This is a digital copy of a book that was prcscrvod for gcncrations on library shclvcs bcforc it was carcfully scanncd by Googlc as part of a projcct
to make the world's books discoverablc onlinc.
It has survived long enough for the copyright to cxpirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is one that was never subjcct
to copyright or whose legal copyright term has expircd. Whcthcr a book is in thc public domain may vary country to country. Public domain books
are our gateways to the past, representing a wealth of history, cultuie and knowledge that's often difficult to discovcr.
Marks, notations and other maiginalia present in the original volume will appear in this flle - a reminder of this book's long journcy from thc
publishcr to a library and fmally to you.
Usage guidelines
Googlc is proud to partncr with libraries to digitize public domain materials and make them widely accessible. Public domain books belong to thc public and wc arc mcrcly thcir custodians. Nevertheless, this work is expensive, so in order to keep providing tliis resource, we liave taken stcps to prcvcnt abusc by commcrcial partics, including placing lcchnical rcstrictions on automatcd qucrying. Wc also ask that you:
+ Make non-commercial use ofthefiles Wc dcsigncd Googlc Book Scarch for usc by individuals, and wc rcqucst that you usc thcsc filcs for personal, non-commercial purposes.
+ Refrainfivm automated querying Do nol send aulomatcd qucrics of any sort to Googlc's systcm: If you arc conducting rcscarch on machinc translation, optical character recognition or other areas where access to a laige amount of tcxt is hclpful, plcasc contact us. Wc cncouragc thc use of public domain materials for these purposes and may be able to help.
+ Maintain attributionTht GoogXt "watermark" you see on each flle is essential for informingpcoplcabout thisprojcct and hclping thcm lind additional materials through Google Book Search. Please do not remove it.
+ Keep it legal Whatcvcr your usc, rcmember that you are lesponsible for ensuring that what you are doing is legal. Do not assume that just bccausc wc bclicvc a book is in thc public domain for users in the United States, that the work is also in the public domain for users in other countrics. Whcthcr a book is still in copyright varies from country to country, and wc can'l offer guidance on whether any speciflc usc of any speciflc book is allowed. Please do not assume that a book's appearancc in Googlc Book Scarch mcans it can bc uscd in any manncr anywhere in the world. Copyright infringement liabili^ can be quite severe.
About Google Book Search
Googlc's mission is to organizc thc world's information and to makc it univcrsally acccssiblc and uscful. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs discovcr thc world's books whilc hclping authors and publishcrs rcach ncw audicnccs. You can scarch through thc full icxi of ihis book on thc wcb
at|http://books.qooqle.com/|
f^x
N,
u\ Li
V, V^ . i
' ^. -**
t N ^
» -1 -
\ '
30281 0928X
EPHEMERIS EPIGRAPmCA
COEPORIS INSCRIPTIOmr LATINAEVM
SVPPLEMENTVM
EDITA IVSSV
INSTITVTI ARCHAEOLOGICI ROMANI
VOL. IV
VENIT
ROMAE APVD INSTITVTVM BEROLINI APVD GEORGIVM REIMERVM
1881
mSVNT
MOMMSEN
HCbner
MOMMSEN
MOMMSEN
HrBNER MOMMSEN
{Henzen MOMMSEN
Henzen
{BORMANN Henzen Caver
Huelsen
Crespi
MOMMSEN
MOMMSEN
Hemerologii Allifani fragmentum tertium Additamenta ad corporis vol. H . . . . Additamenta secunda ad corporis vol. HI . Fastorum consularium Amiterninorum frag-
mentum alterum
Additamenta ad corporis vol. VII .... Observationes epigraphicae:
XXIII Senatus consultum Adramytenum
XXIV Titulus Hierocaesareensis . . XXV Formula voti fratrum Arvalium
XXVI Nomina et gradus centurionum
XXVII Libertini servi
XXVIII Crescens auriga
p. 1—2 p. 3—24 p. 25—191
p. 192— 193 p. 194-212
p. 213- p. 222 p. 225- p. 226- p. 246- p. 247-
-222 -225 226 245 247 252
Additamentum ad fastos consulares Capitolinos p. 253 — 255 Additamentum ad tabulas triumph. Capitolinas
Additamentaadcorporis vol.VIpartem primam
De muneribus militaribus centurionatu infe-
rioribus • .
Additamentorum ad corporis vol. VI part. I
supplementum
De Atiliae Fomptillae monumento Calaritano
Privilegia militum veteranorumque de civitate
et conubio LXVIII — LXXIII (add. ad
corporis vol. III)
Observationes epigraphicae:
XXIX Alpes Poeninae
XXX Cognomina Africana ....
XXXI Vexillatio legionis XI Clandiae .
XXXIII Frincipalium recensus secundum
praepositos
XXXIII Titulus Venetns vindicatus . .
p. 256—258 p. 259—354
p. 355—481
p. 482—483 p. 484—494
p. 495— 515
p. 516—520 p. 520—524 p. 524—531
p. 531— 537 p. 537—542 p. 543—612
HEMEROLOGn ALLIFANI
FRAGMENTVM TERTIVM.
(Vol. I p. 399; Eph. m p. 85.)
JToi
o8t repertum fragmentom hemerologii AUifani dies continens Aug. 11 — 19, quod edidimus huias eph. vol. III p. 85, adiungendum parti dudum notae editae in corporis vol. I p. 299, mox alia particula prodiit dierum Aug. 9 — 11 itaque continuans id quod nuper edidimus. Vidi ipae et descripsi Ca- puae in museo publico, ubi hodie duo nuper reperta adservantur, cum id quod pridem eruderatum est prostet Neapoli in museo publico; hoc enim volnernnt sive fatorum iniquitas sive caeca hominum studia, ut eiusdem praeclari monumenti lacerae reliquiae expositae sint in duobus museis pu- blicis ambobus et ambobus Italis. Prodiit in actis societatis Campanae Ca- sertanis a. 1876 p. 68 seq. Haec autem sunt qnae in eo leguntur.
Aug. 9
10
11
s6li • INDIG • lU eoUe ^uir, /er QVOD E • ifieit e. cauar phar»
Haec particula ut exigua, ita nequaquam inutilis est. Primum sacriflcium pablicam Soli indigeti oblatum in colle Quirinali cum adhuc dubitatum sit utram referendum sit ad diem Aug. 8 cum hemerologio Yallensi an ad Aug. 9 cam Amitemino, iam huic calculum adicit tabula Allifana. Maioris mo- menti est, quod hinc discimus pristinam notam diei Aug. 9 , quae adhuc ignorabatur, fuisse f; nam cum tabulae reliquae, in quibus is dies invenitur, Maffeiana Vallensis Amiternina Antiatina notam habeant ^p, has ferias ut apparebat proficisci ex victoria Pharsalica a/ 706, ita cuius generis dies ante faisset ignorabamus. £x duodecim igitnr diebus, quorum vol. I p. 366 dizi
IV 1
MOMMSEN HEMEROLOGIVM ALLIFANVM.
antiquam notam desiderari, daos (Mart. 27. Apr. 28) Caeretanum (v. epb. voL III p. 8), hoc hemerologium tertium sustulit neque iam remanent in- certi nisi novem Febr. 5. Mart. 6. Apr. 6. luL 4. Aug. 1. 2. Sept. 2. 3. Oct. 12. — Unde conBectarium est fastos Allifanos pariter atque Caeretanos ita scriptofi esse, ut dierum nota antiqua retineretur^ licet condicio diei postea publice mutata esset; nam pugnae Pharsalicae ferias ipsi adscribunt neque omnino, etsi non adscriberent, ad tempus eam pugnam praecedens recte referrentur. Eamque legem vere in iis fastis perpetuo custoditam esse inde confirmatur, quod alter dies eiusdem condicionis in fastis Allifanis servatus, scilicet Ang. 28, propter aram Yictoriae dedicatam a. 725 ex comitialibus exemptus et relatns inter feriatos, in iisdem item comitialis est Nam ter- tium Aug. 10 non numero feriatum factum anno ut videtur p. Chr. 7 prop- ter aras Cereri et Opi dedicatas; eas enim ferias fasti Allifani cum omit- tant, ante constitutas ferias eas propositi sint necesse est.
Qnae supra exposuimus, maions momenti fortasse sunt quam videntur esse. Scilicet nuper lordanus in egregiis de topographia urbis Romae com- mentariis (I, 409 seq.) id quod antea fere obtinebat et ipse quoque admi- serat pontem Aemilium a. 732 vel 733 factum esse, ideo reiecit, quod mentio eius fit in fastis his (Aug. 17); eos enim propter diei Aug. 28 notam et ego (C. vol. I p. 294) dixeram et lordanus tenebat propositos esse ante a. u. c. 725. At ei argumento nimium olim me tribnisse ut iam ante intel- lexeram admonitus fastis Caeretanis, ita iam nemo negabit ex iis notis tempus quo incisi sint fasti Allifani colligi non posse neque quicquam de aetate eorum constare, nisi quod propositi sunt ante a. p. Chr. 7, si quidem consules Creticus et Longus vere eo anno fasces tenuerunt.
Th. Mommsen.
ADDITAMENTA
AD CORPORIS VOL. H.
D,
resdae in bibliotheca publica (F 128) servatur liber saeculo, nt yidetur, XYII fere medio in Italia scriptns aatis neglegenter, quem mihi indicavit Francisci Scbnorr de Carolsfeld officiosa sollertia. Inscriptus est ita (f. ]): del viaggio /aUo del Ill^^ e R^^ Card. Alessandrino legato apoetolico alli 9erenis8imi r^ di Drancia^ Spagna e Portogallo, con le annotationi delle cose piu prtncipali delle ciUd, terre e luoghi^ deecritto da M, Oio. Battista Ven- turino da Fbbriano. loannes Baptista ille Venturinus Fabrianensis quis faerit declarat epistnla fratria Lndovici (Venturini se ipse nuncupat, non Yenturino) ad eundem cardinalem data, quae sequitur f. 2. Fuit legum doctor iterque in cohorte legati suscepit, ut serviret, ut ait, cardinali et ut discendi cupiditatem expleret. Latino primum sermone ephemeridas itineris conacribere coepit; sed propter festinationem mox praetulit lingnam vema- culam. £x itinere redux in Sicilia primum, deinde Mediolanii Eporediae Yercellis episcoporum vices egit Post sex annos Fabriannm in patriam reversus ibi post unius mensis morbum diem obiit, priusquam itineris Hispani descriptionem, quam edendam sibi proposuerat, in iusti libri for- mam redigere potuit. Quod opus frater ita perfecit, ut ephemeridas auto- graphas describeret, in schedulis solutis perscripta vel praenotata suis locis insereret, imperfecta omitteret, de suo vero nihil adderet. In fine epistulae fratris memoriam seque benivolentiae cardinalis commendat, et ipse ut ille legnm doctor. Frater Michael Bonellus, cardinalis Alexandrinus tituli S. M. snpra Minervam, Pauli Y p. m. nepos ex sorore, quid tractaverit cum regibns Hispaniae Portugalliae Franciae videtnr constare historicis ex ipsius relationibns. Iter vero quo modo instituerit cardinalis, quos quoque loco Tiros viderit, reges reginae principes nuntii papales episcopi aliique ho- mines excellentes quem ad modum eum receperint, quo modo illi vestiti ornatiqne fuerint, ferias et dies fastos quales celebraverint, quaeque sunt similiay ea omnia curiosa diligentia Venturinus in schedas suas rettulit Ita at operae pretium facturus videatur esse, siquis vir doctus temporum illoram cnriosus ex libro Ventnrini quae ad mores hominesque saeculi
1*
ADDITAMENTA
decimi sexti accuratius cognoscendos pertinent edet atqne illostrabit. Nos i aotem illa, ut par est, hoc loco missa faciemus; sed cum Yentnrinos etiam
I illud non neglexerit, ubicunque itineris opportunitates ferebant, monumenta
j vetustatis observare titulosque inscriptos tam Romanae quam recentioris
1 aetatis describere, omnia quae ad illos pertinent inde nobis sunt enotanda.
2 Iter coeptum est die 30. m. lunii anni 1571 atque per Italiam Galliam- \ que meridionalem terrestre viatores ad Barcinonem primum, ubi Yenturinus I nihil descripsit, deinde ad Tarraconem duxit Tarracone titulos aliquot
Yenturinus vidit, plures ab amicis accepit. Nam addit in fine commentarii eius, qui ad Tarraconem spectat, haec: Me88, Giavanni Rohostieri (nomen non recte videtur tradi descriptoris culpa; aliunde hominem non novi) mi dond moW altre epigr,; Mess. Ponso dottore e historico Tarraconense me ne fece leggere un libro intiero e mi disse doverlo presto mandare in stampa (prodiit liber Pontis de Icart a. 1572, v. vol. II p. 544). Per Dertosam porro Saguntum et Yalentiam, deinde per Uclds Matritum perveniunt. Sagnnti arietem antiquum Venturinus vidit, de quo dixi alibi ^), et titulum Hebraicis litteris inscriptum vol. II n. 373*; Latinos non multos et aliunde fere notos. Matriti menses aliquot in aula Philippi II regis commorati d. 14 demum m. Novembris Olisiponem ad regera Sebastianum profecti sunt per Talaveram Oropesam Turgalium (ubi Hemandum Pizarro, regni Peruviani victorem, viderunt) Emeritam Norbam Caurium Badajdz Eboram. In illis quoque oppidis quaedam Venturinus ex lapidibus enota- vit aliunde non nota; certe titulorum eius regionis auctor est omnium, qni adbuc innotuerunt, vetustissimus. Eborae Yenturinus Andream Resendium vidit ab eoque accepit librum eius a. 1553 editum, unde titulos sibi ex- scripsit tam genuinos (ut n. 114 339 et christianum inscr. Hisp. christ. n. 11) quam falsos (12* 18* 19* 21* et christianum falsum 1*), nulla, ut consen- taneum est, suspicionis significatione additia. Atque hic prior itineris pars finitur. Ex Olisipone, quam urbem d. 13 m. Decembris reliquerant, redux coactns est aliquanto diutius commorari in oppidulo et castello ducis Bragantiae Villavigiosa dicto, a posteris eius Portugalliae regibus hodie quoque per menses aliquot autumnales venandi causa habitari solito, cum patriarcham Alexandrinum (quod nomen viri illius videtur fuisse).
0 Hermae vol. 2 (1867) p. 450 88. Addo Ventarini descriptionem, at testis ocu- ati (f. 79): Uncontro al cattello e • . . una chteaetta gih moschea, presso la quale giace un* arietCy tormento beilico antico, alto sei pcdmi, le coma palmi 7, lungo palmi 52; dopo la testa in mezzo il dorso tiene un /erro grosso come colonna di mezzo palmo, il corpo largo palmi sei, vestito di lame di ferroy intessute di strettissime corde, e appresso altri legni a rote e grossissime funi da levarlo e urtarlo nelle muraglie^, Apparet Yeiiturinam coniunctas Yidisse reUiquias, quarum alteram partem quadraginta fere annis post eumBibranus, alteram Bay^r post saecnla duo descripsemnt. Prae- terea Yenturinus f. 80 capnt statuae describit, quod alii Hannibalis esse credebant, alii Herculis. Caput, quod credunt Hannibalis esse, Matriti seryari in museo regio adnotavi antike Bildwerke in Madrid p. 135 n. 259.
AD TITVLOS HISPANOS.
anum ex legati comitibus parentela puto cum eo coniunctum et dignitatis celsioris hominem, morbus ibi corripuisset lam antea Matrito Olisiponem proficiscentes eo deverterant, antiquitates autem loci neglexerant.
In altera autem hac quinque dierum commoratione locum accurate descri-
bit Venturinus f. 187 v.: 'questo duca d Giovanni duca di Braganza^ di Barce-
lo8j sotto titolo del figlio Teodosio, e marchese di Villa Vezzosa, e Conte di
Ure\ divitias eius magnas vitaeque splendorem praedicat, et inter alia haec
addit (f. 238), 'hebbi gratia di veder di nuovo la libreria del duca (quam
enm habuisse dicit ab avo lacobo, Giaimes^ et patre Theodosio) e pigliame
p^^ leggere a diporto un libro in mano di epita/fi antichi fatti racorre
dal duca Teodosio, huomo studiosissimo ^ da diversi lochi di Spagna e di
Portogallo, e presi copia de^ infrascritti piu principali degni di notitia\
Incipit inde altera itinerarii pars, quam ab illius loci titulis Yenturinus inaugu-
ratur. Novimus Theodosium ducem Bragantiae titulos dei Endovellici colle-
gisse (cf. quae dixi vol. II p. 17), sed syllogen inscriptionum extitisse ab eo
institntam suspicari tantum licuit. Quae nnnc demum prodit ex Itali
hominis apographo (f. 238 — 242 v.) satis pleno sine dubio (nam quod
dicit titulos se exscripsisse principales solos^ id ne videretur omnia
impndenter compilasse adscripsit); in Portugalliae enim bibliothecis eius nec
Tola nec vestigium. Sjlloge inter antiquissimas habenda est, quae quidem
in ipsa Portugallia institutae sint (vetustior certe quam Resendii, qui ti-
tnloa Conimbrigenses sine dubio ex illa tantum novit), ideoque digna de
qna plene referatur. Titulos Yillavi^iosanos vel ex vicinia YillaviQiosam
delatos per ducem eundem Theodosium quattuordecim numero (noti sunt
omnino viginti duo), a quibus sylloge incipit, ut consentaneum est, exci-
piunt discrimine nuUo Conimbrigenses tres cum loci incerti inedito uno
(n. 9), et recentiore uno litteris Hebraicis inscripto hominis ludaei, quem
omitto. Inter titulum vol. II n. 369 et Hebraicum illum interpositus est
ineditus loci incerti medius. Sequuntur Olisiponenses duo vel tres potius,
quornm unns paene pro inedito habendus, deinde Aquiflaviensis unus omnium
notissimns. Interpositus deinde est, fortasse rei alicuius explicandae gratia,
titnlas Ilurconensis Baeticae unus, quem excipiunt Bracarenses sex (quorum
item testis Lusitanus antiquissimus dux Theodosius est), Hispalenses tres,
Cordubenses duo, Caperenses falsi duo (n. 80* 83*) noti antiquis omnibus,
tum iterum Aquiflavienses sex, inter quos unus ineditus est (n. 21), una
cum miliariis duobus Bracarensi et Aquiflaviensi. Adduntur in fine syllogae
titali aliquot aetatis recentis Toletanus Salmanticensis Complutenses; hi
in honorem Francisci Ximenez cardinalis compositi.
Yentarinus autem cum patriarcha suo per Badajoz Benavente Galisteo^ prope qaod titnlos aliquot miliarios viae Romanae la Calzada dictae descrip- sit, deinde per Salamanca Valladolid Burgos Briviesca Vitoria oppida Hispana Galliam petit atque Burdigalae cum cardinali denuo convenit. Inde Ca- roli IX regis aulam in urbe Blois una invisunt atque deinde per Lugudu- num et Alpes Poeninas in Italiam redeunt; die 24. m. Martii a. 1572 Yenturinus Fabriani Lares patrios recolit. In hac ultima itineris parte
ADDITAMENTA 1-4
titalos tantam aliquot Segasionenses (C. I. L. V n. 7248 7290 7300 7311) descripBit, qaos hic omitto. Exemplum DresdenBe titulos exhibet scriptos litteris minusculis plerosque, raro mainsculis; perquam neglegenter descrip- tos omnes. Venturinum maiuBculis ubique litteris usum esse probabile est; unde ego quoque quoad fieri potuit posui.
Addidi relationi de Venturini itinere deque libro ducis Tbeodosii ple- nae quotqnot praeterea ab amicis subministrati vel ex libris ephemeridibusve a me enotati innotuerunt tituli Hispani, ut sextnm hoc voiuminis II snp- plementum reliquis (ephem. vol. I p. 44 ss. 182 ss. II p. 233 ss. III p. 31 ss. 190 ss.) omnino aeqnale fieret.
1 — 4 (ins. post n. 14). Prope Balsam (Tavira)^ encontradas no meio cCumas voBtoB ruinas descobertas pelaa aguae do Ouadiana.
1 L • CASSIVS CELER
PODIVM aaa
PEDES • C SVA • IMPENSA D • D
2 CL • LICINIVS BADIVS
PODIVM CIRCI P • C SVA • IMPENSA • D • D
. . CVM ANT» . . . F • ESTATV»
4 D • M • S
ALBIA • NEREIS
AN • L X H«S«E S^T^T^L
Angustus Soromenho (defnnctus m. Septembri a. 1877) misit descriptas ab amicis.
In titulo n. 2 fortasse legitur c • licinivs l - badivs (Badius nomen aiiunde notum est); in 3 potest cogitari de templo cum antie^ quod aliquia etatuit, Oppidum, cuius circns ille fuerit cum podio pedum centum, vide- tur Balsa esse. Quod Soromenho mihi scripsit, rogasse se eum virum, qui tum publicae institutionis ministerium in Portugallia tenuit, ut locum, ubi tituli illi inventi sint, curaret accurate explorandum, id ut fiat valde optandum est.
5-8 AD TITVLOS HISPANOS. 7
5 — 1 (ins. post n. 14). In loco qaodam maritimo dicto Marim prope Olhdo in regno Algarbe (inter Balsam et Ossonobam, v. tabulam vol. II geo- graphicam alteram) inter sepuicroram muitorum rudera reperta sunt anno 1876 monumenta inscripta quattuor, quorum unum adhuc latet.
5 ara ex lapide calcareo
D- M S MONTANVS
VIXIT pattra ANN • XXXIII lanx ^ua-
anaaia 5 mENSIB • II drata, in
DIEB . VII 9««»^««'«
quid inpoii"
S«T'T'L
tum €%t lagt'
nit duabut
timile
6 lapis sepulcralis /orma cylindri iacentis vel dolii
D • m • s
tie HERINIANA VIX ANNIS • LII tic 5 MINS-II*D*im S^ T -T . L
7 lapis formae eiusdem
D . M • S tic A V I N T I N A
V IXIT • A N N
XXXV • P A S TROCLVS
M E R E N T I
POSVlT-H.SlT-E
Esta^ da Veiga misit m. lunio n. 1876.
Ad insignia in titulo n. 1 repraesentata conferantur similia titulorum Co- nimbrigensiam n. 378. 391.
Utrum ad Balsam pertineant tituli hi, ut n. 1 — 4> an ad alium locum ignoro.
8 (ins. post n. 108). Eborae, fragmentum rep. a. 1870 iuxta templum Romanum, quod ibi est, in parietibus eius restaurandis, cum aiiis eius- dem generis fragmentis.
VERNACVL L P
A. F. Barata miscellanea historico-romantica (Barcellos 1878 8.) p. 200, qui reliquorum fragmentorum titulos non adscripsit.
8 ADDITAMENTA
Ad n. 114. Eborae, H vede hora neila casa del Capitano di cavalli D, Diego di Castro [quem alibi ita designat 'huomo principale di questa cittd^ luo^ gotenente generdU del Be nelle co$e di guerra^^l,
Ventarinas f. 197 v. textnm ex Resendii libro adscripsit, sed videtur ipse yidisse. Tamen fortaflse in lapide fictam esse iam adnotavi.
Ad n. 130 88. Villavi^iosae. Di Endovellico^ quale dicono che era il dio titU' lare del loco, oltre li sopra scritH (qui sunt n. 127 128 129 130 131 132 133 136 137 139 143 148) sene leggono molf altri simili, /urono portati quivi li marmi di Landroa, villa distante una lega di Villa Vezzosay dove era venerato^ e nel detto portico di S. Agostino vi erano li sopra [1. in/ral scntti (n. 142 149).
Yenturinus f. 238 — 239 ex libro ducis Theodosii. Exempla in universum non male excepta sunt, sed a descriptore schedarum pessum data pleraque; nnde pauca tantum yidentur adnotanda.
Ad n. 130 131 136 138 142. Villavi^iosae titulos hos tantum extare adhnc adfirmat Gabriel Pereira in ephemeride Portugallica a Renascenga a. 1878 fasc. II III (Febr. et Mart.) p. 42. Quem ibidem ad deum Endovellicum refert titulum ex Argotio notum (Levy n. 26) ita, ut ferunt, inscriptum endo castrorvm, is pertinet ad viam Bracara Astu- ricam et male lectus est aut interpolatus aut falsus omnino.
Ad n. 137. Villavi^iosae.
Vv. 4 — 6 compendiis non solutis ita
A • L • V • s
Venturinus f. 238 v. exhibet ex libro ducis Theodosii; fortasse recte.
Ad n. 143. Villavi^iosae.
Venturinus f. 238 ex libro ducis Theodosii bis exhibet, nisi revera duo tituli fuerunt, ita ut priore loco l • silvanvs legatur pros Qj helvivs silvanvs et VOTVM L • A • p pro votvm san • a • l • p. Exemplum alterum veram lectionera san, a Scaligeri amico solo praeterea servatam, probat; reliqui s • AN habent.
AD TITVLOS HISPANOS.
9 (iDS. post n. 151). Loco aliquo inter Villavi^iosam et Gonimbrigam sito (ponitar pone illiuB et inter huius oppidi titulos).
c o R A E
N I G E LLIO
w C Iv « . * •
ACILII i CLABRIONIS ADIVT • TABVLAR D • P • AVRI • I I A • L • V • S
Venturinus f. 239 ex libro ducis Theodosii. Traduntur v. 2. 3 nifivo •
SER • BB^ 5 GIABRIONIS, 7 AVRICI.
Initio latet nomen dei deaeve ignotum, quod potest etiam conplexnm esse versum 2 (coraenifivo?); sequitur aut nomen velut, quod exempli gratia posui, Nigellionis 8er(vt), aut hominis ingenui Ser . . . dicti, qui M'. (bb?) Adlii Olabrionis alicuius, legati fortasse provinciae Lusitaniae, adiutor ta- bulariornm videtur fuisse. V. 7 d(onurn) p(osuit) auri p(ondo) /, ut solvit Mommsenus.
Ad n. 159 160. Aramenha.
R. de Gusmao holeHm architectonico 1 (Olisipone 1875 4.) p. 70; male.
Ad n. 185. Olisipone, nojardim do palacio do Visconde da Asseca, a Santoe. a in arcu imp • c>e.sari • vespasiano • avg • pont • max • trib • pot • iiii •
IMP • X • P • P • CON • IIII • DIC • V • CENSORI • DESIGN • ANN • IIII • IMPERII • EIVS • FELIC • LIB
b in hasi
|
IM P |
• CA E S A R I |
|
|
VESPASIANC |
> • AVG |
|
|
PONT |
• MAX • |
TRIB • POT |
|
1111 • IMP • X • P • |
P • CON • IIII • DIC |
|
|
V • |
CENSORI |
• DESIGNATO |
|
ANN |
• IIII • |
Imp • EIVS |
|
FELICITAS • |
IVLIA • OLIS |
|
|
• |
O . . . |
Soromenho misit a se descriptas. Titulus a arcnm aediculae fortasse se- quitar; h, qni adhuc solus innotuit, in cippo extat; eum solum Gasco et Azevedo viderant. Putaverit aliquis a exemplar vetustum esse^ h autem Doviciam e schedis Oasci in lapide expressum; sed obstat Gasci testimo- nium hominis fide digni, qui disertis verbis se vidisse affirmat. Tamen
10 ADDITAMENTA
mirum, quod arcus titulum omisit; vix enim credo titulum cippi vetustum in arcum novicium translatum esse. Yitia enim in utroque deBcriptoram sunt aperta, con pro cos, dic pro des. In fine tituli arcus illud felic • lib potest significare imperii eius /elicis, liberti; in cippo vv. 7. 8 totos omisit Gasco, FELiciTAS IV reliquis omissis habet Azevedo. Ectypa utriusque tituli, quae saepe flagitavi, obtinere nunquam potui; fieri enim potest, ut utrum- que exemplum non sit vetustum.
Ad n. 186. Apud Olisiponem.
Yenturinus f. 240 v. ex libro ducis Theodosii. Exemplum malum est Resendiano simile (quem puto inde sumpsisse); sed numeri Arabici (cos • 4 TRiB • POTEST 5), Traiani nomen omissum, divi vocabulum iteratum tri- buenda sunt descriptori. Post titulum n. 197 sequitur deinde hic vv. non divisis
SABINAE • AVG IMP • CAES • TRAIANI HADKIANI • AVG • DIVI NERVAE • NEP • DIVI 5 TRAIANI • DAC • PAR • FIL D • D • FELICITAS • IVL OLISIPO • PER • M • GAL RVT • ET • L • I VL • AVITVM
Compendia soluta sunt; post v. 5 fortasse deest cos • iii • trib • potest • v.
Itaque videntur re vera duo fuisse tituli, Hadriani aiter, alter Sabinae aequalis; ego Accursium secutus Sabinae nomen interpolatum esse credidi. Periernnt autem ambo. Praeterea cognomen dnoviri alterius fortasse Rutilus ant Rutilianus fuit, non Rufus; ut posui.
Ad n. 197. Olisipone.
c A E L I A E V E G E T A E FLAMINICAE M • GELLIVS 5 RVTILIANVS M A R I T V S
Venturinus f. 240 v. vv. non divisis ex libro ducis Theodosii. Tradun-
tnr 1 CELLIAE, 2 VEGETE, 3 LAMINICAE.
Poteris etiam gelliae, ut eiusdem etiam gentis atque maritus fuerit flami- nica. M. Oellius Rutilianus a M. Gellio Rutil. vel Rut. titulorum n. 186 fortasse non diversus. Exempla prorsns lacera et manca Da Cunbae et Azevedi ita snpplentur.
10-11 AD TITVLOS HISPANOS. 11
Ad n. 338. Yv. 1 2 ita exhibet
ALBONIVS TA CILLI PRO F
Victorinus da Silva Araujo boletim architectonico 1 (Olisipone 1875 4.) p. 186 a P. Antonio Ferreira Louro.
Uode apparet recte me supplevisse pro illud, quod nunc demum in la- pide esse discimus. Patris nomen fortasse Tancilli fuit, nisi rectius Targelli Martin iegit.
Po8t n. 338. In titulo a me edito in hac ephemeride I (1872) p. 44 n. 139 re vera legi talotivs et vmidio V. da Silva Araujo boletim architectonico 1 (1875) p. 188 adfirmat.
10 (ins. post n. 343). Collippone (Leiria), pedago de lousa no cunhal (Tuma sacristia velha na egreja de S, Francieco,
D M DIADVMENO
CARISIAE AVITAE LIB
V. da Silva Aranjo boletim architectonico 2 (1876) p. 149.
11 (ins. post n. 346). CoUippone, ainda ha poucos annos se via, e creio se ve ainda, posto que bastantemente miUilada^ na capella do Torre^ lugar da freguezia de ReguengOy nae cercanias de Leiria.
. . ANN .... LABERIA L • F • MX . . FILIAE PIENTI ....
V. da Silva Araujo boletim architectonico 1 (1875) p. 171. Cf. titulus Laberiae L. f. Gallae flaminicae vol. II n. 339.
Ad n. 350. Collippone (Leirid) ita se legisse
D M
VETIARVI EANXV V 5 VAE E AE TT
y. da Silva Araujo boletim architectonico 1 (1875) p. 11 et 2 (1876) p« 149 adfiroiat, qui textum a me editum ignorat. Ne sic quidem titulns certa ratione restituitnr. Addit Ara^jo exempla non minus mala titulorum
1 2 ADDITAMENTA 12-13
n. 337 341 342 345 4990a; item p. 171 ss. 182 ss. titulos n. 338 346 et falsum n. 35*, ubi queritur a me omissum esse titulum Gruterianum ex solo Levy sibi notum, qui Llerenensis est Hispaniae (C. I. L. II 1028), non Liriensis. Eiusdem fere generis sunt, quae scriptor ille praeterea sibi visus est correxisse.
12 (ins. post n. 358). S, Sebastiao do Freixo.
S • CRESCENTIO . . CLAVD1A-P'C
V. da Silva Araujo boletim architectonico 1 (1875) p. 186 a P. Antonio Ferreira Louro.
13 (ins. post n. 360). Bico-Sachos^ logar proximo de S. Sebastido do Freixo.
d M
Q_ • F • MA
oN • XXXIII
ATER • FILIAE
5 M A E
F C
V. da Silva Araujo boletim architectonico 1 (1875) p. 187 a P. Antonio Ferreira Louro.
Adscripsi propter locum, unde nuUi adhuc tituli prodierant.
Post n. 364. Titulos a me editos in hac ephemeride II (1875) p. 235 n. 305. 306 V. da Silva Araujo boletim architectonico 1 (1875) p. 187 adfirmat recte a Soromenio lectos esse.
Ad n. 368. 374. 378. Conimbrigae.
Augostus Philippus Simoes boletim architectonico 1 (1875) p. 10568. 117s8. de situ Conimbrigae agit, sed ignorat quae de eo scripsi in corporis vol. II p. 40 secutus testes veterrimos peregrinatores Italos saeculi XVI; eaque occasione oblata Simoes titulos nonnullos profert Conimbrigenses.
Ad n. 551. Emeritae.
Venturinus f. 240 v. ex libro ducis Theodosii. V. 8. 9 ita pia ta mevs ET ANiMA OPTiMA e», piNTA • MEVS ct PiNTAMENS reliqui. Requiritur formula velut pia tua mens et anima optima. Additur adnotatio haec plena iudicii ex eiusdem ducis libro: 'advertat lector non usqtie adeo vetustis marmoribus credendum, cum nec purus omnino nec congruus sermo ubique sit\
U-17
AD TITVLOS HISPANOS. 13
14 (ins. post n. 427). Lamego, na parede da egrefa de Almacave.
IVLIAI • MARCI • F MARCELLAI Q_- SCAIVIVS VICIIVS • VXORI
Soromenbo misit a se descriptaro.
Lego luliae Marci /(iliae) Marcellae Q, Scaevius Vegetus uxori.
15. 16 (ins. post n. 427). Bahemdo^ a uma legua de Lamego,
16 C A T V R 17 CELTIVS-M
NEPOS • EX AELONIVS
C AM L • AN HIC SITVS
H»S*S^S^V«T^L EST
SoTomenho misit a se descriptas.
Legendum fortasse Catur[u8 ei} nepos ex Camal(p) an[(ni) 7] . . . h(ic) 8(itt) 8(%mi); 8(it) r(oW«) t(erra) l(evi8).
Ad n. 625. Targalii, nella facda del pozzo in una pietra postavi non ha pur gran tempo.
BOVDENNA CARAI • P H • S • F
Ventarinas f. 165. bovdinna reliqoi, fortasse rectias; cam sive ca.... reliqaorum et Carai hoc videntar significare camli, ut olim conieci.
17 (ins. post n. 630). Turgalii, in una pietra po8ta in terra in un ortaccio,
L • AVCTAE
FABIVS • NIGER
DE • SVO
F . C
Ventarinus f. 164 v.
14 ADDITAMEKTA 18-19
18 (ins. po8t D. 634). Targalii, in una pietra gid trovata nel campo mezza lega sotto la /ortezza.
Q_« ORFIVS ASI ATICVS ANN • VI • ET XXX 5 H • S • E S • T • T • L
Yentarinus f. 165 w. non dimis. V. 1 qvintvs, 3 an • SVE -et, 5. 6 hoc siBi SEPVLCRVM POSViT. Orfias nomen Tetastam est ex Ciceronis epistalis et ex titulis aliqaot Italiae inferioris notum.
19 (ins. post n. 638). Turgalii, dentro della fortezza iu una pietra nel muro a prima entrata si leggevano queete sole leUere^ essendo le altre corrose del tempo:
M • L • CATVL
Venturinus f. 164 v. post quem alius nemo videtur observavisse.
Ad n. 1169. Hispali in tabula marmorea in ecclesia maiori, supra quam erant duae naviculae seu scaphae depictae et supra eos coUocata statna ipsius imperatoris hominis inquam proceri.
Yenturinus f. 241 v. ex libro ducis Theodosii.
Antiquissimum de titulo hoc testiraonium, in quo illud etiam curiosum est, vidisse ducis auctorem statuam ipsam basi impositam, quae postea aut periit aut a basi remota latebat (potest essc statua in palatio ducum de Medmaceli n. 857 descriptionis meae antike Bildwerke p. 322).
Ad n. 1185. Hispali.
Venturinus f. 241 v. ex libro ducis Theodosii.
Ad n. 2062. In oppido Pinos a Granata urbe dnabis leucis distante. Yenturinus f. 241 ex libro ducis Theodosii.
20
AD TITVLOS HISPANOS.
15
20 (ins. po8t n. 2209). Cordubae, basis magna inde ab Arabum tempore arcui nni pontis supra ^nam inserta, sed anno demum 1877, dum pons instanratnr, inde remota et collocata in museo Cordubensi.
IN HONOREM
M E M O R I A E
C • ANNlI • C • F
L E P I D I
5 MARCELLI
T R I V M V I R 1
K A P I T A L I S
O R D O
SPLENDIDISSIMAE
10 COLONIAE
CORDVBENSIVM
S T A T V A M
E Q_V E S T R E M
PONI • DECREVIT
15 QJ/INTIA • P • F
G A L L A
M A T E R
HONORE • ACCEPTO
INPENSAM remisit
Anrelianns Guerra edidit in ephemeride la ciencia crisiiana vol. III 1877 p. 464. Raphael Ramirez de Arellano misit a se descriptam.
3 ANNii Guerra. 7 karitalis in lapide esse affirmat Ramirez. 19 in- PENSAM [remisit] Ouerra recte, impensam [fecit] Ramirez.
C. Annius Lepidus Marcellus iuvenis nobilis mihi aliunde notus non est; fortasse parentela coniunctus erat cum Annio Vero avo M. Antonini impe- ratoris.
Ad n. 2374. Santo Tbyrso, na parede do claustro do mosteiro.
|
l |
• VALERIVS |
• SILVANVS |
|
MILES • LEG |
• VI • VICT |
|
|
T VR I A CO |
||
|
V |
• s • |
L • M |
Soromenho misit descriptam ab amicis.
Dederam olim exemplum Cardosi secutus unice notum, qnod nnnc appa- ret impudenter esse interpolatum. Etenim pro vict • tvriaco , quod in lapide est, ille exhibet vixit ViriatOy qno fortasse voluit indicare vixisse hominem illam sab Viriato; praeterea v. 4 prorsus oroisit. £go ineptnm illud vijcit Viriaio patabam ortnm esse ex v • v litteris singularibus inepte solutis ; quid Babesset suspicari nemo potuit. Turiacus deus aliunde notus non est.
1 6 ADDITAMENTA 21
Ad D. 2416 2420 2421 2422 2424. Bracarae a tergo aediculae sedis.
Yenturinus f. 241 ex libro dncis Theodosii. Titnli adhuc extant praeter nnum atque proponuntnr satis emendate.
Ad n. 2468. Chaves. septvmivs
ARGILICVS V • S • L • M
Yenturinus f. 242 ex libro ducis Theodosii.
Tavora testis sacculi XVII non satis fidns, qui solus praeterea servavit, addit initio lovi o m et scribit agrilicvs; utrnmqne fortasse male. Potest enim dei nomen omnino aut latuisse aut periisse.
21 (ins. post n. 2474). Chaves.
T V T E l A E
M • AQ_- LEDA
PEREGRINORVM
EX • V • P
Yenturinus f. 242 vv. non divisis ex libro ducis Theodosii. In m*aqjLeda nomen hominis latet servi puto Peregrinorum duorum.
Ad n. 2477. In oppido Aquis Flaviis nunc Ckaves in columna. Yenturinus f. 242 ex libro dncis Theodosii male.
Ad n. 2478. Aquis Flaviis.
Yenturinus f. 240 v. ex libro ducis Theodosii, recte.
Ad n. 2480. Chaves.
EMILIANO • FLACCO • DE • HOC • 0 • IVRE • VIIIBRIGA L • ELIVS • FLACCVS • SIGNIFER • LEG • il • CVRAVIT • ISTRVENDVM • VIVO VOLENTE • ET • PRESENTE • SACRATISSIMO • PATRI
Yenturinus f. 242 v. vv. non divisis ex libro ducis Theodosii. Est exem- plum Tavorae alterum (f. 85) et ipsum vix sufficiens, unde vera tituli lectio restituatur.
Ad n. 2487. Chaves.
LOVCI • MARTVRI • F • CALADVMA D • SAQVA • A • L • H •! S • E FIL^F«C^MAXIMINVS-S^ T^ T« L
Venturinus f. 242 v. ex libro ducis Theodosii. Exemplum hoc tituli ve- tustissimum a Tavorae, quod praeterea solum extat, vix differt atque illud probat, Tavoram sua non raro ex vetustioribus desumpsisse. Nomina bar- bara certo restitui nequeunt*
22-23 AD TITVLOS HISPANOS. 17
22 (ins. po8t n. 2636). Asturicae rep. est a. 1876 tabula lapidea alta nj. 0.42, lata 0.29; ectypum gypseum A. Guerra servat Matriti. Aedi- culam fastigatam repraesentat; inter antas eius media interposita est ma- nus humana aperta cum litteris; snpra in fastigio duo praeterea versus scripti sunt.
a in /astigio i v c 7 c y C
cn*l An I c
b in manu L a ui /^
P. Fidelis Fita in ephemeride la Academia vol. II 1877 p. 366, qui ita in- terpretatnr uu Zsvg \ Xi^amg \ T/.eujg. Serapidis nomen videtur distingui posse, reliqna incerta sunt, et h lAH gnosticae fortasse originis.
23 (ins. post n. 2661). Legione, rep. circiter saeculo XVII exeunte in moenibos nrbis; periit aut latet. Erat ara magna alta palmos 6, lata 2, Utteris optimis.
NYMPHIS
T • POMPONIVS
PROCVLVS
VITRASIVS 5 POLLIO • COS
PONTIF • PRo COS ASIAE-LEG'AVG*PR PR • PROVINCIAR MOESIAE • INF • ET 10 HISP • CITER
ET^FAVSTINA • EIVS
P. Fidelis Fita in ephemeride la Academia II 1877 p. 66 ex foliolo impresso qaattuor paginarum (in fol.) — scriptor locus annus omittuntur — , quod servatur Lojolae in archivio publico doctosque Hispanos omnes latuit. In fine fieri potest^ ut nihil desit praeter litteras votivas uno versu comprehensas
V • S • L • M.
Titrasius Pollio homo est notus ex titulis urbano C. I. L. VI 1540, ubi de necessitudine eius per uxorem cum domo Augusta Henzenus dixit, GaU Hco Orelli 3421, Odessitano G. I. L. III 762. Post Moesiam inferiorem eam etiam Hispaniam citeriorem rexisse discimus ex titulo hoc Legionensi, nnde soppletur urbanus.
IV 2
1 8 ADDITAMENTA
Ad n. 2707 et ephein. III (1875) p. 242. Lapis in museum archaeologi- cam Matritense translatus est
|
M |
P D M |
|
BOVIICIO BODE |
|
|
CIVES ORGNOM |
|
|
EX |
GEN* PEMB |
|
5 ELOR • UI • PV • JW |
|
|
LU |
POSUIT |
|
-^8-Any^ |
A. Guerra Cantdbria (Matriti 1878, 60 pp. 8. cum tahula geographica et • lapidum aliquot imaginibus) p. 49 (cum imagine phototypica) ita clare extare in lapide affirmat; quod libenter credo. Legit autem Guerra sic: m(finumentum) p^ositum) d(i8) M^anibw). Bovecio Bodecives Orgnom(e$co)y ex gent(e) Pembelor(um) , Vipumulu posuit, era DXV\ Unde trihuit anno p. C. 477. Mihi aerae indicatio videtur perquam incerta esse (potius con- sulatus intellegendus ut in n. 2714), incertum etiam nomen eius qui po- suisse dicitur. Yersus primi interpretationem probo^ coUatis potissimnm titu- lis n. 2710 2713 2714; tanto magis titulum puto non eius aetatis esse quam voluit Guerra^ nec christianum omnino, sed saeculi secundi tertiive. Bo^ decio Bode(filius)y cives Orgw)m(escu8% ex gente Pembelor(um)^ vi(vu8) fortasse [i]umulu posuit, Nam quanquam p in lapide est (pvmvlv), potest errasse qui sculpsit. Ceterum eius regionis lapides perquam obscuros esse saepius sig- nificavi.
Ad n. 2710. Borines.
M • PO • DIB M A • A IT O P A •£ • A N LX • EX GEfC ABL AIDACo
RV • FIL • P • PO
A. Guerra Cantabria p. 50, cui ectypum misit Firminus Canella Secades, professor Ovetensis.
Legendum videtur ita: m(onumentum) po(situm) dib(u^) Ma(mbus) Anto^ pate an(norum) LX ex gente Ablaidacorum, Fil(ius) p(atri) po(suit).
Antopate genetivus comparandus cum Bode tituli n« 2707.
24-26
AD TITVLOS HISPANOS.
19
24 (ins. post n. 2714). Cordo, servatur Matriti in museo archaeologico.
LXXIA
'AHCCCC
NDtiUNOUVE
OAIDENVE VN
AMATRI SVAE D
POSVIT SE VER
p. C. 436
A. Guerra Cantabria p. 45 qui ita ferc legit recte a fine incipiens:
A + Q (?) posuii Severa matri suae Dovidenae annorum LV aera CCCCLXXIV
Quod in fastigio lapidis positum est ornamentum, fortasse palmae tantum ramus est. A fine legendus est titulus christianus in Britannia repertus inscr. Brit. christ. n. 170.
25 (ins. post n. 2714). Cordo, partido de Cangas de Onis,
I N M I M o R
TVTAIOR+ORV^
FERTEMirE'
RAVITRMREN
TETNoRENvr
A. Guerra Cafttabria p. 44 ex imag. photogr., quam misit Firminus Ca- nella Secades, professor iuris in universitate Ovetensi.
Guerra ita legit: Xal(ve)y in memor(iam) Tugahoru, ceri(avU) e(t) mige- ravit, b(^ene) m(e)rente (hun)c (ho)norem, G(ermanus posuit?). Nihil definio.
26 (ins. post n. 2847). Segontiae (Siguema), rep. saeculo proximo medio, mas alld del convento de S. Francisco^ ubi apparuit pavimentum tessel- latnm in parietinis templi alicuius; arula alta m. 0.015, lata 0.08-|^.
EPONAE s • S EC
in latere:
CVNDVS V • S • M
A. Gnerra Cantabria p. 47. Lege Eponae 8(acrum) Secundm v(otum) 8(ol- vit) m(erilo). Ornamentum lateris videtur ex candelabri imagine ortum esse.
2»
20 ADDITAMENTA ' 27-28
_ _ j - . -
27 (ins. post n. 2916). Cippus terminalis similis repertas est prope Villa- sidro; servatur Burgos in museo provinciali.
< E R • A V G «ST • DIVIDIT j>RAT • LEG • ini et AGRVM SE 5 yUaMON
A. Querra Cantahria p. 19. De Segisamone dixi ephem. II p. 246.
28 (ins. post n. 2986). Turiasone {Tarazona de Aragon) rep. a. 1877, con nn antiguo pavimento Bomano, dehajo del cauce de una azequia.
D <» M ^ < >A&NICO TYCHEii MARIVS • MYRON ET • V • TYCHE • FI Pfe . 5 ITEM • SIBI • ET • V TYCEN • VCSORI F • C
Eduardus Saavedra misit delineatam ab amicis.
I>(is) M(anihu8) [«(acrww)], Vaenico Tychen(J) Marius Myron et V(aenico) Tyche fi(lius) pien(ti88imae) item sihi et V(aenico) Tycen(i) ucsori /(aciendum) c(uraverunt).
Stemma hoc est:
Marius Myron w Vaenico Tyche •
I
Vaenico Tyche filia
Nota mulieris nomen barbarum in o desinens, ut sunt Aoco II 937, *Aro' cio 5085, Baxo 2060, *Bo80 2862, Magulio 2825, *MedutHo 2823, *Moenio 2865, Banto 2825, Sirvando 4406, Titullo 2807, eiusdem fere regionis omnes.
Ad n. 3686. Ut ineditam ita
POMPEIA ASIATICO
F. Fita revista histdrica 4 (1877) p. 202 profert ex amici alicuius relatiooe; sed est sine dubio malum exemplum tituli s. s. Pompeiae Asitionis.
Idem 1. 8. s. p. 196 la tumha vocabula tituli n. 3668 aperte Hispana pro Punicis habet.
AD TITVLOS HISPANOS. 21
Ad n. 3G95. Tessera hospitalis BocchoritaDa extat adhuc Palmae, servata ibi apad lohannem Sureda.
F. Fita revista histdrica 4 (1877) p. 200, qui addit quaedam de loco, ubi olim inventa est, dicto el predat de Boguir, Ibi Bocchori oppidum vetustum situm fuisse prope PoUentiam, quae postea inclaruit, praeter tesseram de- monstrari reliquiis variis ibi repertis, aquila aerea, nummis, patellarum fragmentis et similibus, servatis illis Palmae apud loachimum Mariam Bover olim, nunc apud heredem eins Nicolaum Brondo, PoUentiae apud Michaelem Costa.
Ad n. 3133. HucliSy nel refectorio del convento,
HISPANVS AVELLICVS H • S • E FRONTO • FILIO • SVO • AN • XVI
S • T • T • L
Venturinus f. 88. Vv. divisio arbitraria, lectio omnino vera et a nullo antea tam emendate exhibita; habent plerique isfanvs avelicvs aut similia.
Ad n. 3744. Ventarinus f. 83 recte.
Ad n. 3834. Sagunti, sopra una colonna in terra si leggeva
clavdio
VICTORI
PONT TRIB • POS 5 COS • II
Ventarinns f. 79 v. vv. non divisis, quem apparet dextrum tituli latus non satis dispexisse. Cf. ephem. III p. 49.
Ad D. 3837. Sagunti, in un marmo qui presso (ad n. 3834).
P • AEMILIO
Valtre lettere erano coperte dalla terra
Ventarinus f. 79 v. Apparet igitur iam tum maiorem lapidis partem ob- serrari non potuisse nisi terra antea remota.
Ad D. 3859. Sagunti.
Ventarinas f. 79 v. fere ut Antiquus.
22 ADDITAMENTA 29
Ad n. 3912. Sagunti, sopra la porta del castello nella eeconda retirata.
D M GEMIN • MIRINES
Valtre lettere sono corrose e non $i leggono
Venturinns f. 79 v. Adduntur praeterea ibidem f. 80 v. tituli n. 3842 3850 varietate inaigniori nuUa.
Ad n. 4062. Dertosae, fuor della seu.
Yenturinus f. 76 v. exemplum non bonum tituli qui extat.
Ad n. 4107. Tarracone 'nella seu alV altare di S. lacouo^ (ita fere Anti- quus 8olu8 apud Stradam).
V. 2 DIVO N TRAIANO
Venturinus f. 75 ex litteris S f) male solutis; Traiani nomen iam apud Antiquum ex interpolatione.
Ad n. 4147. Tarracone, 'nelV orto di Meee. Oio Comes^; loci indicationem accuratam Venturinus solus servavit. Titulus periit.
V. 5 LEG • VII CEM 3 HAST • PR
Venturinns f. 75. Reliqui vii cem iii, vii gemili, vii gem iii. Unde vix puto in signo, quod habet Venturini liber, latere centuriae vitem^ sed nu> merum Arabicum a descriptore male positum pro iii. Verum enim est, qaod posui, gemin.
Ad n. 4282. Tarracone, arcus Surae, cuius titulum integrum antiqui de- scriptores servaverunt soli. *
EX testamento sergivs svra con ac
Venturinus f. 74. Exemplum est ad antiquissima Augustini et Povillonis prope accedens.
29 (ins. post n. 4392). Tarracone, appresso la seu in un conto di strada,
D • M
SEXTI • PERPENNAE FIRMI VIXI • QVEM • AD • MODVM • VOLVI QVARE • MORTVVS SVM • NESCIO
Venturinus f. 75 v. vv. non divisis liber Dresdensis. Cf. n. 4301 4302 tituli L. Perpernae Numisiani seviri et 4393 Perperniae Eunoidis. Putabat fortasse qui fecit versus se dedisse.
30
AD TITVLOS HISPANOS.
23
30 (ins. post D. 4638). BahemaOy a uma legua de Lamego.
CLAVDIO • CAESARE • A
GERM • PONT • MAX • TRIB
POTEST • II • IMP • 11 • P • P • CO «.47?
III • CEN
Soromenho misit a se descriptam.
Videtur fiiisse miliarium viae eius, ad quam pertinent Qai Caesaris duo n. 4369 4640 Conimbrigae reperta. Numeri omnino aut corrupti aut male lecti; censuram enim Claudii ab anno 47 indicari constat, cui conveniunt tribunicia potestas VII, imperatoria adclamatio XII, consulatus IV.
Ad n. 4639 4640. Titnlos illos miliarios repertos esse a. 1773 Conimbri- gae juncto do castello nas ruinae da comaga (?) de Lisboa^ quod ignora- bam, didici ab Augusto Philippo Simoes boletim architectonico 1 (1875) p. 117 ss.
Ad n. 4656 4658 4659 4662. A Galieteo per Alagon in la cahada^ via lastricata dd' Bomani antichi, e si trovarono in molti lochi molte colonne dalle bande della calzada (cf. vol. II p. 620) con queste lettere
IMP • CAESAR • TRAIANVS DIVI • NERVAE • NEPOS HADRIANVS • PONT • MAX TRIB • POT • V • COS • RESTITVIT
deinde etiam prope Bagno (Banoi) si trovarono speeso colonne di pietra distanti una dalV altra per spazio d^un miglio.
Venturinus f. 243 vv. non divisis..
Ad D. 4701. Cordubae in basilica in columna. Ventnrinus f. 241 v. ex libro ducis Theodosii.
Ad n. 4712. Cordubae in basilica in altera columna. Ventnrinns f. 241 v. ex libro ducis Theodosii.
Ad n. 4756. Bracarae a tergo aediculae sedis. Venturinus f. 241 v. ex libro ducis Theodosii.
Ad n. 4779. Chaves.
IMP • CAES • TRAIANVS HADRIANVS>AVG P • M • TRIB • POT • XX REFECIT • AQVIS • FLAVIS M • P • II
VentnrinuB f. 242 v. ex libro ducis Theodosii similiter atque antiquiores reliqui.
Lk_
v.
24 ADDITAMENTA AD TITVLOS HISPANOS. 31-32
Ad n. 4796. Basis ingens (alta m. 3.18, lata 3.38, crassa 1.54} prope Caldas das Taipas extans delineata est (non behe) a Caesario Aagusto Pinto holeiim architectonico 1 (Olisipone 1874 4.) p. 28, qui non com- memorat editores anteriores.
31 (ins. post n. 4963, lo). Talas ex iaspide repertus Emporiis, servatus Oerundae apud Caelestinum Pujol. In lateribus circuli sculpti sunt o unus ad duodecim, praeterea litterae hae
^H, LS, ND, TA, SZ, N • G
Caelestinu» Pujol y Camps misit a se descriptum. Explicabunt qui in talis illustrandis versantur.
Ad n. 4976, 9s. Tarracone. Si conserva nel publico arckivio un sigillo di Cicerone ovale di agala con lettere
M • T • s • C '«ic*
Venturinus f. 75 v. Errorem puto descriptoris esse pro m • t • c • s, quod habent reliqui omnes.
Ad n. 4984. Titulum Emporitanum esse indicavit mihi Caelestinus Pujol y Camps Gerundensis; dono enim obtulerat eum Ferdinando VII regi cum aliis reliquiis Emporitanis losephus Maranjas, civis oppidi la Escala, qui etiam edidit in libello compendio historico de la antiquissima ciudad de Ampurias (Barcinone 1803 4.}.
32 (ins. post n. 4988). In museo Narbonensi, inscription votive trouvee en Espagne; don de M, de Stadieu phre^ ancien prieident de la Commission.
V E N E R I
A VG A oy I L I A MARTIA 5 M AG • D • P
Tournal BuUetin monumental ser. III vol. 9 = 29 (1863) p. 841.
Videtur pertinere ad regiones subpyrenaeas (si revera Hispana est), ubi Venus frequenter culta est. V. 5 lege mag{istra) d(onum) p(^osuit).
Aem. Hubner.
ADDITAMENTA SECVNDA
AD CORPORIS VOLVMEN III
(cf. Eph. II p. 287—482).
AEGYPTVS.
ALEXANDREA (p. 6. 967. Eph, II, 287).
33 tabula ex alabastro alta centim. 44, rep. in Aegypto inferiore, adser- vata aliquando Cairi apud proxenum regis Batavorum E. D. I. Dutilh, hodie vero Berolini in museo Aegyptiaco.
BAEIAIEEHE KAI BAEI
AEUC n P OCT A £ AN T UUN ANTI THC nPOANAKEI MENHC nEPI THC ANAOECE 5 UUC THC nPOCEYXHC HAA
KOC H YnOrETPAMMENH EnirPA^HTUi
BACIAEYC nTOAEMAlOC EY EPFETHC THN RPOCEYXHN 10 A C Y A O N
REGINA ET REX • I VSSERt
stc
Yidinius archetypum, postquam communicavit Lepsius et lapide expressam et photographice depictam. Ed. E. Miller Eevue archiologique 30 (1875)
p. 111.
Litterae at nequaquam bonae, ita certae sunt nec nimis barbarae; o- modo sic c, XDodo sic c pingitur. Compcndii im8er(un)t^ quod evidentissimum est
26 ADDITAMENTA VOL. III 34
(quanqaam Miller male edidit ivsser*)* alterum exemplum non novi nec potest excusari nisi eo quod titulus scriptus est in regione usibus Romanis parum adsueta. — BotTiKia-ayjg nm BaTtXeuDg jr^oarTa^ccuTwv avTt T^g Trooava- HStfJLSuvje vt^) Tyjg dm^iorBOog rvig n^QtTVJ%yig n^^aHog ij iTroyty^a^pLivYi iirty^a-
BaTiXevg HroXBiJiatog ^Ce^yBTVjg tyju TT^oa-evyj/ju aa^Xov, Regina et rex iu88er(un)t, — Quinam sit qui auctoribus regina et rege ta- bulam scribi iubeat (nam ita i7rty^a(pi^TU) acripiendum esse recte monuit Bormann), ex titulo non apparet. Euergetes qui dedicationem fecit utrum prior sit (ante Chr. 247 — 222) an secundus (ante Chr. 146 — 117), certa ratione determinari non potest, quamquam magis est ut hic intellegatur. UjoTiv%yi aTvXog non potest esse nisi oratorium ludaeorum notum ex actis apostolo- rum (16, 13: Trf t» 1911^^^ tmv a-adadTUjv l^t/xS^OjUffy e^uj Tr,g TTvXyjg ira^d tto- TafjLov, ov evotxt^oiAev it^oTev^v etvcti') et luvenali (3, 296: in qua te quaero proseucha? cum schol.: proseucha locus ludaeorum ubi orant)^ maxime vero ex Philone (cf. in Flacc. 6 : elxovag ev Totg Tc^orev^atg dvart^evat et al.) et ipso Alexandrino. — Regina ei rex cum propter locum, quo titulus in- ventus est, nequeant esse reguli nescio qui Aethiopici, aetas autem tituli evidenter sit labentis imperii Romani, sine dubio sunt Zenobia et Vabal- lathus, quorum illa j3aTl>ua-Ta appellatur in titulo Palmyreno n. 2611 Wad- dingtonii, hic in nummis dicitur v(ir) c^onsularis) r(ex) im(perator) d(ux) -R(o- manorum), ut exposui in Salleti ephemeride numismatica voL 5 p. 229 seq. Nam ita explicatur et duplex lingua tituli et mater filio praeposita, conve- niuntque tempus et locus. Denique titulus inventus item in Aegypto ultra Meroen (voL III n. 83): bona fortuna dominae reginae in multos annos feli-- citerl Venit e urbe mense Apr, die XV vidi(?) Tacitus videndum est, ne et ipse ad Zenobiam pertineat, sive urbs Roma intellegitur sive Alexaudream ita scribenti appellare placuit.
34 Alexandreae rep. 20 lun. 1877 in altero obeliscorum notorum sub no- mine acuum Cleopatrae, hodie ablato inde in Britanniam. 'L^obdlisque, de 20 metres et demi d-peu-prh de hauteur, se trouvait soutenu par quatre supports qui reposaient sur un bloc de granit de 2 mhtres de hauteur sur 2 mhtres 87 centimhtres de largeur et qui reposait lui-mhme sur une con- struction de trois gradins, Des quatres supports qui, d en juger par le seul restant, itaient en mital, trois paraissaient avoir ete enlevis, peui-itre sous la domination arabe; on les avait remplacis d la hdte par des pierres ordinaires; le quatrieme support sous Vangle S. S, 0, de Vobilisque, le seul qu^on rCa pas pu ou qu^on n^a pas osi enlever, de peur de voir tomber la masse inorme du monolithe, est d*ancien cuivre, II reprisente un crabe couchi sur le bloc de granit^ et portant sur le dos une broche ou gros clou, qui entre au-dessous de la carne du monolithe; les trois autres supports, difd enlevis et nigligemment remplacis par des pierres ordinaires^ devaient etre de la meme forme ei de la mims matiere; placis aux trois autres coins, ils soutenaient^ avec le quatrieme, Vobilisque, sans le laisser
AEGYPTVS. 27
reposer directement sur sa base. Du crabe qui subsiste encore, la pince et ious les pieds gauches manquent; il ne subsiste que la pince droite et un seul piedy celui qui suit immediatement aprhs, La pince du crabe avec les inscriptions a Std enlevSe^ d ce quHl parait, quelques jours aprhs la ddcou' certe' Neroutsos.
extrinsecus: introrsus:
L H KAItAPO^ ANNO VIII
BAPBAPO^ ANEGHKE AVGVSTI CAESARIS a. c. 731/9
APXITEKTONOYNTOC BARBARVS PRAEF
nontiqy aegypti posvit
archiTectanTe ponTio 5
Neratsos ed. primum in ephemeride qaadam AlexandriDa, quam mecum commnnicavit Lepsius, deinde in Atheniensi q. d. Bulletin de corresp, heUS- nique 1 (1877) p. 377. 2 (1878) p. 175 seq. Repetivi ex illa Staatsrecht 2^ p. X adn. Idem praefectus nominatur in titulo Oraeco Philis reperto anni
a. c 741/2 edito a Weschero BuUett. delV InsU 1866 p. 51: mJrox^^vro^i KcaTaoi HtQarr^ Ttarfj^i xa) svsoyirri L trf eiri 11on?Jov 'Fofi^tov 'Ba^Bafov, Ex ntroque titulo cum iam constet ante diem Aug. 29 a. 732 Barbarum praefectum esse Aegjpto et in eodem officio mansisse ad a. certe 741, inde qnae de primis pra.efectis Aegypti ad monumentum Ancyranum p. 74 ex- posui adiuvantur et confirmantur. Nam quod ibi posui Cornelium Qallum ei praefuisse ad a. fere 727, huic snccessisse Aelium Gallum per a. 728 — 730, denique C. Fetronium provinciam rexisse per a. 731. 732, ea cum his titulis apte conveniunt, modo sumamus secundam Petronii expeditionem adversus Aethiopes a. 732 ante mensem Augustum eius anni confectam esse, id quod DOD habet quo impediatur. — Obeliscos hos quis quo anno Alexandreae eoUocaverit, hac inscriptione edocemur; ibi quo loco steterint, Plinius aperit
b. n. 36, 9, 69: duo (obelisci) sunt Alexindreae ad portum in Caesaris temploy quos excidit Mesphres rex, quadragenum binum cubitorum. Eius templi memine- rant Strabo 17, 1, 9 p. 794, apud quem dicitur to KaiTfr^ioi/, et explicatius Philo leg. ad Gaium 22^ ubi imperium libertati praeferendum esse inde confir- mat^ qnod in omni orbe reliqua templa longe vincantur Caesareis et maxime Alexandreae: ovilv yd^ rotovTou itu TffJisuo^ oiov to ^^sycfxsuov XtpnaTiov ctti- QttTr^fov KatTa^og vftijg avTtnav twv iioofJLOTaTwv XtfjLwwv ixsTswfog *t$^VTai /us«yi- rro9 xat imfpavsTTaros >ea) otog ov% Irt^w&i et quae sequuntur. Non recte antem Nerutsus inde collegit templum id Augusto factum esse. Immo cum Caesaris templum appelletur a Plinio et Caesar appulsor patri optime con- Teniat, divo patri Augustus aedejn consecravisse putandus est, quam sibi omnino ne in Aegypto quidem facturus erat. Sane cum patris quodam- modo vestigia legens et ipse ad Aegyptum appulisset, Augusti in Aegypto cnltores sacra ei quoque in eadem aede fecisse consentaneum est, eo magis qaod testibus Ajrvalium actis Caesarea ad divos omnes pertinent. Itaque facile iDtellegitur, quam ob causam Caesaris templum Alexandrinis vulgo aadierit to Xt/idaTtov,
28 ADDITAMENTA VOL. III 35-37
In pyramide ad 6ize (p. 8. 967).
35 ad n. 21 (cf. vol. III p. 967). L. Friedlaender dixit de hoc titulo cum in programmate Regiomontano a. 18G9 tum in libro Sittengesckichte Boms 2^, 257. Quod ibi attulit apograpbum ex itinerario Felicis Fabri Ulmensis scripto inter a. 1480 et 1483, id vereor ne Felix sumpserit ex similibus antiquioribus ; nam miraculi instar foret monachos complures unam eam inscriptionem elegisse, quam ex ipso saxo enotarent, nec lectiones multum differunt (1 pyramides — 3 memoriam — 4 centanni — pyramis — 5 TYRANNE — 6 inter). Sed bene monuit vir doctus apud Friedlaen- derum v. 3 expressum esse ad Horatianum carm. 3, 11, 50: nostri memo' rem sepulcro sculpe querellam, deinde Friedlaenderus ipse non sollicitan- dum fuisse v. 6 ceneoris vocabulum, quoniam Terentius Qentianus, ad quem in Add. 1. c. titulum revocavi, in titulo suo item appellatur cens. provinc. Maced. Friedlaender v. 4 seq. sic constituit: scit nomen Decimi Gentiani pyramis alta pontificie comitisque iuis, Traiane, triumphis, lustra sex intra censoris consulis, esse, Mihi magis placet retinere quod tradi- tum est sit nomen . . . pyramide alta; in esse fortasse latet ecce.
HIERACONPOLIS (p. 8).
36 ad n. 22. Eundem titulum nuper descripsit A. C. Harris (f 1869), ex: cuius schedis ab Eisenlohrio sibi traditis enotavit mihi Zangemeister. Locus sic indicatur: Convent of Maria Bokli behind Benimhamed between Man/alut and Siout East bank. Differt exemplum a meo in his: 2 cae-^ SAR • GAivs (ut reposui) — 3 in P p (ut reposui) — 8 providentia s •
VAE MAIESTIS (»ic) EXSTRVCTA DEDECJWERVNT.
SYRIA.
ANTIOCHIA AD ORONTEM (p. 973).
37 ad n. 6046. 6047. Adolfus Michaelis iisdem schedis denuo inspectis monait titulos exceptos esse Aleppi prope portam oppidi qua itur Antiochiam.
38-40 AEGYPTVS. SYRIA. CILICIA. 29
Instrumentum (ins. p. 40).
38 lucerna rep. Beryti [Loveni prope Menaggio in museo Alphonsi Gara-
vaglio].
FAV s
Henricus Molteni misit.
CILICIA.
Kazanly (p. 43. 974).
39 ad n. 223. £didit primus L. Mayer views in the Ottoman Empire chiefly tfi Caramania . . . from the original drawings in the possession o/ R, Ainslie (Londini 1803. fol.), ex cuius libri versione Germanica tab. 2 enotavit mihi A. Michaelis. Lectio non differt a Beaufortiana, nisi quod datur
HADRIANI.
GERMANICOPOLIS (Ermenek) Ciliciae (ins. post n. V p. 44). 40 Ermenek, ubi Germanicopolis fuit.
IVSSV DD NN CONSTANTII TRIVMFATORIS AVGVSTI ET IVLIANI NOb CAESARIS p. C. 359/361 CASTELLVM DIV ANTE A LATRONIBVS POSSESSVM ET PROVINCIIS PERNICIOSVM 5 BASSIDIVS LAVRICIVS V C COM ET PRAESES OCCVPAVIT AD9VE AD PERPE TVAM 9VIETIS FIRMITATEM MILITVM PRAESIDIO MVNITVM ANTIOCHIAM NVNCVPAVIT
Nerutsos Bulletin de corr,,helUnique 2 (1878) p. 16, cui dedit E. I. Davis parochus Alexandreae.
6 ADiVE, 7 iviETis traduntur; decepit eum qui descripsit litterae Q_forma hoic aevo propria. — Recte editor cum inscriptione composuit quae scribit Ammianus (19, 13) ad a. 359: his temporibus Isauri diu quieti post . . . tempiatum . . Seleuciae civitatis obsidium (cf. gesta a. 353 1. 14, 2) paulaiim reviviscentes .... per /urta et latrocinia finitimos adflictahant .... ad quoa
30 ADDITAMKNTA VOL. HI 41-43
vi vel ratione sedandos Lauricius adiecta comitis dignitate missus esi rector, homo civilis prudentiae qui minis potius quam acerbitate pleraque correxit, adeo ut eo diu provinciam obtinente nihil accideret quod animadversione dig- num aestimaretur, ubi Yalesias adnotavit ex Socratis hist. eccl. 2, 39 (cf. Sozomen. 4, 22} Lauricium comitem Isauriae (o t^v Hcera t^u 'l<rctv^lav orT^ctTtuiTuju i^yovfxtuoc) iussu imperatoris Constantii interfuisse concilio Se- leuciae in Isauria habito a. 359. Quod eo tempore fieri coepit, ut Isauriae provinciae civili rectore sublato comes rei militaris simul praeses esset, id mansit etiam eo tempore, quo Notitia dignitatum scripta est. — Geterum si qui sunt grammatici qui a lapidibus discere non dedignantur, hiqc confir- matum habebont perniciem per n et c scribendum esse.
LYCIA.
Instrumentum (ins. p. 45). 41 sigillum aereum Adaliae bei dem Bankdirector W, Wilkin,
P • QVNTI
coct A t
G. Hirschfeld descripsit. P. Qu\{\nti Cogiiati.
CAPPADOCIA ET GALATIA.
SINOPE (p. 46. 975). 42 ad n. 238. Redeunt in scheda missa a Koehlero a. 1877 fragmentall. III
(GERMANICO • CARMATICO • P • M • TRIB • VOT • XXX • IMP • VIII • C . . . P) et IV
(armatici • F • Divi • Pii • NEP • Divi • HADRiANi • prone/ • d) non optime de- scripta, accedit hoc eiusdem ut videtur tituli: armatico • pontif • max • trib • POT • VI (malim vii) • imp • v • cos iii pii (immo ?•?•). Spectare videtur ad Gommodum, cuius honores in eodem titalo perscripti fuerint necesse est; sed quae traduntur non quadrant in annum quem patris titu- lus prae se fert 176, sed anni sunt potius 181 vel 182.
43 ad n. 239. Ezemplum quod misit Koehler non differt.
44
LYCIA. CAPPADOCIA ET GALATIA.
31
44 Sinope in aedicula quadani, unde iam lapis dicitur ablatus esse.
el imp. cae»
10
IS
EXEMPLVM
IMPERATOR CAESAr GALERI INVICTVS AVGVSTVS PONTIF QVINT • PERSIC • MAX • TERT • BRETT • MED • MAX • ADIAB • MAX • TRIB • POT • PATER • PATRIAE • PROCONS
y / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /
AR • FLAVIVS • VAjERIVS • C 6 N S
OGNITVM • EST ITA SEMPER CVNCTA PROVISIO G- ADQVE ETIAM NOSTRIS ORDINATIONIBVS ESSE D M HOSTIVM IN OMNIBVS PROVINCIIS NOSTRIS MANI \SRIPA FVERAT VeRVM AD HOSTIVM QVIDEM INCVRSIO BA HOSTUITeR ADPETITO CCONIIIDENTIBVS
ENQVIT AT II Oyi
IILIVS DIMI
NTVM PIS
us uaUriifts maximianut
max.
r
Koehler misit acceptam a Oonstantino Lanara. Ectypum ut acciperem frn- 8tra laboravi.
Hiatus non indicantur nisi v. 8in., 10 in., 11 in.; praeterea punctis sepa- rantur versus 6 et 7. — 2 caesari, 8 VA • erivs, 12 fverat vel everat,
VPRVM, INCYRSIO, 13 BA Vel BA, HOSTIIITPR, 14 EN Vel FN traduntUT.
Edictum hoc quorum imperatorum sit, determinari non potest, quoniam uti- jDur exemplari parum accurato. Qui primus nuncupatur, aut Galerius Maximia- nus est aut Maximinus, quorum uterque in his partibus imperium obtinuit. Illud si verum est, iungendi fuerunt ad a. 306 Constantius Augustus et Se- ▼eras et Maximinus Caesares; deinde Severus Augustus et Maximinus Con- stantinusque Caesares; mox Severo interfecto Licinius Augustus et Caesares iidem; denique ab a. inde 308 ad mortem usque Galerii 311 Augusti tres Licinius Maximinus Constantinus. In edicto a. 3 1 1 relato apud Eusebium hist. eccl. 8, 17 Galerii nomen sic effertur: ccvroH^aTwg Kjctttra^ Ta>j^to9 Ova>i^tog Ma^tutvog [scr. Ma^tfjLtauos] avtHYjTOQ %t(iaaT09 a^f^^tt^sve jneyKrroCj TsgfAautHog pisytaTogj AtyvTTTtnxog fjisytcrTogj QriQaiHog fJnytTTog, Xa^fJLOTtHog fxtytVTog Wfi/ra- xiCj HsgTwu fjLiytoTTog 8ig, Ka^Truiu fJLiytTTog k^anig, ^A^fXBvmu fxtyta^Tog^ Mv^haav fjLiyiTTog, Syiua^f/^tHvjg B^ovrtag to eixorrorj avTOH^aTUDO to ivvsaHatSBHaTov, vna* Tog To oySoov, iraT^^ naT^ihog, av^vnaTog^ post quae omisso Maximino nescio qua de causa sequuntur nomina Constantini et Licinii similibus honoribus, sed nullis additis agnominibus a victoriis tractis. Contra si intellegitur Maxi- minus, iungenda fuerunt duo nomina Augustorum Constantini et Licinii (cf. III, 5565). Plena autem Maximini nomina alibi non leguntur, nisi quod apud Eusebium 9, 10 est ovTOH^aTw^ KaT<ra^ Tatog [immo FaTi^io^] OuaXs- ^og Ma^tulvog Tt^fjutvtHog XctgfJLaTtxog tvatjSvig svTV'//ig avtHyfrog %t(iaaTog,
32 ADDITAMENTA VOL. III 45-46
Mihi prior sententia magis probatur crediderimque edictum esse quattuor Augustorum Galerii Licinii Maximini Constantini, quamquam sic quoque sunt quae offendunt. Licinius quamquam in Occidente Constantino post- ponitur, in Oriente prius legi debuit, cum Galerius Licinium Augustum crearit a. 307, Constantinum exercitus quidem Augnstum dixerit a. 306, Galerius autem eum agnorit a. demum 308. Maximinus quamquam postea obtinuit ut ante Constantinum et Licinium collocaretur (vide III, 5565), Oalerio vivo post Licinium ante Constantinum locnm habuerit necesse est.
45 Sinope.
C • NVMISIO Sp, /
Q_yi • PRIMO • NA VARCHO • SACERD IMP • CAESARIS • AVG 5 AED • ilVIR • ITER • TIVIR QJ/INQ^ • N VMISIA PAVLLA • FILIA • EIVS
Koehler misit.
1 CNVMisios, 3 SACERi, 5 AEA traduntur.
OLBASA (Beylerly) Pisidiae (ins. post c. XIV p. 56).
"OxRaa-ct apud Ptolemaeum 5, 5, 8 recensetur inter oppida Pisidiae, apud Hieroclem p. 680 collocatur in provincia Pamphylia; ad eandem respicit Ste- phanus s. v. "O^Jiict'. Ttra^TYi lictix(fyj>,laQ, wg iftKwv, ubi quae adduntur, etiam magis perturbata sunt. Extant nummi eius inscripti col(onia) Iul(td) Aug(u8ia) Olba8e(norum) (Duchesne loco mox citando). Ubi fuerit, demon- stravit Duchesne (BuUetin de correspondance hellenique I a. 1877 p. 332), qui titulos qui sequuntur et repperit et edidit, scilicet in confiniis Pisidiae versus Cibyraticam in parietinis sub vico dicto hodie Beylerly.
46 in basi rotunda Beylerly in vico medio,
AVREL • NICO DWouiral
«faTVAM • DEI • MARonti
dM/CISSIMAE • PATRta«
de tuo
b AYPHAIOC NIKUUN AYAA^i
«OC THC KOA • TON ANAPI
civTA TON MAPUUNOC TH FAY
«UTATHI HATPIAI EK TVJUN
lAIUUN
Duchesne I. c. p. 335, cuius sunt supplementa. Maro deus Bacchi filius notus est.
47-50 PISIDIA. PONTVS ET BITHYNIA. 33
47 in basi rotunda Beylerly in vico medio.
ti. elaVDlO CAESARI aug. GERMANICO pontlV • MAX • TRIBVNIC POT • ITERVM • PATR • PATR p. C. 43 / 3 5 COLONIA*OLBASENA
Dacliesne 1. c. p. 334.
2 in. hiatus non indicatur.
48 hoTTie eylindrique hrisie (diam. 0.75, alt. 0.60) au milieu du village de Seylerly, peut-Stre colonne miliaire dvch. Columna miliaria mihi non vi- detar fuisse.
COLONIA IVLIA
OLBASENA CVRANTIBVS • LEC b ... NIO BASILA . . . . . . DIO RVFO IiiiIRO
Dachesne 1. c. p. 334.
1 incertae lectionis teste Duch. — 4 'aut le aut in' Duch.
49 cippos rotundus Beylerly in vico medio.
TITO^ ARI'COP EARE • DIT) R-P SAEO 5 CORNELIO^
TITO • QVINTIO
Duchesne 1. c. p. 334. Litterae fere evanuerunt.
PONTVS ET BITHYNIA.
NICOMEDIA (p. 59. 976. Eph. II, 293).
50 ad n. G059 et Eph. II p. 293. Descripsit nuper P. Schroedcr Constan- tinopolitanus, quod apographum misit G. Hirschfeld. 2 est actvario, ut correxi; 5 cvm qvo convixit annos sex uno versu.
IV
34 ADDITAMENTA VOL. III 61-53
ASIA.
DOCIMEVM Phrygiae (p. 71).
51 ad n. 356^. Descriptam a Choisy nuper edidit O. Peirot revtie archio- logique 31 (1876) p. 203 sic:
IMP ANTONINO R TTI ET IMP VESP P m COS OFF CAES CLAVDIANI LOCO DT
1 R videtar esse n^ostro). — 2 fuit imp • vero • N • li • cos.
CYZICVS Mysiae (p. 72. 977).
52 Cyzici repertum senatusconsultum factum imperanto Pio de collegio vioiv ad ectypum edidimus et explicuimus in haius eph. vol. 3 p. 156 seq., neque hoc loco id repetemus.
53 Cjzici nuper rep.
DIVO • AVG • CAESARI • TI • AVy. diui amg. / IMP • TI • CLAVDIO • DRVSI • F • eaetari aug. gtr MXNICO • PONT • MAX - tr. p. xi cot. u imp. xxi P • P • VIND • LIB • DEVIerori regum xi 5 BRITANN I AE • ARcMm po«ai«raiiil C • R • Q_y I • CYZICI • contittunt
ET • CYZIctfwi CVRATORE
Edidit titulum nuper Georgius Perrot Bevue archdologique 31 (1876) p. 100, cuius supplementa emendavi vol. VI p. 841 in add. ad titulum urhanum similem n. 920. Perrotus v. 1 cum posuerit ti • AVg. cattari ei, cum copala offendit tum praenomen imperatoris Glaudio additum, qaem errorem ne Gj- zici quidem commissum esse puto; quamquam sane provinciam sapit eamqae Graece loquentem, quod divo Augusto Gaesaris nomen additur. — 4. 5 pro- babiliter Perrot proposuit devietis XI regibus Britanniae secutus meam ar> bani tituli restitutionem ; nisi quod concinnius vindici lihertatis addemos devictorem regum. — 5 ARam Perrot; sed tribus statuis imperatorum arcaa magis aptus est.
54-66 ASIA. 35
PERGAMYS Mysiae (p. 76. 978).
54 in colamna pulchra diam. m. 0.74, alta, quatenus ex terra extat, m. 0.46, litteris altis c. 5. Pergami ante balneam q. d. Kiupla.
intra coronam:
SACRVM
CIVITAS PERGAMENA honoris CAVSA
MovTMu XCTi i8i/3x. T^g Evceyy. eryjo^SiQ Smyrnae fasc. 2 (1876) p. 43.
CYME Aeolidifl (ins. p. 76 post c. XXII).
55 in agro Pascha Tschiflik rep. ubi Cyme fuit; est Myrinae inter lapides alios fabricandi causa advectos.
TI - CAESA r [VI • AVG • F • dJL iuH n. MiyiiisTVS • PONT^» numfRM trib. poL pCXXVI • IN XXX^
Misit Papadopulos Kerameus Smyrnaeas. 4 IN XXX quid significet, nescio; exspectes imp • viii • cos • v.
PHILADELPHIA Lydiae (p. 77). 56 Philadelpbiae fi^ r^ ohttqt tov h. Xar^yl *EiJLfiai'OvrjX Xd^ctvoyXov,
V • M • FVFIVS • M • F • COL • PAVLLVS
ET
V • TITIA • TATARIVM
ET 5 FVFIA • M • F • MVRTVM • SORORISSVA
A. Papadopulos Eerameus misit mihi, postqnam edidit in eph. Mova-slov Hoi BtS>?ao^ilftri Tifff Evtiyys>axvis <r%o}Si9 Smyrnae fasc. 1 (1875) p. 123,
In altero latere inscriptus est titulus aetatis opinor posterioris: Tctlov At- 7f[>.]/you oot|o3^x*j fMnifxaTt Ihlut, — Ad titulos hominum ex Asia Syriaye orinndomm relatomm in tribnm Collinam, quos composuimus Grotefendius
3»
36 ADDITAMENTA VOL. III 67-59
imp. Rom. trib. discr. p. 150 et ego G. III p. 1167, accedunt tres, qai per- tinent ad Adana (Renier 798 = C. VIII, 3159), Antiochiam (Eph. II p. 459), Iconium (titulus Brigetionensis infra editus). Urbanae autem tribus cum territoria extra urbem nullo tempore comprehenderint exceptis scilicet dao- bus portubus urbis Ostiis et Puteolis adscriptis Palatinae, non sine idonea causa tribus haec omnium infima in partibus iilis regnat. Equidem credi- derim per aliquod tempus homines ex Oriente oriundos viritim civitate donatos ad exemplum spuriorum in CoUinam tribum relatos esse, nisi aucto privilegio extra ordinem ad rusticam admitterentur. Id vero ubi factum est, plerumque reperiuntur ad Quirinam admissi esse, fortasse ex causa simili; nam quamquam in ordine tribuum propter causam nobis ignotam Amiensis extrema fuit (Cicero de 1. agr. 2, 29), novissima omnium Quirina instituta est, ut haec in rusticis quodammodo eundem locum teneat qaem in urbanis Collina. Omnino in quaestione hac tribuaria non satis viri docti respexerunt civitatem Romanam modo communicatam esse cum rebus publi- cis quae fuerunt, modo viritim donatam, quod si fiebat, cum tribus nihilo minus danda esset, haec hominis erat, non oppidi. Itaque antequam ex titulo qai et originem et tribum habeat colligamus rem publicam eam ei tribui adscriptam esse, primum quaerendum est, utrtim ipsa res publica in aniver- sum civitate Romana donata sit an singillatim tantam homines quidam inde oriundi. — Cognomina muliebria tam Tatarium qaam Murtum vocabularia habent. — 3 ud-titiao tatarivm traditur: o signa erunt interpunctionis. — 5 fin. utrum qui scripsit titulum errarit an qui descripsit, non definio.
57 Philadelphiae in aedibus Pantimoglu in angulo.
IR • MAN OS • H
Papadopulos misit.
Os^sd) h[ic sita sunt] opinor.
SMYRNA Lydiae (p. 78. 978).
58 ad n. 416. Repperit O. Hirschfeld in epistula a barone Tott data a. 1778 ad Seguierium (cod. Nemaus. 13816). — 3 //lostorgvs, 5 co- LONEM Seg., apud quem Graeca desunt.
59 arca Smyrnae in aedibus Leventoglu prope ecclesiam Sancti Pastoris.
cornelia pri
L*LIClNlO VIVA FECIT
ET SVEIS
A. Papadopulos Kerameus misit.
Notabilis est orthographia archaica in sarcophago.
60-67 ASIA. 37
60 litterifl optimis. Smyrnae.
L • TITINIO • L • F • F • //// FAL •
G. Perrot revue archiol. 33 (1877) p. 57.
Fortasse nihil desideratur et explicandam est alternm F inde, quod altera stataa patri cognomini simnl posita est, at Pompeiis tituli vol. X n. 858. 859 dedicati sunt C Cuepio C. /. Pansae et C. Cuepio C. /. /. Pansae.
EPHESVS Lydiae (p. 81. 978. 1064).
61 n. 432 descripsit R. Schoene et enotavit apices 1 accens6, 2 rensI.
62 ad n. 6066. Recognovi ad ectypum. Corrige 1 vendvn . . . , deinde (ut
prima littera sit super s v. 2 ex constitvtione) -ivTKtro 2 fin. con-
TiN — 4 SVPERVAQVA, ut legit Kekule — 5 fin. exlo potius quam exio (non Exic) — 9 mbt^m, fere ut enotavit Kekule.
63 ad n. 6068. Descripsi ad ectypum sic:
"^- Tl ' CLAW/di c^VITATIS • ERH
RAVIT -7 V • K
UTTVNTVR • EA • FIDE • FE< 5 a«lQyALlS ET • PERPETVA ^ tndWLGENTISSI dJENIFIC
Pertinet opinor ad servum quendam Claudii imperatoris. 3 fin. dies vide- tor scriptos fnisse.
|
64 ad |
n. |
6078. |
Recognovi |
ad |
ectypum. |
|
|
65 ad |
n. |
6088 a. |
Recognovi ad ectypnm. |
|||
|
66 ad |
n. |
6574. |
Recognovi |
ad |
ectypum ; |
recte edita est. |
67 ad n. 6575. Recognovi ad ectypum. Emenda principium sic:
CL • T • F • PAPIRIA
x)e N O P H O N T I
pro(C • AVG • AD • BONA CO
ge^DA IN aFrICA • PROC
5 prpVINC • ASIAE • SVBPRAEF
38
ADDITAMENTA VOL. III
68-69
68 Ephesi rep. ad aedem Dianae.
PAVLVS • A'" VERNA • ARKilvr PRAEPOSITO IVSTISSIMO
Recogoovi ad ectypum. Wood discoveries ai Ephesus including the site and remains of the great temple o/ Diana (Londini 1877), inecr, from the site of the temple of Diana n. 10.
69 Ephesi rep. prope templum Dianae.
10
TI • IVLIVM • c/ / CORN • AyTlwi DRVM '4
TRIB • hUi. Ug. ui cy R E N A I d M pratf9
CTVM • EOL fl*M
AVG • PrAc. imp. mer VAE • TKaiani catta
s
RIS • AVG
P RO VI N TAE • ITEM
AS!A|«
[a\
ciae cre
prouinciai
M • VLPIVsJ omg, Ub REPENTI
U PENSAVI
OA • ASIA / TA
H
«M qui dit t in prouin OMnit triginf
Descripsi ad ectjpom. Ed. Wood 1. c. inscr, from the site of the temple o/ Diana n. 6.
3 fin. aut c aut G. — 11 aat tae aut iae.
70-72
ASIA. 89
70 [= 6085] Epbesi on marble sarcophagus and pier under west side o/ road to Magnesia ad Iifaeandram yfOOD,
DIS MANIBVS T • VALERIO T • F • SECVNDO • MILITIS • COH OR TIS VII
PRAETORIAE • CENTVRIAE • SEVERI 5 T • VALERIVS • T • F • SECVNDVS • MILES • COHORTIS • VII • PRAETORIAE • CEN TVRIAE • SeVERI • DOMO • LIGVRIAE MILITAVIT • ANNIS • VlII • STATI ONARIVS • EPHESI • VlXIT • 10 ANNOS • XXVI • MENSES VI •
Ad ectypum descripsi v. 5 — 10. Wood 1. c. inscr, from tombs n. 2. Quat- tuor primos versus edidi n. 6085 exceptos Londinii a Carolo Gurtio.
71 Ephesi ad aedem Dianae rep.
IVS • AMPHIO U • P • L • IVCVNDA
Wood 1. c. inscr. from the site of the temple o/ Diana n. 9. Yersus dat Wood etiam in fine fractos.
MYLASA (p. 83).
72 ad n. 448. Constitutionis imperatoriae Mylasis in Caria repertae par- tem Latine scriptam postquam edidi, Oraecam eias versionem ex Cjria- canis codicis Riccardiani n. 996 O. Riemann protalit in ephemeride Athe- niensi JBuUetin de correspondance hellenique 1 (1877) p. 22 (cf. p. 288). Eiasdem libri scripti exemplum adhibai id qaod fecit Kaibel noster. Prae- scripsit Cyriacus: 'in Caria ad urbem Mjlaseam, quam Melasam vocant, in aede ^. Nicolai ex imperio Constantinopolitano inscriptio'* Verba constitutionis haec sunt:
ij fffAYiveia Tov ^giov Tvirov + |
TVjv a-ovyysoTiloalva rijff oSfff V7Fsgo%y!g TTSf) \ tov ?jfjLsviHOV teAouc t?? Haa"'
|o-aXi»jTwi/ I fiwfJivig T^g M[t»]X««tt;y
no^jswg ig av \yi\ \ tt) 9roXiT8ift ifiToi Ttp StitAOTtw XvriTs^ig | xai t[oi]9 %prr
\viiJLOig Tfjg avTyjg iroXswg '
sasa^Scu fja>Jjov fxsra iiHmo\y] inaivov \ xv^oviAtv, xat Sia tovtov tov ^slov
\irgayfjLaTiHov tvitov
s ^swl^ofuv fiyiSsvi I To fJLvyifJLOvsv&iv nXog ^ atTs7v i^slvat \
plura deficiunt iti£v MagTim iv KuivaravTtv ....
40 ADDITAMENTA VOL. III
Versuam divisionem apparet librario deberi; ego indicata ea ita Yersus disposai, ut singuli Graeci singulis Latinis respondeant. — Traduntur 2
COYTTCCTIONA — MIAAC6UJN — 3 h] €1 — TOIC] THC — 4 AIKAION, quae
omnia tertio vitio excepto emendavit Riemann. — 5 engcn pro eygen Riemann. — Omisisse se plura post t^slucct significat Cyriacus verbis ad- scriptis xori Tce XoiTra. — Adsumptis Latinis quae snpersunt haec inde effi- ciuntur; mutavi in illis v. 3 vtpotest in vtpoteet.
Suggestionem tuae su[blimitatis de portorio vici Passalietum Mylasensium
cibitatis utpote [e]t rei p[ublicae vel aerario et idoneis eius civitatis ho-
I minibus
profuturam, debita cum l[aude confirmamus et per hanc divinam pragma-
{ticam iube-
mus sanctionem nulli [dictum vectigal exigere licere 5 lucra posse quoquo mo[do merces quae
de portu eius veniunt ac ne[gotiandi causa tuae proin-
de sublimitatis proficiunt [ sublimi-
tas tua quae per hanc divi[nam constitutionem
contra temeratores [ 10 a consulibus curavi[mus
pridie idus Martias Gos[tantinopoli
Sequitur in eodem codice altera constitutio haec:
i5 i^fXYivsta Tov StVTE^ov TVTTov TOTj x[o]iii* T(Zv Xa^<yirf[w]i/wt'. #X* EuSo^ioff #^. Bcr^aXrt^ toJ' Xafxir^w a^ouu Kor^iW. Kcera tq outtTou o<psXo9 nat srvfjL^fyt^ou vfyovu Hut htnatou iTB^t Tov TtXovg Tvjg HaTvaXtYiTUJu 9et»)fAr,g Tijg M{y]\aTiot)u TroXtwg
S 7roX},tjS» iu TtU YffASTtgtU StHaTTYjOtW TTQaf/^S^tVTWU fJkSTa^V TOV
iuTohttag Aofxvtuov rotJ xa3[a;]Ti[b(;]ufi/ov xovHovkkaolov nat Tujv 7roXiT8VOfjLiu(iJU T^g fXUYitJtousv^ttTyig noXttjug ....
plura deficiunt
TT^O TTtUTS StOMU AlF^tAlWU
1 kujm' — AAPriTioNWN — 4 MiAACEUUN — 6 KAeociOMENOY traduDtur; omissa similiter indicantur ut supra. — Yersionem subieci.
Interpretatio secundae formae comitis largitionum. Fl. Endoxius Fl. Baralach(?) viro clarissimo praesidi Cariae. Secundnm propriam utilitatem propriamque commoditatem vel etiam iustitiam de vectigali Passalietum vici Mylasensium civitatis cum complura in foro meo acta essent inter procuratorem Domnini devoti cubicularii et dictae civitatis cives ....
Eudoxius comes sacrarum largitionum fuit sub impp. Theodosio II et Va- lentiniano III (Cod. lust 11, 78, 2. 12, 23, 13), qui simnl regnaverunt per a. 425 — 450; ad eundem data videtur a« 440 constitutio novella Theodosii II
72a-75 ASIA. ACHAIA. 41
inscripta Eudaxio comiti rei privatae, — Ad Passalam quod attinet, UdTo-aXa Mv>Ma^ot)v inlvuov Stephanus ait 8. v.; Hnrai xetrivavTt {^lasrov addant] Hdcr- aretXa irriyvi^?)^ sv^tv imv dnolSvjvat tw Mxi^.aa-a araB. h stadiasmas maris magni c. 291; ... in Ceramico sinu . . Passala Plinius h. n. 5, 31, 134.
INSVLAE ASIAE PROVINCIAE (p. 84. 982. Eph. II p. 294).
72 a ad n. 455. Fasti Amiternini qui infra edentar docuerunt M. Titium non M., sed L. f. fuisse itaque genuinam lectionem Cyriacanam servari in solis codicibus Genniniano et Vallicelliano.
VIAE PVBLICAE ASIAE PROVINCIAE
• (p. 87. 982. Eph. II p. 294).
73 ad n. 470. Eiusdem inscriptionis duo alia exempla nuper prodierunt in via a Smyrna ad Sebdikioi ducente alterum in via media fere, alterum inde hora Ij- in coemeterio Turcico Gkiunar tsamisi, edita a O. Earino fjLOva-tTov Hcu l3t/i>ao&iiHvi Tifff tvayy. a^ohvlg fasc 2 (Smyrnae 1876) p. 1. 2. Prius praeter minora eo differt, quod in Latinis post imp • xiii inseritur p*p, contra a Graecis hathp hatpiao^ abest et datur EnE(icEYA(EN pro EnoiH^EN. Ex altero paucae tantum litterae remanserunt; hic item est
EnECKEYAtEN.
74 ad n. 6095. Movatlov na) /3t0X. Tvjg Evayy. t%oX. Smyrnae 2 (1876) p. 32. Additur in fine Graecae m h^ Latina sic scribitur:
/
VALER
CONSTANTIO ET
GALER VALER
M AXI M I A N O
5 NOBIN CAESS
A VII
ACHAIA.
DELVS (p. 94).
75 ad n. 484. 485. Extant adhuc Deli descripti nuper ab Homollio {BulL de corr, helUnique 1 p. 228), cuius exempia nondum publice prodierunt. Idem ait 1. c. et 2 p. 9 seq. alia Latina ibi repperisse se, sed ea non magis edidit.
42 ADDITAMENTA VOL. III 76-77
76 in basi stataae alta m. 0.53, lata 0.485, crassa 0.28. Deli rep. in effos- sioDibus nuper institiitifl.
L« OPPIVS • L«F • MIN • STAIVS • OV« F • L-VICIRI^ tf. / A«PLOTIVS^M-L-C«SEHIVS«C«L'C»CLAVDrVS«C^ MAGISTRES • MIRCVRIO • ET • MAIA • DONV • Dl
AEYKIO( OnniO€ AEYKIOY 5 MINATOt (TAIOt OYIOY AEYKIOt OYIKIPlO( TEBEPI AYAO« nAQTIOJ MAAPKOY rAIO( tHlOt TAIOY TAtOt KAAYA Ot FAIOY OI EPMAItTAI EPMEI 10 KA! MAIAI
Th. Homolle Bulletin de corr. hellSnique 1 (1877) p. 285 (cf. p. 227).
L, Oppius L. /,, Min(atus) Staius Ov(i) /,, L. Vicirius [TL /.], A. Plo- tius M. l., C. Sehius C. L^ C. Claudius C. l. magietres if[0]rcttrto ei Maia donu(m) d(ant). Titolus est egregiae antiqoitatis. Liberti cognomine caren- tes non inveniuntur post saeculom septimum medium (rom. Ibrech 1 p. 58). Patroni praenomen antiqua aetate non semper cnm liberto communicari no- tum est. Gontra Graece per genetivum non solum in filio patrem signi- ficari, sed item in libertino patronum mihi novum accidit, nec puto excusari posse nisi peregrinorum hominum sermonis Graeci ignorantia. Praenomina Minatus et Ovius ut non ignota, ita rarissima sunt; illud invenitor apad Velleium (2, 16: Minati Magi atavi mei) et per compendium in titulis duo- bos Aeclanensi vol. I n. 1230 et Aufidenate I. R. N. 5142; ubi Minatum, non Minatinm significari iam ex Deliaco monumento discimus. Ovius legi- tur in titulo pervetusto Yenusino vol. I n. 1265 et apud Livium aliquoties (9, 7. 26. 10, 38). Sehiue pro Seio redit in elogio Praenestino vetustissimo vol. I n. 147. Magistri, Mercnrii sciiicet, Graece ol ^EffjLatarrai — cuius voca- buli alterum exemplum suppeditat titulus quem in civitate nescio qoa Asiae minoris posuit to hoivov to (sic) *E^uai0*rai/ editus ab Henzeno Bull. deW Inst. 1860 p. 218 — notissimi sunt, sciiicet mercatores sunt Mercurinm co- lentes et matrem eius Maiam idibus Maiis potissimum, qua die aedes Mercurii in urbe dedicata est coUegiumque Mercurialium ibi constitutum.
77 in plintho statuae alta m. 0.14, lata m. 0.54, rep. Deli in effossionibus nuper ibi institutis.
A • T E R E N T I V^lh-A^.^. uarronem
ITALICEI • ET GRAECEf • QVEI^deU eoMif/wK «YAON TEPENTION AYAOY YION OYUt^flWfa TTfCCTfiyov fQMAiaN ITAAIKOI KAI EAAHNEt OI KAT^OfXOVfrs^
Th. HomoUe Bulletin de corr. helUnique 1 (1877) p. 284 (cf. p. 227),
78 ACHAIA. 43
Similes suot tituli honorarii quos posuerunt Italici quei Argeis negotian- tur a. 685 (vol. III n. 531} simiiiterque a. 687 (vol. III n. 532); cives Romani qui Mytileneis negotiantur a. 723 (vol. III n. 455); c. J?. qui Cyzici [consisiunt] et Cy2i[ceni] Glaudio imperatori (supra n. 53); , , . qu Apameae negotiantur anno incerto (vol. III n. 365); dves Romani ex Italia et aliis provinciis in Baetia consistentes imperante Pio (vol. III n. 5212); cives Bomani qui negotiantur Bracar(ae) August(ae) magistratui cuidam sae- culo secundo (vol. II n. 2423); item Graece concepti ^ tri^Jig ^ t(2u *U}.8tu}v Hcu 'P(0jbi[aiof] 01 ivya^i/vTsg (quod vocabulum praeterea non reperitur) P. Alfio Primo Olympiae (Dittenberger ArchaeoL Zeitung 1877 p. 38), 'A^Y,ualwu hcc\ 'FwfJLatoov Hat rtiSv a^tav ^evuov ol HaroiHOvvrsg nai 7ra^8mSY,pAovvT$9 Iv Ay,Xw Theo- phrasto et aliis curatoribns Deli (C. I. 6r. 2286. 2288 cf. 2287) aliique. — Significatur opinor non A. Terentius A. f. Yarro Murena qui periit consul a. u. c. 731 (Henzen n. 5311), nam Murenae vocabulo, quod is omittere non debuit, in hoc titulo locus non est, deinde hic titulus aetatem prae se fert liberae rei publicae extreniam. Hanc ob causam non magis cogitari potest de A. Terentio Yarrone qni a. 587 inter alios res Macedo- niae ordinavit (Liv. 45, 17; cf. Dittenberger archaeol. Zeitung 1878 p. 87). Potius agitur de Terentio Yarrone eo^ qui si fides est iis qui Verrinas ad- notaverunt (v. in div. 7, 24 Pseudo-Asconius p. 109; Gronovianus p. 398), a. 679 ex Asia provincia repetundarum accusatus est (cf. Waddington fastes AsiaU p. 44 ed. min.). Quam provinciam administrans bene merere potuit de negotiatoribns Deliacis. Hic autem unus ex titulis similibus cum nego- tiatoribus Italicis Graecos coniungit; nam quod in Cyziceno dedicantibus incolis Italicis adiunguntur cives Cyziceni, diversum est.
SPARTA (p. 94).
78 in tabella tenui ex marmore caeruleo Spartae novae in museo.
» u € N u N
» EM P TAM 'ERCEACVL \l
<N
IBVS AD ISINVA
msA^
LoUingias misit. Fortaase pars rescripti alicuius imperatorii.
44 ADDITAMENTA VOL. III 79-81
OLYMPIA Elidis.
79 in marmore albo lato m. 0.15, alto m. 0.20, crasso 0.065. Rep. Olym- piae 15 lan. 1878 in peribolo in fossa orientali.
prjti E C EPIMv]* <i«4lbERANTEMC RET ETIAM COP [OSTRAE YKVOJ^ 5 VEST
R. Weil descripsit et misit.
Fragmentam est decreti imperatorii aetatis labentis. — 4 paenultima lit- tera ad o prope accedit, sed est omnino r dimidiata.
80 in marmore albo lato m. 0.10, alto m. 0.13, crasso m. 0.04. Olympiae rep. in Heraeo.
/ s c
<i. clauO I • C A E S / aug. germanici omato omam. trijv M P H A lI
xuMiro B*F* PRO*CO[s prouhtciae .... 5 leg. aug. prou. cililc I A E * P Jifo pr.
R. Weil descripsit et dedit.
5 cam propter v. 2 nec de Gappadocia nec de Dacia cogitari possit at- pote redactis in formam provinciarum post Glaadium, sola hic locum habere videtur Gilicia provincia.
81 in marmore albo lato m. 0.11, alto m. 0.19, crasso m. 0.0351, litteris m. 0.022. Olympiae rep. 18. Nov. 1876 ab aede lovis inter meridiem et orientem extra moenia Byzantiae aetatis orientalia.
\ c I L iaV«
EQVITAT prociiJlATORIS
R. Weil descripsit et misit.
Uxori posita fuit viri cuiusdam equestris nobilitatis, qui et cohorti cuidam praefiiisset et procurator imperatoris factus esset.
82-84 ACHAIA. 45
82 in frustalo quod pertinuisse videtur ad vestimentum statuae aereae, lit- teris argenteis, lato m. 0.06, alto m. 0.025, crasso m. 0.005. Rep. Olym- piae 6. Nov. 1877 ab aede lovis inter meridiem et orientem.
.ERVILIO
R. Weil descripsit et misit.
83 in fragmento tabulae aereae lato m. 0.09, alto m. 0.10, crasso m. 0.0035. Oljmpiae rep. ante aedem lovis ad occidentem.
y
R. Weil descripsit et misit.
DYME? (Kato-Achaia) Achaiae (ins. post c. VII p. 98).
84 duobus exemplis ex iapide calcareo albo, quorum id quod repraesen- tavimns altnm est m. 0.62, latum 0.40, alterum altum 0.71, latum 0.42. Kato-Acbaia, ubi vulgo Olenus fuisse creditur, sed Djmen potius fuisse Duhnius censet (cf. Mitth, des arch. Inst zu Athen 3 p. 75), in aedibus Leonidae Xingae.
AVGVSTAE V, l. exempli alterius:
VENERI • SACRV* FVLVINIA • HELENE HENE pro HELENE
SACERDOS • eIvS EIVS
5 D-S-PF
lul. Martha Bulletin de corr. hellinique 2 (1878) p. 100; descripserunt F. de Duhn (cf. Mitth, des arch. Inst. zu Athen 3 p. 74) et R. Weil.
Alterum exemplum propter errorem v. 3 admissum reiectum esse vide- tur. — Augusta Venus fortasse non tam Yenus est quam Augusta aliqua lia 'A(p^oStTfi; comparari potest Ceres lulia Augusta divi Augusti noti tituli Gaulitani Orell. 618, quae est ipsa Livia. Cetcrum cave credas ut in pro- Tinciis eiusmodi sacraria instituerentur, consecratione publica populi Ro- maiii opus fuisse.
46 ADDITAMENTA VOL. III 86-88
85 litteris palcherrimis in basi quadrata, in qaa fortasse stetit aliqnando statua loricata manu elata ea, cuius fragmenta duo in eodem Tico repe- riuntur. Kato-Achaia, prope Khani q. d. ante domum K. Georgiadis.
IMP • CAESARI • DIVI • F
PHILOMVSVS • L • EPIROTICVS
luh Martha Bull. de corr. hellSnique 2 (1878) p. 100; descripserunt F. de Duhn (cf. Mitth. des arch. Inst. zu Athen 3 p. 74) et R. Weil.
2 L*] I Martha. — Augusti videtur esse dedicata antequam id nomen suscepit a. u. c. 727. Epiroticus agnomen videtur liherti Philomusi.
86 litteris male factis. Kato-Achaia in domo Athanasii Kalitzas.
lENVS • paterWm
REBVLANVSJ ANTONIVS • EVtycAM? GRATTIVS • P •
M E
VILLIVS • C •
EX • D • D • LVDOW fectnmt
lul. Martha Bull. de corr. helUnique 2 (1878) p. 100.
Defectus notas addidi. Sex magistri enumerantur ut in Deliaca n. 76.
87 in tahula ex marmore candido litteris maximis pulcherrimisque. Kato- Achaia hodie putei operculum.
Jvstangin\
lul. Martha Bulletin de corr. helldnique 2 (1878) p. 101; F. de Dnhn de- scripsit.
88 ex marmore candido. Kato-Achaia in scalis domus Nicolai Georgulo- puli.
c • canio
CANIAI ARESQVS
lul. Martha BuUetin de corr. helUnique 2 (1878) p. 101; F. de Dnhn de- scripsit.
3 ARESQVE Martha.
C. Canio; Caniai Are8qu8(jai), Scripta fortasse primis annis Augusti.
«d-d4 ACHAIA. 47
PHARAE (Prebiza) Achaiae. 89 Prebizae ad ecclesiam Panagiae.
.RAI • sd tah ' PVBUcM «afCERDol
R. Weil descripsit.
PATRAE (p. 95. 984).
90 ad n. 498. CoUocatam hodie in aedibas Xcc^^firog recognovit Duhn ad- hibitis exemplis priorum legitque sic:
c o R N V F I c
CN • F MODSX 8Cr. DBSX
POLOS • CERER
DIANAM
S S • P • CONSECRA
VIT
lam cum de lectione constet, v. 3 explicatur collato titulo Spartano C. I. O. 1449: i} voTas Ai^y\kLav E7ra<p^ nui^ou roiv aytwTarotv B^toTu yeuofAiuY,v Avf- tiii}T^t xcu Ko^, ubi vide Boeckhium.
91 ad n. 500. Recognovit Duhnius; 5 lege dec • decr pro dec^dec.
92 ad n. 507. Ex lapide inserto moenibus arcis inter septentrionem et orientem Schillbach Potsdamensis descripsit sic:
L • VEIRIO • L • F • QVI • F R O N T O N I • VElER LEG • XII • FVL •
93 ad n. 528 non Patris extat, sed prope Kalavrytam in Arcadia, ubi Cjnaetha fuit, idque ipsum apparet scripsisse Fourmontum (in monasterio Ttjg dylag Aav^ag^ deinde KaXd/3§VTa). V. 2 in lapide est C F Q^gallVs. Repperit et recognovit a. 1877 Duhn.
94 tabula marmoris candidi, Patris in aedibus lofaannis Alexopuli Icra- biotis in gradibus.
M MINVCIO • C • F
QVIR • GALLO hYaCINThVS • LIB
F. de Duhn descripsit a. 1877.
48 ADDITAMENTA VOL. III 95-98
95 Patras ante aedes Spiridionis Manolopuli.
TaDIA • Qj L// MYRINE n// T A D I AN_J — -
F. de Duhn descripsit. 1 TA^DIA traditur.
CORINTHVS (p. 99. 984).
96 Veneri sacrum et genio coUe[gt\ Aug. Corinth. Sagaris Alcitni Aug, vem, ark. vic. vot posuit libens animo sacerdotio (reliqua corrupta), qui titulus editus est inter Venetos vol. V n. 8818, olim videtur prostitisse Corinthi. Cf. vol. III n. 575.
97 Corinthi rep., nunc Athenis in museo centrali.
VIVI • C • T • VERGIlI • C • / • AEM CAPITO • F • ET • PROCVLVS • VIVIS • PARENTIB • C • VERGILIO
C • F • AEM • CAPITONI • ET • ATILIA • T • J tie 5 THALLVSAE • ET ' VERylLIAE • C • / •
PROCVLALAE- SORORI-POSTERISQ^SVIS *ic L • P • D • D • D •
Koehler descripsit.
1 initio hiat. — 2 F Koehler dubitans; est opinor /(ilius). — 4 c • f • vel
C • E • , TE, 5 VERCILIAE • C • E • lapis.
Notus est Cn. Vergilius Capito praef. Aegypti sub Claudio (III, 6024). 98 Corinthi rep., est Athenis in Varvacio.
a/N T O N I O
ALEXANDRO^
a^ONI • TIMO vir THEI • FIL
itan» palUa-
tu»
Koehler misit a. 1876.
99-102 ACHAIA. 49
ATHENAE (p. lOL 985. 1059).
99 ad n. 552. De Philopappo conferenda sunt quae exposui in actis In- stituti nostri Atheniensis vol. 1 p. 36 seq. cum adnotatione Koehleri 1. c. p. 126. Addo eiusdem mentionem fieri in titulo Aegyptiaco C. I. 6r. III p. 1213 n. 4dl5c: TtfMSsog . . . 1/iti'fjo-^ij ^tXoTraTrTrov tov (ictri^.twg nat Ma^iuov XTaTi}jov i8iov "kiyov , cuius tituli aetatem determinant Latini vol. III n. 46. 47.
100 ad n. 555. Mense Martio a. 1877 denuo apparuit retecto theatro Dio- nysi scripta in columna rotunda; edidit ex lapide Mylonas BuUetin de corr. helL 1 (1877) p. 348. Koehler excepit sic:
Q_: CALPVRNIO : EVTYCHO • PHTLEIVS • PBL • XX • LIB • VICVS • F"CIT • tie K • KAAnOYPNIO • 6YTYXO • <>IAHTO/ EIKOCTHC €A€YeePIAC • IKONOMOC 5 €nOIHC€N • rN//HnO • CTPATIOTHl/ •
%n\xt\ • oi|i-l
Infra cernitur vir stans sinistra demissa tenens cistellam quadratam ut vide- tar. — 6 parum agnoscitur.
101 ad n. 558. Descripsit ad ectypum photographicum Michaelis. Ana-
cli^peus glypha sic descrihenda fuerunt: hos ara urceus, — 2 in ectypo cer-
nitur quod conieci D IVL. — 4 viiii, non viii.
102 Athenis rep. in clivo arcis ad meridiem in ruinis Asclepiei.
ajr PATHrOYNVo? Eni TOY t onAEi t\« *?
GEOnEIGOYlc B U t A l E Q t
5 L • AVFIDIVS BASSVS mI / M A I O R AESCVLAPIO • ET • VALETVDI^J»
Koehler descripsit a. 1877.
1 exigua vestigia supersunt haec fere '^ivttu^it. — 5 fin. deficit fortasse F, quamquam ita pater cognomini postponitur. — 7 aesc /i apio • et • vale- rv^Aii/ apographum.
'Cf. C. I. Att. III, 458' Koehler.
IV 4
..';
Azzrz.i.jkzyzjk vl. —
1«>3-106
M% A"..<>^..'» s'"»«>' naiiaxn T'^
ji -ar-*».
Ki«*fli«!r •ie:««r'c*it ec recognoTit.
p« f'^ fdi^^e L- — 4 J :|L Upid. — 7 ar^aia litro-a. ut Q_aat C aat o fiizz v:2i «eram e^. item in fine CS. cvi:»^^iia diJia.
C*'Ut>n m CampestziaB redil in d.'pi*:aia£e n. XXY toL III p. 868.
f#4
>o a;<i^^ nraei.
F • axn;vs - p - l
5A"m.-.s
nor-MOY ArE.\EY
eEPOt tATYROt
Koefaler misit n. 1877
fOS Ath^nis in ceramlco exteriore.
noYnl
A CIPI NA #»/• PVPPIA • SI&INA
Bulletin di TecoUframgaiu cTAthhies 1 (1S68— 1871) p. 253.
THEBAE Boeotine. f06 in lapide doro coloris nigrescentis; Thebis in mnseo n. 162.
10
hi//a/v/c aiiv/meo/ \bvs dedisse i
Ml| ISqVE RER- H) DESIDERANTIB PVBLICE DARI Ij VT CBTERA INV v/i PRAEFECIT
Lollingius descripsit Supra et infra abrupta est; a lateribus pauca tan- tum videntnr desiderari.
107-109
ACHAIA. EPIRVS.
51
DELPHI (p. 106. 987. Eph. II, 295).
107 ad n. 566 (cf. Eph. II p. 295). Lapidem denuo reppererunt et descrip- serunt Eaihel et Wilamowitz (Hermes 8 p. 414) sic:
Q,- MINVCIVS • Q_* F • RVFVS • LEG • APOLLINEl HVTIO • MERITO
Infra legitur titulus Graecus G. I. Gr. 1695 ab hoc Latino planc alienus. — Mirum est in titulo, qui praeterea prae se fcrat orthographiam aetatis fere Ciceronianae et pertineat ad hominem nohilem Romanum, ex Pythio factum esse Phutium.
Yiae Achaiae (p. 111).
108 columna marmoris nigrescentis, alta m. 0.74. Patras in hortis Georgii Zinos doctoris iuris in via qua Aegium itur.
ab una parte:
IM p • c AES • M • AVR • CARO • P • F • A ET • M • AVR • CARINO
NOBIL • CAES •
ET • M • AVRELIO
NVMERIANO • NOBIL
CAES
p. C. 282' 3
ab altera:
IMP • CAESAR
• • •
M/////P////
/ / / / / / / / / INVI • AVG
F. de Duhn descripsit a. 1877.
EPIRVS.
CORCYRA (p. 112).
109 ad n. 579. Mustoxides in lihro deUe cose Corciresi (1848) p. 316 morte auctoris ahrupto (vidi ego pp. 1 — 464. 641 — 696. I — LXXII), quo nunc demum plene uti potui heneficio Adolfi Kirchhoffii, cum postea vidisset titulum emendavit sic:
L • AELIVS • PRISCVS
PRISCILLO FILIO • SVO • FECIT
4*
52 ADDITAMENTA VOL. III
110-111
Instrumentum (ins. p. 113). 110 in amphorae quae videtur fragmento. Corcyrae.
C • POMPILI VRSIONIS
Mustoxidi delle cose Corciresi p. 326.
MACEDONIA.
Viae Macedoniae (p. 127. 990;.
111 Hypatis rep. dum via sternitur a thermis ad oppidum ad limitem eius septentrionalem.
IMP • CAES • DIV • TRA
lANI • PARTHICI • F • DIVI •
NERVAE • NEPOS • TRAIA
NVS • HADRIANVS • AVG •
5 PONTIF • MAX • TRIB • POT • p. C. 125
VIIII COS III
XXXI
A 0
LoUing Mitth, des arch, Inst, zu Athen 1 (1876) p. 351.
6 VIII editur, scd error typothetae intellegitur ex adnotatione. — 8 si vera est lectio neque iu lapidc est fuitve aa, duo capita viae indicantur, alterura vicinum, scilicet Hypatae, alterum distans. Hoc ubi quaerendum sit, equidem nescio.
112
MACEDONIA. THRACIA.
53
THRACIA.
SAMOTHRACE (p. 129. 990).
112 eiasdem titali scripti ia marmore convexo fragmenta duo, rep. in insula Samothrace prope aedem rotundam reginae Arsinoes; hodie Yindobonae destinata museo publico.
REGIBVS • lOV
I T E R V M • JW GLABRIONE TORQVATO COS •
aeilio c. btUicio
p. C. 124
AACRA ACCEPERVne ^^!VS-SARDVS-V/
A E M A C Am
10
16
LIO
- P • CVRTILIVS • COMMODVS
s lIctor c Fadivs endymi6n
VLIS PEREGRINVS C • AMACILISINS mifdttr I
cWpRVS EVANTHES • pReti6sVS fu^ycflES • nIcEPKORVS • CaLLISTI6n VS • EVPORVS • HERMES LaC6n • AVCTVS • EVPREPi/i ari«rn6N • RESTITVTV* A^L
Descripsi. Ed. Conze archaologische Untersuchungen au/ Samothrake (Vin- dobonae 1875) p. 37 tab. 72 cum commentario Ottonis Hirschfeld.
12 fin. nomen non satis legitur; videtur fuisse C. Amacil, (vel Amagil.) Isia- nus, Hirschfeldius dubitans legit c • amacil • vialis. — In principio videtur annus determinari tam secundum sacrarii eius praesides quam more Romano sccundum consules; neque ignotum est Samothracae summum magistratum (Liv. 4b, 5) eundemque eponymum dictum esse regem. Reges autem plura- tivo Dumero cur procedant parum apparet, nec nominibus duobus supplen- dis spatium sufficit. — 13 quod commendavi ministri vel item «erri eo nititur, quod qaae praecedunt nomina liberorum sunt, servorum autem quae sequun- tar. Hirschfeldius similiter proposuit pediaequi, quoniam axoAou^oi reperiun- tnr in titalis similibus Graecis vol. 1 n. 580. 581; sed id vocabulum ad discriptioDem of&ciorum domesticorum pertinens eius generis titulo parum aptum 68 1.
54
ADDITAMENTA VOL. III
113-115
113 Samothracae ex ecclesia qaadani iUata in ludum litterarium.
[M / S H N TPO
PHOR
|VI • EID • SEX ADte a. a. c. 7i6 Qj F • COS
Conze 1. c. tab. 71 n. 11 cf. p. 41
114 rep. cum n. 112 ad eandem aedem.
mysta/E Pll
Q^- CLODIVS LONGVS lAANDRVS SAPAMONI |I FONTISCVS tT^oU^t^rr
b eisu) E M * C O S tdVS MAIAS tnYSTAE PII
MARANIllVI
MYCTAI MAPUU
nOCIAUUNIOC CTPATONEIKH C ////// ^ ACHACIAC
a. licinio nerua st/ia[NO no eot.
M • ATTICO VESTI p. C. 65
EnonTHC nYeoAiw
POC AHMOC //OY
Conze 1. c. tab. 71 n. 3 cf. p. 39.
115 Samotbracae.
10
^IRFVIII H
f I VTYCHES RESRi^NTEIS IrRIS LITVS C»'MCVLRRi AONYSIDES CHRESIMVSJ
17r lAMVS ANTHIMVS PIV I PHRESTASASCIAS BA' DAARIVS • EROS LECTI! ||COSMETADORVS| l^CTATOR FORTVnV bENSVEL'»^ jOAEXSr
Conze 1. c. tab. 71 n. 14 cf. p. 42.
U6-120
THRACIA.
55
116 Samotfaracae ex ecclesia quadam illata in ludum litterarium.
fs c V // / i N D E^ DAPHNVS TH, NTONICVS ToA RI VS 1 EN E|
EEYrei i: Conze 1. c. tab. 71 n. 13 cf. p. 42.
117 Samothracae.
'^AHtAK^ lAEAHMnN
NSIS • SY«
Conze 1. c. tab. 71 n. 12 cf. p. 42. 4 postea adscriptus est.
118 rep. cum n. 112.
Conze 1. c. tab. 71 n. 4 cf. p. 40.
LYSIMACHIA (p. 133).
119 Hexamil, ubi Lysimachia fuit.
SEMPER AVG SECVRITATE
Damont inscr. de la Thrace p. 50 n. 95.
RHAEDESTVS (p. 134).
120 ad n. 728. S. Aristarchis 'E>.Xr,v, ^iXoXoy. <rrjX>.oyo9 2 p. 237 (quod volu- men hodie rarissimum ipse non vidi, excerpsit mea causa Loliingius) de- scripsit a. 1852 et ectypum sumpsit. Est Heracleae in domo Mpermperi Constantii Tsermpatze. Legit Aristarchis 3 anese • mirt, 5 defvnc.
56 ADDITAMEXTA VOL. m 121-124
IM PanidoD bora uiia a Bodosto ad meridiem.
P • AELIO • ASCLEPIADI • ET • P - AEUO • FESTO
ii ^U arza^ •;<r»£RIT TVM • IN /SCVM FE1.ET S
I
Damont ini^cr. de la Thrace p. 47 n. 87.
PERINTHVS sive HERACLEA (p. 134).
122 ad n. 730. S. Aristarchis 'E^^^ri». ^«/.c>- rJ^^.cyc^ toI. 2 p. 237 de- scripsit a. 1852. Est iirt fxasuastvoit 2€t<r^\t xtyjLTuivo*j pLsra^v tw 3"«- pLt/ij.v tgC niztrtr/j^GVToq Ttiyy^f; rc II^cx-J/jci' nw? iv HjoxXfia ntOjuag lir}T^o}jicg, Legit 2 T • pro TITO, 3 «NTONINo • aVG • N.
123 ivt Tvjg axscTTG^axs Tf^ 'H^aS€/,*ta'; nzo^ ictov t^^ Xf^TOii^Tcv xara to^^^ avtfAoiJi\/?.G\yg,
IMP • T • CAESARI • AVG PONT • MAX • TRIB • POT • VI p. C- 79? IMP • X • COS • VII . CENSORI TI • CLAVDIVS • THEOPOM 5 PI • F • QViR • SABINVS • EX • TEST TI • CLAVDI • THEOPOMPI • PATRU
S. Aristarchis *E>.X>ji/. (ptXo?.. av??xyog vol. 2 p. 233, cui descripsit a. 1860 K. G. Langadas.
Tabula volumini adiecta carens dedi ad exemplum minusculis expressum editoris supplementis retentis (nisi quod abieci /. additum 1 fin.); nam quo- modo emendanda sit, parum constat. Consulatus septimus est a. 79 eidem- que convenit pontificatus maximus; at tribunicia potestas ita requiritur non VI, sed viin, item imp • xini pro imp • x.
124 inter Heracleenses.
S • IMP • CAeS • /AV////////RI
S. Aristarchis *E?^.>jr. <pthoX. a^^KKoyog vol. 2 p. 234, cui descripsit a. 1860 K. G. Langadas.
125-126
THRACIA.
57
125 ex Heraclea a. 1853 venlt ad Aristarchiam.
lu avayXvcpui irceDtaTctrcu c Ma^HiXXo^ dytuetoe afxv- crrceHog Hctt Tfju HofjLVju jFi^MOV^og, (pi^uju im fJLSu tov (rwfJirtT09 yjTtMjviTHou ayjEt^tSwTou Tvuiartpsyfxtuou Sta ^ooi^ijc, ff r,^ H^ifxarat tp^o^ ttju aoiarrt^au nXsv^au ^t(poe iirtfjLfiHK htorrofjLou iuTO<: HoXtov, Ini Bt tov yjTODutcTHOv ifpaTTTiha (sagum) hia irsfoufiQ in tov
St^tOV UDfJLOV i^fjOTY/fJLtUYiU Hat IT^Of Ta ontcT^tu i^^tfA-
fJLtuYfU, ovTttjQ uom ij fxtu St^ta %ti3 yvfxvf} fxtuovara H^aTti avSoofxvjHts ty%0Q ifxnfiyfxivou ttg Tfju yfju, fj ot Afia fxtyaAr,u acnrtoa (Mtottofi ofXipaAou tv Tixi Htu- T^m tyjiva-av
D M
AVR • MARCELLVS • MIL • LEG • I ADIVTRI • COH • VI • ST • V • ANN XXX • MILITAVIT • ANN • VI • AEL IVSTINVS • ET • AVR • TAVRVS • ET SEP • SABINIANVS • HEREDES • POS VERVNT • BENEMERENTI • M EX//
&• Aristarchis descripsit et edidit 'EXX>}i/. ^1X0X07. 9v>Xoyog vol. 2 p. 238.
3 in ST quid insit nescio; requiritur post cohortis numerum centuriae indicatio, id est pilus vel princeps vel hastatus prior posteriorve.
126 Iv *Ofxov^^a, %fj»giw fxtTa^v 'Koan^iag nai Tv^o}xfjg (To-o^Xou) Htifxtuw, iuS^cc 7ro}^.ai kXKr,vtHat, ^.artvtHat nat fiv^aurivat inty^a(pat nat "Ktt^^aua a^" %at(M}U fxvfffxttMU Hara Hat^ovg e]uaHa}^V7rrourat»
|
LICINIVS |
VALENS |
DEC |
AELIVS |
ALBANVS |
DEc |
|
AEMILIVS |
OPTATVS |
DEC |
IVNIVS |
MARCIANVS |
dee |
|
ANNAEVS |
DEXTER |
dec |
CLAVDIVS |
PRIMVS |
Dee |
|
FLAVIVS |
IVSTVS |
DEC |
AELIVS |
TARSA |
DEC |
|
VLPIVS |
CANDIDVS |
DEC |
CLAVD |
FRONTINVS |
. . . |
|
AELIVS |
BERENICIANii« DEc |
AELIVS |
CRESCENS |
• . . |
|
|
FERILVS |
KAPITO |
dee |
AELIVS |
NIC .... |
. . . |
|
AELIVS |
OPTATVS |
DEC |
m//i/vs |
SAB • . • • |
• . . |
S. Aristarchis descripsit et edidit '£XXf}i/. (pt},o}.oy, av^^koyog vol. 2 p. 239.
58
ADDITAAIENTA VOL. III
127-130
127 iu 'HcctH>Ma nceoci tviv ag%e€ittv fii}r^o9ro>ii/.
TI • CLAVDIVS • SILVANVS VIXIT • AN • XXVI» • D • IIII Tl • KAAYAIU) ^IABANUi OCTIC EZHCEN ETH KZ H A
S. Aristarchis *£AA)}i/. (ptXo}.oy. (nj>J.oyog vol. 2 p. 235, qui descripsit a. 1864.
PHILIPPOPOLIS (p. 140. 991).
128 ad n. 6121. Emendate dedit Dumont inscr, de la Thrace p. 23 n. 52. Inde emenda 1 imp, 3 leg • avg • pr • pr • facivndvm, 5 finit in geioy, 6. 7 sic exhibentur:
[A, rtvJpHAIOY ANTONEINOY ^EB • TERMANIKOY tjyot^NOY TOY EGNOYC HANTOYAEIOY rPA($rT«WfOt»
129 ad n. 6122. Dumont inscr. de la Thrace p. 14 n. 25 legit 4. 5. 6 ex
EQyTllBVS SICVLARES IPP 1 «N.
130 Philippopoli in coemeterio ad viam qua itur Hadrianopolim.
dii
ti. claudio qui uix. an. ... ti. claudiut pri et siiuia primigtnia
^soig Hi
Tt, HXctvStU)
10
M AN IB V S PALATINA l^artiali MENSIBVS VII DIEB /// MIGENIANVS FRATRI MATER FILIO PIENTISSIMO ATAXeONIOU HAAATINA MAPTIAAI ZH
0". tTVj . . fJLyji', ^ Jj/u EPAt II// TIBEPIO J KAAY hiOq TrglfJLtyiVUtfog KAI ^IAOYIA PPIMirENln lJir,TVi3 XAIPE HAPOAEITA
Dumont inscr, de la Thrace p. 23 n. 51. 9 fin. hiatus uou adnotatur.
131-132
THRACIA.
59
BESSAPARA {Tatar-Bazan).
131 ia lapide rqiando, rep. extra Kalugerovo^ qui vicus ad Topolnicam fluviam situs distat horis 3^ inter septentrionem et occidentem a Tatar- Bazari, in monasterio S. Nicolai.
. . . ONN ic
MI . . CPMCSICP . . . SAIVODN . . ....RSE....I LCL IVLIANO . . . . . . COI. . . . SEMPER NVC^ . .
. SOIISI .... E I HOEI
.CONSPNS NOA
SONORINI...VOSI
Stepb. Zachariev geografiko-istoriko-siatistwesko opisanie na Tatar-Pazardzi^kd- td kaazd (Vindobonae 1870. 8. pp. 80), qui liber utpote Bulgarice scriptus adhuc latuit. Repetierunt inde Conzias et Hirschfeldius arch, epigr, Mitth. 1 p. 65.
2 — 4 agnovit Hirscbfeldius talia fere latere: salvo d. n. perpeiuo FL CL luliano pio felici semper Aug,
132 stele rep. boris duabus a Tatar-Bazari ad orientem inter Eadjlik et Brassulia; nunc frusta sex extant in oppido in ecclesia arcbangelorum in area.
mik* ttam tunica et tago teititut
d. lanctam tenem, »in. chtpewn;
adetat ad d. Jlgvra parva evanida
D • M •
I I I I I I I I KH \ MIL cOH iii PR
ANT • P • V • 3 • FELICIS • AVR • MVC»
anttS • AVR • MVCIANVS • FRATRI
5 PIENTISSIMO
10
AYP • MOYKIANOC nP€TVJUPIANOC KlUO^Tl^? T^«THC nP€TUUPIOY K€NToYP€IAC // ♦ HAIKOC eo-THCA CTHAHN TOV AA€A ♦OY THC AYTHC K€NTOYP€IAC nP€TVJUPIANOY €ZHC€N ETHTPIAKONTA iTTf«T€YCATO
Damont inscr, de la Thrace p. 11 n. 13, cuius sunt supplementa. 3. 4 Aur, Mucianus errore bis scriptum.
60 ADDITAMENTA VOL. III 133
MOESIA INFERIOR.
NOVAE (Sistov) (p. 142. 992. 1059).
133 ara parva Sticleae a Sistov mcridiem versus rep., hodie (Bukuresti?) apud C. Bolliac.
C • EKSIDINVS • SEXSTVS MIL • LEG • I • ITALI • VOTVM HERCVLE • SOLVIT • MERITO
Ephemeris Bukurestina Trompetta Carpatilor 29. Aug. 1876 q. n. v. (inde To^ilescu apud Hirschfeldium Mitth, 1 p. 73).
DACIA.
Auctores Dacici.
Accepi a Lucianio meo Venetiis syliogen inscriptionum CCXIII scripta- rum eadem manu, quae titulis numeros quoque adscripsit^ adiunctis sche^ dis aliis scripturae et formae diversae, de quibus postea suo loco dicetur. Schediasmata haec cum vidissem habere quaedam non vulgaria et augeri inde posse apparatum quem habemus epigraphicum, impetravi a praefecto bibliotbecae nostrae, ut ei inferrentur. Illa sylloge inscriptionum CCXIII est abbatis Fortis ea ipsa, quam vol. III p. 277 c. XXXVII significavi delatam ad Silvestrium frustra in bibliotheca Rovigensi a me indagatam esse. Exemplum quod nostrum fecimus non ipsum est a Forti perscrip- tum, cum post n. 172 legatur 'Ab. Fortis exscripsit*, item pagina inse- quenti scriptor significet quasdam inscriptiones se a Forti accepisse (me le dih in copia Vab, Fortis: tengo il foglio volante), denique Marulina scriptor addat describenda sibi dedisse Fortem hoc a. 1773. Scripsit id fortasse Petrus Bertaglia, cuius una cum hac sylloge accepimus epistulam scriptam ad virum doctum nescio quem de titulo ex urbe Cone- glianum delato Flaviae Victorinae (vol. V n. 1102a*); quicumque auteni fuit, diiigentissimc exemplum fecit. Continent schediasmata haec tam Da- cica quam Dalmatica; et Dacica quidem haec sunt.
1. In sylloge epigrammatum CCXIII primum locum obtinet exemplum syllogae Dacicae Mezerzii, quam Fortem Sebenici invenisse et descripsisse notum est^). Praescriptum est: 'exemplum sumptum ex libello auto-
^) Vide vo). III p. 154. Kovacliichius ibi citatus cum scribat Verantiana postea iilata esse tabulario Szechenyano, meo rogatu Siclcelius tam Pesti quam Grani ut dili- gentissime indagarentur curavit neque invenit.
MOESIA INFERIOR. DACIA. 61
'grapho V. cl. Antonii Yerantii, quod penes co. Franciscum Draganich 'Sibenici aSBeryatur; in margine additur: 'ms. non erat eius manus*. In fine partis prioris legitur 'Michael Wrancius 1532': sequuntur disticha duo. A Mezerzio veniunt quae in Fortiana sylloge numeros hahent n. 1 — 85. 102 — 147; nam n. 102 in codice Verantii scriptum fuisse post n. 85 ipse Fortis ait. Exemplum hoc proxime accedit ad optimum Vaticanum^ in lo- coram indicatione ad verbum fere cum eo consenticns, habetque praeterea ea qaoque quae in Yaticano deficiunt, ut confirmetur inde quod olim posui Mezerzianae syllogae codicem Yerantianum archetypum fuisse reliquorum omnium. Sed tamen non multa ex eo nova accedunt, in his adscriptus ad D. 1395 dies 7 Sept. 1495, unde intellegitur iam tum Mezerzium syllogen incohatam habuisse. yariam lectionem paucis locis enotavi. Unus titulus n. 133, nobis infra n. 162^ adhuc ignotus est, nisi is quoque magis pertinet ad additamenta Yerantiana.
2. Quae in eadem sylloge sequuntur sub numeris 148 — 172, ea non Mezerzii esse cum ex reliquis exemplis Mezerzianis intellegitur tum inde qaod hic de se interdum loquitur Yerantivs, ut ad n. 156 adnotat: 'me Tidente erutum*. Haec igitur ipsius Verantii sunt adscripta ab eo opinor ad codicem quem habebat Mezerzianorum , ut nulla nisi Dacica epigrammata in eum librum referret. Verantii etiam sunt fere quae in sylloge leguntur sab n. 86 — 101, quibus praescribitur ipsius Verantii', et n. 173 — 213, qui- bus inscriptum est 'inscriptiones veteres descriptae ex schedis originalibus AntoDii Verantii'; haec autem non ex codice illo sumpta sunt, sed ex sche- dig solutis, quarum adeo pleraeque ipsae una cum exemplis illis ad me transmissae sunt. Haec schediasmata cum nomine Verantii praescripto et ipsa ex parte maiore Dacica continent, maxime Apulensia (adest fasciculus titalorum eo tempore Albae luliae in aula principis adservatorum exempla diligenter facta continens, item alter quo continentur epigrammata dispersa per oppida duo Albam et Elausenburg), et aliquot epigrammata tam in his reperiantur quam in sylloge Mezerzianae subiuncta exemplis saepe diversis; sed insunt praeterea etiam Pannonica, scilicet Scarbantina quaedam et Sa- varieDSia. Utraque Verantii collectanea licet parum ordinata utilissima sunt ncc paucos titulos aut egregie emendarunt aut sola servaverunt, quos infra composuimus. Quod ad tempus attinet, vixit Verantius ab a. 1504 ad a. 1573 (vol. III p. 154). In schedis anni nulli adnotati sunt praeterquam qaod in folio, in quo legitur falsa III n. 22* edita primum a. 1547^ item scriptam est manu Verantii: '5. die Scptembris 1545 discessi Sebenico Ve- netias cum pueris tribus; 20. perveni Venetias'. De itinere eius Buda Ha- drianopolim a. 1553, cuius enarrationem edidit Fortis, alibi dixi (vol. III p.4).
3. Marulina quoque Fortis ei qui librum scripsit describenda obtulit oxtatqae corum epitome imperfccta inter schedas mihi missas. £am utili- tatem non habere intellegitur ex iis quae vol. III p. 274 de Marulo exposui.
62
ADDITAMENTA VOL. III
134-137
NAPOCA (p. 169. 1014. Eph. II, 302). 134 ad n. 854. Yerantius ms. autogr. sic:
FORTVNE >VG V L I • M AS CV LINVS • VE • EX SIGN^ LEG V M 5 T EDC CoL FPTRO SA-SVA T SVOR E
SIC
10
DEDICATA KAL SEPTEM CIBON L n EI LIBONE CO
p. C. 204
Confirmatur igitur qaod conieci V. 5 in lapide Napocam nomi- nari, non Apulum, et acccedit annus, scilicet Ct[/]on[e] n e[t] Libone co[8.].
135 ad n. 869. Yerantiua ms. autogr. coUocat sic: 'Coloswarini apud auri- fabrum quendam non procul a porta superiore' et in optimo ex pluribas exemplis sic proponit tripertitam, quas partes ipse composuit non recte: .
|
D |
M |
|
|
M • AVREL |
PAPIA • AVG |
cOL • NAP |
|
VI |
XIT-ANNIS-IX |
• |
|
AVRELIA |
BONA • CON |
XX • MA |
|
RITO j |
PERFICIEND 1 RAVIT |
VM CV |
POTAISSA (p. 172. 1014. Eph. 11, 304).
136 Tordae rep. a. 1877 in summa arce.
rota njj^ rota
DI A
NAE
INVICT
FECIT'-E D
CRESCE
Erdilyi muzeum 1877 p. 145 (inde Hirschfeld Mitth. 2 p. 81).
137 Tordae rep. a. 1875 in fundamentis aedium Velics et illata in gymnasium.
LIBERO PA \ ET LIBERAE M VLP • FLA M I N "S 1 M 5 M L I B R Al
O P 0
Erddlyi muzeum 1877 p. 145 (inde Hirscbfeld Mitth. 2 p. 81). 3. 4 malim flavin^.
138
PACIA.
63
>
z <
13
|
u |
> |
|||
|
< |
Q |
|||
|
»*i4 |
X |
|||
|
u |
w |
|||
|
< |
> |
oi > |
</) |
CA |
|
Q |
Z < |
H |
z Ul |
Z |
|
c/) |
> |
< > |
||
|
i^ |
• |
■ |
• |
• |
|
< |
9d |
^ 5 |
5^ |
0.
>
Q
X tti
oi III
tti
0. Ul
l/>
Z
UI
< >
^
^
lA
>
Z
<
>
<
u.
> Z
o
H <
> cn
U
>
Ul
>
oi oi ei k >i ^
o ^
\
X w
0.
>
Q
X
ui
2l>
cn ui
Z
lA
>
z
0« 0« 0« 0«
> > > >
Q Q Q Q
>< B 2 15
• H ^ ui < o.
U
06
<
X ui
> X
<
z o
:g
Ul
CQ
(/) Ul
>
Z
<
0 oi
(A
< >
ei
<
u
>
(A U)
H X
UJ
• </)
< >
S >
X -J
S >
• •
ui u.
< «n
:g
X
« O
Ul
< >
Z
o
Q
w S: < ^
U_n
H o.
O
> c/)
o
O
>
C/)
X <
8
o
0
5
c 6
es
.9^
H O
eo
S S S
s c
ett
0.
X w </>
</)
>
:g
X
< :^
<M
C3
a>
eS oS
■«-»
U3
|
u |
ns |
|
o |
«■•4 |
|
0 |
•§ |
|
08 |
|
|
08 |
|
|
• OQ a |
09 |
|
oo |
co s |
|
a |
08 |
|
5 |
n |
64 ADDITAMENTA VOL. HI 139-Ul
Homordd Szent - Mdrton (p. 179).
139 ara in sellae figuram excisa. Homorod Karacsonfalva (a Homorod Szent-Marton hora una inter meridiem et occidentem) apud rusticum Mihaly.
•v/////
SIVS • OM • Vi,A lANO • F • B • COS V • L • M • P •
Orban a Szekelyfold leirasa (Pestini 1868—1873. 5 voll.) vol. 3 p. 185 q. n. V.; H. Mueller Archiv /ur Siebenb. Landeskunde 13 p. 283; Gooss et Hirschfeld Mitth, 1 p. 34 ad ectypum.
1 quae desunt delevit lapicida is, qui aram ad sellae usum redegit; nam quod Goossius aram ab initio eam formam habuisse contendit, ei tituli mutilatio aperte refragatur. — 2 sivs rel. om. Mueller. — 3 ano Mueller.
Mediasch, Schelken et vicinia (p. 180).
140 Eokelburg in ecclesia Saxonum.
VARIS cOL AVL LATD
Gooss apud Hirschfeldium Mitth, 1 p. 119.
^ - - — - — — — - _ ^
Dorstadt (p. 181).
141 ad n. 968. Quae hic describuntur statuae et anaglypha, hodie servan- tur in vico vicino Konza apud iudicem Teleki; ibi ea vidit Goossius et accurate descripsit apud Hirschfeldium Mitth, 1 p. 117 seq. Inscriptio iuxta caput Mithrae posita (cuius ectypum mihi misit Hirschfeldius) sic est: lO • (sic qui viderunt titulum neque aliud in ectypo mihi videre videor; vix fuit DO; de quo antea cogitaram) in^i • | deo • genitori | r • n • (non D • n), fortasse Io(vi) S(olt) invi(cto) deo genitori r(upe) n(cUo) collato titulo III n. 3020 posito lovi optimo maximo Soli invicto similibusque, item iis quae de dew Ih mT^ag traduntur (v. C. I. L. III, 4424. 4543). Altera inscriptio satis recte relata est; pro pr • sa • t in lapide esse videri id quod conieci pro • skxe ectjpo inspecto , quod mecum quoque communi- cavit, observat Hirschfeldius.
142-U4 DACIA. 65
142 Dorstadt in curia n. 151 antea, nunc Konzae apud Telekium.
|I o N I T cx I • F
^
V E M I D GV S • D.
SACER • C • RTO • /»A- X
5 NISBMCBNIA-'E^ /Di\
TCX • HVIVS • "EWLI PRO SE
ET • SVIS ■ FECIT
Ectypum w. 4 — 7 misit Hirschfeldius parum bene factam; edidit Gooss apud eundem Mitth. 1 p. 119.
[Deo invic]to Io[vi] [gejnitori F[l(avius) Art]emidoru8 d[ec(urio)]y 8€tcer(do») ({o]r[o]natu8 a[r]a[e] A . . nie dom(o) Cedonia et adle[c]tor huiu8 templi pro se et suis /ecit. — Multa in hac lectione adhuc incerta esse patet. Numen \
simiUter in hoc titulo nuncupatur atque in altero n. 968 ex eodem templo saperstite. Coronatum arae optime, quamquam ipse invento suo difftdens, agnovit Hirschfeldius; significatur omnino ara Augusti provinciarum Dacia- rum trium (v. C. III p. 229), quam adhuc credidimus fuisse Sarmizege- tasae; sed sicut Galliarum sacerdotes provinciales conveniebant non Lugu- danam, sed inter confluente8 Araris et Rhodani^ item Pannoniao inferioris non Aquincum, sed ad pagum agri Aquincensis ubi nunc est Stuhlweissen- bnrg, ut adeo consulto arae toti provinciae communes non intra moenia alicaius urbis institutae esse videantur, ita Daciae sacerdotes et ipsi aedera babaisse possunt in agro Sarmizegetusensi alicubi et ab eo loco cognomi- nati esse. Nomen loci eius latet opinor in a . . nis. Deinde non videtur in titalo esse quod legit Gooss do(mo) Macedonia, sed dom(o) Cedonia; Cedo* nie in tabula Peutingerana et apud compilatorem eius Ravennatem 4, 17 legitur in via ab Apulo ad Alutam post Acidavam (v. C. UI p. 181) cre- diturque fuisse prope Hermannstadt. Adle[c]tor, ut legit Goossius, quam- qaam quod in ectypo cernitur A ad la litteras contignatas potius ducit^ nihiiominus verum videtur; neque enim ignoti sunt coUegiorum adlectores (v. voL YI n. 355; Orelli 2406). Sane optandum est, ut gravissimi huius tituli lectionem viri docti, ad quos ea res pertinet, quam primum sta* biliant.
143 Dorstadt.
HERMES FECE KuHt VOT • M
Gooss apud Hirschfeldium Mitth. 2 p. 119.
144 Muehlbachense fragmentum apud Goossium Archiv fHr Siebenb. Lan- deskunde 13 p. 294 omisi.
IV 5
66 ADDITAMENTA VOL. in 145-154
APVLVM (p. 182. 1015. Eph. II p. 305).
145 ad n. 1028. Epigrammati servato 'in curia prepositi Albe lulie' sub- scripta sunt apud Verantium liaec: 'haec vetera antiquorum simulacra e 'soio nuper efossa Franciscus Zytas de Zerelyen praepositus Transs. ob 'pietatem soli exposuit ac memorie sempiterne restituit XII. ka. lunias 'MDXXIIIl'. Lectio differt in his: 2 invicti — 3 salv — 8 exvl.
146 ad n. 1057. Verantius in auctario ad Mezerziana n. 165 sic: i-o*m |
VIS . . VO I VIRIVS I POSTIM 1 V • S.
147 ad n. 1070. Mezerziana cod. Verantiani vere habent Xadislaus Ghereb divi Corvini consobrinus'.
148 ad n. 1077. Verantius bis exhibet: 2 reg • min] reginae Ver. I, reg • Mii€ Ver. II. — 5 fin. adest \ apud Ver. I vestigium notae centnrionatus.
149 ad n. 1094. Verantius ms. duobus locis; altero coUocat [Albae] in ruinis domus d. Urbani Bathyani in gradu. Uno loco sic optime: libero •
PATR I ET • LIBERE • C | MAXIMIVS | IVLIANVS OP|tIO • PRAT • LEG • V | MAC • VISV •
mo|nitvs • PRO • SALJVE • SVA • ET • svoRWi • L • p; in altero pro prat posuit PiTAT. Itaque hic fuit optio praet(orii), id quod tacite restitui in indice p. 1158.
150 ad n. 1108. Verantius 2 hieribI, 5 xqvens.
161 ad n. 1121. Verantius 1 tvrrai4vs, 2 ant et armamen".
152 ad n. 1134. Effossam esse Sarmizegetusae (ubi eiusdem hominis sepal- cralis inventa est n. 1501) Verantius testis est in app. ad Mezerziana n. 151: 'repertum in Hazok et Albam luliam illinc allatum ibidemqae in arce coUocatum'. 1 est flavivs.
153 ad n. 1177. Varheli primum vidit Verantius (app. ad Mez, n. 160), postea Apuli.
154 ad n. 1180. Verantianum exemplum (app. ad Mezerziana n. 148) babet I pp nt reliqui, 2 VE, 4 seq. ita emendat et auget:
CIPE • PEREG • 7 • FRVM«il SACER • LAVREId' patr, eolo NIAE • PKRono rerum publi CAR ' fVlginiatium Cet.
In fine ca^c • pv . . . codex.
155-161
DACIA.
67
155 ad D. 1181. Yerantius n. 213 'in horto d. vicarii Francisci doct.'
156 ad n. 1184. Yerantias, qui dat inter Albenses, sic explet:
P • AEL • PROCLVS VE • LEG • XIII • G VIX • ANN • IV • "E AL • CLAVDIA 5 VIX • AN • XL • P • AL PROC/(«IVS «f • AL PROCLA • PARENTIBVS PIENTISS • POSVER
3 ANNi • V, 5 XL • Re • ALy 6 PROCLi(«ivs • P (pro t) traduntur.
157 ad n. 1188. Yerantius n. 205 addit in. d*m, extrema sic habet pleniora:
I GEM VIX LXXXV VALENTIVS | IB METRISMES | P.
158 ad n. 1222. Yerantius, collocans [Albae] in domo episcopali, legit 6 DiEB et extrema sic profert solus recte:
PRIMVS • AVG DISP • VIK • B • M
159 ad n. 6265. Origine titulum Sarmizegetusensem esse indeque translatum Budam iussu Matthaei Corvini docui apud Hirschfeldium Mitth, 1 p. 126 allato exemplo, quod Fontius Florentinus a. 1489 excepit a me reperto io codice Ashburnhamiano.
160 *Albae luliae me vidente erutum* Ver.
ft
IVNONI • SEMIAE IVL • ALEXANDER ACTARrS«L*L*XIII-G "E • AELIA • VINCENTIA LIB POS
Yerantius in app. ad Mezerziana n. 156.
2 expectes reginae.
161 sine loco; praecedit Apulensis n. 978.
lOM VETERANI leg • XiiT • GE
MILIT • FACT SERVIANO • n ET • SVRA-1 •'Ra lANO • V • COS NVM
p. C. 102 p. C. 103
Inter Mezerziana cod. Yerantiani n. 133 (cf. supra p. 61).
6»
68 ADDITAMENTA VOL. III 162-166
162 Karlsburg in coemeterio rep. a. 1878 et translata Hermannstadt in museum Bruckentbalianum.
sou • 1 • M
C • NVMMIVS AMANDVS Q_y I • E T «c 5 TEMPLVM
Reissenberger Hermannstadtensis apud Hirscbfeldium Mitth, 2 p. 81. Mihi misit Frid. Mueller.
4 ovi • BT Reiss., qvi • ei Muell. — Intellege sic: (statuam poauit) qui et templum (fecit),
163 Maros Porti rep., inde ab a. 1877 Hermannstadt in museo Brucken- tbaliano.
saerifieium Mitkriaaan
qw pro tua taiVTE M^EVIT ex uoio PoSVIT
)io
Gooss apud Hirscbfeldium Mitth. 1 p. 120.
164 Albae luliae.
tub timulaero Magittarii
AVR • MVCIANVS • EX • V STRATOR • COS • POS
Yerantius in app. ad Mezerziana n. 157.
165 Albae luliae in culina domus domini Batbyani.
D M
AELIO GENIA E X S I N G V L VIX • AN • XXXII
5 VEXILLARIVS
VALERIVS • LIBR
PRI HERES ET
ATTICVS SEC • HE
B • M • P
Verantius ms.
5 Vexillarius nomen est primi beredis, nisi corruptela aliqua admissa est.
166-169
DACIA.
69
166 inter Apulenses.
i
DASXI CENO BAIBI EQ.* A^E BA^AVORVM EX N SING sTtp xV aN Jfl BERS NCRNVS DEc EX N EO DElf ER RES POSVIT
9ie
Verantius ms. bis refert.
1 DASAi Ver. I. — 2 pabi Ver. I — aae Ver. I, hic finiens, a-ae Ver II. 3 BAAVORVM, 4. 5 sTlr I m V n, 6 DEO traduntar.
167 'in Lbyaluo(?) terra fragmentum* Ver., referens inter Apulenses.
D VIP TE EQ^AL S »ti P XV • Wxit a & XXX
II
V
MAC F FRA • PIENTI 10 SIMO B • M
Verantius ms.
168 inter Albenses.
M • FIRMO • BASSIANO • ET M • FIRMO • SEVERO • VIX
Verantius lo app. ad Mezerziana n. 171. Adiungitur n. 1184, quae tamen videtur ab bac separari.
169 Albae in domo praepositi.
M • VIP SFC
ftc
Verantius ms.
70 ADDITAMENTA VOL. IH 170-173
170 Tres tituli privati editi apud Hirschfeldiam Mitth, 1 p. 120 hic non repetnntur.
AMPELVM (p. 215, 1016. Eph. II p. 314).
171 ad n. 1289. Tituli iam ex Zalatna translati Hermannstadt in maseum Bruckenthalianum Goos apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. I2l et F. Mueller in litteris exemplum dederunt emendatum:
DOMNO ET B MNAE SATRIVS FELIX B Roc PKo tic
SE ET SVoS V S L M
172 Salatnae uno in lapide in duabus faciebuB Yer.
jafVrNO » a t W r
M • ANfO NO • M • An
NIVS • SA T O nl V S
TVRNINVS SATVRNI
i DEC*COL NVS • DEC
COL V^S«L«M
Yerantius in app. ad Mezerziana n. 153. 154.
Traduntur I, 1. 2 m • lvsino | manio, II, 1. 2. 3 ^- r^fvs | no ma | tolivs. Emendavi ad similes n. 1279—1285 et Eph. II p. 314 n. 421.
173 Salatnae.
D • M CAIVtfNMA • ASeLLA DOMO • VeRNA • VIX AN • XXXV- POSVIT» CAl 5 VeNlIA • MARCELLINA PATRONA • LIBERTAE BENE • MERITAE
Yerantius in app. ad Mezerziana n. 152.
2 CAi • viNiLiA ASILLA, 3 viRNA, 4. 5 CAilviNiLiA traduntur.
174-177 DACIA. 71
174 Salatoae. cl • piae • domo
LAPIAEROM • VIX ANN • XXXXVII • ET CL • FIRMINO • FIL i EIVS • VIX • AN4 • XIIII M • IIII • D • X • POSVIT CAPITO • TRIII • L CONIVGI • ET • FIL PIISSIMIS • B • M 10 A • S • S
Verantias in app. ad Mezerziana n. 155.
2 doinas nomen quod fuerit non liquet; cogitavi de fabia • rom, quod fortasse etiam in muliere tolerari potest. — 7 patroni nomen incertum. — 10 N • s • s traditur.
6ERMISARA (p. 228. 1016. Eph. U p. 315).
175 ad n. 1395. Mezerziana Yerantii habent 'in thermis Dioneis 7. Septem- bris 1495' et legunt 2 nemorv — 3 in. lo — perfecta — 4 moenite <
PROPTER.
176 in Gyogy, ubi thermae.
N Y M P H S M • STATIuS P R I S C V S L E G A- T V S AVG • PR • PR V • S • L • M
Verantios ms. 2 STATiLivs traditur. Legatus notissimns est.
177 ibidem [id est 'in Gjogy, ubi thermae'].
F I R M I '^ F L O RE N T I N V S DSC • ALye. B O S P O R A N O R D • D
Verantias ms. bis. Hiatas notam addidi. — 4 ale Ver. II.
72 ADDITAMENTA VOL. III 178-183
178 Rumes s. Romosz, qui est vicus a Broos |- mil. ad orientem, nuper rep. in altari ecclesiae, nonc iacet ante eam.
. . . ATENCOES . . . ENOVM GVR . . .
© VNT
MITA 5 D
Misit Teutsch a. 1875.
2. 3 fuit /oei^ENDVM CVRomRVNT.
SARMIZEQETVSA (p. 228. 1016. Eph. II p. 315).
179 ad n. 1427. Mezerzii codex hic hygiae. Legitur in ordine fictarum, et fortasse inducenda est.
180 ad n. 1460. Exemplarium unum ex Dacia Budam attulit rex Matthias Corvinus. Yide Fontiana citata supra suh n. 159.
181 ad n. 1470. Verantius in auctario ad Mezerziana n. 167 dat plenio- rem in fine sic: ab instrvm cenjsvalibvs et | cassia rogata | filiae
KARISSIM.
182 ad n. 1477. Ex Dacia Budam attulit Corviuus. Exemplum a Fontio exceptum a. 1489 edidi loco citato supra sub n. 159 hoc: d«m | c*fvl«
SABINI • MIL^- LEG • XIII • C • LIJBERTVS • A • RATlONIBVS • VIX • AN • XXX \ C • IVL • VALENS • IIVIR • I • D • ET • COMINIA 1 FLORENTINA • PARENTES • INFELICISSIMI.
183 Varheli.
GENIO
LIB • "E • SERVORVM P • PVBLICIVS ANTHVS • •£ • PVBL 5 CLETVS • D • D . D
Verantius in app. ad Mezerziana n. 161 Intelleguntur liberti et servi publici.
184-188 DACIA. 73
184 Varhely rep., nunc Schaessburgi in gymnasio.
iouif ET • NEPTVNO dii MAGNIS SACR p AUoMVSVS* AVGVS ti n. flcilVTOR-TABVL- 5 « 0 < «M • S • L • M
Gooss apud Hirschfeldium Mitth. 2 p. 123.
185 Varhely rep., destinata museo episcopi Lugosiensis.
I o M
A E T E R N O Qj ATIVS A^?M AVGVST • COL 5 V^ S • L -M
Gooss apad Hirschfeldium MittL 1 p. 122.
186 in Oztro. minerv^e. • avg
C • SEMPRON • VrBANVS PROC • AVG
Verantius ms. archet. et apogr. n. 177. Versuum divisio mea est. — 2 vbanvs traditur. — Biusdem est n. 1298.
187 Varheli. soli • invic
L»DOMITlVS PRIMANVS V • S • L • M
Verantins in app. ad Mezerziana n. 162.
188 Varhle. i m p, c a e 8
m, a u r, antonino a u g
pont, MAX • TRIB pot. .. imp. .. co». .. pro cOS • ARMEN • MED parth. max. ditU ANTONINI • FIL • DIVI • ueri parth. max. fra /RI • DIVI • HADR» NEP • DIVI • Vraiani parth 5 PRONEPOTI • DIVI • NERVAE abnep. co LONIA • VLP • TRAIAN • AVG • DAC ANCIPITI • PERICVLO • VIRTV TIB • RESTITVTA
VerantiaB in app. ad Mezerziana n. 163. 2 in. 4 in. hiatus non significantur. Intellege de bello Marcomanico.
74 ADDITAMENTA VOL. III 189-191
189 Yarhelj rep., hodie Schaessbargi in gymnasio.
pro salute imp. caes
m, aureU anUmini M • FELIO» aug, parth, max, &RITT*MAX
Ectjpum vidi. Gooss apud Hirscbfeldium Mitih, 1 p. 123.
3 [Fortunae red]uci [eiu]8 proposuit Hirschfeldius; potest item nomen ali- quod inesse, vel [Jili diui Severi et cont]ugi[s eiu^s [luliae.
190 Varheli.
P • LICINIO • CORNE
LIO • VALERIANO
NOBILISSIMO • CAES
FILIO
5 IMP • CAES • P • LICINI
EGNATI • GALLIENI
PII-FEL^INVICTI-AVG
COL-VLP^TRAI • AVG
DACICA • SARMIZ
10 METROP • PVBLICE
Yerantius in app. ad Mezerziana n. 159.
191 Yarbely rep., destinata museo episcopi Lugosiensis.
TIB CL • lANVARIVS AVG • COL • PATR • DEC • I PICTVRAM PORTICVS ET ACCVBITVM ITEM 5 CL • VERVS • FILIVS EIVS
PROPORTICVM ET CVL *io NAM ET FRONTALEM EX SVO FECERVNT
Gooss apud Hirschfeldium Mitth, 1 p. 122.
Decuria prima omnino intellegitur collegii fabrum, nam eius in titulis Sarmizegetusensibus cum decuriae tum patroni passim memorantar. Itaque honor dupli quoque extra rem militarem rarissime inventus non ad Aagu- stales referendus est, ut voluit Hirschfeldius, sed ad fabros. Porticum cum accubito habemus item in titulo Garnuntino III, 4401; proporticus, qaam Hirschfeldius recte composuit cum tt^ottww^ et /rontalis alibi non repe- riuntur.
192-197 DACIA. 75
192 Yarhel. d • m
VLPIAE • DVBITA(AE • VDtlT ANN • XL • ET • VLP • GEMELilNO VIXIT • ANN • LX • pARENTiB 5 ET • iVSTiAE • INGEnVAE ▼• «• «»» CONIVGI • ET • IVSTIAE • SEXTILIAE
FIL VLPI • DVBITATVS • ET • GEMELLI»
VeraDtius ros. arcbet et apogr. n. 179.
2 DVBITAIAE, 3 GEMELIINO, 4 TARENT • B, 5 IVSTAE INGEMVAE ▼"", 8 GE-
MELLil (charta lacera) traduntur.
193 Varhely.
ID XXIIII VIE S LIB •AVGG -E nrATA • D • D • N
Gooss apud Hirschfeldium Mitth, 1 p. 123.
194 Titulos editos a Goossio apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 123 n. 21. 22 omisi.
TIBISCVM (p. 246. 1017. Bph. II p. 319).
195 ad n. 1553. Mezerziana haec 3 ivcvnd..s, praeterea ut Vind.
196 ad n. 1554. Mezerziana haec ita: iarse • ces • vix | ann • l • p • ivlia |
SVCCESSA • CONIVGI 1 B • M.
197 Zsappae (inter Zsuppam et Csuttam et ostia Bistrae fluvii castri Ro- mani rudera conspicna repperit Ortvay) rep. a. 1875, dum instauratur ara maxima ecclesiae Graecae orientalis, nunc ibi apud dominum de Copra.
paironi tarmisegkTVSU''^ NAPlo ce url JIVM • FlLvS • MOi destuef (SECVNDIO • e\
quet equ^O PVBLCO-T-DEd S A R MZ EGETV
& coioniae pro
I SE-V-L-S
Charta pellucida a domino saxi sibi expressam inscriptionem misit Th. Ort- vay, qai verba quaedam edidit in opusculo Tibiscum Helyfekveae (Bndae 1876. fol. pp. 48) p. 38.
76 ADDITAMENTA VOL. III 198-200
In legendo non pato erravisse me, quamquam si qui ipsum lapidem examinabit homo peritus, in marginibus plura elementa reperiet quam quae in ectypo ego agnovi. In restituendo tenendum est aut praeter consuetudinem a patris nomine secundo casu scripto titulnm incepisse et gentilicium filii excidisse 2 fin. 3 in. aut, ut posui snpra, honores patris nomini filii insertos fuisse. 2 in. b dimidiata non satis certa est; possis temptare Nap[ocen8]ium, sed parum concinne id iungitur Sarmizegetuse,
198 Zsuppae a. 1875 ex moenibus castri Romani extracta. Hodie Zsagaszen apud dominum lakabfy.
VIT
AN XXX
TICIA HERES • CAD
s DES ///nas Th. Ortvay ed. in libro de Tibisco
VETE • vix (v. n. 197) p. 38. F • ivL X Tabellae huius tenuis et diffirac-
X E R \ E tae fragmenta non recte composita
c o N i V X sunt.
DACIAE INCERTAE (p. 253. 1018. Eph. II p. 321), 199 ad n. 1614. Verantius bis dat sic: Cibinii apud lo. Nigrnm. I • o • M • D
EX • PRAECEPTO NVM • AESCVLAPi SOMNO • MONIT 3 AESCVLAPII Vcr. II. — 6 L« XIII • G
i VETVRivs • MARCi Ver.II, LX"G Ver. I. — p«ssVer. II,
AN-\?L-X"»-G-P«S-S-SVORQ_ P* S Vcr. II. — SVORO Ver. I.
Viae Daciae (p. 256).
200 ad n. 1627. Curator viae Traianae Pataesinae nominatur in titulo inedito reperto Triventi in Samnio, qui aliquando prodibit in vol. X n. 2600. Potaissa quae indigenis dicitur cum in titulis extra Daciam repertis et apud auctores dici soleat Patavissa (v. vol. III p. 172 et n. 2086), ut similiter Aeclanum indigenis extraneis est Aeculanum, Te- ruentum indigenis extraneis Tereventum^ ex Patavissa fieri potuit Pata- vesa vel Pataesa. Significatur igitur via, quam Traianus instituit Po* taissa Napocam.
201-206 DACIA. 77
Tegulae legionam et cohortium (p. 256. 1018. £ph. II p. 322).
201 ad n. 1629, is. Tegula haec legionis XIII geminae reperta est item Blatroth in valie fluvii Spring. Gooss apud Hirschfeldium Mitth, 1 p. 116.
202 ad n. 1630. Tegulas inscriptas leg - v • mac in vico Maros Bogat (supra Salinas a Maros Gecze ad orientem) in ecclesiac pavimento mui- tas cerni ait Blasius Orban in libro citato ad n. 139, unde cxcerpsit Gooss Archiv fur siehenb. Landeskunde 13 p. 267 et apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 30.
203 ad n. 1633. Sovarod in valle summa minoris Kokel (ubi prodiit titu- las n. 6256) tegula reperta est inscripta c p alp et inde illata in mu- seum Klausenburgense. Gooss Archiv 13 p. 311 et apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 31.
204 ad Eph. II p. 325 n. 473. Non ner, sed ncr in tegula legi ipse Goossius observat apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 35.
205 Id dextra ripa rivi Berezk in ruinis castrorum Romanorum, ubi item repertum est diploma n. XY.
a COH I BRAC h COH BRAC .
a Orban in libro citato ad n. 139 (inde Gooss Archiv /Ur siehenb. Landes- kunde 13 p. 266 et apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 33); Gooss apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 113.
b Gooss 1. c. p. 114. Cohors ea a. 134 in Moesia inferiore castra habuit (v. III p. 1149).
206 Kleinschenk in castris Romanis rep. [Schaessburgi in gymnasio].
c m B
Gooss Archiv /Ur siebenb. Landeskunde 13 p. 308 et apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 35.
Similis tegula coh m brit prodiit ex ponte Traiani intra Turnu Severinului et Kiadovam (n. 1703, a).
78 ADDITAMENTA VOL. UI 207-210
207 in ruderibus castrorum Romanorum ad Berezk rep.
COH HIS
Gooss apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 113.
De Hispanis in Dacia tendentibus v. III p. 1151. Tegula haec fortasse est cohortis secundae, cuius alias ex Dacia (n. 1633, 8. o) et ex ponte Traiani (n. 1703, i) ante babueramus.
208 Ad instrumentum Daciae quae pertinent reliqua edita apud Goossium Archiv 13 p. 310. 318. 321 et Hirschfeldium Mitth 1 p. 32. 120. 121 n. 11 — 14. p. 124 n. 23—28 hic omittuntur.
MOESIA SVPERIOR.
VIMINACIVM (p. 264. 1021. Eph. II p. 327).
209 ad n. 1647. Monuit me Th. Ortvay Pestinensis per litteras Kullitsch vicum non in sinistra, sed in dextra ripa Danuvii positum esse.
210 Orasje (Nufswald) in dextra ripa Moravae non ad ipsa ostia eius. Ibi oppidum Margum collocat Ortvay, contra Margom castellum, ubi nunc est castellum Kubin in sinistra ripa Danuvii.
I • o • M
M • ANTONi VS • NARCIS SVS • DE • SVO 5 POSVIT • ET PO RTI C V S FECIT
Th. Ortvay Margum es Contra-Margum helyfekvese (Budae 1876 pp. 70) p. 55.
2 MANTON traditur.
211-213
DACIA. MOESIA SVPERIOR.
79
211 Kostolacs apad parochum.
$taitia mnUeri*
aUa m. 0.60, lata m. 0.22
sphinx m basi rotunda
DEAE SAncTAE NEM
Sigismundus de Ormos et io actis 800. Huiigariae meridionalis Torte- nelmi u Regeszeii Eriesito 4 (1878) p. 115 q. n. V. et in libello die Alter- thumer von Viminacium (Teuiesvar 1878. 8. pp. 22) p. 17. SAiSTAE traditur.
212 Kostolacs in curte parochi.
racemx cwn vvis
CO'
hmi' na
10
steUa intra arcwn
D M q. HELVIVS PROB»» VET LEG Vn CL V IX AN • L I I I
H • S • E PONTIA OPTAl CONIVGI SVO PI EN* ■ BENEKCR • P« Qj- FELVIVS OPTAT^* PAR SVO PIENT POSVIT
co-
lum-
na
Theodorus Ortvay Pestinensis misit; edidit Sigismundus de Ormos Tortenelmi cit- p. 115 q. n. v. et die AlterthUmer von Viminacium p. 16.
2 Q_] o Ortvay, om. Orm. — prob Orm. — 5 h • s • p Orm. — 6 opta Orm. — 8 EN*] EN Orm. — 9 q,« Orm., o Ortv. — optam Orm. — 10 PiEm Ortv., pibeme Orm. — 11 sic Orm., ov Ortv.
213 Ko8t61ac8 apud parochum in stahulo.
0 D M 0
R AT P I N A
VALENtl • VIX
ANNIS • VIIII 0
5 M-ER • RVFlhK *£
EFkVAL . CIITI •
P B ▼ M • E
Theodorus Ortvay Pestinensis descripsit et misit; Ormos Tortenelmi cit. p. 115 q. n. V. et die Alterthumer von Viminacium p. 17.
2 RVPINA, 3 VALENTI, 4 VIII , 5 — 7 MIR • RVF MAT • | EF •VAL^ GIIFP | P^ B • M • I
Oroa. — Sic fere fuit: D(i8) M(anibu8). Rufina Valentii (ancilla) vix(it) annis VIIII. Mater Rufina et Fel(is) Vallen^ti p(ater) b(ene) m(erentt) [J{ecerunt)],
80 ADDITAMENTA VOL. II£ 214-216
NAISSVS (p. 267. 1024).
214 Naissi rep. ad portam oppidi collapsam.
mARflALI CAN rVISU/ MIIMO RIA POSVIT
Delineatam ab A. Bugarski ed. Glavinic BuU, Dalm. 1 p. 112. 1 NARiiALi traditur.
Oratschanitza (p. 269). Banjska. Orachovaz.
215 Lipljan prope Gratschanitzam in ecclesia.
PRO • SALVTE • SVA • ET SVORVM • comiUorumf
EBVRNIA^
EGN .... ATIAE • FILIO RVM- ET-AELIAE • BONAE CONIVGIS • ET • AnTONt AE • VICTORINAE • N« RVS • et CORN • LVCif AE • SOROR • EX • V • P
Hilferding Bosnia, Hercegovina i Stareja Serbia (Petroburgi 1859) q. n. v. (inde Jire^ek apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 67) edidit una cum n. 1694. i
Hiatum initio significavi coniectura. — 2. 3 svorvm • ebvrni a traditur; eerte nomen filii excidit. — 6 aton, 7. 8 nIrvste, 8 lvc traduntur.
216 Banjska distr. Nowipazar a Prischtina ad septentrionem.
D M
VOCONIAe epi
CARIS VIX I
ANNIS X'y 4 eROS MAE SI CONIVGI PIENdSSIMAE
H. Sterneck Geographische Verhdltnisse, CommunicaHonen und das Beisen in Bosnien, der Herzegovina und Nord- Montenegro (1877) in tabula quarta. 1 D N, 2 vocoNiA, 5 Ros, 8 piENissiMAE traduutur.
217-219
MOESIA SVPERIOR.
81
217 Orachovaz hora uua a Prisren ad septentrionem in vetere Serbia in monasterio Turcico.
D • M AVR • CA£V lA ' VIXIT ANNIS ^ 5 P O P A A F • B • M
lastrebov Prisrenensis in eph. Belgradensi Glasniiz vol. 42. 2. 3 CArvliA traditur.
218 Orachovaz una cum n. 214.
vir mutier
D • M
S C E R V I A E
DVS SITAES
VIX AN XXX
5 INTERFEClVS
A LATRONI
BVS SITA PA
SlPi • P • ET SIBI
e< CAIAe D/
10 S I C O N I V
GI B • M • VI
VS F • C e»
lastrebov edidit una cum n. 214.
5 INTERFECIVS, 8 SIPF, 9 FICA-
iafd*^, 12 F • c • o traduntur. — Patris nomen Sita redit apud Dio- nem 51, 23 in rege Dentheletarum; filii componi potest cum noto Scer- diiaedi. V. 8 solve p(ater).
SCVPI (p. 269. 1024. Eph. II p. 330. 478).
219 Bardofze (hora una a Skopia) ad molendinum rep., est ibi im Ho/e des Haremliks.
figurae tret
C • VIBIVS • ARATOR MIL • FRuM • LEg • VII C-P^F»MIL-AW'X^II VIX • AW • XXXX 5 H • S • E
IVLIA • OBVLCIIA
FUIO • PIISSIMO
F • J3 • C •
Kenner Sitzungsher. der Wiener Akademie vol. 80 (1875) p. 275 a Lippichio. 2 LEC, 7 Fiiio traduntur.
IV 6
82 ABDITAMENTA VOL. III 220-223
VIAE MOESIAE SVPERIORIS (p. 269. 1024. Eph. II p. 334).
220 col. mil. Skopiac in aedibus Teke Schemseddin parieti inserta.
trcuiitur: fuit /ere:
I \ll CAESAR// IMP • CAESARI
D I V I T R A I /////PA RT / DIV! «TRAIANI • PARTH • F
DIVI NERV/////PPOTI DIVI NERVAE • NEPOTI
TRAIANO . . , IIA . . O TRAIANO HADRIANO
5 AC PMTII .... AVG • P • M • TRIBV 5
IC . . OP . . . . NICIA POTESTAT . . .
CO COS ....
M I T M P I . .
Frid. Kenner Siizungsber, der Wiener Akademie vol. 80 (1875) p. 274 a Lip- pichio.
221 col. mil. Skopiae in aedibus Teke Schemseddin.
traditur: fuit /ere:
r r IMP • CAES
D DEI DIVI HADRIA
N U C DEVI NI • F • DIVI
TRAiAil ^ TRAiAil • (£ Eeuner Siizungsber, der
u pos . . VI i€R pos • Divi NER 5 Wiener Akademie vol. 80
. . . OTE VAE PRON • T AL (1875) p. 274 sq.
Instrumentnm (p. 270. 1024. Eph. II p. 335).
222 ad n. 6326 = Eph. II n. 508. Tegulas duas ex Viminacio fortasse adlatas Eubini apud Despinitsium charta expressit Ortva^ eaque ectypa misit. In altera evanida admodum Ig iiii f f vel fl videre mihi videor; in altera est leg iiiI litteris certis, sed pravis.
223 tegula Viminacio fortasse adlata servatur Eubini apud Despinitsium.
I<EG VII CU • RENo •EMP OV • COR • Dv
»
Descripsi ad ectypum quod misit Ortvay. Fortasse in fine versuum litterae quaedam desiderantur.
Legiionis) VII Cl{audiae): rmo(vaium) temp(pre) Ov(inii?) Cor.,, du(cis). Formula tempore ducis nuper innotuit ex tegulis Fannonicis infra editis. Nomen ducis mihi novum est, nec magis in tegulis renovandi vocabalam umquam legi, neque vidi adhuc litteram i sic figuratam in tegula saeculi quarti.
MOESIA SVPERIOB. DALMATIA. 83
DALMATIA.
I. Opitergio a. 1876 sponte sua ad me misit vir generosus comes
Paolus Porcia Amalteo syllogen inscriptionum bibliothecae suae domesticae
scriptam saec. Xyill, sed quae composita esse videatur saec. XYI; insunt
epigramma Tubingense a. 1516 et tituli quidam sepulcrales aetatis recentis
ad a. usqne 1544. Inscriptiones antiquae quae in ea continentur non paucae
proficiscuntur cx syilogis saec. XY exeuntis incipientisve XVI; adsunt Po-
lensia Sanuti, Tergestina Antiqui, Hispana aliaque pariter inutilia omnia ex-
c«ptis solis Dalmaticis, a quibus sylloge incipit. Reperiuntur ex Dalmatia
titali hi n. 1935. 1945. 1951. 1961. 1979. 1981. 1985 — 1987. 1995. 2023.
2027. 2035. 2043. 2051. 2094—2096. 2100. 2125. 2135. 2142. 2159. 2168.
2172. 2175. 2180. 2188. 2189. 2191. 2200. 2204. 2217. 2232. 2243. 2249.
2256. 2272. 2277. 2310. 2315. 2332. 2354. 2359. 2365. 2386. 2397. 2402.
2404. 2406. 2407. 2411. 2423. 2424. 2456. 2465. 2475. 2486. 2501. 2506.
2507. 2520. 2523. 2536. 2545. 2546. 2551. 2555. 2557. 2576. 2584. 2594.
2607. 2614. 2618. 2676. 2678. 2686. 2696. 2979. 3096. 3199. 6406. 6425.
6426. 6428—6431. dipl. n.VII. 130»— 136», item qui infra eduntur adhuc
ignoti. Loci indicationes accuratiores saepe deficiunt versusque continuantur;
descripta tamen exemplaria haec esse apparet ex recte factis quaeque liga-
taras accurate repraesentarent. — Redeunt in Dalmaticis his complura relata
apad Marnlum, cuius item versio a. 1510 ea de qua diximus p. 274 legitur
in boc fasciculo; snnt in ea alia a nobis reperta in cod. Ambros. C 61inf.
vel apud Anonymum Lucii, denique non pauca adhuc nota ex solis schedis
Spalatinis Zaccariae schedisve Rotae. Et ea quidem quae ex Marulo Am-
brosiano Lucio innotuerunt ex his exemplis raro emendantur; contra sche-
dis Spalatinis vel certe relatis inde a Zaccaria Rotaque libellus Opiterginus
longe praestat potueruntque ita tituli hi passim emendari. Ceterum satis
constat hunc Ifbrum non esse ipsum Spalatinum a Zaccaria adhibitum; sed
eum qui scripsit, haec schediasmata vel horum gemella compilavit.
II. Einsdem syllogae fragmentum Bormannus repperit Pisavri in codice bibliothecae Oliverianae n. 466, cuius deinde apographum a bibliothecario Grossio diligentissime factum nobis misit studiorum nostrorum fautor in- signis marchio Cyrus Antaldi. Paginae sunt undecim, quarum octo primae scriptae sunt manu saec. XVII incipientis^ nona et decima manu Passerii, undecima manu Hannibalis Olivieri. Insunt ex Dalmatia tituli n. 1945. 1961. 1981. 1986. 2035. 2043. 2051. 2095. 2096. 2100. 2142. 2249. 2277. 2397. 2423. 2456. 2520. 2676. 2922. dipl. n. VIL 130»— 136*, qui praeter vulgatissimum n. 2922 omnes redeunt in libro Opitergino.
in. Ex collectaneis Fortis, quae supra (p. 60) dixi iam nostrae biblio- thecae illata esse, ad Dalmatiam spectant primum folia tria continentia in- scriptiones ladestinas undeviginti, quorum item apographum relatum est in syllogen epigrammatum CCXIII n. 181 — 199; deinde in volumine folio- rum 1 68 plena sylloge inscriptionum ladestinarum cum enarratione admodum
6»
84 ADDITAMENTA VOL. m
■
verbosa, scripta saec. XYII parte posteriore, cum laudentur praeter Gruterum
Ursati monumenta Patavina edita a. 1 652. Tam folia illa tria quam sjUoge
haec veniunt a Glivbayazio, cum et in erroribus respondeant ladestinis,
quae ex Gliubavaziauis per Lucium innotuerunt (vol. III p. 275 c. XXVI),
et Fortis quoque testetur Gliubavaziana se accepisse a Gregorio Stratico
Zarensi (1. c). Folia autem tria illa omnino sunt 'schedae antiquae', quas
Gliubavazio (ut ait f. 161') 'de re antiquaria optime meriti I. C. Francisci
'DiPHNici [v. vol. III p. 275] . . liberali humanitate videre contigit*; sex
enim inscriptiones, quas Gliubavazius 1. c. inde excerpsit, in foliis illis
plane eadem forma redeunt. Id ipsum confirmatnr ex iis quae adnotavi-
mus infra ad n. 2916, unde etiam intellegitur sub GHubavazii nomine apad
Lucium tam Diphnici quam ipsius collectanea comprehendi. — Tam in Diphnici
quam in Gliubavazii schedis ladestina quaedam referuntur adhuc ignota,
quamquam pleraque per amicum utriusque Lucium pridem innotuerunt.
Ex reliqua Dalmatia quae in commentariis afferuntur inscriptiones Gliuba-
vazius non tam ex editis sumpsit quam ex syllogis titulorum scriptis quae
tum in Dalmatia circumferebantur, id est ex schedis Dacicis a Carolo Ve-
rantio sibi exhibitis (f. 64. 79') et ex Lucarianis Salonitanis (f. 79'). £x
illis quae affert, omitti potuerunt, cum Verantiana iam ipa habcamus. In
Salonitanis Gliubavazius pendet ex eo auctore, qui nobis dicitur liber
Spalatinus; id quod praeter infra alTerenda inde coUigitur^ quod Folensis
titulns III n. 177*a etiam a Gliubavazio Salonis tribuitur. Sylloge ea saec.
XVI summae in Dalmaticis utilitatis tum cum syllogen edebamus non nota
erat nisi per Zaccariam (vol. III p. 276) Rotamque (vol. III p. 1026) ad-
modum imperfecte. Ad ea excerpta iam in supplementis his praeter Opiter-
gina et Fisaurensia, de quibus modo exposuimus, ea quoque accedunt, quae
ex eiusdem generis libro Gliubavazius decerpsit. — Praeter Gliubavaziana
inter Fortiana collectanea eorum titulorum, quos ipse Fortis in Dalmatia
cxcepit, quidam in syllogen CCXIII epigrammatum relati sunt (sine namc'
ris post n. 172). Accesserunt inde fragmenta quaedam Naronensia exigui
momenti.
IV. Ljvbiciys inscriptionibus musei Zagrabiensis , de qua sylloge edita a. 1876 infra dicetur, Dalmaticos quoque titulos musei eius inseruit. Acce- dunt ad eos quos ipse vidi Agrami (v. eph. II p. 336) n. 1905. 1993. 2061. 2110. 2350. 2399. 2437. 2671. 163*, item fragmento quaedam a Ljubicio pri- mum edita, nam pleraque, de quorum origine Ljubicins ait sibi non constare, sine dubio ex Dalmatia adlata sunt. In his autem quae accednnt vix quic- quam inveni, quod in hoc auctarium referre operae pretium esset.
V. Michael Glayinic Spalatensis praefectus musei Salonitani postquam titulos per a. 1875 — 1876 in Dalmatia repertos publici iuris fecit in ephexne- ride Mitiheilungen der K, K, Centralcommission^ Neue Folge^) vol. 3 (1877)
^) Vol. 1 (1875) p. III — VII quae leguntur effossa a. 1873, redennt fere aut in auctario additamentorum p. 1061 — 1062 (qui tituli indicibus antea typis impressis inseri non potuerunt) aut hi eph. vol. II ; item quae in eodem volumine p. XLV — L adsunt effossa a. 1874, in idem Ephemeridis volumen fere omnia recepta snnt.
224-227 DALMATIA. 85
p. CXXX. CXXXI et vol. 4 (1878) p. XLV. XLVI. LXXXI. LXXXII, consilio et studio cum aliorum virorum doctorum Dalmatarum tum maxime eios, samma vero cum utilitate artis nostrae a. 1877 instituta est ephemeris liiscripta BuUettino di archeologia e storia Dalmaiay cuius cum haec scripsi ante ocolos habui primi anni n. 1 — 9 p. 1 — 144. Ibi cum coiiecta pro- deant qaaecumque in apricum dies profert in Dalmatia universa, ego ex insigni messe potiora tantum selegi; neque enim iam verendum est, ne re- cens inventa mox denuo abscondantur et quodammodo evanescant. Aliunde accepta quae ad Dalmatiam pertineant omnia publici iuris feci.
Falsis Dalmatiae addendus est titulus qui dicitur repertus esse in coUe Spas prope Enin, adservatus deinde Knini apud quondam Steph. Pctrovi^, ex caios schedis edidit 61avini6 BuU, Dalm. 1878 p. 104:
imp. caesar d(ivi) f(iliu8) | ninienses sub { pot(estatem) p(opuli) r(oinani) red(egit)
Scilicet nt mittam d pro divi, tituli ita non loquuntur. Ninienses profecti sant ex Ninia Strabonis 7, 5, 5 p. 315, quam Kninensis nescio qui homo patriae adserere cupiit.
DOCLEA (p. 283. Eph. II p. 478).
224 ad n. 1706. Vidit Bogisic Docleae ad portam inter septentrionem et orientem; excepit sic:
F // A V I A C • F I L I A
225 ad n. 1707. Ragusam lapidem transtulit Bogisicius et ectypum mi- sit. — 3 piEAiTissiME (pro pientissime) et 5 mtnvs vere ita sunt in lapide qaadratario errante.
226 ad eph. II p. 478 n. 1056. Bogisicius, qui suum fecit titulum et trans- tulit Ragusam, ectypa misit. 2 decvrion • iepidia {9ic)^ 3, ut eniendavi- mus nos coniectura, ca*sia, 4 patri lapis.
227 inter rudera Docieae inter confluentes Zetae et Moracae.
AVG
SACRVM Bogisic descripsit misitque ex Ra-
FL- BASSiLLA gusa a. 1875.
86 ADDITAMENTA VOL. III 228-233
228 Podgoritzae in coemeterio Serbico.
D • M • s
C L • A N I CETO
M ARITO PIENTISSIMO
CL O lyMPI A VXO R
S MEMORIAM POSVIT
QVI VIXIT AN • LVIII
M • VIII DIE6 Vtt HAS
PRO MERITIS AEDES
CARISSIMO CONIVGI
10 MEMORIAM POSVIT
Bogisicius descripsit imperfecte festinans.
4 OCSMPIA, 7 DiER (r dubia) vm has tradantur.
229 parva tabelia rep. Docieae, fuit Podgoritzae dimidia hora a Doclea apud cauponem quendam; hodie Ragusae apud Bogisi^ium.
DM- S-
lAD ESTINVS BAEBIOR • SER • SIB'E«S«V^F« tic
Descripsi ad ectypum, quod Bogisicius misit a. 1875.
230 Podgoritzae in aedibns Stephani Stetibrazdi6.
LELLII
Bogisidius misit.
EMl
NARONA (p. 291. 1029).
231 ad n. 1795. Hodie Avignoni in museo Calmetiano, ubi descripsit O. Hirschfeld. Legit 1 s • i • m • p, 2 suspicatur fuisse essedarivs.
232 ad n. 1806. 2 in. pon, 4 os 0 cen* Fortis.
233 ad n. 1843. n • s • taivs | anteroni l* s Fortis. Guarnierius in sche- dis (cf. vol. V p. XVIII) excepit sic :
N • STAN . . ANTERONI • I •
234-237
DALMATIA.
87
234 inter Naronenses.
FROMB o N I V AL E N I N I S • GEMELVS S • V • S • L • M
5 PRO«FI^RESTIT
Fortis descripsit. Naminis nomen novam est, modo recte exceptum sit.
235 inter Naronenses.
Fortis descripBit.
236 in cippo ingenti, qui tertia fere parte mntilus longus est m. 0.86, altus m. 0.93, crassus m. 0.80. Naronae rep. in eifossionibus a. 1877.
jo • A R I M k
MIL • LEG • 5niT • DONAT • TORQ.
ARMIL • PHAL • ET • 7 • COH • I •
CAMP • AN • LX • T • F • I • POSIDOli];
5 ET • PRVNICVS • LIB • POSVE»
ET • ALI NE H • S • E
phaUrae tor^i armiUae oereae
Glavinic Btdl. Dalm. 1 p. 12.
[Dr(mt]o(?) Arimin{o) mil(es) leg{ionis) XIII donat(us) torq(uibu8)
armil{li8) phal(eri8) et (centurio) coh(orti8) 1 Camp^estrie) an(norum) LX ((estamento) f(ieri) i(u88it). Posidonius et Prunicus (= Phrynichus) lib(erti) posuer(unt) et ali ne(mint). H(ic) ^(itus) e(8t). Milites legionarii ad centu- rionatam cohortis promoti raro reperiuntur; nam praetorianis potissimum aetate imperatoria is processus patuit.
237 prope Vido nella testata del ponte sul fiume Norino.
CHO • XI • GALL
DOMO • PATAVI
ANN • XLVI • STIP •
XV
Glayini^ Bull. Dahn. 1 p. 16. Cohors adhuc opinor ignota.
88
ADDITAMENTA VOL. III
238-242
238 Naronae rep. in efifossionibus a. 1877.
protom«
C • PVBLICIO ROMANO DECVR • ANN • XXX C • LICINIO • EXPECTaTo PVBLICIAE • ILVRICAE ANN • V • INFELICISSIMA MATER • FILIS • ET • NEPOTIAE V • F • ET • PATER • INFELIX • SEtCx
Glavini6 BulL Dalm. 1 p. 12.
239 Naronae rep. in efifoSBionibus a. 1877.
SEX • PVBLICIO
SEX • L ■ SECVNDO
Iinil VIR
SEX • PVBLICIVS
5 HESPER • VTVIR • LIBERT
GlaviniiS Bull. Dalm. 1 p. 13.
240 Naronae rep.; Nicolaus YIa£id parochus Metkovi^ensis dedit museo Spalatino.
«ATVRNINO AC TORI • SATVRNI ANVS • ET • VALERI A • PATRl • RARl 5 SSIMO
Glavinio BulL Dalm. 1 p. 16.
241 Naronae.
EDIVS* P • L^ ADIVTOR- ?- IaSII INIDIVS • C • L- HIERONOMVS • L^ CER
Glavinic BulL Dalm, 1 p. 17, Mitth. der Centralcommission 1878 p. XCIV, ubi dedit ligno expressam.
242 Naronae rep. in efirossionibus a. 1877.
AQVILLIAE • L • L • MYRSII€
EXORATAE • L • F •
LVCVLLA • L • F • TIGRIS •
MATRI • ET • PATRI • ET •
SORORI • ET • FRATRI •
FECIT
Glavinic BulL Dalm, 1 p. 13.
Puto alterum titulum deficere qui nomen patris L. LucuUi .... fratris- que contineret,clau8ulamautem 3 — 6 in utroque pariter perscriptam foisse.
243-246
DALMATIA.
89
243 Naronae rep. in efifossionibus a. 1877.
\
ATILIA • TRA
NQVILLA • ET
ATILIVS • TFESEVS
VIVI • FECER
& SIBI • ET - SVIS
Glavinic BuU. Dalm, 1 p. 13.
244 Naronae rep. in eifossionibus a. 1877.
10
MAXIMVS LVP VLAE COIVGI IN COPARABUI BENA E MERENTI FEC ET CON OVA VIXI T ANNOS PLVS MINVS XX ET FILIAE MAXI MAE OVAE VIXI T ANNOS PLVS MINVS IIIII
«ie
«<c
GlaviniS Bull, Dalm. 1 p. 14.
Mcuimus Lupulae coiugi incoparahi\r\i benae merenti /ecet con [q]iui vixit annos plus minus XX et fiUae Maximae, [q]uae vixit annos plus minus IIIII,
245 Naronae rep. in effossionibus a. 1877.
D • M • s •
MVCIO FILVMENO MARITO • RARISSIMO ET • MVCIAE • PRO CVLINAE FILIAE PORCIA PROCVLA B M VIVA FECIT SIBI ET SVIS
Glavinijf BulL Dalm. 1 p. 14.
246 Naronae rep. in effossionibus a. 1877.
D • M • s
PHILETE • B •
MERITAE P • iVESCENIVS • 5 SEVERIANVS
Glaviiii6 Bull. Dalm. 1 p. 15.
90
ADDITAMENTA VOL. III
247-260
247 Naronae rep. in eflfossionibus a. 1877.
T • PVLLICVS R VFI • F • R OM
C • PVLLICVS T • F • ROM • A • XXini 5 Q^' PVLLICVS • T • F SALVIVS
Glavinic Bull. Dalm, 1 p. 15.
De gentiliciis forniae Histricae in -cus dixi vol. V p. 44. Dalmata hic homo non fait, cum tribus Romilia ibi non inveniatur.
248 Naronae.
cons
NIA SECVNl l-AVONCVLO VBRINO P • F
61avini6 Bull Dalm. 1 p. 17.
249 Naronae rep. in eflfossionibus a. 1877.
10
VALERIAB
PIAE • AN • XII
SPEDIA • PRO
CVLA • MTER
FILIAE • PIENTISSI
ME • ET • VALERIO tie
TAVRO^CON
IVGI • ET • SIBI •
ET • POSTERIS
SVIS • VIVA
FECIT
Glavinic Bull, Dalm, 1 p. 15.
250 Naronae rep. in effossionibus a. 1877.
10
• D • M •
VIC • TORI
FILIO PIENtS
SIMO • VIXIT •
ANN^XX^DI^E-B^
XVI • EVTYCIES
ET • VRSVLA • PA
RENTES • ET • SIBI ET
SVIS VIVI FECERV
NT
aicia
Glavinic Bull. Dalm. 1 p. 16.
i
251-255
DALMATIA.
91
251 inter Narooenses.
D CS MAN C • FR LVC\ I-L F-SO'RO RI PIENTIS SIM« TITV LVM POSV IT D AN XXVI
Fortis descripsit. 5 siM • F traditur.
Ora a Narentae ostiis ad Salonam (p. 300. 1029).
252 ad n. 1894. Fortis exemplum licet bonum non habet quod hodie utile sit. Legit 1 fin. r . . is — 2 fin. latex — 14 sap seniefontis.
Ljuhuiki et vicinia (p. 1029).
V
253 Cerin, ubi fuit monasterinm.
SILVAN AVG SACR
Bakula BulL Daltn. 1 p. 75. In altero exemplo 1 est sian.
254 prope Ljubuski ad pontem novum fluvii Mlade (quo nomine appellatur pars superior fl. Trcbisat) in ripa dextra in aedicnla S. Eliae.
SI MEM / PATRI dccKJRIONI Myntc(pi ERE
bin4 m
Glayini6 BulL Dalm, 1 p. 53.
41 MV NTll
SALONAE (p. 304. 1030. 1061. Eph. II p. 337).
255 ad n. 1974. Hodie Avignoni in museo Calmet, ubi descripsit O. Hirsch- feld. Legit ga • i • | p o • s
92 ADDITAMENTA VOL. III 256-259
256 ad n. 1985. Clissiae in S. Mariae in basi altaris opit.; ad ecclesiam Clissii GLiUB.
PVBLIO • BALSAMIO SABINIANO • C • P
TRIB • LATICL FILIO ■ AVR • SABINIANI • V • E • 5 PROC • DVC • PROV • DALMAT TRIB •PROTEC torum . . . . . . N VIGOR • CONCORDIVS VICTORINIANVS PATRONO ■ PRAESTANTISSIMO
Sic emendavi adhibitis exemplis codicis Opitergini et Gliabavazii f. 141. — Vv. divisionem ne ea quidem servant. — 2 c • p Opit., vc Gliub. — 3 sic Gliub. , LATi • CLA Opit. — 4 AVR om. Gliub. — vc Gliub. — 5 prov om. Gliub. — DALMAE Opit. — 6 PROTEC (pro Hic) hiatu post id vocabulam significato Gliub. Opit. emendatione notabili. — 9 pientissimo Gliub.
261 ad n. 1986. Salonae ad S. Franciscum Pis. Opit. — 2 vix Pis. — 3 ann • LVii Pis. Opit. — 4 cl • f • filia Pis. Opit. — ei Pis. — haeres
Opit. — 5 SEPVLCHRVM Opit. — 6 DEDERIT • FISCO • S6 • L • MILIA (MILLIA
Opit.) Pis. Opit.
258 ad n. 2023. In villa Spalati. — m • viiii — martinvs cod. Opit.
259 ad n. 2028. Gliubavazius f. 88 ex eodem auctore, quem secutns est Zaccaria, nihilominus in multis discedens, ut Borghesii coniecturas fere confirmet:
L • PRAECLO • L • F • CLEMENTI
IVLIANO PONTIF • QyiNQVENAL • DESIG FLAMINI • PATRONO • COLONIAE 5 PRIMIPILARI • LEG • V • MACEDONICAE PRAEFECTO CASTRORVM
LEG • EIVSDEM • VETERANI • QVI MILITAVER • SVB • P • MENTINO • RE GVLO • LEGATO • AVGVSTALI • ET • MIS 10 SI • SVNT • QjEVTETIO^ LVSIO' SATVRNI
NO • M • SEIO • VERANO • COSS • CVRAM- GEREN TIB • TI • CLAVDIO • CELSO • TITI • AVG
MARCELLO L • D • P •
260-27G DALMATIA. 93
260 ad n. 2051. Spalati ad litus maris Pis. Opit. — 2. 3 l • sextilio •
RVFO • VET - EX • CLASSE • PRAETORIA • MISENAtVM Pis. Opit. — 4 FELPIDI Pis. — 6 RVFINA • (RVFFINA Opit.) VIVA • FECIT Pis. Opit.
261 ad n. 2142. 1 l • alio, 2 l • alii codd. Pis. et Opit.
262 ad n. 2149. 4 ci, 6 Qvc, 8 tvrran, 12 nina filia Guarnierius ms.
|
263 ad n. 2172. |
Clisii ad S. Mariam cod. Opit. |
|
264 ad n. 2189. |
Clisii ad S. Mariaro. — protioni cod. Opit. |
|
265 ad n. 2204. |
Clissae in S. Maria cod. Opit |
|
266 ad n. 2211. tralcommisaion |
In lapide est avbelvr teste Glavinicio Miith. der Cen- 1875 p. IV. |
267 ad n. 2223. Hunc quoque titulum ut simul traditos (v. n. 173*) Raven- natem esse docuit me Bormannus. Prodibit aliquando suo loco vol. XI n. 160.
268 ad n. 2232. d m om. — coci — ivl cod. Opit.
269 ad n. 2249. d d d m praemittit Pis.
270 ad n. 2256. Clisii ad S. Mariam. — an • — vrgvl • favstvs cod. Opit.
271 ad n. 2310. In villa Spalati. donato • vr|sinae • con | b • m cod. Opit.
272 ad n. 2315. 2 avsebio, 3 coservo cod. Opit.
273 ad n. 2332. ardalis cod. Opit.
274 ad n. 2354. Salonae ad S. Martinum in agro cod. Opit
275 ad n. 2365. ivl • epictieio • d • f cod. Opit.
276 ad n. 2386. Salonae in agro ad S. Mariam de Pecouo (sic). 3 pertine-
BANT • AT — 7 IN ERONTE — 8 Om. — 9 HOBITVM Cod. Opit.
94 ADDITAMENTA VOL. III 277-286
277 ad n. 2397. Clisii ad S. Mariam Pis. Opit. ~ 1 mvntana Pis.
Opit. — 2 POS • Pis. Opit. — AVRA IN PATENTI Pis., AVRAM PRAEFATI
Opit. — 4 IN MEDIO] MEDIO Pis. — ORTO Pi8. — AT] ET PiS. Opit, —
5 IN • AREOLAM — INGONAM] INTER AVRELIVM • VET (vet om. Opit.) ET •
NO CALVENTIAM • INGENVAM Pis. Opit. — 7 AR.VLL ! . Pis., MARVLINO Oplt.
278 ad n. 2402. 3 maternae cod. Opit.
279 ad n. 2407. ivi<fA 'Rohe cod. Opit.
280 ad n. 2411. Clisii ad S. Mariam. — d • m • lelia — delicato — DEFVNcro cod. Opit.
281 ad n. 2424. Clissae ad S. Mariam cod. Opit.
282 ad n. 2465. Salonae in agro.
D • M L • PBTRONIVS • SECVNDVS PRIMITIVAE • VXORI • B • M
Sic cod. Opiterginus.
283 ad n. 2486. Clissae ad S. Mariam. d • m • primiliae — xviii • felicia- NVS • CONIVGI cod. Opit.
284 ad n. 2506. Salonae.
ROMANIA • THALIA • V •/• SIBI • ET ROMANIO • SECVNDION • F ROMANIO • SYRIONI • FILIO ROMANIAE • SALONINAE • / 5 CHANSIO • LIB • LVPAE • LIB SABINAE > SABINI ANO • SECVNDAE • F
Sic cod. Opit., nisi quod vv. non div. legitque 1 vi, 4fin. p.
285 ad n. 2520. Clissae ad S. Mariam Pis. Opit. — 1 om. Pis. ~ 2 sol-
LIO Pis., GELLIO Opit. — 3 D • F • Pis. Opit. — ANNO Pis. — MENSIVM • VIIII Pis. Opit. — 5 GELLIVS • FOELIX Opit.
286 ad n. 2523. Cod. Opiterginus sic: seppienae • philvmenae • vivae • sep-
PIENA • RESTITVTA • LIB • M • PATR • FEC.
|
287-293 |
DALMATIA. \)D |
|
287 ad D. 2536. |
LVCIVS SENIVS cod, Opit. |
|
288 ad D. 2555. |
2 TERTVLLINO, 3 TERTVLLVS Cod. Opit. |
|
289 ad D. 2594. |
3 AELivs cod. Opit. |
290 ad o. 2671. Hodie Agrami Id museo, ubi denuo vidi. Ed. Ljubi6 inscr. mus. Zagrab. iuter inscriptiones musei Zagrabiensis. Equidem neu- tro tempore quo vidi satis otii habui ad haec fragmenta ordinanda et supp^nda; placuit tamea adhibitis ectjpis Ljubiciauis tria prima (nam tria postrema ex diverso titulo supersunt) quantum typis fieri potest reprae- sentare. Videtur eadem inscriptio fuisse in latere utroque.
€ib una parte:
c^RORVM SITA SVNT SCVLA FRATRVM
LACRIMASQj' lEMPTVl ,VRIS INTR/'^^ r VLT IPSE MINA SEP
ab altera:
. earontm $Ua iunt co|lPVSCVLA /rATRVM
/RIS INTRAS 0
sIJ^^-SSpWLCRI »
y< ^'«'STIS
(oVS AESTAS
AsTRIS
IV SOROREM
PW AM ATPN_
291 ad n. 6379. 5 io lapide csse pateant ait Glavinic Centralcomm. 1875 p. VII.
292 ad Eph. II p. 338 n. 520. lam illata est iD museum Spalatiuum. Edidit emeodatam GlaviDie Miith. der Ceniralcommiseion N. F, 4 (1878) p. XLVI sic:
N Yw il s M . BoKvs
VALENS • V- S . L. M
293 SaloDis rep. a. 1876, est id museo.
6lanni6 Centraleomm. 1878 p. LXXXII. 3 e TOtt[W«]?
96
ADDITAMENTA VOL. HI
294-297
294 Salonis rep., est Spalati in museo.
10
D M
AEL • VITALIS
Q_VI VIXIT ANN • pl M*Xini*AVR lANVA RIVSMIL-LEG ITAKCb ET QVIRILLA MTER PARENTES FILIO INFELICISSIMO MISERRIMI 0 o POSVVERVNT
ne
Gluvinie Bull. Dalm. 1 p. 114. 9 fin. ex I factum o.
295 litteris barbaris. Salonis rep., est Spalati in museo.
Jn V A rI^
NFELICISSIMAE /I LIAE QVAE VIXIT ANN III M X AVR lANVARIVS MIL COH VIII PAT E< AVR VRSINA MAT POSVIRV b M
61avini£ Bull. Dalm, 1 p. 114. 2 fin. Ei, 5 Ei tradiintar. 5 scilicet viii voluntariorum.
296 Salonis rep. a. 1875.
^Mfci
d • TRIB • mi IS • AVGVR
NVS • M
Glavini6 Mitth. der Centralcomm. 1877 p. CXXXI.
297 Salonis rep. a. 1875, est in museo.
fiinu
$ie
SF MAXiiMI Mnt*»
V P • PRIN • COL • MTN —
VI • VO SIBI • ET • CO NIV • QI • SVE • DVL • CIS S • IME • POSVIT • QVI • VIC • SIT • AN • NIS LxV DE^PO^TV'S DIE III NONAS FEB
Glavini6 Centralcomm. 1878 p. LXXXI.
2 videtur appellari hic vir per/ectiasimus princeps coloniae^ ut princeps municipii est n. 2774. Sed m n (signum interpositum non videtur littera fuisse, sed puuctum quoddam) quid significet nescio.
298-301
DALMATIA.
97
298 Salonis imniissa turri secundae eius partis moenium, quae nuper pate- facta est.
CAECILIAE • LO GIANAE • E M • V FIL • ET • TVLLIO » CALLIPIANO 5 EQ_ • R • TVLLIA LOGIANA • FIL • PARENTIBVS S V I S • F ECIT • IN • FR • P • XXVl// 10 IN • AG • P • XX///
Glayini£ Bull. Dalm, 1 p. 129.
2. 3 e(gregiae) m{emoriae) v(iri) fil(iae), Notabile est matrem propter hos ut videtur natales patri equiti Romano praeponi.
|
299 Salonis. |
||
|
NTI VS • ME R |
||
|
inni AVG • SE VI |
||
|
uo /eeit |
SIBI • ET • LIBER |
|
|
th libf |
RTABQVE • POSTE |
|
|
- |
ft rhq i |
ORVM^IN^-P-XXXV |
Cod. Opiterginus.
300 Salonis rep. a. 1875, est Spalati in museo.
Glavinic Centralcomm, 1877 p. CXXX.
301 Salonis rep. a. 1875, est in niuseo.
q. turJgKtiXO MERC <10 LIBERT q T RANI SVCCE«SI T< VTICESIS AB Vf/be QVIXIT ANl
GlaviniS CeniraJeomm. 1878 p. LXXXI.
2 o pro Ci. traditur. — 3. 4 fortasse toreuticesis vocabulo male formato pro toreuta.
IV 7
98
ADDITAMENTA VOL. III
302-305
302 Salonis rep., est Spalati in musco.
MATRI
ACVBIO MAXIMO AN» XVIII «ET-ACVBIO VALENTINO FRATR • ACVBIVS SABIDIAN •
SVlS • • POS • 9ie
Olavini^ BulL Dalm. 1 p. 113.
303 Salonis rep. a. 1876, est in museo.
C • AEBVtO
SECvro ko
D E F V N C T AnR^V*M&N^in C • AEBVT CRESCENi ET OCTAVIA SE CVNDINA PARBN INFELICI SSIMI
Glavinifi Centralcomm. 1878 p. XLVI,
304 Salonis rep. a. 1876, est in museo.
D M
A T I L 1 A E QJV A R T A E ATILIVS • BA SILIDES • FIL • MATRI • PIEN TISSIMAE
Glavinic Centralcomm. 1878 p. XLVI.
305 Salonis rep. a. 1876, est in museo.
10
AV( /OiG^^^^I SSE • ANNVM VE R T NTM • VDUSSE • POS - N NVM • MNO • VM A NA • SVBLATVM • ESSE AVR • AELA D PA-ER FILIO • PI ENTISSIMO • POS •
tueia
Glavinic Centraleomm. 1878 p. XLVI.
.... isse, annum vertentem vixisse, poa annum mano (= manu) umana sub- latum esse cet.
306-310 DALMATIA. 99
306 Salonis in agro.
AVRELI . GERMA • C • P
Cod. Opiterginas.
307 ex arca desecta, scripta litteris barbaris. Salonis rep., est Spalati in maseo.
AVREL SILVINVS • ET • QVA DRATIA VRIANA • AVR FELICISSIMAE FILIAE INFELI CISSIMAE QVAE VIXIT AN 5 N XXI • M • V • POSVERVNT
Glavinic BulL Dalm. 1 p. 115. 2 malim vsiiana.
308 Salonis rep. a. 1873.
iNN Fiicrc-
VIX • A WN • M • VIIII
AVR TIBERIAWS PA
TER ET • BASILIA niA
ft TER FILIO • F C •
Glavinic Mitth, der Centralcomm. 1875 p. VIL
Litterae i et l, f et e vix distinguuntar. — 2 lege anun (= annum) m(ense$) VIII. — 4 ma traditur.
309 Salonis in agro.
D • M barbaron def^an^i^me*iii barbara • mater
Cod. Opiterginus.
310 Salonis rep., est Spalati in museo.
D • M
CAESIDI AE
NICADIiE. CAE
SIDIA TERTIA •
S PATROr€
Glavini^ BuU. Dalm. 1 p. 115.
100 ADDITAMENTA VOL. III 311-314
311 arca parvu. Salonis in via alle Paludi,
CAESONIVS • VJK RI WLERIiE • VICT O R I N A E Q_V E VIXIT • A^N OS 5 <XI
Glavinie Bull. Dalm. 1 p. 130.
1. 2 'fortassc lanaarius' Glav. — 4 ante os lapis hiat. — 5 ix^ traditur.
312 Salonis rep. a. 1875.
M • CAETE N N I
VS 0 MAR SATRIAE RODOP«N>
matrI P /
Glavinic Centralcomm. 1877 p. CXXXI. 3. 4 RODOPiN I matrI pI traditur.
313 Salonis rep., est Spalati in museo.
CEIONIA
FEROCILLA
CEIONIE • HI
LARE • LIBER
5 T • ET COLAC
t an e A E I N
/tliciiiimae
Glavini^ Bull. Dalm. 1 p. 115.
314 Salonis rep. a. 1876, est in museo.
D Q M c» C • ER • I • A • LI • D F • C • A • XVIII M • VI • D • X/II 5 GENI • ALIS • F • ET • DEV • TAFR • MA • R • POSVER
Glavinic Ceniralcomm. 1878 p. XLVI.
2. 3 d(e)/(un)c(to). — 6 fortasse Deutaer(a) ma{te)r.
315-319 DALMATIA. 101
315 Salonis rep. a. 1875, est Spalati in museo.
D • M
CLODIiE. PARTENOPl Nl • GAIVS
5 coiVG Glavinie Centralcomm. 1877 p. CXXX.
316 Salonis rep. a. 1875, est ibi in museo..
p • OMtVS MARCEL LINVS
p-c Glavinic Centralcomfn, 1877 p. CXXX.
317 Salonis rep. inter viae publicae silices, iam in museo.
D • M D o M I T I o S A T V R ila o DO M I T I V S 5 FL AVI AN V S F'PL-P'A-T-P-
B • M 61avini6 Bulh Dalm. 1 p. 50.
318 Salonis rep. a. 1876, est in mnseo.
D 0 M
EPHEBO
ET » SYNE
RVSA^.
5 B0Mg»SFP
Glavinic Centralcomm. 1878 p. XLVI.
319 SaloDis rep. a. 1876, est in museo.
ro$a
Itilia ospiTa E • lereIa
/cENIAViA • SIB eT • VIRO fL-/' VERECVNDVS • ET FRaT 5 (/IRMO ■ OBI ET VITALI FILIA SVA h. nu\H N S
Glaviiu6 Centralcomm. 1878 p. XLV. 4 L • £, 5 EiRMO traduntur.
102 ADDITAMENTA VOL. III 320-323
320 Spalati in suburbio Lu^ac in aedibus Doimi Culid-Dragun.
D • M
YC I A E • DEF
ANN • VI • M • III
D • XXI • ANCHA
5 RIVS • THEMI
so • ALVMNE Glavinic BulL Dalm, 1 p. 50.
321 Salonis in museo.
IVL • SILVINE. ANN XXIIII CONIVGI SANCTISSlMiE. & QVA VIXIT VIIO SVO ANNOS XII POAT • AfENODOR/S CONIVGI KARISSIML
Glavinic BulL Dalm. I p. 131.
5 cum excidit. — 7 traditur afenodor/s.
322 Salonis rep. a. 1874, est in museo Spalatino.
NIANO • ET IV. LIAE VENER/i AE PARENT/t- 6 BVS CASsJia
PA/-^"""^ Glavinic Centralcomm, 1875 p. XLVIII.
323 Salonis rep. a. 1876, est in museo.
D M
LVSIA VI C T O R I A P O SVIT 6 KARO CO
IVGI
TITO FABI O EVTICE TI QVI FV 10 I T A N O
Glavini6 Centralcomm. 1878 p. XLVI.
RVM XXX 2 i-vsiA traditur.
324-328 DALMATIA. 103
324 litteris pravis. Salonis in museo.
D M
M E S SO R I N AE FILIAE INC OMPAVILI»D'F' sie 5 ANN • VII IMFE «tc PARENTES PO SIERVNT
Glavinic BulL Dalm, 1 p. 131. 5 imfe(liei88im%) Glavinic.
325 Salonis rep. a. 1876, est in museo,
D M
PAPIRIo
TROPH»
MO
Glavini^ Centralcomm. 1878 p. LXXXII.
326 Salonis rep. a. 1875, est ibi in museo.
D M
PHILVIWE.NO
D • F •
AN • XXV
Glavini^ Centralcomm. 1877 p. LXXX.
327 Salonis rep. a. 1875.
^ JOA jVRI PROCVi^ Ievzelo VlWt« conhJci • B • M
Glavinic Centralcomm. 1877 p. CXXXI.
328 Salonis rep. a. 1876, est in museo.
D j»/
ROMVLA M^ TER AMATJI TILLAE FIL» 5 AE INFFL^iM
Glavinic Centralcomm, 1878 p. XLV.
104 ADDITAMENTA VOL. III 329-333
329 Salonis.
L I B E R tV ET • P • SAVFE '
SOROR L I B E R T/
r o
Cod. Opiterginus.
330 Salonis rep. a. 1876, est in museo.
D • JVl«
T IT I A
SECVNDA
Glavini£ Centralcomm, 1878 p. XLV.
331 Salonis rep. a. 1876, est in museo.
Giavinio Centralcomm, 1878 p. XLV.
6 conservum ita intellege Caricum libertum cum servus esset eiusdem
domini fuisse.
«
332 Salonis rep. a. 1875, est Spalati in museo.
Glavinifi Centralcomm. 1877 p. CXXX.
333 Salonis rep. a. 1875, est Spalati in museo.
T
VIVIO PRI VATIONI
PAPINIA TYCHE 5 CONIVCI • B • M
Glavini^ Centralcomm, 1877 p. CXXX.
334-338
DALMATIA.
105
334 Salonis.
M • VLPIO • ONESIMIANO
QVI • VIX • AN • XIII • M • VIII • D • III M • VLPIVS • ONESIMVS ET • AVRELIA • LVCILLA PARENTES • INFELICISSIMI FILIO-PIENTISSIMO-ET-DVLCISSIMO POS
Cod. Opiterginus versibus continuatis.
335 Salonis rep. a. 1876, est in museo.
10
Glavinic Centralcomm. 1878 p. XLVI.
336 Salonis rep. a. 1876, est in museo.
uixi/r ANMOS P M
(lladivs "E s
«a/ndvs et se5/
\
Glavinic Centralcomm, 1878 p. XLVI.
337 Saionis.
ET • LIBERTIS • LIBERT SVIS
Cod. Opiterginus.
338 arca magna Salonis prope coemeterium christianum rep., ubi extat.
in operculo:
pattor inter
09tt
in operculo:
arhor
IVLIAE • AVRELIAE • HILARAE QVAE • VIXIT^ AN4s • XXVIIII M VII • D • II • AVREL> reCATVS CONIVGI ■ CASTISSIMi •E • INCOA^ARABlL • POSV IT • ET • SI • BI
GlaviniS BulL Dalm. 1 p. 130.
106
ADDITAMENTA VOL. III
339 Salonis rep. a. 1876, est in mnseo.
»PRA NOS
po»ue IIT PoN € e dX3 S I E Ubra$ arget^Tl X dj
Glavini6 Centralcomm, 1878 p. LXXXIl.
339-344
TRAGVRIVM (p. 335. 1035. Eph. II p. 347).
340 ad n. 2678. 3 pompt — 4 aret — 5 vii om. cod. Opit.
341 ad n. 2696. Clissae in S. Maria cod. Opit.
342 ad n. 6406. Ad S. Grucem in insula Buba.
IaSSILLAH • CON c ARISSIMAE o|c«T-OBER
Cod. Opiterginus bis.
1 sic margo I, assilae textus I, bassillae II. — 2 carissimae II.
343 Tragurii in agro (praecedit n. 2607).
rvtiliaI
V-F'SIBI-ET-AR TVSCO • PATR LEG • Vn • ET • A (r PRIMIONI • F ET • RVTILIAE • FESj D E F V N CTA EI
Cod. Opiterginas.
344 Tragurii in agro (praecedit n. 2607).
Cod. Opiterginus.
345-347 DALMATIA. 107
DELMINIVM (p. 358. 1034).
345 ad n. 2714. Emendavit Glavinic BulL Dahn, 1 p. 20 addens lectio- nem facilem esse et certam:
C • IVLIVS • c • F • VLTINIA • CLISTIN NA • MIL • LEG • VII AN • XL • STI • XIIX S H • S • E
Clistinna oppidam mihi ignotum est.
346 6ardun-Vojni<5.
D • M •
AVREL • MXIME
DEF • AW • X • D • XXX ■ Af
REL • TERTIVS • MIL • C"»
5 VIII • VOL • AN" • ET • AVR • aic
APVLEIA • FAREN" • FIL •
INFEL • B • M • P
atda
Glavinifi Bull Dalm. 1 p. 17.
4 COH litteras contignatas esse ait editor. — Cohortem VIII voluntario' rom etiam tertio saeculo, quo ducit cognomen Antoninianae, in Dalmatia sta- tionem habaisse constat (v. vol. 3 p. 282).
347 TriJj in domo Marci Sablid Vojni<5ensi8.
Q: BAEBIVS • Qj F • SERG • CONAN
MILES • LEG ■ VII • ANN • XXXV
STIP • XX • H • S • E
aex verms scripti litteris minutis adhuc non lecti
FRATER FRATRI
Glavinlc BuU. Dalm. 1 p. 19.
1 Conana oppidam est Pisidiae. Tribus primam hic reperitar cam eo oppido coniancta (cf. supra ad n. 56).
108 ADDITAMENTA VOL. III 348-350
348 Gardun-Vojni<*.
protomt
C'LONGINVS«C»F«
COR AMBLADA
MIL ■ LEG • VIT • AN • XL
STIP • XXI • H • S • E
5 FRATER FRATRI
Glavinic BulL Dalm, 1 p. 18.
Amblada oppidum est Pisidiae situm in confinio Lycaoniae. Tribns cum eo coniuncta nunc primum prodit (cf. supra ad n. 56).
349 Gardun - Vojnie.
Q_- MVRIVS •/ Q^- F • SER • h\jg M I L • L EJ^ uii STIP • Vll
Glavinic BulL Dalm. 1 p. 19.
2 snpplevit Glavinic recte; unde iam confirmatur de qua antea dubita- batur tribus Augustae Praetoriae (vol. V p. 757).
350 Gardun-Vojni<5.
^E M A N S
L A T O R I S
SITIAS • VEXILL
iVIT • COH •• I • BELGAR
5 TVRMA • VALERI •
PROCVLI • ANN • XLV •
STIPENDIOR • XXIV • H • S • E
FIERI • CVRAVIT • IVLIA • VES
CONIVNX
tir atant /reno eqwun teneng
Glavini^ BulL Dalm. 1 p. 18.
Cohortis I Belgarum complures tituli hnins provinciae meminernnt (cf. vol. 3 p. 282); praeterea cf. titulum n. 2012 militis coh, IJI Alpinarum vexil- larii equitum.
351-354 DALMATIA. 109
351 Gardun -YoJDii^.
M • VIBIVS • M • F
AEM • DVRRA • MIL • LEG • Vn ANN ■ XXX • STIP • VII 5 H • S • E
///////LIVS . H . P
Glavinic BulL Dalm, 1 p. 18.
352 Trilj ia aedibus Simeonis Latinac.
A
L AESE
MIL • LEG • VII
ANN • XXX
STIP • VII • H . S • E •
Glavinic BulL Dalm, 1 p. 19.
1 id est opinor \Po\l(Jtia) Aese, ut vol. VI n. 2380 invenitur . . . inius L. /. PoL lustus Aese.
353 arca parva. Trilj in aedibus Britoi<5.
IVLIO • MENANDRO
IVLIVS
IhFFTI . M&NSVM M-NAN tic
DER • PATR
Glavinic BulL Dalm. 1 p. 20.
354 Trilj in domo Simeonis Latinac.
equet ad d. current
M • PERCENNI VOLTINIAE
iRCENNl/
-tiniae/
Glavinic BulL Dalm, 1 p. l^
110 ADDITAMENTA VOL. IH 355-357
AEQVVM (Citluk prope Sinj; p. 360. 1035).
355 Sinj apud Franciscanos.
I V N
AVREL N E POS OB HOR D VM V E R 5 FIRMI ET MAXIMI FI LIOR
VO P L S
GlaviniS BulL Dalm. 1 p. 20.
7un(oni) Aurel(iu8) Nepos ob ho[no]r(em) dumver(aiu8) Firmi et Maximi filior{um) vo{tum) p{ater?) l^ibens) s^olvit), Ita Glavinic, recte puto. luno intellegitur opinor genius civitatis, luno populona praeses sacrorum publico' rum, ut appellatur in Teanensi 1. R. N. n. 3986.
356 Potravje di Sinj apud Andream Glavurdi^, hodie Sinj in gymnasio.
s A c R VM Iktjrtvs T • E V T I M V S eymbala CALMVS • V • S • L
Glavinic BuU, Dalm, 1 p. 35.
357 rep. Ervace in colle inter septentrionem et occidentem ab aedibas Ar- mandi<S, hodie Sinj in monasterio.
BVRRIVS • BETVLONI • F • TREBOCVS • MILES • CHO • AQVITANORVM ANNORVM • LV 5 STIP • XXIX H S E HERES • POSVIT
ctipeut rotundut diam. m. 0.43; tuh eo hurta cum loramentit
Glavinic Bull, Dalm, 1 p. 33.
358-360
DALMATIA.
111
358 Ervace in aedibus parochi.
M • VARENVS
M • F • VOL • VALENS • VE TER-LEG-Vn-C'P*F-T»F'I- ARBITRATV • M • VARE NI • SECVNDI • LIBERTI • IDEM QVE HEREDIS
Glavinic BulL Dalm, 1 p. 34.
Glavinic Bull Dalm. 1 p. 33.
V
359 Citluk rep., est Sinj in monasterio.
D M
IVLIVS
VALERIA
NVS • HA
RVSPEX • VI
VS • SIBI PO
SVIT
ateia
360 Citluk rep., est Sinj in gymnasio.
D M
D V
N E V E ^E SALVIE 5 DEF • AN XXXII • DI EVS • VR SVS • CO N I V G I 10 PHS • S • PoS
Glavini^ BulL Dalm. 1 p. 34.
2 D(teus) U(rsu8) 0. Hirschfeld apud Glavinicium; ego cogitavi de no- mine Dvnevene. — 10 Piiss emendat Glavinicins recte.
r y
1 1 2 ADDITAMENTA VOL. III 361-363
V
361 Citluk rep., est Sinj in luonasterio.
D ' M
SECVNDINO
IVVENI INFE
LICISSIMO Q_
& VI VIXIT AN XXV II
ALINISO
VSD
JnviV.
AN XVIIII PAR 10 POS P P
Giavinic Bull, Dalm. 1 p. 35. 10 p(ro) p(ietate) puto.
MAGNVM (Kljake; ins. post c. XVI p. 361).
362 rep. a. 1871 in colle q. d. Balina glavica, est in vico proximo Kljake (distr. Drnis) in ecclesia S. Eliae extrinsecus.
M • AVR • M • FIL DEC • MVN • MAGN
Glavinic BuU. Dalm. 1 p. 90.
Magnum, quod secundum Peutingeranam fuit XVI m. p. ab Andetrio (Much), VIII a Promona (prope Tepliu v. p. 361. 1035 ad n. 6407), ibi fuisse, ubi hic titulus prodiit, Glavinicius demonstravit.
Verlicca (p. 361. 1035). 363 Urdolje, qui vicus vico Tepliu proximus est ad septentrionem.
ann
Glavinic Bull. Dalm, 1 p. 105.
364-370 D ALM ATI A . 113
BVRNVM (p. 367. 1036. Eph. II, 348).
364 ad n. 2830. Olavinic in fine, ubi mihi apparuit d d, videre sibi visus est . . I . . B . ., explens eiu Bum^ non recte; neque enim in honoribus de- cernendis civium Yocabulum soliemne est.
365 ad n. 6415. Relegit Glavinic BulL Dalm, l p. 106. 107. — 2 in. etiam is deprehendit Tii. — 3 emenda clav aeqvo.
CLAxMBETAE? (Ohrovazzo; ins. post c. XXV p. 374).
366 Starigrad di Obrovazzo rep. m. lan. a. 1878, ubi secundum tabulam Pentingeraiiam Glambetae fuerunt (v. p. 369; cf. p. 384). Rem publicam id oppidum habuisse ex hoc titulo inteliegitur. — Titulus extat Spalati in museo.
IVLIAE • AVGVST • dIvI AVGVSTI • • MATrI» TI • CAE «Vr SARIS • AVG • • L • VOLVSIO tie SATVRnInO LEG • PRO • PR 5 C • IVLIVS • C • F • SVLLA OB • DEC
Glavinic Bull, Dalm. 1 p. 85. — Egi de legato ad n. 2974. 5 OB • DEC restitutnm est in litura.
lADER (p. 374. 1037. 1062. Eph. II p. 350).
367 ad n. 2908. leg Dc leg ^ Gliub. etiam inscr. lad. f. 126; recte Dif- nicus.
368 ad n. 2909. 'Fragmentum ingentis lapidis rep. Zarae c. a. 1620 in deprimendo portus alveo in intima eius parte et a loanne Petro Panizzo in atrio domus collocatum' Gliubavaz f. 146, qui initio addit versum cum A littera sola; unde videtur supplendum esse A«eior«.
369 ad n. 2910. Titulum refert Gliubavaz inscr. lad. f. 20'; extare eum adhuc loco indicato ait Glavinicius Bull, Dalm. 1 p. 37. Is legit 1 c*al- livs (callivs Gliub.), 2 spec^ l, inter 2 et 3 inc. versum ait evanuisse.
370 ad n. 2916. Est apnd Difnicum 'ibidem* [praecedit '\n turri diruta iuxta portam novam'] et apud Gliubavazium inscr. f. 100 'supra portam urbis , qua exitus in continentem*. — 3 //ef • cho • i Gliub. , kaefec hoi Difn. — 5 sabastenorvm uterque. — 6 posTimvs Difn., postivs Gliub.
IV • 8
114 ADDITAMENTA VOL. ni 371-376
371 ad n. 2937. Gliubavaz f. 94 sic dat uno v. auctam, collocaos in ingressu vici Posterulensis ad laevam in cxteriore domus pariete.
|
C • MO D I V |
|
|
S • C • F • PVB |
|
|
PRIMVS |
|
|
V E R O N A |
|
|
5 |
ANN^XX*H-S^E |
372 ad n. 2947. Difnicus n. 1 (inde Gliubavaz inscr. lad. f. 161'). —
1 D • L pro D • L Difn.
373 ad n. 2948. Difnicus n. 2 (inde Gliubavaz inscr. f. 161') habet myr- TALAE. Versuum divisionem edd. mutaverunt et in hac et in aliis n. 2923. 2924, quas Difnicus servavit.
374 ad n. 2949. Servavit Difnicus n. 18, legens 1 l • gellivs • lib cresci,
2 IBERTABVSQVE, 3 INE.
375 ad n. 2959. Legitur tam apud Verantium quam apud Difnicum et Gliubavazium f. 46'. — 1. 2 conivgi | Ver., coniv|gi Difn., coivJGi Gliub.—
2 CHARissiMO omnes. — 3 . . . . bi se viva Ver. Difn. , et • sibi • viva Giiub.
— r _ ■ _ _ I 11- T
376 ad n. 2964. Legitur inter Guarnieriana (v. vol. V p. XVIII) cum ad- scriptione hac: dissoUerrata in Vragnizza villa appresso le vestigia delV antica Salona, posseduta dal Dottor Antonio Danielli Tommaeoni a Zara et alio loco: d Viscrizione di mezzo in faccia alla scala. Differunt haec:
3 piETATis VR (antea fuit vri) — 5 tegitvr — 6 a reliqvis — 11 pv-
DOR • HVIC • ABERAT — 14 CONIVGIO • GRATAQVE — 15 SCq. sic explcntur:
15 INVIDA • PIERIDI • CVM • VENIT • LETIFERA • HORA
QVA • CVBVIT • MOLLI • LANGVIDA • IN ■ AEDE • THORO H ANC • ATROPOS • RAPVIT • LACHESISQV E • ET • TERTIA • CLOTHO
INFELIX • MATER • TOLLIT • AD • ASTRA • MANVS INCVSATQVE • DEOS • INCVSAT • DENIQVE • PARCAS 20 QVAE • VITAM • PENSANT • QVAEQVE • FVTVRA • CANVNT
IMPLERVNT • MATRES • MAGNIS • MVGITIBVS • AVRAS
DEFVNCTAE • FLEBANT • NEC • MINVS • ANTE • ROGVM HAEC • FVIT • AD • TVMVLVM • MISERAE • VOX • VLTIMA • MATRIS OSSA • SIMVL • VIDIT • TABIDA • PIERIDIS 25 HANC • HVMVS • EXCEPIT • LEVITER • PRECOR • ILLA • PREMATQVE INFANTEM • EX • VTERO • QVAE • QVOQVE • SVSTINVIT CONIVNX • PIERIDI • SVPREMVM • MVNVS • AMATAE HVNC • TITVLVM • SCRIPSIT • PRO • PIETATE • SVA
Buecheler haec adnotavit: '11 huic de coniectura dudum addideram, item 14 coniugio correxeram. — 16 tn aede puto idem esse quod in aedibus. £x-
377-380
DALMATIA.
115
cusabile id in centone non male quidem pro servili ingenio, sed tamen post Flavios consuto. — 21 implerunt matres absurde: nec probabilis cmendatio in prompta est, /ratres enim alienissimi a mugitibus. Yidetur igitur lapis id nomen habuisse fortasse substitutum pro natae quod in carmine arche- typo fuerit Debuit scribi implevit maerens et flebat aut implerunt matris questus mttgitibus auras, — 25 commutatur humus cum Terra matre eadem Cerere, quae maternos dolores non minus quam Yenusta experta est\
377 ad n. 6566. lovis Augusti titulus nuper demum primum a me editus legitur nihilominus iam apud Gliubavazium inscr. lad. f. 19 omisso v. ult.
378 Zarae in hortis militaris nosocomii paucis abhinc annis lapis effossus cum duobus elogiis.
APXONTOC AFAGH TYXH AAE2ANAPOY TOY
CYN^OPOY AANnAAAPXHCANTOC nPUTTO
r€NOYC TOY nPUJTO^yeNOYC ACKAHniU; KAI
YTEIA EYTYXUX:
Ar AGH T YXH APXONTOC AA6ZAN APOY TOY CYN<I>OPOY C «c AANRAAAPXHCANTO & POY<t>IU;NOC TOY €Y<t>PO CYNOY ACKAHniUI KAl Yr€IA €YTY%UJC
Gliubavaz inscr. lad. f. 120. Licet Graeca sit, cum nondum quod scieram prodierit, extra ordinem recepi. I, 3 npuiTOTCNOYC, II, 7 EYTYKWC apographum.
379 Zarae in ecclesia S. Donati rep. a. 1877.
.. opPVLEIO • c« F
serg • balbino
pontifici
eqvvm • pvblicvm
habentI
annor • xxi
EPIDIA • T • F • PAVLlInA AVIA
Glavinic Bull. Dalm, 1 p. 37.
380 Zarae prope monasterium Mariae virginis monialium in domo Corsini Zuccbi.
D M
M AVTRONIO D F ATRATI OVINM EQVITI ROMANO
Gliubavaz inscr. lad. f. 150.
8
116
ADDITAMENTA VOL. ni
381-385
381 Zarae in domo nobilium de Ciralellis prope aedem S. Michaelis.
Q, DELL
Glinbavaz inscr. lad. f. 155'.
382 Zarae in templo D. Mariae monialium ad aram maximam.
T GABINIO P . . m LIC . . T . R . • BENII . . Sy^M . . TRI Vl/ . . . i CALE MIRT EVHE MIRIS ..F..LII
Gliubavaz inscr. lad. f. 39.
383 Zarae in domo auctoris Glivb.
ISIDORae
ANN - XIX
M • MINICIVS ZOSIMVS 5 V F
DELICATAE SVAE
Gliubavaz inscr. lad. f. 156.
384 Zarae in domo auctoris Gliyb.
P E T RON I A
SEX e F
SECVNDA • sIbI
ET • C • VOCCIO
5 VIRO • SVO
TESTAMENTO
PONI-IVSSIT
Gliubavaz inscr. lad. f. 156.
385 Zarae in apotheca prope SS. XL martyrum.
'«fc E • TITVLEIVS
Gliubavaz inscr. lad. f. 161.
386-389 DALMATIA. 117
386 Zarae prope portam S. Ghrysogoni iaxta aedem C. Luinsavalle (?).
10
H Ni\h n s ET LbER\<» tibertab ? OSTE f^itque eoruui
GliobaTaz inscr. lad. f. 117'.
387 Zarae in templo D. Mariae monialium ad fenefitras capituli.
NS
V OT A N rf S
VO . I . INTAN . I
SI QVIS SVS MEO
& CORPVS PONERE VOLVERIT NISI DE NEPOTIBVS MEIS FVERIT FISCO Vlrl 6VS PENAM AVREORVM TRIVM MIL NATVS AVTEM MINIMVS I^FRISI^VNFRI^riCN
Gliabavaz inscr. lad. f. 39'.
6. 7 viTiJFVS traditur. — 8 restituere nequeo, sed sententia fuit talis fere: natus autem minimus intro, si qtiando venerit, claudetur.
388 Zarae in basilica metropolitana.
1. 91DI 1.1 I IVLIO
Gliabavaz inscr. lad. f. 17.
389 Zarae in fori olitorii parte orientali.
I M E
CAn
/GVS
Gliabavaz inscr. lad. f. 93.
118 ADDITAMENTA VOL. UI 390-399
390 Zarae in aede Annantiatae.
CINIV E ET IVL ILLAE • M
Gliabavaz inscr. lad. f. 55.
AENONA (p. 381. 1037).
391 fld n. 2973. Gliabavaz inscr. lad. f. 156 ait adservari apad se inter la- pides 'suo labore et indastria conqaisitos.' Legit v. 2 proco.
FLANONA (p. 389).
392 ad n. 3038. Flanonae in ecclesia S. Georgii collocat Petronius in p. 169 codicis scripti a. 1681, servati aatem hodie Venetiis in tabulario ai Frari n. 110, unde Flanonensia et Albonensia mea causa excerpsit is cui tot et tanta debeo Lucianius. Errores licet antiquissimi auctoris non attuli.
393 ad n. 3042. Flanonae in ecclesia S. Georgii. Petronivs (ms. Yenet. a. 1681) p. 169. — 2 parentibvs.
ALBONA (p. 390).
394 ad n. 3048. Titulus relatus item apnd Petronium iam prostat Albonae in curia, ubi Lucianius eum descripsit. — 2 Divij Luc. — 3 nepotpdILuc., NEPOTi'1 Petr. — 4 PAR^T^PRol Luc.
395 ad n. 3053. Petronius ms. — 1 vshosth, 2 ccsf ms.
396 ad n. 3054. Petronius ms.
397 ad n. 3057. Petronius ms. — 1 lc//////l • rvf — 3 er///annos ms.
398 ad n. 3058. Petronius ms.
399 ad n. 3060. Petronius ms. — 1 cenionivs. — 2 clap • ria// /vs ms.
400-406 DALMATIA. 119
PHARIA insala (p. 394).
400 Qaos edidit titulos duos Ljabic inscr. mus. Zagrab. p. 7. 26 hinc in id maseum translatos, eorum alterum paucarum litterarum fragmentum omisi, alterum medii aevi esse iadico: finit in m(e)m(en)to nostri.
BRATTIA insula (p. 395. 1038).
401 ad n. 3092. Recognovit Glavinicf BulL Dalm. 1 p. 36 confirmavitque lectionem Ciccarcllii.
402 ad n. 6424. In insula Bratia ad S. loannem. — infeucissimo • qvi vixrr cod. Opit.
403 ad n. 6425. In insula Bratia ad S. Spiritum. — placido • inf • ano
XXX • DICATINA - MATER COd. Opit.
404 ad n. 6426. lysonis cod. Opit.
405 a S. Oiovanni della Brazza nelV armeria del Sig. Girolamo de Capo- grosso.
D M
sabinae
VIXIT • P • M ANN • XXX
5 ATHENIO
conserva«
FEC iT Glavinic BulL Dalm. 1 p. 36.
406 in insula Bratia ad S. loannem Opit. ; Brarghiae Glivb.
D • M
SAVFEIAE • M A M E A E
ANN-V JW • SAVFEIVS • VALENTINVS h MATRI^B^M^P
Codex Opiterginus; Gliubavaz inscr. lad. f. 99.
Versus continuat Opit — 1 om. Gliub. — 2 savfeniae Gliub. —
M mameae Opit., manmeae Gliub. — 3 om. Opit.; numerus corruptus est. —
4 savfenivs (om. jw) Gliub. — 5 patri Gliub.
120 ADDITAMENTA VOL. III 407-414
407 in insula Bratia ad S. loannem Opit.; Brarghiae Glivb.
STAT I O • SI LVI N O AN • LX SAVFEIVS • VALENTINVS PATRI-B-M-P
Codex Opiterginus; Gliubavaz inscr. lad. f. 99.
Versus continuat Opit. — 2 ann Gliub. — ix Opit. — 3 safeivs Opit, SAVFENivs Gliub.
APSOROS. CREXI insulae (p. 399). 408 ad n. 3148. Valvassonius (v. vol. V p. 1023) in syll. mai. f. 61 sic:
LI • CAESARI • AVG - F | A^GSTO • PON • MAX | CA • EMILIVS • VOLSO • F • OCA • L • PONTEIVS I Q^^ ERVFVS • «VIRI ] PORTICVM • CVRIAM | D • D • FACVLVM • N • D | RAVER • EIDQVE • PRORA.
Dalmatiae incertae (p. 401. 1038).
409 ad n. 3164 cum add. p. 1038. Recognovit ad ectypum Glavinicius BulL Dalm, p. 92. Emenda 5 h^s^e^f^i, 6 celati, 7 heredis.
410/1 ad n. 3174. Guarnierius (v. vol. V p. XVIII) descripsit; legit 1 fin. AELVS def, 3 fin. et • apvleio • m . . . .
412 ad n. 3185. Delineata reperitur inter Guarnieriana; est ibi 1 pa-
NES/CA/, 8 PAR.
413 ad n. 6428. In castro Halmissae. posvit | disa-s-ca^matri-macne ian- NiM cod. Opit.
414 ad n. 6429. In castro Halmissae Opit.; Salonis Glivbavaz f. 157.
D M
fortvnatae
QVAE VIXIT ANN XVITI
MAXIMVS lANVA
5 RI TITVSLAT SVAE
DELICATAE ET SIBI
P L
Varia lectio codicis Opitergini haec est: 2 fortvnate — 3 qve — an
4. 5 lANARI — 5 SVE — 6 DELICATE — 7 POSVERVNT.
|
415-419 |
DALMATIA. 121 |
|
413 ad n. 6430. |
In castro Halmissae. — maximinae • filiae cod. Opit. |
416 ad n. 6431. In castro Halmissae Opit.; in oppido Almitiensi Gliv- BAVAZ inscr. lad. f. 1 57 ', qni sic dat :
PETRONIVS*ET MATER • MAXIMILLA
TITIVILLAE DEFVNCTAE • ANN - XXX i FILIAE • INFELICISSIMAE TITVLVM • POSVERVNT
Sic Opit qnoque, nisi quod ibi est 3. 4 titivle defvnte.
Yiae Dalmatiae (p. 406. 1038).
417 ad n. 31986. Gliubavaz f. 133: 1 . . . vm (pro ivm), 2 divonvm (rel.
om.), 3 MILLIA, 4 LXXVII B.
418 ad n. 3199. Gliubavaa f. 133 sic:
D I V I AVC
M A X T R
O S I T E
/E. SALONITA
5 P DOLA
Huias tituli pars nuper Spalati ex pavimento viae extracta illata est in mu- seain {MiUk der Centralcomm. 1875 p. XLVII) haec:
Instrumentum (p. 408. 1038. Eph. II, 352). 419 ad n. 3218, 3. Meo errore omisi quod in manubrio inscriptum est:
F • T- L
122
ADDITAMENTA VOL. III
420
|
u |
t |
||||||||||||
|
< |
u |
||||||||||||
|
z < |
o fo |
-II u i a |
1 ••* |
•2 |
|||||||||
|
lA |
i£ |
z |
^ |
8 |
|||||||||
|
> |
M |
||||||||||||
|
c |
U> |
u Q |
:g |
es |
«e O 0) •C» -M qO |
||||||||
|
■ pN g |
ttJ Z u |
i |
co |
||||||||||
|
w w |
•• 1 « .2 s - |
• |
•. a •" |
||||||||||
|
Q |
■s |
«s •^ |
|||||||||||
|
c »0 |
w > f/) |
i |
• |
§ g s. 1'' : |
|||||||||
|
00 |
H |
< u |
t* 00 • es O |
2 !!$ « |
|||||||||
|
• 2 |
O u < |
o |
|||||||||||
|
9 • > |
Q u |
•.« |
£ |
b |
a |
• • O^ CL |
|||||||
|
z |
a |
Q |
|||||||||||
|
B eS |
Z |
o u |
o |
a« |
»5 |
o o |
^ tf ;5 |
||||||
|
Qi |
Q |
u |
S |
« |
|||||||||
|
O TJ |
|||||||||||||
|
'o |
|||||||||||||
|
rep. Podgoritzae prope Do in museo A. Basilewsky. |
•» g |
1 i |
1 1 2 i E |
■• o •s |
a •• ^^ •§ •b |
1« |
■§ ■M |
- . s S g s § S « flj « H a e i: =» 2 S 5 8«°^ .2« S .tT U 00 S « « g 2 1 S |
|||||
|
Oi QO •« •si « |
Ut |
co |
*• "S ^* 3 1 s |
||||||||||
|
••^ u |
• Oi 00 |
||||||||||||
|
lo inc ie Pa |
lA |
:g |
V ^ ■ |
§ ^ |
iiia |
••M 3 O O Li s 1 s |
|||||||
|
•^ 'O |
> |
> |
^\. |
«9 O |
|||||||||
|
: figuris s lorum, ho |
z o Q |
oi < < |
^\ |
> |
•-! |
• eO o § •** |
S g» • ei 3 ^ V K -M |
||||||
|
-S |
.2 |
o -55 * |
|||||||||||
|
teris et :eni Ita |
•• :g cd |
•• > u |
1 o |
b •S |
• s |
||||||||
|
•- 2 |
(fl |
« |
s |
Q- "^ »- Q |
|||||||||
|
^ O m |
< |
H |
4j |
eo |
^— 5 ^ |
||||||||
|
08 P< |
u |
» |
;3 «5 |
09 "«^ |
|||||||||
|
<o |
> J> .s c |
||||||||||||
|
a vitr 'errot |
Z |
(/> u |
§• |
■^ oo Oi O |
s s |
3 1 £•§ |
|||||||
|
15 » |
> |
> 5 |
9 |
• *"2 T •C w o t s S s. s |
|||||||||
|
9 |
w Q |
(£ u cQ |
1 |
• |
0) |
||||||||
|
Z < z > |
H u > a |
s o |
• |
2 eS |
kJ « 0 « |
||||||||
|
u |
|||||||||||||
|
Q |
(£ |
s |
|||||||||||
|
•a |
1 o o |
^ e |
: 1 ■ s |
-2 •9 |
I
421-423 DALMATIA. PANNONIA INFERIOR. 123
421 in amphora Salonis rep. 1874 [Spalati mus.].
litteris cavis fe r e n • yla/
litteris eminentibus m. s a
Glavinic Afttth, der Centralcomm, 1875 p. XLVII.
422 fibala ex solido auro, Salonis rep., est Spalati in museo.
ab una parte: ab altero:
DEMATI VTERE FELI
Glavinic Mitth. der Centralcomm. 1875 p. L. Immo Delmati,
PANNONIA INFERIOR.
Qui his ultimis annis in museum Pestinense illati sunt tituli, item alios ab amicis acceptos indefesso labore, sed iis qui Hungaricam linguam nesciunt pa- rum utili, collegit ediditque Florianus Romer archaeologiai kozlemenyek vol. 1 1
(1877) fasc. 1 p. 27 — 46. Partem eorum repetivit Hampel apud Benndorfium et Hirschfeldium archdologisch- epigraphische Miitheilungen aus Oesterreich 2
(1878) p. 67 — 80. Stuhlweissenburgi nuper reperta ediderunt Majonica et Schneider ibidem 1 (1877) p. 163 — 171. Hinc potiora repetivi, pauca ad- didi aliande adsumpta. Omisi titulos exiguae utilitatis editos apud Rome- rom iD fasciculo supra citato n. 14. 15. 16. 17. 18. 21. 22. 24, item ad in- stramentum quae pertinent pleraque; denique sepulcralem editum a Majonica 1. c. p. 167.
CVSVM. MALATA. CVCCI (p. 421. 1041).
423 prodiit d. 6 Mai. 1878 in opere posita in abbatia Benedictinorum Aracs qnae fait prope Torok-Becse (comit. Torontal trans Danuvium ad Theiss fl. sapra Titel versus Szegedin). Videri eo translatum esse lapidem cum aliis similibus aedificandi causa ab altera ripa Danuvii observat Szent- Elarat. Simile quiddam cadit in titulos alios Transdanuvianos n. 3266. 3297.
Tr"*^^ — - Descripsi ad ectypum photographicum
/\Ni • AN • xii - T 0 quod miserunt cum d. 15 Mai. 1878
FLA- APOLiNARi -vixiT Eugenius Szent-Elaray ab epistulis so-
AN «7111 ■"£ • FL- MARCELVS cietatis archacologicae et historicae Hun-
5 svi s • •£ • s I Bi • vivs o gariae meridionalis tum Theodorus Ortvay
p o s V I T c5 Pressburgensis d. 29. Aug. 1878.
124 ADDITAMENTA VOL. III 424-425
Stuhlweissenburg (p. 432. 1041. Eph. II, 365).
424 Stuhlweissenbarg in aedibus Stephani a Paur episcopi Stephansgasse n. 15.
HERCVLI AVG
/ I / / A E / / II D
/ AAVH /// LVLLl
^NlNl/l BI
Majonica apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 167.
425 Stublweissenburg in fundamentis domus cuiusdam remansit; ectypum gypsaceum eztat ibi apud Stepb. de Paur.
\
M A X I M O //////
TRiB • LEG • nn • S • C| donIs milit a dIvc trai • dn • qjkest v
5 AB ACt SENAT • T • R I L hB P R A ET • CVl A T RI • VIAE • XRBL IEG// LEG • I • AD • IVRIDiq p.C.i36ll37 PR • PR • VTRIVSQV 10 PN N ONIAE • LEG • P^ PR • PNNOIIaE • INFE COS SODaL • XGVsf p.C. 144 L • CVR AT • AED • SACRA\ p. C. 146 CANABENS • P • V • I
Schneider et Majonica apud Hirscbfeldium Mitth, 1 p. 168.
[T, Statilio] Maximo trib{uno) leg^ionis) IIIl iSc[yM(ica«)], donis mi-
lit(aribu8) a divo Trai(ano) d[o]n(ato), qiiae8t(ori) ulrb^ano)], ab aeti^s) eena- t(u8), tr[ib(uno)] [p]leb(i8), praet(ori), curat[o]ri viae Aurel(iae), leg[ato] leg(ionis) I ad(iutrici8), iuridic[o] pr(o) pr(aetore) utriu8qu[e] Pannoniae, leg(ato) p[f(o)\ pr(aetore) Pannoniae in/e[r(iori8)] , co(n)8(uli), sodali Augu8[ta]li, curat(ori) aed(ium) 8ctcra[r(um)] Candbens^es) pu[b(lice)].
Nomina expleverunt editores probabiliter collato cum v. 13 hoius titali urbano C. VI, 1008, qui est anni 146 positus LoUiano Avito et Statilio M[aximo] cur(atoribu8) operum publicorum, lidem consules fuerunt a.. 144 teste titulo Portuensi (Rossi Bullett, arch, 1867 p. 123) posito L. LolUa[no A]vito T, Statil[io M]aximo co[8,], cum solo Maximi nomine hic appelletar tam in fastorum laterculis quam in indice praetorianorum C. YI n. 2379. Plene eum dictum esse T. Statilium Maximum Severum Rossins 1. c. con-
PANNONIA INFERIOR. 125
tendit propter figlinas editas a Marinio Statilii Severi a. 124 (Arv. p. 306), T. Statilii Maximi Severi et a. 127 (1. c. p. 318) et aliis sine consolibas, Sta- tilii Maximi sine consulibus (I. c. p. 317). Ego consuli a. 144 Severi nomen fuisse non crediderim, cum tituli eius certi id non habeant, in titulo aatem Pannonico post Maximi cognomen vigintiviratus deficere videatur neque ita locus relinqui alteri cognomini. T. Statilii Maximi Severi tituli tres Aegyptiaci meminerunt duo Latini C. III, 46. 47 Memnoniani et Graecus C. I. G. III, 4815c p. 1213; nomen in primo est T. Siatilius Maximus 5e . . r . ., in secundo et tertio Maximus (male Franzius dedit Mnr^fMio?) Stati' /tiM; annum primus habet 136, officium idiologi tertius. Hic igitur vir eqaestris nobilitatis a nostro Maximo diversus fuerit necesse est, credide- rimque patrem nostri eum fuisse et eius esse tegulas illas. — Titulus haec fere habet quae aut recedant a forma consueta aut certe non vulgaria sint. Ab actis senatus munere Maximus quod functus est quaestorius ante tribuna- taoa, plane convenit institutis aetatis Traianae et Hadrianae, cuius esse titulum patet (Staatsrecht 2^, 864 n. 5). — luridicus pro praetore utriusque Panno- niae qui nunc primum emergit tribus nominibus a solita ordinatione recedit: primum quod atriquo provinciae praeest; deinde quod praeterea Pannoniae iaridicum nuUum habuerunt; denique quod legatus iuridicus adhuc nuUus inventus est propraetoris iure auctus, neque nisi toto rerum statu mutato eo iure augeri potuit, cum sub legato provinciae constitutus sit, is ipse aatem cum item pro praetore sit, propraetorem sibi parentem habere ne- qaeat {Staatsrecht 1' p. 223 n. 5). Eas omnes difiQcultates una eaque feli- cissima coniectura Otto Hirschfeld noster {Mitth. in add.) dissipavit, scilicet Maximum hunc eo officio functum esse a. 136/7, quo L. Aelius Caesar pro consule Pannoniis praeerat (v. n. 4133 et quae ibi adnotantur). Nam ab hoc qaattuor legionibus praeposito viro iurisdictio ad magistratum diversum omnino potuit transferri et ipsum scilicet in utraque provincia munere fun- gentem; item huic magistratui propraetoris ius recte dari potuit, cum pro- coDSuli pareret. Aetati quoque Maximi, qualem supra definivimus, munus hoc optime convenit. — Deinde Maximus factus est legatus Pannoniae in- ferioris ante quam consul, nam, ut docui G. III p. 415, aliquantum post di- visam provinciam inferiori praetorius legatus praefuit nec consularis ibi in- venitar ante Marcum. Illum cum ex hoc titulo efficiatur mansisse certe primis annis Antonini Pii, non sine probabilitate eam mutationem ad bellum Mar- comanicum referemus, cum praesertim provinciae cui unica legio praeten- dat praetorius legatus multo magis aptus sit. — Canabenses denique, cum constet Stuhlweissenburgi vicum fuisse attributum coloniae Aquinco non solam celebrem, sed ipsum templum eius provinciae habentem (v. C. III p. 432), poterunt intellegi ipsi Aquincenses, scilicet cives Romani qui con- sistebant ad canabas legionis II adiutricis; quamquam obstat, quod ante tempus quo titulus positus cst Aquincenses coloniae ius obtinuerunt itaque sab Pio parum apte Canabenses appellantur. Quod si e contrario ponimus nomen Canabensium proprium fuisse ipsorum illorum vicanorum, quorum antiqaum nomen aliunde traditum non habemus, sane a castris Aquincensi-
126 ADDITAMENTA VOL. III 426-429
bus id descendere nequit; sed possnnt milites Romani aJiquamdiu eo loco constitisse et post deductos eos nomen loco remansisse; denique nt Lugu- duni negotiantes vinarii in canabis suis consistebant, ita potuerunt alibi quoque canabae non castrenscs institui et vicis nomen inde imponi.
426 Stuhlweissenburg in aedibus Stephani a Paur.
L. CO Ull V h
STI P VIIII M • PACILI
V s • R Vfvs
S 7 EIVS
Majonica apud Hirschfeldium Mitth, I p. 167.
427 Stuhlweissenburg in aedibus Stepbani a Paur.
d I M
ti.\ CLAVD I C
mlvN • B R I G
q yr\ • VIXIT AN
/LIA GEMEL
con
IVGI • PIEN
«I J V O • F C
7
tia
Majonica apud Hirschfeldium Mitih. I p. 167.
Inter Stuhlweissenburg et Ofen (p. 434. 1041. Eph. II, 365).
428 ad £ph. II n. 610. lam Pestini in museo. Romer arch* kozL 11, 1
p. 29 legit 1 UBERO el {IB, 3 VICTORINs, 4 FI pro FI^.
429 ad Eph. II n. 611. lam Pestini in museo. Romer arch, kozL 11, 1 p. 30; Hampel Mitth 2 p. 79. Eorum ille sic dat: pvtiolajno a^R VALENtNS I ////'^ I ///dpf|vslm, cogitans de genio Puteolano, cuius supple- menti nec verba Latina sunt (nam genium urbis Romae dicimus, non Roma- num), nec re id ferri potest. Hampelius legit v. 1 sic: :V//ola, observans quartam litteram fuisse v. Mihi in mentem venit Aug(usto) Volkano litteris LK aliquo modo contignatis. — 5 recte agnovit Hampelius [legionm H <i\d(iutricem) p(iam) /(idelem).
430-431 PANNONIA INFERIOR. 127
MATRICA. CAMPONA (p. 436. Eph. II, 367).
430 Ercsia infra Battam iuxta bortos dominicos ad viam rep. est, quo unde venerit, ignoratur.
TERA • M ATRI- FL- M A XI M INA 5 V- S • L- M
Romer arch, ertesito 9 (1875) p. 272; Car. Szasz in eph. Szekesfehirvdr d. 12. Mart 1877, q. n. t. (inde Hampel Mitth. 2 p. 76). 1 TERE Rom.
AQVINCVM (p. 439. 1041. Eph. II, 369).
431 Aquinci ad montem Scbneckenberg ndchst der Kretnpelmilhle rep. a. 1876, est Pestini in museo.
P RO • S ALVTE • D -N • IMP • M • AVR E L • AN
TO N I N I • A V G AVRELI • FLORVS^ET-M E RCATOR • 1 1 • VIR • Q_^ Q_ AQj TEMPV LWl
ne KlESIS •VETVSTA'E
c/jr\ ,
eon
mettatta
10 d, d.
LASWl' REStT\ER
T^SABI^ COS^VUIKI>£ p. C. 214 loQ. 94
A/K • SVRO • SALA •
Romcr arch, kozL 11, 1 p. 30; Hampel apud Hirschfeldium MittL 2 p.70.
Hinc intellegitur deam Nemesin esse ipsam antiquissimam Fortem For- tunam. Ei enim sacer est dies lun. 24 (C. I. L. I p. 395) , easque ferias, qoae a Ser. Tullio institutae esse dicuntur dedicata aede Fortunae extra ur- bem ad Tiberim, non meliore tantum aetate celebratissimas fuisse, sed la- bentibus qaoque rebus Romanis intellegitur ex menologio rustico, quod mcnsi luQio Fortis Fortunae sacrum adscribit. Confirmat rem tituius Apulen- sis (C. III, 1125) aetatis Gordianae dedicatus deae Nemesi aive Fortunae. — In fine redit opinor salariarius legionis, de quo dixi Eph. II p. 424 ad n. 886, confirmaturque quod ibi dixi hunc eminentiore loco militasse videri inde appellatum, quod non stipendium, sed salarium acciperet; nam qui de- dicant solent esse qui consecrantibus praepositi sunt, praesides fere provin- ciae legative legionis.
128
ADDITAMENTA VOL. ni
432H35
432 rep. cum n. 431; est in museo Pestinensi.
A
LOL
POPIL'HYLATA.) %iH KAL • I V L I A S
Ectypum misit Hampel. Romer arch, kozL II, 1 p. 31 ; Hampcl Mitth. 2 p. 70. 433 rep. cum n. 431; est in museo Pestinensi.
vs •
c/VL- LEG • 11 • dI • V- S- L •M
Romer arch. kozL 11,1 p. 31 ; Ham- pel apud Hirschfeldium Mitth,2 p. 70.
434 in operculo arcae rep. Alt-Ofen ad montem Tabor in vinea pistoris Ant Graf; est Pestini in museo.
prciame
D M
TI •AELI -CLA- LVCVS
TIESSA • VET» LEG
I! AD • p. / • P • AEL
LYCVS • VET • LEG
EIVSD • AERES
AMICO BENE • MERENTI FECIT
Romer arch, ertesito 9 (1875) p.291. 2 praenomen corruptam est. — 4 p • F • scripsi pro et • — Claudia Thessalonica reperitur item vol. III n. 3528; vol. VI n. 2382, 1; 2679.
435 Ofen im Lucasbad ex pariete extracta; est Pestini in museo.
S I QJV O U dam & M L • Ilil A // 7 D E L I T irf STI j9 V I X N I V L C R I tput 10 M L E I V Syem he R E S E xjtetlam FACIE Cyrauil
Recognovi ad ectypum quod misit Hampel. Romer arch. kozl. 11, 1 p. 37; Hampcl Mitth. 2 p. 71.
436-439 PANNONIA INFERIOR. 129
436 Alt-Ofen rep. a. 1876 in coemeterio catholico.
ST A T I L I
V s
P R O CV L V S
C E N T V R I E
.*» M E M O R I A
Ectjpam misit Hampel. Romer arch, kozl, II, 1 p. 42; Hampel Miith, 2 p. 70.
4 centune fortasse significat eum qui centuriae praesit, ut hoc intellegen- dum sit centurionem memoriam sibi fecisse; sed qui similiter locutus sit
nescio.
437 arca allata fortasse ex parietinis Brigetionensibus Budam, ubi a. 1876 extracta est ex pila ecclesiae matris dei.
D M
IVL* LAETILLAE* MARC • AVR THAEGENES DEC • M • BREGETI tic ONESIVM CONIVGI CARIS 5 SIME FACIENDVM CVRAVIT
Ectypum vv. 2. 3 misit Hampel. Romer arch, kozL 11, 1 p. 32; Hampel MUtk2 p. 71.
438 ad Budam vctercm rep. cum n. 434; est Pestini in museo.
D VAL • V' T E S S N I r QJV E V I X
Romer arch, Ertesito 9 (1875) p. 292.
VLCISIA CASTRA (p. 458. Eph. II, 388). 439 Szent-Endre in domo episcopi Graeci Budensis.
proUmM tre» D M
: T I T V L VM POSVIT FLORINA NlOTRiINO VIRGINIO SVO Q^VIXIT ANOS L ET MENSES II K
Romer arch Ertesilo 9 (1875) p. 271. 3 KLORINA Romer, deceptus figura quae est f, IV
130 ADDITAMENTA VOL. III 440-443
CIRPI. SALVA (p. 459. Eph. II, 389).
440 Leanyfalu rep. in maro aediculae caiusdam; nunc Duna-Bogdany in ecclesia catholica.
I • O • M
M • A V R • P R I S CVS- SIG-COH- I OD N O V A &SEVERIANA SVRORVM • SAG
u • S • L • M
Romer arch. kozl, 11, 1 p. 27, cui dedit Paulus Szent-Petery. Recte com- posuit Romer cum titulis ad proximum castellum Szent-Bndre repertis n. 3638. 3639 imperatori Alexandro et matri eius anno 230 positis a co- h{prte) I (miliaria) n(ova) S(everiana) S(urorum) 8(agittariorum) ^ quae litte- rae nunc primum quid significent intellegitur.
441 arca Duna-Bogdany rep. a. 1877 prope castrum Romanum.
M-AVREL-MARCIANO genius genius
alatu» »«- »N FLORE. AETATIS • ^^ .,.
nixu» CONSTITVTO • HOMINIB^S nixus
/aci coro- EREPTO • AVR • MARCVS • DEC /««» ccro-
"'''** 5 COL. PATER ••£ • SIBI *^
Romer arch. kozL 11, 1 p. 33, cui descripsit Paulus Szent - P^terj.
Incertae Pannoniae inferioris (p. 461. 1042. Eph. II, 390. 480).
442 ad Eph. II n. 1060. Teste Wolffio antc c. LX annos Szaparyana do- mus titulum Pestini in auctione publica adquisivit. Hampel Mitth, 2 p. 75.
Viae Pannoniae inferioris (p. 464. 1042. Eph. II, 394).
443 ad n. 3710. 3715. 3719. 3721. 3731. Accedit similis columna Alexan- dri cum clausnla //mil p xvi, quae ex hortis Puspoki nuper translata est Granum in domum primatialem, edita a Romero arch. kosL 11, 1 p. 31. Mihi haec quoque antiquitus creditur stetisse in via Aqainco Mar*
444-446 PANNONIA INPERIOR. 131
sain; nani supra Aquincum similes columnae numquam visae sunt, nec quicquam obstat, quominus qui columnam in hortos illos * primatiales intulit eam ex regione longinqua eo transportarit.
444 col. mil. alta ra. 1.65, diam. 0.45. Fadd supra Tolnam rep. 11 Febr.
1877.
I M P • C A E S C- IVL • VERVS • MAXI M I NVS • P • F • AVG p.C.235 TRIB • POT • P • P • COS 6 DESIG'AB»AQ„ M • P • L X • VI
Romer arch. kozL 11, 1 p. 32, cui misit parochus Faddensis Gabr. Hanny. Cf. u. 6465. — 3 p • M • excidit aut quadratarii culpa aut eius qui de-
scripsit
Tegulae Pannoniae inferioris (p. 472. 1043. Eph. II, 399).
445 ad n. 3765 = Eph. II n. 781. Bogdany rep. [mus. Pest.].
a APLVPPIPNNIORD
h APLVPPi NNIORI PL contigtiantur
a Romer arch. kozL 11, 1 p. 40 ad ectypum.
h Hampel Mitth. 2 p. 74 ad archetypum. Ante n spatium vacat p litterae
recipiendae aptum.
Accedit haec ad similes Aq lvpo ord et aplvppi. De ord(inario) vide quae nos observavimus Eph. II ad n. 781 ; in Pann nomen provinciae inesse recte observavit Romer. Sed i quod sequitur aut primam significare aut in/eriorem parum probabile est; ea enim aetate, quam tegulae prae se fe- rant, inferioris appellatio in desuetudinem abierat, prima autem non con- venit tegulis adhuc prolatis ex solis castellis Aquinco vicinis.
446 a Duna Keszi in castello Romano rep. [Pest. mus.].
b rep. in alveo Danuvi ad Zador-Imsos prope Duna Pentele [Godoll5 mns.].
a OF arn mxenti avin
b C OF AR MAXENTI AR
a Romer arch. kozL 11, 1 p. 44; Hampel Mitth, 2 p. 73. h Romer 1. c. p. 41; Hampel 1. c. p. 76.
Accedant hae ad similes OF arn maxenti ap (Eph. II n. 788); of arn (vel AR: Romer 1. c. p. 44; Hampel 1. c. p. 73) bono mag (C. III, 4669 = Eph.
9*
132
ADDITAMENTA VOL. III
II D. 923); OF ARN VRSiciNi MAG (C. III, 4668). In duabue his videQtar nomiiiari inagiBtri milituiD vel olScioram duo Bonosus (cf. resciiptDiD a. 347 datum Bonoso mag. eq. C. Th. 5, 4, 1) et Urslcinus, fortasse no- tuB dux actatis Constantianae. In OF (vfl C Of) arn quid lateat, adhuc igDoratur; nec magis intcllegnntur quae in fine posita sunt ap (cf Eph. II □. 778) et AVIN. Illud alibi quoque in hoc generu tegularura reperitar (cf. £ph. II n. 798); avjn Romer compnsuit cuni tegula castelli viNaMrA noroine inBcripta (n. 3773).
447 ad Zudor-Imsos prope Duna Pentelc vidctur rcp. [Godollu mus.].
> [atvrnins
Romer arch. kozl. 11, 1 p. 41; Hampel Mitth. 2 p. 77. Gf. Epfa. II p. 404.
448 Szent-Endre rep. una cum tegulis Frigeridi [Pest. mus.].
Bdmer arch. kozl. 11, 1 p. 39; Hampel Miith. 2 p. 72.
449 Bcrtptum stilo in teguls rep. Pusita Lipovicza in com. Baran^ensi & Villanj ad orienteni.
s, ^i^-« ' _
V-'
s
S"^
2
Romer arch. kozt. 11, 1 p, 39 qui legit 1. 2 domine magiiUr, perperam oronino.
PANNONIA SVPERIOR. 133
PANNONIA SVPERIOR.
I. Valvaseoniaua coUectanea tum, cum volumen III curabam, frustra expetita (v. p. 478), servata autem in Anglia in bibliotheca Holkbamensi n. 414, postquam bona fortuna et summa benevolentia illustrissimi domini comitis Leicester factum est ut ad me adferrentur, diligenter excussi. Plura cum ad vol. V pertineant, ibi p. 1023 librum descripsi, hic contentus ea in- dicavisse quae ad vol. III respiciunt.
1. Ex Dalmatia insunt n. 2243 f. 69' et n. 2475 f. 37 utpote mature delatae Salonis Tarvisium. Referuntur loco non indicato.
2. Ghersina quaedam et Osseritana (n. 3137. 3148. 3149. 3152. 3154) hic leguntur f. 61. 64'. 67Mocis non adscriptis et interposita urbanis. Me- liore forma pleraque eorum habuimus ex schedis Valvassonianis iis de qui- bus dixi p. 273; unam n. 3148 infra apposui.
3. Taurunenses et Aquincenses, quas recensui ex schedis a Francisco lastiniano cum Yalvassonio communicatis et hodie servatis Mutinae (v. p. 413, IV cf. p. 263), hic redeunt f. 70 — 76 ex iisdem descriptae non sine errori- bus (ita n. 3556 quod scripsit lustinianus arivior, mutatum est apud ipsum in AR IVNIOR, eamque pravam coniecturam schedae hae solam habent). Has examinatas abieci.
4. Labacensia Valvassonius exhibet f. 50'— 54 haec: n. 3776. 3777. 3819. 3843. 3846. 3847. 3861. 3863. 3881. 3892, item f. 60 n. 3895 epigramma Krainburgense et tria quae infra eduntur. Veniunt haec ex ipsis saxis nec spernenda sunt.
5. Vindobonense epigramma unum n. 4583 profert Valvassonius f. 69.
6. In confiniis agri Friulani et Norici reperta epigrammata n. 4712 — 4715 habueramus iam ex aliis schedis Valvassonii; redeunt in hoc codice f. 43. 44.
7. Virunense epigramma unum n. 4775 exhibet codex f. 44.
8. Atrantinum unum n. 5118 legitur f. 59'.
0. Celeiensia f. 54 — 59 exhibentur haec n. 5154. 5158. 5212. 5217. 5225. 5226. 5230. 5238. 5257. 5262. 5267. 5269. 5271 non male excepta ex ipsis opinor saxis; sed cum eadem ab aliis auctoribus recte descripta babeamus, nihil inde profecimus.
10. Melkense elogium unum legitur f. 78 sine loco. Quod sequitur epi- gramma n. 605 praeterea ignotum et ipsum Noricum esse manifestum est.
11. S. Ljybic quas nuper edidit 'inscriptiones quae Zagrabiae in museo Dationali asservantur' (Zagrabiae 1876. 8. pp. 77), ex iis ad auctarium paaca tantum accesserunt, cum pleraque quae ibi leguntur in volumen ter- tium non relata, nuper mihi visa in auctario priore ediderim. Repetere nolui fragmenta exigua Sisciense n. p. 28 n. 66 et Daruvarensia p. 26 n. 59 et p. 32 n. 74; ex instrumento denique potiora tantum selegi.
134 ADDITAMENTA VOL. III 450-452
III. Optimo consilio et cum sunimo horum studiorum profectu socias
operis nostri Otto Hirsciifeld Yindoboncnsis cum collegis Conzio aniea,
mox Benndorfio ephemeridem edere coepit archdologisch-^igraphische Mit-
theilungen aus Oesterreich und Ungarn, cuius adhuc prodierunt vol. 1 a. 1878
(8. pp. 182) et vol. 2 fasc. 1 (1878 pp. 104). Ei inseretur quidquid novi
dies profert in vastis territoriis Austriacis Hungaricisque, itaque et commodis
fasciculis comprehenduntur per multos dissitosque libros dispersa et saepe
ea lingua edita, qua qui in his rebus utuntur significant sibi cordi esse
quae edunt ne legantur, et itineribus susceptis modo editores roodo fami-
liares eorum et discipuli territoria illa particulatim peragrant quaeque sic
sibi innotuerunt satis perite descripta nobiscum communicant. Hoc insti-
tutum si imitabuntur reliquae nationes, quibus rei Romanae ah'quam por-
tionem ut habeant contigit, maxime Itali, satis provisum est^ ne hic quo-
que, sicut in Graecis evenit, absoluta sylloge per nova inventa paucis de-
cenniis ad antiquam confusionem relabamur. £x his fasciculis ego potiora
tantum huic meo auctario inserui. Ad Pannoniam superiorem inde potissi-
mum pertinent quae protulerunt £. Maionica et R. Schneider ex Savaria 2
p. 9 — 17; ex Brigetione 1 p. 151 — 163; ex Arrabona 1 p. 148 — 150, ex
Garnunto Hirschfeldius ipse 1 p. 130 — 144. Quaenam suppresserim hoc
loco indicare non opus est, cum conferenti statim pateat.
NAVPORTVS (p. 483. Eph. II, 406).
450 ad n. 3776. 3777. Valvassonius sjll. mai. f. 50' Xubianae in aedibus episcopatus'. 5 fin. aede, 6 fin. de • v Valv.
451 ad n. 3782. Extat adhuc Laas in ecclesia S. Martini a Podcirkcv in Ulaka. Muellner Mitth, der Centralcomm, 1878 p. LXXXVHI excepit sic:
/.AEDAGONIVS /TTVS HIC lACET ANOR • XXV • MEN • X D • VU • OCAEDAGO
*
extrema Uxtent
Addit Muellnerus v. 2 litteras tt in litura restitutas esse. Scribendum est V. L 2 [Q. C]aedagoniu8 [A]ttu^ (cognomen redit n. 5354), 4 Q, Caedago- [nius]
Jgg (p. 484. Eph. II, 406).
452 ad n. 3819. Valvassonius syll. mai. f. 51 'in eadem civitate* (praecedit Xubianae in aedibus episcopatus'). Vv. al. div. et legit 1. 2 veitronivs
BVTTON S F, 6. 7 PARENTIB Valv.
453-457 PANNONIA SVPKRIOR. 135
453 ad Eph. II n. 802. Nuper lapis ex pariete cui insertus erat ex- tractas est itaque recognitum edidit Muellner Mitth. der Centraicomm, 1878 p. LXXXVIII, sed ut lectionem meam mere confirmet; nam perinde est qnod habet 4 dendrofo pro dendrofor, 7 centonariorvm pro c*nto- NAriORVM. In difficiUimo loco 2fin., ubi paenultimam litteram ego dixi esse E vel L vel F, ultimam D vel L, ille antiquam lectionem suam reti- Dct E • D, re haec ab illa non differt; quod vero interpretationem suam, scilicet aed(ilem) E(monae) admissa littera singulari sine idoneo exemplo et, quod peius est, monstrum illud dec^urionis) bis denuo proponit, hoc solom demonstravit et nescire se artem, epigraphicam et nolle doceri.
454 Igg ad aediculam S. Georgii.
V S II L N • XII.... V 1 A • R V s t c
I«F-e« N •£• VOL
5 TARO • e • N • L
Muellner AfiUh. der Centralcomm. 1878 p. LXXXVIII. Voltaronis nomen redit n. 3785. 3818. Eph. II n. 807.
455 litteris pulchris et magnis. Igg in aedicula S. Georgii.
L • M A P • XX IN AG • P • XXX
Maellner MittL der Centralcomm, 1878 p. LXXXVIII.
Qai descripsit si recte excepit, legendum est l(ocu8) m(onumenti) a(nte) p{edes) XX, in ag(rum) p(ede8) XXX. Quamquam ante sic adverbialiter de loco vix in usu est, expectandumque est testimonium hominis periti.
EMONA (p. 488. 1044. Eph. II, 408).
456 ad n. 3843. Valvasonius f. 52 '(Lubianae) in conventu Theutonico- rum'. 2 AVRELio adest — 3 fil Valv.
457 ad n. 3847: Valvasonius syll. mai. f. 52'. — 1 t • vario • t • f, 2 nar- BONAE9 5 petroniae, 6 om. Valv.
136 ADDITAMENTA VOL. III 458-463
458 ad o. 3861. Valvasonius f. 52' sic dat a principio mutilam:
e L
T L -E YL VALENTION///
e • AN • XXXV • TE Y
SECCC?///EM0N8
5 e • AN • L Y • EMONs
e • A • XXX
459 ad n. 3863. Habet iam Yalvasonius f. 53' descriptam Lubianae 'in aede S. Mariae Theutonicornm'.
460 ad n. 3881. Valvasonius f. 53 (Lubianae) 'in marmore Pario affabre sculpto cum duobus hinc inde pueris alatis'.
461 ibidem (praecedit Lubianae in conventn Theutonicorum) Valvas.
E B O N / / / / AN • LX • V E L* A T M AX V M A 5 NO/// PAR.ENTIB. SVIS •
Valvasonius f. 52.
462 inter Labacenses.
VARIA /IL/ PRIMOGENl//
DE SVO PATRONIS
POSIT
Valvasonius f. 51'.
3 postea factum posvit.
NEVIODVNVM (p. 498. 1044. Eph. II, 412).
463 ad n. 3923. Malence ex stabulo losephi Boskovic nuper transiit in museum Laibacense. Edidit denuo pro inedita Alph. Muellner Mitth, der Ceniralcommission 1878 p. XC, legens diverse, sed non melius Leiningero. Mihi Pichlero intercedente Pleschner Laibacensis ectypum misit, ex quo sic emenda:
[SILVANO
avg]- SAC
P • EPPIVS
RVFINVS
S V*S'L-M
464-470
PANNONIA SVPERIOR.
137
Savi vallis ad Emonam (p. 494. Eph. II, 410).
464 ad Eph. II n. 815. Ex museo Laibacensi ectypam misit Pleschner. Corrige 1 T • F • rvfinvs — 2 eT — 7. 8 rv|filae.
LATOBICI (p. 496. Eph. II, 410).
465 ad Eph. II n. 816. Contnli ad ectypum missiim ex museo Laibacensi. Recte edita est.
466 ad Eph. II n. 817. Contuli similiter. 2 videtur esse in lapide, ut conieci, Tvllivs.
467 ad Eph. II n. 818. Contuli similiter. Corrige 2 •e-gen-lo//, 3 digi//, 4 legK^, 6 KAL • (pro kale), 8 1 (ut videtur).
Ager ad Colapim fluvium (p. 500. Eph. II, 413).
468 ad n. 3933. Denuo qui descripsit Alph. Muellner (Mitth. der Central- commission 1878 p. LXXXIX) sic dedit ut coniectura ego restitui, nisi quod habet salv ubi requiritur sal^.
469 Gradac (mil. Germanico uno a Tschernembl ad orientem Moettling ver- sus) in hortis castri.
delphini duo protome
SEX • CAES
PROVIN
CIALIS • ET
CAES • M
AXIMA V • F • S
Muellner Mitth, der Centralcomm» 1878 p. LXXXIX.
470 Gradac ibi ubi est n. 469.
delphini
discus avie et vtucula
. . . CFl VI
. NA
Muellner Mitth, der Centralcomm, 1878 p. XC.
1
138 ADDITAMENTA VOL. III 471-473
SISCIA (p. 501. 1044. Eph. II, 413).
Sisciam cum nossemus et Flayiam et Septimiam, iam Aeliam quoqoe dictam esse didicimus ex laterculo praetorianorum nuper Romae reperto C. VI, 2385, 5, 9 scripto imperante Severo.
471 ad n. 3950. Hora dimidia a Siscia trans Savum in vico Topolevetz repperit lagic; quo rusticus quidam narravit adlatam esse ex loco q. d. Budasevo. lam est in museo Agramensi. Descripsit sic, ut iam videar mihi non recte aras duas hanc et n. 3942 ad eundem dedicantem retta- lisse:
1 • O • M
a^ila C . LIVIVS ^^
in MODERATVS
men globo B . COS
5 V . S
472 Sisciae rep. in colle e rcgione coemeterii, nunc Agrami in museo.
M A RTI MA r MOGIO NG Sig NVM CVM SflBJodio IVN PHILOCR 5 CVM IWl GRO CO MAC MCR V t l m
lagic Sisciensis misit.
1. 2 redit numen in aliis titulis Pannoniae superioris et Norici; scilicet innotuit ex Solva Mars Latobius Harmogius Toutas Sinas Mogenius (n. 5320, ubi vide de lectione non tota certa), ex Andautonia Harmogius Augustus (n. 4014), ex Fafiana Marmogius (n. 5672 = Eph. II n. 988). Accedit quarta haec in prima littera cum Fafianensi stans contra duos alios tita- los. — 3 sii^ traditur; quod dedi accommodatum est ad Veronensem vol. V n. 3929. — 6 magister cuiusnam collegii hic nominetur, nescio.
473 fortasse superposita fuit praecedenti. Sisciae rep. Agrami est in maseo.
s • s • s / V R / / /a//miser
II • « • L . M
lagic Sisciensis misit.
474-477 PANNONIA SVPERIOR. 139
474 Topolovetz rep. cum n. 3950 (vide supra)
|
traditur: |
/uit /ere: |
|
S I L V I A |
SILVA |
|
N . . . IS |
NIS |
|
M-l-L-N-C |
M-FL-IVC |
|
N • S-L-M |
V • S • L- M |
|
lagic Sisciensis misit. |
475 prope Slsciam rep. a. 1874, dum scrobs effoditur ad macerandam cal- cem, in fundo G. Smidem, ex cuius dono nunc est iu museo Zagrabiensi.
M • M vc I vs
H E G E T O R M E D I C V S
coH xxxn V C R
b AN • XLVII
H < E MVCIA • CORIN THIA • SIBI • ET PATRONO • D
Ljubic inscr. musei Zagrab. (1876) n. 19.
4 VCR (vel d) in lapide legi rescripsit collegae meo lagicio Rackius Agramensis, VSD Ljubi6 male. — Cohortis XXXII v(oluntariorum) c(ivium) R(omanorum) praeter titulos quosdam tribunorum eius (C. III n. 320. 386) extat alter titulus et ipse non longe a Siscia repertus n. 4006.
476 Sisciae videtur reperta esse; est Agrami in museo.
anagiyphum TI • CLAVDIVS
Ljubic inacr. mus. Zagrab. n. 45.
477 Sisciae nuper rep.
lagic Sisciensis misit.
140 ADDITAMENTA VOL. III 478-480
478 Sisciae rep.; lam Agrami in maseo.
E VALENIV
AEL • SECVNDINV
MAG • D • D
lagic Sisciensis niisit descriptam ab amico.
479 Sisciae rep. in via secunda iuxta fossam.
/ / / / / / / / / A c R I
POSVIT CARISSIMJE SVAE MAXIMILLE NOm/iNA TVE
SVPEROS lavdes q.|manebvnt 5 A D Q_VE vtinam v:/kste^aai/
RECIPERES TVA MERiTA MAGNA
m I
CONIVGIO EReIp T A M FIRMA REQ_VIRa/t IBIDEM
lagic Sisciensis misit delineatam. Litterae ita detritae sunt, ut vestigia tan- tum remaneant, quae typis imitari non potuimus. Puto tamen quae aetatem tulerunt eas fere agnovisse me excepto v. 5 posteriore. Lapis dicitur in- teger esse, sed litterae v. 1 evanuisse.
POETOVIO (p. 510. 1044).
480 Pettau rep. a. 1870 et illata in museum Gratzense.
dd
NN VI L STAT SAVA RENSIS PRO SALVE
sya TTtc/orv
5 u. $.
Pichler apud Hirschfeldium Mittli. 1 p. 63.
Alius vil{licu8) stat^ionis) Savar^ensis) est in titulo Savarensi n. 4161. Savarensis legitur item pro nomine n. 4692 et praestat fortasse sic scribcre quam ut hodie solemus Savariensis.
481-485 PANNONIA SVPERIOR. 141
SAVARIA (p. 525. 1044. Eph. II p. 419).
481 ad D. 4151. Denuo descripserunt Majonica et Schneider apud Hirsch- feldium Mitth, 2 p. 12 non meliore successu quam priores; neque enim legit nisi qui intellcgit.
482 ad n. 4178. Yerantius apographum proponit necte exceptum et longe praeferendum pessimo Laziano, quod ipse explevit quoque satis com- mode, hoc:
imp. ca |E S A R I
divi « Ie R V /E, •
/ «Ie R V A E •
traian )o • A^ G V T
gtrman ponti/.
[ C • D AC I C M A X I M
tribuniciaW •Po'ESTAtS
PATk'P p. C. 103/111
pont. aVGVR • SACER
.... c loS -V^ pont. ayGVR •
10 dota
t
L EX-COLONIA AVA R 1 A
Apparet v. 9 in. nomen viri nullum collocari posse, sed titulum positum esse a sacerdotihus Savariae omnihus, quamquam hoc opinor praeterea sine exemplo est. Propterea v. 9. 10, uhi sacer | collegii Yerantius hahet, scripsi
S\CEK\dotaLM.
483 ad n. 4186. Verantius 5 et lector.
484 ad n. 4221. Verantius sic refert monens puncta interiecta esse omni- hus syllahis et adnotans: 'apparet Christiani fuisse, qui fortasse imme- diate Romanis succedere in locum et vetustatem imitari voluit.'
HIC • PO • SI • TVS • EST • FL 0-REN-TI'NVS • IN •'EANS • Q_y I VI • XIT^ FNOS • SEP • TEM ET^RE-Qyi.EM»AD*CE^ PIT* IN • DE'0 5 R'TRE-NOS^TRO^ ET^HRIS^TO- E^ IVS *tc
485 Eph. II n. 866. Dele; est n. 4191 pars superstes.
142
ADDITAMENTA VOL. ni
486 SteioamaDger in moseo.
486-489
|
in latere: |
f |S 1 D I |
in latere: |
|
|
conma |
JAVG • SA |
u |
j^giwa nmda |
|
CMflt |
]q' IVLIV^ |
/orlasse |
|
|
iatnia |
«ii\pDERAT/ia |
cormmta, i. cormm e»- |
|
|
S et AvL I V |
9 |
piae (f) tenens |
|
|
|F I Ll |
|||
|
ID D/ |
capmt damwtae |
Lipp arch. Ertesito 9 (1875) p. 167; es Vasmegyri regeszeti-egylet fasc. 3 p. 122 q. n. t.; Majonica apud Hirschfeldium Mitih, 2 p. 13.
487 Savariae rep., est ibi in museo.
I • o • M • c •
SAC • c • staI
FIRMVS • yro
w\et^ svi/«
Lipp misit et ed. in annal. com. Eisenburg. 6 (1878) p. 67. i(ot7f) o(ptimo) m(aximo) c(onservatort) fortasse.
488 Steinamangcr in museo.
L I B E R o P A T R I T A R "E N I I A N V A R S IVS • V • S • M
Lipp misit et ed. arch. Ertesito 9 p. 166 et in ann. com. Eiscnburg. 3 p. 85 q. n. V.; Majonica apud Hirschfeldium Mitth. 3 p. 14. Lippii V. I. omisi.
480 Savariae rep., est ibi in museo.
s AC • IV] s A B I N
Lipp misit et ed. in annal. com. Eisenburg. 6 (1878) p. 67.
490-495 PANNONIA SVPERIOR. 143
490 in Sytke pago prope Savariam.
IMP • O&SAR ' TI AVG SACRVM
Yerantius ms.
Ccrrigerem caesari pro caesar • ti, nisi mire accideret iam sub Augusto positus in his partibus titnlus honorarius.
491 'in Hungaria iji pago Peczen muro templi insitum ex Sabariae urbe advectum, quae est in ripa Giungies indigenis Zombolhiz dicta, non longe a Noricae montibus in sacra prz . . . .'
?• ANT
Yerantins ms.
492 Savariae rep., est in museo.
BONAE M monVM
Lipp misit et ed. in annal. com. Eisenburg. 6 p. 67.
Inter Savariam et Scarbantiam (p. 532. Eph. 11 p. 421).
493 ad n. 4225. Verantius 2 satvri^In^s, 3 l • f, 6 xiiii.
SCARBANTIA (p. 533. Eph. II p. 421).
494 ad n. 4247. Verantius sic: 'Sopronii extra urbem in editiore colle Viennam spectante supra suburbium inventum.' Gonvenit cum ed., nisi quod in cod. est recte |arbitr • l • larti.
495 ad n. 4260. Verantius ibidem legit ubi n. 4247 et sic exhibet recte:
IVL • TI • L • DO N A T A • A N N XXV • H • S • E • T I I VL • PR I N CEPS 5 LIBERTAE^ET NVTRICl • POSViT
144 ADDITAMENTA VOL. III 496-498
MVRSELLA (p. 536. 1044. Eph. II p. 421).
496 Tuskevar (com. Yesprim. medio loco fere inter Steinamanger et Yecz- prem) rep., nunc Steinamanger in museo.
/////////
E • // ST • HIkEC
D • D NN A^GG • S
C • IVL • CONSTA N S • BF- COS^-E
5 IVLIA • SE^E^RA
EIVS • •EMpVLWl €NSt"\ERVN" PRO • S E • SVIS Q. >£■ • OmlJBVS • IN
10 COLVMiBVS
V' S« L^ M
Lipp misit et edidit in annalibus com. Eisenburgensis (v. Eph. II p. 419) 6 (1878) p. 22.
Principium evanidum sic fere fuisse videtnr: i • o • m { pro * salvte | dd • NN • a^gg • s. — 6 "E • M • iVL • wi traditur. — 7 CNSt^ffRVN* traditar.
Totis (p. 537).
497 Lopresti haspol, ubi thermae sunt, prope Totis rep.; extat ibi in castello.
N Y M P H, 1«
A C I V ^l / E C
Majonica apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 163.
BRIGETIO (p. 539. 1045. Eph. II p. 424).
498 ad n. 4312. Y. 7 j/iBivs] albivs Majonica apud Hirschfeldium Aiitth. 1 p. 151.
499-602 PANNONIA SVPERIOR. 145
499 Szony rep., hodie Yindobonae in museo.
/ o V I
D o L I c FE VALERIVS H E R M E s 5 V • S • L •
Majonica et Schneider apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 157 adhibito exemplo VoetteriaDO. 1. 3 quae dantur inclinatis accesserunt ex Voetterianis.
500 Szony in villa comitum Zichy.
I O M
PRO SALVE IMPP • DD^ NN A VGG 5 AVR • VITALIS VET'PRO^SE'ET . TOLESIBVS
OMNlBVS^V«S-L- ,
M
Majonica et Schneider apud Hirschfeldium Mitth, 1 p. 152.
Cum in veterani titulo de corpore militari cogitari non debeat, Tolenses mihi creduntur vicani esse vici alicuius agri Brigetionensis.
501 Sz5ny in villa com. Zichy.
I o M CL CLAV D I A N V S OPT* LEG-i 5 sic ADT-V«S^ L
Majonica et Schneider apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 152.
502 Szdny rep., hodie Vindobonae in museo.
MARTl ' NG SAC
miUs vestilu barbarico
calceatus d. pkaretram
tenens, s. btpennem
AVRE k EVR ETN E
V P M
Majonica et Schneider apud Hirschfeldium Mitth, 1 p. 157 adhibito exemplo Voetteriano.
1 MART hodie deficit, servavit Voetter. — 2 nomen militis scriptum est casu vocativo.
IV 10
146 ADDITAMENTA VOL. III 503-505
503 Szony rep.; deinde ibi apud Voetteraxn; hodie YindoboDae in museo.
M I re R VE. A V G • S A C R S C O L A • T V B I C I N Wl 5 EX VOT • PoS
IMP • D • N ALEXAN <te DRO • III • ET MOfC CS P- C. 229
Majonica et Schneider apud Hirschfeldium Mitth, 1 p. 157.
7 requiritur DiOf£. — Hic titulus et dudum notus Aquincensis n. 3524 scholae speculatorum legionum I et II adiutricium anni p. C. 228 fortasse soli sunt Diocletiano antiquiores, ubi schola significet ordinem milituni ali- quo numero comprehensum ; nam Misenensis I. R. N. 2648 = vol. X n. 3344 scholae armatur(arum) anni 159 rectius de aedificio accipitur. Ab aedificio, in quo certi homines consistant, vocabulnm translatum est ad eos, qui in eo aedificio consistunt; ita in titulo Lambaesitano vol.VIII n. 2557 = Hen- zeni n. 6790 optiones, scilicet legionis III Augustae, dicuntur scholam suam fecisse cum statuh et imaginihus domus divinae, item diis conservatorihus eo- rum. Perite dixit de his scholis Wilmannsius (comm. Mommsen. p. 200) nuper litteris amicisque infausta morte ereptus. Numerus militum ipse non ante quartum saeculum schola appellatur. — Minervae tubicines sacrum recte faciunt; nam tubilustrium diei Mart. 23 quinquatruum pars quodam- modo et sequela est et in locum Nerienis vetustae, cui eae feriae pro- priae erant, postea Minerva successit (v. vol. I p. 389).
504 Szony.
M I THR DONNIVS V S L M
Hirschfeld Mitth 1 p. 156 ex schedis Yoetteri.
505 Izsae apud rusticum Lad. Bulacsek.
N 1 R O P • A E L
A G A T H o
5 ^JCvS V-S»L-M
Majonica et Schneider apud Hirschfeldium Mitth, 1 p. 159.
306-509
PANNONIA SVPEHIOR.
147
506 litteris magnis, Szonj prope ecclesiam.
Majonica et Schneider apud Hirschfeldium Mitth, 1 p. 155.
507 Szony.
D
AVR-AEAI IX SIG IIS N LEGR • M 1 IPLRG AELIMAIVAI EC N LEGI PIEmS*IX-T F S
Hirschfeld Mitth. 1 p. 156 ex schedis Voetteri.
508 Izsae in agro Brigetionensi in via.
hiTn TeIs STT
«T • DIES • XV
CiLECIL • RVFVS
<RIB'MIL*LEG'I*AD
eT OVIDIA TERTVL
LA-FILIAE«DVLCIS
SIME P • C
Majonica et Schneider apud Hirschfeldium Mitth, 1 p. 159. T pingitnr sic ^.
509 Szony in domo Loewinger.
M • M V N A t VS ' M • F • COLL PLACIDVS • IC CONIO • VETiR 5 LEG • I • AD • P • F AN • L • H • S • E • TR TVS • ABASCAN TVS DOMESIC PATRONO BE 10 NEHERENTI
Majonica et Schneider apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 153.
De tribu y. ad n. 56. — 6. 7. 8 fortasse 2Y6]r{[tu«] Abascantus domes- [i]ici, quamquam domestici vocabulum similiter usurpatum esse non me< mini.
10*
148 ADDITAMENTA VOL. Ill 610-512
510 arca Szony in silva prope villam comitum Zichy.
«
protome D M
SEJVPRONIO Q_e V «» LEON TIO 0 FILIO 0 CARISSIM O cs QVI VIXIT (9 AN II AtN 5 III • SEIWRON • ROMVLVS CANDIDafttS PATER F C
Majonica et Schneider apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 153.
2 q{ni) v(ocatur) Hirschf. probabiliter, exemplum tamen eiusmodi nota- tionis aliud non novi. — 6 Candidlianu]8 Hirschfeld, sed offendit duplex cognomen, nec desunt exempla candidati similiter positi.
511 O-Szonj apud Marcum Milch Waagdonauzeile n. 1136 in pavimento.
|
Bdmer: |
Majonica : |
|
vid |
|
|
ANO TRIB »nIL |
/aNO • TRl/ MIL |
|
LEG ADLIV/Z/a |
/ LEG I ADl II \ II |
|
CARTACONAM |
1 CA//TACO/// |
|
•EiiiKPsHLms |
lEl 1 1 1 1 1 IS |
|
V A P kkc/ / A |
III INC//// |
|
ILI FEC///I S ? |
/ILI FEC/Z/S |
Romer arch. kozL 11, 1 p. 45; Majonica apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 159. 512 Szony ad aedes rusticas Frilop.
Majonica et Schneider apud Hirschfeldium Miith. 1 p. 154.
3. 4 consules a. 258 Tuscum ct Bassum hic nominari putant editores non recte; nam Bassus is non Aurelius fuit, sed Pomponius (Eph. I p. 139), nec nomina consulum hac aetate transponuntur neque copula inter cogno- mina recte omittitur. Gompendium quoque in titulo extremo non cos, signi- ficat, sed potius o^ssa) 8(ita).
513-515 PANNONIA SVPERIOR, 149
513 Szonj in villa comitum Zichj.
D M
CAL • SEVERo
CL • LICCME
C O N I V G I S
5 CL«CALVO
F I L I O • E T
VLP • PROBALLA
AN • V • IVSTIN
FIL • FECIT
10 PARENTIBVS
H • S • S
Majonica et Schneider apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 153.
Titulum perturbavit opinor quadratarius; 4. 5. 6 requiritur Cl. Calvo con- iugis filiOy cum coniiigis ibi ubi nunc legitur ferri nequeat, deinde Galvus geDtilis sit non patris eius qui titulum posuit, sed matris.
ARRABONA (p. 546. 1045).
514 ad n. 4363. Nuper lapis denuo prodiit extatque hodie in gymnasio. Descripsit Majonica apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 148 confirmans fere quae ego emendaram in exemplari unico tum noto Mezerziano:
1 o M
IVNONI • REGIN MINERVAE NEP TVNO LIBE PATP/ & DI AN A E CETERI S Q, DIBVS • L • ANTON SA B I N I A N V S • C O R N I tic LEG • LEG • I • AD P • F Sl// TEMPLVM • VETVS// 10 CONLAPSVM FA
CIVNDVM • CVR CVM • AVR ///ELIAN C O N
515 ad n. 4368. Verantius n. 200: 'ex marmore in fossa Taurini [immo laurini] repertum 1566*. Recte itaque rettuli inter Arrabonenses.
150 ADDITAMENTA VOL. UI 616-519
516 Raab in gymnasio.
711 I I • H • s • E
}
5 adNAMI • F • ET ANA IDI • F • ET CATvS • MOCl F B • M • P
Majonica apud Hirschfeldiam Mitth, 1 p. 149, abi affertur item lectio Meryi in libro qaodam Hungarice scripto edita.
. . . NIGRIN I NIGRI AN VIII | . . . VNI H • S • E | . . . NAMI ET ANA | DIF • ET CAIVS
MOCi F I • M • p • Mery.
CARNVNTVM (p. 550. 1045. Eph. II, 427).
517 Camunti rep. nuper in castris, est apud baronem Ludwigsdorf.
G E N I O 7 • AXI VE T VLE II«J VAL • C® 5 STNS • AR
Hirschfeld Mitth. 1 p. 134.
5 aiimomm) potius quam ar{am).
518 Carnunti in castris nuper rep., est apud baronem Ludwigsdorf.
GENIO • r FORTVNaft* S lANl// //SS /// 5 /N < ttlSV V-S'L-L-M
Hirschfeld MiUh, 1 p. 134.
519 Deutsch-Altenburg rep. a. 1876 im Burgfeld, est apud baronem Liid wigsdorf.
G E N I o
L o c I
VAL • IVST» NVS • V S
Hirschfeld Mitth. 1 p. 137.
520-523 PANNONIA SVPERIOR. 151
520 Deutsch-Altenburg rep. a. 1877 am P/affenherg, est apud baronem Ladwigsdorf.
I • O • M
VEjriLLATI
Hirscbfeld Mitth, 1 p. 137.
2 esse potuisse in titulo vexillatio ut recte neget Hirscbfeldius, iitte- ram maie oniiserit quadratarius necesse est, nam vexillatos de Texiliariis accipi posse nego. — 4 Seoertanae Hirscbfeld.
521 Deutscb - Altenburg rep. a. 1876 sudostlich vom Burgfeldy est apud prae- torem Hollitzer.
. I . O • M •
A M • M O N I 9ic MERCVRlvS VOTVM SoLviT & LETVS LIBES ME RITO • MAXIM O E T V R B A N p. C. S34 O COS
Hirscbfeld Mitth. 1 p. 138.
522 Petronell rep. a. 1876 im Traunschen Thiergarten, est apud comitem Traan.
SOLI DIVIN L A T EX VSV
5 posVt
Hirscbfeld Mitth. 1 p. 139. 3 prima littera aut L fuit aut c. Significantur dedicantis tria nomina.
523 Deatscb-Altenburg rep., est ibi apud lulianam Novatsi.
s • I • D
Hirschfeid Mitth. 1 p. 139. S{pli) i(nvicto) d{eo).
152 ADDITAMENTA VOL, III 624-526
524 Deutsch-Altenbarg rep. a. 1876 am Burgfeld, efit ibi apnd baronem Ludwigsdorf.
s • I • M
L AELIVS
LEO MILES LEG & XIIII G
V 0 S <» L 0
Hirschfeld Mitth. 1 p. 139. S(oli) i(nvicto) M{itkrae),
525 Deatsch-Altenburg in casa rustica antea, ex a. 1876 Vindobonae in museo Ambrasensi.
Mithras nascen* ex rupt
D I M
VINDIL • CVPITVS SIG-L-Xnn-G-A-ET VIND • IVLIAN - VS • $ic V P PATRE • PATERNo
Hirschfeld Mitth. 1 p. 139; Majonica ibidem 2 p. 41, ubi datur ligno ex- pressa.
D(eo) i(nvicto) M(ithrae) Vindil(iu8?) Cupitus 8ig(nifer) l^egionis) XIIII g(e- minae) A(ntoninianae) et Vind(iliu8?) Iulianu8 v(oto) p(o8uerunt) patre Patemo, Non raro in Mithriacis similibasque in fine titulorum temporis significandi causa pater sacerdosve alius adscribitur, ut in Yiranensi vol. III n. 4800 post imperatorem et consules : 8acerdot(e) Licin(io) Marcello pat . . . . ; in ar* bana vol. VI n. 723 (cf. 724. 725): prosidentibus Bictorino patre et lanuario (sequuntar dies et consaies); in Ostiensi Orell. 1920: if. Aemilio Epaphro- dito patre. Paternus mihi nomen est, nec recte opinor ex hoc titulo col- legit Hirschfeldias patrem patrum vel patrem patratum item dictum esse pa- trem patemum.
526 Deutsch-Altenburg rep. a. 1877 am Burgfeld, sHdostlich von der Strasse,
SILVAN . DOM
SAC
IVL • FAVSTINVS
CORNICVL /EG
5 xllll • GEM • SEV
• V • S • L • L • M
Hirschfeld MiUh. 1 p. 138.
Eidem numini dedicati a privato tituli omittuntur.
527-528 PANNONIA SVPERIOR. 153
527 Carnunti in balneis rep.
V s L « VI T A L I s <? STRATOR L E 6 LEG
5 xini G S E
V E V Sj/
Kenner Mitth. der Centralcomm, 1876 p. 54; Hirschfeld Mitth. 1 p. 137. Initio fortasse fuit ad hoc exemplam: [dis deab]us L(icinitU) Vitalis cet.
528 Carnunti rep. in ruderibus balnearum Romanarum am sudlichen Ahhang des Burg/eldes von PetronelL
SERAPI • CONSER
VATORI • ET • ISIDI
CE-ERISQj dIs • DE
ABVSQ^* ImMORXJ»
""^ 5 llllfllllllllllll ''"
cum cuni
iiiiiiiiniiiiiii
ract- race-
mis ///b-P^A^S mis
CVM • FABIA • TI
TIANA • VXORE
10 ET-TITIANO
FILIO
Kenner Mitth. der Centralcomm, 1876 p. 54; Hirscbfeld Mitth. 1 p. 136.
3 CETERiSQc , 4 fin. I om., 7 . . . . pas Kenner.
Fabii Titiani ordinis splendidioris (omitto G. Fabium Titianum a militiis tituli Ancyrani III, 6055 lectionis quoque parum certae) nobis innotue- runt hi.
1. Q. Fabius Caesilius Titianus nepos Q. Aquilii Nigri teste titulo Panor- niitano Donat. 252, 5.
2. Maesia Fabia Titiana c. f. et Maesius Fabius Titianu^ c. p. (qui propter nomina fratres magis videntur fuisse quam mater et filius) Garacallae a. 198 Panormi dedicaverunt titulum Fabrett. 685, 86.
3. C. Maesius Aquillius Fabius Titianus c. v. cos., cui titulum Grut. 433, 6 Thermitani dedicaverunt, solet et credi is ipse, de quo modo diximus, et haberi pro consule Titiano a. 245 (Borghesi opp. 3 p. 453).
^ Titianus c. /. C. Maesi Titiani et Fonteiae Frontinae consularium filius
(Reines. 6, 62). 5. Fahius Titianus consul ordinarius a. 337, praefectus urbi a. 339 — 341,
iterum a. 350. 351, notus ex titulis urbanis vol. VI n. 1166. 1167. 1653.
1654. 1717, quorum hic cursum eius bonorum habet.
154
ADDITAMENTA VOL. III
629-530
Inde stemma aliquatenus, quamqnam 8ane non certa ratione, ordinari poterit aic, scilicet ut rationem habeamus nominum secundariorum a materno ge- nere pierumque adsumptorum:
C. Maesius Titianus cos. v^ Fonteia Frontina
(n.4)
(D.4)
[Maesius] Titianus Maesia (n.4)
Fabius
Q. Aquillius Niger (n. 1)
^^
Maesiu Fabia Titiana (n. 2)
Maesius Fabius
Titianus natus
c. a. 180
(n.2)
Aquillia
Titianus
C. Maesius Aquillius
Fabius Titianus
cos. a. 245?
(n. 3)
Q. Fabius Cae-
silius Titianus
(n. 1)
Fabius Titianus
cos. a. 337
(n.5)
Fabia Titiana Carnuntini lapidis nihil impedit quominus sit ipsa Maesia Fabia Titiana Panormitani; nam hv^iov cvofxa Maesiorum Fabiorum hoc magis quam illud fuisse significat tam quod post affinitatem cum AquiUiis contrac- tam Maesium nomen quidam ex descendentibus omittunt, Fabium omnes re- tinent, tum nominum ratio duorum virorum qui extremi sunt in schemate supra proposito. Maritus quo nomine fuerit, ignoratur; nec magis expli- catio suppetit notarum v. 7. P(iu8) a(ntmo) s^olvit), quod dubitans Hirsch- feldius proposuit, mihi non probatur^ cum ca formula et sine exemplo sit neque recte nisi in titulo extremo coliocaretur. Sed de quo cogitavi ego p(rae/ectus) a(lae) 8(agittariorum) non magis placet.
529 Carnunti in hortis Palffj.
CAS^ELIAN-
TESSER • D • D
TERTVLLO • COS p. C. 158? p. C 195?
Hirschfeld Mitth. 1 p. 140.
530 Carnunti in castris nuper rep., est ibi apud baronem Ludwigsdorf.
p- -ro —
/WJSCIANO
ET SILANO p. C. 188 COS
Hirschfeld Mitth. 1 p. 135.
2 fin. SCIANOI traditur; sed faasta casu addita videtur.
gentui atatui
531-533 PANNONIA SVPERIOR. 155
531 cippus quadratus aitus m. 0.30, lutus 0.42, crassus m. 0.30. Petronell in hortis Palffy.
c D4 Vii
7 CoRfCLI SVLLAE
Hirschfeld Mitth. 1 p. 140.
Non recte titulum hunc in castris Carnuntinis repertum Hirscbfeldius ret- talit ad cobortem YII Breucorum castrorum Aquincensium. Immo coilatis titulis castrorum Lambaesitanoruni (C. VIII, 2536—2541 = Renier n. 11 — 16) inscriptis COH-I et sic deinceps praescriptis nominibus imperatoris et legati casu sexto intelleges significari pedaturam centuriae cuiusdam ex coborte YII, nimirum legionis XIIII geminae.
532 in arca bisoma. Petronell rep. ad bortos nosocomii iuxta viam Brucken- sera, est apud comitem Traun.
D • CLAVDIAE • VRSA M
ANN • XXIIII • SEP • VERANV
geniut OP • LEG • XIII • G • COIVGI
^*^ CARISSIME • ET
5 SEP^VERO-FILIo.A«i«'X'DIERvM|
F C VII
Hirschfeld Mitth. 1 p. 140.
533 Carnunti rep. 3 lan. 1878 im Burg/eld, nunc apud baronem de Lud-
1^'igsdorf.
D • M •
T . FL • T • F • POL . SE CVNDVS • CAST MIL • LEG 5CV . APOL • 5 CVST a y . ANNI • CASSl StI» • XXII . T • FL • INGENVS SIGNIF • H • F • C
Hirscbfeld Mitth. 2 p. 104 ad ectypum.
Lambaesitani tituli, maxime index militum Renieri n. 134 = vol. YIII n. 2565, item quos composuit Wilmannsius noster in commentationibus mibi inscriptis p. 203, olim docuerunt eos qui ex castris iis oriundi essent Pol- liae tribai adscriptos esse (Grotefend imp. Rom. trib. discr. p. 159). lam cum ex hoc titulo intellegatur id ipsum pervenisse ad Carnuntina quoque castra, recte colligemus generali lege sancitum fuisse, ut quicumque ex canabis oriundi essent, scilicet si alia origine carerent, in Pollia cense- rentur. Confirmat rem titulus insignis Lambaesitanus nuper editus a Yiile- fossio (archives des missions scientifiques 1875 p. 419 = vol. VIII n. 3101) patris oriundi Polia Alexandria et filii oriundi Polia castris, scilicet Lam- baesitanis, in quibus titulus prostabat Alexandrini enim cives civitatem
156 ADDITAMENTA VOL, ni 534-536
Romanam consecati cum in Qairina censerentur, ut Graeci plerique (Grote- fend 1. c. p. 153), omnino pater iile non tam Alexandrinus fuit quam natus in castris Romanis ad Alexandriam. Gonfirmatur igitur et expletur hac tri- buaria ordinatione quae olim de canabis legionum earumque re publica dis- seroimus. — Custos nude mihi novas accidit; videtur significari armomm qui passim invenitur.
534 Petronell in hortis Palffy.
LEG ' XV ■ APOL • ANnJo
RVM • XL • STIPENDl
ORVM XIIX
H S E
L • MERCVSEN VS • FRATER
,Hirschfeld Mitth. 1 p. 141.
535 Petronell rep. a. 1877 zwischen Rundkapelle und Heidenihory est apud comitem Traun.
dl$ mani&VS IVL • TERTIA • IVL • FIL AN • XXV • H • S • E • L • VI
Bivs • L • F • sisi cor^v
5 P • F • ET • IVL • TERTVLLI NAE • SORORI • ET LV CRETIAE GRAECAE MATRI • ET • T • BABOI^o T • FIL • SEVERO • PO»
Hirschfeld Mitth. 1 p. 141.
1 //iiii/vs traditur. — 4 cf. Sises Mucasenis vol. III n. 6137. — 4 num adsit s parva in v, dubitabat Hirschfeld. Est coniufjgi) p^ientissimae) /(ecit).
AEQVINOGTIVxM (p. 562. Eph. II, 429).
536 Brnck ad Leitham fl. in arce Harrach Romer (Ert,); Ungarisch-Alten- burg in porta oppidi idem (KozL).
i o m
IVNONI • REGINAE • MI
NERVAE • CETERISQVE
DlIS DEABVS OptioneS
h LEG XIIII GEM tt S < A
Romer arch. Ertesito 9 (1875) p. 237 a Ladislao Kisfalvy, arch. Jcozl 11,*1 p. 28. 1 M A s Ert., llmjxA.ll/ Kozl. — 4 owiB^ s Erty oibvs KozL\ omnibvs cnm sic per compendium scribi non potuerit, id quod Romerus sibi persuasit^ recepi coniecturam meam licet parum certam. — 5 svll KozL^ CEmisiAlU ErU
537-540 PANNONIA SVPERIOR. 157
VINDOBONA (p. 565. 1045).
537 ad n. 4583. Rettulit Hirschfeld titulum extarc Carpentras in biblio- theca (cf. Millin voy, 4, 123); sed num exemplum sit genuinum, ambigo.
Yiae Pannoniac superioris (p. 572. Eph. II, 430).
538 ad Eph. II n. 911. Majonica et Schneider apud Hirschfeldium Mttth. 1 p. 155 et hunc titulum ediderunt, quo apographo confirmatur vere in eo legi 1 VERO, et addiderunt aiterum una repertum et adservatum, qui prae- terea cum socio fere consentiens omittit cos • pro cos • p p, habet con-
LAPSAS et in fine a bKlGEH<m« M • P • V.
Tergeste et Aquileia Emonam (p. 572).
539 ad n. 4613. Eandem refert inter Lubianenses Valvason. f. 51 sic prae- scribenB: 'apud ecclesiam S. Gertrudis in vastissima sylva in pulchro lapide pulcherrimis literis'. Titulum ab Hitzingero relatum prostare in samma via Birnbaumensi iuxta aediculam S. Gertrudis monuit Desch- mannus.
540 Trilek s. Podkraj hora una a Wippach (cf. n. 4613) in castello antea, nuDC in museo Laibacensi.
IMP CA D N FL - CL - IVLIANO • P • FEL AC • TRIVMF SEMP - AVG • PONTIFIc» 5 MAX I MO • ImP • V I I CO«. iiii 1». p. B R N l)rocONSVLI
Dedi ac ectypum quod misit Pleschner. Alph. Muellner Mitth, der Cen- tralcomm, 1878 p. CXX edidit non recte descriptam. — 3 ante ac Muellner dedit INVICTO; mihi lapis ibi videtur non esse scriptus, certe vocabulum ego non agnovi. — 5 tr • P • ab hoc titulo afuit.
Prima est columna miliaria certae auctoritatis quae pertineat ad viam a Tergeste et Aquileia ducentem Emonam.
158 ADDITAMENTA VOL. 111 541-547
Tegalae Pannoniae saperioris (p. 578. 1045. £ph. II, 431).
541 ad n. 4656 (cum add. p. 1059). Carnunti reperta duo exemplaria edita ab Hirscbfeldio (Mitth. 1 p. 133) praeterea lectionem meam confirmant, sed 1 fin. pro pe in altero exemplo legitar pet, in altero bEY. Gaisber- ger (v. III p. 1059) in tegala saa pro pe vel pet legit alar. Aliad exem- plam ex castello Oelingensi extractum Dangl (Ceniralc(mm. 1875 p. 81) legit sic TEMVR..I... Secundam haec in tegala videtar esse leg ii ital
PET (vel ALAR) II TEMPO (vel TEJ» Vel TEM) VRSC (vel VRSIC vp)dvc, id
est tempore Ursicini viri per/ectissimi ducis,
542 ad n. 4661. Carnunti.
LEG XIIII G • F • Hirschfeld Mitth. 1 p. 133.
543 ad n. 4664. Dungl Centralcomm. 1875 p. 80 logit sic: cohr-i-el> sag, fere ut ego constitueram.
544 Carnunti.
LEG/Vld
Hirschfeld Mitth. 1 p. 134.
Fortasse XV Apollinaris, quamqaam haec adhuc non reperta est in tegalis nisi cum nomine nado.
545 Pettau [Gratz mus.].
Pichler misit cbarta expressam.
Legioni II Italicae, cui tribuit Pichler, vix recte datur (cf. n. 4656). Sed videtur sanc nominari legio aliqua, et magnopere desiderandum cst, ut in- tegrum exediplar prodeat, cum Poetovionenses lateres ad initia imperii re- dire soleant.
546 Carnunti.
Hirschfeld Miuh. 1 p. 134.
{dhparO
547 Savariae rep. [in museo].
C^I^XIII
Lipp in actis soc. Savar. G (1878) p. 60 dat incisam. Cohortis XXIII voluntariorum.
548-554 PANNONIA SVPERIOR. 159
548 Pettaa [Gratz mus.].
NI • KA
Pichler misit charta expressam.
549 Pettaii [Gratz mas.].
CAEF
Pichler inisit.
550 CarnuDti.
Hirschfeld Mitth, 1 p. 135.
ARANGISNI
551 CarDunti.
\aCMAX//TV8
Hirschfeld Mitth. 1 p. 135.
552 a Dcutsch-AItenburg ad molendinum Palffy rep. [ibi apud lulianam
Novatsi]. h Deutsch-AItenburg [apud HoUitzcrum; iam Schwechati apud Schmidtium].
I >£ lOR
Hirschfeld Mitth. 1 p. 143.
553 Petronell [apud com. Traun].
s EC s a B Majonica apud Hirschfeldium Mitth. 1 p. 143.
554 tegulis quas edidimus Eph. II n. 925 — 929 simiilimae aHae duae, quae simul quoque repertae esse videntur^ dono Thomae Duhman venerunt in museum Agramense. Edidit eas ligno incisas una cum illis Ljubic inscr. mas. Zagrab. p. 45. 46. Prior sic videtur fuisse:
V KAL AVG SIIVIIRVS CCLX FORTIS CLXXX
LATER CCCCXXXX
quamquam in ectypo Ljubichii (qui ipse legit Suvurus /ecitl ...x | Sefiri- nitt«? /ecitl \ in una /ecerunt xxxx) reliqua quidem satis agnoscuntnr, sed dabia sunt nomen fortis et numeri 2 fin. 3 fin.
160 ADDITAMENTA VOL. III 655-557
555 Posterior etiam in ectypo legitur facillime:
KAL IVLIS SEVERVS CCXX FORTIS CCXX CANDIDVS CCXX 5 FELICIO CCXX IN VNO DCCCLXXX
556 tegula stilo scripta adservata Steinamanger in museo.
///////////
CREDfr^ pIX Dtt BITO SET AMICVM AMITTERE n o li lA SI TIBI CREDIDERO & NON TE TAM SEPE VI D «B 0
Hirschfeld Mitih. 2 p. 15 dat ligno expressam recte; legit perite Gomper-
zius:
Cred[ere v]ix d[u]bito, set amicum amittere [noli]m: Si tibi credidero, non te tam sepe vid[e]b[o].
557 stilo scr. in tegula magna integra. Deutsch-Altenburg rep. ad molen- dinum Paiffy [ibi apud lulianam Novatsi].
LITIIRA NVLA-DOCCIIT NOM II N • CAVS NQJVII SIIPVLCRI-SCV LTV I N II S LAPI DII » BVLY
Hirschfeld JHdittL 1 p. 143 ligno expressit. Sic fere fuit:
Litera nula doccet nomen causamque sepulcri; scultu ines lapide ....
Prior versiculus extra dubium est; in altero Hirschfeldins legit 8cul{p)tu{in) in iis lapidebu(8); mihi sculptum inest lapide satis certum esse videtur, reli- qua corrupta.
558-563 NORICVM. 161
NORICVM.
Saifnitz. Tarvis, Maglern (p. 589. Eph. II, 437).
558 ad n. 4713. Valvasonius syll. mai. f. 44, unde sumpsit Muratorius, sic dat: Ivl • venvstae • anno xxii | dedicatvs vtilio.
559 ad a. 4714. Valvasonius syll. mai. f. 44 ne la Tartnsa disotto ne la jnazza, portato da Camporosso.
560 ad n. 4715. Valvasonius syli. raai. f. 44': 4 ralandina — 5 con • i«
SIBI • VF
Valles fluviorum Moll et Liser (p. 591).
561 ad n. 4729. lam Klagenfurti in museo. Centralcomm, 1877 p. XXXI, ubi datur 2 ivgvndae • an • xi, 5 graecinae.
TEVRNIA (p. 593). 562 St. Peter im Holz apud parochnm.
9 /atvrnina
Is E CVN D I
1'^^ 'CON Pichler Centralcomm, 1877 p. CII.
VIRVNVM (p. 596. 1046. Eph. II, 437. 480).
563 trovata a Sollfeld, esiste nel palazzo delV Archiduchessa ora ahitato del Vtiicovo Lama, qui descripsit una cum n. 4813.
G E N I O
AVGG • ^N • VLpIVS • MODERA TVS^ DEC^ COH 5 I T H R AC
Lania in itinerarii Germanici (quod ras. extat Parmae in museo) parte ijona f. 52' 'Villach 22 Apr. 1797', unde milii excerpsit Bormann. Puncta sub v. 1 et ante v. 2 sustuli. 3 v ltivs codex; in margine:
Mu M-VLPIVS'. — 5 ITc HRAC Codex.
IV 11
1G2
ADDITAMENTA VOL. HI
564-561
564 litteris pulchris. Rep. a. 1877 in monte S. Helenae et illata io mu- seum Klagenfurtense.
A T A R A
noeibionis • f bvllvni • vxori eT-sibi-eT-svIs
5 V • F
Recognovi ad ectypnm quod Gallenstein misit; idem edidit Centralcomm, 1877 p. CXVI et in Carinthia 1877 p. 286.
565 litteris bonis. Rep. a. 1877 in monte S. Helenae. £st Klagenfarti in museo.
P • BARBIVS • SP • F' C»*o BA R B I A • P • L' A M MA MATER • V • P • BARBIVS • P • L AMPHIO • P • BAR B IVS 5 SP • F • BOIO • P • BARB IVS SP • F^ RVSTICVS FRATRES • D • S • FEC «V
Gallenstein misit.
566 rep. in monte S. Helenae.
P- BARBIO • s^ P- F RVST I C O P^BARBIVS 'S •P'F PRO CVLVS V • F
Centralcomm, 1877 p. XXXII.
567 litteris bonis. Rep. in monte S. Helenae a. 1878. Est Klagenfurti in museo.
B A R B I A E • M A LV S,\ P • BARBIVS • P • F - FIrMs M AT R I • ET • SIBI • ET SVIS • V - F
Gallenstein misit.
668-571 NORICVM. 163
568 rep. id moDte S. HeleDae et illata iD maseum KlageDfnrteDse.
CEVDO • ARIO MANI F • CAESI AE ' SORORI • ET SVAVI NEPOT S D • S • V • L
RecogDOvi ad ectjpum, quod misit GalleDSteiD. Idem edidit Centralcomm. 1877 p. CLVI et iD CariDthia 1877 p. 287. Nepos hic erit sororis filius.
569 litteris boDis. Rep. iD moDte S. HeleDae a. 1878. Est KlageDfurti in museo.
CHILON • MAGIO
PARENS • SIBI • ET
SVIS^V^F
GallensteiD misit.
570 litteris pulcherrimis. Rep. id monte S. HeleDae a. 1878. Est Elagen- farti ia maseo.
CON SAGI ON I SATVRNIONIS F - ET • VPPIAE ADI ATVLLl • F 5 FI LI
V F
Gallenstein misit.
571 litteris optimis. In monte S. Helenae rep. vere a. 1877, nunc Vindo- boDae apud R. Trau.
Q_« FABIO • C • F • TERTiO C • FABIVS • C • L - ZENO
P A R E N S SIBI • ET • SVEIS • ET S NEPOTIBVS^V«F
Hirschfeld Mitth. 1 p. 171.
11 •
164 ADDITAMENTA VOL. III 572-575
572 rep. in monte S. Helenae. Est Klagenfurti in museo.
C • FABRICIO C • L • PRIMO POMPONIA • L • FIL MATTA • VXOR 5 V . F / / / / / / IIAE ///////
////// /vinTo
Ectypum misit Gallenstein. Idem ed. Centralcomm, 1877 p. GXVI; Carin- thia 1877 p. 287.
Titulus eyanidus est. — 5 v • e • et • familiae, 7 fin. vingo editur; equi- dem dedi quod ipse dispicere potui.
573 rep. ad montem S. Helenae.
ITRIA • ACHILLIS / TERTIO • VIREDON»S F-CONIVGI^SVO V^F-S • ET'S
Centralcomm. 1877 p. XXXII.
1 ACHiLLisi, 2 viREDONS traduntur.
574 Rottenstein ad montem Sattnitz non longe a Ton, sed in dextra ripa fl. Gurk, rep. a. 1878. £st Elagenfurti in museo.
L O C O
CO N GO NETI
E T • M E S I AE
PARTI • F
5 CONIVGI • SVAE .
V^ F
Gallenstein misit.
575 litteris pulcherrimis. Rep. in monte S. Helenae a. 1877. Est Klagen- furti in museo.
CN • OCTAVIO CN • L • TEVCRO VETI LIAI • L • FW SENECAE • FILI -V- F
Gallenstein misit. 3 Fii traditur.
576-579 NORIC VM. 165
576 litteris pulcherrimis. Rep. a. 1878 ad montem S. Helenae. Est Kla- genfarti in museo.
P • POSTVMIO P • L • B ROJVLIO POSTVM lA • P • L BATTV' PATRONo 5 ET • S I BI^V» F ET'SVEIS
Gallenstein misit.
577 litteris optimis. In monte S. Helenae rep. vere a. 1877, hodie Yindo- bonae apud Fr. Trau.
QVINCTOCAIO
NIS • F /faTa
VX O R
marcio • fIlivs
5 TERTIVS • fIlIVS
catta • fI lia de • svo • fecere
Hirschfeld Mitth, 1 p. 171.
578 litteris bonis. Rep. in monte S. Helenae a. 1877. Est Elagenfurti in maseo.
S E C V N D O CIRRONIS • F FI Ll • V • F
Gallenstein misit.
579 rep. in monte S. Helenae et illata museo Klagenfurtensi.
SOMARIONI LOTTONIS^FILIO CASTILLA^ SENNONIS FILIA^FT i CORIO^SOMARIONIS- F V F
Gallenstein Centralcomm. 1877 p. CLVI; Carinthia 1877 p. 287.
166 ADDITAMENTA VOL. III 580-583
580 pravis litteris. Bep. a. 1877 in monte S. Helenae. £st Elagenfurti in museo.
0.« STLACCIVS L- F BAS SVS
Gallenstein misit
581 rep. a. 1877 in monte S. Helenae et illata in museum Elagenfurtenae.
SoUt e/jlgiet p. TITIVS • E • IVE^ES P • POST • E • CARDAGNVS VETTIDIA • M • L - FLORa 5 PATRONO • PARENTI
M ATR I P • TITIVS • P • L • COMJWNIS VI VOS • FECIT • DE • SVO
Gallenstein Centralcomm. UI p. GXVI; Carinthia 1877 p. 286. 3 FLORV traditar.
582 litteris opdmis. In monte S. Helenae rep. vere a. 1877, nunc Vindo- bonae apud Fr. Trau.
TITIA • p • L •
ENTIA P «TITIVS • B TEM Alo ft V F SES
Hirschfeld Mitth, 1 p. 171.
IVENNA (p. 623. 1048. Eph. H, 440). 583 rep. in valle laun fl. ad vicum Hof, iam Eliagenfarti in maseo.
ROMAl4 - SER • SEXTILM sic V- S ••£ • SECVNDINAE • Con I R • O • AN • XXX^
Ectypum miserunt Gallenstein et Pichier; hic item descripsit diligenter. Prodiit Centralcomm, 1877 p. XXXII eodemque exemplo in Carinthia 66 (1876) p. 31.
2 fin. 3 in. in ectjpo non satis distinguere potui.
584-587 NORICVM. 167
ATRANS (p. G27. Eph. II, 440).
584 ad n. 5118. Habet iam Yalvassonius f. 59', sed male lectam. Nos emendavimas in eph. II n. 965.
585 rep. dicitur in monte Traiano; extat S. Oswald an dem Wirthshaus in der Mauer ausserhalb zur Bechten der Thure eingemauert Schwachheim referens una cum n. 5119.
D t M Schwacbheim in itinerario ms. a. 1750, quod
MARTia/M AWCg R. Schoell repperit in bibliotheca Trevirensi
PRO- SA LVTE (cod. 1304 — 1315) ediditque apud Hirschfel-
p R I M I G E N I dium Mitih. vol. 1, ubi hic titulus legitur p. 129.
5 AVGi7 • NN • VIL 1. 2 D • M | MARTI • AVG , 5 AVG-NN, 6 SIA • T
S/AT • ATRANTiN traduutur; emendavit Hirschfeld.
586 S. Oswald in aedibus n. 6.
M . . . .
A V R E L A S 5CLEPIIODO T VS .
vs'»'» Alph. Muellner Centralcomm. 1878 p. LXXXVI.
Ad Savum inter Emonam et Celeiam (p. 628. Eph. II, 441).
581 litteris pravis. In parochia Dobovc (in monte supra Savedorfl) in pago Mateca; nunc in museo Laibacensi.
Q,V ART V*
DIASTVLI-/
A N O R VM/
TITW QVA
5 R T I An ^
Recognovi ad ectypum. Alph. Muellner Centralcomm. 1878 p. LXXXVI.
In versibus extremis num adsint litterae aliae praeter eas quas vidi ego in ectypo, dnbitari potest; qvartvs | diastvli • f | anorvm Muellner. DiastuUus redit n. 5250. — 4 vocabuli titw trium primarum litterarum hastae solae satis certae sunt; illsvs Muellner male omnino. — 5 rti . . . . idem.
168 ADDITAMENTA VOL. III 588-590
Marhurg (p. 648. 1048. Eph. II, 442).
588 sapra S. Petri (qai vicas est a Marburgo bora dimidia ad orientem) ad S. Caelestini in vineis rep.
SATVRNINI ET
VE RE CVN DE C • O • V • F • S • ET 5 AVITO • F«AN XXV • delphifU duo
Alpb. Muellner Centralcomm. 1878 p. LXXXIV.
Aussculs] Satumini (Jilius) et Verecunde c(oniugi) o(ptimae) v(ivus) fecit s(ihi) et Avito f(ilio) an(norum) XXV. Nomen Auscus redit n. 5265. Verba et Verecunde coniugi optimae postea adiecta sunt loco non apto.
SOLVA (p. 649. 1043. Eph. II, 443).
589 ad n. 5338. Nuper prodiit altera pars zwischen Jdgerhaus und Tenne; unde iam sic procedit:
C^ IVNIVS-^ROVINCIALIS
VIV- FEcl SIBI • ET CR I S P I N AeI FIN ITI FI L Vx\ OPT 5 ET QVlNTINIOVsCATVLLo/
fIl^opt-mil-coh J
eJ QVINTINIE c(aT NI AN V^
VRBPRAW
vlle aI
Pichler misit. — 3 crispinae Pichler, crispina ego. — 6 post vrb in lapide esse videri pra^vcI pra*" vel prm vel prn ait Pichler; conicias legi pfant, id est p(iae) f(idelis) Ant(oninianae), — 7. 8 (hic hodie latet) fait fortasse nepo|tie an v vel tale quiddam.
590 Wagnae rep. im Liehenaugrund', nunc Graetz in lohanueo.
gen I o
sCV(
Descripsi ad ectypum photographicum missum a F. Pichler, qui ed. Jahres- hericht des Johanneums 1877 p. 17.
591-593
NORICVM.
169
591 Landscha rep. m. Apr. a. 1876.
tir testitus baculum teneuM
L • M E M M I O
L • L I B A N D R I A E AN-LXXXX-ET i ACAVCONI-CON ET • L • M • SCORPO AN • LX • ET • MVSAE • CON AN L V COSMVS FEC
Recognovi ad ectypum, quod misit F. Pichler; idem ed. Grazer Zeitung 8 Mai. 1876; Centralcomm. 1876 p. LXIII.
9 FFC Pichler; in ectypo hic versus mihi non apparuit
592 Ehrenhausen (prope Strass) in porta ecclesiae.
Q_V A R T V s • C A T T A E S I • V^ F • SIBI • ET • S A M M VN I • CASTIONIS^ F^ CONPari ET • F / / L X T O /. P X X •
Schwachheim in itinerario ms. a. 1750 (repperit id in bibliothecae Trevi- rensis cod. 1304 — 1315 R. Schoell ediditque apud Hirschfeldium Mitth, vol. 1; ubi haec inscriptio legitur p. 127). 7 fin. E traditur.
593 SeckaumUhle bei Leibnitz, nunc Gratz in museo.
V I T A L I,
S E C V N L I B • E T • A N N/ la BOTTA •V' F • SVai ET • SECVNDINAle F« AN • VII • DEFj ET INGENVO SABlim ET VITALINl/
Descripsi ad ectypa photographicum et chartaceum quae misit Pichler. Idem ed. Jahresbericht des Johan- neums 1877 p. 17.
170 ADDITAMENTA VOL. III 594-598
Yallis fl. Mar inter Brack et ladenburg (p. 661).
594 Pichelhofen (supra S. Georgen inter Unzmarkt et ludenbarg) auj dm Wiesinger Feld rep. m. Apr. a. 1876.
TE RTi o • Q.VA Recognovi ad ectjpum. Pichler misit
D R A T I • T E R d. 10. Mai. 1876 ediditqae Central-
TVLLA • OPTATi comm. 1876 p. LXIII et denuo 1877
VIVA T • SIBI • •£ MARI p. XLIX.
IVVAVVM (p. 667. 1048. Eph. II, 444).
594a ad n. 5533. 7 c • tog • i • simvs Aventinus in cod. Oefeliano (vide infra p. 173).
595 in magnae basis fragmento; Salzburg rep. a. 1875 in der Kaigassey vor dem stddtisch-delegirten Bezirks-Gerichtsgehdude,
Petzolt Centralcomm, 1875 p. LIIL
596 Salzburg rep. a. 1875 inter rudera ad ecclesiam cathedralem.
Petzolt Centralcomm, 1875 p. LII.
BEDAIVM (p. 672. Eph. II, 444. 481). 597 in pago Happing prope vicum Rosenhaim a. 1517 avent.
D • M L • VAL • VMBRI
Servavit Aventinus cod. Oefel. (vide infra p. 173) f. 5'; misit inde Ohlen- schlager.
OVILAVA (p. 680).
598 mil(itis) legion{is) in Norico Ael(iis) Obilah(is) titulus ineditus repertus Triventi in Sumnio aliquando prodibit vol. X n. 2593. Agnomen illud oppidi adhuc non noramus.
599-605 NOUICVM. 171
TRIGISAMVM. CETIVM (p. 684. 1063).
599 ad n. 5653. Gontulit caai archetypo Dungl (Centralcomm, 1877 p. LV).
— 1 est OBIEO, ubi litterae contignatae (nam de errore quadratarii non recte Dnngelius videtur cogitare) videntur esse u (l alibi similiter forma- tur) ED et legendum obiledo. — 3 corr. MAXiMiC, 5 an lxx.
600 ad n. 5654. Contulit cum archetypo Dungl (Centralcomm. 1877 p. LIV).
— 3 non FiL*, sed fili • lapis.
601 ad n. 5655. Contulit item Dungl ; in lapide est 3 ex> , 4 fin. avg nec qnicquam praeterea ibi in lapide fuit, 7 eIvsd, 8 h • f • c.
602 ad n. 5667. Valvasonius f. 77' sine loco. — 2 -e versu tertio, 4. 5 ANNO • XX • Ex I BON . • . rcl. om. Valv.
603 Gottweig fuit in vetere monasterio ad portam exteriorem; hodie desi- deratur.
Ex imagine, quae inssu abbatis Gothofredi Bassel aere incisa est, servata in bibl. G5tt- weigensis cod. 189 f. 189', ed. Dungl Central- comm. 1877 p. LIV.
NAMARA. ARLAPA (p. 686. Eph. II, 445).
604 Unterradelberg (horis 4^ a Melk Vindobonam versus non longe ab Aggsbach-Margarethen) in aedicula.
anagtypkum — 3-A-C— !l
«* fo^ih C'OR€tvS
angvilm»,
^ QV A R. T V S
taeniU
/ormahtm ^^ ** "^ ^
A. Dnngl Centralcomm. 1877 p. LV repperit et edidit ligno expressam. 605 sine loco; praecedit Melkensis n. 5667.
CAPITO • SIRAE • B • V • F • SIB • ET • MARL CAE • BLEDONIS • F • VXORI • ET • ATEDVNAE • 5 • F •
Valvason. f. 78.
172
ADDITAMENTA VOL. III
606-609
Ips. Oeling (p. 687. Eph. II, 445).
606 ad n. 5673. Recognovit partem posteriorem quam edidimus addidit- que priorem item adservatam in monasterio Seitenstettensi Dvngl Central- comm. 1875 p. 76, utramque dans ligno expressam.
gemut <ilatu»
AELIO VALE GB AN LX ET CONIVGI EI ANO LIBERTO
5 VRSINIANVS PRIMVS-ERES VALENTIS • F
tic AVERVNT-^E
[TERN LEG II ITAL
[MATIE VERE
AELIO EVTICI
• AVRELIVS
LVN IS • LEG S S
A CO N IVX
M C V R A
tieianyS LIB EIIVS
goMU alahu
1 TERN traditur. — 7 fortasse scr. titvlvm. — 8 LV pro ev traditur.
607 ad n. 5674. Recognovit Dungl 1. c. p. 78; 2 tertia littera potest fuisse G.
608 Qui nuper reperti sunt Ferschnitzii titnli duo Z). M. Aemiliae Chrysidi lib. et quae sequuntur, item C. lul. Prisci v. a. VI m. X d. VIII Ivl, Ger- manus et quae sequuntur (cuius tituli hodie deest principium), editi cura Widteri Centralcomm. 1877 p. CL et Hirschfeldii Mitth. 2 p. 103. 104, eos Bormannus perite monuit duos esse ex quattuor (v. vol. V n. 332*), qui incipiente saec. XVI ex agro Patavino, ut aiunt, vere autem a Ravenna in Germaniam translati sunt et in arce Welenburgii supra Vindam flu- viuni prope Augustam Vindelicorum a Matthaeo cardinaii et archiepiscopo Salzburgensi collocati. £x ea arce quo modo Ferschnitzium venerint, videant eorum locorum gnari.
609 au/ der Mauer prope Oeling in casu rustica q. d. die Burg olim fuit, hodie desideratur.
. ALER
MATR • ET' SO IS • F • N • ET -V ISPI • F A/' . . ET • VI R .
Ex schedis adservatis in tabulario privato imperatoris Austriae Dungl Central- comm. 1875 p. 79.
610-613 NORICVM. RAETIA. 173
INCERTAE NORICI (p. 691. 1049). 610 Gratzii in lohannco.
F. Pichler misit.
TEGVLAE NORICI.
Tegulae legionis I Noricorum (p. 702).
611 ad n. 5756. Recte monet Dungl Centralcommission 1875 p. 81 tegulam quae dicitur habere littteras amvr revocandam esse ad n. 4656.
Tegulae Solvenses (p. 704).
612 rep. Wagnae im Liebenaugrund duobus exemplaribus, est Graetzii in
lohanneo.
civven; F. Pichler misit.
RAETIA.
613 ad p. 705 c. III. aventini collectaneorum epigraphicorum codicem aiteram autographum repperit Ohlenschlager in bibliotheca Andreae Oefelii eius qui scriptores rerum Boicarum edidit, servata hodie apud nepotem eius Edmundum baronem de Oefele, conspirantem autem fere in omnibus cum eodice Monacensi Lat. 281. Inscriptus est 'vetustates Romanae annalesque ducum Bavariae'; foliis 1 — 9, in quibus leguntur inscriptio- nes duodeviginti (in his inedita una), praescribitur 'vetustates Romanae inventae in Vindelico, quae nunc est Bavaria'; foliis 10 — 14r. , quae continent iuscriptiones septem: 'vetustates Romanae a loanne Aventino inventae in Norico'; folio 14', in quo leguntur inscriptiones septem (in his ineditae quattuor): 'Tridenti anno Chri. MDXV*. Titulis anni adscripti sunt, quibus eos reppererit Aventinus, quos singulos referre nolui; perveniunt ab a. 1507 ad 1517. Ex hoc codice quae nova acce- dunty Ohlenschlageri beneficio accepta infra eduntur.
174 ADDITAMENTA VOL. III 614-617
AVGVSTA VINDELICVM (p. 711. 1050. Eph. 11,447). 614 Augsburgi rep. a. 1877 prope typographiam Cottarum; est in museo.
Ohlenschlager descripsit.
Ad Danuvium a capite ad Gnntiam (p. 720).
615 ara. Mengen m. Sept. 1877 ex alveo Danuvii extracta, extat ibi apad iudimagistrnm Peter.
ARAM DANVVIO Q^VIR AN V S L L M • & V D S
F. Haug ConBtantiensis qui vidit misit.
3 Qj[vel o)vi(vel e)ran lapis. — 5 secunda littera d potins quam o; puncta post v et d dubia. — Explicatio parum expedita est; fortasse: aram Danuvio Q. Fir(t««) An , , , , v(otam) 8(olvit) l^ibens) l{aetus) m{erito)\ v{pt\tl) d(e) s(uo), Possis item temptare Queranus l(tbens) cet.; at libentes laeti non vovemus, sed solvimus votum.
616 litteris pnlchris et maximis cent. 19. Risstissen in ecclesia.
IN
Haug misit.
Ad Danuvium a Lechsgmund ad Pforing, item inter Danuvium et limitem
(p. 723. 1050. 1063. Eph. II, 447. 481).
617 ad n. 5890. De hoc titulo Antonius Augustinus in epistula ad Pan- vinium data in Linza a XI (TAprile 1558 (ed. Andres lib. II n. XXVIII p. 313) haec scribit: 'In un' altra terra presso Donahert trovai un sasso antico di non honi caratteri, dove notate che m putto di tre anni ha prt- nome, notate ancora tib pro ti. Se pensate, che sia del tempo di Costan- tino, non errarete, e quel sparton del q_vondam h ben go/o\ Unde intel- legitur Panvinianum huius tituli exemplum proficisci ab Augustino; nec dubium est Panvinii anctorem in Augustanis, qui qui esset adhuc ignora- batur (v. p. 706 c. VIII), item esse archiepiscopum Tarraconensem.
618-625
RAETIA.
175
618 ad n. 5907. excepit sic
Koeschingt in sacelli S. Petri ara prima Ohlenschlager
|
D |
M |
|
|
IVL Ga^ALIS 5941 |
||
|
L I S C M I J JVL |
||
|
VET Ai F AN Ls |
L VIX LILLVS |
|
|
H |
1 |
C |
Z)(i«) M(anibu8) /11/(1) Genialis, Senilis c(enturia1), tn(ts«t?) [h(one8ta)1] m(is8ione), vet(erani) al(ae) [1] Fl(aviae), vix(it) an(ni8) LX, . . lillue h(ere8) [f(aciendum)] c(uravit). Centuriae enantiatio a consueto more recedit; sed quid aliud hoc loco indicari potuerit, non perspicio.
619 ad n. 5912. Recognovit Ohlenschlager et emeudavit 3 nepo*tito.
620 ad n. 5917. Recognovit Ohlenschlager et sic emendavit:
protomae duae
AT
ET FR CAST fLo
621 ad n. 5921. Recognovit Ohlenschlager et lectionem in universum com- probavit, nisi quod litterae contignatae in edito exemplari non comparent.
622 ad n. 5929. Haug Constantiensis misit a se exceptam sic:
623 ad n. 5931. Hodie Stuttgarti in museo. Haug Constantiensis de- scripsit; 3 in lapide vere est al,
624 ad n. 5932. Haug legit v. 3 cives kal, primamque litteram k (non f) esse ego quoque in ectjpo quod ille misit deprehendi. Significari videtur cims Kalagurritanu8 potins quam Kaletus,
625 ad n. 5934. Haug sic excepit accurate:
'VS • ET FRj HISPANV*
et-c-ivlA
IPSIS • SIBlf
176
ADDITAMENTA VOL. III
626-630
626 Kirchheim ( Oberamt Neresheim non longe ab HeideDheim) rep. in ecclesia coeraeterii Pavlvs. Ex a. 1872 Stuttgarti in museo.
|d M
'aarcvs
erialis • ex •
ET • AMMA • fli NIS • ATTVl///
c
h
\ul i\ IIIIlI pat
I I I I I I I iKuNT
Haug descripsit diligenter. Stalin catal. n. 211; Paulus Oberamtsbericht 1872 p. 346.
4 fin. *fortas8e hl' Haug.
Untersaal. Eining (v. p. 729. 1050). 627 ad n. 5938. V. 4 d pro d legit Ohlenschlager.
CASTRA REGINA (p. 730. 1051. 1063. Eph. II, 448).
628 ad n. 5957. Monitus ab Ohlenschlagero in ectypo deprehendi mono- gramma hoc:
O formae minoris num sit inter s et T, dubium est. Legendum igitur o(pto) l(evis) 8(it) t(jerra).
629 ad n. 5972. V. 1 in a^T^w b • m Ohlenschlager recte; recognovi ad ectypum.
630 Regensburgi prope gymnasium novum rep. museo.
d. 20 Mai. 1875; est in
IVL • CATTAN I • M • LEG • m ITAL QVOND • MARITO • CL^PATERNA^VXoR^ 5 ET • SIBI • VittA • FECIT IVL • SATVRNIN^S OPT • MARITVS PATERNAE • G • PER SCRbENDVM 10 C
Ectypum misit comes H. WalderdorfF. Begeiisburger Morgenblatt 25. Mai. 1875 q. n. V.; WalderdorfF Jahresbericht des histor. Vereins von Oberp/ah und Regensburgfurl875 — 1877 (Stadtamhof 1878) p. IX. Ohlenschlager descripsit. [Z)(?«) m{anibus)'\ Iul(i) CattaniQ) m(iliiis) leg{ionis) III Ital(icae). Quond(am) marito Cl(audia) Patenia uxor et sibi v\iv]afecit. Iul(ius) Saturninus opt(io) ma- ritus Patemae (obitae) perscribendum c(uravit).
631-634 RAETIA. 177
631 litteris pravis. Regensburgt rep. d. 10. Mai. 1874 ante portam S. Petri prope villam Brull; est in museo.
tiri ^HJHgiei
/raeta
D M
A^R • TACITVS TOR
Q\ATVS VIXIT AN
XXXIIII FEC • MATER
S KARISSIMA ET COIVS
ARGENTIA DVLCIS
SIMA ET SOCERI OBI
Ectjpnin misit comes Walderdorff; sed pessimae tituli litterae non omnes satis perspicuae sunt. Miserunt descriptam idem et Ohlenschlager. — 1 non Tidi. — 2. 3 pro a^ et \a, quod dederunt qui titulnm viderunt, ego
N
non video nisi A. — 3 annis fortasse lapis. — 7 et soceriobi in ectypo non dispexi.
632 Regensburgi in museo.
miU
u
\l I I lval S LEG IIlltYaZ IXIT ANN A X I M I N
Ectypum misit comes Walderdorff.
1 litteras fugientes num recte exceperim, dubito.
633 rep. a. 1873 Regensburgi prope viam Kump/muhle, Est in museo.
FORT v
NATA V Misit comes Hngo Walderdorff.
TA vixiT 2. 3 VTA fortasse ortum est ex prava quasi
ANN XV geminatione litterarum trium quae praecedunt.
Tegulae Raetiae (p. 741. 1051. Eph. U, 449).
634 ad Eph. II n. 1005. Regensburgi ad portam orientalem prodierunt alia exemplaria lectionis certae, quorum ectjpa mecum communicarunt Ohlenschlager et qui item edidit (Jahresbericht /ur Oberp/alz 1875 — 1877 p. VIII) comes Hugo Walderdorff; recte igitur explicuit Ohlenschlager de cohorte I Ganathenorum.
COH i €N
IV 12
178
ADDITAMENTA VOL. III
635-G40
635 in rainis thermarum Romanarum ' 636 ibidem. Salzbranni prope Kempten rep. [nanc ibi parieti immissa an der Romer- quelle].
LEG VIII AVG
COH IIII VINDEL
637 ibidem.
All
L. Macller misit Wilmannsio.
Tegulae hae frequentissimae in Germania superiore qui fiat, ut in media Raetia reperiantur, non intellego. Sed ante omnia accurate inTestigaDdmn est, num vere ex eo ipso loco tegulae prodierint.
Pondera et exagia (p. 762).
638 in pondere lapideo fracto, quod appendit p. %\ Bavar. Rep. Stettberg prope Neuburgum ad Danuvium [ibi in museo].
/lOCILOIESECW MAR • P - I • L
Ohlenschlager vidit. Neuhurger CoUectaneenblatt a. 1843 p. 84 tab. 3 f. 13.
Anuli ex auro et argento (p. 763).
639 ad n. 6019, i. Aliud exemplum repertum Augustae Vindelicoruni extare Monachi in antiquario monuit Ohlenschlager.
Supellex ex aere (p. 762).
640 grypus aereus ad signi militaris speciem factus. Rep. m. Maio a. 1B50 Otterswang (prope Pfullendorf) in territorio Sigmaringensi. Nunc io antiquario Karlsruhensi.
gryptu unguikut tenen» tahellam, tn qua legitur:
CON AT V
s .|cE • v^r
Zell uber ein in der Sammlung des badischen AUerthums -Vereins aufhewakr- tes romisches Feldzeichen: Veroffentlichung des hadischen Alterthums-Vereins fur 1854 und 1856 (foll. 4 non num. cum tabula) ; contulit Haug, qui ad- monuit me omissionis.
Conatus feQiciter^) v{pto) f(ecit). Littera ¥ est f, non k, ut visnm est Zellio, neque uilo modo admitti potest hominis imperiti interpretatio multis nominibus inepta ke(nturio) V k(ohortis).
641-613 RAETIA. 179
641 in galeae parte onunonti quae frontem tegit. Rep. est in Savo flumine ad vicum Sused prope Agram, nunc ibi in museo.
extrin8ecu8 :
0 • TAVRI • - C ■ MESTRI • CINNA
tntus: F F
Ljubic inscr. musei Zagrab. p. 52 dedit ligno incisam.
642 in galea eodem loco. Rep. est in Savo flumine ad vicum Rugvice prope Agram, nunc ibi in museo:
eMrinseciis:
O C • TRVTTIDI GAL C • OFELLI •
manu diversa: item manu diversa:
-^ : 'KJMil • C^- FVRI /s/LI 7 SEI • LVCRETI
intus item manu diversa:
O • HEDI • L • PAPIRI
Ljubic inscr. musei Zagrab. p. 52 dedit ligno incisam.
Quater galea inscripta est dominis mntatis, sed excepta tertia inscriptione seraper ita, ut praecedat centuria, sequatur nomen. — In prima inscriptione Gal. (tabula ga*l*) vidctur tribus esse ad centurionis nomen adscripta. — In secnnda inscriptione quid significet secunda littera non satis apparet Vo- cabulum /s/li scriptum ea manu, quae exaravit inscriptionem tertiam, eo obscuratum est, quod secundae auctor superscripsit Qj fvri vel simile quod- dam gentile. — Quartae inscriptionis secunda littera panim perspicua est.
Signacula medicorum oculariorum (p. 763. Eph. II, 450).
643 ad Eph. II n. 1007. Sigillum medici ocularii repertum Regensburgi in sepulcro quodam ectypum, quod ipsum misit comes WalderdoriF, docuit recte plane inscriptiones a Christio exceptas esse. In superficie altera qui cernuntur ductus sic se habent:
2 2 3
I ^ q
> I flq j q T
Et hi quidem satis alte exarati sunt; adsunt item alii tam in eadem superficie quam in altera leviter stilo indicati, ut mat . . .
12
180
ADDITAMENTA VOL. III
m
EDICTI DIOCLETIANI ET COLLEGAKVM
DE PRETIIS RERVM VENALIVM
EXEMPLI THEBANI FRAGMENTVM ALTERVM
(vol. in p. 823).
644 Edicti Diocletiani coUegarumque de pretiis rerum venalium exempli Thebis propositi cum fragmentum quoddam olim innotuerit editum post alios vol. III p. 823, nuper Lollingius Athenis misit particulam alteram a se in museo Thebano repertam exiguam quidem, sed utilem, cum pauca verba in eo servata nusquam compareant inter ea quae ex lege amplissiixia antea habebamus. Lectionis est minime facilis; puto tamen quae super- sunt satis me expedivisse ope cum apographi tum ectypi ab diligentissimo viro mecum communicati. Supersunt autera haec:
eA A 1 O Y
^A O M eI 'c A A I O Y • r? E A A I O Y A E A A I O Y r
H C X
(pOZfJLVjQ TTQU}
^o^uvig BsvT! |P A C K
tpO^fJLVlQ T^l r h C X
ic M
IB
M
M
Z I N r I B E P W
Z I N r I B E P E Y4>0 P B I O Z M Y P
N H t
Y P N yfjg
10
KB
LoUingius in exemplo scripto legit I, 2 <Hr — 3 m — II, 6 7 > ihpel — 7 iNi iBE — 8 EAAIOYBEC; puto tamen vera esse ea quae supra dedi. De ipsa re pauca habeo, quae addam.
Pagina prior quo spectet, in coniectura positnm est. Pretia admodum magna praeterea in lege nusquam redennt, nisi quod 16, 85 metaxablattae, id est serici purpura tincti, libra CL milibus nummum aestimatur. Hoc loco cnm tria genera ita distingnantur, ut solet fieri in vestimentis, non sioe aliqua specie veri coniciemus agi hoc Loco de vestimentis sericis purpura tinctis et inscriptionem, cuius fragmenti principium patet partem esse, ad hanc formam conceptam fuisse [sx fxsTa^ccl3XciTTr,g AfX/uarijxaTi^.
Sequuntur quae nunc primum comparent medicamenta; nam id prae- scriptum fuisse conicio cum quod quaecumque hic nominantur apnd anti- quos medicos inter medicamina referuntur tum quod in vocabulario Dositfaeano, quod cum hoc edicto quodama^odo coniunctum esse periti non negabunt, capnt
645-647 PRIVILEGIA MILITVM. 181
adest de medieina'^). Oleum cum recenscatur tam inter edulia (3, 1 — 4) una cam sale et melle qaam inter ea quae comburendi illuminandive causa pa- rantur (19, 31), redit item in hoc capite minimum quater. Guinam usui aatem haec olea destinata fuerint^ ex reliquiis quas habemus colligi nequit, cum determinativa perierint neque coniectura satis certa suppleri possint; exempli causa II, 4 fortasse fuit iXatov dvvjStivov vel dixvyBct?Juov et sic deinceps. De zingiberis et euphorbii et myrrhae in medicina usu sufQcit amandare lectores ad Dioscoridem Galenum Plinium quique eorum volu- mina compilarunt.
PRIYILEGIA MILITVM VETERANORVMQVE DE CIVITATE ET CONVBIO
(p. 843—919. 1058. Eph. II, 452-466).
645 ad n. XVIII. Yidi ipsum aes in museo Caralitano. Partis exterioris v. 20 ante co quae praecedit littera aut i aut t fuit, vix r; consul itaque M. Calpurnius non Flaccus fuit, sed . . . icus.
646 ad n. XXXI. Vidi item aes in museo Caralitano. Consulum nomina, ut excepit ea Yesmius probavique ego, ita in aere scripta sunt Nomen militis int. 16 non est c • Fvsio cvra soni f, ut voluit Vesmius, cum reliqui, etiam Renierius n. 15 tab. 31, non dedissent nisi cvra ...., sed
est C • FVSIO CVRADRONIS F.
647 ad n. LIII. Tabulas has scriptas a. d. V kal. lan. imp. M. lulio Phi- lippo pio felice Aug. cos. des. III et imp, M. lulio Philippo pio fel. Aug. cos. II des. co8,<, id est a. 247 Dec. 28, nemo adhnc dubitavit vitiose de- scriptas esse; nam pater quidem convenienter dicitur trib, pot IIII, sed filio cum documenta certissima a. 248, nempe tabulae n. LIII et titulus Cniculitanus (Renier 2540 =: Wilmanns 1015), eo anno attribuant tribu- niciam potestatem secundam, praeterea constet eum a. 247 Augustum crea- tum esse, consentaneum fuit eum eodem tempore tribuniciam potestatem accepisse itaque annum 247 non quartum eius potestatis ei fuisse, sed primum. Qnam ob rem quod in unico diplomatis apographo de filio scrip- tum est TR • POT • iiii • cos • des mutandum esse in tr • pot • cos • ii • des adhuc admisimus, potuitque eo facilius admitti, quod in numero post cos omisso sive descriptor sive aerarius manifestum errorem commisit
*) Boecking praef. p. XX. Caput tamen iisdem verbis inscriptum similis vocaba- larii codicis Montespessulani {notices et extraits des manuscrits toI. 23 p. 351) remedia DQlla recenset.
182 ADDITAMENTA VOL. UI
ex ipsius legis consulibus corrigendo^). At nihilo minus lectio tradita fielloriana vera est. Patrocinatur ei nimirum lapis miliarius non longe a Calari repertus editus a Marmora sopra alc. antichitd sarde (1851) p. 99 aliisque auctoribus Sardis^ mihi nuper visus in museo Garalitano, qui cum Philippo patri tertium, filio secundum consulatum tribuat, tribuni- ciam autem potestatem quintam tam patri (quamquam in hoc pro v in- cisnm est solum /) quam filio (ubi numerus luculenter apparet), aperte anui est 248. Itaque is evidenter ostendit in filio tribuniciam potestatem dupli- citer numeratam esse, cum alii inciperent ab eo anno, qno ipse Caesar factus est, pater Augustus, qui est a. 244, itaque patris et filii tribunicias potestates aequabiliter numerarent, alii autem ab a. 247, quo filium pater imperii consortem adscivit. Denique cum Philippus filius Caesar etiam- tum nihilominus Augustus quodammodo et esset et diceretur (cf. Staats- recht 2^ p. 1106 et de nummis eius Alexandrinis inscriptis Kalxag XsSa- (7T09 Eckhel 4, 89), sine dubio tribunicia potestas eo ipso tempore in eum collata est, quo Caesar factus est, et cum ad verum Augusti fasti- gium evectus eandem denuo quodammodo auctam et confirmatam reciperet, sane idonea causa erat, cur duplici ratione in eo anni tribunicii numera- rentur. — Id quod diximus nummi quoque quodammodo confirmant. Inter nummos Philippi filii unicus qnod sciam, denarius scilicet Coheni n. 20, eam legem sequitur, secundum quam scripta sunt diploma a. 248 et titulus Cuiculitanus, inscriptus imp, M, lul, Philippus Aug. )( p, m, tr, p, II cos, II p, p.y anni scilicet 248. Ad reliquos omnes secundum con- sensum numismaticae peritorum lex porrigitur ab Eckhelio (7, 334) ita enuntiata 'in moneta filii satis perverse titulos patris exaratos esse*: scilicet cum in nummis Philippi Caesaris tribunicia potestas non com- pareat, in nummis eiusdem Augusti, ut mittamus inscriptiones parum certas, legimus in aliis (Cohen n. 22. 50. 62. 63) p, m., tr, p, IIII^ cos, II, p, |j., in aliis (Cohen n. 23 — 27) p. m., tr, p, VI, cos,, p, p. Utraque inscriptio in patre saepissime invenitur. Quod si quaerimus, num filio quoque conveniant, modo potestatem eius tribuniciam aeque atque patris ab a. 244 numeremus, in posteriore id verum est, non verum in priore; nam a. 247 pater consul II fuit, filius consul. Itaque licet adhuc vera sit lex illa Eckheliana, difficultas, quam ipse vir eximius recte sensit, non sublata quidem est, sed tamen aliquantum lenita; nam cum mo- netarii titulos reliquos patris et filii eosdem esse nossent, ad solum discrimen in consulatu eos non attendisse non admodum mirum est.
*) Sed qaod praeterea Renierus in diplomatum sylloge p. 52 tribus locis tradi- tam lectionem mutavit coniecturis in textum receptis scribens v. 3 COS - ll • DES • iil pro COS • III • DES, V. 15 II pro COS • DES • III, v. 16 delens COS • 11 • DES, fecit et praeter probabilitatem et praeter necessitatem, nec fereudus est medicus sine ulla causa secans et urens.
PRIVILEGIA MILITVM.
183
LXIII. DOMITIANVS
a. 88
rep. in vico Sorgono in regione q. d, Barbargia in Sardinia.
intxis: tabella prior.
extrinsecus : tahella prior.
COKS^n.vm c i ^vlNl iN S HERIO PRISCO IT M.SS.ONE EX .IS ET VICENIS PLVRI 4 R I T I S QJV O R V M SVNT IPSIS LIBER
sIanI f domitIa nicvs pontifex ma
ESTAT Vrr IMP XIIII
cos • 3cirn p p
S Q_yi MILITANT 5 VS QJ^AE APPEL A ET CORSORVM SORVM ET SVNT HERIO PRISCO ESTA MISSIONEIO BVS QVINIS ET VI I PEN D lIS EME R I 1 P T A
[Imp. Gaesar, divi Vespajsiani f., Domitia^nas Augastas Germajnicus, pon- tifex ma[ximas, tribunic(ia) pot]estat(e) VII, imp. XIIII, [censor perpe- taus,] C08. XIIII, p(ater) p(atriae)
[eqaitibus et peditibu]s, qui militant [in cohortibus duabu]s, quae appel- [lantur I gemina Sardora]m et Corsorum [et II gemina Ligurum et] Corsornm et sunt in S[ardinia sub] . . Herio Prisco, it[em dimissis ho- n]e8ta missione ex iis[dem cohorti]bus quinis et vicenis pluri[busve st]i- pendiis emeritis
qaorom [nomina 8ub8cr]ipta sunt ipsis Iiber[is posterisque eorum civitatem dedit] cet.
Deiineatam misit V. Crespi; idem edidit BulL delV Instituto 1878 p. 221.
Cohortium nomina editor recte supplevit ex diplomate n. XVIII dato a. 96 niilitibns cohortium duarum Sardiniam insulam tum obtinentium. Praesidis nomen praeterea non invenitur, et ne gens quidem nota est nisi ex titulis privatorum maxime Campanis; videtur tamen Herii nomen integrum esse solumque praenomen deficcre.
184 ADDITAMENTA VOL. lU
LXIV. DOMITIANVS
rep. ad Rhenum prope Calcar, ubi Bur- ginatium fuit, auf dem Bornschen Felde.
extrinsecm: tahella posterior,
IMP CAESAR • DI^^l ANVS • AVG • GEB\ TRIBVNIC • ?OtC EQVITIBVS • ET^^ Ciy I M I L I T jAJVF_P/^
Imp. Caesar div[i Yespasiani f. Domiti]anus Aug. Ger[maDicus pontifex mazimns] tribuDic(ia) potes[tat(e) imp. . . cos . . p. p.]
equitibus et p[editibus et classiaris] qui militav[erunt in alis et
cohortibus] decem [quae appellantur ] et Af[rorum] ....
Fulda Jahrbucher des Vereins von Alterthumsfreunden im Rheinland 46 (1869) p. 175 et denuo ib. 61 (1878) p. 78.
Domitiani esse intellegitur spatiis recte computatis; nam int. 5 post litav desiderantur litterae c. 30 (decem enim alarum nequit esse numerns^ cam tot nusquam praeterea recenseantur) eumque numerum explent supplementa int. T. 1 ad Domitianum aptata, cum ad Traianum accommodata non suffi- cerent^ ad Hadrianum longe excederent. Praeterea ut recte Domiti|anus Tocabulam ita distribuitur, ut supra factum est, Traijanus parum commode scribitur. Denique Domitiani nomina etiam exteriori exemplo plane cod- veniunt. Hoc apparet, cum in reliquis similibus diplomatis quae habemus omnibus post equitibus et peditibus statim sequatur qui militaverunty in hoc aliud Tocabulum ibi interpositum fuisse; nec facile aliud supplementnm invenies nisi id quod proposui et classiaris aptum omnino exercitui Ger- maniae inferioris. Eiusdem exercitus fuit ala Afrorum teste titulo apad Brambachium n. 66.
LXV. HADRIANVS
Adony apud comitem Ferd. Zichy.
intus extrinsecus: tahella posterior.
vacare videtur ^
ludi menandri \i teueri :H daphni
Romer arch. kozl. 11, 1 p. 38; Hampel Mitth. 2 p. 76.
Inter 1 et 2 inserit n Rom. — lidcm testes eodem ordine redeunt in diplomate n. XXXY p. 878 anni 134.
PRIVILEGIA MILITVM.
185
LXVI. PHILIPPVS L. TERTVLLIO. '
a. 246 d. lan. 7
intus: tabella prior,
septem versus scriptu-
rae pessimae nondum
descripti
rep. in agro Pedemontano, extat Mediolani apud Hamilcarem Anconam.
extrinsecus: tabella prior, IMP • CAES • M • IVLIVS • PHILI
FEL • AVG • PONT • MAX • TRIB • P M • IVLIVS PHILIPPVS • NOBIL NOMINA • MILITVM • QVI • MILIT COHORTIBVS PRETORIS PHIL
GEM • I • II • III • IIII • V • VI • VII • VIII • VII DECIBVS • QVI • VIR • ET • FORTITER CTI SVNT IVS • TRIBVIMVS • CON XAT CVM • SINGVLIS • ET • PRIMI VI ETIAM • SI RERE/RINI IVR
10
15
SO
IN MATRIMON SVO IVNXE LIBBROS TOLI AC XI EX DVOB
MANIS NATOS A D VII C BRVTTIO PRESENTE feT C ALB
COH V PR PHILIP
L lERTVLLIO NEBFM
AEL MVRS DESCRIPT • ET RECOGNIT EX TAl QVE FIX • EST • ROMAF IN MVR DIVI AVG • AD MINB
Imp. Caes(ar) M. lulius Phili[ppu8 Pius] Fel(ix) Aug(u8tus), pont(ifex) niax(imus), trib(unicia) p[ot(estate) III cos. p. p.];
M. lalius Philippus nobil[issim(us) Caes(ar)]
nomina militum, qui milit[aver(unt) in] cohortibus pretoris Phil[ippiani8 dec]em I. II. III. IIII. V. VI. VII. VIII. VII[II. X piis vin]d[i]cibu8, qui [p]i[e] et fortiter [militia fun]cti sunt, ius tribuimns con[ubii dum- tajxat cum singulis et primi[8 uxoribus], u[t] etiam si [p]ere[g]rini iur[i8 feminas] in matrimon(io) suo iunxe[rint, proinde] liberos tol[l](ant), ac [sji ex duob(us) c[ivibu8 Ro]mani8 natos.
a. d. VII [id. lan.] C. Bru[tJtio Presente et C. Alb(?) [cos.]
Coh(or8) V pr(aetoria) Philip[pian(a) p(ia) v(index) L.(?) [T]ertullio Nebfm(?) Ael(ia) Murs[a].
De8cript(um) et recognit(um) ex ta[bula aerea], quae fix(a) est Romae in mar[o post templum] divi Aug(usti) ad Min[ervam].
Misit mihi sponte sua dominus aeris Hamilcar Ancona Mediolanensis. Quid mutarim, patet conferenti utrumque exemplum. — 14 Ancona primum dedit
186 ADDITAMENTA VOL. III
CAiL, deinde interroganti mibi rescripsit cerni c*ali, ultimam litteram Tideri faisse b. — 16 nebFm in aere cemi adseverat Ancona.
Cum in privilegiis quae adhuc habebamus soli Augusti nominentur, Cae- sares autem ante Diocletianum in iis non compareant, inde collegi (C. III p. 905; Staaisrecht 2^ p. 1106) tertio saeculo Caesares ad legum danda- rum commnnionem admissos non esse ante acceptam tribuniciam potesta- tem. Neque hanc legem exceptionem facere coUigitur ex iis quae sapra p. 181 n. 647 exposui; Philippus enim Caesar etiamtum ad potestatis tri- buniciae communionem admissus est
Consulum anni 246 plena nomina nunc demum innotescunt; adhuc enim cognomina sola noramus Praesentis et Albini. Priorem postquam Marinius (Arv. p. 697) monuit mera coniectura Bruttium appellari, id nomen ei sub- tractum est; iam vero intellegitur vere appellari C. Bruttium Praesentem. Filius is fuit opinor consulis cognominis a. 21 7^ descenduntque ab eo Bruttii Praesentes saeculi quarti noti ex titulis duobus urbano vol. VI n. 2153 et Lucano I. R. N. 28* = vol. X n. 468. — Collegam viri docti plerique (vide Tillemont in adn. 68 ad Constantinum I), in his Borghesius (opp. 5 p. 493), iudicaverunt esse M. Numniium Albinum tituli urbani vol. VI n. 1748, nam cum hic dicatur consul ordinarius iierum, nullus autem alius Albinus huic loco aptus iterationis notam in fastis habeat praeter eum qui fasces tenoit a. 263, et hunc consulatum ei tribuerunt et alterum a. 246 priorem eius ordinarium iudicaverunt. Neque tamen negari poterat titulum illum quarti saeculi formam magistratusque prae se ferre, id quod ego in hac eph. (vol. 1 p. 135) aliquo modo excusare conatus sum, sed frustra. Nam diploma quod edimus hoc quidem extra dubium ponit consulem Albinum a. 246 nequaquam appellatum esse M. Nummium. Sed quo nomine vere fuerit, adhuc igno- ratur, cum tabula deficiat et ne eae quidem quae supersunt litterae plane certae sint. Reliquiac nominis cale ducunt ad nomen quale est C Albius vel C. Albinius Albinus; neutra tamen familia adhnc quod sciam innotuit. Utut est, aliquatenus certe constat de nomine consulis Albini a. 246, is autem qui fasces iterum gessit a. 263 utrum idem fuerit necne, plane in- certum est, nec quicquam de eo traditum habemus praeter cognomen et iterationis notam. Eiusdem aetatis est qui secundum laterculum praefecto- rum a. 256 praefectura urbis fungebatur Nummius Albinus, aperte is ipse Ceionius Albinus, ad quem Valerianus Augustus dicitur rescripsisse (vita c. 9), nec diversus a praetore urbano M. Nummio Ceionio Annio Albino tjtuli urbani vol. VI n. 3146; sed quem locum is in fastis tenuerit, adhuc ignoramus. — Dcnique Albinus ille consul ordinarius iterum saeculo quarto non minus obscurus est; nam nullus ut dixi in eius saeculi fastis inveni- tur Albinus consul ordinarius iterationis notam habens, neque quisquam adhuc demonstravit quomodo inscriptio ea cum fastis recte concilietur.
648
PRIVILEGIA MILITVM. AD TABELLAS CERATAS.
187
LXVII.
Walcot.
intus: tabella posterior.
L I A
T I I l A A N N S V B IRIBVSVE STIPEj ,E ST M I S S I ON ,T I P S I S L r
extrinsecus: tahella posterior,
CI V I T A S I I 'V M I I S Q_y A S P O S 1 |VLISINGVLAS
ixvii K • ocTobr] Itiiartidio CELE
iPROCVLEIANCVIP P I N Q_V O S AI E
[equitibus et peditibas, qai militaverant in alis . . . et cohortibus ... quae
appellantur ala Procul]eia[na et e]t III A . . . . [et sunt in
Brit]ann(ia) sub C. . . . [quinis et vicenis plu]ribu8ve stipe[ndi8 emeritis dimissis hon]cst(a) mission[e],
[quorum nomina subscripta 6un]t, ipsis li[beris posterisque eorum civitatem dedit et conubium c]um uxo[ribu8, quas tunc habuissent, cum est] civi- tas ii[s data, aut, si qui caelibes essent, c]um iis, quas pos[tea duxissent dumtaxat 8ing]uli singulas.
[a. d.] XVII k. Octobr Ti. [L]artidio Cele[re cos.]
[alae] Proculeian(ae), cui p[rae8t Pro]pinquo8, [ex pedit]e(?)
Edidit infra p. 205 Huebner, quem vide.
Nomen cognomenque consulis redeunt in titulo Taurinensi vol. V, 7186: Q. Lartidius Q, [/] Celer Agrippa patro[n]us posuit, si quidem hunc titulum hodie deperditum ita licet interpretari, ut deficiat cum principio nomen liberti defnncti. — Ala Proculeiana mihi nova est; nomen formatum est a gentilicio^ ut in Flaviana et Siliana, puto propterea quod ii qui alis iis nomen dederunt cognomine carebant.
AD TABELLAS CERATAS
(p. 921—966. Eph. II, 467).
648 ad p. 937. 'Franciscus Ruehl in Annall. philoll. 1878 p. 310 scriptum esse contendit lin. 7 fugitiuam, 8 eatn, 13 pecuniam, Sed eius modi ligatura, qualem detexisse sibi visus est Ruehlius, videlicet ut m duabus lineis i. e. minore lltterae praecedenti deorsum adnexa et minore scripta sit, ab haius libelli scriptura plane abhorret nec in alio reperitur. Immo scrip-
188 ADDITAMENTA VOL. III 649-652
tor putandas est omisisse tribas illis locis siagalas lineas, ita at pro 'luim, -eam, -iam evaderet aat -um, -m, -im (id qaod brevitatis cansa solam memoravimas), aut -ua, -ea, -ia sequente m manca. Idem scrip- tor lin. 8 extr. in contrariam partem peccavit, ut una linea abundet et puellaam legi liceat; quode monui p. 966 col. 2 extr.* Zangemeister.
649 ad p. 943. Y. 5 Zangemeistero non dubitandum videtur quin pro a[po]citatum Legendum sit a[po]chatum, quod ipse p. 941 not. 2 propo- sueram.
AD FALSAS.
650 ad n. 25 a*. Est apud Yalvasonium f. 85 loco nou adscripto; sequitur interpretatio: 'ubi notandum sepulcrnm sine aspiratione contra usum a 'Fabio Quintiliano depictum fonti sufficit'.
AVCTARIVM.
ARGI (p. 98. 804). 651 ara marmorea, ab Argis hora dimidia meridiem versus in vinea.
dis M A N I B V S
L lO G AMO
IVS CALLISTVS
al IICO • OPTIMO
A. Milchhoefer descripsit a. 1878.
Gratschanitza cet. (supra p. 80). 652 prope Prisren in monasterio S. Demetrii prope Suha Rieka.
traditur: fuit fere:
M-AVKHVSJ M«AVRELIVS
M6STRIVSVE M-F- PRIMVS? V"E
L E G V I I C I I V I LEG • VII • C • P • F • VI
XIIMIAESCXXI XIT • ANNIS • LXXI
5MIIVRELMI M^ AVREL • M • F 5
TRINWSRb PRIMVS^FIL
PATRIEIEIII PATRI • PIENT
Sreckovic Belgradiensis in eph. Glasnik vol. 46 p. 223.
663-656 AVCTARIVM. 189
SALONAE (supra p. 91).
Ex ephemeride Bullettino di archeologia e storia Dalmata, cuius modo afferuntur fasciculi p. 145 — 176, sequentes titulos deprompsi.
653 arca cx lapide vulgari longa w. 2.12, lata m. 0.85, alta m. 0.80. Castel Vitturi in culina doctoris Doimi de Capogrosso.
FL • MAGNIANO • PROTECTORI CON PARI CARISSIMO SEVeR DE PROPRIO HVNC SARCOFAGVM CONPARABIT EVNDEM SOLIDIS • XV • TANTVM ET SE IN 5 EODEM VNA CVM FILIA SV\ CONDI PERMISIT • SI QVIS VERO TEMTAVERIT IN EODEM SARTOFAGO PONERE sie
ALIVT CORPVS INFERET FISCI VIRI BVS AVRI • PONDO • DVO
Glavinic BulL Dalm. 1 p. 145.
Quanto pretio arca constiterit, ut haec solidis XV, alibi legisse me non memini.
654 Salonis in secunda turri moeninm.
riANVS ANN Xj PVG • VIL • DE SVO SI\ bi
moHumentum iCVI DOLET POSVIT
Glavinic Bull. Dalm. 1 p. 146.
2 si in lapide est, ut conicio, vii pro vil, habemus titulum gladiatoris qai occubuerit post pugnas septem. Similes titulos composui vol. Y p. 1199. — siE traditur.
655 Salonis prope stationem viae ferratae rep.
|tICO • ET • CRESCENTILLA • ADITO • LIBERO • IN • AG • P • VI
Glavinic BulL Dalm. 1 p. 147.
656 fragmentum cippi ingentis Salonis in prima turri moenium.
IVIO CRESTO ADlTIBVSQyE
Glavinic BulL Dalm. 1 p. 146.
190 ADDITAMENTA VOL. TH 657-658
637 Clissae ad imain collam in fando Sim. Perkovi^ r^P-9 ^ui dedit maseo Spalatino.
D M
P R IMI T I O
ET PRIMITIAE
P R I M V S
5 ET CALLISTVS
A M I C I S
B • M •
Glavinic BulL Dalm. 1 p. 146.
657 a Salonis in maseo.
QyiSQVlS ES ATVENTW NOSTRVA CONTEMPLA SEPVLCRVM • SISTE /rECOR - PAVCIS PERLEGE FATA-MEA ME MATER GENVTT • GREMIO NvTlITQ. S nBOREM-SPEMQVE ET OPEM-VITAE RODIDERATQVE • SVAE C-IACEO INFELIX QNIS ET COMBVSTA VILLA-HICSVNT DISCORDI ,INE-IAM DE MEDVLCIS 10 |FIERET-SINE
)IACERE-LOCO
iRVFVS
Glavinic BulL Dalm. 1878 p. 161.
Yersns fracti dantur a principio omnes.
Quisqms es, atvenium nostrum contempla sepulcrum,
siste [p]recor: pcmeis perlege fata mea. me mater genuit gremio nutritq(ue) [la^bor^e]
spemque et opem vitae [p^rodideraique sttae [ht]c iaceo infelix cinis et comhusta [/a]t?i7/a,
hie sunt discordi ine
iam de me dulcis /[^J^^>
stne iacere loco,
Atventum sepulcrum est opinor id ad quod viator venit.
658 Spalati in museo.
SOSSIAE • TAMINIA
DEF • ANN • XXXV • C • MESSI ALYPVS • CONIVGI - CARI QVAM • IN • MATRIMO HABVIT • ANN • X
e us
s»im nio
Glavinic BulL Dalm. 1 p. 146.
659-660a
A VCTARIVM. 191
AENONA (supra p. 118).
659 ab altera parte tituli n. 660 scripti litteris deterioribus. Nonae nuper rep. , est Spalati in museo.
D M s
SEMELE CON
ivgI CARISSIMAE
ANN XXVl VICTOR COnS
S E R V V S
Glavinic BulL Dalm. 1 p. 147.
660 ab altera parte eius quae praecedit scriptae litteris melioribus.
D M s
A E M I L I O SILVESTRO F I L I O P I E N T I S S I M O Q. V I V IX • AN XXXXV AE MILI VRSINA M ATER ET SILVINVS P ATER • B • M • FE
Glavinic Bull Dalm, 1 p. 147.
EMONA (supra p. 135).
660a cippus ornatus scriptus litteris pulcherrimis, rep. Laibach d. 19 Nov. 1878 ibi ubi fuit castrum Romanum, bei der K. K. Tabaksfahrik. Inde incipientem viam habentem ubivis sepulcra aetatis Romanae per chilio- metrum unum pervenire usque ad coemeterium quod nunc est S. Christo- phori observat Desciimann.
F L A V o S L • AEMI L I B E R V L L I ANNOR • XX 5 H . S . E
Misit Car. Deschmann Laibacensis.
Tll. MOMMSEN.
192
FASTORYM CONSVLAEIVM
FRAGMENTVM
(ad Tol. I p. 464
Amiterni rep. ad S. Victorini, est Aquilae in domo praefecturae.
n. e. 710
c. iulius caesar u
m. antonius m, /.
8uf
P CORNELIVS DOLABELL c. co/ESAR • DICT in pERPETWM
bellu]NV ClVlL MVTlNESE
CVM • M aNTONIO
u. e. 711 & c.
^IBIVS
PANSA a HIRTIVS A • F
C IVLIVS dIvI F CAuar
Q_ ?€dius m /
iuF c carrinai c /
p uentidius p /
S
10
n. c. 719
'BELLVM • IN CAM,JS ?HiUppicis
cum M-BRVTo E< c. c Assio
.,..iliu* l^?l t o n i u s mf* F
D VS
i i I mtiita(tM« p l an e u s p. sutpicius ru/us cent.
15
BELLVM PERVSINVm
L . ANToNIO
ciim
Descripsimus Dressel et ego. Ed. Leosinius apud Fiorellinm noHzie degli
I, 2 res nota est; v. Staatsrecht 2 p. 696. Hoc loco dictatura in perpetuum -concessa consulatui Dolabellae postponitur, cum II, 9 pugna Actiaca in ordine consulari iusto loco collocetur.
I, 6 divi filius hic Gaesar appellatur, cum fasti Capitolini et eius aetatis tituli e contrario demonstrent etiam in triumviratu cum C. f. aliqnamdiu dictum esse (Staatsrecht 2 p. 733).
I, 10 hoc anno scilicet bellum Philippense coepit, pugna ad Philippos com- missa est anno sequente. Similiter bellum Mutinense ad a. 710 re- latum est, Perusinum ad a. 713, Actiacum ad a. 722; e contrario hoc in fastis Venusinis refertur ad a. 723, quo confectum est
AMITERNINORVM
ALTERVM
n. m).
193
l eomtlnu m uaSeritu
BELLVM • ACTIES • CLAS^
CVM M ANTONIO
IMP CAESAR dIvI F III
imp. eaesar diui / iiii
M VALERIVS MESSAL CORVIN ^ ^ M TITIVS L F
SvF
CN POMPEIVS Q.F M LICINIVS CRASSVS
9u/ C ANTISTIVS VETVS
BELLz^//z classiaK • CONFECT
IMp CAe«ar diui / u
m eVLLIVS CICERO
l 5a«NIVS L F
aex appuleiu$ $«x /
I I I I I / I I I I I I l I I I l I l I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I / I I I I I I I I t l I l I I I I I I I I I I
IMP CAESar diui /11/ I / I I / I I I I I / / /
L /////////////////////////// /
n. 0. 799
Q. c. 79S
n. c. 724
10
u. c. 725
IS n. c. 7967
8cavi 1877 p. 210.211.
II, 2 Actiense pro Actiaco alibi fortasse non reperitar.
II, 5 consalem a. 723 M. Titium adhuc credidimus fuisse Marci filiam propter titulum Mytilenaeum III n. 455, ubi sic appellatur. At cum eum titu- lum ab uno Cjriaco habeamus^ codices eius plerique quidem habent M*F, sed quod pro eo ponunt duo iique antiquissimi Cenninianus et yallicellianus l • f, id verum esse et illam lectionem ad interpolatio- nes Feliciani pertinere iam ex his fastis intellegitur.
II, 6 Cn. Pompeii consulis a. 723 qui pater fuerit, hinc intellegitur. Bor- ghesius opp. 5 p. 134 errore eum Sexti filium credidit; immo filius fait Q. Pompeii Rufi tribuni plebis a. 702 pronepos Sullae.
II, 11 L. Saenii pater et ipse videtur Lucius fuisse. Tii. Mohmsen.
IV 13
ADDITAMENTA
AD CORPORIS VOL. VII.
Xos
.ost additamenta voluminis VII Britannicarum a me edita duo (ephem. III p. 113 — 155 et p. 311 — 318) Guilelmus Thompson Watkin diligentia lau- dabili schedas et libros a me ipso partim indicatos sed nondum exploratos indagavit, locos ubi tituli aut extare dicebantur aut olim extabant adiit, titulos denuo descripsit iam notos, novos aliquot addidit^ exempla a me proposita in minutiis qnibnsdam correxit, tituLorum duorum triumve prop- ter pessima exempla aliasve ob causas a me iure damnatorum vindex ex- titit, quae invenit aut invenisse certe sibi visus est exposnit verbose atque hic illic etiam gloriose in dissertationibus aliquot, quas variis societatum archaeologicarum, quae in Britannia sunt, commentationibus inseruit me- cumque officiose communicavit. Quod fecit, ut dixi, studio et soUertia utili; modo ne quae minus recte a me edita sunt propter auctoram eornm, quos solos sequi potui^ neglegentiam aut inscitiam, mea vcl culpa vcl in- curia errata esse pronuntiavisset, sed me aliter omnino facere non potuisse candide exposuisset. Quae ipse falso non raro commentus est, ea ego singillatim exagitare et redarguere supersedi; ne vero sprevisse videar quaecunque ad syllogen meam augendam emendandamve facere possent, vel minima ab eo aliisve enotata ab hac opella mea abesse nolni. Irritabile enim esse etiam antiquariorum genus experti sumus omnes; atque ne si- lentio superbo illud efficiatur, ut cura titulorum antiquitatumque patriarum conservandarum explicandarumve tandem aliquando ubique fere reviviscens absterreatur ab inceptis laudabilibus, sedulo putavi cavendum esse. Itaque in titulis, quos hic compono, non multos inesse, quibus nova edoceamur, nequis miretur. Unum mecum harum rerum studiosi gaudebunt frustulum recuperatum esse diplomatis militaris n. 1195, quanquam et ipsum admodum exiguum, quod diu quaesitum est. Atque Watkinus id quoque suum esse putavit, ut enumeraret lapides inscriptos olim quidem detectos, sed nunquam descriptos et deinde aut pessum datos aut latentes (archaeological jaumal 32, 1875 p. 74s. 34, 1877 p. 146 s. 35, 1878 p. 77 s.); elenchum vero illum
6GJ-663 BRITANNICARVM. 195
antiquariis Britannicis non inutilem ego repetendum non duxi. Sed hono- ris caasa nomino praeterea Robertum Blair in South Shields oppido de- gentem (ubi castra Romana ad Tinae ostium sita nuper effodi coepta SQDt) et lohannem Bellows Glevensem; ii enim amicis veteribus et fidis- simis, qui titulos in Britannia repertos mecum communicare pergunt, novi accesserunt nuper fide et diligentia illis pares.
661 (ins. post n. 2). At Coleme, Wilts, a. 1833 et deinde a. 1856 detectum est pavimentum tessellatum, exhibens quadrigas cum agitatori. Supra qaadrigas quidam meminerunt inscriptum fuisse aut servivs aut severvs.
£. W. Godvin archaeol journ. 13 (1868) p. 329 (inde Watkin archaeol. joum. 32, 1875 p. 66). Yidetur fuisse ex genere pavimentorum, quae ludos ;ircenses exhibent, ut C. I. L. II 5129 et ephem. III p. 202 n. 177.
>2 (ins. post n. 19). Petham^ dbout five miles /rom Canterburyy rep. c. a. 1840, in the Stone Street leading to Lymne. Exhibita fuit in Canter- bury^ at the meeting of the institute a, i875; est arula alt& dig. 14^. C. R. Smith putabat ex Gallia in Britanniam advectam.
D • M CELIE • MAXSI ME • Q_. V • A • X ET • ELIO • ALEX 5 S A N D R O • Q_' V AN • IIX • ELIVS • FE LVMINVS • PA T • PIENT • F • L • F • C
Watkin archaeoL journ, 33 (1876) p. 366 (cf. ibidem 34, 1877 p. 263).
V. 8 sine dubio aut in lapide est fil • f • c, aut certe ita dare debebat qoadratarius.
663 (ins. post n. 35). Londinii, fragmentum rep. m. Oct. a. 1876 in momile street, muro vetusto oppidi insertum.
Ca-
V
F • V
M
Watkin archaeoL journ. 34 (1877) p. 131. De effossionibus in Camomile 6treet institutis cf. assoc, journ, 32 (1876) p. 490 ff.
Ad n. 67. Titulum Rufi Sitae ad Glevum pertinere, ubi nunc servatur in rouseo, monuit loh. Bellows; repertus enim est ad viam Romanam in sepolcretis, quae a portis coloniae Glevensis et a Kingsholm suburbio Glevensi versus Cheltenham et Cirencester extenduntur.
13»
196 ADDITAMENTA VOL. VII 664-GC:
664 (ins. post n. 72). Glevi (Gloucester) in suburbio Kingsholm rep. a. 187G, ara litteris evanidis.
D MARTI
Watkin archaeol. joum. 34 (1877) p. 348.
665 (ins. post n. 72). Glevi (Gloucester) in suburbio Kingsholm rep. a. 1876 ara litteris evanidis.
D EO INIOCHCVRIO . .ORIVENDVS AI
Watkin archaeoL joum. 34 (1877) p. 148. V. 2 latet fortasse Mercurio.
666 (ins. post n. 72). Glevi, in museo, fragmenta duo rep. in tStancombe Park; a longum est quoquo versus dig. 19, utrumque scriptum litteris evanidis et ex parte refectis.
a vix I
O VD s X X
INGENNIN . .ON
D V B I V C
Watkin archaeol. joum. 35 (1878) p. 69.
Ad n. 75. Melius descriptam quam olim A. Scuse nuper exhibuit A. D. Berrington; legendum v. 1. 2 ingenvilla, v. 4 d • xxliii.
Watkin archaeol. joum. 35 (1878) p. 79.
Ad n. 83. Aram hanc adhuc extare at Brome Hall prope Canterbury^ quae est domus Oxenden familiae, indagavit
Watkin archaeol journ. 33 (1876) p. 367.
661 (ins. post n. 93). Camaloduni (Colchester) , rep. a. 1877 prope por- tam decumanam castrorum Romanorum. Fragmentum longum dig. 6|.
. . JVl • a
. . HANIE
Watkin archaeol. joum. 35 (1878) p. 66.
668-669 BRH ANNIC ARVM. 197
Ad n. 98. Exemplum tituli vetustius extat in bibliotbeca Bodleiana, Ashmo- lean Mss. 826 f. 35, ita inscriptum: 'at Caerleon an altar stone o/ 4 /oote long and somewkat more, 3 /oote hroad and somewhat more; taken up 5 Marckj 1633\
V. 1. 2 ita exhibentur lovi • m • dolich//v//// | froni//o aemilianvs,
V. 4: ita RVFILIANVS//FC//.
Watkin arckaeol. joum. 35 (1878) p. 14. Nomen legati fuisse potest Petronii Aemiliani.
Ad n. 104. Titnlus frontis, quem prorsus periisse Coxio credidi, aliqua- tenus servatus est imagine imperfecta hac
NC SINI D R I N
5 VVPVI ORNVC ESVANNING P
Gr. W. Manby an kistoric and picturesque guide /rom Cli/ton tkrougk tke counties o/ Monmoutk Glamorgan and Brecknock (Bristol 1802 8.) in tabula ad p. 55 (inde Watkin arckaeol. joum. 32, 1875 p. 57).
668 (ins. post n. 136). Iscae (Caerleoh) rep. c. a. 1870.
XI
VIV VIC LL
ii
T
Watkin arckaeol. joum. 32 (1875) p. 60.
669 (ins. post n. 145). In tke outward walls o/ tke ckurck at Maentwrog near JFestiniog, Merionetskire, lapis centurialis.
M A R C . . .
Giraldus Cambrensis ed. R. C. Hoare vol. I p. CLV (inde Watkin ar- ckaeol. joum. 32, 1875 p. 66).
198 ADDITAMENTA VOL. VII 670-671
670 (ins. po8t n. 153). Prope Brecon^ South Wales^ rep. a. 1878; lapis margine ornatas, qui formam tabellae ansatae exhibet; litteris optimis saecali secandi.
afit6. c. xhU DWdi tanci
F I L I I caur, eq. al.
onutn c. r. el.
taUnM h. /.
AN XX'STIP'III'H1 *. «.
'loh. Wordsworth misit. Supplevi exempli causa et lego ita:
Dis M[anib(u8) C. luli] Cand[idi, Tanci]ni fil(ii), [Caur^iensis)^ eq(uitis)
al(ae)] Hisp(anorum) Vett[pnum c(ivium) R(omanorum). Cl(audius)] Clem(em),
Dom(itiu8) Valens h(erede8) /(ecerunt)]. An(norum) XX 8lip(endiorum) III
h(ic) [s(itu8) e(8t)].
Tancini nomen in Vettonum regione frequens est.
671 (ins. post n. 153). Usk, Monmouthshire , ubi Burrium fuisse creditar, rep. a. 1876 inxta carceris publici fundamenta, fragmentum longum dig. 13, altum dig. 10. Servat Lieut. CoL Milman, carceris praefectus.
///aN • III INQVE CVD . ¥111111 . . II • AVG • F • C // 5 . M • FIL • F . M
Watkin archaeol. joum. 35 (1878) p. 69.
Ad n. 168a. Extat Devae in museo. Non recte legisse Carolum Boach Smith, sed esse potius in lapide
D E A B MATKI 6 VS . . .VM
Watkin archaeol. joum. 34 (1878) p. 142 observat, qui vidit. Ego dederam secutus Smithium.
672-674 BRIT ANNICARVM. 199
672 (ins. post n. 175). Devac, in museo societatis archaeologicae, frag- menta duo, a in lapide lato qnoquo versus dig. 14; h in lapide duro.
a VS//L h
VL SEG IVCI N I
N F F
Watkin archaeoh joum. 35 (1878) p. 73 qui adnotat h non esse partem tituli C. I. L. VII 173. Sed fuit fortasse eiusdem centuriae.
673 (ins. post n. 197). Littlehorough^ Nottinghamshire^ ara alta p. 3 dig. 2, lata dig. 22; servat Mr. Foljambe, M. P., at Orherton Hally near Worksop,
I • o «M
....
IIR AT
Watkin archaeoL journ, 35 (1878) p. 63, qui plura legi posse negat.
674 (ins. post. n. 213). Castle Field prope Manchester, Lapis, unde fluxit exemplum falsum in ansa amphorae scariphatum C. I. L. YII n. 19*, quod vidi solum, re vera repertus est a. 1796; erat longus dig. 15^ latus dig. 11. Inscriptio ita
traditur: exemplutn nomcium: restitue:
COHRI COHRI COHc*I
FRISIAVO TRISI AVG FRISIAVOnvm
YOVI... VOVIANVM 7 QJ/ l N etiani
* P XXIIII SP XXIIII P XXIIII
Thomas Barritt transactions of the literary and philosophicial society of Manchester ser. I vol. 1 p. 675 tab- VII 13 (inde Watkin archaeoL joum. 34, 1877 p. 148), qui exemplum novicium ipse in amphora inscripsit (Chetham society^s proceedings vol. LXVIII p. 46). Exemplum novicium necessario damnavi; titulum restitui collato simili n. 213 ibidem reperto.
Ad n. 266. Exemplum a Dugdale Camdeno missnm, quod a Dodswor- tbiano a me edito vix diflPert, ex schedis bibliothecae Bodleianae edidit Watkin assoc, journ. 33 (1877) p. 196.
200 ADDITAMENTA VOL. VII 675-678
Ad ephem. II p. 125 n. 86 (ins. post n. 298). Brotigham. Tractavit titalum impeditae sane lectionis Watkin arckaeoL joum, 33 (1876) p. 348 s. legitque ita
DEO MARTI • S AN DEABVS DIIISQ. *ie . . . N VMERI V S EX HI S • N EQjQ_ 5 STRATONICIANO DONAVIT ARAM PROSE ET SVIS
In quibus illud donavii aram v. 6 potest verum esse; v. 2 certo non recte lectus est, reliqua omnino incerta.
Ad n. 308. Aram hanc servari at Turvey Ahhey prope Bedford^ apud /. Z/. Higginsy qui habnit ex rebus relictis a Sir Gregory Page Tumer^ defuncto a. 1824 at Battlesden^ observat Watkin archaeoL joum. 33 (1876) p. 367.
675 (ins. post n. 406). Uxelloduni.
D M s A E L • AC
. . A N I
Watkin archaeoL joum. 32 (1875) p. 64.
» — ■ —
676 (ins. post n. 442). Lanchester^ fragmentum.
D EO
Bruce lapid. p. 362 n. 690 (inde Watkin archaeoL joum. 32, 1875 p. 63).
677 (ins. post n. 459). Yindomorae (Ehchester),
D E o
VITIR
Watkin archaeoL journ. 32 (1875) p. 63.
678 (ins. post n. 497a). South ShieldSy fragmentum tituli sepulcralis rep. d. 20. mens. Febr. a. 1876 in Bath street, in fundo lacobi PoUard.
D • M IVLI . . .
Watkin archaeoL joum, 34 (1878) p. 130; R. E. Hooppell Roman re- mains at South Shields (Lond. 1878 8.) p. 38. V. 2 iv. . . Watkin.
679-681 BRITANNICARVM. 201
679 (ins. po8t n. 497a cf. ephem. III p. 132 n. 97. 98) Soutk Shields, on a piece o/ sandstone^ litteris parvis.
SE N I u I S •
Robertus Blair ectypum misit.
Ad ephem. III p. 314 n. 185 — 198 (ins. post n. 618). Plena de templo et fonte deae Coventinae ad Procolitiam narratio modo prodiit conscripta ab eo, qui locum possidet et eifodiendum curavit, loh. Clayton sene venera- bili, inscripta ita 'the temple o/ the goddess Coventina at Procolitia, Northum- berland (reprinted /rom the 'Archaeologia Aeliana' o/ the Socieiy o/ Anti- quaries o/ Newcastle-upon-TyneY Newcastle 1878 8. Additae sunt imagi- nes fideles rerum omnium ibi dctectarum, titulorum anaglyphorum num- morum. Nummorum, quornm 1 3, 487 apud Claytonem servantur, circiter 3000 autem dispersi sant, conspectum dedit C. Roach Smith. Ad ti- tulos rectius legendos unum tantum invenio quod addam: in arula Miner- vae (ephem. III n. 196) scriptum est in fine
p R s
PQS«S
non, ut dedi, prs | p « s. Unde legendum videtur pr(o) s(alute) p[o]s(uit) 8(ua), Quod enim inter p et s legitur elementum videtur o esse male expressum a quadratario.
680 (ins. post n. 618). Procolitiae, rep. a. 1876 per Glaytonem.
M A T RI B V
s • co
Watkin archaeol joum, 34 (1877) p. 131.
681 (ins. post n. 651). Borcovicii, in basi*stataae.
M A RT I
Gibsonis Camden (ed. a. 1722) p. 1035 qui ait se vidisse a. 1708 (inde Watkin archaeol, joum. 32, 1875 p. 65).
Ad n. 668. Ut a me omissam ex Brucii lapidario p. 167 n. 332 profert Watkin archaeoL joum, 32 (1875) p. 65: sed est eadem atque Brucii n. 211.
202 ADDITAMENTA VOL. VII 682-686
682 (ins. post n. 701). Vindolanae, rep. a. 1800, fragmentum arae.
D I SCP
Hodgson history of Northumberland 3, 2 p. 203 (inde Watkin archaeol. joum, 32, 1875 p. 64). Cf. n. 896 discipulinae Aug(u8torum),
683 (ins. post n. 712). Vindolanae, ara built up in the wall of a passage at the house at Chesterholm.
D E A E
....
Bruce lapid. p. 131, 256 (inde Watkin archaeoL joum, 32, 1875 p. 64). 684 (ins. post n. 712). Vindolanae, ara litteris evandis.
I D E c • s
VIDIA • C L .... CAN
Hodgson history of Northumberland 3, 2 p. 203 (inde Watkin archaeoL joum. 32, 1875 p. 65).
685 (ins. post n. 735). Aesicae, now at Low Town.
CoH • VI 11 « I L Ccl
Bruce lapid. p. 148 n. 291 (inde Watkin archaeoL joum, 32, 1875 p. 64).
Ad n. 777. Ut ineditam profert Watkin archaeoL joum. 32, 1875 p. 65 ex Hodgsone, qui bis edidit, scilicet tam ex suis copiis quam ex Hut- chinsone.
686 (ins. post n. 777). Magnis; found at Gap^ where it now is, built upside down in an outhouse.
COH • I 7 • CL • AVID
Bruce lapid. p. 171 n. 347 (inde Watkin archaeoL journ, 32, 1875 p. 65).
687-690
BRITANNICARVM.
203
687 (ins. post n. 894). Petrianis.
I • B L A s I o s
A I B I N E C SVB P
Hutchinson Cumberland 1 p. 108 fig. 10 (inde Watkin archaeol. journ. 32, 1875 p. 65).
688 (ins. post n. 1026). Habitancii (Risingham) rep. a. 1875, fragmentum altum dig., 15, latum infra dig. 16.
|
C svs |
|
|
JwHIS • DVL |
|
|
/tibvs svis |
|
|
/etvd II«MS 1T |
|
|
O R D • Fl L lO |
|
|
... - - |
|
|
SVBSTITVS |
Robertus Blair misit ectypum; ab eodem habuit Watkin qui edidit archaeol, joum. 35, 1878 p. 65.
Videtur monumentum promissum esse a filio dul[ci88imis paren^tibus «m's, qui cum per val]etudinem sit [impeditus, naturae ord(ine) filio [nepos est\ substitus. Talia aut similia certe fingi possunt. Svhstitus forma compare- tur cum restuius^ quod pro restitutus scriptum est non raro.
689 (ins. post n. 1055). Bremenii {High Bochester) rep., servat Lawson, at Horsley^ circiter p. m. a Bremenio. Est cippus non inelegans fastigio et marginibus ornatus.
avicula
D 0 JVl
FELICIO • LIBERTI
VIXIT ANNIS
XX
Robertus Blair misit a se descriptam. Intellege Felicio^nis),
690 (ins. post n. 1081). Red Abbey Stead^ fragmentum.
c V I
Wilson prehistoric annals of Scotland p. 381 (inde Watkin archaeoL joum, 32, 1875 p. 60).
204 ADDITxVMENTA VOL. VII 691
691 (ins. post n. 1087). At Jedburgh {Roxburghshire) ^ prope Edinburgh, built inio a staircase o/ the ruined Abbey.
I o M V E
LAT lOR DEO
RVM CAES A
///VI
5 SEVER TRIB
Watkin archaeoL joum. 33 (1876) p. 365 qui legit i(ori) o{ptimo) m{aximo) \con8erv]atori deorum Cae8a(rum) I]ul(iu8) Sever(u8) trib(unu8),
De miliariis viisque Britanniae in universum quae statuenda sint composuit H. M. Scarth assoc, journ. 34 (1878) p. 52, titulos vero novos nuUos protulit.
Ad n. 1150. 1151. Tertium miliarium Glausenti repertum (it appears to be a /ragment o/ a miliary column; it is 18 in, in diameter, o/ a solid, blackish stone; the back part is le/t roughy as i/ intended to be fixed against a wall ENGLEF.) proferre videtur ita corrupte
T XXVIII N S N A VRNV VET SAENAB N5INIMP • ST
H. C. Englefield walk through Southampton p. 124 (inde Watkin archaeoL joum, 32, 1875 p. 69), siquidem omnino miliarium est.
Ad n. 1166. Fragmentum miliarii, ut visum est, Viroconii (Wroxeter) in the Vicarage garden, Latet aut periit. Ex titulo non distinguitur nisi boc:
I P L L I Q N
H. M. Scarth archaeoL joum, 16 (1859) p. 65 (inde Watkin archaeoL joum. 32, 1875 p. 70) qui mihi misit dclineatam accurate. Idem adnotat lectionem esse omnino incertam; v. 2 etiam legi posse adlign. Tamen ne- gat, exemplum esse male lectum tituli supra indicati n. 1166, in quo haec tantum scrvata sunt:
bonorei p vblicae
NAT
Tertium fragmentum, in quo litterae T • G tantum legantur, extare in Don- nington (m. p. duo a Viroconio) affirmat idem.
G92 BKITANNICARVM. 205
692 (ins. post d. 1167). Fragmenta miliariorum duorum rep. a. 1812 by Colonel Ililly lohen draining Moston Pool etc, in tke parish o/ Stanton^ on Hine Heath^ Shropshire. Columnae altae crant altera ped. 4 dig. 6. altera ped. 4 dig. 8. ^
a IMP • CAE b
MP
J. B. Blackeway antiquities of Hawkstone (liber s. 1. et a. , sed circiter a. 1829 editus, ut putat Watkin) p. 88 (inde Watkin archaeol. joum, 32, 1875 p. 71).
Creduntur pertinuisse ad viam aliquam inter Viroconium et Rutunium.
Ad ephem. III p. 140 n. 20 (ins. post n. 1195 cf. vol. III p. 901). Quam indicavi spem recuperandi fragmenti diplomatis reperti a. 1815 apud Wal- cot prope Aquas Sulis (Bath)^ quod Lysons viderat apud loh. Cranch ibidem, ea non prorsus fefellit. Exemplum enim a Daniele Lysons tum delineatum, quod cum aliis eius operibus pervenerat ad Lillj librarium Londiniensem, deinde ad losephum Barratt eiusdem urbis librarium^ nunc servatur apud W. Long (Wringtonj Somerset); aes ipsum denuo nondum comparuit. Fragmentum utrinque scriptum has litteras visum est habuisse Danieli Ljsons:
intus:
L I A
T I I 1 A A N N S V B [RIBVSVE STIPEI ^E ST MI S S I ON I P S I S L
extrinsecus : nTm vTTC
CI VI T ASI I M M S Q_y A S P O S 1 VLISINGVLAS
XVII K • ocTobrI
TIIARTIDIO CELE PROCVLEIANCVIP P I N Q_V O S I E
J
Watkin archaeol journ, 34 (1877) p. 318 ss. (cf. ibid. vol. 32, 1875 p. 55) indagavit et edidit. Supplementa quae ultro plerumque se oiferunt Lysons iam adpinxit exemplo suo. Ex numerorum militarium nominibus [qui 8unt in Brit^ann^ia) non superest nisi cohortis alaeve alicuius III A , . , .; ex legati Augusti pr. pr. prov. Britanniae nomine nihil nisi C, Ti, Lar- tidius Celer consul alioquin ignotus est; comparavit Mommsenus supra p. 186 titulum C. I. L. V 7186 Q. Lartidii alicuius Q. f, Celeris Agrippae. £rat diploma illud militis alicuius alae Proculeianae, quam ex hoc primum
aonumento discimus in Britannia militavisse sub Propinquo quodam
praefecto. Ceterum ex formulis solitis partis aversae de tempore nihil discitur; nam quod v. 2. 3 bis iis scriptum est, non is, id vix potest indicium baberi temporis vetustioris (cf. a Mommseno observata vol. III p. 919).
206 ADDITAMENTA VOL. VII 693-69G
Ad cphem. II p. 141 n. 121 (ins. post n. 1211). Charterhouse on Mendip. Massae piumbi aliquot praeterea, vel massarum fragmenta, inscripta ita
MENIA
Watkin archaeoL journ. 33 (1876) p. 353 exhibet. Est particula nominum Marci et Veri Armeniacorum.
693 (ins. post n. 1222). Usky Monmouthshire, Tegula rep. a. 1877; ser- vat A. D. Berrington.
LEG . II ///[//
Watkin archaeoL joum, 35 (1878) p. 69.
694 (ins. post n. 1225). Dcvae prodierunt exempla haec duo tegularum legionis XX; a ibi servat 6. W. Shrubsole, b ubi sit non indicatur.
a L E G • X . . . .
8 V B L O . . . . b LEG • XX • V • V • QE
Watkin archaeoL joum, 35 (1878) p. 66.
695 (ins. post n. 1224^). Ratis (Leicester) adhuc extare (in museo urbico?) tegulam ibi repertam et revera inscriptam esse
LVIII
Watkin archaeoL joum, 34 (1877) p. 142 affirmat.
De legione octava vel potius de vexjllatione eius in Britannia degente dixi vol. II p. 305. Tamen eam tantum temporis in Britannia tetendisse, ut Ratis figlinas conderet, tegulasque totius legionis, non vexillationis no- mine inscriberet, non credo. Itaque recte olim damnavi (n. 18*) diffidens testi non nimis certo; certiori credo genuinam esse et recte lectam, sed pnto mancam esse impressionem et fuisse LVIIII. De legione nona Ebu- racensi cf. quae dixi vol. II p. 61 et n. 1224. Potest Ratis aliquando in castris fuisse antequam Eburacum procederet; sed magis puto tegulam sin- gularem Eburaco vel ex vicinia eo delatam esse casu.
696 (ins. post n. 1225e). Tegulam in Conwy repertam, quam olim dam- navi (n. 19*), ita inscriptam
L E G • x
particulam esse tegulae leg • xx • v • v
Watkin archaeoL journ. 34 (1877) p. 142 observavit recte. Ibi enim prope tales tegulae legionis Devensis satis frequentes sunt.
697-701 BRITANNICAKVM. 207
A(l epbem. III p. 142 n. 122 (ins. post n. 1231). Tegulae inscriptae COH V G in Soutk Shields praeterea prodierunt exempla plus decem, quas composuit R. E. Hooppell Eoman remains at South Shields (Lond. 1878 8.) p. 34.
697 (ins. post n. 1231). Templebury. prope Rotherham^ Yorkshire, in castris Romanis tegulae prodierunt variae inscriptae
C • ITTI • G C^ohortis) JV(quartae) G(allorum)
J. D. Leader assoc, joum. 33 (1876) p. 508 (cf. Academy 1878 vol. I p. 128); archaeoL joum, 35 (1878) p. 66.
698 (ins. post n. 1234). Tcgula Londinii rep. a. 1876 in Cannon Streei, servatur in museo Britannico.
D • N • voc
Watkin arckaeoL journ, 33 (1876) p. 356, qui intorpretatur decuria numeri Vocontiorum, nec mihi persuasit.
Ad n. 1235. Inter tegulas Londinii repertas eius generis unam nuper prodiisse, quae servatur in museo Britannico, sic inscriptam
p • BRI • SAN
Watkin arckaeoL joum. 33 (1876) p. 356 affirmat, atque interpretatur 2)(ublicani) Bri(tanniae) san(ctae), Fortasse male impressa pro lon. Cf. infra n. 445.
699 (ins. post n. 1254). Glevi, fragmentum tegulae curvae (a flue iile)^ longum dig. 5, latum 4.
" — V- R r u i —
J. Bellows misit.
700 (ins. post n. 1254). Tegula rep. a. 1849 prope Chelienham.
p R c
Norraan history of Cheltenham p. 21 (inde Watkin archaeoL journ. 35, 1878 p. 72).
701 (ins. pqst n. 1254). Tegula rep. a. 1872 at Wall near Lichjield.
p • s
Association journ. 29 (1872) p. 56 (inde Watkin archaeoL journ. 35, 1878 p. 72).
208 ADDITAMENTA VOL. VII 702-705
702 (ins. post n. 1254). Tegula Eburaci rep. mense Octobri a. 1878.
^vi svs Jac. Raine ectypum misit. Fortltsse Ur-sus.
703 (ins. post n. 1254). Tegula olim Eburaci reperta, quae periit.
^ POLIONIS F E LICITER
Jac. Raine misit ex schedis Francisci Drake antiquarii Eburacensis descriptam. Primum elementum l potius quam centuriae signam.
704 (ins. post n. 1259). Souih Shields^ scariphata in teguHs.
a V o o
o s Y Y
b c A L I
S B V S
R. E. Hooppell Roman remains at South Shields (Lond. 1878 8.) p. 34.
705 (ins. post n. 1265 cf. ephem. III p. 143 n. 128). Tesserae fictiles rotundae accedunt hae; /rep. alicubi in Northamptonshire; g Shefford, Bed- /ordshire; h Londinii, Hnsburyy rep. a. 1874; f Aitleboroughy Nor/olk.
|
/ |
E |
g E h |
F |
|
III |
XII |
VI |
|
|
• t |
in antica: |
oVv in postica H • imp. |
/ g Archaeol, joum. 7 (1853) p. 71 (inde Watkin archaeol. joum. 32, 1875 p. 67).
h (cf. n. 1265) Assoc. journ. 32 (1875) p. 67.
i Norwich volume o/ Archaeological Institute (Londinii 1851 8.) p. XXVIII. Omisi olim ut admodum incertam.
/ g h Watkin archaeol. joum, 32 (1875) p. 68.
706-708 BRITANNICARVM. 209
706 (ad n. 1269 cf. add. p. 313 et ephem. III p. 144. 318) South Shields, tesserae plumbeae novae accesserunt hae (fortasse ex parte non diversae a iam editis 1. s. s.)
a ASA — VRN b AVGG
c cVq — tVm d cVq
e CL — FL* / D . . . AV g LVI — DVA
R. Blair d e misit; R. E. Hooppell Roman remains at South Shields (Lond. 1878 8.) p. 38 reliquas edidit. Ad c d cf. tegulae supra post n. 636 relatae.
707 (ins. post n. 1269). Comhe Down prope J9af^ (Aquae Sulis), sigillum plumbcum, exhibens cervum iacentem et litteras in circulo scriptas
P BR • s
C. R. Smith in transactions of the London and Middlesex archaeoL society, quae non vidi; inde Watkin archaeoL journ, 34 (1877) n. 1235, qui inter- pretatur p(lumbum) Br(itannicum) 8(ignatum). Cf. supra ad n. 1235 addita.
708 (ins. post n. 1274). Ratis (Leicester) prodiit a. 1874 ex fundamentis domus, quae est dominorum Fielding et Johnson, in North Bond Street, inter alias testas argillaceas et vitreas quartum exemplum vasculi vitrei imaginibus gladiatorum ornati hoc, inscriptum ita
d JVS SPICVLVS COLVMBVS CALAMI
Watkin archaeoL joum. 33 (1876) p. 358. Nota erunt praeterea tria haec
a rep. in vico Montagnole prope Chambiry
TETRAITES SPICVLVS GAMVS CALAMVS
PRVDES COLVMBVS MEROPS HERMES
Ex.actis societatis Sabaudicae 2 (1857) p. 27 et 8 (1864) p. XVIII; inde C. I. L. III add. p. 1053.
b rep. in Chavagnes Galliae (Vendie)
SPICVLVS COLVMBVS CALAMVS HOLES(?) TETRAITES PRVDES PROCVLVS COLVMBVS
A. Deville histoire de la verrerie (Parisiis 1873 4.) tab. XLIX A.
c in museo Vindobonensi
fefrAlTES PRVDES CALAMVS
Th. Mommsen C. I. L. III 6014, i qui contulit programma Pompeiauum C. I. L. IV 538 et locum Petronii c. 52 (cf. c. 71), ubi legitur 'Hermerotis IV 14
210 ADDITAMENTA VOL. VII 709-713
pugnas ei Tetraiiis in poculis habeo\ Vascula b et d qtl forma eadem vi- dentur flata esse, in reliquis gladiatorium paria sive alia sunt sive aliter disposita. In b quid holes sit non satis perspicio; potest cogit^ri ant de HOLOS aut de hoelas nominibus.
709 (ins. post n. 1274). Canierbury, fragmentum vasculi vitrei; servat ibi J. Brent.
. . . JVIVS quadriga
J. Brent proceedings o/ the soc, o/ antiquaries ser. II vol. 6 (1875) p. 377. Erat eiusdem generis ut n. 648.
710 (ins. post n. 1275a). Vasculum vitreum rep. in Neivburt/j Berks,
s • p • s Watkin archaeoL joum. 32 (1875) p. 68.
711 (ins. post n. 1275 a). Yasculum vitreum rep. a. 1869 in Bexhill prope Siitingbourney Kent.
I BO N I
Antiquary Apr. 6, 1872 (inde Watkin archaeol, journ, 32, 1875 p. 68). Fortasse mutila.
712 (ins. post n. 1288). In agro quodam inter Great Horwood et Winslow, Buckinghamshire rep. sunt a. 1873 cum vaso argenteo cochlearia duo argentea (servantur omnia ibi in museo urbico), quorum alteri inscrip- tum est
VENERIA • VIVAS
Car. Lowndes proceedings o/ the soc, o/ aniiquaries ser. II vol. 6 (1873) p. 81.
713 (ins. post n. 1291). In patcra aenea cum manubrio rep. a. 1878 in Malton^ Torkshire N, B.; servat Guil. Greenwell Dunelmi. In manu- brii parte superiore impressum est
A lpi c V s F
In eiusdem parte inferiore punctis et circulo quidem scriptum est
. ;•••• ;;: : :••.%£:;-.:.•.• ;:::•'••: .•••:•;•.-• :
5 • • • •• . • :. : •• 5 . .• : ! • ' • •••• .•• -' *-. ••^ •
• •••••• •% *it«^*» ••• •••• • • ♦«•
iP«».. t« • • •• • r • • .• • ; •«. • 1 •• • • •• ••• •• •
Greenvell misit delineatam accurate, una cum imagine photographa.
Est fortasse: l serveni q_l svper ^peri. Sane tum statuendum erit eum qui haec caelavit male iterasse cognomen Superi. Ceterum patera ad asum sacrum magis quam profanum videtur fuisse destinata.
714-717 BRITANNICARVM. 211
714 (ins. ante n. 1299). Rughy^ anulus aereus (formae ungulae equinae, hoop shaped), inscriptus Graece
ESYNERAEYNAICXE
M. H. Bloxam joum. o/ the associated architectural societies vol. 1 p. 227 (inde Watkin archaeoL joum, 34, 1877 p. 140. 35, 1878 p. 67) qui possi- det. Non intellego.
715 (ins. post n. 1301). Anulus aereus; locus ubi inventus sii ignoratur, scd creditur fuisse alicubi in Britannia. Servabat O. Fortescue Wil- braham. Dicitur esse aetatis imperatoriae recentioris (o/ the lower em- pire), Ornatus est signo noto manuum iunctarum aliisque ornamentis.
FIDES
manut iunctae
CONCORDI A
iuxta in lateribus anuli
RVFVS«D-D VIATOR
W. J. Bernbard Smith archaeological journal 21 (1864) p. 186 (inde Watkin archaeol. journ. 34, 1877 p. 140).
716 (ins. post n. 1307). Anulus ferreus rep. Londinii, Lothbury, servatus apud Gunston,
VITA VOLO
J. £. Prior transactions of the London and Middlesex Archaeologival So- • ciety vol. 3 (inde Watkin archaeol, joum, 32, 1875 p. 68).
717 (ins. post n. 1323). Signaculum aereum rep. at Cramond, servatum at Pennicuick Ilouse^ longum dig. 2|^, latum l^. .
iMfittia TERTVLL • PROVINC
Wilson prehistoric annals of Scotland p. 391 (inde Watkin archaeol, joum, 32, 1875 p. 67). Genuinum esse non spondeo.
14»
y
/
212 ADDITAMENTA VOL. VII BRITANNICAR\Ttf. 718-718a
718 (ins. post n. 1327). Onyx, rep. in Silchester, servabat Stair in Al- dermaston.
Z AC P
Goughs Camden I (ed. a. 1789) p. 142 (inde Watkin archaeol, journ, 32, ■ 1877 p. 68).
Fortasse Graecus titulus erat.
718 a South Shields, reperta in effossionibus anni 1878. Cippus fastigio ornatus, affabre sculptus. Litterae videntur esse saeculi alterius exeuntis vel tertii.
mulur sedens iu thronOf
flores in $inu gerem;
infra a laeta arula
ivel ct«teto), a dextra
sihUa cum /ructibus
D • M REGINA LIBERTA ET CONIVQE BARATES PALMYRENVS NATIONE CATVALLAVNA AN XXX
Rob. Blair ectypum misit^ unde descripsi.
Lege d(i8) M(anibus) JRegina liberta et coniuge Barates Pahnyrenus, na-
tione Catuallauna, an(norum) XXX,
Sequitur versus litteris Palmyrenis scriptus (hic ad quintam fere partem
mensurae verae redactus), quem Guilelmus Wright amicus Cantabrigiensis
transscripsit ita (vide ephemerides the Acadeniy a. 1878 vol. II p. 438. 454):
Mil t^Wn^ ■nrrna tXS^Ti^ Regina liberta Baratis. Eduardus Sachau col-
lega adnotat elementum ab initio a dextra alterum, quod ita curavimus
repraesentari, ut in lapide est, lineam transversam inferiorem casui debere,
superiorem solam iustam videri. In textu Latino ablativi aperte positi
sunt rustice pro dativis; Catuallauna potest etiam nominativus esse. Nata
igitur est Regina in Britannia in civitate Catuvellaunorum ea, quae ex
vetusta gentis sede propagata sedem novam videtur habuisse alicnbi in re-
gione valli, unde memoratur in titulo Magnis ad vallum reperto C. I. L.
YII 863. Barates negotiator Palmyrenus in castello ad Tinae ostinm sito
videtur habitasse. De titulo memorabili, quem extra ordinem hic in fine
visum est adiungere, non pauca iam litteris mandata extant in ephemeridi-
bus Britannicis compluribus; plena et accurata totius monumenti editio a
societate antiquariorum Aelianensi expectatur.
Aem. Hubner.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE.
xxra.
SENATVS CONSVLTVM ADRAMYTENVM.
s.
^enatus consulti pars infra scripta logitur in tabula alta m. 0.70, lata c. m. 0.30, litteris altis m. 0.01, quae prostat, ut ait editor, Iv tuI rolf^u)
bt^afX9VX9 WlU«l'tJ9 llTOff TOXJ KI^TrOV TOV 'A?.lf - K«/3rtOT] Ip TUJ vCv ^AS^CtfJLVTTBlu:.
Edidit G. Earinus primuni in epbcmeride q. d. 'Icui/a n. 111, deinde in re- Jationibus Smyrnaeis (Aovrtlou Hn) BS^^oS^y^Hyi Tvjg svccyysXt^eyjs (T%o>Sjg fasc. 1 (Smyrnae 1875) p. 137, denique emendatius in eph. "OfjLVj^og (1877) p. 396; qnarum trium editionum duas postremas vidi. Repetivit inde Th. Homolle in epbemeride Atheniensi Bulletin de correspondance hellenique 2 (1878) p. 128 seq. Descriptum ad ectypum chartaceum in museo Smyrnaeo adser- vatum misit mihi curator eius musei A. Papadopulus Kerameus. — De loco Earinus monet Adramjtium quod nunc est non ibi situm esse ubi fuit Adra- mytium vetus: r^g d^cuag, ait, ra s^slma avsHaXvyl/a naTa to 1870 2^ £d. vs^irov TT^g votov tov vCu ^AS^ctfJLVTTStov Hat ^ oo^, fxcat^av tov iirtvstov tou Ksfju^tov, xttTa nji' Siortv Kaoa-Tag, itaque dubium esse senatus consultum hoc nnm ex ruderibus veteris Adramytii venerit au ex alio aliquo oppido vicino.
Apparet lapidem supra et infra fractuni esse, quamquam supra pauca deficere videntur; praeterea versus integri sunt a iine omnes fere, a prin- cipio inde a v. fere 26. Litterae in singulis versibus sunt fueruntve plus minus duodetriceni. Secutus sum potissimum Papadopulum; Earini subieci variam lectionem, scilicet prout in editione eius tertia legitur secunda ple- rumqne omissa. Haec autem sunt quae remanserunt.
214 MOMMSEN
[AT]..ON... lNKAAANAn[N] K OMET I nMETA HErNnKOTAAO & TO YHEP I XnP AZH
OriAEST I NAH MOSin nEPrAMHNOYZENTQI innAPHSANKOINTOSKAI 0\ NTOYYIOSANIHNZHZrAI 10 IOirAIOYYI02:MEAIHNIAM[A]
nOYniOZMAAPKOYZKAniAr[A] PNHAIOZMAAPKOYZTHAATE[l] [Y]KIOZMEMIOZrAIOYMEAIH olNTOEOYAAnOZMAAPKOY 15 IIAAEYKIOZIOYAIOZZEZTO
NArAIOZKOIAIOZ:rAIOYAIM[Y] OnAIOEAABIOZnOTTAIOYKYPE/ APKOZKOIKaNIOZMAAPKOY HTEINAnonAIOZrEEZIOE 20 [n]AIOYAPNHNEHZAEYKIO£AE
[0]ZAEYKI0Y4>ENTEINArAI0ZP0[Y] [BPI]OZrAIOYnoni AAIArAIOZAIKINIO[Z] [rA]lOTHPHTEINAMAAPKOZ4>AAcPlOZ
[m]aapkoykaayaiamaniozaeyke/ 25 [aJiozmaapkoyhqmenteinaaey
KIOZ4>IAIOZAEYK[l]////PATEINArAIO/ AIAIOZrAIOYKYP////KOINTOZKAA[Y] /[l]OZAnniOYnOAAIAAEYK"^IANO riOZTAIOYMENEIN I AZn//l OZKAPO 80 Y[l]AIOZAEYKIOYZA//TEI NAnOHA/ OZZEIAIOZAEYKIOiTAAEPIATAIOZ [A]NNIOZrAIOYAPNHNZHZrAIOZZEMn[P]/ /IOZrAIOY<l>AAEPNArNAIOZOKTAYIO/ /EYKIOYAIMYAIAMAAPKOZAnnOAHI 35 [0]ZMAAPKOYKAMIAAIAAEYKIOZA4>EINI [OjZAEYKIOYAEMQNIArAIOZNAYTIOZ KOINTOYOYETYPIATAIOZNEMETn [P]IOZrAIOYAEMnNIAAEYKlOZKOPNHA/ pZMAAPKOYPnMYAIArNAIOZnOMHH/ 40 OZrNAIOYKPOZTOMEINAHOnAIOZnO //AAIOZnonAIOYTHPHTEINAAEYKI
I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I I ^*^
OBSERVATIONES EPI6RAPHICAE. 215
0
(r
CCT , , OU
HOfJLSTtM jUfTCe TTSyUUiHOTa 80'
iyicc ioTiv 8v}fjL0Tiuj ns^yctiAVjvovg iv tw i'aw. r^cccpofxsvyM ncc^cruv Kcivto^ Kai- xt?jog KjjotvTov vtog 'Ai'<>f»'T>;9, Tat- 10 0«?] . •_vl iog Taio\j vtog M£[i/]>ji/ia, M«- a^Hog\ \ Hoxjmog Maa^xov 5««^[t]/«, Ta- tog Ko]/ ^i'>jXio9 Macc^Hov XTY,},aTst- r«, Ao]' v;*io<? Msfjuog Tcclov Ms[i^]>j- 1^1«, K] otvTog OvaXytog Man^Hov
15 ... ta, Asvictog ^lov}jog Xs^Toly^^
. . . va, Taiog Kot}.tog Taiov AtfjLV- ?Jay JI]o7r}4og AhBtog Hon^dQV Kvfe[/- va^ Ma^^a^Kog KoTHUDvtog Maa^HOV T>j^]>jT5ii/a, noV>Jo? T&T<rtog
20 no]7rX«ot» ^A^vvivTVjg, Asvntog 'As-
. . og AsvHiov [Ov](psvTEtva, Tatog Pou- l3^tog(?) Tatov now[X«]X/rf, F^io? AiHivtog r««o[u] Tt7fl>jTf«/a, Marto«off ^aXs^ioff Maa^HOV K}Mv8tn, MarioQ Asvhs^
35 },tog Maa^Hov HjjfjLsvTsiva, Aeu-
XI09 ^iXiog AsvHt[ov XcclS]ccTsivay r««o[9] AcStog Tcctov Kv^[stvcc]f KotvTog K}mv~ {hi]tog 'Ainrtov Ho}^jcc, AsvHtog ^Avo- ytog Frtioy Msvstvta, — 7r[o^]ioc Ka^o-
30 vi}jog AsvHiov Xa[Ba]Tstvcc, Tlo7r}>[t]
og X^t}jog AsvHiov Tcc}^3ia, Tatog Avviog Tatov *Afvv}VTvig^ Tatog ^sfjin^[u}'] {y]iog rrtiot» ^a}^3va, Tvcctog ^OHTavto[g] [A]svHtov AtfjLv^aa, Maaonog 'ATcnoXvft-
35 og Maa^Hov KafJLt}^ja, AsvHtog *Aipsivt~ og AsvhIov Asfjt.(»}vta^ Tatog ficcVTtog KotvTov OvsTv^ta, Tatog ^sfjLSTM^ ^tog Frtioi; Asfxujvta, Atvntog Koavv}}>.[t] og Maa^Hov VwfJ.v}ja, Tvatog TLofXfcvi^t] 40 og Tvatov KooTTOfxstvay Wonhtog IIo- [7ri]XXi05 TLon}jov TviQv\Tstvay AsvHt- [og] stT
216 MOMMSEN
Quae intra uncos leguntur Earinus dat tamquam ex lapide excepta, omittit Papadopulus. — 3 primam litteram a me monitus in ectypo agno- vit Papadopulus. — 9 YIOS ANIHNSHZ Pap., qui litteras Nt a me mo- nitus in ectypo legit; O^ ^nuir^vTyjg Ear. (mus.; ed. 3 ut Pap.) — 10 ME- AIHNIA traditur. — fin. l| Pap., Ma Ear. — 11 SKAHIA traditur. — 13 ME-
AIH . . . traditur. — 14 . . ti^Tog Ear. — 15 in ula Ear. (mus.) —
20 fin. 'A[X]e Ear., AE Pap. addens litteram nullam post A deficere, agnos- cere autem se litterae 4> vestigia; ubi vero agnoscat, non dicit. — 21 OY alterum omisit quadratarius. — 23 TAIO errore lapis. — 24 |IAAPKOY Pap., M.ad^Hov EaV. — 26 sic ut dedi Pap. , . . . w^n . bwu Ear. ; requiritur SA- BATEINA — 29 riOE Pap., twv Ear. — 31 Asvh!o . . «>.«^/a Ear. — 36 Aou- xlov Ear. — 41 Asvit . . . Ear. — 42 om. Ear.
Exordium quale fuerit, in summa re docent praescripta seuatus consulto de Asciepiade sic concepta: Koivrog AvTctTtog Koiutov t/ioV KarXo? vTraTog o-vyxX^jTw crvi'e/3ov}jvTaTO n^ vjixs^ulv suSsna xahavh^v ^lovviuv Iv xofxsTim, Unde V. 2. 3 satis certo explebimus ad hoc exemplum: \n^o i^usguSv t^i]mv }(a>^avSuov l^lavoa^iujv ci-] hoixstiw. Ea autem quae sequuntur a solita forma senatus consultorum palam est recedere. Nam consuetudo post diem lo- cumque requirit, ut statim nomina eorum qui scribendo adfuerint perscri- bantur et ita demum exponatur, quaenam verba magistratus fecerint et se-
natui quid placuerit. Hic vero (^ae proxime sequuntur: ixsTa \
\i\t: syv{>}HOTa ho \ tou Tvs^t %a^«9, ^ \lv afX(pt}^oyia^) iTTtv SvnxoTtte | ....
Us^yafjLYivovg sv tw \}'aw\ quamquam parum intelleguniur, significare videntur senatus consultum factum esse postquam de agro in controversia posito vir quidam in aede quadam cognovisset {iittytyviijTHstv) eamque controversiam nescio quo modo pertinuisse ad Pergamenos.
De tempore senatus consulti ubi quaerimus, parum credibile est factum esse ante annum, quo Asia in provinciae formam redacta est u. c. 621. Extant quidem epistula Cn. Manlii cos. a. 565 ad Heracleenses Cariae (Lebas-Waddington n. 588) et senatus consultum pendens ex simili Manlii decreto de Prienensibus lato a. 619 (ib. n. 195 — 198), sed similem caasam in hoc decreto inesse nullum indicium est.
Tribus, quam ad testium nomina adiectam invenimus inde ab a. 619 (huius eph. vol. I p. 189), in hoc decreto perpetuo legitur. Cognomina autem, quae in testibus omissa sunt in senatus consulto a. 676, adsunt in consultis a. 703 (jom. Forschungm 1 p. 47), hic desiderantur; unde probabi- liter decretum reiciemus ad aetatem Cicerone anteriorem.
Ex orthographicis haec fere aliquid momenti habent ad aetatem deter- minandam.
1. Consonantes passim geminantur (Kafxi7^}da — lloirtX^ua — Awtog — 'AttttoXijjoc — rta-Ttog) neque tamen perpetuo (Mifxtog — ^i>jog — XTr,XaTstva), Quod si decretum Latinum, id quod probabile est, similiter variavit'), huc
. •
') Iv dfx^iXoytaL proposuit HomoIIius.
^) Dittenberger Herm. 6 p. 152 quae collegit de Graecis aetatis labentis quo modo in Latinis Tocabulis consonantem aut simplicem geminariut aut ex geminata simpli- cem fecerint, et tempore et ratione ab his nostris longe recedunt.
OBSERVATION?:S EPIGRAPHICAE. 217
referemas legem a Ritschelio (priscae Lat. mon. p. 123) ita enuntiatam: 'geDiiDatio consonantium nulla ante Ennium, ferme ex aequo fluctuans ab a. 'c. 580 ad 620, praevalens ab a. 620 ad 640, fere constans ab a. c. 640'.
2. yiciagHOQ perpetuo scribitur; sed eam formam a fine saeculi sexti ad aetatis imperatoriae initia in usu fuisse alibi demonstravi (Epb. 1 p. 286).
3. u Latina sequitur leges consuetas, scilicet ubi vocalis est et pro- ducitur, repraesentatur litteris oo: 'IoJ>.jo?, Uovmog; ubi vocalis est et cor- ripitur, repraesentatur plerumque littera o : ita, ut mittam K011/T09 et HoTr^jog, scribitur 'AjtttoXijio? et K^oa-TOfxslva (cf. Dittenberger Herm. 6 p. 282). Con- trarium foret v. 21 Po[t/3^t]o^, sed quae intra uncos posui Papadopulus non vidit nec satis fida sunt. Diversa ratione pro u substituitur littera £ in vocabulis XeCxm et AsvntXtogy quas formas ad Latinorum Louc- recte revo- cabimus (cf. Dittenberger 1. c. p. 310) et "SetJLBTw^tog (Dittenberger 1. c. p. 297), item littera v in OvtTv^icc et in altero 'Fu}fMV>Ja, ubi respondet lit- terae u cum i alternanti. Denique u consonans solito more redditur ov in Ka§o\vt?aog (Ka§o\v>.tog Pap.). Ovd},yiog, OviTv^ta (Dittenberger 1. c. p. 303), sed V est in ^OKTovtog (ibidem p. 306). Pro qui- reperitur modo not- in KotuTog similibusque, modo hv- in Kv^elia (Dittenberger I. c. p. 299).
4. t Latina abit in e in xofxsTiuj, ^efjLSTuS^tog (Dittenberger 1. c. p. 130seq.) solito more. At et pro l in Set>uog et constanter in -velva tribuum sane notabile est in titulo septimi saeculi, neque omnino componi potest cum exemplis similibus Graecitatis labentis. Potius inde repetendum est, quod cum ipsum vocabulum Latinum ei baberet, Graeci etsi debuerunt 1 substi- tuere, si quidem ei Latinis t longum significabat (cf. Corssen Yocal. 2 p. 716 seq.), tamen errore in nominibus propriis facili diphthongum reti- nuerunt. — 'i\evetvia 29, cum sit Mevvivia 10. 13, error magis est scriben- tis describentisve. ^A^vriv(Ty\g pro Arnensi magis est declinatio ad Graecam conversa.
Per haec cum ducamur ad aetatem C. Gracchi fere vel paulo posterio- rcm, commode accidit quod senatus consulto anni c. 626 (v. C. L L. vol. I p. 158) servato a losepho ant. 13, 9, 2 qui scribendo adfuerunt duo testes redeant inter eos quos hic invenimus, nempe C. Sempronius C» /. Falema et M\ Lucilius M. /, Pomentina; nam hoc nomen omnino reddcndum est lo- sepbo pro eo quod traditur Aov>tiog Mavtog Aovntov vtog MevTtva, Confirmat id litteratura, secundum quam Earinus titulum iudicavit exaratum esse per extremos XX vel XXX annos saec. ante Chr. secundi, id est inter a. u. c. 625 — 655.
Superest ex senatus consulto solum exordium additamento aliquo auctum. Numerus autem senatorum qui scribendo adfuerunt plane inso- litus est, nam cum alibi duo, tres, septem, octo, ad summum duodecim compareant, hic adfuerunt amplius triginta; nec satis intellegitur qui factum sit at in re non tanti momenti ita ab usu communi recederetur. Possis adeo conicere hoc loco non enumerari qui [y^atpoyiiv^u) naovia-av, sed qui iv tw [j3oV' ?.r»/.Ti5^]/a> 7ra§v!<rav, quod supplementum proposuit Earinus. Sed cum prae- terea in senatus consultis eorum qui adfuerunt numerus quidem ponatur, nomina autem non perscribantur, a solita forma tam longe recedere nolui.
218 MOMMSEN
Fieri tainen potest, ut in senatus consulto more soUemni per relationeoi facto nomina eornm qui decrevissent adscribenda fuerint, in senatns con- sulto facto per solam discessionem numerus tantum ponendus, unumqne hoc senatus consultum sit adhuc repertum factum per sententias latas more sollemni.
Utut est, sive enumerantur qui dccreverunt sive qui scribendo adfae- runt, nominantur in decreto Adramyteno senatores hi quos subieci. Ad- scripsi e regione reliquos senatorii ordinis homines aetatis liberae rei pn- blicae, quorum de tribu constaret maxime ex senatus consultis a. 584 de Thisbaeis (huius eph. vol. 1 p. 278); a. 619 de Prienensibus (Lebas-Wad- dington n. 195 — 198); ciusdem fere aetatis relato apud losephum ant. 13, 9, 2; a. 676 de Asclepiade (C. I. L. vol. I p. 110); relatis apud Gaelium (Cicero ad fam. 8, 8) a. 703; relato apud losephum ant. 14, 8, 5 anni 707 (v. Hermes vol. 9 p. 281 sq.); relato apud eundem 14, 10, 10 anni 710 (ubi lectionem, si qua erat iusta causa dubitandi, rettuli secundum cod. Ambro- sianum); incertae aetatis Aphrodisiensi (Lebas-Waddington n. 1627).
M\ Actliu8 M\/. Voltinia SC. 584.
1 L. Ae,.. L. /, [U]/entina 20.
2 L. Afinius L. / Lemonia 35.
3 F. Albius P. / Quiri[na\ 17.
4 C. Annius C. / Amensis 31.
C. Annius C. / Camellia SC. 619.
5 Z/. Anogiusiy) C. / Menenia 28.
L. Appuleius ('A7To\j>auog) L./. Sergia los. 14, 10, 10.
6 M. Appuleius(?) M./ Camillia 34*
M. Asellius M. / Maecia los. 14, 10,
10. L. Ateius L./ An. Capito SC. 703.
7 Q. Cae\cilius^ Q. / Aniensis 8.
Q. Cae[ciliu8] Q. f. cum primum locum in laterculo teiieat et probabile sit senatores ex ordine enumerari (nam etiam in senatus consultis a. 703 primi nominantar consu- lares duo L. Domitius cos. a. 700 et Meteilus Pius Scipio cos. a. 702), aut Macedo- nicus intellegitur cos. a. 611, qui obiit a. 639, aut filius eius Baliarieus cos. a. 631.
Q. Caecilius Q, / Fah, Metellus Pius
Scipio SC. 703. L. Calpumius Men, (HsvTivla) Piso los.
14, 10, 10. C, Caninius Ter. Rebilus los. 14, 10, 10.
8 Sp, Carvilius L./ Sa[ba]tina 29.
Carvilinm fuissc hunc hominem, cuius in nomine exempla differunt, eo magis verisimile estf quod 8purii dicuntur duo Carvilii relati in fastos consulares.
9 Q. Claudius Ap. / Pollia 27.
Quamquam ex Claudiis patriciis nullum aliuni novimus praenomine Quintom (cf. rdm, Forsch. 1 p. 15), hunc ex ea domo oriundum esse ostendit praenomen patris.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 219
10 C. Coeliua C. f. AemUia 16.
L. Coponius L,f. Collina los. 14, 8, 6.
11 C Comelius M, f Stelatina 11.
' Vix ex Corneliis patriciis ; nam praenomen Gaius apud eos non reperitur.
12 Z/. Comelius M. f Romulia 38.
L. Cethegus qui accusavit a. n. c. 605 Galbam, filius fortasse M. Cethegi con- sulis a. 594, potest hic indicari, cnm praeter Cethegos praenomen Marci hac aetate Comelii vix usurparint.
13 if. Cosconiue M. f [Ter]etina 18.
M. Cosconius (traditur cosHonius) praetor a. 619 (Livius ep. 56) fortasse idcm est.
14 C. Didiue C. f Quir[ina] 26.
L, Domiiius Cn. f Fah. Ahenobarbus
SC. 703. M. Eppius M. f Teretina SC, 703. L. Erucius L.f Ste. vel Ter. (Tij>.>jT«Va)
los. 14, 10, 10. L. Faberius L. f Sergia SC. 676.
\b M. Falerius M. f Claudia 23. 16 L. Filius L. f [Sab]atina 25.
. . Flaviu8(?) L. f Lem. los. 14, 10, 10.
17 P. Gessius P. f Amensis 19.
18 L, lulius Sex. f tia 15
Pater opinor consulis a. 664 L. lulii L. f. Sex. n. Caesaris (fasti cus.)
19 C. Licinius C. f Teretina 22.
Liciniae C. f. virginis Vestalis eius, quae a. 631 sacrum quoddam dedicavit (Cicero de domo 53, 136), deinde a. 641 ob stuprum condemnata est (Drumann 4, 59), hic potest fuisse frater is qui una cum ea causam dixit (Dio fr. 87, 4).
C. Lucilius C. f Pup. Hirrus SC. 703.
20 M\ Lucilius M. f Pomentina 24. Aovxtog MaVio? Aovy.lov vlog Mbvtiucc Io-
seph. 13, 9, 2.
21 Z/. Memius C. f Menenia 13.
L. Memmi Gal. 1 .
_ ^ ,^ ^ ^ , f ^^1 nQmmis
L. C. Memies C. f Gal.)
(Bom. MUnzio. p. 575. 597).
22 C. Nautius Q. /. Veiuria 36.
Cn. Nerius Pup. Cicero ad Q. fr. 2, 3, 5.
23 C. Numitorius C. f Lemonia 37.
Poterit cogitari de C. Kumitorio qui periit in proscriptione Mariana a. 663 (Appian. b. c. 1, 72; Florus 2, 9), cuius item esse possunt nummi inscripti C. Nu- initori {rom. Munzwesen p. 550).
24 Cn. Octavius L. f Aemilia 33.
Omnino ex posteris Cn. Octavii cos. a. 589, a quo originem duxit stirps Oc- taviorum aetate liberae rei publicae magis splendida, puto nepos eius ex filio Lucio aiibi non nominato.
Xs^ovtutog HcfTrmvtog ^efxuuia Kvtvrog los. 14, 10, 10.
220
MOMMSEN
. . . Papirius . . . Quirina losephus
U, 8, 5. Q. Petillius T. /. Sergia SC. 676. P. Plautius P, /. Papiria los. 14, 10.
10.
25 Cn, Pompeius Cn./. Crustumina 39.
Fortasse patnius Cn. PompGi Se.v. f. Cn. n. Strabonis consulis a. 665.
26 P. Po{pi\lliu8 P. /. Teretina 40.
27 J/. Pupius M. /. Scap[t\ia 10.
28 C. RuhriusQ) C. / Popillia 21.
M. Quintius M. / Pop. (now-^j»») Plan- culus (fl>jivHV>.oc) los. 14, 10, 10.
30 P. Silius L. /. Galeria 30.
31 Q. Valgius M. /..... ia II.
a Scribonius C. / Pop. Curio SC. 703.
29 C. Senip[ron]ius C / Falerna 32. C. Sempronius C. / Falema los. 13,
9, 2. C. Septimius T./ Quirina SC. 703.
L. Tremelius Cn. / Camellia SC. 619.
Q. Verres Romulia Cicero Verr. act. 1,
8, 23. L. Villius L./ Pom. Annalis SC. 703.
32 C . . . ius C. /. Menenia 9.
Hic cum secundum locum in ordine teneat post Q. Caecilium Q. f., fortasse ex consularibus fuit. Tertium M. Pupium (n. 27) fasti consulares non habent.
33 Z/ 41.
Velina Asprenas Aphrod.
. . L. / 0/entina Balhus Aphrod. .... Falerna Plautus Aphrod. , . . /. Claudia Tkorus Aphrod.
Tribus reperiuntur hae: Aemilia AIMYAIA i)
Aniensis Arnensis Camillia Claudia
ANIHNSHS APNHNSHS:»)
KAMIAAIA3) KAAYAIA
: Coelii — Octavii
: Caecilii
: Annii — Gessii
: Appuleii
: Falerii
^) AijiuXioc similiter scribitur consul a. 567 in catalogo Dclphico (Wescher et Foucart inscr. Delph. p. 20 seq. v. 118) et alibi quoque per u scriptum reperitur (C. I. Gr. 204. 2218). Cf. Plutarchus Paul. 2: Mafispjtoc UvBayopov naXQ . . ^i' oipvXe«» Xoyov xal X°^P^^ AlyiikioQ npoa-ayoptvBtig.
^) Ita scribendum csse, non ut vulgo faciuut obtemperantcs libris Ciceronis de I. agr. 2, 29, 79 Arniensigy confirmant tituli Latini vol. III n. 6185 ct vol. VIII n. 971 (= Guerin roy. en Tumsie II p. 253). 1470 (= revue arch. 1848 p. 309) et Renieriani corporis n. 2864. 4347. Areniensis est in Hispano vol. II n. 105.
') KAMEAAIA est in alio senatus consulto Lebas - Waddington n. 195. rectiusque opinor vocabulum per geminatam / scribitur quam per simplicem.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE.
221
Cru8tumina
Falerna
Galeria
Lemonia
Menenia
Pollia
Pomentina
Poplilia
Quirina
Romulia
Sabatina
Scaptia
Stellatina
Teretina
Veturia
Ufentina
KPOZTOMEINAi)
♦AAEPNA
TAAEPIA
AEMHNIA
MENHNIA
nOAAIA
nOMENTEINA»)
nOniAAIA3)
KYPE
PI2MYAIA*)
EABATEINA
IKAniA
STHAATE . .
THPHTEINA
OYETYPIA5)
[OY]<t>ENTEINA
: Pompeii : Sempronii : Silii
: Afinii — Numitorii
: Anogii(MENEINIA) — Memnii (MEAIH...) — incerta gens (MEAIHNIA)
Claudii
Lucilii
Rubrii
Albii — Didii
Cornelii
Carvilii — Filii
Pupii
Cornelii
Cosconii — Licinii — Popillii
Nautii
J\6 • . . •
£x gentibus nova ni fallor est Anogia sive ea Anotia fuit; aliae com- plures, ut Afinia, Albia, Faleria, Fil(I)ia, Gessia, adhuc inter senatorias domus liberae rei publicae non comparuerunt. Ipsi bomines fere ad unum omnes aut ignoti sunt aut certe satis certa ratione determinari non potue- runt; perpauca quae suppetebant de singulis eaque incerta omnia ad nomina adscripsi. Utiliora snnt, quae hinc colliguntur de tribubus homi- num nobilium: scilicet hac aetate fixas et hereditarias nullas fuisse, sed ratione habita praediorum quae quisque possideret homines in hac vel illa
') Similiter Crustumina perscriptum est vol. III n. 1188. Qui haec exaravit pro- nuntiationem magis secutus est quam scripturam memoria traditam; simili ratione infra Veturia est, non Voturia.
') Aeque in usu fuerunt Pometinus (Cato fr. p. 12 Jordan), quocum concinunt Suessa Pometia (Plinius 3, 5, 68; Livius 1, 53) et Pometii Vergiiii Aen. 6, 775; Po- mentinus hic de tribu, de populo apud Dionysium (4, 50 et alibi) et Strabonem 5, 3, 4 p. 231, quo item referemus gentilicium Pomentinus vol. m n. 622. 1748; Pomptinus, quod ut de urbe raro (Festus ep. p. 232), ita passim tam de agro quam de tribu usur- patur, neque ignobilis est C, Pomptinus praetor a. 691. Pomit. tituH Traguriensis vol. III n. 2678 lectionis parum certae puto corrnptum ex Pompt.\ Pomtinus, Pontinus idoneis testimoniis carent. Grammatici autem opinor magni facient ex hoc certissimo exemplo iam constare propter fugam quae est inter iitteras m et t modo inseri p con- sonantem, modo e vel en.
») Publil. est vol. V n. 911, Publi, vol. III n. 4478, Publ. vol. III n. 5520; Pob. et Pub. passim inveniuntur. In S. C. de Asclepiade a. 678 (vol. I p. 120) TTOTTAIAIA est pro TTOTTAIAJA. Diverso errore quadratarius Adramytenus pro eodem TTOTTIAAIA dedit.
*) Roittul. item habet titulus Atestinus vol. V n. 2785; Bomulia Festus p. 271; Romulea Cicero Verr. act 1, 8, 23 secundum optimum librum; Romilia Varro 1. L. 5, 56.
^) vide supra adn. 1.
222 MOMMSEN
tribu suffragium tulisse. Ita Claudios in Clandia tribu aiiquando fuisse Dotissima narratio cum satis demonstret, Q. Claudius Ap. f. propter prae- nomen patris sine dubio ad patriciam gentem referendus invenitur in Pollia^). — Octavia gens cum propter originem Yeliternam ad Pomptinam tribum referenda esset, si lex aetatis posterioris ad familias nobiles vetus- tiores recte applicaretur , Augustus ante adoptionem ant in Fabia aut in Scaptia fuerit necesse est, cum Suetonius c. 40 (cf. £ph. III p. 233) Fabianos et Scaptienses tribules eius appellet. At quem hic habemus Gn. Octavius L. f. omnino gentilis eius suffragium tulit in AemiHa. — Dictator Caesar secundum idem testimonium aut in Fabia fuit aut in Scaptia; L. lulius Sex. f. huius senatus consulti, quem item eiusdem gentis fnisse dubitari non potest, in tribu aliqua fuit nominis in na exeuntis. — Metellorum duorum, quorum tribum novimus, alter fuit in Aniensi, alter in Fabia; L. Memmiorum C. f. duorum, quos ex eadem domo fuisse consentaneum est, alter in Menenia census est, alter in Oaleria; similia licet minus certa de Anniis, Appuleiis, Luciliis ex elencho supra posito efficiuntur. — Confirmatur igitur his testimoniis quod aliunde quoque intel- legitur {Staatsrecht 2 ^ p. 356. 387) ad Gracchanam certe aetatem tribum fundis inhaesisse, homines autem in ea tribu suffragium tulisse, in qua praedia forte haberent. Id postea mutatum est, scilicet, ni fallor, Italia universa ad civitatem Romanam admissa; tum enim rec^ptum est, ut cives Romani ex municipiis oriundi duplicem quodammodo civitatem et ipsi habe- rent et hereditario iure ad posteros transmitterent, alteram publicam popnli Romani, alteram municipalem et cum hac, id est cum domo origineve, tribus in perpetuum coniungeretur. Itaque si qui civis Romanus ex Arpino oriundus fuit, cum origine Arpinate eius territorii tribum Come- liam et ipse in perpetuum habuit et ad posteros propagavit. Haec quae efficiuntnr ex tribubus monnmentorum nostrorum hoc senatus consulto re- perto magnopere auctis licet nova non sint, non inutile est in quaestione difficili et obscura ea quae iam tenebamus luculenter confirmari.
XXIV. TITVLVS HIEROCAESAREENSIS.
Kassabae, qui est locus inter Magnesiam ad Sipylum et Sardes, fortasse antiqua Hierocaesarea (cf. C. I. Gr. II, 3452; Lebas - Waddington n. 617), in coemeterio Turcico titulum repperit idcm vir bene de his litteris meritns Papadopulus, a quo senatus consultum Adramytenum accepi, eumque et edidit in ephemeride supra citata musei Smyrnaei vol. I p. 118 et descrip- tum mihi misit. Quem cum intellexissem quaedam habere non vulgaria, item hoc loco edere constitui, maximc cum verendum esset, ne apud nos non
') Kimia igitnr fidacia in hac eph. III p. 232 ClaQdium imperatorem Claadiae tri- bni adscripsi. Ceterum ut ipse in alia fuerit, non minus recte honoris eius causa coloniae ab eo constitutae in Claudiam tribum referri potuemnt.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 223
repetitus eos fugeret quoram interest eum cognovisse. Est autem hic; v. 17. 18 pro edita lectione EAYTHEj Papadopulus scribi iussit rAYKVjTATON:
AZAIO| MHNHZE^
HATHN STP AIKAIOAOTHN I^ AIOIKHZEQZ TAPAKQI^
ZIAS AIKAIOAOTHN AHO AIAZ KAAABP//E AYKA ONIAZ EHIMEAHTHN OA^N AABIKANHZKAI 10 AATEINHZ AOTIZTHN TPQAAEQN ZTPATH rON AHMAPXON TAMI AN AYKIAZ nAM4>YAIAZ KYA.IZTOPA BIOXOYPON
15 AOYKIA nOMHONIA
MEAITINH KPATIZTH YHATIKH TON PAYKV TATON ANAPA
Mariti, cui titulum hunc puto in suo rure uxor dedicavit, nomen aut plane desideratur aut latent vestigia eius in tituli principio mihi obscuro. — Uxoris nomen est Lucia Pomponia Melitina. Cognomen redit in tituh'8 qui- busdam Smyrnaeis et regionis vicinae (cf. G. I. Gr. n. 3299 cum adn. Fran- zii et vocabularia s. v.); in Latinis raro oifenditur (vol. II n. 2295. vol. III n. 2434. 5547. 6190). — Lucia praenominis loco reperitur in titulis quibus- dam nobilium feminarum saeculi tertii, ut sunt L, Septimia Patabiniana Balbilla Tyria Nepotilla Odaenathiana c. p, VI, 1516 ad gentem pertinens principum Palmyrenorum ; L. Baebia Sallttstia Crescentilla c. /. VI, 1398; L. Peducea luliana uxor L. Nonii Veri noti ex titulo Mutinensi Grut. 447, 3.
Aetas tituli ut certo definiri non potest, ita evidenter tertii saeculi est et eius quidem ni fallor labentis; eo enim ducunt et Lucia praenomen et x^aTiTTyi vTTccriseii quaeque de quaestura dicemus, denique quod honores cum re militari coniuncti plane deficiunt. Enumerantur autem solito ordine inverso hi.
1. /3io[h]ov^o9 is est qui aptius dicitur Illlvir viarum curandarum, Graece 6' auS^tHJv oSwv iiriy^XyiT^g (C. L Gr. 2638. 4238 c; Staatsrecht 2«, 588). Viocurus notus ex Varrone 1. L. 5, 158 titulisque ad vias secundi ordinis pertinentibus (Henzen 6514. 6515) de illo magistratu alibi non repperitur.
2. HVatOTMg,
3. Tofuccg AvHtccg UufMpvyuag. Ostendi alibi (Staatsrecht 2^, 248) aetate imperatoria quacsturam quasi
224 MOMMSEN
discidio quodam divisam esse in nrbauam et provincialem , ut non raro post illam haec susciperetnr non iterationis significatione, sed distiDCtione quadam adiecta. Ut alibi invenitur qui fuit quaesL urbis, qtutest. procons. JNarbonensis (I. R. N. 3913), item quaest^ quaesL prov. Narbon, (Henzen G048), ita hic se excipiunt tevatrTU}^, id est urbanus, et rafjLtag AvKtag UajjL^pv^Jag, id est quaestor pro praetore provinciae Ljciae et Pampbjliae.
4. SiifjLa^y^og, id est tribunus plebis.
5. a-T^arvjyog, id est praetor.
6. ><oytrFvjg T^tgjabEwv. De curatoribus rerum publicarum datis ab im- peratore non opus est disserere (cf. Staatsrecht 2 *, 1033).
7. imyLO>,Yjy^g o8mv KafitHavY^g Hot AaTstvY,g, Officium item notom. Cf. III, 6154: curator viarum Labicanae et Latinae veteris; Staatsrecht 2^, 1030.
8. StHaioBoTY,g ^ATToXiag KaXaQ^[ta^g \vxaoviag, Lycaoniam alibi for- tasse Lucaniae significatione nondum repertam qui titulum scripsit ntrum posuerit nimis docte an parum perite, ambiguum est. luridicoruoi Italiae exemplis (Staatsrecht 2^, 1039) hoc addendum est; tres regiones ita con- iunctas nondum habueramus.
9. SiHato8oTYjg X[TFaviag?^ StoiHYiTiUjg Ta^^ajeujlyYilTtag. Intellegitur is
magistratus, qui aetate meliore appellatur legatus citerioris Hispaniae nnde
(vol. y n. 6974 seq. quaeque ibi adnotavi p. 785), a consulari eo distinc-
tus, quod praetorius est nec dicitur pro praetore, tertio saeculo legatus
iuridicus provindae Hispania^ Tarraconensis (vol. II n. 3738 similiterqae
n. 4113), iuridicus Hispaniae citerioris Tarraconensis in titulo Nemausensi
Henzeni n, 6490, iuridicus Hispaniae citerioris in Beneventano I. R. N. 1420
= vol. IX n. 1572 et in Sitifensi Recueil de Constantine 1873/4 p. 373, ex
quibus BeneTentanus pariter atque noster ex iuridici Apuliae et Calabriae
officio ad simile Hispanicum promotus est. Legatum eum non universae
Hispaniae citeriori praefuisse, sed parti tantum titulus is de quo agimus
luculenter confirmat; nam dioecesis provinciae pars est, ut provinciae
Africae partes sunt dioeceses duae Garthaginiensis et Hipponensis.
Quo titulo duce iam reiciemus quod vulgo ferunt Hispaniam cite-
riorem item appellari Tarraconensem. Immo ubi ad Hispaniam citeriorem
Tarraconensis vocabulum adicitur, non universa provincia significatnr, sed
dioecesis Hispaniae citerioris ea in qua est Tarraco. Post Diocletia-
num autem, qui dioeceses in provincias mutavit, quae fuit dioecesis Tarra-
conensis abiecto citerioris vocabulo apte dici coepta est provincia Hispania
Tarraconensis^), — Similiter iudicandum est de legato Augusti per Astu-
riam et Callaeciam (sic II, 2634) vel, ut saepius dicilur, legato Augusti
iuridico (et iuridico in titulo VI, 1507) per Asturiam et Callaeciamy cuias
mentionem faciunt tituli Lambaesitanus vol. VIII n. 2747 = Henzen n. 7420fl
scriptus a. 150; urbani vol. VI n. 1486. 1507; Nemausensis apud Borghe-
^) Hoc recte observavit Huebnems vol. II p. 749, non recte negavit tria haec vo- cabala ita coniancta reperiri ante Diocletianiun, cum adsint in tifulo inridici sub Probo scripti II n. 3738, nec cansaiD mutatae appellationis sads perspexit.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 225
sium opp. 4, 133. — Faerant igitar in provincia Hispania citeriore dioece- ses certe doae, Tarraconensis altera, altera Astaria et Callaecia, qaibas singalis legati Aagasti praefuerant, aniversae aatem provinciae legatas Augusti pro praetore. £t illi qaidem sunt, qui posteriore aetate iuridici appellari coepti sunt, cum re semper ei officio potissimum vacavissent. Nequaq^am igitur verum est quod viri docti nuper defenderunt (Benndorf et Hirschfeld arch, epigr, MiUh. aus Oesterreich 1 p. 169) iuridicos institutos esse ab Hadriano. Immo si non nomine, certe re eos creatos esse ab ipso Augusto plane confirmatur eo quod ait Strabo 3^ 4, 20 Hispaniam citeriorem parere legato consulari, sub eo autem esse legatos tres (scilicet non ipsius, sed et ipsos Augusti), tuv o fXBv Bvo tyjt)v rdyfMccTa 7ra- ^a<p^ov^sl TYiv TTE^ctu Tou Aovotov Ttua^av sm rcig cc^Hrovg yfv . . KaK^^cwcovg >^- yovTiv TVvaTtrst Bt Tovroig ra n^oTa^Tia o^tj yLsra rwv ^AoTv^dov nai rwv Kavrafi^wu . . . rvjv S' f$>i'9 Tra^ostov Hi%ot Uv^wig o SsvTsgog rujv ttqstIZsV' Tuv [ASTU Tov sTi^ov TayiAaTog' tTTtTMOTFsl Ss 0 T^tTog TY,v fxsToyaiav, TVVty^Si 01 Ta Ttuv ToyuTwv yjBv) y^yofuvitiv tig av si^Yivtatujv Hut stg ro vjixs^ov xat tov ^\Ta>stKov Tv-nov fxsTaxstfxsvuDv Iv T^ TsjSsvvtx^ fo-^ijTi. Horum legatornm pri- mus est is qui dicitar Asturiae et Callaeciae, tertias qui praeest dioecesi Tarraconensi; secundus in titulis adhuc repertus non est, nec recte ad enm potissimum trahantur ii tituli, qui nominant legatum iuridicum Hispaniae dioecesi non enuntiata. Nam iuridicum Hispaniae citerioris tituli Beneven- tani voL IX n. 1572 = I. R. N. 1420 Tarraconensem esse inde efficitar, qaod eiasdem viri alter titulas, abi dicitur legatus iuridicua determinatione non adiecta, Tarracone prodiit (vol. II n. 4113), quique restat legatus citerioris Hispaniae supra citatus potest et ipse eodem officio functas esse. Secundi igitur legati dioeceseos nomen adhuc ignoratur.
10. Tres primos tituli versus non intellego; hoc apparet de TT§i[aTVjy(u] cogitari non posse, cum is honor redeat v. 11, nec satis commode introdu- citar supplementum ab editore propositum [a<p^ uJTarwt^.
XXV.
FORMVLA VOTI FRATRVM ARVALIVM.
Accusativi exeuntes in am em vm et ablativi qui finiunt in a e o cum sono vix differrent, mature accidit, ut inter se permutarentur cum alibi, tum maxime in carminibus vetustis memoria ita traditis, ut quid significarent qui ea recitabant saepe parum perciperent. Eius abusus luculentum exem- plum neque adhuc ni fallor satis ' intellectum promam ex tabulis fratrum Arvalium. Voti carmen sollemne componendum opinor cum nota preca- tione Catoniana (de r. r. c. 132): luppiter dapalis, macte hac illace dape pol- lucenda esto^ item : luppiter dapaliSy macte vino inferio esto in actis illis sae- culo primo, scilicet ab a. 27 (C. I. L. YI, 2024), ubi primum servatum est, ad a. usque 87, formatur ad hoc exemplum: luppiter^ tibi hove aurato voveo
IV 15
226 MOMMSEN
esse fuiurum, Exinde rero, id est ab aetate inde Domitiana, perturbari coepta est. Et legitur quidem secundum usum vetustum formata in actis a. 90 V. 24. 41, item in actis a. 101 passim (v. 32. 34. 48. 51. 54. 60. 67. 70) adeoque sub Marco (C v, 10); sed simul scribitur modo bovem aurato futurum (a. 91 v. 9; a. 101 v. 33. 58, item per compendia a. 101 v. 53 bovem aur, futur.), bovem auratum futurum (a. 91 v. 20), bovem auratam fu- turam (a. 91 v. 13. 14. 16, item ut videtur a. 90 v. 23; a. 91 v. 10; a. 101 V. 39. 58, ubi participium aut perscriptum non est aut periit), qnae omnia orta sunt ex prava soni corruptela studioque emcndandi carminis corrupti etiam deteriore. Haec qui intellexerit, non tam fidenter quam bodie so- lent apud Tertullianum unnm ex auctoribus quos habemus formula ilia usum (de corona c. 1 2), quod libri habent tum tibi^ Juppiterf bovem comibus auro decoratia vovemus esse futurum pro accusativo ablativnm reponet. Naiu> quamquam laudandus est Ursinus, quod collatis Arvalium tabulis intellexit scribendum ibi fuisse bove^ id ipsum dubium est, num id quod debuit scrip- serit auctor doctus utpote inter christianos, sed a perfecta arte grammatica sane alienus.
Occasione hac oblata adnoto in actis Claudii (7 = C. I. L. VI, 2034 V. 12 — 15 sic restituendos esse: [Iu\ppiter optime maxime, quae t[n v&rha tibi bove aurato vovimus esse futurum, q]uod hodie vovimuSy aslu it{a faxis, tum tibi donum q]uod conlegium fratrum Ar[valium volet, p. XXV au^ri vo- vemus esse futurum. Simplex iteratio bovis voti, quam admisit Henzenus, loco apta non est; augmentum voti adiecto donario item reperitur in actis a. 38 V. 3 — 6.
XXVL NOMINA ET GRADVS CENTVRIONVM.
Centuriones exercitus Romani quibus nominibns distincti fuerint et gradatim quomodo dispositi, adhuc ni fallor parum elucidatum est. Quam ob rem post ea quae de ea re disseruerunt Henzenus (ann. 1858 p. 30seq.) et Marquardtius (rom. Staatsverwaltung 2, 361 seq.) aliique*), titulos, a qui- bus maxime in hac re pendemus, qui ad rem facerent et ad manus essent (nam quosdam fugisse me in opere subitario et prout res incidit suscepto
^) Eo ipso die, quo typothetae hunc oommentariolum tradidi, adfertur Philologi volumini XXXVIII (p. 126 — 148) inserta expositio Alberti Muelleri die Rangordnung und das Avancement der Centnrionen der rumischen Legion. Is vir doctus ut de Tetere quaestione recte iudicavit, processus centurionum utrum ad decem cohortes an ad sex ordines legionis (dico pilos principes bastatos priores posterioresque) insdtatas sit, et opinionem olim communem, nuper vero in dnbium vocatam solida doctrina et saoo indicio contra Marquardtium defendit, ita in reliquis verum non invenit, sicut in ad- notationibus breviter significavi.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 227
consentaneum est), hoc loco composai quaeque inde effici posse viderentur explicui. Dixi primum de centurionibus legionariis, deinde de praetoria- nis. Reliqua enim corpora militaria peditum, ut urbanorum, vigilam, sta- torum, cohortes auxiliariae, centuriones quidem babuerunt omnia, gradu tamen non propriis vocabulis distincto sed quantum quidem nobis datum est intellegere, solis centuriarum numeris ex ordine procedentibus, ut de his disputandi locus non detur.
Centuriones legionarios, qui et numero et dignitate omni aetate reli- quos antecesserunt, sexaginta in legione fuisse aetate h'berae rei publicae certum est, eundemque numerum item enuntiant imperante Angasto Cin- cius (apud Gellium 16, 4, 6) et de Tiberio scribens Tacitus (ann. 1, 32). Sed eum numerum postea quoque mansisse non tam certum est quam plerique hodie credunt. Nam cum prima legionis cohors certe inde ab Hadriano duplicem militum numerum habuerit^), iusta dubitatio surgit, annon simul centurionum quoque in ea cohorte numerus mutatus sit. £t mutationis quidem factae certum indicium subministrat optionum laterculum Lambaesitannm^) saeculi opinor secundi exeuntis; nam LXIIII in eo ena- merantur, scilicet quot requiruntur, si in singnhs centariis singuli optiones fuerunt et primae cohorti cum Yegetio (2, 8) decem centuriae tribuuntur, reliquis novem ex antiqua consuetudine senae. At idem auctor eodem loco tantum abest ut cohorti primae decem centuriones adscribat, ut adeo ad quinque eos restringat, neque in hac quidem re ariolatus est. Extat enim Lambaesi altera inscriptio^) eiusdem aetatis, quae nomina recenset optio- num cohortis primae sic:
B V L A R U V M P R I N C Jpis cum imaginih . V S D I V I n\a E c» O P T I O NU eoh. primae
«» DE SVVO 0 FECERvL RONIVS FELlJx • P • P 0 P 0 AELiIm maerimu princ
RIVS lANVfARIVS • HAS • C • IV ONIVS SILvIaNVS • HAS • POS
liut Umginianut princ. poit
') Cohortiam primaruiD numerum duplicatum praeter Hyginum qui dicitur aucto- rem saeculi tertii index militum aetatis Hadrianae Troesmensis (voK III n. 6178) arguit. Ante Hadrianum num idem obtinuerit, certis argumentis non constat.
») Renier n. 60 = C. VIII, 2554 = Henzen 6790.
') Renier n. 1407 = C. Ylir, 2555 secundum ezemplum Wilmannsii nostri optime factum. Supplementorum pars sumpta est ex titulo lateri inscripto, quem antea saepius frnstra temptavimus Henzenus et ego in sylL eius n. 6608 et in ann. inst. 1860 p. 71: tabuiarium princiipis) [c]«»i imag{inibu8) domus divinae rlejnoratum ab Uipio [Ajnto- ninlo} princ{ipe) et option^ibusl coh{orti$) pr^imae] et adiu\toribus] de suo fecerunt, M, AureiiuB Aurelianus p{rimt)p(ilu8) (deest opinor dedicavit), Nomina expleta snnt cx la- terculo citato in adn. 2, ubi loco sexto et quattuor sequentibns iidem quinque homines inter optiones recensentur eodem plane ordine. Supplementa ut in uniTersnm certa sunt, ita notabile est in fine v. 4 alterum nomen nullum recte inseri; nam inter pri- mipilum et hastatum unus princeps locum habet.
15*
^28 MOMMSEN
Itaque secundum hunc titulum quoque in cohorte prima quinque cen- turiones fuerunt, nempe primus pilus, princeps, hastatus, princeps posterior, hastatus poeterior, iidem autem quinque optiones habuernnt ^). Cum ita in legione inveniantur fuisse quinquaginta novem centuriones totidemque op- tiones, in illo autem laterculo sexaginta quattuor optiones enumerentur, conicio cohortes reliquas senos centuriones senosque optiones habuisse'), primae postquam aucta est quinque centuriones praefuisse, qninque optio- nes, quinque adiutores, nam hornm quoque mentio fit in titulo ad resti- tutionem eiusdem tabularii pertinente (p. 227 adn. 3), neque incongrunm est adiutores eos inter LXIIII optiones numerari. — £x quinque centu- rionibus cohortis primae Vegetio primus est centurio primi piliy praefec- tus hominibus CCCC, alter primus hastatus praepositus ducentis, tertius quartusque princeps^) et secundus hastatus praefecti hominibus centenis quinquagenis ; quintus, qui excidit, necesse est fuerit secundus princeps^) regens homines centnm. In qua enumeratione Yegetius cum solito sibi errore veriloquio vocabuli deceptus hastatum principi praeposuerit ^), eo errore emendato primae cohorti praefuerunt primus pilus CCCC homines regens, princeps CC^ hastatus primus et princeps posterior CL, hastatus posterior C, id quod plane convenit cum titulo Lambaesitano.
Porro videamus centuriones novero ct quinquaginta, quot fortasse inde ab Augnsto^), certe inde ab Hadriano legioni praefuisse docuimus, quibus nominibus distincti fuerint et gradatim quomodo se exceperint.
^) Hic numerns praeterea eo coDfirmatur, quod nt dixi quinqne optiones huius tituli in altero n. 2554 recensentur post quinque primos. Omnino tituli n. 2554. 2555 scripti sunt annis duobus continuis, tenueruntque eorum annorum priore quinqne ii ho- mines, qui primi sunt in laterculo n. 2554, eundem locum, quem post annum habne« runt quinque homines in laterculo illo proxime subsequentes.
') Yegetius quidem quinos centuriones omnibus cohortibus adscribit, sed in ea re ct ipse sibi contrarius est, cum legioni decem cohortium centuriones det LY (2, 8 fin. c. 25; contra in computatione legionis 2, 6 centuriones insunt tantum modo L) et certis testimoniis refellitur, praesertim titulo infra p. 236 n. 51 laudato pili posterioris cohortis quartae. Hic enim et Lambaesitanus supra relatus inter se collati evidenter ostendunt pilum posteriorem nullum fuisse in cohorte prima, fuisse in reliquis.
') Interpolatione deteriorum librorum is evasit princeps secundua,
^) Inepte interpolator eius loco inseruit triarium priorenij qui nnllus umquam fuit. Centurionem qui excidit loco quintum fuisse inde manifestum est, quod qui restant milites centum infimo tantum dari potuerunt.
') Cf. inter alia 1, 20: in prima acie pugnantes principeSf in secunda hastati^ in tertia triarii vocabantur. Itaque non plaudemus docto scriptori historiae rei militaris apud Romanos p. 88 hoc nostro loco pro auctore librarios incusanti, praeterea pro triario priore sane inepto substituenti non magis aptum posteriorem. Apud anctorem quem compilaTit Vegetius verum invenerit necesse est, cum ipse sibi contradicens eodem capite recte scribat primum pilum promoveri solere ex primo principe legionis.
^) Kam quod ita sumendum est Tacitum sexaginta centuriones legioni Tiberianae tribuisse, cum vere essent uno minus, non magnopere obstat.
I
(
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 229
Antiqaa aetate cum legionarii milites nondum in cohortes ordinati secun- dum stipendiorum numerum potissimum in tria genera pilornm principum bastatorum distribuerentur, centuriones quoque similiter divisos esse viri docti statuunt, scilicet post decem pilos priorum centuriarum — ita enim tum ap- pellabantur suppressa tamen ut in reliquis passim, ita semper in primo significatione centuriae — secutos csse decem pilos centuriarum posterio- rum, post pilos omnes venire primum principem reliquosque principes, item post hos primum hastatum et bastatos reliquos usque ad decimum ordinem hastatum posterioris centuriae omnium infimum. Quod num recte ponant ^), non disquiro: neque enim argumenta in alteram utram partem suppetunt certa et explorata neque ipsa quaestio huic loco satis apta est. Sed ut vera sint, cohortibus institutis ut vocabula centurionum mutata sunt, ita a cohorte potissimum dignitatem eorum determinatam esse ostendam. Et ad voca- bula quod attinet, mansit antiquus usus in solo centurione omnium primo, quippe qui tam hac aetate quam praecedente appellaretur primus pilus, Secundus deinde et tertius, olim dicti primus princeps prioris centuriae et primus hastatus prioris centuriae, hac aetate plerumque appellantur ille princeps praetorii vel princeps nude, hic hastatus primus vel hastatus nude, sicut infra exempla docebunt. Cohors in his enuntiatur apud Caesa- rem b. c. 3, 64, ubi secundus centurio legionis primae cohortis princeps prior appellatur, in titulis autem vix umquam reperltur^) et omnino in his cen- turionibus imperatoria aetate cohors non solebat enuntiari. In reliquis cen- turionibus inde a quarto antiqua vocabula etiam post cohortes institutas ali- quamdiu mansisse ostendunt tituli duo, infra n. 49 scriptus aut libera etfam- tum re publica aut sub initia Augusti, in quo est princeps tertiuSy et n. 56 scriptus non ante Iladrianum, ab Henzeno (ann. inst. 1858 p. 34) probabi- liter expletus in hunc modum: centurio [legi]onis eiusdem \pct\aus pilus
^) Ordinationcm quam supra significavi commendat qni nuperrime rem accurate pertractaTit A. Mueller 1. c. (v. p. 226 not. 1), cum Marquardtias (Staatsverwaltung 3 p. 35S} aliique pilos principes hastatos priorum centurianim omnes praeponant centu- rionibus centurianim posteriorum. At fortasse neutra opinio vera est. Reperiuntnr seilicet apud auctores qui huius aetatis res gestas enarrarunt praeter primos pilos pri- mu9 princeps prioris centuriae (Liv. 42, 34) — primus princeps (Liv. 25, 14. 26, 6) — primus hastatus (Liv. 27, 14; Oros. 4, 1 accuratius quam Florus 1, 13, 9 qui snbstituit ex suae aetatis consuetudine hastatum nude) — secundus hastatus (Liv. 26, 5) — decumua ordo hastatua (Liv. 42, 34). Sane minim est praeter primum pilum solos fere comme- morari primum principem et primum hastatum, siquidem primus princeps secundum Muellemm vicesimus primus, secundum Marquardtium undecimus centurionum fuit, primus hastatus sccundum illum quadragesimus prirous, secundum bunc vicesimus primos. £qaidem magis crediderim centurionum dignationem omni tempore derectam esse aliqnatenus certe ad ordinationem cohortalem, quam constat aliquo modo tum quoqne fuisse, cum a tribus militum generibus ordinatio legionis pendebat, et primum principem eo quoque tempore secundum in legione centurionem fuisse, primum hasta- tum tertinm.
') Exceptionem facit unus titulus p. 232 n. 24 nec lectionis satis certae neque in- terpretationis.
230 MOMMSEN
prior^); ubi pro eo quod est prioris centuriae substitutum est brevitatis causa vocabulum prior, Sed duobus his titulis exceptis centuriones qnar- tus et posteriores semper ita determinantur, ut primum cohors enuntietnr, tunc ponatur ex sex gradibus unus; ut (centurio) leg(ione) III Cyr(enaiea)^ coh(orte) F, pr(incep8) po8(terior) est in titulo Syriaco (infra n. 52), prin- ceps posterior coh(orte) I in Dalmatico (infra n. 36), (centurio) in (secunda) pr(inceps) post(erior) in urbano (infra n. 47), nona pri(nceps) po8teri(or) in Syriaco (infra n. 59) et sic deinceps, ut satis constet, ubi omisso cohortis vocabulo nota numeralis invenitur, ut VIIII hast, post.^ eam non solven- dam csse ad exemplum tituli Taurinensis nonus hastatus posterior^ sed ad communem consuetudinem nona hastatus posterior,
Cohorte praescripta dignitatem quoque determinari vel inde con- stat, quod prima cohors certo inde ab Hadriano, probabiliter multo antea reliquas antecellit; nam et duplicato numero est et habet aquilam signaque legionis et honoratissimo loco excubias agit; ut plane incredibile sit secundum eius centurionem totius legionis unum et vicesimum fuisse. Idem etiam apertius inde efficitur, qnod primus princeps et primus hastatus primum pilum proxime subsequuntur, scilicet ad primum pilum promoveri solet non secundae centuriae pilns prior, sed primus princeps, et sic deinceps. lam vero si cohortis primae centuriones omnes locum tenue- runt ante honoratissimum quemque cohortium subsequentium, item in co- horte ea si post primum pilum vocatur primus princeps, post hunc primns hastatus et sic deinceps, ratio suadet, ut similiter secundam cohortem tertiae sequentibusque praeponamus et ad eam legem universam ordinationem con- stituamus, id quod praeterea Caesar confirmat^) et Yegetii qualiscumque anc- toritas ^). Denique singuli tituli huius generis ita comparati sunt, ut ra-
^) Cam non satis constet in titulo hodie deperdito utram WS faerit an avs, possis illad praeferens supplere centurio {legt\onis eiusdem [septt]mu9j pUus prior, et intellegere centanonem primum cohortis secandae, sciiicet anteqaam soblatas est pilus posterior cohortis primae. Sed obstat cam quod ita abandat id quod est pilus prior, tam qaod nallo exemplo certo defenditar loci centurionici determinatio solo numero facta. Itaqae in altero sapplemento adqaiescendam est.
3) Recte viri docti (v. Marquardt 2, 361 not.) huius sententiae patroui provoca- verunt ad Caesaris verba b. c. 3, 54: {Scaevam) Caesar ah octams ordinibus ad pri- mipilum se traducerc pronuntiavity id est ab octava cohorte ad primam; nam si octavus pilus, octavus princeps, octavus hastatus dignationis tam diversae fuissent qaam fuisfie eos adversarii statuunt, non octavos ordines Caesar ponere debuit, sed eum in quo Scaeva erat gradnm. Hoc ipsum luculenter exposuit Muelier I. e. p. 132 contra Laa- gium et Marquardtium tuens antiqaam opinionem.
') Vegetius 2, 21 : quasi in orbem quendam per diversas cohortes et diversas scholas milites promoventur ita, ut ex prima cohorte ad gradum quempiam promotus (scilicet gre- galis cohortis primae promotus ad centurionatnm) vadat ad decimam cohortem et rwrsus ah ea crescentibus stipendiis cum maiore gradu per alias recurrat ad primam, Ideo primi pili centurio postqucan in orhem omnes cohortes per diversas administraiterit scho- las, in prima cohorte ad hanc pervenit palmam, Recte hunc iocum interpretatns est Mueller I. c. p. 140.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 231
rissimi sint cohortium posteriorum, scilicet quod eiusmodi locus ad centu- rionatum additus splendorem minuit magis quam auget; deinde in quibus- dam (v. praesertim infra n. 50) stipendiorum ratio eam quam exposui gra- dationem evidenter flagitat. Sed hoc melius intellegetur coUectis ipsis quae mihi in promptu sunt centurionum vocabulis et adiectis ad singulos locos quae requiruntur observationibus.
I. PRIMVS PILVS. II. PRIMAE COHORTIS PRINCEPS PRIOR.
1. 'omnibus primae cohortis centurionibus interfectis praeter prmcipeni
'priorera*. Caesar b. c. 3, 64.
[pRiMVS PRiNCEPS, PRiNCEPS PRiMVS nou rcperitur in titulis sinceris
(v. p. 238 not. 2)]. PRiNCEPS PRAETORii (vide quae observavi ad C. III, 830).
2. Lupianus dupl. leg. X g. ex pr. pre. — In Norico. C. III, 5293.
3. Q. Raecius Q. f. Cl. Rufus p. p. leg. XII fulm., trecenarius, princ.
praet. Iader;scriptaimperanteVespasiano. C. 111,2917 = Henzen 6877.
4. M. Vettius M. f. Ani. Valens mil. coh. VIII pr., benef. praef. pr.,
evok. Aug., 7 coh. VI vig., 7 stat., 7 coh. XVI urb., 7 cho. II pr., exercitator equit. speculatorum, princeps praetori leg. XIII gem. ex trec. , [p. p.] \eg, VI victr., trib. coh. V vig., trib. coh. XII urb., trib. coh. III pr., [trib.] leg. XIIII gem. Mart. victr., proc. imp. Caes. [Neronis] Aug. prov. Lusitan. — Arimiiii anni p. C. 66. Henzen 6767. Unicam exemplum superest a mendis non immune; praeter alia ante leg. VI victr. videtur excidisse p • p, cum ob alias causas, quae infra ex- ponentur, tum qnod sine exemplo est e caliga ad militias equestres aliter atque per primipilatum perveniri. PRINCEPS.
5. C. Acillius Marcianus Cent. princ. leg. XIIII gem. — Velitris.
OreU. 3459.
6. P. Aelius P. f. Papir. Marcelius cent. frum., subprinceps peregri-
norum, astatus et prmceps et primipilus leg. VII gem. pie fel., adlectus ad munera praeif. legg. VII Claudiae et primae adiutricis. — Fulginii. Henzen 6747. Idem in alio titulo C. III n. 1180 appellatur ex praef. leg. VII Claud. et I adiut. , sub principe peregrinorum.
7. Aurel. Longinianus 7 leg. III Aug. princ. leg. S. S. — Lambaesi.
Recueil de Constantine 1866 p. 251 = C. VIII, 2676.
8. Ti. CI. Firmus prin. leg. III Aug. — Lambaesi. C. VIII, 2841 =
Henzen 7420 a:&.
9. T. Elupius (?) Galer. Pracsens Gunia (?) pri. leg. XX V. V. —
Devae in Britannia; anni p. C. 168. C. VII, 168 = Orelli 2054.
10. Ti. lul. Masculus prin. leg. II adi. p. f. — Aquinci. C. III, 3501.
11. Q. Mattius Quartus Ficino (Ticino?) princ. leg. III Aug. —
Lambaesi. C. VIII, 2941 = Henzen 7420 ai]. Einsdem hominis ad primi- pilatom eiasdem legionis promoti alter titulus extat C. VIII, 2768 = Renier n. 983.
232 MOMMSEN
12. equites (legionis) votum ponunt per Proculo pr[l]nc. et [G]aio opt. —
In Dacia. C. III, 1590 a. 13 Rufus Stel(latina) Be(nevento) 1 princ. leg. XXII primig-
Prope Beneventum. I. R. N. 1467 = C. IX, 2092.
14. ... lius Sabinus [Velijna (?) princeps [leg. ei]usdem, scilicetX
Fretensis. — Hlerosolymis. Eph. epigr. II p. 292 n. 345.
15. Ulpius Antoninus princeps et optiones cohortis primae et adiato-
res. — Lambaesi (supra p. 227).
16 bidius C. f. Pap. prim. pil. [le]g. V et leg. X et leg. VI ita,
ut in [leg.] X primum pil. duceret, eodem tempore pnnceps esset leg. VI. — In Aequiculis; aetatis Tiberianae. I. R. N. 5712 = Henzen 6779. ADivTOR PRiNCiPis (vide supra p. 228).
17. L. Sentius Valerianus vet. ex adiutore princ. leg. III Aug. —
Lambaesi. Renier 1371 = Wilroanns n. 1556. LIBRARIVS PRINCIPIS.
18. C. Amandius Finitus opt. princi[pis] et T. Celsius Victorinus libr.
principis anno 201 ; C. Q. Catulus opt. pr. anno 202. — Argentorati. Henzen 6778. OPTIO PRAETORn.
19. T. Sempronius Victor Optio praetori. — Carali. Henzen 6940.
19 a. C. Maximius lulianus optio praet. leg. V Mac. — Apuli C. III, 1094 secundum emendationem propositam ibi in indice p. 1158, iam stabilitam codice Verantiano (supra p. 66 n. 149).
OPTIO PRINCIPIS *).
20. P. Aeli[u8 Macrinus] (optio) [principis]. — Lambaesi supra p. 227.
21. C. Amandius Finitus opt. princi[pis] — C. Q. Catulus Opt. pr.
V. n. 18.
22. [Opti]ones ordinatorum 8u[b Cae]cilio Aeliano [et 8]ub Aurel[i]o
Iul[iano] •princip(ibus) po8(uerunt). — In Dacia. 0.111,830. Lectio parum certa est.
23. Munatius Renuntiatus OptlO pr. — Prope Lambaesim. Renier n. 1587
= C. VIII, 4294. In ectypo quod vidi deprebendere mihi visus 8um PR, ubi Renier edidit s.>; sed certa lectio non est.
24. L. Sentius Bellicanus op(tio) leg(ionis) I It(alicae) 7 pri(mae)
pri(ncipis) pri(oris) — Romae. C. VI, 3628, ubi pro eo quod traditur lextito rcstitui leg I it y. Cf. tamen p. 229 n. 2.
25. L. Volumius Cresces Op. pri. — Gemellis in Numidia; anni p. C. 253. C. L L. VIII, 2482 = WUmanns n. 1472.
Ad principem legionis quod ait Vegetius 2, 8 in legione prope omnia quae ordinanda essent pertinuisse, id tam tituli confirmant snpra relati.
') OPTIO • PRI • M... [leG • II] PARTHICAE in titnlo mutilo urbano C. VI, 3409 magls fuit optio primipili quam quod ibi dubitans proposui optio primus, Optio prin- cipis non videtur recte posse suppleri.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 233
qoi haic soli ex centarionibas praetcr optionem etiam adiatorem et libra- riam tribuunt, qaam qaod hic anus ex centurionibus cum optione suo a praetorio appellantur. Denique eodem ducit status officialium aetatis la- bentis. Nam quod in singulis officiis eius rei publicae status tres primos gradus obtinere solent princepa^), cornicularius, commeniariensis (videantur forma Notitiae editioni Seeckianae adiuncta p. 336 et Bethmann-Hollweg Civilprocess 3, 143), id recte omnino scholiasta ad Verrinas (1. 1, 28, 71 p. 1 79 Orell.) inde derivavit^ quod nomina de legionaria militia sumpta sunU Scilicet meliore aetate in legione scribendo vacabant ex centurionibus princeps, ex gregalibus principalibus cornicularii et commentarienses; unde cum civilia munera formam militarem induerunt et militia quae dicitur palatina instituta est, ad hanc formam officium ordinatum est.
III. HASTATVS PRIMVS.
26. M. Aur. M. f. Pap. Lucillus Poetovion. ex singularib. imp., / leg.
I adiut., leg. II Tr., leg. VIII Aug., leg. XIIII gemin., leg. VII Cl. , leg. VII gemin. hast. pr. , annor. LX, stipendiorum XXXX. — Tarracone. C. II, 4147 = Orell. 3592.
27. Sal. Frebranus T. f. Quir. Baculus has. pri. leg. XX, — Bumi in
Dalmatia; aetatis Augnstae. C. III, 2836.
28. 'Q. Fulginitts ex primo hastato legionis Xllir — Caesar b. c. i, 46.
Praepositio qnomodo defendi possit, equidem non perspicio ') Tereorque ne ab interpolatore adiecta sit propter ea quae sequuntur qui propter eximiam vir- tutem ex in/erioribus ordinihus in eum locum pervenerat,
29. Q. lulius L. f. Ser. Scaena decurio eq., Centurio hastatus primus
leg. IIII. — Tucci. C. II, 1681 = Henzen 6782. UASTATVS.
30. P. Aelius P. f. Marcellus astatus v. n. 6.
31. M. Aurellius M. f. Pal. Scxtianus Ostia / frumentarius, exercitator
singularium imp., hastatus leg. III Aug. , vix. ann. XLVIII. — Lambaesi. Renier 4077 = C. VIII, 2825.
32. L. Purtisius Firmus hast. — Lambaesi. C. VIII, 2640 = Henzen 7420 a t.
33. Silius Hospes hastatus leg. X geminae, strator (legati). — Tarra-
conc. C. II, 4114 = Orell. 798. OPTIO HASTATI.
34. M. lul. Vitalis Optio hastati leg. (I adi). — Brigetione. C. III, 4328.
35. L. [Vate]riu8 lanuarius (optio) has. — Lambaesi v. p. 227.
[COH. 1 PILVS POSTERIOR nulluS fuit].
IV. COH. I PRINCEPS POSTERIOR.
36. finis derectus per A. Resium Maximum 7 legionis XI principem
posteriorem C0[r]. I et per D. Aebutium Liberalem 7 eiusdem leg. astatum posteriorem chor. I. — Corinii in Dalmatia. C. III, 2883 = Orell. 3452.
') InveDitnr tamen etiam meliore aetate princepa tahularius in statione (vicesimae) kereditatium (Orelli 3332).
') Vix quisquam opinor a Muellero p. 131 persnaderi sibi patietur primom hasta- tum ita significari posse, ut in centuria primi hastati militare dicatur.
234 MOMMSEN
OPTIO EIVS.
37. C. Iu[lia8 Longimanus (optio) princ. post.]. — Lambaeri v. p. 227.
V. COH. I HASTATVS POSTERIOR.
38. D. Aebutius Liberalis 1 leg. XI astatus posterior chor. I.
Vide n. 36.
39. Coh. I 1 Na. Bassi has. p. — In Britannia ad vallum. C. VII, 597.
Interpretor de hastato non primo, sed posteriore, propterea quod in illo cohors enuntiari non solet.
HASTATVS IN COH. I.
40. M. Titius M. f. Cl. Ti. Barbius Titianus / leg. II adiutric, item leg. X
fretens., hastatus in Coh. I leg. II Traian., ex cornicular. pr. pr. — Emonae. C. III, 3846. Hastatus in coh. I mihi est posterior, quod, cum in hastato primo cohors hac aetate non enuntietnr, posterior cohortis eiusdem eo vocabulo adsumpto locum recte et plene significat.
OPTIO COH. I HASTATI POSTERIORIS.
41. C.(?) [Ant]onius Silvanus (optio) has. pos[t.]. — Lambaeri v.p. 227. Subiuncti sunt duo qui dicuntur hastati posteriores cohorte non adiecta^
quamquam vix recte referuntur ad cohortem primam; nam ut primae cohortis hastatus prior qui est recte appellatnr hastatus primus, non pari iure primae cohortis hastatus posterior dicitur hastatus posterior nude. Mihi alter ex his titulis parum accurate scriptus esse videtur, alter spectare ad rem militarcm saeculi quarti.
42. 7 M. Alpini Agrippae has. po. — Carnunti III, 4454.
43. Aurelius lustinus eques e leg. XI Cl. provitu (= probatus) annoro
XVII et militavit munifix annis VII, eiqus annis IIII, militavit in
corte Statu pOSteriore. Aqulleiae. C. V, 896. In hoc titulo, qui
cum propter sermonem inconditum tum ob alias causas ante quartum saeculum .scriptus esse ncquit, si vere significatur hastatus posterior, inde intellegitur id vocabulum vel ea aetate in militia Romana locum aliquem tenuisse; et fuisse certe tum quoque in excrcitu hastatos nescio quos ostendit etiam Ammianus 16, 12, 20: nostrorum ductores steterunt vestigiis fixis, antepiianis hastatisque et ordinum primis velut insoluhili muro /undatis, 20, 4, 18: 3iau- rus nomine quidam . . . Petulantium . . hastatus abstractum sibi torquem, quo ut draconarius utebatur, capiti luliani imposuit. Sed omnino haec pertinent ad statum militiae plane mutatum, neque admittit antiqua ordinatio cobortem ullam hastati postcrioris.
VI. COH. II PILVS PRIOR.
VII. COH. II PRINCEPS PRIOR.
44. miles ex centuria: M. Titurius Gai f. mil. leg. II Traianes chor. II
«
pri. C. (id est pri[n]c[ipis] potius quam pr^incipis] c[enturiae]) prior. Alexandreae. Kph. II p. 290 n. 338.
VIII. COH. II HASTATVS PRIOR.
45. signifer in centuria: Aurel. Alexandrus signifer leg. II Traianae for.
Ger. Cohor. II hastati pr. Alexandreae. Eph. II p. 287 n. 327.
46. . . [leg.] VII Cl. 7 II has[tatus] prior. — Ancjrae. C. m, 263.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 235
Meruit annos XXI, id quod recte convenit loco octavo, parum bene conve- niret loco vicensimo secundo.
IX. COH. 11 PILVS POSTERIOR.
X. COH. II PRINCEPS POSTERIOR.
47. Ti. Claudius Ti. f. Gal. (?) Vitalis ex equite R. ordinem accepit
in leg. V Mac. , successione promotus ex leg. V Mac. in leg. I Ital. , successione promotus ex leg. I Ital. in leg. I Miner., successione promot. ex leg. I Miner. in leg. XX vict., item prom. in leg. ead., item successione promotus ex leg. XX vict. in leg. IX Hisp., succ. promot. ex leg. IX Hisp. in leg. VII Cl. p. f., item successit in leg. ead. Milit. 1 in II pr. post. annis XI, vixit annis XLI. — Romae, aetatis Traianae. C. VI, 35S4 = Orell. 3454. Vitalis hic unus ex tot quos novimus centurionibus, cuius de gradibus plane constet, octies ccnturio factus in extremo centurionatu mansit annos undecim, reliquos septem annis fere tredecim absolvit, citius solito omnino, utpote qui ex equite Romano ad centurionatum pervenerit. Sed septies provectus functusque stipendiis cen- turionicis plus XX nullo modo substitisse potest in loco quadragesimo altero, cum decimus recte ei conveniat.
48. miles in centuria: Ulpius Victor imaginifer (?) leg. VII ex 7 II pr.
pOSt. Cyrrhi in Syria. C. III, 195.
XI. COH. II HASTATVS POSTERIOR.
XII. COH. III PILVS PRIOR.
XIII. PRINCEPS TERTIV8 sive COH. III PRINCEPS PRIOR.
49. L. Papius Sex. f. Vol. princeps tertius 1. XXXIII. — In agro-
Boviani veteris. C. I, 1278. Titulum scriptum esse inter bella civilia vel post confecta ea sub initium imperii Augusti praeter alia legionis numerus ostendit. Nomina versum primum occupant, gradus secundum, legio quae semel tantum ponitur tertium. luxta hunc titulum, qui integer supcrest, positus fratris mutilus C • papivs • SEx • F • PRiMVS . . . iMVS • L • XXXIII simiHs fuit, sed certa ratione expleri non potest.
XIV. COH. m HASTATVS PRIOR.
XV. COH. III PILVS POSTERIOR.
XVI. COH. III PRINCEPS POSTERIOR.
XVII. COH. III HASTATVS POSTERIOR.
50. Sex. Pilonius Sex. f. Ste. Modestus Benevento 7 leg. IIII F. f. III
bast. post. , ann. XXXVII, ordine accepit ex equite Romano, militavit in leg. VII C. p. f. et VIII Aug., XI C. p. f., I Miner. p. f. stipendis centurionicis XVIIII. — Sarmizegetusae. C. III, 1480 = Orell. 3455. Modeatus equum publicum qucm puer acceperat cum reddi- disset*), post centurionatus minimum quattuor stipendiaque undeviginti centu-
') In ordine merere et ad ordinem promoveri cum non liceret neque senatori neque equiti Romano, non ita raro qui centurionatum cuperent equum publicum reddiderunt, scd reddiderunt fere pueri nuUis etiamtum honoribus equestribus fancti. Unicus quod sciam qui exceptionem fuciat est T. Pontius Sabinus tituli Ferentinatis
236 MOMMSEN
rionica ^ ) potuit tenere locam septimum decimnm , non potuit subsistere in quinquagesimo tertio. Nam omnino constat militiam ita ordinatam fuisse, ut ad primipilatum perveniretur antc annum vitae quinquagesimum, post centa- rionatus plerumque sex septemye ^). Scio multos hodie in ea opinione esse, quasi centurioni sexaginta gradus omnes ex lege scilicet percurrendi essent. At id et tituli eorum refutant, qui multo minore numero centurionatus ena- merant, nec ratio patitur; nam in singulis locis semestre fere tempus cen- turionem mansisse quis est qui persuaderi sibi patiatur?' Ne id quidem quod Vegetius (v. p. 230 n. 3) tradit centurioni cohortes omnes percurrendas esse aliter defendi potest, nisi ut sumas eius legis plerisque vel adeo omnibus partem remissam esse; nam ex titulis clare intellegitur primipilares fieri solere longe minore quam decem centurionatuum numero perfunctos.
XVIII. COH. IV PILV8 PRIOR.
XIX. COH. IV PRINCEPS PRIOR.
XX. COH. IV IIASTATVS PRIOR.
XXI. COH. IV PILVS POSTERIOR.
51. miles in centuria: Aurelius Victorinus mil. leg. II Partb. Severianae p. f. f. aeternae, / IIII pil. post. , qui bixit annos XXX, mil. annos VIII. — Romae; scripta imperante Alexandro. C. VI, 3404.
aetatis Traianae (Henzen 5456), post militias equestres duas, praefecturam scilicet cobortis et tribunatum legionis, centurio factus et inde solita via per primipilatuin alterum ordiuem equestrium militiarum adeptus. Id potuisse fieri non abs re erit boc loco monuisse.
') Nam ut Yitalis p. 235 n. 47 sexies cum centurionatu legionem mutavit, bis in eadem legione promotus est, ita qui in quinque legionibus vitem tenuit, potest plus quater incrementum dignitatis accepisse. Sed imperatores Romanos hoc opinor secutos, ne in eodem corpore centnriones inveterascerent, in centurionibus provehendis plerum- que cum ordine legionem quoque mutavisse praeter Yitalis titulum inde confirmatur, quod perraro in centurionatu iteratio adnotatur (C. III, 186 Aradi ter; Orelli 749 Arimini; C. YIII, 2627 = Renier n. 142 Lambaesi). £t ne ea quidem mutationem le- gionis plane excludit ; nam ut in titulo Salonitano C. III, 2079 centurio reperitur qui ordinem accepit in legione Traiana tam primo loco quam sexto, item in Lambaesitano C. VIII, 2877 = Wilmanns 1590 qui ordinem accepit in legione XX et secundo loco et quarto, item in Lambaesitano altero C. VIII, 3001 = Renier 1313 qui centnrio me- ruit tertium et octavum in legione VII Claudia, ita qui bis in eadem legione centurio factus esse dicitur, potest uihilo minus iisdem temporibus legionem mutasse.
^) Octo centurionatus ennmerat titulus urbanus supra citatns p. 235 n. 47, decem legiones Lambaesitanus C. VIII, 3001 = Renier n. 1313, quattuordecim Cillitanus (C. VIII, 217 = Maffei M. V. 461, 2), quorum centurionum primus meruit aonos c. XXIII, secundus annos XLVIII, tertius annos L et ex his IV gregalis in principali- bns, reliquos centurio factus, ut additur, ex suffragio legionia suae. Plura stipendia non memini me repperisse. — luvenalis 14, 191 seq. nbi pingit iuvenem qui ab imperatore vitem petierit, id est centurionatum non gregalis meruerit, sed statim codicillis adeptus sit, ait sic eo eum fortasse perventurum esse, ut sexagenarius mittatnr primipilaris: dirue Maurorum attegicu, castella Brigantum, ut locupietem aquilam iihi aexagesimus an- nu8 ad/erat; nam aqnila proprie ad primum pilum spectat (Wilmanns n. 1471) eius> qne commoda nota sunt (Marquardt 2 p. 365). Unde intellegitur non inre, sed re hac qnoqne aetate sexagesimum annum terminum fere militiae fuisse.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 237
XXII. COn. IV PRINCEPS POSTERIOR.
XXIII. COH. IV HASTATVS POSTERIOR.
XXIV. COH. V PILVS PRIOR.
XXV. COH. V PRINCEPS PRIOR.
XXVI. COH. V HASTATVS PRIOR.
XXVII. COH. V PILVS POSTERIOR.
XXVIII. COH. V PRINCEPS POSTERIOR.
52. M. lulius M. f. Sab. Maximus Mantua 1 leg. III Cyr. Coh. V pr.
pOS. Bostrae. C. III, 102.
XXIX. COH. V HASTATVS POSTERIOR.
53. miles in centuria: Aurelius Bitus mil. leg. 8e(cundae) Par. 7 V (?)
h. pOSter. Romac. C. VI, 3372.
XXX. COH. VI PILVS PRIOR.
XXXI. COH. VI PRINCEPS PRIOR.
XXXII. COH. VI HASTATVS PRIOR.
54. Chor, VI hast. pri. 1 Roesi Modera(ti). — Iscae in Britannia. C.
Vn, 112.
XXXIII. COH. VI PILVS POSTERIOR.
XXXIV. COH. VI PRINCEPS POSTERIOR.
55. miles in centuria: Aurelius Auluzanus mil. leg. II Par. . . . mil. an.
XX 7 VI pri, pOSt. — Romae. C. VI, 3397.
XXXV. COH. VI HASTATVS POSTKRIOR.
XXXVI.
: COH. Vn —
XLI.
XLII. OCTAVVS PILVS PRIOR sive COH. VIII PILVS PRIOR.
56 ovius L. f. [St]e. Peregrinus [mil.] leg. XXII pr. p. fid.
[bf.?] legat., a comment. [prae]f. , optio, centurio [leg]ionis eius- dem [octjaus pilus prior, [an]nor. XXXIX, stip. XX. — Tanrinis. Vix scripta est ante Hadrianum, a cuias inde aetate (vide voL V n. 877; toI. VI n. 1383) legio XXII piae fidelis agnominibus udtur. C. V, 7004. De supplementis dixi supra p. 229. Peregrinus cum gregalis non paucis annis meruerit, defunctus autem sit post stipendia viginti, parum credibile est eum ad nonum locum inter centuriones legionis ascendisse, pro- babile vero eum diem obiisse in quadragesimo secundo. XLIII. OCTAVVS PRINCEPS sivc COH. VIU PRINCEPS PRIOR.
57. (C. Nasennius Suessanus) Cretensi bello Metello imperatore OCtavum
principem duxit. — Cicero ad Brutum 1, 9.
XLIV. con. vin hastatvs prior.
XLV. COH. VIII PILVS POSTERIOR.
«
XLVI. COH. VIII PRINCEPS POSTERIOR. XLVII. COH. VIII HASTATVS POSTERIOR. XLVIII. COH. VIIII PILVS PRIOR. XLVIIII. COH. Vim PRINCEPS PRIOR. L. COH. VIIII HASTATV8 PRIOR.
58. L. Mantius L. f. Gal. Hispanus / leg. VIII geminae fel., / leg. III
238 MOMMSEN
Aug. IX h. pr., V. a. XXX. — Lambaesi. C. VIII, 2938 = Annuaire de Constantine 1868/9 p. 173. Homini mortno adulescenti in secundo cen- turionatu rectius convenit locus quinquagesimus quam undevicesimus.
LI. COII. VUII PILVS POSTERIOR.
LII. COH. VIIII PRINCEPS POSTERIOR.
59. Septimius Zeno Strato(nicea?) mil. lcg. II Part. Severianae [p.] f.
f. aeter. 7 nona pri[n]. posteri. , vixit ann. LIIII, militavit ann. XXII. — Apameae ad Orontem. C. III, 187 (cum add. p. 972). Hic meruit non centurio princeps posterior, sed in centuria principis posterioris; nam quamquam expectes collocationem verborum talem: cohorte nonay cen- turia priticipis posterioris, eam quae supra est centuria cohorte nona principis posterioris sollemnem fuisse intellegitur collatis titulis supra n. 24. 48. 51. 55. Itaque huius hominis stipendia ad processum centurionicum non pertinent. LIII. COn. VIIII IIASTATVS POSTERIOR.
60. T. Flavius Virilis 7 leg. II Aug., 7 leg. XX v. v., 7 leg. VI vic,
7 leg. XX v. V., 7 leg. III Aug., 7 leg. III Parth. Seve. VIIII hast. poster., vixit annis LXX, stip. XXXXV. — Lambaesi. C. VIII, 2877 = Henzen 7420 ax. Titulus sane mirus; nam si secnndum solitam consuetudinem is centurionatus qui ennntiatur tempore ultimus fuit, Yirilis post tot stipendia pervenit ad locum aut quinquagesimum tertium secundum nostram gradationem, aut ad undesexagesimum secandum vulgarem. Ad rem autem non facit, nam ntro loco pona.s, non multum interest. Eqnidem cre- diderim praeter consuetudinem non ultimum, sed primum centurionatnm in titulo enuntiari.
LIV.|
: \ con. X —
LIX.)
Non recepi titulos aut ita mutilos, ut locum non agnoscas^), ant sus- pectos^) aut qui huc non recte referrentur ^). — primos ordines, quo-
1) . . . . princeps n leg. XIIII gem., an. Lxnil, stip. XLVI, milit. xvi, cura- toria veteran. nii, evocativa iii, — Boppard. Orelli 3460 = 4368 = Brambach n. 717. Hic miHtavit gregalis in praetorio ann. xvi, curator veteranorum evocatusve ann. VII, centurio annis XXIII; itaque credendus est obiisse aut princeps posterior in cohorte i aut, si non licet ii notam accipere de posteriore, quod mea fert opinio nequaquam licere, princeps bis fuit in duabus legionibus, quod ut sine exemplo est, ita per se non offendit.
. . Coelpo] . . . Inge[nuo y leg.] hastato .... — In Moesia superiore. C. III, 6293.
... XI Claud. . . . XIII gemin m Scythic .... pias]tat. prior ... — Lngduni.
Henzen 6783.
Aurelius . . . [m]il. I. II P. Sev. . . . pr. pos. -— Romae C. VI, 3370. Simihter hiat titulus simul repertus n. 3374.
.... coh. IV . I — Renier n. 1374 = C. VIII, 3006.
^) Falsi sunt opinor tituli Resendianus Eborae attributus C. II, 115 C. Antonii Vini haat, leg, II Aug, et Apulensis, in quo est lul. Fort. pri. pri.y C. III, 54* = Orell. 3451.
') Kx eius generis titulis placet adnotare etiam in cohorte anxiliaria certe II Tungrorum in Britannia tendente reperiri principem {VII, 879. 880. 882. 888 cf. 302)>
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 239
Tum mentio fit apud auctores passim Gaesarera (b. G. 5, 30. 6, 7), Livium (30, 4, 1. 44, 33, 4. c. 36, 6), Velleium (2, 112), Frontinum (strat. 1, 5, 12. c. 11, 2: imperavit tribunis et primis ordinibus et centurionibus) aliosque (Quintilianus decl. 3 c. 9; Ammianus 19, 6, 3), probabile est pariter atque primorum ordinum centuriones (Caes. b. G. 1, 41, Tacitus b. 3, 22; primi ordinis centurio Tacitus ann. 1, 29), primores centurionum (Liv. 26, 5, 12; Tacitus h. 5, 20), primos centurionum (Tacitus h. 2, 89) meliore aetate non ad gradnra aliquem lege detcrminatum referri, scd eos ordines significare, qui loco et virtute prae ceteris eminerent, fere ut alibi superiores ordines et inferiores inter se opponuntur (Caesar b. G. 6, 40 cf. b. c. 1, 46). Sed certe inde ab Iladriano 'primi ordines* certa quadam significatione acci- piuntur. Nam in oratione Lambaesitana (Renier 5 = Wilmanns 1519) ipse ille imperator ait: primi ordines et centuriones agiles [et fortes molre suo fuerunt^ similiterque Hyginus (p. 176 Lachm.): (legiones) cum signis et aquila et primis ordinibus ac tribunis deducebantur, Eodem aperte redit, quod hac aetate optimi iuris centurio tam apud auctores quam in titulis appellari solet modo centurio ordinarius:
61. 'saepe etiam ordinarios centuriones . . . in crucem sustulit\
Vita Albini c. 11.
62. Claudius lustianus 7 Ordinar. leg. II adi. salarior. XII, vi[xi]t
annos XXXVIII. — Aquileiae. C. V, 8276, ubi in adnotatione nionui salaria indicare militiam lionestiorem eqnestri proximam.
63. Val. Longinianus vixit annos XLV, militavit optio leg. XI Clau.
ann. XV, Centurio Ord. ann. VI. — Aquileiae. C. V, 942. modo ordinarius^) nnde:
64. Ap. Lupus Ord. — In tegula Pannonica Epli. II p. 402 n. 781 a et supra
p. 131 n. 445.
id quod adnotans C. II, 2585 adhuc ignorabam ; item hen{eficiaritim) leg{ati) pr{ovinciae) C. VII, 156 non recte ab Huebncro inter principes referri; item plane obscuros prin- cipes tituli Hispani C. II, 2585. Vocabulum hast. quod legitur in catalogo Lambaesi- tano Renieri n. 135 = C. VIII, 2562 adscriptum grcgali, parum recte ad hastatum referri scio, quid significet nescio. Denique in titulo Africano C. VIII, 4333 = Rectteil de Constantine 1869 p. 656 quod legitur: militia[m) leg{ionariam) princ(ipalis) siginifer) explevit; honeste miss^us) vicsit cet. sic explendum esse videtur ut indicavi; nam nec principis signifer recte se habet praesertim propter genetivum praepositum, nec princeps signifer cum ordinatione militiae Romanae facile conciliatur. Contra inter principales notum est signiferos eminuisse.
') Id cavc confundas cum iis locis, ubi ad officium aliquod non proprie militare idem vocabulnm additnr, ut significetur euiii dc quo agitur stipendia facere et, ut olim dicebant, in ordine mcrere. Eo pertinent ord{inarivs) custos vivari C. VI, 130 et wierft- cus ordinarius legionis C. III, 4279. 5959. Similiter vocabulum pristina significatione, quae est manipularis, usurpatur in vita Bonosi c. 14: mUitavit primum inter ordina- rioSf deinde iuter equites, duxit ordines, trihunatus egit. — Inter officiales ducis Ara- biae Kotitia Orientis c. 37 quos inter comicularinm et commentariensem interponit or- dinarios quo referam nescio.
240 MOlfHSEX
65. Florius Baadio Tir dacenarias, protector ex Ordinario leg. II Ital. Divit. Spoletii saeculi omnino qnarti. Orelli 3391.
S6, lul. Valenlinus Ord. CEWSVI (?). — In Britannia. C. VH, 422. Lectio septem postremaram litteraram incerta est
67. L. Marinus Ord. Uxelloduni. C. VII, 404, nbi editor propter titulos
n. 365. 421. 1078 panim recte exceptos cogitaTit de ordinato perperam. Nam ordinatus est centurio /actvs, ut legitur in Cemenelensibus vol. V n. 7865. 7866: 7 leg. III Italicae ordinatus ex eq. Rom. ah domino imp. 1/. Aur. Antonino Aug,
68. Mat. Vitalis Ord. — Eburaci. C. VU, 231. adeoque secundi ordinis invenitur:
69. Secandinius Serotinus secundi ordinis. — Abadiaci in Raetia. C.
in, 5779. Qaatenus perveniant primi ordines ii sire ordinarii, in coniectura po- situm est; Vegetii enim quod fertur de ea re testimonium^) vere nuUam est. Cum primi Tocabulum tam primo omnium quam tertio legionis centarioni quodammodo inhaereat et tres primos legionis centuriones reliquis cum aliarum tum eiusdem cohortis apertum sit dignitate longe praestitisse , pri- mos ordines sive ordinarios probabile est fuisse primum pilum, principem praetorii, hastatum primum. Res tamen in coniectura posita est neque de Tocabuli explicatione adhuc constat.
CENTVRIONES DEPVTATOS notos ex titulis his:
70. [centuriones] deputati et supernu[merari et fjrumentari. — Romae
in basi dedicata uxori Gallieni. C. VI, 1110 = Henzen 6785.
71. Aurelius Silvius Centurio deputatUS. — Romae. C. VI, 3557.
72. T. Petronius T. f. Sab. Taurus Volusianus v. c. consul ordinarius ....
pp. leg. XXX Ulpia, Centurio deputatuS, eq. pub. — Arretii; fasces gessit a. 261. Orelli 3100.
73. L. Pullius Peregrinus 7 legion. deputatus . . . eq. R. — Romae.
C. VI, 3568. legionarios esse ex quarto eorum apparet. Recte autem opinor Henzenus (ann. 1850 p. 45) non tam proprium officium sic determinari iudicaTit quam significationem centurionis propter legionis negotia in urbe morantis.
Praetoriani quamquam et numero suo et distributione cohortali legio- nem quodammodo imitabantur, formam legionis quominus iis daret Augustus ut in aliis omnibus diligenter evitavit, ita centurionum nomina legionaria ad praetorianos non transtulit, fortasse ne centurias quidem praetoriae cohortis
^) Scilicet quod ait decem centurias coliortis primae regi a quinque ordinariis, eo cleTatur, quod ordinarii alibi (2, 7. 15) aperte ei sunt ii qui ordines ducunt, id est centuriones sive ordines quotcumque sunt. Ceterum ordiuarium pro centurione qni posuerit praeter Vegetium, non repperi.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 241
ad nonnam legionariae formavit. Sed de centariis praetorianorum quominus certa ratione iadicemus, obstat quod adhuc ignoratur, quot centuriones in singulis cohortibus faerint. Auctores et tituli ^) tacent; latercula quae extant militum praetorianorum etsi centurias ponunt, omnia ita matila sunt, ut hoc unum exlaterculis C. VI, 2375 et 2379c efficiatur in cohorte praetoria non minus quinque ccnturias fuisse, sed is numerus utrum plenus sit necne, parum constat. Neque quao tradita non habemus hic comparatione certa supplere licet; nam ex reliquis cohortibus miliariis, quae solae apte cum praetoriis componuntur, legionariae primae denas centurias habent sub cen- turionibus quinis, vigilum septenas sub septenis, auxiliariae denas sub denis, ut certam regulam in ea re observatam esse negandum sit. Sane quod hodie receptum est in singulis cohortibus praetoriis ut in auxiliariis milia- riis denas centurias fuisse per se vero simile est.
Ad gradum vocabulaque centurionum praetorianorum ubi nos converti- mus, primi pili instar est primys ordo cohortivm praetoriarvm notus ex unico titulo hoc:
74. L. Ovinius L. f. Ter. Rufus prim. ordo cohortium praet. divi
Augustl, prim. pil. leg. XIIII gem., trib. mil. cohort. XI urb., trib. mil. coh. III praet. — Yenafri, aetatis Tiberianae. I. R. N. 4641 = Henzeu 6776 a. Sed ut hinc constat Augusto imperante pnmae cohortis praetoriae pri- mum centurionem eum fere locum in praetorio tenuisse, quem primus pilus in legione tenet, ita vix probabile est id deinceps quoque obtinuisse. Nam primus ordo ille si mansisset, vix de eo et auctores silerent et praetoria- norum tituli illa aetate rari, postea admodum copiosi. Neque incredibile propter ipsam praetorianorum militum periculosam potentiam postea institu- tum esse, centurio primus primae cohortis ne prae ceteris primis emineret. Intellegitur autem ex eodem titulo primum ordinem illum iure primo pilo legionis posthabitum esse et illo functum ad hunc promoveri potuisse.
Ex centurionibus praetorianis item fuit princeps castrorym, qui in- notuit ex titulis his tertii saeculi omnibus:
75. M. TiUius M. f. Ter. Rufus 7 leg. XX Val. vict. ex CCC coh. IIII
pr. p. V., princeps castror., y coh. XII urb. et I vig., evoc.
Augg. — Atinae, anni 208. L R. N. 4551 = OreU. 3457.
76. Valerei . . . et Dalmateus princ. kk. — Romae in basi dedicata for-
tasse Carino. C. VI, 216.
77. / luliani pr. in coh. II praetoria nominatur in recensu praetorianorum. —
Romae ; a. 227. C. VI, 2799.
78. [7] Primi pr. in cohorte aliqua nominatur in recensu fortasse praetoria-
norum. — Romae. C. VI, 2415. £um aliquando (C. III ad n. 830) credidi non differre a principe praetorii
') Marquardt Staatsverwaltung 2, 462. Langius hist. mut. rei mil. p. 61 septimam eentnriam cohortis praetoriae ait reperiri in titulo Patavino C. V, 2832; sed ibi iam restitutus est spec, eor. prae, sublata falsa lectione aep,
IV 16
242 MOMMSEN
legionis; sed obstat tam secundus titulus, cuius notas vix recte alio modo solvas, quam ipse primus. Scilicet Rufus is cum principatu castrorom perfunctus dicatur factus esse centurio legionarius, principatus castrorum diversus fuerit necesse est a principatu legionis eoque dignitate inferior, nam princeps legionis cum sit centurio legionis ordine secundus, promoveri non potest nisi ad primipilatum. Locus autem dandus est principi castro- rum inter centuriones praetorianos ; nam fuisse eum supra centurionem cohortis urbanae, infra legionarium idem titulus declarat. Eo ofQcio duos simul fungi intellegitur ex titulo secundo. Secundum haec saeculo certe tertio ex centurionibus praetorianis duos electos esse crediderim, quibus cura castrorum in universum committeretur, eosque appellari principes castro- rum. Principatum castrorum cur officium non proprium iudicem^ sed cen- turionibus duobus selectis ex decem primis iniunctum, infra ostendam agens de trecenariis.
Maiore numero inveniuntur centuriones praetoriani trecenarii. Eorum scriptores qui extant cum non meminerint, tituli adhuc innotuerunt hi:
79. P. Aemilius L. f. Gal. Paternus p. p. , praef. fabr., 7 leg. VII g.,
7 leg. I M., 7 leg. VII Cl., 7 leg. XIIII g., 7 coh. V [urb.], 7 Coh. IIII pr. CCC, [7] leg. II Au[g.] et pp. — Aesone io His- pania; aetatis Traianae. C. 11, 4461 = Henzen 6853. Titolus semel tantam de lapide descriptas est; post CCC optimam apographam ponit hastam a reli- qais omissam, reliquam opinor ex nota f.
80. P. Alfenus Verus trecenarius AugUSti n. — Tabella Pompeiis rep.
aetatis Neronianae. Hermcs 12 p. 136. Idem post intervallum, quo eum primipilatu functum esse probabile est, a. 69 praefectus castrorum fuit (Taci- tus hist. 2, 29. 43), deinde praefectus praetorio (ib. 3, 36. 61. 4, 11).
81. C. Arrius C. f. Corn. Clemens miles coh. IX pr., eques coh. eius-
dem, singularis praefectorum pr., tesserarius, optio, fisci cnrator, cornicul. tribuni, evocatus Aug., 7 coh. I vigil., 7 statorum^ 7 coh.
XIIII urb., 7 coh. VII pr. trecenarius, 7 leg. III Aug., pri-
mipilaris. — Matelicae; scripta imp. Hadriano. Henzen 6771.
82. M. Aurelius lustus ex CCC p. p. (scilicet legionis I Italicae). —
In Moesia inferiore. C. III, 6224.
83. C. Cetius C. f. Stel. Sabinus trib. coh. XIII urb., p. p. leg. I adiu-
tricis p. f., 7 leg. VIII Aug. ex trecenario, 7 coh. VIIII pr.,
7 coh. XIIII urb., 7 leg. II adiutric. pia fid. et leg. VI Claud. p. f. — Urbini, scripta imperante Antonino, puto Pio. Orelli 3444. Dedi secundnm exemplum Ferrarini, a quo reliqua pendent
84. G. lul. Caninus pre. leg. II ad. p. f. [Severianae] ex trec[ena]rio. —
Aquinci ; a. p. C. 233. C. m, 3427.
85. A. Numisienus Gallus trecenarius, primop. leg. XIV gem. — Romae.
C. VI, 3618 = 0relli 3450.
86. Q. Raecius Q. f. CI. Rufus p. p. leg. XII fulm. , trecenarius, princ.
praet — Scripta imperante Vespasiano. Vide supra p. 231 n. 3.
87. M. Stabius Verus centurio coh. II pr. trecenarius. — ^urrenti.
L R. N. 2120.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 243
88. M. Tillius M. f. Ter. Rufas 7 leg. XX Val. vict. ex CCC coh. IIII
pr. p. V., princeps castror. Anni p. Chr. 208. Vide n. 75.
89. Q. Trebellius Q. f. Fab. Maximus Roma 7 leg. V Mac, trecena-
riuS Coh. III pr. — Xomis. Eph. II p. 297 n. 357.
90. M. Vettius M. f. Ani. Valens . . . princeps praetori leg. XIII gem.
ex trec. , [p. p.] leg. VI victr. — Anni p. Chr. 66. Vide supra p. 231 n. 4.
91. Sex. Vibius Gallus triCenariUS, primopilaris , praef. kastror. leg.
XIII geminae. — Mytilenis. C. III, 454. Omisi titulos lectionis interpretationisve plane incertae G. III, 6150. 6180, 3, 1. 6452.
Appellatur is de quo agitur modo centurio cohortis illius praetoriae tre- eenaritis (n. 79. 81. 87), modo trecenarius cohortis illius praetoriae (n. 88. 89), modo trecenarius Augusti (n. 80), saepissime trecenarius nude (n. 82. 83. 84. 85. 86. 90. 91). TercenariuSj quod solet edi in n. 83, menda est exemplarium secundariorum ; item corruptum est tricenarius tituli n. 91 parum bene tra- diti. Notatur CCC n. 79. 82. 88, quae nota redit in procuratore trecenario (Orell. 946). Proprium est huic officio, quod qui eo functi sunt ad centu- rionatum legionis quem postea suscipiunt (n. 83. 88. 90) adeoque ad primi- pilatum (n. 82) praefecturamve lcgionis (n. 84) addunt ex trecenario, — An- tiquissimi titulorum, in quibus ccnturionatus hic nominatur, quantum quidem aetas eorum determinari potnit, sunt n. 80 et 90 aetatis Neronianae, recen- tissimus n. 84 anni p. C. 233; unde probabile fit trecenariatum una cum ipsis praetorianis institutum esse et mansisse, donec cobortes praetoriae abolerentur. — Trecenarios cobortibus praetoriis proprios esse neque ullos fuisse trecenarios legionis equidem persuasum habeo; nam cum ex tredecim titulis supra relatis cohortem praetoriam sex enuntient, quinque admittant, duo n. 79. 90, quibus insistentes trecenarios •legionis posueramus ^), cum utrumque constet parum recte descriptum esse, mendosi videntur esse. — Quo loco trecenarii fuerint, optime intellegitur ex officiis ante et post trecenariatum administratis. Scilicet fiunt trecenarii qui fuerunt centuriones cohortium urbanarum (n. 79. 81) vel principes praetorii legionis (n. 86). Centurio praetorianorum ad trecenariatum promotus non invenitur, scilicet quod trecenarius ipse centurio est praetorianus; in titulo n. 83 quod legitur 7 leg. VIII Aug, ex trecenarioy 7 coh, VIIII pr.^ ita interpretandum est hominem centurionem faisse cohortis nonae praetoriae trecenarium et ex eo officio factum esse centurionem legionis. Qui trecenariatu fancti sunt, fiunt modo centuriones legionarii (n. 81. 83. 88. 89), qui centurionatus ubi determinatur, aut secundus in legione est, scilicet principis praetorii (n. 90), aut primus (n. 80?. 82. 85. 91), modo praefecti legionis (n. 84; cf. Wilmanns in hac eph. I p. 101). Itaque trecenarius praetorii ut primo pilo legionis cedit, quod in ipsum primum ordinem cohortium praetoriarum
') Itaque quae de trecenariis legionarils disputavit Muellerus 1. c. p. 144 seq., fnndamento carent aeque iis nos immorabimur.
16*
244 MOMMSEN
cadere modo yidimus, secundo legionis centurioni ita aequiperatur, ut tam ab hoc ad illum quam ab illo ad hunc processus recte fiat. Solent autem ad trecenariatum promoveri qui antea in urbe loco honoratiore meruerunt, quamquam non sine exemplo est centurionis legionarii ad trecenariatam processus. lam vero cum trecenariis cohors adscribi soleat neque quicquam indicet in singulis cohortibus plus quam singulos trecenarios fuisse, admo- dum probabile est singularum cohortium praetoriarum centuriones primos hoc nomine appellatos esse. Principes autem castrorum et ipsos trecena- rios fuisse cum ex titulo n. 88 effici videatur (nam secundum eum aut pro- cessus Btatuendus est a principatu castrorum ad trecenariatum parum pro- babilis aut principem castrorum simul fuisse trecenarium cohortis IIII pr.), probabile est, ut supra praecepimus, ex decem trecenariis duos electos eo munere functos esse. — Reliqua posita sunt in coniectura difficili et impe- dita, scilicet quid vocabulum significet et cur trecenarius in honorum ordine ex irecenario appelletur contra consuetudinem et omnino propter aliquam causam certam et idoneam. Trecenarii vocabulo significari cui ius sit in trecena sestertium milia constat in procuratore trecenario (Orell. 946), scilicet qui salarium annuum accipiat CGC milium, confirmaturque simiiibus vocabulis, ut centenarius libertus is est qui possidet centum milia sester- tium; sed haec significatio quomodo ad centurionem illum recte applicarem, frustra quaesivi. Nam cum tribuni militum annuum salarium constet fuisse sestertium centenorum milium nummum, ne optimi quidem iuris centurioni praetoriano triplex datum esse potest. Quod si ad praemium referas cum honesta missione eiusmodi centurioni solvendum, ne hoc quidem satis apte conciliabitur cum praemiis primipilatus omnino magis honorati; praeterea parum placet optima aetate eum in ipsa militia trecenarium dici, cui post absolutam eam trecena destinata sint. Itaque aut ratio quaedam subest nobis plane ignota fortasse cum arca cohortali coniuncta, aut eo confu- giendum est, quod potuerunt fortasse ii quoque trecenarii recte appellari, qui trecenis militibus praeessent. Nam si primo pilo legionis quadringenti homines parebant^ sicut supra p. 228 vidimus, item primo ordini cohortis cuiusvis praetoriae treceni dari potnerunt. — Formula aut«m ex trecenario fortasse ideo recepta est, quod trecenariatus universae militiae urbanae summus gradus fuit, maxime si recte statuimus primum ordinem praetorii universi mature abolitum esse. Itaque trecenario praetorii pariter atque primopilo legionis iam in sua militia processus nullus supererat et ut pro- moveretur transeundum ei erat ad militiae genus divcrsum, scilicet legio- narium ^). Sane quattuor qui formulam illam exhibent tituli omnes ita
') Similiter centurio legionarias n. 40 com post centarionatus adscribit ex comi- cular{io) prae/(ectorum) pr(aetorio) , hoc significat ante stipendia centnrionica gregalibns se ita fanctum esse, ut ad summos eius militiae gradns perveniret, inter quos est cor- niculariatus. Conferri poterit item titulus Firmanus (Orell. 3157) dedicatus praefecto praetorio cuidam a primipilari ex comiculario ipsius. Denique unicus qui innotuit ex classiaria militia ad primipilatum promotus (Henzcn 6875 = vol. X n. 3348) ait eum se adeptum esse ex n(javarcho) princ(ipe) cl^assis), ita enim iam iudico notas has inter-
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 245
comparati sunt, ut nominent centurionem aliquem praefectumve legionis ex trecenario. Quod si ponimus, id quod institutis rei militaris aetatis impe- ratoriae satis convenit, praemia quaedam militiae perpetua tam cum tre- cenariatu coniuncta fuisse quam fuerunt cum primipilatu, a trecenario eo, qui ad legionariam militiam sese transferret, iure exigebatur, ut praemiis iilis renuntiaret; neque enim aequum erat^ cum plerumque ex ipso tre- cenariatu ad primipilatum promoveretur , utraque praemia eum auferre. Itaque sic ut is qui equum publicum reddit, ut centurio fiat, passim appel- latur centurio ex equite Eomano^ ita qui primi pili adipiscendi causa trece- narii praemiis renuntiat, potuit sese dicere primipilum ex trecenario.
Absoluto commentario incidi in titulum ineditum, qui aliquando pro- dibit in Corporis yol. IX n. 2983, repertum Palombari in Frentanis, ser- vatum schedis non optimis Bucachii cuiusdam hac forma:
H • VII • PR • PRIMVS • ORDO • PR • A
PR • Tl • CAESARIS • AVGVSTI • A R • SVNT • VETVSTATE • CONLAPS REFECIT
Venafrani supra p. 241 n. 74 primi ordinis cohortium praet(oriarum) divi Augusti hic et similis est et aequalis; confirmat autem quod ex illo de- monstravi sub primis principibus primae cohortis praetoriae primum cen- turionem supra ceteros lege eminuisse. Cum de lectione parum constet, supplementa quoque incerta sunt; potest fuisse [r colh^ortis) VII pr(aetoriae), primue ordo pra[et(oriarum) coho]r(tium) Ti, Caeearis Augusti.
Dum in eo sum ut fasciculum emittam, affertur mihi titulus a Dario Bertolinio optimo amico repertus Portogruari in pavimento quodam hic:
^ o I» M I L .r^G e XI c» C U AT D ICO • VI • CE • P • MILITA VIT • AN • V • VIX • AN 5 XXV
ubi apparet legendum esse mil(iti) [l]eg(ioni8) XI Claud(iae) co{horte) VI ce{nturia) p(rima); nam de ce(nturia) P(rimi) vel similis nominis viri vix recte cogitabitur. Centuriam nomine centurionis indicari vulgare est, loco eo quem centurio occupat non ita rarum; numero eam significatam num- quam praeterea repperi.
pretandas esse et n&varchum principem fuisse primum centurionnm classiariorum et classis tamquam primipilnm. — In summa re quasi pro lege hoc videtur custoditum esse, nt qui in certo quodam officiorum cursn ad eztremum terminnm locumque prin- cipem perveuisset, si deinde ad alterum eumque honoratiorem cursnm se transferret, ad eum enontiaret se accessisse ex prioris cursus gradu snmmo.
246 MOMMSBN
XXm LffiERTmi SERVI.
Prox.im]8 his annis locis diversis trcs inscripdones prodieront remotae Tetustatis omnes eae qaae sequuntur.
1. in ruderibus tegnlarii, quae reperta sunt Romae in EsquiUis inter vetustissimos sepulcrales puteos, stilo scriptum ante coctam argillam in instrumento nescio quo cretaceo, quod aurem aliqua tenus imitari credide- runt. Servatur Romae in museo Gapitolino ubi vidi. Edidit R. Lanciani Bullettino della Commission archeologica comunale di Boma 1877 p. 182.
C • SIIXTIO . v s
Simul repertae sunt testae tres formae conicae vel ex doliis superstites in- scriptae Vjo • v- i» et n • siixtiJ et p • sii.
2. circa candelabrum supra et infra fractum (quae partes recens re- stitutae sunt) ex argilla nigri coloris, qualis esse soiet in vasis Graecis; litterae ante cocturam inscriptae sunt gyro, sed ut inter principium et finem tituli aliquid spatii vacet. Repertum esse dicitur candelabrum in Italia in- feriore; extat Neapoli in museo Bourquignon, ubi descripsit qui mecum communicavit Carolus Zangemeister.
SIIR\/IO - QABINIO •T- S • IMICIT»
Prima littera post nomen non tam p quam t videtur esse.
3. Garovilli prope Bovianum vetus in Samnio; extat Neapoli in mu- seo publico, ubi descripsi. Edidit Ambrosius Garaba Giomale degli scavi di Pompeiy nuova serie vol. I p. 210.
C • FLADIV^ B A N • F LVCCIA • V^
Praenomen paternum viri redit in titulo Osce scripto invento Molisii in Samnio edito a Gorsseno in hac £ph. vol. II p. 190: Bn. Betitis Bn. meddiss pruffed,
Interpretatio priniae, quam proposuit Lancianius, v(otum) s^olvit) mihi ne tum quidem probabatur, cum secundam tertiamque aut ignorabam aut cum bac non composueram; neque enim donaria haec sunt in templis olim exposita, sed testae ex figlinis privati usus eruderatae, denique litterae sin- gulares illae ut aetate imperatoria vulgares ita nequaquam remotae vetusta- tis sunt. lam compositis his inscriptionibus apparet legendum esse solito more C Sextio^s) V(ibi) s^ervos), Servio(s) Gabinio(s) T(itt) s{ervos) f{ecit\
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 247
fortasse etiam in tertia Luccia V(ibi) 8(erva). Sane in hac et obstat quod inter v et S punctum nullum cernitur, et licet cogitare de cognomine mu- lieris non perscripto, id quod in cognoniinibus libertinorum aliquamdiu in usu fuit (rom. Forsch, 1, 58); praeterea haec aliquanto recentior est iis quae praecedunt. Denique ne hoc quidem certum est mulierem alieni iuris antiquo tempore servam dici potuisse; proprio enim vocabulo ancilla appel- latur nec nisi proprio in notatione uti licet. Quaestio decisa foret, si inter titulos aevi remoti ad ancillam pertinens reperiretur; sed ut servorum com- plures extant cum adscripta determinatione m • s vel P • s et sic deinceps, similis mulieris adhuc quod sciam nullus emersit. — Sed ut missam facia- mus tertiam inscriptionem, primae et secundae interpretatio cum certa sit, fortasse explanatio quoque suppetit, qui fieri potuerit, ut qui praenomine et nomine gentilicio utitur idem dicatur Vibi vel Titi servtis. Olim monui (rom. Forsch, 1, 358 seq.) secundum normam iuris antiquissimi servos manu- mitti non potuisse et qui manu missi essent, vere non tam liberos fieri quam in libertate morari. Inde ut explicatur, quod libertini in multis de- terioris iuris sunt (ut inter alia patronus iis pariter fere atqne servis suis iudex est, ut iussu eius etiam capite plectantur; vide 1. c. p. 368 seq.), ita ipsum servi vocabulum de libertino quoque usurpatur. Cicero ad fam. 5, 20, 2 eum ipsum quem antea dixerat M. Tullium scribam meum mox ser- vum suum appellat (accepi a meo servo scriba). Similiter titulum optimae aetatis Hispanum Carthaginiensem (G. vol. II n. 3495): Plotia L. et Fufiae l. Prune haec vocitata^t ancilla heic sitast non ita acceperim mulierem dum esset ancilla Phryne vocabulo usum esse, sed eam licet manumissam nihilominus anciliam appellari. Haec si ita obtinuerunt aetate Ciceroniana, non mirum est duobus saeculis antea homines a domino manumissos simui et libertatis indicia prae se tulisse adsumpto nomine gentilicio et domini potestatem agnovisse adiecto servi vocabulo.
XXVIII. CRESCENS AVRIGA.
Amoeniora ingenia abstinere a monumentis nostris non minus hor- ridis quam aridis ut non reprehendimus, ita si qui tituli hominesque ex- ceptionem faciunt, gaudemus. Eiusmodi favore singulari cum uti soleant tituli per se neque docti neque iucundi aurigarum urbis Romae unique eorum fortuna ita arriserit, ut poetarum qui hodie apud nos sunt facile princeps eum suo commentariolo illustrarit, collegae eius Grescenti nomine adeo successit^ ut titulum eius nuper Romae eruderatum prima ederet in- terpretatione addita non solum eleganti, sed etiam subtili mulier imprimis et lepida et docta eaque descendens fortasse ex aliqua puellarum illarum, quae ipsae ipsi Crescenti ante saecula plauserunt. Is titulus repertus Ro- mae d. 20. Mai. a. 1878 in cloaca ad viam Pacis, editus autem a comitissa Hersilia Caetani Lovatelli in ephemeride Bullettino della commissione archeo- logica comunale in Roma a. 6 (1878) p. 164 seq., sic conceptus est
248 MOMMSEN
CRESCENS - AGIT FACTIONIS-VEN- NATIONE-MAVRVS ANNORVM • XXII 5 CLV ADRIGA» PRIMVM
VICIT • L • VIPSTANIO • a.n5NoT.8
MESSALLA • COS • NATALE DIVI NERVAE MISS • XXIIII EQVIS • HIS • CIRCIO • ACCEP
10 TORE • DELICATO • COTYNO
EX MESSALLA • IN GLABRI m. 124 Hai. 10
ONEM COS IN'NATALE DIVI • CLAVDI • MISS • OST • DCLXXXVI • VICIT • XXXXVII
15 InTER SING VIC • XIX • BINAR XXIII • TERN • V • PRAEMISS • I OCCVP VIII • ERIPVIT • XXXVIII SECVND • TVLIT • CXXX • TERT • CXI QVAEST • RET • H& |xv|lVIII
20 CCC XXXX VI •
Id est:
Crescens agit(ator) factionis Ten(etae), natione Maurus, annorum XXII. Quadriga primum vicit L. Vipstanio Messalla cos. natale divi Nervae
mis8(u) ^) XXIIII equis his: Circio, Acceptore, Delicato, Cotyno. £x Messalla in Glabrionem cos. in natale divi Claudi roi8s(us) ost(io)
^CLXXXVI vicit XXXXVIL Inter 8ing(ularum) vic(it) XIX, binar(um) XXIII, tern(arum) V; prae-
mi8s(u)^) I, occup(avit) VIII, eripuit XXXVIII. Secund^as) tulit
CXXX; tert(ias) CXL
. Quaest(um) ret(ulit) HS |XV| LVIII CCCXXXXVL
Ad egregias de similibus titulis disquisitiones imprimis Ludovici Fried- laenderi (Sittengeschichte Boms 2^ p. 482 seq.) ex hoc titulo quae accedant, paucis explicabo.
Certaminum numerus in novo titulo Crescentis indlcatur ita: missius) 08t(io) DCLXXXVI; sequitur numerus victoriarum. Inde explicatur simile comma tituli Dioclis v. 6. 7: missus ostio IIII CCLVII: [pedibus ad qua- dr{]g(am) LXII, a pompa CX; sequitur item numerus victoriarum. Is locus interpretes adhuc vexavit neque explicationem accepit, quamquam si quid video ex ipso suo titulo satis illustratur. Diocles enim cum non solum
^) Recte opinor Lovatellia ita legit, non missibus; neque enim probabile est om- nibns missibus eius diei Crescentem snperiorem evasisse. Cf. p. 250.
^) Scilicet ut alius auriga praemitteretur; ut est in Muratoriana p. 624 praemisit et {v]ilct]t.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 249
enumeret quot praemia rettulerit, sed etiam quoties frustra exierit, summis iis coniunctis certaminum numerus efficiatur necesse est. et vere efficitur sic:
|
vicit |
U62 |
|
secundas tulit |
861 |
|
tertias tulit |
576 |
|
quartas |
1 |
|
frustra exit |
1351 |
|
bigas vicit |
3 |
|
ad albatum |
1 |
|
ad prasinum |
2 |
4257 Haec extrema, dico locum tituli: praeterea higas jH vicit IJI, ad albatu /, ad prasinu II ^ verum est parum intellegi, ut item quae praecedunt de quadrigarum certaminibus post verba frustra exit QOCCCLI: ad venetum vicit X; ad albatum vicit LXXXI quid significent incertum est. Errat tamen sine dubio Friedlaender p. 497 ad albatum non differre iudicans ab eo quod est in factione albata, cum hoc postea demum sequatur {prasinis CCXVI, venetis CCV, albatis LXXXI^ ut reliquum victoriarum numerum^ qui est DCCCCLX, 'agitator factionis russatae' russatis reportavisse intelle- gatur). Immo cum praecedant certamina sine praemio peracta, probabile est hoc significari decem eorum Dioclem ita perdidisse, ut reliquos agita- tores post se relinqueret, vcnetorum autem solus eum superaret et sic dein- ceps. Hoc in dubium vocari non potest, cum praecedant summae quadrigae ^) quae dicuntur certaniina, loco qui incipit vocabulo praeterea quae de bigis dicuntur non refercnda esse inter certamina ante dicta, sed seorsum com- putanda. Significatur autem secundum ea quae diximus bigis eum certasse sexies, vicisce ter, ter victum esse ab agitatoribus factionum aliarum. Quod non saepius bigis cucurrit, ideo fortasse fecit, quod aut non licebat aut parum honestum videbatur ei qui quadriga cucurrisset ad bigam re- dire; nam a bigis aurigas incepisse et ratio suadet et quod legitur in Dioclis titulo v. 13 qm anno primum quadrigis victor exstitit^) — Fried- laender p. 497 cum non intellexisset numerum certaminum in ipso Dioclis titulum perscriptum esse, hoc recte vidit eum effici posse ex numeris reliquis, summam autem collegtt VCCLI, scilicet reliquos numeros recte posuit, non computavit sex certamina bigarum, computavit quod Diocles (v. 8) 'ad honorem venit cd\ quasi mille haec certamina in reliquis non comprehende- rentur. At evidenter haec verba id ipsum significant, quod Gutta in suo titulo enuntiat verbis mille palmas complevi, scilicet Dioclem ad honorem pervenisse miliarii, ut litteris perscriptnm legitur in eodem titulo v. 18. 23.
*) Ita significari ipsum Dioclem non dubitabit qui sxmmam rudem comparaverit. Cf. Friedlaender p. 495.
') Friedlaender p. 497 quod est in titulo btgas miliarias Dioclem vicisse ter, ita accepit ter milia victoriarum bigis eum reportasse parum probabiliter. Mihi miliarii vocabnlum ad praemium videtur pertinere (v. p. 251).
IV 17
250 MOMMSEN
Diocles postquam numeruzii certaminum posuit, duo genera insigniora ita adscribit, ut in numero universo ea quoque comprehendantur, scilicet, si recte supplevi, [judibus ad quadri\g{am) LXII, a pompa CX, plane ut ad numerum certaminum sine praemio susceptorum ea adiciuntur, quibus victoriae proximus fuit. De certaminibus a pompa non habeo quod addam iis quae Friedlaenderus de iis exposuit p. 488, nisi quod, cum ex Crescen- tis titulo didicerimus, id quod etiara ratio suadet, honoratissimum fuisse inter missus eiusdem diei quartum et vigesimum, id est postremum (nam eum numerum non adscripsissent, nisi bonor ita augeretur) iam fortasse conici potest postremos missus esse ipsos illos a pompa, si quidem sumere licet pompa aliqua circenses finiisse. Sed id quod Friedlaendero placuit significari ita missum primum cum verbis rectius conveniat, adhuc poterit ita defendi, ut tam primus quam postremus inter reliquos eminuerint. Etiam de certaminibus pedfbus ad quadrigam factis idem vir doctus satis dixit p. 489. Hoc loco ea inserui propter reliquias quae ita traduntnr: C. LXII collato tituli Guttae commate hoc: in factione prasina vici CCCLXIV: XXX 7, XL II (id est ad sestertium XXX milia semel, ad sestenium XL milia bis)i pedibus ad quadrigam LXI^ a pompa TY, quae verba si quid video, Friedlaender non recte interpretatus est pedibus ad quadrigam ad sestertium LX milia semel^ a pompa sexies^ cum sit potius pedibus ad quadrigam sexagies semel, a pompa sexies,
Quaest(um) ret(ulit) Crescens £fiS \XV\ LVIlT CCC XXXXVI, id est sestertium 1,558,346. Ad haec commode supplebimus (lineoh'8 ad per- pendiculum derectis nostra coniectura additis) Dioclis tituhim v. 10 sic: [rettulit quaest]um HS jCCCLVlHJ 'LXIII CXX, id est sestertium 35,863,120. Cum illa summa recte composuit Lovatellia nostra luvenalis locum (7,113), ubi russati lacernae acquiperat centum patrimonia causidico- rum, Illa enim summa ad nostram rationem monetariam translata est paulo minus marcarum 300,000, haec marcarum c. 6,000,000. — Tantae pe- cuniae quomodo eifectae sint, minus certum est; constat tamen praemia distingui alia maiora, quorum etiam summas tituli, quibus in his insisti- mus, maxime Dioclis enuntiant, alia ordinaria, quorum summas non ponunt, quaestus autem partem longe maximam ex his effectam esse. Diocles enim cum accurate indicet, quantam pecuniam ex maioribus praemiis primis vic- toriis suis ceperit, scilicet
singularum sest. 60000 X 3 = 180,000
sest. 50000 X 29 = 1,450,000
sest. 40000 X 28 = 1,120,000
sest. 30000 X 32 = 960,000
binarum^) sest. 15000 X 4= 60,000
efficiuntur sest. 3,770,000
^) In Dioclis titiilo qood legitor trigas ad I£S XV II II in capite quo agitur de certaminibus binaram eo loco collocatum est, qno in capite de certaminibns
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 251
quibus ab illa summa deductis apparet ex praemiis ordinariis eum redc- gisse sest. 32,093,120. Ordinaria praemia quae fuerint, tituli, ut dixi, non enuntiant; hoc apparet prima praemia sive victorias (eo enim vocabulo prima praemia sola significantur) singularum fuisse infra sest. 30000, prima praemia binarum infra sest. 15000; quartum. praemium solum, cum id ra- rissime daretur, sestertium mille fuisse Diocles adscripsit (v. 9). Praemia ordinaria rettulit Diocles prima omnia 1462, ordinaria igitur deductis 96 maioribus illi, 1366 et ea quidem trium generum: singularum ^) 972 (1064 — 92), binarum 343 (347 — 4), ternarum 51; secunda 861, tertia 576, quartum 1, quibus accedunt victoriae tres quas bigis reportavit quae si dicuotur miliariae (neque video quomodo aliter A post bigas interpretemur), praemium babuerunt sest. millenorum. Crescens, qui de praemiis maiori- bus tacet, in summa rettulit praemia prima 47 et singularum quidem 19, binarum 23, ternarum 5, secunda 130, tertia 111. Priraum praemium singularum fuisse sestertium XV milium non sine aliqua probabilitate effi- ciemus ex notis versibus Martialis 10, 74, 5: cum Scorpus una quindecim graves hora /erventis auri victor au/erat saccos, scilicet ut sumamus ex consuetudine praemia data esse sacculis qui singuli sestertios millenos sive aureos denos baberent; certe poeta quindecim numerum non sine iusta causa posuit nec facile opinor alia excogitabitur. Haec si ita se habuerunt eademque tam imperante Domitiano quam secundo saeculo praemia victoribus data sunt, ex primis praemiis singularum ordinariis effecta sunt Diocli sest. 14,580,000, Crescenti sest. 285,000. Hoc si con- ceditur, Crescentis certe quaestus aliqua ratione explicari potest praemiis reiiquis ad modum summarum illarum coniectura formatis, puta ad hoc exemplum:
prima singularum 19 X 15000 = 285,000
binarum 23 X 10000 = 230,000
ternarum 5 X 7000 = 35,000
secunda 130 X 5000 == 650,000
tertia 1 1 1 X 2000 = 222,000
1,422,000
singnlarum collocata sunt praemia maiora. In altero Guttae similia irigcu XV II, triga XXV I (cod. XXVI, unde Friedlaender fecit trigcu XX VI) collocan- tar inter victorias insigniores factionis venetae post praemia malora victoriasque a poinpa.
*) Scilicet aut singulae singularum factionum quadrigae certabant aut binae aut ternae. Primum genus et frequentissimum et honoratissimum fuit, ideo opinor quod plnribus quadrigis missis praemium idem mansit inter victores binos temosve disper- tieodnm.
17»
252 MOMMSEN OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE.
At e contrario Dioclis praemia simili ratione computata:
prima singularum 972 X 15000 = 14,580,000
|
binaruni |
343 X |
10000 — 3,430,000 |
|
|
ternarum |
51 X |
7000 = 357,000 |
|
|
secunda |
861 X |
5000 = 4,305,000 |
|
|
tertia |
576 X |
2000= 1,152,000 |
|
|
quarta |
1 X |
1000 = 1,000 |
|
|
bigarum |
3 X |
1000 = 3,000 |
23,828,000
non satis explent summam ab eo ex praemiis ordinariis effectam sestertium
c. 32,000,000. Sed ut alia in his calculis fallere possunt propter causas
quas hodie ignoramus, ita fieri potest, ut sola ratione temporis res expli-
cetur primis praemiis interim auctis. Martialis enim carraen illud scripsit
a. c. 98; Crescens agitavit ab a. 115 ad a 124 imperantibus Traiano et
Hadriano; Diocles primam victoriam cepit a. 124 titulusque quem habemus
positus est c. a. 150 (Friedlaender p. 494). Quod si aucta sunt interim
praemia aurigarum, puta ut victori pro auri sacculis iilis XV darentur XX
et reliqua quoque praemia pro portione augerentur, summae calculi secundi
ita crescunt, ut quaestum universum satis expleant. Sed ut singula in his
plane incerta sint et meris coniecturis in rationibus illis necessario locus
datus sit, hoc certe demonstrabunt, quantam pecuniam aerarium profuderit
in ludis circensibus, perniciemque illam rebus Romanis insitam numeri hi
luculentius opinor illustrant quam quae tam rerum scriptores quam morum
roprehensores de eius saeculi vitiis nobis scripta reliquerunt. Nam summae
illae omnes ex aerario publico populi Romani numeratae sunt, erravitque
Friedlaenderus p. 486 praemia maiora ratus proficisci ex pecuniis siudio
factionum collatis, propterea quod Diocles in titulo v. 21 dicitur eminere
novis coactionihus et numquam ante titulis scriptis. Coactiones enim argen-
tarias, quas hic significari Friedlaendero visum est, et veriloquium et usus
ostendit non ad pecunias sponte collatas pertinere, sed ad pecuniarum de>
bitarum exactionem. Coactionis autem vocabulum hic usurpatur ita fere
ut apud aequalem scciptorem Gaium 4, 15 legitur causae coniectio quasi
causae suae in breve coactio^ intellegunturque ipsae illae comparationes vic~
toriarum Dioclis et aliorum clarorum aurigarum, quibus sub praescriptione
Unsignia eius^ extrema tituli pars continetur. Proprium hoc quoque fuit
ludorum apud Romanos^ quod amatores plausibus et rixis magis qnam
nummis adiuvabant quibus favebant et longe facilius eorum causa pugna>
bant quam numerabant.
Th. Mommsen.
Prodiit d. 8 lanuarii 1879.
Forrois Academicis (G. Vogt).
ABDITAMENTVM
AD FASTOS CONSVLARES CAPITOLINOS
(ad vol. I p. 439).
r,
ragmentuxn fastorum consnlarium annorum 655 — 667 Yarr. effossum die 19 Octobris a. 1878 'lungo la via sacra presso al tempio del divo Romulo* IiANC, 'presso il sito delV arco Fabiano* Fior. (cf, p. 257). Nunc servatur in museo Capitolino in repositis.
/
Im • ANTONIVS • M • F • M / / /
Qj- CAECILIVS • Q_^ F • Q_' N CN • CORNELIVS • CN • F • Cf, CENS • L • VALERIVS • L • F 5 • CN • DOMITIVS • CN • F • CW
L • LICINIVS • L • F • C • N • C • COELIVS • C • F • C • N, BCLX • C • VALERIVS • C • F C • CLAVDIVS • AP • 10 CENS • CN • DOMITl
L • MARCIVS • Qj F • ^^
L • IVLIVS • L • F • CN • POMPEIVi CENS • P • LICII 15 L • CORI
if
Descripsi. Ediderunt Lanciani bulkttino archeoh comunale 1878 p. 249; Fiorelli notizie 1878 p. 342; Gori archivio III p. 53.
1 nomen Antonii, ut solet, scalpro erasum et in litura repositum, cf. post Borghesium (nuovi/ramm, di/astil p. 7) C. I. L. 1 p. 422 et Mommsen Mom, IV 18
254 ADDITAMENTVM
Forschungen II p. 68seq., imprimis p. 75 n. 15. — Frustalam recens repertum explet fragmentum Corporis inscr. Lat. XXYII ita, ut confirmet fere supple- menta olim proposita nec addat nisi praenomina antea ignota patris et avi M. Antonii cos. a. 655, Cn. Comelii Lentuli cos. a. 657, C. Valerii Flacci cos. a. 661; avi L. Licinii Crassi cos. a. 659 et C. Coelii Caldi cos. a. 660. — In restituendis fastis versatus sum ita, ut litteris minoribus adscriberem fragmentum iam notum, partes expletas minoribus inclinatis indicarem. De singulis cf. commentarius in C. I. L. vol. I propositus.
a. 655 M^ANTONirS' M'F' M'n a. postumius ... /. ... n. alhmus
656 QjCAEaLivs-QjF-Q^N-M0telia8 nepos t. diditM U f, <er. n
657 CN • coRNELivs • CN • F • CN • n. lentulus p. licinttM m. /. p. n. ercusus
CENS^L*VALEKivs «L^F* /. .n. flaccus D1. antontu^ m. /. m. n. Z. /. Ixu
658 CN • DOMiTivs • CN • F • CN . n. ahenobarb c. cassius 1. /. ... n. longmw
659 L • LiQNivs • L • F • c • N • crassus q. mucins p. f. jp. n. scaeuola
660 c • coELivs • c • F • c • N • caldus 1. domitius cn. /. cn, n. ahenobarbus
661 c^VALERivs^c^F^L>n. flaccus m herennius ... /. ... n
662 c^ CLAVDivs- AP^F^ c. n. pulcher m. perpenna m. /. ..• n
CENS^CN^DOMiTivscn.f.cn.n.ahenobarb 1. licinius I. /. ... n. crassus abd
663 L^MARavs^Q:F-Q:n. phUippus sex. iulius c. f. ... n. caesar
bellum marsicum
664 L-iVLivs^L*F*s«x. n. caesar p. rutilius 1. f. 1. n. lupus
665 CN • POMPEiv« 5ex. f. cn. n. strabo 1. porcius m. f. m. n. C€Uo m pr, oce, e
CENS*p^LicinttM 1. f. p. n. crassus 1. iulius L f. sex. n. caesar
666 L • cOKtiElius l.f. p, n. sulla qui postea q. pompeiu« q,f ... n. rvfus tn mag. occ, e
felix appeUatus est
667 cn. octavius cn, f cn. n. in mag, occ. e 1. coxnelius L f L n. ctnna coact,
abd, in e, L f e
W. Henzen.
Consules et censores nt ipsi onmes noti sunt, ita quae de stemmatis nobilinm familiarum adhuc noramus, hoc novo invento aliquantum augentnr.
1. M. Antonius orator natus a. 611, consul a. 655, censor a. 657 iam intellegitur fuisse Marci filius Marci nepos. Pater alibi non memoratur; avum probabile est temporum rationibus subductis esse tribunum plebi a. u. c. 587 (Polyb. 30, 4, 6; Diodorus p. 515; Liv. 45, 21. 40).
2. Cn. Comelius Lentalos consul a. 657, si fuit Cn. f. Cn. n., at nunc eum fuisse apparet, de patre auctores tacent, nisi is fdit Lentu- las praetor Siciiiae c. a. 620, avum probabile est fdisse Cn. Lentolam cos. a. 608.
AD FASTOS CONSVLARES. 255
3. L. LiciDiam Grassam natam a. 614, cos. a. 659, notum oratorem patrem habaisse Lociam antea constabat ex fastis eisdem a. 662; avam faisse C. Liciniam nanc comperimas. Patris reram aactores non memi- nerant; avus sine dabio consal est a. 586.
4. C. Coelii Caldi cos. a. 660 pater item Gaias notas fait ex titulo Cam- pano C. L L. 1, 57] ; avus eiusdem nominis nunc demum innotescit. Ipsi praeterea ignorantur; novas enim homo Caldas fuit (Drumann 2, 409).
5. C. Valerii Flacci cos. a. 661 maiores adhuc ignorabantur. Patris Gai memoriam aliam non inveni; avus Lucius consul est opinor a. 602.
Th. M.
18'
ADDITAMENTVM
AD TABVLAS TRIVMPHALES CAPITOLINAS
(ad Tol. I p. 460).
F
ragmentam actorum triamphorum annorom 643 — 650 Yarr. effossum die 15 Octobris a. 1878 'sul pavimento della via sacra presso il sito delV arco Fabiano' Lanc, Fior. (i. e. prope aedem SS. Cosmae et Damiani, ubi de- tecta sant rudera quaedam vetusta, quae ad arcum Fabianum videbantur referri posse).
f-
B • qvInt
/CVSVS • A • BCXLIII MACEDONIBVS • Q^ K • MAI lEPIO • PRO • A • BCXLVI ITERIOHE • V • K • NOV • NVMIDIC • A • BCXLVII 5GE • IVGVRTHA
10
Descripsi sociisque Instituti arcbaeologici proposui exemplum expletam in tabula depictum; inde descriptum lulius de Lauriere communicavit cum He- rone de Yillefosse, qui nescius, ut videtur, unde traxisset amicus, edidit enarravitque in ephemeridis Bevue archdologique 37 (1879) p. 40 seq. Publi- carunt Lanciani bull. arch, com, 1878 p. 250; Fiorelli notizie 1878 p. 342; Oori archivio III p. 53, quod exemplum etiam Yillefossius adhibuit.
Frustulum recens effossum in tabulis actorum triumphalium continuo se- quitar fragmenta C. I. L. n. XXIY. XXY, quae et ipsa inde explentur. — In restitnendo monumento litteris maioribus inclinatis significavi partea ex illis desumptas, minoribus inclinatis supplementa aliunde petita.
ADDITAMENTVM AD TABVLAS TRIVMPHALES.
257
a. 643
a. 644
U' CAECILIVS • Q • ^* Q • N'METEllut pro oN ' BCXLH cot. EX 8ARDINIA idib. qwnTlL
c. caeeillVS * Q * F * Q- N • tneteU. eaprar. an. BCXLII procot. ex tkraeeia idijh • QVInT
m. Uuiut e. /. m. n. d RfVSVS • A • BCXLIII
procot. de «corditerctSvMACEDONIBVS«QjK*MAI
a. 647 q. teruiliut q. f. . . n. cjAEPIO • PRO • A • BCXLVI
a. 648
eot. ex hitpania «ilTERIORE • V • K • NOV q. eaecUiut If.q.n. metel\L • NVMIDIC • A • BCXLVII proeot. de numideit et [lEGE • IVGVRTHA
a. 648
a. 650
m. minudut q. f, ... n. rvfu» |)r^GG^ • A • BCXLVII de tcorditeeit et trihaUeit . . VC • SEXT
c. marius c. /. cot. II de numideit a. et rege iugurtha k. ian.
a. 643 De triao^phis Metellornm Marci cos. a. 639, Gaii cos. a. 641 cf. Yelleias 2, 8: circa eadem tempora duo Metelli /ratres uno die triumpharunty et errans de anno Eatropins 4, 25: C, Caecilio Me- tello et Cn. Carbone cos. (a. 641) duo Metelli fratres eodem die alterum ex Sardinia, alterum ex Thraecia triumphum egerunt Cf. C. I. L. 1 p. 463.
a. 644 De M. Livio Druso cos. a. 642 cf. Livii epit. 63: Liviue Drusus consul advereus Scordiscoe gentem e Gallis oriundam in Thraecia /elidter pugnavit; paallo accaratias Floras 3,4,3 — 5: saevissimi omnium Thracum Scordisci fuere. Didius (praetor a. 640) vagos et libera populatione diffusos intra suam repulit Thraciam^ Drusus uUerius egit et vetuit transire Danuvium^ et Sex. Raf. 9: M, Didius vagantes Thracas repressit, M, Drusus intra fines proprios continuit, De consale M. Livio egit Borghesi op. 5 p. 314. Livioram fami- liam honoratam esse triamphis tribas notavit Saetonias Tib. 3; namerabamas adhac daos a. 535 et a. 547 (cf. Mommsen rom, Forsch. 1 p. 74), tertias nanc demam innotescit.
a. 647 De vita Q. Servilii Caepionis cos. a. 648 breviter VaL Max. 6, 9, 13 : Crassum casus acerbitate Q. Caepio praecurrit. Is namque prae- iurae splendore, triumphi claritaie^ consulatus decore, maximi ponti- ficis sacerdotio^ ut senaius patronus diceretur, assecutus in publicis vinculis spiritum deposuit, corpusque eius funesti carnificis manibus laceratum, in scalis Gemoniis iacens magno cum horrore totius fori Romani conspectum est. — Dc direptis thesauris a Tectosagis To- losae depositis cf. Strabo 4 p. 188G et lastinas hist. 32, 3; de bello feliciter in Hispania gesto £utropias 4, 37: .... a Minucio Rufo in Macedonia Scordisci et Triballi et a Servilio Caepione in Hispania Lusitani victi sunt. — Pro consule, non pro praetore
258 ADDITAMENTVM AD TABVLAS TMVMPHALES.
Caepio car censendus sit proviuciae praefuisse, ostendit Mommsen Staatsrecht 2» p. 628.
a. 648 Q. Caecilias MetelJus qui postea Numidicus appellatus est, consu- latum gessit a. 645: cf. de eo ad fast. cons. a. 645 et Drumann 2, 37, 23. De rebus ab eo in Numidia gestis dicit Sallustius lugurtba 43 seq. Triumpbum, de quo ipse ad populum dixit (Gell. 12, 9) cuiusque praeterea mentio est apud Velleium 2, 11 et Eutropium 4, 39, errore tributnm esse a. 647 (c£ Fischer Zeit- tafeln p. 159) ostendit fragmentum hoc^).
a. 648 Triumphus Minncii Rufi cos. a. 644 commemoratur a Velleio 2, 8 : Minucii, qui poriicus, quae hodie celebres sunt^ molitus eet^ e Scor- discis triumphus fuit De rebus ab eo gestis Livius epit. 65: M. Minudue proconsul advereus Thracas prospere pugnavit; Flo- rus 3, 4, 5: Minudus toto vastavit Ilebro (Scordiseos)^ multis quidem amissis, dum per perfidum glacie flumen equitatur; cf. Sex. Ruf. 9. Ad Scordiscos addit Triballos Eutropius 4, 37: a Minucio Rufo in Macedonia Scordisci et Triballi .... victi sunL
a. 650 De triumpbo huc referendo dubitari nequit: cum enim kalendis lanuariis anni 650 (= 649 Cap.), quibus alterum consulatum iniit, trinmphum egisse constet Marium, ante hunc alius eo anno non potest inscriptus fuisse. Gf. Sallust. lug. 114: kakndis lanuariis magna gloria consul triumphavit^ et Piut. Mar. 12: Ma^io; ix Ajfi^rig IMta rot7 rrgartvpLaTog iiaxoiMT&itff airaK xaXdvScug 'lavova^latg .... Tifi/ rs inariiav avikafis xm tov ^^afAfiov unfXarsv, — Praenomen patris Marii tradidit Platarcbus Mar. 3.
W. Henzen.
') [Confirmator hoc testimonio quod olim docui hist. Rom. 2* p. 146, anno 647 non Mariam, sed Metellam in Africa ezercitai praefaisse, Mariam el saccesslsse aat eo anno ezeante aat principio seqaentis. Nam Metellum post reditom statim triam- phaase dabiam non est. Th. M.]
ADDITAMENTA
AD CORPORIS VOL. VI PARTEM PRIMAM.
PARS PRIMA. Inscriptiones sacrae.
719 parva basis marmorea; remanent vestigia pedum Aescnlapii et fortasse Telesphori. Reperta in coemeteriis urbis Mar. 9130; Velitris in museo Borgiano ideh 9125. 9130 Arv, Cabd., qui exeunte saeculo XVIII Velitris repertam esse refert, errore, nt videtur. Nunc in museo Neapolitano.
IVSSVS • ASCVLAPIO • C • CEL «ie SINIVS - MARTINVS
Descripsit Mommsen I. N. 6752. Marini Vatic. 9125 f. 79, 9130 f. 215, Arv. p. 26; Gardinali iscr. Velit 11, 6; Fiorelli catah 18. 1 AESCVLAPio Mar. Arv, et Card. perperam.
720 quem titulum n. 3672 proposui: albsi patre, negans de origine ur- bana constare, eum Garrucci syll. n. 2298 testatur esse Amiterninum; cf. voL IX n. 4177.
721 fragmentum marmoreum: in vinea Randaninia via Appia.
pph-? o N n/c^ (vs • ivssv • fecit]
arUm «APOLLINI - DEO • DONVM
5 (?) crateRAM • MISCENtJ
Descripsit Oatti.
260 ADDITAMENTA 722-723^
722 ad n. 69. Nunc est in maseo Britannico. Descripsit Hdbner. Ellis 2^ 275. Ancient marbles X, 132 tab. 53, 1. Vv. 3. 4 snnt:
BON^. * DEAE • ANNIA NENSl • SANCTISSIM
723 tabella marmorea. Rossie Priory in Scotia.
BONA DIAb. CASTRESI • S GEMELLVS'/\^
Descripsit Michaelis. Kinnaird notes and reminiscences o/ Bossie Priory (Dandee 1877, 4) p. 21 n. 104. 3 ex. AV Kinn.
723 a ara marmorea in vinea qaadam prope arcum di S. Lazzaro in via dt porta S, Paolo.
BONAE • DEAE
GALBILLAE ZMARAGDVS CAESARIS • AVG 5 V I L I C VS
HOR REORVM GALBIANORVM
COH • TRIVM • DD CVM • FENI A • ONESIME
Descripsit Henricus Stevenson mense lanaario a. 1880.
[Bona dea inter deas eodem iere loco est> quem inter deos obtinet Genios loci, et ad aedificia potissimum refertur: quo pertinent Bona dea restituia^ cui commendatur tutela insulae Bolani (vol. VI n. 67), Bona dea castri /on- tanorum (ib. n. 70), Bona dea Annianensis (ib. n. 69 cum add. supra relatis), id est domus Anniorum, denique Bona dea haec Galbilla horreoram Galbiano- rom. — Horrea haec fuerunt sub Aventino prope montem Testaceum, quo ipso loco ara haec emersit Th. M.] Fuisse ea iam aetate Caesaris Augusti titu- lus confirmat contra catal. imp. apud chronogr. a. 354 p. 647 ed. M. et lorda- num topogr. 2 p. 68 seq. 104; docuerat iam Forphyr. ad Hor. carm. 4, 12, 18 relatis ad Galbam quendam horreis Sulpiciis ibi commemoratis. Pertine- bant autem eo tempore ad cohortes tres quae possunt fuisse cohortes ur- banae, quas narrat Tacitus (ann. 4, 5) imperante etiamtum Tiberio in urbe certe tres numero fuisse^ cum essent cohortes praetoriae novem, vigilam septem. [Explicat igitur titulus aliquatenus quod significabat in altero anni 159 (n. 338) memoratum sodalic(ium) horr{eorum) Galban(orum) cohor- t(ium), Cohortes autem urbanae qua ratione potissimum ad horrea illa per-
7236 -728a VOL. VI PABT. I. 261
tinaerint, in <;oniectara positum est; mihi videntar hoc loco castra urbana fuisse. Verum est quarto saeculo cohortes urbanas in foro suario excublas egisse teste titulo n. 1156; sed haec castra iam ea fuisse crediderim quae instituit Aurelianus. Yide quae de castris urbanis exposui Staatsrecht 2', 1021. TH.M.]
7235 ad n. 103. Titalos repetens lordan ephem. 3 p. 268 n. 3 cum ube- rias de iis dispatat, tam ex schedis nostris quae de dispositione titulorum testes dicunt proponit ratione paullo commodiore quam dicit. Nec tamen, quantnm videmus, quidquam ad ea quae nos dedimus aut addit aut cor- rigit.
724 ad n. 146: seX'Avdienvs*c-l*feroniae*d-l-m. Hunc titulam Momm- senus monuit restituendum esse Trebulae Mutuescae (vol. IX n. 4873); verba Fabrettii quae adscripsimus non ad hnnc titulum pertinent, sed ad eum qui apud Fabrettium praecedit (VI, 971).
•
725 plinto di statuetta in marmo — estratto dal fondo del fiumey quasi di- rimpetto lo sbocco della cloaca maesima — incisa nella costa,
A • HERENNVLElVS • SOTERIc\
CEPIO • BASIM • POSVIT * DEAE • FLORAE • L\ VD
Fiorelli notizie 1879 p. 268.
726 ad n. 152. Titulus Hispanus est vol. II n. 2694; cf. add. p. 709 et ephem. II p. 242.
727 basis marmorea. In vilia Buonaparte.
FORTVNAE PIENTIANAE FELICITER
Descripsit Tomassetti.
728 n. 195 esse Fraenestinam origine monuit Dessau; edita est a Yulpio Lat. 9, 133.
728a ad n. 204. Dedit mihi Lanciani ut nuper denuo repertam in de- struenda domo in platea Montanara. Est in ara marmorea alta m. 0^60, lata m. 0,27.
262 ADDITAMENTA 729-733
129 coUocata a Passioneio cardinali in secessa Tascalano Acc. Pass. 'Marini in villa Schrimiti owero de^ Ferrari avanti il casino nello etallo* Fea. Videtar CBse arbana.
FVLGVR CONDITVM
Saggi di dissert, delV accad, Etrusca (R. 1751) p. 186; Passionei 8, 21 (inde Donati 65, 8); Fea sched. 58 manu Mariottit.
129a ad n. 236. Primas proponit Falvias antiq. 1. 4 f. 84' ed. 1527 inventam dicens at Marliani 'sab Aventino inter ripam tiberis et testaceum montem . . . hoc anno in vinea Marcelli de Gapozncchis'. Lectio a nostra non differt.
730 n. 246 esse origine Lanavinam probant schedae Feae.
731 ara marmorea reperta ad montem qai dicebatar lostitiae d. 24 Apr.
1877.
L • ANTONIVS
CARICVS • HERCVL D ARAM D aper ImP • T • AELIO * ANTO^f oper
5 PIO-ni-M-AELIO
AVRELIO'CAESARE*COS a. i40
Descripsit nobis P. Aloisias Brazza. Fiorelli notizie degli ecavi 1877 p. 84; Lanciani bulL arch. com. 1877 p. 6.
Pnncta plarima omiserant Fior. et Lanciani. — 4 ANTO^f iidem, anton
Brazza.
t ■ ' ■ ■■■ - ■
732 *tn un /rammento di base^ trovato nelV isolato XXIX delV EequiUno, che eonserva parte di tronco ricoperto da panneggio ed il piede destro di una sUxtua virile* FiOR. 'Trovato presso la sala dipinta dei giardini di Mecenate tn via Merulana* Lanc.
k£
laetui
ICVLI AVRELIVS
OR
LIVES«VOT'SOLVIT
Fiorelli notizie degli scavi 1877 p. 11; Lanciani bulL arch. municip. 1877 p. 7.
733 anaglyphnm marmoream in qno visitar Hercales stans inter arborem dnctam serpente, hydram et leonem, effossam in area fossae Servianae, cam destraeretur mons, qni dicebatar lastitiae.
• DEO • HGERCVLI tic
• LEONTIVS • FEC
Descripsit Brazza. Edidit Fiorelii notizie degli scavi 1877 p. 207.
i
734-736
VOL. VI PART. I.
263
734 tabula quadrata lapidis Tiburtini alta et lata m. 0,34, crassa 0,085 litteris Tetastis param diligenter incisis. Servabatur in aedibus n. 42 viae del principe Amedeo prope stationem viae ferreae; eifossam esse in iacien- dis fundamentis aedium praefecti aerarii publici (ministero delle finanze) coniecit Lanciani; nunc extat apud collegium ad curanda monumenta antiqua a municipio urbano iustitutum in tabulario in repositis.
PVBLICIA • L • F
CN • CORNELI • A • F • VXoR HERCOLE • AEDEM VALVASQVE • FECIT • EADEMQ\B EXPOLIVIT • ARAMQVE SACRAM • HERCOLE • RESTITV HAEC • OMNIA • DE • SVO ET«VIREPFEQT FACIVNDVM • CVRAVIT
Descripsimus ego cum Augusto Mau et losepho Gatti a. 1878, loannes Schmidt a. 1879. Edidi in bull. insi. arch. 1878 p. 102; Lanciani bull. arch. com. 1878 p. 94, 1.
4 AEDEMQVE errore typothetae bulL inst. — 8 FECIT errore scriptum deinde erasum est, ut loco eius poneretur V, 9.
735 n. 326 est Tiburtina origine. Exhibent Revillas sched. A p. 14; Vulpi Lat. 10, 154.
736 n. 329 nunc inserta est parieti impluvii aedium propagandae fidei, ubi vidit Bormann. Is descripsit sic:
^ERCVLES
NVICTE • SAh E • SILVANI • M OS • HIC • AD /I
ISTI • NE QVn nC • FIAT • MA»-/
G P R F
i
Idem legit:
Herculee invicte, aancte Silvani nepos,
hic advenisti; ne quid hic fiat malit quibus versibus senariis ezpressi sunt noti versus Graeci (Kaibel epigramm. n. 1138): o roJ Aio? ncufi huX^vihos 'H^axXij'9
iv^aSg xaTCiHfu* jlmjSsi/ sla-iTU) xohov.
• 6(eni6) p(opuli) B(omani) /(eliciter).
Cf. bulL delV inst. 1879 p. 43, ubi Bormann probare studuit, qui in hoc titnlo dicatur Hercules esse imperatorem Gommodum. Id ipsum non impro- bavit Mommsenus; sed avum Herculis negavit ita recte explicari, ut Bor- mannus voluit, ut Commodi magis quam Herculis ipsius avus Silvanns ha- beatar; immo fuisse videri aliquam fabulam, cuius vestigia praeterea non snpersint, qua Herculis mater diceretur esse filia Silvani.
264
ADDITAMENTA
737-739
737 fragmentum tabalae marmoreae. In agro Yerano effossam 'soUo il /on' damento del lato meridionale del concento de^ cappuccini anneeso alla basi- eilica di S. Lorenzo fuori le mura* Lanc.
10
A E D I du/am
lOVIS • ET • ITEM • lOvit
D O L C H L-. « i
TRICLINV o«
ET • RELIQ]'a M A I O R
GENIO • N
P-AELIVS-M
LEG-X* GEM
sic
Descripsi. Lanciani hulh arch. com, 1877 p. 164.
738 in coemeterio Callisti.
Descripsit de Rossi.
739 ara rudis in museo Panormitano, olim Neti in maseo Astuti.
aquUa
I O M
PRO SALVTE I M P • A V G • N • TVRMA • MAXI i AVREL • SYRVS CERA • CANOIOIANA ALLECEX PROVINCj/g^v,
Descripsit Mommsen.
^ [Cam probabile sit turmam, caias eqaes hanc aram posait, faisse singa- lariam Aagasti, tarma aatem faerit hominam XXXII praeter decarionem, crediderim matricalas tarmales ternis paginis sive ceris perscri^tas fuisse hominum denorum undenornmve, singulos autem ordines principes suos ha- buisse, quorum unus fuerit Candidianus. Id quod additur hunc militem allectum esse ex provincia, ut novum est, ita componendum cum titulis equitum singularium adlectorum ex ala aliqua (ut n. 3255 al.) indeque colli- gendum hunc praeter morem tironem inter equites singulares admissum esse, Th. M.]
740-743
VOL. VI PART, I.
265
740 n. 385 vldit in impluvio aedium coUegii propagandae fidei denuo Bor- xnann, cf. bull. delV insU 1879 p. 40. Post versum octavum erasus est diligenter versus unus, quem certum est fuisse fere hunc:
cwm cn. calpumio pisone conlega
Piso cum a. 20 apud senatum accusatus sibi mortem conscivisset, Tacitus ann. 3, 17. 18 narrat Aurelium Cottam consulem censuisse nomen Pisonis radendum /asiis, sed Tiberium ita sententiam mitigasse ne nomen IHsonis /astis eximeretur, Nec tamen mirum nomen erasum esse in eiusmodi basi, quae monumentum esset ludorum ex senatus consulto pro reditu Augusti ab ipso Tiberio factorum.
941 fragmentum epistylii marmorei adhibitum liminis instar pedibusque attritum, effossum via Merulana prope aulam pictam hortorum Maece- natis.
ro V 1 STL-VTnTo
voto SVSCEPTO SELEvCV*
Fiorelli noiizie 1877 p. 111; Lanciani hull. arch, municip. 1877 p. 7.
742 fragmentum tabulae marmoreae effossum in horto conventus S. Eusebii Lanc. Nunc servatur in Capitolio in repositis in tabulario.
in adversa:
tsEVER-ET«v DNLAP • SVJA (> • SACEHDC iWK • GAIVS OLLEGIS*
7////////////////
imiii
in aversa litteris minus accuratis: IT
ANI ftA^SVS • E
jCVM FILIOl €x praecepto I lOVIS QpHmi ma sfmVDOLECENI in hono rem \DOMI DlHiiUM
> ETVSTATE
rea
\
MTVERVptf
eonktpttm
Descripsit lo. Schmidt, contuli ectypum. Lanciani apud Fiorellium notizie 1877 p. 266, hull. arch. comun. 1877 p. 163. 164.
a 1. 7. 8 scalpro erasi. — 5 6. 7 supplevit Mommsen, potest fuisse etiam pro salute.
943 in saeptis tributis.
Gudius ms. 665, 5, ed. 2, 9.
I»0 'M-D ET • SOLI S ACR VM
266 ADDITAMENTA 744-746
744 fragmentum tabolae marmoreae litteris parum bonis, effossam in arbe loco ignoto, est apud Henricum DreBBeL
C • E P I D I Im c. I
L A R I B V s\ qwu
VOVIT • SEnmt imagmea AVREAS • PCjndo ft DMinijjBER-sj
Descripsi.
Snpplementum selrvus] v. 3 invenit Gatti. — 5 in. est nota sicilici. — 5 ex. potest fuisse verbum solvendi vel sua pecunia fecit vel simile quid.
745 ara marmorea ornata alta m. 1,05 reperta in foro m. Aprili a. 1879.
«iqmla
LARIBVS
mretua AVG paiera
SACRVM
Descripsit Schmidt. Fiorelli notizie 1879 p. 114c.
746 tabula marmorea longa fere m. 1, alta m. 0,50, reperta m. lunio 1878 ante porticum basilicae S. Panli via Ostiensi, ubi adhuc servatur in coe- nobio adnexo.
J^RIBVS • AVG • ET
<mP • CAES m. atareU teueri alexandri pll • FELc r« aug. pont. max. trib. pot. U eot. p. p
m ■••• m
• gettio
'ehutate conlaptam
AEDICVLAM • REG • VIII • VICO • VESTAEJJ
A SOjp PECVNIA SVA RESTITVERiHiirma^iilH a$mi CCXZXif)
NIVS PIVS Jl^- CAJtrVRNIVS FEIJX ^^ per
C • IVJ^VM • PATERNVM PRAEF • VIGU^/eXi . . . I. mario maanmo 11
V^ ROSCIO AEjJfoiio coe a. MS
CVRANTIBVS'M*SERVILIO*CRISPO^ET«M*SERVUto
Dedit mihi P. Gregorius Palmieri Benedictinus , ipse contuli et edidi ia hulL delV inst 1878 p. 141; Lanciani apud Fiorellium notizie 1878 p. 235 et bulL arch. comun. 1878 p. 130, 106; Oori archivio 1879 p. 238.
4 annum 230 restitui propterea, quod collegia vicomagistrorum plurima a. u. c. 747 instituta esse constat; cf. hoc vol. ad n. 454. — 6 C. luiius Patemus potest fuisse is qui procurator in provincia Dacia pro salute Ca- racalii et luliae Domnae aram dedicavit Herculi (C. I. L. 3, 1565). — em(t- nentissimum) [t;(trum}] dubitans supplevit Mommsen ; nam cum praefectus vigi- Inm proxime accedat ad praefecti praetorii locum, potuisse et ipsnm con- simili honoris gradu aliquando certe impertiri.
747-761 VOL. VI PART. I. 267
747 fragmentttxn tabulae marmoreae altum m. 0,39, iatum m. 0,35 effossum m. lulio a. 1878 metris 109 ab arcu Gonstantini in via S. Oregorii, in construenda cloaca; post translatom in tabularium Capitolinum.
la RIBVS • fLgutUt et genio imp. eaetarit m. iJlVRELLI ■ Slu(«H aUxandri pii /ek augueti ponti/Ma maxiyiM • TRIB • POUetf. . . eo», p. p. aedienlam
reg . . . . uico . . . IIVINA j_DILAPSApi a $olo rettituer. magietri
S aimi .... 9«; if^a «CRIPTI SVNT o M • AE
ALLVS • M • AEMILIVS
VI • KAL • / , . . .
Fiorelli notizie 1878 p. 236; Lanciani bull arch. com. 1878 p. 130, 105 et expletum p. 239: solos vv. 1 — 4 descripsit Schmidt.
7 postmodum graphio exarata; ex. i Lanc. p. 239, a id. p. 130, Fior.
747 a ad n. 486. Hirschfeld monuit esse Gallicam.
748 'ara di travertinoj omata di pulvini, alta met, 1,15, larga met» 0,58, tro- vata il giomo 20 gennaio in quella parte del campo santo (in agro Yerano prope S. Laurentii) che piH ai awicina alla tenuta del Portonaccio, ed a met 200 di dietanza dalla via tihurtina, E ancora murata sopra un pic' distallo di opera a sacco\
SACRVM MATRI D E VM
Lanciani hulL arch, comtm. 1878 p. 95, 2.
749 ad n. 518. V. 2 corr. mt-n pro m^n errore librarii in textum admisso.
750 cippns marmoreus, videtor esse nrbanus.
N VMI N I
DOMVS
AVGVSTfl*
OP'PL'P
£x schedis Cassiani dal Fozzo, qnae servantur Londinii apud Franks. 3 AVGVsTi • traditnr. — 4 quid significet non perspicimus.
751 n. 547 loco non indicato refert iam Zaratinius CastelliniuB Yallicell. R. 26. Fuit postea Neapoli in vinea Didaci Mazae teste Maza in sche- dis Muratorii Mut. olim 18, 224, unde ed. Mur. 1984, 5 (inde Mommsen L N. 2599). — Titulum urbanum esse constat inde, quod nec Castelli- nius habet inscriptiones Neapolitanas ullas, et Maza in urbe emit titu-
lOB multOS. — 1. 2 NYMPHARV • AQVA Cast., NYMPHARVM | M • VA Maz. —
2 AVGGG idem.
268 ADDITAMENTA 752-756
752 tabula ex lapide topbaceo litteris parum bonis effossa extra portam Salariam in fundo Procojo nuovo principis Altieri in ipso agro.
HVC HVC QyiSQVIS ES IN DEI SALAQS DEVERTI GRAVE NE PVTA SACELLVM ET SI NOCTE FVIT PVELLA TECVM HAC RE QVOD METVAS ADIRE NoLI 5 ISTVC CAELITIBVS DATVR SEVERIS NOS VAPPAE SVMVS ET PVSILLA CVLTI RVRIS NVMINA NOS PVDORE PVLSO STAMVS SVB lOVE COLEIS APERTIS ERGO QVILIBET HVC LICEBIT INTRET 10 NIGRA FORNICIS OBLITVS FABILLA
Descripsi ex ectypo chartaceo dato a P. Bruzza.
Est carmen idem in Priapeis n. XIIII, ed. Buecheler post Satiras Petronii Arbitri p. 138.
4 ex. non est libri scripti; noli quadratarius errore aperto.
Huc, hiLCy quisquis es, in dei salacis deverti grave ne puta sacellumj et si nocte fmt puella tecum, hac re quod metuas adire [non est,] 5 istuc caelitibus datur severis; nos vappae sumus et pusilla culti ruris numina: nos pudore puUo stamus st^ love coleis apertis, ergo quilibet huc licehit intret, 10 nigra fomicis ohlitus fdbilla,
753 ad n. 603. Est Portuensis effossa a. 1865, edita a Lancianio arm. delV inst 1868 p. 192.
754 ad n. 620. Extat Cnsercoli in aedibns del Bagno, ubi descripsit Bor- mann.
755 magna basis marmorea visa a Gattio iacens in horto adnexo aedi S. Sabae in Aventino, post collocata in porticu aedis.
SILVano
CASTRENVH
CAK?6 phomt ureeut GAET V L I Ct\a«^. n 5 DISPENS • VI< « D 0 D
Descripsit Gatti ediditque hulL arck. comun, 1878 p. 29. 4. 5 intclligendum Oaetulid Aug, n. dispensatoris vicarius.
756-760 VOL. VI PART. I. 269
756 ad n. 663. Reperta est non longe a Sublaqueo, ubi eztat in hortulo monasterii S. Benedicti. Edita est etiam in mea sylloge n. 5752.
757 reperta a. 1758 in monte Mario.
SILVANO SANCTO
SACRVM
T • FLAVIVS ANICETVS
LOCVM ITA VTI DETERMINAt
5 EST FECIT ET PVBLICAVIT
Danzetta in schedis Vaticanis.
758 Romae rep. a. 1727, extat Argentorati in museo Schoepflini.
D • s • p •
A R A M
S -D' ATTILIA'L-L 5 HELENA
Schoepflin ad Hagenbuchium 1745, 27 ct Alsatia I p. 605. 1 d(e) s(ua) p(^ecunia)^ 3 S(ilvano) d(eo),
759 ad n. 3720. Est ara marmorea alta m.,1, lata m. 0,40, crassa m. 0,35, dicebatur reperta esse prope portam S. Sebastiani et extabat via di S. Gio- vanni deooUato n. 10 prope aedem S. Eligii de' ferrari,
SOLI • LVNAE
APOLLINI • DIANAE
TI • CLAVDIVS
POLL lO
5 PROC • A VC
XX • HEREDITATIVM urceui PROC • ALPIVM patera
G R A I A R V M FLAMEN • CARMENTALIS 10 PRAEF • GENTIVM • IN • AFRICA l>rAEF • ALAE • FIJ^ViAe • MILLIARIae
Horatius Marucchi apud Armellini cronichetta 1878 p. 90.
Esse Claudium PoUionem, de quo agitur Piinii epistula YH, 31 (cf. index Mommsen. p. 406) observavit Hirschfeld Verwaltung in indice p. 306.
760 ad n. 710. Titulus, quem Enibbius (inde Grut.) et Gastalio in iatere dextro fuisse referunt, vere incisus est in parva basi marmorea affixa hodie muro in aedibus Rinuccinorum Florentinis. Descripsimus aut con- tulimus Bormann, Mommsen, ego.
IV 19
270
ADDITAMENTA
761-766
761 fragmentum basis marmoreae, repertam in deatrttendis aedibus Tiae Lungareita inter n. 47 et 48 Brvzza; 'estratio dal fondo del fiume quasi dirimpetto allo sbocco della cloaca massima' FiOR. Deinde translatum in impluvium S. Franciscae Romanae ad forumy aervatur nunc in museo Tiberino recens instituto.
•O • SOLI • INVnio/( ^ALACHIBE/o
Aelivs Lon
\y • FRVMEN ' prlo SALVTE 'IIAE
Mic
Descripsi. Dedit etiam P. Aloisius Bruzza; Fiorelli notizie 1879 p. 218. Deus Malachbelus est in inscrip- tione Palmjrena tituli n. 710.
762 basis parva semirotunda reperta in monte Quirinali in via Mazarini in Mithraeo exiguo.
:amvrenvs pi adelfvs invicto mithrae d • d per no fyrmvm pa
tic
Descripsi.
4 intellegendum No(nium?) -iP[t]r- mum pa(trem).
763 duo fragmenta marmorea facile eiusdem lapidis litteris detritis. Tiburc in ecclesia S. Mariae del Carmine (olim S. Petri) pavimento inserta. Mar- mora pavimenti huius dicuntur esse urbana.
a
L I t I I I l
so/////
IN VICTO TRHPSAIVJ
«»t
D o I rc — ivV i
CIT PIVS I • \
EI- L« CATTIVS C
_SACFRJXQ.S_^y
Descripserunt Dessau a. 1878 et Stevenson. Exbibet Suaresius Yat. 9140 f. 203.
Gogitavi a 4 de salutariy 5 1 de [iovt] dolic(heno) Aug(usto).
764 ad n. 3731. Errore tjpothetae excidit v. 3:
ET • CONSERVATRICI • MEAE • D • D
765 ad n. 789. Est origine Ostiensis edita a Fea viaggio ad Ostia (1802) p. 49 et ab aliis.
766 cippus marmoreus altus m. 0,60, latus m. 0,37, effossus in muro qao- dam ad angulum villae Casertae, cum via Merulana loco depresso ater- neretur.
VOLCANO urceua paiera
VOLCANO SACRVM
Lanciani bull arch, com. 1877 p. 162 et apud Fiorellium notizie 1877 p. 267.
767-769 VOL. VI PART. I. 271
767 pars inferior arae marmoreae alta m. 0,55, lata 0,33, crassa 0,30, effossa m. Februario a. 1877 in destraendo montc qui dicebatur lustitiae.
.... ONIVS FRVCTOSVS 9ic IMM • PERPET
ARAM cttM Fiorelli notizie 1877 p. 82; Lanciani
5 cOLHmnis ET buU, arcli. com. 1877 p. 6, 1.
CVLTV iiiDis G explevi dubitans. [Malim cul-
D D tum aut Isidis aut aedis, Th. M.]
768 fragmentum arae quadratae in vinea suburbana Patrum delle miseioni via Portuensi.
L«MINltlVS^ NATALIS
Descripsit Tomassetti.
De Minicio Natali cf. nunc huius ephemeridis vol. 1 p. 251 seq.
769 ara marmorea. In S. Georgio in Yelabro sub monte Palatino Smet. — In pulchro viridario pontificis Citt., in nemusculo hortorum pontificiorum CxACC, in helvedere Stat., in bortis Yaticanis Lig. (Vat.). — In museo Capitolino Gvasco, ubi adhuc extat.
a tn adversa: b in aversa:
MINISTRI • LVSTRl • SECVNDI . . . . CR . . IS . . MILONIS
tauru$ iocrificatw Mfinervae AMPHIONIS
atatua Minervae inter muUeret in ara potita
in laterihus: c d nunc in murum inserta:
ERILIS • M • ANTONl • ANDRONIC . . MAR
VTILIS • C • FICTORI • FLACCt tnttrumenta tacra
inttrumenta fahriUa et tacra
Descripsi a b c. Exhibent ahcd Smetius f. 48, 11 (inde 6mt. 116, 1) qui vidit et ex exemplari Pigbiano descripsit; Ligorius Neap. 1. 34 p. 164. 165 (inde Mur. 186. 187), Vatic. 3439 f. 133. 133' (e Ligorio ahc Pan- vinins Vatic. 6035 f. 107'); Ach. Statius Vallicell. f. 28; cod. Barberin. 30, 182 f. 66. — Solas a b c Ligorius Vatic. 3439 f. 103; Cittadinius Vatic. 5253 f. 290'; Ciacconius Raff. f. 111'; Guasco M. C. 68.
Inclinatis dedi d nunc mnro insertam. Eam exhibent sic: mar
Smet, DviLLivs cep | marcellvs Ligor. interpolatam, chilvsist | marcia d . . . Stat., • . . iTiLVS I . . ARE . . isi Barb.
19»
272 ADDITAMENTA 770-772
170 ara ex lapide Albano litteris vetustis extracta ex alTeo Tiberis 'sotto alla sponda dei Pierleoni\ deinde ad S. Franciscae Romanae'in repositis, nunc in museo Tiberino.
SACRVM •^S • T • F • COS • DE tenati «/e N T E N T I A
/ehr
Descripsi. Fiorelli notizie 1879 p. 115.
771 basis quadrata litteris pulchris Pigh. Smet. Ante domum non procul ab arcu Oallieni Acc, similiter ceteri.
DIA • p|
crTAVDIA PRO CONIW C ALLISToV 1MP*CAES'NERVAE 5 TRAIANI • AVG • GER DACICI • SER A E G I L I A N O V • S • L • M
Accursius Ambros. D 420 f. 9; Pighius Berol. f. 147; Smetius ed. 130, 2 (inde Grut 130, 3) qui vidit.
1 om. Acc, ^rtXvDiA^ Pigh.,/XvDiAl\Smet. — 2 pro on Acc, I^rocon Smet, [vGB addit Pigh. tamquam lectum in parte deperdita. — 4 Imp Smet.
772 'nella vigna del Bucca' Lio., extra portam Salariam in vinea equitis Crescentii Cast., via Nomentana in vinea nobb. de Bolognettis Fabr. — Nunc in villa Albania. — In Quirinali Don. errore.
LICINIA • PHILETE
PRO SALVTE • SVA • ET • SVOR D • S • P •
pUmUne pedum pUmttie pedtm
Descripsit de Rossi. Ligorius Neap. 1. 39 (inde Panvinius Vatic 6035 f. 3; ex eo Donius 1, 148, unde Mur. 110, 3, ex Gorio* errore); Castellinius ad exemplum Veronense Smetii f. 85'; Fabretti 472, 117; P. H. Visconti cata- logo p. 229 n. 110.
773-775
VOL. VI PART. I.
273
773 'pezzo di architrave e fregio lungo m. 0,6% crasso m, 0,075, trovato nella
escavazione dello stadio palatino dovea essere a/fisso ad una parete
di quelV edifizio ellittico costruito sulla fine del secolo IV nelV area dello stadio dalla parte di eccidente* cet. Lanc, 'dallo sterro della metd orien- tale dello stadio palatino* FioR. 1878.
a b
t^4IPOTENTlAyE CONSXA DOCTISSImIi • IVST l • FLORENTI
Wr • maximI
a descripsit Bruzza. Fiorelli notizie 1877 p. 109 solum a, 1878 p. 66 a. b; Lanciani bull. arch. com, 1878 p. 101, 17 a. b.
Hic titulum posui obsecutus iudicio Mommseni qui conicit eum numini alicui, ut omnipotenti deo Mithrae, quod est in Puteolana 1. N. 2481 = vol. X n. 1479 dedicatum fuisse a Constantio quodam, in y. 2 autem huius paren- tem aliquem praedicari.
774 basis marmorea alta m. 1,06, lata m. 0,67, crassa m. 0,50 reperta a. 1880 inter basilicam Constantini et templum Romuli. Titulus partis an- ticae scalpro deletus est, in latere dextro supra pateram litteris parvis:
DEDIC • VlIIl • K • FEB
Descripserunt Dessau et Lanciani, PONTIANO .j. .
vidi ipse. ^ Cos a. 135 Hirscbfeld monuit v. 1 diem esse
5 ATiLiANO natalem Hadriani, cf. vita c. 1; ut
probabile sit titnlum erasum ad Hadrianum aliquo modo pertinuisse. Nam baud ita raro dedicationem factam esse die natali imperatoris honoris eius cansa, caius rei insigne exemplum sit basis celebris tribulium (buius vol. n. 200) dedicata XV h. Dec., qui est natalis Yespasiani.
PARS SECVNDA. Inscriptiones Augustx)nini domusque Augustae.
775 fragmenta qninque tabulae magnae marmoreae effossa 'nel cavo per la fogna presso lo sbocco della via de^ Bergamaschi in piazza di Pietra FiOR., reperta in destruendis fundamentis ecclesiae antiquae S. Stephani del trullo ad plateam di Pietra Lang.
nero clauDiyS • dru*u9
TI • F
Fiorelli notizie 1878 p. 93, minus inte- gram p. 65; Lanciani qui restituit buU. arch. com. 1878 p. 12, imaginem tab. II. III n. 4, minus recte referens ad titulum arcus Claudii (n. 921).
274 ADDITAMENTA 776-779a
776 n. 1269 mea causa dimensas diligentissime Dressel, litteras altas sum- mum m. 0,17 vel 0,18, cum ad versum primum tituli pertineant, cam n. 906 c minime coniungi posse statuit contra lordanum eph. 3 p. 263; contra litteras fragmenti a paullulum differre a litteris fragmentomm b et c concessit idem. — Qaod autem lordan 1. c. in n. 906 a y. 5 reiecit supplementum in d[icionem quod post in omissum sit punctum et pro- posuit in amicit{]am Ind[o8y iusta caret causa, cum peritis notissimum sit meUore aetate praepositiones monosyllabas a suis substantivis non dis- iungi punctis.
777 litteris magnis et pulchris. Catanae apud Benedictinos. Yidetur esse urbana.
T I CL A VDI o
CAESARI • AVG • G ermatuco
PONTIFICI • MAX
druii /
imo trib
. y j
POTEST • 3Hl • IMP • y«i» ... C09 a 52/3
b V • P • p • CLWjori Descripsit Mommsen.
778 fragmentum basis marmoreae effossum in destruendis fundamentis aedi- culae antiquae S. Stephani del irullo in platea di Pietra Lanc, trovato nel cavo per la fogna presso lo sbocco della via d^ Bergamaschi in piazza di Pietra FiOR.
AISAR ONTIF • MAX
Lanciani bulL arch, com, 1878 p. 12; Fiorelli notizie 1878 p. 93.
Refert Lancianius ad Claudium, supplens v. 1 h. ciatLdius dnui • f • caisar.
779 basis marmorea alta m. 0,575, lata 0,695, crassa 0,675, effossa mense Aprili a. 1879 in eruderanda area inter aedem Faustinae et arcum Titi ad sacram viam.
T • CAESARI • AV^ • /
VESPASiANO • mp Descripsit Schmidt. Fiorelli notizie 1879
TRiB . POTEST • co. p. 113. Gori archivio 1879 p. 238; Ar-
CENSORi . DESiG ..71 mellini cronic^ctta 1879 p. 94.
s coLLEGiORVm De Caesaribus coUegiis sacris maiori-
OMNiVM • SACERDoft- bus omnibus ex s. c. supra numerum
adlectis cf. Mommsen Staatsrecht 2^ p. 1050. T. Gaesarem inter sodales
Augustales adlectum significant acta a. 71 (huius vol. n. 1984).
779 a ad n. 953. De restituenda inscriptione uberius disputans lordan for- mae urbis p. 28 iure refutasse nobis videtur quod in v. 2 Mommsenum secuti receperamus [forum Mi]nervae, Itaque etiam magis sequenda est restitutio a Rossio proposita. Atque imagine quam lordan 1. c. in ta- bula XXXVIg intervallis columnarum computatis accurate disposuit con- firmatur nihil offendere in hac forma:
IMP • NERVA • CAESAR • AVQwtui germmicui PONT • MAX TRIB . POTEST^ III • IMP • U • C08 ' lUI ' P ' p. aedm miNERVAE FECIT
780-785 VOJ.. VI PART. I. 275
780 de D. 971 intellegenda sant verba Fabrettii, quae errore ad titulum ' Trebulanum (supra n. 724 = YI,* 146) rettulimus christiani ad loculum
coemeterii Caliisti (iutellegitur coemeterium prope S. Sebastiani) conte- gendum usi sunt, ibidem enim sub vinea Fidentii ad yiam Appiam re- peri et extraxi'.
781 fragmentum tabulae marmoreae litteris magnis, sed non bonis. Yeson- tione in rouseo, collection de Mr, Paris, Hic recepimus quod quae col- legit Parisius, eum ex urbe attuliisse constat. Sed cum parum credibile sit illa aetate urbanum bominem Troianum et Traianum confudisse, for- tasse statuendum lapidem aliunde in urbem advectum esse.
imp. ca ksARI DIVI traiani pLKlYiXQ ' FIL diui «mb/vAE* N • TROIA <ic no AadJiANO * f^}S*
Descripsit HirscMeld. Catalogue de la hihliotheque de Mr, Paris p. 199 n. 305.
782 'frammento di lastra marmorea, grosso m. 0,083, lungo 0,82^ alto 0,28^ trovato nel mese di aprile 1878 spurgandosi la chiavica che conduceva le aeque dal dinao di Adriano al chiavicone maestro della via sacra* Lanc, similiter FiOR. Nunc servatur in S. Franciscae Romanae in repositis. Litterae valde corrosae.
IMP • CAESA^ HADRIANVS • AV j; I • PON
t. tnax
Descripsit Gatti. Lanciani hull. arch, com, 1878 p. 96, 5; Fiorelii notizie 1878 p. 92.
783 ad n. 980 a. Esse origine Lanuvinam monuit Dessau.
784 ad n. 982. Est origine Tiburtina secundum Yulpium Lat. 10, 422.
785 ad n. 1002. Inter titulos in foro Romano repertos refert lordan epb. 3 p. 286 n. 74 ex testimonio Ligorii in codd. Bodieiano et Taurinensi dicen- tis repertum ante aedem Antonini et Faustinae et nos editores repreben- dit, quod verba Ligorii non integra attulimus. Sed nibil usitatius in Li- gorio quam de titulis qui in aliqua domo urbana extarent fingere ubi reperti essent: et hoc testimonium eo magis spernendum est, quod et scriptum est in libris ex orthographia Manutii edita a. 1566 pendentibus, cum basis ipsa iam a. 1547 in aedibus Mafifeiorum descripta et a Manutio edita esset, et consentaneum est Ligorinm dicere basim Antonino dicatam repertam esse ante eius aedem.
276 ADDITAMENTA 786-790
786 ad n. 1016a. V. 12 errore typothetae impressum ost foricvlarI pro
foricvliarI; cf. etiam de Rossi piante di Roma p. 48 n. 3.
- —
787 [= n. 1016(2] tabula magna marmorea litteris rubricatis reperta triginta circiter abhinc annis prope moenia urbis pone basilicam Lateranam. Ser- vatur nunc in aedibus canonicorum eidem basilicae adnexis.
b
imp. caESAK M AVRELIVS -7^^-i^l) N I N V S A V G
GERMANICVS SARMAT /////
/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /
5 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / HOS LAPIDES CONSTITVI IvSSIT///
PROPTER CONTROVERSIAS QVAE
INTER MERCATORES et mancipes
10 ORTAE ERANT VTI FINEM
DEMONSTRARENT VECTIGALI
sic FORICVLlAri «TX ANSARlI »ic
.....^^-^^•Qi^mTrcali % m AeCVNDVM
uettrtm tegem temel dum
15 taxat exigundo
Descripsit Gatti a. 1879; dedit etiam Bruzafa. Ed. de Rossi piante di Roma
p. 48.
Yv. 3 extr., 4, 5, 6 et 7 extr. scalpro deleti; clare tamen w. 4. 5 appa- rent vestigia nominis imp caes l avrelivs | commodvs avg, et v. 7 extr. prior scriptura ivsservw.
788 quae in inscriptione arcus Severi n. 1033 erasae sunt litterae, pro quibus repositum est p • p | optimis • fortissimisqve • principibvs, eas legit Bormann, cum supersint foramina, quibus immissi erant clavi quibus lit- terae aereae affigerentur, cf. bull, delV inst 1879 p. 40. Fuerunt autem
ET I P • SEPTIMIO • GETAE • NOBILISSIMO • CAESARI
789 ad n. 3768. Ab comite Tyskiewicz donata est instituto archaeologico. Litterae erasae v. 4 fuerunt
ET • L • SEPTIMI • GETAE • CAES • FILl • ET • FRATRIS
Cf. hull deW inst. 1879 p. 40.
790 ad n. 1038. Extat adhuc in museo Vaticano. Versum primum recens additum esse notavi, ut titulus ex numero imperatoriorum eximendus sit Desunt puncta in v. 2 et v. 3 post avg.
791-794
VOL. VI PART. I.
277
791 fragmentum tabalae marmoreae latum m. 0,70, altum 0,50, apud Sche> dam.
imp, caet. m. ouR.ELLIO • ANTONINO
piC\ • FELICI • AVGVST •
partK *Y»AX • BRITANN • MAX •
germ, max. jp ONT • MAX • TRIB • POT • XX • a. 2i7
5 imp. iii c^S • ill! • PROCOS • P • P •
optimo maxim^^-^^/E • ET • SVPER
omnes indulg e N^ I S S I M O
prineipi
Descripsit Dressel. Lanoiani bull. arch, com. 1877 p. 11.
792 ad n. 1049. Est origine Ostiensis edita a Fea viaggio ad Ostia (1802) p. 51 et ab aliis.
793 ad n. 1050. Est origine Ostiensis, ut probant schedae E. Q. Yiscontii. Edidi ipse bull. delV inst. 1845 p. 61 et in syll. n. 5503.
794 ad n. 1130. Fragmentum quod superest d (cf. addit. p. 845) paullo
pienius servatum est sic:
Descripsit Schmidt, contuli ipse.
Addendum praeterea fragmentum /
effossum kalendis Maiis a. 1878 in
fundamentis iaciendis aedium ad angu-
lum viarum di VoUumo et Gaeta Lanc,
nella piazzetta di Maccao^ sulla linea del prolungamento della via Gaeta, h
stato scoperto un brevissimo tratto sconnesso del muro interiore di sostruzione
alla scarpata delV aggere serviano^ lungo m. 3,i2, alto per soli tre ordini di
pietre Quivi pure h stato scoperto lo spiraglio di un pozzo di opera
reticolata chiuso da un lastrone di travertino con /oro circolare nel centro,
Presso questo spiracolo giaceva un pezzo di lastrone di marmo cet. FiOR.
Descripsit Schmidt, contuli ectypam. Fiorelli notizie 1878 p. 131; Lanciani bull. arch. com. 1878 g. 97, 9. Sunt vocabula extrema vv. 1. 2.
NryS INVlCTI
Vss • ET •
Ad inscriptionem eandem videtur referendum esse fragmentum aliud (g) repertum d. 1 Maii a. 1878 'nel demolire la cordonata della porteria di S. Susanna in piazza di S. Bemardo* Lanc. Conveniunt enim et litte- rarum forma et marmor, quod in / m. 0,07, in g m. 0,075 crassum esse tradit Lancianins.
Pertinet autem ad vv. 6. 7. 8 restituen- dos sic (cf. Rossius in add. ad hoc vol. p. 845): [mojsimianus] aug. re\diens ex Africa suh\ [praesentt\a maie[statis dispostUt ac] [fieri iussit e]t d[iocletiani aug. /ratris sui] cet.
278
ADDITAMENTA
795-798
795 Romae in pavimento.
imp. c at t. m. A V R e / » o VALERIO • MAXimiano PIO • FELICI • INVIC<o
AVGVSTO
GEMINIVS • FESTVS • V • PAR
D • N • M • Q_- EIVS
Gudius ms. 984, 3, ed. 94, 8.
5 fortasse r(ir) p{erfect%88imus) a r{ati<mibu8).
796 fragmentum tabulae marmoreae ab utroque latere inscriptae longum m. 0,50, altum 0,45. Repertum d. 12 lan. a. 1876 in efTodienda cloaca viae Montebello, nunc in tabulario Capitolino in repositis.
a b
FELICll M • AVRELIO y^nionino TRIB • ^ot
PROPAGATORI • IMpeW» REIQVE • ROMAUae domino NOSTRO • M • AVR • Val. mazimiano PIO • FEiJCI • INv/cfo oif^to ij^ot
Descripsit Schmidt, contuli ectypum. Lanciani bulL arck, com, 1876 p. 192; Fiorelli noUzie 1877 p. 12.
a videtur praecessisse [/o^tissimo ac] felici\s8imo domino nostro] vel simile aliquid, unde constat spectasse titulum ad M. Aurelium quendam saeculi tertii.
b 5 potest excidisse consulatus.
797 ad n. 1141. Quonam loco fori basis sive equus Constantini steterit, docte disputavit lordan eph. 3 p. 256.
798 basis marmorea alta m. 1^17, lata 0,68, crassa 0,56, effossa a. 1878 mense Octobri in foro Romano ante aedem SS. Cosmae et DamianL — Sustinuit statuam.
TOTO • ORBE • VICTORI
D • N • CONSTANTIO • MAX
TRIVMFATORI
SEMPER • AVG
5 FL • LEONTIVS • V • C
PRAEF • VRBI • ITERVM
VICE • SACRA • IVDICANS
D • N • M • Ci,- EIVS
in latere dextro
fuit titulus nunc
scalpro deletus
Descripsit Gatti, contuli ipse. Fiorelli notizie 1878 p. 343; Lanciani bulL arch. eom, 1878 p. 251, 118; Armellini cronicketta 1878 p. 172; Gori ar- ckivio 1879 p. 233.
De Leontio praef. urbi cf. huius vol. n. 1160.
799-800
VOL. VI PART. I.
279
799 basis magna marmorea alta m. 1,30, lata 0,80, crassa 0,80^ litteris altis 0,06, effossa in alveo Tiberis sub arcu primo pontis Sizti. Ser- vabatur in impluvio aedium quae fuerunt coUegii Romani; nunc extat in museo Tiberino recens instituto.
VOTIS
DECENNALIBVS DOMINI 0 NOSTRI cs VALENTINIANI s MAX o VICTORIS t» AC tf TRIVMF SEMPER c» AVGVSTI s
Descripsi. Fiorelli notizie 1878 p. 344; Lanciani bulL arck, com. 1878 p. 244, 12, tab. XX. XXI, 8 imaginem; Gori archivio 1879 p. 51.
800 basis magna marmorea alta m. 1,45, lata 1^30, crassa 1,62, litteris bonis, efifossa ex alveo Tiberis snb arcu primo pontis Sixti. Servabatur in cavaedio collegii quod olim fuit Romani; nunc extat in museo Tibe- rino recens institnto.
IMP . CAESARI • D . N .
FL • VALENTI • MAX • P • F • VICTORI AC
TRIVMFATORI •
S • P •
OB PROVIDENTIAM
SEMPER • AVG • CL- R
QVAE ILLI SEMPER
10
CVM INCLYTO FRATRE COMMVNIS EST INSTITVTI EX VTILITATE VRBIS AETERNAE VALENTINIANI PONTIS ATQ_- PERFECTI •
DEDICANDI OPERIS HONORE DELATO IVDICIO PRINCIP • MAXIMOR L • AVR • AVIANIO SYMMACHO • V • C • EX PRAEFECTIS • VRBI e
Descripsi. Fiorelli notizie 1878 p. 344; Lanciani hulL arch, com. 1878 p. 245, 114 cf. tab. XX. XXI, 1; Gori archivio 1879 p. 230.
De dedicato hoc ponte Ammianus 27, 3: Symmachus Aproniano mccessit
...., quo instante urbe sacratissima [ambitioso ponte exultat atque firmis-
svmOy quem\ condidit ipse et magna civium laetitia dedicavif, Fraefectura urbis functus est Symmacbus a. 364. 365: in dedicatione autem pontis cum non commemoretur Gratianus declaratus Augustus d. 24 Aug. a. 367, pontem dedicatum esse ante diem hunc post praefecturam a Symmacho depositam recte statuit Lancianius 1. c. [Pontis Yalentiniani ante hunc lapidem inven- tum memoria non superfuit nisi in Mirabilibus urbis, ubi in fine indicis pontium legitur: pons marmoreus Theodosii et pons Valentinianus. Is ubi fue- rit cum alii aliter statuerint, iam lis iudicata est, corruuntque quae de eo post alios exposuit Henricus lordan topogr. 2 p. 196. — Yerba Ammiani de ponte hoc supra uncis inclusa omittit liber Vaticanus, habet Gelenius; qnem hoc certe loco librum meliorem expressisse iam constat, postquam titulus rem confirmavit. Th. M.]
280
ADDITAMENTA
801-804
801 n. 1175 V. 7 trib-pot-ii ortum errore typothetae corr, in triB'POT-iii; cf. lordan topogr. 1 p. 420 adn.
802 ad n. 1176. Recognovit Dessau in latere exteriore pontis S. Bartho- lomaei, a parte ea quae trans Tiberim eunti dextra est, titulum in epi- stjlio plntei inferiore uno versu dispositum (cf. imago pontis apud Pira- nesium ant TV tab. 23 et apud Caninam loco citando), talem fere qualem vidit emendator Mazochii; singula ut accuratius conferret propter locnm in- commodum non successit. Dederunt Piranesi le antichitd di Roma lY tab. 22 delineatum ; Canina edifizi di Boma antica in imagine pontis titulum ex Pi- ranesio repetens; Marini apud Maium vet. script. nov. coll. Y p. 325 ex Grut., ut videtur.
In. GRATiANi, deinde aeternitate, consegratvm, valens • fi • gratia- Nvs Piran.
Idem titulus ab altera quoque parte pontis (ea quae trans Tiberim eunti sinistra est) repetitus erat, sed decidit praeter fragmenta duo, quo- rum alterum sic descripsit Dessau:
VMFALIS PRINOPIS PONTEM Al|
alterum ut dignosceret, eidem non successit.
803 A^agmentum columnae marmoreae repertum a. 1877 in effbdienda cloaca sub angulo Septizonii Lanc. bullj ad vicum S. Gregorii id. notiz, Ser- vatur in tabulario in repositis.
.VIS DD Wji
v/^LenTi
ualeiUe
/OnTeIVS ItrTorius auxei^Uu ue. prae/. urbi
I ^
aXCOS Tr
Descripsit Schmidt, contnli ectypum. Fiorelli notizie 1877 p. 271 descriptum a Lancianio; Lanciani bull, arch. com, 1877 p. 164 restitutum. De restituendo nomine praefecti cf. huius vol. n. 1669.
804 ad n. 3794 = 3814. Eruderatnm in via Montebello in castris praeto- riis, additis fragmentis aliis, edidit Lancianius bull, arch, com, 1877 p. 12. Descripsit in tabulario in repositis Schmidt, ectypum contuli ipse.
a Addit Lancianius in eodem mafmore
hCfiTihlCiVX litterisque similibus scriptum frustulum
hoc:
VI I
AE • AV n M r
Vfi^ANA^ TVIT • /
a 3 extr. videtur* fuisse p[raef, urbi\y quamquam de littera p non plane con-
stat.
805-808 VOL. VI PART. I. 281
805 ad n. 1187. Superest fragmentum in museo Neapolitano hoc:
«mjplE R A 'nor»6iit dd. 4^ 0 ARCAtdio SENi «\I N D l/eata 5 «\t A flricae
Descripsit Mommsen I. N. 6329. Fiorelli catal 1834.
806 ad n. 1195. Esse clausulam tituli Stilichonis (n. 1731) ohservayit lordan eph. 3 p. 293.
TERMINI mPARVM TIBERIS ET AQVAEDVCTVVM.
807 cippus «X lapide Tiburtino altus m. 0,90, latus 0,80, crassus 0,20, effossus in alveo Tiberis sub arcu primo pontis Sixti versus regionem nonam, servatur in museo Tiberino recens instituto.
EX AWCTOKritate »MP • CAESARt*
VESPASIANI • AVG p M • TR* P • VI • IMP • XiV • P • P 5 COS • V • DESIG • VI • CENS • a. 74
CAECINA • PAETV«
CVRATOR • RIPAR • ET olVEI • TIBERIS • TERMIN aulT • PROX • CIPP P C
Contuli. Fiorelli noiizie 1878 p. 236 et 343; Lanciani bull arch. com. 1878 p. 242, 109.
Caecina Paetus fuit cos. a. 70, cf. huius vol. n. 200.
808 clppum ad n. 1249 relatum p. 848 Lancianius hulL arch, com. 1876 p. 136 proponit additis ab initio verbis IVL • tep • mar, et expleto v. 6 numero C0xxx. — Idem 1. c. p. 173 refert eodem loco effossum esse fragmentum ex lapide Tiburtino inscriptum litteris his:
II
peD • CBIl
qnod affirmat pertinuisse ad partem aversam cippi eiusdem, quippe qui in utroque latere eandem inscriptionem exhibuerit.
282 ADDITAMENTA 809-812
809 'cippo di tufo rossiutrOy alto met, 1,42, largo met 0,62, grosso meU 0,30. Nella parte inferiore, che i rustica per V altezza di met, 0,52 rimane il foro circolare, attraveYso il quale passava il palo di legno destinato ad im- pedire la caduta o la rimozione del cippo. Fu trovato il giomo 25 maggio sul lato occidentale della via di porta s. Lorenzo, eonfitto nel suolo vergine alla profonditd di mei, 3,43 dal piano siradale, a met. 6,75 dal centro della strada stessa, ed a met. 49,30 dalla fronte nord delV arco delV acqua Felice, innalzaio da Sisto V. Questo cippo disia dal secondo, trovato nel 1874 in piazza del Maccao (huias vol. p. 848) di met. 780,70, minara corrispondente con relaiiva esattezza agli undici iugeri interposti fra loro* Lanc; brevius Fior. qui addit: 'presso un pozzo quadrato di quadrelli di tufa*; similiter GoRi, qui refert ad Anienem veterem.
i u l. t € p. mar
»MP • CAESAr dIvI / F • AVGVST
EX • S • C XIII
P • CCXL
Fiorelli notizie 1878 p. 167; Lanciaoi hull. arch, com, 1878 p. 98, 13; Gori archivio 1879 p. 249.
810 ad n. 1250. Quam inscriptionem proposuimus p. 848 ut n. 1250/3, eam exhibet Sebastiani viaggio a Tivoli (1828) p. 329, auctore non laudato sic:
rep. prope Castelmadama
MAR
IMP • CAESAR
DIVI • F • AVGVSTVS
EX • S • C
5 C • ro XLV • P • CCXII
Eadem videtur esse n. 1250c.
811 ad n. 1251a. Nuper descripsit Dessau. Edidit etiam Sebastiani viaggio a Tivoli p. 329. In. adde mar. — 5 fin. corr. ccxx.
812 ad n. 1251. Stevenson dedit m. Nov. 1879 hanc (n. 1251«): *Uho scoperta sulla via Valeria prima di giungere soito Boviano, presso un chiu- sino delV acquedotio modemo della Marcia a sinisira, in un luogo ove il fiume d vidnissimo alla strada\
MAR IMP . CAESAR DIVI • F • AVGVSTVS EX • S • C • 5 COCXCVII P • CCXl
813-815 VOL. VI PART. I. 283
813 ad D. 1254. Cippus ex lapide Tiburtino altns m. 0,94, latus m. 0,75, superficie valdc rugosa, insertus maceriae vineae extremae a dextra vici S. Philippi prope viam Salariam veterem, supra ipsum specum aquae Yirgiais.
VIRG TI • CLAVDIVS
DRVSI • F • CAESAR AVG • GERM^NICVS
5 PONTiFEX • MAXIMVS Dcscripscrunt Lanciani cx monumento ar-
TRiBVNic • POTESTAT • ini chetypo, Bruzza et Dressel ex ectypo. cos • III • IMP • Vm • p • P V. 8 non constare de punctis propter
XLV p ccxL naturam lapidis adnotat Lanciani.
PARS TERTIA. Inscriptiones magistratuum publicoram populi Romani.
MAGISTRATVS LIBERAE REI PVBLICAE.
814 trabs ex lapide Tibnrtino, longa m. 1,085, alta 0,34, crassa 0,57. Ex alveo Tiberis extracta 'sotto alla sponda dei Pierleont Fior. 115, 'presso la Famesina* id. 69. — 'A Ripa grande* GoRi, minus accurate. Postea servabatur in cavaedio S. Franciscae Romanae ad forum Romanum, nunc extat in museo Tiberino recens instituto.
P • BARRONIVS • BARBA
AED • CVR • GRADOS • REFECIT
Descripsit Schmidt, ipse contuli. Fiorelli notizie 1879 p. 69 et 115; Gori arcMvio 1879 p. 245.
815 parva basis marmorea protomes litteris paullum detritis, reperta in area olim ex parte pertinenti ad viam Mazarino et hortum Rospigliosorum.
P • CORNELIVS • P • F SCIPIO
Yespignani hulL arch, com. 1877 p. 63.
[P. Comelius P. f. Scipio, qui quidem ita clarns sit, ut memoriae eius eius modi statua poni potuerit, nullus reperitur praeter Africanos duos; nam Africani prioris pater L. f. fuit. Quare quamquam mirum est agnomen non ennntiari, alterias utrius haec faerit necesae est. Th. M.]
284 ADDITAMENTA
816-817
816 basis magna marmorea longa m. 1,76, lata 1,20, alta 0,80, effossa d. 13 Aprilis in via S. Angeli in Pescheria e regione portae lateris eccle- siae. Servatur in cavaedio aedium conservatorum in Gapitolio*
in parte superiore basis litteris recentioribus saeculi /ere tertii
vel etican quarti:
OPVS • TISICRATIS •
in ipsa hasi litteris aetatis /ere Augusti aut paucis annis
posterioris:
CORNELIA • AFRICANI • F GRACCHORVM
Contulimus Dressel et ego. Fiorelli notizie 1878 p. 133; Lanciani hulL arch, com. 1878 p. 99, 14 qai de basi uberius disputat hulL delV InsU 1878 p. 209 6eqq.; Gori archimo III p. 46.
De statua Gorneliae Gracchorum matri dedicata cf. Plinius n. h. 34, 31: exiant Catonis in censura voci/erationes muli^ribus statuas Eomanis in promn- ciis poni, nec tamen potuit inhxbere^ quominus Bomae quoque ponerentur, sicut Comeliae Gracchorum matri^ quae /uit A/Hcani prioris filia. Sedens huic posita soleisque sine ammentis insignis in MeteUi publica porticu, quae sta- tua nunc est in Octaviae operibus. — De Tisicrate id. 1. c. 67, cf. Brunn KUnstlerges. 1 p. 410; de artificum nominibus inscriptis in basibus saeculo fere tertio aut quarto de Rossi hulL arch. mun. 1874 p. 174 seq. — Soloe- cismi, qui est in hac basi, quod verbum mater omissum est, Mommsenus dixit sibi unum exemplum notum esse, quod litterae Latinae vel potius Gothicae suppeditent, nominis Alexandri Mamaeae bis repetiti Getic. c. 15 ab homine sezti saeculi lordane. Maxime igitur mirum bona aetate opi- ficem quod vellet ita non Latine expressisse.
817 fragmentum marmoreum litteris satis bonis saeculi fere primi, reper- tum in eruderanda villae Aldobrandiniae parte ea, per quam duceretur via Nazionale; servatur in tabulario Gapitolino in repositis.
Descripsit Schmidt, contuli ectypum. G. L. Yisconti bulL arch. com. 1876 p. 111.
Gogitari potest de verbis [ob r]edit[um] illius quei arm[eis] .... co(n)s(ul) vindi{cavit']. Quod autem et i longa expressa per diphthongum et verba ipsa antiquiori aetati convenire videntur, quam qualem litterae indicant, Mommsenus probabiliter coniecit titnlum esse restitutum.
818-820 VOL. VI PART. I. 285
MAGISTRATVS ORDINIS SENATORII AB AVGVSTO AD
DIOCLETIANVM.
818 fragmenta duo marmorea litteris magnis alta m. 0,60 (0,59 Visc),
crassa m. 0,25, longa alternm m. 1,45, alterum 1^25, reperta in parte
inferiore turris quae portae Flaminiae fuit ab oriente; servatur ad pla-
tcam populi.
il • asprenatII • l • f • cos • AV^
Contnli. Fiorelli notizie 1877 p. 270, descripta a Lancianio; C. L. Visconti hulL arch. com. 1877 p. 247, tab. XX. XXI, 3. 4.
L. Asprenates fasces gesserunt pater a. 6, filius a. 29. [Nomina cum in titulis buius generis non omittantur, Asprenates nescio quomodo ab bac lege alibi quoque recesserunt. Ita in miliariis Africanis (alterum edidit Grenrille Temple excursions in the Mediterranean 2 p. 321, alterum nuper dederunt Gallicae quaedam epbemerides) proconsul Africae a. p. C. 14 (Ta- citus ann. 1, 52), is ipse qui consul fuit a. p. C. 6, appellatnr L. Asprenlas] . . procos. [ Vllvir'] epulon\um\ , quamquam alibi dicitnr L, Nonius Aeprenas (buius vo). n. 2156 et Henzen n. 7130). Cf. item buius vol. n. 1371: Cal- pumiae Asprenatis, L. Pisonis [/.], matri L, Noni Asprenatis et Asprenatis Cal- pumi Ser[r]ani et Aaprenatis Calpumi Torquati^ et n. 1370: Asprenans Cal- pumius Torquatus patri suo, Th. M.]
819 fragmentum epistylii marmorei saecuH fere tertii, in quo supersunt relliquiae inscriptionis antiquioris, repertum in Esquilino.
.... CN • CINNA ....
Lanciani bull, arch, com, 1877 p. 15. Fotest esse cos. a. 5 p. C.
820 ad n. 3829. Fragmenta tabulae marmoreae litteris bonis saeculi fere secundi, reperta in via portae S. Laurentii ad cippum alterum Marciae luliae Tepulae Lanc; nunc servantur in tabulario in repositis.
m a
claV/DI • BASS^In
5 capiTOLINI • COS •j
kcJT R O N I O^
Descripsit Scbmidt, contuli ectypnm. Lanciani bull, arch, com, 1877 p. 15. 20. Fragmentum alterum dedimus n. 3829. 5 cos. suif. anni incerti.
IV 20
286
ADDITAMENTA
821-823
821 ne la casa di Fabritio cognominato Romano in Transtevere.
Qj F«M-F«GAL»IVLIA NO • OPTATIANO • L • FA BIO • GEMINO • COR NELIANO • COS SEX • OCTAVrVS • RV FINVS • PATRONO
Ligorius Neap. 1. 34 p. 146 (inde et Pan- viniaa Vatic. 6035 f. 60', ex qno Donius Barberin. f..l90 ex scbedis bibl. Yatic.*, et Mur. 434, 8).
Genuinam esse confirmat M. Fabius lulianus Heracleo Optatianfis in actis Anral. a. 119 et 155 (huius vol. n. 2079 et 2086).
822 fragmenta duo marmorea alta m. 1,21, crassa m. 0,30, longa alterum m. 0,85, alterum 0,77, reperta in destruenda tnrri quae fnit portae Fla- miniae ab occidente, serratur ad plateam populi.
C • GALL
o\\
0 NIO • C • F
Q_«.MikH[CIO
C • GALL
rvr
l
TVR
o\]
o\NIO • C • F • C
BONI
6<mi
PR HER«de<
Contuli. C. L. Yisconti bull. arch. com. 1877 p. 251; Fiorelli notizie 1878 p. 35.
Cum y. 2 et 4 desint patrum praenomina, et vv. 1. 2 et 3. 4 videntur re- ferenda esse ad singulos bomines. Hi parentela iuncti sunt ciim eo Marcio Tnrbone, qni fnit praefectns praetorio Hadriani, omnibus antem nominibus appellabatur Q. Mardus Tarho Fronto Publicius Severus; cf. C. I. L. III^ 1462.
823 fragmentnm tabulae marmoreae effossum in eruderanda area inter vias de^ Serpenti et di Mazarino, quae est mensae publicae Romanae (banca
m
nazionaie) Lamc. In vinea firombini, olim Mercurelli, prope viilam Aldo- brandiniam ad vias Nazionale et de' SerperUi Dil
/
H. iuL 1 1 • F • COR • FRVGI cof. /ra TRI • ARV • PRO EF • AER • MIL • D • LEG • LEG • VII R • PR • PROVIN
;\
Descripsit Dressel, ex cuius apograpbo edidi et restitui bulL inst. arch. 1879 p. 37. Fiorelli noUzie 1878 p. 341; Lanciani bulU arch. com. 1878 p. 261, descriptam et expletam ab Aloisio Bruzza; Armellini cronichetta 1878 p. 176.
Spectat ad Ti. lulium Frngi pro- mag. Arvalium anno incerto imperante M. Anrelio (act. Arv. p. CLXXXI). — Y. 3 in. quid supplendum sit ineer- tnm est Nam quod mibi in mentem venit mag,, cum praeterea sinc exem- plo sit promagisterii in titnlis honorariis mentionem fieri, nescio nnm satia excusetur si ponamus titnlum eo ipso anno dedicatum esse. Aliud iintem supplementum quod litterarum numerum non excederet invenimus nullum.
. . . pra
pra^. /.
clL Ug. I
ciar. &'AETICAE • PONTI
«I 6itAyN4AE • ASIAE
jwa«£. trih. j)irB**<^^QyAE
• tori Illuiro moK-h^
y
824-827 VOL. VI PART. I. 287
824 fragmentam marmoreum in mnseo Capitolino inter lapides a Sartio coUectos.
mlAXIMO Itg. Ug. V mocBDONICE in moetia in/tikdOKl
qy(AE EST
m uiro monetali (aut capitalt)
Descripsit Bormann.
825 fragmentum sarcophagi marmorei aetatis recentioris apud Donatuccium marmorarium via del Cardello 25.
D M
M E M M I A E
M • F • AQVILIN
AE C • F • BENE
5 MERENTI • F
Descripserunt von Duhn et Schmidt, contuli ectjpum.
826 ad n. 1469. Imminuta, ut desint v. 1. 2, incisa in tabula marmorea visa est in villa Mattei a Segviero, nunc extat in museo Yaticano (OalL lap. mag. I).
ANTONIAE • RVFIN AE • C • F • FELICISSIMVS •
Descripsi. Exhibent sic imminutam Spon 211; Seguier Paris. f. 66; Marini sched. Yatic.
827 fragmenta tria tabulae marmoreae corona cinctae effossa in funda-
m
mentis aediom Mariani ad viam del Quirinale et plateam S. Bernardi ad thermas Diocletiani.
J VM MARITO NSTANTIO A
|
M • NVM |
mio . |
• • • |
|
ATTID I |
0 |
|
|
TVSCO |
||
|
QVAE |
• tori nato |
|
|
DESIG |
patrono |
|
|
MVNIC |
ip |
|
|
aFrica |
« |
|
|
" V |
a b c exhibet Lanciani bulL arch. com. 1877 p. 168; a c Fiorelli notizie 1877^ p. 268; a h dedit etiam Bruzza. Lancianius etiam c ad tabalam eandem pertinere affirmat.
20*
288 ADDITAMENTA 828-830
828 ad n. 1488. Galletti in codice Gorii Marncell. A 77 f. 162 magis in- tegram exbibet sic: nella bottega di Nicola Vinelli 8carpeUino in campo Vaccino 12 Ottobre (1 748).
PETRONIO MAMERTIN SACR • FAC • PREF • AER • SAT • 5CTO INTER QVAESTORIOS A1
829 cippas marmoreus litteris valde rudibus in museo Yaticano (sala delle Muse),
1 1 1 1 /llll I I llllll II I I III I III II II II I III 1 1
5 RVFINVS«VC
PRAEF • VRBI a. 315 A VGV R PONTIFEX DEI • SOLIS 10 VOTI-CONPOS
Descripsi; denuo contulit Dressel. Marini /. A. p. 20.
Ab initio deleti sunt versus fere quattuor, v. 6 — 10 autem in litura re- positi. Dressel notavit ex scriptura antiquiore remanere in v. 7 m iMe....o, V. 8 extr. p. — Mommsenus vidit eiusdem bominis esse titulum Atinatem (Orell. 2285 = vol. X n. 5061) C. Vettio Cosinio Bufino c, v, | prae/eeto urbi comiti \ cet., in cuius v. 8 est pontifioi dei Solis, auguri cet.
830 'bacino lustrale marmoreo di forma rettangolare, misurando i lati m, 0,83 X ffi. 0,78, E scavato nelV intemo regolarmente in modo che le pareti hanno la grossezza uni/orme di m. 0,07. Fu trovato nelV area dei giardini di Mecenate sulla via Merulana* Lanc, 'base quadrata . . . vvx>ta nelV in- temo lunga m, 0,75, larga m, 0,70, alta m, 0,40, trovata nelV ieolato XXIX delV Esquilino^ Fior. — Nunc iu auditorio quod dicitur Maecenatis.
SCRIBONIANVS •
COS • AVGVR • FETIALIS •
pescripsii Scbmidt, contuli ipse. Lanciani buU, arch, com, 1877 p. 18; Fiorelli notizie 1877 p. 10.
Fotest esse consul a. 32 M, J^rius CamiUus Scribonianus,
831-833
VOL. VI PART. I.
289
831 ad n. 3845. Servatur nunc in tabulario in repositis. Litterae satia bonae indicant saeculum fere alternm.
» e u i r 0 tr. mU. leg. o n i ... eputon
C-V
e q ui t u Ifi •'kOMANOR.VM . adleclo inter CiVAESTORIOS • CVRl tr. pleb. V AND • VII • VIRO • . . . pr. kariD • LEG • P
Wori*
Descripsit Schmidt, contuli ectypum et restitui. Edidit Lanciani bulL arch. com. 1877 p. 18, 28.
832 fragmentum tabulae marmoreae effossum d. 27 Febr. 1879 via Tibni<- tina in ioco vulgo Anime Sanie nominata inter moenia urbis et coeme- terium pnblicum.
r
eeuiro «EQyiTVM rotnanorum decemuiro (dTLITIBVS lWdican<fi« LCVS ACAThj
5 . \Aii__xAU.
Descripsit Lanciani. Fiorelli noHzie 1879 p. 69.
833 Patavii in aedibus Torquati Bembi Scard. — Florentiae in hortis Ric- cardiorum vel similiter ceteri, in cavaedio domus Riccardianae extat ad- huc frustulum exiguum. Videtur urbana esse, ut Bembi reliquae (cf. vol. V n. 334»).
.... ELirS ' LAJRTIS ' F
. . affRVM' C IMINIYM .... SA ' PECVNIA • VECTIGALIA ... cONSTITVlT • IN • ANNOS 5 aeriS'GKAWlS'dnkqie\jr\jr\^D,C'XXV
Descripsit Kiessling, contulit Bormann particulam superstitem. Scardeonius de antiqu. Patavii p. 86 (inde Grut. 897, 2 ct Reinesius 2, 43); Ursatus mon. Patav. 1652 p. 31G a prioribus; item Furlanetto p. 425 n. 582. Minus in- tegram Stephanonius Leid. f. 148, 16; Donius cod. Marucell. A 6 manu ipsius, Yatic. 7113 f. 76 manu ignota; quod nunc superest Gori L £. 1, 94, 40.
Inclinatis dedi partes deperditas. Scardeonius exhibet v. 4 ...onstiet, — 5 GRAVis //L^\vQ^i cv:) <X) co D-C'XXV, ibi superest s.-GRAVis»<irK ; inter ^k^ et '^ '^ ^ fortasse fuit CLJ quod est quingenta milia, ut numerus sit 403625. — Donius, Stephanonius, Gudius non exhibent nisi frustulum hoc:
(llivs Steph., LLivs Gud.)
|
/elivs |
|
/r V M c ll /ea pecvn |
|
>DN STI T VI T |
|
IS GRAVIS CCIdD |
(l«a* Steph., lA Gud.)
(i-s-, — cccb Steph., cccl Gud.)
Titulus quo pertineat parum intellegitur, nec quae soii auctorcs Patavini habent Mommseno suspicione carere videntur. Hic posuimus, quod vecti- galium constitutio ad magistratum populi Romani referri potest.
290 ADDITAMENTA 834-836
834 fragmenta tabulae marmoreae litteris bonis saeculi tertii ineuntis, effosaa
mense Aprili a. 1880 in parte Quirinalis meridionali prope eccleaiam
S. Viti in iaciendis fundamentis aedium Hnefferi v. c, quae sunt ad viam
qnae dicitur Nazionale; a ibi adhuc servatur; h apud rerum antiqjuarum
institorem.
a b
N>RAET01l'^' K * AVGG /| nn IVS DICEN Tl • DE LlBERlalid. cmuiM
diogenIes*ser-acTv
L ENO R V M
ti publ
Descripsimus a b Dressel et ego, b Dressel.
835 fragmentum magnum marmoreum altum m. 1,41, latum 0^74, crassum 0,34, superficie curva, ita ut possit pertinuisse ad monumentum quoddam rotundum, quod saeculo XVI extra portam Fiaminiam constat superfuisse Visc. Servatur ad plateam populi.
jm • iiM uit.m. ««(atvamq_ • eI
^oiimDAM* CENSVIT «1 I • VIR • EPVL 5 AVSPIClIS
/aB « IMP|?R.ir\
Contnli. C. L. Visconti bull. arch. com. 1877 p. 250; Fiorelii notizie 1878 p. 35.
Quod suspicatur Viscontius spectasse monumentum ad Asprenates, cnm Nonius quidam Asprenas septemvir Epulonum sit in huius vol. n. 2156, Asprenatum autem monumentum prope afuisse constet (cf. n. 818), id fnn- damento nititur parum firmo.
INSCRIPTIONES HOMINVM ORDINIS EQVESTRIS.
836 in aversa tituli Grut. 775, 8, cum restauraretur apsis basilicae Late- ranae, reperta est inscriptio haec:
\ D • M /
L • AELIVS • AVRELIVS ORIGENES • EQj ROM • FECIT • SIBI • ET • SVIS ' 5 LIBERTIS • LIBERTA BVSQ. • POSTERISQ. • _^_S^-E-0-5
Descripserunt de Rossi et Stevenson.
837-840 VOL. Yl PART. 1. 291
837 fragmentunv frontis sarcopbagi in vinea nobb. de Cavaleriis ad D. Bal* binae.
<u LIAE • DOMITIANE geniu* vir aUui
/ LIAE • A«L 0 MAXIMI «'«<"* ieminudu» gtidui
..... .. .^ ^B. .. wx^ tabtUam /alc« •picat simi-
ANI«V*P'CELIA-DO
SMStine9ts dMUietu lii
M
Fabretti 280, 175. 2 AFL traditar.
838 lapis maro insertus; videtur esse fragmentum sarcophagi. Extra urbem inter vias Salariam et Nomentanam in vinea quadam (vigna del Pino).
lAEMILlO • VA NTI • EQ_* RO AN O M E T V INTI • Q_' AN • XV 9ic ft jjflES • III • DIE XXIII tic
Descripsit Dessau a. 1878.
3. 4 de metaeniibus cf. Bernajs in commentat. Mommsenian. p. 563 seq.
•-^— ~— ^— ^^^^— '■ ■
839 in coemeterio Priscillae, via Salaria.
?n«m|ORrAE • C • IVLI ^l^PERI • EQ_R 9. %ix, aN^S • XXI
Descripsit M. Armellini. Hirschfeld affert titulum vol. III, 4423 ... (7. luli Superi proc. Augg, prov. Sidliae cet
840 apttd Rusconium descriptam esse putabat Mar.
D M
S T ATI L I AE TITI • FILIAE
PATERNAE ft T^IVLIVS-PISO»V«E MARITVS • CONIVGI
CASTISSIMAE
Marini sched. Yatic. descriptam ab Amatio, in cuius schedis Yaticanis de- sideratur.
292 ADDITAMENTA 841-844
841 in pariete vineae iunctae S. Vito Acc, nelV Esquilie Lig.
L • SITTIO • OPTATO EQ_^ R • DOCTO • IVVENI QVI • VIXIT • AN • XXIII • N\ni D • V • L SlTTlVS • DIO 5 NYSIVS • PATRO
NO- incomPa Ra
B I L I
Accursias Ambros. D 420 f. 8'; Ligorius Neap. 1. 39 p. 188 (inde Pan- vinius Vatic. 6035 f. 90; ex eo Donius Barberin. f. 191, unde Fabretti 647, 402).
Dedi exemplum Ligorii. 1 L om., 3 vs^ii, 4 d • vi • simvs Accurs. qui neglexit etiam av. divis.
842 in domo Alexandri et lacobi Panizzorum Citt., similiter Wingh. — Apud D. Orpheum Bosellium sculptorem in tabula litteris III saeculi post Gordianum 6vd., similiter Ptol.
D • M VALERI • FELICIS
E • a- • R VIBIA • HARMODIA 5 CONIVGI • PIENTISSIMA FECIT
Cittadinius Marc. p. 145 parum accurate, Yatic. 5253 f. 227 (inde Malvasia p. 472); Winghius Brux. 2 f. 74 (post f. 44); Sirmond ms. Paris. 1417, 94; Gudius ms. 483, 4, ed. 287, 9; Ptolemaeus sched. Senens. 2, 190 (inde Mar. 863, 4 et 1414, 10).
3 EQj Citt Wingh. — 4 viria Ptol. — armodia id. — 5 coivgi Gud. Ptol.
843 in museo collegii Romani.
VAL
SATVRNINVS V • P
CONIVGI SV
AE VAL • VALE
5 ... oyE VIX
IT ANNOS XL
Maffei M. V. 259, 2.
844 in tabula angusta marmorea in cavaedio officinae quae fuit olim Ca- novae sculptoris. . .
YNERIVS • ZENO • EQ,^ ORAToR • VEJ
Descripsit F. von Dnhn.
845-847 VOL. VI PART. I. 293
INSCRIPTIONES MAGISTRATVVM POST DIOCLETIANVM.
845 ad n. 3866. Cf. titulas Concordiensis bull. delV inst. 1877 p. 107 =» C. I. L. 3, 8987: ab (sic) insignem 8ingula\remque erga rem publicam \ suam /aborem \ d(ominu8) n(o8ter) lulianus invictissimus prin\cep8, remota pro- vincialibue cura, \ cur8um fi8calem breviatis mutationum spa^tiis fieri iuseit, \ disponente Claudio Mamertino v. c, per Ita\liam et Inlyricum praefecto prae- iorio, I curante Vetulenio Praenestio v(iro) p(er/ecti8simo) corr{ectore) \ Ve- net(iae) et Hi8t{riae), — lubet igitur imperator, disponit praefectus prae- torio iussa eius exsequens per correctorem regionis qui curat. Similiter in titulo urbano coniungendum est sic: iussu rationis Augustae d^omino- rum) n(ostrorum) Valentiniani et Valentis dedit et usui tradidit dispositio Volusiani prae/ecti urbi, curante EustocMo consulari aquarum, i. e. iussu imperatorum disposuit prae/ectus urbi ut daret consularis aquarum, Inde corrigenda sunt quae ad titulum hunc adnotavit Mommsenus.
'846 'due scaglioni di piedistallo marmoreo^ trovati nel cavo per la /ogna di via Nazionale nel tratto che atiraversa la piazza dei ss. Apostoli, Erano murati nel nucleo di un /ondamento recente* Lanc. Servantur in tabulario in repositis.
^ BASlLl(
pra^/- VRBI CONU. ord.
Descripsit Scbmidt. Lanciani bull, arch, com. 1878 p. 261^ 126.
Refert editor ad Decium Marium Venantium Basilium cos. a. 508; cf. huius vol. n. 1716.
847 ad n. 1653. Basis tertia denuo effossa est d. 23 Oct a. 1878 ante aedem SS. Cosmae et Damiani ad sacram viam, ubi adhuc extat.
^IVS • TITIANVS • V CONSVL PRAEF • VRBI CVRAVIT
Descripsit Gatti, contuli ipse. Fiorelli notizie 1878 p. 343; Lanciani bulL arch. com. 1878 p. 250; Armellini cronichetta 1878 p. 171; Gori archivio 1878/9 p. 54.
Inscriptio reposita est erasa inscriptione antiquiore, cuius extremus ver- 8UB adhuc cognoscitur, fuit autem item cvravit.
294
ADDITAMENTA
848-851
848 fragmentam tabulae marmoreae. 'Scoperto nel basso del lato estemo della parete di fondo della cappella consacrata a S. Silvia presso S. Grre- gorio al monte Celio .... inserito a guisa di architrave sulla porticina di una grotta scavata sotto la cappella' Lanc. Nunc in repositis ad S. Fran- ciscae Romanae. .^••^ttv"s-TvT^
vaLentinvs vrn^»
PRAEFECTVS HOSTlLl IMP^^^-SVrtAXA rettihut
Descripsi. Bdidit Lanciani bulL arch, com. 1877 p. 253.
ValentinuB praef. urbi commemoratur in pondere Maff. M. V. 289, 4 = Mor. 573, 1 : anno fere 470 adtribuit Corsinius praef. urb. p. 357, nescio quibus rationibus inductus. Cf. n. 1663: barbarica incursione sublata re- stituit.
tic
849. 850 magna basicr marmorea alta m. 2,30, lata m. 1,50, litteris altis m. 0,05, ex basi statuae equestris ita facta, ut vestigia pedum equi nunc supersint in latere dextro, qnae snperficies fuerat basis antiquae: effossa m. Februario a. 1880 in foro Romano inter colnmnam Phocae et arcum Severi; de quo loco, qni fuit iuxta rostra, cf. lordan ephem. 3 p. 253.
FiDEi viRTVTiQ_ DEVOTissiMORVM m infima
10
15
MILITVM DOMNORVM NOSTrORVM ARCADI HONORI ET THEODOSI PERENNIVM AVGVSTORVM POST CONFECTVM GOTHICVM BELLVM FELICITATE AETERNI PRINCIPIS DOMNI NOSTRI HONORI CONSILIIS ET FORTITVDINE INLVSTRIS VIRI COMITIS ET
!!!!!!!!!!!!!!!!! I !!!!! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! !
S P Q, R
CVRANTE PISIDIO ROMVLO • V C • PRAEF • VRBI VICE SACRA ITERVM IVDICANTE
margtne a dextra:
<
<
X
Descripsi.
Titulus, in coius v. 10. 11 erasi sunt nomina et honores Stilicbonis, pertinet ad victoriam ab eo a. 405 de Radagaiso reportatam. In eius memoriam factus est arcus, cuius in- scriptio est vol. VI n. 1196 et for- tasse etiam n. 1731 positns in rostris ab eodem Pisidio Romulo praef. urbi.
851 ingens tabula affixa parieti in hypogaeo S. Praxedis.
•f HIC REQVIESCET IN PACE • VVILIARIC NEPVj MAG ML • TRASARIC • QVI VIXIT ANN PLM . . . • D • XXVIi DEPOSITVS • M • IVLIO • IND • Vh + MAVRICIO TIBERIO P> AVGT ANN VIi PC EIVSD ... p. C. 689
Descripsit de Rossi ediditque inscr. chr. 1 p. 516, 1126. Habet Marini papiri p. 293.
Cruces sunt scalpro deletae.
852-856 VOL. VI PART. I. 295
APPARITORES MAGISTRATVVM PVBLICORVM POPVLI
ROMANL
852 ad n. 1827. Tibure repertam a. 1728, dam reaedificabatar templum B. Mariae de monte Carmelo, et a Paalo Colamna sibi missam dicit Fi- coroni mittens Gorio cod. Marucell. A 6 f . 479 et eodem exemplo Mara- torio 745, 3 (inde Orelli 3756 cam adn. Henzeni).
853 arca composita ex tabalis marmoreis quattaor effossa ab occidente viae
Appiae in resarcienda via qaae a fundo appellato Vigna murata dacit ad
fandam di Tomieola.
a tn tabula una:
teriba «immiiORIVS • SEX • PRIMVS • CVRATORVM cu RATOR* REI • PVBLICAE • CORANORVM SQVE • SVls • FECIT
h in alia:
H A R V S P l\>K DE • LX 0 I
Descripsit Lanciani. Fiorelli notizie 1879 p./142.
•^ ■ - ■-
854 tabala marmorea in aedibns Merolli via cMle tre eannelle.
DlS • MANIBVS
C FONTEIO • C F • COL • CLAVDIANO
SCR • AED • CVR • VIX • ANN • XXI C • FONTEIvS • HERMES • ET 5 VOLTVRCIA • SVCCESSA
PARENTES • INFEUCISSIMI • FIL* PlISSlMo
FECERVNT • BT • SIBI • ET • Syia LIBER* LIBERTAB • POSTERISQj EORym IN*FR*PXX IN^AG
DescripBerunt Gatti et Dessau, ipse recognovi.
855 n. 1848 paullo plenias redit n. 2176.
856 fragmentum tabulae marmoreae repertum in cavaedio conventas SS. Do- minici et Sixti Lanc, nunc in tabalario in repoaitis.
(?) urbis
Descripsit Scbmidt, contnli ectypum. Lanciani buU, areh, eomn 1877 p. 20.
296
ADDITAMENTA
857-860
857 fragmentum tabellae sabtilis, fortasse coemeterialis in coenobio S. Pauli via Ostiensi.
m • m A N 1 L\itt» LICT • in • DEC VfecU cvHHtgi SANCT1SSIMA\« cum qua i^IXI • AN
..1m • m'
In parte aversa sunt relliquiae tituli cbristiani a. 384 vel 385. De Rossi inscr. christ. I p. 154 n. 353.
858 tabula marmorea, in vinea Tanlongo, via Flaminia milliario primo.
•w e . BASILICA • IVLIA
C • OCTAVIVS • C • L
EVCARPVS lIcTOR •' m • DEC • PATRONO
5 opTvmo eT indvlgenTissimo
FECIT • POSTERISQVE • SVls
Descripsi ex eciypo chartaceo dato ab Horatio Maruccbi, qui edidit in ann. inst. arch. 1879 p. 172.
S59 fragmentum originis incertae apud Armellinium.
D
SEXTO • POMPONIO • COM
DECVRI ALI • LICTO
ALVMNI . ET • HER
5 SEXTVS • POMPONIVS • ALECTORl
. . OMICIANVS • ET . POMPON
in aversa inscriptio christiani:
. . . OTAS • LIBERAE CONIVGI • KARISI tic CVM • PACE
Armellini cronichetta 1879 p. 111. 112.
860 basis marmorea loco parnm commodo collocata, in villa del Orande ultra mausoleum Helenae via Labicana.
sex titinnio diogenI lictor SEX titinnivs onesimvs et sex 5 titinnivs teleshor lib et heredes eivs
limae n. 1908: Sex. Titinnio
Descripsit Dessau.
De punctis non constat. — lidem homines sunt in titulo formae simil- Martiali lict, \ Sex. Titinnius | Onesimus ei
Sex. I Titinniue Tele8ph[or] \ ex testamento Titinni \ Diogenie /ratrii eius.
861-862 VOL. VI PART. I. 297
861 tabula marmorea originis manifesto urbanae. Bokeby-Hall, prope Bar- nard Castle Britanniae septemtrionalis.
ROGAT • VT • RESISTAS • HOSPES • T« HIC • TACITVS • LAPIS DVM • OSTENDIT • QVOD • MANDAVIT • QVOIVS • VMBRAM TE git PVDENTIS • HOMINIS • FRVGI • CVM • MAGNA • FIDE PRAECONIS • OLI GRANI • SVNT OSSA • HEIC • SITA 5 TanTvM • EST • HOC • VOLVIT • NESCIVS NE • ESSES • VALE
A • GRANIVS • M • L • STABILIO PRAECO
Descripsit Matz.
Senarii snnt iambici:
JRogat, ut resistas, hdspes^ te hic tacitus lapie, dum ostSndit, qudd manddvit, quSius unibrdm te[g{t] pudSntis hdminis, frugi cum magnd fidi, praecdnis 01% Grdni sunt ossa hiic sitd, Tantum est Hoc vdluU, ndscius ne essis, Vali.
862 cippus marmoreus. In aedibus Garoli Montis Citt. — In horto domini lacobinini oeconomi Alexandri papae VII contiguo magnis hortis Ludo- vicianis in colle hortornm Montf. — Ex hereditate Gualterii, a me iam vendita, emi a. 1738 Fic. (Marvc.), apud Ficoroninm Maff. — In mu- seo Capitolino GvASC. ibique adhuc extat. — Exemplum graphio in ta- bnla coctili recens scriptum Panormi in museo monasterii S. Martini ToRR. Sal. Momms.
duo gryphi
T • FL
CAPITOLINVS DECVR I ALIS
Descripsi. Cittadini Marc. p. 166; Montfaucon Paris. 1293 f. 145 manu Hispani ignoti; Maffei M. V. 295, 5 (inde Donat. 251, 5); Ficoronius misit eodem exemplo Gorio cod. Marucell. A 6 f. 510' n. 217 et Muratorio 687, 2 per Ramaginium; Guasco M. C. 277. Exemplum novicium vidit et damna- vit Mommsen; exhibent Torremuzza iscr, di Palermo p. 19 n. 36; Salinas catal. p. 15 n. 83; idem citat Marini I. A. p. 31 not. 40.
298
ADDITAMENTA
863-865
PARS QVARTA. Tituli sacerdotum.
863 urna qaadrata marmorea. In sacello ad viam Cassiam VI lap. litteris rubricatis Fabr. Nunc Urbini in aedibus ducalibus.
|
laterculus non scripttts |
5 |
L • TITIEDI • FLACCI P ETR O N 1 A ll MINDIAE • PAETIL LAE • N • MINDI PAETI • PRON • S • E • R ?^*PONT l*l'CVR'SACEL'P |
L • TITIEDI • L F • FLAC. CI MINDIAE • PAETI LLXB P R O N E P OSSA VIXIT • A • IIII • D • IIII • |
|||
Descripsit Bormann. Fabretti 651, 435.
5. 6 Mommsen proponit legendum esae s^acrorum) p(ublicomm) B^omano" rum); pr{a$cepto) pont(ificis) m(aximi)y post videtur esse cur^atoris) sacelQo- rum) p(ublicorum). — 6 in. pr sunt magis depressae, inscriptione antiqua, ut videtur, deleta.
864 fragmentum tabnlae marmoreae prope S. Eusebii repertum d. 9 Martii a. 1878, servatur in tabulario Capitolino.
nrr
»ONTI^W dei inuiei I • SOLIS
Descripsit Scbmidt, contuli ectjpum. Lanciani bull, arch. com, 1878 p. 95, 3.
865 ad n. 2131 — 2145. lordan epbem. 3 p. 291 adiungit testimonium de inventione titulorum Pomponii Laeti in epistnla ad Sabellicum opp. a. 1516 f. LXIII 'mitto epigrammata quaedam reperta in pronao templi Yestae sub Palatio contra forum romanum'. — N. 2135 fortasse non inre dubi- tavimus num recte dicatur in codice Ambrosiano A 55 inf. 'apud circum maximum excavat'. Causa dubitandi fuit, quod sylloge Mazocbii, quae nobis antiquior videtur, eam proponit ut extantem in aedibus de Pici et quod praeter iUos octo titulos Vestalium quos ad aedem Yestae reper- tos esse certum est, auctores dixerunt alios repertos esse.
866-869 VOL. VI PART. I. 299
866 fragmentum tabulae magnae marmoreae litteris magDis parum bonis saecali quinti eifossam in eraderanda area olim villae Aldobrandiniae in monte Quirinali, abi nanc transit via quae dicitar nazionale; nunc in ta- balario Capitolino in repositis.
:ERERIS QyOQUE • mystes [VM • QyiNQUE • DECENUIR ILA CONPTUS • .IBUS UNDIS •
Inuernatus ODORE •
yERABILIS AETRHAE • tic
Descripsit Schmidt, contuli ectjpum. Lanciani bull, arch. mun, 1876 p. 110.
1 piamine saeptus proposait Lanciani, sed litterae 4 et 14 possont etiam esse L vel e. — 3 in. r, 4 '/ Lanc, nanc posterior tota, prior fere tota periit — Lanciani refert ad Vettiam Agoriam Fraetextatam ; cf. haios vol. n. 1777. 1778 et praecipoe 1779 v. 4—6.
867 ioxta basilicam S. Sebastiani via'Appia, obi in eam exit via delle sette chieee,
tvuanUs m//> sempptemvir ET PORCIA chr) Fiorelli notizie 1876 p. 142.
868 ad n. 2208. Erotum ad bivium circi via Appia anqo 1771 Marini (Vat.}; nonc in villa Albania.
TOLINA EDI TVO • EDIIS • CO NCORDIES •
Descripsit de Rossi. Marini sched. Vat. et /. A, 66, 57; Fea indicaz, 112, 70; Visconti catal. 199, 40. Est n. 2208 ex schedis Feae.
869 tabola marmorea longa m. 0.50, lata m. 0,28, effossa in aedibos della dogana in platea di Pietra,
M
m. yVLPIO A^THRIO
ANIVS • CAESARIS • f) AEDITVVS • VENERIS • HORTORVM 5 SALLVSTIANORVM • FECIT • pibi ET • SVIS • POSTERISQ: EORVM
Fiorelli notizie 1879 p. 240; Gori archivHo 1879 p. 367.
300 ADDITAMENTA g70-873
870 ad n. 2224. £st Ligoriana; huius vol. n. 2021*.
871 tabella columbarii. Florentiae in hortis Corsiniorum GoR. et adhuc.
I
S • FELICVI
st
NISI • HORI • N E R • V I c/i
agt
Gontuli. Oori cod. Marucell. A 196, I. £. 3 p. 301, 452.
872 au8 den eleus. Feldem bei Neapel Gatal. mvs. Gratz in museo n. 503. Scilicet attnlit secum peregrinator aliquis ex Italia redux; qnapropter tam urbana esse potest quam Puteolana.
dii fnanibms p A C R •
coniugib CASTAE • tacerdotit b^NAE • DEAE •
Descripsit Mommsen. Gatalog. mus. Gratz. ms. n. 503. 6 'vii aut vil' Momms.
873 tabula marmorea, dono hospitii della 88, Trinitd dei convaleecenti e peU legrini, in scalis aedium conservatorum in Gapitolio muro adfixa.
D M
TERENTIA MATRON
C • IVLIO ABDEDERAE tic
^ECIT ^RATRI PIENTISS aie
NB
5 IMO BEMERTI GALLO sic
DTA iSFRIAES AB • ISIS ET SE RAPIS
Descripsi cnm Dresselio.
Inde a V. 5 verba Oallo e. q. s. alia manu perscripta sunt; v. 6 litterae inclinatae in litura repositae.
874
VOL. VI PART. I.
301
874 fragmentum sarcophagi marmorei. Florentiae in villa Montughi Stroz- ziorum Stkozz., Montf., Gori, Mar. et adhuc.
• NOTA
NtLO
10
figura pasiophori
(11 • Dl OjS 0 AE DE. ^DICA t» XANDRIA • CVI • FM • IVVENTAE o aAcaKVIA • NOTA • S^STV /j4vIDA • DITI » Ae yAA€ZANAPIA • KOPH RPOlnO / AOC • AIONYCOY e ACTO^OPOC T€ G€AC • N€IAUmAlOC
/ €ICIAOC • AfNHC * €I.KOCI AIC nAHPUUCACA XPONUUl I K€ITAI AYKABANTUUN
protomae duae tnuatrum r' -* "/ f
Descripsi ex ectypo partem superstitem. Strozza cod. Flor. f. 71, 215;
Montfaucon diar. Ital. 361 et Oori I. E. 1, 373 imaginem (ex utroque Mur.
178, 3); Marini sched. Vatic; ex prioribus C. I. Gr. 6202 (inde Kaibel
epigr. Gr. 586).
Inclinatis dedi quae iam interciderunt. — Var. lect do Strozzae (v. 1 — 9),
Montfauconii, Gorii, Marinii : 1 hi • dei • nota Stroz. Gor., ii • dei • nota Mar.,
D NOTA Montf. — 2 os Stroz. Gor., ...s.... Montf., om. Mar. —
3 QVAE Stroz. Gor. Mar., me Montf. — deab Stroz., deae rel. — 4 vdica Stroz.
Montf. Gor., pvdica Mar. — 5 xandria Stroz. Montf. Gor. — 6 vm priores om-
nes. — 7 ARCARVM Stroz. Montf. Gor. — 8 Invida Mar. — 9 A€ aa€Zanapia Gori,
€ aaezanapia Stroz. Mar., ...c aa€zanapia Montf. — 10 . . . \CTO<t>OPOC Montf.,
CTO^OPOC Gor., TO0OPOC Mar. — 11 €Ikoci Montf. Mar., ikoci Gor.
A nobis rogatus Buechelerns versus Latinos restituit sic:
[hic iacet Ogygii Bacc\h% dei nota
[8acerd]o8
[pa8tophoru8]qu[e'} deae Nilo-
[Hdis U8q(ue) pjucfica,
5 [nomine Ale]xandria, cui floe
[vixd\um iuventaej
[cum iam F]arcarum nota eiMtu-
[lit] inmda Diti, Yersus Graeci sunt:
10 7\og AtouvTov,
[Tr^ctrroipo^og ts ^'eag N«i>.e«;TiJo9
^TtSog ayt^g^ stHOTt btg n^.vjotuTaTa %govw
HUTat 'KvHafiavrm',
IV 21
302 ADDITAMENTA 875-877
875 colQmella niarxnorea in adita aediam MeroUi, via delle Tre Cannelle.
A • RAVIVS HILARVS • SACERDOS • ISIDIS • REGI 5 NAE • MEGA LEPHOR • SI GILLV • MEM • tie PHITICV CVM «i<? COLVMELLA 10 D • D •
Descripserunt Gatti et Dessan^ contali ipse.
5. 6 megalephoruB f qaod hic primam, ut videtur, occurrit, Lumbroso apte composuit cum glossa Hesycbii (vol. 2 p. 407, 52 ed. Scbmidt) (iva-ro' (pcc^tl' fA£yccXo<p(t§87; cf. 1. c. p. 40G, 47: (ivTcrofia^vi ' MydKct utto tmv xccTa^ (ps^ofxevujv elg (ivB^ov Sta Trc (ia^Yj,
876 tabula marmorea rudibus litteris. Pisauri in aedibus Passeri Ol. et adbuc. Urbanam iudicavit Borm.
u
AELL\B • TREBAJ P • AELIVS • Dll ET • P • AEL • ly 5 SAr_' y^A
Descripsit Bormann. Olivieri marm. Pis. 48, 108 (inde Golucci Ptceno 6 p. 125 et Mur. 159, 2). 5 8ac(erdo8) Baclchi].
877 vigna di Loreto Bapalli /uori di porta S. Paolo.
dIs • MAN
V AL E R I AE
S P E CVL AE
SORORI • POPILLI
5 PELAGIONIS
SACERDOTIS
Scbedae Muratorii Mutinenses (inde Mnr. 161, 2) missam a Ginannio.
878-881
VOL. VI PART. I.
303
878 tabula marmorea. Sr. Giorgetti ad portam Salariam Svar. — Hortae in villa Nuptiana aliunde advecta Font. — Nnnc in museo Yaticano (Gall lap. Dii I).
D 0 M
MES • SO • RI •
MYS • TAE •
BA • THY • LI •
h A • NEN • SES
Descripsi. Snaresins Yatic. 9140 f. 21; Fontanini antiq. Hort. lib. I c. IX p. 169 n. 5» (inde Mur. 107, 1, ex quo Orelli 2362).
879 ad n. 2295. D. 23 Aug.i pro fort nescio quo errore in textum inserto scribendum est volk^ ut est in actis frairum Arvalium p. GCXXXVI. Inde corrigenda ej;iam quae falsa lectione inductus notavit Marquardt Staatsverwaltung III p. 558.
Titnli publicornm.
880 ad n. 2310. Gerdonis Aemiliani publici eiusdem est titulus n. 2333: Cerdo Aemilianus publicus cens.
881 cippus marmoreus effossus mense Decembri a. 1879 prope sepulcra Statiliorum.
D M
EPIGONI • PVBL
SODALIVM FLAVIALIVM 5 CRESCENS • ET ABASCANTVS
COLLEGAE • EIVS B • M
Descripsit Lanciani. Gori archivio 1879 p. 374; Lanciani hulL arch, com. 1880 p. 53.
21»
304 ADDITAMENTA 882-885
miii^ iiiBiii M ■ i- * ■
882 effossa in coemeterio Domitillae via Ardeatioa a. 1874.
PHILIPPI IVS
RVBELLIANVS • PVBLieS
In Bcbedis Rossii nescio a quo descripta.
883 in S. Silvestri in Quirinali, in pavimento.
D M
TI • CLAVDIO • NYMPHODOTO ET • TUiNIa« • LYCORIDI CONIVGI • EIVS • FECIT 5 HERMES • PVBLICVS • SER ET • SIBI • ET • SVIS • POSTERISQVE EORVM
Accursius Ambros. D 420 f. 12 (inde Mur. 1530, 2 'e scbedis meis'). Yv. divis. incerta. — 3 tinnimi traditur.
884 n. 2353 est origine Ostiensis teste Amatio in scbedis Vatic. 9757 f. 115.
885 tabula marmorea Urbini in aedibus ducalibus cl. XIII. Yidetur esse urbana.
D • M LVCILIAE • AMAZOnI
V • ANN • XXXV P • CALVISIVS • HIERONYMVS & ET
boRYPHORVS • PVBLICVS CONIVQ • B • M •
Descripsit Bormann.
886-887
VOL. VI PART. I.
305
PARS QVINTA.
Laterculi et tituli militum.
I. LATERCVLI MILITVM.
886 fragmentum tabulae marmoreae effossum, ut videtnr, a. 1869 in eru- deranda platea d(^ Termini^ deinde in plantario publico S. Sixti, nunc in aedibus Conservatorum Lanc.
10
|
NIGRO • |
eoi |
|||
|
L VALERIV |
S |
L F |
POM |
MARCELLINVi |
|
C VATERNIV S |
C F |
STE |
IVSTV « |
|
|
C VETTIV |
s |
C F |
ARN |
PVDEN t |
|
Q, OLNIV |
s |
Q- F |
MEN |
FORTINV « |
|
C AVFIDIV |
s |
C F 7 |
POL |
VERV « SAL 1 |
|
L • AELIO |
9 |
CAESARE 1 eo$ |
||
|
SEX-PATVLCIVS |
SEX F |
PAL |
primL « |
|
|
SP Q. EPIDIV |
s |
Q- F |
POL |
/////// |
|
SP Q RVFIV |
s |
Q. F |
ANI |
SEymt « |
|
^C_ COELIV |
s |
C V |
FVB^' |
198
a. 137
Descripsimus Gatti> Schmidt, ego. Lanciani bulL arch. com. 1878 p. 265.
887 fragmentum tabulae marmoreae effossnm m. Sept. a. 1879 negli scavi del cortile del debito pubblico del Ministero delle Finanze,
(Textum vide pag. 306 et 307.)
Descripsit Gatti ex ectjpo suppeditato a Fiorellio, contuli ipse. Edidit Lanciani apud Fiorellium notizie 1879 p. 266 et bull, arch. com. 1880 p. 27.
306
ADDITAMENTA
887
o
o
|
* |
(fi |
c/) |
u |
|
|
< |
> |
> |
> 13 |
Ui |
|
u^ |
u |
w |
> |
|
|
o |
C/i |
< |
> |
•-I > |
|
•-) |
o |
> |
< • |
|
|
H |
u |
U |
s |
U |
|
Ui |
• |
M co >
o
2
>
>
H >
Z
-<
H
i-J
-<
U
cn
>
H
o
cn
>
2 2
S i-I m4 u
O
w
!<
U
>
z
c/)
>
C/)
W
887
VOL. VI PART. I.
307
«0
9»
ee
O
s
|
H |
w |
|
c/) |
IS |
|
> |
|
|
Q |
M |
|
> |
W |
|
< nJ |
5 |
|
U |
|
|
r^ |
|
|
co |
Q^ |
|
•* |
•< |
|
»J |
> |
|
&• |
G |
|
• |
o |
|
to |
ai |
|
> |
Ok |
|
cn |
|
|
u |
OS |
|
w |
1-^ |
|
u |
|
|
i |
0. |
1-1 uj
CD
|
• •s |
£?> |
|
|
%, |
> |
|
|
w |
H |
|
|
e« |
H |
|
|
U |
w |
|
|
• |
> 00 |
|
|
•1 |
• |
|
|
cn |
% |
|
|
> |
||
|
ad |
co |
|
|
W |
||
|
a |
||
|
• F4 |
(L |
|
|
t* |
u> |
|
|
^ |
||
|
(O |
. ^ |
|
|
M M |
||
|
^lA |
||
|
A |
1 |
|
|
< |
||
|
U |
||
|
• |
mws |
|
|
a |
•M |
|
|
•F4 |
(H |
|
|
co |
z |
|
|
r» |
• |
|
|
H |
Q^ |
|
|
:r |
0 |
|
|
^ |
CO |
|
|
^ |
||
|
M |
oT |
|
|
• • |
0 |
|
|
j: PU |
||
|
M |
t* |
|
|
^ |
G^ |
|
|
00 |
||
|
a a |
•« CD (M |
|
|
• PH |
||
|
> |
■4-> |
|
|
o |
Q> |
|
|
a o |
<M |
|
|
^ |
■ |
|
|
a |
> |
|
|
o |
00 |
|
|
a |
• ^ |
|
|
OQ |
eS |
|
|
o a |
a • PH a |
|
|
a> |
«8 |
|
|
c8 |
■4-> |
|
|
a |
a |
|
|
cr« |
0 |
|
|
•H |
||
|
• ^ |
« |
|
|
a |
0 |
• |
|
o |
o< |
• |
|
04 |
•J |
|
|
0 |
■ |
|
|
^ |
u. |
"«** |
|
Ok |
• |
O^ |
|
• Pii4 |
H |
|
|
c CQ |
• cn |
Xfk > |
|
V |
||
|
a |
• |
Q |
|
1-^ |
C •i-« |
^ |
|
»0 |
CN |
|
|
(M |
G^ |
308 ADDITAMENTA 888-889
888 fragmentum tabulae marmoreae repertum in restauranda apside basi-
licae Lateranae.
V. F-cTrr
SEX • F COL • i> T F • COL • CALPVRNkiaJWCJ / T • F • STE • LVPVS • M 5 / F • STE • SEVERVS • VRViVlrt
/• p . F . POL • PROCVLVS FAV\en/ I • F • POL • SEVERVS • FAVEJ*/« / • F • ANI • VITALIS ys/fceU r • F • STE • TERTIVjl 10 =» • AV" ^
STI
Descripsit Henricus Stevenson et edidit ann. inst. arch. 1877 p. 342.
889 — 894 nella mia illustrazione delP ara di Vermino {hulL arch, mun, 1876 p. 175 seq.) ho notato primieramente che tutto lo spa^io compreso fra il recinto del castro e le mura serviane e fra la via nomentana e quella uscente dalla porta chiusa appartenne ai pretoriani: in secondo luogo che in esso non sursero edifici di gran mole e di vasta superficie destinaii ad uso pub- blico, bensl edicole e tempietti, are e monumenii votivi dedicati dai militi ai loro ^eolg nccT^wotg ed ai loro imperatori: in ultimo luogo che questi piccoli edificiy eretti per volontaria contribuzione di un numero piii o meno grande di soldaii, non hanno orientazione costante n^ riferibile a quella del castro o delV aggere, — Le escavazioni eseguite recentissimamente alV angolo delle vie Montebello e Goito per lo stabilimento di una abitazione spettante alla Socieid 'per le case degli operai hanno dato piena conferma a quelle ctsser- zioni, In tutta quella ampia area non d stato rinvenuto il minimo vestigio di manufattiy quasi che il luogo facesse parte di un campo per esercitazioni militari: se non che, nelV angolo estremo, posto a confine con la proprietd Weill-Sehott ^ apparso il basamento di un piccolo tempietto, senza dubbio tetrastilOf formato con massi di tracertino della cubicitd di un metro per ciascuno, II rettangolo non h scoperto per intiero, poiche si nasconde in parte sotto il terrapieno circostante: ma non credo che le misure dei lati oltrepas- sino m. dieci in lunghezza, cinque in larghezza. Molii sono gli avanzi della decorazione marmorea raccolti tutV intorno, quali, per esempio, cornici dello stilobate, fregi con bucrant ed encarpi, frammenti di acroteri esprimenii em- blemi militari etc, Lanc. Effossa sant prope aediculam a. 1877 fragmenta n. 889 a, b, c. d, e,f, g, h, laterculi n. 891. 892. 893. 894, denique eodem loco a. 1878 effossionibus repetitis fragmenta n. 889 i, k et 890.
889 a, b frustula tabulae marmoreae litteris altis v. 1 m. 0,09, v. 2
et 3 m. 0,06.
a b
olv a»|RELIO
eommo OO IS
889 VOL. VI PART. I. 309
c fragmentum tabalae marmoreae litteris altis m. 0,06.
antoniNO PIO
II
I
d fragmentum tabulae marmoreae saeculi IV.
TE LIBRA
e fragmentum basis marmoreae litteris saeculi lY.
tlVLP ■ caet TKib. pot
/. g fragmenta incerta.
/ 9
N VII
Imp messio
g notat Lancianius 1. c. p. 22 nomen Messio cum positum. sit versu ul- timo, non referri posse ad Decium imperatorem, sed esse eius qui dedica- verit monumentum. Quaerendum autem videtur num sit potius missio; cf. n. 890.
VM M
• pr/
Lanciani refert probabiliter ad praescriptionem laterculi explens cohorti\um pr[aetoriarunu
;rfERMIZ • Pll ¥E)i
Edidit Lanciani a — g bull. arch. com. 1877 p. 13. 14 n. 16 a — e, h 1. c. p. 22, u k, bulL 1878 p. 264; k nunc servatum in tabulario Capitolino de-
scripsit Schmidt.
310
ADDITAMENTA
890-891
890 fragmentum tabulae marmoreae; nunc in tabulario in repositis.
♦ HONESTA
«J>AVFIDIO * VICTO
a.300
Descripsit Schmidt, contuli ectypum. Lanciani bulL arch. com, 1878 p. 263.
Si conicere licet 889 ^ v. 2 non fuisse messio, sed missio, fortasse haec duo fragmenta coniungenda sunt in hanc formam:
VII [mjissi honesta \ m[i]88io[ne Claudio Severo e]t
Aufidio Victorino c[o8*
891 tabula marmorea alta m. 0,57, lata m. 0,63, crassa m. 0,063, litteria satis magnis neque tamen bonis; servatur in tabulario Capitolino.
M AVR^^^m /
M AVRE L Ms^/
T AELIVS T
& M AVRE L M F
M*AVRE L M F
M AVRE L M F ANI
M AVRE L M F CL AQVl
M AVRE L M F VLP^GEMELL
10 M AVRE L M F VLP BVBALV S
M AVRE L M F VLP DVBITATVS TRIM^
M AVRE L M F AEL K A R V S ANDROP
M AVRE LMFIVL CtAVDIAN SERD
M AVRE L M F VLP PETRONIVS TRIM
15 M AVRE L M F IVL VENVSTV S SIDE
M-AVRE L-M-F FAB PACCIV S ANCY
M AVRE LMFCL MESSIV S APAM
M AVRE L M F MAMMOCEVS HAB
30
C VA
C SEMPRON C
MARVLL O BT
M A V RE L M
M SALLVST M
T FLAVIVS T F FL PROvInCIAL SISCIA BPRTIvNIVST
aeliano eoi
184
M MATERN M F AEL IVCVNDV S AVC P AELIV SPFFL NATALIS SIRM T«PATERN T F AEL CASTV S AVG
/ / / / / / / /
Descripsit Schmidt, contuli ectypum. Lanciani bull, arch, com. 1877 p. 23 n. 35.
L LAELIVS L C I V L I VS C L CORN EL L M MA RI VS M C PRISCIVS C 25 C IWENTiVS cI/
Q^NVMISIVS a/ C AVRE L a/
y I
COMMODO IIII ET yietorino eot a. 183 30 M CALVISIVS M
M VALERIVS M/
MARVLL
M MVLVIVS M T FLAVIVS
ET aetiamt co» «• 1S4
i
/ /
892
VOL. VI PART. I.
311
892 tabula marmorea alta m. 0,72, lata m. 0,53, crassa m. 0,05, litteris satis magnis ac bonis; servatur in tabalario in repositis.
10
15
20
25
30
■^,
R I S
RSEPT- MArTiNVS'CXr
|el« tat 0'mog« /Jlav valen s«nicop i»oIl« pi stv s-castr-
\ lANVARlVS • CASTRI • \m E STR I VS • AESCO • C^RNELIANVS • SID • ^INV S • LEPTJtti VpO- — ^AESCO
^VRVS^PBTEV- \mIVS • HADRL^ VLANVS CAST- maXIMVS • NICOP klNVS • AVGVS • XTVS • DIVODV
S?'MJ C • RVTILIV
JVS • CELEIA LEn\s • HADR •
advaH^bvs •
• TVNG .
S S S
M
M • AVRELIV 7
M^PVBLICIV S C • VALERIV S
M^F
C • F • QVIRIN HERTC^
M • F • CLAVDIA DIOF^
A R C I
M • F • IVLIA VINDI
VAI|
C • F • AVG • E V • M • AVRELIVS • M • F • VLPIA • BITV C • IVVENALI S • C • F • AELIA • ALEX 7 CELERINIANA^
opT • 7 C • VALERIVS • C • F • PA:M!A>IIERCv
•C-F-V
10
SP • C • VRSVLINVS
../
C-VALERIVS^C!J C^VALERIVSy C^VALERiy/« TFLAVI\«
15
so
Descripsit Schmidt, contuli ectypum. Edidit Lanciani L c. p. 25 n. 37.
II, 12 probabile est eandem esse centuriam Celerini cobortis II praet., quae est in laterculo aetatis Septimii Severi VI, 2386 a 111.
312
ADDITAMENTA
893
893 tabula alta m. 0,69, lata 0.42, crassa 0,055; servatur in tabalario in repositis.
Vm. aur eliu^j
M AWreliVS
M AV
IVS
Vto
\ M F AViu
S M AVR|«2IVS
M VLPlV/ S M AVRELIVS M AVRELIVS T FLAVIVS
10 M AVRELIVS
M VLPIV S M AVRELIVS M AVRELIVS M AVRELIVS
15 M AVRELIVS
M VLPIV S P AELIV S
7 DIDI
C IVLIV S
20 o» y T ANTONIVS
T AELIV S
M AVRE L
M AVRE L
M AVRE L
99 L AELIV S
TI CLAVDIVS
P AELIV S
M AVRE L
M AVRE L
30 ni>AVRE L
T F T F M F M F M F L F TI F P F M F M F M F F
TERTlV»
1
AEL
AVG NATAL^\ VLP G A I V AVR TERTIV AEL M A X I M V AEL CONSTAN S AEL MOESICV S POL CASSIANV S H\ POL LICINIV S CAl«(r FL PVBLIV S SAJ VLP VALEN S NICOjjp
<EL VICTORINVS Dic/b QVINTV '^tNV
Descripsit Schmidt, contuli ectjpum. Edidit Lanciani bulL 1. c. p. 24 n. 36.
13 extr. videtur esse Lancianio et mihi Li, Schmidtio potius Ti.
894
VOL. VI PART. I.
313
894 tabula magna marmorea litteris exiguis parum accurate scripta errori- busque quadratarii multis locis corrupta; servatur in tabulario. Dispo- sitae Bunt quattuor paginae in hunc modum:
jVMICVS SERDI C IVLI . . . OESCO C CA- . . . ZERMl 7 CVSONI SECVNDINI.
I
/C'
\MICUS
JrORNELIA GRACILIS ASCLEPIA LVCIANU SVCCESS ^lJ lANVARI MONTAN MAVPVS lOM TORQUATU )OM TERE S
IVLIANU S AT V RNIN lVR CEMENS
vMARTIALI • LPECT
SERDI
SERDI
ANCHI
CALATI
CERMA^J]!^ 5
CALATA
ATTALIA
TRIMON
TRIMON
ICONIO 10
ANTIOC
ZERMIZ
I
CIBALIS
SCUPIS 15
AVCVS
SERDIC
UA OP 1
20
C IVLI
M AVR
M AVR
M AVR
M AVR
M AVR
M AVR
M UL
y
M AVR M AVR M AVR M AVR M MAT M AVR M AVP M AVR L LAE M AVR M AVR AVR
C F PAP M I PAP M F FL M F IVL M F IVL M F VL M F FL M F FL FVFICI M F AE M F CL M F CL M F FL M F SEP M F VL M F VL M F FL L F VL M F DOM M F IVL M F ANI M F VL IVL
25
VALENS OESCO CAPITOLI OESCO BASSU S PHILIP COTTU S PHILIP FVSCU S PHILIP FABIU S BEROE FIRMU S ANCYRO ROMULUS MURSA VAR I
OPTATUS MO C DAMM O ACUNT CARINU S SAVARI SEPTIMOS SIPMI ANToNINU CARNU ALBANU S ANCHI HERODIAN MARCIA FAVSTIN I ANCYPA PLACIDUS ZERMIZ MARINU S ANT O APRILI S PHILIP ALEXI S DAFNE SEPTIMI N E / C O LARCU S PHILIPP CORBVLO PHILIPP «"<RCU S TRAIPO
Descripsit Schmidt; contuli ectypum. Edidit Lanciani 1. c. p. 26. 27 n. 38.
a 5 corona lemniscata, quae est post nomen, nescio an donum militare significetur. — a 13 in. propter locum litterac i cum videantur ante ex no- mine tres litterae periisse (cf. maxime c 24), admodum est probabile esse Bupplendum \I>xd\i et intellegendum eundem centurionem, qui est in later- culi praecedentis n. 893 v. 18. — dl litterae byzani in litura repositae sunt, corrigendum byzant.
314 ADDITAMENTA 894
C CA^ C F VLp SECUNDINUS ZERMI
P AEL P r SER *^EMMIANUS AQVIN
T F L T F QVI anTIOCHUS IRIMU
M AUR M F CAE MarcU S CERM
5 P AEL P F FL PRimU S SAMA
P AEL P F PAP CAIU S OESCO
M AUR M F CLA MARCIANU S APAM
M AUR M F CIA CAIU S APAM
y AVRELI ANAMATI
10 c lic c f pap atilianus poeio
m avr m f fl ualentinu sisci
m avr m f vlp d i z a pauta
m avp m f vlp primu s hadpo
m avi m f vlp seufru s hadpo
15 m avr m f ulp rusticus marpo
c val c f pap sabinianus oesco
m avr m f vlp t h e o n apris
m avr m f dom demetrius lerap
m avr m f ant claudius dafn
20 c lic c f cl mannadius sauar
m avr m f fl marinu s sidon
m avr m f vl suru s serdi
equ m avr m f dom cassiu s tyro
7 vlpi viatoris
35 c ivl c f pap valentinus poeto
t ae t f ael titianu s pauta
m avr m f pap nouellu s poeto
lul c f ael caiu s dolic
vr m f qui ettel a scuh
30 v* m f fl leuciu s ancyr
^m f ulp balbv s pauta
^xpap alexander oesco
ualen s caeti
«:tatanus sauar
85 Xt-MJJ S PAUTA
ANCYR
894-895
VOL. VI PART. I.
315
M
C
M
M
M
C
c c
M
M
M
EUO M
C
10
15
20
95
SO
M M M
T M
C T
c
7 M M M M T T M M M M M P M
7 CVSONI SECVNDINI
AVR M F ULP D I Z A PAUTALIA
ATT C F PAP UALERIAN POETOU CAEL M F PAP UICTO R
VLP M F PAP CRESCENS
AVR M F QUI CCLSU S
UAL C F POL HERCULAN
lUL C F FL MARCU S
lUL C F SEP SILUANUS
AVR M F CAE PALADU S
AUR M F ULP TITU S
AUR M F ULP PROVINCIA
AUR M F FL VRBANU S
UAL C F ULP VINDE X
AUR M F ULP ROMANOS
AUR M F COL AUITIANU
AUR M F ANT ABBOSA S
TRO T F PAP FIRMU S
AUR M F AEL MAXIMU S
lUL C F OUI UALEN S
SEM T F ULP AUGUSTUS
O H 1 1 1 1 !!!!!! !
FVLCINI RVFI AUR M F FL FIRMm
NTIU SPRI CAPIT SEUERINU SPECTATU S
S
S
O
O
40
AUR M F CL
AUR M F VLp
AUR M F V/p
CL T r ;l
TET T F «L
AUR M F AVC AUITU S
AUR M F VLP PETRONIUS
AUR M F AEL AFRODISIU
AUP M F FAB ROCATUX
P F FAB LERA
P F PAP FORTI
(p/M r ULP MARCU
uli M F AEL DIODOR^K
/ M F ULP CAIU
aJlRELI CASS/fant
>3 i: PA!
POETOU
RATIARI
SCUPIS
B72ANI
SAMASA
TYR O
GERMANICIA
HADRIAN
NICOPO
SOLU A
ZERMI g^ ANCHIA-SkO*.
LAUDICI
SYRIA
POETOUI
DAMASC
AEMDUFI
APULO
siscia/ uirunL
ZERMl/
pautaJ
SIRM
i
ZERMU TROIAN
895 fragmentum tabulae marmoreae repertum in restauranda apside basi-
licae Lateranae.
(Textam vide p, 316,)
Descripsit Henricus Steyenson, qui edidit et illudtravit in ann. inst. arcb, 1877 p, 343 seq.
316
ADDITAMENTA
895
10
AVREL M F AVG SENEC A AVREL M F CL MARTIALI S VALER C F CL VALERCANVS AVREL M F VLP LONGINVS AVREL M F AVG AQVU- A AVREL M F QV! ORESTE S AVREL M F ALL MAXIMV S PAPIR L F AEL VERINV S AVREL M F POL APOLLONFVS IrVLLlVS A F CL ROMVLV S \ 7 MVNATI Pll IVLIVS C F FL MARCIANV S AELIVS P F IVL ANNAMATVS 15 WREL M F FL TAT O
AVREL M F VLP VALEN S oVrel M F VLP FIRMV S aitlREL M F VLP IVLIV S
tmjREL M F CL MARCELLV S VREL M F VLP IWENI S VREL M F VLP EMERITV S ALER C F QVI LONGINV S ACON C F AVR SATVRNINVS AvLIVS C F VLP MVCATR A a\/REL M F VLP RVFINV S
20
35
30
35
40
3 0H VI iiiiiinmiiii
PETICI DONATI LIVS P F QVI MAXIMV S VIV T F AEL AVITV S
VREL M F CL SERVATV S tVLIVS C F IVL MAXIMV S NTON M F CL EVSCINV S FLAV T F CL CRISPINV S CLAVD TI F AEL VICTO R \NTON M F VLP BASSINV S AVREL M F VLP CLEMENTIN AVREL M F VLP lANVARIVS VREL M F QVI MARCV S ^VREL M F VLP CRISPI O 3RAPI C F AEL SENILI S \VREL M F SER ANTONIV S REL M F AVL ASCLEPIADES RENI L F AEL VERECVNDVS EMPR C F QVI lANVARIV S
r
45
7 AVRELI MARCI
M AV M AV:
10
15
20
25
30
35
40
45
895 VOL. VI PART. I. 317
Consideratis diligenter laterculiB urbanis militaribus cum reliquia tum qui nuper prodiit (supra n. 887), quod adhuc non exploratum est, quid ipsi fuerint, de maiore parte, maxime secundi post Christum saeculi, certo videtur cognosci posse. In his enim cum plerumque milites dispositi sint per centurias praescriptis in una quaque eorundem binorum annorum con- sulatibus, quorum posterior priorem excipit, prorsus similis est titulus in priore parte vol. VI n. 209 propositus, nisi quod hic et ad unam centuriam pertinet et integer est, laterculi autem cum aliis partibus mutilati sunt tum ipsa priore parte eademque primaria. Ille titulus est: Gallicano ei Vetere cos. (a. p. C. 150) VII id, lan. coh(prte) I pr(aetoria, centuria) Satri. Genio (centuriae) missi honesta mieeione (eeptem): Hibero cos. (a. 133) Sp. Cemorius lustus Viruno [sequuntur quattuor alia nomina], Serviano III co8. (a. 134) T. Anniua Criepinus Cupra mar(itima), T. Antoniue Primus Perintho. Res igitur hoc titulo inscripta dedicata est Oenio centuriae Satri a militibus huius centuriae, qui militare coeperunt vel a. 133 vel 134, dimissis honesta missione VII id. lan. a. 150, scilicet post XVI vel XVII stipendia emerita. Laterculorum ut formam ita argumentum idem esse, id est eos incisos fuisse in tabulis marmoreis aediculae Oenii dedi- catae a militibus honesta missione dimissis, ut per se consentaneum est, ita omnibus rebus commendatur. Conveniunt enim non solum numerus mi- litum officiaque adscripta, maxime evocatorum, sed etiam quod docuit Lan- ciani (vide supra ante n. 889), qui latercuH a. 1877 et 1878 reperti sunt loco fere antiquo, ei ubi fuerint, nuUa alia aedificia fuisse nisi edicole e tempiettiy are e monumenti votivi^ et ibi superfuisse rudera eius aediculae, in cuius avanzi della decorazione marmorea et laterculi incisi fuerint et verba quae ipsam missionem honestam indicent (supra n. 890) [m\issi honesta [missione Claudio Severo e]t Aufldio Victorino c[os.]. Accedit vero aliquid, quo, quod per se omnes numeros probabilitatis habet, ita videatur demon- strari, ut dubitationi omnino locus relictus non sit. Scilicet in fragmento laterculi, quod supra n. 887 propositum est, in tertia pagina commemora- tur cohors decima urbana et in centuriis, quae sequuntur, praescripti sunt anni 137 et 138; etsi autem haec cohors inter urbanas prima est, tamen aliae praecedunt centuriae in iisque praescripti sunt anni 141 et 142. Hoc eiusmodi est, ut, si quod diximus verum est, adeo non mirum sit ut aliter esse non potuisse cognoscatur, si non verum est, non habeat quo- modo intellegatur. Nam cohortes praetorias et urbanas saltem per duo prima saecula post Christum existimatas esse eiusdem corporis, itaque etiam in honesta missione coniunctas fuisse, cum alia docent tum quae habemus eius aetatis privilegia militibus praetorianis vel urbanis data (dipl. X Corp. vol. III p. 853 anni 76 et XLVII p. 889 inter a. 161 et 169)*). Itoque in laterculis militum ex custodiis urbanis honesta missione dimissorum nec
') Res matata est ante a. 208 (dipl. XLVm p. 890), sciHcet postquam Septimitia Sevenu praetoriam diverse constitait.
IV 22
318 ADDITAMENTA 895
fieri potuit, quin ante milites urbanos enumerarentur praetoriani, nec quin anni, quibus hi militare coepissent, quaternario nnmero differrent ab aunis illorum, quod notum cst militiam legitimam praetorianorum fuisse senorum denorum annorum, militum urbanorum vicenorum ^). Ita efficitur illo la- terculo enuraerari milites a. 158 dimissos, quo anno dimittendi essent prae- toriani qui non post annum 142, urbaui qui non post 138 militare coepis- sent. Similis prorsus est res in fragmentis laterculorum vol. VI n. 2404 a. b propositis, quibuscum eiusdem monumenti fuisse iam apparet tabulas ibidem n. 2375a. 5. c^). Sunt enim in 24046 priore pagina perscripti anni 119 et 120, in posteriore anni 115 et 116, ex fragmento autem 2404a efficitur milites, qnibns praescripti sint a. 115. 116, fuisse urbanos, ex n. 2375c v. 1 et b III, 23 eos, qni habeant praescriptos annos 119. 120, fuisse prae- torianos. Concluditur enumerari milites dimissos a. 136, ordinandas autem esse tabulas ita, ut post n. 2375a. b. c primum sequatur n. 24046, tum 2404a.
Quae cum ita sint, quin hi laterculi sint militum honesta missione di- missorum videtur dubitari non posse. Proximum est nt qnaeratur, quaenam sit causa cur bini fere praescribantur anni. Hac de re nobis non dicen- dum videtur, ex iis qui per eundem annum militare coeperint, a kalendis Martiis ad kalendas Martias proximas, eos qui mensibus lanuario et Fe- bruario milites facti sint aliis consulibus factos esse atque reliquos^), sed potius statuendum ea saltem aetate, ex qua eiusmodi latercnlos habemus, milites custodiae urbanae non uno quoque anno dimissos esse sed altero quoque. Nam post a. 29 (vol. VI n. 2489) et ante a. 221 (dipl. n. LXII ephem. epigr. 2 p. 464) neminem offendimus vel praetorianum vel urbanum secundum sollemnem usum dimissum ^) alio anno praeter eos, qni ex nostrae aerae ratione habeant numeros pares et, quae est eadem res, laterculi mili- tum, quos praetorianorum vel urbanorum fuisse vel certum est vel proba- bile, omnes ita sunt instituti, ut annorum praescriptorum posterior habeat numerum parem.
lam considerandi sunt laterculi vol. VI n. 2380. 2381, in quibus per singulas centurias quaterni anni memorati sunt, in d. 2380 anni 149. 150.
») Digest. 27, 1, 8, 9.
') Litteras qaoque similes esse testatur Dessau.
^) Huic rei id ipsnm obstare, qnod cnm titnlns VI n. 220 doceat milites non factos esse certo die sed pront res eveniret, tamen in latercnlis illis numems militom ita variet, ut neqnaquam posterior consulatns mnltitudine superari soleat monnit Mommsen. *) Non iusti exempli loco babendum esse consentaneum est, qnod a. 69 qnia Vitellio e praeioriis cohortibus metus erat, separati primum, deinde addito honestae mis- sionia lenimenio, arma ad tribunoa auoa deferebani (Tacit. hist. 2, 67). £x iisdem mili- tibus anno proximo sive 70 quibua aetaaet iuata aiipendiay dimiaai cum honore (1. c. 4, 46). — Sane qnod primus eiusmodi laterculus militum ex cnstodiis urbanis dimissorum, cuins pars extat, est praetorianorum, qui annis 119 et 120, urbanorum, qui a. 115. 116 mi- Htare coeperunt, nescio an quodammodo significet hanc quoque ordinationem redire ad imperatorem Hadrianum, praesertim cnm secundum eam parte militnm diutius retenta fiscus sublevatus sit.
895 VOL. VI PART. I. 319
151. 152 1), in n. 2381 a. 153. 154. 155. 156. De his, si qaod probare studuimm verum est, statuendum est priorem laterculum esse militum di- missorum a. 168, posteriorem a. 172, annis autem et 166 et 170 contra consuetudinem antiquam honestam mis^ionem omissam esse. Hoc vero nihil habet quod offendat, quoniam illa aetate bella gravissima gesta sunt eaque quibus ipsi praetoriani interessent. Quid quod hi laterculi per se claris indiciis cognoscuntur esse militum gravibus bellis perfunctorum? Haec in- dicia sunty quod et numerus militum ita exiguus est, ut saepissime singulis annis singuli milites enumerentur, in centuria autem Proculi (n. 23815 I, 11) ex quattuor annis omnino unus miles, et quod haud paucis nominibus (n. 2381 a H, 3. 5. 6. 11; 23816 II, 1. 7. 9. 14. 16) praescriptum est d{onis) d(onatu8) *).
Minus certo de laterculis posterioris aetatis iudicari potest. Atque exeunte imperio M. Aurelii vel imperante Commodo dimissorum militum praetorianorum vel urbanorum laterculi non videntur extare; Septimius autem Severus in ipso exordio imperii cohortes praetorias prorsus mu" tavit, exauctoratis praetorianis qui tum erant et re ita instituta, ut mi- lites, qui per aliquot annos in legionibus militavissent, in praetorium transferrentur. Hoc cum factum esset, in praetorianis certe missionis qnoque antiqua forma, ex qua altero quoque anno dimitterentur qni ante XVI vel XVII annos militare coepissent, quin mutaretur fieri non potuit. Contra in urbanis cohortibus nihil impediit quominus antiqua forma scrvare- tnr. Atque extant magna fragmenta laterculi militum urbanorum praescriptis annis 197. 198 (vol. VI, 2384. 3884 ^)), qui cum prorsus similis sit anti- quioribus huius generis, statuendus videtur esse militnjn urbanorum dimis- sorum a. 218. lam vero praeter hunc habemus tres laterculos urbanos annis praescriptis imperio M. Aurelii posteriores, si omittimus VI, 2412, qui qua- lium sit militum non apparet^). Eorum primus est YI, 2382. In hoc enu- merantur milites per consulatus annorum certe 171. 172. 173. 174. 175. 176. 177. 178. 179*), possunt alii et praecessisse et secuti esse, In quo laterculo qui ref^runtur quin praetoriani fuerint iique facti more antiquo, propter originem et officia praescripta dubitari non potest; item videtur esse certum eos, quorum nomina servata sunt, numero sexaginta, fuisse unius centuriae. Quodsi hic quoque laterculus fuit militum dimissorum, hanc missionem necesse videtur statuere intellegendam esse eam ipsam, qna a. 193 Septimius Severus totum praetorium sustulit. Sed obstat pri*
') Erravimixs qnod in pagina I ▼. 13 dubitantes snppleyimns consnlatnm a. 153, corrigendnm videtnr [Vetere et Oall%ca\no cos,
^) Ita notas iam in Ck>rpore legimns.
^) Ea esse einsdem latercnli manifestnm est, primns qnantum scimns in libello edito dixit C. Hnelsen (de Ovidii fastis dissert. inaug. Berolini 1880 thes. n. 3). Col- latis antem ectypis paginae titnli n. 2384 videntnr praecedere paginas n. 3884.
*) Praescripti fnemnt anni 183. 184. 185, fortasse etiam priores yel posteriores.
') Errore in Corpore ad b 13 omissus est annns 178 et ad 6 26 scriptns 178 pro 179.
22 •
320 ADDITAMENTA 895
xnam quod quae de illa re narrat Dio ^), qui eam vel oculis suis vidit vel certe tum Romae adfuit, eiusmodi sunt ut difficile sit credere SeTerum etiam eis, qui nondum iuBtum stipendiorum numerum confecissent, praemia ho- nestae missionis ex parte certa coQcessisse atque omnino eorum qui tum militia solverentur nomina incisa esse in aedicula, quae res indicare videre- tur grato eos fuisse animo. Deinde cum secundum antiquum institatum anno 188 dimittendi fuerint praetoriani, qui militare coeperunt annis 171 et 172, anno 190 milites annorum 173. 174, anno 192 annorum 175. 176, in hac autem centuria enumerati sint milites annorum 171. 172. 173. 174. 175. 176. 177 et sequentium et fortasse annorum nonnuUorum praeceden- tium, si intellegendi essent milites qui a. 193 edamtum militarcnt, statuen- dum esset ccrte annis 188. 190. 192, fortasse etiam superiore aliquo, mis- sionem honestam non factam esse^ quae res et per se mazime mira est praesertim imperante Commodo, neque in memoria rernm gestarum quid- quam est, quo offensa minuatur. Nobis igitur hic> de quo agimus, later- culus non videtur esse militum dimissorum, sed omnium militum, qui certo aliquo tempore^ quod fiiit haud multo post a. 179, in una aliqaa centuria praetorianorum fuerunt. Nam neque inest in hoc laterculo quidquam quod milites missos significet^) et ex inscriptionibus YI n. 212. 213. 214 incisis in epistjliis aedicularum annis 181 et 185 fere a singulis centurionibus praetorianorum cum evocatis et militibus eiusdem centuriae factarum genio centuriae, cognoscitur in parietibus harum aedicularum vel ararum adiuncta- rum incisos fuisse laterculos omnium eiusdem centuriae militum. Eins generis laterculum eum fuisse, de quo agimus, et fuisse in una ex tribus illis aediculis, in quarum epistyliis incisi fuerunt tituli YI, 213. 214. 215^) vel in alia simili eiusdemque aetatis satis nobis videtur esse probabile^).
') In ipso initio lib. 74: Siou^poc . . . tovc fjikv ^tifovfy^arcLvra^ to xara tov Ilip- TtVaxa tpyov ^avttTff l^rmitactj tovq ^\ aXkovQ ^opv^epou;, nplv Iv rvj *Pwpv} ytvtcBai^ fiira- ii£|ui))/au€vo( xal Iv m^iu mpic^wv ovx it^ora; to piiXXoK a^ici ovfAfiricta^aif noXXa %% xal niKpa vn\p t^c ig rov avtoxpaTopd a^tiiv napavoyiiag ovti^itraQ avTOv;, tSv ti onXtav aniXvirt TovQ Ts innov; a^xtX.tTo xal tvJ; 'PJ)uii]( ainjXao-ii/. tvBa ^i] ol fikv aWot xal axovTtq Ta Ts onXa dntpplnTovv xal tovq tnnov; vi^ita-avy iv ti toic ^^(Ttacii' a^tfaTot laxt^avwvTo*
^) Nota evocati hic non inTenitur.
^) Si in rebns sua natura incertis hariolari licet, fortasse aliquod vestigium est, quo VI, 2382 esse potius eiusdem aediculae atque VI, 213 significetur. Nam hoc epistylium primum notum esse coepit per Fabrettinm, qui id in vinea Patrum societatis lesu ad castra praetoria fuisse dicit, laterculus autem VI, 2382 per MalTasiam, qni partem inferiorem secum Roma Bononiam tulit dicens nuper esse repertam in agro Romano. lam vero Fabretti et Malvasia fere coniuncti erant in ezplorandis titults urbanis. Hoc si Terum est, cum VI, 213 sit aediculae factae a. 181, coniciendum Tide- tur hunc laterculum initium cepisse ab anno 165 et in ea pagina vel potius eo latere quod periit — tabulam cum forma tum ornamenta quae sunt in infima parte indicant per se effecisse latus aedificii neque alias paginas iuxta fiiisse — praeter eyocatos fniBse milites annorum 165. 166. 167. 168. 169. 170 et certe consulum nomina a. 171, id quod cum spatio recte yidetur conTenire.
*) Nam quae moveri potest difficultas, quod non appareat cansa, cur aani praescripti sint, cum id in solis laterculis missorum fieri soleat idque idonea causa,
«95 VOL. VI PART. I. 321
Restant dao laterculi consnlatibas praeBcriptis sapra n. 891 cum consu- latibas annorum 183. 184 et VI, 2383 annorum 187. 188. Utrumque post im- perium a Severo susceptum incisum esse certum est. Nam in n. 891 priore pagina referuntur milites, quos et nomina et domus fere Illyriciana certo signi- ficant esse a Severo ex legionibus in praetorium translatos, in n. 2383 quae est contignatio litterarum v et s, cum in urbanis titulis ante fere inaudita fuerit, vulgaris in Illyricis, indicat qui hunc laterculum incidit vel ipsum fuisse bominem Illyricum a Severo adductum vel certe consuetudine cum eiusmodi hominibus coniunctum ^). lam vero in n. 891 prioris paginac, qnae continet praetorianos qui ante fuerant legionarii, pars inferior vacat, in posteriore pagina milites referuntur praescriptis annis 183 et 184, et quae ex nominibus supersunt originem videntur indicare Italicam. In n. 2383 autem qui enumerantur milites dispositi per centurias praescriptis annis 187. 188, originem habent fere Italicam, pauci externam nec tamen Illyricam. lam cum missionem illam binariam in praetorianis servari non potuisse apparere videatur, in urbanis autem eam servatam esse frag- meota VI, 2384. 3884 probent, Mommsenus conicit hos quoque latercu- los, de quibus agimus, VI, 2383 et tituli supra n. 891 paginam posterio- rem esse urbanorum, scilicet ut in VI, 24046 et supra n. 887 urbani se- quuntnr praetorianos, in tabula n. 891 priorem paginam esse ultimae cohortis praetoriae, posteriorem primae urbanae. Hoc ut satis probabili argumenta- tione effectum est, ita videtnr nihil esse, quo refellatur. Nam quod nos in n. 891 ab hac opinione abduxit'), quod in ciusdem aediculae parietibus fuit fragmentum supra n. 890 memorans milites missos honesta missione a. 200, scilicet eo ipso anno, quo secundum antiquum institutum dimittendi erant praetoriani qui militare coeperant annis 183 et 184, non est eiusmodi ut qui in n. 891 pagina II memorentur milites facti his annis, praetorianos credendos esse, non urbanos necessario flagitet. Gum enim in ipsius huius aediculae parietibus praeter laterculum n. 891 fuerint etiam laterculi n. 892. 893. 894, quos et dispositio et litterarum forma docet diversis annis incisos esse, ef&citur in hac certe aedicula non semel nomina inscripta esse, sed
noD mihi videtur gravis esse. Nam primum praetorianomm militum laterculus certus omnes unius vel plurium centuriarum milites exhibens non videtur eztare, ut non cer- tum sit, iu einsmodi laterculis non fuisse morem annos miiitiae initae praescribendi. Atque ut non mos fnerit, tamen in aediculis genii, quae plenimqne factae sunt a mi- litibus po8t emerita legitima stipendia, si quando fiebant a militibns antequam favente genio ad illum finem feiiciter pervenissent, nescio an minus mirum sit, praescriptos esse atmoSf ex quibus nnmerus stipendiorum cognosceretur. Ut qui similem aediculam fe- cemnt (VI n. 21S) militea urbani adscripserunt quot essent stipendiomm.
^) Est baec fere observatio Mommseni, cf. nota vol. VI, 2383.
'} Nec certa videntur ea esse, quibns in n. 2383 iudicium nostrum captum erat, sci- lioet origo Coropis9{o) II, 5 et Germ(a)nic(p)p(ftii) II, 6 et quod numeras miiitum in siugulis centuriis est admodum exiguns. Hoc coniunctum cum n. 891 nos ad eam opinationem addnxerat, ut fortasse credibile nobis videretnr, cum praetorium tolleretur, aliquos re- maiisisse, qui postea secundum antiquum institutnm dimitCerentur.
322 ADDITAMENTA 895
post aediculam dedicatam et nomina dimissorum incisa iterum et saepius addita esse in aliis tabulis nomina commilitonum postea dimissorum. Sane hoc ex illa re certo efficitur omnes hos laterculos n. 891. 892. 893. 894 esse militum bonesta missione missorum^), idemque satis confidenter statuere licet de laterculis supra n. 895.^) YI, 2395. 2397. 2401. 2403, qui et formae sunt simillimae et eiusdem fere esse aetatis cognoscuntur. Nec quidquam haic rei obstat. Nam quod numerus militum singularum centuriarum in his la- terculis multo solet maior esse quam in laterculis antiquioribus , consen- taneum est, qua aetate praetoriani non omne militiae tempus in praetorio consumerent, sed haud paucis stipendiis in legionibus meritis per ultimos solum militiae annos in cohortibus praetoriis essent, maxime auctum esse numerum eorum, qui in una quaque missione dimittendi essent.
lam quod modo diximus laterculos quos memoravimus esse eiusdem fere aetatis, ut de laterculis, quos testatum est fuisse in eadem aedicula, per se consentaneum est, ita de omnibus vel forma litterarum vel alia indicia pro- bant, ut n. 891 (I, 19). 894 (c, 11; d, 24) 895 (v. 15). VI, 2397 (v. 6. 7) incisi sunt, antequam Siscia a Septimio nomen Septimiae acciperet'). Tamen praeterquam quod probabile vel certe credibile est n. 895 et 891 esse eius- dem laterculi, in ceteris forma litterarum eiusmodi est, ut duos esse eins- dem missionis de plerisque negandnm sit, de nullo affirmari possit. Viden- tur autem omnes contineri imperio Septimii Severi, nec notae nobis sunt tabuiae marmoreae laterculos militum praetorianorum continentes posterioris aetatis^).
Propter haec quae exposuimus etiam in iis quae in vol. VI dixeramus sunt quae corrigenda sint Aliquid iam in addendis p. 868 ad n. 3885 cor- reximus dicentes sitne laterculns aliquis praetorianorum an urbanorum cog- nosci non posse ex nomine patris et tribu vel additis vel omissis. Idoneum autem visum est hic subicere indicem laterculorum custodiarum urbanarum annis praescriptis, quarum partes habemus.
qul militare coeperant nomen patris origo dimissi
et tribus praetoriani a. 119. 120;
urbani a. 115.116 omittitur additur ut videtur a. 136 VI, 2375a. 5. c;
24045. a
praetor. a. 125. 126 omitt. add. ut v. a. 142 VI, 2405
a. 127. 128») additur ? utv.a.l44autl48 VI, 2376
0 Confirmant notae evoifiati) n. 892, U, 10 et 894</, 13.
') Confirmatar nota evok(ati) II, 30.
^) Contra latercolus n. 895 (▼. 8. 9) videtar incifius esse antequam Caxnantnm Sep- timium appellatum est, latercnli n. 892 (J., 8). 894 (6 14) postea.
^) Etlam laterculum praetorianorum VI, 2386, qui etsi paullum diTerse conceptas est, eiusdem videtur esse generis, iam in Corpore dizimus ex nomine Plauiian(ppolt9) cognosci esse incisum ante interfectum Plautianom.
^) n, 9 videtar supplendum esse 7 Ro]mani vel similiter. Urbanine aa praetoriani iutellegendi eint, nlhil indicat.
695
VOL. VI PART. I.
323
|
nomen patris et tribus |
origo |
dimissi |
|
|
om. |
add. |
a. 150 |
VI, 209] |
|
add. |
add. |
ut V. a. 154 |
VI,2377;supra n. 886 |
|
add. |
add. |
ut V. a. 158 |
supra n. 887; VI, 23781) |
|
om. |
add. |
ut V., a. 1 60 |
VI, 2379a.6 |
|
om. |
add. |
ut V. a. 164 |
VI, 3885 |
add.
add.
add. ut V. a. 168
add. ut V. a. 172
add.
add.
VI, 2380
VI, 2381
qoi miUtare coeperunt
[praetor. a. 133. 134 praetor. a. 137. 138
praetor. a. 141. 142; ur- ban. a. 137. 138
praetor. a. 143. 144 praetonPa. 147. 148 ^) praetor. a. 149. 150« 151.
152 praetor. a. 153. 154. 155.
156 [praetor. unius centuriae
a- ... 171. 172. 173.
174. 175. 176. 177.
178. 179... praetor. sine anno; for-
tasseurban.Pa. 183. 184 fortasse urban.? a. 187.188 urban. a. 197. 198
Omisimus laterculos VI, 2411 annorum 114. 115. ... et VI, 2412 annorum . . . 183. 184. 185. . • . , qui cuius generis militum faerint non apparet.
Item haud inutile visum est subicere indicem originum in laterculis nuper repertis propositarum. Ac primo quidem loco posuimus laterculorum Septimio Severo antiquiorum, n. 887, quem numerum omisimus, et n. 888.
VI, 2382]
|
add. |
add. |
num a. 204 ? |
supra n. 891 |
|
om. |
add. |
num a. 208 ? |
VI, 2383 |
|
add. |
add. |
ut V. a. 218 |
VI,2384.3884. |
|
tribus |
tribus |
||||
|
Ae8(e) Pic(eno) |
11,4 |
Pol. |
Capua |
II, 3 |
[F]al. |
|
Arret(io) |
II, 16 |
Pom. |
Clater(na) |
1,3 |
• • • |
|
Arret. |
1,5 |
... |
Cremon(a) |
11,20 |
Ani. |
|
Ascl(o) |
11,9 |
Fab. |
Crem. |
1,14 |
... |
|
Bagen(ui8) |
I, 13 |
... |
[D]obero |
I, 16 |
... |
|
Bler(a) |
11,21 |
Arn. |
Drips(ino?) |
1,4 |
• • • |
|
Bon(onia) |
1,6 |
... |
Durr(achio) |
II, 10 |
Aem. |
|
Brix(ia) |
11,7 |
Arn. |
Fan(o) For(tunae) |
1,12 |
... |
*) Fragmentum n^ 2378 cum possit esse vel praetorianorum et coniungendum cum VI, 2377 et supra n. 886, Tel urbanornm et coniungendum cum supra n. 887, hoc prae- tulimns, quod loco vel eodem vel non mnltum distanti repertum est.
') Probabilius est attribnendum esse praetorianis quam urbanis propter domus et quod, si esset urbanonim, hi missi esse putandi essent a. 168, quo qni praetoriani videntnr dimissi esse ennmerantur laterculo n. 2380 diverse concepto. Quae sunt iu T. 1 snperesse ex nomine centurionis et positio et magnitudo litterarum docet.
|
62^ |
ADDITAMENTA |
895 |
|||
|
tribus |
tribns |
||||
|
Faven[tia] |
888, 6. 7 |
Pol. |
Parm(a) |
II, U |
Pol. |
|
For(o) Cor(neli) |
1,8 |
. . • |
Raven(na) |
11,22 |
Cam. |
|
lader |
11,8 |
Ser. |
Ricin(a) |
1,11 |
• • • |
|
Int(eramma) Pr(ae- |
[Sa]88in(a) |
1,17 |
• • • |
||
|
tutianoram) |
II, 13 |
Vel. |
Sirmio |
11,23 |
Quir. |
|
Luca |
II, 15 |
Fab. |
Sora |
11,26 |
Rom. |
|
M . . • • |
888,4 |
Ste. |
Spol(etio) |
11,27 |
Hor. |
|
Mant(aa) |
II, 12 |
Fab. |
Sutr(io) |
II, 19 |
Pap. |
|
Mar8(i8) |
11,29 |
Ser. |
Vercel(li8) |
1,15 |
• . • |
|
Matin(a) |
11,25 |
Pol. |
Verc. |
1,7 |
... |
|
Mat |
1,9 |
... |
Ve[rcell.] |
888, 8 |
Ani. |
|
Nea[p(oli)] |
11,2 |
... |
Urv(ino) M[et(aur |
.)] 888, 5 |
Ste. |
No . . .
II, 30 [Ma]e.
Sequuntnr origines latercnlorum post imperium a Septimio Severo susceptum incisorum n. 891. 895. 892. 893. 894.
|
cognomen vel |
cognomen vel |
|||
|
tribus civitatis |
tribus civitatis |
|||
|
A . . . . 894c/, 33 |
Fab. |
Aquin(co) |
894 c, 2 |
Ser. |
|
Acunt(o) SdU, 11 |
Cl. |
Attalia |
894 a, 7 |
/Al^ |
|
Aemdufi.(?)894rf, 20 |
[Q]ui. |
Aug(a8ta) |
891, 22 |
Ael. |
|
Aesco (cf. |
Au[g]. |
891, 20 |
Ael. |
|
|
Oesco) 892,13.16 |
... |
Aug. |
895, 34. 40 |
Ael. |
|
Anch(ialo) 895, 5 |
Ulp. |
Augus. |
892, 22 |
• • . . |
|
Ancbi. 894a, 3 |
• • • |
Au[g]U8. |
894a, 16 |
... |
|
Ancbi. 8945, 15 |
Ul. |
Beroe |
8946, 6 |
Ul. |
|
Ancbia. 894 (/, 15 |
Ulp. |
Beroia |
8946, 26 |
... |
|
Anci// 894rf, 31 |
UIp. |
Bize |
• 895, 20. 25 |
Ulp. |
|
Ancy(ra) 891, 16 |
Fab. |
Bize |
895, 31 |
lul. |
|
Ancyr. 895, 46 |
Fa[b]. |
Byzan[t](io |
) 894d, 7 |
Pol. |
|
Ancyro 8946, 7 |
Fl. |
Caeti. |
894 c, 33 |
.... |
|
Ancyr. 894 c, 30 |
Fl. |
Calati |
894 a, 4 |
... |
|
Ancyr. 894c, 36 |
. • • . |
Calata |
894a, 6 |
. . n. |
|
Ancypa 8946, 17 |
Fi. |
Carn(auto) |
895,8 |
A[e]l. |
|
Androp(oli)891, 12 |
Ael. |
Carn. |
895,9 |
Ael. |
|
Anti(ochia |
Car[n]. |
892, 8 |
Sept. |
|
|
Pisidiae) 895, 41 |
Ser. |
Carnu. |
8946, 14 |
Sep. |
|
Antioc. 894 a, 11 |
(dom.) |
Carth(agine)895, 44 |
Qui. |
|
|
Anto. 8946, 19 |
(dom.) |
Castr^is) |
895, 10 |
Pol. |
|
Apam(ea) 891, 17 |
Cl. |
Castr. |
892, 11 |
[Po]l. |
|
Apam. 894 c, 7 |
Cla. |
Castri. |
892, 12 |
... |
|
Apam. 894 c, 8 |
C[l]a. |
Cast. |
892, 20 |
... |
|
Apris 89 4 c, 17 |
Ulp. |
Castris |
892, 34 |
• . • |
|
Apulo 894 (f, 21 |
Ulp. |
Ca[str]. |
893, 29 |
Pol. |
B95
VOL. VI PART. I.
325
|
cognomen yel |
cognomen vel |
|||
|
tribas ciyitatis |
tribns civitatis |
|||
|
Celei(a) 895, 30 |
Cl. |
Nicopo. |
894rf, 12 |
UIp. |
|
Geleia 892, 25 |
• • • |
Nicop. |
892, 10 |
[F]lav. |
|
Cibalis 894 d, 14 |
Aur. |
Nicop. |
892, 21 |
.... |
|
Dafn(e) 894 c, 19 |
(Ant(iochia)) |
Oesco |
8946, 1.2) |
1 |
|
Dafne 8946, 21 |
(An[t].) |
c, 6. 16. 32 |
Pap. |
|
|
Dania8c(o) SUd, 19 |
Ael. |
Pautalia |
894 rf, 2 |
Ulp. |
|
Divodu(ro) 892, 23 |
• • • |
Pauta. • |
894c,12.31 |
UIp. |
|
Dolic(he) 894 c, 28 |
Ael. |
Pauta/ |
894rf, 27 |
U[Ip]. |
|
Drub(eto) 895, 4 |
CI. |
Pauta. |
894c, 26 |
Ael. |
|
Dru[b]. 893, 32 |
Ael. |
Pauta. |
894 c, 35 |
... |
|
E / co 8946, 22 |
Ul. |
Perin(tho) |
895, 24 |
Ulp. |
|
Emon(a) 895, 14 |
lul. |
Philip(pi8) |
8946,4.5.20 lul. |
|
|
Epiro 8946, 27 |
• * . |
Philipp. |
8946, 23 |
lal. |
|
Foen. 895, 42 |
Aul. |
Philip(po- |
||
|
Germanicia 894 c?, 10 |
Cae(8area) |
poli) |
8946, 3 |
Fl. |
|
[G]erm. 894 c, 4 |
Cae. |
Philipp.(?)8946, 24 |
. . . • |
|
|
[G]erma. 894 a, 5 |
. • c. |
Poet(ovio- |
||
|
xl . • • . 893, 28 |
Pol. |
ne) |
895, 39 |
Ulp. |
|
Hab. 891, 18 |
Petev. |
892, 18 |
• . • • |
|
|
Hadr(iano- |
Poeto. |
894c, 25.27 Pap. |
||
|
poli) 895,17.21 |
UIp. |
Poe[t]o. |
894c, 10 |
Psp. |
|
Hadr. 892, 26 |
... |
Poetov. |
894 c/, 3. 4 |
Pap. |
|
Hadria. 892, 19 |
... |
Poetovi. |
894 (/, 18 |
Pap. |
|
Hadrian. 894c/, 11 |
UIp. |
Ratiari(a) |
894 J, 5 |
Pap. |
|
Hadpo. 894c,13.14Ulp. |
Samasa. |
SUd, 8 |
[F]I. |
|
|
Hier(apoli?)895, 19 |
Cl. |
Sama. |
894 c, 5 |
FI. |
|
lerap(dli) 894 c, 18 |
(dom.) |
Sam . . . |
893, 30 |
Fl. |
|
Iconio 89 4 a, 10 |
(dom.) |
Savar(ia) |
895, 11. 32 CI. |
|
|
T*ambe8(e) 895, 23 |
Aur. |
Sava. |
895, 33 |
CI. |
|
Laudici(a) 894 rf, 16 |
Col. |
Savar. |
892, 30 |
... |
|
Lepti m(ag- |
Savari. |
8946, 12 |
Cl. |
|
|
na vel |
Savar. |
894 c, 20 |
CI. |
|
|
inore) 892, 15 |
... |
Savar. |
894 c, 34 |
. • . • |
|
Marc(iano)- |
Scup(i8) |
895,22.28. |
||
|
p(oli) 895, 36 |
UIp. |
38 |
Qai. |
|
|
Marcia. 8946, 16 |
Ul. |
Scupis |
894(f, 6 |
Qai. |
|
Marpo. 894 c, 15 |
UIp. |
Scupis |
894a, 15 |
. • • |
|
Mog(io) 892, 9 |
Ael. |
Scu[p]i. |
894 c, 29 |
Qui. |
|
Mo[g.] 8946, 10 |
Ae. |
Serd(ica) |
891, 13 |
lul. |
|
Mur8(a) 895, 29. 43 Ael. |
Serdi. |
895, 16 |
Ulp. |
|
|
Mursa 8946, 8 |
Fl. |
Serdi. |
894c, 22 |
UI. |
|
Nicop(oli) 895, 3 |
CI. |
Serdi. |
894a, 1. 2 |
• . . |
|
Nico[p^] 893, 31 |
Ulp. |
Serdic. |
894a, 17 |
... |
|
^^b |
ADDITAMENTA |
895 |
|||
|
cognomen vel |
cognomen vel |
||||
|
tribus cintatis |
tribuB civitatis |
||||
|
Sid. |
892, 14 |
* . • |
Traip. 895, 37 |
Ulp. |
|
|
Side |
891, 15 |
lul. |
Traipo. 8946, 25 |
• • • |
|
|
Sidon(e) |
894 c, 21 |
Fl. |
Troian. 894 d, 30 |
Au[g]. |
|
|
Sirm(io) |
891,21 |
Fl. |
Trim(ontio) 89 1,11.14 |
lUlp. |
|
|
Si[r]ini. |
8946, 13 |
Fl. |
Tr[im.] 891,10 |
Ulp. |
|
|
Sirni . . |
. 894d, 28 |
[Fl]. |
Trim. (?) 895, 7 |
Qui. |
|
|
Siscia |
891, 19 |
Fl. |
Trimoxi. 894a, 8. 9 |
[U]l. |
|
|
Siscia |
895, 15 |
Fl. |
[T]rim[o?]894c, 3 |
Qai. |
|
|
Sisci. |
894 c, 11 |
Fl. |
Tung. 892, 28 |
• • ■ ■ |
|
|
Siscia |
894 rf, 24 |
Fl. |
Tyro 894 c, 23 |
(dom.) |
|
|
Solva |
895, 13 |
Fl. |
Tyro 894 d, 9 |
Sep. |
|
|
Solva |
894 rf, 13 |
Fl. |
Virun[o] 894 d, 25 |
CI. |
|
|
Subus. |
892, 27 |
... |
Zerm(izege- |
||
|
Syria |
894rf, 17 |
(Ant(iochia)) |
tusa) 895, 18. 35 |
Ulp. |
|
|
Tarso |
892, 33 |
.... |
Zermiz. 894 a, 12 |
UIp. |
|
|
Tenis |
892, 32 |
• • . • |
Zermiz. 8946, 18 |
Ul. |
|
|
Tra// |
894 d, 32 |
. . • . |
Zermi. . SMcl;d2^ |
i Ul[p]. |
|
|
Trai(ano- |
Zermi- 894 (i, 14 |
Ulp. |
|||
|
poli) |
895, 2. 6 |
Aug. |
Zerm// 894 (f, 29 |
[U]I. |
896 VOL. VI PART. I. 327
896 loannes Schmidt primis mensibus a. 1879 nostra causa diligentissime titalos, qui ia tabularii Capitolini horreia servantur, describens utilissi- mam operam impendit in fragmenta basium marmorearum in lateribus nomina militum praetorianorum per centurias disposita exhibentium, qnae ego a Kaibelio potissimum adiutus antea descripseram et edideram • sub n. 2385. 2388. 2390. 2391. 2393 (cf. Addenda p. 868). Nam etla- pidibus luto et calce tenaci oblitis sedulo purgatis litterisque detritis opera frequenti diligenter examinatis haud pauca recte legit quae antea vel male lecta vel omnino non cognita erant et lapidum generibus, lit- terarum natura, aliis indiciis diligenter consideratis haud pauca fragmenta vel quomodo coniungenda vel cuius basis essent aut certo perspexit aut coniectura probabili divinavit. Nos ex iis quae legit vel recognovit hic posuimus potiora.
N. 2385 a examinatis diligenter et marmore et forma basis a fragmentis 23856 distinguendum esse perspexit Schmidt, qui addito fragmento ver- suum 2 — 5 composuit sic:
i m p. e o « f . l. $ e p t i m i 0 » e u e r o «/ i O V-Ertinaci aujy^ Yi aI BIC • ASfa&enic PARTH • M>.XIM • f/ritann
PONTIF XVII • Iw MARCI
^^^i
p. p.
' antJ«
SARM • F*J.AJiJ(Jut commodi /^i
• — Wi^/l-KUtonini pii «e 1 »0 T • D I V I WDR • VJronei s6;N E ?\ot. dit
10 »a'DR • ^ronepot. diui 14141- PART • aV^ E ?jot. diui neruae /d^^^BJP eoA. Y nraet, p. u. d. n. mq. en
Notanda salutatio imperatoria XY coniuncta cum numero tribuniciae potesta- tis XYII, cum hucusque tam inscriptiones quam nummi ut ultimam salnta- tionem imperatoriam habuerint duodecimam.
De n. 23856 Schmidtius disputavit haec:
'Corpus fragmentorum , quod sub n. 1 composui, trium basis laterum partes complectitur. Constat ex fragmentis, quae sunt in C. I. L. vol. VI n. 23856, 17. 8. n. 2393 c (uisi quod dextrum latus ibi omissum est) n. 23856, 13. 1. 6. 20. 7 cum add. p. 868. Quae fragnienta nunc alia servantur inter reposita tabularii (n. 23856, 17. 13. 20.7 cum add., fragmenti n. 23856, 6 pars superior, n. 2393 c), alia in aedibus conservatorum affixa sunt parieti,
328 ADDITAMENTA 896
qui est ad scalas a parte dextra^). Qaod cam fieret, n. 23856, 6 inferioris partis latus sinistrum videtur desectum et perditum esse. Quare litteras CRESCENTiANCiR obliquis exprimendum curavi. Ceterum recte haec frag- menta me coniunxisse cum re ipsa patet, tum, quicunque scripturam examinaverit, certissimc edocebitur. Solum n. 23856, 20 num in suum lo- cum vere revocatum sit dubitare licet. Sed ex duobus fragmentis — hoc de quo agitur et n. 23856, 2 — uni illum locum utique deberi mihi certum videtur. Cum enim in utriusque latere sinistro litterae omnino non sint, per- tinuisse nequeunt nisi ad basis latera aut dextrum aut sinistrum. Namque anticam tantum et posticam in parte dextra superiore litteris vacasse qain statuamus nibil obstat. lUa enim, ut qua contineretor dedicatio, certe non tota litteris occupata erat. Posticae autem sinistram partem solam inscri- ptam fuisse inde efficitur, quod complura fragmenta, quae sinistro basis lateri haud dubie tribuenda sunt, a suis partibos sinistris litteris carent. Quaestio igitur in eo tantum versatur, num fragmentis n. 23856, 20 et 2 loca sint mutanda. — N. 23856, 7 cum ad supremam basis partem perti- nuerit, secundum ea quae modo exposui, in alium locum atque in iUum, in quo posui, nullo modo quadrat Tota basis m. 0,68 crassa et plus me- tro alta fuit. [Adiunximus nos fragmenta quae fuerunt anticae n. 2393 cf et 2394 c.]
Sinistro basis lateri tribui fragmenta n. 23856, 2. 18. 12. 9. 14. 10, prae- terea n. 23856, 5. 4, quippe quae a parte dextra litteras non exhibeant
Restant fragmenta sex (vel septem — nam n. 9 cf. corp. inscr. add. p. 868 ego non repperi), quibns loca certa assignare non potui: n. 3. 4. 5. 6. 7 = VI, 23856, 15. 3. 23. 21. 16, denique n. 8 = VI, 23886, 29 (in add. p. 868), non diversum a n. 23886, 23, nisi quod huic exemplo plures errores inhaerent. Id ad hanc basim , de qua agitar, non ad alteram n. 2388, et marmoris et litteratum species manifesto revocant. — Ceterum nolo tacere fragmenta, quae sunt in C. I. L. VI, 2393 c? et 2394c, fortasse ad huius basis anticam pertinere, a qua nec marmoris nec litterarum na- tura differunt. [Coniectura est recta; cf. quae supra addidimus.] — VI, 23856, 11 postquam ex pariete evulsom est cognovi non esse huius basis.
Fragmenta n. 23856, 19 et 24 cum lapidis natura tum litterarum forma docet a ceteris separanda esse, coniungenda cum n. 2388a, 2. 3. 4, cf. inlra.
Superest ut animadvertam in repositis tabularii praeter ea, quae iam enumeravi, etiam haec fragmenta servari: n. 23856, 18. 12. 14. 10. 15. 23. 21. 16, item n. 23886, 23 (cf. add. 1. L). Reliqua in aedibus conservatorum loco supra descripto parieti affixa sunt'^).
^) iDde avulsa nunc iacent in cavaedio aedium conservatorum, donec loco aptiore cum ceteris laterculonim fragmeutis coUoceutur.
') NuDc et ipsa in cavaedio aedium conservatorum humi iacent.
896
VOL. VI PART. I.
329
1
A antica.
I 1
B latus intuenti dextrum. ordo prior,
7 IVLIANI
C LICINIVS CC
c
la = 2394c
SENTI
DSIG^
IFERO
SCMENS
(interciderunt versus nescio quot)
5 m AV^ELI
-^E-^M LOLLIVS Xv M CAECILIVS C VETTENIVSl C IVLIVS SOLI^ 10 P AELIVS ATHEiya#tt#
P AELIVS SECVNt^w M VLPIVS SECV\«dw FC C IVLIVS PRISCV \« C RESPECTVS MAi> 15 7 COMICI P HEIVS RVFVS TA
Tl CLAVDI MARCRH
S5
30
M VLPIVS SECVNDVS SCVPI
M MaRIV MARCELLVS SAVAR
M VlcTORIVS SEVERVS AVGVS
T MARCrS FIRMV S CELEIA
C SEmPRONIVS FELI X CARTA
L SEi»riMI VAR O NICOM
L VateRIVS RVFV S NICOM
C IV/iVS MENOHI ^ CILICI
M F«;IDIVS SERENVS TRAIANA
BF TR T FfoMfMS DOMITIAN GADAR
L SePTIM PVLADE S NICOM
C MARI^ MARIANV ARCELA
OP 7 M AttRELIV SABINV S CIBALI
SP T c/AVDI PRISCV S SAVAR M A«rcNN SENECIAN MOGIO 7 SOSKH9
M yipiua GEMELLINVS SCVP
P Heluiui DOMNIO ANCY
)
0 VersuB positns est iaxta emn qui in pagina sequenti est 12.
330
ADDITAMENTA
896
I 35 M SA///// DARDISX ANCHI
TI CLaudiuS BARB A SAVAR
SP P AEttVS RESPECTVS MOGI
M • AVrELI COSTINVS CAESA
SIG M VLplVS MARSV S CAESA
40 L • SEPtlM ASCLEPIOD NICoM
BF TR L SEPMM GAIANV S CAESA
C IVLiVS MARCIAN NICO
L SEPTIM NEPO S SALO
M AVrELI AELIANVS MVRS
45 M PRmi SECVNDIN QVIRI
C IV/iVS SVPE R CARN
C C///S MAIORIN • lAN • LVCO AVG
M V Ip fVsQV I N T I N &C-VPI -
ttc videtur
II 1
10
Lateris dextri ordo posterior.
ti elKVDlVS SATVRNIN r»OETAV 1i c/avdivs INGENVS AVGVST tliPTIMIVS INSEQVES CELEIN aELIV S KARV S AQVINQ^ t AKVIW S PROCVLVS TRIPOLI t JlLviW S ANTONIN STRATON fn aVRELIVS SILVANVS ONSPR f ieptmi VEPI FL A SERDICA
NATI • PR/?CyLEI'A SISC
IVS AV
/
(de/ecisse videntur tot verstts quot in pagina prima post c. 4 interciderunt et quinque.)
|
<^ |
P |
^ |
|
T |
||
|
7 |
AEMILI VAL^ |
|
|
15 EQ^ |
SAL*AVRELI 1 |
|
|
SIG |
C IVLIV S / |
|
|
P • HELVIVS |
||
|
COR |
P • HELVIVS T • AELIV S |
|
|
30 OP r < |
• L • SEPTIVS |
|
|
EQ. |
C-GENIALIS/ |
|
|
C VALER^J^ |
'3 |
— F-^CAELIV SICCA
C postica.
TV
POLLrom*
M VLPIV* V
L TROSIV* $ie T FLAVIV^ *ic L CAESIV^ L CASSIVSS
COR P HELVIVS
F C L^ POMPON
E V C • ALLIV S ,
P L GALLOn/ 10
Y M AVRELIVt
(de/ecisse videntur tot versus
quot in lateris dextri pagina
prima et quattuordecim.)
A Lm ykiiii L SEPTI
896
VOL. VI PART. I,
331
II
T SERIToRIV L • F PRISCUS SERMIZ • T C FLWIVS MESSIANVS SIR • 25 M AVRELIVS MAXIMVS HADRI -
7 AGRICOLAe
C IVLIVS DONATVS THEBEST L DERCENI DONATVS THAMV C IVLIVS HERCVLAN SERMIZ 30 C GALLON FRONT O SAVARI
L SEPTIMIVS LVCANVS SlSCI EVO C IVLIVS CRE8CSATIAN CIRTA
vacat reUqua pars paginae
CAMD P ALLIV S
OP r P ALLIV s T PVBLIC T FLAVIV
TES M ATILIV S T PRIMIV* L SCANTIkw L SEPTIM M VLP CAECILI T •
OP 7 M AVRELIVI*
EV
t««
IV^ I PRlj
SP
1&
90
95
//Tr|
L SEP^mfca IVLIVVt
F C- C
P VESENI
SENlj
D latus intuenti sinistrum. ordo prior. ordo posterior.
I 1 7 1 vm
IMMT L • SEPTIMIVS AVIAJ OPT 7 T CLAVDIVS DlzUd C VALERIVS IVSf 5 P AELIVS DEniftHut
SIG C IVLIVS HILAlVw P AELIVS GAIV C DOMITIVS VI
II ««flLIOP^^Ii
awAzARBO
JNAZARBO APITOLIADA GADARA VS SAVARIA IITIN SIRMI
I
9ic
332
ADDITAMENTA
896
Iio
L AEMILlV-j^^ Q^CAECIHVS /7) C IVLIV// //// VICT L Wlllllll/'
TR L niiy
|
15 |
^^ |
.^Ti^XT^KdiM |
|
|
L AN^us |
|||
|
C IVLIvV |
|||
|
c ) |
|||
|
EVO |
P HELViy# |
||
|
20 |
r N V N D I N I |
||
|
P AEMILI |
|||
|
BVC |
M VLPIVi P AELiV« |
||
|
SP |
P HR7KfM« |
||
|
95 |
SP |
_ P^>ygftitM |
|
|
^ |
-^ EV |
• JVT^^riiw |
|
|
r |
MVNATI PII ^X^^ |
||
|
SIG |
P PETRONIVS ImI M VLPIVS TALOCeJ |
||
|
90 |
M IVLIV |
5 PROCESSy* |
M COCCEIVS ROMVl/tti p a*^VlVSTRICVNm/i
BF TR T^^^^/a/viVS MAXlilw BF TR C FrAlVIVS ATILIA^itt*
L SEFVtriMIVS DEMlefnu* 40 L SEPTlIMIVS AQVn...
II /DIN SCVPIS lLVS AEL SISCIA RBO CAESARIA wiJrTINVS DVROST «ajLENS DVROSTOR jafullNINVS THVSDR \JlONIVS PTOLOM ELSINVS CAESAR «icroiRlNVS AEL SOLVA «a^NS DVROSTOR
mtt/CATR A ANC I ALES prflSCVS VLP RATIARI IVS FLA SCVPIS
NDIDIANVS PET [ADR MANPSVS
|
L 11 • A |
||
|
|lARCVS |
Nicojr |
|
|
UlV S |
MOGIO |
|
|
At IAN |
MOGI |
|
|
maVRCELL |
CAESA |
|
|
JPITAL |
AMME |
|
|
KBVLO |
CAESA |
|
|
ht |
RCVLA |
CIRTH |
|
al |
:XAND |
NICOM |
|
Ij^ MA/e_ |
-'^-SESA |
10
15
20
20
896
VOL. VI PART. I.
333
Accedant fragmenta, quae in locum certum revocare non licet:
3 6
/^^«tt\
Kettui
iigna^ C IVLT euO M CALVEN|fiK« euO MAELIVS^ 5 I M TANNOM sie
Q_ NVMISr fi -T^NTONftjJ
/i VALCiM [HEliVIVS hI IVLIVS SEXTI
b/ 1
M ARRVNUiM R L MARCIVt
L VALERIV: L SEPTIMEIJK« Q^GAIVS GV vSAEVSl
8
9(?)=VI, p.868.
LIVS COCCE
De anticae v. 1 scripsit nobis Mommsenus haec: 'Denariariam rationem 'exposuit Maecianus distr. part. § 48 seq. sic: si ad denarium (scilicet assium 'sedecim) rationem conficias . . . qitatirussis hac nota scribas vocesque: quadrans 'x = 7, id est qui scribere vult denarium unum asses quattuor, notis utetur 'denarii K et quadrantis denarii sive trium unciarum; itaque quod hic legi- 'rans xxaer=7, significat denarios 10 ass. 4 sive den. lO^. Eius rationis 'exemplum cum adhuc neque apud auctores quod sciam neque in titulis 'habuerimus, hoc quod primum emersit duas res docuit. Primum assibus 'hac certe aetate praescribi solitum fuisse aer(is) vocabulum, quamquam per 'se notae xi? sufficiebant. Deinde male sustulisse me, cum Maecianum re- ^cognoscebam, quod in libris scriptis non obscure significatur (et hic et § 59 'in dodrante), virgulam unciae notae solitae ad latus additam ibi, ubi soli- 'taria est locumque extremum obtinet. Quattuor unciae sunt ==, quinque 'r-z, septunx semuncia s-£, tres unciae =7, novem s:^.* — V, 1 in. videtur fuisse [sing]uL^ 2 [curam a^gent^e^y 4 [coh, II vel /]// vel //]// vel V]II vel VT]II vel F//]//, 5 potest esse [Proc]ulo d[t]sc(ente) mens(oris), quod Mommsen commendavit. — Fragmentum la fuisse anticae et eo servata esse duorum versuum principia certum videtur, quo loco fuerit non constat. — IV 23
334
ADDITAMENTA
897
Ex reliquiis anticae id videtur effici in lateribus incisa esse nomina milituni praetorianorum qui ad dedicandam eam statuam, quae huic basi imposita erat, pecuniam contulissent. Sed quae huius rei causa fuerit incertum est. Sane et numerus militum, qui in singulis centuriis recensentur, et officia praescripta, maxime evocatorum, eiusmpdi sunt ut non rideatur ineptum ease opinari, hos etiam miiites esse dimissos honesta missione. Addimus centuriam So- satis, quae est.^ I, 32, videri esse eandem quae est vol. VI, 2436 coh, I pr. p. t\ [7] Sosatis^ item centuriam Munati Pii (D I, 27) videri recurrere in laterculo supra n. 895 v. 12, ut statuendum sit in pagina B I recenseri mi- lites cohortis primae praetoriae, p. 7) I quintae. — J5 I, 47 potest suppleri C. 0[viu]s, fortasse etiam 0[ppiu\s, tum est Maiorinian(u8). — II, 3 lege Inseque(n)8 Celei[a]. — 7 quod sit nomen civitatis non apparet. — In pagina D II post V. 7 videntur intercidisse numerus cohortis praetoriae et nomen centurionis, post v. 17 nomen centurionis.
897 ad n. 2388 a. Fragmenta composita sub n. 2. 3. 4. 5 aeparanda esse a frustis coniunctis sub n. 23886 tam marmoris quam litterarum diversitate confirmavit Schmidtius, qui notavit praeterea fragmenti n. 2388 a, 2 latus dextrum litteris vacare, alterius autcm basis et anticam et latera dex- trum et sinistrum inscripta esse. Idem propter marmoris et litterarum similitudinem cognovit eiusdem esse tituli n. 2388 a, 2. 3. 4 et 2385, 19. 24, item fragmentum infra 5. Componenda autem essc ita ut infra factum est, partim cognovit Schmidt, partim postea nos. Sunt fragmenta 1 = 2385, 24; 2 = 2388a, 3; 3 = 2388a, 4; 4 = 2388a, 2; 6 = 2385, 19.
3
1 /c^. 2
FEL>,« rCATVS SIRU ojCOl AVDIANViJ^^TE R M I IVS IVLIANV)
pr. ant. p. u
//S 1
Ori • VII PR • AN 1 • V VII • PR • ANT • P . V 7.COH.VI«PR.ANT-P V ROM^r^COH-I/il • PRAET « ANT • P • V
cJlPVRNIVS OEklALIS • LEP • ^»7 . COH H -PR ANT • P . V IRIVS MAXIyRlANVS • SAVAR) r-COH.IIII^PR ANT
5 \
tie
p.v I .p.vj
Fragmentum 5 edidit Lanciani hull. arch. com, 1877 p. 30. Frustulum n. 2388 a, 5 corrigendum sic:
NTONI
T.T.CCV\'
I
ostendit diversitas marmoris et litterarum a fragmentis supra propositis se- parandum esse.
In n. 23886 quae emendavit et composuit Schmidtius, ca cura minoris momenti siut, inserentur additamentis vol. sexti corporis inscriptionum.
898-900
VOL. VI PART. I.
335
898 ad n. 2846. Extat in tabalario in repositis, sed in describendo fugerat me in^criptio lateris.
In antica:
d>lK
MARCEULVS
VVGG NN CO
h. ...VPRAET/PA
vN_vnTVM
In latere:
pr
COH AVRELIV COAN • AVRELIV AVRELIV AVRELIV AVRELIV ^AVRELI
4ie
10
Descripsit Schmidt, contuli ectypum. — V. 8 quadratarius errore videtur incidisse coan pro corn.
TITVLI MILITVM PRAETORIANORVM. ACCEDVNT PROTECTORES AEVI RECENTIORIS.
899 ad n. 2473. Est origine Ostiensis; liabent Melchiorri sched.; Amad Vat. 9754 f. 1.
900 in vinea card. Sanctorii prope Casertam.
D • M
A • VIBIO • IVSTO • FILIO
A • VIBIVS • FIRMINVS
VETERANVS • COH
5 in • PR • ET • SEPTIMIA
POLLA • FECERVNT • ET
SIBI • LIBERTIS • LIBER
TABVSQVE • POSTERIS
QVE • EORVM
M. H. Maza apud Mur. ms. olim 21, 281, ed. 2037, 4; inde Mommsen L N. 6347.
23»
336 ADDITAMENTA 901-903
901 cippus marmoreus ia repositis musei Laterani.
M
» P I F »
cOH • III • P ' I » XXII I)IEB*XIII {eentwia) lANVARI lA • FELICV to /.ILIO
10 opTmO • F
I .
Descripsit DetlefseD.
902 apud Cariminium architectum via di «. Giovanni in Laterano,
T • FLAVIVS • IVVEN CATVS • EVOC COH IIII • PRE • P • V TROSIVS SEPTIMVS FRATRI 5 B • M • ERES POSVIT
Deacripsit F. Duhnius.
1 cognomen hominis param liqaet.
903 comprata in Napoli Maza, in yinea Didaci Mazae MvR.; sopra il Vo- mero nella villa di Mancanelli 1 747 Gal. — Exemplum novicium in urna rotunda litteris parnm bonis incisum extat in museo Vaticano {Pio CL gaL de^ candelabri) Kell. et adhuc.
D M
M AVR DASIVS MIL COH V PR P V 7 CATVLLINI NAT 5 PANN COLON SISCIA VIX ANN XXXII MIL ANN XIII M AVR CANDIDVS EQ^SING D N FRATRI B M F
M. H. Maza in schedis Mutinensibus Muratorii olim 21, 231, ed. 2028, 9 (inde Orelli 504); Ferdinandus Galianas a. 1747 apud Mazochium syll. ros.; exem- plum Yaticanum descripsimus ego et Kellermann vig. n. 160, de sinceritate dubitans. Ex Mur. et Kell. Mommsen I. N. 6812, archetypum urbanum esse recte contendens.
4 om. 7 Gal. — 8 fo sino Maz. — 9 b m e Gal.
904-906
VOL. VI PART. I.
337
904 Neapoli apud Hier. Mazam Maz., apud lan. Mazam Com. Nunc fracta in museo Neapolitano.
a ab una parte: ivlivsIpotentinvs
7 -1 SVPERI
COH'V-PRAET« TVSSIDilA ' BARBARA FILIO • ilENEMERENTI P08 VERVNT
b ab altera parte:
IVLIVS • POTENTINVS • MIL' COH • V • P • > S VPER/ • ET TVSSIDIA • hAKBARA IVLIO • ?OTEl^riNIAN0 FIL-BENE^MERENr-P05r£A
Mommsenus descripsit partcm superstitem tituli a et edidit I. N. 2858, re- cognovit a et b. Utramque partem M. H. Maza in schedis Mutinensibus Muratorii olim 21, 231 (inde b Mur. 2032, 6) et Fiorelli catal 855; solam a Procaccelli ms. 1735 et Comus apud Mur. ms. et ed. 821, 7. Inclinatis dedimus quae iam desunt.
905 in vinea del Pino ad viam Salariam.
D €Orona M PRIMI • AELIANi QVONDAM • MIl!t/f» COH-VI-PR^ANTOn. ST^XII^VIX-AJ«/
p. u
Descripsit H. Marucchi.
906 tabula marmorea in aedibus Merolli via delle tre cannelle.
10
D M
M • VINVTIO • VRSINO QVI • MILITAVIT • ANN • VII COH • VI • PR • r METTI FECIT • VETTIVS • FIRMI
NVS HERES
ET • CANNVTIVS • FIR MVS SVBSTITV
TVS • BENEMAERENTI tic FECERVNT
Descripsit Gatti.
338 ABDITAMENTA 907-910
907 tabula marmorea litteris recentioribus parum bonis, effossa in statione viae ferratae Tiburtinae, olim vinea Venturiorum, ad portam S. Laurentii; nunc apud curatores viae eiusdem in aedibus Torlonia.
D c» M o
C COSSONIO POMPONIANO MIL cJ COH VIIII PR 5 MIL 0 ANNIS XI FEC e COSSONIA «» CYPARE cJ MATER 0
Descripsi; dedit etiam Lanciani descriptam a Pellegrinio. Gori archivio 1879 p. 371 ; Fiorelli notizie 1879 p. 334; Lanciani bulL arch. com. 1880 p. 28.
908 stela e lapide Tiburtino; via Appia milliario fere quinto bumi iacens ad Casale di S, Maria Nova.
M • ARRIVS M • F • FAB • S E VE RVS RVDIS 5 MlY • COH X • PR • • LAELI mUL • AN • III «uf^AN • XXI 10 t r . I
Descripsit Gatti a. 1877 ediditque hull, arch. com. 1878 p. 38.
909 fragmentum tabulae marmoreae efTossum in agro Yerano.
Descripsit Gatti.
910 fragmentum cippi marmorei, in tabulario in repositis.
Descripsit Schmidt.
911-914 VOL. VI PART. I. 339
9ii in coemeterio Cyriacae sub vinea Viscardia a. 1768 Mar. — Nunc in museo Laterano e Yaticano translata.
MARCELLa MARTINO COIVGI BENE MERENTI FECIT QVI VI XIT ANN XXXVIII • IN PRIMA MINEkBES MIL ANN V IN VND ANN IIII • IN LANCIARIA ANN • V • IN PR • ANN V • FECIT CVM CO /IICE SVA AN IIII BENE MER IN PACE •
Descripsit de Rossi. Exhibet Marini sched. Yatic, Arv. p. 630 (inde Orelli 3384).
2 intellegendae legiones prima Minervia et undecima. — 3 de lanciaria cf. C. I. L. 3, 6194. — Intellegendum esse non in pr(aetorio)^ sed in pr(o' tectoribus) conicit Mommsen, quod quo tempore titulus incideretur, prae- toriani nulli fuerint.
912 ingens tabula oblonga valde crassa originis incertae. Extat in museo Laterano; antea erat in porticu S. Balbinae in Aventino.
D • P • FL • VALENTIS • PROTECTOR • P • R • IDVS •/ AVG • VIXIT • ANNOS • XLQII • OVIS • CONCO(rdi«Mi« • F • L • CON • STANTIVS • FILIVS • PATRI • FECIT • BEr^tf»i*ren«
Descripsit de Rossi.
913 ingens tabula marmorea arcae marmoreae imposita, efTossa a. fere 1846 e ruinis veteris basilicae S. Pauli via Ostiensi; ibi extat nunc in coenobio.
corona IN HOC LOCV DEPOSITVS EST columba
EARETER PROTECTOR DOMESTICVS Qyi VIXIT ANNVS XXV REQVIESCIT IN PACEM
Descripsit de Rossi.
TITVLI MILITVM COHORTIVM VRBANARVM.
9i4 tabula marmorea reperta d. 3 lunii a. 1878 prope basilicam Constan- tini Lanc; servatur in repositis ad S. Franciscae Romanae.
D M
AELIAE CANDJctotf
P -AEL- CANDIDm
7 COH-X-VRB ViUae
5 DVLCISSI ET Inno
cENTISS • FEC
Descripeit Gatti, contuli ipse. Lanciani bulL arch. com. 1878 p. 258.
340
ADDITAMENTA
915-917
915 fragmentum tabulae marmoreae, BosBie Priory Scotiae, allatum ex urbe.
COH • X V^rd. 0 pr
isci • vixnr a$M
XXVI • MEjiM. ... D • VII • MILir. an% VII MEN SVO • FEC IVS • PAVL
I TA L I CV LARI • BE
t comnuinipu M merwH
I
Descripsit Michaelis. Kinnaird notes and reminiscences o/ Bossie Priory (Dundee 1877) p. 23 n. 111.
Fortasse eadem centuria est n. 2874.
916 tabella columbarii. Ravennae in museo ClassenBi Spreti, ibidem adhuc.
• D • M •
ANNIA • TERTIA • SIBI • ET • CONIVGI • SVO • CRISPINO APRO • B • M • F • C • MIUTI S COH • XI • VRB •
Descripsit Bormann. Folium singulare inter schedas Aur. Guarnierii litt. F f. 104, descriptam, ut videtur, in urbe; C. Spreti de ampl. urbis Ravennae (Rav. 1793) I, 83 p. 218.
TITVLI VI6ILVM.
917 n. 3908 servatur nunc in tabulario in repositis.
. . . arciVC-iViON-T-^r^lm etar, cohh \ VIG • GORDIAliiarKm
o» HEL • TIBERIVS • TRIB • GioK . . uig
^ r •%
Descripsit Schmidt, contuli ectypum.
1 restitui ex n. 1092, 5. — 4 videtur fuisse G^o^lrdU^ianae^
918-921 VOL. VI PART. I. 341
TITVLI MILITVM CLASSIVM. 918 tabula marmorea. Bossie Priory Scotiae.
a in adversa: h in aversa:
D M /
L • CASSIO COl/
tle
VALERIAE
VITALI
VALERIVS ONI MILIs/
FORTVNATVS CLASE • P •
VITALI S M • III NILO
^P • B • M • F V • AN • L • MI .
AN XXVIIl/
Kinnaird notes and reminiscences o/ Bossie Priory (Dundee 1877, 4.) p. 27 n. 129. 130.
ft 4. 5 clas{s)e p(raetoria) M(isenensi triere) Nilo.
919 fragmentum tabulae marmoreae in repositis musei Laterani.
l " I
o\l E M E N S
eku$. j»r. MIS • III 1
\m • A • XXVIIll
Descripsi.
920 'achetS d Bome en 1869 chez Mr, Guidi entrepreneur de fouilles Rob.
D m
M FL • valens
MIL CLAS PR MISEN MIL • ANNOS Vl 5 NATIO • BESSVS •
Bobert Milanges d^archioL 1875 p. 21 et tab. lithogr.
921 stele marmorea reperta anno 1879 in vinea del Pinto-Corsi via Appia.
D • M SEX • SEDATINI S VP E R I • MI L D V P L I C lA R I 5 CL • PR • MIS • TRI ERE • LIBEB.
Descripsit Lanciani, qui edidit hull, arch, com. 1880 p. 25.
342 ADDITAMENTA 922-925
922 frons sarcophagi marmorei longa m. 1,70, alta 0,27, effossa in aedibus aerarii publici (ministero delle Finanze), abbassandosi il piano del cortile deito del debito pubblico. ,,, ^^^ ^^^^ .,„.„^^,
h:ni detphini tuttinent: D • THIASVS • M VALERIVS • VE RVS BIS • NAVARCVS • CLA SIS • PRAETORIO • MESE tic 5 NATIVM • VIXIT
ANNIS XXIIII • VALERIVS EVOK • PATER • ET • IVLIA MATER • FILIO • FECERVNT
Descripsit Lanciani. Fiorelli notizie 1879 p. 265; Lanciani bulU arch com, 1880 p. 26.
923 tabula marmorea longa m. 0,75, lata m. 0,55, eifossa in fundamentis aedium cursus publici (della Posta) ad D. Silvestris.
t
TIVO EX PROTECTORIBV*
aiiiii« . . benem 5
D CLASSIS RABENNATIVJVy MENSIBVS Vn DIEBVs/ ERENTI CONIVGI DV lcittimo
DEPOSITVS nn NON RO PVERO QVI VIXITI
Descripsit Lanciani, qui edidit bulL arch. com. 1880 p. 26 et apud Fioreliium notizie 1879 p. 332.
924 tabula marmorea pessimis litteris Stockholmae in museo publico.
D • M •
C • ANTHESTIVS NIGER
EX • III • CAPRICORNO'
NATIO • SVRVS • VIXIT
5 AN • SOX • MIL • AN • ^xll
L • LVCCEIVS • AQVILAS
EX • III • AVG • B • M • FEC
Descripsit Hfiggstrom; contuli ectypum chartaceum.
925 apud Fr. Ficoronium Maff. — In mueeo Capitolino GvAsco et adhuc
D • M
EVDAEMON • VIXIT-
ANN- XXXX • ET^
POSIS • QVI • VIX • ANN • XI •
5 AVRELIVS DIOGENES TRIER
LIBERTIS • SVIS • BENE • MER • FEC
Descripsi. Maffei M. V. 299, 6; Guasco M. G. 562.
926-920 VOL. VI PART. I. 343
926 cippas marinoreus cffossus in monumento columbariorum eruderato a. 1880 in sternenda via principis Eugenii prope portara Maiorem, haud longe a monumento Statiliorura.
TI • IVHO • AVG • LIB XANTHO • TRACTATORI TI • CAESARIS • ET
DIVI • CLAVDI S ET • SVB • PRAEF • CLASSIS
ALEXANDRIAE sic
ATELLIA • PRISCA • VXOR ET • LAMYRVS • L • HEREDES
V • A • LXXXX
Lanciani in bulL arch, com. 1880 p. 24 et apud Fiorellium notizie 1880 p. 52. De tractatore et iractatrice cf. Martialis 3, 82, 13 et Seneca ep. 66.
TITVLI EQVITVM SINGVLARIVM.
927 VI, 3175 est origine Ostiensis. Sarti sched.; Melchiorri sched.; Amati giom. arc. 1825, 28, Si p. 352; Cardinali Dipl. 285.
928 tabula marmorea in aedibus Merolli via delle tre cannelle.
D M
AVREL • AVRELIANO EQj SING • D • N • TVR • / MAXIMI • NAT • PAK 5 NON • VIX • ANN • XXX: MIL • ANN • XIII • AVRbvJ
-S^- CARINVS
• AVRfcvJ
Descripserunt Gatti et Dessau; contuli ipse.
929 in vinea de Sanctis prope mausoleum Helenae via Labicana.
NAT • NORICVS • VIX
ANN • XXX • MIL • ANN • XII
T • AVR • GRACILIS • ARM
CVSTOS • ET • AVR • VITALIS
tic 5 TVBICEM • HEREDES
A • O • F • C •
vir ducent equum ttratum.
Descripserunt de Rossi et Bruzza.
344 ADDITAMENTA 930-932
930 D. 3912 nunc servatur in tabulario in repositis: descripsit Schmidf, contnli ectjpum; denuo edidit Lanciani bulL arch. com. 1876 p. 232.
au\ ' PATERNO • EQ_ tinp • AVG • VIX • ANN xxl/l • MIL • ANN • VlII 5 ««'rMA-ANTONI
^-^T^ap'
VFR • AVR
1» t7C
6 cogitavi de T[r]ever(i8), et videntur superesse litterae r post t reliquiae. .931 in vinea de Sanctis prope mausoleum Hclenae.
tir in lecio atrattu
D M
M • AVR • PAVLO NAT • DAR
DANVS • EQ_- SING • AVG • TVR
CL • SPECTATI • V • A • XXVII • MIL •
5 A • VIII • AVR • VIBIANVS • H • ET
Descripsit de Rossi.
932 in vinea cardinalis Sanctorii ad Casertam Maza. lam Neapoli largo del Proto in domo quadam privata Momms., qui denno vidit a. 1876 in eadem domo stratam in pavimento et in fine mancam; desinit v. 8 in HER. — Est urbana. Falsum exemplum extat in museo Neapolitano nota notatum Farnesianarum.
tir in lecto cuhan» cenat D • M T • FL • FORTVNATO • EQ_^ SING AVG • N • TVR • ANTONINI • NAT AFER • VIXIT • ANN • XXVI 5 MIL • ANN • VIII • T • AVR ANNIVS • IIERES • ET • T • »ie AVR • GENIALIS • SEOVNDVS »ic HER • AMIcO BONO FAC CVR
Descripsit Mommsen I. N. 6343 et recognovit. M. H. Maza apud Mur. ms. olim 21, 231, ed. 2031, 10; Minervini bull. Napol. 1844 p. 43; Gervasio mem. Herc. 8, 144. Exemplum falsum recognovit et damnavit Mommsen; exhibent Visconti Paris. 9697 f. 97 integrum; Fiorelli catal. 2044*.
933-935 VOL. VI PART. I. 345
933 fragmentum tabulae raarmoreae. Rep. d. 28 Apr. 1878 fra i materiali del muro di cinta della stazime in via di porta S. Lorenzo presso Varco delV acqua Felice Lanc. Nunc in tabulario in repositis.
\,
1 1\ 1 1 ■
•i^;G-^IX AN XXVI y/RONTINIVS CAS
\tvs librar • n s s
[ERES B M F equt* hasta aggredient peditem
Descripsit Schroldt, contuli ectjpum. Lanciani bull, arch, com, 1878 p. 107 n. 31. 2 in. videtur esse vestigium litterae n, quamquam vix deesse potest Aug, post sing, — 4 extr. n{umeri) s(upra) s{cripti).
934 cippus marmoreus Romae Grvt. Repertus a. 1602 in vinea ad portam Septimiam Grvt. ed. 2. — In hortis Matthaeiorum Gvd. ad Grut. ed. 2. Ptol. Fabr. Seg., et ut videtur Sirm. — In ambulacro, per quod per- gitur ad museum Clementinum Vaticanum Matth., in museo Pio-Cle- mentino Vaticano Mar. et adhuc.
tir xn Uclo ttratut, d. corollam, t. vat tenent
D • M
MERCATORI
NAT • RAETO
ANNORVM • XIIII
5 SERVO DE SE
MERENTI
T • AVR • GENTILIS
DVPLICARIVS • DOMINVS
Descripsi. Sirmond ms. Paris. 1419, 87 et 212; Grut. 528, 5 acceptam a Wouverio; Gudius ad Grut. ed. 2; Ptolemaeus sched. Senens. 2, 66 (inde Mur. 835, 1); Fabretti 394, 272 (inde et ex Grut. Orelli 3533); Seguier Paris. f. 70; Mon. Matth. 3 p. 126 n. 9; Marini sched. Vat.
935 tabula marmorea in museo Laterano in repositis.
ex anaglypho tupra potito non tupertunt niti pedet hominit et equi
d ' M
«^ECVNDINIO • VERO •
EQVI • SING • IMP • N • tic
NATIONE • SVAEBO • VIXIT • AN • XXXl MIL • AN • XTII ^A C I E N D V M • Q^V R A V I T tic
Descripsit Dessau. 3 in. 8(igni)/(er).
346 ADDITAMENTA 93G
936 tabula mariDorea litteris satis bonis saecali fere secundi exeuntis, quae erat affixa in fronte aedium Pennelliorura viae de^ Giubbonari, reperta a. 1880, deinde apud Pineliium rerum antiquarum institoremy nunc apud curatores monumentorum urbanorum. Ab altera parte incisnm est insigne gentis Picolomineae cum inscriptione a. 1404.
eques hoita Itonem adgrediens: adetant puer et canit
RESPICE PRAETERIENS VIATOR CONSOBRINI
•
PIETATE PARATA • CVM LACRIMIS STATVI QVAN TO IN MVNERE POSTO VIDETIS • PANNONIA TERRA CREAT TVMVLAT ITALIA TELLVS • ANN XXVI VT SIBI
5 CASTRIS HONOREM ATQVIRERET IPSE • DOLORl MA// NO SVBSTENTAVIT TEMPORE LONGO • POSTEA CVM SPERANS DOLOREM EFFVGISSE NEFANDAM • ANTE DIEM MERITVM HVNC DEMERSIT AT STYGA PLVTON QVOTSI FATA EO SINVISSENT LVCE VIDERE •
10 ISTA PRIVS TRISTE MVNVS POSVI DOLORI REPLETVS MVNVS INANE QVIDEM TERRA NVNC DIVIDIT ISTA OSSVA SVB TITVLO POTIVS TV OPTA VlATOR CVM PIE TATE TVA IPSO TERRA LEVE NOBIS FORTVNA BEATA EX QVA TV POSSIS OBITVS BENE LINOVERE NATO •
15 VAL ANTONIVS ET AVR VICTORINVS HERED VLPIO QVINTIANO EQ_SING BEN MER POSVER
Descripserunt Helbig et Mau. Edidit Lanciani bull, arch, com, 1880 p. 140. Yersus sunt hexametri plane rudes et barbare concepti:
Bespice praeteriens, viaior, {consobrini) pietate parata,
Cum lacrimis statui, quanto in munere posto videtis,
Pannonia ierra creai, tumulat Italia tellus,
Ann{i8 XXVI) ut sibi castris honorem atquireret ipse,
dolori ma[g\no substentavit tempore longo,
Postea cum sperans dolorem effugisse nefandam,
ante diem meritum hunc demersit at Styga Pluton,
Quotsi fata eo sinuissent luce videre,
ista prius triste munus posui dolori repleius,
munus inane quidem, Terra nunc dividit ista
ossua sub titulo. Potius tu opta viator
cum pietate tua: ipso terra leve; nobis fortuna beata,
ex qua tu possis obitus bene lin[q\uere nato.
Val(eriu8) Antonius et Aur(elius) Victorinus
hered(es) IJlpio Quintiano eq{uiti) sing{\dari)
ben{e) mer(enti) posuer(uni),
I 2. 3 quanto posto est pro quantum positum, 5 dolori magno pro dolorem mag»
I num^ 9 eo pro eum.
937-939 VOL. VI PART. I. 347
TITVLI MILITVM LEGIONIS SECVNDAE PARTHICAE.
937 ad n. 3367 seq. Ad militem legionis II Parthicae pertinet cippus ex
lapide Albano in horto aedium del Fratey quae sitae sunt intra castra
Albana.
. . . D • jvi • c . . .
PRO • SAL D N ^E GE N I VM C E N* V R I iE. ft VAL • CALEN DINVS • OPT FECIT
Lanciani bulL arch. com, 1877 p. 179.
1 videri fuisse i • o • M observavit Mommsen.
938 ad n. 3399. Descripsit de Rossi Ariciae in villa Chisia. Vv. 6. 7 sunt:
PATER • JVE MORIA • FILIO sie
TITVLI EVOCATORVM ET VETERANORVM AV6VSTL
939 basis marmorea alta m. 1,78, iata 0,75, crassa 0,73, excavata ad usnm conchae, effossa in fundamentis domus n. 53 in via de' Bresciani pone aedem D. Blasii a. 1879.
D M
M • AVREL • SaBINO • EVOF • » QVI VIXIT ANN • lyi • M III «» D • VIIII • avreI^- CRISPINVS 5 EVOF • FraTER ET • M • AVREl^ SaBINvS • FlLIASTER • ET AVREI^
Sabinianvs et crispinvs nepotes • et avrel • maxima so ror • et avrel • marcianvs 10 alvmnvs heredes
fecervnt
Descripsit Aloisius Bruzza, contuli ectypum. Fiorelli notizie 1879 p. 267 descriptam a Pellegrinio; Gori qrchivio 1879 p. 364
348 ADDITAMENTA 940-942
940 tabula marmorea reperta in parte saperiore coemeterii S. Laurentii in campo Verano.
D • M • M • VALERI • ARRVNTIANI • VET • CONIVGI BENEMERENTI • POSVIT • AVRELIA GRATA • 5 CONIVX
Descripsit Gatti, contuli ipse. Lanciani bull, arch, com, 1878 p. 122, 81.
941 in coemeterio Gyriacae Bold. — Extat nunc in museo Laterano e Vaticano translata.
VAL ROCATIANVS VCT S€ VIVO F€CIT BISOMVM SIBI €T CO IVCI SVA€ IN PAC€
Descripsit de Rossi. Edidit Boldetti p. 52, et ex eo Mur. 1970, 8, et Pel- liccia de clirist. eccl. polit. 3, 235. 2 Y€T Bold. perperam.
TITVLI RELIQVI MILITARES.
Tituli militum dignitatis equestris.
942 fragmentum marmoreum (m. 1,15 X 0,31 x 0,57) repertum in de- struenda turri quae portae Flaminiae ab occidente fuit: servatur ad pla- team populi.
F • PAP
s
pp. Ug. . . mac EDONICA iHb. Ug. tft. ^f n E L L A E
prae/
FABR
Gontuli. Fiorelli notizie 1877 p. 270 descriptam a Lancianio; G. L. Visconti bull, arch, com. 1877 p. 248, tab. XX. XXI n. 7.
3 in. supplevit Mommsen. — 4 legio VI gemella est in titulo Aesernino I. N. 5025 = Henzen 6677.
943-944 VOL. VI PART. I. 349
943 tabnla magna marmorea. In aedibus Capponiis Mar. — Nunc in museo Laterano translata e Vaticano.
a avlcnto A. avieuta b
HIC IACeT (» HERACLIVS 0 CIVIS 0 PRAEPOSITVS 0 MILITVM
SECVNDVS • ReTvS FILIVS LVPICI protome FOTENSIVM • ET • VIXIT «ic
NI • EX PRESIDIBVS • QVI FVIT ANNIS • XXXV • DEP • XII • KAL
AVGVSTVS 9ic
Descripsit de Rossi. Marini Arv, p. 296 (inde Orelli 490); imaginem mus, epigr, crist. Pio-Lateranense (ex opere triplice omaggio alla Santitd di Papa Fio IX cet. Romae 1877) tab. XII.
a 2 intellegendum ex Baetia secunda^ cf. Marini ind, p. LXVII. — b 2 corr. /ortensiumy cf. Bocking not. or. p. 190.
Tituli centurionum et militum gregariorum.
944 .... levata Vanno 1616 a dl primo di ottobre dal vecchio pavimento di S. Pietro avanti la Gregoriana sotio le volte del novo pavimento, dove era stata a caso posta in tempo di Gregorio XIII . , , , fu levato di detto Imgo faitone parola con il signor canonico Ubaldino sacristano maggiore, non stando bene detta pietra profana avanti il sacratissimo altare di S, Pietro, ancorchh in luogo sotterraneo, et detta pietra Vebbe Villustrissimo et reveren- dissimo sig, cardinale Cobellucio .... 6rim. — Addit Sartius: 'Parieti adfixa una cum aliis inscriptionibus, qua ex basilicae [Yaticanae] sacrario in sacellum chori est aditus. Litterarum d • m, quae Grimaldii aetate in prima linea legebantur, hodie in marmore vestigia dumtaxat supersunt, cum data opera scalpro fuerint abrasa*.
D M
T FLAVIVS CONSTANS PP SIBI ET SVIS LIBERTIS LIBERTABVSQVE POSTERISQVE EORVM 5 SE VIVVS INCHOAVIT ET FLAVII SABINVS ET CHRESTVS LIBERTI HEREDES EIVS CVM MACERIA CLVSVM CONSVMMAVERVNT
Grimaldi Vatic. 6438 f. 49; Sarti et Settclc append. de cryptis Yaticanis pag. 47 ad n. 78.
IV 24
350 ADDITAMENTA 945-947
945 tabula coemeterialis. Effossa a. 1735 via Appia in vinea Yidasca e coexneterio Praetextati (id est Callisti) Giorgi, similiter Mar. — Collo- cata a Passioneio cardinali in secessu Tusculano Pass. — Servatur nunc in museo Laterano e bibliotheca Yaticana translata.
DEP IVLIES LEES VII KAL AVG ANTONINVS BF MARITVS BENE MERENTI FECIT
IN PACE
Descripsit de Rossi. Exhibent Giorgi sched. Casanatens. vol. XI; Maran- goni act. S. Victorini p. 130 (inde Mur. 1892, 1); Passionei 121, 63.
946 tabella coemeterialis. £ coemeterio s. Agnetis nulli loculo affixa, roense Aprili a. 1840 Act. — Extat nunc in museo Laterano ex horreis bibliothecae Yaticanae translata.
• AVR • OCTA
VIANVS
PISTO CVM
MANVPLIO
i • B • M • FECIT
Descripsit de Rossi. Exhibent acta lipsanothecae 4, 43. 3. 4 intellege commanipulo,
947 tabula marmorea reperta mense Martio anni 1830 in coemeterio s. Hippoljti, loculo claudendo adhibita Sett. — Extat nunc in s. Marci, adfixa parieti porticus, ut sola inscriptio aversac partis pateat.
a
D • M AVR • POTENS • COMMENTARENSIS AVR • VALERIAE • CON 5 IVGI • B • M • F *
b in aversa:
D I B M
APOSCLENO • LVCILLIANO • CONIVGI • BENE • MERENTI • QVI • VIXIT • ANIS • II • M • IIII • 5 D • X • OR • II • IVSTA • CONIVX • ET • ISTERCORIVS • FILIVS • DIGNO • FECERVNT t5
Utrumque titulum exhibet Settele Atti della pont. accad, d* Arch. 5 p. 184. 185, aerique incisos in tabula adnexa; posteriorem descripsit de Rossi, con- tuli ipse.
948-952 VOL. VI PART. I. 351
«
948 R. in vinea loannis Morelli, olim Cicciaporci, in vicolo delle Mattonelle^ inter portas S. Laurentii et Piam sita; deinde apud Yincentium Colonna.
AVR VALERIANVS BF
VLPIAE IVSTAE CONIVGI BENEMERENTI M«MORIAM 5 POSVIT
Descripsit Mommsen.
949 in aedibus Capponiis Mar., deinde apud Rusconium id. (loco alio). — Extat nunc in museo Laterano e Vaticano translata.
BANTIO DRACONARIVS HIC REQVIESCIT IN PACE QVI VIXIT ANNOS TRIGIN TA QyiNQVE CVM SVIS
Dcscripsit de Rossi. Exhibent Marini sched. Vatic. bis; Kellermann vigil. p. 42 in adnot. ad n. 77 (inde ego suppl. ad OrcUium n. 6812).
950 ex urbe Roma c. a. 1836 cardinalis Grimaldius Treiam attulit et in domo sua collocavit.
D M
Q_« CASSIVS LONGINVS BF PREF VLPIE lANVARIE COIVGI IN COMPARABILI VXORI QVE VIXIT 5 ANNIS XXXVI MENSES
V BENE MERENTI FECIT
Descripsit Mommsen.
951 in coemeterio Callisti.
CRESCENTI BENENERENTI IN PACE VIXIT ANNIS P • M • XIIII • MILITAVIT ANNIS • V • FECERVNT CONMANIPVLI IPSIVS •
Marangoni cose gentilesche p. 460.
1 in numero erratum est; fuit fortassc XXIIII.
952 in coemeterio Cyriacae.
FELICISSIMVS MILES R • QVI HABVIT VXOREM TECLAM IN PROVINCIA HISPANICA VIXIT ANN • P • M • LXV • M • III DEP • X • KAL •
OCT • IN • P •
Boldetti p. 416 (inde Mur. 813, 8).
24*
352
ADDITAMENTA
953-956
953 apud Sacristam e coemeteriis suburbanis a. 1769 Mar. — Nuqc in museo Laterano e Yaticano translata.
FL • VRSIQNVS CIVES PANNONIVS MILITANS IN OFFICIO MAGISTRl VIXIT AN XXII DECESSIT III KAL NOB
Descripsit de Rossi. £xhibet Marini sched. Yatic. a Reggio exscriptam.
954 fragmentum cippi aut urnae cinerariae litteris minutis. Rep. d. 19 lan. 1877 nel dUterro del corUle dei SS, Domenico e Sisio Lanc. Nuqc in tabulario Capitolioo in reposids.
M Q_ F IVLIANO N EX MESORE ttiV IIII • VIXTI • 5 a}ini«...A I • MES • IIII
d jFESTA FRA
tri karitkmo ET PIEN fi«|SIMO •
H X
A
P I
Descripsit Schmidt, contuli ectypum. Lanciani bull. arch, com, 1877 p.48 n. 100. 4 in. videtur superesse vestigium litterae p, quod coniunctum cum numero sequente vix potest esse aliud atque 8tip(endiorum), — Litterae in margine sunt 19 %d^t9.
955 R. in aedibas filis rondanni (sic videtur) nel 1621
F • IVSTINO
SESQVIP FL • IVSTIANO FRATRI
Donius cod. Yat 7113 f. 116 manu ipsius.
956 in acdibus Maximorum.
P • VALERIVS • T • F •
GAL • LVNESIS Vlx • ANN • XXl • mIlITAT
Specvl • ANN • nn
Descripsit Dessau.
957-960
VOL. VI PART. r.
353
957 fragmenta tabulae marmoreae reperta a. 1876 in sepulcreto sito ad viam ducentem a porta Gollina ad Esquilinam, in via Voltumo Lanc. 1876 de b; nel /ebraio decorso (a. 1880) ^. stata ricuperata la parte a IDEM 1880. Pars b postea fuit in tabulario Capitolino in repositis.
a b
«s D 0
VARIO QVINTIO rCi
M c» S ci
;a:ano • i • leg xx • y • «
EX TRECENARIO i\y\ MILITAVIT ANw»
L • V» M»1I • D «X IS LXXXV • M • II AE INGENViiE
10
QJ^ A E • V I X I T M- I C^V I N T I V S 1 ET HERES E
T A M E N T I F
15
EIVSDEM GAIi TAEQ^POSTERIQ^
E T • V I X I T A f Iii XV •T VALEUt CON I VG I Elhu
A N N I S XXX
I • D XV
» A V L I N V S
IVSDEM GAIa
NI SECVNDVM VERBA Tm
ih
E C I T
/ P R A E T «re
A-SECVND>'M PRAECEPT
VNI VT LIBERTI Ll|6er EORVM AD SOLEMnia
ST
CELEBRANDA QJV O D Q_V O D A N N I S
SINT
prM stc
Descripsit Scbmidt partem 5, contuli ectypum. Eandem exhibet Lanciani bulL arch. com. 1876 p. 183; partes a otb coniunctas idem bulL 1880 p. 141.
958 ad 3645. Integrum esse titulum in clipeo positum ac Blaera accipien- dum pro nomine hominis monuit litteris Heron de Villefosse.
959 fragmcntum tabulae marmoreae repertum anno 1879 in vinea del Pinto* Corsi, via Appia.
D • \ m
A N T L I T/
R A C L I D. SP • NAT • ft STVPENDl B • M • TAR •
Descripsit Lanciani, qui edidit bulL arch. com. 1880 p. 29. 960 in villa Patrizi via Nomentana.
>ISIVS MIIJX COH s STVS FATER F PATRI . |E MERENTI lOSVIT QVI V 9ic r ANNIS XXX IN lACE 0 »ic
Descripsit de Rossi.
356
CAVER
exceptis eis, in quibus munera commemorantur, quae iam ante illum in asu fuerant. Titulos maiores, in quibus complura munera enumerantur, non sub omnibus capitibns plenos adscripsi sed, quae cuique loco apta erant, excerpsi. Qni integros legere volet, postremo capite, quod est de promotione princi- palium, eos relatos inveniet.
i.
DE SIGNIFERIS ET VEXILLARIIS.
a. p. C. 205. C. VI, 1066.
C.VI, 1057.
I. Initium faciendum est a cohortibus vigilum, quarum vexillarii non raro ita commemorantur, ut dubitari nequeat, quin ad singulas centurias re- ferendi sint. Nam et in laterculis a Kellermanno tractatis (VI, 1057. 1058) et in simili VI, 1056 singulae centuriae inter ceteros principales babent sin* gulos vexillarios.
In cohorte I. vigilum Antoniniana sunt hi:
1. vex. Paccius Paccianus, centuria Ingeniii.
2. vex. Agidius Chrestus, centuria Victoris.
3. vex. Rennius Felix, centoria Quintini.
4. vex. Titius Saturninus, centuria Invenis. In cohorte V. vigilum hi :
5. vex. T. Vibius Paternus, centuria Caeserni Senecionis.
6. vex. 7 L. Hordion(ius) Peculiar(is), centuria Aeli Torquati.
7. vex. M. Cannei(u8) Titianus, centuria Ulpii Rutiliani.
8. vex. M. lunius Rufus, centuria Taurisci.
9. vex. S. Ciaud(iu8) Felix, centuria Auluporis.
10. vex. P. lulius Fau8tin(us), centuria C. luli Rufi.
11. vex. 7 L. Domitius Felix, centuria Aureli lusti. lu eadem paucis annis post (p. C. 210) hi:
12. vex. P. Decim(ius) Primianus, centuria Valentis.
13. vex. y L. Aurelius Felicianus, centuria Verini.
14. vex. C. Pompouius Felix, centuria Romuli.
15. vex. 7 M. lunius Rufus, centuria Sohaemi. Desunt vexillarii eis tantum centuriis, quarum laterculi aut prorsus evanue- runt aut mutili sunt. 1058 in prima centuria exstat nota praescripta VEX, quam quod nomen secutum sit, fortasse colligi potest ex latere adverso huius iapidis, in quo legitur:
16. M. Minucio Honorato vexill.,
qui curam operis faciendi egit una cum C. Antonio Antullo centurione primae centuriae. — Praeter laterculos vexiilarii centuriarum in titulis reperiuntur hi:
17. C. Yirrius lucundus vexil. coh. II. vig. (centuria) Viserti Latini. milit. ann. VI, men. VII, dies XVIIII, in eis tesserar., optio, vexillarius. vix. ann. XXVIL Pisis. Or. 3480.
C. VI, 1058.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 357
18. L. Cornelio L. f. Honorato vexil. (centuriae), in una ex cohortibus vigilum. p. C. 203. C. VI, 220.
19. vex. in (centuria) Sex. lulius Trom. Clemens Vet(ulonio?), in co- horte V vigilum. p. C. 113. C. VI, 221.
20. C. Manlins Yitalis vexillarius (centuria) eadem, sc Alinnae Firmi in coh. II vig. C. VI, 2965.
Neque dubito, quin eodem referendus sit
21. A. Satrins Urbicus vexillarius (centuria) Pomponi domo Florentia. C. VI, 617.
Nam etsi ex ipso titulo intellegi non potest, utrum Satrius vigil fuerit an miles cohortis alicuius praetoriae aut urbanae, tamen infra demonstrabitur in his vexillarios centuriarum non fuisse. Unde apparebit parum recte in C. i. L. annotatum esse: 'miles, ut videtur, praetorianus vel urbanus, utpote civis Romanus Florentiae natus'. Constat enim etiam inter vigiles cives fuisse. Quodsi XXI exemplis confirmatum est apud vigiles singulis centuriis sin- gulos vexillarios adscriptos fuisse, haec lex infringi non potest eis paucis lapidibus, qui per se incerti sunt, quippe in quibus vexillarii cobortis ali- cuius vigilum commemorentur non addita centnria:
22. L. Casurio Dextro vexillario coh. II vig. VI, 2962.
23. M. Munatius M. f. Fabia Friminus vexil(l)ar. coh. V vi[g]. Seve- rian(a)e, qui vix(it) ann. XXVIII dieb. XXVIIII. Puteolis. X, 1767 = I. R. N. 2860.
24. T. Sallustio Agathoni vexill. coh. V vig. VI, 2981.
25. Q. lulius Q. f. Galatus Thysdro mil. coh. VI vigil. (centuria) Lu- cani Augurini. milit. ann. XIV, in eis secutor tribuni ann. II, beneficiarius einsdem ann. II, vexillarius ann. III; vix. ann. XXXVII. — C. VI, 2987. Signiferi quidem legionum et similia persaepe leguntur, in quibus aut legio aut cohors aut ala, in qua quis stipendia fecerit, commemoratur, sed ad munus ipsum accuratius definiendum non pertinet. Tamen certo diudicari non potest, utrum quattuor vexillarii modo nominati signa cohortium an centuriarum gesserint. Cohortium enim signa apud vigiles aut nulla fue- runt, quod mihi quidem probabilius videtur, aut a vexillariis gerebantur. Vigilibus etiam adscribendus est qui sequitur:
26. vex. L. Locerius L. f. Fab. Constitutns Volaterra, VI, 215, quem praetoriannm fuisse propter locum, quo titulus repertus est, Keller- mannns putavit. At vexillarii e cohortibus praetoriis nullum aliud exem- plum^) exstat. Et quominus hunc vexillarium vexillo alicui veteranorum aut militum praetorianorum aut interfuisse aut praefuisse existimemus, obstat quod opponitur vexillario optio et quod in ipsis castris praetorlis vexilla- tioni militum locus esse non potuit. Accedit, quod Mommsenus monuit vigilum cohortem secundam castra habuisse in Esquiliis non longe a prae- toriis (Rossi, ann. inst. arch. 1858, p. 278 seq.).
^) Nam Tacitus quod hist. I, 41 Atilium Vergilionem, qui signum cohortis 6al- bam comitatae tulerit, Texillarium dicit, minus accurate locutus esse putandus est.
358 CAVEE
annis p. C. 143. 144.
Signiferorum exempla, qnae ex cohortibas. vigilum vulgo afferuntor, falsa 8unt:
27*. A. Silanus coh. I vigil. signifer. Beneventi. IX, 1625 = I. R. N. 1464, Kellerm. 77. Titnlam misere interpoUtam esse docnit Mommsenus, qni restitnit: A. Si- lanus L. f. Ste. leg. II signifer.
28*. M. Aurelius Aphrodisius sign., sc. cohortis VII Tigilum, Romae, aetate Septimii Severi. Kelierm. 1 == VI 742*. Titulus a Rossio reiectus. Quodsi signa centuriarum apud vigiles a vexillariis, in praetorio a signiferis gerebantur, inde coUigi potest dignitatem signiferi superiorem fuisse quam vexillarii. Erravit igitur Marquardtius (p. 527), qui putat apud equites sin- gulares signiferos signa tunnarum, vexillarium alae gessisse; neque hac sola re erravit sed etiam eo, quod alam equitum singularium dicit, qui fuit numerus.
II. Quo modo apud vigiles vexillarii eodem in praetorio signiferi sio- guli singulis centuriis adscripti fuisse videntur.
Et laterculi quidem militum praetorianorum, in quibus milites non om- nes sed, qui uno quodam anno vel biennio facti sint, enumerentur, panci exstant ac ne ei quidem integri. Qui quamquam non tam amplum, quam quo in vigilibus uti potuimus, tamen aliquod argumentationis nostrae suh- sidium praebent In eis signiferi reperiuntur hi:
29. sign. M. Aebutius Verus Aug. Taur., coh. II praet., centuria
Placidi.
30. evoc. ex sig. M. Atilius Successus Tiburi, coh. II, centuria
Clementis.
31. sig. M. Pubiicius Proculus Cremon., coh. IIII, centuria Potentis.
32. sig. P. Senecius Apronianus Parma, coh. ini, centnria Veri.
33. sign. L. Aemilius Victor Venusia, coh, V.
34. sign. C. Egnatius Agricola Bonon., coh. V, centuria Firmi.
35. sig. L. Laelius Nepos Vercell., coh.? centuria ledarni. f
36. sig. T. M[a]rcius Firmus Celeia, centuria Comici.
37. sig. M. Ui[p]ius Marsus Caesa(rea), centuria Sosatis.
38. sig. C. lulius, centuria Aemili Valentis.
39. sig. C. lulius Hilar[u8], centuria lulii. | p. 324—332.
40. sig. P. Petronius Im . . . . , centuria Munati Pii.
41. sig. T. Nafu. Sever. VI, 2400.
Quoniam in duabus cohortibus (IIII. V) bini signiferi commemorantur, ei non omnes signa cohortium sed aut omnes aut nonnulli ex eis signa centuriarum gessisse putandi sunt. Huc accedunt duo exempla, in quibus ipsum munus signiferi ad aliquam centuriam refertur:
42. L. Pompeio L. f. Pom(ptina) Reburro Fabro, Gigurro Calubri- gen(si), probato in coh. VII pr. beneficiario tribuni, tesserario in (centuria), optioni in (centuria), signifero in (centuria), fisci curatori, corn. trib., evoc. Aug. Compostellae in Asturia. II, 2610.
43. M. Ulpius Ingenuus signif. coh. VII pr. (centuria) Appi. VI, 3336. Attamen quoniam dubium non est, quin etiam cohortes praetoriae sua signa habuerint, sicubi signiferi ex praetorio aut ex aliqua cohorte commemoran- tur, diiudicari non potest, utrum in centuria an in cohorte hoc munere functi sint. Talia exempla sunt haec:
C. VI,
2379.
VI, 2385 = Eph. IV, 896
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 359
44. lulii Festi militis coh. II praetoriae signiferi — militavit an. XII, promotas VII, cives Pe[to]vionien8i[8]. — defanctus in bello barbarico. — Briziae. C.V, 4371. •
45. C. Oppio C. f. Vel. Basso p(atrono) c(oloniae), pr(aetori) Auximo (centurioni) leg. IIII Fl(aviae) fe](icis), evoc. Aug. ab actis fori, b(eneficia rio) pr(aefecti) pr(aetorio), 8ignif(ero), optioni, te8se(rario) coh. II pr., mil coh. XIIII et XIII urbanarum. p. C. 137. Auximi. IX, 5808 (= Grut. 445, 10)
46. Ael(iu8) Emeritus ev(o)[k(atu8)] oriund(u8) ex provincia Norica qui vixit an. XLI m. V d. XXVIII, mil(itavit) an. XIIII in c(oborte) III pr. it(em) ev(o)[k(atu8)] s(ignifer?) m(ensibus) III. C. VI, 2482. supplementa ad modam dabia fiunt.
47. G. lulius C. f. Gal. Ingenuus, militavit coh. V pr. signifer; stipen- dia militar(ia) XIX, evocat(iva) XII; vixit annis LX. C. VI, 2578.
48 artius signifer coh. V praet. VI, 2597.
49 Marcellinus sign. coh. VII pr. VI, 2651.
50. L. Antonio Proculo mil. sign. coh. VIIII pr. Puteolis. X, 1762.
51. Aur(elius) Fabianus signifer, sc. in cohorte X praetoria p(ia) T(indice) Ant(oniniana, centuria) Marciani. p. C. 221 vel 222. C. VI, 323.
52. sig. M. Vettiu[8] .... Eph. IV, 887 in laterculo, quem cohorti X prae- toriae et annis p. C. 141. 142 tribuit Bormannus supra p. 317 sq.
53. T. U]p(ius) Florus [Sarmiz]egethusa mil. fac[tu8 in leg. II]I gem. [p. f.] (p. C. 200) — translatus in [coh. . . . praetor.] (p. C. 205) — factus 8ig[nifer] (p. C. 215) etc. Beneventi. IX, 1609 = I. R. N. 1451.
54 [pr]aef., tesser., optio, [si^gnif., benefic. pr[aefr. p]r., evoc.
Aug., (centurio) co[h(orti8)] . . . vig(ilum) et statoru[m]. VT, 2794.
55 corn. trib[uni], fisci cur[atori], signifero, optione, tesserar . . .
VI, 3661. Quamqaam hoc fragmentum, qaod postremo loco posui, etiam ad cohortes urbanas referri potest.
III. In cohortibus urbanis munera signiferorum eadem fuisse atque in praetoriis per se consentaneum est et confirmatur exemplis epigraphicis. Vexillariorum nullum exemplum reperitur, signiferi, qui uni centuriae ad- scriptus fuisse dicatur, hoc:
56. L. Firvius L. f. Fab. Postumus d(omo) Luca miles coh. XV ur- ban., (centnria) Arrunti signifer. vol. X in schedis = Amati ms. Vatican. 9776. Fraeterea in laterculo cohortis XII urbanae anni p. C. 197 reperiuntur duo signiferi :
57. sig. C. Pestorius C. f. Crust. P p. C. 198. VI, 2384. cf. quae
exposuit Bormannus supra p. 319.
58. sig. T. Flavius T. f. Aemil(ia) lustinus Dob. centuria lu-^
ventini. p. C. 197.1 yj 3534
59. sig. T. Celsius T. f. Men. Crescens Praen(e8te), centuriaj
Severiani. p. C. 198.-'
quo aeque, atque in praetorianis vidimus, confirmatur in singulis cohortibus plures quam singulos signiferos fuisse. Reliqua exempla per se incerta sunt:
60. C. Vasidius C. f. Palat. Bellicus miles cohort. X urbanae optio cen- turiae, signifer, fisci curator, optio ab actis urbi, veteranus Aug. Thabnrsici Numidarum. VUI, 4874.
360 CAVER
61. Q. Kanulei Rufi signif. coh. XII urb. VI, 2906.
62. Sex. Flavi Successi signif. coh. XIII urb. Lngduni. Boiss. p. 355, 42.
63. T. SJlius Hospes signifer coh. eiusd(em), sc. Xm urbanae. LngduDi. Or. 3483 = Boiss. 360.
64. Sex. Naevio L. f. Pub. Verecundo sign. coh. XIIII, natus Veronae. VI, 2938.
65. sig. M. Maius M. f. Tean(o) . nai . . . ., cohorte XHH nrb. centnria Bo- mani. a. p. C. 198. C. VI, 3884,
in laterculo miiitum, e quo iam supra duo exempla attuli.
66. C. Luccius C. fih StelL Sabinus Beneventi decurio — militavit in coh . t(?) urb. ad latus tribunor(um), fuit secutor^ optio valetndi(narii), optio carcaris, singnlaris, benefic. tribuni, a quaestionibus factus per AnniumVe- rum praef. urbis, et tesserarius, optio, signif(er), fisci curator^ optio ab act(is), cornicuL trib., benef(iciariu8) Valeri Asiatici praef. urb., miss^us) ab imp. Hadriano Aug., Severiano III et Vibio Varo cos. a. 134, Beneventi. IX, 1617 (= Or. 3462).
67 [militavjit in co[horte .... ev]oc. ex 8ign[ifero annijs IIII
m. III d. XVIII. C. VI, 2946; miles cohortis alicuins nrbanae fnisse pntandns est, quia is fnit, qni titulnm hnnc sepnlcralem posuit. —
Videmus igitnr in cohortibus et praetoriis et urbanis duo genera signi- ferorum fuisse, quorum alterum centuriis alterum cohortibus adscriptum fuerit. Quae duo munera etsi non tam accurate qnam pleraque in militia Romana distincta sunt, tamen haec ambiguitas evitari non potest^). Nam siquis aquilifero praetorii urbani^ quem Marquardtius p. 528 commemoravit, ita uti vellet, ut signa cohortium praetoriarum easdem quas legionum aqui- las fuisse et ab aquiliferis gesta esse, signiferos autem nisi centuriarum nullos fuisse putaret, vehementer erraret. Unus enim titulns, quem ille aifert quique apud Orellium 3477 legebatur: G. Sallusti Martialis mil. coh. X urb. (centuria) Testi aq(uilifer) praet(orii) urbis, nunc est in C. VI, 2880: mil. coh. X urb. (centuria) Festi a q(uae8tionibus) praef(ecti) urbis. Neque magis probabile est, quod eodcm loco tamquam certum profertur, in prima cohorte vigilum aquiliferum fuisee. Nam qui VI, 1056 (= Or. 3471) in laterculo huius cohortis nominantnr A Q lulius lulianus (centnria Ingenui) et A Q Sittius Chryseros (centuria luvenis), eos quominns Marinium secuti aquiliferos fuisse existimemus, duae caus^e obstant. " Primum enim certa exempla aquilarum et aquiliferorum extra legiones prorsus desunt; deinde, si illa nota recte explicata esset, in una cohorte aut duo aut etiam plures aquiliferi fuisso putandi essent, quod nullo modo ferri potest
IV. Auxiliares quoque cohortes in hac re praetoriis similes fuisse videntur. Nam quamquam vexillarii cohortium panci reperiuntur, tamen
') [Sed argumenta certa, quibus probetnr fuisso praeter centoriamm signiferos etiam cohortium, plane deficiunt: nec video cur non res ita puta ordinata fnerit, nt primae centnriae signifer qnodammodo cohortis signum gestare ezistlmatns sit. Id si ita fuit, Caesar (b. G. 2, 25) scribere potnit nt scripsit. Th. M.]
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 361
iDter eo8 vix ullus est, quem vexillum centuriae gessisse statuere cogamur^). £t duobos quidem locis apparet vexillarios cohortis eos dici, qui -sub vexillo extra castra constituti erant:
68. Ob natales signor(um) vexillarior(ttm) coh(ortis) III Celtib(erorum). Castri St. Christophori in Qallaecia, a. p. C. 167. C. II, 2553. —
69. Texand(ri) et Sunic(i) vex(illarii) cohor. II Nerviorum. Procolitiae in Britannia. Eph. III, 103. Nam Texandri et Sunici erant conterranei NerYiorum, quos Yexillarios hoc loco ita dici ut VII, 1072. 1073 duos pagos militantes in coh. II Tun* grorum bene monet Hnebnerns.
Cetera exempla pleraque per se incerta sunt:
70. ... mil. coh. II Alpinor. vex. Prope Cusum. III, 3261.
71. Turr[a]n[i]us Fir(mus) vexil. coh Andetrii in Dalmatia. m, 2744.
72. L. Teren[t]ius L. f. Severus Cel(eia) mil. coh. VIII (voluntariorum) vexil[l]ar. ann. XXX stipend. XIV. Andetrii. III, 2745.
73. Sex. Sulpicio C. f. Sabino vexillar. cho. I Lig(urum) et His(pa- norum) c(ivium) R(omanorum) Gratini. Prope Nicaeam. V, 7896,
ubi Mommsenus putat in ultimo vocabulo latere verba 'c(enturia) Rufini'. Quod si verum esset^ haberemus vexillarium vexillum centuriae ferentem. At coniectura non tam certa est, ut argumentatio ea niti possit.
74. O. Baebidio Marcello mil. c[o]h. III A[Ip(inorum)] vexil(lario) equi(tum). Salonis. III, 2012.
75. .... emans . . . platoris [Da]esitias vexill. [e]quit. coh. I Belgar. turma Valeri Proculi ann. XLV, stipendior. XXIV. Delminii. Eph. IV, 350. De his dubitari potest. Nimirum aut cum aliis equitibus eiusdem cohortis sub yexillo in expeditione aut statione agebant aut vexillum equitum, qui coborti utpote equitatae additi erant, ferebant Centuriae certe vexillarii non fuerunt. — Restat unus, quem vexillum in cohorte gessisse veri simile sit, quia aut antea aut postea imaginifer fuit, quamquam ne ea quidem argu- mentatio prorsus certa est:
76. Gemellus ]m[a]ginif. coh. [III] As[t]urum p[e]d(itatae) et vexil(la- riu)8 coh. eiusdem. Antunnaci. Bramb. 678.
Nam hic quoque vexillationi cohortis interfuisse putari potest.
Signiferorum, qui in cohortibus auxiliaribus reperiuntur, non maior est numerus. Sunt hi:
77. S. Mileni (?) [signi]fer% [coh.] I Bat(avorum). Procolitiae in Britannia. Eph. lU, 106.
78. M. Aur(elius) Priscus sig. coh. I (miliaria) nova Severiana Suro- rum 8ag(ittariorum). Lednyfdlu in Pann. inf. £ph. IV, n. 440.
79. Pintaius Pedilici f. Astur Transmontanus castello Intercatia, signifer cho. V Asturum, anno XXX> stip. VIL Bonnae. Bramb. 478.
80. L. Attio L. f. Vol. Lucano signifero, centur(ioni), tribuno cohort. V ingenuorum. Nemaasi in Gallia Narbonensi. Mur. 829, 1.
^) Nam qui £ph. IV, 350 dicitur vexill(aria8) [e]quit(um) coh. I Be]gar(um) tarma Valeri Proculi, is infra inter equites referendus est.
362 CAVER
81. C. Oc. Provincialis sig. c . . . Mommsen, Helv. 237.
82. Q. Carininio Hispanornm stip. XXV, signifero. Wormatiac.
Bramb. 889.
Itaque ne id quidem certo diiudicari potest, utrum in cohortibns auxiliaribas praeter signiferos cohortium etiam alii fuerint necne. Nam qnamqoam veri- simile est in eis quoque singulos signiferos in singulis centuriis fuisse, tamen certa exempla huius muneris non exstant. Nempe unum, quod afferri potest, aliter explicandum esse mihi videtur:
(83.) L. Campanius L. f. Pol. Vcrecundus [ve]teran. leg. IIII Scy. [s]igni- fer 7 cho .... isipadensium. Rovigno in Istria. V, 8185. Mommsenus quidem put^t L. Campanium cx veterano legionis signiferum in centuria cohortis alicuius factum esse. At tah*8 promotio insolita est neque ipsi Mommseno admodum placuisse videtur. Accedit, quod formula 'signi- fer centuriae' et similes omnino non reperiuntur nisi aut in laterculis mi- litum aut in catalogis complurium munerum, quibus unus miles functus sit (velut II, 2610); alioquin semper nomen centurionis additur. Ergo signi- feri munus cum antecedentibus, 7 nota cum sequentibus coniungenda est, ut veteranus ex signifero legionis postea centurio in aliqua cohorte factus esse videatur. Constat enim ab usitata formula veteranum ex aliquo munere dicendi lapicidas nonnumquam ita discessisse, ut scriberent veteranum le- gionis alicuius aut cohortis, deinde adderent munus, ex quo veteranus factas esset. Exemplum habemns eius, de quo agimus, satis simile: Q. Titius L. f. Vot. veteranu[s] leg. VIII Au[g]. iraaginife[r] stipendioru[m] XXV. Aqnileiae. C. V, 937. Alia exempla non ita pauca coUegit Mommsenus in indicibus ad volumina III et V Corporis Inscriptionum.
V. lam cum ad equites transeo, initium facio ab equitibus singularibus Augusti, quoniam casu factum cst^ ut de eis aliquanto plus sciamus quam de ceteris. Constat enim per titulos in singulis turmis equitura singularium singulos signiferos fuisse. Cuius rei haec habes exempla:
84. M. Ulpio Maturo signif. tnr(raa) Sereni eq(uiti) 6ing(ulari) imp. n. — Aur(elius) Messor signif. VI, 3304.
85. T. Aurelio Titi filio Aeli[a] Mursa Maximo signifero eq(uitum) sin- g(ularium) imp. n. tur(ma) Aureli Bithi. VI, 3214.
Huc accedit, qui ipse quoque aliquod subsidium argumentationis praebet:
86. Ael(ius) Crescens sig(nifer) a. p. 0: 200. VI, 225,
quippe qui commemoretur in catalogo militum unius turmae, quorum pro reditu ex expeditione Parthica ara marmorea posita est. Reliqua cxempla incerta sunt:
87. M. Ulpius Vic signif. eq. 8i[ng.] ... VI, 3310.
88. [Q. Catinio .... veterano] Aug. n. ex equitib. [singu]laribus signi- fe[ro]. VI, 3242.
89. T. Fl(avius) Marcellinus signifer. VI, 3177, idem 3222. Militavisse videtur iu turma Aelii Crispi.
90. M. Ulp(ius) Tiberinus signifer. VI, 3197.
91. [Aur(elius) In]gen(u)us signif. VI, 3218.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 3G3
Tres, quos ultimo loco posui, equites singulares fuisse inde intellegitur, quod equitibus singularibus monumenta sepulcralia dedicaverunt.
Constat eqnites singulares non in alas distributos fuisse sed in duag partes, quarum altera in castris prioribus altera in castris novis consistebat. Quae partes num suos signiferos maiore dignitate quam signiferos turmarum habuerint, nescimus. Nam quod Marquardtius hoc munus vexillario tribuit, in eo virum doctissimum erravisse iam supra (p. 358) duobns argumentis confirmavimus. Accedit tertium, quod munus vexillarii uno certe loco tur- mae addictnm exstat. Reperitur enim:
92. T. Aurelio Vitelliano vex(illario) eq(uitum) sing(ularium) Aug. tur(ma) Valeri. VI, 3239.
Apparet igitur vexillarium apud equites singnlares eundem esse, qni alio- quin signifer dicitur. Cuius rei praeter hoc tria alia habemus exempla:
93. C. lulius Secundtts vexil. VI, 226.
94. T. Aur(elius) Verax v[e]x. VI, 3203.
95. T. Anrelius Victorinus v[e]xilarius. VI, 3253.
Nam ex equitibus singularibus aut veteranos ant alios milites sub vexillo extra castra constitntos esse etsi per se cogitari potest, tamen nusquam narratur. VI. Etiam in alis equitum singulas turmas singulos signiferos habnisse confirmatur his duobus exemplis:
96. C. lulius Dexter vet(eranus), mil(itavit) in ala eq[ues], cur(ator) tnrmae, armor(um) custos, signifer tur(mae), milita(vit) annis XXVI, di- mis^sas) emer(itus) honesta missione. Prope Thevesten. VIII, 2094.
97. — ala Panno(nica) sign(ifer) tur(ma) Arti ann(is) XXXIV, stip(en- diis) XVI. Arrabonae. IH, 4376. —
Praeterea commemorantur signiferi alarum hi:
98 tius sign(ifer) ala I Fron(toniana). ITrfcc in Banatu. 111,6274.
99. M. Ulpi Crescentis vet. ex sig. [al]ae Thracum. Berbrugger, Rev. afr. 9, p. 56.
Hi utrum signa alarum gesserint an signiferi turmarum in illis alis fuerint, distingui non potest. Quamquam per se certum est etiam alis non secus atque cohortibus sua signa suosque signiferos fnisse.
Neque desunt vexillarii alarum, e quibus unus veteranus cnm vexillo missus fnisse videtur:
100. Anr(eliu8) Potitus vet(eranus) al(ae) Aug(u8tae) vexi(llarius) e(ius). Prope Virtinum in Norico. III, 4834.
Duo alii fortasse eiusdem generis sunt:
101. Pro(culus) et Priscinus vex(illarii), sc. alae I Flaviae Augnstae Britto- num miliariae civiam Romanomm. Vindobonae. III, 4576.
102. Ti. Cla[ud(ius)] Pacat[us] eq^ues) vex(illarius) vni, 5886.
At quoniam vidimus apud equites singulares signiferos interdum minus pro- prie vexillarios dictos esse, etiam hi alarum vexillarii pro signiferis dicti esse putari possunt Hoc confirmatur titulis supra scriptis 74 et 75. Neque enim absurdnm videtur talem neglegentiam dicendi, cum a cohorti- bu8 peditatis prorsus aliena sit, in equitibus usu venire, quippe qui non
n
364 CAVER
signa sed vexilla proprie dicta habuerint (cf. Marquardt p. 346). Quodsi in tanta paucitate exemplorum coniecturae indulgere licet, fortasse negle- gentiae, quam commemoravi, ea causa fuit, quod ei equites, qui vexilla equitum legionariorum gerebant, ut a signiferis cohortium aut centuriaram distinguerentur, vexillarii dicebantur. Unum quidem habemus huius muneris exemplnm :
102a. VEX • EQ. scriptum in vexillo, quod eques in monumento sepul- Crali insculptus dextra tenet, infra quem legitur: C. Rufius C. f. Ouf. Med. miie[s] leg. XIII gem. an. XXXVI st(i)p. XVI. Poetovione. saec. p. C. I. III, 4061.
VII. E numeris militum, qui dicuntur, haec sunt exempla:
103. P. Aelius Marcellinus signifer et quaestor n(umeri) Brit(annornm). p. C. 186. Germisarae. III, 1396.
104. Aurelio lanuario signif(ero) ex numer(o) Dalmat(arum) Fort(en- sium). Mediolani. V, 5823.
105. Flavio Launio semaforo de numero Bataorum seniorum. Concordiae in Venetia. V, 8752.
VIII. Restat, ut de legionibus agatur et quaeratnr, utrum in singulis cohortibus earum an in centuriis singuli signiferi fuerint At in inscriptioni- bus nihil est, quo haec quaestio solvi possit. Nam quicumque signiferi legionum reperiuntur^ nnlli cohors aut centuria ita addita est, ut signum eius gessisse dicatnr. Itaque nihil aliud nisi nomina enumerabimus.
106. Caesern(iu8) Sabinianus sig. leg. I ad. Brigetione. III, 4324.
107. lulio Paterno q(uondam) sig(nifero) leg. I ad. stip. VI, qui Tix(it) annos XXIIII. Arrabonae in Pannonia saperiore. III, 4375.
108. L. Sept(imius) Constans signif(er), sc. leg. I. ad. Brigetione. III, 4287.
109. Tit[i]us Candidus sig(nifer), leg. I. ad. Brigetione. III, 4326.
110. M. Val(erius) Marinus vet. leg. I ad(iutricis) p(iae) f(idelis) ex sign(ifero). Brigetione. III, 4298.
111 m(ius) Maximus [s]ig. lcg. I. a. Brigetione. III, 4306.
112 ius [8]ig. [l]eg. I M(inerviae). Coloniae Agrippinensis. Bramb. 351.
113 veteranus, militavit in l(eg). p(rima) M(inervia) sig(nifer).
Mommsen, Helv. 279.
114. L. Aelius Flacus signifer leg. II Aug(ustae). Aquis Flaviis. n, 2480.
115. [M. Ae]m[ilins M. f. ?] Genialis .... leg(ionis) II Aug(u8tae) ex [signi]fero. Iscae. VII, 119.
116. L. Porcio L. f. Voltin. K . . . ro militi leg. II Aug. optio[n]i, signifero. Ucetiae in Gallia Narb. Murat. S45, 2.
117. G. Valerius C. f. Galeria Victor Lugduni sig. leg. II Aug. stip. XVII annor. XLV. I«cac. VII, 125.
118. Aur(elio) Antonino sig. leg. II ad. sti(p). XVIII, q(ui) vix(it) ann. XLV. Aqninci. III, 3534.
119. M. Aur(elius) Martialis vet. ex signif. lcg. s. s. (sc. n adi.}- Aquinci. III, 353S.
120. Aurel(ius) 1. sig. leg. II [adi.]. Lauriaci in Norico. III, 5681.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 365
121. Marcio Aur[elio] .... niano 8i[gn. leg. II a]di. p. f. ann . . . [stip.] X. Aqninci. III, 3532.
122. FlCavias) Cogitatus sign. leg. II adi. Aqainci. III, 3548.
123 [Cominio Flavi]a Sirmi. Maximo quondam vet(erano) ex 8ig(ni-
fero) leg. II ad(iutrici8). Lussoni. ni, 3320.
124. Aurel(iu8) Alexandra8 qu[o]ndam signifer leg. II Traianae for(ti8) Ger(manicae) cohor(te) II hastati pr^ioris), nat. Macedon(i8), stipendiorum XIII annos vixit an. XXXI. — Nicopoli in Aegypto. Epb. II, 327.
125. Terent(iu8) Lucianus signif. leg. s. s. (sc. n Italicae). Polae. V, 46.
126. Val(eriu8) Genialis mile[8] legionis secunde Divitensiam Italice signifer, vixit annos L, militavit annos XXVI. VI, 3637.
127. A. Silanus [L. f.] Ste. [leg. II] signifer. Beneventi. IX, 1625 = I. R. N. 1464. Cf. supra p. 358.
128. M. Attius Fe8[tu8] signife[r] leg. III A[ug.] vix. an . . LIII, m. II dieb[u]8 XIX. LambaesL VIH, 2814 = Ren. 1338.
129. L. Baebius Faustianus 6ig(nifer) leg. III. Ang. p. v.,
130. L. Baebii Felicis vet(erani) ex signifero filius. 198 p. C, Castris Lambaesitanis. VIII, 2528 = Ren. 61.
131. P. Aeli Ser[a]pionis s[ig.] leg. III. Aug. Lambaesi. vm, 2789 = Ren. 235.
132. P. Aufidius Felix sig. leg. III Aug. vixit annis XLVII. Lambaesi. VIII, 2815 = Ren. 371.
133. P. Calventiu[8] Italicus sig. leg. III Aug. Lamb. vm, 2834 = Ren. 481.
134. M. Granius Sexstianus sig. 1. III Aag. v. a. XXX. Lamb. VIII, 2881 = Ren. 693.
135. L. lulius Prim[u8] sig. leg. III A[ug]. Lamb. VIII, 2912 = Ren. 793.
136. C. Laetorius Pacatus sig. leg. III Aug. vix. annis L. Lamb. Vni,
2931 = Ren. 897.
137. L. Licinio Gratiano sig. leg. III Aug. v. an. XXX. Lamb. vm,
2932 = Ren. 906.
138. Papinius Salvius sig. leg. III A(ug.) Lamb. vni, 2959 = Ren. 1055.
1 39. Q. Sabi[nius] Ingen(u)us si[g.] leg. III Aug. Lamb. VIH, 2970 = Ren. 1136.
140. L. Silins Rufinus sig. leg. III Aug. Lamb. vm, 2975. 2976 = Ren. 1182. 1183.
141. Val(erius) Marcianus sig. leg. III Aug. Lamb. vm, 2992 = Ren. 1249.
142. M. Valerio M. f. Pol. Secundo cas^tris) sig. leg. III Aug. vixit an. XXXI. Lamb. VIII, 2994 = Ren. 1252.
1 43. L. Vibius Felix vet. leg. III Aug. p. v. ex sig. Lamb. vm, 3000 = Ren. 1297.
144. M. Ulpius Sat(urninu8) aig. leg. III Aug. Lamb. vm, 3003 = Ren. 1321.
145. L. Aemilius Felix signif. leg. eiusdem (sc III Aug.). Lamb. vm, 2960 = Ren. 1370.
IV 25
366 CAVKR
. 146. T. Arranias Datus signifer, leg. m Aug. 198 p. C. Castr. Lamb. VUI, 2527 = Ren. 62.
147. C. Iul(iu8) Honorat(us) ex sig., leg. III Aug. 211/212 p. C. Castr. Lamb. Vni, 2618 6, 6 = Ren. 1005.
148. lulius Agri(]e?)u8 ex sig., leg. III Ang. 211/212 p. C. Castr. Lamb. Vni, 261 8 c, 6 = Ren. 100 0.
149. Ex sig. Sextilius Vitalis, leg. III Aug. Lambaesi. VTII, 2626 c, 6 == Ren. 102 C.
150. . . lulius Virilis Thubur(bone) sig., leg. III Aug. Castr. Lamb. VIII, 2568 = Ren. 129.
151. Antonius Victor sig., leg. III Ang. Lambaesi. VIII, 2811 = Ren. 330.
152. T. Pinarius Saturninus sig. leg. (sc. III Aug.) Lamb. VIII, 2822 = Ren. 395.
153. Q. lulius Rogatianus sig., leg. III Aug. Lamb. Vm, 2920 = Ren. 546.
154. G. Gemellins Apol(l)inari6 sig., leg. III Aug. Lamb. VIII, 2886 = Ren. 721.
155. C. Mustius C. f. Aurelia Fortunatus Lam[ba]e8i vet ex 8i[g.], leg. m Aug. Lamb. VIII, 2949 = Ren. 1019.
156. Sex. Vettins Geminus vet. ex sig., leg. m Aug. Verecundae. vm, 4248 = Ren. 1477.
157. M. luvenius io vet. ex signif. leg. III It. Castria Beginis.
m, 5956.
158. C. Senilio Pervinc[o] veter. ex signifero leg. III Italicae. Augustae Vindelicorum. HI, 5818.
159. Q. Septimio et signifero legionis IIII Macedonicae domo
Foro luli. Narbone. Mur. 852, 2.
160. L. Sentiue L. f. Ouf. Niger signif. leg. IIII Scyt(h)icae, In agro Mediolanensi. V, 5595.
161. L. Campanius L. f. Pol. Verecundus [ve]teran. leg. IIII Scj. [8]ignifer, (centurio) c(o)ho[rtis] .... isipadensium. In agro Rovignensi. V, 8185. De hoc vide qnae supra (p. 362) disputata sunt.
162. Ael(iu8) Proculinus signif. leg. IIII Fl(aviae felicis). Viminaci. m, 1649.
163. C. Cassius Silvester vet. leg. IIII Fl. ex sig. Poctovione. m, 4056.
164. Aur(eliu8) Faustinianus sigf. leg. IIII Fl. vix. an. XXXII mil. an. XIII m. I. Singiduni. III, 6305 = Eph. II, 486.
165. [M. Petronius Fortunatus] militavit L annis, IV in leg. III
A[ug.] librar., tesser., optio, signifer factus ex suffragio leg^ionis) IV
militavit (centurio) m compluribus legionibus. ~ Cillii. p. C. 199. — VIIT, 217.
166. Ael(ius) Severus agens lust(rationem) Aur(elii) Flavp] p(rimi)- [p(ilaris)] 8ignif(er?) leg. III[I ?] p. f. . . . . AquUeiae. V, 808.
167. M. Aurel(ius) Valerius sig. leg. V Maced. Concordiae. V, 1881.
168. Ulp(ius) Masculinus vet. ex signif. leg. V M(acedonicae). p. C. 204. Napocae. Iji, 854.
1 69 ua ex sign. in laterculo veteranorum legionis V Mac. Troesmi.
m, 6179, 3, 18.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 367
170. C« Lucretias signif. leg. VII C(laudiae) p(iae) f^idelis) dozn(o) Verona an. XLV stip. XXVL Salonis. m, 2040.
171. Q. Oppius Q. f. Pol. Foro Corne(li) signifer leg. VII (Claudiae piae fidelis) ann. XXX stip. VIIL Delmini. HI, 2716,
172. L. Coelius Q. f. miles leg. VIIII signifer. Ob virtutes p(h)alaris torquibus arnnillis don .... Cherii. V, 7495.
173. L, Duccius L. [f] Volt. Rufinus Vien(na) signif, leg. VIIII. Eburaci. VII, 243.
174. C. Octavio P. f. Pastori Publ. Yerona sig. leg. yilll, deductns Reate ab divo Aug. [Vesp.] IX, 4685 = Mnr. 838, 4.
175. A. lulius Saturninns signifer leg. X gem. p. f. Reiis Apollinaribas. Bonat. 290, 1.
176. C. Vetnlius M. f. Qui. signifer leg. X equ(eB). PatriB. UI, 508.
177. P. Felsinius L. f. Fal , Q. Felsinius L. f. Fal. leg. X 8ignifer(i ?). X, 3887.
178 us sig. leg. X ad Dravam flamen infra PoetoTionem.
III, 4114 H» Eph. U, 855.
179. L. Allius L. f. Fab. signifer leg. XI ann. XXX stip. X. Delmini in Dalmatia. lU, 2708.
180. Q. Coelius L. f. leg. XI Actiacus signifer. Ateste. V, 2503.
181. L. Sertorius L. f. 8ignif(er) aquil(ifer) leg. XI Claud(iae) piae fi- delis missus curat(or) veter(anorum) leg. eiusdem. Veronae. V, 3375.
182 [8]>[g]ni[f.] leg. XI ann. XLV stip. XX, Burni in Dalmatia.
III, 2832.
183. L. Caltius Sex. f. Rom. leg. XII signifer. Ateste. V, 2502.
184. Galerius signifer eius, sc. leg. XII fu]mi(natae). Smymae. m, 414.
185. Aurel(ius) Marius optio, signif(er) leg. XIII gem. Albae Inliae. m, 1124.
186. Va]er(ius) Yalens signif. leg. XIII gem. Aqnileiae. V, 808.
187. Vibius Rufi[n]us 8i[g.] leg. XIII g(eminae). Albae luliae. m, 1192.
188. M. Ulp(io) M. f. Flavino optio(ni), signifero leg. XIII gem. [8]ti[p.] XXV. Albae luliae. m, 1202.
189. Aur(eliu8) Maximianus sig., sc. leg. Xm[I] ge. Moriae. m, 3284.
190. Q. Caesio Q. f. Pob. signif., sc. leg. Xim gemin. Veronae. V, 3360.
191. C. Coponi Crescentis dec. Tuscanensiu(m) quaest^oris) r(ei) p(u- blicae), veter. Aug. leg. XIV gemin. signiferi. Tnscanellae. Or. 99.
192. M. Petronius L. f. Men(enia) Vic(etinu8) ann(orum) XXXVIII, mil. leg. XIIII gem. militavit ann. XVIII, sign(ifer) fuit. Viroconi. VII, 155.
193. L. Yal^crius) Passerianus signifer leg. XIIII g. Gamnnti. m, 4407a.
194. Vindil(ius?) Cupitus sig. I. XII II g. A(ntoninianae). Camnnti. Epb. IV, 525.
195. T. Fl(aviu8) Ingenu(u)s signif., sc leg. XV ApolGinarif). Camnnti. Eph. rV, 553.
196. Q. Manlio Pap. Yero vet. leg. XV 8ig(nifero). SarmizegetuMe. lU, 1476.
197. Fadieno Tertio signifero leg. XVIII (sic) g. lader. m, 2915. cuias
•
iegionis nnmerus in XVm G lateat, incertnm est.
25»
368 CAVER
198 domo Vercel(lis) sig. et veter. le[g.] XXI rap^acis). Bonnae.
Bramb. 1983.
199. M. Libarnius M. f. Pol. Saturninus Ancy(ra) sign. leg. XXII (Deiotarianae centuria) Valeri Prisci, M. Valerius M. f. Pol. SataminQS Ancy. 8ignife[r] leg. XXII (Deiotarianae centuria) T. Servi[li R]ufi. Alexan- driae in Aegypto. III, 6023 = Eph. II, 1021.
200. T. Florius Saturninus vet. ex sig. leg. XXII pr. p. f. Alexan- drianae. Mogantiae. Bramb. 1067.
201. T. Albanius Primanus sig. leg. XXII pr. p. f. optio navaliorum. Moguntiae. p. C. 185. Bramb. 1301.
202. L. Septimius Bellus sig. leg. XXII [p]r(imigeniae) optio navali(o* rum.) Moguntiae. p. C. 198. Bramb. 1302.
203 sig. l[eg. X]XII pr. p. f. Mognntiae. Biamb. 1135.
204. M. Albio M. f. Ste. leg. XXX signifero. Beneventi. IX, 1603 = I. R. N. 1442.
205. C. Candidinius Sanctus sign. leg. XXX U. v. Noviomagi. Br. 101.
206. T. Fl(avius) Ulfus sig. leg. XXX UGpiae) v(ictricis). TitnlM ineditus Lagdnnensis.
207. Martius Victor sig. leg. XXX U(Ipiae) v(ictricis) Severianae Alexandri(anae) p(iae) f^idelis). Castris Yeteribas. p. C. 230. Bramb. 202.
208. T. Quartinius Saturnalis signifer leg. XXX U(lpiae) v(ictrici8). Prope Cliviam. p. C. 239. Br. 145.
209. missi hon(esta) missione, ex [s]ignifr. leg. XXX. Ante-
cedant nomina complnra. Apnd Castra Vetera. p. C. 210. Br. 220. His accednnt signiferi, quorum legiones incertae sunt, hi:
210. Genio Cassi signif. in anulo argenteo. III, 6019, 15.
211. C. Iul(iu8) Mac . . . signifer. p. C. 223. Aqninci. Eph. II, 693.
212. G. Iu[l.] Maximianus ve[t.] cx sig. Mnrsellae in Pannonia snp., p. C. 200. m, 4268.
213. Iul(iu8) Victor sig. vix. an. LV. HaWtanci. VH, 1011.
214. [M]arcellinius Marce[lli]nus sigf. leg. Castris Reginis. in, 5952.
215. Q. Naevius C. [f.] Vol. Ponticus signif. Bnmi. IH, 2838.
216. Prudencius Revere(n)s o[p]tio signiferorum. Moguntiae. Br. 1048.
217. S[e]sti Nepotis vet[e]rani ex s(ignifero?). Salonis. m, 2050.
218. D. Sextio Victori legionis Minerviae signifero. Arausione. Gnit. 561, 10. Honc titnlum interpolatnm esse putat, qui denno editums est, HirschfeldiQj.
219. M'. Tep .... signifero . . . curatori. Alexandriae Troadis. ni, 389.
220. P. Tutilius P. f. 0[uf]. veteranus sign[ifer] aquilifer leg . • * . p. Chr. 29. Mediolani. V, 5832.
221. Se[q]ue(n)s signif(e)r. Miltenbei^ae in Bavaria. Bramb. 1742.
222. . . Vitali . . . signiferi. Augustae Treveromm. Bramb. 790. 223 sig . . . . Al86-Ilo8vae. III, 813.
Inter vexillarios legionum nullns est, quin cum aliis sub vexillo eXtra castra meruisse existimari aut possit aut debeat. Commemorantur his locis :
DE MVNERIBVS MILITARIBVS, 369
224. Vexillari(i) l(eg.) I M(inerviae) f^idelis), 1. VI vict, L X g(em.) p(iae) et al(aruin) co(hortiam) cl(a8sis), q(uae) 8(ab) [Q.] Acatio 8u(nt)» ADtnnnaci. Bramb. 680.
225. P. Sextius Donatus vex. leg. III Aug. Lamb. vm, 2974 = Ren. 1177. 226 108 Saturninus v[exiliariu8]. I leg. III Aug. Castns Lambae-
227. Pinarius Primus vex . . J S**°"' J^^' ^^^^' ^' ^ ==
Ren. 135.
228. Vexillari(i) lcg(ionum) trium, leg. IIII Mac., leg. XXI rap., leg. XXII pr](migeniae). Parmae. De Lama, Iscr. ant p. 51 n. VII.
229. L. Salvius C. f. Fab. vexillarius veter. leg. IIII. Boami. V, 4903.
230. Victorinus (centurio) leg. VI vic. p. [f.] pro vex(iIlario vel -is) l^egionis) eiu8(dem)f Coloniae Agrippinensis. Bramb. 1982.
231. Vexil(larii) l(eg). VI vic. p. f. 1. X. g, p. f. et al(aram) coh(or- tium) cla(88i8) G(ermanicae) p. f., q(uae) 8(unt) 8(ub) [Q.] Acutio. Brulae. Bramb. 662.
232. — ob natale(m) aqa[il]ae vexillarior(um) leg. VII 6e(m). sub cara Licini Pater[ni] (centurionis) leg. eiusd . . . etc. in Castro St. Christophori in Gallaecia. p. C. 163. II, 2552.
233. — ob nalal[em aq]uilae vexillarior(um) leg. VII sub cura L. Aureli Eutych[eti8 ?] Au[g.] l[ib.] proc(uratoris) et Val(erii) Sempronian(i) pr[ae- f(ecti)] alae II Flavia[e] .... In Castro S. Christophori in Qallaecia. p. C. 184« II, 2554.
234. Vexil(larii) leg. VII Gl. cura C. Licin(ii) Rufini. Ramae in Moesia Bup. in, 1643.
235. Cuius viai millia passus sunt CLXVII munit(a) per vexiliarios leg. VII et XI. In Dalmatia. III, 3200.
236. Veturius Marcian. [v]ex. le[g.] XIII g. In Dacia. in, 1614.
237. Vexillari le(gionis) XXI ra^pacis) et auxilia eorum c(o)horte8 V, qui sunt sub L. Pompeio Secundo le. XXI. — Norroy pres de Pont h MouMon. — Ferii88ac, BulL dea sciences hiatorxquea 18, p. 101.
Accedunt pauci, qui num milites fuerint aut in quo genere militiae stipendia fecerint, diiudicari non potest:
238 [vex]illariorum III [legionum?] in urbe ag[e]n[tium]. VI, 3660.
239. [Q. Cor]nelio M. f. Gal. Valeriano pra[ef. alae] praef.
vexillariorum in Trachia XV [a leg V Mace]donica a leg. VIII
Aagusta, a tribunis la[ticlaviis et minor]ibu8 a praef. chortium statuis
coroni[8 donato] inter annos p. C. 43 et 63. Castnlone. U, 3272.
240. Appius Eutychianus maritus eiusdem Valerianae scholae vexilla- rior(um) largitus est XXX (milia) n(ummum). Comi. V, 5272.
241. Genio vexillar(iorum) et ]maginif(erorum) Attianus Coresi(nu6) vex. Fortionius Constitutus imag. signum cum edicla et tabl. marmoream d. d. d. — p. C. 239. Propo Neuwied. Bramb. 693.
242 ^YifjkviTflov [it^iKKct^iog HaTSTHEvaTccfAsv xrX. Sevrihissar in 6a-
latia. — C. i. Gr. 4093.
Eorum vexillariorum, quos legionarios fuisse constat, nuUus eis ver- bis commemoratar, ut in legione vexillum gessisse putari debeat, pauci
370 CAVER
eis, ut possint. Itaque quoniam supra vidimus neque apud praetorianos ne- que in cohortibus auxiliaribus milites, qui vexilla gererent, vexillarios dictos esse, statuere possnmus, etiam a legionibus ea quidem aetate, ex qua ti- tuU exstant, tale munus aliennm fuisse. Neque tamen veri simile est hoc superioribus temporibus aliter fuisse. Qua re vexiilarii centuriarum , quos Marquardtius p. 335 finxit, nulli umquam fuisse putandi snnt. Neqne enim loco Polybii, qnem laudat, quidquam in hac re efficitur, quia quos ille (VI, 24, 6) ar,fjLaio<pogovg dicit, signiferi potins quam vexillarii Latine dicti esse videntur. Quod si in legionibus milites signa gerentes praeter signi- feros nulli fnerunt, incertum manet, quomodo hi per cohortes et centurias distributi fuerint. Nam a scriptoribus veteribus de hac re non plns disci potest quam ex titulis. Nam quamquam signiferum, qnem Caesar b. 6. II 25 commemorat, signum totius cohortis gessisse facile intellegitur, tamen hoc non obstat, quin etiam centuriis suos signiferos fuisse putetur. Neqae haec quaestio solvi poterit, nisi fortuna novis monumentis repertis quaeren- tes iuverit. Sed priusquam ab ea discedam, facere non possum, quin lo- cum quendam Yegetii afFeram, quo id, quod ex illo Caesariano viri docti intellexernnt, confirmetur. Ille enim, cum (II, 20) exponat ab antiqnis di- vinitus institntum esse, ut ex donativis militum peculium castrense apad signa deponeretur, addit decem folles per cohortes singulas positos esse, in quibus haec ratio conderetur; signiferos autem, apud quos ea ratio serva- retur, non solum fideles sed etiam literatos homines. electos esse. Qnod si decem foUes per singulas cohortes distributi erant, etiam decem signiferos cohortium fuisse necesse est. Neque puto quemquam illud caput Yegetii legere posse, qnin verba scriptoris ita intellegat, ut ille praeter signiferos cohortium nullos alios in legionibns notos habuisse videatur.
[lam postquam diligenter collecta sunt quae de vexillariis habemus, de propria vocabuli significatione iusta quaestio institni potest. £t primnm qui- dem vexillum cum non in militari re sola adhibeatur, sed collegia quoqae sua vexilla habuerint (vita Aureliani c. 34 : vexilla collegiorum atque castrorum), semovenda est schola vexillariorum tituli Comensis (n. 240) omnino a rebus castrensibus abhorrens, similiterque fortasse statuendum erit de titulo re- perto Pessinunte (n. 242). — Deinde vexillarii et imaginiferi tituli Germa- nici (n. 241) ita videntur accipicndi esse, ut hic comprehendantur tam aqoi- liferi et signiferi quam qui propric vexillarii dicuntur et vocabulum usur- petur non solita et propria ratione, sed latiore et promiscua. — Proprie autem signum et vexillum ita diiferunt, ut illud legitimum sit et stabile, hoc extra ordinem et pro tempore plerumque usurpetur. Ita duo sunt genera militum, quibus signa nulla suut, sed vexilla tantum, scilicet veterani sub signis retenti (n. 229) et vigiles. Et illi quidem cur legitima militia per- acta pro militibus magis sint quam milites, qnivis intellegit; sed vigiles quoque a legitima militia remotos esse non minus extra quaestionem est Possunt his addi vexillarii equitum duo reperti in cohortibus eqnitatis (nn. 74. 75); nam equites earum pars cohortis sunt neque ipsi iustum nu- merum constitnunt. Denique instornm corporum militarium vexillarii qui
f»
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 371
inveniuntur, inde originem trahunt, quod roilites ob aliquam causam extra castra constituti tamdiu, quamdiu a castris absunt, et duci parent ad hoc facto et sub signo sunt ad tempus iis dato, id est sub vexillo. Quod in cohortibus praetoriis urbanisque eiusmodi vexillarii non inveniuntur, inde explicatur, quod haec genera militum raro extra castra sua merent; contra- rium cur eveniat in equitibus singularibus etsi certa ratio reddi non potest, nibil obstat, quominus ob id ipsum instituti sint ut tam Romae quam cxtra urbem pro re mandata peragerent. Frequentissime autem vexillarii inveniun- tur in legionibus et magis etiam in auxiliis, qnae satis constat multo magis quam legionarios milites in stationibus collocata esse; sed duplici significa- tione in his vocabulum usurpatur. Nam vexillarins et is est qui sub vexillo meret (unde vexillarii et vexillatio promiscue ponuntur) et vexillifer. Ad illam significationem ii fere tituli pertinent, qui vexillariornm in genere me- minerunt et plurali vocabulum efferunt (nn. 68. 69. 224. 228. 231. 235. 237. 238. 239), ad hanc qui pro munere id ad nomen aliquod adiungunt (coh. aux. nn. 70. 71. 72. 73. 76, eqq. sing. nn. 92—95, al. 100—102, legion. 225. 226. 230. 236). Notabile est uni horum (230) adscribi pro vexillario eum fuisse, id est ni fallor non iussu ducis, sed propter casum fortuitum et rei gerendae necessitatem commilitonibus praefuisse. Th. M.]
II.
DE AQVILIFERIS.
Aquiliferos praetorianorum et vigilum, quos Marquardt (StaaUterw. II, p. 528) admittit, nuUos fuisse iam supra (p. 360) demonstravi. In legioni- bus singulis singuli fuerunt^ qui plerumque ita commemorantur, ut numerus legionis, in qua stipendia fecerint, addatur. Nomina eorum adscripsi ordine legionnm.
1. Sex. Sammio Yolt. Severo e leg(ione) prima Germanica^ qui tem- pore, quo militare coepit, aquilifer factus est, ann. XIII aquilifer militavit. p. C. 50. Cularone in Gallia Narbonensi. — Or. 3389.
2. [Aur(elius)] Cupi(t)us ve. ex aqu(i)I. 1. I. ad(iutr.) inter Savariam et Scarbantiam in Pann. siip. — III, 4231.
3. P. Ferrasius CI. Avitus Savaria (centurio) [l]eg. VIII Aug. p. f. Co(mmodae) ex aquilifero leg. I adiutricis. p. C. 191. Aschaffenburg. — Bramb. 1752.
4. Flavius M. f. Gal. Quadratus aquilifer leg. II. Prope Olisiponem. — II, 266.
5. T. Claudius Martinus aquiiif. leg. II ad(iutr.) Aquinci. — III, 6457.
6. P. Elius Vitalis aquilifer leg. III Aug. Lambaesi. — VIII, 2794 = Ren. 242.
7. [C.] Ittlius C. fil. domo Aretbusa Livianus vet. ex aquilif. leg. III Aug. Severiae translatus ex leg. III Gailic. Lambaesi. — VIII, 2904 = Ren. 767.
372 CAVER
8. L. Tallias Felix cas(tri8) d. aq. Castr. Lamb. vm, 2568, 22 = Ren. * 129. Idem commemoratur VIII, 2988 = Ren. 1230. Lambaesi: discens aqailiferu(n]) leg. III Attg.
Eiasdem legionis faisse patandi sant hi qainqae:
9. C. Aemilio Demetriano aquilif(ero). Lambaesi. VIII, 2796 = Ren. 254.
10. Fl(avii) Cepraci vet. ex aquilif. Lamb. VUI, 2868 = Ren. 625.
11. lunius Venastas aqailif. Lamb. VIII, 2928 = Ren. 889.
12. P. Valerius P. f. Ael. Felix Then^is) aqailifer vixit an. L. Lamb. Vm, 2991 = Ren. 1239.
13. L. Licinio ex a[quilifero ?]. Lamb. VIII, 2933.
14. Iul(ia8) Clemens [a]qailifer leg. III Ita[l]. Aagustae Vindeliconun. III, 5816.
15. C. Vetti L. f. Vel. Tusci legionis IIII Maccdonicae aquiliferi. vol. IX in schedis = Catalani, orig. e antich. Ferm. p. 37.
16. P. Tutilius P. f. 0[uf]. veteranus 8ign[ifer] aquilifer leg. V . . . . curator veter[an(orum)]. • Vixit annis a. Chr. 45 — p. Chr. 29. V, 5832. Mediolani.
17 ex aq(uilifero) leg. V. Mac. Troesmi. III, 6180, 3, 2.
18. M. Sempronius M. f. Col. Celer aquilifer legionis X Fretensis -- militavit annis XX vixit annis XXXX. — VI, 3627.
19. C. Aebutius C. f. Rufus aqui(lif)er legione XI. Ateste. — V, 2495.
20. L. Sertorius L. f. Pob. Firmus signif(er) aquil(ifer) leg. XI Claud. piae fidelis, missas curat(or) veter(anorum) leg. eiusdem. Veronae. — V, 3375.
21. Cn. Musius T. f. Gal. Veleias an. XXXII stip. XV aquilif. leg. XIIII gem. Zahlbach in Hassia Cisrhenana. Bramb. 1183.
22. P. Cassi aqail(i)feri leg. XIIII gem. ann. XVIII. Zahlbach. Bramb. 1187.
23. L. Vettius L. f. Vol. Reginus aquilif. leg. XXI. Castris Veteribus. Bramb. 196.
24. aqailif(er) [leg. XXX U]lp. vict. Moguntiae. Bramb. 1078.
Restant pauci, quorum legiones incertae sunt:
25. Val(eria8) lustinus aq(uilifer?). VI, 3638.
26. A. Long[in?]u8 aqui(lifer). Hunni. — VII, 560.
27 [aq]ttilifer leg(ionis). Bonnae. Bramb. 477.
m.
DE IMAGINIFERIS.
Imaginiferi siveimaginarii, qui imperatoris imagines ferunt (Veget. II, 7) in legionibus hi reperiuntur:
1. L. Cornelius [F]ront. vet. ex ima[g. l]eg. [IJ Ita(licae). Siitor. |II, 756.
2. [L.] Titi Valentini quondam [i]mag. leg. I adi(utricis). Adiai. ni, 4277.
3. M. Aur(e]io) Candido q(uondam) vet. ex. imag. leg. I adi. m(i8So) h(onesta) m(isRione). Brigetione. III, 4313.
4. Solemnio Fido mil(i)t(i) leg. I Minerviae im[a]g[ini]fero. Lugdnni. — Boiss. p. 299 = Or. 3478.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 373
5. L. Longeio Felici imag. leg. III Aug. Lambaesi. VIII, 2935 = Ren. 1004.
6. Sallastivo lanuario imag. leg. III Aug. stip. XXVIIIII (sic). Lamb. VIII, 2971 = Ren. 1142.
7. M. Sulpi[ciu]s Proculus imag. l[eg.] eiusd. , sc. III Aug. Lambaesi. VIII, 2814 = Ren. 1338.
8 tus imag[inifer] leg. III Aug. Lamb. VIII,. 2783 = Ren. 223.
9 al. Valens ex imag. leg. VMaced. Troesmi c. a. 134. III, 6178, 1, 20.
10. ex imag. leg. V Maced. Troesmi. III, 6180, 3, 3.
11. Ulp(io) Victori im[ag]ini[fer]o leg. VII ex (centuria cohorte) II pr(incipi8) post^erioris). vixit ann. XXXVIII, militavit ann. XVI. Cyrrhi. — III, 195; notae quomodo solvendae sint, iudicavit Mommsen supra p. 235 n. 48.
12. Lucreti Matern(i) imag. leg. VII ge(minae). p. C. 167 in Castro St. Christophori. — IT, 2553.
13. Q. Titius L. f. Vot. veteranu[s] leg. VIII Au[g]. imaginife[r] sti- pendioru[m] XXV. Aqnileiae. V, 937.
14. Aurel(iu8) Secundianus imaginifer leg. s. s., sc. XIII gem. — Der- tonac. — V, 7366.
Acccdit unus incertae legionis:
15. P. Ael(ius) Decoratus imag. Heg.] — Prope Matricam. — III, 3386. Ex cohortibus auxiliaribus hi commemorantur:
16. Virssuccius si(?), eq. imag. coh. I Brit(tonum)l
tur(ma) Monta(ni), ann. XXXV sti. XV. [ Acuminci. 111,3256.
17. Bodiccius imag. i
18. Aureli Ex[pectati?] im(aginiferi?) [e]x coh. I Da[lmatarum?]. — Bremeni. — Vn, 1055.
19. Lucretius Maxim^us) imag. coh. I Fl(aviae) eq(uitatae). Zarai, — VIII, 4627 = Ren. 1682.
20. Aur(elius) lulius mil. chor. I 8ag(ittariorum) immag. vix. ann. XXX. — Drobetae. — IH, 1583.
21. Inl(ius) Pastor imag. coh. II Delmat(arum). Magnis. — VII, 760. 22 C. f. . . . ulio im[a]g(inif^ro) [coh.] II Th[r]ac. Aquileiae. —
V, 953.
23. Gemellus im[a]ginif. coh. [III] A8[t]ttrum p[e]d(itatae) et vexil(la- riu)8 coh. eiusdem. Antunnaci. Bramb. 678.
24. Sul[p(icius)] Avitus [m]il(es) imaginifer cohor. III [G]al(lorum) ce[nt(uria)] Tib. Claudi [M]od[e]sti. Fwew. — II, 403.
In reliquis exemplis diiudicari non potest, utrum legionum an cohortium imaginiferi intellegendi sint:
25. Ti. Claud[io ima]ginif. vet[erano] stip. XLIX an • . . . Naronae. —
ni, 1812.
26. Cresc(entis) imag(i)nif(e)r[i]. — PlumptonwalL ^ VII, 1352.
27. Genio vexillar(iorum) et imaginif(erorum) Attianus Coresi(nus) vex. Fortionius Constitutus imag. signum cum edicla et tab(u)l(am) marmoream d. d. d- — prope Neuwied, p. C. 239. Bramb. 693.
Restant nonnulli, qui fortasse imaginiferi fuerunt:
374 CAVER
28. T. TQSsanius [Restijtatas Tuder ][m. coh.] XII. urb(anae centa- ria) Vernas[i]. p. C. 202. VI, 218.
(29.) [i]m. Popili Pergame, centuria Qaintiui. 3, 3.1 VI, 1056, in laterculo (30.) im. Corneli Felicissime, ceut. luveuis. 4, 5. J ^^^i^'!!' ^ '"''^'''^^
P. V/. JSlJOm
(31.) imc. L. Vibius Maximus, ceuturia Caeserni Se-\
necionis. 1, 2.1 vi, 1057, in later-
(32.) imc, C. lulius Zoticus, ceuturia C. luli Rnfi. 6, 2. | culo coh. V vigulum.
(33.) ima. C. Rasin^ius) Ianaar(iu8), eademcenturia. 6, bJ
(34.) imc * centuria AntuUi. 1058, 1,3. p. C. 210.
In adnotatione ad VI, 218 Henzenus alteram quoque explicationem, ut sit im- (munis), ferri posse dicit. £t mihi quidem haec magis placet. Neque in ceteris exemplis quae Kellermannus p. 18 exposuit, ut demonstraret noa im(munem) sed im(aginifernm) c(ohortis) supplendum esse, prorsus certa sunt. Nam habemus immunes legionum nunc aliquanto plares, quam tam innotuerant, et unum immunem turmae VI, 3236, quem ipse quoque attulit (App. n. 225), quorum immunis cohortis satis similis est. Contra imagini- ferorum in militia urbana praeter haec ipsa, de quibus agitur, nulla exempla exstant Illud enim, quo Kellermannus utebatur, nunc rectius aliter ez- plicatur :
Aurel. Masucius eq. sin. Aug. n. tur. Veri i[n]f(eriori8). VI, 3213 = Kell. 223. Quod si IM et imc notis immunem cohortis significatum esse putamus, unus restat ima(ginifer) C. Rasin(iu8) Ianuar(iu8) VI, 1057, 6, 5 (in laterculo coh. V vig.), qui demonstret hoc munus a militia urbana non alienum fuisse. Qnamquam ne hanc quidem notam quominus eis, quae in laterculis mili- taribus incertae sunt, adscribamus, uUa re impedimur.
IV.
DE AENEATORIBVS, BVCINATORIBVS, CORNICINIBVS,
TVBICINIBVS.
I. Militum, qui signa canunt, tria') sunt genera: cornicines, tubicines, bucinatores, quorum varia munera discripsit Vegetius II, 22. Accednnt aeneatores, quos eosdem fuisse atque cornicines Festus (Epit. p. 20) affir- mat Neque tamen magis a tubicinibus diversi fuisse putari possunt, quo- niam Suetonius (Caes. 32) narrat uni ex aeneatoribus tubam ereptam esse. Itaque veri simile est aeneatorum nomen commune fuisse eoque tria illa genera comprehensa esse. Et hnins quidem in titnlis unum eBt ex- emplum :
*) Nam, qui in titulo nrbano Or. 3519 «= VI, 1373* reperitur, liticen leg. III (sic) Parthic, Ligorium auctorem habet. Eiusdem orginis est inscriptio ipsa quoque urbana Or. 3522 = VI, 2667*, in qua comicinea et tubicines commemorantur.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 375
h aeneatores coh. I Seq(uanorain) et Raur(acorum) eq(aitatae). — Steinbach in dacatu Badensi. — Bramb. 1738.
Nam quod praeterea apad Orellium legitur, ex inscriptione Ligoriana repetitum eBt:
2*. D. luniuB D. f. Vaergulenus aeneator lcg. VII. Gl. gem. p. fidel. — Curibus Sabini». — Or. 1887 == IX, 456*.
II. Bucinatores in laterculis vigilum Kellermannianis singulis terni quaternive reperiuntur, qui laterculi quamquam non prorsus integri exstant, tamen veri simile est eum fere numerum bucinatorum in singulis cohortibus fuisse. Nomina snnt haec:
3. buc. Cn. Statilius Severus, centuria Caeserni Seneciuuiti. 1, 56.1
4. bac. S. Upant[i]ni Secunde^ eadem centuria. 1, 94. I ^. .^g-
5. buc. T. 6ra8id(ius) Severns, centnria Taurisci. 4, 51.
6. bucc. L. Modius Saturni(nus), centuria Aureli lusti. 7, 8.
7. buc. M. Pompeius Felix, centuria Verini. 4, 10. 1
8. buc. L. Modius Saturninus, centuria Romuli. 5, 9.> VI, 1058, p.C. 210.
9. buc. C. lulius Valentinus, centuria Sohaemi. 7, 14. J Ex vigilibus praeterea huc referendus est
10. buc. in (centuria) M. Nonius Fab(ia) Probus Rom(a), p. C. 1 13, VI, 221, qni qnoniam in numero principalium centuriae C. lulii Rufi cohortis Y vigi- lum habetur et dicitur bucinator in ccnturia, cogitari potest in singulis cen- turiis singulos bucinatores fuisse. At quominus hoc statuamus, obstant la- terculi supra allati, in quibus complures centuriae, quorum principales in- tegri servati sunt, bucinatorem non habent. — Yigilibus adnumerandum esse Henzenus verisimile putat etiam titulum, in quo exstat:
11. bn. L. Magilius Probat[us]. p. C. 184. — VI, 2412. Seqauntur bacinatores praetorianorum :
12. Sex. Pufio Quarto mil. coh. IV pr. bucinatori. VI, 2545.
13. buc. M. Fannius Velox Corton(a). p. C. 120. VU
2375 6, 33. 1 in laterculis prae-
14. buc. C. Mattius Secundus Ticino. p. C. 144. VI, j torianorum.
23796, 41.^
15. buci. C. Manilius C. f. Maec. Faustus N[e]apol(i). p. C. 173. VI, 2382 a, 19.
16. buc. M. UIpiu[s]. ccnturia Nundini. VI, 2385, 12 = Epb. IV, 896 p. 332. Equitum singularium unus est:
17. P. Ael(ias) Decimianus eq. sing. Aug. bucinator. VI, 3179. Neque multo plures ex cohortibus auxiliaribus :
18. P. FI(avin8) Rufinus eq^ues) buc(inator) coh. eiu8de(m), sc. I Alpi- nomm eqnitatae. — Albae Regiae. — III, 3352.
19. Longi[ni] buc. c[oh. I Batavorum]. Procolitiae in Brit. Eph. III, 105.
20. Ulpio Nepoti mil. coh. VIII volunt(ariorum) bucin(atori) dcf(nncto) an. XXX Stip. X. — Epetii in Balmatia. Eph. II, 511.
Paulo maior est numerus legionariorum :
21. Lucius Primus buc. 1 gc. leg. m. Auk. Castris Lambaesitanis. —
21. Lucius Primus buc. 1 gc. leg. m. Aug.
22. lulius Quintianus bucj VIH, 26646.
376 CAVER
^^^— — — .-■■■11 I- ■ ■ III— l^ I i 1-^—.— ^— »— — ^
23. ... quil(iu8) ex buc(inatore) leg. V Mac. Troesmi. — lU, 6180, 3, 4. Restat unus incertae militiae:
24. Antonius bucinator. — Intercisae. — III, 3326.
Munus bucinatoris commemoratur etiam in edicto imperatorift Anastasii de ordinandis stipendiis militaribns:
25. [j]<? ^Bxeil^vw h](u o'[s<X]«i/T[i«]^i[tt;] xa\j T]ira\^aolw x]a[i (iovjxf vaTooi i€a\j] T>.. — Ptolemaide iii Cyrenaica. C. i. Gr. 6187c.
III. Cornicinum exempla certa perpauca sunt:
26. M. Antonius M. f. lanuarins domo Laudicia ex Suria cornice(n) ex coh. VII pr. (centuria) Appi, vix. ann. XXXII, mil .... VI, 2627.
27. M. Simplicinio Superino cornicini mil. cob. X pr. p. v. [(centuria)] Grescentis. — vixit ann. XXXI. — VI, 2762.
28. P. Titio P. 1. Ampliato cornici(ni?) cor. I. Grumenti. X, 217 = I. R. N. 319.
In plerisque dubitari potest, utrum cornicines an cornicularii COR nota signi- ficentur. Sed quoniam corniculariis dignitas eius, apud quem hoc mnnere functi sint. addi solet, praesertim ubi in laterculis militum ennmerantur, non parvus est numerus eorum, qui, cum adscriptis COR literis notati sint, aliqua cum probabilitate huc refcrri possunt. Primo loco coromemorandi sunt:
29. Cor(nicine8) leg. III Aug. p. v. Castris Lamb. p. C. 203. — VIII, 2657 = Ren. 70,
qnorum ipse numerus obstat, quominns eos cornicularios fnisse putemus. Nam triginta sex sunt in una legione. Accedunt ex eadem:
30. L. Aemilius Calianus cor. Castr. Lamb. VIII, 26546, 24 = Ren. 60 Z>.
31. Sittius Crescentinus cor.
32. Sextilius Datus cor.
33. C. Velcacius Vitalis Sim(ithu) cor. Ca«tr. Lamb. VHI, 2568, 48 = Ren. 129, 4.
Ex legione V Macedonica:
34. Ant(onins) Silvan(us) ex corn. Troesmi. III, 6178, 1, 31.
35. P. Mai(u8) Seve(rus) ex c[orn]. Trocsmi. III, 6178, 3, 29. Ex praetorio:
36. cor. M. Aviatius lustus Arretio. 1
37. cor. L. Cominius Verecundus Volsin^iis). J ^ '
38. cor. M. Attius Firmus Foro Semp(roni), coh. III.
39. cor. Q. lulius Martialis Ptolom(aide), coh. V.
40. cor. C. Memorius C. f. Fla. Messor Segus(ione). p. C. 177. VI, 2382.
41. cor. P. Helvius centuria Aemili Val[enti8]. VI, 2385, 1 = Eph. IV, 896 p. 330; idem nomen centuria PoIli[oni8] 26, 6 (add.) = Eph. IV, 896 C, 7.
42. cor. L. Numisius L. f. Pol. Sabinus Aes(e) Pic(eno). p. C. 141 ▼el 142. Romac, Eph. IV, 887, n, 4.
43. cor. Q. Paravellius Paullinus. p. C. 126. VI, 2405.
Reliquos, quamquam etiam magis incerti sunt, tamen boc loco adscribere malni. Sunt ex legionibus:
cor 1
i Castr. Lamb. VUI, 25646 = Ren. 90 B.
J
p. C. 143 et 144, VI, 2379.
DE MVNERIBVS MILITAniBVS. 377
44. Aelio Restuto c(or?) leg. I [ad]iutricis. Lambaesi. VUI, 2788 = Ren. 236.
45. P. Turran(iu8) Firminus vet. ex comic. leg. II adi. Antoninian(a)e. p. C. 216. Aquinci. III, 3526.
46. C. lulius Emeritus cor. leg. III. Aug. Lambaesi. VIII, 2898 = Ren. 796.
47. C. M. Iuli[anu8] cor. leg. I[II Aug ] Lambaesi. VIH, 2950.
48. M. Ptolomeo Victori comic, leg. III. Aug. Lambaesi. VIII, 2965 = Ren. 1111.
£x praetorio:
49. . C. Val(erii) Paterniani cornic. coh. VIIII pr. (centuria) Torquati, qui vix. ann. XXVII, fuit stipendiorum IIII. — VI, 2724.
£x cohortibus auxiliaribua:
50. Marcellinius Marcianus cor. coh. IV Aq(uitanorum). p. C. 210. Mo- guntiae. Bramb. 1284.
Incertae militiae:
51. Aurel rinus cor. G^alu. III, 847a.
52. L. lun(ius) Dion[y]siu8 cornic. — Tarracone. — II, 4159.
53. L. Laberius cornic. Atriae. V, 2345.
54. cornic. L. Placidins Placidinus. Oaterhurken in ducatn Badensi. Bramb. 2067a.
IV. Tubicines legionum hi reperiuntur:
55. C. Iul(iu8) Victo[r] tub. leg. III Aug. Lambaesi. VIII, 2926 = Ren. 836.
56. C. lulius £meritus tub. leg. III Aug. Lamb. VIII, 2897 = R. 737.
57. P. Longinii Martialis tub. leg. III Aug. Lamb. Vni, 2936 = R. 931.
58. C. Rutilii Severi tub. leg. III Au[g]. Lamb. VIII, 2969 == Ren. 1134.
59. Pompe(i)us Datus tub.
60. Caiabius Fortunatus tub.
61. lulius Datus tub.
62. Flavius Victor tub.
>
VIII, 25646 = Ren. 90 B, Castris Lambae- sitanis, in laterculo militum leg. III Aug.
63. M. Anneu8 Saturninus Tha(barca) tub. vni,^ ^^^^ ^^^^ .^ ,^j^^^
2568, 39.1 /»j iT^ w, , . ^ / . X , ,,^T» f coio militum leg. III .
64. C. Valenus Crescens cas(tn8) tub. VIII, 1
2669, 16.J ^^^'
65. Sep(timio) Impetrato vet. ex leg. III Ital. m(is8o) h(onesta) m(i8- aione) ex t(u)b(i)c(ine?). vix. an. LII. Castris Reginis. III, 5957.
66. Aur(elius) Fronto tubice(n) leg. eiusde(m), sc. IIII Flaviae. Aquinci. Eph. II, 709.
67. M. Hellius Secundus tubicen leg. X g. p. f. Brohl prope Conflnentes. Bramb. 653.
68. Aur(eliua) Salvianus tub. l[e]g. XI CL, qui militavit annos XIIII vixit annos XXXVI. — Chersonesi Tauricae. III, 782.
69. C. Vettieni(u8) C. [f.] Pupinia Urbiqus tubicen exs legione [XX]. Coloniae Agrippinensis. Brarob. 378.
70. [A]el(iu8) Primus [t]ub. leg.^s. s. (? V Mac.) Potaissae. III, 906. Huc etiam referendus esse videtur titulus dedicatorins, quem Minervae posuit
71. Scola tubicinum, sc leg. I adi. p. C. 229, Brigetione. Kph. IV, 503.
p. C. 143 et 144 in latercnlis praetoria- noram, VI, 2379.
378 CAVER
Cohortiam auxiliarium hi:
72. Sibhaeus Eronis f. tubicen ex cohorte I Itaraeorum, miles ann. XXIV Btipendiorum VIII, — Moguntiae. — Bramb. 1289,
73. Primus Titi [f.] tubicen do(mo) Caturix, mil. coh. III Alp(inorum), an. XLIIX stip. XXIII. — Prope Ljubuiki in Dalmatia. — III, 6366.
74. Apolonio Dionysio mil. co[h]. Na(atarum) tubic. CemenelL V, 7884. Maior est numerus eorum, qui ex militia urbana huc referendi sunt, prae- sertim ex praetorio:
75. Aur(eliu8) Vitus tub. coh. V pr. (centuria) Taeodori, vix. an. XXXVIII mii. an. XV, natione Trax domu Sergica. — VI, 2570.
76. lulio Mercatori tubicini coh. IX pr. (centuria) Vari. VI, 2711.
77. rtub]ic. C. Abursidius Severurs]. 1
78. [tju[b]. T. Aurehus Norbanus. \ *^,.,,^ ..„^„„ vt 9<»7r;
. y. V I praetonanorum. VI, 2«}75.
79. tubi. L. Gavius lustus Florent(ia)J
80. tub. P. Aeh'u8 Tigurinus Roma, coh. III pr.
81. tub. L. Valerius Secundus Arimin^o).!
82. tub. L. Valerius Adiutor Sayar(ia) j
83. tub. L. Calv[isia8]
84. tub. C. Arminius Probus Volater^ris)
85. tub. M. Aurelius M. f. Cla. Avitus Celei(a) 1 ^ .
86. tub. C. lulius C. f. Aem. Valens Dnrr(achio?)> / * ^ ___ _' .
^ ^ I lat. praet. VI, 2382.
87. tub. P. Aelius P. f. Vel. Potentinus Aquil(eia).j
88. tu. L. Caesius centuria Polli[oni8]. VI, 2385, 26, 4 (add.) = Eph. IV, 896 p. 330 in lat. praet.
89. [t]ub. M. Cocceius Romu[Iu8] (centuria) Munati Pii. Kph. IV, 896 p. 332.
90. tub. C. Valerius Valens Rofma]. p. C. 125. VI, 2405; cf. anpra p. 322. Ex cohortibus urbanis:
91. tub. C. No p. C. 115. VI, 2404.
£x equitibus singularibus :
92. P. Aelius Avitus Traianopoli tubicen eq. sing. Aug. turm. Aeli Lucani natione Thrax, v. a. XXXV mil. a. XV. VI, 3176.
Tubicines vigilum nusquam commemorantur neque in laterculis VI, 1057. 1058 ulla nota est, quae ad hoc munus referri possit. In quibus cum prin- cipales quintae cohortis paene integri servati sint, tubicinum munns aeque ac cornicinum a vigilibus allenum fuisse putandum est. — Subiunxi pauca exempla incertae militiae:
93. C. Caesius [C. f.] Vel. tabice[n]. prope Interamnam. IX, 505O(?)== I. R. N. 6173.
94. Aar(elius) Valentinus ex tui (?). — prope Potaisfiam. Eph. FV, n. 138, 5,4.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 379
V.
DE BENEFICIARnS.
I. In magno numero beneficiariorum primum locum tenent ei, qui be- neficiarii consularis dicuntur, quia a legatis Augusti pro praetore viris consularibus beneficia acceperunt Eorum alii ita commemorantur, ut aut addatur legio, in qua stipendia fecerint, aut ex aliis verbis eiusdem tituli cognosci possit, alii ita, ut non addatur.
A) Priores ex ordine legionum enumeravi.
1. Aelius Martianus b. f. cos. leg. I. Ita]. Salonis. III, 2023.
2. T. Fl(avius) Sabpnus] b^fj. cos. ][eg. 1] Ital. Novis. ni, 1906.
3. [M.] Ul[p(ius)] Kalendinus b[f]. cos. leg. [1] Ital. p. C. 225. Naronae. in, 1781.
4. C. Atilius Gen .... mil. leg. XIII gem., leg. I ad^iutricis) . . . . b. cos. Novis. m, 1907.
5. Caelius [S]aturninu8 b. f. cos. leg. I ad. p. f. p.C. 194. Novis. 111,1909.
6. M. Carmeius Maximus bf. cos. leg. I adi. p. f. p. C. 245. In Dal- matia. III, 3161.
7. C. Novetius Restitutus vet. leg. I adi ex b. cos. — Latobicis. — lU, 3902.
8. L. Valerius L. f. Cl. Censorinus dec. c(ol.) C(Iaudiae) S(avariae), item Tet leg. I ad. ex bf. cos. Savariae. III, 4191.
9. 6. Vib(ius) Pom. I[a]nu[a]rius bf. cos. lcg. I adi. Novis. III, 1910.
1 0. M. Ulp(ius) Marcellus b. co[n]s. m. leg. I (adi.) Sopianis. — ni, 330G.
11. Luci(us) Anti8ti(u8) Bellicus mil. leg. II adiut. bf. cos. Brigetione.
m, 4311.
12. M. A[ur(elius)] Severin[us] bf. cos. l[eg. II] adi. — prope Aquin- cum. — in, 3617.
13. L. Cassius Regulianus vet. leg. II ad. ex bf. cos. Aquinci. III, 3543.
14. T. Cl(audio) Efficaci q(uon)d(am) mil. leg. II (adi.) p. f. bf. cos. domo Luceria Ap[ul]a, q. vixit ann. XXXVII. Aquinci. III, 3544.
15. T. Cl(audius) Procus bf. cos. legionis II ad. pi. [f]id. Antonin. p. C. 213. Intercisae in Pann. inf. £pb. II, 597.
16. C. Cornelius C. f. Pom. Dert(ona) Verus vet. leg. II adi., deduct. c(oloniam) U(lp]am) T(raianam) mission(e) agr(aria?) II, milit(avit) b. cos., annor. L. — Pettaviae. III, 4057.
17. G. lulius Fabianus [b]f. C. Ant(isti) Vet^eris) cos., m. Ig. II Trai(anae) f^ortis), vixit ann. L, mili(tavit) an(n)o(s) XXIII. Sidone. III, 151.
18. M. Aurel(ius) lustus bf. cos. leg. II Ital(icae) p. f. — p. C. 217. Celeiae. — III, 5189.
19. Vib(ius) Cassins Victorinns bf. cos. leg. II Ita. p. f. Antoninia- nae. — p. C. 215. Celeiae. — m, 5185.
20. C. Oppius Bebins bf. cos. leg. II Ital. p. f. Sever. p. C. 226. Tentoborgi. m, 3270.
380 CAVER
21. M. Rustius P. [f. Ijunianus bf. co[s. l]eg. II. Ital. p. f. [Se]v[e- rianae]. — p. C. 230. Boiodari. III, 5690.
22. Q. Sextius Pullaenius bf. cos. leg. II Ita. — p. C. 192. Ccleiae. - m, 5178.
23. Tul(liu8) luvenis bf. cos. leg. II Ital. Antoninian. — p- C. 219. Bedaii. — III, 5580.
24. Vind(iu8) Verus bf. cos. leg. II Ital. p. f. Sever. p. C, 226. — Be- daii. — m, 5575.
25. M. Ulpius Acilianus bf. cos. leg. II Ital. — Celeiae. m, 5180. 26 bf. C08. leg. II Ital, p. f. — p- C. 238. Virnni. -
m, 4820.
27 bf. cos. leg. II Ital. — Atrante in Norico. — Eph. H, 969,
Ex legione III Augusta inter eos,
28. 'qui imagines sacras aureas fecerunt'. — Lambaesi. vm, 2586 = Ren. 127 ennmerantar triginta beneficiarii consnlaris
una cum quinque beneficiariis tribuni sexmestris et compluribus aliis prin- cipalibus. Eiusdem legionis fuerunt, qui commemorantur in titulis ipsis quoque Lambaesitanis :
29. Stat(uam) Agrippinae coniugis Modi lusti lcg. Aug. pr. pr. con- 8ul(ar?)is speculatores et beneficiarii. VIH, 2746.
30. M. Valerio Senecioni leg. Aug. pr. pr. praesidi provin. German. infer. cos. speculator^es) ct benefic(iarii) et quaestionari(i) etc. — Lambaesi. VIII, 2751 = Ren. 87.
Accednnt ex aliis titulis:
31. C. Marius Decian(us) Sicc(a) bf. cos. Castr. Lamb. VIU, 2567, 18 = Ren. 133.
32 genioque s[an]cto scolae b(ene)[f(iciariornm)] Paconias Ca-
stus bf. cons. leg. III Aug. cum suis exacta sta(tione) v. s. — Vazanis. Masqueray, Rev, A/r, 22 (1878), p. 453.
33. Severius Sevcrianus [bf]. cos. leg. III. Itali[c]. Gordian(ae). p. C. 238—244. Brigantii. — III, 5768.
34. Nonius Sal[o]ninu8 qui et signo Dalmatis bf. con. leg, IIII Fl(a- viae), vix. an. XXXX mes. III die. XVIII, stip. XXIII. — Viminaci. -— III, 6300.
35. Q. Ennius lanuar(ius) bf. cos. leg. V M(acedonicae) p(iae) c(on- Stantis). — Potaissae. — III, 878.
36. C. lul(ius) Frontonianus vet. ex bf. cos. leg. V M. — Apuli. ra, 987.
37. C. lul(ius) Maxim[us] bf. cos. leg. V Mac. f. — AU6-Kosdiy. ra,826.
38. L. Maelonius Aper vet. leg. VI vic(tricis) p. f. an. LXX, militavit b. COS. — Emeritae. — II, 491.
39. C. Ael(ius) Tertiolus bf. cos. leg. VI vict. Thamngadis. VUI, 2401 = Ren. 1546.
40. A[ur]eHu8 Nicomachus [b]f. cos. leg. VII Cl(audiae). p. C. 213, Ratiariae. ~ m, 6291.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 381
41. M. Aur(eliu8) Titianus bf. cos. leg. VII Cl. — p. C. 200. Scupis in Moes. sup. Eph. II, 492.
42. Sex. Palpellpo] Sex. f. Regu[lo] veterano l[eg.] VII Claudia[e] ex benefici[ar]. consularps]. — Polae. V, 48.
43. L. Anteio Flavino bf. cos. civi Asturic(en8i) leg. VII g. p. fel. an. XLV stip. XXIIL -- Tarracone. II, 4144.
44. L. Aufidio Felici bf. cos., leg. VII gem. Tarracone. II, 4145.
45. Aureli Severi veterani leg. VII g. fel. [e]x bf. cos. Tarracone. II, 4148.
46. Firmidi Ceciliani bf. cos. lcg. VII gem. p. f. Tarr. II, 4153.
47. Cn. Fulv[io C]apratino ex p[rovi]ncia Baetica, probato in leg. VI ferra[t(a)], tra[ns]lato frum(entario) in leg. VII g. p. f., facto [bf.] cos., militavit ann. XXI, vixit ann. XXXX. Tarracone. — II, 4154.
48. Val(erio) Attico bf. cos. leg. VII g. p. f. stip. XXIIII, vixit an- nis XLI. — Tarracone. — 11, 4167.
49. Umidi(i) Aviti milit. leg. VII gemin. felicis beneficiari lun. Omulli consular. — Nemausi. — Reines. 8, 52.
50. M. Aurel(ius) Cl. Fompeianus mil. leg. VIII Antoninianae Aug., bf. cos. — p. C. 213. Praunheim in Nassovia. — Bramb. 1492.
51. [L.] Pom[et]iu8 Gratinus miles leg. VIII Aug bf. cos. p. C. 179. Olnhausen in regno Wuertemherg, — Bramb. 1618.
52. Sedulius lulianus miles (leg.) VIII Aug. Antoninianae bf. cos. Cannstadt, Bramb. 1575.
53. Tertinius Severus mil. leg. VIII Aug. bf, cos. — Vinxthach prope Conflaentes. Bramb. 650.
54. Aur(eliu8) Secundianus qui et Itrius (?) bf. cos. leg. X g. Lato- bicis. — III, 3904.
55. G. Baeb(iu8) Marcel[l]inus mil. leg. X g. bf. cos. p> C. 225. Lato- bicis. — III, 3903.
56. Ti. Claudio Tertio mil. leg. X g. p. f. b. cos. a. XXX. — in ?alle flaminis Raab, — III, 5510.
57. G. Comargus b. cos. leg. X g. in Dalmatia. III, 3158a.
58. G. lul(ius) Dign(u8) bf. cos. leg. X g. — p. C. 250. Latobicis. — Eph. II, 818.
59. C. lul(ius) Im(p)etratus b. cos. leg. X g. 257 p. C. Latobicis. m, 3906.
60. C. lul(io) Saturnino mil. leg. X gem. bf. cos., def(uncto) ann. XXXVIII. Salonis. III, 6376.
Gl. lulius Tere(n)tius b. cos. leg. X gem. Severian. p. C. 224. Lato- bicis. Iir, 3899.
62. L. Val(erius) Faventinus mil. leg. X g. A(n)t. bf. cos. p. C. 217. Latobicis. — III, 3907.
63. L« Cominius Pollio miles leg. XIII gem. beneficiarius legati con- sularis. — prope Comum. V, 5451.
Hoc exemplum est unicum, in quo beneficiarius legati consularis plenius dl- catur, cum in omnibus reliquis sit 'beneficiarius cousularis'.
IV 26
382 CAVER
64. Fl(avius) Antonius [Rjomanus [b]. cos. leg. XI[1I] gem. [Anto]- nini[a]n(a)e. Trocsmi. 218 p. C. III, 6161.
65. L. Val(eriu8) Rufus vet. leg. XIII g. ex bf. cos. Sannizegctnsae. III, 1485.
66. Val(erius) Valen[tin]us bf. cos. [miles] le. XIII [g]. Gordi(aDae). p. C. 239. Alsd-Kosdli/. — III, 827.
67. Val(eriu8) Vib(ius) Valerianus bf. cos. le. XIII g. Aho-Kosdiy. III, 823.
68. Acutianus bf. cos. leg. XIIII gem. Gordian. p. C. 239. Novis. III, 1911.
69. M. Aurel(ius) Glabrio vet. leg. XIIII g. ex bf. cos. Sisciae. III, 3970.
70. A[ur(elius)] Marcus b[f]. cos. 1. XIIII gem. Nevioduni. III, 3918.
71. M. Aur(elius) Valcntinus bf. cos. leg. XIIII g. Latobici». IH, 3905 et 3909.
72. G.Statius Tacitianus bf. cos. leg. XIIII g. p. C. 209. Naronae. III, 1780.
73. Emcritius Sextus miles legionis XXII pr(imigeniae) p. f. Sevc- rianae bf. cos. — p. C. 223. CannsladU — Bramb. 1574.
74. T. Fl(avin8) Vitalis Ael. Au[g]. mil. leg. XXII p. p. f. bf. cos. Sti. XJCVI. — p. C. 186. Oinhausen in regno Wuertemherg. Bramb. 1617.
75 S[e]verus mil. leg. XXII Antoninian b[f]. cos. Cannstadt.
Bramb. 1576.
76. C. Severinio Viteali veterano J)onest(a)e missionis ex bf. cos. leg. XXX U(lpiae) v(ictrici8). — Coloniae Agrippinensis. Bramb. 373.
77. Iucund[ius] Similis m[il]. leg. XXX [V. v.] bf. cos. p. C. 182. Dotiendor/ prope Coloniam Agrippinensem. — Bramb. 512.
B) Sequuntur ei beneficiarii consularis, quorum legio neque adscripta est neque ex aliis verbis ipsius tituli satis certo cognosci potest. Inter eos sunt nonnulli, quos ut buic vel illi legioni adscribere possimus, origo tituli aliqua cum probabilitate efficit. Sed quamvis firmum hoc subsidium argu- mentationis sit in laterculis militum, in titulis privatis facile eo fallimur. Quare ut falsam speciem certitudinis evitarem, ex eis beneficiariis consnla- rium, qui sino numeris legionum reperiuntur, paucos, de quibas certias iudicaro per proprias causas licebat, in catalogum supra scriptum recepi, re- liquos alpbabetico ordine infra composui.
78. P. Ael(ius) Fronto vct. ex [bf.] cos. Apuli. III, 1091.
79. P. Aelio Lupo b. cos. Salonis. III, 2001.
80. Aelius Maritimus bf. cos. prope Bnrgos. II, 2915.
81. L. Aelius Suanus b[f?] cos. Apuli. III, 1185.
82. P. Aelius Verinus. bf. cos. p. C. 213. Celeiae. III, 5154.
83. C. Antistius Threptus b. cos. Latobicis. III, 3900.
84. Antonius Cretianus [b]f. cos. Ventae Belgamm. VII, 5.
85. M. Anton(ius) lulianus b. cos. Nevioduni in Pann. sup. Eph. II, S2K
86. Antonio Saturnino ex [b.] cos. Tarrarone. II, 4149.
87. C. Apul(eius) Sabinus bf. cos. — p. C. 227. Sisciae. Eph. II, 842.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 383
88. L. Arrias Probus b. cos. Apuli. in, 1080.
89. T. Aurelius Firminus bf. cos. Latobicis. lU, 3901.
90. M. Aurel(ius) FlorentiDus bf. cos. qui vixit annis XXXIIL Aqmnci. in, 3535.
91. Aur(eliu8) Florianus vet. ex bf, cos. p. C. 240. Aquinci. III, 3474.
92. Aurel(ius) Quint^ianus) bf. cos. Sisciae. III, 3957.
93. Aur(elius) Superinius bf. cos. p. C. 214. Dottendor/ prope Bonnam. Bramb. 513.
94. M. Aurelius Ursulus bf. cos. p. C. 223. prope Coloniam Agrippinen- sem. Bramb. 430.
95. Calventius bf. cos. Intercisae. III, 3329.
96. L. Carantius Gratus b. cos. Nevioduni. III, 3916.
97. Ca8s(ius) Erotianus bf. cos. agens in ni[tt]nere 8tat[o]r. AU6 Ko$diy. III, 825. Ita snpplevit Mommsenns. Sed praeferendum videtur stat^ionis], qaod infra exemplis collatis confirmabitur.
98. C. Catonius Respectus bf. cos. Ascibargi prope Coloniam Agrippinen- sem. Bramb. 231.
99. Cl(audiu8) Alexande[r] bf. cos. Apnli. lU, 1190, 2, 8.
100. Cl(audius) Marcellinus b[f]. cos. p. C. 190. Rigomagi. Br. 647.
101. Tib. Cl(audius) Quintianus bf. cos. Vinoviae. VII, 424.
102. Cornelius Claudius bf. cos. Vazani^. Masqneray, Rei\ A/r. 22 (1878) p. 454.
103. Marc. Didius Provincialis bf. cos. Lanchester. vn, 441.
104. C. Fabius Germanus b. cos. GundeUheim in regno Wueriemherg, Bramb. 1606.
105. T. Flavius Candidus b. cos. Sisciae. IH, 3948.
106. M. G(avius?) Secundinus bf. cos. Habitanci. VII, 996.
107. L. Hilarinius Amabilis bf. cos. p* C. 23G. prope Coloniam Agrip- pinensem. Bramb. 431.
108. M. Ingennius Ingenuinus bf. cos. p. C. 243. prope Coloniam Agrip- pinensem. Bramb. 432.
109. L. lucundinius Maximus b. cos. Ohertnnter prope Conflaentes. Bramb. 643.
110. Genio b(ene)f(iciariorum) co(n)s(ulari8) G(ermaniae) 8(uperioris) et loci Concord(iae) var(iarum) stat(ionum) C. Iul(iu8) Adventus bf. cos. Altae Ripae. p. C. 181. Bramb. 1791. Supplementa sant Mommseni.
111. C. lul(ias) Constans bf. cos. — MarseHae. Eph. IV, 496.
112. C. lulius Flav[us] b. cos. iter(um) 8tat(ionem) hab(ens). Sisciae. III, 3949.
113. lul(io) Macriano quondum veterano m. h. m. ex bf. cos. Augustae Vindelicomm. III, 5815.
114. M. [I]ul(iu8) Mat[e]rnu8 bf. cos. /Me</«r prope Col. Agripp. Bramb. 525.
115. [Q. Iul]ias Moderatus b. cos. Sisciac. III, 3950.
116. C. lul(ius) Quietus b. cos. prope Boeckingen in regno Wuertemherg. Bramb. 1588.
117. lulius Rufus [bf]. cos. Apuli. ni, 1039.
26»
384 CAVER
118. C. lul(ius) Verus bf. cos. Lambaesi. Vin, 29U.
119. Iul(iu8) Victorinus bf, [c]08. Camponae. ni, 3397. l^^O. M. [r]uliu8 Vitalis bf. cos. Nevioduni. III, 3927.
121. M, I[u]n(iu8) Dexter bf. cos. — p. C. 227. Sisciae. Eph. II, 842.
122. M. Licin[i]u[s] Castus b. COS. in agro Sisciensi. III, 3938.
123. G. [Li]cin(ins) CiTilis bf. cos. Viruni. lU, 4776.
124. Licinio Liciniaho bf. cos. Moguntiae. Bramb. 1070.
125. Litorius Pacatianus bf. cos. Borcovici. VII, 645.
126. C. Livius Moderatus b. cos. Sisciae. Eph. IV, 471.
127. C. Lutatiu[8 ] b. cos. Tarracone. II, 4160.
128. C. Mariu[8] Saturnu[s] Cetio bf. [cos]. In agro Sisciensi. HI, 3940.
129. Pervincius Romulus b. cos. iVter^tem in Hassia Cisrhenana. Bramb. 920.
130. Cn. Pompeio Fructo bf. cos. Toletano ann. XXXXII. Tarracone. II, 4164.
131. L. Pompeius Ingenu(u)8 b. cos. Nevioduni. III, 3919.
132. C. Precius Felix Neapolitanus memor benefici, sc. Sex. Palpelli P. f. Vel. Histri leg. Ti. Claudi Caesaris Augusti pro cos. — ante a. 50 p. C. Polae. V, 35.
133. Rufi(u8) Senilis bf. cos. Celeiae. III, 5188.
134. Sattonius luvenilis [b]f. cos. prope CannstadU Bramb. 1577.
135. Secundinio Candidiano bf. cos. Ovilavis. ni, 5631.
136. C. Tauricius Yerus bf. cos. alicubi adRhenum inferiorem. Bramb. 1993.
137. Titi(u8) Faustinus bf. cos. — Aquinci. Eph. II, 689.
138. M. Trebi(us?) Vitalis b. cos. — Mursellae. Eph. II, 872.
139. T. [T]ullius Firminus bf. cos. — Latobicis. Eph. II, 817.
140. M. Val(erio) La[e]vino bf. cos. Emporiis. II, 4624.
141. M. Vari(u8) Severus b. cos. Dobunis. VII, 83.
142. Q. Varius Vitalis [bf.] cos. p. C. 191. Thornhurgh. VII, 271.
143. Venusti(u8) Valerianus bf. cos. p. C. 222 ? ad lacum Pelsonem. III, 4147.
144. Vibinius Lucius bf. cos. Langovici. VII, 286.
145. L. Virilius Pupus b. cos. Sisciae. in, 3955.
146. M. Vitalinius Secundus [b]f. cos. Castris Veteribus. Bramb. 205.
147. T. Ulpio Insequenti vet. ex b. cos. Vimni. m, 4860.
148. M. Ulp(iu8) Natalis vet. ex bf. cos. Aquinci. Eph. II, 706.
149. Volcacius Martialis b. C08u[l]. luennae. III, 5072. Accedunt nonnulli, quorum cognomina tantum servata sunt:
150 Aprilis [bf]. cos. Coloniae Agrippinensis. Br. 399.
151. Aurelian(u8) ex fru(mentario) bf. co. losephsthal. III, 3020.
152. ... Castus be[nef.] cos. Zahlbach in Hassia. Br. 1263. 153 Secundus [b]f. cos. incertae originis. Br. 2018.
154 ellinus bf. cos. provinci[a]e superior(is). Lavatris. VII, 280.
155 sius cum Ulaiano f(ilio) b. cos. Homorod Szent-Mdrton in
Dacia. Eph. IV, 139.
In aliis omnino nullum certum vestigium nominis exstat:
156 Augu8ta[n(o), i. e. Emeritensi] bf. coss. Callippone. II, 344.
157 b. cos. Apuli. in, 1059.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 385
158 8 [b]f. C08. Sirmii. III, 6440.
159 b. COS. Obenointer prope Confluentes. Br. 642.
Ip8iu8 muneris nota evanuit et per BF supplenda esse videtur in titulo Lugdunensi:
160. [A]urel(ii) Ma . . . . s mii. leg . . . . [bf.] co8. stip. XXII
Lugduni. Boiss. p. 325.
Praeterea beneficiarii consularium siue nominibus commeroorantur in hoc titulo:
161. Cl. Aelio Pollioni leg. Aug. pr. pr. 6(ermaniae) s^uperioris) praesidi integerrimo bbff. cos. Moguntiae. Br. 982.
Adiungendus est 'Genius beneficiariorum consularis Germaniae superioris* in titulo iam supra allato 110.
G) Omnes fere beneficiarii consularis, quorum de militiae genere ali- quid novimus, legionarii fuerunt, unus (n. 182^)) miles cohortis auxiliariae. Quam ob rem statuendum est eos aliunde sumi non potuisse. Quod si reperitur titulus:
162. T. Flavio V trierar[chae] class^is) Fl[aviae] Pann. ex bf.
c[os]. Brigetionc. III, 4319,
is, anteqnam trierarcha fieret, in legione aliqua stipendia meruisse putan- dus est.
II. Transeo ad beneficiarios eorum legatorum Aug. pr. pr., qui non consulares fuerunt.
A) £t primum quidem, qui beneficiarii leg. Aug. vel. leg. Aug. pr. pr. dicantur, hi reperinntur:
163 [? legato Aug. pr. pr. provinc]iae [Numidia]e et leg(ionis)
III Aug. Gallienae Aemilius Florus bf. domicurius eius. — Lambaesi. — Vni, 2797 = Ren. 260.
164. M. Carantius Macrinus centurio coh. primae urbanae, factus miles in ead. cohorte Domitiano II cos. (p. C. 73), beneficiar. Tettieni Sereni leg. Aug. Yespas^iano) X cos. (? p. C. 80), cornicular. etc. Carovge prope Genavam. Inscr. Helv. 78 = Wilm. 1584.
165. T. lulius Seleucus et Septimius Valerianus bb. et corniculari eius, 8c. L. Petronii Veri leg. Aug. pr. pr. Ancyrae. III, 252.
166. P. Septicius Yarus mil. benef. leg. Aug. provinc(iae) Belgic(ae). Eporediae. V, 6785.
167. M. Aurelio Cominio Cassiano leg. Augg. pr. pr. c. v. beneficiarii eius. — Lambaesi. — VIII, 2733 = Ren. 80.
168. Gen(io) 8chol[arum] b(eneficiarii) sub Oc[tavio] lulian(o) leg[ato] Aug. — p. C. 200. Potaissae. — III, 87G.
Praeterea huc referendus esse videtur titulus Britaunicus:
^) [Titulus hic potest scriptus essse eo tempore, quo legione III Augusta soluta legatus Numidiae milites nullos habebat nisi cohortium alarumque. Tb. M.]
386 CAVER
169. — horreum vetustate conlabsum mi(litc8) coh. II Asturam S(e- verianae) A(lexandrianae) a solo restituerunt — [cur(ante)] Val(erio) Mar- tin[o bf.?] lega[ti Aug?]. p. C. 225. Aesicae. VII, 732.
At quoniam snpra vidimus beneficiarios legatorum pro praetore fere omnes legionarios fuisse, hic titulus fortasse aliter supplendus est. 169*. TovSs vB\_tiv] ol Tv[fJL](iov dvr,o [ovofx]aTTOQ tSst[fJL]s T^ou[«X]oc a^itTrr,^, [TroXtoo^] <f/?.[o]c o>./3iTffT[oV rt], OQ TTod' riytfAOvog (itvtiptxia^i09 naTa t^vog tnXtTO $oii'fx[o(i]i/ AaXuaTtog «rX.
Nedjeraun in Palaestma. — C. i. Gr. 4578 e. Apparet beneficiarium legati Aug. Syriam administrantis intellegendum esse.
B) Eodem ei referendi sunt, qui, cum beneficiarii legati legionis aut simpliciter legati dicantur, reperti sunt in eis provinciis, quarum praesides eidem fuerunt legati legionum:
1 70. G. Ia](iu8) Candidianus b. leg. leg. I. adi. [p.] f. Brigetione. UI, 4321.
171. M. Ulp(ii) Prisci bf. legati leg. I adi. stip. XXII. Brigetione. UI, 4328.
172. Aur(eliu8) Artemidorus bf. leg. leg. II ad. p. f. S(evcrianae) agens c(uram) c[arceri8?J. — p. C. 228. Aquinci. — lU, 3412.
173. M. Aurel(ius) Reditus bf. leg. leg. II adi. p. f. Severianae. prope Aquincnm. IH, 3624.
Ceteris numeri legionum non adscripti sunt:
174. Anrelius Heuticinus vet. ex b. leg. Brigetionc. III, 4318.
175. Aar(elins) Hermias bf. leg. vix. annis XLIIII. Lambaesi. Reu. 4076 = VIII, 2823.
176. C. Caecilius lovinus b. leg. Lambaesi. VIII, 2828.
177. Q. Cornelius Numerianus bf. leg. VUI, 2854 = Ren. 555.
178. Crispius Satumin[u]s bf. leg. Apuli. UI, 1031.
179. Q. Duronias Primus Kar(thagine) bf. leg. — Castris I^mb. — VIII, 2569, 30.
180. Gemin(ius) Aelianus bf. legati. Apuli. III, 1026.
181. . . . Hostilius . . . f . Arn. Felix [K]artbag. vet [e]x bf, leg. — Lamasbae. — VIU, 4436 = Ren. 1710.
182. L. Octavius Felix dec(urio) coh. Ilispanor., ox b. leg. — fnitr Metkidesy JSegrin^ Krenschela. VIII, 2226 = R. 3241.
183. M. Pompeius Proculus — benef. Tironis (?) leg(ati). — In Dacia. Kph. U, 452.
184. L. Popilius Felix b. leg. Lambaesi. VIII, 2963.
185. Sempr(oniu8) Valentinus b[f]. leg. Apuli. Ill, 1050.
186. Q. Valerius Emeritus vet. ex bf leg. Lambaesi. VIII, 2990 = Ren. 1237.
187. V(ico) Corneliano b. leg. q. vix. anis XLI. — VUI, 4246. 188 bf. leg. — Castris Lambacsitanis. VIII, 25696, 5.
C) Restat titulus Britunnicus incertae interpretationis :
189. C. Mannius C. f. PoL Secundus Pollen(tia) miL leg. XX an- (n)oru(m) LII stip. XXXI, ben(eficiariu8) leg(ati) pr(ovinciae). — Viroconi. — VII, 156.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 387
Huebnerus suppleverat pr(incipeni). At neque centurionis ex beneficiario facti ullum certum exemplum exstat, neque, si talis promotio significanda fuisset, brevis illa nota ex Romanorum consuetudine scribendi suffecisset. Itaque Mommsenus 'pr(ovinciae)* supplementum proposuit, ut esset benefi- ciarius legati consularis.
III. A) A legatis legionum qui beneficia acceperunt^ hi sunt:
190. M. Callienio Placidinio benef. logat. leg. I Minervi(ae). VI, 3335.
191. Venconius Crescens et lulius Felix bbff. leg. [l]eg. [1] M. p. f. — p. C. 252. Bonnae. — Bramb. 500.
192. [Anneiujs Vi[ctor] bene[f. legati] leg. XX Va[l. vict.] ex provincia Britannia. — prope Thevesten. VIII, 2080.
193. Tib. lustinius Ael(ia) Augusta Titianns bf. leg. leg. XXII. — p. C. 210. Mugiintiac. Br. 999.
194. Aulus Mucatralis (?) b[f]. leg. leg. XXII Alexandri(anae). p. C. 227. Muguntiae. Br. 1060.
195 ovius L. f. [St]e. Peregrinus [mil. l]eg. XXII pr. p. fid.
[bf. l]egat(i), a comment. [prae]f. et<-. — [an]nor. XXXIX stip. XX. — Taurinis. — V, 7004.
196. Cogitatinius luvenis bf. leg. le . . . . Lugduui. — Boiasieu p. 276.
B) Nonnulli beneficiarii legatorum reperiuntur, quibus non adscriptum esf, utrum legati praesides an legati legionum intcllegendi sint. In eis, quos siipra rettuli, haec ambiguitas certo solvi potest. In ceteris veri simile est legatos legionum intellegendos esse, quia hoc non immerito statuere nobis videmur, beneficiarios , si a legatis Augustorum beneficia accepissent, hanc superiorem dignitatem in titulis commemoraturos fuisse. Qua ratione si uti- uiur, inter beneficiarios legatorum legionum hi referendi sunt:
197. Aurel(ius) Philetus bf. le[g]. prope Bonnam. Br. 462.
198. L. Crescentinius Gratinus bf. leg. Moguntiae. Br. 1059.
199. Fl(avius) Valens ex b. leg. Troesini. UI, 6179, 2, 12." Accedunt, quorum nomina aut non integra servata sunt aut prorsus eva- tmerunt:
200 rispus ex b. leg. Troesmi. III, 6180, 1, 6.
201 [ex] b. 1. Troesmi. 111, 6178, 5, 4.
202 ex b. leg. Truesmi. III, 6179, l, 23.
203 us vet. ex bf. leg. prope Potaissam. Eph. IV, 138, 17.
C) In nonnuUis eorum exemplorum, quac modo enunieravi, editores iDScriptionum dubitaverunt, notas bf. leg. utrum per beneficiarium legati an per beneficiarium legionis supplerent. Haec quaestio aliquanto certius, quam ad- huc factum est, solvi posse mihi videtnr. Nam beneficiarius legionis ita plene scriptus nusquam reperitur; legati autem beneficiarius praeter ea exempla, iu quibus legionis uumerus additus cst, plene scriptus exstat in titulo supra allato 180 (III, 1026). Accedit quod, cuni niunus beneficiarli cogitari non possit, nisi referatur ad aliquem snperiorera, qui beneficium dederit, bene- ficiarii aut legionum aut cohortium aut aliarum partium exercitus Romani
388 CAVER
dici vix potuerunt^). Neque huic argumentatioui obstat, quod nonnusquam leguntur beneficiarii huius vel illius legionis aut cohortis, cuius numerus additus est. Nam hac ratione scribendi nihil aliud agitur nisi, ne ignore- tur, ubi is, cuius nomen antecedit, stipendia fecerit. Ipsum autem munas beneficiarii, cum ad legionem aut cohortem referri non possit, in aiteris ad legatos in alteris ad praefectos aut tribunos referendum esse consentaneum est. Exempla huius generis ex legionibus sunt haec:
204. Aurelius Domitianus bene. leg. I a[d(iutricis)] vixit an. XXXX, militavit an. XX. — Aquileiae. — V, 894.
205. Cassius Vi[c]tor [b]f. leg. I M(inerviae). Duesseldorpii. Br. 293.
206. C. Licinius Bellicianus bf. leg. II Ita. p. f. Celeiae. — III, 5187.
207. Canidius Fortunatus bf. leg. III Aug. — Lambaesi. VIII, 2837 = R. 486.
208. Emilius Rogatianus bf. leg. III Aug. Lambaesi. VIII, 2798 = Ren. 264.
209. [I]ul(iu8) Flaminalis [b?]en(eficiariu8?) leg. III Aug. Calamae. Vm, 5411 = Ren. 2789.
210. [M]odius Cre8[centia]nus b. leg. III Aug. Lamb. VIII, 2945 = R. 1002.
211. — genioque stationis Vazanitanae Saturninus [bf?] leg.
III Au[g. ex]pleta [8]tatione pr[o]motu8 ad . . . . leg. II Italicae. Vazanis. Masqueray, Rev, A/r, 22 (1878) p. 454.
212. M. Valerio Flavo [b]f. leg. VII g. ex arm[icu]s(tode) an. LX. Tarracone. II, 4168 (= 3587). Huius tituli lectio incerta est. Itaque Huebnenu aliam quoque emendationem proposuit, ut esset s[p(eculator)] leg. VII.
213 be. leg. VIII Aug. antecedit nomen lectu incertum. — CoIonia«^
Treverorum. Br. 777.
214. L. Titulenio L. f. Respecto vet. bf. leg. X gem. — Tragurii. — III, 2677.
215. L. Sper(atiu8) Ursulus benefic. leg. XX. Inscr. Helv. 132. IV. Beneficiarios procuratorum bos collegi:
216. Adnamius Flavinus b.Ulpi Victoris proc. p. C. 158. Celeiae. 111,5161. Adnamius Flavinus b. Us(i)eni Secundi proc. Aug. — p. C. 158. —
Celeiae. — III, 5162.
217. T. Aurelius Diocles b. proc. p. C. 161. Ampcli. III, 1295.
218. Ti. Claud(ius) Censor [bf.] proc. Vindobonae. III, 4559.
219. C. Fuscinius Catullus b. Ulp(ii) Victoris proc. Aug. p. C. 158. Celeiae. ni, 5169.
') [Cum non raro mUes legioniSf centui-io legionia in titulis legatur vocabulo le- gionis omisso et beneficiarii legionis adiecto nomine frequenter reperiantur, hic quoque vocabulum aliquando omitti potuit. Fortasse obstat aliud, scilicet quod legionis voca- bulum in milite et centurione solitarium quoque recte adscribitur, cum legionaria mili- tia reliquis honoratior sit, at in beneficiariis supervacaneum foret, cum ii omnes fere in legione mereant. Sed ne hoc quidem plane sufficit; nam praesidibus iis, quibus legio nulla pareret, beneficiarios affuisse ex alis cohortibusve sumptos satis cunstat. Quam ob rem quamquam interpretationem supra propositam ego quoquc magis probo, alteram item admitti posse censeo. Th. M.]
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 389
220. Ti. Cl[a]ud[iu8] atu . . . [b.] proc. — Sisciae. III, 3947.
221. Fab(i) Martian(i) b[f]. proc. Augustor. — p. C. 163. in Castro St. Christophori. — - II, 2552.
222. Flavi(i) Flavi bf. proc. Augustorum. — p. C. 167. in Castro St. Chri- stophori. — II, 2553.
223. T. Fl(aviu8) Fabia Romanus Roma b. proc. Aug. — Aquinci. Eph. ir, 683.
224. Q. Hostius Fortunatus b. proc. — Aquinci. III, 3441.
225. lul(io) Men[e]nio Vi[cto]ri b. Corneli D[e]xtri proc[ur]. Gal(liae) et 6er(maniae). — Athenia. III, 553.
226. Q. lulius Moderatus b. prpc. — Sisciae. — III, 3942.
227. C. lulius Frimu[8] b. proc. — Arrubi in Moes. inf. III, 6218.
228. lul(ius) Superinius Victor bf. proc. — Lugduni. — Boiss. p. 527, 121.
229. Satrius Felix b. (p)ro[c?]. — Ampeli in Dacia. Eph. IV, 171.
230. Terentius lustus b. pro. Au[g]. — Crumeri. III, 3663.
231. Val(eriu8) Victor b. proc» — Aquinci. III, 3448.
232. Vibius Augustalis b. pro. Aug. — Aquinci. III, 3449.
233. M. U]p(ius) Carus b. proc. — Aquinci. III, 3451.
234. M. Ulpius Crescens b. C; Censori(ni) Nigri proc. Aug. — Celeiae. III, 5181.
235. M. Ulpius Ursinus be. proc, Aug. — Aquinci. III, 3454. Accedunt, quorum nomina non integra servata sunt:
236. Surus b. Memmi Apoll^inaris) proc. Aug. Celeiae. III, 5179. 237 uconius [P]rimus b. Plauti Caesiani proc. Aug. — Celeiae.
m, 5177.
238. . . . iu8 luvenalis b. [p]roc. A[ug]. — Aquinci. — III, 3442.
239 [e]x bf. proc. — Lentiae. III, 5689.
240 U8 ex b. proc. 1, 25. 1 .
^ ^ Troesmi. III, 6179.
. 1, 25. 1 ), p. 3, 15 J
241 intim. ex b. p.
Decuria beneficiariorum proc. Aug. commemoratur in titulo Ostiensi:
242. Cn. Sentio Cn. f. Cn. n. Ter. Felici — patrono decuriae scriba- r(um) et multarum aliarum, in hia itcm beneficiarior. proc. Aug. Ostiae. Or. 4109. Inter hos nonnuUi sunt, qui a procuratoribus regnum Noricum admini- strantibus beneficia acceperunt. Tituli enim supra allati 216. 219. 234. 236. 237 Celeiae, 239 Lentiae in Norico reperti sunt. E quibus quam- quam duo, 237. 239, procuratoribus regni Norici non prorsus certo tri- buuntur, tamen reliqui quatuor partim propter aetatem Marco imperatore superiorem partim propter nomina procuratorum , qui in eis commemoran- tur, aliunde nota dubitari non potest quin huc referendi sint. De quibus V. Marquardt, Eomische Siaatsverwaltung I, p. 136. Decuria beneficiariorum tituli Ostiensis beneficia accepit a procuratore annonae, de quo cf. O. Hirsch- fcld, Die kaiserlichen Verwaltungsbeamten p. 140. Ceteri beneficiarii, quos supra adscripsi, omncs non procuratoribus provincias administrantibus sed eis, qui legatis Augustorum adiuncti crant, ministravisse putandi suut. Quorum procuratorum cum neutros imperio militari praeditos fuisse constet,
390 CAVKR
et cam inter beneficiarios eorum nullus sit, cuius aut genus militiae aut stipendiorum numerus commemoretur, forsitan dixerit quispiam hos benefi- ciarios non milites fuisse. At obstat fragmentum laterculi militum legionis V Macedonicae Troesmi rcpertum III 6179, in quo B • proc • et b • p • notae servatae sunt.
Bcneficiarius procuratoris coniectura restitui posse videtur in titulo Nemausensi:
243. lul(ii) Valeriani mil. [leg.] XX [V. v. in] Britanni[a] bene. [proc.] Aug., militavit ann . . X mens. VII dies XXV, vixit ann. XXXI mens. V dies XXVI. — Nemausi. Or. 3512.
Ilenzenus in additamentis de sinceritate huius tituli dubitationem moverat. At eum falsum non esse affirmat Hirschfeldius, qui totam condicionem eius per literas summa liberalitate mihi descripsit. Testatur ante avg lacunam paucarum literarum esse eamque per leg explere mavult quam per pro(c); contra mihi hoc supplemcntum magis placct, quia beneficiariorum legatorum Aug. omissis verbis pr • pr etsi nonnulla tamen perpauca exempla, benefi- ciariurum autera, qui procuratorum Augustorum dicuntur, complura exstant.
V. Bcneficiariorum praefectorum varia sunt genera eadem quae prae- fectorum. £t primum quidem locum obtinent
A) £i, qui a praefectis praetorio beneficia acceperunt:
244. Aelio Digno bf. p(raefectorum) praetorio e^minentissimorum) v(i- rorum), qui vixit ann . . . . , militabit an . . . . Grumenti. X, 214.
245. [Aur(elio) T]ertio bf. praef., coh(orte) VIII pr., (centurio?), vix. ann. XLV dieb. VII, mil. in leg . . . [Cljaud. ann. V^ inde tralat. in pr. [mil.] ann. XIIII, natione Pann(onius). — VI, 2673.
246. C. Caesio C. f. Ouf. Silvestri benef. pr. pr., evoc. Aug., (centurioni) leg. II Aug., leg. IIII F. f., leg. III Gall., leg. VI ferr., leg. XXX U. v., p. p., praef. castrorum leg. IIII F. f. , [do]nis donato etc. Albacinae. — Fragmentum tituli habet Or. 3176 = Mur. 768, 8, sed integrum dedit C. Ramelli, Bul- lettino delC Inst. 18-15, p. 132.
247. L. Comini(o) L. f. Maximi(no) domu Mantua p(rimo)p(ilo) bi^, procuratori M. Antonini Aug. , praef. leg. II Traianae fortis, (ducenario), trib. chor. VII praetoriae, XIIII urbanae, III vig[i]I(um), centurio(ni) chor- tis I pr., X urbanae, V vig., evocato Augustorum, beneficiar. praef. prae- tori(o), vixit annis LXXX (mens.) II dieb. XVIII. Tibure. Or. 3444.
248. T. Flavio T. f. Pup. Rufo militi coh. XII urb. et coh. IIII pr. — b. praefector. praetor. etc. — Ravennae. — XI, 20 = Or. 3489.
249. L. luni Maximi Me(cia) Neapol(i), (mil.) cho. III (pr.), benef. praefectoru(m) pr. an. XXXIII I. — PMlippis. III, 645.
250. Sex. lulius Sex. f. Flavia Augurinus Siscia b. pr. pr. coh. \[l (centuria) Appi, vix. aun. XXXXIIII m. II, niil. an. XII m. II. — VI, 2644.
251. C. Ligustinio C. f. Clu. Diserto (centurioni) leg. XX V. v., (cen- turioni) leg. IIII Scytliicae, item (centurioni) leg. XX(X) V. v., evocato Aug., benef. praef. praet. — in agro Calliensi. Mur. 830, 3.
252. Masculinius Valens bf. pr. pr. em(inentissinioruni) v(irorum), coK X pr. p. V. Ant. ceuturia Marciani. — p. C. 221 vel 222. VI, 323.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 391
253. L. Octavius L. f. Pob. Marcellinus beneficiarius prae[f.] p[r. e]vo- catus. Veronae. V, 3371.
254. C. Oppio C. f. Vel. Basso — b. pr. pr. etc. — Anximi. p. C. 137. IX in schedis = Grut. 445, 10 et Or. 3868.
255. M. Vettio M. f. Ani. Valenti mil. coh. VIII pr., benef. pracf. pr., donis donato bello Britan. torquibus armillis phaleris, evoc. Aug., corona aurea donat., (centurioni) cob. VI vig etc. — Arimini. p. C. 66. — Henz. 6767 = Wilm. 1617.
Accedunt, quorum nomina evanuerunt:
256 mil. ann. XXIIII, prob[a]tu8 hic in lcg. VII C[laud].,
lectus in praetor[io], factus eq(ue8) promot[u8] ex bf. praefectoru[m], natus provincia M[oe]sia superiore, reg[io?ne] Scrina Dadan (?) — Moguntiae. Br. 1077.
257 everus bf. pr(a)ef. pr(a)et. — Rheincassel prope Coloniam
Agrippinensem. . - Br. 308.
258 [pr]aef., tesser., optio, [si]gnif., benefic. pr[aeff. p]r., evoc.
Aug., (centurio) co[h . . .] vig. et statoru[m]. — VI, 2794.
259. [bf.] pr. L. Marciu^s]. Eph. IV, 896 p. 333, in fragmento laterculi mili- tum praetorianorum.
B) Beneficiariorum praefecti urbis exempla perrara sunt. Quamquam Ilenzenus, quod in adnotatione ad C. VI, 2895 dixit omnino nuUum exstare, erravit. Nam in eodem volumine paucis paginis supra legitur:
260. C. De[c]ius Maximianus b. pr. urb. — VI, 2680.
Extrema verba per beneficiarium praefecti urbi supplenda esse confirmatur tribus exemplis ex laterculo cohortis X urbanac nuper edito repetilis:
261. b. pr. ur. P. Servilius P. f. O . . . .1 1 coh. X urb.
262. b. pr. ur. C. Statilius C. f. Vel. jP*^' ^^^'\ Eph. IV, 887
263. b. pr. ur. L. Vib[i]u[8]. p. C. 137. J 13. 15. 22. Itaque dubitari non potest, quin idem munus etiam in eis duobus titulis agnoscendum sit, in quibus literis non prorsus certis significatum est:
264. P. Herenni(o) Valeriano mil. coh. XI u[rbanae] b. pr. u[r]. VI, 2895,
ubi scriptum est: COH • x • iv | anna • & - pr • vi.
265. C. Luccius C. fil. Stell. Sabinus — militavit in coh.t(?) urb. ad latus tribunor(um) fuit secutor, optio valetudi(narii), optio carcaris, singu- laris, benefic. tribuni, a quaestionib(us) factus per Annium Verum praef. urbis, et tesserarius, optio, signif., fisci curator, optio ab act(is), cornicul. trib., benef. Valeri Asiatici prae[f]. urb., missus ab. imp. Hadriano Aug. Serviano III et Vibio Varo cos .... p. C. 134. Beneventi. IX, 1617 = I. R. N. 1459,
ubi in lapide scriptnm est praet • vrb.
Habemus igitur beneficiariorum praefectorum urbi sex exempla, quorum quamquam duo per se non prorsus certa sunt, tamen ea sufficere puto ad mutandam eam opinionem, quam Mommsenus, Romisches Siaaisrecht IV
392 CAVER
p. 1020 de hoc genere exposuit^). Dixit enim praefectum urbi, quamquam cohortibus urbanis praefuerit, tamen militari imperio caruisse neque eos comites habuisse, qui tribunis, legatis, reliquis viris militari imperio prae- ditis attributi fuerint. At duos milites a quaestionibus praefectorum urbis Mommsenus (p. 1021) ipsc afTert, cornicularium infra (X, 32) proferam, ne- que ulla causa est, cur exemplis beneficiariorum supra adscriptis difBdamns. Nam numerus eorum, quamvis parvus sit et superetur numero beneficiario- rum praefectorum praetorio et vigilum, tamen horum multi in latercnlis legun- tur, quorum e cohortibus urbanis parvae tantum reliquiae exstant. Neqae miraremur, si numerus, quo in hoc genere praefectus urbi a praefectis prae- torio et vigilum distat, maior esset, quam est, quoniam tituli cohortium ur- banarum multo pauciores quam praetorianorum et vigiium servati snnt. Quodsi concedendum esse videtur praefectum urbi beneficiariis non caruisse, tamen inde de militari imperio eius nihil colligi potest, quia etiam procura- tores provinciarum ius beneficiorum dandorum habuerunt.
G) Maior est numerus beneficiariorum praefectorum vigilum. £t pri- mum quidem in uno titulo dedicatorio cohortis secundae quinque repe- riuntur:
266. C. lulius Onesiphorus b. pr.
267. C. Valerius lulianus b. pr.
268. S. Valerius Earicus b. pr.
269. T. Septimius Felicissimus b. pr.
270. M. lulius Ingenuus b. pr. qui pro tota cohorte titulum dedicaverunt una cum septem ccntnrionibus, corniculario tribuni et quatuor medicis. — Deinde in laterculis vigilum baec habes exempla:
271. b. p. Blossi Felix, coh.Ivig., centnria Victoris. p. C. 205. VI, 1056, 2, 14.
272. b. pr. C. Cornelius Varronian(us), centuria Caesemi Se- Decionis. 1, 2.
273. b. pr. Q. Vettius Achilleus, eadem centuria. 1, 57.
274. b. pr. P. Naevi Philon, centuria Aelii Torquati. 2, 4.
275. b. pr. M. Pontius Diodorus, centuria Ulpii Rutiliani. 3, 24.
276. b. pr. T. Aelius Florus, centuria C. lulii Rufi. 6, 1.
p. C. 210 VI, 1059,
eob. V vjg. > VI, 1057.
^) [Mihi e contrario mea opinio iam yidetur certa esse. Scilicet quod in titnlo Beneventano perscriptum est praet. urb., id confirmat alter n. 260, fortasse tertius qoo- que n. 264 licet corruptus; nam diligenter, maxime in urbanis titnlis, oompendta prae- toris et praefecti distinguuntur, exceptis scilicet militum laterculis, qui alia lege n^n- tur. Quod in uno eorum ter reperitur b. pr. ur. cum per se et de praefecto urbi et «k praetore urbano accipi possit, hi beneficiarii ad reliquos tres interpretationis certae e^pli- candi sunt. lam igitur negari non potest beneficiarios praefecti urbi nullos fuisse, fais>e beneficiarios praetoris nrbani sumptos ex cohortibus urbanis. Eorum ofBcialium ratio et usus quamquam non perspicitur, ipsa res non magis offendit quam offendunt beneficiarii procuratorum Augusti sub praeside constitutorum, qui ab imperio militari pariter alieni erant atque in urbe praetor urbanus. Th. M.]
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 393
p. C. 210
coh. V vig. VI, 1058.
277. b. pr centuria Antulli. 1, 1.
278. b. pr. M. Pont(iu8) Diodorus, centuria Valentis. 3, 2.
279. b. pr. S. Cincius Callippus, centuria Verini. 4, 2.
280. b. pr. C. Aurelius Herniogen(es), centuria Romuli. 5, 1
281. b. pr. Q. Mulleius Saturnin(us), eadem centuria. 5, 8. Praeterea hi singuli commemorantur:
282. C. Percennio Regino b. praef., coh(orte) II vig. (centuria) Veri. — militavit ann. XXII, vixit ann. XLIIII mens. X. — VI, 2966.
283. T. Sextio luliano cohort. V vig. benef. praef., qui vix. ann. XXVIIII mens. VI dieb. VIII. — Ostiae. — Kellerm. n. 74.
284. P. Tuticanio Hermeti b. pr. VI, 220. [In titulo ad laterculum for- mato, quapropter PR> dc praefecto non offendit. Th. M.] *
Hoc loco addendi sunt beneficiarii subpraefectorum vigilum, qui in later- culis non semel reperiuntur.
285. b. 8. Messori Victor, centuria Victoris. 2, 1. 1 coh. I vig. p. C. 205.
286. b. 8. luli Chariyime (?), centuria luvenis. 4, 8 J VI, 1056.
287. b. spr. C. Ma8culin(ius) Chresi^mus), centuria Aelii Torquati. coh. V. vig. VI, 1057, 2, 1.
288. b. spr. Ti. Claudius Speratianus, coh. Vvig., centuria Sohaemi. p. C. 210. VI, 1058, 7, 2.
Accedit ex titulo dedicatorio principalium eiusdem cohortis
289. b. spr. Q. Marius Arn. Proculus Hist(onio). p. C. 113. VI, 221. D) Etiam praefecti castrorum beneficiarios habebant, quorum hoc exstat
exemplum:
290. Iul[io] . . . ndidio bf. pra[efecti cajstr. — Castris Reginis. III, 5953. In reliquis exemplis, quippe quae posterioris aetatis sint, non praefectus castrorum dicitur sed praefectus legionis aut simpliciter praefectus, ubi nu- merus lcgionis supra commemoratus est. Huius munus idem fuisse atque praefecti castrorum, novam autem rationem dicendi inde a Domitiani aetate usurpari coeptam esse et inde a Septimii Severi aetate solam mansisse exposuit Wilmanns, Ephem. epigr. I. Hoc igitur loco adiungendi sunt, qui sequuntur:
291. C. Petil(ius) Firmus ve[t]. ex bf. praef. leg. II ad[i]. p. f. — Aquinci. III, 3559.
292. L. Arruntius Saturninus b. praef. leg. III. Aug. — Lambaesi. VTII, 2813 =r Ren. 356.
293. Q. Aelio Minuciano bf. praef. leg., sc. III. Aug. — Lambaesi. VIII, 2784 = Ren. 227.
294. L. Veratius Speratus bf. praef. leg. XIII g. — Apuli. in, 1056. ^eque dubitari potest, quin eis addendus sit hic:
295. lul(io) Apricio mil. leg. s. s., sc II. Italicae, bf. praef., stip. VI, o(bito) an. XXV. — Fafianae. — III, 5671.
Jn reliquis, cum mere praefectus dictus sit, quoniam de aetate eorum nihil «onstat, incertum est, utrum praefectus castrorum an legionis intellegendus sit. Sed haec ambiguitas non magni momenti est.
394 CAVER
296. C. lulius Severus cas(tris) bf. pr. — Castris Lambaesitanis. VIII, 2508, 84 =■ Ren. 129.
297. Manilius Fortunatus bf. pre. Lambaesi. — VIII, 2937 = R. 053. [Potest item accipi de beneficiario praesidisi. Th. M.]
298 bf. pr. — Castr. Lamb. — Vin, 2568, 1 == Ren. 129.
Restat unus titulus incertae originis, in quo commemoratur
299. M. Aurelius Veronius Verus pe. praefecti. — Br. 1969, qui si recte a Brambachio et emcndatur ita, ut sit be. (potius quam Bram- bachii bf.) praefecti, et repertus esse putatur prope Castra Vetera, is, a quo Aurelius bencficium accepit, praefectus castrorum fuisse existimandas est.
E) Praefecti cohortium auxiliarium utrum beneficiarios habaeriot necne, incerfcum est. Duo tamen exstant tituli, quibus koc probari videatar:
300 [Calp]urnio L. [f ] ? ubasni, mil. coh. I Tungror. b[f.] praef.
Borcovici. VII, 691.
301. Geminius Saturninus b. praef. stip. XVIIII. — Aoziae. — VITI. 9057 = Reu. .3585. Kam cnm beneficiarius praefecti legionis III Angustae in Maure- tania constitutus magnopere ofTendat, praefectum alae cohortisve intellegendmn esse Mommsenus eenset. [Hic et alter n. 298 cum veniant ex laterculo, pr. de praefecto recte accipitur. Th. M.]
VI. Beneficiarios tribunorum primo loco posui eos, qui a tribnnis legionum, altero, qui a tribunis cohortium beneficia acceperunt.
A) Tribunos legionum, quamquam eorum quoque varia genera sant, in enumerandis beneficiariis non distinxi, quia non veri simile est etiam lus beneficiorum dandorum penes eos diversum fuisse^). Neque enim, si qais in hanc rem inquirere volet, ei difficile orit exempla, quorum numerus par* vus est, novo ordine componere. Initium feci ab ois beneficiariis tribuno- rum, quorum legiones adscriptae sunt.
302. Ael(io) Valeriano bf. trib. leg. I adi. stip. X VIII, vixit ann. XXXVIII. IuI(]U8) Oratianus bf. trib. leg. eiusdem. — p. C. 243. in Syria. m, 196.
303. lul. Tatuloni mil. leg. II ad. [bf.?] tribun. — vix. ann. XLV. Aquinci. III, 3553.
304. Gornicularius et b(ene)f(iciarii) trib. laticlavii mil. leg. tertiae Aag. p. V. ex arca sua fecerunt, quorum nomina subiecta sunt. — Sequantur no-
^) [Immo sunt quae probare videantur non omnibns legionnm tribunis beneficia- rios attributos esse, sed solis ordinis senatorii, id est laticlaviis yel semestribns, si qoi* dem hos sumere licet nomine solo difi^erre. Movet me, quod in laterculo Lambaesitano n. 307 praeter beneficiarios praesidis soli tribuni semestris enumerantur, cum, si reliqui^ quoque legionis tribunis beneficiarii affnissent, ii cur omissi sint causa nulla appareat. Simile quiddam obtinet de titulis duobus n. 304. 305 a beneficiariis dedicatis tribnBo laticlavio. Quod in titnlis beneficiariorum tribuniciorum saepenumero tribanos solus n* - minatur, non obstat; nam senatorii ordinis diu eodem nominc atque reliqui ntebaDtnr neque unquam laticlavii semestrisve appellatio ita invaluit, ut commnnis tolleretur. Cansa eius differentiae quaenam fuerit si quaeris, crediderim laticlavios in rebus administrao* dis magis versatos essc quam in militibus regendis et ita factum esse, nt ii soli bene- ficiariorum opera indigerent. Simile quiddam evenit in corniculario. Th. M.]
DE MVNKRIBVS MILITARIBVS. 395
mina eornicularii et duodecim beneficiarioruni. — p. C. 198. Castris Lambacsitanis.
VIII, 2551 = Ren. 57.
305 io Tauro [tribu]no laticla[vio le]g. III Aug. [statua]rn aereara
[corn(icularius) et b]enef(iciarii) posucr(unt). Lambacsi. VIII, 2774 = Ren. 124.
Accedunt ex laterculis legionis eiusdem:
306. lulius Dexter bf. tr. 1
} Castris Lambaesitanis. VIII, 2o64, 6, 17. 18. >, tr.J
Ennmorantur inter eos, qui ima- gines sacras aureas fecerunt, una cum binis coniiculariis et com- mentariensibus, quatuor specuiato- ribus, triginta beneficiariis consu- laris, qninque quaestionariis , uno haruspico. — Lambaesi. VIII, 258G = Ren. 127.
Pettius Rogatus b.
307. bb. sexm. Turfanius Felix C. lulius Felix Tham(ogadis). Valerius Daphnus. L. Clodius Concessus Kart(hagine). Q. lulius Victor Thel(epte).
308. [M]ummius Atticus Cir(ta) b. tr. — Castr. Lamb. — VIII, 2567, 49 = Ren. 133.
309. C. x\poni Luciani b. tribuni 8emen(stris) leg. III Cyr(enaicae). vix. ann. XLVII, mil. ann. XXV. — Bostrae. — III, 101.
310. C. Val(erius) Victoi-inus vet. leg. V \![a]c. ex bf. trib.-, vix. an. LV. Drobetae. III, 1584.
311. Nom(ina) b(ene)f(iciariorum) in latere titnli in honorem tribuni mil. leg. X g. p. [f.] dedicati. Ipsa nomina legi non possunt. p. C. 249. Vindobonae. III, 4558.
312. Aurel(ius) veteranus bonef. (trib.) laticlavi leg. XIII gem., in aciae (sic) desideratus, qui vixit annis XXVI, menses VII, dies XV. Dertonae. V, 7366.
Kumero legionis non addito reperitur:
313. P. Florio P. iil. Vol. Praenestino mil. legion. in Norico Ael(ia) Obilab(is) b. trib , vixit annis XXIII. — Terventi. IX, 2593.
Hestant ei, qui, quamquam neque numerus neque ipsum nomen legionis adscriptum est, tamen legionarii fuissc putandi sunt. Quorum plerosque, cum in titulis Africanis reperiantur, in legione III Augusta stipendia fecisse vori simillimum est.
314. C. Agrius Dext(er) vet. ex bf. trib. Lambaesi. Vin, 2800 = Ren. 276.
315. Aufidius Amarantus b. tr. — Lamb. VIII, 2815 = Ren. 371.
316. M. Aurelio Epap(h)rodito bf. trib. — Lamb. — vni, 2822 = Ren. 395.
317. Cervius Bassus b. trib. — Lamb. Vin, 2839 = Ren. 1161.
318. Comidius Vitalis bf. trib. — Lamb. VIII, 2846. 2847 = Ren. 534. 535.
319. A. Didius Fructus b[f]. (trib.) lat[ic]l[a]v. — Lamb. vm, 2861. 2862 = Ren. 582. 583.
320. T. Flavius Rest(it)utus bf. tribuni. Lamb. VIII, 2876 = Ren. 645.
321. C. lul(ius) Clarus vet. ox bf. (trib.) latic. — Lamb. — VIII, 2892 = Ren. 728.
322. Sempronius Donatus bf. trib. — Lamb. — VIII, 2972 = Ren. 1157.
323. C. [T]illius M. f. Pol. Vitalis Ast(a) vetera[n]us, militavit in [log . . . .] ann. XXII[II] . . . ., ben[of]i[ci]arius tr[i]buni [I]a[tic]lavi ann. XXI men. VL — Hastae. — V, 7559.
1
396 CAVER
Eph. IV, 896 = C. VI, 2385.
324. Vale[r(ius)] Modest[u8] bf. tribunp]. — Lambaesi. — VIII, 2993. Subiunxi duos, qui utrum in legionibus an in cohortibus auxiliariis milita- verint, incertum est. Quos, quamquam beneficiarii tribunorum cohortium hon desunt (cf. infra sub D), tamen huc in maiorem numerum legionario- rum referre malui:
325. Aur(elius) lanuarius bf. tribuni. — Brigetione. III, 4314.
326. Aur(elius) lulius ex be. tr. — prope Potaissam. Eph. IV, 138, 5. B) Sequuntur praetoriani, cohortes urbanae, vigiles. a) Et primam
quidem ex laterculis praetorianorum haec habes cxcmpla:
327. bf. tr. T. F[Iaviu]s Domitian. Gadar(a) B, 26
328. bf. tr. L. Sep[t]im(ius) Gaianus Caesa(rea) B, 41
329. bf. tr. L D, 14
330. bf. tr. T. F[la]vius Maxi[mu8] D, 37
331. bf. tr. C. Flavius Atilia[nus] D, 38 Maior est numerus eorum, qui in aliis titulis servati sunt:
332. bene[f]iciario tribuni cohor. V [p]r. C. Attio C. f. Arn. Crescenti. Anxani. IX, 2999 = I. R. N. 5293.
333. Aurelius Herodes — bf. t. chor. X prae. VI, 2734.
334. Aur(elius) Marcus b[n]f. tribuni chor. VII praet. — VI, 2633.
335. Aurelio Rufino bf. trib. ex coh. IIII pr. (centuria) Bacchivi, qni vix. ann. XXVI m. III d. XV. — VI, 2527.
336. M. Cato M. f. Anies. Crem(ona) miles chor. VI pr., milita(vit) annos XVIII, vixsit (sic) annos XXXIIX, benific. tribuni fuit. Aquileiae. V, 8274.
337. C. Lucilius C. f. Vel. Vindex miles chor. VI praet., vixit ann. XXX. militavit annis XII principalis beneficiarius tribuni, deinde optio in ceiituria.— Recanneti. — IX in schedis = Or. 3461.
338. L. Pompeio L. f. Pom. Reburro Fabro, Gigurro Calubrigen^si), probato in coh. VII pr., beneficiario tribuni, tesserario etc. — Composteliae. — II, 2610.
339. A. Saufeius P. f. Ca[m. E]max (?) Ansio miles c[oh.] VIIII pr.
(centuria) Firmi Ter[tulli], militavit annis , [bene]fic]arius t[rib.,
tcs]8erarius etc. — Corinii. — III, 2887.
340. C. Titius Marcellinus b[f]. trib. coh. eiusdem , sc. I pr. p. vind. — prope Gennam. — V, 7740.
341. [Virius] Celer mil. c[oh]. . . . pr. comic(l)ar. . . . [bene]fici(arius) trib. Alexandriae Troadis. — III, 385.
342. Q. Volcacio Q. f. Celeri militi coh. VIIII pr. beneficiario tribuni (centuria) Attici, militavit annis VII, vixit annis XXV. — Burgi in Etmria. — Gnit. 569, 13.
Accedit unus, qui mortuus est paulo ante, quam beneficiarius fieret:
343. C. Coelio Aniceto mil. coh. II pr. sing. trib. spe beneficiatus. huic ordo sanctissunns decur(ionum) ob spcm processus eius honorem decurio- natus gratuitnm obtulit. qui vixit ann. XXIII m. V d. II. — Volceis, — X, 410 = I. R. N. 218.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS.
397
p. C. 205. VI, 1056.
centuria TaQrisci.
centuria C. luli Rufi.
coh.V. vig.
VI, 1057.
/B) Ex cohortibus urbanis perpauca sunt exempla:
344. b. tr. L. Hostorius L. f. Pal. Crescentianus Pute(olis), coh. Xlin urb. centuria Felicis, in laterculo militum aa. 197 et 198 dimissorum. VI, 3884, 3, 24.
345. C. Aeci Similis benef. trib., optio coh. V vig., mil(e8) coh. XI urb. (centuria) Brutti. Capuae. X, 3880.
346. Cornelio Marciano militi chort. XII urb. benef. tribuni, qui vixit annis XXV. — VI, 2909.
7) In laterculis vigilum beneficiarii tribunorum hi reperiuntur:
347. b. t. Laberi Celer, centuria Ingenui. \ coh. I vig.
348. b. t. Petili Marcelle, centuria Victoris.
349. b. t. Castrici Agathope, eadem centuria.
350. b. tr. Munati Hermes, centnria Quintini.
351. b. tr. C. Yalerius Raeticns, centnria Caesemi Senecionis.
352. b. tr. M. luli(us) Victor 1
353. b. tr. L. Aemil(ius) MaximusJ
354. b. tr. C. Glebon(ius) Saturnin(u8), centuria Ulpii Rutiliani.
355. be. tr. L. Iul(iu8) Quintianus 1
356. be. tr. P. Muc(ius) Superstes J
357. b. tr. Si8ton(ius) Cominian(u8) 1
358. b. tr. T. Flav(ius) Fau8tin(us) J
359. b. tr. C. Audenius lustus, centuria AntuIIi. ] coh. V. vig.
360. b. tr. C. Vett(iu8) Primus, centuria Valentis.
361. b. tr. L. Cassius Urbanus -
362. b. tr. L. lulius Geminus > centuria Sohaemi.
363. b. tr. C. Aurelius Gorgias
364. b. tr. Petroni Secun[dine?]. VI, 2406. laterculi vigilum fragmentnm esse veri simile putat Henzenus.
Ex reliquis titulis vigilum haec sunt ezempla:
365. Gresio Facundo b. trib., sc. T. Flavii Priami trib. coh. V vig. p, C. 111. VI, 222.
366. Q. lulius Q. f. Galatus Thysdro mil. coh. VI vigil. (centuria) Lu- cani Augurini milit. ann. XIV, in eis secutor tribuni ann. II, beoeficiarius eiusdem anu. II, vexillarius ann. III, vix. ann. XXXVII. VI, 2987.
367. L. Liburni Rom. beneficiari trib. coh. VI vigil., militavit an. VIIII, vix. an. XXX. VI, 2988.
368. b. trib. L. Postumius Pom. Maxim(us) Dert(ona), coh. V vig., cen- turia C. luli Rufi. p. C. 113. VI, 221.
Restant duo, qui cui generi militiae adscribendi sint, diiudicari non potest:
369. Q. Aemilius Vibianus b. trib. coh. III VI, 336.
370. Aurelius Claudianus beneficiarius tribuni. — VI, 3570.
C) Eum, quem postremo loco posui, etiam in numerum equitum sin- gularium referre licet. Nam ne horum quidem tribunis beneficiarii de- fuerant.
371. T. Aurel(io) Vict[orino] Ael. Murs[a], vix. [annis] XXX, m. an. XII eq. 8[ing]. Aug. b. trib. tur. Fl(avii) Iu[sti?]. VI, 3235.
IV 27
p. C. 210. VI, 1058.
398 CAVER
372. Aurel(ius) Vital^is) t(rib.) b. equ. sing. turm. Lupionis nat. Dacas ala Campa[n]o[r]., vix. ann. XXX mes. II die. V, mil. ann. XII. VI, 3238. Accedunt, qui, quoniam equitibus singularibus titulos sepulcrales dedicave- runt, ipsi quoque equites singulares fuisse putandi sunt:
373. T. Aur(eliu8) Faustinianus b. tribuni. — VI, 3190.
374. Fl(avius) lustinus b. trib. — VI, 3192.
Item veri simile est eos, qui inter equites singulares commemorantur :
375. Ael(ius) Victor bf. 1 turma luUi Mascelli, p. C. 200.
376. lul(ius) Vindex bf. J VI, 225.
377. L. Apollon(ius) ApoUodorus bf. — p. C. 198. - VI, 3314.
378. T. Aur(elio) Gaio b. eq. sing. imp. n. tur. Emeriti Fl. Scupis, nat Bessns, vix. ann. XXXIII, mil. ann. XIII. — VI, 3205.
379. Aurel. Victorinus bf. equ. sing. VI, 3345.
380. lul(ius) Severinus b. — VI, 3280,
beneficiarios tribunorum fuisse. Nam praefectum praetorio, cui equites sin- gulares parebant, etiam cx cis beneficiarios sumpsisse vix putaverim.
D) Etiam tribunos cohortium auxiliarium ius beneficii dandi habuisse confirmatur duobus cxemplis, quae adscripsi:
381. [Au]re[l(ius)] Moca militavit in (coh.) Claud(ia) miliarense an. [VIII?, f]ac[t]us bf. trib. ann. I[II], inde translatus in l(eg). Au(gnstam?) etc. — Aquileiae. — V, 898.
382. lulio Aprili b. t. cohort. I Asturum stip. XXII. — Viruni. - m, 4842.
Quibus adiungendus est, qui mere beneficiarius dicitur:
383. Aemilio Forti beneficiario c[o]hor. VIII voluntariorum. Naronae. m, 1808.
Nam cohortibus voluntariorum non praefectos sed tribunos praefuisse constat
VII. Beneficiarii, qui praesidum dicantur, duo reperiuntur:
384. Anrel(ins) Severianus bf. offici prae8id(is) Pann(oniae) inferiori[s] leg. 8. s., 8c. n adiutricis. — Aquileiae. — V, 8275.
385. Iul(iu8) Valerius vet. ex bf. praes. — Caesareae. Vm, 9380 = Ren. 3934.
[Praesides provinciarium posterioris aetatis, scilicet ii qui nec legati nec procuratores fuerunt, sed praesidis nomine tamquam legitimo ntuntor, beneficiarios habuisse nuUo testimonio constat. Gontra meliore aetate non raro tam legati quam procuratores sub praesidum nomine commemorantar, nec mihi dubium est n. 384 significari legatum Pannoniae inferioris, n. 335 procuratorem Mauretaniae Caesariensis. Th. M.]
VIII. Restat numerus non ita parvus eorum beneficiariorum, qui a quibus beneficia acceperint non adscriptum est. Quorum quamquam in nonnullis coniectura id, quod desideratur, suppleri potest, tamen hoc facere nolui et omnes hoc extremo capite comprehendi. Et primo qnidem loco posui eos, qui, cum in titulis Africanis commemorentur, milites legionis III Augustae fuisse putandi sunt.
386. P. Baebius Fortunatian(u)s bf. Kar(thagine). — Castris LambaeaitaDii. Vm, 2568, 38 = Reii. 129.
Troesmi. m, 6179.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 399
387. C. Caelius Saturninas vet ex bf. — Lmmbaesi. — Vm, 2829 = Ren. 466.
388. M. Calvisius Felix bf. — Lamb. Vin, 2835. 2836 == Ren. 483. 484.
389. L. Cornelius Felix bf. — Lamb. - \TU, 2849 = Ren. 545.
390. T. Flavius Domitianus b. — Lamb. — VIII, 2870.
391. C. lul(io) Felici bf. — Lamb. — VIH, 2901 == Ren. 751.
392. lulius Rusticus bf. -— Ain-Bessem, — Delaporte, Rev, A/r. XXII (1878) p. 80. 160.
393. L. Nonius Martialis Vag(a) bf Castris Lambaesitanis. VIII,
2568, 26 = Ren. 129.
394. Fublicius Rufus bf. — Lamb. — VIH, 2966 = Ren. 1113.
395 lianus bf. [et] exceptores [exjpleta statione cum snis om-
nibus V. s. 1. a. — Vazanis. Masqueray, Rev. Afr, 22 (1878) p. 453. Sequuntur milites aliarum legionum:
396. Ti. Cl(audius) Valens b. — Aquinci. UI, 3439.
397 us ex b. — 1, 22. ] leg. V. Mac
398 us ex b. — 3, 2.
399 ter ex b. — 3, 13.
400. . . . Faustus ex b[f]. — 5, 3
401 be [leg.] X g. — p. C. 232. Latobicis. — III, 3912.
£x militia urbana haec exstant exempla:
402. L. Calpurnius L. f. Cam. Memor Tibur(e) mil. coh. I pr. (cen- turia) Visini beneficiar., mil. ann. VIIII vix. ann. XXVI. — VI, 2427.
403. Aur(elius) lulianus evok. ex bnf. salarior. VIIII, chor. III, vix. ann. XXXXVIII, mil. ann. XXVIIII, nat. Dacia. — VI, 3419.
£x cohorte auxiliaria, cui incertum est ntrnm praefectus an tribnnus prae- fuerit:
404. M. lul(ius) miles ex cortis (sic) singularium beneficiarius, roil. an. XX, V. a. LX. Auziae. Vm, 9058 = Ren. 3586.
Ceteros alphabetico ordine enumeravi:
405. Aelio Tertio b. — Viruni. — in, 4852.
406. Ael(itt8) Victorinus vet. Augg. nn. ex bf., ab imp. n. missus hon. missione. VI, 716.
407. Aur(elius) Iu[li]anus bf. — Brigetione. — HI, 4301.
408. [Q. Aur]el[ius] Macer vet. ex bf. — Viruni. — III, 4833.
409. Aurelius Paterc(u)lus bf. — Celeiae. — HI, 5160.
410. Aur(elio) Pisto, militavit annis XXVII bf., vixit annis LXXIII. — Bononiae in Moesia superiore. — m, 6292.
411. Aiir(eliu8) Vic[t]or bf. — Potaissae. — m, 893.
412. C. Cassius Valens benif. ex impe[r]. (?) Salonis. m, 1956.
413. Cla(udius) Marc[ellus?] fac. ex option beneficia[r]. Naronae.
III, 1783.
414. T. Fl(aviu8) Campester . . . bf. — Sisciae. £ph. II, 841. Mommsenus coniecit: [o]b b(ene)f(iciatam).
415. Fla(vius) Decoratianus b. — Celeiae. — III, 5221.
416. Liccaio Vano n. b. f. (?) anor. LV. — Crnmeri. — III, 3665.
27*
400 CAVER
417. Saio (?) bf. — Thornhorough, Yorkshire, — VII, 272. Subianxi nonnuUa fragmenta incerta:
418 factus bf. VI, 3924.
419. [Oppjonio Pater[no] p(rincipali?) [b(eneficiario?)] ex ca(rcerario?) leg. I. prope Bonnam. — Bramb. 452.
420 q. vet. bff. — Seligenstadt in Hassia ad Rhenum. Br. 1405.
Addendas est ex titalis Graecis hic:
421/2. Ma^(xo9) MgjUju^io?) Aouyog litvtip{txia^tog), — Albae loliae. — C. i. Gr. 6815.
IX. Beneficiarios impcratoram esse non potaisse docuit MommseoQS, Staatsrecht II^, p. 240. Tamen exstare videtar anam exemplam eoram:
423. Sex. Cetri Sev[e]ri spec. benificiari Getae ab com(m)entaris casto- diara[m]. Pisanri. Or. 3206.
Titalam sincere ita traditam esse mihi affirmavit Bormannas, qai eam ipse vidit et descripsit. Idem patat non Getam imperatorem sed Lasiam Getam praefectam praetorio aa. 48 — 51 intellegendam esse.
X. lam qaoniam exempla beneficiarioram epigraphica, nisi quae ocolos meos effagerant, omnia collegi, qaaerendam videtar, cui tandem asai hoc manus destinatum faerit. At in tanto numero tituloram, in qulbus benc- ficiarii commemorantur, perpauci sunt, ex qaibus de hac re aliqaid disci possit. Inter hos maximi momenti sunt ei, in quibus manus beneficiario- rum refertur ad stationes militares. Quos quo facilius inter se compararc possis, hoc loco iterum adscripsi:
424 genioque s[an]cto scolae b(ene)[f(iciariorum)] Paconius Castas
bf. cons. leg. III Aug. cum sais exacta 8ta(tione) v. s. — Vaxanis. — Sfo'' queray, Rtf. A/r. 22 (1878) p. 453.
425 (= 112). C. lalius Flav[as] b. cos. iter(am) stat(ionem) hab(en8). — Sisciae. — ni, 3949.
426 (= 395) lianus bf. [et] exceptores [ex]pleta statione cum sais
omnibus v. S. 1. a. — Vazanis. — Mcuqueray, Jie/. A/r, 22 (1878) p. 453.
His exemplis usus Mommsenus in titulo mutilo ipso quoque VazanitaDO, qui in vol. VIII corporis inscriptionum mox edetnr, beneficiarii manos supplevit:
427 (= 211). — genioque stationis Vazanitanae Saturmnas [bf.]
leg. III Au[g. ex]pleta [s]tatione pr[o]mota8 ad [ordinem ?] leg. II Italicae. — Vazanis. — Masqueray. 1. I. p. 454.
Neque dabitari potest, quin eadem ratio adhibenda sit titalo Dacico:
428 (= 97). Cass(ias) Erotianas bf. cos. agens in m[a]nere statfionis]. — AUo-Koadly. — HI, 825, nbi Mommsenus scripserat: 'stat[o]r.
Accedit titulus Germanicas, in quo variae stationes militares commeiDO- rantar:
429 (= 110). Genio b(ene)f(iciarioram) co(n)s(alari8) G(ermaniae) s(ape- rioris) et loci Concord(iae) var(iaram) stat(ionam) C. lal(las) Adventas bf. cos. — Altae Ripae. p. C. 181. — Bramb. 1791.
Omnes hi, qui stationes egisse dicuntur, beneficiarii consulariam dicantoi
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 401
praeter beneficiariam legionis III Aug., quem legato legionis supra (p. 388) tribuimus (n. 427 = 211), et militem eiusdem legionis, qui mere beneficia* rius dicitur (n. 426 = 395). Legionis autem III Augustae iegatus idem pro praetore Numidiam provinciam administrabat. Itaque statuendum est lega* tos Augastorum pro praetore et consulares et praetorios beneficiarios suos in stationes mittere solitos esse. Sed hoc negotium, quod eis manda- rctur, non unicum fuisse documento est titulus Lambaesitanus , si quidem Wilmanns eum recte suppleyit:
430 (= 164) [legato Aug. pr. pr. provincjiae [Numidiaje et le*
g(ionis) III Aug. Gallienae Aemilius Florus bf. domicurius eius. — Lam- baesi. — Vm, 2797 = Ren. 260,
ex quo videtur colligi posse officia beneficiariorum etiam ad vitam privatam legatorum pertinuisse.
Restat beneficiarius legati legionis, cui curam carceris mandatam faisse Mommsenus coniecit:
431 (= 168). Aur(eliu8) Artemidorus bf. leg. leg, II ad(iutricis) p. f. S(e- veriauae) agens c(uram) c[arceris]. — p. C. 228. — Aqainci. — ni, 3412.
VT. DE SINGVLARIBVS.
Singulares beneficiariis inferiores fuisse confirmatur titulo Yolceis rc- perto X, 410 = I. R. N. 218, in quo C. Coelius Anicetus miles cob. II pr. dicitur 'singularis tribuni spe beneficiatus*. In exemplis enumerandis ini- tium feci a singularibus consularium.
I. Munus singularis consularis plerumque significatur per notas sing* cos; sed non desunt lapides, in quibus cum s* c* scriptum sit, quamvis veri simile iam pridem visum sit etiam his duabus literis idem munus signifi- cari, tamen hoc certis argumentis nunc primum a Mommseno confirmatum est. Itaque duorum generum exempla inter se distinxi et priore loco ea, de quibus dubitari non potuit, alphabetico ordine composui.
1. Faustinio Faustino Semauci Florionis fil. mil. coh. I F(laviae) D(a- mascenorum) ped(iti) sing(ulari) co(n)s(ularis). AUkeim iii Hassia Cisrhenana. Bramb. 914. Brambachias snppleverat ped(itatae); ped(iti) est Mommseni.
2. lanuarius Potens decurio alae I Scub(u)lor(um) sin. cos. Moguntiaci. Bramb. 1125.
3. Iul(iu8) Bassus m. leg. III P(arthicae) s. cos. — Viminaci. III, 1651 add.
4. Mucasenus Cesorini (?) aeques (sic) ex [sin]gul(aribus) cos. vixit annis XX. Apuli. III, 1195.
5. Petitor Pirobori (?) mil. coh. II Var(dulorum?) sing. cos. Coloniae Agrippinensis. Bramb. 315.
6. Simplex Sepli (?) eques a. aeer (?) sing. cos. Coloniae Agrippinensis, Bramb. 317.
402 CAVEB
7. M. Vir(iu6) Marcellus dec. al. I F(laviae} B^ingularium) A(ntODini- anae?) sing. cos. p(rae)p(o8itu8) k^astris?). — Castris Regini». III, 5938.
8. Ti. Ulpius Acutus du[p(Iariu8)] al(ariu8) Sulp(icianae) sing. cos. p. C. 187. Coloniae Agrippinensis. Bramb. 314.
Sequnntur ea exempla, in quibus s • c • notae exstant:
9. P. Ael(iu8) Grescens du(plarius) s(ingularis) c^onsularis) eq. sing. Apuli. ni, 1160.
10. L. 6enuc(ius) Exsoratu8 (sic) s(ing.) c(o8.) eq. sing. co(n)8(uIa- ris). — Carnunti. — III, 4471.
[Collatis titnlis Africanis duobus vol. VIII n. 2911: C luL Nepotis damo Ammedara ped. sing, et n. 9393: Vereius Victor milee chortis quarte Sucam^ brorum pedis sing. intellegitur significari peditem singularem, quod munus adhuc non agnitum recte componetur cum equitibus singularibus exercitunm provincialium. Ita iam solvuntur difficultates quas superare non potui vol. III p. 1158; nam apparet peditem singularem item appellari potuisse singularem nude et solvendum esse n. 9 s(ingularis) c(onsularis), eq(ues) sing(ularis), item n. 10 s(ingularis) c(onsularis)y eq(ues) sing(ularis) co(n)s(ularis). Th. M,]
11. Ael(ius) Martius s. c. coh. I Ael(iae) Brit(tonum). p. C. 238. Virani. III, 4812.
12. Corn(eliu8) Victor s. c, mil. ann. XXVI, civ. Pann(onius) fil(ius) Saturnini p(rimi)p(ilari8), vix. an. LV d. XI. — Vindolariae. VII, 723.
13. Fl(avius) Tacitus s. c. alae Aug. p. C. 238. Viruni. III, 4812.
14. Iul(iu8) Carantus s. c. — Bremeni. VII, 1033.
15. L. lul(ius) Maximns s. c. alae Sar(matarum). — Cocci. VII, 229.
16. Si(liu8?) V[e]tu8tin[u8] S. c. Brougham in Britannia. Eph. III n. 85.
17. T(erentius) Irdas (?) 8. c. — Thornburgh, VII, 271.
18. M. Ulp(iu8) Super dec. alae praetoriae c(ivium) R(omanorum) ex 8(ing). c(o8). alae I c. R., an. XXXII, stip. XVI. — Teutoburgi. III, 3272. Accedunt fragmenta prorsus incerta:
19 enns s. c. Uxelloduni. VII, 412.
20 b(eneficiarius?) s. c. Potaissae. ni, 890.
II. Singularem legati extare putaverunt viri docti in titulo admodum mutilo :
21. P. Corn[elio] . . .o leg. Aug. pr. [pr,] . . . coh(ors) I Helve(tioram)
et Brit(onum) Aure(lianensium) sub cur(a) C titi s. leg. ex cor. —
prope Oehringen in regno Wuertemherg. — Bramb. 1559.
At singularem ex corniculario factum esse non posse infra demonstrabitur, neque ex comicine factum esse veri simile est. Itaque literae s • leg aliter explicandae erunt. Sed ncscio an singulares legati dici possint, qui legato Aug. pr. pr. titulum dedicaverunt,
22. e[q(uites)] 8ing(ulares) exerc(itus) Arab(ici) etc. Bostrae. III, 93. Nam cum non turma vel numerus equitum singularium sed equites singnla- res dicantur, vcri simile est eos singulares legati fuisse.
III. A) Singularis praefecti praetorio in laterculis reperitur unus:
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 403
23. siog. pr. pr. G. Romanius C. f. lul. Italicus £inon(a). p. C. 172. VI, 2382.
Praeterea in aliis titulis:
24. G. Arrio G. f. Gorn. Glementi militi coh. IX pr. equiti coh. eius- dem, donis donato etc. — singulari praefectorum pr., tesserario etc. Matilicae. Henz. 6771.
25. Aur(elio) Domitiano singulari pr(ae)iF. pr., coh. VII pr. (centuria) Septimini. VI, 2634.
B) Singularis praefecti vigilum fortasse exstat in laterculo cohortis primae:
26. 8. pr. Aproni Primitive, centuria Qaintini. p. C. 205. VI, 1056, 3, 1. G) Equitum singularium praefecti cohortis auxiliariae exemplum exstare
videtur in titulo Perinthiaco:
27 [una cum] Tropaiophoro fratre ex provinc. Pannonia in am-
plissimum ordinem adsumpto, praef. coh. I[II] Br[e]ucorum equites singu- lar(es) eius. Perinthi. III, 73.
At Mommsenus putat virum, cui hic titulus dedicatus est, eo tempore, quo dedicatus sit, legatum fuisse, antea autem, cum in equestri dignitate etiam- tum esset, cohortem III Breucorum rexisse.
IV. Singularem tribuni nisi in militia urbana nuUum repperi. £x cohortibus praetoriis hi sunt:
28. Q. Gaecilio Q. f. Maecia Maximo mil. coh. VII pr. singulari tri- buni. Aqnileiae. V, 901.
29. G. Goelio Aniceto mil. coh. II pr. sing. trib. spe beneficiatus, Volceis. X, 410 = I. R. N. 218.
Ex cohortibus urbanis duo:
30. Ti. lulius Ti. f. Gla. Ingenuus Viruno mil. coh. XII urb. (centuria) Naevi sing. trib., mil. ann. VI, vix. ann. XXIV. — VI, 2914.
31. G. Luccius G. f. Stell. Sabinus — militavit in coh. t (?) urb. ad latus tribunor. fuit secutor, optio valetudi(narii), optio carcaris, singularis, benefic(iarius) tribuni etc. p. C. 134. Beneventi. IX, 1617 = I. R. N. 1459. Quae in laterculis vigilum saepius legitur s ■ t • nota, eam non singularem tribuni sed secutorem significare eo probatur, quod nomina, quibus ea prae- scripta est, eundem infinum locum dignitatis inter munera militaria tencnt, quem nominibus per se aut sec notatis tributum esse videmus.
V. Singulares legionum duo reperiuntur, qui num legatis legionum addicti fuerint, admodum dubium est.
32. Q. Aemilius Marinus singular. leg. eiusd., sc. II Aug. VI, 3339.
33. M. Messius M. f. Gol. Pudens singularis leg. X Fretensis (centuria) Volusi Magni, domo Ancyra, milit. an. XX, vixit ann. XXXVIIII. VI, 3614.
VI. Qui nonnumquam in titulis non urbanis breviter dicuntur equites singulares (velut III, 2011. 2047. 2061), aut in numero equitum singularium Augusti (cf. VII, 264) aut in aliqua turma singularium fuisse putandi sunt, Restant tamen nonnulli, quorum condicio alia esse videtur.
404 CAVER
34. Aur(elio) Secundino quond(aiD) dec. corti[8] I Ulp. Pann. e[x] sing., Stip. XX, vix. an XLIIII. — Albae Regiae. lU, 3350.
35. Cornelius Genetivos decurio ex sing. — p. C. 189. Aqninci. m, 349-4, Fortasse hi quoque inter pedites singulares referendi sunt.
• 36. Vettius Martinus sing. VI, 3280.
Quamquam Vettius e numero equitum singularium dominorum nostrorum fnit^ tamen ipse hic titulus, in quo commemoratur una cum lul(io) Severino b(e- neficiario), ita comparatus est, ut sing nota munus aliquod significari veri simile sit.
[Mihi equites peditcsqne singulares legatis provinciarum et praefectis tri- bunisque praetorii eadem officia praestitisse videntur, quae praetoriani mi- lites praestant duci legitimo, itaque tam pedites hos quam equites quodam- modo numerum formasse a reliquo exercitu segregatum; nam et saepe pro numero dant dedicantque et tuetur hanc explicationem equitum singu- larium imperatoris comparatio. Hoc probabilitate non caret secutores a sin- gularibus re non diversos fnisse, sed honore inferiores; ita enim recte expli- catur, quod praesidum et praefectorum praetorio secutores non magis repe- riuntnr quam singulares tribunorum vigilum, cum medio loco positi tribuDi praetoriani utrumque genus admittant. Th. M.]
vii.
DE SECVTORE TRIBVNI.
Cnm singulares ei dicti sint, qui aut legatos aut tribunos comitaren- tur eisque mandantibus semper praesto essent, difficile est intellecta, qnid interfuerit inter eos et secutores tribunorum. Itaque non sine aliqua pro- babilitate Lange in Historia mutationum rei militaris Romanorum p. 50 coniecit singulares et secutores nihil aliud nisi diversos gradus in eodem genere obtinuisse. Haec coniectura eo maxime commendatur, quod secu- tores nisi tribunorum nulli sunt, singulares autem legatorum satis multi, tribunorum perpauci. Itaque his illos inferiores fuisse apparet; quod con- firmatur ordine munerum in titulo Beneventano IX, 1617 = I. R. N. 1459 servato. Sed miro casu, si is casus fuit, factum est, ut secutores praeter militiam urbanam fere nulli servati sint.
I. Et primum quidem in cohortibus praetoriis duos repperi:
1. se. (?) M. LoUius. Eph. IV, 896 B, 6 = C. VI, 2385, in laterculo miUtum.
2. M. Sil(ius) Romulianus mil. coh. VII pr. (centuria) Victoris, secutor trib., vixit ann. XXVII, mil. ann. VII. — VI, 2659.
II. Totidem in cohortibus urbanis:
3. M. Antoni M. f Fab. Phoebi mil. coh. XIV urb. (ccnturia) Perennis stipendiorum IIII, secutor tribuni, vix. ann. XX m. VI dieb. XX h. IIF. — VI, 2931.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS.
405
4. C. Luccias C. f. Stell. Sabinus — znilitavit in coh. t (?) urb. ad latus tribunor(um), fuit secutor, optio valetudi(nari]), optio carcaris, singu- laris, benefic. tribuni, etc. p. C. 134. Beneventi. IX, 1617 = I. R. N. 1459.
III. Multo plures sunt in cohortibus vigilum:
5. 8. t. Caoieri Basse 1 /» T-k II . -rx 1 f centuria Ingenui.
6. 8. t. Pollenti December J
7. 8. t. Caecili lanuaril ft 1. T-. .1. f centuria Vietons.
8. 8. t. Aureh Popili J
9. 8. t. Blossi Urbane, centuria Quintini.
10. 8. t. Aeli Quintio 1
_ , . ^ ,,. } centuna luvenis.
11. s. t Yeheni CallisteJ
12. 8. tr. L. Tannonius Felix
centuria Caeserni
Senecionis.
coh. I. vigiluni,
p. C. 205. VI, 1056.
'}
AS. 1
in(u)s.J
centuria Aelii Torquati.
centuria Ulpii Rutiliani.
centuria Taurisci.
13. 8. tr. T. Pompeius Felix.
14. 8. tr. C. Audenius lustus
15. se. tr. C. Firmius Firmian(us)
16. se. tr. C. Vessidi(us) Onirus
17. se. tr. L. Baebid(ius) Verus
18. 8. t. L. Titi(us) Saturninus
19. 8, t. C. Ve[t]tius Primus
20. 8. tr. L. lul(ius) Geminus.
21. 8. tr. Q. Nutr(iu8) Paulin(
22. 8. t P. Monni(us) Sucessu(s), centuria Aulnporis.
23. 8. t. P. Sedi(u8) TertuIIu^s), centuria C. lulii Rufi.
24. 8. tr. M. Heleni(us) Saturnin(us), centuria Aurelii lusti.
25. 8. tr. L. Avidius Oaetulicus, centuria Antulli.
26. 8. tr n(us)
27. s. tr. T. Aelius Mucianus
28. 8. tr. C. lulius Dignus, centuria Valentis.
29. sec. tr. L. Papirius Festus 1
_ „ ... ^ > centuria Verini.
30. 8. tr. C. Hostilius Optatus J
31. s. tr. M. Sergius Salvianus
32. 8. tr. L. Minucius Donatus.
33. 8. tr. L. lulius Donatus
34. 8. tr 1 centuria
35. 8. tr. T J Severi.
36. 8. tr. M. Annalenius Primus.
37. 8. tr. P. Octavius Saturianus.
38. 8. tr. C. lulius Maximus
coh. V. vigilum.
VI, 1057.
'}
centuria Rufini.
centuria Romuli.
contnria Sohaemi
coh. V. vigilum p. C. 210.
VI, 1058.
Ilaec exempla non omnia prorsus certa sunt, praesertim cum nota muncris saepe non separatis st literis scripta sit. Potest etiam cogitari de singu- Jari tribuni. At, quod supra iam dixi, huius muneris in cohortibus vigilum nullum certum exemplum exstat, cum secutoris complura sint. In ipsis quidem laterculis habemus notas SE (1057, 2, 36. 72. 107) et sec (1058, 4, 11) scriptas, quae aliter explicari non possunt. Accedunt exempla ex aliis titulis coUecta:
406 CAVER
. ■ — ^*- - — —
39. sec. tr. M. Terentias Pap. Callistus Tic(ino).l f j;-. V. jig. centom C.
r« ^, ,. « ^ . « y \ V lulii Rufi p. C. 113.
40. sec. tr. Ti. Claadius Men. Latinus SuiT(ento)J yj 221.
41. Q. lulius Q. f. GalatuB Thysdro mil. coh. VI vlgil. (centuria) Lacani Augurini, milit. ann. XIV, in eis secutor tribuni ann. II, beneficiarius eius- dem ann. II, vexillarius ann. III, vix. aun. XXXVII. VI, 2987. Ceterum non praetereundum est pleraque eorum exemplorum, quae ex later- culis sumpsimus, non inter nomina ceterorum principalium ab initio siagQ- larum centuriarum posita, sed per nomina militum gregariorum dispersa esse. Unde^ quod supra significavimus, denuo elucet, hoc munus plerisqoe aliis inferius fuisse.
IV. £x legionibus quae exstare videntur exempla aut corrupta aat nondum recte explicata sunt
42. . . . arius sec. (t)r. — Apuli(?). III, 1190, 1, 7 in laterculo legionis XIII geminae.
43. lulius Victor seq(utor) d(uplarius). Castris Lambaesitanis, in latcrcalo leg. III Aug. — Vni, 25646, 58 = Ren. 90 B.
Accedit, qui ab Henzeno (ad Orell. 2129) ita suppletus est:
44. Clod(ius) MarceUinus s[e]c. trib. mil. leg. II a. p. f. Ant., trsDS- lat(us) ex leg. X Fr(etensi) Ant — Aquinci. m, 3472.
At Mommsenus (ad III, 3272) titulum aliter explicandum et fortasse 8(ab)- c(ornicularium) intellegendum esse putat.
vni.
DE STRATORIBVS.
Ut apud ipsos imperatores Augustos ita apud legatos eorum stabulis equorum stratores praeerant. Quorum exempla secundum dignitatem eorum, quibus attributi erant, disposui.
I. Stratores legatorum pro praetore consularium non pauci repe- riuntur. In nonnullis eorum notatum est, in quibus legionibus stipendia meruerint:
1. T. Fl(avius) Dubitatus Strat(or) eius, sc. legati Germaniae inferiorii et Hispaniae citerioris, mil. leg. L Miner?iae. — Herael prope Bonnam. Bramb. 455.
2. M. Aurel(ius) Sa[ivi]anus vet. leg. II It. p. f. Severian(a)e e[x stjra- tore cos. — in valle fluminis Mur. III, 5449.
3. M. Aurelius Secundinus mil. leg. II Ital. str. cos. — Virani. — III, 4836.
4. Refrius Maximus (centurio) leg. III Aug. strator eius (sc. legati Aug. pr. pr. leg. III Aug. viri consularis). — Lambaesi. — VIII, 2749 = Ren. 26.
5. M. A[u]r(elius) Va[I]e(ns) mil. leg. III[I] str. cos. — Naissi. III, 1675.
6. M. Ulp(ius) Martinus str. cos. leg. VII C[I(audiae) Se]v[e]r(ianae). p. C. 225. Naissi. -- III, 1676.
7. Aur(elius) Oaius mil. leg. VII str. cos. — Naissi. III, 1674.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 407
8. MaterniuB Perletus mil. [l]eg. [XX]II p. p. f. strator cos. Moguntiaci. Bramb. 983.
Accedit unus ex militia auxiliaria:
9. Statil(iu8) Pulcher mil. coh. I Belg(arum) ex 8trat(ore) cos. — dupl(icarius). — Salonis. III, 2067.
Reliquos, quorum genus militiae recognosci non potest, alphabetico ordine enumeravi:
10. Anicius Saturus strator cos. — Dobunis. VII, 78.
11. Aur(elius) Latinianus strator cos. — Arrabonae. III, 4365.
12. Aur(elius) Mucianus ex v(oto?) strator cos. — Albae luliae in Dacia. — Eph. IV, X64.
13. Aur(elius) Victorin[us] strator [cos]. — Aquinci. — Eph. II, 686.
14. Caesern^ius) Paulin(u)8 strator cos. — Salvae. III, 3654.
15. Cl(audiu8) Pertinax strator cos. — Camponae. — III, 3395.
16. lul(ius) Sev[er . , . .]s strator c[os. an -oniugi?]. — Scarbantiae in Pan- nonia fiupcriore. — Eph. II, 871.
17. Maternius Nemausus strator cos. — Moguntiaci. Br. 1089.
18. Ulp(iu8) Candidus Str. cos. — Carnnnti. — III, 4440.
II. Stratores legatorum Augustorum pro praetore virorum praetorio- rum pauci exstant:
19. [M. D]urmius Felix primi[pi]laris leg. III Cyren[a]icae [st]rator in Arabia maioris [te]mpori8 legationis eius, sc. P. lulii Geminii Marciani, qui aa. 163 — 166 leg. Aug. pr. pr. provinciae Arabiae fuerat. Titulus positns Cirtae non ante a. 171. Vm, 7050 = Ren. 1818 = Wihn. 1191.
20. Silius Hospes hastatus leg. X gem. strator eius, sc. Ti. Claudii Can- didi leg. Ang. pr. pr. — Tarracone. — II, 4114.
21. — stratores, sc C. Pomponii Magni legati Aug. pr. pr. ; nam Aeliae Pro- sperae uzori eius titulum posuerunt. — Lambaesi. — Vlll, 2748.
Unus incertum est cuius generis legato attributus fuerit:
22. C. Oflfelius Honoratus i8tr(ator) (sic) leg(ati). — Lambaesi. VUI, 2957 = Ren. 1045.
Ceteri legatorum legionum stratores fuerunt:
23 Marinus s[t]ra[t(or) le]g. [leg. I ad]i. — Brigetione. III, 4317.
24. M. Aurel(ius) Eptacentus strator leg. leg. II adi. p. f. S. — Aquinci. Eph. II, 682.
25. Aurelio Monimo strat(ori) — leg. leg. II adi. — Intercisae. III, 3334.
26. Vitalis strator le. leg. XIIII g. Se(verianae). — Carnunti. Eph.IV, 527.
III. Unum habes stratorem praefectorum praetorio:
27. M. Ulp(io) Silvino 8tra(tori) pr. pr. cc. vv. ex leg(ione) II P(ar- thica) p(ia) f(elice) f(ideli) a(eterna). — VI, 3408.
lY. Etiam procuratoribus Augustorum iis, qui provinciae praesides essent [id quod etiam in procuratorem Augusti a censibus cadit Th. M.], stra- tores fuisse docent tituli, qui sequuntur:
28. P. Cornelius Primns d(ecurio) [ala]e Thrac(um) ex [8tr]atore [e]ius, sc. procuratoris Augusti a censibus. Caesareae. — Ren. 3893 = Wilm. 1283.
408 CAVER
29. Q. Monianius Pollio dec(urio) et strator eius, sc. procuratoris Angusd praef. prov. Sardiniae. Cslari. -- Mnr. 682, 4 = Wilm. 1251.
His adiungendi esse videntur:
30. lulii Sabinus [a nii]litiis, Pontianus [ex de]curione a^mici] et stra- tor[es], sc. T. Flavii Sereni [p. v. a co]gnitionib[us Aug.] ntnibique p^raesidis]. — VIII, 9002 = Renier, Compte rendu 1862 p. 231. 232. Prava snpplementa Renieri Mommsenus ita correxit: a[diutor vel -ssessor] et strator, ut Sabinus adiutor, Pon- tianus strator fuisse dicatur; cf. quae infra ipse adnotavit.
y. Restant ea exempla, in quibus cognosci non potest, apnd quem stratores munere suo functi sint. Inter quae primo loco posui ea, qaae in laterculis legionis III Augustae reperluntur.
31. [Iul]ius Martialis Pa. Tel(epte) 8tr(ator). Castris Lambaesitanis. VIII, 2665 6, 12 == Ren. 134.
32. C. Aelius Vitalis cas(tris) straCtor). — Castr. Lamb. VIH, 2567, 32 = Ren. 133.
33. Fuficius Primianus cas(tris) strat(or). 1
ni r^ T^ -x- w *• 1- A wo\ X l Castris Lambaesitanis. Vin,
34. C. Dom.tiu8 M«rt.al.8 Augast (?) 8tr. 2568, 15. 30. 37= Re«. 129.
35. Q. Domitius Victor cas. str. )
36. P. Sittius Fatalis Cir(ta) str. — Castr. Lamb. VIU, 2569, 18. Etiam cetera exempla, quae huc referenda sunt, legioni III Augustae attri- buenda esse videntur, quia in titulis Lambaesitanis exstant:
37. P. Aelio Tauro stratori. — Lambaesi. VIII, 2792.
38. Sex. Pomponius Caeciiianus vet. ex strat. — Lambaesi. — vm, 2597. Dubitari non potest, quin hi omnes stratores legati Augusti pro praetore provinciae Numidiae fuerint, qui idem legioni III Augustae praeerat.
VI. Marquardt, Staatsverto. II p. 531 dicit eos, qui stratorum munere fungerentur, plerumque aut centuriones aut decuriones fuisse. Nec desont tituli, quibus haec sententia confirmari videatur. At obstant ei, in qnibns stratores simpliciter milites dicuntur (3. 5. 7. 8. 9) aut veterani (2) nulla addita mentione centurionatus aut decurionatus. Accedit, quod per se veri parum simile est curam equorum centurionibus mandari solitam esse. Ergo videndum est, an eis titulis, in quibus munera centurionis et stratoris con- hincta sunt, alia ratio adhibenda sit. Et primum quidem, qiri in titulo Caesariensi (28) dicitur decurio alae Thracum ex stratore, eum ad supe- riorem gradum decurionatus promotum esse apparet. Itaque credi non potest lulium Pontianum (n. 30) ex decurione stratorem factum esse. Ne- que, qui in codem titulo commemoratur, lulii Sabini dignitatum seriem eam fingere licet, ut, postquam quattuor militiis equestribus functus esset, stratoris munus susceperit. Verum utorque stratoris et nomen et ipsam munus, quod sibi honori esse putaret, etiam tum retinuisse existimandos est, cum ad superiores gradus dignitatis militaris ascenderet £t ea ipsa est explicatio, qua omnis haec difficultas solvi possit. Quicumque igttar simul centuriones aut decuriones et stratores fuerunt (4. 19. 20. 29), eos, antequam centurionatum aut decurionatnm adipiscerentur, stratores factos esse et postea eadem condicione mansisse probabile est. Nam munus stratoris
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 409
in praecipuo honore fuisse etiam inde intellegitur, quod cum nulio usquam aiio munere militari coniunctum reperitur. Itaque etsi nonnulli, postquam ad centurionatum promoti sunt, stratores manserunt et fortasse unus et alter, cum iam centurio esset, strator factus est, tamen hanc tamquam legem valuisse nequaquam concedi potest. [Neque ego video, cur inter stratores, quos numero plures fuisse tituli n. 21. 33 — 35 ostendunt, qni summo loco essent, non sumi potuerint ex centurionibus adeoque ex primis ordinibus. Sane strator amicus praesidis et a militiis (n. 30) risum movet, at is non antiquus est, sed Renierianus. In lapide probabile est fuisse sic fere: a[d' sessor] et Btrator eim et prius ofGicium ad Sabinum pertinere equestris loci virum, posterius ad Pontianum ex decurione. Th. M.]
IX. DE IMMVNIBVS.
Quamquam oroncs principales, quippe quibus propria munera mandata cssent, gravioribus muneribus miiitum gregariorum liberati erant, tamen in titulis reperiuntur, qui ante alios 'immunes' dicantur. Hi igitur non ipso iure muneris alicuius, quo fungebantur, immunitatcm lignandi et aquandi adepti sunt, sed peculiari beneiicio a legatis dato. Itaque qua ratione a beneficiariis distincti fuerint, equidcm non video. Alii sunt, in quibus cum immunitas commemoretur, ea non ipsam principalitatem, si hoc vocabulo ita uti licet, efficit, sed alicui alii vocabulo addita significat principalitatis hoc vocabulo notatae id genus intellegendum esse, quod cum immunitate coniunctum sit. Librarios quidem non omnes sed certa genera eorum im- munitatem habuisse intellegitur ex catalogo immunium, qui Dig. 50, 6, 7 traditus est. Quod si legimus militem aliquem immunem librarium fuisse, hoc quid significet facile intellegimus. — In exeroplis enumerandis varias notas, quibus immunitas accuratius definiri solet, secutus sum.
I. A) Immunes consularium hos repperi:
1. Aurel(ius) Victorinus mil. leg. XXI(I) p(rimigeniae?) im. cos. Ger- m(aniae) superioris. — p« 0. 226. in urbe Lingonnm. Or. 2105.
2. T. Fl(avius) Sanctinus mil. leg. XXII p. p. f. imm. cos. p. C. 230. Heddernheim in Nassovia. Bramb. 1444.
3. Pat(ernius?) Sanctinus (i)mm. cos. — p. C. 183. Mognntiae. Br. 1325.
4. T. Vetti Decimini veterani leg. VIII immuni(s) consularis. Lugduni. Boissieu p. 324, 19.
5 ilius Restio m[il. l]eg. XXII Antoni[ni]anae p. p. f. immu[ni]s
cos. — 219 p. C. Soiothurn, Inscr. Hel?. 219. Fortasse huc etiam referendus est.
6. L. Septimius Lister ve. al(a)e [I]tur(a)eorum ex i(mmuni?) c(onsu* laris?). — Aquinci. III, 3446.
B) Immunes legati Augusti viri praetorii fuisse videntur, qui se- quuntur:
410 CAVER
7. P. Aelio Severiano Maxinio leg. Aug. pr. [p]r. cos. desig. imm^unes). Bostrae. III, 91.
Fraeterea hoc loco commemoranda est C*i* nota, quae exstat in titulo Tarraconensi :
8. L. Tadio Simili c. i. leg(ati) Ang. pr. pr(ovinciae) H(i8paniae) c(i- terioris). Tarracone. II, 4166.
Eam Huebnerus per c(ornicularium) i(mmunem) supplendam esse potaTit At cum cornicularii per se immunitatem haberent, fieri vix poterat, ut nota eius notae cornicularii adderetur; neque ullum exemplum talis rationis Bcri- bendi exstat. Itaque illae literae aliter supplendae sunt. [Mihi videtur pro eo quod scribendum fuit L. Tadio Simili c^larissimo) i(uveni) leg(att) Au- g(usti) pr(ovinciae) H(i8paniae) c^iterioris) c(lari88imi) v(iri) f(ilio) Tadia Jlonorata quadratarius filio vocabulum male coUocasse in titulo extremo. De munere miiitari cogitari non potest, cum in indicando eo magistratus sic plene nusquam enuntientur. Th. M.]
C) Quae in titulo etiam alioquin difficili exstant verba,
9. — i[m]muni8 Caesaris. a. Chr. n. Tmmplinis. V, 4910, satis habui a£ferre.
II. Immunes librarii quomodo interpretandi sint, supra iam dixi. Exempla eorum haec sunt:
10. Attr(elius) Sedatus imm. lib. Potaissae. III, 885.
Idem comniemoratur in fragmento laterculi ibidem reperto et nuper edito Ephem. IV, n. 138, 5, 9, ubi dicitur ex M. • b •
11. Sept(imius) Licinius imm. libr. leg. II Par. VI, 3395. Ubi quare Henzenus libr(atorem) suppleverit, non video.
12. M. Ulp(ius) Flaminus (?) imm. librar. Potaissae. Eph. lY, n. 137.
13. Dasimius Firmin(us) corn(icularius) leg(ati) et Aur(eliu8) Victo- rin(u8) actar(iu8) cum imm(unibus) libr(ariis) et exactis, le^^onis II Parthicae. VI, 3401.
III. Sequuntur ei immunes, quibus praeter numerum certae legionis vel cohortis vel turmae nihil additum est.
14. Ael(ius) Messius imm. leg. [1] ad(iutricis). Aquinci. m, 3531.
15. lul(io) Pusinio imm. leg. II [a]d. [p.] f. Aqiiinci. m, 3489, cui addere licet titulum eiusdem originis:
16. C. Cornelius Felix cornicular. praef. leg. eiusdem, sc. II adiatricis, et immunes et discent(es.) Aquinci. III, 3565.
17. Aurelius Ursinianus immunis leg. s. s., sc. II Italicae. Fafianae. m, 5673.
18. P. Annius Optatus imm. leg. III Aug. Serianae. VIII, 4375.
19. C. Calpurnio Clementi imm. leg. III Aug. Lambaesi. VIII, 2831 = Ren. 476.
20. HomuIIius lanuarius imm. leg. III Aug. Lamb. VIII, 2883 = Ren. 704.
21. lulius Extricatus immu. leg. III Aug. p. v. Lamb. vm, 2899 = R. 743.
22. C. Manilius Saturus imm. leg. III Aug. Lamb. vm, 2940 = R. 960.
23. Q. TuI(Iiu8) Celsus immunis leg. IH Aug. Lamb. VIII, 2987 = R. 1229,
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 411
24. M. Aure](iu6) Crescentinus imm[u]. leg. XIII g. Antonini[a]nae. p. C. 211|222. Apuli. m, 1038.
Ex equitibus singularibus unum exemplum est:
25. Aurelius Victorinus eques singulari^s) d. n. castris prioribus turma Sabiniani immunis tur. natione Daqus domum (sic) coloni(a) Zermiegete, vix. anos XXXV, militavit anos XI. — VI, 3236.
Item unum ex militia auxiliaria:
26. Cl(audius) M[o]ntanus imro. ex n(umero) Sur^orum) sag(ittario- rum). — prope KarakcU in Dacia. III, 1593.
Praeterea ex laterculis vigilum ea exempla im(munium) c^ohortis) huc refe- renda esse puto, quae supra enumerata sunt, ubi de imaginiferis egi (p. 374). IV. Restant ei, qui simpliciter immunes dicuntur nulla explicatione addita. Primo loco posui eos, quos ex maioribus fragmentis laterculorum militarium coUegi.
leg. IIL Aug. p. C. 211. 212. Castris Lambaesitanis. VIII, 2618 = Ren. 100.
leg. III Ang.
Castrls Lambaesitanis.
VIII, 25646 = Ren. 90 fi.
27. Rutilius lulianus ex immune. 6, 7.
28. L. Licinius lanuarius ex immune. 12
29. Valerius For(tunatu8) ex immunc. c, 2
30. Decimus Maximus im. — 12.
31. Staberius Marcianus im. — 13.
32. Aemilius Fuscianus im. — 14.
33. Petronius Castus im. — 15.
34. Titinius Laurent. im. — 22. Ceteros ordine alphabetico composui:
35. Apil[us] Arqu[ii im]mun[i8] ..... [sti]pend(iorum) (centuria)
A[g]rip[pae] . . . Bracavae. II, 2433.
36. Aur(elius) Flavianus ex imm. 4, 8. | potaissae.
37. Aur(eliu8) Domnio ex imm. 4, 15. J Eph. IV, n. 138.
38. Aur(elius) Geminianus im. ex eqaitibas siogalaribas. p. C. 205. VI, 228.
39. Aur(elius) Seran . . • immuni^s]. prope Bonnam. Br. 465.
40. Iul(ia8) Proculus ex imm. leg. V Maced. Troesmi. p. C. 134. III, 6178, 1, 9.
41. L. Munnius imnis. Naronae. m, 1779.
42. immu. L. Septimius Avin . . . ., in latercalo praetorianorom. VI, 2385 = Eph. IV, 896 Z), I, 2.
43 0[ptati]ani immun. — Camponae. III, 3406.
44 ex immnn. leg. V Mac. Troesmi. III, 6179, 1, 11.
Restat titulu8 Palatinus, in quo complures nominantur
45. Immnnes. Altae Ripae. Bramb. 1793; sed nomina, quae sequuntnr, admodum mutila sunt.
V. Qui in titulis sacris (VI, 196. 197. 198. 541. 2191. VIII, 2714) reperiuntar, immunes perpetui huc omnino non pertinent.
412 CAVER
X.
DE OFFICIO CORNICVLARIORVM.
Legatis, tribanis, praefectis in iudiciis exercendis cornicalarii aderant. Eis, qui in titulis commemorantur, aliis adscriptum est, apud quem munere functi siut, aliis, in qua parte exercitus, aliis ncutrum. Secundum hanc diver- sitatem catalogum exemplorum composui.
I. A) Cornicularii consularium hi sunt:
1. Celerinpus] Valerian[us] cornicul[ar]. cos. Apuli. III, 1106.
2. C. lulio Comato cornicul. cos. an. XXXXVIII. Tarracone. II, 4155. Accedunt duo tituli, in quibus adiutores officii corniculariorum comme- morantur:
3. L. Cassio Pudenti quond. mil. leg. [II a]d. adiutori of]&ci(i) corni- culariorum cos. stip. XIII, qui vixit ann. XXXII. Aqninci. III, 3543.
4. T. Statilio Maximo mil. coh. VIII vol., adi(utori) corn(icularioram) cos., def(uncto) an. XXV. Salonis. III, 2052.
Ex priore horum titulorum intellegitur cornicularios plures quam singulos apud singulos consulares fuisse, Subiunxi duos titulos, in quibus qai com- raemorantur legati Aug. pr. pr. qaamquam consulares non dicuntur tamen fuisse putandi sunt, quia Pannoniam superiorem et Hispaniam citeriorem provincias administraverunt.
5. Q. Caecili(u8) L. f. Arn. Felix c[or]n[iculari]us (?) leg. pr. pr. Car- nunti. III, 4412.
6. Q. Hedio — leg. [Augg.] pr. pr. p(rov.) [H(isp.) c(it)] praesidi o[ptimo] cornicula[rii] eius et com[mentar.] et specul[atores] leg. VII gem. [p. f.], cornicul. Pompeius Agri[ppa], lulius Avitus. Tarracone. n, 4122.
B) Cornicularios legatorum Aug. pr. pr. non consularium hos repperi:
7. M. Antonius Gemellus cornicul., sc C. Allii Fnsciani leg. Ang. pr. pr. — Gerasae. III, 118.
8. M. Carantius Macrinus centurio coh. primae urbanae, factos miles in ead. cohorte Domitiano II cos. (p. C. 73) — (post alia munera) cornicular. Cor- neli Gallicani leg. Aug. equestrib. stipendis Domit(iano) VIIH cos. (p. C. 83). Inscr, Hek. 78.
9. L. Con[sidius Pau]lus cor[nicular.], sc. M. Valerii Senecionis leg. Aog. pr. pr. praesidis prov. Nnmidiae. — Lambaesi. VIII, 2750.
10. Titius Crispu[s] cornicul. eius, sc. leg. Aug. pr. pr. Tomis. III, 767. Accedunt tituli, in qaibus bini commemorantur:
11. T. lulius Seleacus et Septimius Valerianus bb. et cornicalari eia?, sc. L. Petronii Veri leg. Aag. pr. pr. — Ancyrae. III, 252.
Addendus est ex titulo Lambaesitano
12 cornicul. leg. Lambaesi. VHI, 2793.
DE MVNERIBVS MILITARTBVS. 413
C) Seqauntur cornicularii legatorum legionum.
13. L. Anton(iu8) Sabinianus corni. leg. leg. I ad. p. f. Se[T]. Arra- bonae. III, 4363 = Eph, IV, n. 514.
14. T. Paternius Perpetuus cornicular. leg. leg. XXX U. v. prope Cli' viam. Br. 149.
His addendi videntur, qui simpliciter cornicularii legatorum dicuntur:
15. Dasimius Firmin(us) corn. leg. VI, 3401,
quem in legione II Parthica militavisse veri simile est propter locum, quo lapis e£fossu8 est. Ceterum incertum est, utrum cornicularius an cornicen fuerit.
16. M. Gallius Celsinus cornicul. legati. Gamunti. m, 4405.
17. lucundius Iuvenal[i]s cor. leg. Potaissae. III, 887.
D) Corniculariorum procuratorum haec exempla sunt:
18. P. Aelio P, f. Agrippino corniculario proc. provinciae Belgicae. — Pateolla. X, 1679 = I. R. N. 2611.
19. Q. Marcius Donatianus eques cornicularius eius, sc. L. Marii Perpetui procnratoris provincianim Lugdanensis et Aqnitanicae. Lagduni. Henz. 6642.
20. C. VettiuB Mercurius corn. eius, sc. P. BassUii Crescentis proc. ludi ma- tatini, proc. ann. Aug. Ostis. — Ostiis. Henz. 6520.
21. M. Ulp(iu8) lanuarius corn. proc. — Marsae. III, 3275.
22 cornuc proc. Au. — Castulone. II, 3323.
E) Corniculariorum praefectorum varia genera snnt. Initium faciam a praetorio.
23. Q. Albio Q. f. Hor. [Fe]lici (centurioni) leg. XX V(aleriae) v(ictri- cis), corniculario pr. pr., donis donato etc. — in civitate Castellana. Or. 3488.
24. Q. Caecili M. f. Martialis cornic. praef. [pr.] — VI, 2775.
25. Sex. Campanio Clementi cor. pr. pr., vix. ann. XXXII m. II d. XII. Vl, 2776.
26. Ti. Claudius Firmus p. p. ex cornicular. ipsius, sc. M. Gaiii Maximi praef. praet. — Firmi. IX, 5358 = Or. 3157.
27. Flavius Flavianus v. p. p(raeses) p(rovinciae) N(umidiae) e[x] cor- nic[uI]ario praeff. praett. em^inentissimorum) v(irorum). — Casis. Vin, 4325.
28. [M. Titius M.] f. Sabatina [Rufus p. p.] leg, VII g. Sever. [Alexan- dr(ianae)] p. f. ex corni[culario praef. pr]aet. — Leon. p. C. 234. — II, 2664.
29. M. Titio M. f. Cl. Ti. Barbio Titiano decurioni Emonae (centu- rioni) leg. II adiutric. item leg. X Fretens., hastato in leg. II Traian., ex cornicular. pr. pr. — Emonae. III, 3846.
30. ... C. f. ... ninus mil. chort. VI [pr. ta]b. tesser. [carc]er. fisci [cur. co]rnicul. [praef]ec. praet. [(centurio) l]egion. Pateolis. X, 1763 = I. R. N. 6348.
31. — corn. praef. pr. in fine catalogi mnnerum, quae miles, cuias nomen perilt, ex cornicnlario adeptus est. VI, 1645.
Cornicularii praefecti urbi unum exemplum exstat:
32. [L. Annio Vero .... praef.] ur[b]is cons. ter[tiu]m C)(audius) Mar- cellinus cornicularius patrono. VI, 1340.
IV 28
!n laterculis coh. V vig. aa. 205 et 210.
414 CAVBR
Hoc exemplum in numerum eorum referendum est, quae cum ad praefectam urbi pertinere videantur) a Mommseno Staatsrecht IP p. 1020 tractata sunt, quorum snpra p. 391 sq. mentionem fecimus. [Titulus licet recte expletus esse videatur, inde nequaquam efficitur praefectum urbi suos cornicularios habuisse; nam quivis alius ex corniculariis propter certam causam talt viro statuam ponere potnit. Tb. M.] Plura sunt in cohortibus vigilum:
33. cor. pr. C. Hortens(iu8) Martial(is), centnria
Taurisci. VI, 1067, 4, 2.
34. cor. pr. P. Decim(iu8) Macrinus, centuria Va-
lentis. VI, 1058, 3, 1.
35. cor. pr. C. Rasinius lanuar(ius), centnria Ve-
rini. VI, 1058, 4, 1.
36. Sex. Aetrio S[ex. f.] Ouf. Fcroci centurioni leg. II Traianae fortis. Huic primo omnium ex cornicul. praef. vigil. imp. Caesar Antoninus Aug. Pius p. p. ordinem Alexandriae dedit, quod per gradus militiae suae tam industrie se administraverit etc. Fabriani circa a. 141 (cf. Henz. 7170). Or. 3456.
37. M. Caecilius M. f. lul. Rufus Concord(ia, centurio) leg. III Cjre- naicae, ex corniculario Aeli luliani pr. vig. p. C. 191. VI, 414. Fortasse idem munns latet in nota, quae mutila esse videtur:
38. [c]or. pr. L. Septim(ius) Aequoreus, centuria Aelii Torquati, in latercuJo coh. V ?ig- VI, 1057, 2, 9 (cf. Kellermann p. 17).
Praeterea apud vigiles etiam subpraefectus cornicularium habebat, cnias duo exempla exstant:
39. cor. spr. M. Clodius Verecundus, centnria Sohaemi, in latercnlo coh. V vig. VI, 1058, 7, 1.
40. At[h]en[a]eus Firmus cornicularius suppraef. vigil. VI, 2997. Ex militia urbana addendus est cornicularius praefecti annonae:
41. T. Flavio T. f. Pup. Rufo militi coh. XII urb. et coh. III pr., or- dinato architec(to), tesserario in (centuria), b. praefector. praetor., cornicu- lar. praef. anno., (centurioni) leg. etc. Ravennae. XI, 20 = Or. 3489. Cornicularios praefectorum castrorum vel legionum hos repperi:
42. P. Ael(ins) Rufinus [a]diutor off(icii) rat(ionum) vovit, cofr]nic. prae[f.] kastr. leg. XIII g. v. 1. p. Apnli. m, 1099.
43. C. Octavio C. f. Cla. Valenti mil. leg. XXII (centuria) Critti Firmi, corniculario Castrici Proculi praef. castror. — Alexandriae in Aegjpto. III, 6023, a.
44. C. Cornelius Felix cornicular. praef. leg. eiusdera, sc. II adintricis. — Aquinci. III, 3565.
His exemplis usi idem munus restituere possumus in fragmento, qaod sequitur:
45. Aemilius f. milit. tes8e[rar cor]nuc. praef. c[oh.] ....
prope Philippos. III, 644.
Quamquam etiam de praefecto c[astrorum] cogitari potest, quia oornicnlArll praefecti cohortis nullum certum exemplum exstat.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 415
F) Cornicularios tribanorum primo loco posui eos, qni legionarii sunt:
46. M. Ann[i]olenus Faustus veter. ex cornicular. trib. leg. III Aug.) quod miles voverat, miss[u]8 honesta missione sua pecunia posuit. — Thagorae. VIII, 4642.
47. Gornicularius et b(ene)f(iciarii) trib. laticlavi mil. leg. III Aug. p. V. ex arca sua fecerunt, quorum nomina subiecta sunt. M. Annius Hono- ratus cor. seqnuntur duodecim nomina beneficiarionim. — p. C. 191. Castris Lam- baesitaniB. VIII, 2551.
48. M. Anr(elio) Amando corn. trib. leg. III Ital. stip. XXIIII, vix. an. YL (?) inter castra Regina et Boiodumm. III, 5974.
49. T[i.] Cl(audius) Valentinu[s] cornicula[r]. trib. mil. leg. X g. p. [f.] p. C. 249. Vindobonae. m, 4558.
50. M. lul(io) Proculo vet. leg. I ad. mil. an. XXVI corni. trib. an. XVI, vixit an. LXXX. — Brigetionc. ni, 4322.
51. Q. Laelius Faustus comicul. (tr.) laticl. — Lambaesi. VIII, 2930 = Ren. 893.
Veri simile est buc etiam referendum esse exemplum, quod sequitur, per se incertum:
52. T. [C]l(audius) Valerianus c[o]rnicul. trib. — Naissi. in, 1681. Sequuntur tribuni cohortium praetoriarum, urbanarum, vigilum. Initium feci a praetorianis.
53. C. Arrio C. f. Corn. Clementi militi cob. IX pr. equiti coh. eius- dem, donis donato etc, post alia munera cornicul. tribuni, evocato Aug. etc. Matilicae. Henz. 6771.
54. T. Aur(elio) Alexandro corn. trib. coh. V pr., q. vix. ann. XVIII m. III d. IL VI, 2560.
55. L. Naevi L. f. Cam. Paullini evoc. Aug., militavit in cho. I pr. eques, optio equitum, cornicular. tribuni, militavit in caliga ann. XVI, evo- catus fuit ann. III. — VI, 2440.
56. L. Pompeio L. f. Pom. Reburro Fabro, Gigurro Calubrigen(si), probato in coh. VII pr., post alia munera corn. trib., evoc. Aug. Compostellae. II, 2610.
57. A. Saufeius P. f. Ca[m. E]max (?) Ansio miles c[ob.] VIIII pr. Ccenturia) Firmi Ter[tulli], militavit annis .... [bene]ftciariu8 t[rib? tes]- serarius, co[rnicular.], donis do[natus] etc. Corinii. III, 2887.
58. [Virius] Celer mil. c[oh] . . . pr(aetoriae), cornic(ul)ar(iu8)
[bene]fici(arius) trib. Alexandriae Troadis. III, 385.
59 corn. trib . . . . in fragmento tituli, in qno complura munera enu-
jnerata sunt militis aut praetoriani aut urbani. VI, 3661. E cohortibus urbanis haec exempla servata sunt:
60. M. Cocceius Rogatus cornicularius luli Proculi trib. coh. X urb. VI, 2869.
61. C. Luccius C. fil. Stell. Sabinus — militavit in coh. t(?) urb. etc, post multa alia munera cornicul. trib. — p. C 134. Beneyenti. IX, 1617 « Or. 3462.
28*
416 C\VER
62. cor. tr. A. Saenios A. f. Papir. Rosclus Sutr(io) p. C. 197, in Ut*-r- calo coh. Xini orb. VI, 3884, 3, 12.
Totidem in cohortibus vigilum repperi:
63. C. Burchi loyini mil. coh. VI vig. comiculario trib. VI, 2984.
64. cor. t. L. Corvin(ius) Stratian(u8), centuria Anlaporis, in latervu: coh. V vig., p. C. 205. — VI, 1057, 5, 1.
65. Q. Cottius Rufus corn. tr., coh. n ng., p. C. 210. — VI, 1059. Quae in laterculis vigilnm saepius recurrunt, c • tr • et c • T • notas u( u comicnlarios sed codicillarios tribunorum significare iam Kellermannns vidit.
Restat unus titulus, qui in quod genus militiae nrbanae referendos sii diiudicari non potest:
66. Aur(elius) Marcianus corn. trib. — VI, 3573.
n. Transeo ad ea exempla corniculariornm , qnibns non apad quos hoc munere functi sint, sed in qua legione aut cohorte stipendia fecerint adscriptum est.
A) Initium feci a legionibus. Primo loco commemorandns est titolas Caraunti repertus in Pannonia superiore, quem anno p. C. 212 (?) posae- runt 'corniculari(i), conmientariens^es), speculatores legionum (trinm) Anto- ninianar(um) p(iarum) S(everianarumy,
67. cornic(alarii) Anton(ius) Probus, Claren (?) Marcellinus, Moget(ins) Paulinus. Carnanti. III, 4452.
Legiones, in quibus militaverunt, sunt: X gemina VindobonensiSy XIV ge- mina Carnuntina, I adiutrix Brigetionensis. Quae cum numerum com]ca> lariomm aequent, in singulis singuli fuisse putandi sunt. — Reliqua exempla ex ordine legionum enumeravi.
68. C. Luc(ilio?) Marciano q(uon)d(am) cornic(u)I(ario) leg. [II] adi. Aqoinci. HI, 3611.
69. Sep(timiu8) [L]ongin[us] cornic[u]l. leg. II adi. p. f. Sever. AqaincL m, 3496 = Eph. n, 646.
70. T. Dindius comicula[rius] leg. VII Cl(audiae). — Scupis io
Moes. sup. £ph. II, 1058.
71. C. Sempron(io) Severo cornicul. leg. XIII[I] a(nnorum) XXXI. Sisciae. m, 3972.
72. Iul(ia8) Faustinus cornicul. [l]eg. XIHI gem. Sev. — Caraonti. Eph. IV, 626.
73. C. lulio Flaviano corniculario leg. XXII p. p. f. stipendiorum XVII, qui vixit annos XXXV m. XI d. XXV. — Mogantiaci. Bramh. 979.
Huc referendum esse videtur etiam fragmentum, quod sequitur:
74 [miles legionis I Mi]nerviae, qui militavit (centurio) ann. Vll
ex cornicl. — Lngduni. — Boissieu p. 300.
Cornicularium legionis dictum non addito numero repperi unum:
75. lulius Pro[bi]nu8 obiit in Gallia morte. — la[t]eribu8 Gcrmaniae
meruit specul[a]t. et coruicul[ar]. legionis. initium vitis vitae fuit finis.
ChoBirae. Vm, 702.
B) Cornicularios cohortium hos habes:
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 417
76. Soemus Sevcrus cornicul. coh. [1] F](aviae) Damas^cenornm milia- riae) eq(uitatae) 8ag(ittariorum). — Straasheim in Hassia ad Rhennm. Bramb. 1412.
77. L. Sucio Velaci f. militi cornicla. cohort. Ligur. Cemeneli. V, 7897. Cornicularios, qui legionum dicuntur, apud legatos legionum hoc munere functos esse veri simile est. De auxiliariis res incerta est. Nam etsi uno titulo supra allato n. 4 (III, 2052) probari videtur cornicularios a con- sularibus non ex solis legionibus sed etiam e cohortibus auxiliari- bus sumi potuisse, tamen neque hoc argumentum prorsus certum est, quoniam miles cohortis octavae voluntariorum ilHc commemoratus non cor- nicularius fuit sed adiutor officii corniculariorum consularis, neque per se veri simile est in corniculario consularis aut legati Augusti notam huius dignitatis omissam esse. Tribunorum vero cohortium auxiliarium nullus cor- nicularius exstaf, praefecti unus et is in titulo mutilato n. 45 (III, 644), cuius supplementa admodum dubia sunt. Attamen si in re ambigua coniecturam fa- cere licet, cornicularios, quorum nomina modo attuli (n. 76. 77), alterum tribuno alterum praefecto cohortis potius tribuendos esse quam legato Augusti puto.
III. Restant pauci, quorum nominibus nulla omnino nota addita est. Quorum duo commemorantur in titulo Lambaesitano in numero principalium quorundam legionis III Aagustae, 'qui imagines sacras aureas fecerunt':
78. corniculari(i) L. Considius Paulus Rnsic^ade), C. Calventius la- nuar(ius) Cas(tris). Lambaesi. VIII, 2586 = Ren. 127.
Froxime sequuntur nomina dnorum commentariensium, quorum posterior dicitur (commentariensis) trib(unorum); ad priorem pertinere videtur leg nota post TRIB scripta, ita ut legato Augusti pro praetore provinciae Numi- diae, qui legioni praeerat, addictus fuisse existimandus sit. Fortasse eadem ratione duo illi cornicularii distributi erant. Ceteros ordine alphabetico adscripsi:
79. Ael(io) Mercuriali cornicul. — Aesicae. VII, 739.
80. M. Aur(elius) Ma [vete]ran[u]8 coh te ex cornuc
Aqninci. III, 3536.
81. Caecili(i) Concessi corniculari(i). Lambaesi. Vin, 2739 = Ren. 32.
82. C. Pompoiiio Maximo vet. ex corniculario, vix. an. LXXXI. — Lambaesi. VIII, 2962 = Ren. 771.
Idem esse videtur, qui patri titulum sepulcralem posuit,
83. L. (?) Pomp. Max. ex cornic. — Lambaesi. VIII, 2961 = Ren. 1080. Accedunt nonnulla fragmenta incerta ex titulis Germanicis:
84. Aureli Titian(us) [et Ver]us [(centuriones)] leg. VIII An[to]ninian(ae) ex corn(icularii8) , Patemius Avitus et [An]ni(us) Petianus cornic(nlarii). Bramb. 1304. Snpplementa snnt Mommseni.
CORNIC* notam in hoc lapide non corniciuem sed cornicularium significare veri simile videtur propter commentarienses qui in eodem commemorantur. Cornicularii enim et commentarienses, ut munera eorum inter se similia snnt, ita ipsi non semel in titulis coniuncti reperiuntur. — Aliter se ha- bent duo fragmenta inter se prorsus similia titulorum, quos P. Cornelio leg. Aug. pr. pr. provinciam administrante posuit
418 CAVER
85. coh(ors) I Helve(tioram) et Brit(tonum) Aure(lianensium) sub car(a)
.C titi 8(ing). [l]eg. ex cor. — propc Oehringen in regno Wuertemberg-
3ramb. 1559. 1560.
Nam in his incertum est utrum cornicularii an cornicines commemorentur. lam si quaerimus, qua ratione cornicularii per partes diversas exercitus Romani distributi fuerint, cavendum est, ne eis titulis decipiamur, e quibua certa ratio distributionis elucere primo obtutu videtur. Nam cum titulum Carnuntinam n. 67 (III, 4452) posuerint trium legionum tres cornicularii cum tribas commentariensibus et triginta speculatoribus, hoc quidem certum est, in singulis legionibus singulos et denos fuisse. At obstat titulus Tarraconen- sis n. 6 (11, 4122), quem ipsum quoque cornicularii Qum commentariensibus et speculatoribns posuerunt; et bi quidem decem sunt, commentarienses autem et cornicuiarii bini. Huius diversitatis ea causa est, quod, qui titulum Pannonicum Caracallo posuerunt, cornicularii legionum dicuntur, qui Hispa- niensem Q. Hedio Lolliano legato Augustorum pr. pr. provinciae Hispa- niae citerioris, dicuntur cornicularii eius. Quod si verum est, quod probabile yidetur, beneficiarios et cornicularios qui simpliciter legionum dicuntur hoc mu- nere apud legatos legionum functos esse, praeter duos ilios, qui in titulo Tarra- conensi commemorantur, cornicularios legati Augusti pr. pr. unus cornicu- larius legati in legione VII gemina, in Pannonia autem praeter siDgulos singularum legionum duo vel plures cornicularii legati Augusti pr. pr. fuis&e putandi sunt. Nam legatos Augustorum plures quam singulos cornicularios habuisse docet etiam titulus Aquincensis n. 3 (III, 3543), in quo commemora- tur 'officium corniculariorum consularis'. Restat titulus Lambaesitanns n. 7S (VIII, 2586), in quo inter eos, qui imagines sacras aureaa fecerunt, primo loco enumerantur duo cornicularii. Hos ambos legato pr. pr. provinciae Numidiae addictos fuisse vix crediderim; nam veri simile est, qnod iam supra dixi, eos eadem ratione distributos fuisse qua commentarienses, qui sequuntur. Quorum alter commentariensis trib(unorum) fuit, alter legati. Et quoniam in Africa una tantum legio castra habuit, cui legatus Aug. pr. pr. provinciae Numidiae ipse praeerat, cogitari potest eum propter hanc ipsam causam uno corniculario contentum fuisse. Sin hoc viris doctis ha- rum rerum peritis non probatur, etiam alia ratio adhiberi potest explicando parvo numero corniculariorum, qui in titulo Lambaesitano, de quo agimus« exstat. Nam in eo neque omnes principales totius legionis neque eoram, quae reperiuntur, generum omnes commemorari docet numerus speculatoram, qui non decem sunt sed quatuor. Ergo si e speculatoribus sex afaeninr, fieri potuit, ut etiam e corniculariis unus et alter ad imagines aureas facien- das nihil conferret^).
In militia urbana et praefecti et tribuni et vigilum subpraefectus cor* uicularios habuerunt, qui apud singulos singuli fuisse videntur. Nam qnod
^) Ab his, quae exposuii sententia Marqaardtii non multum differt; qui ap6<I eum {Staaisverwcdtung II, p. 529) affertur C. Sallius Primio comicular. leg. ni Ang., Or. 3522 = VI 2667*, eum falsum esse iam supra commemoravi.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 419
Kellermannas p. 17 monuit fortuitam credi non posse, quod in altero later- culorum Caelimontanorum cornicularius subpraefecti (VI, 1058, 7, 1), in altero tribuni (1057, 5, 1), nasquam autem utrumque munus in eodem lapide re- periatur, hoc vereor ut recte indicatum sit. Tribuni quidem singuli singulos cornicularios habuerunt, e quibus unum cum corniculario subpraefecti eadem cohorte coniunctum fuisse necesse est.
Corniculariis adiuncti erant principales inferioris gradus, qui adiutores aut eorum aut officii eorum dicebantur. Exempla huius muneris pauca sunt 86. M. Aur(elius) Licinius adiutor offici (corniculariorum) co(n)s(ulari8). — p. C. 229. Aquinci. III, 3510.
87 (= 3). L. Cassio Pudenti quond. mil. leg. [II a]d. adiutori offici corniculariorum cos. — Aquinci. III, 3543.
88 (== 4). T. Statilio Maximo mil. cob. VIII vol. adi(utori) corn(icuIa- riorum) cos. — Salonis. ni, 2052.
89. [to iJLvr,iX87o» TotJTo] dipiigujTB Alfju^w 'Pfiyuutu Tw l^ OuXTr/ag *P»iyiXXij5 Hcct Alfxt}Jov UToXsyLaiov, crr^ctTBVcrccixivw ct)} i [ioY,^(u HOfutHovT^nottJOV vnuTtHOVi ^iy- trctuTt STvi Hct iJLr,vsg 8 ixt%j^i Travvifxov ^ tov yi^<r stovs, — p. C. 174? — prope Beroeam. — C. i. Gr. 4453.
Sequuntur ei, quibus non adscriptum est, apud quem hoc munere functi sint. Quamquam, cum officium corniculariorum legati legionis disertis verbis iiusquam commemoretur,. veri simile est eos officio corniculariorum legati provinciae attributos fuisse.
90. Ael(ius) Sept(imius) Romanus mil. leg. XIII g. [a]diut(or) offic(ii) cornicul(ariorum). — Sarmizegetusae. III, 1471.
91. Fl(avius) lanuarius adiutor ofici cornicularioru(m), leg. in Aug. The- veste. VIU, 1876.
Legionarium fuisse veri simile est etiam eum, quem subiunxi:
92. Aurel(ius) Vetus(?) adiutor offici corniculariorum. leg.VMac. Potaissae. III, 894.
£x militia urbana qui apud Marquardtium affertur adiutor tribuni cohor- tis alicuius urbanae, delendus est, quia titulus (Or. 3462 = C. IX, 1617) nunc rectius aliter legitur. At adiutor cornicularii tribuni cohortis VII praetoriae fuisse videtur
93. Vettonius Proculus adiutor cornicul. VI, 2669.
Nam secutori tribuni contubernali suo titulum se posuisse dicit. — In alio titulo urbano adiutor (cornicularii ?) praefecti praetorio exstare Mommseno visus est:
94. Aur(elius) Brinursius eq. (sing.) cast. prior. tur. Maximi adiutor prae[f]. nat. Trax civis Bero[e]ensis, vixit ann. XXXVIII mil. ann. XVIII. VI, 3196.
De quo vide quae I. 1. Henzenus adnotavit. Restat ex cohorte IV vigilum
95. adiut. L. Cassius L. lib. Agor(ianus?) Lepidus Regio, m(iles) f(actus) IIII K. lan. etc. p. C. 199. VI, 220, 22.
Quem etsi cogitari potest adiutorem officii corniculariorum fuisse, tamen neque diiudicari potest, utrum ad cornicularium praefecti an tribuni refe*
420
CAVER
rendus sit, neque id ipsum certum est, utrum adiutor cornicularii fuerit an centurionis, cuius apud vigiles unum ezemplum (VI, 3069. 3076) ezstat. Praeter hos nonnulli sunt, qui simpliciter adiutores dicantur:
96. Spam(i) Victoris ex adiutore. — Lambaesi. vm, 2978 = Ren. 1198.
97. Cn. Tannonio Maiori adiutori. — Lambaesi. VIII, 2981. 98 us miL leg. XXII adiutor (?). — Inscr. Helv. 82.
Hi qltoque adiutores cornicnlariorum fuisse putari possunt At quoniam in legionibus etiam adiutores centurionum (VIII, 4332 = Ren. 1371) fuerunt, rem in dubio relinquere oportet Magis etiam incertum est, quale faerit munus adiut(oris) praeter(itorum ?), quod in titulo militis legionarii III, 4030 reperitur.
Adiutori officii corniculariorum etiam aliud nomen fuisse videtur, qaod fortasse servatum est in titulo urbano:
99. T. Flavius Proculus [t]rib(uni) subcornicularius. VI, 3596. Militia eius incerta est Hoc exemplo Mommsenus usus est, cum 8(ub)- c(ornicularium) tribuni dubitanter suppleret in titulo Aquincensi, quem sopra (p. 406) iam attuli:
100 (= VII, 44). Clod(ius) Marcellinus s. c. trib. mil. leg. II a. p. f. Ant., tran8lat(us) ex leg, X Fr(etensi) Ant. — Aquinci. III, 3472.
XI. DE CODICILLAEIIS.
Munus codicillarii nisi in cohortibus vigilum nusquam reperitnr. Ac ne in eis quidem utrum fuerit necne certum est. Kellermannus, qui p. 17 cod* notam primus ita explevit, putat hoc munus idem esse, quod commemore- tur apud Gruterum 1108, 4, ubi tum legebatur 'scriba subcornicularius', nanc rectius (VI, 3596) 'trib(uni) subcornicularius'. Inter eum et corniculariain tribuni quae aut similitudo aut diversitas intercesserit, diiudicari non potest. Exempla, quae omnia laterculis debentur, haec sunt:
1. c. t. Sexti Ghrysogone.
2. c, t. Vari Mercuri. I ' "' coh. I vig. p. C. 205.
3. co. Aemili Basse 1
centaria laFcnis.
coh. I vig. p. VI, 1056.
]
4. c. t. luni Laurenti
5. c. tr. P. Cornelius Niger
6. c. tr. M. Gavidius Natalis
7. c. tr. L. Avidius Oaetulicus
8. c. tr. C. luiius Dignus
9. c. tr. M. luli(us) Ctesippus
10. c. t. M. Anto(nius) Oronta'
11. c. t. T. Flav(ius) Attalus.
12. c. t. C. Stati(us) Rhodon.
13. co. tr. C. Casin(ius) Fortunat(u8) 1 centnria
14. c. tr. L. Papir(ius) Festus J C. Inlii Rufl.
15. c. tr. P. Aelius Liberali(s), centuria Aurelii lusti
centuria Caeserni Senecionis
centuria Ulpii Rutiliani.
centuria Auluporis.
coh. V vigilum. p. C. 205. VI, 1057.
DK MVNERIBVS MILITARIBVS. 42 1
16. cod. tr. Q. Annias Novellus, centuria Antulli.
17. cod. L. SediaFs Firlmus. 1
^ I centana
18. c. tr. C. Goncord(ia8) Quintin^ns) f t> £ •
20. c. tr. P. Agellan(ius) Rufus , . ,. , .
* centuna Valentis.
coh. V vigilam. p. C. 210. VI, 1068.
19. c. tr. M. Annius Maximus
21. c. tr. T. Aelius Felician(u8) J
22. cod. tr. L. Aponius Honoratusl -_ _ mrr^... n f ccnturia Venni.
20. cod. tr. M. otatilius oeverus J
24. cod. Q. Cornelius Saturn(inu8), ccnturia Romuli.
25. cod. tr. L. Ru , centuria Severi.
26. cod. tr. Q. Duranius Felix, centuria Sohaemi. Munus codicillariorum inter inferiora fuisse et numerus eorum docet, qui in utroque lapide undenarius est, et eo confirmatur, quod nomina eorum per nomina gregariorum in singulis centuriis dispersa sunt eadem ratione, quam supra in secutoribus repperimus. Accedit, quod ex eis codiciilariis, qui in laterculo anni 205 nominantur, tres in posteriore secntores tribuno- rum facti sunt: L. Avidius Gaetulicus, C. lulius Dignus, L. Papirius Festus.
xn.
DE QVAESTIONARIIS.
ludiciis militaribus praeter eos principales, quos modo tractavi, quae- stionarii intererant. Hos non ab eo dictos esse, quod in quaestione reis tor- menta admoverint, Marquardt, Staalsverw. 11, p. 534 argumentis confirmare stnduit. Nam quoniam in cives Romanos tormentis adbibitis inquiri non licuerit, quaestionarios, quorum nonnulla exempla in legionibus Romanis reperiantur, hoc genns quaestionis administravisse putari non posse dicit. [At quaestionarii ex legionibus cum non reperiantur nisi apud legatos eos, qui provinciae praeessent, ad sola iudicia de militibus facienda non recte refe- runtur, ut mittam vel inter milites multos fuisse non cives Romanos. Th. M.]
Exempla ex legionibus haec collegi:
1. In numero eorum, qui imagines ^acras aureas fecerunt, post coniicularios, commentarienses, speculatores, beneficiarios cos. enumerantur quaestionari(i): C. lu- lius Donatus Castr(is), I. Marcius Gemellus, T. Aemilius Yictor Eart(ha- gine), Q. Salonius Repentinus Tha(mugadi), P. Aelius Tauriscus Sufe- t(ula). — leg. m. Aug. Lambaesi. VlII, 2686 = Ren. 127.
2. M. Valerio Senecioni leg. Aug. pr. pr. praesidi provin. German. in- fer. co(n)s(ulari) speculator(es) et benefic(iarii) et quaestionari(i) curante Agilio Felice qnaestore. — Lambaesi. VIII, 2761 = Ren. 87.
3. lulio Flavino com(mentariensi) I(eg). VII g. f. quaestionario. Tarra- cone. II, 4166.
£x praetorio unum:
4. L. Tros[i]us L. f. Pup. Maximus Tergeste (centurio) coh. XI urb., militavit (centurio) coh. II vig., evoc. Aug., a quaestion(ibus) pr. pr., spe- culator Aug. in coh. X pr., vix. an. LV, mil. an. XXXIII. VI, 2766.
422 CAVER
Nam dubitari non potest, quin a qaaestionibus* idem sit atqae 'qaaestioDa- rius*. Pari modo hoc munus significatum est in eis exemplis^ quae ex cohor- tibus urbanis servata sunt:
5. C. Luccius C. f. Stell. Sabinus — militavit in coh. t(?)urb., postalia munera a quaestionib(us) factus per Annium Verum praef. urbis. — p. C. 134, Beneventi. IX, 1617 = I. R. N. 1459.
6. C. Saliusti(i) Martialis mil. coh. X urb. (centuria) Festi a q^uaestioni- bus) praef. urbis. vix. ann. XXVIIII militavit ann. X. — prope pontem Tiae Salariae. VI, 2880.
Similes notae aqj p vei aq.- pr. etiam in laterculis vigilum non semel repe- riuntur:
7. a q. p. M. Neroni(us) Processus 1 centuria Ulpii Rutiliani. VI, 1057,
8. a q. p. P. Memmi(us) Firmian(us)J ^» !• '^^'
9. a q. pr. C. lulius Zoticus, centuria Verini. 1 „, , , „ . „ ^ ^ ,« ** ^. > ,. , i VI, 1058, 4, 3. 5,2.
10. a q. pr. Montan^ms) Pudens, centuria RomuliJ
His notis munus quaestionarii significari Kellermannus p. 15 sq. explicavit, neque id veri dissimile est Tamen, quominus prorsus certum sit, illad obstat, quod aq. co., aqa., aqu., aq. notae, quae ipsae quoque in laterculis vigilum leguntur (1057, 2, 8. — 1058, 5, 13. — 1057, 6, 12. — 1056, 1, 2), hac explicatione comprehendi non possunt. £t Kellermannus quidem eas per aquarium cohortis supplevit. At mirum videtnr notis inter se tam simi- libus diversa munera significari.
Duorum exemplorum, quae in cohortibus auxiiiaribus reperinntar, nea- trum prorsus certum est:
11. M. Septim(io) Dasi(o) co[h]. I Belgic. quaestuario in Dalmatia. m, 3162 6,
ubi quaestuario' fortasse corruptum est ex quaestionario'.
12. Atilius Tertius ex coh. II Aug. q(uaestionariu8?). — Heddemheim in Nassovia. Bramb. 1456.
Restat unus, cuius genus militiae incertum est:
13. Q. Gavius Q. f. Arn. Clemens Clusii evok. Aug. a quaestionibos. Clusii. Or. 3503.
XIII. DE CARCERARUS.
Quoniam rem iudiciariam attigi, hoc ioco subiungam carcerarium. Huius muneris significatio plene scripta nusquam reperitur. Tamen karc et cak. notas ita explendas putavit Kellermannus eumque alii viri docti secnti suat in his exemplis:
1. karc. C. Calpurniu^s) Sevorus, coh. V vig., centuria Aurelii lusti. VX, 1057, 7, 4.
2. car. C. Mammius Vitalis, coh. V vig., centuria Rufini. VI, 1058, 3, 7.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 423
Accedit titulus Germanicus:
3. [Opp]omo Pater[no] p(rincipali ?) b(eneficiario ?) ex ca(rcerario) leg. I. — Lessenich prope Bonnam. Br. 452.
Sed cum carcerarii legionis nuUum certum exemplum exstet, Lerschii sen- tentia praeferenda esse mihi videtur, qui supplevit: ex ca(ndidato). — Om- nibus reliquis locis, quibus is commemoretur, qui carceri militari praefuerit, non carcerarius dicitur, sed alius generis principalis carceri praepositus. Hanc curam agentes reperiuntur beneficiarius, frumentarius, optiones:
4. ' Aur(elius) Artemidorus bf. leg. leg. II ad. p. f. S(everianae) agens c(uram) c(arceris?). — p. C. 228. Aquinci. m, 3412.
5. Elpinius Festianus frumentarius leg. I adiutricis agens curam car- ceris. — Ephesi. III, 433.
6. M. Aurelius Romanus optio karc. chor. XII urb. Gordianae. VI, 531.
7. C. Luccius C. f. Stell. Sabinus — militavit in coh. t(?)urb. — post alia mnnera optio carcaris etc. p. C. 134. Beneventi. IX, 1617 = I. R. N. 1459.
8. M. Aquini Verini op[t]ionis karceris ex cohort. XIII urban. — Lng- duni. Boiss. p. 355, 43 = Henz. 6808.
9. opt. car. Noni Blande. In fragmento laterculi vigilum. VI, 2406.
Ilis exemplis collatis veri simile fit proprium munus carcerarii antiquitus nuUum fuisse, sed curam carceris aliis principalibus mandari solitam esse. In quo genere cum potissimum optiones centurionum adhiberentur, paula- tim ea consuetudo orta esse videtur, ut optiones carceris breviter diceren- tur. Fortasse etiam haec ratio dicendi posteriore aetate mutata est ita, ut pro optione carceris diceretur carcerarius, qui in laterculis vigilum karc. nota significatus est. Sed cum haec nota extra laterculos nusquam reperia- tur, potest etiam ita res se habere, ut, qui a nomine carcerarii abstinerent, eidem optionem carceris breviore nota in solis laterculis scripserint. Nam nomen carcerarii omnino numquam usitatum fuisse probabile fit titulo Be- neventano IX, 1617, in quo C. Luccius optio carcaris dicitur, quamquam carceri praefuit, antequam optio centurionis fieret.
Quod si recte disputatum est, [carc]erariu8 , quem iu titulo Puteolano (X, 1763 = I. R. N. 6348) Mommsenus supplevit, delendus est. Idcm alia de causa probabile est. Nam cum , • . . er literae inter notas tesserarii et fisci curatoris positae sint, [8ignif]er(um) inserere maxime placct, cuius munus inter duo illa intercessisso compluribus titulis confirmatur (VI, 2794. 3661).
Subiungendi sunt duo tituli, in quibus qui commemorantur miiites a commentariis custodiarum, ipsi quoque carceri praefuisse putandi sunt:
20. Sex. Cetri Sev[e]ri spec. beneficiari(i) Getae, ab com(m)entari(i)s cu8todiaru[m]. — Pisauri. — Or. 3206.
21. M. Apicio T. f. Cam. Tironi — (ante variofl centurionatus) evoc(ato) a comment. cust, optioni, evoc(ato) salar(iorum) etc. Ravennae. XI, 19 = Or.'3464.
424 CAVER
XIV. DE COMMENTARIENSIBVS.
Commentarienses in tribas titulis (II, 4122. III, 4452. VIII, 2586), cum corniculariis pari inter ambos numero coniuncti reperiuntur. Unde veri simile est eos eadem ratione atque cornicularios distributos fuisse. Exempla eorum non multa sunt.
I. Commentarienses consularium sunt hi:
1. Q. Cassius Facundus a com(mentariis) co(n)s(uIaris). — In monte Sancti Bernbardi. V, 6867.
2. Tib. Cl(audio) lanuario spec(ulatori) leg. XIII I g(eminae) comm(en- tariensi) cos. prov. Delm(atiae) stip. XIII. — Salonis. III, 2015.
3. . . nius Attianus, Resp(ectius) . . . sinus, Constant(ius) Restitutus com- m(entariense8) cos. — Moguntiaci. Br. 1304.
Eiusdem generis fuisse putandi sunt
4. Q. Caecili(us) L. fil. Arn. Felix c[o]mme[nt]a[rien]s(is) leg. pr. pr. CarnDDti. m, 4412,
itemque qui titulum Tarraconensem supra iam commemoratum posnerunt una cum duobus comiculariis leg. Augg. pr. pr. p(rov). H. c. et cam decem speculatoribus legionis VII geminae:
5. comm(entarienses) C. lulius Crassus, P. Publienius Lupus. Tarra- cone. II, 4122.
II. Commentarienses legati et tribunorum legionis exstant in titalo Lambaesitano, quem ipsum quoque supra tractavimus, in numero eorum principalium, qui imagines sacras aureas fecerant:
6. comment^arienses)
Aufidius Rufus Lamb(aesi) leg
L. Orbius Felix trib. — Lambaesi. VIII, 2586 = Ren. 127. Mommsenus (apud Henzenum 6792*) docuit leg • notam ad priorem ver- sum referendam et cum nomine Aufidii Rufi coniungendam esse.
III. Legatis legionum etiam eos commentarienses attribuendos esse puto, qui in legionibus commemorantur non addito nomine aut dignitate eius, apud quem commentarios administraverint. Exempla praeter Aufidium Rufum haec sunt:
7. comm(entarienses legionum trium Antoninianarum, sc X gem. Vindo- bonensis, XIV gem. Camuntinae, I adi. Brigetionensis):
Iul(iu8) Augurinus.
Sept(imius) Rest(it)utus.
Ulp(ius) Sabinus. p. C. 212(?) Camunti. 111,4452.
8. lulio Flavino com. 1. VH g. f. quaestionario. — Tarracone. n, 4156.
IV. Commentarienses praefectorum praetorio, qui numquam ita sed sem- per^a commentariis praefectorum' dicuntur (cf. Mommsen, Staatsrechtlly 1066), hos repperi:
DE MVNERIBVS MILITAUIBVS. 425
9. L. TitiDio C[lodiaiio e. v.j, a commentar(ii8) pra[ef. praetorio em. V.], praesidi et proc[uratori provinciae] Alpium maritimaru[m] etc. — Cuicul, VIII, 8328 = Ren. 2548.
10 [? Quinct]ilio C. £11. [adlecto in amplissimum] ordinem inter
praetorios iudici[o ab epist]ulis Latinis, procuratori summarum
ratio[num , procuratori prov. A]siae, iuridico Alexandrcae, ab epistulis
[Latinis adiutori?> procuratori prov.] Macedoniae, ab commentariis Corne- li(i) Re[pentini pr. pr.] — VI, 1564.
11 a commentariis praefectorum praetorio e. v., patrono pro-
vinciae Mauretaniae Caesariens^is) , patrono civitatis Aepesinor(um) , sacer- doti et pontifici Laurentium Lavinatium. Caesareae. Ren. 3896. Apparet munus quod dicitur a commentariis praefectorum praetorio summae dignitatis fuisse, quoniam ex eo procuratores facti sunt. Itaque coniectura, qua Kellermannus in laterculis vigilum munus a c(ommentariis) pr(aefecti vigilum) supplevit, nequaquam certa est.
12. acpr. Q. Silvius Anatellon, centuria Aelii Torquati. VI, 1067,2, 62.
13. ac. pr. L. Aur(elius) Donatus, centuria Valentis. VI, 1058, 3, 3.
Hi enim a ceteris principalibus praecipuo honore distincti non fuerunt. Nam quamquam alter ex optione centuriae factus tertium locum inter milites cen- turiae suae obtinet, tamen alterius, Silvii, nomen post omnium fere prin- cipalium et inter nomina militum gregariorum et secutorum tribuni scrip- tum est.
Principalis a commentariis praefecti legionis exstare videtur in titulo Taurinensi:
14 ovius L. f. [St]e. Peregrinus [mil. l]eg. XXII pr. p. fid.,
[bf? l]egat., a corament. [prae]f., optio, centurio etc Taurinis. V, 7004. V. Reliqua exempla quo referenda sint, incertum est.
15 coh. II Fl(aviae) comm. in Dacia. III, 1619.
16. M. Sulpic(ius) Marcellus a c[om?] p(raesidis provinciae?) Inscr. Helv. 55.
17. M*. Aquilius M\ f. Anies. Proculus Arimin(o) commentar(iensis). Lambaesi. VIII, 2812 = Ren. 343.
18. Q. Ennius Sabinianus f(ilius) opt(io?) com(mentariensis?). VI, 13.
19. Irenei commentar(i)c(n)s(i8). VI, 775.
In nonnnliis horum exemplorum ne id quidem certum est, utrum ad milites pertineant necne.
XV. DE LIBRARIIS.
Quid interfuerit inter commentarienses et librarios, facile est intellectu. Num cum commentarienses ei essent, qui acta diurna in commentarios re- ferrent, librarii libris praeeraut, in quibus rationes pecuniae, frumenti, hor- dei componebantur. Hoc non solum apud Vegotium triidituni est, qui (II, 7)
426 CAVER
librarios ab eo dictos esse narrat, 'quod in libros referrent rationes ad mi- lites pertinentes', sed confirmatur etiam loco, quem ex Digestis lam snpra laudavimus, 50, 6, 7, ubi librariorum varia genera distinguuntur: horreomm librarii, librarii depositorum, librarii caducorum. Erravit igitur Marqaardtins, cum Staaisverw, II, p. 532 librarios cum exceptoribus et codicillariis inter scribas enumeraret. Tria illa genera et praeterea eos librarios, qui docere possent, immunes habitos esse Tarrutenius Paternus in libro primo mili- tarium scripserat. Ceteri librarii hoc commodo caruisse putandi sunt. £t immunitas quidem praeposita IM- nota in titulis, in quibus librarii comme- morantur, nonnumquam (III, 885. VI, 3395. 3401, Eph. IV, 137) significata est, reliqua autem discrimina, quae inter varia genera librariorum inter- cedunt, prorsus neglecta sunt. Hanc ob causam librarios eodem ordine quo plerosque alios principales enumeravi. I. A) Librarii consularium hi sunt:
1. P. Helvio Prim[a]no mil. leg. XIII gem. lib. [c]os. — Ampeli. IU, 1318.
2. lul(io) Amando mil. leg. III Ital. librari[o] cos., vixit annis XXX. — Angastae Vindeliconim. — III, 5814.
3. lul(io) Exorato lib. cos. ob(ito) an. XX. — Ovilavie. — ni, 5631.
4. G. Sempro(nio) Secundino libr. cos. an. XVIIII. — In valle flaminis Mvr. — III, 5435.
5. C. Tocerni Maximiani mil. leg. 11 Ital. stipendior. V, libr. cos., annor. XXIII, mensium VIII, dier. VI. — Neapoli Histriae. V, 375.
6. V[al(erii)] Veri quondam mil. leg., librari cos. — Aqainci. Eph. II, 710. 7 mil. [le]g. X[III] gem. Antoninian[ae] libr. cos. n(ostri),
Szamoa-Ujv(k. — III, 6246.
8. Eutjchus lib(rariu8?) cos. — Bremeni. VII, 1038.
B) Librarii legatorum legionum hi reperiuntur:
9. M. Aureli Melliti librari leg. leg. II adi., vix. ann. XVIII (sic), gtip. IIII. Aquinci. III, 3538.
10. Aureli(i)s Monimo 8trat(ori) et Regi[lli]ano l[ib]r(ario) leg. leg. II adi. — Intercisae. III, 3334.
11. M. Mociuncius Valentinus lib. legati leg. XIII g. vixit ann(])s XXVIII. Apuli. III, 1194.
Accedunt duo, qui^ cum simpliciter librarii legatorum dicantur, apud legatos legionum hoc munere functi esse putandi snnt.
12. Tib. lulius Novianus libr. leg. — Apuli. III, 1105.
13. M. Marcellus librarius leg. Apnli. III, 1166.
C) Librariorum praefectorum munus coniectura ab Henzeno (add. ad. 3511) insertum est titulo Cliviensi:
14. Tertinius Vitalis mil. leg. XXX U(lpiae) v(ictrici8) S(everianae?) A(lexandrianae?) ](mmunis?) lib. praef. — p. C. 232. Prope Cliviam. Br. 146, ubi praefectum legionis intellegendum esse apparet.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 427
Librariam subpraefecti vigilam fortasse habemus inter principales centuriae C. lulii Rufi cohortis V vigilum:
15/16. lib(rarias) ur(banus?) 8(ub)pr(aefecti) C. Antistius Mae. Earin(us) Neap(oli). — p. C. 113. — VI, 221. Mommseno nunc magis placet lib(rarius) ur(bicoram).
D) Librarium tribuni ex militia urbana habes hunc:
17. Aur(elius) Zinama libra. tri[b. mi]lex (sic) cohor. VII preto. q. [v. a ]. VI, 2638.
18. lib. tr. C. Vaccellius C. f. Ann. (sic) Iu8tian(us) Arimi(no). p. C. 177, in laterculo praetorian. — VI, 38826, 18.
E) Restat librarius principis, qui titulum dedicatorium posuit una cum optione principis:
19. T. Celsius Victorinus libr. principis. p. C. 201. Argentorati. Br. 1883. De quo cf. qaae exposuit Mommsenus sapra p. 232 sq. (n. 18).
II. Sequuntur ei librarii, quibus nihil nisi numeri aut legionum aut cohortium aut alarum, in quibus stipendia fecerunt, adscripti sunt.
A) Ex legionibus hi sunt:
20. Sept(imias) Licinius imm(unis) libr(arius) leg. II Par(thicae). VI, 3395.
Supra iam dixi causam nullam esse mibi videri, cur Henzenum secuti li- bratorem pro librario suppleamus.
21. Hosidius Felicissimus libr. leg. III Aug. Lambaesi. VIII, 2884 = Ren. 708.
22. Kalemerus Maurus lib. leg. III Aug. — Lamb. VIII, 2929 = Ren. 891.
23. Q. Numisio luvenali lib. leg. III Aug. — Lamb. — VIII, 2954 = Ren. 1030.
24. M. Servili(i) Rustici librarii leg. III Aug. p. v. — Lamb. vm, 2973 = Ren. 1170.
25. Tonneius Martialis lib. leg. III Aug. — Lamb. — vni, 2985 = Ren. 1223.
26 [? libr]arius leg. III Aug. — Lambaesi. — VIII, 2686 = Ren. 181.
27. Iniio Aeliano libr. leg. III ItaL, qui vix. a[nn]. XLV. — Castrig Reginia. — HI, 5953.
28. [Aebutius?] Communis lib. leg. IIII. — Viminaci. — III, 1648.
29. Aureli(us) Vic[t]or librarius [l]eg. V Ma[c]. vix. an. XXXIIII. Po- taissae. III, 909.
30. C. In[l(ius)] Sabinus miles leg. XIII g., libr. a ration(ibus), vixit annis XXX. — Sarmizegetnsae. III, 1477.
31 8. lib. leg. XIII g. — Apuli. in, 1205.
32. Aemili(i) Venusti miL leg. XXX U. p. f. interfecti — (in fine tituli addita snnt yerba:) librarius eiusd. leg(ionis), Lugdani. Boissieu, 335, 32.
B) Ex cohortibus vigilum unns:
33. lib. coh, C. Occius Arn. Similis Bler(a), coh. V vig. p. C. 113. — VI, 221.
C) Ex alis equitum duo:
428 CAVER
34. Aurel(iu8) Themaes librar. ale (I Tungrorum) Fronto(nianae), vixit annis L. Al86-IIos?ae. III, 804.
35. Marcus Ulp(ius) Faustinus librar. ale Britt[on(um)] vet(e)ran(oram) [mil(liariae)] sti. XII, vi[x]. a. XXXII. — Arzew. Ren. 3835.
III. Reliqui simpliciter librarii dicuntur nulla determinatione addita. In eorum numero primo loco posui eos, quorum raunus ad legiones pertinuisse veri simile est propter conexum verborum, quibus commemorantnr:
36. [M. Petronius Fortunatus] militavit L (?) annis IV in
leg. III A[ug]. librar(ius), tesser(ariu8) etc. p. C. 199. VIII. 217.
37. M. Aurel(ii) Antonini mil. leg. XIII gem., vixit an. XXII mens. XI diebus II, militavit ann. V librar. — Ampeli. III, 1317.
Ceteros ordine alphabetico enumeravi:
38. P. Aelio Stefano libr. i(nstruraentorum?) d(eposit^rum?). p. C. 203, coh. V vigilom. VI, 220. Supplementa a Mommseno proposita incerta SQnt.
39 nus Sedulus, Aurelius Peregrinus librari(i). — ad Rhenum infe-
riorem. — Br. 1977.
40. Aur(elius) Sedatus imm. lib. — Potaissae. III, 885.
41. Aur(elio) Victori civ(i) Sisc(iano) libr(ario) Macrinus et Maturinas c(ommnnicipe8) et coll(egae). — In Dalmatia. III, 3166; qaamqnam prorsus in- certum est, num hic miles fuerit.
42. CI(audiu8) Victorinus lib. p. C. 200. VI, 225.
Hoc noraen reperitur in laterculo equitum singularium turmae lulii Mascel- (li), unde veri simile est Claudium librarii raunere apud tribunnra functnm esse.
43. C. lulius FaustinuS cas^tris) lib. — Castris Lambaesitanis, VIII, 2568, 61.
44. Petr(onius) Marcianus ex lib. — Potaissae. Eph. IV, 138, 5, 13.
In eodera laterculo railitura, qui legionis V Macedonicae fuisse pntandi sunt, commemoratur etiara Aurelius Sedatus ex ira. I(i)b., qui iara ex n. 40 (III, 885) notus est.
45. A. Vib(ius) Mercurialis libra. — prope Heddeador/ in Bomssia Rhenani. Br. 695.
46. M. UIp(iu8) Flarainu8(?) irara. librar. — Potaissae. Eph. IV, 137.
47. librari(i) posuenmt titulum dedicatorium. Neckarlmrken in ducatn Badensi. Br. 1727.
48. — cum imra(unibus) libr^ariis) et exactis. — VI, 3401.
49 pequari, librarius et discentes capsario[rum] Castr.
Lamb. p. C. 199. VIII, 2553 = Ren. 63.
Accedit raagnus nnmerus veteranorum ex librariis legionis III Angustae, qui exstat in titulo Lambaesitano YIII, 2626 = Ren. 102. In eo 31 no- rainibus ex • l • notae praescriptae sunt Quae num recte ad munus librarii referantur, dubiura est. Sed raagis etiara dubia sunt supplementa earum notarura, quae ante nonnulla noraina L literae additae sunt. Omissis ceteris baec nomina cum variis coniecturis virorum doctorum adscripsi:
50. ex l(ibrario) l(egati) Stenius Flavianus. a, 6.
51. ex l(ibrario) l(a)t(iclavi) Porap(eius) Pontius. «,17. Ita Mommspnni. Renierus suppleverat: ex l(ibrario) l(egionis et) t(ribuni).
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 42 &
52. ex 1. f. Elius Liberalis. o, 19.
53* ex 1. t. M. Aure](ius) Glaudianus. h, 2.
54. ex l(ibrario) c(apsario) Valerius Victor. 6, 13. Ita Wilmanns in indice Exemplonim Inscr. lat. (n. 1489). Henzenns suppleverat: ex l(ibrario) c(ohortis).
55. ex 1. ar. e. Perelius Donatu^s]. hy 14.
IV. Munus librarii alieno nomine significatum esse pnto in titulo, quem iam in corniculariis commemoravi:
56. P. Ael(ius) Rufinns adiutor off(icii) rat(ionum) vovit, co[r]nic(u- larius) prae[f(ecti)] ka8tr(orum) leg. XIII g, v(oto) l(ibens) p(osuit). Apuli. III, 1099.
Nam quamquam mirum est adiutorem officii, qui alioquin nisi inter comi-> cularios nusquam reperitur, hoc uno loco librariis tribui, tamen officium rationum alii tribui non posse videtur. Accedit, quod in titulo Sarmize- getusensi supra allato III^ 1477 libr(arius) a ration(ibu8) scriptus est.
XVI. DE ACTARIIS.
Librariorum muneris id simile fuisse putandum est, quo actuarii sive actarii fungebantur. Significari enim videtur a Vegetio II, 19, ubi dicit: 'sed in quibusdam (sc. tironibus) notarum peritia, calculandi computandique usus eligitur. Totius enim legionis ratio, sive obsequiorum sive militarium mu^ nerum sive pecuniae, cotidie adscribitur actis maiore prope diligentia, quam res annonaria vel civilis poljptjchis adnotatur. Hoc loco quae commemo- rantur rationes quomodo diversae fuerint ab eis, quae a librariis confere- bantur, equidem non video. Actarios antem non solum rationes perscripsisse sed etiam comparandae et distribuendae annonae praefuisse aliunde constat» Nam ut eos locos oniittam, quibus in codice Theodosiano et in aliis monu- mentis infimae aetatis actuarii commemorantur, iam ante Diocletianum munus eorum tale fuisse probatur loco Aurelii Victoris, Caesar. 33, ubi caedes Victo- Tini ab Attitiano actuario patrata narratur. Dicit enim id genus hominnm faisse *nequam, venale, callidum, seditiosum, habendi cupidum atque ad pa- trandas fraudes velandasque quasi ab natura factum; annonae dominans eoque utilia curantibus et fortunis aratorum infestum, prudens in tempore his largiendi^ quorum vecordia damnoque opes cojitraxerit'. Haec si etiam in actarios secundi et iueuntis tertii p. G. seculorum cadunt, eadem fere eis carae fuisse putanda sunt quae bonornm privatorum et publicornm actori-» bus. Quaroquam qua ratione etymologica actarii nomen ab actis seiungi et ad actorem referri possit^ non video. — In catalogo exemplorum primo loco posui actarium legati leglonis:
IV 29
430 CAVER
1. Iul(iu8) Alexander actarius l(egati) l^egionis) XIII g(eminae). — Albae luliae in Dacia. Eph. IV, 160.
Actarii legati non addito numero legionis nullum certum exemplum exstat. Sed fortasse ita supplendi sunt actarii 'leg'. vel '1.', qui passim reperiuDtar.
2. T. Flavius Surus act. leg. — Cagtria Lambaesitanis. — VIII, 2564, 6, 25 = Ren. 60 Z>, in laterculo legionis III Augnstae.
3. ex a(ctario?) I(egati?) Varius Felix.l ^^» ^626, o, 24. 6, 6 = Rcn,10?, . - . «V w .«% f Lambaesi, inter yeteranos legioni?
4. ex a(ctario ?) l(egati ?) us J jjj ^„g
Quamquam hi etiam a(ctarii) l(egionis) fuisse putari possunt Nam etiii haec nota numero omisso nusquam reperitur, tamen id casu factum esse potest. Addito vero numero actarios legionum hos habes:
5. Urso act[ario? l]e[g. e]ius[dem], sc. II Augustae. — Iscae. — VII, 103.
6. — equites, in his actarius, leg. VII gem. Ant. p. f. — p. C. 216, Leon. — II, 2663.
7. P. Ael(ius) Romanus ve(teranus) ex act(ario) leg. X. g(em). — Scarbantiae. — III, 4232.
Sequuntur duo exempla ex militia auxiliaria repetita:
8. Iul(iu6) Ger[ma]nus actar[iu6] cob. IIII Br[ittonum?] Antomnia[°^]- Ebchester, — VII, 458.
9. Aur(elius) Regulianus actarius al(a)e. — Camponae. — III, 3392.
Ei milites, qui simpliciter actarii dicuntur, cum fere omnes legionarii sint, dubitari non potest, quin munus eorum ad legionem pertinuerit. Exempla exstant haec:
10. Aur(elius) Victorin(ufi) actar(ius), leg. II Parth. — VI, 3401.
11. ex a(ctario), ante decem nomina in laterculo yeteranorum legionis III An- gnstae. — Lambaesi. VIII, 2626 = Ren. 102.
12. ex a(ctario?) e(vocatu6?) Aurel(ius) Florentin(us). ibid. b, 12.
13. Claudins Secund(us) ex ac(tario) 1 leg. V Macedonica, Troesmi. 14 8 ex ac(tario). J Xn. 6179, 2, 10. 3, 10.
Dubinm est, num huc referendi sint actuarii protectorum et lanceariorum:
15. Valerio Vincentio ac[t]uario protectorum. — Nicomediae in Ponto. lU, 6059.
16. *Xa/3(io^) l\aCXo9 crxrwrt^iofc] Xauxta^iwv, — Iconii. C. i. Gr. 4004. Accedunt quatuor ex militia urbana, qui cnm 'ab actis' dicantur, fortassp ab actariis non diversi fuerunt:
17. opt. ab a(ctis) P. Aelius P. f. Pal. Lucianus Ost(ia), coh. XH arb. centuria Marcelli, p. C. 198. VI, 3884, 1, 12.
18. opt. ab ac(ti8) C. lulius C. f. Mae in latercnlo coh. nrb., p. C. 138.
Kph. IV, 887 6, 16.
19. C. Lnccius C. fil. Stell. Sabinus — militavit in coh. t(?) urb. -> (inter alia mnnera) optio ab act^is) etc. — p. C. 134, Beneventi. — IX, 1617 «^ L H. N. 1459.
20. C. Oppio C. f. Vel. Basso — , qnl ex beneficiario praeff. praet factus est evoc. Ang. ab act(i8) fori. — p. C. 137. Anzimi. IX, in schedis ^ Gnit. 445, 10. cf. Or. 3868.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 431
21. C. Yasidiud C. f. Palat Bellicus miles cohort. X urbanae, optio centuriae, signifer, fisci cnrator, optio ab actis urbi, veteranus Aug. — Thubursici NQmidanim. — VIII, 4874 = Wilm. 1566. Qui apud Renierum legebatur,
(22.) Ampliatns act[ariu8]. Lambaesi. Ren. 282 = Wilm. 591, eum rectius act(orem) fecit Wilmanns, VIII, 2803.
XVII. DE EXAOTIS.
Si actarii munus ad acta militaria recte rettulimus, Marquardtio assen- tiri necesse est, qui Staatsverw. II, p. 533 dicit ab actario exactum non di- versum fuisse. Nam hunc quoque proprio militem 'ab actis' sive ex actis* dictum^ inde autem nomen exacti eadem ratione derivatum esse, qua Abori- ginum nomen et similia facta sint, exposuit Mommsenus, Annali 1853 p. 73 sq. In epigrapbicis exemplis exactorum variae sunt rationes, quibus hoc munus accuratius circumscribitnr:
I. Exactos consuiarium hos habes:
1. T. Fl(avio) Clementi mil. leg. III Italic. exacto cos., qui vixit annis XXIIII. — Augustae Vindelicorum. III, 6812.
2. luHus Emeritus mil. leg. VIII Aug. Severianae [Al]ex[andr]ian[ae] exactus cos. — p. C. 223. Mogontiaci. Br. 996.
3. L. Antistius Bellicianus mil. leg. s. s. (sc. II adiDtricis) exactus off(i- cii) pr(a)esidis, sc. leg. cons. Pannoniae saperioris — Brigetione. III, 4311. Exactos procuratorum hos:
4. Celerini Fide[lis] civis Batavi mil. l[eg.] XXX exacti proc. p(rovin- ciae) L(ugdnnensis), [q]ui vixit ann. XXXXI. Lugduni. Henz. 6816 = Boiss. p. 334, 31.
5. Pompeio Felici ex acta procuratoris. — Boissieu p. 253.
II. Exactus legionis exstat in titulo Lambaesitano:
6. C. Octavius Caecilianus mil. exactus leg. III Aug. — Lambaesi. — Vin, 2956 = Ren. 1034.
Honc apud legatum legionis munere suo functum esse veri simile est. Idem 'Wilmannsius putat in eum cadere, qni exactus ad praetorium dici videtur:
7. C. Florio Honorato mil. leg. III Aug. exacto ad praet(orium). Vere- cundae. VIII, 4240.
Potest etiam cogitari de 'exacto ad praet(erita)\ Itaque quamvis verisimile tamen non certum est eundem virum doctum recte iudicavisse, cum huic adiungeret titulum Aquincensem incertae lectionis:
8. P. Ae](io) Instino mil. leg. II ad[i]. exacto ad pra[e]t[oriu]m. prope Aquincmn. III, 3634,
ubi ADPRAATICOM traditum est.
29^
432 CAVER
III. Exacti legionum vel legatorani legionum etiam ei fuisse putaodi 8unt, quj simpliciter exacti dicuntur:
9. C. Aponius Vitalis Tipas^a) exac(tus). In laterculo militnm legionU m Ang. — Castris Lambaesitanis. VUI, 2567, 54 » Ren. 133.
10. Aur(eliu8) Yictorinus actar^ius) cum imm(unibus) libr(ariis) et exactis, leg. II Parth. VI, 3401.
lY. Restat unus titulus, cuius supplementa incerta sunt:
11. Sirifius Candidus exac(tus) c(larissimi?) v(iri?), [fortasse praesidis provinciae consularis. Th. M.]. — Lambaesi. VIII, 2977.
xvin.
DE VARnS GENERIBVS SCRIBARVM.
Marquardt StaaUverw. II, p. 532 sq. enumerat complura munera, quae ad officium scribendi pertinuisse putat. Ex eis nonnulla iam supra snis locis tractavi. Reliqua, de quibus aut nihil aut pauca scimns, praesertim cum eorum exempla epigraphica rara sint, hoc capite coniunxi.
I. Exceptorum, qui verba dictata celeriter excipiebant, nonnulla certa exempla exstant:
1. M. Yalerio Florentio actuario comitum imp^eratoris) ex exceptore praef. praet., militavit ann. II mens. VI, vixit ann. XXI m. II d. YI, et M. Yalerio Herodio optioni vexili(ationum) 8upras(criptarum) ex exceptore praefe(ctorum) praet. em(inentissimorum) v(irorum), roilitavit ann. II mens. YIj vixit ann. XX dies XII. — aetatis Christianae. prope Perguiam. — Mur. 864,3.
2. M. Aur(elio) Augustiano (centurioni)~T;oh. V vig., vix. an. XXXIIII, pro[ba]tus ann(orum) XVII, exceptor presidi (sic) provincies M(oesiae) 8(a- perioris) ann. IIII, lectus in praetori[o] eques sive tabularius ann. Y, factas (centurio) in Syria vixit ann. VIII. — VI, 2977.
His exemplis usi Marinius eumque secuti Kellermannus et alii exc - et ex • notas, quae in laterculis vigilum nonnnnquam leguntur, per exceptorem snpple- verunt bis locis:
3. .ex(ceptor) pr(aefecti) Aureli Thefiane. coh. I, centuriaVictoris, p. C. 205. VI, 1056, 2, 69.
4. ex. pr. L. Valerius Aquilinus. centuria Sohaemi. VI, 1058, 7, 9.
5. exc(eptor) t(ribuni) C. Aelius Livian(us), centuria Aureli lusti.
VI, 1057, 7, 34.
6. exc(eptor) tr(ibuni) L. lul(ius) Herculan(u8) , centuria Va-
lentis. VI, 1058, 3, 12.
7. exc(eptor) C. lul(ius) ceuturia Severi. VI, 1058, 6, 3.
Accedit in laterculo, quem ad vigiles pertinere veri simile est,
8. ex. pr. Maeci Seve[r(e)]. — VI, 2406.
coh. V vig.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 433
Haec etsi nequaquam certa sunt, tamen qnodammodo confirmantur titulo nuperrime reperto Vazanitano:
9 lianus bf. [et] exceptores [ex]pleta statione cum suis omnibus
V. s. 1. a. — Vaxanis. — Masqueray, Rev. Afr. 22 (1878) p. 454.
II. Notarii unum exemplum repperi:
10. P. Aelio P. f. Crescentiano notario legati in officio luvenalis praef. praetori defuncto, vixit annis viginti duo ct militavit an. IIII. — Lambaesi. Vin, 2765 = Ren. 204.
III. 'Ab indicibus', quod apud Marquardtium 1. 1. commemoratur, num inter munera militaria referendum sit, mihi quidem dubium est. Exempla eius in titulis duo reperiuntur:
11. M. Apicio T. f. Cam. Trioni p(rimi)p(ilari) leg. XXII primig. p. f., praef. leg. XIII gem., (centurioni) leg. XV Apollin., evoc(ato) a commen- t(ariis) cust(odiarum), optioui, cvoc(ato) 8alar(iario) , curat(ori) ab indici- b(us), patron(o) mun(icipii) Ravenn(atis), pontif(ici). In agro Ravennati. XI, 19 = Or. 3464.
12. L. Antistio L. f. Sab. Quieto evoc. Aug. ab indices. VI, 3414. Quoniam uterque evocatus Augusti fuit, fortasse munus, quod ab indicibus vocatur, non ad militiam sed ad res privatas principis pertinebat. [Munns q. d. ab indicibus non recte refertur inter principalium officia utpote post missionem demum susceptum. Th. M.]
IV. Paulo certius est munus capsarii; quod quamquam Dig. 50, 6, 7 inter ea enumeratur, quae immunitatem aquandi et lignandi efQciebant, tamen in inscriptionibus nusquam reperitur excepto uno titulo Lambaesitano eoque inntilo:
13 pequari, librarius et disoentes capsario[rum] — p. C. 199.
Castris Lambaesitanis. — VIII, 2553 = Ren. 63.
Marquardtius 1. 1. putat capsarium libros ad rem militarem pertinentes in capsa servasse. Fortasse ita res se habuit Ceterum non praetermitten- dum est supplementum , quod supra posui ex Corpore inscriptionum peti- tum, nequaquam certum esse in titulo mutilato et eo displicere, quod, cum de capsariis nihil sciamus, librariorum doctrina Dig. 1. 1. disertis verbis commemoratur; immunes enim habentur ei librarii, 'qui docere possunt*. Itaque malim coniungere librarium et discentes, subiungere capsarios. O litera, quae in fine servata est, fortasse initium sequentis vocabuli fuit. [Ob- 8tat, quod 'discens' nullo addito genetivo nusquam reperitur. Th. M.]
y. Non magis mihi exploratum cst, quid de tabulariis judicandum sit. Ipsum quidem tabularium castrense libros et rationes ad officia castren- sia pertinentes continuisse facile intellegitur. Id commemoratnr in titulo Lam- baesitano:
14. [C. Cornelius FIo]rentinus (centurio) leg. III Aug., II pi[ae?] oic
a tabul. castr., evok. e . . . . e . . , . [p]raet. vixit a[nn] Lam-
baesi. VIII, 2852 = Ren. 551.
^ilmanns putat Cornelium in praetorio militavisse, postea evocatum factum,
denique munere aliquo ad tabularium castrense spectante functum ad centurio-
434 CAVER
natUQi evectum esse, Sed quale illad munus fuerit, uescitur. Nam qai in titulis Africanis apud Renierum 1833. 1935 commemorantur adiutores tabu- larii, eos libertos Augustorum fuisse Marquardt ipse adnotavit; itaqae non oportebat eos ad castrense tabularium referri. Eis adiungendum esse con- sentaneum est adiat(orem) [ta]bul(arii), Ren. 1767. Contra caatrense taba- iarium intellegendum esse videtur in titulo Germanico:
1 5. genio tabulari [l]ib(rariorum ?) A. Vib(ius) Mercurialis libra(riu8). — Prope Heddesdorf in Bonissia Rhenana. — Br. 695.
Sed fuisse videntur etiam milites, qui ipsi tabularii dicerentur. Horam exemplum habes in titulo urbano, quem iam supra in exceptoribus laadavi:
16. M. Aur(elio) Augustiano — lectus in praetori[o] eques sive tabo- larius ann. V etc. VI, 2977.
In eo quid significet tabularius, non video. — Fortasse addendns est:
17. tab. P. Decimi(us) Macrin(u8), coh. V vig., centuria Ulpii Ratiliani. p. C. 205, VI, 1057, 3, 5.
Plura autem exempla non repperi. Nam quod Mommsenus titulum Pateo- lannm:
(18.) . . . • C. f ninus mil. cbort. VI [pr. ta]b. tesser. [carc]er. fisci
[cur. co]rnicul. [praef]ec. praet. [(centurio) l]egion. — Puteolis. X, 1763 = I. R. N. 6348,
ita supplevit, hoc non recte factum esse putaverim. Nam in promotione principalium tesserario antecedens munus cuius nota in b literam desinat reperitur aut beneficiarii tribuni aut librarii, quorum exempla sunt II, 2610 et VIII, 217. Non est igitur, cur ante tesserarium inseramus tabnlarium sed legendum est aut: . .. chort VI (pr.) [bf. tri]b. tesser., aut, quod prae- ferendum esse videtnr : . . . chort. VI [pr. li]b. tesser.
XIX. DE CVRATORIBVS.
I. Munus cnratoris fisci cobortium praetoriarum et urbanarum pro- prium est Exempla partim in laterculis militum partim in titulis privatis reperiuntur.
A. Ex laterculis praetorianorum haec collegi:
1. fisc. cu. C. Castricius Sei VI, 2375 a, 9.
2. fis. cur. Sex. Gavius Vindex Varvaria. 1 centaria Rufi, VI, 23756,
3. fis. c. T. Flavius Lucanus Emona J 27. 31.
4. f. c. L. Taurius Secundns Parma, coh. III, centDriaKant p.C.143.^
5. f. c. M'. Laberius Oeminus Trebul(a), coh.VcenturiaSeveri. p.C.144.[^^r^
6. f. c. L. Vibius Secundus Aquil(eia), coh. VI (?), p. C. 143.
2379
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 435
7. f. c. L. PoinpoD[ius]. — C, 8 1
8. f. c. C. lulias Priscus. — B, 13 > Eph. IV, 896 = C. VI, 2385.
9. f. c. C. Iuiiu[a] C, 38 J
Huc accedunt ex aliis titulis praetorianoram :
10. Pletorio Primo fisci curatori coh. III I pr. (centuria) Silvani, oriun- dus ex provincia Panno(nia) inferiore natus castello Vizillo, qui vixit annis XXXV m. IIII, m. an. XV m. VIII. — VI, 2544.
11. T. Vibius Rufinus coh. IIII [pr.] (centuria) Log., a l^ibellis) p(rae- fecti), o(ptio), f(isci) c(urator), evo(catus) in leg. XVI F(lavia) f(irma). VI, 627.
12 C. f. . . . ninus mil. chort. VI [pr. li]b. tesser. [carc]er. fisci
[cur. co]rnicul. etc. Pnteolis. X, 1763 = I. R. N. 6348.
13. L. Pompeio L. f. Pom. Reburro Fabro, Oigurro Calubrigen(si), probato in coh. VII pr. — fisci curatori etc. Compostellae. 11, 2610.
14. C. Arrio C. f. Corn. Clementi militi coh. IX pr. — fisci curatori etc. Matilicae. Henz. 6771.
15. C. Tullio M. f. Vol. Celeri mil. coh. VIIII pr. curatori fisci. Bo- viani Veteris. IX, 2772 « Minervini, Bullett, arcL ItaL I, p. 69.
B. £x laterculis cohortium urbanarum:
16. f. c. M VI, 24046.
17. f. c. C eoh. Xlin urb. VI, 3884, 6.
£x aliis earundem titulis:
18. C. Vasidius C. f. Palat. Bellicus milcs cohort. X nrbanae — fisci curator. — Thubursici Numidarum. VIII, 4874 = Wilm. 1565.
19. C. lul(ius) Victor mil. coh. XII urb. f. c. vixit ann. XL. — VI, 2917.
20. L. Caelius Sabinu[s] — veter. coh. I urb. fi8c[i cur(ator) mis^sus honesta mi8[sion]e. — Madaurae. Vni, 4679 « Ren. 2926.
C. Restant, qnorum militia incerta est:
21. C. Val(erins) Tertius fisci curator. VI, 202. 22 corn. trib fisci cur VI, 3661.
Yeri simile est curatores fisci in singulis cohortibus singulos fnisse, quam- quam mirum est, quod in laterculo praetorianorum VI, 2375 duo curatores in una centuria reperiuntur.
II. Cum fisci cnratores extra cohortes praetorias et urbanas nusquam commemorentur, inde colligi potest reliqnas partes exercitus Romani ne fiscos quidem habuisse. Itaque curatores turmarum, qui apud equites sin- gnlares atque in alis et cohortibus auxiliaribus reperiuntur, aliter explicandi sunt. Nam ut praepositi veteranorum curatores dicuntur, ita hoc nomine nonnumquam ei significantur, qui extra ordinem cohortibus aut alis auxiliari- bus aut turmis equitum singularium praesunt (cf. Mommsen, ArckaeoL Zei- tung 1869, p. 126). Exempla eorum haec sunt:
A. £x equitibus singularibus:
23. Aur(elius) Atero cur., in laterculo equitum singularium turmae lulii Mascelli, p. C. 200. VI, 225.
24. Pap(irius) Nepoti[an]u8 cur., in laterculo eq. sing. p. C. 205. VI, 228.
436 CAVER
B. Ex alis equitum anxiliaribus:
25. G. Asinius Felix cur(ator) eq(uitum) al(ae) Fl(aviae). Zarai. vm, 4510.
26. Aurelio Atheno (?) (centurioni), cnratori alae II Astur^um), stip. XV. — Cilnmi. — VU, 587.
27. Ulpius Tertius curator alae I contari(orum). Tipasa. VIII, 9262 = Ren. 4043.
28. 6(enio) t(urmae?) Maz Aure(liu8) Dionisius cur(ator) po8(uit).
Veczel. m, 1338.
29. G. lulius Dexter vet., mil. in ala eq[ue8], car(ator) turmae, armor. custos, signifer tur(mae), milita. annis XXVI, dimis^sus) emer(itu6) honesta missione. — prope Thevesten. Vin, 2094.
30. Victor(is) cura[toris?] ex t(urma) Martini. — Weissenhurg. m. 5925, quamquam huins tituli supplementum incertum est. Mommsenus quidem 1. 1. 'cura[gentis]' scripsit.
C. Ex cohortibus auxiliaribns:
31. Statilio Tauro (centurione) leg. II Tr(aianae) f(ortis), coratore cob. eiusdem, sc. I Flaviae Cilicnm eqnitatae. p. C. 140. Svenae. — III, 6025.
D. Subiunxi curatores veteranorum legionariorum :
32. Sex. Pom(pe)ius curat(or) leg. XIII g. — Aquinci. III, 3513.
33. Plancus curator veteranorum leg. IIII Macedonic[a]e, decurio. Tao- rinis. — V, 7005.
34. P. Tutilius P. f. 0[af.] veteranus, sign[ifer] aquilifer leg. V •
curator vete[ran.], accepit ab impe .... praemia dupl[icia] etc. vixit aa. a. Chr. 43 — p. Chr. 29. — Mediolani. V, 5832.
35. L. Sertorius L. f. Pob. Firmus signif. aquil. leg. XI Claud. piae fidelis, missus curat(or) veter(anorum) leg. eiusdem. — Veronae. V, 3375. Idem munus significatum esse probabile est in titulo, cuius snpplementa non prorsus certa sunt:
36. Sex. Iu[lius f.] Ani. Silva[nus] summus c[urator c(ivium)
R(omanorum)] 6u£Pragio [veteranor?] leg. VII G(laudiae) p(iae) f(idelis). — Aequi. lU, 2733.
£. Unum restat exemplum, quod cum nuUo ex eis, quae supra dis- posni, coniungendum est:
37. G. Valerius Silvanus cur(ator) 8Col(ae), in latercolo militnm legionis III Augustae. Castris Lambaesitanis. VIII, 2562, 12.
DE MVNERIBVS MDjITARIBVS. 437
XX.
DE ARCARIIS QVI FVISSE PVTANTVR.
Marquardt, Staatsverw, 11, p. 533 iuxta curatorem fisci posuit arcarium, tamquam is in legione eodem munere quo ille in coborte praetoria vel ur- bana functus esset At exempla arcariorum, quae non multa sunt, docent eos servos ^) fuisse neque in numerum principalium referri posse.
1. Cassio Augg. nn. vern(ae) disp(ensatori) leg. III Aug. p. v. — Ur- sinus ark(ariu8) leg. eiusdem. — Lambaesi. VIII, 3289 = Ren. 493.
2. 6amidia[n]us arc[ar(ius)] (sc. coh. II Tungroniin?) Birrens. VII, 1065. Huius tituli etiam supplementum dubium est. Idem cadit in eum, quem subiunxi:
3. P. Tamudius Venustus d. ar. arcar. — p. C. 211—212. Lambaesi. VIII, 2618 6, 34 = Ren. 1005 = Wilm. 1488.
Nam neque Renieri supplementum: 'd(iscens) a r(ationibu8) arcar^ii)' bene se habet neque, quod Wilmanns (ExempL 1488) dubitans proposucrat, 'd(iscens) ar(maturae), arcar(ius collegii veteranorum)', ipsi postea placuit. — Unus restat:
4. Aur(elius) Maximu[s] ex arc. — Potaissae. Eph. IV, 138, 4, 12,
qui cum in laterculo militum legionis (V Macedonicae?) reperiatur, servus putari non potest. Fortasse arc parum recte aut lectum aut scriptum est pro ARM, ut sit ex armatura' (cf. YIII, 2618). Potest etiam arc nota sig- nificatus esse arc(hitectus).
XXI. DE CVSTODIBVS ARMORVM.
I. Ex legionibuB haec exempla collegi:
1. Tib. Cl(audius) Valentinus vet. ex c(ustode) a(rmorum) leg. I ad- (iutricis). — Adiai. m, 4275.
2. P. Aelius Consta(n)s qustor (sic) armor, leg. II adiut(ricis). Cam- ponae. III, 3399.
3. P. Ael(ii) Martialis q(uon)d(am) vet. ex [c(ustode)] a(rmorum) leg. II adi. — Aquinci. IH, 3529.
4. O. PoIIio Martiano vet. leg. II ad. ex c(ustode) a(rmorum). Aquinci. ni, 3660.
5. Sept(imius) Cogitatus c. a. — leg. II ad. p. f. Sev. — p. C. 231. Aquinci. III, 3457.
'} Etiam inter servos privatos arcarios fuisse notuui est Exemplum habes VI, 678.
438 CAVER
6. — militi leg. II adi. ar^mjor. cust. et daplario stip. XIIII aDn. XXXII Porolissensi pro(vinciae) D^aciae). — Aquinci. III, 3656.
7. Sarr.on(io) Verino — vet. leg. II Ita(licae) custos armor. — inter Ivennam et Celeiam. III, 5106.
Permagous est numerus exemplorum ad legionem tertiam Augustam perti- nentium. Et primum quidem in laterculis haec reperiuntur:
8. lulius lanuarius ar(morum). Castris Lambaesitanis. Yin, 2564, 6, 16 = Ren. 90.
9 8 Magnius Hadr(ameto) arm. 1 Q^^^y^ Lambaesitanis.
10. [Co]rneliu8 Saturnin(u8) E(arthagine) arm. \ \U1^ 25656, 7. 9. 10 = 11 lius Primus ar. j Ren. 134.
12. C. Iul(iu8) Saturninus Cir(ta) armo. 1 Castr. Lamb. Vm, 2567,
13. Ti. Claad(ia8) Secundus thusd(ro) armo.J 35. 36 = Ren. 133.
14. P. Popilius Donatus cas^tris) arm(orum custos). Castr. Lamb. Vin, 2568, 35 s= Ren, 129. Nam qua de causa Wilmanns hoc loco 'arm(aturam)' supple- verit, non video.
Accedunt ex titulis privatis eiusdem legionis:
15. L. Aemilius Albus armo. leg. III Aug. — Lambaesi. vm, 2793 = R. 252.
16. C. Bebio luliano armorum leg. III Aug. — Kesur-el-Ghennaia. vm, 4307 =s Ren. 1605.
17. [Ti.] Cl(audius) Alexander vet. ex armor. c[u8t. leg. r|II Aag. — Lamb. Vm, 2840 = Ren. 1368.
18. L. Clodius Fortunatus armo. leg. III Aug. — Lamb. vm, 2844 = Ren. 514.
19. C. Cornelius Pietas armorn. leg. III Aug. Lamb. vm, 2855 = Ren. 556.
20. Fl(aviu8) Maximus armor. leg. III Aug. — Lamb. Vm, 2873 = Ren. 639.
21. L. Furnasi[diu8] Asclepiades arm. cus. leg. eiu8[d]. (sc. m Aog). Lambaesi. VIII, 2912 = Ren. 793, idem 2983 = Ren. 1215.
22. C. lulius Martialis armorum c. leg. III Aug. Lamb. vm, 2908 = Ren. 776. Idem VIU, 2909. 2910 = Ren. 777. 778.
23. lulius Quintus armor. leg. III Aug. — Lamb. vm, 2919. 2918 = Ren. 805. 804.
24. C. lulio Viatori armor. cus. leg. III Aug. — Lamb. VIII, 2925 = Ren. 833.
25. C. lunius Tertius armorum leg. III Aug. — Lamb. vm, 2927 = Ren. 888.
26. C. Metil(iu8) Secun(dus) armoru. leg. III Aug. — Lamb. Vlli, 2943 = R. 993.
27. A. Octavius Aufidianus armorum cust. leg. III Aug. — Lamb. Vm, 2955 = Ren. 1031.
28. Tannonius Donatus ar. leg. III Aug. Lamb. Vm, 2979 = Ren. 1206,
29. Titinii Pii armo. cu. leg. III Aug. —- Lamb. Vm, 2984 = Ren. 1220. Eiusdem legionis, quamquam nota non adscripta est, hi fuisse putandi sunt:
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 439
30. P. Ael(iu8) Arimalius armorum. — Lambaesi. VIH, 2787 =s Ren. 234.
31. Ael(iu8) Maio[r] armor. — Lamb. VIH, 2783 = Ren. 223.
32. lul(iue) Donatus arm. — Lamb. vm, 2893 = Ren. 794.
33. C. lulio Fortunato armorum. — Lamb. VIII, 2902 = Ren. 756.
34. [I]ul(iu8) Quietus a. c. — Lamb. VIU, 2913.
35. C. Terentio Cereali veter. ex armorum custode leg. — Lamb. VIII, 2982 = Ren. 4074.
36. L. Valerius Plancianus — armorum cus. — Lamb. VIII, 2995 = Ren. 1256.
Sequuntur ex aliis legionibus:
37. C. yal(erio) Maximiano arm. cus. leg. IIII Fl(aviae) stip. IX, vix. annis XXX. Aquinci. — Eph. II, 709.
38. M. Valerio Flavo [bjf. leg. VII g. ex arm[icu]8(tode) an. LX. Tar- racone. II, 4168 (= 3587).
39. C. Attio Romulo Augusta mil. leg. X g. ex armo. custode. Vindo- bonae. III, 4572.
40. Sept(imius) Iu8ti[n]]anu8 armo[r]. cust. 1. XIIII g[em]. Anton. Scar- bantiae. III, 4238.
41. C. Virius Sabinus veteranus [a^rmor. custos leg. XIIII gem. Mart vict. Comi. V, 6270.
42. T. Fl(avius) T. f. Pol. Sabinus Cast^ris) mil. leg. XV Apol. (ar- morum) cust(o8 centuria) Annii Cassi, stip. XXII. — Camunti. — Eph. IV, 633.
43. I. o. m. et genio (centuriae) Val(erii) Alexandri T. Devillius T. Iinmunis fil. Aurelia Victorinus c. a. leg. XXII pr. p. f. p. C. 205. Mogon- tiaci. Br. 1024.
44. Magissius Hibernus c. a. leg. XXII p. p. f. — Weissenburg in Alsatia. Bramb. 1836.
45. Pervincius Ursinus mil. c. a. leg. XXII p. f. — in agro Moguntino. — Br. 1294.
II. In alis equitum auxiliaribus haec exempla reperiuntur:
46. C. lulio Agrico](a)e vet ex arm. cust. al. I Aug. — TrigiBami. III, 5656.
47. Terso Precionis f. Scordisc(us) eques alae Fro(ntonianae) tur(ma) Lobasini, ar(morum) cus(tos). — Camponae. III, 3400.
48. C. lulius Dexter vet., mil(itavit) in ala eq[ues], cur(ator) tur(mae), armor. custos, signifer tur(mae), milita(vit) annis XXVI, dimis^sus) emer(i- tus) honesta missione. — prope Thevesten. VIII, 2094.
Quibus adiungendus esse vidctur titulus Graecus:
49. IXoc rifxtXog iTT^jrsvg, inhotpy^Xa^, Idem Latine: Ilus Gemelus eq. ar- morum custos. — Eumeniae in Phrygia. III, 363 = C. i. Gr. 3902 y. Aliquanto plura sunt exempla ex numeris equitum singularium repetita:
50. P. Ael(io) Basso arm. cust eq. sing. Aug. tur. Aeli Crispi, nat(ione) Bessus Claudia Apris, vix. an. XLI mil. an. XXI. — VI, 3177.
51. Aur(eliu8) Victor arm., turma lulii Mascelli. p. C. 200. VI, 225.
52. Cl(audius) Maximus arm. cu. p. C. 205. VI, 228.
53 M. f. Deciniino [equ. sing.] Aug. n. armor[um cust. tu]r.
Ulpi Viator[is, nat(ione) Thr]ax, vix ann[i8 .... m]il. an VI, 3250.
440 CAVER
fiis subiunxi eos, qui ipsi qaoque equites singulares fuisse pntandi sunt:
54. C. Aeliu(s) Masculinu^s) arnioru(m) custode (sic). VI, 3295.
55. T. Aur(eliu8) Maximus armorum cu[8tos] nat. Syrus, vixit ann. XXX VI, 3922.
56. Aur(eliu8) Novellus armorum custos. — VI, 3304.
57. M. Aur(elius) Ursinus c. a. — VI, 3248.
58. Ti. Claudius Marcus armorum custos. VI, 3199.
III. Restant nonnulli, quorum genus militiae certo recogoosci non potest, quamquam veri simillimum est plerosque legionarios fuisse:
59. Aur(elius) Statianus c. a. (?) — Castris Reginis. III, 5951-
60. Q. Frendullus Rufus Vicetinus vix. ann. XXXXIIX militavit ann. XXIII armorum cust. Aquinci. III, 3549.
61. D. lulius Rusonius cust. armorum. — Apuli. III, 1138.
62. Lucretio Proculo an. XXXV armorum cus. Leon. n, 2668.
63. P. Marcio P. f. Vot. Pr[o]bo .... armorum cusfodi. — In \all? Serina. V, 5196.
64. L. Sep(timius) lanuarius c. armor. p. C. 223. Aquinci. Eph. II, 693.
65. L. Sept(imius) Petronius c. a. Brigetione. in, 4323.
IV. Fortasse putaverit quispiam buc referendum esse etiam curatorem operis armamentarii ex titulo Lambaesitano :
(66.) L. Caecilius Urbanus opt. val. cur. operi. arm. — p. C. 209/211. Castr. Lamb. VIII, 2563 = Ren. 74.
Sed hic non proprio munere ad arma pertinente functus esse, sed optio fuisse putandus est, cui post aut praeter curam valetudinarii cura operis arma> mentarii mandata erat.
y. Quod in nonnullis titulis militaribus legitur, armatura vocabulo nihil aliud significari nisi militem, Borghesium secutus Henzenus ad n. 6794 dicit. At neque veri simile est rem tam simplicem tam insolito nomine significatam esse, et in titulo urbano VI, 2699 exstat mil(e8) armatura. unde intellegitur horum duorum vocabulorum diversam vim fuisse. Qua re Wilmanns in indice collectionis suae exempla armaturae cum exemplis cnsto- dis armorum coniunxit. At Mommsenus epistola ad Huebnerum missa^ quam hic publici iuris fecit in Jahrbucher des Vereins /ur Alterihumsjreundt im Bheinland 68 p. 53 sqq., exposuit armaturam eum militem dictum esse^ qui a campidoctore omni arte bellandi imbutus fuerit. Itaque quamquam armatura inter principales non referenda est, tamen exempla eius hic adscripsi. Ex legionibus haec collegi:
67 im. q(uon)d(am) armat[ura] leg. II ad., stip. XVI o[r]ian-
dus ex regione Bassianensi. — Intercisae. — III, 3336.
68. C. Aelius Rufinus cas(ti:iB) arm(atura).| leg. in Aug. Castris Lamhaesi'
69 Kar(thagine) arm(atura). J tanis. VIII, 2569, a, 17. b, 3.
Idem Aelias commemoratur in alio titulo:
70. C. Aelius Rufin(us) ex armatu(ra) cas(tris), dimissus a. 200. Laa* baesi. Vni, 26186, 18 = Ren. 100.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 441
71. P. Tamadius Venustu8 d^iscens) ar(maturae). 211/212 p. C. Lam- baesi. Vm, 2618 6, 34. Hoc snpplementum a Wilmannsio (Exempl. 1488'^ dubitanter propositnm ipsi iam non placere snpra commemoraTi (p. 437).
72. — armatura legion. eiusd. (sc. IIU Flaviae fidelis?) — Singiduni. — m, 1663.
73. C. lul(ius) Ma[r]inus Ara (Agrippinensi) armatura leg. XIIII g(em). M(artiae) v(ict.) ann. XXX stip. XII. — Zaklbach prope Moguntiacum. Bramb. 1178.
Accedit ex cohortibus praetoriis:
74. Aur(elio) Victori mil(iti) armatur(ae) coh. VIIII pr. natione Bes(s)u8 [q(ui)] vicxi (sic) an. XXXV milita. an. XVIII. VI, 2699.
Restat unum exemplum incertae militiae:
75. Fl(aviu8) Blandinus armatura. — Lydney, VII, 138.
XXII. DE OPTIONIBVS.
I. Optiones centurionum vel centuriarum sive simpliciter optiones dictos, qui non pauci in titulis reperiuntur, per diversa genera militiae dispostti.
A. Initium feci a legionibus.
1 Volt(inia) Luco o[p]t(ioni?) leg. I Ita. — Prope Scupos in
Moesia saperiore. — Eph. II, 496.
2. Cl(audius) Claudianus opt. leg. I ad[i]. — Brigetione. Eph. IV, 501.
3. Petroni Casti vet. missi honesta missione ex leg. prim. Min. ex optione proc. ducenar. — Valentiae Cavarnm. Grut. 556, 6.
4. Salvio Meniori vet. leg. I M. ex optione. Lugduni. Boissieu p. 304, 6.
5. vex(illatio) leg. II Aug., of(iicina) Apr(ilis), sub Agricola optione. Brampton. VII, 912 6.
6. Mart(i) Coc(idio) m(ilites) leg. II Aug. (centuria) Sanctiana, (cen- turia) Secundini d. sol. sub cura Aeliani (centurionis?); cura(vit) Oppius Felix optio. Stanwix. VII, 914.
7. L. Porcio L. f. Voltin. K . . . ro militi leg. II Aug. optioni , signi- fero. Ucetiae. Mur. 845, 2.
8. P. Ael(ius) P. f. Maecia Mestrius Pela(gonia) opt. leg. II adi. (cen- turia) Attei Dextri, an. XXXVIIII stip. XVIIII, h. s. e. Optiones leg. eiusd. — Aquinci. III, 3530.
9. L. Sept(imiu8) Constantinus optio spei leg. II adi. p. f. Antoninia- nae. p. C. 218. Aquinci. III, 3445. Optio spei dicebatur, quia se mox ad superins iBunns promotum iri sperabat.
10 Marcian(us) opt. leg. II ad. p. f. — Aquileiae. V, 811.
11. Proculus optio leg. II ad. stip. VI ann. XXV. — Aquinci. III, 3570.
12. M. Firmidius Speclatus (?) fr. leg. II Ital. p. f. optio. p. C. 200. Cavariae. Grut. 12, 1.
442 CAVER
13. Val(erius) Vario. optio leg. II Italic(a)e Divit(en8iam). — Spoleti. Or. 3391.
14 [L]aterano et Ru[fino cos. in leg. II Parth., coh.] IIII miL
fac(tus) est; di[vo Antonino IIII et Balbino cos. defun]cta8 est. Aeqaes (anno) XI, .... optio ann[o] XIII, . . . [defu]nctu8 est (anno) XVII. [Equiti, singulari? praefe]cti, optioni prim(o?) .... [leg. II] Parthicae. — p. C. 197 — 313. VI, 3409. Verba 'optioni prim*. potius aliter supplenda esse infn demonstrabitnr.
15. — Lupi optionis legionis secundes. Vetero-Badae. Eph. IT, 796.
16. Sex. Anicius Crescens op. leg. ciusd. (sc. III Aug.). — Lambaesi. VIII, 2994 = Ren. 1252.
17. M. Aurel(iu8) Licinius op(tio). sc. leg. ni Aug. Gemellis, 253 p. C. Vni, 2482 = Ren. 4095.
18. Q. Aurelius Processus Maddanius optio leg. III Ang. Lambaesi. VIH, 2824 = Ren. 405.
19. Glodius Honoratus optio leg. III Aug. Lamb. VIII, 2845 = Ren. 521.
20. L. Clodius Secundus opt. (leg. III Aug.). — Castr. Lamb. VHI, 2557 = Ren. 70.
21. Q. Dexius Licinianus optio leg. III Aug. — Lambaesi. VHI» 2sS:>.s. 2859. 2860 = Ren. 679. 580. 681.
22. L. Gargili Felicis opt. leg. III Aug. Lamb. vm, 2879 = Ren. 676.
23. C. Geminius Victor op(tio), sc. leg. ni Aug. Gemellis, p. C. 253. VIII. 2482 = Ren. 4095.
24. M. lul(ius) Alexander veteranus leg. III Aug. ex optione. — L&m- baesi. Vm, 2885 = Ren. 717.
25. C. lulio C. f. Col. Attico Tar(racone) optioni leg. III Aug. an- (norum) XLV. — Lamb. VIII, 2886 = Ren. 721.
26. lulius Donatus eq. leg. III Aug. ex optione* — Lambaesi. Vin, 2894.
27. C. Mundius Honoratus vet ex op. leg. III Aug. — Lamb. VIIL 2948 = Ren. 1015.
28. [M. Petronius Fortunatus] militavit L annis, lY in leg. III
A[ug]. librar., tesser., optio, signifer factus etc. — p. C. 199. Cillii. VIII, 217.
29. L. Terentius Saturninus opti(o). — Lambaesi. VIII, 2886 = Ren. 721.
30. L. Volumnius Crescens opt. leg. III Aug. — Lambaesi. VIII, 30W = Ren. 1329.
Eiusdem legionis fuisse putandi sunt, quia ipsi quoque in titulis Lambae> eitanis reperiuntur:
31. P. Ancharius Saturninus optio. Lambaesi. VIII, 2804 = Ren. 286.
32. Apo(nius) Sat(urninus) opt(io). — Lambaesi. VIII, 2810 = Ren. 339. 33/4. D. lulius Liberalis ex optione. — Lambaesi. VIII, 2683. 2684 =
Ren. 178. 179.
35. [Iu]lius Victor opt. Castris Lamb., in laterciilo militnm. VIII, 2.'>tV>.
6, 3 = Ren. 134.
3G. L. Munatius Repentinus optio. Lambaesi. VIII, 2947 = Reo. lOlX 37. gen(io centuriae) Bacr(um). C. SerTilius Rogatns, optio dimissiis,
VOtum 1. a. 8. — Castris Lambaesitanis. VIII, 2531 = Ren. 128.
DE MVXERIBVS MILITARIBVS. 443
38 08 ex opt[ione]. Lambaesi. VIII, 3009.
Accedant maiores tituli dedicatorii ab optionibus legionis III Augustae positi :
39. Pro salute Aug(ustoram} optiones scbolam suam eum statuis et imaginibus domus [di]vinae, item diis conservatorib(u8) eorum ex largissi- niis stipend[ii]s et liberalitatib(u8) quae in eos conferunt fecer(unt) curante Lf. Egnatio Myrone q(uaestore, sc. collegii optionam) etc. Lambaesi. VIII, 2554 = Ren. 60 = Wilm. 1481.
40. [Ta]bnlar[i]um princi[pi8 cum imaginibns] d[om]us divinae option[es cobortis primae] de suo feceru[nt]. (Sequontur nomina.) — Tabularium prin- c(ipis) [c]um imag. domus divinae r[e]noTatnm ab Ulpio [A]ntonin[o p]rin- c(ipe). E[t option]es coh(orti8) pr[im(ae)] et adiu[t(ores)] de suo f[e]ce- runt. Castris Lambaesitanis. Vm, 2555 = Ren. 1407.
Sequuntur exempla ex aliis legionibus repetita:
41. Optiones (centurionum) leg. III Eur(enaicae) Valerianae Gallianae.— Bostrae. III, 89.
42. [Option]e8 leg. III Cjr. — Bostrae. m, 92.
43. Optiones (centurionum) leg. III C^rr. Bostrae. m, 95.
44. lul(ius) Saturninus opt(io), sc. leg. m Italicae. — Castris Reginis. — Eph. IV, 630.
45. C. Refidius Rufus optio leg. IIII [p.J f. — Viminaci. III, 1652.
46. C. lulius Saturninus domo Oesci ex optione vet. leg. V Mac. Troesmi. III, 6190.
Ad eandem legionem pertinere videtur fragmentum laterculi veteranorum Thordi prope Potaissam repcrtum: 47 [ex] opt. — 1, 14.
[ex] opt. — 1, 15.
Aur(eliu8) Lucilius ex opt. — 2, 10. ( ^ ' *
[ex] opt. — 3, 16
48. Salvinius Yalentinus mil. leg. X gem. optio, vix. an. XXX, mil. an. XIII. VI, 3625.
49. Val(erius) Victorinus optio leg. X g. — Camunti. III, 4419.
50. Aurelius Flavinus optio leg. XI Claudiae, annorum XXXX, qui inil. ann. XIIII et optio ann. X. — Aqaileiae. V, 895.
51. Val(eriu8) Longinianus vixit annos XLV, militavit optio leg. XI Clau. ann. XV, centurio ord. ann. VI, natus in M[oe]8i[a] infer. castell. Abritanor. — Aquileiae. V, 942.
52. C. Oppio T. f. Hor, leg. XII cbort. prim. option. — Venusiae. IX, 435 = I. R. N. 714.
53. Aurel(ius) Marius optio, 8ignif(er) leg. XIII gem. Apuli. m, 1124.
54. Caecili(i) Vale(n)tini opt(ioni8) spei leg. XIII [g.], qui vixit an- nis XXIIII menses III dies XVIIL — Ticini. V, 6423.
55. Sep(timiu8) Veranus op. leg, XIII g. Camunti. — Eph. IV, 532.
1
444 CAVER
56. M. Ulp(io) M. f. Flavino optio(ni) signifero leg. XIII gem. [8]ti[p]. XXY .... Apali. m, 1202. — MomiDsenus adnotavit: 'malim signiferi*. At op- tionem signiferi re vera nullnm esse et eos, in quibns hoc mnnus commemorari Tid*»a- tur, ex optionibns signiferos factos csse infra exponetur.
57. M. Licinius Secundus vet. ex opt. leg. XIIII g. — Hastae. V, 7561.
58. Taurinus optio Ig. XIIII ge. — Carnunti. HI, 4439.
59. — o[ptione]9 leg. XIIII gem. — Aeqninoctii in Pannonia superiore. — Eph. IV, 536.
60. M. Apicio T. f. Cam. Tironi p(rae)p(osito) leg. XXII primig. p. f., praef. leg. XIII gem., (centurioni) leg. XV ApoIlin(ari9), evoc. a com- jnent. cust., optioni etc. — Ravennae. XI, 19 = Or. 3464.
61. M. Ulpius Marci f. Quirina Dasius Sirmi(o) mil. leg. XV Apoll. (centurio) .... optio, ap. XL 9tip. XX. Carnunti. III, 4491.
62. P. Enistaliu9 P. f. Cl. Paternu9 Cemene]en9i9 optio ad ordine(ni, centurio) leg. XXII primigeniae piae fideli9. Cemeneli. V, 7872.
63. L. Noviriu8 Camerinus optio leg. XXII pr. p. f. — Moguntiaci. Bramb. 973.
64. Potentinius Victor optio l[e]g. XXII pr. p. f. — Moguntiaci. Bramb. 1081. 65 ovius L. f. [St]e. Peregrinu9 [mil. l]eg. XXII pr. p. fid. —
optio, centurio [legi]oni9 eiu9dem. — Taurinis. V, 7004.
66. Q. Vettiu9 Quintu9 opt. leg. XXX U. v. p. f. p. C. 233. — Castrb Veteribus. — Bramb. 219.
Po9tremo loco posui ea exempla, in quibus adnotatum e9t, cniu9 ordinis is centurio fuerit, cuiu9 optio commemoratur. Et primum quidem complares optione9 ha9tatorum reperiuntur:
67. M. Iul(iu9) Vitali9 optio ha9tati leg. eiu9d., sc. I adiutricis. Brigetione. III, 4328.
68. L. [Vale]riu9 lanuarius (optio) has(tati) [prior.], C. [Ant]onius Sil- vanus (optio) has(tati) pos[t(erioris)], coh. I leg. in Aug. Castris Lambaesitanis. VIII, 2555 = Ren. 1407.
Sequuntur principum haec exempla:
69. L. Senti Bellicani op. le[g. 1] It. [(centuria)] pri(mae cobortis) pri(n- cipis) pri(oris). VI, 3628.
70. C. Amandius Finitus opt. princi^p].! p. C. 201. 202. Argentorati.
71. Q. Catilus(?) opt. pr(?). J Bramb. 1883.
72. L. Volum(n)iu9 Cresce(n)8 op(tio) pri^ncipis), leg. ni Aug. — Ge- mellis, p. C. 253. — VIU, 2482 = Ren. 4095.
Optiones primi pili hos repperi:
73. Domitiu9 Terentianu9 opt(io) p(rimi)p(iH). — Brigetione. ni, 4293.
74. Q. [Semp]roniu8 Felix (optio) p(rimi)p(ili), log. in Aug. — Castris Lambaesitanis. VIII, 2555 = Ren. 1407.
Optioni9 trecenarii unum neque id pror9U9 certum exemplum serratam est cx legione V Macedonica:
75. ... ali9 op(tio) tre(cenarii ?) et ad(iutor?). — Troesmi. m, 6180, 3, 1. Optionem praefecti legionis ex9tare putat Momm9enu9 in titulo Apulensi:
DE MVNERIBVS MILITARlBVS. 445
76. C. Maximius lulianus op[ti]o [p]rae[f. l]eg, V Mac. — Apuli. in, 1094. At certa exempla buius optionatus desunt. Et quoniam praefectus legionis non in numero centurionum habebatur sed primo pilo superioreip gradum obtinebat, dubitari debet, num ei optio additus fuerit. Itaque fortasse prae- ferendum est aliud supplementum , quod eis titulis commendatur, in quibus optio praetorii commemoratur:
77. Munatius Re[nu]ntiatus optio pr(aetorii). Batnae. Vin, 4294 = Ren. 1587.
78. T. Sempronius Victor optio praetori. — Carali in Sardinia. Henz. 6940 = Wilm. 1281.
79. ... ns optio [p]raet[o]ri (?) — AuguBtae Vindelicomm. III, 5803. !Nam optio praetorii ita explicari vix potest, ut optio centurionis in cohorte aliqua praetoria fuerit, et cum tres illi lapides, in quibus commemoraturi non in urbe sed in provinciis reperti sint, consentaneum est hoc munus ad legionariam militiam referri. In qua cum posteriore aetate princeps prae- torii is centurio dictus sit, qui antea primus princeps prior fuerat (cf. Momm- sen ad III, 830), optio praetorii breviter pro optione principis praetorii dictus esse videtur.
Restat optio prim(us?) legionis secundae Parthicae, cuius titulum iam supra n. 14 attuli, VI, 3409. Hoc munus quale fuerit, cum intellegi non possit, praestat aut optionem prim(ipili) aut optionem pri[nc(ipis)] supplere ^).
B. Transeo ad cohortes praetorias et primo loco posui eos optiones, qui in laterculis reperiuntur:
80. opt(io centuriae) G. Iuli[us] Magnus Stobis. p. C. 143 1
81. opt. M. Silicius Verus Urvino. p. C. 144 J '
82. op. (centuriae) M. A[u]reliu(s) Sabinus Gibali.. — \
a, 29 = Bf 29.1 yj 2385 =
83. op. (centuriae) L. Septius *» ^^ ~ ^» ^^-f ti, . ' r^r
rtj ^ .\-rk«ii. -«>-. ^ ^ I Eph. IV, 896.
84. op. (centunae) r. AUius c, 16= C/post., 16.1
86. op. (centuriae) M. Aureliu[s] c, 26 = Cpost., 26.'
86. opt. (centuriae) T. Glaudius Di2[ala]. Eph. IV, 896 A 3.
87. op. (centuriae) L. Lae .... L. f. Ul(pia) Placidus Zermiz(egetusa). Eph. IV, 894, 18.
Sequuntur duo, qui in laterculis commemorantur, quos praetorianorum esse etsi non prorsus certum tamen veri simile est:
88. opt. (centuriae) G. Valerius G. f. Papiria Hercu[laneo]. Romae. Eph. IV, 892, n, 13.
89. op. (centuriae) T. Antonius T. f. Gl. Pudens. — Romae. Eph. IV, 893, 20.
') Sero comperi Mommsennm ipsam in titalo Apnlensi n. 76 (III, 1094) optionem (sc. principis) praetorii agnovisse et exemplam eius muneris titulam Sardiniensem n. 78 (Henz. 6940) attnlisse. Ibidem dixit in titulo urbano n. 14 (VI, 3409) optionem pri- xKi(ipili) expleudam esse; in titulo Africano n. 77 (VIII, 4294) utrum pr(aetorii) an pr(incipis) expleatur, non multum interesse.
IV 30
446 CAVER
Cetera exempla secundam ordinem cohortinm enumeravi:
90. L. Sertorio Secundo optioni coh. I pr. (centuria) Renni, tix. ann. XXX. VI, 2447.
91. C. Oppio C. f. Vel. Basso — (ante alia mnnera) signif(ero), option(i), te88e(rario) coh. II pr. etc. Auximi in Piceno. Panlo ante a. 137. IX, 5808 = Grat. 446, 10 = Wilm. 1596.
92. luli(o) Martiali op. chor. IIII pr. (centuria) Yalentis, q(ai) Tixi(t) ann. XXXIII. — Senis. Mur. 821, 1.
93. T. Vibius Rufinus coh. IIII [pr.] (centuria) Log(?) a l(ibelli8) p(rae- fecti), o(ptio) etc. VI, 627.
94. M. Coelio C. f. Cam. Clementi mil. chort. VI pr. optioni, evoc. Aug., centurioni leg. IIII Flav. felic. My6(ia) 8uperior(e). Inter Pedemon- tanas. V, 7160.
95. C. Lucilius C. f. Yel. Vindex miles chor. VI praet., vixit ann. XXX, militavit annis XII principalis beneiiciarius tribuni, deinde optio in cen- turia. — Recaneti in Piceno. IX, 5778 (?) = Or. 3461.
96. L. Pompeio L. f. Pom. Reburro Fabro, Gigurro Calubr]gen(si), probato in coh. VII pr., beneficiario tribuni, tesserario in (centuria), optioni in (centuria) etc. — Gompostellae. n, 2610.
97. C. Arrio C. f. Corn. Clementi militi coh. IX pr. equiti coh. eia»- dem — (inttr alia mnnera) optioni etc. Matilicae. Hen. 6771 = EeUerm. Tig. 46.
98. L. Mon[t]anio — , qui militavit optio in coh. VIIII annos XIIII, vix. an. XXXIL VI, 2716.
99. Lucretio A. f. [M]en. Proculo [optijoni coh. X pr. (centuria) Ln- cani, vixit [an]. XXVIII mens. V, milit. ann. XI. — VI, 2747.
100. Val(eriu8) Firminus optio (centuriae), sc. Marciani, coh. X pr. p. C. 221 vel 222. VI, 323.
Accednnt, quorum cohortes incertae sunt, hi:
101. Aur(elius) Ingenuilis (sic) opt(io). VI, 2534. Titnlum dedieant mi- liti cnidam cohortis IIII praetoriae.
102. opt. C. lulius C. f. Cam. Priminus fac(tus centurio). VI, 215. Tito- Inm esse praetorianomm propter locnm, ubi effossus est, monent Eellermann Vig. n. 121 et Henzenus 1. 1.
103. Val(erius) lanuarius opt(io centuriae). VI, 2758. Titulum dedicavit militi cohortis X praetoriae.
104. T. Ulp(ius) Florus [Sarmiz]egethusa mil. fac[tus in leg. II]I gem. [p. f.] (p. C. 200) — translatus in [coh .... praetor.] (p. C. 205) — [fac]- tus optio in coh. s. 6. (p. C. 214) etc. — Beneventi. IX, 1609 = I. R. N. 145 1. Restant duo fragmenta, in quibus inter alia munera optionatus commemora- tur: VI, 2794 et 3661, quorum posterius utrum ad cohortes praetorias an urbanas referendum sit, incertum est.
C. Sequuntur exempla ex cohortibus urbanis repetita; et primum qni- dem in laterculis haec reperiuntur:
105. opt. (centuriae) L. Codonius L. f, Hor. Proc. — p. C. 138. Romae. Eph. IV, 887, m, 19.
coh. V ?ig. p. C. 205. VI, 1057.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 447
106. opt. M. Aeretias M. f. Pol. SuceBSus OBt(ia), coh. XiniQrb. p. C. 198. VI, 3884, 4, 8.
Accednnt ex aliiB titulis:
107. M. SiliuB QuiDtianus optio, coh. Xlll urb. — Tanete. — Ren. 4062.
108. C. Yasidius C. fil. Palat Bellicus miles cohort. X urbanae, optio conturiae, signifer etc. — Thuborsici Numidamm. vm, 4874 = Wilm. 1565.
109. C. Luccius C. fil. Stell. Sabinus — militavit in coh. t(?) urb., — (inter alia munera) optio, signif. etc. — p. C. 134. Beneventi. IX, 1617 = I. R. N. 1459.
D. Multo maior est numerus exemplorum, quae in inscriptionibus vi- gilum exstant.
110. opt Rutili Clemens, centnria Ingenui. \
111. op. Valeri Victor, centuria Victoris. I coh. I vig. Antoniniana.
112. opt Ploti Postumine, centuria Quintini.| P- ^' ^OS. VI, 1056.
113. op. Titi Secunde, centuria luveniB. ^
114. opt (centuriae) L. Caelius lanuarius, centuria Caesemi'
Senecionis.
115. op. (centuriae) C. Hirpid(ius) Filocalus, centnria AeJii
Torquati.
116. op. (centuriae) L. Aureli(u8) Donatu(s), centuria Ulpii
Rntilianl.
117. opt Q. Caecil(i)us Victor, centnria Tanrisci.
118. opt. Ti. Claud(ius) Trofim(u8), centuria Auluporis.
119. opt (centuriae) P. lulius Pudens, centuria C. lulii Rufi.
120. op. (centuriae) C. Pompon(ius) Felix, centuria Aurelii
lusti.
121. op imi(u8) Comin , centnria Antulli.
122. op. (centuriae) L. Clod(ius) Macrinus, centuria Valentis.
123. opt (centuriae) L. Silicius Augustalis, centuria Verini.
124. opt. (centuriae) Q. Sulleius lulianus, centuria Romuli. 1 VI, 1058.
125. opt (centuriae) Q. OctaviuB Modestus, centuria Sohaemi f
Nomina optionum in eis tantum centuriis desunt, in quarum initio nonnulli versus eTanuerunt Neque dubitari potest, quin in singulis centuriis singuli optiones fuerint
Extra laterculos haec exempla reperiuntur:
126. C. Virrius lucundus vexill(arius) coh. II vig. (centuria) Viserti La- tini, milit. an. VI m. VII dies VIIII, in eis tesserar., optio, vexillarius, vix. an. XXVIL — Pisie. Or. 3480.
127. L. Cornelio L. f. Herculano opt (centuriae), sc. C. Atticii Sperati. Cohortem quartam fuisse coniecit de Rossi. — p. C. 200. VI, 220.
128. C. Aeci Similis benef. trib., optio coh. V vig. etc Capuae. X, 3880.
129. optio in (centuria) C. Lucretius An. Verecund(us) For(o) I(ulio), coh. V vig., centuria C. lulii Rnfl. p. C. 113. VI, 221.
130. ex opt(ione) tran(slatu8) in st(ationem?) L. Aponius An. Mater- n(us) Foro I(ulio). Eadem centnria. VI, 221.
30
coh. V ?ig. p. C. 210.
448 CAVER
131. Aureli[o] Agrip(p)in[o] optione, centnria Marcelliani, coh. VII tI^. VI, 3038.
132. optione P. Namisio Nepote, coh. Vn vig. centuria Anrelii Herculani. p. C. 226 aut 229. VI, 3076.
133. optio (centuriae) Titianas, coh. Vn vig., centuria Secundi. p. C. 219. VI, 3057.
134. optione 6argili[o] Rogatian[o]. p. C. 221. In pariete cubicnli Tigilum. VI, 3069.
E) E cohortibus auxiliariis pauca exempla optionum exstant:
135. — Sirm(io) optio coh. [1] Alp(inorum) eq(uitatae turma) Maximi an. XLVI stip. XXVI. — Albae Regiae. IH, 3352.
136. T(itu8) — optio (coh. III Alpin.). Ljubviki, IH, 6366.
137. L. S[eptimio Rom]alo vet(erano) opt(i)oni [cohortis I Thr]aca[m] c(ivium) R(omanoram) [? equita]t(a)e. — Lussoni. III, 3319.
138. ...Baioni(?) Beusan^tis] optioni c[oh(orti)]s [eius^dem («c Dal-
matarum) 8[t]ip. [X]VIII [anno]rum XL. — Mainhardt in regno Wuertembery. — Bramb. 1621.
Accedit unum ex ali8 equitum auxiliariis:
139. Fl(aviu8) Raeticus optio eq(uitum) al(ae) Aur(ianae). Enunet:heuiL m, 6924.
F) Postremo capite comprehendi nonnullas minores partes exercitus Romani, quibns optiones non defuisse paucis exemplis probatur.
Ex numeris equitum singularium unum servatum est:
140. Aur(eliu8) Priscns opti(o) eq(uitum) 8ing(ularium). Salonis. 111,2011. Ex centuriis militum peregrinorum tria:
141. Aelius Valentinus optio peregrinorum. VI, 3324.
142. M. Orbins M. f. Aqnis M[arcellus?] Sex^tis), optio mil(itum) pere- gr(inorum), m[il. an]ni8 XVII, vix. an. XXXV. re[8tabant] huic dies LI ut fieret (centurio). VI, 3328 = I. R. N. 6816.
143. C. Sulgio L. f. Pap. Caeciliano praef. leg. III Cyrenaicae, p(ri- mi)p(ilari) leg. XX Valeriae victricis — (ante alia munera, in his duo classiaria} opt(i)oni peregrinorum et ex[er]citatori mil[i]tum frnmentarior(um). — Tim- lus ez Africa Florentiam advectus. VIII, 1322 = Henz. 6871 Wihn. 1689. Reliquus est unus optio numeri Syrorum, qui ntrum pedites an equites faerint, diiudicari non potest:
144. Aur(elii) Massamari op[tio]n(i)8 [n(umeri) S]urorum. Lellae Mar- niae. — VIII, 9964 = Ren. 3807.
II. Eo8 optiones, quorum militiae genus neque in ipsis lapidibas no* tatum est neqne aliunde certo cognosci potest, ordine alphabetico enuffleravi.
145. Genio sancto centuri(a)e Aelius Claudian(u8) opt(io). — Derae. Vn, 166.
146. M. Alban[i]n8 Paternus optio. — p. C. 189. Ck)loniae Agrippinensiom. — Bramb. 385.
147. M. Aurelio Marin(o) n(atione) Syr(o) veter(ano) ex opt(ione). Fcr- rarae. V, 2390.
148. Genio (centuriae) Tib. Claudius Mausuetus optio. — Apuli. m, 1016.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 449
149. Cla(adiu8?) Marc . . . fac(tu8) ex option(e) beneficia[r(iu8)]. —
Naronae. III, 1783.
150. ex optione T. Fl(avio) T. fil. Alexandro nat(ione) Ital(ico) d(omo) Mi8en(o). -— p. C. 247. Neapoli. — IH, D. LHI.
151. T. Granius Victorinus optio. — prope Castra Vetera. — Bramb. 154.
152. Q. lulius Donatianus optio (centuriae) coh. III. — VI, 3604. 163. lul(ius) Ingen[uus] op[t]io. — Ancyrae. HI, 263.
154. lul(io) [Titiano] — , v(ixit) ann. XXV, optio an. II. — Iscae in Britannia. — Eph. III, 64.
155. L. Iun(iu8) Dion[y]8iu8 cornic. optpo?]. — Tarracone. U, 4159.
156. Mamertin(i) lusti opt. — p. C. 212. Trennfurth in Bavaria. Br. 1746.
157. C. Memmius Hierax optio. Salonis. ni, 2044.
158. L. Pontio Paulo vet. ex optio(ne) nat. Pann. — Ferrarae. V, 2393.
159. Val(erius) Maximianus opt. — Aquinci. III, 3504.
160. [G]aio opt(ione). Rezfckae. III, 1590»-
Restant ei lapides, in quibus nomina aut non scripta sunt aut evanuerunt:
161. [optio]ne8 ordinatorum, i. e. centurionum. — Aleo-KoscUy, III, 830.
162. opti[o]. — Aquinci. — III, 3612.
163 optio . . . Arzew. — Ren. 4284;
Optiones, qui praeterea commemorantur, V, 5701. VI, 13. 42. 43. 410, non milites fuerunt.
in. Optionibus centurionum, quos in ipsis centuriis nonnumquam omni munere vacavisse verisimile est, aliarum rerum curam mandari solitam esse iam supra commemoravi ^). Eius consuetudinis exempla hoc loco collegi.
A) De optionibus carceris supra egi (p. 423) et titulos, in quibus commemorantur, attuli: VI, 531. IX, 1617 = I. R. N. 1469. Henz. 6808.
B) Etiam valetudinarii curam optiones egisse his documentis probatur:
164. L. Caecilius Urbanus opt(io) val(etudinarii), cur(ator) operi(s) ar- ni(amentarii). — p. C. 209/211. Castris Lambaesitanis. Vm, 2563 = Ren. 74.
165. Cl(audiu8) Edistus optio valetudinari. — prope Bonnam. — Bramb. 462. 166 (= 112). C. Luccius C. fil. Stell. Sabinus — militavit in coh. t(?)
urb. ad latus tribunor(um) fuit secutor, optio valetudi(narii) etc. — p. C. 134. Bene?enti. IX, 1617 = I. R. N. 1459.
167. T. Statilius .... [f.] Aquilinus Aquil[eia] (centuria) Acuvi, optio valetudinari. — VI, 175.
168. — fecerunt optiones valet[udinarii], sc. leg. III Aug. — Castris Lam- baesitanis. p. C. 199. ^ VIII, 2553 = Ren. 63.
0 [Mihi e contrario semper visum est dao genera optionum distingaenda esse, alteram antiquitate et honore praecedens centariarnm singalarum, alterum qnodammodo supranamerariam et extra centurias, coi carcer, acta, equites, navalia, signorum cura, similia addicerentur. £o enim dacit tam qaod persaepe ad illos adicitur centuriae vo- cabalum vel in centuria, quam quod in titulo e. c. C. Lucii Beneventano sibi opponun- tur optio nude et optio adiecto officio. Interpretationem supra prolatam artificiosam iudico nec satis probabilem. Th. M.]
450 CAVEE
Yeri simile est, qai in titulo urbano:
169. — c(uram) a(gente) Herculanio Liberale va[l(etudinario)] p*C. 191. VI, 414,
valetudinarius dicitur, eum eiusdem generis fuisse et neglegentia quadam pro optione valetudinarii valetudinarium dictum esse.
C) Navalia ab optionibus administrata esse docent tituli Germanici:
170. T. Albanius Primanus sig. leg. XXII pr. p. f. optio naTalioram p. C. 185. Moguntiaci. Bramb. 1301.
171. L. Septimius Bellus sig. leg. XXII [p]r. optio navali[oriuD]. p. C. 198. Moguntiaci. Br. 1302.
D) Eodem referendi sunt optiones equitum, quorum Laec ezstaot exempla :
172. L. Naevi L. f. Cam. PauUini evoc. Aug., militavit in cho. I pr. eques, opdo equitum, comicular. etc YI, 2440.
173. C. lulius C. [f.] Arn. Africanus Brixello optio equit(um) coh. YIIII pr. (turma) luli. — p. C. 167. VI, 100.
174. Celsius Aprilis Ca8(tris) op(tio) eq(uitum?). — Castris Lambaesitams in latercolo militam. Vm, 2568, 18 = Ren. 129.
E) Optionis ab actis ^xempla, quae in solis cohortibus urbanis repe- riuntur, supra adscripsi eo loco, quo de actariis egi (p. 430). Exstant in his titulis: VI, 3884. VIII, 4874 = Wihn. 1565. IX, 1617 = L R. N. 1459. Eph. IV, 887. Quod si 1. 1. conieci optionem ab actis ab actario non diversum fuisse, huic coniecturae non repugnat id, quod modo de consae- tudine diversa munera optionibus centurionum mandandi dixi. Optionatos enim, cum certo alicui officio administrando destinari coeptus esset, ipse paa- latim in huius novi muneris formam abiisse putandus est. In quo munere ap- pellando postea optionatns significatio omissa est. Itaque, quem sapra vi- dimus, valetudinarius pro optione valetudinarii et fortasse eadem ratione actarius pro optione ab actis dictus est. Quamquam haec inconstantia no- minum etiam alia ratione explicari potest; nam nomen optionis cum negle- gentius omitteretur, potuit fieri, ut vice versa etiam in eis principalibus ad- hiberetur, qui numquam optiones centuriarum fuissent sed alio quodam mu- nere, quod alioquin optionibus mandari soleret, fungerentur. Hanc explica- tionem si minus in optiones ab actis at certe in optiones valetudinarii et car- ceris quadrare docet titulus Beneventanus n. 112 (IX, 1617 = I. R. N. 1459), in quo C. Luccius fuisse dicitur deinceps: optio valetudinarii , optio carcaris, singularis, beneficiarius tribuni, a quaestionibus praefecti nrbis, tesserarius, optio (scilicet centuriae), signifer, fisci curator, optio ab actis etc.
F) Qna ratione carceris, valetudinarii , actorum militarium, eadem etiam aliarum rerum curam optionibus traditam eorumque munerum signi* ficationem noraine optionatus circumscriptam esse veri non dissimile est. Exempla autem huius latioris usus, quae in laterculis vigilum reperire viri docti sibi visi sunt, nequaquam certa snnt. Quam ob causam exceplis opt(ionibus centuriarum) quos supra adscripsi, quaecumque notae ab o vel OP literis incipientes in titulis VI, 1056. 1057. 1058 exstant, eas cam nominibuSy quibus praefixae sunt, hic nno conspectu proposui:
DE MVNERIBVS MILIXABIBVS.
451
coh. I vig., p. C. 205. VI, 1056.
coh. V vig. p. C. 205. VI, 1057.
centuria Verini.
coh. V vig. p. C. 210. VI, 1058.
175. OC Alfadoni Satarnine, centuria Ingenui.
176. OC Me8tri(as) Aprilis, centiiria Quintini.
177. OC Mari Timon, centuria luvenis
178. OPA T. Silicius lanuarios, centuria Caeserni Senecionis.
179. OPCA L. Clodi(as) Macrin(u8), centuria Aelii Torquati.
180. OPC G. Cornel(iu8) Saturnin(u8) centuria Ulpii Rutiliani.
181. OPB Ti. Cl^audius) Speratianus, centuria Taurisci.
182. OPCO M. Aarel(ias) Eutychianus, centuria C. lulii Rufi.
183. OPTB M. Lartidius lulianus, centuria Anrelii lusti
184. OPTC P. Aelius Annianus, centuria Antulli.
185. OP BA P. lulius Faustinus 186« OPTC C. Firmius Firmianus
187. OPTC T. Aelius Tarracinensps)-'
188. OPT CONV Q* Nutrius Paulinus, centuria Sohaemi. Kellermannus eumque secuti alii yiri docti (Hencen n. 6791, Wilmanns D. 1499, Marquardt, Staatsverw^ II, p. 540) snppleverunt: opdonem a(rcarii), optionem ca^rceris), optionem ba(lnearii), optionem co(horti8), optionem co[h(ortis)] V. At horum munerum pleraque nova et inaudita Bunt. Accedit, quod optio carceris alioqnin in laterculis karc vel car notis significatur (VI, 1057, 7, 14. 1058, 3, 7). £t qualis fuerit optio cohortis, nemo adhuc explicavit. Itaque omnem hanc materiam indigestam relinquendam esse putavi.
IV. Priusquam ad alia mnnera transeamus, commemorandns est usus nominis optionum propria vi ita adhibiti, ut eum significet, qui coUegis vel commilitonibns suis per optionem eorum praesit. Ita dictus est optio tri- bunorum in tittjo:
189 atrio Q. f. Hor. Sep . . . . to Illlvir(o) viarnm cur[anda]rnm,
tribuno militum l[eg. sec]undae adiutricis p. f., donis [mili]taribus — , op- tioni tribun[or(um) ]e]gionum quinq(ue), quaest(ori), pro [pr(aetore) pr]o- vinciae Cretae et Cjren .... etc. Potentiae. X, 136 = I. R. N. 383. Mommsenus 1. 1. adnotavit 'optionem tribunorum legionum quinque hoc solo loco nominatum videri tribunum militum eum, qui vexillationibus legionum quinque cum suis tribunis missis in expeditionem aliquam collegis, fortasse per optionem eorum, praeesset'. — Idem munus exstaret in titulo nrbano:
(190.) P. Septimius P. f. Fabia Crispinianus opt. trib. et candidatus leg. eiusdem, sc. X gem. Or. 3514, nisi is falsns esset.
Optionis tribunorum similis est optio signiferorum in titulo Germanico:
191. Prudencius Revere(n)s optio signiferornm. Moguntiaci. Br. 1048. Nam optio signiferorum is fuit, quem signiferi e numero suo elegerant et communi alicui muneri praefecerant. Mommsenns putat ei curam signorum in castris depositorum mandatam fuisse; quam sententiam privatim mecum communicavit. Ab hoc optione signiferorum accurate distinguendus est optio signiferi, quem fuisse nonnulli viri docti statuerunt (e. g. Mommsenus ad III^ 1202.). Is enim muneribus militaribus errore insertus est, cuius ei
452 CAVER
tituli causam praebueriint, in quibas signiferi ez optionibas facti commemo- rantar. De qaa re infra plara dicentur, abi de promotione principaliam agetur.
coh. V vig. p. C. 205. VI, 1057.
xxin.
DE TESSERARnS.
I. Tesserarios, qai tesseras per contabernia militam nnntiareDt (Veget. II, 7), in singalis centuriis singalos fuisse cam aliis inscriptionibas, in quibus 'tesserarii in centariis' diserte dicantar, comprobatur tom later- culis vigilam, ex qaibas haec nomina huc referenda sunt:
1. tes. Gassi Primitive, centuria Ingenni.
2. tes. Talli ^onager, centnria Victoris. ■ . t • r> o/^t mrr tAcr
® ' } coh. I vig. p. C. 205. VI, 1056.
3. tess. Vetti Lerti, centnria Qnintini.
4. tes. Blaesi Probate, centuria luvenis.
5. tes. T. Pomp[e]ia8 Primns, centnria Caesemi Senecionis.
6. tes. (centuriae) C. Minac(ia8) Honorat^us), centoria Aelii
Torquati.
7. tes. P. Decim(ias) Primiana(s), centnria Ulpii Rutiliani.
8. tess. Q. Ebatius Felix, centuria Taurisci.
9. tes. G. Memmi(as) Victorin(as), centuria Auluporis.
10. tes. (centuriae) L. Silic(ias) Aagastal(is), centnria C.
luUi Ruii.
11. tes. M. Ganinius Primus, centuria Aurelii lusti.
12. t(es. centuriae) M. Aurel(ias) Eatychian(us), centuria Rnfini.\
13. tes. (centuriae) G. Valerius Raeticus^ centuria Verini. lcoh.VTig.
■ n C 210
1 4. tes. (centuriae) P. Marcius Chrysocom(us), centuria Romuli. I *^' *
15. tess. (centuriae) L. Aelius Terentianus, centuria Sohaemi. '' ' Nomina tesserariorum eis tantum centuriis desunt, in quaram initio non- nulla evanuerunt. — E reliquis titulis vigilum haec exempla coUegi:
16. Fulvi Socrates tes., centuria Quadrati, coh. I. p. C. 212. VI, 1063.
17. C. Virrius lucundus vexill. coh. II vig. (centuria) Viserti Latini, milit. an. VI m. VII dies VIIII, in eis tesserar., optio, vexillarias, vix. an. XXVII. — Pisis. Or. 3480.
18. G. Anio Eutycho mi[l]iti cho. III vig. (centuria) Antoni tesserario, qui militavit annis XI vixit anis XXXI. Civitavecchia. Descripsit Mommsenoj.
19. M. Sentio Vitali tess. (centuriae), sc. C. Atticii Sperati, coh. IV Tig- p. C. 200. VI, 220.
20. G. Cornelio Invento tesserario ex coh. V vig. VI, 2979.
21. tess. in (centuria) G. Messius Am. Aper Hist(onio). coh.V. p. C. 113. VI, 221.
22. Vessius Maximus [t]esserariu8, coh. VII vig. VI, 3033.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 453
II. In latercalis praetorianorum multo pauciora sunt exempla:
23. tess. C. Vaesenus Proculus Urvino, centnria Mazimini. p. C. 143. VI, 2379 6.
24. tess. Q. Aemilius Q. f. Pal. Datus Ost(ia). — p. C. 198. VI, 2384.
25. tes. M. Atilius. VI, 2385, 6, 6 = Eph. IV, 896, C post, 19.
Quae in aliis titulis praetorianorum reperiuntur, secundum ordinem cohor- tium disposui:
26. C. Sextio Spectato tesserario coh. I pr. p. v(indicis). — prope Ge- nnaffl. V, 7740.
27. C. Aeli C. f. Gal. Aeliani Sego[briga] libratoris et tesserar^i] coh. II pr., evocato Augu8[ti]. VI, 2454.
28. C. Oppio C. f. Vel. Basso — signif. option. tesse. coh. II pr. — Auximi in Piceno paulo ante a. 137. IX, 5808 = Grnt. 445, 10 =» Wilm. 1596.
29. T. Flavio T. f. Pup. Rufo militi coh. XII urb. et coh. IIII pr., or- dinato architec(to), tesserario in (centuria) etc. — Ravennae. XI, 20 = Or. 3489.
30 ninus [mil.] chort. VI [pr. ta]b. tesser. etc. PuteoliB. X, 1763 =
I. R. N. 6348.
31. L. Pompeio L. f. Pom. Reburro Fabro, Gigurro Calubrigen^si), probato in coh. YII pr., beneficiario tribuni, tesserario in (centuria) etc. Compostellae. II, 2610.
32. C. Arrio C. f. Com. Clementi militi coh. IX pr. — (inter alia mu- nera) tesserario etc. — Matilicae. Henz. 6771.
33. Q. Fa[bio . . .] Felici m[il. coh.] VIIII pr. te[s8erario (centuria)?] Claresi, [qui vixit] ann. XXXV etc. VI, 2705.
34. A. Saufeius P. f. Ca[m. E]max (?) Ansio miles c[oh.] VIIII pr. (centuria) Firmi Ter[tulli], militavit — (inter alia munera) [tes]serarius. — Corini. m, 2887.
Accedunt fragmenta, in quibus munus tesserarii inter alia commemoratur, VI, 2794. 3661.
III. Ex cohortibus urbanis haec habes exempla:
35. [t]ess. C. AemilittS C. f. Stel. Octavianus Urv(ino), coh. XII, centnria Prisciani, in latercolo. p. C. 197. — VI, 3884, 1, 29.
36. C. Luccius C. fil. Stell. Sabinus . — militavit in coh. t (?) urb. — (inter alia munera) tesserarius. — Beneventi. p. C. 134. IX, 1617 =» I. R. N. 1459.
37. Minervinus Fug. Italici mil. tess. coh. XII urb. — in armillo aeneo Florentiae reperto. Inter scbedas Corporis voluminis XI. [Fortasse ezplendum est 'fug(i)*, ita ut servns ipse loquatur. Th. M.]
IV. Sequuntur exempla ex legionibus repetita:
38. Val(eriu8) Valerianus tes. leg. I ad. — Brigetione. Eph. II, 889.
39. Ael(iu8) Balbin[u8] tes. [leg. I ?] a[di]. — Mursae. Eph. U, 580.
40. Pudentis [t]e88e[r(arii)] mil. leg. II Aug. — Ilkley in Britannia. Epb. in, 76.
41. Aur(elio) Saturnino eq. coh. VIII pr. (centuria) Verissimi, qui mi- litavit in leg. secunda Italica tesserarius ann. VI, qui vixit an. XXVIII. VI, 2672.
42. C. Caecilius lovinus tesser. leg. III Aug. — Lambaesi. VIII, 2828.
454 CAVER
43. Q. Gornelias Florus tes. leg. III Aag. — Lambaesi. Vin, 2853 = Ren. 552.
44. [M. Petronias Fortanatas] .... militavit L annis, lY in leg. III A[ag]. librar., tesser., optio etc. — p. C. 199. Cillii. vm, 217.
45. Pomponii Honorati tess. leg. III Aag. — Lambaesi. — Vin, 2960 = Ren. 1370.
46. C. Terentius Secund(a6) Opiter(gio) tesserarias leg. III Aag. — Lamb. Vin, 2983 = Ren. 1213.
47. — tesserarii leg. III Aug. p. [v]. — p. C. 198. Castris Lambaesitama. Vm, 2552 » Ren. 65.
Praeterea ex laterculis legionis III Aagustae huc referendi sont:
48. Flavias Paulinas tess. Castris Lambaesitanis. VIII, 2562, 5. 49 [t]e8.
50. Fabia[6] tes. Castris Lambaesitanis. vm, 25645.
51. Sallustius Faustinus tes. •
52. C. Memmius Verus cas^tris) tess. — Castr. Lamb. VIII, 2567, 51 = Ren. 133.
53. M. Lutatius Emeritus cas. tes. 1 Castris Lambaesitanis.
54. Q. Cornelius Florus Thev(e8te) tes. J vm, 2568, 24. 34 = Ren. 129. Eiusdem legionis fuisse putandi sunt, qui in titulis Africanis legantar:
55. C. Censorius Primns tes. leg. — Lambaesi. Vm, 2838 = Ren. 502.
56. C. lulius Victor veteran. ex tesse. — p. C. 158, Casis. vm, 4330.
57. Valerius Rufinus tesserarius. Lambaesi. VIII, 2880 et 2996 = Ren. 125S. Sequuntur exempla aliarum legiouum:
58. Aur(eliu8) C to tesse. leg. Y M., vix. ann. XL. Salinis.
m, 935.
59. Ael(ius) Maximia(nus) ex tess. — Thordi prope Potaissam. Li later- colo mititnm leg. V Mac. — Eph. IV, 138, 5, 15.
60. Sex. Sextio Carpophoro tesserario leg. VI ferr. an. VIII, q. yix. an. LVm m. VIIII d. VIIL — fortasse Aquis Sextiis. Mur. 2036, 2.
61. Aur(eliu8) Maximinu[s] tes., sc. leg. VII Claudiae. — Ancyrae. m, 263.
62. L. Ael(ius) Candidin(u)s tes. leg. XIII g. . - RezSkae. — m, 1592(i.
63. Aure(lius) lanuarius tesserarius leg, XIII. — DertoDae. V, 7367.
64. Por(ciu8) Iulian(u8) tes., coh. im leg. xm g. — Apuli. — m, 1189.
65. — tesserario leg. XXII p. p. f. — Moguntiaci. Br. 1115.
V. Cohortium auxiliarium haec exempla exstant:
66. Q. Attius Conerti filius Tertinus tesserar. coh. I Ael(iae) sag(it- tariorum). — Asturae. — m, 5646.
67. luli Seduli tesserari coh. I G(allaecorum). — p. C. 167. In Ca^tro St. Christophori in Gallaecia. — II, 2553.
68. M. Aur(eliu8) Sallumas vet. ex tessr. coh. (miliariae) HemesCeno- rum) domo Hemesa annorum LXXXII. — Intercisae in Pannonia infertoR. Eph. U, 600.
69 [mi]l. co[h] r. tesse[rar.] .... Corini. m, 2888.
VI. Ceteros, quorum genus militiae incertum est, alphabetico ordiae enumeravi:
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 455
70. AntODias IngeDn(u)8 tesserarias. — Vindobonae. III, 4569.
71. Aure(liu8) Speratus tes. — in gemma reperta Sajo in Dacia. III, 1638.
72. genio (centuriae) Iul(iu8) Aelianus tesse. — Aqninci. m, 3422.
73. Q. Postumi L. f. Rufi tesserar. — Brixiae. — V, 4508.
74. L. Sep(timius) Vitalis tesserarius. — p. C. 223. Aquiuci. Eph. II, 693.
75. Sueto(nio) Marcellin(o), militavit an. YI m. YIII, tes. an. II m. XI, eq. an. II m. ¥1111. — Pisauri. ms. Vatican. 9736 f. 55.
76. Ga8telian(u8) tesser. — Camanti. Eph. IV, 529.
77. Primus tesera. — Iscae. — VII, 117.
78. — tess. 8t(ipendiorum) XVIII. — p. C. 230. Moguntiaci. — Br. 1027.
XXIV. DE FRVMENTARIIS.
Frumentarii utrum inter principales referendi sint necne dubitari potest. Nam nomine eorum non munus sed genus quoddam militiae significari Ti- detur, quia saepe non simpliciter frumentarii sed milites frumentarii dicun- tur. At cum nonnumquam intra ordinem promotionis militaris frumentarius locum teneat (II, 4154. III, 3020), exempla eius generis huc inserenda esse putavi. Quoad fieri potuit, per legiones ea distribui.
1. C. Campaniano fr. leg. I adiu., vix. ano. XXXIII st. XV. — Car- nnnti. UI, 4462.
2. Elpinius Fedtianus frumentarius leg. I adiutricis agens curam car- ceris. — Ephesi. IH, 433.
3. M. Fa(b)riciu8 Atto fr. leg. I adiutric[i]s. — VI, 3332.
4. Amandinio Severo fr. leg. I Minerviae. — VI, 3333.
5. Ti. Marci(i) Martini fr. leg. I Min. — VI, 3334.
6. Placidin(i)us Paternus frument. leg. I Min. — VI, 3336.
7. P. Aeli Urbicini mil. frum. leg. II Aug. — VI, 3337.
8. T. Flavp] Verecun[di] frum. leg. II Aug. — VI, 3338.
9. L. Gratii L. f. Clau. Verini Cemeneli mil. frum. leg. II Aug., vix. ann. XXXI militavit an. XIL — VI, 3339.
10. M. Aur(elii) lovini fr. leg. II adi. stip. VIIL — Aquinci. — ni, 3466.
11. Salvio ann(orum) XXXIII frum. leg. II adi. — Sirmii. m, 3241.
12. M. Ulpio M. f. lustino mil. leg. II adiutr. frum. domo Savaria, vix. ann. XXVIII m. V d. XI, mil. ann. X m. IIII. — VI, 3336.
13. Accio Maximo mil. leg. II Ital. frum. an. XXII. — Viruni. — in, 4830.
14. Aurelius Lucianus frumentar(i)u8 [in] legionem II Itali[cam ad] frum[e]ntaria8 [res curandas]. — VI, 3340.
456 CAVER
15. M. Firmidius Speclatus (?) fr. leg. II Ital. p. f., optio. p. C. 200. CaTariae. — Gnit. 12, 1.
16. D. Cornelius D. fil. Arn. Felix domo Earthag. mil. frament. l^. III Aug. — VI, 232.
17. T. V[a]rronia8 Maro framen[t]ariu8 leg. III Quirenarice (sic), qni cucurrit [f]rum(entarius) ann. XL et (centurio) frum(entariorum) factas (est) modo. — Salonis. — III, 2063.
18. T. Cl(audius) Severus fr. leg. III Italic. — In monte SL BemhardL
V, 6869.
19. Ael(iu8) ChaTinus mil. [f]r. leg. Iin Fl(aviae) f(irmae). — VI, 528.
20. C. Annio Yalenti vet. ex nam(ero) frum(entariorum) leg. IIII Fi.
VI, 3341.
21 ano [f]rum. [leg. I]ni F. f. — Aquinci. — in, 3578.
22. M. Flavi(u8) Caecilius Telesphorianus f(r)um. leg. V Macedonic. — Lambaesi. — vm, 2867 = Ren. 622.
23. T. Fl(aviu8) Pap. Valerianus Oesco mil. fr. leg. V Mac, vix. a. XXVIII mil. a. VIII. VI, 3342.
24. Aeli(o) P. fil . . . . [M]ogonti[aco Secu]ndo fr. le[g.] VI victr. — VI, 3343.
25. P. Antonius Victor mil. leg. VI victricis frum., vix. ann. XVIIII. — Sarmizegetusae. III, 1474.
26. T. Aurelio Pio mil. leg. VI victr. framentario, vixit ann. XLVU militav. ann. XXV. — VI, 3344.
27. T. Cassio Secundo fr. leg. VI vic. — VI, 3345 a.
28. M. Coelio M. f. Fl. Homullo Sol(va) mil. fr. leg. VI vic Vcronae. — V, 3362.
29. M. Ulpio Ner. Quinto Glevi mil. fr. leg. VI v. - VI, 3346.
30. P. Ael(io) Rufinuo (sic) frum. leg. VII Cl(audiae). — VI, 3347.
31. C. Vibius Arator mil. fr[u]m. le[g]. VII C(laadiae) p. f., mil. ann. XVII, vix. ann. XXXX. — Prope Scupos. Eph. IV, 219.
32. C. Acutio Cl. Severo Ara (Agrippinensium) mil. fr. leg. VII gem. f. VI, 3348.
33. Clod(io) Mariano frumentario leg. VII gem. — Bedai. — m, 5579.
34. Cn. FuIv[io C]apratino ex p[rovi]ncia Baetic[a It]alicensi probato in leg. VI ferra[t(a)], tra[ns]lato frum(entario) in leg. VII g. p. f., facto [bf.] cos., militavit ann. XXI vixit ann. XXXX. — Tarracone. 11, 4154.
35. L. Ponti(i) Gal. Nigrini [Tarr]ac. mil. frum. leg. VII gem. ^ ^^^
}-
36. Q. Scaevius Maximus mil. frum. leg. eiu(s)d.
37. L. Valerio Calino frumentario leg. VI[I] gemin. — Aquileiae. V, 941.
38. Val(erio) Rufo mil. frum. leg. VII gem., qui vixit ann. XXXV dies VIII. — Tarracone. — IT, 4170.
39. Catullio Catullino frum. leg. VIII Aug. — VI, 3350.
40. M. Firminius Frontin(u8) fr. leg. VIII Aug. — X, in schediB = Metell. cod. Vatican. 6038 f. 121.
41. T. Flavi Fruendi fr. leg. VIII Aug. — VI, 3351.
42. Q. Haterius Valerianus frum. leg. VIII Aug. — VI, 230.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 457
43. lul(io) Licinio Sanctino mil. fr. leg. VIII Aug. - VI, 3352.
44. C. lulio Vetlio Aug. Vindelicum mil. fr. leg. VIII Aug., vixit an. XXIII, militavit an. VI. VI, 3363.
45. C. Melloni(i) Vicani fru. leg. VIII Aug. - VI, 3354.
46. P. AeiiuB Annianus mil. frumentari(u)s leg. X Fretensis. Athenis. — III, 6108.
47. Cartinio Grato fr. leg. X gem. — VI, 3332.
48. Cornelio Florin(o) frumentario leg. X geminae. — Ephesi. III, 433. 49 m(ile8) f(rumentarius) leg. X g[em]. — VI, 3355.
50. M. Aurelio Berulo frumentario leg. XIII geminac. — VI, 3356.
51. M. Aurelius Sophaenetus frum. leg. XIII gem. Severianae. VI, 230.
52. Vibius frumentarius leg. XV. — Emonae. — III, 3835.
53. L. Aemili(i) Flacci fr. ieg. XX V. v. - VI, 3367.
54. T. Aureli(i) Cl. Certi fr. leg. XX V. v. - Panvin. cod. Vat.6035f, 71.
55. T. Sempronius Puden(s) frum. leg. eiusdem, sc. XX V. v. — VI, 3357. Idem commemoratur 3358. 3359.
56. C. A[i]pini Restituti fr. leg. XXII pr(imigeniae). — X, 6532 (?) = MetelL cod. Vat. 6038f, 121.
57. M. SabionittS Cinna et L. Flavius Tertius et C. Mellonius Severus fr(umentarii) leg. XXII pr. — VI, 3351.
58. M. Aemilio M. f. Cl. Nigrino Ara (Agrippinensium) mil. fra. leg. XXX U. V. - VI, 3360.
59. M. Cuspio Quieto frum. leg. XXX U. v. ^ ^,^
uOtll.
':] '''
60. Q. Flaccinius Verus frum. leg. eiusdem
61. T. Fl(avio) lucundo fr. leg. XXX Ulp. 1
\ VI 3362.
62. Fiavi(i) Fruct[u]8 et Victor [f]r(umentarii) leg. eiusdem.j
63. lulius Amandus fr. leg. XXX U. v. — VI, 3334. Accedunt pauci^ quorum legio incerta est:
64. Aurelian(as) ex fru(mentario) bf. co. — Mnrjavae in Dalmatia. III, 3020.
65. Aur(eiio) Pertinace frumentario. — p. C. 228. Aquinci. — III, 3524,— Quo curante cum speculatores legionum I et II adiutricium dedicaverint, ipse quoque in altera utra harum legionum militavisse putandus est
66. Q. Caelio Urbano fr. — VI, 3363.
67. L. Cassius L. I. Dama frumentar. — VI, 3364.
68. Harius frumentari(us). — VI, 3052. — Commemoratur in inscriptione parietina cohortis VII vigilum. Sed ea mutila est neque intellegi potest, quae ratio inter fmmentarium illum et cohortem intercesserit
69. M. Lol(lii) Prisci fr. - BedaL - HI, 5592.
70. [Valerius His]pann8 frumentarius stip. XVII [eq. sing.] imp. n. na- tus in provincia Maure[tania Caes]ariensi , vixit ann. XXXVIII m. IIII d. III . . . VI, 3365. Henzenus ausus non est equitem singnlarem snpplere, qnoniam 'inter eqnites singnlares non videatur locus esse frumentario*. At fortasse Valerius ex fnimentario eques singularis factus est eadem ratione, qna M. Aurelius Seztianus ex centurione fmmentario exercitator singularium imperatoris (VIII, 2825 = Ren. 4077). £Sed ita stip, XVII male interponitur, nec recte componitur promotio gregariorum cum
458 CAVER
carsu hononim centarionali. Qaid sabsit vere, nescio ; possis cogitare de Tocabalo rama non plane alieno ab ingenuis. Tb, M.]
71. [Ul]pias Mon [m]il. fr. leg VI, 3366.
72 [y]ictor 8abprinc(eps) peregrinor^ani) [stationem ad mil(ia-
riam)] III vi(a)e Appi(a)e frumentari(i)8 de 8uo refecit. — VI, 3329. Apparet igitur frumentarios etiam eos, qui Romam missi ibique sab imperio principis peregrinorum coninncti erant, diversis legionibus, in qaibus antea militaverant, adscriptos fuisse. Nam inter 43 frumentarios, qui in titulis nrbanis exstant, 6 sunt, quorum legio non commemoratur. £t vel is no* merus uno minuendus est, quoniam in titulo n. 71 (VI, 3366) nota legionis evanuit sed olim scripta fuit.
Idem non cadit in centuriones frumentariorum, e quibus hi tantum per legiones discribi possunt:
73. Yexillationes leg. II piae et III Concordiae ped(itatae dacenariae) sub cura P. Aeli Amjntiani (centurionis) frumentari(orum) leg. II Tra- ian(ae). p. C. 170. Salonis. III, 1980.
74 (= 17). T. V[a]rronius Maro frumen[t]ariu8 leg. III Quirenarice, qai cacnrrit [f]rum. ann. XL et (centurio) fram(entariorum) factus (est) modo. — Salonis. HI, 2063.
75. L. Trebonius Fab. Sossianus colonia Helinpoli (centnrio) friim(eD- tarioram) leg. HII Fl. Gordianae. — VI, 423.
76. Gaecili Maturi (centurionis) frum(entariornm) leg. VII gem., qoi vixit ann. XXXVII me. VIII dies V. — Tarracone. II, 4150.
Reliquos^ quorum legio ignota est, alphabetico ordine enumeravi:
77. F. Aelio P. f. Papir. Marcello cent(urioni) frura(entariorum), sub- principi peregrinorum, (h)a8tato et principi et primipilo leg. VII gem. etc. — Fulginiae. Henz. 6747 = Wilm. 1599 (cf. HI, 1180).
78. M. Anrelio M. f. Pal. Sextiano Ostia (centurioni) frumentario, exer* citatori singularium imp., hastato leg. III Aug., vix. an. XL (m ?) VIII. — Lambaesi. VIII, 2825 = Ren. 4077.
79. Cocceius lulianus (centurio) frum(entarioram) v(ice) a(gen8) prin- c(ipi8) pereg(rinorum). VI, 3326.
80. Domitius Bassus (centurio) fr. agens vice principis peregrinonun. p. C. 235. VI, 428.
81. C. lal(ii) Isidoriani (centarionis) fru(mentarioram). — VI, 3331.
82. C. Sulgio L. f. Pap. Caeciliano — (ante alia mnnera) opt(])oni pere- grinorum et ex[er]citatori mil[i]tam framentarior(um). — ex Afnca Florenliam advectos. Vni, 1322 = Wilm. 1689.
83. C. Titio C. f. Cl. Simili Agrippinensi proc(uratori) prov. Lasitaniae — primipilo leg. III Aug. piae vindicis principi peregrin., centurioni framen- tar(ioram), centurioni leg. X . . . . Emeritae. II, 484.
84. — [centnriones] deputati et supernume[rarii et f]nimentari(i) etr., in titolo in honorem Saloninae posito. — VI, lllO.
85. ...... sxaTouTti^ov <p^ovptBirraotov, — Aphrodisiade. — C. i. 6r. 2809.
Restat titulus nrbanus positus a vexillatione quadam vigilum et militmn classiariorum, in quo doo centuriones frumentarii vel frumentarforum com-
DE MVNERIBVS MTLITARIBVS. 459
memorantur^ positi post praefectam et sabpraefectum Tigiiam et ante tesse- rarium:
86. Ulpio Firmo (centurione) fr.l _ ^ ^^^^ ^^ ^^,^3
t] '■ ■=■
87. Rafio Verino (centurione) Qaa ratione fTumentarii cum vigilibus coniancti fuerint, nescio. Aliud exemplum eius coniunctionis (VI, 3052) iam sapra n. 68 attuli.
Ceterum exemplis centurionam collatis, quamqaam non ita malta sant, intellegitur et in singulis legionibus centuriones frumentariorum fuisse et numerum frumentariorum Romae degentem suos centariones habuisse, qui nulli legioni addicti essent [Hoc fortasse nimium est. Re sane cum extra legiones essent, tamen omnes legioni certae adscriptos fuisse crediderim, ne duo genera centurionum frumentariorum cogamur admittere. Th. M.]
De muneribus, quibus frumentarii functi sint, nihil novi discimus. Ha- bemns frumentarinm '[ad] frum[e]ntarias [res curandas]* VI, 3340, alinm 'agentem cnram carceris' III, 433, alium, qui nuntios celeriter perferendos snscepisse videtur, quoniam dicitur 'cucurrisse frumentarius annos XL' III, 2063. Sed talia officia framentariorum fuisse iam dudam notum erat.
XXV. DE SPECVLATORIBVS.
I. Speculatores in singulis legionibus denos fuisse probatur titulis II, 4122. m, 4452. Quorum alterum infra suo loco afferam, alterum posuerunt
1. Corniculari(i), commentariens^es), speculatores legionum III Anto- ninianar(um) p(iarum) S(everianarum). Snbscripta siint nomina cornicnlarionim et commentariensium tema, specnlatornm triginta. — Camnnti. p. C. 212(?). m, 4452. — Una ex his tribns legionibns est I adiutrix Brigetionensis.
Subiunxi cetera exempla per legiones distributa:
2. Ulpius Valerius specul. leg. primae Nor(icorum). — Vimni. m, 4803.
3. Scola speculatorum legionum I et II adiutricium piarum fidelium Se- verian(a)r(um) refecta per eosdem^ quorum nominli infra scripta sunt, dedi- cante Fl(avio) Aeliano leg. Aug. pr. pr. — (seqnnntur nomina viginti) — cu- rante Aur(elio) Pertinace frumentario. — p. C. 228. Aquinci. — m, 3524.
4. [Val]er(ius) L. f. G[al]. Cel8u[s 8]pe'c[ul.] leg. [II A]ug. 1 y .. .
5. [Val]erius Pudens^ [Ter(entius)] Probus sp[e]c(ulatores) \ yjj '
l[eg. eiusdem]. ^
6. P. Ael(io) Muciano spec. leg. II adiut. — VI, 3562.
7. Aurel(ias) Priscinus spec. leg. II adi. — trans Aquincnm. — m, 3615. 8 us s[pec]ul(ator) leg. II adi. — Aqninci. — Eph. IV, 433.
9. [A]eI(io) Valeriano specu[l. leg. III Aug.]. — Lambaesi. — VIII, 2793.
10. Genio scholae suae Aurel(ius) Felix speculator leg. III Ang. dorao Thamag(adi) donum dedit — Lambaesi. VIII, 2603 = Hen. 132.
460 CAVER
11. C. lulius Antoninus lunior, militaTit speculator in leg. III Ang. — Serianae. — VIII, 4381.
12. lulius Saturninus sp. leg. eiusdem, sc. III Ang. — Lambaesi. MII, 2890 = Ren. 795.
13. Tutius Maximus spec. leg. III Aug. — Lambaesi. — Vm, 2989 = Ren. 781.
Einsdem legionis fuisse putandi sunt, quia in titulis Lambaesitanis repe- riuntur:
14. speculatores :
L. Publicius Fiorentin(us) Lamb(aesi).
C. Caecilius Felix Bisica.
C. lulius Dexter Theves^te).
Fadius Dubitatus Hadr(umeto), qui enumerantur inter eos, qui imagines sacras aureas fecerunt — Lambaesi. Vm, 2686 = Ren. 127.
15. Calpurnius Tevestinus ispeculator (sic). — Lamb. Vin, 2833 = Een. 489.
16. Valerius Priscipinianus speculato(r). — Lambacsi. vm, 2998. Speculatores qui eidem legioni tribuendi sunt, sine nominibus commemoniD' tur in titulis, qui sequuntur:
17. Stat(uam) Agrippinae coniugis Modi(i) lusti leg. Aug. pr. pr. ood- sulis speculatores et beneficiarii. — Lambaesi. — VIII, 2746.
18. M. Valerio Senecioni leg. Aug. pr. pr. praesidi provin(ciae) Ger- man(iae) infer(ioris) co(n)s(ulari) speculator(es) et benefic(iarii) et quaestio* nari(i) etc. — Lambaesi. Vm, 2751 = Ren. 87. Nam Vaierium legatum proTinciJ« Numidiae fuisse confirmatnr titolo VIII, 2494 = Ren. 1647.
Sequuntur exempla aliarum legionum:
19. L. Blassius Nigellio specula. leg. VII Cl., vixit ann. XXXV. — Viminaci. — HI, 1650 add.
20. Q. Annio Apro speculatori leg. VII gem. fel. intestato defunct(o} collegae eius d. s. f. — Sequuntur nomina septem. Tarracone. II, 4143.
21. Gargilius Rufifus speculator leg. VII g. f. — Tarracone. II, 4145.
22. Q. Hedio [L. f. Pol.] Lolliano [Genti]ano leg. [Augg.] pr. pr. p(roT). [H. c.] — cornicuIa[rii] eius et com[mentar(ienses)] et specttl[atores] leg. VTI gem. [p. f.]. — Sequuntur speculatorum nomina decem. — Tarracone. n, 4132.
23. C. Sallustius Taurus [s]pecuI[ator] 1. [V]II[I] Aug. — Mognntiaci. - Br. 1098.
24. speculatores legionis X geminae Vindobonensis in titulo supra allato III, 4451
25. [C. Appuleius Etrus]cus speculator vet. leg. XI. — Novis. m, 1914.
26. Aur(elius) Valerianus spec. leg. XI Cl. — loaephsthal, — ni, 3021.
27. L. luli(i) L. f. Pol. luliani Prisci vet. specul. leg. XII fulm. — Callipoli. — IX, 7 = I. R. N. 439.
28. Ulp(ius) Proculinus speculator leg. XIII g(em). Gordianae. — p. C. 238/244. Apuli. — III, 990.
29. P. Urvinus P. f. Pol. For(o) Fulvi speculator leg. XIII stipend. XIIX anoru. XXXV. — .Zahibach in Hassia Cisrhenana. — Br. 1171.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS.
461
30. Tib. Cl(audio) lanuario spec. leg. XIIII g. comm. cos. prov. Del- m(atiae) stip. XIII. — Salonia. III, 2075.
31. speculatores legionis XITII geminae Camnntinae in titnlo snpra allato ni, 4452. AcceduDt nonnulli, quorum legio incerta est:
32. lulius Pro[bi]nu8 obiit in Gallia morte. — la[te]ribu8 Germaniae mernit specul[a]t. et cornicu][ar]. legionis. Gbusirae. VIH, 702.
33. — 8peculator(es) X. Titnlnm M. Vettio Valenti h(onori8) c(an8a) posne- runt. £o8 legionarios ftiisse ipso nnmero probatnr. — p. C. 66. Arimini. — Henz. 6767 = Wilm. 1617.
34. — 8pec(ulatore8) P(annoniae) s^uporioris). — Camnnti. III, 4402. Restat titulus incertae lectionis:
35. M. Valerio Flavo 8[p]. leg. VII g. ex arm[icu]8(tode) an(norum) LX. Tarracone. II, 4168. — In lapide exstant literae SF. Quae cum ant per 8[p]. ant per [b]f. emendari possiift, snpra (p. 388) idem titnlus inter ezempla beneficiariomm rela- tus est.
II. Speculatores, qui in praetorio militaverunt, in laterculis hi repe- riuntur:
36. sp. L. Fabius ....
37. sp. Q. App[i
38. sp. L. Baius Restitutus Blera.
39. sp. P. Postumins Florentinus Savaria.
40. sp. Ti. lulius Restitutus Savaria.
us . . . . I p ^ ^g^ ^^ 2376a. lus] . . . .J
41. sp. M. Blassius Severus Gon . . . .
'on . . . ."1 im[ino].J
coh. VI
p. C. 120. VI, 23756
centuria Clementis.
coh. n.
centnria Vitalis
coh. m.
42. sp. Q. Farseus Firmus Arim[
43. sp. L. Aemilius lustus Vardacat.
44. sp. M. Vibullius Verus Dertona, centuria Placidi
45. sp. Ti. Claudius Gatullinus Faesu-
l(iB).
46. sp. Q. Calpurnins Maximus Flo-
rent(ia).
47. sp. C. Vibius Praesens Brixello.
48. sp. L. Apertius Victor Brixell(o).
49. 8p. P. Atticius Ursio Brixell(o).
50. sp. L. Cafatius Maximus Laude. .
51. sp. C. Caesius Verecundus Arretio\
52. sp. P. Valerius Rufus Philipp(is). I centuria
53. sp. Q. Aufilenus Narcissus Inter-j Catti.
amn(a).
54. sp. M. Viracius Quintinus Cremon(a), centnria.
Pri8ci
55. sp. L. Caetronius Albucius Mediolan(o), cen-
turia Veri.'
56. sp. C. Pontius Moderatus Emona, centuria 1
Caecili.> coh. V.
57. sp. L. Cominius Primus Tic[ino], centuria lustiJ
IV 31
coh. IV.
p. C. 143 et 144.
VI, 2379.
462
CAVER
!•
p. C. 143 et 144
VI, 2379.
VI, 2381.
VI, 2382.
58. sp. L, Larciu[8]
59. sp. Q. Fi . . . .
60. sp. L. Attilias Terentianas Bonou(ia), centuri» Maximini
61. sp. T. Gaesernias Festinus Emonal ^ . ^ ,
'^ \ centuria ledami.
62. sp. M. Sattius Rufinus Volceis J
63. sp. T. Atiiius T. f. Fla. Rufus Paesto. ooh. V. p. C. 155. ^
64. sp. C. Titenius C. f. Cl. Secundus Tarvis, ooh. VI.
p. C. 154.
65. sp. d. d. L. Fusidius L. f. Vel. Cogitatus. p. C. 155.
66. sp. C. Annius C. f. Pol. Iustin[as]. 1 p. c. 156, centuria
67. sp. C. Mucius C. f. Cl. Ianuari[as].J Certi.
68. sp. L. Vibius L. f. Sca. Satur[ninus], centaria Felicis,
p. C. 153.
69. sp. C. lulius C. f. lul. Ca[m] p. C. 154.
Quid significent D • D • Hterae, nondam exploratnm est. Henzenus dubitanter sapplerit d(onis} d(onatam}.
70. sp. C. Aufustius C. f. Cla. Tannis Celei(a)
71. sp. C. Anneus C. f. Soat. Firmus Vetlo. p. C. 173.
72. sp. L. Bassennius L. f. Off. Felix Mev[a(nia)]. p.C. 176
73. sp. T. [Cl]audius Priscus Savar(ia).
74. sp. P. Ae[li]as Respectus Mog[o(ntiaco)].
75. sp. L. Septim(ias) Nepos Salo(nis).
76. sp. L. Gallon . . .
77. sp. P. Aelius
78. sp. P. He[lvias]
79. sp. P. [Helvius]
80. sp. Q. Epidius Q. f. Pol. 1 _
81. sp. Q. Rufius Q. f. Ani. Sev[erus] J
82. sp. C. Ursulinus C. f. Romae. — Eph. IV, 892.
Fortasse huc referri oportet etiam tres speculatores, qui in fragmento iDcerto laterculi militaris reperiuntur:
83. sp. P. Aelius Valerian(as) Ph . . • .
84. sp. P. Aelius Proculus . . fr . . . .
85. sp. T. Aeb[utias?] .... Nam quamquam Henzenus propter formam laterculi boc fragmentam cohor- tibuB urbanis tribuit, tamen non neglegendum est, quod speculatorom m cohortibus urbanis militantiam nullam certum exemplum exstat Neqoe enim cohortibus urbanis tribui possunt speculatorum duo exempla, qw exstant in fragmento laterculi nnper edito:
86. sp. C. lulius C. f. Aem. Campanus Durr(achio) 2, 10.1 p. C. 141.
87. sp. Q. Cas8iu[s]. 3, 6 J Bph. IV, $s:. Huias enim laterculi priores paginae ad cohortes praetorias pertinent, qnod exposuit Bormannus supra p. 317.
£x eis, qui in titulis privatis praetorianorum commemorantar, hi per cohortes distribui potuerant:
VI, 2385 = Kph. IV, 89€.
137, Romae. Eph. IV, 886.
VI, 2406.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 463
88. Ulp(io) Emerito militi specalatori coh. I pr. [(centaria)] Qaintii. — VI, 2453.
89 olio Nepoti specul. coh. III pr. [(centaria) L]acreti Bomani.
Fori Noyi. IX, 4783 = Amati, Idnerar. 1818.
90. M. Aar(elia8) Ur8i(o) apecalator coh. IIII pr. p. v. — VI, 2528.
91. Aar(elio) Barbae sp(eculatori) cob. Y pr., qui vix. an. XXXIII. — VI, 2561.
92. sp. M. Aur(eliu8) M. f. Ae[l]. Casaioa Mar8(a). coh.V. — VI, 2833.
93. T. C(laadia8?) Longinu^s) co(ho)rti8 V pr. 8pec(a)lator. — v(ixit) a(nnis) XXVI. — Surreuti. — X, 684 « I. B. N. 2119.
94. L. Licinius L. f. Quir. Patemus Noyia 8pecala(tor) cho. Y pr. (cen- turia) Catonis, mil. an. IX [vix.] an. XXX. — VI, 3891.
95. M(arcus) Pucula Diza ro(i)l(e8) coh. Y pr. p. v. 8p(eculator cen- turia) Callistiani, q(ui) v(ixit) a. XXX, mil. a. XII. — VI, 2586.
96. sp. M. Aur(eliu6) M. f. Ael Marcianus Mur8(a). coh. VI. — VI, 2833.
97. C. Fabius C. f. Ser. Crispus Caribag(ine) 8pecul(ator) coh. VI pr. (centuria) Flegeri, mil. an. XIII vix an. XXII (sic). — VI, 2607.
98. sp. M. Aur(eliu8) M. f. Fl. Diogenes Philippopoli vi[c]o C . . menos, coh. Vn. centnria Quarti. p. C. 227. VI, 2799.
99. Sex. Novellio Proculo mil. cho. VII pr. (centaria) Temoni ludti spec(ulatori). VI, 2653.
100. L. Terentiua L. f. Yel. Simplex Firmo Picen(o) 8pec(alator) coh. VII pr. (centuria) Sei, mil. ann. XVI vix. ann. XXXVL VI, 2660.
101. Aurel(ius) Crispus sp. coh. VIU pr. — VI, 2668.
102. Sex. Ladinius Sex. f. Sab. Modestus Volaterras mil. coh. VIII pr. (centurla) Veri sp. Aug., mil. an. XIIII vix. an. XXX. — VI, 2683.
103. Cn. Sentius Cn. f. Ter. Saturninas Atine spec. coh. VIIII pr. (cen- turia) Severi, mil. ann. VHI vix. ann. XXVIL — VI, 2722.
104 nus Alpinus miles coh. VIIII [p]r. speculator, militavit
ann. XVI. — prope Noyariaxn. — V, 6597.
105. [A]urel(io) TertuUiano 8p[e]c. — cob. VIIII [pr.] — p. C. 238. VI, 867.
106. M. Fadio Nomantino speculatori mil. coh. X pr. (centuria) Proculi, mil. ann. XVH vix. ann. XXXVH. Komae. VI, 2743.
107. C. lulio Soleno spec(u)latori coh. X pr. (centuria) Similis, mili- tavit annis XVI vixit annis XXXV. — VI, 3899.
108. L. Tros[i]a8 L. f. Pup. Maximus Tergeste (centurio) coh. XI arb., niilitavit (centurio) coh. II vig., evoc. Aug., a qaae8tion(ibus) pr. pr«, specu- lator Aug. in cob. X pr., vix. an. LV mil. an. XXXIII. VI, 2755. Adianxi eos speculatores, qui in praetorio militavisse dicuntur:
109. — nomina speculatorum, qui in praetorio meo militaverant, item militum, qui in cobortibus novem praetoriis et quattuor urbanis, subieci, etc. — In decreto Vespasiani. p. C. 76. Tomis. III D, X.
110. L. Arius L. f. Proculus miles speculator praet(orii), mili[t(avit)] annos X, vix. ann. XXIIX. — Polae. V, 45.
31
464 CAVER
111. Aur(elio) sio [ev]okato ex 6p[e]clato[re] eq(aitam) praet(om-
norum). vix. an — CampoDae. -— IH, 3396 = Eph. n, 618.
112. C. Cassias Severus missus ez pr(aetorio) speculator. Patafii V, 2784.
113. N. Didi N. f. Arvatia mil. in prae(torio) spec. an. XX, vixit an. XLV. VI, 2777.
114. Q. Laelius Q. f. Rom. Firmus spec co(ho)r(ti8) prae(toriae) ceQ* turia L. Vil. annos vixit XXVI. — Patavii. V, 2832.
115. L. Scantins Pap. Crescens veteranus speculator praet(orii cen- turia) lusti. — Anaunis. V, 5071.
116. T. Veratius T. f. Ser. speculator praetorian. annoa VIIII, vixit annos XXVIII. Assisii. — Kellerm. 132.
Inter hos, quos modo enumeravi, duo (V, 2832. 5071) certis centariis prae- torianorum adscripti sunt. Ceteros quominus ipsos quoque per cohortes et centurias praetorias dispersos fuisse putemus, ipsa verba, quibus commemo- rantur, non obstant. £t si fragmenta laterculorum inspicimus, reperimos speculatores ceteris principalibus et militibus praetorianis immixtos; nnde veri simile fit etiam eorum, qui simpliciter speculatores praetorii vel specu- latores praetorianorum dicuntur, condicionem eandem fnisse. Unum est de- cretum Vespasiani III, Z>, X, e quo alia ratio elucere videatur, quippe qao 'speculatores, qui in praetorio militaverunt', distinguantur a 'militibus, qui Id cohortibus novem praetoriis et quattuor urbanis militaverunt'. Hanc con- troversiam Marquardt, Staatsverw. II, p. 530, ita dissolvere studuit, ut diceret Speculatores e diversis cohortibus praetoriis colligi et proprio numero sub propriis centurionibus coniungi potuisse. Neque dubitari potest, qnin hoc saepe factum sit. Quod si supra vidimus frumentarios, qui e diversis le- gionibus selecti Romae degebant, legionibus snis adscriptos mansisse, ex- spectandum est eandem rationem speculatoribus adhibitam nos repertarDS esse, idque eo magis, quod hi, etsi ex cohortibus eligebantnr et a ceteris militibns praetorianis seiungebantnr, tamen in eadem urbe et fortasse in eisdem castris remanebant. At verbis decreti illius militiam specalatonun praetorii a militia militum praetorianorum diversam fnisse diserte exprimi- tur. Quae ratio cum ea, quam in laterculis componendis valuisse vidimofw conciliari nullo modo potest. Itaque post aetatem Vespasiani ea matatio facta esse putanda est, ut speculatores, qui antea extra cohortes praetorias positi fuissent, postea eis insererentur. Neque enim inter eos titulos, in quibus specnlatores certis cohortibus et centuriis praetoriis adscripti comme- morantur, uUus est, quo decretum Vespasiani antiquitate ant superari aot aequiparari exploratum sit.
in. Quod si recte disputatum est, idem iudicari debet etiam de eis, qui cum simpliciter speculatores dicantur, tamen ad praetorium referendi sunt, quia in titulis urbanis commemorantur; ad quos accednnt nonnuUi ex titulis non nrbanis, qui aut quia 'speculatores Augustorum' faisse dieantor aut aliis de causis in praetorium referendi sunt.
DB MVNERIBVS MILITARIBVS. 465
117. A[ur(eliu8)] B[e]8t[i]tutu8 spe[c(ulator)] titulam posuit militi coh. im pr. commanipulo suo. — VI, 2552. Mommsenus spE literas corrigendas pntat, ut sit 8(ingalari8) p(raefecti) p(raetorio).
118. C. C . . . . U8 Favor 8pec(ulator bis) missus (h)oDe8ta missione. VI, 2834.
119. P. Dindius Speratus (centurio) spec(u)latornm Aug. — Celeiae. — ni, 5223.
120. Q. Helvius Q. f. Ani. Bassus 8pec(ulator centuria) L. Staieni, vixit an. XXIX milit. an. Xlll. VI, 3600.
121. [C.] Ittlio C. f. Vel. Basso et L. lulio C. f. Vel. Praesenti specu- latoribns Caesaris Aug. — Vimni. m, 4843.
122. C. lulio C. f. Vol. Silvano domo Vienna specnlator(i) , mil. an. XIIX V. a. LXV. VI, 3607.
123. L. Munatius Sabinus (centurio) 8pecul(atorum). — Antii. X in schedis ss Henzen, Bullett. 1878 p. 124. Hic in legiones referri non potest, quia de propriifl centurionibus specnlatorum legionariorum nihil traditnm est.
124. [Pe]tronins C. f. Fal. Varia.... speculator Caesari[8]. — VI, 2782.
125. Q. Retulus Q. f. Felix 8p(eculator centuria) Aemili, milita(vi)t an. VIII, vixit an. XXVI. — Brundisii. — IX, 40. Credi non potest eum, qui cen- turiam nominaret, legionis numerum omisisse. Itaque Retulum inter praetorianos rettuli.
126. L. Sentius L. f. Onf. Saturninus Mediolanio (sic) speculator (cen- turia) L. Comeli Viatoris, vix. ann. XXXIII milit. ann. XIII. VI, 3629.
127. Q. Valerius Q. f. Fab. Exoratus Brixia vet ex spec, vix. ann. XLV. VI, 3482.
128. T. Villius M. f. Secundus (centurio) 8pec(ulatorum) eq(uitum). — Taurinis. V, 7164.
129 aisse . . . [Ma]cedo . . . [sp^eculator [mil.] annis XII. —
VI, 2779.
130 militi 8peculator(i), militavit ann. XVII vixit ann,
XXXVIL VI, 2796.
In praetorio militavisse videtur etiam
131. Ti[b]. Sempronpus] nus spec. c[oh pr.] — Aquileiae.
V, 936.
Nec minus praetoriani fuerunt speculatores, quorum mentio fit in titulo Ari- minensi:
132. M, Vettio M. f. Ani. Valenti — (post alia munera centurioni) coh. II pr., exercitatori equit(um) speculatorum, etc. — p. C. 66. Arimini. Henz. 6767 = Wilm. 1617. Qui hunc titulum posuerunt, 8peculator(es) X legionarii fuisse putandi et supra sno loco commemorati sunt.
IV. Restant ei speculatores , qui ntrum legionarii an praetoriani fue- nnt, diiudicari non potest. Quamquam veri simile est plerosque eorum le- gionarios fuisse.
133. C. Al[l]iu8 spec(u)l[ator]. — lader. — IH, 2910.
134. C. Apul[eiu8] Teren[tianus] ex specu[latore]. — Naronae. III, 1809,
466 CAVER
135. Q. Aurelias Q. f. Sca. Rafus specalator, yix. ann* XLII milit. ann. XIX. Florentiae. Mur. 796, 7.
136. L. Casurio L. f. Glu. speculatori, aed(ili qaattaor)Tir(o) i. d. Ameriae. — Or. 3908.
137. Sex. Cetri Sev[er]i spec^ulatoris) benificiari Getae etc. Piswirl Or. 3206.
138. L. Fadienus L. f. Pomp. Fuscus dom(o) Dert(ona) vet^eraDas) specnlator. — lader. — m, 2915.
139. yal(erii) Paterni specul^atoris) exercit(a6) Britann(ici), cara(m) agendbus Semp(ronio) Pudente mil. fram. et Cutio Euplu (?) ministro 8pec(?). VI, 3368.
140 8pecal[ator] .... Weissenho/ in regno Wuertemberg. Bramb. 1571a.
XXVI. DE PROMOTIONE PRINCIPALIVM.
Praeter laterculos vigilum Eellermannianos (VI, 1057. 1058), qoi, cam eandem cobortem quinqaennii intervallo mutatam bis exbibeant, de diversis gradibas manerum nonnibil docent, complures tituli minores exstant, in qoi' bus munera, quibas singuli milites deinceps fancti sint, perscripta Bunl Tamen si quis speraret inde plenum et perfectum catalogum maneram niii- tarium secandum variam dignitatem eoram decurrentem effici posse, eozn baec spes falleret. Manerum enim numerus tantus est et genera tantopere inter se differunt, ut credi non possit, quicumque ad summum gradam escen* deret, eum omnes antea inferiores percurrisse. Nimiram variae erant Tiae promotionis, varia initia, varii exitas. Neque defaerunt principales, qni vel propter virtutem suam vel propter favorem eorum, a quibus beneficia da- bantur, nonnuUa munera tamquam transilirent. Tamen cum ea semper lex valuisse videatar, ne inferiora munera post superiora administrarentur, ali- qui certe ordo eorum restitui et in nniverso numero nonnullae minores seiies munerum agnosci possunt, qnae certa quadam consuetudine contineaotnr. Quare catalogum titulorum, in quibus complura munera eiusdem militis commemorantur, quantum facere potui, ita composui, ut ille ordo ex eo eluceret.
I. A. Initium faciam a duobus titulis Auximatibus ad eondem TirniD pertinentibus :
1. C. Oppio C. f. Vel. Basso p(atrono) c(oloniae) pr(aetori) Auximi, (centurioni) leg. IIII Fl. fel., evoc(ato) Aug. ab actis fori, b(eneficiario] pr(aefectorum) pr(aetorio), signif(ero), option(i), tesse(rario) coh. II pr., oi- l(iti) coh. XIIII et XIII urbauarum. -^ p. C. 137. Auximi. IX in schedis = Wilm. 15960.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 467
2. C. Oppio C. f. Yel. Basso p(riini)p(ilari), p(atrono) c(oloniae), pr(aetori) i(iire) d(icando) Aux(imi), (centurioni) leg. IIII Fl. fel. et leg. II Tr(aianae) for^tis), evoc. Aag. ab act^is) fori, b(eneficiario) pr(aefectoram) pr(aetorio), mil(iti) coh. II pr. et coh. XIII et XIIII urb.^ omnibas officiis in caliga fancto centuriones leg. II Traianae fortis etc. — Auximi. — IX, in schedis =^ Wilm. 1596.
Apparet bunc titulum aliqaanto post praecedentem scriptum esse, quoniam in illo Oppius nondam primipilaris dicitur. Praeterea in titulo posteriore accedit centurionatas legionis II Traianae, ad quem ex centurione legionis IIII Flaviae Oppium promotum esse inde colligitur, quod centuriones legio- nis secundae titulum posuernnt. Ceteroquin munera in utroque lapide in- verso ordine enumerata sunt. Nam postquam in cohorte XIII (vel XIIII) urbana militare coepit et ex ea in cohortem XIIII (vel XIII) urbanam trans- latus est, munus tesserarii in cohorte II praetoria suscepit et in eadem postea optio et signifer factus est. Haec tria munera in titulo posteriore significantur verbis 'omnibus officiis in caliga functo', unde intellegitur, eam lustam seriem munerum minorum faisse. £x signifero Oppius benefi- ciarius praefectorum praetorio, ex beneficiario evocatus Augusti factus est, deinde in legione IIII Flavia ordinem accepit.
Yidemus in serie munerum tesserarium infimum locum tenere. Neque desunt alia exempla, in quibus ab eo incipiatur promotio:
3. C. Virrius lacundas vexil. coh. II vig. (centuria) Viserti Latini, mi- lit(avit) ann(os) YI men(8es) VII dies XYIIII, in eis tesserar(iu8), optio, vexillarius, vix(it) ann. XXVII. — Pisis. Or. 3480.
Vexillarii munus inter cetera in cohortibus vigilum eundem locum tenere quem in praetorio signiferi et per se consentaneum est et confirmatur la- terculis VI, 1057. 1058 (3, 8 == 3, 4; et 6, 6 = 6, 6; et 7, 15 = 7, 3). — Idem initium promotionis videtur fuisse in fragmento tituli militis praeto- riani vel cohortis alicuins urbanae:
4. . . . corn(iculario) trib^uni) .... fisci cur[atori], signifero, optione, tesserar(io) .... VI, 3661,
in quo manera inverso ordine perscripta sunt.
B. Tamen etiam plura sunt exempla, in quibus munus tesserarii post alia eo inferiora susceptum est:
5. L. Pompeio L. f. Pom. Reburro Fabro, Gigurro Calnbrigen(si), pro- bato in coh. VII pr., beneficiario tribuni, tesserario in (centnria), optioni in (centuria), signifero in (centuria), fisci curatori, corn(iculario) trib., evoc. Aug. — Compostellae. 11, 2610.
In hoc titulo ante solitam seriem munerum beneficiatus tribuni positas est. Eundem ita positum reperimus in titulo Beneventano:
6. C. Luccius C. fil. Stell. Sabinus Beneventi decurio vivus sibi et Ofil- liae Paratae uxori et Luccio Verecnndo fratri posterisq^ue) suis fecit, miii- tavit in coh. t(?) urb., ad latus tribunor(um) fuit secutor, optio valetudi- (narii), optio carcaris, singularis, benefic(iariu6) tribuni, a quaestionib(u8) factus per Annium Verum praef. urbis, et tesserarius, optio, 8ignif(er), fisci
468 CAVER
curator, optio ab aci(i%), cornicul^arias) trib., benef(iciaria8) Valeri(i) Asia- tici prae[f(ecti)] urb(i8), missus ab imp(eratore) Hadriano ctc. p. C. 134. Be- neTentL IX, 1617 » I. R. N. 1459.
Secutorem singulari, singularem beneficiario tribnni inferiorem faisse iam supra commemoravi, ubi de his muneribus egi. Quae praeterea in hoc ti- tulo ante tesserarium leguntur, extra solitum ordinem promotionia militaris posita fuisse videntur. — Accedit aliud exemplum tesserarii ex beneficiario tribuni facti:
7. A. Saufeius P. f. Ga[m. £]max (?) Ansio miles c[oh]. VUII pr.
(centuria) Firmi Ter[tulli], militavit annis [bene]ficiarius t[rib. tes]-
serarius co[h. eiusd. ?], donis do[natus ab] imperat[ore] no Cae[8are
Aug. tor]quib[u8] .... Corinii. — III, 2887.
8. C. Arrio C. f. Corn. Clementi militi coh. IX pr., equiti coh. eias- dem, donis donato ab imp. Traiano torquibus armillis phaleris ob bellom Dacicom, singulari praefectorum pr., tesserario, optioni, fisci curatori, eomi- cul(ario) tribuni, evocato Aug., (centurioni) coh. I vigil(um, centarioni) sta- torum, (centurioni) coh. XIIII urb., (centurioni) coh. VII pr. treceoario, donis donato ab imp. Hadriano hasta pura corona aurea, (centarioni) leg. III Aug. primipilariy (duum)viro quinquennali, patrono manicipii, coratori rei publicae, decur(ioni) et Ang(ustali se)[vir(o)] municipes Matil^icenaes). — Matilicae. Henz. 6771 = Wilm. 1598.
Quantum singularis praefectorum praetorio ab eorundem beneficiario distet, intellegitur, si hic titulus cum Auximati (n. 2) comparatur. Nam Op- pius Bassus omnibus officiis in caliga functus beneficiarius praef. pr. faetos est; singularis autem etiam tesserario inferior est Inde sopplendom est fragmentum tituli urbani:
9 [8i]n[g. pr]aef., tesser., optio, [8i]gnif., benefic. pr[aef. p]r., evoc.
Aug. (centurio) co[h] .... vig(ilum) et 8tatoru[m]. — VI, 2794, quod ipsum quoque documento est beneficiarium praefectorom pleraqae ce- tera munera dignitate antecessisse. — Aliud munus tesserario inferius re- peritur in titulo Africano:
10. [M. Petronius Fortunatus] militavit L annis, lY in
leg. III A[ug]. librar(ius), tesser^arius), optio, signifer factus ex saffragio leg(ionis) I V . . . . militavit (centurio) leg. II Ital., leg. VII . . . . , (centario) leg. I Min., (centurio) leg. X gem., (centurio) leg. II .... , (centnrio) leg. III Aug., (centurio) leg. II[I] Gall., (centurio) leg. XXX U[l]p., (centario) leg. VI vic, (centurio) leg. III Cyr., (centurio) leg. XV ApoL, (centurio) leg. II Par., (centnrio) leg. I adiutricis, consecutus ob virtutem in expedi- tionem Parthicam (a. 199) coronam muralem vallarem, torques et phaleras..... Cillii. Vra, 217.
Hoc exemplo usi certius, quam adhuc factum est, supplere possnmus frag- mentum tituli Puteolani:
11 C. f ninus mil. chort. YI [pr. li]b., tesser., [signif}er.
fisci [cur., co]rnicul. [praef]ec. praet. [(centurio) l]egion Pnteolis. —
X, 1763 = I. R. N. 6348,
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 469
Pro l]b(rario) potest etiam poni b(ene)f(iciariu8) trib(ani), qaamqoam hic propter nameram literaram minas placet (r. sapra p. 434). Qaare pro car- cerario signiferum inseruerim, aapra iam exposui (p. 423). — Unas restat titulas, in qao ante manas tesserarii aliad antecedat:
12. C. Aeli C. f. 6al. Aeliani Sego[briga] libratoris et teaserar^i] coh. II pr., erocato Aagas^ti]. — VI, 2454.
Libratorem Orellias parnm recte ad manas ballistarii rettalit Mensor li- brator intellegendas esse videtury cuius aliud exemplum in praetorio exatat VI, 2754.
C. Ex tesserario factum equitem praetorianum habes in titulo urbano:
13. Aur(elio) Saturnino eq(uiti) coh. YIII pr. (centuria) Verissimi, qui zuilitavit in leg. secunda Italica tesserarius ann. YI, qui vixit an. XXVIII. VI, 2672.
II. A. Optiones ex tesserariis fieri solitos csse compluribus exemplis (nn. 1. 3. 4. 5. 6. 8. 9. 10) vidimus. Sed non desunt ea, in quibus alia munera ante optionatum posita sint.
14. T. Vibius Rufinus coh. IIII [pr.] (centaria) Log(?)., a I^ibellis) p(raefecti), o(ptio), f(i8ci) c(urator), evo(catu8) in leg. XVI F(lavia) f(irma).. VI, 627.
Supplementa sunt Mommseni. Quae si recte se habent, a libellis praefecti' dictus est pro librario praefecti'; inter hunc igitur et optionem tesserarii munus aut neglegentia scribentis aut celeriore promotione Yibii omissum est.
15. C. Lucilius C. f. Vel. Vindex miles chor. VI praet., vixit ann. XXX militavit annis XII principalis, beneficiarius tribuni, deinde optio in cen- taria. — Recaneti in Piceno. IX in schedis = Or. 3461.
£tiam haec, quamvis brevis, series munerum cum ceteris, quas novimus, consentit. Nam beneficiarium tribuni tesserario inferiorem fuisse vidimus in n. 5. Tesserarii igitur munus Lucilias transiluisse putandus est.. Idem fecisse videtur is, qui sequitnr:
16. C. Aeci(i) Similis benef. trib., optio coh. V vig., mil. coh. XI urb. (centuria) Brutti. — Capuae. — X, 3880.
Qui hunc titulum lapidi incidit, ordinem munerum insolita ratione, si ista ratio dici potest, pervertit, si quidem Aecins ex milite cohortis XI urbanae beneficiarius tribuni cohortis V vigilum, ex beneficiario optio factus est. — Quod supra C. Lucilins principalis dicitur, hoc vocabulo omnia, quae se- quuntur, munera comprehendi videntur. Paulo diversa ratione idem voca- bulum positum est in titulo Beneventano:
17. T. UIp(iu8) Florus [Sarmiz]egethu8a mil^es) fac[tu8 in leg. I1]I gem. [p. f.] Severo et [Victorino cos.] (200 p. C), translatns in [coh . . . praetor.] Antonino II cos (p. C. 205), [factus prin]cipali8 in coh. s. 8. [Pom- peiano et Avit]o cos. (p. C. 209), promo[tu8] . . . coh. 8. s. Antonino IIII [et Balbino cos. (p. C. 213), fac]tu8 optio in coh. 6. s. [Messalla et Sabi]no cos. (p. C. 214), factus 8ig[nifer Laet]o et Caeriale cos. (p. C. 215), [factus castos imp.] Antonino aedis 8a[cr. Praesente et Extr]icato cos. (p- C. 217), factus Contiaciatuno IIII • to cos., translat^us] tano
470 CAVER
imp. Pio et Pon^tiano cos. (p. G. 238) in] coh. III praetor ato cos.,
fact Beneventi. ^ IX, 1609 = L R. N. 1451.
Nam certum aliquod munus nomine principalis significari apparet. Qood quale fuerit, recognosci non potest, qnamquam Teri simile est aut iibrarium aut beneficiarium tribuni intellegendum esse. Altero loco (anno 213) sop- plendus est tesserarius, ex quo Ulpius ut plerique^ alii optio factus est
18. .... ovius L. f. [St]e. Peregrinus [mil. l]eg. XXII pr. p. fid. [bf ? ]]egat., a comment^ariis) [prae]f., optio, centnrio [legi]oni8 eiosdem, [oct]a- (v)us pilus prior [an]nor(um) XXXIX stip. XX. Taarinis. V, 7004.
Hic ex commentariensi optionatum obtinuit, cuios processos similis est is, quem Tidemus in titulo sequenti:
19. M. Apicio T. f. Cam. Tironi p(rae)p(o8ito) leg. XXII primig. p. f., praef. leg. XIII gem., (centurioni) leg. XY Apollin., evoc(ato), a commen- t(ariis) cu8t(odiarum ?), optioni, evoc(ato) 8alar(iorom), curat(ori) ab indici- b(u8), patron(o) mun(icipii) Raven(natiom), pontif(ici). — RaTennae. — XI, 19 =: Or. 3464.
6. £x optionibus signiferos vel in cohortibus vigilum vexiUarios fieri solitos esse docent exempla supra iam allata (nn. 1. 3. 4. 5. 6. 9. 10. 17). In duobus (nn. 8. 14) munus signiferi inter optionatum et curam fisci praeter- missum est, quam ob rem haec qnoque iustum ordinem promotionis praebere existimanda snnt. Praeterea accedunt, quae subiunxi:
20. C. Vasidius C. fil. Palat. Bellicus miles cohort X orbanae, optio centuriae, signifer, fisci curator, optio ab actis urbi, veteranos Aog., de- corio, aedil(i8), praef(ectu8 duum)vir i(ure) d(icondo) etc. — ThnbQnid Nnmi- darnm. — Vm, 4874 == Wilm. 1565.
21. Aorel(ius) Marius optio, 8ignif(er) leg. XIII gem. -~ ApnlL m, 1124.
22. M. Ulp(io) M. f. Flavino optio(ni), signifero leg. XIII gem. [8]ti[p.] XXV ApnU. m, 1202.
23. L. Porcio L. f. Voltin. K . . . . ro militi leg. II Aog., optioni, sig- nifero. — Ucetiae in Gallia Narbon. — Mnr. 845, 2.
Tamen exstant etiam exempla alius rationis promovendi. £t primnm qoi- dem duos habes, qui ex optionibus evocati facti sunt, Apicium legionarium (n. 19) et Coelium praetorianum:
24. M. Coelio C. f. Cam. Clementi mil. chort. YI pr., optioni, evoc Aug., centurioni leg. IIII Flav. felic. Mjs^ia) 8uperior(e). — Inter Pederaoo> tanas. — V, 7160.
Horum alterius (n. 19) munerum series ab eis, quas alioqnin novimos, ab- horret, alter (n. 24) per evocationem ad centurionatom escendit. Nec de- sunt, qui statim ex optionibus centuriones facti sint, quamqoam non molti sunt. Nam praeter centurionem legionis XXII primigeniae (n. 18) in honc numerum tres referendi sunt:
25. opt. C. lulius C. f. Cam. Priminus Ravenna fac(tu8 centorio) sco- lam vetustate corruptam pecunia publica restituendam [curavit] etc (milea praetorianns). VI, 215.
26. P. Enistalius P. f. Cl. Paternus Cemenelensis optio ad ordine(mj
DK MYKERIByS MILITABIBVS. 471
centurio) leg. XXII primigeniae piae fidelis. — Cemeneli. — V, 7872. Qaam- quam hoc ezemplDm non prorsas certum est Nam ante LEG posita est 7 nota, qnae fortasse etiam ita intellegi potest, ut centoriam Bignificet et Focabalo praecedenti ezpli- candi causa addita sit. Neqne enim 'optio ad ordinem' ez more dictns est.
27. M. Orbius M. f. Aquis M[arcellu8?] Sex(ti8) optio mil(itum) pere- gr(inoram), m[il(itavit) an]ni8 XYII yix(it) an(ni8) XXXV. Re[8tabant] huic die8 LI ut fieret (centurio). — VI, 3328 = I. R. N. 6816.
Haec quattuor exempla si comparaveris cum magno numero eorum, qui ex optionibus signiferi facti sunt, praesertim cum nonnulli ex eis (nn. 1. 8. 9. 10.) postea centurionatum adepti sint, credere vix poteris iustam ac solitam promotionem ex optionatu ad centurionatnm fuisse. Accedit, quod ex quat- tuor exemplis^ quae supra collegi, unum (26) parum certnm est, alterum (27) pertinet ad milites peregrinos, apud quos fortasse aliae leges promo- tionis valebant atque in legionibus et cohortibus. Restant igitur duo (nn. 18* 25), quae haud dubie ita explicari possunt, ut munera inter optionatum et centurionatum plerumque posita aut ab ipsis militibus propter singularem vir- tutem ant a lapicidis ob brevitatem scribendi omissa sint
G. Haec si recte disputata sunt, aliter atque adhuc iudicandum est de eis titalis, in quibns optionum spes processus commemoratnr:
28. Pro salute Aug(ustorum) optiones scholam suam cum statuis et ima- ginibus domus [di]vinae item diis con8ervatorib(us) eorum ex largissimis sti- pend[ii]s et liberalitatib(u8) quae in eos conferunt fecer(unt) curante L. Egna- tio Myrone q(uaestore), ob qnam sollemnitatem decreverunt, uti collega pro- ficiscens ad spem suam confirmandam accipiat (sestertium) Vin mil(ia) n(ummum), veter(ani) qnoque missi accipiant etc. — Lambaeai. Vin, 2554 == Wilm. 1481.
29. Caecili yale(n)tini opt^ionis) spei leg. XIII [g.], qui vixit annis XXIIII menses lU dies XVIII. — TicinL - V, 6423.
30. L. Sept(imiu8) Constantinus optio spei leg. II adi. p. f. Antoni- nianae. — p. C. 218. Aqninci. — III, 3445.
Ut hic usus vocabuli, quod est spes, illustretur, afferri potest etiam 'sin- g(ulari8) trib(uni) spe beneficiatus* X, 410 s= I. B. N. 218. Optionum spem ad centurionatnm pertinere expoBuit Mommsenus ad Y, 543 et III, 3445. At quoniam demonstratum est post optionatnm proximum munus signiferi fuisse, dubitari non potest, qnin optio sperans is dictus sit, qui speraret se mox signifemm futurum esse^).
D. Non immerito me supra optionem peregrinorum (n. 27) ceteris exemplis exemisse confirmatnr titulo Africano, in quo exstat series mune- rum, per quae alius quidam optio peregrinornm ascendit, qnae series a soUta promotione principalium prorsns abhorret:
^) [Spem illam legitimam cum consentanenm sit non pertinere nisi ad processum in eodem militiae genere, remotis ita centnrionibns legionariis promotis ex praetorio, adhuc venim puto optionem legionis legitime in eadem legione vitem sperare potuisse. Kam evocatio nbi interponitar, snccessio yere inde non mntatur, cnm evocati non tam proprium locum obtineant qnam sub signis maneant promotionem ezpectantes, Th. M.]
472 OAVER
31. C. Sulgio L. f. Pap. Caeciliano praef. leg. III Cyrenaicae, p(ri- mi)p(ilari} leg. XX Valeriae victricis, praeposito reliquationl claa&is pne- toriae Misenatinm piae vindicis et thensauris dominifcis e]t bastagia copia* rum devehendar(Qm, centurioni) leg. UI Augi et septimae geminae et pri- mae Parthicae et XVI Fl(aviae) f(irmae) et XIII g(em). in provincia Dacia, nauarch(o) classis praetoriae Mise^njatium piae vindicis, opt(i)on] peregrinornm et ex[er]citatori mil[i]tum frumentarior(Qm). — £z Africa Plo- rentiam advectns. Vm, 1322 = Wilm. 1689.
Restant duo exempla promotionis ex optionatu factae ab eis generibus, qoae iam tractavimus, diversae:
32. Cla. Marc . . . fac^tns) ex option .... beneficia[r(ius)] . . . Naronae. m, 1783.
De beneficiario tribuni cogitari non potest. Beneficiarios praefectomm prae- torio et urbis, qui antea optiones fuerint, duos norimus (nn. 1. 6). Itaque veri simile est CIa(udium?) beneficiariam praefecti factum esse.
33. L. Naevi L. f. Cam. Paullini evoc. Aug., militavit in cho. I pr. eques, optio equitum, cornicular(iu6) tribuni, militavit in caliga ann. XVI, evocatus fuit ann. III. — VI, 2440.
Cornicularium omnibus ceteris principalibus superiorem fuisse non est quod moneam.
III. A. Signiferorum ex optionibus factorum exempla snpra coliecta sunt. Alius generis non plura quam duo exstant:
34. [Au]re[l(ius)] Moca militavit in (coh.) Claud(ia) miliarense an. [VIII, f]ac[t]us bf. trib. ann(os) I[II], inde translatus in l(eg.) Au^gastam?), factoa signif(er) an(no8) XII, natus in Dardan(ia) vico Zatidis, dedit nomen mi- litie annor(um) XXm, vixit anis LV. — Aquileiae. V, 898. Nomeri exempli cansa expleti sunt
Beneficiatnm tribuni inter infima munera fuisse vidimus. Aarelio celeriorem promotionem praemio virtutis datam esse etiam propterea veri simile est, quod simul cum ea ex cohorte in legionem translatus est. — Alternm ezem- plum insolitae promotionis est:
35. C. lulins Dexter vet(eranus) mil(itavit) in ala eq[ues], cur(ator) tur- mae, armor(um) custos, signifer tur(mae), milita(vit) annis XXVI, dimis^sus) emer(itns) honesta missione. — Prope Thevesten. — Vm, 2094.
B. £x signiferis in praetorio et in cohortibus urbanis fiebant fisci cd- ratores (nn. 4. 5* 6. 11. 20). Sed duo reperiuntur beneficiarii praefectorum ex signiferi^ facti (nn. 1.9). Hoc munus cura fisci superius et in iusto ordioe promotionis post eam positum fuisse probatur titulo Beneventano (n. 6). Illi igitur duo beneficiarii praefectorum curam fisci transiluisse iodicandi sunt. Signiferos legionum quamquam supra satis multos enumeravimos, tamen perpauca sunt exempla promotionis ex hoc mnnere factae, £t doo quidem ex signiferis aquiliferi facti esse videntur^):
1) Non omnia in promotione militam aeqne certa lege praescripta faisse docet titalus Sammii Severi militis legionis I Germanicae, 'qoi tempore qao milttare coepit aquilifer factus es^, Or. 3389.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 47 S
36. L. Sertorius L« f. Pob. Firmus 8ignif(er), aqail(ifer) leg. XI Clau- d(iae) piae fidelis» missus carat(or) veter(anorum) leg(ionis) eiusdem. — Yeroiiae. V, 3376.
37« P. Tutilias P. f. 0[uf]. veteranus, 8ign[ifer], aqailifer leg
curator yete[ran(ornm)], accepit ab impe praemia dap][icia], natus est
A. Hirtio [A. f. C.] Vibio Pansa cos, de[ces6it] C. Fulvio Oemino L. Ru- [bellio] Gemino cos. — p. C. 29. Mediolani. — V, 5832. Uterque curator veteranorum dimissus est. — Duobus aliis cura navaliorum, qnae Moguntiaci erant, tradita est:
38. T. Albanius Primanus sig. leg. XXII pr. p. f., optio navaliorum. — p. C. 185. Mognntiaci. — Bramb. 1301.
39. L. Septimius Bellus sig. leg. XXII [p]r., optio navali(orum). — p. C. 198. Mognntiaci. Bramb. 1302.
Hi tituli illustrant, quod supra (p. 450) exposui, usum nominis optionnm a pristina significatione paulatim prorsus abalienatum esse. Nam optiones centuriarum^ qui proprie ita dicebantnr, signiferis inferiores erant. — Unus ex signifero centurio factus est, M. Petronius Fortunatus (n. 10). Ceteri signiferi legionum quoniam ad superiora munera non escenderunt, inde col- ligi posse videtur hunc solitum finem promotionis principalium legionario- rum fuisse. Unus restat, qui extra iustam militiam positns est:
40. P. Aelius Marcellinus signifer et quaestor n(umeri) Brit(annorum). — p. C. 186. Germisarae. m, 1396.
C. Quo in praetorio signiferi eodem in cohortibus vigilum vexillarii loco sunt. Itaque ex optionibus fiunt, cuius processus exempla habes supra n. 3 et in laterculis Kellermannianis 7^ 15 == 7, 3. Sed quod saepins vidimus milites virtute excellentes nonnulla munera transilire, id etiam in vexillariis vigi- lum usu venit, si quidem is, quem modo adscripturus sum, cum ex bene- ficiario tribuni vexillarius fieret, tesserarii et optionis munera transiluit:
41. Q. lulins Q. f. Oalatus Thysdro mil. coh. VI vigil(um centuria) Lucani Augurini, milit(avit) ann. XIV, in eis secutor tribuni ann. 11, bene- ficiarius eiusdem ann. II, vexillarius ann. III^ vix(it) ann. XXXYII. — VI, 2987.
Principalem ex vexillario promotum nullum novi praeter op(tionem) ba(lnearii) alterius laterculi Kellermanniani (6, 4 = 6, 4), cuius supplementa parum certa sunt.
ly. Post signiferum praetorianum proximum munus fuit curatoris fisci.. Eum sequebatur cornicularius aut tribuni (nn. 4. 5. 6. 8) aut praefecti praetorio (n. 11). C. Luccius miles cohortis alicuius urbanae (n. 6) non statim ex fisci curatore cornicularius tribuni factus est sed optio ab actis, ex optione ab actis cornicularius tribuni. Idem munus curam fisci subsecutum est in promotione Yasidii Bellici militis cohortis X urbanae (n. 20), qui deinde ex optione ab actis missus est. Alius fuit processus Vibii Bufini prae- toriani (n. 14), qui ex curatore fisci evocatus in legione factus est.
V. A. Comicnlarii, quos modo commemoravi, ex fisci cnratoribus facti sunt aut tribunorum (nn. 4. 5. 6. 8) aut praefectorum praetorio (n. 11).
474 CAVER
Tamen cornicularios praefectoram cornicalariis tribanorum superiores foisse et per se consentaneum est et confirmatar titulo, qui sequitor:
42. T. Flavio T. f. Pup. Rufo militi coh. XII urb. et coh. mi pr., ordinato architec(to), tesserario in (centuria), b(eneficiario) praefector(mn) praetor(io), comicular(io) praef(ect]) anno(nae, centurioni) l^. XlULL gem. et XI Cl. et II Aug. et VII gem. — prope Ravennam. XI, 20 = Or. 3489. Flavius enim cornicularius praefecti annonae factus est ex beneficiario prae- fectorum praetorio. Hoc autem munus corniculario tribnni superiaa fmsst putandum est propter titulum Beneventanum supra allatum (n. 6), in qoo C. Luccii munera ita enumerantur, ut ex coroiculario tribuni beneficiarius praefecti urbis' factus sit. — Cornicularios ex beneficiariis factos praeter Flavium hos repperi:
43. M. Carantius Macrinus centurio coh. primae urbanae, factns miles in ead(em) cohorte, Domitiano II cos. (a. 73), beneficiar(iu8) Tettieni Sereni leg. Aug. Yespas^iano) X cos. (? a. 80), cornicu]ar(ius) Corneli(i) GaUicsnf leg. Aug. equestrib(us) stipendi(i)8 Domit(iano) VIIU cos. (a. 83), item Mi- nici(i) Rufi legati Aug., evocatus Aug. Domit(iano) XIUI cos. (a. 88), ceo- tnrio imp. Nerva II cos. (a. 96). — Carouge prope Genavam. — Inscr. Helv. 78 = Wilm. 1584.
44. [Virius] Celer mil. c[oh.] . . . pr(aetoriae), cornic(l)ar(iu8) . • . . [be- ne]fici(arias) trib. — Alexandriae Troadis. — m, 385.
Sed veri simile uon est Virium ex beneficiario tribuni statim cornicalariam (tribuni) factum esse, quoniam inter baec duo munera secundum legitiinam ordinem quattnor alia (tesserarii, optionis, signiferi, fisci curatoris) intererant Itaque putaverim promotionis Virii nihil nisi initium et exitum significatam esse. Idem cadere videtur in titulos sequentes:
45. P. Ael(ius) Rufinus [a]diutor off(icii) rat(ionum) vovit, co[r]aic. prae[f]. kastr. leg. XIII g. v. 1. p. Apuli. m, 1099,
si quidem recte supra (p. 429) adiutorem officii rationnm eundem esse at- que librarium existimavimus.
46. Aemilius .... f. milit(avit) tes8e[rariu8 cor]nac(lario8)
praef. c[a8tr.] . . . prope Philippos. m, 644.
Alius quoque titulns exstat (n. 7), in quo comicularium ex tesserario factom esse Mommsenus dubitans coniecit. Sed cnm in eo ante munus tesserarii beneficiatus tribuni commemoratus sit, apparet non primum et altimam sed omnia munera, quibus Saufeius functus sit, enumerata esse. Ergo aut, qood non probabile videtur, iile tria munera transiluisse putandus aut snppleineo' tum, quod Mommsenus proposuit, 'tesserarius co[micnlarius]' reiciendum est Equidem supra (p. 468) dubitans scripsi: 'co[h. eiusd.]', quod fortasse recte se babet.
Reliqua sunt duo exempla comiculariorum, quoram promotio a solito ordine diversa fuit, alterum L. Naevii (n. 33) qui ex optione eqnitum cor- nicularius tribuni factus est, alterum hoc:
47. lulius Pro[bi]nu8 obiit in Oallia morte. — la[te]ribu8 Oermaniae
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 475
merait specal[a]t(or) et comical[ar.] legioois. iDitium vitis (sc. centurioDicae) viUe fait finis. — Chusirae. VIU, 702.
B. £x cornicalariis praefectorum centuriooes factos esse docent ezempla, quae sapra iam adscripta sunt, nn. 11. 42 et haec praeterea:
48 [praef(ecto)] veh[ical(oram), proc(uratori)] lod(i) ma[gni, pro-
c(uratori)] Lusit(aniae), trib(ano) p[raet(orianoram)] Philipporom A[ug(a8to- rum)], p(rimi)p(ilari), duci leg(ionum) Dac(iae, centorioni), corn(icalario) pracf(ectoram) pr(aetorio). — VI, 1645.
£x corniculario praefecti vigilum antiqoitus non eadem fuit promotio, sed inde ab aetate Antonini Pii in usum venit; cuius usus haec sunt exempla:
49. Sex. [Ajetrio S[ex. f.] Feroci centurioni leg. II Traianae fortis. huic primo omnium ex cornicu][a]. praef. [v]igil. imp. Caesar Antoninus Aug. Pius ordinem Alexandriae dedit, quod per gradus militiae suae tam industrie se administraverit. — Fabriani. — Or. 3456. — Emendationem tituli sup- peditat alius anni 141, in qno de eadem re agitur, Henz. 7170.
50. M. Caecilius M. f. lul. Rufus Concord(ia, centurio) leg. III Cyre- naicae, ex corniculario Aeli(i) luliani pr(aef) vig(ilum). — p. C. 191. VI, 414. Centurio factus est etiam is cornicularias, qui legionis dicitur, n. 47, cui adiungendus est:
51 [centurio legionis I Mi]nerviae, qui militavit (centorio) ann(is)yil
ex cornucl(ario). — Lugduni. — Boiss. p. 300.
£x corniculariis tribunorum non centuriones sed evocati fiebant, post evo- cationem autem ordines plerumque accepisse videntur. Arrias qoidem (n. 8) accepit, Pompeius aotem (n. 5) ex corniculario tribuni evocatus Augusti factus, antequam centurionatum adipisceretur, mortaas est. Quamquam igi- tur hoc quoque loco videmus variorum generum cornicularios dignitate inter se distinctos fuisse, tamen ea distinctio non tam certa erat, nt omitti non posset. Nam si cornicularios, qui legionum dicuntnr, legatis attributos fuisse supra (p. 418) recte iudicavimus, cornicularii legatornm eadem ratione qua cornicularii legionum (nn. 47. [51]) statim ad centurionatum promoti esse putandi sunt. Sed aliter factum est in uno, quod noverimas, exemplo Ca- rantii Macrini (n. 43), qui ex corniculario legati Augusti evocatos Augusti, deinde centurio factus est. Ceterum quacumque cornicularii legatoram con- dicione fuerunt, cornicularios praefectorum celerius quam tribunorum ad cen- turionatum promotos esse constat, eoqne confirmatur, quod supra (ad n. 42) de discrimine horam duorum munerum diximus. Ibi iam commemoratus est C. Luccius (n. 6) ex corniculario tribuni beneficiarius praeiecti urbis factos. — Restat unus titulus incertae interpretationis:
52. P. Com[elio] . . . . o leg. Aug. pr. [pr.] .... coh(or8) I Helve(tio-
rum) et Brit(onam) Aure(lianensium) sub cur(a) C titi s. leg. ex
cor .... prope Oehringen in regno Wttertemberg, — Bramb. 1559 (1560). Singularem legati suppleri non posse apparet, quoniam singularis munus inter infima fuit neque ab eo suscipi potuit, qui cornicularius fuerat. Ita-
476 CAVER
qae pataverim in s litera ante leg posita latere signam centarionis^ at '(cen- tario) leg(ioniB) ex cor(nicalarioy factas sit
YL A. Ita qaoniam totam spatiam promotionis militaris percarrimas, extremo loco agendam eet de eis maneribas, quibus certus locus in hac promo- tione tributus non fuisse videtur. Inter ea est beneficiatus. Sed quamqaam plerique principales nullo umquam beneficiatu administrato ad centarionatam pervenisse putandi sunt, tamen non desunt tituli, quibus usi definire possi- mus, quibus locis varii beneficiatus, si modo ad cetera munera accederent, universo ordini inserendi fuerint. £t tribunorum quidem beneficiarii aut ab hoc raunere promotionem incipiebant (ut nn. 5. 7. 15. 16) aut ex secutoribas (41) aut ex singularibus tribunorum (n. 6) fiebant A praefectis beneficiam, si longiori seriei munerum interponebatur, post munus signiferi administra- tum dari solebat (nn. 1. 9). Sed exstat etiam exemplum beneficiarii prse- fectorum praetorio ex tesserario facti (n. 42), qui optionis et signiferi ma- nera transiluisse videtur. £x optione igitur qui beneficiarius factus est (n. 32), ipse quoque a praefecto vel praefectis beneficium accepisse existi- mandus est. — Beneficiarii consularis ex frumentario facti unam certam exemplum est:
53. Aurel]an(us) ex fra(mentario) bf. co. — Josephsthal. — III, 3020. Quam ob rem dubitari non potest, quin idem munus recte snppletum sit io titulo sequenti:
54. Cn. Fulv[io GJapratino ex p[rovi]ncia Baetic[a Itjalicensi probato in leg. VI ferra[t(a)], tra[ns]lato frum(entario) in leg. VII g. p. f., facto [bf.] cos., militavit ann. XXI vixit ann. XXXX. — Tarracone. 11, 4164. Incerti generis est beneficiarius in titulo, qui sequitur:
55. M. Valerio Flavo [b]f. leg. VII g. ex arm[icu]s(tode) an(aorum) IX. Tarracone. n, 4168. — Beneficiariam legati legionis faisse sapra (p. 388) conieciniiis. Sed Qtrum beneficiarias recte legatur an praeferendus sit speculator, incertnm est. Restat titulus Pisaurensis, in quo qui commemoratur beneficiarius Getae ex speculatore postea a com(m)entari(i)8 custodiaru[m] factus est:
56. Sex. Cetri Sev[e]ri spec. beneficiari(i) Getae ab com(m3entari(i]8 custodiarn[m]. — Pisauri. — Or. 3206.
B. Transeo ad munera post beneficiatum suscepta. £x beneficiariis tri- bunorum qui in titulis reperiuntur unus quaestionarius praefecti urbis factas est, deinde tesserarius (n. 6), alii statim tesserarii (nn. 5. 7), unus omisso mu' nere tesserarii optio (n. 15); alii etiam optionatum transiluerunt et ex beoe- ficiariis aut signiferi facti sunt (n. 34) aut vexillarii (n. 41). — £x beoe- ficiariis praefectorum evocatos Augustorum fieri solitos esse docent titoli supra adscripti nn. 2. 9 et hi praeterea:
57. C. Caesio C. f. Ouf. Silvestri benef. pr. pr., evoc. Aug., (centu- rioni) leg. II Aug., ieg. IIII F(laviae) f(elicis), leg. III Gall., leg. VI ferr., leg. XXX U(lpiae) v(ictricis), p(rimi)p(ilari), praef(ecto) castrorum leg. IW F. f., [do]nis donato etc. Albacinae. — Ramellif Bullettino delf Inst, 1845 p. 13S^ Or. 3176 = Mur. 768, 8.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 477
58. L. Gomini(o) L. f. Maximi^no) domu Mantua, p(rimo)p(ilo) bis, procuratori M. Antonini Ang., praef. leg. II Traianae fortis, (ducenario), trib. cbo. VII praetoriae, XIIII urbanae, III v]g[i]l., centurio(ni) cbortis I pr., X urbanae, Y vig., evocato Augnstorum, beneficiar(io) praef. praetori(o), vixit annis LXXX (mens.) II, dieb. XVIII. — Tibure. Or. 3444.
59. C. Ligustinio C. f. Clu. Diserto (centurioni) leg. XX V. v., (cen- turioni) leg. IIII Scjthicae, item (centurioni) leg. XX(X) V. v., evocato Aug., benef. praef. praet. — In agro Calliensi. — Mur. 830, 3. — Nam in hoc titulo xnanera inverso ordine scripta esse apparet.
60. L. Octavius L. f. Pob. Marcellinus beneficiarius prae[f]. p[r., e]vo- catus. Veronae. V, 3371.
61. M. Vettio M. f. Ani. Valenti mil. coh. VIII pr., benef. praef. pr., donis donato bello Britan(nico a. 51) torquibus, armillis, phaleris, evoc(ato) Aug., corona aurea donat(o, centurioni) coh. VI vig., (centurioni) 8tat(orum, centurioni) coh. XVI urb., (centurioni) coh. II pr., exercitatori equit(um) speculatorum , princip(i) praetori(i) leg. XIII gem., ex trec(enario) leg. VI vict[r]., donis donato ob res prosper(e) gest(a8) contra Astures torq(uibus) phaler(is) arm(illis), trib. coh. V vig., trib. coh. XII urb., trib. coh. III pr., [trib.] leg. XIIII gem. Mart. victr., proc(uratori) imp. Caes. Aug. Neronis prov(inciae) Lusitan(iae) , patron(o) coloniae speculator(e8) X h(onoris) c(ausa) etc. — p. C. 66. — Henz. 6767 = W^ilm. 1617.
Hi evocati ex beneficiariis praefectorum facti cum tantum non omnes postea centurionatum adepti sint, apparet beneficiarios corniculariis inferiores fuisse, ex quibus nullo alio munere interiecto centuriones factos esse supra vidi- mus; idque confirmatur titulo Ravennati (n. 42) T. Flavii Rufi, qui ex bene- ficiario praefectorum praetorio cornicularius praefecti annonae factus est. — Unum restat exemplum promotionis ab ea, quam modo descripsimus, di- versae:
62 mil(itavit) ann. XXIIII, prob[a]tu8 hic in leg. VII C[laud.],
lectus in praetor[io], factns eq(ues), promot[u8 (centurio)] ex b(ene)f(iciario) praefectoru[m] , natus provincia M[oe]8ia superiore, reg[ione?] Serina Da- dan (?). — Moguntiaci. Br. 1077.
Supplementa huius tituli suppeditavit Mommsenus, qui eum ita interpreta- tur, ut 18, de quo agitur, in praetorium translatus meruerit primum miles, deinde eques, mox beneficiarius praefectorum praetorio, hinc centurio factus sit legionis cuiusdam -Mogontiaci consistentis. Simili ratione ad centuriona- tum ex beneficiario leg. Aug. pr. pr. promotus esse videtur, qui exstat in titulo Vazanitano:
63. — genioque stationis Vazanitanae Satuminus [bf.] leg. III
Au[g. ex]pleta [s^tatione pr[o]motus ad [ordinem?] leg. II Italicae. — Va- 2ani8. — VIII, 10718 = Masqueray, Rev. A/r, 22 (1878) p. 454. Nam quamquam ipsa verba, ex quibus interpretatio huius tituli pendet, non servata snnt, tamen vix puto ea aliter suppleri posse, atque per Mommse- num factum est. Beneficiarius legati legionis (n. 18), quamqnam incerto sup- plemento restitutus, postea a commentariis praefecti factus est Similis fuisse
IV 32
478 CAVER
videtar promotio, quam modo adscripsi (n. 56), Sex. Cetri Severi, qai ex beneficiario Getae a commentariis custodiaram fait. — Beneficiarii consu- laris, qni postea alio manere functus sit, nuUum certum exemplam repperi.
VII. Ex frumentariis duo beneficiarii consularium facti sunt (nn. 53. 54), unus optio:
64. M. Firmidius Speclatus (?) fr. leg, II Ital. p, f., optio. — p. C. 200. - Cavariae. Grnt. 12, 1,
unus centurio frumentariorum:
65. T. V[a]rronius Maro frumcn[t]ariu8 leg. III Quirenarice (sic), qai cucurrit [f]rum. ann. XL et (centurio) fruni(entariorum) factus (est) modo. Salonis. ~ III, 2063.
Apparet frumentarios generali promotioni exemptos fuisse; neqae enim, qao- minus hoc putemus, obstant beneficiarii consularium ex frumentariis facti. Nam hoc ipsum munus cum aliis coniunctum non reperiri modo diximos.
VIII. Commentariensium ut omnino non muita exempla sant ita per- pauca, quae ad promotionem pertineant. A commentariis praefecti (legionis) ex beneficiario legati factus esse videtur n. 18. Commentariensis consularis ex speculatore factus est in titulo Salonitano:
66. Tib. Cl(audio) lanuario spec. leg. XUII g. comm. cos. proT(iDciae] Delm(atiae) stip(endiorum) XIII. — Salonis. — ni, 2015.
A commentariis custodiarum duo, qui exstant, facti sunt alter (n. 19) n optione alter (n. 56) ex "beneficiario Getae. — £x commentaricnsibus eif qui a commentariis praefectorum fuerant^ procaratores facti sunt (v. supra p. 425), quos hic denuo adscribere nolui, quia promotio eorum ad mDDere militaria minora non pertinet. Qui a commentariis praefecti legionis faerat (n. 18), factus est optio, ex optione centurio. Ex commentariensi legionis^ quem legato legionis attributum fuisse putavimus, factus est quaestionarios is qui sequitur:
67. lulio Flavino com. 1. VII g. f. quaestionario. — Tarracone. — . 11,4156. Apicius denique a commentariis custodiarum (n. 19) ex eo manere ant evn- cationem accepisse aut, si 'evocatus a comment. cust.* dicebatur, centario factus esse putandus est.
IX. Inter munera speculaloris et quaestionarii munus commentarieDsis interiectum fuisse docent tituli inter se comparati nn. 66. 67. Tamen qaae stionarius statim ex specnlatore factus exstat in titulo arbano:
68. L. Tros[i]us L. f. Pup. Maximus Tergeste (centurio) coh. XI orb., militavit (centurio) cob. II vig., evoc(atus) Aug., a quae8tion(ibns) pr. pr.t speculator Aug. in cob. X pr., vix. an. LV, mil. an. XXXIII. — VI, 2755. Principalem a quaestionibus praefecti nrbis ex beneficiario tribuni factaiB habes in titulo Beneventano n. 6.
X. Ex titulis, quos tractavimus, colligi possunt munera, quae antt: centurionatnm proxima fuerint. Nam facti sunt centariones
ex corniculariis praefectorum praetorio nn. 11. 48. ex corniculario praefecti annonae n. 42. ex corniculariis praefecti vigilum nn. 49. 50.
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 479
ex cornicalariis legionum nn. 47. 51. (52?) ex optionibus nn. 18. 25. (26?) 27. ex signifero n. 10.
ex beneficiario leg. Aug. pr. pr. n. (63.). ex nauarcho classis praetoriae Misenatium n. 31. ex evocatis Augustorum nn. 1. 8. 9. 19. 24. 43. 57. 58. 59. 61. 68. Huic numero, qui ceteros omnes superat, addendi sunt:
69. Yalerius Taurus miles cortis YII pretorie, centurio, evocatus, qui vi[x]it annis XXXXVII, — natio(ne) natu^s) Pan(n)oniu8. VI, 2662.
70. L. Seugoni Agrippini evok. Aug. (i)n [c]oh. VIIII praet. p. v. S[e- v]erian. Sextilia Maximilla heres itemq(ue) uxor coniug(i) rarissimo spe- ranti. — p. C. 223/35. — Tergeste. V, 643.
Nam evocatos sperantes eos dictos esse qui centurionatum iam adepturi
essent exposnit Mommsenus ad G. V, 543.
Accedunt nonnulli, qui extra solitum ordinem ad centurionatum promoti sunt:
71. M. Aur(elio) Augustiano (centurioni) coh. V vig., vix. an. XXXIIII, pro[ba]tus ann(orum) XVII, exceptor pr(a)e8idi(s) provincies M(oesiae) 8(u- perioris) ann. IIII, lectus in praetori[o] eques sive tabularius ann. V, factus (centurio) in Syria, vixit ann. VIII. — VI, 2977.
72. [C. Cornelius Flo]rentinu8 (centurio) leg. III Aug., II pi[ae?]
oic a tabul. castr. evok. e . . . . e [p]raet., vixit a[nn]
Lambaesi. VIII, 2852.
Horum processus inter se similes fuisse videntnr. Sed neque quid tabu- larius in praetorio significet, scio, neque quale munus Cornelii ad tabula- rium castrense pertinens fuerit.
Omisi in catalogo supra scripto centurionem frumentariorum (n. 65) ex frnmentario factura.
XI. Inferiorum munerum ordo illustratur tabula, quam subiunxi. £x ea intellegi potest, qnae munera ita inter se coninncta fuerint, ut alterum altero exciperetur. Et prius quidem administrata munera alphabetico ordine a sinistra scripsi, posterius administrata a dextra. Genus militiae, sicubi per promotionem mutatum est, adnotavi. Numeri spectant ad catalogum inscriptionum hoc ipso capite comprehensum.
adiutor off. rat cornic. praef. castr^ 45.
aquilifer curator veteranorum 36. 37.
arcbitectus .tesserarius 42.
armor. custos signifer 35.
bf. leg. Aug. cornicul. leg. Aug. 43.
bf. praef. praet centurio 62.
— — — cornicul. praef. ann. 42.
— — — evocatus Aug. 1. 9. 57. 58. 59. 60. 61,
— trib. coh. aux signifer leg. 34.
— — — praet optio 15.
32*
480 CAVER
bf. trib. coh. praet tesserarius 5. 7.
— — — urban a quaestionibus praef. urb. 6.
— — — vigil optio 16.
— — — — vexillarius 41.
comm. legion quaestionarius 67.
a comm. praef. leg optio 18.
cornicular. legion centurio 47.
— (in legione) centurio 51.
— leg. Aug. * . . . . evoc Aug. 43.
— praef. ann centurio legion. 42.
— — praet .... centurio legion. 11. 48.
— — vigil centurio legion. 49. 50.
— trib. praet evoc. Aug. 5. 8. 33.
— — urban. ..... bf. praef. urb. 6.
curator fisci praet corn. praef. pr. 11.
— — — corn. trib. 5. 8.
— — — evoc. Aug. 14.
— — urban optio ab actis 6. 20.
— — (praet. vel urb.) . . corn. trib. (4).
curator turmae armor. custos 35.
evocatus Aug centurio legion. 1. 19. 24. 57. 59.
— — — urban. 43.
— vigil. 8. 9. 58. 61. 68. centurio 69. (70).
• ... *
frumentar. . . . • bf. cos. 53. 54.
— centurio irum. 65.
— optio 64.
a libellis praef. pr optio 14.
librar. (in legione) tesserarius 10.
— (? in praet.) tesserarius 11.
librator (in praet.) tesserarius 12.
optio (legion.) centurio 18. (26).
— — signifer 10. 21. 22. 23.
optio peregrinorum centurio 27.
' — (praet.) centurio (legion. ?) 25,
— — evoc. Aug, 24.
— — fisci curator 8. 14,
DE MVNERIBVS MILITARIBVS. 48 1
optio (praet.) signifer 1. 5. 9. 17.
— (arban.) signifer 6. 20.
— (praet. vel urb.) signifer 4.
— (vigil.) vexiliarius 3.
— ab actis corn. trib. cofa. urb. 6.
— — — veteranuB Aug. 20.
— carceris singular. trib. coh. urb. 6.
— equitum (praet.) corn. trib. 33.
— valetudinarii optio carceris 6.
a quaestionibus pr. pr evoc. Aug. 68.
— — — urb tesserarius 6.
«
secutor trib. (urb.) optio valetudin. 6.
— — (vigil.) bf. trib. 41.
signifer (iegion.) aquilifer 36. 37.
— — centurio 10.
— — optio navaliorum 38. 39.
— (praet.) bf. praef. pr. 1. 9.
— — fisci curator 5. 11.
— (urb.) fisci curator 6. 20.
— (praet. vel urb.) .... fisci curator 4.
singularis praef. pr tesserarius 8. 9.
— trib. (urb.) bf. trib. 6.
speculator (legion.) comm. cos. 66.
— — cornicul. legion. 47.
— (praet.) a quaestionibus pr. pr. 68.
tesserarius (legion.) eques praetorian. 13.
— — optio (legion.) 10.
— (praet.) bf. praef. pr. 42.
— — ..... optio 1. 5. 8. 9.
— — signifer Jl.
— (urban.) optio 6.
— (praet. vel urb.) . . . optio 4.
— (vigil.) optio 3.
In hac tabula compo^enda abstinui ab eis titulis, qui aut mutili sunt et in- certae interpretationis (nn. 32. 44. 46. 52. 55. 63. 72) aut munera praebent
alioquin parum nota et extra ordinem promotionis posita (nn. 19. 31. 40. 56).
P. Caver.
ADDITAMENTORVM
AD CORPORIS VOL. VI. PART. I
SVPPLEMENTVM.
A,
.d fastos sodalium Augastalium Claudialium vol. YI p. 446 addendam est fragmentnm tabulae marmoreae repertum inter macerias veteres prope S. lohannis Laterani, quod extat in museo Kircheriano amplificato.
a. 136
L eeionio eommodo mro tex. uetukno eiuie A-PDMPEIANV eot
vs • m
^MBER - Im
ERvs • ni
& atm, ^ XXIII
l aeUo uero eaetare ii p. eoeUo fa&«y.LIO*BALBINO* CoS]
VS»l|ASTVS»n ERVS TVS 10 amn. cAXIIII
t . iunio eentorio nigro c. pomponio V^AMEP/tno eot ^ jjg
■• 137
Descripsit Henzen et edidit in bulL delV inst I87I p. 150.
FastOB hos spectare ad collegium aliquod adnotavit Henzenus: cainam attribuendi sint aliqua cum probabiiitate cognoscemus si quid de insdtatis eius ex fragmento hoc effici possit paucis perpenderimus. Primum igitur hoc coUegium constitutum esse a. p. Ghr. 14 aut 15 inde efficitur, quod anoos p. Chr. 137 collegii fuit centesimus quadragesimus tertius aut quartus; ad an- nos enim, non ad lustra refcrendos esse numeros v. 5. 10 manifestum est, prae- scriptio autem utrum cum praecedente an cum sequente consulatu iuugenda sit, statim videbimus. — Ad numerum magistrorum quod attinet, primo ob- tutu dubium videri possit, utrum tres scripti fuerint an sex, ita nt binis paginis terni recenserentur: et sane non pauca deesse a parte laeva inde efficitur, quod nomina consulum plene perscripta fuisse videntur. Tamen ^ccuratius inquirenti apparet duabus paginis ponendis spatium nullo modo sufficere. Neque enim solum nomina magistrorum litteris maiore spatio distantibus scripta sunt quam consulum, ita ut quinae fere litterae vr. 3 et 7 aequent septenas vv. 1 et 6, sed etiam cum a dextra spatium vacuom
HUELSEN SVPPL. AD ADDIT. VOL.VI. 483
manserit litteraram ferme ternarum^ idem a sinistra relictum fuisse probabile videtur* Ternos igitur magistros annuos sodales hi habuerunt. Numerum Bodalium non magnum fuisse inde colligitur, quod, cum iterationis nota fre- quentissime adsit, saepe eisdem hominibus iterata vice magisteria delata esse patet. Sodales autem loco non humili natos esse verisimile est, cum ne unum quidera libertinum cognomen occurrat. Nomina ipsa nimis mutila sunt, quam nt ad viros aliunde notos ea referre audeamus; ne Umbri (v, 3) quidem et [IC\asti (v. 7) cognomen, quorum alterum primum ni failor hoc loco emersit — nam figlina V, 8115, 62 incertae lectionis ad nostram rem omnino non facit — , alterum et ipsum non saepe occurrit, satis certam interpreta- tionem admittnnt. Y. 4 et 8 potest fuisse \Sev\eruSy quod nomen cnm saepe usitatum, sit, certius aliquid inde efficere non possumus.
lam conferre iuvabit titulos voL VI n. 1985. 1986. 1987, quibus ma-
gisteria annua sodalium Augustalium Claudialium contineri tertii praescriptio
ostendit. Gonstitutum igitur est collegium Augustalium et ipsum a. p. Chr. H;
magistros eius fuisse numero tres contra Borghesium recte statuit Mommse-
nus (cf. Henzeni not. ad vol. VI n. 1987; Dessau huius eph. vol. III p. 209);
recensentur in fastis eius anni ita, ut priore loco consulum nomina, poste-
riore anni numerus ponatur^); eos igitur de quibus agimus fastos et ipsos
exordium capere ab a. 14, praescriptionemque ann. C XXI II referendum
esse ad consulatum Veri et Pompeiani iam apparet. Paucitas autem soda-
linm Augustalium et aliunde nota est — fuerunt a. 135 — 137 numero vi-
ginti septem — et optime convenit cum eis quae modo de iteratione ma-
gisteriorum observavimus; quid quod in fragmento n. 1987 non solum itera-
tum sed etiam primum susceptum magisterium significatur notis ii et i, qua-
rum hanc rarissime praeterea in eiusmodi fastis — velut titulis magistrorum
fontium — usurpatam invenies. Denique sodales Augustales lectos esse e
primoribus civitatis notum est (Tac. ann. 1, 54). Quae cum ita sint, frag-
mentum hoc addendum est ad fastos sodalium Augustalium Claudialium
(voL VI p. 446).
Denique quod hoc fragmentum non Bovillis eodem quo cetera loco inventum est, quominus inngamus nullo modo impedit: ea est enim condicio parietinarum e quibus extractum est, ut quo loco antiqua aetate inscriptio prostiterit inde certiores non fiamus. Itaque et hanc tabulam et alteram n. 1984 ex destructo sacello sodalium Augustalium Bovillensi in urbem de- latam esse veri non dissimile videtur.
1) Quod in eo de quo agimns fragmento consulum nomina non duobus sed uno yena scribuntur, convenit cam praescriptionibus annorum 18 (n. 1985) et 69 (n. 1986), discrepat cam praescriptionibus a. 213. 214 (n. 1987).
Ch. Huelsen.
m ATHIAE POMPTILLAE MONVMENTO
CALAEITANO
SCRIPSIT
VINCENTIVS CRESPL
I
n magno nobilissimoram monnmentorum numero, quae ex vetere imperil Romani magnificentia relicta nec perversae religionis furor nec fortunae casus neque impiae imperitorum manus ita delere potuerunt, nullum vesti- gium ut superesset, non ultimum sane locum obtinet Atiliae Pomptillae sepulcrum quod prope Calarim Sardiniae urbem servatum per popali ora nunc 'antrum viperarum' (la groita delle vipere) vocatur. Ad viam sitam, quae per vicum qui S. Avendrace nunc appellatur ducit, ex viva rupe ex- cisum cum aliis multis cameris sepulcralibus, in templi olim speciem fabri- catum ornatumque quamquam pristino iam caret ornatu cultuque, tamen in- scriptiones et Oraece et Latine parietibus insculptae efTecerunt ut cum inde ab proximo saeculo bomines antiquitatis studiosi animos eo attendissent cre- berrima fama ad hunc usque diem celebratum sit. Ego vero, cui summo cum commodo atque otio sepulcri et situm et naturam examinare licuisset nec nihil mihi profecisse viderer cum inscriptionibus vel novis repertis vel quae erant repertae denuo lectis, tum aediculae reliquiis accuratias de- scriptis, operae pretium duxi me facturum si Pomptillae defunctae piam hoc loco memoriam recolerem.
In fronte igitur aediculae duae^) erant columnae, quarum cum ipsae perierint capitulorum fragmenta superant formae Romanae; utrimque vero adhuc extant singulae parastatae, quibus epistylium innititur zophoro ot ita dicam auctum, qui undique ora cinctus guttulis distincta medius onu-
^) Quattuor fuisse Lamarmora dixit; sed non amplias duabus locum esse testii oculatus adfirmo. Parastatarum et columnarum capitula inter se «confadisse Ttdetnr; parastatae enim unius capitulum etiam nunc superest epistylio affixum.
ATILIAE POMPTILLAE MONVMENTVM CALARITANVM. 485
tus est fastigio, quod cum epistylium parastatis incubet ipsum columnis suffulciri videtur^). Inferior monumenti pars cum vi adhibita plane eversa sit, tamen cnm intus haud dubia antiqui pavimenti vestigia appareant c'o- lumnarum altitudo certa ratione demonstrari potest. Ad pronaum per sca- las aditum fuisse, etsi ipsarum nihil superest, et loci natura docet et huius cum aliis monumentis vicinis comparatio, velut quod Berylii vocatur colum- barium, cf. tab. I CD; nec minus ipsa columnarum mensura in causa est cur in fundamentis sat amplis eas positas fuisse statuamus.
Epistylium quod una cum zophoro optime conservatum est, quippe vivo saxo excisum, duas fascias habet alteram alteri imminentem, quibus qaae superiniecta est stria paullo latior titulo dedicatorio inscripta est, cf. Inscr. 1. Fastigium urceolo et patera ornatum utrimque ad metoparum similitudinem singuios habet serpentes inter binas aras exsculptos, quae triglyphorum loco sunt. Gapitulorum supersunt abaci mutili, quorum tamen alteri cum pulvini volutaeque aliquid adhaereret cum acanthi foliolis, inde pristinam formam redintegrare conatas sum, v. tab. IF.
Vestibuli sive pronai parietibus inscriptiones Oraecae Latinaeque in- cisae sunt, quarum quae ingredienti adversa est acanthi foliis ab ceteris seiungitur. Sub hac inscriptione quae fuit olim porta ad angustam cellulam conducebat compluribas loculis oblongis instructam, unde per gradus ali- quot ad cameram ipsam sepulcralem descenditur opere coronario incrusta- tam, de quo praeter pauca acantbi folia Gorgonis caput superest anguibus crinitum, maximam tamen partem id manuum vi deletum. Huius camerae parietes tecto propinqua corona ambit non multum prominens, ubi vascula urnasque cinerarias positas fuisse coniecerim; infra ad dextram sinistramque loculi perlongi parietibus immissi ad defunctorum corpora integra recipienda maiorque etiam et profundior in apsida carvatus loculus in pariete medio, duobus lectis aptus, ubi dubiam non est quin ipsius Pomptillae posteaque Philippi viri ossa condita fuerint, cf. Inscr. 13«
Varia illa quae in aetomate efficta diximus symbola, si quidem opus est explicari, explicari variis modis possunt: velut serpentium imagines ut possunt ad animae immortalitatem aeternamque post mortem vitam referri ita nescio an subtilius interpretanda sint. In titulo enim dedicatorio Pomp- tilla vocatur benedicta, quo cognomine Isidem interdum appellatam novi- nius: eius deae serpens soliemne erat insigne. Divino autem ritu uxorem coli voluit Philippus cum hos versus scriberet (cf. Inscr. 14):
lunonis sedes infernae cernite cuncti: numine mutato fulget Pomptilla per aevom.
Haec fere sunt quae ad describendum clarissimum apud Galaritanos monu- xnentum pertinent: sed priusquam dicendi finem faciam, fabularum curiosis
^) V. tab. I thi qualem ego restituere conatus sum aediculae adspectum non da- bito quin cum antiqua specie fere congruat.
486
ATILIAE POMPTILLAE
gratam me factaram puto si quae de antri historia et natura fama popa* lum teneat narravero. Credunt autem antiquitus Herculem regem poten- tissimum cum ipse in alia loca migraret ingentes suas divitias illic relictad daemoni cuidam custodiendas tradidisse, cui media nocte hominibus aliam aliis corporis formam induto oculis ardentibus comparere datum esset Summa autem diligentia eum vigilias agere^ cum si cui thesaurum diripere contigisset, ipsi fatum esset exstingni et ad nihilum recidere. Quicumqae vero tantae rei pericalum fecissct si ad ipsum quo divitiae reconditae essent locum pervenisset, ei duas proponi arcas forma inter se simillimas opdo- nemque dari utram aperiri vellet; quodsi alteram significasset, in qua the- saurus non esset, ilico ingens mortiferarum monstrosae magnitudinis musca- rum examen exiturum, quae et ipsum et omnes eius regionis incolas pessam daret: interdum ipsum bombum stridoremque muscarum ex antri latebris percipi et audiri. Quae fabula ad hunc usque diem obtinet.
Pomptillae sepulcri inscriptiones antequam propono, adscribere visam est epigramma fere aequale et ipsum vivo saxo insculptum in contiguo ut dixi Berylli conditorio, quod et ipsum tabula repraesentat. Is titulus licet cuivis .pateat expositus in loco satis celebri, nihilominus cum lectu difficilis sit, ad- huc ineditus mansit. Legit eum primus qui ante aliquot annos Calarim adiit Henricus Nissenus; post eum ego quanta potui cura eum excepi; nuper Mommsenus nostris exemplis usus totum eum expedivit. Est autem sic conceptus:
ITEM • T • VINt
T VINIVS
aedi- cula
T VI NI//
T* BERYLLI «««- BERYLLI PATrlS pOstEKlS
BERYLLVS SE vCVO TEMPLVM • SEcitRITATI SVAE SlBI FECIT POSTERISQVE SVIS
Sub eo titulo litteris aev! sequioris alter scriptus est hic
D M VALERIAE QVA# VIX ANNIS XXXX COIVGi B M MARITVS FECIT
De iis qui Pomptillae titulos ante me descripserunt edideruntve sic ad me scripsit Mommsenus:
'Tu quoniam scis nuper me egregio tuo adiutorio vel maxime subleTa- tum thesaurum Sardarum inscriptionum quantum fieri potest amplissimaoi composuisse edendum aliquando in Corporis inscriptionum Latinarum volu- mine decimo, iam horum titulorum descriptorum editorumque ordinem a me explicari voluisti, ut tam tua tibi referam quam alia quoque adinngain fortasse a me addita. Et primus quidem, qui ipsius certe sepulcri titalain maximis litteris perscriptum et cuivis perspicuum referat, Carmona vester
MONVMENTVM CALARITANVM. 487
est ex genere illo nugatorum, qui apnd vos saeculo decimo septimo abun* dabant, pietati magis quam veritati deditorum quosque nullus b(onae) m(e- moriae) mortalis effugit, quin vi coactus evaderet b(eatus) m(artyr), qui- que adeo Marcos quoque non paucos martyres, licet non beatos, vellent noUent fieri coegerunt Is in collectaneis de martyribus insulae Sardiniae, quae scripsit a. 1631, servat hodie bibliotheca vestra Bailliana, f. 4(y sub praescriptione 'Galari in cripta serpentum SS. Atilia, Pompilia et Benedicta' titulum illum ita exhibet: memoria atiu/e. pompilia -e benedicta m * sr, ubi quod optimae feminae nomen levibus naevis affectum est, largo bene- ficio compensatur quo a paganae superstitionis maculis purgata iam sancta martyr splendet adeoque Geryonis instar triformis Sancta Atilia et Sancta Pompilia et Sancta Benedicta. Primus autem qui titulos ediderit anno 1740 Muratorius est 1638, 4, acceptos ut reliquos Sardos ab losepho Danio iureconsulto Taurinensi. Protulit is epigrammata Latina pleraque, nempe n. 1. 2. 3. 4. 7. 8. 13. 14, Oraecorum n. 5. 9 pauca tantum et quae vix cohaererent vestigia. Ex Muratorio haec repetiverunt anthologiarum edi- tores Burmannus lY, 90 et Meyer n. 1227. Eum secutus Stefaninius vester orationi de veteribus Sardiniae laudibus (1773) inseruit epigrammata 1. 2. 3. 4. 7. 8. 12. 13. 14 Latina omnia, Graeca non attigit. Nostra demum aetate Alphonsus della Marmora tabulato facto a. 1839 titulos ex saxo descripsit et in operis voyage de la Sardaigne volumine altero (1840) p. 486 n. 52 (item in tabula n. 35) titulos Latinos omnes (n. 1. 2. 3. 4. 7. 8. 12. 13. 14) repraesentavit et ex Graecis n. 5. 6. 9 ita, ut viri docti, praesertim Lebas apud ipsum Marmoram 1. c. p. 570 seq. et Welckerus noster Mns. Rhen. N. S. 6, 90, deinde Franzius G. I. Gr. 5759 et nuper- rime Eaibelius in Graecis epigrammatis n. 547 eos aliquatenus expedirent. Sed tamen et ipsum tuae diligentiae non pauca reliquisse neque frustra nos domi tuae, ut recordare, in chartis explicandis ductibusque fugientibus recuperandis per horas non paucas elaboravisse intellegent opinor qui post nos haec retractabunt. Sed hoc ut perfici potuerit, id uni Fiorellio debe- mus; is enim cum precibus eum adiissem, ne eiusmodi monumentis recte descriptis sylloge nostra careret, tabulatum fieri iussit ad ectypa conficienda necessarium, atque eo auctore tua cura gnavaque industria titulis omnibus charta madida exceptis his ectypis usi rem non semel temptatam ita per- fecimus, ut etsi ingenio posteriorum campus hic quoque latus remaneat, oculis eorum vix quicquam reiictum esse confidamus.
'De argumento titulorum quod promam equidem vix habeo, postquam in ipsis carminibus explendis amici mei utriusque linguae periti operam po- suerunt Nec mariti M. Cassii Philippi nec mulieris Atiliae L. f. Pomptil- lae alibi ullam memoriam repperi; casu enim factum est, quod Cassii Phi- lippi medici nomen redit in titulo Emeritensi (C. vol. II n. 497). Pomptilla cum in urbe Roma nata (III, 1) graves casus coniugis in Sardiniam usque comitata sit (III, I. lY, 3), habet speciem veri maritum ob crimen aliquod in Sardinia exulasse; sed neque id certum est neque, si foret, recte inde coUigitnr Philippum senatorio loco fuisse. Yixisse coniuges in matrimonio
488 ATILIAE POMPTILLAE
annos XLII efficitur ex carznine septimo; vixisse maliereai annos LXII ex decimi vestigiis Eaibelius probabiliter collegit. Praeterea dao tantam loci sunt, de quibus habeo quod addam, formulam dico tituli sepulcri ipsias (I^ et quae titulo XIV de lunone leguntur. Et ad illam quod attinet Adolphas Kiessling collega Oryphisvaldensis de titulis his interrogatus non minas docte quam acute indicavit mihi Philoxeni quandam glossam (Valcaii. p. 147) 'obua: otfx0t^ iv w roT? vshooTs o-rrivSova-tv' y ubi obuam vocabalam aperte peregrinum mutari ipse vetat litterarum ordo. In titulo aatem anum quin vocabalum sit dubitari propterea nequit, quod singulae litterae punctis non distinctae compendia verbornm nescio quae non possunt continere. Ita- que verum vidisse puto Kiesslingium videturque oboos is locas d\cu ubi obuis, id est poculis, libationes mortuariae fiunt^). In epigrammatis quarto et sexto decimo ipsum sepulcrum templum appellatur. — Litterae singulares quibus titulus clauditur m*s*p sunt ex numero earum, quae cer- tam interpretationem adhuc expectant; possunt sane significare m^aritus) s(ua) p(ecunid), sed aliae quoque explicationes aeque probabiles excogitari pot- erunt, ut de nulla satis constet. — In carmine XIY si quid video errant tam qui de apotheosi nescio qua Pomptillae id accipiant quam qai pro numine nomen substituunt; immo hoc maritus dicit lunonem quae fait Pomptillae vivae, id est genium, iam numine morte eius mutato con- versam esse in lunonem infernam, vel ut brevius dicam lunoni successisse deos Manes. — Pomptillam autem cum maritus narret devovisse se pro vita ipsi servanda, poterit qui volet duos angues, qui supra sepulcrum cer- nuntur, componere cum narratione de Ti. Graccho et uxore eius Cornelia. Aiunt enim, ut inter alios Gicero refert (de div. 1, 18, 36), Gracchum duobas anguibus domi comprehensis baruspices de ea re consuluisse; qui cum respon- dissent, si marem emisisset, uxori brevi tempore moriendum esse, si femi- nam, ipsi, feminam emisisse et post paucos dies obiisse. Sed non deeroiit homines severi qui angues illos crjptae viperarum eponymos non ex peoe- tralibus iuris sacri, sed ex caelatoris lusu originem trahere contendant, prudenter sane a profunda doctrina sibi caventes'.
Hactenus Mommsenus. Superest ut ipsas inscriptiones adscribam, nt eas excepi adiutore Mommseno. Graecas quattuor 10. 11. 15. 16 sane lace- ras ego primus addidi. Omnes etsi neque ab argumenti varietate nec ab artis praestantia commendantur, tamen satis singulare coniugum pietatis exemplum nobilitant atque inlustrant Yidetur autem Pomptilla Parcis ex- oratis pro Philippo vivo mortem subiisse, quantum quidem ex templi stro^ tura et ex litterarum formis colligere ausim, secundo fere p. Cbr. n. sae- culo, ut iam qui Cassium Philippum ex urbe exulem ex tradita reruffi memoria investigandum suscipiant in his angustioribus coniectandi finibss sese continere oporteat. In restituendis et explendis carminibus Latinis nos adiuvit inter alios Franciscus Buecheler; Graeca restituit Georgius Kaibehits.
') Inscriptio Africana vol. VIII n. 2476: oblo P, I(ul%) MacedonU: v(ixil) «,'•"- nos) XXX: cupula /acta /ratres ipsim num huc item pertineat^ ambigo neque ea IcctioQi? satifl certae est.
MONVMENTVM CALARITANVM. 489
mSCRIPTIONES.
1 in epistylio extrinsecus infra aetoma litteris maximis.
OBOOS MEMORIAE • ATILIAE • L • F • POMPTILLAE • BENEDICTAE M • S • P
De vocabulo oboos, quae lectio certa est, et de formula m*s^p vide supra.
2 in epistylio interiore supra ianuam sepulcri.
D m
ATILIAE • L • F • POMpTILLA* MAMMm oPTIMAE M CASSIO PHILIpPO TATm paRENTIBw SANCTIS L« ATILIVS FELIX ////IM///// ET L ariLIVS 5 EVTYCHVS LIB /EC«r «tBI POSTERISQ^
_l/rnL////////////////// ERC HlllHl/llfl
ll^ B
3 in pariete vestibuli introeunti dextro.
VRBIS • ALVMNA • GRAVES CASVS • HVC VSQVE SECVTA CONIVGIS INFELICIS ATILIA CVRA PHILIPPI hIc • SITA SVM MANIBVS GRATIS SACRATA MARlt PRO CVIVS VITA • VITAM PENSARE PRECANTI 5 1NDVLSERE DeI NE CESSES ' FAMA MEREMVR
Urbis alumna, graves caaus huc usque secuta coniugis infelicis, Atilia, cura Philippiy hic sita sum manibus gratis sacrata maritiy pro cuius vita vitam pensare precanti induhere dei: ne cesses, fama, meremur.
4 sub praecedente.
INDVLSERE . QVOD CREDIS TEMPLVM QVOD SAEPE VIATOR ADORAS POMPTILLAE CINERES OSSAQ„PARV-4 TSGIT SARDOA TELLVRE PR£MOR COMIT^J^ MARITVU h PROQJ/IRO FAMA EST ME VOLVI88E MORI
Quae dedi inclinatis, hodie absunt, adsunt apud solum Danium. — 3 pre- MOR Dan., hodie iR/mor.
Quod credis templum^ quod saepe viator adoras
Pomptillae cineres os8aq(ue) parva tegiU Sardoa tellure premor comitata maritum proq(ue) viro fama est me voluisse mori, Templum dici de sepulcro sane observandum est, reditque id vocabulum plane insolitum in conditorio iuxta posito Berylli. Yide item quae supra monuimus de oboos vocabulo.
490 ATILIAE POMPTILLAE
S 8ub praecedente.
EIZIAZOYnflMnriAAAllAIEZKPINAB AAZT HZEIEN OZTE AKAieAAAO lEN HETAAO IZIPOAnN HAVnNOOYI EKPO KOY KAI ATHPATOYAM APANTOY KEIZKAAABA/ ZTH ZA 1 1 A N 0 E A A E Y K O lOY 5 nr IZANAPKirZft ITEnO AYKAAYTftieYAKINeni
/AIZON ENOY irONOIZ ANeOSEXOITIXPON OE ///TA PHNIK AHNE YM AM E AH N A H E AY E^ I Ainn OZ / / / HNAK POTATO ISXEIA ErmPOSnE AAZAZ ZT/ZAAI/OYYX/YNTOZ YnEPTAMETOY HQM HTIAA/ 10 THNKEI NOYIftHNANTEAABENeANA TOY
ooTtfty Hai Sa^^^.o^c]? iu nsTce^.otTt ^oSour '^SvTTuoov 7s H^OHOv Hctt ayvj^aTov afxa^vTov HBtg HaXa l3XaaTi^Tatg av^ea XtVHOtov,
i Ug tTa vaOHtTTW Tt TTOXVHXaVTUJ S' VOHtl&UJ
Hjat Tov €1' oy^/tyovotg au»:/OQ e%o« Tt f/jgovog' [^Ss] 7«^, YjvtHa TTvsvfjLa iJie?.ujv a7r£?.ve ^t>A7r7Tog,
[^l^vf^^v anooTaTotQ f^ft^^Tt TTDOTTreXaTag, OT[rt]T« >.i[»r]o\|/u%[o]t7j/T09 VTrso yafXiTov IIw/iAnTiXX^rt] 10 Tr,v HStvov ^WYjv dvTtXaBev B^avccTov.
yerborum coutinuitas crebris lapidis rimis foraminibasque interrupta est, paa- cae tamen litterae ita evanuere, ut nuUum supersit vestigium. V. 8 yl^vyr^i' de sua coniectura dedit Kaibel. — Post v. 6 spatium aliquanto maius re- lictum, invito, ut apertum est, poeta.
6 sub praecedente.
OIHN Z/ lYfl H NETEMENeEOZnZTEe ANEINMEN nnM nTIAAANPAYKEPOYAYTPON YHEPrAMETOY
IHNAAKO NTA^IAinn ONEHE YXO MENONAIAHANTOZ ZYNkEPAZAE tYXHinNEYMA^ lAANAPOTATHI
0\y,v Tly^^^vytYjv trtfAtv S^eog, WTTt Save7v iasv HdiATrTt^Jiav y}.VHS^ov }^VTfov vTTSg yapktTov,
^YJv S' anovTa ^tXtTTTrov, sntvyjifxevov hia TTccvTog TVVH8oaTa[t] J^f%tf TrvsvpAa (pt}MvSgOTaTYi.
1 non fuit TotY,v. — 4 TWHsgitTAE insculpsit lapicida Latino sermoni ad> suetus.
MONVMENTVM CALARITANVM. 491
7 in pariete vestibulo introeunti sinistro.
VNV • ET VIGINTI BIS IVNCTI VIXiMVS ANNOS
VNA FIDES NOBIS GAVDIA MVLTA DEDIT ET PRIOK AT LETHEN CVM SIT POMPTIttA RECEFa
TEMPORE TV DIXIT VIVE PHILIPPE M<0 5 NVNC AETERNA QVIES DITISQ. SILENtA MAESt
HANC STATVERE AMBIS PRO PIETATE DOMVM
1. 3. 4 quas suppleTimus litteras mihi non visas, tamquam de visu dant Mur., Marm., non Stephaninius. — 6 aut ambis aut ameis lapis, mihi Mur., AMPLAM Marm., uterque roale. Adnotat Franciscus Buecheler: 'ambobus, non ambis* praecipit Pseudo-Caper VII p. 107, 14 Keil.
Unu(m) et viginti bis iuncti vix[t]mu8 annos, ,
una fides nobis gaudia multa dedit: et prior at Lethen cu7n sit Pompti[ll]a recepta, Uempore tu' dixit 'vive, Philippe, m[e]o\ 5 nunc aeterna quies Ditisq(ue) silentia maesti hanc statuere ambis pro pietate domum,
— ■ -- —
8 sub praecedente.
HANC LANGVENTEM TRIStS DVM FLET POMPtLLA MAkTVM
VOVIT PRO VITA CONIVGIS IPSA MORI PROflNVS IN PLACIDAM DELABI VlSA QVIETEM OCCIDIT O CELERE* AT MALA VOTA DEI 5 HAS AVDIRE • PRECES VITAM SERVARE //// VT PEREAT VITA DVLCIOR ILLA Nilll
3 PROTINVS, 4 CELERES IN, 5 SERVARE MARITO, 6 ILLA MIHI priOreS. At in
carmine boc non loquitur uxor. Quae scripsimus, veniunt a Eaibelio.
Languentem tristis dum flet Pomptilla maritum,
vovit pro vita coniugis ipsa mori, pro[t]inus in placidam delabi visa quietem occidit. 0 celeres at mala vota dei! 5 has audire precesl vitam servare [mariti,] ut pereat vita dulcior illa m[ea,]
9 sub praecedente.
ESTPEYENMOIPnNMIANHMAT// /// NATENKTA lAlSIAIAIZEYXAIZlA^lT / / / / / / / E|NH
HnEPifpftNnftMnTiAA/ rici ////koy//^|
HTIZYHEPrAMETOY////// -EAY////MONH
l^TT^E^gv Noi^otTi/ yna vr^iAar[(t ra troi^v arevHra,
Tjatg lotaig £v^(vic rravT ,
i} TTt^ttpfODV ntt;|!49rriX>v[a], n[o\v^^v}.yiTOv a^Hov[T]fJL[a],
1JTI9 VTTt^ yaiMTOV [TTVSVfJL* aTr^iXv^Tt] fJLOVV},
£t plura et accoratiora ex ectypo dari poterant qnam dedit Lamarmora.
\
492 ATILIAE POMPTILLAE
10 in pariete e regione aditus ad sinistram ingredienti.
E1//I.NB / ONh KAIAYANEN HKAEIN//II
E N^ '^ /////////////
ri / oiKpig
spatio intermisso OYKEP // / C
Nl|/// IZ/ ENf / / / / / I I I I I I I I
E^fjT^sv ^[t]ov ^\is iTzog f^%xovT* iviavTovs
Hai Sv* avsv[HXY,T(jt)g ]
)} HT^ivfi U[uu(A7rTtXkcc
sv iJLo\yov ]
Yv. 1 et 2 aetas indicata. Pomptillam et Philippam 'anum et Tigioti bis annos' una vixisse docet epigramma Latinum VII; LXII annorum mulierem obiisse probabile.
11 sub praecedente.
////////// l//-ONO//£AN0PftnOI// IAA//ON ////// / / IkA / / N / / / / / 5 //////// / ///////
Extrema snnt disticha; legi nihil potest praeter [iv o}^[i]yovo[i]<; ap&^Voif*.] et V. 4 fortasse Hhstvii.
12 in eodem pariete ad dextram ingredienti.
TEMPLA VIW PIETAS FECt P// MVNERE MAGNO POMPTILLAE MERVIT ////NA CASTA COLl
NAM SE DEVOVIT IAM/ / //CIEN TE MaKtO RAPTA VIRO A////i//// VT ILLE SVO
Templa viri pietas /ecit p[ro] munere magno
Pomptillae: meruit [femi]na casta coli; nam ee devovit iam [defi]ciente marito rapta viro, m[eri]t[o vivat] ut ille suo, 4 supplevit Buecheler.
MONVMENTVM CALARITANVM. 493
13 sub praecedente, sed dt principium legatar in pariete ingredienti ad sinistram.
RAPTA VIRO hIc • POMPTILLA lACET CINER////a////a PHlLl/PI CONIVGIS HIS ARIS INCLVDI /////// //a DVORVM QVAE FACIT AD FAMAE VIVE //////// ARGVMENTVM 1 CINERl CONIVNCTA PHILIPPI Mur., CINERI .... PHILL Steph, — 2 HILARIS INCLVDI
ADVOTVM Mur. , HIS ARIS INCLVDITVR orcA • DVORVM Marm. — 3 QVAE
FECIT AD . . . MEMINE . . . AP.GVMENTVM Mur., FACIT AD (TACITAE Lebas) FAMAE
vivENS erii ARGVMENTVM Marm. ; uon viderunt priores plus quam vidimus nos.
Hic Pomptilla iacet, ciner[e8 pi]a [cur]a Philippi coniugis his aris includty, sign^a dtMrum quae /acit, ad famae vtt7e[n« eri{\ argumentum.
Sic explevit Buecbeler; Wilamowitzius autem proposuit supplementa haec:
Hic Pomptilla iacet, ciner[em pi]a [dextr]a Philippi coniugis his aris includi[t^ pen8]a duorum quae /acit, ad /amae vive[n8 erit] argumentum,
Kaibelius in fine mavult vive[ntibu8] argumentum,
14 sub praecedente post spatium unius versus vacuum.
QVAE VIVE VRGVM
/VNONIS • SEDES INFERNAE CERNI ///////// NCTI
NVMINE MVTATO FVLGET POMPTILLA PER AEVOM
[I]unoni8 sedee in/emae cemi[te cu]ncti: Numine mutato /ulget PomptiUa per aevom. 1 CERNITE CVNCTI Mur. ex supplemcnto puto.
15 sub praecedente.
I I BT I I I I I I MHAH / I ^S / / / I I I / I I TH I / NElf / / / MON ////// N
HA / / / / / I / / NEB / / AKOAC ////// HN YM //////// £^ //AMENHZ. /////// / 5 IirASC ///\KH// IZEfLIAIYAniQ/////AN AIAI^/rAAM//niN/MA/// \azA / / / / TAZnOAY0PYA / / / YZHP / / / / lAZOf //////
/ in/ AeANA / / / Zi-N / //rPAYEXPONOIS: Nll/AIENO / irON / / II // TIAIAH/ POf lAinn / / 10 ANAPC / /llZ//TAi/NM<^»P/NFnP^/AM////
Restitui fere possnnt vv. 5 — 10 hoc modo:
5 <riyrto-S{w S'] A?j<ij[<rr]«ff, i<^' nw[|!A7rnXX]«i/ (?),
al &W Iw' 'A^|u[y'T]w vriiAcc^Ta H]X(iOTa[}Atuar] rag 7roX*jS^uX[ijTo]t>? ri^[mha]gy ag o [TraXaiog] [ct]t(M{y] d^avd[Toi]g lif[HaTi]yfayl/s yjfoyoig, viH^ iv o[\^]iyo't'[oio-]i[i' 'A]TiXia, ij [t]^ $iXiW[ot/] 10 av8^o[g d]7rtT[To]TaT[vi]v fJLol^[a]v svev[^]afAyvfi],
5 lectio certissima; interpretatio non suppetit. — 6 'inteilege Parcas, quae cum Admeto ab inferis redire permisissent, vitae eius stamina tamquam retractarunt* Kaibel.
IV 33
494 ATILTAE POMPTILLAE MONVMENTVM CALARITANVM.
16 8ub praecedehte post spatiam vacaum versuB unias.
nnMH /////// AENH / SOAOinOPE / IZYneini AP/ / I I I I I TEY yA/ENHZHAYTEAC/ / lOTC f
Tla}pL7r[Tt}J>^yig o]8e i^ij^o]?, o&oitto^f, H^^ vtts^ avi^[og] ctVTfjg] yiVTa[fx]tvvi9 riSC T€Xo[g /3]«oto[u],
T. 1 cf. epigr. Lat. 4 *quod credis templam, quod saepe viator adoras, Pomp- tillae cineres ossaque parva tegit\
PRIYILEGIA MILITYM YETERANORVMQYE
DE CIVITATE ET CONVBIO
(vol. III, p, 843—919. 1058. Epli. II, 452—466. IV, 181—187).
LXVIII. DOMITIANVS AVRELIO QVIETO.
Leges de civitate veteranoram adhac notae cum singulae ad singulos exer- citus pertineant, haec exceptionem facit specie magis quam ipsa re. Agi- tar enim ni fallor non de exercitibus duobus Germaniae superioris et Moe- siaco, sed de illo solo comprehensis numeris quibusdam eo tempore ad expeditionem nescio quam in Moesiam missis; pariter atque in lege Traiani (n. XXVI p. 869) enumerantur primum alae cohortesque qncte sunt in PaU' nonia inferiore eub P. A/ranio Flaviano^ deinde additur ala I Flavia . . missa in expeditionem. Id ita esse coliigitur ex iis quae de alis cohortibusque his cum alibi traduntur tum maxime in lege huic quodammodo gemella D. IX p. 852 data eiusdem provinciae auxiliis anno p. G. 74, id est ante hanc octavo. Alae in utraque lege recensentur eaedem sex eodemque ordine, nisi quod Picentiana Scubulorumque locum mutarunt; at quae sexta cst Germanicarum legis prioris, secundum posteriorem in Moesia agit Gohor- tinm autem undecim, quae in hac lege enumerantur, octo redeunt in altera a. 74, nempe in Germania morantes I. III. lY Aquitanorum, I Asturum, YII Raetorum, I Thracum, morantes in Moesia duae III Gallorum et Y Hi- spanorum, quarum illam in Moesia mansisse ostendunt diptycha posteriora (vol. III p. 1151). lis fortasse nonam addere licebit II Aquitanorum; nam cum in lege antiquiore Aquitanorum nominentur cohortes duae primae ve- terana et Biturigum, probabile est ab hac cohorte I Aquitanornm Biturigum cohortem Aquitanorum II legis posterioris itemque II Biturigum tituli Mo- gontiacensis (G. I. Rh. n. 1120) nomine tantum differre. Gohortium duarum in Germania tendentium quae restant I Germanorum et II Raetorum leges aliae ostendunt illam a. 116 in Germania superiore tetendisse, hanc a. 108 in Raetia castra habuisse, a. 116 item in Germania superiore.
33*
496 PRIVILEGIA MILITVM
a. 82 d. Sept. 19.
Tabellae aeneae altae verschok 5, latae versch, 3|-, repertae ia vico Debeleu (hora una ad meridiem a Tirnowa non longe a Nicopoli Moesiae infe-
intus: tabella prior,
IMP CAESAR DIVI VESPASIANI F DOMITIANVS AVGVSTVS PONTIFEX MAXIMVS • TRIBVNIC PO TESTaT • 11 • IMP • ll • P P • COS • Vlil • DESIGNAT • VmT
iis Qvi miliTavervnt EQVITES ET PEDITES IN' A 5 LIS QyiNQVE • eT cohortibvs novem qvae ap
PELLANTVR I FLAVIA GEMINA ET I CANNE NEFaTiVM ET • 11 FLAVIA GEMINA ET SCVBV LORVM ET • PICENTIANA ET I GERMANORVM ET • T AQVITANORVM ET • I ASTVRVM ET • I THRA
10 CVM ET n raeTorvm et II et • III et • lili aqviTano
RVM ET Vn RAETORVM ET SVNT IN GERMANIA SVB • Q,- CORELLIO • RVFO • ITEM • IN ALA • CLAVDIA NOVA ET COHORTIBV«S DVABVS III GALLO RVM ET • V HISPANORVM QVAE SVnT IN MOE
15. siA SVB • c • vetTvleno CIVICA CERIALE
QVINIS ET VlCENIS PLVRIBVSVE sTlPEN
tabella posterior,
DIIS EMERlTlS DIMISSIS HONESTA MISSI ONE QVORVM NOMINA SVBSCRIPTA SVNT IPSIS LIBERIS POST • ERISQJ/E EORVM CIVI 20 TATEM DEDIT eT CONVBIVM CVM VXORIBVS QVAS TVNC HABVISSENT CVM EST CIVITAS IIS DATA AVT SI QVI CAELIBES • ESSENT CVM IIS QVAS POSTEA DVXISSENT DVMTAXaT SIN GVLI SINGVLAS S5 A D XII K OCTOBR
M LARCIO MAGNO POMPEIO SILONE
CoS T AVRELIO QVIETO
COHORT I AQVITANORVM CVI PRAEEST 30 M GENNIVS M F CAM CARFINIANVS
EX PEDITIBVS L VALERIO L F PV • DENTI ANCYr
DESCRIPTVM ET RECOGNITVM EX TABVLA AE NEA QVAE FIXA EST ROMAE IN CAPITOLIO
11 fin. GERMANiA^ exemplam scriptum.
VETERANORVMQVE. 497
rep. Debeletz, servata Tirnowae.
rioris) in sepulcro a rustico quodam; sunt Leskovetz prope Tirnowam apud dominum Jekov.
extrinsecus: tabella prior,
IMP CAESAR DIVI VESPASIANI F DOMITIANVS AVGVSTVS PONTIFEX MAXIMVS TRIBVNIC POTESTAT • II • IMP • II • P • P • COS • VlII • DESIGNAT • VTm IIS QVI MILITAVERVNT EQVITES ET PEDITES IN A 5 LIS QVINQVE ET COHORTIBVS NOVEM QVAE AP PELLANTVR • I • FLAVIA • GEMINA • ET • T • CANNENEFA TIVM ET n FLAVIA GEMINA ET SCVBVLORVM ET PICENTIANA ET I GERMANORVM ET I AQVITANO RVM • ET • I • ASTVRVM • ET • I • THRACVM • ET • II • RAETORWl
10 ET • n • ET • ni • ET • nn • AQVITANORVM • ET • Vn • RAETORVM ET SVNT IN GERMANIA SVB • Q.' CORELLIO RVFO ITEM IN ALA CLAVDIA NOVA ET COHORTIBVS DV ABVS • m • GALLORVM • ET • V • HISPANORVM QVAE SVNT IN MOESIA • SVB • C • VETTVLENO CIVICA CE
15 RIALE QVINIS ET VICENIS PLVRIBVSVE STIPEN DlIS • EMERITIS • DIMISSIS • HONESTA MISSIONE
QVORVM NOMINA • SVBSCRIPTA SVNT«IPSIS LIBERIS POSTERISQVE EORVM CIVITATEM DEDIT ET • CONVBIVM CVM VXORIBVS QVAS • TVNC • HABV 20 ISSENT • CVM EST CIVITAS • IIS DATA • AVT SI QVI CAE LIBES ESSENT • CVM • IIS QVAS POSTEA • DVXISSENT DVM • TAXAT SINGVLI • SINGVLAS A« D« XII •K* OCTOBR
M • LARCIO • MAGN • O • POMPEIO • SILONE 3S T • AVRELIO ' QVIETO CoS
COHORT • T • AQVITANORVM CVI • PRAEEST M GENNIVS M F CAM • CA RFINIAN VS •
EX PEDITIBVS L VALERIO L • F • PVDENTI ANCYR 30 DESCRIPTVM • ET RECOGNITVM EX TABVLA AENEA
QVAE FIXA EST ROMAE IN TRIBVNA LI • CAESARVM • VESPASIANI • T • DOMITIANI
iaheUa posterior.
Qj MVCI • AVGVSTALIS
C • POMPEI EVTRAPELI
as C • IVLI CLEMENTIS
L • PVLLI SPERATI
P • ATINI RVFI
C • LVCRETI MODESTI
P • ATINI • AMERIMNI
30 post RECOGNiTVM ins. EST exemplum editum errore.
498 PRIVILKGIA MiLrrvM
Imp. Caesar divi Vespasiani f. Domitianus Augustos pontif^x maximus, tri- bnnic(ia) potestat(e) II, imp(erator) II, p(ater) p(atriae) ^), co(n)8(aF) VIH, designat(u8) VIIII
iis qui militaverunt eqnites et pedites^) in alis quinqne et cohortibus do- vem, quae appellantur (1) I Flavia gemina et (2) I Cannenefatium et (3) II Flavia gemina et (4) Scubulorum et (5) Ficentiana, et (1) I Ger- manorum et (2) I Aquitanorum et (3) I Asturym et (4) I Thracum et (5) II Raetorum et (6) II et (7) III et (8) IIII Aquitanorum et (9) VII Raetorum, et sunt in Germania^) sub Q. Corellio Rufo^); item in ala Claudia nova et cohortibus duabus (1) III Gallprum et (2) V Hispano- rum, quae sunt in Moesia'"^) sub C. Vettuleno Civica Ceriale^), quinis et vicenis pluribusve stipendiis emeritis dimissis honesta missione,
quorum nomina subscripta sunt, ipsis liberis posterisque eorum civitatem dedit et conubium cum uxoribus, quas tunc habuissent, cum est civitas iis data, aut, si qui caelibes essent, cum iis, quas postea duxissent dum- taxat singuli singulas
a. d. XII k. Octobr. M. Larcio. Magno Pompeio Silone^), T. Aurelio Quieto^) co(n)s(ulibu8),
cohort(ie) I Aquitanorum, cui praeest M. Gennius M. f. Cam. Carfinianas, ex peditibus L. Valerio L. f. .Pudenti Ancyr(a).
Descriptum et recognitum ex tabula aenea, quae fixa est Romae in Ca- pitolio^) in tribunali Caesarum Vespasiani, T(iti), Domitiani^).
Descriptam a. 1879 a P. A. Syrku candidato in universitate Petropolitana misit mihi professor eiusdem I. Ponialowsky; idem edidit in commentariolo inserto ephemeridi cuidam Petropolitanae a. 1880 inscripto Russice 'diplo* mata duo militaria Romana inventa iu Bulgaria* (8. pp. 46).
^) Pater pairiae quod est, a priorrbus'imperatoribus ante consulatum collocari solere, a Domitiano inde post consulatum monui Staatsrecht 2' p. 761. lam haec lex antiquissima Domitianarum data a. 82 d. Sept 19 cnm illam consuetudinem sequatur, quae post eam venit n. XII data a. 85 d. Sept 5 recentiorem, mutatio inter hos dies concluditur.
2) Verba haec redeunt in solis legibus a. 80 et 85 (cf. vol. III p. 906) huic tempore proximis.
3) Germaniam ex numeris efficitur intellegi superiorem, pariter atqae in lege simillima n. IX (vol. III p. 852), potuitque determinatio omitti, cum legati nomen sufficeret.
^) Corellius Rufus notus ex epistulis Piinianis (v. indicem menm p. 407) voluntaria morte obiit a. 97 vel 98 annos natus LXVIII. Praenomen adhoc ignorabatur, nec magis noramus legatum cum a. 82 praefuisse Germaniie superiori.
^) Moesiam probabile est circa hos ipsos annos divisam esse (cf. Hen- zen ann. inst. 1857 p. 19); nondum divisam esse eo ipso tempore, quo haec lex data est, ex ea colligi nequit, cum Germania quoque sine dnbio molto ante divisa sine additamento procedat.
VETERANOBVMQVE. 49 9
^) G. YettulenuB GiTica Gerialis iusto nomine nunc demum innotescit; nam qui nuper de eo egerunt Leo Renier (conseil de guerre de Titue p. 34 seq») et Waddington (ad Lebasium III p. 709), eos iam apparet duos homines con- fudisse, Sex. Vettulenum Gerialem et hunc G. Yettulenum Givicam Geria- lem illius opinor filium. Et illius quidem tria nomina sine honoribus habet titulus Yenafranus I. R. N. 4636 ab uxore eius positus patri equestribus militiis sub Augusto et Tiberio functo; eundem bello ludaico a. 69/70 lose- phus 3, 7, 34 et 6, 4, 3 (ubi est Xi^ros Kt^tti?.to9 et Xi^rov Kt^ta\tov) et 3, 7, 32. 4, 9, 9 (ubi est Ke^td^uog vel Kt^dXtog) et 7, 6, 1 (ubi est Kt^tccXiov Ojen- ?aavoC) scribit praefuisse legioni Y Macedonicae. Quo loco ei praefuerit, non tam certum est quam somnia esse quae Renierius hac occasione protulit de praefecto equitum legionis, qui nuUus umquam fuit, similiaque plura. Apnd losephum quod legitur 3, 7, 32: t7ra^%ou oura rov miJiTrTOv rdyfAaTog et 6, 4, 3: to TriixTrrou ayovTog rdyfxa eo ducunt aut legatum eum fuisse aut certe praefectum vices legati facientem; illad equidem praetulerim, cum praesertim 7, 6, 1 addatur: tlg Tfju 'lovScctceu Trgta-Btvri^g AovniKtog Baa-a-og ixTTtfjkip^ttg Hat tt^u oT^artau ita^d Ksgsot^.tov OvtTi>itauov vagaXafiuiu, Gontra qui facere videtur locus 3, 7, 34: Xi^og Ttg Ke^td?.tog %i}Ja^og xa) BXdHt' 8og evidenter mendosus est et ita fere corrigendus 'Xt^rog Kt^taXtog Hcti %t>Ja^dg rtg 'BXdHiSog^ alterius enim paullo ante losephus meminerat* — Diversus est G. Vettulenus Givica Gerialis, quem titulus Ghersonesitanus allatus a Waddingtonio : .... JlL . . Kt^ta?au avron^dTo^og Ov^ta-^Tratrtauov KatTagog XefiaTTov Tr^tTdevTrju nat duTtTT^aTfjyou ostendit imperante Vespa- Biano Moesiae praefuisse, haec lex a. 82 item Moesiae legatum facit, ut ab
a. certe 79, quo obiit Vespasianus, ad a. 82 eum locum obtinuerit necesse
. . .
sit. Idem est Givica Gerialis in ipso Asiae proconsulatu pauUo ante, quam ^gricolae de eo sortiendum erat, a Domitiano occisus (Tacitus Agr. 42; Suetonias Dom. 10). — Avus hic fuisse videtur consuUs ordinarii a. 137 Sex. Vettuleni Givicae Pompeiani.
^) Gonsulum horum nomina aUbi non repperi, nisi forte alterius me- xninit Gelsus aequaUs PUnii iunioris (apud Ulpianum Dig. 17, 1, 16): cum Aurelius Quietus hospiti suo medico mandasse dicereiur, ut in hortis eius quos Bavennae hahehat, in quoa omnihus annis secedere eolebat^ sphaeristerium et hypocauata et quaedam ipaiue valetudini apta eua impensa /aceret,
^) in capitoUo om, extr.
^) in trib. — domitiani om, intus. Inter loca aedi lovis Gapitolini proxima, in quibus ad a. certe 86 aera haec figebantur (vol. III p. 916), tri- bunaiis meminernnt duo eorum a. 86 n. XIII. XIV sic: in Capitolio post tro- paea Germanici in trihunali quae sunt ad aedem Fidei p. R, Videtur tamen tribunal Germanici (id ipsum opinor, cuius meminit senatus consultum de excessu eius VI n. 912 v. 12: m tribunali marmoreo) diversum fuisse ab hoc Fiavio. Inveniuntur aUquoties tribunalia, fere ut arae, modo defnnctis de- dicata honore singulari (Tacitus ann. 2, 83 : iribunal Epidaphnae, quo in loco vitam finierat Germanicus) nec nisi permittente collegio pontificum (cf. titu- lus Beneventanus I. R. N. n. 1537: vae dieomum . . .posuit et trihunal ex per-.
5r<»
?i.T
^IA ICT-TTTM
»!**« /•:▼•/. /'^1^^- * • &>£? rx-T?"T":x5 ''^rfclli ^l-^f; GrnL 1074, 10; d ToL TI n, o3'C?]. J>:*Erfrr ^^'*aL Titpz* ni J^n Z».wfa«i cibb appareai
geceris s:u. H:< prcT-i.' il^ cclz-La trTtT^Va trcsDnn stalum snstinoissc.
LXDL TE.UANVS
a. ^
P^
rer-. Flrmalle, est Leodil
lle 'a L£ni;l meridi^m Tersas) et Ckokier, Ti^co «*jic:rikd$ anisfli et
t".:^*-- trf^rj f "" --
FTTA YaJLD
n LINGCXVX ET E NE . IN WLrTANMA 5\3 T AV rUCSSCS HONESTA M .
FEXr:A m£l.\Tl\'XT . . S^'&SOLr?TA S\~XT . . USC^N^E EO&^lt C • -
cow^BriJt cvit \-x . .
II HABMSSENT CV . . .
II
1>
. - VAE F NEKVA TEAIANVS . . :CVS PONTIFEX «AXIMVS ..OTESTAT COS «
. . 'VS Q\T JtE-ITANT W AU5 . . VS SEX Q, 'E APPELLA I . . A C X ET I TVNCtOllVTI . . XVM ET I HlSPANOtVM . . FSA VAXD\T.LOX\'H • C • t * . . INGONVM ET X NEtVlO . . ANNIA SVE T AVIDIC . . S RONESTA HISSIONE A . . Q\-1NA ET VICENA PLVtA
. . xvNT Q_yoxvm nomi
. . IPSIS LIBEXIS POSTEtlS . . H DEDIT ET CONVBlVi . . TVNC HAEVISSENTC
Jliap. C»efar, diri Ner>ae f.. Xerva TniaoiBS [^Ao^stHS G«fmui]icaft. ^ tifex fDJudniiis, ''tribanicia r^otesuiiV. con^^^Ui^ H*)
f
^eq:iiin 3S et peditib^as qai miliiant in alis [^daabas et eolMrtib]«s sex <iuf-
arf^IlA]^i:iD> ^l^ T] x cJsTiom} R^omxDonm)') et .- '
Toii^Ttmim*;, [et (i; r mm ct C-) I Hi^wawtxm [
« :5: 1] fiia Vaniai:onim cC^Tiam) R(oB»Knm) [«] 'S
et (5) n Lineocum et 6^" II Xerrio^mm *'' et sont] in BiilM»?^-
T. Avidio [Qaieio *), iiem^ dimissis hooesta missioBe x N<p«^ •
qoi qaina et Ticena piarxVe sti^pecdix merBerant
q^oram nomrna] snbscriptx sani, ipsis liberis posterisqve eoram cpvittteS dedit et concbiam cam ox^^onbos qaxs^ tanc liab«isseBt« c«^m est ci^-*^ us data, aat. siqoi caelibes essenU cnm iis qxas postea dBYJWt dimUxC sicgoli singolas]
VETERANORVMQVE. 501
Prodiit primum in eph. Gazeite de Likge 17. Febr. 1881, quam non vidi, deinde cura Schuermannsii in epb. Bruxellensi Bulletin des Commissions royales d^art et d^archeologie vol. 20 (1881) p. 123.
1) lidem honores redeunt in lege eiusdem anni vol. III p. 862 n. XIX.
^) Requiritur ala aliqua prima, quoniam altera prima sequitur, nomen
babens bipertitum tam a populo quam a duce ductum litterarum c. XY, deni-
que appellata civium Romanorum. His numeris omnibus quae satisfaciat
nullam repperi.
3) Redit in exercitu Britannico a. 105 (vol. III p. 866 n. XXIII). Ex ea veteranum fuisse, cui hoc priviiegium datum sit, probabiliter coniecit Schuermanns; locus enim in quo repertus est olim Tungrorum videtur fuisse. Omnino qui id impetravit, non in Britannia mansit, sed post mis- sionem domum reversus est.
^) Ex cohortibus sex, ad quas privilegium pertinuit, quattuor, quarum nomina supersunt, omnes redeunt in lege pariter ad Britanniam pertinente a. 124, pleraeque aliunde quoque satis notae sunt. Desiderari primam patet; altera quae deficit dubium est utrum exciderit post I Hispanorum an post I Vardullorum; spatium utroque loco sufficit, sed posteriorem non habemus qnomodo expleamus nisi cohortis vocabulo inserto, priore aliud aliquod vocabulum ad Hispanorum potest adiectum fuisse, quamquam cohors haec in Britannia sub eo nomine solo saepius memoratur.
^) De T. Avidio Quieto haec adhuc innotuerunt. Praenomen nuper
aperuerunt fistulae urbanae editae a G. L. Yiscontio BulL della comm, arck,
di Homa 5 p. 73 et a Lancianio in egregio commentario le acque e gli aque-
dotti p. 221 n. 64 p. 240 n. 191. Tegulae quoque eiusdem viri, sed prae-
nomine carentes innotuerunt tam ex urbe Roma (Visconti 1. c. p. 75) quam
ex insula Sardinia, ubi vidi ipse in museo Gagliaritano (Spano iscr, figu-
linarie sarde p. 19 n. 35). Eundem a. 89 provinciae Thraciae praefuisse
legatum imp. Domitiani nuper ostendit decretum urbanum insigne editum
vol. YI n. 3828, aere incisum a Yiscontio (1. c), unde item didicimus (quam-
quam Marquardtius in nupera recognitione Staatsverwaltung I p. 314 invento
usus non est) non Traianum, ut adhuc statuebant, sed Domitianum ei pro-
vinciae legatum dedisse. Eundem esse proconsulem nescio cuius provinciae
Quietum, quem laudat amicus eius Plutarchus quaest. conv. 2, 1, 5, proba-
biliter posuit Patzig (quaest. Plutarcheae. Berolini 1876 p. 48), quamquam
de lectione non satis constat Macrobiusque hunc locum compilans ut recte
Lominem Domitiani temporibus adiudicavit, ita nomen eius male in L. Quinti
corrupit. Nam veri simile est, ut Patzigius exposuit, hunc alterum esse ex
fratribus duobus, quibus Plutarchus librum de fraterno amore dedicarit, Quinto
— " imrao Quieto — et Nigrino, eosque fuisse Avidios; denique Kvuta^ ut
cst in libri de sera numinis vindicta dedicatione, et ipsum mutandum esse in
iCrjviT^» A. 97 in senatu sententiam tulit (Plinius ep. 9, 13, 13). Obiit ante
3. 107 (Piinius ep. 6, 29, 1; cf. index Plin. p. 403). Huic cum legatio Bri-
ianiiico a. 98 egregie conveniat, cognomen suppiementis inserere non dubi-
500
PRIVILEGIA MILITVM
missu ponti/. per/ecit)^ modo naminibus (Orelli 2062; Orut. 1074, 10; cf. Yol. yi n. 3559). Tribunal autem Vespasiani Titi Domitiani cum appareat dedicatum esse per initia principatus domus Flaviae, plane singulare est et generis sui. Hoc probabile omnia tribunalia honorati statuam sustinoisse.
LXIX. TRAIANVS
a. 98
rep. Fl^malle, est Leodii.
Rep. a. 1880 exeunte inter Flemalle (a Luttich meridiem versus) et Chokier, adservata Luttich (Liege) in museo societatis artium et historiae.
intus: tabella prior.
10
FIDA VARD
n LINGONVM ET n NE . IN BRITANNIA SVB T AV DIMISSIS HONESTA M . NEPOTE QVI QVINA ET . PENDIA MERVERVNT . . SVBSCRIPTA SVNT . . RISQVE EORVM C • . CONVBIVM CVM VX . . HABVISSENT CV ...
....
10
15
extrinsecus: tabella prior,
. . . VAE F NERVA TRAIANVS . . . ICVS PONTIFEX MAXIMVS ...OTESTAT COS II
. . . VS QVI MILITANT IN ALIS . . . VS SEX Q.//E APPELLa/Z/r . . . A C R ET I TVNGRORVM . . . RVM ET I HISPANORVM . . . FIDA VARDVLLORVM • C • R • . . . INGONVM ET ll NERVIO . . . ANNIA SVB T AVIDIO . . . S HONESTA MISSIONE A . . . QVINA ET VICENA PLVRA . . . R V N T Q_V O R V M N O M 1 . . . IPSIS LIBERIS POSTERIS . . . M DEDIT ET CONVBIVM . . . TVNC HABVISSENT C//
[Imp. Caesar, divi Nerjvae f., Nerva Traianus [Augustus Oermanjicns, pon- tifex maximus, [tribunicia p]ote8tat(e), co(n)s(ul) II ^)
[equitibus et peditibjus qui militant in alis [duabus et cohortibjus sex q[ua]6
appella[ntu]r (1) [1] a c(ivium) R(omanorum) ') et (2) I
Tungrorum *), [et (1) 1] rum et (2) I Hispanornm [
et (3) 1] fida Vardullorum c(ivium) R(omanorum) [et] (4)
et (5) n Lingonum et (6) II Nervio[rum ^) et sunt] in Britannia sab
T. Avidio [Quieto^), item] dimissis honesta missione a Nepote^)»
qui quina et vicena plura[ve sti]pendia meruerunt
quorum nomi[na] subscripta sunt, ipsis liberis posterisque eorum c[ivitate]iD dedit et conubium cum ux[oribus quas]' tunc habuissent, cu[m est civitas iis data, aut, siqui caelibes essent, cum iis quas postea duxissent dnmtaxat singuli singulas]
VETERANORVMQVE, 50 1
Prodiit primum in eph. Gazeite de Likge 17. Febr. 1881, quam non vidi, deinde cura Schuermannsii in eph. Bruxellensi BtUletin des Commisaions royales d^art et d^archSologie vol. 20 (1881) p. 123.
1) lidem honores redeunt in lege eiusdem anni vol. III p. 862 n. XIX.
^) Reqniritur ala aliqua prima, quoniam altera prima sequitur, nomen faabens bipertitum tam a populo quam a duce ductum litterarum c. XV, deni- que appellata civium Romanorum. His numeris omnibus quae satisfaciat nuUam repperi.
3) Redit in exercitu Britannico a. 105 (vol. III p. 866 n. XXIII). Ex ea veteranum fuisse, cui hoc privilegiuni datum sit, probabiliter coniecit Schuermanns; locus enim in quo repertus est olim Tungrorum videtur fuisse. Omnino qui id impetravit, non in Britannia mansit, sed post mis- sionem domum reversus est
^) Ex cohortibus sex, ad quas privilegium pertinuit, quattuor, quarum nomina supersunt, omnes redeunt in lege pariter ad Britanniam pertinente a. 124, pleraeque aliunde quoque satis notae sunt. Desiderari primam patet; altera quae deficit dubium est utrum exciderit post I Hispanorum an post I Yardullorum; spatium utroque loco sufficit, sed posteriorem non habenms qnomodo expleamus nisi cohortis vocabulo inserto, priore aliud aliquod vocabulum ad Hispanorum potest adiectum fuisse, quamqnam cohors haec in Britannia sub eo nomine solo saepius memoratur.
^) De T. Avidio Quieto haec adhuc innotuerunt. Praenomen nuper aperuerunt fistulae urbanae editae a G. L. Yiscontio BulL della comm, arck. di Boma 5 p. 73 et a Lancianio in egregio commentario le acque e gli aque- dotti p. 221 n. 64 p. 240 n. 191. Tegulae quoque eiusdem viri, sed prae- nomine carentes innotuerunt tam ex urbe Roma (Visconti 1. c. p. 75) quam ex insula Sardinia, ubi vidi ipse in museo Gagliaritano (Spano iscr, figu- linarie sarde p. 19 n. 35). Eundem a. 89 provinciae Thraciae praefuisse legatum imp. Domitiani nuper ostendit decretum urbanum insigne editum vol. YI n. 3828, aere incisum a Yiscontio (1. c), unde item didicimus (quam- quam Marquardtius in nupera recognitione Staatsverwaltung I p. 314 invento asns non est) non Traianum, ut adhuc statuebant, sed Domitianum ei pro- vinciae legatum dedisse. Eundem esse proconsulem nescio cuius provinciae Quietum, quem laudat amicus eius Plutarchus quaest. conv. 2, 1, 5, proba- biliter posuit Patzig (quaest. Plutarcheae. Berolini 1876 p. 48), quamquam de lectione non satis constat Macrobiusque hunc locum compilans ut recte bominem Domitiani temporibus adiudicavit, ita nomen eius male in L. Quinti corrupit. Nam veri simile est, ut Patzigius exposuit, hunc alterum esse ex fratribus duobus, quibus Plutarchus iibrum de fraterno amore dedicarit, Quinto — immo Quieto — et Nigrino, eosque fuisse Avidios; denique Kui/tf, ut est in libri de sera numinis vindicta dedicatione, et ipsum mutandum esse in Kuf^rc. A. 97 in senatu sententiam tulit (Plinius ep. 9, 13, 13). Obiit ante a. 107 (Piinius ep. 6, 29, 1; cf. index Plin. p. 403). Huic cum legatio Bri- lannico a. 98 egregie conveniat, cognomen supplementis inserere non dubi-
502
PRIVILEGIA MILITVM
tari. In umbone aatem scuti aeneo reperto in Britannia vol. VII n. 570 cttni dubitans legerit Aogustas Franks :D • avirl • qvinto, ibi legatuin non andeo agnoscere, qnamquam litterae non magnopere distant ab avidio Qyiiiro, quoniam in militum armatara si qua nomina inveniuntur, ant ipsoram essQ solent aut centurionum. — Decretum Ae^anrticum vol. III n. 355 Waddington in fastis Asiaticis p. 722 ed. mai. ad filium cognominem rettulit proconsa- iem Asiae imperante Hadriano, id quod mihi olim dissentienti iam et ipsi probatur.
^) Leges cum dimissorum militum passim mentionem iniciant, qainam dimiserit, non enuntiant praeter hanc. Ipsa res non offendit; nam mitten- dorum militum ius quamquam imperatorium est, quod per alium qais facit, id ipse videtur fecisse, et extant tituli miiitum missorum per legatom iUam vel illum (vol. III n. 1078. 1172). Gansa, cnr praeter consuetadinem haee lex legatum dimittentem enuntiarit, eam fuisse crediderim, quod cam data est, Nepos nuper inde discessisset missione perfecta; contra sicubi legatos is, qui provinciae tum praeerat, cum lex lata est, eos de quibus agitar mi* lites dimisisset, semel tantum nomen positum esse. Haec si recte posita sant, non recte Borghesius (opp. 3, 195) legationem Britannicam G. Salvii Liberalis ad id tempns rettulit, quo Nerva et Traianus simul imperio prae- fuerunt; nec recte opinor ita evitatur scopulus legati Augustarum titali Ur- bisalviensis (vol. IX n. 5533 = Orell. 1170). Nepos quinam intell^^tar, ignoro; gentilicium, quod cum praenomine desideratur, litterarem fuit drdter quinque.
LXX. PIVS SECVNDO. a. 153 rep. Regensburgi, est iji museo Berolinensi.
Rep. Regensburgt prope ecclesiam Dominicanorum, dum aquaednctus fit, emit Schwarzenbergius Potsdamensis. Ab eo comparavit museum Berolinense.
intus: tabella prior.
RAIANI R T AELIVS NVS AVG nVS PONT IMP II • COS IIII P P
1
IN AL iV ET COH XlV
VB VLPIO VICTORE
DIM HON MIS
10
exirinsecus: tabella prior,
NOMIN SVBSCKi 4 QJV I EOR NON HAbJ
B CVM VXOR QVAS T\
\
15
CIVIT IS DAT AVTCVM1SQ3 XIS DVMTAX SING A D
brvtt/o PRAES
i I V ^ I O R V F I f
ALAE II FL 'X/ P F CVI PR TI CLAVDIVS RVFVJ
EX GREGALI Secvndo SASIi|i*F
ET SECVNDAE BORI FIL DESCRIPT ET RECOGNIT EX QVAE FIXA EST ROMAE I TEMPL DIVI AVG AD Ml
J
VETERANOEVMQVE. 503
[Iinp. Caesar, divi Hadriant f., divi] Traiani [Parthici nepos, divi Nervae] . pr(onepo8), T. AeliuB [Hadrianns Antoni]mi8 Aag(u8tQ8) Pius pont(ifex)
[maximaSy trihunicia potestate XVI,] imp(erator II), co(n)8(Ql) IIII,
p(ater) p(atriae) [eqoitibus et peditihua qui militaverunt] in al(i8) IV et coh(ortibu8) XIV ^)
[et aont in Norico') 8]ub Ulpio Yictore^) [quinis et vicenis pluribusve sti*
pendii8 emeritid] dim(iaai8) hon(e8ta) mi8(8ione), [quorum] nomin(a) 8ub8cri[pta 8unt, civitatem Roma]n(am), qui eor(um) non
hab[erent, dedit et conu]b(ium) cum uxor(ibu8), quas tu[nc habai88ent,
cum est] civit(a8) ia data, aut cum is, qu[as postea du]xis(8ent) dum
tax(at) sing(uli8).
a. d [G.] Brut[ti]o Prae8[ente], A. lunio Rufin[o consuiibus] ^)^
Alae II Fl(aviae) (miliariae) p(iae) f(ideli6) ^), cui pr[ae8t] Ti. Claudius Ru-
fu[8], ex gregal[e] Secundo Sa8ip(tfe/r)i f(ilio) et Secundae Bori fil(iae).
De8cript(am) et recognit(um) ex [tabula aerea,] quae fixa est Romae in [muro post] templ(um) divi Aug(u8ti) ad Min[ervam].
Descripsi. Indicavit nobis Bormannus.
*) Praeter consuetudinem nomina alarum cohortiumque omiasa 8unt festinante. eo qui . descripsit, defectu eo magis molesto, quod haec prima lex prodit ad exercitum Noricum pertinens, neque aliunde de eo satis con» 8tat. Nomen eius ponunt nummi imp. Hadriani (Eckhel 6, 500). A. 69 8ub procuratore Norici fuisse alam anam cohortesque octo Tacitus scribit (hist. 3, 5 cf. 1, 11. 70. 4, 70). lam hoc eerte intellegitur secundo saeculo parem fuisse exercitui Raetico, quem constat numeravisse ad minimum a. 108 alas IV cohortesque XI (D. XXIV vol. III p. 867), a. 166 alas III cohortes- que XIII (D. LXI Eph. 4 p. 460).
^) Hoc supplementum requiritur cum propter procuratorem (quem dua- bus provinciis ex ordine praefuisse equidem non statuerim) tum propter alam, nec recte inde, quod aes prodiit ex castris Reginis, coUigas yeteranumy cuius fuit, meruisse in exercitu Raetico. Nam quamquam verum est veteranos plerumque in ea provincia mansisse ubi missionem accepissent (vol. III p. 916), hoc, ut ibidem monui, anxie premendum non est, nec longe castra illa Raetiae a Norici confiniis aberant.
') Ulpius Victor procurator Augusti nominatur in titulis Noricis Cele- ianis vol. III n. 5161. 5169 beneficiariorum suorum, quorum priorem in ea- dem statione fuisse sub alio procuratore, qui provinciam procurarit anno 158, ex titulis n. 5162. 5166 colligitur. Idem cum hoo loco intellegatur, pro- curationem Victoris pertinere ad a. 153 iam discimus.
^) Consules cum ad a. certe 167 nuUi in legibus nominentur nisi eo tempore fasces gerentes, probabile est hanc per primum eius anni nundinium latam esse.
^) Ala II (sic omnino in aere est, non I) Flavia miliaria pia fideliB redit in lege a. 107 (D. XXIV vol. III p. 866), quo tempore in Raetia
504 PRIVILEGIA MILITVM
merebat, item in titulo Aagustano vol. III n. 5823, qai cum item legionis III Italicae mentionem faciat, verisimiie est eam alam etiam post Marcnm in eadem provincia constitisse. Nihilo minus post inventum titulam Con- cordiensem vol. Y n. 8660 tabellasqae Reginenses a. 166 (haias eph. vol. II p. 460) extra dubium est, ut has edens demonstravi, eo anno solas alas tres primas omnes Raetiae praesedisse; itaque in diplomate anni 153 ad Nori- cum exercitum pertinente ala ea recte nominatur. Nec mirum est per hos maxime annos in praesidiis duarum provinciarum conterminaum multa novata esse numerosque stationes subinde mutasse. — Ad eandem alam Christias (in actis Monacensibus minoribus a. 1868 vol. 2 p. 436} refert titalos al^K Flaviae piae fidelis miliariae exercitus Baetici vol. YI n. 3255 et alae II Fla- viae singularium Augustanum vol. III n. 5822 probabiliter. Alam II JFlaviam Hispanorum civium Bomanorum titulorum Hispanorum (vol. II n. 2600 cf. n. 2554. 2637) et alam II Flaviam Agrippianam 0. I. Gr. n. 3497 num itein recte ad eam traxerit, magis dubium est. Ceterum ad quaestionem de qaa nos agimus hi titali omnes non perveniunt.
LXXI. MARCVS ET COMMODVS VALERIO VALENTL rep. KadikOi, est Tirnowae. a. 178 d. Mart. 23.
Tabeilae repertae inter rudera castri Romani Kadikoi quinque sexve horis a Tirnowa, sunt Leskovetz apud dominnm Jekov.
(textum vide p. 506. 507.)
Imp. Gaesar, divi Antonini fil., divi Yer^i Parthici] maximi frater'), divi Hadriani nepos, divi Traiani Parthici pronepos, divi Nervae abnepos M. Aurelius Antoninus Aug(ustus) Oermanicus Sarmaticus, pontifex maxi- mas, tribanic(ia) potest(ate) XXXII, imp(erator) VIII*), co(n)s(ul) III, p(ater) p(atriae) et
imp. Caesar [L.] Aelius^) Aure1[i]us Commodus Aug(ustus) Antonini Aag(asti) fil(ius), divi Pii nepos, divi Hadriani pronepos, divi Traiani Parthici ab- nep(os), divi Nervae adnepos Germanicus Sarmaticus, tribnn(icia) pote> s(tate) III*), imp(erator) II, co(n)s(ul), p(ater) p(atriae)
peditibus et equitibus, qui militaverunt in cohorte I Flavia Namidarom ^), quae est Lyciae Pamphyliae^) sub Licinio Prisco leg(ato) ^), lulio Festo tribuno^), quinque et viginti stipendis emeritis dimissis honesta missione,
quorum nomina subscrij)ta sunt, civitatem Romanam, qui eornm non ba- berent, dederunt et conubium cum uxoribus, quas tunc habuissent, cum est civitas iis data, aut cum iis, quas postea duxissent, dumtaxat singulis
a. d. X k. Apriles Ser. Scipione Orfito, [P.] Velio Rufo co(n)s(ulibu8) *).
ex equite Valerio Valeri f. Valenti castr(is).
Descriptum et recognitum ex tabula aerea, quae fixa est Romae in moro post templum divi Aag(a8ti) ad Minervam.
VETERANORVMQVE. 505
DeBcriptam ab eodem Syrka misit ediditque I. Ponialowsky cum n. LXyilL Hepraesentavi utrumque exemplum, scilicet ipsum Sjrkowianum ab editore xnihi missum, cum suis naevis, quatenus tjpi permiserunt. In interiore pessime scripto littcras deformatas ita ut agnoscerentur ad consuetam for- znam revocavi, ea de qoibus dubitari potest, ut potui reddidi. Exterius in universum recte legi apparet; quae errata sunt, ut 6 xxxiii, 7 avrevs, 16 DiMMissis, 17 RV, 23 D pro P omnino, 28 agv, pleraque ad exceptorem referenda sunt ceteroquin diligenter officio functum.
^) Lex haec, quae prima innotescit lata a Marco post obitum Veri, in nomine illius honoribusque eiferendis plane concordat cum inscriptione urbana arcus Marco a senatu dedicati a. 176 (vol.VI n. 1014). Gonfirmatur igitur post Veri mortem eum fratris consecrati nomen ^maioribas interposuisse, no- jninibus autem Armeniaci Parthici Medici legitimo usu abstinuisse.
^) Pro iMP • VIII, ut traditur extr., vel imp • vii, ut videtur esse intus, requiritur imp • viiii; nam inscripti sunt nummi cusi per tr. p. XXXI, id est a. 177, alii imp, VIJI^ alii imp, VIIII, cusi tr. p. XXXII omnes imp, VIIII (Eckhel 7, 64. 65).
') Lex haec, quae prima est data a Commodo, etiam primis annis Aelio nomine tamquam legitimo eum usum esse ostendit, id quod antea opinor ignorabatur; nam titulum Emonensem vol. III n. 3843 non eius esse in adnotatione ad eum ostendi.
^) Aes in utroque exemplo etiam ii admittit; sed requiritur iii.
^) In titulo Brundisino (C. I. Gr. vol. III p. 1254 n. 5783 c) mentio fil %Wf(T»)9) a [#X. NjotJitiiSwi' [Ik] ne^7(i5ff) t^? \Via]jiXip\j>Jlag,
^) Esse debuit m Lycia Pamphylia.
^) Quod plerumque statuant propter fragmentum Dionis 69, 14 ab a. inde 135 Lyciam et Pamphyliam sub proconsulibus fuisse, ei et titulos contrarius est C. I. Gr. vol. III p. 1140 n. 4303 h' scriptus sub legato pro praetore imperante Pio et haec lex a. certe 178 provinciam sub imperatore fnisse declarans.
®) Praeter consuetudinem iunguntur legatus et tribunus, quod huius provinciae exercitus una sola cohorte conficiebatnr.
^) Orfito et Bufo intus. — In annis legitime significandis cum consu- les so£fecti locum suom retinuisse videantur ad Commodum usque (v. Staats- recht 2^, 87), probabile est anni 178 primom nundiniom quadrimestre fuisse, neque id difficultatem facit, quamquam pleraque nundinia tum bimestria fue- runt (1. c. p. 82). — Ordinariorum eius anni plena nomina nunc demum emer- gunt. Disputavit de iis Borgbesius opp. 3^ 58 seq. Floruerunt per hos annos Ser. Calpurnius Scipio Orfitus salius Palatinus defunctus a. 191 (VI, 1980, 12 cf. Fabrett.744, 518) et Cornelius Scipio Orfitns creatus salius Palatinos a. 189 (YI, 1980, 10. 1981, 3); uter a. 178 fasces tenuerit, dubitari potest, quamquam praenomen priori favet. — CoUegam Orfiti, queni Borghesius (1. c.) iudicarat faisse Q. Tineium Rufom^ iam intellegimos foisse P. (?) Veliom Rufom, quem c. a. 183 Commodos occidit (vita c. 4: inter/ecta et Vitrasia Faustina et Fe- lim Rufm et Egnatius Capito consulares).
506 PRIVILEGIA MILITVM
ifUus: tdbeUa prior.
ImP CAESAR DIVI ANTONNI F //DEVI N/EGII/e/iL1II MAXIM FR/S/P ^ P IVI IIEDRMNI NEI • P • DIVI TRAIANI PARTHICI PRONR DIVI NRCVAE ABNAPO M AVRA VSANCLININ AV^ • GERMANIC • SARMATINMN ft HFE MAXIMV • TRIRVNIIIAN V XXXII IMP VII COS III P I • I IMP • CAESAI/AEIVARELLV COMMODVS LC • ANTONI AVG • FLL • DIVI PII NEPO DI • VI HADRANI PRONEP DIVI TRAIANI PARTH • I^ NFTO DIVI NERVAE PNEPOS GERMAN IFRMATIC TRIBVN • POT LILM • LI CNS • P • P • 10 PEDITIBV ET EQyiTIRV QVI MILITAVERVNT NCPYL' A* TE I FIAVII NVMIDAR QVAE EST LYCIAE MMIPYLLAC SVR LIONIO PRISCO LEG IVLIO FESTO TRIBVNO QVIN QVE ET VIGINTI STIPENIIS EMERTIS DIM/SSIS HONESTA MISSIONE QVORVM NOMINA SVBSCRII 1» SVNT aVITATEM ROMA • NAM QVI EORV NON HA
|ERENT DEDERVNT ET COIVBIVM CVM VXORIBV QVA \V HABVISTNT CVM EST QVITAS IIS DAT AVT k IIS QVA POSTE DVllSSNT DVMTAXAT ^ SINGVLIS
• iabella posterior.
A D • X • K • APRILES ORFITO ET RVFO COS
EX EQVITE VALERIO VALEEI F VALENTl CAST
5 DESCRIPTVM ET RECOGNIT EX TABVL AREA QVAE FIXR EST PNAI IN MVE POS TEMPIV DIVI AVG • AD
MINERVAM
VETERANORVMQVB. 507
extrtnsecus: tabella prior.
Imp caesar divi antonini fil divi veK ximi frater divi hadriani nepos /
PARTHICI PRONEPOS DIVI NERVAE aSi AVRELIVS ANTONINVS AVG GERMANICVS ^^ 5 TICVS PONTIFBX MAXIMVS TRIBVNIC POTES X
XXXIII • IMP • VIII • COS • III • P • P • ET 1
MP CAESAR I • AELIVS AVREVS • COMMODVS AVCJ
ANTONINI AVG • FIL • DIVI PII NEPOS*DIVI HADRIA NI PRONEPOS DIVI TRAIANI PARTHICI ABNEP • DI 10 VI NERVAE ADNEPO GERMANICVS SARMATICVS
TRIBVN POTES III • IMP • II • COS • P • P •
Peditibvs et bqviTibvs QVI MILITAVERVNT IN
COHORTE^T^FLAVIA NVMIDARVM QVAEST lYcIM PAMPHYLIAE SVB LICINIO PRISCO LEC IVLIO 15 FESTO TRIBVNO QyiNQVE ET VIGINTl STIPENDIS
EMERITIS DIMMISSIS HONESTA MISSIONE QVO
RV NOMINA SVBSCRIPTA SVNT CIVITATEM ROMA NAM QVI EORVM NON HABERENT DEDERVNT ET CONV BIVM CVM VXORIBVS QVAS TVNC HABVISSENT CVM tO EST CIVITAS IIS DATA AVT CVM IIS QVAS POSTEA DV
XISSENT DVMTAXAT SINGVLIS A D X K • APRI • SER • SCIPIONE • ORFITO
D • VELIO • RVFO
EX EQVITE Sft VALERIO • VALERI • F • VALENTI • CASTR
DESCRIPTVM ET RECOGNITVM ET TABVLA ABREA QVAE FIXA EST ROMAE IN MVRO POST TBMP LVM DIVl AGV AD MINERVAM - •
tabella posterior.
C • BBLLI VRBANI
L • SENTI 0 CHRYSOCONI
TI • IVLI CRESCENTIS
L • PVLLI MARCIONIS
9 B • VIBI 0 ROMANI
C • PVBLia LVPERCI
M • IVNI PII
508
PRIVILEGIA MILITVM
LXXIL IMP . . . . LVCILUNO. inter a. 216 et 247? rep. Ad6ny, extat Pestini.
Tabula aerea fracta naper reperta Adony in Pannonia inferiore, ubi fait Vetus Salina (vol. III p. 431) prodiitque item simiiis legis fragmeDtom n. LXY editum supra p. 184.
tdbella prior: intus,
ALPIN-PEDir-l N-ETPHEMESEN'ET'
\
10
ERIOR. • SVB POMPON E ET VIGINTI STIPE^ IS HONESTA MlSSIOf • SVBSCRIPTA SVN AM QVI EORVM NON fr CONVBIVM CVM VXO VBVISSENT CVM ES \T AVT CVM IS QVAS sNT DVMTAXAT
10
16
tahella prior: extrinsecus.
JE QVORVM NOMINA SVBSCRIP »OMANAM QVI EORVM NON CVM VXOR • QVAS TVNC HABVIS S IIS DATA AVT CVM IS QVAS POS AXAT SINGVLIS PRAETEREA ECVRIONVM ET CENTVRIO PROVINC • EX SE PROCREATIS ANI • ESSENT - A D • III • IDVS* AVG- EMILIO SEVERO*CANTABRINO COS* ST • OCTAVIVS FVSCVS-
VRIONE-
' LVCILIANO POROL -
SECVNDINAB VX-EI*BASS \NO F EI • ET LVCIDAE F EI • 5R • QVE FIXA EST • ROMAE \D • MINERVAM •
[Imp. Gaes.]
[equitibus et peditibus, qui militaverunt in alis . . . et cohortibus . . • qnae
appellantur] [T]bra[cum et prima] A]pin(orum) pedi-
t(ata) e[t] n(orum) et p(rima) Hemesen^orum), et [sunt in Pan-
nonia inf]erior(e) sub Pompon[io quinqu]e et viginti stipen^dis
emeritis dimiss]i8 honesta missione
quorum nomina subscripta 8un[t, civitatem] Romanam, qui eorum non [ba- berent, dedit e]t conubium cum uxor(ibu8), quas tunc habnissent, cam e8[t civita]s iis data, aut cum is quas po8[tea duxi88]ent dnmtazat sio- gulis; praeterea [liberis eorundem] decurionum et centurio[num, qoi cura filis in] provinc(ia) ex 8e procreatis [milites ibi castel]lani esaent.
a. d. III idus Aug Aemilio Severo Gantabrino cos.
[cohortis] , cui pra]e8t Octavius Fuscus, [ex cent]urione f. La-
ciliano Porol^issensi) ; Secundinae ux(ori) ei(u8); Bass . . . . [filio
eius et] .... ano f(ilio) ei(u8) et Lucidae f(iliae) ei(u8).
[Descriptum et recognitum ex tabula a]er(ea), que fixa est Romae [in muro post templum divi Augusti] ad Minervam.
Edidit tabellam primus losephus Hampel in actis Hungaricis {Areh, Er- tesito XIII p. 9 — 14) descriptam diligentissime adiecta praeterea forma partia
VETERANORVMQVE. 509
iDterioris neglegenter scriptae et propterea lectu difficilis. Nihilominus cum litterae quaedam efTractae vel ob alias causas dubiae scrupulum mibi mo- vissent, oculis meis tabellam ut inspicere liceret Berolinum transmissam, a masei praefecto Francisco Pulszky optimo amico et horum studiorum egregio patrono impetravi. Iternm edidi ego adiectis tabulis curante Ottone Hirsch- feld diligentissime ligno expressis apud Benndorfium et Hirscbfeldium archdo- logisch-epigraphische Mittheilungen aw Oeeterreich vol. 3 (1879) p. 2 seq., unde quae sequnntur repetita sunt.
De lectione haec observanda snnt. — Partis interioris v. 1 tertia littera qnae videtar fuisse a non satis certa est. — 3 pro p Hampelius legit ii, noD recte. — 11 at potius est quam quod dedit Hampel ta. — Partis ex- terioris v. 7 ante provinc quod remanet exigunm elementi vestigium pro n ab Hampelio acceptum non minus recte ad i^ l, a, m cet. referetur. — 8 prima littera fracta num l fnerit an m vel i, aliquamdiu dubius haesi, sed aere diligenter considerato Hampelii lectionem omnino probandam esse et ego intellexi et intellexerunt aere inspecto viri periti alii. — In redin- tegratione spatiorum rationem ita habui, ut propter compendia arbitraria in hoc genere scripturae in parte interiore vulgaria ibi quoque, ubi vocabulis solito more perscriptis spatium deerat, consuetas formulas retinerem ex- cepto uno loco int. 6, ubi cum requiratur [dis plvribvsve emeritis dimissJis honesta mission, deficiant autem litterae tantummodo plus minus tredecim, PLVRiBVSVE vocabulum omisi. — Extr. 10 pro cohortis eodem iure poni potest alae^ item 11 [declurione pro centurione,
Consnlis alterius nomen quod remansit Aemilii Severi Cantabrini plane
ignotum est^ ut ne familiae quidem uUa memoria praeterea extare videatur.
Cantabrini cognomen adeo nunc primum opinor innotescit componendum
id cum Allobrogicino et Oraecino (cf. C. I. L. vol. I p. 1 78). Severum Can-
tabrinum consulem suffectum fuisse paene certnm est cum propter diem
(Aug. 11), tum quod inter ordinarios, ut Cantabrinum mittam, ne Severus
qaidem nllus reperitur, de quo recte cogitemus. Itaque probabile est legem
ante a. 247 datam esse; nam certe ab eo tempore inde in legibus his anni
ab ordinariis nuncupantur (v. Staatsrecht 2^ p. 88). — Cum ex reliquiis
legis quas habemus de anno non constet, ne hoc quidem determinari potest,
caius imperatoris quorumve imperatorum nomina praescripta fuerint Sane
lex ante Diocletianum scripta est, cum in eo collegisque privilegia haec
deficiant ratione militiae universa immutata. Sed adsunt indicia aetatis
alia paullo certiora. Barbarismum que pro quae III, 15 in diplomatis ad
Marcum usque non reperiri, at ab anno inde 216 constanter fere adesse
monai C. III p. 919. E contrario ex iis quae de consulibus modo expo-
sui ef&citur legem anno 247 priorem esse. Denique cur tabula non ante
Alexandrum scripta esse videatur infra monstrabo. Itaque probabile est
legem datam esse inter Alexandrum et Philippos.
£x nomine exercitus, ad quem privilegium pertinuit, in aere non superest nisi pars vocabuli . . . erior; intellegi Pannoniam inferiorem coUigitur cum ex loco, unde aes prodiit (nam veteranos vitam exegisse fere in. provincia^ IV 34
510 PRIVILEGIA MiLrrvM
in qna iDeruiBsent, demonstravi C« l. L. voL lll p. 916), tam ex cohortinm nominibus quae in aere supersunt. Nam diploma a. 167 (C. I. L. III p. 888) in exercitu eius provinciae et Thracum cohortes tres enumerat, scilicet I Thra- cum Germanicam civium Romanorum, I Augustam Thracum, II Aogostam Thracum, et cohortem I Alpinorum peditatam; cohortem aotem primam mi* liariam Hemesenorum nominant eiusdem provinciae tituli non pauci saecaii tertii (C. Ill n. 3328. 3331. 3334; Eph. epigr. U n. 595. 596. 598. 600). — Legati eius provinciae Pomponii (cognomen intercidit) alibi meDtioneoi dob inveni.
. Sed quae praeterea in aere reperiuntur cum aut vulgaria sint^) ant ob- Bcura, comma quo privilegium finitur minime vulgare est nec fortasse iti obscurum, ut de explicatione desperandum sit. Scilicet cum principiam dispositionis ad verbum respondeat privilegiis iis quae peregrinae condi- cionis militibus provincialibus ab a. 154 inde concedebantur (C. I. L. III p. 907), clansula:
PRAETEREA IDECVRIONVM ET CENTVRIO I PROVINC EX SB PROCREATIS LANI ESSENT
nunc primum emergit Neque id per se offendit. Nam privilegia aaxiliariid provinciarum militibus concessa cum satis multa supersint ad Marcam os- que, adhttc nulinm habuimus anno 178 (supra p. 502) posterius; crediderim- que hoc de quo agitur longo intervallo a reliqnis seiungi, praemia aQtem veteranorum interim mutata esse.
£a mutatio quae fuisse videatur antequam expono, error qaem in prin- legiis antea notis enarrandis commisi mihi retractandus eat, com ab ea quaestione aeris huius interpretatio pendeat. Scilicet cum haiasmodi pere* grinae condicionis miiitibus ad a. 145 civitas Romana concessa ease inve- niatur et ipsis et l^eris poateriaque eorum, clansula autem haec in privilegiis per annos 154 ad 178 concessis deficiat, id dixi (1. c. p. 908) factam esse videri culpa eorum qui privilegia ea concepissent, qnos sane bac aetate constat officio parum diiigenter functos esse. At iam apparet iaa potins mutatum esse beneficio inter a. 145 et 154 ad ipsos milites restricto, at
^) Qaamquam in vulgaribus his dod omnioo praetereundam est, qaod nulkes ans- liarii, quo tempore lex haec data est, post emerita quiDque et vigiDti stipendia mitte- baatur. Nam stipendiorum numerum lcgitimum tertio saecalo crevisse nonmt qoi eiai aetatis rem militarem non ez enchiridiis solis cognoverunt; scilicet clasdcoram ex kx et vigiuti facta esse duodetriglDta privilegia ostenduDt (C. III p. 907), legionaiiomoi vigiDti crevisse ad quiDque et viginti titulus Dacicus G. III, 1072 et Servius ad Aenei- dem 2, 157 quaeque efficiuutur ex loco Modestiui Dtg. 27, I, 8, 2 et constitntionHw^ Caracallae Cod. lust. 5, 65, 1. 12, 35, 2. Auxiliariorum privilegia cum post Marena deflciant, ezpectari potuit simile quiddam de iis cantum esse; nihtlomtnuB boc Ses ab antiquioris aetatis numero legitimo non recedit.
VBTERANORVMQVE. 511
liberi ante civitatem adeptam nati deinceps in peregrina condicione remane- rent. Id qnod confirmat qui c. a. 160 scripsit Qaiae 1, 57: veteranis quibua- dam caneedi solet principalibus canetitutianibue conubium cum hie Latinie pere- grinieve quaa primae poet miaaionem uxores duxerint (poterat addere Vel ante dactas retinaerint'): et qui ex eo matrimonio naecuntur, et dves Bomani etin potestate parentum flunt^ nam tacite cives Romanos ease negat liberos ex eiasmodi iuris peregrini matrimonio ante missionem natos. lam vero hoc privilegio filiis ante id datam natis civitas conceditar sab eertis condicioni- bas, qaae cam integrae a^ nos non pervenerint, sapplementis opus fait.
Sapplementa formanda erant ratione habita ante omnia argamenti haram legam universaram, qaod est de oivitate et conabio, ut in his haec quoque clausula necessario versetar; item ratione habita clausulae recensentis inter beneficiarios praeter filios etiam filiam, ut non flliorum tantum, sed libero- ram utriusque sexus privileginm hoc loco requiratur; item verborum ex se, quae secundum linguae leges requirunt ut veterani sint a quibus enuntiatum regatur ^). Nam ad verba nascendi et oriundi cum praepositio ex ita appli- cetur, ut aequabiliter et de matre asurpetur et de patre^), in legibus de hoc magis adhiberi solet, ut filius natus ex aliquo opponatur adoptivo; neque enim aliter id Latine dici potest^), cnm filius naturalis non usur- petur nisi de filio non iusto. His condicionibus ut satisfacerem et difficile negotiam aliqua ratione expedirem, proposui quod supra legitur: praeterea \liberis eorundem'] decurionum et centurio[num, qui cum filis in\ provinc(ia) ex se procreatis [milites ibi castel]lani essent; ant, si cui magis placebit filios non inter castellanos, sed solita ratione militavisse, sic: praeterea [liberis eorundem] deeurionum et centurio[num, qui probatis filis tn] provinc(id) ex se proereatis [ipsi ibi castel]lani essent,
Quod si quem ojBPendit ita ex iis quae praecedunt prius comma solum cogitatione suppleri, scilicet dvitatem Bomanam dedity cum posterius et co^ nubium .... singulis ad filios non recte referatur, fortasse hoc ne verum qui-
^) Velim ne leviter hoc aestimenty qnibas stadia haec hodie curae sont adsnefacti scriptionibas Latinis quae dicantur doctorum tertiae magis qaam secandae decUnationia hominum et propterea saepe iusto mitiores. Neque enim bic agitur de titulo aliquo privato, quos omnis generis soloecismis abundare nemo negat, sed de lege publica eius generis, in quo barbarismi fabris imputandi, ut illud que pro quae, ante tertium sae- cnlnm nuUt, barbarismi autem, qni ad auctorem legis redeant, nuUo tempore uUi re- perinntur.
^) Inde noii minns recte dicitar Mpoe ex fiUo natue qnam ntpoe ex fiHa, Addo locos quosdam. Ennius fragm. 346 Vahlen; neve tu ymqwm is ^fiRiiMm extoilcu iibe' rorum ez te genus. Terentius Hecyra 655: ai ex me Hla liheroa vellet aibi, Adelph. 15: ex me hic natus non est, eed /ratre ex meo. Sallustius lug. 5, 7: m Adherbalem et Hiempealem ex sese genuit lugurthamque • . . eodem cultu quo liberos suos domi habuit. Ulpianus Dig. 49, 15, 21 pr.: si quis ... ex se naium sub titulo naturalis filii . . . ma- numiserii, Gf. Handins in TurseUino 2 p. 636.
') Simili ratione lege cautnm erat ut socii nominis Latini ci?es Romani fierent tt qui stirpem ex sese domi relinquerent (Liv. 41, 8).
34»
512 PRIVILEGIA MILn^VM
dem est; nam si ponas veterftnam tempore missionis habaisse filiain mari- .tum, id quod fieri potuit, omnino filio quoque conubio opuB foit, ul matri- monium iustum evaderet et liberi ex eo nati in potestate avi essent. Sed ut qui leges composuerunt de eo casu non cogitarint, qaod ego quoqQe magis negaverim, cum posterior certe clansulae pars de uxore post mis- «ionem ducta ad liberos parum recte extendatur: privilegia eius temporis. quo civitas Romana liberis quoque veteranorum una cum ipsis concedeba- tur, plane simili ambiguitate scripta esse inveniantur; sic enim ibi est: ipais liberis posteriaque eonm civitatem dedit et comUnum cum uxoribus quas tunc ?iabui88ent cum eet dvitaa iis data et quae seqauntur. Itaque haec aot ita ut supra indicavi explicanda sunt aut certe toleranda.
Sed militam castellanorum vocabulum, in quod sponte incidit etiam Hirschfeldius, quo pertineat iam videamus.
Militiae Romanae rationem Alexander ita mutavit, ut eam ex aliqaa parte et colonam faceret et hereditariam. Sola, ait qui vitam eiua scripsit c. 58, quae de hostibus capta sunt limitaneie duc^ms et militihus donavit ita, tU eorum eeaenty si heredes eorum militarent, nec umquam ad privatoe pertine- rent, dicens iUtentius eoe militaturoSy si etiam sua rura defenderent; addidit jSane his et animalia et servos, ut possent colere quod acdeperant, ne per ino- piam hominum vel per eenectutem possiderUium desererentur rura vicina har^ hariaey quod turpiseimum ille ducebat (cf. vita Probi c. 16)< Haec rora hostibus erepta et barbarico solo vicina proprie esse caeteUa coiligitur ex lege a. 423 (C. Th. 7, 15, 2 = C. lust. 11, 60, 2): quicumque castelhrum loeos quocumque titulo poaeidenty cedant ac deserant, quia ab his tarUum fas est possideri castellorum territoria quibus adscripta sunt et de quUtus iudteacU antiquitas, Quod si ulierius vel privatae condicionis quispiam in his loois vel non c€utellanus miles /uerit detentator inventusy capitaU sententia cum bonoTHm publicatione plectatur, lidem agri sub nomine limitotrophorum sive limita- neorum passim in constitutionibus commemorantur; id quod vel rabrica significat Codicis lustiniani (11, 60) de fundis limitotrophis et terris et palu- dihus et pascuis limitaneis vel castellorum. Huius instituti, quod ad Alexan- drum rerum scriptores referunt, tamquam corollarium est quod aere Panno- nico significatur, scilicet militibus peregrinae condicionis cum honesta mis- sione civitatem Romanam ita concessam esse, ut gregales ipsi tantam eam acciperent, decuriones autem et centuriones una cum liberis, modo ilU relati essent inter milites castellanos filiosque eiusdem condicionis haberent, aot, si mavis, modo ipsi relati essent inter castellanos filiosque milites haberent Fiiii autem requiruntur ex ipsis procreati, non adoptione quaesiti) ne orfoos in fraudem legis privilegium usurpet.
VETERANORVMQ VE . 613
LXXIII. VALERIANVS ET GALLIENVS P. ANNEIO
PROBO.
a. 254 d. lan. 13 (immo 7) rep. Industriae, extat Taurinis.
Tabellae duae aereae ianctae filo aeneo, quas Industriae, nunc Monteu da Po^ repperit Baptista Micca, comparavit advocatus Victorius del Corno Crescentinensis, ez cuius dono iam adservantur in nummophylacio regio Taurinensi.
(textum vide p. 514. 515.)
Imp. Cae6(ar) P. Licin(iu8) Valerianus Pius *) Fel(ix) Aug(u8tus) pont(ifex) max^imus), tr(ibunicia) pot(e8tate) II, [consul II et]*)
Imp. Cae6(ar) P. Licinius Egnatins 6al[i]enu8 Pius Fel(ix) Aug(u8tus) pon- t(ifex) max(imus), trib(unicia) pot(e8tate) II, co(n)8(ul)
nomina militum, qui militaverunt in cohortibus praetori[s] Valerianis Galienis d[ecem] I. II. III. IIII. V. VI. VII. VIH. VIIII. X piis vindici[bus], qui piae et fortiter militiam funct[i sunt], ius tribuimus conu[b]ii^) [dumtaxat cum Bin]guli8 et primis uxoribu[B, ut etiam si pe]re[grin]i iuris feminas im matrimonio suo iu[n]xerint, proinde liberos tollant ac si ex duobus civibus Romanis natos.
a. d. ^) id. lan. impp. Valeriano Aug. II et Galieno Aug. co(n)8(ulibu8)
coh(orti8) I pr(aetoriae) Valerian(ae) Galienae p(iae) v(indicis). P. Anneio P. f. Probo Pap. Petobione.
De8criptu(m) et recognitu(m) e[x] tabula aer[ea, qnae f]ixa est Rom(ae) im mn[ro] po8[t templum divi] Aug(uBti) ad M[inervam].
^) Pivs/ivs intuB ut videtur vocabulo male geminato. ^) cos • II • ET oxpissum est intns, extrinsecus deficit in biatu. Patris patriae et proconsulis vocabula in neutro imperatore videntur adscripta fuisse. *) coNVBVii aes. *) Excidisse videtur vn (cf. vol. III p. 913).
Vidi. Vinc. Promis in actis academiae Taurinensis minoribus vol. 13 (a. 1877/78) p. 565 testium nomina edidit, vol. 15 (a. 1879/80) p. 243 meo adiutorio usus totum diploma adiecta tabula. Interiores paginae tam male scriptae sunt, ut prioris (quam in tabula repraesentavit Promis) partem totamqne posteriorem legere non potuerimus. Hoc apparet partem tantum in ea scriptam fuisse plerisque omissis.
514 PRIVILEGIA MILITVM
intus: tabella priar.
IMP CAES P LICI//VS VALERIA NVS PIVS /IVS FEL AVG PONT M/X TR POT II IMP CAES P LlCllllll
sequuntur veraus tres lectionie parvm C€rtae.
tabella poeteriar legi non potuit.
VETERANORVMQVE, 515
extrinsecus : tabella prior. IMP CAES P LICINI
PIVS FEL AVG PONT MAX T IMP CAES P LICINIVS EGNATIVS GAL FEL AVG PONT MAX TRIB POT II COS 5 NOMINA MILITVM QVI MILITAVERVNT IN BVS PRAETORl/ VALERIANIS GALIENIS D I • II • III • IIII «V-VI • VII» VIII VIIII • X • PHS VINDICI QV! PIAE ET FORTITER MILITIAMFVNC^ IVS TRIBVIMVS CONVBVII 10 GVLIS ET PRIMIS VXORIBVj
RE////I IVRIS FEMINAS IMMATRIMONIO SV O IV/XERINT • PROINDE LIBEROS TOLLANT AC Sl EX DVOBVS CIVIBVS ROMANIS NATOS • A D ID lAN • IMPP VALERIANO AVG II ET GALIENO AVG COS
15 COH • I • PR VALERIAN GALIENA • P • V- P-ANNEIO-P- F • PROBO- PAP PETOBIONE
DESCRIPTV ET RECOGNITV E/ TABVLA AEl/ Clll FIXA EST ROM IMMV// POs( 20 ////aVGADaJ"
tahella posterior,
M • AVRELI QVINTIANI
L • AVRELI SIMPLICI
P • APPEI MARCELLINI
C • CAELI GERMANICINI
5 P • AELI BASSANI
M«AVRELI ' MAGRINI «tc
P • BELLICI VICENTI
Th. Mommsen.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE.
Yr
XXIX. ALPES POENINAE.
allem Poeninam in provinciaram ordinatione Augasti cum Raetia coDtri- butam esse ostendi yol. III p. 707 (cf. voLV p.757). Cui meae demonstrationi cum nuper contradizerit O. Zippel (die romische Hemchafi in Illyricunu 1877. p. 286), Alpes eas partem fuisse provinciae Germaniae superioris contendens, non abs re erit argumenta in alteram utram partem prolata denuo expendere.
Ex auctoribus qui unus considerandus est Ptolemaeus (reliqui enim quae hac faciant non afferunt) vallem Poeninam duplici nomine Raetiae ad- iudicat. Primum cum in finibus determinandis proficiscatur a monte Adala, apud quem ait confinia esse Belgicae (2, 8, 6), Narbonensis (2,8, 6. c 10, 1), Raetiae (2, 12, 1), Italiae (3, 1, 1), aperte intellegit montes ad laciun Lemannum; nam eo solo loco Belgica (scilicet Helvetii a Ptolemaeo ad Belgicam relati) et Narbonensis et Italia conterminae sunt et contermina item vallis Poenina, quam sic cum Raetia contribui apparet. Adula monte igitur sequitur Alpes ad deztram Rhodani superioris ad Lemannum nsqne a Ptolemaeo comprehendi, quod utrum recte fecerit an vocab.uli usnm iasto latius extenderit, ad nostra non pertinet. Zippelius certe cum miratur, qoi factum sit, quod Ptolemaeus Poeninas Alpes ab oriente Adulae coUocet^ rem parum intellexit. — Multo magis autem erravit de oppidis apud Ptole- maeum ad Raetiam relatis. Scilicet geograpbus Raetiae oppida enamerans (2, 12) post sita prope lacum Brigantinum Taxgaetium et Brigantiam cain ita finiat: fJLsrd Ss Tctvrctg Ovihog ^KfioSov^ov A^ova-ofMayos *Exro$ov^oi', at le> gitur in codicibus plerisque, at secundum optimum Vaticanum 191, caias lectiones liberaliter, ut solet, mecum communicavit Car. Mueller, ita: oCaa< *El3o8ovgov *OKTo8ovgov ^gova-ofjLayo9y quod olim contendi has esse yallis Poe- ninae civitates iam extra dubium est. Nam quod tertio loco nominator
MOMMSEN OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 517
Octodarum vallis Poeninae oppidum esse notisBimum lectio reformata sta- bilivity nec quiequam opinor Zippelium audiet conicientem alterum nescio quod eiusdem nominis oppidum alicubi in Raetia esse potuisse. — Confirma** tur ita, quod item ollm conieci, pro Ouixo?^) reponendum esse Ouiovitxoc notum ex itinerariis, hodie Yevey. — Ebodurum cum legatur interposi- tum inter Octodurum et Viviscum, quaerendum esse apparet ad caput lacus Lemanni. At pendet quaestio haec de loco Notitiae Dignitatum Occidentis c 42, 15 adhuc parum recte tractato, ubi cum nominetur pra^ectua clasns harcariorum Ebruduni Sapaudiae, is ubi sedem habuerit considerandum est. Enumerantur ibi praepositurae quinque constitutae Viennae, Arelate, Ebru- duni Sapaudiae, Massiliae Graecorum, Sapaudiae Calaronae sub praescrip- tione, ut est in libris, in provincia Gallia niparenai. Quae verba cum aperte corrupta sint, riparensem pro niparensi qui restituerunt id coniectando crea- Yerunt, quod si traditum esset, crux interpretum foret; nam cum distributio Galliarum notissima sit, riparensis Gallia nusquam redit. Contra tres urbes clarae Vienna Arelate Massilia cum omnes Viennensis provinciae sint sequan- turque statim simili loco Novempopulana Lugdunensesque et prima et Se- nonia et locus omnino flagitet mentionem tam dioecesis (id quod pervidit Seeckius) quam provinciae, praescriptio quomodo emendanda sit, extra dubium positum est, scilicet scribendum in Oallia: in provincia Viennensi, Itaque etiam Sapaudiae Calaro sine dubio Cularo est sive Gratianopolis (Grenoble) urbs et ipsa Viennensis provinciae fiuibus comprehensa, nec quicquam obstat, quominas Sapaudiae vocabulum eatenus porrigamus. Postquam quattuor ur- bes demonstratum est ad Viennensem provinciam pertinere, idem de quinto qnoque obtineat necesse est Ebrudunum igitur iam intellegitur neque Eburo** dunum Caturigum (Embrun) esse neque Ebnrodunum Helvetiorum (Yver- dun); illud enim in provincia Alpium maritimarum fuit, hoc in Maxima Sequanorum. Accedit quod Sapaudiae finibus neutrum recte comprehendi- tur^). Alio quoque nomine Ebrodunum Notitiae oppidorum eorum neutri aptum est, sed magis quaerendum in ripa lacus Lemanni. Nimirum classis nuUo modo referri potest ad Ebrudunenses Caturiges et parum apte ad Sborudunenses Helvetios; lacus enim is cui hi adiacent classem armatam non requirebat Immo eiusmodi classis ea aetate in his partibus cogitari nulla potest nisi in lacu Lemanno* Ebrudunum igitur cum fuerit et in
^) Qaod In uno libro non optimo Vattcano 178 legitnr Oui^o; anctoritate caret.
') Locos de Sapaodia composnemnt Boeckingius ad Not. Dign. Occid, p. 1015 eamque secutus Binding Geschichte des Imrgundiech-romaniachen Konigreicha p. 5, sed Notitiae loco parnm intellecto decepti sunt Qai primas Sapaadiae meminit Ammianas 15, 11: Rhodctnus ... pcUudi seae ingurgitat nomine Lemanno, unde per Sapaudiam (liber perpenaa paudium) /ertur et Sequanoa longeque progreaaua Viennenaem ainiatro peratringit, dextro Lugdunenaem, si ita scripsit, male scripsit; crediderim paallo aliter atqae fecit Valesias locam sanandam esse scribendo praeter Sapaudiam et hoc signlficari Rhoda- BQm a Genava inde finem facere primnm inter 'provinciam Mazfmam Seqaanoram et Sapandiam, deinde inter Lugadonensem et Viennensem provincias*
518 MOMMSEN
provincia Viennensi et in Sapandia et ad lacnm Lemannnm, iam Tzdeiidiim est, quam partem ripae eins probabiliter attriboamoB proyindae ViennenaL Ita, cnm Noviodnnnm et Aventicum finibns Maximae Seqnanomm compxc- hensa fnerint, exclusa ripa ad septentrionem ad alteram reicimor, nbi Gena- vam constat in Yiennensi fuisee nec quicqnam impedit, quominns omTersara ripam ad inflnentem Rhodanum usque cum eadem provincia contribnamiiB. Nam conterminae provinciae Alpium Oraiarnm et Poeninarnm Notitia Gal- liarum non adiudicat nisi duo oppido Tarantasiam Gentronum (Montieia en Tarantaise) et Octodurum Yallensium (Martignj) et facile fieri potnit, maadme post Oenavam ex vici condicione ad rei pnblicae statum translatam, nt tota baec ripa ei attribneretur et propterea fines provindae quoqne angeTentar imminuta contermina Alpinm. Statio antem classis^ cum praesertim xegio media alpestris portubns destitnta sit, commodior alia nnlia reperitnr qnam nbi Rbodanus in lacum influit ad Villeneuve. — lam ubi redimns ad PttH lemaeum, quod apud eum nominatur oppidum Ebodurnm vidimns aitam fnisse inter Viviscum et Octodnrnm, id quod ei loco, qnem ex Notitia e&- cimns, plane convenit, nisi quod nomen recte opinor in Notitia ^aditom apnd Oraecum auctorem cormptelam snbiit — Drnsomagus deniqne cma alibi non nominetur, vero ordine Ptolemaei patefacto quaeri poterit i^ad Se- dnnos vel, si magis placet^ apnd Uberos Lepontios: certe non invenietur qni dicto audiens sit ZippeKo nescio quomodo neganti extra Baetiam siiam a Dmso oppidum nominari potnisse. Itaqne quattnor civitates, qnas eztremo loco in Raetia Ptolemaens recenset, cum praesertim is vallis Poeninae op- pida ant hoc loco rettnlerit neeesse sit aut omiserit, nos iam tenebimna ease Viviscum, hodie Vevay; Ebodnrum vel Ebrodunum prope ViUenenre ad Le- mannum; Octodumm, hodie Martigny; Drasomagnm ibi fortasse nbi nimc est Sitten.
Hactenus de Ptolemaeo. lam videamns, nnm in titulis. explieandia Zippelins meliore fortuna usus sit quam in interpretando geographo.
Titnlns Interprominns vol. IX n. 3044 sive apud Henzennm n. 6939 aetatis Tiberianae inter honores, quos equestris ordinis vir Sex. Pedins Lusianns Hirrutus consecutus est, cum verba ponat prim. pU. leg, XXl^ pra[^.] Raetis Vindolicis valli[8 P]oeninae et levis armatur(ae)^ inde confirman dixi tres illas regiones snb eodem praeside fuisse. Oontra qnae protnfit Zippelius, hoc tantum probant eum nec titulum intellexisse nec constitntio- nem militarem eius aetatis satis didicisse. Nam quod statuit Hirrutum eodem tempore et primum pilum in legione XXI duxisse et praefnisse levi azma- tures eiusdem legionis itemque Raetis et Vindolicis in vallem Poeninam de- ductis, et cum legio ea eo tempore fortasse in Oermania superiore constiterit, vallem Poeninam ita tecte cum hac provincia contribui, quot verba, toti- dem errores sunt. Scilicet nec legio huius aetatis levem armaturam sibt propriam habuit, nec qui primum pilum ducebat simul auxiliariis praeesse potuit, nec de mirifica illa deductione Raetorum Vindelicorumque in Poeoi* nas Alpes quicquam traditum habemus. Denique primipilos legionis ad equestres militias quae sequuntur nequaquam pertinet,. sed hoc ait
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 519
Hirmtam cmn in caliga ad primum pilam pervenisset, transitn facto ad militiaa ordinia maioris dnaa praefectaraa sascepisse, alteram Raetorum et Tindolicorom et vallis Poentnae, alteram levia armatarae. Id enim lingaae ratio flagitat hac aetate copulam non admittens eolo altimo ex plaribae loco, oec minoa flagitat res; nam pr€te/eetu8 levis armaiurae per se in eiasdem aetatis titulis aliqootiee reperitur^). langi antem duo officia diverea inter^ posita copala non admodam raram est^ qaamquam pleramqae vocabolam commone repetitar; in hoc titalo cam praefectas in priore parte tertiam oasom adsamat, in posteriore Becnndam, id est illic partidpii loco sit, hio aabstantivi, eo magis certam est non de eodem officio haeo omnia acei||pi posse. — Fraefectas Baeiie, Vmdolieis, vallie Poeninae (ineolie) ellip- tice dicitar, qaoniam Poeninae vallis incolae non appellantar Poenini suo* qoe vocabolo carent^). lam vero com provinciae procoratoriae quae di- cantor eodem inre praefectoriae dici possint et Inalpinis praesertim qai praesunt saepenamero praefecti appellentor, quod ex hoc titolo effeci val- lem Poeninam com Raetia et Yindelicia imperante Tiberio sob eodem prae* side foisse, manet inconcossom.
Altero loco qoem citavi, titolos Veronensis vol. Y n. 3936 Q. Caecilii Cisiaei Septicii Picae Caeoiliani proeur(atoris) Auguitor(um) et pro leg(ato) provineiai Baetiai et Vindelie(iai) et vallis Poenin(ai) tam aperte loqoitar, ut qood ei opponeret hoc solom Zippelios invenit oni testi male credi valiem- qoe Poeninam eo tempore cum Baetia Vindeliciaqoe extra ordinem conionc* tam.esse potoisse. Nam qood addit: ausserdem kommt der Titel psocorator pro legato fSr die Statthalter procuratoriseher Provinzen meines Wissens nie vor^ si memor foisset adolescens eroditos titalorum duorum notissimorom OrelUanorom n. 3570 proo(uratoris) pro leg(ato) provinc(iae) Mauretaniae Tingitanae et n. 732 prae/ecti pro legato ins^ularum) Baliarium, certe non Bcripsisset et molto minos demonstratom ivisset pro legato offtdom ei soli provinciae convenire, qoae legitimo stato sub legato esset Immo quod de Tiberii aetate titulos Interprominus docuit, id Veronensis, qoi propter men-
1) VeDafri toI. X. n. 4868 = Orell. 3426: Sex, Aulieno Sex./. Ani. primopil. II, tr. mU.f pra^. levis annat.f pra^. castr. imp. Caeaar. Aug. et Ti. Caesaris Augusti, prae/. clcusiSf prarf. /abr.^ Ilvir Venqfri cet. Gaetae toI. X n. 6098 = Henzen 6735: .... rius 0./. Aem. 0<dlu[s prae\/. levis armaturae p[rcmtncfae ?] Bispaniensis. Intellegnntnr opinor milites extra ordinem in proTincia conscripti, qnales aliqnotieB memorantnr apud Tacitnm (hiat. 1,68: Raeiicae alae cohortesque et ipsorum Baetorum iuventus. 2, 58 1 deeem novem cohoftes, quinque alaCf ingens Maurorum numerus, 3, 5: cuni ala Auriana et octo cohortibus ac Noricorum iu/oentut^. Poat primnm saecnlum einsmodi officinm Don memini memonri; quod si abolitnm est, fortasse anziUomm eius generia condicio mntata est aucta adTersus snbditos imperatornm diffidentia.
') Hoc ut apertum est, ita quod posuit Zippelius: die Dative konnen nur cUs abhdngig von dem /olgenden Genetiv verstcmden werden, das heisst Pedius war Prqfect aber die Raeter und Vindeliker in dem poeninischen Thalet ipsius TCrbis adscripsi, nam lataHogo qnidem iungi ab enm praefectnm Tallis Poeninae, sed qoid ita de dativis fiat pendentibas pi deo FriseiaBoqae piaoet a genetiTo, equidea ignoro.
520 MOMMSEN
tionem duorum Augustorum non ante divos fratres scriptns esse potest, de horum aetate confirmat. Demonstrant igitnr titnli id ipsom, qnod ez Pto- lemaeo coUegimuSy ab Augusto inde certe ad vergena saeculum aecnndini ▼allem Poeninam procuratori Raetiae paruisse.
Hoc non negamus testium contemptnm, cnius Zippelinm reum facimnfl, aliquatenus eo excusari, qnod testimonia rem demonstrant per se panm probabilem; scilicet administrationem civilem militaremqne eandem pervenisse a Vevey et Villeneuve ad Augsburg et Regensburg oppida. Nihilominos quod Zippelius Angusto suppeditavit imperii distribuendi consilium, nt valleoi Poeninam cum Germania superiore contribueret, imperatori ni fallor pamm probavisset. Scilicet imperii ordinatio Augusti eo vel maxime nidtar> qwA ab Itaiia arma removit, non ignarus nimirum viae ad imperium patenue; itaque ita rem administravit, ut Italiae provincia nnlla contmnina estet, a cuius praeside sibi timeret, regiones autem Inalpinae cum armis plane vacare non possent, ne senatorii quidem ordinis praesidem ullum iis prae- fecit. Hanc esse originem provinciarum eziguarum, quae a s^tentrione Ita- liam eircumdant, constitutarum snb procuratoribus praefectisve, qaamqiiara nec Maecenas nobis neque Agrippa narravit, nihilominus certum est, neqoe egregium documentum artis imperatoriae nescio quibns auctonim locis titn- lisque parum recte intellectis eripi nobis patiemur.
Sed fortasse coniunctionis vallis Poeninae cum Raetia praeterea alten causa accedit. Neqne enim Caesar pater solus fuit, qui civitates vallis eiai vinceret, sed filius quoque Augustus in tropaeis suis (Plinius h. n. 3, 20, 136 s=3 vol. y n. 7817) inter populos Alpinos a se devictos Uberos, Nantna- tes, Sedunos, Yaragros adnumerat Id quando fecerit cum remm auctores non tradiderint, admodum probabile est Raeticum bellum a, 739 etiam ad vallem Poeninam pertinuisse. Id si ita fnit, consentaneum est legem pitb vinciae constituendae quodammodo a victoria illa dictatam esse. Qaid qnod Drusomagi oppidi vocabnlum non sine specie veri ad id ipsnm bellom re- vocabitnr.
XXX. COGNOMINA AFRICANA.
Nobis, quibus non in votis quidem, sed in fatis fuit, ut aetatem exige- remns in parando magis quam ntendo apparatn epigraphico, cum naper in- dicis cognominum Africanorum conficiendi munus impositum esset» admirs- tionem movit eorum quae in -osus vei -oaa finiuntur condicio et proprietas. Missa facimus praeter ea quae corruptelae suspecta snnt et adiectiva in no- minum locura adsunipta, ut sunt^) fExitiosus — Fructmsus (2), Fructuosa (2), Fructosa, Frutosa — Generosus, Generosa (2) — f Gratiosus — GuIqsus (3) — Imperiosus — Ingeniosus, Ingeniosa — Luctuosa — Musculosus — Pom-
') Naineros titulomm non adBcripsimas petendos ex Ipso fllo indiee; adseripsfBW si qua Tocabula saepias redeant. Crax ante nomen Qinsttanam distingait
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 521
posa — I^etiosa — Bugosus — Vinosa — Vitioaa^ qoibus addi potest Gau- diosa GhristiaDorain, ea quoqae, de quoram origine parum liquet vel certe veri- loquium ulteriore examine indiget, at sunt Cebosus — Cucoaa — Didoaa — Faosa (2), Fausa — Fedosus — Libosus^) (4), Libosa (4) — Lillosa — Murosa — Mussiosa — Mussosa — Nicrosa (2) — Pocosa — Potosa (3) — Veteriosa, Demptis his quae restant haec sant:
Aeiiosa Bonosus (2) — Bonosa (6)
Carosa Datosus
Feliciosa Flaviosa Gallosus, Oalosus
luliosa (17) Luciosa (15) Maniosa Marciosa (4) Maurosa Mazimosa Monnosus (3) — Monnosa (2) Mustiosus — Mustiosa (Mustius, Mustia passim)
Nampulosa (Nampulus, Nampula passim) Nonnosa Primosus (6) — Primosa (12)
Proculosa Qaetosus — Quetosa Qaintosus (3) — Q(u)intosa 2
Yaleriosa Veneriosa Urbanosa. De Africanis eiusmodi cognominibus ut recte iudicari posset, in indicibus volaminam syllogae nostrae II (Hispaniaram) III (Orientis et IUyrici) V (Ita- liae superioris) quae reperiuntur eiusdem terminationis similiter componi iassi. Inventorum ibi (missis Oraecis, ut sunt Drosus, Tryphosa) ad pri- tnum ordinem pertinent Fructuosus, Fructuosa — Generosus — Gaudiosa — Ponderosus — PreHosay ad secundum Caritosus, Caretosa^) — Colosus (V, 7194) — Variosus (V, 8744), ad tertium, id est enm, de quo agimus, sola duo haec:
Bonosus III, 919. 6150, 32. Bonosa III, 805. 1474. 2264.
t V, 1639. 2274. 2283. 3539.
Carosus III, 2027.
1) Adde indici n. 401.
') Ulud legitiir in christiana V, 1680, hoc in pagana lectionis panim certae II, d307. Fortftsse est Tocabulum hybridnm; cf. XapiTwo-a tituli item Christiani C. I. Gr. n. 5850.
522 MOMMSEN
Italia reliqua et imprimis orbs Roma eiusmodi cogQomiaa maiore namero sappeditabit, at non ob aliam causam ni fallor quam quod labente aettte Afri hominee permalti in Italiam commigraverunt. Sed de hia Yideriot quibus datum erit uti syllogae nostrae indicibns futaris; noa safcis habebi- mus unum nomen afferre repertum in lamina Arretina (edidi eam in Ber- mae vol. 4 p. 282) Sallustiaa [Ven]erie8 eive Ven[e]rio8es, qaoniam inde in* teliegitur hoc nominum genus apud Italos peregrini quiddam haboisse et fortasse pro signis ea magis ibi fuisse quam pro legitimis cognominibas.
In Africa igitur non solum a cognominibus usitatis, nt sant Felix, MazimDS, Primus, Proculus, Urbanus, sed item a praenominibas, ut sant Ladns et Quintus, gentiliciisque, ut sunt Inlius, Marcius, Yalerias, formantnr nomiiia in '08U8 et -o«cr, cui terminationi non eam vim tribuendam esse, qoam me- liore aetate in adiectivis obtinet, sed hypocoristicis potias eam adnumeran- dam inde colligitur, quod mulierum ita denominatarum numeras quater tantus est quam virorum. £a aatem terminatio ut extra Africam rara est, ita ne ad hanc quidem universam pervenit; nam in partibus ad orientem perraro invenitur (scilicet in Africa proconsulari cum Tripolitaoa et Byzacena quinquies solum n. 165. 581. 917. 1534. 10572), frequenter adest in Numidia et etiam magis in Mauretania Caesariensi. Tempoiis no- tam cum ex titulis supra relatis tenuiorum fere et plebeioram hominnm per- pauci habeant, antiquissimi quos offendi sunt Auzienses duo n. 9014. 9065 annorum 224 et 225, recentissimus Pomaricnsis n. 9926 anni 545, credide- rimque intra hos fere terminos reliquos quoque comprehendi, certe nnllom inveni, quem probabile sit ante tertium saeculnm exaratum esse.
Cognomina mulierum in -itta exeuntia collegerunt olim Otto lahn in Hermae vol. 3 (1869) p. 170, nuper losephus Klein in mns. Rhenani vol. 31 (1876) p. 297. Sed ut ille non omnino sibi cavit ab alienis, ita hic iis qnae composuit quaestionem non tam elucidavit quam obscuravit. Nam cam aga- tur de linguae Latinae nominum formandorom consuetudine, primiim procol habenda sunt tam Graeca, ut Carite III, 2163 pro Charite est^), Carite vol. ym n. 3200 pro Charito, qaam barbara, nt Urohail AtiUa /. titoli His- paaici vol. II n. 1087, Loucita Meseori Norici vol. III n. 5289, PoMtUim civii RaeU vol. YII n. 972, LohiUo tituli Aqaitanici Orut. 764, 1 '). Removeodon item Frunita utpote fruendi verbi participium miro errore a Kleinio ila emendatam, ut fieret Frunitta. Removenda pariter BonUa et Ifofifiifa atpote vere in -ito exeontia, non in -iUa^). Removenda gentilicia, ot Suamktms et
>) Cf. Charitae tertio casu toI. V n. 3831.
') His, qaae attnlit Kleinius, similia vocabula tam yirorum quam muliervm fioient» in -itto vel -ito plnra innotnerunt, ut virorum ^hYo, Atitto « — Btte, Bitto — BrH*, Britto — Citto — Clito — Itto — Moagaito — Stritto, mulierum Dito — MeUito - TittoAn indicibns nostris reperientnr. Eadem alibi redeunt formata in -tttuM et -»^ ut inter alia leguntur Bitus et Bito, Brittus et BrittOy Cittus et Citto^ Diitu et Z>tf s Mosgaitua et Mosgaito. Ab hac tamen disquisitione aliena sunt u^ote non Latiaa.
^) Nonnita est et in titulis a Kleinio citatis omnibus et vol. V n. 1691. 62di, Bonita in titulis Kleinianis duobus, cum in tertio (VIII, 2906) ffit Bonitta, Tottsssi
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 523
quod ex cognomiae quod est Livittiana effici videivLr Livittius; neqae enim inde recte coUigitur etiam Suavittam et Livittam cognomina in usu fuisse. De- niqne eliminanda sunt corrupta vel corruptelae suspecta, nt in titulo urbano Marinii Arv. p. 233 non Favita est, sed teste Detlefseno Fausta; ut Casi- nitto^ quod ponit Kleinius citans ex Templio Casinitio Honoratij vere est Ca$sia Honorati filia vol. VIII n. 1559; ut Senecita tituli Britannici parum bene traditi vol.VII n. 932. Nam in quaestionibns eius geueris grammaticis et orthographicis multo minus pcccant, qui titulos omnes procul habent quam qui temere iis utuntur nullo delectu nulloque iudicio adhibito. Immo in hac quaestione ea fere sola cognomina in censum veniunt, quae et pluribus tes- timoniis fulciuntur, cum unicus titulus plebeii ordinis ob id ipsum auctori- tate semper careat, et etymon habent evidenter definitum.
Purgata area quae restant vocabula sunt quattuor lantum numero haec: Gallitta, lulitta^ Pollitta sive Politta, Ijivilitta, quorum tria prima multis et certis testimonii nituntur, in his optimae aetatis quibusdam, quartum unico titulo Africano vol. VIII n. 6777, ubi pro Vilitta Renierii [L]ivilitta Wilmann- sius de lapide excepit. lam in his cur lingua ad vTroxo^imHGu minus sol- lemne confugerit, in aperto est; nam a Galla, lulia, Polla sive Pola, Li- villa sollemni declinatione quae cfficerentur Gallilla, lulilla, Pollilla, Livililla propter liquidae repetitionem aures oiTendissent
Epicoeni generis adiectiva ubi in cognomina abeunt, plerumque viris reservari novit quicumque nominum rationem apud Romanos pcrpendit. Hoc fortassc observatione non indignum est in titulis Africanis cognomina quaedam muliebria reperiri ex epicoenis formata legitima declinatione ita immutata, ut genus certo indicio significaretur. Sic inveniuntur Maiorica — Minorica — Natalica — Vitalica — Spenica. Sunt tamen item cognomina similiter formata necessitate nulla cogente, nt Matronica — Nonnica — iVi- mulica — Victoricus, Ad eiusmodi usum insularum Baliarium nomina quae nunc sunt redeunt.
Ut generis differentiam certam cognomina sectantur, ita hoc quoque usam carare, ne cognomina et ethnica confundantur ea certe quae ab urbi- bus derivantur, alio loco (rom, Forsch, 2, 290) de hominum patriciorum vocabulis exposui. Similis lex in Africanis quoque obtinet. Nam Afri- canu9f Maurusy Numidicus, Gaetulus, NoricuSy Lacaena, Aurasius similia- qae passim adsunt; contra in nniverso volnmine Africanarum, nisi quid me fagit, haec tantum reperiuntur cognomina oppidana: Aquileienais (1), Lambesi'
haec Tocabola aetatis Christianae fere similiter interpretandae sont atque qnae in -osa exeunt supra explicata; ncque enim videntur separari posse a hona et nonna vocabulis, nec magis, ut monuit doctuB amicns Adolfas Tobier, ab hypocoristoricis lingaamm re- centionim qnalia snnt Tereaita et Giulietta. Reliqua in -ita finientia, quatenus certae interpretationis snnt (id qaod non cadit in Caesita vocabalum titulorum Zaraitanorum vol. VIII n. 4544. 4545} alio pertinent, ut sant praeter Frunitam Avita — Crinita — Cupita — Finita — Mellita — Popita. Nomina similia masculina perrara, ut Madta V, 1179 — Beita V, 2743 — Popita V, 7456 sine dabio barbara sunt, componenda cum Fravitta, Nevitta, Tzitta (V, 7793).
524 MOMMSEN
tanus (1), Larensis (1), Putiolanus vel -na (4), Sitifensis (1), Theoesixnus rel -na (5), Tihurtina (1), id est quattaordecim numero in corpore miliiUD no- decim fere titulorum. Etiam certius fugam, ut ita dicam, veri ethnici iode deprehendimus,' quod passim pro cognominibus adhibentur formae illad eTi- tantes, ut sunt lolitanuSy lolitana et Carchedonius, item Cirtena (4), Xm- hesius (3), Madaurius, Thagasius. Causa sine dubio est quod, cam homiais nomini domus adici soleret, cavendum erat, ne cognomen et domos coo- funderentur.
XXXI. VEXILLATIO LEGIONIS XI
CLAVDIAE.
Inter Almum in ripa Danuvii castellum Moesiae superioris extremam ad orientem (hodie Lom Palanka) et Serdicam (hodie Sofia) vicas est Ent- lowitza. Ibi nuper prodiit tituius is qni seqnitur, quem cnm rastici in opas conicere vellent, forte per eas partes transiens princeps Balgariae naper coo- stitutus servavit et in museo quod condit in regni urbe primaria Sofia collo- cavit. Altus est cent. 78, latus c. 50, crassus c. 25; supra cum ipse integer esse videatur, deficit principium in epistylio opinor perscriptum; extrema ab- rupta sunt. Descriptnm eum cum Eieperto nostro commnnicavit ConstantiDas Jirecik Sofiensis curator antiquitatum novi regni, cuius indnstria et eruditioDe fore speramus, ut harum regionum adhuc fere clausarum antiqua monuoieDta in communem ntilitatem proferantur. Apographnm hoc est:
(teztam vide p. 525.) Id est:
[permissn? T. Flavi] Longini leg(ati) Ang(usti) pr(o) pr(aetore)
vexillat(io) leg(ionis) XI Cl(audiae) sub cura Fl(avi) Maximi (centurionis) leg(iouis) eiusdem
Severo et Sabiniano cos. p. ckr.iii
b(eneficiarius) co(n)8(aIaris) :
1 Ulpius Alexander principales:
tes(serarius) :
2 Ial(ius) Aetemalis [t]ub(icen) :
3 Aurelius Postumus cornice[n] :
4 Yalerius Rufns med(icu8) :
5 Aurel(ius) Artemo
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 525
LONGINI LEG A, AVG * IPR PR VEXILLAT cs LEG * XI cs CL cs SVB CVRA ci FL 0 MAXIMI D LEG
EIVSDEM 0 SEVERO ET SABINIANO S B COS VLPIVS COS ALEXANDER
PRINCIPALES • TES • IVL • AETERNALIS
• IVB • AVRELIVs POSTVMVS CORNICEM VALERIVS RVFVS • MED • AVREL • ARTEMO
• IMVNES • VEN • IVLIVS • LONGINVS • ET • FL • 10 VALERIVS • CHOR • I • CALPVN • TERTIANVS
VAL • FELIX • ELA • VALENS • AVREL • PEDO • FII • CRACL AVREL • TIBERINVS • IVL • MARCVS • AVRELIVS CER6NIVS • CHO • II • AVRELIVS APPIANVS » FLA REGINVS AVREL • CAIREAS • VAL • FRONTO • IVLIVS
li CLAVDIANVS • CHOR • IIl • IVLIV HORTESIS AELlv» MARTIALES • VAL • VALENS • ANTONS • VALENS PONTI : PONTIANVS • VAL • ANTONIVS • VAL • RVFVS CLAV • lANVARI^S CHOR • Ifll AEL • PAVLVS • AVREL GERMANVS • AVR • SANCTVS • VAL • MAXIMVS
20 ANTO • VALENS • IVL • VALENS • VAL • LONGVS • VLP BASSVS • FL • PRIMVS • CHOR «V^ AEL • APOLLODORV[s] AELI SABINVS • IVL • FLACCVS • AVR • HELENVS AVR • ARTEMO • COCCEIVS • LONG • ATIL • CRISPVS AVR • QVADRATVS • AEL • APELLES • FL • ALEXANDER IVL
24 NIGRINVS • AEL • ANTVL • II • NVS • AEL • VICTORINVS ^RVIV / \ic MAXI • MVS • VAL • FIR^VS • AEL • FLAVINVS • PETRO VALENS ////NGINVS • VAL • VALENS • IVL • ALEXANDER AVR a/ATQO IFS • IV ////// VMI QVADRATVS MVM CELER TRI VALE PL TERTIVS • AVR ... IVLINVS • CL • PONTIANVS AVR • NIGER
30 / AL / NENS FL • LON(GI)nVS • IVCV ///////// ///
IVL • VINDEX AVR • D AVS .... NIN IVCVN ////
DECVRIO POMPONI ////// ERCVLIANVS PX _ EQVES • XI • CL •
IV 35
526 MOMMSBN
imanes ven(atore8):
6 lulias Longinas
7 et Fl(avia8) Valerius
chor(ti8) I:
chor(ti8) 11:
8 Calpu[r]n(ia8) Tertiana8
9 Val(eria8) Felix
10 [F]la(via8) Valena
11 Aarel(ia8) Pedo
12 F[l(avia8) H]eracl(a)
13 Aarel(ia8) Tiberinu8
14 Ial(ia8) Marca8
15 Aureliu8 Ceronius (?)
16 Aureliu8 Appianus
17 Fla(vius) Reginus
18 Aurelius Caireas (?)
19 Val(eriu8) Fronto
20 lulius Claudianus
chor(tis) III:
21 Iuliu[8] Horte(n)8is
22 Aelins Martial[i]8
23 Val(eriu8) Valens
24 Anton[iu]8 Valens
25 Ponti(u8) Pontianus
26 Val(eriu8) Antonius
27 Val(eria8) Rufus
28 Clau(dius) lanuarius
chor(tis) IIH:
29 Ael(ius) Paulus
30 Aurel(ias) Germaous
31 Aur(eliu8) Sanctus
32 Val(eriu8) Maximus
33 Anto(niu8) Valens
34 Iul(iu8) Valens
35 Valer(iu8) Longus
36 Ulp(ias) Bassus
37 Fl(aviu8) Primus
chor(tis) V:
38 Ael(iu8) Apollodorn[8]
39 Aeli(u8) Sabinus
40 lul(ius) Flaccus
41 Aur(elius) Helenus
42 Aur(eliu8) Artemo
43 Cocceius Long(u8?)
44 Atil(ius) Crispus
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 527
45 Aur(eliu8) Quadratus
46 Ael(iu9) Apelles
47 Fl(aviu8) Alexander
48 Ittl(iu8) Nigrinus
49 Ael(iu8) Antul[l]inn8
50 Ael(iu8) Victorinu8
51 [Ce]ryiu[8] Maximns
52 Val(eriu8) Firmu8
53 Ael(iu8) Flavinu8
54 Petro(niu8) Valens
55 ... . [Lo]nginus
56 Val(eriu8) Valens
57 Iul(itt8) Alexander
58 Aar(eliu8) Mateio (?)
59 ifs .... lu
60 . . . umi(tt8) Quadratus
61 Mttm(miu8) Celer
62 Tri Vale...
63 Fl(avius) Tertius
64 Aur(elitt8) ..iulinns
65 Cl(aadiu8) Fontianu8
66 Aur(eliu8) Niger
67 [V]al(eriu8) ..nens
68 Fl(aviu8) Lou[gi]nu8
69 lucu
70
71 Iul(itt8) Vindex
72 Aur(eliu8) D
73 Au[r(eliu8)] ... nin(u8)
74 lucun
decurio :
75 Pomponi(us) Erculianns PX (?) eques XI Cl(audiae):
76
In ingenti lapidum militarium turba cnm hic primus sit, qni vexilla- tionis legionariae milites cum officiis eorum recenseat indidemque quaedam addiscantur scitu omnino digna de principalium condicione, quam in hoc ]p8o fasciculo diligentissime pertractavit Eduardus Cauer, titulum ad me adlatum eo ipso tempore, quo fasciculum editurus eram, ei pro corona ad* dere placuit et simul de argumento quaedam adnotare.
Loci unde prodiit nomen antiquum ignoratur; castellam ibi fuisse cum praesidio perpetuo probabile est. Vexillationes sane pleraeque, quarum in titulis mentio superest, ad tempus dimissae esse inveniuntnr aut expedilionis causa aut ob alia qnaecumque, ut habemas missas ad saxa caedenda in Ger-
35»
528 MOMMSEN
XDania, ad fenum secandum in Africa^). Sed stationes (eas nimirum qoibQS Hadrianus imperator in contione ait legionarios Africanos distineri multif et diversis) occupantia praesidia legionaria, ea scilicet, a quibos burg& aedificantur et custodiuntur, item eodem nomine utuntur (toI. VIII n. 1.3. 2482. 8796). Ea enim ut re stabilia erant, ita ad ordinationem miiitareiB non pertinebant, nec qui eis praeerant certum in honorum gradn locnm ob- tiuebant nec milites praesidiarii propter ea numeriim mutabant. Praesidinm boc octoginta fere militum (nam quamquam lapid infra abruptus est, dch; multa interierint necesse est, cum pedites legionis adsint omnes) consistebat in confinio Moesiarum duarum, pertinens, ut ostendit tam legatus qnam legio, ad exercitum provinciae inferioris. Quam ob causam titulus dedicatas sit, non intellegitur deficiente principio; fortasse numinis cuiusdam sacrarium vel imperatoris Pii statuam aliquando ornabat.
Legionem XI Claudiam imperante Traiano noramus Germaniae superiori praesedisse^), imperante Marco Moesiae inferiori^). Quo tempore castra mutasset cum adhuc ignoraretur, alii de bello Marcomanico Marci cogiu- verunt^), alii de Dacicis Traiani^). Illam coniecturam iam redargait titolos quem edimus legionem a. 155 imperante Pio in Moesia collocans; haec pro- babilis est.
Castra legionis XI saeculo tertio exeunte et deinceps fuisse Darostori constat^). Sed secundo cnm in iisdem castris legionem I Italicam coosti- tisse auctor sit Ptolemaeus, sub Pio alibi in Moesia tetenderit necesse est lam cum in ea provincia terna castra legionaria fuerint Novensia Darosto- rensia Troesmensia, hic titulus in extremo castello ad occidentem iDTentus
>} Brambach n. 672. yol.yiII d. 4322. Gf. Marquardt Staatsvene. 2, 449.
3) Brambach n. 1666.
*) Latercnlas legionum urbanv^ vol.yi n. 3492 acriptus inter Hadrianom et M&r- cum (nam legiones tres a Se?ero additae, fortasse etiam doae additae a Marco extra ordinem in fine adiectae sunt) legiones enumerans secnndnm ordinem proTincianim, in pro- vinciis autem secundum numeros, uno tenore recenset I Italicam, y Maeedonicam, XI Claudiam Moesiae inferioris omnes. Nam quod nuper proposuit Pfizner (Geach. der roai. Kaiserlegionen 1881 p. 80. 163. 253) legiones duas has una cum ea qnae seqnitnr '^ni gemina secundo saeculo in Dacia castra habuisse, quamquam ob alias qnoqae csuas reiciendum est (Daciae enim legato ante Marcum praetorio tres legiones parere non po- tuerunt, neque inter tot titulos Dacicos ullus est, qui legionem XI Claadiam ibi castra habuisse monstret), iam ita redarguitnr hoc ipso de quo agimns titalo, ut rela- tationis is nobis otia fecerit. Concldunt simul quae idem auctor de legione y Macedo- nica contra me scripsit contendentem eam ad Severum usque in Moesia inferiore tetea- disse. Nam postqnam eztra dubium est tam legionem quae in latercnlo praecedit qnais snbsequentem secundo saeculo in ea provincia castra habnisse, item decisom est d« interposita qninta. Itaque de titulis Troesmensibus III, 6162. 6166 idem aactor qaam graviter erraverit, demonstrare supervacaneum est.
*) Brambach C. I. Rhen. p. Xn.
^) Pfizner 1. c. Eiusdem errorem legionem ad ipsam Daciam trahentis modo no- tavimns.
^) Testes sunt itinerarium Antoninianum et Notitia dignitatum, Cf. vol. m p, 997.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 529
eo dadt, at legio ad quam pertinet eo tempore proxima castra obtinaerit, qaae sant Novensia. Probabile igitar est imperante Pio legionem XI Clau- diam constitisse Novis, I Italicam Durostori, deinde castra ita commutata esse, ut tertio saeculo undecimani Durostori essent, primani Novis.
Legati, 8ub quo a. 155 provincia fuit, titulus Tomitanus vol. lU n. 767 plena nomina snbministrat dedicatus T. Flavio Longino Q. Marcio Turboni, Quo tempore is Moesiam rexisset, adhuc ignorabamus; vixisse eum sub Pio cum iam appareat, probabile est filium eum esse aut adoptivum aut naturalem Q. Marcii Turbonis praefecti praetorio imperante Hadriano^).
Centurio legionis aliquis cum curam agat vexillationis huius, si quidem recte titulum rettulimus ad stationem perpetuam militarem provinciae Moe- siae, probabiliter inde colligemus pracsidia ea ita ordinata fuisse, ut singula centurio regeret, babentque tituli indicia quaedam quae eiusmodi ordinatio- nem confirmant, ut Cidamensi praesidio in penetralibus Africae centurio le- gionis Africanae videtur praefuisse '). At utrum ita praefuerit, ut cum iia eodem loco consisteret, an pluribus stationibus simul praepositus curam earnm ita gesserit, ut praeses curam gerebat provinciae, iure dubitari potest, cum praesertim laterculus is quem edimus magis ad hanc ordinationem ducat. Sed universa quaestio, centuriones tam legionis quam cohortium itemque decuriones alarum quomodo extra praetorium agentes sub nominibns diver- 818, sed eodem redeuntibus omnibus significantibusque omnibus officium extraordinarium ^) cnram egerint vexillationum numerorumque certis locis constitutoram, cum per hanc occasionem expediri non possit, omnino digna est, quae testimoniis quae supersunt non paucis collectis et coninnctis dili- genter pertractetur.
Beneficiarios praesidis provinciae^) quod snpra (p. 400) docuimus re- ferri potissimum ad stationes militares, laterculo hoc egregie confirmatur; neque enim obscure indicat praesidiarios numero fere octoginta paruisse beneficiario consularis. Plane eadem ratione beneficiaritts consularis legio- nis III Augustae cum suis titulum dedicat exacta «tofoone Vazanitana in Nu- midia (1. c. n. 424 similiterque n. 426. 427). Unde iam clara Ince illustran- tur arae quibusdam locis, ut Novis in Dalmatia (vol. III n. 1906 cet.), Sis-
^) Videstur de eo Hirschfeld Verwcdtungsgeachichte I p. 225.
^) Yol.yill n. 1. Conferri potest item titulus Rhenanns (Brsmbach n. 672): Her- cuU aaxcaio vexillcUio leg. XXII pr,, qui sunt suh cura [FIJ] Aprili [*] (centurionis) m (?). Similes tituli complures ad Rhenum eruderati sunt dedicati a centurionibns legionis cum vexillariis sive commilitonibus suis.
*) Plerumque appellantur praepoeiti vel curaiorea. Similis est magister cohortis miiictriae Hemeeenorum hnius eph. vol. II n. 598. — Curatores nec turmarnm nec vete- ranorum (composuit utrosque Caner supra p. 435. 436) hnc pertinent.
*) £o pertinent qni snpra p. 379 seq. refemntur beneficiarii consularis omnes opi- nor; nam legatum legioni, non provinciae imperantem ne tum quidem, cnm per ex- ceptionem post consulatnm eo honore fungeretur, consularis vocabulo usum esse credide- rim. Ubi antem muneri subiungitur legio, puta scribitur heneficiariue consularie legionis I ItcUicae, sine dubio uterque genetivns a nominativo pendet, non posterior a priore.
530 MOMMSEN
ciae in PannoDia saperiore (vol. III n. 3942 seq.), Geleiae in Norioo (vol. III n. 5154 Beq.), a beneficiariis praesidom ita consecratae, at eos inde colligis ibi qaodammodo sedem habuisse. Sciiicet praesidia militaria ibi foeriint po- sita sab beneficiario consalaris, qai cam ad aliad manas avocaretar, st&tionis feliciter expletae gratias namini referret. Beneficiarii aatem si non omnes, certe longe pleriqae eoram extra praetoriam agebant rebaa agendis ita prae- fecti, nt id per se peragerent a castrensibas officiis eias rei caasa liberaiL Qoocam recte convenit, qaod Bithyniae praeses Plinias tam procnratori eiasdem provinciae qaam praefecto orae Ponticae denos beneficiarioa ad- signat ^).
Principalium vocabalum') in titulis raram similiter asorpator m notift- simo urbano vol.YI n. 221 anni 113. Eam dedicarant prindpale» eentnriae caiasdam vigilum nnmero daodecim , scilicet hmefieiariuB sii&pra^M^ vexillariua in centuria, optio in centuria^ tesserarius in centuria, bmi^ieiaariia tribuni, librarius ur(bicorum?) subpraefecii, librarius eohortiSy seeuior tribtmij bucinator m centuria aliiqae duo, de quibus non satis constat; eiii ordiai quinque principalium praesidii Moesiaci satis respondet, quatenas conTeniaBt Discordant antem duo tituli eo, qaod antiqaior beneficiariam sobpraefeed principaliam primum facit, recentior beneficiarium consularis a principalibvs eximit iisque praeponit. Illad sine dnbio antiqaam et legitimam ordinalio- nem recte reddit; hoc inde explicandum est, qaod primas inter parea facik par esse desinit.
Tesserarios composuit Caaer I. c p. 452 seq. et singulos in siogalia turiis esse ostendit. Praesidium hoc ad centuriae numeram prope eo officio non caruisse consentaneum est.
Tubicines et cornieines idem exhibait p. 374 seq. Utriosqiie ordinls qoot in legione foerint» parum constat, nisi quod in titulo Lambaesitaao yill, 2557 enumerantur eor(ni€ines) legionis Africanae numero sex et tri- giota. In ordine officioram tubicines cornicinibus honoratiores faisse aliiinde quoque intellegitnr.
Medicos legionis^) vere militiam meruisse et ex latercalo apparet et antea iam satis constabat; id ipsum enim significant qui se dicant imedie»$ ordinarios legionis, scilicet merere se in numeris^). Droyseni, qai reliqois diligentius de iis egit, dubitatio, principalibus utrnm medici recte adname- rentur necne, iam toUitur invento titulo Moesiaco.
0 Plinios ad Traisn. 21. 27.
') Qaid significet, instius qaam rerum pertarbator sollemnis Vegetins 2, 7. 15. 19 indicat Macer (Dig. 49, 16, 13, 4): inreverens miles non tantum a trihwo vel ceaiwrvm. sed etiam a prindpali coercendus est,
*) Cf. Marqnardt Staatsverto, 2, 536 qaiqae ibi citantur, praesertim loh. Drojsei in commentariolo inserto eph. deutsche mxlitdrarztliche Zeitschrift toI. I a. 1874, ind}- cem exhibens medicorum miiitarium adhuc notomm.
^) Vide qaae ezposui supra p. 259 not. 1. Droysenos in commentario citato n»- gat sibi compertum esse, quid intersit inter medicum et medicum ordinarioffl.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 531
Immanes habes sapra recensitos p. 409 seq. Quod adicitar vocabalam explicat Tarratenas Patemas in libro de re miiitari (Dig. 50, 6, 7) inter re- liqaos immunes recensens venatorea, Eias loci militem adhac titoli nallam dederant, at adeo primas hic sit qui ad immanis vocabulam immunitatis causam adscribat; sed cum legio pecuarios suos habeat, venatores qnoque recte ei conyeniunt, maxime praesidiariis constitutis in deviis partibas et venationi sine dubio aptis.
Sequuntar gregales solito more dispositi secandum cohortes, electis, modo omnia recte et plene tradita sint, ex cohortibus I. II. III. IV homi- nibus a quinis ad nonos, ex quinta hominibns XXXVII, ex quinque reli- quis nullis. Hi numeri possunt sane casa ita processisse, cum in praesidiis constituendis aequabilis inter cohortes distributio minime requiratur. Viden- dum tamen, num praesidia ex legione ita constituta sint, ut alteram partem cohortes quinque priores darent, alteram posteriores, quoniam etiam in No- titia Dignitatum occidentis in legione distingauntnr prae/ecti legionie, cohor- tium quinquey partie (vel pedaturae) euperiorie et partie (vel pedaturae) tn- feriorie *).
Agmen claadunt equites legionis, nempe decurio et eqnes anus; plu- res enim in praesidio non fuerunt. Nec mirum id, cum praefecto cuidam manu militari indigenti dati esse reperiantur beneficiarii decem^ equites duo ^). Equites legionarii ut noti sunt, ita qui in laterculo nominatur decurio eorum, primns ni fallor eius loci est qui innotescat. Similiter vexillariw quoque equitum legionie adhac stat uno titulo Africano vol. VIII n. 10629 addendo sopra p. 356 compositis. — Quod eqaites recensentur extra cohortes, cum latercttli adhuc noti, maxime urbani, equites intra cohortes recenseant ad- notatione distinctos similiter atque principales, rationem habet; nam in hoc recensu etiam principales praemittuntur ex ordine exempti.
Nomina militum cum solita sint huius aetatis, non abs re videtur esse observare, quod recensentur lulii X, Claudii II, Flavii IX, Gocceius I, Ulpii II, Aelii VIII, Aurelii XVII, praeterea Valerii XI, aliorom gentiliciorum XI. Medio igitur saeculo secundo nomina imperatoria et castrense antiquom Va- lerium reliqua in provinciis certe iam fere expulerant
XXXn. PRINCIPALIVM RECENSVS SECVNDVM PRAEPOSITOS.
Commentarii Caneriani de principalibas (p. 355 — 481) diligentissime elaborati cam atilitatem eo impediri intellexissem , quod auctor non addidit recensum secundum praepositos digestum, supplementi loco indicem eum
') Locos composait Seeck in indice editionis p. 332. Qaod pro cohortium quinque perpetao traditar cohortis quintae, natam crediderlm ex compendiis male solutis.
') Plinius ad Trai. 21: ut contentue easet heneficiariia decem, equitibus duobuSf cen- turione uno.
532 MOMliSEN
subieci adiectis observationibas qaibasdam, qaae ad imperii militaris nata- ram et condicionem aetate imperatoria facere Tidebantar.
Principaliam ofQcia in aniversum in dao genera didaci poteroiit, qao- ram alteram a militam corpore pendet, alterum a praeposito. £t illiiis qai- dem generis, ut in his fere, de quibus Cauer exposuit, nos contineamus, sunt opHoneSy speculatores , tesserarii, custodee armorwn, signi/eri, vexillarii^ aquiliferiy imagini/eri, aeneatores, hucinatores, tubicines, comicines, fisd cwra- toreSy carcerariif medici^)^ candidati^)^ quibus nt saepe adiungitar name- Tus, apud qaem occnpati esse inveniuntur (ut tesserariis adscribitar m een- turia vel centuriae)^ ita praepositus sub quo militarint namquam enantiatar. Contra in altero genere, quo pertinent potissimum comicularii, commenta- rienses, codicillarii, librarii, actarii, exacti, exceptores, a quaestionibus , stra- tores, singulares, secutores, beneficiarii, immuneSj non semper, sed ibi fere.
0 Cf. p. 530 adn. 3.
') Candidatos quoniam Cauer non admisit, cam apnd Vegetiam 2, 7 extremo loco inter principales recenseantur idqne tituli confirment, quae de eo officio ad manas ha- beo adscripsi, quamqnam praeter nomen vix quicqnam de iis traditum accepimos. Soilicct et in latercnlis militum legionariorum inter reliquos principales adsunt Vni zi. 2569 candidati nnmero duo, VIII n. 2568 numero quinqne, m n. 1190 nnmero sex, item Vin n. 2618 inter veteranos tres ex candidato (nisi quod in uno praepositio neglegenter omissa est), et inveniuntur tituli quidam candidatorum legione adscripta II adintrice in, 3308. 3398, III Augnsta VIII, 2866 (cf.VIII, 2801). Praepositi nomen nasqnam adsumnnt, adsumnnt fortasse nomen imperatoris; certe candiidahuf) d{omim) n(pHri) vol. m n. 3503 ab iis de qnibus agimns candidatis non videtur diversns ease. Plnre numero in legione fnisse et ex laterculis illis intellegitnr et inde qnod apad Vegetinm 1. c. recensentur candidati duplares et simplares, — Diversi snnt candidatua Z^. .^ljuitt Jtalici Honorati legati Moesiae in/erioria vol. m n. 6154 idem decnrio alae; item «a»- ^i^aTOi T. Aelii Naevii Antonii Severi consularis nescio cuius provinciae iidem alter frumentarius, alter centurio legionis, qui posuerunt titulum Graecum nuper Romae r»> pertum (Lanciani Bull, della comm, arch, comtmale a. 1881); item candidatus Z#. Fabii Cilonis prae/. urbi coa, II (a. p. C. 204) voI.VI n. 1410 idem a militiis, id e»t eques Romanus, non tam propterea quod praepositi nomen adsumunt quam propter grraduiB equestrem equestrive proximum et supra principales. — Item diversi sunt, nt pervidit Valesins ad Ammianum 15, 5, 16, candidati saeculi quarti et deinceps, scilioet ipsi ii qui in Notitia Dignitatum Orientis c. 11 n. 6. 10 recensentur tamqnam scholae doae gentilium seniorum et iuniomm ; id enim efficitur praescrtim ex Cod. lust. 12, 33, 5 et Chronico Paschali ad a. 243 et a. 251. £x eo genere est Antiochoe candidahu prt- inecert[u«] tituli Christiani a. 450 (Rossi inscr. chr. I n. 748). — Haec tria genem can- didatorum, licet re temporeque diversa, nihilo minns probabile est ab eadem caasa non- cupatos esse, scilicet insignes fuisse vestimento quodam sibi proprio, id quod item cadit in candidatos sacerdotes lovis DoHcheni titulomm nrbanorum vol.VI n. 406. 409. Nam quamquam chronici Alexandrini auctor de origine candidatorum snae aetatis fabulosaa narrationem proposuit, eatenus ei fidem habere poterimus lectos esse candidatoa propter speciem et proceritatem (wc TiXktouc Kal fucd^si/irc xal fii^oXi^c o^Tac ^iac). — Contn ceniurio cohortia VII vigilum Rom{anorum) candidatus 2t. Caesaris vol. VI n. 2993 sine dubio unus est ex centurionibus beneficio Tiberii factis (Sneton. Tib. 12) imperante Aa- gusto, de quibus egi Staatsrecht 2-, 1101.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 533
iibi officium plene et diligcnter determinatur, praepositus adscribitur. Gausu ni fallor non in omnibus eadem fuit. Qnaedam genera ex supra dictis ita coniuncta erant cnm praepositi persona, at plene enuntiari non possent nisi eo Yocabulo adsumpto; ut singulares (p. 401) et stratores (p. 406) raro inveninntur nude ita positi, similiterque apnd vigiles tam secutores (p. 404) quam codicillarii qui credantur (p. 420) tribunorum vocabulum sollemniter adscribunt, etsi vix dubium est eius ordinis milites nullos in eo corpore fuisse nisi tribunis attributos. Alibi probabile est praepositnm addi ad bo- noris gradum determinandum, id quod potissimum cadit in beneficiarios ; eos enim cum constet minime circa praepositum versatos esse, e contrario cer- tum est diversis praepositorum generibus attributos beneficiarios pro portionc diversum locum obtinuisse ^). Itaque in bis dux ut saepe enuntiatur, ita etiam saepius praeteritur; neqne enim ut enuntietur ita ad rem pertinet, ut in singulari et stratore.
lam videamus, qnibus ducibus qui principales attribnantur et primum quidem in exercitibus provinciarnm:
1. Legatis Augusti provinciarum tam consularibus qnam praetoriis^) item- que procuratoribus et prae/ectis provinciarum rectoribus, qui in imperio mili- tari eodem loco fuerunt, additi sunt
cornicularius consularis p. 412 n. 1 — 6; legati pro pr. p.412 n.7 — 12.
commentariensis vel a commentariis consularis p. 424 n. 1 — 5; legati p. 424 n. 6. 8.
lihrarius consularis p. 426 n. 1 — 8.
actarius legati p. 430 n. 1.
notarius legati (provinciae ?) p. 433 n. 10.
exceptor praesidis p. 432, 2.
exactus consularis p. 431 n. 1 — 5.
strator consularis p. 406 n. 1— 18; legati p. 407 n. 19— 21. 24. 25; procuratoris praesidis p. 407 n. 28 — 30.
singularis consularis p. 401 n. 1 — 20.
a rufo praefecti (Aegypti ?) vol. III n, 54.
henefidarius legati consularis p. 381 n. 63; consularis p. 401 n. 1 62.64—162; legati p. 385 n.l63— 169. 172 — 188; procuratoris praesidis p. 388 n. 216. 219. 234. 236. 237. 239; praesidis p. 398 n. 384. 388.
immunis consularis p. 409 n. 1 — 6; legati p. 410 n. 7. 8.
*) Qnod dixi Staatsrecht 2, 254 beneficiarios beneficiam accepisse videri ab eo praeposito, apnd quem merere se profitentnr, redargnit Plinins ad Trai. 22. 27, pro- curatori praefectoque beneficiarios testans adsignari a praeside. Beneficii vocabnlum la- tiore significatione usurpatnm maxime aetate meliore cf. Staatsrecht 2', 1070 et bene- ficiarii qni dicnntur non plane aeqnabili sermonis lege reguntnr.
') Huc ut par est rettuli eos quoque titulos qui legatum legionis enuntiant simul provinciae praesidem.
534 MOMMSEN
2. Legatia legionum non simal praesidibus provinciarmn:
comicularius p. 413 n. 13. 14.
commentariensis p. 424 n. 7 (probabiliter).
librariua p. 426 n. 9—11.
strator p. 407 n. 23. 26.
beneficianus p. 386 n.l70. 171. 190. 196. Longe rarias legatorum legionis beneficiarios reperiri qaam legatoram provinciae inde potissimam explicandam est, qaod eiasmodi additamenu honoris caasa adscribuntur itaque ibi ubi minnunt plerumqae omittontor. Hoc autem non casu factum est, qaod singalarem legati legionarii naUam habemus, cam praesertim singulares nude dicti pauci admodam inveniaD- tur. Immo cum singulares exercitaum provincialiam quodammodo prae- torianorum locum teneant (v. quae adnotavi p. 404), caasa in aperto est, cur sammis ducibus reservarentur.
3. Praefectis castrorum sive legioms (cf. Wilmanns huius Eph. vol. I p. 1 00):
comicularius p. 414 n. 42 — 45.
a commentariis p. 425 n. 14.
librarius p. 426 n. 14.
beneficiarius p. 393 n. 290—295. Praefectus legionis a legato legionis ita differt, at legatas provinciae a procuratore praeside; honor minor est, vis imperii eadem.
4. Tribunis legionum fortasse solis laticlaviis (vide qaae adnotavi p. 394):
comicularius p. 415 n. 46 — 52. commentariensis p. 424 n. 6. beneficiarius p. 394 n. 302 — 326.
5. Tribunis et prae/ectis^) cohortium auxiliarium^):
beneficiarius p. 394 n. 300. 301. p. 398 n. 381—383.
6. Procuratoribus AugusH provinciarum non praesidibus:
comicularius p. 413 n. 18. 19. 21. 22.
beneficiarius p. 388 n. 217. 218. 220—233. 235. 238. 240. 241. Plinius quoque in epistula ad Traianum 27 procuratori solos decem beneficiarios datos esse significat, nec dubium est praeter hos et comi- calarium nullos milites procuratoribus adsignari solitos esse. Principales militiae arbanae inventi sunt attributi his: 1. Prae/ectis praeiorio^):
comicularius p. 413 n. 18 — 31.
a commentariis p. 425 n. 9 — 11.
a quaestionibus p. 421 n. 4.
strator p. 407 n. 27.
') Alarum praefecti adhuc desunt, casu puto.
^) Cornicularii (v. p. 414 n. 45) his non recte tribui videntur, malto minos siogii- lares (v. p. 403 n. 27).
') Ezceptorem p. 432 n. 1 non recepi, cum non sit huius aetatis, sed componea' dus cum officialibus Codicis Theodosiani et Notitiae Dignitatum.
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 535
- I _ ■_ ^
singularis p. 403 n. 23 — 25. hmefidarim p. 390 n. 244—259.
2. Praefecio urhi (cf. Staatsrecht 2> p. 1020):
[comicularitis? p. 413 n. 32] a quaestionibus p. 422 n. 5. 6.
3. Praetori urhano (cf. qaae adnotavi p. 392):
heneficiariue p. 391 n. 260—265.
4. Praefecto annonae:
comiculariua p. 414 n. 41.
5. Procuratori annonae OstOs:
comicularius p. 413 n. 20.
heneficiarius p. 389 n. 242. Praefecto procuratoriqae annonae principales attributos esse inde expli- candum, quod mature officia annonaria militarem formam indaerant.
7. Pra^ecto vigilum:
comicularius p. 414 n. 33 — 38. a quaestionihus? p. 422 n. 7 — 10. exceptor p. 432 n. 3. 4. 8. henefidarius p. 392 n. 266—284.
8. Subpraefecto vigilum:
comicularius p. 414 n. 39 — 40. lihrarius ur(bicorum?) p. 427 n. 15. heneficiarius p. 393 n. 285—289.
9. Trihunis cohortium praetoriamm:
comicularius p. 415 n. 53 — 59.
singularis p. 403 n. 28. 29.
secutor p. 404 n. 3. 4.
heneficiaHus p. 397 n. 327—343. Notabile est singulares, quos summis ducibns reservatos esse supra vi- dimus, defuisse tribunis legionis, adfuisse tribunis praetorianis.
10. Trihunis cohorHum urhanamm:
comicularius p. 415 n. 60 — 62. singularis p. 403 n. 30. 31. secuior p. 404 n. 3. 4. heneficiarius p. 397 n. 344—346.
11. Trihunis cohortium vigilum:
comieularius p. 416 n. 63 — 65. codicillarius (?) p. 420 n. 1—26. exceptor (?) p. 432 n. 5. 6. secutor p. 405 n. 5 — 41. heneficiarius p. 397 n. 347 — 368.
12. THhunis equitum singularium:
heneficiarius p. 397 n. 371—374. Haec puto non iniucunda fore iis qui in vim et potestatem imperii mili- taris aetatis principum inquirunt; nam ut multa restaut incerta et ambigua,
536 MOMMSEN
ita in administratione Romana explananda horam maneram consideratio iustum locum iam in fatnrum sibi vindicabit. In summa re hoc intellegitur principales adsignatos esse cuivis militiam senatoriam equestremve ab im- peratore adsecuto, demptis tamen fortasse tribunis legionum angusticlaYiis, quippe quibus beneficiariis certe opus non esset^). Procuratio provindaram cum praesidatu coniuncta cum et ipsa militia esset, reliquis quoqae. pro- curatoribus non praesidibus ideoque ab imperio militari per se alienis nihi- lominus principales attribuebantur eodem favore, quo praeterea per omnia utuntur utpote creati ad administrandam imperatoris rem privatam. Ceterom ut constat milites attributos esse procuratoribus iis qui provincias impera- torias administrabant, ita missis in senatorias provincias inermes num idem ius fuerit, dubium est.
Ut nuUi fuerunt principales ab imperatore nuncupati (cf. p. 400 n. 423), ita qui infra equestrem militiam positi sunt centuriones ipsiqae principales non magis principales habent sibi adsignatos (nam optio centurionis et re et tempore diversus est) et si qui iis attribuuntur inferioris gradns miiites, adiutores dicuntur vei discentes; nisi quod unum titulum habemos libntrii principia^ de quo dizi supra p. 232.
Proconsules, utpote qui honore utantur non ab imperatore sibi tii- buto, nec milites nec principaies suos habere potuisse olim inteilectum est, quamquam quae inde moventur difficultates nequaquam satis sublatae sunt et fortasse admittendnm erit armatis, quos finium tutandorum causa civitates sibi constituebant, etiam praesides iure militari carentes uti potoisse. Hoc enim genus militiae, quod supra p. 519 tetigimus, sine dubio iate patuit. De eo fortasse cogitavit Ulpianus (Dig. 1, 16,4,1), nbi: nemo proconsulum, inquit, strafores suos habere poteet, sed vice eorum milites ministerio in provinciis /un- guntur, Sed nec haec obiter explanari possunt nec hic tractabimns de pro- consulibus duobus, qui exceptionem faciunt, Sardiniae et Africae. Nam Sardinia quamquam a Nerone ad Commodum a proconsulibus administra- batur, nihilominus etiam eo tempore iustus ezercitus in insula fuit; Africae autem proconsul ut ante Gaium imperio militari usus est iustae legioni auxiliisque eius non aliter imperans atque legati Syriae et Germanianim ie- gionibus suis iroperabant, ita postea quoque testibus tam Tacito quam im- peratore Hadriano in oratione Lambaesitana partem aliquam exercitos Africani secum habuit. 'Aequatum imperium* inter proconsulem legatumque Africae» cuius Tacitus meminit, cum tituli militares qui adhuc ex Africa innotuerunt non satis elucidarint, prodiit nuper ad Simitthu (hodie Schemta) oppidam provinciae proconsalaris is qui sequitur, quem missum ab optimo curaram nostrarum adiutore Carolo Tissot quoniam syllogae nostrae inserere non potuimus volumine iam absoluto, hoc loco publice edimus dignum sane, qai non lateat:
^) Vide p. 394 adn. Hos quoque creatos esse ab imperatore extra dubinm est (▼ol. in n. 335 ; cf. Staatsrecht 2, 264.).
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 537
L • FLAMINIVS • L • F • ARN MIL • LEG • in • AVG y- IVLI LONGi DILECTO LECTVS • AB • M • SILANO • MIL ANNIS • XIX • IN • PRAESIDIO VT • ESSET • IN • SALTV • PHILOJW SIANO • AB • HOSTEM • IN • PVG^A OCCISVS • VIXIT • PIE ANNIS • XL H • S • E
M. Silanus, de quo diximus in hac eph. vol. 1 p. 61, Africam pro consule rexit a. p. C. 33 — 38 ultimus eorum, quibus legio pareret. Eo igi- tur tempore proconsuli vel ius fuit dilectus in sua provincia instituendi (militem origine Earthaginiensem fuisse etiam tribus ostendit), ut ius ei fuisse donorum militarium tribuendorum auctores scribunt^). Sed enm miles in praeaidio saltus Philomusiani (quem Tissotus iudicat fuisse a Simitthu 4 chiliom. Thabracam versus) per annos undeviginti permanserit occisus deinde extremis annis Claudii primisve Neronis, idem titulus confirmat quod aliunde noramus, vel post a. 38 proconsuli milites quosdam mansisse, de quibus disponeret.
XXXIIL TITVLVS VENETVS VINDICATVS.
Erroris confessio cnm non differenda sit, prima quae mihi offertnr ntar occasione tituli vindicandi inter falsos voluminis quinti syllogae relati in- iuria et fortasse etiam incuria nostra.
Sertorius Ursatus Patavinus in schedam a. 1674 scriptam titulum rettulit repertnm, ut ait, paullo ante Yenetiis adservatumque ibi in domo Nicolai Ve- nieri ad S. Antonii, qui titulus deinde prodiit a. 1719 in eiusdem opere postnmo Tnarmi eruditi p. 276, repetitus inde apud Muratorium 670, 1 et ut dixi in voI.V syllogae nostrae n. 136*, neque enim quisquam postea la- pidem vidit. Falsum dixerunt Marinius Arv. p.751. 787, Orellius, Henzenus, neque ego aliter iudicavi, nisi quod propter originem recte testatam ad- scripsi in lapide titulum extitisse videri. At nuper Venetns Laurentins Se- guso (ingegnere)^ dum fundamenta domns cuiusdam iacit, denuo repperit partem eiusdem lapidis maiorem inferiorem. Tabula est marmoris Graeci, alta m. 0<45, lata m. 0.32; elementa ita fere formata sunt ut cernnntnr in titnlis pictis Pompeianis. Ediderunt Seguso ipse in eph. Oazzetta di Ve- nezia 26 lul. 1880, item Cecchettius et Lucianius apud Fiorellium NoU degli scavi 1880 p. 243 et lapide expressam L B. Rossius Bull. di areh, cristiana 1880 tab. IX commentario non adiecto, sed promisso. Mihi Otto Hirschfeld
1} Tacitus ann. 3, 21. Suetonius Tib. 32. Staatsrecht 2, 255.
538 MOMMSEN
optimas amicas ectypam misit somptam a Ludovico Zdekaaer. Inscriptio haec est addita parte deperdita ad exemplom Ursati scriptam:
CL- AEMILIVS . Q_. F PAL . SECVNDVS .1. CASTRIS . DIVI . AVG • Sub
P * SVLPIcIO . QVIRINIO * LE^ aug. & CaESARIS > SYRIAE * HONORI BVS . DECORATVS • PRaEFECT COHORT • AVG • I • PRaEFECT COHORT . It • CLASSICAE^^DEM
ivssv- qyiRiNi. c:ensvm . egI
10 APAMENAE • CIVITATIS.MIL
.J
j/lVM • HOMIN • CIVIVM • CXVII IdEM • MISSV • QVIRINI • ADVERSVS ITVRAEOS • IN • LIBANO • MONTE • CASTELLVM • EORVM • CEPI • ET • ANTe 1& mIlITIEM . PRAEFECT • FABRVM * DELATVS . A« DVOBVS • COS • AD • AE RARIVM ET • IN • COLONIA •
QVAESTOR . AEDIL • ll • DVVMVIR • 11
pontifexs 20 ibi-positi-svnt-q^aemilivsq^f-pal secvndvs-f*et-aemilia-chIa-lib h •m- a m p li vs* h-n • s-
2 in. hiatos adnotatur. — 2 fin. 3 fin. 4 fin. hiatus non adnotantar. — 4 svl- piTio traditar. — qvirinio Urs. ms., qvirino idem ed. — 5 cesaris, 6. 7 pre- FECT traduntor. — 9 fin. ecl Urs. ms., fec idem ed. — 15 prefect Urs.
Ut qui lapidem ectypumve vidit, de Binceritate dabitare non potest et ne hoc qoidem diffiteor qoaedam legi in lapide sapra falsariam nec satis nos qai eam reiecimus rem ponderasse, nimis facile adquiescentes in iusta de Qoirinii censo ecclesiaque Apamena difftdentia, ita periti non magis negabont in eo inesse, quae iare offendant, neqoe qui eom ab incerto aactore accipere recusarunt ita reprehendendos esse, ut non simol excosentor.
Titolom non origine Venetom esse, sed venisse eo, inter saborram opi- nor, ex Sjria argamentum prodit. £um olim prostitisse Beryti ot propter commercii rationes probabile est, ita eo docunt cum qood aetate Aagosta alia coionia nulla in Syria fuit tum osus linguae Latinae a reliqua Syria alienas. £x honoribos qooque, qoos Secundus in patria gessit, daoTiratQS et pontificatos in Berjtensibos titolis aliis redeont, qoaestora et aediiitu, coios notanda est iteratio perrara, eidem rei publicae aptae sunt. Tribos qood Palatina est, cum Berytenses in Fabia censeantur, non officit; nam tribom illam orbanam in libertinae stirpis hominibos saepissime ita repe- riri, ot com persona magis quam cum domo coniuncta sit, periti non igno- rant, etsi fines eius consuetudinis nondum satis explorati aont
OBSERVATIONES EPIGRAPHICAE. 539
Lingua formulaeque quaedam habent rara, qaaedam etiam mira. Mili" iies Dovam, sed noo magis molestam est, quam amicities et notities apnd Lncretinm, avarities titulorum supparis aetatis yo]. I n. 1011. 1459« At vehementer offendit quod honores recensens is cnius monumentum est prima persona ita utitur, ut narratio implicetur, oratio non efficiatur; cuius formae sermonis alterum exemplum non habeo quod ponam, nec crediderim ita quemquam locuturum fuisse nisi peregrinum Latini sermonis usn parum imbutum. Ordo quoque, quo honores enumerantur, titulorum Latinorum Augustae aetatis severitati nequaquam respondet At ut haec levia sunt, ita quae in fine legitur formula h(oc) m(ontmerUum) ampliue h(eredem) n(on) 8(equettar) aut caecutio ego aut caecutivit qui dictavit. Haec enim for< mula cnm eam vim habeat, ut successio in monumentum a successione rei familiaris secernatur heredibusque substantiae procul habitis monumentum familiae nominive defuncti reservetur, id quod inseritur amplius non solum praeterea, ni fallor, sine exemplo est, sed etiam contra rationem adiectum, nam quod proprie significat heredibus in praeteritum ius in monumentum faisse, iam vero eis adimi, ita ineptum est ut nihil supra. Quod si hoc voluit tituli scriptor monumentum, ex quo condita ibi sint corpora duo, iam ad rem eias qui fecit pertinere desinere et diversa lege posteris in id ius esse, sa- nam cogitationem enuntiando ita pervertit, ut dictum Trimalchionem sapiat vel ut mitius dicam peregrinum; nam aliena lingua loquentes Trimalchio- nismum vix effugiunt Potest item qui scripsit abusus esse formula eo ampliuSy qua in testamentis capita coniungi solebant; certe recte scribi po- tuit et eo amplius curatum volo, hoc monumentum heredem ne sequatur. Utut de hac formula iudicabitur, res quae in titulo traduntur nulla inde labe afficiuntur.
A praefectura fabrum ut incipiamus, quam ante militiem habuisse se Secundus scribit, id quod addit praefectum se a duobus consultbus ad aera- rium delatum esse ita alibi redit, ut hoc solo titulo plena et sollemnis officii determinatio reperiatur in reliquis breviloquentia commoda magis quam iusta obscurata. Nam cum ex auctoribus notum sit praefectum fabrum ita fieri, ut destinatum consul praetorve eo nomine ad aerarium deferat^), tituli adhuc noti ita id efferunt, ut sit prae/ectus /abrum a co(n)s(tde) adlectus vel prae/ /abr, donatus a co(n)s(ule) vel, idque, saepius, prae/ /abr. co(n)s(ulis)^). A duobus consulibus quod Secundus sic delatus est, non significat delationem communi consilio collegarum fieri oportuisse, sed honorem auget duplici dela- tione. — Militiae quod praefectnra fabrum opponitur, confirmat quod aliunde
'} Locos coUectos reperies StaaUrecht 1,388 n. 3. 2,93 n. 2. Hoc non recte posoi praefectam delatum esse non a consnle, sed a consnlari. Immo consnetado redit ad id tempus, quo magistratuB ez consulatu praeturave in provincias profiscebantur et ante quam exibant quos comites elegissent ad aerarium deferebant, videturque consu* libus praetoribusque ius tum quoque non mutatum mansisse, cum provinciaa post inter- vallum demum administrabant.
') Titulos composui in Hermae vol. 1 p. 60.
540 MOMMSEN
notum est hac certe aetate id officium a re militari eatenas alienam foisse, ut vel Asiae proconsul militari imperio carens praefectam fabram sibi no- minet^) inveniatarque adeo praefectus iure dicundo et iudicibug sortiendis^y Nihilominus dubium est, num legitimo sermone praefectara fabram a militia Becludi debeat; certe inter tres quattuorve militias equestres, quae ad officia quaedam capienda requirebantur, praefecturam fabrum connameratam ease probabilitate non caret. '
Deinde Secundus m castris divi Augusti honaribus decoratus est Id aut significat dona militaria eum equestri militiae convenientia iassu imperatoris a legato accepisse, aut, quod magis crediderim, sequentibus viam parat, ut honores sint ipsae militiae equestres. Comparari potest quod legitar in titulo Corfiniensi') reliquisse quem filium usum castresibus Caesaris August(() summis equestris ordinis honoribus et iam superiori destinatum ordini,
Praefecturas Secundus cepit cohortium duarum Augustae primae et se- cundae classicae. Illud nomen si recte traditum est, et contra Terborum ordinem sollemncm peccat et primario nomine male omisso: nam cam eo- hortes fuerint Bracarum^), Ituraeorum, Lusitanorum, NerTiorum, Thracam^) omnes appellatae primae Augustae, qnomodo haec appellatio nnde recte in- tellegi potuerit, non perspicitur^). — Contra cohors II classica alibi qaoqae nominatur^), nec quicquam obstat, quominus imperante Augasto in Syria constiterit
Equestribus iilis militiis Secundus meruit sub P. Salpicio Quirinio le- gato Augusti^) Caesaris Syriae. Eum eo honore functum esse constat a. a. c. 759 -et deinceps, probabile est antea iam idem munus eum sustinaisse et quidem per a. 751. 752. Sed cum titulus Berytensis nihil conferat ad quae- stionem tantopere agitatam de tempore et iteratione legationis Quirinianae, ad eam alibi diligenter a nobis tractatam^) hic non redimus.
Duas res gessisse se ait Secundus iussu missuve Quirinii, censam et bellum. Huic ut eum interfuisse praefectum cohortis alterius utrius dabitari non potest, ita altero quoque officio eum functum esse eodem loco consti- tutnm ratio suadet. Nam census imperatoria aetate secundum proTinciu Ordinatus cum aut ipsi praesidi committeretur aut legato misso ad censos accipiendos, ille certe rem ita perficiebat, ut negotium inter comites divi-
') C. ni, 398; Henzen 6470. Staatsrecht 1, 118.
') Henzen 6470. Staatsrecht 2, 224.
•) Vol. IX n. 3158 melius quam I. N. 5369. Pro EQyESJTRlS traditur fov//|tius.
*) Vol. Vni n. 9358.
*) Vol. m p. 1151.
^) Ala Augudta nude passim invenitur in titulis Britannicis.
^) Orell. 3620 = vol. IX n. 4855 a. Xitulus non ab omni Buspicione immimis eHi sed probabiliter genuinus.
») Ita supple?i, ut est in titnlis Orell. 642 et Henzen. 6450 et I. R. K. 5369 (sbi altemant Auguatua Caesar et Caesar Augustus), cum nomen Caesaris nudum hoc loco vix ferri possit.
') Mon. Ancyr. p. 115. 121 seq.
OBSERVATIONES KPlGRAPfllCAE. 54l
deret singulisque singulas partes provinciae attribueret, quae sub eo cense- retur. Ita Tacitns ^) narrat Germanicum census Galliarnm accipientem ad eos misisse F. Vitellium et C. Antium ex comitibus suis; similiterque iudi- candum est de iis, quos tituli suppeditant, equestris fere loci viris, qui census accepisse dicuntur partis cuiusdam provinciae, sive acceperunt sub legato eius militia aliqua equestri fungentes^) sive in comitatu legati alio nomine versantes^). Secundum probabile est illo loco Quirinii iussu cen- sum egisse.- Census intellegitur omnino notissimus ille cuius mentionem losephus facit 1. 18i n. : Kv^utos .... im Xv^tas ira^v irto Kata^a^os BtxatoBoTvjg tov I^uovg aTTBo^a^^Muog nat TtfXYiTfig T(av oitriSu yiuY,a^iAsuos, itcm c. 2, 1: Tuju aTTOTtiAY.a^ionu iri^ag l^ouo-cIDi', at iyiuouTo T^taMooTul Mat t/3oofjtw BTtt IxeTa *AuTmutov iv *AxTtw vjTTau Ctto Katra^og, id est a. u. C. 759. 760. Eum censnm non ad TraTav Tiju otHovtxiuYju pervenisse, ut evangelista Lucas 2, 1 errore opinatus est^ sed ad Syriam provinciam solam, hodie opinor extra controversiam positum est, confirmaturque denuo titulo eo de quo agimus. Apamea enim intellegitur ad Orontem Syriae civitas primaria. In ea urbe eiusque territorio (ita enim omnino censio accipienda est) numerata esse ho- minum (itaque non virorum tantum, sed mulierum quoque et puerorum puellarumque) civium (scilicet Apamenorum), non comprehensis igitur servis, milia CXVII ex inscriptione discimus hoc nomine unica; certe praeter census civium Romanorum numeros vix habemus eius generis alios certos et in- dubitatos. Ceterum cum nec de numero civium intramuranorum ex ruderi- bus quae supersunt coniectura fieri possit^) nec satis constet de territorii finibus, huius census resuscitatio qnae adhuc obscura fuerunt vix iliustrat.
0 ann. 2, 6.
^) Gadit Id in tribunum militnm legionis m Augustae, cui statuam ponunt etri- tates XXXIII I ex prov, Africa^ quae sub eo censae aunt (vol. III n. 388), et in tribnnum legionis VII geminae, qui item missus est at census acdpiendoa civitatium XXIII .... Vasconum et Vardulorum (vol. YI n. 1463), et in praefectum cohortis II Asturum, quae castra habuit Aesicae in Britannia (vol. Vn p. 132), censitorem civium Romanorum co- loniae .. Camaloduni (Orell. 208). Cf. Staatsrecht 2, 411.
*) Eo pertinent censor civitatis Remorum /oederatae (Herzog Gall. Narb. n. 510. 511) item tribunus militum legionis II adiutricis, et qui censum egit in provincia Gallia Aqui- tanica (vol. II n.4188) item tribunus militum legionis V Alaudarum. Hi si simnl utrum- qae officium sustinuenint , iussu legati sui imperatorisve in aliam provinciam depntati sunt. At id ut statuamus cum nihil cogat, magis probabile est eos civitatibus censendis operam dedisse sine militia certa inter comites praesidis versantes.
*) Apameae rudera qui nuper adiit Eduardns Sachau coUega meus in universitate Berolinensi quamquam ambitum ruderum satis definiri posse negavit, multo minus inde de civium numero coniecturam fieri posse, nihilominus quae de ruderibus mecum com- municavit lecturis haec non invidebo. Der Stadtplan hildet ein durch Mauer und Grahen scharf markirtes Oblongum mit der Ldngenrichtung von Nord nach SOd. IHe Breite he- irdgt im Siiden und in der Mitte gegen -J- der Ldnge, im Norden hetrdchtlich weniger als die Hdlfte, Im Durchschnitt kann man die Breite gleich der Hdffte der Ldnge setzen. Thomson, der Wiederentdecker von Apamea, schdtzt die Ldngeniinie, dargestelU durch die Centralstrasse vom Nord- zum SHdthorf auf 1 engl, Meile (=: ^ deutsche Meile oder etwa
IV 36
542 MOMMSEN OBSERVATIONES EPIGRAFHICAE.
Ituraei in Libano monte ii sunt, de quibuB Strabo 16, 2,18 p.755 sic scribit: tu patf oCv o^iva (ad Chalcidem ad Libanum) i^ova-t vavra 'Itov^m re Hai A^afitg xcoeov^yot vavTSQ, ot ds ti/ TOig nsBtotg ytte^yoi' xaxovfjiepoi h' vv iHBtvtiiv oKkoTi a^rig /Hori^slag SiovTat, Deinde castella eoram recenMt ex parte a Pompeio expngnata, unde Byblum adeo et Berjtum infestasBent Tale auxilium, qnale memorat Strabo, Quirinius quoque provinciae incolii pacatis praestitit nec sine causa virum Berytensem contra vicinos grassatores misit. Apud rerum scriptores eius expeditionis mentionem non fieri con- sentaneum est.
21 Minuten). Dies attmmt vollkommen mit meinen Notizen: man hrauekl etvcae vber 20 Mi- nuten, um die Ogtmauer^ die jener Centraistrcuse parallel Idufty abzureiten; etwa 10 Mia, fir die Breite, Die Westmauer macht in ihrer Mitte eine halbkreis/ormige Einbu^itus^ nach Ost, innerhalb deren sich eine isolvrte Anhohe erheht; au/ der breiten Spifze der- selben die Akropolis, jetzt ein Araherdorf von 100 Hduserny wo fur vfeni^Hens 4 — •3'/' Hduser Platz genug wdre. Wdhrend die Mauer im Westen gegen die Niedenag da Orontes steil abfdlltf ist sie im Norden^ Osten und Sitden wenig hoher ais die angrtk- zende Ebene. Auf diesen Seiten dHrften Vororte sich an die Festung angelehd kabn, wie ieh denn auch antike Bauten vor dem Nordthor und im SHden an dem Wege nari Skelebijje — Larissa bemerkt hahe.
INDICES*).
I. NOMINA.
I. IMPERATORES ET DOMVS EORVM.
Caesar Dictator
C, Caesar vicit Pharaalo H. p, 1
[G. Cajesar dictator in perpetuum F. A. p. 192
AVGVSTVS
C. lulius divi f. Ca[e8ar] F. A. (a. 711) Imp. Caesar divi f. Augustas 809. 810. 812 Imp. Gaesar divi f. 85 Augustus Caesar 34
aTVIII Augusti Caesaris (u. c. 731/32) 34
ICS. T XXX AUgUOU V.
IX. VI Knlra^og 34
divus Angustus Caesar 53
divus Augustus D. LXVI. LXX— LXXIII
LlVIA AVGVSTI
lulia Augusta divi Augusti, mater Ti. Caesaris Aug. 366
Ti. Caesar
Ti. Caesar divi Aug. f., divi luli n., Augustus 55 Ti. Au[g. divi Aug. f.] 53 Ti. Gaesar Aug. 366
*) F. C. significat fastos consulares Capitolinos p, 253 — 255 F. A. significat fastos consnlares Amiterninos p, 192. 193 H. significat.Hemerologitim Allifanum p. 1. 2 T. T. significat tabulas trinmphales Capitolinaa p, 256—258 M. significat monumentiim Calaritanum p. 484 — 494
36
•
544 INDICES.
Ti. Caesar 926
a. 94/35 pont. max. trib. pot. XXXVI i[mp.] ....
tk)
r ■>
imp. ^>
Drvsvs senior
[Nero Clau]dius Ti. f. [Drusus Gerro]anicus [privign]us Aagusti 775
Clavdivs
Ti. Claudius Drasi f. Caesar Aug. Germanicus 53. 777. •778. 813 Ti. Claudius Caesar Aug. Germanicus *30. 47. 80
a. 42/3 pont. max. tr. p. II p. p. 4i
44/5 pont. max. tr. p. IIII cos. III imp.VIII p. p. 813
51/2 pont. max p. p. 5:>
52/3 pont. max. tr. p. XII imp. ... cos.V p. p. ccnsor 711
pont. max. tr. p. *II imp.*II p. p. .cos.*III censor -^'
pont. max h>
vindex libertatis, devict[or regum XI] Britanniae 53
divus Claudius 926. natalis ludis celebratus anno 124 p. 248
Vespasianvs
Imp. Caesar Vespasianus Augustus p. 9 n. 807
a. 73*p. m. tr. p. IIII imp. X p. p. co[8]. IIII d[es].V cens. des. f. i* a. 75 p. m. tr. p. VI imp. XIV p. p. cos. V des.VI cens. Sul
tribunal Caesarum Vespasiani, Titi, Domitiani D. LXVIII
TlTVS
vivo patre
T. Caesar Au[g. f.] Vespasianus 779 po8t mortem Vespasiani
Imp. T. Caesar Aug. 123
a. 71 imp. tr. p. cos. cens. des. coll. omn. sacerdos 7?^
a. 79? 'p. m. tr. p.VI imp.X cos.VII censor 1-'
DOMITIANVS
Imp. Caesar, divi Vespasiani f., Domitianus Augustus D. LXVIII Imp. Caesar, divi Vespasiani f., Domitianus Augustus Germanicia D. LXIII. LXIV
a. 82 pont. max. tr. p. II imp. II p. p. cos. VIII designat(us) VIIII D.LXVIII a. 98 p. ma[x. trib. pot]est. VII imp. XIIII .... cos. XIIII pat patr. D.LXIH a. inc trib. potes[t D.LXH
Nerva
Imp. Nerva Caesar Aug. [Germanicus] 779 a
a. 98 pont. max. trib. potest. III imp. II. cos. IIII p. p.
7 "4'
divi Nervae natalis ludis celebratus p. 248
Traianvs
Imp. Caesar divi Nervae f. Nerva Traianus August. 482 [imp. Ner]va Tr[aianus Caesa]r Aug. 69
Germanicus D. LXIX Germanicus Dacicus 482
a. 98 pont. max. [tribunicia p]otestate cos. II D. LXlA
a. 103/111 pont. max. [tribunicia]e potestatis ... cos.V pater patriae 4*-
divus Traianus 425
INDICES. 545
Hadrianvs
. Imp. Caes. divi Traiani Farthici f., divi Nervae nepos Traianus (Troia- nus 781) Hadrianus Aug. 111. 220. 781 Imp. Caesar Traianus Hadrianus Angustus divi Nervae nepos, divi Tra-
iani Dacici Parthici filius jp. 10 Imp. Caesar . . . Hadrianus Aug. . . . 782
a. 125 pont. max. trib. pot.YIIII. cos. III 111
pont. max. t[ribun]ic[ia p]o[testate] co[s] 220
pont. max. ... 782
Sabina Hadriani
Sabina Aug. Imp. Caes. Traiani Hadriani Aug. p, \Q
Pivs
Imp. Caesar, divi Hadriani f., divi Traiani Parthici (Parthici om. 221) nepos, divi Nervae pr(onepo8) T. Aelius Hadrianus Antoninus Aug(ustus) Pius 221 D. LXX
a. 153 pont. [max., tr. p. XVI,] imp. II, cos. IIII, p. p. D. LXX
M. Antoninvs
Imp. Caeear, divi Antonini fil., divi Yer^i Parthici] maximi frater, divi
Hadriani nepos, divi Traiani Parthici pronepos, divi Nervae abnepos,
M. Anrelius Antoninus Aug(ustus) Germanicus Sarmaticus D. LXXI [Imp. Caes. M. Aur. Antoninus Aug.] . . . [divi] Antonini fil., divi [Veri
Parth. max. fra]ter, divi Hadriani nepos, divi [Traiani Parthici] prone-
pos, divi Nervae [abnepos] 188 [Imp. Ca]esar M. Aurelius Antoninus Aug. Germanicus Sarmat
787 •
M. Ai;^]y}Xio9 ^XvTiuvuifog %t(i{a(rTog) Te^txaviMof 128
a. 178 pont. max., trib. pot. XXXII, imp.yill(?), cos. III, p. p. D.LXXI [pont.] max. tr. [pot.].... [proc]os. 188
honores inter nomen et maiores positi 188
COMMODVS
paire vivo:
*[L. Aurelius M. Aurelii Antonini Aug. Germ. Sarm. f.] divi Pii n. divi
Hadriani pron. d[ivi Traiani Parth. abn., divi Nervae adn. Commodus
Germ. S]armaticus 42 Imp. Caesar [L.] Aelius Aurelius Commodus Augustus Antonini
Augusti filius, divi Pii nepos, divi Hadriani pronepos, divi Tra-
iani Parthici abnepos^ divi Nervae adnepos Germanicus Sarmati-
cus D. LXXI
a. 178 trib. pot. III, imp. II, cos. p. p. D. LXXI
post patris obiium:
. . . [Au]relius [Commo]dus . . . 889 b
a. 181/2 pont. max. tr. p.*VI imp.V cos. III p. p. 4?
nomen erasum 787
Severvs
[Imp. Caes. L. Septimius Severus P]ius Pe[rtinax Au]g., Arabicus, Ad[ia- benicus], Parth. maxim., B[ritann., divi] Marci Ant[onini Germ.] Sarm. fil., di[vi Commodi f]r[ater], divi An[tonini Pii ne]pos, divi Hadriani p[ronepos, divi T]raiani Parth. abnep[os, divi Nervae] adnepos 896
^7209^ pont. raax. trib. pot. XVII imp. XV 896
honores inter nomen et maiores positi 896
i
546 INDICES.
Antoninvs Severi F.
Inip. Caes. M. Aurelius (Aurellius 791) AntoninaB Pius Felix Aog.
Parth. max. Britt max. 189. 791 d. n. imp. M. Aureiius Antoninns Aug. 431
a. 217 pont. max. trib. pot. XX [imp. III] cos. IIII procos. p. p. 791
[optimus maxim]u8que et super [omnes indulge^ntissimus [princeps] 791
Geta
P. Septimius Geta nobilissimus Caesar erasutn 788 L. Septimius Geta Caes. filius et frater ercuum 789
Antoninvs Incertvs
imper. Cae8a[r] .... Antonin[us] 595
[fortissimus ac] felici^ssimus dominus noster] M. Aurelius A[ntoninas ....]
trib. pot. . . . 796 . . . [Antoni]nus Pius 889 c
Alexander
[Imp. Caes. M.] Aurelius Se[veru8 Alexander] 747 Pius Felix [Augustus 746]
[pont. maxi]mu8 trib. po[te8t] 747
[genius] Alexandri Severi 746. 747
namen erasum 746
Maximinvs
Imp. Caes. C. Inl. Verus Maximinus Pius Felix Aug. 444
a. 235 trib. pot. p. p. cos. desig. 441
Philippvs
Imp. Caesar M. lulius Phili[ppu8 Pius] Felix Augustus D. LXVI
a. 246 lan. 7 pont. max. trib. p[ot. III] D. LXVI
• de naminibus et honoribus Philippi patris et filii c/. quae odnoUintiiT n. 647
Yalebianvs
Imp. Cae8(ar) P. Licin(iu8) Valerianus Pius Fel(ix) Aug(u8tu8) D. LXXIII a. 254 pont. max. tr. pot. II, [cos. II] D. LXXIII
Gallienvs
Imp. Caes. P. LiciniuB Egnatius Gallienns Pius Felix invictus (iDTictas om. D. LXXIII) Augustus 190. D. LXXIII
patre vivo:
a. 254 pont. max., tr. pot. II, cos. D. LXXHI
Valerianvs Gallieni F.
P. Licinius Cornelius Valerianus nobilissimus Caesar, filius imp. Caes. P- Licini Egnati Gallieni 190
Cabys
Imp. Cae8. M. Aurelius Carus Pius Felix Aug. 108
Carinvs
M. Aarelius Carinus nobil. Caes. 108
INDICES. 547
NVMERIANVS
M. Aurelius Numerianus nobil. Caes. 108
Maximianvs
[Imp. Caes. M.] Aurfelius] Valerius Max[imianu8] Pius Felix Invic[tu8]
Augustus 795 dominus noster M. Aur. V[al. Maximianus] Pius Felix Invi[ctus Augus-
tus] 796
. . trib. pot. . . 796 propagator imperii .... reique Romanae ante nomen 796
CONSTANTIVS I.
.... Yalerius Constantius nobilissimus Caesar 74
Galerivs Maximianvs
Galerius Valerius Maximianus nobilissimus Caesar 74
CONSTANTIVS II.
toto orbe victor d. n. Constantins Maximus triumfator semper Aug. 798 d. n. Constantius triumfator Augustus 40
Incerti aetatis Constantinianae
Imperator Caesar Galeri[us ] invictus Augustus pontif. [max ]
quint Persic. max. tert. Brett [....] Med. max. Adiab. max* trib.
pot[ ] pater patriae procons. [et ///// (nomen erasum) et Imp. Caes]ar
Flavius Valerius Cons 44
IVLIANVS
d. n. lulianus nobilissimus Caesar 40
Imp. Ca(esar) d. n. Fl. CI. lulianus p. fel. ac triumf. semp. Aug. 540
*d. n. [pe]rp[etuus F]I. Cl. lulianns [pius felix] semper Aug[ustU8] 131
pontif. maxim. imp.VII co[s. 111] .... b. r. n. [procjonsul 540
Valentinianvs. Valens.
dominus noster Valentinianus maximus victor ac triumf. semper Augus-
tus 799 dd. nn. ... [V]alentinia[nus et Valens] 803 Imp. Caesar d. n. Fl. Valens maximus pius felix victor ac triumfator sem-
per Aug. 800
vota decennalia Valentiniani 799
Arcadivs. Honorivs. Theodosivs II.
.... [HJonorius . . . semper Au[g]. 804
domni nostri Arcadius Honorius et Theodosius perennes Angusti 849
confectum Gotbicum bellum 849
Mavricivs
Mauricius Tiberius perpetuus Augustus 851
AVGVSTI incerti
Caesar Aug. 723 a
*imp. Caesar Ti. Aug. 490
•Imp. Caesar M. ///p/// . . invi[ct]. Aug. 108
[I]mp. [Caes]. . . . tr[ib. pot] 889 e
• . . Ca[e8ar] .... Pius Fe[lix . • . 889»
548
INDICES.
Imp. Cae ... 692
Imp... 889/
Imp. Gaes. Au . . . . ri . . . 124
... semper Angustns 119
•dei Caesares 691
div 889a
Augg. nn. 898
Augusta Venus Augusta potius quam dea 84
Genio Augg. nn. 563
numini domus Angustae 750
pro salute Imp. Aug. n. 739
[pro salute] dd. nn. Augg. 496
pro salute impp. dd. nn. Augg. 500
11. PRAENOMINA RARIORA.
Lucia p. 223 Min(atu8) 76 Ov(ius) 76
m. NOMINA PRIVATORVM.
1j, A. .... X.... Oi2Z
P. Abienus Felix 961
•[m*.] ACILIVS GLABRIO 9
m'. [aCILIVS] GLABRIO 112
Acilia 81 Acon(ius) 1. f. Saturninus 895, 23 Acubius Maximus 302 TLcubiuis Sabidian(us) 302
Acubius Valentinus 302 l. ae . . . . L. F. p. 215, 20 C. Aebutius Crescens 303
C. Aebutius Secundinus 303 Aelius »289. 623
L. A[e]liu8 261
M. Aelius 896, 3
P. Aelius .... 876. 892, 20. 896 C, 28. 30. D. I, 23. 896 /r. 3
Q. Aelius 896C;3i
T. Aelius 896J5. II, w
T. Aelius T. f. 891, *
Aelius Ac . . . anus 675
P. Aelius Agathonicus 504.
Aelius Albanus 126
Elius Alexsander 662
[P.] Aelius P. f. Annamatas 895, »
Aelius AntuUinus p. 525, n
Aelius Apelles p. 525, n
Aelius Apollodorus p. 525, 21
P. Aeiius Asclepiades 121
P. Aelius Athen[aeu8] 8965. 1,to
Aelius Aufidins 138 V, 4
P. Aelius Bassanus D. LXXIH
Aelius Bereniciau[us] 126
P. Aelius P. f, Caius 894c,6
INDICES.
549
Aelius Gandidus 914
[A]eliiis Karus 896 B, II, 4
AeliuB Cassius 138 II, u
Aelius Crescens 126
P. Aelius Dem[etrius] 896 D. I, 5
P. Aelius Di 876
Aelius Euticianns 606
Elius Feluminus 662
P. Aelius Festus 121
L. Elius Flaccus 2>. 16
Aelius Flavinus p. 525, 26
P. A[el(ius)] P. f. Forti[8] 894 d, 3»
P. Aelius Gaius 896 Z). 1, 7
Aelius Genia(iis) 165
P. Aelius I 876
Aelius lustinus 125 L. Aelius Leo 524 Aelius Lon .... 761
Aelius Lu 138 III, is
P. Aelius Lycus 434 Ti. Aelius *Lucu8 434
P. Aelius M 737
P. Aelius P. f. Ma 893, \i
P. Aeli[us Macrinus] p, 227
Aelius Martialis p. 525, is
Aelius Maximia(nus) 138y,i5. 837
L. Aelius L. f. Maximus 893, 35
[P. Ae]lius P. f. Maximus 895, ss
P. Aelius P. f. Memmianus 894 C, 2
P. Aelius P. f. Natalis 891, 21
Aelius Nic. ... 126
Aelius Optatus 126
L. Aelius Aurelius Origenes 836
Aelius Paulus p. 525, is
P. Aelius P. f. Pri[m]us 894 C, 5
L. Aelius Priscus 109
P. Aelius Proc[l]inus 156
P. Aelius Proclus 156
P. Ae[li]us Respectus 8965. I, 87
Aelius Sabinus p. 525, 22
Aelius Secundinus 478
P. Aelius Secundus 896 J9. I, 11
Aelius Tarsa 126
T. Aelius T. f. Tertius 893, 21
T. Ae[lius] T. f. Titianus 894 C, 26
[P. Ae]Jius Tricundus 8962). I, 32
Aelius Valens 606
Aelius Valerius 138 IV, u
Aelius Victorinus p. 525, 25
Aelius Vitalis 294
Aelia Bona 215
Aelia Cand[ida] 914
Aelia Claudia 156
[Ae]lia Domitiana 837
Aelia Procla 156
Aelia Treba 876
Aelia Vincentia 160 M. Aemilius 747
L. Aemilius 896Z>. 1, 10
P. Aemilius 8962). I, 21
L. Aemilius BeruUus 660 a
[m. aemilivs l]epidvs f. a. p. 192
Aemilius Optatus 126
p[aVLLVS] AEMILIVS jp. 21
Q. Aemilius Q. f. Secundus p. 538
AEMILIVS SEVERVS CANTABRINVS D.
Lxxn
Aemilius Silvester 660 Aemilius Valens 838. 896 £. II, u C. Aemilius Volso f. •Oc[l]a[tini] 408 Aemilia Chia p. 538 Aemilia Ursina 660
L. AFINIVS L. F. p. 215, 35
C. ALB[. . . . ALBINVS] D. LXVI
P. ALBIVS P. F. p. 215, 17
Albia Nereis 4 •C. Allius 369
C. Allius 896 C, 9
P. AUius 896 C, ». 16
•C. Ama[c]il(in8) Isianus re/ Vialis 1 12
Ancharius Themiso 320
Annaeus Dexter 126
An[na]matia Vera 606
P. Anneius P. f. Probus D. LXXIII
L. Annius 896 D. I, i6. C, 35
Annius Cassius 533
C. ANNIVS C. F. p. 215, 31
C. ANNIVS C. F. LEPIDVS MARCELLVS 20
P. Annius P. 1. Satyrus 104
Ann[ia] Botta 593
Annia Tertia 916 L. •anogivs c. f. p. 215, 28 C. Anthestius Niger 924
C. ANTISTIVS VETVS F. A. p. 193
Antonius 930
c. (antonivs) 826
[C. ANTONIVS M.] F. F. A. p. 192 L. ANTONIVS F. A. p. 192
M. ANTONP/S F. A. p. 192. 193
M. ANTONIVS M. F. M. N. F. C.
p. 254 P. Ant[onius] 491 T. [A]nton[iu8] 896, s Antonius Alexander 98 M. Antonius Andronic[us] 769 c Antonius M. f. Bassinus 895, 3» L. Antonius Caricus 731 . . Antonius M. f. Euscinus 895, S2
550
INDICES.
Antonius Ea[tychas?] 86 M. Antonias Narcissus 210 M. Antonius M. f. Proculas 887 II, 19 T. Antonius T. f. Paden[s] 893, 20 L. Antonius Sabinianus 514 M. Antonias Saturninus 172 *G. [Ant]onia8 Silvanus p. 227 Antonius Timotheus 98 Anton[iu8] Valens p. 525, 16. 20
ANTONIA RVFINA C. F. 826
Antonia Victorina 215 Aposclenus Lucillianus 948 P. Appeius Marcellinus D. LXXIII
M. •aPPVLEIVS M. F. p. 215, 34
.. [Ap]puleius C. f. Balbinus 379
[Sex. Appuleius Sex. f.] p. 193
Apuleius M . . . . 410 *M. Aq . . . . Leda 21 Aquilia Martia 32
Aquillia L. 1. Myrsine 242 Ar Primio 343
A[r] Tuscus 343
Argentia 631
M. Arrius M. f. Severus 908
M. Arrun[tiu8] ... 896, 7
L. ASINIVS L. F. p. 215, 35
Atellia Prisca 926
*Q. Atius Anthimus 185
M. Atilius 896 C, 19
Atilius Basilides 304
Atilius Crispus p, 525, ss
L. Atilius Eutychus M. 2
L. Atilius Felix M. 2
Atilius Theseus 243
Attilia L. l. Heiena 758
Atilia L. f. Pomptilla M. passim
Atilia Quarta 304
Atilia T. 1. Thallusa 97
Atilia Tranquilla 243 P. Atinius Amerimnus D. LXVIII
P. Atinius Rufus D. LXVIII C. Att(ius} C. f. Valerianus 894 (/, 2
P. Attpus Severus] D. LXV
M. NVM[mIVS] ... ATTIDl[VS] ... TVSCVS
827 a Attili- V. Atili- Sex. Audienus C. I. 724 L. Aufidius Bassus M. [*f.] 102 C. Aufidius C. f. Verus 886
AVFIDIVS VICTORINVS 890 L. AVRELIVS AVIANIVS SYMMACHVS 800 T. AVIDIVS [qvietvs] D. LXIX Aurelins 138. 435. 742. 8896
Aurelius .... 732. 892, 2—5. 7—13. 930
Anrelius . . . iulinaB p. 525, 29
Au[r(eJias)] . . . niD^os) p. 525, 10
C. Aurelius C. f... 891,27
M. Aurelius .... 896 C, 11. 26. Z). L»
M. Aurelius M. f. 362
M. Aure[l(iu8) M. f. ] 891, s.
8. 5. 7. 893, 1. 5. 8. 895, 1 — 8. H— 14. 16. 18 26. 32. S4 — 4«
M. AureUas M. f. ntias
894(2, 25 M. Aurelius M. f. . . . sprio 894(2, n
M. Aurelius M. f. os 895, ^:
Sal. Aurelias 896 B II, u
M. Aurelius M. f. Abbosas 894 (/, n Aurelius Aelad .... 305 M. Au[r]elius Aelianus 896^. I,u M. Aurelius M. f. Alrodi8ia(s)
894 d, 32 Aurelius Agrippa 138 II, u M. Aurelius M. f. Albanos 894 6, is M. Aurelius M. f. Alexis 8946,2» Aurelius Anamatus 894 C, s
Aurelius Anici 138 V, i
T. Aurelius Ann(ius) 932 M. Aurelius M. f. Antonias 895, 4o Aurelios Appianus p. 525, I3 [M.] Aurelius M. f. ApoUoniiifl
895, 10 M. Aurelias M. f. Aprilis 8946, i9 [M. Aurelius M. f. Aqoi ]
891, 8 M. Aurelius M. f. Aqoila 895,« Aurelius Artemo p, 525, 8. 23 [M.] Aurelius M. f. Asclepiades
895, 41 Aurelius Asclepiodotus 586 M. Aurelius M. f. Ayitianas 894(2, h M. Aurelius M. f. Avitas 894 d!,»» Aurelius Aurelianus 928
M. Aurelius M. f . B 893, lo
[M. Aurelins] M. f. Balbas 894(^,3?
Aurelius Bassus 510
M. Aurelius M. f. Bassos 8946,3
M. Aurciius M. f. Bitu 892, id
M. Aurelius M. f. Bubalas 891, i<<
M. Aurelius M. f. Ca 893, i)
Aurelius *Caireas p. 525, u
M. Aurelius Candidus 903
M. Aurelius M. f. Capito 894 (2, r
M. Aurelius M. f. Capitoli(nas) 8946,s
Aure[l]ius Carinus 928
M. Aurelius M. f. Carinus 8946, u
M. Aurelius M. f. Earus 891, u
[Au]relias Cass^ianos] 894d|3i
INDICES.
551
M. Aarelias M. f. Cassianus 893, 28 M. Aorelias M. f. Gassias 894 c, i9 M. Aurelius M. f. Ce . . . . 893, is Aarelias Celsos 138 III, ii M. Aurelios M. f. Celsus 894 <i, 6 Aurelius *Ceronius p. 525, is M. Aorelius M. f. Claudianus 891,13 M. Aurelius M. f. Claudius 894 c, i» M. Aurelius M. f. Clementinas
895, 36 M. Au[r]eliu8 Costinus 896J9. I, 38 M. Aurelius M. f. Cottus 8946, 4 Aurelius Crescens 138 Y, lo Anrelius Crispinus 939 M. Aurelius M. f. Crispio 895, 39 Aurelius Crispus 138 IV, lo Aurelius D . . . . p. 525, 3i M. Aurelius M. f. Dammo 8946, ii M. Aurelius Dasius 903 M. Aurelius M. f. Demetrius 894 c, i8
M. Anrelius M. f. Diof 892, 6
Aurelius Diogenes 925
M. Aurelius M. f. Di^a 894 c, is. d, i
Aurelius Domnio 138 IV, is
M. Aorelius M. f. Dubitatus 891, ii
M. Anrelius M. f. Emeritus 895, 21
M. Aurelius M. f. Ettela 894 c, 39
(Anrelius) Eudaemon 925
Aurelius Euretnns 502
M. Aurelius M. f. Fabius 8946, 6
Aurelius Farnax 138 II, 9
M. Aurelius M. f. Fau8tini(anu8)
8946, 16 Anreiius Firmidius 138 V, 2 Aurelius Firmus 138 V, 7 M. Aurelius M. f. Firmus 8946, 7.
d, 19. 895, 17 Aurelius Flavianus 138 Aurelins Florns 431 M. Aurelius M. f. Fuscus 8946, 5 Aureiius Gaianus 138 M. Aurelius M. f. Oaius 893, 93 [M. Aurelius] M. f. Gaius 894 (/, S8 M. Aurelius M. f. Gemel]in(u8)89l,9 T. Aurelius Genialis 932 T. Aurelius Gentilis 934 AVRELivs gerjvia(nvs) 306 AureJius Germanus p, 525, is T. Aurelius Gracilis 929
M. Aurelius M. f. He 893, u
Aurelius Hecatus 338
Aurelius Helenus p. 525, 22
M. Aurelius M. f. Herodian(us)
8946, 16
Aurelius lanuarius 294. 295
M. Aorelius M. f. lanuarins 895, 37
Aurelins lulianus 138 IV, 1
Aurelius lulius 138 V, 11
M. Aurelius M. f. lulius 895, is
M. Aurelius M. f. luvenis 895, 20
M. Aurelius F. f. Lera 894d,34
[M. Aurelius] M. f. Leucius 894 0,30
M. Aureiius M. f. Li 893, 13
M. Aurelius M. f. Licinius 893, 29 M. Aorelius M. f. Longinus 895, & Aurelius Lucilius 138 II, 10 Aurelius Lucius 138 II, 13 M. Aurelius *Magrinus D. LXXIII M. Aurelius M. f. Mammoceus
891, 18 Aurelius Marcellus 125. 898 M. Aurelius M. f. Marcellus 895, 19 Aurelius Marcianus 939 M. Aurelius Marcianus 441 M. Aurelius M. f. Marcianus 894 c, 7 Aurelius Marcus 441. 895, 45 M. Aurelius M. f. Marcus 894c, 4.
895, 38 M. Aurelins M. f. Marianus 8946, 17 M. Aurelius M. f. Marinus 894 c, 17 M. Aorelius M. f. Martialis 895, 3 Aurelius ^Mateio p, 525, 27 Aurelius Maximinus 138 V, 8 Aurelius Mazimus 138 II, is. IV, 12.
355 M. Aurelius Maximus 896 £. II, 25 M. Aurelius M. f. Maximus 894cf, 17.
895, 8 Aurelius Mercator 431 M. Aurelius M. f. Messius 891, 17 Aurelius Mocianus 132. 138. 164 M. Aurelius M. f. Musaeus 887 II, 9 M. Aurelios M. f. Natalis 893, 22 Aurelius Nepos 355 Aurelius Nico 46 Aurelius Niger p. 525, 29 M. Aurelius M. f. Novellus 894 c, 27 Aurelius Octavianus 946 M. Alirelius M. f. Optatus 8946, 10 M. Aurelius M. f. Orestes 895, 7 L. Aelius Aurelius Origenes 836 M. Aurelius M. f. Faccius 891, 16 M. Aurelius M. f. Paladus 894 cf, 10 M. Aurelius Papia 135 [Au]reliu8 Paternus 930 M. Aurelius Paulus 931 Aorelius Pedo p, 525, 11
552
INDICES.
M. Aurelias M. f. Petronius 891, u.
894 d, 31 L. Aurelias Philippas 882 Aarelius Postamas p. 525, 7 Aarelius Potens 948 M. Aurelius M. f. Primus 652 bis,
894 c, is M. Aurelius Priscus 440 M. Aurelius M. f. Provincia(lis)
894 ti, is M. Aurelius M. f. Publius 893, so Aurelius Quadratus p. 525, 24
T. AVRELIVS QVIETVS D. LXVIII
M. Aurelius Quintianus D. LXXIII Aarelius Quintilianus 138 V, la M. Aurelius M. f. Ro[g]atu[s] 894 d, S3 M. Aureiius M. f. Romanos 894 (f, 15 M. Aurelius M. f. Rufinus 895, a& M. Aurelius M. f. Rusticus 894 c, 15 PVBLivs (immo avrelivs) balsamivs
SABINIANVS C. P. 256
Aurelius Sabinianus v. e. 256 Aurelius Sabinianus 939 Aurelius Sabinus 138 M. Aurelius Sabinus 896 £. I, 29.
939 bis Aurelius Sanctus p, 525, i9 Aurelius Sedatus 138 V, 9 M. Aurelius M. f. Seneca 895, 2 M. Aurelius M. f. Septimos 894&,i3 M. Aurelius M. f. Servatus 895, so M. Aurelius M. f. Severus 894 c, u [M. A]ureliu8 Silvanus 896 J9. II, 7 Aurelius Silvinus 307 L. Aurelius Simplicius D. LXXIII Aurelius Statilius 138 IV, 2 M. Aurelius M. f. Surus 894 c, 22 Aurelius Surus 431 l. avrelivs avianivs symmachvs 800 Aurelius Syrus 739 Aurelius Tacitus Torquatus 631 M. Aurelius M. f. Tato 895, u Aurelius Taurus 125 Aurelius Tertius 346 M. Aurelius M. f. Tertius 893, 24 Marc. Aurelius Tbaegenes 437 M. Aurelius M. f. Tbeon 894 c, 13 Aurelius Tiberianus 308 Aurelius Tiberinus p, 525, 12 [Au]relius Tiberius 917 M. Aurclius M. f. Titus 894 c/, 11 Aurelius Valens 138 IV, 3.4 M. Aurelius M. f. Valens 895, I6 Aurelius Valentianus 429
Aurelius Valentinns 138 V, 14 M. Aurelius M. f. ValentiDa(&)
894 c, 8 Aurelius Valerianus 138 lU, 12. 949 Aurelius Valerius 138 IV, I6 Aurelius Verus 138 IV, 11 M. Aurelius M. f.Vennstus 891, u Aurelius Viatorinus 138 IV, 9 Aurelius Vibianns 931 Aurelius Vict[or] 13811,8 Aurelius Victorinus 138 V,s. 937 Aurelius Viulis 138 U, 10. 500. 929 M. Aurelius M. f. Urbanus 894(/, u Aurelius Ursinianus 606
M. Aurelius M. f. Zi 891,7
Aurelia Apuleia 346 Aurelia Bona 135 Aureiia Ca[pi]tolina 868 Aurelia Ca[t]u[l]a 217 Aurelia Felicissima 307 Aurelia GraU 940 lulia Aurelia Hilara 338 Aurelia Lucilla 334 Aurelia Maxima 346. 363. 939 Aurelia Valeria 947 Aurelia Ursina 295
M. Autronius D. f. 380
Axius Vetuieianus 517
T. Babonius T. f. Severus 535 *L. Badius 2
*Cl(audius) Licinius Badias 2 Baebii 228
Q. Baebius Q. f. 347
P. BARRONIVS BARBA 814
P. Barbius P. 1. Amphio 565 P. Barbius Sp. f. Boio 565 P. Barbius Sp. f. Cirro 565 P. Barbius P. f. Firmus 567^ P. Barbius Sp. f. Proculus 566 P. Barbius Sp. f. Rusticus 565. 566 Barbia P. 1. Amma 565 Barbia Maluseia 567
BASSIDIVS LAVRICIVS 40
[C. BELLICIVS] TORQVATVS 112
P. Bellicius Vinceutius D. LXXIII C. Bellius Urbanus D. LXXI c. brv[t]tivs presens D. LXV. LXX Burrius Betuloni f. 357
M. Caecilius 896J9. 1, 7
Q. Caecilius 896Z). I,n
Q^ cae[cilivs] Qi f. ;?. 215, 8 [c. caecil]ivs q^ f. Qi n. [metellvsj T. T. p, 257
INDICES.
553
M. CAECILIVS Q^ F. Qi N. METELLVS T.
T. p, 257 Qi CAECILIVS Qi F. Q^ N. METELLVS
NEPOS F. C. p. 254
[Q:. caecilivs l. f. q^ n. metelJlvs NVMiDic(vs) T. T. p. 257
Caecilius Pri 896 C, 24
[C]aeciliu8 Rufus 508
CAECILIA LOGIANA 298 CAECINA PAETVS 807
Q. Caedago[niu8] 451
[Q. C]aedagoniu8 [A]ttu8 451 Q. Caelius 896 /r. 4
C. Caelius Germanicinus D. LXXIII
M. Cael(iu8) M. f. Victor 894 c, i
Celia Dom[itiana] 837
Celia Maxsima 662
Caelia Vegeta ;?. 10 L. Caesius 896 (7, 5
C. Caesius C. f. Fortunatus 887 II, 7
Sex. Cae8(ius) Provinciaiis 469
Caesia 568
Cae8(ia) Maxima 469 Caesidia Nicadia 310
Caesidia Tertia 310 Caesonius lanuarius 311 M. Caetennius 312 Cal .... Severns 513 L. Calpetan(ius) L. f. Crescens 887 II, i3 M. Calpurniu8 icus 645
P. CALPVRNIVS ATILIANVS 774
[Ca]lpurniu8 Cerialis 897 /r. 5, 6
Q. Calpurnius Eutychus 100
L. Calpurnius Felix 746
Cn. Calpurnius Piso 740
Calparnius Tertianus p, 525, lo M. Calven[tius] 896 /r. 3
C. Ca](ventiu8) C. f. Secundinus 894 c, 1
Ca[l]v[e]ntia Asella 173
Calventia Ingenua 277
Ca[l]v[e]ntia Marcellina 173 M. Calvisius M. [f. ] 891, 3o
P. Calvisius Hieronymas 885 T. Camurenus Philadelfus 762 C. Canins 88
Cania Aresqus^a) 88 Cannutius Firmus 906 Carisia Avita 10
SP. CARVILIVS L. F. p. 215, 29
[c. c]a[ssivs] F. A. p, 192 L. Cassius .... 896(7, 6
Q. Ca88iu[s] 887 III, 6
L. Cassius Celer 1
L. Cassius Col o 9186
[Ca]88iu8 lunianus 322
C. CASSIVS L. [F. . . N. LONGINVS]
F. C. p, 254
Qi CASSIVS LONGINVS 951
M. Cassius Philippus M. 2
Cassia Pa 322
Cassia Rogata 181
L. Cattius C 763
Ceionia Ferocilla 313
Ceionia Hilara 313 Celi- t;. Caeli- [C]elsiniu8 Caesar 896 Z). II, 5
C. Celsinius Martinus 719 Celtius Maelonius 16 [Ce]rviu8 Maximus p. 525, S5 *Sex. Cetrius Severus 963 Cl(audiu8) 257
Q^ CLAVDIVS AP. F. p. 215, 27
[Ti.] Claudius 427 Ti. Claudius 476
Ti. Cla[udiu8 ] 887 III, 4
Ti. Cl[audiu8 ] 896 Z>. I, u
Claudius Anicetas 228
Claudius Avidus 686
Ti. Cl[audiu]d Barpla 896 £. I, 36
[cla]vdivs bassvs capitolinivs 820
Claudius Calvus 513
Ti. Claudius Celsus 259
C. Claudius C. 1. 76
Claudius Claudianus 501
Ti. Claadius Ti. f. Constans 893,26
T. Claudius Diz[ala] 8962). I, 3
Claudius Firminus 174
C]audiu8 Frontinus 126
Ti. Claudius Hilarus 887 11,3
Claudius lanuarius p. 525> is Tib. Claudius lanuarius 191 Ti. Claudius Ingenus 896 J9. II, 2 *Cl(audiu8) Licinins Badius 2 Q. Clodius Longus 114 Ti. Claudius Marcellin^us] 896P.
I, 16
[Ti. Claudius] Martialis 130 Ti. Cla[udiu8 Menander] D. LXV Ti. Claudius Nymphodotus 883 Ti. Claudins Pollio 759 Claadius Pontianus p, 525, 29 Ti. Claudius [Pri]migenianu8 130 Claudius Primus 126 T. [Cl]audi(u8) Priscus 8965. I,so
C. CLAVDIVS AP. F. C. N. PVLCHER F.
C. p. 254 Ti. Claudius Rufus D. LXX
554
INDICES.
Ti. Claudius Theopompi f. Sabinus 123
[Ti.] Claudius SatuTninus 896P. II,t
Ti. Claudins Silvanus 127
Claudins Spectatus 931
T. Claudius T. f. Severinu(8) 894 d, S8
Ti. Claudius Theopompus 123
Ciaudius Verus 191
. . Claudius Ti. f. Victor 895, 84
T. Claudius T. f. [X]enopbon 67
Claudia 12
Claudia Liccme 513
Claudia 0[ly]mpia 228
Claudia P 771
Claudia Paterna 630
Claudia Pia 174
Claudia Ursa 532 Clodia Partenope 315 Cocceius 887 II, n
Cocceius Long . . . p. 525, 2S
M. CocceiuB Romu[lus] 896 Z>. I, si L. Codonius L. f. Proc[ulu8] 887 III, 19 C. Coelius C. f. 886
C. COELIVS C. F. p. 215, 10
C. COELIVS C. F. C. N. CALDVS F. C.
p. 254 Cominia Florentina 182
Qi CORELLIVS RVFVS D. LXVIII
Cornelius 49
C. CORNELIVS M. F. p. 215, 11
Cn. CorneIiu8 A. f. 734
L. Comelius L. f. 891, 22
L. CORNELIVS M. F. p. 215, 88
L. cor[nelivs L. F. L. n. cinna] F. C. p. 254
P.CORNELIVS DOLABELLA F. A. p. 192 CN. CORNELIVS CN. F. CN. N. LENTV-
Lvs F. C. p. 254
P. CORNELIVS P. F. SCIPIO 815
Cornelius Sulla 531
L. corne[livs l. f. p. n. svlla] qui
postea [feldc appellatus est] F.
C. p. 254 Comelia 59 cornelia africani f. gracchorvm
(mater) 816 Comelia Luc[i]a 215 Coraaficia Cn. f. Modesta 90
M. COSCONIVS M. F. p. 215, 18
[C. VETTIVS COSINIVS] RVFINVS 829
C. Co88oniu8 PomponianuB 907
Cos8onia Cjpare 907 Q. Critonius Q. f. Proc[uln8] 887 III, 18
P. Curtilius Commodns 112 C. Curtius . . Probus 887 II, 2 Cusonius Secundinus 894 cf, i
[decivs marivs venantiv]s basili[vs] 846
Q. Dell[iu8] 381
L. Derceni(u8) Donatns 896B. II, »
c^^iDl^ cT
T. did[ivs t. f. ser. n.] F. C. p. 254 Didius SaturainuB 893, is
*Dien8 Ursus 360
Dom[itiu8 ] 670
CN. domitivs cn. f. cn. n. aheno- barb(vs) F. C. p. 254
L. DOMITIVS CN. [F. CN. N. AHENO-
BARBVS] F. C. p. 254 Domitius Flavianus 317 P. Domitius Marcellinus 316 L. Domitius Primanus 187 Domitius Saturninus 317 C. Domitius Vi 8962). I, *
Donjuii^ 504
'Dunevena Salvia 360
Eburnia £gn .... atia 215
Elius V. Aelius
C. Epidi[u8 C. 1.] 744 Q. Epidius Q. f. 886 Epidia T. f. Paullina 379
P. Eppius Rofinus 463
C. Ersidinus Sexstus 133
Qi •evtetivs lvsivs satvrninvs 259
*T. Eutimus Calmns 356
Titus Fabius Entices 323
L. FABIVS GEMINVS CORNELIANVS 821 Q:, f(abivs) M. F. IVLIANVS OPTATIA-
Nvs 821 F(abiu8) Instinns 956 Q. F(abiu8) Ma(ximn8) 13 Fabius Niger 17
FABIVS TITIANVS 847
Q. Fabius C. f. Tertins 571 C. Fabius C. 1. Zeno 571
FABIA TITIANA 528
C. Fabricius C. 1. Primus 572 C. Fadius Endjmion 112
M. FALERIVS M. F. p. 215, 23
Fenia Onesime 723 a
*Ferilu8 Kapito 126
C. Fictorius Fiaccus 769 c
L. FILIVS L. F. p. 215, J5
M. Firmus Bassianns 168
INDICES.
555
M. Firmus Severus 1G8
C. Fladius Ban. f. p. 246
Flavius 152 T. Flavius 603
T. Flavius 892, is. 895, n.
896 C, 4. 18
T. F[laviu8 T. f. ] 891, i. 34
Flavins Alexander p, 525, 24
T. Flavius Anicetus 757
T. Flavius Antoninus 896 j^. II, 6
T. Flavius T. f. [An]tiochus 894 c, 3
Flavius Apolinaris 423
F[lavius Art]emidoru8 142
C. Flavius Atilianus 896 Z). I, 38
[T. Fl]aviu(8) T. f. Avitus 895, 29
FLAVivs •baralach 72
T. Flavius Gapitolinus 862
Flavius Chrestus 944
T. Flavius Constans 944
. . Flavius Constantius 912
[T.] Flavius T. f. Crispinus 895, 33
T. F[laviu]8 Domitian(u8) 896 jB. 1, 26
FLAVIVS EVDOXIVS 72
T. Flavius Fortunatus 932 Flavius [H]eracl(a) p, 525, u Flavius lanuarius 103 T. Flavius Ingenus 533 M. •Flavius Iuc(undu8) 474 Flavius lustianus 955 Flavius lustinus 955 Flavius lustus 126 T. Flavius luvencatus 902
FLAVIVS LEONTIVS 798
Flavius Longinus p. 525, so
[T. FLAVIVS] LONGINVS p. 525, 1
T. Flavius •Magi8t[er] 603
Flavius Magnianus 653
Flavius Marcelus 423
Flavius Maximus p. 525, 3
T. F[la]vius Maxim[us] 896 Z>. 1, 37
C. Flavius Messianus 896 B. II, 24
Flavius Primus p, 525, 21
[T. Fl]avius Proculus 8965. II, s
T. Flavius T. f. Provincialis 891, 19
Flavins Beginus p. 525, is
T. Flavius Rufinus 464
T. Flavius T. f. S 893, 9
Flavius Sabinus 944 T. Flavius T. f. Secundus 533 Flavius Tertius p. 525, 29 Flavius Valens p. 525, 11. 912 M. Flavins Yalens 920 Flavins Yalerius p, 525, 9 Flavius Ursicinus 954
F[l]avia C. filia 224
Flavia Bassilla 227 C. Fonteius C. f. Claudianus 854
Fonteius Hermes 854
[f]onteivs lit[orivs avxentivs] 803
L. [F]onteius Q. f. Rufus 408 L. Fotidius L. f. Sabinus 887 II, i4 ♦C. Fr . . . . 251 [F]rontinius Castus 933 M. Fufius M. f. PauUus 56
M. F[ufi]us Serenus 896^. I, 2s
Fufia M. f. Murtum 56 Fuficius Yarus 894 ft, 9 Fulcinius Rufas 894 el, 23 Fulvinia Holene 84 Fal(vius) 92
C. Ful(viu8) Sabinus 182 Q. ♦Furius 642
*[JVI. FVRIVS CAMILLVS] SCRIBONIANVS 830
C. Fusius Curadronis f. 646
Servio(8) Gabinio^s) T. s. p. 246
T. Gabinius P . . . 382
Q. Gaius Gu . . . . 896 /r. 4
L. Gallon[iu8] 896 C, 10
c. gall[o]nivs c. f. c. n. 822 C. Gallon(iu8) Fronto 896^. II, 30
•Gellius 285
♦Gellius Foelix 285
M. Gellius Rutilianus p. 10
geminivs festvs 795 Gemin(ia) Mirine p. 22
M. Gennius M. f. Carfinianus D. LXYIII
P. GESSIVS P. F. jp. 215, 19
L. Gessius L. f. Clemens 887 II, 15 A. Granius M. 1. Stabilio 861 Grattius 86
[H]edius 642
P. Helvius 896J9. II, v. w.
(7, 7. D. I, 19. 84. 2S
M. H[elviu8] Domnio 896 j^. I, 34
Helvius Hi 896, 6
Q. Helvius Optatus 212 [Q.] Helvius Probus 212 Q. Helvius Silvanus p. 8 Heren(nius) Flavius 421
M. HERENNIVS [.. f. .. n.] F. C. p. 254 M. [Here]nn(ius)Senecian(u8) 896 i^.
I, 31
A. Herennuleius Soteric[u8] 725
.... HERIVS PRISCVS D. LXIII A. HIRTIVS A. F. F. A. p. 192
556
INDICES.
lulius 486
lulius . . . 678. 909
lulii 552
C. lulius 625. 896^. II, u.
(7, 86. 38. D. I, 1. 12. 17. /r. 3. 4
C. lulius C. f. 345
C. lulius C.f. 887111,16. 891,
21. 896 B. 1,9
L. IVLIVS SEX. F. j?. 215, 15
C. lulius •Abderera 873 lulius Aeterualis p, 525, 6 lulius Alexander 160. p, 525, 27 Ti. lulius C. f. Al[exan]der 69 L. lulius Avitus |7. 10
L. IVLIVS L. F. SEX. N. CAESAR F. C.
p. 254 L. iVLivs s[e]x. f. l. n. caesar F. C. p, 254
SEX. IVLIVS C. F. [. . N. CAESAR] F. C.
j). 254 C. lulius C. f. Caius 894 c, 28 C. lulius C. f. CampaDus 887 II, lo lulius *Cattanu8 630 lulius Claudianus p, 525, u C. lulius Clemens D. LXYIII C. lulius Constans 496 Ti. lulius Crescens D. LXXI C. lulius Crescentian(us) 896^. 11,32 lulius Cri[8pu8] 435 C. lulius Donatus 896 J9. II, 27 lul(ius) •Epictieius D. f. 275 lulius Faustinus 526 lulius Festus D. LXXI lulius Flaccus p. 525, 22 [ti. ivlivs t]i. f. frvgi 823 lulius Genialis 618
lulius Gr 472
C. lulius Herculan(us) 8965. 11,29
C. lulius Hilar[us] 8962). I, 6
lulius Hortensis p, 525, 15
C. Iu[lins Longinianus] />. 227
lulius Longinus p. 525, 9
lulius L. f. Lucanus 887 II, 20
C. lulius Marcianus 8962^. I, 42
[C.] lulius C. f. Marcianus 895, 13
lulius Marcus p, 525, 12
C. lulius C. f. Marcus 894 (i, 8
C. lulius C. f. Maximus 895, 31
lulius Menander 353 bis
C. Iu[li]u8 Menothius 8965. I, 24
Q. lulius [M]oderat[u8] 486
C. lulius C. f. Mucatra 895, 24
lulius Nigrinus p. 525, 24
c. ivLivs paternvs 746
T. lulius Piso 840
lulius Potentinus 904 a. h
Ti. lulius Princeps 495
C. lulius Priscus 8965. 1, is
M. lulins Processas 8962). I, u
lulius Saturninua 630
[I]ulius Sever(u8) 691
lulius Sexti 896. /r. 6
C. lulius C. f. Silvanus 894 (/,9
C. lulius Soli 8965. 1, s
C. lulius C. f. Sulla 366
C. lulius Superus 838. 8965. 1«^
lulius Yalens p, 525, 20
C. lulius Valens 182
C. lulius C. f. Valens 8946, 1. di»
C. lulius C. f. Valentinus 894 e, ^
lulius Yalerianus 359
lulius Vindex p, 525, 31
C. lulius C. f. Ur 893, »
Ti. lulius Aug. 1. Xanthos 926
lulia 386. 922
lulia Ti. 1. Donata 495
lulia Aurelia Hilara 338
lulia Laetilla 437
lulia Lea 945
lulia Marci f. Marcella 14
lulia Obulciia 219
lulia Severa 496
lulia Silvina 321
lulia Successa 196
lulia Tertia lul(ii) f. 535
lulia TertuUiana 535
lulia Vener[i]a 322
lul(ia) Venusta 558
luliaVes... 350
T. lunius T. [f. ] 891, m
lunius Marcianus 126 '
lunius Philocra[te8] 472 M. lunius Pius D. LXXI C. lunius Provincialis 589
A. IVNIVS RVFINVS D. LXX
•luntia Trophe 279 Iust[i]a Inge[n]ua 192 lustia Sextilla 192 C. luvenalis C. f. Alex[ander] 891 n C. luventius C. [f. ] 891, »
•M. L Catul... 19
L . . . . Vitalis 527
•L. .. Aucta 17 Laberia L. f. *Mx .... 11
Laelius 908
L. Laelius L. [f. ] 891. J-
L. Laelius L. f. Placidns 8946. i>
INDICES.
557
Lelia 280
M. LARCrVS MAGNVS POMPEIVS SILO
D. LXVUI L. Lartius 494
Ti. [l]aiitidivscele[r] D.LXVII p.20b Leli- V. Laeli- •Lereia 319 *C. Licinius 2
C. LICINIVS C. F. |). 215, M
L. Licinius 59
M. Lic[iniu8] 382
C. Lic(inius) C. f.- Atilianus 894 c, lo
*Cl(audiQ8) Licinius Badius 2
C. Licinius Co 896 i?. I, 6
M. LICINIVS CRASSVS F. A. p. 193 L. LICINIVS L. F. C. N. CRASSVS F. C.
p, 254
L. LICINIVS L. [f. .. N. CRASSVS] F. C.
p. 254 p. licin[ivs] l. f. p. n. crassvs F. C.
p. 254 p. licin[ivs m. f. p. n. crassvs] F. C.
p. 254 C. Licinius Expectatus 238 C. Lic(inius) C. f. Mannadius 894 c, 20 [a. licinivs nerva silia]nvs 114
LICINIVS PRISCVS D. LXXI
Licinius Valens 126 Licinia Pbilete 772 f]onteivs li[torivs avxentivs] 803
M. LIVIVS C. F. M. N. D]RVSVS T. T.
p. 257 C. Livius Moderatas 471
M. Lollius A 896J?. I, 6
C. Longinus C. f. 348 Lf. Lucceius Aquilas 924 Luccia V(ibii) s(erva) p. 246 Lfucilins 138
M*. LVaLIVS M. F. p. 215, 24
Lucilia Amazo 885 C. Lucretius Modestus D. LXVIII
Lucretia Graeca 535 Luculla L. f. Tigris 242
Q^ EVTETIVS LVSIVS SATVRNINVS 259
Lusia Victoria 323 •
Maesius 216
M. Manlius 887 III, 9
L. Marciu[s] 896, 7
T. Marcius Firmus 896^. I, 20
L. MARCIVS Qi F. Qi N. PHILIPPVS F. C.
p. 254 Qi MARCivs tvr[bo] 822
M. Marius M. f. 887 III, i3.
891,21 T. Marius . . . 896 C, 32 M. M[a]rins Marcellus 896 i?. I, is C. Marius Marianu(s) 896 i9. 1, 28 Marius Mjron 28
[dECIVS MARIVS VENANTIV]s BASILl-
[vs] 846 M. Materni(us) M. f. lucundus 891, 20 M. Matius M. f. Antoninu(s) 8946, u C. Maximius lulianns 149
L. MEMIVS C F. jp. 215, 13
L. Memmius L. 1. Andria 591 L. M(emmius) Scorpus 591
MEMMIA M. F. AQVILINA 825
C. Menenius C. f. Priscus 887 II, u
p. •mentinvs regvlvs 259
L. Mercusenus 534
P. M^enius Beverianus 246
*Messius 889^
C. Messius Alypus 658 C. Mestrius Cinna 641 Mettius 906 Mindius Paetus 863
Mindia Paetilla 863 Minici- v. Minuci- M. Minucius C. f. Oallus 94
L. Minicius Natalis 768
Qi MINVCIVS Qi F. RVFVS 107
M. Minicius Zosimus 383 C. Modius C. f. Primus 371 Q. Mucius Augustalis D. LXYIII
Mucius Filumenus 245
M. Mucius Hegetor 475
Qi. MVCIVS P. F. [P. N. SCAEVOLa] F.
C. p. 254
Mucia Corinthia 475
Mucia Procnlina 245
M. Mulvius M. [f. ] 891, 33
Mum(mius) Celer p. 525, 28
M. Munatius M. f. Placidus 509
Munatius Pius 895, 12. 896 i). I, 27 [M]unatiu8 Proculeius 896 J?. II, 9 Q. Murius Q. f. 349
C. NAVTIVS Q:. F. !?• 215, 36
•Nevena Salvia 360
No(nius) Firmus 762
M. Noviu[s ] 887 III, 7
*. . . . Numerius p. 200
Q. Numisiu[8] 896, 3
L. Numisius L. f. Sabinus 887 11,4 Q. NamisittS Q. [f. ] 891, 26
IV
37
558
INDICES.
C. Numisius S[p. f.] Primus 45 Numisia PauUa (G.) filia 45
C. NVIVIITORIVS C. F. |). 215, 87
M. NVM[mIVS] . . ATTIDIVS . . . TVSCVS
827a C. Nummius Amandus 162
C. O . . . 8 Maiormian(u8) 896^. I, 47 c[n. octavivs cn. f. cn. n.] F. C. /). 254
CN. OCTAVIVS L. F. p, 215, 33
L. Octa[viu8 ] 895, 29
C. Octavius C. I. Eucarpus 858 Octavius Fuscus D. LXXII Sex. Octavius Rufinus 821 Cn. Octavius Cn. 1. Teucer 575 Octavia Secundina 303
C. Ofellius 642
Q. Olnius Q. f. Fortinu[s] 886
L. Oppius L. f. 76
Q. Qrfius Asiaticus 18
C. OrgeUus Quartus 604
OvidiaTertulla 508
•Ov(iniu8) Cor 223
M. Pacilins Bufus 426
HccuTOifXeto^ T^a^TTTiccfiog] 128
Papinia Tyche 333
L. Papirius 642
Papirius Trophimus 325 Papiriua L. f. Yerinus 895, 9
T. Patern(ius) T. f. Castus 891, sa
Sex. Patulcius Sex. f. Primus 886
Qi p[edivs m. f.] p, 192
M. Percenni[us] .... 354
M. PERPENNA M. [F. . . N] F. C. p, 254
Sex. Perpenna Firmus 29
Peticius Donatus 895, 27
Petronius 416. 820
•[pet]roni[vs] aemilianvs p, 197 P. Petronius Im 896 Z). I, 28
PETRONIVS MAMERTINVS 828
Petr(onius) Marcianus 138 L. Petronius Secundus 282 Petro(nius) Valens /). 525, 26 [P]etronius T. f. Venerand(us) 887
11,21
Petronia 457
Petronia Sex. f. Secunda 384 PISIDIVS ROMVLVS 849. 850
A. Plotius M. 1. 76
CN. POMPEIVS CN. F. p. 215, 39
CN. POMPEIVS Qi F. F. A. p. 193
Pompeius Atenodorus 321
C. Pompeius Eutrapelns D. LXVIII
Q^ POMPEIVS [Q^ F. .. N. RVFVS] F.C.
p. 254
M. LARCIVS MAGNVS POMPEIVS SILO
D. LXVIII
CN. POMPEIVS [s]EX. F. CN. N. STRAflO
F. C. p. 254 Pompeia 20 C. Pompilius Ursio 110
poMPONivs D. LXXII
[P]omponiu8 721. 859
L. Pomponius 896 C. 8
Sex. Pomponius Alector . . omida-
nus 859 Sextus Pomponius Com .... 859 Pomponius Erculianus p. 525, »
T. POMPONIVS PROCVLVS VITRASni^S POLLIO 23
Pomponia L. fil. Matta 572
LVCIA POMPONIA MELITINA p. 223,»
Pontius 34
Pontius Pontianus p. 525, n
Pontia Optata 212 P. POPILLIVS p. P. p. 215,40
Popil(in8) Hylata 432 Popillins Pelagio 877 L. PORCrVS M. F. M. [n. cato] F. C p. 254
Porcia Chr 867
Porcia Procula 245
A. POST[vMIVS . . F. . . N. ALBINVS]
F. C. p. 254 P. Postumius P. 1. Bromias 576 P. Po8t(umius) P. 1. Cardagna8 581 Postumia P. 1. Batta 576
L. *Praecln8 L. f. Clemens laliaDns 259
P. Preccius P. f. Ma 887 IILk
T. Primiuts] 896 C, 20 Primius Aelianus 905 M. Pr[i]mi(u8) Secundinns 896^. I, 45
C. Priscius C. [f. ] 891, !*
T. Public[ius ] 896 C, n
P. Publicius Anthus 183 Publ(icius) Cletns 183 Sex. Publicius Hesperas 239 C. Publicias Lapercus D. LXXI C. PabliciuB Romanas 238 Sex. Publicius Sex. L Secundas 239 M. Publicins M. f. Vind[ex] 89i • Publicia L. f. 734 Publicia Ilorica 238
INDICES.
559
T. Pullicus Rufi f. 247 C. PuUicus T. f. 247 Q. Pullicus T. f. Salnus 247
L. Pull[iu8 Daphnus] D. LXV L. PuUius Marcio D. LXXI L. Pullius Speratus D. LXVIII
M. PVPIVS M. F. ^. 215, 10
Puppia Sirinia 105
Quadratia •Uriana 307
Titus Quintius 49
P. Qu[i]ntiu8 Cogitatus 41 Yarius Quintius Gaianus 957 Quintius Paulinus 957
QVINTIA P. F. GALLA 20
Quintinius CatuIIus 589 Quintinia C[at]ulla 589
A. Ravius Hilarus 875
C. Respectus Max 896 B. I, 14
Romanius Secundio 284
Romani(us) *Sextilm 583
Romanius Syrio 284
Romania Salonina 284
Romania Thalia 284 T. Romplius] 293 L. Roscivs ael[ianvs] 746 c. •rvbrivs c. f. p, 215, 21 Q. Rufius Q. f. Sev[erus] 886 C. Rutilius C. f. Hero 892, 5
P. RVTILIVS L. F. L. N. [LVPVS] F. C.
p. 254
Rutilia 343
Rutilia Fes 343
[l. sae]nivs •l. f. F. A. p, 193
•Lucius Senius 287
M. Sallu8t(ius) M. [f. ] 891, 18
Satrius Felix 171
Satria Rodope 312 P. Saufe[ius] 329
Saufeius Yalentinus 407
M*. Saufeius Yalentinus 406
Saufeia Mamea 406 *Q. Scaivius Vegetus 14
X.. Scanti[u8] 896 C, 21
Sec .... Sab .... 553 [S]ecundiniu8 Verus 935 Sex. Sedatinius Superus 921 C.JSehius C. 1. 76 Seius LucreTius 642
M. SEIVS VERANVS 259
[S]empronius 8962). I, 9
C. Sempron(ius) C. [f. ] 891, is
c. semp[ron]ivs c. f. p, 215, S2
M. Sempro[n(ius)] 896 C, 27
T. Sem(proniu8) T. f. Augustus
894 d, 81 C. Sempronius Felix 8942?. I, ai Q. [Semp]roniu8 Felix p, 227 [. . S]emp[ron]iu8 C. f. lanuarius
895,44 Sempronius Leontius 510 Sempronius Romulus 510 C. Sempron(iu8) Urbanus 186
Seni- V. Saeni-
M. Sent 895, 28
L. Sentius Chrysogonus D. LXXI
Seppiena Philumena 286 Seppiena Restituta 286
L. Septius . .. 896^. II, 20
L. Septimei[u8] 896, 4
L. Septim[ius] 896 (7, 22. 34. 37 Septimius Alexander 138 IV, 6 L. Septimius Aqui[l....] 896 Z). I,40 Septumius Argilicus p, 16 L. Septimius A8clepiod(orus) 896i9,
I, 40
L. Septimius Avia 896 Z). 1, 2
Septimius Crisi 138 III, u
L. Septimius Dem[etrius] 896Z>.I, S9 L. Sep[t]imiu8 Gaianus 896 B, I, 4i [S]eptimius In8[e]que(n)8 896 -fi. 11,3 L. Septimius LucanU8 896^. II, 31 L. Septimius Nepos 896j&. I, 43 L. S[e]ptimius Pulades 896^. 1,27 Septimius Sabinianus 125 L. Septimius Varo 896^. I, 22 Septimius Veranus 531 Septimius Verus 531 T. Septimius Verus 896 J?. II, 8 Septimia Polla 900
Septum- V. Septim-
Sergius Sura p, 22
T. Sertorius L. f. Priscus 890^. II, 23
L. Servenius Q. 1. Superus 713
Servilius 82
M. Serv[iliu8] 746
[q^ servilivs q. f • . . n. c]aepio
T. T. p. 257 M. Servilius Crispus 746 P. Servilius P. f. 887 III, 13
*Sextiu8 622
C. Sextio(8) V(ibi) 8. p, 246
L. Sextilius Rufus 260
P. SILIVS L. F. p, 215, 30
Silvia Primigeni[a] 130
L. Sittius L. 1. Dionysius 841
37*
560
INDICES.
L. Sittius Optatus 841 Sossia Taminia 658 Spedia Procula 249
C. Sta Firmus 487
Min(atu8) Staius Ov(i) f. 76
M. STATIVS PRISCVS 176
Statius Silvinus 407 C. Statilius C. f. 887 III, 15
[t. STATILIVS] MAXIMVS 425
Statilius Proculus 436 Statilia Titi filia Paterna 840 Q. Stlaccius L. f. Bassus 580
P. SVLPICIVS QVIRINIVS p, 538
T[a]dia Q. 1. 95
M. •Tannom 89G /r. 3
M. Ter 344
Ter[entius] M. f. Te 344
A. TERENTIVS A. F. V[aRRO] 77
Terentia Matrona 873
L. [T]ertulliu8 ♦Nelfm p. 185
. •Tertull(iu8) Provinc(iali8) 717 T. Tet(tiu8) T. f. Spectatus 894 cf, 29 M. Thorius Valens 292 L. Titiedius L. f. Flaccus 863
L. Titiedius Flaccus Petronianus 863 ♦L. Titinius L. f. 60
Sex. Titinnius Diogenes 860
Sex. Titinnius Onesimus 860
Sex. Titinnius Telesphorus 860
Ti[ti]ni[a] Lycoris 883 Titisenus Caricus 331 M. TITIVS L. F. F. A. ^. 193
P. Titius P. 1. Communis 581
P. Titius P. 1. Ivenes 581
P. Titius P. 1. Temaio 582
Titia P. l. •Entia 582
Titia Secunda 330
Titia Tartarium 56 Tituleius 385
C. Tog(ius) I[u]s[tin]us 594 a Tri .... Vale .... p* 525, 28 L. Trosiu[8] 896 C, 3
Trosius Septimus 902
T. Tro(8iu8) T. f. Firmus 894 d, 8 C. Truttidius 642 Tullius 466
M. Tullius Callipianus 295
[m. t]vllivs cicero F. A. p. 193
Tullius A. f. Romulus 895, ii
TuUia Logiana 295 Turranius 151
M. Turranius M. f. 887 III, u
"Q. Tur]ranius Mercurius 301 "Q.] T[ur]raniu8 Successus 301 Tussidia Barbara 904 a, 6
L. TVTILIVS LVPERCVS PONTIANVS 774
Yalerius 922
Valerius 896i9. I, 4
. . . Valerius .... 609
[V]al(erius) . nens p, 525, 3o
C. Valerius 891, u. 892, is.
17, 895, 27. 33
C. Valerius C. f. . . 892, is
L. Valerius .... 896, 4
[M. Valerius] p. 192
M. Valerius M. f. 891, si
Valerius Antonius 936. p. 525, i;
M. Valerius Arruntianas 940
C. Valerius C. f. Caelius 896 C 2
Valerius Calendinns 937
L. Valerius . . Celsus 887 II, 1
Valerius Constans 517
Valerius Felix 842. p. 525, 11
Valerius Firmus p. 525, 26
C. VALERIVS C. F. L, N. FLACCVS F. C.
p. 254
L. VALERIVS L. F. L. N. FLACCVS F. C.
p. 254 Valerius Fortunatus 918a Valerius Fronto p. 525, 14 C. Valerius C. f. Hercu , . . 892, is C. Valerius C. f. Hercalan(af'
894 rf, 7 Valerius Hermes 499 L. [Vale]rius lanuarins p. 227 Valerius lustinus 519 C. Valerius Ius[t(u8)] 896 Z>. 1, 4 C. Valerius C. f. Longinos 895, r? Valerius Longus p. 525, 20 P, Valerius T. f. Lunesis 956 L. Valerius L. f. Marcellinas 886 Valerius Maximus p. 525, i»
M. VALERIVS MESSAL(la) C0RVIN\-S
p. 193 Valerius Proculus 350 L. Valerius L. f. Pndens D. LXVin Valerius Rocatianus 941 Valerius Rufus p. 525, s. 17 L. V[ale]riu8 Rufus 896 B. I, m C.Valerius C. f. Sabinianus 894f,K Valerius Satuminus 843 T. Valerius T. f. Secundus 70 L. Valerius Silvanns p. \b Valerius Taurus 249 C. Valerius C, f. Va 892, -^
INMCES.
561
Valerius Valens 138 IV, 7. p. 525,
16. 27
Valerius Valeri f. Valens D. LXXI [C.] Valerius C. f. Valerianus 895, 4 C. Valerius C. f. Vindex 894 rf, u C. Valerius C. f. Vitalis 887 II, 8 Valerius Verus 922 L. Valerius Umber 597 Valeria 240 Valer[ia Gall]a 946 Valeria Pia 249 Valeria Specula 877
Valeria U 438
Valeria Vale .... 843 Valeria Victorina 311 Valeria Vitalis 91 8 a M. Varenus M. f. Valens 358
Q:. VALGIVS M. F. p. 215, 11
M. Varenus Secundus 358
T. Varius T. f. 457
Varius Quintius Gaianus 957 Varia II ... . Primigenia 462
C. Vaternius C. f. lustu^s] 886
L*. Veirius L. f. Fronto 92
[P.] VELIVS RVFVS D. LXXI [P. VENTIDIVS P. F.] p. 192
C. Vergilius C. f. Capito (bis) 97 T. Vergilius C. f. Proculus 97 Vergilia C. f. Proculala 97
P. Ve8eni[us] 896 C\ 39
Vetilia L. fil. Seneca 575
C. Vettenius 896J5. I, 8
M. Vettius 887 III, 8
Vettius Firminus 906
C. Vettius C. f. Pudens 886
[C. VETTIVS COSINIVS] RVFINVS 829
Vettidia M. 1. Flor[a] 581
C. VETTVLENVS CIVICA CERIALIS
D. LXVIII M. Veturius M. f. Festus 887 II, 12
Veturius Marcianus 199 •Vexillarius Valerius 165 Vibius p, 246
C. Vibi[us] 386
L. Vib[i]u[s] . . . 887, 22
M. Vibius 895, 15
M. Vibius M. f. 351
♦[Vibius] Albius 498
C. Vibius Arator 219
A. Vibius Firminus 900
A. Vibius lustus 900
[C.] VIBIVS PANSA F. A. j7. 192
Vivius Privatio 333
L. Vibius L. f. ♦Sis[e8] 535
Vibia Harmodia 842 [P. Coelius Vibu]llius Balbinus p. 482 L. Vicirius [Ti. f.] 76 M. Vi[c]torius Severus 896-0. I, 9 • . . . n. Vigor(ius ?) Concordius Victo-
rinianus 256 Villius C. f. 86 •Vindil(iu8) Cupitus 525
*Vind(iliu8) lulianus 525 T. ViniusBeryllus p. 486 bis M. Vinutius Ursinus 906
L. VIPSTANIVS IVIESSALLA p. 248
•Q. Virius Au . . . . 615 •Virius Postimus 146
T. POMPONIVS PROCVLVS VITRASIVS POLLIO 23
Vivi- v. Vibi-
M. Ulpius 896 C, 2. 23. 29.
D. I, 22. /r. 4
M. Ulpius M. f. 892, $
[M.] Ulpius Aethrius 869
Ulpius Bassus p. 525, 20
Ulpius Candidus 126
M. Ulpius M. f. Crescens 894 d,&
Ulpins Dubitatus 192
Ulpius *Flavianus 137
Ulpius Gemellinus 192 bis
M. Ulpius Oemellinus 896^. I, 33
M. Ulpius M. f. Marcu[8] 894 (f, 36
M. Ulpius Marsus 896^. I, 39
Ulpius Moderatus 563
M. Ulpius Onesimianus 334
M. Ulpius Onesimus 334
M. Ulpius M. f. Qu 893, le
Ulpiua Quintianus 937 M. U[lpi]u8 Quintinus 896^. I, 48 M. Ulpius M. f. ♦Pu[den8] 893, le M. Ulpius Aug. lib. Repentinus 69 M. Ulpius M. f. Romulus 8946, 8 M. Ulpius Secundus 896^. 1, 12. 17
M. Ulpius Taloce 896 Z). I, 29
Ulpius Victor 894 c, 24. D. LXX Ulpia Dubitata 192 Ulpia lanuaria 951 Ulpia lusta 949 Ulpia Proballa 513
VMIDIVS p. II
C. Voccius 384 VoconTa^Epi]cari8 216 Voltinia .... 354 Volturcia Successa 854 •Sfi. Volusius 138
L. VOLVSIVS SATVRNINVS 366
C. Ursulinus C. f. .... 892, u
562
INDICES.
IV. COGNOMINA.
Abascantas 500. 881 Abbosas [894 J, i?] ♦Abderera [873] Acbilles 573 Adiatullus 570
edius P. 1. Adiutor 241
[Ad]namu8 516 ael[ianvs] [746]
Aelianus 8961?. I, 44. [905]
AEMILIANVS [f), 197]
Aemilianus [88 c]
Emilianus Flaccus p, IQ Aeternalis [p. 525, e] Aethrius [869]
AFRICANVS 816
Afrodisius [894^, 33]
.... cus Agath 832
Agatbonicus [504] Agricola 896 B. II, 26 Agrippa [138]
AHENOBARBVS [F. C. p. 254 passim] Albanus [126. 8946, n] [albinvs] [D. LXVI] Albonius Ta[n]ciili (f.) p. 1 1 Alcimus 96 Alector [859]
Alexander [69. 98. 138 IV, s. 160. 662. 892, 11. 894c, 32. 8962).
II, 32. p. 525, 34. 27]
*Akt^ccvi^09 0 Xvripo^av 378 Alexandria 874 Alexis [8946, 21] *Alini8us 361 Alpicns 713 Alypus [658] Amandus [162] Amantilla 328 Amazo [885] Amerimnus [D. LXVIII] Amma 626. [565]
Amicus 894 a, 1
Amphio [565. 7696]
.... ius Amphio 71 Ana. . . . 516 Anamatus v. Annamatus Andria [591] Andronicus [769c] Anicetus [228. 757] Annamatus [895> 14]
Anamatus [894 c, o] Annius [932] *Anteronus 233 Anthimus 115. [185] Anthus [183] [An]tiochus [894 c, 3] Antoninus 932. [8946, i4. 896/^. 11. ( Antonius [895, 41. 936. p. 525, iij Antopata p. \S Antullinus [p. 525, 25] Apelles [p. 525, 24] Aper [916] Apollinaris [423] Apollodorus [p. 525, 21] Apollonius [895, 10] Appianus [p. 525, 13] Aprilis [8946, 20] Apuleia [346] Aqui[l...] [896i). I, 4«] Aquila [895, «] Aquilas [924] •aqvilina [825] [A]rata 577 Arator [219] ♦ArdaUs 273 •Aresqusa [88] Argilicus [p. 16] Ariomanus 568 [Ari8]tion 112 Arrianus 946 Arruntianus [940] Arteroidorus [142] Artemo [p. 525, 8. 23] Asclepiades [121. 895, 42]
..... Asclepia(dcs) 894 a, 4 A6clepiod(orus) [896 jB. I, 4oJ Asclepiodotus [586] Asella [173] Asiaticus 20. [18] 'ATTrctTia 114 L. ASPRENAS L. F. 818
Atara Noeibionis f. 564 Ateduna 605 Atenodorus [321] Athen[aeus] [896^. I, lo] Athenio 405
ATILIANVS [774]
i Atilianus [894 c, lo. 896 i>. I, 3s] I Atticus 165
INDICES.
563
M. ATTICVS VESTI[nVS] 114
[A]ttu8 [451] Avauco [591] Aucta [17] Auctus Euprepes 112 Avellicus p. 21 Aufidius [138 V, 4] Augustalis [D. LXVIII] Augustus [894 J, 21]
Avia [896Z>. 1,2]
Avidus [686]
Aviotina 7
Avita [10]
Avitianus [894 cf, le]
Avitus 588. [p,10, 894rf, so. 895,29]
♦Aura 277
Aure]ian[a] 514
Aurelianus [928]
Aurelius [456]
♦Ausebius 272
Ausscus Saturnini 588
BALBINVS [p. 482] Balbinus [379] Balbus [894 c, 31] Bantio 950 •baralach [72] Barates 71 8 a
BARBA [814]
Barbara 309. [904 a. b] •Barbaron 309 Barbarus 34 Barpla [896^.1,36] •Lec . . . nins Basila ... 48 Basilia 308 Basilides [304]
BASILIVS [846]
Bass .... D. LXXII Bassanus [D. LXXIII] Bassianus 168 Bassilla •Si^. [227] Bassinus [895, 35] BASSVS [820]
Bassus [102. 510. 580. 7426. 8946,8. p, 525, 21] Batbyllus 878 Battu [576] Berenician[us] [126] Berullus [660 a]
Beryllus p. 486 bi8 Betulonus 357 Bitu . . . [892, 10] Bledo 605 •Boda p. 18
Boio [565]
Bona [135. 215]
Bonosus 446
Botta [593]
Boudenna Ca[m]a[l]i f. /7. 13
Bovecio Bode (f.) p, IS
Bromius [576]
M. BRVTVS F. A. I?. 192
Bubalus [891, 10]
Bnllunis 564
Butto 452
CAEPio [T. T. p. 257] Cepio [725]
CAESAR [F. C. J). 254]
Caio 577
•Caireas [p. 525, 14] Caius [894 c, 6. 8. 28. d, ss] Ca]am[u8] 708 a, 6, c, d CALDVS [F. C. p. 254] Calendinus [937] Callipianus [295] Callistion 112 Callistus 657
. . . ius Callistus 651 Calmus 356
T. f. Calpur[nianns] 888
Calvus [513]
Camal(ns) 16
c[amerinvs] 887 III, 11. 23. [p. 482]
Campanus [887 II, 10]
Cand[ida] [914]
Candidianus 739
Candidianus 896 Z>. I, 21
Candidus 555. 670. [126. 914] •Canivisus 214
CANTABRINVS [D. LXXII]
Capito 174. [97fcw. 126. 894^,2?]
Kapito 126
Capito Sirae [f.] 605 Ca[pi]tolina [868] [capi]tolinvs 820
Capitolinus [862. 8946, 2] •Caraus p. 13 Cardagnus [581] Carfinianus [D. LXVIII] Carictts [331. 731] Carinus [8946, 12. 928] Carpo[phorus] 755 Karus [891, 12. 896^. II, ♦] Cassianus [893, 28. 894 (i, 39] Cassius [138 II, u. 533. 894c, 23] •Castelianus 529 Castilla Sennonisfilia 579
564
INDICES.
Castio 592 Castus [891. 933] Catta 577 Cattaesias 592 ♦Cattanus 630 Catula [217] C[at]alla [589] Catullus [589]
♦ M. 1. Catul(u8) 19
Catur[u8] 15 Catus •516
.... Catus 935 Celatus 409 CELER [D. LXVII. p. 205]
Celer [1. p. 525,2?] Celerinus 892, 12 Celsus [138 III, 11. 295. 887 II, 1.
894 rf, 6] •Ceniavia 319 Cenobarbus 166 Cepi- V. Caepi- Cerdo Aemilianus 880 CEWALIS [D. LXVIII]
Cerialis 314. [897]
•Marcus [. . . . C]eriali8 626 •Ceronius [p. 525, 13] Ceudo Ariomani f. 568 Chansius 284 Chia [p. 538] Chilo 569
[Chl]orus Euanthes 112 Chresimus 115 Chrestus [944] Chrysogonus [D. LXXI] ciCERO [F. A. p. 193] Cilicius 685 ciLO 134 Cinna [641]
CN. CINNA 819
Cirro 578. [565]
civiCA [D. LXVIII. p. 482]
Claudia [156]
Claudianus [501. 854. 891, 13. p. 525, u]
Claudianus 897, 1
Claudius [894c, 15]
Clemens 919. [259. 670. 887 11,16.
894a, 14. D. LXVIII] Clementinus [895, 36] Cletus [183] Cogitatus [41] •Coloneus 58 Columbus 708 a, b, d Comicus 896 -B. I, u Commodus [112. •8896]
Communis [581]
Conatus 640
Concordius [256]
Congonetus 574
Consagio Satumionis f. 570
Constans [496. 517. 893, k. 944]
Constantius [912]
Corbulo 8946, 24
Corinthia [475]
Corio Somarionis filius 579
CORNELIANVS [821]
Cornelianus 892. 894 a, s
CORVINVS [F. A. p. 193]
Cosmetadorus 115
Cosmus 591
Costinus [8965. I, 38]
Cottus [8946, 4]
CRASSV5 [F. A. p. 193. F. C. p. 254]
Crescens »892. 952. p. 248. [126. 136,
138 V, 10. 303. 881. 887 II, li
894 rf, 5. D. LXXI] Crescentianus [8965. II, ti] Crescentilla 655 *S. Crescentius 12 •Crescus 374
ivius Crestus 656
Crispina Finiti fil. 589 Crispinus [895, 33. 939]
Crispinus Aper 916 Crispio [895, 39] Crispus [138 IV, .10. 435. 609. 746.
p. 525, 23] Cupitus [525] Curadro 646 Cypare [907]
Dammo [894 ft, 11]
Daphnus 116. [D. LXV]
Dardisa [8965. I, 35]
Dasas Cenobarbi (f.) 166
Dasius [903]
Delicatus 280
Demetrius [894 c, I8. 896 Z). I, »J
•Deiitaera 214
Dexter [126]
Diadumenus 10
Diastulus 587
*Dicatina 403
[di]o 503
Diodorus [894 d, 37]
Diogenes 834. [925]
[Di]onysides 115
Dionysius [841]
Diza [894 c, la. 894 d, 2]
INDICES.
565
DOLABJELLA F. A. p, 192
. p. dola[lella] 418
Domitiana [837]
DomitiaDus [896^. I, 2«]
DomniDas 72
DomDio [138 IV, u. 896i9. 1, 34]
DoData [495]
DoDatus [895, 27. 8965. H, 27. 28]
Doryphorus 885
[d]rvsvs [T. T. p. 257]
Dubitata [192]
Dubitetus [192. 891, 11]
Eareter 913
Ebon[ius] 461
Emeritus [895, 21]
Emili- V. Aemili-
Endymion [112]
♦Entia [582]
Ephebus 318
[Epi]cari8 [216]
*Epictieiu8 275
Epigonus 881
Epiroticus 85
Ercul- V. Hercul-
Eros 115
[E]ros Maesi 216 Ettela [894 c, 29] Euantbe 112 Eucarpus [858] Eudaemon 925 EVDOXIVS [72]
Euergetes 33 Euporus 112 'Rvip^avvof 378 Euprepes 112 Euretnus [502] Euscinus [895, 32] Eutic- V. Eutych- Eutrapelus [D. LXVIII] Eutychianus —
Euticianus [606] Eutyche 112. 115 Entyches 250 Eutychus [86. 100. 112]
Eutices [323] Euzelus 327 Exorata L. f. 242 Expectatns [238]
Fabius [421. 894d, 6] Farnax [138 II, 9]
FAVSTINA 23
Faustini(anu8) [8946, 17] Faustinus [526^
♦Faustu^ 270
*Felicianus 283
Felicio 555. 689
Felicissima [307]
Feiicissimus 826. 952
. . .8 Feliculus 871
Felix 171. [132. 746. 842. 8965.1,29.
897. 961. M 2. p. 525, 11] Fel[ix] Valenti 213 Felumin- v. Fhilumin- Ferocilla [313] Festa 955 FESTVS [795]
Festus [121. 88711,12. D. LXXI] Fil- V. Fhil- Firminus [174. 900. 906] Firmus 319. 355. [29. 138 V, 7. 487.
567. 762. 8945,6. (2,i8.24. 895, 17.
8965. 1, 20. 906. p. 525, 26] FLACCvs [F. C. p. 254]
Flaccus p. 16. [769 c. 863 (bis).
p. 525, 22] Flavianus ['l^^. 138 IV, 8. 317] Flavinus [p. 525, 26] Flavos 660 a Flora [581] Floreatiaa [182] FloreDtinus 484. [177] Florina 439 Florus [431] •Foelix [285] •Fontiscus 114 Fortinus [886] Fortis 555. [894 rf, 34] Fortunata 414. 633 Fortunatus 518. [88711,7. 918a. 932] Frontinus [126] Fronto p. 21. n. •236. [92. 896 J9.
II, 39. p. 525, u]
onius •Fructosus 767
FRVGI [823]
[fv]scianvs 530
Fuscus [8946, 4. D. LXXII]
Gaetulicus 755
Qaianus 957. [138 II, 11. 8965. 1, 41]
Gaius 315. [893, 2s]
GALLA [20]
Gallus [93. 94]
Gallus 747
Gamus 708 a
lius Gamus 651
lia Gemella 427
566
INDICES.
Gemellinus [192 bis. 891, 9. 896^.
I, 33]
Gemellus 723 •S. Gemelus 234
GEMINVS [821]
Genialis 314. [165. 618. 932]
C. Genialis 896 B. 11, 21 Gentilis [934] Germanicinus [D. LXXIII]
GERMANVS [306]
Germanus [p. 525^ 19] GLABRIO p. 248 [9. 112]
GRACCHI 816
Gracilis [929]
Gracilis 894 a, 3
Graeca [535] Graecina 561
T^a[irriaHOQ] [128] Grata [940]
Harmodia [842] Hecatus [338 Hegetor [475' Helena [758]'
Helene [84] Helenus [p. 525, 22] [H]eracl(a) [p. 525, 11] Heraclius 943 Herculan(u8) [^892, is. 896 B. H, 29]
[ He]rcula(nu8) 8962). II, 31
Hercnlianus —
Erculianus [p. 525, 32] Heriniana 6
Hermes 112. 143. 708 a. 883. [499] [H]ermoc[rat(e8)] 896 /r. 5 Herodian(us) [8946, le] Hesper [239]
. . . inidius C. 1. Hieronomus 241 Hieronymus [885] Hilara [338]
Hilare [313] Hilaritas 331 Hilarus [875. 887, 3] Hispanus Avellicus ^.21 Horte(n)8is [p. 525, 15] Hospita —
tilia Ospita 319
Hyacinthns 94 Hylata [432]
♦laandrus 114
ladestinus Baebiorum ser. 228
langalis 103
lanuaria 295. [951]
lanuarius 414. 488. 901. [103. 191. 294. 295. •311. 895, jt. a. p. 525, 18]
lannarias 892, is
aniu(8) Ianuari(u8) 894 o, 7
llurica [238] Ingenua 277. [192] Ingenuilla p. 196 Ingenuus —
Ingenus [533. 896 £f. II, 2]
Ingenuus Sab[ini f.] 593 Ingona 277
In8[e]que(n)s [896^. II, 3] Isido[ra] 383 Istercorius 947 Italicus 915 Itria Achillis [f.] 573 . . . . ia P. 1. lucunda 71 lucundus 195. '474. [891, 20] Ivenes [581] *Iugunda 561 IVGVRTHA T. T. p. 257 IVLIANVS [821]
lulianus 867. 894 a, 12. 896 j5. 1, 1. [138 IV, 1. 149. 259. 525]
Q. f. lulianus 955
niu8 lulianus 897, 1
♦lulilla 390
lulius [138 V, 11. 895,18]
lunianus [322]
lusta 947. [948]
lustianus [955'
lustinus 513. [125. 519. 594 o. 936.
956] lustus [126. 886. 900] luvencatus [902] luvenis [895. 20]
Lacon 112 Laetilla [437] Lamyrus 926
[ L]arcu8 894*, 2$
M. f. Larcus 8946, m
•. . . ELIVS LARTIS F. 833 LAVRICIVS [40]
Lea [945]
•Leda [21]
LENTVLVS [F. C. p. 254]
Leo [524]
LEONTIVS [798]
Leontius [510] LEPIDVS [20. F. A. j).'192] Lera [894 d, 34] Leucius [894 c, 30]
INDICES.
567
LIBO 134 Liccme [513] Licinios [893, 29] Loco Gongoneti (f.) 574 LOGIANA [298]
Logiana [298] Long .... [p. 525, 3s] LONGINVS p, 525, 1
Longinas [895, &. 23. 951. p, 525, 9. 30] Longus [114. p, 525, 3u] Lotto 579
*Loacus Marturus j?. 16 Lucanus [887 II, 20. 896 J9. II, 31] Lucia [215]
Lucianus 894 a, 5
Lucida D. LXXII
f. Lucilianus D. LXXII
Lucilius [138 II, 10] Lucilla [334] Lucillianus [947] Lucius [138 II, ij] Lucretius [642] Lucus [434] Lunesis [957] Lupa [284] LVPERCVS [774]
Lupercus [D. LXXI] Lupicinus 943 Lupula 244 Lvpvs [F. C. p. 254]
T. f. Lupus 888
Lycoris [883] *Ly8o 404
Macrinus [p. 227] Maelonius [16] *Magist . . . [603] Magio 569 Magnianus [653] MAGNVS [D. LXVIII] ♦Magrinus [D. LXXIIl] Maior [102]
*Maiorinian(us) [896 i9. I, 47] Malusia [567] Mamea 406
MAMERTINVS [828]
Mammoceus [891, is' Mannadius [894 c, 20' Marcella 911 [14]
meria [Ma]rcella 820
Marcellina [173]
Marcellinus 887 1,6. [316. 886. 887. 1,5. 8965.1, 16. D, LXXIII]
MARCELLVS [20]
Marcellus 896Z).II,35. [125. 895, 19. 8965.1,18]
Marcelus [423] Marcianus [126. 138 V, 13. 199. 441. 895,18. 894c,7. 8965.1,42. 939] Marcio 577. [D. LXXI] Marcus 8962). II, 35. [441. 894 c, 4.
d^ 8. S6. 895, 38. p. 525, 12] Marianus [896 B. I, 38] Marica Bledonis f. 605 Marinus [8946, 19. c, 3i] Marsus [8965. I, 39] Martia [32]
Martialis 214. 894a, 15. [130. 895,3. p. 525, 16]
Martialis Augg. (s.) 585 Martinus 258. 911. [719]
[Ma]rtinus 8962). II, 11
C. f. Martinus 892 I, 8
*Marturus p. IQ •Marulinus 277
MARVLLVS 891, 16. 33
Masculinus 135 •Mateio [p. 525, 37] Materna 278 Matrona [873] Matta [572]
1. Manpas 894 a, 9
Maxentius 446
Maxima 244. 461. 469. 599. [346. 363]
Maxsima [662] Maximianus [138 V, 15. 837]
rius Maximianus 897
•Sp. Maximia[nus] 297 Maximilla 416. 479 Maximina 415. 413 Maximinus p. 16. 632. [138 V, 8] MAXiMVS 521. 824. [425]
Maximus 244. 355. 430. 739. 887 II, 36. 896Z). 1,36. 37. 928. [13. 138 II, 13. IV, 13. 302. 893, 35. 894 rf, 19. 895, 8. 38. 31. 8965. II, 35. D, I, 37. p. 525, 3. 19. 36]
Maximus lanuari 414 Melitina [p. 223] Memmianus [894 c, 3] Menothius [8965. I, 34] Mercator [431. 934] Mercurius 521. [301] Merops 708 a Mesia Parti f. 574 ; MESSALLA p. 248. [F. A. p. 193]
568
INDICES.
Messianus [896^. II, 24] Messias [891, 17] Messor 878 Messorina 324
Mestrius 892, 13
METELLvs [F. C. p. 254. T. T. p. 257
bis] *Mocus 516
Moderatus 563. [471. 486] Modestus [D. LXVIII]
.... *Modestu8 Secundio 197 Moesicus [893, 27] Montanus 5
[ arci]u8 Montan[u8] 917
1 Montan(u8) 894 a, 8
Mucatra [895, 24]
[ Mu]catra 896 Z). II, 18
Mucianus [132. 138 II, la. 164]
Murtum [56]
Musa 591
Musaeus [887 II, 9]
Myrine 95. [p.*22]
Myron [28]
Myrsine [242]
Myrtala 373
Narcissus [210]
Natalis [768. 891. 893, n]
NEPOS [F. C. p. 254]
NEPOs D, LXIX
Nepos [355. 896^. 1,43]
.... Nepos 887 II, 25 Nereis [4] Nicadia [310] Nicephorus 112 Nico [46] •Nigellio 9 NiGER 886. 887 III, 11. 28
Niger [17. 924. p. 525, 29] Nigrinus [p, 525, 2&] Niotriinus 439 Noeibio 564 Novellus [894 c, 27] NVMiDicvs [T. T. p. 257] Nundinus [896 D. I, 20] Nymphodotus [883]
•Obiledus 599 Obulciia [219] •Oclatinus 408 Octavianus [947]
[0]ctavianus 477
0[ly]mpia [228] Onesime [723 a]
Onesimianus [334] Onesimus [334] Optata [212]
OPTATIANVS [821]
Optatus 594. [126. 212. 841. 8946, u.] Orestes [895, 7]
ORFITVS D. LXXI
Origenes [836] Osp- v. Hosp-
Paccius [891, le] PaetiUa [863] PAETVS [807]
Paetus [863] Paladus [894^, 10] PANSA [F, A. p. 192] [Pa]ntonicu8 116 Partenope [315] Partus 574 ♦Pasipes 218 Paterna [630. 840]
PATERNVS [746]
Paternus 525. [930]
•Paternus 887 I, 5
. . . ienus Pater[nu8] 86 Patroclus 7 Paulinus 946. [957] Paulla [45] Paullina [379] Paullus [56]
Paulus 68. [931. p, 525, is] Pedo [p, 525, 11] Pelagio [877]
PETRONIANVS [863]
Petronius [891, u. 894 d, si] Philete 246. [772] ♦Philetus 100 PHiLiPPVS [F. C. p. 254]
Philippus [882. M passim] Philumena 86 Pbilumenus 326
Feluminus [662
Filumenus [245 •Phrestasascias 115 Pia [174. 249] Pieris 376 Piso [740. 840] Pistus 946
Pistus 892, u
Pius [895, 12. 896Z). I, 27. D.LXXI]
. . . nius Pius 746 Placidus 403. [509. 8946, «] PoUa [900] POLLio [759]
INDICES.
569
Pollio *703. 896 C, i
POMPEIANVS [p. 482J
Pomponianus [907] Pomptilla [M passim]
PONTIANVS [774]
Pontianas [p. 525, i7. 29] Popaa 217 Posidonius 236
H0Tl^(MiVl09 114
Posis [925] Postimus •370. [146]
Postumus [p. 525, 7] Potens [948] PRESENS [D. LXV. LXX] Pretiosas 112 [Pr]iamus 115 Primanus [187] Primigenia [130. 462] [Pri]migenianus [130] Primigenius Augg. (s.) 585 Primio [343] Primitia 657 Primitiva 282 Primitius 657
Primus 126. &52 (bis). 657. [45. 371. 572. 886. 894c, 5. 13. p. 525, 21] Princeps [495] Prisca [926] Priscillus 109 PRiscvs [D. LXXI]
Priscus 887111,20. [109. 440. 887
II, 15. 896^. I, 13. 30. II, S3. 915]
[Pr]iscus 896 D. II, 19
Privatio [333]
Proballa [513]
Probns [212. 887 II, 2. D. LXXIII]
Processus [8962). 1, 30]
Procla V. Procula
Proc[l]inus [156]
Proclus V. Proculus
Procula [»97. 249]
Procla [156]
natius Proculeius 896^. II, 9
Proculina [245]
Proculus 708 ft. [97. 245. 350. 436. 566. 887 II, 1». III, 18. 19. 896J5.
11,5] Proclus [156]
Proculus 887 II, 28
P. f. Proculus 888
• • . urius Proculus 327
[. . . Prop]inquos D. LXVIL p. 205
•Protio^ 264
JlgUToytvYig 0 UguiToytuovg 378
Provincialis [589. 891, i9. 894rf, 19]
Prudes 708 a, ft, c
Prunicus 236
Ptolemaeus Euergetes 33
Publius [893, so]
Pudens [886. 893,2o. *ii. D. LXVIII]
Pulades [896 B. 1,27]
PVLCHER [F. C. p. 254]
Uv^dSugoQ 114
QVADRATVS 887 II, 11. 24
Quadratus 594. [p. 525, 24]
.... um(ius) Quadratus p. 525, 28 Quarta [304] Quartus [604] Quartus Cattaesi f. 592
Quartus Diastuli [f.] 587 QViETVS [D. LXVIII. LXIX]
Quin 674
Quinctus V. Quintus Quintianus 937. [D. LXXIII] Quintilianus [138] Quintinus [8965. 1,48] . . . Quintus 893, 34
Quinctus Caionis f. 577
QVIRINIVS [p. 538]
Regina 718a
Reginus [p. 525, 14]
REGVLVS [259]
Repentinus [69]
Respectus [8965. 1, 37]
Restituta 286
Rocatianus [941]
Rodope 312
Rogata [181]
Rofe]atu[s] [894 d, 33]
Romanus [894 cf, u. D. LXXI]
Romula 328
ROMVLVS [849. 850]
Romulus [510. 894 ^ s. 895, 11. 8962). 1, 30] . . • . ins T. f. Roscianus 887 II, 22 Rubellianus 882 Rufila 464 Rufilianus p. 197 Rufina 213. [826]
•Rufina Valentii 213 RVFiNvs 887 passim. [D. LXX]
.... RVFINVS 829
Rufinus [463. 464. 821. 895, 25]
'Fov(piu)u 0 ^v<p^oarvvov 378
RVFVS [107. D. LXVIII]
570
INDICES.
Rufus 300. 715. [247. 260. 408.
426. 508. 894 rf, 22. 8965. I, u.
23. p. 525, 8. 17. D. LXVIII.
LXX. LXXI] .... dius Rufus 48 Rusticus 454. [565. 566. 894 c, u] Rusticus 887 II, 30
Sabidian(us) [302] Sabina 405. [284]
SABINIANVS p. 525. 4. [256]
Sabinianus [125. 256. 284. 514. 894 c, 16. 939] sabi(nvs) 431
Sabinus [123. 138 III, i3. 182. 489. 887 II, 14. Sd6B. I, 29. 939. p. 525, 22]
[ S]abinus 887 I, s. II, 27.
Sagaris Alcimi 96 Salonina [284] Salvia [360] Salvius [247]
Sammunis Gastionis f. 592 Sanctus [p. 525, 19] •Saqua j?. 16 Saturnianus 240 Saturnina 262. 562 SATVRNINVS [259. 366]
Saturniuus 240. 447. 493. 588. [172. 630. 843. 893, »8. 896JB. II, 1]
i Saturninus 894 a, is
Saturnio 569 Satyrus [104] Scaevola [F. C. p. 254] Scerviaedus Sitaes 218 sciPio [815]
SER. SCIPIO ORFITVS D. LXXI
Scorpus [591]
SCRIBONIANVS [830]
Secunda [284. 330. 384] Secunda Bori f. D. LXX
nia Secun[da] 248
Secundina 583. 593. D. LXXIL [303] Secundinus 361. [303. 478. 894 c, i.
d, 1. 896 JB. I, 45] Secundio 197. [284] Secundus 26. 562. 593. [70. 239. 282. 358. 533. 896 J5. 1, ii. 12. i7. p. 538] Secundus Cirronis f. 578 Secundus Sasi[p]i f. D. LXX Sedatus [138 V, 9] Seleucus 741
Semele 659 Seneca [575. 895, 2] Senecianus [896 J5. I, si] Senilis 618. 679
.... rapi(us) C. f. Senilis 895, 40 Senno 579 •Sepamon 114
M. f. Septimi[a]n(u8) 894 &, ss
Septimus [992]
Septimos [8945, 13] Serenus [8965. I, 25] Servatus [895, 30]
SERVIANVS 161
Severa ^24. [496]
Severianus 344. [246]
Severinus [894 d, 28]
SEVERVS 887 II, 6. 18. p. 525, 4. [D.
LXXII] Severus 70. 168. 555. *661. 742. [513. 535. 691. 886. 894<?, i4. 8965. I, 19. 908. 963]
f. Severus 888 (6?«)
Sexstus [133]
Sexti [896 /r. 6]
Sextilla 192
SILANVS 530
[silia]nvs 114
siLO [D. LXVIII]
Silvanus *p. 8. [p. 15. 127. 894 d, s.
8965.11,7. p. 227] Silvester [66 c] Silvina [301] Silvinus 660. [307. 407] Simplicius [D. LXXIII] Sira 605 Sirina [105] •Sis[es] [535] Sita 218
Somario Lottonis f. 579 Sosa[tes] 8965. I, 32 Soteric[us] 725 Spectatus [894rf, 29. 931]
Spec(tatus) 894 a, le
Specula 877 Speratus [D. LXVIII] Spiculus 708 a, 6, d Spurius 887 II, 5 Stabilio 861
Statianus 894 c, %i
Statilius [138 IV, 2] Stercorius v. Istercorius STLOGA 887 II, 6. 18. III, 5 STRABO [F. C. p. 254]
'^T^CCTOVttXT} 114
INDICES.
571
Saccessa [196. 854] Successus [301]
n Succe8s(us) 894 a, 6
SVLLA [366]
Superus 904a, ft. [713. 839. 896 i5.
I, 46. 921] SVRA 161
Sura p. 22 Surus [894 c, 22]
SYMMACHVS [800]
Synerusa 318 T^vvtpo^og 378 Syrio [284] Syrus [739]
Tacitus [631] Tadianus 95 Taminia [658] Ta[n]cillu8 p. 11 [Tanci]nu8 670 Tarsa [126] Tartarium [56] Tato [895, le]
Tato 892, 9
Taurus 641. [125. 249] Tecla 953 Temaio [582]
Tere[ntianu]s 894 a, u
Tertia [310. 535. 916]
Tertianus [p. 525, lo]
Tertius 509. 577. [346. 571. 893,21.24]
f. Tertius 888
Tertius Quadrati 594
Tertius Viredon[i]8 f. 573 Tertulla [508] TertuUa Optati 594 Tertullina [535] •Tertullinus 288
TERTVLLVS 529
•Tertull(u8) 288. 717 Tetraites 708 a. b. c Teucer [575] Thaegenes [437] Thalia [281] Thallusa [97] Themiso [320] Theon [894 c, n] eeo9r«idt}c 102 Theopompus [123] Theseus [243] Tiberianus [308] Tiberinus [p. 525, 12] Tiberius [917] Tigris [242]
Timotheus 98 Ttfxo^sog 99
T. f. Timoxen[es] 892, 6
Tisicrates 816 Titia Quarti 587
TITIANA [528]
TiTiANVS [528. 847] Titianus [894 c, 26] •Titivilla 416 Titus [894 d, 11]
TORQVATVS 112
Torquatus [631]
Torquatu(s) 894 a, lo
Tranquilla [243]
Treba [876]
Trebulanus 86 Tricundus [896 Z). I, 32] ♦Trophe [279] Trophimus [325] Tryph[o] 332 •Tugahoru 25
TVRBO [822]
Turranus 262 Tvscvs [827 a]
Tuscus [343. 510] Tyche 28. [333] Vaenico Tyche 28 Valens [126. 138IV,4. s. 8. 182.292.
358. 606. 670. 838, 894A, i. rf,2o.
895, 16. 896 /r. 6. 8965. II, i4.
912. 920. D. LXXI. p. 525, ii.
15 (&t«). 20 (bts), 26. 27]
Valens 892 I, 26. 894 c, 34.
8962). II, 12. 17
C. f. Valens 892 I, s. 893, 3i
Valens •langali 103 Valentinio 458
VALENTINVS 848
Valentinus [138 V, u. 302. 406.
407. 894 c, 11. 25] Valeria [947] Valerianus [138111,12. 894d,3. 895,4.
949] Valerius [138IV,i4.i6. •165. ;?. 525,9] Varo [896 B. I, 22] v[arro] [77] Varus [8946. 9] Vegeta [p. 10] Vegetus [14] Velat[us] 461
VENANTIVS [846]
Venerandus [887 II, 21] Veneria 712. [322] Venusta [558]
572
INWCES.
Venuatiis [891 1, u] VERANVS [259]
Veranas [531] Verecunda 588 .... L. f. Verecandus 319
.... reni L. f. Verecandus 895, 43 Verus [138 IV, ii. V, 6. 191. 531. 606. 886. 8965.11,8. 922. 935] Ves . . . . [350] vesti[nvs] 114 Vetiarvas Eanxa .... p. 11 Vetuleianus [517] VETVS [F. A. p. 192] Vialis [U2] Viator [894 c, u]
itius C. f. Viator 887 II, 23
Viatorinus [138 IV, 9]
Vibianus [931]
Victor 250. 659. [138 II, 8. 894 rf, 4.
895, 38. D. LXX] Victoria [323] Victorina [215. 311] Victorinianus [256] VICTORINVS [890]
v[lCTORINVS] 891 II, 29
Victorinus [138 V, 5. 937. ;7.525,25]
f. Victorinus 893, 32
[ Victo]rinus 8962). II, le
Vincentia [160]
Vincentius [D. LXXIII]
Vindex [892 II, 8. 894 d, u. p. 525, 31]
Viredo 573
Vitalinus 593
Vitalis 319. [138 III, 10. 294. 500. 527. 887 II, 8. 91 8a. 929]
[ V]itali8 887 I, 4
f. Vitelis 888
Vitalis Secundi lib. 593
^Ulaianus 139
Umber [597]
Volso [408]
Voltaro 454
Volusianus 845
Uppia Adiatulli f. 570
VRBANVS 521. [186]
Urbanus [894 d, 13. D. LXXI]
♦Uriana [307]
Ursa [531]
VRSIQNVS 541
Ursicinus [954] Ursina 271. [295. 660] Ursinianus [606] Ursinus [906] Ursio [110] Ursula 250 Ursus »702. [360] Utilio [558]
Xanthus [926] Xenophon [67]
Ycia 320
Zeno [571]
ynerius Zeno 844
Zi.... [891,7] Zmaragdus 725 a Zosimus [383]
11. NOTABILIA.
ACCLAMATIONES
(icclamationes et sententiae eepulcrales
(versibm canceptas vide in ind, carminum)
f cum pace 859
t hic requiescet in pace 851
fin pace 911. 941. 945. 951. 952. 960
o(pto) l(evis) 8(it) t(erra) 628
t requiem adcepit in Deo patre nostro et Hristo cius 484
t requiescit in pacem 913
♦Xalve 25
INDIGES. 573
8(it) t(ibi) t(eiTa) l^evis) 4. 5. 18. p. 16. p. 21
8(it) v(obi8) t(erra) I(eyi8) 15
•vale 344
acclamationes aliae
f aeternam sedem consacravit 963
aya^ Tv%vi 378
ij %a^«ff 954
*pia t[u]a me[n]8 et anima optima p, 12
viva8 712
AEDIFICIA STATVAE SIMILIA
accabitas Sarmizegetusae 191 aedes pro sepulcro Docleae 228
aedes valvaeque Hercolis 734
aedic[nla] lovis 737
aedicula Larum reg. VIII vico Vestae 746 c/. 747
edes Goncordies 868 arae M. 13
a[r]a A . . . nis 142
[ar]a Apollinis 721
ara [ca]m col[umn]i8 767
ara Danuvii 615
ara Martis p. 200
ara Herculis 731
ara sacra Hercolis 734 [a]rcas 803
ar[ca8] Cyzici 53 basilica lulia 858 basis Florae 725
cippi terminales riparum Tiberis ei aquae ductuum 807 — 813 *[crate]ra miscent ... 721 calina Sarmizegetusae 191 curia Crexi 408 domus pro pietate statuta M. 7 frontalis Sarmizegetusae 191 gradus 814 horti Sallustiani 869 [imagines] aureae Larum 744
murus post templum divi Aug(u8ti) ad Minervam D. LXVL LXX — LXXIII obeliecus Alexandreae 34 pictara Sarmizegetusae 191 podium circi Balsae 1. 2 pons 802
pons Valentinianus 800 porticus Sarmizegetusae 191
porticus Crexi 408
porticus Viminacii 210 proporticus Sarmizegetusae 191 sacellum dei salacis in carmine 752
*8acel(la) p(ublica) 863 8igillu(m) Memphiticu(m) cum columella 875 8[ig]num Martis Sisciae 472 statua 835
statua dei Maronis Olbasae 46
statua equestris posita Cordubae 20
IV 38
574 INDICES.
statua A. Terentii Varronis Deli 77 8[t]ib[adium] Sisciae 472 templum M. 4. 12, i/t}oV M. 16
^[templum] cum ant[is] Balsae 3
templum lovis, lunonis, Minervae, Neptani, Liberi, Dianae, ceterorna deorum Arrabonae 514
templum A . . nis loco incerto agri Sarmizegettiaensis 142
templum Mitbrae Apuli 162
templum pro salute d(ominorum) n(o8trorum) A(ugu8torum) s^aDctorani] Mursellae constitutum 496
tempulum [deae Ne^mesis Aquinci 431 tribunal Caesarum Vespasiani, T(iti), Domitiani D. LXVIII •triclinu[m] 737
APPARITORES ET OFFICIALES
actor 240
ser(vu8) act(or) [rei. publ.] Calenorum 834
actuarius 50
adiutor tabular(iorum) 9
[ad]iutor tabul(ariorum) Augn8[ti] serv, 184
arkarius Aug(u8ti) verna 68
xovl3ovxXd^o9 72
decurialis 862
decurialis lictor 859
dispensatoris, Aug(usti) servi, vikarins 158. 755
[qui dis]pensavi[t in provin]cia Asia [annis trigin]ta 69 [librarius] ab instrum^entis) censualibus 181 lictor 860; lictor decurialis 859
lict(or) III dec(uriarum) 857. 858 praeco 861 8cr[iba . . . .] 856 scr(iba) aed(ilium) cur(ulium) 854 [scriba quae8t]oriu8 sex primus 853 tractator Ti. Caesaris et divi Claudi 926 viator 715
vilicus horreorum Galbianorum cohortium III, Caesaris Aug(u8ti) serv, liU vil(icus) stat(ionis) Atrantin(ae), Aug(ustorum) n(o8troram) serv. 585 vi](icu8) 8tat(ioni8) Savarensis . . . , d(ominorum) n(o8troram) serv. 480
BELLA
bellum Actie(n)se class[iarium] cum M. Antonio F. A. p. 193 anceps periculum belli Marcomaniei 188
arm[eis] vindicavit 817
Gothicum bellum 849. 850
hostilis impetus 848; hostium incursio 44
expeditio adversus Ituraeos in Libano monte p. 538
bellum Marsicum F. C. p. 254
bellum civile Mutine(n)se cum M. Antonio F. A. p, 192
bellum Perusinum cum L. Antonio F. A. p, 192
bellum in campis Philippicis cum M. Bruto et [C. C]a[8sio] F. A. f . l^-
[reges] Britanniae [XI devicti] 53
CARMINA
.... [c]arorum sita sunt 290
Cereris quoque Mystes 866
cred[ere v]ix dubito 556
INDICES. 575
«19 ttt a^ov M. 5
[iv o]\//[i]«yoVo[i]9 avS^ooirot^g] M. 11
ivS^aS^s 'A}^^avli^ta xooyi 874 sa^^t\y8v Motooiu M. 9
S^fjTtV /3/ot/ ffSs M. 10
Hercales invicte 736
[hic iacet Ogygii Bacc]hi dei nota [8acerd]os 874
hic Pomptilla iacet M. 13
01171/ o-v^vyiriu M. 6
hnc huc quisquis es 752
invida Pieridi 376
lunonis sedes M. 14
languentem tristis M. 8
litera nula doccet 557
. . miseri . . . a mariti 335
ntt}|U7rri>^Y}9 ode uY,og M. 16
.... posuit carissime 479
quisquis es atventum 657
quod credis templum M. 4
respice praeteriens 936
rogat ut resistas 861
TtyaT^w S' A}jeY,rrt9 M. 15
templa yiri pietas M. 12
unu(m) et viginti M. 7
urbis alumna graves M. 3
CHRISTIANA ET IVDAICA
A[d]am 420
Daniel 420
Diunas 420
domnus 420
Eva 420
La[z]arus 420
metuens 838
Petrus 420
TT^oa-svt/^ri aTv},og 33
Susana 420
sententiae aepulcrales christianae inter acclamationes leguntur f notatae
COLLEGIA
collegium Augustalium r. Corinthus coUegium /abrum v. Sarmizegetusa:
dec(uria) I 191
patronus 191
DIES FESTI
[feriae] quod eo [die] v[icit C. Caesar Phars.] p. 1
DII DEAE
Aesculapius 102. 199
Asculapius 719
'Ao-«>»»fTio? 378 Alb(en)sis pater 720 Apollo c/. Sol
Apollo Phutius 107
38*
576 INDICES.
Apollo . . . ns deus 721 Atropos 376 in carmine Bac[chus] 876
[Ogygius] Baccbus 874
AtovvTog 874 [B]ona dea 872
Bona Dea Annianensis 722
Bona Dia Ca8tre(n)si8 723
Bona Dea Galbilla 724 caelites severi 752 m carmine dei Cae8a(res} 691 Ceres 90. 866 Clotho 376 in carmine Concordia 715. 868 •Coraenifivo dat 9 Danuvius 615 Diana 90. v, Sol, lupiter
Diana invict(a) 136 Dia Syria 873
Dis 873 in carmine, M. 7 in carmine Epona 26 Feronia 724 Fides 715 dea Flora 725 Fortuna Aug(asta) 134
Fortuna Pientiana 727 ♦Frombo 234 fulgur conditum 729 Genius . . 590
Genius Aug(u8torum) n(ostrorum) 563
Genius centuriae 518. 937
Genius (centuriae) Axi Vetuleiani 517
Genius colle[gi] Aug(ustalium) Corintb(i) 96
Genius lib(ertorum) et servorum 183
Genius loci 519
Genius n(oster) 737
G(enius) p(opuli) R(omani) 736 Hercules 133. 731. 732
Hercoles 734
deus *Hoercules 733
Hercules Aug(ustus) 424
Hercules invictus 145
Hercules invictus sanctus Silvani nepos 736 Hierib(o)lu8 150 Hygia 179
'ry(i)Bla 378 *Deus Iniochcurius 665 [l8i]8 767
[fjsis Aug(u8ta) 485
dea Nilotis 874 in carmine
Ben NfiXoJTiff Eio-ic ciytni *** carmine 874
Isis et Serapis 873
Isis Regina 875 luno 355. V, lupiter
INDICES. 577
luno inferna M. 14 m carmine luno regina 147. v. lupiter luno "Semlia 160 lupiter 293. 737. 741
lupiter A maximus 738
lupiter Dolichenus 499. 737
*[Iupiter] Dolic(henu8) Aug(ustu8) 7635
[deus invic]tus Iu[piter] [ge]nitor 142
*[Iupiter] et Neptunus [di] magni 184
lupiter m(aximu8) Dolich[en]u[s] p. 197
lupiter o(ptimus) m(aximu8) j7. 16
I(upiter) o(ptimu8) m(aximu8) 146. 161. 210. 440. 471. 500. 501. 520.
673. 759 [I(upiter)] o(ptimus) m(aximu8) 937 I(upiter) o(ptimus) m(aximu8) aeternus 185 I(upiter) o(ptimu8) m(aximus) Ammon 521 I(upiter) o(ptimus) m(aximu8) •c(on8ervator) 487 I(upiter) o(ptimus) m(aximus) [con8erv]ator deorum Cacsarum 691 I(upiter) o(ptimus) m(aximu8) D(olichenus) 199 lupiter o[ptimtt8 maxim]u8 Dolecenus 742 .I(upiter) o(ptimu8) m(aximu8) D(olichenus) et Sol 743 [I(upiter) o(ptimus) m(aximtts)] luno regina, Minerva ceterique di deae-
que 530 I(ttpiter) o(ptima8) m(aximu8), luno regina, Minerva, Neptuntts, Liber
pater, Diana ceterique di deaeque 514 Itt(piter) S(ol) invi(cttt8) detts genitor r(upe) n(atus) 141 lovis vocabulum pro caelo in carmine 752 Lachesis 376 in carmine Lares 744
Lares Augusti 745. 746. 747 Liber p[ater] 356
Liber pater 488 v, lupiter Liber pater et Libera 137. 149 Luna V, Sol Maia 76
Mata 76 yict^uiv 114
deus Maro 46 Mars 681
D[eus] Mars 664 Mars Aug(ttsttts) 502 Mars Ma[r]mogitt8 Aug(u8ttts) 472 dettS Mars *San deae diiique p, 200 Mater deum 748 Deae matres p. 198
matres 680
Mircurius 76 ^E^^Q 76
*Deu8 [Mer]cttriu8 665 Minerva r. lupiter Min[erva] p. 185 [Mi]nerva 779 a Minerva Aug(u8ta) 185. 503 Mithras v. Sol
578 INDICES.
Mo7^ctt in carmine M. 9 NemeBis 431
dea sa[nct]a Nem(e8i8} 211 Neptunus v. lupiter numen domus Augustae 750 numina ruris cuiti 752 in carmine Nymphae 23. 176. 292. 497
[N]ymphae 603 [P]arcae 874 in carmine
Parcae quae vitam pensant quaeque futura caount 376 in carmine Pluton 936 in carmine Priapus :
deus salax 752 [Sat]u[r]nu8 172 XipttTFig 22
berapis conservator et Isis ceterique di deaeque immortales 528
Silvanus 736. 741
Silvan(us) Augustus 253. 463
Silv[anu8] Castren^sis] 755
S(ilvanu8) d(eu8) 758
Silvanus dom(inu8) 526
Silvanus sanctus 757
Silvani 474 Sol 742 V. lupUer
deus Sol 829
Sol Luna ApoUo Diana 759
Sol divinus 522
Sol indiges p. 1
Sol invic(tu8) 187
S(ol) i(nvictu8) d(eu8) 522
[deus invict]u8 Sol 864
deus Sol invictus Malachibelus 761
Sol i(nvictu8) M^ithras) 162. 524
So[l] invictus [Mi]tr[a8] 8a[l]u[tari8] 763
Mithras 504
D(eus) i(nvictu8) M(ithra8) 525
d(eus) [i(nvictu8)] M^ithras) 585
invictus Mithras 762 Tera mater 430
Terra mater conservatrix 764 Turiacus p, 15 Tutela 21 Valetudo 102 Venus 96. 869
Augusta Yenus 84 /ortasse non tam dea quam Augusta aliqua
Venus Augusta 32. 227 deus Vitis 677 Volcanus 766 Volk(anu8) 879
♦[A]u[g(u8tus)] [V]ol[ka]nu8 429 deae .... 683
deus 676
nirus 505
omnipotens ... 773
INDICBS. 579
GRAMMATICA QVAEDAM
A «= AE Asculapio 7 1 9
A = O Poetav(ione) 896 B. II, i
AE = E aeres = heres 434
beuae 244
*maerenti 906
Suaebus 935 Ai s= AE V. declinaHones: dau
•Scaivius 14 B = V fabilla 752
Minerbes 911
Obilab(i8) 598
Petobione D. LXXIII CH =^ G charissimo 375
CS = X ucsori 28
CX == X vicxit 962
E s= A Sermiz(egetu8a) 896^. 11, S3. 29. r. p. 326
E == AE Cepio 725
dalims 1 decL in e: 134. 149. 197. 339 et passim
edituo, ediis 868
Elius p. 16. 662. 833
Emilianus p, 16
letus 521
pref(ecto) 828
presente p. 16
Presente D. LXVI
presidibus 943
que 843
Retus 943
Senius 287
sepe 556 E = I cremine 420
Doleceni 742
dumveratus 355
ecne = igne 420
Mesenatium 922 E = O Petev(ione) 892 I, is
E = OE pena 387
EI = I Apollinei 107
eidus 113
Graecei 77
heic 861
Italicei 77
quei 77. 817
[Scordi8c]ei8 T. T. p. 257
Septimei[u8] 896 /r. 4
sueis 59. 571. 576
Veirius 92
virei 734 EN otnissum Albsi 720 H additum hobitum 276
Sehius 76 H omissum eres 166. 606; aeres 434
or(is) 947
580 INDICES.
Ospita 319
umana 305 I = E Avintina 7
Dia 723
milis 918. 960
mins^ibns} 6
Mircurio 76
tris 420 I = OE ciperunt 420
I = U Minicius 383. 768
•Postimus 370 I omissum culna 191
Dolche[nu8] 737
domnus 420
domnorum, domni 849. 850
posto 936
Quntus 41
triclinu[m] 737 E = C ante a 68. 96. 158. 321. 323. 831. 895, so. 896J?. II, 4 M omissum Ablaidacoru p. 18
donu 76
scultu = sculptum 557
sigillu Memphiticu 875
unu M 7 M additum sempptemvir 867 M = N imfe(lix) 324
N omissum Actiese F. A. p. 193
Castresis 723
coiugi 244. 323. »375. 532. 941
coius = coniux 631
Hortesis p, 525, i5
Infi[e]que8 896 £. TI, s
istruendum jp. 16
libes 521. 732
Lunesis 955
Mutinese F. A. p. 192
Prude8 708 a, b, c
Tolese8 500
Valetinus 138 V, u N = M conpos 829
decenvir 866 O = A Troian(opoli) 894 rf, so
Troia[no] = Traiano 781 O = AU Olus 861
O = U aevom M 14
avonculus 248
con [q]ua 244
grados 814
Hercole 734
mano 305
vivos 581
[V]ol[ka]nu8 429 0\J lat.= EY gr.ABvnSaog p. 215, 24
AiVHtog ^.215 passim
INDICES.
581
Q = C
s = x
T = D
T V
C B
U=I
U=0
U = UU
U additum U omissum X = S
XS = X
Y = I
Are8qa8(a) 88
Aqiiinq(o) 896B. 11, 4
perquodset = percussit 420
quetus = it^T09 420
quoiu8 861
quorere = currere 420
quravit 935
coius = coniux 631
at 936; M 7. 8
atquireret 936
quotsi 936
set 556
sartofagus 653
lives 732
Vivius 333
cuinmanupliu8 946
Cornufic(iu8) 90
Septumius p. 16
annus 913
[con]8ubrinu8 248
locu 913
nepu[8] 851
Ingenu8 533. 896^. II, 2
viu8 359
Vltinia 345
tempulum 431
A8cl(o) 887 II, 9
♦Xal(ve) 25
milix 960
Alex8ander 662
Max8ime 662
pontifex8 p. 538
Sex8tu8 133
Fyrmu8 762
apices:
acceperunt 112
Aelio 887 III, 32
Aethrius 869
Africa 759
alae Flaviae milliariae 759
basilica Iiilia 858
Bonae 722
Cae8(are) 887 III, 22
Caesaris 869
Fadius 112
Octavius 858
patronus 858
praefectus 759
Fretiosus 112
rege T. T. j?. 257; regibus 112
Rufino 887 II, 11. 24
Severo 887 II, is
Stloga 887 II, 18
582 INDICES.
apices in cognominibus nominibusve Graecis:
Aristion; Callistion; Chloras; Endymion; Euanthes; Eaprepes; Ea- tyches; Hermes; Lacon; Nicephoras 112
geminae literae pro singulis:
Aurellius 747
consservus 659
doccet 557
erres 166
McictaHog p. 215 ptMsim
sempptemvir 867
singulae literae pro geminis:
anus 323. 947 clase 918 colac[tane]ae 313 Marcelus 423 MifMog p, 215, 13 nula 557 ^lXtoc p, 215, 26 quinqaenal(is) 259 '%Ty^(nuva p. 215, 12 tera = terra 430 vilicus 723 a
Graecanica perperam scripta:
h po8t c omissum: Anci[alo] 894 d, si; Dolecenus 742; Eaticeti 323*
nauarcus 922; Prunicus 236; scola 503; Tyceni 28 u = y: Ilurica 238; Lucus 434; Phutius 107
varia:
Aetrhae 866 Filumenos 245 Thaegenes 437 Icia = Hygia 320 Hispaniensium nomina: Vaenico 28 /emininum; Bode; Antopate p, IS gt- netivus,
coniugationes :
fecere 577
fecet 244
perquodset = percussit 420
posierunt 324
posit 462
posuiru(nt) 294
requiescet 851
declinationes
1 decL genetivus in Latinis vocabulis in es: Concordies 868; Mioe^
hes 911; Syriaes 873 dativus in Lat. vocab, in ai: Caniai 88; luliai Marcellai 14; Ved' liai 575 in a: Maia 76; memoria 938; Regina liberta 718 a
2 decl, acc, sing, in o: eo — magno — posto — qaanto 936; Mm-
nativus plur. in es: magistres 76 dativus plur, in bas: dibus p, 18. 514
INDICES.
583
F. C.
p. 254
3 decl. daL sing. m e: coniuge 718; Hercule 133. 734; love 738; merente 25 accusativw in i: dolori 936
ablativus in i: patri p. 16 nominativtis plur,: ossua 936 geneiivus plur, omissa i: mensum 353
4 decL ahlativus sing. in o: adito 655; laco 420; mano 305 acciuativus plur, in os: grados 814
ahl, pro dat,: ipso 936
ERAE
era CCCCLXXIV (= p. C. 436) 24 •era DXV (= p. C, 477) p, 18 anno VIII Augusti Caesaris (= u, c. 73112) 34
Mauricio Tiberio p(er}p(etuo) Aug(usto) anno VII p(ost) c(onsulatum) eiusd. = ind. VII (= p. C. 589) 851
HONORES PVBLICI
ab acti(s) senat(us) 425
allectus inter quaestorios 828. 831
aed(ilis) cnr(ulis) 814
ccgt^tau V, praeses
censores :
a. 657 L. ValerittS L. f. L. n. Flaccus, M. Anto-
n[iu8 M. f. M. n.] a. 662 Cn. Domitius Cn. f. Cn. n. Ahenobarbus,
L. Licinius L. [f. . . n. Crassus] a. 665 P. Lici[niu8] L. f. P. n. Crassus, L. lulius
L. f. Sex. n. [Caesar] clarissimi :
c(larissimus) v(ir) 831
v(ir) c(lari8simus) 40. 72 (perscHptum). 798. 800. 804. 829. 847. 849 c(Iarissimus) p(uer) 256. 306 c(laris8ima) f(emina) 825. 826 comes et praeses saec. IV 40
comes vir inlustris saec, V 849. 850 comes largitionum saec, V 12 consules :
a. 655 M. Antonius M. f. M. n. A., Po[stumius . . ^
f. . . n. Albinus] a. 656 Q. Caecilius Q. f. Q. n. Metellus Nepos, T.
Did[ius T. f. Ser. n.] a. 657 Cn. Cornelius Cn. f. Cn. n. Lentulus, P. Li-
cin[ius M. f. P. n. Crassus] a. 658 Cn. Domitiu8 Cn. f. Cn. n. Ahenobarbus, C.
Cassius L. [f. . . n. Longinus] a. 659 L. Licinius L. f. C. n. Crassus, Q. Mucius ^* ^*
[P. f. P. n. Scaevola] ^ p. 254
a. 660 C. Coelius C. f. C. n. Caldus, L. Domitius
Cn. [f. Cn. n. Ahenobarbus] a. 661 C. Valerius C. f. L. n. Flaccus, M. Heren-
nius [. . f. . . n.] a. 662 C. Claudius Ap. f. C. n. Pulcher, M. Per-
penna M. [f. . . n.] a, 663 L. Marcius Q. f. Q. n. Philippus, Sex. lu-
lius C. f. [. . n. Caesar]
584
INDICES.
a. 664 a. 665 a. 666
F. C.
p. 254
a. 710 a. 711
a. 712
a. 723
a. 724
F. A.
p. 192
a.
,}
F. A.
p. 193
29J a. 32? a. 65 a. 82 Sept. 20
a. 102
a. 103
a. 115
a. 124
a. 135
a. 137 a. 138
a. 141
a. 142
a. 144
a. 153
a. 155
a. 158 aut 195
a. 178
a. 183
a. 184
a. 188
a. 200
a. 204
a. 214
a. 223
a. 229
a. 234
a. 246
L. lulias L. f. Sex. n. Caesar, P. Rutilias
L. f. L. n. [Lupus] Cn. Pompeius Sex. f. Cn. n. Strabo, L. Por-
cius M. f. M. [n. Cato] L. Corne[lius L. f. P. n. Sulla] qui postea
[Felix appellatus est], Q. Pompeius [Q.
f. . . n. Rufus] Cn. Octavius Cn. f. Cn. n., L. Cor[neliu8 L.
f. L. n. Cinna] [suf.] P. Cornelius Dolabell(a) C. Yibius Pansa A., Hirtius A. f.
suf. Q. P[edius M. f.] [M. Aemilius L]epidus [C. Antonius M.] f. imp. Caesar divi f. 111, M. Valerius Mes-
salla Corvinus suf. M. Titius L. f., Cn. Pompeius Q. f. M. Licinius Crassus [suf.] C. Antistius Vetus
M. T]ulliu8 Cicero
'L. Sae]nius L. f.
L. Asprenas L. f. {^,. «.818
'M. Furius Camillus] Scribonianus 830
^A. Licinius Nerva Silia]nus, M. Atticus Yesti[nas] 114
suffecti M. Larcius Magnus Pompeius Silo, T. AareliQ3
Quietus D. LXVIII Servianus II 161 Sura et Traianus V 161 L. Vipstanius Messalla p, 248 M*. [Acilius] Glabrio, [C. Bellicius] Torquatus 112
Glabrio p, 248 L. Tutilius Lupercus Pontianus, P. Calpamins Atilia-
nus 774 L. Aelius Caesar II 886. 887 III, 2i Niger 886
Niger et C[amerinus] 887 III, ii. 23 Stloga et Severus 887 II, 6. 18 III, % Rufinus et Quadratus 887 I, lo II, ii. 24 III, 2 [T. Statilius] Maximus 425
[C.] Bruttius Praesens, A. lunius Rufinus D. LXX Severus et Sabinianus />. 525 TertuUus 529
Ser. Scipio Orfitus, [P.] Velius Rufus D. LXXI Commodus et V[ictoriuus] 891,29 MaruUus et [Aelianus] 891, i6. S2 [Fu]scianus et Silanus 530 [Claudius Severus e]t Aufidius Victorinus 890 Ci[l]o II e[t] Libo 134 Messalla] et Sabi(nus) 431
'L. Marius Maximas II], L. Roscius Ael[ianus] 746 imp. d. n. Alexander III et Dio 503 Maximus et Urbanus 521 C. Bruttius Presens et C. Alb D. LXVI
INDICES. 585
a. 254 impp. Valerianus Aug. II et Galienus Aug. D. LXXIII
a. 508? [Decius Marius Venantius] Basilius 846
a. 589 post consulatum Mauricii Tiberii Aug. ann. VII 851
annorum incertorum
Aemilius Severus Cantabrinus D. LXXII
[Clajudtus Bassus [Capijtolinus 820
*Q. Eutetius Lusius Saturninus 259
Fabius Titianus 847
*Q. F. M. f. lulianus Optatianus L. Fabius Geminus
Cornelianus 821 Ti. [LJartidius Cele[r] D. LXVII p. 205 T. Pomponius Proculus Vitrasius Pollio 23 •M. Seius Veranns 259 incerti nominis 770. 817 consularis femina:
■ Aovfdct UoiJiTroulcc MsXtTtuvi x^TtoTY, VTrnTiKi^ p. 223 curator aed(ium) sacra[r(um)] 425
curator rei publicae (cf. municipalia) : Xoyt(rTr,g T^wabioju p. 223 cnrator riparum et alvei Tiberis 807 curat[o]r viae Aurel(iae) 425 /3io[«]ou^o«? p. 223
tiztyLBXr,Tri9 oSbLV AnfiiHavriQ xai AftT8ii'r,Q p. 223 [decemvir] stlitibus i[udicandis] 832 v. vigintiviri 6iffjLao%09 V. tribunus plebis 8ixatoooTr,g v. iuridicus dux 223. 541 v(ir) e(egregius) 256. 840
e(gregiae) m(emoriae) 298 *em(inenti88imus) [v(ir)] 746 fTriufXfjTvfc V, curator
eq(ues) R(omanu8) 298. 380 (perscriptum). 836. 838. 839. 841. 842. 844 [eques equ]o publico 197 eques 844
equum publicum habens 379 riyovfAtpoQ V. legatus inlustris vir 849. 850
iuridicus pr(o) pr(aetore) utriusque Pannoniae 425 SixatoSoTrjg ^ArroXlag KaTMJS^lag Avxaouiag p, 223 StnatoSoTrig *^[7rautag^ Stoixiia-ettjg Ta^^a}iu:[}'ri]Tiag p, 223 legatus Augusti pro praetore provinciae:
BRITANNIAE
T. Avidius [Quietus] D. LXIX
Nepos D. LXIX
C D. LXVII
CILICIAE
[leg. Aug. prov. Cili]ciae pr[o pr.] 80
DACIAE
legatus Aug. pr. pr. : M. Statius Priscus 176
DALMATIAE
legatus Augustalis: *P. Mentinus Regulus 259 leg. pro pr.: L. Volusius Saturninus 366
HISPANIAE CITERIORIS
leg. Aug. pr. pr. provinciae Hispaniae citer.: T. Pomponius Procu- lus Vitrasius PoUio 23
586 INDICES.
LYCIAE ET PAMPHYLIAE
leg.: Licinias Priscas D. LXXI MOESiAE aut totius provinciae aut partis C. Vettulenas Civica Cerialis D. LXVIII
MOESIAE INFERIORIS
leg. Aug. pr. pr.: [T. Flavius] Longinus />. 525 T. Pomponius Proculus Vitrasius Pollio 23
PANNONIAE INFERIORIS
leg. pr. pr. Pannoniae inferioris: [T. Statilius] Maximas 425 Pomponius D. LXXII
SYRIAE
leg. Aag.: P. Solpicius Quirinius p. 538
THRACIAE
Y,yovfXiuog rov i^vovg: Havrovyjitog T^nvrtctHog 128 provinciae incertae:
leg. prov inferioris 831
legatus pro praetore proconsulis provinciae:
ASIAE
[leg.] pr. pr. provinciae Asiae: [Ti. lulius T]i. f. Fragi 823
BAETICAE
idem
PONTI ET BITHYNIAE
idem legatus officio incerto:
leg. Q. Minucius Q. f. Rufus 107 Xoytmfg v, curator
v(ir) pCerfectissimus) 297. 541. 795. 837. 843 praefectus Aegypti: Barbarus 34 praefectus aerarii militaris 823 pref(ectus) aer(arii) Sat(urni) 828 [praef. f(ramenti)] d(andi) 823 praef(ectus) gentium in Africa r. mil. praefectus urbi:
L. Aur(elius) Avianius Sjmmachus v. c. ex praefectis urbi 800
..... Basilius [praef.] urbi 846
FabiuB Titianus v. c. praef. urbi 847
Fl(avius) Leontius v. c. praef. urbi iternm vice sacra iudicans 798
Pisidius Romulus v. c. praef. urbi vice sacra iterum ludicans 849. 850
Rufinus V. c. praef. urbi 829
Yalentinus urbi praefectus 848
praeses:
praeses et comes Isauriae Bassidius Lanricius v. c. 40
0 XajUTT^c ct^yjtjv Ka^tag ^}.(^avtoc) Ba^aXay^ 72 praet(or) 425
oT^flmjyoc p, 223
praetor k(andidatus) Augg. [nn.] 834
praetor ius dicens de liber[alibus causis] 834 proconsul :
procos. Asiae: T. Pomponius Proculus Vitrasius Pollio 23
procos. (?) Sardiniae: Herius Priscus D. LXII
procos. provinciae incertae 80
[pro] cos. triumphavit a. DCXLVII [de Scordisceis et Triballeis M. Mi- nucius Q. f. . . . n. Rufus] T. T. p. 257
INDICES. 587
procorator Augusti provinciae regionisve
ALPIVM GRAIARVM
prdc. Alpium Graiarum: Ti. Claudius Pollio 759
ASIAE
idem qui Cretae
CRETAE
proc. imp. [Ner]vae Tr[aiani Caesajris Aug. . . . provin[ciae Crejtae: Ti. lulius C. f. Alexander G9
DACIAE
proc. Aug.: C. Sempronius Urbanus 185
DALMATIAE
proc. duc(enariu8) prov. Dalmatiae: Aurelius Sabinianus v. e. 256
NORICI
Ulpius Victor D. LXX procuratores Angusti aliii
proc. Aug. ad bona cogenda in Africa 67
proc. Aug. XX hereditatium 759 qttae[8tor] 823. 827
HvcuTTODj (t. e. quaestor in urhe administrans) p, 223
quae8t(or) u[rb(anus)] 425
TcifjLta9 AvHiac llafJL^pvTJac j). 223 •a r(ationibus) v(ir) p^erfectissimus) 795 Bevir equitum Romanorum 831. 832 oT^anj^yoc V. praetor subpraefectus annonae urbis 67 ramag v. quaeBtor tr[ib(unn8)] [p]Ieb(i8) 425. »823
hviiAa^yjiQ l'* 223
tr(ibunus) pl(ebis) kand(idatus) 831 vigintiviri
[decemvir] stlitibus i[udicandis] 832
triumvir kapitalis 20. *824
[III vir mo]netaIi8 823. *824
HONORES MVNICIPALES
aedilis r. Salonae, Sinope
AugnstCalis) v. Corinthue, Napoca, Sarmizegetusa
sexvir Augustalis v. Salonae
sexvir v. Narona curator rei publicae Coranorum 853 dccurio v. Ampelum, Brigetio, Cirpi, Gorinthus, Doclea, Dyme, Magnum,
Napoca, Naronu, Patrae, Perinthus, Sarmizegetusa
d[ec(urio)] A . . nis 142
[decu]rio mu[nicipii] incerti 254 duovir sive duoviralis v, Olbasa, Sinope
duovir iure dicundo v. Sarmizegetusa
duovir quinquennalis v. Aquincum, Sinope
dumver(atus) v. Aequum ordo V. Corduba
patronus civitatis t^. Fulginium, Napoca, Salonae^ Sarmizegetusa prin(ceps) col(oniae) Salonarum v(ir) p(erfectissimus) 297 quinquenal(is) v. Salonae honore accepto impensam remisit 20
ob honorem dumveratns 355 Btatua equestris posita Cordubae 20
588 INDICES.
LVDI
agit(ator) factionis ven(etae} p. 248
certaminum numerus: singulae, binae, ternae p, 248
eqai: Circius, Acceptor^ Delicatus, Cotjnus p. 248
essedarius 231
factio Teneta p. 248
gladiatorum nomina in vasculis vitreis 708
ludi ex d(ecreto} d(ecarionum) Dymes facti 86
missus ostio p, 248
occupatio p. 248
praemissu p, 248
pug(narum} VII 654
quaestus aurigarum p, 248
victoriarum numerue p, 248
MEDICAMENTA
fXcMoi/ 644 ,tv(po^0tou 644 itvyt0Y,p 644 ^IAv^vvi 644
METALLA
*p(lumbam} Br(itannicum} s(ignatam} 707
MILITARIA
a) castellum Ciliciae militum praesidio munitum 40
castra militum patria 892, ii. la. 3o. S4. 893, 29. 895, lo r. Pollia
castra Carnuntina 533 cera t. e, pagina matriculae turmalis 739 cnmmanuplius 946; conmanipuli 951
disc(i}p(ulina} 682
horrea Galbiana coh. trium urbanarum 723 a
b) legiones:
I ADIVTRIX
I ad(iutriz} 125. 425. 501. cohors VI 125
508. 511 comi(cularius} leg(ati} 514 I ad(iutrix} p(ia} f(idelis} leg[atus] legionis 425
509. 514 miles 125
optio 501
[t]rib. milit 508. »511
veteranus 509
I ITALICA
I Italica 133 miles 133
I MINERVIA
prima Minerbes 911 miles 911
II ADIVTRIX
II adi(utriz} 433 sp[ec]ulator 433 II ad(iutriz} p(ia} f(ide- Tet(eranus} 434
lis) 434
II AVGVSTA
II p. 16 signifer p. 16
II ITALICA
II Ital(ica} 605. 541 teg. immunis 606 legio in Norico 598 miles 598
[ve]teran(u8} 606
INDICES.
589
II PARTHICA
II Parthica 937
III CYRENAICA
III Cy]renaica 69
III ITALICA
III Ita)(ica) 630. 632
opt(io) 937
trib(unu8) m[il(itum)] 69
miles 630. 632 optio 630
IIII FLAVIA
IIII F(lavia) f(elix) 222. centurio 426
426. 435 miles adiecta centuria 435
IIII SCYTHICA
IIII Sc[7th(ica)] 425 tribunus 425
V MACEDONICA
y Macedonica 134. 149. leg(atus): Maximus 824
202. 259 optio praet(orii) 149
[Y Ma]cedonica [in Moesia praefectus castrornm 259 infe]riori 824 primipilaris 259
veterani 259 veteranus ex signifero 134
YI GEMELLA
[VI ge]mella 942 [tribunus] 942
VI VICTRIX
YI victrix p. 15 miles p. 15
VII CLAVDIA
YII 343. 345. 347. 348. legatus 823
35J. 352 miles 345. 347. 348. 351. 352
VIICl(audia)212.223.823 mil(e8) fr[u]ment(ariu8) 219 VII C(laudia) p(ia) f(ide- veteranus 212. 358. 652
lis) 219. 358. 652
VII GEMINA
VII g(emina) p, 22. 961 hastatus primus p. 22
VIII AVGVSTA
VIII (fortasse VIIII) 695 teg.
VIII Aug(usta) 635 Ug.
IX HISPANA
IX 367
X GEMINA
X gem(ina) 737
XI CLAVDIA
XI 367
und(ecima) 911 XI Cl(audia) p. 525
p. 525
XII FVLMINATA
XII ful(minata) 92
miles 737
b(eneficiarius) con8(ularis)
centurio
cohors I. II. III. ini. V
cornicen
decurio
eques
med(icus)
miles 911; cohorte adiecta p, 525
principales
tes(serariu8)
tub(icen) } p. 525
immunes ven(atores)|
vexiIlat(io) j
veteranus 92
la
\
IV
39
590 INDICES,
XIII GEMINA
XIII 236 actarius l(egati) 160
XIII gein(ina) 156. 160. librarius a rationibus 182 161. 182. 199. 532 miles 236
op(tio) 532 veterani 156. 161. 199
XIIII GEMINA
XIIII g(emina) 524. 531. coh^ors) VII 531
536 cornicul(ariu8) 526
XIIIIg(emina)f(ide]i8)542 miles 524: adiecta cohorte et eentu-
XIIII g(emina) A(ntoni- ria 531
niana) 525 o[ptione]a 536
XIIII g(emina) Seve(riana) 8ig(nifer) 525
520. 526. 527 strator leg(ati) leg^ionis) 527
ve[xi]llati[o] 520
XV APOLLINARIS
XV Apo)(linari8) 533. 534 cu8t(o8) armorum? 533
8ignif(er) 533
XX VALERIA VICTRIX
XX V(aleria) v(ictrix)] 696 centurio ex trecenario 957
(teg.) 957 XX V(aleria) v(ictrix) De- v(en8i8?) 694 teg. lanciaria 911
II 545 (teg.) 693 (teg.) centuriae nude positae 517. 641. 643
leg. Italica 294 coh. VIII legionis cuiusdam 685
. . Mac]edonica 942 miles 294
VEXILLATIONES LEGIONVM
XI Claudiae p. 525 XIIII geminae Severianae
520 c) cohortes praetoriae
cohort^s pretoriae Philip-
pianae decem I — X piae
vindices D. LXVI (a. 246) cohortes praetoriae Vale-
rianae Galienae decem
I — X piae vindices D.
LXXIIl (a. 254) II pr(aetoria) Ant(oniniana) b(eneficiariu8) pr(aefecti) 891,1». 896
p(ia) v(index) 897 /r. 7
III p(raetoria) 901 b(ene)f(iciariu8) tr(ibuni) 896B.L». III pr(aetoria) 900 Z). I, i4. 37. 38
III pr(aetoria) Ant(oniniana) buc(inator) 896 Z>. I, f2
p(ia) v(index) 132 cam(pi)d(octor) 896C, i5
I[I]I pr(aetoria) Ant(oniniana) centurio 897
p(ia) v(index) 897 cor(niculariu8) 887 II, 4. 895, n. 8965. IIII pre(toria) p(ia) vindex) 902 II, i8. C, 7. 898
IIII [praetoria] 894rf, 22 equ(es) 894 c, 23. 8965. II, is. Ji
IIII pr(aetoria) Ant(oniniana) evoc(atus) 88711,8. 13. 111,9. 892, 1«. p(ia) v(index) 897 894c?, is. 895, 30. 896i?. 1, 21. II, «•
V praet(oria) 904 C, 9. 21. D. I, 19. 26. /r. 3. 902
V pr(aetoria) p(ia) v(index) f(isci) c(urator) 8965.1,13. C,».»
903 immu(nis) 8962). I, 2
INDICES.
591
VI [praetoria] 895 VI praetoria 906 VI pr(aetoria) Ant(oniniana) p(ia) v(index) 897. 905 VII praetoria 70 VII pr(aetoria) Ant(oniniana) (pia) v(index) 897 VIIII pr(aetoria) 907 X pr(aetoria) 908
coh. pr(aetoria) p(ia) v(in- dex) An(toniniana) incer- ta 897. 909 cohortes praetoriae incertae 886. 887 I. II. III, 1—9. 888—896. 898 {a. 137. 138, 141. 142. 183. 184 200)
d) cohortes urhanae
X urbana *p(ia) {(idelis) An-
t(oniniana) 589 X urbana 887 III, lo. 914. 915 XI urb(ana) 916
e) cohories vigilum
cohortls vigilum Gordia-
[nae] 917 vigiles 746
f) cohortes auxiliariae
ni A (in Britannid) D.
LXVII
I ALPINARVM PEDITATA (intcr
a. 216 et 247 in Pannonia inf.) D. LXXII p(rima) Alp(inorum)203 teg.
n
III AQViTANORVM (a. 82 in Ger- III I mania sup.) D. LXVIII IIIlJ
coh. Aquitanorum 357 I ASTVRVM (a. 82 in Germa-
nia 8up.) D. LXVIII I •avgvsta p. 538
I BELGARVM 350
I brac(aravgvstanorvm) 205 teg. III BRiTANNORVM 206 teg.
I camp(estris) 236 III campe(stris) 103
I can(athenorvm) 634 teg.
II CLASSICA p. 538
miles 907; centuria adiecta 70. 132.
886. 88711,5.17. 892— 896 ;}as«tm.
898. 901. 903. 904. 905. 906. 909 [m]iBsi honesta m[i]88io[ne] 890 opt(io) adiecta centuria 892, i3. 893, 2u.
8946,18. 896i5.I,a9. II, 20. (7,16.26.
D. I, 3 se(squiplicariu8) S96B. I, 6 8ig(nifer) 887 III, 8. 896^, 26. B. I,
20. 39. II, 16. D. 1, 6. 28. /r. 3
speculator 886, 10. 11. 887 II, 10. III, 1. 6. 892 II, 14. 896 B. I, 30 37. C, 10.
30. D. I, 24. 25
tes^serarius) 896 C, 19
tu(bicen) 896 C, 5. B. II, 24. D. I, 3i
veteranus 900
▼ict(imarius) 8962). I, 13
b(ene)f(iciaria8) pr^aetoris) ur(bani) 887 III, 13. 15. 21 (c/. p. 392. 535)
ccntuHo 914
milites centuria adiecta 887 III, 11—23. 915
opt(io) centuria adiecta 887 III, 19
opt(io) ab act(is) 887 III, 16
miles 589. 916
trib(unus) 917 praefectus 746
cohort(is) I ex peditibusl ., . , praefectua j
miles 357
praefectus p. 538
vexillarius equitum turma adiecta 350
centurio 236
miles centuria adiecta 103
praefectus p. 538
39*
592 INDICES.
[I GEMINA SARDORV]m ET COR-
SORVM (a. 88 in Sardi- nia) D. LXIII
[II GEMINA LIGVRVM ET] CORSO- RVM ibid. I FRisiAVONVM 674 miles ceniuria adiecta 674
III GALLORVM («. 82 in Moesia)
D. LXVIII Iin g(allorvm) 697 tegg.
V g(allorvm) p, 207 tegg, XI gall(orvm) 237
I GERMANORVM (a,82 in Ger-
mania sup,) D. LXVIII I hemesen(orvm) (inter a, 216
et 247 in Pannonia tw/.)
D. LXXII I HiSPANORVM (a, 98 in Bri-
tannid) D. LXIX [III?] HISPANORVM 207 teg,
V HISPANORVM (a. 82 in Moe-
sia) D. LXVIII
LIGVRVM V, CORSORVM
II lingonvm (a. 98 in Britan-
nia) D. LXIX II nerviorvm ihid,
I FLAViA nvmidarvm (a. 178 ex equite| ..^. in Lycia et Pamphylia) tribunus / D. LXXI •pARi .... .546 II\ RAETORVM (a. 82 in Germa- VII/ nia sup.) D. LXVIII
SABASTENORVM 370 praefcctus 370
I ELIA SAGITTARIORVM 543 SARDORVM V. CORSORVM
I MILIARIA NOVA SEVERIANA signifer 440
SVRORVM SAG(iTTARIO-
rvm) 440 I THRACVM (a. 82 in Germa- decurio 563 nia sup.) D. LXVIII 563 . . . THRACVM .... {inter a. 216 et 247 in Pannonia inf.) D. LXXII
I FIDA VARDVLLORVM C(iVIVM)
r(omanorvm) (a. 98 in Britannia) D. LXIX IIII vindel(icorvm) 636 teg, VIII vol(vntariorvm) ant(o- miles 346 niniana) 346 VIII 295 miles 295
XXIII 547 teg. XXXII v(olvntariorvm) c(ivivm) medicus 475 r(omanorvm) 475
INDICES.
593
coh(orte8) XIV, quarum no-
mina desunt (a. 153 in No-
rico') D. LXX [cohortes] X (DomiHano imp.
ad Bhenum tendentes) D.
LXIV
[cohors] equitat[a] 81
g) alae:
af[rorvm] (JDomitiano imp. ad
Bhenum tendens) D. LXIV
BATAVORVM 166 BOSPORANORVM 177
I CANNENEFATIVM (a, 82 in Ger- mania sup,) D. LXVIII CLAVDiA NOVA (a. 82 in Moe- 8ia) D. LXVIII
FLAVIA MILLIARIA 759 I FLAVIA GEMINA 618 (a. 82 in
Germania sup.) D. LXVIII
II FLAVIA GEMINA ibid.
II fl(avia) miliaria p(ia) f(ide- Lis) (a. 153 in Norico) D. LXX
hisp(anorvm) vett[onvm c(i- vivm) r(omanorvm)] 670
PICENTIANA (a. 82 in Germania
sup.) D. Lxvm
PROCVLEIANA (a. inccrto in Bri-
tannia) D. LXVII
s 167
SCVBVLORVM (a. 82 in Germa-
nia sup.) D. LXVIII I TVNGRORVM (a. 98 in Britan-
nia) D. LXIX [1] c(ivivm) r(omano-
rvm) (a. 98 in Britannia)
D. LXIX
avg(vsta) 69
al(ae) IV quarum nomtna prae-
ter unum desunt (a. 153 in
Norico) D. LXX v. II Fl(a-
yia) mil. p. f. h) classes
classis Alexandri(n)a 926 classis praetoria Misenensis
(Misenatium 260, Mesena-
tium 922) 918—921 classis Rabennatinm 923 incerta 924 naves :
III Aug(u8ta?) 924
III Capricornus 924
trieris Libera 921
III Nilus 918
III incerta 919
eques 166 dec(urio) 177
praefectus 759
veterani centuria adiecta 618
ex gregalej prae/ectus )
eques 670
eques 167
praefectus 69
miles dupliciarius 921
miles 918. 920. ex triere illa 924 (bis)
nauarcus 922
subpraef(ectus) 926
vet(eranu8) 260
594 INDICES.
i) numeri reliqui
protectores: protector 912 militavit antea in legione pri«'
ma Minerbes deinde
in pr(otectoribu8) 911 ex protectoribus 923 trib(nnu8) protectorum 256 protector domesticus 913 equite8 singulares:
equites singulares Augusti arm(orum) custos 929 (uostri 933, domini nostri duplicarius 934 903. 928, imperatoris no- s(igni)f(er) 935 stri 929. 935) 930. 931. tubicen 929 936. c/. 934 turma adiecta 928. 930. 931. 933
[numerussin]g(ularium)933 librarius n(umeri) 8(apra) 8(cript.j
933 allectus ex provincia inter eques adiecta turma et cera i. e. /tz- eq. aing. 739 gina matriculae 739
singulares exercit. provinc. ex singul(ari?) 165
ex n(umero) 8ing(ularium) dec(urio) ex n(amero) eodem 166 166 milites Fo[r]tenses 943 •n(umeras) Voc(ontiorum) 697
k) munera militaria et classiaria
actarius legati leg. XIII gem. 160 ex arc(itecto) 138 IV, 12 *ar(moram custos) 517 v. cu8t(o8)
armorum custos eq. sing. 929 b(ene)f(iciarius) 945. 948 beneficiarius consularis 139. 471. 496
— leg. XI CL p. 525 beneficiarius praefecti mil. coh . . . pr. 891, 19. 896 /r. 7 beneficiarius praefecti urbi mil. coh. X urb. 887 III, is. is. 21 beneficiarius •proc(aratoris) 171
beneficiarius tribuni coh . . . pr. 896^. I, 26. D. I, 14. 37. se ex beneficiario tribuni 1 38 V, 11 veteranus ex beneficiario leg(ati) 138 bucinator coh . , . pr. 896 Z>. I, 22 cam(pi) d(octor) mil. coh . . . pr, 896 C, 15 ex ca(ndidato) 138 II, 10. 12. 13. 15. le. III, u. IV, u centurio passim in cohortibus et legionibus, ubi v.
centurie memoria /ortasse dictum pro centurionis memoria 436 ccnturio frumentarius v. frumentarius pfimipilaris 944 leg. V Mac. 259 hastatns primus leg. VII gem, p. 22 commentariensis 947 a commentar(ii8) custodiarum 963 cornicen leg. XI Cl, p, 525 corni(culariu8) legati leg. I adi. 514 cornicularius leg. XIII gem. Sev. 526
INDICES. 595
cornicularius coh , , . pr. 887 II, 4. 895, ii et passim castos, miles leg. XV ApoL /ortasse = c. armorum 533 decario 684 passim in cohh., alis, numeris; ubi v,
decurio equitum leg. XI Cl, p. 525 donis militaribas donati:
tribunue legionis: donis milit(aribus) a divo Traiano donatus 425
miles: donat(as) torq(uibus) armil^lis) phal(eris) 236 draconarius 949 dupliciarius mil. cl^assis) pr. Mis. 921
duplicarius eq. eing. 934
ex dup(licario) 138 I, la. 16. III, i. 5. 8— ii, IV, 2. 6. V, i duz limitaneus:
tempore Ov. Cor. du(cis) in teg. leg, VII Cl. 223
tempore Ursicini v. p. ducis tn teg. leg. II ItaL 541 eques paesim in coh, pr., coh, alieque aux., numerie
eques leg, XI Cl. p. 525; ex equite 138 V, 5. 6
ex equite coh. I Alpin. D. LXyill. coh, I Flaviae Numid, D. LXXI equites singulares v, tn numeris evocatus 922. 939 et passim in coh, pr,, ubi v. f(isci) c(urator) 896^. I, is. C, 8. 38 frumentarius, miles leg. VII Cl. 219 ex gregale coh. II Fl, miliar, D. LXX immunis legionis II Ital. 606
immunis coh . . . pr. 896 i). I, 3
ex immuni 138 IV, 8. 15
immunis, librarius 137; im(munis) l[i]b(rarius) 138 V, 9
imunes venatores p. 525 legatus Augusti pro praetore v, tn honoribua publicis legatus Augusti legionis v, in indice legionum librarius numeri singularium (?) 933 v. 165
immunis, librarius 137
librarius a rationibus leg. XIII gem, 182
ex lib(rario) 138 V, 13 magister militum: Wiliaric(us) Nepus (a. 689) 851 magister officiorum: militans in officio magistri 953 medicus coh. XXXII v. c. R. 475
leg. XI Cl, p. 525 ex me(n)sore 954 miles 952; passim in leg., coh., numeris, class.
milites devotissimi domnorum nostrorum Arkadi Honori et Theo- dosi 849. 850
antea miles legionis, deinde centurio coh. aux. 236 *mi8sus honesta missione 618 nauarcus bis (?) 922 optio ab actis coh. X urb. 887 III, le
optio centuria adiecta v. coh, pr. et urb.
optio legionis in leg. passim
optio praetorii leg. V Mac. 149
ex opt(ione) 138 I, u. 15. II, 10. le ord(inariu8) 445 teg. praefectus 950
praefectus alae t^. praef. equitum praefectus castrorum legionis V Mac. 259
596 INDICES.
praefectas cohorUs r. m cohort. praefectus eqnitum alae v, in alia
praefectus alae r. in alis praefectus fabrum 944. p. 538 praefectus gentium in Africa 759 praefectus vigilum 746 prfiepositus militum Fo[r]tensiam 943 primipilaris 259 {perscriptum); p. p. 944 8ala(rariu8) 431
8e8quip(licariu8) 955; v. in coh. pr. signifer passim in leg,, coh.y numeris
veteranus ex signifero 134 singularis v. in numerie
ex 8ingul(ari) 165 speculator 956. 959
speculator in cohorte praetoria v. in coh, pr,
speculator legionis v. in legionibus
ex speculatore 138 I, 12 stationarius Ephesi, miles coh. VII praetoriae 70 strator consularis 164
strator legati legionis XIIII g. Sev. 527 subpraefectus classis Alexandrinae 926 tes8er(arias) 529; v. in leg, et coh, pr,
ex tesserario 138 Y, 15 ex trecenario 957 tribunus 691 tribunus cohortis praeter praetorias et vigilum reperitur in cob. I
Flavia Numidarum tribunus militum 296 et paesim in legionibus
trib(unu8) latic](aviu8) 256 trier(archa) 925 tubicen v. in coh, pr. et numerie
scola tubicinnm 503
ex tu[b(icine)] 138 V, u veteranus 500. 940. 941
veteranus leg., alae, coh., classis v, in his
vet(eranus) ex b(ene)f(iciario) leg(ati) 138, i?
veteranus ex signifero leg. V M. 134
veteranus missus honesta missione 618 vexillarius v, in coh. aux. vict(imarius) v. coh. pr,
NOTAE ET COMPENDIA SCRIPTVRAE
a. l, r. 8. a(nimo) l(ibeus) v(otum) 8(olvit) 9. p. 8
a. 0. a(mico) o(ptimo) 929
a. r. a r(ationibu8?) 795
c. /. c(lari8sima) f(emina) 825. 826
c. p. c(laris8imus) p(uer) 256. 306
c. V. c(laris8imu8) v(ir) 831 c/. v. c,
d. d. d(onum) d(edit) 762
d. d. d, d(onum) d(ederunt) d(edicaverunt) 183
d. /. d(e)f(unctus) 324. 326
d. /. c. d(e)f(un)c(to) 314
d, l. m, d(edicavit) l(ibens) m(erito) 724
d, n, m, q. d(evotu8) n(umini) m(aiestat))q(ue) 795. 798
INDICES. 597
d. p, d(e)p(o8itio) 912
d. p, d(onam) p(o8ait) 9. 32
d, s, /ec. V, d(e) s(ao) fec(it) v(iva8) 565
d, s, p, d(e) 8(ua) p(ecania) 772
d. s, p, /. d(e) 8(aa) p(ecania) f(ecit) 84
d. s, V, l. d(e) 8(ao) y(iva8) ](ibens?) 568
e. m. V. e(gregiae) m(emoriae) y(ir) 298 em, [r.] em(inenti88imas?) [v(ir)] 746
eq. B. eq(ae8) R(omana8) 293. 836. 838. 839. 841. 842. 844
ex V, p, ex v(oto) p(o8ait) 21
/. c, f(aciendam) c(aravit vel uravernnt) passim
/e. V, /, •fe(liciter) v(oto) f(ecit) 640
h, m. h, n. s. h(oc m(onamentum) h(eredem) n(on) 8(eqaetar) 319.
386. additum: amplius p, 538
h. s. e, h(ic) s^itus) e(8t) passim
l. d. d. d, l(oco) d(ato) d(ecurionum) d(ecreto) 224
/. d. p. ](oco) d(ato) p(ublice) 259 /. m, a, p, {XX) ](ocu8) m(onumenti) a(nte?) p(ede8) XX 455
[/.] m. p. [I(iben8)] m(erito) p(o8uit) 231
/. p. d, d. d, l(oco) p(ublice) d(ato) d(ecurionum) d(ereto) 97
m, po, d, m. m(onumentum) po^sitam) d(is) M(anibu8) p. 18 his
m, s. p* M 1 (c/. adn.)
GB ob(itu8) 606
e o(bit— ) 458. 583. 630
0, s. o(88a) 8(ita) 512
p. p(ater) 218
p, p, p(ro) p(ietate) 361
pr, s. p{o]8, s. pr(o) 8(alute) p[o]8(uit) 8(ua) p. 201 (?) *QI /ortasse =s Q_S) quingenta milia 833
q. V, ^(^) v(ocatur) 510
s. e. 8(enatu8) c(on8ultum) 809. 810. 812
sib. e. su. /. 8ib(i) e(t) 8u(i8) f(ecit) 229
8. p, q, r. 8(enatu8) p(opulu8) q(ue) R(omanu8) 800. 849
t. /, i. t(e8tamento) f(ieri) i(u88it) 236. 910
[t,] p, i, [t(e8tamento)] p(oni) i(u88it) 908
V. c. v(ir) cOarissimus) 40. 798. 800. 804. 829. 847. 849
V. e. v(ir) e(gregiu8) 256. 840
V. /, v(ivu8) f(ecit) passim
V. l. m. p. v(otum) Ipbens) m(erito) p^osuit) 139
t?. /. s, v(otum) l(ibens) 8(olvit) 197
V, p. v(ir) p(erfecti8simu8) 297. 541. 795. 837. 843
t^. p, v(oto) p(o8uerunt) 525
vo, p, l, 8, vo(tam) p(ater?) Ipbens) 8(olvit) 355
V. p. m. v(otum) p(o8ait) m(erito) 502
V. s. l v(otum) 8(olvit) l(iben8) 356. 499. 501. 527
[v.] 8. [/.] a, [v(otum)] 8(olverunt) [l(ibenti)] a(nimo) 536
V, 8, l. l, m. v(otum) 8(olvit) ](aetus) l^ibens) m(erito) 518. 526 V. 8. l. l, m. V. d. 8. v(otum) 8(olvit) l^ibens) ](aetu8) m(erito) v(ovit) d(e)
s(uo) 615
V. 8, l. m. v(otum) 8(olvit) l(ibens) m(erito) p. \b. p. 16. 171.
172. 176. 184. 185. 187. 234. 292. 429. 430. 433.
440. 463. 472. 474. 480. 496. 500. 504. 505. 520.
604. 771. votum perscriptum 184
V, 8, m. v(otum) 8(olvit) m(erito) 26
598 INDICES.
NVMMI, METRA
aeris gravis ^ •qj rvj c\:> co Dcxxv 833 aureorum tria mil. 387
XM = denariorum CXX milia 644
lE
XM = denariorum CL milia 644
[librae argen]ti X dF 339
auri p(ondo) I 9; pondo duo 653
H& ITvl LVIII CCCXXXXVI p. 248
OFFICIA FRIVATA ET ARTES
architectans = d^^trsxTovwv 34
auriga eiusque quaestus v. in lvdi
dome8[t]icus 509
gladiatores v. in lvdi
mancipes 787
mercatores 787
[mini8tr]i 112
negotiatores v, CyzicuSy Delue
opus Tisicratis atatua 816
orator 844
p(ublicani) *Bri(tanniae) 6an(ctae) p. 207
toreuticesis 301
numerus laterum singulis diebus /actorum enotatus in tegulis 554. 555
PROVINCIAE CIVITATES GENTES
Ablaidaci (gens) jp. 18
Actie(n)se bellum class[icum] F. A. p. 193
Acuntum: Claudia Acuntum domus 8946, u v. tribus
Aegyptus: praefectus 34
Aequnm: Clau(dia) Aequum 365
dumveratus 355
haruspex 359 Aesc- V. Oesc-
Aesis domus 352; Aesis Pic(enum) domus 887 II, 4 Africa 67. 805. 827; gentes in Africa 759; natione Afer 932; Afri c. alae
[patronus] munic[ip . . . .] Africae 827
procurator Aug. ad bona cogenda in Africa 67 Agri[ppinen]8i8 435 Aguontum r. Acuntum Alexandria v. Troas Alpes: Alpini v. coh. aux.
Alpes Graiae 759; r. procurator Amblada domus 348 Amme(dara) domus 896 Z>. II, 29 [Ampelum] dec(urio) col(oniae) 172 Anazarbus domus 896 Z). II, 2. 3 Anchialus domus 896^. I, 35; Ulp(ia) Anchialus domus v. p. 324
Anciale domus 89 6 Z). II, 1 8 Ancyra domus 891, 16. 895, 46. 896 JB. I, S4. D. LXVIII; Flatia Ancjn
domu^ V. p. 324 Andropolis: Aelia Andropolis domus 891, 12 Antiochia, Isauriae castellum 40 Antiochia Pisidiae domus 895, 4i Antiochia Syriae r. p. 326; Antiochia Dafne v. p. 325
I
INDICES. 599
Antioc(. . .} domus v, p, 324
Anto(. . .) domus v, p. 324
Apamea: Clandia Apamea domus v. p, 324 v, tribus
Apri: Ulpia Apri domus v. p. 324
Apulia: Xno>Ia p, 223; SiHutoboTvig ihid.
Apulum: colonia Apulum {vel Apulensis) 140; Ulpia Apulum domus v.
jp. 324 Aquae Flaviae p. 23
Aquincum 444; domua 896^. 11,4. v, p, 324; colonia Aq(uincum) 431; c/. Ganabenses
II vir q(uin)q(uennalis) col. Aq. 431 Aquitani v, coh. aux. Arc(h)ela(i8) domus 896 J5. I, 28 Ariminum domus 236 Arretium domus v. p. 323 Asclum domus v. p. 323 Asia provincia 23. 67. 69 (bis). 823; v, legati, proconsul, procurator,
dispensator Astures v. coh. aux. Atrans: statio Atrantina 585 Attalia domus v. p. 324 Augusta domus 896^. I, i9. II, 2. v. p. 324 Augusta: Aelia Augusta domus v. p. 324 Aul . . . Foen(ice?) domus 895, 42 Baetica provincia 823; v. legati Bagennae domus v. p. 323 Batavi v. alae Belgae v. coh, aux. Beroe: Ulpia Beroe domus v. p. 324 Beroia domus v. p. 324 BviTatsvg natio 102 Bessus, natione, 920
Bize: lulia Bize domus 895, si; Ulpia Bize domus 895, 20. 25 Blera domus v. p. 323 Bithynia v. Pontus Bononia domus v. p. 323 Bosporani v. alae Bracarangustani r. coh. aux. Brigetio: mun(icipium) Brig(etio) 427; m. Bregetionesium 437
decurio 437 Britannia D. LXVII. LXIX; Britanni v. coh. aux.; *plumbum Britanni- cum 707
[XI reges] 53 Brixellum domus v. p. 323 Byzan[t]ium domus v. p. 324
Caesarea domus 896 B. I, 38. 39. 41. D. II, 10. is. 28. so. S3 Caesarea Germanicia v. Germanicia Caetium v. Cetinm KaXali^ta p. 223; v, 8i3€atoSoTy,Q Kal(agurritanus), civis, 624 Calatis v, Callatis
Cales: servus actarins rei publ. Calenorum 834 Callatis: Calati, Calata v, p. 324 Canabenses Aquinci 425
600 INDICES.
Canatheni v. coh. aux. Cannenefates v. alae Capitolias domus 896 Z>. II, 4 Capua domus v. p. 323 Carfinianus D. LXVIII Caria 72; a^wi' 72
Carnuntam domus 896^. I, 46; Aelium Camuntum domus v. p. 324; Sept(i- mium) Carnuntum domus v. p. 324
pater t. e sacerdos Mithrae 525 Carthago domus 896^. I, si; v. p. 324 castra domus militis v. p. 324. D. LXXI Catuallanna natione (mulier) 718 a Cedonia domus 142
Celeia domus 896^. I, 20. II, 3; Claudia Celeia domus v. p. 325 r. tribas Cctium: Caeti(um) domus v. p. 324
Cibalae domus 896 i?. I, 29; Aur(elia) Cibalae domus 894 a, u Cilicia origo 896 i5. I, 24; [prov. Cilijcia, v. legati Ciminius ager 833 [Cirpi] decurio coloniae 441 Cirta domus 896^. II, 32. D. II, 3i Claterna domus 887 I, s Clistinna domus 345 Conana domus 347 Conco^rdiensis] civis 912 K(tiWTcevTtv[oiro>stg] 72
Cora: curator rei publicae Coranorum 853 Corduba: splendidissima colonia Cordubensium 20
ordo 20 Corinthus 96
collegium Ang(ustalium) 96
decuriones 97 Corsi n. coh. aux. Cremona domus 235. v. p. 323 Creta provincia 69; v. procurator Cyzicus 53; Cyzi[ceni] 53
cives Romani qui Cjzici [consistunt] 53 Dacia 138; v. sacerdotes [Da]e8itias domus 350
Dalmatia provincia 256; ^[AsXfxceTi^Moi 644; r. procnrator Damascus: Aelia Damascus domus 894 </, 19 Daphne v. Antiochia Dardanns, natione, 931 [Dclus] 77
Italicei et Graecei quei [Deli consistunt] 77 idem et Graece: ibid.
f^txatcrrat 76
magistres Mercurii 76 Divodurum domus 892, 23 Doberum 887 I, le [Doclea]: decuriones 224 Doliche: Aelia Doliche domus 894 c, 28 Drip8(inum) domus 887 I, 4
Drubeta: Aelia Drubeta, Claudia Drubeta domus v. p. 325 v. tribas Durostorum domus 896 Z>. II, 11. 12. 17 Durrachinm domus 887 II, 10
INDICES. 601
[Dyme?]
decuriones 86
m^agistri) sex 86
sacerdos Augustae Veneris 84 £ . . . . co (abL) Ul(pia) domus 894 i^, 22 Emona: lulia Emona domus 895, 14; Emon^erisis] bis 458 Ephesus 70; civitas Eph[esina] 63 Epirus domus 8946, 27 Fanum Fortunae) , «oj
Fayentia / '^"""^ *"• P' ^^* *1-
Foen .... V, Aul . . . Forum Gorneli domus 887 I, 8 Frisiavones r. coh, aux. Fulginium: Fulginates 154
patr[onus rei publi]cae 154 Gadara domus 896^. I, 26. Z>. II, s Galli V, coh. aux.
Germania: Germania superior D. LXVIII; Germani v. coh. aux. Gaesarea Germanicia domus v. p. 325 Graecei 77
H . . . . (tribu Pollia) domus 893, 28 Hab .... domus 891, is
Hadrianopolis domus 896^. II, 25; Ulpia Hadrianopolis domus v. p. 325 [He]liopo[li8] domus 896 i). II, 1 Hemeseni v. coh. aux. Hier(apolis): Glaudia Hier. domus 895, 19
lerap(olis) domus 894 c, 18 Hispania: provincia Hispanica 952; Hispani v. coh. aux. alae
Hispania citerior 23; v. legati
S^TranW] htoiHY^TiQ Tcc^^ctxwurjO-ta p. 223; v. ^mntoioTYjQ
[Hispania ul]terior T. T. p. 257; v. triumphi lader domus 887 II, 8
ct^oov 378
Xcct/iraSa^f/^ifjTaQ 378
pontifex 379 Iconium domus 894 a, 10; Icconium domus 509 Int(eramnia) Pr(aetutianorum) domus 887 II, 13 Italia tellus 936 (m carmine); Italicei quei Deli consistunt 77 Lambesis: Aurelia Lambesis domus 895, 23 Laudicia domus 894 e/, le Lep . . . domus 897
Leptis m(agna vel inor) domus 892, 15 Liguria domus 70 Lingones v. coh. aux. Luca domus 887 II, 15 Lucus Augusti domus 896 JB. I, 47 Lune(n)si8 domus 956 Avxaoi/ta p. 223; v. StHatoSorvjQ AvHta p. 223; v. rafjitag
Lycia et Pamphylia D. LXXI; v. legati M . . . . domm 888, 4 Macedones T. T. p. 257 v. triumphi Magnum, municipium, 362
decurio 362
602 INDICES.
*Hadr .... Manpsus domus 896 Z>. II, 22
Mantaa domus 887 II, i3
Marcianopolis: Ulpia M. domus r. p, 325
Marsi domus 887 II, 29
Mauras, natione, p. 248
Memphis: sigillam Memphiticum 875
Misenensis, Misenates v. classes
Moesia D. LXVIII v, legati
Moesia inferior 23. 824; v. legati Mogium domus 896 Z?. si. 37. /). II, 2g. 27; Aelium Mogium r. p. 325 Mursa doww^ 896.B. I, 44; Aelia Mursa 895, 29. 4e. D. LXVl; FI(aTia)
Mursa 894^, 8 Mutina domus v, p, 324; bellum Mutine(n)se F. A. p. 192 Napoca: colonia Napoca 134. 135; Napoca nrbs 197
Augustalis 135
decurio 134
[patronus Sarmizeg]etuse et Nap[oce ur]bium 197 [Narona]
decurio 238
sexvir 239 bis
Neapolis domus 887 II, 2
Nervii v. coh. aux,
Nicom(edia) domus 896^. I, 22. 23. 27. 40. 42. II, 25. 32
Nicopolis: Cl(audia) Nicopolis v, tribusl
Flavia Nicopolis l , «01:
TTi ' ns' \' ( domus r. p, 325
Ulpia Nicopolis j ^
cognomine nullo )
[Noricum] D. LXX v, procurator, coh, aux,, alae; natione Noricas 929 Numidae v, coh, aux, Oescus domus v, p, 325 Olbasa: colonia Olbasena 47; colonia lulia Olbasena 48; xo>.(aFf(ff) 4G
du[oviraIis] 46
SvavS[^tH]oQ 46 Olisipo: Felicitas lulia Olisipo p. 9. 10
flaminica p, 10 •Onspr . . domus 8965. II, 7 Orgnom(escus) cives p. 18 Ovilava: Aelia Obilaba 598 Palmyrenus natio 71 8a Jlccfji<p\j>Jce p, 223; v, rafAtaQ
Lycia et Pampylia D. LXXI; v, legati Pannonia: Pannonia terra 936 (in carmine); natione Pannonius 928; cire^ Pannonius 953; utraque Pannonia 425 v, iuridicus
Pannonia inferior D. LXXII. 425 v. legati; natione Pann(onias) goIo- n(ia) Siscia 903 •Pari .... V, eoh, aux, Parma domus 887 II, 14
IlrrTO^nrXi^Tai xoujLitj Ttfc MvXaTewr^ 7ro?.«w? 72 Patav(ium) domus 237 [Patrae]
dec(uriones) 91
polos Cerer(i8) 90 Pautalia: Aelia Pautalia domus v, p, 325; Ulpia Paatalia r. p, 325 Pembelorum gens p. 18
INDICES. 603
Pergamus: Pcrgamcna civitas 54; lle^yafjivivol p, 215, 7 Perinthas: Ulpia Perinthus 895,24
decurionum laterculus 126 PerusinQm bellum F. A. p. 192
Philippi: lulia Philippi domus «'. p. 325; campi Ph[ilippici] F. A. p. 192 PhiIip(popoli8): Flavia Philippopolis domus v. p. 325 c/. Triraontium Phoenice v. Aul. Poetovio domus (Petev. 892, is. Petobio D. LXXIIi) r. p. 325. 8965.
II, 1. D. II, 21 ; Ulpia Poetovio 895, S9 Pontus et Bithynia provincia 823; v. legati Porol^issensis) D. LXXII Augnsta (Praetoria) domus 349 Ptolom(ai8) domus 896 Z>. II, i4 Raetia: natione Raetus 934; Raeti v. coh» aux.
civis secundus Retus i. e. ex Raetia secunda 943
Ratiaria domus 894 d, s. 896 Z>. II, i9
Ravenna domus\ ooj
T>' ' j ( t?. p. 324
Kicina domus j ^
Roma D. LXVL LXVIII. LXX— LXXIII; domus^ 897; Urbs aeterna
800. Urbis alumna M. 3 (in carmine). Cf. praefectns urbi, sacerdos
urbis Romae
aquae: lulia Tepula Marcia 808 v. 809. Marcia 810. 811. 812. Virgo 813
Capitolium D. LXVIII
HOfAirtov p. 215, 3
horrea Oalbiana 723 a
horti Sallustiani 869
pons Valentinianus 800
regio VIII 746
templa
murus post templum divi Augusti ad Minervam D. LXVI. LXX —
LXXIII edes Concordies 868 aedes Herculis 734 aedicula Larum 746
tribunal Caesarum Vespasiani, T(]ti), Domitiani D. LXVIII
vicus Vestae 746; vicus incertus 871 Rudiae domus 908 Sabasteni v. coh. aux. Salonae domus 896i?. I, 43; colonia 259. 297
quinquenalis designatus 259
vir 300
aedilis 300
patronus coloniae 259
prin(ceps) col. 297
augur 296
flamen 259
pontifex 259
sexvir augustalis 299 Samasa: Flavia Samaaa domus v. p. 325 [Saniothrace]
iiroTTTvig 114
reges 112
mystae pii = fAva-rat Mdou)v(og) 114
604 INDICES.
Sardinia D. LXIII; r. legati, triamphi; Sardoa tellas M 4 m carmni\
Sardi v, coh, aux, Sarmizegetusa: colonia Ulpia Traiana Augusta Dacica Sarmizegetasa me- tropolis 190; colonia Ulpia Traiana Augusta Dacica 188; Sermize- getusa 896 J^. II, 23. 39; [ZJermizegetusa 889A;; domu«.897; Ulpia Zer- mizegetusa domus v, p, 326
Ilvir i(ure) d(icundo) 182
decurio coloniae 197
[patronus Sarmizeg]etu8e et Nap[oce urjbium 197
collegium /abrum: patronus decuriae primae 191
Augustalis coloniae 191 [Sajssina domus 887 I, n
Savaria: colonia Savaria 482; Savaria 896 £. 1, 18. 3o. 36. II, so. Z). 11,«; Claudia Savaria domus v, p, 325. v. tribus
augures 482
sacerdotales 482
vil(icus) stat(ionis) Savarensis 480 Scordisci v, triumphi Scubuli V, cok, aux,
Scupi domus 896^. I, n. ss. 48. D. II, 6. 20. v, p. 325 Segisamo: ager Segisamon(ensis) 27
Serdica domus 896 B, n^ s; lulia Serdica, Ulpia Serdica domus r. p, 325 Sid .... domus 892, 14 Side: lulia Side domus 891, 15 Sidon: Flavia Sidon domus 894 c, 21 [Sinope]
Ilvir iterum
Ilvir quinq(uennalis)
aedilis
sacerd(os) imp. Caesaris Aug.^
Sirmium domus 8965. II, 24. D. II, 7. 897; Flavia Sirmium domus v. p. 326
Siscia: nat(us) Pann(onia) colon(ia) Siscia 903; Siscia domus 896^.11,
9. 31; Ael(ia) Siscia domua 896 D. II, 9; Flavia Siscia domus v,p, 326
magister collegii cuiusdam 472. 478 Solva domus 896 Z>. II, is; Flavia Solva v. p. 326 Sora domus 887 II, 26 Spoletium domus 887 II, 27 Straton(icea?) domus 896 5.11,6 Suaebus, natione, 935 Subus . . . domus 892, 27 Sutrium domus 887 II, 19 Syria p. 538 v. legati; Sjria v. Antiochia; natio(ne) Surus 924; Sari r.
coh, aux, Tarsus domus 892, 33 Tenae domus 892, 32 Thamu .... domus 896 B, II, 28 Thebeste domus 8965. II, 27 Thessalonica: Claudia Thessa. 434 v. tribus Thracia: to e&uo9 v, legati; Thraces v. coh. aux, Thusdr(us) domus 896 D. II, 13 Tiberis v. curator ToIe(n)ses (fortasse vicani vici alicuius agri Brigetionensis) 500
Tra 894£?, 32
Traiana domtis 8965. I, 25; Augusta Troiana 894e/, 30
}45
INDICES. 605
Traianopolis: Augusta Traianopolis domus i\ p, 326; Ulpia Traianopolis
domus 895, 37 Trebocus 357 •Treveri natio 930 Tribocus v, Trebocus Trimontium: Trim.? domus r. p. 326; Ulpia Trimontium domus v, p, 326
V, Philippopolis Tripolis domus 896^. II, 5 Troiana v, Traiana Troas: >.oyta-TY,g T^wrr&ewi/ v, curator Tung .... domus 892, 28 Tungri v, coh, aux. Tjrus: Septimia Tyrus domus v, p, 326 VarduUi v, cok, aux, Vercellae domus v, p, 324 Verona domus 371 Vettones v, alae Vindelici v, coh, aux, Virunum: Claudia Virunum r. p, 326 Voc(ontii) teg, 698 Vrv(inum) M[et(aurum)] domus 888, 5
PVBLICI
publicus 882. 885
publicus 8er(vus) 883
publ(icus) sodalinm Flavialium 881
p(u)bl(icu8) XX lib(ertati8) 100
RES SACRAE
auspicia 835
cultus flsijdis 767
t*j%at M 9
feriae pugnae Pharsalicae v, H. p, 1
oboos M I
s(acra) p(ub)l(ica) R(omana) 863
sacra Samotkracae accepta 112
solemnia quodannis celebranda 957
vota decennalia 799
SACERDOTIA
1) urbana:
edituus ediis Concordies 868
aedituus Veneris hortorum Sallustianorum 869 augnr
L. Asprenas L. f. 818
M. Furius Camillus] Scribonianus 830
'C. Vettius Co8inius] Rufinus 829 cur(ator) sacel(lorum) p(ublicorum) 863 curio 831 fetialis
[M. Furius Camillus] Scribonianus 830 flamen Carmentalis
Ti. Claudius PoUio 759 frater Arvalis pro •[mag(ister)]
[Ti. lul.] Ti. f. Frugi 823
IV 40
606 INDICES,
haruspex de LX 853
magister vici 871. t\ 746
ministri (Minervae) lustri secundi 769a
pontifex
T. Pomponius Proculus Vitrasius Pollio 23
pr(aecepto) pont(ifici8) m(aximi) 863 pontifex dei Solis 829; r. augur pontifex [dei invictji Solis 864 XV vir sacris faciundis 80
Petronius Mamertinus 828
quinque decemvir in carmine 866 [sacerdos B]onae Deae 872 sacerdos Laurens Lavinas 154. 835 sacerdos collegiorum omninm
Titus Caesar 779 sacer[dos urbis Rojmae ? 856 sacerdotia in urbe Boma peregrina:
ab Isis et Serapis 873
gallus Dia Syriaes 873
mjstes Cereris 866
TTctTTOifio^oc ^Bag Nfi>.wri$o? £(0*1^09 ayv^g 874 in carmine
pater = sacerdos Mithrae 762
Tr^iro\oq AiovvTov = Bacchi sacerdos 874 in carmine
8ac(erdo8) Bacchi 876 r. 874
sacerdos Isidis Reginae megalephori 875
sacerdos dei deaeve incertae 877 septemvir (sempptemvir 867) epulonuni 831. 835
lulianus M . . . 867 sodalis Augustalis 425 sodales Flaviales 881 2) provinciarum et municipiorum : adlector lovis templi 142 a^wv V. lader
Angustales v. Corinthus, Napoca, Narona, Salonae, Sarmizegeiusa augures v, Savaria coronatus arae v, sacerdos iiroTTTyiQ V, Samothrace flamen v, Salonae
flaminica v. Olisipo haruspex v. Aequum 'K^fjLmcrral = magistri Mircurii v, Delos }.av7raSet^*/i^(raQ v. lader magister r. Siscia, Delos, Dyme magistra Veneris 32
ixvoTai V\dDw{yog) = mystae pii v. Samothrace pater = sacerdos Mithrae v. Camuntum polos Cereris v, Patrae pontifex v. lader, Salonae rex v. Samoihrace
sacerdos coronatus arae A . . nis trium Daciarum 142 sacerdos Augustae Veneris r. Dyme sacerdos imp. Caesaris Augusti v. Sinope publica sacerdos Pharis (Achaiae) 89 sacerdotalis v. Savaria sacerdotales Daciae 138
INDICES. 607
V, p, 324. 325
SEPVLCRALIA
. . . annum vertentem vixisse, pos annum mano nmana sublattim esse 305
bisomum 941 ""
*natu8 autem minimus, si quando venerit, claudetur 387
poenae sepulcrales 121. 387. 653
sarcofagus solidis XV conparatua 653
yixi quemadmodum volui; quare mortuus sum nescio 29
TRIBVS
aem(ilia) 97; AtiAv}Jct p. 215, i6. 34
Durra(chium) 351. 887 II, lo ani(ensis) 886. 891, 7. * At/tifvai/ig p. 215, 8
Cremon(a) 887 I, u. II, 20
Ve[rcell(ae)] 888, 8 ^ arn(ensis) 886, 3. 'AjiiyVo*»;? p. 215, 20. 32
Bler(a) 887 II, 21
Brixellum 887 II, 7
CAM(iLIa) K(tfAt>jJa p, 215, 35
Raven(na) 887 II, 22 CLAVDiA cognomen potius quam tribus (fOMvhlct p. 215, 24) 892, 6. CI. 893, 20 et passim, Cla. 434. 894c, 7. s
Aguontum
Apamea
Celeia
Drubeta
Hier(apoIis ?)
Nicopolis
Savaria
Virunum
Thessalonica 434 col(lina) 854. 888, 2. 3. Coll. 509
Icconium 509
Laudici(a) 894 1/, I6
Philadelphia 56 cor(nelia) 823. 887 III, is. 893, g. Corn. 69
Amblada 348
CRVSTVMINA KoOTTOfJLEtvcC p. 215, 40
fab(ia) 886. 893, is. 894 rf, 34
A 894rf, 33
Ancy(ra) 891, i6. 895, 46 Ascl(uni) 887 II, u Luca 887 II, i5. 28 Mant(ua) 887 II, 12 Roma(?) 174 Rudiae 908
FAL(erna) ^u}i^va p. 215, 33
Capua 887 II, 3
Smyma 60 gal(eria) 821. raXs^tct p. 215, 31
Luna 956 hor(atia) 887 III, 19
Spol(etium) 887 II, 27
LEMONIA AeUMviit p. 215, 36. 38
mae(cia) 887 III, 16
40
608 IKDICES.
No . . . 887 II, 30 MENENIA 130; Men. 886, 5. Msvvivta p, 215, lo. la. yUvtivla 29
Philippopolis 130 pal(atina) 886, 9 PAPiRiA 67. 892, 4. 13. Pap. 893, ii. is. 19. 894c/, 35. 39. 942 ei passim
Ephesus 67
Oescus 1
Poetovio? V. p, 325
Ratiaria ^
Sutriam 887 II, 19 pol(lia) 886, 6. 10. 892, 3. 5. 893, 7. n. 28. llo7>lct />. 215, as
Aes(is) Pic(enam) 887 II, *; Aesis 351
Byzan[t(ium)] 894 ef, 7
Faven[t(ia)] 888, 6. 7
Mutin(a) 887 II, 25
Parm(a) 887 II, u
tribus militum in castris natorum 533 r. p, 324 pom(ptina) 886, 1. llwfAsvTura p. 215, 25
Arret(iuro) 887 II, le PVBLILIA 371
Verona 371 pvp(inia) 887 III, u
qvirina: 892,5. Quiri. 896i5. 1, 45. Clmr. et Qm, passim. Kt>r>fiW «, 215, 17.27
•Aemdufi 894 rf, 20
Carth(ago) 895, 44
Patrae 92. 94
Perinthus 123
Scupi 894 c, 29. rf, 6. 895, 22. 28. 38
Sinope 45
Sirm(ium) 887, 23
Trim(ontium ?) v, p, 326 rom(ilia) 247. 897. Pu)fjLv}Jei p. 215, 39
Sora 887 II, 26
SABATINA S<ty0«T*/i/rt p. 215, 26. 30 SCAPTIA XftceTTTict p, 215, 11
ser(gia) 379
Anti(ochia Pisidiae) 895, 41
Aquin(cum) 894 <?, 2
Au[g(usta Praetoria)] 349
Conau(a) 347
lader 887 II, 8
Mars(i) 887 II, 29 ste(llatina) 886, 2. 888, 4. 9. Xrvi^.aTuvn p, 215, 12
M . . . . 888, 4
Urv(inum) M[et(aur)] 888, 5 ter(etina) 892, 2. 6. Tri^rsiva p, 215, 19. 23. 4i vel(ina) 887 III, 15
Int(eramnia) Pr(aetutianoruni) 887 II, 13 vet(vria) 887 III, 17. OCsTvzla p, 215, 37 vfentina OiipsvTHvn p, 2 15,' 21 perscr, voltinia 345. Vol. 338
Clistinna 345
TRIVMPHI V. T. T. p. 250
INDICES.
609
VECTIGALIA
portorium Passalietum 72
vectigal foricullari (?) (foriculiari 786) et ansarii promercalium 787
vectigalia aeris gravis ^nhh^Qjoj^^X/DCXxv 833
XX lib(ertati8) 100
VOCABVLA EDICTI DIOCLETIANI V. 644 p, 180
INDEX COMMENTATIONVM.
ab indicibus p, 433
••"cusativus pro ablativo in formula
voti fratrum arvalium p, 225 sq, actarii p. 429 fig. adiut. . es in cohortibus primis legio-
nariis p. 22S adiutor officii corniculariorum j9. 419 adiutor officii rationum dictus pro
librario p. 429 adiutor principis p. 232 Adramytium ubi fuerit p, 21S
senatus consultum de Adramytenis
p. 213 sq, Aemilins Severus Cantabrinus cos. suf.
inter a. 216 et 247? /?. 509 aeneatores p. Sl^sq, Africa provincia: proconsuli eius at-
tributi milites p. 537 cognomina Africana p, 520«^. ala 11 Flavia ubi tetenderit p. 503 sq, Alpes Poeninae p, 5\Q8q. Apamea p, 541 — census ibi actus
p. 541 aquiliferi p. 371 sq.
aquilifer praetorio immerito tribu-
tus p. 360 arcarii p. 437 arraatura p. 440 auctores Dacici p. QOsq. T. Avidius Quietus p. 501. 502 aurigarum certaminum praemiorumque
ratio p. 248 «g. beneficiarii p. 379 aq. — eorum offi-
cia p. 400 sq. — quibus praepo-
sitis attribuantur p. 534 — statio-
nibus militaribus praepositi p, 529 beneficiarius legionis num admittpn-
dus sit p. 3S7 sq.
beneficiarius pracfccti urbi num ad-
mittendus sit p. 391 sq. beneficiarius praesidis p. 398 beneficiarins praetoris urbani p. 392 beneficiarii tribunis legionum non
omnibus attributi p. 394 beneficiatus certo loco in promo- tione principalium carens p. 476 C. Bruttius Praesens cos. ord. a. 246
p. 186 bucinatores p. 375 Caesares quando ad leges dandas ad-
sumpti sint p. 186 Ser. Calpurnius Scipio Orfitus p. 505 candidatus in re militari p, 532 Cantabrinus p. 509 capsarius p. 433
carcerarii nomen delendum p. 422«^. castellani milites /?. 512 census iussu P. Quirinii in Syria
actus p. 541 centuria numero significata p. 245 centuriones: nomina et gradus ;7. 226 sq, — dignitas unde deter- minetur p. 230 centuriones LIX in legione aetate
imperatoria p. 228 centurio utrum uni an pluribus simul
stationibus praeponatur p. 529 centurio deputatus p. 240 centuriones frumentariorum p. 458 centuriones ordinarii p. 239 centurionatum quae munera proxime
antecesserint p. 478«^. codicillarii p. 420
cognomina Africana exeuntia in osus vel osa p. 522 muliebria in itta p. 522
610
INDICES.
maliebria ex epicoenis derivata in
ica p, 523 ab oppidis derivata p. 523 cohors praetoria quinque pluriumve centuriarum |?. 241 cohortes primae lcgionariae dena- rum centuriarum sub quinis cen- turionibus p. 227 cohortes urbanae ubi castra habue- rint p, 260 sq. commentarienses p, i23 8q.
commentariensis extra iustum ordi- nem promotionis positus p, 478 Commodus quo tempore Aelio nomine
usus sit p, 505 consules ordinarii a. 178 p, 505 —
a. 246 p. 186 Q. Corellius Rufus p, 498 Cornelius Scipio Orfitus p. 505 cornicines p, 376. 530
cornicines et tubicines quot fuerint in legione p. 530 cornicularii p, 412«^. — eorum distri- butio p, 417 sq, cornicularius quo loco positus sit in promotione principalium p, 473 sq. cornicularius immunis delendus p, 410 Crescens auriga p, 247 sq. curator fisci p, 434 sq, — quo loco positus sit in promotione princi- palium p. 473 curator cohortis auxiliariae p, 436 curator turmae p, 435 sq, curator veteranorum p, 436 custos armorum p. 437 sq, decurio equitum legionis p, 531 denariaria ratio p. 333 deputatus centurio p. 240 Ebodurum p. 517 sq, Ebrudunum p, 517 sq, eques singularis ex frumentario factus incertus p. 457 equites legionis p. 531 exacti p. 431 exceptores p. 432 exercitus Noricus p. 503
exercitus Raeticus p. 503 F pristina nota diei Aug. 9 /?. 1 Fabiorum Titianorum stemma p, 1 53 sq, fratrum arvalium voti formula/>.225«^. frumentarii p, 455 sq.
frumentarius extra iustnm ordiQem
promotionis positus p. 478
Galerii Maximianil . «i
r\ ^ •* \M • • - f nomina p. oifq. Galeru Maximini j ^ ^
Hierocaesarea ubi fuerit p. 222
Hispania citerior v. Tarraconensis, ia-
ridici imaginiferi p, 372 sq. immunes p. 402 sq.
immunes librarii p, 426 immunes venatores p, 531 index laterculorum militnm nrbaoo-
rum V. laterculi iuridici Hispaniae citerioris iam ab
Augusto instituti p, 225 iuridicus pro praetore utriasqae
Pannoniae p, 125 ius veteranorum honesta missione di-
missorum mututum p, 510 sq, HxjnlrTwo quomodo differat ab jwjua
p. 223 laterculorura urbanorum militariam ra*
tio p, 317 sq, — index secandom
aunos dispositus p. 322 sq. —
index originum in laterculis haias
voluminis propositarum p. 323 ^^. legio XI Claudia quando in Moesiam
venerit et ibi ubi castra babaerit
;?. 529 levis armatura v. praef. lev. arm. libertinus et servus dicitur p, 247 librarii p, 425 sq,
immunes librarii p. 426 librarius principis p. 232. 536 Lyciam et Pamphyliam quam diu le-
gati rexerint p. 505 Q. Marcius Turbo, a. 155 leg. Moc-
siae p. 529 militiae Romanae ratio ab imp. Al^
xandro mutata p. 512 Moesia provincia quando divisa bit
p. 498 — exercitus Moesiacos
p. 495. 528 «g. — provinciae le-
gati Augusti p, 499. 529 munera militaria centurionata infe-
riora p. 355 sq. nomen legati veteranos dimittentis
quare enuntietur in lege de ci-
vitate p, 502 noniina militum inde a medio sae-
culo secundo p, 531 Noricum quanto teneatur praesidio
I?. 503 notarius p, 433
INDICES.
611
M. Nummius Albinus num sit admit-
tendus consul a. 246 p. 186 optiones jj. 441 sq, — eoram duo ge- nera p, 449 optio quo loco positus sit in pro-
motione principalium p, 469 «7. optiones LXIIII in legione aetate
imperatoria p, 228 optio ab actis idem qui actarius
p. 430. 460 optio carceris p. 423. 449 optio navaliorum p. 450 optio praetorii jp. 232 optio signiferorum p, 451 optio spei p. 471 optio tribunorum p, 451 optio valetudinarii p, 449 ordinarii centuriones p, 239 Fampbylia v, Lycia Philippus, filius, quando tribuniciam
potestatem acceperit jp. 1 8 1 sq, Poeninae Alpes p. 5165^. praefecti Aegypti p. 27
praefectus fabrum delatus a duo-
bus consulibus ad aerarium p, 539
praefectura fabrum num sit militiis
equestribus adnumeranda p, 540
praefectus legionis quomodo diffe-
rat a legato legionis p. 534 praefectus levis armaturae |9. 519 praefectus Raetis Vindolicis />. 518 praetorianorum centurionum nomina et
gradus p, 240 sq, primi ordines p. 239«^.
primus ordo cohortium praetoria- rnm p. 241. 245 princeps castrorum p, 241 princeps praetorii p. 231 principales: eorum distributio p. 532
— promotio p.iQQsq. p.ildsq.
— recensus secundum praeposi- tos p. 531 sq, — quibusnam prae- positis attribuantur p. 536
principales vexillationis legionis XI
Claudiae p. 530 privilegia militum veteranorumque de
civitate et connubio p. 181«^.
495 sq. proconsuli Africae attributi milites
p. 537 procurator pro legato /7. 519
procuratorum non praesidum bene-
ficiarii p. 534
provinciarum procuratoriarum Alpina-
rum ratio et origo p. 520 quaestionarii p. 421 sq,
quaestionarius eztra iustum ordinem
promotionis positus p, 478 Raetiae exercitus p, 503 Scipio Orfitus p, 505 scribendo* adfuerint senatores quot
p,2l7 secutor tribuni p. 404 sq. senatorum qui scribendo adsunt nu-
merus p. 217 senatus consultum de Adramytenis
p, 213 sq, signiferi p. 35Qsq.
signifer quo loco positus sit in pro-
motione principalium p. 472 sq. signiferi vigilum nuili p, 358 singulares p. 401 sq, — eorum officia
p, 404 singularis consularis dictus pro pe-
dite singulari consularis p, 402 speculatores p, 459 sq.
speculatorum militia post aetatem
Vespasiani mutata p. 464 stratores p. 406 «5'. — eorum gradus
et dignitas p. 408 subcornicularius p. 420 tabularium castrense p. 433 sq.
TCtfJLlCCg V. XXJOttTTU}^
Tarraconensis dioecesis provinciae
Hispaniae citerioris p. 224 templum Gaesaris, non Augusti, Ale-
xandreae p, 27 tesserarii p. 452«^.
tesserarius quo loco positus sit in promotione principalium p. 4QQsq, trecenarius p, 242 sq. tribunal Germanici p. 499
tribunal Gaesarum Vespasiani, Titi, Domitiani p, 499 tribus ex praediis attributae p, 229 sq.
tribus GoIIinae ratio p, 36 tubicines p. 377. 530 v. cornicines vallis Poenina p, blSsq. P. (?) Velius Rufus cos. ord. a. 178
p. 505 venatores p, 531
immnnes venatores p. 531 loannes Baptista Venturinus p. 3 sq. veterani munus insolita ratione de-
scriptum p. 362 G. Vettulenus Givica Gerialis p. 449 Sex. Vettulenus Gerialis p. 449
612
INDICES.
Sex. Vettulenas Civica Pompeianus p, 449 vexillarii p. 356 «g.
vexillariiet signiferi di8crimus|9. 370 vexillarias praetorio immerito tribu- tus p. 357 vexillationes qua ratione constituan- tur p. 531
vexillatio legionis XI Claudiae f.
524 s^. — ubi castra habaerit
p, 528 Ulpius Victor a. 153 procurator in
Norico Zenobia et Vaballatbus in titulo Ale-
xandrino p. 26
Prodiit d. 31. Octobris a. 1881.
Formis Academicis (G. Yogt}.
HpiiPmen» epi^jpluca vdl IV"
E zWe'>^E NA/igiPnKi.MiAr
,#»;*fAI2IAlAtlEYXAI2:.s
len EPifPONnnhsjnTiA
*l-ITl?':.a|nEPrAVIETO
"!*'i«4NA' E
... '^'%m^
'■#!9l
Iv.