à ee,
m a

wr MV.
v TAL WA
Pme 0E E L ud

——
z BIBLIOTHEQUE ]

E
B DE E
B Louis AcAssiz. 2
e nonQonopoDoPOQoDoeoO09002020090: 0000005"

^ /,

1.5 6 t
^ "6j o
8 1s n

Nibrarn of tbe ttuscum
or
COMPARATIVE ZOÓLOGY,
AT HARVARD COLLEGE, CAMDRIDGE, MASS.

f'ounucu bp prfbate subscription, it 1861.

NUI UIN UIN UIN UIN UIN IN UIN UIN UP

From the Library of LOUIS AGASSIZ.

No. J*?6.

Su 2p DE

3 eq

^
» "

ENTOZOORUM,

SIVE

A VERMIUM
INTESTINALIUM

HISTORIA NATURALIS

AUCTORE

CAROLO ASMUNDO RUDOLPHI,

PHILOS. ET MED. DOCT. HUJU3 IN UNIVERSITATE IITT. GRYPHISWALD,

PROF. PUDL. ET ORDIN. SCHOLAE VETERINAR. DIRECTORE, ASSESSONE COI-

POMERANO -RUGICI, ACAD, IMPERIAL. SCIENT. PETROPOLIT. SOC.

LEG. SANIT.

MED. PARIS. ET MONSPELIENS. FAUTORUM REI VETERIN. HAENIENS, NATUhAE
4

SCRUTATORUM BEROLINENS.. ET MOSQUENS. PHYSICARUM JENENS. GOTTINGENS.

ET ROSTOCHIENS. MINERALOG, JENENS. LINNAEANAE LIPSIENS. NEC

NON SYDENHAM. HALENS. MEMBRnO,

VOLUMEN I.

CUM TABE. VI. AENEIS,

AC ERR —

faece E RRBRRURNONEE S.
AMSTELAEDAMI

SUMTIBUS TABERNAE LIBRARIAE ET ARTIUM,

. TW de o8.

JOHANNI A MÜLLER

HELVETIAE GERMANIAEQUE

DECORI

S AG RU M.

fumue FU

D

uas diutissime neglecta, recentiorum
demum sollerüa illustrata sunt. Medici pau-
cas humanorum species novisse contenti,
morbos ab iis, ut opinio erat, excitatos
magno apparatu debellarunt, cumularunt
de generandi modo hypotheses, sed falsis-
sima quáevis de eorundem natura protulere.
Ea enim rerum naturalium est rátio, ut qui
has illasve tantum inspiciat, nexum et or-,
dinem earum nunquam capiat, multisque
jaceat in tenebris, illi autem solummodo
naturae penetralia reserentur, qui, ubique
Deos esse intelligendo, omnes macrocosmi
partes, quantum mortalium ferant vires, se-

dulo perlustrat. Non poterat itaque fieri,

VI

quin scrutatores, omnia, quantum liceret,
comparando, 'corporum naturalium systema
tandem deprehenderent, systemate condito
singula melius exponerent. Innumera se-
canda erant animalia, ut coin bn hospi-
tes cognoscerentur, horumque contempla-
tione assidua, oculis vel nudis vel armatis
instituta, sectione suspensa facta manu, com-
paratione demum uberrima, ad eum Hel-
minthologia gradum sensim evecta est, quo
non immerito gaudemus, posterorum licet
curae quamplurima a nobis relinquenda sint.

Entozoorum studium, quod non tacen-
, dum est, maximis premitur difficultatibus,
omnia enim animalia, plurima licet hospi-
tes istos saepissime foveant, omni neque
loco, neque tempore eosdem produnt, ut,
plurimis: vermis cujusdam indagandi caussa
dissectis, voti tamen saepe compos non fue-
ri. Innumeros ipse mures secui, Tricho- -
Cephalum tamen nunquam in iisdem. repe-
ri, talpas certe quadraginta aperui, at Mo-

nostoma ocreatum frustra quaesivi; ranis

» VII
quinquaginta uno die apertis, in unicae ve-
sica urinaria Polystoma offendi. Vermium
complurium vita est fugacissima, structura
tenerrima citoque peritura, ut observandi
tempus vix detur sufficiens, eádemque ob-
servatio saepius repetenda sit. "Minutissimi
denique longe plurimi, et majorum quoque
organa fere omnia tam subtilia sunt, ut in
paucissimis microscopio carere possis; oc-
culta tandem plurima in iis latent, ut in his
extricandis multum temporis terendum sit.

Ab altera vero parte studium istud nec
utilitate nec jucunditate caret. ^ Vermium
enim et fabricam et vivendi rationem indá-
gando, phaenomena plurima, pathologis diu
obscura, facillime illustrantur, vanus epide-
miarum multorumque morborum vermino-
sorum metus excutitur, anatome autem et
physiologia- comparata mirum in modum
augentur, ut si ulla unquam, haec sane hi-
storiae naturalis pars auspicatissima sit, cul-
torumque labore assiduo dignissima.

Ipse septemdecim per annos helmintho-

VIII
, rj
/

logiae horas subsecivas sacravi, legi fere
omnia, quae de 'entozois legi merentur, uti
ex librorum indice a me oblato patebit,
animalia bene multa, certe aliquot millia,
vermium indagandorum caussa aperui, ho-
rumque numerum collegi non contemnen-
dum. Opus tamen, quod jam lectoribus.
trado, ut perfecüus redderetur, aliud in
tempus differrem, nisi duplex ratio. editio-
nem postulasset. Quae de vermibus inte-
stnalibus enim hactenus innotuere, pluri-
mis non solum in. scriptis passim. dispersa
sunt, ut naturae scrutatores juniores, medi-
cique practici fontes istos adeundi oppor-
tunitate careant, sed omnes fere melioris
notae libri helminthologici lingua sermani-
ca conscripti sunt, ut quae reliquis histo-
riae naturalis partibus ex systemate sermone
latino conscripto cedant commoda, -ento-
zoologiae denegata fuerint, exterique edi-
üone systematis Linnacani Gmeliniana, pes- |
sima licet, innumerisque scatente erroribus,

potissimum ut fere sola utantur, Opus er-

IX

go, quale exhibeo, summae necessitatis erat,
Huc accedit, novorum itinerum spem, quo
alis locis novas iterum detegere vermium

species, librumque augere possem, mihi non

amplius arridere. Labor iste meus, qualis-

cunque sit, fructu certe non carebit, alios-
que propediem meliora exhibituros esse,
magnopere confido.

De ordine, quem potissimum sequerer,
diu sollicitus fui, quaevis enim fere via,
quam in ejusmodi rebus pertractandis in-
gredimur, spinis abundat, harum tamen
plurimas evitasse, mihi visus sum. —— ^

Volumen hocce in tres partes divisi.

Harum prima Azbliothecam, multis for-
te superfluam, amihi autem maxime neces-
sariamr visam sistit, Scriptorum scilicet huc
facientium catalogus systematicus et exactus
omnino deerat, nam auctores bibliographici
universales librorum helminthologicorum in-
scriptiones saepe mancas mutilasve reddi-
derunt, censuram vero rarissime vel nun-

quam fecerunt.

v

Dum itaque Bibliothecae edendae me
accingerem, de iis quae auctores singuli
praestiterint, judicium addendum esse vide- -
batur, ne quod in plurimis legendis consum-
^serim tempus, tirones quoque terant, sed,
reliquis aut sepositis aut oblivioni traditis,
eos tantum evolvant libros, qui lectoribus
digna exhibeant, Plurimis Antecessorum
tandem, quae nova invenerint, labentibus
annis subtracta, aliisque, ut fieri solet, ad-
scripta sunt, sic v. c. quem Morgagnius
detexit Trichocephalum, a Roederero vel
Waglero, quem Malpighius et Hart-
mannus bene norunt Cysticercum cellulo-
sae, ab Othone Fabricio vel Goezio
detectum esse tradiderunt: suum autem
cuique, quantum licuit, tribui, et censuras.
sine ira et studio feci.

Librorum helminthologicorum indicem
satis locupletem offero, et omnibus, qui én-
tozoorum historiam vel ex professo tracta-
verint, vel observationibus quibuscunque

quxerint, enumerandis studui, omissis, qui

XI

obiter tantum eorundem mentionem fece-
rint. Huic standum erar, ne oranes libros
vel medicinae practicae vel historiae natu-
rali dicatos, tritissimaque passim de vermi-
bus referentes, enumerando, lectorum fasti-
dia moverem, Eandem etiam ob caussam
scriptorum de antihelminthicis editorum ca-
talogum, quem tradere mihi proposueram,
rescidi, ilorumque pauca tantummodo in
Cap. XXL. attuli.

.. Libros in Bibliotheca enumeratos, quos
ipse legi et dijudicavi, asterisco notavi; in
reliquis vero hujus et insequentis voluminis
partibus, quae laudavi loca, nunquam, nisi
ipse hoc asseram, ab alüs mutuata sunt.
Hoc meminisse non superfluum duxi, nam
auctores plurimi nimis faciles sunt, et quae
ipsis desit, diligentiam ab aliis adhibitam
esse confidendo, ab antecessoribus laudata
saepissime incurii repetunt, ut eadem sem-
per menda multis in libris occurrant, et
paucorum tantum synonymis collectis fides

habenda sit

XIL

Pars secunda Entozoorum , Znatomen
et PAysiologiam generalem, haud quidem
perfectam et absolutam, sistit, sed ipse pri-
mum ejus periculum feci. Viri summi, RB e-
di, Werner, et Zeder multorum, Tyson
vero, Hartmann, Vallisnieri, O. Fr.
Müller, Goeze, et Steinbuch nonnul-
lorum anatomen exhibuere, saepe egregiam;
quae autem praestiterint, neque collecta,
neque exculta erant, ut plurima addenda,
multa corrigenda fuerint. Fabrica quidem
entozoorum simplex, multa tamen continet,
quae huic ordini peculiaria, summaque at-
tentione digna sint; fuse idcirco de iisdem
egi, quae in operibus novissimis, totam vel .
Anatomen comparatam vel historiam matu-
ralem amplexis, fere silentio pressa animad- .
verterim. Omnes entozoorum vitae ratio-.
nes, quantum fieri poterat, exposui, hasque
disquisitiones physiologis plurimis, non qui-
dem omnibus, acceptas fore spero. Obser-
vationibus enim solis, iisque repetitis vario-

que modo institutis, fidem habui, hypothe-

XIII

sium parcus, phantasiae ne nimis indulge-
rem, summopere cavendo, quae vera, quae
dubia mihi visa sint, candidus indicavi, non
enim meae gloriolae, sed scientiae augen-
dae caussa scripsi. IpseSuecus, et Holmiae
quidem, sed parentibus Germanis natus, sed
puer septennis in Germaniam delatus, hanc
patriam alteram agnosco, et hujus eodem
ac Sueciae amore flagro, ut non possim,
quin, naturae scrutatorum Germanicorum
juniorum phantasmata sectantium scripta
sromachosa et strepitantia scientiae ruinam
parare, et antiquam Germaniae simplicis
alioquin verique studiosissimae laudem con-
temnere et imminuere, summopere doleam.
His displicuisse amem.

Pars tertia sive Entozoologia practica
secundae innititur, et pathologiae compara-
tae, quam, si vires ferant, tandem integram
tractabo, specimen continet.

Alterum vero volumen, propediem pre-
lo subjiciendum, vermium intestinalium ge-

nera et species enumerabit, harum descripti-

XIV '
ones, animalium ét locorum, in quibus
quaelibet repertae sint, catalogum, et indi-
ces locupletissimos tradet.

Cur lingua latina potius quam germa-
nica usus sim, supra indicavi, si autem ver-
sionis germanicae desiderium oriretur, ipse
hanc curabo, et quae nova reperiam, ei in-
seram. Perspicuitati inprimis studui, rebus-
que ipsis occupatus orationem vix satis
formavi; lectores ergo stylo ignoscant,
hanc enim veniam damus petimusque vi-
cissim.

Icones huic volumini adjectas (in hoc
enim et insequens distribuere Bibliopolae
arrisit, quas omnes alteri addere visum
erat), ad naturam deélineatas, amicissimo
Gutjahr, Juris utriusque in Universitate
nostra litteraria Professori celeberrimo, de-
beo, easdem ab artifice egregio bene excu-
sas fore, ex specimine viso colligere licet,
Species ceterum plurimam partem novas
aut nondum depictas sistunt, et generibus

illustrandis inserviunt,

xv

Superest, ut viris summis, cel. H uzard,
Instituti Nationalis, quod Parisiis floret,
membro, cel, a Weigel, Archiatro Sueci-
co et Academiae nostrae Seniori meritissi-
mo, -cel. Haken, Medico practico apud
Stralsundenses felicissimo, Ordinis Wasaei
equiti, et cel. Rühs, Hist. Prof. et Biblio-
thecae nostrae Custodi, qui libros plurimos,
qua partem rarissimos, mecum communica-
verint; ut et cel. Cuvier Instit. Nat. Paris.
a litteris, cel. Rousseau, "Theatri zooto-
mici Parisiensis Prosectori, cel. Godine,
Scholae.Veterinariae Alfortensis Professori
et Musei Praefecto, cel Andr. Jurine,
Genevensi, cel. Florman Anatomes Pro-
fessori Lundensi, cel. Sick Professori quon-
'dam Scholae Vet. Berolinensis, cel. J. C.
H. Meyer et Klug, Medicis practicis Be-
rohnensibus, cel. Braun, Physico Neo-
Ruppinensi, cel. Hildebran dt, Medico
practico Freyenwaldensi, cel, Albers, Med.
pract. Bremensi, cel G. R. Trevirano,

Professori medico Bremensi, cel. W redo w,

XVI

Scholae Parchimensis Professori, cel, C, E.
a Weigel, fiho, Medico practico, cel,
Hellwig, Pharmacopolae Stralsundensi,
fautoribus et amicis, qui entozoa plurima,
maximam partem ab ipsis detecta benevo-
le largiü sint, gratias agam, quas possum
maximas, atque hic liber beneficii tanti me--

moria sit, utinam eodem non indigna.

OOMUMUVTUPRRCQM

EKlenchnu:':s.

Sectio I. Subsidia.

—

— E gu
Bibliotheca.
Systemata.
ill. Observationes miscellaneae.
IV. Faunae.

V. Scriptores de vermibus potissimum humanis,

Medici.

VI. De animalium domesticorum vermibus.
Monographiae Vermium,

A. Filaria.

B. Trichocephalus.

C. Ascaris.

D. Ophiostoma. is
E. Strongylus.

F. Echinorhynchus.

G. 'Tetrarbynchus,

H. Distoma.

I. Amphistoma,

K. Polystoma.

L. Ligula.

M. 'Taenia,

N. Bothriocephalus.

O. Vermes vesiculares generatim.
P: Cysticercus.

Q. Coenurus et Echinococcus.
R. Vermes incerii generis.

— WIII. De vermibus, insolitis corporis locis obviis,

nec non de effractoribus dictis.

— IX. Scripta ad vermium anatomen et physiologiam

pertinentia.

-

XVIII

Seco X. Doe morbis verminosis. )
— Xl. De Anihelminihicis, conf, P, III. Cap. XXI.
ee xID Appendix, scriptorum de insectis cüm vermi-
bus excretis vel pro his venditis, nec non
de vermibus fictis,

P.I. Physiologia.
Cap. I. . Praemonenda. :
$. r. De animalibus incidendis.
$. 2. De entozoorum examine.
"Cap. ll. De Entozoorum nominibus generatim,
Cap. III. De Entozoorum Loco in Systemate Naturae.
Cap. IV. De Ertozoorum Ordinibus naturalibus.
"Cap. V. De Entozoorum forma externa, ,
Gap. VI. De Entozoorum colore.
Cap. VII. De structura cutis et entozoorum motibus ge-
neratim.

$. 1. Motus absque fibris muscularibus.
$. 2. Fibrae musculares Nematoideorum,
$. $. Acanthocephalorum.

$. 4. Cestoideorum.

$. 5. Cysticorum,

Cap. VIII. De musculis propriis.

Cap. IX. De partibus quorundam Entozoorum duris et
'pungentibus,

Cap. X. De nervis Entozois perperam adscriptis.

Cap. XL. De Entozoorum respiratione.

Cap. XII. De tractu intestinali vasisque nutritiis,

&. r. Nematoideorum,
$. 2. Acanthocephalorum. 7
$. 5. Trematodum.
$. 4. Cestoideorum.
$. 5. Cysuücorum, ;
$. 6. Corollaria.
Cap. XUI. De genitalibus tam externis quam internis.

$. r. Nematoideorum,
$. 9. Acanthocephalorum,
$. 5. "Trematodum, '
$. 4. Cestoideorum.

* $. 5. Cysticorum,

/

t

XIX
Cap. XIV. De Entozoorum coitu et parta,
&. r. Nematoideorum.
$. 2. Acanthocephalorum.
$. 5. Trematodum.
$. 4. Cestoideorum.
$. 5. Oysticorum. |
$. 6. Corollaria,
licor. XV. De Entozoorpgm incremento, aetate, , redinte-
gratione.
$. r. Incrementum,
$. 9. Aetas,
$. 5. Reproductio.

-Cap. XVI. De regionibus et locis, in quibus Entozoa
occurrant,

De regionibus.

2. De Entozois erraticis.

Entozoa parti adscripta.

Sacculo vel cystide inclusa.

. 5. CGorollaria,

an. XVII. De Entozoorum communicatione,

Cap. XVIII. De Entózoorum ortu,

Vermes num extrinsecus veniant,

Vermes connatos esse.

5
Lal
B

*
Li
.

Lg" ie o Een
TQ

Àn patris ope communicentur,

Àn matris ope transportentur,
De generatione Entozoorum spontanea,

*
*.

uu upnun un ue

Cv QU MB ow

P. II. Entozoologia practica.

Cap. XIX. De Entozoorum uülitate,
Cap. XX. De Entozoorum nox

$. r. Praemonenda.
$. 2. Intestinorum perforatio.
$. 5. 'Fubercula et aneurysmata verminosa,
$. 4. "Viscerum destructio verminosa.
$. 5. Hydatides.
8. 6. Vermium in pulmonibus accumulatio.

. $. 7. VWermium in tractu intestinali cumulatio nimia.
$. 8. De reliquis molestiis localibus a vermibus

^ — eriundis.
' .$. 9. Morbi verminosi universalis dicti symptomata.

XX

$ Io.
i $ II.
'$. 12.
$. 15.

Cap. XXL.
I.

o
-—

8.

4.

uy Uy Vn uy

-

Q5 en

4h £p ys D
Qo 3

4

[ep]
£
s
uh uy PA uy
SP
Ei

un
C31

"Morbi verminosi et universalis dicti origo.
De verminatione, morborum Kyrie.
Morbi spasmodici verminosi,
Corollaria.

De anihelminthicis.
Praemittenda,
Experimenta cum Entozois capta.

- Antihel minthica mechanica.

Medicamenta vermes vi venenosa enecantia,
seu antihelminthica vera, 7

Purganua.

Medicamenta externa,

De curae tempore.

Cura rajüonalis, generalis.

Cura. specialis.

Appendix, De iusectís animalium parasiticis.

De insectis semper in aliis animalibus obviis,

De insectis stato tempore in animalibus ho-
spitantibus,

De insectis in animalia casu delatis.

Fig.
Fig.
Fig.
Fig.

Fig.

Fig.

Fig.

Fig.

Mua n Daeuk

t. Filaria (Simiae Capucinae) gracilis; magnitudine
naturali depicta, a. caput. b. cauda.

2. Ejusdem caput, magnitudine aucta.

5. Omyuris (equi) cureula, magn. nat. a. caput; b. lo-
cus, ubi corpus in partem gracilem plerumque recur-
vam. abit; c. caudae apex. .

4. Ejusdem aliud specimen, cauda breviori; a, caput;
b. cauda.

5.- Ejusdem caput, maguitudine aucta, ut o8 magnum
(a) pateat; b. pars discissa.

6. Prioris (Fig. 5.) caudae pars magis aucta; a. pars
discissa; b. tractus intestinalis, loco inferiori (c. desi-
nens; d. d. d. d. ovula; e. apex caudae.

7. Trichocephalus ( ovis) adfinis, mas, magn. nat. a.
caput; b. locus ubi pars capillaris in. crassiorem abit;
€. corporis pars postica, in maribus plerumque spiralis,
g. Ejusdem femina, magn. nàt. a. caput; b. locus,
ubi pars capillaris in corpus crassiusculum, in feminis
plerumque subrectum,; aut simpliciter curvatum transit j
c, caudae apex,

XXII

Fig. g. Ejusdem pars antica, magn. aucta. a. caput; b.
tactus intestinalis medius pellucens.

Tig. 10. Ejusdem, maris, corporis pars postica, valde au-
cta; a, pars discissa; b. apex caudae, anie quem tubu-
lus genitalis emissus est.

Fig. 11. Trichocephali (vulpis) unguiculati ovulum, summo-
pere auctum, de

Fig. xo. "scaris (leaenae) Jeproptera, magnitudine natura-
li. a. caput; b. cauda,

Fig. 15. Caput ejusdem lentis ope auctum. a. noduli ca-
pius; b. b. membranae laterales; c. pars discissa,

Fig. 14. Vfscaris (columbae) macnulosa, mag. nat. a. caput;
b. cauda, ante cujus apicem spicula mascula emissa.

Fig. 15. Ejusdem caput, magn. aucta a. b. c. capitis no-

duli tres, ]
3

Fig. 16. Ejusdem cauda, magn, aucta. a, pars discissa;
b. apex; c. spicula mascula,

"T^ actu 5

Fig. x. Srrongylus (phocae) Gigas, magn. nat. a. eaput;
b. bursa; c. genitale masculum.

1

Fig. v. Caput, lentis ope visum, cum osculo medio et pa-
pillis sex idem ambientibus.

Fig. 5. Caudae apex, magn. nat. a, pars discissa; b. bur-
sae cayum; c. genitale masculum,

4. Idem magn. aucta, a. pars discissa; b. bursae ca-
vurz; c. filum seu genitale masculum ex papils ori--
undum,

Fig. 4. Strongylus (canis) trigonocephalus, magn, aucta, a.
caput; b. bursa; c. genitale masculum.

Fig. 6. Ej usdem, PPUPNM cauda magn, aucta. a. pars dis-
cisga; b. apex caudae.

XXIII

^.

. tes dava wi: EAE

Fig. y Cucullanus (percae fluviatilis) eZegans, femina, magn.
aucta, a. capitis cucullus striatus; b, vasa cjus posuü-
ca, seu lamuli; c. pars antica, in qua tractus intesti-
nalis solus, nec oviductus, conspicuus est; d. tractus
intest.; e. oviductus cum prole viva; f. vulva; g. anus,
nec procul ab eo oviductuum complicatio, aut finis
coecus; h. caudae apex obtusus.

Fig. 2, Ejusdem pars antica, alio modo exhibita. /a. cu-
cullus; b. hamuli seu potius vasa; c. tractus inte-

stinalis.
"

Fig. ;. Ejusdem, maris, cauda. a. apex; b. membranae
exstantes caudam subtus concavam reddentes; c. pars
discissa, "

Fig. 4. Cacullani (gadorum) marini, maris cauda, magn.
aucta. a. spicula mascula. (Figura ab O. Fr. Mül-
ler mutuata.)

Fig. 5. 6. .Cuc. elegantis ovula cum foetubus intus laten-
tibus.

Fig. 7. Ejusdem foetus exclusus (8); qui ovuli membra-
nae (b) caudae apice adhaeret.

Fig. 8. Strongjlus (Sternae hirundinis) Aorridus, an novi
generis, mag. aucta. a. caput; b. aculei corporis su-
perne conspicul; c. tractus intéstinalis; d. locus, ubi
aculei corporis evanescuni; e. e. ovula corpus posiice
replentia; f. cauda.

Fig. g. Ejusdem pars antica, alio modo exhibita. a. caput;
b. corporis pars aculeata; c. locus ubi ovaria in-
cipiunt,

Fig. ro. Ejusdem pars antica alio iterum modo visa, a.
caput; b. pars aculeata; c. tractus intestinalis,

Fig. r1. Strongylus (corvi caryocatactis) papil/osue, magn.
aucta, a. caput papillosum; b. corpus discissum.

Fig. r2. Ejusdem pars postica. à, pars discissa; b. bursa;
c. genitale masculum.

XXIV Ü h

Fig. 15. Ophiostoma ( vespertilionis ; auriti ) muaronatum ,
magn. aucta, 4a. caput bifidum, labio superiore et in-
feriore; b. pars discissa. 1

Fig. 1á. Ejusdem caput alio modo exhibitum.

Fig. 15. E«hinorhynchi (suis) eigantei caput et lemnisci,
magn. naturali. a, proboscis aculeata exserta; b, ejus-
dem vagina; c. c. lemnisci;-d. d. eorum apices liberi;
e. e, cutis vermis utrinque discissá.

f ET S TRETS PA c5 .

Fig. r. Echinorhynchus (percae) adf magn. áucta. 4,
proboscis ; b. collum; c. corpora duo obscura, ovaria;
d. ovula quinque; e. horum cotyledones; f, magnitu-
dinis naturalis mensura.

i

Fig. 2. Echinorhynchus ( buteonis ) inaequalis. a. magn..
aucta; b. magn. nat.

Fig. 5. AEchinorhynchus (phocae) strumosus, magnu. aucta.
4, proboscis; b. corporis pars antica globosa.et acu-
leata; c. pars postica laevis; d. magn. nat.

Fig. 4. K«chinorhynchus (Cyprini Vimbae) zoduloszs, mas, .
magn. aucta. à. proboscis; b. sphaerula colli pelluci- :
da hoc transmittens; c. colli pars inferior; d. corpus;
e. sacculus huic appensus; f. f. globuli ex eodem pro-
minuli; g. magn. naturalis, ,

"o3: Bs V,

Fig. I. a. Distoma (QGasterostei aculeati) crenaàtum, subtus
visum, magnu. aucta, c. porüs aniicus; d. porus ven-
tralis; e. corpus; É. cauda.

b. corporis pars infima cum cauda plurimam partem re
1racta. [t I "

Fig. 2. a. :Distoma (Clupeae Alosae) appendiculatum, .a la-

tere inferiori visum, magn, aucta,

EE | xxv

c, porus anticus; d. porus ventralis; e, corpus; f. f, cau-
da; g. hujus ut videtur cingulum:
b. corporis pars infima, cauda tota retracta,

Fig. 5. a. Distoma (Sternae Hirundinis) denticulatum, a
latere inferiori visum, magnitudine aucta.

c. apex porum anticum continens; d. capitis uncinulo-
rum corona; e. porus ventralis; f, ovula,

b. idem inflexum; g. porus anticus sive terminalis; k.

corona uncinulorum ; h. macula cirrum occultans; i.
porus ventralis.

Fig. 4. 44mphistoma (Charadrii pluvialis) cormurum, mag-
nitudine aucta, a. a. a. lobi oris antici; b. lobus ma-
» v
jor; c. caput; d. dorsum; f. cauda; g. globus ex aper-
tura anali eminens; h. venter excavatus, ' :

Fig. 5. Ejusdem, sed alius speciminis, caput, a latere vi--

sum, magn. aucta, 4, caput; b. corporis discissi ini-
tium.

Fig. 6. a. Tubulus primus; b. tubulus secundus ovigerus,
post ovorum excretionem, ab Amphistomate (Vig. 4.)
pariter excretus; &. principium; 4. pars abrupta.

Fig. 7. Ovula.

Nsyatobeco MV

Fig. 1. Polystoma (ranae) integerrimum magn. aucta, a.
hamuli recti visi; b. b. pori sex antici, quorum duo
subocculti; c, porus ventralis; d. porus posticus.

Fig. 9. Idem, poris omnibus sex conspicuis; b. Lk.
a. a, hamuli magis divergentes.
c. collum angustatum.

Fig. 5. Idem contractum, latiusculum, poris tantum qua-
tuor conspicuis. Litterae eadem significant.

Fig. 4. Ejusdem pars antica hamulis bene conspicuis,
Figs. 5. Porus anticorum alter a latere.

Fig. 6. Idem a parte antica visus.

Pod

XXYI Mp. pas ls
Fig. 7. JDistomatis (corvi Monedulae) cirrati pars antica,
magn. aucta. à, porus anticus, maximus, oblongus;

b: ventralis minor, orbicularis; c. cirrus,

Fig. 8. JDistoma (Esocis Belones) gibbosum, casu inversum,
magn. aucta,. a. porus ventralis; b. porus anticus; c,
ductus ad mediam partem vergentis species.

Ww 9 E I.
BIBLIOTHECA
ENTOZOOLOGICA.

— —

Drink deep or taste not.

Libros asterisco notatos ipse legi et dijudicavi.

M UCTKECEK we v Cra DR c RC UOI CONI a Dac ta C EGER eee

ESIBLIOTIECA,

I. Substidim

I J. Car. Heffteri Museum Disputationum phy-
sico -medicarum tripartitum. Vol. I. Ed. nov. Zit-
tav. 1765. Vol. IL. ib. 1764. 4. * Dissertationum
nonnullarum mihi non visarum inscriptiones ex
thesauro uberrimo depromsi.

2. Bibliotheca Anatomica auct. Alberto von Hal-
lezi'liguri T..1..1774. U1..2.517g7. 4.

5. Ejus Bibliotheca Medicinae practicae. T. I-IV.
Bernae et Basil. 1776-1788. 4. * (T. IV; a Joach.
Dit Brandis.editus.)

In utraque bibliotheca scripta helmintholo-
gica passim enumerantur; haec praesertim quoad
medicos de vermibus scriptores summi momenti
est, et de eorundem editionibus conferatur,
quas ommes heic repetere nolui.

4. Entwurf eines Verzeichnisses veterinarischer Bü-
cher und einzelner Abhandlungen, die zur theo-
retischen und praktischen Kenntniss von Pferden,
Eseln, Mauleseln , Rindvieh , Schaafen, Ziegen und

A2

Schweinen, den Vieharzneykundigen nützen kón-
nen, von Joh. Carl. Gottlieb Henzen. Gót-
tingen und Stendal 178:. 545. p. 8. * Liber ce-
teroquin bonus, scripta helminthologica paucissi-
ma tantum refert. :

5. Bibliotheca helminthologica, seu enumeratio aucto-
rum, qui de Vermibus, scilicet cryptozois, gym. ^
nodelis, testaceis atque phytozois, tam vivis quam
petrificatis, scripserunt, edita ab Adolpho Mo-
deer. Erlangae 1780..236. p. 8.* Multa hoc in
volumine collecta, ex diariis etiam passinr; ex-
cerpta, sed ordine pessimo, alphabetico puta,
'oblata; nimia vel sphalmata vel errores in li-
bro conscribendo commissi; judicium raro ad-
-jectum est. :

6. Georg Rudolph Bóhmer's pusioewe -lit-
terarisches Handbuch der Naturgeschichte, Oeco-
nomie und anderer damit verwandten Wissen-
schaften und Künste. Sive Bibliotheca :scripto-
.rum Historiae naturalis.: P. E: Vol. r. 2. Scripto-
res generales. P. IL. Vol. r. 2. Zoologi. P. II.
Vol. r. 2; Phytologi. P. IV. Vol. r. 2. . Minera-
logi. P. V. Hydrologi et index. Lips. 1785-1789
8. * Ditissima collectio; ;sed ordine destituta;
rudis indigestaque moles alia agendo congesta;
librorum inscriptiones plurimas vitiatas refert.

7. Initia; Bibliothecae medico - practicae et chirurgi-
| cae realis sive Repertorii medicinae practicae et
chirurgicae communicat Guil. Godofr. Plouc-
quet. T. I- VIII. Tubing. 1793 - 1797. 4. * Con-

" ed re: Lia

5
tinuatio et Supplementa T. I-TV. 1799-1805. 4. *

Plurima huc faciunt, auctor vero inscriptiones et
scriptorum nomina festinante calamo manca mu-
tilave dedit, librorumque formam utplurinum

non indicavit.

* 8. Catalogus bibliothecae historico - naturalis Jose-

phi Banks. Auctore Jona Dryander. T. I.
Scriptores generales. 1798. 'T. II. Zoologi. 1796.
T. III... Botanici. 1797. T. IV. Mineralogi. 1:799.
T. V. Supplementum et index auctorum. i800.
Londini. S. * Opus summa cura elaboratum,

omni laude dignissimum.

9. Repertorium commentationun a societatibus lit-

terariis editarum secundum disciplinarum ordi-
nem digessit J. D. Reuss. — Scientia. naturalis.
QT. Ll Historia naturalis generalis et Zoologia.
T. IT. Botanica et Mineralogia (nec non index).
Gotting. 1801, 1802. 4. * Catalogus ceteroquin
accuratissimus; scripta tamen helminthologica suo

saepius non enumerat loco.

| 10. Seb. Joh. Ludw. Doering critisches Reper-

torium der in- und auslandischen medicinischen
Probe- und Einladungsschriften. — Erste Abthei-
lung. Verzeichniss der Schriften von 178: - 1790.
Herborn 1803. 4. * Disputationes annorum dicto-
rum helminthologicas enumerat et dijudicat, opus-
que non continuatum esse doleas.

Diariis litterariis, quibus usus sum plurimis,

enumerandis supersedeo.

II... S y boe min La.

Ante Linnaeum vermes intestinales nunquam
systematice dispositi fuere; ipse paucos tantum no-
vit, hos nequidem bene digessit, systemate tamen
condito, posteros, qui emendarent et augerent,
excitavit, ut in hac etiam Historiae naturalis parte,
diutissime neglecta, Zzstitutor jure «meritoque no-
minandus sit. Editiones operum priores omitto,
ne nimius fiam.

1:. Caroli a Linné Systema Naturae. T. I. P. If.
Id. XIL Holm. 1767.8. * Intestina p. 1075- 1078.

e

Zoophyta p. 1520-1525. Ad illa Gordium, Asca-

ridem et Fasciolam satis bene; ad haec vero
Hydatulam et Taeniam perperam retulit. Geze-
ra minus bene condita sunt, species vermes di-
vlr d oils coércent. De ed. XIII. conf. n. 25.

12. Ejus Mantissa plantarum altera. Holm. 1771.8. *
Ascaridem trichiuram ('Trichocephalum Recentio-
rum) et sesquipedalem (ad Entozoa minime per-
tinentem) ad calcem operis p. 545. adjecit.

15. Linné vollstándiges Natursystem nach der z2ten
lateinischen Ausgabe und nach Anleitung des
Houttuynischen Werks von Philipp Lud-
wig Statius Müller. VI. Theil von Würmern.
Nürnb. 1775. 8. * IB. p. 5o - 44. "Fa I| HI. B.
p. 902-909. Tab. 36. Species Linnaeanae de-
scribuntur; novae quaedam (v. c. Taenia Stru-
thiocameli) praetereundo nominantur. —Taenia-
yum icones a Linnaeo, Ligulae a Spoerin-

v^

7

» gio mutuatae; propria hepatis Gadi partis Asca-
ridibus inhabitatae satis bona.

14. a. Diss. de infestis viventibus intra viventia.
Auct. Pet. Sim. Pallas. Lugd. Bat. 1760.
pl S; in 4. recens. Cozun. med, Lips. Suppl.
Dec. I. p. 695-698.

Recusz in: Ed. Sandifoxrt Thesauri Diss.
Vol. I...Boterod. 1768. 4. p. 247-2960. * Ver-
mes humanos et bestiarum nonnullos enumerat,
plurimos horum quidem confundit, Linnaei
tamen errores quosdam evitat, 'laeniae caput
et Cysticerci vitam restituit, ut aeque bonus
de vermibus auctor antea non exstiterit. Conf.
n.| 62; 63.

14. b. Vermium terrestrium et fluviatilium seu ani-
malium infusoriorum , helminthicorum et testa-
ceorum non marinorum succincta historia. Auct.
Othone Frid. Müller. Havn. et Lips. 4. Vol. I.
BiaxciamouYol, IL P. 2. et1Xol. IL, 1774. 5. In
Vol. I. P. 2. Helminthica, interque ea Ascarides
aliquot, nec non Distoma hepaticum, quod cum
Planariis sub F'asciolae nomine adliucdum conjun-
git, descripta sistuntur. Auctor cel. ad quem
saepius reveniamus, entozoa extrinsecus venire
negat, et Ascaridem vermicularem aquaticam
"Linnaei explicat. EU.

15; 0. Frid..Blumenbach's Handbuch der Na-
turgeschichte. Gótting. 1779. 8. * Achte Auflage, .
ib. 1807. 8. * Priori in editione dispositio ver-

mium systematica minus bene successit: Trichoce-

phalum Echinorhynchi speciem tradit; Ascaridem
lumbricoidem a vermiculari genere distinguit, il.
lam Lumbricum intestinalem vocat et cum ter-
yestri conjungit ; Fasciolam hepaticam Ligulae ap-
ponit, hac in re Limnaeum secutus. Quoad
Taeniam ex animalculis concatenatis conflatam
"Vallisnieri defensor novissimus et inopinatus.
Ín editionibus tamen insequentibus caput de ver-
ibus ad recentiorum mentem composuit, in no-
vissima tandem vermem a se detectum, maxime
memorabilem (Echinococcum erraticum) addidit.

16. Marcus Elieser Bloch's Abhandlung von
der Erzeugung der Eingeweidewürmer und den
Mitteln wider dieselben. Eine von der Kónigl.
Dàánischen Societát der Wissenschaften zu Copen-
hagen gekrónte Preisschrift. Mit 10 Kupfertafeln.
Berlin 1782. 54. S. 4. *.

Fersio gallica: 'TIraité de la génération
des vers des intestins et des vermifuges par M.
Bloch, trad. de l'allemand. Avec X planches.
Suivi d'un précis du traitement contre les tae-
nia publié par ordre du Roi. à Strasbourg
1788. 127 p. in 8. icones in 4to. *

Opus laude dignum. Vermes in latos et
teretes dividit; inter illos Ligula, Fasciola,
Taenia; inter hos Vermis vesicularis, Echi-
norhynchus, Ascaris intestinalis, Trichuris, Gor-
dius, Chariophyllus , Cuculanus et Chaos in;
testinalis | ('Zztestinale ) (ad Phytozoa tamen
perünens) militant. Nec ordines nec genera

9

vel species, qualia constibiit, vitiis carent, multa
iamen bona, et novorum non pauca insunt.

Libellus versioni gallicae p. 115 - 121 an-
nexus, 1775 seorsim editus, in hujus Voluminis
parte tertia dicetur.

17. Versuch einer Naturgeschichte der Eingeweide-
würmér thierischer Kórper, von Joh. Aug.
Ephraim Goeze. Mit 44 Kupfert. Leipz. 1782.
XI. et 471. p. 4. * Helminthologorum nullus to-
tidem detexit. vermium species vel observationes
cumulavit, nullus vitae eorum omnes modos ae-
que-bene investigavit, et thesaurum vir indefes-
sus nobis rclquit, x quo posteri. gratissima
mente semper hanriant. Vellem tamen quae
Goezi:ss, tanta laude dignus, observasset, alio
modo redogerit;: plurima enim hoc in opere
vasto male disposita et dispersa sunt, et descrip-
iones, licet verbis non pepercerit, ut plurimum
non sufficiunt, mec raro descriptionis omissae
loco iconem tantum praebuit. — Icones quidem
elegantissimae, saepe tamen fide non dignae,
cum vermes instrumento pressorio elisos et de-
formatos sistant. Systema genera pauca specie-
bus qua partem heterogeneis referta continet:
Ascaridem, Trichocephalum, Gordium, Cuculla-
num, Strongylum, Pseudoechinorlynchum, Echi-
norhynchum,. Planariam, Fasciolam, T'aeniam,
Chaos. Ordines ; quos cel. Zederus demum
exposuit, praetereundo refert, nec virum ocula-
tissimum fugere poterant,

DL

lO

18. a. Verminum. intestinalium praesertim Taeniae
humanae brevis Expositio, auctore Paulo Chri-
stiano Frid. Wernero. Cum Tab. VII. Lips.
19382. XIL ;et 144. p. 8.:*

b. Vermium intestinalium brevis Expositionis Con-
tinuatio. Auct. eod. Cum tab. I[. ib. eod.
s8. p. 85. *

c. Continuatio secunda, auct. eod. post mortem
auctoris edita et animadversionibus atque tabulis
II. aeneis aucta a Joh. Leonh. Fischer. . Cum
tab. IV. ad nat. pictis. ib. 1786. XVI. et 96 p. S. *

d. Continuatio tertia, auct. Joh. Leonh. Fischer.

Cum tab. V. ad nat. pict. ib. 1788. 79. p. 8. *

Ad opera systematica vix pertinet, heic ta-
men quam in sectione insequente recensere
malui, cum auctor plurimos investigaverit ver-
mes, et cum scriptoribus praecedentibus (16. 17.)
praemium a societate regia Hlavniensi orzgzzis
vermium, intestinalium extricandae gratia,
summum in helminthologiae emolumentum, pro-,
positum, Blochioque oblatum, aspiraverit.
Errores quosdam, praesertim in fingendis Tae-
niae et Cysticerci (humani a se detecti ) capitis
ampullis commissos, passim in hujus Voluminis
Parte secunda referam, saepius tamen structu-
ram vermium bene ab eodem expositam pro-
babo, et helminthologorum forsitan nemo fa-
bricam eorum internam aeque bene noverit,
Editor secundae, tertiaeque continuationis auctor,

praeter vestrorum animalia infestantium histo-

-

ii

riam, varias in Wernerum animadversiones

et Cysticerci suilli descriptionem dedit.

^19. The genera vermium exemplified by various
specimens of the animals contained in the Or-
dres of the Intestina et Mollusca Linnaei.
Drawn from Nature by James Barbut. Les
genres des Vers exemplifiés par divers échaniil-
lons des animaux contenus aux ordres des In-
testins et- Mollusques de Linné.' Dessinés d'a-
prés, Nature par J. B. London. 1783. i01. p. 4.
tabb. aen. pict. XÍ. 'The genera vermium Lin-

- naei Part. 2. Exemplified by several of the ra-
rest and must elegant subjects in the ordres of
the T'estacea, Lithophyta and Zoophyta Anima-
lia. Accurately drawn from Nature by J. B. ib.
1788. 76. p. 4. XIV. tabb. pict. * Idiomate et
anglico et gallico. — Quae de entozois profert fu-
tilia, eorumque icones fictitiae. In parte priori
Ascaridem vermicularem, lumbricoidem, Distoma
hepaticum, et Ligulam (utrasque Linnaeo duce
Fasciolas); in parte secunda de testaceis bivalvi-
bus tantum agit; mum tertia prodierit, in qua
Taeniam forsan inter Zoophyta recenseat, «me
fugit. Duo tantum volumina. in Bibliotheca Pa-
pisiensi vidi, mec auctores tertii mentionem fa-
ciunt.

20. Otto Frid. Müller's Verzeichniss der bisher
entdeckten Eingeweidewürmer, der 'Thiere, in
- welchen sie gefunden worden, und der besten

Schriften, die derselben erwáhnen. Im: Natur-

LA

12

forscher , Stück 22. (1787.) p. 35-86. * | Brevis
vermium tum temporis cognitorum, secundum
quas inhabitant bestias, synonymisque adjectis,
enumeratio, laude digna. Primum hujus generis
tentamen.

21. Lectiones publicae de vermibus intestinalibus,
inprimis bumanis, quas habuit Anders Jahan
Retzius. Holm. 1786.55. p. 8. *

Recusae in J. Petri Frank delectus opusc.
medicor. Vol. IX. n. rz.

Auctor in generibus et speciebus condendis
Linnaeano nore nimis parcus, bonas cete-
roquin observationes profert, et hypothesin de
vermibus congenitis (ovulorum ope scilicet foe-
tui tradendis) argumentis non contemnendis im-
pugnat.

22. Verzeichniss der bisher hinlánglich bekannten
Eingeweidewürmer, nebst einer Abhandlung über
ihre Anverwandtschaften. Vom Franz von Pau-
la Schrank. Maünchen :788. XII. et 116. p. 8.
cum tab. affnitates vermium sistente in fol. *-
Quos auctores descripserint vermes. in ordinem
redigere tentat, observationibus propriis non
destitutus. Primum quod laude dignum sit syste-
ma. Genera enumerat XIV, quorum duo, Festu-
cariae et Alariae, a se condita; species 157, du-
biis aliquot additis. In nominibus ponendis M ül-
lerum potissimum sequitur. Índex vermium se-
cundum, quae inhabitant , animalia simili quoque
modo (n. 20.) oblatus. Afhnitatum quod attinet

A 13
tabulam, a cl viro conditam, motas tantum ex-
ternas offerre dolendum, si fabricam enim atten-
disset, Phytozoa ab Entozois magis distare in-

venisset,

25. Caroli a Linné Systema Naturae cura Jo.

Frid. Gmelin. T. IL P. VÍ. (Lips. 1789 aut
1790.) 8. * huc spectant p. 5024. p. 5029 - 508t.
Linnaei systema non amplius dici nequit, a
quo itaque separandum duxi Gmelinus aucto-
rum plurimorum observationes congessit, sed tam
jadicio et experientia quam sollertia destitutus
plurima miscuit et implicuit, ut in synonymis ab
eodem perperam allegatis, extricandis, C. A, Ru-
dolphi et Zederüs multum desudaverint. -

24. Tableau encyclopédique et méthodique des'trois

regnes dela nature. L'Heiminthologie par M. Br u-

guiere, à Paris 1791. 4. * Huc pertinent p. 85-100.

p- 104- 151. Tab. 29-55. Tab. 55-56.^ Tab. 70, go.
Gmelinum fere excerpsit, icones'a Pallassio,
Müllero, Blochio et Goezio mutuavit, rei
ceteroquin, cui se accingeret, minime idoneus.

Propriam viri observationem non invenio, qui.et

vermes vulgatissimos ignorasse videtur, nam Stron-

gylum giganteum mihi dictum, in lupi renibus a
cel. Klein detectum, ex hujus icone pro Asca-

Tide lumbricoide (diversissima!) vendit; Fascio-

lam (Distoma) Molluscis addit et Lernaeam inter
et Planariam collocat. Proboscideae genus non
male posuit, species autem alienas (Ophiostomata,
Liorhynclios et veros Echinorhynchos) iminiscet.

14

25. Inledning til. Kunskapen om Maskkráken i all-
MN uhek Andra Classen Odólgde Maskkrák,
Gymnodela. Ordo I Helminthica. Af Adolph
Modeer. in Zetensk. cad. Nya Handl. 1792.
p. 248-252. * Gordii, Cucullani, Ascaridis, Tri-
churidis, Sipunculi, Echinorhynchi, Taeniae, Fás-

;ciolae, Hirudinis genera enumerat; conf. hujus
Vol. Part. II. Cap. III.

26. Tableau élémentaire de l'histoire naturelle des
animaux par G. (George) Cuvier. à Pa.is an
X1.:(1798): 8:5

FKers. germ. Cuvier's elementarischer Ent-
.wurf der Naturgeschichte der.'Lhiere, aus. dem
Franz. und init, Anmerk. von C. F.. W. Wiede-
mann. 2 B. Berlin 180o. 8. *

| Vermium intestinalium brevis conspectus da-
tur, nil novi continens. "

2g. Erster. Nachtrag zur Naturgeschichte der Einge-
weidewürmer, von Joh. Aug. Ephr. Goeze.
Mit Zusátzen und Anmerkungen, herausgegeben
vouJoh. Georg Heinr. Zeder. Mit 6 Kupfert.
Leipz. 1800. XX und 520. p. 4. *

Opus egregium, quo Helminthologi carere
nequeant. Goezii observationes posthíimas Z e-
derus collegit, suo vero ex penu multo plura
addendo, aeque bonus observator, auctor longe
melior. Vermes in quinque ordines (minus
bene classes dictos), in zereres nimirum, uzci-
natos, sucLtorios, taenimeformes et vesicula-

res dispescit; genera antecessorum fere retinuit,

-

1o

species plurimas addidit, in nominibus mutan-
dis non parcus. Icones bonae.

28. Beobachtungen über die Eingeweidev'ürmer von

Karl Asmund Rudolphi In: Wiede-
mann's -4rchiv für Zoologie und Zootomie,

zweyten Bandes erstem Stück. Braunschweig 1801.

^8. p. 1-65. *. Hanc tantum dissertationis partem,

de systemate agentem, hic recenseo, reliquae in
sectione proxima (n. 76.) dicentur. Auctor ver-
mium fabricam et vitae rationem exponere ten-
tat, genera ab auctoribus stabilita examinat, et
quibusdam rescissis, novisque aliis additis, omnium

characteres proponit.

29. Systéme des animaux sans vertébres, ou Ta-

*

bleau général des classes, des ordres et des gen-
res de ces animaux. Par J. B. Lamarck. à
Paris an IX. i:gor. 422. p. 8. * Huc spectant
p. 551-540. Vermes intestinales in planos, vesi-
culares et teretes dividit; genera condit nova
Fissulam (Cystidicolam Fischeri et Gordium
intestinalem Blochii) nec non Crizozem (Stron-
gylun equi armatum a Chaberto et Bru-
guiere et reliquis Gallis cum Filaria aliisque
vermibus confusum), entozoa ceterum ipse nuün-

quam observavit, nec nisi aliunde compilavit.

3o. Histoire naturelle des Vers, contenant leur

description et leurs moeurs avec figures dessinées
d'aprés nature. Par L. G. A. Bosc. T. I-III. à
Paris an X. (1802.) in 12. * Huc pertinent T.I
p. 115- 126. (generalia); p. 265-524. ( descriptio

16 ; | |
generum et specierum Fasciolae, Ligulae, Lin-
guatulae, '"Taeniae, Hydatidis). T. IL. p. 1 - 5o.
Echinorhynchus, 'Tentacularia (Echinorhyncho qua-
drirostri Goezii congener, generis TetrarAyn-
chi mihi dicti), Scolex, Caryophyllaeus, Stron-
gylus, Cucullanus , Trichocephalus, Ascaris, Fis-
sula, Crino, Proboscidea, Filaria. Auctor lin-
guae germanicae ignarus Gmeliniana et La-
marckiana repetere coactus fuit, ut liber erro-
ribus scateat, qni sphalmata insuper plurima et
icones rudes habet. Insunt tamen novae quae-
dam species, ab auctore sub itinere americano
collectae, inter quas Cysticercus Finna Delphini,
uncinulorum corona (si descriptioni fidem habere
licet) destitutus eminet.

81. Anleitung zur Naturgeschichte der Eingeweide-
würmer, von Joh. Ge. Heinr. Zeder. Mit 4
Kupfert. Bamberg 1805. XVI und 432. S. 8. *

. Liber summa laude dignus, cujus pars secunda,
ab auctore promissa, nondum prodiit. Generali-
bus de entozoorum natura praeirissis, familiae et
genera uberrime illustrantur, specierum autem
differentiae specificae cum synonymis et habita-
culo indicantur: descriptiones volumini secundo
reservatae. Species variae novae sistuntür. Ico-
nes nitidissimae. í

52. Zoologie analytique ou methode naturelle de
Classification. des animaux rendue plus facile, à
laide de tableaux synoptiques par A. Const. Du-

meril. Paris 1904. 8.
Fersie

-

x

Fersio germ.: €. Dumeril's analytische
Zoologie. Aus dem Franz. mit Zusátzen von L.
F. Froriep. Weimar 1800. 545 p. S. *

In libro alias egregio, et ab editore germa-
nico: plurimum aucto, tabula CXCII. quae Ento-
zoa sistit, reliquis quoad specialia postponen-
da, character tamen generalis a nullo quod

sciam melius exhibitus,

IIl. Observationes miscellaneae.

55. a. Aristotelis Opera ed. Isaaci Casauboni,
Aurel. Allobrog. 1605. Vol. IL fol. * Stagirita
vermes tres corporis humani vulgatissimos re-
censet; teretes et Ascarides steriles refert, la-
torum vero articulos excretos (hist, animal.
lib V. cap. XIX. p. 648.) pro eorundem pro-
le venditat. Ligulam piscibus Ballero et "Til-
loni sibi dictis (ib. Lib.. VII, Cap. XX.
p- 698.) morbum creare refert; vermem ( Egi Sac)
autem non describit, nec peculiari nomine de-
signat, Suum grandines (ya»zó&) eidem pari-
ter innotuere, verminosas tamen non suspica-
tus est; signum earum fallax (ex grandinis ni-
mirum sub lingua praesentia) ab ejus temporibus
receptum.

45. b. Joh. Swammerdamii, Observatoris olim
summi, opus posthumum, sero editum, paucissi-
ma quidem argumenti helminthologici continet,
minine tamen omittendum.

[n

18

Biblia Naturae s. historia insectorum in cer-
tas classes reducta, nec non exemplis et anaio-
mico variorum animalculorum examine illustra-
ta, insertis numerosis rarioribus naturae obser-
vano ibus. Leid. 1737. fol.

H. Boerhaavii auspiciis, curaque D. H.
Gaubii belgice et latine prodiit.

Zersio germanica: Bibel der Natur. Leipz.
1752. fol cum tabb. aen. LIIL * Vermes in-
testinales extrinsecus venire negat. Distoma
cylindricum Zederi et Ejusdem Ascaridem
nigrovenosam in ranae pulmonibus a se reper-
ta p. S17. describit, et Ascaridem istam vivi-
param esse recte monet,

Anglice, vertente Froydio, Londini 1758.
fol. prodiisse H aller.
54 Osservazioni di Francesco Redi intorno agli
animali viventi, che si trovano negli animali vi-
venti. In Firenze 1684. 252. p. 4. 26 tabb. aen. *

Fersio latina : Franc. Redi Opusculorum
Pars tertia, sive de animalculis vivis, quae in
corporibus animalium vivorum reperiuntur, ob-
servationes. . Ex Etruscis Latinas fecit Petrus
Coste. Lugd. Dat. 1729. p. 542. in 12, tabb.
26. * (Amstel. 1705. Modeer. 1708. Haller.)

Redeunt Observationes in: Opera collecta.
quae prodiere Neapoli 1687. 8. et plenius Ve-
nez. 1728. 4. 1742. 4 Haller, qui ultimam
editionem ipse vidit. Modeer e contra se-
quentes operum editiones habet: Napoli 1741.

Lj

i
4. Vol. 7. in 8 ib. 1762. Venezia 1742. 7 Vol.
in S.

Multa huc non faciunt, omagna tamen libri
pars animahum a viro lynceo dissectorum ver-
mes sisti. Horum paucissimi nobis cogniti,
cum Helminthologi, hoc nomine digni, ento-
zoa fere borealia tantum examinaverint, Italia
vero, plurimis et anatoiicis et naturae scruta-
toribus merito celeberrima, nullum «tamen ob-
tulerit virum, qui vermes intestinales a RA edio
detectos | examinando et describendo , votis
nostris satisfecerit. — Hoc eo ^ magis admiran-
dum, quod Goezii Museum helminthologi-
cum, Ticini asservatum , multos in idem studium
allicere debuisset. | Quantum ex Redii iconi-
bus rudibus et descriptionibus brevissimis diju-
dicare licet, varii vermes ab eo oblati nova
sistunt genera, qua partem umaxime singularia;
Gmelinus Rediana quaedam explicare ten-
tavit, sed infelici utplurimium eventu; omnia a
ime, suo quoad fieri poterit loco dicentur.

55. Marc. Malpighii Opera posthumaá. AÁmste-
lod. 1698. 4. * Variis de vermibus p. 112 et r15
agit; Distoma hepaiicum; quod etiam in homi-
nis jecore occurrere tradit, perperam vermem
cucurbitinum vocatí suis grandines vermein Cori-
ünere, cujus etiam capitulum refert, ut Mal-
pighium forte ante Hartiniánnum Cysticer-
cum hunc novisse crediderim; hydatides erinacei
cum vermibus contentis, ita tamen ut cel. virum

B2

v

20

non intelligas; quaedam de T'aeniae capite (aut
ficto aut deformato). Icones vermium in Tab. X.
exhibitae, pessimae: erinacei vermes prorsus
monsirosi sistuntur, Taeniaeque caput humanum

oculis. nasoque instructum depingitur.

56. Frid. Ruysch Opera omnia anatomico - medi-

co-chirurgica. Amstelod. 1721-24. IV. Voll. in 4.*
Paucis observationibus hme facientibus, singula
opera enumerare abs re foret. Andryi senten-
iiam de vermium genesi suas fecit. Vermes in
variis observavit animalibus; Distoma hepaticum
in bovis et ovis poris biliariis (de valv. Cap. IV.
obs. 18); vermes in bronchiis pulmonum ( vituli,
ut ex praecedentibus videtur, certeque strongyli
speciem) Thesaur. VIII. n. 95. Ascarides in sub-
stantia hepatis Aselli majoris; bramae ligulas;
strongylos armatos in aneurysmate equino. Obss.
chirurg. 64. cum tab.

77. Anionii a Leeuwenhoek operum editiones,

cum plurima huc non faciant, in Halleri bi-
bliotheca anatomica conferantur.

Ejus Anatomia seu interiora rerum ope mi-
croscopiorum detecta. L. B. 1687. 4 * 1. p. 69.
de vermibus ranarum quaedam. 2. p. 56. come-
dones vermes non esse.

Ejus Continuatio epistolarum. ib. 1689. 4. *
p. 99. sq. ex larvis in ulcere pedis repertis mus-

. cas eduxit.

Ejus Arcanae Naturae detecta. Delph. 1695.
4. * p. 541. seq. Anguillae Echinorhynchi caput

2l

describit et delineat, corpus autem 'Taeniae ei
adscribit, ut proboscidem illius solam viderit;
Distoma sistit in anguille matrice detectum;
Jp. 899. de Taenia anguillae, rhombi; Ligula bra-
mae, truttiae; de vermibus aselli teretibus.

Ejus Continuatio Arcanorum Naturae. ib.
1597. 4. * p. 47. de halecis verme ex descriptione
non dignoscendo, forsan Distomate,

58. De la génération des vers dans le corps de
homme. De la nature et des espéces de cette
maladie, . de ses effets, de ses signes, de ses
prognostics: Des Moyens de s'en préserver, des
remédes pour la guérir etc. Par M. Nicolas
Andry. Avec trois lettres écrites à l'auteur sur
le sujet :des vers; les deux premiéres d'Amster-
dam par M. Nic. Hartsoeker et lautre de
Rome par M. Georges Daglivi. à Paris 1700.
468. p. in 8. 4. tabb. in 8. et r in 4to. Taeniam
integram sistens. * (Amst. 1701. 12. p. 817. tab.
aen. r. Dryander.) Praeter humanos alios
eiiam vermes habet, plurimos vero fictitios auctor
credulus tradit. 'Taeniam ((//aíaz&) a Solio di-
-stnguit, illam capite carere, hanc instructam
esse; Oscula capitis quatuor suctoria primus vi-
dit, sed pro oculis habet. | Ova Solii non igno-
ravit, haec autem majora facta vermes sic dictos
cucurbitinos referre statuit, ut cum Aristotele,
quem tamen tacet, hoc respectu conveniat.
39. Diss. sur la nourriture des os par Louis L e-

mery. Paris et Leide 1709. 8. ^e/gice cum D e-

22

venterii tractatu de ossium morbis. Leid. 1739. 4

germenice Dresd. 1739. 4. Adjectae sunt tres

epistolae de generatione vermium; quarum pri-
ma in actis Trivultinis 1705. prodierat. Non esse
ova Solii, quae Andryus ita vocaverit. Aecusz

4 .cum libro seq. Amst. 1705. 8. et tres cl, viri in
Andryum epistolae cum libro de alimentis.

| Paris. 1755. 8. Haller Bibl, Anat. II. p. 8.

40. Eclaircissement sur le livre de la génération
des vers dans le corps de l'homme; contenant
des Remarques nouvelles sur les vers et sur les
maladies vermineuses, avec des reflexions sur
l'opinion de ceux, qui croyent que la moélle ne
nourrit pas les os et qu'elle a du sentiment. à
Paris 1704. 72 p. in 8. * Contra Lemeryum
se defendit.

. 4r Nicolai Andry gründlicher Unterricht von |
Erzeugung der Würmer im menschlichen Leibe.
Anitzo aus dem Franzósischen übersetzt, nebst de-
nen deswegen fürgefallenen Streitigkeiten. Leipz.
1716. XXIV und 326. S. 8. 5 Kupfert. * In notis
Lemeryus carpitur.

42. De la génération etc. Nouvelle édition revue,
corrigée et augmentée, à Paris 1715. 555. p. in 8.
Se icones in volumine singulari daturum esse
Andryus in praefatione monet.

45. De la génération etc, Nouvelle édition revue
et angmentée, Volume in douze, avec les Figu-
res à part dans un Volume in 4to. à Paris 1718.
583 et 42. p. in 12. * Jdem omnino liber ac an-

ace

25
tecedens, alio tantum anno inscripto, et addita
Stephani C.Geoffroi dissertatiuncula: These
soutenue aux écoles de la Faculté de Médecine
de Paris, traduite du latin par M. Andry.
Question: Si l'homme tire son origine d'un ver.

44. Vers solitaires et autres de diverses espéces
dont il est traité dans le livre de la génération
des vers, represeniés en plusieurs planches, avec
les renvois aux pages, ou il en est parlé, ou
qui y ont rapport; ensemble plusieurs remarques
importantes sur ce sujet. à Paris 1718. 44 p. 4.
tabb. 19. * Icones Taeniarum, praesertim Solii,
excepto capite obiter delineato, nequaquam con-
temnendae; praeterea Ligulae, 'aeniae caninae,

. monstrorum phantasiae debitorum, aliquot in-
sectorum. :

45. De la génération des vers dans le corps de
l'homme, de la nature et des espéces de cette
maladie; des moyens de s'en préserver et de la
guérir. Troisiéme édition, considerablement
; augmentée et formant un ouvrage nouveau avec
Figures. Par M. Andry. i741. 2 Vol p. 86:.
in 8. * Figurae eaedem ac in opusculo modo:
(n. 44-) dicto, sed minores redditae alioque mo-
do dispositae. |

46. Ant. Vallisnieri Considerazioni ed Esperien-
ze di A. V. intorno al creduto Cervello impe-
trito, ed alla generazione de Vermi ordinarj del
corpo umano. Hic Tractatus eiiam seorsim sub

* nseriptione peculiari: GConsiderazioni ed Espe-

24
rienze intorno alla Generaziohe de! Vermi ordi.
nari del corpo umano ,. fatte da Ant. Vall In
Padoa 1710. 160. p. 4. tabb. 4. * Fuse contra
ÀAndryum et plurimos; vermes minime ab in-
sectorum ovulis nasci; peculiare genus esse, quod
in animalium tantum corpore vivere possit, ova
parere,- infantibus a matribus tradenda. Multas
auctorum fabulas refellit. 'lTaeniam Solium cate-
nam esse animalium snutuo sibi inhaerentium,
quam sententiam acriter defendit, quemadmodum
falsa semper defensione tali indigent; dari tamen
etiam vermem Taeniam, non concatenatum, 'Tae-
niam puta serratam canis, cujus etiam caput vi-
dit. Vermem renis (Strongylum giganteum) a
lumbricis teretibus diversum esse; utique, licet
posteri hoc ignoraverint, sed Vallisnierius
generatim inter Recentiores paucos invenisse vi-
detur lectores, qui eundem generationem aequi-
vocam, quam abhorret, defendere tradant! .Ad-
ditae sunt Morgagni aliorumque epistolae huc
facientes. Icones minoris momenti, qua partem
ab aliis depromtae, :

47. Ejus: Esperienze ed Osservazioni all origine,
sviluppi e costumi di varj Insetti, con altre spet-
tanti alla Naturale, e Medica Storia, fatte da A. V.
Ín Padoa 1713. p. 223. 4. c. tabb. aen. *

Editio altera. ib. 1726. p. 252. 4. * Vermes

obiter tantum tangit, de Oestro variorum anima-
lium fuse, cum insecti anatomia.

48. Nuove osservazioni ed esperienze intorno all *

—-

25

Ovaja scoperta ne' Vermi tondi del Uomo, e de

Vitelli, con varie Lettere spettanti alla Storia Me-

dica e Naturale. ib. 1715. 184. p. 4. cum tabb.

aen. 2.'*

Kd. secunda ib. 1726. pagg. totid. 4. *

Ascaridis lumbricoidis humanae et vitulinae,
(diversae ut opinatur speciei,) femellae anato-
mia non reprobanda; uterum bicornem cum
ovariis filiformibus in situ suo satis bene sistit,
ilum tamen hispidum depingit, qualem mumn-
quam vidi; ovariorum fies explicare non po-
tuit; maris apparatum ex Redii icone tradit,
et vermem masculum (Redio tamen duce) pro
vermis peculiaris specie rara vendit, vermes
enim istos hermaphroditos hariolatur; Gorda,
tracheas, vasa sanguinea fingit. Reliqua ad
vermium genesin, ex hypothesi jam dicta.

Clericus (in hist. lat. lumbr. n. r50.) ta-
bulas Vallisnieri suas fecit, et descriptionem
latinam reddidit.

49. Secundae hujus libri editioni addita est: Nuova
Giuntà di Osservazioni e di Esperienze intorno
all' Istoria Medica e Naturale, non solamente del
Signor Vallisnieri, ma di altri celebri Autori,
alui scritte, con Annotazioni e Riflessioni del
medesimo. 128. p. 4. * Paucissima ad vermes
pertinent, nec magni momenti.

5o. Ejus: Raccolta di varj trattati del A. V. accres-
ciuti con AÁnnotazionj e Giunte, e con figure in
Rame. In Venezia 1715. 261. p. 4. cum tabb.

n
20

aen. * Duo tractatus hic memorandi: zr. De con-
stitutione epidemica et verminosa in equabus,
equis et equuleis Maniuanis et Venetianis obser-
vata. (Nuove Osservazioni fatte nella costituzione
verminosa ed epidemica seguita nelle cavalle, ca-
vali e puledri) p. r-29. De oesitro ventriculi
equini sermo est. IL. Nuova idea del mal conta-
gioso de'buoi p. 31-61. Cogrossi ideam de
vermibus microscopicis in sanguine et reliquis par-
tibus obviis luem bovillam efficientibus laudat et
ornat. Huc etiam p. 62-82. Giunta ri ed a.
De'Vermi pestilenziali. Vermes pestilentiales luem
et varia mala cientes a Vermibus corporis visibi-
libus et vulgaribus (vermiü ordinarj) ei dictis, tan-
tas clades nunquam struentibus, distinguit. Hy-
pothesin oblivioni merito traditam non moror.

Redeunt opuscula (n. 46 - 5o.) dicta . in:
Ant. Vallisnieri Opere fisicho- mediche, rac-
cole da Antonio suo fgliuolo. ^ Venezia.
T. I - IIL. 1755. fol. In quorum T. IL. adhuc
sequentia contra ÀÁndryum: Disamina d'un
solo Articolo dell opera della generazione de'
Vermi del corpo umano del.S. Andry. p. 565-
575. Gian. Tommaso Brini Lettera in cui
espone i motivi, pe'quali il S. Andry ha mal-
trattato il S. Vallisnieri p. 575 - 585. Ago-
stino Sarasini Lettera nella quale fa vedere,
quanto profitto ha fatto il S. Andry dopo la
lettura dell' Opera del S. Vallisnieri. p. 585-
4oi. Dryander.

Ay
51r. Jo. Bapt. Morgagni Epistolae anatomicae
duodeviginti. Patav. 1764. fol * (Editiones et
opera reliqua apud Hallerum conferantur.) In
Epist. IX. art. 44- 46. fuse de tuberculis scir-
rhosis in canum oesophago et arteria magna ob-

-. viis vermiculis (quantum mihi videtur, Strongylis

trigonocephalis mihi dictis) repletis, quae cum

similibus aortae equinae tumoribus verminosis à

Schulzio et Ruyschio repertis recte compa-

rat, olim sibi (in animadvers.) pro glandulis ha-

bita. In epist. XIV. art, 42. — Trichocephalum,
quem posteri tamen Roederero et Waglero
adscripserunt, .in coeco et appendice vermiformi

a se detectum describit. In sequ. articulis 45 — 58.

varios variorum animalium vermes iangit; multa

i; de Taenia, quam unicum esse animal contra Val-

lisnierium optime probat.

52. Joh. Leonh. Frisch varias dissertatiunculas
ob. hypothesium in iisdem defensarum nexum hic
collectas sisto.

a. De Taeniis in Anserum intestinis. Mzsce//. Be-
rol. T. Ill. p. 42. * Anseres variis locis adve-
ctos Taeniis scatere vidit, malum itaque epide-
micum fuisse hariolatur.

b. De Taenis in piscibus. ib. p. 45. * In omni-
bus adesse, de Ligula in Blicca et Brama.

c. Vestigia generationis 'TTaeniarum $ive vermium
latorum in piscibus et avibus. tem de lum-
bricis et taeniis in superficie hepatis piscium et
murium. ib. p, 44- 46. * Ex Ascaride disrupta

(post mortem expansa) T'aeniam fieri opinatur.
Filariae sub cute Coraciae Garrulae, etiam ex
his disruptis et attenuatis T'aenias ortas fingit.

Cysticercus fasciolaris.

d. Observationes ad anatomiam lumbricorum in vis-

ceribus pertinentes ad confirmandam hypothe-
sin, lumbricos in visceribus esse larvas, seu ut
vocant, Nymphas taeniarum. ib. p. 46 —48. *
Ascaridem lumbricoidem cum Echinorhyncho
Gigante confundit.

De mustelae f[luviatilis rapacitate et de taeniis
in stomacho hujus piscis. Ib. T. 4. p. 592. *
Taeniae in appendicibus Gadi Lotae coecis..
De lumbricis in locustis. ib. p. 295. 594. * In
pluribus locustis filarias quinque quin et plures
reperit, in aqua frigida per aliquot lioras vivas
conservatas.

De taeniis in pisciculo aculeato, qui in Marchia -
Brandenburgica vocatur Stecherling. ib. p. 595,
596. * Gasterostef variolosi seu ulcerosi, in
quibus Taenias solidas reperit, quae in aqua
Huviatili duos ultra dies vixere, in puteali sta-
tim mortuae sunt.

De taenia capitata. ib. T. VL. p. 121. * In lo-
bitidis Taeniae Linn. abdomine Ligulam (quan-
tum mihi videtur) reperit, pede longiorem, ca-
pite coniformi, subrufo, in cujus vertice parvum
foramen (fovéa?) erat.

De taeniis quae in jecore piscium inveniuntur,

inprimis vero in Lucio pisce. ib. p. 129. * Tae-

a
niae (Tricuspidariae) inlucii, lumbrici in alburni
hepate, illas ex his nasci.

55. Histoire naturelle générale et particuliére avec
la description du Cabinet du Roi. Paris 4. 1750.
et sequ.

F'ersio germanica: Allgemeine Historie der
Natur mach allen ihren besondern heilen ab-
gehandelt; nebst einer Beschreibung der Natu-
ralienkammer des Kónigs von Frankreich. Ham-
burg und Leipzig 1-8. Theil 1750-1772. 4. *

Mammalium descriptioni a Buffonio ob-
latae Daubentonius anatomen adjecit, qui et
quorundam vermes passim refert.

bá. An Account of Worms in Animal Bodies by
Frank Nicholls. In PZilos. Transoct. 1755.
p. 246 - 248. * De bramae ligula; de Distomate
hepaticorum figura rudi; de vermibus tenuibus
et bipollicaribus in vitulorum praesertim annuo-
rum arteria aspera, copiosissime occurrentibus,
eosque tussi consumentibus,

55. 'Tentamen Herpetologiae auct. Jac. Theodor.
Klein. Cum perpetuo commentario. Accessit
J. A. Unzeri observatio de Taeniis latine red-
dita, cum dubiis circa eandem. Leid. et Gotting.
1755. 72. p. 4. tabb. 2. * De vermibus intestina-
libus p. 58-65. agitur.- Strongylus Gigas nobis
dictus (ex lupi renibus) pro lumbrico describitur
et obiter dissectus in tabulis depingitur, iconibus
in PAÀilos. T'ansact. (Bibl. nostr. n. 272.) datis

rudioribus et justo minoribus redditis. Cetera

A N

$9
nullius momenti. Unzeri Diss. ( Bibl. m. 550).
p. 67-72. traditur.

56. Dom. Vandelli Diss. de Aponi thefinill de
nonnullis insectis terrestribus et zoophytis marinis
et de vermium terrae reproductione atque Taenia
canis. Padoae 1758. plagg. 12. in 8. tabb. aen. 5.
Auctorem Taeniam serratam. canis et felis (p. 14g.
et 151. tab. 5.) et Ascaridem Alaudae (p. 76.) ob-
servasse O. Fr. Müller (Bibl. n.20.) refert. Cap. 2.
de subtilissimis equorum vermibus, in abdominis
cavitate liberis reperiundis (p. 67. cum ic.); ergo
de Filaris. Taeniam esse animal simplex. Cozmzm.
Med. Lips.

57. Jo. Philipp de Limbourg Observationes de
Ascaridibus et Cucurbitinis et potissimum de Tae-
nia, tam bumana quam leporina. In PAos. Trazs-
act. 1766. p. 126-132. tab. VIL. * Taenia le-
porina satis bene depingitur, absque capite tamen,
quod Taeniis non. esse contendit. Fig. 2-4. ad
T. Solium referrem. Ascaridis Fig. 5. rudis.

58. Auszug aus einem Schreiben von J. A. E. Goeze
an Ebel. In BescAáàfr. der Berl. Gesellsch. Na-
turforsch. Freunde B. 5. S. 491- 496. * De Tae-
niis quaedam, obiter; de Anguillae Cucullani viva
prole.

59. Otto Frid. Müller Om Dyr i Dyrs indvolde,
isaer om Giedde- Kratseren. In Aoó6enh.vm.
Selk. Skrivter 12 Deel (1779.) p. 225 - z306.
Dryander.

Fersio germanica: O. Fr. Müller's Ab-

62. Bemerkungen über die Bandwürmer in Menschen

Lr

51

handlung von Thieren in den Eingeweiden der

Thiere, insonderheit vom Kratzer im Hecht.
Im: Naturforscher Stück i2. p. 178 - 196. Tab.
V. Fig. 1 - 5. * Optimi auctoris observationes
variae. Entozoain animalibus tantum occurrere.
Lumbricum intestinalem Linnaei non esse nisi

varietatem Lumbrici terrestris. Gordium mari-

"pum esse Ascaridem piscium, horumque lepram

inde oriri maxime dubium. Gordium lacustrem
se ignorare. Fasciolan barbatam Linn. ad
Echinorhynchi forsan genus pertinere, Echino-
rhynchi lucii fabricam bene exponit; icones

mediocre&.

6o. Unterbrochene Bemühungen bey den Intestinal-

würmern von O. Fr. Müller. In: Sc&riftez der
Berl. Gesellsch. Naturforschender Freunde 1 B.
S. 202-218. * Observationes miscellaneae. Inter

alia Lophii piscis Scolex et Ascaris describuntur.

6:1. M. C. Bloch's Beytrag zur Naturgeschichte der

Würmer, welche in andern Thieren leben. In:
Bescháft. der Berl. Geseliscl aft Natuzforsch.
Freunde B. 4. p. 554-561. Tab. XIL Fig. 5- s.
Tab. XIV et XV. * Vermium species nonnullae
describuntur, quae in auctoris libro supra (n. 16.)
allato iterum sistuntur, excepta Taenia Corvi Co-

ronis, male depicta, quam in opere dicto desidero.

und Thieren von P. S. Pallas. In Ejus: Neuen
Nordischen Beytrügen. St Petersburg und Leipz.
1781. 8. 1. B. p. 59 - 112. Tab. 2, 5. * Observa-

1

32

tiones viginti per ammos institutae, qua partem
egregiae, "laenias plurimas describit, sed insimul
Ligulam, Echinorhynchos varios, Caryophyllaeum,
Trichocephalum, quos omnes ad idem genus per-
péram revocat. Species plurimae ab eodein de-
tectae, sed has quoque nimis restringit, diversas
saepe conjungendo.

65. Ejus: Einige Erinnerungen die Bandwürmer be-
treffend, in Beziehung auf das 12te und 14te Stück
des Naturforschers. In: JW. Nord. Beytr. i. B,
2. St. p. 58-82. * Contra Müllerum se variis
locis carpentem. Planarias a Fasciolis non sepa-
randas, affines esse Limacibus, Doridibus (perpe-
ram); nec locum Taeniae inter Naides et Plana-
rias a Müllero designatum convenire, id qui-
dem recte. Echinorhynchos a Taeniis non sejun-
gendos esse. Multa pro hypothesi a se olim de
'laeniae incremento etc. oblata. Varia contra
Bonnetum, nec male.

64. Joh. Hermann's Helminthologische Bemer-
kungen. Erstes Stück, Im: Naetwrforscker. Stück.
XVII. p. 171-182. Tab. IV. Fig. 8- 1». *

idem ibid. Stück XIX. p. 24-56. Tab. 3.
Fig. 1. a- d. p. 46, 47. Tab. 2. Fig. 8.* Echi-
norhynchum salmonis et .alosae , nec non hujus
Distoma; praeterea autem muris agrarii Taeni-
am, ut videtur, novam, omphalodem sibi di-
ctam describit et obiter delineat. |

65. Des Herzogs von Holstein-Beck Bemerkun-

gen über die 'cIxichuriden in den Gedàrmen dcc
Hasen.

$33

Hasen. Im JVaturforscher. Stück XXL p. I-g.

Tab, IL. Fig. 1-9. * Trichocephalum leporis a se

detectum fuse describit et delineatum sistit; duo-

. rum insuper Colubri Natricis vermium, alterius

forsan Ascardis, Distomatis alterius,.icones addit,

Taeniamque serpentiformem collo articulato un-
cinulorum coronam habere recte asserit,

66. Beytrag zur Geschichte der Eingeweidewürmer

" von M. Braun. In: Schrift. der Berl. Gesellsck.,

NNaturf. Freunde. S. B. 4. St. p. 236- 258. Tab. X. *

67. Fortsetzung der Beytráge zur Kenntniís der Ein-
geweidewürmer von M. RUN Ib. 10. * LS,
p. 57-65. Tab. 5, Fig. 1-7. .

In utraque dissertatiuncula — Distomata ali-
quot, et praeterea Polystoma integerrimum de-
scripta et delineata sistuntur; hoc tamen instru-
mento pressorio elisum et defiguratum.

68. Beschreibungen einiger neuen Eingeweidewiür-

— mer von Joseph Aloysius Frólich. Im: Na-
turforscher, Stück XXIV. p. 101 - 162. Tab. IV. *

59. Ejus: Beytráge zur Naturgeschichte. der Ein-
geweidewürmer. ibid. Stück XXV. p. 52 - 118.
Tab. III *

Auctor indefessus in utroque tractatu plu-
rima nova tradit. Descriptiones largae, icones
bonae. Polystomatis genus sub nomine Lingua-
tulae (minus congruo, et a Sclirankio generi
diverso postea vindicato) primus condit. Zoo-
logiae Danicae ignarus, in qua O. Fr. Müller
Strongylum marem (Goezio ignotum) illustra-

€

4

[$5 |

vit, Strongylos quosdam sub Uncinariae nomine
pro novo habet genere. Inter alia Psittaci eti-
am Ascaridem describit, quam aütem perperam
hermaphroditum credit.

7o. Almindelige Betragtninger over Indvolde-Orme,
Bemaerkninger ved Hund-Steilens Baendelorm

og Beskrivelse med Figurer af nogle nye Baen-

- delorme ved P. C. Abilgaard. In: Skrivter af

ANaturhist. Selsk. x. B. x. H. (Kiób. 179o. 8.) p.
26-64. Tab. V. * '

F'ersio germanica: Allgemeine Betrachtun-
gen über Eingeweidewürmer. Bemerkungen über
den Bandwurm des Stachelbarsches oder. die
Egelschnecke und Beschreibung einiger meuen
Bandwürmer von P. C. Abilgaard. In: SeArzf-
ten der naturforsch. Gesellsch. zu Kopenhagen.
x. B. rz. Abtheil A. d. Dàn. Kopenh. 1795. 8.
p. 24-59. Tab. V. *

Generum a se receptorum characteres offert;
novum Strigeae puta addit, distinctissimum qui-
dem, at male denominatum, cum species illuc
pertinentes in plurimis avibus ct in rana occur-
rant; ipse Amphistoma vocavi. Experimenta
cum gasterosteis anatibus projectis, hae illorum
Taenias (solidas) vivas conservarunt. 'laeniarum
aliquot pulcherrimarum descriptiones et icones.

71. Fórtekning pá nágra hittils obeskrifne Intesti-
nal-Krák af Franz von Paula Schrank. In:
GSvensk F'etensk. A4cad. Nya Handl. 1790. p. 118-
126. * Vermes XXXIIL brevissime descripti, plu-

LI
/

95
rimam vero partem in reliquis cel. viri operibus
illustrantur.

72. Tillággningar af Adolph Modeer. ib. p. 126-
150. * Differentiis specierum novarum specificis
a Schrankio solunmodo oblatis, auctor hoc
in additamento Ascarides cel. viri duas cum spe-
ciebus Linnaeanis (quae diversissimae tamen
sunt) conjungere tentat, Distoma Tincae, Uro-
galli T'aeniam obiter descripta addit.

75. Reise nach den südlichen Gebirgen von Baiern —
unternommen im Jahre 1788. von Pranz von
Paula Schrank, München 1:795. 41:8. S. Sg.
1 Kupft * — Ascarides tres, praeter Salvelini
piscis Ligulam, 'Taeniam et Vesicariam descri-
buntur.

74. Observationes pathologico-anatomicae, Aucta-
rium ad Helminthologiam humani corporis conti-
nentes. Diss. inaug. praes. Christiano Frid.
Ludwig, def. Auctor Frid. Aug. Treutler,
Cum IV. tabb. aen. Lips. 1795. 44. p.4. * Nova
plurima, et quidem ex homine. 'faeniam albo-
punctatam ( Cysticercum plexus. choroidei, vix no-
vum); Hamulariam lymphaticam in tuberculis
bronchialibus (minime glandulis) repertam, ejus-
dem generis ac Schrankii Linguatulá; Hexa-
ihyridium, novum genus (ad Linguatulam Froe-
lichii vide n. 69. vel Polystomá Zederi perti-
nens) duas species ámplexaii, alteram Pizmgui-
colam, pone mulieris ovárium repértam ; alteram
ex vena tibiali antica profugam, vix genuinam,

C a

6

[er]

forsan Planariam (conf. hujus Vol. Part. II. Cap.

XVI. $. 5), proponit. Finnam et Trichocepha-

." lum in Simia Sylvano et Pata eosdem ac in ho-
mine observavit. Icones rudes.

75. à. Observationes circa Vermes intestinales, quas

praes. Jo. Quistorp def. auctor Carol As-

mund Rudolphi. Gryphiswald. 1795. 46. p. 4. *

Plurimorum generum vermes describuntur, novis

aliquot additis; Taenia piscium nodulosa, proprio

'ricuspidariae genere sistitur.

Novae species excerptae in: Fr. A. A.
Meyer's Zoologischen Annalen. 1. B. Leipz.
1794. 8. p. 242-245. *

b. Observationum circa vermes intestinales P. li.
quam praes. Christ. Ehrenfried Weigel def.
Auctor C. A. Rudolphi. ib. 1795. 19. p. 4. *
Animadversiones in species ab aliis descriptas, no-
vis quibusdam adjectis.

76. a. Beobachtungen über-die Eingeweidewürmer
von Karl Asmund Rudolphi. In: Wiede-
mann's Archiv für Zoologie und Zootomie. 2. B.
gy. St. p. 1-65. *

b. Fortsetzung der Beobachtungen. ib. a. B. 2. Sr.
p. 1-67. "Lab. x;* /

c. Zweyte Fortsetzung. ib. B. 5. St. zr. p. 61 - 125.
"Fab. i2 |

d. Neue Beobachtungen über die Eingeweidewür-
mer. ib. B.5. St. 2. p. 1-82. *

Quaedam ex observationibus (75.) huc rede-
unt, sed aucta et emendata, plurima nova ad-

57
dita, praesertim . circa animalium domesticorum
vermes.

77. Erich Viborg's Sammlung von Abhandlun-
gen für Thieràárzte und Oeconomen. 1. Bi 3d.
Dàn. Copenhagen 1795. 8. * , Collectionis in Mu-
seo Veterinario Hafniensi asservatae et ditissimae
vermes, secundum genera sua, et animalia, in
quibus habitant dispositi," qua partem novi, p-
252-244. enumerantur. Paucissinüs synomymen,
descriptio nulli additur.

78. Sammlung natuxlistorischer uid physikalischer

* Aufsátze, herausgegeben von Franz von Paula
Schrank. Nürnberg 1796. 456. 8. tabb. aen. 7.*
Huc pertinent tractatus insequentes: III. Lingua-
tula, novum vermium genus, p. 227-252. et Vl.
Observationes helminthologicae p. 515-540. 'Tae-

* miae duae, tres Festucariae praeter Linguatulas
describuntur. Hypothesin de vermibus pro variis
in quibus habitant animalibus, specie diversis ni-
mis urget.

79. Abbildungen naturhistorischer Gegenstánde her-
ausgegeben von Jo. Frid. Blumenbach. 1-S$
Heft. Góttingen 1796-1805. * Huc pertinent n. 59.
Hydatis Finna, suis, minus bene depicta, et n. 79.
Hydaiis erratica ( Echinococcus) Simiae Cynomol-
gi, bene illustrata.

8o. Bidrag til Snylte - Ormenes Historia ved Otto
Fabricius. In: Dazsk. Natur. Selsk, Skrivter.
B. HL H. 2. p. 1-45. * Varii animalium borea-
lium describuntur vermes, et qnod summum est,

38
errores nonnulli, in descriptionibus a cel. viro
olim (Bibl. n. 9o.) datis commissi, corriguntur.

81. Observationes quaedam helminthologicae auct.
Jo. Henr. Eber. Gotting. 1798. 42. p. 4. cum
tab. aen. * Tironis opus. Globulos sanguinis sub"
microscopio agitatos pro animalculis vendit; Tae-
niam Solium pro nova specie habet. — |

82. Jagitagelser henhoerende til Indvoldeormenes
og Bloeddyrenes Naturhistorie af J. Rathke. In:
JANaturh. Selsk. Skrivt. B. 5. H. 1. p. 61-148. tab. -
2 et 5. * Vermes aliquot, inp:imis Distomata et
Echinorhynchos, describit et delineat; Hydatulam
Gadorum habet valde paradoxam, nullique generi
convenientem, an bene descriptam?

85. Anmerkninger ved forestaaende Afhandling om
O. Fabricius. ib. p. 149-155. * Distomatis po-
rum ventralem esse, quem Rathke dorsalem di-
xerat; Echinorhynchum Gadi virentis ad Ech. can-
didum forsitan pertinere,

84. Bemerkungen aus dem Gebiet der Naturge-
schichte, Medicin und Thierarzneykunde, auf ei-
ner heise durch einen Theil von Deutschland,
Holland und Frankreich, gesammelt von Karl
Asmund Rudolphi. Berlin. 8. 1 Th. 1804. 296.
S. 2. Th. 1805. XVI et 222. p. * Plurimis locis
de vermibus intestinalibus agitur; Scholae veteri-
nariae Alfortensis Museum recensetur, Gallorum
nomina et errores in helminthologia commissi
explicantur.

]
L4

pyuFOaVmmaw

.85. Caroli Linnaei Fauna Suecica Holm. 1746.
S. * Editio altera ib. 1761. 8. *. In ed. priori
p. 565-5605. in secunda p. 504, 505 et p. 545. huc
pertinent; paucae tantum vermium species obiter.
enumerantur.

S6. Petr. Adr. Gadd Fórsók til en Oeconomisk
Beskrifning ófver Satacunda Háàraders norra delan.
Stockh. 1751. 126. p. 8.

FK'ersio germanica -- Physikalisch - ókonomi-
sche Beschreibung des nordlichen 'Theils von
Satacunda in Finnland. Aus dem Scliwed. von
J;.G. D..Schreber, Exstat im: L«an. Gott-
fried Schreber's Neuen Cameralschriften Th.
V.. Halle 1766. g. p. 24r- 555. Librum. sae-
pius ab Helminthologis laudatum omittere nolui,
licet unica tantum auctoris observatio huc fa-
ciat, cujus fides nobis maxime suspecta. Tae-
niam nimirum vulgarem in 'rivuloó ochraceo a
se repertam esse (vers. germ. p. 5or.) refert.

87. Zoologiae Danicae prodromus s, animalium Da-
niae et Norwegiae indigenorum characteres, no-

.mind etc. Auct. O. Fr. Müller. Hafn. 1776. 8. *

''^ Mermium pro tempore illo non paucorum, prae-
sertim ab Othone Fabricio détectorum, diffe-
rentiae specificae exhibentur; varii tàámen ad. ge-
nera aliena revocati.

88. Zoologia Danica s. Animalium Daniae et Nor-

wegiae variorum descriptio et historia. Vol. J.

40

Hafn. et Lips. t779. 8. (Ed. alt. ib. 7782.) Vol. II.
ib. 1784. J'ersio germanica: Geschichte der sel-
tenen und unbekanirten dànischen und norwegi-
schen 'Thiere. Leipz. und Dessau 1782. Conmf.
num. insequ. m
89. Zoologia Danica sew Animalium Daniae et Nor-
wegiae rariorum et minus notorum Descriptiones
et Historia. Vol. I Auct. Othone Frid. Mül-
ler. Ad formam tabularum denuo edidit frater
auctoris. Havn. 1787. fol 52. p. tabb. pict. 4o.
Vol IL ib. 1788. p. 46. tabb. pict. 4o.' Vol. III.
Descripsit et icones addidit Petr. Chr. Abil-
gaard. ib. 1789. p. 71. tabb. pict. 4o. * Opus
egregium, quo Helminthologus carere mequit.
Voluminum priorum descriptiones eaedem, ac
quae forma minori (n. 88.) Lipsiae editae fue-
runt, post auctoris mortem tabulis posthumis ite-
rum additae. "Tertii voluminis icones ( praeter no-
vem ab editore adjectas) Müllerus absque com-
mentario reliquerat, ut Abilgaardii explicatione
indigerent. Entozoa plurima bene et descripta
et delineata sistuntur, nonnullorum figurae tamen
(praesertim a Zoega communicatae) minus lau-
dabiles; Abilgaardii icones fere omnes nitidissimae.
Vol IV. Descripserunt et tabulas dederunt
P. C. Abilgaard, M. Vahl, J. $. Holten,
J. Rathke, Havn. 1806. fol. Tab. 121-160. num
prodierit, ignoro, ejusdem inscriptionem a biblio-
pola indicatam vidi,

9o. Fauna Groenlandica systematice sistens anima-

À

OE TRERPE

4t
lia Groenlandiae occidentalis hactenus indagata,
quoad nomen etc. prout detegendi occasio fuit,
maximaque parte secundum proprias observatio-
nes Othonis Fabricii. Hafn. et Lips. 179o.
8. p. 452. tab. 1. * Vermes plurimi, ad genera
tamen certa non semper amandaii describuntur,
et Müllero (n. 89.) auctor non pauca suppedi-
tavit. Groenlandis barbaris tot vermes innotuisse,
ut ex horum nominibus groenlandicis patet, mi-
rati sunt, sed ista a cl. Fabricio adjecta viden-
tur, et semper eadem v. c. phocae vermis, alcae
vermis etc. nec cum nominibus nostris Spulwurm,
Bandwurm etc. comparanda.
9r. Fauna Boica. Durchgedachte Gescichte der in
/.. Baiern einheimischen und zahmen Thiere von
Franz von Paula Schrank. IL B. Nürnberg
i798. Il. B. Ingolstadt. Erste Abtheilung gor.
Zweyte Abtheil. r8o2. IIl. B. r und 2. Abtheil.
Landshut 1805. 8. recens. A//ger. Litt, Zeit. 1805.
n. 121. p. 297 -502. In secunda tertii voluminis parte
de vermibus intestinalibus agitur, meque opere

isthoc nondum uti potuisse maximopere doleo.

J'. Scriptores de Vermibus potissimum
humanis, fere Medici.

32. Magni Hippocratis Opera. Ed. Foesii. Fran-
. cof. 1595. fol. * Ascaridem lumbricoidem (aguv-
Sus speyyvhus) et vermicularem (42524) tantum
novit. Aphor. 5. 26. ed. cit. sect. 7. p. 547.

4a

Horum vermium etiam in Zibris. spuriis
Hippocrati vulgo adscriptis variis locis men-
tio ft, sic v. c. Ascarides in pudendo muliebri
et intestino recto occurrere; de morb. mulier.
lib 2. sect 5. p. 255. Homines verminosi in
coicis praenotionibus sect. 2. p. 129. aexap»-
2s4 appellantur.

In libro tandem quarto de morbis (sect. 5.
p. 70, 71.) Taenia s. vermis latus. (tuve. mauri)
et quidem, ut ex variis, praesertim articulis de-
jectis (cum quibus semen cucumeris, cus cemsgum
comparat) abunde patet, Solii species exhibetur;
in foetu occurrere, forsan hypothetice.

99. Aurel Corn. Celsi de Medicina libri octo,
cura Th. J. ab Almeloveen. Lugd. Bat. 17530.
8. * In libri IV. Cap. XVII. p. 227. de alyi lum-
bricis vulgatissimis agitur.

94. Caji Plinii secundi Historiae naturalis Libri
XXXVII. ed. Jo. Harduinus. Paris. 1725. T. II.
fol. * Quemadmodum auctor fabulas plurimas
repetere non recusat, sic etiam tineam (Taeniam)
iricenum pedum (lib. XI. Cap. 55. T. I. p. 611.)
habet. Sequens tamen observatio medicorum sol-
lertiam. quandam supponit; '"Tineas sciliget lum-
bricosque inesse Aegypti, Arabiae, Syriae, Cili-
ciae populis, e diverso Graeciae, Phrygiae om-
nino non innasci; Thebanis innasci cum absint
Atheniensibus, T. Il. p. 440. tradit. Assertio certe
quodam respectu falsa, sed observatione tamen
inniu videtur de diversa vermium variis in locis

frequentia.

MEER

45

95. Aretaei Cappodocis de caussis et signis acu-
torum et diuturnorum morborum Libri IV. ed.
Herm. Boerhaave. Lugd. Bat. 1751 fol. * De
hydrope agendo (lib. IL. Cap. 1.) hydatides descri-
bit; vesiculae (zos:«) eidem sunt pusillae, crebrae,
humore repletae ( Augsss vygev ) in abdomine oc-
currentes. Ab aliis auctoribus quandoque per in-
testina transire dictas, has sibi autem non visas
esse; de earundem generatione incertus est. Ce-
ierum non est, quod moneam, hydatides istas
sacco vel contentas, vel ex eodem exclusas libe-
reque in abdomine [luctuantes, vel abscessu in
intestinum penetrante alvo dejectas (quales ipse
etiam examinavi) minime animatas esse, nec ad
vermes pertinere; plurimae vero aliarum hydati-
dum cum animatae sint, diversissimosque foveant
vermes, Aretaei observationem praeterire nolui.

96. Galeni Pergameni omnia quae exstant. Ex
officina Frob en.. Basil. 1562. fol. * Easdem ac
Antecessores vermium species recenset, latorum
voces graecas (xsems Vel va»«,) addit; sedem
omnium bene cognitam habuit; Taeniam tanta
esse longitudine addit , ut in totum exporrigatur
intestinum , quod RHecentiores etiam de Taenia
humana confirmarunt, et in ovina quotidie videri
potest; Introductio seu Medicus p. 114. In Com-
mentario in Hippocratis aphorismum dictum
(Comm. 3. p. 49. n. 26.) lumbricos atque ascari-
des aliis quoque animalibus proporüonaliter in-

- pasci , gignique ascarides manifeste in jumentis

cibum male concoquentibus asseritur. Lumbricos
ad ipsuih quandoque ascendere ventriculum; ta-
riorem esse lumbrici lati generationem.

97. Caelii Aureliani de morbis acutis et chro-
nicis libri VIIL ex recens. Jo. Conr: Amman.
Amstel. 1709. 4. * In hydrope et in vesicae ma-
lis hydatides a Caelio annotatas esse, H alle-,
rus (Bibl. med. pract. r. p. 209.) refert, sed in
capite de hydrope ne verbum quidem de iisdem
invenio, et altero loco (lib. V. Cap. IV. p. 570-)
inter vesicae mala guttae aquatiles, quas hydati-
des vocant, enumerantur, nullo vero modo ex-
plicantur. In capite de lumbricis (lib. IV. Cap.
VIII p. 535-545.) de signis ex vermium mortuo-
rum vel vivorum, alborum vel sanguinolentorum :
dejectione agit. Vermes interdum ulceratis acce-
dere intestinis monet, ulcera a vermibus facta,
qualia posterorum credulitas admisit, ab eodem
ignorantur. Vermes aliquando sponte connexos
in sphaerae similitudinem, aliquando p/urimos
amplexu mutuo vinculatos, aliquando solitarios
excludi. Verba litteris inclinatis expressa utique
obscura, ut Caelium de vermibus cucurbitinis,
quales posteri finxerint, mutuo sibi annexis et
hoc modo Taeniam componentibus, locutum esse,
suspicio oriri possit.

98. Alexandri Tralliani de lumbricis epistola, graece
et latine ex iranslatione Hieron. Mercurialis,
edita cum hujus variis lectionibus. Venet. 1570.

4. Haller. plagg. 21 Boehmer. 1571. Dryander.

- 45
!

Annexa quoque Mercurialis tractatui de
puerorum morbis. Francof. 1584. 8. Boehmer.

Recusa in: Fabricii Bibliothecae graecae
Vol. XII. p. 602 - 615. *

De latorum longitudine; saepe tantas esse,
ut per totum porrigantur intestinum; curam sub
statu febrili et apyretico distinguit; .species tres
vulgares recenset.

99. Arabum libros conferre liguae imperitia pro-
hibuit, quae Hallerus autem (in bibl. med.
pract), V elschius (de vena medinensi) et Cle-
ricus (in latorum lumbricorum historia) ex iis-
dem retulerunt, helminthologici argumenti pauca
inesse docent. Tribus vermium intestinalium spe-
ciebus vulgaribus et a Veteribus receptis, quar-
tam ab Avicenna perperam additam esse, vix
negari potest. Longos nimirum magnos et rotun-
dos; latos; grana cucurbitina et parvos distinguit;
idem error a Serapione commissus videtur, et
posterorum plurimi deinde latorum articulos singu-
los excretos, seu grana cucurbitina, pro vermium
specie peculiari habuerunt. Clerici hac de re
conjectura, qua usus Avicennam exculpare ten-
tat, conf. ejus hist. lat. lumbr. p. 12- 16. inihi sal-
tem non arridet. Vermis autem vere prodipiosi,
in regionibus torridis sub hominis cute degentis,
Filariae puta medinensis, Avicenna inter medi-
cos primus mentionem fecit, eundemque ita de-

scripsit, ut animalem istius naturam perspectam
habuisse pateat.

4o "

100. Jo. Mich. Savonarolae Tractatus de Ver-
mibus, annexus ejusdem Practicae Canonicae 'de
Febribus. Venet. r498. fol Haller. z561:. Fol.
Boehmer.

1Ior. Hippolytus Brillus de Lendeneria Opusc.
de vermibus in Corpore humano genitis. Venet.
1540. 8. Boeh mer. |

102. De lumbricis alvum occupanitibus ac de ratione
curaudi eos, qui ab illis infestantur, commenta-
rius, Hieronymo Gabucino, Fanensi, au-
ctore. Lugd. 1549. 219. p. in 12. * (Venet. 1547.
8. foll. 57. Dryander.)

Compilatio pro suo aevo docta, mobis inu-
tiis. Cap. r. De interaneorum animantium mno-
minibus. Cap. ». De lumbricorum | generibus,
Cap. 5. Lumbricorum omnium generum descrip-
üones et de lato plura. Originem. cum auctore
libri Hippocratici spurii (de morbis) ex in-
ternae intestinorum membranae | abrasione -de-

.givat; vermes cucurbiünos ad 'Taeniam refert,
sed hanc sacciformem describit intra quam cu-
curbitini degant, ut membranam spuriam eos-
dem involventem pro bestiola ipsa habuerit. Po-
steri passim hoc receperunt.

105. Hieron. Nymmanus resp. Jo. Emerico
Diss. de lumbricis. Viteb. 1594. pl. 1 Heffter.
104. Nic. d'Urso de vermibus. Neap. 16or. Plouc-

quet.

105. Fel. Plateri Praxeos Medicae Opus (1602)
tert, ed. a Fel. Platero Nepote. Basil 1656.

47
* In T. IL. p. 871-906. de animalium excre-
tione agitur. Vermes varlis locis obvii enumie-
rantur. ^Taeniae tres species habet; prima ad
latam, s$ecu"da ad solium. pertinet, cujus parti-
culas esse vermes cucurbitinos recte monet, rer-
4£iz mihimet obscura: /eretez describit, roro
ductu sibi similem, quam et ligulaam appellare
possumus, immobilem, rarius imn homine, in ca-
nibus vero frequentius rejectam, an Ascaris lum-
bricoides: defigurata ??

106. Ig; EAgivS-2» AMAA (TEXT. Praes. Philipp.
Jac. Schrótero resp. Mich. Clementi. Ge-
nae 1601. plag. r. 4. * Inscriptio tantum graeca;
dissertatio rion misi tritissima continet.

107v. Daniel Mógling resp. Henr. Bastber-
| ger de vermiculari intestinorum morbo. "Tubing.
1602. 26 phil. 4. * Generalia quaedam, de spe-
ciebus, reliquis, pro seculi more.

108. Ferd. Salandus Tr. sopra li vermi, cause,
differenze etc. Verona 1607. 4 Boelimer.

109. Epiphan. Ferdinandus quid sint vermes
C. H. eorumque differentiae, ex qua causa gene-
rentur, et quis locus generationis teretium lum-
bricorum; in: ZLeorem. Med. et Philos. (Venet.
1610. fol.) Th. 22. sq. p. 178: Boehmer.

110. a. Diss. de vermibus intestinorum prima Praes.
Melch. Sebizio Juniore, resp. Elia Geisel-
brunnero, Argentorati 1614. 24 p. 4. *

b. Diss. secunda resp. Bern. Suevo. ib. eod. to-

tid. pagg. 4. *

48 ,

De locis in corpore, de spéticliusy , elfectu,
vulgaria.

iir. Diss. de lumbricis in Corpore humano, praes.
Sam. Hoffmann, resp. Scheffer. Helmst.

| 362r. 4. Boehmer. |

112. Franc. Ranchinus de vermibus in homine
nascentibus varia disputat in Opusculis medicis.
Lugd. 1627. 4. p. 516. Boehmer.

115. Disp. de vermibus in homine, praes. J oh. Ru p.
Sultzbergero resp. Joh. Michael. Lips. 1628.
plagg. 6. in 4 Dryander.

114. Diss. de intestinorum v ermibus, sub praes. Dan.
Beckheri, resp. Christianus Nitzschke.
Regiom. (sine anno.) 2£ plagg. in 4. * Nullius
momenti.

ii Aemilii Campolongi de vermibus, de
uteri affectibus, deque wiorbis cutaneis tractatus.
Paris. 1654. 4. edente Petro Bourdelot. Leve
certe et inutile opusculum. Haller.

i16. Diss. de lumbricis, praes. A. Vorstio, ES
Gartz. L. B. 1640. 4. Modeer. i

117. Diss. de lumbricis intestinorum, praes. Jo. W a-
laeo v. Hoorn. Lugd. Bat. 1641. 44 Boehmer
qui Walceu». scribit.

iig. Rutgerus van Loen Disp. de lumbricis.
Lugd. Bat. 1647. 4. Dryander. :

119. Steph. Roderici, Castrensis, syntaxis "Prae-
dictionum cum triplici Elucubratione. r. de ami-
malibus microcosmi. Lugd. 1661. 4. Boehmer.

120.

49

120. Fortunati a Juvaltis (Juvalgzs: Haller)
de lumbricis. Basil. 1662. 4: Boeh mer,

izi. Henr. Majus, resp: Laur. Lasius, Diss.
de vermibus intestinorum. Rintel. r668. pl. 41.
Heffter: ,

122. William Ramsay t&goSeAeyis Or some phy-
sical considerations of the matter, origination
and several species of worms. Lond. 1668.8. cumi
fig. aen. Boeh mer: |

i125. Theod. Kerckringii Spicilegium — anato-
micum. Amstel 1670: 4. * p. 46. de animalibus in
aure genitis; insectorum larvae sunt. p. 97. Ver-
mibus e naribus ejectis; est Scolopendra electri-
ca. p. 121. Vermis renum; strongylus Gigas ca-
nis. p. 155: de eodem. p. 154. de ascaridibus co-
piosissimis in foetu; simul de Ascaridibus lum-
bricoidibus in foetu sex et dimidii mensium ven-
triculo. congestis.

i124. Disp. de vermibus intestinorum, praes. io.
Theod. Schenckio; resp. Imman. Guil.
Ayrero: Jen; 1670. 48: p. 4 * Pro veterumi
more de vermium ortu, morbis; medela.

125. Nathan. Fairfax de Lumbricis. LB. 1670; 4.
Boehmer.

126, Herberti Dapper Disp. inaug. de vermi-
bus. Lugd. Bat. 1671. plagg. 2. in 4. * Nullius
momeriti.

127: Georg Reitmeyer Diss. inaug. de Lum-
bricis. Altdorff. 1675. 16. p. 4. * Generalia, nul-
lius ponderis.

Ü

$o. - vido

128. Abr. Raven Disp. inaug. de Vermibus in-
iestinorum. L. B. 1675. pl ii 4. * Vulgatissima
profert.

129. Diss. philosophico- medica de re monstrosa a

-Capucino Pisauri per urinam excreta. Plura de
sanguinis grumis polypis, serpentibus ac praeci-
pue de vermibus in corpore humano procreatis
non injucunda complectens. Auct. Dominico
de Marinis Romano. Romae 1678. 145. p. 12.*
Vermis excretus capite viperino depictus polypus
videtur, ut Strongylus Gigas defiguratus. Reli-
qua de vermibus compilatio futilis.

150. Diss. de Lumbricis. Auct. Jo. Chr. Alting.
Ultrajecti. (sine anno, sed huc pertinebit, quan-
tum ex Rectoris magnifici inscriptione nominati
oper. concludere licet) 22 plagg. 4. * — Nullius
momenti. ,

171. Casp. Chr. Schetla Diss. efhibens Lumbri-
corum in corporis humani intestinis productio-
nem, eorumque ex iis expulsionem, ut et Qai.
pis, Ooccurrentium brevem explicationem. .Mar-
purg. 1678. 18 p. 4. * Nullius momenti.

152. Augustini Henr. Fasch Progr (de ver-
minosa foetura). Jen. 1685. plag. r. 4. * Hominis
quavis in parte putredine oborta vermes nasci
posse. ;

155. Diss. de Lumbricis, praes. Rud. Will. Crau-
sio, resp. Joh. Georg. Glytz. Jen. 1685. 20. p.
4. * 'Tritissima pro seculi more.

154. Joh. Jac. Harderi Apiarium. Basil. 1687. 4. *

—

5I

Varia de vermibus p. 566 - 572. minoris tamen
momenti. i

155. Gust. Dan. Lipstorp Disp. inaug. de ani-
malculis in h. c. genitis. Lugd. Bat. 1687. 4. plagz. 4.
* De generatione, morbis, vulgaria.

156. Diss.de vermibus intestinorum, praes. Christ.
Vater, resp. Henr. Ernest. Muscovius. Vi-
temb. 1687. plagg. 4. in 4. * Ascarides a Lumbri-
cis magnitudine tantum differre; in Thesi 26. Tae-
nias quoque in brutis, ex. gr. canibus, bobus, pis-
cibus aliisque reperiri.

157. Jac. Frid. Below Diss. de vermibus intesti-
norum. Ultraj. 169r. 27. p. 4. Boeh mer.

158. Joach. Jungii Historia vermium e Mscptis
schedis Auctoris a Jo. Vagetio alisque eruta.
Hamb. 169:. 4. Opus imperfectum, in quo non
solum de vermibus, sed et multis insectis egit.
Boehmer.

159. Casp. Commelin Disp. inaug. de Lumbricis.
Lugd. Bat. :694. 2 plagg. 4. Dryander.

ijo. Jo. Ge. Lucius Disp. inaug. de Lumbricis
alvum occupantibus. L. B. 1694. 5 plagg. 4.
Dryander.

14i. Diss. de vermibus et insectis. Praes. Oliger

Jacobaeus, resp. Jac. Winslow. Hafn. 1696.
pl 5. Heffter.

142. Zach. Brescius Diss. de Lumbricis Lugd.
Bat. 1699. 5 plagg. 4. Heffter.

145. Jo. Jac. Stolterfoht in Nov. Litt. Mar.

Balth. 1699. p. Sot -512. * catalogum exhibet ver-
D:2

52 "

mium omnibus corporis humani locis ab'auctori-
bus repertorum, ficta tamen plurima admittendo.

i44. Diss. de vermibus in primis viis, praes. Paul
Gottfr. Sperling, resp. Jo. Chr. Bothius
Vitemb. 1700. 5 plagg. 4. * Nullius momenti,

145. Io. Phil Eysel, resp. Carol Chr. Feil-
scher, Diss. de vermibus. Erford. 1704. 26. p. 4. *
Ficta et iritaa (Boehmer perperam FezeAsr
scribit.) '

346. Chr. Riedel Diss. de vermibus intesiinorum.
'Traj. ad Rhen. 1705. pl. 2. Heffter.

147. Diss. de Lumbricis, praes. Jac. Finkenau, .
resp. Mich. Bürgero. Regiom. 1706. pl. 15 in 4.
* Obiter scripta.

14S. Diss. de vermibus, praes. Ern. Henr. Wede-
lio, resp. Franc. Balth. von Lindern. Ien.
1707. p. 52; 4. * (1724. resp. Lindner. Boeh-
mer perperam.) Nullius momenti.

i49. Jo. Teuber Disp. inaug. de Lumbricis. L. B.
1714. p. ro. 4. Dryander.

i50. Daniel Clerici Historia naiuralis et medi-
ca latorum Lumbricorum intra hominum. et alia
animalia nascentium ex variis auctoribus et pro-
pris observationibus. Accessit, horum occasione,
de ceteris quoque hominum vermibus, tum de
omnium origine, tandemque de remediis quibus
pelli possint, disquisitio. — Cum variis figuris-
(tabb. XIV.) Genevae 17:5. 456. p. 4. * Aliam
editionem (1718. 4.) habet Modeer, sed unde

desumserit ignoro, nuspiam vidi, nec ab alíis in-

h

-—-

;
dicatam invenio; ipse autem si vidisset, pagina-
rum numerum addidisset.-

F'ersio angl. & natmral and. medical histo-
ry of worms, bred in ihe bodies of men and
other animals. Lond. 172:. 8. p. 456. tabb. aen.5.
Dryander. 8

Thesaurus, in quem plurimis ex libris nunc
;rarissimis scitu digna collecta sunt, eoque ma-
gis utilis , quod doctissinuis vir auctorum ver-
ba ipsissiima vel attulerit, vel integros tractatus
lingua vernacula editos latinos reddiderit. — Di-
midia tantum operis pars de taeniis agit, reli-
"qua ad ceteros vermes pertinet. Vallisnie-
rium nimis extollit. Propriae observationes
non quidem magni momenti. Icones ex pluri-
mis auctoribus depromtae , accuratissime re-
petitae.

15:. Diss. Helminthologia intrieata, Clericanis, An-
dryanisque Placitis illustrata, praes. Elia Came-

- rario, resp. Jac. Bernh. Hummel. Tubing.
1724. 54. p. 4. * Compilatio ex Clericani libri
recensione in diario Trivultensi oblata, twm ex
Andryano opere facta.

152. Diss. inaug. de genuina verminaiionis indole
et-therapia, praes. Jo. Frid. Depre, resp. Jo.
Georg. Maukischius. Erford. 1725. 20. p- 4.
x. or

155. Exerc. de puHitie verminosa in primis viis ni-
dulante, praes.Jo. Mich. Verdries, resp. Ren-
ker. Giess. 1728. 4. Modeer.

54

i54. Jacobus Leonis Aronis Diss. inaug. de
lumbricis. Lugd. Bat. 1728. 15. p. 4. * Nullius

momenti.

Li

LI

155. Diss. de animalibus humanorum corporum in-
festis hospitibus, praes. Pr. Hoffmanmn, auct.
Sam. de Drauth. Hal. 1754. 68. p. 4. *. Com-
pilatio docta. Multa de nominibus , Solium vere
Spolium audire debuisse etc. i

155. Diss. de insectorum in c. h. genitorum varia
forma et indole, praes Christ. Gottfried
Srentzelio, resp. Georg.:V ex hus Maren.
1741. 90. p. 4. * "rita et ficta continet.

ib. Jo. Hieron. Kniphof Progr. de trito
dicto: quemque suus vellcat vermis. Ein je-
der Mensch hat seinen Wurm. Erford..:748.
12 p. 4. * Tritissima de vermium copia et fre-
quentia,

158. Mackinlie Diss. de lumbricis, Edinb, 1749.
Plo dcqu et: :

159. Lettere medico - pratiche intorno all indole

delle febbri maligne, colla storia de' vermi del
corpo umano e dell uso del Mercurio. "Venez.
175^. &. plagg. 17. (Auctore Jo. Fortunato
Bianchini)
. Jesens. Comm. Med. Lips. Vol. I. p. 257 - 241.
Epistola tertia de vermibus agit; febrium dicta-
rum caussam non esse; de generatione, locis,
plurima tamen argumenti practici. lTTaeniam com-
positam esse. El

16o. Jac. Malbois Diss. inaug. de intestinis ac

,

55
vermibus in iis nidulantibus. L, B. 1751. 5o. p. 4.*

Pauca. et trita.
161. Jo. Georg Fischer de vermibus in c, b. et

anthelmintico novo. Stadae 1751. plagg. 12. 8. Ke-
med. nov. Jugians. Boehmer.

162. Guil. Kramer Theoremata physico - medica
de Lumbricis corporis humani. Viennae Austriae
1755. 45. p- 4. * Ascarides cum muscarum larvis
in caseo reperiundis confundit; Lumbricos teretes,
Taenias, vermes cucurbitinos et Dracunculos ex
propriis ovis foecundatis nobis innasci, intestina-
que proprium eorum coelum esse.

165 Gualth. van Doeveren Diss. de vermibus
intestinalibus hominum. Praecipue de T'aenia. L.
B. 1753. 4. 88. p. 4. *

Fersio gallica: Observations physico - mé-
dicales sur les vers qui se forment dans les in-
testins, ou l'on traite particuliórement du Tae-
nia autrement dit le Ver solitaire avec les dif-
ferents moyens de traiter cette maladie. Par
M. van Doeveren. à Lyon et à Paris 1764.
328. p. in 8g. *

Fers.. german. Walth. van Doeveren
Abhandlung von Würmern in den Gedürmen
des menschlichen Kórpers. Aus dem Lat. übers.
und mit Zusátzen vermehrt von Theod. Thom.
Weichart; nebst einer Vorrede von Carl
Christ. Krause. Leipz. 1776. 556. S. 8..*

Compilatio viri propriis observationibus de-

stitui, quo vivimus tempore superíIna.

56 ; * A.

164. Diss. de Pediculis inguinalibus, Insectis et
Vermibus homini molestis, praes. Jo. Hieron.
Kniphofio, resp. Christoph. Wilh. Eman.
Reichard. Erfurt. 1759. 5:. p. 4. tabb. aen. 5. *
Ficta plurima. Vermis cordis (Herzwurm) dictus,
est Ascaris lumbricoides sanguine repleta. De
Taeniis Linnaeana. De pediculis fuse.

165. a. Murk van Phelsum Natuurkundige ver-
handeling over de Wormen, welke. veltyds
in de darmen der menschen gevonden wor-

den. Leeuwarden 1765. 8. p. 374. tabb. aen. 4.
* Dryander.

b. Ejusd. Brief aan den Heere M. Houttuyn.
ib. i770. 8. p. 20. Dryander.

Num huc faciant, utrum ad Ascarides per-
tineant, ignoro, conf. n. 257.

166. Wolff Diss. de vermibus intestinorum. Giess.
1765. Ploucquet.

i167. Bitiermann Diss de vermibus. Vindob.
1765. idem.

168. Harrer Diss. de ortu, progressu vermium, mira
phaenomena in c. h. producentium, una cum eneca-
tione et eorundem expulsione. Heidelb. 1766. I d e m.

i69. Jo. Fyshe Palmer Tentamen inaug. de
Vermibus intestinorum. Edinb. 1766. 324. p. 4.
tabb. aen. 7. Dryander.

ÁAecusum in: Thesauri med. Diss. Edinbur-
gens. T. III. Edinb. Lond. 1785. 8. De Verini-
bus vulgaribus eorumque remediis agere Górr.
«Inzeigen 1797. n. 68. p. 674.

E
I"

170. Diss. de vermibus intestinalibus, praes. Si g-
warto, 'resp. Weysser. Tubing. 1770. 56. p. 4
Boehmer.

171. Theil Diss. de vermibus, canalem intestina-
lem obsidentibus. Erford. 1770. Ploucquer.

172. Specimen Annotationum helminthologicarum,
quae spectant Hist. nat. Lumbricorum, praes.
Christ. Everh. de Lille, resp. Sam. Ve-
restoi de Czer. Franequ. 1772. p. 1og. 4.
Modeer.

1955. Fidelis- Peirus- Maria Dumay de la
Villelouais Tentamen medicum de 'vermibus
intestinalibus. Monspelii 1775. 8. p. 8. * Genera-
lia quaedam nullius momenti.

174. Franciscus- Felix Magnol Tent. medi-
cum de vermibus intestinalibus. Monspel. 1776.
12. p. 4. * Itidem generalia et notissima.

175. Joannes-Baptista Bachelier Tent. med.
de vermibus intestinalibus. Monspel, 1777. plagg. 2.
in 4. * Ejusdem indolis.

156. Arthur Broughton Diss. de vermibus in-
iestinorum. Edinb. 1779. 8. Boeh mer.

177. Ant. de Haen Tractatus de vermibus in-
iestinorum c. h. et Ictero collegit, resensuit, ad-
ditamentisque copiosis auxit, edidit F. de Was-
serberg. Vienn. 1780. 156. p.8. * Prior tracta-

tus p. 1- 68. seminia vermium in aére volitantia
admittit, eorundem historiam naturalem minime
auxit.

178. Vermium intestinorum Lominis historia. Diss.

58 : "
Carol Frid. Happ. Lips. 1780. 48. p. 4. *
Auctor vermes quidem ipse non investigavit, plu-
rimis tamen ex auctoribus nec absque judicio
compilavit.

179. Joh. Mayer Abhandlung von den Würmern
der Menschen. In: J446óAondíungem einer Pri-
vatgeselischaft im Bóhmen. 5. B. (Prag. 1782.)
p. 77-8r1. Dryander.

180. Von Würmern, iun M. R. Weikard?s ver-
mischten med. Schriften. 4. St. Frankf. a. M.
1782. 8. legi, sed e memoria excessit, -nee nisi
inscriptionem inter schedulas meas reperio.

:81. Thom. Wallis Diss. inaug. de vermibus in-
testinorum. Edinb. 1784. 55. p. 8. Vermium vul-
garium bonam dare descriptionem, collectionem ,
enthelminticorum. Doerin g.

Recens. Comm. Med. Lips. Vol. 28. p 422.

182. Alex. Grichton D. de vermibus intestino-
rum. L. B. 1785. 18. p. . Doering, qui CAricA-
ton scribit.

.185. Henr. Ern. Aug. Schroeter Diss. de ver-
mibus corporis humani intestinalibus. Hal. 1787.
105. p. in 8. * Auctores recentiores de vermium .
speciebus consulendo, compilationem satis lauda-
bilem dedit; nimios tamen morbos verminosos,
perforationem, putredinem etc. admittit.

184. Michael Franc. Buniva ut in ampl. me-
dicorum collegium cooptaretur publice disputa-
bat in regio Taurinensi lyceo. 1788. Augustae
Taurinorum. 532. p. S. * (p. 5. de generatione

":

59

plantarum. p. 55. de organis mulierum genitali-

bus. p. 68. de hominum generatione.) p. [16. de
generatione et propagatione vermium. p. 2.16.
morborum a vermibus in cibario canali hospitan-
tibus originem habentium prognosis et curatio.
p. 255 - 552. de anthelminticis. Notissima refert

nec propria addit.

185. G. Harries Diss. de vermibus. intestinorum.

Edinb. :79o. 8. Nihil proprii inesse. Doering.

188. Thom. Welsh de vermibus n. 9. in Medica

paper* communicated to the Massachusetts me-
dica! Society. Boston. N. 1. 179o. 128. p. 8. indi-
cat. GOtt. zínzeig. 1791. p. 1660.

187. Bemerkungen über Spulwürmer und Bandwür-

mer von G. F. C. Wendelstadt. In: Hufe-
land's Med. Journal B. Xl. St. 5. p. 119- 125. *
Ascaridem lumbricoidem vel viviparam vel Asca-
ridibus vermicularibus repletam, sibi visam esse,
perperam. Viri quatuor simul Taenias vomitu re-

jicientis casum refert.

188. Ge. Rud. Boehmer Progr. de rebus natu-

ralibus, Vermibus intestinalibus fidis et cum in-

farctu comparatis. Sect. 1. Vitemb. 1796. zo p. 4.

. Sect. 2. ib. 1797. 12. p. 4.

189. Essai sur les vers intestinaux présenté et sou-

tenu à l'école de Médecine de Montpellier, par
Pierre - Theodose Dugas. à Montpellier
lan VL (1798.) 48. p. 4.* Nullius momenti; ve-
terum placita repetit.

; , * . L
190. Mémoire sur la classe des vers et principale-

Go

ment sur ceux qu'il importe le plus de connoitre
en Médecine par J. J. Virey. In: Journal de
physique par Delametherie T. IV. (1798.)
p. 409-440. * Quaedam generalia de vermibus,
-etiam de speciebus, compilata; quosdam tamen
vermes dissecuit, et in iis nervi speciem se vi-
disse credit; Taeniae nervos non esse.

Óigr. Addition au mémoire sur les vers par J. J.
Virey. ib. T. 48. (:799.) p- 453. 4. * In tracta-
iu priori Entozoorum nervos a se megatos esse
(quod, cum pace auctoris, non invenio), jam as-
caridis lumbricoidis exemplo sententiam confir-
mat. Utique recte, nervi enim Entozois non con-
cessi sunt.

192. R. Hooper in Mem. of the Lond. Med. Soc.
Vol. V. n. 27. cum tabb. aen. 5. nitidis. Fuse de
vermibus eorumque dispositione systematica, Ger-
manis tamen mihil novi obtulisse, Góz£. "Jzzei-
gem 1801. n. 105. p. 1045.

195. Otto Diss. de vermibus intestinalibus. Fran-
cof. 1800. Ploucquet.

194. Entomologie und Helminthologie des mensch-
lichen. Kórpers, oder Beschreibung und Abbil-
dung der Bewohner und Feinde desselben unter
den Insekten und Würmernm. Von Joh. Heinr.
Jórdens. L B. mit 15 color. Kupf. Hof. 1gor.
XXVII und 5:18. S. II. B. ib. 1802. mit 7. color.
Kupf. 155. S. gr.4. * Vol. secundum Helmin-
tlhologiam ex scriptoribus tam veteribus quam re-

centioribus compilatam coniinet, additis Fasciola

Or

hepatica hominis male depicta, duabusque mus-
carum larvis pro novis Áscaridum speciebus ( Co-
nostoma et Stephanostoma) venditis; icones, ex-
ceptis animalculorum dictorum, aliunde deprom-
tae, saepe coloribus alienis fucatae. In Vol. I.
seu Entomologia, plurima, quae ad rem non
pertinent Opus splendidum sed invita Minerva
exortum.

195. Lezioni medico - pratiche sopra i principali
vermi del corpo umano vivente e le cosi dette
malattie verminose di Valeriano Luigi Bre-
ra. Crema 1802. 188. p. 4. maj. tabb. aen. 5. *

Fersio germ. V. L. Brera medicinisch-
praktische Vorlesungen über die vornehmsten
Eingeweidewürmer des menschlichen lebenden
Kórpers und die sogenannten Wurmkrankhei-
ten. Aus dem ltal und mit Zusátzen von F.
A. Weber. Mit 5 Kupfert. Leipz. 1805. 1506. S.
4. maj. tabb. aen. 5. *

Fersio gallien: 'Lraité des maladies ver-
mineuses, précédé de histoire naturelle des
vers et de leur origine dans le corps humain,
par Val Louis Brera, traduit de litalien
et augmenté de notes de M. M. Bartoli et
Calvet neveu. Paris rgo. 8. tabb. 5.

Extrait par le D. Merat in Jourz. de
Physique, T. 59g. (1804.) p. 67-72.

Caput vermium historiam naturalem expo:
nens ex auctoribus germanicis compilatum.
Propria tamen hydatidum cerebri observatio

62
cum icone. "Taeniam vulgarem Linnaei cum
T. lata bene conjungit. Quae de vermium ge-
nesi proferuntur, futilia sunt. Vermes hominis
mirus vulgares excludit. Practica libri pars me-
lioris notae, vermibus tamen morbos nimios tri-
buit. Icones fere omnes aliunde mutuatae.. Edi-

tor germanicus paucissima adjecit.
J

VI. De animalium domesticorum ver-

mibus.

196. L. J. M. Columella (vide: Scriptores rei
rusticae Veteres Latinos - curante Jo. Matth.
Gesnero. Ed. secund. Lips. 1775. T. L 4. *)
vitulorum (lib VL cap. XXV. p. 650.) vermes
refert, certe Ascarides lumbricoides; equorum
etiam (ib. c. XXX. p. 656.) quasi lumbricos habet,
forsan oestrorum larvas. j

197. Vegetius (Mulomedicinae Lib. I. Cap. XLIV.
Script. rei rust. ed. cit. T. IL. p. 200. *) praeter
lumbricos equorum et tineolas refert, quas alii
pediculos appellant. | Coagula et aqualiculum in-
tus erodere et vulnera facere addit; ut tineolas
hoc loco pro oestri larvis habeam, si res dubia
conjecturam admittit. Quae (ib. Cap. LIL p. 205.)
de vermibus ex intestino manus ope extrahendis
narrat, adhuc magis obscura sunt. Alio denique
loco (lib. IIL. cap. 2. p. 250.) sub vermium no-
mine de muscarum et oestri larvis loquitur vul-

nera aut cutem boum infestantibus.

65

198. Mémoire sur des vers trouvés dans les sinus
frontaux, dans le ventricule et sur la surface ex-
térieure des intestins d'un Cheval, par M. Bour-
gelat. In: Ménm, présentés. T. 8$. (Paris 1760. 4.)
p. 409-452. * Sermone prolixo, qualis naturae
scrutatorem non decet, de oestri larvis in sinu-
bus frontalibus, de filariis in abdomine, et de
oestri larvis-in ventriculo equi repertis agit.

199. 'Traité des maladies vermineuses dans les ani-
máux. Par M. Chabert. à Paris 1782. 120. p. 8.
tabb. aen. pict. 2. *

Ed. altera ib. 1787. 194. p. 8. (absque iconi-
bus) *

Fersio german.: Abhandlung von den Wurm-
krankheiten der europáischen Hausthiere aus der
Sáugthierklasse, von Chabert. Aus dem Franz.
und mit Anmerk. und Zusátzen von H. A. A.
Meyer. Góttingen 1789. 168. p. 8. *

Auctor veterinarius vermibus, quos animalium
corpori infestissimos opinatur depellendis (cum
successu) studuit, historiam. vero naturalem ne-
glexit, ut qui plurimos et qua partem novos in-
venerit vermes, hos summopere confuderit.
Taenia ejusdem lanceolata in sinubus frontalibus
equi et canis ab eodem detecta, ad aliud longe
genus (Przionodermie) pertinens, summnra atten-
tione digna. Omnes Taenias ad unicam speciem
revocat; Filariam et Strongylum armatum equi
sub crinonum nomine miscet; Strongylum gigan-
teum cum Ascaride lumbricoide confundit et sic

64
porro, Musei ab eodem instituti catalogüm cum
epicrisi in itineris diario (Bibl. n. 84. Th. 2. p.
94-44) dedi Prioris editionis icones mitidae,
minus accuratae. ,

200. Untersuchung der sogenannten "Viehseuche,

oder Beweisgründe, dafís diese Viehkrankheit

nicht von pestilenzialischer oder armistekender Art
sey, sondern von einer übeln Verdauung und

von Würmern in den Miàgen herrühre. Von N.

D. Falck. Hamburg 1782. XXIL et 128. p. 8.

tabb. aen. 2. * "Vermibus nimia tribuit, quid?

quod luem bovillam ab iis derivat; qui in boum
ventriculis occurrunt. Vermes isti, quos et in

Cervorum sanissimorum aqualiculo reperi, et in

bobus lue affectis aeque saepe desideravi ac of-

fendi, Amphliüstoma sistunt conicum mihi dictum,

a Müllero et Gmelino cum Distomate hepa-

tico, nescio quam ob causam, confusum. .

20r. A. G. Camper's Abhandlung von den Krank-
heiten; die sowohl den Menschen als Thieren
eigen sind. Durchaus mit Zusátzen und Vermeh-
rungen des Verfassers bereichert; und mit eini-
gen Anmerkungen teutsch herausgegeben von J.
F. M. Herbell. Lingen 1787: XXXIL. und 160. S.
S.* Egregium Petri Camperi opus; quod,
cum praemium 42 societate Batava propositum ,
non reportasset; filli (Adriani Gilles) sub
nomine edi curavit. De vermibus p: 25. nec non.
p. 45-48. agit, pluresque non vulgares a se re-
pertos, v. c. Filariam in Simiae Coaitae abdomi-

nis;

^

65
nis, Strongylum inlexum mihi dictnm in Del-
phini Phocaenae tympani cavo, hydatides in si-
miis obvios enumerat.

202. Ericus Seffstróm in: Ny Journal uti Hus-
hállningen. Stockholm 1:799. 8. St. 3. p. 156-159.
* pers. in K. A. Rudolphi's Schwedischen An-
nalen der Medicin und Naturgeschichte B. I. H. 2,
p. 102-104. * Morbum annis 1797 et 1798. inter
plurimarum regionum feles. grassantem, vermibus
tribuit. Has Adolph Modeer examinavit, et
pro Ascaridibus Cati vulgaribus, morbi nequa-
quam caussa, agnovit.

205. Systematisches Handbuch der theoretisch - prak-
tischen Veterinár- Wissenschaft, von Fr. Pilger.
1. B. Giessen i1gor. 2. B. ib. 1802. 8. * In T. IL.
P. II. p. 1264- 1520. de animalium domesticorum
vermibus, morbisque inde oriundis agit, illos au-
tem enumerando, Chabertum nimis secutus,
plurima v. c. Oxyuridem equi cum hominis Tri-
chocephalo, Strongylum armatum in aneurysmati-
bus obvium cum Filariis, has cum comedonibus
confundit, de vermium tamen copia proprias ha-
bet observationes, et reliquis scriptoribus veteri-
nariis quoad vermium enumerationem praeferen-
dus est.

66

VIL Monographise V'ermium.
4. Filaria..

a. Filaria medinensis.

Innumeris locis, praesertim ?n hodoeporicis, de
eadem agitur, ut praeter Monographias selectiora
tantum attulerim. Conf. n. 629.

204. De Dracunculis: Disp. med inaug. prop. a M.
Georg. Cunelio, Basil. 1589.

Recusa in Velschii libro de vena med. p.

295 - 4oo. * nullius momenti,' dracunenlos enim
seu filarias cum crinonibus vel comedonibus con-
fundit.

205. Henr. Warenii, resp. Fossio, Diss. de Lum-
bricis Dracunculis. Rost. 1605. 4. Boehmer.

206. Ge. Hieron. Velschii Exercitatio de vena
medinensi, ad-mentem Ebnsinae sive de Dracun-
culis Veterum specimen exhibens novae versionis
ex Árabico cum commentario uberiori. Cui ac-
cedit altera de vermibus capillaribus infantum.
Aug. Vind. 1674. 456. p. praeter indices. 4. cum
tabb. aen. * "Viri doctissimi opus, in quo pluri-
ma undique collecta invenies. Venam .medinen-
sem vermiem esse evincit, hoc quidem recte, sed
crinonibus (sive comedonibüs) vitam pariter tri-
buit, idque perperam. Variorum animalium Fi-
larias simul recenset, falconis, alaudae, cardue-

lis, psittaci; idem vero astaci et helicis vasa ge-

67

nitalia pro dracunculis vendit, .quod. plurimis
postea contigit. Icones vermium habitum qui-
dem exprimunt, sed signa characteristica non
reddunt. Conf. n. 204.

207. Ant. Cromeri, Chirurgi, gordiis laborantis

' de iisdem relatio apad Wepferum in Eph. Nat.
Cur. Dec. 2. Ann. 10. p. 315-517. * Vir.ex Gui-
nea redux bonas largitur observationes de ver-
mibus saepe diutissime. absque agna molestia
sub cute delitescentibus, deque malis ab iisdem
excitatis.

208. Engelb. Kaempferi Diss. inaug. sistens De-
cadem observationum exoticarum. Lugd.Bat. 1694.
Modeer. Obss. de Dracunculis in librum inse-
quentem redeunt.

209. Amoenitatum exoticarum politico - physico - me-
dicarum, Fasciculi V. auct. Engelberto Kaem-
pfero. Lemgov. 1712. 4. cum tabb. aen. * Fasc.
III. Obs. 4. Dracunculus persarum in littore
sinus persici p. 524-2555. Bis, quod rarissime
evenit, vivum ex Afri et Persae cavo scroti ex-
trahere, Kaempfero contigit, qui omnium
optime de eodem egit. Rostelli sub nomine par-
tem vermis tenuiorem describit, mihimet adhuc-
dum obscuram; mec in vermibus in spiritu vini
conservatis, passim a me visis, observatam,
quam ali quoque tacent. Duplex ostium ad
radicem scilicet rostelli; et in caiidae apice.
Fuse de locis, in quibus occurrit; de morbis et

medela. i

E 2

68

210. Hans Sloane's voyage to Jamaica, Madera,
Barbados etc. Lond. fol "Vol I IL 1707-1727.
Il. Olaus Swartz, patriae urbis decus, pro
sua in me amicitia ex Sloanei libro, quae huc
pertineant (Vol. I. Introduct. p. CXXVI. et Vol. II.
p. 190-), exscripta mihi mandare nom recusavit;
sed omnia, icone non excepta, apud V elschium
aliosque occurrunt.

211. Godofr. Aug. Grundler in: Commerc.
litt. nov. 1740. p. 529. tab. V. fig. 1-5. * ver-
mem describit et delineat ex India missum, 35:
pedes Rhenanos longum, hinc osculo suctorio,
altera autem extremitate (caudae) hamulo instru-.
ctum. lcon in plurima opera redit, nec contem-
nenda.

212. Geschwüre' von Dracunculis. Von Rob. Hut-
cheson und George Forbes, in: (Med. Ess.
and Obss. by a Soc. in Edinb. Vol. V. P. 2. Edinb.
1744. 8.) Edinb. med. Versuche und Bemerkun-
gen. 5. B. 2 Th. p. 1022- 1026. * Medela.

215. Carl von Linné om Gordius Medinensis.
In Vetensk. Acad. Handl. 1768. p. 147. * Regem
sibi Gordium medinensem monstrasse, nuper Go-
thoburgi vivum captum, pedem longum, pallidum.
Linnaeus certe colore (quo hujus generis spe-
cies. distinguebat) deceptus est, qui Gordium
aquaticum pro medinensi haberet, aut legi tale
quid contendenti contradicere non ausus, quod
de viro ingenuo minus tamen credi licet.

214. B. Hussem Aanmerkingen betreffende den :

69

Dracunculus. Ia: Verhand. van het Genootsch.
te Vlissingen. 2. Deel (Middelburg 1771.8.)
p. 445- 464. Dryander.

215. Beschreibung von Arabien von Carsten Nie-

' buhr. Kopenhagen 1772. 4. * De verme nostro

-: p. 158. quaedam refert; medicum quendam quin-
que simul gordiis laborasse.

216. Description générale historique et n acean.
que de la Colonie de Surinam par P. Fermin.
à Amsterdam 'T. I. IL. 1769. 8.

Fersio germanica: Philipp Fermin's
ausführliche . historisch - physikalische ^ Beschrei-
bung der Kolonie Surinam. A. d. Franz. I. II.
Th. Berlin. 1775. 8. *. In Vpl. II. p. 516, 5Sr7.
de Dracunculo agit, quem Aethiopibus solum-
modo infestum esse, perperam contendit.

217. Dav. Henr. Gallandat Diss. de Dracunculo
sive vena medinensi. In: Nov. Act. Nat. Cur.
T. V. (1775.) Append. p. 105- 116. *

F'ersio germanica ab J. G. Krünitz facta,
exstat in: Neu. Haniburg. Magazin, 96. Stück.
p. 526-549. *

Auctor propriis quidem observationibus non

caruisse . lisdem autem minus bene usus vide-
iur. Vermem bicipitem fmngit, 8-12 pedes lon-
gum describit.

218. Mémoire sur le Dragonneau par M. Péré. In
Journ. de Med. T. 42. (1774.) p. 121-132. * Ob-
servationes in Guinea et Insula St. Domingo in
Aethiopibus factae; media vermis parte (quod,

79
si abdomen tenét, omnino fieri potest) arripienda
facillime extrahitur.

219. Mémoires pour servir à l'histoire de Cayenne
et de la Guiane francoise, dans lesquels on fait
connoitre la nature du dli&at de cette contrée;
les maladies qui attaquent les Européens nouvel-
lement arrivés, et celles quj regnent sur les blancs

' et les noirs; des observations sur lhist. naturelle
du pays, et sur la culture des terres, avec des
planches, Par M. Bajon. T. I. Paris 1777. T. 2.
1778. 9.

Excerpt. in: Journ. de Med. Vol. 49. (1778).
p. 386-408. p. 481-497. *

F'ersio germanica: Bajon's Abhandlungen von
Krankheiten auf der Insel Cayenne und dem
franzósischen Guiana. Erfurt B. x. 2. 178r. g.

In Vol primi tractátu decimo de Dracun-
culo agir. Aethiopibus solis morbum adscribit;
in verme dissecto 5-6 fila vidit (vascula geni-
talia certe, vario modo circa tubum intestina-
lem circumvoluta, dissecta multiplicia visa); ca-
put rotundum, partem posticam tenuiorem esse;
in omnibus corporis humani partibus occurrere;
sibimet sub oculi conjunctiva visum esse.

220. Christian Godofr. Gruner de vena me-
dinensi Arabum sive Dracunculo Graecorum, In
Act. Acad. Mogunt. p. 257-264. *. Graecis aeque
bene notum fuisse ac Arabibus,

221. Georg. Frid. Christ. Fuchsii Commenta-
tio historico- medica de Dracunculo Persarum

7i
sive vena medinensi Arabum. Jen. 1781. 4o. p. 4. *

. Gompilatio plurimis ex scriptoribus facta, minus
tamen laudabilis; Gordium medinensem cum aqua-
tico confundit, multaque notatu dignissima obi-

^ ter tantum tangit.

222. Paul Erxdimann Isert's Reise nach Guinea
und den Caribáischen Inseln in Columbien. Ko-
penhagen 1788. 8. * Ipse verme laboravit, de
quo p. 370 et 271. agit.

225. Bemerkungen über verschiedene vermeintliche
Haut - oder Fleisch- Würmer im menschlichen
Kórper, besonders über den Dracunculus oder
.die Vena medinensis. Von G. H. Fieliz. In
Baldinger's N. Mag. für Aerzte. X. B. VI. Sr.
(1788,).n. 4. p- 492-507. * .

224. Einige Zweifel gegen Fieliz Bemerkungen
über verschiedene, Haut - und Fleischwürmer im
menschlichen Kórper. Von F. A. A. Meyer. ib.
B. XL St. HI. n. 7. p. 156. * Venam medinensem
utique vermem esse.

225. Deobachtungen über den Guinea-Wurm von
IJ. Drummond. Med. Comm. Edinb. 2. Decade
8. B. p. 47-54. * Vermis loco mutato interiora
pedis petendo auctori dolores faciei summos alia-
que mala attulit.

226. De morbo Yaws dicto et de Vena medinensi,
Praes. Curtio Sprengelio, resp. Frid. Guil.
Kunsemüller. Hal. 1797. 24. p- 4. *. De vena
medinensi sectio altera p. 12-22. Auctor vermem
in Aethiopibus ipse observavit, et plurimorum de

L

eodem sentemtias collegit; num ad vermes vero
pertineat, utrum insecti sit larva, dubius haeret,
quod hoc saltem tempore fieri posse mireris.

(In Boeh meri Bibliotheca: F: G. Constan-
tini' Cur des Haarwurms. | Hannóv. Magazin,
1775. p. 115-128. * citatur, huc autem minime
pertinet; auctor enim de erysipelatis specie, quam

morbum capillarem vocat, nec de verme agit.)

5. Filariae variorum animalium.

227. Henr. Scriverius et Nic. Stenonis in
cercopithecis Filarias invenerunt. Act. Hafn. Bar-
tholin. T Hi p. 15, 14. *

228. Filariae in Simiae Mydae cavo abdominali pe-
ritonaeum inter et intestina repertao, et a Quem-
selio societati oblatae in Vet. Ac. Nya Handl.
1800. p. 555. * mentio fit. —

229. Vincentius Rossa (Giornale fisico - medico
di Brugnatelli 1794. Vol 3. n. 25. recens,
Gott. Ànz. 179 . p. 10r. *) in Mustela Marte ver-
mes subcutaneos, quos Gordio medinensi adnu-
merat, similesque sub cute Lanii Collurionis, in
Ardeae nigrae mesenterio, aliisque in animalibus
reperit.

250. Chr. Franc. Paullinus (in Ejus Obss, med.
phys. Eph. Nat. Cur. Append. ad Dec. 2. Ann. 5.
p- 19. *) circa anatis cor pusillum deprehendit
serpentulum (Filariam) gyros suos mire facientem.

c. Filariae insectorum.

25:1. Martin Lister Extract of a lettre concer-
ning animated horse-hairs, rectifying a vulgar
Error. Philos. Transact. 1672. p. 4064-4066. *
Filarias in scarabaeis plures invenit, capite nigres-

- cente, aliquot dies in aqua vivas conservata:.

252. Joh. Leonh. Frisch Beschreibung von alle:r-
ley Insecten in Teutschland. I- XIII Theil. Berlin.
1750-1758. * In T. XII. p. 6. de gryllorum Fi-
lariis agit, conf. n. 52. f.

235. Der monathlich herausgegebenen Insecten-Be-
lustigungen Erster Theil, von Aug. Joh. Rósel

"von hRosenhof. Nürnb. 1745. 4. 2. Th. ib.
1749. * In T. I. Collect. III. p. 20. de Sphingis
Euphorbiae; Collect. IV. p. 64 et 65. de Bomby-
cis Salicis, purpureae aliorumque insectorum; in
T. II. de gryllorum p. 58. et p. 144. de cicadae
Filariis agit. |

254. Mémoires pour servir à l'histoire des insectes
par Charles de Geer. Stockhohln T. I-VI.
1752-1777. 4. * De Phalaenarum Ziczac et alni
larvae Filaria T. Lp. 551-553. Tab. 54. fig. 6, 7.

- In gryllis se Filarias reperisse T. II. P. I. p. 555.
De Phryganeae larvae Filariis T. IL. p. 555-555.
Tab. 14. Fig. 12- 14. Iconem hanc Gordium aqua-
ticum Linn. cauda furcata sistere, maximopere
mireris, ut errorem subesse suspicio nascatur.

255. Neue Mannigfaltigkeiten. B. I-IV. Berlin
1774- 1777. 8. In Tomo quarto operis mihi non visi
variorum insectorum Filariae expositae dicuntur.

h

r1
/*

236. Franz von Paulla Schrank Beytrüge zur
Naturgeschichte. Leipz. 1776. 8. Liber entomo-
logicus, in quo p. 98. de lepidopterorum Filariis
agitur. | "

237. jo. Ern. Imm. Walck (Im. Naturforscher
Stick XII. p. 64-66. .*) Monoculi Apodis. histo-
ria exposita, Filarias meminit in Monoculis et
circa eosdem (?) a se repertas.

258. Hettlinger (In Obss. de Physique par M.
Rozier T. XXVI. p. 7. *) Filariam in Phalae-
nae Roesel T. I. *. 55. A, (Bombycis ergo Tri-
foli) larva a se inventam Taeniae sub nomine
tradit. Versio n. 448. errore separata.

259. Bemerkungen über den Wurm aus einer Spinne
von Dnval. In Hoppe's botanischem Taschen-
buch für 1796. N. VIII. Rec. in: 44/g. Litt. Zeit.
1796. n. 97. p. 772. * Censor hujus libri Vermes
Davallianos in floribus obvios, aranearum minime
esse intestinales, jure contendere videtur.

240. Filaria Chrysomelae jagttagen ved Hr. von
Holten. In Skrivter af Dansk. Naturh. Selsk.
4. B. 1. H. (1797-) .n. 2. p. 16-19. Tab. 5. Fig.

- 1, 2, * In Chrysomela Alni reperit.

241. Boucher d'Abbeville de Filaria in bupresti
reperta, cujus viscera devorasse perperam visa di-
"citur, in: Rapports généraux des travaux de la
Societé Philomatique de Paris. T. IIL Paris an
VII. (1799.) p. 72. * Descriptio tamen non datur.

79
B. Trichocephalus.

a. Homizris.

242. J. G. Roed erer Nachrichten von den Trichu-
riden, der Societüt der Wiss. in Góttingen mitge-
theilt. Gótt. Anz. 176r. St. 25. p. 245-5. * Bonae
observationes sub microscopio captae, nisi quod
partem capillarem pro cauda habuerit.

245. Diss. de morbo mucoso, praes. J. G. Roede-
rer, resp. Car. Gottl. Wagler. Gott. 1762. 4.
Waglerus alis cum commilitonibus Trichoce-
phalos reperit, quos Roederer novi generis
esse agnovit, et Trichuridis sub nomine descrip-
Sit; Cohl, m. 245.

244. Henr. Aug. Wrisberg. Observationum de
animalculis infusoriis satura. Gott. 1767. 110. p.8.*
Trichurides ex HRoedereri observationibus,
quibus auctor interfuit, p. 6- 15. describuntur.

245. Jo. G. Roedereri et Car. G. Wagleri tra-
ctatus de morbo mucoso denuo recusus, annexa-
que praefatione de Trichuridibus novo vermium
genere editus ab H. A. Wrisberg. Gott. 1785.
XXXVIIL et 551. p. 8. tabb, aen. 5. * Cel. edi-
tor p. I-XXXII. de Trichocephalo agit, quem
Roedererum primum novisse tradit, cujus con-
trarium supra probavi, ubi Morgagnium de-
texisse retuli. Mares et feminas pro speciebus di-
versis, caudam pro capite venditat. Non in coeco
solo, sed etiam in intestinis tenuibus -eperit,
quod et mili contigit, Ad epidemiam non fecisse,

E Y
76

sed omnibus fere in cadaveribus occurrere, op-
iime addidit. Auctores paucissima de Trichuridi-
bus p.61-64 retulerunt, ad Roedereri descri-
ptionem (n. 242.) ablegantes, iconem tamen ver-
mium utriusque sexus (vel speciei, ut iis tum vi-
sum est) in Tab. 5. Fig. 4. exhibuere. De mor-
bis verminosis judicium bono medico dignum.
Wrisbergianae descriptionis versio Ael-
gica: Beschryving der Trichurides, een nieuw
soort van Wormen. 1n Nieuw geneeskund. Jar-
boeken. 5. Deel. p. 287-293. Dryander,

246. Bemerkung bey den Ascariden trichur. Linm.
dafs das Haarende das Kopfende sey, und sie
nicht zu den Ascariden gehóren. In Reichard's
medicinischem . Wochenblatt. x. Jahrg. 15. St.

Boehmer,

5. Trichocephali aliorum animalium.

Zeporis conf. n. 65.

247. Lacertae apodis. P. S. Pallas in Nov. Comm.
Petrop. XIX. (Petrop. 1775.) p. 449- 452. Tab. X.
Fig. 6. A. * Trichocephalum echinatum, ab om-
nibus vermibus hucusque cognitis corporis duri-
tie maxime recedentem, bene describit et deli-
neat, perperam autcm pro eadem specie ac Tri-
chocephalum hominis habet, 'laeniisque (ob ca-

put armatum) addit.

* €-—

77
Q dscaris.

BEC a n anu 'AoZum.

249. Ascaride. Ascaris. Encyclopédie méthodique.
Histoire naturelle des vers. T. VI. à Paris et à
Liége 1789. 4. * p. 151-140. .Quatuordecim enu-
merantur species aLinnaeo, Fabricio, Mül-
lero, Chaberto descriptae, auctorque se hel-
minthologiae ignarum esse prodit. Num alii En-
cyclopaediae Tomi huc facientes editi sint, me

fugit, ipse hunc tantum vidi.

ó.. A scaris lumóricoides.

249. Stromaieri Obs. in Greg. Horstii Opp.
T. 2». Norimb. 1660. fol. p. 558. b. * de lumbrico
vesica incluso, medicamentotum ope dejecto.
Lympha plastica vermem, modo tamen non vul-
gari, involvisse videtur.

250. Lumbricus teres, ot some Anatomical Obser-
vations on the Round Worm bred in liuman bo-:
dies, by Edward Tyson. In: PAilos. Trazsáct.
1683. p: 155-161. cum tab. * Marem femina ple-
rumque minorem esse. Cutem laevem. Os tri-
labiatum. Anum. Musculum subcutaneum , hunc
tamen minus accurate descriptum, De genitalibus
utriusque sexus, iconibus non malis. Qui prolem
vivam in verme isto vidisse sibi visi sint, vasa
genitalia pro vermiculis habuisse, Quantum po-
steri a Tysone distabant!

25:1. Mart. Houttuyn Vergelyking der aatdwor-

79

men med den menschen - of Kinderen- Worm, in-
zonderheid ten opzigt van derzelver. deelen van
vortteeling, by gelegenheid van een zeldzaame
vertooning in een Worm, die uit de darmen was

geloosd. In: /tgezogte Perhend. 5. Deel, p.

207-225. Dryander.

25

25

2. O. Fr. Müller über den Regen- und Spul-
wurm. lm: Zlaeszóv. Magazin 1775. n. 27. p.
417-450. * Utriusque, ut discrimen pateat, de-
scriptiones datae sunt; utrique cor per totum
corpus longitudinale sanguine frigido rubro esse,
quod non intelligo. Müllerum observatorem
non coütemnendum, praesertim quoad animalcu-
lorum minimorum formam externam, inveni, qui
vero cor et sanguinem rubrum in Ascaride inve-
nisse sibi visus sit, alii explicent. i |
5. Diss. de Áscaride lumbricoide Linnm. Vermium
intestinalium apud homines vulgatissimo. p. Dan.
Corn. Raub. Got. 1779. 5g. p. 4. * ... —
Recusa in: A. Murray Opusc. Vol. 2. p. 1-46.
Dryander.
Murrayi experimenta cum vermibus aquae
tepidae immissis narrantur. Hujus et Lumbrici ter-
restris discrimen ('Tysoni jam cognitum). Ana-

tome ex Tysone et Vallisnierio.

254. Corneel. Peereboom Descriptio et icoriica

delineatio novi generis vermium Stoma chidae dicti
in corpore humano hospitantium. Acced. Obs, de
lumbrico per uretbram excreto. Amst. 1780. 8.
p.51. Boehmer. Dryander. |

79
CL Happ. in Diss. cit. (n. 178.) p. 24, »5.
Peereboomii descriptionem excerpsit, ex qua pa-
tet, de Ascaride lumbricoide mortua, defigurata
et mutila sermonem esse. Lumbricus vero per
urethram excretus Strongylus giganteus erit.
255. K. Daly Diss. de Teretibus intestinorum Lum-
bricis. Edinb. 1790. 58. p. 8. bonam esse compi-
lationem. Doering.

c. 4dscaris vermicularis.

256. D. Ludovici de Ascaridibus. In Eph. Nat.
Cur. Dec. I. Ann. 9. p. 109. * :

257. Historia physiologica Ascaridum, cum fig. aeneis.
Auctore M. van Phelsum. Leovard. 1762. 156.
p. 8. tabb. 5. *

Ejusdem Historia Ascaridum pathologica.
ib. 1759. 26. et 248. p. $. Boehmer.

Fersio germanica: M. van Phelsum Na-
turgeschichte der Springwürmer, herausgegeben
von Joh. Weise. 1. Th. Gotha. 1781. XLVIII.
et 158. p. S. tabb. 5. *

M. van Phelsum pathologische Gesehihre
der Springwürmer, herausg. von J. Weise. 2. Th.
ib. 1782. LII. et 550. p. 8. tabb. r. *

Couletum 'Taeniae articulos Seu vermes
cucurbitinos dictos perperam pro Ascaridibus ha-
buisse, Boerhaaviumque in eodem errore
deprehendi, Veteres autem Ascarides veras novisse,
utique. Descriptio motuum et formae externae

bona, partium internarumi seu anatome flocci fa-

8o ,
cienda et icones rudes. Larvas quasdam in ho-
minibus repertas addit. Morbos plurimos a ver-
mibus oriundos in parte pathologica nimius ur-
get Scriptores helminthologi tam prolixi non
quidem exoptandi sunt. Conf. n. 165.

258. Dav. Meese Waarneemingen aangaende de
aars-maden of wormpjes, genaamd Ascarides.
In: Uitgezogte Verhandelingen, 9. Deel. p. 359-
5475 Dryander.

259. Guil. Heberden Obss. on Ascarides. In:
Medical TTransact. (Lond. 1768. 8.) Vol. L p. 45.
Boehmer. ;

c. ópecies variae.

260. Gulonis. n Gulonis jejuno Ascarides 5 pol-
lices ad. spithamam longas sibi visas esse P. S.
Pallas in Ejusd. Spicileg. Zoolog. Fasc. XIV.

- (Berol. 1780. 4.) p. 4o. * Descriptio non addita.

26:1. Gallinae. Hanow: Spulwürmer bey einer
Henne. JDanziger Nachrichten 1754. p. 171. In
Ejusdem Merkwürdigkeiten. 8. D. p. 150. Boeh-
mer.

262. Columbae. 1n Columbis emaciatis (plurimis
antea mortuis) ventriculum vermibus tenuibus al-
bicantibus, fere digitum minimum longis, fili ma-
jusculi crassitie, repletissimum | inventum esse.
Laur. Heister in Eph. Nat: Cur. Cent. 4. p. 467. *

Redit observatio in: Ejusdem Med. Chirurg.
und Anat. Wahrnehmungen, Rostock 1755. 4. p. 550,
551. Von besondern Würmern in Tauben und Mittel

*
dagegen. 265.

65
268. Ernst. Ferdin. Gebauer von denen in
Tauben befindlichen Würmern. n: Breslauer
Sammlungen, 1726. p. 545-550. * . Observationes
plurimas in Columbis suis factas.singulas enume-
rat, ut de vermium horum frequentia constet.
264. Halecis. Jean Etienne Guettard sur des
vers ascarides des Harengs, dans ses Mémoires
sur différentes parties. des, sciences et des arts.
'T. IL Paris 1768. 4. p. LXXXV et LXXXVL:
Dryander.

Dx Ophiostoma.

265. Ueber einen neuentdeckten Wurm in der Fisch-
blase der Forelle, Cystidicola Farionis, von Gott-
helf Fischer. In: Joh. Chr. Reil's Archiv für
die Physiologie. B. 5. H. 1. p. 95- 100. Tab. 2. *

- F'ersio gallica: Mémoire sur un nouveau
genre de vers intestins, Cystidicola Farionis, suivi
de quelques remarques sur les milieux dans les-
quels les vers intestins vivent. Par G. Fischer.
In: Journ. de la Physique par Delamétherie
T. IV. ». 504-509. cum ic. * |

Redit in: Mémoire pour servir d'introduction

à un ouvrage sur la respiration des animaux; con-

tenant la bibliographie; suivi de quelques remar-

ques sur les vers intestins et en particulier sur le

Cystidicola Farionis.. Par G. Fischer. à Paris
1798. p. 106. 8. TR

Nec non in: Bulletin des sciences de la So-

FE

-

82

cieté Philomatique. à Paris 1798. n. 15. p. 97, 9S.
Fig. a-e. *

Auctor vermium ab aliis in piscium vesica na- -
tatoria repertorum ignarus, locum, ubi vermem
invenerit, attonitus miratur; ipsum obiter descri-

bit et male delineatum sistit,

E-.CSrrOTUMagylus.

ae. Strongylus Gigags.

266. J. Bauhinus Historie von etlichen wüthenden

. Wólfen um Mümpelgard und Belfort. Mümpel-
gard 1591. 8. in Eph. Nat. Cur. laudatur. Ser-
pentes in luporum seniorum renibus nasci, ununi
vel duos pedes plus minus longos, Bauhinus
in hoc libro referre dicitur,

267. Sim, Schultzii Obs. de vermibus in renibus
(canis). In Eph. Nat. Cur. Dec. r. Anm. 5. p.
405-408. * Renis caro exesa; vermis dodrantem
supra duas ulnas aequavit.

268. Carolus Rayger similes in canis reperit.
70. Dec, 1/ Am. 7. p. St5. *

269. a. Philipp. Jac. Hartmann de lumbrico in
rene canis sanguineo. Z^. Dec. 2. Ann. 4. p. 149-
152. Fig. 18- 24. * Strongylus (femina) in canis
rene repertus cum hoc fig. 18- 21 depingitur; fig.
22-24. anatomes tentamen. Sanguine rubebat.
Ultra diem vivus conservatüs,

269. b. Ger. Blasii Observata anatomica in ho-

mine, simia, equo-variisque animalibus aliis. L.

ET
B. et Amstelod. 16744 S. * In emaciato sene ver-

mes duos, ulnae ad minimum longitudinem ha-

- bentes, rubicundioris coloris, aquoso liquore sca-
tentes, Similes omnino canum renalibus, se repe-
risse p. 125. refert. lcon (fig. 9.) serpentulum
exhibet.

270. Frid. Ruysch de lumbrico in canis rene re-
perto. In: Dilucid. Valv. obs. 2. * thesaur. VI.
115. * In renibus humanis semel tales se vidisse,
Obs. anat. 64. *

271. Polycarpi Gottl. Schacher Panegyris me-
dica. Lips. 1719. x plag. 4. * In canis rene re-
pertum obiter describit, ita tamen, ut vermem in-
signem facile cognoscas.

272. An Anatomical Description of VWrdians found
in the Kidneys of Wolves in a letter from Jam.
Theod. Klein. In: PZlesoph. Zransact. 17530.
p. 269-275. cum tab. *

Redit in cl. viri Herpetologiam, conf. n. 55.
(iconibus melioribus). *

Mas et femina. Mari in apice caudae proces-
sum capillarem recte tribuit (genitale masculum),
et haec est seta, quam a renum Strongylis imu-
tuatam Veterum plurimi verae AÁscaridi lumbri-
€oidi perperam adscribunt; Strongylus enim Gi-
gas mihi dictus et Ascaris lumbricoides Linnaei
ante nos semper confusi sunt.

275. P. S. Pallas in Spicil Zoolog. Fasc. XIV.
(Berol. 1780. 4.) p. 59. * in duplicatura omenti
gulonis lumbricum occurrisse, renalibus Lupi si-

E a

84. :

milimum, pede longiorem, sed calamo tenuio-

Y

rem, rubentem, vena rubra longitudinali, altero
extremo ore dilatato suctorio (cucullo potins. ma-
,ris caudali), altero acuto.

274. Peyre de abscessu in lumbari regione. In:
Journ. de Méd. T. 65. In altero hominis rene
tres vermes vivi tres pollices longi. "res alii in
musculis ad dorsi spinam sitis habitabant, lumbri-
corum habitu et magnitudine gaudentes. Comm.
zned. Lips, Vol. 28. p. 58o. *

275. Strongyli (Ascaris lumbricoides dicitur) quin-
que fere pedes longi, sanguinei, a Franc. Frank
in vesica canis urinaria reperti mentio fit in:
Hufeland's Med. Journal. Vol XVIII P. I.
p. ir2. *

276. Karl Asmund Rudolphi Mec des
Strongylus Gigas, in: J. A. Albers Beytrágen
zur Ànatomie und Physiologie der Thiere. r. Heft.
Bremen rigo2. 4. * Vermes a cl Albers in
Phocae vitulinae pulmone, hepate et intestino
tenui reperti p. 115 et r16. describuntur.

Plura in libro n. 84. Vol. I. p. 94. dedimus.

277. Mémoire sur un ver trouvé dans le rein d'un
chien par G. F. H, Collet- Meygret. In:
Journ. de Physique. T.. 55. (1802.) p- 458 - 464.
Fig. r-4. * Octo tubercula capitis totidem infi-
mae caudae fingit, inde nomen .Dioctophyme,
quod vermi imponit. Est Strongylus Gigas et
quidem femina, quam hermaphroditam hariola-
tur, tubercula enim cutis interna cum flis pro

85

organis femineis, et oviductum pro vesicula se-
minali vendit. Fibras musculares in octo fascicu-
los collectas in tubercula capitis sex abire, hoc
quidem recte, sed sub ore aliud iterum ostium,
.respirationi inserviens, fingit.

Conf, praeterea Kerckringium és 125.)
ceterosque auctores omnes, qui de renum vermi-

bus veris, nec insectis, locuti sunt.

5. Gtrongylus armatus ( aneurysmaticus ).

278. Frid, Ruysch in Dilucid. Valv. obs. 6. * ver-
mes in mesenterica equi aneurysmatica; in arte-
riae magnae aneurysmate in obss. anat. 64. Fig.
D. *; in arteria magna sub corde vermium ob-
longorum et implexorum inter se fasciculos. Ad-
vers. Anat. Dec. III. p. 19. *

279. Jo. Henr. Schulze de aneurysmate vermi-
noso in arteria mmesocolica equae. 1n: Act, Nat.
Cur. T. I. p. 51g-521. * similes vermes in tuber-
culo sub interna equae ventricula tunica sito, mi-
nus tamen (quam aneurysmatici) rubentes; simi-
les quoque in ventriculi canini tuberculis, "sed ma-
jores, reperit. |

Conf. Morgagni n, 51. et K. 4. Rudolphi
in: Wiedemann's Archiv, B. 5. St. 2. p.
PUE *

c. Strongy dus trigonocep alus.

280. Jo. Jac. Wepfer in: Eph. Net. Cur. Dec. 2.
Ann. 7. p. 27. * 'Tumorem ventriculi canini ver-

86

J

minosum exponit. Vermes certe ad Strongylum
trigonocephalum mihi dictum pertinent, |

28:1. Phil. Jac. Hartmann. In Eph. Nat. Cur.
Dec. 2. Ann. 7. p. 74. * vermes meminit in cor-
pore glanduliformi ventriculo canino adhaerente
a se repertos.

282. Jo. Dan. Dolaei Obs. de scirrhis ventriculi
verminosis, canibus admodum familiaribus. In
Eph. Nat. Cur. Dec. 3. Ann. 5 et 6. p. 595, 594. *
vermes obiter descripti, ita tamen , ut strongylos
nostros esse, pateat.

Conf. n. 5r. et n. 279.

d. Strongylus inflexus.

285 Jac. Theod. Klein Historiae piscium natu-
ralis Missus L. Gedan. 1740. 4. * Vermes in Del-
phini Phocaenae tympani cavo reperti p. 27. tab.
V. Fig. 5. obiter descripti et delineati sistuntur.
Eodem ex loco vermes mihi dictos ab amiciss.

Albers, Medico Bremensi cel. accepi.

F.. Echinorhynchus.

Qq. Generatim.

284. Quaedam de Echinorhynchorum matura scrip-
sit Frid. Aug. Treutler. Lips. 1791. XVI. p.8.
tab. aen. pict. r. * Humorem nmutritium ab istis
animalculis superficiei, vasculis absorbentibus
praeditae, ope hauriri, experimentis variis evinz
cit, nimis tamen urget,

87

b. Species variae.
Conf. Leeuwenhoeckium n. 57.

285. J. G. Roederer in Goóztzng. znzeig. 1762.
St. 61. p. 557. * Echinorhynchi speciem sub no-
mine Fascioíae truttae intestinalis desribit, ro-
strique exsertilis uncis armati mentionem facit.

286. J. F. Koeireuter in: Nov. Comm. Petrop.
T. XV. p. 499, 50o. Tab. 26. Fig. 5. * M Echi-
norhynchum Cyprini ruüli sub nomine 4caz-
thocephali describit et delineat, eundemque im
pluribus Cyprini speciebus, nec non in Salmone
Lavareto a se repertum esse addit.

287. Id em zó. T. XIX. p. 429. * se in Gado Lota
Fasciolam barbatam Linnaei invenisse, ean-
demque esse, quam in T. XV. sub Acanthoce-
phali nomine jam descripserit.

288. À voyage towards the North Pole by Con-
stantine John Phipps. London 1774. * Echi-
norhynchus in Anate mollissima repertus sub no-
mine Szpunculus Lendix p. 194. vage describi-
tur et Tab. 15. Fig. 1. A - C. obiter delineatus
sistitur. Eandem etiam speciem in balaena oc-
curreré, ab Huntero acceptum tradit, unde
Gmelinus, qui novam constitueret balaenae
speciem, commotus est, iisdem tamen hguris
utramque ad speciem laudatis; et Zederus op-
timus, libro non viso, Gmelinianum errorem
repetere coactus fuit.

289. Om en sürdeles mask, som liknar sprutor,
och gór Hydatides eller Vattuhólsor i Norsens

88

inàllvor af Anto Martin Rolandssom. In:

Nya Vetensk. Acad. Handl. :78e. p. 44 - 49. *
Ín Salmonis Eperlani (Suecis JVors dicti) variis
in abdominis partibus vesicülas Echinorhynchum
continentes reperit; majora individua im intesti-
nis. Communem quoque in Gado Lota haberi.

290. Anmürkningar vid Herr Martin's Rón, ró-
rande en besynnerlig Mask hos Norsen, af Erik
Acharius ióid. p. 49- 55. Tab. 2. Fig. 1, 2. X
Vermem dictum ulterius describit, rostri aculeis,
quos Martinus neglexerat, additis, novoque
nomine zZcanzthruim. sipunculoidem, vocat.

291. Franc. von Paula Schrank Zoologische

Beobachtungen. Im XNaturforscher Stück XVIII.
p. 85-35. n. XII. Tab. III. Fig. D - H. * bellem
Echinorhynchi speciem in Barbi intestino de-
tectam sub nom. Ech. Barbi describit et de-
lineat.

G. Tetrarhynchus.

292. a. Nic. Stenonis (Act. Dan. Vol. II. obs. 89.
1666.) Tetrarhynchum a Redio in Argentina
pisce, detectum et apud hunc visum meminit.
Conf. Redi degli animali etc, p. 159. ubi vermis
satis bene describitur.

292. b. Description des objets nouveaux d'histoire
naturelle, trouvés dans une traversée de Bor-
deaux à Charles - Town par le C. Bosc. In;
Bulletin des sciences par la Societé philomati-
que. Paris.1797. /n.-2./ p. 9g... TabitaddEigo ua.

89

Tentaculaire, Z'eztacularia sibi dicta, in Cory-
phaenae.Hippuridis hepate reperta; Echinorhyn-
chum quadrirostrem Goezii ejusdem esse gene-
ris, utique. Species tamen distincla est, ut ex

cl. viri libro n. 5o. dicto patet.

H. Distoma.

a. JDistoma hepaticum.

295. Extrait d'une lettre de M. P. sur le sujet des
Vers qui se trouvent dans le foye de quelques
animaux. Jourz. des Scavans. T. 2. p. 585. cum
fg. Boehmer.

294. Joh. Chr. Frommani Obs. de verminoso in
ovibus et juvencis reperto hepate. In: Eph. Nat.
Cur. Dec. 1x. Ann. 7. p. 249 --255. * Observatio-
nes non spernendae. Plures greges epidemice
"quasi hepate hirudinoso, ut vocat, laborasse.
'Tam boves et oves, quam etiam cervos et lepo-
res eidem tum malo obnoxios fuisse. | Foetuum
ovillorum utero conclusorum jecur simili labe in-
fectum sibi visum esse. Equinum, caprinum et
suillun genus a morbo intactum mansisse.

295. Ejus dem Obs. de salubritate carnium anima-
.lium hepate verminoso laborantium. z&idem. p.
255- 2603. * Carnes non quidem [morbum di-
recte inferre, male tamen mutrire ideoque insa-
lubres esse.
296. Ant. de Heide Vermes in hepate ovillo in

. Ejus Experimentis (Amst. 1680. 8.) p. 46, 47.

Dryander,

go

297. God. Bidloo Brief over de Dieren, die
man in't Lever der Schaapen vind. Delft. 1692. 4.
H enzen.

Fersio hujus epistolae:

298. Godofr. Bidloo Obss. de animalculis in
ovino aliorumque animantium hepate detectis,
ad virum cel. Ant. van Leeuwenhoek. Lugd.
Bat. 1698. 35. p. 4. cum tab. aen. *

Hujus libri etiam dari inscriptionem: Diss.
acad. resp. Henr. Snellen. Dryander. Nec
descriptio, nec icones (a Clerico imn hist. lat.
lumb. summa fide redditae) laudem merentur,
oculos animalculo tribuit etc.

299. Part of a Letter from Anthony van Leeu-
wenhoek concerning Worms observed in
Sheeps Livers and Pasture Ground. In: Philos.
Transact. 1704. n. 289. p. 1522 - 1527. * Vermes
in pratis paludosis obvios (maxime alienos) Disto-
ma hepaticum generare hariolatur.

5oo. Joh. Ad. Kulmus von Gallenwürmern bey
Schweinen. In: Breslauer Sammlungen 171g.
(1721. ed.) p. 596, 597. cum ic. rudi. * Nullius
momenti.

5or. De lue ovium ex Distomate hepatico. J5zderm.
1726. p. 57. * Scháffer in libro insequente
vermes hoc loco descriptos differre credit, sed
ad Distoma hapaticum certissime pertinent.

5o2. Die Egelschnecken in den Lebern der Scha-
fe und die von diesen Würmern entstehende
Schafkrankheit , — beschrieben von Jac. Chr.

91
Scháffer. Zweyte Auflage. Regensburg | 1762.
44. S. 4. tab. aen. pict. z. * à

Editio prior ib. 1753. 46. p. 4. tab. color. r.
Henzen.

Fersio belgica: "Verhandeling over de Bor.
ten of Zuigslakken in de Lever der Schaapen,
en de daruit entstaande Ziekten der Schaapen.
Uit het Hoogduitsch van J. C. Scháffer ver-

taald door J. F. Müller. Amst. 1782. 8. ( Comm.
med. Lips.)

Descriptio et icones laude dignae. In damis
etiam occurrere. Vermes ceterum cum pabulo
intestina intrare, inde per ductum choledochum
jecur petere, perperam. statuit.

505. Petrus Camp er de Fasciola hepatica ovium,
ejusque origine, ad calcem Agriculturae novae
1762 belgice editae. T. II. p. 504. et T. IV.
Boehmner.

$04. Beantwortung der Anfrage (in Nro, i2. des
Leipz. Intelligenzblatts vom Jahr r767.) wegen
eines Mittels wider die Seuche unter den Scha-
fen und jungem Rindvieh. Von J. G. v. P. Leipz.
Intellig. Bl. 1767. Nro. 14. Art. X. Henzen.

505. Dienliches Mittel vor die gemeldete Seuche
der Schafe und jungen Rindviehes und jàhrigen
Káàlber. Jóiderz n. 15. Art. X. Henzen.

506. Mittel wider die beschriebene Seuche unter
den Schafen und jungem Rindvieh. HR. i4. n. 5o.
Art. VII. Henzen.

507. Mittel wider die beschriebene Seuche unter

»ut

99
den Schafen und jungem Rindvieh. | V, R. zdid.
m 21. Axto A Hem z en. |

508. Beantwortung der Anfrage die Egelschneckean
in den Lebern der Schafe betreffend. iózd. N. 15.
Art. X. Henzen.

509. Von einer langjáhrigen Seuche der Schafe. auf
einigen Rittergütern im Erzgebürge. ^zbid. m. 52.
Art. VII. Henzen. P

$10. Brief des Herrn. Brisson über die Egel-
schnecken in den Lebern der Schafe. In. Ab-
handl und Beobb. der ókonom. Gesellsch. zu
Bern. 1769. 1. St. p. 81-83. Henzen.

Sir. Sammlung von Beobachtungen über die soge-
nannte Egelkrankheit unter dem Rindvieh und
den Schafen, von J. Fr. Bilhuber. Tübingen
1791. 100. p. 8. Se in agnellis recens natis ver-
Tnes reperisse, curam prophylacticam solam, pa-
bulum nimirum bonum et pascua sicca commen-
dare: ex operis recezsiozre quadam. Quae cl. vir
commendat, sola omnino proficient.

212. Obss. de Distomate hepatico cum figuris niti-
dis a Fischero exhibitis exstant in: Riem's
Auserlesenen. Sammlungen vermischter ókonom,
Schriften. B. 2. Liefer. 4. Dresd. 1791. 8.

515. Bernh. Seb. Nau sind die kleinen Le-
beregeln in den Schaflebern alle Jungen der
grófseren, oder machen sie eine eigne von den
grófsern abgesonderte Art aus? In AZjusdem:
Neuen Entdeckungen und Beobachtungen aus der

95

Physik, Naturgeschichte und Oekonomie,. r. B.
Frankf. a. M. 1791. 8. p. 5689. *

Zi4. Jo. Ge. Heinr. Zeder's Schreiben über
den obigen Gegenstand. Eóidem p. 4o - 46. *
Minora, quae occurrant, Distomata hepatica ju-
niora esse, utique. : | b

215. Ant. Carlisle in: Transact. of the Linnean
Society. Vol. II. Tab. 25. fig. 17- 19. Distomatis
artificiose injecti, explicatio p. 261, 262. * "Vasa *
multo plura, quam injectione sua sistit, nudis
oculis in specimine recenti non injecto conspi- )

ciuntur.

b. JDistoma clavatum.

516. Garsin in: Hist. de l'Ac. des sciences à Pa-
ris 1750. (Amst. 1755. 8.) p. 58 et 59. cum fig. *
Distoma in Scombri Pelamidis (bonite) ventriculo
repertum sub Zrudinzellae nomine describit et "
in tabula adjecta delineat. :
. Persio latine: in Commerc. litt. nov. anm. x
1755. p. 261. Tab. 4. Fig. 1-5. * 5l Ll
$17. Description of three new Animals found. in
the Pacihc Ocean. By Archibald Menzies.
In: Transact. of the. Linnean Soc. Vol. L. p. 187-
n. 2. Tab. 17. fig. 2. * Huc secundum tantum M
animal, Fasciola cizvata dictum, pextinet. Eo-
dem loco ac cl Garsin (quem ignorat) reper- r
tum, alio tamen modo describit et delineat; à
aperturam analem etiam refert, quae autem du- r
bia videtur,

1 av " LI

9Á

€. Distoma cygnoides.

£18. Nachricht von besondern Eingeweidewürmern
aus der Harnblase des Frosches, von Fr. Heinr.
Loschge. Im: Naturforscher. St. XXI. p. 10-14.
Tab. I. Fig. A- G. * Porum utrumque figura bene

expressit, de genere tamen dubius est.

d. Distoma apiculatum.

519. Beschreibung des Eulendoppellochs, JDstoma
Stridulage, eines neuen Eingeweidewurms aus
der Brandeule, von (Gottfried Chr.) Reich.
In: Neuen Schriften der Gesellsch. Naturforsch.
Freunde in Berlin. (18ot. 4.) p. 570-386. * Ge-
neralia quaedam, tum descriptio vermis satis

accurata.

F. Amphistoma,

520. a. Beschreibung des Hirsch - Splitterwurm:,
Festucarig cervi, von Joh. Georg Heinr. Ze-
der. In Schriften der Berl. Gesellsch. Naturf.
Freunde zu Berlin. B. X. St. zr. p. 65-74. Tab. 5.
Fig. 8- 1r. * Descriptio et anatome non con-
temnenda, genere tamen vermis minus bene po-
sito. Conf. n. 200.

520. b. Joh. Fr. Phil Braun systematische Be-
schreibung einiger Egelarten. Berlin 1805. 4. cum
tabb. aen. pict. *. Amphistoma subclavatum sub
Hirudinis Tubae nomine, p. 49-52. Tab. V. Fig.
5-8. describitur et delineatur.

K. Polystoma.

521. Aug. Joh. Roesel von Rosenhof Histo-
ria na. ralis ranarum mnostratium. Natürliche Hi-
storie der Frósche hiesigen Landes. Nürnberg
1758. fol. * Polystoma ranae seu integerrimuin

p. 24. Tab. IV. x. fig. minus bona sistitur.

» Af Ligula.

522. Geoffroy Junior in: Hist. de l'Ac. des Scien-
ces à Paris 1710. Amstelod. 1715. 8. p. 5o. * In

- 'lTinca pisce Ligulam invenit, quam Taeniam ap-

| pellat, ab humana tamen articulorum defectu
differre addit.

$25. Rongeard Observations sur les vers des
Tanches, adressées à l'Auteur du Traité de la
génération des vers dans le corps de l'homme.
1725. 4. Resens. Journ. des. Scav. T. 78. p. 267.
fig. addita. Boehmer.

524. Anonymi meditationes de piscium morbo, Feig
dicto. In Oeconom. physikal. Abhandl. 6. Th. p.
428. Boehmer.

$25. J. de Annone de piscibus, in quorum abdo-
mine vermes inclusi erant. In: Act. Helvet. Vol.
IV. p. 5o. Boehmer.

526. Jo. Ge. Roederer in: Górr. Znzeig. 1762.
St. 61. p. 557. * Praelectio de fasciolis coram
soc. regia habita, conf. Echinorhynchum (n. 285.)
de quo simul agit.

327. Utdrag af en Casus, om Fasciola intestinalis

Ls

E

mean DN

| med. flere slag af maskar hos en sjuk, af Lars
Montin. In: Vetensk. Acad. Handl. 1765. p.
115- 1I8. * Puella 25. annos -nata cum taeniis
etiam Ligulae portiones majores saepius dejecit.
De Ligula vero hic sermonem esse, vix dubitari
' potest, et e pisce haud bene cocto (qualem Ro-
sén a Rosenstein cum Ligula adhuc- intus
viva in mensam sibi apponi vidit) aegram forsan

intravit.

528. M. E. Bloch in: Allerneuesten. Mannigfaltig-

keiten, IV. Jahrg. p. 291. * Ligulae tres pedes
longae, pollicem latae, in Brama solitariae re-

pertae, sibique missae meniüonem. facit.

M. "Taenia.-

^4 Scripta generalia vel Zaenias humanas

sistentia.

529. Adr. Spigelii de Lumbrico lato liber cum

ejusdem Lumbrici icone et notis. Accessit ejus-
dem auctoris epistola de incerto tempore partus.
Batav. 1618. praeter indices 88. p. 4- * (in 8.
Modeer, forsan sphalmate.) |

Aliae editionis: Leid. 1664. 12. Haller men-
tionem facit.

Redit in Ejusdem Opp. omnia (ed. van der
Baaen) Amstelod. T. IL 1645. fol p. 85-
jog. * vt
. KEtymologia; Historia ; Taeniam ex pituita
nasci, solitariam esse, caput se non. vidisse; T.
Solium a lata distinguit, illam degenerem esse,

aut

97.

aut proprium constituere genus. In tabula ad-
jecta T. latae magnam, minorem T. Solii portio-
nem sistit.

530. Utrum in intestinis vermes cucurbitini generen-
tur. In Nic. Fontani Obss. analectis, Amstel.
1641. 4. p. 25. Boehmer.

551. Nic. Tulpii Obss. med. lib. II. Cap. 42. Tab. 7.
Fi
Taeniae extremitate latiori (articulo ibidem dila-
cerato) sistit. Icon a Clerico (Tab. 8. Fig. 1.)
reddita.

552. Jo. Mich. Fehr de Hiera picra seu de Ab-
synthio analecta, Lips. 1667. 8. Taeniae latae ca-

g. r. * Fictam et rostratam capitis speciem in

put primus vidisse videtur, licet tricoccon depin-
gat. Conf. Clerici Tab. S. Fig. 2.

255. Olaus Borrichius de Lumbricis latis et
Cucurbitinis. In: Bartholini Act. Havn. 1675.
Vol. 2. p. 148, 149. * De articulorum dejectorum
conformatione et multitudine.

554. Lumbricus latus, or a Discourse of the Join-
ted Worm by Edw. Tyson. In: Philosoph.
Transact. 1685. p. 115-141. Tab. 2. * Docta et
optimi observatoris dissertatio, quae in Cleri-
cano opere latine reddita est. Ex articulorum
junctura sciri posse, ubi caput quaerendum sit;
extremitatem tenuiorem esse anteriorem (excep-
tionibus tamen nonnullis a posteris in animalium
Taeniis observatis); articulorum magnitudinem in
diversis speciminibus differre; Foramina (quae
pro totidem oribus habet) quibusdam in margine,

G

98
in latere plano aliis concessa; longitudinem ver-
mis nimiam reddit, omnibus scilicet portionibus
dejectis ad idem animalculum relatis; caput ve-
rum cum uncinulorum corona in Taenia (canis)
serrata vidit et depictum sistit; oscula tamen ca-
pitis suctoria cel. virum fugiunt.

555. Ant. de Heide Lumbrici lati anatome in
Ejusdem Experimentis circa sanguinis missio-
nem. Amst. 1686. 8. p. 49. Boehmer.

556. Reinh. Wagner Obs. de verme fasciáli 12
ulnarum et quod excurrit longitudine, innoxie
per alvum excreto, In: Nov. Litt. Mar. Balth. 1699.
p. 3oo, 3or. * Huc Scholion J. J. Stolterfohti
de vermibus in-genere n. 145.

257. Gandolphe Medici de 'Taenia annotationes
quaedam. In: Hist. de l'Acad. des sciences, à Paris
1709. (Amst. 1711. &.) p. 55-41. * Caput fictum
ex articuli fissura. Quaedam contra Andryum.
'l'aeniam raro nocivam esse. :

558. Diss. de Taenia, praes. Polyc. Gottl. Scha-
chero, resp. Jo. Godofr. Hahn. Lips. 1717. 4.
p. 52. * Generalia quaedam de Taenia, esse ani-
mal concatenatum.

559. Jo. Maria Lancisius Taenias esse polypos
intestinorum ; in Ejus Opp. Genev. 1718. 4. Vol.
2. p. 268. Boeh mer.

240. Steph. Coulet Diss. inaug. de Ascaridibus et
Lumbrico lato. L. B. 1728. 4. p. 8. (in sequ. libro
p. 150- 157.) Dryander. ]

'Tractatus historicus de Ascaridibus et Lum-

/

99

brico lato, in quo, Historia naturali, cum Asca-
ridum, tum intimae coadunationis eorum ad quas-
cunque Lumbrici lati species, de quibus hactenus
disceptaverunt, conficiendas; omnes hac de re
controversiae, simplicissimo omnium systemate,
penitus tandem dirimuntur a Stephano Cou-
let. L. B. 1729. 228. p. 8. * cum tabula aen. quae
majores Taeniae portiones, et libri ornamento
( Vignette vocant), quod singulos articulos sistit.
Auctor Ascaridis vermicularis ignarus, Taeniae
articulos singulos pro Ascaridibus venditat, dicit
enim p. 15. »Ascaris est vermiculus planus, quar-
tam lineae unius partem crassus; longitudine ses-
quipollicaris, paullo plus, si grandior fit, paullo
minus, sijunior; atque sesquilineam circiter latus.«
Canalem in eodem articulo (Ascaride sibi dicto)
lateralem etiam habet, cum foramine marginali,
p. 18. Ex hisce Ascaridibus fictitiis (seu postea
Couleti dictis) Taeniam conflatam fabulatur.

541. Sam. Ernst Diss. de Taenia secunda Pla-
teri Basil 1745. 4. p. 5r. cum [ig. aeri incisa.
Dryander. Canalis toti catenae articulorum
communis, cum ranfis lacteis. ^ Catenam potius
animalculorum, quam unicum esse animal; cum
ejus anatome, qualis adparet vasis artificiose re-
pletis:. Haller Bibl Anat. Conf m. 549.

542. Rón angáende Binnike Masken, giorde och in-
sande af Nils Rosén. ln: Vetensk. Acad.
Handl 1:747. p. 115 - 126. * de paroxysmorum
ratione, medela etc.

G2

100

545. Ejusdem Rón om Maskar, och i synnerhet
om Binnike Masken. i$. 1760. p. 159-191. * De
Taeniae frequentia diversis in regionibus diversa.
Se in brama semicocta et mensae apposita ligu-
lam vivam vidisse. In piscina T'aenias (an ligulas
potius?) a se observatas esse vivas, quas ipse ta-
men a piscibus dejectas suspicatur. In plurimis
dari animalibus. De eorum seminiis homines
intrantibus. De morbis, medela.

$44. Specimen academicum de 'Taenia, quod. praes.
Car. Linnaeo subm. Godofr. Dubois. Up-
sal. 1748. 56. p. 4. cum tab. aen. zr. * dus

Aecusum in Linnaei Amoen. Academ. Vol.
2. p- 59-99. * (In harum ed. 2. p. 55-88. Ed. 5.
pP. 59-99. Dryander.)

Systematica quidem Taeniae dispositio prima,
characteres offerens specificos, de quibus antea
vix cogitarunt, sed hominis bestiarumque TTaenias
diversissimas confundendo, species ipse nonnisi
vágas ponit. "Taenias Solium, latam, vulgarem
(ab antecedente minime separandam) et caninam
describit et obiter depingit. Caput Taeniae, dum
vixit, Linnaeus acriter. denegavit.

245. Dissertation sur le T'aenia ou ver plat, dans
la quelle on prouve que ce ver n'est pas solitaire :
avec une lettre sur la poudre de sympathie. Par
Charles Dionis. à Paris 1749. 266. p. 8. *
De Taenia p. 1-60. agitur. Solitariam non esse.
De 'Taenia loquitur intestinali et involucrata (Té-

nia enveloppe) P hanc sub involucro nmasci, quo

1OL

"dissecto tantum appareat, p. 2r. nimirum haec
habet: »M. Winslow le dissequa lui méme et
nous reconnümes qu'effectivement c'étoit un (Té-
nia renfermé dans une enveloppe, ce qui le ren-
doit semblable à un autre ver blanc, long et demi
rond, commie on en voit ordinairement.« W iars-
lowii laudes merito magnae sunt, at Anatomici
summi historiam naturalem saepe ignoraverunt,
et hoc saltem loco de observationis fide maximo-
pere dubitari licet. Num vero Ascaridis lumbri-
coidis intestina, quae aliis quoque vel pro Asca-
ridibus, vel pro vivo lumbrici foetu habita sunt,
utrum concrementi lymphatici ramenta, qualia
Medici mihiaet etiam pro 'Taeniis obtulerunt,
Taenias esse, suspicatus sit, nos equidem fugit.
Conf. n. 52. ubi similis Frischii error notatur.

546. Friedr. Hasselquist's Reise nach Palàstina
.in den Jahren 1749-1752. Aus dem Schwed. Ro-
stock 1762. 8. *. De Aegyptiorum Taenia (Solio)
p- 587-590. agit.

347. Dissertation sur le ver nommé en latin 'Taenia
et en francois Solitaire, ou aprés avoir parlé
d'un nouveau secret pour l'expulser des intestins

. dans lesquels il est logé, qui a eu d'heureux suc-
cés, l'ón donne quelques observations sur cet in-
secte. Par Charles Bonnet. In: Mémoires
présentés. "T. r. (1750.) p. 478-529. tabb. 2. *
Medicamentum Herrnschwandsianum. Taenia lata,
quam articulis brevibus (Ténia à anneaux courts)

a Solio distinguit, satis bene exponitur. Partem

102

anticam 'utrinque filamentosam esse, collo nullo,
capite quadriosculato, inermi, osculis capitis pro- -
minulis, perforatis. Ovaria. Taeniam homini ab
animalibus inferri.

948. Ejusdem Nouvelles recherches sur la struc-
iure du Taenia. In: Rozier Obss. de Physique
T. IX. p. 245-267. cum tab. aen. * Observatio-
nes bonas in tractatu antecedente a se oblatas ipse
jam spernit, Taeniae latae caput fissum (bouche à
deux lévres) fingendo; se olim forsan T. Solii
caput delineasse perperam addit. — UtraqueDisser-
tatio redit in ejusdem: Oeuvres d'histoire naturelle
et de Philosophie. T. i-3. Neuchatel 1:779. 4.
T. 4, 5. 1781. reliqua 3 Volumina argumenti phi-
losophici. Prior Tractatus: T. 2. p. 65-154. po-
sterior: T. 5. P. zr. p. 178-212. Ibidemque p. 213-
2.5 additur: Supplément aux nouvelles recher-
ches sur la struciure du Taenia. Dryander.

Bonneti de Taeniis observationes redeunt
etiam in librum insequentem, Goezii cura ma-
ximopere auctum: Abhandlungen aus der Insek-
tologie von Bonnet und andern Naturforschern.
À. d. Franz. mit einigen Zusátzen von Joh. Au g.
Ephr. Goeze. Halle 1775. 8. de vermibus p.
1-97. agitur. T

549. Eman. Kónig Obs. de ore et proboscide ver-
mium cucurbitinorum. In Act. Helvet. Vol. r:
(Basil 1751. 4.) p. 27-52. * Ex solii articulorum
foraminibus marginalibus fila (lemmiscos) emitti

retrahique vidit, quae pro proboscidibus vendit,

IO03

articulum. (vermem sibi proprium) nutrientibus;
dum vermes concatenati sint, nutriri etiam cana-
libus communibus anastomosantibus, quos injecit,
et de quibus Ernst (diss. n. 541.) suas protulit
observationes.

350. Jo. Aug. Unzer Beob. von den breiten Wür-
mern (Vermes cucurbitini) in: Hamburg. Magaz.

' 8. B. p: 312-315. *

Latine reddita adnexis Jac. Theod. Klein
dubiis, in hujus Herpetologia p. 67-72. * "Tae-
nias in aquis quoque reperiri; portionem satis
magnam in fonte ex quo femina taeniosa aquam
hauserit, inventam esse. An Ligula ex pisce egressa
pro Taenia habita? Cl. vir ipse postmodum sua
de observatione dubius factus, conf. hujus Vol.
poa Cap. X VIT. $. 2.

$51. Diss. inaug. de vermibus et praecipue de spe-
cie illa vermium intestinalium, quam 'Taeniam vo-
camus. Praes. Car. Frid. Kaltschmied, auct.
Joh. Henr. Jaenisch. Jen. 1755. 56. p. 4. cum
td. aen. * Compilatio; vermem non concatena-
tum esse; caput ejusdem supponit; oviparum for-
san esse; tabula a Spigelio mutuata.

552. Ant. Cocchi discorso soprá i vermi cucurbi-
tini dell uomo. Pisa 1750. S. In: Ejusd. Dis-
cord Toscani, T. I. n. 5. Boehmer.

Ant. Cocchi Dei vermi cucurbitini. Pistoja
1764. $. Dryander.

555. :0.. Ge. Roederer Progr. Arimadversiones
de 'l'aenia. Gott. 1760. 4. (pl. t. Heffter.) De
Taenia Solio agit. j |

104

554. Lettre sur le Taenia par M. Postel de Fran-.
ciére. In Jour. de Méd. T. 18. (1763.) p. 416. *
Taeniam in crassis habitare intestinis, perperam;
raro nocivam esse, utique. |

555. Lettre à M. Postel de Franciére par M.
Robin. J5id. T. 25. (1766.) p. 222- 226. * Quae-
dem. opponit. Se. in hominis febri putrida ex-
tinci cadavere taeniam a pyloro ad septem pol-
licum ab ano distantiam, ideoque per totum fere
tractum intestinalem, tunicae intestini internae
fortiter adhaerentem vidisse. Observatio in ho-
mine.quidem non vulgaris.

256. Réponse de M. Postel de Froid id ibid.
(T. 26. (1767.) p. 415-450. * sententiae, ut fit,
inbaeret; habitaculum T'aeniae in crassis ex hypo-
thesi vana defendit.

557. Remarques sur le Taenia, adressées à M. Po-
stel de Franciére par M. Binet. ibid. T. X4.
(1770.) p. 217-255. * Fuse contra sententium
prolatam.

$58. Christ. Weber Obs. de Taenia, in Ejasd.
Obss. med. Fasc. L 1764. 8. p. 42. Boehmer.
In T'aenia canalis totam longitudinem utinque
metiens cum transversis-communicationibus Hal-
ler. Bibl. anat.

$59. Observations sur le ver solitaire ou Taenia
par.M. Thomas. Journ. de Méd. T. 25. (1765.)
p. 68-8o. * Nullius momenti,

560. Carol Frid. Kaltschmied Progr. de Tae-
nia. Jen. 1766. 4. cum fig. Boeh mer.

i 105

36r. Petri Sim. Pallas Elenchus Zoophytorum.
Hagae Comitum 1766. 8. 451. p. 8. * Taeniam
Linnaeum secutus p. 4o1r-415 Zoophytis addidit;
multa ceteroquin contra hunc profert; septem
Taenias enumerat, inter has autem Echinorhyn-
chus et Cysticercus latent; species nimis restrin-
guntur.

"Num in versione beleica (Lyst der Plant-Die-
ren, door P. Boddaert. Utrecht 1768. 8. p. 654.
iabb. aen. XIV. Dryander.) caput de Taenia
redditum sit, me fugit, in verszoze saltem germa-
nica (P. S. Pallas Characteristik der Thierpflan-
zen. A. d. Lat. von Chr. Fr. Wilkens, her-
ausgegeben von Jo. Fr. Wilh. Herbst. Nürn-
berg 1787. 4. 544. S. XII. Kpft. *) jure meritoque
omissum est, cum Taeniae neutiquam ad Zoo-
phyta pertineant.

962. Sam. Sigefr. Beddeus Diss. inaug. de ver-
me Taenia dicto. Vienn. 1767. 55. p. 8. Dryan-
der. (1766. Boehmer.) Linnaeanae (n. 544.)
tantum dissertationis repetitio. Modeer.

$65. Observations sur le Taenia ou Ver solitaire et
plus particuliérement sur un Taenia percé à jour
par Masars de Cazeles. In: Journ. de Med.
T. 29. (1768.) p. 26-45. cum tab. aen. * Taenia
Solium, cujus articulorum mediae partes cum
Oovariis exciderant. Portioni vero ita dehguratae
nimis longae et regulari, maceratio aut artificium

forsan accesserunt,

$64. Faulhaber Geschichte und Abbildung eines

106

: Bandwurms in Jo. Aug. Phil. Gesner's Samm-
lung von Beobachtungen aus der Arzeneygelahrt-
heit 5. B. n. 5. Boeli mer.

565. M. J. Marx observata quaedam medica cum
Big. aeneis. Berol. 1772. 64. p. 8. tab. 1. * . Lum-
bricus latus feliciter expulsus: p. 15-z2. De Tae-
nia Solio sermo est, quam ope limaturae stanni
expulsaam describit et delineat. Articulum ejus-
dem fissum pro capite corniculis instructo vendit.

566. Jo. Frid. Blumenbach in Gott; dna; 1774.
St. 154. p. 1515 - 1515. * sententiam de Taenia,
animalculo concatenato, iterum repetit. Conf.
T." I5

Redit in: Berlin. Sammlungen. VIII. B. (Ber-
lin 1776. 8.) p. 545-548. Betrachtungen über den

Bandwurm. *

567. Beobachtungen über ein meues Thierchen,
welches von einem jungen Máàdchen gegangen,
und über den Ursprung einiger Thiere, die sich
in dem Magen und den Eingeweiden des Men-
schen befinden von Verdeil, aus der franzós.
Handschrift des Verfassers übersetzt in: Bern.
Magazin. 1i. B. r. St. (Bern. 1775.:8.) p. 215-237.
cum tab. * "Taeniae particulam a puella sexenni
vomitu rejectam, lymphaque plastica vel muco
obductam, | indeque alienatam (attamen bene
dignoscendam) novo pro animalculo vendit, cu-
jus et musculos et nervos et vasa (lympbae ra-
menta) describendo genio indulsit. Goeze (Na-
turgesch. der Eingeweidew. p. 6.) perperam pro

Insecto habet.

197

868. J. Aug. Ephr. Goeze von der Taenia. In:

, Neuesten. Mannigfaltigkeiten. 1. Jahrg. p. 710.
Boehmer.

569. Des Freyhberrn von. Gleichen genannt
Rusworm Zergliederung und mikroskopische
Beobachtungen der Band - und Kürbiswürmer.
In: Beschàft. der Berl Gesellsch. Naturforsch.
Freunde. 4. B. S. 205-224. Tab. VI. pict. * Nul-
lius momenti. Articulos aliquot examinavit, fis-
suram singulorum pro capite, ovula autem pro
animalculis Taeniam construentibus habet.

870. Otto Frid. Müller Om Baendel - Orme in:
Dansk. Vid. selsk. Skrift. Nye Saml. r. Deel. p.
55-96. Dryander.

J&'ersio germanica cum Goezii annotationi-
bus: O. Fr. Müller von Bandwürmern. Im:
Naturforscher St. XIV. p. 129-205. *

Fersio gall, Lettre de M. Muller aux Au-
teurs du Journal, sur les TTaenia de différens
animaux. In Obss. sur la physique par Rozier
et Mongez. T. 21. p. 39-535. *

Taenias animalibus congeuitas esse; multa de
'Taenia lucii (Tricuspidaria), ore instructa, quod
exinde, analogia minus tuta commotus, omnibus
Taeniis adscribit. Variis de 'Taeniis, plurimas
constituentibus species. Novos articulos in parte

" anteriori et tenuiori, nec in postica, generari.
De Ascaride Acu, seta sibi dicto, et de Echi-
norhyncho lucii praetereundo agit. Conf. n. 65.

$71, Lettre sur le Taenia par M. Baumes. In:.

i108 E
Journ. de Méd. T. 56. (1781.) p. 406-454. Vul-

gatissima de Taeniis humanis compilata. ;

572. Eberhard Rosenblad auct. Eric. Acha-
rio. Animadversiones quaedam 'physico - medi-
cae de Taenia. Lund. 1782. 57. p. 4. commenda-
tur a Doeringio.

575. Er. Heinr. Wilh. Martini's Geschichte
der Natur in alphabetischer Ordnung, herausge-
geben von Fr. Wilh. Otto. Th. IV. (Berlin
1785. 8. *) p. 666-705. Artic. Bandwurm. ac-
ced. tabb. aen. 5. Generalia quaedam, et enu-
meratio specierum tum cognitarum, ex Blochia-
nis, Goezianis, Müllerianis enata compi-
latio, Gm. inscripta, forsan ejusdem, qui syste-
ma Linnaeanum (n. 23.) edidit, Gmelini.

$74. Naturgeschichte. der Bandwurmgattung über-
haupt und ihrer Arten insbesondere, nach den
neuern Beobachtungen in einem systematischen,
Auszuge, verfasst von Aug. Joh. Georg €arl
Baisch. Mit 5 Kupfert. Halle 1786. 298. p. 8. *

Proprias cl viri observationes nonnisi in 'Tri-
cuspidaria s. lT'aenia piscium factas, invenies, re-
liqua compilata. Opus tamen laudabile, in quo
primo generalia de Taeniarum fabrica, modo a
Linnaeo in Philos. Botanica proposito, dispo-
nuntur. Specierum distributionem secundum ova-
ria et articulorum formam tentavit, haud equi-
dem omnibus numeris absolutam, in hoc genere
tamen non contemnendam. Ad meliores certe

pertinet scriptores.

10g

575. Observations upon the structure and Oecono-
my of those Intestinal Worms called 'TTaeniae.
By Anthony Carlisle. In: Transact. of the
Linnean society. Vol. II. p. 247 - 262. Tab. 25. *
'Taenias morbos magis comitari, quam ciere; qui
ut noceant creatas esse velit, absurdum propone-
ret. Regenerationem, etiam capitis, dari Stru-
cturam simplicem, ab Auctore injectionibus ex-
ploratam: hanc tamen a Wernero olim (n. 18.)
melius expositam invenies. Articulorum mutuo
amplexu coitum absolvi.. Ovaria et ovula G o e-
zio dicta perperam rejicit. Figurae laudábiles,
etiam Taeniae bovinae, rarioris, quam pro ovina

habet.

576. Joseph Lengsfeld's Beschreibung der
Bandwürme und deren Heilmittel. Wien 1794.
46. p. S. tab. r. Opus nullius pretii, arcani com-
mendandi gratia conscriptum. ^ Zecerzs. Salzb.
Med. chirurg. Zeitung 1794. St. 8. p. 553.

377. Observations et remarques sur le Taenia par
Etienne Perolle. In Journ. de Pphysique.
T. 55. p. 106-109. * "Taeniae articuli fissi. 'T'ae-
nia in gelatinam redacta. Hanc vermis princi-
pium opinatur.

Praeter auctores enumeratos, systemata et
scripta miscellanea conferas, - praesertim autem
Platerum (n. 105.), Clericum (nm. z5o.),
Ándryum (n. 538-45.), Vallisnierium (n.
46 et 48.), nec non Pallassium (n. 62, 65.).

.. Omnes denique scriptores de morbis verminosis,

i1Q

Taenias referunt humanas, interque opuscula de
anthelminticis multa quoque huc pertinent. In-
numeris denique locis observationes de 'laeniae
portione vel integra excreta, quas omnes exscri-

bere piget.

b. Jaeniae animalium variorum.

578. Hanow von dem Bandwurme bey Thieren.
In Ejusdem Merkwürdigkeiten. 1:. B. p. 44r.
Boehmer.

379. Muenia cuniculi Marigues Obs. sur des
vers TTénia trouvés dans le ventre de quelques
lapins sauvages. In: Rozier Obss. de Physique
T. 12. p. 229-251. cum ic. 2.* Dumont Taenias
duas vivas circa cuniculi intestina reperit; num
in intestinis quoque adfuerint, non expositum ;
Marigues Taeniam circa cuniculi hepar convo-
lutam invenit mortuam; intestina vermibus ca-
rebant.

528o. Zwenia hyracis. P. S. Pallas in Spicileg.
Zoolog. Fasc. IL. 1767. p. 22. * F'ers. germ. Na-
turgeschichte merkw. "Thiere. |2te Samml. 1770.
p. 56. * "Taeniae fragmenta varia, quorum alte-
rum majus Tab. IIL Fig. 15. sistitur, in hyracis
intestinis crassis reperit, et pro 'Taenia vulgari
Linn. perperam habet.

581. Zaenia bovis Peirus Camper in: Be-
scháft. der Berl. Gesellsch. Naturf. Freunde. B. 4.
p. 199. * Vitetum bovis. Taeniam abnegare,

sese autem eandem a bove sub diarrhoea de-

ill

jectam vidisse. Rara utique est; conf. n. 156 et
575. Ipse eandem in hodoeporico (n. 84.) Vol. I.
p. 8r. sub nom. Z7: denticulatae descripsi.

582. Taenia Zebrae. Sander in Neuesten Man-
nigfaltigkeiten. B. Il. p. 155. Taenias Zebrae la-
tissimas, Taeniisque in lupo, fele, cane, equo,
salmone etc. repertis latiores esse. Conf. Gose-
ze Naturgesch. der Eingeweidew. p. 6r.

285. "aenie S$colopacis. Goeze von den Wür-
mern in den Gedármen der Waldschnepfen. In:
Neuesten Mannigfaltigkeiten. 2. Jahrg. p. 54r.
Boehmer.

584. Taenia Urogalli descripta ab Adolpho Mo-
deer in: Nya Vet. Acad. Handl. 179o. p. 126. *

JN. Bothriocephalus.

585. B. solidus. C. Linnaei Oelandsk och Goth-
landsk Resa. Stockholm 1745. S8. * B. solidum
mihi dictum, vel Taeniam solidam auctorum, in
Gasterosteo repertam p. 250. obiter describit, et
confundit cum Planaria lactea ib. p. 182. descrip-
ta, ut utrique idem dederit nomen, nec a Disto-
mate hepatico separet.

586. O. Fr. Müller's Abhandlung vom Bandwur-
me des Stichlings und vom milchigten Plattwur-
me. Im Naturforscher, St. 18. p. 21 -57. Tab. 3.
Fig. 1- r1. Linnaei errores dictos refellit, ipse
autem Distoma hepaticum cum Amphistomate co-

nico (n. 200 et n. 520. a.) confundit.
Conf. n. 7o. '

II2

O. Entozoa cystica generatim.

287. Phil Jac. Hartmanni Obs. Vermes vesicu-
lares sive Hydatides. in caprearum omentis. In
. Eph. Nat. Cur. Dec. 2. Ann. 4. p. 152-159. Fig. 25-
28. * Hydatidum animatarum generatim sumta-
rum naturam de:egendi opportunitas Hartman- .
no primo oblata. Hydatides magnas (ovi anse-
rini magnitudine ) aquae tepidae immisit et mo-
tum earundem undulatorium observavit. Fabri-
cam esse simplicem. Corporis partem anticam,
ubi caput cun collo retractum absconditur fo-
veamque relinquit, pro capite habuit.
$88. Idem ib. Dec. 2. Ann. 7. p. 58, 59. In gran-
dinibus suillis vermem, Malpighio (n. 55.) ta-
men prius forsitan visum, agnovit; fim esse
folliculi. Eundem in leporis hydatidibus. In pis-
cibus pluribus, Percis, Erythrinis, Luciis, Car-
pionibus etc. per hepar, ventriculum, intestina,
carnem eic. istiusmodi folliculos | candicantes
animadvertit, e quibus filamenta educere potuit
longa serie. Ommia ejusmodi glandia nidos esse
vermiculorum. suspicatur.
Muris Cysticercum quoque novit, conf. n. 404.
589. Lumbricus hydropicus; or an essay to prove
that hydatides often met with in morbid Animal
bodies, are a species of Worms, or Imperfect.
Animals. By Edward Tyson. In: Philos.
Transact. n. 195. p. 506-510. * (adjecta tabula,
quae i& nostrae quidem Bibliothecae exemplari
deest.)

113

deest.) Viro cui plurima debemus, mec praeter
Hartmannum veteres inter Helminthclogos pa-
rem agnoscenti, eodem fere tempore ac Ma]-
pighio et Hartmanno, hydatidum vitam ex-
periendi occasio contigit. Dubius incedit, animal
tamen sui generis esse credit, quod in Gazella
seu Antilope Aleppo allata hydatidis sub forma
reperit. Sacculum alterum altero contineri; in-
terno colum opacum esse, retractile; interne
forsan partem adhuc latere: utique. Vesiculam .
caudalem vermis esse stomaclium. Non in omni-
bus ovium hydatidibus idem invenit, inde dubius
factus est. In hydatidibus ex dextro hominis la-
tere prorumpentibus collum se non reperisse,
diversi itaque generis fuisse; similes sese in ve-
sica urinaria et ovariis observasse.

FJ ersiomnmen, latinam datam esse in: Act. Eru-
ditor. Lips. 1692. p. 455-440. Dryander.

&9o. J. Jac. Wepferi Obs. Grandines pulmonum
aliarumque partium cum phthisi. In Eph. Nat.
Cur. Dec. 2. ann. g. p. 431 - 45r. * In phthisico
pulmones, hepar, omentum etc. grandinibus in-
numeris referta invenit, magnitudinis variae. Ex
earundem descriptione, animatas fuisse, evinci-
tur Musculos non examinavit. Gallinam undi-
que, tam quoad musculos quam. viscera, grandi-
nosam describit. ^ Grandines in leporis hepate,
pulmonibus , pancreate etc. Suis pulmones gran-
dinosos. Internà Cysticerci hujus (suilli) mem-
brana Wepfero primum corpus vermiculare vi-

H

1IA
sum, ulterior autem inspectio et diss$ectio, quae
sententiam tamen confirmare debuisset, cel vi-
rum a recta via iterum depulit, qui, si ab Hart-
manni et Tysonis partibus stetisset, sua certe
auctoritate plurimum valuisset, nec ad Pallassii
usque tempora (Bibl. nostr. n. r4.) veritas la-
tuisset.

591. Jo. Graslhiuis de natura et ortu hydatidum.
In Act. Nat. Cur. Vol. VII. p. 408-424. * Hyda-
tides ex cellulosa oriri, hypothesi inter- omnes
maxinwe futili, statuit; animatas dari, hypothesin'
levioris momenti esse, hariolatur.

292. Beschreibung derer hauptsáchlich im Unter-
leibe wiederkáuender Thiere anzutreffenden Hy-
datiden oder Wasserblasen, welche von einer
Art von Bandwurm ihren Ursprung haben. (Von
P. S. Pallas.) Im: Stralsund. Magazin, 1 Stück
(1767. 8. *) p. 64-85. Tab. 1 et 2. Observatio-
nes egregiae, quibus Hartmanni et Tysonis
inventa confirmantur et illustrantur. Variorum
animalium Cysticercos bene describit et delineatas
sistit, microscopio in auxilium vocato. Cysticer-
cum in rattorum et murium hepate obvium, plu-
rimis quidem visum et pro verme habitum, ab
Hartmanno tamen solo rite cognitum ésse,
qui cum veteris vermibus vesicularibus compara-
verit: rectissime quidem. Ecbinococci hydatides
describuntur, vermibus tamen eorum non explica-
tis. In homine quoque animatas dari hydatides

suspicatur.

II:
$95. Beytrag zur Naturgeschichte der Blasenwürmer
von Bloch. In: Schriften der Berl Gesellsch.
"Naturforsch. Freunde, B. r. S. 555 - 447. Taf. X.
Fig. r-8. * Observationes bonae. Experimenta
cum aqua hydatidum chemica, quae eandem se-
rum purissimum esse docent. Hartmauno, qui
Tysone prius scripserit, observationibus illius
serius licet publici juris factis, inventi gloriam tri-
buit; Malpighium ignorat Hydatidem a cl.
Koelpin (un. 594.) inventam examinavit et ani-
matam esse reperit. Icones bonae. |
594. Merkwürdige Krankheitsgeschichte und Lei-
chenóffnung von Koelpin. zi4. 'P- 548-555. * A
Blochii tractatu, qui huic pro introductione
inservit, separare nolui. In viro 29 annos nato,
plurima ex aetatis anno vigesimo mala passo,
hydatides plurimde, magnitudinis variae, variis
in abdomine locis, etiam in vesica urinaria re-
pertae sunt. Motum in vesica interna vidisse
Koelpin sibi visus est: nihilo tamen minus, ob
vesicae internae descriptionem , hydaiides ' ad
Echinococcum (nec ad Cysticercum) amandare
mallem.

595. Theod. Guil Schroeder Progr. Commen-
tationis de Hydatidibus in corpore animali; prae-
sertim humano; repertis, Sectio I. Rintelii 1790. 8.
p. 48. Observationum tam veterum quam recen-
üorum de hydatidibus variis locis repertis, col-
lectio. Sectiones reliquae non prodierunt. In
diariis criticis nec non a Doeringi o extollitur.

Eba

116 I

596. The Croonian lecture on Muscular Motion by
"Everard Home. In: Philos. 'Transact. 1795.
p. 202-207. * De motibus hydatidum musculari-
bus. Hydatidum mnotisimarum descriptio valde
manca; de motu vulgatissima.

597. Fr. Heinr. Wilh. Martini's Geschichte
der Natur in alphabet. Ordnung herausgegeben
von Jo. Ge. Krünitz. X. Th. Berlin 1:791. 8.
p. 529-569. Artic. Bouteillenwurm , Z'eszcaria.
cum tabb. 2. *. Ex plurimis auctoribus collecta,
additis Vesicariis tribus novis a Schrankio
cun Froelichio (qui hujus tractatus auctor
videtur) in litteris. communicatis, in Salvelini,
Percae et Truttae hepate repertis.

598. Ueber die Hydatiden thierischer Kórper von
Karl Asmund Rudolphi. In Ejusd. ana-
iomisch-physiolog. Abhandlungen. Berlin r$oz. S.
p. 190-211. * De hydatidibus inanimatis et ani-
matis, harum secundum diversas incolas ( Ascari-
des, Distomata, "lricuspidarias, Echinococcum,
Cysticercum) dispositio. i

799. Quelques propositions sur les vers hydatides
du corps humain. Par Jean-Francois-Victor

Bonnet. à Montpellier an X. 1r. p. 4. * . Nul-

lius momenti.
P. Cysücercus.
&. Cysticercus ceéllulosae,

400. Otto Fabricius. Tinteormen (Vesicaria lo-
bata) In: Danske Vidensk. Selsk. Skrivt. Nye

117
Saml. 2. Deel. p. 287-295. (cum fig. Modeer.)
Dryander. Post Malpighium et Hartman-
num primus, qui grandinum naturam animatam
agnovit.

4oi. Neueste Entdeckung, dals die Fianen im
Schweinelleisch :keine Drüsenkrankheit, sondern
wahre Blasenwürmer sind. Von J. A. E. Goeze.
Nebst 1 Kupfert. Halle 1784. 4o. p. 8. * Se ha-
rum hydatidum vermes primum vidisse, "perpe-
ram (conf. n. 55. 588. 4oo.) gloriatur, quos cete-
roquin bene descriptos, male delineatos sistit.

402. Taeniae hydatigenae in plexu choroideo inven- .
tae historia. Accedunt nonnullae alius argumen-
ti de vermibus intestinalibus observationes. Auct.
Jo. Leonh. Fischer. Cum tab. aen. Lips. 1789.
44. p. 8. * Quaedam de taeniis generatim; de
hydatidibus in plexu choroideo repertis, non ani-
matis; de cysticercis ibidem observatis, quos a C.
cellulosae ( fizza) perperam diversos statuit. Ad-
dit observationem de Ascaride lumbricoide coe-
cum perforante, seu potius intestinum sphacelo-
sum transgressa. Icones mediocres.

405. Commentatio de Taenia hydatigena anomala,
adnexis cogitatis quibusdam de vermium viscera-
lium physiologia. Auct Jo. Georg Stein-
buch. Qum tab. aen. (optima.) Erlang. 1802. X
et 126. p. 8. * Dissertatio egregia. Cysticercum
cellulosae (minus bene Z«ezmiam hydatigenam
anomalam sibi dictum) in homine sueque obvium
ejusdem esse speciei, nec hydatidem in plexu

-

118

choroideo vel in musculis reperiundam differre ,
evincit. Descriptio vermis exactissiima. Uncinu-
lorum et fabricam et agendi modum bene expo-
nit, usum in adhaesione et partis attactae irrita-
tione quaerit; de osculorum capitis fuactione (re-
spiratoria, quam fingit), minus bene. Cl. virum
opera argumenti helminthologici plura nom edi-
disse, dolemus, tales enim observatores rarissi-
mi sunt.

6. Cysticercus fasciolaris.

404. a. Phil. Jac. Hartmann Obs. de vesiculari-
bus vermibus in mure. In: In Eph. Nat. Cur.
Dec. 5. Ann. ». p. 804. * Conf. n. 587, 388. et
n. 592.

4o4. b. Joh. Dan. Dolaeus in Eph. Nat. Cur.:
|. Dec. 8. Ann. 5 et 6. p. 595. * In murium hepate
aliquoties invenit et vermem esse agnovit.

405. Frid. Ruysch de verme murini hepatis, in
Thesaur. IL Ass. 5. n. 5. * nec non Dilucid. Valv.
obs. IX. *

406. J. G. Roederer in Gótt, Jnz. 1762. St. 61.
p. 557 - 539. * Vermem sub nomine Zaesciolae
zuris hepaticae obscure describit.

407. Blas, Merrem vermischte Abhandlungen aus
der "Thiergeschichte, Gótting. 1781..4. * Vermem
sub nom, Faesciolae saccatae p: 169. Tab. I, ^ Pe
2-7. praetereundo sistit,

408. Joseph. Capelle Account of the "Taenia
discovered in the liver of a number of Rat. In:

419
Transact. of the College of Physicians of Phila-
delphia. Vol. L P. 1. p. 6o. Reufs..

F'ers. germ. Joseph Capelle von einem in
der Leber bey Ratten entdeckten. Bandwurme.
In: Edinb. Med. Commentarien. 2. Decade 9. B. -
p. 204. * In 16 - 18 rattis cysticercum reperit;
duo, qui eodem caruere, minores erant, eorum-
que etiam jecur corporis ratione habita minus
reperium.

c. Cysticerci varii.

409. Capreoli, Thomae Bartholini Hist. Anat.
varior. Cent. r et 2. Amstel. 10544 M. mg. 254. *
Hydatides (animatae, pro vermibus tamen non
habitae) obiter describuntur.

410. Tarandi. Nic. Stenonis in Thomae Bar-
tholini Act. Havn. Vol. l. p. 275. * "Vesiculae
in tarandi omento repertae quasi praegnantes ,
seu alteram continentes.

41i. Bovis. Sand'er's Beobachtungen von den
Blasenwürmern des Rindviehs. In: Beckmann's
Beytrágen, 5. Theil. p. 194. Boehmer.

412. Gadi Lotae. Anmárkningar ófver Laklefver-
Masken af Carl N. Hellenius. In: Vetensk.
Acad. Nya Handl. 1785. -p. 180-187. Tab. 8. Fig.
1-6. * In vesicula externa aperturam statuit ,
qualem in nulla unquam vidi, nec admiserim. Ver-
mis 5-12 poll. longus, articulis nullis (?), vesi-
cula caudali. Oscula capitis non vidit, non adesse

crediderim.

120

Q. QCoenurus et Echinococcus.,

a. Hominis.
Conf. n. 594.

415. J. Paulus Wurffbain in Eph, Nat. Cur.

' Dec. 2. Ann. 9. p. 427-429. * in pueri hydroce-
phalici cerebro hydatides observavit, quie huc
forsan pertinent.

414. Jo. Conr. Brunner de uU labo-
rantium anatomiis In: Eph. Nat. Cur. Dec. 3.
Ann. 1. p. 252. * sub infantis hydrocephalici dis-
sectione im corporibus striatis innumeras invenit
papilllas, acicularum capitellorum magnitudine
prominentes, attactu nec asperas nec inaequales ,
nec nisi radianti luci obversas bene conspicien-
das. Num casus huc pertineat, certo quidem de-
terminari non potest,: :

415. J. A. E. Goeze in libro m. 4or. p. 25. de
Coenuro cerebrali et Echinococco hydropis sac-
cati quaedam refert.

416. J. Th. G. ab Eckardt Diss. sistens observa«
iionem hydatidum in hepate inventarum una cum
praemissis ad hanc materiam spectantibus. Jenae
1797. 4. * Quae p. 22. de jecoris hydatidibus a
se repertis profert, easdem ad Echinococcum per-
tinuisse probant.

&. Ovis et óovis, Coenurus cerebralis.

(J. Thorpe a letter concerning worms in
the heads of sheep. In: Philosoph. 'ransact. 1705.

12I

p. 1800-1804. * à Reufsio aliisque huc trahi-
tur, sed de oestri larvis sermo est.)

"417. Von dem Drehen der Schafe und dem Blasen-
bandwurme im Gehirne derselben, als der Ursa-
che dieser Krankheit, von Nathanael Gott-
fried Leske. Mit x Kpft. Leipz. 1780. 52. p. 8.

JNeue zdusgabe: ib. 1799. 52. p. 8. tab. x. *

Hydatidum in (boum et) ovium vertiginoso-
rum cerebro diu cognitarum naturam animatam
primus exposuit, nec Goezio hujus inventi
laus competit. Satis bene circa plurima; ico-
nes malae.

418. Inmman. Karl Heinr. Boerner kommt die
Entdeckung des Blasenbandwurms im Gehirn der
Schafe dem Pastor Goeze oder Professor Les-
ke zu? In: N. oekon. Nachrichten der Gesellsch.
in Schlesien. 1. B. p. 241. Reufs.

419. Felice Fontana Lettera sopre le Idatidi e
le TTenie. In opuscoli scelti. T. VI, p. 108 - íi7.
Dryander. Num idem sit tractatus ac proxime
insequens , me fugit.

420. Lettre de l'Abbé Fontana à M. Darcet
sur la maladie des bétes à laine nommée Folie;
sur le Ténia et le cristallin des animaux. In:
Rozier Obss. de Physique T. 24. p. 227 -256. *
Hydatidem animalium millia (tot nunquam vidi)
sibi affixorum continentem novit, horum autem
structuram cognitam sibi reddere non potuit.

421. Riemisch - heutterische ausführliche

Praktük des Veterinair - Trokarirens irrgehender

122 $

Drehschafe von J. Riem und G. J. Reutter,
Dresd. und Leipz. 1791. 8. plagg. 8.- Hydatides
loca varia, vel in basi cerebri, vel in cerebello,
aut medullae spinalis initio obtinere. Ludwi-
gium semel quinque uno in cerebro hydatides
observasse, tres quatuorve saepius observari, Tre-
pani applicandi methodus.

422. In: J. Riem's Samml vermischt. oekonom.
Schriften. B. 2. Lief. 4. Dresd. 1791. 8. de Coe-
nuro quoque agitur.

425. W. Moorcroft in Medical Facts and Obss.
Vol. III. 1792. n. 4. de Coenuro ex Vaccae vivae
cerebro trepani ope educto. recezs. GOtt. 4n-
zeig. 17935. p. 483. |

424. Anweisung, wie man die schádliche Dreh-
krankheit oder das Segeln der Schafe in den
meisten Fállen auf eine einfache und leichte Art
glücklich und sicher heilen kónne. Von F. K.
Gericke. Berlin i805. 8. tab. aen. r. BHecens.
in Zezpz. Litt. Zeit. 1807. n. 157. p. 2497 - 2499.
Libelli nec auctorem nec censorem hydatidum
vermes invenire potuisse, nostro quidem tem-
pore mirum videbitur. Eosdem vero. vermes li-
beros quaesiisse suspicio fere oriri possit. Glan-
dulis ictu quodam capitis laesis auctor malum de-
rivat, quod rem autem minime explicat; censoris
vero hypothesis vasa absorbentia inter valvulas
intumuisse sicque hydatidem formasse aeque pa-
rum admitti potest,

c. Echinococcus hepatis, bowinus.

425. Nühere Berichtigung der in den Wasserblasen
der Leber yorkommenden Würmer, nach einer
in der Leber einer Kuh gemachten Beobachtung,
von Ge. Prochaska. In: Neuen Abh. der
bóhm. Gesellsch. der Wiss. 2. B. 1795. 4. p. 18-
28. * Ex hydatidum membrana duplici, granu-
lis etc. descriptis Echinococcum esse patet. Gra-
nula vesicarum alba distinguit, quaedam regula-
ria esse et pro vermibus habenda, quaedam au-
iem sub' microscopio maculata sive inorganice

granulosa apparere.

d. ? muris.

426. Günth. Christoph. Schellhammer in
Eph. Nat. Cur. Dec. 2. ann. 7. p 378. * Murem
vertiginosum seu per bihorium capite tremulo
in gyrum circumactum , tandem ad se redeuntem
et aufugam in museo suo observavit. Mure non
dissecto, num Coenurus vel Echinococcus in caussa
fuerit, nec ne, nos quidem fugit, observationem

. tamen omittere nolui, quae ejusmodi vermis in

muris cerebro detegendi ansam praebere queat.

R. Fermes zncerti generis,

*

Q. Hominis.

Stomachida Perebomii ad Ascaridem lum-
bricoidem relata n. 254.
427. Dissertation sur un ver intestinal nouvellement

découvert et décrit sous le nom de Bicorne rude

124

par Charles Svlzer. à Strasbourg et i
igor. 52. p. A4. tabb. color. 3, *

Fersio germanica: Beschreibung eines neu-
entdeckten Eingeweidewurms im menschlichen
Kórper, von Karl Sulzer. ibid. 180a. 38. p. 8.
tabb. eaedém. *

Vermis iste novus nomine nimis duro JDztra-
chyceras (quod commode in .Dzceras mutari pos-
sit) vocatus, nescio quam ob causam ab auctore
ad cysticos relato, mihimet valde dubius videtur.
Si ad Entozoa vere pertinet, Echinorhyncho et
Tetrarhyncho proximus foret; ut certum vero lo-
cum in systemate obtineat, confirmatione descrip-
tioneque exacta opus est.

428. Observation d'hist. naturelle par M. Moublet
in Journ. de Med. T. 14. p. 557-547. * Vermes,
quos dejectos auctor tantopere admiratur, non-
nisi ad Ascarides vermiculares pertinere videntur.

429. Wilh. Remer's Beschreibung eines noch nicht
bekannten Intestinalwurms. In: Hufeland's
med. Journal 17. B. 2 St. p, 124, 125. * Portio
vermis humani, utrinque disrupti, cum ligula quo-
dammodo convenientis, attamen diversa visa.
Casu forsan dehgurata, nunc saltem , qualis exhi-
betur, non explicabilis, An concretio polyposa?
conf. n. 545.

Conf. n. 44t.

b. Moemsrhmeliiu.m.

430. Éupi. In ventmiculis trium. luporum diversae

125
aetatis Ern. Godofr. Heyse glandulas invenit
lumbricis refertas, uti J. J. Wepfer in Eph. Nat.
Cur. Dec. 2. ann. 8. p. 1i. * tradit. Strongyli
certe subintelligendi sunt.

491. Zígridis. In tigridis gula et ventriculo Patrem
Duhalde vermes multos subrubros reperisse.
Commerc. litt. DOr,.,1700. D-19599. Strongyli cer-
tissime fnere.

452. a. doricis moschati. Güldenstedt in
Bescháft. der Berl. Gesellsch. Naturf. Freunde
B. 5. p. 115. * sub cute soricis moschati MT
locis, praesertim in collo, axillis et inguinibus,
sed etiam in ventriculo Fasciolam intestinalem
(Ligulam) 5 pollices ad 5 pedes longam, lineam-
que latam reperiri Ligulam esse vix crediderim,
aut unicum certe mammale foret quod. eadem
laboret.

452. b. Castoris. Perrault, Charras und Do-
dart Abhandlungen zur Naturgeschichte der Thie-
re und Pflanzen. A.d.Franz. i. B. Leipz. 1757. 4. *
p- 168. vermes octo teretes, 4-8 pollicares in ca-
storis intestinis reperti memorantur, forsan As-
carides.

455. a. Bovis. P. Camper über die Lungenwür-
E hi. Schriften der Berl Gesellsch. Naturf.
Freunde. :. B. p. 114- 118. *

Redit in Ejus kleinere Schriften. 5. B. r. St.
(Leipz. 1788. 8.) p. 201-206. * *
Zusátze, ibidem p. 207-209. *

In vitulorum arteria aspera et bronchiis ver-

i26

mes innumeros reperit, vel Strongylos (quod cre-
diderim), vel ad Treutleri Hamularias perti-
nentes. conf. n. 54.

453. b. Ovis. Instruction pour les bergers et pour
les propriétaires de troupeaux. Par Dauben-
ton. 'Troisiéme édition. à Paris an X. in 8. *
Vermes tenues, 5-4 pollicares, in ovium trachea
et pulmonibus copiosissimi, gregibus cladem stru-
entes p. 269, 270. referuntur. Sirongyli certe fue-
runt, ni fallor, coztortz mihi dicti.

454. "pri. Ebel etwas von Fadenwürmern, be-
sonders in den Lungen eines Frischlings. In:
Bescháft. der Berl Gesellsch. Naturf. Freunde.
B. 5. p. 420-423. * Ejusdem ac prioris generis.

455. Suis domestici. Adolph Modeer Om en
Mask-sjkdom uti Swinens Lungor. In: Ny Journ.
uti Hushálln. 1791. p. 75-85. * Ascaridem bron-

chiorum suis vocat, sed Ascaridem non esse (Stron-:

gylum potis) ex descriptione ceteroquin manca
patet. Morbum inde cieri, in unica tamen sue

tantum observatum, ceterum prioribus similem.

6- wo» 2 u m.

456. a. Pelecani Carbonis. Perrault, Charras

und Dodart Abhandlungen zur Naturgeschichte
der Thiere und Pílanzen. A. d. Franz. :. B. 1757.
OAK ^t B bulbo ventriculi Pelecani Carbonis muültos
vermes, 8-10 lin. longos, aciculae crassitie, albos

et pellucidos linea media s. vena nigra, utrinque

attenuatos, cauda acuta, repertos esse. p. 255. -

traditur.

l

127
456. b. On the Ascarides discovered in the Peleca-
nus Carbo and P. cristatus. By Rich. Pulte-
ney. In 'Transact. of the Linnean society. Vol. V.
p. 24-27. * In pelecanorum dictorum, etiam pul-
lorum proventriculo vermes plurimos reperit brun-
neo flavescentes, saepe in globulum congestos;
aut Strongylos certe, aut Ascarides, quod descrip-
tione omissa nos fugit, saepius tamen Strongyli eo
inveniuntur loco, ut ex avium affinium sectione
nobis constat. -
457. Phasiani. Jo. Ant. Scopoli annus V. hi-
"storico-naturalis. Lips. 1772. S. * Novum: vermis
"Genus Globus (p. 127.): molluscum corpore ro-
undo, de loco immobile; lateribus alterne exser-
tis se movens; apertura seu poro in apertura ex-
serti lateris inanifesto. Globus stercoreus. [n
Stercore Gallinae habitat, exiguum aciculae capi-
tulum aequans. — Articuli, qui plurimi a Taenia
infundibuliformi saepe separantur, et aeque facile,
ac T. Solii articuli, pro vermibus peculiaribus
singuli haberi possunt, Scopolio imposuisse

videntur.

"

d. Amphibiorum.

438. Osservazioni del S. Florian Caldano sopra
la trasformazione di un insetto e sopra le ida-
idi delle ranocchie. In Memorie della Societa
italiana. 'T. 7. (Verona 1794. 4.) p. 512-518. Tab. 7.
Fig. 7, 8. * Variis in ranarum partibus vermes

istos, quos fictitios dixerim, reperit; caput calca-

128
reum dicit, dorsum vesiculae adnexum, quod
utrumque non capio. In bufone ipse hydatides re-

peri, sed non animatas.

&CcCXqdUI36-9wm

439. Sturionis. Beschreibung eines neuen Geschlechts
der Eingeweidewürmer von Bernh. Nau. In:
Schriften der Berl. Gesellsch. Naturforsch. Freunde;
7. B. p. 471-474. Taf. 7. * - In Accipenseris in-
testino vermem reperit teretem, rostro capitis
laterali, laevi, exsertili instructum. Echinorhyn-
chis quibusdam proboscis quoque lateralis est, cum
vero laevis dicatur, et vermis habitu alieno sit,
ad aliud genus amandandum. Ipse similem in Ac-
cipensere reperi, sed absque proboscide laterali.

440. Squalr. Utdrags af Daldorfs Dagbog, in:
Dansk. Selsk. Skrivt. B. 2. H. 2. p. 15g. * In
squali corde vermes duos reperit vivos, quorum
descriptio nimis manca est; ad Distomata forsan
pertinere motus eorum indicati arguerent.

441. Eperlani. Gordier Knut eller Trád - Maskar
fundns hos Fiskar och Mànniskor, med fórsókte
medel at dem fórdrifva, af Anton Rolands-
son Martin. In: Veteusk, Akad. Handl. 1771.
p. 261-269. * In Salmonis Eperlani praesertim
vesica natatoria, sed etiam in hepate, testiculis,
intestinis. vermes quamplurimos roperit, 4. lin.
ad r. pollicem longos, utrinque attenuatos, quos
pro Gordio argillaceo Linn. vendi. Eosdem a
piscibus comestiis secum communicaltos esse, mala

inde

129
inde enata, et medicamenta, quibus usus sit, nar-
rat, nimis credulus, historiaeque naturalis igna-
rus, ut Ascarides vermiculares facile cum piscis
-vermibus confuderit.

442. Idem de iisdem in ejusdem piscis vesica na-
tatoria. Zbiderzz 1780. p. 44. *

| 445. Ericus Acharius de iisdem eodem Dhto
repertis. i$. p. 52. Tab. 2. Fig. 5-6. * Vesicam
natatorian vermibus repletam, hosque depingit,
ita tamen, ut dignosci nequeant,

444. Gadi Lotae. J. T. Koelreuter in Nov. Act.
Petrop. T. XIX. p. 427, 428. * vermes in Lotae

- hepate repertos, folliculo inclusos, refert.

fF Moilluscorum.

445. Sepiae. Mémoire à l'occasion d'un ver inconnu
irouvé entre les viscéres de la Seiche. Par M.
Dicquemare. In: Rozier's Obss. de Physi-

que. T. 23. p. 556- 5 59. Tab. IL. *

F'ersio germanica in: Lichtenberg's Ma-
gazin 2. B. 5 St. p. 79-82. cum tab. *

Taenia, aut novi potius generis videtur. Num
Linnaei Fasciola barbata huc pertineat, aeque
parum determinari potest, nec descriptione, mec
icone exacta. :

446. Prerotracheae. Descriptiones animalium quae
in itinere orientali obs. Petrus Forskàl edid.
Carsten Niebuhr. Hafn. 1775. 4. 119. *

Icones rerum naturalium, quas in itinere orien.

; I :

150

tali depingi curavit P. Forskàl ed. C. Nie-
buhr. ibid. 1776. 4. Tab. 24. c. *

Ex Pterotracheae aculeatae, ad Archipelagi in-
gressum obviae, ano propendentem vidit Taeniam
vivam , compressam, filiformem, albam, genicu-
lis nigris, articulos vel elongando vel contrahendo
varie se flectentem. — "T'aenie nunquam com-
pressae, sed depressae, nec geniculos gerunt mi-
gros, an itaque Lumbrici articulati potius species?

Figura conjecturam admittit.

g. Criustaceoruma c dd

447. Philipp Cavolini's Abhandlung über die
Erzeugung der Fische und der Krebse. A. d.
dtal. von E. A. W. Zimmermann. Berlin 1792.
S. * In Cancro depresso Cavolini TTaeniam se
invenisse credit, articulis duobus constantem, obi-
ter p. 169. descriptam, Tab. 2. Fig. 22. delinea-
iam. Distoma potius dicerem , cujus generis spe-
ciem maxime cum vicinis cohaerentem (Fasciolam

umblae) O. Fabricius descripsit.

ÉE.ocÍinsecoroo o u 7.

(De Taenia praelonga de folliculo bombycis
.evoluta. In Acad. reg. Paris. 1754. hist. Boeh-
mer. Alia agendo haec scripserit, necesse est,
loco enim citato (ed. Amstelod. 1765. 8. p. 44. *)
non de Taenia, animalculo, sed de vitta (ruban)
sermo est, qiam Reaumur ex bombyce longis-

simam tradit) - i:
!

*

1321

*418- Hertlinger über eine Art von Bandwurm
im Leibe einer Raupe; in Lichtenberg's Ma-
gazin- 5. Bent. Sr. cp. dr,Sa icon Bombycis 'Eri-
folii larva (ut ex figurae Roeselianae allegatione
patet) Filariam reperit; hanc compressiusculam,
annulis vix observabilibus, chordae aeimulam de-
scribit, perperam autem pro Taenia habet. n. 25g.
errore separatum esse video, dum non amplius
corrigere possum.

449. Censor Diarii Ho p piani (conf. n. 259.) se in
Carabo et Forficula Taeniam vere articulatam re-
perisse refert, de quo summopere dubitarem.
Filaria certe erit, ut in numero antecedente, ad

genus alienum revocata.

V IIT. DeV'ermibus, insolitis corporis locis

obviis, nec non de effractoribus dictis,

x

a. In Cerebri sinu.

450. Du Verney in Hist. de l'Acad. des Sciences
(ed. Amst. 1706. 8.) p. 5r. * in sinu longitudinali
superiori cerebri infantis quinquennis de dolori-
bus circa radicem masi violentis semper queruli,
tandem febri lenta trünestri extincti, vermem in-

. venit circiter quadripollicarem, lumbricis terre-

- Stribus similem. ^ Vermis ab hora matutina sexta
tertiam. vesperiinam vixit. An Strongylus Gigas?

De vermibus cerebri fictis conf. hujus Vol.
Part. HE Cap. XX. $. 5. a. !
Tt I2

122 | . .

b. Nasi et sinuum frontalium.

451. Fulvius Angelinus de Verme admirando
per nares egresso brevis discursus. Ravennae 1610.
4. p. 18. praeter libellum" sequ. Dryander.

452. Vinc. Alsarius a Cruce de eodem verme
commentariolus. impr. cum priori p. rzg- 47.
Dryander. j '

Conf. Kerckringium (de scolopendra elec-
trica emuncta) m. 1235. !

455. Joh. Ge. Ernst de verme ex nare sinistra
cum longa haemorrhagia emuncto. In: Eph. Nat.
Cur. Dec. 2. Ang. r. p. 229. Fig. 25..* Muscae
pendulae larva videtur.

454. Diss. de verme maribus excusso, praes. Jo h.

Salzmanmn, resp. Ern. Christoph. Honold.

Argent. 172r. $4. p. 4. tab. aen. r. * De scolo-

—€

pendra sermo est.

455. Observation sur une quantité prodigieuse de

vers sortis du nez par M. Razouz. In: Journ.
de Méd. T. g. p. 415-4ar. * Larvae muscarum
plurimae. H |

456. Bericht van een Worm-Loozing uit het Rech-
ter Neus Gàt. door Martin Slabber. In:
Haarlem. Verhand. T. X. St. 2. p. 465-470. *
Vir 5a annos natus a teneris annis cephalalgia
laborans, lumbricum sternutando ejecit 8i poll.
rhenanos longum, quo facto cruciatus cessavere. '

457. Joh. Aug. Wohlfahrt Obs. de vermibus per
mares excretis. Hal. 1768. 24. p. 4. tab. 1. *

Redit in: Nov. Act. Nat. Cur. T. 4. p. 277-289. *

-

-

135

F'ersio gallica : Mémoire sur des vers rendus

par les narines par M. Wohlfahrt. In: Ro-
zier Introduction. I. p. 145. c. ic. *

Historia larvarum muscae cujusdam naribus ex-

cretarum, et apud anctorem rz1etamorphosin Su-

bientium; icon et larvarum et muscae. »

458. Geschichte eines Spulwurms, welcher einem

*

Baueru aus dem sinu frontali zur Nase herausge-
kommen ist, von Lange; in Blumenbach's
medicin. Bibliothek. B. IIL St. r. p. 154- 160. *
Historia et icon Ascaridis lumbricoidis, vasis ge-

nitalitus propendentibus, naris egressae.

459. a. Jo. Frid. Blumenbachii Prolusio anato-

mica de sinibus frontalibus. Gotting. 1779. 4. p.
24- 26. * De scolopendra electrica, aliisque in-
sectis, nec non vermibus in sinubus frontalibus
obviis agitur; fasciola catuli, de qua Blumen-
bach loquitur, Taenia forsan lanceolata Cha-

x

berti erit.
Conf. quoque cel. viri Osteologia ed. 2. p. 115.*

de scolopendra viva emuncta.

459g. b. Ed. Sandifort. Observationes anatomico-

pathologicae. Lib. IIL. L. B. 1779. 4. * p. 125.
Scolopendra phosphorea naribus expulsa. Casuum

similium Collectio. "

460..Jos. St. Beicky Diss. de vermibus nasalibus,

Bud, 1782. 8. Doering.

461.a. Von Würmern in der Nase, welche furchtbare

Zufalle erregten und durch den Tobak allmáhlich
entfernt wurden, von 'Fhom.Kilgonr. In: Med.

' 184 :

, Comm. Edinb. T. 8. p. 1 — 16..* Observatio. in
insula Jamaica facta; insectorum larvae innume-
rae decocto tabaci injecto ex naribus depulsae,

461. b. De forficula viva naribus excussa. E d. San-
difort Exercitationes academicae. Lib. 1L. L. B.
17855. A. pe 3595 xDa Uf

c. Oculi.

462. Schulze Obs. de vermium vivorum genera-
üone singulari in oculorum palpebris et aurium
cavitatibus, In: Eph. Nat. Cur. Dec. r. Ann. 2,
p.45. * Nullius momenti, ab alis tradita refert.

465. Sur un ver trouvé sous la conjonctive à Mariba-
rou isle St.Domingue, par M. Mongin. In: Journ.
de Méd, 'F. 52. (1770.) p. 558. * In Aéthiopissa
vermem sub conjunctiva valide se moventem, hac
aperta exiraxit, unum cum dimidio pollicem lon-
gum, chordae aemulum. : Pro verme sanguineo
habet, quales non dantur, sed certo certius Fila-
ria medinensis fuit, de qua Bajoni observatio
nem similem (n. 219.) conferas.

464. a. Account of a Worm in a Horses Eye. By F.
Hopkinson. In Transact. of the American Phi-
los. Society. Vol. II.

464. b. Of a living Snake in a living Horses Eye. By
John Morgan. zóid. p. 585. Reufs.

Fersio germanica utriusque tractatus in; Edinb,
Med. Comment. 2 Decade. 1 B. 2 Th. p. 292-295. *
Hopkinson vermem 2 —35 pollices longum in
equi oculo inflammato valdeque dolente vidit;

qr

155

Morgan se idem in equo (quantum videtur, di-
t

verso) observasse, vermemque fili crassitie fuisse,
addit, Filaria equi procul dubio subintelligenda

est.

d. Auris.

conf, n, 462. et n. 285. —
465. Observation sur un ver sorti vivant de l'oreille
par M. Daquin. In: Journ. de Méd, T. 55. p.

521 — 524. * Muscae larva videtur,

e. $ub lingua.

466. Vermis sublingualis a D. Anhalt ex ulcere
extractus, In: Comimerc. litt, nor, 1740. p. 108.
tab. 1. Fig. 2-4. * — Nil nisi concretio polyposa,

Jy. Mammae,

467. Compendio di una Lettera scritta da Chartres
1666, In: Gran Giornale di Europa. Venezia. re-
cusa cum Versione F. A, Weberi germanica in:
Baldinger's N. Magazin für Aerzte B. 5. St. 5.
p. 459 — 462. * Insectum ex mulieris lac prae-
bentis mamma extractum, vivum, quatuor digitos
transversos longum , tenuissimum, pedatum, cor-
niculatum; an scolopendra? utrum praestigiae?

g. Pulmonis.

468. Observation sur un vomissement d'un Kiste,
dans lequel a été trouvé une vingtaine de petits
vers en vie par M, Causse, In: Journ. de Méd.

156.
T.9. p. 447-449. * Hydatis tussi ejecta, in cujus
pure vermiculi vivi reperti sunt. Àn Hamulariae
vel similes vermes? conf. n. 74.- n. 455-455. í
469. Würmer, die aus der Lunge sind ausgeworfen
worden, von Percival In: Edinb. Med. Comm.
6. Th. p. 56. * Vermiculi cum larvis in. caseo
obviis comparati.

470. Vermes pulmonis. In: Hufeland's Journ.

4. B. p. 499. * In sputis aegri, praesertim loco
calido ejectis, larvae inventae sunt.

Li

h. Cordis et vasorum.
Conf. Ruyschium n. 56.,, Morgagnium n.
5i. et scriptores de strongylo armato, in aneurys-
matribus obvio, n. 278, 279.

471. Christ. Lud. Welsch, resp. Jo. Ant. Hel-.

wig, Disp. de verme cordis. Lips. 1694. 10 phill.
4. * Auctor maxime credulus observationes re-
fert plurimas, aut fictas, aut ambiguas; in pluri-
mis certe casibus de polypo agitur, in nullo for-
san de verme vero.

472. Gothofr, Sam. Polisii Obs, de vermibus

in cordis ventriculis repertis. In: Eph. Nat. Cur.

Dec. 1x. ann. 9. p. 5r. * Pseudopolypus.
47. Tob. Henr. Haehne Vermis in pectore in-

ventus cordique affixus. In: Act. Nat. Cur. VIL,

p. 55-50. * Vermis vivus, an Strongylus Gigas?
De voce veterum: vermis cordis conf. n, 164.

! & Sanguinis
1 J
1 Conf. Treuntlerum n, 74. et Eberum n. 81.

|

137

474. Sur des vers sanguins par M. Baratte, Journ.
de Méd. T. 6. p. 500, 501. * Lymphae particula
sub venaesectione emissa videtur.

475. Frünkische Sammlungen B. Vill. Nürnb. 1768. 8.
Part. 46. N. 5. De verme sanguinis. 1n feminae
gravidae sanguine, e vena secta emisso, vermis
conspiciebatur vivus, 17 annulis instructus, laevis,
pellucidus, capite cauda et collo albo, rostro ma-
gno; quem auctor per tres dies in sero vivum

ervavit. Icon adjecta est. recezs. in:: Comm. med.
Lips. T. XV. p. 100. * Insecti certe larva, quae
forsan in.sanguinem missüm delapsa aut iujecta
est. ; ;

476. Recherches experimentales sur l'existence sup-
posée- d'étres vivans microscopiques contagiféres
par Vassalli et Buniva. In: Journal de Phy-
sique T. 49. p. 455 - 457. * Animalcula in san-
guine tai infecto quam sano negantur, vermicu-
lationis sub microscopio oriri speciem. Recte.

477. Sind wohl die Blutkügelchen und ühnliche Kór-
perchen in thierischen und vegetabilischen Kor-

perm Thiere? Franz, von Paula.Schrank
Landshuitische Nebenstunden zur Erweiterung der
Natmrgeschichte angewandt. :. Heft. Landshut
1802. 4. n. VI. recens. in Jen. Allgem. Litt. Zeit.
1808. n. 44. p. 35r. Globulos sanguinis pro ani-
malculis non habendos esse observationibus pro-
pris innisus (rectissime) effatur.

3 ^

j

(0 Ro Unbilici,

Nugas «de vermibus sic dictis umbilicalibus,
sive St. Viti, phantasiae et fabellis anilibus origi-
nem debentes exponere piget. Qui fabellis de-
lectatur, Eyselii Diss. (n. 145.) p. 6.,, vel Knip-
Pe » - hofii (n. 164) p. 6. vel Clericum p. 526- 355
conferat. Piscem umbilico impositum, non a ver-

me fictitio, nulli viso, consumi, sed corporis hu-

/ mani calore, putredinem abire et dissolvi ex-
perimento tradito Goeze (Naturgesch. der Ein-

geweidewürmer p. 7.) demonstravit.

& Hepatis, vesicaefeilleae.

478. Caspari Bauhini Observationem (quam apud
eundem reperire non potui) de vermibus pluri-
mis in infantis biennis hepate repertis, Andryus
refert; forsitan Distomata fuere.

479. Guil Fabricius Hildanus in: Select. Obss.
chirurg. obs. 24. * ^ Wierum vermem im fellis

- vesica reperiisse, quod ex ejusdem relatione tra-
dit. Ejusdem certe indolis vermes.

48o. Die Beschreibung eines ausserordentlichen
Wurms von Joh. Paisley. In: Edinb. Versuch.
und Bemerkungen 2. B. p. 489-446. Tab. IV. *
Monstrum horrendum et ingens, ad Entozoa neu-
tiquam pertinens. Lympha plastica videtur a tu-
nica intestini interna casu soluta, ejusque valvu-

f . las Kerkringianas bene exprimens, sanguine autem
insimul repleta; aut sangnis in intestino effusus,

circum circa ex lympha exsndata involucrum mna-

159
ctus, quod intestini- iterum speciem internam
referat.

4Sr. Nachricht von einem in der Leber erzeugten
Wurm von Thom. Bond. In: Medicin. Bemerk.
Lond. Aerzte. 1. B. p. 65-75. Tab. IIL * Ejus-
dem omnino farinae, ac concretio a Paisleyo
pro verme habito. i
Observationem Marojae, veteris medici, si-
málimam Clericus (hist. lat. lumbric. p. 279,
280.) etiam pro concretione polyposa habet: :
482. Censor anonymus (Comm. Med. Lips. T. i4.
p. 664. *) se in maniaci vesica fellea tres magnos

lumbricos mortuos reperisse refert; an Strongylos?

"E

;z.Pancregtis-

485. Diss. Lumbrici teretes in. ductu pancreatico re-
perti nec non aliorunr praeter naturam observa-
torum in femina autocheire Listoria et examen.
Praes. Burcard David Mauchart, resp. Phi-
lipp Frid. Gmelin. Tubing. 1758. 28. p. 4. *
Lumbricus mortuus, tres fere pollices longus in
medio ductu Wirsungiano; similis, sed paullo
anajor, in duodeno. Orvificium ductus pancreatici
ampliatum non erat, nec duodenum erosum. Re-

" liqua de vermibus nullius momenti sunt. :

zn, Omemtri.

484. Observ. nova sistens Lumbricos in duplicatura
oinenti repertos. Praes. Jo. Lud w. Christoph.

Beringer, resp. Jo. Petr. Joseph. Walck.

D

140 n M
Heidelb. 1744. pl. 5. tab. 1. excerpta in Comm.
litt. nor. 1745. p. 157-140. * In juvenis cultri

*

ictu interemti abdomine, et ipsius quidem in
omenti duplicatura, intestinis illaesis, Lumbrici re-

perti sunt.

*

o. Henum, vesicae, vel cum urina excreti.

Conf. Strongylus Gigas n. 266-277.

485. Nic. Tulpii Obss. med. Libr. ». cap. 49. *
Vermis cum "urina excretus, ad Strongylum Gi-
gantem pertinere videtur.

486. Paihologicarum Diss. XVI. de affectibus renum
et vesicae, lumbricis, haemorrhoidibus. Praes.
Guern. lh olfinck, resp. Jo. Mich. Samosta.,
Jen. 1657. pl.1. Heffter. An huc pertinet, utrum
ad sectionem quintam ?

487. Mich. Frid. Lochner Disquisitio de vermi-
bus cum urina excretis , sine loco et anno. pl 4.
in 4. Boehmer.

488. Werlhof in: Commerc. liit. nor. 1755. p. 282. *
Vermis cum urina excretus. Larva est.

489. Eine Bemerkung eines blutigen Urins von ei-
nem Wurm in der Blase. Von Edmund B arry.
In: Edinb. Versuch. und Demerk. 5. B. 2. Th.
P- 988 - 999. * Strongylus junior videtur, ruber,
1.pollicem longus, in quo auctor oculos et os
vidisse sibi visus est. |

490. Mémoire sur des vers sortis des reins et de
Turetre d'un enfant, avec des reflexions sur la
nephrotomie par M. Moubler. In:.Jóurn. de

i4

Med. T. 9. p. 244- 260. ibidem p. 557 - 552. *

Egregiae observationes de labe inveterata, — Ver-
.. ames ad Strongylos pertinere videntur.

491. Observation sur un ver rendu par les urines —
par M. Raisin. zózdem 'T. 19. p. 458. * Vermis
tripollicaris, non descriptus, Strongylus forsan

x ^

junior.

492. Observations sur des vert sortis par le-canal
de l'urethre par M. Auvity. In: Rozier Obss.
de physique Vol 15. p. 579-582. * Strongyli (ut
videtur) duo, cum urina excreti.

495. Observations sur des vers rendus avec l'urine,
Par M. Veau de Launay. ióid. 1792. p. 155.
Tab. x. Fig..4. a- c. * Oniscus Asellus, quem
medicis ignotum fuisse mireris.

494. Jo. Aug. Christ. Kühn Dissert. inaug. de
Ascaridibus per urinam emissis, adjuncta commen-
tatione de vermium intestinaium generatione.
Jen.1798. 18. p. 4. * Vermes connatos esse. Ca-
sum refert pueri ascarides plurimas cum urina
(nullas vero alvo) emittentis; has in renibus na-
tas esse. Num autem cuim urina vere rejectae
fuerint ; dubium fere videtur; unica tantum vice
excretae dicuntur, quod rem adhuc magis dubiam
reddit. | j

495. Wilh. Remer in: Hufeland's med. Jour-
nal Vol. 17. P. 2. p. 116-120. * Vermes cum
urina (feminae epilepticae) emissos ad Ascaridem
Aumbricoidem revocat, undeque vesicam intrave-

rint, quaerit; sed certissime, uti omnes vermes

out

La

di.
renales à Veteribus pro lumbricis habiti, Stron-
gyli fuerunt, ex renibus ad vesicam delati, et per
urethram mulierum breviorem et ampliorem faci-

lius excernendi.

P- Urerz.

496. C. Stalpartii van der Wiel Obss, varior.
Cent. poster. Pars prior. Lugd. Bat. 1687. 8. *
Obs. 29. p. 510. Vermes ex utero prodeuntes;
praestigiae habentor. —Varia ex auctoribus col-
lecta. ;

497. Nic. Guil. Beckers Obs. de ascaridibus uteri,
In: Eph.: Nat. Cur. Dec. zr. Aun. $&; p. ri. *
Ascarides vermiculares in vetula septuagenaria.

498. Benj. S charíffii Obs. dé vermibus uteri. z^z-
dem, ann. 9. p. 44. * lidem vermes in muliere

quinquaginta annos nata.

g. Fermes effractores dictr.

Veteribus plurimis lumbrici effractores ignoti
(conf. n. 97.), recentiorum potissimum hypothesi,
a vero quam maxime alienae, originem debent.
Scripta de iisdem exstantia longe plurima nullius
prorsus momenti sunt, ut quaedam adduxisse suf-
ficiat Plura a cl. F. G. Voigtel (Pathologische |

" Anatomie. T. 2, Halle 1804. 8. p. 579 et sequ. *)
. adducuntur.

499. Chr. Frid. Garmanni Obs, de vermibus in-
testina perforantibus restituto aegro. In: Eph. -
Natur. Cur, Dec. L Ann. 1. p. 235. * Vermes plu-

142
rimi (ultra centum) ex abscessu' in regione pubis
orto; perforatio minime aderat.

5oo, Henr. Volgnadi Obs. de vermibus intestina
perforantibus pereunte aegra. ibidem. * Nilnisi
hernia incarcerata, sphacelo correpta, ut in plu-
rimis ejusmodi casibus.

501. Ulcus in colo puellae. tantum nt pugnum im-
mitti potuerit, In Philos, Transact. 1697. p. 718. *
Hoc certe ulcus. vermibus non tribuendum erit,
qui in ulcere aderant.

502, Günth. Christoph. Schellhammeri Obs.
Lumbrici ex abscessu in inguinali regione erum-
pentes, In: Eph. Nat, Cur. Dec. 2, Ann. 5, p. 19-
22.* Contra Fel, Platerum, qui sententiam
meliorem tueatur, perforationem argumentis plu-
rimis, sed minoris ponderis, defendere conatur.

505. Jac. Aug. Hünerwolf de ileo lethali a ver-
mibus. ióziderm., * perforationem hoc in casu per-
peram admittit,

504. Laur. Heister de Lumbricis in cavo abdomi-
nis repertis, intestinisque ab eis perforatis, Ip:
Act. Nat. Cur. T. l. p. 5yr. * Abscessus erat, nec
perforatio.

505. C. A. Coith de Lumbricis intestino perforato
. per abdomen egressis. Basil. 1754. 4. Boeh mer.
506. Cajet. Tacconi de raris quibusdam hepatis

aliorumque viscerum affectibus observationes. Bo-
non. 1740. 4. cum tab. aen. Excerpt. in Comm.

litt, nor. 1742. p. 87. * Hernia cruralis exulcerata,
minime perforati o,

144 |

507. Diss, de Iumbricis effractoribus, praes. Jo. H en.
Schulze, resp. Burchard Henr, Behrens,
Hal, 1740. ?2. p. 4. * . Àuctorum exempla pluri-
ma, propria tamen nulla, congessit, ut senténtiam
suam, intestina vermibus perforari, eorundem ope
"tueatur. s

508. Hernia inguinalis exulcerata, vermem insignem
eructans, Haenel in Commerce, litt, noric. 17ÁI.
D. Iis o E:

509. Bexáttelse om en quinna, hos hvilken et stycke
af Binnike- Masken Kommit utur en bálde ilium-
skan; af H. D. Sp óring. In Svensk. Vet, Ac.
Handl. 1747. p. 105 — 112. * Hernia inguinalis
exulcerata, ex qua 'Taeniae emersae portio ex-
tracta est. SOON

510. Obs, sur une ouverture à l'ombilie qui donnoit
passage au chyle et à des vers contenus dans les
intestins gréles par M, Marteau, In: Journ.
de Méd. T. 5. p. 100 — 102. * | Octodecim intra
menses lumbrici sensim quatuordecim emissi,

511. Obs. sur des vers sortis de l'aine d'une pay-
sanne, par M, le Beau fils. zézdem. 'T. 6. p. 96.
97. * Lumbrici ex hernia inguinali ab auctore
ignorata,

512. Chr. Gottl, Lu dwigii Progr. de Lumbricis
intestina perforantibus, Lips. 1762. 4. Heffter.
518. Waarneeming van een Worm uithangende tot
de opening van een versturvene zylinks geknelde
Darm-Liesch-Breuk door N. Belkmeer, In:
Verhand, d, Holl, Maatschapp. d. Wiss, te Haar-

lem

Ü ' 145
lem. X Deel. 2 8t. p. 429 — 434. * Lumbricus ex
hernia inguinali spbacelata.

514. D. C. E.Berdot Observatio de lumbricis e
cubito erumpentibus. In Act. Helvet. Vol. VIL
p. 177— 179. * In juvenis humeri atrophici «tu-
more pustula exorta est, qua sponte disrupta plu-
dios: prodiere lumbrici, terrestribhs non absimiles,
Cum vermes autem articulis vel circellis, probosci-
deque instructos. referat , de insectorum larvis
certe sermo est, saepius sub cute repertis,

515. Obs. sur un depót enkysté dans le ventricule,
avec perforation de ce viscére, dont l'adhérence
s'est propagée au petit lobe du foie, aux muscles
du bas ventre, et a formé un depót externe, par
M. Godot, 1n: Journ. de Méd, T. 4o. p. 145
— 152, * Lumbrici aliquot ex ulcere rejecti, us
vivi; quam mortui, :

516. Christ. Wegelin Diss, obss, duae circá ver»

|, mes (omenti et intestinorum). Argent, 1779. pl, 4.
in 4, Boehimer. An ad m. 484. pertinet?

5:7. Sur un Taenia sort par l'aine d'une femme
par M. Mouleng. 1n: Journ. de Méd. T. 56,
p. 950 — 555. * "Taeniae duae ex hernia inguinali
exulcerata delapsae.

518. Von Lumbricis effractoribus. In Baldinger's
Nenem Magazin, 6. B. p. 54— 57. * — Ascarides
lnumbricoides ex abscessu abdominis erumpentes, -
quem Baldinger in nota rectissime pro hernia
isnorata habet,

51g. Conr, Henr, Brandau in Ejusdem Un-

/ K x

146

terhaltenden. BUBaizen aus mehreren 'Theilen der
Arzneykunst. Marburg 1786. 8. p. 17. de pleuri-
tidis insanabilis crisi lumbricorum ope, qui sub
ultima costa vera emerserunt. recens. Allgem. Litt.
Zeit, 1786. n. 145. p. 54. Auctoris sane hypothe-

- sis risum movet, :

520. Rob. Hamilton de lumbricis ex pueri Oc-
todecim menses nati umbilici foraminibus duobus;
emergentibus plurimis in: Med. Journ. Lond, 1786.
P, IV. n, 2, recens. Gott, Anzeig. 1788. n. 107.
p. 1069. ,

LX. Scripta ad Éntozoorum anatomen
et physiologiam. facientia.

Huc Auctores systematici et Monographi plu-
rimi, nonnulli etiam quorum scripta miscellanea
in sectione tertia enumerata sistuntur, v. c. Val-

lisnierius (n. 48.).

a. De generatione vermium.

521. Diss. de vermium seu lumbricorum in C. H. ex
insectorum ovis generatione et curatione. Praes.
Conr. Phil'/Limmer, resp. Jo. Lebrecht
Góschen. Servestae 1699. pl. 51. H effter. ;

/5a2. Ferrand Marcello de generatione vermium.
Poda. (an Padoae?) 1710. 4. Boelm er inscri-
ptione certe vitiosa. idi i

525. Dissertation de Mathurin de Lignac sur

la génération des insectes dans le Corps. In:

147
Mém. de Trevoux 1718. p. 171. et.ex lüs in Journ.
des Scavans. T. 61. p. 576. Boelimer.

$24. Eliae Camerarii Obs. de vermium mira
foecunditate. In Eph. Ac. Nat. Cur. Cent. 7 et 8.
p. 517-819. * tradita vel ficta.

525.. Diss. philos. med. de vermium genesi in C. H.
praes. Ludolph. Henr. Rungo, resp. auct. Did. |
Wohldrt. Bremae 1719. 22. p. 4. *. Nullius mo-
menti; in canis rene strongylum giganteum ob-
servavit. |

526. Giuseppe Volpini Sentimenti della origine
, natura de'vermini del corpo umano. Parma
1721. 8. p. 71. praeter libellum de vesicatoriis.
Dryander. |

527. Giov. Batt. Paitoni lettera intorno alla ge-
nerazione de vermi nel corpo degli animali. An-
nexa ejus Tractatui: Della generazione del Uomo.
Venez. 1722. 4. Boehmer.

528. Christoph. Guil Baier Diss. inaug. de ge-
neratione insectorum in corpore humano, Altorf.
1740. 52. p. 4. * Contra generationem aequivo-
cam; vermes connatos esse.

529. Jo. Bapt. Bianchi de maturali in humano
corpore vitiosa morbosaque generatione historia.
Aug. Taurin. 1741. p. 468. in 8. tabb, 5. recezs.
Act. Erud. 1745. p. 117-124: * Tertia libri pars
de morbosa generatione seu verminosa genera-
üone agit. Vermes humani yel intra vel extra
canalem cibarium degunt, quod divisionis mo-
mentum est. Priores aut naturales aut morbosi.

| K 2

148 p NUM
Naturales seu teretes, lumbrici, pineales, taenio-
lae et ascarides, qui homini familiares et matura
sua innocui sunt. Taenias forsan teretium ver-
mium monstra esse. Animal lacertiforme, sala-
mandriforme etc. Vermes omnium partium enu-
merantur. — Icones malas esse. Modeer.

. 580. Ghrist. Gottlieb Kratzenstein's Ab-
handlung von Erzeugung der Würmer im mensch-
lichen Kórper. Halle 1748. 52. p: S8. tab. x. *
Nullius momenti. Generationem aequivocam sper-
nit. Ascaridem vermicularem pro muscae larva.
habet; lumbricoidem ex aquis stagnantibus in cor-
pus nostrum ferri; taeniam in aquis degere ha-
riolatur. Fig. rudes.

531. Untersuchung unterschiedlicher Meinungen von
dem Herkommen und der Fortpflanzung der im
menschlichen Kórper befindlichen Würmer. Von
Jac. Theod. Klein. Im: Hamburg. Magazin.
IS. St. p. 19-58. * Post Adami lapsum vermes
cum corpore humano communicatos, eidemque
aeque ac pedieulos proprios, nec in aliis amima-
libus-vagos esse, mec &liunde venire. Gener&-
tionem aequivoeam tamen non admittendo, se
nodum hunc solvere non posse fatetur.

552. J. L. Müller von Erzeugung der Würmer im
menschlichen Leibe. ióidem 20. B. p. 424-454. *
Theoriam generationis vermipm oviparorum ex-
plicatu difficilem esse, difficiliorem tamen fore,
si viviparos statuerimus, de his ergo dubitat.

555. Joh. Henx. Jaeger Spicilegium de Patholo-

149
gia aniniata, praemissa tractatione de generatione
aequivoca. Gotting. 1775. p. 64. 4. * Bona dis-
sertatio. Auctor caute incedit, dubia tamen alio-
rum contra generationem equivocam proposita
facile refelli posse ostendit. Vermium intestina-
lium ortum sueto more explicari non posse. De
exanthematibus sic dictis vivis.

554. J. F. Sigism. Posewitz Epist. grat. Lumbri-
cum teretem, "TTaeniam, Ascarides, et Trichuri-
des non esse vermes corpori animantium conna-
tos, sed in id potius inferri, ostendere studet.
Viteb. 1788. 12. p. 4. Argumenta nota ista pro-
sententia. Doering. *

555. Diss. de vermium intestinalium prima origine,
deque unice vera ac sola rationali eos extermi-
nandi methodo. Auct. Jo. Adam. Braun. Jen.
1804. (ut ex Starkii programmate (6Or5.) patet;
in dissertationis enim fronte annus 1806. legitur)
55. p. 8. Disputatio egregia. Hypotheses vulga-
res vermium genesin non explicare, generationem
itaque acequivocam admittit, vermésque ex dissi-
milationis processu in corpore animali debilitato
obtinente oriri statuit. ^ Ascaridi lumbricoidi et
Taeniae colon pro habitaculo perperam designat.

Pars therapeutica laude digna.

5. De partibus vermium genitalibus.

556. Ol. Bozrich an visus sit unquam lumbricus
lumbrico foetus? In Bartholini Act. Havn. T.
III. et IV. p. 157. * non prolem, sed intestina

ko
esse, quae lumbrici nues aes —
recte.

557. Conf. n. 250. 18. et n. 48.

558. Lumbricus mt describitur in: Act. Med.
. Berol. Dec. t. Vol. 53. p. 52. * Error, quem in-
| sequentium quoque aliod commiserunt.

559. Diss. del D. Gasparo Deodato Zamponi

intorno il nascimento de vermi ordinari del corpo

umano. ( Venez. 1750.) 1£ pl in rz. recens. Gótt.
/ 2 P

Anzeig. 1752. p. 1060. Ascaride lumbricoide va-
genitalibus propendentibus visa, observatio-
nem hanc de eadem vivam edente prolem publici

juris facere inductus est.

54o. Rón.om Ascaris lumbricoides af J o h. dà Odhe-

lius. In: Vet. Acad. Handl. 1776. p. 140- 142.
Tab. 5. * vasa genitalia pariter pro viva prole
habet.

54r. Ytterligare Rón. oeh Anmárkningar om Asc.
lumbr. af C. M. Bloom. zd. p. 515-517. Tab.$8.*
Intesina variis locis ex vermibus disruptis emer-
gere, ideoque vix prolem esse. Ceterum vaso-
rum genitalium pàártem pro nervis vendit.

542. Om maskar ved vidhàángande inálfvor, af O.
Fr.Müller, iid. 1779. p. 529-355.* Intesiina
in variis propendere; prolem non esse; se in ÀAs-
caride lumbricoide sexus distinguere non posse.
(Mares rariores non vidit, quod etiam V allis-
nierio, de vitulorum Ascaride lumbricoide scri-
benti, acciderat.)

545. Ytterligare Rón om Ascaris lumbricoides med

zm

E. 151

5

et stort uthángande Knippe af Joh. L. Odhe-
lius. Nya Vetensk. Acad. Handl. 1781. p. 15-19.
Tab. x. Fig. 1-5. * Ascaridis lumbr. feminae ana-
tome valde rudis, iconibus malis; quae pro viva
olim habnerit prole, ad intestina forsan pertinere,
nunc suspicatur.
44. Bemerkungen über den spulfórmigen Spring-
wurm von J. Church. In: Merkw. Abhandl. der
zu London errichteten med. Gesellschaft. 2. B,
p. 37-89. * Viviparam esse eadem ex ratione
hariolatur; eandemque opinionem in Germania
a Wendelstadtio novissime prolatam (n. 187.)
vidimus, "

c. De aita vermium tenaci.

545. Beyspiel vom zàhen Leben der Bandwürner

des Hundes. In: Edinburg. Med. Commentarien
2. Decade: B. 6. p. 267, S. * 'Taenias duas a cane
dejectas, nec aqua fervida, nec aqua vitae for-
tissima, sed mercurii sublimati solutione tantum

necari potuisse. Credat Iudaeus Apella.

d. De respiratione vermium.

546. Franc. Loth. Aug. Wilh. Sorg Disquisitio

nes physiologicae circa respirationem insectorum
et vermium, quibus palmam adjudicavit Soc. Reg.
-Gotting. Rudolstadt. 1805. 225. p. 8. In Ascaride
lumbricoide nullas reperit tracheas (recte). In
aere atmosphaerico eadem post semihoram mor-
iua est, diminutione gaz oxygenii minima tantum
facia; aeque longe in gas hydrogenio vixit. In

B

152 à NN.

| gas nitrico tres post horae sexagesimas mortua.
In vituli succo gastrico tres per' horas vitam tra-
xit Vermibus intestinalibus respirationem non
esse auctor credit. recens. Salzb. Med. Chirurg.
Zeit 1806. n. 10. — Experimenta dicta, respira-
tionem iis non esse, vix evincere videntur, conf.

hujus Vol. Part. HI. Cap. XI.

e. De usu vermium.

b3

54s. «De lumbricorum caussis it. vermium promoto-
ribus, et an alicujus rei in gratiam producantur
vermes. In: Nardii Noct. genial. noct, 6. p.597.
p. 4oo. et 4o2. Boehmer. |

5A8. Ueber. den Nutzen, der Eingeweidewürmer in
-J. C. .H. Ackermann med. .,Skizzen. 2. Heft.
Leipz. 1790. 8. N. 1. recezs. Salzb. med. chirurg.
écit. 179r, p. 26. * ne quid nimis. y

Abilgaard (n.'70.) entozoorum usum in in-

iestinorum irritatione, ^ praesertim in piscibus,
ponit.

X. De morbis verminosis.

Scriptores fere omnes de vermibus tam homi-
nis quam animalium domesticorum vulgaribus agen-
'*es heic iterum enumerandi forent. Omnes porro
auctores, qui vel anatomiam pathologicam vel
pathologiam specialem tractaverint, de morbis
etiam verminosis quaedam obtulere, Plurimi ta-

,

153
men vel experientia vel et simul judicio destituti,
antecessorum observátiones qualescunque creduli
cumulaverunt; auctores boni de morbis vermino-
sis paucissimr dantur. Qui uberiorem, quam ipse
dederim, scriptorum. catalogum velit, farraginem
adeat:a Jo: Schenckio (Obss. med. Francof.
T. 1, 2. 1600. 8. *) et Ploucqueto collectam,
paucissima autem lectu digna esse sciat.

5j9. Bapt. Codronchus de morbis anno 1602
Ímolae vagatis, inprimis de Lumbricis liber. Bo-
non. 1605. 4. Bboeh mer.

550. Chr. Fr. Garmanni Obs. de horrore ex
vermibus. 1n: Eph. Nat. Cur. Dec. zr. Anm. r.
p.211.* "Vir quidam diu noctuque horrore cru-
ciabatur intolerabili, qui lumibricis expulsis tan-
dem cessavit. :

551. Georg. Hanmaeus: e vermibus. coeca :et
muta restituta. ib. Dec. 2. Ann. 5. p. 546. * Num
vermes coecam et mutam reddiderint, dubium
videtur.

552. Diss. de epilepsia verminosa, Praes. Jo. Va-
lentin Scheid, resp. Jo. Martin Aulber. Ar-
gent. 1708. pl.:13z H ef ftex.

555. Francisc. de Ziegler de Aphonia periodica
e vermibus orta. Basil 1724. pl. 5. H effter.,

554. a.Mich. Alberti, resp.Dav. Sigism. Weist,
Diss. de morbis ex vermibus. Hal. 1725. 4. pl. 2.
Heffrier. Modeer. |

55j. b. Diss. de Verminatione affectu intestinorum

154
molestissimo, praes. Jo. Andr. F oxides resp.
^ Chph. Héinr. Richter. Erford. 1728. pl. 3.

Hefftet. .
555. Bouillet in: Hist. de l'Ac. des sciences; à

Paris 1750. (Amst. 1753. 8. *). p. 55 - 57. de epi- ..

. demia verminosa Bezieri observata; nullius mo-
menti.

556. Obs. de lumbricis mirabilium in C. H. vivo
motuum caussis. In: Select. Med. Francofurt. 'T. I.
Vol. 2, p. 110- 116. * Convulsiones dirae et cho-
rea St. Viti, his in casibus vix a vermibus solis
derivandae.

557. L. Joh. Andr. Harnisch Obs. de vermibus
raphano expulsis febre et. haemorrhagia narium
enormi conjunctis. Jóid. 'T.2. Vol.2. p. 97- 107.*
Nec febrim, nec haemorrhagiam a vermibus ortam
esse dixerim.

558. Jo. Gottl. Boetticher. Epilepsia dira et

dolores cardialgici immanes aliaque gravissima

symptomata a verme magno et perquam raro sub-.

orta. In: Act. Nat. Cur. Vol. VIL p. 61-65. *
Concrementum polyposum vomitu ejectum, |. ab

auctore pro verme habitum.

559. Jo. Juncker, resp. Jo. Christoph Wein-

schenk, Diss. de vermibus dysenteriam et hae-
morrhoides mentientibus. Hal. 1747. pl.4. Heffter.
560. Diss. inaug. de hydrope a vermibus caussato,
Praes. Hieron. Ludolf, resp. Frid. Henr. Ja-
cobs. Erford. 1748. 24. p. 4. * Hydropis ali-

E.

: 155

quot casus maxime dubios ad vermes referre au-
ctori placuit. :

561. F. G. Gattenhof Specimen de ortu, progressu
vermium mira phaenomena in C. H. producentitumn.
Heidelberg. |

Recusurze in Collect. Diss. et Progr. Heidelber-
gensium, Vol. i. Heidelberg. 1791. 8. p. 255. sequ.
laud. in Comm. med. Lips. Vol. 33. p. 456.

562. Obss. sur les maladies vermineuses par M. Di-
anyere. In: Journ. de Méd. TT. 5. p. 252-254. *
Anthelmintica saepe vermes non depellere, quo-
modo administranda sint.

565. Diss..de pruriente naso frequenti vermium in-
dice. Praes. Andr. El de Büchner, resp.
Sam. Aug. Clauswitz, Hal. 1757. 51 pl Heff-
ter

564. Leonh. Ant. Verbeck de synocho putrida
epidemica hujus et elapsi anni vermibus stipata.
Prag. 1758. pl. 6. Heffter.

565. Obss. sur quelques fievres vermineuses singu-
lióéres accompagnées de symptomes singuliers, par
M. Marteau de Graudvilliers. In: Journ.
de Méd. T. 17. p. 24-4o. * Morbos varios, pas-
sim diros recenset. "lTaeniam in Normannia fre-
quentissiimam esse.

568. Observation sur une maladie vermineuse, ac-
compagnée d'accidens extraordimaires par M. Mu-
teau deRoquemont. ibid. 'Y. st. p. 425-425.*
'Totius corporis dolores nec non convulsiones lum-
bricis expulsis sublatos refert.

156

»

567. Nils Rosen von Ros enstein Anweisung
zur Kennütnifs und Cur der Kinder - Krankheiten.

Vierte Auflage. Gótt. 178i. 8. * E farragine li-

brorum medico-practicorum de vermibus agen-

tium, hunc (cujus editio .sueca prima Holmiae

176; apparuit) selegi, qui in plurimos: transscrip-

tus fuit. In Cap. 22. p. 456-561. vermes huma-

mos, morbosque ab iis derivatos refert, Ligulam

(conf. n. 545.) aliaque insolita meminit, Taeniam

et in aquis provenire opinatur, in morbis nimius

est. x RR

568. Lepra. Diss. praes. Car. von Linné, resp.

/. 1saaco Udman. Ups. 1765. 14. p. 4. * morbum
(male ita vocatum) a piscium gordiis derivat; comf.
Martin n. 44r.

569. Observation sur un vertige vermineux par M.
Roziere de Lachassagne. In: Journ. de
Méd. T. 26. p. 450-454. * .Aeger Asc. lumbric.
expulsis sanatus.

570. Observation sur une hystérie vermineuse par
-M. Dufau. zéidem 'Y. 29. p. 120-129. * Mor-

bum hystericum anthelminticis sanatum refert.

571. Réponse de M. Pomme. z£id. p. 275-275. *

Hysteriam non fuisse, puellam, de qua Dufau
egerit, novennem talem morbum non pati potuisse.
572. J. J. van den Bosch Historia constitutionis
epidemicae verminosae, quae an. 1760 ad 1765
per Insulam Overfacque et contiguam Goedereede
grassata fuit, cum perpetuis fere commentariis in

157

praecipuos verminantium morbos. Lugd. Bat. 1769.
ri. Alph. r. pl. 8. (recens. Comm. med. Lips. Vol.
17. p. 212-229.)

Editio nova cura J. C. G. Ackermann.
Norimb. 1:779. praeter contentor. elenchum 426.

S"eA:g.*

Librum a medicis nimia laude elatum credide-
rim. Regionum inscriptione dictarum incolae sem-
per verminosi sunt, eosdem itaque aegrotos unum
alterumve dejicere vermem , non mirum est, nec
epidemiae verminosae plures per annos grássan-
tis. suspicionem movere debuisset. Febrim inter
alia refert putridam verminosam, cujus autem
caussam, aeque parum, ac reliquorum vel febrium
vel exanthematum verminosorum eidem dictorum,
vivam admiserim. Vermium signa pathognomo-
nica exhibuisse sibi visus est, nequaquam autem
exhibuit.

575. Sur quelques maladies compliquées de vers
par M. Mareschal de Rougeres. In: Journ.
de Méd. T. 5o. p. 44-56. * Varia plus minus
dubia.

574. Ant. de Haen Rationis medendi P. XIV.

Vienn. 1770. 8. Sect. L. Cap. 4. de febre vermi-
nosa p. 159-198. * Morbos a vermibus oriundos

^ restringit, nec de Haenio tamen, omnes quod

admittit casus verminosos concedas. |

575. Observation sur une maladie singuliére par
des vers. Par M, le Pelletier. Ín: Journ. de

'

155 |
Meéd. T. 55. p. 947-550. * Dolores et febris a
vermibus derivati. :

. 576. Observations singuliéres sur des affections ver-
mineuses par M. Daquin. iüid. T. 54. p. 151. *
Vermes Camberii, ubi aqua tamen habeatur op-
tima, frequentissimos esse. De pueri intestinis ver-
mibus tantopere farctis, ac si vi intrusi fuerint, atta-
men non inlammatis. De pueri doloribus arthri-
ticis, vermibus plurimis dejectis, cessantibus.

577. Sur des mouvemens convulsifs occasionnés par
des vers.. Par M. Sylvestre. zózdem. 'T. 84.
p. 424-477.* De Ascaride lumbricoide sermo est.

578. Adam Strafísguil Diss. inaug: med. sistens
historiam vermium et febrem verminosam. Vienn.
1774. 50. p-. 4. * trita.

579. Jo. Clem. Tode Observata de vermibus in
Soc. Med. Hafn. Collectan. Vol. 4. p. 21-52. re-
cens. Comm. Med. Lips. Vol. 21. p. 255. Signa
vermium fallacia esse. Lumbricos nihil tantopere
aversari, quam motus febriles, quibus stibiata
quadam medicina occurritur.

58o. Musgrave Essay on the nature and cnre
of the so called wormfever. Lond. 1776. a Wich-
manno, teste gravissimo, (n. 588.) laudatur.
Hunterum sibi narrasse, in puerorum multo -
rum febri sic dicta vetminosa extinetorum cada-
veribus vermes nullos a se repertos esse, auctor
refert.

581. Abr. de Bosson specimen med. de morbis

id

159

ex vermium in primis viis nidulatione oriundis.

Lugd. Bat. 1777. 56. p. 4 * ."Trivialia.

' 582. a. Chr. Rud. Hannes de aphonia aliisque in-
comunodis vermium ejectione sanatis. In: Nov.
Act. Nat. Cur. T. Vl. p. 26:, 2. * Tartari eme-
tici usu Asc. lumbricoides rejectae.

582. b. Sur des douleurs pleurétiques dépendantes
des vers et sur la vertu de la coralline (appellée
lemithochorton) dans ces sortes de cas et dans
d'autres. Par M. Saumeire. Iu: Journ. de Méd.
T. 52. p. 551-5356. * Helminthochorton extollitur;
pleuritis verminosa, qualis jam ab Andryo dic-
ta est. » 1

585. Observation sur une maladie vermineuse par
M. Maurel, zézdem 'T. 54. p. 60-65. * Dolores
itidem pectoris, Ascaridibus lumbricoidibus hel-
minthochorti ope dejectis, sublati.

584. Diss. de febribus et variolis verminosis, praes.
Godofr. Christoph. Beireisio def. auct.
Philipp. Ern. Hinze. Helmstad. 1780. 55. p. 4.*
Ascaridem lumbricoidem a praeside in aquis va-
riis repertam tradit, sed clar. virum humani quid
passum, vermem .diversissimum pro eadem ha-
buisse, patet, qua de re in Vol. hujus parte se-
cunda ulterius disseram. Eandem Ascaridem ore
suo ampulam Lieberkühnii attrahere et ex-
sugere fingit. Inter alios morbos etiam pete-
chiae verminosae vicesies recurrentes enumeran-

tur, multaque de resolutione vermium putredi-

160 :

nosa, de eorundem sanie putri ad sanguinem trans-
lata, de variolarum spuriarum specie ex vermi-
bus, de iisdem lethalibus etc. excogitantur. Mo-
dum in rebus esse debere auctor ignoravit. oo

. B85. Observation sur un Taenia par M. Siblot. In:
Journ. de Méd. T. 6o. p. 22-24. * Convulsiones
ex Taenia. : ud

586. Unerwarteter Ausgang einer complicirten Skro-
felkrankheit , nebst Bemerkungen über Würmer
und Wurmmittel von Ant. Geischláger. In:
Hufeland's Med. Journ. X. B. 1. St. p. 145-191.
2. St. p. 157-180. * Puncta rubra in excremen-
tis obvia Ascaridis lumbricoidis signum esse cer-
tissimum; conf. hujus Vol. P. III. Cap. XX. $. S.
n. 8&. Taeniam Solium Viennae frequentissimam
esse; inter centum taeniosos vix unum 'Taenia
lata laborare. Remedia omnia taxat, se melius
novisse, quod non prodit. . ]

587. Diss. de vermibus c. h. intestinalibus, morbis-
que verminosis nostris in terris maxime vuleari-
bus. Praes. Jo. Frid. Weissenborn, resp.
Franc. Jul Henr. Frenzel, Erford. 1797..5o.
p. 8. Dryander.

588. Ideen zur Diagnostik von Joh. Ernst Wich-
mann. Dritter "Theil. Hannover. 1802. 8. * Hy-
drops cerebri, vermitio et febris intermittens so-
porosa inter se comparati p. 47-120. Signa ver-
mium a medicis recepta quam maxime fallacia
esse; nec morbum vere verminosum, a reliquis

morbis

16r

morbis distinctum, nec epidemias dari vermino-
sas; vermes plerumque innocuos esse; intestina
non perforare; interdum tamen convulsionum,
quin et epilepsiae diurnáe caussam esse. Omnes
inter, quos novi, medicos de vermibus scriptores,

Wichmannus certe maxima dignus est laude.

XI. De 4nthelminticis,

Scripta de iisdem meliora in hujus Voluminis
párte tertia, sive practica, suo loco dicentur.

Au doupemwutsm

de inseciis cum vermibus excretis, vel
pro üsdem. habitis, nec non de wermi-
bus - fictitiis.

Vaária passim dicta sunt, v, c. Jórdens Em-
tomologia humana n. 194. !

589. J o. Gottl. Heise Diss. de insectorum noxio
effectu in corpus humanum, Hal. 1757. 26. p. 4.*
de insectis corpus humanum ictu, succo acri,
aliove modo vellicantibus, non autem intranti-

bus agit. j

a. [Insecta cum vermibus exereta vel pro iisdem
5) vendita.
Conf. scripta de vermibus insolito loco visis,
quorum plurima huc pertinent.
D ;

162 | j |

590. Nic. Tulpii Obss. med. lib. 2. cap. 5o. Tab. 7.
fig. 21 Undeviginti vermiculi emicii.* Larvae sunt
male depictae.

Ibid. cap. 5t. Tab, 7. Fig. 5. Cottidianus ver-
mium mictus. * Muscarum larvae, conostomati
Joerdens similes. 4

591i. Joh. Pilas de verme ex spina dorsi In:
Eph. Nat. Cur. Dec. I. Ann. 2. p. 180. cum fig. *
Muscarum larvae sub cute. !

592. Christ a Stenevelt Diss. de ulcere vermi-
noso. Lugd. Bat. 1697. 24. p. 4. * tam iubet dicto
loco repertae, quam muscae ex iisdem exclusae
icone sistuntur.

595. Joh. Conr. Zachmann Diss. de vermiculis
in vulnere. Basil. 1704. pl. 5. in4. Dryander.
594. Dan. Turner Two cases of insects voided
by the urinary passage. In: Philos. Transact. n.
59r. p. 410. * De strongylo, ut videtur, et in-

| secti larva cum urina excretis,

595. Jo. Conr. Brunner de animalium et insec-
torum variorum excretione per os. In: Eph. Nat.
Cur. Dec. 5. Ann. 5 et 6. p. 661, 662. * Vermes
multi, etiam Cochleae et Forficularia vomitu
ejecti. ^

596. Observatio medica curiosa de excretione vermis
nunquam antea excreti, anno 1720. d. i2. Maji.
Wolffenbutt. 1725. 15. p. 4. cum tab. aen. * Auctor
credulus cerambycemi sistit summos post cruciatus
a vetula alvo excretum; Prionus Heros erit, vel

165

casu in matulam delatus, vel ab anu astuta et
mendicante lucri ca sa reus factus.

597. Albrecht in Commerc. litt. nor. 1744. p. 102.
tab. 1. fg. 1. * casum refert, ob explicationem,
quae rarius conceditur, memorabilem, pueri sci-
licet vermiculos (insectorum larvas) ingenti nu-
mero dejicientis, pane vero, ut deinceps patuit,
saccharato semine anisi impraegnato nonnunquam
pasti, unde larvas acceperat; in arcula enim, qua
panis dictus servabatur, eaedem repertae sunt.

$98. Rón om Flugo-maskar uti mánniskans Kropp
af J. G. Wahlbom in Vetensk. Ac. Handl. 1752.

— p. 46-52. * Muscarum larvae, alvo dejectae,

quarum altera metamorphosin subiit, . ^

599. Rón om Ilusecter i mánniskans Kropp af N.
Rosén, ióidem p. 52-57. * Larvae aliquot,
Curculiones, Scarabaeus, Elater, Mordella etc,-a
muliere dejecti. ;

600. Von besondern Würmern, sÓ in einem Pferde
gefunden worden. In: J. L. Heister's med.
chirurg. und anat, Wahrnehmungen. Rostock
1755. 4. p. 550, 551. cum ic. * Oestri larvae ven-

iriculum equinum obsidentes.

601. Observation sur une espéce nouvelle de vers
sortis des intestins par M. Geffroy. In: Journ,
de Med. T. 4. p. 841 - 552. * Ínsecti larvae vi-
dentur.

602. Observation sur des vers d'une nouvelle espé-
ce sortis du fondement d'un homme. Par M,

L2

164 s
QI SA NM
Gout ibidem 'Y. 9. p. aBf, 252. * Insect lar-
vae, ant onisci, fuisse videntur. '

605. Observation sur une espéce de vers singuliére
par M. Bonté. Jbidem T. 14. p. 52, 58. * Lar-
vae muscarum alvo dejectae.

604. De vermibus in lepra obviis juncta leprosi hi-
storia et de lumbricorum setis Observationes
auct. J. Andr. Murray. Gotting. 1769. 76. p. 8.
tabb. 2. * Muscarum larvae in leprosi ulceribus
repertae describuntur; larva oestri ovini; de lum-
bricorum terrestrium et intestinalium discrimine
obiter agitur. .

605. Sur des vers trouvés dans des pustules de la
peau par M. Bosse. In: Journ. de Méd. T. 52.
p. 556, 557. * Muscarum larvae in Aethiopissae
pustulis cutaneis repertae.

606. Klaerich Beschreibung einer convulsivischen
Krankheit, welche von einem kriechenden Insecte
im Magen entstanden. In den deutschen -Schrif-
ien. der Kónigl. Soc. zu Góttingen. rz. D. m. 14.
recens. Gótit. Anzeigen. 1771. p. 129r. De scolo-
pendra electrica sermo est.

607. Om Flugmaskar, uidrefne ifrán en Mánniska
af Andr. Sparrmannm. In: Vet. Acad. Handl.
1778..p. 65 - 7o. * Larvae alvo dejectae meta-.
morphosi peracta in Muscas meteoricas abierunt.

608. Et sállsynt slags Larver, utdrifne'ifràn: et.
ungt Fruntimmer under en Brunscur af Joh.

L. Odhelius. In: Nya Vet. Acad. Handl.

- 165

1789. p. 221-224. * Muscae pendulae larvae alvo

P

dejectae.
Sog. Krankengeschichte einer Frauensperson, wel.
.che verschiedene Insecten, Larven und Würmer
durch, Erbrechen und Stuhlgang von sich gab.
: In: Frid. Benjamin Osiander's Denkwür-

digkeiten. I. B. r. St. p. 1-100. cum tab. *

610. Erneuerte Anfülle der im vorigen Stück er-
wahnten Franensperson, welche Insecten aus-
brach. |Zbzdem. 2. St. p. 424-451. *

Muliercula, cujus res engustae, domicilium
humile et sordidum erant, plurima sursum et
deorsum rejecit insecta, millepedes,. muscarum
larvas, curculiones, staphylinum, anuscas, ara-
neas, etiam vermes, lumbricum terrestrem, as-
caridem lumbricoidem , trichocephalum et quae
sunt reliqua.

611. Rón om, en mángd [flugor, som framkommit

. ur násan pà et spádt barn, af P. J. Tengmalm.
In; Vet. Acad. Nya Handl. 1796. p. 285. * Mus-
cae domesticae, muco obductae, maximoque nu-
mero (ultra 200) ex naso infantis 54 septimanas
nati proruptae. Musca certe ova sua in infantis
naribus posuerat.

612. Historiam vermium, larvarum nec non insecto-
rum variorum generum, per biennium intra cor-
pus humanum hospitantium, una cum vaáriis ex-

perimentis ea expellendi, proposuit J. G. Acrel..

166

.in: Nov. Act. Soc, Scient, Upsal, Vol. VI, P. 98»
316, TED A, "Fig. 2-3. ^ 79 |
| Fersio germanica: in K. A. Rudolphi's
schwed. Annalen r. B..2. St. p. 76-91, * j

Historia memoratu digna, tam ob insectorum
dejectorum copiam et varietatem , et ob tempus
longissimum, quo aegra labe monstrosa vexata est,
quam ob experimenta variis cum medicamentis ,
lunaeque phasibus observatis, instituta. Oleum
Terebinthinae cum oleo lini junctim tandem ef-
fectum optimum praestitit. Insecta dejecta erant:
Staphylinus splendens Fabr, St. politus Fabr.
St. fuscipes Paykull, punctulatus Fabr. Oxypo-

| rus subterraneus Fabr. Paederus elongatus Fabr.
(265 Staphylini!); Carabus leucophthalmus vivus,
larvae quam plurimae, potissimum Tenebrionis
Molitoris, nec non Carabi dicti.

615. Neue Deutsche Bibliothek 1:0. B. 2. St. Intelli-
genzblatt n. 28. p. 256. * nova vermium. hamano-
rum duo genera, Stephanostoma et Conostoma
memorantur. Eadem in cl Joerdens opere
(n. 194.) allato ad Ascarides referuntur; Ascaris
Stephanostoma p. 29. Tab. VIL Fig. 5-8. Asc.
Conostomá p. 5e. Tab. VIL Fig. 9-12, Utraque
insecti larvam sistit. Asc. Conostoma dicta mus-
cae certe larva est, saepiusque in c, h. visa, ut
etiam apud cl. van Phelsum (n, 257.) depiota
sit; Asc. Stephanostoma pariter. muscae videtur
larva; Entomologi tamen, quos consului 2 summi

167

species determinare non aussi sunt, hoc quoque
maxima semper premitur difficultate. ^ Praeter
dictas, similes et diversissimas quoque possideo
muscarum larvas, ab hominibus dejectas.

6:14. Duzneril in: Rapport de la Societé philomaii-
que à,Paris. T. IV. p. 81r. *) se in galli gallina-
cei pulmonibus acaros plurimos reperisse refert.

615. Jo. Chr. Stark Progr. de vermibus in locis
insolitis repertis. Jen. 1804. 16. p. 8. *

6:6. Idem disserere pergit de vermibus et animal«
culis vermiformibus in locis insolitis repertis. Ibi-
dem eod. XVI. p. 8..* :

In capitis vitulini naso oestri larvas reperit,
quas Melolonthae vulgaris Fabr. larvas esse ha-
riolatur. In parie secunda et hoc et vermium de-
nominationem inscriptione ventilatam defendere

conatur.

6. lia aninalia.

617. Jo: El. Müller Disp. exhibens casum mon-
strosi affectus verminosi. Erford. 1702. pl. 4. in 4.
* Historia bufonis parvi vomitu rejecti, cum
epicrisi.

Gig. Fr. Ant. Gischedt in: Commerc. litt. nor.
1745. p. 82. tab. 2. * casum refert fabulosum,
animalium scilicet. plurimorum, insectorum, li-
macis, ranarum, inuris, animalculi ficti, per
vaginam potissimum dejectorum ; mil nis prae-

stigias, '

168

6:19. Vou Erzeugung der Frósche und Insecten im

. menschl. Kórper, in: Grundig's Samml. von.

. Obersachsen. 4 B. p. 475. DBoehmer.-

e. Ficta -

e a. varída,.

620. Systeme d'un Médecin anglois sur la cause de
toutes les espéces de maladies avec les surpre-
nantes configurations des differentes espéces de
petits insectes, qu'on voit par le moyen d'un
bon microscope dans le sang et dans les urines
des differens Malades et méme de tous ceux qui
doivent le devenir. Recueili par M. A. C. D. à
Paris 1726. p. 8. cum multis fig. *

621. Suite. du. Systéme d'un. Médecin anglois,- sur

la guerison des maladies, par le quel sont indi-
qués les espéces de Vegetaux et Mineraux, qui
sont des poisons infaillibles pour tuer les dilfe-
rentes espéces de petits animaux, qni causent nos
maladies. Recueilli par M. A. C. D. à Paris 1727.

i 25 p.8 *
In -Novis Actis Erud. 1758. p. 257. c. ic. *

fraus impostoris Angli Boile ex Vallisnierii:

mente explicatur; microscopio nimirum utebatur
(ib. delineato) basi duplici, ut liquoris corrupti
guitulam, animalculis scatentem, spectantium ocu-
lis exhiberet, dum sanguis aut urina recens sub-
mitti videbatur.

. Ipse libros istos rarissimos dum in Bibliotheca

^ 169
cel Huzard, Parisiensis, percurrerem, a doc-
tissimo viro, eosdem in Andryi vermibus mala
nimia tribuentis' ludibrium tantummodo conscrip-
tos esse, traditum accepi.

622. Sam. Ge..Gmelin's Reise durch Ru(ísland,
5 Th. Petersburg 1774. 4. p. 502. Tab. 5o. Zue-
nia dubia in paludibus inventa: corpore mucoso
pellucido libero, non geniculato , intus subrotun-

"dis simplicibus corpusculis repleto. -— "l'aenias
istas Gmelini nonnisi ranarum ovula concate-
nata fuisse: Pallas in N. Nord. Beytr. L 1. p.42.

6253. Istoria medica illustrata com riflessioni sopra
un animale bipede evacuato per secesso in car-
dialgia verminosa, dal Dottore Annibale Ba-
stiani. Atti di Siena. T. VI. p. 241-250. Tab. 6.
fss35 4. *

Excerpt. in: Blumenbach's Med. Biblio-
thek 4. B. 1. 8t. p.786, 87. Tab. L'Fig. 1,5». *

Animal semivivum ab homine 50 annos nato,
pulveris Ailhaudiani ope dejectum, quod Blu-
menbachius oestro marino Rondeletii,
thynnos infestanti; quodammodo simile refert;
mihi vero ob osszeulz, quae continebat, pizzas-
que cartilagineas non misi piscis particula vi-
detur. *

624. Jo. Ant. 8copoli in Deliciis Florae et Fau-
nae Insubricae ' T. Y. Ticini 1786. fol vermium
intestinalium. novum gemus sub PAyszs intestina-
lis nomine descripsit.

z^

-

| 170

| Jo. Frid. Blumenbach in Med. Bibliothek
qois. St. 4..p. 681-685. cum tab. * hoc non pisi
avis cujusdam (gallinae) cutem internam pharyn-
gis et tracheae submaceratam esse evincit.

"^ Vincentium Malacarne anünal hocce
fictitium primum explicuisse in Baldinger's
Med. Journal 1789. St. XX. * legas.

Longo vero ante Scopolium tempore me-
dici eodem omnino modo decepti fuere; in Spi-
gelii. enim operum editione (n. 329.) allata,
laryngem amatis cum trachea pro verme humano
descriptum et delineatum invenies, et Auze ver-
mem «a patre suo vivum visum esse Àntoni-

des van der Linden refert!

e o0, C amiedudoxesx

625. Frid. Ruysch. de comedonibus bene egit in
Advers. Anat. Dec. L p. 12. * Conf. praeterea
libros de Filaria medinensi laudatos, nec non
Chaberti librum mn. 199. Veteres sebum fili
sub forma ex cute expressum pro verme habuis-
se, non est, quod mireris, nostro vero tempore

haberi posse, non exculpandum. )

c. €. Dentium vermes.

626. Die eingebildeten Würmer in Zàhnen, nebst
den vermeintlichen Hülfsmitteln wider dieselben
beschrieben und untersucht von Jac. Chr.

Scháffer, Regensb. 1757. 5£ pl 4. tab. zr. viv.

aer. | 171;
col pict. recozs. Comm. MMed. Lips. Vol. 6. p.
550-552, Vermes nequaquam fuisse, quos Vete-
res in dentibus invenisse sibi visi sint, auctor
evincit,
c. d. Furia infernalis,

Cum Blumenbachio aliisque Recentiorum
Furiam excludo, maturae scrutatoribus nunquam
visam; vermem et tamen in aére volitantem
dietam, $i animal tale dari tamen credas, ad
vermes certisime non pertinebit, sed. insecti for-
tassis larva erit.

627. Furia infernalis vermis et ab eo concitari so-
litus morbus descripti a Dan. C. Solander, In;
Nov, Act. Upsal. Vol. L p. 44-58. *
| Fersio germanica: D. Solander's Ab-
handlung vom Mordwurm und von der dadurch
verursachten Krankheit. "Uebers. von J. A. E.
Goeze. Im: Naturforscher St. XI. p. 185-204. *

Linnaeum (Amoen. Acad. Vol. 8. p. 522.)
vermem siccum accepisse, sed tz evanidum, ut
cujus generis esset aut speciei, definire non lice-
ret. Nec Solander vidit, sed characterem ex
relationibus acceptis fingit: Corpus filiforme, con-
ünuum, aequale, utrinque ciliatum aculeis re-
flexis, adpressis. Ex aére in homines et bestias
delabi, morbumque concitare Skátt (i. e. ictum)
vocatum, in Suecia septentrionali, praesertim
Lapponia '"Torneàensi et Kjemensi frequentis-

simum,

os me a

172

.
628. Analécta /Ad historiam "Furiae infernalis auct.
Car. Godofr. Hagen. Regiomont. 1790. 22. p.
4. *: Pro Furiae existentia, licet animalculum
nulli viro: fide digno visum esse concedat.. —

- Num talia vero in systema recipere liceat?
629. Slàgtet Dódskott (Furia) af Adolph Modeer.
In: Nya Vetensk. Acad. Handl. 1795. p. 145- 167.
* Multa de Furia infernali hariolatur, et Filariam
medinensem, cui setas esse perperam supponit,
? cum animalculo illo fabuloso idem sub genus re-

vocat, quod maxime reprobandum.

V. oQ-rds J;
PHYSIOLOGIA |
"ENTOZOOLOGICA. -

——— ÉD —

Alii putarunt sciri posse omuia, hi sapientes utique nom
fuerunt, alii nihil, neque hi quidem sapientes fuerunt.
Illi quia plus homini dederunt, hi quia minus. | Utrisque
im utramque partem, modus defuit. | Ubi ergo sapientia
est? Ut neque te omnia scire putes, quod Dei ést, neque
omnia nescire, quod pecudis. Est enim aliquid medium,
quod sit hominis, scilicef scientia. cum, ignoratione cone

juncta e£ temperata,

LacrAwT. AP. VALLISNIERIUM.

FHYSIOZRBEOGTA"'.

Gap. I.

EL cr c2*6 UL 0 L5 6.2 d. E.

d...

De animclibus incidendis.

Animalia Entozoorum caussa dissecanda, secundum
systema receptum rite determinata sint, ne de ver-
mium habitaculo dubia oriantur, posteris extricatu
difficilia. Redius, scrutator quondam indefessus,
animalia examini subjecta saepe nominibus italicis
tantum designavit, indeque molestiae in iis explican-
dis oriuntur haud minimae, sic etiam Germanos,
Goeziumque ipsum, in libris conscribendis lingua
vernacula usos, nomina animalium systematica pas-
sim omisisse dolendum, dubia enim inde exorta an-
nis vergentibus increscunt; sic v. c. ubi vir modo
laudatus &ufozes nominat, de eorundem specie nos
saepissime dubios relinquit, nec AZirundinum vel

bod

^

170 !

Piscium nomina systematica ab codem allata semper

vera sunt; Zederus, vir summus, scaridem et

Bothriocephalum, in pisce, quem Batavi Darboth
vocant, inventos, et ab Hoffmann o sibi traditos,

.novos credidit; si hunc autem piscem Z/eurozectenz

esse maximum Linnaei comperisset, eorundem
certe synonyma non defuissent. Ipse Distoma no-
vum, cucumerinum mihi dictum, a cl. Rousseau
in avis ripariae trachea repertum, Parisiis accepi,
quaenam autem haec fuerit avis, me ignorare doleo.

Animalia innumeris, ne dicam omnibus, locis En-
tozoa fovere, in Cap. XVI. exponam, plurimoru:n
vero, nec quidem rariorum, vermes varii, ut ex
Strongylorum. praesertim historia elucebit, diutissime
tamen nos latuerunt, quia Auctores saepissime in
intestinis obiter inspiciendis vel visceribus majoribus
perlustrandis solummodo occupati fuerunt. Omnes
omnium, quas dissecuerim, bestiarum partes debito
modo si examinavissem, longe májorem certe, ac.
nunc daiur, vermium catalogum offerre potuissem,
sed cum studio buic incumbendi primum conamen'
sumserim, rei ignarus plurima neglexi, et varia post-
modum animalia cultello non amplius oblata sunt.
Qui autem patientia et assiduitate destitutus, unam

l b ^ y .
"alteramve bestiem vermium indagandorum caussa

examinando, Entozoorum maturam sibi cognitam
reddere sperat, valdopere fallitur, idem enim animal
omni anni tempore et saepissime hunc in finem in-
cidendum est. Quotnam quaeso hominum cadavera

dissecta sunt, et Morgagnius tamen qui Tricho-
cepha-

177
cephalos detegeret, primus fuit, quid? quod licet
Anatomici hujus summi opera omnium in manibus
essent, iidem tamen vermes, humanorum quod sciam
fere vulgatissimi, posteris ad Roedereri usque tem-
pora incogniti fuere, Novissimis tandem annis no-
vus iterum vermis a Treutlero in homine reper-
tus est, sed loca examinando, in quibus vermes ad-
esse posse Ántecessores ne quidem suspicati sunt.

Animalia ergo, quantum fieri potest, recentia,
ne Entozoa mortua vel putredine dissoluta offendas,
omnes quoud partes et SsC-«pissime examinanda, in
' partibus vero tenuioribus vel facile laedendis sollertia
summa adhibenda, In animalium minorum oeso-
phago, intestino, trachea et pulmonibus, in avium
bursa Fabricio dicta, dissecandis, forfice tenui et
incurva, in partibus reliquis scalpello anatomico vul-
gari optime utaris, QOvium vertiginosarum crauium
minime serrae, ut suadent, ope, sed scalpro fabrili,
forliceque validiori, qua ossa diffringere solemus,
caute auferendum est; de loco vero, cui hydatis ce-
rebralis subsit, ossibus calvariae ibidem vel molliori-
bus vel et foraminulosis factis, plerumque constat ;
animalium minorum crania forfici vulgari utplurimum
cedunt. Tumores glandulosos, hydatides et aneurys-
inata, vermibus saepe scatentia, nunquam praeter-
videas.

Partibus dissectis vermes saepissime visui patent,
interdum autem, praesertim minora, muco obtecta
oculos fugiunt, sic v. c. Trichocephali et Distomata
saepe villosae infixa sub muco latent, hic itaque ve

M c :

Em

175 u€5
scalpelli dorso, vel penicilli ope amovendus, vel par-
tes minores aquae immittendaé, inque eadem fluctu-
antes et detersae iterum examinentur; aqua autem
infusa guttatim defundenda, cum saepe. in eadem
pariter delitescant. |

Entozoa partibus non raro tenacissi:ne inbaerent,
vel inter earum tunicas externas varie contorta ja-
cent, vel has perfóratas retinent, ut incaute semota
disrumpant, unde plurimorum natura, 7Zenmizeque
caput Veteres diu latuit; parte autem, cui inhaerent,
aquae tepidae immissa, vermes aut sponte abscedunt,
aquae innataturi, aut facilius solvuntur, quod si non
succedit, eadem vel cultelli tenuioris acumine, vel
acu ancipite circumcirca findenda, vel manui impo-
sita caute discindenda, donec caput infixum vel per-
forando inhaerens liberum reddatur. Vermibus an-
tem, quod saepissime accidit, vesiculae inclusis, haec
suspensa manu cultelli vel forhcis ope sub aqua in-
cidatur. Partes vero ejusmodi teneriores ne laédan-
tur,.in iisdem arripiendis forcipe utor anatomica,
cujus laminae in cuspides tenuissimaàs desinunt.

Plura addere superfluum videtur, id tantum mo-
neam, magno neutiquam apparatu, sed manu exer-
citata opus esse, et quaslibet difficultates patientia
vinci. *

5...25
De Entozoorum examine,

Vermes reperti patinae, si fieri potest, nigrae,
aqua repletae sZz:e ?norz immittendi sunt, aéris enim

179

/

attactu. facile vel moriuntur, vel rigescunt aut dis-
rumpunt. Hoc de Vermibus teretibus praesertim
valet, quorum teneriores nonnuli aérem minime
ferunt, cum partibus ergo, quibus insunt, mox aquae
tradendi. Hac autem, pro animalis, in quo reperti
sint, caloris gradu naturali, vel calida, vel tepida,

vel frigida utaris. ^ Calidiorem paucissimi ferunt,

sed in eadem contracti vel crispati cito moriuntur;

omnibus generatim et mammalium et avium vermi-
bus tepida convenit, praesertim si renovatur; frigi-
dae enim si injiciuntur, vel disrumpunt, vel saltem
contracti rigescunt, citoque motus expertes fiunt.
Sub aestate quidem frigidam facilius ferunt et si in
eadem non moventur, idcirco non semper mortui
sunt, sed tepida affusa, saepe velocissiime iterum
agitantur. ZZscaridem suis lumóbricoidem Julio mense
per nycthemeron frigidae immissam et motus pror-
sus expertem dissecui, sub sectione autem vivam

comperi. nec vermis tantum movebatur, sed ovidu-

ctuum etiam elapsorum motus vidi satis diu super-

stites. Entozoa in Amphibiis et Piscibus obvia in
frigida vitam plures per dies degunt, nec tepida iis
opus est. Cave autem, ne sub aestate animalium

dissectorum partes cum vermibus eadem in patina

serves, vel hos diutius eidem aquae immittas, facile

enim putredine corrumpuntur, mucore obteguntur,
vel macerata difHluunt.

Entozoa vel tota vel quoad partes v. c. probosci-
dem, caput, lemmiscos, saepe niuco tantopere ob-
tecta, ut ab eodem penicilli ope sub aqua liberanda

M 2

x^

180

sint. Hac saepius mutata, eidemqué, anni temporis
ratione habita, per unum alterumve diem immissi,
vermes tandem purissimi evadunt, ct alcoholis de-
mum pauxillo adfuso, qui in hoc solo conserventur,
apti fiunt, Si huic mox immittuntur, nimis contracti
faciem mutant, colorem sordidum manciscuntur, al-
cohol vero turbatur, ut eodem saepius commutando
opus sit. Quo saepius vero examinari possint, nec
spiritus facile evaporetur, in vasculis vitreis fundo
hemisphaerico vel subsphaerico (quo res contentae
auctae appareant), colloque angusto instructis, puris,
subere obturatis, et alcohole ad ostium usque re-
pletis; optime conservantur. ,

Vermes si examini subjicere animus est, recentis-
simos, et si fieri potest, vivos eligas; primum quales
oculis nudis, tum quales lente simplici armatis, tan-
dem qvi sub microscopio appareant, comparandum.
Microscopii non desunt osores, hi autem coecutire
quam instrui praeferunt, eo enim destituti longe
plurima ignoraremus, et historiae naturalis, iaprimis
autem Helminthologiae adyta reserandi ommi spe
frustraremur. "Variis vero microscopii lentibus, re-
rum magnitudine varie aucta, hisque ergo diverso

3nodo nobis oblatis, utendum est. Sunt qui lentes

fortiores rarius adhibent, inde autem rerum pluri-
marum speciem veram nunquam attingunt; entozoo-
rum enim partes tenuissimae illis exclusis nobis in-
cognitae manerent, cujus exempla in Taeniae capreae
Abilgaard (Polystomatis denticulati mihi dicti)
corpore, et in BorAriocepkali coroilati (Zaeniae

»

181
4^

^eorollatae Abilgaard) capitis lemniscis, echinatis,

cel. viro nudis visis, habeas. Rebus autem solum-
modo pellacidis sub microscopio composito bene
conspicuis, vermes majores eidem non subjiciendi,
sed vel partes eorum teneriores eligendae, vel secti-
one auferendae; saepe etiam, dum vermis nimis cras-
sus acu pungitur, intestina prolabuntur, omniaque
examinari possunt. :

Aquae immissos sub microscopio examinari de-
bere, non est, quod moneam, ea enim non adhibita,
vermes vel siccati et collapsi, vel contracti et riges-
centes, pelluciditatem amittunt et formas alienas in-
duunt. Ipse sub microscopio Dollondiano pa-
tella utor pollicari, cujus fundus planus vitro, rnar-
gines autem elevati awrichalco confecti sunt; hac
pro vermis magnitudine vel aqua repleta vel ejus
guttulam tantum continente, plurimis expedior mo-
lestiis, circa vitra minora excavata plerumque obviis,
eademque sub contemplatione manus ope libere
mota, vermium in aqua motus omnesque partes fa-
cili negotio intueor. Micrometri usum, mon est,
quod commendem, ad varias enim res invicem com-
parandas, et ad vermium icones, partium rationem
exprimentes, sistendas utilissimum est.

Instrumento, quo.Goeze, Froelich, aliique
plurimum usi sunt, pressorio, cujusque laudes ille
(Naturgeschichte der Eingeweidewürmer p. 447.) di-
xit summas, pejus et fallacius nullum novi. Ejus
enim vi vermes facilime eliduntur et vel toti vel

circa margines (humore circumfuso ibidem collecto)

183 .

deformantur, qui inde saepe denticulati apparent, ut
in Cucullamo elegante. Tab. Goezianae IX. TM

Fig. 5. videre est. Plurimae certe cel. viri icones
Entozoa instrumento pressorio vitiata et mutilata.
sistunt, et omnia quae ejus beneficio conspici l. c.
refert, eodem non adhibito aeque bene aut melius
conspiciuntur. loetuum in matre viviparà motus,
eorundem in ovulo situs, hujus tunica duplex, oris
porro fibrarum et vasorum structura, et quae sunt
reliqua, absque instrumento illo prorsus proscribendo,
semper facile observantur, dummodo microscopio
bono uti scias. Si vis adhibenda est, vermis in pa-
tella dicta scalpelli vel lamina comprimi, vel apice
pungi potest, tum laesionis gradus non ignoratur,
et quae inde aliena exhibentur, melius dijudicari
possunt. Si caput. vero Cysticerci, vel &Echino-
rhynchi proboscis, vel Distomatis cirrus extricanda
veniunt , digitorum pressione levi et continua id fa-
cilime obtinetur.

Sectio vermium majorum si instituenda est, pro
'$copo diverso varie iiscum agendum esse, ne obli-
viscaris. Partium fibrosarum, v. c. musculorum cu-
taneorum, vel et propriorum, Echinorhynchi pro-
boscidem dirigentium, et Zrematodum. poros con-
stituentium, fabricam in vermibus spiritu vini diutius
conservatis optime intueare; genitalia autem, omnia-
que/reliqua vasa, et universim quae novam sub xni.
croscopio contemplationem posiulant, quaeque spi-
ritu vini conservata rigescentia et fragilia funt, aut

saltem obfuscantur, nec subtiliorem tum admittunt

explicationém, recentissima, ct nisi religioni habea-
tur, verie vivo, examinentur necesse est. Quaevis
autem sectio; verme patinae minus profundae, aqua
repletae, imunissO, et, praeprimis si praeparatum ser-
vare lubet, cerae rubrae lamina subjecta, peragatur,
in qus cuüs acicularum ope afligi, aliaeve partes
iisdem ;nsuper decussatis firmari, meliusve expaadi
queant. Cerae praeterea color partes vermis albas
et decolores optime visui pracbet, aqua autem eas-
dem £luctuantes sustentat, nec collabi sinit.

Si zfscaridem lumbricoidem, exempli caussa,
dissecandi animus est, cutis a latere vel in qualibet
parte, semper vero inter duas linearum quatuor lon-
gitudinalium et impressarum (de quibus in Cap. VII.
$. 2. agam), et a capite incipiendo, secanda est,
cultellus autem vel forfex (quam praeferam) ita di-
rgatur, ut partes internae ejusdem apice laedi. ne-
queant, margines vero cutis discissae hinc inde aci-
cnlarum ope cerae affigantur. "l'ractu intestinali et
genitalibus hoc modo denudatis ert in situ spectatis,
eadem acus obiusae vel specilli tenuioris ope a tela
vel fibrillis ambientibus undique liberanda. Quo
facto tubus cibarius utrinque (prope caput et cau-
dam) resecandus et inter vasa genitalia circa eundem
gyris plurimis et variis contortiplicata, absque. horum
iaesione, manu suspensa: extrahendus. Vasa dicta,
in Cap. XHI. $. 1. ulterius describenda, tum facilius
im cera explicantur; ab eorum aatem. attrectatione
rudiori cavendum: qua enim stylo vel acu fortius

retigeris, vulnnsculo oborto ovula vel sperma mox

184

effunduntur, et vascula opaca pellucida facta minus
bene examinantur. Recentia autem examines, aquae
enim diutius immissa facillime diflluunt, vermisque.
in spiritu vini conservati vasa nunquam bene extri-
cantur. Hoc eo magis repetam, cum icones Wer-
neri, quibus hucusque et a me olim fides habita
sit, praeparationem hoc vel illo uode vitiatam
arguant. j

zdscaridis vero lumbricoidis seciione bene per-
acid, ceterorum quoque vermium optime succedet,
In Za2eniarum tamen tunica externa auferenda, ut.
vasa subjacentia bene sistantur, singulari opus est
sollertia: cutem itaque a parte articuli vel posteriori
vel anteriori forcipis tenuissimae et cultelli ope de-
trahere tentabis, ne vasa subjacentia, praesertim
transversa, in Cap. XIIL $. 4. descripta laedantur
vel simul auferantur. "Taeniae spiritu vini conser-
.vatae vel recentis portione eerae imposita arüculi
satis hrmantur, nec aciculis, quibus generatim rarius
utendum est, affgantur; maximi autem eligendi, et
'quorum foramina marginalia labis tumicis promi-
nula sint.

Partium EÉntozoorum internarum exainien cultelli |

et lentis simplicis vel microscopii compositi ope in-

stitutum solum sufficit, et injectione artificiali, utpote :
in Entozois saepissime taediosa, vix opus est, Quae

enim visui non patent vasa, nec oscula offerumt vi-

sibilia, injectionerd quoque respuunt, et injectiones,

quae huc usque factae sunt, fructu omnino caruere,

vel a vero aliena obtulere, quod de Carlislii (conf.

[

" 155
Cap. XIIL $. 4.) potissimum experimentis valet.
Mollior etenim vermium substantia vel tubuli im-
missi vel materiae injectae vi nimis facile laeditur,
ut il'e novas sibi paret vias, Orificia vasorum angusta
dilaceret, et extravasata fiant plurima. In Dzstozzate
tamen, praesertim hepatico, injectio (per porum
anticum) facilius succedit, ut, animalculis recentissi-
mis, nec aliqua parte laesis, experimento subjectis,
tuboque tenuissimo immisso, vasa ommia mutritioni
dicata mercurio repleautur. Vasorum autem Disto-
matis genitalium per porum subventralem tentata
injectio mihi non successit. Zaenmiae nondum in-
jectionem tentavi, canalium tamen longitudinahuin
facile cedet: liquor autem Carlislio monente deor-
sum injiciendus est. Taeniam per capitis oscula
suctoria injectione replere nunquam experti sunt,
quod praeprimis commendatum vellem; Taenia au-
tem capite magno instructa v. c. exp2zsz (ovis),
vel erasszceps (vulpis), vel serrata (canis et felis)
aut 7. SoZum eligenda; et syrinx Anelliana li-
quore colorato (rubro) impleta mercurii tubo prae-
ferenda foret. Ne vero liquor injectus per partem
inferiorem portionis injiciendae transeat, haec vel
ligari, vel; quod praeferrem, aéri exponi posset, quo
siccata humorem non transmittat,

186

:.]
P /

umso Cap. IL

De Éntozoorum nominibus

generalibus.

/!Entozois nomina imposita sunt varia, Antiquis
graece :Apo2:5 latine Zurmórici audiebant; distin-
guebantur /umérzci teretes, ips cgoyyuMn et lgtz *),

Duas mAaTus, et zZscarides praeterea nomine pro-

prio, A«xa£idss, veniebant. Ligulae piscium Aristo-

teli quoque :Ap3:s absque epitheto.

Postmodum latorum nomina graeca addita sunt
xg vel xag et vic (vitta), quemadmodum Ga-
lenum laudando. in Bibliotheca (n. 96.) monui;
iidemque vermes Plinio Zaenige vel Tineae no-
minantur; alia tandem vox, quae autem rarius adhi-
bita videtur, xsses (seu, ut mendose forsan scripta
erat, use gag) a Spigelio in libro de lumbrico lato
ex.veteri Glossario adducitur. -

Zxw»4& vero graece, vellatine vermis nomina sunt

maxime generalia, ut Clericus (hist. lat. lumbr.

Fr
4

L]

.*) Celsus latos lumbricos qui primus dicat, idcirco
a Spigelio tdxatur, vocem zAzzcay Agata planum. nec
latum lumbricum vertendum esse ceusente, quemadmodum
Plinius aliique aüctores pisces, quos AristotelesczAeczs
vocat, plazos interpretati suut. Clericus vero (in Histo-
ria latorum lumbricorum), ut Celsi auctoritatem tueatur,
vocis latinae Zatus, uu gallicae Zarge, duplicem significa-
tum admittit, ut nimirum et latum et planum forsan ex-

primat.

Xe

C»

.

|

/

187

p. 8.) optime docuit, et pro vermibus extra corpora

animalia degentibus et insectis. simul sumtis valent,

ut Antiqui Lumbricos ipsos terrestres inter XA;
minime vero inter iAgoces collocaverint.

Postmodum tamen Entozoa vermibus annumerata,

et speciatim ut distinguerentur verzes zntestinales

vocata sunt. Insecta (s»?e&«) a vermibus Sic dictis

facilius separari poterant, ad hos autem animalcula

diversissima relata, ut cuivis mollusca, ciun entozois

vel phytozois comparanti inox patebit; nomen quo-
que tAgeza» omnibus vermibus Linnaeanis cessit,
ut historiae naturalis partem, eosdem exponentem
Helininthologiam vocaverint.

Inter verzzes autem Zzztestinales, sive Iutestina
Sibi dicta, alii quoque, nec in animalium uuquam
corpore obvii, ob formae similitudinem a Linnaeo
enumerati, ut haec etiam vox dubia reddita sit,
quam nimis strictam esse alii arguebant, ut verzuzes
Unestimales (in tubo alimentari) et zzsceraz/es (reli-
quo in corpore reperiunaos) distinguerent. | Hoc
mitto, sed animalia peculiaria peculiazi quodam mno-
mine destitui, minime convenit.

Quod Zederus (Anleitung zur Naturgeschichte
der Eingeweidew. p. 5.) eis dedit nomen, splanch-
nelmintlun (em^cyxyyov, viscus; Age, lumbricus ), cum
viscerales tantum comprehendat, justo strictius, et
simul nimis durum esi, quam quod universim reci-
piatur.

Dumerilin Zoologiae analyticae tabula CXCII.

PApoJe» nomen restitui, bonum sane, at quod pri-
» !

,

188
LA Tdv.

stinum sensim amisit significatum, ut obscurum red-
ditum sit, ét eodem. iterum recepto helminthologiae
sensus semper aequivocus foret.

Ab Adolpho Modeer, ut a cryptozois (infu-
soriis) distinguerentur, gyzinodelge (*wvuves, nudus;
$4A4es, manifestus) vocata sunt; sed ad eadem simul

plurima et maxime aliena relata ( conf. caput insequ.),

nec nomen, quo a reliquis vermibus aeque manife-

stis distinguantur, aptum est, ut eodem alio modo

Y
1

utar.

JKntorzoorum, (so, intus; Qoo», animal) denique
nomen, nuper *) impositum, omnium optimum, et
quod retineatur, unice dignum est. Vermes intesti-
nales forsan versione accuratiori Enterozoa (s:
intestinum ; Zee», animal) dici possent, ilia autem vox
sensum latiorem admittendo, vermes nimirum omnes
in animalium corporibus degentes, et viscerales aeque
bene ac intestinales amplexa, merito praefertur. Alia
quoque animalcula aliis in animalibus hospitantia,
ad vermes intestinales tainen non referenda, insecta
scilicet eorumque larvas, nec non Zoophyta (v. c.
Chaos intestinale) sub Entozoorum nomine compre-
hendi posse, ideogue sensum ejus nimis latum esse

obiicias: sed insecta eorumque larvae utpote casu
Ug» IUe. ?

m —

*) Hac voce aliquot per annos in adversariis meis sem-
per esus sum, num autem ipse eandem conflaverim, vel
aliunde acceperim, penitus mihi excidit, Omnes iterum
evolvi scriptores recentiores, sed a nullo adhibitam reperio,
et amicus doctissimus, cel. Linck, de eadem interrogatus,
novam et inauditam sibi esse, mihi respondit.

A

199
vel saltem extrinsecus allata, nec ad vitam ibidem
degendam nata, Entozoa dici nequeunt; Zoophyta
vero paucissima, quae in corpore vivo occurrunt,
microscopii tantum ope conspicienda difficilius ex-
cludi confiteor. Nomen autem omnibus numeris
perfectum repertu difficillimum est, et nostrum no-
vum eum sit, eam vermium intestinalium significa-
tionem ei impertire licet, qua animalcula capite
insequente definienda solà subintelligantur.

Cap. HE

De Entozoorum. Loco in Systemate

Naturae.

- * Li

'Structura Entozoorum simplicissima ultimum fere
iisdem locum in systemate naturae designat, quod
ab homine, animalium maxime composito, incipere
solet. | "

Animalia nimirum omnia in Z'ertebratae et Non-
vertebrata distinguuntur. Mammalia, Aves ; Àm-
phibia, Pisces vertebris, ut cuique notissimum est,
instruuntur, iisdem autem destituuntur animantia
reliqua, numero longe plura. $ezguis illis ruber,
albus his a Linnaeo adscriptus, characterem in-
constantem ideoque minus bonum offert, vermium
enim Viro celeberrimo dictorum plurimos fluido
vel caerulescente vel rubescente gaudere constat.
Lumbrici terrestris sanguis ruber nec Swammer-
damium olim indefessum, nec O. Fr. Müllerum

190 - | ;
(Hannóv. Magazin 1773. p. 4:7. sequ.) fugit; -Poli
(Testacea utriusque Siciliae p. 45.) Molluscorum non-
nullorum lympham rubram esse monuit; Cuvier
tandem (Anatomie comparée T. IV. p. 410.) Mol-
luscis et Crustaceis sanguinem subcaeruleum, vermi-
bus antem articulatis, Lumbzicis, Hirudinibus, Najadi-
bus, Nereidibus, Aphroditis, Amphinomis, Amphitritis,
Terebellis et Serpulis, praesertim autem Arenicolae
(Lumbrico marino Linnaei)vere rubrum esse docuit.

Animalia vertebris destituta a Linnaeo duas
tantum in Classes, Zzsecte nimirum et Z'errmes dis-
tributa. Insecta, quibuscum Crustaceà (branchiis,
nec stigmatibus et tracheis, instructa) minus bene
conjuncta fuerunt, utpote huc non facientia, mitto.
* Vermium characterem. communem, eundemque
fixum, Linnaeus non invenit, nec animalium diver-
sissimorum sub eandem classem revocatorum inve-
niri potest; teztzculz enim iis adscripta, paucis tan-
tum concessa. Ordines Vermium: I. Znzestina (Ani-
malia simplicia, nuda, artubus destituta); II. A/o/-
lusca (Animalia simplicia, artubus instructa); HI. 72-
staceg (Mollusca simplicia, obtecta testa calcarea);
IV. ZoopAyta (Animalia composita, vegetabilium more
efflorescentia); V. Izfusoria (Animalia minima simpli-
ciora) posuit, minime tamen convenientes. Intestinis
veris vermes adnumerati sunt diversissimi, Hirudo,
Lumbricus, Sipunculus, Planaría, Gordius (hi duo En-
tozois quoad formam externam simillimi); Myxine in-
super, postmodum jure meritoque ad pisces relata, et
Furia tandem infernalis, hypothetica, quam a vermibas

"M

, 191
excludendam esse in Bibliothecae nostrae appendice
monui. Mollusca vera et T'estacea conjungenda, ab
illis "dutórü genera quaedam (Medusae, Actiniae ,
Holothuriae etc.) a Linnaeo minus bene apposita,
separanda et removenda; Zoophyta vero cum Infu-
soriis iterum unienda erant. Me Linnaeum hisce
carpere, vel tantillum gloriae ejus detrahere velle,
qui libros reliquos a memet editos legerit, nullus
persuasum habebit. | Virum summum veneratione

prosequi religio mihi est, sed erroribus, quos suo
certe tempore in re tam ardua, quam animalium
non vertebratorum classificatione, evitare non po-
tuit, idcirco non inhaerendum.

Recentiores animalia isthaec omnia eadem sub
classe militare posse, negarunt, eodemque certe
jure, quo mammalia ab avibus, amphibia a piscibus,
crustace ab insectis, mollusca etiam ab entozois
et zoophytis classe distinguuntur. Omnes autem
vermes vel Linnaeo cognitos, vel ejus post fata
detectos, in classes ordinesque certos redigere, opus
quam maxime arduum, nostrisque viribus fere majus.

Adolphus Modeer (Svensk Vet. Acad. Nya
Handl. 1792 et 1795.) vermes in Cryptozoa, Gym-
nodela, 4cochlata, Cochleata et Phytozoa dis-
pescuit. Cryptozoa ei sunt Infusoria. Gymnodela
tam Intestina quam Mollusca Linnaei amplectun-
tur, ut diversissima hoc modo conjunxerit, a Mol-
luscis e contra Testacea et haec inter se temere se-
| paraverit.

Cuvier, vir summus, tres exstruxit classes:

i192 J N

^

Mollusca, F'ermes et ZoophLytaz, horum autem or-
dines cum pluries mutaverit *), ultimam tantum ejus
classificationem referam:

L Mollusca ei sunt: animalia. mollia, vertebris
artubusque articulatis destituta, instructa vasis, or-
ganis respiratoriis, nervis simplicibus et enodibus.

IL Zer;es: animalia vertebris et artubus arti-
culatis destituta, instructa vasis et nervis.

IIl. ZoopAyta : animalia vertebris , artubus arti-
culatis, vasis nervisque destituta.

Classium istarum characteres simplices et suffi-
cientes videntur, sed fallaces sunt. Z'erzibus enim
omnibus, classe secunda enumeratis, organa respi-
ratoria nequaquam negata sunt, et ordines eorum ab
ipso auctore sistuntur: I. Brazchiodela seu branchiis
conspicuis, et Hl. Endoóranchia, branchiis internis
seu occulis. Quaenam autem quaeso, si utraque
branchiis instruuntur, vermium et molluscorum dif-
ferentia datur? ZoopAytorum Ordines: Ll. Helmin-
thes; ll. Echinodermata; lll. Malacodermata;
[V. Znfusoria; N. Litophyta; Vl. Ceratophyta ex-
.ibentur, horum autem omnia vasis destituta esse
neutiquam contendi potest. Helmninthum enim seu

Ento-

*) Tableau élementaire de l'hist, nat, p. 372. squ. ubi.
vermes cum insectis conjunguntur et utrisque nervi adscri-
buntur. .Lecons d'Anatomie comparée. 'T. I. 'Tab. Vl, ubi
Entozoa quaedam ad vermes referuntur alia Zoophyüs vi-
cina dubia relinquuntur. Zoologie Analytque p. 300 squ.
ubi ea, quae adduxi, invenies, — Quae Dumeril ll, c, tra-
dit, ex Cuvieri certe mente tradita accipias, .

195
Entozoorum longe plurima lis instructa esse motis-
simnm, et vasa ista non unius generis infra uberius
exponentur; e reliquis Echinodermata et Malaco-
. dermata vasis quoque gaudent plurima, ne dicam
omnia, quid? quod Medusae RHÀizostomatis vasa
Cuvierus ipse injecit, injecta in Musaeo Parisiensi,
Anatomiae comparatae dicato, splendidissimo , non
semel vidi. Nervos vero quod attinet, Entozoa qui-
dem seu Helminthes iis carent, omnia vero vel
Echinodermata vel Malacodermata cárere; summo-
pere dubito. llla itaque distributio rüit.

Lamarck (Systéme des animaux sans vertébrés,
tab. p. 50.) quatuor sistit classes: AMo/usez, Jer-
mes, Radiarios, Polypos, sed characteres eorum
maxime ambiguos, et regulis a Linnaeo in Philo-
sophiae botanicae libro aureo propositis minime
convenientes exlibet, dum hanc vel illam partem,
quam tamen essentialem habet, rarius adesse ino-
neat, ut certi nihil constet, Inter Vermes vero sibi
dictos ab altera parte Nereidem, Aphroditen ; Am:
phinomen, Arenicolam, Terebellam, Amphitriten,
Serpulam, Spirorbem, Dentalium, Furiam, Naidem;
Lumbricum, 'Thalassema, Gordium, Hirudinem et
Planariam, ab altera autem Entozoa refert, quod
' certe invita Minerva factum est.

Quatuor pariter exstruerem classes, sed vermi-
bus alio modo .dispositis; hosque debito modo com-
parandi singulosque examinandi opportunitate cüm
destitutus sim, tentamen meum forsan votis excidit,
quod alii dijudicent. -

N

19Á
I. Moliuscz: branchiis nervisque instructa.
IL. Gymnodela: | branchiis destituta ; instructa
nervis. Í ; i !
HI. Eztozoa: branchiis nervisque destituta, cor-
poris partibus internis difformibus. ns
IV. PAhytozoz: branchiis nervisque destituta, sim-
plicia, partibus internis non dignoscendis.
Characteres negativos ceteris postponendos esse;
non ignoro, alii vero si deficiant, his carere nequeas.
Ad formam externam, quae maxime differt, respi-
cere nolui; Sepia enim quantum a reliquis Mol-
luscis, interque Entozoa, Taenia quantum ab Asca-
ride distat! JMoZ/uscis itaque Helminthum Cuvieri
Branchiodela annumerem; ad Gymzodelz tam Hel-
minthes Endobranchia Cuvieri, quam Echinoder-
mata et Malacodermata; ad ZoopZyta tandem In-
fusoria, Lithophyta et Ceratophyta referam. xr
Entozoa cum Gymnodelis aliquot similitudinem
produnt non exiguam; vermes enim suctorii dicti
(ram Distoma quam Polystoma) Planariis, Gordiis
autem Filariae proximi videntur. Affinitas ista ta-
men figuram externam potissimum concernit, Planariis
etenim si oculi sunt, quibus instructae dicuntur, or-
gana ista nervos supponunt, quibus vermes suctorii
reliquis cum entozois carent. In Gordio aquatico
ipse nervum distinctum vidisse mihi visus sum, ut
eodem a Filarüis maxime recedat. Nodis tamen,
quos Hirudinis et: Lumbrici terrestris nervus, saepius
ame examinatus, oftert, Gordii fere destitutus erat.
Reliqua ab entozois nullis non discrepant notis.

,

195

Cum Phytozois tandem Entozoa loco nonnun-
quam conveniunt, in animalium enim semine, et va-
* riorum v. C. ranae, intestino Phytozoa occurrere

neminem fugit; facilime autem tam magnitudine

corporis minima, quam fabrica simplicissima distin-
guuntur. Entozoa quaedam, praesertim Distomata
nonnulla, perpusilla sunt, oculis tamen nudis facil-
lime conspicua *), cum Phytozoa, quotquot sint,
microscopii tantum ope detegantur. Entozoorum
structura equidem simplex, partes tamen internas
dissimiles, vasa vel nutritioni vel generationi inser-
vientia, aut fibrarüm muscularium speciem exhibet.
! Ligula certe, etsi interdum maxima et tres pedes
longa observata sit, inter omnia quae reperta sint
Entozoa, maxime simplex videtur: substantiam au- |
tem ejus mollem partes internas tantum occultare,
vermemque crassiuscuülum minus bene examinatum
iri crederem , eundem enim vasis omnibus destitui,

analogiám omnem eluderet. In altera etiam Li-

gulae specie (in Ciconia réperta) lineam mediam

impressam, similem fere ovariorum seriem, ac Tae-
niam lanceolatam, mnodosam etc. prodere video;
cutisque strata muscularia neminem fugere possunt.

Entozoa itaque a Phytozoorum, intestinis et vasis

oamnnis generis destitutorum simplicitate summopere

*) O. Fr. Müller (in Zoologia dauica) de variis Di-
etomatis speciebus, oculis nudis vix attingi posse, refert,
»^Àdpse autem easdem oniniio species in muco piscium in-
testinali facillime observavi, ut virum cel. presbyopem for-
sitan fuisse crediderim,

IN.

196 x S TU
aliena. Eorundem quidem embryomes (v. c. Cucul-
lanorum) oculis nudis non visibiles," interaneisque
nulis conspicuis, Pbytozoa bene referre, quis ne-
get; embryones autem tenerrimos omnibus in ani-
malibus structuram prodere simplicissimam, mox
excolendam , neminem latet, et similitudo ista or-
ganis evolutis citissime aufertur. e
Entozoa ergo classem, ant si mavis, ordinem
sistunt peculiarem," eauzmalcula continentem, aliis
Zi aonimaelibus obvia, oculis nudis conspicua ;
nervis carentia, partibus internis dissimilibus

( discernibilibus) zzstructa.

Cap. IV.
De Entozoorum ordinibus. seü
familüs.

Entozoorum speciebus omnibus, hucusque de-
tectis, rite collatis, plurimas inter se ita convenire,
discrepare a reliquis patet, ut ordines quosdam il-.
lorum naturales, seu familias, constituere liceat.
Quemadmodum vero. et reliquorum animalium et
plantarum ordines ommibus numeris absoluti nun-
quam exhibiti sunt, nec forsan exhiberi queunt,
sic Entozoorum etiam nonnulla loco vel inter duos
ordines medio collocanda , vel horum mulli ex
amussi respondent. Ex imperfecta quidem .gene-
rum et specierum cognitione nostra hoc derivare
amant, qui speciebus omnibus olim cognitis ordi-

397
nes naturales omnia amplexos promittunt, sed, nmi
fallor, genio suo nimis indulgent. |. Rerum enim
naturalium cognitione indies aucta et augenda licet
utamur, corpora tamen quae nobis offeruntur no-
va, systematis naturalis sic dicti lacunas neutiquain
explere, sed. vel ad ordines diu cognitos pertinere,
vel ab omnibus tantopere recedere videmus, ut so-
litaria ponantur necesse sit. Animalium plurimo-
rum, praesertim €xoticorum, hospites cum nos la-
- teant, entozoorum nova et genera et ordines quan-
- doque detecta fore facile largior, omnes vero et
qum species in ordines certos et naturales redigi
posse, maxime dubito. .

Quantum autem ab ejusmodi ordinibus exspe-
ctari potest Zed eri *) certe systema praestitit, viri,
qui Entozoorum historiam plurimum auxit, et Hel.
minthologorum mulli cedit. Familias quinque ex-
hibet, quarum nomina ex lingua Germanica, vo-
cwn talium compositioni aeque certe idonea, ac
graeca, petiit: 1. Auaudwürmer (Vermes teretes);
2. MHakenwürmer (V. uncinati); 5. Saugwürmer
(V. suctorii); 4. Baendwürmer (taeniaeformes);
5. Blasenwürmer (V. vesiculares); cum latina vero,
quae adjeci, non arrideant, nomina graeca addere
liceat: 1, Entozoz nematoidea (wma, flum; &iBes ,

forma); 2. E. ecazthocephala (x«aX«, spina; xsgana,

^ LA

*) Aut pce si mavis, is enim- (Naturgesch, P.

428. ) ordines eosdem ' obiter refert, minime autem ex-
ponit,

198

caput); 3. E. trematoda (expo, foramen, TeaU TODAS,
foraminosus); 4. E. cestoidea (z:&:;, cingulum, tae-
nia, vide caput IL. «230, forma); 5. .É. cystica («ssus,
vesica). Singulos jam perpendamus.

L Entozoa nematoidea: corpore elongato, cy-
lindrico, tenuissime annulato, elastico.

Vermes huc pertinent teretes, innumeri, magni-
tudine varia, capite fere semper cum corpore con-
üinuo, rarissime strictura discreto, ore summopere
diverso, characteres generzicos offerente; tubo. in-
testinali conspicuo; genitalibus manifestis, discretis;
femellis utplurimum oviparis, rarius viviparis.

Os. Ordo maxime naturalis, CocAii Zederi
specie exclusa, de qua infra.

1L Entozoe acanthocephala: corpore teretius-
culo, utriculari, subelastico, proboscide seriatim
uncinata, reiractili,

Vermes corporis forma diversissima, teretius-
culi tamen et sacciformes; capiis proboscide vel
simplici vel quadruplici, "uncis seriatim dispositis
armata, retractii; tubo intesünali nullo; vittarum
in corpore suspensarum vasis propriis; genitalibus
discretis; femellis oviparis. ;

Obs. Ordo naturalis, si Pseudoechinorhyzn.
chum Goezii, Auctorum reliquorum Zzerucam ,
exceperis, animal problematicum , Comiti de Bor-
ke tantum visum, icone, nec descriptione, illustra-
ium, proboscidis retractilis defectu ab acanthoce-
phalis diversum, notis reliquis congruum; me quod
attinet, Schrankio praeeunte, vermem istum nil.

199

nisi Echinorhynchum esse crederem, cujus probos-
cis maxima ex parte retracta sit — De verme maxi-
me singulari 'ad hunc forsan pertinente ordinem.
conf. Cap. XIII. €. 2. sub finem.

HI. Ertozoz trematoda: corpore depresso vel
téretiusculo, molli, poris suctoriis.

Vefmes corporis utplurimum pro. lubitu rmutabi-

lis forma aut depressa aut teretiuscula; poro velanti-

co solo, vel antico et subventrali, vel antico et posti-

co, vel anticis pluribus ; tubo intestinal!i nullo; utrius-
que sexus genitalibus in eodem individuo; ovipari.

Obs. Ordo maxime naturalis.

IV. Entozoa cestoidea : corpore elongato de-
presso: molli.

Vermes corpore elongato, depresso, vel con-
timuo vel arüculato; capitis forma quam maxime
varia; tubo intesünali nullo; vasis in quibusdam,
ut videtur, nutritiis; ovariis in quibusdam, genita-
libus reliquis in paucissimis, conspicuis.

Obs. 1. Ordo vix maturalis. Insunt enim ver-
mes corpore a) coztizuo , vel mutabili , ordinis an-'
tecedentis formae aemuli (Scolex, Caryophyllaeus),
vel praelongo aequali (Ligula); b) autem corpore

articulato, iterum vario. Capitis forma variis in

generibus varia, mutabilis in quibusdam, in aliis
persistens. Ordine isto in duos disjuncto res for-
san facilior redderetur, Entozoa tum cestoidea: ver-
mes elongatos depressos continuos; Entozoa autem
alysidota (z»vss, catena) vermes elongatos depres-
sos articulatos comprehenderent.

200

Obs. 2. Prionoderma, genus mihi dicm,
species duas, Cucullamum mimirum ascaroidem
Goezii, Cochli speciem Zederi, et Taeniam:
lanceolatam C haberti continens, . inter primum
tertiumque ordinem medium relinquitur: corpus
elongatum rugis exstantibus Taeniarum more arti-
culatum visum, genitalibus autem ut in vermibus
teretibus dispositis; in priori specie corpus tere-
tiusculum , depressum in secunda. Ad Taenias cer-
ie non perünet, sed ordini primo aeque parum
submitti potest. |
. NM. Entozoa cystiem ex Zederi mente vermes
Sunt: membranacei, plerumque rugosi, intus cavi,
capitis corona uncinata, cysiide inclusi,

Ordo minime naturalis. Insunt enim vermes
Taeniarum aemuli, sed cavi, vesica caudali instru-
ci, nec aeque distincte articulaüi; ab altera autem
parte Tricuspidariis affines, corpore elongato de-
presso, vesica caudali minima vel nulla (oblitterata
dicere amant); animalcula deinceps minima 'subro-
tunda, Echinocci mihi dicü (Hydaüs granulosa
auctorum); quid quod Ditrachyceras Sulzeri , seu
Diceras mihi dictum , dubitando licet, huc quoque
relatum. — Diversissima itaque habes, quorum cha-
racter non inveniatur, nam ut notitiam a Zedero

exhibitam examinem a) memórazacei omnes sunt :

vermes, nullis exceptis; b) rugosi solummodo Cy-
sticerci, et hoc quoque de Acanthocephalis valet;
c) intus cavi nec Echinococcus nec Ditrachyceras ;
d) eapitis corona uncinata nec Dicerati nec Tri--

^

?

AE

201
cuspidariis; €) cystide inclusi quidem praeter
Diceras omnes sunt , cum Ascarides vero et
Echinorhynchi et Distomata vesicis inclusa pa-
riter Qccurrant, a vesica externa character peti
nequit.

Ordo magis naturalis esset, si reliquis exclusis
et solitariis relictis, - vermes tantummodo rugosos,
cavos, vesica caudali, capitisque corona uncinata
instructos ad eundem veferres.

Hisce autem, ordines naturales, genera omnia
amplexos, nondum dari, satis superque me pro-

-

basse eredo.

Cap. V.
De Entozoorum forma externa.

Vermium [familias in capite antecedente expo-
nendo, varia quae formam eorum externam atti-
ment, passim tetigi, jam uberius exponendam.

Artubus cum desiitnta sint, Entozoa paucissi-
mas offerunt partes externas saepe vix discernen-
das. Caput tamen, Corpus et Cauda in omnibus;
Collum, Pori, Genitalia externa in plurimis di-
stinguuntur: de poris vero et genitalibus infra ser-
mo erit,

$ 3 :
C a p uw.

Veteres caput Entozoorum saepe fictitium. ex-

hibuere, vel nasum oculosve, vel rostri speciem

202
horrendam eis tribuendo; Taeniis e contra Lin-
naeus caput abnegavit; et huic opinioni pertina-
citer inhaesit; utrumque vero errorem, de quo.
passim in Dibliotheca agitur, posteri depulere.
Capitis organa sensoria nulla cum observen-
tur, orisque apertura saepe cum lateat, dliud in
vermibus praesertim filiformibus cum apice caudae
interdum confundi, non est quod mireris. Z^'zcAo-
cephali quidem caput pro vermis cauda habitam
fuisse, denominatio prior, Z*ZcAuridis pnta, pro-
bat; Strongyli autem gigzntei maris caudam Ve-
teres pari ratione pro cauda habuerunt, qui, hunc
eum Ascaride lumbricoide (ut fere semper factum
est) confundendo, ex lumbrici ore setam tenuissi-
ynam, eandemque caducam, seu in plurimis obso-
letam, exseri contendebant. In utroque tamen
casu utriusque sexus ratione habita, error detegi
corrigique potuit; hujusque emendationis opportu-
mitas in Trichocephalo verme vulgatissimo miulto
prius oblata quam in Strongylo giganteo rariori,
enjusque alter tantum sexus plerumque invenitur.
in vermibus enim teretibus bene multis, praeser-
lim autem Trichocephalis et Strongylis, organa ge-
nitalia mascula ad apicem caudae exstantia emi-:
nent, ut quae in altero tantum sexu extremitas di-
verso modo formata conspiciatur pro capite vel
ore haberi nequeat, eepiizs enim orisve structura
utroque im sexu eadem semper ex»hibetur. Casus
autem dantur, in quibus vermium extremitas nec

anterior nec posterior nota quadam memorabili

205

differat, "ibique de verme. mortuo judicium saepe
differendum, vivi autem ex motibus observandis
concludi licet. Caput etenim omnibus in vermibus,
quotquot sub microscopio lustraverim, motu prae
reliquis partibus vivaci gaudet, quo accedit: sub
capitis motibus motus etiam oris saepissime cone
spici, quibus dubia omnia excutiuntur. jZZgula ta-
men, quae ad Entozoa cestoidea. pertinet, et ob
crassitiem mollitiemque, ut supra monui , difficilius
examinatur, motum minus vivacem prodit, unde,
quaenam ejus . extremitas capite instructa sit, eo
magis ambigitur, cum utriusque alterius nempe ob-
iusiuscnlae, alierius vero apicem tenuiorem emit-
tentis,. forma non decidat. n reliquis Entozois
longe plurimis caput mox cognoscitur, in nonnullis
tamen Taeniae speciebus et in Cysticercis pertina-
citer occultatum retinetuz , ut ad illud extricandum
vermis pressioni insistas,

.. Capitis formam speciatim quod atünet in Zz-
Lozois nematoideis obtusiusculum, aut obtusum,
quin truncatum, interdum membranis. lateralibus
exstantibus, semiellipticis, semiovatis, hemisphaeri,
cis auctum, rarissime strictura quadam a reliquo
corpore distinctum. — Oris apertura, da qua cana-
lem intestinalem pertractando uberius agam, maxi-
me notabilis, orbicularis, vel sphinctere simplici
(in plurimis) vel labio exstante (Strongylus), inter-
dum in nodulos seu valvulas, vel duos ( Ophiosto-
ma) vel tres (Ascaris) diviso munita; rarius tubulo

retractili solo (Liorhynchus) instructa; in paucis,

204 u LH

tubereula plura puupo (Sirongylu: Gigas,
Filarti papillosa ) ; paucissimis labium aculéatum
(Strongylus armatus); vnico praeterea generi ( Ha-
mulariae "Treutleri, Zederi "Tentaculariae,
Linguatulae Schrank) fla capitis lateralia pro
tentaculis inservientia adesse dicuntur, quae a me,
quidem nondum reperta sunt.

In J£nrozois acanthocephalis proboscis adest"
retractilis, vel simplex (Echinorhynchus) vel qua-
druplex ('Tetrarhynchus), aculeis reflexis seriatim:
dispositis armata; variae longitudinis; aut cylindri-
ca, vel linearis, vel conica, vel obconica, vel cla-
vata, aut subglobosa: utplurimum recta (eandem:
ac corpus directionem servans), rarius obliqua aut
fere transversa; fere semper obtusa aut truncata |
apparet, rarissime (quod tamen Goezio mihique
videre contigit) tuba membranacea plicatilis obver-
se conica ex eadem protrusa observatur.
hf Entozois £rematodibus extremitas anterior
pro animalculi motibus variis maxime mutabilis ,
cum corpore continua, rarissime caput exstans, seu
strictura discretum oblatura; poro vel mnico vel
pluribus instructa; inermis in plurimis, in non-
nullis vel nodulis, vel.aculeis paucis aut copiosis
munita.

In Éntozois cestoideis singulorum generum ca-
put summopere discrepat, in plurimis simul muta-
bile, quovis sub motu formas induit maxime alie-
nas. Ziguíae -extremitas anterior parum notabilis

et ambigua, ut supra expositum est. In Caryo-

. 205

phyliaeo ampliata $t fimbriata os labiatum prodit.
In Zrjicuspidariz os bilabiatum labiis hamis binis
tricuspidetis instructis. In $ecolece caput quadrilo-
bum, interque lobos seu auriculas os parvum orbi-

culare. In Bothriocephalo (Rhyti Zederi) caput

. polymorphum; tetragonum; pyramidatum; com-

pressum; margine antico tumido etc. foveis duabus
quatuorve obiter aut profundius impressis, laterali-
bus aut marginalibus; in B. corollato appendices
capitis quatuor elongati, tetragoni, aculeis reflexis

quadrifariam positis armati, et in B. paleaceo (l'ae-

mia squali O. Fabricii) similis certe structura ob-

tine. In Taenia (Halysi Zedero). caput vel
iruncatum et quadratum, vel hemisphaericum aut
pyramidale aut subglobosum; aut antice laeve,.aut
tuberculo aut rostello clavato, pyriformi, stylifor-
inj etc. munitum; aut inerme, aut uüncinulorum co-
rona vel simplici vel duplici armatum ; osculis qua-
tuor sucioriis profundis semper insigne. Situs ca-
pitis in Taenia Malleo Goezii fnaxime singularis;
hujus enim vermis pars antica mallenm quasi re-
fert, cujus apici tenuiori caput rostellatum insidet;
lamellas autem a. Goezio parti malleiformi addi-
tas nec Zederus nec ego vidimus,

— In Eztozois cysticis veris et Echinococco, de
quibus in capite antecedente, extremitas anterior
ut in Taeniis armatis; in reliquis, ut in Tricuspi-
daria, se habet.

-

JDiceratis capitis cornua bina dicuntur por-

tecta filisque obsita fasciculatis. ^ Priozoderznatis ,

-

2006 ' .

caput adhuc obscurum; papillas foveasque in eo-

dem vidi, sed oris structura me fugit. X

$. 2.
Collum.

Collum, seu pars et a capite et a reliquo cor.
pore discreta, in Kntozois nmematoideis non ad.
est, misi siricturami rarius ibidem obviam ita di-
cere velis. d

"canthocephalis plurimis est, a probosci-
de crassitie diversa, utplurimum minori, facile
dignoscendum ; vel cylindricum , vel conicam y
vel bullae quadam specie in media sui parte

aut apice instructum ; utplurimum nudum, ra-
rius aculeatum , aculeis tamen quam in proboscide
minoribus.
Jrematodibus pars inter porum anticum et
subventralem (si hic adest) media, sub multiplici
vermium istorum motu saepe maxime et attenuan-
da et elonganda , sub quiete parum notabilis, colli
nomine eo magis insignienda, cum plerumque cir-
rum ( genitale masculum) emittat; in plurimis nu-
da, rarius aculeata.
Cestoideis plurimis deest, PBothriocephalis et
Taeniis tamen nonnullis pars inter caput corporis-
que articulos datur, articulis destituta, brevis, fili-
formis, quae merito Collum audit.
Cysticercis quibusdam caput inter et pars
tem rugosain similis intercedit pars; reliquis col.

lum deest.

207

$. 8
Qo rr pu.

In JNVematoideis corpus teres: aut ejusdem:
crassitiei (Filaria, Hamularia); aut parte antica ca-
'pillari, postica incrassata (Trichocephalus); aut at-
tenuatum, vel postice (Cucullanus, Oxyuris, Lio-
rhynchus, Ophiostoma), vel utrinque ( Ascaris
Strongylus); fere semper nudum, laeve, membra-
mis lateralibus subexstantibus; armatum seu spinis
reflexis munitum in Strongylo horrido mihi dicto,
verme singulari, exemplo unico; subsquamatam in
Trichocephalis aliquot, durum simul in Trichoce-
phalo armato.

In -4canthocephalis corpus sacciforme; aut cy-
lindricum aequale, aut utrinque, aut postice vel
antice attenuatum, hac illave parte gibbum, aut
compressum, aut subglobosum; plerumque nudum,
rarius aculeatum. !

In Zrematodibus sub motu polymorphum, sub
quiete: depressum in plurimis, et tum vel ovatum,
vel obovatum, vel ellipticum , vel lanceolatum , vel
lineare; rarius teretiusculum ; difforme (parte anti-
ca plana, tereti postica) unica in specie (Distomate
alato); ventre gibboso in Distomate gibboso; cor
pus infractum in Distomate varico; plerumque nu»
dum, rarius serratum aut denticulatum; in Distos
matis genere poro subventrali notatum.

In Cestoideis elongatum, depressum, nudum;
subaequale in plurimis; postice tamen attenuatum -

208 : H £z

- *

in Caryoplyllaeo et Scolece, lanceolatum in Tae-
niis aliquot ; articulatum in Bothriocephali et TTae-

niae genere, articulis vel uniformibus, vel diffor-.

Gnibus;- quadratis, «ut lunatis (margine posteriori

exciso), aut infundibuliformibus (antrorsum an-
gustioribus, marginibus lateralibus rectis; postico
exciso), aut cordiformibus (antrorsum angustiori-

bus, marginibus lateralibus curvis, postico exciso),

aut cuneiformibus (antrorsum angustioribus , mar- -

ginibus lateralibus posticoque reciis) aut. orbicula-

ribus (moniliformibus), aut ellipticis, aut longis et'

angustis, aut brevibus et laiis; marginibus laterali-
bus vel rectis, vel undulatis, vel angulis posticis
exstantibus; margine anteriori et posteriori cum ar-
ticulis confinibus vel laxe vel intime connexis; fo-
raminibus vel lateralibus (in plano vermis latere),
vel marginalibus (in margine laterali), his vel op-
positis (in utroque ejusdem articuli margine), vel
alternis (in praecedentis articuli margine dextro;
sinistro insequentis, et sic porro), vel secundis (in
eodem omnium articulorum margine); papilis vel
filis (Jlemniscis) marginalibus, in paucis; articula-
tum, articulis longissimis, fere evanescentibus , aut
in parte posteriori vermis adulti tantum conspicuis;
in 'Tricuspidaria.

.Ín Cysticis Zedri forma varia: ,corpus mu-
din, aut elongatum , depressiusculum , rugosissi-

mum, ut fere articulatum, cavum, in Cysticerci

genere; rugosum sed absque articulorum specie,:

in Coenuro; elongatum, depressum, laeve in Ve-
Sicariis

" 209

sicariis aliquot Schr ankii; subglobosum, punctiae-

mulum in Echinococco.
In Prionodermate corpus depressiusculum,

utrinque attenuatum , rugosum, serratum, Ut arti-

eulatum esse jurares. In JDcerate subglobosum.

^ $. 4.
C a u d a. t

Ín Nematoideis extremitas posterior cum cor-
pore continua caudae fnes anteriores non admittit
certos. Apex ejusdem aüt obtusus, aut acutus, vel
acutissimus subulatusve ; rectus aut obliquus, in-
flexus vel reflexus. Margo saepe membranis latera-
libus exstantibus augetur; in caüda porro marium
genitalium externorum apparatus in plurimis con-
spicitur, praesertim in Ascaride, Strongylo et Tri-
chocephalo.

Ín J4canthocephalis cauda quoque generatim
cum corpore continua nil nisi hujus partem ultimam
sistit, nullo modo notabilem, plerumque obtusam,
et tenuiorem, rarius crassiorem. Genitalium mascu-
lorum apparatus rarissime externe eminent, cfr. Cap.
XIIL $. 2. ubi etiam de verme singulari bifürcato.

. In Zrematodibus cauda plerumque cum corpo-
re continua, obtusa, vel attenuata, vel dilatata; in
quibusdam (Amphistomate, Polystomate, an et in
Distomate clavato Menzier?) poro instructa; ra-
rius appendiculata seu appendicem sistens propriam,
corpore tenuiorem, et ex eodem quasi emissam (in
Distomatibus aliquot), "Tab. V. Fig. r, 2.

m Oo

Li

210

In Cestoideis cauda rarius notatu digna offert,
vel obtusa vel acutiuscula; in Taenia et Bothrioce-
phalo arüculus ultimus antecedentibus plerumque
angustior, semper obtusiusculus. In 'Iricuspidariae
cauda idem ac in extremitate anteriore caput aliquo-
ties se observasse Pallas refert. A

In Cysticis veris vesica aqua repleta pro cauda
est. Corpus enim Cysticerci rugosum et cavum sen-
sim in vesicam abit, in quam corpus retrahi potest.
Vesicae istius forma varia, vel globosa, vel subglo-
bosa (in plurimis), vel tenuis et longissima ' (in Cy-
sticerco fistulari); magnitudo itidem varia, saepe
animalculo minori magna, ut in C. globoso, e con-
tra autem majori minima, ut C, fasciolari; quibus-
dam obsoleta vel oblitterata esse dicitur, sed iis vel
adfuisse, vel unquam adesse, vix probabile, ut hos
excludere mallem. In Coemuro mihi dicto vermes
plurimi in vesicam communem abeunt, quam idcir-
co, sed minus bene, Polycephalum vocavere,

In Echinococco e contra vesica caudalis nulla,
sed corpusculum postice obtusum est, quod etiam
de Dicerate valet, nec Prionodermatis cauda obtu-

siuscula notatu digna offert.
" ,

Cap. VI.
De Entozoorum colore.

Colorum in Entozois diversitas saepe observa-
tur. Quaedam candidissima, alba seu lactei coloris
longe plurima, alia grisea, aut fuscescentia vel ni-

21I

grescentia, aut sanguinea aut maculis varia appa- *
rent.
T Qutis color quidem generatim albus, praesertim
in Nematoideis, Acanthocephalis, Cestoideis et Cy-
sticis, non desunt tamen exempla, ubi obscurioris
quid immixti sit, v. c. in Strongylo armato, cujus
cutis saepe grisea vel subfusca; hoc tamen minime
constans habendum, nam in animalculo dicto, si
aneurysmata inhabitat, cutis alba, cum intestinali,
seu quod in equorum colo coecoque reperitur , ob-
scurus ille color vulgaris sit. Treiatodum recens in-
ventorum color rarissime albus, in his tamen ut in
prioribus plerumque a cute non pendet. In vermi-
bus Nematoideis fere semper a materia tractum in-
testinalem replente derivandus est, ut idem vermis
non raro colores plurimos induat, sic v. c. Strongy-
lus Gigas, in renibus consumtis repertus, fere sem-
per sanguine turgidus sanguineique coloris observa-
tus est, et Strengylum armatum, quoties in equo-
rum aneurysmate reperi, parte anteriori rubentem
vidi; idem de Ascaride lumbricoide, variis coloribus
ludente, vermibusque longe plurimis valet, ut sin-
gulis enumerandis supersedeani, Saepius tamen ma-
teria ila eodem in verme semper eadem, ut color
eüam constans sit, v. gr. in Cucullani speciebus non-
nullis, semper sanguineis et venulam referentibus,
et in Ascaride bicolore mihi dicta, (in Percae hepa-
tis hydatide occurrente), cujus pars anterior semper
dilute flavescens, posterior autem fusca est. In Tre-
matodibus e contra color utplurimum ab ovariis or-
O z

2:3

tum trahit, unde ovis farcta saepe elegantissime pi-
cta, venas caeruleas et purpureas, maculasque varii
coloris varias offerunt, virginea vero aut partu edi-
to decolora reperiuntur. L ?
Aquae si immittuntur, Entozoa contenta sua fe-
-re semper dejiciunt et colores perdunt, vinique spi-
ritu postmodum conservata. plurima pariter decolo-
ra manent, ut fuscescentia quae in eodem reperias,
plerumque non satis diu in aqua posita, nec a mu-
co sordibusque debito modo liberata fuerint. Quae-
dam tamen inter eadem differentia obtinet, sic v.
c. Taenia lanceolata nodosa Blochio dicta, -ovaria
nigrescentia fere sempér conservat. "l'aenia puncta-
ta in Cotto Scorpio et Pleuronecte maximo frequen-
ter mihimet obvia, dum reperitur, semper alba, aquae
autem immissa, brevi ovariorum | colorem nigrum
nanciscitur eundemque conservat; quid? quod colo-
rem istum saepe post vermis demum mortem oriri,
O. Fr. Müller (Naturforscher XIV. p. 147.) recte
observavit. j
Cl. Chabert, Scholae veterinariae Alfortensis
Director, de vermibus colloquium mecum habendo, .-
hosce generatim, speciatim vero Taenias in subjecto .
debiliori candidiores reperiri asseruit, quod aliis
dijudicandum relinquo; a vermis tamen, quam ab a-
nimalis, in quo vitam degerit, debilitate potius de-
rivarem, si haec ad rem facit.
(Ex dictis, Entozoorum nec epithelio pigmentum
quoddam, muci Malpighii sub specie, addi, nec
fbras cutis musculosas rubere, nec vasis propriis

V gs: - 215
liquores coloratos inesse, sed colores, qui in iisdem
' conspiciuntur, vel ab alimento hausto, vel ab ova-
riis pendere, sequitur. Virum quidem ceterum ocu-
latissimum, O. Fr. Müllerum (Hannóv. Mag. 1775.
p. 417. sq.) sanguinem seu humorem rubrum in
Ascaride lumbricoide assumsisse constat, sed ni Wer-
neri (brev. expos. p. 79.) verba de Lumbrico terre-
stri valentia male intellecta fuerint, aut specimen
sanguine turgidum obvenerit, quid. vel, viro tanto-
pere imposuerit, ignoro.

Ovariorum color generatim ab ovis vario modo
accumulatis, plus minusque obscuris, juncta vermis
crassitie majori minorive, derivandus; color autem
niger, post mortem oriundus, valde problematicus.

, Cap. VH.
De. culis structura, motibusque gene-

ratum.

I.

Motus absque fibris manifestis.

Infusoriorum Animalculorum motus absque fi-
bris motricibus edi videmus, totaque illorum .sub-
stantia undique mobilis sub motu quoque activa ap-
paret. Recentiores in materia seu principio muscu-

lari reliquae corporis materiae nupto, hujus phaeno-
meni caussam, nec immerito posuere, et si mnuscu-

lis a reliquis corporis partibus vere diversis naturam

214 Y

privam esse meminerimus, explicatio ista non pet-
est, quin arrideat. | Cave tamen me, ad sanguinis
fibram, vel ad Nuperorum experimenta circa ean-
dem facta recurras, haec. enim speciosa quidem, sed
male dijudicata sunt. In animalium sanguine et
aquam et serum et lympham intime mista esse, et
nonnisi morbo, vel post mortem, lympham plasti-
cam ab eodem separari constat; attamen, si hanc,
sanguinem quassando, in fbrarum speciem abire,
vel fibras istas, pilae Galvanicae expositas, si motu
quodam tremnulas conspiciunt, fibras vivere aut mo-
ius edere vivos, qui contendant, non desunt credu-
li; nec desunt qui sanguinis sub microscopio specta-
ii motum a particularum vita derivarunt *). Motus
vero parücularum plurimis in rebus, omnmi sub fer-
mentatione, quavis sub compositione vel decompo-
sitione chemica, exhibentur, nequaquam autem vi-
vi. nam organismi ope non eduntur. Pari modo
intesüno animalis cujusdam recenter occisi aperto
mucus in eodem obvius in scalpello meo agitatur,
et sanguinis guttula e vulnusculo recenter emissa sub
microscopio aeque bene movetur, ac oleum aquae

inditum, vel camphorae particulae huic immissae.

*) Jo Henr, Eber in Obss. helmintholog. Gott. 1798.
4. globulos sanguinis animalcula esse infusoria perperam
statuit. J Ant. Heid mann (in Reil's Archiv für Phy-
siologie VI. B.5. St. p. 417 — 431.) motus in sanguine sub
xnicroscopio spectalo a ae observatos, a fibra sanguinis de-
rivat; observationes repetii, sed consectaria eadem cum cl,
Viro inde non ducerem, qua de re alio agam loco,

"215

In sanguine vivo, ut supra monui, fibrae separatae
non sunt, tales itaque moveri mon possunt, [ibra
autem sanguinis post mortem Orta-vitae expers cst,
ejusdem itaque agitatione motus vivos explicare ne-
queunt, Principium quoddam musculare, seu mate-
riam quandam musculis propriam supponere cogi-
mur, haec vero num fibra sanguinis sit, determina-
re non ausim; et in animalculis inferiorum ordinum,
quibus sanguis verus negatur, nüm fibra sanguinis
adsit, maxime dubium. T'ela forsan mucosa in his
mutatione levi oborta in fibras motrices abit, aut
absque fibrarum specie mobili — talem nmanciscitur
summam.

In animalium compositorum partibus motus vi-
vi qui musculis veris originem non debent, rarius
conspiciuntur, idcirco vero negari non possunt. In
catuli pulmonibus motus distincti mihimet visi *);
in tubis Falloppianis a plurimis observati; in iride
et utero omnibus notissimi; uteri quidem, non au-
tem partium reliquarum , fibrae musculares ab ana-
tomicis assumuntur, nec in eo valde probabiles, ut
mótus istos ope principii muscularis aut moventis,
reliquae materiae, nondum in fibras musculares ve-
ras evolutae, mupti, multo facilius explices. Quem-
admodum vero in Mammalibus, Avibus, Amphibiis
et Piscibus, ita etiam in Molluscis, Crustaceis et In-

sectis motus isti fibris muscularibus distinctis origi-

l

^) Anatom, physiolog. Abhandlungen von K. A, Ru-
dolphi. Berlin z8o2. 8. p. rio. sq.

216 A

nem non praebentes particulares tantum occurrunt ;
Gymnodela e contra et Entozoa saepe, semper au-
tem Phytozoa tales uziverseles edunt,

Duplex enim, ut ad Entozoa revertam, in his -
corporis motus conspicitur, vel ejusdem ex structura,
vel ex principio movente reliquae materiae addito,
dicto modo, explicandus.

In Entozois Zrematodibus minoribus corpus
diaphanum fibrarum speciem utplurimum exhibet
nulam, corpusculi tamen motus observamns viva-
cissimos.. Collum mox attenuatur longissimum, cor-
pore reliquo contracto, ut lagenam referat, mox
utrumque simul vel extensum vel contractum, vel
inlexum, planum vel dorso convexo abdomineque
carinato apparet, Plerumque porus, a quo motus
originem capiant, punctum fixum offert, interdum
&utem animalculum poro nuspiam adfixum, sed in
aqua libere natans motus aeque magnos maximeque
variabiles prodit. Nulla certe corpusculi pars mo-
tus expers, cutisque mollis ubique corrugari potest,
quales praesertim in marginibus rugas qualibet sub
contractione videre est, Zeder (Naturgesch. d. Ein-
geww. p.178. et 205.) fibras musculares in Tremato- :
dibus duplices, longitudinales in speciebus majori-
bus oculis nudis visibiles et vel in abdomine solo vel
etiam in dorso sub ligamenti aut lineae albae spe-
cie collectos, transversales autem lineae isti insertos -
et eadem interruptos statuit, Fibris hisce assumtis,
motus corporis facile explicari posse patet, sed me
istas ignorare cum pace cel viri, ingenue fateor. In

' 2 d

JDistomaie depatico,. et vulgatissimo et maximo in-
ter Trematoda,..nec Bbras illas transversales, nec.
longitudinalium fasciculum , examine licet saepius
instituto , videre mihi contigit, nec in ZZzzpZistoma-
té conico (Monostomate Zederi), quod in bobus
cervisque frequentissimum , fibrarum illarum strata
ohservare potui. In hac quidem specie a pori an-
tici musculo valido fibras quasdam in cutem huc il-
lucve decurrere video, sed linea quae externe in
dorso apparet, 'asculo debetur libero et transpa-
renti, nec in abdomine linea muscularis datur. In
Distomate hepatico linea talis aeque parum occur-
rit, nec hujus nec ullius, quantum observari licuit,
Entozoi trematodis cutis, stratis non obviis, vere
muscularis dici potest. .À poro tamen, quando adest,
subventrali hbras quoque in nonnullorum cutem de-
enrrere non negem, licet omnibus, praesertim mi-
noribus, hoc certe non competat.

Inter Entozoa Cesrozdea Scolex eandem motus
rationem servat, licet enim forma inter omnes ma-
xime mnutabili gaudeat, fibrarum tamen in eodem
nullum habetur vestigium. De Z7zcuspidaria idem

dicerem, cumque diaphamna sit, fibrae si eidem 'fo-

rent, visum fugere non possent. In BotariocepAaíis.

et Zaeniis minoribus fibrae evanescunt.

Inter Cystica F'esicariz 'Fricuspidariae aemula
similem offert structuram, nec in Kc:7z0cocco vel
Dicerate aliam exspectes.

213

$. -.

Fibrae in Nematoideis musculares.

Entozois reliquis fibrae sunt musculares, illorum
pro magnitudine oculis vel nudis vel lente armatis
conspicuae, in variis tamen varie dispositae.

, 1n Zsearide lumbricoide cutis muscularis facil-
lime examinari potest. Fibrae transversae extus jam
conspicuae, lineis quatuor insculptis,' totam vermis
longitudinem dimetientibus, interrumpuntur, verme-
que aperto, lineae istae introrsum exstantes totidem
librarum longitudinalium fasciculi comparent, cum
ligamentis coli a Wernero (brev. expos. p. 76.)
non male comparati, quibusque fibrae transversae
annexae, seu loco quasi fixo insertae, | Linearum
quatuor dictarum aódominalis dorsalisque subtilio-
res, majores autem Jagt£era/es, magisque intus pro-
minentes; abdominalis in feminis aliquot pollicum
a capite distantia *) vulva perforatur ostiumque
praebet facile conspicuum. |. Cutem muscularem yo-
cavi, nam a fibris separari non potest, sed hae ex.
terne condensatae et quasi politae eandem sistunt,
intus autem strata plurima, separabilia efformant,
intimaeque fibrae laxiores in telam quasi cellulosam
seu fila, vasa et genitalia et tubum intestinalem re-

vincientia, demum abeunt. A capite vero ad eam

*) Quo loco cingulum nonnunquam in Ascaride lum-
bricoide femella observatur, sed, uti Zeder (Naturgesch,
der Eingeww. p. 99.) recte monet, impressum, cum in Lum-
brico terrestri tumidum et elevatum sit,

'

219
praeprimis partem usque, ubi vasi genitalia inci-
piunt, substantia circa canalem intestinalem posita
crassior, magisque cellulosa. Lineae introrsum emi-
nentes, ex fibris longitudinalibus plarimis composi-
tae, seu horum fasciculi veri, nec simplices dici pos-
sunt, ut praesertim in lateralibus, validioribus vide-
re est; omnes demum in valvulas tres capitis os am-
bientes et pariter musculares abeunt. Lateralium
alteram a Wernero (l. c. p. 79.) ob lumbrici hu-
mani cum terrestri similitudinem pro magna Wil-
lisii arteria, et, quod idem est, 'a Recentioribus
nonnulis pro nervo, iaterales Vallisnierio pro
tracheis, perperam habitas esse, praetereundo tan-
tum moneam, in Cap. vero X. et XVIII. fusius ex-
ponam.

In Strongylo giganteo, Ascaride lumbricoide
saepe multoties majori , Structura quidem affinis,
discrimine tamen notabili, observatur. Cutis nimi-
rum a fibris, praecipue transversalibus, magis sepa-
rabilis, haeque quam in Ascaride lumbricoide vali-
diores, ut cum larvarum majorum musculis fere com-
pararem. Octo denique fibrarum longitudinalium
fasciculi totidem ligamenta transversis offerunt, sed
istae nonnunquam, lineam vicinam praetereundo,
remotae inseruntur. Fasciculi octo memorati in tu-
bercula ex abeunt, circa os posita, uti Collet -
Meygret (Journ. de Phys. 1802. p. 458. sq.) recte
meminit, qui cetera autem male miscet, fibrasque
internas pro organis sexualibus vendit.

In Strongylo armato, ultra octo lineas, ni fal-

220

lor, duodecim duvenio, de numero certo mihi ta-
ínen non constat, . |

In z4scaridibus lumbricoide minoribus lineae
corporis laterales plerumque mom insculpiae, sed
membranarum tenuissimarum modo eminentes , co- .
stas quasi aut alas vermium longitudinales efficiunt.
. In capite vero et cauda. eaedem membranae saepius
dilatatae, variamque in variis speciem exhibent.

Alis iterum in vermibus teretibus, praesertim
minimis, lineae laterales fere evanescunt, aut te-
nuissimae visui subducuntur, fibrae autem transver-
sae in omnibus, etiam in Trichocephalis antica parte
capillaribus, sub microscopio exhibentur.

Motus a structura exposita pendentes facile in-
telliguntur. Fibrae enim transversae seu circulares,
dum conirahuntur, corpus comprimunt longiusque
reddunt, simul autem in ejusdem tubum intestina-
lem vasaque genitalia agunt. FFibrae vero longitu-:
dinales, contrahendo se, illarum actionem, ideoque
corporis compressionem minuere aut tollere pos-
sunt, validissima autem contractione corpus et bre-
vius et crassius reddunt. Omnium autem [ibrarum
et longitudinalium | et. transversalium actione mutuo
se excipiente, corpus totum movetur, et prouti haec
illave ejus pars antea extensa contractione fixa red-
ditur, alia iterum ante contracta extenditur, ingres-
sus oritur serpentinus in Nematoideis conspicuus,
varius et pro animalculi lubitu accelerandus.

AA
$ 5

-Acanthocephalorum fibrae.

Echimorhynchus Gigas, frequentissimus et si-
mul maximus, Ascaridem lumbricoidem saepe ma-
gnitudine superans, siructurae generis exponendae
exemplo sit. In corpore animali si reperitur, ae-
que ac ceteri Echinorhynchi, rugosissimus apparet,
ut cel. Pallas pro Taenia imposuerit, et facillime
pro tali haberi possit. Hugae omnes transversales
sunt, nec longitudinalium seu costarum vestigium
apparet, nisi margiues vermis collapsi et. plani ita
vocare velis. Aquae si immittitur, rugae, corpore
turgido et laevi facto, prorsus evanescunt. Cute dis-
secta et replicata librarum transversalium eidern pro-
xime subjacentium et validarum strata in conspe-
ctum veniunt, his vero discissis longitudinales pro-
duntur, internae, longissimae, dense undique sibi
appositae, cutem scriptoribus quibusdam internam
| dictam procul dubio formantes, nam tunicam inter-
nam propriam non invenio. 4A fibris istis longitudi-
nalibus fila cellulosae instar in partes contentas qua-
quaversus abeuntia, nec non musculi proboscidis
vaginam dirigentes (de quibus in capite proximo)
ortum trahunt, seu decedunt.

Fibras longitudinales a transversalibus separatas,
nec has ab illis, ut in Ascaridibus, Strongylisve fit,
interruptas mireris, inde autem rugas Echinorhynchi
corpus £o£uz» ambientes, quales in teretibus non
occurrunt, explices. Fibrae enim longitudinales dum

222

contrahuntur, transversales. simul approximari in-
deque circellos crassiores vel rugas effici oportet.
Longitudinalium vero contiractione remissa circelli
dicti iterum discedunt et corpus aequale fit ,; ut ab
ilis plurimum actionis exspectes, nec Zederum
(Naturgesch. p. 131.) audias, quando transversalium
actione rugas oriri statuit. Longitudinales praeva-

lere, non est quod moneam.

$. 4

Cestoideorum fibrae.

Inter Cestoidea fibris instructa Ligula vix me-

morabilis, morus enim ejusdem debilis, fibraeque
transversae licet conspicuae, parum tamen excul-
tae, in pulposam quasi vermis substantiam reliquam
abeunt. . :
Caryophyllaei itidem fibrae et Zedero et mihi
visae, non fortes, idcirco autem notabiles, quod
in capite et corporis parte antica potissimum longi-
tudinales , transversae autem in reliquo corpore
conspiciantur, unde, Zeder o (Naturgesch. p. 249.)
recte monente, capitis corporisque motus saepe di-
versi et quasi oppositi facile explicantur. Vermem sub
extensione ad sextuplum usque longiorem factum
observavi.

Bothriocephalis e contra et Tazeniis, tam inte-
gris, quam in articulos divisis, motus vivacissimi va-
rüque. 'Taeniam, quae exemplo sit, aquae tepidae
immissam singularum partium, motus edere alios

aliosque videmus, et qui amimalculo laborant, eos-

228

dem saepe suo in corpore, undulatorios et dolori-
ficos sentiunt. Taenia ad trium ulnarum longitudi-
nem ex mulieris ano propendens, in casu, quem
Wernerus (l c. p. 47.) refert, tota fere in pri-
siinum hospitium rediit, pars propendens itaque a
superiori sursum ducta; süumiles omnino casus Àn-
dryus habet, et ill. Pallas (Neue Nord. Beytr. L.
I. p. 54.) articulos Solii singulos, quod fidem fere
superat, parietem ad aliquot pedum altitudinem
ascendisse vidit; Goezii quoque hac de re obser-
vationes (Naturgesch. p. 546.) conferas.

Magnus tamen in Taeniis fibrarum apparatus non
habetur , sed fibrillarum tantum longitudinalium et
transversalium strata, saepe (in minoribus et tenuio-
ribus) obscuxa, vel (in minimis) evanida, articulis,
quorum cuti inserta sunt, motum impertiunt singulis.
Fibrae enim longitudinales ab uno ad alterum ar-
ticulum rarius nec nisi certis in speciebus, v. c.
Taenia lata et crassiczpite (quarum idcirco articuli
difficilius secedunt, et in quibus tunicam complurium
articulorum communem et continuam cultello sol-
vere licet) ;progrediuntur, sed plerumque cuivis
. suae, unde et cujusque motus privi et particulares.
In partibus plurimorum quidem animalium, prae-
sertim inferioris ordinis, divulsis motus observamus
saepe protractos, 'Taeniis tamen utpote saepius ar-
ticulis quodammodo separatis constantibus hujus rei
praerogativa debetur. Veterum itaque plurimos,
quin et recentiorum nonnullos, animalculi articulos

secretos, motu valido circumactos, mox vel exten-

224 : na

sos, vel contracios; mox tumidos vel lagenae spe-

ciem referentes, foramine (ore quasi) instructos, '

totidem pro vermibus (eucurbitinis sibi dictis), et
Taeniam integram pro vermium istorum mutuo sibi

inhiantium et inhaerentium catena liabuisse, facilius.

excusari potest. Éx quo autem T'aeniae caput in

omnibus, collum non articulatum in satis multis ob-
vium, et reliquum anteriorum a posterioribus C's-
crimen, nec non omnium nexus, saepe, ut monui,

validus, et in omnibus articulis eodem modo com-

paratus, nec irregularis, qualis ex vermibus casü

fortuito conjunctis oriri debuisset, vasa demum ar-

ticulos omnes uno tramite percurrentia, ex quo ista

inquam innotuere, opinionis illius falsitas non po-

tuit, quin omnibus pateret, ut plura-de eadem re-

ferre pigeat. Nexum vero articulorum quod attinet,
generatim quidem ita comparatus est, ut articuli
prioris inargo posterior anteriorem inséquentis am-
plectatur, et plus minus obtegat; sed pro articulo-
rum forma et aetate multopere variat, ut in ellip-

ticis v. c. vel moniliformibus non aeque fortis esse

queat, ac in quadratis et latioribus, et in posterio-

ribus vel maturioribus et quasi decrepitis simul ma-

gis magisque tollatur, unde horum plurimi (velut
folia fructusque ab arbore cadentia) solitarii excer-
nuntur. In quibusdam praeterea v. c. Zzenia ffa-

gili, interrupta etc. fabrica tenerrima nexum facil-

lime solvit. De varietate articulorum memorabili,

-

qua alio modo conpecü videantur im Cap. XV.

$ $. agam.
8. 5,

L|
TOR

Cysticorum fibrae,
" Entozoorum cysticorum structura iterum differt.
Cystice/ci corpus 'et vesica caudalis distinguenda
sunt. Corpus rugosissiimum , ut, inprimis in Cysti-
cerco fasciolari, articulatum dicere malles. Articu-
latum non esse Zederus (Naturgésch. der Ein-
geww. p. 595.) ex eo probare vult, quod cavum sit,
€t in vesicam caudalem reitrahi queat, hoc autem
argumentum omni valore destituitur, nam corpus
rticulatum aeque bene cavum ac solidum, et priori
in casu retractile esse potest, quemadmodum etiam
fistulas artificiales varias ex articulis cavis effingi vi-
demus. Articulatum esse diu credidi, examine au-
tem attentiore.facto, articulos veros non adesse
vidi, fibrae enim singulis minime propriae, sed irre-
gulari magis tramite ab anteriore quadam ad poste-
riorem partem decurrunt. Si cum Taeniis. autem
comparandi animus est, non Taeniam Solium, vel
aliam, cujus articuli facile remittunt , sed T. latam,
vel ejusmodi quandam seligas, quarum articulis tu-
nica communis est, ut hi saepe maxime irregulares
fiant (conf. Cap. XV. $. 5), tum convenientiam sum-

mam agnosces. s :
.. Gorpus in vesicam abit, simul vero extenuatur,
ut ipsa tenerrima et fibrarum fere expers videatur.
Si autem dissecta extenditur, fibrarum a corporis
parte inferiori oriundarum fasciculos duos, vermis
ratione habita, satis validos, in vesicae partem su-
periorem expandi comperimus. Zederus (l. c.

t P

226

p. 584) ligamenta isthaec haud procul a capite ter-

minari credit, sed tantopere progressa non vidi,

ut a fibris potius corporis posterioribus derivarem.
Collum praeterea in quibusdam, ut in Capitis V.
$. 2. monui, tenuissimum et filiforme ligamentis re-
cipiendis non idoneum, nec in corpore, a reliquis,
quibuscum miscentur, fibris, distingui possunt. Fila
isthaec nec veteribus incognita fuere, corpus autem
quale Goezius (Naturgesch. p. 20r. Tab. XVII.
B. Fig. 7.) in Cysticerci (suis) globosi vesicae ini-
tio delineatum sistit, nunquam vidi, et fibrarum ex-
pansarum separationem artificialem et arbitrariam
dicerem.

Vesica externa, qua GCysticercus continetur, et
de qua in Cap. XVI. $. 4. agam, dissectá, interna
seu vermis ipsius Cystis caudalis aqua limpida re-
ferta, corpore retracto, nucleum quasi seu partem
crassiusculam et opacam in eadem efficiente, repe-
ritur. Aquae tepidae immissa vesica caudalis mo-
tum edit undulatorium; elongatur, fundo contracta
antrorsum amplior evadit, parsque corporis retracti
foras emittitur; totum si emitti debet corpus, pars
ejus protracta postice contrahitur, antrorsum dila-
tatur, ut nova pars protrudi queat, et sic porro,
usque dum caput progrediatur. Hoc vero cum ra-
rius fit, corporis emissi partem posticam premendo,
anteriorem cum capite promovemus, verme autem
in spiritu vini diutius asservato nec pressione arti-
ficiali protrudi potest. Retrahitur autem hoc modo:

vesicae paxs antica Corrugatur et retrorsum ducitur,

E

227

quo vermis pars postica simul in eandem illabatur,
corporis vero, pars antica tum etiam retrahitur, et
posteriori se immittit, et sic sensim caput totamque
corpus vesica absconduntur. De iis nempe sermo-
-nem feci Cysticercis, qui longe plurimi vesica cau-
dali magna instruuntur; quibus minima est, retra-
ctio in eandem non potest quin denegetur. De ca-
pitis et uncorum coronae in Cysticerco cellulosae
retractione cl. Steinbuch (Diss. cit. p. 65. et sequ.)
fuse et optime tractavit.

in Coenuro vermiculi plurimi corpore Cysticerci
aemulo instructi vesicae communi insident magnae,
in quam omnes simili modo retrahi possunt, ut fere
semper retracti papillulae sub forma, rarius: vero
unus alterve foras emissi, conspiciantur. Facile au-
tem a vesica communi abscedunt, quod in Cysticer-

^

LI
cis locum non habet.

Cap. VIII.
De musculis propriis.

Musculi a. communi fibrarum cutanearum strato
recedentes, nec partes tantum vicinas filorum seu
-cellulosae modo revincientes, sed fasciculos sisten-
tes, ceterorum animalium musculis analogos, pro-
prioque usui dicati, nomineque digni in 7ZcaztZo-
cephalis solis conspiciuntur. lidem autem melius
ut intelligantur, partium, quibus inserviunt, historia
brevibus praemittenda.

Proboscis Acanthocephalorum corpus est duri-

P a

228

usculum, variae wt in Cap. V. $. r. monui, formae,
extus aculeorut seriebus munitum, intus cavum,
basi vaginae adfixum, ex qua protrudi, protrusum
in quam retrahi potest. |
Fagina proboscidis (Rüsselsack, sacculus pro-
boscidis, Germanorum) corpus est cylindricum, du-
riuscullum, a summa colli parte in cavum corporis
dependens; proboscidem ( sub hujus retractione) in

se recipiens; in feminis basi cum ovario commauni-

cans; lateribus lemmiscos seu ligamenta, vasis pro-

pris insignia, quodammodo annexa gerens; mus-

culis propriis dirigendum. |
Musculis proboscidis aequali in omnibus numero

non inveniuntur, sed eorundem nonnulli, saepe qua-

tuor, in speciebus minoribus aut desiderantur aut

visui tantum subtrahuntur; ommes facillime in ZcAi-

norhyncho Gigante conspicui.

Tria huic sunt musculorum paria, hinc probosci-:

dis vaginae, illinc strato fibrarum cutaneo ínterno
(seu longitudinalium, quorum directionem servant)
inserta, Longissimi insimulque latissimi (Jaterales
Zedero dicti), a basi; his minores (azterzores
Zederi)'a media; a summa demum vaginae parte
minimi (posteriores Zederi) descendunt. Voci-
bus ézterior et posterior, hoc in verme mil certi
exprimentibus, uti nolim, ut secundum magnitudi-
nem potius distinguam.

Praeter hosce musculos, dissectionibus repetitis
semper tales a me repertos, Zederus (Erster
Nachtrag p. 109.) susperzsorios duos, quorum Zex-

-

Ugae 220
&£er hinc summo colli margini dextro, illinc infimo
margini colli sinistro; sinister vero hinc summo
colli margini sinistro, illinc infimo colli margini
dextro inserantur et basin vaginae transverse prae-
lercurrant: et duos insuper alios, a collo récte de-
scendentes, et lemniscis séu ligamentis supra dictis
vasculesis insertos , enumerat. Utrique mihi dubii
sunt. Ligamenta equidem filis plurimis, quin innu-
meris, revincta sunt, ut horum majorum quaedam
viro egregio pro musculis propriis imposuisse fere
suspicarer, nec suspensorios proprios, nisi fila quae-
dam a collo descendentia vidi. Recte num viderim,
penes alios judicium esto.

Jam si proboscis retrahenda. est, vagina corpore
vermis elongato retrorsum ducitur, et insimul pro-
boscidis apex et sensim reliqua ejus pars inflectitur,
et tam introrsum quam retrorsum trahitur, ut ex-
- ternum proboscidis latus, aculeis munitum, inter-
num [actum sit, aculei autem, dum introrsum du-
cuntur, ob distantiam quam seriatim positi inter se
servant, nec tum se tangunt, multo vero minus
complicantur. Nec proboscis, aculeorum apice re-
trorsum spectante, alio modo retrahi posset. Pro-
boscis autem pro animalculi lubitu aut qua partem
aut tota retrahitur; si tota abscondita est, in colli
apice foraminis (coeci) speciem oriri necesse est.

Sub proboscidis autem emissione fibrae corporis
transversales remittunt, et longitudinales, agendo,
corpus brevius reddunt, ut corporis contenta in

vaginam agant eamque protrudant; insimul autem

250

proboscidis basis huic adfixa antrorsum movetur,

basique contracta reliqua proboscidis pars sensim.

explicatur. Proboscidis ipsius actionem hac sub ex-

plicatione in computum venire Zederus ( Natur-
gesch. der Eingeww. p. 146.) moriet, cui eo facilius
assentiar, cum ex proboscidis apice nonnunquam
tuba membranacea et plicatilis suo iterum motu tan-
tum dirigenda exseratur, viresque motrices plurimis
partibus vel et animalculis datae sint, in quibus

Bbrarum ne vestigium quidem reperitur. Nec sub

proboscidis vel exsertione vel retractione totum.

semffer agere corpus crediderim, uterque enim illi-

us status verme tam repleto et extenso, quam col-

lapso et rugoso conspicuus. ,

In Tetrarhyncho apparatus certe simillimus, sed

forsan magis complicatus, obtinet, cum, Cel. Bosc.
monente, proboscides vel omnes vel singulas exse-
rat et retrahat. ?

Propriis praeterea musculis, qui Trematodum
poros suctorios constituunt, quodammodo adnume-
rari possent, de his tamen Cap. XII. loco magis

commodo disseram.
j

C a P: IX. ,
De partibus Entozoorum quorundam

| duris, corneis et pungentibus. .

.Entozoorunrin genere mollities summa, ut aquae
per aliquot dies immissa, plurima diffluant, vel,

animalibus, in quibus hospitantur, post mortem mi-

251

nus recenter examinatis, in muci speciem abeant,
quod etiam in morbis nonnullis videre est. Maxima
enim ex parte tela mucosa et quidem teneriore con-
stare videntur, €t quae additae sunt fibrae cetero-
rum animalium musculis multo teneriores sunt.

Quibusdam tamen partes duriores concessae, Du-
ritiei integumentorum universalis exemplum notatu
maxime dignum et quod sciam unicum in Z»zcAo-
cephalo offertur echinato, qui in Ophisauro seu
Lacerta apode a cel. Pallas (Nov. Comm. Petrop.
T. XIX. p. 415.) detectus, nuperque a cel. Fro-
riep mecum communicatus est. Partis ejusdem ca-
pilaris elaterem summus ille vir cum seta equina
comparát, cutis autem partis crassioris rigiditatem
non minus quam elasticitatem insectorum molliorum
corneolas crustas vel duriorem epidermidem huma-
nam referre dicit, et in meo quoque specimine cu-
tis duritiem attactu notabilem summopere admira-
ius sum. .—

Strongyli armati Os bullam corneam antice den-
tatam refert, quam a Zedero (Naturgesch. p. $5.)
pro musculo habitam, a reliquis scriptoribus silen-
iio pressam esse mireris. Bulla enim ista subglo-
bosa, vermis capiti duritiem insignem impertiens,
et ab involucris et ab intestino, quibus adnexa est,
facile separabilis, vel integra vel discissa substan-
tam (licet tenuis sit) omnino, corneam exhibet,
Exemplum certe unicum, plura si in Strongyli ge-
nere satis amplo adessent, hoc diviso $c/erostomata

a Strongylis separarem,

252 : 1
Partes vero duriusculae in plurimis occurrunt.
Ascaridis enim oris valvulae compagpis satis firmae,
sed quantum mihi videtur, nonnisi ex cellulosa et
fibris constantes. Proboscidis vaginula in Echino-
rhynchis obvia et supra descripta duriuscula et fere
cartilaginea. Idem etiam de ejusdem generis unci-
nulis valet in proboscide conspicuis, quorum acu-
men cuti nostrae resistit et eandem fere impressio-
nem efficit, ac si acu tetigerimus. Non potest ita-
que fieri, quin ejusmodi in casibus telae cellulosae
aliquid additum sit, quo partibus durities isthaec
insignis concilietur, aliaeque corneae reddantur.
De aculeis uncisque disserendi locus magis op-
portunus non invenietur. Nullus Entozoorum ordo
iis caret, varie tamen in variis constituti sunt. In
Nematoideis rarissime occurrunt; Z7Tichocephali
uncinati supra dicti caput truncatum uncis reflexis
duris continuis, seu basi a capite non discretis ter-
minatum; Srrongyli armati bula cornea, cujus
mentiónem feci, antice aculeis rectis terminatur;
vermis denique maxime singularis, cujus in Scolo-
pacis Gallinulae oesophago sex reperi specimina,
quemque ad Strongyli genus dubie refero, Strongy-
lus horridus mihi.dictus, quatuor aculeorum re-
Hexorum series in corpore longitudinales exhibet.
"«canthocephalis vel proboscis sola, vel et corpus
simul uncis comnicis et acutis armata: proboseidis
aculei firmi, reffexi, seriebus longitudinalibus, seu
potius in quincuncem, dispositi; series quibusdam

paucae, plurimae aliis; colli corporisve aculei, qui

233

paucioribus speciebus dati, illis minores et plerum-
que minus curvi. In Zrematodibus varius adsunt,
tumque vel caput solum vel et corpus simul (quod
tamen haud frequenter accidit) aculeis, utplurimum
rectiusculis , munitum: sic v. c. caput JDzstozatis
trigonocephali aculeo utrinque recto duplici; D.
"urm«ti corona aculeorum rectorum; JJ). ferocis
aculeorum reflexorum corona instructum ; iD. len-
ticulati caput aculeis rectis majoribus, minoribus
collum munitum; JD. spizulosi pars antica aculeis
reflexis; JD. Limae (vespertilionis Auctorum) fere
totum corpus aculeis minimis asperum; JPo/ysto-
matis denique denticulati mihimet dicti corpus acu-
leorum mjinimorum seriebus transversalibus tanto-
pere regularibus ornatum, ut Abilgaardio qui
"corpus articulatam haberet vermemque sub Zae-
niae capraeae nomine describeret, imposnuerit.
Cestoideorum plurimorum caput iisdem armatum.
Jricuspidariae labium utrumque aculeis binis tri-
glochidibus (tridentem referentibus) munitum, quo-
rum apices plerumque retrorsum, sed interdum
etiam oris sub motibus sursum et antrorsum spectant,
In Bothriocephalo (Rhyti Zederi, quo hunc ta-
men vermem non retulit) rarius adsunt; reperiun-
tur tamen in A. corol/ato (Taenia corollata Abil-
gaárdii) fila a foveis quatuor suctoriis dependen-
tia totidem, tetragona, quorum margines aculeis
reflexis exasperati; similemque structuram in Zaeziz
squalz O. Fabricii (B. paleaceo mihi) suppono.

Zaeniae caput vel inerme vel armatum; hoc vel in.

25A

apice vel in rostello peculiari, uncinulorum reflexo-

rum coronam aut simplicem. aut duplicem. offert,
Corona simplex aculeis longioribus et tenuioribus,
duplex: validioribus et brevioribus instructa; quivis
aculeus basi sua vagina quadam brevi continetur,
ipse autem haud procul a vagina dente plerumque
ioitdr brevi et acuto. Inter Cjstica tam Cysti- :
eerci, quam Coenuri et Echinococci, forsitan om-
nes, simili ac Taenia uncinulorum corona gaudent;
Delphini Cysticercum inermem esse cl. Bosc refert,
sed dubium videtur. :

Taeniae et Cysticerci uncinulos Wernerus,
vir alias sagacissimus, nescio, quo errore inductus,
pro ampullis obtusis seu tubulis suctoriis retracti-.
libus (Brev. Expos. p. 27. Cont: p. 15. Cont. ILp. 14),
venditavit, quam opinionem ab Helminthologis,.
quotquot sint, reliquis merito rejectam non amplius
moror. j

Aculeos priorum ordinum nonnisi. cum parte
ipsa, cujus (v. c. proboscidis) processus sunt, re-
trahi, Auctores ad unum omnes professi sunt; Tae-
niarum vero uncos singulos vagina praeditos in ean-
dem retrahi eaque condi posse, varii praesertim
Goeze (Naturgesch. der Eingeww. p. 544.) statue-
runt. Vagina autem ista brevissima est, ut nonnisi
basin aculei capiat, nec ipse ullo modo in eandem
retrudi queat. Caput vero vel rostellum qua par-
tem introrsum duci et eodem sub motu uncinuli
antea retrorsum flexi, vel recurvati, omnes simul
apice antrorsum [Íeruntur, et sic recti facti et in

- 1M

255

fasciculum collecti, demum intus acti absconduntur.
In Cysticercis, ubi caput totum retrahitur, res fa-
cilius conspicua, quam cel. Steinbuch (Diss. cit
p. 63. sq.) egregie exposuit.

Aculeorum, de quibus egi, longe plurimos, con-

textus: durioris esse, ex eorundem attactu patet, ut

. reliqui vermis tela cellulosa in substantiam hoc loco

abierit cartilagdineam , quod tam ex cartilaginum
omnium naturalium, quam praesertim ex praeter-
naturalium ortu, facillime explicatur.

Eorundem autem ope vermes villosam quin saepe
et reliquas intestinorum tunicas perforare posse, et
loco, unde nutrimentum hauriant, firmissime ad-

haerere, in Acanthocephalis quotidie videmus; irri-

tatione vero partium inde orta, majorem simul hu-

morum, quos Entozoa bibant, copiam affluere, con-
tenderem. Aculeos enim retinaculorum vices saepe
non subire posse vermium cysticorum, vesica inclu-
sorum, parti adeoque nulli externae admovendo-
rum, exemplo colligimus; in istis autem uncinulis
exsertis vesicam externam titillari pungique, et hoc
modo humoris, quem vermis absorbeat, majorein
affluere vim, non est quod neges. Toto autem En-
tozoorum corpore aculeis munito, ipsa forsan par-
übus, in quibus habitant, eo facilius adhaerent, aut
eorum ope humores hauriunt, ut aculeos istos mi-
nimos vasorum absorbentium dicas origines. Re-
spirationi inservire Fischeri (Werneri brev. ex-
pos. Cont 1L p. 5o.) hypothesis est, de qua in
Cap. XL agatur.

256
. Cap. X.

De nervis Entozoorumperperam admissis. .
1
Linearum lateralium in J45searide.[lumbricoide:

exstantium alteram a Wernero pro magnae arte-
xiae a Willisio in Lumbrico terrestri designatae
(quae nervus est) analogo habitam fuisse Cap. VII.
$. 2. monui. QCuvier, Vir cel (Tableau élémen-
taire de Zoologie p. 575.) Entozois in genere cum
vermibus nervos adscripsit, et in Museo Parisiensi,
Anatomiae comparatae dicato, quod ejus sub au-
spicis ad summum eveatum est gradum, Z4scari-
dem, vidi canis, margina:!ansi mihi dictum, disse-
ctam et spiritu vini conservatam, cujus linea latera-
lis altera, secundum praeparati inscriptionem, pro
nervo vendebatur. Làm arckium, qui. nervos
quidem Entozois adscripsit, nulla autem ipse exa-
minavit, non moror. Cl. Virey (Journ. de Phy-
sique. 1798 et 1799.) in priori tractatu Ascaridis .ner-
vos se vidisse crediderat, "Taeniae abnegaverat, in
altero autem nullos omnino Entozois esse conten-
dit. Cl. tandem Dumeril (Zoologie Analytique)
nervos iis non esse professus, Cuvieri, quibus
. dissectionibus utplurimum innititur, sententiam re-
centissimam forsan protulit.

Ipse plures ante annos, et antequam Gallorum
opera dicta ad manus essent, Entozoa, cum aliis
vermibus comparando, dissecui (Wiedemann's
Archiv für Zoologie und Zootomie D. 2. H. 1.), et
quam Wernerus pro magna Willisii arteria ha-

^

m

S 257
^ A
buerit, lineam , nonnisi muscularem esse cognovi,
^'mec postea vel in scaride lumbricoide, wel in
Strongylo giganteo, vel Echinorhyncho Gigante,
aut alio quocunque verme intestinali nervorum ve-
stigium reperi.

Nervi tam in insectis, quam in Lumbrico terre-
stri, Hiredine, reliquis facillime detegendi, filunr
sistunt abdominale, a capite ad caudam extensum,
nodulis plurimis seu ganglis instructum ,^ ex. qui-
bus ramuli ortum capiunt. In Entozois lineae qui-
dem laterales intus exstant, sed harum plures, quin
interdum plurimas esse supra monui, eaedemque
fibrarum longitudinalium sibi appositarum, gangliis
nullis-interceptarum , fasciculos efformant, fibrarum
ope transversalium ubique interceptos. Quid? quod
lineae illae seu hbrarum longitudinalium fasciculi
solitarii demum in stratum flibrarum commune trans-
eunt, quale in Echinorhyncho descripsi. Fibrarum
porro longitudinalium lineas seu fasciculos effingen-
tium natura ulterius examinata, hos eodem ubique
modo cutem ingredi vel strati muscularis partem
efficere abunde patet. Nervos tandem, quos in
Hirudine et insectis parvulis nunquam frustra quae-
sierim , sed levissimo negotio cultelli vel acus ope
explicuerin, in Entozois tantis, ac Strongylo Gi-
gante, Ascaride lumbricoide, Echinorhyncho Gi-
gante; si vere adessent, certissime invenissem. !

Non est tamen, quod Entozois substantiam om-
nem nerveam deneges. Plurima. enim in iisdem

hunt, quae nonnisi principii nervei vel auspicio vel

258 E
auxilio facta explicare. valemus, quorsum tam mo-
tus éorundem musculares voluntarios maximeque va-
rios; plurimos in stimulos reactionem (v. c. in frigus,
in medicamenta amara, in spirituosa, olea empyreu-
matica), vel gratorum ingratorumque perceptionem,
.et quae inde sequantur animalculi simplicis functio-
mes sensorias; quam digestionis, assimilationis et
nutritionis, nec non ab. altera parte generationis
negotium trahenda esse omnicuique patebit. .Anmi-
malia saltem magis composita, seu, qualia. vocari
amant, perfectiora hisce nonnisi nervorum beneficio
funguntur.

Si nervorum vero in animalibus, quibus sunt
maxime elaborati, etiam maximis, ultimos respici-
mus fines, hos semper delitescere, nec ulla in parte,
vel cultello vel microscopio in auxilium vocato,
oculis sisti posse constat. Ipse microscopii usui quo-
."tidiano longo ex tempore assuefactus, nervorum
illos fines in partibus tenuissimis summa cum assi-
duitate saepius investigavi, rem autem nunquam
voto cessisse ingenue fateor. Sensus porro in omni
fere corporis parte reperitur, nervis nequaquam
ubique admissis vel admittendis. "Non potest itaque
fieri quin nervi tandem deliquescant vel eorundem
substantia reliquae tandem immisceatur corporis ma-
teriae, inde vero oculos nostros fugiat. Hoc autem
in animalibus magis compositis, quibusdam tantum
locis, vel in nervorum finibus periphericis (nt R ei-
lii, viri summi, expressione utar) fieri, quod ex-

perimur, in Entozois et Phytozois dum ubique lo-

b ]

2 SE : 229

cum liabere statuimus, ommia certe solvuntur dubia.
Hunteri, Scarpae, virorum laude mea majorum,
auctoritate me tueri possem, sed rem simplicem et
ab hypothesium plurimarum fastu alienam. comenda-
tione non indigere persuasissimum habeo.

Cerebro et Nervis Entozois ergo non concessis,
principium mnerveum reliquae materiae nuptum et
immixtum sensorii qualiscunque nervorumque fun-

ctioni praeesse supponamus.

Cap. XI.
De Entozoorum respiratione.

Respirationem animalibus superiorum ordinum
omnibus functionem praeprimis essentialem esse
comperti, Naturae scrutatores non potuerunt, quin
eandem in entozois quoque admitterent, argumenta
autem longe plurima, quibus demonstrare conati

, sunt, veri speciem vix attingunt.

Vallisnierius (bibl. nostr. n. 48. dell' ovaja.
-p. 14.) pro seculi more partes in reliquis animanti-
bus obvias vermibus quoque dari persuasissimus,
lineamque Asaridis lumbricoidis abdominalem corcu-
lorum seriem opinatus, fibras transversas Árterias et
Venas, lineas autem laterales tracheas vocavit; rem
tamen ulterius non explicuit; verum autem vero
nonnisi fibras motrices esse, ipse in praecedentibus
demonstravi.

Humb oldt (Versuche über die gereizte Muskel-
und Netvenfaser Th. L p. 272) Vallisnierium

240 | , E

forsan secutus, entozoa cutis ope respiraré (quid?
quod etiam videre!)'statuit, quae hypothesin autem
probent, argumenta frustra quaeris. Ascaridum enim
species si acidi muriatici oxygeuati ope motus edere
vivaciores tum vero ex asthenia indirecta cito mori
tradit, argumentum istud ad respirationem facere, rni-
nime crediderim: nam incitamenta quaevis justo for-
tiora, v. gr. Oleum vel Cajeputi, vel animale Di p-
pelii, vel stimulus mechanicus animalculis illis do-
lores similes, quibus fuga eripi student, tandemque
mortem ciendo, eundem certe effectum praestant,
nec ad. vitam animalium respiratione manifesta uten-
tium, in aére.oxygenio accelerandam, citiusque ter-
minandam, exinde concludere licebit.

J. L. Fischer (in Werneri brev exposit. Cont.
IL. p. 5o.) Taeniarum uncinuli num respirationi in-
serviant, interrogat, argumenta autem non addit, ut
ab insequente suam non sejungam hypothesin. Stein-
bach enim (Diss. Pibl. nost. n. 405. p. 10$. seq.)
oscula Taeniarum et Cysticercorum suctoria, '"Trema-
todum poros, tubamque Echinorhynchorum (paucis-
simorum) proboscidis exsertilem, organa horum ver-
mium respiratoria statuendo, uncis, quibus animali-
um istorum plurima instruuntur, partem, cui infixi
sint, irritari, tumque poros, oscula suctoria, tubam-
que oxygenium attrahere: credit, Duplici hypothesis
innititur argumento : primo, animalibus omnibus re-
spirationem esse necessariam ; secundo, partium di-
ctarum alium- non constare usum. lllud quod atti-
net, entozois respirationem esse vero quidem similli-
: mum,

*

" Zji

mum, minime autem probatum erat, et ex eo solo,
quod animalibus magis compositis concedatur mani-
festa, ad omnia concludere non licebat. Partibus
vero enumeratis aliam non esse functionem, ideoque
respirationi inservire, argumentum nullius certe pon-
deris:-entozoa enim longe plurima iisdem carent,
quibus vero sunt, usus inde redundat manifestus, de
quo agendi infra locus erit, et si non pateret, idcir-
co ad respirationis functionem refugiendi non dare-
tur venia. :

Ipse olim (in Wiedemann's Archiv. II. r. p. 75—
11.) Entozoorum respiraüonem denegando, organo-
rum .peculiarium respirationi inservientium defectum,
nec non locorum, in quibus habitant, rationem ad-
d'xi.- Organa talia et nunc temporis ignoro, locus
autem, in quo reperiuntur, et de quo in Cap. XVI.
fuse tractaboy respirauoni quidem parum idoneus
videtur, eandem tamen non omnino excludit. In
superiori tractus intestinalis parte oxygenii certe co-
'pih aliqua habetur, et insecta eorumque larvae, quo-
rum respiratio .confirmata est, in eadem saepius ho-
spitant; int^stinis crassis, vermium saepe habitaculo,
oxygenli quidem magna vis non concessa est, eorun-
dem tamen tunicae, quibus TTrichocephali, Ascarides,
Sirongylive inhaerent, utpote humidae et vasis san-
guileris instructae eodem orbae dici nequeunt. Idem
de vermibus visceralibus, vesicave inclusis, variis in
corporis partibus occurentibus valet, omnibus enim
.istis in locis vel aqua, vel sanguis adest, ut ad oxy-
genium aditus quidam relictus sit.

A. Q

242

G. Fischer (in Reil's Archiv IlE 1. p. 95.) ver-
mes in vesica farionis natatoria, praeter carbonici tan-
tillum áére azotico repleta, a se inventos miratur, sed
eandem in piscibus maris ima petentibus oxygenii ad -
octoginta septem centesimas usque, in aliis hujus
quidem minorem, majorem vero azotici quantitatem
continere, cl. Biot experimentis constat, et si in pis-
cibus aquas dulces inhabitantibus vesica aliquando.
nil fere nisi gas azoticum contineat, ductus tamen
ope cum oesophago communicat, ut aéris contenti
indoles facile mutari possit. Si autem, licet non ad-
miserim, nil nisi aérem azoticum servaret, ad ejus-
dem tunicas vasculis sanguiferis praeditas recurrere
posses, quominus entozoa in vesica natatoria Saepius.
occurrentia Oxyg genio careant.

Experimenta variis cum mediis, quibus Entozoa
exponantur, hucusque instituta, rem ton conficiunt;
et vermibus istis in aére quocunque vel exsiccatis
vel disruptis, semperque cito morientibus, et humo-
res ad corporis forman et vitam servandam exigen-
tbus, non conficere possunt; ex humoribus enim
oxygenium forsan absorbent. Entozoa ceterum extra
.corpus animale aquae vel lacti tepido immissa saepe
aliquot' per dies vitam trahunt, semperque vasculi
fundum tenendo, ad aquae superficiern vel ad aé-
ris contactum ,non emergunt, Nec ipsi, qui in ra-
nae pulmonibus sacciformibus, aéri atmosphaerico
expositi, vagantur, vermes alio modo se habent, nec
pulmonis certe aérem ferre possent, nisi humor"ibi-

dem accederet, quo. partes animales nunquam desti-
: /£A

"E

245
tuuntur. Ín cl. Sorg (Bibl. n. 546.) experimentis
Ascaris lumbricoides in. aére atmosphaerico post se-
mihoram mortua est, diminutione gas oxygenii mi-
nimà tantum observata; in aóre hydrogenio aeque
longe vitam traxit, in nitrico autem tribus horae sex-
agesimis elapsis periit. Diminutionem gas oxygenii
minimam tantum fuisse nihil probat, animalcula enim
simpliciora minori tantum ejus copia indigent, et in
' locis, ubi-alia moriuntur, tranquilla degunt, cujus
rei Insecta plurima exemplum olíferunt luculentissi-
mum. — |
Cum Entozois itaque nec tracheaé, nec stigmata,
nec alia quaecunque organa respiratoria peculiaria
concessa sint, absorptionem potius quam respirationem
dixerim, qua oxygenium iis advehatür, advehi autem,
cel. Spallanzanii *) experimentis innisus pro certo
habuerim. "Vir summus animalia tam viva quam
mortua, quid! quod non integra solum,: sed eorum
etiam partes, ipsasque cochlearum testas recentiores
gas oxygenium absorbere, longa observationum serie
probavit, et ab entozois simili modo vel contactu
solo, aut absorptione cutanea, vel alimentorum hau-
stu, illud consumi et in usum verti statuerim. Abs-
que enim oxygenio vermium mec vita mec parium
formatio et nuiritio cogitari potest, nec qui respira-
|o tionem abnegarunt, Zederus et Sorgius, absorpti-
onem talem rejicient. ,

Haec ad, Phytozoa, organis nullis -:s imilibus in-

*) Mémoires sur la respiration par Lazare Spallan-
zani, à Généve 1803. S. plurimis locis,

, Q 2

2áÁ

structa pariter referri possunt, ne oxygenii vis salu-
tifera et vitalis ullo in corpore animato dubia redda-

tur. Calorico vero, materiaque tam electrica, quam,

si vere differt, Galvanica corpora quaevis libere faci-
leque penetrantibus, quid impedit, quo minus oxyge-
nium eadem aeque facile petat, vel ab iisdem attra-
hatur, quando organa peculiaria (pulmones, branchia,

tracheae) ad idem recipiendum et distribuendum de-

negata sint.

| "Cub. XIT

L

De tractu intestinalz vasisque nutritits.

- Animalia quo pluribus organis composita sint, eo
majori ad materiae ingestae subactionem et assimi-
lationeni apparatu indigent, quo simpliciora autem,
eo facilius eadem assimilatur et in usum, cedit, aut
talis tantum assumitur, quae vim nutritoriam habet,
nec quae excrementitia sub faecum forma postmodum
eliminentur, simul recepta sunt. Omnis inde orga-
norum, ciborum subactioni inservientium, dentium,
glandularum tam salivalium, quam mucosarum mul-
tiplicium, apparatus, cuz tota bilis officina, demum
subtrahuntur.
intozoorum simplicitas magna, sed omnium non
eadem; quibusdam enim canalis intestinalis verus,
alis autem vasa tantu;n mutritia concessa, ut per sin-
gula ire, omnibus vero seorsim spectatis, generalia

tandem colligere oporteat.

$. d

JVutritionis organorum in INemartoideis et Pri-

onodermate apparatus.

Omnibus in Nematoideis canalis intestinalis adest,
hujusque in singulis differentia praecipua in parte
summa, sive ore conspicitur. |

À. Filariae os orbicülare, plerumque exiguum,
interdum papillis aliquot cinctum, inter ommes sim-
plicissimum, simpliciter quoque in canalem intestina-
lem abit, in nonnullis vasorum genitalium circumvo-
lutorum gyris tantópere occultatum, ut Goeze ne
verbum «quidem de eodem fecerit, et Zederus
(Naturgeschichte der Eingeww. p. 55.) lineam, quam
Helminthologi pro intestino habuerint, obscuram er-
rori optico adscribendo, canalem istum equidem non
negaverit, sed ob lympham, quam contineat ,. deco-
lorem et pellucidam, inconspicuum esse referat. Ve-
rum enim vero plures ac reliquis scriptoribus species
examinare cum mihi contigerit, tractum quoque. in-
testinalem in nonnullarum parte antica, qua vasis
genitalibus non obtegitur, distinctissimum vidi; in
Filariam obtusa (cornicis) cum vasculis genitalibus e
corpore propendentem observavi, et £. papillosz
(equi) dissecta eundem itidem, et quidem satis am-
plum conspexi. Ostium anale nondum observatum.

Oós. Filariae medinensis Kaempferus (Amoen.
exot. p. 527.) descriptionem offert sequentem: »ro-
^stello instruitur, quod Persae barbam vocant, nam

per microscopium conspectum pilos referre (7) dici-

T

*

tur; album est, pellucidum, digitum longum, pili in-

- star tenuissiimum et tenerrimum, ut sponte fatiscens,

dum in "lucem editur, aut cum .epithemate divulsum
segnes chirurgi oculos. haud subeat ; ad radicem
barbae punctum atiicolor et inermi etiam,ocnlo ibi-
dem oris vestigium quoddam, in caudae; extremitate
vero foraminis quoque punctam, velut ani nota, con-
spicitur. Duplici constat tunica, utraque albida, in-
teriori paullo tenuiori, cujus cavuin liquore "albo,
nonnunquam et sero:o referta est, nuiia omnino san-
guinis.comparente guttula.« — Bostelli forsán species
ex vermis rüptura derivanda; ostium quod anum
vocat; os dicerem; alterum, nisi locum disruptum
designat, pro vulva haberem ;. tunica interna sero
referta canalis intestinalis est. J"/ariaee (Simiae ca-
pucinae) eracióis mihi dictae, et a cel. Albers de-
tectae, analogia ducis, haec observavi ; ista enim
species illi simillima; ni eadem, cujus suspicio tanto
facilius oriri possit, cum Simiae "Trichocephalum et
Cysticercum cum humanis specie convenire constet.

B. Ozyuris.. Caj put huic est óbtusum, os orbicus
lare magnum, a quo canalis intestinalis incipit , ple-

rumque materia cinerea repletus, (unde et vermi

'saepe color sordide albus impertitur) ante caudae

subulatae apicem apertura minori, sive ano, termi-
xatüs. :

C. Trichocepbali os pariter orbiculare, et in
plurimis speciebus minutum, paullo majus et paten-
tissimum in Zr. echizato (Lacertae apodis), cui ca-

put trüncarum.- Canalis intestinalis in parte capilla-

! | dne ; 27
* , l
^ri tenuissimus, versus partem corporis crassiorem pa-
- riter crassescit, et in eadem ad caudae usque apicem
amplus protrahitur, Anum, cujus Zederus (Natur-
gesch. p. 65.) mentionem nullam íacit, in feminarum
caudae apice saepius, in maribus nondum vidi, qui-
bus antem, si Strongylorum | analogia. valet, prope
genitale masculum delitescere crediderim, aut hoc
forte ex eloaca communi eminet. Z
D. Ascaridis caput trinode jam in praeceden-
tibus. expositum est. Inter valvulas tres distinctas et
diutissime (Tysoni, Bibl. n. 250.) notas, externe
convexas, intus. concavas, duriusculas et musculosas,
indeque vel contraliendas vel explicandas os latet or- .
bieulare simplex, saepe tubuli brevissimi sub specie
exsertum. "Pubus intestinalis ab ore gracilis incipit,
sensimque crassescens, subito, laud procul tamen a
capite, strictura quadam coarctatur; tum vel rectus
et aequalis, vel inaequalis et quasi nodosus pergit,
aut illam alia mox. strictura sequitir; versus finem
iterum g:acilescit. Anus in feminis ad caudae api-
.cem conspicuus; in masculis genitalia simul emittens,
ostium proprium non exhibet. Si duplex strictura
locum habet, tubi.cibarii particula suprema pro
oesophago, secunda pro ventriculo haberi debet, et
ista sacculum subglobosáüm vel ellipticum format;
reliqua intestini pars non amplius divisa est. In mor-

tuis diuque asservatis *) tractus iste rusosus valvulas
o

*) Wernerus (Brev. exposit. p. 78.) cum rugis et val-
vulis intestini hominis crassi comparat, ad-structuram tuhi-

F

^ «ae non respicit, j

s ' '
248 | Y
quidem majores effingere videtur, in recentioribus
autem tales non. conspicuae sunt, sed totam ejus-
dem superficiem internam plicis tenerrimis , COpio-
sissimis, ét ubivis anastomosantibus , quales in plu-
rimis animalibus, praesertim piscibus repertas de-
scripsi *) obsitam invenio, ita ut tunica intestini du-
plex, externa et interna statuenda' sit; praeter istas
vero plicas vasa etiam in intestinorum tunicis vi-
disse mihi visus sum , satis copiosa. Intestiti color
pro materia contenta ' et pelucente, plus minus
füsca, rarius sanguinea, variat. ! y
E. OpAiostoma:i valvulae seu potius labia oris
duo, superius et inferius, "Tl'aha saltem in O. zzu-
v
eronato (vespertilionis) video, et in speciebus Oth o-
ni Fabricio pro Ascaridibus habitis agnosco, ut
quae G. Fischer (Bibl. n, 265.) in Cystdicole
Farionis sibi dicto referat labia Jlateralia (dextrum
et sinistrum) vix admitterem. — Canalis intestinalis :
rectus, transversim striatus, prope caput ampliatus ;

anus caudae apici vicinus,

*).Anatomisch- Physiologische Abhandlungen. Berlin
18029. 8. ubi p. 59-108. de intestinorum villis variaque
tunicae villosae fabrica egi. Villos veros nonnisi in Marn-
malibus (''alpa tamen excepta) et avibus. plurimis reperi.
Urso Lotori, quibus am. Albers villos olim denegaverat,
lidem tamen sunt, ut ipse agnovit. Avibus reliquis, am-
phibiis, piscibus, insectis et vermibus Linnaeanis iunica in-

Sel d

testini intima non villosa, sed plicata. Praeier pisces tüm

iemporis a me examinatos, alios postea dissecui nou pau-
cos, eitam majores vy. c, hajam DBatin- et Accipenserem Stu-
rionem, sed villi. pariter deerant. Guvierus (Anat, com-
parée T. IIL) meas quoque observationes confirmavit,

fs X e
Bu. t ie

A
da | 249.

E. Strongylus oris aperturam. offert amplam, la-
biatam, vel circularem, vel marginibus hinc illinc
tuinidulis inaequalem ; interdum. papillis instructam ;
dn unica, quod sciam, specie, Sfrozgylo nimirum
equi erzato, os antice dentatum, vel aculeis rectis
mimitum et insimul bullam corneam (de qua in

Qap. IX. locutus sum) effingit; reliquus canalis in-

testinalis rectus; anus in masculis in ipso caudae

apice prope genitale fili aemulum papillae modo
eninet, quod in maxima saltem hujus generis spe-

cie, Strongylo gig oanieo ,- distincte vidi; in feminis

!in caudae apice sub foraminis forma, et in quadam

a vulva distantia observatur.

G. Cucullano oris.aperturg magna orbicularis,
plerumque laevis, rarius papillis obsita; hanc se-
quitur pars globosa longitudinaliter striata, cum czu-
culo (germanice Kappe , angl. capuc, gall capu-
chon) comparata, mutabilis, postice saepe uncinulis
utrinque duobus reflexis (mihi autem potius pro va-
sis habiis) munita; canalis intestinalis rectus aut
paulsper flexuosus, interdum loco quodam supe-
riori constrictus, saepius sanguineus; anus cum ge-
nitalibus in utroque forsan sexu cloacam commu-
nem habet.

M

H. Liorhynchus tubulum oris laevem et emissi-

' lem, valvulis scu nodulis nullis stipatum offert; ca-

nalis intestinalis rectus.

Il. Hamulariz (Linguatula Schrankio, Ze-

.dero Tentacularia dicia) oris tubulos duos emittit,

Hused ex Treutleri et Zederi observatione late-

H

;

A

hl 3

; E OA i»

250 :

rales, sed tantopere a relitiosin | structara alienos,

et cum Ascaridum spiculis (genitalibüs masculis) "con-'

p

venientes , ut genus mihi quam makime ambiguum.

videatur. Tpse saltem in vermibus Mustelae putorii
pulmones inhabitantibus ejusmo odi nihil vidi.

K. Prionóderma addo, genus habitu quidem a
Nematoideis diverso, fabrica tamen interna iisdem
annumerandum. | Os labiatum, inaequale; "canalis
intestinalis antecedentibus similis videtur. —— E

Omnibus. itaque Nematoideis et insuper Priono-
dermati canalis adest cibarius verus, in quo partes

aliquot. distinguere, hisque oris, oesophagi, ventri-

culi et intestini nomina et functiones tribuere sae-

pissime licebit. Superficies porro intestini interna

mirifice, animaliumque magis compositorum modo,
pabog similem per baidda fieri humoris. nutritii

absorptionem suadet. Quid? q uod. materia intesti-

no contenta alium ac reliqui vermis colorem offe-

rente, humoris illius selectionem fieri, decolora tan- -

tum in usum verti, reliqua faecum sub forma per

anum eliminari probatur. 'Cl Beireis (Bibl. n. 584 t)

de vermium ore chylum ex animalium: villis attra-

hente hypothesis ergo, tam ob colorem illum a
yt 59» ds

chylo alienum, et faeces veras, quam ob villos ani--

malibus tantum paucissimis-datos, non solum ruit,

sed res ipsa duplicis generis organorum existentiam

fere simul argueret. Primo enim ad faecum ab hu-:

. . LJ P» . /
more nutritori0 separationem efficiendaim vel partés
, AMA

quasdam intestini ipsius activas esse, vel vasorum

absorbentium in chymum actione faeculentam simul

7

Nr. Ld - * ".

A]

iN

UNGN
" 25r
| praecipitari materiam ,' supponendum, quod utrim-
- que quidem difficile, illud tamen conceptu.eo dif-
flicilius , quo majorem ' animalibus magis compositis
ad liaec peragenda, organorum apparatum concessum
^ esse reperiamus. | Quae bilis autem et. humorum
* salivalium functionem-in Entozois subeant; .nos-fu-
'giunt ; peculiaria saltem. tubo intestinali- non addita
esse organa, ejusmodi quid praeparantia, certissime
constat. .Àd secundum vero quod attinet negotium,
humoris scilicet. nutritorii. absorptionem,; indeque
»;oriuhdam et assimilationem et nntritionem, simpli-
. eissimo iterum modo peragi patet. Fila astubu ut:
.mentari undique in cutem muscularem et vasa ge-

"nitalia (partes quae praeter eundem solae et. unicae

adsunt) proreptant, eorumque quandam vasorum

absorbentium, aliam autem partem nutritiorum mü-
nere fungi statuas, nisi ad vasa visum fugientia, qua-
libus auctores saepe, tam in plantis, quam in par-
dibüs reliquorum animalium variis, nescio quam ob
càusam, palmam deferunt, recurrere malis. Hisce
vero filis pro vasis absorbentibus et nutritiis habitis
,omnia bene explicantur: cibus nimirum seu humor
ingestus per tubum intestihalem movetür, absorben-
tur quae in eodem habentur nutritoria, reliqua au-

tem ad anum sensim propulsa eliminantur; absorpta

partibus corpoxis reliquis adduntur et assimilata:

.easdem nutriunt et augent.
In hisce autem non subsistendum, sed ad ab-
sorpüonem cutaneam indeque factam corporis nu-

- tritionem simul respiciendum est, Quoties enim

x
:

Li

" j $

I^

ann

2523:

Nematoidea collapsa, viva vel mortua, dummodo
recentia, aquae immittuntur, hac per corporis poros
recepta turgida fiunt, dissecta vero humorem cutem
inter et tubum cibarium, vasis genitalibus maximam
partem obvolutum, stagnare demonstrant. Nutritio
ergo Entozoorum istorum dupliei modo, tam per
os, quam per cutem, semper autem vasorum ope
peragitur, nec ad poros inorganicos in corpore or-
ganico perperam fictos refugiendum est, quibus ad-
missis omnis vitae et structurae ratio rueret, omnia-

que a casu fortuito penderent.

$. 2.

. dcanthocephalorum nutritionis organa.

"Tubus cibarius Acanthocephalis non concessus

est, ut de ventriculo et intestino sermo esse ne-.

queat, humoris tamen nutritorii absorptio et in illis.

facillima, et structura vere admirabilis. Duplex ali-
menti ingerendi via et Zedero et mihi, simplex
Treutlero (De Echinorhynchorum natura. Bibl.
nostr. n. 284.) arrisit, hunc tamen partes faberrime

structas ignorasse patet. *

Echinorhynchus in corpore animali reperiundus

corpore flaccido et rugoso Taeniam saepe mentitur,
aquae autem immissus mox turgidus factus, rugas
exuit, et si partem ejusdem resecaveris, quod tam a

Treutlero (lc. p. X.) quam a me captum est ex-

perimentum, vel quamlibet ligatura interceperis,

aeque bene ac vermis integer aquam bibit. Nec

proboscide opus est, hac enim ampntata, vel collo

/

"

ligato humor non minus a'corpore hauritur. Non
potest. itaque fieri, quin corporis undique pori aquam
transmitiant, et isthac, croco tincta fila cutis interna
Treutlero crocea visa sunt, ut pro vasis absor-
bentibus, quae ad vermis nutritionem faciant, jure
meritoque habuerit.

Non est tamen, quod in hisce acquiescas, ut
Treutlero placuit, qui nutritionem per os, ob
ostii in proboscide defectum saepe observatum, ne-

gavit, In omnibus equidem Echinorhynuchi speciebus

proboscidis ostium detectum esse, minime conten-

derim, in plurimis autem si patet, papillam, quam
aliae offerunt, hoc occultare, vel istud alio modo
latere, nequaquam .autem deesse crediderim. In
Kechinorhyncho T'uüba inihi dicto Goeze (Natur-
gésch. der Eingeweideww. p. 155. Tab. XL Fig. 12.)
et ego tubam ex proboscidis apice emissam vidimus,
postice tenuem, antrorsum dilatatam, membrana-
ceam et plicatilem, quam ceteris quoque adesse, de-
inonstrare quidein non possum, sed in multis sane
latere suspicarer; alus in speciebus Goeze (loc

p. 146), Zederus (Naturgesch. der Eingeweideww.

p. 149) et ego corpore vermis presso humorem ex

proboscidis apice eructari saepe observavimus, nec
ovulis alius quam iste praebetur exitus. Ostio isto
negato, vermis undique clausus foret, nam peculiare
non habetur vulvae vel ani foramen; eodem vero
assumto, cur nihil per idem ingeratur, non capio.
Huc tandem accedit, a collo prope proboscidis

vaginam, ut ab hac fere derivari possent, lemniscos

-

man

Cum,

*e

-

B

254

Ba

FU

seu ligamenta duo descendere, filorum innumero-

^-yum ope cum strato cutis interno revincta, nntri-

tioni, ni ^omnia fellunt, inservientia.

^ in Echinorhynche Gigante |

Lemnisci isti.

giores, superne angusti, mess sensim latiores die

iandem lineae tertias partes latitudine attingunt,

apice uti dixi collo inserti, basi obtusa, libera míar-

. ginibus subrectis, saepe complicatis, candidissimi,

vollice utplurimum lon- .

4

* G oez e (Naturgeschichte p. 147.) in quolibet lemniseo .

r

canalem [lavescentem, imedia sui parte et haud pro-

cul a fine in sacculos duos ovales expansum vidisse

sibi visus est, sed illum vix explicuit, aut minus re-

centem sub lente parum augente examinavit, nam

.contemplatione sub microscopio composito, quod

. partem tenuissimam, dummodo recentem, optime

illustrat, saepius instituta , rem semper magis com-

positam vidi. Ubi enim women a collo incipit, |

vas in ejusdem medietate conspicitur , utrinque ra-

mos transversos et ramulos ex his vagos emittens;

sic per quartam circiter lemnisci partem progres-

sum, in yasa duo angulo acuto finditur, utrinque

recta'via ad basin decurrentia, ibique sensim te-

» , - t E ic
nuiora facta, anastomosi conjuncta arcum vasculo-

sum efficiunt;

toto isto sub decursu ramos trans-

versales et rainulos ex his enatos plurimos et varios

edunt; haud procul autem a bifurcatione corpuscula

^

duo crassiuscula, formae diversae, subovalia, aut *

subtrisona, superficie granulosa, vasis cincta et sub

lente fortissime augente ipsa vasculosa visa, sibi

adnéxa monstrant,

Media praeterea lemniscorum:

r
1

, 255

| pars saepe- magis "pellucida, et varia hic illic m
J transparentia, quàe sola. Goezio visa esse credi-
derim. Corpuscula, quorum mentionem injeci, cras-
siuscula, interdum numero plura vidi "Vasa ista, —— TOR
' Goezio duce, et Zedero asseniiente, nutritioni B.
dicata dixerim, nec argumenta desunt: lemnisci enim (^ A
ütroque in sexu adsunt; camalis porro intestinalis
-non datur, aliisque saltem entozois, tubo cibario :
-caréntibus, vasa nutritia concessa sunt aeque et ma-
(5 A
"gis composita. 1
— . Humor itaque tam proboseide ingestus, quam
per centem absorptus in vasis istis forsan ulterius ,
selaboratur, aut, quod magis arridet, proboscidis
ope haustus solus iis advehitur, et filorum ope cum -
"reliquis partibus communicatur, nec qui per cutem
inttat illis adfertur. Hoc eo magis státuerim, cum
dn corpozg, non raro materia Hava aut subrubra oc-
curras lemnisci autem semper albisciis conspician-
Sur. Si Haw a, quae interdum insunt, faeculenta ha-
B debent, pez proboscidem ejiciantur necesse est; :
| utpluriorum vero nonnisi quae facile. assimilari pos-

sint, ab iisdem ingeri videntur.

,

: Num in Tetrarhyncho alia ac in Echinorhyncho
.. habeatur fabrica, nos equidem Ííngit, corporis ta-
men habitus. exiernus eandem prorsus indicat, deó;
proboscides quatuor unius loco iis dari rem yaldo-

pere mutare potest; hoc-in ordine saltem inse-

- quente conspicitur, ubi Distomata et Polystomata

T, praeter orum numerum diversum omnia fere ea-

«v -
*

Jdem offerunt. T P : E
Ee - :

$

à " !
^ Y

^ NN

256 i x: i '
i ] ^ » y

In Schisturo autem (de quo in Cap. insequen-
tis $. 2. plura), si ad ordinem istum pertinet, stru-
ctura omnino- diversa, canalis nimirum intestinalis

verus cum ano distincto, locum habet,

$..5. | |

Trematodum nutritionis organa.

Canalis intestinalis isto. in ordine desideratur, et
fabrica quam in Nematoideis multo simplicior, ab
acanthoideorum tamen etiam diversa obtinet,

Pori TYrematodum suctorzi partes sunt et maxi-

me notabiles et eorundem tam generibus quam spe-

.ciebus diversis maxime variae,

Situs pororum vel in parte, vermis antica sola

(ipso in apice, vel infra eundem); vel in antica et
postica (utriusque extremitatis in apice); vel in an-
tica et ventrali (utplurimum , poro anuo vicina)
regione. Numerus antücorum varius, horum enim
vel unicus, vel quinque aut sex adsunt, qui tum
vel'lunatim positi vel aggregati; ventralis et posti-
cus semper nonnisi solitarius, Figura maxime va-
riabilis; ln AMozostomaete *) porus anticus vel ma-
gnus vel minutus, apertura vel orbiculari, integra
aut lobata, vel rhomboidali (in M. caryophyllino
nihi dicto). 2£mpistomatis porus anticus plerum-
que major, margine aut integro aut lobato, apertura

saepe

*) Genus hoc paucissimas forsan species jure amplecti-
tur, plurimae ad Amphistomatis genus amandandae; aper-
tura harum postica exigua visum facillume fugere potuit,

saepe amplifsima ; posticus fere semper minor,
apertura rarius lobata. —.Dzstomatis porus anticus
et subventralis saepe situ tandum, interdum magni-
tudine etiam differunt; vel sphaerici (parte nimi-
rum sphaerae suprema tantum ablata) vel hemisphae-
rici; apertura vel magna vel parva, aequali vel
inaequali (id est, non ejusdem utrique poro vel
formae vel magnitudinis), orbiculari vel lineari,
ium vel longitudinali vel transversali, marginibus
rectis vel inflexis, tenuibus vel tumidulis, antici
saepe nodulis vel aculeis cinctis. ^Po/ystomatis
pori antici quinque vel sex, vel lunatim vel acer-
vatim positi, aequales, subglobosi, aperturae orbi-
cularis marginibus vel inflexis vel replicatis; posti-
cus subhemisphaericus. | i

Fabrica pororum in paucis bene conspicua, op-
time in zZmpAistomate conico, minus in JDstoma-
te hepatico, maximo licet hujus ordinis animalculo.
Fibrae porum constituunt duplicis generis, circula-
res et longitudinales; hae a basi ad pori margines
vergunt. ÜUtraeque et validae et copiosissimae, ut
porus musculum sistat compositum fortissimumque.,
Fibris longitudinalibus agentibus (contractis) margi-
nes pori basin versus adducuntur totusque porus
magis planus, vel minus profundus redditur. Fi-
bris vero circularibus sphincterum modo contractis
pori margines contrahuntur, totusque simul porus
magis et profundus et sphaericus fit. In plurimis
pororum fibrae tantopere gracilescunt ut oculum
etiam armatum fugiant, motu tamen nequaquam

R

258 |

simul evanido, sed saepius aucto, ita in Distoma-
tun minorum, praesertim in piscibus obviorum,
poris magnis forma quam maxime mutabilis, ut
idem porus mox planus, mox sphaericus, margini-
. bus vel inflexis vel replicatis appareat, mox in-
trorsum ductus fere abscondatur, mox protrusus
infima tantum basi cum corpore cohaereat, et
sphaerulam a ventre propendentem sistat.

Fibris longitudinalibus in usum vocatis porus
planiusculus redditus parti, cui adhaerescat, basi
interna admovetur, fibris vero circularibus tum su-
bito contractis, partem istam amplectitur, aéreque
nullo intercedente, firmissime tenet. Eadem itaque
ratione , qua omnis suctio fit, qua infantes matris
ubera ore, qua Sepiae corpora quaevis calycibus
suis attrahunt, Trematoda etiam se affigunt. Haec
ergo poris dictis usa primum. loco cuidam, v. c.
aqualiculi ruminantium papillis, fixa inhaerere pos-
sunt, ne cum pabulo ingesto, vel chymo faecibus-
ve deorsum acta excernantur; dein motus suós sal-
tem plurimos ita edunt, ut parti cuidam poro an-
tico adfixa corporis partem posticam attrahant, tum
hac appressa, vel eadem vel poro postico aut sub-
ventrali innixa, anticum amoveant, et alio loco
eundem applicando progrediantur; vel pori sub
motibus variis et violentis ova sua edant, qua de
re in capite sequente tractabo; tandem etiam poris
alimentum et hauriunt et corpori advehunt.

À pori enim antici (aut pororum, si plures in
'parte antica dentur) basi vas solitarium aut vascula

259

plura oriuntur, in ccrporis latere dorsali optime
conspicua, in variis varia. In Distomate hepatico
vas a poro antico obortum brevi post plures in ra-
mos, tum in ramulos et surculos innumeros tenuis-
simosque abit, in vermis marginibus ubivis anasto-
mosantes. Verme presso materia vasis contenta ex
poro antico eructatur, et mercurio vel liquore co-
lorato per eundem porum injecto omnes ramuli
vásculosi- lepidissimo — certe spectaculo replentur.
Alis in JZstomatis speciebus vas illud mox divi-
sum utrinque ad corporis margines decurrit, ramis
variis emissis et anastomosi invicem junctis. In
ZAmphistomatis pariter speciebus vas vel unicum
jin. dorso , vel divisum utrinque ad latera decurrit.
In Polystomate integerrimo (Tab. VI. Fig. 1.) vas-
cula inter poros sex anticos conspiciuntur plura,
sex septemve, ramosa ab illis procul dubio ortum
capientia , mox in arcum abeuntia, a quo vas late-
rale magnum utrinque descendit, basi iterum arcu
conveniens, intraque arcus istos terminales tres alii
conspiciuntur; ommes vero ramulos plurimos ramo-
sos emittunt, ut fabrica ista nil elegantius cogitari
possit. Vasa dicta cum poro postico non commu-
nicant, sed ante eundem terminata, quemadmo-
dum vascula Distomatum porum subventralem non
adeunt. In Polystomate praeterea ante porum cau-
dalem pars oecurrit crassiuscula, porum mentiens,
sed ni omnia me fallunt, ad genitalia pertinens.

—— Materia quam vasa ista continent, in variis va-
rie, sed eadem in specie eodem modo tincta: in

Ra :

260 ; ;

Distomate hepatico v.c. quod in hominis et mam- |
malium plurimorum meatibus hepatis biliariis oc-
currit, nec nisi bilis partes absorbere potest , color
yasorum plus minus fuscus; in DDistomate ovat |
quod in avium complurium bursa F abricio
dicta reperi, vasa nigrescentia; rubra autem in
Distomatibus nonnullis minoribus, . in avicularum
intestinis obviis; 4£npAistomatis conici vas dorsale
flavescens, Polystomatis dicti vasa fere nigra 'et sic
porro. Vasa ejusmodi coloribus imbuta in Entozois |
quotquot sint reliquis non reperies.
Materiam istam tantopere coloratam esse mire-
ris, ano enim in Trematodibus non conspicuo, ali-
mentum nonnisi quod assimiletur, ab iis hauriri
credideris; ab altera autem parte, reliquum corpus
colore illo caret, particulas itaque tinctas sub nu-
tritione non assimilari patet, ut faetulenta omnino
ejicienda videantur. ^ Ostium quidem anale Disto-
zuatis clavati a Menzies (ransact. of the Linn.
Soc. Vol. L p. 187.) refertur, sed si porus posticus
in eodem vere adest, de quo, cum Garsin (Bibl,
n. 516. p. 58.) ejusdem mentionem non faciat, du-
bitare liceat, aeque parum ac in Amphistomate; et

Polystomate cum vasis conveniet, nec pro ano ha-

beri poterit; si anus enim Distomatibus peculiaris

|
:
1

daretur, vasa per porum anticum mercurio vel li-
quore colorato injecta, hos non retinerent. Porus |
itaque anticus (polyporum modo) alimentum hau-
riendo faecesque emittendo oris et ani olficio si-
mul fungitur. Ipse quoque in Distomate hepatico ,

26r

aquae tepidae cominisso, materiam vasorum fus-
cam sub animalculi motibus, vomitu quasi sponta-
neo, ex ore sive poro antico eructari saepius vidi,
vermeque tam vivo quam mortuo digitis compresso
omnis illa materia per eundem porum emittitur.

'Trematoda absorptione cutanea mutriri vix pro-
babile, quippe vasa nutritia a poro antico oriunda
copiosissima sint et totum corpus percurrant, ei-
dem ergo alendo sufficere videantur, | Aquae im-
missa minime Nematoideorum vel Acanthocephalo-
rum more turgescunt.

$. 4
Cestoideorum nutritionis organa.

Quae de ordine isto, minus naturali, in antes
cedentibus dixi, organis digestioni et nutritioni di-
catis, quovis in genere diversis, quin diversissimis,
sub examen vocatis, adhuc magis evincuntur, nam
in Nematoideis, Acanthocephalis et Trematodibus,

' ordinibus vere naturalibus structura quaedam vni-
versalis, omnibusque ejusdem familiae generibus
communis obtinet.

44. Scolecis Caput trunco mutabilius exsertile et
retractile, teres vel depressum, auriculis quatuor
! albis et pellucidis varie plicatilibus, ovatis, oblon-
' gis, lanceolatis, foveatis, globosis, pertusis vel

compressis. Hae Oesophagum summo apice aper-

tura sen ore instructum cingunt. Collum breve
pellucidum lobo membranaceo lunato margine in
vividis saepe sanguineo instruitur; caput itidem po-

A abe s E ^ A

262 HOAN ] xem
stice punctis duobus sanguineis, in pluribus oblon-
gis et splendidis notatur. Totus hic et. varius ap-
paratus pro lubitu vermis in truncum, opacum et
punctis inscriptum retrahi, ac prorsus condi potest.
Structura capitis Taeniis accedit, corpore vero con-'
tinuo et non intersecto, genere manifeste differt. t
Hactenus O. Fr. Müller (Zool Dan. Vol. IL

p. 24.) de Scolecibus in muco intestini Pleuronectis
Rhombi, Linguatulae et Platessae nec non Cyclop-

teri Lumpi obviis.

Canalem intestinalem Scoleci esse vix credide-
rim, corporis enim omnium uinutissimi et forma
polymorpha et color undique obscurus amajorem

cum Trematodibus affinitatem urgent, ut Polysto-
-mati praesertira proximus sit. Vasa idcirco in eo-
dem similia et ab oris apertura oriunda latere sup-
posuerim. . ;

B. Caryophyllaeus itidem "Trematodibus
siructura affinis est, quam nonnisi vermibus pluri
mis sub examen vocatis novisse contigit, quamque
Zederus in opere novissimo (Naturgeschichte der
Eingeww. p. 246.) pro more bene exposuit, Ca-
put latum, fimbriatum oris speciem seu labia ejus.
dem distantia, quibus nutrimentum hauriat,
motibus maxime variis, rarissime tamen visui
bet. Iu ipso caudae apice foraminulum bis disi
ctissime observavi labiatum, auctoribus ipsique Ze«
dero praetervisum, quod nequaquam cum ostio.
a caudae apice remoto et a cel. viro descripto:
confundendum est, quodque tamen vix pro ang

*

-—

263

habuerim. Canalis praeterea medio in corpore ma-
jusculus, ad quem vasorum ibidem Occurrentium
quaedam forsan pertinent, plurima enim ad gene-
rationem faciunt. Ob vermis reliquum a Nemato-
ideis discrimen tubum intestinalem verum, ore ano-
que terminatum, vix in eodem statuerem, sed nu-
witionem potius vasorum ab ore oriundorum ope
lieri crederem.

C. Ligulae nutritionis modus nos fugit. Bloch
(Abhandlung p. 2.) qui vermem saepissime exami-
navit, canalem intestinalem in eodem mon apparere
fatetur, Goezius autem (Naturgeschichte p. 187.)
lineam pro tubo cibario vendit longitudinalem im-
presam, quam cum Zedero pro ovariorum.
potius serie haberem. Ciconiae inprimis Ligula,
quam coram intueor, longissima, puncta lineae
'istius omnino eadem ac Taeniarum plurimarum
oraria refert, ut omne hac de re dubium tollatur.
Forsan itaque vermis iste: absorptione quadam hu-
morum lenta (nec eodem aquae immisso conspi-
cua) utitur, aut materia ejusdem fibrosa vasa con-
tinet tenuissima ab ore oriunda.

D. dricuspidariae. Os bilabiatum, amplum et
hians, motibus capitis variis facillime conspicuum,
sed neque canalis intestinalis, neque vasa nutritia
visui exhibentur. Os illud certe nutrimentum hau-
rit, qui autem humor nutritius partibus adferatur,
maxime dubium, De nutritione per absorptionem
. cutaneam in fine paragraphi agetur.

E. Bothriocephalus. Caput plerumque inerme,

264

rarius filis uncinatis (conf, Cap. IX.) armatum , te-
tragonum, foveas plerumque duas, rarius quatuor
subellipticas, aut paginae superiori inferiorive , aut.
lateribus plus minus impressas vel insculptas offert,
ex marginibus quasi capitis intus replicatis ortas,
valdeque mutabiles, quas cum insequentis generis
osculis suctoriis, inagis tamen et profundis et di-
stinctis, comparare liceat. Similes forsan ex foveis
illis oriuntur canales, ac quos mox describam ; os.
saltem et canalis alimentarius deest, et, quae in
Taeniis plurimis patent, in aliis quoque obfuscan-
iur viae cibariae, «t Bothriocephalorum (Rhytum
Zederi, alias ad TTaenias relatorum) structuram
alienam non supponas, Conf. Cap. V. $. 1.
Canalem quidem medium Zederus (Naturge-
schichte p. 284.) in Rhytibus sibi dictis statuit, sec
Trieuspidariae, quam ad idem genus minus bere
refert, analogia inductus, quae minime valet; mec
canalem medium, nodulosum, ovariorum seriem
sistentem, de quo in capite insequente agendum,
huc trahas.
F. Taeniae caput forma varium, aut subglobo-
sum, aut hemisphaericum, aut pyriforme, aut te-
tagonum; antice vel truncatum, planum aut con-
vexum, laeve; vel tuberculo aut rostello, pyrifor-
mi, clavato, pistillari, styliformi munitum; inerme
aut uncinulorum corona simplici vel duplici arma-
tum; rarius lobis quatuor octoye brevibus postice
appendiculatum. Os nullum, ejus autem loco os-

cula quatuor suctorig variis varia, ut singnla re-

2 265

spiciam. Rarius approximata, dissita saepius; ca-
pite antice plano et quàdrato in angulis ejusdem
quatuor posita, eodem vero rotundato partem ejus
magis posteriorem sibi vindicant; hoc autem simul
ab osculorum magnitudine pendet, quibusdam enim
minora, aliis maxima, tumque sibimet magis vicina
sunt; plerumque orbicularia, rarius elliptica, plus
minus profunda, ut conum excavatum, vel vascnu-
lum hemisphaericum, aut patellam referant, margi-
nibus aperturae "vel rectis aut tumidis. ^ Verme
moituo apertura osculi externa saepe latet, ut pa-
pilam vel planam vel convexiusculam (Lichenorum
scutellis non | absimilem) mentiatur, vivo autem,
nonnunquam etiam post mortem, apertura oculis
vel nudis vel lente armatis facillime, conspicua, di-
latatur contrahiturque, summamque Distomatis pori
similitudinem. prodit.

Oscula dicta eadem ac reliquum corpus mate-
ria, nec fibris firmioribus vel muscularibus, poro-
rum suctoriorum more, constare Zederus (Na-
turgesch. der Eingeww. p. 501.) monet, sed rem
alio se habere modo deprehendi. Substantia Tae-
niarum plurimarum, inprimis tenellarum, aeque
parum ac Distomatum minorum examinari potest,
in Zaenmia autem perfoliata equi, vulgaiissima ,
oscula ex ambiente capitis tela, septula quasi "inter
eadem effciente , facillimo negotio separabilia, du-
riuscula et poris musculosis, v. c. Amphistomatis co-
nici, simillima reperi. Wernerus (brev. exposit.

p. 25. Tab. L. Fig. 5- 8.) oscula Zaez/ae. Soli pari

266 . ni^ : ^w CPU
modo enucleata ad fundum usque cava esse sectione
transversali facta perspexit, sectione vero longitudinali
dividere non potuit: in 7* perfol/iata autem, cui mul-
to majora sunt, facillime longitudinaliter idissecui, ca-
nalemque superne latiorem, fundo angustiorem inveni.
In Zaenia plicata, equi, magna et rariori, Abil-
gaard (Zoolog. Dan. Vcl. Iif. Tab. 1ro. Fig. r. b.)

tentacula ex osculis mollia bis exserta vidisse sibi visus

est, quod mihi non contigit, osculisque hujus vermis

dissectis, eadem omnino cava reperi, ita ut cum pa-
ce cel. viri, qui Entozoa obiter tautum examinasse
videtur *), errorem subesse suspicarer: Trematoda
facile cum villis vel papillis quibus inhaerent abrup-
tis poroque infixis reperiuntur, (quod v. c. saepissi-
me in Amphistomate conico obtinet), ut tentaculum
poro exsertum esse jurares, quidni villi Taeniae pli-
catae osculis aeque magnis simili modo inhaeserint?
^" Ab osculis expositis c2za/es oriuntur totidem
laterales medicis et anatomicis in ''aenia Solio jam
diu visi, observationibus quibusdam praemissis ulte-
rius 'describendi. 246 osculis oriri dixi, quod va-

rüs **) dubium videtur, sed distinctissime vidi, et

*) Sic v. c. Taenia ejusdem capraea (ib. Fig. 4, 5.)
cui tentacula similia adscribit, minime ad Taenias, sed, ut
in Cap. IX. monui, ad Polystomata perünet, et Taeniam
corollatam sibi dictam singulari prorsus apparatu armatam
esse praetervidit,

**j Carlisle (Transact. of the Linn, Soc. Vol. IL. P.
251.) qui ab ore capitis medio canales laterales duos ortum
trahere fingit, minime audiendus est, et oscula suctoria ei-
dem perperam tubercula vocantur, Os Taeniae nulli con-
cessum est, et oscula idem superfluum reddunt. In Tae-

267
dum haec scribo; in Zizezia porosz mihi dicta (in
.Laro cinerario obvia, et osculis magnis, Trematodum
poris similibus, insigni) iterum videndi opportunitas
conceditur. Ab osculis itaque orti versus corpus
prorepunt et in eodem saepe occultantur, unde
etiam de eorundem numero saepe ambigitur: tot au-
tem, quot oscula sunt, et initio canales erunt, mox
in duos unumve abituri, Si duos tantum in altera
capitis parte vides, totidem in altera ejusdem pagina
latere ne obliviscaris, et in quibusdam, valde pellu-
cidis, v. c. T. porosa, omnes quatuor simul in con-
spectüim veniunt. Si articuli mox a capite incipiunt,
canales recti utrinque per eosdem marginem versus
descendunt, si collum autem adest non articulatum
canales in ejusdem medietate cursu serpentino pro-
gressus videbis. In collo iidem interdum conveni-
unt et sic in vermibus angustioribus tandem occul-
tantur, ut num. duo supersint nos fugiat; Goezius
(Naturgeschichte der Eingeww. p. 427. Tab. 35. Fig.
5.) in Zzenia (bufonis) Zispare omnes quatuor ca-
nales in unicum eundemque medium transire vidit.
Quorundam aut parenchyma crassius, aut articuli
nimis breves, vel marginibus baseos plicatis undula-
tisve articulum insequentem maximam partem obte-
gentes, aut nimis angusti, impediunt, quo minus ca-
nales laterales conspiciantur; iidem e contra in Zze-

,

niis tamen siluri tam osculata quam calycina mihi dictis
rostellum apice foveam impressam habet, osculum quasi
quintum referentem ; in Bothriocephalo macrocephalo ( Tae-
nia immerina Abilgaard) foveae duae minus profundae
in capitis parte antica. observantur, j

298 vt

mia Solio et 7. expansa (ovina) quarum articuli
et magni et tenues sunt, optime visui exhibentur. -
In 7: Solio canalis longitudinalis utrinque haud pro-
cul a margine per articulos progreditur, et cujusvis
articuli supra basin (sive marginem inferiorem) ca-
nalis transversalis ope cum opposito conjungitur. In
T. ealycina canales longitudinales meatibus trans-
versalibus hinc illinc connectuntur, isti autem nequa-
quam ordine aeque constante ac in T. Solio dispo-
siti. In 7: expansz iansversales desiderantur. In
T. Solio, expansa et calycina canales in articulo
corporis ultimo connexi conspiciuntur, et Goezius
(Naturgesch. p. 872. Tab. XXVIII Fig. 2.) in ex-
pansae, ipse in SoZZ articuli caudalis apice fora-
yen commune, quo terminarentur, observavimus:
Carlisle e contra (l. c. p. 250.) articulum Taeniae
Solii ultimum poro destitutum esse monet, ut si in-
tegrum viderit (de quo tamen dubitem), res ista in-
constans haberetur. Conf. Cap. XV. $. 3.

Canales ili longitudinales ab Ernstio (Bibl. n.
541.) et Carlisle (l. c.) liquoribus coloratis injecti
sunt; hic eanales ad triam pedum longitudinem li-
quore replevit, ab inferiori autem parte sursum in-
jiciendo res ei non successit, qua re commotus, ca-
Ógalium longitudinalium, ubi cum transversalibus ana-
stomosent, valvulas adesse supponit. Injectione tali
vix opus est, canalium enim T. Solii et expansae
longitudinalium lumina in cujusvis articuli majoris
abrupti tamr basi quam apice oculis nudis facillime

usurpanda, 'et T. Solii articulis majoribus cnltelli ope

2069

in duas laminas dissectis canales itidem optime con-
spicui. Winslowius T. Solii canalem longitudina-
lem medium injecisse dicitur, talis autem non existit,
ut vel extravasatum, vel alius error cl. viro imposuerit.

Praeter istos autem canales logitudinales cum
transversis communicationibus, alia adhuc "laenia-
rum dantur vasa. Cujusvis enim, praeprimis vero
majorum articulorum discus vasorum brevium, in-
terdum ramosorum, o/fert racemum, varie in variis
formatum, a Goezio aliisque merito pro ovario ha-
bitum. Carlisle (l. c. p. 252, 25i, 258.) hoc qui-
dem negat, et coagulatam inateriam, saepe bile tin-
ctam, post mortem ibidem inveniri asserendo, vasa
illa centralia fluidum alimentare ex canalibus latera-
libus absorbere statuit, quid? quod vascula articulo-
rum centralia injiciendo, humorem canales alimen-
tares (osculis plurimis minimisque) petere, non au-
tem vice versa centralia per canales laterales injici
posse, docet. Hem autem longe alio modo se ha-
bere, et vascula centralia ovarium sistere in Capite
insequente demonstrabo, ubi etiam canales a fora-
minibus articulorum marginalibus exortos , et ad ge-
nerationem pariter facientes, exponam.

Hisce, ut res postulabat, fuse lateque dictis, ali-
mentum osculis capitis suctoriis hauriri perque ca-
nales longitudinales et transversales in omnes corpo-
ris articulos ferri statuerem. Foramina articulorum,
utplurimum marginalia , rarissime lateralia, suis cum
ductibus generationi inservientia, mnutritioni simul

praeesse, nec Go ezio nec aliis quibuscunque au-

lg

270 ^ '
ctoribus concederem, in tanta enim vasorum uber: '
tate, eadem promiscue deversissimo fungi munere,
statuere, nimis arbitrarium foret, et omnem organoe
rum rationem tolleret. Non equidem defuere, qui
ad nutriendam 'Taeniam saepe longissimam, capitis
osculorum et canalium lateralium vim mnon'sufficere

aestkimaverint; ejusmodi autem aestimationes omni

destituuntur valore, canales etiam laterales articulo-

rum ratiope habita satis magnos, osculorum vero

motum vivacisimum conspicimus, ut haec omnino'

sufficere possint; in Taeniolis insuper minimis, de
quaruzi incremento in Cap. XV. agam, quaeque nu-
tritione uberiori indigent, caput corporis ratione ha-
bita maximum osculisque distinctis instructum est;
foramina autem marginalia, propagationi inservien-
tia, nondum explicata sunt. BotAriocephkalorum
foveas nutrimento recipiendo non idoneas esse Ze-
derus (l. c. p. 284.) quidem monet, easdem tamen
Taeniarum osculis maxime analogas, interdum etiam
v. c. in Bothriocephalo macrocephalo (Colymbi sep-
tentrionalis) simillimas, quid? quod aeque mutabiles,
eodem etiam, munere fungi persuasissimum habuerim.

Absorptionem tandem Cestoideorum quod attinet
cutaneam, non tanti quidem ac Acanthocephalorum
facerem, minime tamen negarem. Aquae immissos
turgidos non fieri, Zederus de Caryophyllaeo et
Ligula recte annotavit, idemque in reliquis aeque
bene ac in Trematodibus, quorum omnium corpus
cavurn nom sit, observamus: nihilo tamen minus ab--
sorptionem Cestoideorum cutaneam locum habere,

*

271

3

indeque substabtiam eorundem cellulosam humectari
statuerim, Abilgaard, vir cel. (Zool. Dan. Vol.
III. p. 52.) Jaenias perfoliatas in equi intestinis
inHammatis et sanguinolentis, non in superficie so-
lummodo sed per totam corporis substantiam rubras
invenit; erant quarum unum latus et quarum pars
postica rubra fuit. Laete flavas in humore bilioso,
fuscas in intestinis crassis, albissimas in succo intesti-
nali pariori reperiri, adeoque totam earum superfi-
ciem humores, quibus circumdantur, absorbere vide-
ri; idem addit. Ipse dum Lutetiis Parisiorum coin-
morarer, Taeniam tenuicollem mihi dictam (ab ur-
so maritimo dejectam) a Cuviero viro summo, do-
no datam, vasculoque spiritu vini repleto immissam,
cui postea Coccos aliquot Cacti cel. Thouini [be-
nevolentia acceptos, vivos injecerim, brevi amoene
rubere vidi; spiritu postea bis mutato annisque sex
elapsis rubor tamen insignis remansit, nec superfi-
ciem tantum, sed totam ejus substantiam- colore im-
butam invenio. Si vermis autem spiritu vini conser-
vatus, indeoque contractus, tantopere pervius est,
vivi certe cutem magna absorbendi vi instructam es-
se, collegerim. Conf. hujus Capitis $. 6. ubi 'lae-
niarum vasa absorbentia W ernero dicta dijudicantur.

$. 5

Le Cysticorum nutritionis organa.

Paucissima sunt, quae de his referre licet,

Cysticerci nutritionis organa plurimam partem
eadem ac Taeniae. Caput osculis suctoriis, saepe
magnis et exstantibus instructüm, destitutum ore, si-

214 ;

mili certe modo alimentum haurit. Ab osculis cana-
les pariter oriuntur laterales, in nonnullis saltem con-
spicui, in reliquis forsan supponendi. Osculis tamen
canalibusque dictis omnem aquae vim vesica cauda-
li collectam parari potuisse vix credibile, sed hac
parata vermem eandem absorbere, ideoque semper
fere caput huic immissum offerre, longe aliam vero
Huidi advehendi viam dari, plurima suadent.
Hydatides in quibus vermes nulli reperiundi sunt,
saepissime, nec non eodem loco, eademque praedi-
tae forma, in conspectum veniunt, ut nonnisi .disse-
ctione facta ab animatis distinguere valeamus. Sic
in abdomine hepateque varioruzn mammalium et avium
et in plexu cerebri humani choroideo hydatides tales
vermibus carentes saepius reperi, cum hydatidibus va-
ricosis, nunquam animatis, nunquam confundendas.
Hydatides tales plerumque aqua sola,rariusmateria ca-
seosa repletas, invenias, et Goezius (Naturgesch. p.
.259. et seq. Tab. XIX.) vesiculam Cysticercorum
caudalem primum evolvi, seu verme adhuc valde
imperfecto jam addesse magnam observationibus re-
petitis demonstravit. Vescia porro externa, prout
vel tota corporis partibus immissa, vel uno adhae-
rens sit loco, aut cellulosa et vasculis undique, aut
qua partem saltem revincta, nutrimentum et humo-
rem inde nanciscitur. Humor itaque jam ante ver-
mem adest, fac hunc ibidem innasci, nec tunc quod
bibat, fluidum deerit.
In Z'esicariis seu vermibus Tricuspidariae aemu-
lis, vesicula caudali minima instructis, et vesica ex-
ter-

terna pauco humore irrorata inclusis, dicti generis
($. 4. D.) apparatus aderit, quemadmodum Ascari-
des et Distomata Hydatides inhabitantia a vulyari
nec forma nec fabrica recedunt.

Coenuri et Echinocoeci corpuscula minima aquam
certissime colligere non possunt maxima copia in
cystide congestam, et hydatidem similem ac Coenu-
rij sed vermibus carentem, in cerebro humano ro-
pertam possideo. Utrique generi oscula capitis (scu
vesieulae) suctoria concessa sunt. :

Horum, utpote undique clausorum, sugendi fa-
cultatem in Taeniis et Cysticercis nullam esse posse,
Steinbuch contendit, ideoque (ut in Cap. XI. dt.
Xl) partes respirationi inservientes hngit, sed quem-
admodum in Taeniis cava esse, et canalibus longi-
tudinalibus originem praebere, probavi, ita de Cy-
sticercis idem valet, quod in C. faseiolart, fJüicolli
et g/oboso, osculis suctoriis magnis et evidenter ca-
vis instructis, oplime conspicitur, et in ipso C. ce/-
4ulosage, quem Steinbuch delineavit (Diss. cit. Fio.
IX. Litt. g.) canales ab osculis dictis oriundi visui
patent. |

$5.61
CQ.o ri Lia a
Cel. Blumenbach in historiae naturalis quod
edidit compendio acceptissiimo (p. 5.) animalibus
plerumque unicum partis. anticae os sive ostium,
Schelver e contra (Wiedemann's Archiv für
Zoologie. B. IL. St. r. p. 150.) unicum semper dai,
contendit, Prior sententia scrutatoris erat circun:-
S

a74 — | j :

specti, qui naturam rerum saepissime anomalam ob-
servando leges absolutas timide profert, altera e con-
tra opinio mullatenus recipienda. Zoophyta, quo-
rum haud pauca structuram eidem oppositam offe-
runt, heic loci non moror, sed Entozoorum tantum
exemplo ejusdem falsitatem evincam, Ol. vir Taé-
' niarum et Cysticercorum oscula suctoria oris vici-
bus fungi negat, et generationis esse organa suspi-
catur, quod eorundem autem structurae ignorantiam
summam prodit, vermium enim dictorum alterum
genus (74enia) genitalium apparatu longe diverso,
et in Capite insequente exponendo, instructum est,
Cysticerci genitalia quidem ignorantur, nutritionis
apparatus autem idem est. errerhynchi et Poly-
stom»ata si eidem innotuissent, generibus affinibus
praeter proboscides et poros multiplicatos simillima,
horum ope ad Taeniarum et Cysticercorum oscula .
suctoria transitum haberi, observando ,-opinione il-
la postposita, nostram certe sententiam suam fecis-
set, et Zztozoa plurima ore simplici, mE
alia instructa professus esset.

Entozois vero plurimis praeter os simplex anus
quoque denegatur. Nematoideis et Prionodermati
quemadmodum os simplex, ita et anus conceditur,
in omnibus reliquis, licet Acanthocephalorum pluri-
morum, et quorundam et Trematodum et Cestoi-
deorum et Cysticorum os simplex observetur, anus
tamen non adest. MNematoideorum itaque alimento
ingesto particulae faeculentae et excrementitide cer-

tissime insunt; Trematodum saltem pariter inesse

videntur, quorum quippe vascula nutritia materiam
fuscam,. vel alio modo tinctam contineant, verme
reliquo ; inde tamen alendo, decolore, ut materiae.
ilius particulas omnes in usum verti vix statuas, sed
quasdam potius excerni, porumque anticum tam ani
quam oris vicibus fungi supponas: argumenta sal-
tem haud contemnenda ista pro sententia in $. 3.
attuli. In Acanthocephalis interdum simile quid ac-
cidere.in $. 2. monui. Reliquis in Entozois humor
nutritius decolor, et talis forsan tantummodo reci-
"pitur, qui omnis assimilari queat, unde oscula par-
va sufficere, vermesque tamen, qui saepe in homi-
nis et animalium foetubus maximi reperiuntur, in-
crementum celerrunum capere, explices. — In cysti-
cis minimum faeculenta nulla statuenda, quae in
cystidis aqua oculum fugere non possent, sed haec.
semper limpidissima et purissima. Conf, Cap. XVI.
(M

Quae dixi, mira et attentione dignissima sunt;
sed absorptio Entozoorum cutanea, de qua in prae-
cedentibus passim egi, lidem fere superat, Animali-
bus saltem: magis compositis, seu perfectioribus, ut
vocant, absorptio illa minima,. et epidermis cornea
cum unguento cutaneo nocivum ambientium in&Hu-
xum à corpore tantopere arcent, ut pauca et subti-
lissima idem. tantum ingrediantur. In Entozois e
contra res longe aliter se habet, et Trichocephali un-
. cinati forsitan- corpore duriusculo solo excepto, un-
dequaque humorem , saepe particulis alienis et co-
loratis mixtum hauriunt, cujus rei exempla memo-

.S 2

E : : ^ í

276

rabilia in paragraphis antecedentibus exstant. In his
ergo, et Zoophytis quibusdam , fortasse solis, nutri-
tio quaedam cutis ope peragenda admitti debet, re-
liqua enim inter animalia, nullum, quod tali modo
nutriri posset, reperio , ut digestionis organorum
apparatus unico tantum loco positus sit, mec nisi
cibi per os assumti corpus nutrire possint. -

Verum enim vero absorptio ista Entozoorum
cutanea minime fortuito accidere, sed a vermis, dum
vivit, arbitrio , motibusque, quibus poros corporis
insensiles humorem bibentes vel reseret vel claudat,
necessario pendere dicatur, nisi eorundem vitam
coeca irruentium mole nullo non tempore opprimi
posse supponas, quod absurdum foret. Materiae
autem per poros vel vasa absorbemtia selectionem,
quam nonnulli statuerunt, cum venenosa quaevis et
naturae animantium aliena, satis subtilia dummodo.
sint, à vasis absorbentibus undique hauriantur, nul-
lo in animalium genere, nec in homine quidem ad-
mittere licet, qua de re alio loco egi.

Wernerus (Brev. Exposit. p. 50.) Taeniae ar-
ticulorum naturam villosam atque asperam esse,
utramque vero proprietatem tactu visuque cognosci,
tamque constantem asserit, ut post aliquam etiam
macerationem ipsi vili, qui inhalentia et exhalantia
vasa videntur, adhuc optime conspiciantur: sed in
animalculis recentissimis et vivis, dummodo aqua
ablutis, villos tales nunquam reperio; si nimis diu
autem eidem aquae immissi fuere, mucoris specie

obteguntur, aut si nimis cito spiritui vini commit-

* 7
20

tuntur, mucus eis adhaeret intestinalis; quale quid
cl. viro imposuisse crediderim. ^ Absorbentium ap-
paratum in corporibus entozoorum pusillis dipitis
tangi, oculisque nudis conspici posse, fidem certe
eoque magis superat, quo subtiliorem in maximis

quibuscunque bestiis experti simus.
;

Cap. XIII.

De genitalibus Lam, externis quam.
internis.

Ut in reliquis, de quibus egi partibus, sic in
istis praeprimis, de quibus jam acturus sum, diver-
sitas summa obtinet, ut omnia enumerando specie-
rum discrimina, huc facientia, nimis longus forem,
et haec volumini secundo, earundem descriptiones
obleturo, reservem oporteat. Singulorum ergo or-
dinum generumque fabricam, qua [ieri potest bre-

vitate exponam, et generalia demum collisam.

SE

JNVematoideorum genitalia.

Nematoideorum nares femellis multo rariores
(saepe rarissimi), simul vero et tenuiores et brevio-
res, saepe caudae apice inílexo, vel genitali. externo,
in plurimis prominulo, insignes.

A. Ab J4searide et quidem /umbricoide, tam
vulgatissima quam examinatu facillima incipiam,

ejusdemque fabrica uberius exposita, reliquarum tan-

278

tum discrimina generatim notanda erunt. Sectionis
methodum in Cap. l. proposui. ^. . - :
"Mas femina pro more minor et gracilior, cau-
dae apice acutiori et incurvo; genitali externo nec
plurimis nec mihi unquam exserto viso,.a viris cel.
Pallas, Goeze et Zeder tamen observato : Goe-
zius nimirum (p. 75.) et Pallas (cujus «descriptio
ibidem exstat) in Ascaride suis lumbricoide penem
brevissimum sub cauda extensilem ,|. et Zederus
(Erst. Nachtrag p. 28.) in humana genitale latum et
acinaciforme exsertum viderunt. Penem obconicum
tres circiter lineas longum intus latere, vulgaris
.species est; lineae nimirum et quod excurrit spatio
a caudae apice cuti insertus gracilis incipit et am-
plior fit; parti summae et constrictae alter-et cras-
sior inseritur canalis, cujus membranae tenuiores
sunt, iste ab initio etiam tenuis, mox amplior et
inaequalis sursum ascenden$, et duorum circiter pol-
licum longitudine emetita iterum gracilescens et de-
mum tenuissimus factus contortiplicationibus pluri-
mis et maxime' variis tubi intestinalis partem obvol-
' vit mediam (summa enim ab eodem libera est).
Quemadmodum pars prima, trilinearis cum pene,
sic altera (bipolliearis et ampla, lineam fere diame-
tro adaequans) cum vesicula seminali, ultima deni-
que, bipedalis et quod excurrit, fili sericei tenuis- .
simi aemula cum vasculis testiculi seminalibus com-
parata est, nec immerito. Wernerus (brev. ex-
pos. p. 82.) vas istud filamentis demum tenuissimis, e

pilum crassitie non superantibus, libereque fluctu-

x

279
antibus. terminari refert, ipse vero icone oblata
(Tab. VIL Fig. 156. d.) finem simplicem depingit,
ut hac de re sibi non constare videatur, Ex vascu-
lo tenui facile disrumpente plurium filorum: speciem
ortam, aut cl. virum incertum factum esse credide-
rim, ego saltem ramosum me invenisse non memi-
ni, et rem istam variare, vix admittere licet. De
novo iterum in eandem inquisivissem, sed feminae
quidem recentissimae, non autem mares ad manus
sunt, et in speciminibus spiritu. vini asservatis error
facillime sub dissectione loeum habet. Structura,
quam dixi, testiculi simplicissima est, et qualis ani-
malculo simplici convenit. Omnes vero illae paxtes
candidissimae, telae seu filorum tenuissimorum ope
cüm tubo intestinali et cute revinctae, intus humo-
re tenui et albicante (semine) repletae.

Veteres inter Tysonus et Redius maris banc
structuram viderunt et delineatam reddidere; ille
(Bibl. nostr, n. 250.) etiam bene explicuit, hic au-
tem (degli animali etc. p. 56. T. X. Fig. 4.) femina
saepissime, mare tantum quater viso, vermem her-
maphroditum supponendo, mares pro peculiari ha-
buit specie, et Vallisnierius (dell ovaja p. 20.)
qui semper non nisi feminas invenit, Redii ieo-
nem repetendo, vermis hermaphroditi raram et pe-
culiarem esse speciem addidit.

Feminae majoris cauda recta et obtusa. True
um.fere pollicum a capite distantia, seu, ut Re-
dius mavult, corpore Ascaridis in tres partes divi-
' so, harum tertiarum unius a capite spatio, quo lo-

ádde j :
"
co in feminis gaulis cingulum impressum vulgo *)
reperit&r , foramen exiguum, oculis. tamen nudis
conspicuum, in linea abdominali exhibetur. Ab o-
stio isto, sive vulva, vagina angulo fere recto exo-
ritur, 6 — S8 lineas longa, plus minus torta et inae- |
qualis, sensimque increscens in uterum transit bi-
cornem, seu in vasa duo crassiuscula, pennam co-
lunibinam crassitudine plus minus aequantia: (angulo
acuto ex vagina orta), quae utrinqué prope tubum
intestinalem flexuosa descendunt, tenuiora facta re-
plicantur, circa eundem gyris copiosissimis 'et Variis
contorta , tandem inm filorum tenuissimorum glomus,
saepe inferiori loco, (ad unius cum dimidio vel duo-
rum pollicum a caudae apice distantiam) situm abi-
tura. Vasa ista seu ovariasensim sensimque tenuio-
ra fieri monui, sed vix certo loco certave distantia
id observatur, nec florum ultimorum. plomus sem-
per in parte inferiori, sed haec interdum inter ma-
jora superiori loco absque glomeris specie intricata
vidi. . Ultimos ovariorumi fines in tres quatuorve pro-
ductiones filiformes, in infimo ventre. fluctuantes,
termínari Werner (l c. p. 79) auttor est, idem-
que (p. 8r.) tenuissima filamenta quibusdam coire
anastomosibus addit, sed, nirumque à veritate alie-

num est. Redius**) ülUmos fines copula conjun-:

J D

*) Cingulum istud impressum a maris corpois sub coi-
tu circa feminam - circumvoluto originem ducere videtur,
ut illa sub constricione volva prominnla fiat. |
, **) Degli animali vivenii negli animali, viventi p. 55.
I rami grandamente assotighDandosi come una znatassa di

i 281

M

gi recte tradidit, nec ipse unquam fila libera (nisi
ovaris incuria et rudiori attrectatione ea parte dis-
ruptis fluctmare vidi, sed ulümorum tandem fila-
mentorum glomere subtilius | explicato, haec nullibi
lissa vel divisa, sed in arcum coire distincte obser-
vavi. Anastomases itaque et rami Wernero. dicii
a rudiori solummodo ,. aut. vermis spiritu vini asser-
vati, praeparatione ortum duxisse videntur. | T y so-
nus ovaria simplici copula unita depinxit; V allis-
nierius, se ultimum vasculorum glomus non ex-
iicare potuisse fatetur; Cuvierus itidem (Lecons
d'Anatomie comparée 'T. V. p. 187.). non extricasse
yidetur, nam. glomus facile, explicari refert, de va-
sorum.-autem Íine nil profert. .Qui praeterea ver-
mem istum dissecuerint, non habentur, et is tamen
unicus est, quem de vermibus intestinalibus agentos,
physiologi exempli instar adferunt. :

. Longitudo totius oviductus pro vermis magnitu-
dine variat, plures tameti, quin G vel 8 pedes lon-
gitudine superat,

Ascaridem lumbricoidem tam humanam, quam
equinam, suilam et bovinam examinavi. Externa
quadam nota eademque certa humanam ab equina

et suilla distingui non posse Zederus (Erster Nach-

fili sottilissimi ed intrigati, si avvolgano intorno al canale
degli alimenti; e non terminano in due estremità separate,
ma formano un canale circolare, Redium canalem istum
. (Tab. X. Fig. 5.) nimis et crassum et brevem, sed arüfi-
cis forsan culpa, reddidisse patet, ipse enim in descriptione
majorem agnovit, :

282
trag p. 29 ) contra Goezium probavit, idemque
de humana et bovina *) contra Vallisnierium
pronuntiare coactus sum, Jnternas quod attinet par-
tes, cutem quidem muscularem in equina quam in
reliquis crassiorem reperio, cetera vero eadem, nisi
oviductuum ' gyros paulisper differre dicas, hos vero
in humanae individuis pariter varios reperies, Vi-
tulinae uterus bicornis, antequam gracilescit, V al-
lisnierio (Ll c. Tab. II. Fig. 2. 5.) magis quam hu-
manae hispidus seu tuberculosus visus, et illius ova-
ria ab utero recedentia tribus locis, vicinis tamen,
in ampullas ampliari, (quod in humana non fiat)
idem meminit; in nullo autem unquam vel bovinae
vel alius utero. tubercula illa creberrima et acutius-
cula a Vallisnierio depicta, sed loca quaedam
Hinc inde plus minus inaequalia. vel nodulosa vidi,
et ampullas illas mihi nunquam obvias essentiales esse
vix crediderim. ;

Uterus sub microscopio lustratus structuram fi-

* * LJ
broso- cellulosam exhibet; fibrae transversae et obli-

IIS.

*) In vitulis inprimis occurrere auctores referunt, ver-
mesque vitulinos Vallisnierius vocat, nostris tamen in
regionibus rariores videntur, nec Goezio, nec Zedero,
nec mihi unquam oblati, Quos examinavi, Musei Scholae
Veterinariae Alfortensis Inspectoris, cel. Godine Junio-
rs benevolentiae debeo, in vaccis repertos.

Similes Áscarides lJumbricoides, secundum inscriptio-
nem, in Cane repertae, ibidem asservabantur, quod au-
tem certe incuriae in nomine inscribendo qualicunque im-
putandum; conf. hodoeporicum. meum (Vol.IL. p. 55.) ubi
plura de museo dicto.

285

quae aliae facillime conspiciuntur, et interna facies
ovula cellulis quasi continet; ovaria fibras longitu-
dinales potissimum exhibent, eorundemque parte dis-
cissa et-aperta librae dictae plantarum libro similli-
mae, arcte sibi appositae et elatere, quo praeditae
sint, celerrime contorquendae; transversarum spe-
ciem rarius vidisse mihi visus sum. .
Ovula, quorum. copia prorsus innumera multa
millia superat, et uterum humoris lactei specie re-
plet, in Asc. lumbricoide equina globosa sunt, mar-
gine aliquantulum hispido, in media sui parte nu-
cleum obscuriorem offerentia, in quo saepius em-
bryonem curvatum conspicere licet, quemadmodum
Wernerus (l. c. p. 82.) in humana recte observas
vit, cujus autem hac de re icon (Tab. VII. Fig. 158.)
minus bona, ovula nimirum nimis villosa, et em-
bryonem quem nonnisi corpusculum rude, curva-
tum et crassiusculum, vidi, sub lineae spiralis for-
ma exhibet. '"Tysonis fere iconem redditam esse
diceres, qui aeque villosa habet, Vallisnierius
ovula Asc. lumbr. vitulinae etiam globosa exhibet;
Goezius (p. 69.) autem ovalia et glabra pronun-
tiando, Tysonem aliter sentientem carpit. Ipse
ovula Asc. lumbr. equinae, quemadmodum retuli,
globosa; suillae et humanae autem (praeter unum
alterumve globosum) omnia ovalia reperi, margine
tamen similiter hispido, Elliptica. idcirco immatura
dicerem, nam quae Goezius et ego in humana
talia observavimus, Tysoni et Wernero globosa

visa; nec Vallisnierio vitulinae, nec equinae

€

284 -

/

hj

mihi aliter comparata in conspectum venere. Ovu- .

la aeque, magna inter Nematoidea non conspiciun-
tur, et. quae Strongyli gigantei, vermis tamen multo
majoris, a Kleinio exhibentur (Herpetolog. Tab.
IL Fig. 5.) minora sunt, dummodo eodem modo
aucta sistat. Margo hispidus iisdem etiam peculia-

. ADS . . 4
ris est, nec alia in specie occurrit.

B. In Z/scaridibus reliquis, lumbricoide multo-
ties minoribus dissectio difficilius instituitur, ut ge-
nitalium intermorüm, misi sub microscopio lustrato-
rum » structura rarius pateat, In Ascaride ventriculi
murini V ernerus (Cont. L p. rr. Tab. VHL Fig.
5.) orificia lineae abdominalis tria (quale uium,
yulvae scilicet, in humana adsit) reperisse et sectio-
ne facta organa genitalia tribus distinctis locis per
inferioris lineae dictae foramina hiare vidisse, alia
certe faciendo , sibi visus est, llaec enim fabrica
tres admittens vulvas distantes, a natura vermium et
animalium omnium abhorret, et icone cel. viri- atten-
tius spectata vasa. plurimis locis interrumpi, et quae

x foraminibus ortum trahere videantur, ad reliqua
non facere, alterumque surculis ramosis enatum eo-
dem módo statim terminari, alterum vero abruptum
sisti observamus , ut omnia vel administratione ana-
tomica valde rudi defigurata, vel modo maxime ar-

bitrazio depicta fuisse pateat. Saepissime in Asca-

.ridibus tam mediae magnitudinis v. c. canis, vulpis et

felis, quam in minimis, vasa genitalia contemplatus
sum, nunquam auiem variis locis affixa, multoque

Irninus radice ramosa exorta vidi, Vagina equidem

1

. 285

cutem perforat ibidemque affixa est, reliqua autem
vaginae, uteri et ovariorum pars in verme longitu-
dinem versus dissecto aut aliqua parte icto, libera
effunditur. Vasa ceterum genitalia tam mascula
quam feminea longissima et circa tubum cibarium
contortiplicata. Ova in plurimis, eademque utpluri-

mum ovalia, rarius globosa ; in aliis vivi conspiciun-

tur foetus. De specie, quam cl. Froelich perpe-

ram hermaphroditam dixerit, in Capite insequente
tractabo.

Genitalia externe quod attinet, in longe plurimis
maris cauda vel modo singulari inHexa, vel acutior,
vel membrano exstanie notata, spicula simul prodit
duo, saepe, vermis ratione habita, satis longa, quia
longissima v. c. in ZZscaride Pelecani Onocrotali spz-
culigerz mihi dicta; penem itaque habent duplicem
velut animalia varia magis composita, Feminae vul-
va plerumque loco capiti vicino, supra dicto, om-
nibus autem speciebus ibidem adesse, ut Zederus
(Erster Nachtrag p. 17.) vult, vix crediderim; ipse
etiam alio loco (Naturgeschichte der Eingeww. p.

99.) hanc nonnisi in maximis conspicuam refert, et

in minorum variis tam superiori quam inferiori lo-

co vidisse mibi visus sum.

C. Filariae genitalia utriusque sexus externa la-
tere, nec internorum nisi ovaria innotuisse, Zede-
rus (Naturgesch. p. 55.) monet; in ZZíariae iamen
equi papillosae specimine graciliori prope caudae
apicem spiculum semel emissum vidi subtile, quod

procnl dubio pro pene habendum; tubercula autem

"ti

ee

286

quorum Abilgaard (Zool. Dan. Vol. Ill. p. 5o.
Tab. CIX. Fig. 12. c.) in eodem verme ad caudae
apicem duo plerumque se reperisse refert, distincta
non vidi. 1n FZarize tamen cornicis: ettemuatae -
mihi dictae specimine (inter septem unico) tuber-
culum eodem loco observavi, an itaque volvae labia
exstantia? Sexus distinctos adesse ego. saltem credi-
derim. Ova nec foetus vivos in ovariis vidi.

D. Hamulariaue (Tentaculariae Zederi) genus
si retinendum, nec ad antecedens vel Strongyli ge-
nus amandandum est, structuram pariter simplicissi-
mam offert. "Treutlerus in Hamulariae (homi-
nis) lymphaticae, ac Schrank in Linguatularum
suarum descriptione genitalium mentionem non fa-
ciunt, ut tentacula sic dicta oris emissa cum Asca-
ridum spiculis miro modo congrua, facile pro ge-
nitalibus masculis habeas. Zederus quidem Ten-
taculariae (collurionis) cylindricae ovaria esse re-
fert, sed talia etiam Froelich in Ascaride niascula j
vidisse sibi visus erat, et res maxime dubia videtur.
Gordius maritis Wernero dictus si huc pertinet,
ut Treutlerus et Zederus suspicati sunt, in eo
saltem | differt, quod viviparus est, talem ipse
nempe in Mustelae Putorii pubnonibus copiosissi-
mum offendi. j 3

E. Oxzyuris genitalia externa non prodit, et in
omnibus, quotquot examinayerim, speciminibus

,

ova deprehendi.

F. Zrchocephalus plerumque partis posterioris

287

et crassiusculae forma, in maribus spirali, in femi-

nis recta, sexum prodit, , '

Mares in caudae apice canaliculum vel linearem-

vel pyriformem ostio distincto hiantem, emissum
gerunt, ex quo stylus rectus (penis) interdum ex-
seritur, in nonnullis speciebus mihi visus. ^ Vasa
spermatica circa tubum intestinalem in parte vermis

crassiorl contorta.

Femellarum ovaria itidem eadem in parte potis--

simum conspicua, circa intestinum convoluta, saepe
moniliformia, et intestino cum vagina cloaca com-
munis concessa videtur. Ovula, qualia Go ezius
(Tab. VL Fig. 7.) in Apri Trichocephalo reperit,
elliptica utroque vero in apice nodulo accessorio
insignia, ipse in leporis Z7zezocephalo unguiculato
mihi dicto reperi; in reliquis vel elliptica vel sub-
globosa sunt, j

Jrichocephali echinati pars postica semper spi-
ralis. In cl. Pallas icone (Bibl. n. 247.) spiculum
prope caudam simplex depingitur, quale in meo
saltem desideratur specimine, marem itaque fuisse,
quem cl. vir obtulerit, eo magis credendi datur lo-
cus, cum in Zrzck. unguiculato spiculum itidem
simplex (absque canaliculo) et longissimum viderim,
in quod. vas spermaticum abierat. In ZzzchocepZalo
ovis et bovis a4/izi inihi dicto genítale masculuin
in parte spirali nunquam exsertum vidi. Z7cZoce-
phali tandem tenuissimz, in Strige Bubone a memet
detecti, maris structura ceterum fere eadem ac hu-

mani, sed pars crassior spiralis non est. Capilla-

d

*-

285

riae generis sibi dicti genitalia Zederus ignoravit,

alias certe ad Trichocephalos revocasset, nam Tr.

tennissimus, de quo locutus sum, ad Capillarias suas
referendus, ab illis: certe separari non potest.

^G. Strongylus genitalium zzaris externorum fa-
bricam exhibet peculiarem, qua ab omnibus reliquis *
facillime distinguatur generibus. Caudae nimirum
apex in bursam *) apertam, vel integram, ambitu
circularem , iruncatam, aut obliquam, vel lobatam
et lissam , plerumque trilobam, vasculis divergenti-
bus radiatam abit, ex cujus intima. basi spiculum
longum, filiforme, retractile, eminet. Vas sperma-
ticum in penem huncce abire, saepius, quid? quod
in Strongylo giganteo oculis nudis vidi. Zeder
(Erster Nachtrag p. 75.) intestinum furcatum in
Strongylo retortaeformi mare prope bursam cauda- |
lem observari refert, et hujus etiam in vermis dif-
ferentia specifica mentionem facit; ipse idem obser-
vavi et vas spermaticum dixerim, quale etiam a cl.
Klein (Herpetol. 'Tab. Il. Fig. 8.) in Strongylo gi-
ganteo divisum sisütur. Penis descriptus veteribus
non ignoratus fuit, pilus vel seta iis dictus ex. lum-
brici ore emissus.

Feminae vulva in quadam a caudae apice, in variis
varia, in giganteo pollicis, in minoribus speciebus li-
neae vel aliquot linearum distantia, marginibus saepe

tumi-

*)O. Fr. Müller et O. Fabricius cucullum vo-
cant, hac vero voce in Cucullano aliter usurpata, Aursam

substitui, utpote non ambiguam,

^

R | 289
.

tumidis, praesertim in Strongylo cervi lineari mihi dii:
cto, observatur. Strongyli gigantei feminam dissecan-
di opportunitas mihi non concessa, sed ex A7eizz ico-
nibus (Tab. II. Fig.*5 et 4.) vaginam tenuiorem in
uterum satis longum et clavatum, hunc vero in duo
abire ovaria patet; quae simul ad refellendos erro-
res ab auctore recentiore in dissecando Strongylo
giganteo, perperam hermaphrodito habito, commis-
sos (Bibl. n. 277.) refellendos inserviant. Plurimis
Strongylorum speciebus ovula et quidem elliptica
sunt; in Strozgyío tamen erinacei striato et Scolo-
pacis gallinulae Zorzido vivam prolem vidi.

H. Cucullanus. Maris cauda plerumque inflexa
saepe membrana alaeformi longitudinali aucta, spi-
cula duo rarius exserens, Müllero tamen (Zoolog.
Dan. T. I. Tab. XXXVIIT. Fig. IO.) in C. gadi ma-
rino mihique in C. flesi Aeterochroo longissima,
Zedero vero (Naturgesch. p. 78. 'T'ab. II. Fig. 7.)
in Cucullazo percae elegante brevissima (in icone
papillam referentia) visa. Vasa spermatica facile
conspicua, sed quoad ortum et decursum vix ex-
tricanda.

Feminae vulva longius a cauda remota, ut ver-
me in quinque partes diviso eadem tribus circiter
ejusmodi partibus a capite distet, marginibusque
tumidis mox innotescat. Oviductus intestino crassio-
res, longissimi, varie contorti, facillime ex corpore
disrupto prolapsi, rarius ovula, plerumque foetus
vivos, aut horum parte nondum matura, utraque
continent. Cucullani elegantis caudam oviductus

T

299. . ^

fine coeco repleri observavi. Placentulae similes ac

Echinorhyncho.

L | Ophiostomatis mucronati (vespertilionis) bis

a me reperti novem specimina examinavi, sed om-.

nia sexus sequioris erant. "Volva 4n prima vermis

tertia parte, labiis exstantibus. | Oviductus circa in-

testinum. convoluti vivam continebant prolem.

K. ALorhynchus, quem examinavi, pusilius, ge-'

nitalia non. prodidit.

L. Prionoderma ob vasa genitalia varie con-
torta, ^et spicula in Prionodermate, ascaroide (Cu-
cullano Goezii, conf. hujus Naturgesch. p. 155.
Tab. VIIL Fig. 12.) observata, magnam utique Ne-
matoideorum, corpore licet depresso, affinitatem pro-
dit. In Pr. rhinario (Taenia lanceolata Chaberti)
spicula emissa non vidi, vasa autem illa distinctis-

sima, quid? quod ex corpore prolapsa observavi.

$.. 2.

Acanthocephalorum genitalia.

! AME UM
Acanthocephalorum organa generationi dicata
-

plurimum etiamnum latent.

A. Echinorhynchi maris genitalia externa ra-

rissime conspicua, formaeque mirae et a reliquis
vermibus alienae. | Caudae nimirum apici vesicula

sphaerica sive sacculus interdum adhaeret, Goezio

quidem in. Falconis Buteonis (Naturgesch. p. 155.),.

et Rathkio (Dansk, Selsk, Skrivt. 5. B. p. 52.) in
Triglae Gurnardi,: forsan etiam Zedero (Erster
Nachtrag p. 128.) ig Strigis cujusdam Echinorhyn-

T | 29I

cho, globocaudato sibi dicto, visus, sed quoad fa-
biicam internam non examinatus. lpse in anguillae
Ech. globuloso bis (Novembri r798. Jun. 1799.) vidi,
et microscopio ádjutus globulos plures opacos sac-
. culo.inesse observavi. Numerus horum variat, et
tam ob vasa sive filamenta, quibus connexi sunt,
quam ob ipsius membranae, vasculis nimirum ra-
mosis instructae, fabricam, quosdam visui subtrahi
posse patet. Semel in vesica caudali unicum reperi
globulum 'sed pedicellatum, plurimisque stipatum
vasculis. Alio iterum tempore (Maji 5. roo.) ea-
dem in Echinorhynchi. specie appendicem. quidem
maris sacciformem non vidi, sed in corporis parte
postica septem, quales dixi, globulos vasis connexos
reperi: hanc etiam structuram ab O. Fr, Müller
' (Zoolog. Dan. Vol. II. Tab. 69. Fig. 4.) icone bene
expressam vides, verbaque ejus hac.de re sequen-
tià p. 59. exstant: »Mas a congeneribus in eo tan-
tum differt, quod versus postica septem globulis
opacis, canaliculorum serie duplici concatenatis,
instructus sit« | Globuli isti interni in aliis quoque
speciebus conspicui, sed ob plurimarum cutem cras-
siusculam rarius distincte transparent; sic auctor
idem indefessus (Naturforscher St. XH. Tab. V.
- Fig. 5.) binas ejasmodi sphaeras magnas cum dua-
bus minimis in ÉcAzizorLynzcho luci engustato mihi
dicto observavit, quas Zederus etam (Erster
Nachtrag- p. 112.) confirmavit. | In Cyprini Vimbae
tandem JEcAinor&yncho noduloso, Maji 28. 18o'.
- reperto vesiculam, maris caudalem nonnisi vasis per-
d.»

292

reptatam vidi; ex hujus autem sacculi apice corpus-
cula duo pyriformia (globuli olim Wwe libera
propendebant, conf. Tab. IV. Fig. 4. e. £. Dieta
triplicem. organorum masculorum statum arguunt;
in primo: abdomine continentur; in secundo saccue :
lum intravere; in tertio demum, et evolutionis sum-
mo momento, ex sacco propendent, semen emis-
sura. Pro vesiculis enim. seminalibus vel partibus
analogis globulos habuerim, et eosdem nonnisi coi-
tus tempore libere exstare crediderim.

Feminae structura multo simplicior. |J ÉcAzo-
rhynchi gigantei corpore digitis compresso, ovula
ex proboscidis apice eructari, tam G oezii et Z e-
deri quam meis experimentis constat; corporeque
dissecto totam ejusdem cavitatem humore lacteo seu
ovulis repletam esse Goezii (Naturgesch. p. 147.)
meisque observationibus patet, In Echinorhynchis
autem minoribus v. c. zoduloso cyprinorum et az-
gustato luci Zederus (Erster Nachtrag.'p. rio
et 111.) et ego canalem a, proboscidis vaginula ad
caudae apicem extensum, rectum, satis amplum,
membrana tenuissima constantem, | ovulaque conti-
nentem observavimus; interdum etiam ovaria duo
(Zedero recte monente) adesse videntur, qualia
etiam in Tab. nostr. IV. Fig. r. Echinorhynchum
percae affinem. mihi dictum sistente exhibui; ob ma-
gnitudinem enim nimiam pro lemniscis in Capite
antecedente dictis haberi nequeunt. Cel. vir modo
laudatus fabricam modo expositari ommibus Echi-

norhynchi speciebus communem esse (Naturgesch.

203

p. 144.) pronuntiat, sed oviductus in minoribus fa-
cilime mihi visus, et iisdem dissectis mox oblatus,
qui in Ech. giganteo, saepe et nunc iterum a me
examinato, et Goezii et meos effugere possit ocu-
los, non capio. In isto itaque verme oviductus ta-
lis certissime non existit. Ovula autem Echinorhyn-
chorum quod attinet, valde longa sed simul angu-
stissima , ut fere linearia sunt, quo per probosci-
dem angustam facile deponi posse crediderim; em-
bryonis autem nonnisi rudimentum continent recti,
nec velut in ceteris vermibus spiraliter torti; conf.
Tab. IV. Fig. 1. d. Praeter haec autem ovula cor-
puscula etiam in conspectum veniunt, cellulosa seu
favosa, plus minus orbicularia, quibus interdum
etiam ovula inserta videmus, ut pro cotyledonibus
vel placentis communibus haberi debeant, conf.
Tab. IV. Fig. x. e. His sibi concessis Ech. Gigas
Oviductu etiam carere potest, velut mammalium
foetus éxtrauterini placenta sua abdominis variis
partibus inserti maturi fiunt.

B. Zetrarhynchus. In Salmonis 'Tetrarhyncho,
Echinorhyncho- quadrirostri sibi dicto, Goezius
.(Tab. XIIL Fig. 5. 4.) tubulum caudalem depingit,
qui. cum Echinorhynchorum forsan sacculo idem sig-
nificat; in majori saltem spécie, ,a Redio (degli
animali viventi p. 158. vers. lat. p. 255.) in Argen-
tina Sphyraena detecta, pars talis non adfuisse vi-
detur, hujus enim, licet plurimos ejusmodi vermes
invenerit, mentionem non facit, sed animalculi cor-

^
pus summopere, in quatuor digitorum transverso-

?94

rum longitudinem, elongari et contrali simpliciter
refert, Cl vero Bosc (Bibl. nostr. m. 292. b)yin -
Tetrarhynchi specie, quam in Coryphaena Hippau-
ride reperit, sacculum illum dépinxit. Pars itaque,
genitalis videtur neque omnibus neque omni tem- '
^ pore tribuenda.

C. Ad hunc etiam ordinem vermis pertinere" vi. c
detur a Redio olim (degli animali viventi p. :68.
Tab. XX. Fig. 1- 4. vers. lat. p. 249.) in Tetrodonte
Mola *) detectus, maxime singularis, quemque, nisi
cum alio verme in Xiphia reperto (ib. p. 162, Tab.
XIX. Fig. r. vers, lat. p- 24t.); qui certissime Echi-
norhynchus est, et intestina perforasse dicitur, a
cl viro compararetur, huc non.traherem. "Vermes
viginti in Tetrodontis Molae ventriculo et intestinis
invenit, «caudae extremitate bifida, in cujus interca-
pedine ani 'apertura manifeste apparuit, in qua
etiam intestinum desinere visum est. Utriusque apici
caudae inerat quoque apertura, in qua duo cana-
lium spermaticorum rami terminabantur. Duo illi
rami longiores erant in maribus quam in femellis,
et mares in duabus extremitatibus vaginis duo con-
clusa gerebant genitalia membra admodum acumi.
nata; ipsae quoque extremae femellarum vaginae
manifestis in fne utriusque rami caudae bifidae
aperturas habebant, et priusquam praecipuus ipso-

Ej

- , Z
MÀ MÀ —M MÀ

- ^

*) Piscem. nomine italico. Tamóuro vocat, quod secun- -
dum cel, Cetti (Animal, Sardiniae hist, mat, vers. germ,
T. III: p. 209.) Tetrodontem Molam designat.

/ | 295
rum irunecus in duos ramos divideretur, in cavita-
tem ovatam;, minutissimis ovis penitus refertam dis-
tendebatur. Quae de corde et reliquis partibus
"(tubo intestinali simplici excepto). refert, ex seculi
genio conscripta, mimis subtilia, et ambigua sunt,
neque huc faciunt. Viginti ejusmodi vermibus, et
secundum iconem sexpollicaribus, repertis, fallaciam
circa caudam bifidam, ejusque aperturas et genita-
lia subesse, vix supponere licet, nám Ascaridis lum-
bricoidis anatomen e cl. Viro oblatam non contem-
nendam esse, unusquisque fatebitur. Num vero
vermis iste paradoxus ad Acanthocephalos pertineat
novumque eorum constituat genus, utrum novunr
prorsus Entozoorum ordinem effingat, determinare
non ausim. Nomen interim, quo in sequentibus
utar, brevitatis caussa eidem imponere liceat: Schi-
sturus (exidy, findere; esee, cauda), quod habi-
tum exprimat. Italos autem, vermem ulterius exa-

minent, exhortatos velim.

em
Trematodum genitalia.

Hujus ordinis Entozoa ad unum omnia andro-
gyna esse videntur, sive utriusque sexus apparatum
eodem in individuo exhibent.

-OÀ. Distomatis porus subventralis, secundum G o e-
c^ zii (Naturgeschichte p. 170.) observationem, qui
Distomata hepatica veneris copula juncta reperit,
penem admittit , ideoque pro vulva haberi debet,
quametsi vermem sub motu suo ejusdem ope saepe

296 a

affigi, neque ex eodem ovula edi observemus.. Haec
pone porum dictum vel in acervum congesta, vel
in racemos laterales distributa sunt, ita ut majora
et matura anteriorem, reliqua posteriorem corporis
locum sibi vindicent; in quibusdam speciebus ma-
culae corporis pone porum subventralem conspici-
untur vel opacae vel pellucidae, unde speculorum
nomen ab aucioribus iis impositum, quae itidem
pro ovariorum parte habendae sunt, et ovis emissis
sive vacuae, pellucidae fiunt Ante porum ventra-
lem spieulum eminet, sive cirrus.O. Fabricio
(Faun. Groenland.: p. 528. in Fasciola hepatica) di-
ctus, tubulus teres, retractilis, variae longitudinis,
in D. cirroso mihi. dicto Tab. VI. Fig. 2. longissi-
mus, plerumque [lexuosus, saepius apice aucto et
rotundato, veluti glande insignis, O. Fabricio
(l. c.).interdum uncinatus visus, qualis nec mihi nec
reliquis auctoribus apparuit. Hanc partem Goe-
Lius alterins individui poro ventrali immissam vi-
dit, ideoque penem seu genitale masculum voca-
vere, qua autem voce uti noluerim, cum alio etiam
cirrus negotio fungatur, et ovula sub partu suo ex
apice fundat, quod plurimis et mihi quoque saepius
videre contigit. Prope cirri basin macula saepe ob- .
scura vel corpus orbiculare conspicitur , quod ex
Zederi (Naturgesch. p. 177.) conjectura vasa sper-
matica continet, vel horum forsan vicem supplet,
mihi autem cirri retracti receptaculum videtur, ve-
lut enim erucae Papilionis Machaonis tentacula pres-
sione quadam accedente facile ex receptaculo ex-

* *

AMT 207
stante eliciuntur, ita etiam eodem prorsus modo
cirrus inde emergit. Quo autem modo ovula in
hunc ferantur, verme sub partu fortiter moto et
violentissime contracto videri nequit, sed ovula tan-
tum €x ejus apice pullulantia conspicimus, et aeque
parum, qui cirrus sub coitu sperma masculum fun-
dens cum vasis seminiferis, vel qui porus ventralis
sub coitu volvae munere functus, postea autem ova
non transmittens, cum ovariis conveniat, nos fugit.
Subtilior forte communicatio, quam in Limacibus,
ceterum quoad genitalium apparatum Distomatibus
quodammodo analogis, locum. habet.

In quibusdam praeterea Distomatis speciebus, v.
c. D. crenato (Tab. V. Fig. 1.) et D. appendicu-
lato (ib. fig. 2.) cauda corpore tenuior in hoc re-
trahi potest, et in D. eppendiculato cingulum in-
super conspicitur, caudam quasi revinciens. Hujus
autem fabricae usus, numque generationi inserviat,
me penitus fugit. Porum ventralem in quibusdam
sphaerulae sub specie protrudi posse, inu Cap. an-
teced. $. 5. monui.

B. Monostomatis genitalium apparatus priori
universim non absimilis, nisi quod porus ventralis
desit. Posticum vero, qui Amphistomaii conceditur,
Monostomati pariter datum esse, et utriusque gene-
ris species plurimas, ni omnes, a posteris unitas iri
suspicor; in maxima saltem Zederi specie, Mono-
stomáte conico, quod idcirco, ad Amphistomata
amandavi, non deest porus posticus, qui in mino-
ribus valde pusillus oculis facillime subirahi potes.

298

Cirrus saepe retractus, tumque vel omnimo occul-
tatur, vel foveae specie proditur, aut emissus pa-.
pillam, vel tubulum brevissimum refert, nec in om-
nibus partem corporis anticam «ibi vindicat. |

€. mpyhistomatis apertura postica in quibus-
dam absque cirro conspicuo, ovula edit,'et in al-
tera specie "mphistosiate Charadrii pluvialis cor-
nuto mihi dicto, 'Tab. V. Fig. 4. per aperturam'
istam, ovulorum parte effusa, oviductus etiam por-
tionem prolabi et abruptam eliminari, tum iterum
ovula et &ovam oviductus portionem excerni obser-
vavi, ut de cirro hujus animalculi ova non edente
certissimi fiamus, nec per istum, si vere adesset,
oviductus eliminari posset. In .47. comico autem
cirrus brevis et rectus in parte corporis postica ex-
stat, 24. subcla»ati prolem vivam Froelich et
Zeder observarunt, ipse in-speciebus reliquis non-
nisi ovula deprehendi. !

D. Po/ystoma integerrimum. xecens et vivum
examinavi, interque poros ejusdem medios duo spi-
cula longa (Tab. VI. Fig. 1, 2 et 4.) mox recta et
approximata, mox iterum antice divergentia, apice-
que parum reílexo, saepe exserta; observavi, quae
forsan genitalia mascula. Praeterea autem porus
adest posticus, quem Distomatis analogia ductus
pro volva haberem, nec non fovea hàud procul
ab eodem, anteriora versus sita, quae fere porum
mentitur, cuique ovarium forsan subjacet, tale enim
1n speciminibus mihimet visis, parvis et pellucidis,

fortasse virgineis, non observavi; imnaximum e con-

»

99
tra quod Zederus vidit, ob crassitiem fórsan exa-
minari non potuit. In Polystomate servato Froe-
lich (Naturforscher St. XXIV. p. 148. Fig. 14.) po-
rum quidem posticum icone expressit, in descriptione
autem omisit; ovarium vero sub maculae forma in
parte postica situm meminit, circa quod ovula dis-
persa fuerint. Zederus (Naturgesch. p. 138.)
cirrum a Froelichio observatum tradit, sed iste
ex pororum anteriorum altero semel tantum hamu-
lum (instrumenti pressorii vi) emersum vidit, huc
non facientem, quem ipse pro vase abrupto habet.
An similis papilla ac quam Abilgaard in Taenia
capraea sibi dicta, sive Polystomate denticulato
(conf. Cap. XIL $. 4-) observaverit? Froelichia-
nus et Abilgaardianus vermes saltem simillimi
sunt. Ipse Polystoma denticulatum tantum spiritu
vini asservatum examinavi, De speciebus reliquis
nihil constat.

$4,

i Cestoideorum genitalia.

Summam in his et a feliquis et inter se genita-
lium diversitatem obtinere videmus, ut Caryophyl-
laetum fere ad ordinem antecedentem amandares.
Scoleci, cujus genitalia prorsus ignota sunt , locus
aeque incertus. Reliqua satis conveniunt.

À. Caryophyllaeus. Specimina quam plurima
variis in Cyprinorum speciebus vario reperi témpore,
nunquam autem tantae, ac Zederus (Naturgesch.

^p. 247. Tab. 5. fig. 5, 6.) depinxit, magnitudinis,

i

5oo

cel. virum rem inde forsan me accuratius observare
potuisse, facillime concedo. Maris partem posticam
crassiorem , eet in quadam a cauda distantia ostium
vidit rotundum , ex quo tubulus brevis et conicus
(cirrus?) exsertus erat. In feminae autem parte
postica (majori tamen a caudae apice distantia)
ostium observavit transversum , cujus margini supe-
riori tuberculum saepe appositum erat. Mihimet
ostium hocce fovea potius vel macula (ex. parte
quadam subjacente) visum, ipsum autem caudae
apicem disünctissime foramine quasi labiato pertu-
sum vidi. ln parte postica vasa praeterca monili-
formia observavi, quae ovaria dixerim. | Qaaedam
in vermibus minoribus me addere potuisse, non
mirum, cum cl vir rarius microscopio utatur com-
posito.

B. Ligulae linea media impressa, auctoribus
pro tubo cibario habita, mihimet eandem ac gene-
rum insequentium seriem ovariorum simpliciunr sive
sacciformium sistere videtur, nec tractus intestinalis
similitudinem offert. Quae his autem circa genitalia
ulterius addam non habeo,

C. Zricuspidariz (lucii) major et adulta cor-
poris partem posticam articulatam et cujpsvis in ar-
ticuli medietate nodulum foveola instructum prodit,
ex quo canaliculus transversus ad articuli marginem
decurrit, quod Goezius (Naturgesch. p. 419. Tab.
XXXIV. fig. 5) icone bona exhibuit. Noduli isti
totidem ovaria, ovulis globosis facile ex iisdem ex-
primendis farcta. Canaliculi transversi, simili forsan,

; 3or

ac Taeniarum modo, villos (genitalia mascula?)
emittunt, quos me tamen ex eorundem orificiis ex-
sertos nondum vidisse, fatendum est.

D. Bothriocephali axticuli, anticis exceptis, ova-
ria similia, utplurimum nodosa, vel maculae sub
forma, opaca vel nigrescentia exhibent, in quibus
ovula subrotunda congesta sunt. In nonnullis etiam
ductus transversus ab ovario ad articuli marginem
progressus exstat, qui in J. barbi recrazgu/o (Bloch
Abhandl. Tab. I. fig. $)) cum cujusvis articuli ovario
lineari angulum rectum effingit. Lemmniscos articu-
lorum in genere insequente saepe exhibitos Bothrio-
cephali species nulla exhibuit.

E. Taeniae articuli anticis et minoribus pari
modo exceptis ovzriz continent. Horum speciebus
diversis diversa etiam forma, ut vel maculam opa-
cam aut pellucidam, vel nodulum cum cavitate sim-
plici, vel racemum plus minus ramosum, dendroi-
deum,. cavo multiplici referant. Carlisle qui-
dem (Transact. of the Linn. Soc. Vol. II. p. 254)
materiam coagulatam nec ovula in iisdem reperiri
. tradit, sed valdopere fallitur, ovula enim plurimis
in speciebus examinavi et reliquorum vermium si-
millima vidi, quid? quod Taeniolae etiam in iisdem
repertae sunt, Ovariis istis saepe foruminulum: est,
plus minus distinctum, quale v. c, Linnaeus in
Taenia lata osculum laterale dixit. | In articulis po-
sterioribus praeterea foramina plurimis sunt margi-
nalia (oscula marginalia Linnaeo in T. Solio dicta)
marginibus saepe tumidulis quasi labiata, rarius

$02
utriusque, plerumque alterius marginis, tinhque vel
alterna vel secunda sunt, e quibus ductus seu ca-
nalis tránsvérdus ad. articuli medium gracilescens,
nudis oculis conspicuus decurrit, Hune nec cum
canalibus lateralibus, nec cum. vasculis articuli me-
diis (ovario) communicare, cl, Cerlisle (l. c.) in-
jectionibus repetitis sibi constare asserit, quid? quod:
apparatum (ovarii vasculosum cum lateralibus .ca-
nalibus anastomosare, nobis persuadere vult... Dubia
autem omnia in T. Solio, de qua et Carlisle lo-
quitur, culielli et lentis: simplicis ope facillime tol-
luntur. Tunica enim articuli externa ablata, ab oi-
ficio marginali tubulum. oriri videmus tausversum
brevissimum, mox duos.emittentem | canaliculos a
Wernero (Brev. expos..p. 55. sequ. Tab. IL. Fig.
57, 38.) detectos optimeque et descriptos et deli-
neatos, oculis nudis satis bene, melius tamen lente
armatis conspicuos. Alter horum major et trans-
versus ad. articuli medietatem inter ovarii ramos
magis, ac W erneri icone exprimitur, flexuosus de-
currit et eocum convenire videtur, licet anastomo-
sis vera non pateat. Alter autem canaliculus tenuior
et rectus ad drticuli mediam sed superiorem vel in.
feriorem partem oblique fertur, ideoque priori, nisi
hic evolvatur longior apparet, sacculo autem quo-
dam vel bulla clausa terminatur. Canalis Hexuosus
ejusdem omnino indolis ac ovarii vasa, mollis. et
spongiosus, alter autem durior et cum filo (arteriola
cenirali) comparari posset ex brutorum retina ad

lentis capsulam emisso. Uterque tamen ductus cul-

vt

$05

telli ope liberari et reclinari potést, ut naturam et .

ortum ab orificio marginali dictum eo sneliüs con-
spiciamus. Ovula in ductibus non vidi, V/ ernerus
tamen in majori observavit et ex foramine margi-
nali expressit, Goezius autein (le p- 9581. Tab.
XXIX, hg. 7.) ex Taeniae lanceolatae foraminibus
amarginalbus tubulos exseri et hisce ovula effündi
vidit. Omnibus canaliculi duo num sint, decidere
nequeo, vix tamen esse crediderim, ipse saltem in
variis non reperi et Zederus (Naturgesch. p. 515.)
in iis quorum ovarium simplex et sacciforme habe-
tur, simplicem reperit, qualis etiam in Tricuspidaria

nodulosa, in Bothriocephalo Rectangulo aliisque ap-

paret. Alter tamen canaliculus alteri nimis apposi-

tus vel intime eocum conjunctus facile latere posset. -

Ex dictis vero Carlislii administrationem ana-
tomicam rudem et omni successu destitutam fuisse
patet, alterum enim canalium tantum vidit, et ova-

riorum praeterea, quorum functionem ignoravit,

. cum meatibus mutritiis sive longitudinalibus com-

municationem finxit, quae certisime locun non
habet.

Ex foraminibus vero articulorum majorum mar-
ginalibus in Taeniis plurimis Zemniscz, "prout illa vel
unius vel utriusque lateris exseruntur, quod saepe
quidem, optime tamen in T. ovina et bovina videre

est; ex foraminibus lateralibus rarius eminent, in

. T. lata tamen papillarum sub forma exsertos vidi.

Partes istae in variis variae, setas, fila, papillas,

cornua referunt, ortumque etiam diversum agnoscere

e

M

$04

videntur; oriuntur nimirum vel r1) ex ipsis forami-
nibus marginalibus, quod vulgatissimum est, v. c.
cornu sub specie in Zaeziez bovis denticulata, vel
papilae in 7. expazsc, ovis, vel tubuli in 7: an-
seris Janceolata et 7: Corvi Coronis Uzdula (his
duabus ex Goezii observatione); aut 2) ipse arti-
culorum margo in tubulum setosum, vel truncatum,
in Z. anseris setzgera, vel acutum in 7. otidis vi/-
losa abit; aut 5) lemnisci ex latere articulorum
plano emergunt; quales Goezius (Naturg. p. 560.
Tab. XXVII. Fig. 6) in talpae 7: filamentosa ob-
servavit, quorsum etiam 7: /atz pertinet, cujus fo-
ramina lateralia papillas emittunt. Omnes isti lemnis-
ci num ejusdem usus sint, dubium oriri posset, ut
tubulis, papillis,. cornibusve ex posterioribus tantum
et adultis articulis exsertilibus, nec semper appa-
rentibus aliam, ac marginis ipsius lemniscis semper
et in anterioribus quoque exsertis (v. c. 7: set/ge-
rae et villosze), spartam designando, illos genita-
lium masculorum, seu cirrorum vicibus, 'Tremato-
dum more, fungi, has autem marginis solummodo
esse eminentias, pronuntiaveris: sed ommnes inter
structurae similitudo nimia obtinet, et quae semper
fis instructae apparent Taeniae, copulae forsan tem-
pore solummodo repertae. sunt, aut ab aliis quibus-
cum inveniuntur Taeniis, ob setas et villos deficien-
tes specie separatis, nonnisi genitalibus exsertis dif-
ferunt, ut in his quoque non semper emittantur.
Sic v. c. num Zuezia filamentosz G o ezii ab ejus--
dem 7. óacillari, quae utraque in talpa, num Z7.

villosa

905
villosa a T. infundibuliform, quae in Otide Tarda
simul occurrunt et nonnisi lemniscis differunt, spe-
cies diversas sistant, summopere dubito, et in 7
villosa statum. quoque medium, processuum ]lon-
giorum loco interdum nimirum nonnisi tubercula
vidi, sed hac de re in Voliümine insequente agam,
Pari ceterum ratione num Z7: seczgera ab Znfundi-

- éuliformi separanda sit, Zederus (Erster Nach-
trag p. 265) dubius fuit. In 7:-So//0 Koenig
(Bibl. n. 549.) lemniscos vidisse videtur.

In .Z2eui2 bovis deztzculata mihi dicta cornua
utriusque lateris cava esse et in ductum transversum
abire distincte vidi. Wernerus quidem (l. c.) ca-

. nalem minorem, sacculo terminatum, de quo supra
egi, masculum agnovit, sed ipse ad cornua, papil-
las etc. non respexit, verum canales istos (absque
coitu) generationem interne absolvere statuit, quod
non admitti potest. Uterque canalis cum tandem
conveniat, et lemniscus nonnisi ultimus tubi com-
munis apex exsertus sit, hic pro cirro (sive organo
ut in Trematodibus tam spermati quam ovulis emit-
tendis destinato), major vero canaliculus flexuosus
pro oviductu, minor et rectüs pro vase spermatico

et sacculus ejusdem pro vesicula seminali habentor.

$5

Cestoideorum genitalia.

Horum organa genitalia nos omnino fugiunt, nec

Cysticerci quidem, 'Taeniis quoad capitis. et corpo-

ris formam similimi, saepeque maximi, multe mi-

uU

9500 H | A LUN

nus vero reliquorum vermium huc relatorum, vel
ovaria, vel ovula, vel aliae quaecunque partes huc
trahendae ^observatoribus imnotuere, ut hactenus
esexuales videantur. n

,

Cdp. XIV. own E

De Entozoorum coitu et partu.

-

$. I.

Nematoideorum.

bus '

Nemotoideorum longe plurimorum genitalibus
nobis cognitis, et ab his ad reliqua conclusione
facta, sexus hujus ordinis semper discretos esse, nec
animalcula vel hermaphrodita in eodem dari statui-
mus. Cl. quidem Froelich (Naturf. St. XXIV.

p. 15r. Tab. IV. Fig. 11-15.) in -4scaride Psittáci
aestivi- &ermephrodita sibi dicta, ut nomen. fert,
utrumque reperisse sibi visus est sexum; omnia au-
tem tria, quae invenit specimina, utpote spiculis in-
structa, mascula erant et corpuscula orbicularia
translucentia, quibus vermis quasi squamatus appa-
ruit, quaeque ovula aut ovaria esse credidit, non-
nisi cutis internae loca inaequalia designare viden-
tur, ad generationem saltem .non faciunt, nam in
"scaríde columbae maculosz mihi. dicta, illique si-
milima, eadem omninó corpora translucentia tam .
in maribus (quatuor) quam in femellis (sex) mihi
obviis reperi.

n

$907

Genitalibus utriusque sexus in Capite praece-
dente examinatis, coitus qui fiat, facile patet, ma-
riumque spicula in femellarum volvas intrare sup-
ponere licet. Cl. quidem Goeze (Naturgesch. p.
454. Tab. XXXV. fig. 7, 8-) "A scaridis bufonis 2re-
vicaudatae maris caudam totam, nec spicula sola,
feminae naturalia intrasse, iisdemque quasi infixam
saepius se observasse refert, quod omnino mirum;
hoc enim modo maris spicula agére vel exserta esse
posse vix crediderim. Zederus (Nachtrag p. 60.)
mares feminis hujus speciei fere aequales, nec tam
parvulos esse, ac Goezius describat et depingat,
universim quidem recte monet, ipse tamen ejusdem
Ascaridis (iam in bufone quam in Angue fragili
mihi obviae) mares. semel aeque pusillos vidi ac
Goezio sistuntur. Majorum quidem caudam vol-
vam nimis angustam nunquam intrare posse patet,
et minores solumunodo coitum exercere vix credi-
bile, nam in'majoribus plerumque genitalia magis
exculta sunt; ab altera-autem parte vermes a G 0 e-
zio oblati nimis magni, quam qui pro foetubus qua

partem adhuc in vagina haerentibus haberi possent,

Li

foetus enim partu editi oculis nudis vix unquam vi-
.ibiles. Res itaque dubiis non caret, et si alius
quam Goezius observasset, oviductus partem pro-
lapsam pro verme masculo volvae immisso habitam
fuisse dicerem. - Quidquid autem sit, ejusmodi certe
-copula reliquis in vermibus non admittenda est,
quorum cauda semper nimis crassa, quam quae va-
inam, in maximis etiam hujus generis vermibus,

U 2

—-

508 |
VR 4 "
Sirongylo nimirum giganieo ct Ascaride Iumbricoide,
semper tenuissimam, intrare possit. ^ jh .
Coitu peracto ovula foecundata per majus umi-
nusve temporis spatium in inatre asservantur, tan-
dem ipsa vel foetus vivi partu eduntur. | Omnia.
eodem sub coitu foecundari ova crediderim, nam
quae in Ascaridis lumbricóidis utero coacervata vel
in ovarlis etiam tennioribus reperi, aeque magna
eandem sub iuicroscopio exhibuere speciem, et per
totum ' Cucullanorum oviductum vivi conspiciuntur
foetus. Interdum quidam sub partu vermium vivi-
parorum unum alterumve ovülum, foetu nondum
aeque evoluto subesse videmus; sic in ipso etiam.
Cucullano. cum foetubus reliquis, ovnla edi, ex his.
autem brevissimo tempore vermiculos erumpere sub
microscopio vidi, ut magnum certe horum discri-
men admiiu non potuerit. ULow

Ovula et Foetus vivi si conferuntur, eadem sum-

mopere convenire videmus. Illa quidem immatura

plerumque opaca sunt et materiam quasi grumosam,
continent, dum matura autem examinantur, quorum
forma elliptica est, versus extrema, quorum autem
globosa est, toto in ambitn pellucida, nucleoque
medio obscuro instructa sunt, in quo saepissime em-
bryones sed immobiles et rüdiores distincte videre
est. Duplicem itaque membranam offerunt, quorum
interna ab externa satis distat, cumque spatium W.
ter utramque obtinens pellucidum sit, humore lim-:
pido repletum esse videtur. Vermibus viviparis sub

examen vocatis horum prolem pariter ovulo plus

909
minus elliptico, tenuíssimo, pellucido contineri, em-
.bryones autem spiraliter curvatos, vel alio. modo
complicatos vivido ferri motu observamus. Ova sub
partu integra eduntur, foetuumque exclusionem ex-
4a corpus maternum exspectant, foetus autem vivi
membrana involvente vel ipso sub partu vel mox

"post eundem disrupta statim sui compotes fiunt,

. Cucullanorum tenellorum partu editorum cauda acu-
lissima segzper cum membrana seu ovulo cohaeret,
ità ut caudae apicem quatiant, milleque motus edant,
donec ab eodem extricentur, quod Goezii (Tab.
iX. Aj icone non expressum est, ubi omnes foetus
cauda libera sistuntur, quales nunquam vidi. In
Ascaridibus tenellis e contra cauda mox libera est.

Ovulorum cum ovariis nexum iu Ascaride qui-
dem lumbricoide, cui ut in Cap. anteced. $. 1. ex-
posui, hispida sunt, facilius quidem explicaremus;
in reliquis, quibus glabra sunt, qui firmentur et
evolvaniur, eó magis obscurum, quo saepius eadem,
praesertim in utero, omnino libera videantur. An
itaque ovula ovariorum primum cellulis infixa, ho-
rum. vasis, deinceps autem libora facta, humoris am-
bientis absorptione quadam nutriri et evolvi statuen-
dum? Magna certe entozoorum absorbendi vis, in
praecedentibus fuse exposita hoc probaret.

.Foetus vivi vel in matre commorantes vel partu
editi, toti pellucidi, absque vel oris vel tracíus in-
iestinalis, vel genitalium, vel ipsarum cutis fibrarum
vestigio reperiuntur, Nec forma iis omnino eadem,

quae in vermibus perfectis postea conspicitur, sed

310

,cauda magis elongata est. Non potest itaque fieri,
quin magnas subeant mutationes, antequam viscera
omnia. excolantur et forma dein servanda accedat.
Qui in ovo nutriantur, nobis quidem incognitum
est, ex caudae autem Cucullanorum tenellerum cum
ovuülo cohaesione observata, per illam humorem
ovuli in corpus embryonis ferri crediderim; reli- T
quorum cohaesio talis equidem non liquet, cauda
tamen etiam acuta simili forsan modo agit. Vasa
certe propria ad foetum ducenuüa in membrana
maxime pellucida nuspiam conspicua, nec in ver-
mium , vel hujus vel reliquorum ordinum, oviparo-
rum ovis vasa observantur. Conf. Cap. XV. $. x;
ubi de Strongylorum armatorum prole, cauda di-
versa instructa, agitur. ;

Óvariorum vel oviductuum, si ita vocare mavis,
ovulis aut embryonibus vivis refertorum motum con-
ünuum, tam in vermibus vivis dissectis, quam sub
microscopio lustratis, conspicimus, spectaculumque
maxime lepidum motibus istis vermicularibus et un-
dosis, praeprimis in Cucullano, sed in reliquis: etiam
observandis, exhibetur. Motus vero dictos partum
facilitare, quin et solum absolvere posse, exinde pa-
iet, quod vermis ipsius motus sub partu haud vio-
lenti conspiciantur, sed ovüla verme quieto per in-
tervalla ex volva. pullulent, quin eodem disrupto,
quod saepe accidit, ovula vel embryones ex ovariis
prolapsis pariterque ruptis.vi quadam et undatim.
protrudantur. Hoc mi feret, ex aéris in vermem

disruptum. pressione protrudi crederes, cum vero

SII

undatim et sub ovariorum motibus edantur, horum
actio omnino in computum venit, eorumque. fabri-
cam fibrosam in Cap. praecedente descripsi. Non
est tamen, quod vermis ipsius cute musculari prae-
diti actionem im partu naturali minimi facias, nam
ex sola hujus vel illius corporis partis contorsione
aut compressione vim in ovaria exhiberi luce meri-
diana clarius est.

De Ascaridum aliquot ovulis circa magnitudinem
cum sanguinis globulis comparatis hisque multo ma-

joribus in Cap. XVIII. 6. 5. egi.

$. 2s
Acaánthocephalorum.

Coitus qui in Acanthocephalis fiat, tam volva
quam spiculis vel pene destitutis, explicatu difficile,
nisi similem forsan eorum ac in piscibus et ranis
foecundationem supponamus, quod mihi saltem ma-
xime arridet. Ovula itaque a-femellis edita marium
semine ex vesica caudali, de qua in Cap. praeced.
iractavi, superimfuso vivificari possent. Ista enim
vesica globulos (testiculos) continens maxime vascu-
losa est; ut ex vasculis semen adspergi possit, for-
san autem globuli emissi sub coitu disrumpuntur
et sperma effundunt.

Partum quod attinet, ovula verme, in experimen-
tis tam a Goezio et Zedero quam a me captis,
compresso nomnisi proboscidis apice eructari obser-

vantur, nec alium quidem modum, quo edantur,

animalculi fabrica collata, concipere possum, Ovula ^

/

oA

|
,

immatura vel ovario contenta, vel vermis cuti in-

ternae affixa, matura autem libere flnctuant, ut ver-
me aliqua parte vulnerato copia fidem fere supe-
rante effundantur. Oblonga ut fere linearia sunt,
qua partem pellucida et paullo minora, alia aus /
tem aliquantulum majora corpus oblongum , parte
tenuiori et breviori (proboscide) strictura qua-
dam separata, aliaque majori et oblonga punctis
aliquot conspersa (corpore) constans arcte inclu-
dunt, ut paucis tantum locis membrana ab eodem,
nec magno intervallo distet. Corpusculum hocce
certissime pro embryone habendum; nullo autem
unquam motu in eodem conspicuo, Echinorhynchum,
qualem Müller (Zool Dan. Vol. IL. p. 59.) suspi-
cari videtur, minime viviparum dixerim. Ovula ni-
mirum ipsa pro embryonibus exclusis habet, fabrica
non ulterius examinata, si tales autem forent, mo-
tus certe in iisdem conspicerentur , nec membrana
involvens seu ovulum illaesum servaretur, Corpora
ovalia aut orbicularia, quorum in Cap. praeced. iti-
dem mentionem feci, et quae cum ovulis simul re-
periuntur, a viro immortali pro ovariis habentur,
talia autem esse nequeunt, cum ipsa in ovario con-
tüneantur, nec'ipsa ovula nimis magna fovere pos-
sunt; forsan autem cotyledones aut placentulae
sunt; quibus ovulorum «apices immissi nutriantur;
conf. $. 5. Ua eng:

Idem cel vir (l. c. p. 27. Tab. LXT) Echinorhyn-
.chum Cyprini rutili describendo, hujus ' corpori al-

tero in latere unicum, altero autem quatuor addita

315

esse foramina refert, qualia nunquam vidi; icone
collata vermiculos foramina vera obtulisse vix cre-
diderim. Ejusdem porro speciei ,ovula minima et
rotunda fingit, sed. ovula fuisse aeque parum admi-
.serim, haec enim in Echinorhynchis semper linearia,
quo facilius per proboscidem ferantur, embryone
tamen satis formato. An vermes a viro summo ob-
servati putredine vel maceratione defigurati, corpo-
ris tunicam hine inde in vesiculas elatam (foramina)
obtulere; an aér corpori sub microscopio adhae-

rens ovulorum rotundorum speciem exhibuit?
L]

NER

Tremacrtod um.

Animalcula hujus ordinis androgyna, sive orga-
nis utriusque sexus genitalibus ea tamen lege in-
structa sunt, ut sola sibi sufficere nequeant, sed
quodvis altero indigeat individuo, quocum coitum
exerceat duplicem. Distomata hepatica a cel. Goeze
sub ipso saepius observata esse, eundemque utrius-
que cirrum alterius poro ventrali invicem infixum
vidisse supra (Cap. anteced. $. 5.) memini, et cel.
Scháüffer (Von den Egelschnecken p. 16. $. 56.)
duorum vermium cirros mutuo sibi implexos vidit,
num vero porum ventralem simul intraverint,
observare eidem nonu licuit ^ Cirrum genitale
masculum esse, ea quidem observatio — evincit,
ejusdem etiam forma cum Nematoideorum spiculis
et Cestoideorum lemmiscis genitalibus satis convez

nit, quorsum analogia Molluscorum et Gymnode-

$14 j a b

"
lorum androgynorum v. c. Limacis et Hirudinis
accedit, Ab altera autem parte idem quoque cir-
rus sub. partu ovula effundit, ut nexum ejusdem
animalculi inter penem et ovaria, vel partem inter-
nam communem statuas, cujus autem iterum exem-
pla in animalibus dictis habebis, et in Amphisto-
mate conico suspensa manu dissecto. vasa ovulis
referta in cirrum terminari distinctissime vidi, Ova-
ria cum poro ventrali, qui cirrum admittendo vagi-
nam sub coitu referat, partis communis ope com-
municare non est, quod dubites, coitu autem per-
acto via occludi videtur.

Partus in Amphistomate ranae subclaegto vivi-
parus, oviparus in omnibus ,: quotquot cognita sint,
Trematodibus reliquis. Motus animalculorum sub
eodem vehementissimi, ut fere convulsivi; fibrarum
iransversalium. contractione dum corpus elongatur,
ovula ad anteriora et in cirrum feruntur, longitu-
dinalium autem actione, corpore breviori reddito,
eadem velocissime copia majori minorive ejiciuntur,
et quavis ejectione peracta, animalculo quies aliqua
conceditur, ut partus per intervalla absolvatur. In
"mphistomate Charadrii pluvialis corzuto (Tab. V,
Fig. 4-6.) partus modum singularem observavi. Cor-
poris nimirum prope orificium posticum globulus
(uterus?) conspiciebatur, mox vel adscendens vel

descendens; infra eundem autem cornu exserebatur
ex poro dicto satis longum (Fig.6. a) motu summo
egitatum, donec prope corpus abruptum discederet,
quo. facto globulus ille magis magisque: commotus,

; | 815

ut interdum ex poro qua partem protruderetur, et
infra eundem ovula aliquot , saepe duo triave se
excipiendo , foras emitterentur. Horae quarta par-
te fere elapsa, aliud iteram cornu (Fig. 6. b.) seu
oviductus pars altera prodibat, quo pari ratione
abrupto ovula longa sed interrupta serie edeban-
tur. Hora tandem fere integra elapsa, cornu ter-
tium prioribus omnino simile emissum, ,sed brevi
post disparuit, animaique tam motu quam vita pri-
vatum conspiciebatur. Unicum inter Entozoa, quod
sciam , partus praeter ovula sensim quoque ovi-
ductus edentis exemplum, et maxime memorabile;
cornua enim illa vix pro alia quam ovariorum par-
te haberi possunt, et ovaria integra cum ovulis
eliminari posse Cestoidea docebunt.

Ipse nunquam in ovulis embryones conspexi,
sed semper materia quasi grumosa repleta, et ple-
rumque elliptica versus utrumque finem angustio-
rem pellucida vidi.

HUE
Cestoideorum. "

Caryophyllaei cujus sexus discreti sunt, coitus
partusque Nematoideorum non absimilis erit; $co-
lecis et Liguia& ignoratur, illius tamen ob formam
Trematodum aemulam, his quoque analogum ; Li-
gulae autem ovariorum ratione habita summam ge-
nerum insequentium affinitatem crediderim. Zrz-
cuspidariam vero, Bothriocephalum ex Taeniam
conjungo, eorumque partibus huc facientibus similli-
mis, easdem quoque his functiones tribuerim.

516

r]

,

Taeniae. cujusvis articuli ovula, posteriores au-
.tem majora vel matura continent, nec unquam visa
est, quae mere mascula haberi potuisset, e contra
autem lemnisci variis varii, in Capite praecedente
dicti, pro genitalibus masculis habendi, additi sunt.
Sexus ergo uterque eodem in animalculo reperitur,
numque androgynum utrum hermaplhroditum sit,

-

alia oritur quaestio. i
Unicam saepissime in bestiis tantum occurrere
Taeniam adultam, ovulis foetam , vel 'l'aeniolis mi-

nimis, pro ejusdem prole habendis, stipatam, ut

sola sibi suffecisse videatur, Auctores rectissime -

quidem monent, hoc tamen argumentum solum
minoris foret ponderis, saepe enim vermes, quo-
rum sexus discreti sunt, feminei tantum iidemque
copiosissimi et gravidi adsunt, ut coitu peracto ho-
rum mares mortuos decessisse statuendum sit; in-
terdum autem, licet hoc multo rarius accidat, ma-
res tantàmmodo reperiuntur: absentia itaque alte-
rius sexus vermium sola nihil probat. Fabrica vero
Taeniae , utpote vermis longissimi et articulati
spectata, articulos ejusdem individui aeque bene ac
duorum coire posse patet. Cl. Werner (l c. p.
57.) quemvis articulum conceptionem interne abs-
que coitu absolvere, vel ovula in. eodem observan-
da ita foecundari autumat, ut ovula in oviductum
vel canalem liexuosum delata, in vase tandem com-
muni, cui canalis spermaticus inseritur, hujus semine
perhciantur. Hoc autem tam cornua, setae, papil-

lae etc. exserta, verum coitum probantia, quam

. $17

ovula matura in reliqua articuli parte, mec in ca-
naliculo tantum communi, obvia refellunt. — Illae
vero partes cum ductuli communis. continuationem
sistant, tam semen. advehere quam recipere pos-
sunt, et articulorum duorum foraminibus invicem
sibi admotis, coitus duplex vel eodem tempore vel
successive peragitur, quo utriusque etiam ovula
vivificantar. Taeniae saepissime, quod neminem fu-
git, articulis varie contortis hinc inde. nodulos
nuectunt, et his factis orificia, labiis tumentibus in-.
structa, arctissime sibi admota conspiciuntur, quo
coitum absoivi Carlisle (l. c. p. 255.) rectissime
suspicatus est. "l'aenias autem, si plures simul ad-
sunt, invicem etiam coire posse, patet, et inter-
dum etiam '"Taenias duas fortiter sibi adhaerentes,
ut fere adglutinatas, videmus, quam ob rem ani-
malculum istud promiscue tam androgynam quam
hermaphroditam esse posse crediderim.

Partum autem quod attinet, ab auctoribus is va-
rie traditur, nec in omnibus idem erit. ^ Articuli
ovulis maturis foeti saepissime a reliquis separan-
tur, unde Taenias majores fere semper laceras et
articulis ultimis orbatas, hos vero singulos circum
circa dispersos reperimus, quos Veteres plerumque
pro vermibus peculiaribus, cucurbitinis sibi dictis,
quin Couletum pro Ascaridibus vendidisse, no-
tissimum est. Articulorum hujusmodi media pars
cutem tenuissimam ,. ovulis subjacentibus elatam et
flavescentem vel et disruptam monstrat, ut haec fa-

cili negotio effundantur et in muco intestinali circa

318 - 1
articulos occurant. Interdum etiam ovarium articu-
lorum nondum separatorum, sed tenaciter sibi ad-
haerentium rumpitur, ovulisque emissis media hp-
rum articulorum pars deletur et evanescit, ut non
misi margines supersint, vel articuli perforati con-
.spiciantur; huc Gallorum Taeniae perforatae ('Té-
Xias.percés à jour) pertinent, saepe admiratae,
quae rarissime autem "modo aeque conformi et
elegante fenestratae apparebunt, ac Masars de
Cazeles (Journ. de Méd. T. 29. p. 26.) icone ex-
pressit Quae dixi certissima sunt, nec hypothesi
innituntur.

Diversus vero a Wernero aliisque partus mo-
dus statuitur, cüjus nimirum ope ovula per forami-
na effundantur marginalia, quid? quod vir modo
laudatus se in ductu fexuoso ad foramen istud
vergente ovula conspexisse et per idem expressisse,
et Goezius se. ovula per 'aeniae lanceolatae
lemniscos marginales emissa observasse, referunt,
ut res ista extra dubitationis aleam posita videatur,
Ad ovula vero quod attinet in ductu illo observa-
ta, observationem quidem non omnino negaverim,
sed mihimet, licet canaliculum saepius praeparanti,
repetendi negata est occasio; ovula quidem circum
circa, nunquam autem in ipso vidi, et crassiuscu-
lus et flexuosus cum sit, quae contineat, difficilius
semper visui exliibentur, uti nec ovula exprimere
successit ^ Huc accedit, ovarium primum minoris .
fuisse molis, demum omnes ejus ramulos ovis ima-

turis foetos intumere, et articulum pariter tumidum

E 3s 519
LJ

/replere, inde hunc quoque ab antecedente tandem
'solvi et decedere, quin et simul rumpi, ut ovulo-
rum per foramen marginale secessum tum omnino
superluum crediderim; ante tales autem ovarii
mutationes, ob ejusdem complicationem , vix undi-

b que ad foramina marginalia venire poterunt. In
paucissimis ergo partum per foramina marginalia
accidere autumaverim , et de ipsa Goezii obser-
vatione eo magis dubius sum, quo saepius 'Taeniae
lanceolatae ovis maturis foetae articulos singulos
decidere observaverim, ut tali certe ovulorum per
foramina emissione non indigeant, et instrumento
pressorio adhibito via insolita aut artificialis facile
paratur.

De Zederi (Naturgeschichte p. $14 et 517.)
observatione, secundum quam Taeniae ovario sacci-
formi instructae ova ex foramine paginae articulorum
inferioris, prope marginem anticum sito et tenuis-

"simo, sub partu edantur, idem dici nequit; ex
ovario enim simplici ovula per foramen contiguum

.-aut vicinum facilius emitti possunt; utplurimum ta-
men partu tali non indigebunt,

Taeniae semper oviparae, et ova sola tam in
articulis maximis secedentibus, quam circa eosdem
reperiuntur. Goezius plurimarum ovula vidit et

. bene delineavit, ipseque notabile eorundem discri-
men offendi, sic v. c. T. Solii et crassicipitis ovula
quam T. denticulatae et expansae multo minora,
"semper autem globosa; Bothriocephali vero puncta-
|. ti (HEhytis bipunctatae et Halysis Scorpii Zederi?

$20.

subelliptica sunt. Embryones in Taeniarum oyulis

obvios Goeze, Zeder et ego observavimus, ille-.

que varios (Tab. XXII. B. Fig. 21, 22. Tab. XXXI.
B. Fig. 18. Tab. XXXII. A. Fig. 6. 7.) delineatos
dedit. | Vivos se vidisse Zederus (Naturgesch.
p. 214.) refert, quales mihi nunquam in conspe-

ctum veners.

|
$. 5.
Cysticorum.

Horum nec genitalia, nec ovula vel foetus un-
quam observata esse, in Cap. praecedente monui,
propagatio ergo sexus ope forsan nulla, ut quem-
vis vermem solitarium cystide inclusum, genera-
tione dein dicenda, ortum dixerim; propagatione

autem admittenda vermes istos solitarios herma-

phroditos esse oporteat. Cl. Goeze (l. c. p, 240).

in Cysticerci fasciolaris vesica caudali vesiculam. se-
mel minorem puncto opaco notatam reperit, Ob-
servatio ista prolem fere probare videtur, sed Cy-
sticercus cum solitarius vivat, quonam quaeso mo-
do foetum ex vesica vel interna vel externa, utra-
que semper integra, emittat? Lusu quodam natu-
rae, aut vermis germine ignota ex causa heic exor-
to, similique forsan modo ac citrum citro, oyum
ovo inclusum, enatum, nec vera propagatione for-

matum esse contenderim. |

$. 6.
-Corollaria.

Veteres omnes vermes oviparos statuerunt, S wam-
merdamius tamen (in Bibliis Naiurae p. 117.)
Ascari-

*

v

$21

. Ascaridem nigrovenosam in ranarum pulmonibus

obviam, viviparam detexit. De ipsis ovis saepe du-
bii fuere, ut Andryus Aristotelis sententiam
suam fecerit, et vermes cucurbitinos seu articulos
'Taeniae secedentes hujus ovula majora facta dixerit.
Quae -postmodum de vermibus viviparis prolata
sunt, aeque fictitia erant, et Ascaridis lumbricoi-
dis vasa genitalia prolapsa, motu, ut supra memi-
ni, non destituta, a plurimis quin et recentissimo
tempore pro viva prole vendita sunt, qua de re
Bibliotheca nostra n. 187. n. 558 - 544 conferatur.
Recentiorum tandem et praeprimis Goezii soller-
tia indefessa, vermes plures viviparos novimus. In-
ter Nematoidea genera plura, ut in Cap. praece-
dente exposui, vivos passim edunt foetus, Trema-
toda inter Amphistoma subclavatum unicum est
quod huc pertineat, ordinesque reliqui nonnisi en-
tozoa ovipara continent Zederus quidem (Na-
turgesch. p. 98. et 145.) Ascarides viviparas dictas
ad alia genera amandandas esse suspicatur, sed
minorum nonnullae ad Ascarides certissime perti-
nentes vere viviparae sunt, quod Goezius bene
iradidit, sed foetus vivi hon ommni dantur tempore,
ut eosdem idcirco rarioós conspexeris.

Differentiam Entozoa ovipara inter et vivipara
magni non esse momenti patet, utrisque enim ova-
ria simili modo constructa, et ova in istis pari ra-
tione accumulata, - viviparis tamen pauciora. In
Cucullanorum | oviductibus corpora similia occur-
runt, ac quae de Echinorhynchis locutüs pro coty-

X

522
ledonibus habui.vel placeniulis, quibus ovula. in-
fiia sint, nt mec hujus rei discrimen inveniatur.,
Oviparorum ovula duplicis generis, aut embryo-
nem nondum formatum nec conspicuum, aut ex-
cultum sed nondum animatum ideoque immobilem
continent. Viviparorum autem ovula foetus pro-
prio. agitatos motu exhibent. "'Transitus itaque ha-
betur, omniaque ovula tunicis eidem constant pel:
lucidis et tenuissimis, et foetus interaneis nullis
distinctis undique pellucidi pro phytozois haberi
possent. |
Ovulorum ab unico verme partu editorum nu«
merus maximus, fidemque fere superat. Ascaris
lumbricoides multa eorundem millia contünet; As-
caris nigrovenosa ex G oezii observatione septin-
gentos foetus vivos, Cucullanus fere totidem: fovet,
et sic reliqui, — Numerum itaque vermium quolibet
in animale, quod inhabitant, maximum exspecta-
res, saepissime autem exiguum. invenies; entozoa
enim, quorum exempla dedi, vulgaria equidem »
rarius autem valde magna adsunt copia. Plurimo-
rum certe vermium prolem exiguo tantum numero:
vitam conservare posse, dhabiiaculi ratione habita,
facile explicabis, |ovula enim foetusve in intestinis
deposita, mox plurima, saepe forsan omnia cum
faecibus ablata ex corpore eliminantur, praeprimis
si humorum vis, aut paleae, vel alia pabuli resi
dua duriora et pungentia, injuriaeque ceterae,
quibus obnoxia sunt, quibusque vermes adulti etiam
facile abiguntur, et de quibus alio agam loco, ac-

- 525

»

.cedunt, ut prolis proventus semper maxime dubius

sit. Aliis quidem locis vermes tranquilliorem de-
gunt vitam, €t ni haec fugacissima foret, aut ad
ovulorum exclusionem conditionibus quibusdam fa.
ventibus, saepe forsan plurimis, opus esset, facile
accumularentur, quod interdum etiam v. c. in ani-.
malium trachea et bronchis observatur, et hospiti-

bus vim inferrent.

Cap. XV.

De Entozoorum. incremento , | aetate,
redintegratione.
Incrementum.
Entozoorum embryonibus et adultis collatis ma-
jus fere, ac reliquorum animalium, metamorphosin
non subeuntium, inter eosdem discrimen reperiri ,
illsque nec fibrarum cutis, nec oris vel tubi , ciba-

ri, nec genitalium yel internorum, vel externo-

"rum, nullius itaque partis excultae vestigia prode-

re, sed totos pellucidos, et forma quodammodo

alienos esse, supra monui, Simulac vero uteri ex-

ul

4

pulsi habitaculum, in quo vitam degant, adierint,
incrementum longe plurimi celerrimum capiunt , ut
pusilli vel formae alienae rarissime occurrant. Sin-
gula autem , quae hac de re mihimet innotuere,

paucis enarrare, quam generalia tantum, quae

ejusmodi in rebus saepe vaga et ambigua, profer-

re, malim.
X 2

A "c

$24 Pit ap 7
L Nematoidea ad eandem pertinentia. speciem,
quoad magnitudinem rarius valdopere differunt,
exempla tamen non desunt.
oscaris lumbricoides humana in pueris vel
adultis obvia plerumque sex octove pollices longa;
nec pedem superat, semel tamen specimen (in mu-
seo servatum) unum cum dimidio pollicem longum
et pro ratione tenue a puella olei animalis Dip-
pelii ope depulsum accépi. Scriptores "veteres e
contra speciminnm ingentium passim mentionem
injiciunt; sic Dan. Ludovicus (Eph, Nat. Cur.
Dec. L Ann. 5. p. 295.) lumbricum teretem tres ul-
nas longum alvo dejectum meminit, aliique maxi-
mos renales afferunt, bi vero certissime ad Stron-
gylum giganteum mihi dicium tim renibus. potissi-
mum obyium pertinent, ille autem ad fabulas re-
ferendus , quibus Academiae Naturae Curiosorum
membra olim. inirum in modum delectabantur, ut
absona quaevis -cumularent , qualia nunc iiérum in
diario novissimo (Museum des Wundervollen) cu-
mulari dolendum est. : NC
Strongylus giganteus modo dictus, vermium , si
Taenias et Ligulas quasdam exceperis, omnium
maximus, magnitudine mire variat; ipse eundem in
equo, phoca, lutra et tauro repertum comparavi
et quinque ad quindecim usque pollices longum,
lineam dimidiam ad dnas lineas diametro transver-
so aequantem vidi; quem Redius in Marte inve-
nit, ultra duos pedes longum, et apicis digiti mi-
nimi crassitie describit ; in cane ab eodem eta

*

h
*

. . 525

.Kleinio in lupo repertos aliquantum minores, in-

ES

gentes tamen. descriptos legas.

Strongylus &rmatus in equorum coeco vulga-
tissimus *duos circiter pollices longus est, ejusdem
tamén ibidem (Septembri 24. 1801.) sobolem repe-
ri 5 - 5 lineas longam, variis rebus notabilem.

Strongyl enim isti juniores praeter magnitudinem

Andicatam: ay albi aut flavescentes, adultis plus

minus fuscis; b) tortuosi, adultis semper rectis,
fere strictis ; c) ovulis foeti, quod in tam pusillis
mirum; d) autem caudae forma distinctissimi erant;
feminae enim adultae cauda recta et acuta, in pro-
le autem tumida vesiculam mentitur cum acumine
obliquo, et bursam fere marium caudalem refert,
ut in teneliis, ni ovulorum rudimenta - adessent,
sexus fere discrimen non adesset. Postea quoque
Siongylos intermedios aliquoties eodem loco re-
peri, alias.de specie dubium oriri posset. Qui in
equorum aneurysmatibus, tuberculosis (conf. Cap.
XX. $..2.) occurrunt, Strongyli armati, iterum va-
rii, tres lineas ad pollicem longi, albidi, ore san-
guineo, rectiusculi.

Filaria inedimensis utplüurimum longissima, maxi-
me tamen varia; Dajono (conf. Bibl. nostr. n. 2:9.
et Mongini obs. ib. n. 465.) sub oculi conjunctiva
visa, magna certe non fuit; Kaempferus (Amoeh.
exot. p. 526.) longitudinis incertae, pedalem, cubi-
talem et majorem esse refert; Grundler (Comm.
lit. nor. 1740. p. 529.) vermem tres cum- dimidio

pedes zhenanos longum describii; Kunsemüller

926

(Diss. Bibl n. 226. p. 17.) ultra duas ulnas saepius
longum; Gallandat (Bibl. n. 217.) octo ad duo-
decim pedes; Fermin (n. 216.) ad octo ulnas lon-
gum fieri tradunt. His quidem vix et ne vix qui-
dem fidem haberem, cum varia insimul referant
eandem suspeciam reddentia, et Gallandat v. c.
(l c. p. 109.) ,vermem bicipitem esse moneat, ut
potius, cum plures saepe simul adsint Filariae, his
forsan pro unica habitis, cl. viros omnium portio-,
num extractarum (ut in Taeniis saepissime factum
est) computum dedisse crediderim. Vermem au-
tem longitudinis inconstantis esse ex dictis patet.

Exempla memorabilia selegi, reliqua a Nematoi-
deis petenda, utpote minoris momenti , transeo.

IL 24canthocephalorum iagnitudinis varietas
universim spectata exigua, in JcÁinmorhyncho ta-
men Gigante,sex ad quindecim usque pollices lon-
go, saepe notabilis. Proles autem ejusdem, quod
sciam , nunquam observata est, ut hanc incremen-
tum celerrimum capere oporteat.

ML Zrematoda inter Distoma hepaticum ex-
emplum rei egregium offert, vel enim adultum,
pollicem plus minus latum et obovatum, pro por-
üone itaque latum, vel pusillum, unius triumve li-
nearum longitudinem adaequat, formamque lanceo-
latam exhibet, ut minora num speciem sistant di- |
versam , quaestio orta sit ; (conf. Bibl, nostr, n, 515
et 514.) a Zedero tamen bene soluta. Mirum au- -

iem est, in homine nonnisi specimina juniora re-

perta essé, sic quae Jórdens (a cel quomdam

*

$27

^ Buclholz in vesica fellea reperta) sub Distomatis

hepatici nomine (Helminthologie p. 64. Tab. VII.
Fig. 15, 14.) male descripsit, et quae cel. Chabert
olei .sui empyreumatici ope a puella, copia maxi-
ma deorsum depulit, (utraque possideo) omnia
parvula sunt, «t pro specie nova olim venditave-
rim ( Wiedem. Archiv. lll 2. p. 24.), et nisi cum
junioribus ex. ovillo hepate desumtis postmodum
comparare licuisset, semper habuerim.

In omnibus reliquis, quotquot viderim; 'Trema-
todibus simile quid non oblatum est.

IV. Cestoideorum quaedam omnia inter Ento-
zoa maxime variant, et incrementi diversi notas of-
ferunt maxime memorabiles,

Caryophylleeum. et Scolecem, utpote minus va-
riabiles non ioror Ligula magnitudine quidem va-
ria, unum tresve pedes longa, angustior vel latior,
ceterum. vero eadem. Zrieuspidaria inagis discre-
pat, juniora enim speciminà non solum minora,
sed postica corporis pars nonduur exculta, adulto-
vum autem corpus ovaria articulorum sistit sacci-
(lormia ductuque iransverso insignia, de quibus alio
egi loco. | BotAriocephali varietates insignes non
reperi, eaedem autem erunt.

Taenia universim pro aetate summopere diver-
sa. Zaeniae ovis expansae specimina tenella, pol-
licaria, flum tenue referentia, capite vero magno
instructa, alia iterüm aliquot pedes aequantia, sed .
ienuia, alia denique vidi digitum transversum lata,
à pyloro agni, in quo hospitabantur, ad coecum

4

328 | MEC var

| |

usque extensa, quae longitudinis intestinorum , quae»
lia in ruminantibus sint, ratione habita, longissima
certe dixeris. Goezius (Naturgesch. p.ár. p.870)
eandem in agnello lactente "Taeniam reperit 51 ul-
nas longam, et ad centum usque ulnas increscere
refert. Mensurae quidem, cum ad easdem agen-
das Taeniae saepe nimis éxtendantur, et post mór-
tem [laccidae factae maximopere extendi queant,
rarius accuratae habentur, sed longitudinem obiter
indicasse sufficiat.

Taeniae quidem humanae tantam vix attingunt
longitudinem, et quam tricenum cubitum Plinius
(Bibl. n. 94.) refert, ex plurimarum. portionibus sen-
sim dejectis et ad unam relatis, vel secundum aesti-

.mationem vagam, [fictam dicas. Idem certe judi-

cum de auctoribus eodem recentioribus ferendum
est, qui Taeniam unicam tantum eodem in homine
dari, quam idcirco Vermem. solitarium appellabant,
perperam supponendo , longitudinem ejus saepe in-
gentem et fidem omnem superantem tradidere.
Jdaenia Solium interdum tamen longissima fit, et
Robin (Bibl. n. 555.) eandem in hominis cadavere
& pyloro ad septem pollicum ab ano distantiam ,

villosae fortiter adhaerentem vidit, Quo. in. situ

^

r

minime extensam, sed articulis potius contractis ^.

fuisse dicas, ut intestinorum humanorum longitu- .

dine triginta circiter pedum aestimata, Taeniae il-
. ^ ; aw
lius certe duplam (ut vulgo mensura fit) aut tri-
plam assumas. Specimina magna ipse vidi, auctó-

res majores iradunt, sed et minora possideo; ali-

X 529
quot tantum pedes longa, integra tamen utpote ar-
ticulo caudali non desituta, De Zzeziz /252 idem
valet, cujus individua minora pro novis saepe vendi-
ta sunt speciebus. ;

Dantur tamen 'etiam, quae pusillae magnitudi-
nem éandem conservant, vitaeque certe sunt fuga-
cissimae; quorsum Zaeniae paradoxa Scolopacis
rusicolae, et zzm£errupta Scol. Gallinulae, mihi dictae
pertinent, unam quatuorve lineas longae, nec un-
quam 1ajores.

V. Cystica plurima ejusdem fere semper formae
et magnitudinis, quod praesertim in Cyszieerco suis
cellulosae observatur, semper eodem; quosdam ta-
men inter discrimen obtinet, in Cyszzcerco muris et
ratti f/asczolari praeprimis notabile, et a cl. Goeze
(Naturgesch. p. 220—247.) longa observationum se-
rie optine expositum, ut vel vesiculam (caudalem)
solam, vel hanc cum pumcto opaco (vermis rudi-
mento), vel integrum repererit Cysticercum, variae
iterum magnitudinis, et quem ipse vel corpore lon-
gissimo vesicaque caudali minima, vel hac majori
et corpore minori reperi.

-Exemplis allatis res facillime conficitur, et Ento-
zoa plurima incrementum capere celerrimum, tar-
.dius alia probatur, quod certissime ab aetate longi-
ori breviorive iisdem concessa pendet, de qua in $.
inseq. agam.

Non praetereunda tamen quaestio saepe mota:
num. Taeniae increscentes novos nanciscantur
articulos et quanam in parte? Auctores Taeniae ca-

LI

850

b

put ignorantes, aut eandem vermibus invicem sibi
adhaerentibus constare Éngentes, novos sémper arti-
culos uirinque secedentium loco sibi vindicare hario-
lati sunt; ex quo autem Taeniae Caput cognitum
fuit, posticam tantum corporis partem movis incres-
cere articulis cum Andryo putarunt, donec Pal-
Ias et O. Fr. Müller, viri summa laude digni,

incrementum in parte T'aeniarum postica fieri nul-

^.

Inm, sed incrementum potius articulorum in parte
filiformi assumendum esse (N. Nord. Beytr. Vol, 1.
Pis2i*g. 63.) statuerint. Corpus indefinitam in lon-
gitudinem, articulis novis postice appositis, non ex-
crescere, T'aeniae articulus ultimus, idemque peculi-
aris, ut in praecedentibus monui, formae, nec non
posteriores omnes, in adults ovis foeti, laxe cohae-
rentes, facileque secedentes, vel ovario elapso perfora-
ü, vel aiio modo laceri et mutilati, abunde probant.
E contra autem Taeniarum specimina juniota si spe-
ctamus, qualia 7. expansae supra memini, solum-
modo rugosa reperimus *); Taeniolamque talem ru-
gosam lente simplici vel microscopio auctam, articu-
lis constare innumeris, horum autem quemlibet cre-
nis marginalibus compluribus divisum invenias; Has
autem crenulas omnes tetidem sub incremento. fieri
articulos, aut denuo iterum dividi posse crediderim:

In specihine ejusmodi tenello caput corporis ratio-

*) TTantopere autem aequalia, vel rugarum omnium ex-
pertia,; ac Goezius (Tab. XXVIII, Fig. 7.) delinéata de-
derit, mea licet suis duplo minora sint, nunquam. vidi.

$51

ne habita valde magnum, nec ultimus deest corpo-
ris articulus, sed omnium reliquarum partium | rudi-
menta tantum habentur, ut earum evolutione- facta
magnitudo summa attingi possit. Taenias enim ma-
ximas magnis, minimas autem brevissimis instructas
esse articulis, ut fere-solummodo rugosas esse, con-
stat, nec antica tantum sed quaelibet 'l'aeniclae pars
augmenti, quo indiget, particeps fit, articulisque posti-
cis perfectis, munereque functis tandem secedentibus,
nova eorundem series iterumque nova explicatur, us-
que dum vitaé terminus ponatur. His admissis 'l'aenia-
rum crescendi modus facilius intelligitur, novosque ar-
ticulos in parte antica aeque parum ac in postica ad-
di, sed rudimenta ubivis evolvi et perfici crediderim.
Reliquorum etiam entozoorum incrementum ean-
dem prorsus admittit explicationem , materia mimi-
rum assimilata non:solum corpus eorum nutriente,
vel jacturam reparante, sed insimul, quatenus Opus
Sit, idem augente, majusque reddente. Ultra vero
progredi nonnisi phantasiae licitum est, cui in phy-

sicis ne nimis indulgeas, cavendum.

MEOS |

etas,

Vermium intestinalium longe plurimorum vitam fu-
gacissimam, reliquorum longiorem quidem, at determi-
natu difficilem esse, neminem, qui eosdem diutius obser-
vaverit, fugere poterit. Longaevos praemittere lubet.

Filaria medinensis fere unica est,! de qua cum

certitudine aliqua pronuntiari potest. Eadem enim,

*

E

nu

42257. J

; k *
cum sub cute humana degat, facile percipitur, nec
auctorum fide dignorum de tempore, quo in corpo-
re hospitetur, testimoniis caret. Sam. Blommer-
tius (in obss. manuscriptis apud Isaacum Vos-
sium, Velsch de vena medinensi p. 5153.) »quos-
dam non in Guinea, sed demum in reditu, nonnul-
los etiam post iter quatnor, sex immo duodecim
mensium hoc adfectu corripi solere« refert. Amnto-
nius Crom erus, Chirurgus olim ex Guinea redux,
vermes saepissime per aliquot menses, aliquando
etiam annos sub cute delitescere absque magna mo-
lestia et solummodo sensu reptantis animalis sub il.
la- detenti prodere (Eph. N. C. Dec. 2. Ann. X. p:
$15.) testatur. Kaempferus (Amoen. exot. p. 551.)
pariter, se novisse, qui vestigium lumbrici, quod
Gomrono asportaverat, gemino anno Ispahani ser-
varet, non prius exclusum, quam tertio .anno, ubi
redux in via non procul Gomrono abesset. Isert
(in hodoeporico Bibl. n. 222.) se, octo licet ante
menses ex Guinea reducem, in insula St. Petri Fila-
ria laborare incepisse tradit, pluraque exempla cu-

mulare superfluum duco. Filadam istam aliquot

ergo annos vivere posse patet. P

Taeniis longiorem vitam ' tribuunt. Cl. Carlis-
le (l. c. p. 249.) historiam ab Huntero acceptam
tradit, huc facientem: puellam nimirum helveticam
Taeniae latae portiones saepissime, tandem annis
octo elapsis, ultimam capite instructam | dejecisse,
'lTaeniam istam itaque minimum octo anmnos vixisse.

Veteres auctores, 'Tacnias in brutis intestinorum lon-

*

m

992
gitudinem aequare videndo (nam in homine vidisse vix
- crediderim ) vermem nobiscum natum increscere et
senescere referunt, nec Andryus aliam profert sen-
tentiam, sed quamnam aetatem '"l'aenia attingere po-
terit, semper incertum manebit. 'Taeniosos unico
tantum verme alfectos supponendo, portionesque
plures per annos dejectos. eidem semper 'Jlaeniae
tribuendo, auctores non potuerunt, quin vitam ejus
longissimam admitrerent: plurimae vero cum saepe
simul adsint, frustula saepissime aegris insciis elimi-
nentur, alia saepe in mucum diffluentia , dejiciantur,
quotnam capita adfuerint, vel quotnam annos Tae-
nia tali in casu vixerit, nunquam determinabis. In
agnis lactentibus Taenias saepe maximas reperiri,
supra monui, earundem ergo magnitudo aetatem mi-
nime prodit, et in ovibus cum "Taeniae istae multo
rariores sint, hanc saltem speciem non longaevam
esse dixerim. Plures tamen per annos vermes cu-

curbitinos ab homine dejici posse notum est, nec

semper plurimae adsunt Taeniae, sed parte seceden--

te ejusdem 'Taeniae altera evolvitur, ut quasdam
species aliquot vel plures annos vivere posse faciie
concedam. Cave autem me cum auctore Hippo-
cratico Tlaeniam semper in foetu nasci assumas,
ideoque in adulto obviam longaevam reddas ; in
foetu enim aeque bene ac in adulto, et quovis faci-
le tempore generari potest, rarius tamen in foetu-
bus et pullis observatur, mediam aetatem saepissime
aggreditur.

Lu

ócrongylus Gigas renum | affectionem num cieat,

OM ets

554

utrum comitetur, demonstrari quidem .nequit, hoc

autem, ut in Cap. XX. docebo, vero similius, ex il-

lorum itaque tabe lominem plures per annos cru-

ciante ejusdem aetatem minime determinabis; fac
vero labis caussam. esse, plures saepe adesse stron-,
gylos, et quosdam interdum per vias urinarias secede-

re, notissimum est. (conf. Bibl. nostr. n. 489—492. et

n. 495.) novi ergo generantur, et quousque veteres

conserventur semper dubium erit. Magnitudine au-

tem cum summopere differant (ut in $. antecedente
monui) vitam forsan diutius protrahunt.

Hoc de reliquis etiam valet Entozois, quo tar-
dius enim crescant, eo longior etiam iis conceditur
vita, qui cito perficiuntur (communi et animalium
et vegetabilium lege) citius quoque pereunt.

Taeniarum articulos ovis depositis, vel cum ipsis
decidere, vel earundem ovaria deleri; Amphistoma-
tis cornuti oviductus cum oyvulis excerni; variis in
Nematoideis v. c. Hamulariis, Cucullanis, Strongy-
lis, Áscaridibus, cutem facillime disrumpi et ovariis
prolapsis partum absolvi observamus, ut hoc exant-
lato Entozoa corpore continuo instructa vitam amit-
tere crediderim, quemadmodum et articulatorum
paries amittant, ut cum plantis aunuis et perennibus
comparandi locus sit, quarum illae semine perfecto
pereunt, hae autem partes tantum dejiciunt. Pro-
lapsum quidem ovariorum minime naturalem, sed
cute aéris attactu disrupta ortum dicere potueris,
ovariorum vero in Nematoideis longitudinem et:

. gyros circa intestina factos si consideraveris, ovula

2955
eorum vel foetus vivos omnia per volvam partu le-
gitimo emitti posse, vel hunc semper accedere vix
statuas, ita ut Goezius (Naturgesch. p. 11.) Ascari-
des ova non deponere, sed disrimpi et ovariis exo-
neratis perire autumaverit. lpse tamen in .fscari-
de anguillae Za62t2 mihi dicta ovula per volvam,
verme integro, effundi vidi, sed unicum fuit exem-
plum, nec Cucullani partum, nisi ovariis prolapsis,
absolvi, unquam vidi. Alia quoque Entozoa, cute
non disrupta, post partum tamen immota €t mor-
tua observatur, quod praesertim in Trematodibus
videre est, et Amphistomatis cornuti ovaria, cute non
disrupta, tamen eliminantnr.

Huc accedit plurimorum animalium vermes non-
nisi s£a2£0 tempore, «dscarides v. c. ranarum, prae-
sertim primo vere; Zzguías piscium aestate; AMozo-
stoma talpae ocreatum, Zedero (Erster Nachtrag
p- 152.) observante autumno frequentius, rarius sub
byeme, adhuc minus vere et nunquam aestate oc-
. currere; ZZlarias in erucis vel inseciis brevi peritu-
ris vivere, aviumque pullos potissimum JDzstozzata
quaedam fovere, ut vitam vermium plurimorum fu-
gacissimam, nec eosdem partus plures absolvere pos-
se, summo jure dixerim, si enim longaevi forent, nul-
.lo non tempore in animalibus occurrerent.

Vermes equidem plurimi in corpore animantium,

quod inhabitant, mortem subeunt, mortuique vel in-
tegri vel lacerati, vel digestionis vi in mucum' soluti
dejiciuntur, nonnulli tamen, extra tubum cibarium
degentes, Filariae scilicet nonnullae et piscium Zz-

$56

gula corpus hospitis ante mortem derelinquunt,

Filaria medinensis tandem pustulam cutaneam ciet,
qua aperta exitum molitur, quem homines quidem

promovent et accelerant; insectorum Filariae horum .
(an mortuorum tantum?) abdomen perforando viam sibi

parant; et Ligulae itidem saepissime, vulnere in piscium

dorso facto, abeunt. Quid sit, quod habitaculum

deserere tentent, nos quidem fugit, at analogia sal-

tem vermium sub typho exitum molientium, ;saepe-

que ex aegroti ore proserpentium,'ilos tum tempo-

ris male se habere, vero simile reddit; cum vero

corpus alio modo derelinquere nequeant, Filaria me-

dinensis trans cutem, ceterae 'et Ligula trunci inter

musculos erumpunt. Hisce forsan natura provida

animalibus, vermibus istis affectis, summum conces-

sit beneficium; Ligulae enim majores in piscium ab-

domine, et Filaria medinensis longissima in hominis

contextu celluloso mortuae symptomata gravissima

cierent; quod de Filaria saltem abrupta et inter cu-

tem mortua notum est, ulcera fistulosa efficiente val-

de taediosa, cum vulnera e contra post Lipulae et

Filariae medinensis exitum relicta brevissimo tempo--
re occludantur et persanentur.

Reproductio.
Entozoorum partes amissas facile regenerari, ab
omnibus olim, et nunc passim a quibusdam ;recepta .
fuit sententia, cui eorundem equidem cum yermi-

bus reliquis extra corpus animale degentibus, utpo«
te

-

A
-

- 937
te quibus regeneratio facillima, et experiments in-
.numeris probatissima conceditur, convenientia maxi-
me favere videtur, Analogiae quidem in rebus phy-
siologicis pondus summum non inficias ibo, vita ta-
men entozoorum plurimorum fugacissima reprodu-
ctionem eorum dubiam reddere videtur, nec de ista
in omnibus gymnodelis constat; Gordius saltem aqua-
ticus, entozois simillimus, ex cl. Bacounin (conf.
Rozieri diar. physic. 1791. p. 204—214.) observa-
tione, sectione artificiali non multiplicatur.
Experimentium circa Entozoorum regenerationis
vim unicum, quod sciam, et in Taenia quidem ca-
ptum est,sed dubiis non caret. Andryus nimirutn
(Vers solitaires et autres p. 54. Tab. XIX.) aegró,
qui T'aenia Solio laborabat, ejusdemque portiones
quadri-vel sexpedales, capite tamen destitutas saepe
dejiciebat, ut portionem denuo se oblaturam filo ex-
pilis contexto acus ope citissime trajiceret, partem
intra filum abrumperet, reliquam autem in intesti-
num, remitteret, jussit. iloc factum; et vermis an-
tequam se retraheret, filo trajectus et inferior ejus
pars digitis abrupta est; mense autem elapso et an-
tihelmintico porrecto, taenia integra, capite instru-
cta, filoque trajecta apparuit. Pars infra filum pe-
dem circiter longa, quadraginta nunc obtulit articu-
los, cum experimenti tempore quatuor digitos trans-
versos longa, quinque tantum continuisse articulos 5
visa sit; quinto insuper articulo (l'ab. XIX. Litt. D.)
fgura erat irregularis, quasi oblitterato et cum inse-

quente coalito. — Ejusmodi autem articulis semi-

XY"

539
pollicaribus, quales icon sistit, ovis itaque foetis, et
morti, ut supra monui, proximis, novos, eosdemque
non quidem parvos, sed aeque magnos iterum' ac-
crescere potuisse, semper dubium videtur, novi enim
qui veterum mox aemuli sint, non capio. Huc ac-
cedit experimentum ab aegro, rei vix perito, factum

* esse, qui Taeniae articulorum, sub eodem certissi-.
me maxime contractorum numerum facillime trans-
mittere potuerit; "laeniaeque portionem sub con-
iractione digitos quatuor transversos aequantem, post
mortem vel sub extensione pedis longitudinem attin-
gere, quotidie observamus. Articulorum porro de-
lineatorum magnitudine computata, quadraginta illi
articuli duos minimum pedes longitadine aequare
debuissent, de uno tamen pede tantum loquitur, ut
liac euam in re error subfuisse videatur. Nec ver-
ba addita: se idem postea experimentum eodem
cum successu in Taenia lata cepisse, cum hoc non
iraditum sit, magni habeam, nec cl. vir, qui fabü-
las plurimas tradat, et monstra pro vermibus vendat,
observator fide satis dignus videatur.

Observationes Entozoorum ita comparatorum, ut
aliqua parte laesa et reproductionis vi restituta ha-
beantur, rarissimae quidem et fidei suspectae sumt.
Sic Andryus (l c. litt. C- D.) articulos interdum
heterogeneos esse monet, ita ut articuli praeceden-
tis margo postérior insequentis anteriorem, ut vulgo
fit; non obtegat, sed alter articulus tam a praece-

dente quam. ab insequente recipiatur, alterius autem

margines neutri immissi sint, quae quidem varietas

Jd 539
non vulgaris, sed connata videtur, nec regeneratio-
nem testatur. Articuli ctiam, dum continuitas eorum
solvitur, formam alienam facilius induunt, iisdemque
eodem in specimine, quod notissimum! est; maxime
diversis, praeter naturam quid accidisse, non proba-
ri potest. Sic Zzezzae latae varietatem memorabi-
lem possideo, qualem Pallas (N. Nord. Beytr. I. r.
"Tab. III. Fig. 18.) delineavit, ubi nimirum articulo-
rum margines interrupti sunt, ut tres pluresve arti-
culi partem omnino continuam effingant, marginibus '
tantum dimidiam vel tertiam articuli partem sepa-
rantibus, néc in majoribus solummodo articulis vi-
deo, ut rem istam, ex cl. Pallas sententia, ovariis
elapsis tribuerem, sed in- superioribus quoque et an-
gustioribus articulis ejusmodi dilformitates in con-
spectam veniunt. ZZezii $o/ii, cujus. plurima mihi.
sunt specimina, varietates articulorum quidem pluri-
mas, deforinitates ejusmodi autem non vidi, cel. ta-
men vir, modo laudatus (ib. p. 65. Bg. 15.) similes
conspexisse videtur, quantum ex figura rudi dijudi-
cari liceat. In brutorum "Taeniis similé nil observa-
vi, nec Helminthologi recentiores ejus rei mentio-
nem f[aciunt. | |

Carlisle (l. c. p. 249.) puellam, de qua supra
locutus sum, octo per annos "laenia laborantem, hu--
jus portiones saepe dejecisse, et qualibet dejecta
per aliquod tempus, tres circa septimanas ; vegetlio-
rem fuisse, tumi morbum recrüduisse refert, ut portio-
nem abactam hoc sub tempore regeneratam , verme
autem pristinam adepto magnitudinein, nova iterum .

| Y 2

4

540

mala orta esee concludat. Regenerationem autem,
hac observatione neutiquam probari patet, res enim.
vel verme articulorum secessu languido facto, vel
statu. morbi periodico, qualis in hystericis saepissi-
me observatur, et qui vermis forsan motus illos ipse
effecit, aeque bene explicari potest.

Idem vero auctor (l. c. p. 256.) TTaeniae portio-
nem abruptam novum sibi reproducere caput, et sic
verum iterum fieri vermem statuit, quid ? quod par-
tem ejusmodi disjunctam, cui capitis simile quid in-
natum sit, vidisse sibi visus est. Ex cl. viri autem
descriptione, quam idcirco addere liceat *), res mi-
nime dijudicari potest, num in parte filiformi caput
hec formatum sit utrum in posteriori , non exhibet,
nec oscula suctoria nec untinulofum coronam sibi
visa esse refert; unde itaque capitis regenerati sus-
picio orta sit, me fugit. Ipse ultümum corporis ar-
ticulum, angustiorem; rotundatum, et osculo termi-
nali instructum pro capite imposuisse, persuasissi-'
mum habeo.

Cel. Pallas (N. Nord. Beytr. I. z.. p. 94.) Tri-
cuspidarias nodulosas, Taenias sibi dictas , minores

aliquoties bicipites sibi vidisse visus est, quam obser-

UR eor Ee

22/6 have seen a disjoined part of a 'Taenia, one of
whose extremities Had begun to put on ihe appearance
of a head; the exireme joint had bécome rounded, and
the broken end had assumed the form of a deep cup,
of which the margin was platted im. a radiated manner, .
aud the surface of the torn stump was much smaller than
it must have appeared whin first broken.«

941

.

vationem in verme vulgatissimo repetere mulli con-
tigit. Vermem postea dividi et duos efüngere ver-
mes opinatur, Res valde dubia videtur, si vera, ad

monstra pertinebit.
Hactenus enarrata, nisi Andryano experimento

Bdem babere mavis, regenerationem veram mon
evincunt, apud reliquos auctores, praeter Goezii
"observationem unicam, quae huc facientia legerim,
non memini. Iste enim cel. vir (Naturgesch. p. 244.)
Cysticerci muris fasciolaris semel vesicam cauda-
lem liberam et clausam, corpus autem postice tumi-
dum et integrum reperit, illa itaque casu quodam a
corpore separata, hoc autem marginibus contractis
coaluisse videbatur. Mirum solummodo est vesicam
integram mansisse, nisi sensim a corpore separata
fuerit. Ipse casum simillimum observavi; apri enim
intestinis minus caute dissectis, Echinorkynchi Gi-
gantis partem caudalem forfice abscidi, et verme
aquae tepidae immisso magnam ovulorum vim x
foraminibus artificialibus, ubi utrinque truncatus erat,
per intervalla prosilire vidi. Vulnerum vero margi-
nes, corpore ovulorum copia exonerato et tenuiore
facto, appropinquati illa clausa tegebant, ita ut ho-.
ra elapsa eosdem nounisi acus ope reclinare potue-
rim, hisque mox iterum invicem accedentibus vul-
nera clausa manebant. Experimentum posteain mi-
noribus Echinorhynchis repetii, et partem dissectam
aquam per cutem absorptam retinere vidi, ut vul-
nera talia mode simplicissimo, sanentur. Num tali

vero parti caput iterum xegeneretur, num iotius ver-

542 S. j
mis longitudinem tandem attingat, quaestionem af-
firmare non ausim. »iserum saltem avena vel hor-
deo saginatorum Z4Zeziss utplurimum horum glu-
mis dissectas et laceratas, nec unquam regenerati.
quid in iisdem conspexi. JVezatoidez denique .
animalium sanguine frigido u'entium, aquae immissa
plures per dies viva conservavi, lacerata autem, vel
dissecta vel disrupta citissime vitam perdere vidi.

Rem itaque in medio relinquam, medicorum ta-
men metüm, 'PTaenias denuo iterum increscere €t
Hydrae morem secutas. nova sibi capita parare pos-
se, solido non inniti fundamento, moneam ; regenera-
tio, Entozois si concedenda est, rarissime, certe nec
nisi sub conditionibus maxime faventibus :locum
habet.

Cap. NNI

De regionibus et locis, ir. quibus. En-

Lozoa occurrant. /

In qualibet terrarum regione et in ommibus (uns
corporis animalis partibus vermes intestinales offen-
di, observatio docuit; non eadem tamen cujusvis soli
progenies, nec ubivis locorum, nec in omnibus cor-
poris partibus eadem dantur Entozoa, sed differen- -
tias haud exiguas, hoc capite sistendas, animadver-
timus. Generalibus itaque de regionibus praemissis, .
entozoa inclusa et libera, horum autem, quae ceria
teneantur sede, vel in corpore erratióa vagentur,
seorsim spectemus. LA f

w

$..:X.

De regio nibus.

*

Ex Plinii adsertione, quam in Bibliotheca nostra
(n. 94) adduximus, veteres jam medicos variis in re-
gionibus non eandem vermium copiam observasse
patet. Taenias nimirum et Lumbricos inesse Aegy-
pii, Arabiae, Syriae, Ciliciae populis, e diverso Grae-
ciae, Phrygiae omnino non innasci; Thebanis innas-
ci, cum absint Atheniensibus, refert, quod. ita qui-
dem non intelligendum est, ac si vermes in certis
popuEs non occurrerent, sed majorem vel minorem
eorundem frequentiam solummodo arguit. In Ae-
gypto suo adhuc tempore Taeniam Solium tam fre-
quentem fuisse Hasselquist (in hodoeporico p.
587.) tradit, ut incolarum Cairensium tres quartae
partes is infestari reputarentur, - Europaeos inter,
Batavos praeprimis vermibus laborare constat, qua de
re Van den Bosch (Bibl. n. 572.) consulatur; sed
de Gallis, de Helvetis, de Germanis, Suecis .et Rus-
sis idem passim legitur, et. a medicorum, morbos
vermibus plus minus tribuentium, hypothesi has re-
lationes potissimum pendere crediderim. Sic An-
dryus v. c. omnes fere morbos a vermibus deri-
vando, horum in Gallia frequentiam nimiam minime
probavit, sed quilibet certe medicus, ejusdem hypo-
thesin amplexus, in qualibet terrae parte eadem ob-
servare sibi videbitur, antihelminticisque saepissime
porrectis, saepius vermes depellet; recentiores e con-

tra páthologiae animatae minus faventes ilam ver-

'

8414 ; N ho ; ]

mium frequentiam rarius conquerantur. : Medicorum
observationes infringendi animus non est, plurima
tamen in his.vel hypothesibus vel traditionibus de-
beri video, ut qui morbum verminosum pronuntia-
verit medicus, his nec sub cadaveris sectione appa-
rentibus, a sententia tamen saepe non dellectatur,
sed vermes dissolutos evanuisse contendat. Nonne
cordis polypi, infarctus, et.id genus alia, mostris
temporibus rariora, omnes fere morbos comitari olim
dicia, nonne vel antacida, . vel antihelmintica, . vel
laxantia, vel emetica, vel roborantia quodam prae-
sertim tempore prae reliquis propinata sunt?

Si de vermium itaque frequentia certis locis ob-
servata agitur, ne hypothesi fallamur, cavendo, caus-
sas- huc facientes sedulo perquiramus. Sie quae
Hasselquist de Aegyptiorum praeprimis pauperum
nuirimentis vilioribus, utpote diathesi verminosae
faventibus refert, assertionem suam minus dubiam .
reddit. Piscium comesu plurimos, et speciatim Ba-
tavos aeniosos lieri, olim contendere, sed cel. O.
Fr.Müller in Dania non minorem, quam in Hol-
landia, Helvetia et Hussia, piscium copiam quotan-
nis consumi, Taeniosos tamen rarissimos esse Go e-
zio (Naturgesch. p. 22.) retulit, nec in Pomerania
'Taeniae tantopere conununes sunt, ac piscium esui
tribuendae, esse deberent, sed passim tantum et ra-
rius occurrunt. Sed de his alio loco commodius
dicetur.

Omnia inter entozoa Z/laria medinensis, quae

nonnisi sub Zona torrida, in Asia et Africa reperia-

"545
tur, maxime memorabilis est. Ttegtones singulas, in
quibus observata sit, enumerare superlluum foret,
cum largum scriptorum de eadem agentium catalo-
gum in bibliotheca dederim ; exteros tamen illas ad-
euntes terras, etsi ab esu alimentorum ibi producto-
rum, vel ab earundem aqua absüinüerint, verme ta-
men interdum infestari, aut seminium ejusdem sus-
cipere, in Europa vel America demum evolvendum,
silentio praeterire non possum, ne auctorum quo-
rundam, ab aquae illarum regionum haustu Filariam
derivantium, hypothesis fidem inveniat.

Taeniae humanae omnibus locis ejusdem non
sunt speciei, aut una saltem species prae altera mul-
to frequentior occurrit, quod medicorum scriptis
constat. "Taenia Solium universim magis vulgaris
videtur, veteresque fere omnes ut et recentiorum
longe plurimi de eadem sola loquuntur, ut in Ae-
gypto,'in Graecia, Italia, Germania, Hollandia, An-
glia et Suecia, haec potissimum; in Helvetia autem
et Fussia Taenia lata saepius; in Gallia utraque fe-
re promiscue, haec tamen rarius occurrat. Quemad-
modum cl Cirlisle Anglos, Brera Italos, Gei-
schláger Viennenses Taenia Golio, vix alia labora-
re refert, idem etiam de mostra regione proferre
possum, unicum enim T. latae a puella Pomeranica
inter T. Soli plurima mihi innotuit, Linnaeus
Taeniam in Suecia frequentissimam vulgarem appel-
lavit, sed quae mihi ex Suecia missa sunt specimina
ad T. Solium pertinebant omnia, nec medici aliam

ibidem vulgarem offendere videntur, Ex Linnaei

m,

248 -

4

icone T. vulgarem sibi dictam ad T. latam pertine-
re patet, in Suecia omnino rariorem , sed cum mam-
malium Taenias plurimas simul ad cam T. latae va-
rietatem retulerit, nomiue dicto (vulgarem) designavit.

Nomina Linnaei trivialia utplurimum quidem bona,

- interdum autenr valde fallacia, quod de 'T'aenia dicta

valet, et in plantis definiendis saepius errores objecit.

Circa animalium vermes difficilius pronuntiatur,
paucissimi enim a naturae scrutatoribus diversarum
regionibüs examinati, vel tot observationibus. illu-
strati sunt, ac humani, quibus morbos plurimos irm-
putarent | Animalium domesticorum tamen nonnul-
li v. €. Distoma bepaticum, Ascaris et T'aeniae Ca-

nis, ubivis reperti sunt, alii observatorum certe in-

curia omissi, tot enim novos in iisdem reperire non :

potuissem, si reliqua aeque bene ac equus perqui-
sita fuissent, Vitulorum tamen Ascarides lumbricoi-

des, Vallisnierio teste, in Italia frequentissimae,

"nostris in regionibus rarissimae videntur. ZMozosto-

;zi& talpae ocreatum a Goezio bis, a Zedero

saepius observatum, mihi nunquam occurrit, JDzs£o-

714 econtra fere aeque- magnum, J/lexuosum, mihi

dictum, Viris cel. non visum, aliquoties ejus loco
apparuit, ut magno talparum numero examini sub-
jecto, hoc regioni fere imputaverim, Praeter regio-
nem autem, multum ab anni tempore; quo animal-
cula dissecueris, pendet, cujus exempla in praeceden-
tibus obtuli,

Regionum autem maxime dissitarum animalibus

inter se collatis, vermes qui in affnium partibus

ES

* 947
corporis iisdem occurrunt, plurimum convenire vi-
dentur. Exoticorum quidem aniinalium vermes pau-
cos tantummodo novimus, hi autem nostratibus ad a-
mussim similes; sic Pantherae v. c. Taenia felinae,
Ascaris Leonis caninae et felinae simillimae sunt;
Hominis et Simiae Trichocephalus et. Cysticercus
cellulosae, Phasiani tam vulgaris, quam colchici et
picti Ascaris vesicularis ad eandem speciem perti-
nent. Quod autem admirationem' summam movet,
Ascaris a Froelichio in Psittaco aestivo reperta
eadem fere videtur, ac quam in Columba domesti-
ca reperi; an avis exoticae corpus nostra in regio-
ne tantas subiit mutationes, ut vermes froduceret
avibus nostris , licet genere quam maxime diversis,
familiares: an Europaei eodem forsan modo Fila-
riam medinensem sub Zona torrida. procreant ?

-. Habitacula vermium nosse, maximi me hercle
interest, variaque hanc: circa rem in sequentibus

occurrent, scitu dignissima.

l $. 2.

De Entozois erraticis.

Vermes intestinales, sacculo non inclusi, aut
partes tantum occupant singulas, aut plurimis invc-
niuntur locis. De his sive erraticis primum agam.

Filarie inedinensi$ in contextu hominis cellu-
loso circumvegans, inprimis quidem infra cutem ex-
tremitatum inferiorum , et potissimum quidem. a ge-
mibus ad imum usque pedem, omnium frequentissi-

me vero circa malleolos reperitur; sed. etiam ex fe-

"

548 ts )

moribus, scroto, brachiis, manu, pectore et lateri-
bus extracta est, quin et in oculo occurrit, ut su-
pra monui Jariam gracilem mihi dictam, huic
prorsus similem in Simiae Capucinae cavo abdomi-
nali; £. alatam m. d. inter Simiae Maimonis ven-
triculi tunicas cel Albers reperit, et pro sua im
me benevolentia suppeditavit. Z7/ariz tandem equi
papillosa, ceteras ut taceam, plerumque in cavo
abdominali, sed in pectore etiam occurrit, quid?
quod in oculo inventa esse (Bibl. n, 464.) videtur. .

Strongylus armatus utplurimum in equi coeco
degit, sed in ejusdem etiam ventriculo et pancrea-
tico ductu repertus dicitur, et in aneurysmatibus tu-
berculosis saepe occurrit.

. Strongylus Gigas in hominis et mammalium
plurimorum renibus obvius, in Phoca vitulina a cl.
Albers variis repertus locis; alter nimirum vermis
in intestino, alter circa plumonem convolutus ; duo
denique in hepate occurrerunt.

Gtrongylus inflexus mihi dictus, quem Klein,
Camper et Albers in Delphini Phocaenae tympa«
ni cavo repererunt, a. verme quem Amicus modo
dictus *in ejusdem bestiae pulmonibus detexit, vix
specie differre videtur.

ótrongylus contortus, quem saepius at rario-
rem in ovis duodeno, copiosissimum autem in ejus-
dem ventriculo quarto vidi, a cel. Florman, Pro-
fessore Lundensi, ut ex speciminibus mecum com-
municatis apparet, in ejusdem animalis bronchiis

rep ertus est.

j p 949

Cucullani proprie intestinales sunt, et in pisci-
um appendicibus pyloricis praesertim degunt, sed
nonnunquam etiam in adipe circa iutcesüna collecta
mihi oblati sunt,

"dAscaris lumbricoides, pariter exratica habetur,
et plurimis locis inventa dicitur, saepissime autem
cum Strongylo giganteo ; qui maxime circumvaga-
tur, confusa est, ut de eadem nil certi constet. Qui
in renibus et vesica urinaria reperti sunt, vermes
huc saltem non faciunt; in oimenii duplicatura obvii
(Bibl.n.484.) forsan admittendi; in sinubus frontalibus
vero (Bibl.n. 458,459.) casu tantum, et quidem oeso-
phago egressi et per choanas dormientium nasum
intrantes , adfuisse videntur.

Pari certe modo ZZscarides vermiculares mu-
lierum genitalia casu tantum obsident, quod vetu-
stis etiam notum fuit medicis.

Exempla selecta sufficiant. Filariis et Strongy-
lis prae ceteris, plurimis occurrere locis, proprium
videtur, minime autem idcirco, nisi cellulosa laxio-
ri contineantur, ab uno in alterum prorepsisse lo-
cum, sed longe plurimos suo innatos esse, dicas,
quod Entozoa sacculo inclusa, itidem qua partem
erratica, abunde probant,

$. 5
Entozoa part adscripta.

Vermium longi plurimi parte certa tenentur,
saepe maxime limitata, ut non raro eidem infixos et
eacum quasi coalitos videas. Brevis hac de re esse
cogor, cujusvis autem entozoi habitaculum in Volu-
mine hujus operis secundo :sollicite indicabo,

3

$50 r i

» -

"scarides plurimae intestinales sunt, et tum te-
nuibus potissimum vel crassis continentur, quemad-
modum 44. lumbricoides hominis intestina tenuia,
OHIO rectum et colon tenet, de bestiarum
Ascaridibus idem valet; paucae tantum oesophagum
vel ventriculum inhabitant, licet Vallisnierius
(sulli vermi ordinary p. 29.) in hoc vermes adesse
posse negaverit. Ascarides viscerales rariores sunt;
nigrovenosam iamen Swammerdamio primum
in ranarum, Goezio in harum et bufonum, mihi '
in utrorumque et Anguis fragilis pulmonibus visam,
nec alibi obviam, praeterire non possum.

4richocephali pariter intestinales sunt; plurimi
in coeco, nonnulli tamen eiiam in tenuibus occur-
runt. ;

Strongyli, praeter in $. anteced. dictos, nonnul-
li tubum cibarium, iidemque vel oesophagum, vel
ventriculum, vel intestina; alii autem viscera, prae-
sertim pulmones, alii tümores glandulas induratas
mentientes inhabitant.

Oxyuris et Liorkynchus intestinales sunt.

Ophiostomatis species plurimae in intestinis, al-
tera in ventriculo degunt, quid? quod altera in fa-
rionis vesica natatoria occurrit. à;

KEchinorhynchi: plurimi intestinales, pauci tan-

. tum intestinis extus adhaerent; saepe proboscides in-
testinis perforatis ita infixae, ut vermes semper eo-
dem loco mansutos esse credideris, illis tamen re-
tractis facile regredi posse, non est, quod dubite-

nus, saepeque liberi in intestinis jacent.

-

$5I

Tetrarhynchi vel intestinales , vel visceribus
aut musculis innati et occultati reperiuntur.

Distomata plurima sedem certam habent. ;-
stoma hepaticum in hominis, bovis, ovis, cervi,
damae, leporis, equi, asini et suis ductibus jeco:is
biliariis vel etiam in vesicula fellea. occurrit, rarius

inde in intestinum fertur, quod nonnunquam tamen

observavi. JDistoma, ovatum mihi dictum in. Corvi

'Coronis et Picae, Anatis clypeatae et Fulicae atrae

bursa Fabricii reperi, et in plurimarum avium

parte eadem degit, quod certe mirum et bursae se-.

cretionem peculiarem forsan arguit, nt Distomata
materia inde secreta, in avibus diversissimis semper
eadem , nutriantur, velut hepar mammalium diver-
sissimorum Distoma hepaticum fovet, bile nutrien-
dum.. In avium quoque cystide fellea Distomata
interdum occurrunt, sed distincta, quod bilis illa-
rum diversa (debilior) explicat. -JDisto;ze cylizdra-
ceur. in ramerum pulmonibus, JD. cygnozdes in ha-
rum vesica u:iinaria degit. JJ). seria/e in Salmonis
alpini sanguine dorsali *) repertum. Reliqua, prae-
ter unicum cystide inclusum, intestinalia sunt.

AMonostomata varia visceralia, intestinalia alia.

*) Fasciola Umblae Fabricii Faun. Groenland, p.
329. n. 314. ,Habitat in sanguine dorsali Salmonis alpini
aggregata et multis ramiftcationibus dispersa, ut facile T'ae-
nia crederetur per sanguinem transparens; continuo collum
suum prolongans, llectendoque hinc inde rapinam quasi
quaerens, cui se adhaerens locum etiam mutare potest,

In sanguine vero quietae , sociis suis um collum VIX

conspicuum.* Conf. notam insequ,.

P

$552

Amphistomata, quotquot noverim, intestinalia ;
altera tamen species in Colymbo septentrionali: ob-
via totum quidem tractum intestinalem occupabat,
sed hinc inde etiam extus eidem adhaerebat.

Polystomata visceralia: .P. Pimzguicolae in adi-
pe circa mulieris uterum repertum; integerrimun
in ranae vesica urinaria; serraQtuni in leporis pul-
monibus; demuticulatum in caprae hepate degunt,
Unica tandeta superest species, ZJexatAyridiuim ve-
zarum 'Kreutlero dicta, quam autem minime ad-
mitterem. Argumenta olim contra hunc :a me ad-

lata (Obss. circa Vermes intest, P. II. p. 10.) cl. Ze-

der quideni probavit, speciem tamen retinuit, sed -

[

D 4
nova praeterea argumenta adsunt, ut prersus exclu-

denda videatur, ^) aim
Inter

Lo

*) Cl. Treutler (Obss. patholog. anatow. Bibl, nostr.
n. 74. p. 25 — 25. "Tab. IV. Fig. 1 —5.) juvenis . fluvium
( Pleisse? Lipsiam alluentem ) lavandi caussa adeuntis, vix
per horae momentum (?) in aqua commorati, subitoque
venae tibialis anticae, dextri pedis rupturam et non levem
inde haemorrhagiam passi casum refert, Sanguinis istud
profluvium per intervalla remittens aut exacerbatum nec
stypticis nec firmiori fascia cohiberi potuit, tandem àuctor
materiam- quandam spissiorem ex vena eminere vidit, pro
sanguine coagulato primum habitam, tandem animatam vi-
sàm. Duo nimirum aniinalcula viva se obtulerunt, quibus
siue magna opera ex vena rupta extractis confestim sai-
guis effluere desiit, vulnus autem ruptum post tres fere
septimanas demum coaluit. Vermes erant corpore urine
que obtuso lanceolato; in antica parte subattenuato, pla-
«s depresso ; capite mutico, subconspicuo, labiato, poris

sex infra labium; collo indistincto; dorsi ante mediam

- 'áni-

555
Inter Cestozdez diversitas minor obiinet. JS$co-
!
lex:et Caryophyllaeus intestinales sunt; Tricuspi-

daria in piscium intestinis libera, eadem vero etiam

inclusa sacculo, vel hepati vel intestino annexo;

—— — —À—

animalculi partem areola elongata ex albo - caerulea, sub-
elata; translucentibus ad latera dorsi intestinis visceribus se-
cundum vermis longitudinem in serie ordinatis; ventre bi-
poreo; poro majori sub trunci initium, minore sub ejus
linem; visceribus utrinque ad latera in ramificationum for-
- mam dispositis translucentibus; cauda recta, acuminata,
subpellucida margine nullo. (In descriptione error qui-
dem subesse videtur, corpus nimirum utrinque obtusum,
et cauda tamen acuminata dicitur.) Magnitudinis dimen-
sionem non addit, ex icone tamen Fig. 3. vermem magni- '
tudine naturali delineatum sistente; vermiculi duas circi-
ter lineas longi fuisse videntur.
Argumenta quae ad vermium sanguinalium existentiam
probandam affert, nullius certe momenti sunt; Distoma
nimirum hepaticum interdum in venae, portae ramis obvi-
^um, et Distomata, quae olim in Phocae barbatae venis vi-
disse meminit, testimonia nimis ambigua. Distoma enim
illud hepaticum nunquam in venae portae ramis, semper
in jecoris ductibus biliariis occurrit, et s1 unum alterumve,
quod nunquam tamen visum est, nec facile admitti" poterit,
venam portae intraret, id certe non idem esset, ac si ani-
malcula sanguinis cursui in ceteris vasis rapidissimo com-
mitterentur; ad Distomata in venis phocae pulmonibus ob-
vià vero quod atünet, haec fidei nimis sunt,suspectae, et
obiter tantum se meminisse addit, Innumeris certe casibus
. vermes in animalium pulmonibus reperi, nunquam autem
eorundem in vasis, sed vel in amphibiorum ipso pulmonum
cavo, vel in reliquorum animalium bronchis, vel in saccu-
lis tenuissima membrana conflatis et bi. ichorum ramifica-
tionibus adligatis,
Nunquam certe vermes duas lineas longos cum san-
guine vehi vel in eodem vitam degere posse crediderim;

; Z

554 | !
Lipgulae species vel intestinales, vel in abdomine
piscium liberae; JBorLriocephali plurimi intestina-
les, paucissimi abdominales; T'zeziae omnes in inte-

stinis dégunt , eo tamen discrimine, ut quaedam per

qui enim in sanguine evolvantur celerrime moto, vel quae
circulatio tantis name sanguini innatantibus et in mi-
nora delatis vasa, subito haec obstruentiibus, LDAP habere
possit, ego saltem non capio. Ad vermes in aliis corporis
animalis humoribus repertos recurri non potest; in ducti-
bus enim biliariis qui adsunt, felli promovendo obesse ne-
queunt, sed e conira forsan motu suo promovent; animal-
cula seminalia microscopica sunt et itidem humorem len-
tum occupant; vermes in lotio visi renales fuere, vel seim-
per casu tandem cum urina excretüi, nàm vermes urinae
proprii non dantur; lactis itidem, quos passim medici re-
ferunt, fictitii sunt... Quae O. Fr. Fabricius iu salmo-
nis alpini sanguine dotialt ( conf. notam praeced.) repe-
risse sibi visus est, Distomata scerialia, certe sub. membrana
vasis vicina latebant, nec ipsius sanguinis erant.

Fac vero cum sangulne circumagi et vitam tamen con-
servare posse, quomodo quaeso vermiculi tales subito vé-
nam cutemque perforare et haemorrhagiam eflcere vale-
bunt? An haemorrhagiam sponte ortam dicas, vermiculis
cum sanguine effusis: cur vero isti tum in. vulnere mause-
runt ?

Nonne vermes in aquis degentes suctione haemorrha-
giam civisse et idcirco sanguisugarum modo vulneri adhae-
sisse, rem melius explicaret? Quemadmodum aquarum Pla-
nariae Trematodibus in genere simillimae sunt, sic etiam
speciatim Planariarum in Zoologiae Danicae 'Tab. CV. CVI.
CIX. depictarum ponnullae, praesertim vero Planaria stri-
gata, 'Yab. CV. fig. 8. et tetragona tab. CVL fg4x- A.
cum 'Yreutleri verme maximopere conveniunt, ut harum
quandam vel affinem cl. viro imposuisse autumaverim, Non -
defuere, qui toram rem fictam esse et ad praestigias pertinere
judicaverint, meam tamen explicationem praeferrem.

$55

totum porrigantur intestinum, longe plurimae sem-
per iu tenuibus, paucissimae in crassis habitent; de
Taenia caprea Abilgaard in hepate obvia, ad
Polystomata amandanda conf. Cap. XII. $. 4.

Prionodermatis altera species in siluri ventri-
culo, altera in equi et canis sinubus frontalibus
occurrit,

Diceras (s. Ditrachyceras Sulzeri) in hominis
intestinis habitare dicitur.

N

$. 4.
Sacculo vel cystide inclusa.

Animalia plurima hydatides, olim vel contextus
cellulosi aberrationi, vel vasorum lymphbaticorum
et sanguineorum varicibus adscriptas, recentissimis
tantum temporibus ad genera certa *) revocatas
fovent.

' Animatarum quaedam (Echinoccos foventes) a re-
liquis fabrica distant, ceterae autem cum inanimatis
plurimum conveniunt, ut iisdem externe tantum spe-
ctatis, nisi vermis iransluceat, num animatae sint,
nec ne, dijudicare nequeas, Hydatidibus autem in-

animatis eodem saepe loco obviis, eademque ac ani-

. .*) Conf, K. A. Rudolphi's Anat, physiol. Abhandl.
Berlin 1802.8. p. 190 - 211. Quaevis corporis animati vesicula
undique clausa et aquam continens hydatis vocatur, ani»
mata (verminosa) sit, nec ne. Hydatidum animatarum ver-
mes vel aquae insunt, vel omnem aquam vesicula caudali
continent; huc Cysticerci, iluc omnes reliqui vermes in
hydatidibus obvii periünent,

Za

556 EM
matae forma praeditis, has serioris esse originis,
sive vermes in hydatidibus oriri, nec has ab illis
exstrui dixerim. Inde etiam cur vesicae saepe ha-
bitu simillimae diversissimos contineant vermes ex-
plicaveris. De vermibus iantum agenti hydatides
secundum istos enumerare convenit, ;

Nematoidea in hydatidibüs obviae a Tecentiori-
bus rarius visae. Jpse tamen trium specierum ex-
empla aliquoties vidi. In Percae vulgaris hepate ter
quaterve vesiculam offendi, pisum magnitudine ae-
quantem, tenuique constantem membrana, in qua
Zscaris bicolor mihi dicta (conf. Cap. VL) spira-
liter contorta habitat; in Erinacei europaei vesicu-
lis hepati adnexis, sinapeos semen magnitudine vix
referentibus, 4scaridem, pusillam mihi dictam; etin
talpae vesicula simili, a ventriculo dependente -Z5ca-
ridem incisam mihi dictam reperi. ..A. bicoloris hy-
datis cum 'Tricuspidariae, A. pusillae autem. cum
Distomatis pusilli vesiculis ex asse convenit. - Hyda-
tides tales minimae a Redio olim innumeris locis
repertae, plurimae ni omnes huc certe pertinent,
a Gmelino tamen perperam ad Cysticercos seu
Taenias hydatigenas relatae, A

-"canthocephali in veris hydatidibus vix occur-
runt, interdum tamen vel viscerum sub tegumento
celluloso, vel in tunicae externae processu haeren-
tes hbydatidem mentiuntur.

JDizstomata rarissime in hydatidibus degunt, et
unicum tantum exemplum novi certe huc pertinens,
D. nempe pusilz, a cel. Braun iu Erinacei euro-

E

$57

| paei et Strigis Aluconis contextu celluloso detecti,
et a me quoque in erinaceo variis locis reperti.

Num Zydatula Gadorum Rathkio (Dansk.
Selsk. Skrivt. B. V. H. r. p. 68. Tab. ». Fig. 1.) dicta;
sub Gadi Morhuae et virentis pia. matre reperta,
cujusque vermis et simul vesicula externa (quod mi-
reris) apertura duplici, superiori ac inferiori in-
struantur, ad Amphistomata referenda sit, determi-
nare non ausim. 1

Inter Cestoidea: "Tricuspidaria saepissime in per-
cae liepatis vesiculis sphaericis vel pyriformibus, in-
terdum et binis concatenatis; semel etiam in hyda-

tide percae, et alia vice Gasterostei aculeati inte-.-
stino adhaerente, mihimet oblata. | Vesicarias a
Schrankio (Bibl. n. 597.) in piscibus. repertas,
hydatidesque varias ad sequentem ordinem relatas,
huc pertinere crediderim. Quae enim iis adscribi-
tur vesicula caudalis evanida aut oblitterata, re di-
stincte expressa, nulla est, et dum vermium tam
hydatide inclusorum, quam in iractu. intestinali
libere degentium fabricam prorsus eandem invenio,
cur eosdem tamen ob vesiculam externam separem;
| alterique immisceam ordini, me saltem ratio fugit;
tum Ascarides et Distomata hydatidibus inclusa nova
etiam effingant genera, necesse est.

Cysticz tandem ut nomen fert, omnia /Dicerate
tamen huc non pertinente, et de quo in $. 5. ser-
mmo fuit, excluso) vesicula seu cystide continentur,
miris tamen modis diversa.

Cysticercus hydatides a pisi ad pomi mediocris

$58

magnitudine vayias, figurae vel ellipticae, vel pyri-
formis, vel sphaericae, offert. "Vermes iisdem in-
clusi locum quidem mutare nequeunt, hydatides
autem plurimis locis occurrunt, mec parti cuidam
adscriptae sunt, quod. praesertim in Cystzcerco Cel-
lulosze, tam in homine, quam in simia et sue ob-
vio, videre est. Ejusdem quidem hydatides utplu-
rimum in musculorum interstitiis cellulosis reperiun-
tur, ut tam in trunci et extremitatum, quam in
oculi, lingaae, eesophagi et cordis partibus muscu-
losis viderim , sed inter cerebri quoque gyros co-
piosissimas offendi, et in plexu choroideo itidem
repertae sunt.

Omnes hydatides hucusque dictae, tunica tan-
ium unica eademque tenera constantes partibus vi-
cinis plus minus revinctae, vasaque distincta ab his
nactae, vermes paucissima aqua circumfusos conti-
nent; magna enim lymphae copia, quae in Cysti-
cercis saepe reperitur, non vesicam externam inter
€t vermem, sed in hujus vesica caudali collecta est.
Reliquae autem hydatides magnam aquae vim ipsae
coniinent, alia autem nota iterum diversissima.

Coenuri vesicula unica est, ovi plerumque aut Co-
lumbini aut gallinacei magnitudine, tenera, in cerebri
ventriculis obvia, vasis nullis conspicuis instructa, fere
undique,libera, ventriculo cerebri aperto facillime sal-
tem elapsa; vermes ceterum plurimos exsertiles, basi si-
bi affixos gerens, ut omnium quasi vermiculorum ve-
sica caudalis communis et amplissima haberi possit,

Kchinococci diversitas habetur. Hydatis enim

[

259
tunica vel simplici vel duplici constat; quae
simplex est, (qualem nondum vidi), tenera et Coe-
nuri similima; duplex autem externam offert coria-
céam quasi sive ex tela cellulosa dense stipatam, in-
ternam autem gelatinoso -cartilagineam, pellucidam
nimirum, mollem et crassiusculam, cartilaginis dif-
flnentis aemulam. Hujus pariter tunicae, ac simpli-
cis, superficies interna granula minima adspersa of-
fert, quae totidem vermiculos, sed liberos et nulla-
tenus affixos sistunt.

Aqua semper purisima est, ut in Blochii
(Schriften der Berl. Gesellsch. Naturforsch. Fr. D. I.
p. 985. Ejusd. Preisschrift p. 25.) experimentis nec
spiritu vini fortissimo;nec acidis mineralibus additis coa-
gulata fuerit, nec fervidae infusa pelliculam formave-
rit; ejusque drachmis decem destillatis, olei rancidi
grana sex, carbonisque grana duo tantum remanserint,

Ex Echinococci hydatidibus tunica duplici in-
structis, acu perforatis, aqua, ob tunicarum vim,
magnam in altitudinem prosilit; eaedemque forma
maxime varia et irregulari praeditae sunt, ut saepe
processus plures divergentes effingant, quibus com-
motus plures te reperisse hydatides facile credide-
ris. Echinococci autem tunica simplici constantes,
cum Cysticercis et Coenuris externe plurimum con-

veniunt, et tunicae aqua emissa collabuntur,

($. B;

Cute 0:3 Dn.
His collatis, partes corporis animalis durissimas

(oss , cartilagines, ligamenta , tendines), et hu-

560

;
mores rapide circumactos si exceperis, nullum fe-
re, in quo vermes non hospitentur, locum dari pa-
tebit. | In Jiene tamen, vermes, quod Sciam, nun-.
quam reperti sunt, cujus caussa.eo magis me fugit,
quo saepius lienem tumoribus variis, in quibus alias
saepissime occurrunt, alienatum viderim, mec hyda-:
tides animatas omnibus ceteroquin visceribus fami-
liares eidem unquam annexas fuisse memini, ^ ^ .
In Coztextu celluloso animalium fere omnium
entozoa facillime proveniunt , ut Filarias tam in ho-
minis quam in mammalium et avium cellulosa sub- |
cutanea, easdem vero et Ascarides, et Distomata et :
Cysticercos in musculorum aliarumque partium in-
terstitiis cellulosis omnibus fere in animalibus repe-
rias, ;
Viscerum iterum. et intestinorum superficies ex-.
terna tunica serosa inducta Cysticercos, rarius Echi-
nococcos et Distomata, saepius Echinorhynchos, sae-

pissime Nematoidea fovet, haec plerumque, tunicae

»

miro modo implicata, ut quaedam eorum Capsula-
riazé nomine a Zedero sistantur,

In cerebro hominis et mammalium Vermes cy-
stici varii reperti sunt; in Gadorum cerebro hyda-
tula Rathkio visa, de qua in $. praecedente dixi.
. In hominis et equi oecu/o Filariae. In Delphini
Phocaenae. cavo tympani Strongylus inflexus. — In
Sinubus frontalibus equi et canis Prionoderma rhi-
narium. ;
In pulmonibus et trachea cum ejusdem rami-

ficationibus vermes saepissime reperiuntur. . In ra-

»

56t
-narum pulmonibus sacciformüibus Distomata, Ascari-
des et Strongyli; in Anguis fragilis pulmonibus Stron-
gyli itidem et Ascarides habitant. In mammalium
et avium pulmonibus , quos invenies, vermes vel in
trachea et bronchis collecti, vel in sacculis his an-
nexis degunt, Hamulariae, Strongyli, rarius Poly-
stomata,

In cordis ipsius cavo vermes occurrisse vix cre-
derem; quae veteres enim de ejusmodi vermibus re-
ferunt, ad .polypos spurios pertinent. Inter cordis
suilli fibras musculares Cysticercus cellulosae sae-

,pius reperitur, mirumque hydatides istas contráctio-
nibus cordis continuis non offendi; circa cor aeque
facile ac. circa alia viscera tam Strongyli quam Fila-
riae occurrere possunt; conf. Bibl, n. 229. . Cel. O,
Fabricius (Faun. Groenland. p. 272. n. 250.) de
» Ascaride Phocae sibi dicta (ad Ophiostomatis genus
referenda) sequentia tradit : se cor Plocae foetidae
- attamen vivae bis vermiculis fere consumtum vidis-
se; cor autem antea harpagine vulneratum fuisse ad-
dit, ut harpagime potius quam vermibus lacerum,
et hos alia ex parte simul forsan vulnerata huc ve-
nisse suspicarer. Daldorfii observatio (Bibl, n.
440.) ambigua et obiter tantum relata est.
4neurysmata tuberculosa, de quibus in Cap.
XX. $.2. agam, tam in equis quam in canibus ob-
via, Strongylos fovent, sed. in vasis senguiferis il-
laesis vermes adesse, vel cum sanguine circumagi,
mon admitterem, Veteres saepe pseudopolypos, vel

lymphae pauxillum sanguini innatans, aut insecta,

. 902

casu quodam. in sanguinem ex vena missum illapsa,
pro vermibus habuerunt; multaque ad praestigias
pertinent; conf. Bibl. n. 620. 621.

Oesophagzus praeprimis avium mon raro Stron-
gylos, saepe inter ejusdem tunicas delitescentes,
rarius alios vermes fovet. 7/eztriculus tam cavo suo
quam inter tunicas vermes saepius continet, teretes,
varii generis; rarius 'r'rematoda, quod tamen in ru-
minantibus quam in piscibus obtinet; rarissime Taeni-
as, quas tamen in Colymbi septentrionalis ventricu-
lo (ut et oesophago) offendi. Zztestizz prae om-
nibus corporis animalis partibus entozois scatent,
horumque plurima iis insunt genera, ut vermes
omnes in animalibus obvii nomen inde nacti sint.

Hepar ipsum, de superficie enim non loquor,
supra memorata, in homine et mammalibus herbi-
voris saepe Distomata, Echinococcos rarius fovet;
in carnivoris hujus rei exemplum nunquam occur-
rit, bilis forsan indole ad animalcula alenda minus
apta. In avium jecore 'rematoda rarissima. ^ Ea-
dem tam in mammalium quam in avium veszea fel-
lez rarius tamen occurrunt.

In pancreate vermes teretes rarissime reperti
sunt; equi saltem Strongylum armatum in ductu
Wirsungiano Ooccurrisse memini, et Mauchart
(Bibl, nostr. n. 485.) Ascarides lumbricoides in ho-
ininis pancreate invenisse videtur: cetera dubia sunt,
Sturionis pancreas maximum ter examinavi, vermes
tamen in eodem non reperi, cum iidem in piscium

aliorum appendicibus 'pyloricis copiosissimi sint,

365
Renes hominis et mammalium plurimorum Stron-
gylus Gigas, nec forsan alius vermis occupat. Idem
interdum in vesicazm urinariam, defertur, quae in
mammalibus ceteroquin a vermibus libera videtur.
In Ranarum vesica urinaria amplissima et Distoma
cygnoides et Polystoma integerrimum sed rarissime
occurrunt. Quinquaginta inter ranas, quae uno die
examinavi, unica duo Polystomata obtulit, nec .ea-
dem postmodum reperi.

In avium diversarum Bursa Fabricio dicta Di-
stoma ovatum inveni, QGezita/ia ceterum vermibus
libera videntur, nisi Ascarides vermiculares mulieris
genitalia interdum casu occupant.

Haec jam sufficiant, in Volumine autem inse-
quente, vermium speciebus systematice enumeratis
et descriptis, eorundem etiam secundum animalia, :

J

in quibus habitant, catalogum dabo,

Cap. XVII.
De Entozoorum communicatione.

Auctores nonnulli Entozoa ab his illis tradi ani-
malibus, alii e contra cuique animantium speciei,
aut saltem generi, propria esse statuunt.

]lli praesertim sententiae plurimi olim addicti
fuere, ut humanos a bestiarum vermibus derivarint,
piscibusque comestis horum vermes bomini imper-
tiri Jovem lapidem ;juraverint, ^ Cel, Rosenius
(Bibl. nostr. n. 567. et 545) se in brama semicocta

ligulam vivam observase; Laurentius Montin
4

Pa

364 r
(Bibl. n. 527.) puellam, praeter T'aenias; Ligulae
quoque portiones majores interdum dejecisse; Marz-
tin (ib. n. 441.) tandem Gordios argillaceos Lin-
naei in Salmonis Eperlani partibus variis copiosis-
simos ab hujus piscis esu. secum communicatos esse,
et mala sibi non levia civisse, referunt. In regio-
nibus, quae piscibus abundant, Taeniosos frequen-
tissimos esse, addunt, |

/ Piscium taenias ( nobis Both rioceph alos di-
ctas, quod attinet, toto coelo ab humanis differre,
nemiuem vel Helminthologiae tironem fugere potest,
et has ex illis oriri qui assumat, idem agit, ac qui
ex vacca hinnulos vel equuleos exspectet,- Piscium
autem esum nunquam in caussa esse posse, terrae

in quibus copiosissime comeduntur, Taeniosi autem

rárissimi sunt, abunde testantur, conf. Cap. XVI
$. 1. Aegypti ultimae sortis incolae a piscibus, ob

horum pretium nimium, abstinentes , Taeniis maxi-
me obnoxii sunt, cum Turcae e contra, Hassel-
quistio teste, in Aegypto lautius viventes piscibus-
que saepius vescentes, a vermibus istis liberi sint. Om-

nia denique experimenta a Blochio *) aliisque

*) Preisschrift p, 5. In Cyprino Blicca, duas per ho-
rae sexagesimas aquae fervidae immisso, vermes mortui e-
rant; eodem per quinquagintae horae tempora minuta se-
cunda aquae fervidae tantum immisso vivebant ; pisce in
aqua ad r7o gradus thermometri Fahrenheitiani calefacta
posito, vermes post quatuor horae sexagesimas vivebant;
vermis in eadem aqua positus nonaginta temporibus secun-
dis elapsis vivebat; alius tribus horae sexagesimis in ea-
dem mortuus; pisce aquae frigidae immisso et hac ad cen-

565

instituta, vermes in piscibus coctis semper mortuos
esse probant, ipseque "Tricuspidariam , vitae alias
satis tenacem, in percae hepate cystide inclusam, in

piscibus coctis saepissime examinavi et semper mor-

tuam vidi. Nec ovula, si ad haec refugere velles,

caloris gradum sub coctione vulgarem ferre posse,
ullo modo probabile, cum ipsa vermibus adhuc te-
Aeriora sint. Ex pisce itaque bene cocto nullum
certe periculum, si piscis autem semicoctus, quod in
Suecia olim saepius accidisse dicitur, comeditur, ver-
mes ejusdem, vel ovula vermium, corpus huma-
num intrare et in eodem aliquo tempore superesse

posse, non negaverim. Montini saltem casus a

vero non alienus videtur; Martinum autem nimis

credulum, forsan bypochondriacum, vanam morbi
speciem, aut Ascarides vermiculares cum eperlani
vermiculis confusas, debellasse crediderim. De gor-
dio argillaceo, quem nuncupat, sermo esse nequit,
sed.piscis Ascaris, Filariave fuerit, talem in corpo-
re humano multiplicari potuisse, fidem superat.

Experimenta directa, quibus Auctores num al-

-terius animalis vermes in alterum transportari et in

eodem vivi conservari possint, certiores heri conati

sunt, praeter unicum &b Abilgaardio institutum,

' successu caruerunt, ut negativis omissis snum tan-

tum referam. Iste nimirum cel. vir (Bibl. nostr. n.

tum er quinquaginta gradus calefacta, vermes mortui erant,
Piscibus itaque frigidae, ut plerumque fit, immissis et sic
coctis, vermes neutiquam vitam conservabunr, magnum
euim calorem diutius non ferunt,

eor

306

70. p. 57-) Gasterosteorum aculeatorum copiam ama-
tibus duabus obtulit, ut per triduum illis solis ves-
cerentur; Anatibus mactatis, in altera Gasterostei
Taeniarum sexaginta tria specimina, in altera uni-
cum tantum reperit, omnia vero viva; utraque qui-
dem anas pisces aviditate aequali devoraverat, illius
autem tractus intestinalis majorem muci copiam con-
tinebat, in quo Taeniae facilius nidulari possent.

Experimento isto: prizium, vermes, animalium,
in quibus continentur, esu. communicari posse; se-
cundo autem vermes animalium sanguine frigido
utentium in animalibus calido instruciis non perire,
efficitur.

Illud meis quoque observationibus probatur,
nam in Salmonis Salaris, saepissime a me examina-
ti, ventriculo semel duas Gasterostei Jaenias soli-
das vivas reperi, quae alias in pisce dicto, propria
infestato Taenia, non occurrunt. JDistoma lucii £e-
reticolle semel in Percae Luciopercae ventriculo
observavi, quae itidem proprium Distoma, .ab illo
diversissimum, fovet; in. Esocis lucii ventriculo prae-
ter Distoma tereticolle eidem familiare, aliam etiam
speciem minimam et diversissimam semel reperi,
quam autem casu perdidi, ut ulterius examinare
non potuerim. In piscium denique plurimorum tra-
ctu intestinali vermes iidem promiscue occurrunt,
cumque pisces omnes rapaces sint, hospites istos
cum piscibus, quos integros saepe deglutiunt, facil-
lime recipiunt, inde eodem saepe in pisce praeter

Echinorhynchos vulgares, accessorios varios repe-

967
ries ; quod in volumine secundo quavis in specie
annotabitur,

Alterum autem quod attinet corollarium, ver-
mes nimirum ex animalibus sanguine frigido instru-
ctis, in calida, salva tamen vita transire posse, ae-
que certum videtur. Sic in casu a cl.Montin tra-
gm bramae Ligula in puella vitam conservaverat,
et cel. Abilgaard de Taeniis solidis in anaiibus
visis ideni refert: vermes quoque piscium caloris
gradum nostro majorem pro tempore saltem ferre
posse, experimentis supra allatis evincitur, Forsan
etiam avium aquaticarum nonnullae piscium, quos
devoraverint, vermibus infestantur, sic v. c. ÀÁnatum
variarum Echinorhynchus filicolis mihi dictus cum
Echinorhyncho piscium noduloso plurimis notis con-
venit.

Communicationem autem istam promiscue fieri,
vel quaevis animalia reliquorum vermes recipere
posse, minime statuerim, sed similitudo quaedam
nutrimenti, chyli, partiumve, in quibus degunt, ne-
cessario requiritur, Sic piscis alterius vermes in al-
tero facilime proveniunt; aves aqnaticae odoris et
gustus ac pisces aeque rancidi, similique viventes
rapina, horum vermes facilius conservabunt; piscis
autem Ligula, extra tractum intestinalem vivens, in
tubo hominis cibario vitam diu non protrahet. Ver-
mes tamen intestinales (ejusdem saltem animalis)
4n abdomine quoque conservari posse, vermes sic
dicii efíractores, de quibus in Cap. XX. agam, de-
monstrant; et cel. Pallas (N. Nord. Beytr. Vol. T.

568 j 47 TON

S

.P. 1. p: 58) Taeniae caninae ovulis (aut potius ova-

ris) per vulnusculum catuli abdomini immissis, T'ae-
niolas aliquot inde enatas tenerrimas ,. vix , pollica-
res mense elapso inter intestina reperit. - Ejusmodi
experimenta , quae repetantur et varientur, digna
sunt, ut, quousque vermium communicatio succedat,
experiamur.

Sententiam denique alteram , cujus supra men-
tionem feci, vermes nimirum cuivis animalium spe-
ciei aut saltem generi , proprios esse, maxime,re-

stringendam duco. Systematis Linnaeeni editor no-

^

vissimus eidem extra modum favendo, species nimis :

cumulavit, quid?. quod. eandem auctoris cujusdam
iconem vel descriptionem ad plures saepe retulit
vermes, quando de unico tantum in variis hospi-
tante animalibus sermo erat. Si hypothesis vero in
rebus physicis tanti habetur ponderis, ut observa-
tiones ei cedant, de scientia factum est, et ejusmo-

di hypotheses cum philosophorum neotericorum my-

sticisno, medicos quoque et naturae scrutatores ju-.

niores rapiente, antiquam barbariem, caliginemque
scholasticam, Baconis de Verulamio, virorum-
que summorum ejus vestigia prementium opera et
studio tandem discussam et sublatam , citissime

reducent. m
Schrankius,. Vir cel. (Bibl. n, 78.) sentenüiam
dictam argumentis confirmare conatur; humores ni-
mirumin partibus diversis tantopere differre monet, ut
eadem animalcula iis nutriri nequeant; animalía de»
nique sanguinis calidi et frigidi, eadem porro vel
carni-

569

carnivora, vel phytiphaga non posse, quin diversos
foveant vermes, urget. Haec quidem universim spe-
ctata vera sunt, inde autem animalium distinctorum
vermes quoque discrepare minime efficitur, sed quos
notis omnibus convenire video, ad eandem speciem
afmandare cogor, si secus enim agerem, historia na-
turalis rueret. Vermium erraticorum exempla in Ca-
pite praecedente obtuli maxime memorabilia, Stron-
gylum nimirum giganteum in renibus, circa pulmo-
nes, in hepate etc. obvenire; eundem porro homi-
nis, canis, lupi, phocae, lutrae, tauri et equi lhos-
pitem esse; Strongylum equi armatum in coeco,
aliisque tubi intestinalis partibus, in ductu pancrea-
tico, in aneurysmatibus Occurrere ; Cysticercum cel-
lulosae hominis, simiae et suis plurimis in partibus
inveniri, et quae id genus sunt alia. Homo a reli-
quis bestiis plurünuimn distat, Ascaridem tamen lum-
bricoidem cum equo, bove, sue; Trichocephalum
cum simia; Strongylum giganteum. cum plurimis;
Distoma hepaticum itidem cum multis; Cysticercum
cellulosae cum simia et sue communia habet. Fila-
ria porro hominis et simiae plurimum convenit, ni
eadem est, et Triciocephalus. humanus bovillo 'et
ovillo simillimus conspicitur. | Ascaridem quidem
quod. attinet lumbricoidem Schrankius humanam
ab equinam aeque saltem, ac Chalcedonium ab Opa-
lo, discrepare contendit, sed regni mineralis corpora
partium comnstituertium ratione potissimum distincta,

cum animalibus minus bene comparantur, nec certe |
Chalcedonius et Opalus a Vulgo separati forent, si

Aa

$70
aeque ac Ascarides dictae convenirent, :Habitaculum
vermium diversum, an iidem differant, nos attentos
reddat, discriminis autem nota, examine instituto;
non reperta, eosdem conjungainus necesse est. His-
toria enim naturalis non fingenda, sed ad naturae
mentem, quantum fieri potest, componenda. j
Qui fiat, ut hominis Ascaris vermicularis Asca-
ridis muris obvelatae simillima sit, ut Erinacei eu-
rópaei Echinorhynchus napaeformis Monedulae Echi-
norhynchum compressum summopere referat; cur.
animalium diversissimorum vermes saepe iidem vel
similimi, simillimorum varii diversi sint, hoc omc-
nimo ignoratur, res tamen, qualis exhibetur, a natu-
rae scrutatore referenda: posteri forsan, chemica
partium analysi perfectiori, aliisque adminiculis, no-
bis non concessis, utentes explicabunt: nosmet, ab
hypothesi fallaci cavendo, observationum numeruin
augeamus, et omnia, quae lucem afferant, sollicité
animadvertamus, Me paucissima scire, non ignoro,
sed ea tantum cura est, ut quae sciam et calleam,
quaeque obiter tantum viderim, brevi, ut quae cer-
ta dubiave habeam, probe distinguam. Systema physio-
logicum conflandi si desiderium esset, quo nunc plu-
rimos llagrare doleo, verba obscura proferendo, anoma-
lias tacendo, et genio in omnibus indulgendo, id qui-

defa facillime exstruerem, sed cormumenta delet dies.
Cap. XVIIL :
De Entozoorum ortu |
. Campus panditur , in quo late vagari licet, sed

^

371
"qua fieri potest brevitate, et claritate, viam, quae
eligenda videtur, indicabo, et si vera mihi visa, aliis
non arrideaut, aut in re tam obscura si erraverim,
me lectorum veniam facile impetraturum esse spero
et confido. Quaestio vero, de qua agitur, quomo-
do vermes iü corpore animali gignantur, duplici
modo solvitur, aut enim eosdem extrinsecus in idem
deferri, aut huie innasci statuunt; qui huic autem
favent sententiae, eosdem vel parentum (patris vel
matris) ope transportari, aut sponte in eodem gigni

contendunt, Hypotheses singulas expendamus,

$. 1.

J'ermes num extrinsecus veniant?

Qui huic addicti sunt sententiae, argumenta pro-

ferunt varia, seorsim examimanda.
zirgum. Y. ZF'ermes quales im animalibus de-
^ gunt, aliis etiam locis occurrere, |

Hoc summi certi momenti foret, si observatio-
nibus fide dignis inniteretur, sed quae hucusque
allatae sunt, facillime refelluntur.

Linnaeus Distoma hepaticum in aquis dulci-
bus; Taeniam vulgarem in fontibus limosis, sed mi-
norem; ÁAscáridem vermicularem in paludibus et in
radicibus plantarum putrescentium occurrere (Syst.
Nat. Ed. XIL) pronuntiayit; illa quae attinent, cel.
virum Distoma hepaticam, "Taeniamque Gasterostei

- solidam (quam iterum cum Taenia vulgari conjun-
xit), cum Planaria lactea sub itinere Gothlàándico
(Bibl. nostr. n, 585. 586.) confudisse patet, quem-

: ; ÁAa2

372
nam autem vermem pro Ascaride vermiculari ven-
diderit *), me quidem fugit. Entozoa obiter tan-
tum inspexerat paucissima, ut eundem haec minus
bene 'exposuisse non mireris. Hominis et mamma- .
lium Taenias miscendo, omnibusque caput denegan-
do, se easdem non examinasse probavit, facillime
ergo vermes exteros, quorum in corpore animali
forsan mutationem supposuerit, cum humanis eo-
dem modo confundere potuit. | Hoc etiam Lumbri-
co suo terrestri demonstravit, cujus varietatem in -
intestinis occurrere tradidit, quam itaque ab Asca-
ride lumbricoide, seorsim. enumerata, perperam di-
versam statuit, male autem Lumbrico addiderat.
Gadd (Bibl. n. 86) 'Taeniam articulaetam pla-
nam osculis lateralibus geminis, hinc eandem ac quae
in hominibus occurrat, in Fennoniae rivulo ferri
ochram continente 1747. sibi occurrisse tradit; mil
ulta de eadem vel inveniendi modo addit, ut viri
helminthologis ceterum ignoti observatio talis certe
sufficere nequeat; num vero Planariam lacteam , vel
piscis ligulam pro 'Taenia habuerit, nos quidem fugit.

LU
MM — A A
" .

*) » Vermem album molliusculum, cylindraceum, anti-
ce crassum, subrostatum, postice attenuatum, pluribus ab-
hinc annis, quod non dissimulandum, in aqua palustri co-
piose reperi, et microscopii ope pingi curavi, ab Asc. ver-
micalari tamen diversum, cum vero ejus descriptionem fa-.-
cere accuratiusque examen instütuere impeditus fuerim, nec
posiea unquam occurrerit, huc seponere lubet. Facile erit
«scaris vermicularis a perillustri a. Linné in paludibus
reperta.* Q. Fr. Müller Verm. terrestr, et fuviatil, hi-
sioria, Vol, 1. P. 2. p. 26.

979

| , Unzer (Bibl n. 550.) Taeniam in puteo, Tis-
-sot itidem ibidem Taeniam et quidem humanae
- simillimam (conf. G o ez e Naturgesch. p. 15.) reperisse,
sibi visi sunt; ille tamen de Taenia inventa rogatus,
unicam quam invenefit, a pisce vel homine forsan

. dejectam et casu illuc delatam esse posse Ó. Fr.
Müllero (apud Goezium l c.) respondit, et
" Tissotio simile quid certe accidit. G melinus vero
Junior (Bibl. n. 662.), cel. Pallas (N. Nord. Beytr. I.
I. p. 42.) teste, ranarum ovula concatenata pro
Taeniae nova specie duóiz sibi dicta vendidit. Ill.
Müller (l c.) in Sueciae confinibus iter agens, de
rivulo Taeniis scatente certior factus, hunc idcirco
adiit, et fasciculos Taeniarum implicitarum, sed
omortuarum, et insimul, quod rem explicat, multa
piscium intestina, a piscatoribus injecta, extraxit.
Si Taenia itaque in rivulo inveniretur mortua, id-
circo eam ibidem enatam esse, non concludi liceret.
Cl. Beireis (Bibl n. 584. p. 7.) Ascarides lum-
bricoides per omnes menses in aqua invenisse sibi
| visus est, quae e puteo Caenobii Divi Ludgeri hau-
riatur , in quo nec pisces, nec alia animantia repe-
^ riuntur, e quorum corpore illae excezni potuissent;
non solum autem Helmstadii, sed etiam sub initium
"Decembris anno 1772 easdem prope Ballenstadium
dn aqua fontana reperit. Niveae istae Ascarides tres
et nonnunquam quatuor lineas longae, et fili tenuis
crassitie erant; in earundem vero ore nodulos tres
distinctos, tubulumque inter hos imedium microsco-

pio adjutus observavit, ut de specie dubium super-

4

S74 | je

*
Ó ow

esse non possit. Aquáe hujus potu vermes in cor-.
pus-humanum ferri, ibidemque foveri et majores.
fieri statuit. Si cl. vir autem pro Ascaride habue-
rit, cur lumbricoidis nec polius vermicularis pro-
lem dixerit, non capio, jam enim diversitas adhue.
magis conspicua opinionis suae falsitatem facilius
arguit. Inter innumeras vero, quae dantur Áscari-
dum species, qui embryonum illorum, quos fingit,
natalia scire potuit, ut ad hanc illamve speciem re-
tulerit, oris enim nodulos cum tubulo intermedio
omnibus Ascaridibus tribuendos esse, certe non.
ignoravit, et si Ascarides in aqua (frigida, Decem-
bri mense) vivere crediderit, peculiarem hujus esse
vermem aeque facile statueré potuisset, Si. vero
unam alteramve fuisse corporis animalis speciem,
probare voluisset, tum vermes suos accurate de-
scriptos et delineatos sistere debuisset, ut ommibus
eorum partibus tam externis quam internis rite col-
latis judicium de iisdem ferri potuisset; nunc autem ;
cl. virum, qui subtilia et inaudita quaevis sectetur,
nebulam pro Junone amplexum esse, non possu-
mus, quin suspicemur. Conferas, quae de Lim-
naei Ascaride vermiculari Müllerus supra obser-
vaverit.

Idem de Distomate hepatico dicendum, quod
.Leeuwenhoek, Schaeffer aliique in aquis pro-
venire contendunt; cel. enim O. Fr. Müller (l. c.
p 5$), animalculorum aquatilium scrutator indefes-
sus, Planarias quidem detexit plurimas, vermem

autem huic similem nunquam vidit. Nec ipsi uü-

s $75

| quam verum Distoma se vidisse probayerunt, sed
hypothesin tantum, eamque nullus momenti pro-
tulere. ;

Observationes itaque certae et indubiae de ver-
mibus animalium, in aquis vel alio loco extra cor-
pus animale provenientibus minime habentur, nec

. unquam haberi posse auctorum omnium recentio-
rum sententia est argumentis optimis suffulta. Ani-
malium sanguine calido praeditorum vermes frigus
minime tolerant, extra corpus animale mortem ergo
citissime subeant, necesse est, quam ad rem Bei-
reis animum non attendit, dum Ascaridem lumbri-
coidem hominis sub frigore hiemali in aqua fontana
vivere posse autumat. Nec quidem vermes vivi in
aquam ferrentur, dum aéri expositi citissime mori-
antur. Filaria medinensis equidem corpus ante mor-
tem derelinquere tentat, sed sub itinere rigescit et
fato succumbit, nec Ligula certe corpore piscis de-
relicto vitam longe protrahere valebit. Qui etiam
vermes pabulum congruum aut locum amisso simi-
lem inveniant? Si vermes extra corpus animale ades-
sent, idemque extrinsecus intrarent, maximo adesse
deberent numero, et saepissime certo occurrerent,
omniaque aut longe plurima promiscue adirent ani-
malia; nec Entozoa structuram offerrent a reliquis
vermibus diversissimam, quod naturam privam abun-
de demonstrat.

Zrgum. ll, J'ermes, quales in animalibus re-

periantur, extre eadem non reperiuntur,

sed in aquis forsam aut terra degentes alia

576
| induti sünt forma, quam, corpus ingressi,
mutaturi sunt. |

Qui sententiam priorem non defendi posse per-.
spiciunt, eandem tamen aegre relinquunt, "hoc modo
mutatam proferunt, ut vermes in corpore animali
metamorphosin quandam subire, aut eidem accom-
modari statuant, sed aeque falluntur. í

Vermes enim aquaticl aut terrestres in corpus
animale casu delati, duplici ex ratione citissime pe-
reunt, vel enim digeruntur, vel caloris gradum ni-
mium non ferunt. Vermes extraneos plurimis in
animalibus, semper autem mortuos et plus minus,
digcstos reperi, quod in ventriculo praesertim mu»
rium, talpae, erinacei, avium, pisciumque videre
est, et entozoorum naturam diversam arguit, quippe
quae in oesophago, ventriculo et intestinis sospités
et incolumes vitam degunt, nec succo gastrico vel
enterico digerenda, nec ventriculi vi triturante com-
minuenda; quid? quod in Colymbi septemptriona-
lis ventriculo, eujus membrana intima pari ac ven-
triculi gallinacei duritie conspicitur, magnam Tae-
niarum et Amphistomatum copiam vidi, tunicae
dictae infixorum, nec ergo avis mortuae (sedecim
horis post mortem elapsis a me examinatae) ventri-
culum tantum petentium. Quinam quaeso vermes
extranei vim talis ventriculi ferre potuissent? Ab
altera autem parte si ista omnia eludere possent,
quod nunquam tamen fiet, animalium priorum or
dinum calori naturali ferendo pares non erunt,

Gordium aquaticum corpus humanum vel equinum

'

377

intrare passim legas; cel. Pallas (Diss. Bibl. nostr.

n. 14. apud Sandifort. p. 256.) casum refert sibi
traditum, hominis nimirum in fluvio lavantis, et
paucis diebus elapsis aream pollicis fere diametro
inflammatam in dorso pedis percipientis, quo. ex
loco Gordium apice prominulum subnigrum, equino
pilo similem, unum cum dimidio pedem longum
'exwaxit; num vermis vivus fuerit, non narratur:
quantum autem iste a Filaria medinensi differt, quae
per menses et annos integros vix percipitur, iste
cum vermis ob habitaculum insuetum inquietus mox
inflammationem tantam civerit; quemadmodum Gor-
dius idem pisces facile interimere dicitur, quibus
vermes proprii lethales non sunt. Cl. Bacounin
(in Rozieri diar. physico 179i. p. 20Á- 214.) Gor-
dios aquaticos (aquarum Taurinensium) in lacte vel
aqua supra gradum vicesimum quintum vel sextum
calefactis inori observavit, et a canibus impune de-
glutiri refert. Et rarissime quidem Gordii vel ho-
mines, vel alia praeter pisces animalia intrant, sic
cel Pallas (Heise durch verschiedene Provinzen
des russ. Reichs. Petérsburg 1771. 4. P. r. p. 9.)
se eosdem nuspiam aeque copiosos ac prope Wal-
dai observasse, de iisdem autem hominis cutem in-
trantibus, istis in regionibus nil comperisse tradit.
Si de gordio equum intrante passim sermo fuerit,
auctores eundem cum Filaria equi papillosa confu-
disse, persuasissimum habeo, idque eo facilius sta-
tui potest, quo diutius haec ignorata fuerit. Pari
forsan ratione plurimi ? ni omnes, piscium ascarides

pro gordiis habuere, ipse saltem variis in piscibus
mortuis illas sedem suam reliquisse, et in piscis ore
vel inter branchia haerere observavi. Cel De geer,
ut in Bibl. n. 254. monui, Phalaenae. quidem Fila-
riam refert, icone autem altera Gordium aquaticum
verum delineatum sistit, ut num hunc, cum illa pro
eodem habendo, delineaverit, utrum alius error
subr epsérit, me fugiat. ,
Metamorphosin add dodi quod attinet vermium,
a Vallisnierio dudum refutatam, brevissime ex-
pediam. Nulli praeter insecta. haec coniüngit, et in
vermibus ovo exclusis vel partu vivo editis eadem
sensim corporis evolutio et perfectio competit, quae
dn reliquis animalium classibus observatur. Ento-
zoorum foetus quibus notis ab adultis differant, in
Cap. XV. indicavi, in his autem. metamorphoseos
quid neutiquam percipitur, quam si subirent, diutis-
sime cognitam haberemus, cum auctores nonnvlli
vermium intestinalium indolem multos per annos
assiduo observaverint, nec insectorum corpora ani-
malia intrantium metamorphosis nos latuerit. Quae
mutantur, proprio etiam hunc in finem apparatu in-

structa sunt, quem in larvis erucisque observavimus,

et fabrica insectorum quam entozoorum et gymnode-.

lorum multo magis composita est. Id Vir cel. (Bibl.

n. 226. p. 17.) certe non respexit, qui num vena

medinensis *) vermis sit nudus, utrum larva insecti

!
*) Lectores forsan, qui venam medinensem Entozois
adnumerem, mirati sunt, et insolitum esse non ignoro,
Gmelinus, quod sciam, inter recentiores unicus est, qui

^

579

LI
(quod. in aquis stagnantibus et paludibus niduletur, :

atque ova sua in hominis cute deponat), adhuc am-
biguum esse, pronuniaverit; insectorum enim lar-
vae tam habitu externo, quam et fabrica interna,
'ab omnibus entozois, et praesertim a lilariis, ut-
| pote simplicissimis, abhorrent. Cl. Jórd ens errore
simili inductus, muscarum larvas duas, ab homine
dejectas, pro Ascaridum speciebus novis vendidit,
ut Ascarides ejus Stephanostoma et Conostoma (Bibl.

.nostr. n. 194. et 615.) deleantur. Qui plura de in

€

(in editione systematis Linnaeani novissima) Filariam dicat,
et ad vermes nostros referat, Cuvierus. Gordium vocat
et a Filariis separat; Lamarckius (Hist, des animaux
sans vertébres p. 7229,) ne ad Entozoa revocetur, admonet;
"Bloch, Goeze, Schrank, Jórdens et Zeder in
operibus helminthologicis ejus mentionem nullam faciunt,
tantorum tamen nominum auctoritatem postponere, et
Gmelini vestigia premere cogor. Filaria enim medinen-
sis ceteris hujus generis speciebus, ab omnibus Auctoribus
ad Entozoa relatis, simillima, et cum Simiae inprimis
verme tantopore convenit, ut fere pro eodem haberem,
Filariarum variae inter cutem et musculos quam in reli-
quis partübus frequentius, aut semper ibidem occurrunt,
nec id discrimen, si soli competeret, notabile foret; ipsa
forsan etiam in partibus hominis internis, sub Zona tor-
rida rarius certe aliqua cum sollertia dissectis, occurrit, in
oculo saltem aeque ac Filaria equi observata est. Huc adde,
vermem saepe per menses vel annos se non prodere, cor-
pori itaque humano non alienum, sed hospitem ejus esse
familiarem, qui in internis ejus partibus semper forsan
quietus latet, in externis autem sub motibus harum con-
tinuis, saepeque nimiis, facilius laeditur et idcirco exitum
molitur, qualem etiam piscium Ligula plerumque medita-
tur. Vermis denique venae medinensis similis illis in re-
gionibus extra corpus humanum nunquam observatus est.,

280 :
.sectorum larvis velit, Swammerdamii et Ly-
onneti thesauros adeat. : ri

. Argumentis hisce vel similibus convicti, dumque
vermibus etiam viam in intimas corporis partes,
quae certis tamen Entozoorum speciebus solae ob.
noxiae sunt, nunquam patere posse, intelligerent,
eorum tandem loco de ovulis vermium corpori in-
ferendis cogitare inceperunt.

Argum. MIL | Ovuiz vermium, ex corpore ani-

malium im aérem et aquam ferri, et dein-
, eeps iterum cum. cibo et potu animalibus
imwmnitti, in quibus excludantur.

Hanc sententiam Veterum plurimi et Recentiorum
quoque nonnulli, ex quo vermium quorundam ap-
paratum genitalem et ovaria ovulis ditissima vide-
rint, suam fecere, et experimentum a cel. Pallas
institutum , in quo, ut supra dictum est, ex ovulis
catelli abdominis immissis "Taeniolae enatae sint,
rem indubitatam reddidisse pronuntiant. Cel. vir
modo laudatus (l. c. p. 42.) hypothesin argumentis
variis confirmare conatur, quae autem, qua partem
saltem , eidem omnino contraria sunt. "Taeniarum
enim propagationem ait facile explicari, dummodo,
qui pisces in lacus stagnaque nuper exorta ab avi-
bus aquaticis transportentur, vel Vorticellae rota-
toriae aquae pluviali in tectorum canalibus vel alio
loco excelso collectae ingerantur, in memoriam re-
vocemus, Quae hunc autem propagationis modum,
ova nimirum Taeniarum extra animalia dispersa,

/ casuque per cibum et potum alia in animalia trans-

531

portata, cl. viro indubium reddunt, argumenta sunt
insequentia : j

1, Hujus mali.in urbibus magnis et regionibus
frequentissimis tam inter homines quam bestias fre-
quentia major, praesertim quando populus sordido
vitae generi adscriptus est; ubi atmosphaerae et soli
. humiditas ovula extra hospitia eorum maturalia diu-
tius conservare valet; ubi aquae in cisternis, puteis.
inopertis , vel fluminibus ex ipsa urbe varias reci-
pientibus sordes, collectae potum suppeditant vul-
garem; cum e contra omnes vermium species in
provinciis Russiae et Sibiriae magis desertis et nu-
per bhabitari inceptis, vel apud populos. pecuarios
et Nomades, velin bestiis feris, quam in Europa
centies rariores sint. |

2. Vermium quorundam vel in animalibus calido
sanguine uientibus, vel in avibus tantum, vel in
piscibus habitaculum semper idem; cum eorundem
nimirum ovula suis tantum in animalibus vel calo-
ris vel nutrimenti eam rationem inveniant, qua ex-
cludi et conservari queant, quaque sublata pereant.

8. Vermes in foetubus nuper in lucem editis, vel
nondum natis saepius óbservati.

Observatio tandem non rara, Taeniam familiam
quandam mali endemici instar vexare; quorsum ac-
cedit, feras maxime, glires nutrimenta caute seli-
gentes , rarius, ruminantia pabulum maxime com-
minuentia, rarissime, aves carnivoras et domesticas
frequentissime, et pisces inter, qui migrent, vora-
ces, vitaeque sint tenaces, potissimum vermibus in-

festari.

382. ; | í

Haec sunt, quae pro ovulorum in animalibus exclu-
sione defendenda Vir celeberrimus attulerit, nec alius
quisquam graviora dedit, aut nova addidit, in. his
autem refutandis magno non opus est labore.

Primum enim quod attinet, homines ultimae
sortis in urbibus frequentissimis saepe penuria ve--
xatos, cibis vilioribus et aqua sola, eademque
non raro malae notae vitam sustentantes, .disposi-
lionem verminosam mancisci, non mireris; quae
tractum enim intestinalem et digestionem debilitant;
muci copiam adaugent, vermium etiam genesi favent,
ut in sequentibus exponam, inde autem nihil circa
vermium ovula efficitur. Eodem pari modo anima-
lia debiliora facilime iis laborant, quod in omnis
generis pullis et in animalibus domesticis videre est,
-nec quae cel vir de ordinibus animalium diversis
vermium vi majori minorive obnoxiis refert, certa
et indubitata habenda sunt. eras potissimum ver-
minosas esse nunquam crediderim, sed easdem
Goezio quoque teste (Naturgesch. p. 55.) saepis-
sime vermibus liberas reperimus, ut cl. Pallas de
caue et fele solummodo loqui autumaverim, qui
autem domestici facti a reliquis feris liberis summo-
pere distant. Inter glires enim lepores saltem ver-
mibus aeque et magis forsan quam mustelae, vul-
pes et lutrae, obnoxii sunt, inque muribus et rat-
üs Cysticercus hepatis fasciolaris vulgatissimus est,
saepeque Áscarides, 'Taeniae aliaque reperiuntur.
Ruminantia vermibus maxime et prae ceteris fere

laborant, cl. vir horum autem plurimos ignoravit,

385

quorum partem ipse detexi; genus ovillum praeser-
tim vérmibus scatet, sed et caprinum, bovinum et

cervinum iis abundat, nec facile individuum iis om-
nino liberum reperies. Sues, ut Gooezius l. c.
recte monuit, sordibus et quisquiliis delectati, ver-
mibus non anagis quam reliqui infestantur. Aves
carnivoras reliquis magis vorminosas esse omnino
negaverim, falcones enim saepissime vermibus libé-
ros, in ceteris ut et strigibus tantam nunquam ver-
mium copiam, quam in scolopacibus, et taenias in
his frequentissiimas, in ilis nunquam reperi. Aves
minimas sive Passeres vermibus non infestari, sed
observationibus non satis repetitis, auctores saepius
exhibent, ipse saltem in Motacilla Luscinia tres ver-
mium species detexi, nec raras, in Hirundinibus
frequentes, in Passere et reliquis, sed non ommi
tempore, ut res secum fert, observo. Aves dome-
sticas potissimum vermibus laborare, certissimum,
sed praesertim urbicos et saginatos, minus ruri va-
gantes et libertate quadam, inde et sanitáte gavisas.
Praeter has autem aves aquaticas saepe vermibus
scatere vidi, Pisces quod attinet , migratorios reli-
quis magis verminosos esse, omnino fusum est, in
Harengo saltem et Salare, multos per annos a me
observatis, hand majorem quam in reliquis piscibus
vermium copiam inveni; a tempore et nutrimento
haec res iterum plurimum pendet, sic lucii et fesi

interdum vermibus abundant, interdum carent, sic
pisces, qui gammaris inhiantes sabuli magnam co-

piam simul deglutiunt, quod. in sturionibus inprimis

m9

»

|

Ca

94 |

' L|
vidi, aut intestinum concharum residuis duris reple-
tum offerunt, quod in Pleuronectibus saepius acci-
dit, vermibus destituuntur.

Inde etiam cur familia saepe integra vermibus
libera sit, vel abundet, facile intelligitur, eodem enim
utplurimum utitur victu vel viliori vel lautiori, quo
dispositio verminosa augeatur aut tollatur, et exem-
plum quod Goezius (l. c. p. 25.) de familia habet
Brunsvicensi, cujus membra, praeter famulos duos,
ommia. Ascaridibus lumbricoidibus laborabant, pari
modo explicandum; ili enim vel corpore robusto
instructi, vel spiritnosis recreati, vel alio quocunque
auxilio adjuti victus communis vitia superarunt.

Alterum vero, vermes nimirum quibusdam anmi-
malibus proprios esse, nec in ommnibus aut plurimis
promiscue occurrere, sententiae a cl. Pallas prola-
tae, minime favet; ovula enim si in aére obvolita-
rent, aut aquae innatarent, plurimis certe ingereren-
tur animalibus, nec certi quid observaretur.

Tertium denique argumentum a cel. Viro addu-
ctum esse, miror, hypotliesi etenim ejusdem ex dia-
metro, ut ajunt, oppositum est; nam vermes in foetu-
bus, nondum in lucem editis (qua de re in $. inse-
quente agam) obii ex ovulis extrinsecus allatis natalia
ducere nequeunt, his enim aditus nullus patet.

Jam vero argumenta contra hypothesin istam. ad-
sunt plurima, et maximi quidem momenti.

Ovula vermium in tubo cibario degentium, pluri-
ma cuin faecibus expelli, non est quod neges, eadem
vero periturd esse, persuasissimvun habeo. Magnus
certe

58

Cx

certe ejusdem vermis ovulorum numerus multa iis-
dem excludendis obstacula objici demonstrat; ne
omnia enim pereant, numero tantopere abundant,
ut quaedam saltem locum congruum inveniant. Ea-
dem in aére conservari posse, nullo modo probabi-
le, qui enim vermes ipsos citissime rigore corripiat
et exanimet, ovulis tenerrimis certe adhuc magis in-
festus erit, Et si omnia cogitamus ovula et seminia
quae auctores in aére volitantia hngunt, risum, mo-
vet, aér enim nonnisi ex talibus ovulis constaret.
Si omnes urbis frequentissimae incolae omnia loca
phialis, replerent partium vegetabilium | infusiones
continentibus, ubivis certe locorum animalcula infu-
soria copia prorsus incredibili haberentur, quae si ex
aere derivares,; hunc nonnisi eéórüm ovulis scatere
probarent; ab altera autem parte ubivis mucorem vel
fungorum varias species producere potueris, ut aór
nonnisi horum seminia continere videatur, et sic
porro. — Aeque parum autem vermium in animali-
bus sanguine calido instructis reperiundorum ovull&
cum parentes calore tantopere indigeant, in aquis
frigidis germen vivum tueri crediderim. :

Fac vero ovula ibidem conservari posse, quomo-
do quaeso in abditas corporis animalis partes, qui-
bus varii tenentur vermes, vel in foetus, perveniant,
vasis enim minimis, quibus tandem in cerebrum, he-
par aliasque partes ferantur, ut in sequentibus pro-
babo, nimis magna sunt. Vel quomodo istis ex par-
tibus in aquas transporrentur ? Quonam, ain tandem,
modo cum entozois agas, quae sacculo vel hydatide

: Bb :

586

inclusa, solitariam degunt vitam, ut coéundi facultas

iis non concedatur, in quibusque mec partium geni-
talium nec ovulorum vestigium unquam appareat.
Si omnia autem argumenta dicta a te superari

posse credas, aliud superest, quod litem omnem tol- .

lit: vermes nimirum bene multi vivipari sunt, de ovu-
lis ergo extrinsecus allatis, eosque procreantibus ser-
mo fieri nequit, nullam enim finxeris viam, qua em-
bryones vivi in foetuum utero conclusorum corpus
inrruant, et embryones ilos vermium extra corpus
animale vitam conservare posse, nullus contenderit,

qui ad praecedentia animum debito modo attenderit.
$. 2.
Fermes connatos esse.

Nec vermes itaque nec eorundem ovula in ani-
malia extrinsecus illabi, sed iisdem innasci, omnia
suadent, istique sententiae recentiorum longe pluri-
mi, veteribus quibusdam v. c. Swammerdamio et
Vallisnierio, praeeuntibus, addicti sunt, eandem
argumentis suffulcientes gravissimis, quae singula
enumeremus.

Argum. Y. Entozoa extra animalia non inveni-

ri, quod in praecedentibus demonstravi, ma-
ximi certe ponderis.

Argum, l.: Z2 foetubus nuper natis vel iz lu-

cem, nondum. editis occurrere.

Vetustorum auctorum hac de re effata minoris
certe momenti sunt, quippe qui varias res non ani-
matas saepissime pro vermibus vendiderint, ut in

g

Vw

597
bibliotheca passim relatum est, et auctorem Hippo-
craticum Taeniam cum homine nasci asserentem,
hoc conjectura magis , quam observatione innisum
crediderim ; ob. summam enim quam illud himc
culum attingat longitudinem » Saepe intestino aequa-
lem, cum hoc simul ortum fuisse eo magis persua-
sum erat, quod Taeniam nonnisi tunicae villosae
abrasione oriri statueret. Non desunt tamen. exem-
pla fide digna, Sic cl. Fromman (Bibl. n. 294.)
foetuum ovillorum utero inclusorum hepate 2Disro-
mata mepatica; Kerckring (Bibl. n. 125.) in foe-
ius humani sex cum dimidio mensium ventriculo
Ascarides lumbricoides; Brendelius (teste cel.
Pallas l. c. p. 45.) in foetu humano nondum nato
Taenias; Heim (teste cel. Bloch Preisschrift p. 56.)
in foetu neonato 7aemiagm; Blumenbach (Bibl.
n. I5. in ed. prior.) in catelli neonati intestino Z'e-
nigs plurimas, invenerunt; Goeze (Naturgesch. p.
571.) Bloch (l. €) et ego in agnis lactentibus 'Tae-
nias easque maximas saepe reperimus; in avium pul-
lis fere deplumibus ipse saepius Distomata vidi, et
exempla ejusmodi plurima exstant, indubitata quaedam
selegisse mihi sufficit. In «embryonibus variorum
animalium (v. c. erinacei, talpae, ratti, equi, bovis,
galli domestici) tenerioribus, huc usque a me dis-
sectis, nunquam entozoa reperi, ut ultimo tantum
gestationis tempore in iisdem oriri crediderim, alii
tamen me forsan feliciores erunt.

Zrgum. ML Entozoa in «animalium eorpore
salva manere. et propagari.
Bb

3

.

Hoc verines corpori animali maxime accommoda-
"tos esse probat, alias enim in eodem citissime peri-
rent (quod de vermibus extraneis eidem. illatis in $.
praecedente probavi,) nec saltem propagationi incum-
berent. Dipterorum quidem et praesertim oestro-
rum quorundam larvas in animalium. domesticorum
partübus variis observamus, stato autem tempore cor-
pus iterum derclinquunt et extra idem metarhorplio-
sin subeunt; ova itaque ab insectis perfectis in cor- .
poris superficie deponuntur, nec ista in eodem coó&-
unt. Discrimen maxime quidem notabile; incertum
tamen est, an non coleoptera quaedam, durioris ut
videtur indolis, metamorphosin in corpore animali
subire possint, qua de re in appendice agam. Casu
vero isthaec insectà illata sunt, extrinsecus irruunt,
et natalia eorundem nos non fugiunt. Non Ento-
zoa tamen sola in corpore animali provenire, ' inde
colligi licet, nec argumentum IIL, si cetera deessent, -
vermes connatos esse, probaret. "
Zrgum. lV. Omnibus inm corporis animalis
partibus provenire. j
Hoc majoris omnino momenti, animalia (insecta)
enim extrinsecus illata, nonnisi in tractu intestinali,
vel sub cute, vel in sinubus frontalibus, partibusque
ergo externe pátulis, reperiuntur, nullam autem nee
maxime abditarum. in corpore animali partem ab
'entozois liberam esse, in praecedentibus exposui,
nec iodus fingi potest, quo in cerebrum. aliasque

partes irruant.

rgum. V. adem saepissime existentiam noz
prodere, nec corpus, in.quo degant, laedere,
Aeque grave, nec silentio praetereundum. Ani-
malia extrinsecus illata, nisi citissime eliminantur, vel
corporis ipsius caloris gradu iisdem intolerabili, vel
ventriculi et intestinorum. vi digestiva pereunt, hos-
pites suos mirum in modum cruciant et extenuant,
ut nec sub cute, nec in ventriculo, mec alibi quieta
sint, nisi oestrorum forsan larvae, in animalibus edu-
candae, iisque magis propriae, minori copia prae-
sentes, interdum impune foveantur. Entozoa e con-
tra existentiam saepissime nunquam produnt, mala
pauca, et haec casu potius accedente cient, quibus
de rebus in tertia hujus voluminis parte sermo erit.
Id tantum addere liceat, vermes in corpore ortos,
eidemque assuefactos, non posse quin vitam tran-
quille agant, motusque omnium partium continuos,
sed modicos, chymique et faecum indolem suetam
ferant, et nonnisi motibus insolitis (spasmodicis), vel
alimenti penuria, vel humorum praesertim chymi
acrimonia peculiari (v. c. sub typho) laedi, indeque
ipsos moveri et male affectos exitum tentare. Inde
etiam ex corpore dejecti vel aufugae citissime pere-
ant, necesse est, ut supra expositum legeris.
drgum. VI. | z£nimalibus plurimis verme$ esse
peculiares. !
Auctores hac in re saepius nimios fuisse.in Cap.
praeced. monendo, plurimis tamen proprios esse,
vermesque vel animalium vel partium similium, quam

dissimilium, minus differre addidi, quod ovulis ex-
d

$90

trinsecus allatis vix accidisset, quippe quae animal-
cula ejusdem regionis et loci plurima ni omnia tum
ingredi potuissent. Cel. quidem R etzius (Praelect.
p- 41) ovula in partibus vel animalibus istis, in qui-
bus reperiantur, habitaculum tantum congruum re-
perisse, in aliis vel periisse, vel saltem non excludi
potuise, ideoque hanc ob causam vermes minime
connatos dici debere,^monet, et animalia, quae in
aridis siccisque campis pascantur, nunquam, quae
vero in depressis vel humidis pabulentur, hisce sae-

pissiime vexari hospitibus, urget. Cum cel. viri pa-

,

ce tamen hypothesin ovula «liis locis non excludi

posse, rem minime explicare crediderim, et si eadem
corporibus diversis (nec tamen diversissimis) immit-
terentur, sedem ibidem figere et excludi posse, per-
suasissimum habeo. Sed ovula tum recentissima
animalibus, necessario caloris gradu non destitutis,
citissime immittantur: quae conditiones ad cujusvis
ovuli exclusionem quolibet loco peragendam cum
requirantur, ovulorum in aquis moram non admit-
tunt, et omnem communicationem talem vel in cam-
pis siccis vel in pratis paludosis assumtam refellunt.
Loca humida autem diathesi vermimosae favere, in-
fra exponam.

"rgum. VIL | Entozois fabricam) esse peculia-

rem.

Hanc in Capitibus praemissis éxponendo ,- En*o-

zoa a reliquis animalibus vere diversa esse, et ordi-

nem sive classem constituere singularem, demonstra-

-vi. Mollis eorum compages, aéris utplurimum -et

^ 591
frigoris tolerandi inscia, in tepido partium animali-
um rore sola conservari potest; mobilitas totius cor-
poris summa hoc in spatium minimum contrahi, vel
longissime extendi permittit, ut eadem vel plicis se
insinuent et abscondant, vel tractum intestinalem
perreptent; oscula suctoria musculosa, vel retinacu-
le unciformia, quorum ope absque partium laesione
firmissime iis inhaereant, summa eaque pollent vi,
ut vermes affixos facilius disrumpas, quam a parte
arrepta semoveas; absorbendi facultas plurimis con-
cessa alimenta iis advehit facillime assimilanda; bre-
vi, omnia pro loco, quem tenent, singulari et aptis-
simo quidem modo composita, illi destinata esse
produnt. RBatio porro inter mares et feminas (illis
semper multo frequentiores) obtinens; ovulorum et
embryonum numerus ingens, quo nonnulla saltem
conserventur; horum [fabrica tenera, quae eadem
alios in locos transportari vetat, ut quo deponantur,
etiam excludantur et adolescant; vita tandem pluri-
morum fugacissima, partu peracto sublata, idem om-
nino docent.

Omnibus istis pensitatis, non possumus quin ver-
mes animalibus innatos esse fateamur; si de modo
autem, quo innascantur, apud scriptores agitur, va-
rias iterum in sententias abeunt, et vel parentum
ope foetubus tradi, vel generatione spontanea, aut,
quam vocant, aequivoca, oriri perhibent.

$. 5.
Zn patris ope communicentur.

Ne hunc ortus modum praeteriisse videar, paucis

592
tantum de eodem agam, ceterum enim omnes inter
a vero maxime alienus habendus est, nostroque tem-
pore vix recipiendus. : ;
Mares sub coitu quidem prolis germen vivificant,
ignisque ipsos animantis scintillam quasi ei imperti-
uni, materiam autem, quae viva reddatur, plurimam
mater largitur. Inde Amphibiorum, piscium, vermi-
umque ova a matre deposita tum demum maris se-
mine tantum conspergenda, nec vera inter animali-
um dictorum longe plurima, copula locum habet,
Ova ista seminis particulas absorbeant, nec ne, nos
fugit; minimam vero seminis partem ad ova foecun-
danda sufficere, Spallanzanii *), viri summi expe-
rimenta demonstrant, qui ranarum seminis granis
tribus cum aquae communis libra commixiis , aquae
omnes particulas foecundantes reperit, et. ovis aci-
culae apice, semine imbuto, attactis, aeque bene, ac
semine imbutis, vitam impertüri vidit. Si in reliquis
animalibus, quo generatio peragatur, modum per-
pendamus, et in his seminis pauxillum tantum sub
coitu ad ovarium deferri posse, ovulum vero con-
ceptione facta primis diebus prorsus latere, dein mi-
nimum apparere, embryonem autem serius in eo-
. dem conspici, observamus. His itaque stabilitis en-
iozoa patris ope ad ovula deferri non posse evinci-
iur, qui enim fieret, ut vermium ovula in tantilla
seminis copia contüneri possint, vel quomodo ipsa

. *) Versuche über die, Erzeugung der TThiere und Pflan-
zen. A. d. Franz. Leipz. 1791. 8. 1x. Tb. p. 180. et seq.

395
' ommibus ex cofporis locis, ubi vermes peculiares
dantur, ad. semen patris pervenirent ; €t buc delata,
quomodo ab ovulis aeque parvis sub conceptione
vel ovuli foecundatione recipiantur? Si huc addis
entozoa nonnulla vivipara esse, horumque ergo em-
bryones nullo prorsus modo ad patris semen, vcl
inde in ovula venire posse; alia iterum | ( Cysticer-
cos) vitam absque copula peragere videre, nec ova
unquam prodidisse, de hypotheseos istius falsitate
convictus eris, ut quae opposuerim singula ulterius
ilustrare pigeat. Omnia insuper, quae dixi, in se-
quentem etiam cadunt hypothesin, et quae hanc re-
fellant, expositae quoque contraria sunt.

$. 4. :
"in matris ope transportentur., -

Vermium ova foetui a matre impertiri, lypothe-
sis Vallisnierio 5), Goezio, Blochio, W er-
nero, omnibusque fere Auctoribus helminthologicis
reliquis tantopere arrisit, ut indubiam pronuntiave-
rint, solusque fere Retzius dubia nonnulla eidem
opponendo, aeque obscuram esse, ac sententiam

de ovulis extrinsecus allatis expositam, contenderit.
Auctores certe, difficultates circa hypothesin
obvias perpendendo, indubiam non dixissent, sed

hypothesibus prius dictis, refutatis, hanc solummo-

*).Cel. Rétzius (l. c. p. 56.) Vallisnierium gene-
rationi aequivocae favere, memoriae quodam lapsu retulis-
se videtur; cel. enim iste vir in operibus saepe laudatis
omnes animalium vermes ex ovis in animali corpore exclu-
sis generari tradidit, et generationem aequivocam rejecit.

AN
394
do superesse rati sunt, nec in ejusdem indolem sa-
tis inquisiverunt. Ipse saltem, quo minus recipiam,
arguments impedior plurimis, iisque gravissimis,
quae brevi referre lubet.

-rgum. l. Matres si foetubus vermes imperti-
re-dicumnmtur , | ommes vermium species com-
municandas ipsae foveant, necesse est, hoc
autem, neutiquam. locum, habet... c

Ín homine duodecim vérmium. species ( Polysto-

mate venarum et Taenia vulgari exclusis) observa-
tae sunt, nimirum: 1. Filaria medinensis; 2. Ha-
mularia lymphatica; 5. Trichocephalus; 4. Ascaris
lumbricoides; 5. Asc. vermicularis; 6. Strongylus
Gigas; 7. Distoma hepaticum; S. Polystoma Pin-
guicola; 9. Taenia lata; 1o. Taenia Solium; rr. Cy-
sticercus; r2. Echinococcus. In equo novem ver-
mes distincti: Filaria, Oxyuris, Ascaris, Strongylus
Gigas et armatus, Distoma, "Taenia perfoliata et
plicata, Cysticercus. In Colymbo septentrionali
septem; Strongylus, Ascarides duae, Distoma, Am-
phistoma, Bothriocephali duo. In Rana tempora-
ria totidem: Ascarides duae, Strongylus, Echi-
norhynchus, Distoma, Amphistoma et Polystoma,
'lTotidem iterum in Gasterosteo aculeato : Ascaris,
Echinorhynchus, Monostoma, Distoma, Tricuspi-
daria, Bothriocephalus et Taenia. | Quae exempla
sufficiant ^ Jam autem in uma eademque muliere,
in eadem equa et sic porro in ceteris, omnes suo
generi addictos vermes nunquam simul reperies;

quaedam vermium. species rarissimae sunt, sic v. c.

$95
Cysticercus tam hominis quam equi minime fre-
quens invenitur, ut de equino diutissime dubitave-
rint, tandemque a Chaberto repertus sit, vesica
caudali longissima et tenuissima insignis. ^ Echino-
coccus in multis hominum millibus non observatur,
tandem una alterave vice occurrit; 'Taeniae ipsae,
eltera saltem. earundem species, quibusdam in re-
gionibus rariores, ut T. lata nobis insolita, raris-
sime tantum conspiciatur.

Si jam in familiae membro decem vel plures.
post hominum aetates, vermis cujusdam. insoliti et
rarióris species occurrit, seminia hujusce per omnes
familiae matres transiisse, et in hoc tandem expli-
cata esse, fingendum foret, quod mihi saltem ab-
sonum videtur. Ovula enim Entozoorum per cen-
tum vel mille annos conservari posse, si naturam
eorum tenerrimam spectamus, fidem omnino supe-
rat, et eadem loco licet congruo conservata, atta-
men non excludi, sed in alios potius transmigrare
foetus, aeque incredibile, ac si omnibus animalibus
omnium vermium .seminia connata esse, ut in
paucissimis excludantur, hypotheseos gratia assu-
mere velis.

zrgum. ld Modus, quo wermium ovulae im

matris uterum, inque foetum traensporten-
tur, fingi nequit, !

Omnes animalium vermes si ovula ederent, haec
iamen ad matris uterum vel ovarium ferri, et sic
eorundem embryonibus impertiri posse, nunquam

"statuerem. — Vermes in omnibus, ut supra exposi-

$96
1

tum est, corporis locis proveniunt, ex his itaque
vasorum lymphaticorum ope absorberi, in venas.
immitti, cum sanguine venoso per puloadfics acta,
arteriis infundi, et sic utero vel ovario afferri;
ium autem iterum, cum nexus foetum inter et ma-
trem directus non existat, ovuli vel placentae vasis
absorpta recipi deberent. llaec autem via, si am-
bages ipsas non cures, duabus praesertim difficul-
tatibus laborat; primum enim vasa tam arteriosa
quam venosa maxime demum grácilescunt, et omnia,
quae nutrientia, " vel secernentia dicenda.sunt, de-
colora vel tam parva fiunt, ut sanguinis .globülum
non iransmittant; secundo autem, omnia vermium
ovulis scaieant, necesse foret.

Illud quod attinet, hypothesecs fallacitatem. op-
time demonstrat, sanguinis enim globuli vermium
ovulis multoties minores sunt io it quae globulos.
non transmittant vasa, ovula certe respuant. Non
de maximis loquor vermium ovulis, v. c. Ascaridis
lumbricoidis, Strongyli Gigantis, vel Echinorhyn-
chorum, Taeniaeve expansae, sed de vermium mi-
norum, JDistomatum, T'richocephali et sic porro,
nullumque dari entozcon contenderem ,. cujus oyu-
lum plurimos sanguinis globulos .continere nequeat.
Jam autem ad vasa attendas quaeso, quae ultimis |
suis radiculis humores absorbent, et quorum ostia
visum fegiunt) jampullarum enim Lieber kühnii
orificia sic. dicta , de quibus plurimi loquuntur ^
nonnisi ex falsa rei specie exorta esse, alio loco:
demonstravi, villiqui intestinis animalium longe plu-

*

Q'IEY Nus 397
rimorum desunt, ut absorptio nonnisi per poros
minutissimos fieri possit, 'sub statu naturali saltem
ovula nunquam transmittentes. Pari ratione vasa,
quae uterum tandem perreptant nutritia et secer-
aventia , ultimis suis ramulis, ova tandem deponere
creditis, tantopere tandem extenuantur, ut eorum
lumina his vehendis nunquam sufficiant ^ Idem de
vasorum pulnonalium ultimis ramulis in broncho-:
rum cellulis retia constituentibus valet, sanguinem'
quidem rubrum vehunt, sed majorum vermium v.
c. Ascaridis lumbricoidis ovula vehere -nequeunt,
quae tamen illa percurrere deberent. ————

— Micrometrum microscopii mei perditum est, ut
numeros indicare non valeam, hoc tamen octode-
cim per annos fere quotidie adhibito, ejismodi re-
rum comparationem me satis facile inire posse con-
fido, et unicum Ascaridis lumbricoidis ovulum,
plura vasorum pulmonalium minimorum (quae ex
optima et quidem Lieberkühnii injectione com-
parare datur) obtegere posse video. Cl. olim Wer-
ner (brev. expos. p. 100.) arithmetica quidem com-
putatione facta ovula vermium tam parva esse in-
venit, quae cum globulis sanguineis facile ex alio
corpore in aliud, immo etiam in partes ab imo
ventre remotissimas transferri possint. Cel, autem
virum non arithmetica computatione, sed compara-
tione ovulorum et sanguinis globulorum sub micro-
Scopio instituta hac de re judicasse: vellem, | Q'um
enim a meis certissime partibus stetisset, | Dum

. haec scribo, Z£scaridis enguillae Zeózatee et Disto-

598

mutis ejusdem piscis poZymorpLi ovula cum san-

guine, ex vulnusculo , digito meo inflicto, recen-
ter et in eandem microscopii patellam emisso, com- .
paravi | Sanguinis mei globuli prope ovula illa
maxime pusila apparuere, licet vermes magni non
sint, et Ascaridis dictae ovulum sanguinis globu-
lum decies ut fere vicies diametro superat, si hanc
vero ad totius ovuli volumen refers, id sanguinis
globulo decies inillies majus erit. Videsis ergo, ne
hypothesit: recipiendo absona cumules, tanta enim
ovula vasa transcurrere non possunt, quae partibus
nutriendis inserviunt , nec sanguiuis quidem globu-
los admittunt. L

Ab altera autem parte, si ovula omnibus ex
partibus vasorum absorbentium et sanguiferorum
ope ad uterum et ovarium deferantur, omnia oyü-
lis scatere assumendum foret, horum enim pluri-
ma certe perirent, vel ad partes alienas deferren-
iiy paucissima tantum loco destinato appelle-
rentur. Quantane autem quaeso labes ex ovulis
cum sanguine aliisque humoribus circumactis ori-
retur. Sed ob vasculorum minimorum lumina ea-
dem non capientia nunquam certe admittuntur, nec
in sanguine ejusmodi quid sub microscopio con-
spicitur.

Argum. Ill. Ovulz aeque parum ex utero vel

ovulo im foetus distribui possunt.

Omnes, quas in praecedentibus animadverti dif-

ficultates hanc circa rem augentur. Fac enim ver-

mium ovula in embryone collecta esse, modus. cer-

999
ie, quo in partes sibi destinatas ferantur, humano
intellectu. subtilior videtur. In agnorum nondum
natorum jecore Distomata hepatica saepius obser-
vata sunt, horum itaque ovula in uterum et ad
foetum delata, vasa absorbentia, venas et arterias
transmigrent donec per venam portae iterum in
poros biliarios ferantur, quod cogitari mequit.
Major adhuc difficultas, si de vermibus sermo fit,
.in cerebro aliisque locis inclusis habitantibus, et
maxima iterum ex ovulis undique ad omnes partes
propulsis, donec circumvagantia justum obtinuerint
locum, quem autem nonnulla, ut supra monui,
pluribus hominum aetatibus elapsis tandem attingant.

Argum. IV. Obstacula aeque magna sunt, s

vermium ovulg proli per ubera matris,
vel alio quocunque modo a matre imper-
tiri, dicas.

Quae attuli dubia, circa Aoznzem et mamma-
lia magna, circa reliqua multo majora sunt. Mam-
malium foetus longe plurimi in utero diu foveniur,
tum demum mammis admovendi, in paucissimis,
Didelphidum puta familia, tenerrimi his tradendi.
Auctores ergo, qui vermium oOovula ad uterum et
ovaria difficile perventura esse animadverterent,
eadem cum matris forsan lacte neonatis tradi exhi-
buerunt. Sed in nondum natis, nec ad ubera ita-
que promotis vermes observati sunt; sed hominum
magnus numerus tam matris quam nutricis mam-
mis privatur; et si ovula lactis ope infantibus tradi

deberent, omnium vermium ovula ad mammas fer-

,,

400

ri debérent, eadem itaque vasorum ambages ; ac si
ovula ad uterum wansportanda- essent, et ovulorum
per vasa minora iter iterum. obstaret. i

Circa aves cl. Werner (Drev. expos. p. 102.)
easdem pullos ex ingluviei penu nutrire, et cum
materia nutritia, quae ibidem per aliquod. tempus
commorata fuerit, magnam humorum maternorum

copiam, vermium seminiis interdum foecundam;

iisdem per rostra communicare, opinatur | Sed.

aves bene multae ingluviei ope pullos? non nutri-

unt. Quibus autem ingluvies est, eadem vermi-

bus libera videtur, ipse saltem semper ita compa-
ratam observavi, nec exemplum contrarium legi.
Si antem vermes ibidem darentur, unus alterve
Strongylus foret, reliquorum itaque vermium ovula

iisdem ambagibus ad ingluviem ferri deberent, ac

si ad uterum. mammalium vel horum mammas trans--
* ] l

portanda essent. Circa aves itaque obstacula. in-

*

crescunt. mE
, Eadem majora in piscibus, Cl.-vir mogo -lau-
datus (l c.) pisciculos, qui in eodem fluido ali-
menta capiant, in quod adulti excrementa dejece-
rint, inde horum vel vermes vel ovula facile nan-
cisci autumat. Sed piscium vermes nequaquam
omnes in tractu intestinali degunt, sed in bepate
etiam, in abdominis cavo, inque musculis , vel Tn
beri vel sacculis inclusi occurrunt, horum itaque
ovüla cum excrementis dejici nequeunt, et piscicu-
los insuper aliorum excrements inhiare absonum

*

mihi videtur;

"

zim-:

"

o1

"i mphibia et insecta tandem quod attinet, quo-
rum ovula sibi commissa alieno saepe a matribus
loco excluduntur, nulla, quae te expedient, inve-
nias, et eorundem vermes ab ovulis matris ope ad
eadem translatis derivando, ad figmenta vana de-
scendas necesse est.

rgum. V. Fermes tandem wvivipari hypothe-

sim ommino refellunt.

Vermium nonnullos genitalium apparatum et
ovula non exhibere in praecedentibus monui; ii-
dem ergo, sacculo insuper inclusi et solitarii, sese
propagare non videntur, et hypothesin subvertunt,
iransportari cum nequeant. Horum autem ovula
et partes genitales nobis tantum latere; nec omni-
no deesse contendere possis, idcirco eosdem silen-
lio praeteream.

. Sunt autem Entozoa non pauca, quae vivam
tantum edant prolem, et hanc per vasa absorben-
tia et sanguifera in uterum et ovarium ferri, vel
amphibiorum, .piscium etc. ova intrare posse, nul-
lus etsi opiniones eum teneant falsisiimae, conten-
dere vel ullo modo probabile reddere poterit. Mi-
hi saltem argumentum, quod ajunt, crucis.esse vi-
.detur, nec refellendum, Si enim ovula horum ver-
mium viviparorum, antequam proles viva reddita
sit, abortu quodam deponi et ita in humorum cir-
culum rapi, si hoc inquam fingere velles, aeque
arbitrarium ac absurdum foret, et abortus tales
postea vivificari posse nullo modo statuendum.

His itaque cl. virorum sententiam: vermium ova

Cc

j

402

ó

patris vel matris ope foetubus vel infantibus com-

-^municari, et ita a primis hominum et bestiarum

parentibus per ommia secula transportari, aeque
falsam esse, ac quae ovula extrinsecus in anima-
lium corpora irruere statuat, satis superque me
demonstrasse persuasus sum, ut ultimum denique
entozoorum generationis modum, solum mihimet

verum visum, illustrem.

Ki

De generatione Entozoorum spontanea.
LÍ

"

Veteres generationem spontaneam, vel aequivo-

cam nimis urgendo, eandemque, etiam ubi non

detur, aeque facile admittendo, tantopere dubiam .

et exosam reddidere, ut qui, se eandem tueri, pro-
fiteantur, paucissimi exsurgere audeant. Cel. R etzi-
us dco i455: » de generatione aequivoca, quae
prolata sint commenta, repeti non magis mereri,

quam ceteras de vermium origine fabulas, in prae-

'cedentibus saeculis fictas.« Idem pergit : »qui circa

medium seculi decimi octavi tales cudere potuit
hypotheses (vermes ex concursu molecularum or-
ganicarum Oriri), numne is sana ratione abusus
fuisse merito dici poterit?» Cel. Willdenow (in
botanices compendio egregio. Ed. 5. p. 4. 18) ge-
nerationem aequivocam nonnisi a mulierculis lippis
fila ducendo tradi; et recentiorum plurimi, effato

Harveyano: omze vivum ex ovo! persuasi,

eandem pari modo derident; eorundem autem qui -

deridere sategerunt, nullum argumentis solidis eam

Xon
debellasse mireris , quod quidem magis arduum fu-
isset. Recentiorum, qui generationem aequivocam
generatim defenderint, N eedhamum, Buffo-
nium et inprimis Patrinum mnominasse sufficiat ;
speciatim autem, qui istam ad Entozoa iterum
theoriam applicuerit, cl Jaeger (Bibl. m. 535.)
nominandus est, nam: dubitando licet incedat, mul-
ila tamen contra suetam de vermium origine hypo-
thesin egregie protuli, et si quo scripserit tempo-
re-(1775.), argumenta eidem suppeditata fuissent,
quae nunc facile habentur, rem certe confecisset.
Ipse entozoorum genesin non nisi generatione ae-
quivoca admissa explicari posse, argumentis variis
probare annisus sum (Wiedem. Archiv. II. B. 1.
H. p. 56. et seq.), quae nondum refutata sunt, et
vix refutari possunt, a cl. tamen Zeder, de ver-
mium ortu, a variis varie exposito, agendo, silen-
tio pressa sunt. Postmodum eundem generationis
modum qui admiserint, cel. Gottfr. Reihold
Treviranus (Biologie. Vol. IL. p. 565. et sequ.)
et cl. Braun (Bibl. nosir. n. 555.) rem mascule
egerunt. Laudis ipse tantopere cupidus non sum,
ut sententiam mihimet veram visam, coaevis autem
minus acceptam , cum alia commutem, sed eorum,
qui derideant, unum alterumve argumenta mea
aequa ponderet lance, etiam atque etiam rogo.
Corpora organica magis composita non misi pa- '
rentum sive ejusdem omnino fabricae corporum
concursu, simpliciora vero etiam ex corporibus or-
ganicis diversis oriri statuimus. llla ut generentur,
Cc 2

4oá s
particulae concurrant a maire et patre simul deri-

1 ^ . LI . L4 Y
vandae, et ab hoc vivificandae; hujus enim, mec

matris solummodo, partes (licet tantillas) etiam

inesse, animalia hybrida demonstrare videntur,

quippe quae fabricae paternae aeque bene ac ma-
ternae vestigia prae se ferant. Quaenam et quales

vero particulae sint, mos latet ,. subtilissimas taíaen

esse oportet, oculorum enim vel armatorum aciem. |

effugiunt, et germen in animalibus majoribus, non-

nisi diebus post conceptionem pluribus elapsis, in
conspectum venit. dsthoc in germine a matre foto
et per aliquod saltem. tempus nutrito partes variae
oriuntur, sensimque evolvuntur, usquedum corpus
parentibus simile referat. Quemadmodum vero in foe-
tu tali partes, quarum antea ne vestigium quidem
aderat, formantur, itaetiam in adultis nova soriri vi-
demus, sed a reliquis dependentes. Sub ista, quam
vocant, regeneratione sive reproductione , partes
simpliciores vel etiam compositae, et in partibus
quidem easdem antea non continentibus, sed abs-
que individuorum sexu diverso utentium concursu
generantur, nec eaedem liberae vel sui juris h iumt,
sed cum reliquis cohaerent et' vitam communem
degunt. In hoc solo discrimen positum esse vide-
tur, et inter animalia valde composita alterius tan-
tum sexus generatione, si ita vocare licet, pars
coniünua, utriusque vero corpus liberum oritur ma-
gis excolendum. "

In simplicioribus pars reproducta, sive in indi-

viduo alterius tantum sexus orta, separari, vitam-

5
" 4o5

que propriam degere potest, quod in Naidibus v. c,
compertum est, uti etiam vermium plurimorum di-
visione arte facta, partes divisas sui juris et anima-
lia perfecta et integra fieri observamus. ^ Absque
ovo igitur, yel absque sexuum discretorum concur-
su propagatio hisce conceditur.

Alia iterum , maxime simplicia, natalia minus li-
mitata habent, et ex particulis aliorum corporum
organicis originem ducere possunt. Sic in parti-
bus organicis tam animalibus quam vegetabilibus
aqua infusis et maceratis animalcula oriuntur varia
et innumera, infusoria dicta, de quorum ortu, ne
nimis longus fiam, ad Wrisbergium (Bibl. n:
244.) et Treviranum (Biologie Vol. II. p. 264.
sequ.) lectores ablegare lieeat. Parique ratione ami-
malcula seiminalia vel cetera Phytozoa in animali-
bus vivis obvia, nec non fungos quoslibet oriri cre-
diderim. i |

Entozoa simili prorsus modo in animalibus vivis
procreantur. Horum enim. parüculis quibusdam
minus assimilatis, indeque cum reliquis non con-
venientibus, vel ab iisdem separandis, utpote or-
ganieis, vita propria conceditur. lsthaec corpuscu-
la a parte quadam animali disungenda germina
sistunt, cum reliquis miro modo convenientia, et
in iisdem similis invenitur evolutio, partiumque
explicatio. f |

Putredine non opus est, qua veteres generatio-
nem aequivocam fieri statuebant, misi ista sola ad-

juvante partes organicae disjungi et suae spontis

405 . à

fieri queant, quod in animalculis infusoriis B

fungis locum habere videtur. Ad entozoorum sal-
Lc "T M 4 LI * * b

tem productionem putredo non requiritur, sed ea-

dem ubi partibus accedit, vermes si adfuerint, si-

mul pereunt, et infusoriis originem praebent. Ad

entozoorum ortum minor, ut ita dicam, dissimila- :

tionis gradus exigitur, qualis saepissime habetur;

non promiscue ergo oriuntur, nec Entozoa ex In-

fusoriis nascuntur, sed utraque semper eadem et
diversissima. Jam singula perpendamus,. quae hunc
entozoorum generationis modum probare videntur
argumenta.

I — Dissimilatio quovis corporis loco fieri

potest.

Quavis ergo in corporis parte minus bene assi-
milante vermes oriri possunt, indeque vermes in
cerebro vel alia parte abdita obvii aeque facile ex-
plicantur, ac qui in tractu intestinali orti sint.

IL Diversis vero locis dissimilatio diversa.

Partes corporis cum diversae sint, et particulis
diversis nutriantur, dissimilatio etiam' in omnibus
eadem locum habere nequit. Inde etiam germina
entozoorum hisce locis diversa parantur, et vermes
cerebri, "pulmonum, hepatis, renum etc. utpluri-
mum peculiares sunt. Inde etiam in parte tantilla,
ac avium bursa Fabricii Distomatis propria spe-
cies sedem figit. Inde animalium affinium vermes
etiam minus diversi et sic porro, nam ex similibus
similia fiunt. — Particulae facilius secedentes vermes

forsan vulgares et erraticos, aliae e contra privae

,

407
et peculiares vermes certis partibus addictos gene-
cant. Plura in praecedentibus vermium plurimis
animalibus communium exempla dedi, Cysticerci
tantum Cellulosae mentionem faciam, qui in tela
cellulosa Hominis, Simiae et Suis idem est, in Del-
phino Phocaena diversissimus videtur, | Nullius en-
tozoi exemplum habemus, quod in mammalibus et
avibus, in amphibiis et piscibus, vel generatim in
animalibus sub diversa classe militantibus occurrat.
Animalium carnivororum et phytiphagorum vermes
(renalibus solis exceptis) itidem diversissimi sunt,
ejusdem autem generis bestiae, regionibus licet
maxime dissitis adscriptae vermes continent similli-
nos, cujus exempla nonnulla (Cap. XVI. $. 1.) dedi.

Ill. Facilime oriuntur. ,

In corpore quocunque, quodam saltem tempo-
re, interdum vero semper diathesis verminosa ad-
es. Quae inprimis autem vermium genesi favere
dicuntur, insequentia sunt:

a. 4 detas tenera , quadam tamen cum limitatio-
n. In foetu neonato vermes saepius observantur;
in puero bienni Ascarides vermiculares vulgares, et
pe aliquot utplurimum annos copiosae reperiun- ,
tu; Ascarides lumbricoides e, contra serius utplu-
rinum apparent et ad juveniles usque annos pas-
sim occurrunt, utraeque tamen sub aetate provectio-
risaepe iterum apparent, et qui, ex R etzii (l. c.
p.40.) observatione, Ascaride vermiculari post an-
num vicesimum laborat, eadem antea aut semper,

att per aliquot saltem annos liber fuit;,ipse utras-

408 .

que in senum cadaveribus aliquoties feperi. Tae-
niae saepe sub juventute, sed serioribus forsan an-
nis aeque frequentes sunt. Trichocephalus et Fila-
ria medinensi nulli non aetati proprii videntur, et
de ceteris vermibus humanis mil certi constat.

In: animalibus junioribus vermes quidem pariter
frequentiores, veluti Taeniae in agnis lactentibus $
Ascarides in vitulis, Distomata in avium pullis; sed
in animalibus veteribus entozoa plerumque mon
desunt,

b. Sexus sequior. €C€el. Pallas et Werner
(Brev.' expos. p. 105.) mulieres praesertim vermino-
sas et taeniosas referunt, plurimaque auctorum ex-
empla idem ommnino arguunt; tres Taeniarum ca-
sus in urbe nostra mihi oblati, pluresque in pro:
vincia passim accepti, omnes ad feminas pertin«-
bant, nec nisi unicam "Taeniam possideo a pueo:
dejectam , ut Tenia feminis omnino magis famil&-
ris videatur. Ceteros vero quoad vermes hoc nou
urgerem, nec in animalibus discrimen tale reper.
Animalibus gravidis vermes rariores videntur.

c. Actus vitaeque ratio. Hominibus pauperibas
ob crudiorem, quem assumant victum, majoren
taeniarum copiam falso ixibui, easdem regum «ie-
que turres ac pauperum tabernas subire, seqze
muliercularum tam opulentiorum quam pauperi»-
rum, "Taeniis laborantium, exempla novisse cil.
Werner (l c. p. 106.) monet. Qua partem uti-
que recte, et imperatricis taeniosae exemplum co-

" ioo
gnitum habémus,,sed victus mulierum lautior ac
pauperum crudus eodem saepe vitio laborat, et
utroque in casu cibi plerumque vegetabiles, farina-
cei, glutinosi, parum nutrientes et reficientes, po-
tulenta relaxantia et debilitantia assumuntur. — Vira
huc accedit vel sedentaria et otiosa, vel laboriosa
quidem sed sedentaria simul et aerumnis stipata,
vel habitatio in loco humido, aére incluso et cor-
yupto, et quae ejusmodi sunt reliqua. Inde pue-
ris voracibus, pulte farinacea, solani tuberibus, pa-
nis specie viliori saginatis, vermes frequentissimi ;
rarissimi e contra hominibus robustis, laboriosis,
cibo eupepto, vinoque vel hujus aut frumenti spi-
Yitu modice utentibus.

Inde etiam. copiosissimi in animalibus domesticis,
male nutritis, locoque humido pastis.

d. Jispositio asthenica. In corpore delicatulo
et debiliore (inde et sexui sequiori et pueris), mor-
bisque praesertim systematis reproducentis, vaso-
rum absorbentium et tractus intestinalis asthenicis
affecto, vermes utplurimum midulantur. Inde sub
siatu scrofuloso vel atrophico iidem. copiosissimi,
morbique regnantes si primas vias potissimum affi-
ciunt, vermes fere epidemicos mentiuntur, inde
etiam si dispositio asthenica, jure haereditario tradi-
tur, vermes in infantibus ejusdem familiae omnibus
copiosi medicis, qui ipsos haereditarios haberent,
imposuere.

In animalibus simili labe affectis vermes intesti-

410 f : /

nales pariter copiosiores, sic in equis malleo hu-

mido laborantibus iidem omnis generis copiosissimi.
Eadem prorsus ratione leucophlegmatia, vel te-

lae cellulosae humor nimis abundans, vel visceris

cujusdam labes hydropica, vel lymphae quadam in

parte cumulatio, vel vitia hisce similia vermes cysti-

cos aliosque facile generant.

Omnibus ejusmodi in casibus pars, cui vermes
innascantur, energia et vigore debitis non pollet,
et quae assimilanda veniunt, subigere et sua reddere
non valet, aut ipsa vel in superficie vel alio loco
alienari et. quasi. decomponi incipit, aut particulas
relaxatas non retinet, aut secretionem praeternatu-
ralem sistit, ut serum, lympha, mucor excedant,
et quae ejusmodi sunt plurima. Talibus vero in
particulis remissis, in muco, lympha, ceteris colle-
ctis principium vitale suae spontis factum corpus
vivum et organicum effingit, seu animalculi germen
oritur rebus faventibus excolendum. ;

IV. Entozoorum. hoc miodo enatorum observa-

tiones non. desunt.

.Quovis in corpore animali vermes ejus pri-
mos modo tradito ortos esse, omnia suadent, sed
hujus proventus exempla etiam dantur rem con-
ficientia.

In hepate cystides saepe reperiuntur hydatibus
animatis simillimae, sed dissectae nonnisi materiam
grumosam aut caseosam referunt, futuri forsan ver-
mis principium. | Eaedem interdum hydatidem in-

ATI

L

l
ternam quidem continent, sed verme ejusdem non-

dum conspicuo; alio autem iterum tempore hujus
rndimentum adest, plus minus distinctum, ut a pri-
mo quasi formationis momento ad vermis statum
perfectum usque transitus nobis pateat, conf. Cap.
XV. $. r. v. Hydatis mihi est, in cerebro humano
reperta, maxima, Coenufi vesicae simillima, sed
vermibus orba, et exempla talia Hydatidum reliqua-
rum plurima exstant.

Sed Taeniae quoque proventum oculis meis me
usurpasse crediderim. Sub canis fricatoris disse-
ctione et tractus ejus intestinalis ob villos examini
subjiciendos attenta lustratione, in superiori intesti-
norum tenuium parte nodulos seu puncta reperi
plurima, alba et minutissima; villosae fortiter in-
haerentia, quorum, antequam matura innotesceret,
indagatione microscopica aliquot horas occupatus fui.
Taeniae cateniformis tandem capita esse vidi villis
annexa, seu potius cum iisdem coalita et fere con-
fusa, ut oscula licet eorundem suctoria observave-
rim, locum tamen ubi villo inhaerere inciperent,
non distinguere potuerim. Capita autem sola erant,
nec quamvis copiosa Taenias integras aut harum
partes secum ducebant, ut in toto tractu intestinali
praeter eadem mil nisi duos Taeniae cateniformis
articulos invenerim. Hoc me saltem judice Taenia-
rum natales designare videtur, ut earundem nmimi-
rum capita sub dissimilatione orta, a villis nondum

separata, vel iisdem innata fuerint, postmodum re-

412 : Mun X

mittenda. 'l'aenias enim praeter TR integras de--

La

jectas fuisse minime statuendum, si pars scilicet. al- -

tera dejecta fuisset, altera tamen capiti relicta. fois-
set, ut semper mihi visum est. Nec ex ovulis Tae-
niarum relictis ortum duxisse dicas, et tum enim
articuli non defuissent, sed taeniolae semper sub
embryonis statu articulaife sunt, ut supra exposul.-
Nec utroque in casu villis tantopere inhaesissent,
vel partem. eorundem ultimam quasi constituissent,
imotus omnis expertes. | 2 ;

Ali autem si observationem istam alio modo

explicare praeferant, Gooezii measque tamen de'

hydatidum vario statu observationes vix aliter ex-
plicent. In Cysticercis enim sacculo inclusis et so-
litariis, genitalium apparatu ovulisque destitutis, in-
numeris tamen saepe locis dispersis, hypothesis nulla,
nisi nostra, applicanda erit, ex observationibus di-
clis mire illustrata. — f,
-Blumenbachii, viri cel, (Naturhist. Abbild.
^M (89. ) qui in sue tantum domestico, nunquam au-
tem in fero, Cysticercum Cellulosae occurrere re-
fert, observationem praeterire non possum, haec
enim si confirmaretur, tum demum animaleula ista
in sue ortum cepisse; demonstraret, quando dome-
sticus factus sit. Ipse saltem in apro grandines nun-
quam vidi, nec alios easdem reperisse memini; iste
vero Cysticercus ab altera ejusdem generis specie,
globoso, tam in apro quam in sue domestico

reperiundo, mmis differt, quam qui pro eodem

415
habeatur. Hominis et simiae grandines non magis
obstabunt, simiae enim nonnisi statu domestico fra-
ctae Cysticercos istos obtulerunt, obstant tamen
quodammodo grandines, quae a cel. Bosc in Del-
phino Phocaena, utpote bestia indomita, repertae
sunt.

V. JMrgumenta hypothesi contraria non adsunt,

Dubia quaelibet circa hypotheses reliquas hel-
minthologis maximo numero opposita, nec solvenda,
nostra hypothesi admissa, evanescunt, quae eidem
autem opponantur facillmo certe negotio refel-
luntur.

À. Primum et gravissimum quidem dubium ge-
nerationem spontaneam universim tangit, in Zoo-
phytis vero et speciatim in Animalculis infusoriis
probatam, in Entozois aeque probabilem esse, prae-
missa suadent, psaque etiam ab epigeneseos vel
evolutionis theoria, minus, ac vulgo creditur, et
nonnisi gradu distat, uti supra exhibui.

B. Alterum, faciliusque solvendum, genitalium
apparatum urget, in entozois plurimis conspicuum,
qui, generatione spontanea admissa, superluus
haberi possit, nec in infusoriis appareat.

Quaevis autem generatio diversa profert, nec
nnico procreationis modo exliausta est, et quemad-
"modum insecta a molluscis, haec a piscibus, ista a
reliquis generatione sexuali enatis, ita etiam Entozoa
ab infusoriis distant, generatione licet eadem exorta.

Dum autem entozoa genitalibus instrui miraris,

414 ^
4 : DA ; ul
corpora esse et viva et organica oblivisceris, necinfimo

quidem positaloco, quibus eadem aeque bene ac cete-

7

ris animantibus competere possint. Quonam enim mo-

do, non interest, sed quale germen exortum sit, id
est, quanta ejus sit vis productiva. Quodvis enim ger-
men sub initio simplex, vi autem innata partes sene
sim partibus addit, donec eum perfectionis seu com-
positionis gradum, qui ei debetur, attigerit. Quod-
vis organon artificiosissimum nec usu carens, et in
germine oriri potuisse tantillo, miraculi instar ha-
bendum. Partes autem hoc in corpore muliiplican-
tur, aliis paucissimae conceduntur, sic animalcula
longe plurima alterum duntaxat, quaedam utrumque,
alia iterum neutrum sistunt. Omnes istae varietates
in entozois, ut supra expositum est, locum habent,
cur talia vero, nec alio modo comparata sint, quae-
stio est nunquam solvenda, misi naturam omnes,
quas reddere potuerit, formas reddidisse dicas, Cur
mammalia dentur, cur aves, cur quaedam alio ac
reliqua modo comparata sint, et quae hujus fari-

nae sunt innumera, non ex homine, sed ex creatore

quaeras.

C. Terüum denique, quod saepius audivi du--

bium, cum secundo coincidit. Ex generatione ni-
mirum spontanea nihil certi aut determinati, sed
corpora tantum oriri posse vaga et deformia, con-
tendunt.

Generationem istam qui a casu dependere opi-

nantur, recte omnino ita concludunt, iidem autem

415

summopere falluntur. Haec enim generatio aeque
ac reliqua, sive sexualis, a naturae legibus aeternis
et nunquam mutandis derivari debet, ut materie,
loco, et quae praeterea requiruntur, convenienti-
bus convenientia, diversis autem diversa oriantur.
Si in percae hepatis hydatide Ascaris, nec Tricus-

pidaria, quae saepius tamen occurrit, nobis offe-

ratur, si in vesiculis erinacei minimis mox Ascaris,

mox Distoma appareat, id a casu fortuito certissime
non pendet, qui enim casus animal faberrime ex-
siructum producere queat? Nec in minimis quidem
fortuito aliquid heri observatur, sed eodem semper
modo animalculorum infusoriorum series in con-
spectum veniunt, et infusione mutata ipsa quoque
mutantur.

Eadem certe inter Entozoa ac reliquà inter ani-

mantia ad eandem pertinentia classem convenientia

locum habet, et quae mille ante annos Taeniae vel

Ascaridis fuerit forma, aeque bene ac elephanti et

balaenae, eadem et semper erit. ;

Nova tamen fieri posse, minime negem, contra- .

rium enim probari nequit, et viscerum forte vitiis
novis, dissimilatione 1nutata stipatis, nova etiam
oriantur entozoa: num autem vere nova sint, nec
ne, cum veterum cognitio valde manca sit, deter-
minatu difficillimum, aut nunquam determinabile erit,

Hoc itaque non impedit, quo minus entozoorum

genera et species, barumque varietates condamus,

E

et quae in his vel constantiae vel inconstantiae ve-

416 s

stigia reperias, eadem prorsus ac in reliquis corpos
ribus naturalibus obvia sunt. Quae in plantis et
animalibus ceteris, num genera sint naturalia, num
genus has illasve species amplecti possit, num, quae
offerantur individua, aut speciem distinctam aut va-
rietatem tantum effingant, ea inquam dubia Helmin-
ihologo quoque oriuntur, nec quovis in casu facile
solvenda; sed. quae hue pertineant, volumini secun-
do, entozoorum genera et species oblaturo, utpote
loco magis congruo, reservando, ad commoda et

morbos ab entozois derivata me vertam.

Nu Qu L. L

ENTOZOOLOGIA
PILA OCIO A

Dd

Placent fideliter casteque observata, et canones inde
legitima inductione confecti, significanter dein , lucideque
expressi. F'erum uti haec probo, ita displicet illa, ut
nunc est, ventosa loquacitas, quae sub amplo verborum
volumine nil solidi tenet: displicet illa opinionum wer-

tigo, qua ars laborat , ubi hypothesis hypothesin trudit,

M. Srorr Aphorism. de cogn. febr.

Cap. XIX.

De Entozoorum utilitate.

Cu bono entozoa creata sint, saepe ex mobis
quaeritur, ista autem quaestio non nisi ab homine,
qui se creationis fines penetraturum esse sperat, vel
qui omnia sui caussa creata esse opinatur, vana
movetur. ANosmet in terra corporibus organicis
plus minus a fabrica mostra alienis circumdatos,
omnesque mundi terraquei partes habitabiles iis-
dem habitatas reperimus, ut qui in animalibus ipsis
aliis iterum congruus daretur locus, his conceden-
dus fuerit. Non illa idcirco horum, vel haec illo-
rum caussa nata esse dicas, sed omnia, ut mundi
habitabilis incolae sint, suo pro loco faberrime ex-
structa, fini satisfaciunt. Ommia-inter ergo quae-
dam habetur ratio, ne alterum vi aut numero ex-
cedens, alteri ruinam paret, sibi denique pariter
exitialem ; inde animalium herbivororum copia ni-
mia carnivoris limitatur, horum autem foecunditas
minor est; inde tot inter animalia odia flagrant
Dd

420
sempiterna, quid? quod eorundem nonnulla, homi-
nis sanguinolenti adinstar, contra propriam saevis
unt speciem. Haee est quae naturae vocatur po-
litic, constans et sapientissima, qua individua per-
eunt, species conservantur, qua ommibus terrae
partem concedendam esse probatur. Chaos ergo
infnsorium et reliqua phytozoa, entozoa et quae
ejusmodi sunt animalcula simpliciora, aeque bene
ac maxime composita locum sibi poscunt, nec eo-
dem oxrbari possunt. Sic equus generosus, celer et
fortis, summa licet opera data oestro effugere non.
potest, qui sobolem eidem tradit; nec in bestia ce-
teroquin sanissima, entozoa totam per vitam defuis-
se crediderim, quae eorundem etenim genesi favent,
facillime habentur. t

Sui itaque caussa Entozoa aeque bene ac oestros
vel alia animalcula parasitica, ac insecta, vermes et
animalia quotquot sint reliqua, creata esse, non du-
bitandum; num vero ad vitam in aliis animalibus
degendam enata, his comoda quaedam et qualia
adferant, alia est quaestio, eademque homine ratio-
nali digna. "Talia vero ex iisdem redundare, nulli
quod sciam probarunt. TS

Quidam, v. c. cel. Abilgaard (Bibl. nostr.
n. 70.), Entozoa intestinorum irritatione, quam ef-
ficiant, digestionem promovere suspicantur, sed ne
hypothesis fundamento destituatur, vereor. Absque:
enim tali irritamento accessorio, quo non indiget,
quibus vermes vel paucissimi vel stato tempore nulli

sunt, ut motus igitur peristalticus inde concitari,

E

421

| vel liquoris enterici boni, menstrvi legitimi, secre-

tio augeri nequeat, optime tamen succedit, e con-
ira autem, quibus plurimi, digestio saepissime laesa
habetur.

Piscium intestina muco abundantia ejusmodi
stimulo praesertim indigere supposuerunt, sed mu-
cus insanis non abundat, et si totam canalis ciba-
rii superficiem internam eodem obductam, cum ver-
mibus saepissime vel minimis vel paucis, quid? quod —

non raro uno eodemque loco immobilibus *) visis
comparas, nec ibi irritationem magni aestimandam
. fore invenies. Intestina vero quovis in animale or-
ganismi partem esse vivam, iisdem ac reliquas legi-
bus motam et activam, nec sane ignobilem, cogi-
tando, a casu hanc pendere nunquam statuas; pen-
deret autem, si vermium, organismi partem non
constituentium, sed pro tempore uiplurimum ob-
viorum irritatione, ad eandem dirigendam opus es-
set. In Salmonis equidem Salaris appendicibus py-
loricis Taenias (Bothriocephalos proboscideos) nun-
quam desideravi; sed. piscis iste vernis tantum men-'
sibus ad littora nostra appellitur,; et num reliquo
etiam anni tempore easdem foveat, me fugii; iu
irium saltem Sturionum aestate dissectorum pan-

create sic dicto, appendicibus illis analogo et hu-

*) Inde etiam cel. Spallanzani (Versuche über
das Verdauungsgescháfte, A. d. Franz. Leipz. 1784. 8. p.
129.), qui Échinorhynchis, Cyprini Carpionis ventricu-
lum et intestina obsidentibus, naturam anümalem dene-
garet, commotus fuit,

422

moris mucosi copia.scatente, ne vermiculus quidem -

apparuit; nec .in Gado Callaria aestate dissecto Tae-

nias vel Ascarides, sed Echinorhynchos tantum ali-

quot, et in Cotto Scorpio saepius a me examinato
Taenias nonnisi vere, nunquam autem autumno,
reperi. Percarum equidem appendices. quam Sal-
monum minores, ejusdem tamen indolis, unum al-
terumve Cucullanum quandoque continent, et in
reliquis piscibus minoribus, quos meminerim, eae-
dem partes entozois fere semper liberae sunt; in
majoribus autem si haec saepius fovent, tam ob ea-
rundem capacitatem, quam ob humoris naturam et
ventriculi viciniam 'Taeniis potissimum . convenire
videntur, harum. enim longe plurimae in reliquo-
rum animantium suprema intestinorum parte sedem
figunt. Si appendices autem pyloricae irritatione
tali accessoria indigerent, vermibus rarius aut nun-
quam. destituerentur. "
Reliqua omnium locorum. entozoa lustrando,
nulum invenio, quod parti cuidam beneficio sit,
" "misi sub visceris incipiente degeneratione, vel dissi-
milatione inde pendénte, vermium proventum la-
bem partis majorem prohibiturum esse fingas, quod

tamen probatu difficillimum foret, praeprimis. cum

in visceribus vel maximam partem, vel praeter tu-.

nicam externam omnino consumiis, v. c. renibus,
iidem mon raro nidulentur. | Dissimilatio vermes
gignit, iisdem vero genitis non sistitur, nisi corpo-
ris status mutatur, sed e contra secretio praeterna-
turalis facillime inveterascit.

425

Cum hac, ni fallor, alia coincidit explicatio a
| Goezio (Naturgesch. p. 56.) tentata, qui vermes
humores corporis superfluos consumere suspicatur,
hypothesin autem argumentis nullis confirmat. | In
statu corporis perfecte sano, quae nom assimilan-
tur, ideoque vel superflua vel nociva dici possunt,
nunquam cumulantur, sed levissimo naturae nego-
tio excernuntur, a vermibus igitur, corporis conser-
vandi gratia, consumenda vix aderunt; in statu au-
tem à sanitate plus minus deflectente, uno alterove
vel pluribus simul locis assimilatio perfecta non
succedit, aliena tandem augentur, sed vermibus et-
iam ortis, nisi medela paratur, cumulata relinquun-
tur. Mucus v. c. in tubo cibario collectus, ab iis-
dem non consumitur, et entozoa absque illius co-
pia majore copiosissima adesse, insolitum saltem est
phaenomenon, mihi bis terve tantum. oblatum, et .
ab aliis pariter rarissime adnotatum. Quae a ver-
mibus denique consumi possint, minimi semper ha-
benda erunt, quantillo enim, ut nutriantur, indi-
gent, quorum vascula nutritia tam exigua sunt; huc
adde, vermes, qui'plura consumant, faecülenta et-
iam deponere, haec itaque consumtorum loco red-
di, ut materia superflua parum diminuta fuerit, quae
paucis autem indigeant, nonnisi assimilanda, quae
vix superílua dici possunt, haurire, ideoque utilita-
tem hac ratione praestare nullam.
Cel. Clark in eximio de oestris tractatu (Trans-
act. of the Linn. Soc. Vol. III. p. 520.) puerorum

vermes modice frequentes irritamento intestinorum

42á | jo

continuo mala majora arcere statuit, ista dutem hy-
pothesis omnium minime arridet. Puer enim. sanus
ejusmodi irritamento non indiget, et plerumque
caret; aegrotis autem nulla inde benefcia; morbi
enim motu agitati, vermes facile novos motus et
spasmos varios cient. Ne unicus quidem casus mi-
hi cognitus est, ubi pueri sanitas, ex quo verminos
'$us fuerit, melior reddita sit.

*

m d

His quae circa entozoorum usum addere pos»

sem, non habeo, et eadem cum animalibus longe
plurimis nullum nobis adferre, sed sui tantum caus-
sa creata, ut in antecedentibus monui, locum ab
alma rerum matura iis indicatum explere dixerim,

Cd NNUS

De Entozoorum noxa. .

$- d.

Praemonenda.

Medicorum libros evolventes mala a vermibus
derivata offendimus innumera, ut quavis sub labe,

cujus natalia incerta essent, simulac vermes dejice-

rentur, hos pro ejusdem caussa habuerint, et nul-

jus fere sit morbus, quem non interdum iisdem tri-
buerint. : Ita factum est, ut morborum verminoso-
rum numerus indies incresceret, nec qui contra-
riam iuerentur sententiam, paucissimi auctoritatem

haberent, $auvagesii, viri doctissimi, Nosolo«

425

giam methodicam si percurris morborum longe plu-
rimorum speciem verminosam, eandemque saepissi-
me atrocisimam ab eodem tradi invenies, et- ec-
clampsiam verminosam seu insultum epilepticum a
vermibns (Nosolog. method. T. iL P. H. Amstel.
1765. S. p. 75.) sistendo, vix ullum dari morbum,
xefert, qui plures infantes e medio tollat. lnugen-
tem ejusmodi morborum catalogum Ploucque-
tus in Repertorio suo (Bibl. nostr. m. 7.) exhibuit,
nec eorum sane, qui epidemias et mortes a vermi-
bus: illatas wadant, numerus exiguus est. ltecentio-
rum quidem nonnulli jet inprimis ill olim Wich-
mann (Dibl. n. 583.); Medicorum Gezmanicorum
decus, morbos ab iisdem oriundos limitarunt ,pro-
priamque dari labem verminosam negarunt, medici
tamen practici nod pauci, si candem profiteri vi-
dentur sententiam, saepissime tamen methodo anti-
quae inhaerent, nec qui veterum theoriam defen-
dant, inter recentissimos desunt,

Quid itaque aut veri et indubitati, aut hypo-
thetici vel falsi uni vel alteri theoriae insit, denuo
examinare, in re tam gravi operae omnino pretiunr
videtur. In eo enim plerosque .errasse video, ut
omnia et singula, quae vermes attingant, colligere
neglexerint, et hominis tantum respicientes morbos,
a cadaverum inspectione repetita abstinuerint. Non.
is,sum, qui omnes morbos extispiciis demonstrari
posse crediderim, ubi autem de morbi caussa agi-
tur, oculis nostris usurpanda, haec etiam ob oculos

ponatur necesse est, et cum Quies hominum mor-

bos proprio exarhime novisse nulli concedatur me-
dico, vel nestoreos annos assecuturo, quando theo-
riae generalis struendae animus est, animalium mala
affinia sedulo comparanda sunt. Haec est patholo-
giae comparatae utilitas, nullibi magis conspicua,
eoque major, quo facilius brutorum dissectiones mul-
tiplicari possint. Huc adde, homines sanos et ve-
getos rarius quam morbo senioque confectos cultro
anatomico subjici, animalia autem libertate gavisa,
nec morbis fracta, cum domesticis et lui cuidam
succumbentibus, quovis tempore, dissectione insti-
iuta cómparari posse, quo judicium tali, de re. exhi-
bendum facillime reddatur, oriaturque certitudo,
quatenus in physicis oriri possit, summa.

Omnia ergo phaenomena quae vermes tam hu-
manos quam brutorum concomitentur, attente con-
iemplati, et a specialibus ad generalia progressi,
affectionum verminosarum tam localium quam uni-

»

versalium naturam exposituri sumus.

$2.

Intestinorum perforatio.

Omnia inter mala topica ab Entozois derivata,
hoc frequentissime nominatur , casusque vel ventri-
culi vel intestinorum, tam tenuium quàm crassorum,
perforatorum a medicis fere innumeri adducuntur,
quorum in Bibliothecae sect. VIII. litt. q. n. 499 —
520. selecium dedi. Generatim sumtam, perforatio- .

nem quidem negari non posse, quatenus a medicis

427

autem recepta sit, et in homine locum non habere,
patebit. ; :

I. Echinorhynchorum genus proboscide exser-
üli uncis retroflexis' armata, eademque simplici, 7e-
trarhynchorum autem quadruplici instructum , be-
stiarum ventriculum et intestina [acillimo negotio
perfodit. Suis intestina non raro Echinorhyncho
giganteo, avium intestina pisciumque praeterea ven-
triculum speciebus minoribus saepissime perforata
observamus. Pleuronectis Flesi ventriculum. saepe
Echinorhynchis farctum, omnium autem probosci-
des tunicas ejusdem transgressas; anatum et anguil-
lae intestina plurimis saepe locis, et ita quidem per-
forata vidi, ut non solum proboscis, sed. etiam sphae-
rula (Tab. IV, Fig. 4. b.) eadem trajecerint. | Inde
etiam fit, ut iiaem vermes frequenter extra tubum
cibarium et in ipso abdominis cavo, vel intestini
tunicae externae, vel omento, vel aliis partibus in-
fixi, observentur.

Quocunque vero tali in casu tam ventriculus,
quam intestina, plurimis licet locis perforata, cete-
rum salva et naturalia apparent, nec inflammationis
inde oriundae vel levissimum habetur vestigium.
Duplici hoc ratione explicatur:

primum enim perforatio ista non nisi lentissi-

me absolvitur ;

secundo autem nonnisi tenuissimis fit uncinulis,

utplurimum microscopii tantum ope conuspi-
cuis,

Proboscidis uncinuli villosae immissi hanc trajiciunt,

428
tum vero, reliquae ut membranae transfodiantur, |

longo certe labore opus est, et Echinorynchos et-
iam mox intimam, mox plures, rarius omnes trans-
" *

-

gressos reperimus; si enim uncinuli quidam, in pro-
boscidis apice siti, penetraverint, idcirco proboscis
ipsa multo crassior nondum sequitur, sed longa de-
mum terebratione id peragatur necesse est. "Tantil-
lorum vero uncinulorum in membranas actio nec do--

lorem mec inflammationem ciere poterit. Durissima

F.

quaevis in ventriculo commorari, vel hunc et inte-
stina transgredi, absque horum tamen laesione tam
jn homine quam praesertim in animalibus. videmus,
et ossium festucae, lapilli, sabulum, cochlearum te-
stae, et quae hujus farinae sunt reliqua, in intesti-
mis saepe observanda, eadem innoxie transeunt, ut
iisdem sane echinorhynchorum aculei microscopici
vim inferre nequeant. Quid? quod scirrhos et tu-
mores variis in partibus, vel nobilissimis, v. c. cere-
bro exortos, saepe magnos, sectione instituta repe-
rimus, quorum utpote lentissime increscentium, sub
vita ne ullum quidem fuerit vestigium, quorumque
partes adjacentes inflammatione non correptae sint.
His itaque pensitaüis, tubum cibarium Echinorhyn-
chis perforatum phlogosis ommino expertem. esse, .
et vülnuscula, vermibus dictis vel transgressis vel
retroéuniibus, facillime ad cicatricem perduci, vel
citissime coalescere, non miraremini. Ipse saltem
vulnerum vestigia nuspiam vidi, licet sphaerulam |
talem, de qua supra locutus sum, duas fere lineae

tertias partes diametro aequantem transmiserint, sed
las p q 2

429
intestini mox iterum tünicae approximantur, et vul-
nusculum éontractione facta, clauditur.

IL JDistozmataz intestinum transgressa nunquam
vidi. D. ferox tamen, quod mihi dictum est, in
Ardeae Ciconiae tubo cibario nidulans, foveas in
eodem sibi fodit, quibus totum occultatur, quarum-
que margines duriusculi exstant, sicut ipsae in ex-
terna intestini superficie callositate quadam produn-
"mur. Goeze (Naturgesch. der Eingew. p. 177. tab.
XV. fig. i.) Distomata sunilia aut omnino eadem
in Ardeae stellarís foveolis intestinalibus, nitide de-
pictis, reperit, eadem autem non descripsit. In spe-
ciminibus a me inventis caput uncinulis plurimis et
reflexis armatum vidi, iisdemque vermiculos in fo-
diendo nido uti, non negaverim; licet autem variis
in Distomatibus caput aeque armatum observave-
rim, haec tamen unica est species, quae foveas sibi
struat.

III. Vermium reliquorum nullus mihi cognitus est,
qui ventriculum vel intestina transfodiat. Cucullz-
ni equidem, S$zrozgyli, Trematoda et Zueniae vil-
losae saepe tantopere inhaerent, ut ipsa potius la-
cerentur et rumpantur, quam a loco suo amoveàn-
tur, nunquam autem misi villosae infixa sunt, prae-
ter Strongylos quosdam , qui inter tunicas ventri-
.culi induratas jacent, vel in glandulis avium oeso-
phageis latitant: perforatio vero nuspiarà locum
habet.

Ascarides nunquam tentopere infixas vidi, sed
vel in pulnonibus vel in oesophago, quod paucis-

450

simis; velim ventriculo, quod pluribus; vel quod
longe plurimis contingit, in intestino, Ziberae sem-
per reperiuntur. Hoc de speciebus tam majoribus
quam minoribus valet, nec hujus rei exceptio mihi
unquam oblata est, easdem in hominibus et bestiis
plurimis saepissime contemplato. Ascarides oris val-
vulis et suctione quadam affigi posse, minimenegarem,
sed rarissime hoc fieri contenderim; in reliquis enim
generibus dictis quod semper, etiam post animalium,
quibus insunt, quid? quod post vermium ipsorum
mortem, observatur, si in Ascaridibus locum habe-
ret, aeque bene conspiceretur. Ehinorhynchos,
Taenias, Amphistomata villosae adhaerentia plures
per annos in spiritu vini servo; Strongylos, Cucul-
lanos infixos auctores mecum saepius" observarunt,
Ascaridis autem infiae ne ullus quidem maturae
scrutator mentionem fecit; medicos enim practicos
non curo, qui perforationem hypothesi nec obser-
vationibus innisi defendant.

Argumentum istud contra intestinorum perfora-
tionem ab Ascaride lumbricoide factam, gravissimum
mihi videtur, sed re ulterius examinata, eandem
omnino negandam esse patebit. |

Tam in homine quam in bestiis dissectis As-
carides interdum in abdominis cavo reperiuntur,
et intestinum simul unum alterumve olfert foramen,
-quod. transgressae sint; aut illis vivis in abdominis
quadam parte abscessus oritur, per quem praeter
faeces, Ascarides, rarius 'Taeniae eructantur. Hisin

casibus medici plurimi, etiam recentissimi v, c. cl

45t
F. G. Voigtel (Patholog. Anatomie. 2. B. Halle
1804. 8. p. 579 et sequ.), qui casus tamen huc fa-
cientes absque selectu cumulavit, perforationem ve-
ram admittunt, negant pauciores y a quorum parte
standum est, nam: a
- — A. Intestino tali, quod perforatum est, sub exa-
men vocato, gangraenosum vel sphacelosum esse
comperimus, quid? quod foramen partis sphacelo-
sae saepe satis amplum est; sic casum, ubi pugnum
transmitteret, in Bibl. n. 5or. attuli. Nec Taenias
autem nec Ascarides ejusmodi quid efficere posse
patet, organis nimirum earundem mimis exilibus
et lentissime acturis tantam cladem nunquam stru-
ent, ut in praecedentibus, de Echinorhynchis agen-
do, demonstravi. |

B. Ejusmodi foramina sphacelesa saepe, ubi
vermes nulli adsunt, reperiuntur, ut ab his facta
esse ne suspicio quidem oriri possit. Oriuntur au-
tem duplici modo, aut enim:

a. qua hernia incarcerata locum habet, inflam-
matione praegressa gangraena excitatur, locoque
sphaceloso tenuissimo et reliquo intestino contracto
cedente, tandemque disrupto, foramen adest, per
quod faeculenta, et vermes etiam, si hac parte si-
stuntur, vivi vel mortui ejiciuntur. Veteres herniis
minus ac nunc temporis cognitis, tali in casu de ab-
scessu tantum cogitarunt, ut exemplis in Bibliotheca
. collatis patebit; si enim locum et progressum mali
ab iis annotatos comparamus, herniam adfuisse non

dubitabimus. Multis ex caussis quidem herniam in-

^

»

45a

carcerati posse cel Richier in opere eximio dé.

[]

herniis edito probavit, originem tamen verminosam
(Von den Érüchen, Gótt.-:1785..8. p. 271.) utpote
minus valentem, rescinderem, vermium enim in ins
testina actionem tantam, quá incarcerentur, fingere
non possum. Omnibus autem herniarum incarce-
ratarum et gangraenosarum casibus collatis, vermes
ràrius tantum, eosdemque saepe mortuos eructari
videmus, ut qui iis gangraenam imputare Boer
mue fugiat, Aut:

b. ventriculus vel intestina non herniosa inflam-
matione tandemque sphacelo corripiuntur. Hoc non
raro accidit, saepiusque vermibus nullis praesentibus.

Gangraenam hujusmodi in casibus partem intesti-

"norum vel majorem vel minorem obsidere notum

est, eandemque ipse pluries, vermibus simul nullis,
observavi: plurimos, qui idem viderunt, laudare sue
perfluum duco, Wi chmannum tantum, virum cel.

nominare liceat, qui (l. c. p. 85.) se in senibus sae-
pe intestinorum | foramina rotunda, vermibus tam
antea, quam sub dissectioue nullis, observasse tra-
dit. Saepe pars talis livida et tenuissima , saepe.
quasi contrita aut adusta, saepeque intestinum maà-

culis talibus gangraenosis conspersum est. Quid?

quod ventriculi et intestinorum partem, infamma-

üone nulla praegressa, sed post mortem demum,
succi contenti ope, solviet destrui posse cel. Hun-
ter docuit, aliique confirmarunt, conf. Matth.
Baillie Anatomie des krankhaften Baues .von ei-
nigen der wichtigsten Theile im menschlichen Kór-

; per.

*

455
per. A. d. Engl. mit Zusátzen von S. Th. Sómme-
ring. Berin 1794. 8. p. 79. /

Dum haec scribo, in observationem cel. quon-
dam Fritze (Archiv für prakt. Medicin und Kli-
nik von Ernst Horn. 5. B. 2 H. Berlin 1807. g.
p. 505.) incido, quam praeterire non possum. Vix
quidam, triginta annos natus, equi calcibus abdo-
men percussus ilico concidit; sui non compos, ex-
tremitatibus frigidis, sudore gelido perfusus, abdo-
mine tumido vomituque affectus medico tradebatur;
medicamenta quaevis frustranea, emesin tantum cie-
bant, et octo horis (postquam auctor eum viderat)
elapsis, obiit. Dissectione postridie instituta, abdo-
men externe HR laesum, nec sugillatum, sed valde
inlatum reperiebatur, eodemque aperio, phlogosis,
inprimis qua pércussum erat, tam peritonei, quam
musculorum abdominalium et omenti hinc inde si-
stebatur magna. Intestina tenuia (duodeno tamen
. excepto), praesertim ileum pluribus locis inflamma-
ta et sphacelosa. In parte ilei sphacelosa, trium
cum dimidio pollicum ab ejusdem insertione in coe-
cum, distantia, foramen rotundum duas pollicis ter-
tias partes diametro adaequans observabatur, cujus
margines rubicundi vel nigri, et per quod faecu-

lenta quaedam et Ascaris lumbricoides in abdominis

cavum emissa erant; altera ex foramine educebatur.

Viscera abdominis reliqua sana. Exemplum memo-
rabile, ubi sphaceli et foraminis inde oborti caussa
in promptu est.
C. Vermium saepe copia innumera [jadest, in-
Ee

454
testinorum autem inflammationem vel foramina di-
cta sphacelosa simul locum habuisse, nec vidi nec
audivi. Saepe e contra, quando foramen adest,
nec vermes omnino desiderantur, unus alterve tan-

t,

tum reperitur: quomodo quaeso hi tantam struere.

possint. labem, plurimis innocuis. Frequentissime

enim, ut supra monui, nulli habentur, et sub ente- '

ritide, ut generatim fortioribus sub inflammationi-
bus vermes vel nullos vel mortuos reperi. i

D. Foramina talia locis maxime variis oriuntur.
Ascarides'lumbricoides in tenuibus habitant, fac au-
tem aliam partem sphacelo perforatam esse, tum
inde egredi tentabunt, vel ejicientur. Sic cel Fi.
scher (Taeniae hydatigenae hist. p. 4o. Fig. 6.) in
vetula, quae ex superstitione religiosa per novem
dies ab. omni cibo ac potu abstinuerat et lentae mor-
ti decimo occuberat, coecum duobus foraminibus
satis amplis et juxta se invicem positis laesum, et
circum circa infammatum observavit. In. coeco
autem Ascaris lumbricoides non habitat, et si illuc
delapsa est, semper ejicitur; sex quoque tantummo-
do ejusmodi vermibus repertis (quorum quatuor in
intestinis, quintus ex vulnere egressus, sextus in
eodem haerens observabantur), duos intestina perfo-
rasse, foramina ampla et tantam civisse inflamma-
iionem, non admiseris. "

E. Ubi vera perforatio locum habet, vermis quis-
que iam sibi parat, hoc autem ejusmodi im dish»
minibus sphacelosis locum non obtinet, sed unicum.

si adest, plurimos saepe vermes tam vivos quam

'

458.

"nortuos, vel motus peristaltici ope eructatos, vel
fugam ex intestino ichor foetidum continente, iis-
que lethifero, molientes, transmittit. Sic in casu
(Bibl. nostr. n. 510.) allato, quatuordecim sensim As-
carides lumbricoides, octodecim intra menses, ex
herniae umbilicalis fistula; et in altero (ib. n. 517.)
Taeniae duae ex hernia inguinali rejectae sunt. Ip-
se felem dissecui, cujus intestinum tenue sphace-
losum et foramine rotundo trajectum erat, in quo
Taenia haerebat, tres vero praeterea Ascarides per
idem egressae in mesenterio occurrebant.

His itaque animo non praeoccupato pensitatis,.
perforationem intestinorum humanorum, quibus ver-
mes perforantes desint, nullam, nec generatim ullis
in animalibus 'Taeniae vel Ascaridis ope heri, nec
unquam inlammatione vel sphacelo stipatam esse,
confirmatissimum erit, nec ulteriori indiget examine.

IV. Aliae corporis partes aeque parum a ver-
mibus perforantur, et vermiculos quos Treutler
venam juvenis tibialem anticam trajecisse refert,
extrinsecus illuc venisse, in Partis antecedentis
Cap. XVI. $. 2. me satis probasse crediderim.
Duo tantum casus cogniti sunt, in quibus entozoa
ex corporis superficie erumpant, in Cap. XV. $. 2.
expositi. Filaria nempe tam hominis , quam inse-
ctorum et Ligula piscium abdominalis, in animalibus
moriendo, his forsan noxas inferrent summas, ideo-
que generatim vivae e corpore climinantur. Quan-
do Filaria medinensis ejicienda est, cutis sub qua
ejus extremitas altera latet, Kaempfero ( Amoen.

Eez2z : :

486. | | |
exot. p. 528.) teste, levi rubedine et tumore affici-
tur, postridig vero pustula exsurgit pisi ina gnitudine,
tenera, aquosa, non raro atricolor; qua post unum
alterumve diem sponte rupta, vel acu aperta, pro-
silit vermis summus apex, quem pedetentim et reli-
quum corpus undecunque subsequitur, blanda at-
irectatione quotidie sollicitatum. Saepe etiam uon-
nisi praevio partis dolore et duritie vix sensibili
nascitur, rupto ibidem, quo perpetuo sibi viam pa-
rat, ulcusculo, sine epidermidis pustula. Vulnuscu-
lum verme egresso (nec abrupto et mortuo rema-
nente) citissune sanatur, Quo modo insectorum
Filariae exitum sibi parent, quasnam larvarum, gryl-
lorum etc. partes potissimum trajiciant, vel qui in-
secta, brevi tamen peritura, afficiant, a me saltem
ignoratur, nec ab anctoribus traditur. Piscium. li-
gulae per horum dorsum (Goeze tab. XVI. fig. 9.)
erumpentes, vulnere facto labem nullam cient, sed
istud. brevi persanatur.
Hoc iterum vermium corporis indigenarum phae-
nomenon admiratione dignum, dicta summopere il-
lustrat. Num perforatio vera in Filaria medinensi :
locum habet, utrum vermis sub cute, aliena non fe-
rente, praesentia hujus iní(lammatio et ulcusculum
oriantur, ime quidem fugit, ad hanc tamen senten-
tiam accederem, cum, quibus perforet, instrumenta
eidem data non sint, et cutis maxime sensibilis ab
irritamentoó subtus latente facillime | inflammetur.
De Ligula, quomodo 'ex piscis cute squamis tecta
emergat, apud auctores nihil reperio, et nostra án

UE )

| 457
regione pisces hoc malo rarius afficiuntür, ut nun-
quam.ligulam egressam, vel in vulnere, semel tan-
tum in abdomine bramae haerentem invenerim,
Quidquid autem sit, vulnera tam a Filaria, quam a
Ligula facta, brevi persanari auctores omnes exhi-
bent, cum vulneribus gangraenosis, in hominis ami-
maliumve intestinis obviis et per menses quin an-
nos residuis, neutiquam comparanda veniunt, tan-
taeque iterum cladis yermes caussam non esse, abun-
de probant. Conf. etiam quae de Oestri larvis
subcutaneis in Cap. XXII. $. 2. retuli. ) :

$. 5.

lubercula et aneurysmata verminosa.

Scirrhos veros entozois habitatos nunquam re-
peri, et degenerationem et duritiem illorum nimiam
esse crediderim, quam qui haec fovere queant. Ip-
sis saltem in animalibus (tam mammalibus, quam
avibus, nec paucis) quibus scirrhi erant, aliis in par-
tibus vermes reperi, saepe innumeros, ut ab horum
defectu non pependerit.

- Alii e contra tumores et tubercula plurimis in
partibus obvia, saepissime vermibus scatent, quorum
exempla etiam apud auctores plura exstant, (conf.
Bibl. nostr. n. 279 — 282.) et de quibus Morgag-
nius, Anatomicus summus, (Bibl. n. 51.) egregie
disserit. In Aorze rarius exhibentur, et nonnisi a
Treutlero (Diss. Bibl n. 74. p. 10.) glandulae

bronchiales viri viginti octo annos mati, majores et

458

verminosae observatae sunt. In mammalibus reli-
quis, praesertim c27ze, saepius occurrunt, et quos
in marte bronchiis adnexos vidi sacculos vermino-
sos, huc quoque traherem. Glandulas fuisse, vix di-
cerem, nihil enim in illis praeter cellulosam reperi
paucissimam, quam vermes perreptabant copiosissimi,
et Morgagnius non glandulas esse, sed tubercula
dura, quae in ventriculo Lupi piscis, in oesophago,
ventriculo et arteria magna cazis vermibus referta,
observaverit, satis superque demonstravit. Haec tu-
bercula, loco incerto provenientia, saepe pisi vel
avellanae nucis, interdum etiam juglandis, quin ma-
jorem attingunt magnitudinem. Hominis etiam oe-
sophagum interdum similia comprimunt, num vero
vermes contineant, non exploratum est, forma et
loco eorundem consideratis, interdum tamen conti-
nere crediderim; conf. Jani Bleuland obss. de
sana et morbosa oesophagi structura. L. B. 1:785.
4. p- 58. sequ. Tab. YL

Quae equorum» arteriis insident, mihi plutiee
visa sunt, ceterum plus minus dura, et tam magni-
tudine quam loco diversa. Ego in equorum arte-
riis mesentericis, in ipsa ex aorta origine, vidi;
Morgagnius in cane, variis locis, etiam infra vasa
emulgentia reperit. Istis ex tuberculis, ut vir illu-
stris jam indigitavit, increscentibus et pressionis vi
cum arteriis tandem confluentibus, vel in easdem
penetrantibus azeurysmatae oriuntur, majora vel mi-
nora, peculiaria, minus ac debuissent, examinata.

'Tubercula si dissecantur, cum arteriis communican-

| | 459
tia, lymphae strata exhibent 3 qualia et in reliquis
aneurysmatibus occurrere solent; semel etiam aneu-
rysma tuberculosum et verminosum osseum factum,
et.juglandis magnitudinem superans. reperi, quod
adhucdum servo. Aliquoties vermibus libera repe-
ri, plerumque autem vermes continent, saepe co-
piosos, ut semel ultra triginta repererim. Vermes
isti, in equo: ótrongyli armati, in cane, ni omnia
me fallunt: Strongyiz trigonocephali, mihi dicti,
corpore mlbe inter lymphae strata latent, capite ta-
men in aneurysmatis cavum porrecto, et ab san-
guine hausto, ruberrimo. Áneurysmata in canibus
tam senioribus quam junioribus a Morgagnio re-
perta sunt, ipse etiam in equis variae aetatis, quid?
quod in equuleo bienni observavi.

Aneurysmata in Suis Tajassu aorta descenden-
te a viris cl. 'yson et Daubenton *) reperta,
et quae hic pro fabrica naturali vendiderat, donec
Cuvieri **), viri summi, examine res conficeretur,;
Aneurysmata ista num huc pertineant, nec ne, dif-
ficile dictu; locus cordi nimis vicinus fere contra-
rium argueret, sed figura satis cum aneurysmate tu-
berculoso convenit, et Daubenton eiiam tubercu-

*) Allgemeine Historie der Natur. V. 'Th. 2. B. Leipz.
1766. 4. p, 22. Tab. XII.

**) Lecons d'Anatomie comparée, T. IV. à Paris 1805.
8. p. 253. In Suis Tajassu foetu aortam aequalem vidit,
Plura hac de rein: Fr, Meckel's Abhandlungen aus der
menschlichen und vergleichenden Anatomie, Haile 1806. 8.
p. 63. qui foetum dictum etiam examinavit. :

rs

440

lorum trium ináequalium mentionem fccit; de ver-
mibus non loquitur, sed ipse etiam ejusmodi aneu-
rysmata absque vermibus reperi.

Num in homine similia occurrant, me - fugit;
quod ipse in cadavere humano a me dissecto, alte-
rumque quod spiritu vini servatum examini subjeci,
natura sua longe distabant, nec vermium vestigia |
obiulere. Nullus etiam, quod sciam, hos in aneu-
rysmatibus humanis reperit. Canis, Equus et Sus
T'ajssu morbo isti peculiari valde obnoxíi viden-
tur, forsan autem Anatomicorum sollertia plura in
posterum his addet animalia, simili labe affecta.

- WMerum autem vero, num tubercula ista, oeso-
phagum et ventriculum, vel bronchia vel arterias,
vel aliam quamcunque partem occupanüa, a vermi-
bus originem duxerint, valde ambiguum videtur. In
tuberculis arteriarum saltem ortus hicce minus pro-
babilis, vasa enim ipsa vermes non fovent, nec si
foverent, cum tuberculis minoribus cohaerent, sed
haec majora facta cum arteriis demum confluunt,
vel has aneurysmaticas reddunt, denique autem,
quod rem conficit, ejusmodi etiam tumores dantur,
in quibus vermes nulli reperiuntur. Quoad reliqua
idem fere dixerim, non raro enim tubercula disper-
sa sunt, mere cellulosa aut pure repleta, quod prae-
sertim quidem in pulmonibus, sed aliis quoque lo-
cis obtinet, et variorum in animalium, praesertim :
avium oesophago, vel inter ventriculi tunicas sae-
pissime Strongylos reperi, tumores autem inde non

excitatos vidi, Tuberculis itaque nonnullis, quacun«

^

4i

que ex caussa ortis, ob materiae comtentae natnu-

ràm vermes demum innasci, statuendum videtur.
Hoc autem ad rem parum confexre patet, si enim
tuberculum oesóphagum vel ventriculum, aut bron-
chia arteriasve comprimit, periculum inde sane ori.
tur non parvi babendum, quod autem vermibus nec
diminuitur, nec adaugetur. lisdem enim multipli-
catis tubercula non majora vidi, quam paucissimis
vel nullis, ut minus e contra saepe illis repletissi-
mum, majus paene aut ommino liberum sit. Quem-
admodum vero aneurysma quodlibet, praesertim ar-
teriae májoris, compressione oriri potest, ita hoc
etiam casu, tuberculo inhaerenti, nec vermium ero-
sioni, utpote fictitiae, tribuendum est, quod contra
cel. Sabatierum *), qui Ruyschii et Morgag-
nii oll étionibus (vermes ibidem occurrere) inni-
sus, aneurysmata a vermibus etiam oriri posse tradit,
nec ipse rem examinavit, dictum velim. '"Tubercu-

lum enim arteriarum tunicas pressione consumit **)

*) Lehrbuch für pract. VWundárzte. A. d. Franz, von
Wilh.Heinr,Lud w. Borges. 5. Th. Berlin 1799. 8. p. 188.
Quae ab editore in nota additur hydatidum in plexu cho-
roideo generatio, huc minime pertinet, sed in $. 5. dicetur.

INum ill. Scarpa, Anatomicorum decus, in opere splen-
dido de Aneurysmatibus, tuberculosum "tiam dixerit, me
fugit; illud enim nondum vidi, nec in diariis litterariis,
ejusdem epitomen offerentibus , hujus mentio facta est.

**) Sic: partes durissimae, ossaque ipsa pressione de-
mum consumuntur, ut in vertebris aneurysmati succum-
bentibus, in dentium radiculis pressis etc, videre est; ab-

sorptio enim in iisdem continuatur, nova autem maieria
addi nequit,

am

"T |
et destruit, ut vermes non possint, quin arteriae
tandem lumini approximentur, vel in idem inbient,
quo stimulo forsan nova lymphae strata deponun-
tur, periculum autem non increscit, sanguinis enim
gurgiti immissi vermes mox perituri forent, ut ni-
dum suum non derelinquant. . ,
Morbum boum geol/cum dictum huc potius, |
quam ad $. 5. de hydatidibus agentem, refero, licet
auctores, praesertim veterinarii, eundem cum lepo-
rum, suumque grandinibus comparent, quid? quod
leporum hydatides, venatoribus plerumque variolae
dictae, interdum etiam morbus gallicus (germanice -
Franzosen) audiant. Ipse boves variis morbis,
praesertim. autem. lue seu peste bovilla, et malo
pneumonico exstinctos, attente examinavi quamplu-
rimos, morbum autem gallicum dictum numquam in
jisdem reperi, sed in Museo tantum Zootomico Scho-
lae Veterinariae Berolinensis egregio tubercula ag-
gregata in spiritu vini conservata vidi, quae-bovis
dicebantur illo morbo affecti. Num tubercula ista
vermes foveant, nec ne, me quidem fugit, nec ul-
]um memini auctorem, qui eosdem in his invenerit,
lanionés autem emtorum animos praeoccupatos ve--
riti morbum dissimulant, ut rarius examinari queat.
De eodem idcirco tacuissem, nisi errorem auctorum,
se morbum novisse jactantium, et pro hydatidibus
animatis vendentium , depellendum duxissem.. Nul-
: jus itaque, repetam ,. ejusmodi hydatides in tumori-
bus morbo gallico solennibus reperit , dum hujus au-
iem definitio certa non detur, et animalia ceterum

445
sanissima eodem affici dicantur, tumores forsan ma-
xime varii (sarcomata, melicerides etc.) in pleura
et peritoneo obvii, pro ejusdem signo temere ha-
bentur, et a laniis, plurima,. vix tamen hydatides
sub nomine inepto comprehenduntur, has enim non
" Ooccultant, et easdem saepissime mihi obtulerunt,
quas ipse etiam in animalibus a me dissectis fre-

quenter reperi. Morbus sane verus et proprius

non est.
Fiscerum destructio verminosa.

Aliud. malum topicum, quod a vermibus deri-
vatur, in viscerum erosione et destructione consi-
stit, saepissime tamen ni*semper ambigua.

a. Cereórum hydatidibus affectum in $. inse-
quente dicetur; veteres aliorum quidem vermium
in eodem repertorum, iliudque destruentium, pas-
sim mentionem faciunt, sed concretiones polyposas
pro his vendidisse, nec genuinos observasse videntur.
Quem Thomas Bartholinus (Hist. Anat. rarior.
Amstelod. 1654. $8. Cent. r. Obs. LXIV.) in puellae
cerebro repertum refert vivum, pilosui, duobus
punctis splendentibus loco oculorum insignem, aeque
bene ac scorpionem in ltali cerebro obortum ad
praestigias referas, nec reliquae ejusmodi historiae
- fidem merentur.

Cel. Du Verney (Bibl, n.450.) observatio ver-
mis in sinu cerebri reperti a vero non aliena vide-

444

tur. Destructionem vero cetebri inde ortam fuisse

non meminit, sed sephaldipinm tantum gravissimam

nominat. m
TB. Organorum sensuum. Si oculus ver-
mem fovet (conf. Bibl. n. 465, 464), hujus motu
partem tenerrimam facile laedendam esse patet, ut
casum istum rarissime, nec in homine, misi in re-
gionibus calidissimis, Filariae medinensi obnoxiis,

sisti, nobis gratulemur. Equus malo isto.saepius

". -

afficitur, praeter casus enim allatos, alios etiam tra-

ditos accepi, sic amicissimus Sick, Veterinarius me-
rito celeberrimus, se hünc casum Viennae observas«
se mihi narravit. In Naso pariter rarissime locum
obtinent, nec nisi Ascarides lumbricoides e ventri-
culo ascendentes hominibus sopitis per choànas na-
sum intrare videntur; in equis et canibus prios
derma rhinarium saepius occurrit: insecta frequen-
tissime in naribus obvia in Cap. XXII. dicentur. In
auditus organo humano vermes, quod sciam, nun-

quam observati; in Delphini vero Phocaenae tym-

pani cavo Strongyli inflexi (n. 285.) occurrunt, ii-

demque innoxii videntur.

C. Pulmonun. destructio a vermibus, frequen--
*

tissime in iisdem obviis, exorta nunquam mihi visa :

est. De Corde in Cap. XVI. $. 5. locutus sum,
mec hoc inde affici videtur.

.D. Splen semper ab Entozois intactus. JPaz--

creas rarius iisdem obnoxium, nunquam inde ma-

l
sime vermes fovet, üdem autem in ductibus bilife-

lo affectum. Hepar, praesertim bestiarum, saepis-

l

" | 44b
ris vel in vesicula fellea latitant, nec unquam he-
par inde vel inflammatum vel erosum ;sed ubi du-
ctus illi valde ampliati sunt, reliqua tamen hepatis
substantia integra, colore et densitate naturali con-
spicua est. nterdum quidem ruminantium jecur
Distomatibus hepaticis scatens, simul valde aliena-
tum, lividum et molle vel friabile occurrit, hicce
autem status à vermibus non pendet. Saepissime
enim, ut supra dixi, in hepate sanissimo occurrunt,
.e contra vero hepar molle et lividum absque ver-
mibus non raro exhibetur, quale v. c. in lue bovil-
la vel pulmonum malo epidemico videre non raro
contigit, | A bilis alienatione. quadam. Distomatum
borum natalia derivare, rationi consentaneum vide-
tur, illa vero saepe valde exigua et in corpore inde
nondum male affecto locum habere potest; si he.
-patis autem et totius demum corporis labes iucres-
cit, vermes idcirco non moriuntur hepatici, sed bile
magis alienata et copiosiore. facilius multiplicantur,
absque tamen habitaculi vel erosione vel destructio-
ne. Distomata vero chronicam tantum jecoris affe-
ctionem, nec acutam perferre videntur, in ejusmodi
enim morbis frequentius apparent. Ipse tam in ovi-
bus, quam in capris, bobus, cervis, suibus et equis
Distomata diu et sedulo observavi, et auctores, qui
malum ovium chronicum, saepeque endemicum, vel
icterum, hydropem et hujus generis reliqua a Di-
stomate deriyarint, summopere errasse et coéífectum
pro caussa habuisse, persuasissimus sum, Reliquos he-

patis vermes, monstra a Paisleyo et Bondio he.

i
L

446 | | L1
par consumsisse dicta, non moror; quae in biblio-
theca (n. 480. 481.) de iisdem dixi, sufficiant.

E. Zenes tam hominum quam mammalium va- |

riorum saepius consumti, vermesque ingentes, te-
retium maximos, continentes observati sunt, quorum
exempla plura in Bibliotheca nostra (n. 266 — 277.

et n. 485—495.) exstant. Vermes isti, Strongyli gi-

gantei, non raro pedem vel ulnam longitudine su-
perantes et pro portione crassi, colore, quando in
martis, vel canis, vel majoris etiam bestiae renibus

habitant, utplurimum sanguineo observati sunt, et

dissecti sanguinem etiam haustum emiserunt; renes
autem tantos hospites foventes mole majore con-
spicui, intus erosi fuere, seu nihil substantiae (sal-
tem medullaris dictae) residuae, sed tunicam exter-
nam fere solam exhibuerunt.
Vermes hanc labem effecisse, vix fingi poterit.
In renibus sanis enim muünquam occurrunt, si ipsi
tamen horum substantiam destruerent , in sanis prin-
cipium foret: ipse nunquam vel liominum vel bestia-
rum cadavera dissecui, quin renes examinaverim,
et nunquam vermes in iisdem offendi; vitia eorum
varia, renes majores factos, exülceratos, pure con-
sumtos vidi, sed haec ommia ad- vermes mon faci-
unt. Peculiaris itaque renum alienatio necessaria
videtur, qua ipsi generentur. Medici saepe de via
solliciti fuere, qua vermes in renes vel vesicam fer-
rentur, sed error in caussa füit, quo inducti eos-
dem ad Ascaridem intestini lumbricoidem pertine-
re opinati sunt; sui autem gencris esse demonmstra-

447

vi, et quemadmodum variis in partibus alienatis, v. c,
in tuberculis dictis, in ductibus biliferis, reliquis,
proprii oriuntur vermes, sic quoque Strongyli illi
renibus vitiatis innascuntur. Ibidem vero oborti, in
ureteres et vesicam urinariam vel urethram delati,
dolores ciere possunt atrocissimos, vel etiam ab-
scessu oborto: hujus sanationem forsan retardant,
cujus exemplum attentione dignum a cl. Moublet
(Bibl. n. 490.) descriptum est.

Viscerum itaque destructionem, si oculum ex-
cipias, a vermibus oriri nec probatum, nec proba-
bile. |

$s d te bue
Hydartides.

Mala ab Hydatidibus effecta vermibus aeque
parum tribui possunt, sed ipsae solae accusandae
veniunt.

Hydatides, frequentissime vero, ut ex autopsia
novi, inanimatae in hominum tam sanissimorum,
semperque animi viribus felicissime utentium, quam
variis morbis fractorum plexu choroideo occurrunt.
Morbum peculiarem inde obortum, vel symptomata
earundem propria observare non licet, nec talia
supponenda sunt, cum bydatides istae piso plerum-
que minores, nunquam majores sint, et plexus ipse
innumeris in casibus alienatus, vel varicosus vel hy-
datidosus appareat. Si in casu a cl. Brera (bibl.
n. I9^. vers. germ. p. 14. Tab. III.) annotato, apo-

plexia, quae traditur, asthenica ex cerebri vitio nata

dB os | B
viro febri intermittente et melancholia debilitato,
mortem attulit, hy datides plexus clhoroidei parvulae,

nunquam derepente oriturae, innoxiae sane fuernnt,

et aqua in cerebri ventriculis collecta, vel caussa
hanc producens, inculpanda venit.

Hydatides mnajores vel animatae vel inanimatae,
in cerebro hominis et mammalium nonnullorum ob-
viae, morbos non. raro diros, hemicraniam, verti-
ginem, hemiplegiam etc. efficiunt. Hydatidem ipse
possideo in Zozunmis cerebro repertam, ovi galli-
nacei magnitudine, at vermes non continentem, ia-
lesque sed minores saepius, rarissime autem anima-
tae ibidem inventae sunt. In ovibus ipse non nisi
animatas, has vero saepius variisque cerebri locis
offendi; auctores recentissimi (Bibl. n. 424.) si fides
eis habenda est, in ovium cerebro inanimatas vi-
disse sibi visi sunt. | In Antiloparum africanarum
cerebro hydatides se reperisse Vaillantius, pere-
grinator celeberrimus, mihi tradidit. In bobus simi-
les ac in ovibus occurrunt, conf. Dibl. nostr. n. 425.
et LI. Wepferi Historias Apoplecticorum, Amstel.
1724. 8. p. 63. et 64. In equi cerebro hydatides
rarissimae, eaedemque animatae. :

Num ejusmodi autem hydatides v vivae sint nec

ne, quoad effectum perinde erit. Cito enim majo-

res factae cerebrum semper laedunt, indeque mala

plurima ciere possunt, lente. increscentes tardius
parumque nocent, quemadmodum etiam aqua in
cerebri ventriculis plurima sed lentissime collecta

. M . . Jj Li L
diu fertur, parva autem ejusdem copia subito extra-

» vasata |

|

449

wasata citissime morti objiciet, idemque de tumori-
bus variis in cerebro obortis, saepe sub vita nullo
modo proditis, lentissime itaque auctis valet, Wer.
mes hydatides non exstruunt, sed hae illis demum
originem praebent, et si quaedam, v. c. in ovium
cerebro obviae, semper materiam continent, ex qua
vermes gigni queant , idcirco non periculosiores fi-
unt; vermiculi enim in iisdem orituri, arenulae vel
aciculae capitelli magnitudinem vix superant, et un-
cinuli capitis coronam efficientes microscopii com- -
positi tantum ope conspicui, lineae quinquagesimam
vel centesimam partem aequantes motu suo cerebri
dolores excitare posse, vix et ne vix quidem admi-
serim.. Quaevis enim sanguinis unda in arterias et
arteriolas cerebri irruens, quaevis ejusdem fibrarum
mutatio majores certe motus in eodem efficiet, et
tantilla corpuscula, mollissima, cerebrum laedere, eo
mimus statuendum, cum Echinorhynchi, uncis majo-
ribus instructi, intestina perforantes, haec nullo
modo laedant, quod in hujus Cap. $. 1. demonstra-
vi. Viginti quatuor ergo hamulorum millia, quae
Goezius (Naturgesch. p. 256.) omnibus vesicae com-
munis vermiculis talium corona instructis, compu-
tatis enumerat, non metuenda exunt. Ipse etiam
loca, in quibus Coenuri, seu hydatides istae ovium
cerebrales latebant, ventriculos vel laterales, vel
quartum, glaberrimos, nec hydatides ipsas ullibi af-
fixas reperi, ut ventriculo aperto eaedem liberae
delabantur. Quaedam magis revinctae, vasculisque
minimis cum partibus adjacentibus conjunctae sunt,
Ff

450 .
et omnes sub initio cohaeserunt, sed continuitas,
quam Wepferusl.c. bene descripsit, tandem sol-
vitur, ut plus minus liberae fiant. Pro ipsarum vero
vel magnitudine vel copia, ventriculi magis minus- :
ye, interdum laterales tantopere extensi fiunt, ut
cerebri tantum lamina tenuissima superne tegantur,
quae nihil fere nisi substantia corticalis videtur, ideo-
que dissecta vel diffluens grumosa *) apparet, cum
vasculis fere solis constet. Ab ista- ero vi calvariae
ossa loco isti superimposita sensim consumta, te-
nuissima vel foraminulosa, non tamen cariosa fiunt,
quemadmodunn caries nec vertebris aneurysmate pres-
sis accidit. Aquae plerumque copia simul'in ven-
triculis et processibus cerebri clavatis (quibusdam
pro nervis olfactoriis cavis perperam habitis **) col-
lecta est, et ab hac, num hydatis libera sit, potissi-

mum pendet, quemadmodum ipsa etiam affectuum

»

*) Goeze l. c. vermes semel capitum ope durae ma-
tri inhaesisse, et partem circum circa grumosam factam
esse meminit, sed ista substantiam corticalem arguit, nec
vermiculi ad duram matrem pervenient. Cel. vir cerebri -
fabricam parum novisse videtur, ut ex locorum, in quibus
hydatides occurrant, descriptione cuique patebit,

Cel. Zed er (Erster Nachtrag p.3:5.) hydatides im ter-
tio et quarto cerebri humani ventriculis repertas meminit,
num vero animatae fuerint, examinasse non videtur,

**) Processus isti cerebri cum ventriculis communican-
tes ejusdem, acreliquum cerebrum, fabricae, substantia me- j
dullari sive fibrosa er corticali constant, pro. nervis itaque
non habendi eunt, Nervi autem olfactorii ex eorum apice

emergunt,

3 451

caussa erit praecipua. Cerebro enim, nt Goezius
l. c. bene annotavit, digito presso, Huctuatio obser-
vatur, et motus" iste tremulus quavis sub, animalis
agitatione hoc summopere alficiat et excruciet ne-
cesse est. Si vermiculi laesionem efficerent, super-
ficies ventriculorum interna hydatidi contigua erosa
esse deberet, qualem nunquam observavi . Cerebri
itaque compressio aquae et hydatidum vi exorta. sola
in computum venit, ejusque effectus, pathologis no-
tissimos, ulterius exponere superfluum foret.
Quae in hominis, simiae, suis et delphini rela
cellulosa , musculis aliisque partibus interposita,
occurrunt grandines, semper animatae observantur,
suaque saepe copia admirationem movent. Sic unius
ejusdemque suis omnes quas examinavi corporis par-
tes musculares, ne oculi quidem musculis aut cor-
dis fibris et trabeculis exceptis, grandinibus refertas,
et has simul inter omnes cerebri gyros copiosissi-
mas offendi. Qui fiat, ut oesophagus et cor undi-
que grandinosa, de majoribus enim non loquor mus-
culis, vicibus suis fungantur, nisi hydatidum istarum
incrementum tardum, magnitudinern exiguam, super-
ficiem:glabram, aquam pauciori copia contentam,
cum vermiculis pressioni facile cedentem, prae ocu-
lis haberemus, nunquam sane intelligeremus, motus
tamen musculares exinde hebetiores fieri credide-
rim. Morbus iste, nisi grando sub lingua adest,
oculis conspicua (quod interdum tamen in suibus
maxime grandinosis locum non habet), notis exter-
nis non proditur. Ípse etiam vermis hydatide ex-
Ff2z

452

terna inclusus partes vicinas laedere nequit, sed hy;
datidum tantum copia, partibus interjecta, labem
quandam, aut debilitatem, ciere debet. Num in ho-
minibus grandinosis signa mali certa adsint, nec ne,
posterorum cura eruendum erit, nobis saltem hac
de re nibil certi constat, morbusque rarissime ob-
servatus in iisdem non tantopere diífusus: videtur,
ac in suibus, ubi saepissime exhibetur.

Tam hominis quam bestiarum ezscerz hydati-
bus iisque váriis saepe tenentur. Animalium pul-
monibus inclusas, frequentes et maximas, ipse sem-
per inanimatas vidi, alii tamen verminosas etiam
observarunt, quod rarissime sane locum habebit. In
hepatis substantia latentes fere semper anima-
tae, nisi plurimae sacculo conclusae sint, quae in-
terdum saltem, ut proprio examine edoctus novi,
a vermibus liberae sunt. epatis superficiem
itidem animatae potisimum obsident; rezuz2 e
contra plérumque mere aquosae. Ceteris partibus
et intestinis annexae frequenter vermes fovent.
Magnitudo saepe non exigua. In suis hepate Hy-
datidem !reperi Echinococcos continebtem, pugno
majorem, et Cysticercos ovum gallinaceum magnitu-
dine superantes non raro vidi, plerumque tamen
minores sunt. ln ruminantibus, etiam agnis tenel-
lis, frequentissime occurrunt, et misi viscus nimias
contineat, vel in molem vesicularem abierit, eoque
organismuüm exuat, nec functioni praeesse valeat,
noxam vix adferent. Haec autem ex imanimatis,

quae generatim frequentiores, eadem erit ac reli-

/

: j 453
quarum, vermes enim inclusi mólum adaugere ne-
queunt, sed in hydatide formata generantur, et sub-
stantia viscerum circum circa sanissima conspicitur,
quod praesertim in hepate tam mammalium, quam
piscium, hydatides paucas, vel unicam, continente
videre est. Leucophlegmatia vel alia degeneratio,
vel universalis, vel visceris cujusdam particularis,
malo originem praebet, indeque eiiam hydatidum
frequentia pendet. Morbus semper erit secundarius,
qui latissime: diffusus, et aquae semper nova vi ir-
ruente, rarius vermes gignit, particularis autem et
limitatus, aquae mora, aliave mutatione , accedente,
vasculisque hydatidi materiam convenientem aífe-
rentibus, animalium generationi favet, quibus ortis,

aqua tantum limpidissima in hydatidibus superest.

$. 6

J'ermium in pulmonibus accumulatio.

Animalium plurimorum, tam mammalium, quam
amphibiorum, pulmonibus vermes teretes insunt;
utplurimum tamen vel in sacculis tuberculisque pro-
pris, bronchiorum ramificationibus adnexis quieti
latent, vel paucissimi in bronchiis minoribus, vel
etiam in pulmonum (amphibiorum) sacciformium
cellulis haerent, nec tum certe malum cient, nimia
autem copia collecti, iidem saepe bronchia, quid?
quod tracheam replent et dysproeam summam, ,
mortemque inferunt.

In vituiis malum hocce variis in regionibus,
praesertim quidem in Anglia (Bibl. n. 54.), et Hol-

454 j
landia (ib. n. 435. a, observatum; sed aliis ctiam

locis certissime obvium, ubi vitulorum ex tussi vio-

lentisima consumtorum mortes habentur, morbi.

vero natura dissectionum ope non explorata est.
Ipse tamen nostris in regionibus, vitulorum licet
mala pulinonum plurima, vomicas, hydaiides, indu-
rationem, quid? quod laryngis scirrhum viderim,
strongylos nunquam in eorum pulmonibus offendi.

In ovibus Daubentonius ( ib. n. 435. b.) idem
invenit, ut pulmones et trachea verniibus scaterenmt,
et eadem in, regione pecudes quam plurimae inde
enecarentur. Cel Florman strongylos mihi misit,
contortiplicatos mihi dictos, in ovis bronchiis reper-
tos, similesque apud am. Sick in theatro zootomico
"Berolinensi vidi, ut de iisdem dubium non supersit.

In suis domestici pulmonibus. vermes morbiferi
ab Adolpho Modeer (Dibl. n. 435.) observati, hi ra-
rius quidem occurrere, ad idem tamen genus perti-
nere videntur.

Aaenarum denique pulmones saepissime ver-
mes fovent, nunquam tamen hos vel nimios vel pul-
monem opplentes vidi, quod tam de Ascaride nigro-
venosa, quam de Distomate cylindraceo Zederi va-
let. Cel vero Goeze semel Ranae temporariae,
quae natandi facultate privata erat, pulmones palli-
dos et collapsos, et Ascarides earundem tunicis im-

plicitas multas reperit, ex quarum cum pulmonum

iunica complicatione labem ranae derivavit. | Hoc*

autem dubium mibi videtur, Ascarides enim semper

in pulmonum cellulis haerent, ut coinplicatio pecu-

L

é 458

liaris non adfuisse videatur, et si Ascaridum copia
nimia tantaque fuisset (multas ipse tantum vocat),
ut respirationem intercepisset, pulmones non col-
lapsi et pallidi, sed iisdem extensi et turgidi fuis-
sent. Aliam itaque labis caussam latuisse suspicor.

Quid sit, quod. vermes in animalium dictorum

pulmonibus tantopere cumulentur, satis bene expli-

cari potest. In vicis, quorum ultra mille in Hol-
landia hoc morbo succubuisse, ill. Camper tradit,
et in quorum trachea vermium myriades invenit,
luem bovillam praegressam , insitione artificiali com-
municatam, alii quidem accusarunt, ipse tamen vi-
tulos quosdam, lue non correptos, eidem etiam oc-
cubuisse, monet. Luem bovillam solam non esse
caussam patet, cum alia etiam. animalium genera,
eidem non obnoxia, vermibus pulmonibus suffocen-
tur, sed. in vitulis plurimum ad horum generationem
conferre posse non negandum. est. Quidquid enim
pulmonum energiam debilitat, organismi et assimi-
lationis processus in iisdem infringit, vermium et-
iam genesin adjuvat, et pulmones lue exantlata ma-

xime debilitatos esse, facillimeque morbis corripi,

ipse in vitulis expertus sum. Simili certe modo gre--

ges in pratis humidis gramina mala pastae facile
hoc morbo afficiuntur, et cel. Camperi villicus vi-
tulis octo- inde affectis, a prato eosdem semovendo,
et in' stabulis foeno pascéndo, duos tantum amisit,
conf. cel Viri Kleinere Schriften Vol. 5. p. 208.
Daubentonius e contra ovilia undique tecta dam-

nando, greges in hisce malo pulmonum verminoso

456

occubuisse, dum sub diu pastae eadem in regione
vegetae fuerint, tradit, ut hoc in casu ad stabulo-
rum angustias, aérem impurum, et ejusmodi alía
respiciendum sit. Suis domesticae hoc malo affectae
unicum tantum exemplum a cl. Modeer allatum no-
vimus, similes tamen caussae et in hac agent, qui-
bus vermes pulmonales, alias pauci, summopere mul-
tiplicari possint. Huc accedit, eosdem utplurimum
viviparos esse, celerrime itaque propagari.

$. 7

Fermium in tractu intestinali cumulatio

nimia.

Vermes quanta copia tubum cibarium interdum
repleant, fidem fere superat. In homine vel bestiis
hujus illiusve, vermium speciei aliquot centurias àd-
fuisse, rem non exprimit, sed qui ideam ejus com-
venientem sibi fingere velit, intestinum tali in casu
vel totum vel plurimam partem iisdem farctum et
oppletum esse sciat, ut eodem aperto, qui omnes
capere potuerit, dubium exsurgat, ut vi quasi intru-.
si, intestinaque iisdem turgida appareant. ..In homi-
ne nec Ascaris vermicularis, nec Trichocephalus, co-
piosissimi licet saepius inveniantur (ut hujus, om-
nium frequeniüssimi, ultra mille specimina umico in
cadavere offenderim), tractum intestinalem tanto-
pere opplere valent, sed villosae tantum superficiem
majori minorive spatio obducunt, nec Taeniae unà
quam tali adsunt numero, sed Ascaris lumbricoides

unica est, quae intestinum humanum refercire poss

sit, cujus passim exempla occurrunt (Pibl. n. 576),
plurimaque vermium istorum valde numerosorum
Wernerus (Brev. expos.p.85.) collegit; ipse Asca-
das dictam saepissime ab aegrotis dejectam vel
in cadaveribus a me dissectis, nunquam autem co-
pia valde rgna vidi, omnia enim omnibus videre
non contingit. In bestiis vermes saepe copia enor-
mi occurrunt, quod Kerckringius (Bibl. n. 125.) ex-
pertus est, ipse praesertim in avibus et quidem aquati-
cis observavi. Anserum, Anatum, et Gallinarum in-
tesiina. saepe Taeniis farcta vidi, quod autem Co-
lymbus septentrionalis exhibuit spectaculum, omnem
fidem fere superat.

In hac enim ave tam intestinum, quam ventri-
culus et oesophagus, ad ipsas fauces usque, vermi-
bus abundabant; intestina iisdem tantopere turgida
et referta erant, ut, qua aperirem,. Taenias (sive
Boihriocephalos) laederem; veniriculus, licet tunica
ejus interna pro ejusmodi avium more dura et fere
cartilaginea sit, undique vermibus arcte obsitus, et
oesophagus, qui alias unum alterumve, saepiusque
nullum exhibet, plurimos, àliquot certe centurias,
continebat. | Aderant: 1i. Bocthriocephalus nodo-
sus (Taenia lanceolata nodosa Blochii), vermis
satis crassus, tres quatuorve lineas latus, tres ad sex
pollices longus; hic plurimas sibi vindicabat partes;
et a faucibus ad cloacam usque, in qua octo volu-
tabantur, copiosissimus erat. 2. BotLriocephalus
"macrocephalus ('Taenia immerina Abilgaar-

dii), lineae tertiam dimidiamve partem latus,

458

duos ad. quinque pollices longus, copia quidem. ma-

[

jori et omnibus in partibus dictis,. cloaca excepta,
aderat, sed. corpore tenuiori minus explebat spa-
tium, | $. -4scaris sesquipollicaris solitaria in. me-
dio occurrebat oesophago. 4. Pz/aeriae aliquot,

aut proprii generis vermes, primum pro Ascaridi-

bus habit, in bulbo ventriculi, et in hoc ipso.
5. Gtrongylus papillosus. aliquoties ibidem ob-
vius. 6. z4mphistoma | erraticum per totum tu-
bum cibarium frequentissimum, et ventriculo et
intestino tenui externe quoque adhaerens. 7. JDi-
stoniuz spinulosum mon rarum, per intestinum te-
nue dispersum. 8. Vermis tandem maxime singu-
laris, de quo, num ad cestoidea pertineat, adhue
incertus sum, in intestini parte superiori bis terve
sed non integer visus. Si omnem horum vermium
copiam colligis , horrendam fuisse patebit. 9E

Vermium autem licet summam saepius copiam
tam in equis, agnis, avibus dictis, piscibusque inve-
nerim, variisque in animalibus hanc illamve partem
iisdem repletam viderim, nec inflammationem ta-
men, nec perforationem. sphacelosam ,* nec aliam
quamcunque intestinorum laesionem inde factam ob-
servavi. |

Alvi obstructionem et ileum, quos auctores pas-
sim inde derivarGpt, ipse saltem ab iisdem. deduce-
re nollem. Semper. enim inter vermes, summa li-
cet copia congestos, chymus et faeculentam viam re-

periunt liberam. *), et si duriora tubum cibarium

*) Cel, Wichmann (1l. c. p. g1.) obstructionem perti-

l

'

intraverint, vermes tantopere collectos dilacerant et
"destruunt, quod in anseribus anatibusque saepius vi-
dere est, quorum 'Taeniae fragmentis avenaceis in
frustula minuta concisae sunt. Ego sane intestina
nullibi ab iisdem vere obstrui credo, proprio enim
et intestini motu huc illucve feruntur, et ipse sem-
per debitam. faeculentorum in variis intestinorum
partibus varietatem offendi. Multo vero minus ile-
um a vermibus oriri posse, medicis, concederem,
intestinum. enim Lhuic stimulo assuetum tantopere
certe ab iisdem irritari nequit, nec irritamentum il-
hid intestinorum motum antiperistalticum vel intus-
susceptionem mechanice efficere posse, cuivis patet.
CL Dav. Rahn (De passionis iliacae pathologia.
Hal. 1791. 4. p- I9.) vermes inter ilei caussas occa-
sionales collocando, quinque eorum conglobationes
in puella Ileo defuncta ab Henr. von Heer reperta
esse meminit, istos autem lumbricorum globos si ab
intestinis violenter motis ortos dixisset, caussam sane
melius explicuisset, intestino enim fortiter contracto,
vel. qua partem intus suscepto, vermes sequantur
.mecesse est, nec his unquam tanta resistendi vis con-
ceditur, quin variis ex caussis dejiciantur. .Cel. Sau-
vages (iNosol. Method. T. III. P. 2. p. 125. Ileus ver-
minosus.) ilei species enumerando, verminosum se

in adolescentula vidisse refert, quae per os omnia
f 3

nacem in hydrocephalo obviam, a vermibus non oriri, e
contra infantes verminosos saepius diarrhoea chronica affi-
ci, monet, Hanc a statu asihenico, vermes producente, de-
rivandam esse patet.

* " 459 ,

—
;

450

rejiciebat, cum materiebus acidis, verminosis, vivido
dolore ad umbilicum, borborygmis, iia ut ad ileum
magis, quam ad aliud quodvis genus hic morbus ac-,
cederet; interea alvus libera erat, non pertinaciter
adstricta; et hanc speciem multo minus esse pericu-

losam ileo vulgari seu volvulo, et catharticis vermi-

fugis cedere, addit. Casum istum ad ileum nunquam

referrem , et quales materiae verminosae a cl. viro

dictae fuerint, rem arguentes, Jegisse optarem. Ileus
,

cum alvo libera, ileus certe non est, nec iste cathar-

ücis vermifugis cedet; sed saburra in tubo cibario
collecta vomitu $pontaneo et dein catharticis educta
fuit, nec ultra progredi oportebat. j
Herniam a vermibus incarceratam, aeque parum
admitterem, ut in $. 2. monui, nec vera tubi 'ciba-
rii mala ab iisdem collectis orta mihi unquam in-

notuerunt.

aides
De reliquis molestiis localibus a ver-

mibus oriundis.

A. Zscaris vermicularis in. puerorum. vel et
adultorum intestino recto copiosiores pruritum ani
excitant saepe molestum vel intolerabilem, eaedem-
que etiam ex sedibus depulsae, vivaeque. examina-
tae motum corporis contemplatori sistunt vivacissi-
mum et quasi salientem, ut quando muci copia so-
lita vel sufficiens non adest, plurimarum motu pru-
ritum ingratum oriri debere, facile pateat, quia tunc

villosa, sive intima intestini tunica, sola easdem

461

reliquis hujus partis tunicis sensibilibus minus ar-
. £et, quemadmodum muci sub. dysenteria jactura al-
vum. exoneranti doleres intestini recti tandem sum-
mos excitat. E contra autem pruritum istum Asca-
rides hasce non semper concomitari, vel ex muci
copia majore, vel minore recti sensibilitate, vel de-
nique ex earundem habitaculo diverso derivare li-
cet. Ipse enim saepe per colon potissimum disper-
'sas vidi, in quo, qualis in recto, et prope ani orificium,
pruritus sensatio non oritur. Haec autem loco dicto
aeque bene ab haemorrhoidibus excitari potest, et
guitae frigidae in iutestino cadentis sensus, a cl.
van Phelsum saepius allatus, ab iisdem pariter
oritur.

Ani procidentiam a Platnero et van Phel-
sum Ascaridibus imputatam vix admittas, et si ad
eandem efficiendam concurrant,. id nonnisi pruritu
fieri potest, quo iisdem laborantes ad fortiores sub
alvi dejectione nisus excitantur: hoc rarissime tamen
locum habebit.

lidem vermes sexus sequioris genitalia externa
occupando, horum itidem. pruritum ciere possunt
intolerabilem, cujus rei exempla apud auctores non
pauca occurrunt, conf. Dibl. nostr. n. 92. n. 496,
497. Uterum ipsum ab ascaridibus peti, vix credi-

. derim, et vaginae pruritus rem satis bene explicat.
Eundem masturbationis caussam esse. posse cel.
Wichmann (l. c. p. 81.) monuit. i

B. Z4scaris lumóricoides intestino tenui adscri-

pta, ejusdem mimis sensibilis suctione, vel motu suo

Td

:.

462

dolores ciere posse, norm negaverim, rarissime au-
tem certe hoc locum habebit, cum eaedem, ut supra
; "

monui, nunquam intestinis . adhaerentes inveniantur.

Nos etiam de doloribus istis verminosis nunquam
certos esse posse, probe tenendum est. Lumbricis
enim nullis, dolores variis ex caussis varii in quavis
fractus intestinalis parte oriri, neminem fugit, eos-

demque ergo, illis praesentibus, verminosos esse,

semper dubium, quid? quod si dolores iisdem de-

jectis cessant, ideo non certiores facti sumus, quippe
caussa (flatus, faeces etc.) simul ablata esse potuerit.

Res autem alio se habet modo, quando lum-
brici locum solitum derelinquendo ad os ventriculi,
vel in hunc ipsum aut oesophagum ascenderint.

Homini enim, cui hae partes, alias vermibus semper

liberae, eaedem simul maxime sensibiles, ut istos non.

ferant, sed natisea, vomitus vel convulsiones illorum
motus sequantur. Aliis e contra in animalibus, qui-
bus plurimis vermes ventriculi vulgares, et -assueti
sunt, hi vitam ibidem ac in reliquis corporis parti-
bus aeque tranquillam. degunt. Num lumbrici co-
lon illapsi dolores quoque cieant, difficile determi-
natu est, vix tamen crediderim, motus enim peristal-
tici vi depulsi, languidi et moribundi illuc feruntur,
vel si vegeti etiam forent, faecibus tamen spissiori-
bus obtecti superiora non iterum ascendant, nec in
colo se tueantur, sed alvo dejiciuntur. xd

C. Tuenia tam Solum, quam lata, utplurimum
itidem tranquilla, et in hominibus sanissimis obvia,

saepe nonnisi excreta proditur, ut ejusdem motus

^

! : 465

aeque parum ac intestinorum peristalticus, vel cor-
dis et arteriarum diastole et systole percipiatur, qui

' in aegrotis sdepe dolorifici. ta 'Taeniarum etiam
motus hystericis aut valde sensibilibus maxime in-
grati. Si earundem enim longitudinem saepe sum-
mam, in Cap. XV. $. 1. expositam, perpendis, dum
subito locum mutant, vel per totum intestinum, po-
tissimum tenue, extensae, unam in partem se colli-
gaát, corpus irritabile inde affici posse, non mega-
bis. 'Taeniae partem ex ano própendentem, inter-
dum sursum ductam esse et intestinum iterum in-
trasse (conf. Cap. VIL $. 4), eandemque totam
nonnunquam globi in speciem convolutam alvo de-
jectam esse (conf. Andry tab. XV.), constat, de.
motus itaque vi summa dubitari nequit, quem mu-
lierculae molestissimum, undulatorium, vel repentem
et rotatorium describunt, saepius autem forsan cum
globo hysterico confundunt. lmaginationem laesam,
animumque de animalculi, iis horrendi visi, prae-
sentia perterritum huc accedere et mala adaugere,
non est, quod moneam.

D. Molestias dictis similes, quin majores a. £i-
laria medinensi circa partes maxime sensibiles, mo-
tuque corporis (v. c. pedis sub ambulatione) agita-
tas, convoluta oriri tam notissimum, quam explica-
tu facillimum, inde etiam eadem si locum subito
mutat, et longissima vel nervos constringit, vel cir-
ca musculos se contorquet, non potest, quin dolo-
res cieat, atrocissimos, conf. Bibl. n. 224. Plerum-

que tamen tranquilla, saepeque per menses et. diu-

S9BE-AP

464
tius non percipitur, ut in parte praecedente es.
posui. - |

Reliquos quoad corporis-humani yermes, cert
quid referre non valemus, numque dolores ciere
possint, valde dubium videtur. "Frichocephalus sal-
tem omnium forsan vulgatissimus, sub vita nunquam
ant rarissime, et tum nonnisi excretus proditur.

De animalium vermibus, analogia tantum ducti,
pronuntiamus, de illorum enim sensationibus incer-
ti simus necesse est; num veterinorum itaque ven-
tris dolores interdum, et quando, vermibus tribuen-

di sint, omnes fugit.
$. 9.
Morbi verminosi universalis dicti symptomata.

Hactenus morbos topicos a vermibus derivatos,
facilius equidem dijudicandos, animo non praeoc- .
cupato recensui, nunc ad universales progrediendum
est, quorum numerus longe major ab auctoribus tra-
ditur, a variis varius. Hos autem antequam singu-
los illustrem, num morbus verminosus peculiaris de-

tur, inquirendum.
Scriptores recentiores Pathologiam specialem

.pertractando caput quidem proprium de vermibus

habent, horum autem plerumque singulos et mala
ab iisdem excitata enumerant, nec morbi verminosi
generalis mentionem faciunt, ut talem non agnos-
cere videantur; ab altera autem parte vermium
generatim sumtorum symptomata indicant, medici-
que practii saepenumero, in morbo puerorum

: profli-

profligando, nonnisi de vermibus amovendis solliciti

[

sünt, ut longe plurimis res omnino dubia sit, vel
praxis saltem cum theoria non conveniat. Huc ac-
cedit, de febri, quid? quod de epidemia verminosa
non raro sermonem esse, morbique haereditario ju-
re propagati hypothesin multis non displicere.

Signum morbi pathognomonícuin non dari, om-
nes conveniunt, quod enim sumimi videtur momenti;
a vermium dejectione petitum, duplici ex ratione
ambiguum evadit; saepenumero enim vermes in
morbo verminoso dicto nulli excernuntur, ut medi-
ci eosdem occultatos, vel, malo profligato, in inucum
solutos et clanculum abactos fingani; secundum au«
tem quod attinet, vermes in morbo ab iisdem alieno;
nec iisdem imputaándo, promiscue saepius dejiciun-
tur. Nec si certum foret,signum, medicos idcirco
semper juvaret, cum ante eorum dejectionem de
iüorbo nunquam constaret.

Syimptomatum reliquorum, ab auctoribus alla:
torum, praecipua brevi, epicrisi tamen adjecta, enu-
mereimus. In homine ergo verminoso adesse di-
cuntur: |

1. Habitus atrophicus, abdomine praetumido,
extremitatibus macie confectis, facie pallida, an-
nulo circa oculos livido.

Habitus ille atrophicus in pueris verminosis sae-
pissime observatur, quia iidem scrofulosi sunt, iste-
que státus vermium genesi favet; in adultioribus
idem saepe habitus absque vermibus; ceterum au-

tem vermes eliam pueris et adultis frequenter non

466

^ 3. : * L4 d . LI 2 P » 1 Vix ^
desunt, facie licet florida corporeque robusto instru-
ctis. Livor et pallor dicti quovis fere in statu asthe-
nico, scrofulosis tamen maxime vulgares. Atrophiam
à vermium voracitate, succos nutritios corpori sub-
wahente, non oriri, nunc quidem temporis demon-

stratione non indiget,

In animalibus signum illud saepius pariter de-
fiit et in obesis et macilentis vermes Occurrunt,
summa tamen iidem copia in corpore Scrofuloso
exhibentur, quod ex atrophia, digestione Pd et

glandularum facie mutata y Maio

. Oculi variae PAM PEL MN praesertim autem

ra dilatata.
Oculus collapsus, ejusdemque splendor subito
deficiens, hebetudo et pupilla dilatata, saepe quidem
vermes comitantur, sed signum istud nec constans
est, nec scrofulosis vel viscerum | abdominis obstru-
ctione laborantibus deest, quod ex nervorum sym-
pathia facile explicatur.

8. Haemorrhagia et Pruritus Narium, ut pu-

eri his digitos semper admoveant.:
L 1 Py
Haec eadem ex sympathia explicanda, saepe qui-
dem, non semper tamen, nec solis in verminosis ob-
servantur, sed multo saepius scrofulosis competunt ;-

hinc eadem adultis, verminosis licet, vix solemnia.

A4. Aurium bomóbus et susurrus,
Signum maxime fallax; plurimis in' morbis, vel

et hominibus céteroquin sanis visis, occurrit.

|5. Lingua sordida, alba aut sübfusca, foetor

467

oris et ptyalismus, mane inprimis im jejunis ob-
sereabiles.
Signa aeque inconstantia, et plerumque nil nisi

digestionem debilem et laesam indicantia, quae qui-

dem saepius vermes gignit. Qui oris foetorem ex

vermium halitu, explicare conanturj egregie fallun-
tur, vermes enim in ventriculo humano vix commo-
rantur, sed vomitu mox ejiciuntur, odorque iis nul-

lus est, ut in sequentibus dicetur.

6. "4ppetitus praeternatural/s, jam nullus, jam

insatiabilis, sub nocte accedens, etc.
Symptoma itidem mil nisi digestionem laesam
indicans.
$e EM . E à
7. Sensus variis ex cibis, sinapi, allio, armo-
racia etc. assumtis ingratus; lactis e contra gra-

tus, dolores saepe compescentis, "P

Aeque incertum, saepe idiosyncrasiam quandam,
saepe digestionem. laesam, statumque ventriculi et
intestinorum valde irritabilem indicat. s:

8. Dolores abdominis subiti, saepe atroces.

Ejusdem omnino indolis, nec vermes solos vel
potissimum, sed colon, aliamque intestini partem
flatibus, congestione, aliove modo affectum, indicat.
Huc adde dolores istos fere semper in colo subnas-
ci, hoc autem rarius a lumbricis, nec nisi vermibus
"minoribus, Ascaridibus vermicularibus et Trichoce-
phális, tales dolores excitandi nesciis, habitari. Num-
que dolor in umbilici vel regione altiore percipia-

tur idem, fere semper tamen colicus est, coli enim,

dum expanditur, situs valde mutatur, et doloris in-

Gg2a

E.

468
testinorum sedes- ex sensu tam parum dijudicari
potest, ut non'raro pro pleuritico habeatur. Motus

vero undulatorius a Taenia, pruritus ani ab Ascari-

dibus oriundi in paragrapho praecedenie dicti suni.

Signa antecedenüa in animálibus- non dantur,
hoc plerumque a veterinariis et agyrtis pro patho-
gnomonico habetur, fide tamen non dignum est. In

equis enini colica sic dicta vérminosáà defunctis ver-

mes nullos reperi, et ejusmodi dolores plurimis ex
J "A

caussis oriri possunt, praesertim ex refrigerio mas-
cuntur, rarissime vermibus debentur.

9. Paecum, mucosarum, ramentis punclisque

,

rubris insignium deJectio.

In muci et faecum in verminosorum intestinis

reperiundorum indolem saepe animum adverti, sed

certi quid non inveni. Ejusdem certe hominis, prae-'

primis hypochondriaci aut scerofulosi faeces maxi-

mopere variant, et pro majore vel minore tam bi-
lis et liquoris pancreatici et eniterici in cliymum
actione, quam vasorum lymphaticorum absorptione,
nut etiam ingestorum natura plus minüs assimilanda,
multis modis mutari,debent, nec in verminosis pe-
culiaris sunt indolis. Ramenta varia, faecibus sae-
pius immista sunt, sed vermes minime produnt, sic

clysmatibus Kaemphlianis usi talia facile dejiciunt, nec

nisi ab intestini secretione anomala, vel chyrmi subactio-

ne imperfecta pendent. Saepius vero medicis histo-
riam naturalem spernentibus pro vermibus vel ho-
rum reliquiis venduntur, a quibus tamen diversissi-

ma sunt, indeque veteres non ráro verines monstro-

E o

409
,sos finxere, et c. Consbruch (in ill. Hufeland
Diario medico- pract. Vol. XXVII. P. 1. p. 107.) no-
vissime materiam similem motu quodam (fugacissimo)
iremulam vivam finxit.

.. Puncta vero rubra quod attinet in faecibus con-
spicua, a medico recentiori (Bibl. nostr. n. 586.) pro
Ascaridis lumbricoidis signo certissimo habita, im-
proprie tantum hoc dici possunt. Si vermes dicti
ovula ejusmodi haberent rubra, res explicatione non
mmdigeret, sed alba eidem sunt, nec singula in fae-
cibus conspicienda; nullae praeterea in Ascaride
lumbricoide partes rubrae dantur, nec faeces ab
eadem tantummodo mutantur, puncta idcirco a cl.
Geischláger l c. exposita ad vermes teretes non
faciunt. "Taeniarum autem quemadmodum articuli
singuli, veteribus vermes cucurbitini, ascarides Cou-
leto dicii, excernuntur, ita etiam saepe ovaria ax-
ticulorum excidunt, et sphaerulam saepe [lavescen-
iem vel rubescentem effingunt, quales sub punctis
rubris cl. viro dictis subintelligendas crediderim.
"lTaeniosi vero, quos auctor Viennae frequentissimos
asserit, saepissime etiam Ascarides lumbricoides fo-
vent, indeque Taeniarum ovaria, ni omnia me fal-

lunt, illas indicare visa sunt.
10. Ürina jumentosa, turbida, elbida, vel se-

ro laetis similis.
Uxrinae varietates dictae valde inconstantes, et
si una-alterave adest, vix nisi abdominis male affe-
cti, cruditatis €t malae concoctionis symptoma ha-

beatur.

470

11. Coneulsiones eariae, subitae; horror; ec-
clampsia; epilepsia; paralysis; lipothymia ; cata-
lepsis ; QInQurosis; surditas; aphonia ; stridor den-
Lium. et id genus alia; praesertim somnus inquie-
tus, jactatione, delirio, pavore stipatus.
^ Nihil certi habent, sed de iisdem postea dicetur.
12. Axanthemata varia, cutisque efflorescen-
iae.

Ad scrofulas potissimum | pertinent, . vel alios
morbos sistunt, nec a vermibus ipsis bow? deri-
vanda, quod infra probabitur. ;

15. Febris remittens, rarius intermittens,
propria. j

Minime propria, de qua autem in Capite. inse-
quente sermo crit.

Ex dictis peculiaria morbi cujusdam verminosi
symptomata non adesse patet, sed signorum alla-
torum, praesertim n. 1 — 8. enumeratorum coéxi-
stentia vermes apud aegrum hospitari, colligitur, ista-
que conclusio saepissime valet, cum illa omnia ad
scrofulas pertinent, in quibus vermes frequentissimi

occurrunt, qua de re mox plura.

$. IO.

. Morbi werminosi et universalis dicti origo,

Omnia, ni fallor, mala, corporis nostri hospiti-
bus impo dublici ex fonte derivata, aut enim
saniem quandam putrem eorum ope humoribus in-

ferri, aut intestinis ab iisdem vellicatis morbos prae-

À71

sertim nervoso generi adscribendos sympathice ori-
ri, medici professi sunt.

Primum quod attinet, nostri equidem aevi me-
dicis longe plurimis aliter sentientibus, is tamen
neutiquam sum, qui humores vitiari posse, aut mor-
bos humorales dari, negem. Sanguinem aegrotorum
manui chirurgi vulneratae adspersum ulcera ciere
saepius observavimus, quid? quod transfusione facta
sanguinem equi malleo humido labo1antis alteri vel
asino sano immissum, eundem excitasse morbum
novimus; et qui plura velit exempla, exanthematum
naturalem, variorumque insitionem artificialem, ra-
biem caninam et hujus. generis reliqua perpendat,
Non potest itaque fieri, quin sanguis variis in mor-
bis summopere alteratus sit, talemque v. c. in mal-
leo humido reperimus, ut habitum alienum offerat,
nec nisi difficillime et male coagulet. Dum autem
pathologiam, quam dicunt, humoralem, bene quidem
restrictam, perperam vero omnino sepositam vel
oblivione pressam esse, contendo, morbos idcirco
humorales a vermibus oriundos minime probaverim,
tales enim nec dantur, nec dari possunt.

Si scriptores vermium saniem putrem accusan-
tes, qualis haec sit, interrogamus, rem nunquam ex-
.plicant, neque explicaturi sunt, sed generalia quae-
dam vultu mysterioso proferre satagunt. Putredi-
nem veram in corpore viyo non existere posse, a
recentioribus demonstratum est, sed qui vermes san-
guinem putredine, si talis sub vita dari possit, affi-
ciant aeque parum intelligitur. Quidam, interque

472

eos Couletus, vermes halitum foeiidum et putrem |
circumcirca spargere somniarunt, sed talis nunquam
in iis percipitur, et si copiosissimi: adsunt, idcirco
foetor nullus peculiaris intestino aperto observatur;
a faecibus adhaerentibus purgati, vermes omnis pror-
sus odoris expertes sunt. lidem porro aquae diu-
tius commissi et macerati, in inucum diffluunt, qua-
lem corpuscula exigua sister possunt; in animalibus
diutius mortuis fxanimati itidem pius inimus resolu-
ti et diffluentes, nunquam autem foeiidi vel putridi
reperiuntur, cito enim solvuntur; ab animalibus tan-
,dem homineve dejecii vel vivi vel plus minus in mu-
cum redacti sunt. Qualis ergo sanies ab iisdem or-
tum ducere vel sanguinem inficere potest? Virus
peculiare saltem lisdem tribuere non licet, nec tum
in animalibus sanissimis. toties occurrerent.

Si vero putredinem excludendo, vermium ovula
vel foetus absorbta sanguini immisceri et hunc ver-
minosum reddere fingis, aeque fallaris.. Vasorum
enim lyniphaticorum oscula, quae tanta absorbeant,
nimis parva sunt, nec vascula sanguifera minima ea-
dem. vehere possunt, ut in Cap. XVIII. $. 4. abunde
demonstravi. Qui de sanguine verminoso loquitur,
verba sensu carentia proferendo risum movet, neque
nostris quidem temporibus ad vermes invisibiles,
pathologis antiquis, ipsique Vallisnierio, luem
bovillam aliosque morbos inde derivanti, acceptissi-
mos, recurrere licebit,

Cortagium itaque verminosum aeque parum

admitti potest, nihil enim in humoribus existit, quod

475

per cutem aut pulmones excretum, materiam per-
spirabilem vel oris halitum tabo afficiat, idque cum
aliis communicet. Vermibus veró in animalium tan-
tum corpore obviis, nec in aére nos ambiente vel
aqua habitantibus, miasma extrinsecus allatum, et
mortales epidemite affecturum, fingi non poterit.
Omnes etiam, quae hucusque ab auctoribus tradi-
tae sint, epidemiae verminosae, nonnisi commenti-
tiae fuere, longeque alios sistunt morbos, in quibus
vermes plus minus copiosi dejecti sunt.

Si epidemia enim grassatur corpus pessumdans,
vermes non possunt, quin sede sua turbentur et alh-
mento, chymo chylove, plus minus alterato, acri et
foetido reddito, vel intestini motu adaucto et spa-
stico, de fuga cogitent; inde sub typho vermes, qui ad-
fuerunt (tali enim in statu multiplicari nequeunt), vel
enecantur et mortui tam integri quam soluti et ma-
cerati dejiciuntur, vel vivi sursum et deorsum ten-
.dunt, pariterque corpus derelinquunt, ut medict eos-
dem vomitu saepe dejectos, vel in cadaveribus in-
testina sphacelosa transgressos, mirati pro febris ma-
lignae caussa habuerint. Ídem in febri mitiore licet
rarius accidit, saepeque non morbi solum, sed etiam
medicamentorum oblatorum, vermibus infestorum,
ratio habenda est. Micin

"Vermes quos haereditario jure communicari fin-
gunt, foetui a matre nunquam tradi posse in Cap.
XVHI. probavi, ei si plura ejusdem familiae mem-
bra vermes fovent, communi laborant diathesi asilie-

niea, cujus ope iidem facilins gignantur; si autem

47.

in regione quadam frequentiores: vel quasi endemi-
ci sunt, tum eadem loci humiditas, eadem victus vi-
tia communia corpora frangunt, et vermium genesi
favent. Idem de morbo epidemico valeret, in quo
vermes copiosiores nascerentur; duminodo talis exi-
stat, quod non crediderun, quia febris generatim
vermium genesi contraria est, eosdemque saepissime
depellit, ut lenta sola vel scrofulosorum, de qua in
$. insequente, ab iisdem toleretur; haec autem epi-
demica non reperitur. Nonnulli Trichocepha'um
sub epidemiis quibusdam 1írequentiorem fuisse tra-
diderunt, sed epidemia tantum ejusdem, post Mor-
gagnii fata, oblivione pressi , denuo inveniendi oc-
casionem dedit, et ipse eundem lere omnibus in ca-
daveribus , nec raro copiosissunum reperi Si extra
epidemias aeque in vermes inquireretur, aeque sae-
pe invenirentur, sed medici tum temporis cadavera
potissimum examinant et vermium rationem habent.
In puerorum, feminarum et virorum debilium inte-
stinis vermes saepissime occurrunt, forsan autem veris
et temporis generatim quaedam in eos vis, nondum
satis perspecta, existit; conf. Cap. insequ. $. 7.

His itaque positis, nec febres putridas, aliasque,
nec exanthemata, nec alia quaecunque mala, ver-
mium contagio, vel humoribus ab iisdem infectis,
adscripta concedas, quod non urgerem, misi vario-
lae, petechiae, aliique ejusdem generis morbi, inter-
dum verminosi dicerentur, quorum exempla in bi-
bliotheca exstant,

Alier autem modus, quo morbi universales a

475

vermibus excitentur, idemque unice admittendus, sti-
mulo consistit; quo partem ab iis obsitam, indeque
reliquum corpus sympathice afficiant. Morborum ist-
hoc ex fonte derivatorum numerus ingens est, plu-
rimi- tamen rescindendi erunt, interque eos, in qui-
bus vermes pro mali coéffectu aut symptormnate ha-
bendi sint, aliosque, iis vere. debitos, probe distin-
guas, tum hos pauciores esse compertus mitius sane

/
ac vulgo fit de vermibus judicabis.

$. 1.

De verminatione, morborum symptomate.

,

3

Nullus fere tam primae quam ultimae sortis pue-
rorum morbus scrofülis saepius occurrit, nullusque
vermium (Ascaridum lumbricoidum) genesi aeque
favet. Sub ista nimirum vasorum absorbentium labe
plus minus diffusa, pro parte, quam potissimum oc-
cupat, et pro incremento quod nacta sit diverso,
maxime varia, indeque nomina etiam varia, Scrofu-
larum, Atrophiae mesentericae, Rhachitidis etc. ade-
pta, sub ista inquam labe digestio, assimilatio et nu-
tritio plus minus languent, oriuntur dissimilatio, mu-

cique et humorum crudorum collectio, vermesque

plerumque pullulare incipiunt, indies multiplican- .

di, ut immani nonnunquam copia tractum intestina-
lem repleant,

Scrofulae a tenerrimis quidem annis infantes
- aggredi solent, malum vero cum lentissime utpluri-

mum increscat, nec misi per intervalla turbas con-

476 — «!

"4
citet, saepe negligitur, ui parentes statum morbo-
sum, enndemque continuum, adesse praetervidendo,
nonnisi symptomatibus gravioribus quandoque irru-

entibus admoniti, haec pro morbo, tum primum

. oriri viso, habeant. Issa vero inter symptomata ver-

mes etiam comparent, et cum vulgus hos valde mor-
y,

bificos, quin daemoniacos, fingat, his solis mederi

cupit, dumque vel medicamenta propinata morbi re-
missionem effecerint, vel ipse sponte remiserint, ver-
mium dejectioni levamen adscribunt, et morbum sub-
latum esse gloriantur. Morbo autem insultum no-
vum parante, de vermibus et de antihelminthicis ite-
rum cogitant, et methodo inhaerent, usque dum
scrofulae, aut aegrum pessumdent , aut pubertatis
versus annos vel auferaniur, vel aliam induant faciem.

Saepe autem idem morbus corpus tenellum ma-

jori vehementia infestat, ut febris, sub initio saepe

.acuia, plus minus continua, vel remittens visa, tan-

dem lenta, eademque miüor vel gravior, interdum

"eatis cito funesta, accedat. Haec est, quam nonnul-

li febzim mesentericam, alii febrim verminosam, alii
iidemque rectius lentam seu hecticam | scrofulosain
vocant, i
Uterque vero scrofularum status, vel chronicus
vel febrilis a vermibus non pendet, nec ratio figi
potest, qa isti labem tantam concitent. Cur ipsi
vero hoc in morbo facillime oriantur et cumulen-
tur, tam in paragraphi ingressu; quam in Cap. X VIII.
$. 5. expositum est, ui etiam vermium symptomata

a medicis accepta, istius potius mali signa ésse in.

m

477
hujus Capitis paragrapho nona docui. Inde etiam
fit, ut sub febri verminosa, aut morbo puerorum
verminoso dicto, vermes saepius non reperti sunt,
quod cei. Wichmann (l c. p. 75) merito urget
et subjectorum illa. febri exstinctorum dissectionibus
(Bibl. n. 580) a cel. Huntero institutis confirmat.

Praeter scrofulas ipsas, vix misi status corporis
his affinis, asthenicus, cachecticus vel leucophlegma-
ticus, vermium humanorum cumulationi nimiae favet,
et in bestiis idem conspicitur. Similis certe labes
est, quae greges infestendo, Distomatis hepatici mul-
tiplicaionem nimiam excitat; eqvi etiam malleo hu-
mido laborantes plerumque valde verminosi, et aves
etrophicae entozois scatent. In iisdem etiam varia
originem malorum vermibus non deberi probant ;
partes enim primario aut potissinzum affectae iisdem
liberae sunt, quae posumodum autem debilitatae sint,
abundant. Malleus humidus primum topicus est, et
sub initio plerumque nonnisi Tunicam Schneideria-
naim corripit, ut.equus ctiam eodem laborans diu
vegetus et incolumis appareat, et appetitu et dige-
stione valida insignis sit, tum pulmones malo affi-
ciuntur, tandem totum corpus mulctatur. Sinus ve-
ro frontales et maxillares, et reliquae nasi partes,
ipsique pulmones vermibus liberi sunt, tractus au-
iem intestinalis iisdem scatet. [ta in avibus scrofu-
losis hepar et pulmones potissimum affecta vidi, sae-
peque scirrhi varias occupant partes, nec tractus in-
testinalis valdopere debilitatus est, ut praeter inte-

stinorum coecorum aliquot ascarides, vermibus non

ri

ho

EET TN RED NB

478 - t | -ur
obnoxius fuerit; morbo autem progresso, corpore-
que fracto et undique debilitato, tubus. cibarius iis-

s.

dem abundat. De Distomate hepatico in paragrapho "

quarta locutus sum.

: $.. 12.
Morbi spasmodici verminosi. "
Vermes in intestinis plus mninus congestos convul-
siones universales, vel spasmos particulares, ciere
posse, haud negari debet.
Ob sympathiam miram et intimam quae tractum
intestinalem inter et partes corporis plurimas locum
habet, seu ob nervi sympathici cum reliquis com-
mercium magnum et continuum, quaevis tubi ciba-

rii labes caput aliave organa facillime in consensum

gesta, aut indoles subactu difficilis, ut polycholia
vel bilis tantum in ventriculum regurgitáhis, ut sabur-
ra quaevis, vel faecum nimia congestio , ut alvi ob-
structio et diarrhoea, et quae hujus generis sunt
plurima, cephalaeam, vertiginem,. agrypniam, lipo-
thymiam, convulsiones, brevi mala onmia, nervosa
dicta, ciere valeant. Inde emeticorum et cathartico-

rum hisce medendi vis saepius observata, in iisdem

"vero morbis, alio ex fonte derivandis; nulla.

Eodem sane modo vermes in tractu intestinali
accumulati, vel in loca aliena, v. c. in ventriculum,
vel in muliebria, forsan etiam in colon delati , tur-
bas concitare possunt. Ascarides insuper vermicula-
res titillàtione sua continua facillime molestae fiunt,
parique ratione "Tacniae et Ascarides lumbricoides,

X

^

. rapit, ut ciborum vel potulentorum copia nimia in-

479
motibus nimiis, variis ex caussis oriundis, lipothymi-
am et contnulsiones subitas nonnunquam cient.

Ejusmodi morborum origo subita et post vermes -
excretos vel remissio vel cessatio, a vermibus eos-
dem pependisse, vero simile reddit, nisi autem tra-
ctus intestinalis ceteroquin sanus et digestio illaesa
videantur, certitudo vix habetur. Simulac enim isto-
rum indoles vitiata est, annon haec potius mala sym- í
ptomatica provocaverint, dubium oritur, eo diffici-
lius excatiendum, quo saepius vermes vel innoxii ad-
sint, vel in morbo a^ iis non pendente, vel sub tu-
bi cibarii statu. asthenico oriantur.

Ecclampsiam, Epilepsiam, Choream Sancti Viti,
et quae ejusmodi sunt plurima, ulterius exponere, vel
omnes morbos spasmodicos hinc inde ab entozois
excitatos visos enumerare, omnino abs re foret. Si
talis vero mali fons latet, an et vermes accusandi
veniant, iuquirere, prudeniis et circumspecti semper
erit medici.

Morbos inflammatorios veros a vermibus unquam
enatos esse, vix crediderim; ut spurios potius, seu
male interpretatós , et spasmodicos quidem, medico
autem minus sollicito inflamrmatorios visos, fuisse con-
tenderim. Hoc tam de pleuritide, quam de aliis mor-
bis verminosis antiquitus receptis valet.
| "Idem fere de febribus dicendum, . Febris vermi-

nosa non datur, ut in paragraphis praecedentibus

monui, sed in scrofulosorum febri vermes saepe ap-
parent, indeque hánc frequentissime verminosam vo-

carunt, Ceterum tam sub febri remittente quam sub

48o

interrittente occurrere possunt; et cum ipsi motus

corporis febriles fortiores non ferant, tum facile de-

Jiciuntur seseque produnt. Ejusmodi autem febrim
ab iis excitari, nullo modo probari potest. Si de
uno alterove febris symptomate, v. c. horrore, rigo-
re, calore aegrum corripiente sermo est, hoc facilius
admittitur; parique ratione sub Filariae medinensis
eruptione febricula vulneraria ephemera, ex abscessu
oritur; sic etiam Ascarides vermiculares muliebriunt
irritatione nimia febriculam excitare valent, quae fa-
cile éxplicantur.
$. 15.
Corollanzd.

His expositis, morborum a vermibus, derivatórum
numerum valde restringendum esse patet; nec hospites
corpori innatos, et eidem quasi familiares, ad mor:
bos excitandos obortos esse, dixeris. Corporis orga-
nici plurimis constructi partibus, functionibus, toti-
.dem occupati, stimulorumque conílictu semper agi-

tati, indoles non potest, quin ipsam ob comiplicatio-

nem et compositionem, ejusdem ceteroquin :praero-

gativam constituentem, innumeris modis facillimeque
laedatur, ut tot mortes quot membra sint, nec ho-
stibus praeterea ad corpus destruendum ipsi innatis,
opus fuerit. Nihil sane, eam solgm ob caussam, ut
alteri noceat vel dolores cieat, a nátura procreatur,
sed ornnia, quae existunt, accidentaliter nocere pos-
sunt, et vermes, quibus vita in. animalibus degenda
est, haec saepissime nullo modo offendunt; corpo-

fie.

a EE

48r

xis vero labe nimis aucta hujus mala adaugere, vel
ab eodem nimis sensibili et irritabili facto absque
injuria non ferri possunt.

Hinc vermes morbum universalem primarium
nunquam sistunt, sed sub statu asthenico, et potissi-
mum quidem scrofuloso, facilime cumulantur, illo-
que abacto diminuuntur et disparent. llinc sensibi-
litate morbosa subiata convulsiones a vermibus nul-
lae, et qui in sanis adsunt, turbas nullas concitant,
sed Taeniae ipsae, quas tantopere metuunt, corpus
saepissime derelinquunt, in quo nunquam antea se
prodiderint,

Morbos vero topicos quod attinet, in animalibus
praesertim, graviores quosdam ab iisdem excitari
posse, viscerum tamen destructiones ; intestinorum
corrosiones, et quae ejusmodi sunt plura; ab ento-
zois non derivanuda esse, in praecedentibus demon-
strayi.

Vermes humanos inter Ascarides lumbricoides et.
'lraeniae convulsiones et spasmos varios; Ascarides
vermiculares praeterea pruritum ani et genitalium
taediosum, Filariae medinenses dolores subcutaneos
ciere possunt, cetera mala iisdem vulgo Noedpes
commentitia sunt,

Hh

4
t
[s]

nm oCap. XXL
i
De antihelminthicis.
8. d. Vt AM
Praemittenda.

Plurimorum medicamentorum post usum, vermes
in tubo cibario obvii passim dejiciuntur, quo com-
moti medici eadem istis contraria autumando, anti-
helminthicorum nomine designaverunt, horumque
numerum indies increscentem tandem ingentem pro-
posuere. Eadem autem alia iterum vice vermibus
non periculosa visa sunt, quod antihelminthicorum
virtutem suspectam reddidit, ut multi , an plarmaca
vermes in corpore vivo obvios enecantia, ideoque
nomine illo digna, vere existant, dubitare inceperint.

Antihelminthicorum sic dictorum longe plurima
eodem indigna esse, experientia probavit, nec eorun-
dem numerus tantopere increvisset, nisi antea cogni-
torum vis laudata nimis saepe effectu caruisset. Mul-
tis tamen nomen omnino competit, quibus observa-
tones fallaces virtutem illam denegare videantur.
Saepe enim medici, theoriae futilis hypothesi agita-
ti, verrnes, ubi prorsus desunt, adesse opinantur, ideo-
que antihelminthica probatissima vano conamine
porrigunt, vel, vermibus abactis, morbum superesse
videndo, quem perperam verminosum fingunt, ver-
mes adhuc relictos creditos opera irrita debellare
satagunt. Medicamentorum sane inopia non tantope-

re ac diagnosi manca et fallaci laboramus; hac re-

485
cte stabilita, medicus in casu sanabili pharmaca opem
ferentia facile inveniet, eadem autem neglecta, aran-
do aut alio quocunque modo quaestum faciat, me-
dici enim muneri ferendo impar, nomineque sem-
per indignus erit.

Multa iterum antihelminthica' sensu strictiori non
sunt, vermes tamen depellunt, praesertim quando
motus febriles aut spastici universales accedunt, vel
metus tubi cibarii peristalticus maximopere increscit ;
alia vero diathesin verminosam tollunt, vel eorum
genesi et cumulationi obstant, quae seorsim, qua fie-
ri possit, brevitate enumeremus. Experimenta autem

cum entozois ipsis capta praemittere lubet.

$512.

Experimenta cum Entozois capta.

Entozoa ab homine vel bestiis dejecta, vel in dis-
sectis reperta, per aliquod tempus viva conservari
possunt. Quae in animalibus sanguine calido uten-
tibus occurrunt, non nisi in equae tepida vitam con-
servant, in frigida obrigescunt, et hyeme praeprimis
citius enecantur. Aestate frigidam facilius ferunt, vel
motus tantum mec vitae expertia jacent, ut de Asca-
ride suis lunibricoide per nycthemeron in frigida con-
servata, immobili sed non mortua in Cap. I. $. 2.
narravi. Ascarides osculatas mihi dictas, in Phocae
vitulinae pridie occisae ventriculo vivida$ reperi, et
in aqua furno mane et modice calefacto imposita,
quásdam 24, alias 56 horas, paucas diutius vivas
conservavi, licet noctes (Novembri mense) satis fri-

Hh 2

484

gidae fuerint. Sed hoc rarius accidit, plerumque enim

animalium sanguine calido praeditorum entozoa in
frigida citissime pereunt, quod praesertim de pulmo-
nalibus valet, in eadem mox disrupturis. Calidam
facilius ferunt, fervidae autem subito crispata et -
contracta succumbunt, qua de re in Cap. XVII. fu-
sius egi.

Animalium sanguine frigido instructorum vermes
in frigida, duinmodo non putri, plures per dies vitam
degunt. Filarias Capsularias mihi dictas aliquot in
Harengis gelu rigidis, Febrmario mense, inter viscera
glacie tecta pariter rigentes reperi, quas in frigida
positas mox in vitam redire vidi et per tres usque
ad octo dies vivas comnservavi. Ascarides Cotti Scor-
pH angulatas mihi dictas undecim per dies Decembri
mense in frigida vivas habui. "Tricuspidari& pariter
vitae satis tenax est. :

Frisch (Bibl n. 52. h.), naturae scrutator mon
contemnendus, Taeniam solidam, in Gasterostei acu-
leati abdomine obviam, in aqua Huviatili ultra duos -
dies vivere, in puteali statim mori refert, sed. ipse
et hanc, et affinem Taeniam lanceolatam nodosam
Blochii (utramque ad Bothriocephali genus aman-
dandam) in puteali vivam conservavi, nec unquam
alia usus sum.

"érem nunquam ferunt, sed Entozoa eidem un-
dique exposita, quaelibet citissime vel disrupta vel
exsiccata citissime pereunt, conf. Cap. I. $. 2. et
Cap. XI. ubi plura huc spectantia retuli. Cel. Blom
in litteris ad ill. Thunbergium (conf. hujus Diss.

485
de Oleo Cajepüti. P. r. resp. J, Gust. Sóderstedt,
Ups. 1797. 4. p. 6.) datis, Ascaridem vermicularem
ex Olsi Cojeputi halitu instar cornu obrigescere at-
que intra momenti spatium mori refert: eadem vero
aéri forsan exposita fuit, ut absque oleo dicto citis-
sime exsiccata periisset, Hoc enim omnia experimen-
ta, tali modo instituta, frustranea reddet, et si cum
medicamentis experimenta capere lubet, eadem vel
aquae vellacti tepido, cui vermes humani immissi
sint, addantur, aut vermes iisdem: tepidis infundan-
tur, si enim frigidae aut aéri exposueris, absque
pharmacis additis mox occumbant.

Redius, vir summus (Degli animali viventi p.
126—:50.) plurima cum Ascaride lumbricoide huma-
na cepit experimenta, quae brevi referam. Vermes
dicii in aqua commun frigida (quo tempore ex»e-
rimenta ceperit, non addidit, sed in ltafia, aesta-
te forsan, instituta sunt) 60 ad 7o horas; in qua,
cui indita erat terrae sigillatae copia, totidem; in
aqua corallinae infusa, ultra 60 horas; ultra 50 in
aqua aloés ope amara reddita ; in zqua variis eor-
nzibus rasis infusa, aeque diu ac in communi, vixe-
runt. In 24u« sale saturata cito, citius in agua
vitae (acqua arzente); in zquz rosarum, florum au-

rantiorum, decem horis elapsis mortui sunt *); in

syrupo saechari, experimento pluries repetito, intra

. *) Minores Ascarides et Ascarides vermiculares aquae
rosarui» vel florum aurantiorum immissas Redius mox
peure vidir,

,

486 : ,

' tres quatuorve horas exstincti; in v7z0 alter 24, al-

ter 4o, alter 74 horas vixit; odor oleorum, iis inno-
cuus fuit. Vermes Tetrodontis Molae (conf. Cap.
XIII. $. 2.) oleo inuncti 57 horas vixerunt. |

Gel. Pallas (N..Nord. Beytr. I. 1. p. gr.) Tri-,
cuspidariam in spzritu frumenti vulgcri per nycthe-
meron vitam conservare refert; quid? quod Auctor |
anonymus (Bibl. nostr. n. 545.) Taenias duas a cane.
dejectas nec: aquae fervidae, nec aquae vitae for-
Lissim;ze sed mercurii sublimati solutionis ope de-
mum enecatas fuisse tradit. Haec fidem omnino su-
perant, auctorque dictus motus forsan corporis mor-
tui alis mediis expositi, elasticitati vel agitationi
uibuendos, pro vivis habuit; ipse saltem — ejus--
modi nihil vidi, sed fervidaze. et spiritum vini for-
Liorem omnes vermes subito necare, quid? quod
aquae, cui vermes immissi erant, aliquot alcoholis
guttas affandendo, hos brevi perire, observavi. Ea--
demque experimenta in vermibus animalium, tam
frigido quam calido sanguine utentium, saepissime
cepi et cel Pallas spiritu frumenti valde debili
usum fuisse suspicarer, aut motibus vermis ex spiri-
tu desumtüi et aquae immissi deceptus fuit.

De oleis pinguibus, num vermes enecenl, 'saepe
disputatum est, quique entozois ; insectorum more,
tracheas tribuerent, has oleis affusis vel inunctis ob-
strui, indeque mortem oriri supposuerunt. Tracheae
quidem vermibus nostris non sunt, nec experimenta
oleorum dictorum lethalitatem evincunt. Cel. qui-

dem Wagler in litteris al Goezium daiis (conf.

487

hujus Naturgesch. p. 292.) Tricuspidariam- in oleo
olivarum, superimfuso mox languidam fieri et aegre
moveri, septem autem horae sexagesimis elapsis mor-
tuam vidit; sed cum vermibus humanis res longe
aliter se habuit.

Conuletus (Bibl. n. 540.) cucurbitinos in nullo
liquore diuiius vivos servare potuit, quam in oZco
amygdalarum, ,iu quo per 24 horas vixerunt *).

Cel. Justus Arnemann (Commentatio de oleis
unguinosis. Gott. 1785. 83. p. 4. Sect. IV, De vir-.
tutibus ol. unguinosorum antihelm. p. 69—78.) pluri- .
ma cum oleis uzguinosis experimenta instituit, quo-
rum summam adferre liceat. Olea tepida esse debe-
re, recte monet, vermes enim in frigidis ob ipsum
. frigus obrigescunt et pereunt, quin imo cum oleo
tepido frigidum adjiceret, mire torquebantur et ri-
gebant. Ascarides vero lumbricoides tam humanae,
quam porcinae, quibuscum experimenta cepit, : plu-
res dies in oleis vitam degebant, praecipue si loco.
tepido asservabantur. Omnes protinus per multas
horas motus, agitationcs, saltus et contorsiones ede-
bant; sensim vero corpora earum languescebant et
resolvebantur, incitatae motus aegre, et, uti videba-
tur, non sine.doloris sensu edebant, cutis earum in
rugas contrahebatur; omnes denique a morte marci-
- dae flaccidaeve evaserunt, et capite et cauda paulu-

lum incurvata, exstinguebantur. In o/eo emygda-

*) De Asc. et lumbr. lato p. 51. liber, quem olim legi, -
jam. ad manus non est; locus iste ab Arnemanno lauda-
tur,

488

larum dulcium. lumbricorum porcinorum alter 27,
alter 5o, lumbrici humani 46, et 55 horas vixerunt;
in oleo emygdalarum amararum, lumbrici porcini
18, 24 et 59 horas vixere, humani tres intra 54 ho-
ras necati; in oleo ricini porcinus 56, humani 44
&d 48, Distoma hepaticum 8 horas; in oZeo &ini por-
cini 18 ad 20, humani 25 ad 26; in oíeo zucum.
juglandum yporcini 22, humani 20, 25; in o/eo zu-
cum avellanarum porcinus rg, humanus 26; in o/eo
papaveris porcinus 20, humani 17, 22, 27; in oleo
sembuci poreinus 28, humani 2, 5; in o/eo kyoscy-
ami porcini 18, 22, humani 27; in oleo fag? porci-
ni 29 ad. 72, humani 4o; 46; in oleo cannabis por-
cini 16, 25, humani 27; in oleo sinapis porcini et
humani 56; in o/eo raparum porcini 21, 26, huma-
ni 28; in oleo been humanus 26 horas vixerunt,

Chabertus tandem (Bibl. n. 199.) varia fru-
stra tentavit, sed demum vermes omnes in o/eo suo
empyreumatico, infra dicendo, statim aut horae ali-
quot sexagesimis elapsis neci occumbere vidit.

Si ex dictis quaedam colligere licet, praeter fri-
gus, spirituosa et olea foetida fortissime in vermes
agere crediderim, sed de singulis seorsim dicen-
dum est.

$. 18
Antihelminthica mechanica,

In animalibus, quibus vermium copia magna in
iractu intestipali collecta est, hos saepius, ut inci-

denter monui, a pabuli ingesti residuis durioribus:

499
laceratos vel minutim concisos invenimus, quod prae-
sertim in anseribus hordeo vel avena saginatis non
raro vidi; simile etiam Flesorum et Sturionum at-
tuli; quorum tubum cibarium illi concharum testu-
lis, hi arena refertum et vermibus liberum obtule-
runt. Vermes saltem molliores et majores, quales
Taeniae sunt, corpusculis durioribus offendentibus
laedi et abigi debere, non est, quod moneam. En-
tozoa minora ab ejusmodi stimulis mechanicis vix
afficiuntur, sic Amphistoma conicum boum et cer-
vorum ventriculi primi et secundi papillis inhians a
graminibus, folis etc. ingestis non laeditur.

Contra vermes hominis intestinales, medicamen-
ta etiam nonnulla mechanice agentia adhibita sunt,
quorsum pertinent:

I. Stzznum, purum. et granulatum, ab Alsto.
no (Med. Ess. Edinb. Vol. V, P. r. p. 89.) iterum
introductum, a cel. Pallas (l. c. p. 55.), Bloch
( Preisschrift p. 50.), Marx (Bibl. n. 565.), Dre-
ra (Bibl n. 195.), aliisque (Fr. May resp. Fr.
Cph. Roussy Diss. de egregio ac innocuo stanmi
in emungendis vermibus primarum viarum, praepri-
mis Taeniae speciebus, certis sub cautelis usu. Hei-
delb. 1789. 46. p. 4. Doering.) merito commen-
datum. "laeniae Solio depellendae praesertim in-

servit. Stannum antem grannlatum elisendum est, /
quo Taeniae quidem vivae, sed absque aegri in- .
commodo depelluntur; limatura enim stanni, ecl,

Pallas monente, 'l'aenias licet laceratas et mo:-

tuas sistat, lisque evgo magis infesta sit, tractum in-

4go :

/

testiualem simul nimis irritando, facile: dolóres co-
licos, spasmosque concitat, ut auctores stannum me-

tuentes et reprobantes, limaturam adhibuisse videan--

tur, a granulato enim, mechanice quidem, sed mi-

tius agente periculum non affertur. Uncia uma et
^ Li !

semis.cum syrupo propinata, et laxante superaddi-

to plerumque sufficit. E

2. Gtizolobium. (On the efücacy of Cowhage
in diseases occasioned by Worms, to which are ad-
ded observations on other anihelnuntics of the West-
Indies By "W. Chamberlain. The.ihird Ed.
Lond. 1785. 77. p. 8. Vers. germ. W. Ch. pract.
Abhandlung vom Stizolobium etc. Altenburg 1786.
84. p. $.) Olim Dolichi prurientis Linn. setae le-
gumina obtegehtes tantummodo 'commendabantur,
eaedemque officinales factae sunt, sed omnes Stizo-
lobii (generis, Negretiae Flor. peruv.) octo species
setas leguminum prurientes et antihelminthicas ex-
hibent, conf. cl. Perso on Synopsin Plantarum P. II.
Paris. et Tubing. 1806. S. min. p. 298. Sensum ma-
gis intolerabilem, ac quem setae istae in cute effi-
ciunt, non novi, easdemque cum syrupo aut melle
sub boli forma propinatas vermibus nocivas fore,
medicis qui earundem vim antihelhnninthicam in In-

'dia occidentali observarunt summam, facile concedi

licet. Et ore faucibusque ab earum injuria defen-

sis, ventriculum et intes!ina ab iisdem non laedi, pa-
riter admitti potest, horum enim tunica interna

muco obtecta sensibilitaten magnam non prodit, ut

491
ex ventriculi intestinorumque vulneribus: externe
patentibus compertum habemus.

5. Carbones lignorum in pulverem redacti ab
Islandis contra vermes adhibentur, et in cel. Pal-
las experimento (l. c. p. 57.) T'éniae portionem
magnam depulere. Mechamice agunt, et medica-
mentum innócuum, quocum plura capiantur e&»e-
rimenta, dignum videtur.

Plurima. saue simili modo agerent, ut horum
magnum numerum proponere liceret, simulac enim
dura et aspera, a ventriculo non subigenda, sed ea-
dein forma in intestina deferenda, T'aeniis oppone-
rentur, his certe nocivae forent. Eadem vero ut-
plurimum magna dosi ingerenda, eamque ob caus-
sam nauseam excitantia, aegris molesta forent, ut
stannum granulatum omnibus reliquis praeferendum

videatur.

Medicamenta vermes vi venenosa enecantia,

seu antihelminthica vera.

Animalibus omnibus eadem neutiquam lethifera
esse, experientia luculentissime probavit, et arsenici
v. c, vis in hominem maxima, in ruminantia multo

" minor sit, ut nuces vomicae plurimis exitiosae a
Bucero Rhinocerote, Cicuta ipsa ceteris funesta a
capris, comedantur, et sic porro. Entozois etiam
diversa nocere, et animalibus, in quibus degant,
veneno interfectis, ipsa vitam conservasse, mirum

. igitur non est. Ipse in equis, hellebori albi et nu-

492 dur .

Y Ca

cis vomicae veneno necatis, vermes plurimos et vi-
vos reperi, et amiciss, Florman (conf. Ejus Diss.
de vi venenata Nucis Vomicae novis experimentis
probata, resp. Nic. Mortinsson. Lund. 1798. 4.
vers, in K. A. Rudolphi's Schwed. Annalen. B. L
H. L p. 146. sequ.) in animalibus nuce vomica in-
terfecüs vermes, licet veneno saepe proxime adja-
centes, vivos reperit.

Eniozois in tubo cibario obviis vere contraria,
iisdemque, ob vim venenosam, lethalia, varia sunt,
quorum tantum praecipua sistam.

i. Zquz frigida. Yrigus entozois calido loco
natis semperque nidulantibus intolerabile esse, in
paragrapho secunda exposui, aqua idcirco frigida, |
magnaque copia ingesta non potest quin iisdem exi- -
tiosa sit. Aquam et fontanam thermalem "l'aenias,
praesertim latam, depulisse, exemplis quoque pluri-
iis probatum est; conf. cel. Pallas l. c. p. 65. '

Vrigus forsan ventriculum. potissimum — afficit,
ipse saltem aquam alpinam [rigidissimam sensum
süxi ventriculum opplentis excitare expertus sum,
ista vero sensatio semper iter continuanti fugacissi-
ma erat, nec aquam intesüna misi tepidam intrare
crediderim, sed ventriculi forsan affectio in intesti-
na propagatur, et aqua copiosa vermes turgidos
reddit, quod de absorptione, entozoorum tractando
(Cap. XII. $. 1. 2. 6.) abunde probavi, ut iidem a
sedibus suis amoveantur, facileque diluantur. Aqua
autem ommino efficacior redderetur, si sales ei ad-
dereztur, nisi tum, majori sáltem eopia ingesta, tra-

/

493
ctum intestinalem nimis debilitaret, vel diarrhoea ex-
citata, nimis cito egereretur, Aquae idcirco frigidis-
simae, quantam taeniosi ferre possint, tandem pur-
gans superaddere, maxime conveniret. JDebiliores
autem aquam frigidam saepe non ferunt.

Aquam, cum qua Mercurius vivus coctus sit, à
variis laudatam, ab aliis spretam , hujus partes reci-
pere non posse Conr. Moench (Systematische
Lehre von den Arzneymitteln. 2 Aufl. Marburg 1792.
&. p. 285.) optime probavit, nec plumbi particulas;
quae Mercurio minus puro forsan adhaerescant, in-
cülparem, sed aquam ipsam, cujus copia magna bi-
bitur, aut clysmatis sub forma injicitur, vermibus
inimicam esse dixeris. Aquam clysmate injectam fri-
goris etiam vi in Ascarides agere posse, non est,
quod moneam. i

Simili certe modo fluida plurima agunt, copia
màgna ingesta, praeprimis quando diarrhoea aut
motus febriles superveniunt, sic Taeniam Solium, in-
tegram, satis magnam , possideo, ex decocti radicis
graminis usu, improviso dejectam.

Debilioribus aut delicatulis aqua. florum auran-
tiacorum, vel ejusmodi, quid addi posset, conf. Re-
dii experimenta in $. 2. allata.

2. Oleum. Chaberti. (Bibl. n. 199. oleum prae-
parandi methodus plurimis locis exstat v.c. Goeze
Naturgesch. p. 576. Vollsiàndiges Handbuch der
Vieharzneikunst, Herausgegeben von Chabert,
"Flandrin und Huzard. 2. B. Berlin 1798. 8. p.

522.) Olei animalis empyreumatici pars una tribns

491. :

olei terebinthinae essentialis partibus additur et iis-
cum quatuor diebus elapsis destillatur. Olei hujus.
destillati vim nulla vermiüm species eludere posse.
videtur, nec solummodo Ascarides tam majores quam
minores, vel T'aenias pellit, sed Distomata etiam he-
patica innumera ejusdem ope a puella duodecim
annos nata dejecta, apud. cl. Chabertum vidi. Do-
ses satis magnas, bobus nimirum uncias duas ad qua-
tuor usque; equis unam ad tres uncias; equuléis,
vitulis, ovibus drachmam; suibus drachmam . semis
ad scrüpulos duos, canibus pro magnitudine diver-
sa, portionem minorem,-drachmam semis, vel scru-
pulum, vel hujus partem dimidiam offert. Homines
equidem ob gustum ejus nimis ingratum saepius re-

cusant, alias meliori uti non possent antihelmin-

thico.

Cl. Pilger (Systemat. Handbuch der Veteri-
nár- Wissenschaft. 2. B. Giessen igo2. S. p. 455.)
medicamentum dictum aliis antibelminthicis non prae-
ferendum esse refert, sed ipse idem applicuisse non
videtur, dum doses a cl. viro praescriptas miratur.
Omnia certe antihelminthica reliqua eodem infe-

riora.

5. Oleum animale Dippelii, prioris loco ad-
hibere jussi, cum illud nondum paratum esset, nec
sine fructu. Olei hujus guttae quinque ad decem
in vasculo (quali infuso TTheae sorbendo uti solent)
carnis jusculo repleto, bis terve quotidie assumen-

dae, et tam Ascarides lumbricoides, quam 'laeniae

; | 495

portiones magnas mox depulerunt. Chaberti ta-

men olemm praeferendnm.

4. Oleum Terebinthinae' solum effectu ^ etiam
pollet, et vitelli ovorum ope cum aqua subáctum
propinari potest. "

5.- Petroleum, quod plurimi extollunt, et in
Aegypto (conf. Hasselquisi. Bibl. nostr. n. 546.)
alisque locis effectus summos praestitit, prioribus
certe simillimum , et cum oleo terebinthimae con-
junctum fortius adhuc agit, Taeniasque enecat. Gut-
tae ejusdem viginti vel triginta. per aliquot dies pro-
pinantur, cathartico tum superaddito. Unica saepe
dosis suffecit,

6. Oleum Cajeputi vermes etiam necat, rarius
autem genuinum habetur, nimisque carum est. x

7- Camphora medicis ob vires antihelminthicas
merito laudatur, nec Ascarides lumbricoides solas,
$ed 'T'aenias etiam depellit. In Fele ejus ope occi-
$a (Diss: de vi venenata campliorae novis experi-
mentis probata, praes. Andr. H. Barfoth, resp.
Gust. Wallberg. Lund. 1799. t1. p. 4) Ascarides
mortuae observatae sunt, ét anatis pari modo inter-
fectae, Taeniae in intestinum rectum depulsae erant,
quod -alias non occupant. Cel Moscati (Brera
l c. p. 9.) camphorae drachmam seiis cum gum-
mi arabici drachma «una in aquae libra dimidia so-
lutam refractis dosibus offert, quae formula poussi-
mum arridet.^
8. "Artemisiae judaicae sive Cinae semen,

quod plurimis sub formis, optime tamen infantibus

496
vel cum lacte; yel cum syrupo ; et obiter quidem :
pulverisatum propinatur, contra Ascarides lumbri-:
coides medicamentum probatissimum. à

9. dauaceti oulgaris semina cinae loco pau-
peribus commendari et cum absinthio conjungi pos-
sunt. e
3o. Helhninthochortom (Lemitochorton Gallis
perperam dictum), Confervae species, contra Asca-
rides lumbricoides et in Gallia quidem potissimum
cum successu adhibitum, sub pulveris, aut infusi vel
decocti forma propinatur.

1r. Geoffroeae surinamensis cortex, an ad
hunc utrum insequentem (purgantium) ordinem pez-
üneat, dubitari posset, cum facile emetocatharsin
cieat, et raro, nisi alvus elicitur, vim antihelminthi-
cam exserat, Vermibus vero ejusdem ope plerum- -
que mortuis depulsis, huc omnino revocari debet, .
et tam interne sumtus contra Áscarides lumbricoi-
des, quam clysmatis sub forma contra Ascarides vere
miculares probatissimus fuit. "laeniae etiam portio«
nes interdum eo adhibito dejectae sunt, eidem ta-
men vix integrae cedent. Vel decoctum. ( corticis
uncia una cum aquae Unciis duodecim. ad reman..
Unc. sex cocta) et minori quidem (omni hora vel
bihorio cochlear unum praescribendo) sub initio
dosi, ne anxietatem aut nauseam cieat, et nisi ipsum
alvum ducat, purgante superaddito; vel extractum
cum laxantibus conjunctum propinatur.

12. Polypodii C Aspidii. Swartz) filers arie
radix medicamenta contra Taeniam celebratissima,

; de

497

de quibus infra, ingreditur, et longo ex tempore
adhibita; nihilominus tamen virtus ejus antihelmin-
thica dubia videtur. Cel. Pallas (1l. c. p. 57) an
non pulvis ejusdem mechenico modo agat, interro-
gat, et si magnam ejus copiam, quae ingeritur, spe-
ctamus, haec sane suspicio vana nón videtur. Phar-
macopola e contra Derolinensis, Matthieu, in me-
dicamento infra dicendo, Filicis maris radicem om-
nium maxime essentialem opinatur, et ne aliam spe-
ciem affinem substituant (alii Filicem feminam pro-
miscue offerunt), nec nisi radicis partem internam
solidam , cujus pulvis rubellus sit, eligant, medicos
admonet. Quidquid sit, medicamentum valde nau-
seosum, nisi cum drasticis , vel saltem purgantibus
propinatur, effectu caret, et tum ne quidem tu-
tum. est.

15. 14. Gpigelias tam antihelminthicam quam
marilandicas, utpote minus tutas, at periculosas,
non moror.

jd
Purguantida,

Medicamenta longe plurima, praesertim contra
Taeniam adhibita, saepeque diu pro arcanis vendita,
nonnis purgantium, interdum fortissimorum ope
agunt. Quae huc pertineant, antihelmintbica dicta,
tres sub ordines revocari possunt, vel enim salina,
vel olea pinguia, vcl drastica sunt.

À. Salina, :

Murias Sodze (sal commnne), Suifas Sodae

Ii

459. Am :
(sal mirabile Glaub eri) , Murias ammoniacalis ,
(sal ammoniacum vulgare), aliaque salia, catharsin
promovendo; vermes hinc inde eliciunt, Rediusque ..
(conf. $. 2) vermes in aqua sale saturata cito peri- -
re vidit. Praeceptor meus et collega, vir laudibus
meis major; C. E. von Weigel (Progr. de anti-
helminthicis et euporisto contra Taeniam. Gryph.
1796. 4.) solutionem sulfatis sodae dilutam mucum
intestinalem incidere, intestina leniter stimulare, iu-
ci separationem efficere, hinc liquorum entericorum
affluxum et chyli nutrientis resorptionem promove-
re, nervos sensibiles et fibras irritabiles denudare
jam ingestis parentes, quae antea valida poscerent

]
evacuantia, muci vim relaxantem et contentae in illo .

"
acrimoniae irritationem arcere, faeces emollire, mol-
les conservare, sic alvum et digestionem augere mo-
net; illam vero praeter solutionem elixirii Vitrioli ia
Mynsichti, vel sic dicti acidi Halleri dosin mi-
norem simul offert. Casus adduntur quatuor, in
quibus post illorum usum '"T'aeniae Solii portiones -
cum aegrotorum levamine depulsae; integrae tamen
non excretae sint. Methodum istam, roborantibus
satis cito additis, variis in morbis successu non de-
stitutam fore, lubentissime concedo, vix tamen con-
tra Taenias sufficere crediderim. Salina facillime
alvum ducunt, ut satis diu in vermes ipsos agere
nequeant, insimul] vero intestina debilitant, ut mu-
cum et diathesin verminosam adaugeant. T

B. Olea expressz.- 1

Inier Jaxantia, haec merito praeferuntur, quae,

«

E. | 499
dummodo pura et recentia sint, nec intestinis TM
inferunt, nec alia mala cient, ut subjectis valde ir-
rirabilibus tuto propinari queant.. Catharsin blan-
dam excitant, vermes autem simul involvunt et de-
pellunt. Tracheae quidem vermibus non sunt, ne-
que SzpesituMd a cel. Arnemann quondam capta
oleis istis favere videntur, ut olea pinguia ergo ver-
mibus venenosa, vel respizationem eorundem aufe-
rentia, dici nequeant, sed rationibus dictis commo-
tus eadem, qua laxantia, magni habeo, forsanque
etiam oleis quibusdam recentibus particulae nuptae
sunt, vermibus contrariae, quod eorum saltem spe-
cies. proxime dicenda probare videtur.

1. Oleum ricini, blandum et recens contra Tae-
niam latam vim saepissime probavit; et cl. Dunant
(Journ. de Méd. T. 49. p. 44-52.) et Odier (ib.
p- 555 - 558. ib. p. 450 - 461.) summas ejus dixere
laudes. Cel. vir modo dictus tres pulveris radicis
filicis drachmas cum aqua tiliae propinat, horisque
duabus elapsis tres olei ricini uncias, et ita quidem

aegro offert, ut quavis hora cochlear ejusdem in

vaschlo carnis jusculo repleto sumatur. "Triginta ca-

sus refert, in quibus profecit, aliquoties clysmata
addenda erant. Contra Taeniam Solium eundem
effectum non praestitit.

Radix filicis quidem cum oleo conjuncta erat,
eadem autem sola certe vermem non depulit, nam
Taeniae medicamento dicto dejectae, plerumque in
globum conyolutae erant, qualem Andryus (l. c.
Tab. XV.) depingit, quod. alias rarius conspicitur,

1i 2

500

radix filicis licet saepissime adhibeatur. Si etiam
testula sive cutis externa variegata et dura a Ricini
seminibus tantopere separata fuerit, ut oleum ex-
"pressum vim drasticam non exhibeat, tantillum ta-
men earum oleo recenti forsan adhaeret, ut vim

peculiarem in vermes exerceat.

2. Oleum) nucum», cui vinum. ailcantinum. sü-
peradditur, a cl Passerat de la Chapelle
(Journ. de Méd. T. 6. p. 505-307.) contra Taen. So-
lium laudatur; taenioso jejuno olei nucum unciae
quinque, et duabus cum dimidia horis elapsis, vini
dicti unciae quatuor propinantur, hoc vero per quin-
decim dies conünuatur. Cl. BDinet (ib. T. 15. p.
214-220.) methodum. experientia ductus probat, et
effectu non destitutam fore, facile concederem. Sed
olei quantitas magna, nostris saltem in regionibus,
ubi usus ejusdem minus vulgaris est, a paucis fera-

tur, et vinum additum curam salis caram reddit,

5. Olea expressa varia his certe substitui pos-
sent, sed plurima nauseosa et ingratissima sunt, ut
nonnisi pauperibus propinanda sint. Reliquis oleum

ricini genuinum commendandum.

C. JDrastica.

Horum numerus valde magnus est, sed Gumi
Guttae, Scammoneum, Helleborum nigrum ei foec-
tidum, Gratiolam et semina Sabadeleos potissi-
inum contra vermes adhibuerunt. Quotnam sedes,
sanguine saepe permixtas, eorundem usu obortas
Taeniosi ferre potuerint, fidem fere superat, sed

BOE

drastica dicta nonnunquam debilitatem | summam,
tremorem et convulsiones diras relinquunt, ut malis,
contra quae adhibeantur, multd deteriora, magisque
ümenda dixerim. Feminis delicatulis, vel hominibus
generatim irritabilitate aucta praeditis, nunquam pro-
pinari debent, et simulac TTaeniae vestigia adsint,
ejusmodi offerre venena, hominis insani nec pru.
dentis est medici. Saepissime enim T'aeniae nulla ma-
la cient, et si mulier taeniosa spasmis afficitur, hi
etiam in non taeniosis vel post vermis excretionem
observantur; bene multae enim taeniosae et hyste-
ricae simul sunt, et Taeniae motus saepe nonnisi a
motibus morbi nimiis pendent. Hominibus vero ir-
ritabilibus et debilioribus drastica non propinanda
esse concedendo, sanis et robustioribus dari posse,
Forsan contenderes: sed quid sanis medicamenta?
Si taenia malum non efficit, cur corpus malo expo-
nendum, cujus exitus valde ambiguus est, nam for-
tissima etiam corpora pharmacis frangi possunt. Hue
adde, venena ista periculosissima saepe frustra dari,
ut Taeniae remaneant, saepe ab agyrtis vel medicis
incuriis propinari, ut aegri ab eorum usu abhorrere
deberent. Medici certe plurimi, qui eadem prae-
scribunt, ipsis uti nollent.

Drastica raro sola propinantur, sed plerumque
alis cum antihelminthicis conjunguntur, ut effectum
eo majorem sistant, variaeque compositiones exstant,
diu pro arcanis habitae, regum munificentia tan-
dem publici juris factae, quas inter sequentes po-
tissimum laudibus elatae: sed omnes nigrae sunt.

502 , à Mi

1) Methodus Nouffertiana*). Magna pulveris ra-

dicis filicis maris dosis (drachmae tres in aqua tiliae

;

W Opuscula de eadem edita, "Taeniae figuras sistentia,
silentio praeterire non possum; quae vidi, asterisco notavi,
"Traitement contre le 'Ténia ou Ver Solitaire prati-
qué à Morat en Suisse, examiné et eprouvé à Paris. Pu-
blié par ordre du Roi, à Paris 1775. 39. p. 4. * "Tabulae
tres additae sunt, quarum prima 'F. laiam cornibus capitis
maximi quatuor fictis; secunda 'T. Soli por&gRem poste-
riorem; tertia Polypodium sistit,

b. Aecss.ia Journ. de Physique de Rozier, T. VI.

* cum tab. T. latam et T. Solium sistente,

p. 46o — 48r.
c. Précis du "Traitement contre les 'T'énia ou vers so-

litaires, pratiqué à Morat en Suisse. Examiué et eprouvé

1 . " "aet . 1 eL »

à Paris. Püblié par ordre du Roi, à Paris 1775. 8. p. in 4.

d. Id. recus. à Strasbourg 1775. 4. *

gall, et german.

e. Beschreibung des Bandwurms, nebst den Mitteln wi.
der denselben, besonders demjenigen, welches auf Befehl
des Kónigs in Frankreich bekannt gemacht worden. Kemp-
ten 1770. 4. pl. 5. tab. aen. 5. Boehmer.

f Ejusd. Zweite verbesserte Auflage. ib. 1777. 24. p.
4. * "Tab. duae, quarum prima Taeniam latam diu in spi-
ritu vini servatam, altera Aspidium Filicem Marem sistit,
Medicamenta plurima nominantur, Nouffertianum exponi-
tur, De Taenia ipsa fere nulla. /

g. Auszug einer Nachricht yon der Heilungsart der
'6Taenia, oder des Bandwurms, herausgegeben auf Befehl
des Kónigs von Frankreich, nach dem franzósischen Origi-
nal Bb Lese id Erlangen 1776. 4. pl. 1. Boeh mer "Ver-
sio libelli c. et d. erit.

h. An Account of the Tenia or long Tape-Worm and
of the method of treating it, as practised at Morat in Swit-

^

zerland. Being a 'Translaüon of a Memoir published at .

Paris, entitled: "Traitement contre le (Tenia. etc. With
copperplates. London 1777. p. 6r. in g. * Editor: Sa-
muel Foart Simmons, Tabulae libelli, quem in cl.
Huzard bibliotheca ditissima vidi, deerant.

M 5o5
:
sum^ndae) offertur, et si vomitu, quod saepius acci-
dit, ejicitur, eadem repetenda; post bihorium vero
purgans ex panacea mercuriali, resina scammonei et
. gummi guttae (dosibus pro aetate et corporis con-
;Sututione variandis) compositum, cum confectioné
hyacinthina seu conserva rosarum subactum, su-
peradditur. ,

Medicamentum ingratissimum, incertum et peri-
culosum. Contra Taeniam latam tantummodo effi-
cax dicitur, 'Taeniae tamen Solii tenerioris specimi-
na septem se ejusdem opus depulisee cl. Brera
(l c. p. rrj. et 142. n. 170.) monet, quod quidem
accidere potuit.

. 2. Methodus Herrnschwandsiana, priori similis ,
saepe vero alio modo tradita est, ut hinc inde mu-
tata appareat. Mercurii dulcis et gummi guttae
magna dosis olim inerat, quid? quod cel Pallas
(L c. p. 69.) praeter mercurium, etiam arsenicum
terrae absorbenti nuptum adfuisse refert. Ipse pro-
mulgavit formulam sequentem (Brera l. c. p. 14r.
n. 165.): aeger pulveris radicis filicis feminae vel
maris drachmam aut in aqua, aut crustulo obvolu-
tam , biduum mane jejunus assumat; tertia die pul-
vis ex gummi guttae.granis duodecim, salis absin-

ihii granis triginta et saponis Starkeyani granis

i. Ejusd. Ed, altera ib, 1785. 8. Boehmer,

k. Appendix to an Account of "Tenia or Long- Tape-
Worm, Lond, 1778. 29. p. in B. * Litterae a medicis qui
busdam de bono medicamenti Noulfertiani effectu ad edi-
torem datae,

5o4

duobus: compositus in aqua tepida solvendus pro-
pinetur. [ste vomitum et diarrhoeam ciet, quae de-
jectiones aquae tepidae vel infusi theae assumendi
ope facilitentur. Horis tribus elapsis, olei ricini
uncia una cmm carnis jusculo offeratur, et verme
necdum depulso, hora elapsa eadem, duabusque
iterum repetatur. Verme tamen cunctante ad ves-
peram clysma ex aquae et lactis portionibus aequa-
libus et olei ricini unciis tribus compositum appli-
catur, quo Taenia mox ejiciatur,

Contra Taeniam latam, quae minoribus etiam
cedit conatibus, nec veneficia poscit, methodus ef-
fectus suos tantummodo praestitit.

3. Methodus novissima, a pharmacopola Beroli-
nensi, Matthieu excogitata n plurima et antihel,.
minthica et drastica colligit. "Taeniosus per aliquot
dies non nisi jusculis tenuibus, oleribus, .clupeis sa-
litis, et ejusmodi aliis vescatur. Electuarium tum
propinatur ex limaturae stanni Uncia una, radicis
filicis maris drachmis sex, seminis cinae uncia se-
mis, Jalappae, salis polychresti ana drachma una,
mellis q. s. compositum; hujus per biduum ast tri-
duum omni bihorio cochlear minus (coffeae quod
vocant) assumitur, donec vermis motus edat; tum
electuarii alterius, ex pulveris radicis Jalappae et
salis polychresti ana scrupulis duobus, scammonei
scrupulo uno, gummi guttae granis decem, et mel-
le compositi, dosis eadem eodem modo offertur,

donec vermis propellatur. Doses medicamentorum

505

secundum aegrotorum indolem variari possunt;
conf. Brera c. p. 144.

Methodo ista adhibita, Taenias saepe eliminatas
esse, nullus dubito, semper tamen effectum non
edit, et medicamenta periculosa cumulata sunt.
Limaturae stanni loco hoc granulatum praescribi
debuiss:t; conf. $. 5. n, r.

Reliqua non moror.

$. 6.

Medicamenta ezaxterna.

Medici nonnulli medicamenta abdomini infri-
canda contra intestinorum vermes maximopere
commendant, er petroleum, vel oleum cajeputi ,
vel spirituosa, vel varia composita, hunc in finem
praeferunt.

Indicatio iis habetur in dolore abdominis subi-
to, quem a vermibus terebrantibus vel perforanti-
bus derivant, ut vermes istis medicamentis a loco,
cui infixi sint, amoveri persuasissimum habeant.

Tota vero res ad phantasmata pertinet, qualia
non pauca hinc inde recipiantur, tandem autem
theoriae solidiori cedant. Perforationem intestino-
rum humanorum verminosam locum non habere,
et in animalibus quibusdam a vermium speciebus,
hominem non infestantibus, lentissime et absque.
ulla inflammationis vel alius laesionis specie absol-
vi, in Cap. praeced. $. 2. demonstravi, illa itaque
terebratio dolorifica nulla est; si autem locum ha-

beret, medicamenta externe applicata, vermes a

506 !
superficie intestinorum interna non avocarent, dum '
spiritui vini immissi et in eodem necati villosae in-
haerent, et perforantes remanent, quod ibidem
exposui. 2
Medicamentorum externorum a me dictorum
Virtus, licet non antihelminthica, summa tamen 'est,
et ipse infantibus meis, alisque lactentibus, dum
faeces viridescentes, ventris tormina, et similia ma-
la accederent, nil nisi oleum Cajeputi abdomini
inungendum, vel simul etiam balneum tepidum
praescribendo, dolores colicos subito cessare vidi.
Hoc saepissime observando, vermium vestigia nulla
habui, ut ad eosdem animum non adverterem , sed

actionem medicamenti in nervos exspectarem, nec

spes fefellit. Vermes num adsint, nec ne, hoc re- |

spectu idem est, et sub colica flatulenta aut spas-
modica, saepe medicis verminosa visa, tam active
calida, quam spirituosa vel aromatica abdomini ex-
terne applicata semper juvabunt.
LARA
De curae tempore.

Varia Astrologis et Magis olim accepta, in artis

medicae opprobrium hinc inde adbucdum Foventur.

Haec inter dierum quorundam vel faustorum vel

infaustorum religio, Lunaeque in nos imperium

commentitium eminent. Lunam equidem iracun-
dam lapides satis magnos in planetam nostrum, sui
minus memorem, jaculari exhibent , nihilominus ta-
men ejusdem in nosmet vim nondum probatam esse

contendimus.

Í

507
. Qnemadmodum | menstruorum olim rationem,
uti nomen fert, ita morborum quoque variorum,
v. c. febrilium, potissimum vero verminosorum exa-
cerbationes Dianae tribuerunt, ut corporis humani
hospites nonnisi eadem decrescente dopelli posse,
perperam sanxerint. Aegrotorum quidem. supersti-
tioni et confidentiae, absurdis licet innisae, in mor-
- bis gravissimis indulgendum est, ne eadem sublata
de salute desperent, opemque medicam respuant
vel eludant; ceteroquin autem, quae fundamento
careant, etsi undique recepta, rejiciamus, ne ipsi
tandem errores propagemus, vel eorundem aucto-
res famus. Nulla inquam observatio fide digna
lunae in tractum intestinalem. vermesque imperium
probavit, quovis tempore iidem depelli possunt,
sed rarius iisdem depellendis opus est.

Mala ,scrofulosa aut spasmodica saepissime: pro
verminosis habentur, vel vermium motus excitant ,
horum itaque signa periodice aucta observari pos-
sunt, quod. autem quoddam cum luna commercium
minime verosimile reddit. Aitentione vero dignum
esset, quo potissimum anni tempord vermes huma-

ni ovula deponant, vel novis cedant. Ex iis scili-

bd

cet, quae in Cap. XV. retuli, vermes animalium
plurimos stato anni tempore [frequenter inveniri,
alio iterum prorsus abesse patet, «t in humanis si-
mile quid forsan obtinet.
Rn $ 8

Cura rationalis, generalis.

Medicamenta in paragraphis praecedentibus equ-

4

508 |
merata, contra vermes in tractu intestinali obvios

* !
propinata, non possunt, quin saepissime triplici ex

caussa vel incassum vel cum aegri detrimento ad- !

hibeantur.
Primo enim: vermes utplurimum innocui, aut

morbi tantum symptoma sunt, iisdem itaque abla-.
tis, morbus remanet.

Secundo: vermibus depulsis et dispositione cor-
poris verminosa non sublata, nova eorundem con-
geries mox observabitur.

(Tertio vero: Antihelminthica plurima , praeser-
tim. drastica, aegris bene multis nunquam, aliis au-
tem certo saltem in statu, quaedam v. c. 'calidiora
vel debilitantia, non conveniunt,

Cura itaque rationalis et originem vermium et.
mala ab iisdem derivanda respicit.

Origo vermium in Cap. XVIIL exposita, a par-
tinum debilitate et dissimilatione pendet; quae cor-
pus itaque roborent, eorundem genesi obstant et
cumulationem impediunt.

Saepe diaeta sola sufficit, habitaculum sanum,
motus debitus, cibi eupepti et nutrientes,. et quae
huc pertinent reliqua.

Interdum vero diaetae vitia tolli nequeunt; sic
pauperes saepe cibo meliori, habitaculo puriori,
sic greges quandoque pascuis omnino siccis etc. uti
non possunt; aut corporis labes major, quam quae
diaeta sola,auferri posset: quo utroque in casu sti-
muli fortiores accedant, seu medicamenta, quae

diathesia verminosam tollant.

"]

/

iH

]

& 50g

Tum gregibus radix zingiberis, calami aromati-
ci, baccae leuri, juniperi, allia et quae ejusmodi
sunt plura; tum hominibus allium, absinthium , ta-
nacetum , cortex, martialia, roboraniia reliqua,
quolibet in casu a medico dijudicanda, seligenda
conveniunt.

Labes autem scrofulosa vel atrophica si locum
habet, eidem mercurialibus, antimonialibus, anti-
spasmodicis , roborantibus, methodo debita, occur-
rendum.

Íta non modo vermibus intestina tenentibus,
quibus solis antihelminthica plurima, omniaque
purgantia , opponuntur, sed reliquis etiain mede-
tur, nisi pars, quam occupant, fabricam organicam
amisit, adeoque sanari nequit, Distomata v. c. he-
patica purgantibus et antihelminthicis vulgaribus
non cedunt, oves autem in. pascuis siccis et elatis
gramina sana pastae, lui, quae vermes istos gene-
rat, non obnoxiae fiunt; sic etiam sues, majori, ac
vulgo fit, cura educati, rarius grandinosi fierent,
parique modo cum reliquis agendum foret.

Mala autem, quod attinet, a vermibus oriun-
da, eademque universalia, nonnisi spasmodica esse,
in Capite praecedente demonstravi.

Spasmi isti, si fortiores sunt, alimentis blandis,
v. €. lacte, decocto hordeaceo, avenaceo et phar-
macis aentispasmodicis dictis, valeriana, asa foetida,
naphtha, spiritu cornu cervi, opio, reliquis, com-
pescendi.

Spasmis sedatis vermes aut purgante blando,

510.7. j

oleoso, repetito, aut si huic non cedunt, oleo em-
pyreumatico Clhaberti, vel semine cinae, aliove
aegrotis conveniente depellendi. -Roborantia de-
mum curam absolvant. Oleum dictum Chaberti
fere solum est, quod et vermes propellat, et cor-
pori deb'li stimulum. convenientem. addat, ideoque:
eorum genesi occurrat, et tam scrofulosis, quam
hystericdis conveniat.

Sub statu. febrili praeprimis ab antihelminthicis
nimis stimulantibus, vel purgantibus fortioribus ca-
veas, et vermes saepe nonnisi motibus febrilibus
vel spasmodicis agitatos,et crupiatos in scenam pro-
dire memento. Facile tum ejiciuntur, ut purganti-
bus et praesertim tartaro emetico tam ' deorsum
quam sursum agenti cedant; si tale itaque medica-
mentum indicatum fuerit, et vermes simul depule- .
rit, eidem idcirco ion insistendum, me indicatio-
nem vel complices, vel falsam .sequaris. Sub typho
inprimis vermes corpus male affectum sponte :dese-
rere, vel etiam medicamentis, v. c. camphora, cor-
tice, oblatis fugari, supra notavi, cave autem, mne
ad eosdem animum mimis attendas, et purgantibus
temere propinatis aegrum pessumdes.

Haec ulterius exponendi locus non est, specia-

' —

lia autem quaedam addenda supersunt.

! $. 9.
* Cura specialis.
PA/ 9 4 e
A. zscarides vermiculares pruritum ani, vel

et genitalium saepe intolerabilem. efficientes ,. vix

d oot : 5T

nisi clysimatibus et injectionibus , his vero repetitis

^

satis facile abiguntur. Blanda ex decocto hordea-
ceo, aqua, melle, oleo vel sale addito seligantur;
acria. vel. tabacina nociva sunt. - Si injectiones non
sufficiunt , purgans simul propinatur.

B. dscarides lumbricoides antihelminthicis di-
ctis, praesertim oleo Chaberti empyreumatico,
semini Cinae, Geolfroeae cortici cedunt; in scrofu-
losis praesertim cumulantur, scrofulis ergo me-
dendum.

C. Taenise vel olei Chabertiani, Nel starmi,
vel aquae frigidae ope, et quantum fieri potest,
medicamentis mitioribus, depellendae; nisi autem
antispasmodica, roborantia, et diaeta conveniens
contimuantur, mala in subjectis debilioribus facile
recrudescunt, saepius horum statui hysterico, quam
vermibus ipsis tribuenda.

D. Filaria m-dinensis. Loci ubi erumpere ten-
tat durities, Kaempfero (Amoen. exot. p. 555.)
suadente, emplastro aliove medic^ ^nto emolliente
maturatnr, ut lumbricus infixus sappuratione sen-
sim proliciatur; deprehensi portio, quanta lenem.
attractionem sequitur, circa hgulam pollicaris lon-
gitudinis rotatur, et epithemate retinetur, ne d
ulcus recedat. Hoc indies gemina obligatione a
pure suo liberatur, iterata semper attractione et
toialis eductionis qualicunque tentamine. Haro vi-
vus illico extrahitur (nisi in scroti cavo, vel sub
pectoris cute haeret, ut media ejus pars arripi

queat), plerumque diebus circiter decem elapsis

512

aufertür. Cautio est, ne fiat attractio fortis aut
subitanea: ila inanis est et dolores excitat, haec
periculosa , qua vermis plerumque rumpitur et in-
tro recedit, multis symptomatibus aegrum afficiens,
donec largiori suppuratione, vel eodem illo, vel
novo ulcere excernatur. Verme penitus egesto,
ulcus fistulosum vulgari quovis remedio paucos in-
tra dies, et supra omnem tractantis fidem, facillime
persanatur. Vulgus pauper sola ceparum sub ci-
nere tostarum impositione totum maturationis et
eductionis negotium nec infeliciter perficit. Sunt,
qui frequenti aquae frigidae affusione sibi consule-
re satagunt. Pinguium applicatione sub climate fer-
vente gangraena tibiis facile inducitur. : '

E. Coenurus in veniriculis cerebri ovini aut bo-
vini (conf. Bibl. n..417 - 424. et Cap. praeced. $. 5.)
lateralibus obvius, ossium bregmatis mollitie aut
consumtione proditus, trepanatione educi potest; ,
idem vero, si alium sibi locum, ventriculum. ter-
tium aut quartum , vindicat, insanabDilis est. Cra-
nio itaque illo in. casu cultri ope aperto, cerebri-
que parte, liydatidem. magnam tenente, tenuissima,
discissa, Coenurus mox sistitur, et unci ope, vel
fistulae, spiritu attracto educitur, Vulnus congene-
rum more tractandum. |

F, Strongyli vitulorum aut ovium arteriam aspe-
ram et bronchos opplendo mortem iis inferentes,
difficillime certe auferuntur. ^ Qura generalis et
prophylactica summi quidem momenti foret, ejus-
demque usus exemplis in Cap. praeced. $. 6. alla- |

tis

*

515

tis abunde probatur, si autem vermes jam accumu-
lati sunt, et necem minantur, non sufficiet, Grege
itaque eisdem infestata, quod pecudum mortuarum
dissectione pateret, hellebori albi ope emesin ciere
tentarem , qua Strongyli forsan ejicerentur; cumque
vomitus in ruminantibus difficile succedat, tartari
emetici solutio debilis in venam quandam infundi
posset. Insunul vero vapores empyreumatici appli-
candi forent. Methodus quidem mere hypothetica,
&ed fructu forsan non careret, ut tentanda vide-

atur.

Cap. XXII
FS E OR NOCT COINS ASIN

De insectis animalium parasiticis.

Insectorum parasiticorum historiam si tradere
vellem, hoc vires meas superaret, nec hujus loci fo-
ret, eandem tamen, plurimas ob caussas, silentio
praeterire nequeo.

ES

De insectis semper in alis animalibus obvüs.

Insectorum quaedam hominis animaliumve cuti
inhaerent, plerumque inter pilos occultantur; vel
cutem perarant, quod de Acari specie americana
(an eadem, ac Acarus sanguisugus Syst. Nat. ed.
Gmel. T. I. P. V. p. 2926. n. 6.?) cel. Humboldt
(Essai sur la Géographie des plantes, accompagne

Kk

514 m is d Y
d'un tableau physique des régions équinoxiales, Pa-
ris 1805. 4. max. p. 156.) refert, et de Acaro scabiei
notissimum est; vel ipsam penetrant, quod de Pu-
licis specie inde nomen adepta constat. Insecta ist-
"haec ap:era, homini animalibusque infesta, pluri-
mam partem in iisdem nascuntur, vitam degunt et
obeunt, ut, extrinsecus eadem peupues de omnibus
saliem non statuendum sit. TAM
Acarus scabiei nonnisi in scabiosis occurrit , et
in pustulis minimis nascitur, ut eundem a morbo
productum esse oporteat. Alibert, Medicus Pari-
siensis celeberrimus, se scabiei species duodecim, et
in qualibet insecti speciem diversam movisse, mihi
retulit, quod si confirmaretur, rem mire illustraret.
Animalium diversorum insecta utplurimum saltem
valde diversa sunt, et si R edii (Esperienze intorno
alla generazione degl Insetti. Quinta impressione,
In Firenze 1758. 4. Tav. 1— 24.) figuras rudes di-
cas, formas tamen varias satis bene exprimere viden-
tur, haec vero formae diversitas summi sane mo-
menti.est. Pediculus autem humanus solus rem con-
ficit. Nullibi nisi in homine reperitur : in eodem ve-
ro non semper adest, sed cute, capitis praesertim,
' vel sordibus vel achoribus infecta, oritur, nostroque
aevo, ubi infantum puerorumque, capita velamine
nullo tecta, capillisque resectis, magis munda servan-
tur, pediculosi multo rarius occurrunt. Inde etiam
pedieuli in'adultis, alioquin ab iisdem liberis, sub
morbo diuturno facillime generantur, et immumdi-
tie inveterascente, totum tandem corpus obsident.

4

, 515
An phthiriasis , de qua auctores olim passim locati
sunt, praeter pediculorum productionem maximam,
cutis secretionem aut alienationem peculiarem ob-
tulerit, nos quidem fugit, nisi autem rem exagge-
raverunt,omnino locum habuisse videtur. Pediculos
sub aequatore mori, et nautas mundum circumna-
vigantes ibidem ab illis liberari, vulgaris quondam
sententia erat, a qua recentiores vero recedunt, cel.
tamen Humboldt (l. c. p. 157.) pediculos in re-
gione Andium elatiori (mensurarum gallicarum, Toi-

ses dictarum, 1026 ad 1559) abundare retulit, ut in -

regione calidissima minus frequentes videantur.
Quae dixi, insecta in animalibus solis obvia, his
entozoorum more innasci, maxime probabile red-
dunt. An hoc etiam de Acaro in gallinae pulmo-
nibus (Bibl. n. 614.) reperto valet?

NOUS E

Je insectis stato tempore in animalibus

hosp itantibus.

Alia autem sunt insecta, ad Aniliata Fabricii,
sive Diptera Linnaei pertinentia, quae larva:um
tantum sub forma in animalibus degunt, eademque
summa attentione digna videntur. ^ Oestrormu;m mi-
mirum Species, a viris celeberrimis Leonh. Fi-
scher (in Werneri Brev. Exposit. Verm, Cont. 1I.
et IIL. cüm hg. eximiis) et Bracy Clark (Trans-
act. of the Linnean Society, Vol. HL. p. 289 — 229.
cum fig. nitidissimis), quos potissimum sequor, mi-
re illustratae, animalibus certis ova sua committunt,

OK Ka

^

516

.
et larvae ex his exclusae in iisdem degunt, usque (
dum novae mutationis tempus irruat, tum enim ho-
spites derelinauunt, in imagines, et ex his in inse-
cta, brevi peritura, abeunt. Haec autem in iis ob-

servatur diversitas: ' |
A. Oestrorum quorundam larvae suó animalium

cute degunt.
| 1. Oestrus humanüs, in Americae regione cali-

disima, Humb oldtio (l. c. p. 136.) teste, obvius,
parum cognitus, sed a cel. viro forsan describendus,
ex Linnaei relatione (in litteris ad cel. Pallas:
datis, conf. hujus N. Nord. Beytr. L 1r. p. 157.) ova
cuti humanae imponit, larva henc mox perfodit, et
sub eadem per annum dimidium metamorphoseos tem--
pus exspectat, quo accedente elabitur, et in Oestrum
fuscum, musca domestica parum majorem, abit. |
2. Oestrus óovis (Fischgr l. c. Cont. III. p.
40.) boves, cervos, capras, et Statii Mülleri ex
opinione Camelos etiam, infestat, sed bestias .non
nisi juvenes tres ad quinque usque annos natas, in-
columes et bene nutritas petit, seniles vero, aegro-
tas et macilentas fugit. Cl. Clark ova in boum
tantum -dorso deponi refert, sed Fischerus tuber-
cula cutanea. etiam sub pectore invenit, eademque
in regione lumbari et femore quoque occurrere tra-
dit. Larva ab auctumno ad aestatis usque initium
sub cute commoratur. "Tubercula, in quibus larvae.
degunt, et has ipsas, cel, vir, modo laudatus, egre-

gie depinxit. | 5
5. Oestrus antilopae Pallas (Syst. Nat, ed.

EE

/ 5
| 517
Gmel. T..I. P. V. p. »8rr. n. &) Larvae intra anti-
loparum cutem dorsalem habitant.

4. Qestrus taraendi (Linnaei Flor. Lappon,
Amstel. 1737. S. p. 260. et sequ.) ova in rhenonis
dorso deponit; larvae, Linnaeo teste, fere per
annum sub cute commorantur, et nonnisi diebus
canicularibus prodeunt. Quod de rangiferorum au-
tem hoedis refert, a larvis istis tantopere cruciatis,
ut tertia fere eorum pars ex hisce insectis moriatur,
viro. illustri eo minus concesserim, quo minorem
larvarum cuilibet bestiae additarum — copiam red-
dat, sex enim octo vel plures tantum adesse tradit,
cum oves saepe ad centum usque in sinubus fronta-
libus foveant. Aliud certe et victus quidem vitium
hoedos pessumdat, nec a paucis larvis emoriantur,
cum sanissimas tantum bestias ab oestris peti constet.

5. Oestrus cuniculi (Clark l. c. p. 299.) Lar-
va sub leporum et animalium aífinium cute in Geor-
gia Americana habitare dicta, quam oestri bovini
duplo major est, ut cl vir animalis majoris generi
forsan exstincto proprie destinatam fuisse suspicetur;
hoc quidem vix admiserim, nam si genus ipsi habi-
tatüm exstirpatum foret, ipse sane simul interiisset
oestrus, nec entozoorum maximorum in animalibus
parvis obviorum, v. c. Taeniae Gesterostei solidae,
exempla desunt.

B. Aliae iterum Oestrorum larvae zz sinubus
pecorum fronztaelióus occurrunt.

6. Oestrus ovis ex cl. Clark sententia ovis tan-
tum hospes est, sed cel. Fischero (l c. pP. n4)

b18-

- --
-—

teste oves, capras, rupicapras et cervos Augusto et
Septembri mense infestat, ovaque in narium margine
inferiori deponit, larvae intra aliquot dies excludun-
tur et in sinubus frontalibus a fine Septembris ad
hnem Maji sequentis anni usque remanent, saepe
copiosissimae.
7. Oestrus trompe (Syst. Nat. l. e. p. 28to. n.
7.) Larva in tarandi sinubus frontalibus degit.

C. Aliae denique in tractu iztestinali hospitantur,

8. Oestrus equi, qui ova in genubus et lateribus
equerum deponit, cujusque larva notissima in equi
ventriculo nutrita et ad maturitatem perducta; tandem
ano emissa, in humum decidendo, in imaginem abit.

9. Oestrus haemorrhoidalis. Larva priori simil-
lima, sed minor, eodem loco degit, ova autem
Clarkio (l. c. p. 510.) observante in labiis equorum.
deponuntur, olim perperam anum intrare dicta.

10. Ocstrus veterinus Clarkii, nasalis Linnaeo
dictus, qui larvas per nares intrantes in equi fauci-:
bus habitare tradit, quod ex cl. Clark (Ll c. p. 512.)
sententia falsum est, Vir modo laudatus larvas in
ventriculo pariter hospitari suspicatur, nec oestri
saltem per nares intrare possunt, nec larvis in fauci-
bus locus congruus daretur,

Supersunt; rr. Oestrus buccatus (Fabricii Ento-
molog. systemat, Tom. IV. Hafn. 1794. 8. p.250 m.
I.)in Carolina australi, et 12. Oestrus. faseiculosus
(Syst. Nat. ed. Gmel. p. 2811. m. 9.) in Sibiria reper-

ti, quorum larvae, harumque habitaculum nos fugiunt.

V -

Animalcula dari, quorum proles nonnisi in cor-

: 51g

*

poribus vivis conservari et educari possit ; Sane mi-
rum est, et phaenomenis omnibus circa eadem ob-
viis attentione debita perlustratis, admiratio nostra
summum attingit gradum. Quorundam explicatio-
nem tentabo.

&) Oestri animalia maxime vegeta, quibus ova
committant, in grege seligunt; unde haec no-
runt? An reliquorum forsan transpiratio iis in-
grata, illorum accepta?

8) Partes, in quibus ova deponant, aptissimae
sunt, ut Oestrus equi eas solas petat, quas ar-
mernta lambant, linguaque attingere possint, ut
larvae huic inhaerentes in ventriculum deferan-
tur. Quis quaeso has potisimum partes ab
equi lingua peti, oestrum docuit? Sed istae for-
san saliva humentes aut ejus ope alio modo in-
signes, oestrum alliciunt.

f) Anxietas et furor greges, oestri susurru per-

cepto, rapiens, summus, a poétis et naturae -

scrutatoribus plurimis (v. c. Linnaeo, Fi-
schero, Clarkio) graphice descriptus, ani-
malculum istud illis maxime. exosum esse de-

monstrat. Tam susurrus ipse, quam titillatio

partium valde sensibilium, quibus ova: commit- -

tit, pecora forsan fugat, et cl. Fischer totam
gregem disturbari posse refert, si aut ore aut
alio instrumento susürrantes oestros- imitari
scias. Rarius tamen, et nonnisi aquam peten-

tia, animalia illum arcent; fuga tamen ne làr-

Li

L7

3)

vis nimis obnoxia fiant, praecavetur, quae illis.
tum damna inferrent, nec ipsae nutriri possent.
Oestri frigoris impatientissimi sint, nec misi ae-
state circumvolant, et diebus calidis ova de-
ponunt; inde ct vita insecto perfecto brevissima,
longissima larvis calido loco hospitantibus; in-
de et larvae sub tarandi cute in Lapponia diu-
iissime, minus diu aliis in animalibus, brevissi-
me sub hominis cute in America calidissima
latent; ipsae varo non nisi stato, seu metamor-

phoseos, tempore animalia derelinquunt.

;) Larvas istas animalibus noxam magnam affere

non crediderim. Equi ventriculum iisdem ob-
situm saepissime examinavi, sed nunquam in-
flammatum vidi, et foveae ilii tantum impres-
sae sunt, quas Wernerus (Brev. Expos.
Cont, IL Tab. IIL). bene delineatas | sistit.
Cl Clarkio (l c. p. 500.), qui mala iis
vulgo imputata. ab hominibus rei ignotis ficta
esse supponit, omnino assentior. Qui enim ani-

.malcula in equi, morbo quodam defuncti, ven-

triculo, magno reperiat numero, eorundemque
oeconomiam ignorat, monstra sane dicet et
summa ex iis derivabit mala, qui autem oestri
larvas ad vitam in animalibus degendam ena.
ta$ esse novit, animalibus excruciandis additas
esse, non statuet. Omnia, quae hoc respectu
de Entozois dicta sunt, de illis etiam larvis va-
lent. Ipsae etiam, quae sub animalium cute
degunt, labem magnam non cient, sed tuber-

521

,

culorum, in quibus degunt, vulnera, larvis egres-
sis, mox sanantur, quemadmodum de Vilaria
medinensi idem constat. Linnaeus (l. c.) de
oestro humano locutus, larvas subcutaneas me-
dicamentis impositis vexatas, musculos agcredi
et dolores summos ciere, sibi autem commissas,
stato tempore corpus derelinquere tradit ; de
abscessu remanente nihil addit, sed iste aeque
bene ac animalium reliquorum facile ad cica-
tricem reducetur et persanabitur.

Omnibus hisce pensitatis, oestrorum larvas mul-

tis modis cum Entozois convenire, easdemque ani-

malibus fere aeque familiares et innocuas esse patet,

Magnum idcirco 72edicamentorum,. apparatum
superlluum reddunt, eaedem vero horum quoque
longe plurima eluderent, pro larvarum enim more
yitae sunt tenacissimae,

Cel. Fischer (l. c. p. 53.) varia cum Oestri ovini
larvis experimenta instituit, quae referre liceat. Lar-
vas spiritu frumenti vel salis culinaris solutione tin-
gebat, mire anxieque sese motitabant, sed. nulla pe-
rit. Nonnullas spiritu vini rectificatissimo perfunde-
bat, quo facto mortis quidem speciem prae se fere-
bant, sed omnes paullo post reviviscebant. Aliquot
per quindecim horae sexagesimas spiritui frumenti vel
saturatae salis culinaris solutioni immittebat; exani-
mes esse videbantur, sed mox convalescebant, Eas-
dem per idem temporis intervallum in spiritu vini
rectificatissimo positas omnes enecatas fuisse obser-
vabat. Nonnullarum respirationis organa oleo amyg-

522

dalarum rancido obliniebat, languescebant quidem,
sed nulla periit. Nonnullas eodem oleo infundebat,
horae sexagesimis quindecim elapsis omnes immobi-
les, paullo póst autem reviviscebant. Aliquot in ole:
um terebinthinae injecit, quas quindecim circiter sex-

agesimis elapsis mortuas vidit, Sulphuris incensi

vaporibus omnes inira quinque horae sexagesimas
suffocabantur. Per sex et fere septem dies larvae
plures absque alimento vixerunt.

Si ergo larvis ventriculum equinum obsidentibus
medicamentum opponere lubeat, oleum vel terebin-
thinae, vel quod praeferrem, empyreumaticum huic
more Chabertia;o nuptum, adhibeas. "Quae in ovi-
um sinubus frontalibus degunt nicotianae forsan va-
poribus saepius immissis necarentur, sed omnium
sane difficillime pellendae. Subcutaneae, cum tu-
berculis, in quibus liabitant , foraminulumi sit,
per quod aér inspirandus accedat, sulphuris accensi
vaporibus necari posseut, sed ex larvis relictis imaá*
jor fórsan labes oriretur, quam si nullam opem fe-
ras, et tempus, quo sponte recedant, exspectes.

Greges, si diebus calidis stabulantur, ab —oestris
arcentur, et equi speciatim, iis corporis locis, qua
oestri ova deponere solent, quotidie examinatis eH
aqua ablutis, ovisque repertis destructis, ab iisdem
immunes reddi possunt. Magnae autem ubi-dantur.
greges, vel ubi equi in loco remoto pascuntur, aut
servis solis horum cura commissa est, prophylaxis
vix locum habebit, nec magni hoc interest. Pauci
sane equi vegetiores ab oestris liberi sunt, sed

525

,num unquam morbo inde affecti fuerint, valde

dubito.

A

Je insectis in animalia casu delatis.

Insecta denique plurima, praesertim vero Antlia-
torum et Eleutheratorum larvae, corpus animale
casu ingrediuntur, et iiscum res longe aliter se ha-
bet ac cum praecedentibüs. 4

-nimalia insectis ejusmodi rarzssime infestan-
tur, nisi casus, in quibus ulcera eorum muscarum
larvis corrodantur, huc trahere velis, quos non
moror. Zomo autem polyphagus, rebus plurimis
saepe tantopere occupatus, ut semet ipsum negli-
gàt, diu imbecillis et infans, et ab aliorum cura de-
pendens, injuriis, quibus bestiae liberae sunt, affici-
tur, et insectis varias in partes penetraturis obno-
xius est. | |

rruunt autem. eadem tam in zeres (BDibl m..
451-461. n. 6r:.) et eures (ib. n. 466.), quam in
fauces et trzetum iatestinalem (ib. n. 595. 597. 598.
599. 6Gor-603. 606-6:0. 612, 615), saepeque sub
cute, rarius tamen sana, sed potissimum ulcerosa
vel leprosa (ib. n. 591-595. 604. 605)), pullulant.

Exemplis in Bibliotheca allatis, repetendis super-
sedeo, generalia autem eisdem addere liceat, ut
insectorum istorum diffetentia eo magis patescat.

A. Modus quo corpus humanurn petant eidein-
que se insiment, aut ovula variis in partibus depo-

nant, varius essé potest, nec ommes ejus rationes

4,

524 , j
mihi, lieet saepius hac de re cogitanü, innotuisse.
crediderim. | |

r. Muscae ovula sua in alte dormieniium, aut mor-
bo fractorum suique non compotum, aut infantum
naribus, auribus, faucibus, aut ulceribus deponere;

2. lisdem insecta varia irrepere;
|. B. Insecta minora e floribus naso appressis eum
spiritu attrahi; : |

.4. Ovula aut larvae cum fructibus, caseo, carne,
alisque cibis, vel etiam cum aqua minus pura in-
geri possunt,

b. Per anum hominum sub diu aut loco impuro
alvum exonerantium ovula aut larvas intrare posse,
ob sphincteris ani irriiabilitatem summam , cujus vi
mox clauditur, non crediderim. Eademque etiam
faecum impetu mox ejicerentur, nec in ventriculum
proreperent, quem inter omnes tubi cibarii partes
potissimum, ut fere solum, occupant.

6. Qui in vesicam urinariam veniant, me fugit,
casusque plurimos, ni omnes, in quibus insectorum
larvae in urina repertae dicuntur, ad praestigias
referrem. Larvae aliaque insecta lotio misso facile
ilabi possunt, inde etiam omnium saepissime Oni-
scus Asellus in eodem reperius est, quem medici
nonnunquam pro verme aut insecti larva habuerunt
(conf. Bibl. nostr. n. 495.); matula forsan impura
adhibita fuit, aut alius hinc inde error locum
habuit. |

Cl Consbruch (in cel. Hufeland diarii me-
dico-practici Vol. XXVII. P. I. p. 105.) novissime:

525

€asum retulit pueri triennis, cujus urina missa pel-
lucida naturalem, mox autem mutata opali colorem
obtulit, et alba facta vermiculis, quos vocat, innu-
meris et minimis scatebat. Hos generatione spon-
tanea in lotio ortos esse suspicatur, neque descri-
ptione autem, neque icone addita, de iisdem judicari
nequit. An praecipitatione quadam aut decomposi-
tione urinae, aére accedente, oborta moleculae agi-
tatae cl viro pro vermiculis habitae sint, eo magis
interrogare licet, quod ramenta varia ab aegris de-
jecta, motu quodam, ut fieri solet, tremulo, sed
fugacissimo instructa, pro animalculis vendat. Ejus-
modi vero res medicis practicis saepe imposuere.

7. Larvae in sputis obviae (Bibl. nostr. n. 470.)
itidem non misi extrinsecus in eadem irruere , nec
in trachea vel pulmonibus exclusae sunt, quorsum
via iisdem non patet. In sputa autem, praeprimis
foetida, muscarum ova deponi, mirum non est, ea-
dem enim, rebus aliis deficientibus, floribus non-
nunquam. foetentibus, v. c. Stapeliae immiittuntur,
ipse talia in Nymphaeae luteae [loribus deposita
vidi.

B. Zite larvarum et insectorum plurimorum
tenacissima est. Coleoptera acubus perfossa plures
per septimanas vitam trahere notissimum, et ipse
Curculionem sulcatum vidi, cujus elytrorum pars et
omnia fere abdominis contenta exesa erant, qui ta-
men, formicis licet duabus cavum abdominis adhuc
occupantibus, solito modo obambularet. Larvae

muscarum plurimae in quisquiliis, stercore, cada-

vL»

526 ,

veribus, cibis variis putrescentibus, et quae ejs-.

modi sunt reliqua, degunt, in ventriculo itáque pro-
venire , non mirum est; idem vero de Staphylinis,

Carabis, Tenebrione Molitore, aliisque insectis per-

fectis valet, ibidem repertis.

1 Quandoque ; licet rarius, insectorum talium nu-
merus unico in aegroto ingens et horrendus est;
celeberrimd itaque Acrel (Bibl, m. G12.) casum
ejusmodi maxime memorabilem fuse describenti, Sta-
phylinos et similia ipso in ventriculo propagari, lu- -
benter concedo. Aegram enim, quae ducentos sexa-
ginta tres Staphylinos dejecerat, hos singulos larva-
rum sub forma extrinsecus recepisse, credere non
licet, nec ad generationem spontaneam refugiendum
.est, dini alia proventus ratio admitti queat.

C. Maia saepe summa cient. Homini, quem
aggressa sint, aliena, in ejusdem quidem ventriculo j
vitam trahere possunt, minori tamen libertate, for-
san etiam pabulo saepe minus congruo MABEO,
ideoque motus piures et ingratos edunt, fortassis
etiam ventriculum ipsum rodunt. Huc adde, hanc
partem in hominis statu naturali ab omnibus tam
vermibus quam insectis liberum, eorundemque eam
ob caussam impatientissimum esse, ut "dolores et
spasmi varii et nonnunquam maxime diri eadem con-
comitentur. Plerumque etiam nonnisi in corporibus
male mutritis, cachecticis et hystericis occurrunt,
unde mala augentur; in hominibus robustis, quo-
rum motus peristalticus et digestio generatim vigent,

nec mucus abundat, qui cibis eupeptis, spirituosis-

; 527
—. que modice utuntur, ova, si quae illapsa sint, fa-
cile dejiciantur, larvaeque minus bene sedem figant
nec conserventur.

D. Cura. Ínsecta auribus illapsa injectionibus
blandis, saepe repetitis, eluantur, quibus frustraneis
sulphuris accensi vapor tubuli ope immitti posset,
quo suffocata facile injectionibus cedent. In naribus
sinubusque frontalibus haerentia vaporibus tabacinis
immissis vel nicotianae decocto injecto depelluntur:
utraque methodus conjungenda, eidemque inhae-
rendum est. :

Larvis yel insectis perfectis ventriculum occupan-
. tibus antihelminthica vulgaria frustra opponuntur.
In casu a cel. Acrel oblato medicamentmm ex olei
lini recentis unciis. quatuor, olei terebinthinae un-
cia semis et mellis uncia una compositum, cujus
cochlear quater de die sumendum praescripsit, om-
nibus reliquis incassum propinatis, opem tulit, Ole-
um Chaberti itidem summopere commendandum
foret.

Abscessus ulcerave munditie adhibita ab insecto-

rum larvis arceri, non est, quod moneam.

. 2H

SN DO

UNT un

k wh

CREE
w
4

77 /
T
17, hh lj
ii
n, j^

277
77]
1J/
///

*u

ju

Ld €frdfer. pl

Jt

frd. Au
of

' gl

: i^ »
des a x

Lohad
Ver e En
AM n