu m: uerum &gre & concoquuntur & digerütur: urinam cient. Pinnz optimz funt te- DE DIEPFERIENUBUITELS Limofisberbo nelle, plenze carnofz'ue, quz in limofis herbofisque uadis gignuntur: & u- E. fg 7'«19-— bi mari dulcis aqua mifcetur, & locis tranquillis ac uento carentibus: te- Ben neriorcs enim hic nafcuntur,quàm ubi fluctibus agitantur. Grandioribus paruz:& qua uere & xtate capiuntur;aliis przftant: funt enim & fuauio- res & pleniores. Quz magnitudine media funt , carnem quidem habent mollem,candidam ac dulcem:collum autem durum conco&u difficilem, corruptionique renitentem : collo nanque corpus reliquum facilius cor- rumpitur. Elixis affx duriores euadunt, przfertim f1uino fuerint afperfz. Earum autem caro quz in uino & aceto maccratz funt, mollior cít,fed fla tus generat. Pinnam efle concham illam celebrem in qua gignuntur mar garit nonnulli prodidere . Theophraftus in eo libro qui de lapidibus in- fcribitur,non pinnam,fed pinna fimilem efle prodidit. Androfthencs ue- E Berberi, ro,prorfus aliam, qux apud Indos berberi dicitur. Hzc pe&tunculo forma Epp. — fimiliscf/fed neque ftriataut pe&tunculus,neque ita afpera:neque duasue luti auriculas habet,quemadmodum pectunculus, fed unicam.Chares Mi tyleneus,oílrco fimilem concham efle prodit, fed oblonga & craffam,car- ne intus ampla, candida & odorata.In noflro mari,inquit Plinius,reperiri folebant margarita:crebrius circa Bofphorum Thracium,rufe ac paruc in conchis quas myas appellant. atin Acarnania quz uocatur, pinna gignit. uo apparet no uno genere concha nafci:znam & Iuba tradit Arabicis co- cham efle fimilem pcctini infectojhirfutá echinorum modo : ipfum unio- nem in carne ipfa effe grandini fimilem.Indicus maxime has mittit occa- , nus.In Britània quoque paruas atque decolores nafci certum cít.Pracipue G autem laudantur circa Arabiam in Perfico finu maris rubri. Concha mar - gantifera. 1 Exbiffo.ita legit Theodorus apud Ariftotelem.ficuti etiam noftra habét exem- plaria Greca. uerum Athenzus, kx 58 £vV haber,id (ft,exprofundo. 2 Quo pa &o in concha & gencretur,& incrementum capiat margarita,uariz funt authorü fen tentiz,ut uidere eft apud Plinium & Athenzum & Solinum. De pe&unculo. | Cap. (OL VI. Sm Ectunculus teftacci generis biualuis eft, teftas habens fragiliores, fca- SÉ». bras, & quati uirgulis quibufdam ftriatas. & referatiles, ut quz altero hug latere nodo ligantur.Binas in teftis ueluti auriculas habet. Id quod ouum uocatur,non lemper,fed uere continet: mox tempore procedente minul- tur:demümque totum aboletur. Pectunculi inueniuntur & nigricantes,&: H albi,& rufi. Nigricantes alij prferunt,ut cádidos alij:fed fqualore trahunt rufum colorem:& locis quibufdam etiam defecerunt propter ficcitates.lo cis arenofis fui ortus initia capiunt:celeri incremento augetur: qu Ippe qui 6 anno perfici poflint.Latent aliquandiu in arena. Latent fere & circa canis ortum,& magnis frigoribus:pectines admoto digito dehifcunt,mox com primunt ut cernentes. De ferramento quo capiuntur fxpe exiliunt, ita ut uolarc uideantur.Plinius,extra aquam,inquic;uolitant fagittze modo.Q ui candidi funt atque lati;dulciores habétur:fed candidi: duri:tufi, uirofi: ua- rij mediocres funt. Hzc Xenocrates : Sed candidi molliores funt Diphilo authore:neque uirofum quippiam habent, & aluum citant. Ex nigris autc & rufis ANIM ALIVM*LEBR:-X. T A & rufis maiores,atque uerni fapore funt iucundo.Pectunculi omnes facile concoquütur,ftomachóq; & uentri grati funt, fi cimino & pipere condia- tur.Pectunculi eó praftantiores funt quo maiores;teftáque magis cocaua, & colore nigriores.Vere optimi funt & z'flate: atque his potiffimum tem poribus augentur pleniorésque fiunt:fed pro lunari poteftate maxime. Cz teris przftant & magnitudine & fucci probitate,que Mitylenz capiuntur, Numcerofos fert Pontus,fed exiles, & qui non temere in magnitudiné cre- Ícunt.Pectunculi alimentum uberius corpori exhibent quàm cham : fed fuccum & deteriorem procreant,& qui non tàm facile aluum faciat. Con coctionem facilius admittunt quàm oftrez.Saporce funt dulciore:at nimia B illam dulcedinem per cocturam exuunt. Aluum magis mouent iurulenti affis:& quo magis affentur,có minus fucci cogeniti erit reliquum, minuf- que aluum tentabunt:fi in fuis teftis affentur, magis nutrient. Pectunculi in cibo urinam cient: & ea quz circa ueficam funt , ulcera ucl fordida iu- uant,ctiam fi efcaram contraxerint. Purgatur uefica inquit Plinius, pe&ti- num cibo.Pe&unculi falfi triti cum cedria pilos in palpebris inutiles euul- Íos cohibent. Dec da&tylis fiuc unguibus, & pernis. Cap CCXLVIL (os um egenere funt dactyli unguésue ab humanorum unguium Daclylis. fimilitudine appellati. binis clauditur unguis ualuibus leuibus, fragi- ^rvs. libisque;uerum utroque latere connexis.Exigua corporis parte cxtatzreli- ui C quo autem toto corpore;pcerinde acincubili occulitur. Ad ftrepitü [e fub- Aio trahit;inferiusque fubfidit quoties ferramétum fentiat. Permanet immo- bilis in locis arenofis,nulla innixus radice:qui fi é tefta cuellatur,uiucre ne- quit.Ex his mares alij donacas, alij aulos uocant:faeminas onychas, mares liuidas quafdam ceu uirgas in tefta cotinent, colorémque habent cleft. Dulciores faemine funt, & unicolores:urinam mares mouet,calculofos iu- uant,& quicunque aliàs difficulter urinà reddunt. Dactylis natura, inquit . Plinius,in tenebris remoto lumine alio fulgore clarere: & quáto magis hu morem habeant,lucere etiam in ore mandentium:lucere in manibus, atq; ctiam in folo atque uefte decidentibus guttis.proprium hoc folenibus atq; ! purpuris eft,quód cü in iufculo coquuntur;id craffius reddant.Copiofum , D fed malum fuccum procreant folenes & glutinofum .Innocui maxime fi cum fale edantur & accto:nam cum oleo & fale deteriores funt. Quo grà- . 1 diores có przeftantiores funt;uigent eflate maximc. Conche longe carnes, Coche lonre. inquit Plinius,ex mulfo potz cu aquz pari modo iocincris doloribus pro- funtaut fi febres fint,ex aqua mulfa.Pernz concharum gencris circa Pon- tias infulas frequentiffimz.Scant ucluti fuillo crure longo in arena dcfixz, hiantésque quàlimpitudo eft;pedali non minus fpatio uenantur . Dentes in circuitu marginum habét pe&inatim fpiffatos,intus pro fpondylo grá- dis caro cft. Teftatorum genera hzc traduntur. Donax, "Aulos, C£. Perna. 1. Conchzlongz carnes,&c.Digitos,ut cgo fane arbitror,conchas longas uoca- uit Plinius. Oo DE.DIFFIER EN'ETtS Dezoophytis,& primo de tethyis uertibulísuc. E Gai QC X LETS Zoophyta. Vnt animalia quzdá exclufa omnino iis quz in genera diuifimus : qux Ícilicezancipiti natura funtzneque enim in iis perfcétü animal eft, neq; planta.Q ux enim holothuria uocantur atque pulmones & plura eiufmo- di;aliain mari;parum à plantis differunt fua ipfa abfolutione:uiuunt enim TÉ por. fine ullo manifefto fenfu perinde ac plantz abfoluta. In his tethya parum 1: B. fua natura à plantis differunt , ut uideantur plantz quapiam marinz, aut €tnD0s. . » "i : N " Tetbyon! fungi.propius tamen ad animalium naturam accedunt quàm fpongia. In Tethea. hoccerte cum plantis conuenit:quia non nifi adhzrendo uiuit.fed cum a- liquid habeat carnis,fenfum aliquem habere uideri poteft:fed olfa&tum ta F men minime habere cernitur.Inter teftata, tethya peculiarem fortita funt naturam:his enim folis corpus totum tegumento includitur, nequaquam 2 ftriato,fed leui: cuius durities inter teftam & coriü cft, adeo ut modo prz- duri bubuli tergoris fecetur.Adhzret id genus faxis fua tefta:duóque fepo- fita inter fe foramina exigua admodum habet, & uifum uix patientia,qui- bus humorem cibo accommodatum accipit:& quantum humoris rema- neat,reddicalterum fcilicet & quafi os fit;alterum uero ueluti excrementi oftium:excrementum enim in co nullum fpectatur manifeftum, quale in caeteris oftreis uel echineum;ucel quod appellant papauer cotinctur:fed ne- que quod ouum appellatur,in co ullo tempore minuitur aperte aut auge- tur.Diflectoprimum membrana carnofum ambiens partem oftenditur, qua uertibuli caro ipfà continctur;nulli é cateris fimilisiin omnibus tame fui generis eadem. Adhzret caro hec utroque ex latete membranz circá- G danti & corio: & qua adhzret,arctius utranque in partem eft tethyon, ui- delicet ad meatus illos duos,quorü alter craflior;alter tenuior eft. Cauum intus utrinque exiguo quodam interueniente continuo,in quo uitz prin- cipiü continetur:thumórq; in altero cauo confiftere folitus eft. Tota corpo riseorum natura carnofa eft.nam parsalia que ucl inftrumentalis uel fen- fualis fitjnulla omnino percipitur: color tethyis aut pallidus aut rubidus cft. Tangentium manus qualitate quadam ita afficiuntur, ut uix clui pof- fit.Generantur in rimis aut cauernis faxorum, maxime ucro in coeno, & litoribus quz phyco algáue marina abundent. Inucniütur & in mufco ma 3 rino;aut aliis in herbisfoliísue marinis.Praftantiffima in Smyrna Afic: in H ZEgypto nulla inueniuntur. plurimum dant alimenti , renibus profunt & Itomachicis,tenafmümque patientibus atque ifchiadicis. Lateris dolo- 4 rcs leniunt tethya fimilia oftrez in cibo fumpta:torminibus & inflationi- bus fuccurrunt:cachecticis quorum corpus macie conficitur, tethya utilia funt cum ruta ac melle. | | Vertibulum. 1 Inhistethya,&c. Theodorus modo uertibulum uertitjmodo callus. 2 — Hcc callus. (utzoophyta alia) inter teftacea numerat Ariftoteles, non quód tefta includuntur fi- licea: fed (ut equidem arbitror) quia minimum habent & fenfus & motus, quemad- modu m teftata. Praeterea nihil duri intra fe continent,quod aut offeum aut cartilagi- neum fit, fed mollia penitus funt:ortáfq; fuiinitiaàlimo folo habent utteftacca:ideó- que tcítazis natura fimilima. Et quidem Plinius tethya oftrez fimiliadixit. 3 In- ueniuntur ' ANIMALIVM LIB. X. ài8 A ueniuntur & in muíco marino,&c. Inueniuntur tethya,inquit Plinius,in foliis mari- nis fugentia,fungorum uerius gencris quàm pifcium. (4 Tenafmümque patien- tibus,&c. Eadem & tenafmum diffoluunt;reníámque uitiainquit Plinius. De holothurio,ftella, & pulmone marino. Cap CCXLIX. 1 Vz holothuria uocantur,non ut tethya adhzrendo, fed abfoluta ui- £elothwria. uunt:mouere tamen fe nequeu ntficuti nec oflrea.uiuunt quide fine ullo fenfu;perinde ut plantz abfoluta (ut epipetron): ut eadem fere fit natura qua fruticibusjà quibus parum differunc;fua fcilicet abfolu- tionc. Que ftella uocatur,neque animal perfe&tum,neque planta;fed am- bigit atque ancipiti eft natura quemadmodum & urtica. Forma eius ftel- srella stg. B lis quz pinguntur,fimilis eft. Parua admodum caro elt illi intus, extra du- 2 riore callo. Conchas aggreffa eas exugit, omnémq; cibum ftatim peragit: adeóque natura calida eftjin quit Ariftoteles,ut omnia in mari cotacta de- coquat & adurat. Draconis marini Ícorpionimque ictus carnibus carum im pofitisitem arancorum morfus fanantur.In fumma, contra omnia ue- nena uel potu ucl i&u uel morfu noxia, fuccus carum ex iure decoctarum | 3 efficaciffimus habetur. Inter hzc & pulmo naturam habet pene fruticis: iud . fponte enim prouenit,uiuítque abfque ullo fenfu: non tamen adhzrendo, iv pue fed abfolutus;perinde ac planta abfoluta.Pulmo marinus recens, tritus at- Auc que illitus,podagris pernionibüfque auxiliatur: aiuntque pulmonem ma- pulo mar- rinum deco&tum in aqua calculofis prodeffe epotum.Pulmonis marini ci- ». nis adalligatus egregie mulierum profluuia purgat. C , Quz ltolothuria,&c. Tuberauocat Theodorus.» — Conchasaggreffacáse Tubera. xugit. Quána utatur aftutia in exugendisoftreis;legas apud Oppianum. 3 nter hzc,&c. Halipleumon,ni fallor,eft apud Plinium lib.32. Halpleumon. Dec urtica. Cap. CC L. Rrica itemancipiti natura eft,ambigens & plantz & animali. Nulla n huic tefta,fed corpus omni cx parte carnem prz Íefert: urtica ctenim ,,í5 ipfa quaft interna oftrearum caro cfle uidetur.Sentit & manum admotam ^ corripit adharefcítq;, perinde ac polypus fuis brachiis. Atque du m admo- ueri fibi manum fentit,colorem mutat, inquit Plinius, & contrahitur. Os medio in corpore cotinet:hoc in maioribus urticis cuidétius cft: & de faxo D quafi de tefta uiuit: & fifortein cam inciderint pifciculi, cos excipit, reti- nétque:atque in hunc modi deuorat quxcunque nacta cft cfculenta. Hac Ariíitoteles. Plinius, Contrahit urtica le;inquit, quammaxime rigens, ac pranatante pifciculo fronde fuam fpargit: (carnofz nanque frondis hisna "— tura)comple&ténfque deuorat:aliàs marcenti fimilis &iactari fe patfa alg riflot "es uice , contactos pifces attritique petra fcalpentes prüritum inuadit. Ex- Vue a mue crementum nullum inurtica efle confpicitur:fed in hac te fimilis ftirpibus cu cfl:neque cít. Maiores tamen meatum,ut oftrez,quo excrementum feccdat, tenuem fant Metis in Ícilicet fiftulam habet parte fuperiorc.urtica enum ipfajuti modo diximus, hono i quafi interna oflrearum caro cíle uidetur:faxo uero utitur perinde ut tefta: feri Graci ci (faxo enim adhzrere more nónullorum teíta inte&torum folet urtica:& ta- ,,,;;, Qo 3 J Spongia QU oW 0f. DE DITTIERENJATS men quotics libeat abfolui,abfolutimque uagari quoddam urticarum ge- E nus notatum eft,quod & echinos & pectunculos in quos offenderit, corro dit. Quz enim incauis finuofisque adherent, nunquam à faxis abfoluun- tur:quz ucro in faxorum planis marginibus uiuunt , abfolutz fedibus ua- gantur. Duplex genus percipitur urticarum:alterum corpore paruo, quod cibo aptum eft:alterum maiufculo duróq;, quale circa Euboiz Chalcidem gigni Ícimus. Sunt omnes hybernis menfibus carne conftante atque rigi- diufcula:quamobrem per id tempus capiuntur,cibóque idonee funt. At a- ftate deteriores iunt:przmadent enim & marcent,ut fi tctigeris, facile dif cerpantur atque difpereant. Denique nulla tantifper euelli integra poteft: ac zflus impatientia,faxa fubire interius folent.Vrticisidem gignendi mo dus eft,atque iis quz tefta includuntur. Mordent urtica non ore, fed tactu totius corporis: uis enim in his pruritu mordax , eadémque qua terreftris urtica. Vrtica (ut author eft Diphilus) & uentri & ftomacho grata cft, al- uum atque urinam ciet;parciüfque nutrit:ut uero Xenocrates tradit, urti- c: guftui fuauesfed flomacho admodum ingrate funt. Affz clixis ad aluü mouendam magis idonez:quz lapillis adhzrent,urinam magis cient: que paífo aut uino mulío condiuntur;facile concoquuntur, alu&mque mouét: quz autem coquuntur in paffo unà cum oleo,lubricum quidem illud reti- nent,aluimque cient:fed uentrem replent, & difficulter in uentriculo con ficiuntur. Vrticam marinam in uino potam calculofis prodeffe aiunt. In oleo coquuntur urtica:quo ne pili renafcuntur,nonnulli funt ufi. De fpongia. Cape CAST. Pongia nullam habet carnem,fed fimilis omnino plantis eft:przfertim cum adhzrendo tantum uiucre potlit;abfoluta ucro minimc. At paruü aliquod difcrimen eft. Spongia nanquefenfum aliquem habere creditur, argumento quód multo difhcilius abflrahuntur;nifi clanculum agatur, ut aiunt.Praterea ad auulforis acceffum contrahütur, itaut cuclli difficile fit: quod idem etiam faciunt quoties Hatus tempeftáfque urget.Plinius,Spon- giamjinquitanimal efle docuimus,cruorc petris inhzrente. Aliqui narrát & auditu regi cas,contrahtque ad fonum, exprimentes abundantiam hu- moris,necauelli petris poffejideo abfcindi & famem emittere.Q uin & cas quz ab aquilone fint genita praferunt cxteris:nec ufquam diutius durare fpiritum medici afirmant: fic & prodeffe corporibus, quia noftrü fuo mi- Íccant:& idco magis recétes magifque humidas, fed minus in calida aqua, minüfque unctas,aut unctis corporibus impofitas : & fpiffas minusadha- rcfcere.Oppianus quoque tradit;à fpongiis cuulfis diftillare faniem,qua fi fpongiatoris forte naribus adhzreat,fepitlime hominem fuffoca. In faxo- rum rimis & cauernis oriuntur fpongiz, non aliter atque ea qua teftis in- tc&a funt. Aluntur conchis;pifce,limo. Et uiuere fpongias efca manifefto conchz in his repertz oftendunt: & aperiedo claudendóque pifciculos ca- pit Ípongia. aperit autem antequam ingrediantur: claudit & contrahit cü ingrefhi funt. Adharét nec parte una nec toto: (interfunt enim fiftulzz quz- dam E Lj ANINATEVIM, LIBS9*' X 219 A dam inanes) fed pluribus patfim particulis hefitàt,& quafi membrana ex- tenta fubeffe radicibus earum uidetur. Su perne autem czteri meatus con- creti propemodum latent. At uero inferne quaterni aut quini patent, per quas pafci exiftimantur.Color illotis uiuílque nigricans eft : candidae auté Quonarmmo- cura hunt. Spongiarum tria genera accipimus: funt nanque alix rarz,aliz do candidi fiat fpiflz,aliz quas nominant achilleas.In gencre illo fpiffo quz przdurz funt x ien atque afperz, hirci nomine tragi nuncupantur: minus fpiflum & mollius rà er manos. Tertium quod achilleum uocatur tenuiffimum & fpiffilimum & ceps, 2ualidiffimum eft.Genus hocinuentu perquàm rarum eft.Ex hoc penicilli. Tragws 3 Molliffimum uero genus fpongiarum penicilli- Trogus author eft penicil- vidue los molliffimos circa Lyciam nafci in alto,unde ablatz funt fpongiz. Si e- LIE 2p: PB nim eueneritforte ut Ípongia cum cucllitur,abrumpatur:refiduo item DA- pia, Ícitur & completur. Magnitudine ampliffima funtiolutz illae & rarz fpo- Penicillu. giz:fed mollifhimz fpiffz & tenuiffimz,qua fcilicet altis tanquillífque na Ícuntur gurgitibus: flatus enim ac tempeltates,fpongias quoque ut catera altilia,yreddunt duriores, & incremétum impediunt. Genus item aliud cft, quod nome aplyfiasinde accepit, quód clui non poffit: habet hoc amplio- 24pbfia: res illos meatus,fed reliquo corpore denfum eft:nihilo tamé denfius quàm quz antc numerauimus genera, quanquam lentius eft,& ex toto pulmoni T6 audor fimilis:peffimum omnium hoc genus eft. Senfum id genus habere dique 9? ve^ uiucre intcr omnes przcipue conuenit:cognofci prz czteris fpongiis có fa cile poteft documento,quód cum illz albicent, limo inter lauandum fubfi C dente,id femper nigrorem oftendit. Quidam fpongias ita diftinguunt, a- lias ex his mares exiftimauere tenui fiftula fpifliorctque: quarum quz du- riores funt;tragos appellant:alias foeminas, maioribus fiftulis ac perpetuis. T»agms. Medici infcitia quadam ad duo nomina eas redegere: Africanas, quarum firmius fit robur:Rhodiacáfque;ad fouendum molliores. Nuncauté mol- liffimz circa muros Antiphelli urbis reperiuntur. Spongia noua non ficut lanaautlinamentum materia duntaxat eft,qua applicantur medicamenta ad irrigationes idonca,fed & manifefte deficcat, uulneráque enzma con- clutinat ( fi noua fit, & maris odorem adhuc referat) fi cam cum aqua aut uino aut pofca pro corporis ratione imponas . Q uod fi uctus fit , & maris odorem amiferitnon vque deficcat:immo inutilé effe fentit Diofcorides. D Molliffimum genus earum penicilli oculorum tumores leuant cx mulfo impofitizitem abftergendz lippitudini utiliflimi.Imponütur [pongiz ipla: epiphoris ex pofca:ex aceto calido ad capitis dolores.De Cetero recctes dif- cutiunt,molliunt, mitigant:ueteres conglutinant uulnera, inquit Plinius. Víus earum ad abftergenda,fouenda, operiéda à fotu dum aliud impona- tur:ulcera quoque humida & fenilia impofitz ficcant. Fradturz & uulne- ra fpongiis utiliffime fouentur:fanguis rapitur in (ecando, ut curatio per- Ípici poflit.Et ipf uulnerum inflammationibus imponuntur, nunc ficcze, nunc cx aceto infperíz,nunc é uino,nunc ex aqua frigida: ex aqua uero cz lefti impofitz, fcéta recentia non patiuntur intumcícere . Im ponuntur & integris partibus,fcd fluxione occulta laborantibus qua difcutienda fit : & Oo iij DE. DIEPERENTAS iis, quz apoftemata uocát, melle decocto perüctis.Item articulis aliàs ace- E to falfo madidzaliàs é pofca, in uulnerà curatione & fuccidz lanz uicem implent.Differétia hzc, quód lanz emolliunt, fpongiz coercent, rapiat; uitia ulcerum.Circunligantur & hydropicis ficcze, uel ex aqua tepida po- Ícáuc.Imponuntur & iis morbis quos uaporari oporteat, feruenti ex aqua perfufz expreffeque inter duas tabulas.Sic & impofitz ftomacho profunt, & infcbri contra nimios ardores. Sed fplencticis e pofcajignibus facris ex acetoimponi oportet ficut fanas quoque partes fpatiofe operiat. Liuorem ab ictu recentem ex aqua falfa calida fpius mutata tollunt: teftium tumo rem dolorémq; ex pofca.Songia ufa acris eft,uímq; habet digeredi . Cum bitumineaut pice cremata, fanguinis cruptiones in uulneribus cohibet, prafertim fi feruens apponatur. Aliqui raras tantü ad hoc cum pice urunt: F & oculorum caufa comburuntur in cruda olla figulini operis, plurimum proficiente co cinere contra fcabricias genarum excrefcétesque carnes, & quicquid opus fit ibi deftringere, fpiffare,cxplere:utiliusin co ufu lauare cincrem. 1. Quod multo difficilius, &c. Quanta cum difficultate, quantóque periculo col- liguntur fpongiz:& quibus modis auelluntur, oftendit Oppianuslib.; de pifcibus. 2 Tenuiffimum, Aczféa&v: fortafle (minimum) uerti potuiflet : quanquam Plinius te- nue criam dixit,ucl intelligitur cenuiflimü,id cft, tenuibus fiftulis,ut legitur apud Dio fcoridem A«zfíéGwzv. 3 — Exhoc penicilli. Ex hoc fpongiarum genere fiebant pe- nicilli uulnerarij,quibus fcilicet uulnera ulceráuc ftipabant abftergebántque, ut cla- riffime explicat Plautusin Rudente;Ego iam te hic itidem,quafi penicillus nouus exu gerefolet,ni hunc amittis,exugebo quicquid humoris tibi eft. G Epilogus feu capt C CLIE Rater haec quz diximus animalia, funt purgamenta aliqua relatu indi gna,& algis potiusannumeranda quàm animalibus. Chryfippus quo- que philofophus tradidit phryganion adalligatum remedio efle quarta- nis:quod effet animal,nec ipfe defcripfit, nec nos inuenimus qui nouilflet. Herpes. Herpes quoque animal à Grzcis uocatur quo przcipue fanantur quaccüq; Protereufle.. ferpunc.Protogeufte animalia funt Indica, qua guftü habet acutitlimum. Tere Ces. Te/3 625 animalculum quod fetas uillósue concutiat. Hzc duntaxat no- Sidusus. — minaucre authores ficuti & firulugü;quod nec quale effet animal, nec ubi — mafceretur,tradiderunt.Et Euphorion in commentariis fcriptum rcliquit, H Neades. in Samo beftias olim fuiffe feras maxima magnitudine nomine ncades, quarum fola uoce terra difcederet:carum offa maxima, uel fua etate exti- tiflc.Sunt etiam in mari nonnulla animalia cffigie infolenti & fui generis: quz quoniam inuentu rara int,conftitui in genus non poflunt. Iam enim pifcatores uidiffe fe retulerunt quedam trabunculis proxima, pullo colo- rc,tereti figura,pari ex toto craflamento.Item alia fcutorum effigie,colore rubco;pinnulis crebris. Ad hzc alia quz genitale uiri imitarentur,tum fpe L cietum magnitudine,fed pinnis fubnexis binisloco teftium. In magnis c- tiam imbribus multa apparent animalium genera;que ante ucl nunquam ucl raro uifa fuerint. His igitur mihi fatis admonuille falte uidcor,quz de j animalium Plyryeanion. ANTM-ATIVAM LTIBE, X. 220 A nimalium differentiis ab Ariftotele , Diofcoride, Plinio, Galeno, aliifque ueterum multis funt dicta. ncque enim omnia in hunc librum transferen da cenfui, quz ab illis accuratiffime funt Ícripta. Tantum uero de fingulis folum dixi,quantum legenteis ad antiquorum euoluenda fcri pta,nift fint omnino rudes aut aueríi,excitet: ac quo facilius cum his uerfentur,auxiliü praít ct -AEdoeon. ; : $4 - Aidbioy Su- : Adhzcaliaquz genitale. Eft pifcis nomen, inquit Hermolaus, zdocon, quod , & nos genitale nuncupamus marinum, à nonnullis halefurion grace dictum. Quan- Gies . . e. . B ? e a- quam halefurion funt qui pro callyonimo piíce capiunt. Aider quoque Se «osior,c- fS ! - . B JE D . s ; : AvGfeuros uocauit Epicharmus,ut Nicander tradidit Halefürion. KoA vectura. TAA 0; ow) Ja. IMPRIMEBAT MICHAEL Vafcofanus Lutetiz Parifiorum, Anm. M.:. DUWLI. 3 ANIMALIVM, QVAE IN HOC OPERE C O N- TINENTVR NOMENCLATYR AE LE DEIND.E:X, SS Aure (cC 148.h M. / AGeorpue 162.C eil 3 Abrotone zi.h LS VS eld 218.C A xay Dec 146.d Acanthis 126.f EOCUN TNT 126.h Aet do Qux yo 106.h Acari 193.h Acarna 160.€ Acarne ibidem Accipenfer 120.f.121.d.rs1.d. :e. 154. h. ig. b.c Accipiter —120.f.g.rzr.a.b. d.e.f : Accipiter ZEgyptius | 120.g Accipiter ZEthiopicus 121.c Accratz cochlex 7 9.h Achainz cerux 7 9.h Acharnas 160.d B otovug ibidem Asgorog 1;9.h Acharnus ibidem Acheta 190.€ AXCTS$ ibidem Achillzafpongia 219.à Aciz 193.C AXI 62.d AXCYTIX$ 1or.b.102.h Axeig 190.8 Aculeatus 148 h Acus 148.h Addax »9.b A AQ 6.C Adiovíc 158.c Adücz aues yaudévvye 107.b AEdocon pifcis 220.4 4Egythus 126.g ZEgolios I2i.f Aa eau 122. AEmys 91.d.92.e AE falo 120. h AE falon ibidem oudbioy SA oiov joa &IRoAToS 116.8 eiyokeqQaog 18.d &1)9:dA ug i$.d.g elyeierics 120.b eni SuAog 127.d ANO Upog 68.c Aie 92.C Avid 11.C AiÉquadrupes 79.d Af auis 18.d AN 17.h Alo 0e ith Rok Gag 121.8 Ale r.d AlUIx 129.h AEthya ibidem ZEthnzus pifcis 191.8 ««70; auis 118. h.urg.h &xros pifcis 45.h eudtoy 1j. f A gafzus 61. Aoc 1/4.€ Agnus ibidem Agnug quadrupes 77.8 eyvotdYe, 165.h Agriophaga 183.e Agrippa 40.a ep sug 187.d Alabes 17o.b xot Cue ibidem Alauda If7.c Albardeola ' go.h Alba Ardeola ibidem A lbicilla 119.d Albicula 129.b Alburnus 169.9 Alces 86.h.87.a &AXVOY 128.d Alec 162.g Alecula 163.C Ades 163.c.166.d «Are ur.h &A&KTOQLÉ 109.g.1I2.2 RA Vy rr. h &ASXGS vortvat ibidem &AIOÀ Á tot 218.c Alopecides canes gs.h QA XL 146.d.g «AómÉE quadrupes 66.h &AóTmpifcis — 146.g.148.d «AóThÉ volucris 7..g Alofa 162.d.e.f &AqQNSIE 155.a eques ibidem Altinz uacce 7i.b Aluco 122.fÉ Auot i2.f Aqu 167.b Ammoatis 100.b x up. od rug 100.d cU mxAc 128.3 RULDENIÓY ibidem GUDEAGY 128.3 eu is Cot ya 1o2.d.&e Amphifbzxna ibidem Anas 135.£ Anatum genera ibidem Anates Ponticz ibidem Anatoria aquila 119.€ &roupkot 08x. 12.3. b.34.6.173.h vxo Tue 213.C aYEA Vac 175.C XyNQNTHG 213.C Anguis 95.h.103.a Anguis Thebanus 96.4 Anguis /Efculapius — 1or.h Anguilla 148.b Anguillz Macedonice 148.f Animal r.b.e Anfer 132.C Antacaus 165.b XY TOXOL0G 168.h Anthias 1j4.C Anthiarum fpecies | ibidem Anthracides 163.C Anthredon 183.3.144-g erem 184.c &ySpo TJA oTTO; i2yF Anthus 123.b cem (Sepe 142.C Aper quadrupes 84.g A pet pifcis 163.É &dQerms 161.d.g &dols ibidem «qn 162.4 &QVN QXANOLXA 161.É a Qudior 162.2 Apiafter 177€ Apica ouis 76.f Apis 177.8 Aplua 162.à Aplyfia 219. b Apodes 123.h aj ANIMALIVM NOMENCLATVR AE Apole&us 165-à Apolectum ibidem cm gods 214..d Aprica ouis 76 A pteros 191.4 Apua 161.d. h.162.a Apua Phalerica 162..d Aquatilia 25.g.h.26.a Aquila auis n18.h Aquila pifcis 145.h Aquila Iouis 120.4 Aquila pulla 11s. h Aquila fuluia I19.£ «po Xue 186.d epo xiuic Adponiog 186.h Araneus 186.d.187.a Aaranea ibidem Arancus pratenfis 188.a Arancus lautus 186.C Arancus marinus 187.b Araneus mufícarilus — 177.€ Arancuslanuginofus | 187.d Aiborbelua marina — 173.a Artborarius picus 125.C Arborumcauator — ibidem Archanus 155. h.160.d &exro; quadrupes. 83.pcr tot. xgxós cruftatus ish &px& uve 65 f.g.h &pxTOOVG 69.h Ardea 130-f.g Ardeola ibidem Ardeola candida 13o.h Ardeola alba ibidem Ardcola pigra ibidem Argathilis 12.8 Argara cicada 190 g Aries quadrupes 77.8 Aries marinns 175.b Arifta 16 4..£ epa 77:8 agvÁTa 165.C «povpori^g uus 68.g &omaxflupus 62.C «ppl 23 a Arthredo 184.g A(caridz inteftinorü uermes 195.h &cxoerdte ibidem Afcaridz uermiculi 189.f &cxaet ce ibidem Afcalabus 94g Afcalabotes 954 Afcalopas WD L Afcalopax ibidem Aícalaphus 122.C Afellus minor 87.h Afellus doffuarius 88.g Afícluspifcis — 155.g.h.rg6.a. Afcllus multipes 188.h Afcllus locufta 190.h Afilus auis 127.h Afilusinfe&um 189.c.196.h Afilusinthynno 164.c.196.h Afilus marinus ibidem Afinus vulgaris 88.g Afinus degener ibidem Afinus admiffarius 87.h Afinus fylueftris 88.c.e AlinusIndicus | ibidem.d.e Afini marini 17€ A fio 115.g.122.d.123.a Afiortion 188.c Afiracus 19I.C az xAxf 71d Afpargus 170.C Afpis 98.g Atpis Chelidonia 99.à A ipis Cherfaa ibidem A [pis pryas ibidem Aftacus 205.4 Aftacusfluuiatilis. ibidem.e sup 218.a After ibidem Afterias flellaris I21.À Afterias ardea 130.h A terius pifcis 146.h asteix xls 144.C Afterion 187.e Aftomi homines $0;€ Aftortion 188.c Aftrabelus 21,4 cp XCnA oc ibidem Afturconcs 86.c Atherine 162.f c Srguvn 161.8 Atrapilla 127.d Attaces I9I.C Attagena u7.b Attagen ibidem PETTSTT ibidem Tl yat ibidem aa yate ibidem e ijacyole ibidem Attagenus pifcis 170.d Attelabos 19I.C Attilus 169.C Aues carniuorz 106.h Aues volaces Aues graues Aues no&urnz Aues Seleucides A ues Diomedex Aues Hercinix 108.a ibidem 122.b D4.e 133.C 14.d AucsMennonides ibidem.c Aues Cafpia Auesnoux Aucs fidipedes Aucs digitatz Auis ceue Auis tarda Auis Scythica Aulos Aulopios Aulopos QU No T06 Aurata Aurcliz Aureus lupus Auris marina Auriuinc!tis xvi e Auxuuiz Auxiraczus Axis B Bacchus BXXyos RxdYorra fauóg Bzus foouáy Éxyyoc Dalagri Balanus foxAaroc Balearicz grues Balena Balerus Banchus Barbata auis Barbus Bardones Exeivog fxaiA«ve auis E xaAísXce aulis Bafilifcus auis Bafilifcus piícis Dafilifcus ferpens Baáfilicz tellinz fne auis &xnie pifcis 15.4 u8.b 09.4 ibidem 103.C 105.C 139.€ 217.C 155.a 15 4.h ibidem 1,6. 176.h.193.a 62.4 214.d 126.9 163.h 164.h I9I.C "i5 155.£.156.a 155. h.159.c 96.F i18.d ibidem I61.C 1j0.c 16 9.h 214.2 ibidem ij1.d 172.f.g.h 169 .h Ijo.C 120.C 165.f $9.C 169.h 127.h.128.d 127.b ibidem 170.C IOI.C 216.b 127.h 145.h xt pifcis 145.h Ex xoc 92.E145.6 Bx GG xyos Niutesog 9z.h Bx GS xxoe &Adog 93.b BxGerTmAMernee — 92h Bx GG yos xAÍag I45:€ Bx 149.d £xGog e 162.b B«Gpo.diorse ibidem f«A&I0G I6I.C EA im 148.h Belone ibidem ExuGpa Ae 162.b £u CvE 184.h Bembyx ibidem Bxon I6I.C £&oCker 216.f Befüiolz inignegenitz 195.c Dazus i18.d Bifontes 74.h Biftones 7c Bitulca animalia $3.€ Biualuia 20750 Blatta 197.d Blatta mollis ibidem.e Blemmyes go.d f A&vog IÓI.C [2T ibidem BAc due 160.d Boa IO2.C £oxf 163.b.g Boca ibidem.b Bocas ibidem Bartus 170.à Bine ibidem Bogpyrus 170.C Boletena 200.C fou Gv oy 184.h Bombylis 185.a Bombylius 184.g KouGUAI0g ibidem Bombyx 184. h.185.a Bombyx altera 193.€ Bombuilius 184-g Bombilis ibidem Bombyx ibidem Bonnafus $24€.74.€ forrataoe ibidem £oo4| 163.b R.oeidix 16r. h Bos pifcis 145. Bosquadrupes Ves Bos fylueftris 74 Boues luca 37-8 ET INDEX Bosunicornis Bos tricornis Dos 4Egyptius Bos /Eonius Bos Aonius Bos Apennineus Bos Campanus Bos Caricus BosEpiroticus Bos Erythzus Bos Herciniz fyluz BosIndicus BosLybicus Bos Meaeoticus Bos óngivousg Bos pelleus Bos Phrygius BosPhacnicus Bos Poeonius Bos Scyticus Bos Syriacus Bos Trogloditicus Bofcas Bofchides focyiaes fone RovGxAoe foovCxAÍge f 6UA 000g fovvot ocv meksug Boe foVQx)9g £óf Box Brenthus Reryuog Brinthus Berosci Brucus Bubo Bubalus Bubalis Buccina Buccinum Bufo Bugloffus Bunga Dupreftis Buteo Byas Byturus 71.d ibidem ibidem.e ibidem.d 88.g 2». h ibidem ibidem 7-8 75.C 72d 88. "2nd ibidem ibidem.f 72.6 ibidem ibidem.g got "2246 ibidem 75€ 133.g ibidem.h 163.b ibidem I29.€ 170.C 134.b 113.735. F IJI.C 122, d.e;f 8o.g.h 95.d 2I»d ibidem 9»8 150.d.151.b 1350.d 192.f 120.h 130.d 194.b G. Cacabis 166.c Caci ferpentes 103.b Cacilix ferpentes — ibidem Calamitz ranz 93.f Calidris 129.b Callarias ee. Callibios NE Calliblephara 214.g Callichthys I$4.€ Callionymos ibidem Xe vue ibidem Callitriches $8.£ Callus zi7.h Camelus 8r.h XoLANA OQ ibidem Camcelopardalis 82.c Cammarus marinus — 205.c Cammarus 205.c.206.b. 207. bicid. Me uiLxpog 207.b Xt LUTH 7-d.193.a Cancer — 203.b.205.f.206.a Cancerfluuiatilis — 206.a.b Cancri curfores 206.h Cancellus ibidem.d uoydhA oc GCoeug I93.C Caniceps $8.£ Canicula pifcis 146.d Canicula Galeus ibidem Canis pinguis 146.h Canis marinus ibidem.h Canis Carcharias 146.€ Canisquadrupes 60.a Canis uillaticus ibidem Canispaftoralis ibidem.a.c Canis pecuarius 60.2.€ Canis domefticus so. h Canisuenaticus $9.h.6o.d.e Canis alopecis $9.g Canisacarnan, 6o.É Canisacyrus 60.g Canis ZEtolicus ibidem Canis Athamanicus ibidem Canis Arcadicus $9-g CanisBritannicus — ibidem Canis caftorius ibidem Canis fluuiatilis 79.g Canis gelonus 6o.f Canis Hircanus 6o.g Canis Indicus ibidem Canis Laconicus $9. Canis leucrarius 6r. h Canis Lycaon 6o.f a ij ANIMALIVM NOMENCLATVR AE Canis Medus 60..É Canis Melitenfis 61.C Canis Meliteus ibidem Canis Menelais g9.£ Canis Molofsicus r9.f.ór.c Canis Petronius 59.f.60.g.h Canis Perfes 6o.F Canis Phereus ibidem Canis Salentinus g9.£ Canis Seres 6o.f Canis Sicamber 6o.h Canis Tufcus 61.2 Canis Vmber 60.g Canterii 8s.g Cantharis 192.b Cantharus pifcis I54.à Cantharusinfeum — 192.b xav Sa poc 154.a.191.h Capclla quadrupes 78.c Capella auis 118.d Caper 78.e Capito 160.c.d.169.£ Capra 22H Caprz fylueftres 79.a Caprzferz ibidem Caprez ibidem.b Capreoli 79.d Capriceps 18.d Caprimulgus ibidem Caprifcus 157.b xci mtss quadrupes 84.g xa Tt6s GrvocAi0g 83.h xat 755 piícis 163.F Capus 109.g.IIO.€ Carabus fcarabeus 192.4 Carabuscruftatus — 204.c we exxoodivra gb Carcharias 146.€ xo WLV0g 20$.F kot CRLVIOY 106.d xa guivoi pu Xocí 205.f Carduclis 126.8 Carduclus ibidem xa eidYoy 206.h Carinus 169.h 7T 203.b.206.h Carniuora 106, h.28.b koe T0 X ya 107.4 xag QayoV rot ibidem Cartafonos z7i.h Carulas 129.d Cattor 70.4 Caftorides canes $9.g Caftorii ibidem Caftorides marinz 173.C Cafpiz aues 135.4 Cataracta 133.C Catarracta 130.C kx TOL Qo XX TNG ibidem Catoblepa 739 Catreus 135.b Catus fylueftris 68.c Cauaticz cochlez 210.C Caufos ferpens 100.b Xo VA vH 16o0.h Cebus $8.g xuGoe ibidem Czci ferpentes 102.g Cacilizíerpentes — ibidem XKklgix 196.a Cela 135.C Celphus $9.d Xe lue 126.C Cemas 81.a.b XNpLoLG ibidem xu uote ibidem Cenchris ferpens IOI.À Keyyig ibidem Cenchrias. Ioo.d Cenchris auis I21.C Cenchrine IOI.2 Cenchrites ibidem.b Cenchramus 116.d Centipes 188.c Centipeda 188.d.g Centrine ferpens roo.b Centrine pifcis 146.C Centris 100.b Cephalus 159.b.f.g.h.160.d Cephalusfluuiaulis — 160.c Cephalus tráflitoranus r59.h Cephalus sweei»e ^ ibidem Cephalusq«eaieg — ibidem Cephalinus 160.d Ke QaAOxpovsug 188.c xu 178.c Cephus $8.d.g Cepphus 129.£ xe Qoe ibidem Cepus $8.g xut; ibidem Ceramides 133.2 Ceraftis ferpens 100.b Xc oo e ibidem Ceraftes vermiculus | 194.a Cerchnes 126.C Cercio 135.C Cercopithecus $8.d XQ KL) TH 190.f Cercrias 100.d Cercuros 147.C Cercyros ibidem X«pdto 67.4 Ceris 155.à xueis ibidem xke 212.6 Cerrhus 163.C Certhia 126.d Certhius ibidem X016 ibidem Ceruus 79.C Ceruus palmatus 8r.a Ceruz Achainz 79.h Cerylus 128.f£ XKpvAog ibidem xeguAog ibidem Ceftra 149.a xe cp ve 159.b.c Cetacei pifces 142.d xwTOdlág IX8U«s ibidem Cetc 171.b Cetus ibidem xXTO6 ibidem Ceux 7z.h Ceyx 128. Chalceus 162.f..g.170.h Chalcisquadtupes —— 94.e Chalcis auis I2Ld Chalcis pifcis 162.c.f Chamc z1.b Chame leios ibidem Chame glycyamerides 215.c Chamepclorides | ibidem.d Chameleo 95.C DIT ibidem xxu 90.d yn I7. apes ibidem Chaonides canes 63.2 Charax 153.g Charadrius 129.f yeooc joies ibidem Chartilaginea 143.d Chartilaginata ibidem Chartilaginei pifces plani 144.d Chaus 62.h your 157.€ guod Tat gh Xx&go Nueg 69.g oAidlor auis 123.b yoidlor pifcis 152. x-Nidiov polypo fimilis 200.h xeNdiv JaAxoxiw — ibidem Chelidonia lepus 67.h Chelidonias pifcis 16s.b XA in 91.d xc AórN art TO uio 92.d Xu Wu SaeNxoyIx One XoAG Y yep cix ibidem.h XA GIN Opeik 92.£ Chelonophagi go.d XoNGY 159.b Chelydrus 98.d gun 21s pun Tes xvi ibidem.c XKun Ad ibidem X8 EXTA IX 215.d qnutoy uuxgov ibidem.c ST YIOY IIT xlj 132.C yirx^ mif 132.h Chenalopex ibidem Chencrotes 133.€ Cherfine 9r.h Cherfydrus 97.g Aitor 79. quot poc ibidem.d Chirogryllus 69.g x^opfus 128.a Chlorcus U.C Xx^àeie 127.g Chlorion 1I18.£ X^ego)aVpoc 94.b aoipgo7ri duug $8.c.g Xxolooc 84.F yoigog rt TO 0g 163.f Chordus 74g Chremes 154.b P LLLI ibidem qiu ibidem Chremps ibidem Chromys 155.h Chryfaetos i1g.h Rv kg 176.g Chryfeos lupus 62.C Chryfeos pifcis 156.h JavaouA Suc 126.g js vao deus 156.F wl Ixtveg 139.f Cibotis 16r. h C óme ibidem Cicada I90.à Cicadaftra ibidem.d Cicada muta ibidem.e Cicada furcularia 190.d EbTIUNDEX Cicadafrumentaria | ibidé.e Cicada Auenaria — ibidem.f Cicada marina ibidem KKXNI auis irz.h IuXM pifcis 157.a KCN ir7.h Cicindelz . 193.f Ciconia 131g Ciconia montana II9.g Cicuma 123.b Cimices 197.à Cimicesagreftes | ibidem.b Cimicesé malua — ibidem.d Cinclus 129.C Cinereus Tetragnatus 187.€ Cinnamomus 134.h Cinnamolgus ibidem Cinnamulgus ibidem AQ K0G 62:€.x20.h Circus quadrupes 62,C Circus auis 120.h Cirrus )2l194f Cis 195.b P7: ibidem IL Ja poc * OS X94 99c ibidem kuSwteie ibidem ku Sagog ibidem Citharus ibidem xLalo 125.g Ciuiles animantes 26.h Claderinchus 128.c Clamatoria auis 135.€ Clangus II9.€ Claria 170.C Clerus 18r. b XA pos ibidem Cliuina auis 135.€ Clupca 162.d Clypea ibidem xvídh 218.c Xii TQ yat 107.2 XVI T0A0256 126.d.185.c xvid 189.h Cobio 160.h Cobius ibidem x£oGiog ibidem Cobio fluuiatilis ibidem Lo CídYoy 160.d £o Gidxerov ibidem XLoGÍ TG ibidem Coccyx auis ir Coccyx piícis rjr.f XOXWeLAI0y 21r. h XOXXoLNOY ibidem Cochlea H2.f xoxNine 21r.g.h X0XA0€ ibidem Cochlea terreftris 210.d XoXÀMÁae xupzoU og ibidem Cochlez latz ibidem Cochlezcauatice ibidem.c Cochlez zeuetlts | ibidem.d Cochlea nuda ibidem Cochlea candida ibidem Cochlea longa ibidem Czruleus auis 118.f Czruleus uermis 149.g Czruleus phalangij genus IBS Colaris 122.f Coleos I26.C X0A&ÓQ ibidem Colias 166.h.167.a X0AÍxg ibidem X0A10g I26.C XO 16r. h XoA0IGg 124. h.125.b Colloftratiinfantes sr. Xo ÓrTuG 94.g.95.à Colota ibidem Colos 8r.d X(A0g ibidem Coluber 98.d Colubra ibidem Columbus 113.b Columba ibidem Columbarumgenera ri4.b Columba agrettis Ive Columbafíaxatlis — ibidem Columba domeftica ibidem Collurio I18.e Xo weror ibidem XoNvGdbuvx 220.4 Colycia Zio- li Colymbis 13.g Colymbus ibidem Concha 21. b.e xcDyn ibidem.b XL [xu T Qocyulot ibidem.c X y39s ibidem.b Conchz long 217.d Conchz uenerix 251.1. 213.C Concha margaritifera 216.f Conchylium — 207.6€.213.a Condylos 214.b Conger 148.£ a iy ANIMALIVM NOMENCLATVRAE xevie 196.d ura, 189.g Kv as exigua 195.d Cophias 103.b Cophion 192.h KL, 122.g Xcoguuxe 124.h Coracinus 157.b.158.b Xopo xd 161. h xopx E auis 124.C xcoaf pifcis 158.b x50ocfog ibidem Cordus 7g Cordulus 158.e Cordula 163.h Cordyla ibidem kópduAos 158.e xcodvAn ibidem x6pag cimices 197.4 xéeig pifcis Isr.à Cornix I24.f Cornix fuíca ibidem.g Cornixmarina 130.a.134.a Cornops I91.É Cornuta 173.C XcQ YN I24.f Xcgówi JaMoyióg — 124.3.134.f Coruus 1246 Coruusaquaticus 134.à Coruusmarinus ^ ibidem Coruulus pifcis 158.c KLOpVX 0G 2I$.€ XoQUdixA eg I xcpudieAlg ibidem xógudte ibidem Xceudouvo 165.C Coryphia zi2.h Corythia ibidem Cofles 193.h Cofsi ibidem x6osvQoe auis 118.bit x6osvQor pifcis 157.2 TI 160.h.161.c.170.b KL) 3oY 161.C xoTfat 170.b Cottus ibidem xóTfvqQoe auis 118.b.c xojvqos pifcis 97:5 Coturnix I61.b.c XCVA&G T]« oc 175.C.I91.g XcVvIXA og 67.c KV QLAOg 1,8.f£ Crabrones 183.c xpa.fyorcg 207.b Crangines ibidcm X9.voxoA x 7fuc 187.g xgáos te[taccus 21$.€ Cremys 154.b Crex 130.C xeióe aries marinus 173.f xeiós quadrupes 77.8 Crocodilus 9o.d xgoxodidAog ibidem Crocodilus terreftris ibide.h Crocuta 63.f xgoxcUTa ibidem xgóTOr 196.f Cruftata 203.2 Cruftacca ibidem xTés 216.g Cuculus auis IOS.C.I2I. Esp. Cuculus pifcis 152. Cucumis 170.h Culex 189.d Culexpaluftris — ibidem.h CulexMulio — 186.g.189.h Culex uuarius 190.à Culex ficarius 189.h Culicilega 126.d Cuniculus 67.6 Curculio 194.g Curfiones 140.f.175.f Curfores ibidem Curfores cancri 206.h Curuca 127.g XUOtLOC 188.h Xvaróg auis u8.f xvarós phalangium 187.e XUarkog ibidem xuGáou 165.€ Cychramus 116.d Cycnia aquila 120.d Cycnus 135.b XUXVOS ibidem Cygnus ibidem XvpAouyoy Tot 22H Cymindis 3212 Cynchramus r16.d Cynedus I5$.à xlwrycaix lupi 62.b Cynocephalushomo — 5o.d. $8.c Cynogloffus IjO.C Cynomya 196.f Cynoprofopos go.d Cynops IZ0:c Cynopus ibidem Cynorrhaiftes Cynofdexia Xvr05'fv Loc xvyóg &ya XVoy quadrupes XUOY piícis XVOY kat Xo XV OV Aog Cyperinus xidou pifces xvqQau fquilla Cyprianus Cyprinus Cypfelli Cyrogrillus Cytheria D Dacnades Da&ylus AXXTUÀOG Dama dix ocn dixo. AÍg dX oxiMog Dafquillus Datfypus dicavxcoxog dtieumie Delcanus Delichnus Delici Delphin Delphinus Delphis Diarium Dicerus Diczeus didhey-UA Áie Dilichnus Diomedez aues Dipías disjidi Dytderi die dter di$upo Donax Dorcades Lybicz Dorcalis Dorcas Darcus Dorx Draco ferpens paxtor e bekourís 196.£ I701C 163.a.b ibidem 39.8 146.d ibidem.e ibidem.f 169.g 153.C 207.2 169.9 ibidem 1253.h 69.h Ij.a 134.h z17.b z17.b 79.b 75b ibidem I6O.C ibidem 67.b ibidem.a 127.b 167.c i7o.c 84.f IYLÉ ibidem ibidem 193.d 1556 ibidem I59.C 170.c 133.C IOO.à 5».€ 187.f ibidem 207.f 27:6 8r.b 8o.h ibidem ibidem ibidem IOL.g ibidem ibidem Draczna 10LE Draco marinus ibidem Draco uerus ibidem DracoEpidaurius — ibidem Dracunculus pifcis 158.g Dracunculusuermis 196.a cp xXoYTI Y ibidem Drepanis 123. Dromadesquadrupes — 82.f DromadariJ ibidem dloouote 140.€.173.€ Dromades ibidem Dromones 1/23:4:6 Dryinus 98.d ebvoxeNo Ine 126 126.b dbvóqvrs ranz 93.£ Dryophytes ibidem Dryphytesranz ibidem Duces apum 177.5 Eale 8rg Echeneis 149.b Exovét ibidem Echeinez ceruz 8r.a Echenatis mus 69.C &yXidtrx $9.d Xe 99.d Ge 69.d ixrroe quadrupes s4.b Cio xupsaog 66.c Oros teftaceus 213.d Echini ouarij ibidem.h Echini candidi ibidem.£ Echinometra ibidem Dareus ibidem Echinophori A210.C.d E&inophori ibidem adu medo. 213.à SA ue 148.b xoc ibidem U5exaAo196 161.f (pns ibidem.h 4Egolios 122f &AN Tio, 2C Elacatena 167.E.g Elacatenz ibidem NAGoOLTRI&G ibidem &Axor 79.€ Elaps ferpens Io2.f Elaps pifcis iss.b &Aouóg 127.6 Elca 128.d Ux ibidem ECDLUITNUDSESR, Eleginus 170.d ag 69.d OA do6x $e 93.b Eleos ibidem Elephas y6.£ Elephantus ibidem Elephantus marinus mon- ftrum 173.b Elephantus cruftatus. 204.h Eleotris I70.C Ellops pifcis 1j4.g uus 195.8 Uus mori ibidem.h qus Spo wAN I96.a Elops ferpens io2.f Elops pifcis 154.g Ms poxciTog ibidem.e NpALYnQog 158.b xptovog 88.g imis 189.f kae 92.6: Eucrafilochus 16i.£ Encraulus 162. b Engraulis 161.h Enhydrisferpens 98.a Enhydrusquadrupes | 70.g óvopbisquadrupes ibidem.f ovdpxtdx 2$. E7172 175.à UmuidponeitorTa 215.g WTOCTOS 153.b Ephemerum 193.d ioriAaug 127.h N7H0À0Q 193.d Epitragez 138.£ Epodes IjI.à Epops 134.b Epíetus 161.8 ies ibidem Equicernus 8r.h Equifelis mufca Tós.C. 189.C Equites cancri 206.a Equus 84.h Equus fylueftris 8r.f Equi feri 87.g EquiCeltiberie — ibidem.e Equi Lybici 86.c Equi Mzotici ibidem Equus Indicus ibidem Equus generofus 86.a Equus uulgaris ibidem Equus Mularis ibidem Equus fluuiaulis 81.f Equus marinus 173.C Erinaceus 66.€ Erinaceustetreftris ibidem XetQog '9.d Erithrotaon cn Eritimus 162.d &podióg 130.g godióe Albiie ibidem spa ro! 97.f &parisiuc ibidem tpm ibidem Eruca 193.a.b.c Erucz olerum ibidem.c Erucz Tithymali — ibidem Erythacus 127.g Erythinus 152.8 Erythrinus ibidem Erythrinusfluuiatilis | ibidé iev.Spof oues 76.6 Efalo 120.h -Efalon ibidem rogos IjI.à Efos 169.C Efox ibidem Etelis 170.d | 4Ethya 129.h Exanguiaanimalia — 175.h. 174.g Exocoetus 158.c üóxorToe ibidem Áo mig 154.€ Éepvicpog 80.g F Faba 188.h Faber 160.g Falcula 123.g Fario 170.b Farris vermiculi 194.h Feles 68.c Fiber "0.2 Ficedula PA Fidipedes 109. Florus 128.b Hutz 148.a Foemina 23d 2e tie Forda 72.d Formica 185.2 Formicz quadrupedes 64.a Formicz Indice ibidem Formicz Herculanez — 185.c Formicz equites ibidem Fringilla D7.C ANIMALIVM NOMENCLATVR AE Fringillago 127.d Fringillarius I2L6 Frugilega 125.à Fuca ist Fucus 178.C Fucus vefparum 183.g. Fulica I29.F Fulix ibidem.£ Fullo pifcis 170.4 Fullo fcarabeus 192.b Fuluia aquila 119.f Fur 178.f Fufanei pifces 139.£ Fufca cornix 124.48 G r«dbe iss.h TxAxdie 2Ig.€ Galba 194..C T«AÁ quadrupes 68.a . TXAN pifcis I46.a TX e cix 68.e T&AR XovTOn ku drog ibidem.a. TXA&0g 146.b.167.h TXA&óg Aéiog 146.h Galeus leuis ibidem TXÀ«óg XVOY ibidem.f Galeus canicula ibidem Galeorum genera — 146.e.d TXA&óg 167.h Galeotes 94.g.95.a TaA«ódhe 146.b TXA& OVV ibidem Galerita 117.C Galeruca 19.4 TxA«fixg 147. Galexias ibidem Galgulus 126.g TxM«etdhe iss. h Gallinaceus 109. Gallus ibidem Gallusgallinaceus — ibidem Galli Tanagrici 110.f Gallinacei Indici 113.a Gallinacei Rhodii 1IO.f Galli Chalcidici ibidem Galli Medici ibidem Galli Melici ibidem Gallina 109.g Gallinarum genera. ibidem Gallinacohortalis — ibidem Gallina uillatica ibidem Gallina ruftica II24C Gallina Africana ibidem Gallina Numidica — ibidem Gallinz feecundz I1o.f Gallinz Hadriane — ibidem Gallinago I7.g Gammarus 205.€ Teu loy 104.b Ganze 132.f Gantz ibidem Garus 166.C Gauia 129.f T&AaQLH 155. h.rg6.c To&xTie 152.b roemne isi. h Genitalemarinum — 220.a T«gotvoe I31.C Gerres 163.d Gcrini 93.g r8ue bTcQo. 195.d Gibbz fquilla 207.2 Gibbz pifces 206.a Ginnus 89.a Gladius pifcis 169.4 Glanis 168.d Glanius 169.b Glanus 63.à Glans 214.2.219.a Glaucifcus 156. Glaucium 133.g TAGUXLOY ibidem Glaucus 156.€ TAoU XL dXIg 122.3 rAewÉ ibidem.b Glis 69.d Glottis 130.f rAodfíe ibidem Glycyamarides 21g.C Glycymarides ibidem TAvXVMAoteLÁk ibidem Glympicus 61.a rra éve 170.b Gnaphalus 135.d IV4Gi0g &&T0$ i19. h rTYoTidlx 165.h Gobio 160.g.h Gobius ibidem Gobiofluuiatilis | ibidem. h Gobio faxatilis I6I.C Gobiusfpinofus ^ ibidem.a Gobionaria 162.4 Tóy2goc 148.f Gonger ibidem Gorgon tout To0rQy ibidem Gortinenfis ouis 7246 Gouyus 160.h Gracculus auis 124.h Gracculus pifcis 1:8.c.g Gracum pecus 76.d Teoría 98.f Teo.dQatog 205.à Griphes 13j.€ re^ ibidem Gromphzna 131 .£ Grus ibidem.f Grus marinus 168.a Gryllus pifcis 148.f Gryllus infectum 191.d Gurgulio 195.b TUct70; 119.g rv ibidem Gyrini 92.8 H Hadrianz gallina 1ro.f Hamatopus r31.b Hamorrhus Io0o.f Hemorrhois ibidem Halcedo 128.d Halcyon ibidem Halcyone ibidem Halecula 162.f.g Haleculariualis — ibidem.g Halefurion 155.5.220,2 Haliztus 19.g Halixetus ibidem Halipleumon 218.c Hamia 167.b Hammodytes 100.d Harpa 129.f Halacatenes 167.g Heladona 200;d Helops 154.g Hellops ibidem Hemerobion 193.d Hemcerocztos 154.f£ Hemineros 158.b Hepatus 153. Hepiolus 181.b.193.c Hercincz aues 134.d Herculanezformicz — 185.c Herinaceus 66.c Herodius 130.g Herpes 219.8 Hiaticola 129.£ Hiatula 157.€ Himantopus I31.C Hinnus 89.b.c Hinnulus ibidem.b Hinus 89.c Hinnularia 119.d Hippagros 8r.f Hippardium ibidem.e Hippilaphus ibidem Hippidium 16s.d Hippocampus 192.8 Hippoé 206.h Hippopotamus 8s.h Hippurus 165.C Hippus ibidem.d Hircus quadrupes CIS Hircus pifcis 123.b Hirudo 149.d Hirudinesrufz — ibidem.f Hirundo auis 123.C Hirundoruftica — ibidem.f Hirundo agreftis ibidem Hirundo fylucítris | ibidem Hirundo riparia ibidem Hirundo marina 200.h Hirundo pifcis 152.8 Hirundo polypo fimilis zor.b Hiftrix 66.d Holothuria 218.a Homo 34.2.44.f.45.d.f. 48.a Homo marinus 1 Horda 785 Horion Ie Hyena quadrupes 63.2 Hyzna pifcis 163.8 Hyana monítrum marinum 173.C Hybris I21.f Hycca 153.d Hydra 98.a.f Hydrus marinus 97.8 Hydrus 98.c Hypnale 99.C Hylttrix 66.d I Iaculus Ior.b Ibis 132.4 Ibyces 79. Ichneumo quadrupes 7o.f.g Ichneumo uetpa 184.b IXt vc 136.€ P XPITENTE I 139.£ [XC «exu Jus 142.d In£v«e acmuAcsatexor ibidem.c DNTTDTRTTIETLT ibidem IOS exnpo(s exci ibidem I$ vse QurovrTeg 163.C EJ CENGOE X IXbisg TuNTOÍ 168.3 IX&voxéM x ibidem.c IGinus quadrupes 62.d I&us yeTiros auis I21.C lecorinus 155.b Iciunus mugil 159.C go £auis rio.f Keo pifcis 1g I«pós ide iss.h Ignaria iis36 luxe u8.a IMaxe ibidem liacus Turdus ibidem &ANTIKG, 2.C Immulffulus 120.d Incendiaria auis 135.d IvdYkog ovog $8.d Infecta 175.4 Inteftina terre 195.b Inteftinorü animalia ros.g.h IovAee 188.d.195.c I0VAIG 157.2 Iulis ibidem Ionifcus 156.h opes 170.d lopxce 8r.a louis aquila 120.a im Té cancri 206.a indir 16s.d rms 84.h VT TOAVQ UNKg 185.c Ips 194. b.195.b lulus 189.a.195.g louAce ibidem Iunco 129.b Iuuencus "12:6 Iuuenca ibidem Ix 195.b Iynx I27.€ Labeo 160.C Labrus ibidem Ac Gpof I55.C Lacertus pifcis 167.b Lacertusquadrupes — 95.h. 94.4 Lacerza quadrupes ibidem Lacertz uirides 94.à Lacertz , ferrugineas macu- las habentes ibidem.b Lacerta Chalcidica 94.f Ladanum 78.b Lzdus I26.C Laértz 185.d Aeyedds : 67.h Axyidyx )« 60i ibidem MNcyodYxe Pief Lagopus 116.d.e.£ Lagopus altera ibidem ^«9Q6r0s aquila 119.f£ Aero 67.b A«rog ibidem Aen SuAxoxioe 202.f Lalifiones 88.4 Lamia 145.h.146.e Aur 146.b Lampyrides 193. Lamyrus 170.d Langa 62.h Languria ibidem Larus I29.C Axgog ibidem Earax 7o.f Ac drm peo C Ace 168.g Latus ibidem Laurices 76. Lezna 64.b A«Ciee 153.b Axio 167.g Lzdus 126.g Aa6Gorri 14.4.C ^&oe accipiter I2I.à Aáóg yog 14.6.h Leudes 196.d Lco 63.g.IOI.2.172.C Mar ibidem Lco quadrupes 64.€ Leo ferpens IOI.à Leo cruftatus 207.b Leobelua marina 206.C. 207.C Leantophoni 64.h Aem 214.b A&matg pfo ibidem Lepidion 170. d Lepidotus ibidem.b Leporaria aquila i19. £ Acmlivóg A«Gixvóg 167.C Lepus $5.c.67.b.c.g Lepus marinus iojf.g Alvxepo dios 1;o.h Alan og 160.b: Leucifcus ibidem Leucomenides 163.C Leucrocula 8r.d Leucrocola ibidem Leurs accipiter 321.3 ANIMALIVM NOMENCLATVR AE Leuis muftclus , ucl Galeus I46. Leuriraia 144.€ Libella 149.b Libcrides 67.h AiCvóg ' 162.C Ligniperdis 1953.£F Ligurinus 126.h Limax 210 d.zrr.h Limofa 163.h Alu cpsov 214. Lingulaca rgr.£ Liparis 170.d Liuia II4.C Locafta infectum 190.g Locufta marina 204.C Lolligo 2or.b Lollius 201. b.202.d Lucanus 192.b.h Lucerna 152.g Lucius 169.f Lumbriciterreftres — 195.g ' Lumbriciinteftinorü | ibidé Lumbricus teres 196.a Lumbricus latus 19s.h Luna piícis 170.€ Lupus auis IÀs:a Lupus araneus 186.e Lupus phalágij genus. 187.b Lupuspifcis 155.c.d Lupuslanatus —rss.c.1g6.b Lupus uarius 155.É.156.b Lupusmaculofus — 1bidem Lupustmsryadéos — ibidem Lupus foroiulienfis yd Lupus quadrupes 62.4 Lupusceruarius — ibidem.f Lupuscanarius — ibidem.h Lupipifcatores ^ ibidem.b Lufcinia 127.f Lutaria pelamis 163.h Lutea 128.a Luteola 127.g Luteusauis I15.C.128.a Lutra 7o.b.f Lutris ibidem.f Lycaon lupus 62.F Lycaon canis 6o.f — Mug 62.3.125.2.186.€. ;a87.h Avyf 62.f Lynx ibidem Avpo 163.d Lycia 196.b Lytra 7o.h Machlis 86.a Maia 206.a Mix ibidem Maiales 83.£ Mana 162.h Maurís ibidem Mxotes I7 0.€ MXAXKAX 189.b MaAaxcdkotuot ibidem poU N X ep xac 203.4 IuxAeXd(xpxciiXÓVeg — 142.a.C MaAoXoxgowrüus 118.£ Malleolus 150.C Malthe 146.2 puoLA Du ibidem kot og 219.a Manos fpongia ibidem Mantichorus 7.g Margaritiferaconcha 21:6.g Marinus pifcis 170.d Mario 169.a Mars 68.c Martes ibidem Maftace I9I.C Matres apum 177:h Matrix ucfparum 183.g Matrix auis ibidem Mafivog rss. h Mza 2106. MÁXzy pifcis 199.d.£ M&AauvaToOe 119.f Mclancoryphus 127.d.é Mclanderinus rj7.h Mclandrys 165.a.d Melanthini 133.4 Mcelanurusferpens — roo.d Melanurus pifcis $316 177-8 Meleagrides i2.d.e Meles 68.c Melznaetos 119.£ Mclicambales 2IL.g Melichloron 185.h Meliffa 177.g M&AÍosx ibidem Melitembales a.g Melolonthe 192.4 MHNA0AÓf, Su ibidem Mxuepotdte I61.f.162.a Membrades ibidem Memnonides 134.4 Memnonidesaucs — ibidem Mendefius Mergus Mergus marinus Merops Merula auis Merula altera Merula pifcis Mkeguf Metachoerus Mt TU yolpov Mcetagon MWTC&G USAGSÓY Mcetys pud Miliaria auis Millepeda Millepes Miluago Miluus Miluus auis Miluus pifcis Mitulus [AL TUNOG Mollia Molliceps Moluris Molurus Monapos Monedula auis Monedula pifcis Monoceros Morógs0x Moromágo lupi Mor 6 dup. Monticola Monuisfringila Máy Mordella Mormur Mormylos Mormyros Mormyres Morphnos Morphnus Morphna M05Xof Muco pifcis Mugil Mugilis Mugiliciunus Mugil fluuiacilis Mula Mula Syriaca Mulz African 170.d 130.4 ibidem Il7.C 18.b.c ibidem 157.2 1jL.g 0j7.à ibidem 6I.C pz7.d 170.d 194.8 IO6.C 188.d ibidem.e 152.g I2L.C ibidem 1$2.g 215.£.216.c 216.b 198.b 118.£ I9I.C 127.d ibidem.c 84.h I93.C 156.b ibidem ibidem ibidem 1II9.£ ibidem ibidem 71.c.75.b 160.d 159.b ibidem ibidem.c ibidem.d 88.g.89.c 89.b ibidem.a MulzCappadoces | ibidem Mulio culex 189.d Mullus rr h.rg2.d Mullus lutarius 152.b Multdfida $*.c Multipeda 188.d.g Mulus 88.9 Mulus Indicus 89.c Murzna I47.e Murzna fluuiatilis 148.b Murex: zrz.e.h.215.b.214.d Murinus 150.a Murus 147.f Mus pifcis 157b Mus marinus 92.C Mus aquaulis ibidem Musquadrupes 68.c Musfylueftris ibidem.g Mus agreftis ibidem Mus Niloticus 68.h Mus Alpinus 69.C Mus ZEgyptius ibidem Mus Ponticus ibidem Mus Africanus ibidem.d MusIndicus 7o.h Mus Araneus 69.C Mufca 189.2 Mufculus marinus — 149.d Mufculuspifcis 149.d.172.£ Mufculus teftatus 2i. f Mufculus quadrupes 68.h Mufimonc 24528 d Mufimon ibidem Muftela pifcis 147.b Muftela marina — ibidem.c Muftela quadrupes 68.a Muftela domeftica | ibidem Muftela vulgaris ibidem Muftela fylueftris ibidem Mulftela ruftica 68.c Muftelus 147.C Muftclus leuis 146.h Müx 189.a MÜa340 103.3 MVa£f azi.£ MV)aAK 69.f Myifca 216.C MVA«xeie 197.8 Myloccos 1957€ Myllus 166.8 Mylus ibidem Mvod. 189.e Myvofoc 69.d Meaux 147.€ ET INDE X. Mipuf I.E Myrinus 150.a Mvetómevg 189.a Myrma 156.b MVeun£ infectum 18.b Mvguukee quadrupedes. 64.a Mvguidor 188.c Myrmecion ibidem Myro pifcis 98.c MUpos 147.É Mis quadrupes 68.f Mv; pifcis 157.b Mvcoteítatus 21s.É Mvcs teítata 216.C Myi«e oxi deg ibidem.b MvsIXN TOS 149.d Myftus 170.d Mytthus ibidem MVfirog 159.C Mvfog ibidem.d N Nabis 82.e Navódhe 46.c No'oxu 145.4 Narica 162.b Natex 213.b Natrix 97.8 Nauplium 200.g Naüticus ibidem.e.f Nautilus ibidem Neades 209.h Ní6pog 8r.à N&6Gpoq0roe 119.d Nechdalus 185.a Nereides 173.d Neritis 201.b.213.a.d NHeLTH 213.b Nüoy« 135.f NWoyeu a 24 Vot 135.h NNgIG 159.C Nü*[ 133.£ NuT[oQ ovog II9.€ NéVexog 146.f Nifus I20.€ Nitedulz 195.f Noctua auis 122.b No&ua pifcis iss.b Nopuols tese po 114.C Nouacula 150.a Nvxxeie uolucris 71.€ Nux oi; pifcis 154.f Nyicorax 115.g-122.8 oO Cine 15o.h Oculata 158.b Odynolion 149.C Oenanthe 127.d Oenas i14.b ótrxte ibidem.h is 75.d O1cpoe 189.c.h Oeftrus muíca ibidem Ocftrus inter apes 18n,a - 189.c o1: oe in T hinnis 164.C. E 196.h 01cpog marinus ibidem ONXcg 186.e A0 2b OA0A VOY 124.4 oAo"TI« poc 175.h Olor 133.4 Onager $8.c Cy 30€ ibidem Cy p 06 &)f10 ibidem Ovías ijf óvíokos pifcis 155.g.h óríaxog multipes 188,g.h Onocentaurus 72.2 cyos multipes 188.h cy01 0A V0 X e ibidem oyog quadtupes 87.d oyog idee $8.d ovg pifcis 155.g.h. ovoe locufta I9L.C Onocrotalus 133.b.c CyvÉ 217.b.c GoTON 98.e QJ dioy ibidem.f 6QAOXTXYA 188.d Ophiogenes $o.g Ophiomachus I9I.C Ophion 8r.d 0QA4$ 95.h.97.£.103.a 094 Saxo 107 99.c Opfophagi pifces 170.d Orata 156. h Orca I72.g Orchys 176.h Orcynes 165.€ Orcynos 163.h.16$.a ope 88.g.89.a 0gdvóe 127.d üpdaxA ctp yos 19.g 6grh Xo GIN 92,1 Oripe 195.d ANIMALIVM NOMENCLATVR AE Oevmou 195.d Ógns 1o3.C.104..d Oropfizes 127.C Opoazícuc ibidem Ce Qui I55.h Orphas 154.b Orphus 1553. h Óeqoc ibidem OeQós ibidem 6pivog ibidem Orfodacne 193.C Orthragorifcus 163.C OoTVJA0Y i.f. OeT/59u& ue 130.c.f Ortygometra ibidem Cpvf I6.a Oryx quadrupes 7 9.b Oryxmarinü animal 172.h Oflifraga 110.4 Offifragus ibidem Ofmilia 200.C Oftfophagi 170.d OcpaXxNpór 207.C Ocyo ac d puo ibidem Oftrea 214.C Ocp&or 207.€.214..C Ó zekor ibidem Oftreum ibidem Tot Qux 214.d dnx ibidem ene Itg.c.f dne ibidem.e.g dli ibidem doe ibidem.f Otus ibidem Ouipera animalia 89.c Ouis 75.d Oues EevSooí 81.f Oues erythri ibidem Ouistecta 76.d Ouis Colonica ibidem Ouis villatica ibidem Ouis Tarentina ibidem Ouis mollis ibidem Ouishirtauclhirfuta | ibidé Ouis aprica ibidem.£ Ouis apica ibidcm Ouis fera 77.682. f£ Ouifera 8z.F. Ouis bortinenfis oue Ouis Arabica ibidem.f Ouis marina 175.f Ouum Polypi 200.€ Oxyrinchus 168.b.17o.b Over 135;.h OUf «doodiTse 214..€ Ove SaAxafiov ibidem.d ovS mj.g Ozzna 200.€ Ozolis ibidem p Pagrus 13.2 Pagrus fluuiatilis ibidem Pagus ibidem Pagurus 209.à Palmipedes 132.C Palumbarius accipiter 12r.a Palumbes 114. b.d Palumbus ibidem Palumbustorquatus ibide.h mq ya 1.h.107.a Panthera 65:C Panthera marina I73.C ParJup 65.h Papauer pifcis 170.d Papilio 17 6.h.193.b Dora 127.d Parcus n7.h Parcnus II9.€ PpdiAie quadrupes 6.d DX2dkAig marina 173.C Patrdalus auis ii8.g Pardus 65.E Pareas zo2if Pareus ibidem Parias ibidem Parnops 191.F Parous 108.f Papóveg 102.£ Pariias ibidem Parus auis 127.d Parus pifcis 17o.d Paffer auis n:6.h Pafler pifcis 15o.d Paftinaca 144.g Patange z13.h Patella 214.d Patella fera ibidem DxT[xAÍx 79.€ Pauo auis Inf Dauus auis ibidem Pauo pifcis 170.g Pe&en 216.g Pe&unculus ibidem Pecus Grzcum 76.d Pecus marinum 17j4C Pediculus . I96.d Pediculus ferus ibidem.c Pediculorumgenera | 196.£ Pediculus pifcis 1j2.E Pediculus marinus 196.g Pediculus terrz 192.b Pelagii pifces 168.à Pelamis 16 4.c.165.b PÁAaUAg 165.h Pelamis lutofa ibidem Pelamislimatia ibidem Pelargus rg P&À«p)96 ibidem D&ACKY ibidem.f P« Xe 114.C.II$.a Pelias auis ibidem Pelias ferpens 1o2.f Pella 1;0.h Pellos ibidem D(M og ibidem Pclorides 2L.b.c P&AoetAtg ibidem PA T6 17.h peuposdtor 184.g Penclops 133.C PlutAod, ibidem plwíx I93.C Penicillus 219.b PorTadi x-TUA01 2ILg Pentada&yles ibidem Deng 1174€ Pípxu ibidem Pteiug ibidem Percis ibidem Percafluuiatilis. — ibidem.d Percnopterus I9.£ gpoxor I2l.à Perdix i6.a.b.e.g Perdix altera ibidem.g Perdix ruftica in:à Dtersepat IIj.C P&ersegóg ibidem P«ersegacwovrernudg — ibidem PXerseot vou ibidem Perna 217.d Pernes 21I.à Per(eus pifcis 15.g Petrei pifces i4r.h PQxf2x 2g $x6GoTv TU£ I2I.à oxffpog 53.4 Phagrus ibidem Phagrusfluuiatilis — ibidem &.170.c Phagorius ibidem Phalacrocorax 134.4 $xAouyx belua marina $xAoux papilio Phalangium QAI 0r Phalangius phalanx Phalangiorü genera 187 d.g Phalangialeguminü ibidé.f Phalaris QXAILXY Phaleris Phalerica QaAugux o Qua Phanger Qu Phafcades Phafiana Phafianus Phafianicus ' Q«oxoqovog qQea[x Phattage quu Philomela QU Phoczena Phaenicopterus Phoenix qoin Phoenix pifcis Qonmcvpog Phoix qox? QoNdloTx Pholis QoAie Qóg Phoxinus Phryganion QupvvoAóxot dpirs Niuaotog Qpuvos Q'oUvos ko Qo QeUvoe 3«odo duos QgVvoc J«goag Q3ao Q 3ép x5£10€ Q Sap SuNcosi0$ Phuca Phycen qux Phycis Qus 133.h I2I.C 133.h I61.f ibidem 153.2 114.d 133.g us.d ibidem ibidem I2I. 114.d 9r.d 120.4 I27.f 120.à 172.d 129.b 134.f ibidem 166.b 127.g 129.C 214.d 16.h 160.d ibidem 178.f 169.h 219.8 I2I.À 958 ibidem.c.d ibidem.e Ibidem.h ibidem 196.d ibidem ibidem.g 17.8 ibidem ibidem ibidem ibidem Yo. ETOINDEX Phycus ibidem Phyea 170.d Phyfà pifcis ibidem.c.£ Phyfeter 172.h Qon TuQ ibidem Phyflulus pifcis 171.4 QVox«Aos cete 17504 Phytharus 170.d Pica 125.g PiciideftGryphes — 156.b Picusmartius — 125.b.126.b Picus arborarites I25.C Pinna 216.C Tiv ibidem yoqQvAxE ibidem.d.£ Pinnoter 206.8 TiVo Th ibidem PinoterPlinij 206.e.g.216.d mime Ariftotelis ibidem.g TrWVo'TAQNS ibidem Piphex I21.d Pipo 126.d Timex ibidem Pifcis 136.C Piícisfacer I55.a Pifces pelagi] 168.a Difces faxatiles IA4r.h Pifces zx toi ibidem Pifces fufanei 139.£ Pifces curfores 140.f Pifcescurfiones ibidem Pifces molles 142.4 PifcesuuoAowi(ew) — ibidem Pifces duri ibidem PifcesexAwoéGexu — ibidem Piíces cetacei ibidem.d Piíceslongi 147.d.c Pifces plani 150.d Pifces fofsiles 170.6 Pifces uocales 163.C Pifces lethales 171.3 Pifcis candidus 155.a Piícis Afoxce ibidem Piftrix 172.h 7i Jus s7.h Pityocampe. 192.F Plancus 119.C€ Plangus ibidem Platalea anf Platanifta 169.d eicTof 157.h Platea nf Platiftacos 155. h.166.g Platiurus 186.£ Platyceros 8o.g Plefti 162.b Plotz 1498.a zÀQmTs I6O.C 7 VÁoutoY z18.b TW SaAxosi$ — ibidem Pocphagus 86.h TOM (àx 2.a mao pilces I63.C qum s auis 126.F muiAos pifcis 146.h qrmxa (àx 27.h quA sex £a 2.b Polypus 199.d TONVTOVS ibidem Polypi ouum 20.6 TÀv9adti £àx $3.€ qu uolo cochlez z1o.d Pomilio 46.C Pompilias 164.€.200.g Porca 83.b Porcus quadtupes 84.f Porcus pifcis 163.€ Porcus marinus ibidem Porcusfluuiatilis ibidem.g qigdieNig 6s.d "elm (ox Lb Pornops 191.£ 0 QV09o- 212.3 Porphyrio IjLA qnedvetov ibidem Tte Q vers ibidem.c Porphyrus 1OIr.f TOT 75.b qu TX ud0$ xoigos 163.g meacoxcueudtg 197.g me n puotdu. 165.C me uut vocdou. ibidem me loo ibidem.e meis ve 129: Prefter 100.4 mphsup ibidem.b mTelsig 172.h eiuedion 164.b meísue 172.h Priftes ibidem q656xToy quadrupes 75.d qiesGo roy marinum y23.p Prohibitoria auis 135.C Protogeuftz 219.8 mecf 8r.a dau xis 163.£ bj ANIMALIVM NOMENCLATVR AE leuius 163.f "Joteo: 18.e olooe ibidem ir 189.h APPS. 150.d.£ RIA 150.d Pfttace iD Lafexn ibidem Pfittacus ibidem Auifakes ibidem afeddhàás ix6às 150.e.d loea 193.C Joss 158.c Joi 195.b du 240g 158.b Ju pulex 196.h JU x araneus 186.d Nw SuActostog 196.h Jor 170.à lw ot oie eot 175.4 "icf 67.b "I ou0oY ibidem.a Pryas 99.a Prynx 121.b Pulex 197.d Pulex araneus 186.d Pulex uermiculus 197.d Pulex marinus 196.g Pulla aquila I19.£ Pulmo 218.b Pulmo marinus ibidem Purpura 212.4 Purpurz filius ibidem.e Pygargusquadrupes | 79.b Pygargus auis 119.d TW yoAo ur dc 193.£ Pyralis 195.C Pyraufta ibidem Pyrauta 181.b ZVQeVTAE ibidem zvpyime paffer 127.h zveyiric columbus II4.C q Vetere 127.€ muguAeuTH e 193.£ Pyrrhocorax 125.b "TVPpoUAOg 128.a Du Quadrupedes uiuipere 23.h Quadrupedesouiperz — 9o. c.d Querquzdulz 15.h R Raia 144.d Raia ftellata ibidem.e Rana 92.É éxudoe IO3.C Ranafluuiatiis — ibidem.g Rana aquatica ibidem Ranalutaria ibidem.h Rana paluftris 93.C Rana rubeta ibidem.d Rana muta ibidem.f Rana uiridis ibidem Rana leuis ibidem.g Rana Dryphytes 93.£ Rana Diopetes ibidem Rana Calamite ibidem Rana ex atbore uociferans ibidem Rana pifcatrix I45.€ Rana marina ibidem Rana uermis I94.C Redinus 1277.6 Reges apum 177.h Regulus 127.h Remora 149.b.c Kex auium 128.c Rex ibidem.d Rhacinus 170.d Rhagion 187.e.g Rhamphos I03.d Rhaphis 148.h Rhaphius 62.h Rhedo 169.C Rhiades 150.b Rhina 144.6. f. gium ibidem.£ Rhyntaces 134.£ Rhinobatos 144.g Rhinoceros 7514 Rhizes ibidem.b eítde ibidem Rhombus I5o.d.e Ricinus 196.f Riparia 123.8 Riparia altera ibidem Roftrum 103.€ Rota capra 79.4 Rota marinum monftrum 173.2 eof 188.c Rubecula 127.g Rubeilio 152.h Rubeo ibidem Ruber ibidem Rubeta 93.d Rubeta muta ibidem Rubetariusaccipiter — 12r.e Rubetra 127.h Rubicilla 128.a Ruminalis rjr. h Rupex 129.É Rupicupra 79.h Ruftica perdix 117.4 Rufticula ibidem Ruticilla 128.a S Sacer ferpens 102.g COLXO TO XQY&€ 77-g Sacer pifcis 155.à Sacres 84.g Sagittarius pifcis 159.4 Salamandra 97.2 Salar 169.C Salmo ibidem.d Salpa 160.€ Salpe ibidem GOL TH ibidem CXATHÓ ibidem Salpyga 186.g Salpuga 185.d Salusauis 126.g Sanguifuga 149.d Sangualis 120.C Saperdes 158.4 (Sox Qa 77.h.26.c Sarda 162.b.163.h.164.e Sardena 162.g coLodyirn ibidem Sardinz ibidem.b.g Sardinia 162.C Sardinus ibidem.g Sargiacus I53.C Sarginus 152.f Gieyss 159.b Sargo 160.d Sargus 152.d.e Sario 169.8 Satherium 70.à Satheron ibidem Satyrium ibidem Satyri ex hominum gencre go.c Satyrus fimia $8.e Saxatiles pifces I41.h c2LU o. 93.h Cac) 99x So dot 94.€ catverc 167.8 cagos quadrupes 93.h enieos pifcis 157.a.166.f.167.£ 6x XQoos 163.8 Scarabeus pifcis 154.b Scarabeusinfeum — ror.h Scarabeorum infe&torum ge- nera ibidem Scarabeus uiridis 192.2 Scarabeus pilularius. ibidé.h Scarabeusrutilus | ibidem.b Scarabeus longipes ibidem.f Scarabeus in Eriphia herba ibidem.b Scarus isr.d Scaurus ibidem.g Scepanus 170.d Scepinus ibidem exo md 109.g Schaeniclos 129.b exa dte 156.d exa ibidem cexix2ig ibidem Scizna ibidem exifuce 9r.b exi xteicv 206.h ax ÍAxgoy ibidem Scincus 9r.a.b Scirris 170.d Sclerocephalon 187.h GKANRQUKE QXAGY ibidem ex vim AO yog 185.e exime ya I07.à exvid 185.e Scolecium 187.h eX OX nuoy ibidem ex oNuxe Qux ya 106.h ex óNiÉ 24.4 exóNr«se ucrmiculorum ge- nusquoddam 194.d Scolopax I7.C.g Scolopendta 188.d.e Scolopendra marina jbide.f exoAo7idbs 169.d Scombrus 166.h Scomber 166.h.167.a Scops I22.f exód ibidem Scopes perennes ibidem.g * Scarodyla 165.g Scordyla ibidem.h ex ogdyAu ibidem Scordula ibidem Scorpzna 159.à Scorpides ibidem E^" INDEÉX. Scorpio 185.£ ex op7rióg ibidem Scorpius ibidem Scorpiusterreftris — ibidem ox. pmóg xugroog ibidem Scorpio piícis 158.h Scorpius pifcis ibidem Scorpiusmarinus — ibidem exopziógSuAxosi$ —— ibidem Scrofa 84.g SKVAIOY 146.d.£ Scylla auis 134.£ Sylla pifcis 146.C Scylla cruftata 2096 exVpvog 146.f eX VAYIOY ibidem.d.f Scytaleferpens I02:C.€ Scytale Chalcidica ibidem.d Scytale pifcis Uc Scythica auis 134.€ Scyurus 66.h ex1007 VHS 126.4 explo 184.g GA I43.C ei yl ibidem Seleucides aues 134.C Sempaíiones 1234 ch T8 doo 128.c Sepia 2or.b en7ix ibidem Scps quadrupes 94.€C.g PR) ibidem Seps ferpens 1oc.h Seps multipes 188.d.e Serpens 95.g.97.£ Serpens biceps 98.£ Serpensmarinus — ibidem.c Serpens facer 102.8 Serpens alatus ibidem.h Serpensinfilphio — ibidem Serpentes Indici IOI.C Serpentes caeci 103.b Serphus 18s.e exoqos ibidem Scira marina 173.4 ee 194.C.195.b Sefeli 21o.d Sefclitae ibidem Seíerinus 160.g Siena 156.d Silenus $o.c GAQu 197.d Siluia 127.8 Silurus Simia $7: h.118.c Simiarum uulgus yz h Simia porcaria $9.g Simia Cynocephalo imilé ibidem.e 168.c.g Simia marina $8.£ Simus 170.c aT 126.C Siren 184.g Sirenis ibidem Sirenes 13.h Sirulugus 2119.g Sis 195.b Sittace 125.f ci i]n 126.C Smary des 63.2 Smyrus 150.a Solea rjr. b Solen 217.C INIT] ibidem Solidipedes 84.h Solifuga 185.d Solifuga in leguminibus ibidem.e Solipedes 84.h Solipuga 186.g Solpuga ibidem Solus 79.C Sorex 68.g coU Gog Em Spargus 15o.b Sparus 156.£ Sparulus ibidem GZ T2951 Ai13.f Spatangi ibidem Spatiurrus 102.€ Spermatologos 125.2 S permologos ibidem c Qus 183.e e Quxéáor 187.f Spheneus 159.C edle ibidem eQftavraee 184.f Sphingium $8.c Sphinx ibidem Sphondylus 214.b e QévdyAog ibidem Sphondyle 102.h Sphyrzna 149. Spinax 146.d.h avivídioy 126.h az íiog ibidem bij ANIMALIVM NOMENCLATVR AE Spinturnix 135.d Spinus 126.h Spiza 1277.€ Gziiag ibidem.d Spizites ibidem Spondylus 214.b Spondyle 1o2.h Spongia 218.g Spongia Achillca 219.à az 0/96 219.g Spuma pifcis 161.d Spuria 162.9 Squalus 146.3.147.C Squauna 144.€ Squatinoraia ibidem.g Squaraia ibidem Squilla 203.b.206.g Squilla parua 206.a.f se yo vom dix 133.C Stella 118.a Stcllaris ardea 13o.h Stellaris aquila ig. h Stellaris accipiter 1213 Siellaris pifcis 146.h Stellio 94.F Stellio tranfmarina 95.à Stimphalides 135.£ cp x Guo 213.4 €paxiov 170.C Strepficerotes 79.b eefyt 135.8 Strix ibidem Spo erm ug 160.g epóuGog 2ir.f epouGodAis 27.€.210.b cpouGa Ks z1o.b cpovSiov 17h epov os auis 126.h.136.c epov Joe pifcis is. b pou eAvGIXLG 136.C Struchio Africus ibidem Struthio camelus | ibidem.b Strutho camelus ibidem Struthio ibidem.c Struthius ibidem Struthopodes go.e Sturnus II8.c Subaquila 118.e Subis 135.5 Subin ibidem Subulones zig de Subus 77e Subutio 12r.d Sudis 149.à Superz 193.C Sus 82.g.84.f Susfera 853.h Sus pifcis 167.f.g Sus marinus 165.£ OU Y p 06 85.h.84.g GVxox.NMg i27.C Syluia ibidem.g Synagris 153-8 Synodon ibidem.f Synodontis I65.€ cvordbus 153. Synodous ibidem Syrnia 136.b Syroplodix i16.h i 'Tabanus 189.c Tania pifcis 150.g Tania uermis 196.2 ToC ywaxeov If9NC Talpa bi TUóg ijo. f TX ibidem Ty ibidem Tarandus 8r.c Tarda auis i$. TUThGlX 147. TUQTWOIOY ibidem TUTUQorg irs.d d aura 72.d Taurusquadrupes — 72.d. 7;.h TaurusZEthiopicus — 74.e 7)2 Taurus Indicus DOE Taurus auis 128.b Taurus marinus 173.C Taurusfcarabeus — 192.a.b TUA omes 170.d TXVpog 7i.d Telline 216.a Tenthredo 184.e TU Jendtoy ibidem Teragusauis 158. Teraguspifcis — 158.£.170.d Teredo uermiculus 194.c.d TÜbudiy ibidem 7ópudbyealucorum | 18r.b.c Teredines ibidem Teredo crabroni fimilis 184.g Terraneola i7.h Terreftria animalia 25.g Tetftacea PXelr A a Teftata ibidem Teftudo 9r.d Tefítudo marina — ibidem.e Teftudo lutaria 92.b Teftudo fluuiatilis ibidem.c Teftudo terreftris 91.g Teftudines alb 92.f Teftudinesaurez — ibidem Teítudinesmótanz | ibidem Teftudinesced»ae — ibidem Teftudines Indica 9rf Teftudinescornigerz ibidé Tetartos i.d Tethea VIDE Tethos ibidem Th-Jog ibidem TN JUOV ibidem Tethyon ibidem "etracon n.h Tetragon ibidem Tetragnathus 187.ec Tetragnathius ibidem Tetrahon ibidem Tetrapelyrides I9r.É Tetrax irs.d "Tetrax altera ibidem Tetrix ibidem TUfi)sukd x 190.d Tettigonia ibidem TeTfinovia ibidem.d.e Tettigoniz ibidem.d li ibidem.a T 3ie 201.b.202.c qu-3oe 201.C.202.d "T hatis 170.d Theffa 162.É Thetta ibidem TT hieldones 68 d Thos 62.d Sus ibidem 'Thranis 167.h Seorís ibidem Tratfa 162.f "T hratta ibidem Traupis 126.8 "Threffa 162.C Seiox« ibidem Thrips 194.C.195.b Seí4 194..f Thritfa 162.C Seloyat 162.C "'Thunnus 163.g.h.164.e JUAN 23: dus 165.C Thymalus 1703 'Thymus ibidem Thynnis 163.h.170.a Thynnus ibidem JU Te 163.g Tigris 64.h Tillo 169.h "Tilos 188.e.g TiACg ibidem Tinea 169.£ Tinca 194.C.€ "Tinealanatia ibidem.£ Tinealignaria ibidem.c Tinea alueorum I81.c Tinea agreftis 193.b "Tineauermis I96.à 'T inea rex 196.4 "Tinnunculus 121.b Tiphle 170.C Tirfio 156 TiJuosog I14.d Tue i lxdv«e 168.a ' Tomus Thurianus 167.h Torpedo I45.à Torquilla 125.C.126.à "orfio 172.6 qm flo 62.b "Trachurus 166.f Tragelaphus 8r.c G «os quadrupes "25.6 (6 xyog 219.a.C.g T'ragus fpongia ibidem Traguspifcis — 158.d.e.162.h "'Tragopa 135.€ Tragopanades ibidem Gies iz.h Truchzus I61.f "Thrichias ibidem T'ichiades 165.C "T richides I61.É.162.a Gxo6o me v2 Tridacna 214.h ($/2An isr.h G2 ic Ist h.153.c Triglites 161.8 GiyóAe 1524 F. Tringa 129.C " riorchis 120. Tiicomum 165.d ET-INDEX. Vermiculi farris Triton piícis ibidem.b Triton monftrum marinum Ip3.6 Trochylus auis 128.c T'rochus 65.g Tro&a 156.c.167. d Troglodytes 127.d (62A V To ibidem Trogon HOS Troxallis I91.d Truones 133.e (S vro»r auis IIs.à GG uyor pifcis I44.g Trixalis I9r.d Tubera 218.c 'Turbinata z1o.b "Turbo auis 125.€.126.2 Turboteftatus — 2u.g.213.c Turduspifcis — 142.a.157.a Turdusauts ir7.h T'urdus pilaris I18.a Turdus lliacus ibidem Turpzna Prod Turtio rip Turtur II4.C.II$.à TUÀ Xe r18.a Tympanus 124. Typhle PIO.C Typhline 102.g Typhlopes ibidem Tyrannus 129c Vacca Sau d Vacca Altinz ibidem.h Vaginipennia — 175.C.191.g Maler 119.£ Varia auicula 126.f Variz picz 125.h Variz quadrupedes 65.F Velia 128.d Venatica auis 118.d Venatrix ibidem Venerieconchz. 201.3.213.C Vermis 24.4 Vermesrubri 194.4 ibidcm.h Vermiculi pomorü ibidem Vermiculus cocci 195.à Vermiculi graminis ibidem Vermesin niuc Vermes terreni Verres Vertibulum ibidem.c ibidem.d 8).F.84.g 217.h Verticillus 103.b Verticillum ibidem Vertraha 6o.h Veruex c Veípa SE Vefpa fera ibidem Vefpa mitior ibidem Velpaannua 184.f£ Vetparum dux I3.g Velparum fuci ibidem Vefpertilio "R6 Vetpertiliones Arabica ibidem Vinago 14.h Vipera 99.d Vipiones rf Virco I18.£ Virio ibidem Vitiflora 127.d Vitta I$I.C Vitula 72.6 7$. b Vitulus ibidem Vitulusmarinus | 70.h.71.a Viuerra 67.h.68.e Viuipera 23.h Vlula I22.f Vmbilicus 21ir.g.h Vmbra 156.C Vmbrafluuiatilis ibidem.d Vmbra marina ibidem.e Vmbri ME Vncungues 104.b Vnguis 21€ Vuiualuia 2C7.f.208.e Voca 163.b Volucra 194.b Vopifcus 48.d Vpupa 134.b Vrax iig.d Vranofcopos 1$4.€ Vrena 170.d Vri 74.h Vria 133.h Vrinatrix ibidem.g Vría quadrupes 65.h Vría cruítata 207.6 V rfus 6s.h Vrtica 218.c Vua pifcis 170.d Vulpanfer 132.h Vulpecula uolucris 7.g Vulpecula pifcis 146.g Vulpecula marina ibidem b iij ANIMALIVM NOMENCLATVRAE Vulpes quadrupes Vultur X Xanthias Xilophthoros Xiphias fidíxe ÉQVopior a Vaure quadrupes 66.h 120.2a.b 16s.b 193.f 167.g ibidem 216.b 63.4 Vaurx pifcis 163.g Vauvig ibidem VCoig I21.c,F Vxxu 153.d VU 70$ 120.C Vago. 193.C ermoAcis 127.h eot lé eye I2I.À Vs quadrupes 82.g.84.g Ve 4px 83.h Vs pifcis 165.f Vs pifcis 1,7.f V5 eA cosiog ibidem y^ Zcgeties Zeus Zigmis $ocQaoVrTa Zoophyta Qo6TOko Zorx Zygana FINIS. 69.d 160.g 94.c 26.C 217.€ 253.h 8o.g 149.b PARTIVM ANIMALIVM, NECNON aliorum quorundam, cx quibus conflituuntur co- rum animalium differentiz, Index. t. " de C P axo dat P yfcium. ibidem gb. 6. d.rg.d 38.f "Acetabulum Acetabula im matrice -Acetabulorii reminus in animan-, tibus palllibus wfus — 198.d eXrISig 6.e ecu 48 eUUN ibidem eoucus uot ibidem eaccuenue 0008 4,2-8.e euo venu véopov 8.e &XQot yi 7.4 PATIATITI) I4.e eXpóputot yh XQ ou QAI 6.b expo Dia 6.c ego mo roy ibidem JAculeus — 175.6177. b.185.b. 191.g.200. b &duNoc ai:OHou 2]emwok — 20.f "Aden 18.f edili ibidem adv dus mo ci Tute 18. JAdeps 18.5.19.4.38.4.40. e.7 4b fior 7.b.15.b eX OAN 7.d a fxvoodAs 0svUv 14.€ &['To? Ga poc wo 36.b aC yo got 6.f «^ xsug 137 .d eudbioy ibidem.c edpiot 12.f et [LeUT0$ XUOLQUTTIR 152.4 eiduAcadie c 187.5 Ala sf. 6b Ala auium 103.h Ale ferpentum 102 b -Alburo 4-f -Albucineus humor Sí -Alcyonium 128.b Alex 163. c.166.d eXxarnoldís membrana — 18.b XA 166.e XAGOUS 6.e &Aóg 4f luus IL.2.46.f euepvyai 4f euurTsQse E Qu. Rute membrana » b atop vy í eut QIEAN eeoddtkc mébrana. 8. i ] iix Quale 47.4 gio YoR TAI nae 74f awdhoor "d "Inzumum 97.b JInzuium ibidem Jdntenns 175.d DIT NT 4b cy doc 4b. 5.4 eymoadte $.4 cyTiNelg dior 6.b Gu xulp 7.4 eu TX VÉ ut oy ibidem .d cy mA6Cioy 4. Gloss ibidem PTS XA IL£ Aorta I0.C.12.b eT Gegen 142.C «2t eux 31.€ pex 32.d &COt worm Quop I.g "Lphareus 64.4 eaeclg ibidem Aphropula 42.f.44.b &ov( 3o.hb emt cocus 13.4.b «TU Qvo'e 36.7 am qus de ofium 16.4 "Aqualiculus $.f-6.c queis oculi bumor 9.f coo x rods tunica 8.h JAraned , 186.d —— 6.d.ir.e aput $^ xbglp 23.4 Arteria $.c.d -"Irtevia afpera ibidem &eTheux (axe o ibidem &g.Spty G wetT. Cguov I4.€ -"Avticulus digiti 7.4 JAruncus 78.4 -A[pera arteria $.c.d.9.h o gout 4. «cex)yaAo — 7.d.15.f.16.c.53.f. a Jeoo 164.4 Atlantton 16.4 Atlas uevtebra 14.b JHAtra bilis Xo Atramentum in mollibus. 198.g "Auricula Te JAuricule cordis 10.d JIAuricule II.4 JAxungia 84.d efovfyoy ibidem Uy $.d eu MY vseoore n vd ux as ibidem.b (c0 ) 9C UALKOL OM. 109.f ou) As Im CetIs 171.5 B BaAcj0e 6.C Barbein mollibus 198.5 fixae . Bilis 20.f.140.b Bilis atra 2o Bittertices 3 fd xoo. 4-6 A«qQxeLAe ibidem AY 20.d fo Spix 14.4 RovGóy 6.d Go V-rugor 20.4 Brachiale 6.f £e Mor ibidem.h Brachium 6.b.7.4 Brachia mollium 198.5 £eafyae 137.4 Branchie ibidem getan "f PARTIVM ANIMALIVM £otfuer ibidem BgeTyoe s.d Ép6fyey Ke Qa ibidem BEutyrum 434 f19.f.20.4 C WELLS) UU 30.e Ka KL S0 eO ibidem.g Cecum foramen 8.e C&cum inteflinum Y.c We A Ix gkog II.e Cilia 3.f.4.6.13.e.16.4 Caluaria 4 .€.13.€.16.d Caluitiism 47.4 Calx 7.c.d ko obo 4b xot trit zu Caniai dentes 4.€.33.4.85.4 Canities 47.4 xiy-Joc 4f Caput 3 f.4-6.32.045.4 Caput f umoris 16.b xagdia H.4 xopdios equ 1O.C Cavo 18.c vofo 70€ 6.f.2.7.4.15.C Cafeus 19.f.20.4.42.b Cafeus Baynticus 43.€ Cufeus boue ibidem Cufeus fidus 43.d.44.c Cafeus Bithynias 43.€ Cafeus mollis — 44.€ Cafeus mu[Leus 43.€ Cafeus uiridis 43:64 4.C CaJtoreum 7o.b Ca[Lovium ibidem xaSo QLoy ibidem xo TU VÀ (cg 6.4 7 k& T. Gjuoy Xp, pov 14.e A xat TO VIA ILg WXVAÓG 6.C xauAGe vsepoe r1 XA STLOC 32.4 K&XeLQaNoY g4.b Celle fauortm 179.d C«lum ovis $4 xev Supouug 10.b X&Yk CY 6.c X£T,Spoy 175.€ Ke oA 4.e K&QXAH ukpov 16.b xal 4.C Kei xANG XWTPG 16.4 Cera 185.5 X£poc rot 16.e.36.f. Keporiatt 175.d xepociou matricis 11.f.36.f K£DocTOt matricis 36.f xepocrodó s tunica 9.d Xepiug I5.4.16.€ Cerebellum 8.c Cerebrum ibidem.b xAeur deg I7O.f Cerinthus ibidem XNeLOY 179.C xNpoc 183.0 Ceruix $.C.d.34.e Ceruix extima $.d Ceruix uteri if X THO 165.d xum 44677 Xe eau 1m 080 IOS.e Chartilago 16.C Cbartilago naft 4.b yu dorr e gz.b XEÀN 4.b Xd 16.4.53.6.203.C Chele 16.6.203.C X:Ao«e $4 Chelidonius lapis 123.d xo^ rior sh Mesi d. xav loe e^ 6.C Cholazo $J.6.c x^ IL.4.20.f. 39^ uiAou vx 20.f aotofe oc otr.3 138.d serofpos 4.hb serios éinoe ibidem xeeoddiis unvíyt 8.b.9.4 xeeicy membrana 18.a.c 3ecoddic membrana 17.d Cilia 3£ 4f KLOY 4.h.s.b w.orís yo Civit 36.f.198.b kLTTepei 179.d XÀwTO0/; 6.d XAádts g.b.6.a Clidium 165.d XAóvie 6.e Clunes 6.4.d.e Coaguluns 19.5.20.4. 43.b Coccyx os I4.C Cochlee mscor 2II.É XoXÀ Íov uvfo ibidem wo&ix 4€ Celum oris $4 xf ys 4b. 7.d xef ior 3h xéfag 4f xófaoc 4-e.7.d XCUA ot Ok LC TO V 4-4 XcIACY XeQóc 7.b XciA0v zcdog tbidem.d XM G.b.rt.g Xe à Y IL XC NX K wot TO ibidem xciNMat cerebri 8f Coitts 23.L.c KL KAMue 37.d Coles g.b.6.d Colis ibidem Colliquamentum 20.€ Collum g-b.d: b.33.d "KAONOY 6.b.7.b Xi9Aov intestinum i.d Coloflva 73.d Coloflrum 19.7.87.g kóANTOS 36.4 Columella 4.e.5.d Columellares dentes 85.4 Columbarium 113.d KL V Aot 6.h Comm«genum 132.h Commof's 179.d.180.d xovfuA 0s 7.4 ueríoxe 196.d Comi(alos Ijl.e KDVVVaI 179.C KLyVOIe ibidens Conuexum iecinoris 10.f XLI 14. b Xómpog 20f Cor 10.D.11.4.36.7 xcpoauddts 6soud 144. Xópu Af Cornea tunica 9.d Cornicula ienana 145.d Cornua 16.e.32.d.52.d Corona capitis f Corona oculi 9C xtg arat 6.b.xa.b.rg.b xópgat 4.b Xcpgíto: 20.d X0 sou. 4.b Cortex 16. Xcpvq 3.8. 4-6. 14.€ Xoguu x ig.b Cofle 6.b.16.b xeeu 165.d XTA CU 6.b XeTUAN nanus pars 7.b KC TUNy cruris pars 15.d XtTUNu dto 6.d.16.b.c Coxa g.b.6.d.16.b Coxayum os 15.d Coxendices 16.b Xporrioy 4..€.16.4 Xo Type $-5.46.c xpo'res up Crea cd Crimes polyporum 20I.4 xus 14.d Crocodilea 9o.b npóTu oi 4 f.h xgora Qi Tou futur 1g Crus b.c xgufíog 78.4 xgvuvof 6.d Coyflallinus bumor 8.b xegusu M oddie ibidem XTée 6.d n7.«c dentes gb XTOe manus pars 7.b Cubitus 6.f.7.a.15.4.16.b Cunnus 6.d Cuticula 17.5 Cutis I16.2.17.4 xvou) 44 Cybium 164.9.165 b xvCior ibidem Cybiorum genera 164.2 xvGoddte in aure 3. b xvGoddte os I2 xvCoc 4.4.16. xu odts tov £g xup6dtyrg 4.C..33.4 xau 6goveo. ona 106.g Cyno[bba[hum I46.€ Xve|éAx 4g xveleAn excrementum 20.f xvecAíg ibidem xve ra brachiorum 8.4 xve rode in aure 3.b XVPTOV ieCInoris I.4 Xvgi 1I.g.18.c D & XX L0 6.d.rr.e ditX TUA01 7.4 dixx-uAo1 040; ibidem.e «Mes g.d XA Qs 6.c11.h Dentes 4.65 D. 52.4 LNDEX, Dentes canini 33.4.8s.a Dentes exerti 33.4 Dentium acies 4.d dxouo 16.b.17.c &oucemodheuliff — 8.c.y7.d Defhillatio 20.d 1 ?extrum 70. A]gA«xT06 27 je dopeuriua, 3r. b 2]edee.fua II.d JJo'qeoc fuu gie 4.b 2]oe.dear Tovsou diCle mtbrane 17.f AJomox xduAog 8 atc9sed 204. — Ajotosue uertebra 14.b dYyo sues yb dixipvQoi 3c diui (36 Digiti P ditS.6 Digiti pedis 2C Dor[um g.b.6.d.14.4 E HC 6.C H6Ng 0souó 16.b Eb ——— $6.8 Echinos $4. Utvos ibidem gn ox og 4E Echion 100.4 &xQvaee 36.9 Uxav9i te 4f ikedQxAoe 8.b Elacaten& 67.e.g NAMotTlu c ibidem Elephantinum fal[amettum. Y63.f £A «Qai voy TC ecyo ibidem Space Inte[linorum ir. b Vf maure 4.b XA va ibidem-f &Avoy 175.d MyNepop $4:d QUA gb óT(9r lLg WmxpovAvmlórnomÀouo ibidem rro Oídio 10.b or vy uocat 4f NOV Af MT II.4 vmxderse ena 12.b Eq GouoY 6.C tQucrmuat yep e jr.4 &otafpxrx 6.d.e Umoxy2ig Af Um eie 6.d vmdejus I7.C Vm yep ior 6.b Un)Aefíe $-4.2.D.33.c im)9vie 7.d Umsuvig ibidem vrryevolig 7.d.16.c &r1u&Aíe 7.d UmroTieol GoovdV Aci 16. VmvTNU &.f iri 2 00v i.d ii mÀouo0 17 h Um z30vé 18.5 ECT 6.C Uma ibidem Unopus $.d. 6a imu 6.b &eiov 16.h.77.4 Erithace 179-f.7 ieiSo'xn ibidem 5306 4b n cy 6.C Exceffis ofgum 14.6 Excrementum 20.b.f Ayo 3o.d &'ax fo ibidem. (q9ugTx 4.4 &soAoLyot SO F Facies 34.4. Face o[fa 13.9 Fauapgo 209.€ Fauces 4-b.s.a Fauus 179.c.180.d Fel II.4.35.d Fibre 4.2. f.13.b Fibra auvicule 4.4 Fibrsiecoris IO.g Fibula 16.C Fflula 26.4.171.D.201.€ Fiflula [piritalis 9h Femina 15.6.23.4 Foemen 7.b .d.16.b Femur ibidem Frons 3.24.6 Fuligo ex butyro 43.h ci PARTIVM ANIMALIVM G Taifautot 6.b TXAX 210.4 Toti QUAM 4.b To tgo? yb Garus 166.c.e Garum ibidem Garum fociorum ibidem.c Txswp 6.b Tap oxvipuo 7.d r«A«alyoi dentes g.b Gen& 4-b.f Genitura 20.4 Genitale 7. hb t.e g3.b Gens 7. b.d Genuini dentes $.b.47.d yewoy 4-b ipae 2/2; € Xvai 4-C.5.4 Gibber 6.f.h Gibbum tecoris 1o.f Ginpgiuz 4.C.5.b Gladiolus in lolligme 20I.€ Gladiusin xiphia | 167. b.169.4 Glans s f.6.c 22 lun 4.8 2A lwoddYs finus 14 2A Ís xpo 31b Glocientes galline iro.b 3AóGo*« $4 3A Gose Aotguos 9.h 2A Q df $4 2A o1]ís 9.h )AÀovTOs 6.d.e.1s.e Glutinum 17.b yii 4.b quualas cofte 16.b you Qxoi dentes gb )9V - 36.d yer 7.d 2o 6.b Gula $.c.d.9.b.10.4 Guttur Ab.5.4 Gureulio 9.b yug 6.e.14.4 yureuxéog X0ATmUG 11. h H Halcyontum 128.h Halcyoneum ibidem. Hippace 43J-86.f Horsa falfamenta 16$.h FHorsum mel 181.5 Humeri gb. 6.e f. hx. faf FHumeri articulus 14.€ Humerus ibidem Hopochondrium sf I Ichthyocolla 168.c yop 12.f.148.c idpós nof. Iecur IO.€. IT. d. 35.5 Iecur bipavtitum Io.f Ieinum inte[unum II.C ixeg! aveiIf 14.d i&góv 050 ibidem.b IBI. 7.d Ilia s J.6.c Ilium offa 15.d Index digitus 6.2.7.4 HL 12.f.13.b lior 4.€ Ingluuies 104.f Invuen g.b.6.d Internodium " ubisuc Intevfeptum navium 4.4 Inte[lina Ig Inte[linum tenuis ibidem Inte[linum plenius ibidem Inteflinum retium ibidem les 4f tee oculi 9.b Iris oculi ibidem iod 6.d.16.b. 45.b Iador os 15.d iduuag $4 Iuba $4 eZ Iugale 0s 16.4 Iuguli $t Iugulum ge b.6.a.14.€ ifug 6.e T4 AxGdbidYis futura n. Labra An Lac 20.4,51.4.56.C Lacin teflatis 2IO.4 Lacertus 6 f.h Lacleus bumor in teflatis. 210.4 Lacles 11.4. g.18.4.b.25.b AXOrF 6.C A«morog Og. 16,b Aeque $.d Lana 16.5.77.4 Langurium 62.b Lapts Chelidonius 1253.d Larynx $.6d.9.b AxpvfE $.d.9.b Anysvaor 8.f Lendes 196.d Alwós 4.b Alwór 8f A«nluvorrx 31b A&owattío $.4.d Aryarée 7.4 Lien IO.€.1I.d Ligamenta 12 b.13.4 Ligula 4.6.5.4 Lmneua 4.6.5.4.8.4 Lingua minor $:4.9.b Lingua lavingis ido b Lingula ibidem A666 auricule pars 4 Aó€oi wrtlcont I0.g Loa $.£-6.c.1t f.h Loculamentafauorum — 179.d Loculi ibidem Locutio 27.4.C Acyds Af AOX10F $4 AoQxdix 14.b AcQL 14.b.45.e Lumbi 6.4.€ Lufcofi 45.€ Luteum oti 105.e Lyncurium 62.9 JM Mao Sr gae 142.€ MA XXTIN 31. b Male 4. b.h /Malleolus 7.d.15.f.16.c MaA Saxa cofle 16.5 Mamma $.e.6.b.33.e Mammarum elandule 18.9 Mandibula 4. b.h Manus 6.f.7.4 Mas 23.4.27. b Mo 6.b Mose 14.b Másaf $4 Magog 6.b Matrix ,p.6.c.d Maxilla 4b. 7Maxillaves dentes 4.d 7Maxille fuperioris offa 7Maxille inferioris o fà AMeatus auditorius uito in polypis giauov m te[atis Medius digitus Medium intef'anum 18.c AMedulla u&yes diexTuA 0g Adel Mel candidum AMelantbinum AMelhoreum Adel fylueflve AMel ericeum AMelmsnomenon AMellis optimi note HUNAxX AMelandrya L&Nur fov bM dioe AMelca BÁN I&NIXNOOC Aclligo E&Aog Membrana r3. ibidem 4.2 199.d.f 208.c 6.9.7.4 IL.g. 19.d.40.b 7.4 I8r.d 179.4 181.) ibidem 182.4 ibidem i8rg 182.c A b.s.b 165.d ibidem ibidem 44.b.c 181.d 209.C 180.d 3.6 17.6 Membrana co[Lus faccingens ibidem.f Membrane. cerebrum continen tes AMembrum pni[E oup. pnffse cerebra Mentum uipog uupce uNpóc us (a potoy IO TCOLOY pi Tox pau oT TP 1121-. uxeouQxAICY usaüqpvor ui TO op r10T uso Qosror LATO TOV LÁ TO TOY uix Mlefitm balfionium AMinimus digitus piTvg ibidem.d 6.c.d.1t.f 128. b 6g INDEX. Mola 7c AMolares dentes 4.d.5.b uuovóseor caluavia 13 eoe. 3.c Macro cordis IO.C AMucus 20.d AMucus cochlearum AILe JMuria 166.e.g AMuries ibidem Mufcerdse 69.b Mufculi 18.d Muflax 4.b Mutis in exanguibus 17 4.b AMutisin cruflatis 203.f UUXTRQikg 4-4.b IK AOg 19.d Msg 18.d uvNxxeus 7.d uVAaL yb VAN 7.d.16.c UVoT&e 45.5 UVeTO? 6.d Ugo MA Ke ibidem usw 4b. 5.4 us TIC in exanguibus 174.5 uie in mollibus 198.f uVmem croftvatis 203. uon 4. b uv£x cochlearum 2lI.e N Nares 44. b. 45.c.52.4 Nafus 4.4. Nafi [pina ibidem.b Nates s.b.6.a.d.e yNou Qu ILg i«qerrae uertebra 14.5 Y«Qooí II.4 Neruus 13.4 Neruorum paria feptem 8.c Neruorum ov£vyiou ibidem Neri optici 8.d Nerui molles 8.d.12.b Nerii duri ibidem Nerum auditoriuá 8.e Yusig 159.C véooor I3.4 vÁGooy oxcugier 8.e rÁvcoyerdb ódhe susrqus — 16.c Nigrum oculi ;.b Nodus 6.0.7.4 Noteper quas fit motus in Animá- libus s : 22e. yoTioog LuU&ASg 19 d vóTog 6.d Nympha 180.2 ITI 6.d OÓ QCaAIatos futura 13.7 Occipitium 4.e Occiput 3.f-4.e Ox TG V [Lot Tt 4.b Oxo Ve 6.C Oculus 3.0.8.4 cdorre "T ódbvrod4éig ofüum proceffus 14.5 0dbic uertebra ibidem 6100 59$ * s.d Oefypus 79.6 Oefypum ibidem Olgvatg ibidem &NQocyop 6.b.ys.b GOMA 7.4.16.b V 6.4 Ololizo 92f OAOAIROT ibidem Oma[um 19.b.54.b Omentum 11.0.17 .g.18.b Gut T Af OLL010 4&0 3.b Guo A X TOC g.b.6.e.16. ó ug 6.d.e.h Gta TOU $ 164.b OIX E 16.e àv 24.4 &oToe 23.h.89.e óQpis 4f 6QpVorikc Qua £ 6deVav ovegu ibidem 6Q9uAuRg Af 62e 16.€ ésoyoror dentes — s.d. 5.b.46.c ópgix falfamenta 165. $eyí 4f ópgomri Aor 14.C.104.b 60góe 6.C.20.4 0pos pedis pars "7.€ Os soo 4-b.5.4 Os god 13.C. $2.4 Os cordis 10.d Os facrum 6.4.14.4.b Os latum 14.4 Ho 6406 050 0y o7Qus O lium uteri PECITIP cott) Kpóy Omutun Oua byponemia Oua (abuentanea Ota Cuguva Qua urina Orna xuvógdvpo. Ott canicularta Oua xephyria O4 X TAX Oua mollia OA (Go 8 TOC Ouá tremula Ota 9o uer Oua forbilia Ou QU yao VA Icoo O4 Toi TO Ouafrixa Ond Tv IX TX OuakXÉkqQ3u« Oua fchifla Oi candidum Ou luteum Ouum im teflatis OvQotvat 6vpovíaxog óvporvés OVDN NOSE vou Spa QVQog Qv; Oxyrala OfR )«YNG raxéo vulu PXwAAe TÍxosag Palatum Palea in auibus Palma Palpebra Papauerin teflatis Papauerculum Papilla mos uim; digitus Tor uie PARTIVM ANIMALIVM 6.C ibidem ibidem 6.e.14.4 inf EE ibidem 106 Z I0s.9 lo6.g ibidem 105b 109.f ibidem IO8.g ibidem ibidem ibidem ibidem ibidem ibidem ibidem ibidem IOg.e IO$.&.109.C IOS.e 208.e 10. $a ibidem 10.b.11.e pd 20 4g 42e 4.hb TUOo.THYLOY 16.b meo. xyi 6.b TIXQ9r eu Th 05 16.c quxgo.c rou xvpaod dag 36.d meatoveoi cole 16.b meu S uu $4 TQ o7 ot 4f Dars pedis [uprema EC Pars pedis infima ibidem Pars prior ibidem Partes 3 b.c Particule ibidem Darstota ibidem Davrs mtegra ibidem Partes fimplices ibidem.b Partes prim& ibidem Partes imcompofite ibidem Partes [imilaves ibidem Partes Jimilaves molles i. b Partes fimilaves folide I2.4 Partes dif'imilaves 3,6 Partes organice ibidem. | Partes in[lrumentales — ibidem Parteso fficial e$ ibidem Datella 7.C.d.15.6.16.€ PEyve 7.4.16.b Peéten 15.d.16.b Pe£tus je. 6.b Peétufculum $e zxdioy 7.d.fag.b vxdlov offa 15. Pedis digiti 7.cAs.h Pedis concautm 7.d Dedis pavtes , Supra im Pars pedis ibidem muyaí 4.f Penis s f-6.c Penna 16.b.104.c Perflatus fenfumlatens — 20.ef were dior 17.0 axeuc odyog vul ibidem "XeUXBocI oy ibidem zx ei op oue 4.€ SEGHIAUT $4 6 c Qteiog 6.d geiseg«óv I13.d qeisepo Sod aor ibidem "Oel TOoOV 17.€ axerscyacog vul ibidem "tei Grau 08 Xi TOY ibidem wxervovotoy ekCmusuot — ibidem 'OXeuTtvortov xcov qk 18.5 Peritongiuertex 17.9.19.b Peritonai principium ibidem axeti]ouoc 20.f xeu o uoce 31.d "Xp YN 16.C Per[pivatio fenfum latens. 20.ef Des ud exoscí 4f QxXA«íf 7.4 QxAexpoTIe 47.4 QACgqux 20.f QA inf qoAíe 16.b Qork 27 qàs $g.e Qoo fuir 4-d Qpie IL4 qQvow ig fiflula 201.4 qvo dh 3o.b Picatus cereus 179.d Pilare malum 49.C Pilorum veneratio 20.f Pilorum differenti 37. Pilus 16.b.s1.b roS OX«pog 179.d Piffocerus ibidem.e Pituita 20.d Pituita eallinarum ur.b woes 3f Planta 7.C.€ o x TOU, 16.b ÀO Tt 11.f.36.f.198.b vÀÉuov II.d e bvpat 6.b.16.b v lvecrea uertebv 14.b qv cor I. Podex s.b.6.d "rà yov im attibus I12.€ TNI TAG 47.4 Pollex 6.9.7.4 Pollicis offà Is.C TOV Mp OY 1.0 TOÀ VÓSEOV v Poples "A 780001 8.d. 20.e q0p06 az «peu mug 36.b Poflerior pars pedis 7.e T$ 7.d.e Pr«cordia y.f-10.e.11.4.61.f. Praputium $4-6.c Probofcis $6. f mes uero dYoy ge 6.b ICs eto r0 V 7.a.b Proce[]us oium I4.€ qesxe sg 6.d.r.g gioia 74f qi&s y su 6.b qe5A 060g 104.f Promufcis $6.f Cs xor 16.b Propolis 179.€.183.d 16558315 zi DT 6.e Pubes s. 6.c Pudenda ibidem Pulio 10.C.II.4 gV ya. 6.d TVAGQ0s r.b TV TCIN TIE a.b ervel'woddtés proceffus 14.b TVQLOSNE PE d 7 VeL TuG ibidem zwvdulu wetodias IO.C cUVTLX 20.4 HE Püxe 6.e.14.4.€ Poe givóg 4. b Vayiefcoptulorsim ldnef Vo35ddNe tunica 9.e Vayrsotg 4f PéuQet — A.e16.6.32.f.103.e vods 16.4 P«QLs ibidem Retiformis membrana 8.d Renes IO.g.II.d Vívog eaae 4.h ITI 4.32. f. * Pi9c'xu 179 9 Roflrum 16-f.103.e Ruge 3.0 Yufyoe 4-€.16.f.52.f.34.€- $2«4.103.€ Pvrfixos 32.4 S Salina 20.e.f. 51.4 Salfamentum 16s.f Sal[amenta borea ibidem.h Sal(ura ibidem.f ELATI 179.f Sanguis 12.d.f.36.h.37 .4.b Sanies LD.ef Sarde 165.h Sardica falfamenta ibidem Gzof I8.C enodog A eux Qioy 4.e exxqQodsg 15.g4h INDE X. Scaptile g.b.6.f.h.38.b Scapularum offa lata 14.d OKÁAO$ 7.d ox lwío 4f Schadon 18o.f Schiflon 42.f 54501 YA x ibidem ex iTO AL de I5.C eXAupo Vul 17.d OA AN pote wot 142.b Scoptula $ h14.d.a16.a Scoptula operta 6.e Scoptuli ceruix ibidem Scortunm. $.2.6.c Scrotum ibidem OXV'TOLNÍG I5.C Sebum 18.b.19.4 Secunde membrane 18.4. enuax per qua fir animalium mo- tu 22.9 Senectus ibidem.c Sepium zot.b.c gn7iov ibidem Septum IO.É Septum tran(uevfam | 10.b.e.35.b Septim marium 4b Serotini dentes ibidem.d Serum 19.f.20.4.42..h ex (suo offa 16.4 Setum 18.) Sexitana (al/amenta — 16y.g-h. 167f.— Gro 4.b GixAof 20.f Sibilus 27.6 GXA0g 20.f auacr lecinoris IL.4 Sinciput 3 f-4.e134f Sinus cordis 10.d Sinus matricis 36.f Gt AKY 14.d Sonus Ao qcs 27.C co d govisigsg 4.d axiouoc 20.b e doueror 4b cQuiuovas 184.4 edlwoddtg os 15.h c Qvf» me 1rd g c Qvea.. I6.C Spina 6.e.14..4.16.4 Spina dorft ibidem Spiza os I3.€ Spina pifcium 138.d Spina fcoptulorum Lor Spinalis medulla 19.d Spmnula pifcium 138.d Spiratio 27:6 GU AxÍxvX II.4 GzAlu ibidem GuovdiAog 14.4 Squama 16. Sot QUAM sb Sxp 19.4 Suuot 6.c Se Qon a seQoriatos fatta Stercus 9bi6j: P sepcau cofLe 16.b seprimidtg ibidem segvor 6 bra. f.e SuTWHOY $e sug 6.b SU X06 Mulpof ub sn Jue at dog ibidem.e soMA 3.g Sox 4 Sv LL0L TN $ V c porg 11.) $ootyec $4 Stomachus ibidem epaíxNide 49.C epodasc 16.4 ev6Quf«s. ibidem svAÍs 4.b svAodduie proce[fas 15.5 Sudor 12.f.20.e.f. 41.4 Sumen 6.c.8 4.6.0 Supercilta 34-4 f Supercilioritm catidse cg Surd 7.C. d Sura o$ I5-€.16.C Sutura 16.4 DVXL Y g6.b CU LC TM 3h GuJ Jo uog 13.4 Cu) Tft iof cv eque 27.d TUE E IO.d T alus 7 istidéni Tu QuaSt 165.f "TU .X0f T ibidem "X 000$ 3f qu Q0; mantis pars 7. ero aoc pedis pars ibidem.d.e Tarft o[Ja 4f TU poko x 74.4 PARTIVM ANIMALIVM JT auvocolla ibidem — Tubercula ofaum 16.4 Vlna 6.hb quupog 6.c Tunica ize Vmblos — S.f.6.b.38.e EX. 7.e TOI 3g Vmbilicus im pifcibus 139.» Tempora 4.4 eb. | Aon 7g.e Vnus 6.7 Tendimes 12.h.13.4.b.— TvQAÓe T0006 8.e Vnrua 16.e Tendones 13.b.— TvQAÓY tircgoy ing Vox 27.6 LU s.d.13.b — avgós 4z.b Vrina oua 106.f Te[les $e 6. C31 f. 25.d. V Vropygium 104.5 36.4.53.€ Vas feminarum 36.h Vterus — s f g.6.c.d.1.f.b.36.d cogor 1.6. Vellera 77. Vwa 4.€.s.b JQuAR 6.b Velumina ibidem —| Vulua s f. 6 c. h.n. f Juv 23.4. Vena 1zb.f Vuluaeietlitia 84.b Jxyaup 7b — Venacaua 12b — Vulua porcaria ibidena JA os in mollibus 198.f.p Venawmulerse ibidem ND T borax g.e.6.4 — Venaiecoraria ibidem — Xlocolla 74.d MJopog 20.b.138.b. — Venarum ortus e diufio 1zb — fíqosinlolligine .. 167.b.199. Spíf 16.b — Venarum nomine. etiam arterias d.10I.C "T hurianum falfamentum — 165.h appellari ibidem — fvdodXe in xyphia xb eJuLug G4 Venenum anguium 67.4 fuse 3: eJuug 18.b.— Venter $ f-6.D.35.e.53.c Thysneum (al/amentum — 16s.h.— Venter imis 6.c YxAoddue oculi umor 9.4 Thynnium [alfamentum. | ibidem — Ventriculus n.b.g — vuing 18.5 uere im fauis apum 179.d Ventriculi os ibidem — Vul) i éstioe 17.d Tibia 7.cd.15.e.16.c — Ventriculi cerebri 8.r — Volts os 16.C TiT2ioy 6.b Ventrtculi cordis I4 — VmüXTIXO yd cpóg 3r.4 . i Xig ibidem — Vertebra I4.4 VmhiaL 4.b 70u6; dentes 4.c5.b — Vertebrs colli I6.4 ea«EoKDe Vut 17.c Tomus Tburianta 167.b Vefia — InLb.ga8.c — mter pur 6.b Tonfille 4.Cs.b — Vefice ceruix 1th. — etetéteis g.cd "Torcular 8.£. Vefica mator 18.4 c ot)A Gosig 4.€ (o axaáx ouyTcerat $.d — Vefica minor ibidem A ovlig 6.d (x yAof ibidem — Vefica bilem continens — ibidem. — &mxisuu $.9.6.C (ox yiAoc Usepoce ith — Ve[petum IB4.4 — cce rap 7.4 GS oeyrmme ofum 164 Vefhigium e — sep 6.c.i1.h GG xLut 6.c Vetula 6.b Z Tran[pivatio (enfumlatens/ 20.f | Vifcera 1o.b.1L4 | Zvjsvdvg 16.4 Gd 49.c Vitellus out 10g. ZVyoux ibidem (oxgymigee ise — Vitreus humor oculi 9.4 Fol.t.pag.2.in margine uerficulo 8.lege 1NS0odo. f: mevf 6. malitiofe. uerf.13. bivudines, ibi. in marg. uer. A A0 eon. fol.2.b.li.8.cibi.Lg. alia. l.35. preterea in aquatiliit genere qua. fol.A.b.l..una wocatur.li.9.) (yxoc. liM. ueaódpevov etia ucrémoy dixere.li-6.tyagry ojo ru Li. 49. uocantur yi. fol s.li.8.aAnwTQov. ysUoic. eo l.20.5és-1.dentes.l.12. op vAw. li.31 larynx. fols. b. I. 6. n eidoc.li.13. fub alis. fol.6.li.26. xsveov. li44-td'eo-. li.49. uo mAud ovatbr.b. lin. 2.9 xegiucaox. fol.7.l.47 interior à.fo.YO.li.25.carnofum. fa.11..34. At. pa.2.li.10.perum. lin.34- tw 6c. fo-A2.l-16.fanguinis.lin.23.quam. pag.V.lin. 1x. paffim. fo.y.cseAvjóqov.in marg.li.33-tvyoecdt c. fol.14.lin.Y9. uxo xo sWey li-33«eas.p.2. li. 1. vecurnataf.As.b. li.9.per. fo.16.li.23.ex vetlis. fo.17.li.39. aw x ecc pag.2.lin.40. £m A oov. fo-18.01.27.[emme. fo-20.-l.3.Ca. Jeusysveóc-lin.31.atrum. fo.1.li Xt. ea[dem.pa.2.li.36 calove. fo.22.li.19.lacertos. fo.2 4.Iin.s.feminam.pag.2.li 13. xvev vec fo-2s.b.li-Yo. fan- guinis .fo..26.b.33.precinclu.lin.39 inltuves. fo.28.li.8.imitantur. fo.30.li.23.cavo. fo.3t.li.13.peCTunculi. fo.4 O.li.21.cvaffum. fo.4 3-li.21.fucci. fo-41li.7.pawos. fo.s2.li. Y. panos. fo.8o.li. 2. Serpentibus- fo.83.li 10.grandinem. fo.93.li40.Joubduzv c aliás f oou rx c- fo.98.li.17. abdidit. fo100.li.28.ilice. fo.Yo2.li-4.magnitudmes.li.3y.ad naffitaté. fo.ts.lin.9.in marg. evyóv. fo 118.Li.4t.feemior. fo.123.lin.40.deleloncius. fol. 126.li. A1. officiis-fo.134.i.43.potantium. fo.140.li37.nocantur. fo.49.li 3 4. Trebius Niger. fo.166.i.36.Clazomenen. fo.167.li.2.optimos.li. v1. bamis. fo.170.liY7.Gobio. fo.175.li-2 s.pyacinclu.li.31.32.cadem acrius pungwnt. fo-179.li24.quofauos.. foA85.li.17.hboc c» fi. fo187 Ir.r.agre- ftis uocatur.lis.ulti.folis. fo.189.11.36.caprificos, fo.191.in marg. wovAeogiteo:. fo-192.li.23.camma fente. fo.193.Li.1.Coo. fo.194.li.27.tenfum ad proportionem fo-195.li-21.fisweftavius fo.196.li.3. A lctn&onem. fo.197.li.18.2 noflris. fo.103.li.10 olfa£tus fenfu. fo.1.05..1. fubiacent. fo.210.li. 7-onum boc-pag.2.li.34n balearibus infulis. fo.211.li.1.coli. fo.237.li.22.carnofum. fo. 19.1.19 .Spongia ufta. SMITHSONIAN INSTITUTION LIBRARIES " DELLI a5: Pa y. 3 9088 01348 6972 7 74 [4 vC z 9 d ; m " j IP 4 mu ^. "n / (7L 722: 99 7 /3 " D N TW i s NN N Í À d Na n | vb VEA 95 jo S 1 NS UON. LN TA d | s ; ji l Sor SEG 3 NN Xx ^. TCU a NU n. N * TON uU :] M |RSS eee. X AN OD CC MN CPR li NI | li Hh ? Jp y ,