5?* 10 (p WZ » 377 , Boekbespreking (Edwardes, Het verhaal van de honingbij ; Michelet, De Vogel) 381 , Bibliotheek 387 S. A. Rohwer, A new sawfly from Holland. ... 91 M. M. Schepman, Nieuwe vindplaats van Mutilla europaea L 179 H. Schmitz, S. J., Een merkwaardig Strepsipteron . 59 C. A. L. Smits van Bürgst, De nonvlinderplaag . . 52 , Anilastus Henscheli nov. spec. (lehn.) . . . . ui , Eerste Lijst van Nederlandsche Hymenoptera, hoofdzakelijk Micro-Sluipwespen 133 , Zeldzame sluipwespen 205 , Sluipwespen 251 , Eene zeer zeldzame sluipwesp 267 , Ichneumon fusorius L 301 , Ischnocryptus cubiceps nov. spec 312 , Hymenoptera uit Tunesië 314 , Ichneumonidae 331 VIII INHOUD. (C. A. L. Smits van Bürgst), Ichneumonidae II . Mr. D. L. UVTTENBOOGAART, Coleoptera verzameld bij Maastricht en Valkenburg, Juni 1909, Ie Lijst . , Vallen voor Coleoptera , Coleoptera verzameld bij Maastricht en Valken burg, Juni 1909, 2e Lijst , Ongewone vindplaats eener oeverfauna . . , Biologie van Ateuchus semipunctatus F . . , Eigenaardige houding van Broscus cephalotes L Mevr. E. Uyttenboogaart— Eliasen, Bijdrage tot de kennis der levenswijze van Cicindela silvatica L., hybrida L. en campestris L Dr. H. J. Veth, Anthia's in Noord-Afrika . . . . en Jhr. Dr. Ed. J. Everts, Vriendelijk verzoek, (Carabus-rassen) — , Voordeelig aanbod (Erichson's Naturgeschichte der Insekten Deutschlands) H. A. de Vos TOT Nederveen Cappel, 1910 een jaar zonder wespen Bladz. 363 34 38 60 101 175 176 99 177 279 280 117 REGISTER. ACARI. Acarellus pulicis Mc. Int. 217. Acari in urine 74. Acaridae 23. Acarus phalangii de Geer 248, 264. siro L. 48, 49, 87, 121, 124, 137, 166, 174, 186, 187. 189, 263. vespertilionis Herrn. 69. Achorolophus Berl. 32, 48. debeauforti Oudms. 33, 73. gagrellae Oudms. 73. ■ gagz°i Oudms. 108. ■ gracilipes Oudms. 48. ■ ignotus Oudms. 31, 33, 119, 124, 248, 265. lomani Oudms. 33, 126. longicollis Oudms- 31, 33, 49. nemorum C. L. Koch 32, 33, 248. — opilionis O. F. Müll. 264, 276. phalangii de Geer 248. — nemorum Koch 249. niger Oudms. 249. trimaculatus Herrn. 249. schedingi Oudms. 124. siemsseni Oudms. 109. sieversi Oudms. 124. stieglmayri Oudms. 33, 48. — sudanensis Oudms. 138. trimaculatus Herrn. 248, 249. Acotyledon Oudms. 167. Allothrombidium Oudms. 14. fuliginosum (Herrn.) 14, 15, 16. meridionale Oudms. 14. Allothrombium Berl. 14, 15, 16, 18,30. - fuliginosum (Herrn.) 18, 30,47. italicum Oudms. 16. neapolitanum Oudms. 16. Allotrombidium Bru. 17. neglectum Bru. 292. Amblygamasus dentipes Koch 83. septentrionalis Oudms. 215. Amblyomma decoratum Koch 272. dissimile Koch 273. Analgidae 23. Androlaelaps Berl. 262. pilifer Oudms. 262. Anoetus Duj. 168, 174, 190. banjuwangicus Oudms. 172, 173, 174- cirratus Oudms. 173, 174. crassipes Oudms. 234. crenulatus Oudms. 23, 172, 173, dionychus Oudms. 50. [174. discrepans Oudms. 173, 174. dugesi Clap. 24. ensifer Oudms. 236. ■ indicus Oudms. 173, 174. 234. longipes Oudms. 171, 234. brevipes Oudms. 172. muscarum L. 50, 273. neglectus Oudms. 24, 172, 173. phyllophorus Oudms. 236. — ■ — phyllotrichus Berl. 235, 236. spiniferus Mich. 171. sumatrensis Oudms. 172, 173, 234- trichophorus Oudms. 235, 236. tropicus Oudms. 190, 235. Aoûtats 264. Aponomma decorosum Koch 272. exornatum Koch 272. • gervaisi Luc. 272. simplex Coop. & Rob. 272. Argas 103. persicus 86. vespertilionis Herrn. 69. Argasidae 103. Asca aphidioides 186. Ascaidae 185, 186. A short survey 328. Astigmata nymphae 90. Belaustium v. Heyd. 34, 122. murorum Herrn. 34, 265. Blankaartia Oudms. 123, 336, 337. niloticum Trag. 123. Bochartia Oudms. 49. kuyperi Oudms. 49. Bonomoia Oudms. 168, 174, 190. primitiva Oudms. 174, 175. Bryobia cristata Duj. 118, 264. gloriosa Koch 264. praetiosa Koch 264. REGISTER. Bryobia pratensis Garm. i iS. ribis Thomas 263, 264. speciosa Koch 273. Calvolia Oudms. 187. hagensis Oudms. 187. Caris Kol. 73. decussata Kol. 73. elliptica Kol. 73. inermis Kol. 73. longimana Kol. 73. Geleripes hipposideros Gieb. 72. interruptus Kol. 72. myoti Gieb. 70. vespertilionis Gieb. 70. — ■ — Oudms. 71. Centrothrombidium Kram. 30. schneiden Kram. 30. Cerophagus Oudms. 166, 168, 190. Charletonia Oudms. 73. 106. froggatti Oudms. 73. jägerskiöldi Trag. 88. singularis Oudms. 73. Cheletes berlesei Oudms. 263. ornatus Berl. 263. Cheletomimus berlesei Oudms. 263. — — ornatus Berl. 263. Ctenoglyphus canestrinii Arm. 23. plumiger Koch 23. Demodicidae 329. Dermacarus Hall. 167. sciurinus Koch 23. Dermacentor venustus Koch 252. Dermaleichus porzanae Can. 126. Dermanyssus albatus Koch 386. arcuatus Koch 386. carnifex Koch 385. lanius Koch 385. musculi Koch 387. - noctulae Koch 386. Dermonyssidae 68, 73. Dermonyssus carnifex Koch 68. Oinothrombium Oudms. 48, 275. tinctorium L. 48. Diplodontus 121. Diplostaspis arcuata Kol. 69. carnifex Koch 68. - myoti Kol. 70. mystacina Kol. 68. vespertilionis Murray 70. Oudms. 71. Diplothrombium Berl. 275, 291, 338, 339- eximium Berl. 275, 338. - groep 339. longipalpe Berl. 275, 338. Disparipes bombi Mich. 247. Dolaea Oudms. 262, 263. Doloisia Oudms. 87. Doloisia synoti Oudms. 87. Epidermocoptidae 329. Ereynetes limacum Schrk 247. sittardiensis. Eriophyidae 329. Erythraeidae 32, 49, 122, 339. Erythraeus Latr. 32, 74, 106. areolatus Trag. 107. braunsi Oudms. 106. brunni Oudms. 108. froggatti Oudms. 31, 32, 73. groenlandicus Trag. 124. hibernans Oudms. 275, 339. ignotus Oudms. 248. - kibonotensis Trag. 106. phalangioides de Geer, 31, 32, 106. singularis Oudms. 31,32,73, 106. volzi Oudms. 107. Eschatocephalus 103. Ettmülleria Oudms. 124. sucidum Trag. 124. Eugamasus Berl. 247, 261. cornutus G. & R. Can. 372, 373. epsilon Oudms. 372, 373. furcatus G. & R. Can. 216. immundus Oudms. 260, 372, 373. loricatus (Wank) 372, 373. magnus Kram. 185, 373. v. cavernicola Berl. 373. v. Trag. 373. v. monticola Berl. 185. v. trägardhi Oudms. 373. oudemansi Berl. 243,261,372. — — remberti Oudms. 243. tricuspidatus Oudms. 185, 373. Euryparasitus Oudms. 247. Euthrombidium Verd. 16, 18, 19, 30, 48, 275. italic um Oudms. 19. trigonum Herrn. 16, 18, 19, 30, 119, 124, 275. Eutrombidium Verd. 18. Fessonia papulosa Hesm. 276. Gahrliepia Oudms. 273. ' Gamasellus Berl. 261. spalacis Oudms. 261. Gamasolaelaps aurantiacus Berl. 31. Gamasus magnus Kram. 185. v. monticola Berl. 185. spinipes Koch 261. tricuspidatus Kram. 261. - vespertilionis Latr 69. Glycyphagus Hering 167, 327. burchanensis Oudms. 328. - cadaverum Schrk. 265, 328. groep 328. REGISTER. Glycyphagus destructor Schrk 328. groep 328. domesticus de Geer 328. groep 328. fuscus Oudms. 328. groep 328. fustifer Oudms. 328. groepen 328. - — hyalinus Koch 328. - groep 328. michaeli Oudms. 328. ornatus Kram. 328. peregrinans Berl. 328. groep 328. pilosus Oudms. 328. privatus Oudms. 328. setosus Koch 328. — Oudms. 328. groep 328. tjibodas Oudms. 74, 169, 328. — groep 328. Gonone 334. Greenia Oudms. 261. Greeniella 262, 263. Haemogamasus Berl. 233. — — hirsutus Berl. 247. michaeli Oudms. 247. Hannemania Oudms. 137. hylodeus Oudms. 137. Hannemannia Oudms. 233. Hartingia Oudms. 50, 51. stellaris Buchh. 51. Hauptmannia Oudms. 48. brevicollis Oudms. 109. longicollis Oudms. 49, 109. Heterothrombidium Verdun 20,31, 88, 122, 137, 138. granulatum Oudms. 20. hylodeus Oudms. 88, 137. — polydiscum Oudms. 105, 137. - sanremense Oudms. 31,137, 138. verduni Oudms. 88, 137, 138. Heterotrombidium Verdun 18. granulatum Oudms. 18. Histiogaster Berl. 168, 170, 174, 190, 340. - javensis Oudms. 170. Horstia Oudms. 168, 190. helenae Oudms. 166. Hydrachna Müll. 274, 374, 375. globator Müll. 373. Hydrachnidae 122, 339, 374. Hydryphantes ruber Geer 22. Hypoaspis hermaphrodita Berl. 245, 262. heselhausi Oudms. 216. laevis Mich. v. pilifer Oudms. 231, 245, 262. Hypoaspis lepta Oudms. 216. hmbatus Koch 244. - ometes Oudms. 216. stabularis Koch 244. Hypopus Duj. 166, 169, 190. — spinitarsus Herrn. 50, 189. tarsispinus Oudms. 50. Ichoronyssus decussatus Oudms. 387. Ingrassia Oudms. 2, 3. Ixodes reduvius L. 184. Ixodidae 108, 272. Labidophorus Kram. 167. Laelaps agilis Koch 262, 265. — ■ — adulti deutonympha Berl. 262. tritonympha Berl. 262. echidninus Berl. 262. hilaris Koch 262. mullani Oudms. 83, 104. oribatoides Mich. 373. stabularis Hmbatus Koch 373. versteegi Oudms. 67. wolrfsohni Oudms. 67. Leeuwenhoekia Oudms. 137. jaegerskioeldi Oudms 138. polydiscum Oudms. 138. verduni Oudms. 137. Leiognathus albatus Berl. 386. arcuatus Berl. 387. Leptus phalangii 248. Limnochares 121. Linopodes antennaepes Banks 119. motatorius L. 119. Liponyssus 73, 233. albato affinis Oudms. 385, 386. albatus Oudms. 384, 387. arcuatus Koch 384, 385, 386. carnifex Koch 384, 385. ■ chelophorus Oudms. 265. gigas Oudms. 231. - isabellinus Oudms. 384. musculi Koch 272, 387. saurarum Oudms. 233. Lipstorpia Oudms. 189. - mixta Oudms. 190. Megisthanus 276. Megninia 2. centropodos Mégn. 3. ibidis Trt. 3. Metaparasitus soboles Oudms. 23. suboles Oudms. 23, 31. Metathrombium Oudms. 16, 19, 124. inexspectatum 19, 122. poriceps 16, 19, 122. Microthrombidium Haller 17, 18, 20, 30, 48, 186, 335. alfreddugèsi Oudms. 84, 120, 121. REGISTER. Microthrombidium ardeae Trag. 86. berlesei Oudms. 20, 21. bruyanti Oudms. 85. fahrenholzi Oudms. 85. göldii Oudms. 84. hellen Oudms. 120, 121. inopinatum Oudms. 18, 20. locustarum Walsh 119. - — meridionale Oudms. 21. minutissimum Oudms. 104. muris Oudms. 85. muscae Oudms. 20, 47. pulcherrimum Hall. 335, 336. purpureum Hall 30, 335, 336. pusillum Herrn. 17, 336. russicum Oudms. 20, 47. sulae Oudms. 85. thomasi Oudms. 84. tinami Oudms. 84. tlalzahuatl Murr 120, 121. trägardhi Oudms. 86. vandersandei Oudms. 21, 86. vvichmanni Oudms. 20. Musitania Oudms. 186,275,338,339. eximium ßerl. 338. verrucipes Oudms. 186, 275, 338. Neothrombium Oudms. 1 7,20, 1 23,292. neglectum Bruyant 20, 292. Neotrombidium Leon. 292. furcigerum Leon. 292. Oribatidae 89, 171. ■ nymphae 90. Ornithodoros 103. Otodectes cynotis furonis Rail. 277. Ottonia Kram 30. Parasitengona 329. Parasitidae 171, 373. Parasitus Latr. 247. alpha Oudms. 372. consimilis Oudms. 372. emarginatus Koch. 83. eta Oudms. 372. falcomontanus Oudms. 372. fimetorum Berl. 372. heliocopridis Oudms. 83. intermedins Berl. 260. musculi Oudms. 386. mustelarum Oudms. 260. spinipes Oudms. 261. talparum Oudms. 331. tricuspidatus Oudms. 185, Parathrombium 123. egregium Bru. 105. meruense Trag. 123. Pediculoides amaniensis Oudms. 233. blattae Oudms. 186. Pediculus opilionis Müll. 264. Pergamasus Berl. 247. crassipes (L.) 215. decipiens Berl. 215, 216. probsti Oudms. 215. Periglischrus asema Kol. 71. hipposiderus Kol. 72. — interruptus Kol. 72. rhinolophinus Koch 71. ; Murr. 71. Prostigmata 329. Protalges Tit. & Mégn. 50, 51. attenuatus Buchh. 51. Psoralgidae 329. Psorergates simplex 329. Psoroptidae 329. Psoroptinae 3. Pterolichus porzanae Can. 126. Pteroptus abdominalis Walck. 69, 70. abominabilis Koch. 69. acuminatus Koch. 69. carnifex Oudms. 68. euryalis Can. 72. hipposideros Kol. 72. interruptus Kol. 72. murinus Walck. 70. myoti Kol. 70. pilifer Neum. 71. rhinolophinus Koch. 71. rhinolophus Walck. 71. - vespertilionis Aud. 71. Duf. 70. Koch. 69. Rhagidia pallida Banks. 119. - pratensis Koch. 1 19. Rhyncholophus nemorum Koch. 248. Ritteria nemorum Koch. 248. Rohaultia Oudms. 121, 291, 338, 339. biungulum Oudms. 122, 338. Sandflies 334. Sarcoptidae 23. Schöngastia Oudms. 86, 87. cercopitheci Trag. 87. trouessarti Oudms. 87. vandersandei Oudms. 86, Sennertia Oudms. 168, 170. cerambycina Scop 316. Sericothrombium Berl. 274. Smaridia sp. Oudms. 384, 386. Spinturnix carnifex Oudms. 68. kolenatii Oudms. 68. murinus Walck. 70. mystacina Oudms. 68, 71. mystacinus Kol. 68. - noctulae Oudms. 68. - plecoti Oudms. 68. - plecotinus Koch. 67. - vespertilionis L. 68, 69. Stigmaeus kermesinus Koch. 49. REGISTER. Suidasia pontifica Oudms. 23. Tanaupodus Hall. 29. - steudeli Hall. 29. Tarsonemidae 183, 184. Tetranychus bimaculatus Harr. 119. telarius L. 1 19. - tlazahuatl Murr. 120. Tetronychidae 330. Thecarthra 126. — ' — porzanae Can. 126. Thrombella Berl. 29. - glandulosa Berl. 29. Thrombidiidae 29, 31, 47, 49, 89, 183, 186. Thrombidium F. 14, 15, 16, 17, t8, 19, 30, 48, 123, 124, 273, 274. africanum Oudms. 123. — aquaticum L. 274. caudatum de Geer 274. demeijerei Oudm. 19,. 22. - globosum de Geer 274. granulatum Koch & Rer. 30. — Oudms. 30, 138, holosericeum L. 14, 16, 19, 30, 274. inopinatum Oudms. 17. italicum Oudms. 14. - larven 333. longipalpe Berl. 275. — nemoricola Berl. 30. - niloticum Trag. 123. poriceps Oudms. 16. purpureum Koch. 20. sanremense Oudms. 30, 138. — striaticeps Oudms. 16. 19,22, 123. - sucidum Trag. 124. tectocervix Oudms. 19, 22. tinctorium L. 274. - trigonum Herrn. 16. Tinoglischrus audouini Murr. 71. Tortonia Oudms. 166, 168, 190. — helenae Oudms. 166. intermedia Oudms. 166. - smitsvanburgsti Oudms. 166, 167, 318. Trachyuropoda rackei Oudms. 245. Tragardhula Berl. 336, 337. Trägardhula Berl. 337. Trichotarsus Can. 168, 190. anthidii Oudms. 165, 318. - helenae Oudms. 166. - intermedius Oudms. 166, 167. - osmiae Duf. 165. — reaumuri Oudms. 165. Trombidium fuliginosum Herrn. 15. gymnopterorum L. 21. - insectorum Herrn. 248, 249. - meruense Trag. 123. Trombidium niloticum Trag. 336,337. Tyhlothrombium Oudms. 105, 273. nanus Oudms. 105, 122. Tyroglyphidae 23, 166, 167, 175, 183. nymphae 90. Tyroglyphus Latr. 166, 169, 189, 190. - casei Oudms. 74. dimidiatus Herrn. 190. - eurynympha Oudms. 189. - heterocomus Mich. 187, 188. — — longior Gerv. 217. - macgillavryi Oudms. 169. mycoborus Oudms. 188, 250. mycolichus Oudms. 250. mycophagusMégn. 189,250,276. - ovatus Tro.up. 250, 251. putrescentiae Schrk. 217, 218, 234, 251, 276, 292, 295. Uropodidae 171, 185. Uropoda bosi Oudms. 374. damph Oudms. 374. tecta Kram. 245. Vidia Oudms. 166, 168, 187, 190. Xemiostigmata Oudms. 22. Xenillus 171. blattarum Oudms. 171. clavipectinatus (Mich.) 171. complicatum (Paoli) 376. dissimile (Paoli) 376. limburgiensis Oudms. 249, 375. paolii Oudms. 375, 376. pectinata (Mich.) 375. subpectinatus Oudms. 249. Zemiostigmata Oudms. 22. Zerconidae 186. AGNATHA. Nihil. APHANIPTERA zie SUCTORIA. ARANEAE. Nihil. COLEOPTERA. Abax ater Villers 39. - parallel us 38. - striola 38, 39. Acallis ptinoides Mrsh. 183. roboris Curt. 183. turbatus Boh. 183. Acalyptus carpini F. 114. Acmaeops collaris L. 61. Actobius cinerascens Gr. 25. Acupalpus brunnipes St. 25. - dorsalis F. 25. — exiguus Dej. ab. c. luteatus Dfts. 25. rlavicollis St. 25. Adephaga 347. REGISTER. Adesmia dilatata Kl. 139. Adrastus nanus Hrbst 60. Agabus paludosus F. 311. Agapanthia villoso- viridescens de G. 61. Agathidium rotumdatum Gylh. 312. Agon um mülleri Hrbst 34. sexpunctatum L. 34. Agrilus coeruleus Rossi 113. elongatus Hrbst. 60, 312. pratensis Ratz. 183. Aleochara algarum Fauv. 25, 26. bilineata Gylh. 34. bipunctata Ol. 34. curtula Goeze 34. 38. grisea Kr. 26. lanuginosa Grav. 34. mycetophaga Kr. 34. obscurella Grav. 26. ruficornis Grav. 34, 181. Alexia pilosa Panz. 182, 312. Amahis haemorrhous Hrbst. 26. Amara anthobia Villa. 34. aulica Panz. 34. bifrons Gylh. 34. consularis Dfts. 39. - convexiuscula Mrsh. 25. — famelica Zimm. 113. familiaris üfts. 34. lucida Dfts. 34. ovata F. 34. plebeja Gylh. 34. similata Gylh. 34. tricuspidata üej. 34. Amphicyllis globulus F. a. ferruginea St. 113. Anacaena bipustulata Mrsh. 27. Anaspis costae Fourcr. 61. flava L. 61. v. thoracica Emery 61. frontalis L. 61. geoffroyi Müll. 61. maculata Fourcr. 61. ab. c. pallida Mrsh. 61. pulicaria Costa 61. ruficollis F. 61. thoracica L. 61. Ancyrophorus flexuosus Fairm. 113. Anisotoma calcarata Er. 36, 182. obesa Schmidt 182. Anobium fulvicorne St. 61. nitidulum Hrbst. 61. Anoplus plantaris Naezen. 62. Anthaxia quadripunctata L. 312. Antherophagus nigricornis F. 113. pallens Ol. 37. Anthia 177, 178. sexmaculata F. 177, 178. Anthia venator F. 177. Anthicus atherinus L. 26. - basilaris Say. 61. Anthobium rectangulum Fauv. 36, 182. Anthonomus inversus Bedel 183. - rosinae des Gozis 183. — rubi Hrbst. 40. Anthophagus abbreviatus F. 36. Anthrenus scrophulariae L. 37. verbasci L. 37. Apate capucina L. 61. Aphodius erraticus L. 60. fossor L. 60. granarius L. 60. luridus F. ab. c. nigripes. F. 60. - nitidulus F. 60. plagiatus L. 26. prodromus Brahm. 60. pusillus Herbst. 60. rufus Moll. 60. sordidus F. 40. sticticus Panz. 60. subterraneus L. 60. Apion aethiops Herbst. 63. — affine Kirby, 26, 63. apricans Herbst. 63. columbinum Germ. 183. compactum üesbr. 114. curtirostre Germ. 63. dispar Germ. 9 312- ervi Kirby. 63. immune Kirby. 26. - limonii Kirby. 300. - minimum Herbst. 63. — nigritarse Kirby. 63. ononicola Bach. 63. - ononis Kirby 63. - onopordi Kirby 63. - pisi F. 63. punctigerum Payk. 63. - rufirostre F. 63. - seniculum Kirby. 63. tenue Kirby. 63. - viciae Payk. 63. 114. violaceum Kirby. 63. Apteropeda orbiculata Mrsh. 61. Astenus angustatus Payk. 36. Astilbus canaliculars F. 39. Ateuchus 176. semipunctatus F. 175. Atheta 38. 39. - aequata Er. 35. amicula Steph. 35. — aquatica Ths. 35. - cadaverina Ch. Bris. 35. caesula Gr. 26. - castanoptera Mamh. 35. REGISTER. Atheta constricta Ks. 35. coriaria Kr. 35. — crassicornis F. 35. divisa .Mark. 35. elongatula Grav. 35. - euryptera Steph. 35. — flavipes Thoms. 26. — gagatina Baudi 35, 39, 102. gregaria Er. 35. — hypnorum Kiesw. 25. insecta Thoms. 113. - laevana Muls. & Rey 35. - melanoptera Ths. 25, 311. nigella Er. 35. nigritula Grav. 35. nitidula Kr. 35. oblita Er. 35. — oblonga Er. 35. palustris Ksw. 35. parva Sahlb. 35. puncticeps Ths. 25, 26. pygmaea Grav. 35. sodalis Er. 26. - triangulum Kr. 35. trinotata Kr. 35. vestita Grav. 25, 26. - xanthopus Ths. 35. Athous alpinus Redt. 60. haemorrhoidalis 60, 265. longicollis Oliv. 60. pallidulus 111. 60. — sputator L. 60. vittatus F. 60. — ab. c. angularis Steph. 60, 31: - ab. c. ocskayi Ksw. 60. Atomaria apicalis R. 37. - fuscicollis Mannh. yj. pusilla Schönh. 37. terminata Comol. 37. Autalia rivularis Grav. 35. Axinotarsus marginalis Lap. 61. — pulicarius F. 60. ruficollis Oliv. 114. Bagous claudicans Boh. 26. - lutulosus Gylh. 26. Balaninus betulae Steph. 114. Baris picicornis Mrsh. 63. Bembidium concinnum Steph. 25. dentellum Thumb 34. - doris Gylh. 1 13. elongatum Dej. 112. ephippium Mrsh. 25. — mannerheimi Sahlb. 113. minimum F. 25. nitidulum Mrsh. 34. — normannum Dej. 25. obliquum St. 25. Bembidium stephensi Crotch. 181. - tibiale Ofts. 34. ustulatum L. 34. Bidessus bicarinatus Latr. 25. Bledius atricapillus Germ. 36. - campi Bondroit 113. — cribricollis Heer 25. erraticus Er. 102. longulus Er. 102, 113. — spectabilis Kr. 25. - subterraneus Er. 113. Blethisa multipunctata L. 25. Bolitochara bella Mark 35. lunulata Payk. 35. Brachelytra 347. Brachida exigua Heer 181. Brachyderes incanus L. 62. Brachymera 224. Brachypterus fulvipes Er. 26, 37. glaber Newm. 37. gravidus 111. 37. — linariae Steph. 37. Brachysomus echinatus Bonsd. 26, 62, 114. Brachytarsus variegatus Fourcr. 62. Broscus 176. cephalotes L. 176. Brychius elevatus Panz. 34. Byctiscus betuleti F. 114. Byrrhoidea 347. Bythinus bulbifer Reichb. 113. curtisii Leach. 36. securiger Reichb. 311. Cafius sericeus Holme 25. xantholoma Grav. 25, 27. Calathus erratus Sahlb. 39. fuscipes Goeze ab. c. frigidus 34. piceus Mrsh. 39. Callicerus obscurus Grav. 25. Callistus lunatus F. 34. Calodera aethiops Grav. 25. riparia Er. 26. Caraboidea 347. Carabus 279. - auratus L. 34, 38, 39. - cancellatus 280. catenulatus Scop. 39. - monilis F. 34, 38, 39. v. consitus Panz. 34. - nemoralis Müll. 38. ab. c. nigrescens 34. Carcinops minima Aube 26. Cardiophorus nigerrimus Er. 60,312. Carpophilus hemipterus L. ab. c. 4-signatus Er. 37. Cassida murraea L. 114. - vittata Villers 61. Catops 38, 39. REGISTER. Catops affinis Steph. 36, 38. chrysomeloides Panz. 36, 38. fuscus Panz. 36, 38. picipes F. 36. Cephennium thoracicum Müll. 25, 36, 182, 312. Cercus pedicularis L. 37. rufilabns Latr. 37. Cercyon flavipes F. 38. - lateralis Mrsh. 38. litoralis Gylh. 26, 27. - marinus Thoms. 26. pygmaeus 111. 38. Cerylon histeroides F. t,j. Cetonia aurata L. 60. Ceutorrhynchidius floralis Payk. 62. pumilio Gylh. 114. pyrrhorhynchus Mrsh. 62, 114. terminatus Herbst. 62. troglodytes F. 62. Ceutorrhynchus asperifoliarum - assimilis Payk. 63. [Gylh. 62. campestris Gylh. 114. consputus Germ. 62. contractus Mrsh. 63. erysimi F. 63. geographicus Goeze 62. marginatus Payk. 114. pleurostigma Mrsh. 62. rugulosus Herbst. 26, 62. symphyti Bedel. 26. trimaculatus F. 62. - viduatus Gylh. 62. Chaetocnema concinna Mrsh. 61. Charopus pallipes OL 61, 312. Chlorophanus viridis L. 62. Choleva cisteloides Fröhl. 36. Chrysanthia viridis Schm. 114. Chrysomela fuliginosa Ol. f. galii Weise 182. goettingensis L. 61. menthastri Suffr. 61. sanguinolenta L. 61. - staphylea L. 61. Chrysomelidae 280. Cicindela campestris L. 99, 101. hybrida L. 99, 101. sylvatica L. 99, 100, 101. Cillenus lateralis Sam. 26. Cimberis attelaboides F. 26. Cis oblongus Mellié 60, 113, 182. Clambus minutus St. 36. armadillo de G. t>7- Clavicornia 224. Clytra flavicollis Charp. 61. Coccinella 11-punctata L. 37. Codiosoma spadix Herbst. 27. CoelambusparallelogrammusAhr.25. Coelambus novemlineatus Steph. 25. Colenis dentipes Gylh. 36. Coleopteroidea 59. Coninomus constrictus Gylh. 182. Commis bipunctatus Grav. 27. - pedicularius Grav. 25, 35. pubescens Payk. 35. Copelatus ruficollis Schall. 25, 26. Copris lunaris L. 60. Corticaria crenicollis Mannh. 113, 312. elongata Gylh. 37. Corymbites impressus F. 114. Crepidodera ferruginea Scop. 61. - nitidula L. 182. - rufipes F. 182. — splendens Weise. 61. — ab. c. gaudens Steph. 61. transversa Mrsh. 61. Cryptarcha strigata F. 37, 39. Cryptobium fracticorne Payk. 25. Cryptocephalus biguttatus Scop 312. - bipunctatus L. 61. decemmaculatus L. a. ornatus labiatus L. 61. [Herbst. 312. fnoraei L. 61. - parvulus Müll. 26. - rufipes Goeze 27. Cryptophagus pallidus St. 37. pubescens St. 113. - setulosus St. 182. Cucujoidea 347. Cychramus luteus F. 37. v. fungicola Heer 113. Cychrus rostratus L. 39. Cymbiodyta marginella F. 26. Cytilus auricomus Dfts. 26. Dascycerus sulcatus Brongn. 37. Ueporaus megacephalus Germ. 114. Deronectes elegans Payk. Dichirotrichus obsoletus Dej. 25. pubescens Payk. 26, 26. Diglossa mersa Haliday 27. Diversicornia 224. Dorytomus filirostris Gylh, 62. - longimanus Forst 62. - pectoralis Gylh. 62. - validirostris Gylh. 62, 114. Dryophilus pusillus Gylh. 61. Dyschirius globosus Herbst. 102. nitidus Schaum 25. politus Dej. 102. salinus Schaum 25. Dytiscus marginalis 368. Ebaeus thoracicus Fourcr 61. Elaphrus aureus Müll. 112. - ulrichii W. Redt. 112. Elmis volkmari Pauz. 38. Enicmus transversus Ol. 37. REGISTER 9 Enoplurus spinosus Stev. 27. Ephistenus globosus Walti., Er. 37. globulus Payk. 37. Epilachna argus Fourcr. 37. Epitrix atropae Foudr. 182. - ab. c. nigritula Weise 182. - ab. c. 4-maculata Weise 182. pubescens Koch 26. Epuraea abietina J. Sahlb. 37. — ■ — melina Er. 37. obsoleta F. 37, 39. Erirrhinus bimaculatus F. 26. Ernobius mollis L. 61. pini St. 26. Erotylidae 186. Esolus parallelepipedus Müll. 182. Euryusa optabilis Heer 181. Exomias pellucidus Boh. 26, 62. tener Boh. 312. Falagria nigra Grav. 181. obscura Grav. 35. thoracica Curt. 35. Geotrupes sylvaticus Panz 40. Gnorimus nobilis L. 60. Gnypeta carbonaria Mannh. 35. Graphypterus 177. - rotundatus Klug. 177. Gymnusa brevicollis Payk. 25. Gyrinus suffriani Scriba. 311. Haliplus amoenus Oliv. 26. ■ confinis Steph. 311. flavicollis St. 25. Habrocerus capillaricornis Grav. 35. Haplocnemus nigricornis F. 26. Haploderus caelatus Grav. 36. Harpalus frölichii St. 113. - rufus Brüg. 1 13. Heliocopris bucephalus 83, 84, 104. Helophorus crenatus Rey. 27. nubilus F. 102. Heteromera 224. Hippuriphila modeeri L. 61. Hispella atra L. 26. Hister carbonarius Horïm. 37. - unicolor L. 37. - ventralis Marsh 37. Hololepta africana Lew. 235. Homalium 38. - rivulare 38. Homalota plana Gylh. 35. Homaliscus fontisbellaquei Fourc. 61. Hoplia philanthus Füssl. 60. Hydroporus incognitus Sharp. 26, 311. melanarius St. 25. - sanmarkii Sahlb. 34. — — vittula Er. 311. Hygrobia tarda Herbst. 26. Hygronoma dimidiata Grav. 311. Hygrophili 224. Hypera arator L. 62. variabilis Herbst, ab. c. postica Gylh. 62 Hyperaspis campestris Herbst 312. Ilybius aenescens Thoms. 311. Ischnoglossa prolixa Grav. 34. Laccophilus variegatus Germ. 25. Lagria atripes Muls. 26. Lagriidae 280. Lamellicornia 40, 347. Lamprorhiza splendidula L. 60. Lampyris noctiluca L. óo. Larcynia aenea Müll. 38. megerlei Dfts. 38. Larven monddeelen 293. Lathrobium brunnipes F. 36. fovulum Steph. 25. terminatum Grav. 25. Leptacinus linearis Grav. 113. Leptura livida F. 26. nigra L. 1 14. Lesteva punctata Er. 36. Limnichus sericeus Dfts. 113. Limnius dargelasii Latr. 26. Limonius minutus L. 60, 114. Limnoxenus oblongus Herbst. 27. Liodes humeralis Kugel 113. Liophloeus tessulatus Müll. 62. Liparus coronatus Goeze 62. Litargus bifasciatus F. 67. Lochmaea crataegi Forst. 26. Longitarsus anchusae Payk. 26. melanocephalus de G. 61. succineus Foudr.- 61. Luperus niger Goeze 61. Lyctus unipunctatus Herbst. Magdalis cerasi L. 62. — frontalis Gylh. 312. nitida Gylh. 183. Malacodermata 224, 347. Maltarchus brevicollis Payk. Malthinus balteatus Suffr. 60. — fasciatus Oliv. 114. - flaveolus Payk. 60. seriepunctatus Ksw. 60. Malthodes 225. dispar Germ. 60, 114. mysticus Rsw. var. 182. - nigellus Rsw. 182. obscuriusculus Dietr. 182. Mantura rustica L. 61, 183. suturalis Weise 183. Megarthrus affinis Mill. 182. depressus Payk. 36. hemipterus 111. 36. Melandryidae 280. 60. 26. 10 REGISTER. Meligetes bidens Bris 26. brachialis Er. 37. brunnicornis St. 37. coeruleovirens Forst. 37. coracinus St. 37. corvinus Er. 37. exilis St. 37. incanus St. 182. lumbaris St. 37, 182, 312. morsus Er. 37. obscurus Er. 37. picipes St. 37. planiusculus Heer 37. rufipes Gylh. 182. subrugosus Gylh. 37. tristis St. 37. Micralymna marin um Stroem. 27. Microglossa nidicola Fairm. 311. Micropeplus porcatus Payk. 36. Mordella aculeata L. 114. Mordellistena abdominalis F. 182. brevicauda Boh. 182. lateralis Ol. 61. Mycetoporus splendidus Grav. 35. Myllaena brevicornis Matth. 311. intermedia Er. 25. Myrmecopora uvida Erichs. 300. Myrmedonia limbata Payk. 35. Nacerda melanura L. 27 Nargus anisotomoides Spence 36. velox Spence 36, 40. Necrophorus mortuorum 38, 39. vespillo L. 23, 39. vespilloides Herbst. 40. Neuraphes elongatulus Müll & Kunze 36. longicollis Mrts. 36. Notiophilus aquaticus L. 102. palustris üfts. 34, 102. rufipes Curt 112. Ocalea rivularis Mill. 113. Ochrosus salicariae Payk. 26. Octotemnus glabriculus Gylh. 60. Ocys harpaloides Serv. 34. Oedemera nobilis Scop. 61. virescens L. 114. Oedemeridae 280. Oligota inflata Mannh. 35. Omalium caesum Grav. 36, 39. laeviusculum Gylh. 27. — — riparium Ths. 25, 27. rivulare Payk. 39. Umophron limbatus F. 25, 112. Omosita colon L. 37. discoidea F. 37. Onthoperus brunnipes Gylh. 37. üomorphus concolor St. 61. Orchestes populi F. 62. Orchestes rufitarsus Germ. 183. saliceti Payk. 62. stigma Germ. 62. Orectochilus villosus Müll. 34. Othius myrmecophilus Ksw. 36. punctulatus Goeze 36. ütiorrhynchus ligneus Ol. 62. porcatus Herbst. 62. singularis L. 62. tenebricosus Herbst. 62. Oxypoda lividipennis Mannh. 34. longiuscula Grav. 26, 34. opaca Grav. 34. - sericea Heer 34. - umbrata Gylh. 34. Oxystoma craccae L. 63. - ochropus Germ. 63. pomonae 63. Oxytelus 39. complanatus Er. 36. fulvipes Er. 26. inustus Grav. .36. - laqueatus Mrsh. 36. nitidulus Grav. 36. — perrisü Fauv. 27. piceus L. 1 13. — sculpturatus Grav. 36. Oxythyrea funesta Poda. 60. 236. Palpicornia 40. Paracymus aeneus Germ. 27. Parnus auriculatus Panz. 38. niveus Heer 26. Paromalus flavicornis Hersbt. 37. Passalidae 236. Passalus 120. Patrobus excavatus Payk. 1 1 3. Pentaphyllus testaceus Hellvv. 114. Peritelus hirticornis Herbst. 62. Pheletes aeneoniger de G. 60. Philhydrus coarctatus Gredl. 26. grisescens Gylh. 27. Philonthus 38, 39, 102. addendus Sharp. 35. aeneus Rossi 35. - astutus Er. 35. - carbonarius Gylh. 35. chalceus Steph. 35. - ebeninus Grav. 35. - fuscipennis Mannh. 35. - nigrita Grav. 25. - splendens 38. Phloeocharis subtilissima Mannh. 36. Phloeonomus planus Payk. 36. Phloeopora corticalis Grav. 35. reptans Grav. 35. Phosphaenus hemipterus Geoffr. 60. Phyllobius betulae F. 62. ■ calcaratus F. 62. REGISTER. 11 Phyllobius oblongus F. ab. c. floricola Herbst. 62. — urticae de G. v. fussi Schilsky 62. viride-aeris Laich 62. Phyllobrotica quadrimaculata L. 312. Phyllodrepa isoptera Steph. 36. Phyllotreta aerea All. 61. atra F. 61. consobrina Curt. 312. - cruciferae Goeze 61. — nemorum. L. 61. - nigripes F. 61. - undulata Kuts. 61. Phytobius comari Herbst. 114. Phytophagoidea 347. Phytosus balticus Kr. 26. Placusa tachyporoides Watl. 35. Platynus gracilis Gylh. 25. - obscurus Herbst. 25. Piatypus dispar Schauff 234, 235. Platysoma angustatum Hoffm. 113. Platystethus arenarius Fourcr. 36. cornutus Grav. 36. Plegaderus vulneratus Panz. 113. Pogonus chalceus Mrsh. 25. luridipennis Germ. 25. Polydrosus chrysomela Ol. 26. cervinus L. 62. confluens Steph. 26. Polyphaga 40. Proteinus clavicornis Steph. 26, 36. ovalis Steph. 36. Pselaphus heisei Herbst. 36. Pseudopsis sulcatus Nevvm. 93. Psylliodes affinis Payk. 61. hemipterus Geoffr. 60. Ptenidium evanescens Marsh. 37. - punctatum Gylh. 25. Pterostichus oblongopunctatus F. 34. Ptomaphagus sericeus Panz. 36. Quedius attennatus Gylh. 35. - cinctus Payk. 35. lateralis Grav. 35, 39. mesomelinus Mrsh. 35. - picipes Mannh. 26. - semiaeneus Sjeph. 35. - tristis Grav. 35. Rhagonycha atra L. 60. fuiva Scop. 60. - limbata Ths. 60. lutea Müll. 60, 312. — pallida F. 60. Rhamphus pulicarius Herbst. 62. Rhinoncus bruchoides Herbst. 63. - guttalis Grav. 63. pericarpius L. 63. Rhizophagus bipustulatus F. 37. ferrugineus Payk. 113. Rhizophagus parallelocollis Gylh. 37. Rhizopertha pusilla F. 135. Rhynchites minutus Herbst. 62. - purpureus L. 62. tomentosus Gylh. 62, 114. Rhynchophoro-Phytophageous Division 347. Rhytidosomus globulus Herbst. 183. Riolus cupreus Müll. 182. subviolaceus Mis. 182. Salpingus aeneus Steph. 312. Saprinus crassipes Er. 27. Scaphisoma agaricinum L. 37. assimile Er. 37. — boleti Panz. 26. Scarabaeoidea 300. Sciaphilus asperatus Bonsd. 62. Sciodrepa 38. alpina Gylh. 36, 38. fumata Spence 36, 38. watsoni Spence 36, 38. Scopaeus cognatus Muls. & Rey. 181. Scolytus rugulosus Ratz. 63. Scymnus rubromaculatus Goeze 37. Silpha thoracica L. 38, 39. Silvanus similis Er. 26. unidentatus F. 37. Sinodendron cylindricum L. 182. Sitona cambrinus Steph. 183. humeralis Steph. 62. — ■ — lateralis Gylh. v. ononidis Sharp 62. lineatus L. ab. c. geniculatus Fahrs. 62. Sphaeroderma rubidum Graëlls. 61. testaceum F. 61. Sphinginus lobatus Oliv. 61, 182. Staphylinidae 38, 40, 300. Staphylinoidea 40, 347. Styphylinus brunnipes F. 35. - caesareus Cederh. 35. compressus Mrsh. 39. ophthalmicus Scop. 35. - similis F. 35. Stenus argus Grav. 113. — — ater Mannh. 113. - bifoveolatus Gylh. 25, 36. - biguttatus L. 36. — bimaculatus Gylh. 36. brunnipes Steph. 36. - circularis Grav. 36. — clavicornis Scop. 36. erichsoni Rye. 36. — flavipes Steph. 25, 36. - fossulatus Er. 36, 113. — foveicollis Kr. 25. - guttula Müll. 36. - latifrons Er. 36. 12 REGISTER. Stenus melanopus Mrsh. 102. nitidiusculus Steph. 25. providus Er. 25, 36. pubescens Steph. 27. pusillus Steph. 36. similis Herbst. 36. tarsalis Ljungh. 36. Sternoxia 224. Stilicus erichsoni Fauvel. 102. rufipes Germ. 36. Stomis punctatus Panz. 34. Strophosonus capitatus de G. 62. rufipes Steph. 40, 62. Synaptus filiformis F. 60. Syncalypta setigera 111. 37. spinosa Rossi, 37, 182. ' Syntomium aeneum Müll. 36, 311. Tachinus humeralis Grav. 35. marginellus F. 35. Tachius tibialis Boh. 26. Tachyporus pusillus Grav. 35. Tachypus pallipes Dfts. 102. Tachys bistriatus Dfts. 25. scutellaris Steph. 25. Tapinotus sellatus F. 114. Telephorus nigricans Müll. ab. c. immaculatus Schilsky 60. pallidus Goeze 60. - rufus L. v. lituratus Fall. 60. Tenebrionidae 139.280. Tenebrionoidea 347. Teredilia 224. Thelephorus violaceus Payk. 182. Throscus dermestoides L. 26, 60. Timarcha coriaria Laich. 61. tenebricosa F. 61. Trachyphloeus scabriusculus L. 62. Triarthron märkelii Schmidt 113. Trichius fasciatus L. 113. rosaceus Voet. 60. Trichopteryx atomaria de G. 2>7- - fascicularis Herbst. 37. - intermedia Gillm. 37. Trogophloeus corticinus Grav. 36. - halophilus Ksw. 36. impressus Boisd. & Lac. 113. - rivularis Mots. 36. Tropideres sepicola F. 114. Tychius junceus Reich. 62. — picirostris F. 62. - tomentosus Herbst. 62. Urodon rufipes Ol. 61. suturalis F. 62. Valgus hemipterus L. 60. Xestobium plumbeum 111. ab. c. variabile Dej. 61. Xylodromus testaceus Er. 182. COLLEMBOLA. Archorutes sp. 1. CORRODENTIA. Docophorus sp. 7, 220, 223. Goniodes stylifer. 278. Laemobothrium circi Geoffr. 278. giganteum Nitzscb. 278. Liotheum dissimile Piag. 278. - flavescens Nitzsch 278. Lipeurus 220, 221. quadripunctatus Denuy 220. Mallaphoga 219 — 224. Nirmus 223, 279. Philopterus ceblebrachys Nitzsch. 278, 279. macrocephalus Nitzsch 278,279. DERMATOPTERA. Monddeelen 293. D1PTERA. Agas 334, 335. Anthomyia funesta Kühn 141, 143. - platura Meig. 144. Anthomyinae 143, 144. Geratopogon 334. Chlorops frit 295. Chortophila 143. - cilicrura Rond. 143, 144. - funesta Kühn. 143. fuscipes Zett. 144. vetula 55. Gryptopteromyia jeanssoni Trag. 123. Culex 55. Glossina morsitans 271. - palpalis 271. Kasisi 334. Musca domestica 55, 360. Oscinis frit L. 22, 295. pusilla Meig. 22. Paragus bicolor F. 305. Parasitigena segregata Rond. 56. Piophila 142, 143. - apii Westw. 141. casei 141. Psila 142. atrimana 142. - gracilis 142. — rosae 142. Sandflies 333, 334. Sarcophaga 55, 56. - affinis Fall. 54, 56, 57, 58. Sepsidae 143. Stomoxys calcitrans L. 259, 323. Tachina larvarum L. 54, 57, 135. Tachinimae 56. REGISTER. 13 Tipula longicornis 122. HYMENOPTERA. Acoenitini 365. Agathis umbellatorum Nees. 322. Agenia variegata F. 320. Allantus arcuatus Forst. 323. balteatus Krb. 323. hispanicus André. 323. pectoralis Krb. 323. rufoniger André. 323. semirufus André. 323. Alysiinae 135, 136. Amasis sanguinea Vollenh. 323. Amblyteles 302, 303. palliatorius 302. Ammobates oraniensis Lep. 318. Ammoplanus perrisi Gird. 319. Andrena 318. algerica Friese 316. carbonaria L. 316. compta Lep. 317. derbentina Mor. 317. dido Schmied. 317. ephippium Spin. 316. v. dorsalis Lep. 316. - ferrugineicrus Dours. 316. flavipes Panz. var. 317. fiessae Panz. 316. - funebris Panz. 316. var. macularis Kriechb. 316. Hiendlmayri Schmied. 316. Kamarti Schmied. 317. leucophaea Lep. 317. Lichtensteini Schmied. 317. miegiella Dours. 317. minutula K. 317. mucronata Mor. 317. - nigro-olivacea Dours. 317. - parvula K. 316. runventris Lep. 317. rufohispida Dours. 317. senecionis Perez. 316. - taraxaci Gird. 317. Thomsoni Ducke 317. thoracica F. 316. ventricosa Dours. 317. Anilastus hi. - discedens in, 112. Henscheli Sm. v. B. in, 112. Anomalomni 251. Anthidium bellicosum Lep. 318. scutellaris Lep. 318. sticticum F. 165, 167, 318. Anthophora 318. . acervorum L. v. pennata Lep. 315. Anthophora atroalba Lep. 315. dispar Lep. 315. hispanica F. 315, 319. nigrocincta Lep. 315. - pubescens F. 315. . quadrifasciata Vill. 315. - senescens Lep. 315. Apanteles adjunctus 136. — obscurus Nees. 136. octonarius Ratz. 136. solitarius Rtz. 56. Aphaenogaster barbara L. 321. Aphaereta cephalotes Hal. 136. Aphidiinae 137. Aphidius avenae Hal. 137. tabarum Marsh 137. leucopterus Hal. 137. — rosae Hal. 137. Apidae 315. Apis mellifera L. 269, 315, ^48,382. Aporus bicolor Spin. 319. Ascogaster rufidens Westw. 136. rufipes Nees. 136. Aspilota fuscicornis Hal. 135. nervosa Hal. 135. Athalia lugens Klg. 323. spinarum F. 323. Atractodes alutaceus Ths. 366. Ouanjeri Sm. .v. B. 365. Atractogaster 267, 268. semisculptus 267, 268. Bassini 205. Belytinae 134. Bembex arenaria Handl. 319. — mediterranea Handl. 319. oculata Latr. 319. Bioblapsis flavipes Holmgr. 205. Bombus hortorum L. 315. terrestris L. 315. Brachygaster minuta Ol. 322. Bracon hedwigae Schmied. 322. nigripodator Nees. 322. trucidator Marsh. 322. urinator F. 322. Braconidae 56, 135, 322. Camponotus silvaticus 01. 321. Cephus abdominalis André 322. fulvicornis Lep. 322. nigripennis 322. Ceraphron longipennis Kierf. 134. Ceraphroninae 134. Ceratina albilabris Rossi. 316. Cerceris quadricincta Lind. 319. Ceropales albocincta Ross. 319. Chalcididae 135, 321. Chalicodoma sicula Ross. 316. Chalybion Targionii Carr. 319. Cheloninae 136. H REGISTER. Chrysis aureicollis Ab. 321. cuprea Ross. 320. fulgida L. 321. ignita L. 321. pustulosa Ab. 321. viridula L. 321. Cleptes afer Luc. 320. Conostigmus cursitans Nées. 134. curtipennis Kieff. 134. rufipes Nées. 134. thoracicus Nées. 134. Coptorthosoma 262. Cryptoserphus parvulus Nées. 134. Cryptus subspinosus Sm. v. B. 332. Cynipidae 133. Dacnusa. 322. — areolaris Westvv. 137. Dacnusinae 137. Dasypoda visnaga Rossi 316. Diapria tenuicornis Thoms. 135. verticillata Latr. 135. Diapriinae 135. Dielis ciliata F. 321. Diodontus minutus F. 319. Discolia insubrica Scop. 321. Dorylus oraniensis Luc. 231. Dufourea similis Friese. 316. Ephialtes 268. Eriades crenulatus Nyl. 318. Eucera 318. algira Lep. 316. eucnemidea Dours. 316. - grisea Lep. 316. - nigrilabris Lep. 316. notata Lep. 316. numida Lep. 316. oraniensis Lep. 316. saundersi Vach. 316. - trivittata Brüll. 316. Eucoelinae 133. Eumenes arbustorum Pz. 320. - mediterranea Kriechb. 320. pomiformis L. 320. Evania appendigaster L. 322. Evaniidae 205, 322. Exallonyx ligatus Nées. 134. subserratus Kieff. 134. Exochilum 251, 322. Figites consobrinus Grv. 134. Figitinae 134. Formica 321. Formicidae 321. Galesus cornutus Latr. 321. Gasteruption 205. distinguendum Schett 322. rugulosum Ab. 322. Glauraspidia microptera Hart. 133. Gory tes fairmaiiei Handl. 319. Chrysididae 320. Habrocryptus tunetanus Sm.v.B. 331. Habronyx 251, 252. héros Wesm. 251. Halictus 31K - cochlearitarsis Dours. 317. gemmeus Dours. 317. - interruptus Pz. 317. melachurus K. 317. Hoplomerus Hamilcar Schmied. 320. laevipes Shuck 320. pinipes H. Sch. 320. Ichneumon 302, 303, 325. - coqueberti 303. - fusorius L. 301, 302, 303, 304. var. mediofulva 303. pisorius 303. Ichneumonidae 315, 363. Ichneumonides amblypygi 303. oxypygi 303. Ischnocryptus cubiceps Sm. v. B. 312. hercynius Gray. 313. nitidus 313. Isorhombus 135. Isosoma 322. Isurgus Oudemansi Sm. v. B. 366. Joppini 302. Lagy nodes niger Kieff 134. nitidiceps Kieff 134. Leptorhaptus dolichocerus Marsh. 134- Leucospis gigas L. 321. v. rufonotata Westw. 321. Lindenius Hannibal Kohl. 319. Lionotus minutus F. 320. Lissonotini 365. Lucasius 317. Lydidae 322. Macrocentrinae 136. Macrocentrus flavipes Ratz. 136. Macrocera ruficollis Brülle 316. Macrophya punctum L. 323. Magachile argentata F. 317. Megaspilus cursitans Nees. 134. — curtipennis Kieff 134. rufipes Nees. 134. thoracicus Nees. 134. Melecta luctuosa Scop. 318. Meraporus graminicola Walk 135. Meteorinae 136. Meteorus flavipes Ratz. 136. Microdynerus nugdunensis Sauss. Microgasterinae 136. [32°- Monodontomerus dentipes Boh. 135. Mutilla bipunctata Lat. 321. brutia Pet. 321. — europaea L. 179. - Spinolae Lep. 321. REGISTER. 15 319- 119. 120. 136, 322. 317- 318. Mutillidae 321. Myrmecocystus viaticus F. 321. Nomada agrestis F. 318. - corcyraea Smied. 318. - dira Schmied. 318. - femoralis Mor. 318. - ferruginata F. 318. flavoguttata K. 318. — - — flavomaculata Luc. 318. - fucata Pz. 318. Julliani Schmied. 318. - numida Lep. 318. - sexfasciata Pz. 318. succincta Pz. 318. Notogonia nigrita Lep. — pompilitormis Pz. Odynerus parietinus L. Opheltes 57. Ophion 57. luteus L. 57. Ophioninae II I, 251. Opiinae 136. Opius singularis Westw. Osmia andrenoides Spin. - decemsignata Latr. — derasa Perez. 318. ferruginea Latr. 317. - Giraudi Schmied. 317. lativentris Fiese 318. - Latreillei Spin 317. purpurata Ducke 317. tricolor Duf. 317. versicolor Latr. 317. violascens Perez. 317. Vogti Friese. 317. Oxybelus nigripes Ol. 319. Palarus flavipes F. 319. Paniscus 57. - opaculus Thoms. 57. - testaceus Holmgr. 57. Panurginus albopilosus Luc. 316. Panurgus 318. Paramesius brachypterus Thoms. 135. - rufipes Westw. 135. Passaloecus brevicornis Mor. 319. Paururus juvencus 252. Pelopoeus destillatorius 111, 319. Peridesmia graminicola Walk 315. Phaenocarpa conspurcator Hai. 316. Phaenoserphus pallipes Hai. 134. - viator Hal. 134. Phaestacoenitus de Meverei Sm. v. B. 363. Philanthus triangulum F. 319. Phradis 367. Pimpla 268. - examinator F. 54. 56, 57, 58. instigator F. 54, 56, 58. Pimpla maculator F. 57, 58. terebrans 267. Pimplinae 58. Pimplini 267. Platygasterinae 135. Pogonius variegata F. 320. Polistes gallicus F. 320. Polygnotus striolatus Nees. 135. Pompilidae 319. Pompilus cingulatus Rossi. 320. fumipennis Dahlb. 320. plumbeus F. 320. viaticus L. var. 320. Priocnemis annulatus F. 320. Graëlsii Guér. 320. Grohmanni Spin 320. Proctotrupes ligatus Nees. 134. palhpes 134. parvulus Nees. 134. - subserratus 134. viator 134. Proctotrupidae 134, 321. Proctotrupinae 134. Prosopis Gazagnairi Vach. 316. variegata F. 305. Psammophila hirsuta Scop. 319. Psithyrus vestalis Lep. 315. Pteromalinae 135. Pteromoline 322. Pteronus melanaspis Hartig 91. ribesi Scop. 91. xanthotomus Rohwer 91. Quartina major Kühl. 320. Raphiglossa zethoides Sauss. 320. Rhophites qumquespinosus Spin 316. Rhyssa persuasoria L. 252. Rogadinae 136. Rogas bicolor Spin. 322. ■ circumscripta Nees. 136. - reticulator Nees. 322. Sceliphron destillatorius 111. 319. Schizocera thoracica H. Seh. 323. Scolia maura F. 321. Scoliidae 321. Sirex gigas 252. Spathiinae 136. Spathius exarator L. 136. Sphecodes 317. Sphegidae 319. Sphex albisectus Lep. 319. maxillosus. F. 319. Spilomicrus 135. - nigripes 135. Spintherus obscurus Thoms. 135. Stephanidae 205. 206. Stephanus coronatus Panz. 205. - serrator F. 205, 206, 207. Stilbum cyanurum Forst. 322. 16 REGISTER. Stizus ruficornis F. 319. tridentatus F. 319. Tenthredinidae 323. Theronia atalantae Poda 55, 56. Tiphia Oezesii Tourn. 321. Toryminae 135. Torymus auratus Fc- 135. longicaudatus Ratz. 135. Tracheitis tabidus F. 322. Triscolia bidens L. 321. Trogus 302. lutorius 302. Tryphoninae 205. Vespa crabro L. 117. fossiele nesten 239. ru fa 2. - vulgaris L. 2, 14, 110. Vespidae 320. Vipio Abdelkader Schmied. 322. contractor Nées. 322. — — desertor F. 322. Xeris spectrum 252. Xylocopa violacea L. 316. LEPIDOPTERA. Agrotis interjecta Hb. 118. pronuba L. 303. xanthographa F. 118. Bombyx pini L. 252. rubi L. 276. Cacao motje 270. Cerura 353. bicuspis 356. — — bifida 356. — — furcula 355, 356. Deilephila galii W. V. 252. Dicranura 353. erminea 355. vinula 354. Dyschorista suspecta Hb. 118. Evetria resinella 136. Harpyia 353. erminea 353. - furcula 355, 356. vinula 354. Hepialidae 11. Hepialus 11. Hyloicus pinastri L. 303. Larentia testacea Don. 152. Madopa salicalis Schiff. 151, 152. Mamestra pisi 303. Mesogona oxalina Hb. 126. Micropterygidae 11. Nemeophila plantaginis L. 151. Notodontidae 353. Ocneria monacha L. 52. - v. eremita 58. Parasemia plantaginis L. 151. Phthorimaea solanella 258. Psilura monacha L. 52. - v. eremita 58. Pterostoma palpina 303. Rhopaloceron 125. Rupsen overwinterend 258. Smerinthus ocellata 303. - populi 303. Sphinx ligustri 303. Thyris fenestrella Sc. 151, 152. Zanclognatha tarsicrinalis Knoch 151, 152. INEUROPTERA. Nihil. ODONATA. Agrion lunulatum Charp. 266. mercuriale Charp. 266. puella L. 269. — pulchellum v. d. Lind. 269, 270. Agrionidae 266. Brachytron pratense Müll. 269. Ischnura elegans v. d. Lind. 269. pumilio Charp. var. aurantiaca Hagen. 270. Larven monddeelen. 293. Leucorrhinia dubia v. d. Lind. 269. Libellula depressa L. 269. Nehalennia speciosa Charp. 266, 270. Sematochlora arctica Zett. 266. OPILIONES. Cynorta. 48. Gagrella. 73. Phalangium. 47. 248. ORTHOPTERA. Acridium 89. Blatta 356. germanica 358. Blattide 170, 171, 172, 173, 174, 187, 190, 191. Mecopoda elonsjata L. 108. Monddeelen 293. Periplaneta 360. - americana 358. - orientalis 357, 358. Phyllocrania illudens. 305. Phyllodromia germanica 358. Podacanthus wilkinsonii 31. Sprinkhaanverdelging. 271. Truxalis 107. Nihil. Nihil. PANORPATA. PLECOPTERA. REGISTER. 17 RHYNCHOTA. Aelia acuminata L. 191. Amphorophora Bückt. 197. ampullata Bückt. 197. Anisophleba hamadryas Koch 204. Anoecia Koch 202. - corni Fabr. 202. Anthocoridae 46. Aphanus vulgaris Schill. 299. Aphalara Frst. 282. - calthae L. 282. - exilis Weber. 282. - polygoni Frst. 282. — rumicis Boh. 282. ulicis Frst. 282. Aphididae 194. Aphis L. 49, 197. - abietina Walk. 197. - amygdali Fonx. 197. avenae Fabr. [98. bicolor Koch. 204. brassicae L. 197. cardui L. 198. - carotae Koch. 198. chloris Koch. 198. craccae L. 198, 204. — crataegi Koch. 198. - cucurbiti Koch. 198. evonymi Fabr. 198. - frangulae Kalt. 198. genistae Kalt. 204. grossulariae Kalt. 198. - hederae Kalt. 198. - helichrysi Kalt. 198. - idaei v. d. Goot. 198. — — infuscata Koch. 198. — — jacobaeae Schrk. 198. — — laburni Kalt. 198. — — mali Fabr. 198. — — malvae Koch. 198. — — myosotidis Koch 198. - nigritarsis Heyd. 204. - padi L. 198. - — - papaveris Fabr. 204. - penicillata Bückt. 198. - plantaginis Schrk. 198. - — polygoni v. d. Goot. 198. - pruni Koch. 198. ranunculi Kalt. 198. rhamni Schrk. 198. - rumicis L. 198, 204. - saliceti Kalt. 198. — sambuci L. 198. scabiosae Schrk. 198. - sorbi Kalt. 198. thalictri Koch. 198. - tulipae Boyer. 198. Aphis urticaria Kalt. 198. — viburni Scop. 198. viciae Fabr. 204. - viciae Kalt. 204. Aradus lugubris Fall. 299. Arytaena Scott. 284. genistae Latr. 284. Asiphum populi Koch. 204. Asiraca clavicornis Lat. 44. Aspidiotus 286. camelliae Sign. 286. - hederae (Vall.) Sign. 286. ostraeformis Curt. 286. rapax Comst. 286. zonatus Frau. 286. Asterolecanium 289. variolosum 289. Athysanus ocellaris Leth. 45. sordidus Zett. 45. Aulacaspis 287. rosae (Bouché) Cock. 287. Beosus luscus F. v. sphragidimium Brachycolus Bückt. 199. [Am. 192. stellariae Hardy 199. Brachypelta aterrima Fst. 191. Bradyaphis Mordw. 199. antennata Kalt. 199. Bythoscopus rufusculus Fieb. 44. Caenoceris nerii Germ. 192. Callipterus Koch. 195, 200. — annulatus Koch. 200. bellus Walsh. 200. betulae Koch. 200, 204. betularius Kalt. 200. betulicolus Kalt. 200. coryli Goetze 200. elegans Koch. 204. - oblongus Heyden 200. - querceus Kalt. 200. quercus Kalt. 200. Calocoris hispanicus Gm. v. hexa- stigma Reut. 299. v. nemoralis F. 299. v. sexpunctata F. 299. - rubrinervis H.S. 193. Camptobrochis lutescens Schill. 299. Camptopus lateralis Germ. 192,298. Capsidae 193. Carpocoris baccarum L. 191, 298. fuscispina Boh. 298. nigricornis F. 298. verbasci de Geer. 191. Cecidopsylla schimae Kieff. 363. Centrocarenus spiniger F. 192. Ceraleptus gracilicornis H.S. 192. Cerataphis Licht. 201. - lataniae Boisd. 201. Chaitophorus Koch. 199. is REGISTER. Chaitophorus aceris Koch. 199. - capreae Koch. 199. — leucomelas Koch. 199. - lyropictus Kessl. 199. - populi L. 199. saliceti Schrk. 199. testudinatus Thornton 199. Chermes C.B. 203. - abietis L. 203, 204. callunae Boh. 283. laricis Hart. 204. - picae Ratz. 203. sorbi Thoms. 283. - viridis Ratz. 204. Chermesinae 194. Chionaspis 287. Salicis (L.) Sign. 287. Chloriona prasinula Fieb. 44. Chrysomphalus 286. — dictyospermi (Morg.) Leon. 286. personatus Comst. 286. Cicadula 7-notata Fall. 44. Cimex lectularius 360. Cixius simplex H. S. 44. Cladobius Koch. 199. - populeus Kalt. 199. Clathropsylla Amyot. 283. Cnaphalodes C. B. 203. - strobilobius Kalt. 203, 204. Cnidopsylla Amyot. 285. Coccidae 285. Conorrhinus 383. Coreidae 46, 192. Coreus affinis H. S. v. Spinolae Costa. 298. denticulatus Scop. 298. — ■ — hirsutus Fieb. 298. hirticornis F. 298. pilicornis Burm. 192. Corizus capitatus F. 192, 299. tigrinus Schill. 192. Crocistethus Walthii Fieb. 191. Cryptococcus 290. fagi Bär. 290. Dactylopius 290. üalleria pusilla H. S. v. consi milis Costa. 191. Deltocephalus socialis Flor. 45. Diaspis 287. - cacti Comst. 287. corveli Tarz. 287. — fallax Horv. 287. - visci (Schrk.) Low. 287. Dicraneura citrinella Zett. 44. Drepanosiphurn Koch. 199. - acerinum Walk. 199. - platanoides Kalt. 199. Dryobius Koch 201. Dryobius croaticus Koch 201, 205. fasciatus Burm. 205. - riparius v. V. 204. - roboris L. 204. Dyroderes marginatus F. 191, 298. Enoplos bos Dohrn. 46. cornutus Mis. 46. Eriococcus 290. aceris (Sign.) Cock. 290. Eriopeltis 289. festucae Fonsc. 289. Errhomenus brachypterus Fieb. 45. Eupteryx germari Zett. 44. stellulata Burm. 44. Eurysa lineata Perris 44. Eusarcoris melanocephalus F. 191. Fonscolombia 289. - fraxini (Kalt.) Cock. 289. Forda Heyden 203. dauci Gour. 203. Fulgoridae 193. Glyphina Koch 201. betulae Kalt. 201. Gonocerus insidiator F. 192. Gossypiaria 289. ulmi Sign. 289. Graphosoma italicum Müll. 298. lineatum L. v. flavipes Am. 46, 191. Hamamelistes Schim. 201. betulae Mordw. 201. Harpactor erythropus L. 193, 299. Hemichionaspis 287. aspidistrae Sign. 287. Heterogaster urticae F. 46. Heteroptera 191. Holcogaster hbulata Germ. 46, 192. Holcostethus analis Costa 298. Homoptera 193. Hyalochilus ovatulus Costa 192. Hyalopterus Koch 199. arundinis Fabr. 199. — pruni Fabr. 199. - trirhodus Walk. 199. Hysteropterum reticulatum H. S. 193. Idiocerus herrichii Kb. 44. - scurra Germ. 44. Ischnaspis 288. filiformis Dougl. 288. Ischnorhynchus geminatus Fieb. 192, 299. Kleidocerus geminatus Fieb. 192. Lachninae 194. Lachnus Kliger. 200. — agilis Kalt. 200. — farinosus Choladk. 201. - hyalinus Koch 201. juglandicola Kalt, 204. REGISTER. 19 Lachnus juniperi de G. 201. — ■ — laricis Walk. 201. piceae Walk. 201. pineti Koch 201. rosarum v. d. Goot. 201. tomentosus de Geer 201. pini L. 204. pinicola Kalt. 204. Lecanium 288. bituberculatum Targ. Torz. 288. capreae 288. ciliatum Dougl. 288. — corni Bouché 288. haemisphaericum Taig. Torz. hesperidum. L. 288. [288. oleae Bern. 288. perforatum Newst. 288. Lepidosaphes 287. pinnaeformis Bouché 287. ulmi Bouché 287. Livia Latr.' 282. crefeldensis Mink. 282, 362. gram in is Hoy. 282. junci Schrk. 282. juncorum Latr. 282 limbata Waga 282, 362. Loxocnemis dentator F. 192. Lygaeidae 46, 192. Lygaeus apuans Rossi 299. militaris F. 46, 192. punctatoguttatus F. 46, 192. Maccevethus errans F. 99. Macroscytus brunneus F. 46. Macrosiphum Pass. 195. dirhodum Walk. 195. granarium Kirby 195. hieracii Kalt. 195. — jaceae L. 196. - lineatum v. d. Goot 196. menthae Bückt. 196. millefolii Fabr. 196. ononis Koch. 196. pelargonii Kalt. 196. picridis Fabr. 196. pisi Kalt. 196, 204. rosae L. 196. rubi Kalt. 196. scabiosae Bückt. 196. solani Kalt. 196. sonchi L. 196. tanacetaria Kalt. 196. tanaceticola Kalt. 196. — tussilaginis Walk. 196. - urticae Schrk. 196. Macrotylus nigricornis Fieb. 193. Margarodes 290. polonicus (L.) Ferm. 290. Megamelus notulus Germ. 301. Megoura Bückt. 197. viciae Kalt. 197, 204. Micrelythra fossularum Rossi. 192. Microtoma atrata Goeze 299. carbonaria Rossi. 299. xMindarus Koch 201. ■ abietinus Koch 201. Monanthia cardui L. 299. kiesenwetteri 46. maculata H.S. 193. villosa Costa 46. wolflii Fieb. 193. Mytilaspis 287. pomorum 287. Myzus Pass. 195, 196. cerasi Fabr. 196. carduinus Walk. 196. galeopsidis Kalt. 196. inulae Pass. 196. lamii v. d. Goot. 196. mespili v. d. Goot. 116. persicae Pass. 196. pilosus v. d. Goot. 196. ribis L. 196. rosarum Kalt. 196. tanaceti L. 196. tetrarhodus Walk. 196. Nabis lativentris Bom. 193. lineatus Dahlb. 193. Nezara heegeri Fieb. 46. viridula L. 298. Nysius senecionis Schill. 299. Ochetostethus nanus H. S. 46. Orsillus Reyi Put 192. üxycarenus hyalinipennis Costa lavaterae F. 192. [var. 192. Pachymerus rolandi L. 46. vulgaris Sohill. 299. Pediculus 220. opilionis, zie bij Acari. Pemphiginae 194. Pemphigus Hart. 202. bursarius L. 202. filaginis Boyer. 202. lactucarius Pass. 202. ovato-oblongus Kessler 202. protospirae Licht. 202. spirothecae Pass. 202. Pentatomidae 46, 191. Peribalus distinctus Fieb. 191. Phorodon Pass. 195, 197. humili Schrk. 197. malaheb. Boyer. 197. Phthirius 220. Phyllaphis Koch. 200. fagi L. 200. Phylloxera Fonsc. 203. punctata Licht. 203. 20 REGISTER. Phylloxerina C. B. 203. - Salicis Licht. 203. Phymata monstrosa F. 46. 193. Phymatidae 46, 193. Ph y sokermes 288. coryli L. 288. piceae (Schrk.) Fern. 289. Piezodorus incarnatus Germ. v. alliaceus Germ. 191, 298. Pineus Shinier. 203. ■ pini L. 203. - v. pineoides C. B. 203. sibiricus Chldk. 203. — strobi Htg. 203. Platychila cardui L. 299. Plinthisus putoni Horv. 46. Prociphilus Koch 202. - bumeliae Schrk. 202. crataegi Tullgren 202. - lonicerae Hart. 202. - poschingeri Holzner 202. Proderus amabilis Put. 192. - suberythropterus Costa. 192. Psacasta cerinthe 191. Pseudococcus 290. citri Risso. 290. hibernicus Newst. 290. - nipae Mosk. 290. Psylla Low. 283. aeruginosa Forst. 284. alaterni Forst. 283, 362. alni L. 283. Serv. Forst. 283, 362. - ambigua Forst. 283, 362. betulae L. 283, 362. buxi L. 283. carpini Forst. 284. — — clavipennis M. D. 284. crataegi Forst. 284. crataegicola Flor. 284. Forst. 284. elegantula Zett. 283. eupoda Htg. 285. försteri Flor. 283. fuscinervis Forst. 283. — hartigii Flor. 283, 362. — heydeni Forst. 283. hippophaës Forst. 2S3. mali Forst. 284, 362. melanoneura Forst. 284, 362. ornata M. D. 283. oxyacanthae M. D. 284. - peregrina Forst. 284. pityophila Forst. 284, 362. - pyri L. 284. rubida M. D. 284. rubra Geoff. 284. rufula Forst. 284 Psylla saliceti Forst. 363. - salicicola Forst. 284, 363, — similis M. D. 284. — ■ spartii Guér. 284. - spartiophila Forst. 284. - subgranulata Forst. 284. — ulmi Forst. 284. — viridissima Scott. 284. . Psyllaulicis Curt. 284. - spartii Hartig. 284. Psyllidae 281, 361, 363. Psylloden 282. Psyllopsis 283. - chlorogenes M. Ü. 283. fraxini L. 283. fraxinicola Forst. 283. unicolor Forst. 283. viridula Forst. 283. Pterocallis Pass. 200. alni Fabr. 200. minimus v. d. Goot. 200. tiliae L. 200. Ptychodes Buckt. 200. juglandis Firsch. 200. Pulvinaria 289. betulae Sign. 289. - floccifera Westw. 289. Pyrrhocoris aegyptius L. 46. apterus L. 192. Raphigaster grisea Fieb. 46. Reduviidae 193. Rhinocola Forst. 283, 362. ericae Curt. 283. targionii Licht. 363. Rhopalosiphum Koch. 195, 197. aconiti v. d. Goot. 197. berberidis Kalt. 197. cicutae Koch 204. ligustri Kalt 197. - nympheae Fabr. 197. ribesina v. d. Goot. 197. - ribis L. 197. staphyleae Koch 197. Rhyparochromus hirsutus 192. - praetextus H. S. 299. — Ripersia 290. — terrestris Newst. 290. Schizoneura Hartig. 202. fodiens Buckt. 202. lanigera Hausm. 202. - lanuginosa Hart. 202. — ulmi L. 202. Sciocoris assimilis Fieb. 191. maculatus Fieb. 191. Scolopostethus decoratus Hahn. 192. Sehirus dubius Scop. f. melanoptera H. S. 46. - maculipes M. R. 191. REGISTER. 21 Sehirus sexmaculatus Ramb. 298. Sipha Pass. 200. glyceriae Kalt. 200. polygoni Schout. 205. Siphocoryne Pass. 197. capreae Fabr. 197, 204. xylostei Schrk. 197. Siphonophora gei Koch 204. viciae Kalt. 204. Staria lunata Halm. 191. Stenocephalia agilis Scop. 192, 298. neglectus H. S. 299. Strachia decorata H. S. 192, 298. Strobilotoma typhaecornis F. 192,298. Strongylocoris luridus Fall. 299. Syromastes marginatus L. 298. Tetraneura Hart. 202. pallida Hal. 202. ulini de Geer 202. Thamnotettix abietinus Fall. 45. dilutior Kb. 45. Thecabius Koch 202. affinis Kalt. 202. ranunculi Kalt. 202. Tingitidae 46, 193. Toxöptera Koch 199. graminum Rond. 199. Trama Heyd. 201. pubescens Koch 201. Trioza Forst. 284. - alacris Flor. 284. albiventris Forst. 284. - — atriplicis Licht. 284. - bicolor M. D. 285. chenopodii Reut. 284. crassinervis Forst. 285. — dalei Scott. 284. — forcipata Forst. 285. galii Forst. 285. helvetina M. D. 285. hypoleuca Thoms. 284. maura Forst. 285. pratensa Forst. 285. — — sanguinosa Forst. 284. urticae L. 285. vitripennis Forst. 284. Triphleps niger Wolff. 46, 299. Tropidochila kiesenwetteri 46. maculata H. S. 193. villosa Costa 46. Tychea Koch 203. phaseoli Pass. 203. Typhlocyba cruenta H. S. 44. scutellaris H. S. 44. Vacuna Heyd. 201. ■ dryophila Schrk. 201. Verlusia rhombea L. v. sinuata F. 192, 298. Verlusia sulcicornis F. 192, 298. Zygina hyperici H. S. 45. SIPHONAPTERA zie SUCTOPJA. STREPSIPTERA. Coleopteroidea 59. Mengea 59. Mengenilla chobantii Hof. 59. Mengenillidae 59. Strepsiptera 94. SUCTORIA. Aphaniptera 75. Ceratophyllus Curt. 75. mustelae VVagn. 340. octactenus Kol. 75. sciurorum Schrk. 237. Ceratopsyllus Kol. 3. monoctenus Kol. 3. Chaetopsylla globiceps Koh. 52. globiceps Tasch. 51. kohauti Oudms. 51, 52. trichosa Kohaut. 51. Chiropteropsylla Oudms. 5. Ctenocephalus. Kol. 76. canis Curt. 237, 342. enneodus Kol. 76. felis Bouché. 217, ai8, 237. - novemdentatus Kol. 76. Ctenophthalmus Kol. 75, 341, 342. assimilis Baker 76. bisbidentatus Kol. 75. - bisoctodentatus Kol. 76. bisseptemdentatus Kol. 6, 76. - musculi Dug. 342. quadridentatus Kol. 76. - segnis Schönh. 292, 294, 295, 342, 376. - talpae Kol. 76, 342. unidentatus Kol. 75. Ctenopsyllus Kol. 342. - musculi Dug. 342. Doratopsylla dasycnemus Roths. 377. Hexactenopsylla Oudms. 4,5,327,377 - hexactenus Klti. 327. Hondevloo 343. Hystrichopsylla Tasch. 377. talpae (Curt.) 217, 218, 292, Hystrichopsyllidae 6. 293, 327. Ischnopsyllidae End. 4, 327. Ischnopsyllus Westw. 4, 5, 342, 377. Integricipita. 377. Larven monddeelen 293. Stigmata 292, 326. - voedsel 325. zenuwstelsel 326. 22 REGISTER. Leptopsylla Roths. 342. Listropsylla Roths. 5. Listropsyllinae Oudms. 5. Macropsylla hercules Roths. 376. Neopsylla Wagn. 5. assimilis Tasch. 6. bidentatiformis Wagn. 341. bisseptemdentata Kol. 6. Neopsyllidae Oudms. 5. Neopsyllinae Oudms. 5. Nycteridopsylla Oudms. 5, 377. Palaeopsylla gracilis Tasch 344. intermedia Wagn. 376. kohauti Dampf 377. minor Dale 345, 377. similis Dampf 345, 377. sorecis Dale 343. 344, 377. var. borussica Dampf. 343. Pulex L. 75. irritans L. 75, 218. martis Bouché 52. Schönh. 52. talpae Bouché 76. Rhadinopsylla pe'ntacanthus (Roths.) 341, 376, 377- Rhinolophopsylla Oudms. 3, 4. 5, 377. unipectinata (Tasch.) 3. Rhopalopsyllus cleophontis Rots. 6. lutzi Baker 6. Spalacopsylla Oudms. 5, 237, 242. — agyrtes Heller 237. bisbidentatus Kol. 76, 237, 326. congener Roths. 238, 294. orientalis Wagn. 294. talpae Bouché 342. unidentatus Kol. 76, 374. Spilopsyllinae Oudm. 5, Spilopsyllus Baker 5. — — cuniculi Dale 75. Stephanocircus Simsoni Roths. 376. Suctoria kiemen met ledematen 342. neerlandica, oproep 351. Thaumapsylla Roths. 4, 327. Typhlopsylla assimilis Tasch. 76. bisoctodentata Kol. 76. bisseptemdentata Roths. 76. orientalis Wagn. 76. - unipectinata Tasch. 3. Xenopsylla cheopis Roths. 217, 218. Nihil Nihil. Nihil. THYSANOPTERA. THYSANURA. TRICHOPTERA. N UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISGHE VEREENIOING N°. 49. DEEL III. 1 September 1909. INHOUD: Dr. J. Th. Oudemans, Eene fontein van Collembola. — Dr. J. Th. Oudemans, 1909 een wespen- jaar? — Dr. A. C. Oudemans, Acarologische Aanteeke- ningen XXVIII. - - Dr. A. C. Oudemans, Aanteekeningen over Suctoria XV. - - Dr. A. C. Oudemans, Mededeelingen over Mallophaga en Pediculi II. - - Dr. C. L. Reuvens, Bibliotheek. - - Dr. J. F. van Bemmelen, Hepialus. Eene „fontein" van Collembola. Op 1 Augustus 1909 bevond ik mij in het Speulderbosch ^bij Putten, niet ver van de buurtschap Drie. Aan den kant van een hakhoutbosch uitrustend, viel mijn oog op een ver- schijnsel, dat mijne belangstelling gaande maakte. Eenige meters van mij af, waar juist de zonnestralen den met dorre bladeren bedekten bosch bodem ietwat beschenen door openingen in het looverdak, zag ik iets, dat ik niet beter kan vergelijken dan bij eene miniatuur-fontein. Naderbij gekomen, bemerkte ik te doen te hebben met eene groote massa van eene Collembola- soort, vermoedelijk een Achorutes. Eenige bijeenliggende eike- bladen waren er geheel mede bedekt; de zwartblauwe diertjes vormden bepaald eene laag. En daar zjj, zooals men weet, nu en dan met behulp van hunne springvork opspringen, had dit thans het gevolg, dat z\] op hunne kameraden te recht kwamen, dié, daardoor verontrust, op hunne beurt opsprongen, om eene JUL 2* i ,[) 2 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. seconde later weder andere exemplaren tot opspringen aanleiding te geven. Aldus waren bij voortduring een groot aantal dieren springende, wat, door de zon beschenen, geleek op eene fontein van tijne waterdroppeltjes. Het einde zal wel geweest zijn, dat de dieren zich allengs over eene grootere oppervlakte verdeeld hebben en zoo tot rust gekomen zijn. Wat echter aanleiding gaf tot df> y] ke ophooping, kon ik niet ontdekken; geliefd voedsel. J. Th. Oudemans. 1909 een Wespenjaar? Thans, Augustus 1009, te Putten verblijf houdend, valt het mij op, dat er ontzettend veel wespen zijn. De in vele opzichten abnormale zomer van dit jaar schijnt, althans voor de in den grond levende soorten, tot nog toe zeer gunstig te zijn. Uit ondervinding weet ik, dat alle inlandsche Vtspa-soorten hier voorkomen en dat vooral Vespa vulgaris en Vespa rufa hiej gemeen zijn. Deze beide maken ook thans de hoofdmassa van de overal rondvliegende wespen uit. Aangenaam zou het mij zijn, van anderen te mogen verne- men, of ook elders in ons land dit jaar zoo bijzonder veel wespen voorkomen. Tot determinatie van gevangen exemplaren ben ik gaarne bereid. J. Th. Oudemans. Acarologische Aanteekeningen XXVIII. dentis Jnrjrama — In de Entomologische Berichten van 1 Af ei 1005 (vol. 1, p. 224) stelde ik voor, de Megninia- ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 6 soorten zonder vertikaalharen te vereenigen in een genus Ingrassia. Met zekerheid kan ik thans mededeelen, dat ook Megninia ibidis Trouessart, en il/, centropodos Mégnin met hunne variëteiten tot dit genus behooren. Eene bizonderheid aan de hechtlapjes (carunculae) der volwassen dieren is deze, dat de steel ervan geleed is, hetgeen reeds door Berlese gezien en afgebeeld werd (Ac. Scorp. Myr. Ital. fase. 37 n°. 5 fig. 3). Wat hem echter ontging is, dat het hechtlapje in een week klauwtje eindigt, zoodat dit genus ook in dit opzicht verwantschap vertoont met de Psoroptinae. A. C. Oudemans. Aanteekeningen over Suctoria XV. Rhinolophopsylla nov. gen. Van den heer Jos. Cremers, te Rolduc, bij Kerkrade, ontving 3. O. D. Chwolson, Hegel, Haeckel, Kossuth und das 12. Gebot. 1906. C. Darwin, Les plantes insectivores. 1877. A. Acloque, Faune de France. Insectes. 1897. R. H. France, Streifzüge im Wassertropfen. 1907. E. Teichmann, Fortpflanzung und Zeugung. 1907. E. Canuèze, Herr Grillens Thaten und Fahrten zu Wasser und zu Land. 1901. A. Pictet, Diapauses hibernales chez les Lépidoptères. 1907. , Des diapauses embryonnaires, larvaires et nymphales chez les Insectes. 1906. 8 EXTOMOLOGISCHE BERICHTEN. M. L. Sttowski, Biologische Beobachtungen über Motten. 1905. A. Pauly, Darwinismus und Lamarekismus. 1905. P. Huber, Recherches sur les moeurs des Fourmis indigènes. 1861. 0. G. A. Brischke und G. Zaddach, Blatt- und Holzwespen. 1862—1883. F. W. Konow, Systematische Zusammenstellung der bisher bekannt gewordenen Chalastogastra. 1901 — 1905. E. F. Phillips, A review of parthenogenesis. 1903. L. N. Badexoch, Romance of the Insect world. 1893. Année biologique, T. I— II. 1897 -98. Van de schrijvers : E. Wasmaxx, Die psychischen Fähigkeiten der Ameisen. 2e. Ed. 1909. M. C. Piepers and P. C. T. Sxellen, The Rhopalocera of Java. Pieridae. 1909. J. C. Koxixgsberger, 2e Overzicht der schadelijke en nuttige insecten van Java. 1908. C. Janet, Anatomie du corselet et histolyse des muscles vibra- teurs, après le vol nuptial, chez la reine de la Fourmi (Lasius niger). 1907. H. W. v. D. Weele, Ascalaphiden, monographisch bearbeitet 1908. (Fase. VI II, Coll. Zool. E. Selys Longchamps). F. A. Jentink, Verslag omtrent 's Rijks Mus. v. N. Historie. 1908. E. Everts, C. Janet, O. Meissner, H. W. v. d. Weele, J. J. Tesch, H. Schmitz, J. C. de Man, diverse separata. Van Dr. J. Th. Oudemans : Een groote collectie separata van diverse schrijvers, in hoofd- zaak Thysanura en Collembola behandelend. Van Dr. 0. L. Reuvens : V. L. Kellogg, Insect stories. 1908. G. E. F. Schulz, Natur-Urkunden. Afl. 7. Insekten 1909. BNTOMOLOGISCHE BERICHTEN. V G. Ulmer, Trichoptera. 1909. Afl. 5—6 van : A. Brauer, Die Süsswasserfauna Deutsch- lands. C. J. B. Amyot et A. Serville, Hémiptères. 1843. H. de Varigxy, Curiosités de l'histoire naturelle. ± 1888. S. C. J. W. van Musschenbroek, Dagboek van H. A. Bern- stein's laatste reis. 1883. A. v. Etzel, Die Ostsee und ihre Küstenländer. 1874. 0. Kuntze, Um die Erde. Reiseberichte eines Naturforschers. 1881. C. Martins, Von Spitzbergen zur Sahara. Stationen eines Natur- forschers. 1868. A. A. v. Bemmelen, Diverse separata. E. Reuter, Coleoptera. Jena 1909. Met fig. 8". Afl. 3/4 van »Brauer, Süsswasserfauna Deutschlands«. Fr. Dahl und F. Koenike, Araneae und Acarina. Jena 1909. Met fig. 8o. Afl. 12 van »Brauer, Süsswasserfauna Deutschlands«. Van Dr. Mac Gillavry : M. Houttuijn, Natuurlijke Historie etc. volgens Linnaeus. 1761—85. Van Drs. Everts en Veth : Entomologische Blätter. Jrg. IV. 1908. A a n k o o p e n. R. Verity, Rhopalocera palaearctica. Afl. 21 — 23. Genera Insectorum. Afl. 76 — 92. Kieffer, Bethylidae. , Stephanidae. Fowler, Languriinae. Hendel, Pyrgotinae. Brues, Scelionidae. Dalla Torre, Anoplura. Horn, Cicindelidae. 10 ENTOJHOLOGISCHE BERICHTEN. Rousseau, Oniophroninae. , Proruecognathinae. , Pamborinae. , Lorocerinae. Quaintance, Aleyrodidae. Kulint, Erotylinae. Bovie, Laemosaccinae. Bolivar, Pyrgoraorphinae. Lea et Bovie, Belinae. Bovie, Gyninetrinae. W. Junk, Entomologen- Adressbuch. O. Prochnow, Ueber die Färbung der Lepidoptera. 1906. K. Esckerich, Die Termiten oder weissen Ameisen. 1909. B. Walter, Die Oberflächen- oder Schillerfarben. 1895. C. Kertész, Catalogus Dipterorum. T. Ill— IV. 1908—1909. J. Kennel, Die Palaearktischen Tortriciden. Afl. 1. 1908. J. H. Fabre, Souvenirs entomologiques. Paris? 2e en 5e Série. Met fig. 8o. C. T. Bingham, The Fauna of British India including Ceylon and Burma. London, 8°. C. J. Gahan, Coleoptera I. (Cerambycidae) M. Jacoby, Coleoptera II (Chrysomelidae I). G. B. Buckton, A Monograph of the Meinbracidae. To which is added a paper entitled : E. B. Poulton, Suggestions as to the meaning of the shapes and colours of the Meinbra- cidae in the struggle for existence. London 1903. Met gekl. pin. 4o. G. L. Mayr, Die Mittel-Europäischen Eichen-Gallen. Wien 1870—71. Facsimile-Edition W. Junk, Berlin 1907. G. H. Verrall. British Flies. T. V. 1909. Stratiomyidae and succeeding families. G. Agassiz. Etude sur la coloration des ailes des Papillons 1903. C. L. Reuvens. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 11 H e p i al u s. Dr. J. P. van Bemmelen (Zoölogisch Laboratorium, Groningen) zou gaarne een onderzoek instellen naar de ontwikkeling der kleuren en aderen van de vleugels der Hepialidm, in verband met die van andere vlindersoorten. Hij roept daartoe de hulp van vakgenooten in, tot het ver- krijgen van het benoodigde materiaal. Poppen of rupsen, in voldoende hoeveelheid, en liefst vau bekenden leeftijd, zijn daartoe benoodigd, en elke vlindersoort kan daarbij in aanmer- king komen, in de eerste plaats Hepialus zelf, daarnevens de Mïcropterygiden, maar vervolgens ook alle andere vormen, indien zij slechts beantwoorden aan de eischen van het onder- zoek. J. F. van Bemmelen. UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISGHE VEREENIGING. N". 50. DEEL III. 1 November 1909. INHOUD: Dr. J. Th. Oudemans, 1909 een Wespen- jaar. — ■ Dr. A. C. OüdemanSj Acarologische Aanteeke- ningen XXIX. — Jhr. Dr. Ed. Everts, Lijst van (Joleoptera, gevonden bij Bergen-op-Zoom, Domburg en Vlissingen ter gelegenheid van de Zomervergadering der Ned. Ent. Ver., Juni 1909. - Dr. C. L. Reüvens, Bibliotheek. 1909 een Wespenjaar. In aansluiting aan het medegedeelde en het verzoek, geplaatst in de vorige allevering der Ent. Ber. (p. 2), kan ik mededeelen, dat mij van verschillende plaatsen in ons land tijdingen werden toegezonden betreuende de bijzondere talrijkheid der wespen in den zomer van 1909. In de couranten trof men evenzeer dergelijke berichten aan, ook die van veel schade aan sommige vruchtensoorten gewaagden, inzonderheid aan pruimen en abrikozen, waarvan niet zelden het plukken, anders dan zeer vroeg of zeer laat op den dag, eene onmogelijkheid werd. Inzonderheid schijnt men in Gelderland buitengewoon veel last van de dieren gehad te hebbeu. Zelf hing ik op Schoven- horst (Putten) eenige inmaaktfesschen in een drukbezochten pruimeboom en bevond, dat die flesschen na 24 uur alle half vol wespen waren, die in het daarin gegoten suikerwater ver- JUL Zü u-iO fa*. ) 14 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. dronken waren. Ik begrootte het aantal wespen per flesch op 500 a 1000 stuks. Een onderzoek ter plaatse leerde mij, dat in de naaste omgeving niet minder dan 10 groote grond-wes- pennesteu aanwezig waren, alle van Vespa vulgaris L. J. Th. Oudemans. Acarologische Aanteekeningen XXIX. Thrombidium-Larven. Berlese meende in eene larve met één mediaan rug- schildje de larve te zien van AUothrömbium fuliginosum Hermann. Die larve werd door hem afgebeeld in zijn werk P r o s t i g- m a t a, tab. XV, en tab. XIII, f. 2 en 3, 1893, en door mij later genoemd meridionale (Tijdschr. v. Entom., v. 52, p. 45). Hij vermeldt zelfs daarbij Henking ! (Zie hier beneden). Sedert Januari 1906 (Entom. Bericht, v. 42, p. 43) gaf ik dan ook aan alle één schildige larven den genus-naam AUothrömbium (verkeerdelijk schreef ik tot dusverre Alloihrom- bidium). Ook meende Berlese in eene larve met twee mediane rugschildjes de larve te zien van Thrombidium holosericeum L. Zij werd door hem afgebeeld in zijn werk Prostigmata, tab. XIV, en tab. XIII, rig. 1, en door mij later genoemd italicum (Tijdschr. v. Entom., v. 52, p. 20). Daarom gaf ik sedert Januari 1906 (Entom. Bericht., v. 2, p. 43) aan alle fcweeschildige larven den genusnaam Thrombidium. Brrlese vermeldt niet, dat hij de larven kweekte uit eieren, welke onder zijn oogen door volwassenen gelegd waren. In Augustus 1908 gaf een verzoek van den heer L. Bruyant ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 15 be Lille, hem mijne Thrombidium-\a.rveTi als vergelijkings- materiaal toe te zenden, mij aanleiding, die larven aan een nauwgezet onderzoek te onderwerpen. Daardoor kwam mij Henking's opstel : »Beiträge zur Anatomie, Entwickelungsgeschichte und Biologie von Trom- bidiuni fuliginosum Herrn." (Zeitschr. f. wiss. Zool. v. 37, p. 553 — 603, t. 34 — 36) in handen. Daarin wordt de larve van deze soort als tweeschildig afgebeeld ! Het spreekt vanzelf, dat ik vreemd opkeek (zie hierboven, in den aanvang van dit opstel). Bovendien is in Nederland AUoihrombium fuliginosum de gewoonste soort, en de meest- voorkomende larven zijn éénschildig. Ik verzocht daarom Prof. Henking mij mede te deelen, of hij zich nog herinnerde, de volwassen vorm gekweekt te hebben u it de afgebeelde larve. Zijn antwoord luidde, zooals te verwachten was : »dat hij zich dit, na 30 jaren, niet kon herinneren, maar dat hij toenmaals (en ook nog heden) de overtuiging met zich droeg, dat alle onderzochte eieren, larven en nymphen tot dezelfde soort behoorden". Onder den indruk van deze mededeeling veranderde ik dan ook terstond mijne vroegere meening, en bracht (Tijdsein*, v. Entom., v. 52, p. 19 sqq.) alle larven met twee mediane rugschildjes in het genus AUothrombium, en alle larven met é e n mediaan rugschildje in het genus Thrombidium. Inmiddels was de heer L. Bruyant te Lille aan het op- kweekeu van larven, die hij op kleine zoogdieren, insekten en den mensch vond. Goed volgezogen larven werden in een schaaltje met aarde geïsoleerd en de nymph, die zoo sprekend op de volwassenen gelijkt, gaf dan antwoord op de vraag : tot welke volwassenen de larven behoorden. Of wel hij sloot volwassenen op, en determineerde de uit hunne eieren uitge- komen larven. Zijne voorloopige resultaten zijn in het kort de volgende : 16 ENT0M0LÖG1SCRE BERICHTEN. Uit eieren, door Allothrombium fuliginosum Hermann in de gevangenschap gelegd, verkreeg hij de reeds door Henking afgebeelde larven, met twee mediane poreuze rugschildjes. Dit is dus eene bevestiging van de kweekproeven door Henking (schriftelijke mededeeling). Uit eene larve met twee mediane poreuze rugschildjes »très voisine de celle, décrite par Beblese de Tr. holosericeum" (door mij Allothrombium italicum genoemd), kweekte hij de nymph van Thrombidium trigonum Hermann (Zool. Anz., vol. 34, n. 11, 12; p. 321 — 324). Hieruit leeren wij, dat sommige larven met twee mediane poreuze rugschildjes tot een ander genus behooren, dan Allotlirombium ; dit genus wil ik Euihrombidium Verdun noemen, type trigonum Hermann. (Zie hier beneden). Hij voegde eene menigte Thrombidium' s bij elkaar, die hij voor »holosericeum L." hield (zij waren alle, met het bloote oog gezien, volkomen aan elkander gelijk) (schriftelijke mede- deeling), en kweekte uit hunne eieren de larve striaticeps Oüdemans (Compt. Rend. Soc. Biol. v. (37, p. 208). Maar een maand daarna verkreeg hij poriceps Oüdemans (schriftelijke mededeeling). Beide larven hebben twee mediane rugschildjes, doch, zooals de naam aanduidt, de eene gestreepte, de andere poreuse. Er moeten dus twee soorten van »holosericeum" zijn. De kweekproef moet dus overgedaan, en het onderscheid der twee soorten mikroskopisch vastgesteld worden. In elk geval zal het verstandig zijn, de larve striaticeps en de daarbij behoorende volwassene in het vervolg hulosericeum te noemen, aangezien de eerste uitkomsten van deze kweekproef door hem reeds gepubliceerd werden. Maar tevens is daardoor gebleken, dat weer andere larven met twee mediane poreuse rugschildjes ook tot een derde genus kunnen behooren, welk genus ik Metathrombium (nov. gen.) wil noemen, type larve poriceps Oüdemans. doch, gelijk van zelf spreekt, ook de volwassene, die tot deze larve zal blijken 'te behooren, ENT0M0 LOGISCHE BERICHTEN. 17 Uit eene eenschildige larve, »décrite tout dernièrement par OüDEMANS sous le nom de Tr. inopinatum" kweekte hij eene nog onbekende nymph, is de soort werkelijk nieuw, dan blijft de naam inopinatum ervoor behouden (Compt. Rend. Soc. Biol. v. 07 p. 207—208). Door welwillendheid van den heer Bruyant was ik in de gelegenheid de. nymph te bestudeeren. Zij gelijkt zoo zeer op Microthrombidium pusillum Hermann, dat ik er niet aan twijfel of zij behooren bij elkaar. Mijne briefkaart aan Bruyant, deze mijne meening bevattende, werd gekruist door een brief van hem aan mij, waarin hij dezelfde gedachte uit- spreekt. Mocht ons beider vermoeden later juist blijken te zijn, dan vervalt de naam inopinatum als synoniem. Vast staat al reeds, dat het genus Microthrombidium Haller 1882 larven heeft gelijk aan inopinatum Oudemans. Hij beschrijft nog eene andere larve niet twee gestreepte schildjes. Het 2e schildje draagt echter 0 haren (in plaats van 2), en het kopje steekt vrij naar voren (is niet onder het voorste schildje verborgen). Blijkbaar behoort deze tot een nieuw genus, waar- voor ik den naam Neothrombium (nov. gen.) kies. Gewapend met de kennis der resultaten der kweekproeven van den heer Bruyant, verscheen van de hand van Dr. P. Verdun te Lille een geschriftje, getiteld: »Sur l'opportunité de la division du genre Trombidium, proposée par Oudemans (Tijds. v. Ent. v. 52. p. 19—61)". Ik maak hierbij de opmer- king, dat ik 1. e. niet »Ie genre Trombidium" verdeeld heb, maar eene tabel der larven gaf, die ik in twee groepen ver- deelde, waaraan ik de namen gaf van bekende volwassenen. Ook ik zou, gewapend met diezelfde kennis, een ander over- zicht der larven gegeven hebben. De verdeeling der »formes larvaires connues des g. Allotrombidium et Trombidium" baseert Verdun le op de reeds bekende verdeeling van het oude genus Thrombidium in de twee zooeven genoemde, en 2e, j u i s t z o o- als ik deed, in twee- en eenschildige larven, die hij de 18 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. subgenus-nameu Eutrornbidium, resp. Helerotrombidium geeft. Daar ik een tegenstander ben van het noodeloos nieuwe namen geven, zoo neem ik deze twee namen van hem over, doch geel' er tevens de typen van aan, wat Dr. Verdun niet deed. Euihrombidium Verdun 1009, zal tot type hebben trigonum Hermann 1804, en Heterothrombidium Verdun tot type granu- lation Oademans 1902; want inopinatum staat reeds onder Microthrombidium Halier 1882. Ziehier nu eene nieuwe tabel der T/trombidi urn-larven, tevens van het genus Thrombidium sensu lato Fabricii, waarbij dus elk nieuw genus tevens tot type heeft de volwassene, die later zal blijken tot de larve te behooren. A. Zwei mediane Rücken sc hildchen ; 8 Haare auf dem vorderen Schildchen ; Palpkralle zweispitzig ; zwei Haare auf jeder Coxa I ; keine Haare zwischen den Coxae I, noch zwischen den Coxae IL B. Mediane Rückenschildchen porös ; Capitulum frei hervor- ragend ; zwei Haare auf dem hinteren Schildchen; Augen gut entwickelt ; die zwei Maxillocoxalhaare (»Zapfen") vor der Insertionslinie der Palpen. C. Zwei Haare auf jeder Coxa II ; Coxae mit Haaren oder Federchen ; Unterlippe bildet keinen chitinösen Ring. D. Viele poröse symmetrische Rückenschildchen ; pseudostigmatische Haare dick und in der distalen Hälfte behaart ; drittes Beinpaar mit normalen Krallen ; Palptarsus mit langen Federhaaren : Allo- thrombium Berlese, Dec. 1903 ; fidiginosum Her- mann. DD. Äusserst kleine, glatte, symmetrische Rücken- schildchen ; pseudostigmatische Haare dünn und glatt ; drittes Beinpaar mit umgestalteter Kralle und weiterer Bewaffnung ; Palptarsus mit ganz ENTOMOLOfilSOHK BERICHTEN. 19 kurzen Härchen: Metathrombimn Oudeniuns 1000. (nov. gen.) (type poriceps). E. Hinteres Rückenschildchen breiter als das vordere; am hinteren Leibesrande ein medianes Schildchen mit zwei Haaren neben einander : poriceps Oudemans. EE. Hinteres ßückensehiidchen schmäler als das vordere; am hinteren Leibesrande kein medianes Schildchen : ineœspectatum Oudemans. C( J. Ein Haar auf jeder Coxa II ; Coxae mit Dornen ; Unterlippe bildet einen chitinösen Ring: Euthrombidium Verdun, 1000. D. Die Dornen sind einfach ; zwei hyaline Läppchen am Capitulum : italicum Oudemans. DD. Die Dornen sind gespalten ; vier hyaline Läppchen am Capitulum; trigonum Hermann. BB. Mediane Rückenschildchen längsgestreift. 0. Capitulum ganz unter dem beiderseits stark umge- bogenen vorderen Schildchen verborgen ; zwei Haare auf dem hinteren Schildchen ; Augen gut entwickelt; Unterlippe bildet einen chitinösen Ring; die zwei Maxil- locoxalhaare (»Zapfen") vor der Insertionslinie der Palpen ; ein Haar auf jeder Coxa II ; drittes Beinpaar mit umgestalteter Kralle und weiterer Bewaffnung : Thrombidium Fabricius 1775. D. Vier glatte symmetrische Rückenschildchen. E. Coxae mit kaum behaarten Haaren ; Palp femur ohne Buckel nach aussen : tectocervix Oudemans. EE. Coxae rait schönen Federchen ; Palpfemur mit Buckel nach aussen ; demeyerei Oudemans. DD. Keine symmetrische Rückenschildchen; Coxae mit schönen Federchen: holosericeum Linné (striatieeps Oudemans). 20 ENTOMOLOeHSCHE BERICHTEN. CO. Capitulum frei hervorragend; vorderes Schildchen, wie gewöhnlich, flach, sechs H nare auf dem hinteren Schildchen; hinteres Auge schlecht entwickelt ; Unter- lippe bildet keinen chitinösen Hing ; die zwei Maxil- locoxalhaare (»Zapfen") hinter der Insertionslinie der Palpen; zwei Haare auf jeder Coxa II; drittes Beinpaar mit normalen Krallen: Neothrombium Oudemans, 1909; neglectum Bruyant. AA. Ein medianes Rückenschildchen ; hinteres Auge schlecht entwickelt; drittes Beinpaar mit normalen Krallen. B. Acht Haare und Andeutung einer Crista auf dem Schild- chen ; zwei Haare auf jeder Coxa I; keine Haare zwischen den Coxae 1 noch zwischen den Coxae II; die zwei Maxillocoxalhaare (»Zapfen") vor der Inser- tionslinie der Palpen ; Palpkralle zweispitzig : Hetero- thrombidium Verdun 1909; granulatum Oudemans. BB. Sieben Haare auf dem Schildchen ; ein Haar auf jeder Coxa I ; zwei Haare zwischen den Coxae I oder zwischen den Coxae II; die zwei Maxillocoxalhaare (»Zapfen") hinter der Insertionslinie der Palpen; Palpkralle ein- (berleseif) bis vierspitzig. Microthrombidium Haller 1882. C. Pseudostigmatische Haare in der distalen Hälfte fein gefiedert (auch russicum?). D. Die drei Haare dorsal der Palpe glatt: museae Oudemans. DD. Das Haar dorsal des Trochanterofemurs der Palpe gefiedert ; die beiden anderen glatt : wichmanni Oudemans. DDD. Das Haar dorsal der Tibia der Palpe gefiedert; die beiden anderen glatt: russicum Oudemans. DDDD. Das Haar dorsal der Tibia der Palpe glatt; die beiden anderen gefiedert: inopinalum Oudemans. ENTÛMOLOGTSCHE BERICHTEN. 21 CC. Pseudostigniatische Haare düuii und glatt: meri- dionale Oudemans. CCC Pseudostigmatiscbe Haare keulenförmig. D. Das Schildchen streckt sich nach vorn an den Ilaaren vorbei: berlesei Oudemans. DD. Das Schildchen streckt sich nach hinten an den Haaren vorbei : vandersandei Oudemans. Mijne spelling der wetenschappelijke namen. Berlese en Verdun maken aanmerking op mijne orthogra- phische spelling der wetenschappelijke namen. Ik handel hierin naar de voorschriften gegeven door het Internationale Zoölogen- CoDgres van 1901 te Berlijn. Zie: Verhandlungen des V. Int. Zool.-Congr. zu Berlin. 19 '1 , Jena, Fischer, 1902, pp. 885, r. 5_7 y. b.; 88(5. art. 57; 887, G.; 888 G.; 889, G.; 936, §8; 964, § 8. Het is mij niet gebleken, dat deze regels later gewijzigd zijn. Mocht dat het geval zijn, en mij die wijzigingen onder de oogen komen, dan zal ik mij gaarne er aan onderwerpen. De soortnaam gymnopterorum. In zijn Fauna suecica, Editio I, 1746, beschrijft LinnÉ, sub n". 1208, een: Acarus gymnopterorum ruber, punctoruui coc- cineorum u trinque pari. Habitat in Oulicibus et aliis insectis (uti alter acarus in coleoptratis). Ruber, minimus, ut oculi et pedes nudo visu distingui nequeant: abdomen globosum, laete rubrum, pilis quibusdam hispidum, in anteriore abdominis parte, ad latera, utrinque per punctorum obscurius rubrorum, quorum punctum alterum anterius, alterum posterius. Het is bekend, dat de roode parasieten op Culieiden larven zijn van Hydrachniden, niet van Thrombidium. Ook past de 22 ENTOMOLOGISCHE BEBICHTKN beschrijving precies op de larve van Hydry pliantes ruber de Geer. Dat Linné er bij voegt: »et aliis insectis" vergeven wij hem gaarne. In zijn Systema Naturae. Ed. X, 1758, het uitgangspunt van onze binomenclatuur, staat, sub n°. 23: Aearus gvmno- pterorum. A. abdomine rubro, lateribus punctis binis coccineis. Faun. Suee. 1208. Habitat in Apibus aliisque. Het is duidelijk, dat hij zich hier verschreven heeft, want op Apis is nog nooit een roode Hydrachniden- of Thrombidium- larve aangetroffen ! De soortnaam gymnopterorum kan dus in geen geval met fuliginosum Hermann 1804 synoniem zijn. Thrombidium demeijerei nov. sp. Prof. Dr. J. 0. H. dk Meijeee vond dit larfje te Hilversum op Oscinis frit L. en later nog drie op Oscinis pusilla Meig. Het verschilt van de andere Thr. -larven (striaticeps en teetocerviv), doordat de femur der palpen een extraden knobbel draagt, en het derde pootpaar stomp eindigt, alsmede een dik, kamvormig haar aan zijne ventrale zijde draagt, welk haar eerst mediad, later haak- vormio- caudad gericht is. Zemiostigmata (Rectificatie). In de Entomologische Berichten, v. 2, p. 46, 2 Januari 1006 en in den Zoologischer Anzeiger, v. 29, n. 20. p. 637, 8 Januari 1006, staat telkens: Xemiostigmata, Daar dit nonsens is, gelieve men het te veranderen in Zemiostigmata. ENTOMOLOGISCHE BEMÜHTEN. 23 Metaparasitus soboles (Rectificatie). In den Zoologischer Anzeiger, v. 27, n. 20/21, p. 655, 14 Juni 1904 en in de Abhandlungen des Naturwissenschaftlichen Vereins zu Bremen, v. 18, p. 23G, 10 Maart 1005, staat telkens Metaparasitus suboles. Daar dit eveneens nonsens is, gelieve men dit te veranderen in soholes. Dermacarus sciurinus, C. L. Koch. Twee wijfjes van deze zeldzame soort ving ik door middel van mijn »parasieten vanger" op een eekhoorn. Bij onderzoek bleek mij. dat zij in het bezit zijn van een flink rudimentair voorste rugschild, hetgeen door Michael over 't hoofd gezien is. Zulk een rugschild vond ik reeds bij de Amerikaansche Suidasia pontißca Oudms., eveneens eene Tyroglyphide. (Entom. Bericht, v. 1, p. 200; 1 Jan. 1905; en Tijdschr. v. Entom., v. 40. p. 244, t. 10. f. 21—29; 29 Dec. 1906). Ik wees er toen reeds op, dat dit, met zoovele andere kenmerken, een bewijs is van verwantschap met de Analgidae. Het eenige kenmerk, dat de Tyroglyphidae onderscheidt van alle overige Acaridae (Sarcoptidae) is m. i. het bezit van pseu- dostigmatische organen boven de aanhechting van het Ie pootpaar. Dit orgaan (of »haar") is bij Derm, sciur. prachtig veervormig, evenals de lichaamsharen van Ctenoglyphus plumiger C. L. Koch, canestrinii Arm., en werd eveneens door Michael over 't hoofd gezien. Anoetus crenulatus nov. sp. Dezen hypopus-vorm vond ik, Sept. 1909, op Necrophorits 24 ENTOMOLOGISCHE RERICHTEN. cespillo L. Zij is iiaverwant aan .4. neglectum Oudms. De voor- rand van het metasoma is fraai gekarteld ; de bladvormige haren aan het einde der tarsen I en II hebben den vorm van lange eetlepels; het bladvormig haartje aan het einde der tarsen III is ongesteeld en ovaal ; de zoogenaamde epimera II beginnen bij de kleine zuignapjes, raken dus fcrochanteres II niet aan ; de zuignapjes terzijde van de genitaal-opening zijn kleiner, en tusschen deze en de genitaalopening bevindt zich een uiterst klein knotsvormig haartje. Anoetus dugesi Claparède. Bij dezen hypopus-vorm teekeut Claparède (Zeitsehr. f. wiss. Zool. v. 18, t. 37, f. (3), ter zijde der twee achterste zuignappen, twee met de spits eaudad gerichte driehoekjes. Dit zijn chitine- vormingen, die vermoedelijk tot aanhechting der zuignapspiertjes dienen. Aan den rand van het metasoma, achter deze driehoekjes, is een haartje ingeplant. De matrix van deze haartjes loopt duidelijk van deze driehoekjes naar de haartjes. Michael be- schrijft nu (Brit. Tyrogl., v. 1, p. 213) en beeldt af (t, 2 f. 8) een paar »spines" in de plaats dezer chitineuse driehoekjes + matrices + haartjes. Blijkbaar heeft hij geen immersie-systeem gebruikt, om deze zonderlinge vormingen te ontcijferen. Ook teekent hij (t. 2, f. 6) de trochanteres IV veel te dicht bij elkaar, en maakt geen melding van de zuignapjes op epimera 1 m III. A. C. OUDEMAXS. KNTOMOI.OC.ISCHK BERICHTEN. 25 Lijst van Coleoptera, gevonden bij Bergen-op-Zoom, Domburg en Vlissingen, ter gelegenheid van de Zomervergadering der Ned. Ent. Ver., Juni 1909 •). 1. Bergen-op-Zoom. Omophron limbatus F. Blethisa multipunctata L. Dyschirius nitidus Schaum. » salinus Schaum. Bembidium obliquum St. » ephippium Marsh. » coneinnum Steph. » minim ton F. » normannum Dej. Tachys bistriatus Dfts. » scutellaris Steph. Pogonus luridipennis Germ. » chalceus Mrsh. Platynus obscurus Herbst. » gracilis Gylh. Amara convexiusmla Mrsh. Dichirotrichus pubescens Payk. » obsoletus Dej. Ar h palpas ßavicollis St. » brunnipes St. » dorsalis F. » exiguus Dej. ab. e. luteatus Dfts. Haliplus ßavicollis St. Coelambus novemlineatus Steph. > parallelogrammus Ahr. Bidessus bicarinatus Latr. Deronectes elegans Panz. Hydroporus melanarius St. Laccophilus variegatus Germ. ( 'opelatus ruficollis Schall. Aleochara algarum Fauv. Calodera aethiops Grav. Atheta vestita Grav. >> //// puorum Kiesw. » puncticeps Ths. » melanocera Ths. Myllaena intermedia Er. Gymniisa brevicollis Payk. Conurus pedicularius Grav. Philonthus nigrita Grav. Cafius wantholoma Grav. » serieeus Holme A.ctobius einer asc&ns Grav. Cry ptobium fracticorne Payk. Lathrobium fovulum Steph. » termination Grav. Stenus providus Er. » bifoveolatus Gylh. » foveicollis Kr. » nitidiusculus Steph. » flavipes Steph. Pled in* spectabilis Kr. » cribricollis Heer. Omalium riparium Ths. Cephennium thoracicum Müll. Ptenidium punctatum Gylh. ') Alleen de meest belangrijke soorten zijn vermeld. 26 EXT0M0L0GTSCHE BERICHTEN. ( 'ti rei nop* minima Aubé. Cytilus auricomus Dfts. Limnius Dargelasii Latr. Par/tus niveus Heer Philhydrus coarctatus Gredl. Cercyon litoralis Gylh. » marin us ThoniS. Aphodius plagiatus L. Haploçnemus nigricornis F. Ernobius pini St. Anthicus antherinus L. Gryptocephalus parvuhis Müll. Cimberis attelaboides F. Polydrosus chrysomela 01. » conßuens Steph. Bagous claudicans Bok. » lutulosus Gylh. Erirrhiniis bimaculatus F. Tychius tibialis Boh. ( 'ßuthorrhynchus symphyti Bebel » rugulosus Herbst A malus haemorrhous Herbst Apion immune Kirby » affine Kirby 2. Domburg. Copelatus ruficollis Schall. O.vypoda longiuscula Grav. Atheta sodalis Er. Quedius picipes Mannh. Oxytelus fui ri pes Er. Proteinics clavicornis Stepli. Scaphisoma boleti Pauz. Brachypterus fulvipes Er. Meligethes bidens Bris. SU va nus similis Er. Cymbiodyta marginella F. Throscus dermestoides L. Maltarchus brevicollis Payk. Lagria atripes Muls. Leptura livida F. Lochmaea crataegi Forst. Ochrosus salicariae Payk. Epitrix pubescens Koch Longitarsus anchusae Payk. Hispella atra L. Exomias pellucidus Boh. Brachysomus echinatus Bonsd. Ceuthorrhyncïms symphyti Bedel 3. Vlissingen. Cille nus lateralis Sam. Dicliirotrichus pubescens Payk. Haliplus amoenus Oliv. Hygrobia tarda Herbst Hydroporus incognitus Sharp Aleoehara obscurella Grav. » algarum Fauv. » grisea Kr. Calodera riparia Er. Atheta vestita Grav. » f lav ip es Thoms. Faun. nov. sp. » punctie e ps Thoras. » caesula Gr. Phytosus balticus Kr. ENTOMOl.OGISrilK RKlîtCHTKX. 27 Diglossa tnersa Haliday Caßus ivantholoma Grav. Sterins pubescens Steph. Oxytelus Perrisii Fauv. Micralymma marinurh Stroem. Ornalium laemusculum Gylh. » riparium Ths. Saprinus crassipes Er. Limnozenus oblongus Herbst Phiïhydrus grisescens Gylh. Paracymus aeneus Germ. Anacaena bipustulata Mrsh. Enoplurus spinosus Stev. Cercyon litoralis Gylh. Helophorus crenatus Key. Nacerda melanura L. Cryptocephalus rußpes I -oeze Codiosoma spadix Herbst Ed. Everts. BIBLIOTHEEK. Aankoopen. Morley, C, Ichneumonologia Britannica. The Ichneumons of Great Britain. A descriptive account of the families, genera and species indigenous to the British Islands, together with notes as to classification, localities, habitats, hosts etc. Plymouth, London 1903 — 1908. T. I — III in 3 vol. met pin. en fig. 8". Distant, W. L., Rhopalocera Malayana: a description of the Butterflies of the Malay Peninsula. London 1882—86. Met gekl. pin. 4°. Kertész, ('., Catalogus Dipterorum hucusque descriptorum. T. V. 1909. 8o. Blanford, W. T., The Fauna of British India including Ceylon and Burma. W. L. Distant, Uhynchota, T. II — IV. 1903 - 1907. Scudder, S. H., The Butterflies of the Eastern LTnited States and Canada with special reference to New England. Cam- bridge 1889. T. I — III in 3 vol. met gekl. pin., portr. en krtn. Gr. 8'\ Schenkung, S., Coleopterorum Catalogus. Berlin 1910. 8°. Afi. 1. Gestro, Bhysodidae. 28 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Eimer, G. H. Th., Orthogenesis der Schmetterlinge. Ein Beweis bestimmt gerichteter Entwicklung und Ohnmacht der natür- liehen Zuchtwahl bei der Artbildung. Die Entstehung der Arten. II Theil. Unter Mitwirking von L. Piekert. Leipzig 1897. Met pin. en tig. 8". ' Geschenken. Van Dr. A. C. Oudemans : Knauer, F., Die Ameisen. Leipzig 1900. Met fig. Kl. 8°. Dubois, R., Les Elatérides lumineux. Meulan 188(5. Met plu. 8°. Van Dr. 0. L. Keuvens : Poulton, E. B., Essays on evolution, 1889— 1907. Oxford 1908. Met tig. 8o. O. L. Ueuvexs. UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGINC, N°. 51. DEEL III. 1 Januari 1910. INHOUD: Dr. A. C. Oudemans, Acarologische Aan- teekeningen XXX. — Mr. D. L. Uyttenboogaakt, Cole- optera verzameld in de omstreken van Maastricht en Valkenburg, Juni 1909 (gedetermineerd door Jhr. Dr. Ed. Everts). Je Lijst. — Mr. D. L. Uyttenboogaart, Vallen voor Coleoptera. — Dr. D. Mac Gillavry, Cole- optera, bij Putten (G.) in bierpotten gevangen VI. — Jhr. Dr. Ed. Everts, Boekaankondiging (Reitter, Fauna germanica, Käfer II). — Dr. C. L. Reuvens, Bibliotheek. Acarologische Aanteekeningen XXX. Thrombidiidae. Na mijne studie der larven van Thrombidiidae heb ik getracht een sleutel samen te stellen voor het deterraineeren der genera der volwassenen. Ziehier mijn resultaat: A. Ohne Crista metopica; Augen sitzend, unbeweglich. Thrombella Berlese 1887; Type glandidosa Berlese. AA. Mit Crista metopica. B. Thorax vom Abdomen nur durch eine Ringfurche ge- schieden; Mundteile frei, nicht zu einem Rüssel vereinigt; Augen sitzend ; Palptarsus rudimentär, tellerförmig. Tanau= podus Haller 1882; Type steudeli Haller. t^mkn Inst/t^. 30 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Bß. Thorax vom Abdomen scharf geschieden und teilweise von demselben überdeckt; Mundteile zu einem Rüssel vereinigt; Palptarsus gut entwickelt. C. Palptarsus kegelförmig, mit Endstachel(n) ; Augen sitzend, unbeweglich. Centrothrombidium Kramer 1896; Type schneidert Kramer. CO. Palptarsus keulenförmig. D. Augen sitzend, unbeweglich. E. Crista metopica mit einem Paare pseudostigma- tischer Organe. (Ottonia Kramer 1877, non Ottonia Malm., Vermes, 1874) Microthrombidium Haller 1882; Type purpureum Haller (non = Thrombidium purpureum C. L. Koch ; ? nemoricola Berlese). EE. Crista metopica mit zwei Paaren pseudostigma- tischer Organe. Euthrombidium Verdun 1909 ; Type trigonum Hermann. DD. Augen gestielt, beweglich. E. Beine ohne Pulvillum. Thrombidium Fabricius 1775 ; Type holosericeum L. EE. Beine mit Pulvillum. Allothrombium Berlese, Dec. 1903; Type fuliginosum Herrn. Thrombidium granulatum Oudms. In 1854 verscheen Koch und Berendt's werk: »Die im Bern- stein befindlichen Crustaceen, Myriapoden, Arachniden und Apteren der Vorwelt, Bd. I, Abth. 2. — Hierin wordt een Jrombidium granulatum beschreven. --Ik wist dit niet, toen ik de beschrijving publiceerde van mijn Thrombidium granulatum (Tijdschr. v. Entom., v. 45, Verslagen p. 54, Nov. 1902, en Me'm. Soc. Zool. France, v. 16, p. 17, Juli 1904). —Volgens de Nomenclatuurregels ben ik verplicht, deze soort een anderen naam te geven, herdoop haar daarom in Thr. sanremense, ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 31 omdat zij door Prof. Dr. Schneider bij San Remo gevonden werd. Nu is granulation Oudms. type van bet genus Hetero- thrombidium Verdun, heet derhalve van heden af Heterothrom- bidium sanremense Oudms. Metaparasitus soboles Oudms. Deze soort, beschreven in Zool. Anz. v. 27, n° 20 — 21, p. 655, Juni 1904 en Abh. Nat. Ver. Bremen, v. 18, p. 236, Maart 1905, is volgens Berlese = Gamasolaelaps aurantiacus Berlese, (in: Redia, v. 1, p. 241, Dec. 1903). Berlese had de welwillendheid, mij zijne exemplaren ter confrontatie te zenden. Ik moet hem gelijk geven, doch handhaaf mijne meening, dat de cf genitaalopening in het scutum sternale ligt, niet, zooals Berlese (in: Redia, vol. 3, p. 100, fig. 13 B) afbeeldt, vóór dit schild. Erythraeus froggatti nov. sp. Larva. Habitus als die van plialangioides. Rugschildje met zes dikke, behaarde haren. Palpklauw diep gespleten. Op Podacanthus wilkinsoni (Orthoptera, Phasmidae) en op »crimson wood mite« (Thrombidiidae), Nieuw-Zuid-Wales, W. W. Froggatt; collectie Berlese. Erythraeus singularis nov. sp. Larva. Habitus als die van plialangioides. Rugschildje met zes dikke, behaarde haren. Palpklauw distaal voor ± 1/i gespleten. Onder steenen, Wageningen, Oudemans. Achorolophus longicollis nov. sp. Larva. Lijf als dat van ignotus enz. Do vorm van den kop 32 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. doet daarentegen aan dien van Cheletes denken, steekt vrij naar voren. Aan den palptarsus bevinden zich twee haren, die min of meer op de »kammen« van Cheletes lijken. Onder gras op een Saliv te Sn eek. Sleutel voor het deter mineeren der tot dusver beschreven larven der Erythraeidae. A. Ein medianes Rückenschildchen, mit zwei Paaren Pseudo- stigmata. Jederseits ein Auge. B. Rückenschildchen mit 6 oder 8 dicken behaarten Haaren. Mandibeln mit stark gebogener Kralle. Galea dorsal mit einem Paare Haare. Hypostom ventral mit zwei Paaren Haare. Palpkralle gespalten. Coxae II und III je mit zwei Haaren. Erythraeus Latr. 1806. Type phalangioides de Geer. C. Rückenschildchen fast viereckig, mit 8 dicken behaarten Haaren. Ueber die Galea keine nach vorne gerichteten Fortsätze der Mandibeln. Fusstarsen mit zwei gleichen Krallen und Pulvillum. (Beschreibung nach Berlese's Prostigmata, tab. X). E. phalcnigioides de Geer. CC. Rückenschildchen fast dreieckig mit 6 dicken behaar- ten Haaren. Ueber die Galea zwei nach vorne gerich- tete Fortsätze der Mandibeln. Fusstarsen mit zwei ungleichen Krallen und Pulvillum. D. Mandibularfortsätze konvergirend, spitz. Galea mit hyaliner runder Membran. Palpkralle nur wenig ge- spalten. Fusskrallen sehr ungleich. E. singularis Oudms. DD. Mandibularfortsätze ein wenig divergirend, breit. Galea ohne hyaline Membran. Palpkralle tief gespal- ten. Fusskrallen weniger ungleich. E. froggatti Oudms. BB. Rückenschildchen fast dreieckig, mit 4 behaarten Haaren. Coxae II je mit einem Haare. Aehorolophus Berlese 1891. Type nemorum C. L. Koch. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 33 C. Rücken schildchen mit 4 langen dünnen behaarten Haa- ren. Mandibeln tuit stark gebogener Kralle. Galea dorsal ohne Haare. Hypostom ventral mit vier Paaren Haare, wovon ein Paar hinter den Palpen. Zwei Palpkrallen. Palpen am vorderen Drittel des Hypostoms eingelenkt, Cheletes-avtig. Coxae III je mit einem Haare. Drei Fusskrallen, die seitlichen mit pulvillumähnlichem Haare. A. longicollis Oudms. CC. Rückenschildchen mit 4 kurzen dicken behaarten Haaren. Mandibeln gerade, ohne Kralle. Eine einfache Palpkralle. Palpen am hinteren Drittel des Hypostoms eingelenkt. Zwei ungleiche F'usskrallen mit Pulvillum. D. Rückenschildchen ohne Crista-nachahmende Figuren. E. Mandibeln nach vorne allmählig sich verschmä- lernd. Galea dorsal ohne Haare. Hypostom ventral * mit einem Paare Haare. Coxae III je mit einem Haare. A. ignotus Oudms. (ist wahrscheinlich die Larve der Art nemorum). EE. Mandibeln nach vorne plötzlich sich verschmälernd. F. Galea dorsal mit einem Paare Haare. Hypostom ventral mit einem Paare Haare. Coxae III unbehaart. A. stieglmayri Oudms. FF. Galea dorsal ohne Haare. Hypostom ventral mit drei Paaren Haare. Coxae III je mit einem Haare. A. lomani Oudms. DD. Rückenschildchen mit Crista-nachahmenden Figuren. Coxae III je mit einem Haare. A. debeaufovti Oudms. AA. Kein medianes Rückenschildchen, sondern eine Crista metopica, mit zwei Paaren Pseudostigmata ; dabei keine anderen Haare. Jederseits ein Auge. Mandibeln mit stark gebogener Kralle. Galea dorsal ohne Haare. Hypostom ventral mit 1 oder 2 Paaren Haare. Palpkralle einfach. Drei Fusskrallen ; die mittlere länger und feiner als die 34 ENTOMOLOGISCHE BEEICHTEN. seitlichen. Belaustium von Heyden 1826. Type murorum Hermann. (Beschreibung nach Berlese's Piostigmata, tab. XL). A. C. Oudemans. COLEOPTERA verzameld in de omstreken van Maastricht en Valkenburg Juni 1909 (gedetermineerd door Jhr. Dr. Ed. Everts). Ie L ij s t. Carabus auratus L. » monilis F. type. » » var. consitus Pnz. » nemoralis Müll. ab. c. nigrescens Letzn. Notiophilus palustris Dfts. Bembidium dentellum Thunbg. » tibiale Dfts. » ustulatum L. » nitididum Mrsh. Ocys harpaloides Serv. Calathus fuscipes Goeze ab. c. frigidus F. Agonum sexpunctatum L. » mfdleri Hrbst. lierostichus oblong opunctatus F. Stornis punctatus Panz. Amara tricuspidata Dej. » plebeja Gylh. » similata Gylh. » ovata F. Amara familiaris Dfts. » anthobia Villa » lucida Dfts. » bifrons Gylh. » aidica Panz. Callistus lunatus F. Brychius elevatus Panz. Hydroporus sa7imarkii Sahlb. Orectochilus villosus Müll. Aleochara ruficornis Grav. » bilineata Gylh. » lanuginosa Grav. » mycetophaga Kr. ■» bipunctata Oliv. » curtula Goeze Oxypoda lividipennis Mannh. » opaca Grav. » longiuscula Grav. » umbrata Gylh. » sericea Heer l.st'hnoglossa prolira Grav. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 35 Phloeopora reptans Grav. » corticalis Grav. Myrmedonia limbata Payk. Callicerus obscurus Grav. Atheta pygmaea Grav. » parva Sahlb. » laevana Muls. & Rey. » cadaverina Ch. Bris. » contristata Ks. faun. nov. sp. » oblonga Er. » nitidida Kr. » castanoptera Mannh. » aquatica Ths. » euryptera Steph. » triangulum Kr. » trinotata Kr. » crassicornis F. » xanthopus Ths. » nigritula Grav. » divisa Mark » coriaria Kr. » gagatina Baudi » oblita Er. » amicula Steph. » palustris Ksw. » nigella Er. » aequata Er. » elongatula Grav. » gregaria Er. Gnypeta carbonaria Mannh. Falagria thoracica Curt. » obscura Grav. Autalia ricularis Grav. Bolitochara lunulata Payk. » bella Mark Homalota plana Gylh. Placusa tachyporoides Waltl. Oligota sp. (waarschijnlijkin/Zafa Mannh.). Habrocerus capillaricomis Grav. Tachinus marginellus F. » humer alis Grav. Tachyporus pusillus Grav. Commis bipunctatus Grav. » pedicularius Grav. » pubescens Payk. Mycetoporus splendidus Grav. Quedius lateralis Grav. » fulgidus Er. » mesomelinus Mrsh. » cinctus Payk. » tristis Grav. » semiaeneus Steph. » attenuatus Gylh. Staphylinus caesareus Cederh. » similis F. » ophthalmicus Scop. » brunnipes F. Philonthus chalceus Steph. » aeneus Rossi. » addendus Sharp » carbonarius Gylh. » fuscipennis Mannh. » ebeninus Grav. » astutus Er. 36 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Othius punctulatus Goeze. » myrmecophilus Ksw. Lathrobium brunnipes F. Stilicus rufipes Germ. Astenus angustatus Payk. Stemm biguttatus L. » guttula Müll. » bimacnlatus Gylh. » fossulatus Er. » clavicornis Scop. » providus Er. » pusillus Stepli. » circularis Grav. » bifoveolatus Gylh. » ßavipes Stepli. » erichsonii Rye » brunnipes Steph. » latifrons Er. » tar salis Ljungh. » similis Hrbst. ßledius atricapillus Germ. Platystethus cornutus Grav. » are?iarius Fourcr. O.vytelus laqueatus Mrsh. » inustus Grav. » scidpturatus Grav. » nitidulus Grav. » complanatus Er. Haploderus caelatus Grav. Trogophloeus Anularis Mots. » sp. (waarschijnlijk halophilus Ksw.) Irogophloeus corticinus Grav. Syutomium aeneum Müll. Phloeocharis subtilissima Maunh. Anthophagus abbreviatus F. Lesteva punctata Er. Pldoeonomus pla?ius Payk. Omalium caesum Grav. Phyllodrepa ioptera Steph. Anthobium rectangulum Fauv. Proteinus ovalis Steph. » clavicornis Steph. Megarihrus depressus Payk. » hemipterus 111. Micropeplus porcatus Payk. Bythinus curtisii Leach Pselaphus heisei Herbst Cephennium thoracicum Müll. Neuraphes elongatulus Müll. & Kunze. Neuraphes longüollis Mrts. Cholera cisteloides Fröhl. Nargus velox Spence » anisotomoides Spence Sciodrepa alpina Gylh. » fumata Spence » toatsoni Spence Catops picipes F. * fuscus Panz. » ajßinis Steph. » chrysomeloides Panz. Ptomaphagus sericeus Panz. Anisotoma calcarata Er. Colenis dentipes Gylh. Clambus minutus St. ENTOMOLOGfSCHE BERICHTEN. 37 Clambus armadillo de G. Orthoperus brunnipes Gylh. Ptenidium evanescens Marsh Trkkopteryx intermedia Gillin. » fascicularis Herbst » atomaria de G. Scaphisoma agaricinum L. » assimile Er. Hister unieolor L. » ventralis Marsh » carbonarius Hoffra. Paromalus ßavicornü Herbst Cercus pedicularius L. » rufilabris Latr. Brashypterus gravidus 111. » linariae Steph. » glaber Newni. » fulvipes Er. Carpophilus hemipterus L. ab. c. 4-signatusÏÏY. faun. nov. s p. Epuraea melina Er. » abietina J. Sahlb. » obsoleta F. Omosita colon L. » discoidea F. Meligetkes lumbaris St. » subrugosus Gylh. » corvinus Er. faun. nov. s p. Meligetkes brac/nalis Er. » picipes St. » brunnicornis St. » obscurus Er. Meligetkes coracinus St. » coendeovirens Forst. » morosus Er. » tristis St. faun. nov. spec. Meligetkes planiuseulus Heer » e.vt'fo's St. Cychramus luteus F. cT g. Cryptarcka strigata F. Rhizopkagusparallelocollis Gy lh . » bipustalatiis F. Antkeropkagus pallens Oliv. Cryptopkagus pallidus St. Atomaria fuscicollis Mannh. » pusilla Schönh. » apiealis Er. » terminata Comol. Epkistemus globosus Waltl., Er. » globulus Payk. Cerylon histeroides F. Enicmus transversus Oliv. Dasycerus sulcatus Brogn. f a u n. nov. s p. Corticaria elongata Gylh. Silvanus unidentatus F. Litargus bifasciatus F. Epilackna argus Fourcr. Coccinella 11-punctata L. Scymnus rubromaculatus Goeze Aidkrenus scropkulariae L. » verbasci L. Syncalypta setigera 111. » spinosa Rossi 38 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Ehnis volhnari Panz. Larcynia aenea Müll. » megeriei Dfts. Riolus mulsantii Kuw. Parnus auriculatus Panz. Cercyon ßavipes F. » lateralis Mrsh. » pygmaeus 111. D. L. Uyttenboogaaht. Vallen voor Coleoptera. Onderstaand volgen de resultaten van eenige bierpotten en vleeschpotten bij Valkenburg. De bierpotten zijn aangeduid met a. en b., de vleeschpotten met 1. en 2. De vallen werden geplaatst 20 Juni. 21 Juni. a. 1 Carabus nemoralis. b. 3 Abax striola. 1. Catops chrysomeloides, f uncus en afßnis, Sciodrepa alpina, fumata (groot aantal) watsoni (groot aantal) Homalium rivulare (groot aantal), diverse Philonthus en Atheta's, Ideine vliegenmaden in groot aantal. 2. als 1, bovendien 1 Carabus auratus en 2Necro- phorus mortuorum. 24 Juni (uitsluitend val 1 bezocht). 1. Catops- en Sciodrepa-soorten als boven, Staphy- liniden idem, bovendien 1 Silpha thoracica; Vliegen- maden beginnen de overhand te krijgen. 26 Juni. a. 3 Abax striola. b. 2 Carabus monilis, 3 Abax striola, 2 Abax parallelus. 1. Sciodrepa fumata en watsoni, doch slechts in gering aantal, Philonthus splendens in aantal, 3 Aleochara curtula. Homalium en Atheta's nagenoeg verdwenen. ENTOMOLOGTSCHE BERICHTEN. 30 2. Als val 1, doch bovendien Silpha thoracica in o-root aantal en 2 Carabus auratus. 29 Juni. a. 2 Carabus auratus, 2 Carabus monilis, 1 Cryp tarcha strigata, 3 Epuraea obsoleta en eenige Atheta's. b. 2 Aba.v striola en een aantal Atheta's en Oxytelus. 1. Niets dan vliegenmaden. 2. 1 Necrophorusmortuorum; 1 Neeropliorus vespillo. 1 Carabus monilis, 2 Silpha tho.acica. Eenige Catops en Philonthus. Gedurende den tijd van observatie vielen dagelijks regenbuien. Na 29 Juni werden de regens zoo hevig, dat de vallen vol water liepen en verdere waarnemingen onmogelijk werden. Vallen a en 1 waren geplaatst op de hoogvlakte, vallen b en 2 in het dal. D. L. Uyttenboogaart. Coleoptera, bij Putten (G.) in bierpotten gevangen VI. Carabus catenulatus Scop. 31 ex. Cychrus rostratus L. 5 » Calathus erratus Sahlb. 1 » » piceus Mrsh. 4 » Aba.v ater Villers 19 » Amara consularis Dfts. 1 » Astilbus canaliculatus F. 1 » Atheta gayatina Baudi 1 » Quedius lateralis Grav. 1 » Staphylinus eompressus Mrsh. 3 » Omalium rivulare Payk. 4 » » caesum Grav. ' 1 » 40 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. N argus velox Spence Necrophorus vespilloides Hrbst. Aphodius sordidus F. Geotrupes sylvaticas Panz. Strophosomus rufipes Steph. Anthonomus rubi Hrbst. 1 ex 1 » 1 » 1 » 4 » 1 » D. Mac Gillavry. BOEKAANKONDIG1NG. Fauna Germanica. Die Käfer des Deutschen Reiches. Nach der analytischen Methode bearbeitet von Edmond Reitter. IL Band. K. G. Lutz' Verlag. Stuttgart 19 0 8. (Schrif- ten des Deutschen Lehrervereins für Naturkunde. XXIV. Bau d). Nauwelijks was in 1908 het le deel van dit werk versehenen of reeds nu heeft de gevierde schrijver het 2e deel voltooid. Terwijl het Ie deel 248 bldz. telt, is het 2e deel 392 bldz. rijk en omvat drie >Familienreihen« van de Polyphaga, ni. de Staphylinoidea (waartoe o.a. behoort de Fam. der Staphylinidae, het struikelblok, niet alleen der meeste verzamelaars, maar zelfs ook van vele veteranen op coleopterologisch gebied), de Lamellicornia en de Palpicornia. Dit lijvige werk is van 70 tekst-figuren voorzien en evenals het Ie deel met 40 uitmuntend gekleurde platen geïllustreerd. De uitvoering is wederom uit- stekend en thans het papier van betere qualiteit. Mogen wij hopen, dat ook de volgende gedeelten zoo spoedig op elkaar zullen volgen. Ook is mijn wensch, dat vele onzer coleoptero- logen met dit praktische werk zullen kennis maken. Ed. Everts. ENTOMOLOGISCH R BERICHTEN. 41 BIBLIOTHEEK. Aankoopen. Pic, M., Matériaux pour servir à l'étude des Longicornes. Saint-Amand 1891-1908. Cahier 1-7 (Afl. 1). 8°. Scheukling, S., Coleopterorum Catalogus. Afl. 2. Borchmann, Nilionidae, Othniidae, Aegialitidae, Pelriidae, Lagriidae. Gescheuken. Van de schrijvers : Gadeau de Kerville, H., Voyage zoologique en Khroumirie (Tunisie). Paris 1908. Met krt. en plu. 8°. Bemmelen, W. van, E. R. Jacobson e.a., De opneming van de Krakatau-groep in 1008. Batavia 1909. Met krt. en pin. 8°. Schouteden, H., Hémiptères, fam. Pentatomidae. Met gekl. pin. 1909. fol. Extr. Faune Ent. Afr. trop. Aurivillius, C, Cerambyciden. 1908. 4°. Extr. Schnitze, Forsch. S. Afrika. , Coleoptera. Cerambycidae. 1908. Met fig. 4°. Extr. W. Erg. Schw. Exp. Aurivillius, C, Lepidoptera, Rhopalocera und Heterocera (Pars I) von Madagascar, den Comoren und den Tnseln Ostafrikas. Met gekl. pl. 1909. 4P. Extr. Voeltzkow, O. Afrika. Een reeks separata van de volgende schrijvers : Griffini, Plateau, Snodgrass, Cockerell, Wilson, Bentenmüller, Kearfott, Busck, Dyar. Smith, Rehn, Kohl, Reitter, von Heyden, Aurivillius, de Man. Van het »British Museum«. Waterhouse, C. O., A guide to the exhibited series of Insects. Met pin. en fig. 1908. 8". C. L. Retjvens. V L UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMDLOGISCHE VEREENIGING Nrt. 52. DEEL III. 1 Maart 1910. INHOUD: Dr. D. Mac Gillavry, Aanteekeningen over Rhynchota Homoptera I. — Dr. D. Mac Gillavry, Rhynehota Heteróptera, gevangen in het Westelijke Mid- dellandsche-Zee-gebied. — Dr. A. C. Oudemans, Acarolo- gische Aanteekeningen XXXI. — Dr. A. C. Oudemans, Aanteekeningen over Suctoria XVI. - — C. A. L. Smits van Bürgst, De nonvlinderplaag. — H. Schmitz S. J., Een merkwaardig Strepsipteron. — Mr. D. L. Uyttenboogaart, Coleoptera verzameld in de omstreken van Maastricht en Valkenburg, Juni 1909 (gedetermineerd door Jhr. Dr. Ed. Everts), 2e Lijst. — Jhr. Dr. Ed. Everts, Boekaan- kondiging (J. Sehilsky, Systematisches Verzeichnis der Käfer Deutschlands und Deutsch-Oesterreichs). — Dr. C. L. Reuvens, Bibliotheek. Aanteekeningen over Rhynchota Homoptera I. Na het vijftal Cicadologische Aanteekeningen van Bierman, gepubliceerd in deel II van deze Entomologische Berichten, zijn door Bierman en door anderen vele nieuwe vondsten op dit gebied gedaan. Ik stel mij voor het door Bierman aangevangen werk voort te zetten, en in de eerste plaats het voor onze fauna belang- rijke van tijd tot tijd te publiceeren, daarbij beginnende met het vermelden der voor de fauna nieuwe species. JUL tf« l^iO 4;- „„ I M..^o\\^' 44 BNTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Vooraf moet ik echter opmerken, dat drie der door Bierman als nieuw opgegeven soorten n.l. Chloriona prasinula Fieb. (Ent. Ber. No. 34, p. 165), Idiocerus herrichii Kb. (Ent. Ber. No. 30, p. 114) en Bythoscopus rufuscutus Fieb. (Ent. Ber. No. 34, p. 165) reeds vroeger als nieuw voor de fauna waren opo-egeven door Fokker, die deze soorten benevens Civius simplex H. S. en Cicadula 7-notata Fall, vermeldt in Deel 42 van het Tijdschrift voor Entomologie, pag. 36. Ook zijn verscheidene soorten, indertijd door Snellen van Vollenhoven gepubliceerd in het Tijdschr. v. Ent. Deel 22, pag. XI en door Fokker niet opgenomen in zijn lijst (I.e. Deel 34, p. 378), door Bierman definitief tot de Nederlandsche fauna gebracht. Dit zijn de volgende soorten, waarbij het nummer der Ent. Ber., waarin zij door Bierman zijn gepubliceerd, telkens tus- schen haakjes vermeld wordt. Dicraneura citrinella Zett. (34). Typhlocyba Scutellaria H. S. (30). » cimenta H. S. (38). Euptery.v germari Zett. (34). » stellulata Burm. (38). Terwijl in 1891 door Fokker 146 soorten waren bekend gemaakt, waaraan hij, zooals bovengezegd, 5 toevoegde in 1900, werden door Bierman 25 soorten vermeld, waarvan er dus 3 moeten vervallen. Het totale aantal was derhalve 173. Aan dit aantal kan ik nu een tiental toevoegen, waardoor het getal Nederlandsche Homoptera tot 183 klimt. *Àsiraca clavieornis Latr. Z. Limburg, 6, Uyttenboogaart, een 9. *Eurysa lineaia Perris. Pietersberg, 6, Mc G., een cT. * Idiocerus scurra Germ. Amsterdam, 10, Koornneef, twee 99. entomolooischh: berichten. 45 *Errhomenu& bra chy pterin Fieb. Pietersberg, 6, 7, Mc G. Het eerste exemplaar werd door mij reeds vermeld op de Wintervergadering, Jan. 1908, pag. XIX. Het tweede werd rnira een jaar later terzelfder plaatse gevangen en was eveneens manlijk. *Deltocephalus socialis Flor. Maastricht, 6, Mc G., een , nog door Bierman gede- termineerd. * Athysanus ocellaris Leth. Hilversum, 7, Mc G., een ç. *Athy$anus sordidus Zett. Arnhem, 7, Bierman (1 brachypteer cT, 1 macropteer ^), Z. Limburg, 6, Uyttenb. (1 macropteer cT), Gulpen, 7, Mc G. (1 ç, dekschilden iets verkort). * Thamnotettix abietinus Fall. Oldenzaal, 7, de Meijere, een ç. * Thamnotettix dUutior Kb. Hilversum,. 7, Mc G., een $, Bussuni, 7, Koornueef, een ç. Bovendien bezit ik eenige exemplaren door Bierman te Arnhem, 6, gevangen, waarvan ik nog niet zeker durf zeggen, of zij tot deze soort dan wel tot Th. subfusculus Fall, behooren. *Zyf/ina hyperici H. S. Hilversum, 7, Mc G. een wijfje, waarvan de determinatie eveneens door Bierman werd verricht. D. Mac Gillavry. 46 EXTOMOLOG ISCHE BERICHTEN. Rhynchota Heteroptera gevangen in het Westelijke Middellandsche-Zee-gebied. De heer Dr. H. J. Veth was zoo vriendelijk mij ten geschenke te o-even de Rhynchoten, door hem gevangen tijdens zijn reis in het voorjaar 1909 naar Sicilië, Tunis en Algiers. Het zijn de navolgende soorten : Pentatomidae. Graphosoma lineatum L. var.ßavipes Am. 1 ex. Algeria, Alger. Macroscytus brunneus F. 1 ex. Sicilia, Taormina, 3. Sekirus dubius Scop. forma melanoptera H. S. 1 ex. Tunis, 3. Ochetostethus nanus H. S. 1 ex. Algeria, Alger. Nezara heegqri Fieb. l*ex. Algeria, Mascara. Raphigaster grisea Fieb. 1 ex. Algeria, Ham. R'hira. Halcogaster fibulata Germ. 1 ex. Algeria, Ham. R'hira. Coreidae. Enoplops bos Dohrn (cornutus Mis.) 1 ex. Algeria, Ham. R'hira. Lygaeidae. Lygaeus mi/if, iris F. 2 ex. Sicilia, Girgenti 2, Palermo 2. » punctatoguttatus F. 3 ex. Algeria, Ham. Meskoutine. Heterogaster urticae F. 1 ex. Algeria, Alger. » ? spec. ? 5 ex. Sicilia, Palermo 2. Plinthisw putoni Horv. 1 ex. Algeria, Ham. Meskoutine. Pachymerüs rolandri L. 1 ex. Algeria, Mascara. Pyrrhocoris aegyptius L. 1 ex. Sicilia, (lirgenti 2. Phymatidae. Phymata monstrosa F. 1 ex. Algeria, Ham. R'hira. Tingitidae. Monanthia {Tropidochild) kiesenwetteri (villosa Costa) 1 ex. Algeria, Tlemun. Anthocoridae. Triphleps spec? (an niger Wolff?) 1 ex. Sicilia, Palermo 2. D. Mac Gillavry. ENTOMOLOGTSCHK BEEICHTEN. 47 Acarologische Aanteekeningen XXXI. Allothrombium neapolitanum nov. sp. Larva. Lengte 300 — 670 ß. — Kleur rood. — Gedaante, indien nuchter: up de hoogte der oogen geschou- derd, meer naar achteren bij elk schildje kussenvormig opge- blazen ; indien volgezogen : elliptisch. Verschilt van Allothr. fuliginosum Herm. in de volgende kenmerken : De pseudostig- mataalharen zijn lang, dun en in de distale helft fijn behaard. Het voorste der mediane rugschildjes heeft een accolade-vorrnige achterkant, met de spits naar achteren. De haren op de coxae zijn alle fijner. De schildjes aan de buikzijde /ijn alle kleiner. De binnenklauw aan poot III ontbreekt. — Op Phalangium, Portici, Berlese. Microthrombidium r u s s i c u m en muscae. In 1902 (Ent. Ber. v. 1. n. 7. p. 43) beschreef ik eene larve, naar een beschadigd exemplaar, onder den naam russicum, en in 1906 (Ent. Ber. v. 2. p. 43) eene andere, die daarvan m. i. belangrijk afweek, onder den naam muscae. De heer H. Schmitz S. J. zond mij nu 85 exemplaren, allen door hem op een Plecotus auritus L. gevonden. Aanvankelijk meende ik weer met eene nieuwe soort te doen te hebben, doch hoe meer exemplaren ik onderzocht, destemeer overeenkomsten vond ik, die russicum en muscae gemeen hadden. Ik ben thans ervan overtuigd, dat russicum en muscae dezelfde soort zijn. Wijziging van den sleutel tot het bestemmen der Th ro m bidiidae, zie Ent. Ber. v. 3. p. 29. CC. Palptarsus keulenförmig. D. Prosorna grossenteils frei; Augenpaare sitzend; Hinter- 48 ENTOMOLOG ISCHE BERICHTEN. äugen weniger entwickelt; Palptibia mit zwei Krallen, ev. mit weiterer Bewaffnung ; Crista metopica mit Areola hinten. E. Crista metopica mit einem Paare Pseudostigmata. Microthrombidium Haller 1882. EE. Crista metopica mit zwei Paareu Pseudostigmata. Euthrombidium Verdun 1909. DD. Prosoma grossenteils vom Metasoma gedeckt; Augen- paare gestielt ; Hinteraugen deutlich ; Palptibia mit nur einer Kralle, ohne weitere Bewaffnung. E. Crista metopica mit Areola in ihrer Mitte; Meta- soma hinten abgerundet. F. Ohne Peritrema; ohne Pulvillum; Dinothrombium nov. gen. type tinctorium L. FF. Mit Peritrema; mit Pulvillum. Ällothrombium Berlese 1903. EE. Crista metopica mit Areola vorn ; Metasoma hinten eingekerbt; mit Peritrema; ohne Pulvillum. Thrombidium Fabr. 1775. Achorolophus gracilipes nov. sp. Larva. Gelijkt op A. stieglmayri Oudnis. ; onderscheidt zich ervan o. a. door de langere pooten, de langere staafvormige bebaarde haren en het niet-zwarte haar dorsaal van de tibia der palpen. — Op Cynorta sp. (Opiliouide), Saramacca-Expeditie, Dr. J. 0. C. Loman. H a u p t m a n n i a nov. gen. (A. Hauptman schreef 1650, 1657 verscheidene medische werken, voornamelijk over huidziekten. Hij is de eerste, die de Acarus siro, de schurftniijt, afbeeldt). Maar hem wil ik een ENTOMOT.OmSOTIF, BRKTOHTEN. 49 nieuw genus noemen van Erythraeiden-larxen, waarvan de palpen Cheletes-achtig gevormd zijn. — Type Achorolophus longicoUis Oudms. (zie vorige »Berichten«). Bochartia nov. gen. (S. Bochart schreef in 1663 zijn »Hierozoicon«, en behan- delt in vol. 2, Pars 2, Lib. 4, Cap. 18 de »ciro, pedicellus of acarus«, d.i. de Acarus siro of schurftmijt). — Naar hem wil ik een nieuw genus van Erythraeiden-laryen noemen, waarbij het schildje breeder dan lang is en de oogen dubbel, evenals bij de larven van Thrombidiidae. Bochartia kuyperi nov. sp. L a r v a. Duidelijke afscheiding tusschen pro- en metasoma. Schildje naast de achterste pseudostigmata ingesneden. Pseudo- stigmaal haren lang, rijn, in de distale helft uiterst fijn behaard. Op den rug ongeveer 7 dwarsrijen van 4 dikke dicbtbehaarde haren. Coxae met 1 haar. Galea ventraal van franje voorzien. Palpklauw gespleten. Mandibels met kromme klauw. — Op Aphis sp., De Bilt, VUT, 1902, H. P. Kuyper. Stigmaeus kerniesinus CL. Koch. Tot de beschrijvingen, die hiervan reeds gegeven zijn, kan ik nog toevoegen, dat de geheele rug door twee schilden ge- dekt is, dat het achterschild over het voorschild grijpt en aan de buikzijde omgeslagen is ; dat er 4 smalle schilden zijn, die de coxaalparen aan hunne mediane en gedeeltelijk ook aan hunne voorzijde omvatten ; dat er ook een genitoanaalschild is, waarin de genitaal- en anaalopening liggen ; en dat deze iu elkanders verlengde liggen. 50 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Hypopus tarsispinus nov. sp. In een preparaat van Berlese, mij welwillend door hem afgestaan, bevonden zich 5 exemplaren van eenen mij onbekenden hypopusvorm, zeer naverwant aan dien van Hypopus spinitarsus Herni ; daarom gaf ik er bovenstaanden naam aan. Hij onder- scheidt zich van de bekende soort in de volgende kenmerken : Ie de voorranden van pro- en mesosoma loopen bijna parallel ; het prosoma is dus breed bandvormig, niet driehoekig; 2e er zijn geen vertex-haren ; 3e het hypostoom is lang en draagt slechts 2 terminale lange haren ; 4e niet alleen zijn de pooten slanker, maar ook de haren, borstels en reukkolven erop zijn langer. — In rot hout; Florence. A n o e t u s d i o n y c h u s nov. sp. Van den heer H. Schmitz S. J. ontving ik een hypopusvorm, op Plecotus auritus L. gevonden. Deze hypopus is zeer naver- want aan A. mitscarum L. ; verschilt daarvan o. a. in de volgende kenmerken: het lichaam is achter breeder; de haren erop zijn korte borstels; de voorpooten betrekkelijk langer, de achter- pooten betrekkelijk korter ; het hypostoom heeft twee lange en twee korte eindharen, geen middelbaren; de kleine zuignappen staan dichter bij den anus; de achterrand van het lichaam met 4, niet met 6 haren. Pro talges Trouessart et Mégnin en Hartingia Oudms. Teouessaiit en Mégnin noemen in Compt. Rend. Ac. Sc. Paris v. 97. p. 1320, 1883, een nieuw genus Protalges; de achterpooten zijn verdikt, geen soort wordt genoemd, geen type aangegeven. — Dezelfden geven in Bull. Soc. Étud. Sc. Angers, v. 12. p. 138, 139, 1883 (Januari 1884!) een deter- ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 51 mineertabel, die het nieuwe genus beter definieert; eveneens zonder vermelding van soorten, of type, — Canestrixi neemt het genus ook op in zijn Prospetto d. Acarofauna It. v. 2. p. 244, 247, 1886. De eenige en tevens meest gewone soort, door hem genoemd, is attenaatus Buchh. We kunnen deze der- halve gerustelijk als type aannemen. Ik heb juist deze soort gevonden op Athene noctua L. en bevonden, dat er geen vertex-haren zijn, en dat ook in alle andere opzichten het genus Protalges Tr. et Mégn. 188H identiek is aan Hartingia Oudms. 1898, type stellaris Buchh. Dit laatste genus valt dus als synoniem weg. A. C. Oudemans. Aanteekeningen over Suctoria XVI. Chaetopsylla glo biceps, trichosa en kohauti. Door den heer Adolf Dampf uit Koningsberg werd mij ge- vraagd of Chaetopsylla globiceps Tasch., voorkomend in het Museum voor Natuurlijke Historie te Leiden, en door mij als zoodanig gedetermineerd, niet trichosa Kohaut was, daar zij op een das (Meles taxus) gevonden was. — Ik verzocht Dr. Jentink mij de soort nog ecus ter revisie te zenden. Ik bevond toen, dat ik goed gedetermineerd had : het is globiceps Tasch. — Doch tevens ontdekte ik, dat trichosa Kohaut = globiceps Tasch. Men behoeft slechts de figuren, benevens die van Wahlgren met elkaar te vergelijken, om mijne bewering gestaafd te zien. -- De heer Adolf Dampf had, toen ik hem een en ander mededeelde, nog de welwillendheid mij een afschrift te sturen van de beschrijving van trichosa door Wagner in Hor. Soc. Ent. Ross. v. 37. p. 457. De heele beschrijving past precies 52 ENTOMOLOGISCH K BERICHTEN. op mijn globiceps. — Voor ChaMopsylla globieeps Kohaut 1903, non Tasch. 1880, stel ik voor den soortnaam kohauti nov. nom. P u 1 e x m a r t i s. De Puliciden van Bouche' herziende, kom ik tot de slotsom, dat zijn Pulex martis (non P. martis Öchönherr 1811) niets anders is dan Spilopsyllus cuniculi Dale. A. C. OUDEMANS. De nonvlinderplaag. Hoewel in den zomer van het jaar 1908 het aantal nonrupseu en nonpoppen onder Alphen, door parasitaire insecten aan- getast, vrij aanzienlijk was (29 %) en terecht kon worden verwacht, dat de parasieten in het volgend jaar aan de plaag een einde zouden maken, is in 1909 eene ziekte de parasieten vóór geweest. Eene zeer bekende ziekte, welke vooral na kille regendagen epidemisch optreedt en groote verwoestingen onder de rupsen aanricht, is de in Duitschland onder den naam van »Flacherie« of »Schlaffsucht« of ook wel onder dien van »Wipfelkrank- heit« bekende infectieziekte. Deze ziekte wordt teweeggebracht door uiterst kleine zwammen, behoorende tot de Orde der »Splijtzwammen« of Bacteriën (Schizomycetes), welke met het voedsel in het lichaam geraken, waar zij zich onder gunstige omstandigheden door deeling snel vermeerderen. Een der ken- merken van deze ziekte is het eigenaardige verschijnsel, dat de aangetaste rupsen naar de kronen der boomen trekken en zich daar aan de spitsen van top en twijgen in dichte massa's opeenhoopen, een knotsvormigen kluwen vormend (Wipfeln). ENTOMOIiOGrSCHE BERICHTEN. 58 In een later stadium der ziekte treedt algeheele verslapping van het lichaam in. Men ziet zulke slap geworden rupsen dan vaak stervende aan de twijgen hangen, slechts met de achter- pooten daaraan vastgehecht. Onderzoekingen hebben aange- toond, dat de onder den naam van »Schlaffsucht« bekende ziekte, welke soms de zijderupsen aantast en dergelijke ver- schijnselen vertoont, niet met de genoemde ziekte identiek is. Door deze ziekte aangetaste nonrupsen waren er onder Alphen en Tilburg in het voorjaar van 1909 in menigte te vinden. De groote sterfte onder de rupsen werd daar evenwel veroor- zaakt door eene ziekte, welke door tegenovergestelde verschijn- selen wordt gekenmerkt. Terwijl de »Schlaffsucht«, zouals de naam reeds aanduidt, zich openbaart door verslapping, zoo is het kenmerk van genoemde, tot dusverre nog onbeschreven ziekte, verschrompeling en verstijving van het lichaam. Zulke verschrompelde rupsen kon men van half Juni tot in Augustus 1909 in grooten getale dood onder de boomen vinden, terwijl er ook vele in schorsspleten en op andere beschutte plaatsen, zelfs tusscheu de naalden, te midden van het voedsel, werden aangetroffen. Deze ziekte vertoont de volgende symptomen : De eetlust der rupsen vermindert gaandeweg ; zij worden mat en traag, en de frissche kleur, alsook de teekeningen en de lichte vlekken verflauwen. Een en ander gaat gepaard met langzame verschrompeling en verstijving van het lichaam. Evenwel heeft de ziekte niet altijd den dood ten gevolge, maar leveren de aangetaste rupsen nooit gezonde vlinders van normale grootte. De kleur der zieke poppen is roodachtig. De rupsen, welke ik in de laatste dagen van Juni ontving (circa 200 stuks), vertoonden alle in meerdere of mindere mate de kenmerken dezer ziekte. Ongeveer 60 van de 100 rupsen stierven, terwijl die, welke in leven bleven en zich verpopten, slechts voor een klein deel (ongeveer 12°,0) vlinders leverden. 54 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. De overigen stierven tijdens het popstadium, of waren met de larven van parasietvliegen bezet. Onder welke omstandigheden genoemde ziekte ontstaat, ben ik niet in de gelegenheid geweest na te gaan. Ik vermoed evenwel, dat haar optreden het gevolg is geweest van de vele en gevoelige nachtvorsten, welke het voorjaar van 1909 hebben gekenmerkt. Onlangs had ik gelegenheid over deze ziekte met bekende specialiteiten op het gebied van »Forstinsektenkunde« van ge- dachte te wisselen. Prof. Wachtl te Weenen schijnt haar niet te kennen, Prof. Eckstein te Eberswalde daarentegen schrijft mij: »Die von Ihnen geschilderte Krankheit, welche »in einem allmähligen Zusammenschrumpfen der Raupe be- »steht, ist mir auch bekannt. Ich habe in denselben das Bac- »terium polyedricum nicht nachweisen können.« Opvallend groot was in 1909 in de aangetaste bosschen onder Alphen het aantal rupsen, dat met eieren van parasiet- vliegen belegd was. Van de ontvangen rupsen, welke voor een deel nog slechts half-volwassen waren, vertoonde meer dan de helft op de bovenzijde van het lichaam de bekende kleine, witte vliegeitjes, althans de schalen daarvan, want de larfjes (maden) hadden de eitjes reeds verlaten, toen ik de rupsen ontving. De vliegen, welke in Augustus uitkwamen, bleken alle te behooren tot de parasietvliegsoort Tachina larvarum L. In de bosschen onder Tilburg was het aantal met vliegeitjes belegde rupsen percentsgewijze nog veel grooter. De circa 200 nonpoppen, die mij 14 dagen later waren toegezonden, bleken een in evenredigheid nog grooter aantal vlieglavven te bevatten, dan de rupsen opleverden, en boven- dien ook nog met een aantal larven van sluip wespen bezet te zijn. Eerstgenoemde behoorden tot de soorten : Tachina Ian varum L. en Sarcopliaga aßnis Fall., terwijl uit de sluipwesplarven zich ontwikkelden de soorten : Punpla examinator F. en instigator ENTOMOLOG ISCHE BERICHTEN. 55 F. en Theronia atalantae Poda. Zooais bekend is, zijn de tot het genus Sarcophac/a behoorende soorten, vleeschvliegen genoemd, vivipaar, respectievelijk larvipaar, d. w. z. het moederdier legt geen eieren, maar brengt levende jongen (larven) voort, die op of even onder de huid van den hospes worden afgezet. Wat de generation van genoemde beide vliegsoorten betreft, zoo komen mijne waarnemingen overeen met die van Eckstein, Meves en Metzger. De vliegen van beide soorten komen name- lijk voor een deel reeds in Augustus uit, terwijl de overige in de cocons overwinteren en eerst in het volgend jaar te voorschijn komen. Die, welke reeds in Augustus uitkomen, kunnen nog in den loop van den zomer een tweede generatie hebben; bij sterke vermeerdering zal het hun evenwel niet altijd gelukken prooi te vinden. Of deze dieren ook overwin- teren en in het volgend voorjaar nog eens vliegen, tegelijk met hunne broers en zusters, welke dan eerst uitkomen, schijnt nog onbekend te zijn. Ik acht zulks niet onwaarschijn- lijk. Prof. Eckstein schrijft mij hieromtrent: »Ueber die »Generation der parasitischen Fliegen und Ichneumonen habe »ich auch schon viel nachgedacht. Ob Fliegen von August bis Mai (Juli?) leben können? Ich habe früher diese Tatsache »bezweifelt, ich glaube über jetzt dass es raöglijk ist.' Vol- gens den bekenden Dipteroloog Prof. Stein te Treptow a/R zijn er in de vrije natuur vliegsoorten, die stellig in den volkomen toestand overwinteren. Als voorbeeld wordt genoemd de vlieg- soort Chortophila vetula, welke hij gedurende de wintermaanden herhaalde malen heeft gevangen. Dat onze kamervlieg en Culex overwinteren is algemeen bekend. De imagines der najaars- generatiën van deze beide soorten leven minstens 6 maanden; evenwel zullen de parasietvliegen, welke in Augustus uitkomen en eerst in Juni en Juli van het volgend jaar hunne eieren of larven afzetten, minstens 10 maauden in leven moeten blijven. 56 ENTOMOLOGTSCHE BERICHTEN. Het is opmerkelijk, dat in de door den nonvlinder geteis- terde bosschen in Noord- Brabant niet wordt aangetroffen de vlieg: Parasetigena segregata Rond. eene vliegsoort, welke in Oostenrijk en Dnitscliland, en ook elders, bij nonvlinderplagen eene zeer belangrijke rol speelt. Volgens Wachtl is deze vlieg monophaag en heeft zij slechts één generatie per jaar. Tot dusverre is het mij niet gelukt ook maar één enkel exemplaar van deze soort uit nonpoppen uit het aangetaste gebied op te kweeken, hoewel zij, volgens Prof. de Meijere, ook in Neder- land wordt aangetroffen. In mijne kweekglaasjes zijn nog een aantal tonnetjes aanwezig, welke nog kunnen uitkomen. Ik betwijfel evenwel zeer of deze segregata bevatten. Wat nu het tijdstip van infectie betreft, ook op dit punt schijnen nog weinig onderzoekingen gedaan te zijn. Over het algemeen geschiedt dit vrij laat. De Tachininen schijnen de rupsen niet voor de tweede helft van Juni met eieren te beleggen, terwijl de vliegen van het genus Sarcophaga, alsook de genoemde drie sluipwespsoorten, zooals mij gebleken is, haar prooi stellig niet voor het einde van Juni infecteeren. Evenwel schijnt er een klein sluipwespje te zijn, genaamd Apanteles solitarius Rtz., behoorende tot de Braconiden, dat de rupsen reeds op zeer jeugdigen leeftijd aantast, en tusschen de bladeren of naalden verpopt in een elliptisch gevormd, geelachtig-wit, wollig coconnetje. Ik laat hier woordelijk volgen wat Metzger zegt aangaande bet infectietijdperk van Sarcophaga affirm : »Da nun unter im Zwinger entstandenen Puppen keine »einzige mit Larven von Sarcophaga besetzt war, dagegen »aber die am 7 Juli im Walde untersuchten zum grössren »Teil, so erscheint wohl die Schlussfolgerung gerechtfertigt, »dass Sarcophaga aßnis nicht die Raupen belegt, sondern nur »die Puppen und zwar höchst wahrscheinlich nur in statu »nascendi, wenn die Puppe eben aus der letzten Larvenhaut »hervorgegangen und noch weich und grün ist«. ENTOMOLOGISCH B BERICHTEN. 57 Ook heb ik opgemerkt, dat uit de in 1909 ontvangen poppen zich veel meer vleesch- dan parasietvliegen ontwikkelden. Wellicht bestaat er verband tusschen de sterke vermeerdering van aßnis en de straks genoemde ziekte, waaruit dan zal kunnen worden afgeleid, dat aßnis meer saprophyt dan parasiet is. Meves schrijft dienaangaande in het Zeitschrift für Forst- und Jagdwesen, jaarg. 1901, pag. 513 in verband met de nonvlinderplaag in Zweden 1898 tot 1901 : »Fliegenlarven »fand man zahlreich in Raupen und Puppen, jedoch darunter »nur selten Tachinen, meistens Fleischfliegen, welche letzteren »jedoch wohl nur schon erkrankte oder tote Raupen und »Puppen zu ihren Opfern erwählt hatten und deshalb ohne »Bedeutung für den Nonnenkampf sein möchten.« Van de straks genoemde drie sluipwespsoorten, welke zeer polyphaag zijn, verschijnen in den regel twee generatiëu in 't jaar en overwintert de laatste generatie in den poptoestand. Evenwel schijnt het voor te komen, dat van deze soorten voor- werpen, die zich ontwikkeld hebben uit poppen, welke eerst later in 't seizoen uitkomen, een generatie overslaan en in den volkomen toestand overwinteren. Onder de grootere sluip- wespsoorten : o.a. onder die, behoorende tot de genera: Ophion, Panisius en Opheltes, zijn er die slechts één generatie per jaar hebben en gewoonlijk als imago overwinteren. Ophion luteus L., Paniscus opaculus Thoms. en testaceus Holmgr. e. a. heb ik vaak midden in den winter omvangen. Volgens eene mededeeling van Prof. Schmiedeknecht vliegt in Thüringen Pimpla examinator niet voor het begin van Mei, terwijl mandator F. daar reeds in het begin van Maart op wilgenkatjes wordt aangetroffen. Laatstgenoemde Pimpla-sooxi, waarvan men kan aannemen, dat zij minstens in twee generatiën voorkomt, overwintert daar dus stellig als wesp. Uit het hier medegedeelde blijkt, dat de parasietvlieg Tachina larvarum, welke in de door den nonvlinder geteisterde bosschen 58 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. in Noord-Brabant in groote hoeveelheden werd aangetroffen, zoowel in één als in twee generation per jaar voorkomt. Het- zelfde geldt voor de vleeschvlieg Sarcophaga ajfinis, welke echter meer saprophyt dan parasiet schijnt te zijn, zoodat het twijfelachtig is, of deze soort van een ig nut is bij de bestrijding van den nonvlinder. Daarentegen is het vrij zeker, dat van de genoemde drie Pimplinen de exemplaren, welke zich uit non- poppen hebben ontwikkeld, die dus omstreeks Augustus uit- gekomen zijn, maar wegens gebrek aan prooi niet in de gele- genheid zijn geweest nog vóór den winter hunne eieren onder te brengen, zullen sterven zonder nakomelingen achter te laten. Bij massale vermeerdering zal er in den regel niet voldoende prooi voor een tweede generatie van sluipwespen aanwezig- zijn en zoo is het te verklaren, hoe het komt, dat de sluip- wespen maar zelden een belangrijke rol spelen bij de beteuge- ling van den nonvlinder. In den aanvang heb ik gezegd, dat slechts ongeveer 12% van de in observatie gehouden rupsen, vlinders leverden. De eerste kwamen den 14den Juli te voorschijn. Evenals de rupsen en poppen waren in 1909 ook de vlinders ziek. Alle vertoonden in meerdere of mindere mate verschijnselen van degeneratie, voornamelijk gekenmerkt door kleinheid en mismaaktheid, Non- vlinders van normale grootte waren in 1909 zeldzaam. Ook verslapping van het lichaam was bij de vlinders algemeen, vooral onder de wijfjes. Het was opvallend, dat de vlinders in slapte toenamen naar gelang dat ze in kleur de variëteit eremita naderden. Vooral onder de typisch zwarte exemplaren waren er vele, die uitermate week en slap waren, zoo zelfs. dat ze niet gespannen konden worden ; de vleugels scheurden in bij elke poging om ze met de spannaald te verplaatsen, daarbij hing het lichaam slap aan de naalden. Met het oog op de prognose voor 1910 is vau belang de omstandigheid, dat zoowel in de gevangenschap als in de vrije natuur weinig ENTOMOLOGISCHE BESICHTEN. 59 eieren werden gelegd. Paring heb ik in de gevangenschap maar tweemaal waargenomen. In mijn bezit bevinden zich eenige eieren van deze gedegenereerde vlinders afkomstig, welke rupsjes inhouden. Het is van belang om na ie gaan of, en zoo ja, in welke mate de ontaarding op de nakomelingen zal overgaan. Ik stel mij voor het in 1909 onder Alphen verzamelde materiaal tentoon te stellen op de in Juni 1910 te 's-Graven- hage te houden Biologische Tentoonstelling. Smits van Bürgst. Een merkwaardig Strepslpteron. De heer Karl Hofeneder S. J. zond vcor de bibliotheek der N. E. V. een overdruk van zijne publicatie: Mengenilla n. g. Chobautii n. sp. Eine neue Strepsiptere aus Nord-Afrika. Berichte des Naturw. med. Vereins Innsbruck XXXI Jahro-. 1910, 33—58, 2 Taf. Daarin wordt een door Dr. A. Chobaut in Algiers gevonden Strepsipteron c? beschreven, dat van alle thans bekende recente vormen afwijkt door het bezit van 5- ledige tarsen met duidelijke klauwen. De nieuwe soort komt in dit kenmerk overeen met het fossiele genus Mengea, maar is ook van dit genus onderscheiden in vele opzichten o.a. door 6-ledige sprieten en moet derhalve als type eener nieuwe familie Mengenillidae beschouwd worden. De gastheer is noo- onbekend, het eenig exemplaar werd 's nachts bij licht ge- vangen. Het vraagstuk naar de verwantschap der Strepsiptera met andere insectenorden wordt ook door deze vondst niet opgelost; sehr, deelt overigens de zienswijze van Handlirsch. die de Coleoptera en Strepsiptera als Coleopteroidea saam vat. H. Schmitz S. J. 60 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. COLEOPTERA verzameld in de omstreken van Maastricht en Valkenburg Juni 1909 (gedetermineerd door Jhr. Dr. Ed. Everts). 2e L ij s t. Cis oblongus Mellié Octotemnus glabriculus Gylh. Li/ctus unipunctatus Herbst Aphodius erraticus L. » subterraneus L. » fossor L. » granarius L. » ruf us Moll. » nitidulus F. » pusillus Herbst '» sticticus Panz. » prodromus Bralirri. » luridus F. ab. c. nigripes F. Copris lunaris L. cfç. Hoplia philanthus Füssl. Oxytkyrea funesta Poda Cetonia au rata L. Valgus hemipterus L. (Jnorimus nobilis L. Triehius rosaceus Voet Agrilus elongatus Herbst Throseus dermestoides L. Cardiophorus nigerrimus Er. Limoniits minutus L. Pheletes aeneoniger de G. Athous alpinus Redt. Athous haemorrhoidalis F. » vittatus F. » »ab.c.an<7wZamSteph. » > Ocskayi Ksw. » longicollis Oliv. » sputator L. » pallidnlus 111. Synaptus filiformis F. Adrastus nanus Herbst. Lampyris noctiluca L. cTç. Lamprohiza splendidula L. d*£. Phosphaenus hemipterusGeofir. guttalis Grav. » ervi Kirby Baris picicornis Mrsh. » viciae Payk. Oxy stoma pomonae F. » tenue Kirby » craccae L. » seniculum Kirby » ochropus Germ 9- » minimum Herbst Apion onopordi Kirby » curtirostre Germ. » rufirostre F. » affine Kirby » ononicola Bach. » violaceum Kirby » apricans Herbst Scolytus rugulosus Ratz. D . L. Uyttenboogaart BOEKAANKONDIG1NG. Systematisches Verzeichnis der Käfer Deutschlands und Deutsch=Oesterreichs. Mit besonde- rer Angabe der geographischen Verbrei- tung aller KH'erarten in diesem Faunen- gebiete, zugleich ein Käferverzeichnis der Mark Brandenburg. Herausgegeben von J. Schilsky. Stuttgart. Verlan von Strecker & Schröder. 1909. Oktav. 15 vel druk. Mark 5.50 ; gebonden Mark 6.50. De faunistische literatuur is wederom verrijkt met een uit- muntend werk, waarin de thans bekende Coleoptera van Duitschland en Duitsch-Oostenrijk in systematische volgorde opgesomd zijn. Vergelijkt men dezen catalogus van den, door zijne voortreffelijke besebrij vin gen in het door hem voort^e- 64 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. zette werk van Küster, Käfer Europas, gunstig bekenden schrijver, met dien in 1888 door hem onder denzelfden titel uitgegeven, dan bemerkt men eerst welke groote veranderingen in de systematiek en in de nomenclatuur hebben plaats gevonden. Sehr, bespreekt in zijne voorrede de quaestie der variëteiten en wijst op de thans in gebruik gekomen begrippen van subspecies, rassen, sub-variëteiten en aberraties (Kleur- en sculptuur-aberraties), waarbij intusschen nog vele tegenstrijdige opvattingen bestaan en, zooals Sehr, zoo juist uitdrukt: »Der Willkür ist jetzt leider ein grosser Spielraum gelassen«. Mij dunkt, dat de toepassingen als gevolg van willekeur of mis- schien wel als gevolg van »Geschmacksache« of »Meinung ohne Grund« bij de auteurs eveneens als oorzaak te beschouwen is, dat wij in eene soort van »perpetuum mobile« (?) zullen blijven verkeeren omtrent de opvatting van »goede« soort of variëteit (in algemeenen zin). Alle catalogi, die in volgende tijden in de plaats van de thans in gebruik zijnde zullen verschijnen, zullen ongetwijfeld wederom vele oudere, thans verworpen, opvattingen huldigen en evenzoovele thans als beter ingevoerde nieuwigheden als niet wenschelijk ver- werpen en zulks zoo vaak zonder zuiveren grondslag. Dezelfde willekeur bestaat m.i. ook voor een deel bij de wijze van rangschikken der genera en species. Hoe dikwerf n.l. ziet men, dat in een nieuw werk bij een bepaald genus de soorten in omgekeerde volgorde, in tegenstelling van een ander werk opgesomd zijn. Al deze, dikwerf geheel overbodige, zelfs lastige wijzigingen vormen een voortdurende bron van verwarring. Wij willen met schrijver hopen, dat bij al die vragen, maar ook in deze laatste quaestie, de toekomst klaarheid zal bren- gen ; maar hoe, bij zulke onvaste grondslagen ? Ten zeerste juichen wij toe, dat sehr, uit practische gronden in de schikking der familiën, genera en species den Europeeschen ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 65 Catalogus van Heyden, Reitter, Weise (1906) gevolgd en alleen rekening gehouden heeft met de bovenbedoelde denkbeelden van sub-species, rassen enz., met welke nieuwe opvattingen genoemde Europ. Catal. maar voor een deel rekening houdt. De geografische verbreiding der soorten binnen het op den titel aangegeven gebied is, evenals in de eerste uitgave van dit werk, op eenvoudige, praktische wijze aangegeven. Met het oog op onze fanna is de nieuwe Catalogus van Schilsky zeer aan te bevelen, daar de in Nederland bekende soorten, op een 30-tal na, die meer uitsluitend in West-Europa thuis behooren, daarin te vinden zijn. Tevens krijgt men een denkbeeld, welke soorten bij ons nog misschien ontdekt kunnen worden. Moge Schilsky's werk naar waarde geschat worden en veel koopers vinden. Ed. Everts. BIBLIOTHEEK. Aankoopen. Wijtsman, P., Genera Insectorum. Afl 93. O. A. Johannsen, Diptera, Mycetophilidae. » 94. J. J. Kieffer, Hymenoptera, Ceraphronidae. » 95. , Hymenoptera, Serphidae. » 90. F. Hendel, Diptera, Muscaridae, Pterocallinae. » 97. O. Schmiedeknecht, Hymenoptera, Chalcididae. » 98. A. Bovie, Coleoptera, Curculionidae, Nanophyinae. » 99. , Coleoptera, Curculionidae, Brachycerinae. Schenkung, S., Coleopterorum Catalogus. Afl. 3. Borchmann, F., Alleculidae. » 4. Hagedorn, M., Ipidae. » 5. Gestro, R., Cupedidae, Paussidae. » 6. Wagner, H., Curculionidae, Apioninae. 66 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Thomson, J., Essai d'une classification de la famille des Ceratn- bycides et matériaux pour servir à une monographie de cette famille. Paris 186'». Met pin. 8°. Kertész, C, Catalogus Dipterorum hucusque descriptorum. T. VI. 1909. Geschenken. Van de schrijvers : Man, J. G. de, Description of a new species of the genus Alpheus Fabr. from the bay of Batavia. 1909. Kempers, K. J. W., Nog iets over het adersysteem der Kever- vleugels. Met pin. 8°. Extr. Tijdschr. v. Ent, T. LIL Van den heer Smits v. Bürgst : Kirby, W. F., European Butterflies and Moths. Londen. 1903. Met gekl. pin. 8". Van Dr. O. L. Reuvens: Nederlandsen Natuur- en Geneeskundig Congres. Handelingen van het Xlle — . Utrecht 1909. Brauer, A., Die Süswasserfauna Deutschlands (alleen de Insecten). , AA. 7. Heymons u. Kuhlglatz, Collembola, Neuroptera, Hymenoptera, Rhynchota. , Afl. 8. Klapâlek u. Grünberg, Ephemerida, Plecoptera, Lepidoptera. , Afl. 9. Ris, Odonata. Van Dr. Ed. Everts: Laraeere, A., Longicornes, Prioninae. 1903. Fol. Extr. Faune Ent. A fr. trop., Zoologie. VERZOEK. De Bibliothecaris mist een reçu voor : Fabricius, Mantissa Insectorum, T. I — II in 1 vol. geb. Wil de leener zoo vriendelijk zijn alsnog een reçu te sturen ! C. L. Reuvens. UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENI61NG N°. 53. DEEL III. 1 Mei 1910. INHOUD: Dr. A. C. Oudemans, Acarologische Aan- teekeningen XXXII. — Dr. A. C. Oudemans, Aanteeke- ningen over Suctoria XVII. — Dr. C. L. Reüvens, Bibliotheek. — Dr. J. O. H. de Meijere, International Catalogue of' scientific literature. — Insectenverzameling te koop. Acarologische Aanteekeningen XXXII. Laelaps wolffsohni nov. sp. Zeer naverwant aan L. versteegi Oudms. ; onderscheidt zich daarvan echter op het eerste gezicht door de langere beharing. Ik bezit slechts een ex., een c^, dat ik van den heer L. G. Neumann, Toulouse, ontving, en afkomstig is uit de collectie van John A. Wolffsohn, Quilpuè, Chili. Het sternaalschild is bijna halfcirkelvormig, met de ronding naar voren ; zijne ran- den zijn sterk gechitinizeerd ; zoo ook de randen der coxae. Coxa II heeft extern en vooraan een naar voren gerich ten doorn. Vermoedelijk is deze Laelaps op een Mus gevonden. Spinturnix plecotinus (CL. Koch). C. L. Koch beschrijft: in zijn Deut. Crust. Myr. Arachn. h. 23. n. 24, deze soort, die ik thans identificeer met mijn /^Ionian Ui^JX f WL ^9 1910 ' \ 68 ÉNTOMÖLOGISCHË BERICHTEN. Spinturnix p>lecoti, zie Tijds. Ned. Dierk. Ver. s. 2. v. 8. t. 3. f. 49-50. Spinturnix kolenatii nov. nom. Kolenati beschrijft in SB. Ak. Wien, v. 35, 1859, p. 158 een Diplostaspis carnifex Koet, en identificeert zijne soort met Pteroptus carnifex Koch, Deut. Crust. Myr. Arachn. h. 24. n. 1. — Koch heeft echter aldaar een Dermonyssus carnifex beschre- ven en afgebeeld, eene soort, die, hoewel tegenwoordig ver- moedelijk niet meer in het genus Dermonyssus thuis behoorend, toch tot de Dermonyssidae behoort. — Volgens de Regeln Zool. Nomencl. V. Int. Zool. Congr. Berlin, 1901, § 3, noem ik Kolenati's soort thans kolenatii. Hiertoe behoort niet mijn carnifx, zie hier beneden. Spinturnix noctulae nov. nom. 1902. Spinturnix carnifex Oudemans in Tijds. Ned. Dierk. Ver. s. 2. v. 8. p. 33. t. 4. f. 51. 52. (non carnifex C. L. Koch, nee Klti). Spinturnix mystacinus Kol. 1859. Dlplostaspis mystacina Kol. in SB. Ak. Wien. v. 35. p. 163. non Spinturnix mystacina Oudms., vide sub Spint, murin vs infra. Spinturnix vespertilionis (L.). De synonymie dezer soort had ik opgespoord van 1728 tot 1798. Zie Tijds. Ned. Dierk. Ver. s. 2. v. 8. p. 28. Ik ga thans verder : ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 69 1804. Acarus vespertilionis Herrn. Mem. Apt. p. 84. t. 1. f. 14. t. 9. f. G. H. I. 1806. Gamasus ? vespertilionis Latr. Gen. Crust. Ins. v. 1. p. 147. 1817. Gamasus vespertilionis Latr. in Cuv. Regn. An. v. 3. p. 118. 1826. Spinturnix vespertilionis Heyd. in Oken's Isis. p. 628. 1829. Gamasus vespertilionis Latr. in Cuv. Regn. Anim. v. 3. p. 284. 1836. Pteroptus acuminatum C. L. Koch. Deu. Cr. Myr. Ar. 4. 21. (Protonympha). 1836. Pteroptus abominabilis C. L. Koch. idem. 4. 22. (ç>). 1836. Gamasus vespertilionis Latr. in Cuv. Regn. An. v. 3. p. 302. 1839. Pteroptus vespertilionis C. L Koch. Deu. Cr. Myr. Ar. 23. 23. (9). 1842. Pteroptus acuminatus C. L. Koch. Hebers. Arach. v. 3. p. 128. 1842. Pteroptus abominabilis C. L. Koch. idem. 1842. Pteroptus vespertilionis C. L. Koch. idem. 1843. Pteroptus vespertilionis Guér. Mén. Icon. Regn. Anim. pi. 0. f. 11. 1844. Pteroptus vespertilionis 2e et 3e, Gervais. Apt. v. 3. p. 228. 1847. Pteroptus du Vespertilio noctula Walck. Apt. v. 4. p. 545. 1847. Pteroptus acuminatus et abdominalis (pro abominabilis ƒ) Walck. idem. p. 546. 1849. Pteroptus vespertilionis Dug. et M. Edw. in Cuv. Regn. Anim. Arachn. p. 95. 1859. Pteroptus vespertilionis Grube in Arch. Nat. Liv. Ehst. Kurl. s. 2. v. 1. p. 465. 1859. Diplostaspis arcuata Kol. in SB. Ak. Wien. v. 35. p. 166. n. 14. t. 4. f. 13. 1861. Pteroptus vespertilionis Snell. v. Voll. Gelede Dier. v. Ned. p. 75. t. 6. f. 8. 70 EVTOMOT.OGTSCHÈ BERICHTEN. 1863. Pteroptus vespertUionis Anders, in Oefv. K. Vet. Ak. Förh. p. 189. 1866. Celeripes vespertilio?iis Giebel in Zeit. ges. Naturw. v. 28. p. 398. 1877. Diplostaspls vespertUionis Murray Econ. Ent. Apt. p. 179. 1882. Pteroptus vespertUionis Berl. in Att. R. Ist. Ven. Sc. Lett. Art. s. 5. v. 8. p. 16. 1892. Pteroptus abdominalis (pro abominabilis !) Berlese Ordo Mesost. p. 27. Spint ù mix mnrinus (Walck.). 1847. 1832. Pteroptus vespertilio?iis Duf. in Ann. Sc. Nat. v. 26. p. 98. t. 9. f. 6. 7 (9) (non Linné!). 1832. Pteroptus vespertUionis Duf. in Ann. Sc. Nat. v. 26. p. 257. 1832. Pteroptus vespertUionis Latr. in Ann. Sc. Nat. v. 26. p. 260. 1837. Pteroptus vespertUionis Nitzsch in Arch. Nat. v. 1. p. 326. t. 8. f. I -III. (Larva, Protonympha). 1844. Pteroptus vespertUionis Ie. Gerv. Apt. v. 3. p. 228. t. 34. f. 1 (9). 1847. Pteroptus muiinus Walck. Apt. v. 4. p. 545. 1856. Pteroptus myoti Kol. Paras. Chiropt. p. 26. 1859. Diplostaspis myoti Kol. in SB. Ak. Wien. v. 35. p. 156. t. 1. f. 2. 1864. Pteroptus myoti Kirchner in Lotos, p. 151. 1866. Celeripes myoti Gieb. in Zeit. ges. Nat. v. 28. p. 398. 1872. Pteroptus vespertUionis van Ben. in Mem. Ak. Roy. Sc. Belg. v. 40. p. 9. 1876. Pteroptus vespertUionis Mégn. in Journ. Anat. Physiol, p. 334. 1880. Pteroptus vespertUionis Mégn. Paras. Malad. paras, p. 116. 1882, Pteroptus myoti Hall, in Jahresh. Ver. vaterl. Naturk. Wiirtt, p. 303. ENTOMOLOGTSCHE BERICHTEN. 71 ? 1883. Pteroptus pilifer G. J. Neum. Om Hydrachn. p. 11. 1885. Pteroptus vûspertilionis Can. Prosp. Acarof. Ital. v. 1. p. 118. 1887. Pteroptus vespertilionis Groult Ac. Crust. Myr. p. 58. t. 2. f. 10. 1889. Pteroptus vespertilionis Berl. Ac. Myr. Scorp. Ital. 54. 2 et 4. 1892. Pteroptus vespertilionis Berl. Orclo Mesost. p. 27. t. 1. f. 9. et t. 5. f. 1, 3, 4, 6, 7. 1892. Pteroptus vespertilionis Mégn. les Ac. paras, p. 17. 22. 1897. Celeripes vespertilionis et Diplostaspis vespertilionis Oudms in Tijds. Ent. v. 39. p. 136. 1902. Spinturnùc mystacina Oudrns. in Tijds. Ned. Dierk. Ver. s. 2. v. 8. p. 299-302, t. 9. f. 32-37, et. t. 10. f. 38-42.— Periglischrus rhinolophinus CL. Koch. 1832. Pteroptus vespertilionis Aud. in Ann. Sc. Nat. v. 25, p. 402. t. 9. f. 8. 8a. (Protony mpha, an d"). 1841. Pteroptus rhinolophinus C. L. Koch Deu. Crust. Myr. Arachn. v. 38. n. 21. (9, d"). 1842. Pteroptus rhinolophinus C. L. Koch Uebers. Arach. v. 3. p. 128. t. 13. f. 72. 2. 1844. Pteroptus vespertilionis 5e. Gerv. Ins. Apt. v. 3. p. 228. 1847. Pteroptus rhinolophus (pro rhinolophinus !) Walck. Ins. Apt. v. 4. p. 546. 1858. Periglischrus asema Kol. in Sß. Ak. Wien. v. 33. p. 81. t. 4. f. 11—14. 2 J. 1877. Periglischrus rhinolophinus Murray Econ. Eut. Apt. p. 177 fig. 1877. Tinoglischrus audouinii Murray idem. p. 177. fig. 1892. Pteroptus vespertilionis Berl. Ordo Mesost. p. 27. 72 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 1897. Periglischrus asema Roll, et Trt. in Mem. Soc. Zool. Fr. v. 10. p. 136. Periglischrus hipposiderus Kol. 1844. Pteroptus vespertilionis 6e. Gerv. Ins. Apt. v. 3. p. 228. 1856. Pteroptus hipposideros Kol. Paras. Chiropt. p. 29. 1858. Periglischrus hipposideros Kol. in SB. Ak. Wien. v. 33. p. 82. t. 4. f. 15—18. 1864. Pteroptus hipposideros Kirchner in Lotos, p. 125. 1866. Celeripes hipposideros Gieb. in Zeit. ges. Naturw. v. 28, p. 398. 1897. Periglischrus hipposideros Roll, et Trt. in Mém. Soc. Zool. Fr. v. 10. p. 136. Periglischrus interrupt us Kolti. 1856. Pteroptus interruptus Kol. Paras. Chiropt. p. 29. 1858. Periglischrus interruptus Kol. in SB. Ak. Wien. v. 33. p. 80. t. 4. f. 4—7. 1866. Celeripes interruptus Gieb. in Zeit. ges. Nat. v. 28. p. 398. 1885. Pteroptus euryalis Can. Prosp. Acarof. I tal. v. 1. p. 119. 1889. Pteroptus euryalis Berl. Ac. Mvr. Scorp. Ital, 54. 3. 1892. Pteroptus euryalis Berl. Ordo Mesost. p. 27. 1897. Periglischrus interruptus Roll, et Trt. in Mem. Soc. Zool. Fr. v. 10. p. 135. • Spintur nix-embryo met gevuld darmkanaal. Een der drie embryones, die ik uit het moederdier prepa- reerde, heeft een vrijwel gevuld darmkanaal, zoodat het nagenoeg dezelfde zwarte figuur vertoont als de volwassenen. Het schijnt ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 73 dus, dat, deze embryones, evenals die der Zoogdieren, slikbewe- gingen maken en amnionvocht drinken. Bij zoogdieren worden de ingeslikte celmassa's, dikwijls tot koekvormige lichamen samengeperst, na de geboorte uitgebraakt. Geschiedt dit bij Spinlurniv-emhryones ook ? Is deze embryonale darmvulling ook bij andere Arthropoden opgemerkt? Heeft hierbij ook vertering plaats? Ziedaar vragen, wier beantwoording mij zeer aangenaam zou zijn. Kolenati's Caris. Neumann heeft (Mem. Soc. Zool. France, 189G, v. 9, p. 19) Caris elliptica, longimana, decussata en inermis van Kolenati geïden- tificeerd met Argas vespertilionis. Dit is beslist eene vergissing. Zij behooren alle tot Liponyssus (sensu lato), dus tot de Dermonyssidae. Achorolophus gagrellae nov. sp. Larva. Na verwant aan A. debeauforti Oudms. Onderscheidt zich daarvan in de volgende kenmerken: Het schildje is veel meer peervormig, langer dan breed, en heeft achter geen insnijding. Elk paar pseudostigmata bevindt zich in een areolum in den vorm van een liggend ovaal. Zoowel de 4 dikke behaarde haren van het schildje, als de lichaamsharen nemen distaad zeer langzaam in dikte af, zijn toch niet spits te noemen. Parasiteerend gevonden op Gagrella sp. (Phalangiidae), Tjibodas, Java, April 1905, Dr. J. C, C. Loman. Charletonia nov. gen. Erythraeus froggatti Oudms. en Erythraeus singularis Oudms. wensch ik in een nieuw genus te vereenigen, dat ik den naam wil geven van Ckarletonia, met singularis als type. Charleton * 74 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. schreef 1668 zijn beroemd geworden zoologisch-linguistisch werk Onomasticon Zooicon. Het genus onderscheidt zich van Erythraeus, doordat de larven 6 in plaats van 8 behaarde haren op het schildje dragen en de pseudostigmaalharen glad zijn in plaats van distaal behaard. A c a r i in urine. Van Dr. H. L. Visser te Nijmegen ontving ik eenig bezinksel van urine, waarin zich mijten bevonden. Ik determineerde ze als Tyroglyphus ca$4 n o v. no m. (vulgo siro). Het neschje, dat ook veel hyphen bevatte, heeft dus vermoedelijk in een keuken, kelder of provisiekast gestaan. Glycyphagus tjibodas nov. sp. Deze wijkt van alle andere Glycyphagus-sooYten af door het bezit van 4 vertikaulharen. Verdere eigenschappen van het eenige 2 m mÜn bezit zijn: lengte 340 mikron. Copulatietubus lang, dun, naar beneden gekromd. Tasthaar aan tibia I bijna zoo lang als poot I. Alle rugharen behaard; midden op den rug een paar zeer korte haartjes; de overige rugharen, 15 paar, een weinig langer dan de helft van de grootste breedte van het lichaam. Geen rudimentair lineair rugschildje (behoort dus niet tot de domestiacs-groep) ; geen behaarde subtarsale schub (behoort dus ook niet tot de destruetor-gvoej)). Genitaal- opening achter het midden van de buikzijde, dus zeer ver naar achteren. Dit 5 bevond zich in een buisje, met andere acari afkomstig van Tjibodas, Java, April 1905, Dr. J. C. C. Loman. A. C. Oudemans. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 75 Aanteekeningen over Suctoria XVII. Fauna des Altvaters. De namen, die Kolenati aan eenige Suctoria geeft in zijn »Fauna des Altvaters, 1859«, worden steeds genegeerd, omdat het werkje zoogenaamd onbereikbaar, of ontoegankelijk is. Ik ben tot de ontdekking gekomen, dat hetzelfde opstel, doch onder den titel van »Natur historische Durch- forschung des Altvatergebirges« voorkomt in »Jahresheft der naturwissenschaftlichen Section der K. K. mähr, schles. Gesellschaft für Ackerbau, Natur- und Landeskunde für das Jahr 1858« ; Brunn 1859. Zelfs de paginatuur is dezelfde. Daar ook dit Tijdschrift uiterst zeldzaam is (ik kon het door de welwillendheid van den heer A. A. van Pelt Lechner te Wageringen inzien) schrijf ik het gedeelte, dat over Suctoria handelt, hier over : p. 65. Aphaniptera. Flöhe. (N. B. n°. 1—38 zijn Diptera). Pulex. Linné. Floh. 39 . . irritons. Linné. Gemeiner Floh. Sehr häufig im August und September am Heuboden und in den Schlaflokali- täten der Schweizerei. Eine Nachtplage der Anreisenden. Ceratopsyllus. Curtis. Kammfloh. Kopf vorne gezähnt, Rücken- ctenidien. 40 . . octactenus. Kolenati. Der achtkämmige Floh. Mit 8 Rücken- ctenidien. An Amblyotus atratus Kolenati. Ctenophthalmus. Kolenati. Augenkammtioh. Unterhalb des Auges ein Ctenidiura, der Kopf ungezähnt. 41 . . bisbidentatus. Kolenati. Der Maulwurfsfloh. Mit einem vier- zähnigen Augenctenidium und 16-zähnigen Rückencteni- dium, der Kopf vorne ungezähnt. An Talpa europaea, sehr häufig, im August, September. 42 . . unidentatus. Kolenati. Der Spitzmausfloh. Mit einem ein- zähnigen Augen- und 16-zähnigen Rückenctenidium, Kopf 76 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN". vorne ohne Zahn. An Spitzmäusen, August, September. 43 . . quadridentatus. Kolenati. Der Hausmausfloh. Mit einem vierziihnigen Augen- und 18-zähnigen Rückenctenidium, Kopf vorne ungezähnt. An der Hausmaus häufig. Ctenocephalus. Kolenati. Kopfkammfloh. Der Kopf vorne gezähnt, mit oder ohne andere Ctenidien. 44 . . novemdentatus. Kolenati. Der Hundefloh. Kopfctenidium 5-, Augenctenidium 4-, Rückenctenidium 18-zähnig, der erste Leibesrino- unbeborstet. Auf dem Haushunde, häufig im Sommer in der Schweizerei. 45 . . enneodus, Kolenati. Der Katzenfloh. Kopfctenidium 5-, Augenctenidium 4-, Rückenctenidium 16-zähnig, der erste Leibesring mit 4 Reihen Borsten. Häufig an der Haus- Katze im Sommer in der Schweizerei. Spalacopsylla bisbidentatus (Kolenati) 1859. Uit het bovenstaande blijkt, dat bisbidentatus geen »nomen nudum« is, derhalve als soortnaam geldig is. De synonymen zijn derhalve : 1835, Pidex talpae Bouché (non Curtis 1826) ; 1856, Ctenopkthalmus talpae Kolenati ; 1863, Ctenophthalmus bisoctodentatus Kolenati; 1900, Oct., Typhlopsylla bisoetodentata Wagner; 1900, Typhlopsylla orientalis Rothschild; 1900, Typhlo- psylla bisseptemdentata Rothschild. Spalacopsylla uni den tat us (Kolenati) 1859. Uit het bovenstaande blijkt, dat unidentatus geen nomen nudum is, derhalve als soortnaam geldig is. De synonymen zijn derhalve: 1863, Ctenophthalmus bisseptemdentatus Kolenati ; 1880, Typhlopsylla assimilis Taschenberg; 1905, Ctenophthalmus assimilis Baker. A. C. Oudemans. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 77 BIBLIOTHEEK. Geschenken: Van den heer C. A. L. Smits van Bürgst: Kirby, W. F., European Butterflies and Moths. London 1898. Met gekl. pln. 4°. Van den heer K. W. Dammerman : Puton, Synopsis des Hemiptères-hétéroptères de France. Paris 1878— '81. Afl. 1 — 4. 8°. Meer is niet versehenen. Van den heer Dr. J. Th. Ouderaans : ± 125 afdrukken, vooral over Collembola en Thysanura. Van den heer Dr. J. G. de Man : Man, J. G. de, Vergelijkende myologische en neurologische studiën over Amphibien en vogels. Leiden 1873. Met gekl. pin. 8°. , De Wormen. Eene populaire natuurhistorische schets. 8". Extr. Isis, 1878. , Zijn er in Europa twee soorten van mollen, 8'\ Extr. Alb. d. Natuur, 1886. , Anatomische Untersuchungen über freilebende Nord- see-Nematoden. Leipzig 1886. Met pin. fol. , Ueber einige neue oder noch unvollständig bekannte Arten von frei in der reinen Erde lebenden Nematoden. 8°. Extr. Tijdschr. N.D.V., 1881. , On Alpheus hippothoë de M. var.? 8\ Extr. N.L.M., 1899. , Crustacea. Report on a collection made by F. V. Mc. Connel and J. J. Quelch at Mount Roraima in British Guiana. Met pi. 4°. Extr. Trans. Linn. Soc, 1900. , Publications scientifiques depuis l'anne'e 1873 jusqu'à 1907. 8°. Richters, F., Beitrag zur Kenntnis der Moosfauna Austra- 78 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. liens und der Inseln des Pazifischen Ozeans. Met pi. en fig. 8o. Extr. Zool. Jahrb., 1908. Van den heer Dr. 0. L. Reuvens : Handelingen v.h. XIIe. Ned. Nat. en Geneesk. Congres. 1909. Van den heer K. Hofeneder : Hofeneder, K., Mengenilla n.g. Cbobautii n.sp. Eine neue Strepsiptere aus Nordafrika. Met pin. 8°. Extr. Ber. N. m. V., 1910. Van den heer P. C. T. Snellen : Trägärdh, I., Cryptopteromyia, eine neue Phoriden-Gattung mit reduzierten Flügeln, aus Natal. Met pi. en fig. 8°. Extr. Zool. Jahrb., 1909. — — , On the Biology and development of Clithostethus arcuatus (Rossi) an enemy of the Aleyrodidae. Met pi. en fig. 8°, Extr. A. Zool., 1909. Van den heer A. A. v. Pelt Lechner : Pelt Lechner, A. A. v, 2. Vervolg-Catalogus van de Bibliotheek der Rijks Hoogere Land-, Tuin- en Bosch- bouwschool. 1909. A a n k o o p e n : Eimer, G. H. T., Die Artbildung und Verwandtschaft beiden Schmetterlingen. II. Eine systematische Darstellung der Abänderungen, Abarten und Arten der Schwalbenschwanz- ähnlichen Formen der Gattung Papilio. Unter Mitwirkung von K. Fickert. Jena 1895. Met atlas. 8°. en fol. T. I is aanwezig, ook het vervolg van 1897. Schenkung, S., Coleopterorum Catalogus. Afl. 7. H. v. Schönfeldt, Brenthidae, 1910. 8. G. v. Roon, Lucanidae. 1910. 9. E. Olivier, Lampyridae. 1910. 10. E. Olivier, Rhagophthalmidae, Drilidae. 1910. 11. A. Léveillé, Temnochilidae. KXTOVrOT.OGTSCHE bkbichtbn. 79 Doubleday, E., J. 0. Westwocd and W. C. Hewitsou, The genera of diurnal Lepidoptera comprising their generic characters, notice of their habits and transformations and a catalogue of the species of each genus. London 1846—52. 2 Dl. in 2 vol. met gekl. pin. fol. Goed geconserveerd compleet exemplaar van dit zeer kostbare, zeer zeldzame werk, waarvan, naar ik meen te weten, in ons land nog maar 1 exemplaar verder aan- wezig is. Het grootste deel der oplage is indertijd door brand vernield. Zoological Record, 1908. Tutt, J. W., A natural history of the British Lepidoptera. London, 1909. T. X. Met pin. 8". C. L. Reuvens. International Catalogue of scientific literature. Van deze belangrijke uitgave, welke tegenwoordig met het bekende »Zoological Record« is saamgesmolten, is nu de afdeeling Zoölogie ook in gedeelten verkrijgbaar gesteld en wel tegen de volgende prijzen : s. d. Comprehensive Zoology 2 6 Protozoa 2 0 Porifera or Spongida 2 0 Cœlenterata 2 0 Echinoderma 3 6 Vermidea 3 0 Brachiopoda and Bryozoa 2 0 Mollusca 4 0 80 ENJOMOLOGISCHE BERICHTEN. S. d. * Arthropoda (General) 2 0 Crustacea 2 6 Trilobita, Arachnida, Myriopoda 3 6 Inseeta 120 Prochordata 16 * Vertebrata (General) 16 Pisces 2 6 Reptilia and Batrachia 2 6 Aves 60 Mammalia 2 6 List of abbreviations and Journals ..... 2 0 List of New Genera 2 0 Daar in dit werk de literatuur niet alleen alphabetisch naar de auteurs, maar zooveel doenlijk ook naar de onder- werpen en verder systematisch naar de behandelde dieren is aangegeven, wordt het een uitstekend hulpmiddel om zich spoedig te oriënteeren. Het onlangs verschenen 8e deel, waarin voornamelijk de literatuur van 1908 is saamgevat, voert voor de insekten het belangrijk aantal van 3194 titels aan! Het werk is te verkrijgen bij den boekhandel of bij de uitgevers (London, Harrison and Sons; Berlin, R. Friedländer und Sohn). *) Koopers van een der volgende 3, resp. 4 groepen ontvangen het algemeen gedeelte (Arthropoda, resp. Vertebrata) er b{j. J. C. H. üe Meijere. ENXOMOLOGISCRE BERICHTEN. 81 Insectenverzameling te koop. Dr P. Tescb, Mijningenieur, Villapark 2, Venlo, biedt te koop aan zijn verzameling Coleoptera (alleen de familiën Cicindelidae, Carabidae, Haliplidae, Dytiscidae en Gyrinidae bevattend). De collectie is geborgen in 22 eikenbouten laden en bestaat uit circa 440 Nederlandscbe soorten en variëteiten, waarvan circa 240 door inlandscbe exemplaren vertegenwoordigd. Geheel aantal exemplaren ruim 2600. Koopprijs honderd gulden. Reflectanten wenden zich tot den eigenaar. L UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENI6ING N°. 54. DEEL III. 1 Juli 1910. INHOUD: Dr. A. C. Oudemans, Acarologische Aan- teekeningen XXXIII. - S. A. Rohwer, A new sawfly from Holland. — Dr. C. L. Reuvens, Bibliotheek. Acarologische Aanteekeningen XXXIII. Parasitus heliocopridis nov. sp. Verwant aan P. emargi?iatus C. L. Koch, Deufconytnpha. Lichaam, nuchter, lang 1000, breed tnsscheu de schouderharen 600 mikron. Voorpoot lang 1700 mikron. De twee haren op het eiud van het achterschild lang 375 mikron. Epistoma als dat van Amblygamasus dentipes (0. L. Koch), ni. met flesch- vormige middel spits en iets divergeerende naaldvormige zij spitsen. Achterschild van achteren niet afgesneden maar spits. Op HelioGoprü bucephalus. Khetwady, Bombay, Prof. P. M. Mullan (door bemiddeling van den heer EL Schmitz S. J.). Laelaps mu lia ni nov. sp. De mooiste Laelaps, die ik tot dusver zag. — <î. Lang 1080, breed 870 mikron. Steenrood. Aan den lichaam srand stralen 24 haren uit, van gemiddeld 430 mikron lengte; de ° JUL 29 la 10 Af... ..< 84 ENTOMOLOtiISCHE BERICHTEN. proximale helft dezer haren is lancetvormig. Op ieder der coxae II en III een dik kromsabelvormig haar; op het sternonietasternogenitaalschild 3 paar zulke. Op Helweopnis Bucephalus, etc. als vorige soort. M i c r o t h r o ra b i d i u m t h o m a s i nov. sp. Larva. Palpklauw glad; haar op galea gevorkt; haar op trochanterofemnr en genu palpi geveerd; de beide op tibia palpi glad. Op Akodon jelskii O. Thomas; Pern; gevonden door de heeren O. Thomas en Selski. - - Collectie Tronessart. M i c r o t h r o m b i d i n m t i n a m i nov. sp. Larva. Palpklauw met ventraal tandje; haar op galea glad; haar op trochanterofemnr en genu palpi geveerd; de beide op tibia palpi glad. Palptarsus met 5 veerharen, 2 tastbaren, 1 renkhaar. In den uitwendigen gehoorgang van Crypturus noctivagus; Brazilië; gevonden door E. A. GröTdi. - Collectie Tronessart. M i c r o t h r o m b i d i u m a 1 f r e d d u g è s i nov. sp. L a r v a. Hetzelfde, raaar palptarsus met 5 veer- en 4 reuk- haren. Op Homo sapiens L., Mexico; gevonden door den heer Alfred Dugès, en door hem + 1892 onder den naam van tlalzahuatl aan Prof. Tronessart gezonden. Collectie Trouessart. Microth.ro m bidi u m g ö 1 d i i nov. sp. Larva. Palpklauw met ventraal nevenklauwtje; haar op galea glad; haar op trochanterofemnr palpi geveerd; haar op genu en tibia palpi glad. Op Dasyprocta aguti, Brazilië: gevonden (Ina- E. A. Göldi. -- Collectie Trouessart. BNTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 85 M i c r o t h r o na b i d i u m s u 1 a e nov. sp. L a r v ;i. Palpklauw tweespitsig; kortere spits naaldvorinig, externidorsaal ; haar op galea glad; haar op fcrochanterofemur palpi geveerd; haar op genu en twee haren op tibia palpi glad ; voorste oog een liggend ovaal. Op Sula capensis; West- Afrika; gevonden door Üybowski. Collectie Trouessart. Microthr o m b i d i u ni b r u y anti nov. sp. Larva. Palpklauw tweespletig; kortere spits naaldvormig, recht, externiventraal; haar op galea glad; haar op trochante- rofemur en genu palpi geveerd; extern haar op tibia palpi gevorkt; intern glad. Op Didelphys opossum Seba; Zuid- Brazilië; E. A. Göldi. M i c r^p t h r o m b i d i u ru m u r i s nov. sp. L a r v a. Schildje vijf hoekig, klein, niet hoek naar achter. Rug- haren, ook die van het schildje, coxaalharen, en haren tusschen coxae I en coxae III kort en fraai veervormig. Mandibelbasen achter sterk afvallend, ter zijde met hoek. Palpklauw met 3 naaldvormige spitsen. Palptarsus met 1 voelhaar, 1 reukhaar en 4 veeren. — Mus sylvaticus. H. Fahrenholz. Bremen. M i c r o t h r o m b i d i u m f a h r e n h o 1 z i nov. sp. Larva. Schildje vijfhoekig, groot, met hoek naar achter. Alle rug- en buikharen lang, en éénzijdig met éene rij uiterst kleine haartjes. Mandibelbasen achter en ter zijde afgerond, lang. Palpklauw met 3 stompe dikke spitsen. Palptarsus met dik tasthaa»-, reukhaar en 7 veeren. — Minioptervs sckreibersi, H. Fahrenholz. Bremen. 86 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Microthrombidium trägardhi nov. sp, Larva. Schildje vijfhoekig, klein, met afgeronden hoek naar achter. Haren gewoon. Palpklauw met zwaren dikken gebogen klauw en twee kleinere dorsale. Palptarsus met twee tast-, twee renk- en twee veerharen. — Achter de oor en van Cercopithecus griseus, Witte Nijl, Maart 1901. Dr. Ivar Trägärdh. Microthrombidium ardeae (Trag.) Larva. Schildje vijfhoekig, met langen hoek naar achter. Rug- en buikharen zeer lang ; die van den achterrand van het lichaam zelfs veutraad gebogen. Mandibula zeer lang, te zamen een hoogen smallen driehoek vormend. Palpen kort en krachtig. Palpklauw driespitsig, middelspits het langst, alle spitsen scherp en krom. Palptarsus met 1 tast-, 1 reuk-, en 4 veerharen, dorsaal met een zware veer. Pooten van Ardea cinerea, Witte Nijl, III, 1901. Dr. Ivar Trägardh. Schön gastia nov. gen. Van de mij bekende Microthrombidium-larven hadden drie soorten de pseudostigmataalharen lang, dun en in de distale helft behaard, terwijl twee soorten kolfvormige p. -haren bezaten. Ik ken thans reeds 13 soorten van eerstgenoemde, 5 soorten van laatstgenoemde groep. Deze laatsten wil ik vereenigen in een nieuw geslacht : ScJiöngastla. Type Microthr. vandermndei Oudms. 0. A. Schüngast schreef, 1608, zijne Dissertatie : Enkurek per sar urn, morsumque Tarantulae. Deze Acarus werd later de bekende Argas persicus. Schöngast meldt reeds, dat dit dier niet alleen lastig is, maar zelfs stuipen, zenuwtoevallen, delirium, gangreen, en den dood kan veroorzaken. Tegenwoordig weet men, dat Argasidae Spirochaetae overbrengen ! ENTOMOLQGISCHE BERICHTEN. -87 S c h ö u g a s t i ii t r o u e s s a r t i nov. sp. Larva. Sehildje trapezoidaal ; achterrand konvex; boven de pseudostigrnata een paar chitineboogjes, die als wenkbrauwen gericht zijn. Pseudostigmataalharen als die van S. vaitdevsandei. Palpklauw driespletig. Op Didelphys opossum Seba ; Zuid- Brazilië, E. A. (löldi. (Collectie Trouessart. Schön gastia cercopitheci ('Präg.) Larva. Schildje bijna tr.ipezoidaal met sterk konvexen ïichterrand. Pseudostigmataalorganen als die van vandersandei. Overige schildharen zwaar behaard. Lichaamsharen gewooD. Palpklauw driespitsig; twee spitsen even lang, de derde, exter- nidorsale kort, fijn; alle gebogen. Palptarsus dorsaal met zware veer, ventraal met 1 tast-, 1 reuk- en 3 veerharen. — Achter de ooren van Cercopithecus grisèus; Witte Nijl, III. 1901; Dr. Ivar Tiäg;irdh. 1) o 1 o i s i a nov. gen. Onderscheidt zich van alle andere Thrombidiumlarven door sterk behaarde coxae (4 tot 10 haren). Behoorc door het zeven- harig schildje bij Microthrombidiam en Schöuyastia. Type synoti Oud ms. L. Gr. Dolois schreef in 1671 zijn »Cours de Médecine, conte- nant le miroir de beauté et sauté corporelle«. Daarin wijdt hij ook een hoofdstuk aan »cirons« = Acarus siro = de schurftmijt. Doloisia synoti nov. sp. L a r v a. Schildje driehoekig, spits naar voren, in eiken hoek een lang haar ; voor elk pseudostigma staat een haartje, blijk- öö ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. baar een verdwijnend voorhoekhaar van een oorspronkelijk trapezoidaal schildje. Psend. st. org. Schöngastia-achtig. Palp- klauw krachtig, gebogen, tweespitsig, dorsale spits dun. Palp- tarsus met 1 reukhaar en 4 veeren. — Synotus barbastellus; Bremen; 1909; H. Fahrenholz. ,H e t e r o t h r o ra b i d i u m Verdun. Dit gen ns onderscheidt zich van alle andere, doordat het femur niet drie, doch twee leden vertoont, m. a. w. femur 1 en 2 zijn met elkaar vergroeid, femur 3 is vrij. Femur 3 is, wat ik altijd genu genoemd heb, en wat ik uit praktische gronden blijf doen, waartegen ook geen bezwaar is. Heterothrombidium h y lodens nov. sp. Maxillicoxaalharen achter de palpen. Schildje ongeveer vijf- hoekig, met een hoek naar achter, breeder dan lang, met eene aanduiding eener crista. Op Hylodeus sp. (een boomkikker, Hylidae), Brazilië, E. A. Göldi. N.B. De larven worden door de huid van den kikker geheel ingesloten. Collectie Trouessait. Heterothrombidium v e r d u n i nov. sp. Maxillicoxaalharen achter de palpen. Schildje breeder dan lang, irapezoidaal ; achterrand in bet midden een weinig convex. Vóór het schildje een peervormig blaasje. Op Didelphys opossum Seba, Zuid-Brazilië, E. A. Göldi. Collectie Trouessart. C h a r 1 e t o n i a j a e g e r s k i o e 1 d i (Trag.). Larva. Schildje afgerond vijfhoekig ; daar de voorkant KNTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 80 die]) ingedeukt is, nadert het schildje een breeden maansikkel in vorm. Voorste pseudost.haren kort, achterste lang, beide in de distale helft behaard. Alle lichaamsharen, vooral die van het schildje zijn dik doornvormig en zelf weer gedoomd. Man- dibelklauwen bijna recht horizontaal buitenwaarts gericht. Palp- klauw gespleten ; palptarsus kort, suikerbroodvormig, met 7 gladde haren, waarvan 1 reukhaar. — Aan een »Heuschrecke« (AcrUUdae ?), Sinai, 28. VI. 1901, Dr. I. Trägardb. Verval van cellen tot lichaamsmateriaal. Bij de metamorphose der Thrombidiidae en Oribatidae trekken zich vóór elke vervelling alle cellen dikwijls tot een bal (Lei- besmaterial, body material) samen. Algemeen werd aange- n o m e n, dat het volgende stadium uit deze vormlooze, schijn- baar slechts uit dooier bestaande massa, opnieuw wordt gevormd. Er heeft een »algemeen verval van cellen« plaats. En inderdaad van duidelijke celkernen is geen sprake, wèlvan vetbollen van allerlei grootte. Maar ... in deze dooiermassa blijft dikwijls eene donkere figuur zichtbaar. Deze is nu herkend als de levermagen, en men neemt thans aan, dat alle cellen vervallen, behalve die der lever magen! Tot zulk een dwaze voorouder- stelling moest men wel komen ; en men is met deze interpre- tatie tevreden. Waarom de Ie vermaag cellen niet, de andere w è 1 V Ik kan mij niet voorstellen, dat alle organen, huid, haren, spieren, hersenen, een gedeelte van het darmkanaal, uitschei- dings- en geslachtsorganen tot een vormlooze dooiermassa vervallen, terwijl dit niet het geval is met de levennageu ! (.tO ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Evenmin kan ik mij voorstellen, hoe dan het lichaam o pu ie uw wordt opgebouwd, waarbij dus de mogelijkheid bestaat, dat de achterpooten zouden opgebouwd worden uit materiaal, gedeel- telijk afkomstig van hersenen, voorpooten, hart, nier of geslachtsorgaan ! Helaas, kleurmiddelen, die vóór het verval enkele licbaams- deelen, levend, kleuren, kennen wij nog niet ; tot zoolang blijft alles a a n g e n o m e n. dus hypothese. Welnu ik stel een derde hypothese voor : Vóór elke vervelling ballen zich alle cellen wel samen, en veranderen zoodanig, dat zij ons aan dooier doen denken, maar in waarheid b 1 ij v e n z ij o p h u n p laats, zoodat dezelfde cellen dezelfde organen weer »opbouwen«, zoodat van »opbouwen« eigenlijk geen sprake is. Het is een gewone vervelling. O r i b a t i d a e - n y m p h a e. Kramer leerde ons het onderscheid kennen tusschen proto- en deutonymphae bij Tyroglyphidae, hierin bestaande, dat de protonymphae slechts 1 paar, de deutonymphae daarentegen 2 paar genitaalzuignappen bezitten. Ik breidde dit onderscheid uit over de heele groep der Astigmata (Ent. Ber. v. 2. n. 26. p. 19. Nov. 1905), voegde daaraau toe, dat bij deutonymphae de trochanteres I, II, III ventraal een haar dragen, dat bij de protonymphae ontbreekt. Voor zoover ik in de literatuur heb kunnen nagaan, is een onderscheid tusschen proto-, deuto- en tritonymphae bij Oriba- tidae onbekend. Door toeval ontdekte ik, dat hier, wat de geni- taalzuignappen betreft, dezelfde regel bestaat als bij de Astig- mata, n.l. : protonymphae hebben 1, deutonymphae 2, trito- nymphae 3 paar genitaalzuignappen. A. C, Oudkmans. BNTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 91 A new sawfly from Holland. Pteronus xanthostomus n. sp. Related to Pteronus melanaspis (Hartig) as determined by F. W. Konow, but has the stigma dark brown, the head duller, the postocellar furrow longer and better developed and the sutures of the mesonotum and scutellum largely pale. In coloration this species is similar to Pteronus ribesi (Scop.), but otherwise it is a very different insect. Female: Length 6mm. Clypeus short, arcuate in the middle, the lobes short and broadly rounded; supraclypeal area broadly convex; antennal foveae small above but below they join the -lateral supraclypeal foveae; middle fovea small, deep, well defined, oval; frontal crest straight; ocellar basin pentagonal not well defined, the lateral walls better defined ; frontal area irregularly granular, vertex and orbits smooth; postocellar line subequal with the ocellocular line; postocellar furrow well defined, slightly longer than the postocellar line, the lateral furrows poorly defined; mesonotum with distinct, well separated punctures; scutellum polished, impunctate ; scutellar appendage dull; venation normal; stigma rounded on the lower margin, broader slightly basad of middle; sheath narrow, apex rounded. Black: clypeus, labrum, mandibles (apices piceous), supraclypeal area, prothorax, tegulae, upper part of mesopleurae, legs, except dusky posterior tarsi, abdomen, margins of mesonotum and scutellum pale yellow; upper part of orbits reddish-brown. Wings hyaline, iridescent; venation including the stigma dark brown. Type locality : Gemert, Holland. Bred from cocoons sent to Dr. L. 0. Howard. The material was received July 17, 1908, and was found to be parasitized by a Tachinid which Mr. Obquillett has determined as Ptychomyia selecta Meigen. Type : Cat. No. 13128 U. 8. N. M. S. A. Rohwer, Washington, L). G. 92 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. BIBLIOTHEEK. A a n k oopen, Crotch, G. R., A revision of the Coleopterous family Cocci nellidae. London 1874. 8°. Siltala, A. J., Trichopterologische Untersuchungen. Lieber die postenibryouale Entwicklung der Triehopteren-Larven. Met pin. en fig. 8'. Extr. Zool. Jahrb., 1907. Küster u. Kraatz, Die Käfer Europa's. Afl. XLYI, 1910. Pic, M., Matériaux pour servir à l'étude des Longicornes. Cah. VII, 2. 1910. Schenkung, S.. Coleopterorum Catalogus. Afl. 12. E. Csiki, Endomychidae. 1910. 13. E. Csiki, Scaphidiidae. 1910. 14. M. Pic, Hylophilidae. 1910. G. L. Reuvens. UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING, Nü. 55. DEEL III. 1 September 1910. INHOUD: .Ihr. Dr. Ed. Everts, Pseudopsis sulcatus Newm. Faunae nov. gen. et spec. - - Dr. J. C. H. de Metjere, Boekaankondiging (Nassonov, Untersuchungen zur Naturgeschichte der Strepsipteren, herausgegeben von Hofeneder). - Dr. C. L. Reuvens, Bibliotheek. Pseudopsis sulcatus Newm. Faunae nov. gen. et spec. Op een mijner entomologische wandelingen in het Haagsche bosch, 12 Juli 1910) vond ik in zeefsel uit dorre bladeren en takken, te midden van allerlei zeer gewone Coleoptera, één enkel exemplaar dezer interessante soort, welke ik tot nog toe kende naar een exemplaar uit Bône (Algérie) in mijn collectie. Volgens Ganglbauer (Käfer von Mitteleuropa II), komt zij voor in Engeland, Frankrijk (Touraine), Griekenland, Caucasus, Algérie, N. Amerika, Columbia. Op vochtige plaatsen onder rottend stroo en bladeren, in takkebossen. In Europa zeer zeldzaam, in Canada gemeen. Wellicht in Duitschland te vinden. In den nieuwen Catalog. Coleopt. Europ. etc. v. Heyd., üeitt., Weise 19ü6 staat eenvoudig: E., wat vermoedelijk wel wat te algemeen is. Of deze soort sedert in üuischland ontdekt is, kan ik niet nagaan. Ed. Everts. 94 ENTOMOTiOGÏSCHE BERICHTEN. BOEKAANKONDIG1NG. N. V. Nassonov, Untersuchungen zur Naturgeschichte der Strepsipteren, aus dem Russischen übersetzt von A. von Sipiagin ; mit Anmerkungen und einem kritischen Anhang über einige Ansichten Meinerts betreffs der A na- tomie des Weibchens herausgegeben von K. Hoeenedkr. XXXIII. Bericht des naturw. med. Vereins Innsbruck 1910. Hoewel een der kleinste, is ongetwijfeld de orde der Strep- siptera een der merkwaardigste insectenorden. De grondleggende onderzoekingen van von Siebold hadden reeds doen zien, welk een rijkdom van bizondere verschijnselen deze orde aanbiedt. Langer dan noodig was bleven zij de bron, waaruit men bij voorkeur zijn kennis omtrent de orde putte, want het toeval wilde, dat twee latere onderzoekers, Nassonov en Meinert, hunne zeer belangrijke verhandelingen publiceerden in hunne moedertaal, met het gevolg, dat, wijl de meeste entomologen nog zoo achterlijk zijn om geen Russisch te kennen, vooral de mededeelingen van Nassonov nagenoeg onbekend bleven en men zich alleen uit de platen ongeveer een denkbeeld kon vormen van wat er in den tekst te vinden zou zijn. Wel verschenen van beider stukken uittreksels in meer gelezen talen, maar deze waren noch volledig, noch geheel juist. Het was dus een goede gedachte van den heer Hofeneder, die zoo gelukkig was zich in het bezit gesteld te zien van vertalingen der stukken van beide auteurs, de vertaling van Nassonov's verhandelingen volledig, en bovendien critisch toegelicht, uit te geven en daarmee diens onderzoekingen in werkelijkheid »het licht te doen zien.« Men staat verrast over den rijkdom aan feiten, in deze onderzoekingen nedergelegd. De geheele anatomie der groep, en ook de metamorphose, is hier tot in bijzonderheden behandeld. Waar Nassonov in latere onderzoekingen de een ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 05 of andere zijner vroegere opgaven heeft verbeterd, maakt Hofe- neder het den lezer gemakkelijk, door reeds aanstonds hierop opmerkzaam te maken. Zelfs de anatomische onderzoekingen van Brues blijken voor een deel ook reeds door Nassonov te zijn verricht. Wat later aan de kennis dezer groep werd toege- voegd, betreft in hoofdzaak de systematiek, die zeer veel omvangrijker geworden is ; ook Nassonov blijkt de soorten niet altijd juist en voldoende te hebben onderscheiden. Het is niet wel mogelijk, hier een overzicht te geven, van hetgeen in Nassonov's stukken wordt medegedeeld ; liever sta ik nog even stil bij het door Holen eder geleverde aanhangsel. Hier worden vooreerst de onderzoekingen van Meinert besproken en de punten van overeenkomst en verschil met Nassonov uitvoerig toe- gelicht ; Meinert's materiaal was veel geringer en slechter ge- conserveerd, waardoor eenige belangrijke fouten worden ver- klaard; zelfs moet het verwondering baren, dat deze auteur desondanks daaraan nog zooveel heeft kunnen waarnemen. Zoo heeft hij reeds zeer juist gezien, dat het j evenveel vervel- lingen ondergaat als het cT en dus ten slotte evengoed als imago te beschouwen is, alleen met dit verschil, dat de laatste larve- en de pophuid niet worden afgestroopt, en zelfs ten deele bij de vorming van het broedkanaal nog een belangrijke rol spelen. Verder bespreekt Hofeneder nog eenige punten, die tot dus- verre twijfelachtig bleven en deelt zijn eigen bevinding hierom- trent mede. Ook Hofeneder vond de genitaalkanalen altijd eerst gesloten aan hun binnenste uiteinde en eerst dan geopend, wanneer in het j de larven reeds geheel ontwikkeld waren. Een raadsel blijft dan echter, hoe het sperma indringt. Copulatie is door sommige onderzoekers waargenomen. Horeneder zelf' kon nooit sperma aantoonen en meent, dat ook bij 5 5, die tamelijk zeker niet bevrucht waren, eieren tot ontwikkeling- kwamen ; bewezen is parthenogenesis echter tot dusverre bij Strepsiptera niet, en Hofeneder acht het niet onmogelijk, dat 96 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. het sperma door de dunne wanden der genitaalkanalen naar binnen dringt. Wel kon hij waarnemen, dat de larven door de genitaglkanalen in den broedzak komen. Reeds volgens Nassonov zijn deze genitaalkanaleu zuiver ectodermaal; ze zijn met ne- phridiën, later met ventraalbuisjes van Aptery goten vergeleken, maar wijken af, doordat ze ongepaard zijn. Entemann vat ze als de rnetameer aangelegde ectodermale gedeelten der geslachtsgangen op, z^oals die door Heyrnons en Wheeler ook aan meerdere segmen- ten bij Orthoptera gevonden zijn : al deze ectodermale deelen zijn ten slotte meest ongepaard, liggen echter niet aan de ver naar voren gelegen segmenten. Ook is het m. i. voor deze vraag van belang, dat Brues bij jonge wijfjes een gewone vagina met twee oviducten heeft kunnen aantoonen, wat aan de latere genitaal- gangen een secundair karakter verleent. Hofeneder wijst er op, dat, wat ook Heymons aangeeft, van bypermetamorphose bij Strep- sipteren geen sprake is ; Nassonov's betiteling van het proces als pseudopaedogenese vindt hij wel doelmatig, omdat bier enkele deelen van de huid der vroegere stadiën blijven meehelpen tot de vorming van een voor de voortplanting belangrijk orgaan, nl. het broedkanaal. Desniettemin hebben we hier naar mijne meening toch met een echt*; imago te doen, evenzoo goed als de Muscidenpop een echte pop is, ook al steekt zij hare adem- hoorns door gepraeformeerde openingen in de laatste larvenhuid, waardoor zij omsloten blijft. De naam pseudopaedogenese is echter zeer wel te behouden om er op te wijzen, dat de imago zelf onzichtbaar blijft, daar zij omsloten blijft door larve- en pophuid, en het den schijn heeft, alsof de larve zelf jonge larven voortbrengt. Wat de verwantschap der Strepsipteren aangaat, is Hofeneder het met Nassonov eens, dat de overeenkomst met Coleopteren slechts schijnbaar is. Hij slaat daarom voor, het vrij levende Larvenstadium als triunguliniform te betitelen eu aldus van de echte triungulinen te onderscheiden, waarmede zij een ook ENTOMOLOGTSCHK BERICHTEN. ï>7 slechts oppervlakkige gelijkenis hebbeu. De voortdurend in beweging zijnde voorvleugels der mannelijke Strepsiptera zijn ook veel eerder als een soort kolfje op te vatten, dan te ver- gelijken met de elytren der kevers, en pleiten ook tegen de afstamming van Coleoptera. Ook de voor kevervleugels karak- teristiek chitine-zuiltjes kon Hofeneder er niet in vinden. Met Pierce's Monographie, welke meer van systematischen aard is, brengt deze uitgave onze kennis der Strepsiptera een belangrijke schrede voorwaarts. -J. 0. H. 0E Meijekk. BIBLIOTHEEK. Aankoopen. Wijtsman, P., Genera Insectorum. Hendel, P., Muscaridae, Ulidiinae. 1910. Turner, il. E., Thynnidae. 1910. Prout, L. B., Geometridae, Oenocbrominae. Prout, L. B., Geometridae, Brephinae. Emery, C, Formicidae, Dorylinae. Shelford, R., Blattidae, Epilamprinae. Meyrick, E., Pterophoridae. Horn, W., Carabidae, Cicindelinae. Kieffer, J. J., Belytidae. André, E., Species des Hyménoptères d'Europe et d'Algérie. T. X (7—8). 1910. Moore, F., Lepidoptera Indica. T. VII (an. 11). 1910. Schenkung, S., Coleopterorum Catalogus. Gebien, H., Tenebrionidae. 1910. Kertész, C, Catalogus Dipterorum. T. VU. 1910. 98 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Geschenken. Van den Schrijver : Everts, E., Der neue »Catalogus Coleopterorum Europae etc. auct. L. v. Heyden, E. Reitter und J. Weise« und die Coleopteren-Fauna der Niederlande. 8°. Extr. D. Ent. Zeitschr., 1910. Van het British Museum : Austen. E. E., Illustrations of African blood-sucking Flies other than Mosquitoes and Tsetse-flies. London 1909. Met gekl. pin. 8°. Catalogue of the Lepidoptera Phalaenae in the British Museum. T. VIII, 1909. Met gekl. pin. en fig. 8°. Van C. Aurivillius : Peyron, J., Zur Morphologie der Skandinavischen Schinetter- lingseier. Met pin. en fig. 4°. Extr. K. Sv. Vet. Ak. Handl. T. 44, 1909. C. L. Reuvens. UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENiGING N°. 56. DEEL III. 1 November 1910. INHOUD: Mevr. E. Uyttenboogaart-Eliasen, Bijdrage tot de kennis der levenswijze van Cicindela silvatica L., hybrida L. en eampestris L. — Mr. D. L. Uyttenboogaart, Ongewone vindplaats eener oever-fauna. - - Dr. A. C. Oudemans, Acarologische Aanteekeningen XXXIV. Dr. J. Th. Oudemans, 1910: een jaar zonder wespen. - C. A. L. Smits van Bürgst, Anilastus Henscheli nov. spec. (lehn.). - — Jhr. Dr. Ed. Everts, Excursie te Winterswijk en Terborg, Juni 1910. — Dr. C. L. Reuvens, Bibliotheek. Bijdrage tot de kennis der levenswijze van Cicindela silvatica L., hybrida L. en eampestris L. Omtrent de levenswijze der soorten van het geslacht Cicindela vindt men bij de schrijvers o.a. vermeld, dat zij 's nachts eu bij ongunstig weder beschutting zoeken onder graspollen, heide- struiken en ook in de verlaten gangen der larven. De volgende waarneming bewijst, dat althans Cicindela silvatica in staat is zelf gangen te graven als schuilplaats. Op een ochtend in het begin van September zat ik te Putten op Schovenhorst aan den rand der heide. Het weer was afwis- selend : N.W. wind met wolken, zoodat er een voortdurend spel van felle zon en koele schaduw was. Vlak aau mijn voeten streken op eens bijna gelijktijdig twee exemplaren van C. silva- tica op het zand neer. In de hoop, ze beide te vangen, liet ik Il M) ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. mijn zakdoek op de dieren vallen. Misschien heb ik een minuut ge- wacht, eer ik trachtte mijn buit te bemachtigen, omdat ik over- legde, waar ik de dieren in bewaren zou, daar ik geen fleschje bij mij had. Toen ik den zakdoek onderzocht, waren beide dieren spoorloos verdwenen en toch was ik er zeker van, dat ze er niet onderuit geloopen of gevlogen waren. Teleurgesteld ging ik weer zitten. Na enkele oogenblikken, toen juist de zon fel scheen, begon opeens het zand bij mijn voeten te bewegen en tot mijn verbazing kwamen de beide zandveldkevers uit het zand te voorschijn kruipen; één kon ik er nog bijtijds grijpen, doch de ander vloog weg. Ik lette nu nog nauwkeuriger op mijn omgeving en zag kort daarna een C. süvatica in het wagenspoor neerstrijken. Toen de zon even verdween begon het dier onmiddellijk met zijn voorpooten in den loodrechten wand van het diepe spoor te graven. In een ommezien waren kop en halsschild verdwenen. De voorpooten groeven verder en de middel- en achterpooten transporteerden door bliksem- snelle bewegingen het uitgegraven zand, zoodat dit in een fijn straaltje achter het dier wegspoot. In niet veel langer dan een minuut was de kever verdwenen. Het gaatje was zoo dicht bij de oppervlakte van het zand, dat het plafond van zijn huisje tot tweemaal toe inzakte, den derden keer verliet hij haastig zijn woning en vloog weg. Kort daarop vloog weer een C. süvatica in het wagenspoor, die, toen de zon weer eens schuil ging, hetzelfde gaatje van zijn voorganger ging bewerken en zich daarin blijvend scheen te willen installeeren. Na wat wachten heb ik de schuilplaats voorzichtig opengemaakt ; toen de kever bloot kwam, hield hij zich eerst rustig, doch toen ik hem aanraakte, wilde hij onmiddellijk wegvliegen, maar als ik weer wat zand op hem gooide, bleef hij rustig zitten ; blijk- baar was het hem slechts om bedekking te doen. C. süvatica zoekt dus bij betrokken lucht een schuil- plaats in zelf gegraven gaten. Mijn zakdoek is blijkbaar ENTOMOLOGISCHE BEEICHTEN. 101 door de kevers ook voor de schaduw van een wolk aangezien. C. campestris en hybrida heb ik bij dezelfde weersgesteldheid waargenomen, doch nimmer zien graven. Verdwijnt de zon even en is de lucht koel, dan schijnt het vliegapparaat als het ware verlamd te zijn, want grijpt men naar de dieren dan loopen ze snel weg doch vliegen niet op. Zoodra schijnt echter niet de zon of de vleugels komen weer in functie. Naarmate de zomer ten einde loopt valt op te merken, dat meer en meer zandveldkevers verminkingen vertoonen. Ik zag exemplaren, die hetzij een of meer tarsen, hetzij een of beide sprieten misten en zelfs een exemplaar, dat één der voorkaken verloren had. Op ééne uitzondering na, vlogen al deze invaliden in den zonneschijn nog op, slechts het exemplaar, dat beide sprieten miste, was, hoewel overigens onbeschadigd, op geene wijze tot opvliegen te bewegen. Op 1 October zag ik nog zwermen van hybrida en enkele exemplaren van campestris vliegen. Vermeldenswaard is nog, dat de verschillende soorten van zandveldkevers elk hun eigen gebied schijnen te hebben. Deze localisatie hangt niet samen met de bodemgesteldheid. Op de eene plaats vindt men uitsluitend hybrida, op de andere uit- sluitend campestris, ginds weer uiets dan silvatica. Slechts op één plaats vond ik hybrida en silvatica te zamen en dit was juist een plaats waar de bodemgesteldheid verschilde van de andere plaatsen waar zandveldkevers zich gaarne ophouden. Het was n.l. een tamelijk harde weg, die blijkbaar vroeger eens begrint was. E. Uyttenboogaart — Eliasex. Ongewone vindplaats eener Oeverfauna. Op het landgoed Schovenhorst te Putten (Veluwe) vond ik in Augustus/September van dit jaar langs den rand van gras- velden (d.w.z. daar, waar deze grenzen aan voetpaden, die er 102 EXTOMOLOGTSCHE BERICHTEN. door gelegd zijn) een aantal Ooleoptera-soorten, die wij gewoon zijn slechts aan de oevers van beken en rivieren te vinden n.l.: Tachypus pallipes Df'ts. in groot aantal. Deze tamelijk zeld- zame soort zag ik nog nimmer in zulk een hoeveelheid bijeen. Notiophilus palustris Dfts. » aquaticus L. Dyscldrius globosus Hrbst. in groot aantal. » politus Dej. Bledms erratkus Er., een zeer zeldzame soort, in groot aantal. » longulus Er. in 5 exemplaren. Helopïiorus nubilus K. in aantal. Voorts nog eenige Phüonthus-soovten, Stilkus Erklisoni Fauvel, Atheta gagatina Baudi en Stenus melanopus Marsh., die weliswaar op vochtige plaatsen thuis behooren, doch niet speciaal als oeverdieren te boek staan. Het terrein bestaat uit hoogen zandgrond. Beken of rivieren bevinden zich niet in de nabijheid. Vooral langs den rand van het grasveld groeien talrijke exemplaren van Taraxacum, welker bladrosetten den onder- liggenden grond eenigszins vochtig houden. Bledius erratkus graaft zijn gangen echter ook tot midden in de droge zand- paden, terwijl ook Tachypus pallipes in den zonneschijn midden op de paden jaagt. Vooral het voorkomen van Ilelophorus nubilus, die als een echt waterdier beschouwd wordt, is hoogst merk- waardig. Üeze diertjes waren het moeilijkst te vinden, daar hun kleur volkomen gelijk is aan die van het zand en zij zich onbewegelijk hielden. Het is mij onverklaarbaar, hoe deze oeverdieren, zoover van hun eigenlijk element, op dit terrein tot ontwikkeling zijn gekomen. D. L. Uyttenboogaart. ENTQMOLOG ISCHE BERICHTEN. 103 Acarologische Aanteekeningen XXXIV. Zijn Argasidae jonger of ouder dan Ixodidae? Mijns inziens zijn Argasidae gewijzigde Ixodidae, derhalve van jongeren datum. De feiten, die mij tot dit inzicht leiden, zijn de volgende: lo. Oorspronkelijke Aracbnoidea zijn gepantserd; d.w.z. hard gechitiniseerd ; nu zijn Ixodidae gepantserd, Argasidae daarentegen week, leerachtig. 2o. Jonge dieren geven den voorvader-vorm aan. Welnu, jonge Argasidae bezitten nog een rugschildje, dat zelfs bij larven van eene soort, die op Eudyptes leeft, den geheelen rug dekt, zoodat deze jongen sprekend op Ixodidae gelijken. Volwassen Argasidae zijn week. 3o. De jongen der Argasidae hebben, evenals Ixodidae een terminaal rostrum ; bij de volwassenen is dit veütraal verplaatst. 4o. Jonge Argasidae hebben tusschen de klauwen nog een hechtschijfje, evenals Ixodidae. Bij volwassen Argasidae is dit verdwenen. 5o. De plaatsing van het stigma achter het vierde pootpaar bij Ixodidae is beslist ouder, dan die achter het derde pootpaar bij Argasidae. Onder de Argasidae is de soort, die op Eudyptes voorkomt, ouder dau Argas vespertiliotds ; want eerstgenoemde heeft larven met een den heelen rug dekkend schild, terwijl laatstgenoemde slechts een rudimentair schildje draagt. En het genus Ornithodorus is weer jonger dan Argas, want de larven hebben in 't geheel geen schildje. Onder de Ixodidae is het genus Eschatocephaïus zeker het primitiefst, want de palpen zijn cylindrisch, of plat, in geen geval hol aan de binnenzijde. Alleen in hun cylindrische palpen zijn derhalve Argasidae primitiever, dau de meeste Ixodidae. Op dergelijke feiten dient door systematic!' meer gelet te worden. 104 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Laelaps mullani Oud ms. Aan de beschrijving van het c? (Ent. Ber. v. 3. n. 54 p. 83) voeg ik nog het volgende toe: liet rugschild dekt den geheeleu rug, en heeft geen zijdelingsche insnijdingen of kerven ; het sternometasternogenitaalschild reikt niet voorbij de coxaalringen IV; de peritreniataalschilden e veneers; een ventraalschild ontbreekt; het anaalschild is groot, de voorste helft is half- cirkelvormig, de achterste toegespitst; de inquinaalschildjes klein, niet achter de coxae IV, maar meer naar buiten. — o. Lang 1120, breed 845 . Kleur, beharing, rugschild, anaalschild en inguinaalschildjes als bij c?. De proximale helft der stralende randharen is echter niet lancetvormig. Sternaal- schild reikt tot de middens der coxae II T. Metasternaalschildjes groot, bijna halfcirkelvormig. Genitaalschild achterhelft bijna cirkelrond, naar voren niet het sternaalschild bereikend. Peri- tremataalschilden evenver voorbij coxae IV reikend als het genitaalschild. — Nph.II.Lang 580, breed 455 p. Kleur lichter. De rand haren zijn gewone borstels. Rugschild, anaalschild, en inguinaalschildjes als bij adulti. Peritremataal-schilden als bij $. Sternometaster- nogenitaalschild gewoon, doch met 4 paar kromsabelvormige haren. — Op Heliocopris bucephalus, Khetwady, Bombay, Prof. J. P. Mullan (niet F. M. Mullan, zooals in Ent. Ber. v. 3. p. 83 staat). Microthrombidium minutissimum uov. sp. Larva. Palpklauw tweespitsig ; kortere spits dik, externi- ventraal, niet gebogen ; deze soort is derhalve verwant aan Wichmanni Oudms. Lengte 250 — 500 mikron. Schildje vijf- hoekig, met een hoek naar voren ; pseudostigmataalharen gaffelvormig. — Op een vleermuis 14 ex. ; Durban, Januari 1905 ; Dr. Ivar Trägardh. ENTOMOLOG ISCHE BERICHTEN. 105 H e t e r o t h r o tu b i d i u m polydiscum uov. sp. Larva. — Schildje 3Vs maal breeder dan lang ; Maxilli- coxaalharen achter de palpen ; vóór het schildje een blaasje. Deze soort is derhalve verwant aan Verduni Oudras. Schildje bandvormig, aan de einden iets naar voren gebogen, achter in het midden iets konkaaf. Het achterlijf, zoowel dorsaal als ven- traal, bedekt door schijfvonuige haken. Lengte incl. rostrum 333 p. Lijf rond, dik-lensvormig. — Op een vleermuis, 1 ex., Durban, Januari 1905, Dr. lvar Trägardh. T y p h 1 o t h r o m b i u m nov. gen. Larva. — Een mediaan rugschildje ; geen oogen ; derde pootpaar met normale klauwen ; acht haren op het schildje ; een paar haren tusschen de coxae l ; een paar haren tusschen de coxae III ; de twee maxillicoxaalharen achter de palpen ; femur der pooten gedeeld. Type : Typhlothrombium namis Oudms. Typhlothrombium nanus nov. sp. Larva. — Palpklauw tweespitsig; pseudostigmataalharen ? (ontbrekend, afgebroken); iedere coxa met een- haar; schildje groot, ovaal, vóór afgestompt, recht ; pseudostigmata zeer ver van elkaar, bijna aan den rand van het schildje. Lengte incl. rostrum 20G mikron ; van het schildje 117 mikron. — Op een vleermuis; Durban, Januari 1905; Dr. lvar Trägardh. P a r a t h r o m b i u m e g r e g i u tu Bruyant. Larva. — Aan de beschrijving van Bruyant (Zool. Anz. v. 35 n. 11 p. 347) kan ik toevoegen : er is slechts een paar pseudostigmata, en de coxae II dragen ieder 2 haren. 106 entomologische berichten. Charletonia Oudrns. Berlese geeft, Ordo Prostigmata, 1893, tab. X, aan de larven van Erythraeus phalangioides de Geer een bijna vierkant schildje met afgestompte achterhoeken, 8 schildbaren en lange, dunne, gladde pseudostigmataalharen. — Toen ik eene larve vond met rond schildje, 6 schildharen en pseudostigmataalharen, die in de distale helft fijn behaard zijn, vond ik het noodig, deze larve in een ander genus te plaatsen, dàt ik Charletonia noemde (Ent. Ber. v. 3 n. 53 p. 73 ; 1 Mei 1910), type Erythraeas singularis Oudms. — Sedert dien had ik gelegenheid om tame- lijk versch materiaal te onderzoeken van eerstgenoemde soort, vond de pseudostigmataalharen eender gevormd als bij singularis, en op het schildje 4 tot 10 haren ; bovendien Charletonia- soorten met ongeveer vijf hoekig schildje. — Daarom vereenig ik thans de genera Erythraeus en Charletonia. Erythraeus kibonotensis Trägärdh. Larva. — Schildje vijf hoekig ; voorzijde ervan recht ; laterale zijden half zoo lang, recht, naar achter divergeerend ; achterzijden iets konkaaf ; achterhoek afgerond, mediaan iets konkaaf; lengte van het schildje ± 86 mikron ; breedte 110 mikron ; het draagt 6 behaarde, krom-staafvormige haren, ongeveer even lang als de laterale zijden, drie aan eiken kant; het middelste haar iets naar binnen ; de haren op gelijken afstand ; de voorste pseudostigmataalharen zijn even zoo lang ; de achterste ongeveer tweemaal langer. De pooten I zijn onge- veer 403 mikron lang. Erythraeus braunsi nov. sp. Larva. — Schildje vijfhoekig ; voorzijde ervan ter weers- zijden van het midden een weinig konkaaf; laterale zijden KNTOMOLOGISCH'E BERICHTEN'. 107 half zoo lang, bijna recht, naar achter di vergeerend ; achter- zijden ter weerszijden van hun midden een weinig konkaaf; achterhoek afgerond, mediaan iets konkaaf; lengte van het schildje 79 mikron; breedte 101 mikron; het draagt 6 behaarde, krom-staafvormige haren, ongeveer even lang als de laterale zijden, drie aan eiken kant; het middelste haar iets naar binnen en dichter bij het voorhaar; de voorste pseudostigmataalharen zijn even zoo lang; de achterste ongeveer tweemaal langer. — De pooten I zijn ongeveer 532 mikron lang. — 12 Ex. op Truxalis sp., Acridiidae, Konakry, Loss-eiland, West- Afrika, XI, 1892; Dr. med. H. Brauns; Museum Hamburg. Erythraens areolatus Trägardh. Larva. — Schildje vijf hoekig; voorzijde ervan konkaaf; laterale zijden twee derden zoo lang, bijna recht, naar achteren divergeerend; achterzijden bijna recht: alle hoeken afgerond; achterhoek mediaan iets konkaaf; lengte van het schildje 92, breedte 123 mikron; het draagt G stekelige, iets gebogene, staafvormige haren, ongeveer even lang als de laterale zijden; drie aan eiken kant, in éene rechte rij; het middelste iets dichter bij het voorhaar; de voorste pseudostigmataalharen zijn half zoo lang als de schildvoorzijde, — de achterste even zoolang als deze zijde. De pooten I zijn ongeveer 725 mikron lang. Erytliraeus volzi nov. sp. Larva. — Schildje vijf hoekig; voorzijde ervan mediaan konvex, ter weerszijden daarvan konkaaf; laterale zijden iets langer dan de helft der voorzijde, in hun midden konvex, ter weerszijden daarvan iets konkaaf, naar achter divergeerend; achterzijden in hun voorhelft iets konvex, in hun achterhelft 108 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. iets konkaaf; alle hoeken afgerond; achterhoek mediaan iets konkaaf; lengte van het schildje 79, breedte 113 mikron; het draagt G iets gebogene, staafvormige, in de distale helft slechts weinig, doch fijn behaarde haren, drie aan eiken kant; het achterste is even lang als een laterale schildzijde, het middelste korter, het voorste langer; de 3 haren staan op ééne rij en even ver van elkaar; de voorste pseudostigmataalharen zijn even lang als de laterale schildzijde; de achterste tweemaal 300 lang. — De pooten 1 zijn ongeveer 1000 mikron lang. — 1 Ex., Kwalu, N.O. Sumatra; 1908; Dr. Volz. — 1 Ex. Buitenzorg, W. Java; 1889; Dr. Warburg. — 9 Ex. op Mecopoda elonyata L., Locustidae, West-Java, 1890; Ad. Strubell; Museum Hamburg. Eythraeus brun ni nov. sp. Larva. • — Schildje vijfhoekig; voorzijde ervan konkaaf; laterale zijden even lang als de voorzijde (iets konvex) naar achter divergeerend; achterzijden even lang als de voorzijde, in de voorhelft konvex, in de achterhelft konkaaf; alle hoeken afgerond; achterhoek mediaan konkaaf; lengte van het schildje 118, breedte 137 mikron; het draagt G bijna rechte, staaf- vormige, behaarde haren, drie aan eiken kant, het voorste langer dan de laterale schildzijde; het middelste korter dan die zijde, dichter bij het voorhaar; het achterste nog korter; de 3 haren staan op eene rij ; de voorste pseudostigmataal- haren iets korter, de achterste veel langer dan de laterale schildzijde. — De pooten I zijn ongeveer 1000 mikron lang. — 1 Ex., Wari, Forcados River, Benin, West- Afrika, 1892; H. Fischer; Museum Hamburg. Achorolophus gagzoi nov. sp. Larva. — Schildje vijfhoekig ; voorzijde ervan mediaan konvex, ter weerszijden daarvan konkaaf; laterale zjjden half ENTOMOLOGISCHE BEEICHTEN. 100 zoo lang, recht ; achterzijden recht ; alle hoeken een weinig afgerond; achterhoek mediaan iets konkaaf; de 4 schildharen zijn zeer dik, in hun distale twee derden zwaar behaard, daar- door knotsvcnuig ; twee derden van de schildvoorzijde lang; de voorste pseudostiginataalharen even lang als de laterale zijde ; de achterste iets langer en gebogen. ■ — Lengte van het schildje 68, breedte 100 mikron, — Pooten 1 ongeveer 780 mikron lang. -- Oapitulum en palpen slank ; genu palpi intern konvex, extern konkaaf. — Colon, Panama; 10, VI. 1905; C. Gagzo ; Museum Hamburg. Achorolophus siemsseni nov. sp. Larva. Schildje vijfhoekig ; de voorzijde ervan konkaaf; de laterale zijden half zoo lang, iets konkaaf; de achterzijden anderhalf maal langer dan de laterale, iets konkaaf; alle hoeken afgerond; achterhoek mediaan konkaaf; schildharen zeer dik, zwaar behaard, iets knotsvormig; voorste pseudostigmataalharen even lang als de laterale schildzijden, achterste tweemaal langer; lengte van het schildje 71, breedte 113 mikron. Capitulum forsch gebouwd ; palpen recht ; de haren dorsaal van femur, genu en tibia palpi als die van het schildje. Pooten I onge- veer 645 mikron lang. — 4 ex., Futschau, Fokien, China, 1905, G. Siemssen ; Museum Hamburg. Hauptmannia brevicollis nov. sp. Als H. longicollis Oudms., doch meer gedrongen ; het ge- deelte van het hypostoom achter de palpen is breeder dan lang (bij long. 2 X langer dan breed); geen zaag- en zwaardvormige borstels aan den tarsus palpi. Alle rugharen, ook die van het meer ovale schildje, zijn kort, staaf pormig en kortbehaard. — In stof in huis; Arnhem; 17 Juli 1910. Arnhem. A. C. Oudemans. 1 10 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 1910 : een jaar zonder wespen. Vestigde ik er in 1909, E. B. III, p. 2, de aandacht op, dat genoemd jaar een echt wespenjaar was, 1910 was het tegenovergestelde. In de maanden Juli, Augustus en September heb ik, tenminste op de Veluwe, geene enkele wesp waarge- nomen, niettegenstaande ik er geregeld naar gezocht heb. Zoo zijn b.v. de takken van de zilverspar dikwijls door eene champignon bedekt, die er voor het bloote oog als een laagje roet uitziet, en zijn zulke takken blijkbaar zeer in de gunst bij de wespen, die er waarschijnlijk een of ander voedsel afhalen. Ik ken op Schovenhorst te Putten (Veluwe) bepaalde boomen van deze soort, die, vooral in den nazomer, letterlijk omzwermd worden door de wespen, welke mij in den regel werksters van Vespa vulgaris L. bleken te zijn. Bij deze boomen hoort men bij niet te ongunstig weer den geheelen dag een sterk gegons, uitsluitend voortgebracht door de talrijke af- en aanvliegende wespen. In 1900 was daar geene enkele wesp te zien en voor 't eerst, zoolang ik mij herinner, was er geen gegons te vernemen. Eene door wespen veel bezochte bloera is die van de Sneeuw- bes, Symphoricarpus racemosus Mich. Terwijl het in andere jaren eene zeldzaamheid is, als eene struik van deze plant bij goed weer in den zomer niet door eenige wespen bezocht wordt, is het mij in 1910 niet gelukt, ook maar ééne wesp er op waar te nemen. Mannetjes van verschillende Avespen kan men nogal eens aantreffen op schermbloemen. Ook daarop nam ik in 1910 geen enkel exemplaar waar. Ook overrijpe pruimen, perziken, appelen en peren zijn bijzonder bij de wespen in trek; in 1909 waren zij er steeds mede bedekt. In 1910 daarentegen heb ik hierop geene enkele wesp aangetroffen. In Augustus maakte ik nog een 10-daagsch uitstapje naar ENTOMOLOGISCH E BERICHTEN. Ill het Sauerland. Ook daar is mij toen niet ééne wesp onder de oogen gekomen. Ik acht het van belang, dat anderen ook hunne waarne- mingen omtrent het weinig of n'et voorkomen van wespen in den zomer van 1910 te dezer plaatse mededeelen. J. Th. Oudemans. Anilastus Henscheli nov. spec. (lehn.). In Juli van dit jaar ving ik in mijn tuin te 's Gravenhage 1 ç en 9 cTd" van eene tot dusverre nog onbeschreven lchneu- monide. Zij behoort tot de onderfamilie der Ophioninae en tot het genus Anilastus. Ik noem haar Anilastus Henscheli, ter her- innering aan mijn vroegeren leermeester G. A. O. Henschel, van 1877 tot 1896 hoogleeraar in de oeconoraische entomologie aan de K.K. Hochschule für Bodenkultur te Weenen. Beschrijving : Anilastus Henscheli is naverwant aan Anilastus discedens Schmied. Lichaam grijsachtig behaard. Kop achter versmald ; sprieten langer dan het halve lichaam; oogen aan de binnen- zijde zwak uitgerand ; gezicht witachtig behaard. De lijsten van het metanotum meestal duidelijk, de costula onduidelijk of ontbrekend, de area superomedia achter open ; speculum zwak glanzend. Nervus basalis tamelijk steil, areola bijna rhoniboidaal, gesteeld (bij het 5, dat voor mij ligt, is de areola groot en bijna zittend), de terugloopende ader juist in het mid- den, nervulus bijna interstitiaal (bij discedens vormt de areola een trapezoide en mondt de terugloopende ader dicht bij den buitenhoek). Pooten slank, de achterste naar evenredigheid lang. Achterlijf sterk gecomprimeerd ; postpetiolus duidelijk verbreed, legboor zeer kort. Lichaam zwart, sprieten geheel zwart, de funiculus bij enkele exemplaren een weinig rossig (bij discedens zijn de scapus en pedicellus aan den onderkant 112 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. geel) ; palpen en mandibels lichtgeel. Voorvleugels voor een deel zwak rookig, pterostigma donkerbruin. Tegulae lichtgeel. De toppen der voorcoxae, evenals de trochanters, dijen, sche- nen en tarsen der voorpooten lichtgeel ; de toppen der midden- coxae, alsmede de trochanters lichtgeel, middendijen roodachtig, middenscheneu eveneens roodachtig, maar met donker getinte toppen, middentarsen donker ; van de achterpooten zijn de coxae en het proximale lid der trochanters zwart, de trochan- tellus geelachtig, de dijen en schenen rood, laatstgenoemde met donker gekleurde toppen ; de achtertarsen donkerbruin. Het eerste achterlijfssegment zwart (bij discedens met rooden achterrand), het tweede zwart, op de achterhelft met min of meer duidelijk doorschijnende geelachtig-bruine vlekken, de volgende segmenten rood met zwart. Plica ventralis bruinachtig (bij discedens naar het gele hellend). Lengte 6 mm. Anilastus Henseheli onderscheidt zich van A. discedens Schmied, hoofdzakelijk door de anders gevormde areola, veroorzaakt door de uitmonding van den nervus recurrens in het midden van haar basis, voorts door den geheel zwarten scapus der sprieten en de teekeniugen van bet achterlijf en die der pooten. Laatst- genoemde soort vindt men beschreven in Schmiedeknechts Opuscula Ichneumonologica op bladz. 1808. Smits van Bürgst. Excursie te Winterswijk en Terborg, Juni 1910. NotiopMlus rufipes Curt. W. Omophron limbatus F. T. Elaphrus aureus Müll. T. W. » UllricMi W. Redt. T. Bembidium elongatum Dej. T. W, ENTOMOLOGISCHE BEEICHTEN. 113 Bembidium Mannerheimii Sahib. T. » Doris Gylh. W. Patroons excavalus Payk. T. Amara famelica Zimm. T. Harpalus rufus Brüggern. T. » Frölichii St. T. Ocalea rivularis Mill. W. Faun. nov. sp. Atheta insecta Thorns. W. Leptacinus linearis Grav. T. Stenns fossulatus Er. W. » Argus Grav. W. » ater Mannh. T. Bledius Campi Bon droit T. » subterraneus Er. T. » longulus Er. T. Üxytelus piceus L. ç T. Trogophloeus impressus Boisd. & Lac. T. Ancyrophorus flexuosus Fairrn. W. Bythinus bulbifer Reichb. T. Triarthron Märhelii Schmidt. T. Amphicyllis globulus F. a. Jerruginea St. T. Liodes humeralis Kugel. W. Platysoma angustatum Hofftn. W. Plegaderus vulneratus Panz. T. Cychramus luteus F. v. fungkola Heer W. Rhizophagus femigineus Payk. W. Antherophagus nigricornis F. W. Cryptophagus pubescens St. T. Cis oblongus Mellié W. Corticaria crenicollis Mannh. T. Limnichus sericeus Dfts. T. Trichius fasciatus L. W. Agrilns coeruleus Rossi. T. 114 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Limonius minutus L. T. Corymbites impressies F. T. Malthinus fasciatus Oliv. T. Maltliodes dispar Germ. W. A.rinotarsus ruficollis Oliv. T. Pentaphyllus testaceus Hellw. Faun. nov. sp. Op het buiten- goed Slangen berg, achter boomschors. T. Mordella aeuleata L. W. Chrysant/da viridis Schm. W. T. Oedemera virescens L. T. Leptura nigra L. W. Cassida murraea L. W. Tropidercs sfpicola F. T. Byctiscus betuleti F. T. Rhynchites tomentosus Gylh. T. Deporaus megacephalus Germ. T. Brachysomus echinatns Bonsu. W. Dorytomus validirostris Gylh. W. Acalyptus carpini F. W. Ceuthorrhynclndius pyrrhorhynchus Marsh. T » pumilio Gylh. T. Ceuthorrhynchus marginatus Pa}rk. T. » campestris Gylh. T. Tapinotus sellatus V. W. Phytobius comari Herbst T. Balaninus betulae Steph. T. Apion compaction Desbr. T. » ciciae Payk. T. Ed. Everts. ENTOMOLOGISOHE BERICHTEN. H5 BIBLIOTHEEK. A a n k o o p e n. Schenkung, S., Coleopteroruni Catalogus. 16. P. Pape, ßrachyceridae. 1910. 17. P. Zaitzev. Dryopidae, Cyathoceridae, Georyssidae, Heteroceridae. 1910. 18. E. Csiki, PJatypsyllidae, Orthoperidae, Phaeno- cephalidae, Discolomidae, Sphaeriidae. 19. M. Bernhauer et. K. Schubert, Staphylinidae I. Moore, F., Lepidoptera Indica T. VII (Afl. 12) — VIII (Afl. 1-2). 1910. Wijtsman, P., Genera Insectorum. Horn, W., Carabidae, Cicindelidao 2. Ged. 1910. Kieffer, J. J., Belytidae. 1910. Geschenken. Van den schrijver : Man, J. G. de, Ueber eine neue Art der Gattung Araete Stimps. Met fig. 8°. Extr. Arch. Naturg., 1910. Meijere, J. C. H. de, Die Dipteren der Arktischen Inseln. 4°. Extr. Fauna Arctica, Ï. v., 1909. , Nepenthes-Tiere I. Systematik. Met pln. 8°. Extr. A. J. B. B., 1910. Jensen, H., Nepenthes-Tiere. IL Biologische Notizen. 8°. Extr. A. J. B. B., 1910. Van Dr. 0. L. Reu ven s : Deutsche Entoraologische National-Bibliothek. Rundschau im Gebiete der Insektenkunde mit besonderer Berücksichtigung der Literatur. Herausgegeben vom Deut- schen Entomologischen National-Museum. Berlin 1910. Jrg. 1. (Afl. 1— G). 116 BNTOMOLOêlSCHJS BERICHTEN. Calvver's Käferbuch te koop aangeboden. Ter overname aangeboden, tegen halven prijs, / 7.50, een goed geconserveerd, in half leder gebonden ex. van »Calwer's Käferbuch«, 5de Editie. Te bevragen bij den Voorzitter der Vereeniging, Dr. J. Th. Oudenians, Paulus Potterstraat 12, Amsterdam. f V s UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMDLOGISCHE VEREENIGING, N°. 57. DEEL III. 1 Januari 1911. INHOUD: H. A. de Vos tot Nederveen Cappel, 1910: Een jaar zonder wespen. - - Dr. A. C. Oudemans, Acarologiselie Aanteekeningen XXXV. A. J. Buis, Mesogona Oxalina Hbn., eene nieuwe vlindersoort (Noe- tuine) voor Nederland. - Dr. C. L. Reuvens, Boekaan- kondiging. - - Dr. C. L. Reuvens, Bibliotheek. 1910: Een jaar zonder wespen. Naar aanleiding der mededeeling van Dr. J. Th. Oudemans onder bovenstaand opschrift, voorkomende in de Entomologische Berichten van Nov. 1.1., wil ik mijne waarnemingen daaromtrent bij deze mededeelen. Reeds vroeg in 't voorjaar van 1910 vertoonden zich in mijn tuin zeer veel overwinterde wespen; zij kwamen voor in eene menigte, zooals ik zelden had waargenomen. Het natuurlijk gevolg daarvan was, dat ik een echt wespenjaar voorspelde. Maar Juli kwam en Augustus kwam, maar de wespen (uit- gezonderd Vespa crabro L., waarover later) bleven zoo goed als geheel weg. Kwamen andere jaren veel wespen de serre en de kamer binnenvliegen, dezen zomer behoorde het tot de zeld- zaamheden ; ik geloof niet, dat ik meer dan 5 stuks gevangen heb. Vespa crabro L. kwam meer voor, hoewel ook niet in dien getale als het vorige jaar; toen waren deze wespen 's avonds met smeren bepaald hinderlijk. In 1909 heb ik o. a. 's avonds • 118 KXT0M0L0G1SCHE BERICHTEN. op smeer eens eene Noctuine fcusschen 5 Orabró's van een boom moeten weghalen ; dit jaar was 5 het grootste aantal, dat ik op een avond waarnam en daarvan zaten er 3 op één boom. In October trof ik nog een mannetje van Vespa crabro in huis aan. Ook wat de vlinders aangaat, vond ik 1910 een merkwaardig jaar. Dagvlinders nam ik over het algemeen weinig waar. In Juni was de vangst op smeer, zoowel in Limburg als onder Apeldoorn, beter dan verleden jaar. In Juli begon het te minderen en in Augustus en September kwam onder Apeldoorn bijna geen vlinder meer op smeer voor. Opmerkelijk was het, dat de meest algemeene soorten soms geheel ontbraken en enkele exemplaren van meer zeldzame soorten aangetroffen werden. Dyschorista suspecta Hb., na 1894 alhier niet meer waarge- nomen, kwam dit jaar in meerdere exemplaren weder voor. Agrotis interjecta Hb., sedert 1893 niet meer op smeer ge- vonden, trof ik ook dit jaar weder aan, al was het dan ook maar in één exemplaar. Het merkwaardigste is zeker, dat ik geen enkele Agrotis aanthographa F. gezien heb, eene soort, die andere jaren tot vervelens toe in Augustus alhier op smeer wordt aangetroffen. H. A. de Vos tot Nederveex Cappel. Acarologische Aanteekeningen XXXV. Bry obia pratensis Garman. Van den heer H. E. Ewing te Ithaca, N. Y., ontving ik eene Bryobia pratensis Garman. Deze bleek mij, na onderzoek, niet anders te zijn, dan onze zeer genieene Bryobia cristata Dugès. KXTÜMOLOO ISCHE BERICHTEN. 119 T e t r a n y c h us b i m a c alatus Harvey. Drie exemplaren kreeg ik van genoemden heer ten geschenke. Het waren niet anders, dan onze zeer gemeene Tetranychus telarius L. Rhagidia pallida Banks. Van denzelfden ontving ik een exemplaar. Het onderzoek I »racht aan het licht, dat het slechts een, bij ons zeer gewone, Rhagidia pratensis C. L. Koch was. Lin op odes antennaepes Banks. Ik had gelegenheid een exemplaar te bestudeeren, mij door denzelfden acaroloog toegezonden. Ik zag slechts een Linopodes motatorius L. voor me. M i c r o t h r o m b i d i u m locustarum Walsh. Larv a. H. E. Ewing's eigen exemplaar kon ik onderzoe- ken. Deze soort is beslist synoniem aan Euthrombidiumtrigonum Hermann. Ook de door Ewing beschreven volwassenen behooren tot deze soort. Achorolophus ignotus Oudms. Larva. Van denzelfden kon ik eene ongedetermineerde larve onderzoeken, die mij bleek te zijn de bij ons zeer gemeene Achorolophus ignotus Oudms. De Amerikanen mogen, alvorens namen te geven aan »nieuwe soorten«, wel eens een grondige studie maken van de europeesche ! 120 EXTOMOEOGISCHE BERICHTEN. Microth ronibidi um alfreddugèsi Oudrns. en T etranychus tlalzahuatl Murray. L a r v a. In La Naturalez a, ser. 2. v. 2. p. 5, 6 (sep.), pi. VIII, f. 1—4, 1892, beschrijft Alfred Dugès onder den naam van El tlalzahuatl eene l'hrombidium-laxve, waaraan Murkay in zijn Economie Entomology, A p t e r a, p. 113, 1877, den naam gaf' van Tetranychus tlalsahuate. Dugès zond 4 exemplaren ervan aan Prof. Dr. E. L. Trou- essart te Parijs, die ze mij welwillend ter bestudeering afstond. Verschillen tusschen de beschrijving van Dugès en deze indivi- duen noopten mij deze als eene nieuwe soort aan te zien, waaraan ik den naam gaf van Microthfvmbidium alfreddugèsi (zie Ent, Ber. v. 3, n. 54, p. 84, 1 Juli 1910). Versch materiaal van eene naverwante soort geeft mij aan- leiding in te zien, dat die verschillen niet bestaan, zoodat Microthrombidvum alfreddugèsi Oudms. 1910 = Microthrömbi- dium tlalzahuatl Murray 1877. M i c r o t h r o m b i d i u m h e 1 1 e r i nov. sp. Larva, liugzijde : Schildje tweemaal breeder dan lang, trapezoidaal, achter breeder dan vóór ; achterzijde afgerond. Pseudostigmataalharen in de distale helft lang behaard. Hug met 5 dwarsrijen van 4 haren. Deze zijn nauwlijks zichtbaar eenrijig bebaard. Palpfemur met veertje; genu met glad haar ; tibia niet twee gladde haartjes en intern veertje; klauw hal- verwege met uiterst korte ventrale nevenklauw ; galea met 2 gladde borstels. — Buikzijde: Palptarsus klein, met 4 veertjes en twee reukharen. Maxilli- en gewone coxaalharen zijn veertjes. De overige 14 buikharen als de rugharen ; aars lang. — Op Pasmlus sp. (Coleopteron), Paramaribo, Suriname, 21, VII, 1908. Missionaris C. Heller. Type in Museum Hamburg. KNTOMOI.OGISCIIK BERICHTEN. 121 M i e r o t h r o m 1) i d i u m 1 1 a 1 z a h u a 1 1 Murray. Larva. Zeer naverwant aan M. helleri. — Fiugzijde: Schildje bijna tweemaal breeder dan lang, trapezoidaal. achter breeder dan vóór, achterzijde afgerond. Pseudostigmataalharen in de distale helft lang behaard. Rug met 5 dwarsrijen van 4 haren. Deze zijn eenzijdig behaard. Palpfemur met dik, behaard haar; genu met veertje; tibia met twee gladde haartjes en intern veertje; klauw halverwege met ventrale nevenklauw iets korter dan de eigenlijke ; galea met twee gladde borstels. — Buikzijde: Palptarsus klein, vierkant, met 3 (?) veertjes en twee reukharen , Maxilli- en gewone coxaalharen zijn veertjes. De overige 4 buikharen a's de rugharen ; aars kort, in rond glad aarsveld. — Veroorzaakt in Mexico jeuk, ontsteking, soms ettering, aan oogleden, oksels, navel en praeputium van Homo. - Type dezer nieuwe beschrijving in Collectie Trouessart, Parijs. — De beschrijving in Ent. Ber. v. 8, p, 84 sub nomime Mier. alfred- dugesi vervalt. ïi o h a u 1 t i a nov. gen. J. Rohault behandelt in zijn Traité de P h y s i q u e, Parijs, 1671, cap. 21 pars 1, D e r e r u m naturalium ele mentis den ararus = Acarus siro = de schurftmijt. Larva. Dit genus onderscheidt zich van de tot dusverre bekende Thrombidium-larven door het bezit van slechts 2 klauwen zonder pulvillum aan alle pooten ; van twee paar pseudostigmata; van een crista met (voorste) areola, en van gescheiden coxae I en II. Door de twee klauwen nadert het het Hydrachnidengeslacht Limnoehares ; de gescheiden coxae 1 en II doen verwantschap vermoeden eenerzijds met de Hydrachniden-genera ZAmnochares en Diplodontiis, anderzijds met het Erythraeiden-geslacht 122 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Belaustium ; de twee paar pseudostigmata doen aan Erytkraeidae denken ; de crista aan Belaustium. Tegen de verwantschap met Hydrachnidae spreken de sterk behaarde cylindrische en sterk gerimpelde tarsen, tegen die met Erythraeidae het bezit van oerstigmen. Type Rohaxdtia biungulum Oudms. R o h a ii 1 1 i a 1) i u n g u 1 n m nov. sp. Larva. Schildje min of meer driehoekig, met afgeronde hoeken, met een hoek naar voren, alwaar een naar voren gericht blaasje te vinden is (als bij Heterothrombidium) ; daarachter de areola met een paar pseudostigmata ; daarachter de crista. Ter weerszijden van deze, in het midden van het schildje, het tweede paar pseudostigmata. Aan den rand van het schildje nog 4 haren. Lichaam donker koffiebruin (in spiritus), dik ovaal, 1 mm. of meer lang, met 0 langsrijen van 5 haren. Alle lichaamsharen staafvormig, nauwelijks zichtbaar gedoomd. Capitulum zeer kort; palpen lang (als bij Diplodontus). —Op Tipida longicornis, Hilversum, VII, 1910. Dr. de Meijere, aan den oever eener kreek. M e t a t h r o m b i u m i n e x s p e c t a t u m < hidms. Larva. Versch materiaal van M. poriceps Oudms., mij door Dr. de Meijere toegezonden, waaronder een paar kleine exemplaren aanwezig waren, deden mij besluiten mijn eenig exemplaar van M. inexspectatum te her-onderzoeken, en met de kleine exemplaren poriceps te vergelijken. Het resultaat van dat onderzoek is, dat mijn inetcspectatum niet anders is, dan een zeer klein, gemutileerd exemplaar van poriceps. T y p h 1 o t h r o m 1) i u m n anus Oudms. L ar v a. Dr. 1. TiiacâRDii vond hiervan twee exemplaren op Georychus hottentotlus Less. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 123 P a r a t h r o m b i u m fn e r u e n s e Trägardh. L a r v a. TfiaGâRDH's Trombidium meruense, beschreven in Sjösted's Kilimandjaro - Meru Expedition, v. 20, p. 37, t. 2. f. 18 behoort tot het genus Parathrombiurn. Thro ni b i d i u ni a f r i c a n u m nov. sp. Larva. Naa«t verwant aan Thr. striaticeps Oudms. - - De zeer kleine symmetrische rugschildjes verheffen zich puistvormig; de vervormde klauw aan poot III is over hare geheele lengte even breed. De middelklauw aan poot III is afgebroken en korter dan de normale buitenklauw. Galea met 2 fijne haartjes. — Op Cryptopteromyia jeanssoni Trag., eéne Phonde (Dipt.), Pieterinaritzburo-. Ill, 1905; Dr. I. TnäcaRDH. Blan kaart ia nov. gen. S. Blankaart (Blancaard) gaf in 1079 zijn »Lexicon novum medicum« uit. Meer bekend is zijn werk »Sckou-Burg der Rupsen, Wormen, Maden en vliegende Dierkens daaruit voor- komende«. 1688. In beide werken worden ook Acari behandeld. Larva. Verwant aan Thrombidium Fabr. en Neothrombium Oudms. Capitulum gedeeltelijk zichtbaar; voorschildje vlak, niet ventraal omgebogen, slechts in de achterhelft lang gestreept; achterschildje met vele (18) haren; onderlip zonder chitineusen ring. De twee maxillicoxaalharen vóór de palpen ; éen haar op iedere coxa II ; derde pootpaar met normale klauwen. — Type Thrombidium niloticum Trägardh. Blankaartia oilotica Trägardh. Larva. Voor- en middelpooten ieder met slechts '_' klauwen : achterlijf met meer dan 70 gladde wratvormige schildjes ; op 124 KN'TOMOLOGISCHE BERICHTEN. ieder een baar ; alle haren geveerd ; pseudostigmataalharen lang, dun, glad ; maxillicoxaalharen zeer kort, doornvormig (als bij Euihrombium trigonum Herrn.). Ettmülleria nov. gen. M. Ettmüller ' is de eerste, die, 1682, eene verhandeling schreef over »de Sironibus«« (= Acarus siro, de schurftmijt). Larva. Verwant aan Metathrombium. — Voorschildje zon- der vrijen voorrand ; met ventraal omgebogen voorhoeken (als bij Thrombidium) ; deze van stekeltjes voorzien ; twee poreuse symmetrische rugschildjes, ieder met éen haar ; 22 gladde wratvormige rugschildjes, eveneens ieder met éen haar. Type Thrombidium suciaum Trägärdh. Ettmülleria sucidum Trägärdh. Larva. Dit dier vereenigt kenmerken in zich, aan Meta- thrombidium en Thrombidium eigen. Voorschildje groot, breed, vierkant, met ventraal omgebogen voorhoeken ; achterschildje nog breeder ; palpfemur, genu en tibia ieder dorsaal met een bijna onzichtbaar doorntje ; galea met twee fijne haartjes. Palpen lang en slank ; maxillicoxaalharen als bij Thrombidium. Achorolophus ig not us Oudnis. Larva. Door de welwillendheid van Dr. I. Trägärdh had ik de gelegenheid het type-exemplaar van Erijihraeus , Everts, den Haag, 9. niger Kieffer cT, Everts, den Haag, 1<>. Ceraphron longipennis Kieffer d", Everts, den Haag, 10. Subfam. Belytinae. Leptorhaptus dolichocerus Marsh. <-/, Everts, den Haag, 8. I.VI 'OMOLOGÎSCH I', BEMÜHTEN. !•>•> Siihfam. Diapriinae. Pararwsius rußpes Westw. (. Everts, derj Haag, 9. » brachypterus Thorns, c?, Everts, den Haag, '.*. Spilomicrus spec, Everts, den Haag, 9. » nigripes Thorns. cT, Everts, den Haag, 10. Diapria verticillaia Latr. T, Everts, den Haag, 1<». » tenuicornis Thonis. d", Everts, den Haag, 1". Subfam. Platygasterinae. Polygnotas striolatus Nees o, Everts, den Haag, 10. Tsorhombns spec Everts, den Haag. 9. Kam. CHALCIDIDAE. Subfam. Toryminae. Torymus longicaudatw Ratz, p, omg. v. Breda, uit eikengallen. » auratus Fe. o, omg. v. Breda. Monodontomerus dentipes Bob., omgev. v. Breda. 3 j j eu 1 c<" uit het puparium eener parasietvlieg. Subfam. Pteromalinae. ? Spintherus obsciwus Thoms. o, Everts, Rotterdam, uit ffliizo- pertha pusilla F. Meraporus (Peridesmia) graminicola Walk. £, omg. v. Breda. Kam. BRACONIDAE. Subfam. Alysiinae. Aspilota nervosa Hal. £, Everts, den Haag, 9. » fusdeornis Hal. d", Everts, den Haag, 10. - 136 KNTOMOLOGISCHE BESICHTEN. Subf'am. Spathiinae. Spathius exarator L. o, den Haag, 7. Subtam. Rogadinae. Rogas circumscriptus Nees o, den Haag. 9. Subfam. Cheloninae. Ascogaster rufidens Westw. <$, omg. v. Breda. » rufipes Nees 5 . den Haag, 7. Subfam. Microgasterinae. Apanteles obscurus Nees mg. v. Breda enden Haag, S. Subfain. Aphidiinae. Aphidius avena?. Hal. d*, den Haag. 7. » rosae Hal. r, den Haag, 7. leucopterus Hal. d\ omg. v. Breda. fabarum Marsh. o, Everts, den Haag. 8. Smits van Bürgst. Acarologische Aanteekeningen XXXVI. Hetero t h r o m b I d i u m Verdun. In dit genus, met sanremense Oudnis. als type, bracht ik nog de volgende species: hylodeus Oudms., verduni Oudms, enpoly- discum Oudms., hoewel ik terstond de heterogeniteit ervan be- speurde. Ik splits thans dit genus in drieën : Hannemania, /.il uwenhoekia en Heterotliromhidium. H a n n e m a n i a nov. gen. .1. L. Hanneman schreef, 1682, in zijn werk Miscella- nia curiosa ook over den Acarus xiro = de schurftmijt. Larv a. Schildje breeder dan lang, min of meer 5-hoekig, met spits naar achter ; maxillicoxaalharen achter de palpen : type Fleterothrombidium hylodeus Oudms. Lee uwenhoekia nov. eren. Behoef ik te zeggen, wie Leeuwenhoek was? Is het niet 138 KNTOMULOGISCHK litëiUCHTEN. vreemd, dat geen genus, noch van dieren, noch van planten, naar dezen genialen onderzoeker genoemd werd V L a r v a. Schildje breeder dan lang, trapezoidaal, mediaan antérieur knopv.ormig, driehoekig, of op andere wijze verlengd ; maxillicoxaalharen achter de palpen ; type Fleterothrombidium verduni Oudms.; hiertoe ook polydiscum Oudms. en jaegers- kioeldi nov. sp. Hetero t h r o m b i d i u m Verdun 1909. L a r v a. Schildje langer dan breed ; maxillicoxaalharen vóór de palpen ; type Thrombidium (gramdatum Oudms. non Menge) sa.nremen.se < )udms. Leen w e n h o e k i a jaegerskioeldi nov. sp. L a r v a. Schildje breeder dan lang, maxillicoxaalharen achter de palpen ; mediaan driehoekig lapje vóór het schildje aan- wezig ; mandibels niet door hypostoom overwelfd ; vrije vinger der mandibels lang, met 0 tandjes; hypostoom met dunne doorschijnende bladvormige malae internae ; palpklauw met extern naaldvormig nevenklauwtje ; oogen tegen elkaar aange- drukt ; rug met drie dwarsrijen van 14, een van 10, een van <) en éen van 4 haren ; alle haren staafvormig en behaard. — Onder steenen, Heluan bij Cairo, Mei 1901, Dr. I. Trägardh. A c h o r o 1 o p luis s u d a n e n s i s nov. sp. Mandibels vóór de basen plotseling vernauwd : galeaharen borstelvormig, terminaal; de drie dorsale palpharen dik, behaard; palptibia intern met borstel ; schildje driehoekig, vóór zeer konkaaf; de twee zijdelingsche schildharen naast elkander (niet achter elkander), knotsvormig, behaard; lijf met ongeveer 10 BNTOMOLOGISCHB BISJUCHTEN. 139 langsrijen van 12 tot 20 platte veeren. - Palpgenu ventraal eveneens met behaard haar ; palptarsus rolrond, met extern reukhaar, terrainaal staafhaar. drie tastharen en twee veertjes; coxae I met behaard haar; coxae II en 111 met platte veer; tnsschen coxae I en tusschen coxae II een paar behaarde haren; alle overige buikharen zijn platte veeren. Op Adesmia dilatata KI. (Tenebrionidae), Khartoem, Sudan, 1901, Dr. I. Trägardh. A. ( '. OUDEMANS. BIBLIOTHEEK. Geschenken. Van de Schrijvers : Speiser, P., Diptera, Cyclorapha. 1 9 1 0.4°. Extr. W. Erg. Scliw. Exp. Loman, J. CO., Opiliones. 1910. 8°. Extr. F. S.W. Austr., T. III. Hofenerler, K., Stichotrema n. g. Dalla Torreaimni n. sp. Eine in einer Orthoptere lebende Strepsiptere. Met tig. 8°. Piepers, M. C, Anläszlich der »Beobachtungen über den Poly- morphismus von Papil io Me m non L. von E. Jacobson« 8°. Extr. Tijdschr. v. Ent., T. LUI, 11» 10. Haverhorst, H.. Over de staartspitsen onzer Heterocera-poppen. Met pin. S3. Extr. Tijdschr. v. Eut,. T. LUI. 19 M». Yrtli, Hv Remarques coléoptérologiques. 8°. Extr. Tijdschr. v. Eut,, T. LUI. Van Dr. Ed. Everts : Entomologische Blätter. Jhrg. VI. 1910. Van Dr. ('. L. Reuvens : Deutsche Entomologische National-Bibliothek. Jhrg. 1. (All. 7 -12). Wordt door ruil voortgezet. 1 4<» ENTOMOLOG1SCHE BEEIGHTËN. A a n k o 0 p e n. Wytsman. P., Genera Insectorurn. 4°. Kieffer, -I. J., Hymenoptera, Scelionidae. Addenda, corri- genda. 1910. Shelford, h\, Orthoptera, Blattidae, Blattinae. 1010. Schmidt, A., ('oleoptera lamellicornia, Aphodiidae 1910. Hagedorn, M., Coleoptera, [pidae. 1910. Stichel, H., Lepidoptera, Riodinidae, Kiodininae. 1910. Meyrick, E., Lepidoptera, Orneodidae. 1910. Scheukling, S., Coleopterorum Catalogus. AU. 22. H. Gebien, Tenebrionidae II. 1910. » 2:1. S. Schenkung. Cleridae. 1910. » 24. H. Bickhardt, Histeridae. 10 lo. Schmiedeknecht, O., Opuscula Ichneu niologiea. Blankenburg i. Thür. L902- 10 10. AU. 1—26. 8°. UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMDLDGISCHE VEREENIGING N". 59. DEEL III. 1 Mei 1911. INHOUD: Dr. J. C. H. de Meliere, Over Piophila apii Westwood en Anthomyia funesta Kühn. — Dr. C. L. Reuvens, Bibliotheek. Over Piophila apii Westwood en Anthomyia funesta Kühn. Onder de Dipteren, die in de phytopathologische literatuur herhaaldelijk worden genoemd, maar die door de dipterologeu niet kunnen worden fchuisgebracht, behoort ook Piophila apii Westw. Van deze soort wordt gemeld, dat de larve in selderij- wortels (Aphim graveolms) leeft en veel gelijkt op die van Piophila casei, de bekende kaasvlieg. De vlieg zelf is beschreven door Westwood, The celery stem fly, Gardeners Chronicle 1848. No. 21. p. 332, terwijl ook Schaum's Bericht über Ento- mologie für 1848 (Troschel's Archiv 1850 p. 18(3 [291]) een beschrijving der vli°g bevat. Verder vindt men haar o. a. ver- meld in Kaltenbach, Pflanzenfeinde aus der Klasse der Insekten, 1872 j). 2(37, in Taschkxbkro, Praktische Insektenkunde IV, 1880, p. 143, in Ritzema Bos, Tierische Schädlinge und Nütz- linge, 1891 p. 621, echter zonder dat blijkt, dat deze auteurs de soort door eigen aanschouwing hebben leeren kennen. Op zichzelf is de aangegeven levenswijze voor een Piophila-l&rve dermate vreemd, dat zich met recht betwijfelen laat, of de soort wel in dit genus behoort, te meer, daar de dipterologen haar "(In 142 KNTO.MOUXilSCIIK BESICHTEN. met geen der beschreven soorten van dit genus hebben kunnen identificeeren. Daarentegen is een dergelijke levenswijze bekend voor Psi'a-soorten, want Psila rosae b.v. leeft in wortels van de gewone peen [Dauclis carota), van karwei (Canon carvi; Zuidhorn, Mei, 1908), van selderij, peterselie en koolzaad. Nu is werkelijk de overeenkomst tusschen Psila en Piophila in den imago-toestand een zoodanige, dat het mij niet al te onwaarschijnlijk toeschijnt aan te nemen, dat iemand, die zich niet in het bizonder met dicteren heeft beziggehouden, zich hierbij zou kunnen vergissen ; de habitus, de gele vleugel- aderen enz. geven hiertoe voldoende aanleiding. Het wil mij daarom toeschijnen, dat Westwood's soort een Psila is. Psila rosae schijnt het echter niet te zijn ; deze heeft gele tarsen, terwijl juist wordt aangegeven, dat de pooten geel, de tarsen zwartachtig zijn; verder wordt het voorhoofd als in het midden zwart aangegeven, wat ook voor Psila rosae niet opgaat. Onder de mij bekende soorten van dit genus beantwoordt Ps. atrimana nog het best aan de beschrijving. Bij de wijfjes dezer soort zijn althans de pooten doorgaans geel met verdonkerde tarsen, terwijl de beschrijving van den kop, welke als kastanjebruin wordt aano-eo-even, met het voorhoofd in het midden zwart, ook wel op deze soort toepasselijk is. Bij de verwante Psila gracilis zijn de pooten der o van dezelfde kleur, maar is het voorhoofd gewoonlijk geheel zwart. Zonder nieuw materiaal is het echter niet wel uit te maken, welke soort Wkstwood onder de oogen kwam; ik houd mij dus hiervoor aanbevolen. Een nauwkeuriger onderzoek der larve is hierbij gewenscht; bij alle oppervlakkige overeenkomst zullen er tusschen de Piophila- en /^//a-larven bij nader onderzoek zeker wel duidelijke verschillen aantoonbaar zijn. Over 't geheel is op de meer minutieuse kenmerken der cyclor- rhaphe Dipterenlarven, ook waar het phytopathologisch belangrijke soorten betreft, nog veel te weinig gelet. In elk EXT05l0î,0f;iS('lll<: BEïtlCÖTÈN. 143 geval zijn de larven der Sepsidae, tot welke familie Piophila behoort, meest uit excrementen, aas of andere dierlijke Produk- ten, zoo ook uit kaas, gekweekt. Een tweede Dipteron. dat alleen in de phytopathologische literatuur bestaat en dat dus evenmin tot rusverre door de dipterologen berkend is. is Anthomyia funesta Kühn (Zeitschr. landw. Centralver. I'rov. Sachsen No. (i. 1. 8.), de lupinen- vlieg, die als larve gangen graaft in wortel, stengel en zaad- lobben der jonge lupineplantjes. Stein heeft haar in den Katalog der paläarktischen Dipteren 111, p. 71 T naar de aange- geven kenmerken in het genus < 'kortophila geplaatst, maar ook deze uitnemende kenner der uiterst moeilijke Anthomyinen weet niet te zeggen, welke soort bedoeld wordt. Zooals in meerdere dergelijke gevallen heeft de auteur, zelf in de zeer verspreide dipterologische literatuur niet. voldoende thuis zijnde, de soort onder de beschreven soorten niet kunnen vinden en heeft haar als nieuwe soort beschreven, waarbij echter om dezelfde reden zoozeer over de meest karakteristieke kenmerken wordt gezwegen, dat de dipterologen van hunne zijde weder aan deze beschrijving niet voldoende hadden om de soort met een der hun bekende te kunnen identificeeren. Toen nu onlangs de heer M. de Koning in het Tijdschrift der Nederl. Heide- maatschappij Deel 22, 1910 p, 371 over door de lupinenvlieg bij ons te lande veroorzaakte schade schreef, en zijn bevinding daaromtrent meedeelde, kwam bij mij de wensch op, de door hem gekweekte soort nader te leeren kennen. De heer de Koning was op miju verzoek onmiddellijk bereid, mij iets van het materiaal toe te zenden en het bleek mij toen, dat de door hem uit de stengels der jonge lupineplanten gekweekte vlieg niet anders was dan de zeer verspreide Chortophila ciUcrura Rond. De beschrijving van funesta, zooals die in Taschknbkrg, Praktische Insektenkunde IV, 1880 p. 121 te vinden is, past op deze soort ook voldoende. Daarin wordt ook vermeld, dat 14t ÈNTOMOLOGTSCHÈ BERICHTEN. de voorrand van den vleugel van doorntjes voorzien is en dat de achterdwarsader heen en weer gebogen (»etwas geschwungen«) is. Nu zijn de borsteltjes aan den voorrand bij cilicrura tot den wortel beperkt en is c'e achterdwarsader slechts weinig gebogen, zoodat deze kenmerken, wanneer men ze vergelijkt met wat bij andere Anthomyinen voorkomt, niet geheel juist zijn aangegeven, althans te overdreven zijn voorgesteld, maar dit wordt wel daardoor verklaard, dat Kühn zich te weinig met de Anthomyinen had bezig gehouden en dus de kenmerken niet op de juiste wijze kon schatten. De voor cilicrura c<" zeer karakteristieke bewimpering der achterscheenen wordt dan ook door hem in 't geheel niet vermeld. Uit de omstandigheid, dat de lupinenvlieg omstreeks begin Juli volwassen is en eerst in het midden van Mei van het volgende jaar de jonge lupineplanten worden aangetast, waar- schijnlijk door dan eerst uit overwinterde poppen te voorschijn gekomen vliegen, trekt ook Taschenberg de conclusie, dat deze soort minstens nog een tweede generatie moet bezitten ; hij weet echter niet aan te geven, waarin de larven dezer generatie leven, op welke plant dus de omstreeks Juli verschijnende vliegen hare eieren afleggen. Nu blijkt, dat hier Ch. cilicrura in het spel is, levert dit geen moeilijkheid op. Ch. cilicrura is dezelfde, die ook als »Anthomyia platura Meig.« in de phyto- pathologische literatuur voorkomt en daarin o. a. als »sjalotten- vlieg« bekend is, omdat zij ook uit deze plant werd gekweekt; verder leeft zij ten onzent o. a. ook in kool, uit welker stron- ken ik zelf haar ook verkreeg, en bovendien wordt zij, echter ten deele als synonym van Ch.jusciceps Zett., welke volgens Prof. Stein een andere, in noordelijk Europa voorkomende soort is, nog uit verscheidene andere planten vermeld, uit aspergestengels, radijs, boonen, aardappelen, mais, Sisymbrium officinale ; merkwaardig genoeg bleek zij in 1876 in N. Amerika ook in grooten getale van sprinkhaaneieren te leven (Slingerland, The cabbage root BNTOMÖLOGISCHE BEMÜHTEN. 145 maggot, Cornell Univ. Agric. Ex per. Station Huil. 78, 1804, p. 299). Zij is dus polyphaag genoeg en heeft dus voor hare 2° generatie ook bij ons voldoende keuze van voedingsplanten. J. 0. H. de Meuere. BIBLIOTHEEK. A a n k o o p e n. Doane, R. W., Insects and Disease. A popular account of the way in which insects spread or cause some of our com- mon diseases. London L910. Met pin. en fig. 8°. Entomologisches Jahrbuch. Kalender 1911. Kl. 8°. Kennel, J.. Die Palaearktischen Tortricideo. Aft. 2. Stuttgart 1910. Met gekl. pin. 4°. Moore, F., Lepidoptera Indica. T. VIII (AH. 3—0). 1910- 1911. 4°. Pierce, F. N., The Genitalia of the Group Noctuidae of the Lepidoptera of the British Islands. An account of the morphology of the male clasping organs. Liverpool 1909. Met pin. 8°. Schenkung, S., Coleopterorura Catalogus. AU. 25. K. W. v. Dalla Torre, Cebrionidae. 1911. » 26. M. Pic. Scraptiidae, Pedilidae. 1911. » 27. A. Raffray, Pselaphidae. 1911. Geschenken. Van Dr. Mac Gillavry : C. J. H. Bierman, lieber Homopteren-Sägen. Met pin. 8°. Extr. Tijdsehr. v. Ent., T. LU, 1909. — , Homopteren aus Niederländisch Ost-Indien. Herausyfeg. von D. Mac Gillavry and K. W. Dam merman. Met gekl. plu. S . Extr. N. L. M.. T. XXXIII, 1910. 146 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Van het British Museum : W. F. Kirby, A Synonymic Catalogue of Orthoptera. T. UI. Orthoptera saltatoria. (Locustidae vel Acridiidae). London 19 10. 8°. Catalogue of the Lepidoptera Phalaenae in the British Museum. T. IX. Loudon 1910. Mot geld. pin. 8°. Van Dr. A. C. Oudemans : C. Janet, Sur la morphologie de l'Insecte. Limoges 1909. Met fig. 8°. K. Kraepelin, Die sekundären Geschlechtscharactere der Skor- pione, Pedipalpen und Solifugen. Met fig. 8°. Extr. Mitth. Nat. Hist, Mus. Hamburg. T. XXV. V. Kulczynski, Symbola ad Faunam Aranearum Javae et Suma- trae cognoscendam. I. Mygalomorphae et Cribellatae. Met pi. 8°. Extr. Bui. Ac. Crac., 1908. — , Araneae musei nationalis Hungarici in regionibus Indica et Anstralica a Ludôvico Biró colleetae. Met pi. 8°. Extr. Ann. Mus. Nat.. 1908. A. Petrunkevitch, Contributions to our knowledge of the ana- tomy and relationships of Spiders. Met pi. 8°. Extr. A. E. S. A., T. II, 1909. — , Some new or little known American Spiders. Met pin. 8°. Extr. Ann. N. Y. Se, T. XIX. 1910. E. Strand, Nordafrikanisehe, hauptsachlich von v. Erlanger gesammelte Aviculariidae, Drassidae und Theridiidae. 8°. Extr. Jh. Ver. v. Nat,, 1908. — , Arachniden aus Madagaskar. Met fig. 8°. Extr. Zool. Jahrb., 1908. — , Verzeichnis* der von O. Neumann in Süd-Aethiopien gesammelten Spinnen. 8°. Extr. Arch. Naturg., 1908. Hierbij gebonden : — , Nordafrikanische Spinneu, hauptsächlich von v. Erlanger gesammelt. 8°. Extr. idem. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 147 0. J. With, An account of the »S. American Cheliferinae in the collection of the British and Copenhagen Museums. Met pin. en fig. 4°. Extr. Trans. Zool. Soc, T. Will, 1908. Van de schrijvers : L. v. Heydeu. 41 Separata. N. Banks, Directions for collecting and preserving insects. 1909. 8°. Zie Groep S, Smiths. Instit., U. S. Nat. Museum. —, Catalogue of Nearctic Spiders. 1910. 8°. Zie Groep S, Smiths. Instit., U. S. Nat. Museum. M. Burr, The Dermaptera (Earwigs) of the United States National Museum. Met fig. 8°. Extr. Proc. U. S. Nat. Mus., T. XXXVIII, 191U. A. N. Caudel, Notes on some Western Orthoptera. With the description of one new species. 8°. Extr. Proc. U. S. Nat. Mus., T. XXXIV, 1908. H. J. Franklin, On a collection of Thysanopterous insects from Barbados and St. Vincent Islands. Met pin. 8°. Extr. Proc. U. S. Nat. Mus , T. XXX11I. P. Dognin, Hétérocères nouveaux de l'Amérique du Sud. Rennes 1910. Afl. 1. 8°. F. Klapâlek, Ueber die Neoperla-Arten ans Java. Met fig. 8°. Extr. N. L. M., N. XXXII, 1910. J. G. de Man, Beiträge zur Kenntnis der in dem weissen Schleimfluss der Eichen lebenden Anguilluliden. Met pln. 8°. Extr. Zool. Jahrb., 1910. — , The Decapoda of the Siboga Expedition I. Penaeidae. Leiden 1911. 4°. Monographie 39 der Siboga-Expeditie. Uitkomsten op zoolog., botan., oceanograph. en geologisch gebied verzameld in N. O. Indië 1899—1900. O. Meissner, Biologische Beobachtungen an der indischen Stabheuschrecke Dixippuä morosus Br. (Phasin., Orth.), 8°. Extr. Z. Wiss. Ins., 1009. .1. C. II. de Meijere, Uebt'r JacolisoirsZüchtungsversuchebezüo-- 148 ENTOMOLOGISCHE BEHICHTEN. lieh des Polymorphismus von Papilio Memnon L. o und über die Vererbung sekundärer Geschlechtsmerkmale. Met pl. 8°. Extr. Zeit, i. A. V. 1910? E. D. v. Oort, On Gerygone — and Eurylaimus species from Java and from »Sumatra. 8°. Extr. N. L. M., XXXI, 1909. A. C. Oudemans, Pygiopsylla Hobinsonii (Rothschild) d\ Met tig. 8°. Extr. N. L. M„ T. XXXI, 1909. —, List of the Suctoria (Retzius 1783) (Aphaniptera Kirby and Spence 1823) in the Leyden Museum. 8°. Extr. N. L. M., T. XXXI, 1909. F. Plateau, La Pollination d'une Orchidée à fleurs vertes »Listera oeata« par les Insectes. 8°. Extr. Bull. S. R. Bot. B., 1909. — , Recherches expérimentales sur les fleurs entomophiles peu visitées par les Insectes rendues attractives au moyen de liquides sucrés odorants. 80, Extr. Mém. Ac. »Sc. Bruxelles, 1910. J. A. G. Rehn, Two new species of Neotropical Orthoptera of the family Acrididae. Met fig. 8°. Extr. Proc. U. S. Nat. Mus., T. XXXV, 1908. , On Brazilian Grasshoppers of the Subfamilies Pyrgo- morphinae and Locustinae (Acridinae of Authors). Met fig. 8°. Extr. Proc, U. S. Nat, Mus., T. XXXVI. 1909. C. A. L. Smits van Bürgst, De Nonvlinderplaag. 8°. Extr. Ent. Ber., 1910. — , Catalogus (beschrijvend) van eene verzameling voor- werpen, aanschouwelijk voorstellende de levenswijze van een lO0-tal voor naald- en loof hout schadelijke insecten en hunne vijanden. Haag 1910. 8C. R. E. Snodgrass, The Thorax of Imects and the articulation of the wings. Met pin. 8°. Extr. Proc. U. S. Nat. Mus., T. XXXVI, 1909. G. Ulmer, lieber einige von Herrn E. Jacobson auf Java ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 149 gesammelte TrichoptereD. Met fig. 8°. Extr. N. L. M.. T. XXXII, 1910. Gr. Ulmer. Einige neue exotische Tri eh opt eren. Met lig. 8°. Extr. N. 1,. M., T. XXXI. 1909. E. B. Williamson. The North American Dragonrlies (Odona'a) of the genus Macromia. Met pin. 8°. Extr. Proc. U. S. Nat, Mus., T. XXXVII, 1909. ('. B. Wilson, Dragonrlies ot' the Mississippi Valley collected during the Pearl Mussel investigations on the Missisippi Hiver, July and August 1907. 8°. Extr. Proc. IT. S.Nat. Mus., T. XXXVI, 1909. Walsingharn, Biological Centrali Americana. Lepidoptera Hete- rocera IV. 1909. p. 1—48. 4°. Zie Groep B, Godman. C. L. Reuyens. UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING N". 60. DEEL III. 1 Juli 1911. INHOUD: Dr. J. Th. Oudemans, Zuid-Limburgsche Lepidoptera. Dr. C. L. Reuvens, Bibliotheek. Zuid-Limburgsche Lepidoptera. Hoewel de excursie der Nederlandsche Eutomologische Ver- eeniging, op 18 Juni j.l. in de omgeving van Epen gehouden, de n verzamelaars van Lepidoptera geene reden tot groote tevre- denheid gaf, heb ik den indruk ontvangen, dat de minder gunstige weersomstandigheden daarvan wel in hoofdzaak de schuld dragen en het terrein rondom Epen zonder twijfel veel goeds herbergt, üe geologische gesteldheid doet dit trouwens zeker verwachten. Ten bewijze hiervan zij vermeld, dat kort vóór en gedurende de excursie de volgende zeldzame Lepidoptera aldaar werden aangetroffen : Parasemia (Nemeophila) plantaginis L.. Epen, 27 Mei 1911, Thyris fenestrella Sc. Epen, 29 Mei 1911. Zanclognatha tarsicrinalis Knoch, Epen, 18 Juni 1911. Madopa salicalis Schiff., Epen. 18 Juni 1911. De eerste twee soorten kwamen in mijn bezit door de wel- willendheid van een Amsterdamsen verzamelaar, den heer van der Beek. die in Mei eenige dagen te Epen doorbracht. Parasemia plantaginis is reeds vroeger ter zelfder plaatse waargenomen ; in mijne verzameling bezit ik een paartje, in 152 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Juni 1905 door den heer J. G. Zöllner te Epen gevangen. Overigens vind ik alleen den Pietersberg bij Maastricht als vindplaats vermeld. De opgave in de »Bouwstoffen voor eene fauna van Nederland« Dl. 1. p. 7, »Gelderland« en Dl. 1, p. 235, »Dierensche bosch«, schijnen aan gegronden twijfel onderhevig geweest te zijn, daar »Snellen, Macrolepidoptera p. 162, deze niet alleen niet overneemt, doch daarentegen speciaal vermeldt »Niet in de Bouwstoffen«. Thyris fenestrella is eene zeer belangrijke eondst. Wij kennen geene andere vindplaatsen in ons land dan St. Pieter en Grons- veld, beide opgaven van wijlen Mr. A. H. Maurissen, zie Tijdschr. v. Entom. Dl. 25, p. CX. Daar zijne collectie na zijn dood naar België verhuisde, waren daarmede de bewuste exem- plaren uit ons land verdwenen. Zanclognatha tarsicrinalis was tot nog toe alleen gevonden te Houthem, te Valkenburg en te Laao--Soeren. Madopa salicalis werd tot nog toe slechts eens in ons land aangetroffen en wel door den heer Snellen op de excursie der Ned. Entom. Ver. te Venlo op 8 Juni 1894, zie Tijdschr. v. Entom, Dl. 38, p. LI en Dl. 40, p. 308, PI. 12, Hg. 4. De heer Schuvt was zoo gelukkig thans een exemplaar te bemachtigen en zoo welwillend het mij aan te bieden. Ten slotte wil ik nog vermelden, dat ik den dag na de excursie, dus 19 Juni, in 't Geuldal bij Valkenburg een exem- plaar ving van Lurent 'm testaceata Don., tot nog toe alleen uit Zuid-Limburg bekend. Deze soort werd in Juni 1909 ook te Epen aangetroffen. J. Th. Oudemans. KNTOMOLOGTSCHE BERICHTEN. 1 53 BIBLIOTHEEK. Legaat Snellen. Onderstaande lijst van titels geeft die werken aan, welke in elk geval in de Bibliotheek der N. E. V. opgenomen worden. Zooals men bemerken zal, zijn er enkele boeken bij. die reeds aanwezig zijn, maar waarvan een 2e exemplaar bet uitleenen gemakkelijker maakt, daar zij vaak door meer dan een lid tegelijk gevraagd worden.. Het was ondoenlijk om in den korten tijd, beschikbaar vóór uitgave van dit N'. der Ent. Her., ook de separata door te werken. In elk geval zal, ingeval erbij voorkomen die wij niet bezitten of waarvan wij de Tijdschriften niet hebben, daarvan meldino- gemaakt worden in een later X". Alle teekeningen, hoofdzakelijk door Dr. H. W. de Graaf, zullen in een album vereenigd worden. Papilio. Journal devoted 'o Lepidoptera. N. York, Philadelphia 1881 — 1884. T. [—IV. (Aanvulling). Berliner Ent. Zeitschrift, 1870. (Aanvulling). Bericht über die Entomologie. 1867 — 1878. (Aanvulling). Senckenbergische Naturforschende Gesellschaft. Frankfurt a/M. Bericht über die — . 1879—1910. 8°. Proefstation voor Suikerriet in W. Java. Mededeelingen v. h. — . 'sHage 1890. T. I. Oberthür, ('., Études d'Entomologie. Faunes entomologiques. Descriptions d'Insectes nouveaux ou peu connus. Bennes 1876—1894. AH. 1—19 met gekl. pin. 8°. Uitsluitend Lepido] itéra. Zinken genannt Sommer, J. L. T. F., Beitrag zur Insecten- Fauna von Java. Lepidoptera. Met gekl. pin. 4°, Extr. Nov. Act. Acad. Leop., 1831. Zeiler, P. C, Ohilonidarum et Crambidarum genera et species. , 1863. 4°. Zonder titelblad of eenige andere aanwijzing. I F> ! KVToMOl.ndisrill', KKIMrllï'KN. Kirby, W. b\, A synonymie Catalogne of Diurnal Lepidoptera. London 1877. Supp*. 1871 — 1877. 8°. Haworth, A. H., Lepidoptera Britanica ; sistens digestionem novarr. Insectorum Lepidopterorum quae in Magna Bri- tannia reperinntur. Londini 1803. 8°. Romanoff', N. M., Mémoires sur les Lépidoptères. St. Peters- burg 1884 — 1897. T. I— VIT, IX met gekl. pi. en krtn. 8D. Semper, p i s Observa t. i o n e s, waarin hij ook handelt over den Acarus stro = de schurftmijt. Tortonia bevat 3 soorten van Tyroglyphidae, waarvan mij alleen de nyniphae II (hypopusvormen) bekend zijn. Het is het naast verwant aan Cerophagus Oiidms., en verder aan Vidia Oudms., Tyroglyphus Latr. en Hypopus Dugès. Het is als volgt gekarakteriseerd : Achter de genitaalope- ning een zuignapplaat ; geen oogen ; alle pooten kort en dik ; pooten III en 1 \' gewoonlijk achterwaarts gekeerd; klauwen der tarsen I, II en III kort, hoogstens boothaakvormig ; ster- mini vrij; epimera III geheel vrij; tars IV zonder klauw, zonder lancetvorniige kleefharen, niet een of meer lange haren. Als type neem ik aan: Trichotarsus intermedins Oudms.. de oudst bekende soort, die door mij in het Tijdschrift der Nederl. Üierk. Vereen., ser. 2, vol. 7, p. 278, -KIS beschreven en t. K). f. 49—50 afgebeeld werd (18 Juli 1902). Als tweede soort voeg ik hierbij Trichotarsus kelenae Oudms., in fintora. Bericht. \. I . n. 7, p. 43; 1 Sept. 1902: = Tri- chotarsus lit'limte Oudms., in Tijdschr. v. Entom. v. 45, p. 126. 144, t. 12, f. 44, 40; 14 Mei 1903 ; = Horstia kelenae Oudms., in Entom. Bericht, v. 2. p. 21 ; 1 Nov. 1905. De derde soort is nieuw ; de diagnose volgt hieronder. T o r toni a s m i t s v a u b u r g s t i nov. sp. Deze soort is liet naast verwant aan 7'. intermedins Oudms. Bij intermedins dekken de beide rugschilden den rug geheel, zijn deze schilden min of meer schubbig, draagt de achterlij fs- raml 4 bijna korte haartjes, en vertoont de achterrug geen mediane, donkere, staafvorraige chitiniseeriug ; tarsen T. Il en I ra ra T KNTOWOLOOISCHK lU'.lfK ll'l'IA . 167 leder met 4 lancetvorniige kleefharen. -■ Bij smitsvanbiirgsti daarentegea zijn de rugschilden door een wecken rand omge- ven ; zijn deze schilden van witte strepen voorzien (op het voorsehild evenwijdig aan de drie zijden, op het- achterschild min of meer langsloopend) ; draagt de achterlijfsrand twee langere en twee submediane zeer korte haartjes ; en vertoont de achterrug eene mediane donkere staafvormige chitiniseering. Tarsen I en II dragen ieder 3 lancetvormige kleefharen, éen dorsaal en 2 ventraal ; tars III heeft er 5, twee dorsaal en drie ventraal. In de zuignapplaat der twee soorten zie ik geen verschil. - Intermedins is breeder dan smitsvanbiirgsti. — Laatstgenoemde soort werd door den heer C. A. L. Smits van Bürgst in Februari 1911 in Tunis op Anthidium sticticum Lep. buitgemaakt. T a b e i ter bestemming de r h y p o p i de r T y r o g 1 y p h i d a e. Tengevolge van de boven beschreven wijzigingen en toevoe- gingen, geef ik hier in het Engelsen een nieuwen sleutel voor de genera onder de hypopi der Tyroglyphidae. Behind the genital aperture no suckers nor claspers 2 Behind the genital aperture two claspers. ... 3 1 Behind the genital aperture a suckerplate ... 4 The hypopus is enclosed in the protonymphal skin I (hypopial case), is never free; legs IV without claw. 2. Glycyphagus Hering j The hypopus lives free; legs IV with claw. Acotyledon Oudms. Under the claspers no suckers . Labidophorus Kram. Under each clasper a club-shaped sucker. Dermacarus Malier ]liS kNToMOLOCIsClil', UKIMcHTivS. With eves on the metasoma. . . Histiogaster Berl. With eyes on the metasoma (vide infra) Bonomoia Oudms. Without eyes 5 All the legs slender; legs III and IV shorter and slenderer than legs I and If. usually turned forward Anoetus Duj. All the legs short and thick; legs ITT and I Y usually turned hackward 6 ('laws on tarsi 1, II and 111 large, sickle-shaped. apt to clasp insect-hairs; tarsi IV without claw, with one long hair, accompanied by one or more ö. shorter ones i \ ('laws on tarsi 1. II and III short, at the utmost boat-hook-shaped; tarsi IV with or without claw. 8 i One dorsal shield; this anteriorly rounded SennertiaOudms. j Two dorsal shields Trichotarsus ('an. Sternum posteriorly bifurcate; its branches united with epimera II; these with epimerite II; epimera III and IV united with an U-shaped j ventnmi Horstia Oudms. ' Sternum free (-' l Epimera III not united together 10 | Epimera III united together 11 / Epimera III united with epimerite II; all the tarsi I equal in armature. ..... Cerophagus Oudms. 10. I Epimera III free; tarsi IV without (daw, without j lancet-shaped sticking-hairs, with one or more long hairs Tortonia Oudms, All the tarsi almost equal in armature; tarsi IV sometimes more over with a long thin hair. . 12 11. Tarsi I V without claw, without lancet-shaped sticking-b airs, with one or more long hairs. Vidia Oudms. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 1G9 [ Prosoma with bairs Tyroglyphus Latr. | Prosoma without hairs Hypopiis Dugès. G Lyc y p h a g n s t j i b o d ;i s dov. sp. Een zonderlinge vorm! Want hij vormt een groep apart. De tot dusverre mij bekende echte (jrlycyphagus-soovteïi konden in twee groepen samengevat worden, nl. in de domesticus-gr o&p, met staafvormige overlangsche chitini>ceering achter de twee vertikaalharen, en zonder viltige subtarsale schub. En in de destructor-groej), zonder staafvormige overlangsche chitiniseering achter de twee vertikaalharen, en met viltige subtarsale schub. — Welnu, GL tjibodas heeft geen overlangsche chitiniseering, geen subtarsale schub, en 4 vertikaalharen. Het eenige exem- plaar in mijn bezit is een o ; dit heeft een lange copulatie- buis (even lang als het genu van een der pooten), terwijl de voorste grens van de genitaalopening niet tusschen de proximale einden der epimera 11 ligt, maar veel verder naar achteren, ongeveer waar de proximale einden der epimera lil zouden zijn (deze ontbreken). Van de 10 sleepharen waren slechts 2 aanwezig, en deze waren kort. -- In huis; Tjibodas; April 1905; Dr. J. .1. C. Loman. — T y r o g 1 y p h u s ni a c g i 1 1 a v r y i n. sp. N y m p h a II ( h y p o p u s ). Lang ongeveer 2 I 5, breed ongeveer 1 10 ïnikron. Onderscheidt zich van de mij bekende hypopi van dit genus door het lange prosoma, dat als een beschuttend gewelf, dak of luifel de 4 voorpooten beschermt. De olieklieren van het metasoma zijn groot en ver naar voren. De achterpooten zijn zeer kort. en steken niet voorbij den rand van het metasoma. De 6 haartjes i>p hel prosoma en de 9 ;i 10 paren haartjes op het metasoma zijn uiterst kort. 170 KNTOMOLOGISCHE BEKICHTEN. Coxae I, UI en IV dragen ieder een zeer klein zuignapje. Zuignapplaat niet 2+4 + 2 bijna even groote zuignapjes. — Veertig exemplaren waren vastgehecht op een Blattide met hard achterlijf; Banjoewangi, Java, 1910; Dr. Mae Gillavry. — Hypopi van Histiogaster. Ik was in de gelegenheid een paar hypopi (nymphae II) van dit genus te onderzoeken. Zoowel Lignières (in Mém. Soc. Zool. Fr. v. 0. p. 12. 1803) als Michael (in Journ. Roy. Mier. Soc. ser. 2. v. 5. p 30. 1885) vermelden van deze hypopi, dat ze langwerpig zijn, met bijna evenwijdige zijden, (leen van beiden heeft waargenomen, dat deze dieren alleen langwerpig zijn, omdat hunne z ij d e n v e n t r a a d o m g e b o g e n zijn; zij zijn dus ventraal hol, niet plat, zooals beschreven wordt! Indien zij plat gedrukt worden, zijn zij even breed als alle andere hypopi! De rug is van elf tot dertien paar uiterst fijne haartjes voorzien even als alle bekende hypopi, niet ka a I ! Histiogaster javensis n . sp. Nympha II = hypopus. — Lang ± 250, breed, met ventraad omgekrulde zijden: ± 100, platgedrukt: ± 150 mikron. Prosoma bijna vierkant met afgeronde voorhoeken; met 4 uiterst fijne haartjes, waarvan een op ieder oog! Metasoma achter cirkelvormig afgerond. Elypostoom niet 2 lange zijdelingsche en 2 zeer korte submediane haartjes. Zuiguapplaat rond, niet S zuignapjes : twee kleine aan den voorrand der plaat, en naar voren gericht, zoodat zij slechts met moeite als zuignappen herkend worden ; 2 groote sul »centraal en elkaar mediaan rakend, en 4 kleine daarachter, in een naar achter flauw konvexe lijn. - Twee exemplaren op eene Blattide niet hard abdomen; Banjoewangi, 1010; Dr. Mac Gillavry. — ENTOMO LOG ISCHE BERICHTEN. 171 Zijn er parasitische Oribatiden? Op dezelfde Blattide met hard abdomen, mij door Dr. Mac Gillavry geschonken, en afkomstig van Banjoewangi, bevonden zich 23 exemplaren van eene Xenillus-soort, die hieronder als nieuw beschreven wordt. Parasiteerden deze op de Blattide? Bet is moeilijk aan te nemen. Evenmin kan men aan auxiliair parasitisme denken, daar Oribatiden vegetariërs zijn. Mogelijk lieten zij zieh door de Blattide vervoeren, gelijk zoovele Parasitidae en Uropodidae door kevers vervoerd worden. — Het geval is zeer vermeldenswaard, daar, voor zoover mij bekend, zoo iets nooit waargenomen werd. — Xenillus blattaru.ru n. sp. Met opzet beb ik deze nieuwe soort blattarum genoemd, om de aandacht op het bovenstaande feit blijvend te vestigen. De soort is zeer naverwant aan Xenillus clavipectinatus (Michael). - Lang ± 225 mikron, dus zeer klein. Abdomen breed ovaal, glad, van b' paar fijne haartjes voorzien. Prosoma breed drie- hoekig, met de bekende 3 paar haartjes. Lamellae half zoo lang als het prosoma, gegolfd, lijnvormig, naar voren weinig konvergeerend. Pseudostigmataalorgaan met dunnen steel, knots- vormig; het knopje is met een troebel vetweefsel gevuld, en v a n t w e e z ij d e n van een paar haartjes voorzien. — 23 exemplaren waren aan een Blattide met hard abdomen uit Banjoewangi, Java, bevestigd. — Ik ontving de Blattide van Dr. D. Mac Gillavry. — A n o e t u s 1 o n g i p es n. sp. Nympha II = hypopus. Naverwant aan Anoetus spiniferus (Michael). De zijden zijn echter veel verder ventraad omge- 172 KNTOMOLOGISCHü! BERICHTEN. slagen. Aan de rugzijde van het inetasoma kon ik slechts 7 paar verdwijnend kleine haartjes ontdekken, hoewel ik ervan overtuigd ben, dat de 9 paren aanwezig zijn. Pooten I en II opvallend lang. Lichaam + 175, poot I L66 mikron; hij lijkt echter langer te zijn dan het lichaam. De twee zuignappen op de coxae l zijn groot en naar het distale gedeelte der epimera II verplaatst. De twee zuignappen op de coxae III en de twee ter zijde van de genitaalopening zijn even groot. De zuignapplaat is rond. van voren golvend afgesneden ; de 8 zuignappen liggen als volgt: eerst 2 kleine voor den anus; dan 4 gewone en dan 2 gewone. — Eén exemplaar op een BJattide met hard abdomen, van Baujoewangi, Java. - Dr. I). Mac GiJlavry. — - A n o e t u s 1 o n g i p e s, f o r m a brevipes n. var. De onderzijde van deze »hypopus« is volmaakt gelijk aan die van den hierboven beschreven vorm. vandaar datik absoluut zeker ervan ben. dat beide vormen tot een soort belmoren. Welke vorm nu de stamvorm is, valt moeilijk te zeggen. De mogelijkheid is niet uitgesloten, dat deze twee vormen het gevolg zijn van nymphaal sexueel dimorphisme, evenals reeds door mij bij Cheletidae beschreven werd. De verschillen zijn de volgende : loiu/tpe* heeft poot I ± Ui6 mikron lang; de verhouding tusschen de lengte van pro- soma en inetasoma is 12 : 88; brevipes heeft poot J + l4o mikron lang en iets dikker dan de eerste vorm; de verhouding tusschen pro- en metasoma is 19 : 81 ; de zijden zijn ventraal minder omgeslagen, vandaar dat het dier ook breeder is, dan de eerste vorm. Eén exemplaar op dezelfde Blattide. Anoetus banjuwangicus n. sp. Nympha II = hypopus. - Deze vertoont verwantschap met j I . neqlectus < >udms., .1 . au nulatus < )udms., eu sumatrensis ( hulins. ENTOMÖLOG ISCHE BEMÜHTEN. 17o Evenals bij sumatrensis is de voOrrand van het prosoma gegolfd; evenals bij de drie genoemden is de zuignapplaat /eer groot ; evenals bij neglectus zijn de vier zuignappen om den anus groot, de andere 4 klein. Maar van alle drie onderscheidt de nieuwe soort zich terstond door de scherpbegrensde en met geen der andere coxae samenhangende coxa 11, en door het bezit van een sabelvormig eindhaar aan poot IV. Ken exemplaar op dezelfde Blattide ; Banjoewangi. A n o e t u s cirratus n. sp. N y ra p h a 11 = hypo p u s. Lang 1 .">(), breed I I 5 raikron. Verwant aan A. discrepans Oudms. en wel voorname- lijk daardoor, dat het voorste paar zuignappen der zuignap- plaat teleskoop- of kanon-achtig uitsteekt en naar verschillende zijden gericht kan worden. Onderscheidt zich van discrepans door de groote breedte, door de krulvormige haren op de ach- terhelft van het metasoma, en door minder in het oogvallende bizonderheden aan de epimera, de bewapening der pooten, enz. Twee exemplaren op dezelfde Blattide van Banjoe- wangi. * A il o e t u s i n d i c u s n. sp. Nympha II - hypopus. Lang 160 mikron. Verwant aan A. banjuwangicus, voornamelijk door den bouw van het prosoma, waarop een tentvormige figuur, met de punt naar voren, zichtbaar is. Deze is bij banjuioangicus eenvoudig als teekening waarneembaar, bij indiens als uitstekend lapje aan- wezig. Overigens heeft de nieuwe soort kenmerken gemeen met sumatrensis (bouw der epimera), en crmulatus (zuignapplaal en zuignappen. — Leu exemplaar op dezelfde Blattide. — 171 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. H o n o m o i a nov. gen. G. Cos. B o h o in o schreef in 1687 zijne Osser vaziun i into r n o a' pellicelli del co r p o u m a n o, e cl a 1 n i c on altre o s s e r v a z i o n i s e r i 1 1 e in una lettere all i 1 1 u s t r o S ig. Fr. H e cl i. Men meent zekerheid ervan te hebben, dat de brief door Kedi zelf geschreven is, daar hij huiverig was, zijn naam aan de ontdekking van den Acarus siro (= de schurftmijt) als oorzaak der scabies te verbinden. Hij geeft van den Acarus siro een vrij goede afbeelding. Bekend is, dat twee ontdekkers hem reeds vóór waren! Ik noem het nieuwe genus naar hem Bonomoia. Het is gebaseerd op een hypopus-vorm (= de atony inpha in reistoilet); twee oogen heeft- hij gemeen met Histiogaster, doch verschilt daarvan in de volgende kenmerken: De habitus is Anoetus- achtig; de oogen bevinden zich niet op het pro-, maar op het metasoma; poot IV heeft geen klauw. Verwantschap met Histiogaster is m. i. uitgesloten, met Anoetus zeker. Bonomoia primitiv a n. sp. Denton y m p h a (h y p o p u s). — Lang 1 87,' breed 120 niikron. Habitus als die van Anoetus banjuwangicus en indiens, doch onmiddellijk daarvan te onderscheiden door een goed begrensd capitulum, dat voorbij den voorrand van het prosoma reikt, door twee oogen op het metasoma, door een groote genitaalopening (deze is even lang als de zuignapschijf) en door twee kanonvormige zuignappen achter de genitaalopening (evenals by A. discrepans en cirratus). De zuignappen op coxae 1 en III en terzijde der genitaalopening ontbreken ; men vindt op die plaatsen gewone haren. Op dezelfde Blattide van Banjoewangi. — , ENTOMOLOGfSCHE »BEICHTEN. 175 Morfologische beteek e nis der z u i g n a p pen, z u i g n a p v o r m i g e k 1 e e f haren e n k 1 a u w e n b ij A c a r i, althans b ij T y r o g 1 y p h i d a e. Bij het nauwkeurig onderzoek van de verschillende hypopi der Tyroglyphidae blijkt, dat de klauwen aan de pooten uit een »kleefschijfje« (ventouse) ontspringen. Poot IV draagt in vele gevallen geen klauw, maar een kort of lang sleephaar. Dit ontspringt eveneens dorsaal uit de »ventouse«, »pulvillum« of kleefschijfje. Men kan dus in deze gevallen verklaren, dat een klauwtje een vervormd eindhaar is. Het pulvillum kan dan als een eindlid gelden. Hierboven is reeds erop gewezen, dat bij Bonornoia primitiva gewone haren gevonden worden precies op de plaats, waar bij de andere hypopi zuignappen gevonden worden. Men kan dus besluiten, dat althans in deze gevallen, een zuignap een vervormd haar is. Daarom heli ik ook den soort- naam primitivus gegeven. Zelfs daar waar de zuignappen van spieren voorzien zijn, uitsteekbaar en intrekbaar zijn, kan de haartheorie aangenomen worden ; immers een Arthropoden-haar is een stuk levende huid, aan wier binnenzijde zich spiertjes kunnen vasthechten, waar noodig allengs ontstaan ! Vóór het pulvillum (eindlid) met zijn klauwtje (haar) staat altijd een haar (dorsaal). Dit haar is dikwijls min of meer plat, soms in zijn geheel, soms in de distale helft, en dient blijkbaar als kleeftniddel (luchtdruk!), kan soms een echte zuignap vormen. Ook hier is dus een zuignap een vervormd haar! A. < '. Oudemans. Biologie van Ateuchus semipunctatus F. Het vermoeden, door mij geuit in onze laatst»- zomervergade- ring, dat n.l. Ateuchus semipunctatus /•'. zich op het eiland 176 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Lido bij Venetië in hoofdzaak zou voeden met nienschelijke uitwerpselen en ook hare broedballen van dezelfde materie zou vervaardigen, is door sedert genomen proeven in de Rotterdamsche 1 Vergaarde ten volle bevestigd. Sinds aan Au uchus menschelijke uitwerpselen worden gegeven, versmaden nagenoeg alle individuen paarden- en ezelsmest, terwijl bovendien van de menschelijke uitwerpselen kennelijke broedpillen ( I ' '2 tot 2 X de doorsnede van voedselballen) worden vervaardigd, hetsreen van andere mestsoorten nog niet werd waargenomen. Van de 18 Ateuchus, die ik aan de Rotterdamsche Dier- gaarde o]» 17 Mei L911 verschafte, leven er thans (29 -luli) nog 10. D. L. Uyttenboogaart. Eigenaardige houding van Broscus cephalotes L. Op 2 Juli groef ik in een zandkuil op de Helvoirtsche heide een zestal exemplaren van Broscus cephalotus L. (alle c?J") op, die zoodra ze aan het daglicht kwamen een eigenaardige houding aannamen. Ze strekten n.l. de voorpooten recht naar beneden, de niiddelpooten stijf recht iets schuin naar achteren en de achterpooten eveneens stijf recht achteruit in het ver- lengde van het lichaam, terwijl de voorkaken wijd geopend werden. Op het zand staande maakte in deze houding de ruglij n van het dier een hoek van ongeveer 45° met het horizontale vlak. Men kon de dieren opnemen en weer neer- zetten, ze volharden in deze houding, alsof ze geparalyseerd waren. Dat dit echter niet het geval was, bleek, als men den vinger hij de voorkaken bracht. Onmiddellijk werd krachtig toegeheten. Eerst wanneer men de dieren een paar minuten rustig liet, liepen ze weg. Is het ook mogelijk, dat Broscus i,\ l DMonOGtSCHlU BKlliCHTteN. in deze houding in zijn gang op de loer zit en nu, zoodra er beweging in liet zand komt, die houding uit gewoonte aan- neemt of er in blijft volharden V D. L. ÜYTTENB00GAAR.T. Anthia's in Noord Afrika. In onze laatste Zomervergadering deelde ik mede. dat ik in dit voorjaar, bij het vangen van insecten te Biskra, de hulp had van een zeer geschilden nomade. Den eersten dag, dat ik met hem zou uitgaan, stelde hij voor. de heuvels in de woestijn bij Hammam es-Salahin te onderzoeken, waar wij bij eenig geluk drie soorten van het gemis Änthia, door hem »grand«, »moven« en »petit Anthia« genoemd, zouden kunnen vinden. Hammam es-Salahin of Fontaine chaude ligt op 8 kilometer van Biskra en is er door een zeer primitief tramlijntje mede verbonden. Het bestaat uit een badhuis, waar enkele personen kunnen logeeren, terwijl een veel grooter aantal uit Biskra komen om er een bad te gebruiken; overigens ligt dit badhuis geheel afgezonderd in de woestijn. Daar mij slechts het voorkomen van één Anthia-soort in Algérie bekend was. verlangde ik zeer, dat de voorspelling van mijn nomade zou uitkomen. En gelukkig was dit het geval, wij vonden ze alle drie. De »petit Anthia« bleek te zijn cene Graphipterus-soart, waarschijnlijk rotundatus King, en behoorde dus tot een aanverwant genus, de »moyen Anthia« was A. sexmaculata F., de mij bekende soort, en de »grand Anthia« was A. venator F.. die mij tot heden onbekend was. In den Catalogus Coleopt. van Gemm. en v. Harold staat als vaderland van deze soort opgegeven Senegal en Tripoli en in de Synopsis der Coleopteren-Gattung Anthia van I'. Obst 178 l.vrouoi.nciseill', BElircHTKN. (Archiv, für Naturg. l'.Mil) is dil eenvoudig overgeschreven. Nu was het u priori wel aan te nemen, dat de soort ook zou voorkomen in liet gebied tusschen Senegal en Tripoli en zonder twijfel is zij dan ook reeds meer in Algérie gevangen, hetgeen o.a. bleek uit mijn nomade, die haar goed leende en haar herhaaldelijk in gezelschap van entomologen had bemachtigd. Of ergens het voorkomen dezer soort te Biskra is gepubliceerd, is mij echter onbekend; zonder den nomade zou ik het dier ook niet gezien hebben, mijne drie exemplaren toch werden door hem met veel moeite uit den grond gehaald. Als vaderland van Anthia sexmaculata V. vermelden G. en v. EL alleen Egypte. Dejean geeft buitendien op: »côte de Barbarie«. Obst heeft weer trouw naffeschreven. en o-eeft Egypte en kust van Barbarije; ook vermeldt hij nog Sabhia (mij onbekend, misschien Sabha, plaats in de Sahara, tusschen Timboektoe en Gadarnès). Nu komt het mij voor, dat de opgaaf »kust van Barbarije« volkomen verkeerd is. Men denkt dan toch aan een kustbewoner, terwijl wij hier toch zeker met een woestijnbewoner te maken hebben. Het is mogelijk dat de soort voorkomt aan de kust. waar deze een eenigszins woestijn- achtig uiterlijk heeft, zooals b.v. te Sfax of Gabis in Tunis (ik zag ze op deze beide plaatsen niet), maar ik betwijfel, of men ze ergens in Algérie' aan de kust zal aau treffen. In het groote werk van Lucas over de fauna van Algérie, dat niet veel meer dan het kustgebied behandelt, wordt dan ook geene Anthia genoemd. In de beschrijving van Anthia seamaculata geeft Fabricins op, dat zij op elk dekschild drie witte vlekken vertoont, terwijl bovendien nog een deel van den rand wit is. In overeenstem- ming hiermede is dan ook de naam smmaculata. Dejean in zijne Species général des Coléoptères I, p. 347 noemt nog een vierde vlekje, dat zeer klein is en somtijds geheel verdwijnt. Een exemplaar met deze laatste teekening heeft dus Fabricius KNTOtoOLOGISCÜE BEltlCRTEX. I 7'.' bij zijne beschrijving voor zich gehad. Ik ving in het geheel •"»7 exemplaren, te Biskra, Ain-Sefra en Tozeur (Tunesië). Van deze komen 25 overeen niet de beschrijving van Fabricius, de overigen beantwoorden meer aan die van Dejean, sommigen bezitten slechts een zeer klein vlekje, uit een paar witte haartjes bestaande, soms zelfs slechts op één der beide dekschilden, allengs wordt dit vlekje grooter, zoodat het bij een enkel ex. de halve doorsnede vertoont van de derde vlek van Dejean. die steeds aanwezig schijnt te zijn. Twee mijner ex. vertoonen nog weder iets bijzonders : bij het eene ontbreekt de tweede vlek van Dejean, maar vertoont zich daarentegen op elk dek- sc li i ld een vlekje tusschen de derde vlek en den naad, het andere bezit deze vlekjes ook. maar heeft bovendien nog het tweede vlekje van Dejean. Bij dit individu treft men dus tien vlekjes aan. Onder de voorwerpen, die van deze soort reeds in mijne verzameling aanwezig waren, vind ik er nog een. die met het laatstgenoemde ex. overeenkomt, maar buitendien nei- ging vertoont tot nog meer vlekkenvorming, doordat zich een paar zeer kleine vlekjes tusschen derde vlek en rand hebben gevormd. Ook strekt bij dit laatste ex. de witte rand der dekschilden zich bijzonder ver naar voren uit. Men ziet hieruit, dat .1. seoßmäculata F. zeer aan variatie onderhevig is. Hier- op te wijzen is dunkt mij wel van eenig belang, al is het overbodig aan deze variaties afzonderlijke namen te geven. H. J. Veth. Nieuwe vindplaats voor Mutilla europaea L. In »De Nederlandsche Insekten«, 1900, p. 778, heeft Dr. .]. Th. Oudemans van Mutilla europaea Ij. opgegeven, dat deze soort nog slechts gevonden is op Texel, bij Amsterdam. 180 V..\ H )\K)I.( IC ls< Il |, l'.I.L'K III IA. te Muiderberg en l>ij Warfi'uuj ; duur zij dus tot de zeldzaam- lieden schijnt te behooren, acht ik bet niet overbodig te melden, dat door mijn zoon den "> Juni It'll een fraai wijfje op Terschelling is gevangen. In gedroogden staat is het nog iets langer dan 15 mm. en behoort dus tot de orootste CT O e\em])laren. Het komt geheel met de beschrijving en voldoende met de afbeelding op pag. 58 van gemeld werk overeen, alleen zou ik zeggen, dat de kleur, zoowel van den door- loopenden voorsten band, als van de twee afgebroken banden op het achterlijf, eer geelachtig dan zilverwit is. M. M. SCHEPMAN. Middel tegen het ,,gaan hangen" van vlindervleugels. Van vlinders, die Inj het uitzetten der vleugels niet volkomen goed gedroogd zijn, gaan later de vleugels dikwijls hangen. Om dit te beletten heeft de heer J. Keiser, Anna l'aulownastraat 12 te 's-Gravenhage, een eenvoudig en naar het mij voorkomt zeer doelmatig instrumentje bedacht, hetwelk hij later in den handel denkt verkrijgbaar te stellen. De heer Keiser heeft mij verzocht dit ter kennis van de Ned. Lepidopterologen te brengen en zulks onder mededeeling, dat hij steeds bereid is het bedoelde instrument te zijnen buize aan belangstellenden te laten zien. Ik hoop hiermede aan dit verzoek te voldoen. M. C. Piepers. ITPfl' UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMQLOGISCHE VEREENIGING Nu. 62. DEEL III. 1 Noveii) l)oi- 1911. INHOUD: .Ihr. Dr. Ed. Everts, Opgave van de meer zeldzame en nieuw ontdekte Ooleoptera, verzameld gedu- rende de excursies iu de omstreken van Meerssen, Val- kenburg, Gulpen en Epen (Zuid-Limburg), Juni 1911. Dr. A. C. Oudemans, Acarologische Aanteekeningen XXXVIll. - Dr. D. Mac Gillavrt, Rhynchota, verzameld in J911 door Dr. H. J. Vetli in Algeria en door C. A. L. Smits van Bürgst in Tunesia. - Dr. D. Mac Gillavry, Merkwaardige coincidentie. — P. van der Goot, Voor- loopige naamlijst van inlandsche Apliididae. - - C. A. L. Smits van Bürgst, Zeldzame sluipwespen. --J.Th. Oude- mans, Stephanus serrator F. in Nederland. - Dr. C. L. Reuvens, Bibliotheek. Bladvulling. Opgave van de meer zeldzame en nieuw ontdekte Coleoptera, verzameld gedurende de Excursies in de omstreken van Meerssen, Valkenburg, Gulpen en Epen (Zuid-Limburg), Juni 1911. Bembidion Stephensi Crotch Aleochara ruficornis Grav. Falagria nigra Grav. Brachida exigua Heer, Faun. nov. sp., Meerssen. Euryusa optabilis Heer Scopaeus cognatus Muls. & Rey. l'rogophloeus des pectus Baudi V .^sonian lnst/>s JUL 25, ^ 182 ENTOMO LOGISCHE BERICHTEN. Xyhdromus testaceus Er. Anthobium rectangulum Fauv. Megarilirus affinis Miller, Faun. nov. sp. Valkenburg ; was ook reeds bij Maastricht gevangen door Pater H. Schmitz. Cephennium thoracicum Müll. Anisotoma obesa Schmidt. » calcarata Er. Meligethes rufipes Gylh. » lumbaris St. » incanus St. Cryptophagus setulosus St. Cis oblongus Mellié Coninomus constrictus Gylh. Alexia pilosa Panz. Synealypta spinosa Rossi Esolus parallelepipedus Müll. Faun. nov. sp. Gulpen. Riolus cupreus Müll. » subviolaceus Mis. Sinodendron cylindricum L. Agrilus pratensis Ratz. Thelephorus violaceus Payk. Maltliodes mysticus Rsw. var. » obscuriusculus Dietr. nigellus Rsw. Faun. nov. sp. Epen. Sphinginus lobatus Oliv. Mordellistena abdominalis F. » brevicauda Boh. Chrysomela fuliginosa 01. forma galii Weise. Crepidodera rufipes F. » nitidula L. Epitriv atropae Foudr. type en ab. c. nigritula Weise en hmaculata Weise Faun. nov. sp. Epen. Was aldaar reeds gevan- gen door den Heer Zöllner. KNTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 183 Mantura rustica L. ab. c. » suturalis Weise. Sitona cambrious Sfeph. Orchestes rufitarsis Germ. Faun. nov. sp. Epen. Anthonomus inversus Bedel. » subsp. rosinae Des Gozis Magdalis nitida Gylh. Faun. nov. sp. Vermoed el ijk Epen. Rhytidosomus globulus Hrbst. Acallis tol 'oris Curtis » turbatus Boh. » ptinoides Mrsh. Apion columbinum Germ. Faun. nov. sp. Epen. Acarologische Aanteekeningen XXXVIII. Namen voor Lichaamsafdeelingen. Ray Lankester, Benham en Miss Beck (1885) gaven aan de mond- en pooten-dragende afdeeling van IAmulus en Scorpio den naam van P r o s o m a (met inbegrip van den primairen kop). Borner (1904) stelde voor alle overige segmenten tezamen der Arachnoidea den naam Opisthosoma voor. Reuter (1909) accepteert deze benamingen, doch daar Acari nog andere lichaamsafdeelingen vertoonen, stelt hij ook de volgende benamingen voor : voor de afdeeling met mondlede- maten : Gnathosoma, voor de afdeeling met mondlede- maten en twee paar pooten : Proterosoma; voor de overige segmenten te zamen Hysterosoma. Dikwijls zijn achter het Gnathosoma alle segmenten saam- gegroeid (Thrombidiidaé) ; ook is soms een afdeeling met de eerste twee pootparen scherp begrensd {Tyroglyphidae, Torso- ] 8 I I'.vhniouHitsriiK Berichten. nemidae) ; of wel eene met de volgende pootparen (Tarsonemidae). Ik ben nu met Dr. Enzio Reuter te Helsingfors in corres- pondentie getreden met het resultaat, dat wij voor het vervolg de volgende benamingen zullen gebruiken : Voor de eerste 2 segmenten : G n a t h o s o m a Reuter 1909. » » overige » tezamen: Idiosoma Oudms. 1911. Voor de eerste 4 segmenten : P r o t e r o s o m a Reuter 1909. » » overige tezamen: Hysterosoma Reu- ter 1909. Voor de eerste o' segmenten : P r o s o in a Ray Lankester 1885. » » overige » tezamen : O p i s t h o s o m a Bor- ner 1904. Voor 3' en 4' segment tezamen: Propodosoma Reuter 1911. Voor 5e en 6e segment tezamen: M e t a p o d o s o m a Reu- ter 1911. Voor 3C tot 6e segment tezamen: Pod o soma Reuter 1911. Daardoor is eene terminologie verkregen, geheel onafhanke- lijk van die der Hexapoda, van wie de lichaamsafdeelingen absoluut niet homoloog zijn met die der Arachuoidea. Het is te hopen, dat alle Acarologen deze terminologie zullen over- nemen, zoodat daardoor niet alleen eenheid verkregen, maar ook alle verwarring vermeden wordt. Ixodes r e d u v i u s L. Volgens Neumann (1901, Mem. Soc. Zool. Fr. v. 14, p. 358) komt Ixodes reduvius L. in Amerika slechts in de Vereenis'de Staten van Noord- Amerika, dus niet zuidelijker dan 25° N.B. voor. Van Dr. Mac Gillavry ontving ik 3 c~> uit de collectie van wijlen den Heer Van den Brandt, Venlo, die deze vond op »West-Indische huiden«. Zeer waarschijnlijk wordt met West- BNTOMOLOG ISCHE BEEICHTEN. 185 Indië Suriname bedoeld ; in dat geval komt deze soort ook op 5° N.B. voor. Euga m a s n s t r i c u s p i d a t u s (Oudms.). 17 Juli 1903 gaf ik in de Ent. lier. v. 1. p. 86 eene dia- gnose van Parasitas tricuspidaius^ now sp. 5, afkomstig van het eiland Borkum. 10 September 1904 werd dit dier uitvoeriger beschreven en afgebeeld in de Abh. Nat. Ver. Bremen, v. 18, p. 81. t. 3. f. 15—18. Wanneer nu Berlese 22 Juni 1906 eene variëteit beschrijft: Gamasus (Eugamasus) magnus var. monticola n. var. (»Redia«, v. 3. p. 179), en daarbij van P. tricuspidaius verklaart: »Qu este non differisce essenzialmente dalle forme nostrali e pel sno epiginio si avvicinerebbe alla var. monticola, senza perô essere identico«, dan had hij deze var. moeten noemen var. tricuspi- daius en wel uit prioriteitsgronden. Dit is evenwel niet noodig, want tricuspidaius is een goede soort. Ik ontving verscheidene exemplaren, door Jhr. Dr. Everts in het Haagsche Bosch gevonden, en kan nu ook het c? beschrijven en afbeelden. A s c a i d a e met p e d u n c u 1 u .s. Bekend is het, dat Uropodidae zich in den toestand van deutonymphae aan Insekten kunnen vasthechten door middel van een »steeltje«, p e d u n c u 1 u s, hetwelk een glasheldere gtel- of groenachtige zijdeachtige uitscheiding is van een paar klieren ter weerszijden van den anus. Dikwijls hangen zij bij trossen aan kevers, die mest bezoeken, en zijn daarvan niet gemakkelijk te verwijderen. Van geen der andere Acari is zoo iets zonderlings bekend. Daar ontving ik van den heet- ,1. B. Corporaal eenige Acari, 180 ENTOMOLOG ISCHE BERICHTEN. door hem afgehaald van een Erotylidi (Coleopt.) viit een oer- bosch in Langkat, Tandjong poetri, Sumatra's Oostkust. Daar- onder bevonden zieli 3 deutonymphae, ieder nog voorzien van haar »steeltje«. Edoch dit waren geen Uropodidae, maar Ascaidae (olim. Zerconidae)\ De soort gelijkt meest op Asca aphidioides L. Musitania nov. gen. C. Musitanus schreef in 1688 zijn werk Trutina m e d i c a, waarin Cap. XVII over de syro handelt. Dit is de Acarus siro L. of sehurftmijt. Musitania noem ik een nieuw genus, behoorende tot de Trombidiidae, verwant aan Microtrombidium Haller 1882, doch zich daarvan onmiddellijk onderscheidend, doordat de crista een areola vooraan heeft. Type is een nieuwe soort: verrucipes. M usitania verrucipes n. sp. Pooten betrekkelijk lang. Alleen de tarsen 1 zijn nauwelijks gezwollen. De oogparen zijn ongesteeld, hoewel sterk uitpui- lend, onbewegelijk. Bïide oogen zijn even sterk ontwikkeld. Palptibia met twee klauwen. Haren kort, dik, glad, aan de basis plotseling rechthoekig gebogen, staande op papillen. Deze zijn aan het hysterosoma zeer kort cylindervormig, aan de pooten wratvormig. Het proterosoma draagt slechts een paar haartjes tusschen de oogen en de crista. Hysterosoma (spiritus- exemplaren!) donkerbruin tot zwart, met onduidelijke roode overlangsstreep ; proterosoma en pooten koftiebruin ; haren kleur- loos doorschijnend. 7 Exemplaren uit den Haag. Aug. 11>10, ontving ik van Jhr. Dr. Everts. ENïOMOLOGISCHE BERICHTEN. 1*7 Pediculoides b 1 a 1 1 a e n. sp. Larva. Lang 200 mikron, dus bizonder groot. Duidelijk zijn te onderscheiden a, een groote ronde kop, b, een dik gezwol- len gedeelte met pooten I en II, c, een daaropvolgend, eveneens gezwollen gedeelte met pooten III, en d, daarachter nog een tepelvormig metasoma, eindigend in twee sleepharen, iets langer dan de breedte van het dier. Het gedeelte b draagt dorsaal achteraan een paar submediane naar voren en naar buiten gerichte bortels, die voorbij den kop reiken. Pooten I zijn naar voren, pooten II naar voren en naar buiten, pooten III naar achteren gericht. Pooten I dragen 2 uiterst kleine klauwtjes, pooten II en III een groote zuignap. Eén ex. op een Blattide met hard abdomen; Banjoewangi, Java, 1900; Dr. D. Mac Gillavry. Calvolia nov. gen. Gr. G. Calvoli schreef in 1689 zijn werk »Scanzia VI«. Het behoort tot de reeks »Bibliotheca volante« ; Roma. Hij behan- delt daarin de »pedicelli«, waarmee bedoeld wordt de schurft- mijt, Acarus siro L. Calvolia is verwant aan Vidia Oudms., doch onderscheidt zich daarvan door het bezit van hypopi met twee oogen aan het proterosoma. Calvolia hagen sis nov. sp. Nympha II (hypopus). Lang 185, breed 100 mikron. Proterosoma langer dan een derde van het geheele lichaam, 65 mikron, min of meer driehoekig, geheel vooraan voorzien van twee oogen (als bij den hypopus van Tyroglyphus Iftero- comus Michael). De retinae dezer oogen zijn kastanjebruin en aaneengegroeid. Pooten slank, hoewel uiet zoo als die van 188 KNÏOMOLOGISCHE BERICHTEN. Anoetus. Tibia II met eeu lang, tibia I met een zeer lang tastbaar; tars IV eindigend in twee lange sleepharen. In rot- tende bladen, Haagsche bosch, Aug. 1910, Dr. Everts. Tyroglyphus heterocomus Michael. ' Wanneer wij de ondervinding opgedaan hebben, dat de hypopus-vormen der verschillende soorten van een en hetzelfde genus ongeveer gelijk gevormd zijn, soms zelfs zóo, dat het moeilijk is, eenig onderscheid te vinden, clan moeten wij, bij het zien van den hypopusvorm van Tyroglyphus heteromus Michael, wel terstond aannemen, dat deze soort niet tot het genus Tyroglyphus behoort, en daarbij het vermoeden uitspreken, dat zij in het genus Calvolia geplaatst moet worden. Ook Michael wijst erop (British Tyroglyphidae, v. 2, p. 106), dat »the colour is usually... more intense than is usual in the Tyroglyphi; the expulsary vesicles... are sometimes almost red«. »It is however in the hypopial stage that it is most strongly distinguished from other species«. Nu zou men kunnen zeggen : het vreemde uiterlijk van den hypopusvorm kan en mag geeu reden zijn, eene soort in een ander genus te plaatsen. Ik antwoord daarop, dat ree^s her- haaldelijk een genus »gemaakt« werd, omdat het d* een lapje aan 't achterlijf heeft, óf omdat het 9 een doorn aan den voorpoot heeft, of om andere zeer kleine kenmerken. En die genera blijken toch goede genera te zijn! Tyroglyphus mycoborus n. sp. D e u t o n y m p h a (h y p 0 p u s). — Lengte 155, breedte 100 mikron, maar de zijden zijn sterk ventraad omgebogen, zelfs de zijden van het proterosoma zijn voor zoover de nabij- heid van pooteu II dit toelaten, ventraad gebogen. - - De ËNTOMOLOGISUHE BERICHTEN. 189 soort is zeer aan T. mycophagus verwant, onderscheidt zich daarvan in de volgende kenmerken. De pooten I en II zijn slanker; de tarsen I en II dorsaal minder behaard; hun reuk- kolven zijn opvallend groot; het proterosoma is meer half cirkelvormig, dan driehoekig; de olieklieren zijn hun eigen lengte van het proterosoma verwijderd ; op coxae I geen zuig- napjes, maar verdwijnend kleine haartjes; op coxae III zijn de zuignapjes verdwijnend klein ; de zuignapschijf is bijna cirkelrond (bij mycophagus bijna vierkant); de zuignappen erop: twee middelgroote, twee groote, en 4 kleine in een naar voren konkave boog. — In rotte bladen, Haagsche bosch, Maart 1911.; Dr. Everts. T y r o g 1 y p h u s e u r y n y m p h a nov. sp. De naam eurynympha duidt reeds aan, dat de nymph, spe- ciaal de dentonymph of hypopusvorm, opvallend breed is, bijna cirkelrond. Overigens is het een echte Tyroglyphus. De pooten zijn forsch en van krachtige doorns voorzien, veel sterker dan die van Hypopus spinitarsus Herrn. De proterothorax is zeer kort, en is tusschen de pooten I naar voren driehoekig ver- lengd. De 4 haren op den proterothorax en de 10 paren op den hysterothorax zijn zeer korte en stijve borsteltjes. Geen sleepharen ; bijna onzichtbare lancet haren ; forsche boothaakvor- mige klauwen. - - ïn rotte bladen, Den Haag, Dr. Everts, 1 ex. Lipstorpia nov. gen. (I. D. Lipstorp schreef in 1(387 zijne »Dissertatio de animalculis in humano corpore genitis. Lugd. Bat.« Hierin handelt hij over de »siro« = Acarus siro, de schurftmijt. Het nieuwe genus is gebaseerd op de hypopi, d. i. op de deutonymplia in reistoilet. Deze onderscheidt zich van alle mij 190 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. bekende hypopi door het bezit van korte dikke pooten I «* 11 II. en slanke pooten III en IV. Alle pooten slank vindt men bij Anoetus en Bonomoia ; alle pooten kort en dik bij Sennertia, Trichotarsus, Horstia, Ce.ro- pîiagus, Tortiinia, Vidia^ Histiogaster, Tyroglyphus en Hypópus. Het nieuwe genus staat dus tusschen deze twee groepen in. Type Lipstorpia mixta n. sp. Lips t o r p ia mi x ta n. sp. Deutonynipha (hypopus). - - Lang 166 mikron. - — Uiterlijk is deze deutonynipha gelijk aan die van Tyroglyphus dimidiatus Hermann, zóó zelfs, dat ik aanvankelijk meende deze voor mij te hebben. Edoch, zij bezit geen laucetvormige kleef haren, wèl een lepelvormig supra-unguinaal kleefhaar aan alle pooten (!). De rugharen zijn lang en slap. (leen zuignappen op coxae I en [II, maar uiterst kleine, doornvormige haartjes in hun plaats. Op de zuignapschijf eerst 2 middelsoort, dan 2 groote, dan 4 kleine zuignappen ; deze laatste vormen een naar voren konkave rij. — Twee exemplaren op een ßlattide met hard abdomen ; Baujoewangi, Java, 1910 ; Dr. D. Mac Gillavry. Anoetus t r o p i c us n. sp. Nyinpha II, hypDpus. - Laug 150 mikron. - - Met welke soort deze verwant is, valt moeilijk te zeggen ; zij hoort m. i. thuis in de neglectus-groeip. Zij heeft 8 zuignappen op de zuig- napschijf, en twee, die de genitaalopening""flankeeren ; doch mist de zuignappen op coxae I en III, staat in dit opzicht dus alleen. Prosoma zeer kort (9:78). Etughaartjes zeer kort. Ster= num vrij; epimera II verbonden met epimera III; deze ook onderling verbonden. Van de Verdeeling, die Mordwilko van het uude geslacht Callipterut Koch geeft, heb ik hier nog niet gebezigd, duur ze mij niet voldoende bevredigt. Voor het overige heb ik hier voorloopig meest nog de door Buckton gebruikte geslachtsnamen behouden. Het komt mij echter voor. dat bij meerdere geslachten, o.a. bij Macrosiphum, Myzus, Phorodon en Rhopalosiphum, een nieuwere verdeeling zeer noodzakelijk is. Hieromtrent hoop ik binnenkort in het Ent. Tijdschrift een en ander mede te deelen en dan tevens deze voorloopige naamlijst met die nieuwe indeeling in over- eenstemming te brengen. Tevens hoop ik dan aan dat overzicht te kunnen toevoegen een lijst der synoniemen en der voedster- planten van de hier opgesomde soorten. Ik geef hier slechts de verschillende sourt namen met vindplaats en datum der vondst, benevens den naam, waaronder de wisselgeneratie be- kend staat, voor zoover die bekend en door mij bier te lande waargenomen is. Het materiaal, dat aan deze lijst ten grondslag ligt, is door mij grootendeels in de omstreken van Wageningen verzameld. Allerminst kan deze naamlijst er dan ook aanspraak op maken, ook maar een eenigszins volledig beeld te geven van de hier te lande voorkomende bladluissoorten. Ik houd mij derhalve zeer aanbevolen voor toezending van materiaal uit andere deelen van ons land of voor nadere inlichtingen, die kunnen strekken om de kennis omtrent onze inlandsche bladluizen te vermeerderen. Macrosiphum Pass. Macrosiphum *dirhodum1) Walk. 4/10 '10. Wag. » *granarium Kirby. 7 8 '09. Wag. » hieracii Kalt, ±2 7 '10. Wag. l) Alle faun. ii. sp. zijn met een * gemerkt. 196 KNfOMOLOGÎSCHE BElltCHTEK. Macrosiphum jaceae I>. LO/7 '10. Wag. » *lineatum n. sp. 12/10 '10. Wag. Op Artimisia. » *menthae Buckt. 30/8 '11. Bussum. » millefolii Fabr. 28/7 '09. Wag. » * ononis Koch. 11/6 '11. Wag. » *pelargonii Kalt. 8/12 '10. Wag. » *picridis Fabr. 1/6 '10. Wag. » pisi Kalt. 10/6 '10. Wag. » rosae L. 8/5 '10. Wag. » rubi Kalt, 9/10 '10. Wag. » *scabiosae Buckt. 27/7 '10. Wag. » * sola ni Kalt. 9/8 '11. Rotterdam. » sonchi L. 28/5 '10. Wag. » *tanacetaria Kalt. 10/6 '09. Wag. » * tanaceticola Kalt, 24/6 '11. Wag. » * tus&ilaginis Walk. 20/7 '09. Breda. » urticae Schrank. 12/10 '10. Wag. M y zus Pass. Myzus cerasi Fabr. 1/7 '09. Wag. » * cardai nus Walk. 7/7 '10. Wag. » *galeopsißis Kalt. 23/8 '10. Wag. ,> *inulae Pass. 8/8 '11. Wag. » *lamii n. sp. 1/6 '11. Wag. Op Lamium purpureum. » *mespili n. sp. 3 8 '10. Wag. Oudenbosch. Op Mespilus. » * persicae Pass. 18/5 '10. Wag. » *pilosus n. sp. 5,7 '09. Wag. Op Artemisia. » *Ä L. 17,6 '09. Wag. » *rosaru»i Kalt. 2/9 '10. Wag. » tanawti L. 25 7 '09. Wag. » *tetrarhodus W^alk. 2/8 '10. WTag. BNTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 1(.'~ Phorodox Pass. Pkorodon humuli Schrk. ( — P. malaheb Boyer) 7/7 '09 Wag. Megoura Buckt. *Megoura viciae Kalt. 29 7 '09. Wag. Amphorophora Buckt. *Amphorophora ampullata Buckt. 25 8 '10. Wan'. Rhopalosiphum Koch. Rhopalosiphum *aconiti n. sp. 17/5 '11. Dedemsvaart. Bussum. Op Aconitum Napellus. Rhopalosiphum berberidis Kalt. 24/5 '11. Wag. » *ligustri Kalt. 9/0 '11. Wag. nymphaeae Fabr. 20/7 '09. Eist (O.B.) Bussum. »' ribis L. 17/6 '09. Wag. » *ribesina u. sp. 10/7 '09. Wag. Op Ribes nigrum. » *staphijleae Koch. 31/5 '11. Wag. SlPHOCORYNE PaSS. Siphocoryne capreae Fabr. 2/7 '09. Wag. » *xyiostei Schrank 1/6 '10. Wag. Aphis L. Aphis *abietina Walk. 26/3 '11. Dedemsvaart. » amygdali Fonx. 25 6 '09. Wag. » brassiçae L. 19/7 '09. Wag. 198 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Aphis *cardui L. 10/8 '09. Bussum. » *carotae Koch. 20/0 '09. Wag. » *chloris Koch. 12/7 '10. Wag. » eraccat L. 1 8 '10. Wag. » *crataegi Koch. ( — A. ranunculi Kalt.) 26/5 '10. Wag. » *cucurbiti Bückt. 17/6 '10. Hülegersberg. » *frangulae Kalt. 6/6 '11. Bussum. » * grossulariae Kalt. 6/6 '10. Wag. » *hederae Kalt. 22/8 '10. Wag. » *helichrysi Kalt. 18/7 MO. Wag. » *idaei n. sp. 18/5 '11. Wag. Op Rubus idaeus. » *infuscata Koch. 18/5 '11. Wag. » *jacobeae Schrank. 30/5 '10. Wag. » * (ahn rni Kalt. 5/7 '09. Wag. » mali Fabr. 8/7 '09. Wag. » *malvae Koch. 25/10 '09. Wag. » * myosotidis Koch. 12/7 '11. Wag. » padi L. (— A. avenae Fabr.). 20/5 '10. Wag. » *penicülata Bückt. 30/8 '11. Bussum. » *plantaginis Schrank. 15/6 '10. Wag. » *polygoni n. sp. 1/7 'Oil. Heelsum. Op Polygonum J-'- pyrum. Aphis *pruni Koch. 27/5 '10. Wag. > rhamni Schrk. 22/9 '10. Wag. » rumicis L. ( — A. evonymi Fabr.). 15/6 '09. Wag. > sambuci L. 8/7 '09. Wag. » saliceti Kalt, 15/7 '09. Wag. » *scabiosae Schrk. 5/6 '10. Wag. » sorbi Kalt, 18/6 '09. Wag. » *thalictri Koch. 29/5 '11. Dedemsvaart. » *tulipae Boyer (V). 12/8 '1. Wag. » testudinatus Thornton1) 19/7 '09. Wag. Bradyaphis Mordw. *Bradyaphis antennata Kalt. 25/9 '10. ßennekorn. l) Als inlandsen bekend door <1<' waarnemingen van Van der Hoeven (Tijdschr. v. Entom. VI p. I en C. Ritsema (ibid. XIII. |>. 22. 181, XTV. p. 147;Archiv. Néere. V 1870. p. 265J. .1. C. II. de Meijere. 200 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Calliptertjs Koch. Callipterus *annulatus Koch. 25 9 '10. Bennekom, Wag. "bellus Walsh. 19/8 "10. Wag. betulae Koch. 19 9 '10. Wag. » *betularius Kalt, 11/7 '10. Wag. » "betulicolus Kalt. 19/7 '09. Wag. » coryli Uoetze. 20/7 '09. Wag. » *oblo)i' '10. Wag. » junipèri De Geer. 22/9 '10. Dedemsvaart. *ïariàs Walk. 23/10 '10. Bennekom. » *piceae Walk. L5/7 '09. Oosterbeek. » pineti Koch. 21/6 '09. Wag. » *rosai'uj?i n. sp. 15/10 '07. Wag. *tomentosus De (Teer. 20/8 '10. Wag. Dryobius Koch. Dryobius croaticus Koch. 18/7 '10. Doorwerth. Trama Heydeu. * Trama pubescens Koch. 16/6 '09. Wag. Vactjna Heyden. Varuna dryophila Schrk. 18/7 '09. Doorwerth. Glyphina Koch. * Glyphina betidae Kalt. 11/7 '10. Wag. Hamamelistes Schim. Hamamelistes betulae Mordw.1) 17/5 '11 Wag. Cerataphis Licht. * Cerataphis lataniae Boisduval 10/11 '09. Wag. Mixdarus Koch. Mindarus abietinm Koch. 14/5 '11. Wag. !) Duur mij van Hilversum vermeld (Verslag (>4e Zomervergadering, Tijdsein-, v. Kut. Lil, 190!» p. L. J. C. II. dr Meijere. âÔâ kXTOMOÎ.OOISrilK HKKH'llfKS. Anoecia Koch. Anoecîa corni Fabr. 3/9 '10. Wag. ScHIZONEUEA Hurtig. Schizoneura lanigera Hausra. 18/7 '<>9. Wag. » lanuginosa Hartig. 15/6 '09. Wag. ulmi L. (— *S. fodiens Bückt) 25/5 '09. Wag. Pemphigus Hartig. Pemphigus bursarius L. ( — *P. lactucarius Pass.) 17;G '09. Wag., Homoet. Pemphigus *orato-oM<>ngux Kessler ( — *P. ßlaginis Boyer) 20/G '09. Wag., Hotrjoet., Ginneken. Pemphigus *protospirae Licht. 24/6 '09. Wag. » * spirothecae Pass. 28/9 '09. Wag. Prociphilus Koch. Prociphilus burneliae Schrk. ( — *P. Poschingeri Holzner). 15/6 '09. Wag., Nijmegen. Prociphilus *crataegi Tullgren. 20/6 '09. Doorwerth, Wag., Apeldoorn. Prociphilus * lonia-rat Hartig. 25/6 '09. Lunteren, Arnhem. Theo ab lus Koch. *Thecabius aJinis Kalt. ( — Th. ranunculi Kalt.). 22/6 '10. Homoet, Wag., Laren, etc. Tetraneura Hart. Tetraneura ^pallida Haliday. 30/6 '09. Balk. Wag. » ulmi De Geer. 20/5 '09. Wag. KXTOUOI, (»eisen |. KKIilClITKS. 2Ô3 Tychea Kuch. *Tychea phaseoli Pass. 30/8 '09. Wag. Foi! da Eeyden. *Forda daud Goureau (?). 20/9 '11. Westpolder (Gr.). Chermes C. B. < hermes abietis L. 4/5 '10. Wag, » *piceae Ratz. 10/6 '09. Wag., Dedemsvaart, De Bilt, etc. CxAPHALODES 0. B. Cnaphnlodes strobilobim Kalt. (C.B.) 25/8 '09. Bussum, Wag. PlNEüS Shinier C. B. Pineas *pini (L.) C.B. 14/6 '10. Wag. » *pini var. pineoides C. B. 10/5 '11. Wag. » *sibiricus Chldk. (C. B.) 8/6 '10. Zundert. » *strobi (Htg.) C.B. 19/5 '11. Wag. Phylloxera Fonsc. ^Phylloxera punctata Licht. 3/7 '09. Wag. Phylloxerixa C. B. *Phylloœerina salicü Licht. 25/7 '11. Naarden. Vergelijken wij de/c naamlijst met die van il. W, de Graaf 204 UNTOMOI.OG1SCI1K BËRtCÖTEN. c. s., dan zien we dat op de oudere naamlijst nog vermeld staan de volgende soorten, die ik hier te lande nog niet heb aangetroffen : Aphis b i e o 1 o r Koch op Cicuta. Callipterns e 1 e g a n s Koch op Ulmus. D r y obius roboris L. op Quercus. » riparius v. V. op Salix. L a c h n u s p i n i L. op Pinus. » pinicola Kalt. op Finns. » j u g 1 a n d i c o 1 a Kalt. op Juglans. A s i p h u ni p o p u 1 i Koch op Populus. Vermoedelijk zijn enkele dezer »soorten« als synoniemen te beschouwen. Verder vindt men in de lijsten van De Graaf c.s. nog vermeld. : Aphis papaveris Fab. ; dit is synoniem met A. rumicis L. Aphis v i c i a e Kalt. Is de auteursnaam juist, dan wordt hier bedoeld Siphonophora viciae Kalt. = M e g o u r a v i c i a e Kalt. Vermoedelijk echter heeft men te doen gehad met A. viciae Fab. = A. c r a c e a e L. Aphis genistae Kalt. ; synoniem met A. rumicis L. Aphis nigritarsis Heyden. Dit is m.i. slechts een der vele kleurvaiiëteiten van Callipterus betulae Koch. A n i s o p h 1 e b a h a m a d r y a s Koch ; hoogstwaarschijn- lijk een synoniem van Cnaphalodes strobilobius C. ß. C h e r m e s 1 a r i c i s Hart. ; vrij zeker synoniem met C h e r m e s a b i e t i s L. Cher m es viridis Ratz.; synoniem met Cli. abietis L. Rhopalosiphum cicutae Koch ; synoniem met Siphocoryne capreae Fab. Siphonophora gei Koch ; synoniem met M a c r o s i- phum pisi Kalt. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 2<>."> D r y o b i u s f as ei a t us Burm.; vermoedelijk synoniem D. croaticus Koch. Voegt men bij bovengenoemde soorten nog S i p h a pol y- g o n i Schout, (zie Ent. Tijdschrift deel 50, bladz. 265), dun komt men in 't geheel tot 159 soorten, welke tot nu toe hier te lande zijn waargenomen. P. van der Goot. Zeldzame sluipwespen. Jhr. Dr. Ed. Everts had de welwillendheid, mij wederom een aantal in Nederland gevangen sluipwespen ter hand te stellen. Onder de ■ vele goeie soorten, welke deze verzameling bevat, bevindt zich een vrouwelijk exemplaar van de zeldzame Bio= blapsis flavipes Holmgr., eene Tryphonine, behoorende tot de groep der Bassin!. Deze onderscheidt zich van de andere tribus derzelfde onderfamilie door het breed aangehechte, in den regel sterk gedeprimeerde achterlijf en het bijna vierkante eerste segment, dat aan weerszijden achter de basis duidelijke tuberkels vertoont. Verder bevond zich onder de collectie een mij nog onbekend Hymenopteron. Met de tabellen van Prof. Schmiedeknecht gede- termineerd, bleek het te behooren tot de familie der Stephaniden en te zijn een mannelijk exemplaar van : Stephanus serrator F. (coronatus Panz.) Faunae nov. gen. et spec. ; een zeer merk- waardig dier, wat lichaamsbouw betreft. In habitus gelijkt het eenigszins op Gastenvption^ een tot de Evaniiden behooreud genus, dat echter dadelijk te herkennen is aan de zeer hoog- gelegen inplanting van het achterlijf. Ook de sculptuur van verschillende lichaamsdeelcn is eigenaardig. De beschrijving, die Schmiedeknccht van het dier geeft, is kort. Eene beschrijving 206 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN, van het in mijn bezit zijnde exemplaar laat ik hier volgen : Lichaam slank. Kop kogelvormig, op den schedel met een kroontje van vijf doornachtige verhevenheden, niet het voorste nevenoog in het midden ; sprieten zeer dun, borstelvormig. Pronotum halsvormig verlengd ; thorax grof gerimpeld. Voor- vleugels met eene gesloten radiaal-, eene cubitaal-, eene dis- coidaal- en eene brachiaalcel. Het lst'J achterlijfsegment fijn overdwars gerimpeld, lang, tamelijk breed en met nagenoeg evenwijdig loopende zijden, aan het achtereinde van den meta- thorax ingeplant ; segmenten 2 tot en met 8 uiterst fijn gecha- grineerd. Achterdijen sterk verdikt, aan de binnenzijde met drie groote tanden, waartussehen enkele fijne tandjes ; achter- schenen topwaarts verdikt, met drie korte sporen aan de spits. Kop, thorax, coxae en dijen zwart ; sprieten, trochanters, schenen en tarsen roestkleurig ; wangen met witte vlek ; knieën en de basale helft van bet eerste lid der achtertarsen eveneens wit ; voorvleugels in het midden en aan het achter- einde rookkleurig getint ; achterlijf geelachtig-rood, de basis en de vier laatste segmenten zwart. Lengte 11 mm. Het ç bezit een legboor, die langer is dan het lichaam. Volgens eene mededeeling van den heer Everts werd het hier beschreven dier gevangen door den Heer J. B. Corporaal, tijdens de excursie van de Nederlandsche Entomologische Vereeniging onder Epen in Z.O. Limburg, niet ver van de belgische grens, den 18den Juni 1911. In Schmiedeknecht's »Die Hymeuopteren Mitteleuropas« vind ik omtrent de familie der Stephaniden o.a. het volgende vermeld: »Diese kleine Familie ist in Europa nur durch zwei ausser- »ordentlich seltene arten vertreten, von denen die eine bis »Mitteldeutschland reicht. Ihre Hauptverbreitung haben sie in »Afrika. Die Arten scheinen speziell bei holzbewohnenden »Käferlarven zu schmarotzen. Ich fing vor vielen Jahren Ste- »johatius serrator an einem alten, von Käferlarven zerstochenen ENTOMOLOGISCHE BEEICHTEN. 207 »Zwetschenbaurne bei Gumperda in Thüringen. Dus Thier ist »nachgewiesen aus Deutschland, Frankreich, Schweiz, Oester- »reich und Urigarii ; überall höchst selten«. Smits van Bürgst. Stephanus serrator F. in Nederland. Dit merkwaardig Hymenopteron werd in 1908 en in 1909, telkens in de maand Juni, eveneens te Epen (L.) in meerdere exemplaren aangetroffen door deu heer W. H. J. van der Beek, die zoo welwillend was, mij voorwerpen van beide sexen aan te bieden. In 1911 vond de heer van der Beek terzelfder plaatse einde Mei één enkel exemplaar. Deze vangsten waren nog niet vernield, doch mogen dit thans worden in aansluiting aan de bovenstaande mededeeling van den heer Smits van Bürgst. -I. Th. Oudemaxs. BIBLIOTHEEK. A a n k o o ]) e n. Nuttall, G. H. F., C. Warburton, W. F. Coopex and L. E. Robin- son, Ticks. A Monograph of the Ixodoidea. Cambridge 1908—1911. AH. 1—2 en Stippt. (Bibliography). Met pin. en fig. 8°. Distant, W. L.. Rhynehota. London L910. T. V, met fig. 8D. Zie Groep H, Blanford, Fauna of British India. Arrow, G. -I., ('oleoptera Lamellicornia (Cetoniinae and Dynas- tinae). London 1910, Met iig. 8°. Zie Groep II. Blanford. Fauna of British India. 208 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Burr, M., Dermaptera. London 1910. Met phi. 8°. Zie Groep H, Blanford, Fauna of British India. Schenkung, S., Coleopterorum Catalogus. Afl. 32. S. Csiki, Hydroscaphidae, Ptiliidae. 1911. » 33. K. W. v. Dalla Torre, Nosodendridae, Byr- rhidae, Dermestidae. 1911. » 34. P. Kuhnt Erotylidae. 1911. C. Ritserna, Helotidae. 1911. Aurivillius, et H. Wagner, Lepidopterorum Catalogus. Ber- lin. 1911. 8°. Afl. 1. Aurivillius, C, Chrysopolomidae. 1911. Pic, M., Matériaux pour servir à l'étude des Lougicornes. 8e Cahier, 1 p. 1911. Moore, F., Lepidoptera Indica. T. VIII (An. 9—12), IX (Afl. 1—2). 1911. Geschenken. Van de Heer Smits van Bürgst: Schmiedeknecht, O., Hvmenoptera, Ichneumouidae (Pimplinae, Cryptinae). 1907—1908. Met gekl. pln. 4°. Extr. Genera Insectorum. Graeffe, E., Beiträge zur Insektenfauna von Tunis. 8"J. Extr. Verh. zool. bot. Ges. Wien, 1906. Van de Kon. Akademie v. Wetenschappen : Verslag v. d. gew, vergaderingen der Wis- en Natuurkundige Afdeeling. T. XIX (2 dl.) 1911. Van de familie van wijlen C. J. H. Bierman : Fieber, X., Description des Cicadines d'Europe, des Genres Cicadula et Thamnotettix et du Groupe des Typhocybini. Traduit par F. Reiber. Avec des additions par L. Lethierry. 8D. Extr. Rev. d'Ent,, 1884 -1885. Sajó, K., Unsere Honigbiene. Stuttgart 1909. Met fig. 8°. Kirschbaum, C. L., Die Cicadinen der Gegend von Wiesbaden ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 209 und Frankfurt a. M. nebst einer Anzahl neuer oder schwer zu unterscheidender Arten aus anderen gegenden Europa's. Wiesbaden 18G8. 8°. Walker, F., Insecta Saundersiana or characters of undescribed Insects in the collection of W. W. Saunders. Hotnoptera. Loudon 1858. 8°. Tümler, B., »Schutzmasken und Schutzfarben in der Tierwelt. Protektive Mimikry. Steyl 1905. Met hg. 8°. Breddin, G., Hemiptera Insulae Lombok in Museo Hamburgensi asservata adjeetis speciebus nonnullis, quas continet collectio auctoris. Met pl. 8°. Extr. Mitth. Nat, hist. Mus. Ham- burg, T. XVI. Melichar, L., Monographie der Issiden (Homoptera). Wien 190G. Met fig. 8°. Van Dr. A. C. Oudemans : Allhandlungen vom Naturwissenschaftlichen Verein zu Bremen. T. XX, 1910. Fahrenholz, H., Neue Läuse. Met pin. eu fig. 8°. Extr. Jb. Nieders. zool. Ver., 1910. — , Diagnosen neuer Anopluren. Met fig. 8°. Extr. Zool. Anz., 1910. Willcocks, F. C, A preliminary note on the prevalence of Mosquitoes in Cairo and its environs. 8°. Extr. Ann. trop. Med., 1910. — , A mealy Bug injurious to the Lebbek trees of Cairo. Met pin. en fig. 8°. Extr. B. Ent. Res., 1910. Kulczynski, V., Araneae et Arachnoidea Arthrogastra. Botanisch- Zoologische Ergebnisse von den Samoa-Inseln. Met pl. 4°. Extr. Denksch. mat, nat, Cl. K. Ak. Wiss. Wien, 1910. — , Fragmenta arachnologica. VII— IX. 8°. Extr. Bui. Ac. Crac, 1909— 19 Hi Handlirsch, A.. Beitrag zur Neuropterenfauna des Orients von P. Kempny. Mit einer biologischen Skizze des Verstorbenen. 210 ENTOMOLOGISCH K BEEICHTEN. Met port, en tig. 8°. Extr. Verh. zool. bot, Ges. Wien, 1908. Handlirsch, A., lieber Relikte. 8°. Extr. Verh. zool. bot. Ges. Wien, 1909. — — , Zur Kenntniss »früh jurassischer Gopeognathen und Coniopterygiden« und über das Schicksal der Archipsylliden. Met fig. 8°. Extr. Zool. Adz., 1909. Purcell, W. F., Development and origin of' the respiratory organs in Araneae. Met pin. en fig. 8°. Extr. Q. J. M. 8., 1909. 1 The phylogeny of the tracheae in Araneae. Met pin. en fig. 8°. Extr. Q. J. M. S., 1909. Tullgren, A., On some Hymenoptera aculeata from the Cameroons with an appendix: On some type-species of' the genus Scolia and Belenogaster in the Royal Museum at Stockholm. Met pin. 8°. Extr. A. Zool., 1904. Strand, E., Lepidopteren von Eregli und Taurus in Kleinasien gesammelt von P. Niedieck. 8°. Extr. I. E. Z., 1909. , Lepidoptera aus Deutsch Ost- Afrika gesammelt von 0. Uhlig. 8°. Extr. I. E. Z., 1909. , Ueber einige Schmetterlinge aus Kibwezi in Britisch Ost- Afrika nebst Bemerkungen über Afrikanische Beralade- Arten. 8°. Extr. Arch. Naturg., 1909. 5 Schmetterlinge aus dem Sambesi-Gebiet gesammelt von F Steiner. 8°. Extr. Arch. Naturg., 1909. , Erstes Verzeichniss der bei Rom von A. Rossi gesam- melten Spinnen. 8°. Extr. Arch. Naturg., 1909. , Lepidoptera von Ober-Guinea und Sudan gesammelt von L. Frobenius. 8°. Extr. Arch. Naturg., 1909. , Xanthospilopteryx limbomaculata Strand n. sp. 4°. Extr. Soc. Ent., 1909. , Mylothris mandana Strand n. sp. 4°. Extr. Soc. Eut., 1909. . , Ueber das mutmassliche Weibchen von Abynotha Preussi (Mab. et Vuill.). 4°. Extr. Soc. Ent., 1909. , Zwei neue Afrikanische Hesperiiden. Zum Vorkommen ENTOMOLOGISCHE BEB1CHTJBN. 211 der Gattung Thaunietopoea Hb. in Afrika : Thaù m etopoea apologetica »Strand n. sp. 3°. Extr. I. E. Z., 1909. Strand E., Beitrag zur Bienenfauna von Paraguay (Hym.). 8°. Extr. D. Ent, Zeitschr., 1909. , Peraphigostola synemonistis Strand n. g. n. sp., eine merkwürdige neue Castuiide aus Madagascar, die zugleich den Typus einer neuen Snbfamilie bildet. 8°. Extr. D. Ent. Zeitschr.; 1909. , Neue oder wenig bekannte Lycoctenus-Arten des Ber- liner Museums. 8°. Extr. Zool. Anz. 1909. , 1st Pristoceraea alba Roths ein Ovios? 8°. Extr. D. Ent, Zeitschr.. 1909. — , Eine neue zweiäugige Spinne. 8°. Extr. E. R., 1909. — , Verzeichniss der von P. Reuter an der Durae-Mündung in Kamerun gesammelten und dem k. z. Museum in Berlin geschenkten Lepidopteren. 8°. Extr. W. Extr. W. Ent, Zeit., 1910. , Neue Beiträge zur Anthropoden-Fauna Norwegens. Lite- raturverzeichniss. 8°. Extr. N. Mag. Nat,, 1910. , Neue Beiträge zur Anthropoden-Fauna Norwegens. Hynie- noptera Anthophila und Fossores. 8°. Extr. N. Mao-. Nat., 1911. , Notes on the Cocoons and Descriptions of' four new species of the Genus Trichostibas. 8°. Extr. Ann. Mao-, Nat., 1911. , Eine neue Chalcididen-Gatlung und -Art, die zugleich den Typus einer neuen Tribus bildet. 8°. Extr. E. R., 191 1. , Eine neue südamerikanische Biene der Gattung Corynura Spin. 8°- Extr. 1. E. Z., 1911. , Zwei neue afrikanische Heterocera der Gattungen Pha- sienecus und Thaunietopoea. 8 . Extr. I. E. Z., 1911. , Neue afrikanische Arten der Bienengattungen Melecta, Crocisa und Megachile. 8°. Extr. R. Z. Air.. L9Ù. 212 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Strand, B., Lepidoptera. Zoologische Ergebnisse der Expedition Fromm 1908—1909 nach Deutsch-Ostafrika. Met fig. 8°. Extr. M. Z. M. Berlin, 1911. , Beschreibungen afrikanischer Lepidoptera aus der Samm- lung des Stettiner Museums. 8°. Extr. Ent. Zeit. Stettin, 1911. Koenike F., Ueber eine neue Sperchon-Art (Sperehon montisrosae n. sp.). Met fig. 8°. Extr. Zool. Anz., 1910. Borner, C, Parametabolie und Neotenie bei Cocciden. Met fig. 8°. Extr. Zool. Anz., 1910. , Neue Homologien zwischen Crustaceen und Hexapoden. Die Beiszmandibel der Insecten und ihre phylogenetische Bedeutung. Archi- und Metapterygota. Met fig. 8°. Extr. Zool. Anz., 1909. , Die Tracheenkiemen der Ephemeriden. Met fig. 8°. Extr. Zool. Anz., 1909. , Zur Biologie und Verwandlung des Birusaugers. 8°. Extr. M. Biol. L. F., 1909. Hierbij : - . Zur Zucht der Blutlaus-Wintereier. Extr. idem. , Untersuchungen über die Cherraiden. Extr. idem. , Untersuchungen über die Phylloxerinen (Reblaus und verwandte Formen). Extr. idera. j Ueber Chermesiden. I — VII. Met fig. 8°. Extr. Zool. Anz., 1908-1909. , Systematik und Biologie der Chermiden. Met fig. 8°. Extr. Zool. Anz., 1907. — , Zur Systematik der Hexapoden. Met fig. 8°. Extr. Zool. Anz., 1904. — ■ — , Zur äusseren Morphologie von Koeneina mirabilis Grassi. Met fig. 8°. Extr. Zool. Anz., 1901. Neumann, L. G., Notes sur les Pédiculidés, Met fig. 8°. Extr. A. Paras., 1909, KVïoMoi.oüisciiK Berichten. 213 Neumann, L. G., Mallophages. Met pi. 4°. Extr. British Antarctic Expedition 1907 — 1909, T. II, 1911. Navas, L., Neuropteros chilenos. 8°. Extr. Rev. chii., 1910. Van de schrijvers: Man, J. (!. de, On the West-African species of the subgenus Eupalaemon Ortm. 8°. Extr. N. L. M., 1911. , On two new species of decapod Crustacea. 8°. N.L. M., 191 1. Everts, E., Einige Ergänzungen zu den Bemerkungen zum neuen Catalogus Coleopterorum Europae, Caucasi et Armeniae Kossicae. 8°. Extr. D. Ent. Zeitschr., 1910. Keuchenius, P. E., Eenige kritische beschouwingen omtrent de theorie van Hintze over de kastanje en spoor der Eenhoevigen. 8°. Extr. Tn'ds. Veearts., 1911. Storende fout in den Catalogus 3e Uitgave. pag. 419. Entomologische Nachrichten staat 1875—1898. Jrg. 1 -XXI moet zijn 1875 — 1900. Jrg. I— XXVII. C. L. Reuvens. Bladvulling. De African Entomological Research Committee heeft een toezegging van Andrew Carnegie ontvangen om 12,000 gulden 'sjaars, gedurende drie jaren, aan de vereeniging te schenken. Het geld is bestemd om een paar behoorlijk onderlegdejongelui naar de Vereenigde Staten te zenden, teneiude daar op de hoogte te worden gesteld van de practische toepassingen der insecten- kunde. Het Afr. Entomol. Kesearch Committee werd in 1909 door 214 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN'. den fcoeumalisfen minister van koloniën, lord Crewe, in het leven geroepen om de insecten te bestudeeren, die van zoo groote en meestal noodlottige beteekenis voor de verbreiding van ziekten - zoo van menschen, dier als plant — in Afrika zijn. Het werk door het Committee gedaan, heeft reeds zeer aanzienlijk bijge- dragen tot de verruiming onzer kennis omtrent de schadelijke insecten van Afrika. In de Vereenigde Staten, waar men vrijwel vooraan staat in de kennis en actieve bestrijding van schadelijke insecten, zullen de Engelsche onderzoekers — door Carnegie's gift daartoe in de gelegenheid gesteld — veel kunnen leeren. (N. Rott. Cf. 26 Febr. 1911.) UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANOSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING, Nü. 63. DEEL III. 1 Januari 1912. INHOUD: — Dr. A. C. Oüdemans, Acarologisehe Aanteekeningen XXXIX. — Dr. A. O. Oüdemans, Aan- teekeningen over Suctoria XVIII. — Dr. A C. Oüdemans, Mededeelingen over Mallophaga en Pediculi III. Jhr. Dr. Ed. Everts, Boekaaiikondiging (Edm. Reitter, Fauna Germanica III). — Dr. C. L. Reuvens, Bibliotheek. — Te koop. - - Exotische Vlinclerpoppen. Acarologische Aanteekeningen XXXIX. P e r g a m a s u s p r o b s t i nov. sp. 2- Naverwant aan P. decipiens Berl. Lichaamsvorm echter niet gedrongen, maar gelijkend op dien van P. crassipes L. Kleur lichter, meer gelijk die van Amblygamasus septentrionalis Oudms. Lengte van het idiosoma 1050, breedte 583 mikron, dus grooter dan P. deeipiens Berl. Rugschild achter de schouders een weinig konkaaf, regelmatig en, in vergelijking met P. cras- sipes, spaarzaam en lang behaard. Jugulaar-, sternaal-, meta- sternaal-, genitaal- en ventrianaalschilden gelijk aan die van jR. decipiens Berl., (zie Berlese, Monogr. d. gen. Gamasus, in Iledia, v. 3. p. 240. f. 23). Alleen tusschen tbveolae pedum II en III bevindt zich een driehoekig pai'apodiaalschildje ; het gedeelte extern van foveola pedis IV is saamgegroeid met ventrianaalschild. Pooten alle lang; genu III zonder uitsteeksel. ( i^üL 25 ; 21(3 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Epistorna als bij Eugamasus furcatus G. et R. Can., dus twee- spitsig, de spitsen bij elkaar, naar buiten gebogen, divergeerend (zie Berl. Acar. Myr. Scorp. Ital. 68.4.). Endogynium ongeveer als bij P. decipiens Berl. Eén ex. »aus dem Schilthorngebiet«, Berner Alpen 2400—2800; 1911; Rud. Probst, Type in mijne collectie. Hypoaspis lieselhausi nov. sp. o. Naverwant aan H. lepta Oudms. ; algerneene lichaamsvorm echter niet slank, maar gedrongen, goed geschouderd, achter de schouders even versmald, daarachter weer breeder wordend, evenals bij H. ometes Oudms., zonder schouderharen. Lengte 500, breedte aan de schouders 250 p. Schubben in de voor- helft van het rugschild klein, rond, in de achterhelft groot, breeder dan lang. Haren op rug en pooten kort, doornvormig, op wratjes. Epistoma stomp, een hoek van ± 90°. Sternaal- schild langer clan breed ; het voorste paar haren dicht bij elkaar; geen m etastern aal-schildjes; genitaalschild lang, grof- geschubd, achter breed en recht afgestompt; anaalschild groot, voor recht afgestompt, aldaar evenwijdig aan genitaalschild, achter rond; tusschen genitaal- en anaalschild een smalle weeke band met 2 ventraalharen. Inguinaalschildjes klein, niervormig. Peritrema voorbij de pooten I en IV reikend, met schild aan de binnenzijde van poot II tot voorbij poot IV reikend. Trito- sternum met 2 lange, platte slippen. Hypostoom met lange gele hoorns en twee lange binnenslippen. Eén ex. uit een nest van l'olpa europaea L., Sittard, IX, 1911; F. Heselhaus, S. J. Type in zijne collectie. Mij t e n op vlooien. Het schijnt, dat Kircher, 1709, de eerste is, die »luizen ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 217 op vlooien« vond. Baker 1743 maakt hiervan melding. In 1874 beschrijft Mc. Intire in the Month 1. Mier. Journ. een Aearellus puïids, met eene figuur. Al beweert hij, dat hij 1/8 immersie gebruikte, zijne teekening is volgens de tegenwoordige opvatting zeer onvoldoende. Toch kunnen we uit de houding en dikte der pooten en uit de stippeling van het lichaam be- sluiten, dat hij een hypopus van Tyroglyplais putrescentiae Schrank (longior) onderzocht. Deze week passeerden verscheidene vlooien, door Pater Heselhaus te Sittard in een mollennest gevonden, onder mijn mikroskoop, waarbij ik ontdekte, dat alle exemplaren van Hystrischopsylla talpae Curt., de reus onder de vlooien, bezet waren met hypopi van Tyroglyphus putrescentiae Schrank. Zoo hecht is hun verbinding met die vlooien, dat de meeste, nadat de vlooien 10 minuten lang in 15 °/o kali causticum gekookt waren, nog niet loslieten ! Merkwaardig is, dat geen der 50 andere vlooien (3 soorten) van het mollennest door deze passagiers geplaagd werden. Ik tnag als bekend veronderstellen, dat hypopi geen parasieten, maar reizigers zijn. A. C. Oudemans. Aanteekeningen over Suctoria XVIII. Van den heer Edw. Jacobson ontving ik eenige Suctoria, door hem te Semarang, Java, buit gemaakt. Een buisje bevatte twee vlooien, in Sept. 1909 gevonden op Mus sp. Zij bleken te zijn Xenopsylla eheopis Rothschild. £ en d\ Een tweede buisje hield vlooien in, die in Jan. 1910 op Paradoœums h&rmaphrodita Schreb. parasiteerend gevangen werden. Bij determinatie vond ik 18 cf en 39 £ van Ctenocephalus felis Bouché, en een mij onbekend zeer klein ç>, hetwelk ik ter bestudeering zond aan Hon. N. Charles Rothschild, London. Deze vond, dat het een 218 ENT0MOLOGLSCHK BERICHTEN. Xenopsylla cheopis Rothschild was, maar een bizonder klein exemplaar. Tot dusverre werd Ctenocephalus felis gevonden op Canis familiaris, mesomelas, Urocyon cinereoargentatus, Fermecus brucei, Vulpes lagopus, vulpes, Felis domestica, F. tigris, F. yaguaroundi, Procyon lotor, Herpestes ichneumon, Hyaena striata, Mus decumanus, Mus rattus aleaandrinus, Lepus timidus en Homo sapiens. Cteno- cephalus felis is dus vrij wel kosmopoliet. Tot dusverre werden Paradoxurus-soorten nog niet op vlooien onderzocht. Vlooien als omnibus. Dat vlooien door Acari gebruikt worden als vervoermiddel is sedert lang bekend. Kirche«, 1709, schijnt de eerste ge- weest te zijn, die deze waarneming maakte. Baker, 1743, maakt daarvan melding. Tatem, 1873, en Mc. Intire, 1874, beschrijven en beelden af eenen hypopus-vortn, dien zij op »vlooien«, vermoedelijk dus de gewone menschen vloo, Pule.v irritans, L. aantroffen. Deze week had ik gelegenheid, een dozijn Flystrichopsylla talpae Curt, te onderzoeken, door Pater Hesel- haus te Sittard in een mollennest buit gemaakt. Alle exem- plaren waren bezet met een ige hypopi van Tyroglyphus putres- centiae Schrank. Vlooien verbreiden dus niet alleen de perni- cieuse pestbacillen, maar ook de nuttige opruimers in de natuur: rotte-bladen-vreters ! A. C. OUDEMANS. Mededeelingen over Mallophaga en Pediculi III. Hoe houdt men- Mallophaga lang levend? Het is een algemeene klacht van beoefenaars van »luizen«, EN'TOMOLOGISCHE BERICHTEN. 219 dat men deze m' et kun kweeken, daar zij sterven, zoodra hun gastheer koud geworden is. Dat is dan ook de reden, waarom nog niets bekend is van hunne embryonale en postembryonale ontwikkeling. Wanneer men nu, zooals ik vroeger mededeelde (Ent. Ber. v. 2. n. 48. p. 334), met een vangapparaat van Berlese Mallo- phaga in massa vangt, kan men die minutieus onderzoeken en vinden, dat ze de volgende toestanden doorloopen : larva, pro- tonympha, deutonympha, adulti (cT en ç). Maar er is nog meer : men kan gedeelten van veeren afknippen met eieren er aan, en die onderzoeken. Zoo verkrijgt men geheele reeksen van embryonale ontwikkelingstoestanden en kan men nog vele andere bizonderheden te weten komen (zie hier beneden) ! Wanneer men een dooden vogel of een dood zoogdier in een oven met constante temperatuur brengt (± 35° C), dan spreekt het van zelf, dat de »luizen < langer zullen blijven leven ! Maar eilacy, dan treedt ook zooveel spoediger ontbinding in ! Wat te doen ? Wel, zeer eenvoudig. Men snijdt van den vogel de vleugels, den staart en een massa donsveeren af, terwijl men van een zoogdier den staart, de pooten en een massa haar kan bewaren. Deze voorwerpen worden in eeu oven met constante temperatuur van ± 35° C. gebracht ; men brengt daarin tevens een fleschje met nauwen hals, gevuld met water, zoodat de lucht in den oven niet al te droog wordt. En ziet, de luizen blijven leven ! Een vleugel van een gier, Gyps fulvus Gmel., was te groot voor den oven. Geen nood, ik plaatste dien boven een radiator. 's Nachts is die koud, en ik vreesde, dat de luizen reeds den volgenden dag dood zouden zijn. Niets van dat al, niettegen- staande de periodieke nachtelijke sterke daling van temperatuur (de radiator staat vlak voor een venster !) en de eiken dag daarop volgende zeer droge warmte, blijven de Malïophaga minstens 4 weken lang in leven ! 220 ENTOMOLOGISCHE BEEICHTEN. Eenisre bizonderheden aan eieren.' D In Piagefc, Les Pédiculiues, p. XXIII, lezen wij : »Saus doute que le couvercle de l'oeuf, avec son arrangement de micropyles (Micropylapparat de Leuckart), permet assez bien de reconnaître les divers genres : les pediculus à leur couvercle uni, les phthirius à leur couvercle ridé, les lipeurus à leur couvercle à mailles armées de poils, à leur chorion à mailles, etc. ; . . .« Reeds in Eut. Ber. v. 3, n. 49, deelde ik iets mede over gaatjes in het dekseltje van het ei vau eene zekere Mcdlophaga- soort (naar mijne herinnering was dat eene Docophorus-sooxt). Ik opperde toen het vermoeden, dat deze gaatjes door een dun vliesje gesloten waren en voor de uitwisseling der ademhalings- gassen zouden dienen. Leuckart en Piaget zijn blijkbaar van een ander gevoelen, en meenen, dat door een dezer gaatjes het spermatozoon binnendringt. Ik blijf bij mijn gevoelen, en ver- gelijk ze met de Oerstigma's der eieren van eenige Acari. Aan eieren van eene groote Lipeurus-soort, L. quadripunc- tatus Denny, van Gyps fulvus Gmel., de vale gier, nam ik de volgende bizonderheden waar. De eieren worden met hun staarteinde (dat is het einde waar de achterlij f spits van het ontwikkelde embryo ligt) aan de baarden der veeren gekleefd, met hun kopeinde vrij naar de baardspits gericht. Hieruit leid ik af, dat het staarteinde het eerst het moederlichaam verlaat, m. a. w. in den uterus caudaad gelegen is; men kan ook zeggen, het eerst het recep- taculum seminis passeert. Hieruit leid ik weer af, dat de micropyle zich aan het staarteinde der eieren bevindt, en niet, zooals Leuckart en Piaget meenen aan het dekseltje ! De amorphe eischaal vertoont eene zeshoekige teekening, waarmee ik bedoel, dat men, hoewel flauw, eene teekening ont- waart, die aan de facetten van Arthropoden-oogen, of aan een ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 221 honigraat, of aan vlechtgaas doet denken. Zonder twijfel is deze netvormige teekening door Piaget aangeduid door »mailles« (zie hierboven). Aan het kopeind van het ei bevindt zich een halfbolvorrnig dekseltje, eveneens met zeshoekige teekening, doch geen spoor van haren (»poils« zie hierboven) zooals Piaget aangeeft. Langs den rand van het dekseltje ziet men een — zelden geslotene — rij van trechtervormige gaatjes. De trechtertjes zijn met den mond naar buiten gericht, juist zooals de Oerstigma's der eieren van eenige Acari. Ziet men zoo'n trechtertje in de schuinte, dan ontwaart men daarin twee concentrische ringen, hetgeen een fraai perspectief geeft. Over n y m p h a e f e m i n i n a e en masculin a e. Het genus Ldpeurus kenmerkt zich, evenals eenige andere genera, door het verschil in vorm der antennae der ç> en cT. Nu heb ik bemerkt, dat reeds de nymphae een verschil in vorm der antennae vertoonen, zoodat men kan spreken van nymphae femininae en masculinae. De antennae der nymphae masculinae zijn namelijk aan het eerste en tweede lid verdikt. Ik heb nog niet genoeg larven onderzocht, maar twijfel er niet aan, of ook deze zullen de secundaire geslachtskenmerken reeds vertoonen. Ik zal nu ook bij andere genera naar secundaire geslachtskenmerken bij larvae en nymphae zoeken. Over mares en f e m i n a e en over de p a r i n g. Piaget zegt p. XXVI: »Il est rare de trouver des parasites en copulation, cette chance ne m'est encore arrivé que 5 ou G fois ; ce n'est donc bien souvent que par la comparaison qu'on parvient à reconnaître si tel individu est adulte ou non. Pour les femelles la présence dans l'abdomen d'un oeuf en voie de développement peut donner quelque certitude à cet égard ; mais quant aux mâles, 222 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. je n'ai pas encore pu trouver de signe bien constant; les antennes ne peuvent servir que quand elles diffèrent dans les deux sexes. Du reste le sexe se constate surtout par l'examen des derniers segments, d'ordinaire assez transparents pour permettre de distinguer les organes génitaux.« En op p. 6 : »Pendant la copulation le mâle se place sous la femelle, . . . .« Wanneer iemand als Piaget, die duizenden van luizen onder- zocht, mededeelt, dat het hem slechts 5 à 6 maal overkomen is, parenden te vinden, dan mag ik wel van geluk spreken! In mijne kweekerij van gierluizen vond ik drie parende paartjes. Het achterlijf van het d" is dorsaad gekromd. Het kan zich snel over een veer voortbewegen met hoog opgehouden achterlijf, wat een komisch effect oplevert. Bekijkt men haar dan met een loupe nauwkeuriger, dan bemerkt men onder haar abdomen het kleinere cT, dat even hard meeloopt! Het <> //, deze 1200 /-< lang. De variëteit verschilt van deze bovendien nog door de volgende eigen- schappen : zij is achter, hoewel zeer weinig, toch breeder dan aan de schouders en fraai afgerond; de haren zijn lang en uiterst rijn; het genitaalschild is meer peervorniig ; het anaal- schild breeder dan lang; ventraal dragen femur I en genu I ieder een spoorvormig haar; bij buiging van poot I vormen deze te /.amen een tangetje. — Ee'n 9 in een raolnest gevonden door Pater I'. Heselhaus teSittard. Type in collectie Heselhaus. Li pon y s s ü s g i g a s nov. sp. N y m ]i !i ii II. — 063 «. Lichtbruin, tdiosoma ongeveer langwerpig vierkant; aan de achterhoeken bijna rechthoekig; JUL 232 ENTOMOT.OGISCHT? BERICHTEN. boven coxae I en II een weinig geschouderd. Kugschild fijn geschubd, niet gekartelden rand, ab uitgeknaagd; twee zijde- lingsche keepen doen liet voorkomen, alsof het oorspronkelijk uit 3 deelen bestond; het voorste dekt bet podosoma, het middelste ongeveer :i -, het achterste ongeveer 9/s van het opisthosoma ; bet voorste en het middelste zijn zijdelings door weeke huid omgeven: het achterste is even breed als het idio- soma, De rug is spaarzaam van borsteltjes voorzien, meer aan de zijden; acbterrand met 4 lange baren. Iets vóór de achter- hoeken bevindt zich een zonderling oogvormig orgaan. Epistoma lang-driehoekig, vliezig. - Sternaalschild lang, met de 3 paar sternaalharen : anaalschild zeer breed, bijna halfcirkelvormig, voorrand konkaaf. Peritremataalschild uiterst smal. reikt naar voren tot boven coxa I; peritrema reikt naar voren tot boven coxa Tl. Mandibels zeer kort, Ie beide lemmers der scharen lang, zonder tanden, doorschijnend, bijna vliezig, als rudimen- tair, ßinnenmalae der maxillen twee doorschijnende slippen, buitenrnalae (hoorns) lang, driehoekig, doorschijnend, bijna vliezig, als rudimentair. F e m i n a. 1 145 jj.. Donkerbruin. Idiosoma meer eivormig ; zijden bijna recht, naar achteren een weinig divergeerend. Kugschild grover geschubd, den geheelen rug dekkend ; de schubben blijkbaar [met naar voren gerichten vrijen rand. Beharing als bij de Nympha 11; oogvormige organen idem; bovendien bevinden zich bij den rand van schouders II een paar rudimentaire oogvormige organen. Epistoma als bij Nym- pba II. — Sternaalschild breed, krachtig, met intercoxale stompe spitsen, acbterrand konkaaf. Genitiventraalschild vóór en achter afgerond; genitaal-gedeelte vliezig, met 1 paar haren; ventraal- gedeelte met ongeveer 10 paar haren. Anaalschild als h\] Nym- pha II. Peritremataalschild geheel ventraal, naar achteren voorbij bet stigma verlengd ; peritrema kort, reikt naai' voren nog niet lot ;i;iu schouder II. Coxae II. Ill en I V met naai ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 233 1 uiten gerichte doorns. Mandibels eu oiaxillen als bij Nympha II. Mas. L030 f*. Donkerbruin, [diosoma aan de schouders hel br 1st ; zijden recht, naai- achteren zeer weinig conver- geerend ; achterrand bijna cirkelrond. Etugschild, epistonia, coxae, peritrema, mandibels eu maxillae als bij j. Stemi- metasterni-geuiti-ventri-anaalschild in de voorhelft met donkere chitineranden en met ."> paar baren; in de achterhelft breeder ; in het ventraal-gedeelte bijna cirkelrond, met ongeveer 40 paar haren. Opmerking: De grootste afmeting, tot dusver door mij bij Liponyssus- soorten aangetroffen, bedraagt 970 „, nl. bij volgezogen 5 van L. saurarum Oudms., meestal overtreft de lengte van het rugschild de 500 /j. niet ; vreemd zag ik ook op bij het vinden van deze reuzen in materiaal, door Pater F. Heselhaus S. J. te Sittard uit een molnest vergaderd, en meende ik aanvankelijk een soort uit andere genera voor mij ie zien. Onder duizenden Acari bevond zich in dit nest slechts 1 Nympha II, 1 cT en 4 ç. Typen in collectie Heselhaus. Biologie. Uit de doorschijnende, bijna naald- of dolkvor- mige lemmers der m andi bel scharen moet afgeleid worden, dat deze dieren geen kleinere dieren kauwen, maar spietsen en dan uitzuigen. Bloed van de mol zuigen ze beslist niet ; want dan zouden ze rood zien, zooals Haemogamasvs, F e d i c u 1 o i d e s a ra a n i e n s i s nov. sp. 9. ■ 160 u lang, dus zeer klein in vergelijking met ver- wante soorten. Zij is het breedst, 84 IX, in het midden. De rugzijde is grot' geschubd; de schubben zijn breeder dan lang. Alle haren zijn glad. tiet opisthosoma vertoont vier over elkaar liggende tergieten met resp. 1. 2, 4 en I borstels. De pseudo- stigmataalharen zijn. ballonvormig, ventraad gericht. Foot I zonder klauwen of hrrlitlap. met S-vormig haar aan femur. 234: ENTOMOLOGISCHE BEMÜHTEN. en 2 lange tastbaren aan tibiotarsus. Pooten II en III met groote klauwen en groote hechtlap. Poot IV met lauggesteelde uiterst kleine hechtlap. Coxae 1 en II ieder met 2 uiterst kleine oogvocmige orgaantjes. Vlak bij bet proximale eind van coxa III een kort staafvorrnig haartje. — Zeer veel exemplaren op eenige Platypus dispar Schauff II (Platipodidae), gevangen op 1000 M. hoogte, in een oerwoud, op den Mkulurousi-Berg, dicht bij het Biologisches Landwirtschaftliches Institut te Aimuii, Duitsch Oost-Afrika, VII, 1911. Type in Naturhistorisches Museum te Hamburg. H a n n e m a n n i a Oudms. In de Entomologische Berichten, v. 3, n°. 58, p. 137, 1 Maait. L911, noemde ik een o-enus van Thrombidiurn-larven Hanne- mania, lees hiervoor Hannemannia. T y r o g 1 y p hu s p u t r e s e e n t i a e (Schrank) (d i m i d i a t u s Herrn., 1 o n g i o r Gerv.) In een molnest vond Pater F. Heselhaus te Sittard ecu aantal Nymphae II (hypopi) van deze soort, die zich kenmer- ken door uiterst kleine haren, wat een zonderling voorkomen aan deze diertjes geeft, die men gewoon is met lange haren te zien. A n o e t u s e r a s s i p e s nov. sp. Nvmpha II (hypopus). Gemiddeld L90 mikron. Op de zuignapplaat S zuignappen; van deze zijn de twee centrale het grootst ; de rugharen van het opisthosoma zijn uiterst klein. lit deze kenmerken blijkt de verwantschap met .4. crenulatus Oudms., indicus Oudms., longipes Oudms., sumatrensis Oudms. ENTOMOLOGISI Ue'bEEK III K.N. 235 en tropicus Oudnis. — De nieuwe soort onderscheidt zich echter van di' genoemde door de 4 Hinke, naar voren gerichte borstels op het prosorna, door de totale satnengroeiing van femur en genu van pooten I en II, door de dikte van feinorigenu en tibia van pooten l en II, door de enorme doorns aan d'e pootnn en eenige andere, minder in het 002 vallende kenmerken. De kleur is licht reebruin, — Vele exemplaren op eenige Platypus dispar Schauff II (Platypodidae), VII. 1911 op 1000 M. hoogte, in een oerwoud, op den Mkulu m usi- Berg gevangen ; twee ex. op Hololepta africana Lew. (Histeridae) ; Biol. Landw. Inst. te Amani in Duitsch Oosl-Afrika. Type in het Naturhistorisches Museum te Hamburg. A n o e t u s t r i c h o p h o r u s nov. sp. Nympha II (hypopus). - - 175 mikron lang. Op de zuignap- plaat 8 zuignappen; van deze zijn de twee centrale het grootst; de rugharen zijn lang en voor het meerendeel naar voren gericht ; het prosoma is gewoon gevormd, min of' meer rond- driehoekig. Uit deze kenmerken blijkt de verwantschap met A. phyllotrichus Berlese. — De nieuwe soort onderscheidt zich echter van de genoemde door de fijnheid en slapheid der rug- haren, door den meer afgeronden voorrand van het prosoma, door den vorm der hechtlappen aan tars I en II (lepelvormig aan tars I, lancetvorniig aan tars II) en eenige andere, minder in het oog vallende kenmerken. — Kenige individuel] zijn licht zeem- of reekleurig, en daarbij grooter, bereiken 228 mikron lengte, en zijn dan van sterkere doorns aan de pooten voor- zien ; eenige van deze hebben langere voorpooten. Vele exem- plaren op eenige Platypus dispar Schauff II (Platypodidae), VII, 1911 gevangen, op 1000 M. hoogte, in een oerwoud, op den Mku- lumusi-Iierg. dicht bij het Biologisch Landwirtschaftliches 236 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Institut te Anaini, Duitsch Oost- Afrika. Type in het Natur- historisches Museum te Hamburg-. Anoetns e n s i f e r nov. sp. Nympha II (hypopus). — 185 mikron, dus een zeer kleine soort. Kleurloos. Ook deze is het naast verwant aan A. tricho- phorus Oudms. en A. phyllotrichus Berl. — Zij onderscheidt zich echter van de beide genoemden voornamelijk door de twee sabel- vormige haren in het centrum van den rug van het opistho- soma, welke tot aan de schouders reiken. -- Slechts éen exem- plaar werd gevonden op een Passalide in Amani. Duitsch Oost- Ai'rika, VIII, 1011. Type in het Naturhistorisches Museum te Hamburg. A n o e t u s p h y 1 1 o p h o r u s Oudms. Nympha II (hypopus). - - Deze soort, door mij beschreven in Ent. Her., vol. 1, n°. 24, p. 238, 1 Juli 1005, werd het eerst door Prof. Dr. J. Uit ze m a Bos op een Oniscus asellus te Leiden aangetroffen, daarna door den heer K. J. W. Kempers op een O.vythyrea funesta te Meerssen. Vermoedelijk is de soort kosmopoliet, want ik vond ook éen exemplaar in een buisje met passagiers van een Passalide uit Amani, Duitsch Oost- Afrika, VIII, 1011. Collectie Naturhistorisches Museum te Hamburg. Arnhem. A. 0. Oudemans. Aanteekeningen over Suctoria XIX. Voor den heer Edw. Jacobson determineerde ik de vol- erende Suctoria. ENT0M0L0GISCH1! BERICHTEN. 237 S u et o ri a uit .1 a v a. ( 'tenocephalus felis Bouché. 1 j op Felis domestica L., Semarang, .lava, Maart 1910. — 1 o op idem, aldaar, Febr. 1910. — 1 j op idem, aldaar, Juli 1010. Ctenocephalus eanis Curtis. 1 J op Paradoxurus herrn- aphrodita (Pali.), Semarang, Maart 1010. Suctoria uit Duitschland. Ceratophyllus sciurorum Schrank. --4c? en 7 ç op Eliomys quercinus L., Tabarz (Thüringen), Juli 1911. Tot dusverre was deze soort niet van dezen gastheer bekend. Drie Spalacopsylla-wij f j e s. Tot dusverre zijn de soortkenmerken der Spalacopsylla-wi]fje& onbekend. Door een omvangrijk- materiaal uit molnesten uit de omgeving van Sittard, mij verstrekt door Pater F. Heselhaus, S. J., ben ik in staat die der ç> ç van drie soorten vast te stellen. Spalacopsylla bisbideritatus Kolenati g : de vrije rand van het zevende sterniet begint bij den achterland van het zesde tergiet, en wel een eind beneden het laagste randhaar van dit tereriet: loopt dan schuins naar achteren en naar beneden, in welk verloop het zeer flauw konkaaf is; maakt dan een bocht, zoodat hii recht naar beneden loopt; om daarna weer om te buigen en zich schuins naar voren en naar beneden te richten. Spalacopsylla agyrtes Heller ç : de vrije rand van het zevende sterniet begint bij den achterrand van het zesde tergiet, en wel juist beneden het laagste randhaar van dit tergiet ; loopt dan schuins naar achteren en naar beneden, in welk verloop het dauw konkaaf is; maakt dan een halfcirkel bocht ; om daarna zich recht naar beneden te richten. 238 ENTOMOLOGISCHE BËKICHTEN. Spalacopsytta congener Rothschild ~ : de vrije rand van het zevende sterniet begint bij- den achterrand van het zesde tergiet, en wel bij liet derde randhaar van dit tergiet (dus zeer hoog dorsaad) ; loopt dan schuins naar achteren en naar beneden, in welk verloop het flauw konkaaf is ; buigt zich dan lang- zaam recht naar beneden en dan cirkelvormig naar voren ; om dan plotseling weer zulk een bocht te maken ; tusschen deze twee bochten bevindt zich. dus een keep van ± 60°. Arnhem. A. C. Otjdem \ns. Entomologie uit Dagbladen. Onder het hoofd »N ij verheid en Technische Kun- sten» (sic!) lezen we in de Nieuwe Rotterdammer Courant van 8 Januari 11. : »Pi et et deelt mee. dat het hem gelukt is, enkelen rupsen, die een winterslaap doen, dit te verhinderen. Uit de eieren der uit deze rupsen ontstane vlinders kwamen rupsen voort, die van nature niet tot winterslaap vervielen. Een andere rups voedt zich met eikenbladen. Met groote moeite gelukte het Pictet enkele rupsen aan dennennaalden te wennen. Uit deze rupsen werden vlinders gekweekt, en de rupsen van deze wenden heel makkelijk en goed aan dennenuaalden.» In het nummer van 10 .Januari deelt datzelfde blad ons mede : »In Frankrijk wordt de landbouw met een nieuw gevaar bedreigd. Te Bonus, een dorpje in Var, heeft men namelijk een zeer schadelijke a a r d a p p e 1 p a r a s i e t. de Phthorimaea solanella, ontdekt. Het rupsje vreet de knollen uit; een knol, die eenmaal aangetast is, is onherroepelijk verloren. Zelfs het vee weigert de aldus aangestoken aardappelen te eten, omdat de rups saprophieten afscheidt, die den smaak van de knollen ENTOMOLOGISCHE BEHICHTJSN, 239 bederven. Na zijne gedaanteverwisseling tot vlinder te hebben ondergaan, legt het inseci ongeveer 7.") eieren op . Derhalve is ook hier een duidelijk onderscheid tusschen deutonympha masculina en deutonympha f e m i n i n a ! Eugamasus remberti nov. sp. F e m i n a. — Lang 600, breed 330 jx. Zijden onge- A\\\S 244 KNTOMOUHilSCIIK BERICHTEN. veer evenwijdig; iets geschouderd; vóór breed, stomp-afgerond; achter fraai afgerond. — Twee rugschilden ongeveer even lang, door uiterst tij De lijn gescheiden ; het voorschild door een smallen band van weeke huid omgeven; het achterschild niet; alle rugharen zijn kleine borsteltjes ; de schouderborstels en twee submediane borstels aan den achterrand zijn het langst, doch nauwelijks langer dan de grootste breedte van poot II. Door deze borsteltjes onderscheidt zich remberti van alle overige Eiujamasus-soorten . In den weeken band loopt het peritrema naar voren tot het midden van coxa I. — Epistoma driespitsig; mediane spits uiterst klein, afgerond; zijdespitsen lang, recht, met even- wijdige kanten, ieder in een uiterst klein vorkje eindigend. B u i k z ij d e. — Achterhelft van het sternaalschild grofge- schubd; metasternalia duidelijk; genitale normaal; ventrianale laug; zijn zijdekanten loopen van coxa IV bijna recht naar het anale gedeelte, zoodat ter weerszijden een vierde van de buik weekhuidig is. Alle ventrale haren zijn eveneens borsteltjes. Eén 5 werd in een molnest gevonden door Pater F. Heselhaus, en wel bij Sittard, Dec. 1911. De soort is door mij genoemd naar den hoogeerwaarden heer Rembert Richard, Rector van het Aloysius Collegium (Gymnasium) te Sittard. — Type in collectie Heselhaus. H y p o a s p i s stabularis (C. L. Koch). Deze naam moet uit prioriteits-gronden de voorkeur ver- dienen boven UmJiatus, daar de eerste voorkomt in Koch's Deutschlands Crus t. M y r i o p. u. A r a c h n., Heft 27, No. 1, de laatste i d i d e m No. 2. - - No. 1 (stabularis) stelt voor een nuchter ç>, dat zooeven de nymphhuid verlaten heeft; No. 2 (limbatits) is een zwanger ç van eene forma minor. Beide vormen zijn in mijn bezit; van de kleine lATOMOI.OCISCIIK lU.KlrHTI.N". 245 vorm zelfs het zeldzame cf. Zij kwamen fce zamen voor in één huisje, bevattende raolnestmateriaal nit de buurt van Sittard, mij ter determinatie toegezondeo door Pater F. Heselhaüs. H y p o a s p i s I a e v i s Mich, p i 1 i f e r Oudms. Hiervan kon ik ook twee r? onderzoeken. Zij zijn gelijk aan het p, hoewel iets kleiner, behoudens de bekende sexueele verschillen. Deze soort is het naast verwant aan Hypoaspis hermaphrodita Berl. — In moin estmateriaal, Sittard, F. Heselhaüs. T r a c h y u r o p o d a rackei nov. sp. Larva. — 272 y.. Zeer bleek zeemkleurig ; afgerond drie- hoekig ; met aanduidingen van schouders boven pooten I en II. Voorrugschild met bochtigen rand; zijn achterrand met mediaan, naar achter gericht- driehoekig, afgerond verlengstuk. Achter- rugschildje liggend langwerpig vierkant ; de beide zijdelingsche schildjes, gelegen tusschen de reeds genoemden, als bij Uropoda tecta Kram., eivormig, met de spits mediaad gericht. Aan den vertex twee stevige haren, waarvan de proximale helft staaf- vorinig, de distale helft lancetvormig is. Dergelijke haren bevinden zich ook aan den rand van het voorrugschild (2 paar) en ter zijde van de zijdelingsche schildjes. Sternaalschild langwerpig vierkant met 3 paar borsteltjes ; anaalschild min of meer liggend langwerpig-vierkant, met post- anaal borsteltje. De pooten kenmerken zich, doordat hun leden gezaagde distale randjes bezitten, en extern voorzien zijn van waaier- en van doornvormige haren. F e m i n a. - 825 p. Zeemkleurig ; eivormig, met puntige »schouders« voor en achter pooten II. Rug door 6 schilden sedekt : twee zeer smalle r a n d s c h i 1 d e n. zich uitstrek- '2 Hi ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. kende van den vertex naar liet randgedeelte tnssclien pooten III en IV ; twee breede binnenrandschilden, zich uitstrekkende van den vertex ver voorbij poot IV, en ongeveer even lang als het mediane en breedste voorru g s c h i 1 d, waarachter nog een halfcirkelvorrnig achterrugschild. Alle schilden zijn van ovale en ronde groef jes voorzien. — Over den rug loopen 3 k a m ra e n of graten, een mediaan en twee tusschen het mediane en de beide binnenrandschilden. - De hare n van bet voorrugschild zijn (op twee na, geheel achteraan) min of meer borstelvormig; die der andere schilden min of meer paletvormig met zaagrandje. Genitaalschild min of meer eivormig, met de spits naar voren, doch met rechten achterrand. Ventraalschild met rechten achter- rand, overgaaude in de meta- en parapodiaalschilden. Anaal- schild halfcirkelvorrnig, met rechten voorrand. Tusschen ven- traal- en anaalschilden slechts een smalle band van weeke huid. Pooten als bij de larve en voorzien van doornvormige haren. Peritrema ?-vormig. Mas. Even lang als, doch iets breeder dan het 9. — Rug als bij het 9. — Ventraal verschillend van het £, Ie door het ronde genitaalschildje, dat achter coxae IV ligt, en 2e door de aaneengroeiing van ventraal- en anaalschilden. O p m e r k i n g. — De adulti hebben geen postanaal haar, zooals alle Parasitidae en de larve (zie boven), maar de anus wordt omgeven door 4, in plaats van door 3 haren. Eéne larve, 2 ç, 1 cT gevonden door Pater F. Heselhaus in een molnest bij Sittard. De soort is genoemd naar F. Racke, een der leerlingen aan het Gymnasium te Sittard, die Pater Heselhaus het meest behulpzaam is bij het zoeken en doorzoeken van molnesten. Type in collectie Heselhaus. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 247 Disparipes b o ra b i Michael. Vi] f exemplaren vond ik in molnestmateriaal, mij door Pater F. Heselhaus te Sittard ter determinatie toegezonden. Zonder- ling genoeg hing ieder exemplaar aan een der haren van den achterrand van eene dentonympha van Haemogamasus michaeli Oudms., wel te verstaan sleepten dus vijf van genoemde deuto- nymphae ieder een Disparipes bombi achter zich. De vasthech- ting geschiedde door de zeer kromme klauw aan eene der voorpooten. Vragen: - - 1. Waarom hechten deze Disparipes zich alleen aan deutonymphae vast, en niet aan protonymphae en adulti ? 2. Waarom alleen aan Haemogamasus michaeli, en niet aan H. hirsutus, die toch ook in enorm aantal aanwezig waren? 3. Waarom alleen aan Haemogamasus, en niet aan Parasitus, Eugamasus, Pergamasus, Eury parasitus, enz. ? Ereynetes sittar dien sis nov. sp. F e m i n a. — Lang 440 jj.. Habitus als E. limacum Schrank, doch met dikkere pooten. Pooten I en II dikker en langer dan pooteu III en IV. Schildje ongeveer als bij E. limacum, doch de twee haren vóór de pseudostigmata zijn zeer korte, nauwlijks behaarde borsteltjes, en de twee haren achter de pseudostigmata ontbreken. Achter het schildje twee submediane rijen, ieder van 3 borstels. Geheel achter: 6 borstels en twee lange haren, als die der pseudostigmata. Voor en op de schouders een borstel. Al deze borstels zijn korte staafjes, zelven weer uiterst fijn behaard. Eén ex. werd in Dec. 1011 in een molnest bij Sittard door Pater F. Heselhaus gevonden. — Type in collectie Heselhaus. 248 BNTOMOLOGISCHE BERICHTEN, Achorolophus p h a 1 a n g i i (de Geer). Onder den naam van Erythraeus ignotus nov. sp. beschreef ik (Ent. Ber. v. I, No. 13, p. 92, 1 Sept. 1903) eene larve, op het eiland Borkum gevonden. In de Ent. Ber. v. 2, No. 25, p. 9, noemde ik de larve, zonder opgave van redenen, Achorolophus ignotus (Oudms.). De reden, die mij daartoe noopte, was, dat de haren dezer larve denzelfden vorm hebben als die van de nymphen en adulti van Achorolophus nemorvm (C. L. Koch) en .4. trimaculatus (fier m.) Bruyant beschrijft nauwkeurig (Compt. rend. Soc. Biol. v. 66, p. 14, Febr. 1909) eene larve door hem op PJialangium ge- vonden. Uit de beschrijving blijkt, dat zijne larve dezelfde is, als degene, die door mij ignotus gedoopt werd. Dit wordt ook door Bruyant erkend (Zool. Auz. v. 37, No. 14 4 5. p. 257. 28 Mrt. 1911). 3 Maart 1910 publiceerde Evans (Proc. Roy. Phys. Soc. Edinb., v. 18, No. 2, p. 100), dat hij uit eene larve, bekend als Leptus phalangii, eene nymph van Rhyncholophus (Bitteria) nernorum Koch kweekte. Ofschoon Evans geen beschrijving van zijne larve geeft, kunnen wij er zeker van zijn, dat zijne larve de echte phalangii is, door de Geer (de Geer, Méin. Hist. Ins. v. 7, p. 117, t. 7, f. 5, 6, 1778), en Jourdain (Arch. Paras, v. 2, p. 28, 1899) beschreven en afgebeeld, te meer daar, op eene enkele uitzondering na, alle op Phalangiidae parasiteerende larven Achorolophis-lavven zijn (Oudemans in Zool. Jahrb. Suppl. 14, p. 209, 15 Febr. 1912). 28 Maart 1911 vinden we door Bruyant (Zool. Anz. v. 37, No. 11 1."), p. 258) medegedeeld, dat hij uit eene larve ignotus Oudms., die hij identificeert mét phalangii Jourdain, eene nymph kweekte van Ach. nemorum (Koch). Vergelijken wij nu de beschrijvingen en afbeeldingen van de G kek, Jourdain, Hermann (die den naam phalangii in insec- ENTOMOLOGISCHE BESICHTEN. 249 torum verandert, Hekm. Mem. Apt. p. 4(3, t. 1, f. L6, I sol), met die van Oudemans en Bruyant, dan komen wij tot het besluit, dat hunne larven van dezelfde soort zijn, en dat derhalve uit prioriteitsbeginsel de naam phalangii de Geer de voorkeur verdient. Ik heb er (Zool. Jahrb. Suppl. 14, p. 15(3, 157, 15 Febr. 15*12) reeds op gewezen, hoe verrassend de larven in poot- lengte en haarvorm kunnen verschillen ! Nu bestaat er nog eene andere soort (?) van Achorolophus, namelijk trimaculatus (Herrn.), die alleen in kleur met nemorum Koch verschilt. Voor mij was het van belang te weten, hoe de larve van deze soort (?) er uit ziet. In het materiaal, mij door Pater F. Heselhaus te Sittard toegezonden, en door hem verzameld uit molnesten, bevonden zich eene nymphe, een ç> en een d* van trimaculatus Herrn. en bovendien eene larve, die zoo volmaakt van dezelfde roode kleur was als de nymphe en de twee adulti, dat ik er geen oogenblik aan twijfel, of deze larve behoort tot trimaculatus. Toen ik ze onderzocht, ontdekte ik, wat ik reeds jaren ver- moedde, namelijk, dat de larve identiek is aan ignotus. 'Wij kennen derhalve 3 kleur verscheidenheden: 1. Achorolophus phalangii (de Geer) trimaculatus (Herrn.), 2. » » ( » » ) nemorum (Koch), 3. » » ( » » ) niger (Oudms.) Ent. ßer. v. 2, No. 26, p. 18, 1 Nov. 1905. Zie ook over kleurverscheidenheden van trimaculatus: Ent. Ber. v. 2, No. 2G, p. 18. X e n i 1 1 u s 1 i m b u r g i e n s i s nov. sp. A d u 1 1 u s. — 420 (i. Aan X. subpectinatus Oudms. naver- want, doch alle haren, ook de haarvormige pseudostigmataal- haren, zijn zelf van (zeer weinige'* fijne haartjes voorzien, en 250 ENTOMOLOG ISCHE BERICHTEN. de chitinelijsten tusschen de lamellae ontbreken. Aan de buik- zijde zijn de volgende kenmerken opvallend : de epimera tus- schen de eoxae I tot IV loopen dwars en evenwijdig aan elkaar; de genitaalopening is enorm en bijna even groot als de anaal- opening. Twee ex. in molnesten, Sittard, 12, 1911, Pater F. Heselhaus. Type in collectie Heselhaus. T y r o g 1 y p h u s ova t u s Troupeau. Een buitengewoon klein J\ 400 ^ lang, het eerste, dat onder mijne oogen komt, verschilt hierin van de afbeelding van Berlese (Acari, Myr. et Scorp. Ital., fase. 90, n°. 2), dat de anaal- en genitaalopeningen elkander raken, niet van elkander verwijderd zijn. Ik vermoed dus, dat de af beelding van Berlese minder juist is. Eén cf in een molnest bij Sittard, 12, 1911, door Pater F. Heselhaus gevonden. T y r o g 1 y p h u s m y c o 1 i c h u s nov. sp. Nympha 11 (h y p o p u s). Lengte 170— 200 M. Ver- want aan mycophagus Mégn. en mycoborus Oudms., daar- van onmiddellijk te onderscheiden doordat het prosoma vóór mediaan niet toegespitst is ; de voorrand ervan is gelijkmatig afgerond, hoogstens iets golvend. Het geheele lichaam is iets breeder. Rostrum lang, geheel vóór van twee lange haren en twee uiterst kleine dorsale borsteltjes voorzien. Bewa- pening der pooten als Inj mycoborus. De zuignappen op coxae l en coxae lil zijn klein, maar duidelijk, als bij mycophagus. De zuignapplaat is een liggend breed ovaal ; de zuignappen zijn ongeveer gelijk aan die van mycophagus. Het sternum is zeer lang, reikt bijna tot het proximale eind van coxae I. - ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 2-'>l Op de tarsen I twee reukhareu : een knotsvormig en een lang- worst vorinig. Opmerkingen. Wanneer de exemplaren in azijnzuur geweekt worden en zwellen, komt tusschen pooten I en II een kussen te voorschijn, waarop een lang, ondoorschijnend, wit haar ingeplant is. Vermoedelijk is dit haar het »pseudostig- mataalhaar« der adulti, ofschoon dit dan tusschen poot I en het rostrum staat. De mogelijkheid bestaat, dat deze hypopus de deutonympha is van T. ovatus Troupeau, daar ik bij het molnestmateriaal van Pater F. Heselhaus ook een d" van deze soort aantrof. Voorzichtigheid is echter geboden ! Zoo vond ik in datzelfde materiaal zeer vele hypopi van T. putrescentiae tSchrank, doch seen enkele adultus ! Arnhem. A. C. Otjdemans. Sluipwespen. Van Dr. A. C. Oudemans ontving ik een aantal Hymenoptera ter determinatie. Bij het openen van een der doozen viel mijn oog dadelijk op eene groote sluipwesp van de groep der Ano- malottini uit de 0 p h i o n i n a e, eene groep welke kenbaar is aan het gestrekte en sterk, bijna mesvormig gecomprimeerde achterlijf. Op het eerste gezicht hield ik het dier voor een Eiuochüum, evenwel bleek het bij nader onderzoek te zijn een mannelijk exemplaar van de zeldzame Habronyx hero* Wesm. Het dier meet van kop tot achterlijfsspits 2.8 cm. en draagt het etiket Velp (Beekhuizen) 26. 8. 1900. De heer Oudemans stond mij toe, dit exemplaar voor mijne collectie at' te houden. Habronyœ onderscheidt zich van Eseochilurn voornamelijk door het verloop der vleugeladeren en de diepe en gecrene- 252 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. leerde parapsiden. Bij Hdbronyx staat de nervulus verder achter de basis van den nervns basalis (sterk postfurcaal), is de lste terugloopende ader langer dan de bovenader der brachiaalcel, vormen deze beide geen rechte lijn, en mondt de 2de terugloopende ader kort achter den nervus areolaris. Ook het mesonotum is bij Habronyx meer glanzend. Schildje zwart, bij Exochilum geel. Hdbronyx heros werd gekweekt uit Bombyx pint L. en Deilephila gala W.V. Verder bevatte de verzameling eeu middelmatig groot exemplaar van Rhyssa persuasoria L., uit de collectie Bowier, bij Breda gevangen, eveneens eene zeer fraaie sluipwesp, maar een geheel verschoten exemplaar. Het dier is zoo gelijkmatig verkleurd, dat het voor eene bruin gekleurde variëteit zou kunnen worden aangezien. De heer Oudemans deelde mij mede, dat de collectie vele jaren geleden in Breda werd ver- zameld en steeds aan licht is blootgesteld geweest (muur- hanglade). Rliyssa persuasoria leeft parasietisch in Sirex gigas, Xeris spectrum en Paururus juvencus. Den Haag. Smits van Bürgst. Entomologie uit Dagbladen II. De Nieuwe Rotterdamsche Courant van 24 Febr. 1.1. neemt het volgende bericht in hare kolommen op: Het schijnt vast te staan, dat eeu typhusachtige ziekte, welke in het centrale bergachtige gedeelte van de Vereenigde Staten tamelijk veel voorkomt, en die bekend is onder den naam »Rocky Mountain spotted fever«, wordt veroorzaakt door den steek van een teek, Dermacentor venustus, welke op ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 253 huisdieren leeft. Volgens medecleelingeu in Bulletin No. L05 van het bureau voor entomologie van het Amerikaansche departement van landbouw, zou men het voorkomen van de teek zeer kunnen inperken door het op gezette tijden wasschen van alle huisdieren in de streek, waar de ziekte optreedt. Voor een systematische en doeltreffende bestrijding van de ziekte zou men met een bedrag van $ 23.G92 (te verdeelen over drie jaar) en later met $ 500 'sjaars voldoende resultaten kunnen bereiken. Eveneens deelt hetzelfde blad ons mede, wat een Amerikaan over Toekomstmusea schrijft: (Blad van 12 Febr. 1912). De Amerikaansche natuuronderzoeker Shipley heeft onlangs een voorstel gedaan tot reorganisatie der zoölogische verza- melingen van de geheele wereld. Deze is volgens hem noodig geworden door het onophoudelijk ontdekken van nieuwe soorten. Sedert het midden der 19de eeuw, in een tijdruimte van 51 jaar, heeft men 238.000 nieuwe soorten ontdekt, dus ongeveer 5000 per jaar. Op het oogenblik wordt het aantal nieuwe soorten, die jaarlijks ontdekt en beschreven woorden, op 12.000 geschat. Dit groote aantal is nog klein in vergelijking met het aantal soorten, die in onze. musea aanwezig zijn, waar niemand den tijd heeft, ze te bestudeeren, en nog kleiner in vergelijking met de menigte bestaande soorten. Dr. Sharp heeft berekend, dat er in 3 895 250.000 insecten bekend en beschreven waren, dat is 30.000 meer dan Günther in 1 880 gevonden had, terwijl hij toen verklaard had, dat dit slechts een tiende der bestaande soorten was. Behalve de zoogdieren, is er geen enkele groep volledig bekend. Shipley wil nu, ten einde meer soorten te leeren kennen, de vertegenwoordigers der groote groepen in een ver- schillend museum verzameld zien. Berlijn en St. Petersburg zouden de amphibiën centralen zijn, terwijl hun visschen en vogels door rui lino- aan andere museums zouden afgestaan 254 ENTOMOLOGJSCHE BERICHTEN. worden. Shipley verklaart, dat hij wel begrijpt, dat de geest van naijver, die tusschen de volkeren onderling bestaat, zich tegen dit plan zal verzetten. Maar dit neemt niet weg, dat door het groote aantal ontdekkingen op zoölogisch gebied, het denkbeeld mettertijd toch verwezenlijkt zal moeten worden. Amsterdam. D. Mac Gillavry. BIBLIOTHEEK. A a n k o o p e n. Spuler, A., Die Raupen der Schmetterlinge Europa's. Stuttgart 1904. Met gekl. pin. 4°. Börner, C, Eine monographische Studie über die Chermiden. Met pin. en fig. Gr. 8°. Extr. Arb. Biol. L. F., T. VI, 1908. Maxwell-Lefroy, H., and T. M. Howlett, Indian Insect Life. A manual of the Insects of the Plains (Tropical India). Calcutta-Simla 1909. Met gekl. en ongekl. pin. en fig. Gr. 8°. Marcellia, Rivista internazionale di Cecidologia. Padova, Avellino 1902—1911. T. 1— XI (Afl. 1—). 8°. (Wordt voortgezet). Hawaiian Entomological Society. Honolulu. Proceedings of the — . 1905— .1909. T. I— II (Afl. 1—3). 8°. (Wordt voortgezet). Wytsman, P., Genera Insectorum. Burr, M. Dermaptera. 1911. 4°. Cameron, P., Hymenoptera Orientalis, or contributions to a knowledge of the Hymenoptera of the Oriental Zoological region. Part I — IX. Met pin. 8\ Extr. M. Pr. Manch. L. Ph. S., 1888-1903. Schenkling, S., Coleopterorum Catalogus. Afl. 37. H. Gkbten, Tenebrionidae 1Y\ Trictenotomidae. 1911. » 38. J. J. E. Gillet, Scarabaeidae : Coprinae I. 1911, Kvrouni.oüisciiK Berichte!*. u.")."» Aurivillius, C. et fi. Wagner, Lepidopterorum Catalogus. Afl. 2. A. Pagenstecher, Callidulidae. 1911. » 3. , Libytheidae. 1911. » 4. H. Wagner et R. P£ltzner, Hepialidae. 1911. Entomologisehes Jahrbuch. 1912. 12°. Geschenken, Van den Heer E. Jacobson : Koot, A. S., The ABC of Bee Culture. A cyclopaedia of every thing pertaining to the care of the Honey-Bee, Medina, Ohio. 1903. Met pin. en fig. 8°. Thaxter, R., Contribution toward a monograph of the Laboul- beniaceae T. II. 1908. 4°. Extr. M. A. A. A. Sc, T. XIII, No. 6, 1908. Berlese, A. & L. G., Cherraotheca Italica, contineus exsiccata, in situ, Coccidarum plantis, précipite cultis, in Italia occurrentibus, obnoxiarum. Portici 1895. Afl. 1. Een groote collectie separata, allerlei groepen behandelend. Van het Departement van Landbouw etc. te Buitenzorg: Koningsberger, J. C, Java Zoologisch en Biologisch. Buiten- zorg 1911. Afl. 1. 8°. Van Dr. C. L. Reu yens : Kirchner, O., Blumen und Insecten. Ihre Anpassungen an ein- ander und ihre gegenseitige Abhängigkeit. Leipzig-Berlin 1911. Met pin. en lig. 8°. Van 't Deli Proefstation : Mededeelingen van het Deli Proefstation. Medan 1906 — 1912. Jrg. I— VI. 8°. Van de Schrijvers : Bemmelen, J. F., lieber die Phylogenie der Flügelzeichnung bei Tagschmetterlingen. Met pl. 8°. Extr. Zool. Jahrb., Suppl. XV, 1912. Max. J. Gr. de, Helminthologische Beiträge. Met pln. 8°. Extr. Zool. Jahrb.. Suppl. XV, 1912. 256 ENTOMOLOGÏSCHE H KUK'IITKN . Man, J. G. de, The Decapoda of the Siboga Expedition.Pl.il Family Alpheidae 1911. 4°. Extr. Siboga Expeditie. Meijere, J. C. 11. i>k. Ueber zwei schädliche Cecidomyiden, Contrarinia ribis Kietf. und pisicola n. sp. und über die Erbse bewohnende Dipteren. Met pi. 8°. Extr. Tijdschr. v. Ent., T. LIV, 1911. , Zur Kenntnis Niederländischer (Julieiden. Met pl. 8°. Extr. Tijdschr. v. Eut., T. LIV, 1911. Van den Heer C. A. L. Smits van Bükgst : ( îongrès international d'Entomologie. i. Congrès. Bruxelles 19 10. Mémoires. Met pin. 8°. Vau Jhr. Dr. Ed. Everts : Entomologische Blätter. Jrg. VII, 1911. Van Dr. A. C. en Dr. J. Th. Oudemans : Ieder eene collectie separata, diverse groepen behandelend. Hierbij o. a. : Transvaal museum. Annals of the , T. II— III (1—2). 1909—1911.8°. Petrunkevitch, A., A synonymic Index-catalogue of Spi- ders of North, Central and South America with all adjacent Islands, Greenland, Bermuda, West Indies, Terra del Fuego, Galapagos, etc. 1911. 8°. Extr. B. A. M. N. H., XXIX, 1911. Oosterbeek. C. L. Reuvens. Afscheidsgroet. Ondergeteekende roept allen vrienden en kennissen een hartelijk vaarwel toe bij zijn vertrek naar de tropen, waar hij eenige maanden denkt te vertoeven. P. J. VAN DEN BERGH LzN. Tilburg, 22 Februari 1912. KNTO.\IOI,<)<;lSCIIK BKl;i('HTK\. 2"l7 Een verzoek. Den Leden der Ned. Entomologische Vereenigina wordt beleefd verzocht hunne bijdragen voor de En to m o logi- sch e Berichten aan den on derge teek ende te zenden, uiterlijk vóór den 6en Juni, den G"1 Augustus, den 6en October, den 6en December, den 6en Februari en den 6'" April. A. 0. OüDEMANS. Arnhem, Boulevard 85. Verhuisd. Dr. J. Th. Oudemans is verhuisd van de Paulus Potter- straat 12, Amsterdam naar Huize Schovenhorst te Putten (Veluwe). UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGING. N°. 66. DEEL III. 1 .Juli 1912. INHOUD: Dr. D. Mac Gillavry, Stomoxys calci- trans L., oorzaak van de verspreiding van besmettelijke kinderverlamming. - Dr. A. C. Oudemans, Acarologische Aanteekeningen XLII. Dr. D. Mac Gillavry, Twee nieuwe vindplaatsen van zeldzame Nederlandsche Odo- naten. Stomoxys calcitrans L., oorzaak van de verspreiding van besmettelijke kinderverlamming. Zoo juist verschijnt een rapport J) over de Kinderverlamming, die in 1910 in Massachusetts epidemisch optrad. Daar er in het optreden van deze ziekte nog veel duisters heerscht, heeft men ook hier g zocht, ot' er samenhang tussehen het verschijnen der ziekte en het optreden van bepaalde steek-insecten bestond. Ofschoon er nog niets beslissends gevonden werd, meent men toch een aanwijzing te hebben, en is het vermoeden gerezen, dat de ook in ons land welbekende »steekvlieg«, Stomoxys calcitrans L., de verspreider "van de infectie-kiemen zou kunnen zijn. Meermalen werd opgemerkt, dat aan optreden van de ziekte bij menschen, verlammingen bij runderen, katten enz. vooraf- l) I n f ;> n t i 1 e Paralysis in Massachusetts d uring 19)0, together with reports of special investigations made in lull bearing upon the etiology ol the disease and the method of its transmission. Boston, 1912. Uitgave van de „State Board of Health". Boston, Mass. ^~ ; ""] ^^^ ° JUL 2519 260 BNTOMOLOGISCHK BERICHTEN. gingen. Ofschoon de naam van de ziekte reeds aangeeft, dat zij bij voorkeur bij kinderen optreedt, verschoont zij ook vol- wassenen niet, en juist zijn het veelal personen, die met paar- den, of vee in contact komen. De zaak is van genoeg belang om ook in ons land op het voorkomen van genoemde vlieg te letten, vooral in verband met het voorkomen van de gevreesde ziekte, en verder de steek van deze vlieg niet als iets zonder verdere beteekenis te beschouwen. Tot slot wek ik alle collega's eutomologen op, de vlieg zooveel mogelijk te vangen, en levend, of in alcohol geconser- veerd, op te jenden aan Dr. H. Gr. Ringeling, Gemeentelijke gezondheidsdienst, Amsterdam, daarbij vangtijd en vangplaats niet te vergeten. Amsterdam. D. Mac Gillavuy. Acarologische Aanteekeningen XLII. Parasitus m u s t e 1 a r u m Oudms. Deze soort wordt door Berlese (Monografia del Genere »G a m a s u s«, p. 152) ten onrechte intermedins Berl. genoemd. De eerste diagnose verscheen van mijne hand, ouder den naam van mustelarum, in de Entomologische Berichten, v. 1, No. 12, p. 85, 17 Juli 1903, terwijl de naam van intermedins aan deze soort door Berlese gegeven werd in »He dia«, 1904, p. 240, December 1903. Eugamasus immun d u s nov. nom. Den 170n Juli 1903 beschreef ik eene soort van »Ga?7iasus«, onder den naam van Parasitus tricuspidatus, in de Entomologi- sche Berichten, v. 1, No. 12, p. 8G. — Ik bemerk nu, dat ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 26] Krames reeds in 1876 eene geheel andere soort Gamasus tricuspidalus doopte (A r c h i v t' ü r Nat u rges c h i c h t e, 1876, p. 75, 90, t. 5, f. 13). - ■ De naam, door niij gegeven, moet dns veranderd worden. Nu heeft deze soort de eigenschap van onrein te zijn; allerlei detritus kleeft aan het lichaam, zoodat men met moeite onder den prepareermikro- skoop het dier van deze onreinheid tracht te ontdoen, wat nooit geheel gelukt. Mij dunkt, de naam van immundus is goed gekozen. — Inmiddels in de soort in het genus Eugamasus ondergebracht, zoodat zij thans heet Eugamasus immundus Oudms. 1912, syn.: Parasitas tricuspidatus Oudms. 1903, non Kram. 1876. Eugamasus oudemansi Berl. Onder eenige d e u t o n y m p h a e m a s c u 1 i n a e (zie E n t. B e r. v. 3, No. 65, p. 243) vond ik een exemplaar, waar- van de middelspifs van het epistoom, die toch al zoo breed is, ballonachtig opgeblazen is; een zeer zonderlinge aberratie! G a m a s e 1 1 u s s p a 1 a c i s nov. nom. Onder den naam van Parasitus spinipes beschreef ik in het Tijdschrift voor Entomologie, v. 45, Verslagen, p. 50, 11 Nov. 1902, en in het T ij d s c h r. der Nederl. Dierk. Vereen., ser. 2, v. 8, p. 79, t. 5, f. 15—17, 10 Dec. 1903, een d" »Gamaside«, die niet behoort bij de Nympba, door G. L. Koch Gamasus spinipes genoemd. De naam, door mij gegeven, moet dus veranderd worden. Daar het individu in een nest van Talpa europaea L. gevonden werd, is de naam spalacü kenmerkend. Inmiddels is de soort overgebracht gewor- den in het genus Gamaseüus, zoodat zij thans heet Gamasellus spalacis Oudms. 1912; syn. : Parasitus spinipes Oudms. 1902, non Koch 1841. 262 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. A n d r o 1 a e 1 a p s p i 1 i f e r Oudras. In de Entoraol. Berichte n, v. 3, No. 64, p. 231, 1 Maart 1912, beschreef ik eene » Hypoaspis« £ onder den naam van Hypoaspis laevis Mich. var. pilifer, nov. var. — Op p. 245 vau hetzelfde tijdschrift deelde ik mede, ook 2 cT onderzocht te hebben, en dat de soort verwant is aan hermaphrodita Berl. - Bij nader onderzoek blijkt mij, dat de door mij beschreven vorm geen variëteit van laevis Mich, kan zijn, maar eene goede soort vertegenwoordigt, die dns den speciesnaam van pilifer moet dragen, en in het genns (of subgenus) A?idrolaelaps thuishoort, daar zoowel het cT als het ç sporen dragen aan femur 11 en genu II (niet, zooals op p. 231 staat femur I en genu I!). Laelaps agilis Koch en h i 1 a r i s Koch. Koch beschreef in 1836 twee soorten, Laelaps agilis (üeutschl. ('rust, Myr. u. Ar ach n., Heft 4, No. 19) en L. Mlaris (Heft 4, No. 20), die later uit onkunde vereenigd werden tot eene soort. Zoo noemt Berlese de agilis y><> triviaal-namen door het land- volk aan bovengenoemde lastige, jeukveroorzakende larven gegeven. Tot mijn verwondering ontdekte ik onlangs, dat de in Frankrijk zeer veel gebruikte naam »aoûtats«, door mij in het geheel niet vermeld is ! Twee rectificaties i n Hans Voigts u n d A. G. Oudemans' Zur Kenntniss der Milben- F a u n a von Bremen. Toevallig ontmoet ik daar in bovengenoemd artikel twee onjuistheden in de systematische opsomming der Bremer Acari. 1 n de Abhandlungen des Naturhistorischen Vereins in Bremen, 1904, Bd. XVIII, Heft 1, p. 208 en 246 staat, dat op Athous haemorrhoidalis (een Elateride) de larve van Belaustium murorum gevonden werd. Hiervoor leze men : de larve van Achorolophus ignotus (Oudms.). - - Wel werd een ç ex. van Belaustium murorum (Herrn.) bij Bremen onder steenen gevonden. Op blz. 207 vindt men vermeld de Acari, gevonden op Mus minutus, aldus : Laelaps agilis C. L. Koch [Nest], Liponyssus clielophorus Oudms. [Nest], cadaverum (Schrk.) [Nest]. Hier- voor leze men : Glycyphagus cadavertim (Schrk.). Arnhem. A. 0. Oudemans. Twee nieuwe vindplaatsen van zeldzame Nederlandsche Odonaten. Wanneer men de lijst van Odonaten inziet in deel 32 van het Tijdschrift voor Entomologie samengesteld door II. Albarua, dan blijken er 53 inlandsche soorten te zijn. 266 BNTOMO LOGISCHE BElttCHTKN. terwijl er door hem nog 17 uit het grensgebied worden opge- o-even. Van deze 17 zijn er sinds dien reeds drie alsinlandsch bekend geworden n.l. Agrion mercuriale Charp. en Nehalennia speciosa ('har]), door v. d. Wkrle (T. v. Ent. Dl. 50), terwijl door mij Somatochlora arctica Zett. bekend werd gemaakt. Van de inlandsehe Odonaten zijn er vele nog slechts eens in ons land aangetroffen. Op dit gebied kan dus voor onze fauna nog veel worden gedaan. Een enkele keer neem ik daarom wel eens een Odonaat mede. In 1911 bestond mijn buit slechts uit een enkel paartje Agrioniden op 7 Mei te Hilversum aange- troffen. Deze heden déterrai neerende, bleek het Agrion lunulatum Char}), te zijn, een zeer zeldzame, locaal voorkomende soort, bij ons alleen van Ginneken en Galderen bekend. Tot het determineeren kwam ik, doordat ik heden weder een merkwaardige Odonaat thuis bracht, n.l. Agrion mercuriah Charp. Langs de Koenenkade bij den Amstelveenschen weg gaande bestudeerden mijn zoontje en ik het gedrag van de daar veel voorkomende Tschnura elegans v. d. Linden, die gingen schuilen voor een naderend onweer. Op eens maakt de jongen mij attent op een drietal, dat volgens hem een andere, blauwere soort moest zijn. Een er van kon hij bemachtigen. Deze soort was vlugger dan de Ischnura en wist, door snel aan de van ons afgewende zijde van het riet te gaan zitten, de vangst moeilijk te maken. Het mede genomen exemplaar bleek een mannetje van Agrion mercuriale Charp. te zijn, waarvan tot nu toe slechts één, eveneens manlijk exemplaar door v. d. Weele aan de Maas bij de Plasmolen gevangen was. Het succes van twee zoo geïsoleerde vangsten mag, dunkt mij, voor de Nederlandsche Entomologen een aansporing zijn, om nog eens ijveriger op deze verwaarloosde insectengroep te letten. D. Mac Gillavry. Amsterdam, 2 Juni 1912. UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANOSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREENIGIRG Nü. 67. DEEL III. 1 September 1912. INHOUD: C. A. L. Smits van Bürgst, Eene zeer zeldzame sluipwesp. — Dr. D. Mac Gillavry, Hebben bijen het vermogen, water van zgn. kropbronnen van ander water te onderscheiden ? — Dr. ü. Mac Gillavry, Odonaten, gevangen tijdens de zomerexcursie van de Entomologische Vereenigïng bij Mook, Juni 1912. — Dr. D. Mac Gillavry, Entomologie uit Dagbladen III. Dr. A. C. Oüdemans, Acarologische Aanteekeningen XLIII. Dr. A. C. Oüdemans, Mededeelingen over Mallo- phaga en Pediculi IV. — Jhr. Dr. Ed. J. G. Everts en Dr. H. J. Veth, Vriendelijk verzoek. — Dr. H. J. Veth, Voordeelig aanbod. — P. van der Goot, Naamlijst van inlandsche Ps}Tllidae. — P. van der Goot, Naamlijst van inlandsche Coccidae. Eene zeer zeldzame sluipwesp. Uit Krefeld (Rijnprovincie) ontving ik onlangs een aantal sluipwespen, waaronder zich bevond een vrouwelijk exemplaar van de zeer zeldzame Atractogaster semisculptus, in de omgeving dier stad, dus niet ver van de Nederlandsche grens, gevangen. Het genus en de soort zijn beschreven door Kriechbaumeb in 1872. Atractogaster behoort tot de groep der Pimplini. < )p liet eerste gezicht doet het dier denken aan Pimpïa terebrans, waarmede het niet slechts in gestalte, maar ook in kleur en teekening 268 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. groote overeenkomst vertoont. Bij semisculptus is evenwel de kop van voren gezien bijna cirkelvormig en is deze achter de oogen niet versmald; bovendien is het tweede achterlijfs-seg- ment meer lang dan breed en is het derde vierkant, waardoor het achterlijf meer gestrekt van vorm is dan bij Pimpla en het gemis systematisch dichter bij Ephialtes komt te staan. üe legboor is iets korter dan de lengte van het lichaam. Terwijl bij Pimpla en Ephialtes indrnksels en verhevenheden op het abdomen steeds in meerder of minder sterke mate aanwezig zijn, is bij Atractogaster het achterlijf uiterst fijn gechagrineerd, slechts weinig glanzend en verder zonder andere sculptuur dan een schuin groefje aan weerszijden van het tweede segment bij het r> en van segmenten 2 — 5 bij het cT. Deze sculptuur en de naar buiten hoekig gebroken discoïdaal- dwarsader (nervus recurrens secundus) vormen de hoofdkenmer- ken van het genus. Volgens de besebrij ving van Kriechbaumer zou de discoïdaaldwarsader, op de plaats waar zij gebroken is, buitenwaarts een takje afzenden. Hiervan is evenwel niets te bespeuren bij het exemplaar, dat ik voor mij heb. De sprieten zijn roestkleurig ; de binnenoogranden voor een deel (bij d* meer uitgebreid dan bij ç), verder de vleugelbasis en tegulae geel ; eene verhevenheid daarvoor en een vlekje daaronder, alsmede de pooten zijn roodachtig; overigens is het lichaam zwart. Het genus ontleent zijn naam aan het spoelvormig achterlijf van het ç>; want bij het S' is dit overal even breed, evenals bij Ephialtes. Professor Schmiedeknecht schrijft in zijn »Opuscula Ichneu- monologica« : »Die Art scheint höchst selten zu sein ; das 9 wurde in der Schweiz, das d* in der Nähe von München gefunden«. (ienoemd exemplaar bevindt zich in mijne collectie. Den Haag. C. A. L. Smits van Bürgst. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 269 Hebben bijen het vermogen, water van zgn. kropbronnen van ander water te onderscheiden ? Volgens onderzoekingen van Bircher zijn de meeste gevallen van krop, vooral in bergstreken, te wijten aan het drinken van het water van zoogenaanjde kropbronnen. Dit water komt bijna steeds uit de zgn. »Meeresrnolasse«. Onlangs berichtte Breitneiï, een Oostenrijksch arts, over een baanwachtersfamilie, waarvan de leden, na verplaatsing naar Trautmannsdorf en het drinken uit een bepaalde bron, alle door deze ziekte bezocht werden l). Bij een onderzoek ter plaatse kwam het merkwaardige feit aan den dag, dat de bijen van den baanwachter steeds vermeden water uit genoemde bron afkomstig te drinken. Dit feit zou er op wijzen, dat deze diertjes iets in dit water kunnen onder- scheiden, wal tot nu toe ons menschen steeds mislukt is. Het gelukte toch nooit hefc schadelijk agens uit het water te iso- leeren, of chemisch aan te toonen ; zelfs gaat het agens door filters heen, doch wordt door verhitting boven 70° C. onscha- delijk gemaakt. Amsterdam. D. Mac Gillavry. Odonaten, gevangen tijdens de zomerexcursie van de Entomologische Vereeniging bij Mook, Juni 1912. Het vorige Entomologisch Bericht was nog niet gedistribu- eerd, of de excursie tijdens de zomervergadering bood gelegen- heid, in de vennen bij Mook naar Odonaten uit te zien. Terwijl ik zelf slechts gewone soorten bemachtigde, zooals Leucorrhinia dubia v. d. Lind., Libellula depressa L., Brachytron pratense Müll., Agrion pulchellum v. d. Lind, en Ägrion pvella Jj. , i) Ges. Arzt. Wien. 1 5 Dez. 1 9 1 1 , Wien. Klin. Wochenschr. 1911 Xu. ."il. p. 1783. 270 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. mocht ik van Prof. üe Meijere een tiental ontvangen, waarvan er acht bleken te behooren tot Nehalennia speciosa Charp., een zeer zeldzame soort, waarvan dezelfde verzamelaar indertijd bij Doetinchem het eerst de aanwezigheid in ons land constateerde. Nn werden vijf mannetjes en drie wijfjes gevonden. Van de twee overige Odonaten was één Agrion pulchellum v. d. Lind. ; de andere blijkt een f. n. sp. te zijn, n.l. Ischnura pumilio Charp. en wel de oranje variatie van het wijfje (v a r. auiantinca Hagen). Bij deze var. is het geheele achterhoofd oranje, waardoor het eenige moeite gaf, het genus uit te vinden. Amsterdam. D. Mac Gillavry. Entomologie uit Dagbladen III. Het Proefstation Midden Java te Salatiga, dat in de bestrij- ding van de dierlijke vijanden van de cacao-cultuur een van zijn voornaamste opgaven ziet, kan op een aardig succes bogen. Dr. Roepke is n.l. erin geslaagd, een aantal parasieten van het cacao-motje te ontdekken en deze in gevangenschap voort te kweeken. Ter verduidelijking diene, dat het z.g. cacao-motje elk jaar een niet te becijferen schade veroorzaakt. Totnogtoe was het rampassen, d. i. het verwijderen van alle kolven uit een geheelen aanplant op een gegeven oogenblik, de eenige bestrijdingsmethode, die, mits goed toegepast, iets hielp, al was de uitwerking van deze methode altijd slechts van tijdelijken aard. Andere middelen kende men totnutoe niet. Daarom verdient de ontdekking der nieuwe parasieten van het cacao- motje alle aandacht. Hierdoor n.l., alsmede door het feit, dat deze parasieten in gevangenschap kunnen worden voortgekweekt, doen zich nieuwe gezichtspunten voor, in den wanhopigen strijd tegen de motten- ENTOMOLOGISCHE BERICHTE-V. 27 1 plaag. Mocht liet n.l. gelukken, aan deze parasieten eene uni- verseele verspreiding over alle cacao-landen te geven, dan zou hierdoor op de meest eenvoudige en natuurlijke wijze afbreuk aan de geduchte mottenplaag kunnen worden gedaan. De bedoe- ling van het Proefstation is dan ook als het ware reincultures van deze parasieten aan te leggen en hiervan aan de onder- nemingen successievelijk »bibit« af te geven. {Java Bode). Een jong Fransch dokter, die aan het instituut Pasteur te Parijs verbonden is, Felix d'Herelle, had eenigen tijd geleden opgemerkt, dat sprinkhanen vatbaar zijn voor besmetting met een bacterie, die heele zwermen van deze voor den landbouw zoo schadelijke insekten aantast en volkomen uitroeit. De insecten zorgen zelf voor de verbreiding der ziekte, die zij met groote snelheid en tot op zeer verre afstanden over- brengen. Proeven, door Dr. d'Herelle genomen in Argentinië, waar men van de sprinkhanenplaag veel last heeft, zijn met prachtige resultaten bekroond. d'Herelle heeft cultures verkre- gen van de bacteriën, die, in vloeistofoplossing, op gras en planten kunnen worden gesprenkeld en die dan noodlottig worden voor de sprinkhanen. Het gras, of de plant, en ook het grazende vee, ondervinden van de bacterie geen hinder. Daar het zich dit jaar in Argentinië liet aanzien, dat de sprink- hanenplaag ontzaglijke afmetingen zou aannemen, liet de Argen- tijnsche regeering Dr. d'Herelle overkomen om de bestrijding der plaag ter hand te nemen. Dit geschiedde, en — naar het nu heet — met zeer groot succes. (JV. R. Ct.) Volgens een aan de pers verstrekte mededeeling, heeft de Engelsche commissie tot bestudeering van de slaapziekte uitgemaakt, dat de ziekte zoowel door de tse-tse-vlieg, als door 272 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. de Glostina palpalis wordt overgebracht, en verder door som- mige dieren, die zelven voor de ziektekiemen onontvankelijk zijn. (N. R. Ct.) Amsterdam. D. Mac Gillavry. Acarologische Aanteekeningen XLIII. L i p o n y s s u s miisculi (C. L. Kcch). Deze soort bevond zich te midden van een aantal vleermuis- parasieten uit Khandala (Pres. Bombay). Ik vond haar vroeger ook al in eene verzameling uit Congo (Tijds. v. Ent., v. 45, p. 125), zoodat zij de Oude Wereld schijnt te bewonen. Prof. P. Assmuth leg.; Pater H. Schmitz S. J. ded. Ixodidae. De volgende .Ixodidae, gedetermineerd door Prof. Dr. L. G. Neumann te Toulouse, ontving ik van Dr. J. Büttikofer, Directeur der Rotterdamsche Diergaarde, die de groote wel- willendheid bad, ze voor mij te verzamelen. Aponomma decorosum (L. Koch). — lid", van Var anus varius, Australië, 30 Jan. 1912. Ap. gervaisi (Lucas). — 10 d", 5 $, van Python molurus, Ned.-Indië, 9 Jan. 1911. Ap. exornatum (C. L. Koch). — 9 c/, 2 o, van Python sebae, Senegambië (W.-Afr.), 29 Apr. 1909. Ap. simpler Coop. & Rob. — 5 cT, van Varanus varius, Australië, 30 Jan. 1912. Amblyomma decoratum C. L. Koch. — 3 cT, van Python molurus, Ned.-Indië, 10 Jan. 1910. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 273 Ambl. dissimile C. L. Koch. -- 18. cT, 2 9, van Boa constrictor, Brazilië, 21 Febr. 1911. -- 48 d", van Cyclura carinata (Igua- nidae), Zuid-Amerika, 11 Apr. 1910. B r y 0 b i a s p e c i 0 s a CL. Koch. Deze is eene goede soort. Ik had, door de welwillendheid van Prof. Dr. A. Berlese, gelegenheid, een zijner mikroskopische preparaten te onderzoeken met 3 individuen, waarnaar zijne teekeningen (Acar. Myr. Scorp. Ital., fase. 51 No. 1) vervaardigd werden. Het preparaat was zeer oud, en de individuen te slecht geconserveerd, om er nieuwe detailteekeningen van te maken. Ik kon tevens con stateeren ; dat ik deze soort nog nooit onder oogen had ! Gahrliepia nov. nom. De naam Typhlothrombium , door mij gegeven aan een genus, gebaseerd op larven (Ent. Ber., v. 3, No. 56, p. 105, 1 Nov. 1910), was reeds door Berlese voor een ander genus gebruikt (Hedia, v. 6, fase. 2, p. 358, 8 Juli 1910). Voor mijn genus kies ik nu den naam van Gahrliepia. Van G. G. Gahrliep, arts, verscheen in 1695 een epistel in de Ephenieriden van de Academia Naturae Guriosorum (Decad. 3, Ann. 3, p. 299 — 302), getiteld: De musea, innumerorum minorum reptilium nutrita. Hier wordt voor het eerst melding gemaakt van acari, die zich op vliegen bevonden. Uit de beschrijving herkent men met groote waarschijnlijkheid Anoetus muscarzim (L.) Thrombi dium Fabr. In zijn Systema Entomologiae, 1775, p. 430, (niet Ento- mologia Systematica ! zocals door Berlese beweerd wordt) 271 KNTOMOLOGISCTTE BERICHTEN. spreekt Fabricius voor het eerst van een genus Trombidium, met tinctorium, holosericeum, en aguaticum als soorten. Een type geeft hij niet aan. Evenmin in zijn Genera Insectorum, 1777. Evenmin in zijn Species Insectorum, 1781, waar wij de soorten caudatum en globosum toegevoegd vinden. Evenmin in zijn Mantissa Insectorum, 1787. Evenmin in zijn Entomologia Systematica, 1793, alwaar alle Hydrachnd 's van Müller bij Trombidium ondergebracht worden. In 1802 vinden wij voor het eerst door Latreii.lk in zijn Histoire naturelle générale et particulière des Crustacés et des Insectes, v. 3, p. 63 het genus Trombidium met holosericeum L. als type; de andere soorten worden in andere genera ondergebracht. Na Latreille hebben nog verscheidene andere Acarologen aangenomen, dat liolosericeum type zou zijn! Wat zeo-o-en uu do Règles Internationales de la Nomenclature Zoologique van 1905 ? »Art. 22. - Quand le type originaire n'est pas clairement indiqué, l'auteur qui, le premier, subdivise le genre, peut appliquer le nom ancien à telle subdivision qu'il juge convenable, et cette attribution ne peut être modifiée ulté- rieurement«. Berlese schijnt Latreille, öf de Internationale Nomenkla- tuurreoels niet te kennen. In zijn werk »Trombidiidae« 1912, p. 2, neemt hij, zonder Latreille te noemen, tinctorium L. als type aan, omdat Fabrictus deze soort in de eerste plaats genoemd heeft: »che lo propone«! En de soort holosericeum, type van het genus 'Trombidium, volgens Latreille, 1802, wordt door Berlese als type van een nieuw genus Sericothrombium aangewezen (Redia, v. 6, fase. 2, p. 365, 1910)!! Derhalve: Sericothrombium Berlese 1910 = synonym aim Thrombidium Fabr. 1 7 7 -r> (emend. Latr. 1802). ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 275 D i n o t h r o m b i u m Oudms. Na de bovenstaande uiteenzetting volgt, dat Trombidium Berlese 1912, non Fabricius 1775, = synonym aan Dinothrom- bium Oudms. 1910. Enthrombidiu m Verdun. .Mijne diagnose van Euthrombidiwn Verdun in de Tabellen der genera in Ent. Ber. v. 3, p. 30, p. 48, is verkeerd. Zij is ont- nomen aan platen van Canestrini en Berlese, waar twee paar pseudostigmata geteekend zijn ! De echte Euthrombidiwn trigonum Herm. beeft slechts een paar pseudostigmata. Di ploth rornbiu m Berlese 1910; Musitania Oudms. 1911. Dit genus is gekarakteriseerd door twee paar pseudostigmata, type longipalpe Berl. Terstond zag ik bij de figuren en be- schrijvingen door Berlese gegeven, dat mijn genus Musitania (Nov. 1911) synonym is aan Diplothrombium Berl. De soort Mus. verrucipes Oudms. 1911 = Diplothrombium eximium Berl. 1910. De diagnose, door Berlese gegeven in zijn werk Trombidiidae, 1912, p. 57 : »Pili trunci pedumque simplices, spiniformes, nudi, non tuberculo sustenti« is niet goed; zij moet luiden: »Pili trunci pedumque simplices, spiniformes, nudi, curvi ; pili trunci non tuberculo sustenti.« Erythraeus hibernans Oudms. Larva. — In de Zool. Anz., v. 25, p. 218 ; in de Ent. Ber. v. 1, p. 36, en in de Mem. Soc. Zool. Pre, v. 10, p. 18, beschreef ik de larve-huid, waarin zich de Nympha bevond, reeds uit- voerig. Ik heb nog eens deze huid met immersie bestudeerd: ^7b' ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. geen spoor van coxae I, II, III, van schildje, van pseudostig- mata, etc. is meer over! Dat is jammer; want nu is de syste- matische plaats in de tabel der larven niet aan te geven. Achorolophus opilionis (O. F. Müll.). Larva. — De heer Balfour van Burleigh ving 21 Juni aan de Plasmolen een rupsje van Bombyx rubi (nieuwe gast- heer !), waarop zich 20 larven bevonden. Deze vertoonden allen dikke, staafvormige, dicht behaarde, zwarte haren ; zelfs de pseudostigmataalharen waren eenigszins aldus gebouwd. — Ware mij onbekend, dat deze soort zoo zeer varieert, ik zou beslist van meening zijn, dat deze larven van eene andere soort zijn, dan die, door mij als »ignotus« (Abh. Bremen) beschreven. Fessonia papillosa (Herrn.). Deze soort bevond zich te midden van een aantal vleermuis- parasieten uit Khandala (Pres-Bombay). Een Fessonia op een Chiropteron ƒ Zou het een vingerwijzing zijn, dat de larve op vleermuizen parasiteert ? Tot dusverre is Fessonia papillosa alleen van Europa bekend. Prof. Assmuth leg. ; Pater II. Schmitz S. J., ded. T y r o g 1 y p h u s m y c o p h a g u s Mégn. In een fleschje met Megisthanus-soorten uit Kamerun bevond zich ook eene Nph. II (hypopus) van bovengenoemde soort, tot dusverre slechts van Europa bekend. T y r o g 1 y p h u s putreseentiae (Schrank). Hetzelfde valt te vermelden van deze soort. Deze signaleerde ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 277 ik reeds uit Nieuw Guinea (Ent. Ber., v. I, p. 223 ; Nov. Guin., v. 5. p. 112, 137, 146) en Java (Tijds. Ent,, v. 39, p. 137). Zij blijkt dus de heele Oude Wereld te bewonen. Otodectes cynotis Hering furonis Railliet. De larve is kenbaar aan hare geringe afmetingen (+ 180 j"), aan 3 paar pooten en aan het gemis van een haar optrochanteres I, II, III. De p r o t o n y m p h a is kenbaar aan hare iets grootere afmetingen (± 315 /u), aan haar rudimentair 4e paar pooten en aan het gemis van een haar op trochanteres I, II, III. De deutonympha is kenbaar aan hare nog grootere afmetingen (± 370 ^w), aan twee copulatietepels aan den ach- terrand van het lichaam, aan het weder verdwenen zijn van het 4e paar pooten (zoodat zij er weer als ecne larve uitziet !) en aan het bezit van een haar op trochanters I, II, III. MÉgnin's teekening van eene nympha met copulatietepels è u met rudimentair 4e pootpaar berust, dus op fantasie. Het schijnt, dat het d* onmiddellijk met de deutonympha paart, zoodra deze de protonymphahuid verlaat ; ik vond ten minste geene vrijlevende deutonymphae ; alle waren parende. Het cT heeft geheel achteraan twee zuignappen, waarmee het de twee copulatietepels van de deutonympha pakt ; d" en deuto- nympha hebben den rug naar boven en de koppen in tegen- gestelde richting gekeerd. Zonderling is daarbij, dat de uiterst kleine penis dan zoover verwijderd is van de copulatieopening, die tusschen de copulatietepels der deutonympha gelegen is. Om werkelijk te paren moet het cf het dus in zijne macht hebben, den achterrug der deutonympha, tegen zijn onderbuik aan, zoover naar voren te schuiven, dat de penis in de copulatie- opening kan dringen. Niet minder vreemd is het feit, dat in de nog aan het d" vast- 278 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. gehechte (copuleerende) deutonyuipha zich het 5 reeds bezig is te vormen ; zelfs de inhoud der nymphpooten heeft zich reeds teruggetrokken ; de nymphpooten zijn hol. Men kan zich hier dus afvragen : paart het d" nu met eene oude deutonyiu- pha, of met een zich vormend 9 ? Arnhem. A. C. Oudemans. Mededeelingen over Mallophaga en Pediculi IV. De volgende Mallophaga, gedetermineerd door Prof. Dr. L. G. Neumann te Toulouse, ontving ik ten geschenke van Dr. J. BürriKOFEi;, directeur der Rotterdamsche Diergaarde, die zich de moeite getroostte, ze van de gastheeren, alle Nederlandsche, af te lezen. Van enkele soorten voeg ik eenige opmerkingen toe. Liotheum dissimile (Piaget). — 4 9, 3 cf, van Milous migrans, 14 Juli 1909. L. flavescens Nitzsch. — 9 Nph. T, 9 Nph. II, 5 Nph. III, 4 2, 4 d", van Haliaetus albiciUa, 13 Aug. 1911. Philopterus ceblebrachys Nitzsch. — 1 Nph. I, 20 o, 6 d" van Nyctea scandiaca, 16 Aug. 1910. I'll, tnacrocephalus Nitzsch. -- 1 Nph. I, 5 Nph. II, 2 Nph. III, 18 9, 2 eT, van Éaliaetus albiciUa, 13 Aug. 1910. Goniodes stylifer Nitzsch. — 3 9, 1 d", van Meleagris gallopavo. 16 Aug. 1910. Laemobothrium circi Geoffr. (giganteum Nitzsch.) — 3 ç,3cf, van Milvus migrans, 14 Sept. 1909. Liotheum flavescens Nch. Larven kon ik niet onderzoeken. De N y m p h a I heeft 2 paar keelharen (achter op het BNTOMO LOGISCHE BERICHTEN. 270 labium); de Nymph a 11 heeft 4 paar keelharen (2 paar geheel achteraan) ; de N y in p h a III heeft G paar keelharen (2 paar tusschen de reeds genoemde). De A d u 1 1 i hebben 8 à 9 paar keelharen. Philopterus ceblebrachys Nch. De N y m p h a I heeft min of meer een Nirmus-koj), mist den achterwaarts gerichten, dorsalen koptand der adulti, en de chitineteekening op thorax en abdomen. De Nirmus-koji doet aan eene larve denken, maar de afmetingen van het heele dier waren mi] te groot om het voor eene larve te verklaren. Philopterus macrocephalus Nch. De N y m p h a I heeft dorsaal op den mesometathorax 1 paar h? ren en geen spoor van chitinisatie op de abdomiuaal- segmenten. De N y m p h a II heeft op den mesometathorax 4 tot 5 paar haren, en op het eerste abdominaalsegment links en rechts, dicht bij den buitenrand, een o^aal geel vlekje. De Nympha III heeft op den mesometathorax 7 paar haren ; op het eerste abdominaalsegment, links en rechts, dicht bij den buitenrand, (en tweemaal grooter en nog sterker ge- chitiniseerd plaatje, en op het tweede abdominaalsegment aldaar een geelbruin vlekje (chitinisatie). Arnhem. A.. C. Oudemaxs. Vriendelijk verzoek. Voor een onderzoek naar de verspreiding der rassen van verschillende Carabus-soorten , wenscht Prof. H. J. Koi/be te 280 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Berlijn ook uit ons land exemplaren te ontvangen. Alle soorten, die in Nederland voorkomen, zijn gewenscht, voorloopig vooral C. cancellatus. Daar deze soort niet op alluvialen bodem wordt aangetroffen, richten ondergeteekenden tot alle Coleopterologen in het Oosten van het land het verzoek, hen behulpzaam te zijn om Prof. Kolbe het gevraagde te verschaffen. De tweede ondergeteekende houdt zich voor toezending aan- bevolen. Op verlangen worden gaarne in- of uitlandsche Coleoptera in ruil voor het gezondene afgestaan. Den Haag. Jhr. Dr. Ed. J. Gr. Everts. Dr. H. J. Veth. Voordeelig aanbod. Prof. Dr. G. von Seidlitz, die in het bezit is gekomen van de nog over zijnde exemplaren van Erichson's Naturgeschichte der Insekten Deutschlands, fortgesetzt von Schaum, Kraatz, von Kiesenwetter, Weise, Beitter und Seidlitz, wil die op de volgende voorwaarden van de hand zetten. Het geheele werk, dat oorspronkelijk 162 Mark heeft gekost, wordt thans voor 50 Mark aangeboden. Deel V, bevattende de Te?iebriortidae, Lagriidae, Melandryidae en Oedemeridae door Seidlitz, ruim 1800 bladzijden tellende, en Deel VI, bevattende de Chrysomelidae door Weise, worden respectievelijk voor 27 en 18 Mark, te zamen voor 40 Mark aangeboden. Deze beide deelen hebben de meeste waarde, vooreerst omdat de be- werking van recenten datum is, en ten tweede omdat zij veel uitvoeriger zijn, dan de overige deelen. Reflectanten gelieven zich direct tot Prof. von Seidlitz te Ebenhausen bij München te weuden. Dit aanbod is slechts van korten duur. Dr. H. J. Veth. ENTOMULOGISCHE BERICHTEN. 281 Naamlijst van inlandsche Psyllidae. De eenige naamlijst, die tot nu toe van deze interessante insectengroep voor ons land gepubliceerd is, vinden we in het Tijdschrift voor Entomologie, dl. V, p. 87 en 88, van de hand van De Graaf, Six en Snellen v. Vollenhoven ; hierin worden een 10-tal soorten opgenoemd, terwijl latere aanteekeningen van Six (in 't deel, aanwezig in de Bibliotheek der Ned. Ent. Ver.) er nog (3 nieuwe aan toevoegen. In de entomologische litteratuur van den lateren tijd wordt sporadisch nog wel een enkele soort als inlandsch vermeld, maar men schijnt zich toch niet meer speciaal met de studie dezer groep te hebben bezig gehouden. Ik geloof, dat het geen nutteloos werk is, hier thans een eenigszins uitgebreider overzicht te geven van de verschillende bladvloo-soorten, die tot nu toe met zekerheid als inlandsch vermeld kunnen worden. Tot mijn spijt kan de toevoeging, die ik aan de oude naamlijst hier geef, slechts gering zijn, daar mijn vertrek naar Indië mij dwingt, veel vroeger, dan miju plan was, dit onderzoek af te sluiten. Tot grondslag van de hier te publiceeren lijst heeft vooreerst gediend een klein aantal Psylliden, die door mij zelf in de laatste paar jaar verzameld zijn. Verder was Dr. Mac Gillavry te Amsterdam zoo welwillend, zijn collectie Psylliden, die hij in den loop der laatste jaren bijeengebracht had, uit ongeveer 100 stuks bestaande, mij ter bearbeiding te willen afstaan. Eindelijk heb ik hier nog aan toegevoegd de namen der soorten, die in onze entoruologische litteratuur als inlandsch vermeld zijn, maar waarvan ik niet met zekerheid op kan geven, of de determinatie juist geweest is. Trouwens, ook van het door mij bewerkte materiaal wil ik niet beweren, dat alles volkomen zeker juist gedetermineerd is. De beschrijvingen der bladvloo- soorten toch, vooral die uit vroegeren tijd, zijn vaak uiterst 282 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. oppervlakkig en op kleurverschillen gegrond, die juist in .deze groep al zeer weinig waarde hebben ; een vergelijking met de oorspronkelijke beschrijving geeft derhalve vaak onvoldoende uitsluitsel. Gebrek aan tijd heeft mij, jammer genoeg, verhinderd, van een grooter aantal soorten zelf voldoende materiaal te ver- zamelen. De hier te publiceeren lijst is derhalve niet groot; moge het echter voor anderen een aansporing zijn, te trachten hier te lande op dit gebied verder te werken. Van de soorten, die ik zelf heb kunnen nagaan, geef ik hier de diverse vindplaatsen en zoo mogelijk de voedsterplant ; die, welke nog niet als inlandsen vermeld waren, vermeld ik met een *. Voor de overige wordt slechts een opgave gedaan van de publicaties, waarin ze zijn vermeld. Tenslotte heb ik bij elke soortnaam de diverse synoniemen gevoegd, welke ont- leend zijn aan Löw, Rev. der palaearct. Psylloden. (Verhandl. der zool. bot. Ges. in Wien. 1882. p. 227). Het aantal der als inlandsen vermelde soorten bedraagt volgens onderstaande lijst 27. Genus L i v i a Ltr. 7Jcia juncorum Latr. (L. graminis Hoy, L. junci Schrk.). — Ç r en dV coll. Mac Gill. - - Hilversum ('07), Mook ('10). Livia limbata Wagn. [L. crefeldensis Mink.). — (UitTijdschr. v. Ent. V. p. 88). Genus Ap halara Frst. Aplialara calthae L. (A. polygoni Frst., A. ulicis Frst.). — Ç Ç en dV; op Polygonum persicaria. — Wageningen (2/7 '11), Gorsel (17/7 '12). Aplialara exilis Weber. (A. rumicis Boh.). — (Uit Tijdschr. v. Fint. V, p. 88 ; aant. v. Six). ENTGMOLOmSCHE BERICHTEN. 283 Genus Rhinicol a Frst. Rhinocola ericae Curtis. {Cher mes callunae Bob.). — d*c? coll. Mac Gill. - - Bergen op Zoom ('08), Epen (L.) ('11). Genus Psyllopsis Löw. Psyllopsis fraxini L. (Chermes sorbi Thoms.). — g g en dV ; op Fraxinus excelsior. — Wageningen (7/6 '11), Amsterdam (15/6 '12); coll. Mac Gill. ^Psyllopsis frdxinicola Forst. (Ps. viridula Fst., Ps. unicolor Fl., Ps. i'hlcrogenes M. D.). -- £$ en c^cf ; op Fraxinus excelsior. — Wageningen (10/6 '11), Amsterdam (15/6 '12), coll. Mac Gill. Epen (L.) (1/6 '11). Genus Psylla Löw. Psylla alaterni Forst. (Ps. Hartigii Flor.). — Den Haag. — (Uit Tijdschr. v. Ent. dl. XIX versl. 30e zoinerverg. pag. 31). Psylla alni L. (Ps. fuscinerois Frst , Ps. Heydéni Frst., Clathropsylla Amyot.). — £ ç en cTd"; coll. Mac Gill. — Over- vcen (21/6 '06), Wijk aan Zee ('09). Psylla betulae L. (Ps. ambigua Forst.). — (Uit Tijdschr. v. Ent. dl. V. p. 88, aanteekening v. Six). Psylla buxi L. ^ ^ en cTcT; op Buxus sempervirens. — Wageningen (19/5 '11), Boskoop, A'dam. Psylla elegantula Zett. (Ps. ornata M. D.). - - (Uit Tijdschr. v. Ent. dl. V. pag. 88). Psylla försteri Flor. (Ps. alni Serv. Frst.). — ç ^ en cf d"; op Ahius glutinosa. — Wageningen (15/7 '11); coll. Mac Gill.: A'dam ('03), Hilversum ('07), Gilse Rijen ('08), Gorsei ('10), Haamstede ('11). *Psylla kippophaës Forst. — ç ç en dV; coll. Mac Gill. — Vlissingen ('09), Wijk aan Zee ('09). 284 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Psylla mali Forst. (Ps. ulmi Frst., Ps. aeruginosa Frst., Ps. cratäegicola Frst., Ps. rubida M. D., Ps. clavipennis M. D., Ps. viridissima Scott.). — 59 en d"cT ; op Plrus malus. — Gorsei (18/7 '12). * Psylla melanoneura Forst. (Ps. crataegi Frst., Ps. pityophila Frst., Ps. Oivyacantliae M. D., Ps. similis M. D.). — 59 en cTc?; op Crataegus owyacantha. — Wageningen (10/8 '11); coll. Mac Gill.: Wijk aan Zee (1/5 '08). * Psylla per egrina Forst. (Ps. carpini Frst., Ps. cratäegicola Flor.). — 5 2 en dV; op Crataegus oxyacantlia. — Wageningen (20/5 '11), A'dain (5/5 '12). Psylla pyri L. (Ps. rubra Geoffr.). — (Uit Tijdschr. v. Ent. dl. V. pag. 88). *Psylla salickola Forst. (Ps. rufula Frst., Ps. subgranulata Frst.). — $ coll. Mac Gill. — Hilversum (10/11 '07). Psylla spartii Guér. (Ps. spartiophila Frst.). — £ ç> coll. Mac Gill. — Bergen op Zoom (4,6 '09). Genus A r y t a e n a Scott. Arytaena genistae Latr. (Ps. idicis Curt., Ps. spartii Hartig.). — Ç Ç coll. Mac Gill. — Hilversum ('07), Bergen op Zoom ('09), Moot ('10), Deventer ('11). Genus Trioza Forst. *Trioza albiventris Forst. (Tr. sanguinosa Frst., Tr. vitripennis Frst., Tr. hypoleuca Thorns.). — ^ 5 en ^^'1 °P Salix sp. — Wageuingen (1/7 '11). Trioza alacris Flor. — Op Laurus nobilis. — Santpoort. — (Uit Jaarverslag Inst. v. Phytopathologie te Wageningen 1908). *Trioza chenopodii Reut. (Tr. Dalei Scott., Tr. atriplicis Licht.). — 2$ en c?cT coll. Mac Gill. — Zeeburg (10/2 '08). ÊNT0M0LÖG1SCHE BERICHTEN. 285 Trioza galii Forst. - (lit Tijdschr. v. Ent. dl. V. pag. 88, aant. v. Six). Trioza maura Forst. (Tr. helvetina M. D.). — (Uit Tijdschr. v. Ent. dl. V. p. 88, aant. v. Six). Trioza nrticae L. (Ps. eupoda Htg., Tr. forcipata Forst., Tr. protensa Forst., Ir. cmssinervis Forst., Tr. bicolor M. D., Cnidopsylla Àmyot.). — ££ en c?cT; op Urtica dioica. — Wage- ningen (10/7 '11); coll. Mac Gill.: Haamstede (1/7 11). Amsterdam, Juli 1912. P. van der Goot. Naamlijst van inlandsche Coccidae. Evenals Aphiden en Psylliden, zijn ook de Cocciden in onze entomologische litteratuur stiefmoederlijk behandeld geworden. Van deze laatste groep bestaat slechts één naamlijst, n.l. die van De Graaf cs. in 't Tijdschrift voor Entomologie dl. V. In den lateren tijd worden de Cocciden in onze litteratuur slechts weinig genoemd ; een vrij groot aantal, waaronder meerdere faun. nuv. spec, zijn echter successievelijk vermeld in de jaarverslagen van het Instituut W. C. Scholten en in die van het Instituut voor Phytopathologie te Wageningen. De meeste der in deze laatstgenoemde verslagen vermelde soorten heb ik zelf kunnen deterraineeren ; de enkele soorten, die als inlandsch vermeld staan, doch die ik zelf niet heb kunnen nagaan, heb ik in deze lijst met een * opgenomen. Een opgave der vaak zeer talrijke synoniemen heb ik hier achterwege gelaten ; hiervoor zij o. a. verwezen naar het bekende werk van Newstead (Monograph of the Coccidae of the British Isles. 1902). In deze lijst heb ik niet alleen opgenomen de verschillende soorten, welke hier te lande in de open lucht voorkomen, maar 286 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN» ook die, welke in kassen zijn aangetroffen ; dit laatste wordt er dan echter steeds bij vermeld. Als vuedsterplanten vermeld ik slechts die, welke hier te lande tot nu toe als zoodanig zijn waargenomen. De hier gebruikte nomenclatuur tenslotte is hoofdzakelijk aan Newsteau ontleend, behoudens een aantal wijzigingen, die hierin in lateren tijd zijn aangebracht door bekende Cocciden- onderzoekers als Dr. L. Lindinger en Dr. P. Marchall. Het aantal der in onderstaande lijst vermelde soorten bedraagt 38 ; hiervan komen 21 in de open lucht voor. Genus A s p i d i o t u s. Aspidiotus camelliae Sign. — çç; op Myrte sp. In kassen. — Wageningen. Aspidiotus hederae (Val lot) Sign. — ç 5 ; op Phoenix, Kentia, Mimosa, etc. Algemeen in kassen. — Bussum, Nijmegen, Wageningen, etc. Aspidiotus ostraeformis Curtis. — ç ç ; op appel, peer. — Aalsmeer, Dedems vaart, H ei bloem (L.), Veur, Wageningen. * Aspidiotus rapax Comst. — £ cj>; op Laurus nobilis. In kassen. — Wageningen (1908). - — (Vermeld in Lindinger, Beiträge zur Kenntnis der Schildläuse und ihrer Verbreitung. IL Zeitschr. f. wiss. Ins. biologie 1911). . Aspidiotus zonatus Frauenfeld. — ÇÇ en dV; op Quercus sp. — Wageningen (1911), De Bildt, Gorsei. Genus Chrysomphalus. Chrysomvhalus dictyospermi (Morgan) Leon. — o 25 op Coelogyne sp. In kassen. — Wageningen. Chrysomphalus personatus Comst. — çç; op Bromelîacae sp. In kassen. — Wageningen. ENTOMOIiOGISCHE BERICHTEN. 287 Genus D i a s p i s. Diaspis cacti Comst. — £ ; op Cactus sp. In kassen. — Wapeningen. Diaspis fallow Horvath. — g ^ en 33 ; op peer. — Baam- brugge (N.-H.). - - (Uit Ritz, Bos. Ziekten der Oof'tbooraen IV). Diaspis visci (Schrk.) Löw. (= D. carueli Targ.). — 99 en 33 ; op Juniperus canadensis. — Aalsmeer. Genus A u 1 a c a s p i s. Aulacaspis rosae (Bouché) Cockerell. — 9 9 ; op Rosa sp. — Middelburg. Genus C h i 0 n a s p i s. Chionaspis Salicis (L.) Sign. — 9 n en 33 ; op Aluns, Fraœinus, Paeonia, Populus, Tilia, Salix. -- Boskoop. Bussum, Doorwerth, Wageningeu, Wijk aan Zee, etc. Algemeen. Genus H e m i c li i o n a s p i s. Ilemieliionaspis aspidistrae (Sign.) Cockerell. — 9 ç ; op onbe- kende kasplant. — Wageningen. Genus L e p i d o s a p h e s (= M y t i 1 a s p i s). Lepidosaphes ulmi Bouché (= Myt. pomorum). — ççencTcT; op Betula alba, Busaus sempervirens, Cornus sp., Crataegus sp., Fagus purpurea, Juglans regia, Malus sp., Pirus sp., Prunus cerasus, Sorbus aucuparia. — Aalsmeer, Boskoop, Oudenbosch, Wageningeu, etc. Algemeen. Lepidosaphes pinnaeformis Bouché. — 9 9 ; op Vanda sp. In kassen. — Wageningen. 288 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Genus Ischnaspis. Lschnaspis fdiformis Dougl. — 59. Op Elaëus sp. In kassen. — Amsterdam. Genus L e c a 11 i u m. Lecanium bituberculatum Targ. Tozz. — £$• Op Crataegus oxyacanilia, Malus sp., Pirus malus, Prunus spinosus. — Bos- koop, Haarlem, Wageningen. Lecanium ciliatum Dougl. — ou. Op Betula alba. — Gor- sei, 20/7 '12. Lecanium corni Bouché. — 55. Op Buxus sempervirens, Per- sica vulgaris, Ribes grossularia, R. nigrum, R. rubrum, R. san- guineum, Robinia pseudaeacia, Rubus idaëus, Viburnum opulus. — Boskoop, Herveld, Oudenbosch, 't Westland, Wageningen, etc. Algemeen in de open lucht, ook in kassen (op perzik). Lecanium haemisphaericum Targ. Tozz. — 00. Op Coffea sp., Pteris sp. etc. Algemeen in kassen op div. planten. — Wage- ningen, Amsterdam, etc. Lecanium hesperidum L. — qq. 0\) Bouvardia, Citrus, Kentia, Lauras nobilis, etc. Algemeen in kassen op div. planten. — Aalsmeer, Bussum, Wageuingen. Lecanium oleae Bern. — ç £• Op? In kassen. — Wageningen. * Lecanium perforatum Newst. - - $ 5 . Op Caryota majestica. In kassen. — (Uit Jaarverslag Instituut voor Phytopathologie 1908). Genus Physokermes. Phy sokermes coryli L. (= Lee. capreae). — 59 en cTcT. Op Acer pseudo platanus, Corylus avellana, Crataegus o.vyacantha, Pirus malus, Prunus cerasus, Primus domestica, Prunus padus, Prunus spinosus, Rosa sp., Tilia sp., Ulmus montana. — Amsterdam, ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 289 Oudenbosch, Opheusden, Wageningen, Zetten, etc. Algemeen. Phy sokermes piceae (Schrk.) Fern. — gg. Op Picea excelsa. Gorsei (GM.) 23/7 '12. Genus Pulvinaria. Pulvinaria betulae Sign. — gg. Op Alnus sp., Bctula alba, Ribes grossularia, Ribes nigrum, Salix sp. — Amsterdam, Geniert, Leuvenum, Rhenen, Wageningen, etc. Algemeen verbreid. Pulvinaria ßoccifera Westw. — oo. Op Camellia japonica, Taxus baccata. In koude kassen, ook in de open lucht (op Taxus). — Boskoop, Wageningen. Genus Eriopeltis. Eriopeltis festucae Fonsc. - - go. Op Coryncphorus canescens. — Utrecht '10. Genus A sterolecaniu m. Asterolecanium variolosum Ratz. — gg. Op Quercus sp. — Bussum, Gorsei, Wageningen. Genus Gossyparia. Gossyparia ulmi Sign. — gg; op Ulmus sp. — Duivendijke, Oudenbosch. Genus Fonscolombia. Fonscolombia fraxini (Kalt.) Cockerell. -- <^^\ op Fraxinus excelsior. — Wageningen 1010. 290 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Genus Pseudococcus (= D a c t y 1 o p i u s). Pseudococcus citri Risso. — 9 9 en d" ; op div. kasplanten. Algemeen in kassen. — Amsterdam, Wageningen, etc. Pseridococcus hybernicus Newst. — 9 9 ; op bollen van Amaryllis en Richardia. In koude kassen. — Voorschoten, Wageningen. Pseudococcus nipae Mask. — 99; op Kentia sp. In kassen. — Amsterdam, Boskoop. Grenus Erioeoccus. Eriococcus aceris (Sign.) Cockerell. — 9 9 ; op Fagus sylvatica. — Apeldoorn 1911, Gorsel 1912. Genus Ripersia. Ripersia terrestris Newst. — 9 9 ; op Pteris sp. (wortels). In kassen. — Breda. Genus C r y p t 0 c 0 c c u s. ('ryptococcus fagi Bärenspr. — 99; op Fagus sylvatica. Alge- meen. — Arnhem, Bussurn, Heelsum, Velzen, Wageniugen, etc. Genus M a r g a r o d e s. *Margarodes polonicus (L.) Fern. — c?; voedsterplant onbekend. — Hilversum. - — (Uit verslag zomerverg. Ned. Ent. Ver. in Tijdschrift voor Entomologie 1911, bldz. XL). Amsterdam, Juli 1912. P. van der Goot. UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VEREEN« N°. 68. DEEL III. J November 1912. INHOUD: Dr. A. C. Oüdemans, Acarologische Aan- teekeningen XLIY. Dr. A. C. Oüdemans, Aanteeke- ningen over Suctoria XX. Dr. D. Mac G-illavry, De fritvlieg in de haver. Dr. D. Mac G-illavry, Hemiptera Heteroptera uil Corsica. — Dr. D. Mac Gillavry, Voorloopig berichl van eenige merkwaardige vangsten op Terschelling. - C. A. L. Smits van Bürgst, lehnen mon fusorius L. Dr. C. L. Reuvens, Boekbespreking. — Dr, C. L. Reuvens, Bibliotheek. Acarologische Aanteekeningen XLIV. Rohan ltia Oudms. Reeds in de Ent. B e r., v. 3, No. 57. p, 122, wees ik op het zonderlinge voorkomen van twee paar pseudostigmata bij eene Thrombidium-la.vve. In de Zool. Jahrb., Suppl. XIV, p. 86, 87, sprak ik nogmaals mijne verwondering daarover uit, alsmede over de hobbelige tibiae en tarsi van alle pooten. Ik had er toen wel bij kunnen noemen de wrattige genu! Leest men nu de beschrijvingen en beschouwt men de tee- keningen van Diplothrombium Berlese, met twee paar pseudo- stigmata en wrattige pooten, dan komt men onwillekeurig tot de vraag: zou Rohaültia niet de larve van Diplothrombiwm zijn? 292 ENTOMOLOGÏSCHE BERICHTE^". N e o t h r o m b i u m Oudms. In zijn werk Trombidiidae, 1912, p. 48 — 50 behandelt Berlese het genus Neotrombidium Leonardi 1901, type Neotrom- bidium furcigerum Leon. — Op p. 50 zegt hij : »Il Bruyant ha fatto il genere Neotrombidium per certe larve. Taie nome pero, come posteriormente irapiegato, deve abando- narsi.« Ik neem de vrijheid, Bert.ese erop te wijzen, dat Bruyant nooit een genus Neotrombidium voorstelde ; maar dat wèl een genus Neotlirombium Oüdemans 1909 bestaat, type AÏLotrombidium neglectum Bruyant. En aangezien Neotrombidium en Neotlirombium niet gelijkluidend z ij n, behoeft, volgens de Internatio- nale N o m e n c 1 a t u u r r e g e 1 s, de naam Neotlirombium niet door een andereu vervangen te worden. T y r o g 1 y p h u s p u t r e s c e n t i a e Blijkens de mededeeling, hier beneden op p. 295 gedaan, laat deze soort in haar hypopns-stadium zich niet alleen door Hystrichopsyüa talpae (Curt.), maar ook door Ctenophthalmus segnis (Schönh.) verplaatsen. Arnhem. A. C. Oüdemans. Aanteekeningen over Suctorla XX. Aantal stigmata b ij Larven. Algemeen vindt men vermeld, dat vloolarven 10 paar stig- mata bezitten. Niets is minder waar dan dat. Men ziet, hier Ï.N'I o\li )I.O<; ISfHK BERICHTEN . 293 heeft men weer gegeneraliseerd; en generaliseeren is gevaarlijk. Hystrichopsylla talpae (Gurt.), De Larva I heeft stigmata aan den prothorax en aan de abdominaalsegmenten 1 tot 8 ; derhalve in het geheel 9 paar. -- De Larva II heeft slechts 8 paar, namelijk aan den prothorax en aan de abdominaal- segmenten 1 — 7. Vloolarven zijn dus niet altijd h olopneustisch. Het geval leert ons, dat wij elke larve, ja zelfs elk ontwikke- liugs-stadium frvan afzonderlijk moeten beschouwen en be- schrijven. Binnenkort zal ik nog andere larven op dit punt onderzoeken. M o n d 1 e d e m a t e n der larven. Bij de Larva I van Hystrichopsylla talpae (Curt.) bevindt zich achter de mondopening een onparig, van de ventrale zijde gezien driehoekig orgaan, dus eene gl o s sa of lingua, geflankeerd door vliezige, halfcirkelvormige lappen, m a x i 1- 1 u 1 a e, die extern overgaan in (of samenhangen met) den lichaamswand. Een en ander is dus eene hypopharynx, een onkenbaar gewijzigd paar mondledematen, zooals ook ge- vonden is bij Dermatoptera, Orthoptera en larven van Odonata en Coleoptera .' Wordt dit driehoekig orgaan ter zijde omgelegd, en dus van ter zijde gezien, dan blijkt het min of meer den vorm eener bottine te hebben en goed gechitiniseerd te zijn. Aan het dikke ventrale deel (de hals der bottine) is een omgekeerd Y-vor- mige (à) pees bevestigd, welker twee beenen in twee spieren uitloopen, die aan de zijden van den mesothorax bevestigd zijn. Het dorsale deel (de neus der bottine) is bevestigd aan den voorsten en ventralen rand van de mondholte (die op een strottenhoofd gelijkt). Ik stel mij voor, dat dit apparaat dient om de bodem der mondholte naar beneden te trekken, den mond te openen. l!(.M KN'TOMOLOGISCHE berichten. Bij de Larvae II is de h y p o p h a r y n x alleen in haar mediaan gedeelte veranderd; in plaats van eene driehoekige glossa treft men een trapezium-vormig raam aan, anderhalf maal hooger dan breed, dat distaal zelfs iets korrelig beschubd is, terwijl de zijdelingsehe maxillulae, evenals bij de Larva J, gladhnidig zijn. Spalacopsylla orien talis Wagner. De beschrijving, die ik gaf in de E n t. B e r., v. 3, No. 64, p. 238, onder den naam van Spat. congener Rothsch., is ver- moedelijk die van Sjxtl. orientalis Wagn., volgens Dr. Ka ui, Jordan te Tring, die 6 exemplaren, alle van molnesten te Sittard, onderzocht. S p a 1 a c o p s y 1 1 a c o n g e n e r Rothsch. Ç. Het 7e sterniet is als volgt: van het Ge sterniet uitgaande, gaat de achterrand van het 7e sterniet schuin naar beneden en naar achteren met een hoek van ongeveer 45°, en met eene zeer lichte indeuking; dan bijna plotseling zeer steil, ongeveer 80° naar beneden ; vervolgens komt een zeer diepe indeuking naar y oren ; eindelijk loopt de rand schuin naar beneden en naar voren, met een hoek van 45°. Door die diepe deuk springen dus twee gedeelten, een stom]) en een vrij spits, achterwaarts. C t e n o p h t h a 1 m u s s e g n i s (Schönh.). Van Prof. Dr. R. Müller te Kiel ontving ik eene foto van eene vloo, op eene muis gevonden. Zoowel aan de pooten als aan het achterlijf der vloo hadden zich mijten vastgehecht. Eene foto van eene der mijten was aan de zending toegevoegd. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 295 Terstond herkende ik de vloo a's ( 'tenophthalmus segnis(& ihönh.) en de mijten als Tyroglyphus putrescentiae (Schbk.), waaruit blijkt, dat ook deze vloo medewerkt aan de verspreiding- van genoemde mijt. Arnhem. A. C. Oüdemans. De fritvlieg in de haver. Over de verschijning der fritvlieg ten onzent publiceert de A. R. Ct. van 31 Aug. 1.1. eene mededeeling, die wel waard is in onze Berichten overgenomen te worden. Ziehier hetgeen het blad ervan meldt : Het staat er voor de landbouwende bevolking' in een belangrijk deel van Overijsel en Gelderland slecht voor. Tenminste voor zoover deze zich heeft bezig gehouden met den haverbouw, wat natuurlijk vooral op de nieuw aangelegde akkers hei ge- val is. En het is er niet ver af, dat mm van een totale mis- lukking kan spreken. Reeds in het voorjaar wilde het met de haver maar slecht vlotten ; en nu de oogsttijd er is, komen de regens de aan de gast staande garven met verrotting bedreigen. Maar een ander veel kwaadaardiger euvel heeft het haverland geteisterd. Daar- door heeft menig kooper van meerdere op stam staande per- ceelen, velen ook onwetens aanvankelijk, gr oote schade geleden. Er is tijdens den groei een bijzonder schadelijk insect opge- treden in de velden, welk insect dit jaar bijzonder snel voort- teelde en daarom meer dan gevaarlijk is. Het is de fritvlieg, wier verschijning der landbouwende be- volking heugen zal. Deze fritvlieg, Chlorops of Osmtis frit, is uit de familie der Halmvliegen, geheel zwart en met een metaalschittering, 2 tot 3 mm. lang. Haar pootlooze larve is van >\ tot 4 mm. lang JIM) ENTCMOLOGISCHE BERICHTEN. en wordt naar den kop smaller. Dit insect teelt zeer snel voort en zij teelt per jaar drie generaties. De larven der eerste komen in Mei voor in het benedenste deel van den halm van zomergraan, meer in het bijzonder van haver en gerst. Vele landbouwers herinneren zich deze larven in hun gewas te hebben gezien, even boven den grond. De aangetaste halmen hadden daar dan een verdikking. Ook was de groei beneden het middelmatige. De bladeren van de planten werden, van de uiteinden af, geel of roodachtig. Soms waren er wel tien larven op één plant. Einde Mei of begin Juni kwamen de poppen van het dier te zien, glimmend bruin en nog steeds huizend onder in den halm. (Soms vond men de poppen in de bladscheeden. In Juni kwam uit de pop de vlieg te voorschijn. De eerste o-eneratie van dit insect leeft meest als larve in wilde en se- kweekte grassen en in zomergraan alleen dan, als het te laat is gezaaid of langzaam groeit. Men heeft hierin dus de aller- eerste handleiding bij de bestrijding, zoo die althans met vrucht is uit te voeren. Van de tweede generatie van het insect zijn de larven alweer in Juli aanwezig." Ze nestelen zich dan nog wel in de aren, op de nog onrijpe korrels. Ze kruipen tusschen de kafjes, zuigen het sap uit de korrels, die dan later natuurlijk, zooals nu ook weer het geval is, waardeloos zijn. De kafjes blijven smal en zijn bleek getint. De larven dezer tweede generatie zijn in drie weken t ij cl s al volwassen, veel sneller dus dan die der eerste generatie. Ook de poppen maken het korter, als ging het er om, het verniel-programma voor de komende derde generatie nog wat meer tijd te verschaffen. De volwassenen vliegen dan nu ook zoo snel ze kunnen. Ze zweven rond in Augustus, September en October, sommige al in Juli. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 297 De wijfjes leggen haar eieren weer aan de bladeren van het wintergraan, of op het gras. Uit die eieren .komt de derde generatie voort, die in Sep- tember/October zich nestelt in het hart van het wintergraan en de grassoorten, die dan weer in het volgend jaar aan nieuwe geslachten van de fritvlieg ten prooi zullen zijn. Het dier overwintert als pop in de halmen. Gewoonlijk zoekt een ervan het graan op en verkiezen andere het gras. Bestrijding van het insect is vrij ondoenlijk, doordat de insecten zich zoo gemakkelijk verplaatsen. Gerst en haver worden meesttijds aangetast, a)s ze in de nabijheid staan van winterrogge, waarin de poppen overwinteren. De vliegen, daaruit gekomen, vinden in de nabijstaande haver een gretig onthaal. Alleen zou men kunnen bewerken, dat de vlieg niet zoo spoedig de haver vond, n.l. door tusschen deu akker met wintergraan en dien met haver, of gerst, of ander laat gezaaid zomergraan een akker met erwten, klaver, koolzaad, lupinen, of eenig ander niet tot de familie der Grassen behoorend gewas aan te leggen. Nu het kwaad er eenmaal is, moet men het volgende seizoen haver en gerst zoo vroeg mogelijk zaaien. Als de haveroogst, voor zoover nog bruikbaar, binnen is, moet men bij de verdere behandeling deuren en ramen sluiten: de vliegen zoeken het licht op voor de vensters en men kan ze daar dooden. Men bedenke, dat men van het schadelijke insect niet met één jaar af zal zijn, te meer, omdat het dier op zoovele plaatsen is geconstateerd. Wij vonden het in massa in Kijsseu, Kaalte, Pleegste, om Deventer, Brummen, overal waar haver stond. De aangerichte schade is enorm. Er komt nog bij, dat de aan de gast staande haver, tengevolge van het vochtige weer is gaan uitschieten. 208 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Men kan dikwijls slechts met moeite de bossen uit elkaar halen, zóó zijn de nieuwe scheuten verward. Amsterdam. D. Mac Gillavky. Hemiptera Heteroptera uit Corsica. Van Dr. H. J. Veth ontving ik eenige Wantsen, door hem dit voorjaar in Corsica gevaugen. Ofschoon er, voor zoover ik kan nagaan, niets bij is, wat niet van dit eiland verwacht kan worden, zijn er toch eenige zeldzaamheden bij, waarvan de publicatie in den vorm van een faunistische bijdrage mij gewenscht voorkomt. Behalve een enkele ('apside, gelukte het mij, alle op naam te brengen. Ik laat de lijst hier volgen: Graphosoma italicum Muell. Ajaccio. Sehirus sexmaculatus Ramb. Ajaccio. Dyroderes marginatus F. Ajaccio. Holcostethus analis Costa. Ajaccio. Carpocoris baccarum L. (fuscispina Hou.) He Rousse. » niqricornis F. Ile Rousse. Nezara vinduia F. Ajaccio. Piezodorus incarnatus Germ. var. aüiaceus Germ. Vizzavona. Strachia decorata 11. S. Bastia. Syromastes marginatus L. Vizzavona. Verlusia rhombea L. var. sinuata Fieb. Ajaccio. » sul ei cor nis F. Ajaccio. Coreus hirticornis F. (hirsutus Pieb.). Ajaccio. » cfenticulatus Scop. Ajaccio, Ile Rousse. » aßms H. S. var. Spinolae Costa. Ajaccio. Strobilotoma typhaecornis F. Ajaccio, Ile Rousse. Camptopus lateralis Germ. Ajaccio, lie Rousse. Stenocephalus agilis Scop. Bastia. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 299 Stenocephalia neglectus U.S. Ajaccio. ( 'orizus capitatus F. Ajaccio. Maccevethus errans F. Bastia, Ile Housse. Lygaew apuans Rossi. Vizzavona. Nysius senecionis Schill. Lie Rousse. Tschnorhynchus germinatus Fieb. Vizzavona. Rhyparoehromus praeteœtatus H. S. Ile Rousse. Microtoma atrata Goezb (carbonaria Rossi). Ajaccio. Pachymerus (Aphanus) vulgaris Schill. Vizzavona. Monanthia (Platychila) care/ ui L. Ile Rousse. Aradus lugubris Fall. Vizzavona. Harpactor erytropus L. Ajaccio. Calocoris hispanicus Gmel. var. nemoralis F. Ajac-io. » » » » hexastigma Reut. Ile Rousse, » » » » sexpwictata F. Lie Rousse. ( 'amptobrochis lutescens Schill. Vizzavona. StrongyloGoris luridus Fall. Ile Rousse. ? Triphleps niger Wolff. Ajaccio. Amsterdam, 12 September 1912. L). Mac Gillavry. Voorloopig bericht van eenige merkwaardige vangsten op Terschelling. Door de Nederlandsche Natuurhistorische Vereeniging werd dit jaar een 'ocht van een week naar Terschelling ondernomen. Voor de verschillende afdeelingen waren leiders aangewezen zoo voor planten, vogels, zeedieren, eencelligen, geologie en insecten. De laatstgenoemde afdeeling was mij ten deel gevallen. Ik heb daarvan gebruik gemaakt, om zooveel mogelijk alles wat insect was te verzamelen en kon een 800 insecten bijeen- brengen. Dit getal over do verschillende orden verdeeld is wel 300 ENTOMOEOGISCHE BERICHTEN. niet groot, maar mag toch genoemd worden, in aanmerking nemende, dat 1012 over het algemeen een slecht insectenjaar is, dat de tocht in de tweede helft van Augustus gehouden werd en» voortdurend koude, regen en wind het vangen be- » O ra m oeil ijk te. Mijn hoop was vooral gevestigd op de slikken en had ik verwacht op de zeeklei een fauna te vinden eenigszins gelijkend op die van Bergen op Zoom. Dit is nu wel wat tegengevallen, maar toch is er wel het een en ander belangrijks bij. Zoo heb ik met volharding de Stattet' limon 'tum L. afgesleept en mocht het mij na drie uur slepen gelukken het eerste exemplaar van Apion limonii Kihby te vinden. Na eenige dagen ving ik nog meerdere exemplaren. Opmerkelijk is, dat ik het dier alleen vond aan den Dellewal, terwijl aan de Grie, waar ook klei is en Statief, in overvloed, geen een Apion gevonden werd. Beide plaatsen heb ik tweemaal onder handen genomen. Het is zeer interessant, dat deze tot nu toe nog niet uit Duitsehland vermelde soort zoo ver Noord-Oostelijk in aantal blijkt voor te komen. Opmerkelijk was, dat het zeven van het overal aanwezige zeegras (Zostera marina L.) niets opleverde; alleen eenige half verdroogde stukken blaas .vier brachten eenige Staphylinen op. Het interessante is nu, dat, volgens een bericht van Dr. Everts. die de determinatie der Coleoptera op zich genomen heeft, deze Staphylinen, 7 in getal, een uisterst belangwekkende vondst uitmaken. Het blijkt, dar het Myrmecopora uvida Erichs, is, een soort ncch in Duitsehland, noch in België bekend en waarvan Ganglbatjeb als vindplaats opgeeft: »Westliches Mit- teleuropa, Italien, Dalmatien, an der .Meeresküste unter fau- lenden Algen«. Dr. Veth ving de soort bij Arcachon. De Terschellingsche vindplaats is even Oostelijk van den Dellewal, dus aan de Zuiderzeekant van het eiland. BNTOMOLOG ISCHE BERICHTEN. 301 Mijn voornemen is, zoodra de verschillende specialiteiten, die de determinatie van het materiaal op zich hebben genomen, hun taak gereed hebben, de complete lijst ter publicatie in de Berichten of in het Tijdschrift aan de Redactie aan te bieden. Ik kan reeds berichten, dat onder de ( ïcadinen, die voornamelijk in de duinpannen (plakken, zeggen de Terschelüngers) gevangen werden, ook reeds ee. faunae nova species door mij gesigna- leerd is, n.l. Megamelus notulus Germ. Amsterdam, September 1912. D. Mac Gillavry. Ichneumon fusorius L. Een zeldzaam verschijnsel werd dezen zomer door mij waar- genomen tijdens een verblijf op het landgoed »De Buunder- kamp« bij Wolfhezen. Tegen het einde van de maand -Juli vertoonden zich eenige avonden achtereen, telkens omstreeks 7 uur, honderden groote sluipwespen, behoorende tot de soort Ichneumon fusorius, in een grooten zwerm, fladderende om de kroon van een beukeboom, hier en daar de bladeren bezoekende, welke met den zoeten honingdauw der bladluizen waren bedekt. Reeds den eersten avond v;tn hun verschijnen nam ik de gelegenheid te baat om in 't bezit te komen van een aantal exemplaren van deze vrij ongewone soort van sluipwesp. Na de dieren eenigen tijd in hunne bewegingen te hebben gade- geslagen, begon ik te vangen. Op een stoel staande, kon ik met het net een takje bereiken, waarvan de bladeren door de sluipwespen druk werden bezocht. Met den eersten slag ving ik er vier te gelijk ; bij den tweeden kwamen er drie in 't net en, tegen dat het donker was gewor- den, was ik in 't bezit gekomen van 24 stuks van deze prach- 302 BNTOMOLOGISCHE BERICHTEN. tige dieren. Den volgenden avond verschenen ze in nog groot-er aantal dan daags te voren en gelukte het mij op dezelfde plek nog 52 exemplaren te bemachtigen, zoodat in 't geheel, in twee avonden, 70 van deze fraaie sluipwespen werden buit- gemaakt. De wijfjes schenen zeldzaam te zijn. Onder de gevangen dieren bevond zich slechts één enkel wijfje, en ook de volgende dagen werden slechts mannetjes opgemerkt. Acht dagen later werd mij nog een klein wijfje van dezelfde soort uit de omge- ving van Breda toegezonden. Ichneumon fusorius behoort, tot de groote inlandsche sluip- wespen ; de gevangen dieren hebben gemiddeld eene lengte van 2.6 cm. Op het eerste gezicht doet deze sluip wesp denken aan den bekenden Tragus lutorius, waarmede zij niet slechts in gestalte maar ook in kleur en teekening groote overeenkomst vertoont. Bij nadere beschouwing ziet men evenwel, dat beide species gemakkelijk te onderscheiden zijn : bij fusorius is het schildje plat, terwijl dit bij Trogus pyramidevormig is ; verder is een goed onderscheidingskenmerk het diepe groefje tusschen achter- schildje en metauotum bij Trogus ; beide kenmerken der Jop- pini, tot welke groep liet genus behoort. Eer is verwisseling mogelijk van het mannetje van fusorius met dat van Amblyteles palliatorius. Een van de kenmerken van de Amblyteles- mannetjes is namelijk de aanwezigheid van eene lengteplooi op het 2dG en 3dJ achterlijfssterniet, terwijl het regel is, dat de mannetjes van het genus Ichneumon ook nog op het 4'u' sterniet eene plooi vertooneu. Nu komt het vaak voor, dat bij de mannetjes van ïchneum >u fusorius van de plooi op het 4a<> sterniet slechts sporen aanwezig zijn, dat die soms zelfs geheel ontbreekt, terwijl bovendien nog bij som- mige exemplaren aan de achterlijfsspits de genitaalkleppen duidelijk to voorschijn komen, evenals dit bij vele Amblyteles- BNTOMOLQGISCHE BERICHTEN. 303 mannetjes kan worden waargenomen. Bij determinatie van zulke exemplaren met Schmiedeknechï's »Opuscola« kan men licht op een dwaalspoor geraken. Maar niet slechts kunnen de genera met elkander worden verward, ook de in de tabellen voorkomende kenmerken der beide species komen vrij wel overeen, zoodat ook hier ver- wisseling mogelijk is. Heeft men evenwel van beide ook de wijfjes voor zich, dan kan er omtrent de identiteit der soorten geen twijfel meer bestaan. Het wijfje van fusorius is namelijk eene typische vertegenwoordigster van het genus Ichneumon en onmiddellijk te herkennen aan het spits eindigend achterlijf : een kenmerk der Ichneumonides oxypygi, waartoe liet genus behoort, terwijl het abdomen bij de A mbtyteles- wijfjes, welke zonder uitzondering tot de Ichneumonides amblypygi behooren, aan het achtereinde stomp is. Bij fusorius is de area superomedia van den metathorax meer lang dan breed en is de area petiolaris lang en smal, vertoonen de wijfjes na den dood sterk ineengerolde sprieten en zijn bij deze de achtercoxae aan de onderzijde kaal. Dit laatste kenmerk onderscheidt ze van de naverwante Ichneumon pisorius en coqueberti, welker wijfjes aan de onderzijde der achtercoxae een borsteltje dragen. Bij beide seksen van fusorius zijn kop en thorax zwart met vele gele teekeningen. Bij den stamvorm is het achterlijf, met uitzondering van den wortel, roodachtig geel, terwijl bij de variëteit mediofidva Berthoümibü slechts de middelsegmenten licht gekleurd zijn. Ichneumon fusorius leeft parasietisch in Smerinthus ocellata, Sm. populi, Hyloicus pinastri, Sphinx ligustri; verder in Mamestra pisi, Pterostoma palpina en Agrotis pronuba; alle min of meer schadelijke vlindersoorten. Uit het in den aanvang medegedeelde zou men de veronder- stelling kunnen afleiden, dat niet . ver van de plek. waar 304 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Ichneumon fusorius in zeer grooten getale werd waargenomen, eene naar evenredigheid sterke vermeerdering van een der bovengenoemde schadelijke vlindersoorten moet hebben plaats gehad. Daar evenwel van schade, door rupsen teweeggebracht, op deu Buunderkamp niets was te be.-peuren, zal het massale optreden van deze sluipwesp wel toegeschreven moeten worden aan een al genieenen trek van de mannetjes uit de geheele streek naar genoemde plek, afgaande op den honingdauw der bladluizen. Den Haag. C. A. L. »Smits van Bürgst. BOEKBESPREKING. F. Plateau. Verzameling van a a n t e e- keningen o m t r e n t M i m e t i s m u s, M. S. 't »Schijnt mij nuttig, om een enkel woord ter bespreking van deze Verzameling neer te schrijven. De schrijver, beter nog de verzamelaar, heeft gedurende zijn langjarige studiën omtrent de biologie der Insecten, steeds aangeteekend, wanneer hij iets beschreven vond, dat betrekking had op nabootsing of mimetismus, veelal mimicry genoemd. Hij vormde daarvan voor zich zelf een legger, waarin» hij volgens een vast systeem zijn aanteekeningen onderbracht. Het geheel verdeelde hij in 24 afdeelingen, te weten: Généralités, Introduction, termes. Mimétisme vrai. Cas européens. » » Cas exotiques. Imitation de feuillage vert. » » feuilles mortes. BN TOMO LUGISCHE BERICHTEN. 305 Imitation de Lichens. » » rameaux. » » graines, de fruits, d'épines. » d'excréments. » de sable, gravier, roches, murailles. » d'ècorces. Vestiture, cocons, fourreaux. Larves se recouvrant d'excréments etc. Vertébrés blancs en hiver. Chenilles dimorphes ou changeant de coloration. Animaux se recouvrant d'algues, d'hydraires. » imitant des algues. » » » Ascidies, des Polypes. » attirant leur proie par des appendices. » transparents et pélagiques bleus. » imitant des gouttes de rosée. a couleurs voyantes et à goût désagréable. Coloration des oeufs d'oiseaux. Couleurs prémonitrices. Een paar voorbeelden uit de velen laat ik hier volgen : Mimétisme vrai. Diptère copiant Hyménoptère. Saundkr«, The Entomologist's Monthly Magazine. April 1900, p. 83. »Mimetic resemblance between Paragus bicolor P., a Dipteron, and Prosopis variegata F., an aculeate Hymenopteron.» N.B. Ces deux formes sont européennes. Orthoptère imitant feuille sèche. Entomological Society of London. October G, 1897. Mn. Buur montre Phyllocrania illudens dr Madagascar ressemblant beaucoup aux feuilles mortes parmi lesquelles l'animal vit. 306 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Voor hen, die zich voor Mimetismus interesseeren, kan deze verzameling hare waarde hebben. De aanteekeningen van een onderzoeker, zooals Plateau er een was, zullen zeker van nut zijn. Oosterbeek. C. L. Reuvens. BIBLIOTHEEK. A a 11 k o o p e n. André, E., Species des Hyménoptères d'Europe et d'Algérie. T. X, (ah1. 9—12), XI, (afl. 1—2). 1911 — 1912. (Ruil). AuRiviLLius, C. et H. Wagner, Lepidopterorum Catalogus. Afl. 2. A. Pagenstecher, Callidulidae. 1911. » 3. , Libytheidae. 1911. » 4. H. Wagner et R. Peitzner, Hepialidae. 1911. » 5. E. Strand, Noctuidae : Agaristinae. 1912. » 6. E. Meyrjck, Adelidae, Micropterygidae, Gracila- riadae. 1912. » 7. H. Zerny, Syntomidae. 1912. Beblese, A., Uli Insetti, loro organizzazione, sviluppo, abitudini e rapporti coll' uomo. Milano 1909 — 1912. T. I— II, (afl. 1—3). Met gekl. pin. en fig. Gr. 8°. l'Echange. Revue Linnéenne. Organe mensuel des Naturalistes de la Région Lyonnaise et du Centre. Jrg. 1 — Y III, XI1T-XXVIII, (afl. 1—9). 1885—1892, 1897—1912. Gr. 8°. lu de Bibliotheek reeds aanwezig Jrg. IX — XII, 1893 — 1896. (Wordt voortgezet). Entomologisches Jahrbuch. 1912. Moore, F., Lepidoptera Indica (voortgezet door Swinhoe) T. IX, (afl. 3—12), X (all. 1—4). 1911-1912. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 307 ScHKNKLiNG, S., Coleopteroruni Catalogus. Ah1. 37. II. Gtebien, Tenebrionidae IV. Trictenotomidae. 1911. » 38. .). J. E. Gillet, Scarabaeidae : Coprinae. 1911. » 39. < '. AuRiviLLius, Cerambycidae : Cerambycinae. 1912. » 40. M. Bernhauer et K. Schubert, Staphylinidae III. 1012. » 41. M. Pic, Ptinidae. 1912. » 42. A. Schmidt, Scarabaeidae: Aegialiinae, Chiro- ninae. 1912. » 43. G. J. Arrow, Scarabaeidae : Pachypodinae. Pleocominae, Aclopinae, Glaphyrinae, Ochodaei- nae, Orphninae, Idiostominae, Hybosorinae, Dynaraopiuae, Acanthocerinae, Troginae. » 44. H. Strohmeyfr, Platypodidae. 1912. Wytsman, P., Genera Insectorum. 4°. Afl. 123. P. Dupuis, Coleoptera adephaga : Carabidae : Psydrinae. 1911. » 124. J. J. Kteffer, Hymenoptera: Diapriidae. 1911. » 125. J. Weise, Coleoptera phytophaga : Chryso- ruelidae: Hispinae. 1911. » 126. P. Dupuis, Coleoptera adephaga: Carabidae: Opisthiinae. 1911. » 127. K. W. v. Dalla Torre, Coleoptera: Cebrioui- dae. 1912. » 128. E. Meyrick, Lepidoptera heterocera (Tineae) : Gracilariadae. 1912. » 129. L. B. Prout, Lepidoptera heterocera : Geometri- dae: Hemitheinae. 1912. » 130. H. Wagner, Coleoptera: Curculiooidae: Apio- ninae. 1012. 308 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Ges c h en ken. Van de Schrijvers: DoGNiN, P., Hétérocères nouveaux de l'Amérique du Sud. Rennes, 1911 — 1912. Afl. 4—5. 8°. Eecke, 1». v.. Description of a new species of the Lepidopterous genus Thestias. 8°. 1912. Extr. Haverhokst, P., De Ooievaar als Insectenverdelger. 4°. 19 12. Extr. Heyden, L. v . Coleopteren der Arn- und Kei-Insein. Met fig. 8°. 1911. Extr. , Prachtrüsselkäfer von den Philippinen. Met geld. pi. 8°. 1911. Extr. Holmgren, N., Termitenstudien. IL Systematik der Termiten. Met pin. en tig. 4°. 1911. Extr. Jacobson, E., Hilfsmittel beim Fang und Praepariren von Insekten, besonders in den Tropen. 8°. 1910 Extr. , lets over blinde visschen. 8°. 1912. Extr. Man, J. G. de, Helminthologische Beiträge. Met pln. 8°. 1911. Extr. , Sur deux expèces et une variété nouvelles du genre Palaemon Fabr. provenant du Congo. 8°. 1912. Extr. Meijere, J. G. H. de, Ueber zwei schädliche Ceeidomyiden. Met pi. 8D. 1911. Extr. — — , Zur Kenntniss Niederländischer Guliciden. Met pin. 8°. 1911. Extr. Speiser, P., Die Tierwelt Westpreussens. Met fig. 8°. 1912. Extr. , Zur Kenntniss aussereuropäischer Dipteren. 8°. 1911. Extr. Van den Heer D. v. d. Hoop : Eutomolocnsche Zeitschrift. Organ des Int. Ent. Vereins zu Frankfurt a/M. Jrg. XXV. 1911. Fauna exotica. Mitteilungen aus dem Gebiete der exotischen Insektenwelt. Herausgeg. vom Int. Ent. Ver. Frankfurt a/M. Jrg. I. (No. 1 — 16). 1911—1912. BNTOMO LOG ISCHE BERICHTEN. 309 Van het »British Museum«: Austen, E. E., A handbook of the Tsetse-Flies (Genus Glossina). London 1911. Met pin. en tig. 8°. Van het »Smithsonian Institution«: Zestien separata uit de »Proceedings U. S. National Meseum.« 1910-1911. Van den Heer E. Jacobson : Zes en twintig diverse separata. Van den Heer «L \i. H. Neervoobt v. d. Poll: Een aantal jaargangen van verschillende tijdschriften. Een 20-tal verhandelingen uit de »Mémoires de la Soc. Ent. de Belgique.« Oosterbeek. C. L. Reüvens. I TP fi UITGEGEVEN DOOR DE NEDERLANDSCHE ENTDMDL06ISCHE VEREENIGING Nfl. 69. DEEL III. 1 Januari 1913. INHOUD: Jhr. Dr. Ed. J. G. Everts, Lijst van minder algemeene Coleoptera, in Juni aan de Plasmolen bij Mook gevangen. - C. A. L. Smits van Bürgst, Ischnocryptus cubiceps nov. spec. C. A. L. Smits van Bürgst, Hymenoptera uit Tunesië. - - Dr. D. Mac Gillavry, Nog eens Stomoxvs calcitrans L. en besmettelijke kinderparalyse. Dr. J. Th. Oudemans, Ichneumon fusorius L. — Dr. A. C. Oudemans, Aanteekeningen over Suctoria XXI. - Dr. A. C. Oudemans, Acarologïsche Aanteekeningen XLV. Lijst van minder algemeene Coleoptera, in Juni aan de Plasmolen bij Mook gevangen. Il 'alt 'i >lus con finis Stepii. Hydroporus incognitus Sharp. » vittula Er. Tlybius aenescens Thoms. Agabus paludosus F. Gyrimis SuJ'riaiii Scriba. Microglossa nidicola Fairm. Aiheta melanocera Tus. Hygronoma dimidiata Grav. MyUaena brevicornis Matth. Syntomium aeneum Müll. Bijt lau a* securiger Kkichb. "M 2 KNTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Cephennittm thoracicum Müll. Agathidium rotundatum Gylh. Meligethes lumbaris St. ( 'orticaria crenieollis Manxh. Alexia pilosa Pax/,. Hyperaspis campestris Herbst. Anthcucia quadripunctata L. Agrilus elongatus Herbst. Cardiopliorus nigerrimus Er. Äthans vittatus F. a. angularis Steph. Rhagonycha lutea Müll. ( 'haropus pallipes Oliv. Salpingus aeneus Steph. Phyllobrotica quadrimacidata L. < ryptoeephalus biguttatus Scop. decemmaculatus L. a. ornatus Herbst. Phyllotreta consobrina Curt. Exomias tetter Boh. Mai iSpl\. 'Panurginus albopilosus Lucas. Dufourea similis Friese. Prosopis Gazagnairi Vach. Andrena senecionis Perez. » jHi"vn(a K. » ephippium Spin. » » var. dorsalis Lep. » thoracica F. » funebris Pz. » » var. macnlaris Kriechb. » flesme Panz. > carbonaria L. » ferrugineicrus DouRs. (Hiendlmayri Schmied.) » ni wr it'n Friese. ËNTOM0I.OG ISCHE BERICHTEN. 317 4.ndrena minutula K. » derbentina Mob. » mucronata Mok. » Kamarti Schmu;]). » ventricosa Dorus. » compta Lep. » nigro-olivacea Douits. » rufiventris Lep. » Thomsoni Ducke. » leucophaea Lep. » taraœaci Gm. » ßavipes Panz. var. » rufohispida Dours. » miegiella Doms. (Dido Schmied.) » Lichtensteini Schmied. » spec. Flalictus {Lucasius) cocliUaritarsis Doühs. » gemmeus Doi RS. » malachurus K. » i?iterruptns Pan/,. » spec. Sphecodes spec. Megacliile argentàta V. i '/itilicodoma sicula Rosst. Osmia Vogti Friese. » ferruginea Latr. » tricolor Duf. » andrenoides Spin. » Latreillei Spin. » purpurata Ducke. » Giraudi Schmied. » violascens Perez. » versicolor Latîî. 318 BNTOMOT/OGISCHE BERICHTEN. Osmia lativentris Friese. » decemsignata Rad. » derasa Perez. » spec. Er'niilis crenulatus Nyl. Anthidium sticticum F. Deze Apide ving ik in grooten getale op wildgroeien de bloemen in een Cactus-heg te Ariana bij Tunis. Alle exem- plaren waren sterk bezet met Acari, in twee nog niet beschreven soorten. Deze werden door Dr. A. 0. Oudemans genoemd: Trichotarsus anthidü en Tortonia Smitsvanburgsti (Ent. Berichten 1. 9. 1911). Anthidium bdlicosum Lep. f 'rocisa scutellaris Lep. » spec. MeUcta luctuosa Scop. Koekoeksbijen ; leven bij Anthophora. Ammobates oraniensis Lep. Leeft als Melecta. S o ma da agrestis F. » ßavomaculata Luc. » numida Lep. » fucata Pz. » JullieChi ScHMrED. » ferruginata F. » corcyraea Schmied. » tZî'ra Schmied. » ßavoguttata K. » snerincta PaNZ. > femoralis Moii. » sexfasciata Panz. » spec. De tot het genus Nomada behoörende soorten zijn koekoeks- ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 319 bijen en leven bij Andre?ia-, Eucera-, Panurgus- en Halictus- soorten. De c^d" van agrestis vliegen reeds zeer vroeg. Ik ving de eerste te Adriana omstreeks half Februari, te gelijker tijd ruet de cTd" van Anthophora hispanica. SPHEGIDAE. Lindenius Hannibal Kohl. Oivybelus nigripes Ol. Ammoplanus Perrisi Gird. Dit op een na het kleinste graafwespje, waarvan de grootste exemplaren 3 mm. lang zijn, komt veelvuldig voor in de om- geving van Tunis. Passaloeeus brevicornis A. Moraw. Diodontus minuta* F. Bembex arenaria Handl. » oeulata Latr. » mediterranea Handl. » spec. Stizus rv,ßcornis F. » tridentatus F. Gori/iis Fairmairei Hanoi,. Paiarus ßavipes F. Notogonia nigrita Lep. » pompiliformis Pz. Phüanthus triangulum F. Sphex maxiüosus F. » albisectus Lep. Psammophila hirsuta Scop. Cerceris quadricincta Lind. Sceliphron (Pelopoeus) destittatorius Ell. Chalybion Targionii Carr. 320 KNTOMOT.OGISCHH BERICHTEN. POMPILIDAE. Aporw bicolor Spin. ( 'eropales alboàncta Ross. Agenia (Pogonius) variegata F. Priocnemis Graëlsii Guér. (Grohmanni Spin). » annulatus F. » spec. Pompilus fumipennis Dahlb. » oingulatus Rossi. » viaticus L. var. » plumbeus F. VESPIDAE. Polistes gallicus F. Deze soort is zeer verbreid aan de kust van Noord- Afrika. Raphiglossa zethoides Sauss. c/\ Volgens Professor Schmiedeknecht is deze soort zeer zeldzaam en was het mannetje nog niet gevonden. Eumenes mediterranea Kriechb. » pomiformis L. » arhustoium Panz. Odynerus parietum L. ? » » var. Microdynerus nugdunensis Sauss. Lionotus mi nat us F. Quartinia major Kohl. Hoplomerus Hamilcar Schmied. » pinipes H. Sch. » laevipes Shuck. CHRYSIDIDAE. Cleptes a/er Lucas. BNTOMOT.OGISCHK BERICHTEN". 321 Stilbum cyanurum FoRSl ( 'hrysis cuprea Ross. » pustulosa Ab. » viridula L. » falgida L. » aureicollis Ais. » ignita L. S C 0 L I I I) A E. Tiphia Olzesii Tourn. Dielt* ciliata F. Triscolia Inden* L. Discolia insubrica Scop Scolia mama F. » ' spec. M UT ILL I DAE. Mutilla brutia Pet. » bipunctata Lat. » Spinolae Lep. FORMICIDAE. Dorylus oraniensis Lucas. Myrmecocys'tus viaticus P. ' amponotus silvaticus Ol. Aphaenogaster barbara L. Formica >\n><-. PROCTOTRUPIDAE. Galesus cornutus Lair. 322 ËNT0M0L0G1SCUK BERICHTEN. CHALCIDIDAE. Leucospis gigas L. » » var. rufonotata W bstw. Isosoma spec. Pteromaline spec. E V A N 1 1 D A E. Gasteruption distinguendum Schleït. » rugulosum Ah. Evania appendigaster L. Brachygaster minuta Ol. BRACONIDAE. Bracon urinator F. » » var. thorace nujvo. » nigripodator Nees. » Hedwigae Schmied. » trucidator Marsh. » spec. Agathis umbellatovum Nees. Rogas bicolor Spin. » reticulator Nees. Rpïo contractor Nees. ,> Abdelkader Schmied. » desertor F. O plus singularis Wesm. Volo-ens Snellen v. Vollenhoven ook 'm Nederland waarge- nomen ; volgens Prof'. Schmiedeknecht zeer zeldzaam. Dar nu su spec. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 323 L Y I) I D A E. Cephus fulvicornis Lep. » abdominalis Andre, (nigripennis). Tracheitis tabidus F. TENTHREDINIDAE. Amasis sanguinea Vollenh. Schizocera thoracica II. Sen. Athalia spinarum F. » lugens Klg. Allantus pectoralis Kuh. » wifoniger Andre. » balteatus Krb. » arcuatus Forst. » semirufus Andre. » hispanicus Andre. Macrophya punctum L. C. A. L. Smits van Bürgst. Den Haag, 4 December 1012. Nog eens Stomoxys calcitrans L. en besmettelijke Kinderparalyse. In No. 66 der Entomologische Berichten deelde ik mede, dat men in Amerika op het vermoeden was gekomen, dat île steekvlieg Stomoxys calcitrans L. een rol zou spelen bij de ver- spreiding der besmettelijke Kinderverlamming. Prof. M. J. Rosenau van de Harvard Universiteit kon op het vijftiende internationale Congres poor Hygiene en Demographie te Wash- :il!I entomologische berichten. hington (26 September j.l.) berichten, dat hij deze zaak expe- rimenteel onderzocht had !). Hij bezorgde eenige apen, door directe enting, de kinderverlamming (poliomyelitis) en liet deze in verschillende stadiën van hun ziekteproces door Stomoxys steken. Nu werden gezonde apen op hun beurt aan de steken van deze geïnfecteerde vliegen blootgesteld. Van de 12 apen werden er aldus 6 ziek, terwijl 3 van deze 6 stierven. Verder kon hij uit zijn experimenten de conclusie trekken, dat er een zekere tijd verloopen moest eer de vliegen de ziekte konden overbrengen ; dezen tijd schatte hij op minder dan 21 dagen. Deze experimenten werden herhaald door .1. F. Anderson en W. H. Trott-), die de waarnemingen van Roskxau beves- tigden. Zij vonden, dat de door geïnfecteerde vliegen gestoken apen reeds na vier dagen teekenen van poliomyelitis vertoonden. Deze proeven geven aanleiding 3) om, waar wij tot nu toe machteloos stonden, door bescherming met muggengaas: inde eerste plaats te zorgen, dat aangetaste kinderen niet door Sto)noxi/s gestoken kunnen worden, waardoor verhinderd wordt, dat de vliegen de smetstof verder verspreiden, en 2e. daar, waai- de vlieg voorkomt of kan voorkomen (nabijheid van stallen, of mesthoopen, etc.) gezonden tegen den steek van Stomoxys te beschutten. Wanneer ik nu verder mededeel, dat in den nazomer talrijke gevallen van poliomyelitis in ons land zijn voorgekomen, zoo geloof ik, dat het geen kwaad kon nogmaals op deze belang- rijke kwestie de aandacht te vestigen. Het blijkt toch meer en *) Public Health Reports, Vol. XX VII, No. .39, Sept. 27, 1912. U. S. Public Health Service, Washington. 2) Public Health Reports, Vul. XXVII, No. 43, Oct. 25, 1912. IT. S. Public Health Service. Washington. ») Public Health Reports, Vol. XXVII, No. 44, Nov. 1, 1912. lT. S. Public Health Service, Washington, BNTOStOLOGISCHB BERICHTEN. 325 meer, welk een gewichtige factor de insecten zijn bij de ver- spreiding van sommige infectieziekten ; ook deze praktische kant der Entomologie mag niet verwaarloosd worden. Amsterdam. I>. Mac Gillavry. Ichneumon fusorius L. In nummer 68 der Entomologische Berichten van l Novem- ber 1912 komt op pag. 301 eeue belangwekkende mededeeling voor over Ichneumon fusorius L.. van de hand van den heer Smits van Bürgst. Een volkomen gelijksoortige waarneming deed ik op 23 Juli 1899, ter gelegenheid van de excursie der Nederlandsche Ento- mologische Vereeniging naar Montferland. Ook daar was het Ichneumon fusorius L. Ik deelde er het een en ander over mede op pag. 71 van het Verslag, voorkomende in Deel 42 van het Tijdschrift voor Entomologie. Het was dus ook toen einde Juli, tegen den avond (aan 't einde der excursie), terwijl ook uitsluitend manlijke exemplaren door mij werden gevangen. Ook de booni was een beuk. Daar ik de dieren niet zag neder- strijken, uitte ik het vermoeden, dat niet de zucht naar prooi (of voedsel), maar het zoeken naar de andere sexe het doel der mannetjes was. Wellicht was echter ook in 't door mij waargenomen geval honingdauw aanwezig, zooals de heer »Smits van Bürgst waarnam. Daar ik van geene enkele andere Sluipwespsoort ooit iets dergelijks gezien heb. trof mij de gelijksoortigheid der waar- neming des te meer, zoodat wij voorloopig wel mogen aauue- men, hier met eene speciale gewoonte van Ichneumon fusorius te doen te hebben. Futten. .1. Tn. Oudew vns. 326 KNTOMOLOG ISCHE BERICHTEN. Aanteekeningen over Suctoria XXI. Voedsel der Larven. Bij mijn onderzoek der larven trof het mij, dat enkele exemplaren volkomen kleurloos (bleekgeel), de meeste daaren- tegen ware bloedblazen gelijken. - Datzelfde ziet men ook bij Ixodidae. — Is liet niet merkwaardig, dat men de larven moet zoeken in de nesten der gastbeeren, voornamelijk, als er jongen in zijn? Daarom vermoed ik, dat de larven bloed aftappen van de jongen, natuurlijk niet door steken, maar door bijten, of raspen ; en ik stel mij voor, dat, indien zij niet diep genoeg bijten, of raspen, zij slecbts lymphe, of serum slikken met kleurlooze cellen gemengd. Een absoluut kleurlooze darm- inhoud is niet verklaarbaar door aan te nemen, dat de larven slechts rotte bladen eten. Zenuwstelsel der Larven. Afwijkend van wat tot dusverre van bet centraal-zenuw- stelsel der larven gepubliceerd is, vind ik, dat de hersenen bijna geheel het dorsale gedeelte van den kop innemen ; dat het ganglion infraoesopbageum zeer ver naar voren ligt, vlak achter de monddeelen ; dat verder alle overige ganglia ventralia naar voren zijn opgerukt, zoodat bet ganglion prothoracale voor de helft in den kop ligt, bet ganglion abdomale 1 geheel in den metathorax, en het ganglion abdominale 9 in de voorste helft van het 7C' segment. Ik tel dus een ganglion meer dan de vroegere onderzoekers. Aantal stigmata bij Larven. Spalacopsylla bisbidentatus (Kltt.). — Larva I, kenbaar ENTOMOLOGISCliK B1SUICHÏKN, -)27 aan den eitand, heeft slechts 9 paar stigmata en wel aan den prothorax en aan abdominaalsegraenten 1 — 8. De stigmata zijn klein, ovaal, niet zwaren chitinerand; als voorbeeld mat ik het prothorak aalstigma ; dit is zonder den chitinerand, dus als opening, 3,75 y. lang, 2,07 u breed, en met chitinerand 6,22 u lang, en 3,72^ breed. — Larva II. Tot mijne verwondering heeft de larva II precies evenveel stigmenparen als de larva I. Men vergelijke deze mededeeling met die over de stigmata der larven van Hystrichopsylla talpae (Curt.) in de Ent. Ber. van 1 Nov. 1912. 11 e x a c t e n o ]) s y 1 1 a Oudms. Ik bemerk daar, dat ik dit genus voorstelde »voor de zes- kammige vleermuis vlooien« zonder een type aan te geven (Ent, Her. v. 3, n. 49, p. 4; 1, IX, 1909). Het spreekt van zelf, dat ik daarvoor de oudst bekende soorl : hewactenus Kolenati aanwijs. \\ ij z i g ing van den Sleutel o p de ge n e r a der I s e h n o p s y 1 1 i d a e. (Cf. Ent, lier. v. 3. n. 41», p. 4, 5; I, IX, 1909). Aangezien Thaumapsylla met haar korten kop en korten thorax een meer gespecialiseerde vorm is, moet zij n a de andere genera gesteld worden; en aangezien vlooien met veel kammen oorspronkelijker zijn dan die met minder kammen, moeten de 8-kammige voor de andere gesteld worden. Men gelieve derhalve in dien geest de tabel te wijzigen. Arnhem. A. ( '. Oidemans. 328 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Acarologische Aanteekeningen XLV. G 1 y c y p hagus-groepen. In het genus Glycyphagus Hering zijn verscheidene groepen te onderscheiden (cf. Tijds. Ned. Dierk. Ver., s. 2, v. 8, p. 237 — 239; 18, 1, 1905). In 1905 gaf ik reeds aan twee groepen namen, en wel die van Domesticus-groeip, met Gl. domesticus, ornatus en privatus, en van Cadaverum-groej), met Gl. cadaverum, setosus, michaeli, fustifer en burchanensis. Nu is mij naderhand gebleken, dat ik Gl. cadaverum (Schrank) verkeerdelijk identificeerde met destructor (Schrank). Zij is = privatus Oudms. Verder, dat mijne setosus eene andere soort is dan die van Koch; ik gaf daarom aan mijne soort den naam van pilosus. Wij krijgen dus : DomesticuS'gYO&p, met Gl. domesticus, ornatus en cadaverum Schrank (privatus Oudms.), en Desti'uctor-gYoey), met Gl. destructor, pilosus Oudms. (setosus Oudms. non Koch), michaeli, fustifer en burchanensis. In de Abh. Nat. Ver. Brem, v. 19, p. (31; 15, X, 1906, gaf ik nog aan andere groepen namen : Hyalinus-groeip, met Glyc. hyalinus C. L. Koen. Fuscus— groep, met Glyc. fiscus Oudms. Perigrinans-gxo&p, met Glyc. perigrinans Berl. Jammer genoeg gaf ik toen den naam van Cadaverum-sroexi aan de JJomesticus-groep, die reeds benoemd was (1905), zoodat de naam Cadaverum-groej) als synonym vervalt. Ik beschreef toen ook de echte, zonderlinge, langharige setosus 0. L. Koch, en merkte toen reeds op, dat deze in geene der genoemde groepen thuis hoorde. Voor deze groep kies ik thans den naam van Setosus-groe\). En in 1910 (Ent. Ber., v. 3, n. 53, p. 74) beschreef ik weer eene afwijkende soort: tjibodas, voor wie ik thans eene Tjibodas- groep voorstel, gekenmerkt door 4 vertex-haren. &NT0A1UL0GISCHÏ] UISJUCHTEN. 329 Opmerkingen over in ij n opstel, getiteld: « A short Sur v e y o f t h e more i m ] > o r t a n t Families of Acari» (Buil. Ent. Research, v. 1, p. 105—119). Ik schreef dit opstel op verzoek der Redactie van het Tijd- schrift, dat toen juist opgericht was. Eerst nu, dit artikel om bizondere redenen overlezend, bemerk ik. dat de Redactie zich vrijheden veroorloofd heeft, die men van een wetenschappelijk lichaam niet verwacht. Op p. 106, r. 3 — S wordt medegedeeld, hoe men Acari moet vangen en bewaren. Deze zin behoorde geplaatst te worden op blz. 105, vóór de behandeling der Subordines. Op p. 112, r. 10 van onderen leest men: »The presence of one or two pairs of pseudostigmata shows their relation to the five foregoing groups«. Men leze hier: »to the two foregoing groups and to the following one«. Op. p. 1 15, r. 7 van onderen staat van de larven van Prostigmata Parasitengona: »They burrow into the skin«. Ik kau dat nooit geschreven hebben ; ik heb integendeel er her- haaldelijk op gewezen, dat deze larven zich onmogelijk in de huid der dieren (in cl. menschen) kunnen ingraven, maar dat zij slechts hun rostrum, resp. ligula of hypopharyux, in de huid steken. Op p. 118, r. 8 van onderen leze men Psoroptidae in plaats van Psoralgidae. Blijkbaar heb ik iets medegedeeld over Psoralgidae, Epidermocoptidae en Psoroptidae en heeft de Redactie eenige regels geschrapt tusschen het woord Psoralgidae en de mededeeling over Psoroptidae. Op p. 119 staat van Demodicidae, de talkinijten van den mensch: »The creatures . . . most probably . . . are related to, or perhaps eveu an earlier stage of, Psorergates simplex, which also lives in sebaceous sacs«. — Dit kan ik nooit geschreven hebben, omdat ik deze zienswijze niet deel, en omdat zij zelfs 330 KN'TOMOLOG ISCHE BERICHTEN. voor mij en alle Aearologen nieuw is! Ik heb alleen ge- schreven: »most probably are related to Psorergates simplex«; de woorden »or perhaps even an earlier stage of« zijn beslist van de Redactie en niet van m ij. Zoo ook op p. 119 bij de behandeling der Eriophyidae. Hier schreef ik: »Probably they are most nearly related to rTetronyohidae» . De woorden »or perhaps even an earlier stage of« zijn door de Redactie ingelascht en niet van m ij. Deze zienswijze is van Donnadieu, 1875, en reeds lang verlaten! Arnhem. A. C. Oüdemans. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN UITGEGEVEN DÖOE DE NEDERLANDSCHE ENTOMOLOGISCHE VtREENIGING N". 70. DEEL III. 20 Maart 1913. INHOUD: CA. L. Smits van Bürgst, Ichneumonidae: Habrocryptus tunetanus nov. spec. - Dr. A. C. Oudemans, Acarologische Aanteekeningen KLVI. Dr. A. C. Oude- mans, Aanteekeningen over Suctoria XXII. - Jhr. Dr. Ed. J. Gr. Evehts, Boekaankondiging. Dr. D. Mac Glllavry, Kleurenzin van bijen en kleuren van bloemen. — Dr. A. C. Oudemans, Vlooien! - Redactie, Mededeeling. Ichneumonidae. Habroc r y p t u s t u n e t a n u s nov. spec. c£. Head triangular anteriorly, transverse, but not abruptly constricted behind the eyes; vertex narrow, declived posteriorly, angularly eraarginate centrally, with sculpture obsolete; frons and face punctato-rugnlose, clypeus arcuately impressed but not discreted, elevate centrally, apically glabrous and not dentate. Antennae slender, filiform, slightly attenuate towards the apex; the first flagellar joint longer than the second; joints not dilated apically, Thorax punctato»rugulose; mesonoturn declived in front; botauli distinct : scutellum convex; raetathoraS rugose, with basal transverse costa alone distinct; the apical one absolete; apophyses wanting; s]>iracles subcircular. Jn fore wiug Dervulus distinctly antefnrcal ; areola entiröj :!:'>•_! KXTOMOI.OfilSClIK BERICHTEN. somewhat small, its sides obviously convergent above, receiving the recurrent nervure in its centre; radial cell short; nervus disco-cubitalis broken by a minute stum]); stigma narrow; lower external angle of diseoidal cell obtuse, In hind wing- median curved at its base ; nervellus postfurcal and intercepted slightly below its centre. Legs normal. Abdomen fusiform, not linear, coriaceous; the basal segment with sub-prominent tubercles, slightly explanate apically, its postpetiole longer than broad. Length 9 mm. Head and mandibles black, palpi blackish ; antennae black, centrally white-banded. Thorax black, only pronotum white- margined in front and scutellum white at apex: tegulae black. Wings somewhat clouded; their radix white ; pterostigma black, with a short white line basally. First, sixth and seventh abdominal segment black, second, third, fourth and fifth red ; anus immaculate. Legs black, anterior tibiae and tarsi fuscous. hin-1 tibiae t o tall y black; joints two, three and four of hind tarsi white; calcaria black. The above description is made from a single S which 1 captured by sweeping shrubs at Ariana, near Tunis, in April 1911. The type is in my collection. 0 r y p t u s subspinosus nov. spec. d*. This species closely resembles Cryptus spinosus Srv,, however, its short metathoracic spines will at once distin- guish it. Head black, with internal and partly external orbits nar- rowly white; antennae totally black; scutellum white at apex; hind tarsi with joints two, three and four white. Metathorax with more or less distinct hexagonal area supe- BNTOMO LOGISCHE BERICHTEN. •>•>:> pomedia, its apophyses very short. Post-petiole with- out carina«1, but with a longitudinal excavation centrally. Length 9 mm. I have swept five ' " of this species from lower plants in the environs of Tunis about the middle of March 1911. The types are in my collection. The Hague, 20 Januari 1913. 0. A. L. Smits van Bürgst. Acarologische Aanteekeningen XLVI. Parasitus talparum nov. sp. Zeer naverwant aan Parasitus fucorum (de Geer). N p h. II. Lengte van het lichaam 1 mm. Epistoom zeer doorschijnend, met breede middelspits, die ongeveer den vorm heeft van een turksche koepel, en eene puntige zijdespits Het z.ff. sternaalschild zonder donkere chitiniseering aan den voor- rand. Styli zeer krom. Tarsus II met twee korte doornen; tarsus III me'; 1 längeren doorn. — Nest van Talpa europaea ƒ,., Sittard, April 191 2, 1'. Heselhaus. — Type in collectie Heselhaus. »Sand flies« zijn geen Thrombi di u m-Lar v en. In de verslagen van bezoekers van de Molukken en van Nieuw Guinea is dikwijls sprake van ondragelijken jeuk aan gelaat en handen, doch ook aan de beenen, wanneer men door bosschen gaat. Meestal wordt die jeuk toegeschreven aan sandflies. Met zekerheid weet men nu, dat de jeuk en de vreeselijke zweren a a n d e b e e n e n veroorzaakt worden door de gou on e (Thr*ombidiwnila,ïY&o). Dit heeft ten gevolge 33 1 BÎFfOMOT.OGTSCHE BEKrCHTEN. gehad, dat go non es en sandflies geïdentificeerd werden, of dat het bestaan van de laatsten :n twijfel werd getrokken, zooals blijkt uit verscheidene passages in mijn werk: »I)ie bis jetzt bekannten Larven von Thrombidiidae und Eiythraôidae, mit besonderer Berücksichtigung der für den Mensehen schäd- lichen Arten", blz. 10—18. 4(3—62. (Zool. Jahrb. Suppl. Bd. 14, p. 1—230). Prof. Dr. A. Wichmann te Utrecht schrijft mij nu, dd. 21- 12 — 1912, het volgende, hetgeen ik met ZHG.'s machtiging alhier publiceer: »Ik heb dezer dagen eerst uw interessant werk (Zool. Jahrb. »Suppl. 14. Heft 1) in handen gekregen en ben zoo vrij U »eenige opmerkingen te geven aangaande de verwarring, die »ten opzichte der sandflies heerseht." »Blz. 12. Hetgeen de heer Kruyt kasisi noemt, die hij »ten onrechte met de g o n o n e identificeert, noemen de »Maleyers a gas; en deze zijn de echte sandflies der »Engelschen, die, naar ik meen, tot het geslacht Ceratopogon »behooren ; deze dieren zijn beperkt tot de kuststreken, duiken eerst na zonsondergang op en verdwijnen met de ochtend- » schemering. Zij veroorzaken inderdaad een ondragelijken jeuk »op alle blootliggende lichaamsdeelen. Men tracht ze steeds »door rook te verdrijven, maar ik heb niet kunnen ontwaren. »dat dit ooit iets geeft. Zichtbare sporen van hun bezoek laten »deze uiterst kleine pijnigers niet achter." »Blz. 48. Hetgeen d'Albeltis sandflies noemt (Nieuw »Guinea, I, blz. 272, 282, 404) zijn wederom a g a s. Daaren- »tegen niet, die door hem in Vol. 11, bl/,. 34 vermeldde; »die zouden zeer goed mijten kunnen zijn." »Aangaande liet op blz. 47 vermelde over A. H affray kan »ik u nog berichten, dat in zijn verslag in Buil. Soc. Géogr. L878 evenmin iets over de mijten gezegd wordt; daarentegen »deelt W. 11. \\ «ii:i ui.iis in de Berichten van de Ut-rechtsche EXTOMOLOGrSCHE BERICHTEN. 335 »Zendingsvereeuiging, XIX, L878, biz. 3, mede, dat Maurice »Mainduon, die Haimhav vergezelde, ontstoken beenen opge- »loopen had«. Terstond na ontvangst van deze letteren verzocht ik inlich- tingen over deze a ga s bij onzen dipteroloog, Prof. Dr. J. C. H. de Meijere te Hilversum, die mi] met zijne bekende be- reidwilligheid een overdruk zord van zijn intéressant opstel »Blutsaugende Micro-Dipteren aus Niederländisch Ostindien«. (Tijds. Ent. v. 52, 1909. p. 191—204, t. 12). Daaruit blijkt, dat voornamelijk de beeren Dr. Salm, Edw. .1 vcobsojs en Dr. KoNLNGSBERGEB veel bijdroegen tot de kenners der biologie van deze uiterst kleine en lastige vliegjes, waarvan Dr. DE Meuere z e s n i e o w e so o r t e n beschrijft. Kortheidshalve verwijs ik naar zijne belangrijke verhandeling. M i e r o t h r o m b i d i a m Haller. Haller gaf (Jahresh. Ver. vaterl. Naturk. Württ. 1882. p. ■\'2'2) dezen naam aan een nieuw genus met de volgende ken- merken: » Körpergrösse gering; Augen sitzend; Palpen kurz, gedrungen, nicht selten mit accessorischer Kralle; erstes Bein- paar allermeist das längste, nach dem Ende hin verdickt; Endglied ei-oder fast herzförmig; Bürste (= Pulvillum) fehlend.« Hij noemt twee soorten, ni. M. purpureum Koch, en M. pul- cherrimum nov. sp. z o n d e r a a n te geven w i e va n deze twee type is. Ten onrechte wordt dus door Berlese, Trombidiidae, p. 3, beweerd: »Hai-lek fa un genere a sè, per un suo M. pulcherrimum.« Nu kan men purpureum Koch als type aannemen, omdat die het eerst genoemd is; doch ook pulcherrimum, omdat deze uitvoerig beschreven wordt, terwijl bij purpureum Korn een- voudig verwezen wordt naar Koen. Deutschl. Crust. Mvr. Arachn. 1">. 10. -■ Koen beschrijft zijne soort kort, doch ken- 33(3 blNTOHOLOGISCUE BERICHTEN. baar; zijne afbeelding is zeer duidelijk; indien een aearoloog deze soort vond, zou hij haar onmiddellijk herkennen. Maar de Internationale Nomenclatuurregels verbieden eene andere soort als type aan te nemen. Nu geeft Berlese pusillum Herm. als type aan. En waarom? Dat zegt hij op blz. o van zijn werk: Trombidiidae : »Nel 1882 1'Haller fa un genere a sè, per un suo M. pulcherrimum, che non mi pare diverso dal Trombidium pusillum dell' Hermann«. Ik wil hier even aantoonen, dat deze onderstelling geheel onjuist is: Hermann's beschrijving van pusillum (hoewel kort) en afbeelding zijn goed, en doen, indien een aearoloog de soort vindt, haar terstond herkennen. Nu is de soort gewoon ; ook Berlese heeft haar herkend, beschrijft de rugharen als »20 — 25 u long., barbulis sat magnis, haud densis«, en beeldt de palp en de haren goed af. -- Haller beschrijft de rugharen van zijn pulcherrimum daarentegen als volgt: »lm üebrigen ist die Art leicht kenntlich an den äusserst zierlichen rubin- rothen Gebilden der Kückenfläche, deren Färbung selbst nicht am mit Kalilauge behandelten Ghitinskelete schwindet. Dieselben sind kurze und dicke mit zahlreichen spitzen und kräftigen Höckern besetzte Dornen, welche in ihrer Configuration etwa an stumpfzackige Hirschgeweihe erinnern. Gegen den Seitenrand hin gehen dieselben allmählig in fein gefiederte ebenso gefärbte Börstchen über, .... Mij dunkt, deze twee soorten zijn totaal verschillend! Wij nemen purpureum Korn als type aan, eene soort, die zeer naverwant schijnt te zijn aan pusillum Herm., doch niet i d e n t i e k. T r a g a r d h u 1 a BerL, B 1 a n k a a r t. i a ( )udms. TiiäGäRDH beschreef (Results Swed. zool. Exped. Egypt and White Nile 1901 20./1., p. 80 en 81) d'en g van Trombidium -niloticum, nov. sp. Op p. 7 S heet het: »Vorliegende Art BNTOMOLOGISOHE BEÄICHTEN. 337 wurde in grosser Menge auf den Blättern einer im weissen Nil vorkommenden Wasserpflanze gefunden«. — Op. p. 82 : »bei (rebel Ahmed A.ga, 20. 3. 1901«. Op p. 7(.': »Ausserden Milben waren eine Menge Collembolen, Insektenlarven u. a. auf den Blattern vorhanden«, en: »Auf einem grossen Teil der Milben schmarotzte eine /V, n. 62, p. 186, is beslist = Diplothrom- bium eximium Berl. 1903, de eerste naam vervalt dus als synoniem. Zoo schreef' ik in de Ent. Ber., v. 3, n. 07. p. '27'). Onderwerp ik echter de soorten longipalpe Berl. en eximium Berl. aan een grondig onderzoek, dan kom ik tot het resul- taat, dat zij tot twee apart«1 genera behooren : Diplothrombium Berl., met longipalpe als type, kenmerkt zich door twee paar pseudostigmatische organen, die gelegen zijn in twee areolae achter elkander, alsmede door ongesteelde onbe- wegelijke dubbeloogen (oogparen). — Musitania Oudms., met eximium Berl. 1010 (= verrucipes Oudms. li'll) als type, kenmerkt zich door twee paar pseudostigmatische organen, ■A aarvan het voorste paar in eene areola gelegen is, het ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 339 achterste paar, wijd van elkander, op een sikkelvormig schildje ingeplant zijn, alsmede door gesteelde bewegelijke dubbeloogeu (oogparen). I ) i }) 1 o t h r o m b ium-groe p. Diplothrombium Bert,. 1910, Rohaultia Oudms. 1911 en Musitania Oudms. 1911, behooren blijkbaar tot eene zeer bizondere groep, die ik wil noemen Diplothrombium- gr oep, en die in de Tabel, door mij voorgesteld in de Zool. Jahrb., Suppl. Bd. XIV, p. 187 — 1(.>5, achteraan geplaatst moet worden. Ik heb er ter plaatse reeds op gewezen, hoeveel kenmerken Roliaultia-larsen gemeen hebben met die van Erythraeidae en de zoogenaamde Hydrarachnidae. E r y t h r a e u s hibernans Oudms. Larva. Hiervan beschreef ik de huid (waarin de Nympha overwintert) in den Zool. Anz., v. 25, n. 000, p. 218, 1902, in de Mem. Soc. Zool. F ra., 1903, v. 10, p. 18, en in de Ent. Ber., v. 3, n. 07, p. 275, 1912. Üe haren noemde ik steeds »korte staafjes». Ik heb de haren nu eens met immer- siesysteem bestudeerd, en bevonden, dat ze gemiddeld 02 //. lang, 21 ., ij. dik, naar het einde nagenoeg niet afnemend, dus bijna rolronrl, en aan het einde afgerond zijn. Verder zijn ze glashelder, maar lijken bruin, omdat ze zelf weer dicht bezet zijn met ± 1 // lange, donkerbruine kaartjes, die in 8 over- langsche rijen staan. Nympha. Deze beschreef ik in de Zool. An/., v. 25, n. 000, p. 21«>. 1902, in de Ent, Ber., v. 1, n. 0, p. 30. 1902, en in de Mem. Soc. Zool. F ra., v. 10, p. 20. 1903, waarin zij ook afgebeeld is : t, 2 en 3, f. 59 — 68. — In de Zool. Anz. staat abusievelijk »platten Haaren». In de Ent. Ber. werd bierop 3 1<> ENTOMOLOGISCHK BKK1CHTEN. gewezen, en werden de haren beschreven als »glad». Zoo ook in de Mem. Soc. Zool. Fra. ; »poils courts et lisses». — Maar het immersiesysteem leert mij, dat de haren (ui. aan deu achterrand v. h. lichaam) lid y. lang, aan de basis + 5 ^ dik, aan den top 3 /-< dik en afgerond zijn, rond, en lichtbruin getint zijn, doch zelf weer bezet met 5 — 8 u lange, glasheldere, spaarzame, uiterst fijne, moeilijk zichtbare haartjes. Histiogaster Berl. Rectificatie. In de Ent. Her., v. 3, n. 01, p. 1(38, r. 1 v. b., staat van de hypopi: »With eyes on the înetasoœa»; hiervoor moet men lezen : »With eyes on the prosoma«. — Arnhem. A. C. Oudemans. Aanteekeningen over Suctoria XXII. C e r a t o p h y 1 1 u s m u s t e 1 a e Wagner. In tie »Notes of the Leyden Museum« v. 21, p. 201—206, publiceerde ik eene »List of the Suet o r i a in the Leyden Muse u m<;. Onder No. 26 vindt men vermeld: Ceratophyllus -p.. The Hague, Mr. Leesberg. Aangezien de heer Mr. Leesberg coleopteroloog was en wel eens dorre bladen zeefde, en in rotte bladen dikwijls Suctoria gevonden worden, lean men met bijna absolute zekerheid vast- stellen, dat Mr. Leesbebg deze ( 'eratophyüus in rotte bladen vond. The Hon. N. (Jharles Rothschild had de bereidwilligheid deze vloo te determineeren als Ceratophyllus mustelae Wagneb ç. R 1) adinopsylla pent a eanthus ( Rothschild). Ik had gelegenheid Rhadinopsylla pentacanthus (Rotsch.) te bestudeeren en vond: dat de 4 . De achterrand van het 7. stern iet heeft een zeer groote, naar voren gerichte afgeronde inbochting (uitsnijding). De achterrand van het 8. tergiet heeft achter het zeer groote stigma eene ondiepe kerf'; is boven het ueusvormige gedeelte (zie Dampf, 1. c. p. 629, f. L en M) niet zoo ingebogen, maar juist uitgebogen. De twee zware borstels onder de »neus» zijn zeer ongelijk, de onderste is bijna driemaal langer dan de bovenste. Vóór dezen staat 1 borstel en daarvóór eene verti- kale rij van drie borstels, en daarvoor weer eene enkele, schuin naar beneden gerichte (als bij de genoemde soorten). Het 8. stemiet is kort, distaal afgerond, alwaar het drie uiterst kleine borsteltjes draagt, en minstens driemaal breeder dan bij de genoemde soorten. Arnhem. A. f'. Oudemans. ENTlhUOLOGISCllK BEEICHTEN. BOEKA ANKONDIG1NG. T he co m parative anatomy o f t h e male genital tube i n C oleopter a. By Ü. Sharp, M. A., F. R. S., and F. Müir, F. E. 8. 105 bladzijden met -">7 platen, waarop 239 figuren. Dit merkwaardige boek, als separatum uit de »Trans- actions of the Entomological Society of London, December 24, 1912«, ontving ik onlangs van den nestor der engelsche ('oleopterologen, Dr. D. Sharp, die, in verbinding met den heer F. Munt, dit werk ondernomen heeft. Met be- wondering zag ik hoe die krasse grijsaard »the senior author at Brockenhurst«, met wien ik het genoegen had persoonlijk kennis te maken op het Entomol. Congres te Oxford, zich met zooveel ijver gewijd heeft aan de studie van een anatomisch onderwerp dat, in den nieuweren tijd, 'voor de systematische verwantschap, zoozeer de aandacht getrokken heeft. De afbeel- dingen zijn gemaakt door den »junior author« F. Munt. Dr. Sharp zegt in de voorrede : »A work of the kind is almost indispensable in the present state of Coleopterology, and the authors hope that it will be received as a much needed contribution to a great subject. A subject too as to which, notwithstanding its slight advancement, great miscon- eeption is prevalent«. Een oordeel te vellen over de nauwgezetheid der beschrijvingen en afbeeldingen is mij nu niet mogelijk, maar het werk aan alle beoefenaars der wetenschappelijke Coleopterologie aan te bevelen, doe ik met overtuiging, daar de bekendheid met Sharp als nauwgezet onderzoeker ovnoeo-zaam gegarandeerd is. Het enthusiasme van de schrijvers doet hen aan het slot van de inleiding citeeren een passage uit »Decline and Fall of the Roman Empire« van den historicus Gibbon, met betrekking ENÏOMOLOGISCHE BERICHTEN* 347 tot Keizerin Theodora, de gemalin van den Keizer, die de groote cathedraal van St. Sophia te Üonstantinopel liet her- houwen: »A magnificeni temple is a laudable monument of national taste and religion, and the enthusiast who entered the dome of St. Sophia might, he tempted to suppose that it was the residence, or even the workmanship of the Deity. Yet how dull is the artifice, how insignificant is the labour, it' it be compared with the formation of the vilest insect that crawls upon the surface of the temple!« Na de inleiding volgt hoofdstuk II. »Orismology and Technique«, waarin eene lijst van termen, -met de beteekenis, die telkens in het werk gebruikt worden; ook de methode welke gevolgd is. Hoofdstuk III omvat de »Morphology« met »A. Special Anatomy«, handelende over 105 verschillende families; B. General Morphology. Hoofdstuk IV is getiteld: Function. Hoofdstuk V Taxonomy and Phylogeny, waarin een overzicht gegeven wordt van 8 familiën-groepen, der: 1. Byr- rhoidea, '1. Cucujoidea, 3. Phytophagoidea (of »Rhynchophoro- Phytophagous Division«), 4. Caraboidea (of »Adephaga«), •">. Malacodermoidea, 6. Tenebrionoidea, 7. Staphylinoidea (of »Bra- chelytra«) en 8. Scarabaeoidea (of »Lamellicornia«). In elk dezer groepen geven de schrijvers een overzicht van de ver- wantschap der families, met een schema als stamboom. Jn het gedeelte Phylogeny wordt gezegd dat »Unfortunately our knowledge as to this subject is dreadfully incomplete and is we fear likely to remain so for a very long period« en »In the absence of palaeontological guidance students of Coleopterous phylogeny, have been driven to rely on other characters«, nl. wordt hier vooral gewezen op het groote belang voor de phylogenie. wanneer de kennis van de »male genital tube« in verband wordt gebracht met de »female structures«. De groepeering t\rv familiën wijkt in dit werk alweder af van wat reeds door anderen daarover geschreven is. Terwijl ;i48 ENT0M0L0G1SCBE INRICHTEN. KohHK 14 familiën-groepeü aannam, is het aantal bij Sharp gereduceerd tot 8. Op dit gebied is, evenals bij zooveel andere belang-rijke quaesties, wel nimmer eenstemmigheid te verwachten. Mijn wensch is, dat dit werk in alle opzichten aan de ver- wachtingen moge voldoen. Den Hang. .Ihr. Dr. Ed. J. G. Everts. Kleurenzin van bijen en kleuren van bloemen. In de N. K. Gt. van 'Ih Januari komt een belangrijk stuk over dit onderwerp voor, hetwelk ik wel waard acht hier te reproduceeren. In een der jongste nummers van de M ü n c h e n e r M e d i- zinische \V o c hens e h rift komt een artikel voor van Dr. K. vox Frisch over kleurenzin der bijen en de kleuren der bloemen, waaraan wij het volgende ontleenen : Het is algemeen bekend, dat die bloesems, die door middel van den wind bevrucht worden, geen opvallend gekleurde bloe- men hebben, terwijl d. t. de bloemen, die door middel dei- insecten bestoven worden, opvallen door hun kleur en geur. Hierop zijn slechts weinige uitzonderingen. Kleur en geur vullen elkander aan, daar het eene insect door zijn reukzintuig, het andere door zijn gezichtszintuig geleid wordt. Dat de insecten door den geur der bloemen worden aange- lokt, is al lang algemeen aangenomen, maar dat ook de kleur invloed zou uitoefenen heeft steeds talrijke bestrijders gevonden. Enkele hadden tot nu toe getracht aan te to onen, dat de dieren kleuren kunnen waarnemen. Hunne proeven waren echter onvol- doende : zij toonden slechts aan, dat de dieren kleuren kunnen onderscheiden ; maar dat kan de totaal kleurenblinde mensch ook (naar hun meerdere of mindere helderheid). BNTOMOLOGTSCHE BERICHTEN. 349 De ophthalmoloog Hess was eigenlijk de eerste die hierover behoorlijk proeven .deed ; hij bewees voor verschillende dieren (amphibiën, reptielen, vogels en zoogdieren) het vermogen om kleuren te herkennen, maar ontkende dit voor bijen. En nu is het den Laatsten zomer aan k. v. Frisch gelukt niet zeer belangwekkende proeven aan te toonen, dat de bijen wel degelijk kleuren zien. Hij nam een groote tafel, besehut tegen regen en zon. op ± 200 M. van een bijenstal. De tafel werd nu in onregelmatige volgorde bedekt met bladen papier, die 30 overgangen van wit naar zwart vormden (verkregen door kopieerpapier ver- schillende tijden aan de zon bloot te stellen). Op een paar willekeurige plaatsen werden nu twee matgele papieren van gelijke grootte (± 10 X 15 e.M.) er tusschen gelegd, terwijl op ieder stuk papier een bakje geplaatst werd; samen dus 32 bakjes, waarvan de twee op geel met suiker- water gevuld werden. Al zeer spoedig begon zieh nu een levendig verkeer te ontwikkelen op deze twee bakjes. Om nu de africhting op een bepaalde plaats te vermijden en een zuivere africhting op de kleur te verkrijgen, verplaatste v. Fr. steeds de gele papieren en dan bleek, dat de bijen toch dadelijk op de pas verplaatste voederplaats afvlogen. Nu moest nog uitgemaakt worden of zij er door hun reuk- of hun gezichtsvermogen heen geleid werden Na een paar dagen nam hij daarom de oude papieren en bakjes met den bijen reuk weg en verving ze door nieuwe op een andere plaats, terwijl alle 32 bakjes met suikerwater gevuld werden. En wat zag hij nn: de bijen vlogen direkt naar de bakjes op geel en lieten alle andere staan. Slechts drie kwamen op 't grauw terecht. Het geel werd dus niet met een der variaties van grauw verwisseld, zooals een kleurenblinde doen zon. Denzelfden dag nam hij nog een nieuwe proef: de gele ;5,r)(l KNTOMOLOGI8CHE BEEICHTEN. bladen werden weer met nieuwe' verwisseld, op andere plaatsen gelegen en van schoone bakjes zonder suiker voorzien. Binnen ö minuten hoopten zich + 200 bijen in en naast deze bakjes op, terwijl zij de volle bakjes op 't grauw geheel voorbijzagen. Zij werden dus niet door hun reukzin geleid (deze trad blijkbaar zelfs geheel op den achtergrond), en daar zij het geel onder de 30 variaties in grauw met groote zekerheid herkenden, herkenden zij het niet aan zijn helderheid, maar aan zijn kleur, in. a. w. de bijen kunnen kleuren zien. Dezelfde [»roeven gelukten ook volkomen met blauw papier. Ook de vorm doet er niet toe, want, heel eigenaardig, kreeg ook het gele potlood, toen v. Fr. er aanteekeningen mede maakte, druk bezoek van de op geel gedresseerde bijen, ter- wijl zijn broer eenige dagen later (bij de proeven met blauw) zijn blauwe trui moest uitdoen, daar de bijtjes er wat erg dol op bleken te zijn. Nu trachtte v. Pit. ook aan te toonen, dat de bijen net als de mensch zien. Dan moesten de op geel afgerichten ook op kleuren afkomen, die er, volgens ons begrip, op gelijken. En werkelijk bevlogen zij ook oranje, helgeel en geelgroen, terwijl rood, groen, blauw en violet gemeden werden. De op blauw afgerichten echter kwamen niet op rood, geel en groen, maar op violet en purper, dat volgens onze begrip- pen niet op blauw lijkt. Hiermede overeenkomende bevlogen op purperrood gedresseerde bijen sterk violet en blauw, meden d. t. rood, groen en geel. Zij verwisselen dus purperrood met violet en blauw. Den sleutel tot deze verhouding vinden wij, wanneer wij de bijen op rood willen africhten. Dit mislukt,; zij vliegen dan ook op zwart, zoodat zij rood als zwart zien. En waarom verwisselen zij purperrood nu met blauw? Om- dat het eerste roode en blauwe stralen uitzendt. De roode worden niet gezien, dus blyven de blauwe over. ENTOMOLOGISCHE BERICHTE*! 351 \\ ;ti zien wij nu in de natuur? Daar valt ons Inj de inlieemsche Hora dadelijk het gebrek aan roode bloemen op. Het z.g. rood is altijd purperrood, dat rijkelijk blauw bevat (gekweekte planten komen natuurlijk niet in aanmerking-). Het tegenovergestelde zien wij bij vogels; de/e zijn juist zeer vatbaar voor rood: vandaar de rood«1 kleur van onze vruchten, waarvan de zaden door vogels verspreid moeten worden. Zoo vindt men typisch scharlakenrood bijna alleen in Amerika, en wel bij planten, die niet door insecten, maar door kolibris bestoven worden. Deze vogeltjes blijken nu buitengewoon gevoelig voor die kleur te zijn. De bloemen dezer planten zijn ook meestal zoo gebouwd, dat zij alleen voor kolibris toegankelijk zijn. Von Fjüsoh gelooft, dat hiermede voldoende aangetoond is. dat de kleuren der bloemen er zijn ter wille van de insecten (en vogels) en niet als speling der natuur. Amsterdam. D. Mac Gillavry. Vlooien. Ondergeteekende, bezig aan eene »Lijst der in Nederland voorkomende Suctoria«, verzoekt allen, die hem daarbij behulp- zaam kunnen en willen zijn, beleefd, hem Vlooien ter deter- mineering toe te zenden, ook die, welke zij reeds in hunne insektenverzameling hebben. — - Men vange ze met twee vinger- toppen, niet met pincet! en doe ze in kleine fleschjes met vloeistof (formaline, glycerine, azijn, brandewijn, brandspiritus). In elk fleschje een papiertje, waarop met potlood gastheer, plaats, maand, bijv.: veldmuis, N ij kerk, 4 (1 April). Men 352 ENTOMOLOGISOHE BERICHTEN. onderzoeke Zoogdieren (ook Vleermuizen !) en hunne nesten, vogelnesten, nestkastjes, enz. (o p Vogels behoeft men niet te zoeken). Men deele even mede, of men de fleschjes (zonder of met inhoud) terugverlangt. — Onkosten worden gaarne vergoed. Arnhem, Boulevard 85 Dr. A. C. Oüdemans. Mededeeling. Door onvoorziene omstandigheden verscheen dit No. 70 der Entoruologische Berichten eerst heden, 20 Maart. De Redactie. UITGEGEVEN DOOR N°. 71. DEEL III. 1 Mei 1918. INHOUD : C. P. G. C. Balfour van Burleigh, Enkele aanteekeningen over Dicranura B. en Cerura Schrk. — Dr. D. Mac Gillavrv, Blatta en kanker. — Dr. D. Mac Gillavrv, Insecta en poliomyelitis. — Dr. D. Mac Gillavrv, Boekaankondiging: Aulmann, Psyllidarum Catalogus. — C. A. L. Smits van Bürgst, Ichneumonidae II. — Jhr. Dr. Ed. J. G. EVERTS, Boekaankondiging: Blunck, Das Geschlechts- leben von Dytiscus marginalis. — Dr. A. C. OuDEMANS, Acarologische Aanteekeningen XLVII. — Dr. A. C. OUDEMANS, Aanteekeningen over Suctoria XXIII. — Dr. C. L. REUVENS, Bibliotheek. Enkele aanteekeningen over Dicranura B. en Cerura Schrk. Het zij mij vergund de aandacht der Lepidopterologen nog eens te vestigen op enkele Notodontidae, welke vroeger allen tot het geslacht Harpyia, OCHS. gerekend werden. In de eerste plaats dan Harpyia (Dicranura B.) erminea, Esp. Zooals op een Wintervergadering door mij medegedeeld is, ontdekte ik deze voor ons land nieuwe soort als rups in 1904 nabij de Meern (Utrecht) en na dien tijd gelukte het mij nog in 1909 op dezelfde plaats, een populierenlaan, een 8-tal rupsen te vinden. Ik vermoed, dat deze soort wel meer in ons land voor zal komen ; vooral zal men een groote kans 354 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. hebben in de Oostelijke provinciën in de buurt van onze groote rivieren. Het ei is vlak, naar het midden toe gewelfd. Een steen- roode ring loopt langs den buitenrand, het overige gedeelte is lichtrood gekleurd. De rups leeft op populier en wilg, vermoedelijk liever op eerstgenoemde, en vertoont veel gelijkenis met die van Harpyia (Dicranura) vinuia. De kleur der rugstreep is echter veel donkerder, terwijl de witte zoom dezer streep een zeer helder witten uitlooper ter plaatse van den 7den ring naar het 2dc paar buikpooten zendt. Reeds dadelijk na de eerste ver- velling begint de eerst zwartbruine rups in tegenstelling met vinuia de groene kleur te vertoonen. De rupsen leven van einde Mei tot in Augustus. De pop, helder roodbruin, van gedrongen vorm, bevindt zich in een hard spinsel van houtvezels, evenals die van vinuia, tegen den stam bevestigd. Het popstadium kan tot 3 jaar toe duren. De vlinder vliegt van einde Mei tot einde Juli en de vroege exemplaren schijnen in warme jaren wel eens een tweede generatie in einde Augustus, begin September, te leveren, zooals mij bleek in den warmen zomer van 191 1. De imagines gelijken eveneens zeer op vinuia en zullen hier op 't eerste gezicht wel eens mee verward worden. Behalve dat ze echter veel helderder wit zijn, levert het volgende een duidelijk onderscheid op. De bovenzijde der achterlijfsringen (behalve de 3 laatste) is koolzwart, in 't midden loopt een witte streep, De 3 laatste ringen zijn van boven wit, doch hebben in 't verlengde der zooeven genoemde witte langslijn een fijne zwarte teekening, welke individueel groote verschillen vertoont. De onderzijde der ringen is wollig wit behaard ; de thorax is wollig wit met zwarte stippen en doet het dier den naam van Hermelijnvlinder met recht dragen. De mannetjes fladderen in Jen schemer sexueel sterk ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 355 opgewonden om de wijfjes, doch gaan niet spoedig tot copulatie over, en al gebeurt dit, dan zijn de eieren nog zeer vaak steriel. Mogelijk is dit een der redenen van de zeldzaamheid van deze soort. Vervolgens HarpyiaOdi^ (Centra SCHRK) furcula Cl. Het ei van dezen vlinder is zwart, iets boller dan van erminea. De rupsen, welke ik in Augustus 191 1 in de buurt van Denekamp ving, waren dof geelachtig groen met een ruit- vormigen, samenhangenden roodachtig bruinen rugband met geelachtig witte hoeken. Dit bruin is geelachtig gemengd en maakt daardoor een geheel anderen indruk dan bij de beide vorengenoem.de soorten. Op den 6den en 7den ring is de band verbreed. Het spinsel is bijzonder vlak en zoowel op den stam als op de dunnere takken bijna onzichtbaar. De pop roodbruin ; de vleugelscheden groenachtig. De grondkleur van den vlinder is grijswit, fijn zwart be- stoven en meestal duidelijk geteekend. De donkere band is wortelwaarts recht afgesneden, aan de andere zijde met een groote en 2 of 3 kleine bochten. De grootere donkere teekeningen zijn alle oranje afgzet. In TER Haak staat ten onrechte, dat de begrenzing van den zwarten band wortel- waarts onregelmatig met 3 bochten is. De zwarte stippen aan den vleugelzoom zijn bij sommige exemplaren zeer groot en duidelijk, bij andere zeer fijn. Tegenover de groote bocht van den donkeren band staat zoomwaarts een zwarte stip. Bij deze soort heb ik 2 generaties per jaar waargenomen. Ik ving toch den 2< discreted basally, apically rounded, glabrous; palpi normal. Antennae 16-jounted, about as long as abdomen; funiculus attenuate towards the base, basal joints slightly decreasing in length. Thorax gibbulous ; scutellum convex; parapsides indicated in front, dull, coriaceous throughout; metathorax short ; area postica distinct, reaching centre ; basal areae wanting. In forewing stigma large and broad ; radius rectangularly broken, radial cell short, triangular; nervus basalis strongly dilated towards the costa ; nervulus postfurcal ; areola wanting; nervus areolaris ven' short ; nervus recurrens interstitial ; nervus parallelus below centre of brachial cell. In hindwing abscissa shorter than recurrent, nervellus postfurcal, not broken. Abdomen glabrous and nitidulous, compressed ; basal seg- ment elongate, somewhat dilated towards the apex, with the spiracles behind the centre ; segment two short, with small thyridii ; terebra curved, viewed from above, three-quarters the length of abdomen. Legs normal ; tibial spurs short and straight ; metatarsus long in proportion. Length, including terebra, 4 mm. Head black, clupeus badious, mandibles testaceous-red, palpi piceous. Antennae black, basally somewhat rufescent. Thorax immaculate black. Wings infumato-hyaline, iridescent, with the tegulae, stigma and nervures fulvous. Legs fulvous- red, coxae and trochanters black, femora basally infuscate. On account of its basally attenuated flagellum this species can just as well be placed in the genus Phradis. I swept one $ from lower plants at Carthage in April 191 1. Named in honour of Dr. A. C. OUDEMANS, professor of Natural History at the town academy for higher classes at Arnhem. The Hague, April 1913. C. A. L. SMITS VAN BÜRGST. 368 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. BOEKAANKONDIGING. Hans Blunck, Das Geschlechtsleben von Dytiscus marginalis L. — I. Teil. Die Begattung. Mit 44 Figuren im Text. Sonderabdruck aus: ,, Zeitschrift für Wissenschaftliche Zoologie". Bd. Ol, Heft 2. 1912, S. 169—248. — II. Teil. Die Eiablage. Mit 2 Figuren im Text. id. Bd. CIV, Heft 1. 1 91 3, S. lS7 — 179- Leipzig, VV. Engelmann. Sehr., die de vriendelijkheid had aan mij de beide separata toe te zenden, zegt in de inleiding van deel I, dat dit de eerste van een reeks van verhandelingen is, welke de sexueele functies van den ,,Geelgeranden watertor" ten doel hebben. Hij behandelt daarin achtereenvolgens : ,,Die Periodicität des Paarungstriebes," ,, Polygamie und Polyandrie", „Potenz und Lebensalter", ,,Der Begattungsapparat des Männchens", ,,Der weibliche Apparat", ,,Das Aufsuchen der Weibchen durch die Männchen", ,,Der Paarungsakt", ,,Die Spermato- phore und ihre Übertragung in das Weibchen", ,,Das Schicksal der Spermatozoen bis zur Befruchtung des Eies", „Abnorme Begattungsformen" en tot slot een uitvoerig literatuur- overzicht. — In deel II: „Die Zeit der Eiablage", „Die Zahl der Eier", „Der Ort der Eiablage", „Der Vorgang der Eiablage", even- eens met een literatuur-overzicht. Onder de vele feiten in deze studie is opvallend, dat Dytiscus, wat betreft het sexueele leven, in eene zekere tegenstelling verkeert met het meerendeel der overige Coleoptera. Terwijl 'ri.l., in 't algemeen bij Kevers, Net- vleugeligen en Vlinders, gebleken is, dat het geheele imaginale leven door de copulatie en het eieren-leggen, benevens de daartoe noodige voorbereidingen, in beslag genomen wordt, treden de sexueele functies bij Dytiscus, tegenover de andere ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. :ir>,.l levensverrichtingen, op den achtergrond, eene bijzonderheid, welke door sehr, verklaard wordt uit den betrekkelijk langen levensduur, waardoor onze watertor zich van andere kevers onderscheidt. Zoodoende is het mogelijk, dat het voort^ plantingsbedrij f over meerdere maanden tot over het geheele jaar verdeeld wordt, terwijl bij andere insecten de korte duur der vliegperiode oorzaak is, dat de sexueele functies zich slechts binnen enkele dagen of uren concentreeren. Tengevolge van dit feit wordt het begrijpelijk, dat het onder- zoek aanmerkelijk bemoeilijkt wordt en de waarnemer steeds van het toeval afhankelijk is, om de sexueele verrichtingen bij Dytiscus te bespieden en in alle phasen te vervolgen. Nog komt daarbij, dat het geheele geslachtsleven aan het water gebonden is en zich voor een deel gedurende den nacht afspeelt, waardoor uit een en ander verklaarbaar wordt, waarom een alles omvattende verhandeling over dit thema nog ten eenemale ontbrak. Ofschoon Dytiscus in alle jaargetijden in copulatie wordt aangetroffen, zoo bestaat er toch een zekere periodiciteit voor de paringsdrift, welke in de herfstmaanden een stijgende is, terwijl in het eerste voorjaar de stijging minder opvalt, om in Juli zoo goed als geheel op te houden. Terwijl algemeen wordt aangenomen, dat de insecten slechts eenmaal copuleeren en er, naar verhouding, tot nog toe slechts weinig uitzonderingen bekend zijn, is sehr, van oordeel, dat polygamie bij Dytiscus de natuurlijke toestand is, wat in verband staat met den opvallend langen levensduur. Polyandrie daarentegen is, evenals bij alle insecten, een abnormale, tengevolge van den gevangen staat veroorzaakten toestand. Sehr, geeft o. m. graphische voorstellingen van de perio- diciteit der paringsdrift en van de veranderingen in den toestand der testes, bij-testes (,, Nebenhoden") en der parings- drift bij een Dytiscus maginalis L. <$, vanaf den dag der ho ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. geboorte. Bovendien een tabellarisch overzicht van de be- trekking tusschen leeftijd, paringsdrift, ontwikkelingstoestand der testes, bij-testes en glandulae mucosae („Kittdrüsen") van een op I Juli 191 o geboren Dytiscus marginalis S- Verder wijs ik op de voortreffelijke teekeningen en sche- mata der laatste achterlijfssegmenten, zoowel bij tf als bij O.- met het eigenlijke copulatietoestel, benevens van de legsabel van het $. Ook de naar photographische opnamen getee- kende moment-voorstellingen, waarbij in fig. 1 1 het o* door het water roeit, met het kort van te voren gegrepen Ç, dat reeds de extremiteiten dicht tegen het lichaam aange- trokken houdt, waarbij de parameren naar buiten treden. Het rf klopt met de sprieten op den kop van het $ en borstelt zijn genitaliën met de haren der zwempooten. In een volgend stadium (fig. 12) zijn de parameren ver uitge- treden en omklemmen de laatste achterlijfsringen van het Ç. Dan volgt (fig. 13) het overbrengen van het sperma in het Ç, terwijl de dieren als 't ware aan den waterspiegel hangen. In fig. 14 volgt een ademhalings-pauze van het tf, nadat de spermatophore, welke als een witte prop in de nog niet gesloten bursa copulatrix (,, Begattungstasche") zichtbaar, overgebracht is. De figuren 16 — 43 wijzen op den bouwen de ontwikkeling der spermatophore, den bouw van den penis, met den ductus ejaculatorius en de vasa deferentia, waarbij uit elk dezer laatsten een spermaprop den ductus ejacula- torius binnendringt. Het secreet van de glandulae mucosae komt eindelijk uit den ductus ejaculatorius en omhult den spermakogel. Het eieren-leggen bij Dytiscus geschiedt, evenals bij de meeste Coleoptera, in het voorjaar. Maart, April en Mei zijn het gunstigst om Dytiscus-eierçn te verzamelen. Wijfjes, die pas de popholte verlaten hebben, wat in den nazomer geschiedt, bezitten nog geheel onontwikkelde ovarien. Sehr, schetst uitvoerig den ontwikkelingsgang. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 371 De hoeveelheid eieren welke een Dytiscus-Q in één voor- jaar legt, bedraagt minstens 500, waarschijnlijk gemiddeld 1000, althans nauwelijks meer dan 1500. In gevangenschap legt Dytiscus van af het 2e voorjaar niet meer. De levensduur is uiterlijk 4 jaren, doch in de vrije natuur brengen slechts bijzonder begunstigde individuen het tot meer dan 2 jaren. Onder normale omstandigheden worden de eieren niet zoo maar vrij in het water gelegd, doch maakt het $, met behulp van de legsabel, overlangsche insnijdingen in het zachte parenchym der bladen of in eenig zacht stengel- gedeelte van verschillende waterplanten, waarbij de meer dan 10 mm. lange sabel over de geheele lengte in het plantenweefsel indringt, waarna dan telkens, in iedere in- snijding, één enkel ei gelegd wordt. De figuren 1 en 2 in deel II maken zulks aanschouwelijk. Het nut van deze wijze van doen is, dat, dank zij het assimilatieproces in het zuurstofrijke plantenweefsel, de stofwisseling van het Dytiscus- embryo en daarmede ook zijne ontwikkeling bevorderd wordt. De eieren worden uitsluitend in jong chlorophylrijk weefsel gelegd. Vrij in het water gelegde eieren kunnen nog ten deele gered worden, wanneer ze dadelijk, na het verlaten van het moederlijf, tusschen versehe SpiYogyr a(di\ge:n)-dra.der\ worden ingesloten. Het komt dus meer aan op de door de planten geleverde zuurstof, dan wel op de door sehr, zoo duidelijk beschreven mechanische beschutting. Dit werk, dat ik met veel belangstelling bestudeerd heb, getuigt van degelijk onderzoek. Aan een ieder, die zich interesseert voor anatomische en biologische onderzoekingen op entomologisch gebied, wordt het ten zeerste aanbevolen. Met belangstelling zien wij de volgende deelen van BlüNCK's onderzoekingen tegemoet. Den Haag. ■ Ed. Everts. ;J72 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Acarologische Aanteekeningen XLVII. Parasitas falco montan us nov. sp. Deze soort heeft den habitus van Parasitas consimilis OUDMS., eta OUDMS. en fimetorum BERLESE, doch is het naast verwant aan P. alpha OUDMS. Deutonympha. Lengte 680 «, breedte achter de schouders 360 y-. Epistoom 3-spitzig; de 3 spitsen evenlang; de middelspits puntig; de zijdespitsen geheel distaal gebifur- keerd ; alle rugharen tamelijk lang, puntig, glad ; de schouder- haren tweemaal langer dan de andere ; typisch is een doorntje in de weeke huid, dicht bij de achterhoeken van het voor- rugschild. Zoogenaamd sternaalschild achter bijna recht afge- sneden. — Nest van Talpa, Valkenburg, Heselhaus, i ex. E u g a m a s u s löricatus (Wank.) Al wat ik in de Ent. R e r., v. 3, n. 65, p. 243, sub nomine Eugamasus oudemansi mededeelde over d e u t o- n y m p h a e f e m i n i n a e et m a s c u 1 i n a e, heeft be- trekking op immundus OUDMS. Deze vergissing is het gevolg van het feit, dat de d e u t o n y m p h a e van immundus volkomen op die van oudemansi gelijken. Deze twee soorten zijn dus zeer na aan elkander verwant. Er is maar een zeer gering verschil, n.l. in het epistoom. Tevens bleek mij, door een louter toeval, dat immundus = löricatus Wankel uit de üostenrijksche grotten ! Eugamasus c o r n u t u s (G. et R. Can.) In den Zool. A n z., v. 27, p. 654 (14. 6. 1904) gaf ik eene diagnose van eene p r o t o n y m p h a sub nomine Eugamasus epsilon. De uitvoerige beschrijving daarvan met afbeeldingen verscheen in de Abb. Xaturf. Ver. Bremen, ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 373 v. 18, p. 203, 228, t. 18, f. 95 — 103. Het blijkt mij, dat deze epsilon de protonympha is van Eugamasus cornutus (G. & K. Can), en dat het achterrugschild ervan veel te groot getee- kend is. Protonymphae van Parasitidac blijken een klein rond achterrugschild te bezitten, waarop slechts de 3 achterste submediane paren borstels ingeplant zijn. Eugamasus m a g n û s K r a m. v a r. t r ä g a r d h i nov. nom. De heer H. Schmitz, S. J., te Sittard, verzocht mij mijne meening over de al of niet identiteit van Eugamasus magnus var. cavernicola BERLESE 1909 en E. m. v. c. TRäGARDH 1912. Daar ik uit de beschrijvingen niet wijzer werd, verzocht ik genoemden heer SCHMITZ mij zijne cavernicola'' s uit de grotten van Maarstricht ter bestudeering toe te zenden. En wat bleek nu ? Ie. dat cavernicola TRäGARDH een andere vorm is dan van BERLESE ; deze vorm dient dus herdoopt te worden ; ik doop haar daarom TRäGARDHI. 2e. dat Eugamasus magnus var. cavernicola BERLESE niets met magnus Kramer te maken heeft! Het is mijn tricuspi- datus sive immundus; en deze is weer = loricatus WANKEL 1861 = crassus KRAM. 1876! Laelaps oribat oides MlCH. Het omvangrijk molnestmateriaal, mij door Pater F. Hesel- HAUS, S. J., te Sittard (thans te Valkenburg) verschaft, stelt mij in staat te constateeren, dat Laelaps oribatoides MlCH. (in Trans. Linn. Soc. Lond., ser. 2, v. 5, p. 288, 303, 315, t. ^2, f. 12 — 15) niets anders is dan Laelaps stabularis forma limbatus C. L. Kuch. 374 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Uropoda dampfi nov. sp. N y m p h a IL — Ongeveer 550 /-<■ lang, 385 \>- breed, eivormig met de spits naar voren ; achterrand ter weerszijden met keep, zoodat hij wvormig uitsteekt; spiegelglad ; bijna kleurloos. Randschild smal ; ± 8 rijen uiterst kleine rughaartjes ; ,,sternaalschild" breed, achter konvex, over het ventrianale liggend ; dit breeder dan lang, vóór konvex ; met spitse laterale hoeken ; metapodia extern tusschen coxae III en IV met twee keepen. Peritrema naar voren de ,, schouders" rakend en typisch schoen-knoop-haakje-vormig. Hypostoom met slechts 2 laciniae internae ; tritosternum met 3 laciniae. De soort is zeer naverwant aan Uropoda bosi OUDMS. 4 Ex. waren met zeer korten pedunculus vastgehecht aan Spalacopsylla unidentatus (Klti.) uit een nest van Talpa euro- paea L., Hohenkrug bei Stettin, W. Haars, mij welwillend toegezonden door den heer A. Dampf, Assistent van het Zoölogisch Museum te Königsberg i. Pr. O. F. M ü 1 1 e r's L ij s t van „Vandspindle r". KARL VietS publiceert in de Abh. Nat. Ver. Brem. 191 3, v. 21, p. 434 — 436 zijn : Notiz üb er O. F. M ü 1 1 e r s erstes Verzeichnis von Wassermilben. Hier en daar in de Literatuur treft men passages aan, die er op wijzen, dat O. F. MüLLER reeds in 1769 eene lijst van 40 Hydrachniden publiceerde. Ik heb er (Tijds. Ent. v. 39, 1896, p. 58, 60 — 62) ook op gewezen. Het is namelijk van belang te weten, of MüLLER reeds in 1769 den genus- naam Hydrachna bezigde. MüLLER zelf citeert in zijn Zool. Danic. Prod. 1776, bij No. 2242 (Hydrachna globator) „Laerde Efterr. 1769, p. 20 en Kritisk Journ. p. 20. VlETS heeft zich moeite gegeven, deze vraag op te lassen, ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 375 en verzekert, dat in de Kritisk Jour n. wel een lijst van 40 ,,Vandspindler" voorkomt, maar niet de naam Hydrackna\ en eindigt met de woorden : ,,Es muss für die Gattung an der Jahreszahl 1776 (Prodro- mus) festgehalten werden, es sei denn, dass die von mir nicht aufzufindenden „Kjöbenhavns Efterretninger" für das Genus die Priorität erheischten. Warscheinlich ist letzteres jedoch nicht." VlETS kan gerust zijn, want eenige jaren geleden werd ik door de welwillende medewerking van den Directeur der Universiteits-Bibliotheek te Kopenhagen in staat gesteld, zoowel de Kongelig privilegerede Adresse- Contoirs Kritisk e Journal for Aar 1769, p. 1 20, als de Kiöbenhavnske Efterretninger om laerde Sager, for Aar 1769, Forste Haefte, p. 220. te raadplegen, en kan hierbij verzekeren, dat in beide Tijdschriften absoluut woordelijk dezelfde in het Deensch gestelde Lijst voorkomt zonder den latijnschen genusnaam Hydrac/ma. Dit genus is dus van 1776. Xenillus limburgensis O u d m s. Meer materiaal dan vroeger (zie Ent. Ber. v. 3, No. 65, p. 249 en Tijds. Ent., v. 55, Verslagen, p. LH), deed mij inzien, dat bovengenoemde soort = pcctinata MICHAEL. Dat ik deze fout beging, is ten deele daaraan te wijten, dat Michael's figuren niet geheel den toets der kritiek kunnen doorstaan. De pooten zijn te dik en te kort, de details op het proterosoma niet geheel juist weergegeven. Xenillus p a o 1 i i nov. sp. In het Tijds. Ent., v. 43, p. 155, No. 38, gaf ik op, dat Xenillus pectinatus (MlCH.) in Nederland gevonden zou zijn. Dat was onjuist; de soort, toen bedoeld, is nieuw; ik wil 376 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. haar naar PAULI noemen, die zich door zijne monografieën zoo verdienstelijk heeft gemaakt. Xenülus paolii is 400 y- lang, 225 ■/■ breed; haar habitus is als die van Xenülus complicatum Paoli (in Redia, v. 5, t. 3, f. 6) ; zij is navenvant aan Xenülus dissimile Paoli (ibidem f. 5), zooals blijkt uit de korrelstructuur ter zijde der pseudostigmata ; onderscheidt zich ervan i°. de lamellae zijn zwaar gechitiniseerd in hun achterste helft, 2°. de grens tusschen proterosoma en hysterosoma is recht, 3°. op het hysterosoma zijn 3 dvvarsrijen van 4 haren, 40. het pseudostig- matisch orgaan gelijkt in hoofdzaak op dat van disshmle, doch is aan de v o o r z ij d e gepectineerd. Ik moet nog eene bizonderheid mededeelen : bij alle 8 exemplaren is het linker pseudostigmatisch orgaan distaal achterwaarts gericht, het rechter daarentegen voorwaarts! Arnhem. A. C. Oudemans. Aanteekeningen over Suctoria XXIII. In mijn vorige Aanteekeningen wees ik erop, dat intern van de 4e genale tand van Rhadinopsylla pentacanthus (Roths.) zich een 6e tand bevindt. Ik ben na deze vondst natuurlijk aan het zoeken 'gegaan naar een dergelijken tand bij andere genera, of soorten. Ziehier mijn resultaat : Ik vond tevens, dat deze tand niets te maken heeft met genale of andere tanden, en dat hij niet aan den vóórkop (pars anterior capitis) maar aan den a c h t e r k o p (pars posterior capitis) bevestigd is, en wel aan den ventralen rand van de antennegroeve, weshalve ik dezen tand wil noemen s u b a 11 1 e 11 n a 1 e 11 tand. Hij komt voor bij Macropsylla hercules ROTHS., Stephane)- circus simsoni Roths., Ctenophthalmus segnis (Schönh.) (?) (hier is hij priemvormig ; van de aanhechting ben ik niet ENTOMOL« IGISCHE BERICHTEN. '■',, i zeken, Palaeopsylla intermedia WaGN., Pal. minor (DALE), Pal. similis DAMPF, Pal. sorecis (DALE), Pal. kokauti DAMPF, Doratopsylla dasyenemus (R< )THS.), Rhadinopsylla pentacanthus (ROTHS.) — Dat deze tand werkelijk aan den ventralen rand der antennegroeve bevestigd is, is het best te zien bij Doratopsylla dasyenemus (Roths.) $ Hij komt niet voor bij de genera Hystrichopsylla, Nycte- ridopsylla, Ischnopsyllus, Hexactenopsylla, Rhinolophopsylla en ook niet bij de Integricipita. In hoeverre deze zonderlinge, meestal totaal doorschijnende en daarom zeer moeilijk waarneembare tand systematische waarde heeft, kan ik tot dusverre niet beoordeelen. Arnhem. A. C. OUDEMANS. BIBLIOTHEEK. Abhandlungen des naturvviss. Vereins. Bremen. T. XXI. (Afl. i). 191 3. Geschenk Dr. A. C. OUDEMANS. AURIVILLUS, C. et H. WAGNER, Lepidopterorum Catalogus. Afl. 8. L. B. PROUT, Geometridae: Brephinae, Oenochro- minae. 19 12. Aankoop. BERLESE, A., Gli Insetti etc. T. II (Afl. 4—6). 1913. Gr. 8°. Aankoop. Catalogue of the Lepidoptera Phalaenae in the British Museum. T. XI met gekl. pin. 191 2. 8°. Geschenk British Museum. Centralanstalten för försöksvasendet pa jordbruksomradet. Meddelanden fran — . Nieuwe Ruil. Bakteriologiska laboratoriet. No. 6, 17, 191 2. Entomologiska afdelningen. No. 1 — 11. 1908 — 1912. Flygblad. No. 17—23, 29 — 31. 19 10 — 1911. 378 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Congrès international d'Entomologie à Bruxelles 1910. T. I. Bruxelles 19 12. 8°. Geschenk Smits V. BÜRGST. DOGNIN, P., Hétérocères nouveaux de l'Amérique du Sud. Afl. VI. 191 2. 8°. Geschenk P. DOGNIN. Eecke, R. v., On the differences between the female of Brassolis sophorae (L.) and that of Sophorae lurida (Stich.) Met fig. 8°. Extr. N. L. M., T. XXXIV, 191 2. Geschenk v. Eecke. Entomologische Blätter. Jrg. VIII. 1912. Geschenk Dr. EVERTS. Haverhorst, P., Een merkwaardig nest. (Odynerus ovi- ventris). Met fig. 40. Extr. L. N., 191 2. Geschenk P. Haverhorst. Heller, K. M., Eenige separata over Coleoptera. Geschenk Prof. Heller. Indian Museum. Calcutta. Nieuwe Ruil. Records of' the — . A journal of zoology. 1907 — 1912. T. I— VII. (Afl. 1). 8°. Janet, C, Le sporophyte et le gamétophyte du Végétal ; le soma et le germen de l'Insecte. Limoges 191 2. Met fig. 8°. Geschenk C. Janet. — , Constitution morphologique de la bouche de l'Insecte. Limoges 191 1. Met pi. 1911. 8°. Geschenk C. Janet. — , Sur l'existence d'un organe chordotonal et d'une vésicule pulsatile antennaires chez l'Abeille et sur la mor- phologie de la tête de cette espèce. Met fig. 40. Extr. C. R. hebd. Ac. Sc, 191 1. Geschenk C. Janet. —, Organes sensitifs de la mandibule de l'Abeille (Apis mellifera L. ). Met fig. 40. Extr. C. R. hebd. Ac. Sc, 1910. Geschenk C. Janet. KONINGSBERGER, J. C, Java, Zoologisch en Biologisch. Afl. II — V. 191 2. 8°. Geschenk Dr. Koningsberger. Küster und Kraatz, Die Käfer Europa's. Afl. XL VIII. 120. Aankoop. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 379 LYONET, P., Le Naturaliste Pierre Lyonet. Sa vie et ses Oeuvres (1706 — 1789) d'après des lettres inédites, par E. Hublard. Bruxelles 19 10. Met portr. 8°. Geschenk Dr. Everts. Man, J. G. DE, Sur quelques Palaemonidae et sur une espèce de Penaeus de l'Afrique occidentale, avec des observations sur le Palaemon (Eupalaemon) acanthurus Wiegm. de l'Amérique du Sud. Met pin. 8°. Extr. Ann. Soc. row Zool., T. XLVI, 191 1. Geschenk Dr. de Man. — , Odontopharynx longicaudata n. g. n. sp. Eine neue Form von Anguilluliden. Met pl. 8°. Extr. Zool. Jahrb, T. XXXIII, 1912. Geschenk Dr. DE Man. Mac GlLLAVKY, Dr., Insecten van Terschelling. 8°. Extr. Natura, 191 2. Geschenk Dr. Mac GlLLAVRY. Meinert, F., Fluernes Munddele. Trophi Dipterorum. Kjöben- haven 1881. Met pin. 40. Aankoop. Moore, Lepidoptera Indica. T. X (Afl. 5 — 10). 191 2 — 191 3. Aankoop. Morley, C., A revision of the Ichneumonidae based on the collection in the British Museum (Natural History) with descriptions of new genera and species. London 191 2. T. I. Met gekl. pl. 8°. Geschenk British Museum. NuSSLlN, O., Leitfaden der Forstinsektenkunde. Berlin 191 3. II. Ed. Met fig. 8°. Geschenk Dr. C. L. REUVENS. Psyche. A journal of Entomology. Published by the Cam- bridge Entomological Club. Boston (Mass.) T. XVII — XIX (Afl. 1 — 5). 1910— 1912. 8°. Hiervan zijn ook ontvangen T. I — V, die incompleet aanwezig waren. De tusschen liggende deelen zijn niet meer voorradig. Record, The Zoological. T. XLVIII, 191 1. 8°. Aankoop. , Index zoologicus No. II. Alphabetical list of names of genera and subgenera recorded in the Zoological Record. T. 38 — 47 (1901 — 1910). 1912. 8°. Aankoop. 380 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. SCHENKLING, S., Coleopterorum Catalogus. Aankoop. Afl. 45 en 47, K. W. v. Dalla Torre, Scarabaeidae Melolonthinae. I — IL 191 2. Afl. 46, A. BOUCOMONT, Scarabaeidae: Taurocerastinae, Geotrupinae. 19 12. SCHMITZ, H., Der wissenschaftliche Wert der Mimikrytheorie 1 — 3. Extr. N. u. O., T. LI, 1905. Geschenk H. Schmitz. (In de Bibliotheek was alleen 4 voorhanden). SCHRÖDER, C., Entwicklung der Raupenzeichnung und Ab- hängigkeit der letzteren von der Farbe der Umgebung. Berlin 1894. Met pl. 8°. Aankoop. Separata van Harms, Neumann en Cros. Geschenk Dr. A. C. Oudemans. Separata van BARROWS en CARPENTER. Geschenk Dr. J. Th. Oudemans. Taschenberg, O., Bibliotheca Zoologica II. Afl. XIX, 1913. Aankoop. Uyttenboogaart, D. L., Die Coleopterenfauna der Nieder- lande. 8°. Extr. CR. 191 2. Geschenk Mr. Uyttenboogaart. Verhandelingen over de Natuurlijke Geschiedenis der Neder- landsche Overzeesche Bezittingen door de leden der natuurkundige commissie in O.-Indië en andere schrijvers. Uitgegeven door C. J. Temminck. T. I — III in 3 vol. Leiden, 1840— 1847, met pin. én'krtn. fol. Compleet exemplaar. Geschenk Dr. C. L. REUVENS. Oosterbeek, 20 . 2 . 1913. C. L. REUVENS. ITIOKGEVEN DOOR N°. 72. DEEL III. 1 Juli 1913. INHOUD: Dr. C. L. Reuve.NS, Boekbespreking (ED- WARDS, Het verhaal van de Honingbij ; MlCHELET, De Vogel). — Dr. D. Mac Gillavrv, Weder een insect gesignaleerd als overbrenger van ziektekiemen. — Dr. A. C'. OüDEMANS, Acarologische Aanteekeningen XLVIII. — Dr. C. L. Reu- VENS, Bibliotheek. — Redactie Tijdschrift. — Errata. Boekbespreking. TlCKNF.R Edwardes, Het verhaal van de Honingbij. Met een aanhangsel: P. E. SPIELMANN, De bij en haar wapenen. Geïllustreerd. 191 3. J. MlCHELET, De Vogel. Geïllustreerd. 191 3. Beide ter bespreking toegezonden werkjes zijn uitgegeven door de Mij. voor goede en goedkoope lectuur, onder leiding van L. Simons. Het is een gelukkig verschijnsel, dat, be- halve werken op literarisch, theologisch en daaraan verwant gebied, ook natuurhistorische geschriften in smakelijken vorm, en daarbij goedkoop, aan het leesgrage publiek geboden worden. Is dan bovendien, waar het werken uit den vreemde betreft, de vertaling zóó, dat aan het oorspronkelijke niet te kort gedaan wordt, dan mag men een uitgave als van bovengenoemde boeken welkom heeten. 382 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. Wat betreft het eerstgenoemde, denk ik onwillekeurig aan Maeterlinck's „La vie des Abeilles". Staat dit, wat taal en stijl betreft, zeker boven dat van EdwarüES, zoo heeft 't laatste een voordeel in de vele, vaak zeer goed geslaagde platen. Het groote publiek wil graag een toelich- ting in den vorm van illustraties. EDWARDES geeft meer .dan MAETERLINCK; zijn werk raakt meer den wetenschappelijken kant, behandelt meer onderdeden, zonder echter te droog van stof te worden, laat den lezer, zonder hem te vervelen, dieper op de zaak ingaan. De bijenwereld is van de oudste tijden af een bron van studie en aantrekkingskracht voor de menschen geweest, en zij zal het blijven ook. Werken als 't hierbij genoemde zullen 't hunne er toe bijbrengen om nog meerderen de oogen open te doen gaan \-oor wat de Natuur hen zoo met gulle hand te leeren geeft. Met veel belangstelling zal ieder de Inleiding en de eerste drie hoofdstukken lezen. De schrijver behandelt daarbij een gedeelte, dat steeds ontbreken zal bij de meer droge werken, geschreven voor den studeerende en den imker, maar dat een groote bekoring uitoefent, aangezien het ons terugvoert naar oude tijden, ons vertelt, hoe reeds toen de bijen door hun, op een geordende maatschappij gelijkende levenswijze, een bron van studie voor den mensch waren. Merkwaardig, teckenend de oude begrippen, is het verhaal, dat bijen gekweekt kunnen worden uit rottend aas. Men leze de keurige vertaling op pag. in van eenige Strophen van Vergilius en wat er verder volgt. Gedrukt op goed papier is deze vertaling een aanwinst op populair wetenschappelijk gebied. Minder gelukkig acht ik de uitgave der vertaling van MlGHELET, ,,De Vogel". Het boekje heeft, de uitgever houde het mij ten goede, voor den tegenwoordigen tijd een ietwat ouderwetsch voor- komen. De houtsneden, die den tekst opluisteren, doen ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 883 onwillekeurig denken: waar zag ik jelui vroeger ook ? Jammer is het ook, dat sommigen nog de fransche opschriften ver- melden. Toch laat liet zich gemakkelijk doorlezen en zal het zeker een opbouwenden invloed uitoefenen op den lezer, hem eenige uren van nadenken en rustig verpoozen geven, gewijd aan het onvergelijkelijk schoone en wijze, dat hij, als hij zien en denken wil, om zich heen bij Moeder Natuur vinden kan. Oosterbeek. C. L. REUVENS. Weder een insect gesignaleerd als overbrenger van ziektekiemen. KOLLE 1) (Ueber das sog. kropferzeugende Trypanosoma (Schizotrypanum Cruzij) deelt in een zitting van de „Medi- zinisch-pharmazeutischer Bezirksverein Bern" mede, dat men in Zuid-Amerika in het district Minas vond, dat de zooge- naamde ,,mal de Chajas" veroorzaakt werd dooreen Trypa- nosoma. De ziekte is waarschijnlijk identisch met de endemische kropziekte, die ook in Europa in bijna alle bergstreken voorkomt. Deze ziekte wordt veroorzaakt door steken van een met Trypanosomen geïnfecteerde wants van het genus Conorrhimis. Deze ook in de treinen voorkomende wants doet de ziekte steeds verder verspreiden. Voor de samenhang van ziekte, Trypanosoma en wants pleiten, volgens Chajas van het Instituut Oswaldo Cruzi te Rio Janeiro, de volgende feiten : i. Verbreidingsgebieden van parasitaire krop en wants dekken elkaar. 2. Bij alle onderzochte kropzieken in het gebied Minas vond men het Trypanosoma Cru,'::?. 3. In de streken, waar de Conorrhinus voorkomt, worden de menschen en vooral de kinderen ziek, waarbij de schildklier opzwelt; l) Korrespondenzbl. f. Schweiz. Aerzte 191 2. No. 21. p. 795. 384 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. men vindt dan den Trvpanosoom in het bloed. 4. Ook die menschen worden ziek, die alleen gekookt water drinken (zie ook Entom. Ber. 67, p. 269) en ook die, welke leven in streken, waar geen door bepaald water veroorzaakte krop voorkomt. Amsterdam. D. Mac Gillavry. Acarologische Aanteekeningen XLVIII. Liponyssus isabellinus nov. sp. In het Tijdschrift .voor Entomologie, v. 39, p. 136 (15 Jan. 1897) noemde ik sub no. 70 een „Smaridia sp.", gevonden op Paludicola amphibius, Sneek, Juli. - — In het- zelfde tijdschrift, v. 45, (10 Sept. 1902), noemde ik deze individuen, p. 5 sub no. 70 en op p. 6 sub no. 5, Liponyssus albatus (C. L. Koen). -- Onder denzelfden naam staan de nvmphae geboekt in de Entomologische Berichten, v. 1, p. 22 (1 Maart 1902) en de soort in het T ij d s c h r. d. Ned. Dierk. Ver., ser. 2, v. 8, p. 24 (31 Oct. 1902). — Van dezelfde soort ving ik in Eebr. 1909 een J op Mus musculusl^. te Arnhem; verder ontving ik van Pater ('KHMERS verscheidene 4E door hem in Juni 1909 te Rolduc gevonden op Putorius ermine a E.; eindelijk 3^ van Pater HESELHAUS, door hem Mei tot Augustus [912 te Sittard buit gemaakt in een nest van Talpa eüropaea E. Nauwkeurig onderzoek leert mij nu, dat bovengenoemde Acari tot eene nieuwe soort behooren, verwant aan Lipo- nyssus arcuatus (C. E. Koen), die geelachtig is, en aan Liponyssus camifex (C. L. K.OCH), welke meer roodachtige tinten vertoont, terwijl de nieuwe soort eene bruine kleur heeft, die het meest overeenkomt met het isabellinus van SACCARDO'S C h romotaxi a. weshalve ik haar Liponyssus isabellinus wil noemen. Behalve door de kleur onderscheidt ENTOM< >L( »G1SCHE BERICHTEN. 385 zij zich terstond door haar ovalen vorm en hare: langere pooten. Ç. Gemiddeld 555 u. lang, 353 a breed, vóór nauwelijks schouders vormend boven de pooten 1 en II; overigens is het heele lichaam fraai elliptisch gevormd, in tegenstelling van de meer hoekige figuren van arcuatus en carnifex\ alle haren der rugzijde zijn korte, dunne borsteltjes. De buikzijde karakteriseert zich door het smalle sternaalschild, zooals bij carnifex, maar het genitaalschild is in de voorhelft breeder dan in de achterhelft, en deze is zwaar gechitiniseerd om- rand ; ook het meer vierkante anaalschild heeft zwaar gechitiniseerde randen. Van de pooten kan vermeld worden, dat ze langer zijn dan bij de vergelijksoorten, dat coxa IV de naar achter gerichte doorn mist. S . Gemiddeld 508 u. lang, 310 u breed, nog fraaier ellip- tisch dan het $; het rugschild laat ter weerszijden een breeder gedeelte onbedekt dan bij het Ç ; de borstels aan den achterrand zijn langer dan bij het +, korter dan bij arcuatus. De buikzijde kenmerkt zich door het beschild zijn van het gedeelte tusschen tritosternum en sternaalschild ; men zou dus kunnen zeggen : door een p r a e s t e r n a a 1- schild; de naar achter gerichte doorn aan coxa IV is hier echter aanwezig. Liponyssus earn if ex (C. L. KOCH). Deze groote, breede, oranje, rood-omzoonde soort vond C. L. KOCH op Vcspcrtilio sp. Ik vond haar bij groote hoe- veelheden op Talpa europaea en Mus rattus, zoodat ik goed kon vaststellen, dat, wat ik tot dusverre Liponyssus albato- ajfinis noemde, dezelfde soort is. Synonymie: 1839. Dermanyssus carnifex Koch, Deu. ('rust. Myr. Ar., 24., 1, $, Vcspcrtilio sp. 1839 Dermanyssus lanius KOCH, Deu. Crust. Myr. Ar.. 24. 4; deutonympha! Lamms arvalis. Ik ben hiervan zeker, 386 ENTOMOLOÜÏSCIIE BERICHTEN. daar ik ze zelf gevonden heb op Arvicola arvalis en op Pterygistes noctula. 1889. Leiognatlius albatus BERLESE, Ac. Myr. Scorp. It. 53, No. 6. 1902. Liponyssus albato-ajfinis Oudemans, in Tijds. Ned. Dierk. Ver., ser. 2, v. 8, p. 24, t. 2, f. 26 — 31. Ook alle na 1902 door mij genoemde albato-af finis. Liponyssus arc u at us (C. L. Kooi). Deze minder groote, iets slankere, lichtgele, nooit ros- getinte, van zwarte figuren voorziene soort vond C. L. KOCH op Vespertilio noctula. Ik vond haar op Mus Musculus, Putorius putorius, Putorius erminea, Vespertilio serotinus. Vesperugo noctula, Talpa europaea, Vespertilio murin us. Mus rattus, Vespertilio dasyeneme. De Synonymen zijn de volgende: 1839. Dcruiauyssus arcuatus Koch, Deu. Crust. Myr. Ar., 24, 2, $, 3, ($, Vespertilio noctula. Regensburg. 1839. Dermanyssus albatus KOCH, Deu. Crust. Myr. Ar., 24, 5, „ein grösseres Seiteneckchen zwischen dem dritten und vierten Beinpaar". Beschouwt men zijn figuur, dan ziet men terstond, dat dit „Seiteneckchen" gevormd wordt door het aldaar uitpuilende peritrema ; dat deze figuur dus een pro tony mp ha voorstelt. Vespertilio noctula. Geen wonder, dat Koen zelf verklaart, dat deze ,, soort" voorkomt: ,, nicht ungewöhnlich zugleich mit Dermanyssus uoctulae, waarmee hij blijkbaar bedoelt : D. arcuatus. 1839. Dermanyssus uoctulae, KOCH, Deu. Crust. Myr. Ar. 24, 5 (sub D. albatus!) Deze soort is niet door BERLESE afgebeeld. 1897. Parasitas musculi Ouclms. in Tijds. Ent. v. 39, p. 133, No. 25. 1897. Smaridia sp. Ouclms. in Tijds. Ent., v. 39, p. 136, No. 69. ENTOMOL(X;iS('IIK BERICHTEN. 381 1897. Icîiorohyssus decussatus Oudms. in Tijds. Ent., v. 39, p. 136. 1902. Liponyssus albatus Oudms. in Ent. Ber., v. 1, p. 22. En alle in en na 1902 door mij genoemde albatus. E i p o n y s s u s m u s c u 1 i C. L. Kun 1 . 1836 Dermanyssus musculi Koen, Deu. Crust. Myr. Ar. 4, 13, Mus Musculus. — Voor zoover ik heb kunnen nagaan, is dit eene protonvmpha. Exemplaren, die zoo geteekend zijn, als Kocil aangeeft, waren ten minste alle protonymphae. 1889. Lciognathus arcuatus Berlese, Ac. Myr. Scorp. It. 53, 8, $, d". Vespertiliones, praecipue V. noctula. — Ook 53, 9, Characteres generis. 1902. Liponyssus musculi Oudms in Tijds. Xed. Dierk. Ver., ser. 2, v. 7, p. 2yj, 293, t. 8, f. 19 — 22, t. 9, f. 23 — 26. Arnhem. A. C. OUDEMANS. BIBLIOTHEEK. ADLERZ, G., Eefnadsförhallanden och Instinkter inom familjer- nar Pompilidae och Sphegidae. IV. 40. Extr. K. Sv. Vet. Ak. Handl., T. XLVII, 1912. Geschenk van den sclirijver. AULMANN, G., Psyllidarum Catalogus. Berlin 1913. S". Aankoop. AURIVILLIUS, C. et H. WAGNER, Lepidopterorum Catalogus. Aankoop. Afl. 9. P. MARILLE, Hesperidae : Subf. Pyrrhopyginae. 191 2. Mc. DONNOUGH, Megathymiclae. » 10. E. Mevrick, Tortricidae. 191 2. Caudell, A. N., Locustidae, subfam. Meconeminae, Phyl- lophorinae, Tympanophorine, Phasgonurinae, Phasmodinae, Brad}-porinae. 1912. 40. Genera' Insectorum. Aankoop. 388 ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. (CaüDELL, A. X.), Locustidae, subfam. Ephippigerinae (= Pycnoga.sterinae). 191 2. 40. Idem. DUPUIS, P.„. Coleoptera adephaga. Carabidae, subfam. Notio- philinae. 1912. 40. Genera Insectorum. Aankoop. Distant, W. L., Cicadidae, subfam. Cicadinae. 191 2. 40. Genera Insectorum. Aankoop. EeCKE, R. v., On the varieties of Actias moenas DOUBLD. Met pin. Extr. N. L. M., T. XXXV, 1913. 8°. Geschenk van den schrijver. Emery, C, Formicidae, subfam. Dolichoderinae. 191 2. 4". Genera Insectorum. Aankoop. EVERTS, E., Lijst van soorten en variëteiten nieuw voor de Nederlandsche fauna, etc. 8". Extr. Tijdschr. v. Ent., T. LV. 1912. Goot, P. Y. I)., Ueber einige wahrscheinlich neue Blattlaus- arten aus der Sammlung des Naturhistorischen Museums in Hamburg. Met hg. 8°. Extr. Mitth. Xat. hist. Mus. Hamburg, T. XXIX, 191 2. HOLMGREN, X., Termitenstudien. 111. Systematik der Termiten. Die Familie der Metatermitidae. Met pin. en fig. 40. Extr. K. Sv. Vet. Ak. Handl., T. XLVIII, 1912. Geschenk van den schrijver. Karnv, H., Locustidae, subfam. Lithroscelinae. 191 2. 4". Genera Insectorum. Aankoop. , Locustidae, subfam. Conocephalinae. 1912. Idem. -, Locustidae, subfam. Copiphorinäe. 191 2. Idem. — , Locustidae, subfam. Agraeciinae. 191 2. Idem. KONINGSBERGER, J. G, Java, Zoölogisch en Biologisch. An. VI. 191 3. 8°. Geschenk van den schrijver. Lallemaxi >, V., Cercopidae. 19 12. 40. Genera Insectorum. Aankoop. LEECH, J. H., British Pyralides including the Pterophoridae. London 1886. Met pin. 8°. Aankoop. ENTOMOLOGISCHE BERICHTEN. 389 MEYERE, J. C. II. DE, Dipteren I. [913. 4". Extr. Nova Guinea. Geschenk van den schrijver. MeyriCK, E., Micropterygidae. 1912. 40. Genera Insectorum. Aankoop. , Tineae. Adelidae. [912. 40. Genera Insectorum. Aankoop. Moore, F., Lepidoptera Indica. T. X (Afl. 11 — 12). Aankoop. NAVaS, L., Xemopteridae. 19 12. 40. Genera Insectorum. Aankoop. PlC, M., Matériaux pour servir à l'étude des Longicornes. Cah. VIII (2). 1912. Aankoop. Sept, Xederlandsche Insecten. 3e Serie door A. Brants. Afl. 7—8. Met gekl. pi. 40. Aankoop. SCHENKUNG, S., Coleopterorum Catalogus. Aankoop. Afl. 49. K. W. v. Dalla Torre, Scarabaeidae : Melolon- thinae III, 1912. Afl. 50, M. Pic, Anobiidae, 191 2. Smits van BÜRGST, C. A. L., Tunisian Hymenoptera. Hague 19 13. 8°, Geschenk v. d. schrijver. Verslag der Wis- en Natuurkundige Afdeeling der Kon. Ak. v. Wetenschappen. T. XXI (ie Dl.) 1912. Geschenk Kon. Ak. v. Wetenschappen. WlLLISTON, S. W., Manual of North American Diptera. New Haven 1908. 3e Ed. met pin. en lig. synonymie. p. 362, r. 12 v. b. worden » werden, p. 363, r. 13 v. b. opgaven » opgave. Amsterdam. D. Mac GlLLAVRY MEDEDEELING. Titel, Inhoud en Register op deel III volgen binnen enkele dagen. De Redactie. 9 iA no 5f \ m V i-^-. ( m cn> %