ENCHIRIDION
. GENERUM ANIMALIUM.
v Éuetore |

1823.5 2

Yr.
Q^" :
"un

r
Eu »
e

MS
—
Y
u^

NOT CO Wee iia
us CAE QU
UN EO |3US P^

A |

h H4

M A e Wu

b- aiia dedi
dag

i

Loa! di s:
Ato fa
Th 3h E

2

CLASSES ANIMALIUM.

e

- ui sunt corpora organica motu vo-
luntario donata, qui et plantis sic. dictis sen-

silibus recusatur.

Nominantur SPONDYLOPHORA , (vertebrata),
si verlebris aut sceleto plus minusve com-
pleto gaudent; vel AsPONDYLOTA, (inver-
lebrata) si vertebris carent.

ARISTOTELES easdem sectiones admisit,
dirimens animalia in Aaematophora , san-
sume rubro donaia, et in namatophora
(*xo9opoge Arist.) lympham loco sanguinis
vehentia.

Omnia animalia respirant, nullum sine
respiratione exislere potest. Duplex datur
modus respiralionis , per pulmones vel per
branchias ; hic animalibus aquaticis, ille
terrestribus proprius est. |

Sed organa ista in variis animalibus va-
riant, et ab istis desumitur ratio animalia in
classes dividendi,

Animalia respirant enim :

4
1. Per pulmones proprie sic dictos j
(PNEUMONOPNUNTA).
a. liberos in pectore ;
€, vivipara.
Cl. I. ManMariA. L.
P. ovipara.
Cl. I1. METATAXYMERA.
Monotrematia. G.

b. adhaesos costis et vertebris.

Ci. 1II. Aves. L.

c. vesiculosos ;-
Cl. IV. RzPriua. L.
1T. Per branchias ;

^

(BRANCHIOPNUNTA).

4. arcualas ;

Cl... V, Pisces. T.

b. lamellosas ;

Ci. VI. CEepnaioPoDA. Cuv.
Cl. VII. MxconaA. Fisch.

M

5
SM Mrs 2 Lu Sav. xus CN
d, ramosas; ' AGUA PEE
Ck Ax. CnUsTAGEA. Cuv.
& finbriatas ;
Cl. Xf. ANNULATA. Lam.
IH. Per rbigmat4 s. rimas ;
( RiGMATOPNUNTA).
CI. XI] AnacuNOIDA. Lam.
IV. Per stigmata ;
(STIGMA TOPNUNTA).
Cl. XIl/|. INsECTA. L.

Cl. XIII/ ENTHELMINTHA. "Vienn.
Entozoa. Rudolphi.

Y. Per siphones s. tubulos ;
(SiPHONOPNUNTA). .
CI. XJv. RaADiATA. Lam.
Cl. XVJ AcALEPHAE. Cuv,
Cl. XVI/ PnysETA. Fisch.
Cl. XVIII. HomoTRALAMI. Fisch,

6

VI. Per totam epidermidem ;
(DERMATOPNUNTA.)

CI. XVII] Porvpr. Lam.
CI. XJX. AMonPHOTA. Fisch.

Divide tu; quocunque velis modo ; semper habebis
Partes pro toto ; pars modo tota tibi,

7
CLASSIS (1). XIX.
AMORPHOT A. FISCHER.

Infusoria , Microscopica Aliorum.

Animalia gelatinosa a forma reliquorum
prorsus recedentia.

Apertura, oris aemula, nulla.

Infusoria dicuntur quia in infusis nascun-
dur; microscopica appellantur , quia oculis
nudis cognosci nequeunt. Verum enim nec

omnia infusoria , nec omnia microscopica
sunt Amorphota.

AvucronRES: Leeuwenhoek ; Ledermüller ;
Backer; O. F. Müller; Schrank ; Spallan-
zani ; Cuvier ; Lamarck ; Nitsch.

Onpo. I. NuDA4.
3. corpore, crassiusculo aut capacitate quas
dam , donato. .
GENERA. Monas. Mull.

Volvox. M.
Proteus. M.

-

8

Enchelis. M.
Vibrio. M.

b. corpore membranaceo,

(Gonium. M.
Cyclidium. M.
Paramecium. M.
Leucosia. M.
Colpoda. M.
Bursaria. M.

Bacillaria. Gmel. Nitsch.

Onpo. Il. ADPENDICULATA.

c

n

Partibus quibusdam externis, s. pilis ,
cornibus. s. cauda ; |

a. ecaudata ;

Trichoda. M.
Kerone. M.

b. caudata.

Cercaria. M.

Diphasia. Fisch. Furcocercaz. Lam.

*

Nota, Animalia hujus Classis ZZetamorphotica appel-.

lari possunt , quippe quz transitum forme
'alierius in. alteram. offerre non sine. argumento
Suspicamur. ;

Lose teE c]

9

CLASSIS (2). XVIII,

I

POLYPI. LAMARCK. ,

Animalia gelatinosa , subcylmdrica ; cor-
pore contractili et canali intestina.

Os distinctum vel ciliatum vel tentacula-

ium.

AucTOonES. Büttner ; Peyssonel ; Marsigli ;
Réaumur ; Donati ; Elis ; Solander :» Pallas 3
Cuvier ; Lamarck ; Bosc; Cavolini ; Esper;
Lamouroux.

Baker; Baster; Rósel von Rosenhoff; Schif-

fer ; Trembley.

Onpo. I. PorvPi NUDI.

FAMir. I. PorrPi CILIATI.

3. Ore ciliato ; ciliis continuo vibrantibus,
GENERA. "Trichocerca. Lam. Cercar..M.
Vaginicola. Lam. Trichoda. M.
b. ciliis rotaioriis.

Folliculina. Lam. J/^ortic. M.

10

Furcularia. Lam. ort. M.
Urceolaria. M.
Vorticella. M. ;
Stentor. Oken. 7/ortic. M.

Tubicolaria. Lam.
FAwir. II, PorvPi TENTACULATI.

Polypi tentaculis instructi. constanter ses«
siles aut sponte sese adfigentes , aut liberi,

Hydra. Lh.
Coryne. Lam. 770ydra. M.
Pedicellaria. M.

Cristatella. Cuv. 3

Onpo Il. PorLtvyPI! OECEMATE INCLUSI.

Oecema, (polypier) , a greco ow, do-
mus , est domicilium vel corneum et flexile,
vel caleareum , in quo polypi in societate
vivunt. Corallium a quibusdam nominatur ,
a Lamarckio Polyparium propositum fuit ,
quod vero Grammatices leges adsumendum
negant. Oecema crescens cum animalibus
sed inorganicum ita variat, ut inde non soli

ordines sed et genera depromantur.

1i .
SEcTio. l. PoryPi OECEMATE FLEXILI.
Fawir. III. SpPoxcrs.
Polypi cecemate fibroso aut carnoso.
Polypi priorum nondum detecti.

Ephydatia. Lamrx. Spongilla. Lk.
Spongia. L.
Alcyonium. L.
FAwu. IV. CrrrEPOn&.
Celllis non irritabilibus, singulis aut

collectis.

Siphonophora. Fisch. Tubulipora.
Lam. |

Cellepora. Fabr.

FAMIL. V. PETALONID E,
OEcematibus foliaceis , cellulis tubulosis
obsitis.
Petalonia. Fisch. Zscharg. Pall.
Flustra. L. (*)

(*) Nomina vs Flusira (solummodo in plurali adhi-
benda) et Escharae, ita promiscue et confuse ab aucto-

ribus adhihentur ute terminologia prorsus deleanda sint.

12

Berenice. Lx.

Pherusa. Lx. Eschara M.
Electra. Lx. Eschara —
Elzerma. Lx. Eschara —

FAWMiL. VI. CELLULARLE.

Cellularia Pall. Cellaria. Al,
Caberea. Lx. | ;
Canda Lx.
Acamarchis. Lx.
Crisia.' Lx. ^
Menipea. Lx. Ce//ul. Pall. Sertu-
lar. Gm. Tubular. Esp.

Loricaria Lom.
Eucratea. Lx.
Alecto. id.
Lafea. id.

|, Hippothog, zd.
Aitea. Lx. Anguinaria. Lam.

FaAwiL. VII. SEnTULARLE.
Cellulis ramosis.

Palythea. Lx. Cei. Sol. Serüu.
Gm.

. Amathia. Lx..Serialaria Lm.

i3

Nemestresia. Lx.
Aglaophenia. Li.

Dynamena. Lx -

Sertularia. L. Pall. et Al. |
Idia. Lx.

Entalophora. Lx.

Clytia. Lx. Campanularia. Lm.

'Thoa. Lx. Z7ubul Pal. Serru.
Al.

Salacia; Lx.
Cymodocea, Lx.
Amphitoites. Lx.

Fawip. VIII. TUBULARLE.
Cellulis tubuliformibus et corneis.

'Tibiana. Lam;

Plumatella. Bosc. Lam. Nazsa Yx.
Tubul. A].

Cornularia. Lam.

Telesio Lx. Dichotornaria. Lm.

Liagora. Lx. Dichotom. Lm.

Liriozoá. Lam;

Neomeris. Lx.

14
FAwMiL, IX. Conarn.

Acetabularia. Lam. Tubular. Gin.
Olivia. Bert.

Polyphysa. Lam. Zucus. Turn.

Nesea. Lamx.

Galaxaura. Lx. Tubul. Gm. Co-
raliina , Al. |

Jania. Lx. .,

Corallina. L.

Cy mopolia. Lx.

Amphiroa. Lx.

Halimeda. Lx. FZabellaria. Lam.

Udotea. Lx.

FaAMIL. X. GORGONLE.
OÉFcemate corticifero.
a. Àxi non articulato.

Anadyomena. Lx.
Antipathes. Pall.
Gorgonia. L.
Plexaura. Lx.
Eunicea. id.
Muricea. zd.
Primnoa, id.

15

Coralium. Lam. AMadrepor. L.
. Isis , Pall. Gorgon. Sol.

FAMiL. XI. IstpE.

Melitea. Lx.
Mopsea. Lx.
Isis. L.

Secr. II. PorvPI (ECEMATE CALCAREO ,
nec flexili , XNCLUSI.

*

A. OEcemate foraminoso.

Cellulis parvis perforaüs, fere tubulosis ;
non laminosis.

FAwirL. XII. RETEPORE.
OEcemate reticulato.

Adeona. Lx.

Pentapora. Fisch. ZJuszra. Lam.
Retepora. Lam,

Discopora. Lam.

Diastopora. Lx.

Obelia. Lx,

16

Fawn. XIII. MirrEPOR X.
Oicemate globoso aut ramoso;

Ovulites. Lam.

Dactylopora. Lam. Reteporites
et Kudéa. Lk.

Lunulites. Lam.

Orbulites. Lam.

Ocellaria. Lam.

Melobesia. Lx.

Alveolites. Lam.

Distichopora Lam.

Hornéra; Krusensterna et Tile-
Sin: Lx.

'Theonea. Lx.

Chrysaora. Lx.

Millepora et Nullipora. Lani.

Spiropora, Lx.

ldmonea. Lx,

B. OEcemate lamellifero, lapideo , stellis
lamellosis aut sulcis undatis lamellosis.
FAMIL, XIV. CARYOPHYLLARLE,
Caryophyllia. Làri.

'lurbinolia, Lam.

17

Cyclolites. Lam.
Fungia. Lam,

FaAwxiL, XV. MEANDRINAE,

Pavonià. Lam.
Apsendesia. Lx.
Agaricia. Lam:
Mandrina. Lam.
Hydnophora. Fisch. JMonticula- :

ria. Lam. :

FAMiL. XVI. ASTROIDE. £.

Echinopora. Lam.
Explanaria. Lam.
Astrea. Lam.

FAMiL. XVII. MaDREPOR A.

Porites. Lam.
Seriatopora. —
Pocillopora. —
Madrepora. L.
Oculina. Lam.
Siylina. —
Sarcinula, —

48
C. O£cemate tubulato. |
Lapidea, tubulis distinctis et parallelis.
Faw. XVIII. TUBIPOR.

Alysites. Fisch. Catenipora. Lam.
Favosites. Lam,

Eunomia.

Tubipora. Pall,

19

CLASSIS (5). XVII.
HOMOTHALAMI

s. Siphonata.

ÁAnimaliá simillima polypis, sed constan-
ter octo tentaculis ciliatis munita.

Excepto canali intestinali viscera dete--
guntur in folliculo cylindrico inclusa , quo-
rum. usus nondum cognitus est; aliaque

granulosa, quie pro ovariis habentur.

OEcemata formant, polyporum ad instar,
quie vero, ipsa organica, vivunt.

Sunt itaque, sensu proprio sic dicto, anima-
lia composita.

AucTORES. Savigny. Cuvier. Lamarck.

Hoc animalia vel libera natant in mari vel
fixa sunt, aut aliis corporibus marinis adhae
rentia.

À. HOMOTHALAMI FIXI.

Potypi tubuliferi Lamarck.
Anthelia | Sav. |
Xenia. id.

Qs

20

Ammothea. id.

Lobularia. id. 4lcyonium. Al.

D. HoMOTHALAMI LIBERI.

Veretillum. Lam.
Funicularia. id.
Pennatula L.
Renilla. Lam.
Bactiria. Fisch. F'irgularia. Lam.
Encrinus. L.

Umbellaria, Lam.

,

21
CLASSIS (»). XVI.

PHYSETA.

Radiata Lam.
Acalepho hydrostaticoe. Cuv.

Animalia composita, nec ore , nec ven-
iriculo communi , sed osculis et. ventricu-
lis pluribus singulis munita.

Corpore vesiculoso, una aut pluribus ve-
sicis mari supernatante , apertura dubia.

Tentacula bifaria longa pendentia , vesicce
adfixa, nec cum illa communicantia; altera
suctoria , allera ovariorum vices gerentia.

'Tot oscula totque ventriculos habent quot
itubuli suctorii.

Respiratio eorum num fiat per cristam ,
quie a quibusdam cum branchiis comparatur,

an per tubulos suctorios ipsos, res adhuc
est dubia.

AucTonES. Forskàl; Bosc; Cuvier ; La-
marck; Lesueur; Peron; Tilesius ; EÉysen-

hardt ; Eichwald.

22

À. PHYSETA: vesica oblonga aut ovali
unica.
Physalia. Lam. 7/oflothuria. L.
Bhizophysa. Per. Physsophora.

Forsk.

DB. PnRYSETA vesicis pluribus.
Physsophora. Forsk.
Stephanomia. Peron.

pn
CLASSIS (5. XV.
| ACALEPHAE, CuviER,

Radiata. Lam.

Animalia corpore libero aut fixo , gelati-
noso, iransparenti, orbiculari, levi, sur-
sum convexo, infra concavo, ore nudo aut
lentaculis circumdato.

Qu:e habuerunt alii. ora plura , apertura
ovariorum videntur. Cuvier.

Interne fibrz vel vasa quedam observan-
iur usus dubii.

Libere disco variíz form: et densitatis
teguntur, quem uzibraculum appellamus. CZy-

peus quibusdam est, sive concha, partes
molles sustinens.

AucTORES. Peron; Lesueur ; Cuvier ; La-
marck; Chamisso; Eysenhardt.

Nota. Nomen classis proprietati animalium singulari
debet. succum secernendi urentem ; inde nomen
antiquorum ur/icarum marinarum, Nec vero solis
Acalephis sed et Physetis et plurimis Radiatis
vis urendi inest,

t

24
A. LiBERJE.

Velella. Lam;
Porpita. id.
Diphyes. Cuv.
Cestum. Lesueur.
Callianira. Peron.
Beroé. Mull.
Noctiluca. *urirày.

. Carybdea. Per.

- Eudora. id.
Callirrhoe. id.
Dianaea. Lam.

Lymnorea
Geryonia
Oceania Peron.
Pelagia
Melicerta |,
Aurelia. Per.
Obelia. i4.
Ephyra. id.
Orythia. zd.
Cassiopea. zd.
Cephea. :d.
Rhizostoma. Cuv.

25

E LI
Cyanza (et Chrysaora) Per.
Phorcynia et Eulimene,. id.
AEquorea (et FoveoliaJ. £d.

D. Fix.

Lucernaria. Mull.

Zoanthus, Cuv. Zydra. Gm.
Acunia. L.

26 *
CLASSIS (6). XIV.

RADIATA. LAMARCK.

Echinodermata Cuvier.

Animalia corpore libero , ut plurimum
suborbiculato , resupinato , intus extusque
partibus radiatim dispositis.

Nec caput , nec oculi, nec membra arti-
culata.

Os inferius , ab ano distinctum aut cum eo
confusum.

Machina ossea. valde composita in variis
generibus ventriculum sustinet atque exten-
dit. Hzc in orc quinque dentibus acumina-
lis desinit.

Ceterum et vasa hepatica, ovaria et nervi
observantur.

Wespiratio fit per tubulos crustam animalis

regularibus figuris perforantes.
5unt Ovipara.

Spine corporis mobiles sunt et ex arbi-
rio animalis moventur. (Spallanzani).

L]

27

AucrOREs, Klein , Leske , Lamarck , Cu-
vier, Link , Spix, — Scilla.

Onpo I. SrTELLATA.

Corpore stellaeformi s. radiato. Unicum
orificium ori et ano inserviens.

Comatula. Lam.
Euryale. id.
Ophiura. id.
Asterias. L.

Onpo Il. EcniNATA.

Corpore 2loboso s. ovali, crustaceo, echi-
nato; ore ab ano distincto,

Aspistes. Fisch. Scutel/a. Lam.
Clypeaster. Lam. Echinanthus.
Kl. |
Fibularia. id. Echinocyamus.

Leske.
Echinoneus. id.
Galerites. id.
Auanchites. id. Galea. Kl.
Spatanzus id.
Cassidulus. zd.

28

Nucleolites. id.
Echinus. L.

Onpo III. FISTULATA.

Corpore elongato s. fistuloso , spinoso vel
nudo , coniractili ; ore tentaculato vel labia-
to ab ano distincto.

Holothuria. L.
Fistularia. Lam.
Molpadia. Cuv. |
Minyas. Cuv.
Priapulus. Lam.

Siphunculus Gmel.

29
CLASSIS (7). XVIII.

ENTHELMINTHA. VIENNENSIUM.

Entozoa , Kudolphi.
fers intestinaux.

Animalia mollia forme varie , p'erumque
elongate , nuda, acephala, apoda, semper

in corpore aliorum animalium viventia.
Os unicum vel multiplex.

Respira!io per poros vel stigmata in qui-
busdam agnoscitur.

Vasa circulationis nulla.

Excepto canali intesüinali, et organa he-
patica , et ovaria inveniuntur.

Sexus in quibusdam uterque observersa-
iur distinctus. Quczdam ovipara, alia vivipara
videntur.

Generatio in corpore animalium multas
excitàvit opiniones, sed modo Amorphoto-
rum s. infusoriorum oriri videntur.

30

AvcTonES. Redi, Valisnieri ,. van Dove:
ren , Pallas, Müller , Bloch , Goetze , Zeder,
Fróhlig , Brera, RKezius, Dremser, Rudolphi,
Cuvier, Lamarck, Schreibers et Viennenses
alii.

Onpo. I. NEMATOIDEA.

Corpore téreti elastico , ore et ano , sexu-
que utroque distincto.

* Filaria. M. |
Trichosoma. Rud. Capil/aria
Zed.
* "Frichocephalus. Walth.
Oxvuris. H.
* Cucullanus. M,
Spiroptera, BR. Cysiidicola.
Fisch.
(antea Ophiostoma. W.) 4cua-.
ria Viennens. Fissula. Lm.
Physaloptera. R.
Strongylus. Mull.
* Ascaris. L.
PARPRPUNSSPSISICPIC VENIR RO Pd D ig

k ad QEUG . E
(*) Genera in corpore hominis obvia asterisco notata
Sunt.

oi

Ophiostoma. R.
Liorhynchus. R. ;Streblorhyn-
chus. Fr. Goezia. £L.

Onpo. IIl. ACANTHOCEPHALA.

Corpore teretiusculo , utriculari , elastico ;

2 2
proboscide retracliii seriatim uncinata; utro-
que sexu distincto.

Echinorhynchus. Gmel,

Onnpo. IIT. TREMATODA.

Corpore depresso vel teretiusculo , molli
poris uno vel pluribus suctoriis; hermaphro-
dita.

Monostoma. Z. Festucaria. Schr.
Ámphistoma. R. Strigea. Abild,
Distoma. Rez. Fasciola. L.
'Tristoma. Cuv.
Pentastoma. BR.

Polystoma. Z.

Onpo. IV. CEsrorpEA.

Corpore elongato depresso molli ;. conti-
nuo vel articulato; capite labiato aut bothriis

22
sive osculis suectoriis duobus vel quatuor
instructo ; hermaphrodita.

Caryophyllzeus. G.

Scoléx. Müll.

Gymnorhynchus. R. $colex Cuv.

Tetrarhynchus. R. Tentacularia.
Bosc.

Ligula. Bl.

'Trienophorus. R.. Zricuspidaria,
Cysticercus. Alior.

* Bothriocephalus. Dréms. Tania.

Alior. A

*: 'Teenia.. L.

Onno. V. CvsricA.

- -

Corpore | vesiculoso , ore unico, aut
pluribus osculis suctoriis uncinis coronatis

obsito. Organa sexus incognita,

Anthocephalus. B.

* Cysticercus, R. 77ydatis. Alior.
Hydaugera. Lam | Cysticercus. R.
Conurus. R. Zienia. Gm.

* Echinococcus. R.

& EN
i T
' "n
^»
B —
] H

TUTTO
3 9088 01298 0561